📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ.

ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາໂຍ

ທສກນິປາຕປາຬິ

໑. ປຐມປຓ຺ຓາສກໍ

໑. ອານິສໍສວຄ຺ໂຄ

໑. ກິມຕ຺ຖິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິມຕ຺ຖິຍານິ, ຠນ຺ເຕ, ກຸສລານິ ສີລານິ ກິມານິສໍສານີ’’ຕິ? ‘‘ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານີ’’ຕິ.

‘‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’ຕິ? ‘‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ’’ຕິ [ປາມຸຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາມຸຊ຺ຊານິສໍໂສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ອ. ນິ. ໑໑.໑].

‘‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ປີຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍາ ກິມານິສໍສາ’’ຕິ? ‘‘ປີຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ’’ຕິ.

‘‘ປສ຺ສທ຺ຘິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍາ ກິມານິສໍສາ’’ຕິ? ‘‘ປສ຺ສທ຺ຘິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ’’ຕິ.

‘‘ສຸຂໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຸຂໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສມາຘິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’ຕິ? ‘‘ສມາຘິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ນິພ຺ພິທາວິຣາຄຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄານິສໍສ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ ປນ, ຠນ຺ເຕ ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’ຕິ? ‘‘ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ [… ນິສໍໂສຕິ (ສີ. ກ.)].

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານິ; ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ; ປາໂມຊ຺ຊໍ ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສໍ; ປີຕິ ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ; ປສ຺ສທ຺ຘິ ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ; ສຸຂໍ ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສໍ; ສມາຘິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄານິສໍສໍ; ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ. ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອຄ຺ຄາຍ ປເຣນ຺ຕີ’’ຕິ [ອຣຫຕ຺ຕາຍ ປູເຣນ຺ຕີຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ປຐມໍ.

໒. ເຈຕນາກຣຓີຍສຸຕ຺ຕໍ

໒. [ອ. ນິ. ໑໑.໒] ‘‘ສີລວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອວິປ຺ປຏິສາຣິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອວິປ຺ປຏິສາຣິສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊາຍຕິ. ປມຸທິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ປີຕິ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ປີຕິມນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ກາໂຍ ເມ ປສ຺ສມ຺ຠຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ. ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ສຸຂໍ ເວທິຍາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ. ສຸຂິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ຈິຕ຺ຕໍ ເມ ສມາຘິຍຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ສມາຫິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ຍຖາຠູຕໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສມາຫິໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ. ຍຖາຠູຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ນິພ຺ພິນ຺ທາມິ ວິຣຊ຺ຊາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ ວິຣຊ຺ຊຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ນສ຺ສ [ນິພ຺ພິນ຺ທສ຺ສ (ສີ. ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ວິຣຕ຺ຕສ຺ສ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ສຈ຺ຉິກໂຣມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ [ນິພ຺ພິນ຺ໂທ (ສີ. ກ.)] ວິຣຕ຺ໂຕ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄານິສໍສໍ; ສມາຘິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ; ສຸຂໍ ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສໍ; ປສ຺ສທ຺ຘິ ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ; ປີຕິ ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ; ປາໂມຊ຺ຊໍ ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສໍ; ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ; ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຘມ຺ເມ ອຠິສນ຺ເທນ຺ຕິ, ຘມ຺ມາ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມອຸປນິສສຸຕ຺ຕໍ

໓. [ອ. ນິ. ໕.໒໔; ໑໑.໓] ‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ; ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປາໂມຊ຺ຊວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປີຕິ; ປີຕິຍາ ອສຕິ ປີຕິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ; ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ; ສຸເຂ ອສຕິ ສຸຂວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ; ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ອສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ອສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ; ນິພ຺ພິທາວິຣາເຄ ອສຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສວິປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ; ປາໂມຊ຺ເຊ ສຕິ ປາໂມຊ຺ຊສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປີຕິ; ປີຕິຍາ ສຕິ ປີຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ; ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ; ສຸເຂ ສຕິ ສຸຂສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ; ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ; ນິພ຺ພິທາວິຣາເຄ ສຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍອຸປນິສສຸຕ຺ຕໍ

໔. [ອ. ນິ. ໑໑.໔] ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສວິປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ອາວຸໂສ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ. … ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຕຕິຍອຸປນິສສຸຕ຺ຕໍ

໕. [ອ. ນິ. ໑໑.໕] ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ; ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປາໂມຊ຺ຊວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປີຕິ; ປີຕິຍາ ອສຕິ ປີຕິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ; ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ; ສຸເຂ ອສຕິ ສຸຂວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ; ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ອສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ອສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ; ນິພ຺ພິທາວິຣາເຄ ອສຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສວິປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ອາວຸໂສ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ; ປາໂມຊ຺ເຊ ສຕິ ປາໂມຊ຺ຊສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປີຕິ; ປີຕິຍາ ສຕິ ປີຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ; ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ; ສຸເຂ ສຕິ ສຸຂສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ; ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ; ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາໂຄ; ນິພ຺ພິທາວິຣາເຄ ສຕິ ນິພ຺ພິທາວິຣາຄສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ; ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສມາຘິສຸຕ຺ຕໍ

໖. [ອ. ນິ. ໑໑.໑໘] ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ…ເປ… ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ [ປຐວິສຎ຺ຎີ (ສີ.), ປຐວີສຎ຺ຎີ (ສ຺ຍາ.)] ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ສິຍາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕ຺ຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໗. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ສິຍາ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ສມຍໍ ອິເຘວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣາມິ ອນ຺ຘວນສ຺ມິໍ. ຕຕ຺ຖາຫໍ [ອຖາຫໍ (ກ.)] ຕຖາຣູປໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ [ປຏິລຠາມິ (ກ.)] ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອໂຫສິໍ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍສຎ຺ຎີ ປນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ [ກິໍ ສຎ຺ຎີ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ (ກ.)] ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’’ນ຺ຕິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສກລິກຄ຺ຄິສ຺ສ ຌາຍມານສ຺ສ ອຎ຺ຎາວ ອຈ຺ຈິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎາວ ອຈ຺ຈິ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຎ຺ຎາວ ສຎ຺ຎາ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ‘ຠວນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ [ນິພ຺ພານໍ (ສີ. ກ.)] ສຎ຺ຎີ ຈ ປນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຌານສຸຕ຺ຕໍ

໘. ‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ [ອິມສ຺ມິໍ ວາກ຺ເຍ ອຍໍ ຈ ກາໂຣ ນຕ຺ຖິ ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ], ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ [ໂນ (ສ຺ຍາ.) ເອວມຸປຣິປິ. ອ. ນິ. ໘.໗໑] ສີລວາ; ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ, ສີລວາ ຈາ’ຕິ! ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ໂນ ຈ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ…ເປ… ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ໂນ ຈ ຘມ຺ມກຖິໂກ… ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ໂນ ຈ ປຣິສາວຈໂຣ… ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ວິສາຣໂທ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ… ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ໂນ ຈ ວິນຍຘໂຣ… ວິນຍຘໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ອາຣຎ຺ຎິໂກ [ອາຣຎ຺ຎໂກ (ກ.)] ປນ຺ຕເສນາສໂນ… ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ໂນ ຈ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ… ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ໂນ ຈ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ອສ຺ສໍ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສມນ຺ຕປາສາທິໂກ ຈ ໂຫຕິ ສພ຺ພາກາຣປຣິປູໂຣ ຈາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສນ຺ຕວິໂມກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໙. ‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສີລວາ…ເປ… ສີລວາ ຈ, ໂນ ຈ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ… ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ໂນ ຈ ຘມ຺ມກຖິໂກ… ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ໂນ ຈ ປຣິສາວຈໂຣ… ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ວິສາຣໂທ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ… ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ໂນ ຈ ວິນຍຘໂຣ… ວິນຍຘໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ປນ຺ຕເສນາສໂນ… ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ໂນ ຈ ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ ອາຣຸປ຺ປາ ເຕ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ… ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ ອາຣຸປ຺ປາ ເຕ ຈ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ໂນ ຈ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ ອາຣຸປ຺ປາ ເຕ ຈ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫເຣຍ຺ຍໍ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຈ ປນ຺ຕເສນາສໂນ, ເຍ ເຕ ສນ຺ຕາ ວິໂມກ຺ຂາ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣູເປ ອາຣຸປ຺ປາ ເຕ ຈ ກາເຍນ ຜຸສິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສມນ຺ຕປາສາທິໂກ ຈ ໂຫຕິ ສພ຺ພາກາຣປຣິປູໂຣ ຈາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສີລວາ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ ສີລວາ ຈາ’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ, ສີລວາ ຈ, ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ສີລວາ ຈ, ໂນ ຈ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ໂນ ຈ ຘມ຺ມກຖິໂກ ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ໂນ ຈ ປຣິສາວຈໂຣ ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ວິສາຣໂທ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ໂນ ຈ ວິນຍຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ຈ, ໂນ ຈ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ອເນກວິຫິຕຎ຺ຈ…ເປ… ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ໂນ ຈ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ ທິພ຺ເພນ ຈ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ, ໂນ ຈ ອາສວານໍ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ອປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ຕໍ ອງ຺ຄໍ ປຣິປູເຣຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕາຫໍ ສທ຺ໂຘ ຈ ອສ຺ສໍ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອເນກວິຫິຕຎ຺ຈ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍໍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍໍ, ທິພ຺ເພນ ຈ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊາເນຍ຺ຍໍ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ, ສີລວາ ຈ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ຈ, ປຣິສາວຈໂຣ ຈ, ວິສາຣໂທ ຈ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ວິນຍຘໂຣ ຈ, ອເນກວິຫິຕຎ຺ຈ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ທິພ຺ເພນ ຈ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂສ ເຕນງ຺ເຄນ ປຣິປູໂຣ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ, ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສມນ຺ຕປາສາທິໂກ ຈ ໂຫຕິ ສພ຺ພາກາຣປຣິປູໂຣ ຈາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອານິສໍສວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກິມຕ຺ຖິຍໍ ເຈຕນາ ຈ, ຕໂຍ ອຸປນິສາປິ ຈ;

ສມາຘິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ, ຌານໍ ສນ຺ເຕນ ວິຊ຺ຊຍາຕິ.

໒. ນາຖວຄ຺ໂຄ

໑. ເສນາສນສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ເສນາສນໍ ເສວມາໂນ ຠຊມາໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ; ສທ຺ທຫຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂພຘິໍ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ຠຄວາ’ຕິ; ອປ຺ປາພາໂຘ ໂຫຕິ ອປ຺ປາຕງ຺ໂກ, ສມເວປາກິນິຍາ ຄຫຓິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນາຕິສີຕາຍ ນາຈ຺ຈຸຓ຺ຫາຍ ມຊ຺ຌິມາຍ ປຘານກ຺ຂມາຍ; ອສໂຐ ໂຫຕິ ອມາຍາວີ, ຍຖາຠູຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ອາວິກຕ຺ຕາ ສຕ຺ຖຣິ ວາ ວິຎ຺ຎູສຸ ວາ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ; ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ, ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ; ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ; ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ, ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນໍ ນາຕິທູຣໍ ໂຫຕິ ນາຈ຺ຈາສນ຺ນໍ ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ ທິວາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓໍ ຣຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ ອປ຺ປຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ສໍ [ອປ຺ປຑໍສ… ສິຣິໍສປສມ຺ຜສ຺ສໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)]; ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ເສນາສເນ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ອປ຺ປກສິເຣນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ; ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ເສນາສເນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ; ເຕ ກາເລນ ກາລໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ ປຣິປຎ຺ຫຕິ – ‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຖໍ, ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’ຕິ; ຕສ຺ສ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອວິວຏຎ຺ເຈວ ວິວຣນ຺ຕິ ອນຸຕ຺ຕານີກຕຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອເນກວິຫິເຕສຸ ຈ ກງ຺ຂາຐານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກງ຺ຂໍ ປຏິວິໂນເທນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ໂຫຕິ. ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ເສນາສນໍ ເສວມາໂນ ຠຊມາໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອາສວານໍ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຎ຺ຈງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ‘ເກວລີ ວຸສິຕວາ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາໂທ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ຖິນມິທ຺ຘໍ [ຖີນມິທ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ປຫີນໍ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫີນໍ ໂຫຕິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີນາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເສເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ‘ເກວລີ ວຸສິຕວາ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ, ຖິນມິທ຺ຘຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຈ, ສພ຺ພໂສວ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ອເສເຂນ ຈ ສີເລນ, ອເສເຂນ ສມາຘິນາ;

ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ, ຎາເຓນ ຈ ຕຖາວິໂຘ.

‘‘ສ ເວ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມ຺ປນ຺ໂນ, ປຎ຺ຈ ອງ຺ເຄ [ປຎ຺ຈງ຺ຄານິ (ສ຺ຍາ.)] ວິວຊ຺ຊຍໍ [ວິວຊ຺ຊິຍ (ກ.)];

ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ, ເກວລີ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ;

໓. ສໍໂຍຊນສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ທສ? ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ, ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ? ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາໂສ, ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ພ຺ຍາປາໂທ – ອິມານິ ປຎ຺ໂຈຣມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ? ຣູປຣາໂຄ, ອຣູປຣາໂຄ, ມາໂນ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ, ອວິຊ຺ຊາ – ອິມານິ ປຎ຺ຈຸທ຺ຘມ຺ຠາຄິຍານິ ສໍໂຍຊນານິ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ສໍໂຍຊນານີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ເຈໂຕຂິລສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ອປ຺ປຫີນາ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ກຕມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ອປ຺ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ກງ຺ຂຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປສີທຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຐໂມ ເຈໂຕຂິໂລ ອປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ເມ ກງ຺ຂຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ກງ຺ຂຕິ… ສິກ຺ຂາຍ ກງ຺ຂຕິ… ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈໂຕຂິໂລ ອປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ອປ຺ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ອວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ອວິຄຕເປໂມ ອວິຄຕປິປາໂສ ອວິຄຕປຣິຬາໂຫ ອວິຄຕຕຓ຺ໂຫ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ອວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ອວິຄຕເປໂມ ອວິຄຕປິປາໂສ ອວິຄຕປຣິຬາໂຫ ອວິຄຕຕຓ຺ໂຫ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຐໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ຣູເປ ອວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາວທຕ຺ຖໍ ອຸທຣາວເທຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍສຸຂໍ ປສ຺ສສຸຂໍ ມິທ຺ຘສຸຂໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ… ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ອປ຺ປຫີນາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ ຫາຍຕິ ອາຠາຍ ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ອປ຺ປຫີນາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ອສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ປຫີນາ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘ກຕມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ນ ກງ຺ຂຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ, ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ ສມ຺ປສີທຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ນ ກງ຺ຂຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉຕິ ອຘິມຸຈ຺ຈຕິ ສມ຺ປສີທຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຐໂມ ເຈໂຕຂິໂລ ປຫີໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ເມ ນ ກງ຺ຂຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ນ ກງ຺ຂຕິ… ສິກ຺ຂາຍ ນ ກງ຺ຂຕິ … ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອຕ຺ຕມໂນ ນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ນ ຂິລຊາໂຕ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອຕ຺ຕມໂນ ນ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ນ ຂິລຊາໂຕ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈໂຕຂິໂລ ປຫີໂນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ປຫີນາ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ວິຄຕເປໂມ ວິຄຕປິປາໂສ ວິຄຕປຣິຬາໂຫ ວິຄຕຕຓ຺ໂຫ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເມສຸ ວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ວິຄຕເປໂມ ວິຄຕປິປາໂສ ວິຄຕປຣິຬາໂຫ ວິຄຕຕຓ຺ໂຫ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຐໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍ ວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ…ເປ… ຣູເປ ວີຕຣາໂຄ ໂຫຕິ …ເປ… ນ ຍາວທຕ຺ຖໍ ອຸທຣາວເທຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍສຸຂໍ ປສ຺ສສຸຂໍ ມິທ຺ຘສຸຂໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ – ‘ອິມິນາຫໍ ສີເລນ ວາ ວເຕນ ວາ ຕເປນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ເທໂວ ວາ ຠວິສ຺ສາມິ ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາ’ຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເທວນິກາຍໍ ປຓິຘາຍ…ເປ… ເທວຎ຺ຎຕໂຣ ວາຕິ, ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ. ຍສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ອາຕປ຺ປາຍ ອນຸໂຍຄາຍ ສາຕຈ຺ຈາຍ ປຘານາຍ, ເອວມສ຺ສາຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ໂຘ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ປຫີນາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈໂຕຂິລາ ປຫີນາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ເຈຕໂສວິນິພນ຺ຘາ ສຸສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອປ຺ປມາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎິນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ. ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ [ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ (ສີ. ກ.) ສໍ. ນິ. ໕.໑໓໙] ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ຊງ຺ຄລານໍ [ຊງ຺ຄມານໍ (ສີ. ປີ.) ສໍ. ນິ. ໕.໑໓໙] ປາຓານໍ ປທຊາຕານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ຫຕ຺ຖິປເທ ສໂມຘານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖິປທໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ມຫນ຺ຕຕ຺ເຕນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ. ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກູຏາຄາຣສ຺ສ ຍາ ກາຈິ ໂຄປານສິໂຍ ສພ຺ພາ ຕາ ກູຏງ຺ຄມາ ກູຏນິນ຺ນາ ກູຏສໂມສຣຓາ, ກູໂຏ ຕາສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ. ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ມູລຄນ຺ຘາ, ກາຬານຸສາຣິຍໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ສາຣຄນ຺ຘາ, ໂລຫິຕຈນ຺ທນໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ປຸປ຺ຜຄນ຺ຘາ, ວສ຺ສິກໍ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ຂຸທ຺ທຣາຊາໂນ [ກຸຑ຺ຑຣາຊາໂນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ກຸຏ຺ຏຣາຊາໂນ, ກູຏຣາຊາໂນ (ກ.) ອ. ນິ. ໖.໕໓], ສພ຺ເພ ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ອນຸຍນ຺ຕາ ຠວນ຺ຕິ, ຣາຊາ ເຕສໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ຕາຣກຣູປານໍ ປຠາ, ສພ຺ພາ ຕາ ຈນ຺ທປ຺ປຠາຍ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ, ຈນ຺ທປ຺ປຠາ ຕາສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣທສມເຍ ວິທ຺ເຘ ວິຄຕວລາຫເກ ເທເວ ອາທິຈ຺ໂຈ ນຠໍ ອພ຺ຠຸສ຺ສກ຺ກມາໂນ [ອພ຺ຠຸສ຺ສຸກ຺ກມາໂນ (ສີ.) ສໍ. ນິ. ໕.໑໔໖-໑໔໘] ສພ຺ພໍ ອາກາສຄຕໍ ຕມຄຕໍ ອຠິວິຫຈ຺ຈ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ສພ຺ພາ ຕາ ສມຸທ຺ທງ຺ຄມາ ສມຸທ຺ທນິນ຺ນາ ສມຸທ຺ທໂປຓາ ສມຸທ຺ທປພ຺ຠາຣາ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຕາສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເກຈິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອປ຺ປມາທມູລກາ ອປ຺ປມາທສໂມສຣຓາ. ອປ຺ປມາໂທ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາຫຸເນຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ອາຫຸເນຍ຺ຍາ ປາຫຸເນຍ຺ຍາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍາ ອຎ຺ຊລິກຣຓີຍາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ. ກຕເມ ທສ? ຕຖາຄໂຕ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ, ອຸຠໂຕຠາຄວິມຸຕ຺ໂຕ, ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ໂຕ, ກາຍສກ຺ຂີ, ທິຏ຺ຐິປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສທ຺ຘາວິມຸຕ຺ໂຕ, ສທ຺ຘານຸສາຣີ, ຘມ຺ມານຸສາຣີ, ໂຄຕ຺ຣຠູ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ປຸຄ຺ຄລາ ອາຫຸເນຍ຺ຍາ…ເປ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມນາຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໕, ໓໖໐] ‘‘ສນາຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ, ມາ ອນາຖາ. ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາໂຖ ວິຫຣຕິ. ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຖກຣຓາ ຘມ຺ມາ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ [ສາຕ຺ຖາ ສພ຺ຍຎ຺ຊນາ (ສີ.)] ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ [ພຫູ ສຸຕາ (?)] ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ…ເປ… ອນຸສາສນິໍ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ, ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ ຕຕ຺ຣູປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ…ເປ… ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິມາ ໂຫຕິ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິມາ ໂຫຕິ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ສນາຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ, ມາ ອນາຖາ. ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາໂຖ ວິຫຣຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ນາຖກຣຓາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍນາຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສນາຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ, ມາ ອນາຖາ. ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາໂຖ ວິຫຣຕິ. ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຖກຣຓາ ຘມ຺ມາ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ‘ສີລວາ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສູ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ. ‘ສຸວໂຈ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິ’ນ຺ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ, ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ, ຕຕ຺ຣູປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ‘ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ, ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອນລໂສ, ຕຕ຺ຣູປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸ’ນ຺ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ. ‘ຘມ຺ມກາໂມ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສູ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ. ‘ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນາ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິມາ ໂຫຕິ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ‘ສຕິມາ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ມຊ຺ຌິມານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ນວານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ‘ປຎ຺ຎວາ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ’ຕິ ເຖຣາປິ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມາປິ ຠິກ຺ຂູ… ນວາປິ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອນຸສາສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເຖຣານຸກມ຺ປິຕສ຺ສ…ເປ… ໂນ ປຣິຫານິ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນາຖກຣໂຓ.

‘‘ສນາຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ, ມາ ອນາຖາ. ທຸກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາໂຖ ວິຫຣຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ນາຖກຣຓາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມອຣິຍາວາສສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໘, ໓໖໐] ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາວາສາ, ເຍ ອຣິຍາ ອາວສິໍສຸ ວາ ອາວສນ຺ຕິ ວາ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ, ເອກາຣກ຺ໂຂ, ຈຕຸຣາປສ຺ເສໂນ, ປຓຸນ຺ນປຈ຺ເຈກສຈ຺ໂຈ [ປນຸຓ຺ຓປຈ຺ເຈກສຈ຺ໂຈ (ກ.)], ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນ, ອນາວິລສງ຺ກປ຺ໂປ, ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ສຸວິມຸຕ຺ຕປຎ຺ໂຎ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອຣິຍາວາສາ, ເຍ ອຣິຍາ ອາວສິໍສຸ ວາ ອາວສນ຺ຕິ ວາ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍອຣິຍາວາສສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກຸຣູສຸ ວິຫຣຕິ ກມ຺ມາສຘມ຺ມໍ ນາມ ກຸຣູນໍ ນິຄໂມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ….

‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາວາສາ, ເຍ ອຣິຍາ ອາວສິໍສຸ ວາ ອາວສນ຺ຕິ ວາ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ, ເອກາຣກ຺ໂຂ, ຈຕຸຣາປສ຺ເສໂນ, ປຓຸນ຺ນປຈ຺ເຈກສຈ຺ໂຈ, ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນ, ອນາວິລສງ຺ກປ຺ໂປ, ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສງ຺ຂາໂຣ, ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ສຸວິມຸຕ຺ຕປຎ຺ໂຎ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາໂທ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫີນໍ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫີນໍ ໂຫຕິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີນາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄວິປ຺ປຫີໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ເນວ ສຸມໂນ ໂຫຕິ ນ ທຸມ຺ມໂນ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ເນວ ສຸມໂນ ໂຫຕິ ນ ທຸມ຺ມໂນ, ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຉຬງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກາຣກ຺ໂຂ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕາຣກ຺ເຂນ ເຈຕສາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກາຣກ຺ໂຂ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸຣາປສ຺ເສໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຂາເຍກໍ ປຏິເສວຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ອຘິວາເສຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ, ສງ຺ຂາເຍກໍ ວິໂນເທຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸຣາປສ຺ເສໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຓຸນ຺ນປຈ຺ເຈກສຈ຺ໂຈ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍານິ ຕານິ ປຸຖຸສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸຖຸປຈ຺ເຈກສຈ຺ຈານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ’ຕິ ວາ, ‘ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣ’ນ຺ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ’ຕິ ວາ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ນຸນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ ປຓຸນ຺ນານິ [ນຸຓ຺ຓານິ ໂຫນ຺ຕິ ປນຸຓ຺ຓານິ (?)] ຈຕ຺ຕານິ ວນ຺ຕານິ ມຸຕ຺ຕານິ ປຫີນານິ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ຐານິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຓຸນ຺ນປຈ຺ເຈກສຈ຺ໂຈ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາເມສນາ ປຫີນາ ໂຫຕິ, ຠເວສນາ ປຫີນາ ໂຫຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມວຍສຏ຺ເຐສໂນ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນາວິລສງ຺ກປ຺ໂປ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາມສງ຺ກປ຺ໂປ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາທສງ຺ກປ຺ໂປ ປຫີໂນ ໂຫຕິ, ວິຫິໍສາສງ຺ກປ຺ໂປ ປຫີໂນ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນາວິລສງ຺ກປ຺ໂປ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສງ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ອຸເປກ຺ຂາສຕິປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສງ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂມຫາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວິມຸຕ຺ຕປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຣາໂຄ ເມ ປຫີໂນ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວໍກໂຕ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ’ຕິ ປຊານາຕິ, ໂທໂສ ເມ ປຫີໂນ…ເປ… ‘ໂມໂຫ ເມ ປຫີໂນ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ຕາລາວຕ຺ຖຸກໂຕ ອນຠາວໍກໂຕ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ໂມ’ຕິ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວິມຸຕ຺ຕປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ.

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕີຕມທ຺ຘານໍ ອຣິຍາ ອຣິຍາວາເສ ອາວສິໍສຸ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມວ ທສ ອຣິຍາວາເສ ອາວສິໍສຸ; ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາຄຕມທ຺ຘານໍ ອຣິຍາ ອຣິຍາວາເສ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມວ ທສ ອຣິຍາວາເສ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ; ເຍ ຫິ [ເຍປິ (?)] ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ອຣິຍາ ອຣິຍາວາເສ ອາວສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິເມວ ທສ ອຣິຍາວາເສ ອາວສນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອຣິຍາວາສາ, ເຍ ອຣິຍາ ອາວສິໍສຸ ວາ ອາວສນ຺ຕິ ວາ ອາວສິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ນາຖວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຈງ຺ຄໍ, ສໍໂຍຊນາຂິເລນ ຈ;

ອປ຺ປມາໂທ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ, ທ຺ເວ ນາຖາ ທ຺ເວ ອຣິຍາວາສາຕິ.

