📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາໂຍ

ນວກນິປາຕປາຬິ

໑. ປຐມປຓ຺ຓາສກໍ

໑. ສມ຺ໂພຘິວຄ຺ໂຄ

໑. ສມ຺ໂພຘິສຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ [ສມ຺ໂພຘປກ຺ຂິການໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)], ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ກາ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ…ເປ… ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ກາ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ –

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ອຍໍ ປຐມາ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ອຍໍ ທຸຕິຍາ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາ ປວິເວກກຖາ ອສໍສຄ຺ຄກຖາ ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາ ສີລກຖາ ສມາຘິກຖາ ປຎ຺ຎາກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປິຍາ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ອຍໍ ຕຕິຍາ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ຖີ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ສມ຺ໂພຘິປກ຺ຂິການໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມານໍ ອຍໍ ປຎ຺ຈມີ ອຸປນິສາ ຠາວນາຍ’’.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ສີລວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣິສ຺ສຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາ ປວິເວກກຖາ ອສໍສຄ຺ຄກຖາ ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາ ສີລກຖາ ສມາຘິກຖາ ປຎ຺ຎາກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປິຍາ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ຠວິສ຺ສຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣິສ຺ສຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ປຎ຺ຎວາ ຠວິສ຺ສຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ.

‘‘ເຕນ ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຠາເວຕພ຺ພາ – ອສຸຠາ ຠາເວຕພ຺ພາ ຣາຄສ຺ສ ປຫານາຍ, ເມຕ຺ຕາ ຠາເວຕພ຺ພາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ປຫານາຍ, ອານາປານສ຺ສຕິ [ອານາປານສຕິ (ສີ. ປີ.)] ຠາເວຕພ຺ພາ ວິຕກ຺ກຸປຈ຺ເຉທາຍ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕາຍ. ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ ສຓ຺ຐາຕິ. ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕໍ ປາປຸຓາຕິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ນິສ຺ສຍສຸຕ຺ຕໍ

໒. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ສທ຺ຘໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ອກຸສລໍ ປຊຫຕິ ກຸສລໍ ຠາເວຕິ, ປຫີນເມວສ຺ສ ຕໍ ອກຸສລໍ ໂຫຕິ. ຫິຣິໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ…ເປ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ…ເປ… ວີຣິຍໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ…ເປ… ປຎ຺ຎໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສາຍ ອກຸສລໍ ປຊຫຕິ ກຸສລໍ ຠາເວຕິ, ປຫີນເມວສ຺ສ ຕໍ ອກຸສລໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ຫິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອກຸສລໍ ປຫີນໍ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຫີນໍ, ຍໍສ ອຣິຍາຍ ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫີນໍ’’.

‘‘ເຕນ ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫາຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຂາເຍກໍ ປຏິເສວຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ອຘິວາເສຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ວິໂນເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ເມຆິຍສຸຕ຺ຕໍ

໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຈາລິກາຍໍ ວິຫຣຕິ ຈາລິກາປພ຺ພເຕ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊນ຺ຕຸຄາມໍ [ຊຕຸຄາມໍ (ສີ. ອຏ຺ຐ., ສ຺ຍາ. ອຏ຺ຐ.), ຊຕ຺ຕຸຄາມໍ (ກ. ອຏ຺ຐກຖາຍມ຺ປິ ປາຐນ຺ຕຣໍ)] ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ເມຆິຍ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຊນ຺ຕຸຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຊນ຺ຕຸຄາເມ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ກິມິກາຬາຍ ນທິຍາ ຕີຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ກິມິກາຬາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ຊງ຺ຆາວິຫາຣໍ [ຊງ຺ຆວິຫາຣໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອນຸຈງ຺ກມມາໂນ ອນຸວິຈຣມາໂນ ອມ຺ພວນໍ ປາສາທິກໍ ຣມຓີຍໍ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປາສາທິກໍ ວຕິທໍ ອມ຺ພວນໍ ຣມຓີຍໍ, ອລໍ ວຕິທໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຘານຕ຺ຖິກສ຺ສ ປຘານາຍ. ສເຈ ມໍ ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ອິມໍ ອມ຺ພວນໍ ປຘານາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຊນ຺ຕຸຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ຊນ຺ຕຸຄາເມ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ກິມິກາຬາຍ ນທິຍາ ຕີຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ. ອທ຺ທສໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ກິມິກາຬາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ຊງ຺ຆາວິຫາຣໍ ອນຸຈງ຺ກມມາໂນ ອນຸວິຈຣມາໂນ ອມ຺ພວນໍ ປາສາທິກໍ ຣມຓີຍໍ. ທິສ຺ວານ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ປາສາທິກໍ ວຕິທໍ ອມ຺ພວນໍ ຣມຓີຍໍ. ອລໍ ວຕິທໍ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຘານຕ຺ຖິກສ຺ສ ປຘານາຍ. ສເຈ ມໍ ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ອິມໍ ອມ຺ພວນໍ ປຘານາຍາ’ຕິ. ສເຈ ມໍ ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ອມ຺ພວນໍ ປຘານາຍາ’’ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ ຕາວ, ເມຆິຍ! ເອກກມ຺ຫິ [ເອກກມ຺ຫາ (ສີ. ປີ.)] ຕາວ [ວຕ (ກ.)] ຍາວ ອຎ຺ໂຎປິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ [ທິສ຺ສຕູຕິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ, ຏີກາຍມ຺ປິ ປາຐນ຺ຕຣໍ), ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ, ທິສ຺ສຕີຕິ (ຏີກາຍໍ ປາຐນ຺ຕຣານິ)].

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ, ນຕ຺ຖິ ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ. ມຍ຺ຫໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ, ອຕ຺ຖິ ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ. ສເຈ ມໍ ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ອມ຺ພວນໍ ປຘານາຍາ’’ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ ຕາວ, ເມຆິຍ, ເອກກມ຺ຫິ ຕາວ ຍາວ ອຎ຺ໂຎປິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ, ນຕ຺ຖິ ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ. ມຍ຺ຫໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ, ອຕ຺ຖິ ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ. ສເຈ ມໍ ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ອມ຺ພວນໍ ປຘານາຍາ’’ຕິ. ‘‘ປຘານນ຺ຕິ ໂຂ, ເມຆິຍ, ວທມານໍ ກິນ຺ຕິ ວເທຍ຺ຍາມ! ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ເມຆິຍ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ຕໍ ອມ຺ພວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອມ຺ພວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ທິວາວິຫາຣໍ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ເມຆິຍສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ອມ຺ພວເນ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຕໂຍ ປາປກາ ອກຸສລາ ວິຕກ຺ກາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມວິຕກ຺ໂກ, ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ເມຆິຍສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ສທ຺ຘາຍ ຈ ວຕມ຺ຫາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ; ອຖ ຈ ປນິເມຫິ ຕີຫິ ປາປເກຫິ ອກຸສເລຫິ ວິຕກ຺ເກຫິ ອນ຺ວາສຕ຺ຕາ – ກາມວິຕກ຺ເກນ, ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ເກນ, ວິຫິໍສາວິຕກ຺ເກນາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເມຆິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ມິໍ ອມ຺ພວເນ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຕໂຍ ປາປກາ ອກຸສລາ ວິຕກ຺ກາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມວິຕກ຺ໂກ, ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ສທ຺ຘາຍ ຈ ວຕມ຺ຫາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ; ອຖ ຈ ປນິເມຫິ ຕີຫິ ປາປເກຫິ ອກຸສເລຫິ ວິຕກ຺ເກຫິ ອນ຺ວາສຕ຺ຕາ – ກາມວິຕກ຺ເກນ, ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ເກນ, ວິຫິໍສາວິຕກ຺ເກນາຕິ’’’.

‘‘ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຍໍ ປຐໂມ ຘມ຺ໂມ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ຘມ຺ໂມ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ເມຆິຍ, ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາ ປວິເວກກຖາ ອສໍສຄ຺ຄກຖາ ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາ ສີລກຖາ ສມາຘິກຖາ ປຎ຺ຎາກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປິຍາ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຍໍ ຕຕິໂຍ ຘມ຺ໂມ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ຘມ຺ໂມ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ອປຣິປກ຺ກາຍ, ເມຆິຍ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ຘມ຺ໂມ ປຣິປກ຺ກາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ‘ສີລວາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ. … ສມາທາຍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ’’’.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ‘ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປິຍາ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ຠວິສ຺ສຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ’’’.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣິສ຺ສຕິ…ເປ… ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ’’’.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາຏິກງ຺ຂໍ ກລ຺ຍາຓສຫາຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ກສ຺ສ – ‘ປຎ຺ຎວາ ຠວິສ຺ສຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ’’’.

‘‘ເຕນ ຈ ປນ, ເມຆິຍ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘມ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠາເວຕພ຺ພາ – ອສຸຠາ ຠາເວຕພ຺ພາ ຣາຄສ຺ສ ປຫານາຍ, ເມຕ຺ຕາ ຠາເວຕພ຺ພາ ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ປຫານາຍ, ອານາປານສ຺ສຕິ ຠາເວຕພ຺ພາ ວິຕກ຺ກຸປຈ຺ເຉທາຍ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ ຠາເວຕພ຺ພາ ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕາຍ. ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎິໂນ, ເມຆິຍ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ ສຓ຺ຐາຕິ. ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ອສ຺ມິມານສມຸຄ຺ຆາຕໍ ປາປຸຓາຕິ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ນນ຺ທກສຸຕ຺ຕໍ

໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ນນ຺ທໂກ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕິ ສມາທເປຕິ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕິ ສມ຺ປຫໍເສຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ອຏ຺ຐາສິ ກຖາປຣິໂຍສານໍ ອາຄມຍມາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກຖາປຣິໂຍສານໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາເສຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏສິ. ວິວຣິໍສຸ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ທ຺ວາຣໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທີໂຆ ໂຂ ຕ຺ຍາຍໍ, ນນ຺ທກ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິຠາສິ. ອປິ ເມ ປິຏ຺ຐິ ອາຄິລາຍຕິ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິຕສ຺ສ ກຖາປຣິໂຍສານໍ ອາຄມຍມານສ຺ສາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ນນ຺ທໂກ ສາຣຊ຺ຊມານຣູໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊານາມ ‘ຠຄວາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິໂຕ’ຕິ. ສເຈ ຫິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາເນຍ຺ຍາມ ‘ຠຄວາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິໂຕ’ຕິ, ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ( ) [(ຘມ຺ມໍ) ກຕ຺ຖຈິ] ໂນ ນປ຺ປຏິຠາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທກໍ ສາຣຊ຺ຊມານຣູປໍ ວິທິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ສາຘຸ, ນນ຺ທກ! ເອຕໍ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ນິສີເທຍ຺ຍາຖ. ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ໂວ, ນນ຺ທກ, ທ຺ວຍໍ ກຣຓີຍໍ – ຘມ຺ມີ ວາ ກຖາ ອຣິໂຍ ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ. [ອ. ນິ. ໘.໗໑; ໙.໑] ສທ຺ໂຘ ຈ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສີລວາ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈາ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ໂນ ຈ ລາຠີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສາ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ນນ຺ທກ, ປາຓໂກ ຈຕຸປ຺ປາທໂກ ອສ຺ສ. ຕສ຺ສ ເອໂກ ປາໂທ ໂອມໂກ ລາມໂກ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ອສ຺ສ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ນນ຺ທໂກ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິທານິ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ຈຕູຫິ ປເທຫິ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສີລວາ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈາ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ນນ຺ທກ ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ສທ຺ໂຘ ຈ ນນ຺ທກ ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ໂນ ຈ ລາຠີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ…ເປ… ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນນ຺ທກ ປາຓໂກ ຈຕຸປ຺ປາທໂກ ອສ຺ສ, ຕສ຺ສ ເອໂກ ປາໂທ ໂອມໂກ ລາມໂກ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ອສ຺ສ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ, ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈ, ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ, ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ນນ຺ທກ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມາຘິສ຺ສ ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ອາວຸໂສ, ອານິສໍສາ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຍຖາ ຍຖາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ, ຕຖາ ຕຖາ ໂສ ສຕ຺ຖຸ ປິໂຍ ຈ ໂຫຕິ ມນາໂປ ຈ ຄຣຸ ຈ ຠາວນີໂຍ ຈ. ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ປຐໂມ ອານິສໍໂສ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຍຖາ ຍຖາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ, ຕຖາ ຕຖາ ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຖປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ ໂຫຕິ ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍເວທີ ຈ. ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ທຸຕິໂຍ ອານິສໍໂສ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຍຖາ ຍຖາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ, ຕຖາ ຕຖາ ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ເມ ຄມ຺ຠີຣໍ ອຕ຺ຖປທໍ ປຎ຺ຎາຍ ອຕິວິຊ຺ຌ ປສ຺ສຕິ. ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຕິໂຍ ອານິສໍໂສ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຍຖາ ຍຖາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ, ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຸຕ຺ຕຣິ ສມ຺ຠາເວນ຺ຕິ – ‘ອທ຺ຘາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຕ຺ໂຕ ວາ ປຊ຺ຊຕິ ວາ’. ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອານິສໍໂສ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ຍຖາ ຍຖາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ, ຕຕ຺ຖ ເຍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເສຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ວີຣິຍໍ ອາຣຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ ອນຘິຄຕສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ອສຈ຺ຉິກຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ. ເຍ ປນ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ອຣຫນ຺ໂຕ ຂີຓາສວາ ວຸສິຕວນ຺ໂຕ ກຕກຣຓີຍາ ໂອຫິຕຠາຣາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊນາ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕາ, ເຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣໍເຍວ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈໂມ ອານິສໍໂສ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍ. ອິເມ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ອານິສໍສາ ກາເລນ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ກາເລນ ຘມ຺ມສາກຈ຺ຉາຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ພລສຸຕ຺ຕໍ