໓. ມຫາວຄ຺ໂຄ

໑. ສີຫນາທສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ‘‘ສີໂຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຄຣາຊາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ອາສຍາ ນິກ຺ຂມຕິ. ອາສຍາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ວິຊມ຺ຠຕິ. ວິຊມ຺ຠິຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ຈຕຸທ຺ທິສໍ [ຈຕຸທ຺ທິສາ (ສ຺ຍາ. ກ.) ອ. ນິ. ໖.໖໔] ອນຸວິໂລເກຕິ. ສມນ຺ຕາ ຈຕຸທ຺ທິສໍ [ຈຕຸທ຺ທິສາ (ສ຺ຍາ. ກ.) ອ. ນິ. ໖.໖໔] ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສີຫນາທໍ ນທຕິ. ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ໂຄຈຣາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ‘ມາຫໍ ຂຸທ຺ທເກ ປາເຓ ວິສມຄເຕ ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທສິ’ນ຺ຕິ!

‘‘‘ສີໂຫ’ຕິ, ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອິທມສ຺ສ ໂຫຕິ ສີຫນາທສ຺ມິໍ.

[ມ. ນິ. ໑.໑໔໘; ວິຠ. ໗໖໐; ປຏິ. ມ. ໒.໔໔] ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ. ກຕມານິ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກມ຺ມສມາທານານໍ ຐານໂສ ເຫຕຸໂສ ວິປາກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກມ຺ມສມາທານານໍ ຐານໂສ ເຫຕຸໂສ ວິປາກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກຘາຕຸໍ ນານາຘາຕຸໍ ໂລກໍ [ອເນກຘາຕຸນານາຘາຕຸໂລກໍ (ສີ. ກ.)] ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກຘາຕຸໍ ນານາຘາຕຸໍ ໂລກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ວຸຏ຺ຐານໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ…ເປ… ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ, ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ, ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ; ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຘິວຸຕ຺ຕິປທສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ເຍ ເຕ, ອານນ຺ທ, ຘມ຺ມາ ເຕສໍ ເຕສໍ ອຘິວຸຕ຺ຕິປທານໍ [ອຘິມຸຕ຺ຕິປທານໍ (ກ.)] ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ວິສາຣໂທ ອຫໍ, ອານນ຺ທ, ຕຕ຺ຖ ປຏິຊານາມິ. ‘ເຕສໍ ເຕສໍ ຕຖາ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ຍຖາ ຍຖາ ປຏິປນ຺ໂນ ສນ຺ຕໍ ວາ ອຕ຺ຖີຕິ ຎສ຺ສຕິ, ອສນ຺ຕໍ ວາ ນຕ຺ຖີຕິ ຎສ຺ສຕິ, ຫີນໍ ວາ ຫີນນ຺ຕິ ຎສ຺ສຕິ, ປຓີຕໍ ວາ ປຓີຕນ຺ຕິ ຎສ຺ສຕິ, ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ສອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ຎສ຺ສຕິ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ຎສ຺ສຕິ; ຍຖາ ຍຖາ ວາ ປນ ຕໍ ຎາເຕຍ຺ຍໍ ວາ ທຏ຺ເຐຍ຺ຍໍ ວາ ສຈ຺ຉິກເຣຍ຺ຍໍ ວາ, ຕຖາ ຕຖາ ຎສ຺ສຕິ ວາ ທກ຺ຂຕິ ວາ ສຈ຺ຉິກຣິສ຺ສຕິ ວາ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ເອຕທານຸຕ຺ຕຣິຍໍ, ອານນ຺ທ, ຎາຓານໍ ຍທິທໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຠູຕຎາຓໍ. ເອຕສ຺ມາ ຈາຫໍ, ອານນ຺ທ, ຎາຓາ ອຎ຺ຎໍ ຎາຓໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣໍ ວາ ປຓີຕຕຣໍ ວາ ນຕ຺ຖີຕິ ວທາມິ.

‘‘ທສຍິມານິ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ. ກຕມານິ ທສ? ອິຘານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ຐານຎ຺ຈ ຐານໂຕ ອຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອຏ຺ຐານໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນານໍ ກມ຺ມສມາທານານໍ ຐານໂສ ເຫຕຸໂສ ວິປາກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກຘາຕຸໍ ນານາຘາຕຸໍ ໂລກໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ …ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ສຕ຺ຕານໍ ນານາຘິມຸຕ຺ຕິກຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ຌານວິໂມກ຺ຂສມາຘິສມາປຕ຺ຕີນໍ ສໍກິເລສໍ ໂວທານໍ ວຸຏ຺ຐານໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ…ເປ… ອິທມ຺ປານນ຺ທ…ເປ….

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍມ຺ປານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິທມ຺ປານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ອິມານິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ທສ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຕຖາຄຕພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຕຖາຄໂຕ ອາສຠໍ ຐານໍ ປຏິຊານາຕິ, ປຣິສາສຸ ສີຫນາທໍ ນທຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ວາຈາຍ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ວາຈາຍ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ກາເຍນ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ [ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຫາຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ວາຈາຍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກຸສລໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ກິຎ຺ຈິ ເທສໍ [ກຎ຺ຈິ ເທວ ເທສໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກາເຍນ. ຕເມນໍ ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ອກຸສລໍ ອາປນ຺ໂນ ກິຎ຺ຈິ ເທສໍ ກາເຍນ. ສາຘຸ ວຕາຍສ຺ມາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ກາຍສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕູ’ຕິ. ໂສ ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ກາຍສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ວາຈາຍ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ວາຈາຍ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ກາເຍນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກຸສລໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ກິຎ຺ຈິ ເທສໍ ວາຈາຍ. ຕເມນໍ ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ອກຸສລໍ ອາປນ຺ໂນ ກິຎ຺ຈິ ເທສໍ ວາຈາຍ. ສາຘຸ ວຕາຍສ຺ມາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ວຈີສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕູ’ຕິ. ໂສ ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ປຫາຍ ວຈີສຸຈຣິຕໍ ຠາເວຕິ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ວາຈາຍ ປຫາຕພ຺ພາ, ໂນ ກາເຍນ.

‘‘ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພາ? ໂລໂຠ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ໂພ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ໂພ. ໂທໂສ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ … ມຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພໍ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພໍ.

‘‘ປາປິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິສ຺ສາ ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ ອິສ຺ສາ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຊ຺ຌຕິ ຄຫປຕິສ຺ສ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ຘເນນ ວາ ຘຎ຺ເຎນ ວາ ຣຊເຕນ ວາ ຊາຕຣູເປນ ວາ. ຕຕ຺ຣາຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ທາສສ຺ສ ວາ ອຸປວາສສ຺ສ ວາ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕິມສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ນ ອິຊ຺ເຌຍ຺ຍ ຘເນນ ວາ ຘຎ຺ເຎນ ວາ ຣຊເຕນ ວາ ຊາຕຣູເປນ ວາ’ຕິ. ສມໂຓ ວາ ປນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ລາຠີ ໂຫຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ຕຕ຺ຣາຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ອຍມາຍສ຺ມາ ນ ລາຠີ ອສ຺ສ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ ອິສ຺ສາ.

‘‘ປາປິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຈ຺ຉາ ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພາ. ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ? [ວິຠ. ໘໕໑] ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອສ຺ສທ຺ໂຘ ສມາໂນ ‘ສທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ທຸສ຺ສີໂລ ສມາໂນ ‘ສີລວາຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ສມາໂນ ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ສງ຺ຄຓິກາຣາໂມ ສມາໂນ ‘ປວິວິຕ຺ໂຕຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ກຸສີໂຕ ສມາໂນ ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ສມາໂນ ‘ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ອສມາຫິໂຕ ສມາໂນ ‘ສມາຫິໂຕຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ສມາໂນ ‘ປຎ຺ຎວາຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ; ອຂີຓາສໂວ ສມາໂນ ‘ຂີຓາສໂວຕິ ມໍ ຊາເນຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເນວ ກາເຍນ ປຫາຕພ຺ພາ ໂນ ວາຈາຍ, ປຎ຺ຎາຍ ທິສ຺ວາ ປຫາຕພ຺ພາ.

‘‘ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ; ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕີ’ຕິ.

‘‘ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕິ; ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ … ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ອິຣິຍຕີ’’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ມຫາຈຸນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຈຕີສຸ ວິຫຣຕິ ສຫຊາຕິຍໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາຈຸນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຎາຓວາທໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ … ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຠາວນາວາທໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ – ‘ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ … ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຎາຓວາທຎ຺ຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ ຠາວນາວາທຎ຺ຈ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ທລິທ຺ໂທວ ສມາໂນ ອຑ຺ຒວາທໍ ວເທຍ຺ຍ, ອຘໂນວ ສມາໂນ ຘນວາວາທໍ ວເທຍ຺ຍ, ອໂຠໂຄວ ສມາໂນ ໂຠຄວາວາທໍ ວເທຍ຺ຍ. ໂສ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ຘນກຣຓີເຍ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ ອຸປນີຫາຕຸໍ ຘນໍ ວາ ຘຎ຺ຎໍ ວາ ຣຊຕໍ ວາ ຊາຕຣູປໍ ວາ. ຕເມນໍ ເອວໍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ – ‘ທລິທ຺ໂທວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ອຑ຺ຒວາທໍ ວເທຕິ, ອຘໂນວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ຘນວາວາທໍ ວເທຕິ, ອໂຠຄວາວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ໂຠຄວາວາທໍ ວເທຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ອຍມາຍສ຺ມາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ຘນກຣຓີເຍ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ນ ສກ຺ໂກຕິ ອຸປນີຫາຕຸໍ ຘນໍ ວາ ຘຎ຺ຎໍ ວາ ຣຊຕໍ ວາ ຊາຕຣູປໍ ວາ’ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຎາຓວາທຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ ຠາວນາວາທຎ຺ຈ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕໍ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ນາຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ … ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຎາຓວາທໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ອຍມາຍສ຺ມາ ຕຖາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຠາວນາວາທໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ – ‘ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຎາຓວາທຎ຺ຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ ຠາວນາວາທຎ຺ຈ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ອຑ຺ໂຒວ ສມາໂນ ອຑ຺ຒວາທໍ ວເທຍ຺ຍ, ຘນວາວ ສມາໂນ ຘນວາວາທໍ ວເທຍ຺ຍ, ໂຠຄວາວ ສມາໂນ ໂຠຄວາວາທໍ ວເທຍ຺ຍ. ໂສ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ຘນກຣຓີເຍ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ ອຸປນີຫາຕຸໍ ຘນໍ ວາ ຘຎ຺ຎໍ ວາ ຣຊຕໍ ວາ ຊາຕຣູປໍ ວາ. ຕເມນໍ ເອວໍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ – ‘ອຑ຺ໂຒວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ອຑ຺ຒວາທໍ ວເທຕິ, ຘນວາວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ຘນວາວາທໍ ວເທຕິ, ໂຠຄວາວ ອຍມາຍສ຺ມາ ສມາໂນ ໂຠຄວາວາທໍ ວເທຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາ ຫິ ອຍມາຍສ຺ມາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ຘນກຣຓີເຍ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ສກ຺ໂກຕິ ອຸປນີຫາຕຸໍ ຘນໍ ວາ ຘຎ຺ຎໍ ວາ ຣຊຕໍ ວາ ຊາຕຣູປໍ ວາ’ຕິ.

ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຎາຓວາທຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸ ວທມາໂນ ຠາວນາວາທຎ຺ຈ – ‘ຊານາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ປສ຺ສາມິມໍ ຘມ຺ມໍ, ຠາວິຕກາໂຍມ຺ຫິ ຠາວິຕສີໂລ ຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຠາວິຕປຎ຺ໂຎ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂທໂສ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂລໂຠ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂລໂຠ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕິ; ຕຖາ ອຍມາຍສ຺ມາ ປຊານາຕິ ຍຖາ ປຊານໂຕ ໂທໂສ ນ ໂຫຕິ… ໂມໂຫ… ໂກໂຘ… ອຸປນາໂຫ… ມກ຺ໂຂ… ປຬາໂສ… ມຈ຺ຉຣິຍໍ… ປາປິກາ ອິສ຺ສາ… ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາຫິມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປາປິກາ ອິຈ຺ຉາ ນາຠິຠຸຍ຺ຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກສິຓສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. [ທີ. ນິ. ໓.໓໔໖, ໓໖໐; ອ. ນິ. ໑໐.໒໙] ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສິຓາຍຕນານິ. ກຕມານິ ທສ? ປຖວີກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍໍ ອທ຺ວຍໍ ອປ຺ປມາຓໍ; ອາໂປກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ…ເປ… ເຕໂຊກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ວາໂຍກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ນີລກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ປີຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ໂລຫິຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ໂອທາຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ອາກາສກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ວິຎ຺ຎາຓກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍໍ ອທ຺ວຍໍ ອປ຺ປມາຓໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ກສິຓາຍຕນານີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກາຬີສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອວນ຺ຕີສຸ ວິຫຣຕິ ກຸຣຣຆເຣ [ຄຸລຆເຣ (ກ.) ກຸຣຸຣຆເຣ ມຫາວ. ໒໕໗] ປວຕ຺ເຕ ປພ຺ພເຕ. ອຖ ໂຂ ກາຬີ ອຸປາສິກາ ກຸຣຣຆຣິກາ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ກາຬີ ອຸປາສິກາ ກຸຣຣຆຣິກາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ກຸມາຣິປຎ຺ເຫສຸ –

‘ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິໍ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິໍ,

ເຊຕ຺ວານ ເສນໍ ປິຍສາຕຣູປໍ;

ເອໂກຫໍ [ເອກາຫໍ (ກ.)] ຌາຍໍ ສຸຂມນຸໂພຘິໍ,

ຕສ຺ມາ ຊເນນ ນ ກໂຣມິ ສກ຺ຂິໍ [ສຂິໍ (ກ.) ສໍ. ນິ. ໑.໑໖໑ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ];

ສກ຺ຂີ [ສຂີ (ກ.)] ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ ເກນຈິ ເມ’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ກຖໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ?

‘‘ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘ອຕ຺ໂຖ’ຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸໍ [ອຕ຺ຖາຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ຍາວຕາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ປຖວີກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມຕາ, ຕທຠິຎ຺ຎາສິ ຠຄວາ. ຕທຠິຎ຺ຎາຍ ຠຄວາ ອສ຺ສາທມທ຺ທສ [ອາທິມທ຺ທສ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອາທີນວມທ຺ທສ ນິສ຺ສຣຓມທ຺ທສ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄຎາຓທສ຺ສນມທ຺ທສ. ຕສ຺ສ ອສ຺ສາທທສ຺ສນເຫຕຸ ອາທີນວທສ຺ສນເຫຕຸ ນິສ຺ສຣຓທສ຺ສນເຫຕຸ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄຎາຓທສ຺ສນເຫຕຸ ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິ ວິທິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ອາໂປກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ…ເປ… ເຕໂຊກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ວາໂຍກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ນີລກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ປີຕກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ໂລຫິຕກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ໂອທາຕກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ອາກາສກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ… ວິຎ຺ຎາຓກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘ອຕ຺ໂຖ’ຕິ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ເຕສຸໍ. ຍາວຕາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ວິຎ຺ຎາຓກສິຓສມາປຕ຺ຕິປຣມຕາ, ຕທຠິຎ຺ຎາສິ ຠຄວາ. ຕທຠິຎ຺ຎາຍ ຠຄວາ ອສ຺ສາທມທ຺ທສ ອາທີນວມທ຺ທສ ນິສ຺ສຣຓມທ຺ທສ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄຎາຓທສ຺ສນມທ຺ທສ. ຕສ຺ສ ອສ຺ສາທທສ຺ສນເຫຕຸ ອາທີນວທສ຺ສນເຫຕຸ ນິສ຺ສຣຓທສ຺ສນເຫຕຸ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄຎາຓທສ຺ສນເຫຕຸ ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິ ວິທິຕາ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠຄິນິ, ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ກຸມາຣິປຎ຺ເຫສຸ –

‘ອຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິໍ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິໍ,

ເຊຕ຺ວານ ເສນໍ ປິຍສາຕຣູປໍ;

ເອໂກຫໍ ຌາຍໍ ສຸຂມນຸໂພຘິໍ,

ຕສ຺ມາ ຊເນນ ນ ກໂຣມິ ສກ຺ຂິໍ;

ສກ຺ຂີ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ ເກນຈິ ເມ’ຕິ.

‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ຠຄິນິ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມມຫາປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ; ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຖ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ວິຫຣຖາ’ຕິ; ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ‘ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຖ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ວິຫຣຖາ’ຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິໍສຸ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິໍສຸ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍສຸ – ‘‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິປ຺ປໂຄ ໂຂ ຕາວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ; ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫາ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິມ຺ຫາ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິມ຺ຫາ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອມ຺ເຫ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘ສມໂຓ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ – ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຖ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ວິຫຣຖາຕິ; ມຍມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາວການໍ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມ – ເອຖ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຊານາຖ, ສພ຺ພໍ ຘມ຺ມໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ວິຫຣຖາຕິ. ອິຘ ໂນ, ອາວຸໂສ, ໂກ ວິເສໂສ ໂກ ອຘິປ຺ປຍາໂສ ກິໍ ນານາກຣຓໍ ສມຓສ຺ສ ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ວາ, ຍທິທໍ ຘມ຺ມເທສນາຍ ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ ອນຸສາສນິຍາ ວາ ອນຸສາສນິ’ນ຺ຕິ?

‘‘ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ຠາສິຕໍ ເນວ ອຠິນນ຺ທິມ຺ຫາ ນປ຺ປຏິກ຺ໂກສິມ຺ຫາ. ອນຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິມ຺ຫາ – ‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສາມາ’’’ຕິ.

‘‘ເອວໍວາທິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ເອໂກ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ, ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ທ຺ເວ ອຸທ຺ເທສາ ທ຺ເວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຕໂຍ ປຎ຺ຫາ ຕໂຍ ອຸທ຺ເທສາ ຕີຓິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຫາ ປຎ຺ຈຸທ຺ເທສາ ປຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຉ ປຎ຺ຫາ ຉ ອຸທ຺ເທສາ ຉ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ສຕ຺ຕ ປຎ຺ຫາ ສຕ຺ຕຸທ຺ເທສາ ສຕ຺ຕ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ອຏ຺ຐ ປຎ຺ຫາ ອຏ຺ຐຸທ຺ເທສາ ອຏ຺ຐ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ນ ເຈວ ສມ຺ປາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິ ຈ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສຍສ຺ມິໍ. ນາຫໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາມິ ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ໂຍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຫານໍ ເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ອິໂຕ ວາ ປນ ສຸຕ຺ວາ.

‘‘‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ເອກຘມ຺ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕມສ຺ມິໍ ເອກຘມ຺ເມ? ‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ’ – ອິມສ຺ມິໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ເມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ທ຺ເວ ອຸທ຺ເທສາ ທ຺ເວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ທ຺ວີສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ທ຺ວີສຸ? ນາເມ ຈ ຣູເປ ຈ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ທ຺ເວ ອຸທ຺ເທສາ ທ຺ເວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຕໂຍ ປຎ຺ຫາ ຕໂຍ ອຸທ຺ເທສາ ຕີຓິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕີສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ຕີສຸ? ຕີສຸ ເວທນາສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ຕໂຍ ປຎ຺ຫາ ຕໂຍ ອຸທ຺ເທສາ ຕີຓິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຈຕູສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ຈຕູສຸ ອາຫາເຣສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຫາ ປຎ຺ຈຸທ຺ເທສາ ປຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ປຎ຺ຈສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ? ປຎ຺ຈສຸ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ເຘສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຫາ ປຎ຺ຈຸທ຺ເທສາ ປຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຉ ປຎ຺ຫາ ຉ ອຸທ຺ເທສາ ຉ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຉສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ຉສຸ? ຉສຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິເກສຸ ອາຍຕເນສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ຉ ປຎ຺ຫາ ຉ ອຸທ຺ເທສາ ຉ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ສຕ຺ຕ ປຎ຺ຫາ ສຕ຺ຕຸທ຺ເທສາ ສຕ຺ຕ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ສຕ຺ຕສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ສຕ຺ຕສຸ? ສຕ຺ຕສຸ ວິຎ຺ຎາຓຏ຺ຐິຕີສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ສຕ຺ຕ ປຎ຺ຫາ ສຕ຺ຕຸທ຺ເທສາ ສຕ຺ຕ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ອຏ຺ຐ ປຎ຺ຫາ ອຏ຺ຐຸທ຺ເທສາ ອຏ຺ຐ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ອຏ຺ຐສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ອຏ຺ຐສຸ? ອຏ຺ຐສຸ ໂລກຘມ຺ເມສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ…ເປ… ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ອຏ຺ຐ ປຎ຺ຫາ ອຏ຺ຐຸທ຺ເທສາ ອຏ຺ຐ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ນວສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ນວສຸ? ນວສຸ ສຕ຺ຕາວາເສສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ທສສຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ທສສຸ? ທສສຸ ອກຸສເລສຸ ກມ຺ມປເຖສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍມຫາປຎ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກຊງ຺ຄລາຍໍ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ກຊງ຺ຄລກາ ອຸປາສກາ ເຍນ ກຊງ຺ຄລິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກຊງ຺ຄລິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ກຊງ຺ຄລກາ ອຸປາສກາ ກຊງ຺ຄລິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ວຸຕ຺ຕມິທໍ, ອຍ຺ເຍ, ຠຄວຕາ ມຫາປຎ຺ເຫສຸ – ‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ, ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ທ຺ເວ ອຸທ຺ເທສາ ທ຺ເວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຕໂຍ ປຎ຺ຫາ ຕໂຍ ອຸທ຺ເທສາ ຕີຓິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຫາ ປຎ຺ຈຸທ຺ເທສາ ປຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ຉ ປຎ຺ຫາ ຉ ອຸທ຺ເທສາ ຉ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ສຕ຺ຕ ປຎ຺ຫາ ສຕ຺ຕຸທ຺ເທສາ ສຕ຺ຕ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ອຏ຺ຐ ປຎ຺ຫາ ອຏ຺ຐຸທ຺ເທສາ ອຏ຺ຐ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ, ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ. ອິມສ຺ສ ນຸ ໂຂ, ອຍ຺ເຍ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ກຖໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ?

‘‘ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ, ນປິ ມໂນຠາວນີຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ; ອປິ ຈ, ຍຖາ ເມຕ຺ຖ ຂາຍຕິ ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ, ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ, ໂຂ ກຊງ຺ຄລກາ ອຸປາສກາ ກຊງ຺ຄລິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ກຊງ຺ຄລິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ເອກຘມ຺ເມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕມສ຺ມິໍ ເອກຘມ຺ເມ? ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິກາ – ອິມສ຺ມິໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອກຘມ຺ເມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ທ຺ເວ ອຸທ຺ເທສາ ທ຺ເວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ ອິຕິ, ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ທ຺ວີສຸ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ທ຺ວີສຸ? ນາເມ ຈ ຣູເປ ຈ…ເປ… ກຕເມສຸ ຕີສຸ? ຕີສຸ ເວທນາສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ຕໂຍ ປຎ຺ຫາ ຕໂຍ ອຸທ຺ເທສາ ຕີຓິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຈຕູສຸ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ຈຕູສຸ? ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈຕູສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຸທ຺ເທສາ ຈຕ຺ຕາຣິ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຫາ ປຎ຺ຈຸທ຺ເທສາ ປຎ຺ຈ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ປຎ຺ຈສຸ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ? ປຎ຺ຈສຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ…ເປ… ກຕເມສຸ ຉສຸ? ຉສຸ ນິສ຺ສຣຓີຍາສຸ ຘາຕູສຸ…ເປ… ກຕເມສຸ ສຕ຺ຕສຸ? ສຕ຺ຕສຸ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄສຸ…ເປ… ກຕເມສຸ ອຏ຺ຐສຸ? ອຏ຺ຐສຸ ອຣິຍອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ເຄສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຏ຺ຐສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ອຏ຺ຐ ປຎ຺ຫາ ອຏ຺ຐຸທ຺ເທສາ ອຏ຺ຐ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ນວສຸ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ນວສຸ? ນວສຸ ສຕ຺ຕາວາເສສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນວສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ນິພ຺ພິນ຺ທມາໂນ ສມ຺ມາ ວິຣຊ຺ຊມາໂນ ສມ຺ມາ ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ນວ ປຎ຺ຫາ ນວຸທ຺ເທສາ ນວ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ທສສຸ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ກຕເມສຸ ທສສຸ? ທສສຸ ກຸສເລສຸ ກມ຺ມປເຖສຸ – ອິເມສຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທສສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ມາ ສຸຠາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຍນ຺ຕທສ຺ສາວີ ສມ຺ມທຕ຺ຖໍ ອຠິສເມຈ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ. ‘ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕາສຸ ມຫາປຎ຺ຫາສຸ – ‘ເອໂກ ປຎ຺ໂຫ ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ເອກໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ…ເປ… ທສ ປຎ຺ຫາ ທສຸທ຺ເທສາ ທສ ເວຍ຺ຍາກຣຓານີ’ຕິ, ອິມສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ອາກງ຺ຂມານາ ຈ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕຎ຺ເຎວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ [ຍຖາ ໂຂ (ກ.), ຍຖາ ໂນ (ພຫູສຸ) ອ. ນິ. ໑໐.໑໑໕, ໑໗໒ ປນ ປາຐເຠໂທ ນຕ຺ຖິ] ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ໂຂ ກຊງ຺ຄລກາ ອຸປາສກາ ກຊງ຺ຄລິກາຍ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ກຊງ຺ຄລິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ກຊງ຺ຄລກາ ອຸປາສກາ ຍາວຕໂກ ອໂຫສິ ກຊງ຺ຄລິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຄຫປຕໂຍ! ປຓ຺ຑິຕາ, ຄຫປຕໂຍ, ກຊງ຺ຄລິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ. ມຫາປຎ຺ຎາ, ຄຫປຕໂຍ, ກຊງ຺ຄລິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ. ມຎ຺ເຈປິ ຕຸມ຺ເຫ, ຄຫປຕໂຍ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ອຫມ຺ປິ ເຈຕໍ ເອວເມວໍ [ເອວເມວ (ກ.) ມ. ນິ. ໑.໒໐໕ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ຕໍ ກຊງ຺ຄລິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ພ຺ຍາກຕໍ. ເອໂສ ເຈວ ຕສ຺ສ [ເອໂສ ເຈເວຕສ຺ສ (ມ. ນິ. ໑.໒໐໕)] ອຕ຺ໂຖ. ເອວຎ຺ຈ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມໂກສລສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. ‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາສິໂກສລາ, ຍາວຕາ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ວິຊິຕໍ [ວິຊິເຕ (ສີ. ກ.)], ຣາຊາ ຕຕ຺ຖ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ຣຎ຺ໂຎປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ປຣິຫຣນ຺ຕິ ທິສາ ຠນ຺ຕິ ວິໂຣຈມານາ, ຕາວ ສຫສ຺ສຘາ ໂລໂກ. ຕສ຺ມິໍ ສຫສ຺ສຘາ ໂລເກ ສຫສ຺ສໍ ຈນ຺ທານໍ ສຫສ຺ສໍ ສູຣິຍານໍ [ສຸຣິຍານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ສຫສ຺ສໍ ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊານໍ ສຫສ຺ສໍ ຊມ຺ພຸທີປານໍ ສຫສ຺ສໍ ອປຣໂຄຍານານໍ ສຫສ຺ສໍ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣູນໍ ສຫສ຺ສໍ ປຸພ຺ພວິເທຫານໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາສມຸທ຺ທສຫສ຺ສານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາຣາຊສຫສ຺ສານິ ສຫສ຺ສໍ ຈາຕຸມຫາຣາຊິການໍ ສຫສ຺ສໍ ຕາວຕິໍສານໍ ສຫສ຺ສໍ ຍາມານໍ ສຫສ຺ສໍ ຕຸສິຕານໍ ສຫສ຺ສໍ ນິມ຺ມານຣຕີນໍ ສຫສ຺ສໍ ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີນໍ ສຫສ຺ສໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລການໍ. ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ມຫາພ຺ຣຫ຺ມຸໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ໂຫຕິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມໂຍ ຍໍ ອຍໍ ໂລໂກ ສໍວຏ຺ຏຕິ. ສໍວຏ຺ຏມາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລເກ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສຕ຺ຕາ ອາຠສ຺ສຣສໍວຕ຺ຕນິກາ [ອາຠສ຺ສຣວຕ຺ຕນິກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠວນ຺ຕິ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ໂຫນ຺ຕິ ມໂນມຍາ ປີຕິຠກ຺ຂາ ສຍໍປຠາ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂຈຣາ ສຸຠຏ຺ຐາຍິໂນ ຈິຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ສໍວຏ຺ຏມາເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລເກ ອາຠສ຺ສຣາ ເທວາ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍນ຺ຕິ. ອາຠສ຺ສຣານມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

[ອ. ນິ. ໑໐.໒໕] ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສິຓາຍຕນານິ. ກຕມານິ ທສ? ປຖວີກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍໍ ອທ຺ວຍໍ ອປ຺ປມາຓໍ; ອາໂປກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ…ເປ… ເຕໂຊກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ວາໂຍກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ນີລກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ປີຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ໂລຫິຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ໂອທາຕກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ອາກາສກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ… ວິຎ຺ຎາຓກສິຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍໍ ອທ຺ວຍໍ ອປ຺ປມາຓໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ກສິຓາຍຕນານິ.

‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທສນ຺ນໍ ກສິຓາຍຕນານໍ ຍທິທໍ ວິຎ຺ຎາຓກສິຓໍ ເອໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ຕິຣິຍໍ ອທ຺ວຍໍ ອປ຺ປມາຓໍ. ເອວໍສຎ຺ຎິໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍສຎ຺ຎີນມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

[ທີ. ນິ. ໓.໓໓໘, ໓໕໘; ອ. ນິ. ໘.໖໔] ‘‘ອຏ຺ຐິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຠາຍຕນານິ. ກຕມານິ ອຏ຺ຐ? ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປຣິຕ຺ຕານິ ສຸວຓ຺ຓທຸພ຺ພຓ຺ຓານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ປຐມໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ອປ຺ປມາຓານິ ສຸວຓ຺ຓທຸພ຺ພຓ຺ຓານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປຣິຕ຺ຕານິ ສຸວຓ຺ຓທຸພ຺ພຓ຺ຓານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ຕຕິຍໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ອປ຺ປມາຓານິ ສຸວຓ຺ຓທຸພ຺ພຓ຺ຓານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ນີລານິ ນີລວຓ຺ຓານິ ນີລນິທສ຺ສນານິ ນີລນິຠາສານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ອຸມາປຸປ຺ຜໍ ນີລໍ ນີລວຓ຺ຓໍ ນີລນິທສ຺ສນໍ ນີລນິຠາສໍ, ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກໍ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຏ຺ຐໍ ນີລໍ ນີລວຓ຺ຓໍ ນີລນິທສ຺ສນໍ ນີລນິຠາສໍ; ເອວເມວໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ນີລານິ ນີລວຓ຺ຓານິ ນີລນິທສ຺ສນານິ ນີລນິຠາສານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ປຎ຺ຈມໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປີຕານິ ປີຕວຓ຺ຓານິ ປີຕນິທສ຺ສນານິ ປີຕນິຠາສານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ກຓິກາຣປຸປ຺ຜໍ ປີຕໍ ປີຕວຓ຺ຓໍ ປີຕນິທສ຺ສນໍ ປີຕນິຠາສໍ, ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກໍ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຏ຺ຐໍ ປີຕໍ ປີຕວຓ຺ຓໍ ປີຕນິທສ຺ສນໍ ປີຕນິຠາສໍ; ເອວເມວໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ປີຕານິ ປີຕວຓ຺ຓານິ ປີຕນິທສ຺ສນານິ ປີຕນິຠາສານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ຉຏ຺ຐໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ໂລຫິຕການິ ໂລຫິຕກວຓ຺ຓານິ ໂລຫິຕກນິທສ຺ສນານິ ໂລຫິຕກນິຠາສານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພນ຺ຘຸຊີວກປຸປ຺ຜໍ ໂລຫິຕກໍ ໂລຫິຕກວຓ຺ຓໍ ໂລຫິຕກນິທສ຺ສນໍ ໂລຫິຕກນິຠາສໍ, ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກໍ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຏ຺ຐໍ ໂລຫິຕກໍ ໂລຫິຕກວຓ຺ຓໍ ໂລຫິຕກນິທສ຺ສນໍ ໂລຫິຕກນິຠາສໍ; ເອວເມວໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ໂລຫິຕການິ ໂລຫິຕກວຓ຺ຓານິ ໂລຫິຕກນິທສ຺ສນານິ ໂລຫິຕກນິຠາສານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ສຕ຺ຕມໍ ອຠິຠາຍຕນໍ.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ໂອທາຕານິ ໂອທາຕວຓ຺ຓານິ ໂອທາຕນິທສ຺ສນານິ ໂອທາຕນິຠາສານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ໂອສຘິຕາຣກາ ໂອທາຕາ ໂອທາຕວຓ຺ຓາ ໂອທາຕນິທສ຺ສນາ ໂອທາຕນິຠາສາ, ເສຍ຺ຍຖາ ວາ ປນ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກໍ ອຸຠໂຕຠາຄວິມຏ຺ຐໍ ໂອທາຕໍ ໂອທາຕວຓ຺ຓໍ ໂອທາຕນິທສ຺ສນໍ ໂອທາຕນິຠາສໍ; ເອວເມວໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ໂອທາຕານິ ໂອທາຕວຓ຺ຓານິ ໂອທາຕນິທສ຺ສນານິ ໂອທາຕນິຠາສານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ອິທໍ ອຏ຺ຐມໍ ອຠິຠາຍຕນໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ອຠິຠາຍຕນານິ.

‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ອຠິຠາຍຕນານໍ ຍທິທໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຣູປສຎ຺ຎີ ເອໂກ ພຫິທ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສຕິ ໂອທາຕານິ ໂອທາຕວຓ຺ຓານິ ໂອທາຕນິທສ຺ສນານິ ໂອທາຕນິຠາສານິ; ‘ຕານິ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎິໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍສຎ຺ຎີນມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປທາ. ກຕມາ ຈຕສ຺ໂສ? ທຸກ຺ຂາ ປຏິປທາ ທນ຺ຘາຠິຎ຺ຎາ, ທຸກ຺ຂາ ປຏິປທາ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎາ, ສຸຂາ ປຏິປທາ ທນ຺ຘາຠິຎ຺ຎາ, ສຸຂາ ປຏິປທາ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕສ຺ໂສ ປຏິປທາ.

‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຏິປທານໍ ຍທິທໍ ສຸຂາ ປຏິປທາ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎາ. ເອວໍປຏິປນ຺ນາປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍປຏິປນ຺ນານມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ຎາ. ກຕມາ ຈຕສ຺ໂສ? ປຣິຕ຺ຕເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ, ມຫຄ຺ຄຕເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ, ອປ຺ປມາຓເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ, ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕສ຺ໂສ ສຎ຺ຎາ.

‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມາສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຎ຺ຎານໍ ຍທິທໍ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນເມໂກ ສຎ຺ຊານາຕິ. ເອວໍສຎ຺ຎິໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍສຎ຺ຎີນມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຫິຣການໍ ທິຏ຺ຐິຄຕານໍ ຍທິທໍ ‘ໂນ ຈສ຺ສໍ, ໂນ ຈ ເມ ສິຍາ, ນ ຠວິສ຺ສາມິ, ນ ເມ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ຍາ ຈາຍໍ ຠເວ ອປ຺ປຏິກຸລ຺ຍຕາ, ສາ ຈສ຺ສ ນ ຠວິສ຺ສຕິ; ຍາ ຈາຍໍ ຠວນິໂຣເຘ ປາຏິກຸລ຺ຍຕາ, ສາ ຈສ຺ສ ນ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍທິຏ຺ຐິໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍທິຏ຺ຐີນມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຣມຕ຺ຖວິສຸທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣມຕ຺ຖວິສຸທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເຕ ຕທຠິຎ຺ຎາຍ ຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ເອວໍວາທິໂນປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ. ເອວໍວາທີນມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ເຖວ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ ວິປຣິຓາໂມ. ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຄ຺ເຄ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ປເຄວ ຫີນສ຺ມິໍ.

‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣມທິຏ຺ຐຘມ຺ມນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ຍຖາຠູຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ອນຸປາທາ ວິໂມກ຺ໂຂ. ເອວໍວາທິໍ ໂຂ ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວມກ຺ຂາຍິໍ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອສຕາ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນ ກາມານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ຣູປານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ເວທນານໍ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປຕີ’ຕິ. ກາມານຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ຣູປານຎ຺ຈ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ເວທນານຎ຺ຈ ປຣິຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ນິຈ຺ຉາໂຕ ນິພ຺ພຸໂຕ ສີຕິຠູໂຕ ອນຸປາທາ ປຣິນິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຎາເປມີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍໂກສລສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຍ຺ໂຍຘິກາ ນິວຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ວິຊິຕສງ຺ຄາໂມ ລທ຺ຘາຘິປ຺ປາໂຍ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເຍນ ອາຣາໂມ ເຕນ ປາຍາສິ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ອາຣາມໍ ປາວິສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອພ຺ໂຠກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ທສ຺ສນກາມາ ຫິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອໂສ, ມຫາຣາຊ, ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ. ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາລິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏຫິ; ວິວຣິສ຺ສຕິ ເຕ ຠຄວາ ທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເຍນ ໂສ ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ, ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາລິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏສິ. ວິວຣິ ຠຄວາ ທ຺ວາຣໍ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທານິ ມຸເຂນ ຈ ປຣິຈຸມ຺ພຕິ ປາຓີຫິ ຈ ປຣິສມ຺ພາຫຕິ ນາມຎ຺ຈ ສາເວຕິ – ‘‘ຣາຊາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປເສນທິ ໂກສໂລ; ຣາຊາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປເສນທິ ໂກສໂລ’’ຕິ.

‘‘ກໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ສຣີເຣ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣສິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສສີ’’ຕິ? ‘‘ກຕຎ຺ຎຸຕໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຕເວທິຕໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ຠຄວາ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸຊນຫິຕາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອຣິເຍ ຎາເຍ ປຕິຏ຺ຐາປິຕາ ຍທິທໍ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມຕາຍ ກຸສລຘມ຺ມຕາຍ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອຣິເຍ ຎາເຍ ປຕິຏ຺ຐາປິຕາ ຍທິທໍ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມຕາຍ ກຸສລຘມ຺ມຕາຍ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີໂລ ອຣິຍສີໂລ ກຸສລສີໂລ ກຸສລສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສີລວາ ວຸທ຺ຘສີໂລ ອຣິຍສີໂລ ກຸສລສີໂລ ກຸສລສີເລນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ, ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎິໂກ, ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວຕິ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາ ປວິເວກກຖາ ອສໍສຄ຺ຄກຖາ ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາ ສີລກຖາ ສມາຘິກຖາ ປຎ຺ຎາກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິກຖາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປາຍ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍາຍໍ ກຖາ ອຠິສລ຺ເລຂິກາ ເຈໂຕວິວຣຓສປ຺ປາຍາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາ, ເອວຣູປາຍ ກຖາຍ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ; ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ, ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ອິທມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ຠຄວຕິ ເອວຣູປໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ ກໂຣມິ, ເມຕ຺ຕູປຫາຣໍ ອຸປທໍເສມິ.

‘‘ຫນ຺ທ ຈ ທານິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄຈ຺ຉາມ. ພຫຸກິຈ຺ຈາ ມຍໍ ພຫຸກຣຓີຍາ’’ຕິ. ‘‘ຍສ຺ສ ທານິ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມີຕິ. ທສມໍ.

ມຫາວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສີຫາຘິວຸຕ຺ຕິ ກາເຍນ, ຈຸນ຺ເທນ ກສິເຓນ ຈ;

ກາຬີ ຈ ທ຺ເວ ມຫາປຎ຺ຫາ, ໂກສເລຫິ ປເຣ ທຸເວຕິ.

໔. ອຸປາລິວຄ຺ໂຄ

໑. ອຸປາລິສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຕຖາຄເຕນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ທສ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຕຖາຄເຕນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ. ກຕເມ ທສ? ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍ, ສງ຺ຆຜາສຸຕາຍ, ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ນິຄ຺ຄຫາຍ, ເປສລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິການໍ ອາສວານໍ ສໍວຣາຍ, ສມ຺ປຣາຍິການໍ ອາສວານໍ ປຏິຆາຕາຍ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ປສາທາຍ, ປສນ຺ນານໍ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ, ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາ, ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ ຕຖາຄເຕນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນາສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນາ’’ຕິ? ‘‘ທສ ໂຂ, ອຸປາລິ, ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນາ. ກຕເມ ທສ? ປາຣາຊິໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປາຣາຊິກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ, ປຓ຺ຑໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຓ຺ຑກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ – ອິເມ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸພ຺ພາຫິກາສຸຕ຺ຕໍ

໓໓. [ຈູຬວ. ໒໓໑] ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ທສຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ; ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ [ສຕ຺ຖາ ສພ຺ຍຎ຺ຊນາ (ສີ.) ເອວມຸປຣິປິ] ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ວິນເຍ ໂຂ ປນ ຐິໂຕ ໂຫຕິ ອສໍຫີໂຣ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸໂຠ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ ປຎ຺ຎາເປຕຸໍ ນິຊ຺ຌາເປຕຸໍ ເປກ຺ເຂຕຸໍ ປສາເທຕຸໍ; ອຘິກຣຓສມຸປ຺ປາທວູປສມກຸສໂລ ໂຫຕິ – ອຘິກຣຓໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓສມຸທຍໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓນິໂຣຘໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓນິໂຣຘຄາມິນິໍ ປຏິປທໍ ຊານາຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຸປສມ຺ປທາສຸຕ຺ຕໍ

໓໔. ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ທສຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕໍ ໂຫຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕໍ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕໍ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕໍ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນຠິຣຕິໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິສີເລ ສມາທເປຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິຈິຕ຺ເຕ ສມາທເປຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິປຎ຺ຎາຍ ສມາທເປຕຸໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ນິສ຺ສຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໕. ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ທສຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕໍ ໂຫຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕໍ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕໍ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕໍ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນຠິຣຕິໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິສີເລ…ເປ… ອຘິຈິຕ຺ເຕ… ອຘິປຎ຺ຎາຍ ສມາທເປຕຸໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສາມເຓຣສຸຕ຺ຕໍ

໓໖. ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ທສຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕໍ ໂຫຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕໍ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕໍ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕໍ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນຠິຣຕິໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິສີເລ ສມາທເປຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິຈິຕ຺ເຕ ສມາທເປຕຸໍ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຘິປຎ຺ຎາຍ ສມາທເປຕຸໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສງ຺ຆເຠທສຸຕ຺ຕໍ

໓໗. ‘‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ທສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ອວກສ຺ສນ຺ຕິ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ ອາເວນິ [ອາເວນິໍ (ຈູຬວ. ໓໕໒) ອາເວຓິ, ອາເວຓິກໍ (ຕຕ຺ເຖວ ອໂຘລິປິ)] ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ ອາເວນິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີສຸຕ຺ຕໍ

໓໘. [ຈູຬວ. ໓໕໓] ‘‘‘ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ທສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ນ ອວກສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອາເວນິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ ນ ອາເວນິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໓໙. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ…ເປ… ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ທສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ອວກສ຺ສນ຺ຕິ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ ອາເວນິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ ອາເວນິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ສມຄ຺ຄໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ກິໍ ໂສ ປສວຕີ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຏ຺ຐິກໍ, ອານນ຺ທ, ກິພ຺ພິສໍ ປສວຕີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ປຏ຺ຐິກໍ ກິພ຺ພິສ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ກປ຺ປໍ, ອານນ຺ທ, ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕີຕິ –

‘‘ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ສງ຺ຆເຠທໂກ;

ວຄ຺ຄຣໂຕ ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ປຘໍສຕິ;

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ [ເຠຕ຺ວານ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ຠິຕ຺ວານ (ກ.) ຈູຬວ. ໓໕໔; ອິຕິວຸ. ໑໘; ກຖາວ. ໖໕໗] ກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ນວມໍ;

໑໐. ທຸຕິຍອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໔໐. ‘‘‘ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ທສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ນ ອວກສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອາເວນິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ ນ ອາເວນິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ຠິນ຺ນໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ກິໍ ໂສ ປສວຕີ’’ຕິ? ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມໍ, ອານນ຺ທ, ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມໍ ປຸຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ກປ຺ປໍ, ອານນ຺ທ, ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕີຕິ –

‘‘ສຸຂາ ສງ຺ຆສ຺ສ ສາມຄ຺ຄີ, ສມຄ຺ຄານຎ຺ຈ ອນຸຄ຺ຄໂຫ;

ສມຄ຺ຄຣໂຕ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ນ ຘໍສຕິ;

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວານ, ກປ຺ປໍ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕີ’’ຕິ. ທສມໍ;

ອຸປາລິວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຸປາລິ ຐປນາ ອຸພ຺ພາໂຫ, ອຸປສມ຺ປທນິສ຺ສຍາ;

ສາມເຓໂຣ ຈ ທ຺ເວ ເຠທາ, ອານນ຺ເທຫິ ປເຣ ທຸເວຕິ.

໕. ອກ຺ໂກສວຄ຺ໂຄ

໑. ວິວາທສຸຕ຺ຕໍ

໔໑. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ສງ຺ເຆ ຠຓ຺ຑນກລຫວິຄ຺ຄຫວິວາທາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ນ ຜາສຸ [ຜາສຸໍ (?)] ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ເຫຕຸ ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ, ເຍນ ສງ຺ເຆ ຠຓ຺ຑນກລຫວິຄ຺ຄຫວິວາທາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ນ ຜາສຸ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ປຐມວິວາທມູລສຸຕ຺ຕໍ

໔໒. ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວິວາທມູລານີ’’ຕິ? ‘‘ທສ ໂຂ, ອຸປາລິ, ວິວາທມູລານິ. ກຕມານິ ທສ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ອິມານິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສ ວິວາທມູລານີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ທຸຕິຍວິວາທມູລສຸຕ຺ຕໍ

໔໓. ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ວິວາທມູລານີ’’ຕິ? ‘‘ທສ ໂຂ, ອຸປາລິ, ວິວາທມູລານິ. ກຕມານິ ທສ? ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອນາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ສປ຺ປຏິກມ຺ມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິກມ຺ມາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປ຺ປຏິກມ຺ມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສປ຺ປຏິກມ຺ມາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ອິມານິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທສ ວິວາທມູລານີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ກຸສິນາຣສຸຕ຺ຕໍ

໔໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ກຸສິນາຣາຍໍ ວິຫຣຕິ ພລິຫຣເຓ ວນສຓ຺ເຑ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

[ຈູຬວ. ໓໙໙; ປຣິ. ໔໓໖] ‘‘ໂຈທເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພາ? ໂຈທເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນມ຺ຫິ ກາຍສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ ໂຫຕິ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ກາຍສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ກາຍິກໍ ສິກ຺ຂສ຺ສູ’ຕິ, ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນມ຺ຫິ ວຈີສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ ໂຫຕິ ປຣິສຸທ຺ເຘນ ວຈີສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ວາຈສິກໍ ສິກ຺ຂສ຺ສູ’ຕິ, ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເມຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ອນາຆາຕໍ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ອນາຆາຕໍ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ເມຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຫີ’ຕິ, ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາ ເມ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ອາຄມໍ ປຣິຍາປຸຓສ຺ສູ’ຕິ, ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນ ເມ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ. ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຠຍານິ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ‘ອິທໍ ປນາຍສ຺ມາ, ກຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ນ ສມ຺ປາຍິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ວິນຍໍ ສິກ຺ຂສ຺ສູ’ຕິ, ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພາ.

‘‘ກຕເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ? ‘ກາເລນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອກາເລນ; ຠູເຕນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອຠູເຕນ; ສຓ຺ເຫນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ຜຣຸເສນ; ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນ; ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ໂທສນ຺ຕໂຣ’ຕິ – ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ. ໂຈທເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສນສຸຕ຺ຕໍ

໔໕. [ປາຈິ. ໔໙໗] ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ມເຫສິຍາ ສທ຺ຘິໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸ ປວິສຕິ. ມເຫສີ ວາ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ສິຕໍ ປາຕຸກໂຣຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ວາ ມເຫສິໍ ທິສ຺ວາ ສິຕໍ ປາຕຸກໂຣຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອທ຺ຘາ ອິເມສໍ ກຕໍ ວາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ’ຕິ! ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ພຫຸກຣຓີໂຍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອິຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ສຣຕິ – ‘ສາ ເຕນ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາຕິ’. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິໂຍ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຕນໍ ນສ຺ສຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິໂຍ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ອພ຺ຠນ຺ຕຣາ ຄຸຍ຺ຫມນ຺ຕາ ພຫິທ຺ຘາ ສມ຺ເຠທໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ປິຕາ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖຕິ ປຸຕ຺ໂຕ ວາ ປິຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕິ. ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ນີຈຏ຺ຐານິຍໍ ອຸຈ຺ເຈ ຐາເນ ຐເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຏ຺ໂຐ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐານິຍໍ ນີເຈ ຐາເນ ຐເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ອກາເລ ເສນໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ກາເລ ເສນໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ຄໂຕ ນິວຕ຺ຕາເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ຫຕ຺ຖິສມ຺ມທ຺ທໍ ອສ຺ສສມ຺ມທ຺ທໍ ຣຖສມ຺ມທ຺ທໍ ຣຊນີຍານິ ຣູປສທ຺ທຄນ຺ຘຣສໂຜຏ຺ຐພ຺ພານິ, ຍານິ ນ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ສາຣຸປ຺ປານິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອາທີນວາ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໔໖. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສກ຺ກາ ອຸປາສກາ ຕທຫຸໂປສເຖ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ສກ຺ເກ ອຸປາສເກ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປິ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ, ສກ຺ກາ, ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສຖາ’’ຕິ? ‘‘ອປ຺ເປກທາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສາມ, ອປ຺ເປກທາ ນ ອຸປວສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເຕສໍ ໂວ, ສກ຺ກາ, ອລາຠາ ເຕສໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ໂສກສຠເຍ ຊີວິເຕ ມຣຓສຠເຍ ຊີວິເຕ ອປ຺ເປກທາ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສຖ, ອປ຺ເປກທາ ນ ອຸປວສຖ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ສກ຺ກາ, ອິຘ ປຸຣິໂສ ເຍນ ເກນຈິ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນນ ອນາປຊ຺ຊ ອກຸສລໍ ທິວສໍ ອຑ຺ຒກຫາປຓໍ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ. ທກ຺ໂຂ ປຸຣິໂສ ອຸຏ຺ຐານສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ສກ຺ກາ, ອິຘ ປຸຣິໂສ ເຍນ ເກນຈິ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນນ ອນາປຊ຺ຊ ອກຸສລໍ ທິວສໍ ກຫາປຓໍ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ. ທກ຺ໂຂ ປຸຣິໂສ ອຸຏ຺ຐານສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ, ມຎ຺ຎຖ, ສກ຺ກາ, ອິຘ ປຸຣິໂສ ເຍນ ເກນຈິ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນນ ອນາປຊ຺ຊ ອກຸສລໍ ທິວສໍ ທ຺ເວ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ … ຕໂຍ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ປຎ຺ຈ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ຉ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ສຕ຺ຕ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ອຏ຺ຐ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ນວ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ທສ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ວີສ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ຕິໍສ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ຈຕ຺ຕາຣີສໍ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ປຎ຺ຎາສໍ ກຫາປເຓ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ… ກຫາປຓສຕໍ ນິພ຺ພິເສຍ຺ຍ. ທກ຺ໂຂ ປຸຣິໂສ ອຸຏ຺ຐານສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອລໍ ວຈນາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ສກ຺ກາ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ທິວເສ ທິວເສ ກຫາປຓສຕໍ ກຫາປຓສຫສ຺ສໍ ນິພ຺ພິສມາໂນ ລທ຺ຘໍ ລທ຺ຘໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ວສ຺ສສຕຊີວີ ມຫນ຺ຕໍ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ສກ຺ກາ, ອປິ ນຸ ໂສ ປຸຣິໂສ ໂຠຄເຫຕຸ ໂຠຄນິທານໍ ໂຠຄາຘິກຣຓໍ ເອກໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ເອກໍ ວາ ທິວສໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ອຸປຑ຺ຒໍ ວາ ທິວສໍ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ’’? ‘‘ກາມາ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອນິຈ຺ຈາ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ໂມສຘມ຺ມາ’’ຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ ໂວ, ສກ຺ກາ, ມມ ສາວໂກ ທສ ວສ຺ສານິ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ, ສກ຺ກາ, ທສ ວສ຺ສານິ.

ອິຘ ມມ ສາວໂກ ນວ ວສ຺ສານິ… ອຏ຺ຐ ວສ຺ສານິ… ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ… ຉ ວສ຺ສານິ… ປຎ຺ຈ ວສ຺ສານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ວສ຺ສານິ… ຕີຓິ ວສ຺ສານິ… ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ… ເອກໍ ວສ຺ສໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ຕິຏ຺ຐຕຸ, ສກ຺ກາ, ເອກໍ ວສ຺ສໍ.

ອິຘ ມມ ສາວໂກ ທສ ມາເສ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ, ສກ຺ກາ, ທສ ມາສາ.

ອິຘ ມມ ສາວໂກ ນວ ມາເສ… ອຏ຺ຐ ມາເສ… ສຕ຺ຕ ມາເສ… ຉ ມາເສ… ປຎ຺ຈ ມາເສ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ… ຕໂຍ ມາເສ… ທ຺ເວ ມາເສ… ເອກໍ ມາສໍ… ອຑ຺ຒມາສໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ຕິຏ຺ຐຕຸ, ສກ຺ກາ, ອຑ຺ຒມາໂສ.

ອິຘ ມມ ສາວໂກ ທສ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ [ຣຕ຺ຕິທິເວ (ກ.)] ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ, ສກ຺ກາ, ທສ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ.

ອິຘ ມມ ສາວໂກ ນວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ອຏ຺ຐ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ສຕ຺ຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ຉ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ປຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ຕໂຍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິເວ… ເອກໍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຍຖາ ມຍານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຕານິ ສຕມ຺ປິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຕສຸຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ສກທາຄາມີ ວາ ອນາຄາມີ ວາ ອປຓ຺ຓກໍ ວາ ໂສຕາປນ຺ໂນ. ເຕສໍ ໂວ, ສກ຺ກາ, ອລາຠາ ເຕສໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ໂສກສຠເຍ ຊີວິເຕ ມຣຓສຠເຍ ຊີວິເຕ ອປ຺ເປກທາ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສຖ, ອປ຺ເປກທາ ນ ອຸປວສຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມຫາລິສຸຕ຺ຕໍ

໔໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ມຫາລິ ລິຈ຺ຉວິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫາລິ ລິຈ຺ຉວິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ເຫຕຸ, ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂລໂຠ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ໂລໂຠ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ໂທໂສ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ໂທໂສ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ໂມໂຫ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ໂມໂຫ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ອໂຍນິໂສ ມນສິກາໂຣ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອໂຍນິໂສ ມນສິກາໂຣ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕໍ ໂຂ, ມຫາລິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເຫຕຸ, ມິຈ຺ຉາປຓິຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາຕິ. ອຍໍ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ປາປສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ? ‘‘ອໂລໂຠ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອໂລໂຠ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ອໂທໂສ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອໂທໂສ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ອໂມໂຫ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອໂມໂຫ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ໂຍນິໂສ ມນສິກາໂຣ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາໂຣ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ສມ຺ມາປຓິຫິຕໍ ໂຂ, ມຫາລິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເຫຕຸ, ສມ຺ມາປຓິຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ອຍໍ ໂຂ, ມຫາລິ, ເຫຕຸ, ອຍໍ ປຈ຺ຈໂຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາຍ ກລ຺ຍາຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຍາ. ອິເມ ຈ, ມຫາລິ, ທສ ຘມ຺ມາ ໂລເກ ນ ສໍວິຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ນຍິຘ ປຎ຺ຎາເຍຖ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາຕິ ວາ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາຕິ ວາ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ມຫາລິ, ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ໂລເກ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາຕິ ວາ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາຕິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປພ຺ພຊິຕອຠິຓ຺ຫສຸຕ຺ຕໍ

໔໘. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທສ? ‘ເວວຓ຺ຓິຍມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ປຣປຏິພທ຺ຘາ ເມ ຊີວິກາ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ອຎ຺ໂຎ ເມ ອາກປ຺ໂປ ກຣຓີໂຍ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ເມ ອຕ຺ຕາ ສີລໂຕ ນ ອຸປວທຕີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ມໍ ອນຸວິຈ຺ຈ ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສີລໂຕ ນ ອຸປວທນ຺ຕີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ສພ຺ເພຫິ ເມ ປິເຍຫິ ມນາເປຫິ ນານາຠາໂວ ວິນາຠາໂວ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ກມ຺ມສ຺ສໂກມ຺ຫິ ກມ຺ມທາຍາໂທ ກມ຺ມໂຍນິ ກມ຺ມພນ຺ຘຸ ກມ຺ມປຏິສຣໂຓ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມິ ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ ຕສ຺ສ ທາຍາໂທ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ກຖໍຠູຕສ຺ສ ເມ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣມາມີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ; ‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເມ ອຸຕ຺ຕຣິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ໂມ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສໂສ ອຘິຄໂຕ, ເຍນາຫໍ [ໂຍຫໍ (ສີ. ປີ. ກ.), ໂສຫໍ (ສ຺ຍາ.)] ປຈ຺ຉິເມ ກາເລ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ປຸຏ຺ໂຐ ນ ມງ຺ກຸ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ປພ຺ພຊິເຕນ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສຣີຣຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໔໙. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສຣີຣຏ຺ຐາ. ກຕເມ ທສ? ສີຕໍ, ອຸຓ຺ຫໍ, ຊິຆຈ຺ຉາ, ປິປາສາ, ອຸຈ຺ຈາໂຣ, ປສ຺ສາໂວ, ກາຍສໍວໂຣ, ວຈີສໍວໂຣ, ອາຊີວສໍວໂຣ, ໂປໂນຠວິໂກ [ໂປໂນພ຺ຠວິໂກ (ກ.)] ຠວສງ຺ຂາໂຣ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ສຣີຣຏ຺ຐາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຠຓ຺ຑນສຸຕ຺ຕໍ

໕໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ກາ ຈ ປນ ໂວ ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣາມາ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫເຣຍ຺ຍາຖ.

‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສາຣຓີຍາ ປິຍກຣຓາ ຄຣຸກຣຓາ [ປິຍກຣາຓາ ຄຣຸກຣາຓາ (?)] ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ – ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ, ຕຕ຺ຣູປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ – ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ ຕຕ຺ຣູປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ, ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ ປິຍກຣໂຓ ຄຣຸກຣໂຓ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິມາ ໂຫຕິ, ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕິມາ ໂຫຕິ, ປຣເມນ ສຕິເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຈິຣກຕມ຺ປິ ຈິຣຠາສິຕມ຺ປິ ສຣິຕາ ອນຸສ຺ສຣິຕາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ, ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ, ອຸທຍຕ຺ຖຄາມິນິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍາຍ ນິພ຺ເພຘິກາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍຄາມິນິຍາ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສາຣຓີໂຍ…ເປ… ສໍວຕ຺ຕຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ສາຣຓີຍາ ປິຍກຣຓາ ຄຣຸກຣຓາ ສງ຺ຄຫາຍ ອວິວາທາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອກ຺ໂກສວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວິວາທາ ທ຺ເວ ຈ ມູລານິ, ກຸສິນາຣປເວສເນ;

ສກ຺ໂກ ມຫາລິ ອຠິຓ຺ຫໍ, ສຣີຣຏ຺ຐາ ຈ ຠຓ຺ຑນາຕິ.

ປຐມປຓ຺ຓາສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໒. ທຸຕິຍປຓ຺ຓາສກໍ

(໖) ໑. ສຈິຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ

໑. ສຈິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອຖ ‘ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ [ຠວິສ຺ສາມາຕິ (ສ຺ຍາ.)] – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທກປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ຕສ຺ເສວ ຣຊສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຓສ຺ສ ວາ ປຫານາຍ ວາຍມຕິ. ໂນ ເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ເຕເນວຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ ເມ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ພຫຸກາຣາ [ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ພຫຸກາໂຣ (ກ.)] ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອກ຺ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ກຸສີໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອຸທ຺ຘໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ໂກຘໂນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສາຣທ຺ຘກາໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ກຸສີໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວໍ ໂຂ ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ.

‘‘ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອກ຺ໂກຘໂນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສາຣທ຺ຘກາໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສຸເຍວ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຸຕ຺ຕຣິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສາຣິປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໕໒. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂນ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອຖ ‘ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ອາວຸໂສ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ຕສ຺ເສວ ຣຊສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຓສ຺ສ ວາ ປຫານາຍ ວາຍມຕິ. ໂນ ເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ເຕເນວຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ ເມ’ຕິ.

ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ພຫຸກາຣາ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອກ຺ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ກຸສີໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ…ເປ… ອສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ.

‘‘ສເຈ ປນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ…ເປ… ສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສຸເຍວ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຸຕ຺ຕຣິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຐິຕິສຸຕ຺ຕໍ

໕໓. ‘‘ຐິຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ວຓ຺ຓຍາມິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ປເຄວ ປຣິຫານິໍ. ວຸຑ຺ຒິຎ຺ຈ ໂຂ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຓ຺ຓຍາມິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິໍ ໂນ ຫານິໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫານິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິ ໂນ ວຸຑ຺ຒິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ສທ຺ຘາຍ ສີເລນ ສຸເຕນ ຈາເຄນ ປຎ຺ຎາຍ ປຏິຠາເນນ, ຕສ຺ສ ເຕ ຘມ຺ມາ ເນວ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ໂນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ຫານິເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທາມິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິໍ ໂນ ວຸຑ຺ຒິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫານິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິ ໂນ ວຸຑ຺ຒິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ ຐິຕິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຫານິ ໂນ ວຸຑ຺ຒິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ສທ຺ຘາຍ ສີເລນ ສຸເຕນ ຈາເຄນ ປຎ຺ຎາຍ ປຏິຠາເນນ, ຕສ຺ສ ເຕ ຘມ຺ມາ ເນວ ຫາຍນ຺ຕິ ໂນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ຐິຕິເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທາມິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຫານິໍ ໂນ ວຸຑ຺ຒິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐິຕິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸຑ຺ຒິ ໂນ ຫານິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຑ຺ຒິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິ ໂນ ຫານິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ສທ຺ຘາຍ ສີເລນ ສຸເຕນ ຈາເຄນ ປຎ຺ຎາຍ ປຏິຠາເນນ, ຕສ຺ສ ເຕ ຘມ຺ມາ ເນວ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ໂນ ຫາຍນ຺ຕິ. ວຸຑ຺ຒິເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວທາມິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິໍ ໂນ ຫານິໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຑ຺ຒິ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ຐິຕິ ໂນ ຫານິ.

‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອຖ ‘ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ຕສ຺ເສວ ຣຊສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຓສ຺ສ ວາ ປຫານາຍ ວາຍມຕິ. ໂນ ເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ເຕເນວຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ ເມ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ພຫຸກາຣາ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອກ຺ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສາຣທ຺ຘກາໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ກຸສີໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສມາຫິໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອຸທ຺ຘໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ໂກຘໂນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສາຣທ຺ຘກາໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ກຸສີໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ.

‘‘ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອກ຺ໂກຘໂນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອສາຣທ຺ຘກາໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສມາຫິໂຕ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສຸເຍວ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຸຕ຺ຕຣິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສມຖສຸຕ຺ຕໍ

໕໔. ‘‘ໂນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອຖ ‘ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ຕສ຺ເສວ ຣຊສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຓສ຺ສ ວາ ປຫານາຍ ວາຍມຕິ. ໂນ ເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ເຕເນວຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ ເມ’ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ພຫຸກາຣາ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ‘ລາຠີ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ນ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ລາຠີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ລາຠີ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ນ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ລາຠີມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມເຖ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠີ ເຈວ ໂຫຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ.

‘‘ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ລາຠີມ຺ຫິ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ນ ລາຠີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສາ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມເຖ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠີ ເຈວ ໂຫຕິ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ ລາຠີ ຈ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ.

‘‘ສເຈ, ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ນ ລາຠີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ນ ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສໍເຍວ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ລາຠີ ເຈວ ໂຫຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ ລາຠີ ຈ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ.

‘‘ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ລາຠີມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ລາຠີ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍາ’ຕິ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕສຸເຍວ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຸຕ຺ຕຣິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ.

‘‘ຈີວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ປິຓ຺ຑປາຕມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ເສນາສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ຄາມນິຄມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ຊນປທປເທສມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ. ປຸຄ຺ຄລມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ.

‘‘‘ຈີວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຈີວຣໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ຈີວຣໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ຈີວຣໍ ນ ເສວິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຈີວຣໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ຈີວຣໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ຈີວຣໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ‘ຈີວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ປິຓ຺ຑປາຕມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ປິຓ຺ຑປາຕມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ເສນາສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ເສນາສນໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ເສນາສນໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ເສນາສນໍ ນ ເສວິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ເສນາສນໍ – ‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ເສນາສນໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູປໍ ເສນາສນໍ ເສວິຕພ຺ພໍ. ‘ເສນາສນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຄາມນິຄມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຄາມນິຄມໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຄາມນິຄມໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຄາມນິຄໂມ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຄາມນິຄມໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຄາມນິຄມໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຄາມນິຄໂມ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ຄາມນິຄມມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ຊນປທປເທສມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຊນປທປເທສໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຊນປທປເທສໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຊນປທປເທໂສ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ຊນປທປເທສໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ຊນປທປເທສໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ຊນປທປເທໂສ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ຊນປທປເທສມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ.

‘‘‘ປຸຄ຺ຄລມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ໂຂ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ເຈຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕໍ? ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ປຸຄ຺ຄລໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ປຸຄ຺ຄລໍ ເສວໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວຣູໂປ ປຸຄ຺ຄໂລ ເສວິຕພ຺ໂພ. ‘ປຸຄ຺ຄລມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວິເຘນ ວທາມິ – ເສວິຕພ຺ພມ຺ປິ ອເສວິຕພ຺ພມ຺ປີ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຣິຫານສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ [ຠິກ຺ຂໂວຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ‘ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ, ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ປນ ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ’’ຕິ? ‘‘ທູຣໂຕປິ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຄຈ຺ຉາມ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຕຸໍ. ສາຘຸ ວຕາຍສ຺ມນ຺ຕໍເຍວ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອສ຺ສຸຕຎ຺ເຈວ ຘມ຺ມໍ ນ ສຸຓາຕິ, ສຸຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ສມ຺ໂມສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຍ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຸພ຺ເພ ເຈຕໂສ ອສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ເຕ ຈສ຺ສ ນ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ອວິຎ຺ຎາຕຎ຺ເຈວ ນ ວິຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ.

‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ປນາວຸໂສ, ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ? ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອສ຺ສຸຕຎ຺ເຈວ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ, ສຸຕາ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ນ ສມ຺ໂມສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຍ ຈສ຺ສ ຘມ຺ມາ ປຸພ຺ເພ ເຈຕໂສ ອສມ຺ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ເຕ ຈສ຺ສ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ, ອວິຎ຺ຎາຕຎ຺ເຈວ ວິຊານາຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານຘມ຺ໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ.

‘‘ໂນ ເຈ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອຖ ‘ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ຠວິສ຺ສາມີ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ອາວຸໂສ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ໂຫຕິ? ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ ຍຸວາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ອາທາເສ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ປຣິໂຍທາເຕ ອຈ຺ເຉ ວາ ອຸທປຕ຺ເຕ ສກໍ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ຕສ຺ເສວ ຣຊສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຓສ຺ສ ວາ ປຫານາຍ ວາຍມຕິ. ໂນ ເຈ ຕຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ ຣຊໍ ວາ ອງ຺ຄຓໍ ວາ, ເຕເນວຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ປຣິສຸທ຺ຘໍ ວຕ ເມ’ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ພຫຸກາຣາ ໂຫຕິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ – ‘ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ອກ຺ໂກຘໂນ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ອສໍກິລິຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ນຸ ໂຂ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ລາຠີ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມປາໂມຊ຺ຊສ຺ສ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ລາຠີ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖສ຺ສ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ, ລາຠີ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ອຘິປຎ຺ຎາຘມ຺ມວິປສ຺ສນາຍ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສພ຺ເພປິເມ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສພ຺ເພສໍເຍວ ອິເມສໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສພ຺ເພສໍເຍວ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ.

‘‘ສເຈ ປນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອກຈ຺ເຈ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເຍ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ ເຕສຸ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ, ເຍ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ ເຕສໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ອາທິຕ຺ຕເຈໂລ ວາ ອາທິຕ຺ຕສີໂສ ວາ. ຕສ຺ເສວ ເຈລສ຺ສ ວາ ສີສສ຺ສ ວາ ນິພ຺ພາປນາຍ ອຘິມຕ຺ຕໍ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ວາຍາມຎ຺ຈ ອຸສ຺ສາຫຎ຺ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫິຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານິຎ຺ຈ ສຕິຎ຺ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຍ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ ເຕສຸ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ, ເຍ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ ເຕສໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຏິລາຠາຍ ອຘິມຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸສ຺ໂສຬ຺ຫີ ຈ ອປ຺ປຏິວານີ ຈ ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຣຓີຍໍ.

‘‘ສເຈ ປນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ສພ຺ເພປິເມ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຕນິ ສມນຸປສ຺ສຕິ, ເຕນາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສພ຺ເພສ຺ເວວ ອິເມສຸ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຸຕ຺ຕຣິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ໂຍໂຄ ກຣຓີໂຍ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມສຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ‘‘ທສຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ. ກຕມາ ທສ? ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ມຣຓສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ປຫານສຎ຺ຎາ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍສຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໕໗. ‘‘ທສຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ. ກຕມາ ທສ? ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ມຣຓສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ປຸຬວກສຎ຺ຎາ [ປຸລວກສຎ຺ຎາ (ສີ. ປີ.), ປຸຬຸວກສຎ຺ຎາ (ກ.), ອ. ນິ. ໑.໔໖໓-໔໗໒], ວິນີລກສຎ຺ຎາ, ວິຈ຺ຉິທ຺ທກສຎ຺ຎາ, ອຸທ຺ຘຸມາຕກສຎ຺ຎາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ ອມໂຕຄຘາ ອມຕປຣິໂຍສານາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ມູລກສຸຕ຺ຕໍ

໕໘. [ອ. ນິ. ໘.໘໓] ‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິໍມູລກາ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສມ຺ຠວາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສມຸທຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສໂມສຣຓາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍປມຸຂາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍອຘິປເຕຍ຺ຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍອຸຕ຺ຕຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສາຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍໂອຄຘາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ກິນ຺ຕິ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອວໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ – ‘ກິໍມູລກາ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສມ຺ຠວາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສມຸທຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສໂມສຣຓາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ກິໍປມຸຂາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍ ອຘິປເຕຍ຺ຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍອຸຕ຺ຕຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍສາຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍໂອຄຘາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ກິໍປຣິໂຍສານາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ’ຕິ, ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖ – ‘ຉນ຺ທມູລກາ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ມນສິກາຣສມ຺ຠວາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ຜສ຺ສສມຸທຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ເວທນາສໂມສຣຓາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ສມາຘິປ຺ປມຸຂາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ອມໂຕຄຘາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ, ນິພ຺ພານປຣິໂຍສານາ ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ’ຕິ. ເອວໍ ປຸຏ຺ຐາ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ເອວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປພ຺ພຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໕໙. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຍຖາປພ຺ພຊ຺ຊາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຐສ຺ສນ຺ຕິ; ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອສຸຠສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອາທີນວສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂລກສ຺ສ ສມຎ຺ຈ ວິສມຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂລກສ຺ສ ຠວຎ຺ຈ [ສມ຺ຠວຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວິຠວຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຫານສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍຖາປພ຺ພຊ຺ຊາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ນ ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອສຸຠສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອາທີນວສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂລກສ຺ສ ສມຎ຺ຈ ວິສມຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂລກສ຺ສ ຠວຎ຺ຈ ວິຠວຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂລກສ຺ສ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕໍສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ປຫານສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາປຣິຈິຕຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຄິຣິມານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໖໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຄິຣິມານນ຺ໂທ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອາຍສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ຄິຣິມານນ຺ໂທ ອາພາຘິໂກ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ ພາຬ຺ຫຄິລາໂນ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ຄິຣິມານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ ສຎ຺ຎາ ຠາເສຍ຺ຍາສິ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ ສຎ຺ຎາ ສຸຕ຺ວາ ໂສ ອາພາໂຘ ຐານໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ.

‘‘ກຕມາ ທສ? ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ອາທີນວສຎ຺ຎາ, ປຫານສຎ຺ຎາ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ [ອນຠິຣຕິສຎ຺ຎາ (ກ.)], ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຉາສຎ຺ຎາ, ອານາປານສ຺ສຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຣູປໍ ອນິຈ຺ຈໍ, ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ, ສຎ຺ຎາ ອນິຈ຺ຈາ, ສງ຺ຂາຣາ ອນິຈ຺ຈາ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ອິເມສຸ ປຎ຺ຈສຸ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ເຘສຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ຈກ຺ຂຸ ອນຕ຺ຕາ, ຣູປາ ອນຕ຺ຕາ, ໂສຕໍ ອນຕ຺ຕາ, ສທ຺ທາ ອນຕ຺ຕາ, ຆານໍ ອນຕ຺ຕາ, ຄນ຺ຘາ ອນຕ຺ຕາ, ຊິວ຺ຫາ ອນຕ຺ຕາ, ຣສາ ອນຕ຺ຕາ, ກາຍາ ອນຕ຺ຕາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອນຕ຺ຕາ, ມໂນ ອນຕ຺ຕາ, ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ’ຕິ. ອິຕິ ອິເມສຸ ຉສຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິເຣສຸ ອາຍຕເນສຸ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອສຸຠສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມເມວ ກາຍໍ ອຸທ຺ຘໍ ປາທຕລາ ອໂຘ ເກສມຕ຺ຖກາ ຕຈປຣິຍນ຺ຕໍ ປູຣໍ ນານາປ຺ປກາຣສ຺ສ ອສຸຈິໂນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຕິ – ‘ອຕ຺ຖິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ເກສາ ໂລມາ ນຂາ ທນ຺ຕາ ຕໂຈ ມໍສໍ ນ຺ຫາຣຸ ອຏ຺ຐິ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ວກ຺ກໍ ຫທຍໍ ຍກນໍ ກິໂລມກໍ ປິຫກໍ ປປ຺ຜາສໍ ອນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຄຸຓໍ ອຸທຣິຍໍ ກຣີສໍ ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫໍ ປຸພ຺ໂພ ໂລຫິຕໍ ເສໂທ ເມໂທ ອສ຺ສຸ ວສາ ເຂໂຬ ສິງ຺ຆາຓິກາ ລສິກາ ມຸຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ອສຸຠານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອສຸຠສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອາທີນວສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ພຫຸທຸກ຺ໂຂ ໂຂ ອຍໍ ກາໂຍ ພຫຸອາທີນໂວ? ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ວິວິຘາ ອາພາຘາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈກ຺ຂຸໂຣໂຄ ໂສຕໂຣໂຄ ຆານໂຣໂຄ ຊິວ຺ຫາໂຣໂຄ ກາຍໂຣໂຄ ສີສໂຣໂຄ ກຓ຺ຓໂຣໂຄ ມຸຂໂຣໂຄ ທນ຺ຕໂຣໂຄ ໂອຏ຺ຐໂຣໂຄ ກາໂສ ສາໂສ ປິນາໂສ ຑາໂຫ [ຑໂຫ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຊໂຣ ກຸຈ຺ຉິໂຣໂຄ ມຸຈ຺ຉາ ປກ຺ຂນ຺ທິກາ ສູລາ ວິສູຈິກາ ກຸຏ຺ຐໍ ຄຓ຺ໂຑ ກິລາໂສ ໂສໂສ ອປມາໂຣ ທທ຺ທຸ ກຓ຺ຑຸ ກຈ຺ຉຸ ນຂສາ ວິຕຈ຺ຉິກາ ໂລຫິຕໍ ປິຕ຺ຕໍ [ໂລຫິຕປິຕ຺ຕໍ (ສີ.)] ມຘຸເມໂຫ ອໍສາ ປິຬກາ ຠຄນ຺ທລາ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາ ອາພາຘາ ເສມ຺ຫສມຸຏ຺ຐານາ ອາພາຘາ ວາຕສມຸຏ຺ຐານາ ອາພາຘາ ສນ຺ນິປາຕິກາ ອາພາຘາ ອຸຕຸປຣິຓາມຊາ ອາພາຘາ ວິສມປຣິຫາຣຊາ ອາພາຘາ ໂອປກ຺ກມິກາ ອາພາຘາ ກມ຺ມວິປາກຊາ ອາພາຘາ ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ອຸຈ຺ຈາໂຣ ປສ຺ສາໂວ’ຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເຍ ອາທີນວານຸປສ຺ສີ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອາທີນວສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ປຫານສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕິ, ປຊຫຕິ, ວິໂນເທຕິ, ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ, ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕິ, ປຊຫຕິ, ວິໂນເທຕິ, ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ, ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕິ, ປຊຫຕິ, ວິໂນເທຕິ, ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ, ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ນາຘິວາເສຕິ, ປຊຫຕິ, ວິໂນເທຕິ, ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ, ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ປຫານສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ໂລເກ ອຸປາທານາ ເຈຕໂສ ອຘິຏ຺ຐານາຠິນິເວສານຸສຍາ, ເຕ ປຊຫນ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ ອນຸປາທິຍນ຺ໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຉາສຎ຺ຎາ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຉາສຎ຺ຎາ.