໕. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພລານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ປຎ຺ຎາພລໍ, ວີຣິຍພລໍ, ອນວຊ຺ຊພລໍ, ສງ຺ຄາຫພລໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎາພລໍ? ເຍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ນາລມຣິຍາ ນາລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ຕ຺ຍາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍ ໂວທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ ໂວຈຣິຕາ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຎາພລໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍພລໍ? ເຍ ຘມ຺ມາ ອກຸສລາ ອກຸສລສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ສາວຊ຺ຊາ ສາວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ກຓ຺ຫາ ກຓ຺ຫສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອເສວິຕພ຺ພາ ອເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ນາລມຣິຍາ ນາລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ເຍ ຘມ຺ມາ ກຸສລາ ກຸສລສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອນວຊ຺ຊາ ອນວຊ຺ຊສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ສຸກ຺ກາ ສຸກ຺ກສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ເສວິຕພ຺ພາ ເສວິຕພ຺ພສງ຺ຂາຕາ ເຍ ຘມ຺ມາ ອລມຣິຍາ ອລມຣິຍສງ຺ຂາຕາ, ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍພລໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ຊພລໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອນວຊ຺ເຊນ ກາຍກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອນວຊ຺ເຊນ ວຈີກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອນວຊ຺ເຊນ ມໂນກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ຊພລໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາຫພລໍ? ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູນິ – ທານໍ, ເປຍ຺ຍວຊ຺ຊໍ, ອຕ຺ຖຈຣິຍາ, ສມານຕ຺ຕຕາ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທານານໍ ຍທິທໍ ຘມ຺ມທານໍ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເປຍ຺ຍວຊ຺ຊານໍ ຍທິທໍ ອຕ຺ຖິກສ຺ສ ໂອຫິຕໂສຕສ຺ສ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖຈຣິຍານໍ ຍທິທໍ ອສ຺ສທ຺ຘໍ ສທ຺ຘາສມ຺ປທາຍ ສມາທເປຕິ ນິເວເສຕິ ປຕິຏ຺ຐາເປຕິ, ທຸສ຺ສີລໍ ສີລສມ຺ປທາຍ… ເປ… ມຈ຺ຉຣິໍ ຈາຄສມ຺ປທາຍ…ເປ… ທຸປ຺ປຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາຍ ສມາທເປຕິ ນິເວເສຕິ ປຕິຏ຺ຐາເປຕິ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມານຕ຺ຕຕານໍ ຍທິທໍ ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂສຕາປນ຺ນສ຺ສ ສມານຕ຺ໂຕ, ສກທາຄາມີ ສກທາຄາມິສ຺ສ ສມານຕ຺ໂຕ, ອນາຄາມີ ອນາຄາມິສ຺ສ ສມານຕ຺ໂຕ, ອຣຫາ ອຣຫໂຕ ສມານຕ຺ໂຕ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາຫພລໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ພລານິ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອາຊີວິກຠຍໍ, ອສິໂລກຠຍໍ, ປຣິສສາຣຊ຺ຊຠຍໍ, ມຣຓຠຍໍ, ທຸຄ຺ຄຕິຠຍໍ. ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ນາຫໍ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ. ກິສ຺ສາຫໍ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາຍິສ຺ສາມິ? ອຕ຺ຖິ ເມ ຈຕ຺ຕາຣິ ພລານິ – ປຎ຺ຎາພລໍ, ວີຣິຍພລໍ, ອນວຊ຺ຊພລໍ, ສງ຺ຄາຫພລໍ. ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຂ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ກຸສີໂຕ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ສາວຊ຺ຊກາຍກມ຺ມນ຺ຕວຈີກມ຺ມນ຺ຕມໂນກມ຺ມນ຺ໂຕ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ອສງ຺ຄາຫໂກ ອາຊີວິກຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ນາຫໍ ອສິໂລກຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ…ເປ… ນາຫໍ ປຣິສສາຣຊ຺ຊຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ…ເປ… ນາຫໍ ມຣຓຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ…ເປ… ນາຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ. ກິສ຺ສາຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາຍິສ຺ສາມິ? ອຕ຺ຖິ ເມ ຈຕ຺ຕາຣິ ພລານິ – ປຎ຺ຎາພລໍ, ວີຣິຍພລໍ, ອນວຊ຺ຊພລໍ, ສງ຺ຄາຫພລໍ. ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຂ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ກຸສີໂຕ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ສາວຊ຺ຊກາຍກມ຺ມນ຺ຕວຈີກມ຺ມນ຺ຕມໂນກມ຺ມນ຺ໂຕ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ອສງ຺ຄາຫໂກ ທຸຄ຺ຄຕິຠຍສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ສມຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ເສວນາສຸຕ຺ຕໍ

໖. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ປຸຄ຺ຄໂລປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປິ. ຈີວຣມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ປິຓ຺ຑປາໂຕປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປິ. ເສນາສນມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ຄາມນິຄໂມປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປິ. ຊນປທປເທໂສປິ ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປິ.

‘‘‘ປຸຄ຺ຄໂລປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ; ເຍ ຈ ໂຂ ເມ ປພ຺ພຊິເຕນ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາຣາ ສມຸທາເນຕພ຺ພາ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ ເຕ ຈ ກສິເຣນ ສມຸທາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ຍສ຺ສ ຈມ຺ຫິ ອຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ຈ ເມ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ປຸຄ຺ຄເລນ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຣຕ຺ຕິຠາຄໍ ວາ ທິວສຠາຄໍ ວາ ສງ຺ຂາປິ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ ນານຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ; ເຍ ຈ ໂຂ ເມ ປພ຺ພຊິເຕນ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາຣາ ສມຸທາເນຕພ຺ພາ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ ເຕ ຈ ອປ຺ປກສິເຣນ ສມຸທາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ຍສ຺ສ ຈມ຺ຫິ ອຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ຈ ເມ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ນ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ປຸຄ຺ຄເລນ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ສງ຺ຂາປິ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ ນານຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ; ເຍ ຈ ໂຂ ເມ ປພ຺ພຊິເຕນ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາຣາ ສມຸທາເນຕພ຺ພາ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ ເຕ ຈ ກສິເຣນ ສມຸທາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ຍສ຺ສ ຈມ຺ຫິ ອຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ຈ ເມ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ປຸຄ຺ຄເລນ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ສງ຺ຂາປິ ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ ນ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ; ເຍ ຈ ໂຂ ເມ ປພ຺ພຊິເຕນ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາຣາ ສມຸທາເນຕພ຺ພາ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ ເຕ ຈ ອປ຺ປກສິເຣນ ສມຸທາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ຍສ຺ສ ຈມ຺ຫິ ອຕ຺ຖາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ຈ ເມ ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ປຸຄ຺ຄເລນ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍາວຊີວໍ ອນຸພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ ນ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ ອປິ ປນຸຊ຺ຊມາເນນ [ປຓຸຊ຺ຊມາເນນ (?)]. ‘ປຸຄ຺ຄໂລປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຈີວຣມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຈີວຣໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ຈີວຣໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ຈີວຣໍ ນ ເສວິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຈີວຣໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ຈີວຣໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ຈີວຣໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ‘ຈີວຣມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ປິຓ຺ຑປາໂຕປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ປິຓ຺ຑປາໂຕປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ເສນາສນມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ເສນາສນໍ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ເສນາສນໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ເສນາສນໍ ນ ເສວິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ເສນາສນໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ເສນາສນໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ເສນາສນໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ‘ເສນາສນມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ພໍ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຄາມນິຄໂມປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຄາມນິຄມໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຄາມນິຄມໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຄາມນິຄໂມ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຄາມນິຄມໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ, ເມ ຄາມນິຄມໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຄາມນິຄໂມ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ຄາມນິຄໂມປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຊນປທປເທໂສປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຊນປທປເທສໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຊນປທປເທສໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຊນປທປເທໂສ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຊນປທປເທສໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຊນປທປເທສໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຊນປທປເທໂສ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ຊນປທປເທໂສປິ, ອາວຸໂສ, ທຸວິເຘນ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເສວິຕພ຺ໂພປິ ອເສວິຕພ຺ໂພປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຸຕວາສຸຕ຺ຕໍ

໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ສຸຕວາ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຸຕວາ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ຠຄວາ ອິເຘວ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣາມິ ຄິຣິພ຺ພເຊ. ຕຕ຺ຣ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ໂຍ ໂສ, ສຸຕວາ [ສຸຕວ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ປຎ຺ຈ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸໍ – ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ [ສມ຺ປຊານໍ ມຸສາ (ກ. ສີ.)] ຠາສິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິຍຠູໂຕ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສຸສ຺ສຸຕໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ສຸມນສິກຕໍ ສູປຘາຣິຕ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕຄ຺ຆ ເຕ ເອຕໍ, ສຸຕວາ, ສຸສ຺ສຸຕໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ສຸມນສິກຕໍ ສູປຘາຣິຕໍ. ປຸພ຺ເພ ຈາຫໍ, ສຸຕວາ, ເອຕຣຫິ ຈ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ນວ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸໍ – ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິຍຠູໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ໂທສາຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ໂມຫາຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຠຍາຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ’. ປຸພ຺ເພ ຈາຫໍ, ສຸຕວາ, ເອຕຣຫິ ຈ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ອິມານິ ນວ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸ’’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສຊ຺ຌສຸຕ຺ຕໍ

໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ສຊ຺ໂຌ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຊ຺ໂຌ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເອກມິທາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຍໍ ຠຄວາ ອິເຘວ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣາມິ ຄິຣິພ຺ພເຊ. ຕຕ຺ຣ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ – ‘ໂຍ ໂສ, ສຊ຺ຌ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ປຎ຺ຈ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸໍ – ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິຍຠູໂຕ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສຸສ຺ສຸຕໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ສຸມນສິກຕໍ ສູປຘາຣິຕ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ຕຄ຺ຆ ເຕ ເອຕໍ, ສຊ຺ຌ, ສຸສ຺ສຸຕໍ ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ ສຸມນສິກຕໍ ສູປຘາຣິຕໍ. ປຸພ຺ເພ ຈາຫໍ, ສຊ຺ຌ, ເອຕຣຫິ ຈ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ນວ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸໍ – ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ…ເປ… ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິຍຠູໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕຸໍ, ອຠພ຺ໂພ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕຸໍ’. ປຸພ຺ເພ ຈາຫໍ, ສຊ຺ຌ, ເອຕຣຫິ ຈ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ອຠພ຺ໂພ ໂສ ອິມານິ ນວ ຐານານິ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸ’’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຸຄ຺ຄລສຸຕ຺ຕໍ

໙. ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ນວ? ອຣຫາ, ອຣຫຕ຺ຕາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ອນາຄາມີ, ອນາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ສກທາຄາມີ, ສກທາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ໂສຕາປນ຺ໂນ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາຫຸເນຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ອາຫຸເນຍ຺ຍາ ປາຫຸເນຍ຺ຍາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍາ ອຎ຺ຊລິກຣຓີຍາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ. ກຕເມ ນວ? ອຣຫາ, ອຣຫຕ຺ຕາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ອນາຄາມີ, ອນາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ສກທາຄາມີ, ສກທາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ໂສຕາປນ຺ໂນ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ, ໂຄຕ຺ຣຠູ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ປຸຄ຺ຄລາ ອາຫຸເນຍ຺ຍາ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສມ຺ໂພຘິວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສມ຺ໂພຘິ ນິສ຺ສໂຍ ເຈວ, ເມຆິຍ ນນ຺ທກໍ ພລໍ;

ເສວນາ ສຸຕວາ ສຊ຺ໂຌ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອາຫຸເນຍ຺ເຍນ ຈາຕິ.

໒. ສີຫນາທວຄ຺ໂຄ

໑. ສີຫນາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວຸຕ຺ໂຖ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາໂສ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊນປທຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສທານິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ສາຣິປຸຕ຺ເຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕຫິ – ‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ [ມຫາໂມຄ຺ຄລາໂນ (ກ.)] ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ອວາປຸຣຓໍ [ອປາປຸຣຓໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອາທາຍ ວິຫາເຣ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ [ວິຫາເຣນ ວິຫາຣໍ ອນ຺ວາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ (ສີ. ປີ.), ວິຫາຣໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] – ‘‘ອຠິກ຺ກມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ອຠິກ຺ກມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ! ອິທານາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສີຫນາທໍ ນທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ໂນ – ‘ອາຍສ຺ມາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ປຖວິຍໍ ສຸຈິມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ຄູຖຄຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ມຸຕ຺ຕຄຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ເຂຬຄຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ປຸພ຺ພຄຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ໂລຫິຕຄຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ນ ຈ ເຕນ ປຖວີ ອຏ຺ຏີຍຕິ ວາ ຫຣາຍຕິ ວາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຖວີສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອາປສ຺ມິໍ ສຸຈິມ຺ປິ ໂຘວນ຺ຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ ໂຘວນ຺ຕິ ຄູຖຄຕມ຺ປິ… ມຸຕ຺ຕຄຕມ຺ປິ… ເຂຬຄຕມ຺ປິ… ປຸພ຺ພຄຕມ຺ປິ… ໂລຫິຕຄຕມ຺ປິ ໂຘວນ຺ຕິ, ນ ຈ ເຕນ ອາໂປ ອຏ຺ຏີຍຕິ ວາ ຫຣາຍຕິ ວາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາໂປສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ເຕໂຊ ສຸຈິມ຺ປິ ຑຫຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ ຑຫຕິ ຄູຖຄຕມ຺ປິ… ມຸຕ຺ຕຄຕມ຺ປິ… ເຂຬຄຕມ຺ປິ… ປຸພ຺ພຄຕມ຺ປິ… ໂລຫິຕຄຕມ຺ປິ ຑຫຕິ, ນ ຈ ເຕນ ເຕໂຊ ອຏ຺ຏີຍຕິ ວາ ຫຣາຍຕິ ວາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕໂຊສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ວາໂຍ ສຸຈິມ຺ປິ ອຸປວາຍຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ ອຸປວາຍຕິ ຄູຖຄຕມ຺ປິ… ມຸຕ຺ຕຄຕມ຺ປິ… ເຂຬຄຕມ຺ປິ… ປຸພ຺ພຄຕມ຺ປິ… ໂລຫິຕຄຕມ຺ປິ ອຸປວາຍຕິ, ນ ຈ ເຕນ ວາໂຍ ອຏ຺ຏີຍຕິ ວາ ຫຣາຍຕິ ວາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ວາໂຍສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຊຫຣຓໍ ສຸຈິມ຺ປິ ປຸຎ຺ຉຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ ປຸຎ຺ຉຕິ ຄູຖຄຕມ຺ປິ… ມຸຕ຺ຕຄຕມ຺ປິ… ເຂຬຄຕມ຺ປິ… ປຸພ຺ພຄຕມ຺ປິ… ໂລຫິຕຄຕມ຺ປິ ປຸຎ຺ຉຕິ, ນ ຈ ເຕນ ຣໂຊຫຣຓໍ ອຏ຺ຏີຍຕິ ວາ ຫຣາຍຕິ ວາ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຊຫຣຓສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ຈຓ຺ຑາລກຸມາຣໂກ ວາ ຈຓ຺ຑາລກຸມາຣິກາ ວາ ກໂຬປິຫຕ຺ໂຖ ນນ຺ຕກວາສີ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປວິສນ຺ໂຕ ນີຈຈິຕ຺ຕໍເຍວ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປວິສຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈຓ຺ຑາລກຸມາຣກຈຓ຺ຑາລກຸມາຣິກາສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອຸສໂຠ ຉິນ຺ນວິສາໂຓ ສູຣໂຕ ສຸທນ຺ໂຕ ສຸວິນີໂຕ ຣຖິຍາຍ ຣຖິຍໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ອນ຺ວາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ນ ກິຎ຺ຈິ ຫິໍສຕິ ປາເທນ ວາ ວິສາເຓນ ວາ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸສຠຉິນ຺ນວິສາຓສເມນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ອຫິກຸຓເປນ ວາ ກຸກ຺ກຸຣກຸຓເປນ ວາ ມນຸສ຺ສກຸຓເປນ ວາ ກຓ຺ເຐ ອາສຕ຺ເຕນ ອຏ຺ຏີເຍຍ຺ຍ ຫຣາເຍຍ຺ຍ ຊິຄຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ປູຕິກາເຍນ ອຏ຺ຏີຍາມິ ຫຣາຍາມິ ຊິຄຸຈ຺ຉາມິ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣິໂສ ເມທກຖາລິກໍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທໍ ອຸຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ກາຍໍ ປຣິຫຣາມິ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທໍ ອຸຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ. ຍສ຺ສ ນູນ, ຠນ຺ເຕ, ກາເຍ ກາຍຄຕາສຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕາ ອສ຺ສ, ໂສ ອິຘ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ອາສຊ຺ຊ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍ ອຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອສຕາ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິໍ. ຕສ຺ສ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕໍ [ຕ຺ວໍ (ສີ. ປີ.)], ຠິກ຺ຂຸ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍ ຕ຺ວໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອສຕາ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສິ, ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸຑ຺ຒິເຫສາ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຂມ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິມສ຺ສ ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ, ປຸຣາ ຕສ຺ສ ຕຕ຺ເຖວ ສຕ຺ຕຘາ ມຸທ຺ຘາ ຜລຕີ’’ຕິ [ຜລິສ຺ສຕີຕິ (ກ. ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.) ອຏ຺ຐກຖາສຸ ປນ ‘‘ຜລຕີຕິ’’ ອິຕ຺ເວວ ທິສ຺ສຕິ]. ‘‘ຂມາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ສເຈ ມໍ ໂສ ອາຍສ຺ມາ ເອວມາຫ – ‘ຂມຕຸ ຈ ເມ ໂສ ອາຍສ຺ມາ’’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສອຸປາທິເສສສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ, ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍມນ຺ຕຣາກຖາ ອຸທປາທິ – ‘‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ອາວຸໂສ, ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ສພ຺ໂພ ໂສ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ – ‘‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ; ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍມນ຺ຕຣາກຖາ ອຸທປາທິ – ‘ໂຍ ຫິ ໂກຈິ, ອາວຸໂສ, ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ສພ຺ໂພ ໂສ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ອປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍ – ‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມີ’’’ຕິ.