‘‘ກຕມາ ຈານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິ? ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ໂສ ສໂຕວ ອສ຺ສສຕິ ສໂຕວ ປສ຺ສສຕິ. ທີຆໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ທີຆໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ທີຆໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຣສ຺ສໍ ວາ ອສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ອສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ຣສ຺ສໍ ວາ ປສ຺ສສນ຺ໂຕ ‘ຣສ຺ສໍ ປສ຺ສສາມີ’ຕິ ປຊານາຕິ. ‘ສພ຺ພກາຍປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ສພ຺ພກາຍປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ກາຍສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປີຕິປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປີຕິປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ສຸຂປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ສຸຂປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປສ຺ສມ຺ຠຍໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຣໍ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ຈິຕ຺ຕປຏິສໍເວທີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ຈິຕ຺ຕປຏິສໍເວທີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ອຠິປ຺ປໂມທຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ສມາທຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ວິໂມຈຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ…ເປ… ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ…ເປ… ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ…ເປ… ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ…ເປ… ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ອສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ‘ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ປສ຺ສສິສ຺ສາມີ’ຕິ ສິກ຺ຂຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕານນ຺ທ, ອານາປານສ຺ສຕິ.

‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມາ ທສ ສຎ຺ຎາ ຠາເສຍ຺ຍາສິ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມາ ທສ ສຎ຺ຎາ ສຸຕ຺ວາ ໂສ ອາພາໂຘ ຐານໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອິມາ ທສ ສຎ຺ຎາ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ຄິຣິມານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ອິມາ ທສ ສຎ຺ຎາ ອຠາສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ທສ ສຎ຺ຎາ ສຸຕ຺ວາ ໂສ ອາພາໂຘ ຐານໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ວຸຏ຺ຐຫິ ຈາຍສ຺ມາ ຄິຣິມານນ຺ໂທ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ. ຕຖາ ປຫີໂນ ຈ ປນາຍສ຺ມໂຕ ຄິຣິມານນ຺ທສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ອໂຫສີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ສຈິຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຐິຕິ ຈ ສມເຖນ ຈ;

ປຣິຫາໂນ ຈ ທ຺ເວ ສຎ຺ຎາ, ມູລາ ປພ຺ພຊິຕໍ ຄິຣີຕິ.

(໗) ໒. ຍມກວຄ຺ໂຄ

໑. ອວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໖໑. ‘‘ປຸຣິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ອວິຊ຺ຊາຍ – ‘ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ອວິຊ຺ຊາ ນາໂຫສິ, ອຖ ປຈ຺ຉາ ສມຠວີ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຖ ຈ ປນ ປຎ຺ຎາຍຕິ – ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອວິຊ຺ຊາ’ຕິ.

‘‘ອວິຊ຺ຊມ຺ປາຫໍ [ອວິຊ຺ຊມ຺ປຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອວິຊ຺ຊາຍ? ‘ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ປຎ຺ຈປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີວຣເຓ ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີວຣຓານໍ? ‘ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຕີຓິປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ສາຫາຣານິ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣານິ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕານໍ? ‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣສ຺ສ? ‘ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ? ‘ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອໂຍນິໂສມນສິກາຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣສ຺ສ? ‘ອສ຺ສທ຺ຘິຍ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສ຺ສທ຺ຘິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສ຺ສທ຺ຘິຍສ຺ສ? ‘ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນສ຺ສ? ‘ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູຣໍ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຣິປູຣາ ອວິຊ຺ຊໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ເອວເມຕິສ຺ສາ ອວິຊ຺ຊາຍ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ( ) [(ຄລຄລາຍນ຺ເຕ) (ສີ.), (ຄຬຄຬາຍນ຺ເຕ) (ສ຺ຍາ.)] ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູເຣຕິ, ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູຣາ ກຸໂສພ຺ເຠ [ກຸສ຺ສຸພ຺ເຠ (ສີ.), ກຸສຸພ຺ເຠ (ສ຺ຍາ.), ກຸໂສມ຺ເຠ (ກ.) ອ. ນິ. ໓.໙໖] ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຸໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ມຫາໂສພ຺ເຠ [ມຫາໂສມ຺ເຠ (ກ.)] ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫານທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ສາຄຣໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕສ຺ສ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ສາຄຣສ຺ສ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູຣໍ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຣິປູຣາ ອວິຊ຺ຊໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ອວິຊ຺ຊາຍ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ? ‘ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສຕ຺ຕປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ? ‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຈຕ຺ຕາໂຣປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ? ‘ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຕີຓິປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຈຣິຕານິ ສາຫາຣານິ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣານິ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຕິຓ຺ຓໍ ສຸຈຣິຕານໍ? ‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສ຺ສ? ‘ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ? ‘ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສ຺ສ? ‘ສທ຺ຘາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສທ຺ຘມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສທ຺ຘາຍ? ‘ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນສ຺ສ? ‘ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ສທ຺ຘໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘາ ປຣິປູຣາ ໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຣິປູຣາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປຣິປູຣາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູເຣຕິ, ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູຣາ ກຸໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫານທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ສາຄຣໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕສ຺ສ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ສາຄຣສ຺ສ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ສທ຺ຘໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘາ ປຣິປູຣາ ໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຣິປູຣາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປຣິປູຣາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຕຓ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ‘‘ປຸຣິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ ຠວຕຓ຺ຫາຍ – ‘ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ຠວຕຓ຺ຫາ ນາໂຫສິ, ອຖ ປຈ຺ຉາ ສມຠວີ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຖ ຈ ປນ ປຎ຺ຎາຍຕິ – ‘ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຠວຕຓ຺ຫາ’ຕິ.

‘‘ຠວຕຓ຺ຫາມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຠວຕຓ຺ຫາຍ? ‘ອວິຊ຺ຊາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອວິຊ຺ຊມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອວິຊ຺ຊາຍ? ‘ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ນີວຣຓານໍ? ‘ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຕີຓິປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ສາຫາຣານິ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣານິ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕານໍ? ‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣສ຺ສ? ‘ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສຕາ ສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ? ‘ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອໂຍນິໂສມນສິກາຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣສ຺ສ? ‘ອສ຺ສທ຺ຘິຍ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສ຺ສທ຺ຘິຍມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສ຺ສທ຺ຘິຍສ຺ສ? ‘ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນສ຺ສ? ‘ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູຣໍ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຣິປູຣາ ອວິຊ຺ຊໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊາ ປຣິປູຣາ ຠວຕຓ຺ຫໍ ປຣິປູເຣຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ຠວຕຓ຺ຫາຍ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູເຣຕິ, ປພ຺ພຕກນ຺ທຣປທຣສາຂາ ປຣິປູຣາ ກຸໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ມຫາໂສພ຺ເຠ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫາໂສພ຺ຠາ ປຣິປູຣາ ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ກຸນ຺ນທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫານທິໂຍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ມຫານທິໂຍ ປຣິປູຣາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ສາຄຣໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕສ຺ສ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ສາຄຣສ຺ສ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຣິປູຣໍ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອສຕາສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ນີວຣຓາ ປຣິປູຣາ ອວິຊ຺ຊໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ອວິຊ຺ຊາ ປຣິປູຣາ ຠວຕຓ຺ຫໍ ປຣິປູເຣຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ຠວຕຓ຺ຫາຍ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ? ‘ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສຕ຺ຕປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ? ‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຈຕ຺ຕາໂຣປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິປຏ຺ຐາເນ ສາຫາເຣ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາເຣ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ? ‘ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານີ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຕີຓິປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຈຣິຕານິ ສາຫາຣານິ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣານິ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ສຸຈຣິຕານໍ? ‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສ຺ສ? ‘ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎສ຺ສ? ‘ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ໂຍນິໂສມນສິກາຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ໂຍນິໂສມນສິກາຣສ຺ສ? ‘ສທ຺ຘາ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສທ຺ຘມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສທ຺ຘາຍ? ‘ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນ’ນ຺ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຫາຣໍ ວທາມິ, ໂນ ອນາຫາຣໍ. ໂກ ຈາຫາໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນສ຺ສ? ‘ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ’ຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູຣໍ ສທ຺ຘໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສທ຺ຘາ ປຣິປູຣາ ໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ໂຍນິໂສມນສິກາໂຣ ປຣິປູໂຣ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູເຣຕິ, ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຣິປູຣໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣໍ ປຣິປູເຣຕິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ປຣິປູໂຣ ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູເຣຕິ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານິ ປຣິປູຣານິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ປຣິປູຣາ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ປຣິປູຣາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ; ເອວເມຕິສ຺ສາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຣິປພ຺ພເຕ ຖຸລ຺ລຜຸສິຕເກ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຕໍ ອຸທກໍ ຍຖານິນ຺ນໍ ປວຕ຺ຕມານໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ສາຄຣສ຺ສ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສສໍເສໂວ ປຣິປູໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ປຣິປູເຣຕິ…ເປ… ເອວເມຕິສ຺ສາ ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາຫາໂຣ ໂຫຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປາຣິປູຣີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນິຏ຺ຐງ຺ຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ‘‘ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍິ ນິຏ຺ຐໍ ຄຕາ ສພ຺ເພ ເຕ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນາ. ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ. ກຕເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ? ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມສ຺ສ, ໂກລໍໂກລສ຺ສ, ເອກພີຊິສ຺ສ, ສກທາຄາມິສ຺ສ, ໂຍ ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຣຫາ – ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ. ກຕເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ? ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອຸທ຺ຘໍໂສຕສ຺ສ ອກນິຏ຺ຐຄາມິໂນ – ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ. ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍິ ນິຏ຺ຐໍ ຄຕາ, ສພ຺ເພ ເຕ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນາ. ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປນ຺ນານໍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອເວຈ຺ຈປ຺ປສນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໖໔. ‘‘ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍິ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສນ຺ນາ, ສພ຺ເພ ເຕ ໂສຕາປນ຺ນາ. ເຕສໍ ໂສຕາປນ຺ນານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ. ກຕເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ? ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມສ຺ສ, ໂກລໍໂກລສ຺ສ, ເອກພີຊິສ຺ສ, ສກທາຄາມິສ຺ສ, ໂຍ ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຣຫາ – ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ. ກຕເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ? ອນ຺ຕຣາປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອຸປຫຈ຺ຈປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ສສງ຺ຂາຣປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສ, ອຸທ຺ຘໍໂສຕສ຺ສ ອກນິຏ຺ຐຄາມິໂນ – ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ. ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍິ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສນ຺ນາ ສພ຺ເພ ເຕ ໂສຕາປນ຺ນາ. ເຕສໍ ໂສຕາປນ຺ນານໍ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ນິຏ຺ຐາ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຘ ວິຫາຍ ນິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມສຸຂສຸຕ຺ຕໍ

໖໕. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ມຄເຘສຸ ວິຫຣຕິ ນາລກຄາມເກ. ອຖ ໂຂ ສາມຓ຺ຑການິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສາມຓ຺ຑການິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສຸຂໍ, ກິໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸກ຺ຂາ, ອນຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ສຸຂາ. ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ຊິຆຈ຺ຉາ ປິປາສາ ອຸຈ຺ຈາໂຣ ປສ຺ສາໂວ ອຄ຺ຄິສມ຺ຜສ຺ໂສ ທຓ຺ຑສມ຺ຜສ຺ໂສ ສຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ໂສ ຎາຕີປິ ມິຕ຺ຕາປິ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ໂຣເສນ຺ຕິ. ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ. ອນຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ສຸຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ນ ສີຕໍ ນ ອຸຓ຺ຫໍ ນ ຊິຆຈ຺ຉາ ນ ປິປາສາ ນ ອຸຈ຺ຈາໂຣ ນ ປສ຺ສາໂວ ນ ອຄ຺ຄິສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ທຓ຺ຑສມ຺ຜສ຺ໂສ ນ ສຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ໂສ ຎາຕີປິ ມິຕ຺ຕາປິ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ນ ໂຣເສນ຺ຕິ. ອນຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ສຸຂໍ ປາຏິກງ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສຸຂສຸຕ຺ຕໍ

໖໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ມຄເຘສຸ ວິຫຣຕິ ນາລກຄາມເກ. ອຖ ໂຂ ສາມຓ຺ຑການິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສາມຓ຺ຑການິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ສຸຂໍ, ກິໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອນຠິຣຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ທຸກ຺ຂາ, ອຠິຣຕິ ສຸຂາ. ອນຠິຣຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ສຸຂໍ ສາຕໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ, ຐິໂຕປິ… ນິສິນ຺ໂນປິ… ສຍາໂນປິ… ຄາມຄໂຕປິ… ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ… ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ… ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ… ອພ຺ໂຠກາສຄໂຕປິ… ຠິກ຺ຂຸມຊ຺ຌຄໂຕປິ ສຸຂໍ ສາຕໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ. ອນຠິຣຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ.

‘‘ອຠິຣຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ສຸຂໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ສຸຂໍ ສາຕໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ຐິໂຕປິ… ນິສິນ຺ໂນປິ… ສຍາໂນປິ… ຄາມຄໂຕປິ… ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ… ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ… ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ… ອພ຺ໂຠກາສຄໂຕປິ… ຠິກ຺ຂຸມຊ຺ຌຄໂຕປິ ສຸຂໍ ສາຕໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ. ອຠິຣຕິຍາ, ອາວຸໂສ, ສຕິ ອິທໍ ສຸຂໍ ປາຏິກງ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມນຬກປານສຸຕ຺ຕໍ

໖໗. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ໂກສເລສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ນຬກປານໍ ນາມ ໂກສລານໍ ນິຄໂມ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ນຬກປາເນ ວິຫຣຕິ ປລາສວເນ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຕທຫຸໂປສເຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ [ວິຄຕຖີນມິທ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມີ ກຖາ. ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕິ; ຕມຫໍ ອາຍມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຸຏ຺ຐານສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອາວຸໂສ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ [ຫິຣິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ … ວີຣິຍໍ [ວິຣິຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ ຫາຍຕິ ອາຠາຍ ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອຫິຣິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ກຸສີໂຕ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ໂກຘໂນ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ປາປິຈ຺ໂຉ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ປາປມິຕ຺ໂຕ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ; ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ປຣິຫານເມຕໍ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອາວຸໂສ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘‘ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ຫິຣີມາ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ປຎ຺ຎວາ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອກ຺ໂກຘໂນ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອນຸປນາຫີ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ອາວຸໂສ, ອປຣິຫານເມຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ ຫາຍຕິ ອາຠາຍ ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ …ເປ… ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຫານເມຕໍ; ອຫິຣິໂກ… ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ… ກຸສີໂຕ… ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ… ໂກຘໂນ… ອຸປນາຫີ… ປາປິຈ຺ໂຉ… ປາປມິຕ຺ໂຕ… ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ປຣິຫານເມຕໍ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ.

‘‘‘ສທ຺ໂຘ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອປຣິຫານເມຕໍ; ຫິຣີມາ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ… ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ… ປຎ຺ຎວາ… ອກ຺ໂກຘໂນ… ອນຸປນາຫີ… ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ… ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ… ‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ’ຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອປຣິຫານເມຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍນຬກປານສຸຕ຺ຕໍ

໖໘. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນຬກປາເນ ວິຫຣຕິ ປລາສວເນ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຕທຫຸໂປສເຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມີ ກຖາ. ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕິ; ຕມຫໍ ອາຍມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ອຸຏ຺ຐານສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ! ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອາວຸໂສ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ… ໂສຕາວຘານໍ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມຘາຣຓາ ນຕ຺ຖິ… ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂາ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ… ອປ຺ປມາໂທ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ ຫາຍຕິ ອາຠາຍ ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ… ໂສຕາວຘານໍ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມຘາຣຓາ ນຕ຺ຖິ… ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂາ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ… ອປ຺ປມາໂທ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ອາວຸໂສ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ… ໂສຕາວຘານໍ ອຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມຘາຣຓາ ອຕ຺ຖິ… ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ… ອປ຺ປມາໂທ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອປ຺ປມາໂທ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ! ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຫິຣີ ນຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ນຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ນຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ນຕ຺ຖິ… ໂສຕາວຘານໍ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມຘາຣຓາ ນຕ຺ຖິ… ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂາ ນຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ… ອປ຺ປມາໂທ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາຬປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫາຍເຕວ ວຓ຺ເຓນ ຫາຍຕິ ມຓ຺ຑເລນ ຫາຍຕິ ອາຠາຍ ຫາຍຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອປ຺ປມາໂທ ນຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຫານິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ວຸທ຺ຘິ.

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຫິຣີ ອຕ຺ຖິ… ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ ອຕ຺ຖິ… ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ… ປຎ຺ຎາ ອຕ຺ຖິ… ໂສຕາວຘານໍ ອຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມຘາຣຓາ ອຕ຺ຖິ… ອຕ຺ຖູປປຣິກ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ… ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ… ອປ຺ປມາໂທ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຊຸຓ຺ຫປກ຺ເຂ ຈນ຺ທສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຑ຺ຒເຕວ ວຓ຺ເຓນ ວຑ຺ຒຕິ ມຓ຺ຑເລນ ວຑ຺ຒຕິ ອາຠາຍ ວຑ຺ຒຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສທ຺ຘາ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ…ເປ… ອປ຺ປມາໂທ ອຕ຺ຖິ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຕສ຺ສ ຍາ ຣຕ຺ຕິ ວາ ທິວໂສ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ວຸທ຺ຘິເຍວ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ໂນ ປຣິຫານີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມກຖາວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – [ທີ. ນິ. ໑.໑໗; ມ. ນິ. ໒.໒໒໓; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໐; ປາຈິ. ໕໐໘] ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ [ອິຕ຺ຖິກຖໍ ປຸຣິສກຖໍ (ກ.) ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໒໒໓ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ກາ ຈ ປນ ໂວ ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣາມ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ…ເປ… ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫເຣຍ຺ຍາຖ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ ເສນາກຖໍ ຠຍກຖໍ ຍຸທ຺ຘກຖໍ ອນ຺ນກຖໍ ປານກຖໍ ວຕ຺ຖກຖໍ ສຍນກຖໍ ມາລາກຖໍ ຄນ຺ຘກຖໍ ຎາຕິກຖໍ ຍານກຖໍ ຄາມກຖໍ ນິຄມກຖໍ ນຄຣກຖໍ ຊນປທກຖໍ ອິຕ຺ຖິກຖໍ ສູຣກຖໍ ວິສິຂາກຖໍ ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ ນານຕ຺ຕກຖໍ ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາຕິ.

‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖາວຕ຺ຖູນິ. ກຕມານິ ທສ? ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖາ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາ, ປວິເວກກຖາ, ອສໍສຄ຺ຄກຖາ, ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖາ, ສີລກຖາ, ສມາຘິກຖາ, ປຎ຺ຎາກຖາ, ວິມຸຕ຺ຕິກຖາ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກຖາຕິ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ກຖາວຕ຺ຖູນິ.

‘‘ອິເມສໍ ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ກຖາວຕ຺ຖູນໍ ອຸປາທາຍຸປາທາຍ ກຖໍ ກເຖຍ຺ຍາຖ, ອິເມສມ຺ປິ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິການໍ ເອວໍມຫານຸຠາວານໍ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິເຍຍ຺ຍາຖ, ໂກ ປນ ວາໂທ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການ’’ນ຺ຕິ! ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍກຖາວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ ໂຈຣກຖໍ ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ…ເປ… ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາຕິ.

‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາສໍສານິ ຐານານິ. ກຕມານິ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕນາ ຈ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ, ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ປວິວິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປວິເວກກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ປວິວິຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປວິເວກກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ອສໍສຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ອສໍສຏ຺ຐກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ອສໍສຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອສໍສຏ຺ຐກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ວີຣິຍາຣມ຺ຠກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ສີລສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສີລສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມາຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ສມາຘິສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ສມາຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສມາຘິສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ.

‘‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ‘ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປທາກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’ຕິ ປາສໍສເມຕໍ ຐານໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ປາສໍສານິ ຐານານີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ຍມກວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອວິຊ຺ຊາ ຕຓ຺ຫາ ນິຏ຺ຐາ ຈ, ອເວຈ຺ຈ ທ຺ເວ ສຸຂານິ ຈ;

ນຬກປາເນ ທ຺ເວ ວຸຕ຺ຕາ, ກຖາວຕ຺ຖູປເຣ ທຸເວຕິ.

(໘) ໓. ອາກງ຺ຂວຄ຺ໂຄ

໑. ອາກງ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໗໑. [ອ. ນິ. ໔.໑໒; ອິຕິວຸ. ໑໑໑] ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ ສມ຺ປນ຺ນປາຕິໂມກ຺ຂາ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕາ ວິຫຣຖ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ນາ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວິໂນ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຖ ສິກ຺ຂາປເທສຸ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປິໂຍ ຈສ຺ສໍ ມນາໂປ ຈ ຄຣຸ ຈ ຠາວນີໂຍ ຈາ’ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ ປຣິປູຣກາຣີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ອນິຣາກຕຊ຺ຌາໂນ ວິປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ລາຠີ ອສ຺ສໍ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ ປຣິປູຣກາຣີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ອນິຣາກຕຊ຺ຌາໂນ ວິປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ເຍສາຫໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາມິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ ເຕສໍ ເຕ ກາຣາ ມຫປ຺ຜລາ ອສ຺ສຸ ມຫານິສໍສາ’ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ເຍ ເມ [ເຍ ມໍ (ມ. ນິ. ໑.໖໕)] ເປຕາ ຎາຕີ ສາໂລຫິຕາ ກາລງ຺ກຕາ [ກາລກຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕິ ເຕສໍ ຕໍ ມຫປ຺ຜລໍ ອສ຺ສ ມຫານິສໍສ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອສ຺ສໍ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນາ’ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຂໂມ ອສ຺ສໍ ສີຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫສ຺ສ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປິປາສາຍ ຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ສານໍ, ທຸຣຸຕ຺ຕານໍ ທຸຣາຄຕານໍ ວຈນປຖານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ [ຕິປ຺ປານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອຘິວາສກຊາຕິໂກ ອສ຺ສ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອຣຕິຣຕິສໂຫ ອສ຺ສໍ, ນ ຈ ມໍ ອຣຕິຣຕິ ສເຫຍ຺ຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຣຕິຣຕິໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຠຍເຠຣວສໂຫ ອສ຺ສໍ, ນ ຈ ມໍ ຠຍເຠຣໂວ ສເຫຍ຺ຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຠຍເຠຣວໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ອສ຺ສໍ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ’ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ…ເປ… ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ສີເລສ຺ເວວສ຺ສ ປຣິປູຣກາຣີ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ອນິຣາກຕຊ຺ຌາໂນ ວິປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ.

‘‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ ສມ຺ປນ຺ນປາຕິໂມກ຺ຂາ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕາ ວິຫຣຖ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ນາ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວິໂນ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຖ ສິກ຺ຂາປເທສູ’ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກຓ຺ຏກສຸຕ຺ຕໍ

໗໒. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ອຠິຎ຺ຎາເຕຫິ ອຠິຎ຺ຎາເຕຫິ ເຖເຣຫິ ສາວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ – ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ຈາເລນ [ປາເລນ (ສ຺ຍາ.)], ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ອຸປຈາເລນ [ອຸປ຺ປາເລນ (ສ຺ຍາ.)], ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ກຸກ຺ກຸເຏນ [ກກ຺ກເຏນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ກຬິມ຺ເຠນ [ກວິມ຺ເຠນ (ສີ.)], ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ນິກເຏນ [ກເຏນ (ສີ.)], ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ກຏິສ຺ສເຫນ; ອຎ຺ເຎຫິ ຈ ອຠິຎ຺ຎາເຕຫິ ອຠິຎ຺ຎາເຕຫິ ເຖເຣຫິ ສາວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ປຣປຸຣາຍ [ປຣໍປຸຣາຍ (ສ຺ຍາ. ອຏ຺ຐ.)] ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ປຣປຸຣາຍ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ‘ສທ຺ທກຓ຺ຏກາ ໂຂ ປນ ຌານາ’ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ໂຄສິງ຺ຄສາລວນທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ. ຕຕ຺ຖ ມຍໍ ອປ຺ປສທ຺ທາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓາ ຜາສຸໍ [ຜາສຸ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ວິຫເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເຍນ ໂຄສິງ຺ຄສາລວນທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ຕຕ຺ຖ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອປ຺ປສທ຺ທາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓາ ຜາສຸໍ ວິຫຣນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາໂລ, ກຫໍ ອຸປຈາໂລ, ກຫໍ ກຸກ຺ກຸໂຏ, ກຫໍ ກຬິມ຺ໂຠ, ກຫໍ ນິກໂຏ, ກຫໍ ກຏິສ຺ສໂຫ; ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖຣາ ສາວກາ ຄຕາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິເມ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ປຣປຸຣາຍ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ‘ສທ຺ທກຓ຺ຏກາ ໂຂ ປນ ຌານາວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນ ໂຄສິງ຺ຄສາລວນທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ ຕຕ຺ຖ ມຍໍ ອປ຺ປສທ຺ທາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓາ ຜາສຸໍ ວິຫເຣຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເຍນ ໂຄສິງ຺ຄສາລວນທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອປ຺ປສທ຺ທາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓາ ຜາສຸໍ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາ ເຕ ມຫາສາວກາ ສມ຺ມາ ພ຺ຍາກຣມານາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍຸໍ, ‘ສທ຺ທກຓ຺ຏກາ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຌານາ’ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ.

‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຏກາ. ກຕເມ ທສ? ປວິເວກາຣາມສ຺ສ ສງ຺ຄຓິກາຣາມຕາ ກຓ຺ຏໂກ, ອສຸຠນິມິຕ຺ຕານຸໂຍຄໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຸຠນິມິຕ຺ຕານຸໂຍໂຄ ກຓ຺ຏໂກ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣສ຺ສ ວິສູກທສ຺ສນໍ ກຓ຺ຏໂກ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ມາຕຸຄາມູປຈາໂຣ [ມາຕຸຄາໂມປວິຈາໂຣ (ສີ.), ມາຕຸຄາມູປວິຈໂຣ (ກ.)] ກຓ຺ຏໂກ, [ກຖາ. ໓໓໓] ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ສທ຺ໂທ ກຓ຺ຏໂກ, ທຸຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ວິຕກ຺ກວິຈາຣາ ກຓ຺ຏກາ, ຕຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ປີຕິ ກຓ຺ຏໂກ, ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອສ຺ສາສປສ຺ສາໂສ ກຓ຺ຏໂກ, ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ຎາ ຈ ເວທນາ ຈ ກຓ຺ຏໂກ ຣາໂຄ ກຓ຺ຏໂກ ໂທໂສ ກຓ຺ຏໂກ ໂມໂຫ ກຓ຺ຏໂກ.

‘‘ອກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ. ນິກ຺ກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ. ອກຓ຺ຏກນິກ຺ກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ. ອກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫນ຺ໂຕ; ນິກ຺ກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫນ຺ໂຕ; ອກຓ຺ຏກນິກ຺ກຓ຺ຏກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫນ຺ໂຕ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໗໓. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ທສ? ໂຠຄາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ; ວຓ຺ໂຓ ອິຏ຺ໂຐ ກນ຺ໂຕ ມນາໂປ ທຸລ຺ລໂຠ ໂລກສ຺ມິໍ; ອາໂຣຄ຺ຍໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປໍ ທຸລ຺ລຠໍ ໂລກສ຺ມິໍ; ສີລໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປໍ ທຸລ຺ລຠໍ ໂລກສ຺ມິໍ; ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປໍ ທຸລ຺ລຠໍ ໂລກສ຺ມິໍ; ມິຕ຺ຕາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ; ພາຫຸສຈ຺ຈໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ມນາປໍ ທຸລ຺ລຠໍ ໂລກສ຺ມິໍ; ປຎ຺ຎາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ; ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ; ສຄ຺ຄາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລກສ຺ມິໍ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ອິຏ຺ຐານໍ ກນ຺ຕານໍ ມນາປານໍ ທຸລ຺ລຠານໍ ໂລກສ຺ມິໍ ທສ ຘມ຺ມາ ປຣິປນ຺ຖາ [ປຣິພນ຺ຘາ (ກ.)] – ອາລສ຺ຍໍ ອນຸຏ຺ຐານໍ ໂຠຄານໍ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອມຓ຺ຑນາ ອວິຠູສນາ ວຓ຺ຓສ຺ສ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອສປ຺ປາຍກິຣິຍາ ອາໂຣຄ຺ຍສ຺ສ ປຣິປນ຺ໂຖ, ປາປມິຕ຺ຕຕາ ສີລານໍ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍອສໍວໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ປຣິປນ຺ໂຖ, ວິສໍວາທນາ ມິຕ຺ຕານໍ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອສຊ຺ຌາຍກິຣິຍາ ພາຫຸສຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອສຸສ຺ສູສາ ອປຣິປຸຈ຺ຉາ ປຎ຺ຎາຍ ປຣິປນ຺ໂຖ, ອນນຸໂຍໂຄ ອປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ຘມ຺ມານໍ ປຣິປນ຺ໂຖ, ມິຈ຺ຉາປຏິປຕ຺ຕິ ສຄ຺ຄານໍ ປຣິປນ຺ໂຖ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ອິຏ຺ຐານໍ ກນ຺ຕານໍ ມນາປານໍ ທຸລ຺ລຠານໍ ໂລກສ຺ມິໍ ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ປຣິປນ຺ຖາ.

‘‘ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ອິຏ຺ຐານໍ ກນ຺ຕານໍ ມນາປານໍ ທຸລ຺ລຠານໍ ໂລກສ຺ມິໍ ທສ ຘມ຺ມາ ອາຫາຣາ – ອຸຏ຺ຐານໍ ອນາລສ຺ຍໍ ໂຠຄານໍ ອາຫາໂຣ, ມຓ຺ຑນາ ວິຠູສນາ ວຓ຺ຓສ຺ສ ອາຫາໂຣ, ສປ຺ປາຍກິຣິຍາ ອາໂຣຄ຺ຍສ຺ສ ອາຫາໂຣ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ສີລານໍ ອາຫາໂຣ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອາຫາໂຣ, ອວິສໍວາທນາ ມິຕ຺ຕານໍ ອາຫາໂຣ, ສຊ຺ຌາຍກິຣິຍາ ພາຫຸສຈ຺ຈສ຺ສ ອາຫາໂຣ, ສຸສ຺ສູສາ ປຣິປຸຈ຺ຉາ ປຎ຺ຎາຍ ອາຫາໂຣ, ອນຸໂຍໂຄ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓາ ຘມ຺ມານໍ ອາຫາໂຣ, ສມ຺ມາປຏິປຕ຺ຕິ ສຄ຺ຄານໍ ອາຫາໂຣ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ອິຏ຺ຐານໍ ກນ຺ຕານໍ ມນາປານໍ ທຸລ຺ລຠານໍ ໂລກສ຺ມິໍ ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ອາຫາຣາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ວຑ຺ຒິສຸຕ຺ຕໍ

໗໔. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຑ຺ຒີຫິ ວຑ຺ຒມາໂນ ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍາຍ ວຑ຺ຒິຍາ ວຑ຺ຒຕິ, ສາຣາທາຍີ ຈ ໂຫຕິ ວຣາທາຍີ ກາຍສ຺ສ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖູຫິ ວຑ຺ຒຕິ, ຘນຘຎ຺ເຎນ ວຑ຺ຒຕິ, ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒຕິ, ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິເສຫິ ວຑ຺ຒຕິ, ຈຕຸປ຺ປເທຫິ ວຑ຺ຒຕິ, ສທ຺ຘາຍ ວຑ຺ຒຕິ, ສີເລນ ວຑ຺ຒຕິ, ສຸເຕນ ວຑ຺ຒຕິ, ຈາເຄນ ວຑ຺ຒຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ວຑ຺ຒຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ວຑ຺ຒີຫິ ວຑ຺ຒມາໂນ ອຣິຍສາວໂກ ອຣິຍາຍ ວຑ຺ຒິຍາ ວຑ຺ຒຕິ, ສາຣາທາຍີ ຈ ໂຫຕິ ວຣາທາຍີ ກາຍສ຺ສາຕິ.

‘‘ຘເນນ ຘຎ຺ເຎນ ຈ ໂຍຘ ວຑ຺ຒຕິ,

ປຸຕ຺ເຕຫິ ທາເຣຫິ ຈຕຸປ຺ປເທຫິ ຈ;

ສ ໂຠຄວາ ໂຫຕິ ຍສສ຺ສິ ປູຊິໂຕ,

ຎາຕີຫິ ມິຕ຺ເຕຫິ ອໂຖປິ ຣາຊຸຠິ.

‘‘ສທ຺ຘາຍ ສີເລນ ຈ ໂຍຘ ວຑ຺ຒຕິ,

ປຎ຺ຎາຍ ຈາເຄນ ສຸເຕນ ຈູຠຍໍ;

ໂສ ຕາທິໂສ ສປ຺ປຸຣິໂສ ວິຈກ຺ຂໂຓ,

ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸຠເຍນ ວຑ຺ຒຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ມິຄສາລາສຸຕ຺ຕໍ

໗໕. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ມິຄສາລາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ອຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອຸໂຠ ສມສມຄຕິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອຠິສມ຺ປຣາຍໍ. ປິຕາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣາໂຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ໂຫຕິ ອາຣາຈາຣີ [ອນາຈາຣີ (ກ.)] ວິຣໂຕ ເມຖຸນາ ຄາມຘມ຺ມາ. ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ສກທາຄາມີ ສຕ຺ໂຕ [ສກທາຄາມິສຕ຺ໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຕຸສິຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ’ຕິ. ປິຕາມໂຫ ເມ [ເປຕ຺ຕາປິ ໂຍ ເມ (ສີ.), ປິຕ ປິໂຍ ເມ (ສ຺ຍາ.) ອ. ນິ. ໖.໔໔], ຠນ຺ເຕ, ອິສິທຕ຺ໂຕ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອໂຫສິ ສທາຣສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ. ໂສປິ ກາລງ຺ກໂຕ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ‘ສກທາຄາມີ ສຕ຺ໂຕ ຕຸສິຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ອຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອຸໂຠ ສມສມຄຕິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອຠິສມ຺ປຣາຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠຄິນິ, ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ມິຄສາລາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສເນ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ມິຄສາລາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິໍ. ອຖ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ມໍ ເອຕທໂວຈ –

‘ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ອຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອຸໂຠ ສມສມຄຕິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອຠິສມ຺ປຣາຍໍ. ປິຕາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣາໂຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອໂຫສິ ອາຣາຈາຣີ ວິຣໂຕ ເມຖຸນາ ຄາມຘມ຺ມາ. ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ ສກທາຄາມີ ສຕ຺ໂຕ ຕຸສິຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນຕິ. ປິຕາມໂຫ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອິສິທຕ຺ໂຕ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອໂຫສິ ສທາຣສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ. ໂສປິ ກາລງ຺ກໂຕ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ – ສກທາຄາມີ ສຕ຺ໂຕ ຕຸສິຕໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນຕິ.

ກຖໍ ກຖໍ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ເທສິໂຕ ອຎ຺ເຎຍ຺ໂຍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຈ ອຸໂຠ ສມສມຄຕິກາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອຠິສມ຺ປຣາຍ’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ມິຄສາລໍ ອຸປາສິກໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ເອວໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠຄິນິ, ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກຕ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກາ ຈານນ຺ທ, ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອມ຺ມກາ ອມ຺ມກປຎ຺ຎາ [ອມ຺ພກາ ອມ຺ພກປຎ຺ຎາ (ສີ. ປີ.), ອນ຺ຘກາ ອນ຺ຘກປຎ຺ຎາ (ສ຺ຍາ.)], ເກ ຈ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລປໂຣປຣິເຍ ຎາເຓ?

‘‘ທສຍິເມ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ທສ? ອິຘານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸສ຺ສີໂລ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫານາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ວິເສສາຍ; ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ວິເສສຄາມີ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸສ຺ສີໂລ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ [ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວິເສສາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ຫານາຍ; ວິເສສຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ຫານຄາມີ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ປມາຓິກາ ປມິຓນ຺ຕິ – ‘ອິມສ຺ສປິ ເຕວ ຘມ຺ມາ, ອປຣສ຺ສປິ ເຕວ ຘມ຺ມາ. ກສ຺ມາ ເນສໍ ເອໂກ ຫີໂນ ເອໂກ ປຓີໂຕ’ຕິ? ຕຎ຺ຫິ ເຕສໍ, ອານນ຺ທ, ໂຫຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ຍ຺ວາຍໍ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸສ຺ສີໂລ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ອຍໍ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອມຸນາ ປຸຣິເມນ ປຸຄ຺ຄເລນ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອິມໍ ຫານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄລໍ ຘມ຺ມໂສໂຕ ນິພ຺ພຫຕິ. ຕທນ຺ຕຣໍ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ! ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ມາ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓິກາ ອຫຸວຕ຺ຖ, ມາ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ຖ. ຂຎ຺ຎຕິ ຫານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ. ອຫໍ ວາ, ອານນ຺ທ [ອຫຎ຺ຈານນ຺ທ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.) ອ. ນິ. ໖.໔໔ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ], ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີລວາ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ສີລໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫານາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ວິເສສາຍ; ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ວິເສສຄາມີ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີລວາ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ສີລໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວິເສສາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ຫານາຍ; ວິເສສຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ຫານຄາມີ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ປມາຓິກາ ປມິຓນ຺ຕິ…ເປ… ອຫໍ ວາ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕິພ຺ພຣາໂຄ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ໂສ ຣາໂຄ ອປຣິເສໂສ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫານາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ວິເສສາຍ; ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ວິເສສຄາມີ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕິພ຺ພຣາໂຄ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ໂສ ຣາໂຄ ອປຣິເສໂສ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວິເສສາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ຫານາຍ; ວິເສສຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ຫານຄາມີ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ປມາຓິກາ ປມິຓນ຺ຕິ…ເປ… ອຫໍ ວາ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ໂສ ໂກໂຘ ອປຣິເສໂສ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫານາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ວິເສສາຍ; ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ວິເສສຄາມີ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ໂສ ໂກໂຘ ອປຣິເສໂສ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວິເສສາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ຫານາຍ; ວິເສສຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ຫານຄາມີ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ປມາຓິກາ ປມິຓນ຺ຕິ…ເປ… ອຫໍ ວາ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸທ຺ຘໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ອກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ອປ຺ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫານາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ວິເສສາຍ; ຫານຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ວິເສສຄາມີ.

‘‘ອິຘ ປນານນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸທ຺ຘໂຕ ໂຫຕິ. ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ. ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ວິເສສາຍ ປເຣຕິ, ໂນ ຫານາຍ; ວິເສສຄາມີເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ຫານຄາມີ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ປມາຓິກາ ປມິຓນ຺ຕິ – ‘ອິມສ຺ສປິ ເຕວ ຘມ຺ມາ, ອປຣສ຺ສປິ ເຕວ ຘມ຺ມາ. ກສ຺ມາ ເນສໍ ເອໂກ ຫີໂນ ເອໂກ ປຓີໂຕ’ຕິ? ຕຎ຺ຫິ ເຕສໍ, ອານນ຺ທ, ໂຫຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ.

‘‘ຕຕ຺ຣານນ຺ທ, ຍ຺ວາຍໍ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸທ຺ຘໂຕ ໂຫຕິ ຕຎ຺ຈ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຕໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕສ຺ສ ສວເນນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ພາຫຸສຈ຺ເຈນປິ ກຕໍ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິຍາປິ ປຏິວິທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາມາຍິກມ຺ປິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ. ອຍໍ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອມຸນາ ປຸຣິເມນ ປຸຄ຺ຄເລນ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອິມໍ ຫານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄລໍ ຘມ຺ມໂສໂຕ ນິພ຺ພຫຕິ. ຕທນ຺ຕຣໍ ໂກ ຊາເນຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄເຕນ! ຕສ຺ມາຕິຫານນ຺ທ, ມາ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓິກາ ອຫຸວຕ຺ຖ; ມາ ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ຖ. ຂຎ຺ຎຕິ ຫານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ. ອຫໍ ວາ, ອານນ຺ທ, ປຸຄ຺ຄເລສຸ ປມາຓໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ໂຍ ວາ ປນສ຺ສ ມາທິໂສ.

‘‘ກາ ຈານນ຺ທ, ມິຄສາລາ ອຸປາສິກາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອມ຺ມກາ ອມ຺ມກປຎ຺ຎາ, ເກ ຈ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລປໂຣປຣິເຍ ຎາເຓ! ອິເມ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ທສ ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ.

‘‘ຍຖາຣູເປນ, ອານນ຺ທ, ສີເລນ ປຸຣາໂຓ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອໂຫສິ ຕຖາຣູເປນ ສີເລນ ອິສິທຕ຺ໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິຘ ປຸຣາໂຓ ອິສິທຕ຺ຕສ຺ສ ຄຕິມ຺ປິ ອຎ຺ຎສ຺ສ. ຍຖາຣູປາຍ ຈານນ຺ທ, ປຎ຺ຎາຍ ອິສິທຕ຺ໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອໂຫສິ ຕຖາຣູປາຍ ປຎ຺ຎາຍ ປຸຣາໂຓ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິຘ ອິສິທຕ຺ໂຕ ປຸຣາຓສ຺ສ ຄຕິມ຺ປິ ອຎ຺ຎສ຺ສ. ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ອິເມ ປຸຄ຺ຄລາ ອຸໂຠ ເອກງ຺ຄຫີນາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຕໂຍຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໗໖. ‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ໂລເກ ນ ສໍວິຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ນ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິໂຕ ຘມ຺ມວິນໂຍ ໂລເກ ທິພ຺ເພຍ຺ຍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຊາຕິ ຈ, ຊຣາ ຈ, ມຣຓຎ຺ຈ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ໂລເກ ນ ສໍວິຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ນ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິໂຕ ຘມ຺ມວິນໂຍ ໂລເກ ທິພ຺ເພຍ຺ຍ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ໂລເກ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິໂຕ ຘມ຺ມວິນໂຍ ໂລເກ ທິພ຺ພຕິ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຣາຄໍ ອປ຺ປຫາຍ, ໂທສໍ ອປ຺ປຫາຍ, ໂມຫໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຫາຍ, ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ອປ຺ປຫາຍ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ອປ຺ປຫາຍ, ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ອປ຺ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສ ມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ອປ຺ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ [ອຣິຍຘມ຺ມໍ (ສ຺ຍາ.)] ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອສໍວຣໍ ອປ຺ປຫາຍ, ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ອປ຺ປຫາຍ, ໂກສຊ຺ຊໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອນາທຣິຍໍ ອປ຺ປຫາຍ, ໂທວຈສ຺ສຕໍ ອປ຺ປຫາຍ, ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຫິຣິກໍ ອປ຺ປຫາຍ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ ອປ຺ປຫາຍ, ປມາທໍ ອປ຺ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ອຫິຣິໂກຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໂນຕ຺ຕາປີ ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ປມຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ປາປມິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ກຸສີໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ທຸສ຺ສີໂລ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ລີນຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ສມາໂນ ອຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ຣາຄໍ ອປ຺ປຫາຍ ໂທສໍ ອປ຺ປຫາຍ ໂມຫໍ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຣາຄໍ ປຫາຍ, ໂທສໍ ປຫາຍ, ໂມຫໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຍ, ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຍ, ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຍ, ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ປຫາຍ, ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຍ, ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຍ, ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຍ, ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຍ, ອສໍວຣໍ ປຫາຍ, ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຍ, ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຍ, ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອນາທຣິຍໍ ປຫາຍ, ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຍ, ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຫິຣິກໍ ປຫາຍ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ ປຫາຍ, ປມາທໍ ປຫາຍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ.

‘‘ຫິຣີມາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຕ຺ຕາປີ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ອນາທຣິຍໍ ປຫາຕຸໍ ໂທວຈສ຺ສຕໍ ປຫາຕຸໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ປຫາຕຸໍ ອວທຎ຺ຎຸຕໍ ປຫາຕຸໍ ໂກສຊ຺ຊໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສໍວຣໍ ປຫາຕຸໍ ທຸສ຺ສີລ຺ຍໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ສີລວາ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ອຣິຍານໍ ອທສ຺ສນກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຣິຍຘມ຺ມສ຺ສ ອໂສຕຸກມ຺ຍຕໍ ປຫາຕຸໍ ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ຕຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອນຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຈ຺ຈໍ ປຫາຕຸໍ ອສມ຺ປຊຎ຺ຎໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ວິກ຺ເຂປໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣໍ ປຫາຕຸໍ ກຸມ຺ມຄ຺ຄເສວນໍ ປຫາຕຸໍ ເຈຕໂສ ລີນຕ຺ຕໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອລີນຈິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິໍ ປຫາຕຸໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຕຸໍ ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ອວິຈິກິຈ຺ໂຉ ສມາໂນ ຠພ຺ໂພ ຣາຄໍ ປຫາຕຸໍ ໂທສໍ ປຫາຕຸໍ ໂມຫໍ ປຫາຕຸໍ. ໂສ ຣາຄໍ ປຫາຍ ໂທສໍ ປຫາຍ ໂມຫໍ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ຊາຕິໍ ປຫາຕຸໍ ຊຣໍ ປຫາຕຸໍ ມຣຓໍ ປຫາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກາກສຸຕ຺ຕໍ

໗໗. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກາໂກ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ຘໍສີ ຈ, ປຄພ຺ໂຠ ຈ, ຕິນ຺ຕິໂຓ [ນິລ຺ລຊ຺ໂຊ (ກ.) ຕິນ຺ຕິໂຓຕິ ຕິນ຺ຕິຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຓ຺ຫາ… (ສີ. ສ຺ຍາ. ອຏ຺ຐ.) ອຠິຘມ຺ເມ ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖຸວິຠງ຺ເຄ ຕິນ຺ຕິຓປທນິທ຺ເທເສ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ຈ, ມຫຄ຺ຆໂສ ຈ, ລຸທ຺ໂທ ຈ, ອກາຣຸຓິໂກ ຈ, ທຸພ຺ພໂລ ຈ, ໂອຣວິຕາ ຈ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ຈ, ເນຈຍິໂກ [ເນຣສິໂກ (ສີ.) ຕທຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ‘‘ເນຈຍິໂກ’’ ຕ຺ເວວ ທິສ຺ສຕິ] ຈ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກາໂກ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປາປຠິກ຺ຂຸ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ຘໍສີ ຈ, ປຄພ຺ໂຠ ຈ, ຕິນ຺ຕິໂຓ ຈ, ມຫຄ຺ຆໂສ ຈ, ລຸທ຺ໂທ ຈ, ອກາຣຸຓິໂກ ຈ, ທຸພ຺ພໂລ ຈ, ໂອຣວິຕາ ຈ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ຈ, ເນຈຍິໂກ ຈ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປາປຠິກ຺ຂູ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນິຄຓ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໗໘. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ນິຄຓ຺ຐາ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອສ຺ສທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ທຸສ຺ສີລາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ອຫິຣິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ອໂນຕ຺ຕປ຺ປິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ອສປ຺ປຸຣິສສມ຺ຠຕ຺ຕິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ອຕ຺ຕຸກ຺ກໍສກປຣວມ຺ຠກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສາ ອາຘານຄ຺ຄາຫີ ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ກຸຫກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ປາປິຈ຺ຉາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ; ປາປມິຕ຺ຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຄຓ຺ຐາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ນິຄຓ຺ຐາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອາຆາຕວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໗໙. [ອ. ນິ. ໙.໒໙] ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຆາຕວຕ຺ຖູນິ. ກຕມານິ ທສ? ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ອຈຣີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ‘ປິຍສ຺ສ ເມ ມນາປສ຺ສ ອນຕ຺ຖໍ ອຈຣີ’ຕິ…ເປ… ‘ອນຕ຺ຖໍ ຈຣຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອນຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ, ‘ອປ຺ປິຍສ຺ສ ເມ ອມນາປສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອຈຣີ’ຕິ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖໍ ຈຣຕີ’ຕິ…ເປ… ‘ອຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘຕິ; ອຏ຺ຐາເນ ຈ ກຸປ຺ປຕິ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອາຆາຕວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາຆາຕປຏິວິນຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໐. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຆາຕປຏິວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ອຈຣິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ, ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ, ‘ອນຕ຺ຖໍ ເມ ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາ’ຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ, ປິຍສ຺ສ ເມ ມນາປສ຺ສ ອນຕ຺ຖໍ ອຈຣິ…ເປ… ຈຣຕິ…ເປ… ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ, ອປ຺ປິຍສ຺ສ ເມ ອມນາປສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອຈຣິ…ເປ… ອຕ຺ຖໍ ຈຣຕິ…ເປ… ອຕ຺ຖໍ ຈຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາຕິ ອາຆາຕໍ ປຏິວິເນຕິ, ອຏ຺ຐາເນ ຈ ນ ກຸປ຺ປຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອາຆາຕປຏິວິນຍາ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອາກງ຺ຂວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອາກງ຺ໂຂ ກຓ຺ຏໂກ ອິຏ຺ຐາ, ວຑ຺ຒິ ຈ ມິຄສາລາຍ;

ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ຈ ກາໂກ ຈ, ນິຄຓ຺ຐາ ທ຺ເວ ຈ ອາຆາຕາຕິ.

(໙) ໔. ເຖຣວຄ຺ໂຄ

໑. ວາຫນສຸຕ຺ຕໍ

໘໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ວາຫໂນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ວາຫໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິຫິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ເມຫິ ຕຖາຄໂຕ ນິສ຺ສໂຏ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕີ’’ຕິ?

‘‘ທສຫິ ໂຂ, ວາຫນ, ຘມ຺ເມຫິ ຕຖາຄໂຕ ນິສ຺ສໂຏ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ຣູເປນ ໂຂ, ວາຫນ, ຕຖາຄໂຕ ນິສ຺ສໂຏ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ, ເວທນາຍ ໂຂ, ວາຫນ…ເປ… ສຎ຺ຎາຍ ໂຂ, ວາຫນ… ສງ຺ຂາເຣຫິ ໂຂ, ວາຫນ… ວິຎ຺ຎາເຓນ ໂຂ, ວາຫນ… ຊາຕິຍາ ໂຂ, ວາຫນ… ຊຣາຍ ໂຂ, ວາຫນ… ມຣເຓນ ໂຂ, ວາຫນ… ທຸກ຺ເຂຫິ ໂຂ, ວາຫນ… ກິເລເສຫິ ໂຂ, ວາຫນ, ຕຖາຄໂຕ ນິສ຺ສໂຏ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ວາຫນ, ອຸປ຺ປລໍ ວາ ປທຸມໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີກໍ ວາ ອຸທເກ ຊາຕໍ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒໍ ອຸທກາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມ຺ມ ຐິຕໍ ອນຸປລິຕ຺ຕໍ ອຸທເກນ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ວາຫນ, ອິເມຫິ ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຕຖາຄໂຕ ນິສ຺ສໂຏ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິມຣິຍາທີກເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອານນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ທຸສ຺ສີໂລ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ທຸພ຺ພໂຈ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປາປມິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ກຸສີໂຕ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ປາປິຈ຺ໂຉ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມຫິ ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສທ຺ໂຘ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສີລວາ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ສຸຕຘໂຣ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສຸວໂຈ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ສມາໂນ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ.

‘‘ໂສ ວຕານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມຫິ ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຸຓ຺ຓິຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ຓິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ຓິໂຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນ ອປ຺ເປກທາ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕິ ອປ຺ເປກທາ ນປ຺ປຏິຠາຕີ’’ຕິ?

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ປຸຓ຺ຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ອຸປສງ຺ກມິຕາ; ເນວ ຕາວ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ ອຸປສງ຺ກມິຕາ ຈ, ເອວໍ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕິ.