‘‘ເກ ຈ [ເກຈິ (ສ຺ຍາ. ປີ.), ເຕ ຈ (ກ.)], ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ, ເກ ຈ [ເກຈິ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.) ອ. ນິ. ໖.໔໔ ປາຬິຍາ ສໍສນ຺ເທຕພ຺ພໍ] ສອຸປາທິເສສໍ ວາ ‘ສອຸປາທິເສໂສ’ຕິ ຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ອນຸປາທິເສສໍ ວາ ‘ອນຸປາທິເສໂສ’ຕິ ຊານິສ຺ສນ຺ຕິ’’!

‘‘ນວຍິເມ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຸຄ຺ຄລາ ສອຸປາທິເສສາ ກາລໍ ກຸຣຸມານາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ. ກຕເມ ນວ? ອິຘ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ປຣິປູຣກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຐໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ປຣິປູຣກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ…ເປ… ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ…ເປ… ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍີ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸທ຺ຘໍໂສໂຕ ໂຫຕິ ອກນິຏ຺ຐຄາມີ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຎ຺ຈໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ຣາຄໂທສໂມຫານໍ ຕນຸຕ຺ຕາ ສກທາຄາມີ ໂຫຕິ, ສກິເທວ ອິມໍ ໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຉຏ຺ໂຐ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ…ເປ… ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ເອກພີຊີ ໂຫຕິ, ເອກໍເຍວ ມານຸສກໍ ຠວໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຕ຺ຕໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ…ເປ… ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂກລໍໂກໂລ ໂຫຕິ, ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ກຸລານິ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຏ຺ຐໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ…ເປ… ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ, ສມາຘິສ຺ມິໍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ, ປຎ຺ຎາຍ ມຕ຺ຕໂສ ກາຣີ. ໂສ ຕິຓ຺ຓໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣໂມ ໂຫຕິ, ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມໍ ເທເວ ຈ ມນຸສ຺ເສ ຈ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ອຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ນວໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສອຸປາທິເສໂສ ກາລໍ ກຸຣຸມາໂນ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ໂຕ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ.

‘‘ເກ ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ, ເກ ຈ ສອຸປາທິເສສໍ ວາ ‘ສອຸປາທິເສໂສ’ຕິ ຊານິສ຺ສນ຺ຕິ, ອນຸປາທິເສສໍ ວາ ‘ອນຸປາທິເສໂສ’ຕິ ຊານິສ຺ສນ຺ຕິ! ອິເມ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ນວ ປຸຄ຺ຄລາ ສອຸປາທິເສສາ ກາລໍ ກຸຣຸມານາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ນິຣຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ເປຕ຺ຕິວິສຍາ ປຣິມຸຕ຺ຕາ ອປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາຕາ. ນ ຕາວາຍໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ປຏິຠາສິ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຸປາສການໍ ອຸປາສິການໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ມາຍິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສຸຕ຺ວາ ປມາທໍ ອາຫຣິໍສູຕິ [ອາຫຣິໍສຸ (ສີ. ປີ.)]. ອປິ ຈ ມຍາ [ອປິ ຈາຍໍ (?)], ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ ປຎ຺ຫາຘິປ຺ປາເຍນ ຠາສິໂຕ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂກຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ [ມຫາໂກຏ຺ຐິໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ສມ຺ປຣາຍເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ສຸຂເວທນີຍໍ [ສຸຂເວທນິຍໍ (ກ.) ມ. ນິ. ໓.໘ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ], ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ຂເວທນີຍໍ [ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ (ກ.)] ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ສຸຂເວທນີຍໍ [ສຸຂເວທນິຍໍ (ກ.) ມ. ນິ. ໓.໘ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ], ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ຂເວທນີຍໍ [ທຸກ຺ຂເວທນິຍໍ (ກ.)] ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ຂເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ສຸຂເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ອປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ພຫຸເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ພຫຸເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ‘ຍໍ ກມ຺ມໍ ອເວທນີຍໍ, ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ເວທນີຍໍ ໂຫຕູ’ຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’’.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ສມ຺ປຣາຍເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ສມ຺ປຣາຍເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ສຸຂເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ຂເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ຂເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ສຸຂເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ອປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ປຣິປກ຺ກເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ພຫຸເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ພຫຸເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ອເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ອເວທນີຍໍ ຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ ເວທນີຍໍ ໂຫຕູຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ໂນ ຫິທໍ, ອາວຸໂສ’ຕິ ວເທສິ. ອຖ ກິມຕ຺ຖໍ ຈຣຫາວຸໂສ, ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ?

‘‘ຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ [ຍໍ ໂຂ (ກ.)], ອາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອທິຏ຺ຐໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອນຠິສເມຕໍ, ຕສ຺ສ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ ປຕ຺ຕິຍາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ອຠິສມຍາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ [ວຸສ຺ສຕິ (ສ຺ຍາ.)]. (‘‘ກິໍ ປນສ຺ສາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອທິຏ຺ຐໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອນຠິສເມຕໍ, ຍສ຺ສ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ ປຕ຺ຕິຍາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ອຠິສມຍາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ?) [( ) ສ຺ຍາ. ກ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ‘‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຂ຺ວສ຺ສ [ໂຂ ຍໍ (ກ.)], ອາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອທິຏ຺ຐໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອນຠິສເມຕໍ. ຕສ຺ສ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ ປຕ຺ຕິຍາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ອຠິສມຍາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ອຍໍ ‘ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຂ຺ວສ຺ສ, ອາວຸໂສ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຂ຺ວສ຺ສ, ອາວຸໂສ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຂ຺ວສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອທິຏ຺ຐໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອນຠິສເມຕໍ. ຕສ຺ສ ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ ປຕ຺ຕິຍາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ອຠິສມຍາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ. ອິທໍ ຂ຺ວສ຺ສ [ອິຕິ ໂຂ ຍໍ (ກ.)], ອາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາຕໍ ອທິຏ຺ຐໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ ອສຈ຺ຉິກຕໍ ອນຠິສເມຕໍ. ຕສ຺ສ [ຍສ຺ສ (?)] ຎາຓາຍ ທສ຺ສນາຍ ປຕ຺ຕິຍາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ອຠິສມຍາຍ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສມິທ຺ຘິສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມິທ຺ຘິ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສມິທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິມາຣມ຺ມຓາ, ສມິທ຺ຘິ, ປຸຣິສສ຺ສ ສງ຺ກປ຺ປວິຕກ຺ກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ນາມຣູປາຣມ຺ມຓາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກ຺ວ ນານຕ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຘາຕູສຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສມຸທຍາ’’ຕິ? ‘‘ຜສ຺ສສມຸທຍາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສໂມສຣຓາ’’ຕິ? ‘‘ເວທນາສໂມສຣຓາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍປມຸຂາ’’ຕິ? ‘‘ສມາຘິປ຺ປມຸຂາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍອຘິປເຕຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍອຸຕ຺ຕຣາ’’ຕິ? ‘‘ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສາຣາ’’ຕິ? ‘‘ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍໂອຄຘາ’’ຕິ? ‘‘ອມໂຕຄຘາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ.

‘‘‘ກິມາຣມ຺ມຓາ, ສມິທ຺ຘິ, ປຸຣິສສ຺ສ ສງ຺ກປ຺ປວິຕກ຺ກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ນາມຣູປາຣມ຺ມຓາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກ຺ວ ນານຕ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ຘາຕູສຸ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສມຸທຍາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ຜສ຺ສສມຸທຍາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສໂມສຣຓາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ເວທນາສໂມສຣຓາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍປມຸຂາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ສມາຘິປ຺ປມຸຂາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍອຘິປເຕຍ຺ຍາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍອຸຕ຺ຕຣາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍສາຣາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ‘ເຕ ປນ, ສມິທ຺ຘິ, ກິໍໂອຄຘາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ອມໂຕຄຘາ, ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວເທສິ. ສາຘຸ ສາຘຸ, ສມິທ຺ຘິ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ສມິທ຺ຘິ, ປຸຏ຺ໂຐ [ປຎ຺ຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ, ເຕນ ຈ ມາ ມຎ຺ຎີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຄຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຓ຺ໂຑ ອເນກວສ຺ສຄຓິໂກ. ຕສ຺ສສ຺ສຸ ຄຓ຺ຑສ຺ສ ນວ ວຓມຸຂານິ ນວ ອເຠທນມຸຂານິ. ຕໂຕ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປຄ຺ຆເຣຍ຺ຍ – ອສຸຈິເຍວ ປຄ຺ຆເຣຍ຺ຍ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍເຍວ ປຄ຺ຆເຣຍ຺ຍ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຍໍເຍວ [ເຊຄຸຈ຺ຉິເຍວ (ກ.)] ປຄ຺ຆເຣຍ຺ຍ; ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປສເວຍ຺ຍ – ອສຸຈິເຍວ ປສເວຍ຺ຍ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍເຍວ ປສເວຍ຺ຍ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຍໍເຍວ ປສເວຍ຺ຍ.

‘‘ຄຓ຺ໂຑຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ເສຕໍ ຈາຕຸມຫາຠູຕິກສ຺ສ [ຈາຕຸມ຺ມຫາຠູຕິກສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ກາຍສ຺ສ ອຘິວຈນໍ ມາຕາເປຕ຺ຕິກສມ຺ຠວສ຺ສ ໂອທນກຸມ຺ມາສູປຈຍສ຺ສ ອນິຈ຺ຈຸຈ຺ຉາທນປຣິມທ຺ທນເຠທນວິທ຺ຘໍສນຘມ຺ມສ຺ສ. ຕສ຺ສສ຺ສຸ ຄຓ຺ຑສ຺ສ ນວ ວຓມຸຂານິ ນວ ອເຠທນມຸຂານິ. ຕໂຕ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປຄ຺ຆຣຕິ – ອສຸຈິເຍວ ປຄ຺ຆຣຕິ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍເຍວ ປຄ຺ຆຣຕິ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຍໍເຍວ ປຄ຺ຆຣຕິ; ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປສວຕິ – ອສຸຈິເຍວ ປສວຕິ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍເຍວ ປສວຕິ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຍໍເຍວ ປສວຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ນິພ຺ພິນ຺ທຖາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ‘‘ນວຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ. ກຕມາ ນວ? ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ມຣຓສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ [ປຏິກ຺ກູລສຎ຺ຎາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)], ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ [ອນຠິຣຕິສຎ຺ຎາ (ກ.) ອ. ນິ. ໕.໑໒໑-໑໒໒], ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ປຫານສຎ຺ຎາ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ສຎ຺ຎາ, ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກຸລສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. ‘‘ນວຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ກຸລໍ ອນຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ນາລໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ, ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ນາລໍ ນິສີທິຕຸໍ. ກຕເມຫິ ນວຫິ? ນ ມນາເປນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐນ຺ຕິ, ນ ມນາເປນ ອຠິວາເທນ຺ຕິ, ນ ມນາເປນ ອາສນໍ ເທນ຺ຕິ, ສນ຺ຕມສ຺ສ ປຣິຄຸຫນ຺ຕິ, ພຫຸກມ຺ປິ ໂຖກໍ ເທນ຺ຕິ, ປຓີຕມ຺ປິ ລູຂໍ ເທນ຺ຕິ, ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ ໂນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ, ນ ອຸປນິສີທນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ຠາສິຕມສ຺ສ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ກຸລໍ ອນຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ນາລໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ນາລໍ ນິສີທິຕຸໍ.

‘‘ນວຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ກຸລໍ ອນຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ອລໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ, ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ອລໍ ນິສີທິຕຸໍ. ກຕເມຫິ ນວຫິ? ມນາເປນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐນ຺ຕິ, ມນາເປນ ອຠິວາເທນ຺ຕິ, ມນາເປນ ອາສນໍ ເທນ຺ຕິ, ສນ຺ຕມສ຺ສ ນ ປຣິຄຸຫນ຺ຕິ, ພຫຸກມ຺ປິ ພຫຸກໍ ເທນ຺ຕິ, ປຓີຕມ຺ປິ ປຓີຕໍ ເທນ຺ຕິ, ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທນ຺ຕິ ໂນ ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ, ອຸປນິສີທນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ຠາສິຕມສ຺ສ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ກຸລໍ ອນຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ອລໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ, ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ອລໍ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນວງ຺ຄຸໂປສຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ‘‘ນວຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຸໂປສໂຖ ອຸປວຸຕ຺ໂຖ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ ມຫາຊຸຕິໂກ ມຫາວິປ຺ຜາໂຣ. ກຖໍ ອຸປວຸຕ຺ໂຖ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຸໂປສໂຖ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ ມຫາຊຸຕິໂກ ມຫາວິປ຺ຜາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຍາວຊີວໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ ນິຫິຕທຓ຺ຑາ ນິຫິຕສຕ຺ຖາ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ນາ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປິໂນ ວິຫຣນ຺ຕິ; ອຫມ຺ປຊ຺ຊ ອິມຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ອິມຎ຺ຈ ທິວສໍ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣາມິ. ອິມິນາປງ຺ເຄນ [ອິມິນາປິ ອງ຺ເຄນ (ກ. ສີ.)] ອຣຫຕໍ ອນຸກໂຣມິ; ອຸໂປສໂຖ ຈ ເມ ອຸປວຸຕ຺ໂຖ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອິມິນາ ປຐເມນ ອງ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ…ເປ. ….