‘‘ສທ຺ໂຘ ຈ, ປຸຓ຺ຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ ອຸປສງ຺ກມິຕາ ຈ, ໂນ ຈ ປຍິຣຸປາສິຕາ…ເປ… ປຍິຣຸປາສິຕາ ຈ, ໂນ ຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕາ… ປຣິປຸຈ຺ຉິຕາ ຈ, ໂນ ຈ ໂອຫິຕໂສໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ… ໂອຫິຕໂສໂຕ ຈ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ, ໂນ ຈ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຘາເຣຕິ… ສຸຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ມໍ ຘາເຣຕິ, ໂນ ຈ ຘາຕານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂຕິ… ຘາຕານຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂຕິ ໂນ ຈ ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ… ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄຬາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ… ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ຈ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄຬາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ, ໂນ ຈ ສນ຺ທສ຺ສໂກ ໂຫຕິ ສມາທປໂກ ສມຸຕ຺ເຕຊໂກ ສມ຺ປຫໍສໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ເນວ ຕາວ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕິ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ສທ຺ໂຘ ຈ ໂຫຕິ, ອຸປສງ຺ກມິຕາ ຈ, ປຍິຣຸປາສິຕາ ຈ, ປຣິປຸຈ຺ຉິຕາ ຈ, ໂອຫິຕໂສໂຕ ຈ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ, ສຸຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ມໍ ຘາເຣຕິ, ຘາຕານຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂຕິ, ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ, ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ຈ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ ໂປຣິຍາ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ອເນລຄຬາຍ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ, ສນ຺ທສ຺ສໂກ ຈ ໂຫຕິ ສມາທປໂກ ສມຸຕ຺ເຕຊໂກ ສມ຺ປຫໍສໂກ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ – ເອວໍ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ປຸຓ຺ຓິຍ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ [ສມນ຺ນາຄໂຕ (ກ.)] [ເອກນ຺ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕີຕິ (ສ຺ຍາ.)] ເອກນ຺ຕປຏິຠານາ [ເອກນ຺ຕປຏິຠານໍ (ສີ.)] ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ໂຫຕີ’’ຕິ [ເອກນ຺ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ຘມ຺ມເທສນາ ປຏິຠາຕີຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ຕຕິຍໍ.

໔. ພ຺ຍາກຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໔. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ສມນຸຍຸຎ຺ຊຕິ ສມນຸຄ຺ຄາຫຕິ ສມນຸຠາສຕິ. ໂສ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ຌາຍິນາ ສມາປຕ຺ຕິກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສເລນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ສມນຸຄ຺ຄາຫິຍມາໂນ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ອິຣີຓໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ວິຈິນໍ [ວິສິນໍ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ?

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ໂກຘໂນ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂກຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ໂກຘປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອຸປນາຫີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອຸປນາຫປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ອຸປນາຫປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ມກ຺ຂີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ມກ຺ຂປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ມກ຺ຂປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ປຬາສີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ປຬາສປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ປຬາສປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອິສ຺ສຸກີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອິສ຺ສາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ອິສ຺ສາປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ມຈ຺ຉຣີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ມຈ຺ເຉຣປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ມຈ຺ເຉຣປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ສໂຐ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ສາເຐຍ຺ຍປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ສາເຐຍ຺ຍປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ມາຍາວີ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ມາຍາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ມາຍາປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ປາປິຈ຺ໂຉ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ອິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ສຕິ [ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີເຍ ໂອຣມຕ຺ຕເກນ ວິເສສາຘິຄເມນ ອນ຺ຕຣາ ໂວສານໍ ອາປນ຺ໂນ. ອນ຺ຕຣາ ໂວສານຄມນໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ’.

‘‘ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ກຕ຺ຖີສຸຕ຺ຕໍ

໘໕. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຈຕີສຸ ວິຫຣຕິ ສຫຊາຕິຍໍ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາຈຸນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກຕ຺ຖີ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖີ ອຘິຄເມສຸ – ‘ອຫໍ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ສມນຸຍຸຎ຺ຊຕິ ສມນຸຄ຺ຄາຫຕິ ສມນຸຠາສຕິ. ໂສ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ຌາຍິນາ ສມາປຕ຺ຕິກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສເລນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ສມນຸຄ຺ຄາຫິຍມາໂນ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ອິຣີຓໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ວິຈິນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ກຕ຺ຖີ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖີ ອຘິຄເມສຸ – ອຫໍ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ…ເປ… ອຫໍ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ຂຓ຺ຑກາຣີ ຉິທ຺ທກາຣີ ສພລກາຣີ ກມ຺ມາສກາຣີ ນ ສນ຺ຕຕກາຣີ ນ ສນ຺ຕຕວຸຕ຺ຕິ ສີເລສຸ. ທຸສ຺ສີໂລ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ. ທຸສ຺ສິລ຺ຍໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ອນາຈາໂຣ; ອປ຺ປສຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸພ຺ພໂຈ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂທວຈສ຺ສຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ປາປມິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ປາປມິຕ຺ຕຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ກຸສີໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂກສຊ຺ຊໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ກຸຫໂກ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂກຫຎ຺ຎໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸພ຺ຠໂຣ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ທຸພ຺ຠຣຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ’.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ສຫາຍໂກ ສຫາຍກໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຍທາ ເຕ, ສມ຺ມ, ຘເນນ [ພນ຺ໂຘ (ກ.)] ຘນກຣຓີຍໍ ອສ຺ສ, ຍາເຈຍ຺ຍາສິ ມໍ [ຍາຈິສ຺ສສິ ມໍ (ສີ.), ປເວເທຍ຺ຍາສິ ມໍ (ສ຺ຍາ.), ປຣາເຊຍ຺ຍາປິ ມໍ (ກ.)] ຘນໍ. ທສ຺ສາມິ ເຕ ຘນ’ນ຺ຕິ. ໂສ ກິຎ຺ຈິເທວ ຘນກຣຓີເຍ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ສຫາຍໂກ ສຫາຍກໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຕ຺ໂຖ ເມ, ສມ຺ມ, ຘເນນ. ເທຫິ ເມ ຘນ’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ເຕນ ຫິ, ສມ຺ມ, ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຣ ຂນນ຺ໂຕ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອລິກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ; ຕຸຈ຺ຉກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ – ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນາຫໍ ຕໍ, ສມ຺ມ, ອລິກໍ ອວຈໍ, ຕຸຈ຺ຉກໍ ອວຈໍ. ເຕນ ຫິ, ສມ຺ມ, ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຣປິ ຂນນ຺ໂຕ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອລິກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ, ຕຸຈ຺ຉກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ – ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນາຫໍ ຕໍ, ສມ຺ມ, ອລິກໍ ອວຈໍ, ຕຸຈ຺ຉກໍ ອວຈໍ. ເຕນ ຫິ, ສມ຺ມ, ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຣປິ ຂນນ຺ໂຕ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອລິກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ, ຕຸຈ຺ຉກໍ ມໍ, ສມ຺ມ, ອວຈ – ອິຘ ຂນາຫີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ນາຫໍ ຕໍ, ສມ຺ມ, ອລິກໍ ອວຈໍ, ຕຸຈ຺ຉກໍ ອວຈໍ. ອປິ ຈ ອຫເມວ ອຸມ຺ມາທໍ ປາປຸຓິໍ ເຈຕໂສ ວິປຣິຍາຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກຕ຺ຖີ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖີ ອຘິຄເມສຸ – ‘ອຫໍ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປິ, ອຫໍ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ສມນຸຍຸຎ຺ຊຕິ ສມນຸຄ຺ຄາຫຕິ ສມນຸຠາສຕິ. ໂສ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ຌາຍິນາ ສມາປຕ຺ຕິກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສເລນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ສມນຸຄ຺ຄາຫິຍມາໂນ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ອິຣີຓໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ວິຈິນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ກຕ຺ຖີ ໂຫຕິ ວິກຕ຺ຖີ ອຘິຄເມສຸ – ອຫໍ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ…ເປ… ອຫໍ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊາມິປິ ວຸຏ຺ຐຫາມິປີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ຂຓ຺ຑກາຣີ ຉິທ຺ທກາຣີ ສພລກາຣີ ກມ຺ມາສກາຣີ, ນ ສນ຺ຕຕກາຣີ ນ ສນ຺ຕຕວຸຕ຺ຕິ ສີເລສຸ. ທຸສ຺ສີໂລ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ; ທຸສ຺ສິລ຺ຍໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອສ຺ສທ຺ຘິຍໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ອນາຈາໂຣ; ອປ຺ປສຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸພ຺ພໂຈ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂທວຈສ຺ສຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ປາປມິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ປາປມິຕ຺ຕຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ກຸສີໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂກສຊ຺ຊໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ມຸຏ຺ຐສ຺ສຈ຺ຈໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ກຸຫໂກ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ໂກຫຎ຺ຎໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸພ຺ຠໂຣ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ທຸພ຺ຠຣຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ທຸປ຺ປຎ຺ຎຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ’.

‘‘ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຘິມານສຸຕ຺ຕໍ

໘໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ. ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ສມນຸຍຸຎ຺ຊຕິ ສມນຸຄ຺ຄາຫຕິ ສມນຸຠາສຕິ. ໂສ ຕຖາຄເຕນ ວາ ຕຖາຄຕສາວເກນ ວາ ຌາຍິນາ ສມາປຕ຺ຕິກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສເລນ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສເລນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ສມນຸຄ຺ຄາຫິຍມາໂນ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ອິຣີຓໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ວິຈິນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ອຘິມານິໂກ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຘິມານສຈ຺ໂຈ, ອປ຺ປຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອກເຕ ກຕສຎ຺ຎີ, ອນຘິຄເຕ ອຘິຄຕສຎ຺ຎີ. ອຘິມາເນນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຍມາຍສ຺ມາ ນິສ຺ສາຍ ອຘິມານິໂກ ອຘິມານສຈ຺ໂຈ, ອປ຺ປຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອກເຕ ກຕສຎ຺ຎີ, ອນຘິຄເຕ ອຘິຄຕສຎ຺ຎີ. ອຘິມາເນນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ຕສ຺ມາ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຘິມານິໂກ ອຘິມານສຈ຺ໂຈ, ອປ຺ປຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອກເຕ ກຕສຎ຺ຎີ, ອນຘິຄເຕ ອຘິຄຕສຎ຺ຎີ. ອຘິມາເນນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣຕິ – ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາມີ’ຕິ.

‘‘ຕເມນໍ ຕຖາຄໂຕ ວາ ຕຖາຄຕສາວໂກ ວາ ຌາຍີ ສມາປຕ຺ຕິກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕກຸສໂລ ປຣຈິຕ຺ຕປຣິຍາຍກຸສໂລ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ –

‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອຠິຊ຺ຌາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ອຠິຊ຺ຌາປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ພ຺ຍາປນ຺ໂນ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ຖິນມິທ຺ໂຘ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ອຸທ຺ຘໂຕ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ວິຈິກິຈ຺ໂຉ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ; ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ກມ຺ມາຣາໂມ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ກມ຺ມຣໂຕ ກມ຺ມາຣາມຕໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ກມ຺ມາຣາມຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ຠສ຺ສາຣາໂມ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ຠສ຺ສຣໂຕ ຠສ຺ສາຣາມຕໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ຠສ຺ສາຣາມຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ນິທ຺ທາຣາໂມ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ນິທ຺ທາຣໂຕ ນິທ຺ທາຣາມຕໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ນິທ຺ທາຣາມຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ສງ຺ຄຓິກາຣາໂມ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ສງ຺ຄຓິກຣໂຕ ສງ຺ຄຓິກາຣາມຕໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ສງ຺ຄຓິກາຣາມຕາ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ.

‘ສຕິ ໂຂ ປນ ອຍມາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີເຍ ໂອຣມຕ຺ຕເກນ ວິເສສາຘິຄເມນ ອນ຺ຕຣາ ໂວສານໍ ອາປນ຺ໂນ. ອນ຺ຕຣາ ໂວສານຄມນໍ ໂຂ ປນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຣິຫານເມຕໍ’.

‘‘ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ໂສ ວຕາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ອິເມ ທສ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’ຕິ ຐານເມຕໍ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນປ຺ປິຍສຸຕ຺ຕໍ

໘໗. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ກາລງ຺ກຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ [ກລນ຺ທກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ (ສີ.), ກາຬກຠິກ຺ຂຸໍ (ສ຺ຍາ.)] ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິກຣຓິໂກ ໂຫຕິ, ອຘິກຣຓສມຖສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິກຣຓິໂກ ໂຫຕິ ອຘິກຣຓສມຖສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ສິກ຺ຂາກາໂມ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂາສມາທານສ຺ສ [ສິກ຺ຂາກາມສ຺ສ (ກ.)] ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ສິກ຺ຂາກາໂມ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາສມາທານສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ, ອິຈ຺ຉາວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ ອິຈ຺ຉາວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ, ໂກຘວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ໂກຘວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມກ຺ຂີ ໂຫຕິ, ມກ຺ຂວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມກ຺ຂີ ໂຫຕິ ມກ຺ຂວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຐ ໂຫຕິ, ສາເຐຍ຺ຍວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສໂຐ ໂຫຕິ ສາເຐຍ຺ຍວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມາຍາວີ ໂຫຕິ, ມາຍາວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມາຍາວີ ໂຫຕິ ມາຍາວິນຍສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານໍ ນ ນິສາມກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມນິສນ຺ຕິຍາ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານໍ ນ ນິສາມກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ ຘມ຺ມນິສນ຺ຕິຍາ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ປຏິສລ຺ລີໂນ ໂຫຕິ, ປຏິສລ຺ລານສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ປຏິສລ຺ລີໂນ ໂຫຕິ ປຏິສລ຺ລານສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ນ ປຏິສນ຺ຖາຣໂກ [ປຏິສນ຺ຘາຣໂກ (ກ.)] ໂຫຕິ, ປຏິສນ຺ຖາຣກສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ນ ປຏິສນ຺ຖາຣໂກ ໂຫຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣກສ຺ສ ນ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ນ ປິຍຕາຍ ນ ຄຣຸຕາຍ ນ ຠາວນາຍ ນ ສາມຎ຺ຎາຍ ນ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອວຣູປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈາປິ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍຸໍ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ [ຄຣຸກເຣຍ຺ຍຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ມາເນຍ຺ຍຸໍ ປູເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ນ ເຈວ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ ນ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ [ຄຣຸກໂຣນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນ ມາເນນ຺ຕິ ນ ປູເຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເຕ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫີເນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຂຬຸງ຺ກສ຺ສ ກິຎ຺ຈາປິ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ມນຸສ຺ສາ ອາຊານີຍຏ຺ຐາເນ ຐເປຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານີຍໂຠຊນຎ຺ຈ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານີຍປຣິມຊ຺ຊນຎ຺ຈ ປຣິມຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ມນຸສ຺ສາ ນ ເຈວ ອາຊານີຍຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕິ ນ ຈ ອາຊານີຍໂຠຊນໍ ໂຠເຊນ຺ຕິ ນ ຈ ອາຊານີຍປຣິມຊ຺ຊນໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ມນຸສ຺ສາ ຕານິ ສາເຐຍ຺ຍານິ ກູເຏຍ຺ຍານິ ຊິມ຺ເຫຍ຺ຍານິ ວງ຺ເກຍ຺ຍານິ ອປ຺ປຫີນານິ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈາປິ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍຸໍ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ມາເນຍ຺ຍຸໍ ປູເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ນ ເຈວ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ ນ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ ນ ມາເນນ຺ຕິ ນ ປູເຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເຕ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫີເນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອຘິກຣຓິໂກ ໂຫຕິ, ອຘິກຣຓສມຖສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອຘິກຣຓິໂກ ໂຫຕິ ອຘິກຣຓສມຖສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ປິຍຕາຍ ຄຣຸຕາຍ ຠາວນາຍ ສາມຎ຺ຎາຍ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂາກາໂມ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂາສມາທານສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂາກາໂມ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາສມາທານສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ປິຍຕາຍ ຄຣຸຕາຍ ຠາວນາຍ ສາມຎ຺ຎາຍ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ, ອິຈ຺ຉາວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ ອິຈ຺ຉາວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກຘໂນ ໂຫຕິ, ໂກຘວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ໂກຘວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອມກ຺ຂີ ໂຫຕິ, ມກ຺ຂວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອມກ຺ຂີ ໂຫຕິ ມກ຺ຂວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອສໂຐ ໂຫຕິ, ສາເຐຍ຺ຍວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອສໂຐ ໂຫຕິ ສາເຐຍ຺ຍວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອມາຍາວີ ໂຫຕິ, ມາຍາວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອມາຍາວີ ໂຫຕິ ມາຍາວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານໍ ນິສາມກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມນິສນ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມານໍ ນິສາມກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ ຘມ຺ມນິສນ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຏິສລ຺ລີໂນ ໂຫຕິ, ປຏິສລ຺ລານສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຏິສລ຺ລີໂນ ໂຫຕິ ປຏິສລ຺ລານສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໂກ ໂຫຕິ, ປຏິສນ຺ຖາຣກສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໂກ ໂຫຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣກສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ປິຍຕາຍ ຄຣຸຕາຍ ຠາວນາຍ ສາມຎ຺ຎາຍ ເອກີຠາວາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອວຣູປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈາປິ ນ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍຸໍ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ມາເນຍ຺ຍຸໍ ປູເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ ມາເນນ຺ຕິ ປູເຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເຕ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ປຫີເນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທສ຺ສ ອສ຺ສາຊານີຍສ຺ສ ກິຎ຺ຈາປິ ນ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ມນຸສ຺ສາ ອາຊານີຍຏ຺ຐາເນ ຐເປຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານີຍໂຠຊນຎ຺ຈ ໂຠເຊຍ຺ຍຸໍ, ອາຊານີຍປຣິມຊ຺ຊນຎ຺ຈ ປຣິມຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ມນຸສ຺ສາ ອາຊານີຍຏ຺ຐາເນ ຈ ຐເປນ຺ຕິ ອາຊານີຍໂຠຊນຎ຺ຈ ໂຠເຊນ຺ຕິ ອາຊານີຍປຣິມຊ຺ຊນຎ຺ຈ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ມນຸສ຺ສາ ຕານິ ສາເຐຍ຺ຍານິ ກູເຏຍ຺ຍານິ ຊິມ຺ເຫຍ຺ຍານິ ວງ຺ເກຍ຺ຍານິ ປຫີນານິ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈາປິ ນ ເອວໍ ອິຈ຺ຉາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍຸໍ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ມາເນຍ຺ຍຸໍ ປູເຊຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຖ ໂຂ ນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕິ ຄຣຸໍ ກໂຣນ຺ຕິ ມາເນນ຺ຕິ ປູເຊນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎູ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ເຕ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ປຫີເນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອກ຺ໂກສກສຸຕ຺ຕໍ

໘໘. ‘‘ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສກປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາທີ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ຐານເມຕໍ ອວກາໂສ [ອຏ຺ຐານເມຕໍ ອນວກາໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຍໍ ໂສ ທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ [ນ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)]. ກຕເມສໍ ທສນ຺ນໍ? ອນຘິຄຕໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຘິຄຕາ ປຣິຫາຍຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນ ໂວທາຍນ຺ຕິ, ສທ຺ຘມ຺ເມສຸ ວາ ອຘິມານິໂກ ໂຫຕິ ອນຠິຣໂຕ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ, ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ສໍກິລິຏ຺ຐໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຄາຬ຺ຫໍ ວາ ໂຣຄາຕງ຺ກໍ ຜຸສຕິ, ອຸມ຺ມາທໍ ວາ ປາປຸຓາຕິ ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂປໍ, ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສກປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາທີ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ຐານເມຕໍ ອວກາໂສ ຍໍ ໂສ ອິເມສໍ ທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂກກາລິກສຸຕ຺ຕໍ

໘໙. [ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໑; ສຸ. ນິ. ໂກກາລິກສຸຕ຺ຕ] ອຖ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປາປິຈ຺ຉາ, ຠນ຺ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ, ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ! ປສາເທຫິ, ໂກກາລິກ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ. ເປສລາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສທ຺ຘາຍິໂກ ປຈ຺ຈຍິໂກ, ອຖ ໂຂ ປາປິຈ຺ຉາວ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ, ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ! ປສາເທຫິ, ໂກກາລິກ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ. ເປສລາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສທ຺ຘາຍິໂກ ປຈ຺ຈຍິໂກ, ອຖ ໂຂ ປາປິຈ຺ຉາວ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ, ມາ ເຫວໍ, ໂກກາລິກ! ປສາເທຫິ, ໂກກາລິກ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ. ເປສລາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂກກາລິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສາສປມຕ຺ຕີຫິ ປີຬກາຫິ ສພ຺ໂພ ກາໂຍ ຜຸໂຏ ອໂຫສິ. ສາສປມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ມຸຄ຺ຄມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ກລາຍມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ກລາຍມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ໂກລມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ໂກລມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອາມລກມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ອາມລກມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ (ຕິຓ຺ຑຸກມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ຕິຓ຺ຑຸກມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ,) [ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໑; ສຸ. ນິ. ໂກກາລິກສຸຕ຺ຕ ນຕ຺ຖິ] ເພຬຸວສລາຏຸກມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ເພຬຸວສລາຏຸກມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ພິລ຺ລມຕ຺ຕິໂຍ ອເຫສຸໍ, ພິລ຺ລມຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ປຠິຊ຺ຊິໍສຸ, ປຸພ຺ພຎ຺ຈ ໂລຫິຕຎ຺ຈ ປຄ຺ຆຣິໍສຸ. ໂສ ສຸທໍ ກທລິປຕ຺ເຕສຸ ເສຕິ ມຈ຺ໂຉວ ວິສຄິລິໂຕ.

ອຖ ໂຂ ຕຸຣູ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ [ຕຸທຸປ຺ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ (ສີ. ປີ.), ຕຸທິ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ (ສ຺ຍາ.), ຕຸຣິ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ (ກ.) ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໐] ເຍນ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເວຫາເສ ຐຕ຺ວາ ໂກກາລິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປສາເທຫິ, ໂກກາລິກ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ. ເປສລາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ. ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ຕຸຣູ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ອນາຄາມີ ພ຺ຍາກໂຕ, ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫິ ອິຘາຄໂຕ? ປສ຺ສ ຍາວຎ຺ຈ ເຕ ອິທໍ ອປຣທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕຸຣູ ປຈ຺ເຈກພ຺ຣຫ຺ມາ ໂກກາລິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄາຖາຫິ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ປຸຣິສສ຺ສ ຫິ ຊາຕສ຺ສ, ກຸຐາຣີ ຊາຍເຕ ມຸເຂ;

ຍາຍ ຉິນ຺ທຕິ ອຕ຺ຕານໍ, ພາໂລ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ຠຓໍ.

‘‘ໂຍ ນິນ຺ທິຍໍ ປສໍສຕິ, ຕໍ ວາ ນິນ຺ທຕິ ໂຍ ປສໍສິໂຍ;

ວິຈິນາຕິ ມຸເຂນ ໂສ ກລິໍ, ກລິນາ ເຕນ ສຸຂໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.

‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ ອຍໍ ກລິ, ໂຍ ອກ຺ເຂສຸ ຘນປຣາຊໂຍ;

ສພ຺ພສ຺ສາປິ ສຫາປິ ອຕ຺ຕນາ, ອຍເມວ ມຫຕ຺ຕໂຣ ກລິ;

ໂຍ ສຸຄເຕສຸ ມນໍ ປທູສເຍ.

‘‘ສຕໍ ສຫສ຺ສານໍ ນິຣພ຺ພຸທານໍ, ຉຕ຺ຕິໍສຕິ ປຎ຺ຈ ຈ ອພ຺ພຸທານິ;

ຍມຣິຍຄຣຫີ ນິຣຍໍ ອຸເປຕິ, ວາຈໍ ມນຎ຺ຈ ປຓິຘາຍ ປາປກ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຕເນວ ອາພາເຘນ ກາລມກາສິ. ກາລງ຺ກໂຕ ຈ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ປທຸມໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຆາເຕຕ຺ວາ.

ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ເຊຕວນໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກກາລິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ. ກາລງ຺ກໂຕ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ປທຸມໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຆາເຕຕ຺ວາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິໍ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ເຊຕວນໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ໂກກາລິໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ; ກາລງ຺ກໂຕ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ປທຸມໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຆາເຕຕ຺ວາ’ຕິ. ອິທມໂວຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກີວ ທີຆໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປທຸເມ ນິຣເຍ ອາຍຸປ຺ປມາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ທີຆໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ປທຸເມ ນິຣເຍ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ. ນ ຕໍ ສຸກຣໍ ສງ຺ຂາຕຸໍ – ‘ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສານີຕິ ວາ ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຕານີຕິ ວາ ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານີຕິ ວາ ເອຕ຺ຕການິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານີຕິ ວາ’’’ຕິ.

‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ຠິກ຺ຂູ,’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິຂາຣິໂກ ໂກສລໂກ ຕິລວາໂຫ ຕໂຕ ປຸຣິໂສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ວສ຺ສສຕສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ເອກເມກໍ ຕິລໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ. ຂິປ຺ປຕຣໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິຂາຣິໂກ ໂກສລໂກ ຕິລວາໂຫ ອິມິນາ ອຸປກ຺ກເມນ ປຣິກ຺ຂຍໍ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຕ຺ເວວ ເອໂກ ອພ຺ພຸໂທ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ອພ຺ພຸທາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ນິຣພ຺ພຸໂທ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ນິຣພ຺ພຸທາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ອພໂພ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ອພພາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ອຏໂຏ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ອຏຏາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ອຫໂຫ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ອຫຫາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ກຸມຸໂທ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ກຸມຸທາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ໂສຄນ຺ຘິໂກ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ໂສຄນ຺ຘິກາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ອຸປ຺ປລໂກ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ອຸປ຺ປລກາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ປຸຓ຺ຑຣີໂກ ນິຣໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂຸ, ວີສຕິ ປຸຓ຺ຑຣີກາ ນິຣຍາ, ເອວເມໂກ ປທຸໂມ ນິຣໂຍ. ປທຸມໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິຣຍໍ ໂກກາລິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປປນ຺ໂນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນສຸ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຆາເຕຕ຺ວາ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ປຸຣິສສ຺ສ ຫິ ຊາຕສ຺ສ, ກຸຐາຣີ ຊາຍເຕ ມຸເຂ;

ຍາຍ ຉິນ຺ທຕິ ອຕ຺ຕານໍ, ພາໂລ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ຠຓໍ.

‘‘ໂຍ ນິນ຺ທິຍໍ ປສໍສຕິ, ຕໍ ວາ ນິນ຺ທຕິ ໂຍ ປສໍສິໂຍ;

ວິຈິນາຕິ ມຸເຂນ ໂສ ກລິໍ, ກລິນາ ເຕນ ສຸຂໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.

‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ ອຍໍ ກລິ, ໂຍ ອກ຺ເຂສຸ ຘນປຣາຊໂຍ;

ສພ຺ພສ຺ສາປິ ສຫາປິ ອຕ຺ຕນາ, ອຍເມວ ມຫຕ຺ຕໂຣ ກລິ;

ໂຍ ສຸຄເຕສຸ ມນໍ ປທູສເຍ.