‘‘‘ຍາວຊີວໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນໍ ປຫາຍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣຕາ ນີຈເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ – ມຎ຺ຈເກ ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣເກ ວາ; ອຫມ຺ປຊ຺ຊ ອິມຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ອິມຎ຺ຈ ທິວສໍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນໍ ປຫາຍ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ນີຈເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປມິ – ມຎ຺ຈເກ ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣເກ ວາ. ອິມິນາປງ຺ເຄນ ອຣຫຕໍ ອນຸກໂຣມິ; ອຸໂປສໂຖ ຈ ເມ ອຸປວຸຕ຺ໂຖ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອິມິນາ ອຏ຺ຐເມນ ອງ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ຕຖາ ທຸຕິຍໍ ຕຖາ ຕຕິຍໍ ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ [ອພ຺ຍາປຊ຺ເຌນ (ກ.), ອພ຺ຍາພຊ຺ເຌນ (?)] ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ອິມິນາ ນວເມນ ອງ຺ເຄນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ອຸປວຸຕ຺ໂຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຸໂປສໂຖ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕິ ມຫານິສໍໂສ ມຫາຊຸຕິໂກ ມຫາວິປ຺ຜາໂຣ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເທວຕາສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. ‘‘ອິມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິໍ ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາ ເກວລກປ຺ປໍ ເຊຕວນໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາ ເທວຕາ ມໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ມນຸສ຺ສຠູຕານໍ ປພ຺ພຊິຕາ ອຄາຣານິ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ອຠິວາທິມ຺ຫ. ຕາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິປຸຓ຺ຓກມ຺ມນ຺ຕາ ວິປ຺ປຏິສາຣິນິໂຍ ປຈ຺ຈານຸຕາປິນິໂຍ ຫີນໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’’’ຕິ.

‘‘ອປຣາປິ ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ມນຸສ຺ສຠູຕານໍ ປພ຺ພຊິຕາ ອຄາຣານິ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ອຠິວາທິມ຺ຫ [ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ຈ ອຠິວາທິມ຺ຫ ຈ (ສ຺ຍາ.)], ໂນ ຈ ເຕສໍ ອາສນໍ ອທມ຺ຫ. ຕາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິປຸຓ຺ຓກມ຺ມນ຺ຕາ ວິປ຺ປຏິສາຣິນິໂຍ ປຈ຺ຈານຸຕາປິນິໂຍ ຫີນໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’’’ຕິ.

‘‘ອປຣາປິ ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ມນຸສ຺ສຠູຕານໍ ປພ຺ພຊິຕາ ອຄາຣານິ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ອຠິວາທິມ຺ຫ [ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ຈ ອຠິວາທິມ຺ຫ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ອາສນໍ [ອາສນຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອທມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ ສໍວິຠຊິມ຺ຫ…ເປ… ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ [ຍຖາພລໍ ຈ (?)] ສໍວິຠຊິມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ອຸປນິສີທິມ຺ຫ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ…ເປ… ອຸປນິສີທິມ຺ຫ [ອຸປນິສີທິມ຺ຫ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ໂນ ຈ ໂຂ ໂອຫິຕໂສຕາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິມ຺ຫ…ເປ… ໂອຫິຕໂສຕາ ຈ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຘາຣຍິມ຺ຫ…ເປ… ສຸຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ມໍ ຘາຣຍິມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ຘາຕານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິມ຺ຫ…ເປ… ຘາຕານຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິມ຺ຫ, ໂນ ຈ ໂຂ ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມໍ ປຏິປຊ຺ຊິມ຺ຫ. ຕາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອປຣິປຸຓ຺ຓກມ຺ມນ຺ຕາ ວິປ຺ປຏິສາຣິນິໂຍ ປຈ຺ຈານຸຕາປິນິໂຍ ຫີນໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’’’ຕິ.

‘‘ອປຣາປິ ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ມນຸສ຺ສຠູຕານໍ ປພ຺ພຊິຕາ ອຄາຣານິ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ອຠິວາທິມ຺ຫ [ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐິມ຺ຫ ຈ ອຠິວາທິມ຺ຫ ຈ (ສ຺ຍາ.)], ອາສນໍ [ອາສນຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອທມ຺ຫ, ຍຖາສຕ຺ຕິ ຍຖາພລໍ [ຍຖາພລໍ ຈ (?)] ສໍວິຠຊິມ຺ຫ, ອຸປນິສີທິມ຺ຫ [ອຸປນິສີທິມ຺ຫ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ໂອຫິຕໂສຕາ ຈ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິມ຺ຫ, ສຸຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ມໍ ຘາຣຍິມ຺ຫ, ຘາຕານຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິມ຺ຫ, ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມໍ [ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມຎ຺ຈ (?)] ປຏິປຊ຺ຊິມ຺ຫ. ຕາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິປຸຓ຺ຓກມ຺ມນ຺ຕາ ອວິປ຺ປຏິສາຣິນິໂຍ ອປຈ຺ຈານຸຕາປິນິໂຍ ປຓີຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ເອຕານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ຂມູລານິ ເອຕານິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານິ. ຌາຍຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ປມາທຕ຺ຖ, ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ອຫຸວຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕາ ປຸຣິມິກາ ເທວຕາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເວລາມສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອປິ ນຸ ເຕ, ຄຫປຕິ, ກຸເລ ທານໍ ທີຍຕີ’’ຕິ? ‘‘ທີຍຕິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກຸເລ ທານໍ; ຕຎ຺ຈ ໂຂ ລູຂໍ ກຓາຊກໍ ພິຬງ຺ຄທຸຕິຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ລູຂຎ຺ເຈປິ [ລູຂໍ ວາປິ (ສ຺ຍາ.), ລູຂຎ຺ຈາປິ (ກ.)], ຄຫປຕິ, ທານໍ ເທຕິ ປຓີຕໍ ວາ; ຕຎ຺ຈ ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທຕິ, ອຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວາ [ອຈິຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ (ກ.), ອປຈິຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.), ອຈິຕ຺ຕິກຕ຺ວາ (ປີ.)] ເທຕິ, ອສຫຕ຺ຖາ ເທຕິ, ອປວິທ຺ຘໍ [ອປວິຏ຺ຐໍ (ສ຺ຍາ.)] ເທຕິ, ອນາຄມນທິຏ຺ຐິໂກ ເທຕິ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ທານສ຺ສ ວິປາໂກ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ, ນ ອຸຬາຣາຍ ຠຕ຺ຕໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ນ ອຸຬາຣາຍ ວຕ຺ຖໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ນ ອຸຬາຣາຍ ຍານໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ນ ອຸຬາເຣສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ. ເຍປິສ຺ສ ເຕ ໂຫນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕາຕິ ວາ ທາຣາຕິ ວາ ທາສາຕິ ວາ ເປສ຺ສາຕິ ວາ ກມ຺ມກຣາຕິ ວາ, ເຕປິ ນ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ ນ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ [ເອວຎ຺ເຈຕໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ຄຫປຕິ, ໂຫຕິ ອສກ຺ກຈ຺ຈໍ ກຕານໍ ກມ຺ມານໍ ວິປາໂກ’’.

‘‘ລູຂຎ຺ເຈປິ, ຄຫປຕິ, ທານໍ ເທຕິ ປຓີຕໍ ວາ; ຕຎ຺ຈ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ເທຕິ, ຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວາ ເທຕິ, ສຫຕ຺ຖາ ເທຕິ, ອນປວິທ຺ຘໍ ເທຕິ, ອາຄມນທິຏ຺ຐິໂກ ເທຕິ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ທານສ຺ສ ວິປາໂກ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ, ອຸຬາຣາຍ ຠຕ຺ຕໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ອຸຬາຣາຍ ວຕ຺ຖໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ອຸຬາຣາຍ ຍານໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ອຸຬາເຣສຸ ປຎ຺ຈສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ໂຠຄາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ. ເຍປິສ຺ສ ເຕ ໂຫນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕາຕິ ວາ ທາຣາຕິ ວາ ທາສາຕິ ວາ ເປສ຺ສາຕິ ວາ ກມ຺ມກຣາຕິ ວາ, ເຕປິ ສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ ໂສຕໍ ໂອທຫນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ເອວຎ຺ເຫຕໍ, ຄຫປຕິ, ໂຫຕິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ກຕານໍ ກມ຺ມານໍ ວິປາໂກ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຄຫປຕິ, ເວລາໂມ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິ. ໂສ ເອວຣູປໍ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານໍ. ຈຕຸຣາສີຕິ ສຸວຓ຺ຓປາຕິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ຣູປິຍປູຣານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ຣູປິຍປາຕິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ສຸວຓ຺ຓປູຣານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ກໍສປາຕິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ຫິຣຎ຺ຎປູຣານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ຫຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ໂສວຓ຺ຓາລງ຺ກາຣານິ ໂສວຓ຺ຓຘຊານິ ເຫມຊາລປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານິ [ເຫມຊາລສຎ຺ຉນ຺ນານິ (ສີ. ປີ.)], ຈຕຸຣາສີຕິ ຣຖສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ສີຫຈມ຺ມປຣິວາຣານິ ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິວາຣານິ ທີປິຈມ຺ມປຣິວາຣານິ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລປຣິວາຣານິ ໂສວຓ຺ຓາລງ຺ກາຣານິ ໂສວຓ຺ຓຘຊານິ ເຫມຊາລປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ເຘນຸສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ທຸກູລສນ຺ຘນານິ [ທຸກູລສນ຺ທສ຺ສນານິ (ສີ.), ທຸກູລສຓ຺ຐນານິ (ສ຺ຍາ.), ທຸກູລສນ຺ຖນານິ (ປີ.), ທຸຫສນ຺ທນານິ (ທີ. ນິ. ໒.໒໖໓), ທຸກູລສນ຺ທນານິ (ຕຕ຺ຖ ປາຐນ຺ຕຣໍ)] ກໍສູປຘາຣຓານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ກຎ຺ຎາສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລາໂຍ [ອາມຸກ຺ກມຓິກຸຓ຺ຑລາໂຍ (?)], ຈຕຸຣາສີຕິ ປລ຺ລງ຺ກສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ໂຄນກຕ຺ຖຕານິ ປຏິກຕ຺ຖຕານິ ປຏລິກຕ຺ຖຕານິ ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓານິ ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທານິ ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານານິ, ຈຕຸຣາສີຕິ ວຕ຺ຖໂກຏິສຫສ຺ສານິ ອທາສິ ໂຂມສຸຂຸມານໍ ໂກເສຍ຺ຍສຸຂຸມານໍ ກມ຺ພລສຸຂຸມານໍ ກປ຺ປາສິກສຸຂຸມານໍ, ໂກ ປນ ວາໂທ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ ຂຊ຺ຊສ຺ສ ໂຠຊ຺ຊສ຺ສ ເລຍ຺ຍສ຺ສ ເປຍ຺ຍສ຺ສ, ນຊ຺ໂຊ ມຎ຺ເຎ ວິສ຺ສນ຺ທນ຺ຕິ [ວິສ຺ສນ຺ທຕິ (ສີ. ປີ.)].

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເອວມສ຺ສ – ‘ອຎ຺ໂຎ ນູນ ເຕນ ສມເຍນ ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິ, ໂສ [ໂຍ (?)] ຕໍ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານ’ນ຺ຕິ. ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຄຫປຕິ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຫໍ ເຕນ ສມເຍນ ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິໍ. ອຫໍ ຕໍ ທານໍ ອທາສິໍ ມຫາທານໍ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຄຫປຕິ, ທາເນ ນ ໂກຈິ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອໂຫສິ, ນ ຕໍ ໂກຈິ ທກ຺ຂິຓໍ ວິໂສເຘຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານໍ, ໂຍ ເຈກໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣໍ.

( ) [(ຍຎ຺ຈ ຄຫປຕິ ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານໍ) (ສີ. ປີ.)] ‘‘ໂຍ ຈ ສຕໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ສກທາຄາມິໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣໍ.

( ) [(ຍຎ຺ຈ ຄຫປຕິ ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານໍ) (ສີ. ປີ.)] ‘‘ໂຍ ຈ ສຕໍ ສກທາຄາມີນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ອນາຄາມິໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ…ເປ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ອນາຄາມີນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ … ໂຍ ຈ ສຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ຈ ຕຖາຄຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ສຣຓໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມາທິເຍຍ຺ຍ – ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິໍ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິໍ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິໍ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ເວຣມຓິໍ, ໂຍ ຈ ອນ຺ຕມໂສ ຄນ຺ໂຘຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ [ຄນ຺ຘູຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ (ສີ.), ຄທ຺ທູຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ (ສ຺ຍາ. ປີ.) ມ. ນິ. ໓.໒໑໑] ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ( ) [(ໂຍ ຈ ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ ຠາເວຍ຺ຍ) (ກ.)] ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣໍ.

‘‘ຍຎ຺ຈ, ຄຫປຕິ, ເວລາໂມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທານໍ ອທາສິ ມຫາທານໍ, ໂຍ ເຈກໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ສກທາຄາມິໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ສກທາຄາມີນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ອນາຄາມິໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ອນາຄາມີນໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ເຈກໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ສຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ຈ ຕຖາຄຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ໂຠເຊຍ຺ຍ, ໂຍ ຈ ຈາຕຸທ຺ທິສໍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ… ໂຍ ຈ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ສຣຓໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ໂຍ ຈ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມາທິເຍຍ຺ຍ – ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິໍ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ເວຣມຓິໍ, ໂຍ ຈ ອນ຺ຕມໂສ ຄນ຺ໂຘຫນມຕ຺ຕມ຺ປິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ໂຍ ຈ ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ອິທໍ ຕໂຕ ມຫປ຺ຜລຕຣ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ສີຫນາທວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ນາໂທ ສອຸປາທິເສໂສ ຈ, ໂກຏ຺ຐິເກນ ສມິທ຺ຘິນາ;

ຄຓ຺ຑສຎ຺ຎາ ກຸລໍ ເມຕ຺ຕາ, ເທວຕາ ເວລາເມນ ຈາຕິ.

໓. ສຕ຺ຕາວາສວຄ຺ໂຄ

໑. ຕິຐານສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐາເນຫິ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸກາ ມນຸສ຺ສາ ເທເວ ຈ ຕາວຕິໍເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸທີປເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອມມາ, ອປຣິຄ຺ຄຫາ, ນິຍຕາຍຸກາ, ວິເສສຄຸຓາ [ວິເສສຠຸໂນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຐາເນຫິ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸກາ ມນຸສ຺ສາ ເທເວ ຈ ຕາວຕິໍເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸທີປເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ.

‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐາເນຫິ ເທວາ ຕາວຕິໍສາ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸທີປເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ທິພ຺ເພນ ອາຍຸນາ, ທິພ຺ເພນ ວຓ຺ເຓນ, ທິພ຺ເພນ ສຸເຂນ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຐາເນຫິ ເທວາ ຕາວຕິໍສາ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸທີປເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ.

[ກຖາ. ໒໗໑] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐາເນຫິ ຊມ຺ພຸທີປກາ ມນຸສ຺ສາ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ເທເວ ຈ ຕາວຕິໍເສ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ສູຣາ, ສຕິມນ຺ໂຕ, ອິຘ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາໂສ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຊມ຺ພຸທີປກາ ມນຸສ຺ສາ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸເກ ຈ ມນຸສ຺ເສ ອຘິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ເທເວ ຈ ຕາວຕິໍເສ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອສ຺ສຂຬຸງ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. [ອ. ນິ. ໓.໑໔໑] ‘‘ຕໂຍ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຂຬຸງ຺ເກ ເທເສສ຺ສາມິ ຕໂຍ ຈ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ເກ ຕໂຍ ຈ ອສ຺ສປຣສ຺ເສ [ອສ຺ສສທສ຺ເສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ອ. ນິ. ໓.໑໔໒] ຕໂຍ ຈ ປຸຣິສປຣສ຺ເສ [ປຸຣິສສທສ຺ເສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຕໂຍ ຈ ຠທ຺ເທ ອສ຺ສາຊານີເຍ ຕໂຍ ຈ ຠທ຺ເທ ປຸຣິສາຊານີເຍ. ຕໍ ສຸຓາຖ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອສ຺ສຂຬຸງ຺ກາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອສ຺ສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອສ຺ສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອສ຺ສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອສ຺ສຂຬຸງ຺ກາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ກາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ອິທມສ຺ສ ຊວສ຺ມິໍ ວທາມິ. ອຠິຘມ຺ເມ ໂຂ ປນ ອຠິວິນເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສໍສາເທຕິ [ສໍສາເຣຕິ (ກ.) ອ. ນິ. ໑.໓.໑໔໑], ໂນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ອິທມສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ວທາມິ. ນ ໂຂ ປນ ລາຠີ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອິທມສ຺ສ ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສ຺ມິໍ ວທາມິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ອິທມສ຺ສ ຊວສ຺ມິໍ ວທາມິ. ອຠິຘມ຺ເມ ໂຂ ປນ ອຠິວິນເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ໂນ ສໍສາເທຕິ. ອິທມສ຺ສ ວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ວທາມິ. ນ ໂຂ ປນ ລາຠີ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອິທມສ຺ສ ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສ຺ມິໍ ວທາມິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ, ນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ…ເປ… ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ອິທມສ຺ສ ຊວສ຺ມິໍ ວທາມິ. ອຠິຘມ຺ເມ ໂຂ ປນ ອຠິວິນເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ໂນ ສໍສາເທຕິ. ອິທມສ຺ສ ວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ວທາມິ. ລາຠີ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອິທມສ຺ສ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສ຺ມິໍ ວທາມິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ກາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອສ຺ສປຣສ຺ສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອສ຺ສປຣສ຺ໂສ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອສ຺ສປຣສ຺ສາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຣິສປຣສ຺ສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຣິສປຣສ຺ໂສ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຣສ຺ໂສ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອິທມສ຺ສ ຊວສ຺ມິໍ ວທາມິ. ອຠິຘມ຺ເມ ໂຂ ປນ ອຠິວິນເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ໂນ ສໍສາເທຕິ. ອິທມສ຺ສ ວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ວທາມິ. ລາຠີ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອິທມສ຺ສ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສ຺ມິໍ ວທາມິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຣສ຺ໂສ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຣິສປຣສ຺ສາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຠທ຺ທາ ອສ຺ສາຊານີຍາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ຠທ຺ໂທ ອສ຺ສາຊານີໂຍ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຠທ຺ທາ ອສ຺ສາຊານີຍາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຠທ຺ທາ ປຸຣິສາຊານີຍາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ຠທ຺ໂທ ປຸຣິສາຊານີໂຍ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ໂທ ປຸຣິສາຊານີໂຍ…ເປ… ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມສ຺ສ ຊວສ຺ມິໍ ວທາມິ. ອຠິຘມ຺ເມ ໂຂ ປນ ອຠິວິນເຍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ໂນ ສໍສາເທຕິ. ອິທມສ຺ສ ວຓ຺ຓສ຺ມິໍ ວທາມິ. ລາຠີ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອິທມສ຺ສ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສ຺ມິໍ ວທາມິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ໂທ ປຸຣິສາຊານີໂຍ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ອາໂຣຫປຣິຓາຫສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຠທ຺ທາ ປຸຣິສາຊານີຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕຓ຺ຫາມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. [ທີ. ນິ. ໒.໑໐໓] ‘‘ນວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາມູລເກ ຘມ຺ເມ ເທເສສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸຓາຖ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ຕຓ຺ຫາມູລກາ ຘມ຺ມາ? ຕຓ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຣິເຍສນາ, ປຣິເຍສນໍ ປຏິຈ຺ຈ ລາໂຠ, ລາຠໍ ປຏິຈ຺ຈ ວິນິຈ຺ຉໂຍ, ວິນິຈ຺ຉຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ຉນ຺ທຣາໂຄ, ຉນ຺ທຣາຄໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສານໍ, ອຊ຺ໂຌສານໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຣິຄ຺ຄໂຫ, ປຣິຄ຺ຄຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ມຈ຺ຉຣິຍໍ, ມຈ຺ຉຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ອາຣກ຺ໂຂ, ອາຣກ຺ຂາຘິກຣຓໍ ທຓ຺ຑາທານໍ ສຕ຺ຖາທານໍ ກລຫວິຄ຺ຄຫວິວາທຕຸວໍຕຸວໍເປສຸຎ຺ຎມຸສາວາທາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ຕຓ຺ຫາມູລກາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສຕ຺ຕາວາສສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໑] ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາວາສາ. ກຕເມ ນວ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ນານຕ຺ຕກາຍາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ມນຸສ຺ສາ, ເອກຈ຺ເຈ ຈ ເທວາ, ເອກຈ຺ເຈ ຈ ວິນິປາຕິກາ. ອຍໍ ປຐໂມ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ນານຕ຺ຕກາຍາ ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເທວາ ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ປຐມາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ເອກຕ຺ຕກາຍາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເທວາ ອາຠສ຺ສຣາ. ອຍໍ ຕຕິໂຍ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ເອກຕ຺ຕກາຍາ ເອກຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເທວາ ສຸຠກິຓ຺ຫາ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອສຎ຺ຎິໂນ ອປ຺ປຏິສໍເວທິໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ເທວາ ອສຎ຺ຎສຕ຺ຕາ. ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນູປຄາ. ອຍໍ ຉຏ຺ໂຐ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນູປຄາ. ອຍໍ ສຕ຺ຕໂມ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນູປຄາ. ອຍໍ ອຏ຺ຐໂມ ສຕ຺ຕາວາໂສ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນູປຄາ. ອຍໍ ນວໂມ ສຕ຺ຕາວາໂສ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ສຕ຺ຕາວາສາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ? ‘ວີຕຣາຄໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ວີຕໂທສໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ວີຕໂມຫໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສຣາຄຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສໂທສຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສໂມຫຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ກາມຠວາຍາ’ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ຣູປຠວາຍາ’ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ອຣູປຠວາຍາ’ຕິ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສິລາຍູປສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ໂຕ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣນ຺ຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ ( ) [(ອາວຸໂສ…ເປ… ເອຕທໂວຈ) (ສີ.)] – ‘‘ເທວທຕ຺ໂຕ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເທວທຕ຺ໂຕ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເທວທຕ຺ໂຕ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຈນ຺ທິກາປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ຍໂຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກລ຺ລໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’’’ຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ? ‘ວີຕຣາຄໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ວີຕໂທສໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ວີຕໂມຫໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສຣາຄຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສໂທສຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອສໂມຫຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ກາມຠວາຍາ’ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ຣູປຠວາຍາ’ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ; ‘ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ມໍ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ອຣູປຠວາຍາ’ຕິ ເຈຕສາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸປຣິຈິຕໍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຸສາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຐິຕໍ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍໍ ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສິລາຍູໂປ ໂສຬສກຸກ຺ກຸໂກ. ຕສ຺ສສ຺ສຸ ອຏ຺ຐ ກຸກ຺ກູ ເຫຏ຺ຐາ ເນມງ຺ຄມາ, ອຏ຺ຐ ກຸກ຺ກູ ອຸປຣິ ເນມສ຺ສ. ອຖ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ນໍ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປເວເຘຍ຺ຍ; ອຖ ປຈ຺ຉິມາຍ… ອຖ ອຸຕ຺ຕຣາຍ… ອຖ ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ນໍ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປເວເຘຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຄມ຺ຠີຣຕ຺ຕາ, ອາວຸໂສ, ເນມສ຺ສ, ສຸນິຂາຕຕ຺ຕາ ສິລາຍູປສ຺ສ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຸສາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຐິຕໍ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍໍ ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕິ.

‘‘ຠຸສາ ເຈປິ ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຐິຕໍ ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍໍ ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມເວຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. [ອ. ນິ. ໙.໙໒; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໒໔] ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ, ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຄຫປຕິ, ປາຓາຕິປາຕີ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ… ມຸສາວາທີ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐາຍີ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’’’ຕິ.

ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’ຕິ.

ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ຎາຍປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ; ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ ເອສ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’ຕິ.

ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ອສພເລຫິ ອກມ຺ມາເສຫິ ຠຸຊິສ຺ເສຫິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫິ ອປຣາມຏ຺ເຐຫິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍເວຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. [ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໒໕] ‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓາຕິປາຕີ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ…ເປ… ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທິນ຺ນາທາຍີ…ເປ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐາຍີ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ, ນ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຘມ຺ເມ…ເປ… ສງ຺ເຆ… ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອຂຓ຺ເຑຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ອສພເລຫິ ອກມ຺ມາເສຫິ ຠຸຊິສ຺ເສຫິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫິ ອປຣາມຏ຺ເຐຫິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອາຆາຕວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. [ວິຠ. ໙໖໐; ທີ. ນິ. ໓.໓໔໐; ອ. ນິ. ໑໐.໗໙] ‘‘ນວຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຆາຕວຕ຺ຖູນິ. ກຕມານິ ນວ? ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ອຈຣີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ປິຍສ຺ສ ເມ ມນາປສ຺ສ ອນຕ຺ຖໍ ອຈຣີ’ຕິ…ເປ… ‘ອນຕ຺ຖໍ ຈຣຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອນຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ອປ຺ປິຍສ຺ສ ເມ ອມນາປສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອຈຣີ’ຕິ …ເປ… ‘ອຕ຺ຖໍ ຈຣຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອາຆາຕວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາຆາຕປຏິວິນຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໐, ໓໕໙] ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຆາຕປຏິວິນຍາ. ກຕເມ ນວ? ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ອຈຣິ [ອຈຣີຕິ (ສ຺ຍາ.), ເອວໍ ‘‘ຈຣຕິ, ຈຣິສ຺ສຕິ’’ ປເທສຸປິ], ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ; ປິຍສ຺ສ ເມ ມນາປສ຺ສ ອນຕ຺ຖໍ ອຈຣິ…ເປ… ອນຕ຺ຖໍ ຈຣຕິ…ເປ… ‘ອນຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ; ອປ຺ປິຍສ຺ສ ເມ ອມນາປສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອຈຣິ…ເປ… ອຕ຺ຖໍ ຈຣຕິ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອາຆາຕປຏິວິນຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣຘາ. ກຕເມ ນວ? ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ກາມສຎ຺ຎາ [ອາມິສ຺ສສຎ຺ຎາ (ສ຺ຍາ.)] ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ; ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ປີຕິ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ; ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ; ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣຘາ’’ຕິ [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໔, ໓໔໙]. ເອກາທສມໍ.

ສຕ຺ຕາວາສວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕິຐານໍ ຂຬຸງ຺ໂກ ຕຓ຺ຫາ, ສຕ຺ຕປຎ຺ຎາ ສິລາຍຸໂປ;

ທ຺ເວ ເວຣາ ທ຺ເວ ອາຆາຕານິ, ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣເຘນ ຈາຕິ.

໔. ມຫາວຄ຺ໂຄ

໑. ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໔, ໓໕໙] ‘‘ນວຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣາ. ກຕເມ ນວ? [ເອຕ຺ຖ ສີ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ‘‘ອິຘ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫີ’’ ຕິອາທິນາ ວິຕ຺ຖເຣນ ປາໂຐ ທິສ຺ສຕິ] ປຐມໍ ຌານໍ, ທຸຕິຍໍ ຌານໍ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣໂຘ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໓໓. ‘‘ນວຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ [ນວ ຠິກ຺ຂເວ (?)], ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ ເທເສສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ? ຍຕ຺ຖ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ກາເມ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເກ ຈ ກາເມ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ກາມາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ກາເມ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ວິຕກ຺ກວິຈາເຣ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເກ ຈ ວິຕກ຺ກວິຈາເຣ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ເອຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ວິຕກ຺ກວິຈາເຣ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ປີຕິ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ປີຕິໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ປີຕິ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ປີຕິໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ເອຕ຺ຖ ປີຕິ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ປີຕິໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ເອຕ຺ຖ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ຣູປສຎ຺ຎໍ [ຍຕ຺ຖ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ຣູປສຎ຺ຎາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ຣູປສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ຣູປສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ຣູປສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ຈ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ‘ອທ຺ຘາ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາຕາ ນິພ຺ພຸຕາ ຕິຓ຺ຓາ ປາຣງ຺ຄຕາ ຕທງ຺ເຄນາ’ຕິ ວທາມິ. ‘ກຕ຺ຖ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເກ ຈ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຫເມຕໍ ນ ຊານາມິ ອຫເມຕໍ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຖ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ເຕ ຈ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎໍ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ນິໂຣເຘຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີ’ຕິ. ອທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສໂຐ ອມາຍາວີ ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ເທຍ຺ຍ ອນຸໂມເທຍ຺ຍ; ‘ສາຘູ’ຕິ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຎ຺ຊລິໂກ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນິພ຺ພານສຸຂສຸຕ຺ຕໍ

໓໔. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຸຂມິທໍ, ອາວຸໂສ, ນິພ຺ພານໍ. ສຸຂມິທໍ, ອາວຸໂສ, ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ປເນຕ຺ຖ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຸຂໍ ຍເທຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ເວທຍິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ ຂ຺ເວຕ຺ຖ, ອາວຸໂສ, ສຸຂໍ ຍເທຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ ເວທຍິຕໍ. ປຎ຺ຈິເມ, ອາວຸໂສ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ – ອິເມ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ. ຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕາວຸໂສ, ກາມສຸຂໍ.

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ກາມສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ກາມສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ວິຕກ຺ກສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ວິຕກ຺ກສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ປີຕິສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ປີຕິສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ຣູປສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ຣູປສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເຕ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ໂຍ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ອາພາໂຘ ທຸກ຺ຂເມຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ອິມິນາປິ ໂຂ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິຍາເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ ຍຖາ ສຸຂໍ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຄາວີອຸປມາສຸຕ຺ຕໍ

໓໕. ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ອກຸສລາ ວິສເມ ປພ຺ພເຕ ຈຣິຕຸໍ. ຕສ຺ສາ ເອວມສ຺ສ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ອຄຕປຸພ຺ພຎ຺ເຈວ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຈ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍໍ, ອປີຕປຸພ຺ພານິ ຈ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ສາ ປຸຣິມໍ ປາທໍ ນ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໍ ປາທໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ສາ ນ ເຈວ ອຄຕປຸພ຺ພໍ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຈ ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍ, ນ ຈ ອປີຕປຸພ຺ພານິ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ; ຍສ຺ມິໍ ຈສ຺ສາ ປເທເສ ຐິຕາຍ ເອວມສ຺ສ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ອຄຕປຸພ຺ພຎ຺ເຈວ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຈ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍໍ, ອປີຕປຸພ຺ພານິ ຈ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ ຕຎ຺ຈ ປເທສໍ ນ ໂສຕ຺ຖິນາ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ອກຸສລາ ວິສເມ ປພ຺ພເຕ ຈຣິຕຸໍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ອກຸສໂລ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ນ ອາເສວຕິ ນ ຠາເວຕິ ນ ພຫຸລີກໂຣຕິ ນ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິຕຸໍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິຕຸໍ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຸຠໂຕ ຠຏ຺ໂຐ ອຸຠໂຕ ປຣິຫີໂນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ສາ ຄາວີ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ອກຸສລາ ວິສເມ ປພ຺ພເຕ ຈຣິຕຸໍ’’’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ກຸສລາ ວິສເມ ປພ຺ພເຕ ຈຣິຕຸໍ. ຕສ຺ສາ ເອວມສ຺ສ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ອຄຕປຸພ຺ພຎ຺ເຈວ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຈ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍໍ, ອປີຕປຸພ຺ພານິ ຈ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ສາ ປຸຣິມໍ ປາທໍ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໍ ປາທໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ສາ ອຄຕປຸພ຺ພຎ຺ເຈວ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຈ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍ, ອປີຕປຸພ຺ພານິ ຈ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ. ຍສ຺ມິໍ ຈສ຺ສາ ປເທເສ ຐິຕາຍ ເອວມສ຺ສ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ອຄຕປຸພ຺ພຎ຺ເຈວ ທິສໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຂາທິຕປຸພ຺ພານິ ຈ ຕິຓານິ ຂາເທຍ຺ຍໍ, ອປີຕປຸພ຺ພານິ ຈ ປານີຍານິ ປິເວຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ ຕຎ຺ຈ ປເທສໍ ໂສຕ຺ຖິນາ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ກຸສລາ ວິສເມ ປພ຺ພເຕ ຈຣິຕຸໍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ ກຸສໂລ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ, ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຍ຺ຍໍ ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ …ເປ… ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອາເສວຕິ ຠາເວຕິ ພຫຸລີກໂຣຕິ ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ.

‘‘ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອນຠິຫິໍສມາໂນ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຕເທວ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊຕິປິ ວຸຏ຺ຐາຕິປິ, ຕສ຺ສ ມຸທຸ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ກມ຺ມຎ຺ຎໍ. ມຸທຸນາ ກມ຺ມຎ຺ເຎນ ຈິຕ຺ເຕນ ອປ຺ປມາໂຓ ສມາຘິ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ. ໂສ ອປ຺ປມາເຓນ ສມາຘິນາ ສຸຠາວິເຕນ ຍສ຺ສ ຍສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາສຈ຺ຉິກຣຓີຍສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອຠິນິນ຺ນາເມຕິ ອຠິຎ຺ຎາສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸຠເວຍ຺ຍໍ, ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ອສ຺ສໍ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ອສ຺ສໍ…ເປ… ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ…ເປ… ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂທສໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວີຕໂທສໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ສໂມຫໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຊາເນຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊາເນຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ.

‘‘ໂສ ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ – ‘ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ເຣວ ສກ຺ຂິຠພ຺ພຕໍ ປາປຸຓາຕິ ສຕິ ສຕິ ອາຍຕເນ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຌານສຸຕ຺ຕໍ

໓໖. ‘‘ປຐມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ທຸຕິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ຕຕິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ; ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ.

‘‘‘ປຐມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ຣູປຄຕໍ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ [ປຕິຏ຺ຐາເປຕິ (ສ຺ຍາ.), ປຏິປາເທຕິ (ກ.) ມ. ນິ. ໒.໑໓໓ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ]. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ [ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.), ປຏິປາເທຕ຺ວາ (ກ.)] ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິສ຺ສາໂສ ວາ ອິສ຺ສາສນ຺ເຕວາສີ ວາ ຕິຓປຸຣິສຣູປເກ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ເຊ ວາ ໂຍຄ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ທູເຣປາຕີ ຈ ໂຫຕິ ອກ຺ຂຓເວຘີ ຈ ມຫໂຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ປທາເລຕາ [ປທາລິຕາ (ກ.) ອ. ນິ. ໓.໑໓໔; ໔.໑໘໑]; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ຣູປຄຕໍ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ‘ປຐມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ… ‘ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ຣູປຄຕໍ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິສ຺ສາໂສ ວາ ອິສ຺ສາສນ຺ເຕວາສີ ວາ ຕິຓປຸຣິສຣູປເກ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ເຊ ວາ ໂຍຄ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ທູເຣປາຕີ ຈ ໂຫຕິ ອກ຺ຂຓເວຘີ ຈ ມຫໂຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ປທາເລຕາ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ, ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ຣູປຄຕໍ ເວທນາຄຕໍ…ເປ… ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ‘ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານໍ ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິສ຺ສາໂສ ວາ ອິສ຺ສາສນ຺ເຕວາສີ ວາ ຕິຓປຸຣິສຣູປເກ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ເຊ ວາ ໂຍຄ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ທູເຣປາຕີ ຈ ໂຫຕິ ອກ຺ຂຓເວຘີ ຈ ມຫໂຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ປທາເລຕາ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ…ເປ… ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ‘ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ…ເປ… ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິສ຺ສາໂສ ວາ ອິສ຺ສາສນ຺ເຕວາສີ ວາ ຕິຓປຸຣິສຣູປເກ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ເຊ ວາ ໂຍຄ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ທູເຣປາຕີ ຈ ໂຫຕິ ອກ຺ຂຓເວຘີ ຈ ມຫໂຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ປທາເລຕາ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາຄຕໍ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ, ເຕ ຘມ຺ເມ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຄຓ຺ຑໂຕ ສລ຺ລໂຕ ອຆໂຕ ອາພາຘໂຕ ປຣໂຕ ປໂລກໂຕ ສຸຎ຺ຎໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕິ. ໂສ ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິວາເປຕ຺ວາ ອມຕາຍ ຘາຕຸຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ‘ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປາຫໍ, ນິສ຺ສາຍ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວຕາ ສຎ຺ຎາສມາປຕ຺ຕິ ຕາວຕາ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘ. ຍານິ ຈ ໂຂ ອິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຍ ທ຺ເວ ອາຍຕນານິ – ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສມາປຕ຺ຕິ ຈ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣໂຘ ຈ, ຌາຍີເຫເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາປຕ຺ຕິກຸສເລຫິ ສມາປຕ຺ຕິວຸຏ຺ຐານກຸສເລຫິ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສມ຺ມາ ອກ຺ຂາຕພ຺ພານີຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໓໗. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ! ຍາວຎ຺ຈິທໍ ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ອນຸພຸທ຺ໂຘ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ. ຕເທວ ນາມ ຈກ຺ຂຸໍ ຠວິສ຺ສຕິ ເຕ ຣູປາ ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕິ [ປຏິສໍເວທຍຕິ (ກ.)]. ຕເທວ ນາມ ໂສຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ເຕ ສທ຺ທາ ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕິ. ຕເທວ ນາມ ຆານໍ ຠວິສ຺ສຕິ ເຕ ຄນ຺ຘາ ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕິ. ສາວ ນາມ ຊິວ຺ຫາ ຠວິສ຺ສຕິ ເຕ ຣສາ ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕິ. ໂສວ ນາມ ກາໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ ເຕ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຕຎ຺ຈາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວທິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຎ຺ຎີເມວ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕິ ອຸທາຫຸ ອສຎ຺ຎີ’’ຕິ? ‘‘ສຎ຺ຎີເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕິ, ໂນ ອສຎ຺ຎີ’’ຕິ.

‘‘ກິໍສຎ຺ຎີ ປນາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ, ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎີປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎີປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎີປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕີ’’ຕິ.

‘‘ເອກມິທາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສມຍໍ ສາເກເຕ ວິຫຣາມິ ອຎ຺ຊນວເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຊຏິລວາສິກາ [ຊຏິລຄາຫິຍາ (ສີ. ປີ.), ຊຑິລຠາຄິກາ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸນີ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຊຏິລວາສິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມາຘິ ນ ຈາຠິນໂຕ ນ ຈາປນໂຕ ນ ຈ ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິຕຄໂຕ [ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິຕວໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.), ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິວາວໂຏ (ກ.) ອ. ນິ. ໓.໑໐໒; ໕.໒໗; ທີ. ນິ. ໓.໓໕໕], ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຐິໂຕ, ຐິຕຕ຺ຕາ ສນ຺ຕຸສິໂຕ, ສນ຺ຕຸສິຕຕ຺ຕາ ໂນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ສມາຘິ ກິໍຜໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’’ຕິ?

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ໂສຫໍ, ອາວຸໂສ, ຊຏິລວາສິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ຍາຍໍ, ຠຄິນິ, ສມາຘິ ນ ຈາຠິນໂຕ ນ ຈາປນໂຕ ນ ຈ ສສງ຺ຂາຣນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາຣິຕຄໂຕ, ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຐິໂຕ, ຐິຕຕ຺ຕາ ສນ຺ຕຸສິໂຕ, ສນ຺ຕຸສິຕຕ຺ຕາ ໂນ ປຣິຕສ຺ສຕິ. ອຍໍ, ຠຄິນິ, ສມາຘິ ອຎ຺ຎາຜໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’ຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎີປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕທາຍຕນໍ ໂນ ປຏິສໍເວເທຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂລກາຍຕິກສຸຕ຺ຕໍ

໓໘. ອຖ ໂຂ ທ຺ເວ ໂລກາຍຕິກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ປູຣໂຓ, ໂຠ ໂຄຕມ, ກສ຺ສໂປ ສພ຺ພຎ຺ຎູ ສພ຺ພທສ຺ສາວີ ອປຣິເສສໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຈຣໂຕ ຈ ເມ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຈ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຊາຄຣສ຺ສ ຈ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕ’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘ອຫໍ ອນນ຺ເຕນ ຎາເຓນ ອນນ຺ຕໍ ໂລກໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ [ອຍມ຺ປິ ຫິ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ສພ຺ພຎ຺ຎູ ສພ຺ພທສ຺ສາວີ ອປຣິເສສໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຈຣໂຕ ຈ ເມ ຕິຏ຺ຐໂຕ ຈ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຊາຄຣສ຺ສ ຈ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕ’ນ຺ຕິ. ໂສ [ໂສປິ (?)] ເອວມາຫ – ‘ອຫໍ ອນນ຺ເຕນ ຎາເຓນ ອນນ຺ຕໍ ໂລກໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ. ອິເມສໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຸຠິນ຺ນໍ ຎາຓວາທານໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິປຈ຺ຈນີກວາທານໍ ໂກ ສຈ຺ຈໍ ອາຫ ໂກ ມຸສາ’’ຕິ?

‘‘ອລໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ! ຕິຏ຺ຐເຕຕໍ – ‘ອິເມສໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ຎາຓວາທານໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິປຈ຺ຈນີກວາທານໍ ໂກ ສຈ຺ຈໍ ອາຫ ໂກ ມຸສາ’ຕິ. ຘມ຺ມໍ ໂວ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເທເສສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິສາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ຐິຕາ ປຣເມນ ຊເວນ ຈ ສມນ຺ນາຄຕາ ປຣເມນ ຈ ປທວີຕິຫາເຣນ. ເຕ ເອວຣູເປນ ຊເວນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອສ຺ສຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ທຬ຺ຫຘມ຺ມາ [ທຬ຺ຫຘມ຺ໂມ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ອ. ນິ. ໔.໔໕; ມ. ນິ. ໑.໑໑໖ ຈ, ຕໍສໍວຓ຺ຓນາຏີກາໂຍ ຈ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານພ຺ຍາກຣຓຎ຺ຈ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ຘນຸຄ຺ຄໂຫ ສິກ຺ຂິໂຕ ກຕຫຕ຺ໂຖ ກຕູປາສໂນ ລຫຸເກນ ອສເນນ ອປ຺ປກສິເຣນ ຕິຣິຍໍ ຕາລຈ຺ຉາຍໍ [ຕາລຈ຺ຉາຕິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ຕາລຈ຺ຉາທິໍ (ກ.) ອ. ນິ. ໔.໔໕; ມ. ນິ. ໑.໑໖໑ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ອຕິປາເຕຍ຺ຍ; ເອວຣູເປນ ຈ ປທວີຕິຫາເຣນ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສມຸທ຺ທາ ປຈ຺ຉິໂມ ສມຸທ຺ໂທ ອຖ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ຐິໂຕ ປຸຣິໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ປາປຸຓິສ຺ສາມີ’ຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອສິຕປີຕຂາຍິຕສາຍິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ມາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິທ຺ທາກິລມຖປຏິວິໂນທນາ ວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ວສ຺ສສຕຊີວີ ວສ຺ສສຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອປ຺ປຕ຺ວາວ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຖ ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ…ເປ… ອຖ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ… ອຖ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ຐິໂຕ ປຸຣິໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ຄມເນນ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ປາປຸຓິສ຺ສາມີ’ຕິ. ໂສ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ອສິຕປີຕຂາຍິຕສາຍິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ມາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິທ຺ທາກິລມຖປຏິວິໂນທນາ ວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ວສ຺ສສຕຊີວີ ວສ຺ສສຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອປ຺ປຕ຺ວາວ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນາຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເອວຣູປາຍ ສນ຺ຘາວນິກາຍ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ ປຕ຺ເຕຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ນ ຈາຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ອປ຺ປຕ຺ວາວ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ກາມຄຸຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ; ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ; ອິເມ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂລໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕມາຄມ຺ມ, ໂລກສ຺ສ ອນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ’. ຕມຎ຺ເຎ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’ຕິ. ອຫມ຺ປິ ຫິ [ອຫມ຺ປິ (ສີ. ປີ.)], ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕມາຄມ຺ມ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ’. ຕມຎ຺ເຎ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’ຕິ. ອຫມ຺ປິ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕມາຄມ຺ມ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ’. ຕມຎ຺ເຎ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’ຕິ. ອຫມ຺ປິ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕມາຄມ຺ມ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ’. ຕມຎ຺ເຎ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’ຕິ. ອຫມ຺ປິ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂລກປຣິຍາປນ຺ໂນ, ອຍມ຺ປິ ອນິສ຺ສໂຏ ໂລກມ຺ຫາ’’’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ຕມາຄມ຺ມ ໂລກສ຺ສ ອນ຺ເຕ ວິຫຣຕິ ຕິຓ຺ໂຓ ໂລເກ ວິສຕ຺ຕິກ’’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ເທວາສຸຣສງ຺ຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໓໙. ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາໂມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫ [ສມຸປພ຺ພູຬ຺ໂຫ (ສີ. ປີ.)] ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາເມ ອສຸຣາ ຊິນິໍສຸ, ເທວາ ປຣາຊຍິໍສຸ [ປຣາຊິຍິໍສຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)]. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ [ເທວາ ຠີຕາ (ປີ.)] ອປຍິໍສຸເຍວ [ອປຍໍສ຺ເວວ (ສີ.)] ອຸຕ຺ຕເຣນາຠິມຸຂາ, ອຠິຍິໍສຸ [ອຠິຍໍສຸ (ສີ.)] ອສຸຣາ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຠິຍນ຺ເຕວ ໂຂ ອສຸຣາ. ຍໍນູນ ມຍໍ ທຸຕິຍມ຺ປິ ອສຸເຣຫິ ສງ຺ຄາເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ອສຸເຣຫິ ສງ຺ຄາເມສຸໍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາວ ຊິນິໍສຸ, ເທວາ ປຣາຊຍິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ອປຍິໍສຸເຍວ ອຸຕ຺ຕເຣນາຠິມຸຂາ, ອຠິຍິໍສຸ ອສຸຣາ’’.

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຠິຍນ຺ເຕວ ໂຂ ອສຸຣາ. ຍໍນູນ ມຍໍ ຕຕິຍມ຺ປິ ອສຸເຣຫິ ສງ຺ຄາເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ອສຸເຣຫິ ສງ຺ຄາເມສຸໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາວ ຊິນິໍສຸ, ເທວາ ປຣາຊຍິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ຠີຕາ ເທວປຸຣໍເຍວ ປວິສິໍສຸ. ເທວປຸຣຄຕານຎ຺ຈ ປນ [ປຸນ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ມຍໍ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣາມ ອກຣຓີຍາ ອສຸເຣຫີ’ຕິ. ອສຸຣານມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ເທວາ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອກຣຓີຍາ ອມ຺ເຫຫີ’ຕິ.

‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາສຸຣສງ຺ຄາໂມ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຄາເມ ເທວາ ຊິນິໍສຸ, ອສຸຣາ ປຣາຊຍິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ອປຍິໍສຸເຍວ ທກ຺ຂິເຓນາຠິມຸຂາ, ອຠິຍິໍສຸ ເທວາ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຠິຍນ຺ເຕວ ໂຂ ເທວາ. ຍໍນູນ ມຍໍ ທຸຕິຍມ຺ປິ ເທເວຫິ ສງ຺ຄາເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ເທເວຫິ ສງ຺ຄາເມສຸໍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ຊິນິໍສຸ, ອສຸຣາ ປຣາຊຍິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ອປຍິໍສຸເຍວ ທກ຺ຂິເຓນາຠິມຸຂາ, ອຠິຍິໍສຸ ເທວາ’’.

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຠິຍນ຺ເຕວ ໂຂ ເທວາ. ຍໍນູນ ມຍໍ ຕຕິຍມ຺ປິ ເທເວຫິ ສງ຺ຄາເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ເທເວຫິ ສງ຺ຄາເມສຸໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ຊິນິໍສຸ, ອສຸຣາ ປຣາຊຍິໍສຸ. ປຣາຊິຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣາ ຠີຕາ ອສຸຣປຸຣໍເຍວ ປວິສິໍສຸ. ອສຸຣປຸຣຄຕານຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ມຍໍ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣາມ ອກຣຓີຍາ ເທເວຫີ’ຕິ. ເທວານມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ອສຸຣາ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣນ຺ຕິ ອກຣຓີຍາ ອມ຺ເຫຫີ’ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານາຫໍ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣາມິ ອກຣຓີໂຍ ມາຣສ຺ສາ’ຕິ. ມາຣສ຺ສາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິມໂຕ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣຕິ ອກຣຓີໂຍ ມຍ຺ຫ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານາຫໍ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣາມິ ອກຣຓີໂຍ ມາຣສ຺ສາ’ຕິ. ມາຣສ຺ສາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິມໂຕ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຠີຣຸຕ຺ຕານຄເຕນ ໂຂ ທານິ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕຣຫິ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣຕິ, ອກຣຓີໂຍ ມຍ຺ຫ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕມກາສິ ມາຣໍ, ອປທໍ ວຘິຕ຺ວາ ມາຣຈກ຺ຂຸໍ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ ປາປິມໂຕ ຕິຓ຺ໂຓ ໂລເກ ວິສຕ຺ຕິກ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕມກາສິ ມາຣໍ, ອປທໍ ວຘິຕ຺ວາ ມາຣຈກ຺ຂຸໍ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ ປາປິມໂຕ ຕິຓ຺ໂຓ ໂລເກ ວິສຕ຺ຕິກ’’’ນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ນາຄສຸຕ຺ຕໍ

໔໐. ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ໂຄຈຣປສຸຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖີປິ ຫຕ຺ຖິນິໂຍປິ ຫຕ຺ຖິກລຠາປິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາປາປິ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຓຄ຺ຄານິ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ນາໂຄ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ໂຄຈຣປສຸຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖີປິ ຫຕ຺ຖິນິໂຍປິ ຫຕ຺ຖິກລຠາປິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາປາປິ ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄໍ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທນ຺ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ນາໂຄ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ໂອຄາຫໍ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖີປິ ຫຕ຺ຖິນິໂຍປິ ຫຕ຺ຖິກລຠາປິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາປາປິ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂສຓ຺ຑາຍ ອຸທກໍ ອາໂລເຬນ຺ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ນາໂຄ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ໂອຄາຫາ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ນາໂຄ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຕສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ເອຕຣຫິ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫຣາມິ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກລເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫິ. ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທາມິ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ເມ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທນ຺ຕິ [ຂາທິຕໍ (ສ຺ຍາ. ກ.) ມຫາວ. ໔໖໗ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ], ອາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວາມິ, ໂອຄາຫາ ຈ [ໂອຄາຫາປິ ຈ (ສ຺ຍາ. ກ.) ມຫາວ. ໔໖໗ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ເມ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ເອໂກ ຄຓສ຺ມາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ເອໂກ ຄຓສ຺ມາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ, ອຈ຺ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທຕິ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈສ຺ສ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ນ ຂາທນ຺ຕິ [ນ ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ສາຂາຠງ຺ຄ ຂາທຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ອນາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວຕິ, ໂອຄາຫາ ຈສ຺ສ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ ນ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອາຣຎ຺ຎິກສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫາສິໍ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກລເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫິ, ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທິໍ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ເມ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທິໍສຸ, ອາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ອປາຍິໍ, ໂອຄາຫາ [ເອຕ຺ຖ ປິສທ຺ໂທ ສພ຺ພຕ຺ຖປິ ນຕ຺ຖິ] ຈ ເມ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ອຄມໍສຸ. ໂສຫໍ ເອຕຣຫິ ເອໂກ ຄຓສ຺ມາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫຣາມິ, ອຈ຺ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທາມິ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ເມ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ນ ຂາທນ຺ຕິ, ອນາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວາມິ, ໂອຄາຫາ ຈ ເມ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ ນ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’ຕິ. ໂສ ໂສຓ຺ຑາຍ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສາຂາຠງ຺ເຄນ ກາຍໍ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕມໂນ ໂສຓ຺ຑໍ ສໍຫຣຕິ [ກຓ຺ຑຸໍ ສໍຫນ຺ຕິ (ສີ. ປີ.) ກຓ຺ຑຸໍ ສໍຫນຕິ (ສ຺ຍາ.), ເອຕ຺ຖ ກຓ຺ຑຸວນທຸກ຺ຂໍ ວິເນຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ],.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫຣຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ອຸປາສເກຫິ ອຸປາສິກາຫິ ຣຎ຺ຎາ ຣາຊມຫາມຕ຺ເຕຫິ ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ຕິຕ຺ຖິຍສາວເກຫິ, ຕສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ເອຕຣຫິ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫຣາມິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ອຸປາສເກຫິ ອຸປາສິກາຫິ ຣຎ຺ຎາ ຣາຊມຫາມຕ຺ເຕຫິ ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ຕິຕ຺ຖິຍສາວເກຫິ. ຍໍນູນາຫໍ ເອໂກ ຄຓສ຺ມາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ວິວິຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ຠຊຕິ ອຣຎ຺ຎໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ປພ຺ພຕໍ ກນ຺ທຣໍ ຄິຣິຄຸຫໍ ສຸສານໍ ວນປຕ຺ຖໍ ອພ຺ໂຠກາສໍ ປລາລປຸຎ຺ຊໍ. ໂສ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

‘‘ໂສ ອຠິຊ຺ຌໍ ໂລເກ ປຫາຍ ວິຄຕາຠິຊ຺ເຌນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ; ພ຺ຍາປາທປໂທສໍ ປຫາຍ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ, ພ຺ຍາປາທປໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ; ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫາຍ ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ວິຫຣຕິ ອາໂລກສຎ຺ຎີ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ຖິນມິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ; ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ອນຸທ຺ຘໂຕ ວິຫຣຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ; ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຍ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຫຣຕິ ອກຖໍກຖີ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ໂສ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕມໂນ ໂສຓ຺ຑໍ ສໍຫຣຕິ [ກຓ຺ຑຸໍ ສໍຫນ຺ຕິ (ສີ. ປີ.), ກຓ຺ຑຸໍ ສໍຫນຕິ (ສ຺ຍາ.), ເອຕ຺ຖ ກຓ຺ຑຸວນສທິສໍ ຌານປຏິປກ຺ຂໍ ກິເລສທຸກ຺ຂໍ ວິເນຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ]. ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕມໂນ ໂສຓ຺ຑໍ ສໍຫຣຕິ.

‘‘ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕມໂນ ໂສຓ຺ຑໍ ສໍຫຣຕິ. ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ… ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕມໂນ ໂສຓ຺ຑໍ ສໍຫຣຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຕປຸສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໔໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ມລ຺ເລສຸ ວິຫຣຕິ ອຸຣຸເວລກປ຺ປໍ ນາມ ມລ຺ລານໍ ນິຄໂມ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອຸຣຸເວລກປ຺ປໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຸຣຸເວລກປ຺ເປ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເຘວ ຕາວ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ໂຫຫິ, ຍາວາຫໍ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫາມິ ທິວາວິຫາຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ທິວາວິຫາຣໍ ນິສີທິ.

ອຖ ໂຂ ຕປຸສ຺ໂສ ຄຫປຕິ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຕປຸສ຺ໂສ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ ກາມາຣາມາ ກາມຣຕາ ກາມສມ຺ມຸທິຕາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຄິຫີນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ກາມາຣາມານໍ ກາມຣຕານໍ ກາມສມ຺ມຸທິຕານໍ ປປາໂຕ ວິຍ ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ. ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’ [ປສ຺ສຕໍ (?)]. ຕຍິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸນາ ຊເນນ ວິສຠາໂຄ, ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ ເອຕໍ, ຄຫປຕິ, ກຖາປາຠຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອາຍາມ, ຄຫປຕິ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສ຺ສາມ. ຍຖາ ໂນ ຠຄວາ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ຕປຸສ຺ໂສ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕປຸສ຺ເສນ ຄຫປຕິນາ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕປຸສ຺ໂສ ຄຫປຕິ ເອວມາຫ – ‘ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ ກາມາຣາມາ ກາມຣຕາ ກາມສມ຺ມຸທິຕາ, ເຕສໍ ໂນ ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຄິຫີນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ກາມາຣາມານໍ ກາມຣຕານໍ ກາມສມ຺ມຸທິຕານໍ ປປາໂຕ ວິຍ ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ’. ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕຍິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸນາ ຊເນນ ວິສຠາໂຄ ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ! ມຍ຺ຫມ຺ປິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປຸພ຺ເພວ ສມ຺ໂພຘາ ອນຠິສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ສາຘຸ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ, ສາຘຸ ປວິເວໂກ’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກາເມສຸ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ [ພຫຸລີກເຣຍ຺ຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)], ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ກາມສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ກາມສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ວິຕກ຺ເກສຸ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ອວິຕກ຺ເກ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ວິຕກ຺ເກສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ອວິຕກ຺ເກ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ວິຕກ຺ເກສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ອວິຕກ຺ເກ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອວິຕກ຺ເກ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ວິຕກ຺ກສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ວິຕກ຺ກສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ຈ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ ສໂຕ ຈ ສມ຺ປຊາໂນ ສຸຂຎ຺ຈ ກາເຍນ ປຏິສໍເວເທຍ຺ຍໍ ຍໍ ຕໍ ອຣິຍາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ອຸເປກ຺ຂໂກ ສຕິມາ ສຸຂວິຫາຣີຕິ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ນິປ຺ປີຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ນິປ຺ປີຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ປີຕິຍາ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ນິປ຺ປີຕິເກ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ນິປ຺ປີຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ປີຕິຍາ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ນິປ຺ປີຕິເກ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ນິປ຺ປີຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ປີຕິຍາ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ນິປ຺ປີຕິເກ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ນິປ຺ປີຕິເກ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ປີຕິສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ປີຕິສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຸເປກ຺ຂາສຸເຂ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ອຸເປກ຺ຂາສຸເຂ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ອຸເປກ຺ຂາສຸເຂ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອທຸກ຺ຂມສຸເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຣູເປສຸ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ອພຫຸລີກໂຕ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ຣູເປສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ຣູເປສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ຣູປສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ຣູປສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ອພຫຸລີກໂຕ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ວິຫຣໂຕ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສຸຂິໂນ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອາພາຘາຍ; ເອວເມວສ຺ສ ເມ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຫຄຕາ ສຎ຺ຎາມນສິກາຣາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ສ຺ວສ຺ສ ເມ ໂຫຕິ ອາພາໂຘ.

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ເມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ໂຂ ເມ ອາທີນໂວ ອທິຏ຺ໂຐ, ໂສ ຈ ເມ ອພຫຸລີກໂຕ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈ ອານິສໍໂສ ອນຘິຄໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ອນາເສວິໂຕ. ຕສ຺ມາ ເມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນປ຺ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລໍ ກເຣຍ຺ຍໍ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສເວຍ຺ຍໍ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ເມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ ປສີເທຍ຺ຍ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ’. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອປເຣນ ສມເຍນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ພຫຸລມກາສິໍ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ອານິສໍສໍ ອຘິຄມ຺ມ ຕມາເສວິໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອານນ຺ທ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣເຘ ຈິຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ປສີທຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປສ຺ສໂຕ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣາມິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ເມ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມໍສຸ.

‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈາຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມາ ນວ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ເອວໍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ສມາປຊ຺ຊິມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐຫິມ຺ປິ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ອານນ຺ທ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ອິມາ ນວ ອນຸປຸພ຺ພວິຫາຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ ເອວໍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ສມາປຊ຺ຊິມ຺ປິ ວຸຏ຺ຐຫິມ຺ປິ, ອຖາຫໍ, ອານນ຺ທ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ‘ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’ຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ‘ອກຸປ຺ປາ ເມ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ [ວິມຸຕ຺ຕິ (ກ. ສີ. ກ.)], ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’’ຕິ. ທສມໍ.

ມຫາວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ວິຫາຣາ ຈ ນິພ຺ພານໍ, ຄາວີ ຌາເນນ ປຎ຺ຈມໍ;

ອານນ຺ໂທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເທໂວ, ນາເຄນ ຕປຸສ຺ເສນ ຈາຕິ.

໕. ສາມຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໑. ສມ຺ພາຘສຸຕ຺ຕໍ

໔໒. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ເຑນ ເທວປຸຕ຺ເຕນ –

‘‘ສມ຺ພາເຘ ຄຕໍ [ສມ຺ພາເຘ ວຕ (ສີ.)] ໂອກາສໍ, ອວິທ຺ວາ ຠູຣິເມຘໂສ;

ໂຍ ຌານມພຸຊ຺ຌິ ພຸທ຺ໂຘ, ປຏິລີນນິສໂຠ ມຸນີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາໂຘ, ກຕໂມ ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ອາວຸໂສ, ກາມຄຸຓາ ສມ຺ພາໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ສມ຺ພາໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ.

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ປີຕິ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ອຸເປກ຺ຂາສຸຂໍ ອນິຣຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ຣູປສຎ຺ຎາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ. ຕຕ຺ຣາປຕ຺ຖິ ສມ຺ພາໂຘ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ? ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ອນິຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສມ຺ພາໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພາເຘ ໂອກາສາຘິຄໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກາຍສກ຺ຂີສຸຕ຺ຕໍ

໔໓. ‘‘‘ກາຍສກ຺ຂີ ກາຍສກ຺ຂີ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາຍສກ຺ຂີ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາຍສກ຺ຂີ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາຍສກ຺ຂີ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາຍສກ຺ຂີ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກາຍສກ຺ຂີ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໔. ‘‘‘ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ນໍ ປຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ນໍ ປຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໕. ‘‘‘ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ນໍ ປຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ຈ ຕທາຍຕນໍ ຕຖາ ຕຖາ ນໍ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ນໍ ປຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສນ຺ທິຏ຺ຐິກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໔໖. ‘‘‘ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສນ຺ທິຏ຺ຐິກນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໔໗. ‘‘‘ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ນິພ຺ພານໍ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໔໘. ‘‘‘ນິພ຺ພານໍ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຣິນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໔໙. ‘‘‘ປຣິນິພ຺ພານໍ ປຣິນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຕທງ຺ຄນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໕໐. ‘‘‘ຕທງ຺ຄນິພ຺ພານໍ ຕທງ຺ຄນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານສຸຕ຺ຕໍ

໕໑. ‘‘‘ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ …ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ …ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສາມຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສມ຺ພາໂຘ ກາຍສກ຺ຂີ ປຎ຺ຎາ,

ອຸຠໂຕຠາໂຄ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກາ ທ຺ເວ;

ນິພ຺ພານໍ ປຣິນິພ຺ພານໍ,

ຕທງ຺ຄທິຏ຺ຐຘມ຺ມິເກນ ຈາຕິ.

ປຐມປຓ຺ຓາສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໒. ທຸຕິຍປຓ຺ຓາສກໍ

(໖) ໑. ເຂມວຄ຺ໂຄ

໑. ເຂມສຸຕ຺ຕໍ

໕໒. ‘‘‘ເຂມໍ ເຂມ’ນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຂມໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຂມໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຂມໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ເຂມປ຺ປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໓. ເຂມປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຂມປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອມຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໔. ອມຕໍ ອມຕນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ຕຕິຍໍ.

໔. ອມຕປ຺ປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ອມຕປ຺ປຕ຺ໂຕ ອມຕປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ອຠຍໍ ອຠຍນ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຠຍປ຺ປຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໗. ອຠຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຠຍປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປສ຺ສທ຺ຘິສຸຕ຺ຕໍ

໕໘. ປສ຺ສທ຺ຘິ ປສ຺ສທ຺ຘີຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອນຸປຸພ຺ພປສ຺ສທ຺ຘິສຸຕ຺ຕໍ

໕໙. ອນຸປຸພ຺ພປສ຺ສທ຺ຘິ ອນຸປຸພ຺ພປສ຺ສທ຺ຘີຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ນິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໖໐. ນິໂຣໂຘ ນິໂຣໂຘຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ…ເປ…. ນວມໍ.

໑໐. ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣຘສຸຕ຺ຕໍ

໖໑. ‘‘‘ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣໂຘ ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣໂຘ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ປຣິຍາເຍນ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອນຸປຸພ຺ພນິໂຣໂຘ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ ນິປ຺ປຣິຍາເຍນາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ອຠພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ‘‘ນວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ. ກຕເມ ນວ? ຣາຄໍ, ໂທສໍ, ໂມຫໍ, ໂກຘໍ, ອຸປນາຫໍ, ມກ຺ຂໍ, ປຬາສໍ, ອິສ຺ສໍ, ມຈ຺ຉຣິຍໍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ.

‘‘ນວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ. ກຕເມ ນວ? ຣາຄໍ, ໂທສໍ, ໂມຫໍ, ໂກຘໍ, ອຸປນາຫໍ, ມກ຺ຂໍ, ປຬາສໍ, ອິສ຺ສໍ, ມຈ຺ຉຣິຍໍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ເຂມວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເຂໂມ ຈ ອມຕຎ຺ເຈວ, ອຠຍໍ ປສ຺ສທ຺ຘິເຍນ ຈ;

ນິໂຣໂຘ ອນຸປຸພ຺ໂພ ຈ, ຘມ຺ມໍ ປຫາຍ ຠພ຺ເພນ ຈາຕິ.

(໗) ໒. ສຕິປຏ຺ຐານວຄ຺ໂຄ

໑. ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ປາຓາຕິປາໂຕ, ອທິນ຺ນາທານໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ, ມຸສາວາໂທ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ນີວຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໖໔. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີວຣຓານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓໍ, ພ຺ຍາປາທນີວຣຓໍ, ຖິນມິທ຺ຘນີວຣຓໍ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈນີວຣຓໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉານີວຣຓໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີວຣຓານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີວຣຓານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກາມຄຸຓສຸຕ຺ຕໍ

໖໕. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມຄຸຓາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ປິຍຣູປາ ກາມູປສໍຫິຕາ ຣຊນີຍາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໖໖. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ຣູປຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ເວທນຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ສຎ຺ຎຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ສງ຺ຂາຣຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ, ວິຎ຺ຎາຓຸປາທານກ຺ຂນ຺ໂຘ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ໂອຣມ຺ຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໗. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາໂສ, ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ພ຺ຍາປາໂທ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຄຕິສຸຕ຺ຕໍ

໖໘. ‘‘ປຎ຺ຈິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຕິໂຍ. ກຕມາ ປຎ຺ຈ? ນິຣໂຍ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ, ເປຕ຺ຕິວິສໂຍ, ມນຸສ຺ສາ, ເທວາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຄຕິໂຍ.

‘‘ອິມາສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມຈ຺ຉຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຈ຺ຉຣິຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອາວາສມຈ຺ຉຣິຍໍ, ກຸລມຈ຺ຉຣິຍໍ, ລາຠມຈ຺ຉຣິຍໍ, ວຓ຺ຓມຈ຺ຉຣິຍໍ, ຘມ຺ມມຈ຺ຉຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ມຈ຺ຉຣິຍານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ມຈ຺ຉຣິຍານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເຈໂຕຂິລສຸຕ຺ຕໍ

໗໑. [ອ. ນິ. ໕.໒໐໕; ທີ. ນິ. ໓.໓໑໙; ມ. ນິ. ໑.໑໘໕] ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈໂຕຂິລາ [ເຈໂຕຂີລາ (ກ.)]. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ອຍໍ ປຐໂມ ເຈໂຕຂິໂລ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ເມ ກງ຺ຂຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ກງ຺ຂຕິ… ສິກ຺ຂາຍ ກງ຺ຂຕິ… ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈໂຕຂິໂລ.

‘‘ອິເມສໍ, ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈໂຕຂິລານໍ ປຫານາຍ…ເປ… ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໗໒. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ [ເຈໂຕວິນິພທ຺ຘາ (ສາຣຕ຺ຖທີປນີຏີກາ) ອ. ນິ. ໕.໒໐໖; ທີ. ນິ. ໓.໓໒໐]. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ອວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ອວິຄຕເປໂມ ອວິຄຕປິປາໂສ ອວິຄຕປຣິຬາໂຫ ອວິຄຕຕຓ຺ໂຫ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ອວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ອວິຄຕເປໂມ ອວິຄຕປິປາໂສ ອວິຄຕປຣິຬາໂຫ ອວິຄຕຕຓ຺ໂຫ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ອຍໍ ປຐໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ຣູເປ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ… ຍາວທຕ຺ຖໍ ອຸທຣາວເທຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍສຸຂໍ ປສ຺ສສຸຂໍ ມິທ຺ຘສຸຂໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ … ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ກາຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ; ເວທນາສຸ…ເປ… ຈິຕ຺ເຕ…ເປ… ຘມ຺ເມສຸ ຘມ຺ມານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ ອາຕາປີ ສມ຺ປຊາໂນ ສຕິມາ ວິເນຍ຺ຍ ໂລເກ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຕິປຏ຺ຐານວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສິກ຺ຂາ ນີວຣຓາກາມາ, ຂນ຺ຘາ ຈ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍາ ຄຕິ;

ມຈ຺ເຉຣໍ ອຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍາ ອຏ຺ຐມໍ, ເຈໂຕຂິລາ ວິນິພນ຺ຘາຕິ.

(໘) ໓. ສມ຺ມປ຺ປຘານວຄ຺ໂຄ

໑. ສິກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໗໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ປາຓາຕິປາໂຕ …ເປ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໗໔-໘໑. (ຍຖາ ສຕິປຏ຺ຐານວຄ຺ເຄ ຕຖາ ສມ຺ມປ຺ປຘານວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ.)

໑໐. ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໘໒. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸປ຺ປາທາຍ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ; ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ… ອນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປ຺ປາທາຍ… ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ຐິຕິຍາ ອສມ຺ໂມສາຍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ຠາວນາຍ ປາຣິປູຣິຍາ ຉນ຺ທໍ ຊເນຕິ ວາຍມຕິ ວີຣິຍໍ ອາຣຠຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ປທຫຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສມ຺ມປ຺ປຘານວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

(໙) ໔. ອິທ຺ຘິປາທວຄ຺ໂຄ

໑. ສິກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານິ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ… ວີມໍສາສມາຘິປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສິກ຺ຂາທຸພ຺ພລ຺ຍານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໘໔-໙໑. (ຍຖາ ສຕິປຏ຺ຐານວຄ຺ເຄ ຕຖາ ອິທ຺ຘິປາທວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ.)

໑໐. ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ

໙໒. ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທສມາຘິປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ, ວີຣິຍສມາຘິ… ຈິຕ຺ຕສມາຘິ… ວີມໍສາສມາຘິປຘານສງ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄຕໍ ອິທ຺ຘິປາທໍ ຠາເວຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘານໍ ປຫານາຍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອິທ຺ຘິປາທວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຍເຖວ ສຕິປຏ຺ຐານາ, ປຘານາ ຈຕຸໂຣປິ ຈ;

ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຈ, ຕເຖວ ສມ຺ປໂຍຊເຍຕິ.

(໑໐) ໕. ຣາຄເປຍ຺ຍາລໍ

໙໓. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ນວ? ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ມຣຓສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ປຫານສຎ຺ຎາ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

໙໔. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ນວ? ປຐມໍ ຌານໍ, ທຸຕິຍໍ ຌານໍ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣໂຘ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

໙໕-໑໑໒. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ…ເປ… ປຫານາຍ…ເປ… ຂຍາຍ…ເປ… ວຍາຍ…ເປ… ວິຣາຄາຍ…ເປ… ນິໂຣຘາຍ…ເປ… ຈາຄາຍ…ເປ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ…ເປ… ອິເມ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’.

໑໑໓-໔໓໒. ‘‘ໂທສສ຺ສ…ເປ… ໂມຫສ຺ສ… ໂກຘສ຺ສ… ອຸປນາຫສ຺ສ… ມກ຺ຂສ຺ສ… ປຬາສສ຺ສ… ອິສ຺ສາຍ… ມຈ຺ຉຣິຍສ຺ສ… ມາຍາຍ… ສາເຐຍ຺ຍສ຺ສ… ຖມ຺ຠສ຺ສ… ສາຣມ຺ຠສ຺ສ… ມານສ຺ສ… ອຕິມານສ຺ສ… ມທສ຺ສ… ປມາທສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ປຣິຎ຺ຎາຍ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ… ປຫານາຍ… ຂຍາຍ… ວຍາຍ… ວິຣາຄາຍ… ນິໂຣຘາຍ … ຈາຄາຍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ…ເປ… ອິເມ ນວ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ຣາຄເປຍ຺ຍາລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ນວກນິປາຕປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.