‘‘ສຕໍ ສຫສ຺ສານໍ ນິຣພ຺ພຸທານໍ, ຉຕ຺ຕິໍສຕິ ປຎ຺ຈ ຈ ອພ຺ພຸທານິ;

ຍມຣິຍຄຣຫີ ນິຣຍໍ ອຸເປຕິ, ວາຈໍ ມນຎ຺ຈ ປຓິຘາຍ ປາປກ’’ນ຺ຕິ. ນວມໍ;

໑໐. ຂີຓາສວພລສຸຕ຺ຕໍ

໙໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’’’ຕິ?

‘‘ທສ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ. ກຕມານິ ທສ? [ອ. ນິ. ໘.໒໘; ປຏິ. ມ. ໒.໔໔] ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນິຈ຺ຈໂຕ ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນິຈ຺ຈໂຕ ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ, ອິທມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເວກນິນ຺ນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ວິເວກໂປຓໍ ວິເວກປພ຺ຠາຣໍ ວິເວກຏ຺ຐໍ ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິຣຕໍ ພ຺ຍນ຺ຕີຠູຕໍ ສພ຺ພໂສ ອາສວຏ຺ຐານິເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເວກນິນ຺ນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ວິເວກໂປຓໍ ວິເວກປພ຺ຠາຣໍ ວິເວກຏ຺ຐໍ ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິຣຕໍ ພ຺ຍນ຺ຕີຠູຕໍ ສພ຺ພໂສ ອາສວຏ຺ຐານິເຍຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ອິທມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕາ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕາ, ອິທມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕາ…ເປ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕາ …ເປ… ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ… ປຎ຺ຈ ພລານິ ຠາວິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕານິ… ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຠາວິຕາ… ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ. ຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ຠາວິໂຕ ໂຫຕິ ສຸຠາວິໂຕ, ອິທມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລໍ ໂຫຕິ, ຍໍ ພລໍ ອາຄມ຺ມ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’ຕິ.

‘‘ອິມານິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ທສ ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພລານິ, ເຍຫິ ພເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂີຓາສໂວ ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປຏິຊານາຕິ – ‘ຂີຓາ ເມ ອາສວາ’’’ຕິ. ທສມໍ.

ເຖຣວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວາຫນານນ຺ໂທ ປຸຓ຺ຓິໂຍ, ພ຺ຍາກຣໍ ກຕ຺ຖິມານິໂກ;

ນປິຍກ຺ໂກສໂກກາລິ, ຂີຓາສວພເລນ ຈາຕິ.

(໑໐) ໕. ອຸປາລິວຄ຺ໂຄ

໑. ກາມໂຠຄີສຸຕ຺ຕໍ

໙໑. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ທສຍິເມ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ; ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ [ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ເອວມຸປຣິປິ] ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ; ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ, ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ; ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ; ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ; ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ, ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ; ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ; ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ; ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ, ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ; ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ. ເຕ ຈ ໂຠເຄ ຄຖິໂຕ [ຄຘິໂຕ (ກ.) ອ. ນິ. ໓.໑໒໔ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ມຸຈ຺ຉິໂຕ ອຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ [ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ອ. ນິ. ໓.໑໒໔ ສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ອນາທີນວທສ຺ສາວີ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຄຫປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ; ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ. ເຕ ຈ ໂຠເຄ ອຄຖິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ, ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຕຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ, ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນ, ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ, ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ, ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຕຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ ອິເມຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ, ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ, ຘມ຺ມາຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ສາຫເສນປິ ອສາຫເສນປິ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຕຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ນ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ນ ສໍວິຠຊຕິ ນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ທ຺ວີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ເຕ ຈ ໂຠເຄ ຄຖິໂຕ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ອຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອນາທີນວທສ຺ສາວີ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຕຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ເຕ ຈ ໂຠເຄ ຄຖິໂຕ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ອຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອນາທີນວທສ຺ສາວີ ອນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ ອິມິນາ ເອເກນ ຐາເນນ ຄາຣຍ຺ໂຫ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຄຫປຕິ, ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ເຕ ຈ ໂຠເຄ ອຄຖິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ຈຕູຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ. ‘ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນາ’ຕິ, ອິມິນາ ປຐເມນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ທຸຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຕຕິເຍນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ‘ເຕ ຈ ໂຠເຄ ອຄຖິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີ’ຕິ, ອິມິນາ ຈຕຸຕ຺ເຖນ ຐາເນນ ປາສໍໂສ. ອຍໍ, ຄຫປຕິ, ກາມໂຠຄີ ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ຐາເນຫິ ປາສໍໂສ.

‘‘ອິເມ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ທສ ກາມໂຠຄີ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ທສນ຺ນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ເຕ ຈ ໂຠເຄ ອຄຖິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຍໍ ອິເມສໍ ທສນ຺ນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ອຄ຺ໂຄ ຈ ເສຏ຺ໂຐ ຈ ປາໂມກ຺ໂຂ [ໂມກ຺ໂຂ (ກ. ສີ.) ອ. ນິ. ໔.໙໕; ໕.໑໘໑; ສໍ. ນິ. ໓.໖໖໒] ຈ ອຸຕ຺ຕໂມ ຈ ປວໂຣ ຈ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຄຫປຕິ, ຄວາ ຂີຣໍ, ຂີຣມ຺ຫາ ທຘິ, ທຘິມ຺ຫາ ນວນີຕໍ, ນວນີຕມ຺ຫາ ສປ຺ປິ, ສປ຺ປິມ຺ຫາ ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑ. ສປ຺ປິມຓ຺ໂຑ ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ.

ເອວເມວໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອິເມສໍ ທສນ຺ນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ຍ຺ວາຍໍ ກາມໂຠຄີ ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສຕິ ອສາຫເສນ, ຘມ຺ເມນ ໂຠເຄ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສາຫເສນ ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂຕິ ປີເຓຕິ ສໍວິຠຊຕິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຕິ, ເຕ ຈ ໂຠເຄ ອຄຖິໂຕ ອມຸຈ຺ຉິໂຕ ອນຊ຺ໂຌສນ຺ໂນ ອາທີນວທສ຺ສາວີ ນິສ຺ສຣຓປຎ຺ໂຎ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຍໍ ອິເມສໍ ທສນ຺ນໍ ກາມໂຠຄີນໍ ອຄ຺ໂຄ ຈ ເສຏ຺ໂຐ ຈ ປາໂມກ຺ໂຂ [ໂມກ຺ໂຂ (ກ. ສີ.) ອ. ນິ. ໕.໑໘໑] ຈ ອຸຕ຺ຕໂມ ຈ ປວໂຣ ຈາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຠຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໒. [ອ. ນິ. ໙.໒໗; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໒໔] ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໂຕ, ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈຕູຫິ ຈ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຣິໂຍ ຈສ຺ສ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ. ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’ຕິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ? ຍໍ, ຄຫປຕິ, ປາຓາຕິປາຕີ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ [ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກໍ] ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ນ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ [ນ ສມ຺ປຣາຍິກໍ] ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ນ ເຈຕສິກມ຺ປິ [ນ ເຈຕສິກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ຍໍ, ຄຫປຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ… ມຸສາວາທີ… ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐາຍີ ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານປຈ຺ຈຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ເນວ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ນ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ຠຍໍ ເວຣໍ ປສວຕິ ນ ເຈຕສິກມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ໂທມນສ຺ສໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕສ຺ສ ເອວໍ ຕໍ ຠຍໍ ເວຣໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ພຸທ຺ເຘ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ; ຘມ຺ເມ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’ຕິ; ສງ຺ເຆ ອເວຈ຺ຈປ຺ປສາເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຎາຍປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ, ເອສ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’ຕິ; ອຣິຍກນ຺ເຕຫິ ສີເລຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ‘ອຂຓ຺ເຑຫິ ອຈ຺ຉິທ຺ເທຫິ ອສພເລຫິ ອກມ຺ມາເສຫິ ຠຸຊິສ຺ເສຫິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ເຖຫິ ອປຣາມຏ຺ເຐຫິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິເກຫິ’. ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ? ອິຘ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອິຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ; ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິມສ຺ມິໍ ອສຕິ ອິທໍ ນ ໂຫຕິ; ອິມສ຺ສ ນິໂຣຘາ ອິທໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຍທິທໍ – ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ, ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ, ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ, ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ, ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ, ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ; ອວິຊ຺ຊາຍ ຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’ຕິ. ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ.

‘‘ຍໂຕ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອຣິຍສາວກສ຺ສ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠຍານິ ເວຣານິ ວູປສນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ຈ ຈຕູຫິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຍງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈສ຺ສ ອຣິໂຍ ຎາໂຍ ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ໂສ ອາກງ຺ຂມາໂນ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ – ‘ຂີຓນິຣໂຍມ຺ຫິ ຂີຓຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ຂີຓເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ຂີຓາປາຍທຸຄ຺ຄຕິວິນິປາໂຕ; ໂສຕາປນ຺ໂນຫມສ຺ມິ ອວິນິປາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍໂຓ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກິໍທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໙໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ທິວາ ທິວສ຺ສ ສາວຕ຺ຖິຍາ ນິກ຺ຂມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ຕາວ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ປຏິສລ຺ລີໂນ ຠຄວາ. ມໂນຠາວນີຍານມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອກາໂລ ທສ຺ສນາຍ. ປຏິສລ຺ລີນາ ມໂນຠາວນີຍາ ຠິກ຺ຂູ. ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸນ຺ນາທິໂນ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕາ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຓ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ອປ຺ປສທ຺ທາ ໂຠນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕຸ, ມາ ໂຠນ຺ໂຕ ສທ຺ທມກຕ຺ຖ. ອຍໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອາຣາມໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວໂກ. ຍາວຕາ ໂຂ ປນ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວກາ ຄິຫີ ໂອທາຕວສນາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປຏິວສນ຺ຕິ, ອຍໍ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ. ອປ຺ປສທ຺ທກາມາ ໂຂ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອປ຺ປສທ຺ທວິນີຕາ ອປ຺ປສທ຺ທສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ. ອປ຺ເປວ ນາມ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ປຣິສໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຕຸຓ຺ຫີ ອເຫສຸໍ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ວເທຫິ, ຄຫປຕິ, ກິໍທິຏ຺ຐິໂກ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສພ຺ພໍ ທິຏ຺ຐິໍ ຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ນ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສພ຺ພໍ ທິຏ຺ຐິໍ ຊານາສິ; ວເທຫິ, ຄຫປຕິ, ກິໍທິຏ຺ຐິກາ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ຠິກ຺ຂູນມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ນ ສພ຺ພໍ ທິຏ຺ຐິໍ ຊານາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິຕິ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ນ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສພ຺ພໍ ທິຏ຺ຐິໍ ຊານາສິ ນປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ສພ຺ພໍ ທິຏ຺ຐິໍ ຊານາສິ; ວເທຫິ, ຄຫປຕິ, ກິໍທິຏ຺ຐິໂກສິ ຕຸວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ເຫຫິ ນ ທຸກ຺ກຣໍ ພ຺ຍາກາຕຸໍ ຍໍທິຏ຺ຐິກາ ມຍໍ. ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຍຖາສການິ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕຸ, ປຈ຺ຉາເປຕໍ ອມ຺ເຫຫິ ນ ທຸກ຺ກຣໍ ຠວິສ຺ສຕິ ພ຺ຍາກາຕຸໍ ຍໍທິຏ຺ຐິກາ ມຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍ຺ວາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ເອວມາຫ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’ຕິ, ອິມສ຺ສ ອຍມາຍສ຺ມໂຕ ທິຏ຺ຐິ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣເຫຕຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປຣໂຕໂຆສປຈ຺ຈຍາ ວາ. ສາ ໂຂ ປເນສາ ທິຏ຺ຐິ ຠູຕາ ສງ຺ຂຕາ ເຈຕຍິຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອລ຺ລີໂນ, ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ.

‘‘ໂຍປາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ເອວມາຫ – ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’ຕິ, ອິມສ຺ສາປິ ອຍມາຍສ຺ມໂຕ ທິຏ຺ຐິ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣເຫຕຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປຣໂຕໂຆສປຈ຺ຈຍາ ວາ. ສາ ໂຂ ປເນສາ ທິຏ຺ຐິ ຠູຕາ ສງ຺ຂຕາ ເຈຕຍິຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອລ຺ລີໂນ, ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ.

‘‘ໂຍປາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ເອວມາຫ – ‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ …ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຄຫປຕີ’ຕິ, ອິມສ຺ສາປິ ອຍມາຍສ຺ມໂຕ ທິຏ຺ຐິ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ອໂຍນິໂສມນສິກາຣເຫຕຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ປຣໂຕໂຆສປຈ຺ຈຍາ ວາ. ສາ ໂຂ ປເນສາ ທິຏ຺ຐິ ຠູຕາ ສງ຺ຂຕາ ເຈຕຍິຕາ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນາ. ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອລ຺ລີໂນ, ຕເທເວໂສ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ພ຺ຍາກຕານິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອມ຺ເຫຫິ ສພ຺ເພເຫວ ຍຖາສການິ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ. ວເທຫິ, ຄຫປຕິ, ກິໍທິຏ຺ຐິໂກສິ ຕຸວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ‘ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕໍ ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕເທວ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອລ຺ລີໂນ, ຕເທວ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ’’ຕິ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ເຈຕຍິຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ. ຍທນິຈ຺ຈໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ. ‘ຍໍ ທຸກ຺ຂໍ ຕໍ ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນເມໂສ ອຕ຺ຕາ’ຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ສຸທິຏ຺ຐໍ. ຕສ຺ສ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາມີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ມງ຺ກຸຠູຕາ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘາ ອໂຘມຸຂາ ປຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອປ຺ປຏິຠານາ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ຕຸຓ຺ຫີຠູເຕ ມງ຺ກຸຠູເຕ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ເຘ ອໂຘມຸເຂ ປຊ຺ຌາຍນ຺ເຕ ອປ຺ປຏິຠາເນ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຍາວຕໂກ ອໂຫສິ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຄຫປຕິ! ເອວໍ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ໂມຆປຸຣິສາ ກາເລນ ກາລໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ອນາຖປິຓ຺ຑິເກ ຄຫປຕິມ຺ຫິ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍປິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວສ຺ສສຕຸປສມ຺ປນ຺ໂນ [ຠິກ຺ຂຸ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອເວຘິ ຘມ຺ໂມ (ສ຺ຍາ.)] ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ, ໂສປິ ເອວເມວໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍ ປຣິພ຺ພາຊເກ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ຍຖາ ຕໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ຄຫປຕິນາ ນິຄ຺ຄຫິຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕສຸຕ຺ຕໍ

໙໔. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ທິວາ ທິວສ຺ສ ຈມ຺ປາຍ ນິກ຺ຂມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ຕາວ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ປຏິສລ຺ລີໂນ ຠຄວາ. ມໂນຠາວນີຍານມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອກາໂລ ທສ຺ສນາຍ. ປຏິສລ຺ລີນາ ມໂນຠາວນີຍາປິ ຠິກ຺ຂູ. ຍໍນູນາຫໍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິພ຺ພາຊການໍ ອາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ສງ຺ຄມ຺ມ ສມາຄມ຺ມ ອຸນ຺ນາທິໂນ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕາ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ.

ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຓ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ອປ຺ປສທ຺ທາ ໂຠນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕຸ. ມາ ໂຠນ຺ໂຕ ສທ຺ທມກຕ຺ຖ. ອຍໍ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ອາຄຈ຺ຉຕິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວໂກ. ຍາວຕາ ໂຂ ປນ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວກາ ຄິຫີ ໂອທາຕວສນາ ຈມ຺ປາຍໍ ປຏິວສນ຺ຕິ, ອຍໍ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ. ອປ຺ປສທ຺ທກາມາ ໂຂ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອປ຺ປສທ຺ທວິນີຕາ ອປ຺ປສທ຺ທສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທິໂນ. ອປ຺ເປວ ນາມ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ປຣິສໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຕຸຓ຺ຫີ ອເຫສຸໍ. ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ເຍນ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕໍ ຄຫປຕິໍ ເຕ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຄຫປຕິ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສຕິ ອຸປວທຕີ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຄຣຫຕິ ນປິ ສພ຺ພໍ ຕປສ຺ສິໍ ລູຂາຊີວິໍ ເອກໍເສນ ອຸປກ຺ໂກສຕິ ອຸປວທຕິ. ຄາຣຍ຺ຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຄຣຫຕິ, ປສໍສິຕພ຺ພໍ ປສໍສຕິ. ຄາຣຍ຺ຫໍ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຄຣຫນ຺ໂຕ ປສໍສິຕພ຺ພໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ວິຠຊ຺ຊວາໂທ ຠຄວາ. ນ ໂສ ຠຄວາ ເອຕ຺ຖ ເອກໍສວາໂທ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄເມຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເວນຍິໂກ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກ’’ຕິ? ‘‘ເອຕ຺ຖປາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ວກ຺ຂາມິ ສຫຘມ຺ເມນ – ‘ອິທໍ ກຸສລ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ; ‘ອິທໍ ອກຸສລ’ນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອິຕິ ກຸສລາກຸສລໍ ຠຄວາ ປຎ຺ຎາປຍມາໂນ ສປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກ ຠຄວາ; ນ ໂສ ຠຄວາ ເວນຍິໂກ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ມງ຺ກຸຠູຕາ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘາ ອໂຘມຸຂາ ປຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອປ຺ປຏິຠານາ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ຕຸຓ຺ຫີຠູເຕ ມງ຺ກຸຠູເຕ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ເຘ ອໂຘມຸເຂ ປຊ຺ຌາຍນ຺ເຕ ອປ຺ປຏິຠາເນ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ຍາວຕໂກ ອໂຫສິ ເຕຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາໂປ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຄຫປຕິ! ເອວໍ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ໂມຆປຸຣິສາ ກາເລນ ກາລໍ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປໍ ຕປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນ ຈ ປນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ຕປໍ ນ ຕປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ສມາທານໍ ສມາທິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນ ປນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ສມາທານໍ ນ ສມາທິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ປຘານໍ ປທຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນ ປນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພໍ ປຘານໍ ນ ປທຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ; ນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ໂພ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ວທາມິ. ນ ປນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ໂພ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ວທາມິ; ນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພາ ວິມຸຕ຺ຕິ ວິມຸຈ຺ຈິຕພ຺ພາຕິ ວທາມິ; ນ ປນາຫໍ, ຄຫປຕິ, ສພ຺ພາ ວິມຸຕ຺ຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈິຕພ຺ພາຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ຕປໍ ຕປໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ຕປໍ ນ ຕປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ. ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ຄຫປຕິ, ຕປໍ ຕປໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ຕປໍ ຕປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ສມາທານໍ ສມາທິຍໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ສມາທານໍ ນ ສມາທິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ. ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ, ຄຫປຕິ, ສມາທານໍ ສມາທິຍໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ສມາທານໍ ສມາທິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ປຘານໍ ປທຫໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ປຘານໍ ນ ປທຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ. ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ, ຄຫປຕິ, ປຘານໍ ປທຫໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ເອວຣູປໍ ປຘານໍ ປທຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ເອວຣູໂປ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ວທາມິ. ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ, ຄຫປຕິ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ເອວຣູໂປ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ວທາມິ.

‘‘ຍຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ວິມຸຕ຺ຕິໍ ວິມຸຈ຺ຈໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ເອວຣູປາ ວິມຸຕ຺ຕິ ນ ວິມຸຈ຺ຈິຕພ຺ພາຕິ ວທາມິ. ຍຎ຺ຈ ຂ຺ວສ຺ສ, ຄຫປຕິ, ວິມຸຕ຺ຕິໍ ວິມຸຈ຺ຈໂຕ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ເອວຣູປາ ວິມຸຕ຺ຕິ ວິມຸຈ຺ຈິຕພ຺ພາຕິ ວທາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ວຊ຺ຊິຍມາຫິໂຕ ຄຫປຕິ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ວຊ຺ຊິຍມາຫິເຕ ຄຫປຕິມ຺ຫິ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍປິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຣຊກ຺ໂຂ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ, ໂສປິ ເອວເມວໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍ ປຣິພ຺ພາຊເກ ສຫຘມ຺ເມນ ສຸນິຄ຺ຄຫິຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ຍຖາ ຕໍ ວຊ຺ຊິຍມາຫິເຕນ ຄຫປຕິນາ ນິຄ຺ຄຫິຕາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸຕ຺ຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໕. ອຖ ໂຂ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອພ຺ຍາກຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ມຍາ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອພ຺ຍາກຕໍ ມຍາ – ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ … ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອພ຺ຍາກຕໍ ມຍາ – ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ ‘ອພ຺ຍາກຕໍ ໂຂ ເອຕໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ມຍາ – ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອພ຺ຍາກຕໍ ມຍາ ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ເອຕມ຺ປິ ໂຂ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອພ຺ຍາກຕໍ ມຍາ – ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ. ອຖ ກິຎ຺ຈຣຫິ ໂຠຕາ ໂຄຕເມນ ພ຺ຍາກຕ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ອຠິຎ຺ຎາຍ ໂຂ ອຫໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍາ’’ຕິ.

‘‘ຍໍ ປເນຕໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສາວການໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ ສຕ຺ຕານໍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ໂສກປຣິເທວານໍ ສມຕິກ຺ກມາຍ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາຍ ຎາຍສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ, ສພ຺ໂພ ວາ [ສພ຺ໂພ ຈ (ກ.)] ເຕນ ໂລໂກ ນີຍຕິ [ນີຍິສ຺ສຕິ (ສີ.), ນິຍ຺ຍາສ຺ສຕິ (ສ຺ຍາ.), ນິຍ຺ຍໍສ຺ສຕິ (ປີ.)] ອຸປຑ຺ໂຒ ວາ ຕິຠາໂຄ ວາ’’ຕິ [ຕິຠາໂຄ ວາຕິ ປເທຫິ (ກ.)]? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມາ ເຫວໍ ໂຂ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ປຏິລຠິ – ‘ສພ຺ພສາມຸກ຺ກໍສິກໍ ວຕ ເມ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ສໍສາເທຕິ, ໂນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ, ນ ນູນ ວິສຫຕີ’ຕິ. ຕທສ຺ສ ອຸຕ຺ຕິຍສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຸຕ຺ຕິຍໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕນຫາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕິຍ, ອຸປມໍ ເຕ ກຣິສ຺ສາມິ. ອຸປມາຍ ມິເຘກຈ຺ເຈ ວິຎ຺ຎູ ປຸຣິສາ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕິຍ, ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ນຄຣໍ ທຬ຺ຫຸທ຺ຘາປໍ [ທຬ຺ຫຸທ຺ທາປໍ (ສີ. ປີ.)] ທຬ຺ຫປາກາຣໂຕຣຓໍ ເອກທ຺ວາຣໍ. ຕຕ຺ຣສ຺ສ ໂທວາຣິໂກ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ອຎ຺ຎາຕານໍ ນິວາເຣຕາ ຎາຕານໍ ປເວເສຕາ. ໂສ ຕສ຺ສ ນຄຣສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອນຸປຣິຍາຍປຖໍ ອນຸກ຺ກມຕິ. ອນຸປຣິຍາຍປຖໍ ອນຸກ຺ກມມາໂນ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປາກາຣສນ຺ຘິໍ ວາ ປາກາຣວິວຣໍ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ພິຬາຣນິກ຺ຂມນມຕ຺ຕມ຺ປິ. ໂນ ຈ ຂ຺ວສ຺ສ ເອວໍ ຎາຓໍ ໂຫຕິ – ‘ເອຕ຺ຕກາ ປາຓາ ອິມໍ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ຕິ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ວາ’ຕິ. ອຖ ຂ຺ວສ຺ສ ເອວເມຕ຺ຖ ໂຫຕິ – ‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ໂອຬາຣິກາ ປາຓາ ອິມໍ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ຕິ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິມິນາ ທ຺ວາເຣນ ປວິສນ຺ຕິ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ວາ’ຕິ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕິຍ, ນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ເອວໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ໂຫຕິ – ‘ສພ຺ໂພ ວາ ເຕນ ໂລໂກ ນີຍຕິ, ອຸປຑ຺ໂຒ ວາ, ຕິຠາໂຄ ວາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເອວເມຕ຺ຖ ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ໂລກມ຺ຫາ ນີຍິໍສຸ ວາ ນີຍນ຺ຕິ ວາ ນີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ, ສພ຺ເພ ເຕ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ, ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕາ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ຍຖາຠູຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ. ເອວເມເຕ [ເອວເມເຕນ (ກ.)] ໂລກມ຺ຫາ ນີຍິໍສຸ ວາ ນີຍນ຺ຕິ ວາ ນີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ’ຕິ. ຍເທວ ໂຂ ຕ຺ວໍ [ຍເທວ ຂ຺ເວຕ຺ຖ (ກ.)], ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕິຍ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຎ຺ຫໍ [ອິມໍ ປຎ຺ຫໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອປຸຈ຺ຉິ ຕເທເວຕໍ ປຎ຺ຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຎ຺ເຎນ ປຣິຍາເຍນ ອປຸຈ຺ຉິ. ຕສ຺ມາ ເຕ ຕໍ ຠຄວາ ນ ພ຺ຍາກາສີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂກກນຸທສຸຕ຺ຕໍ

໙໖. ‘‘ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຕໂປທາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ເຍນ ຕໂປທາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຄຕ຺ຕານິ ປຣິສິຎ຺ຈິຕຸໍ. ຕໂປທາຍ [ຕໂປເທ (ກ.)] ຄຕ຺ຕານິ ປຣິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ເອກຈີວໂຣ ອຏ຺ຐາສິ ຄຕ຺ຕານິ ປຸພ຺ພາປຍມາໂນ. ໂກກນຸໂທປິ ໂຂ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ເຍນ ຕໂປທາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຄຕ຺ຕານິ ປຣິສິຎ຺ຈິຕຸໍ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂກກນຸໂທ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກ຺ເວຕ຺ຖ [ໂກ ເຕຕ຺ຖ (ສີ.), ກ຺ວຕ຺ຖ (ປີ. ກ.)], ອາວຸໂສ’’ຕິ? ‘‘ອຫມາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ.

‘‘ກຕເມສໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສມຓານໍ, ອາວຸໂສ, ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ກິຎ຺ຈິເທວ ເທສໍ, ສເຈ ອາຍສ຺ມາ ໂອກາສໍ ກໂຣຕິ ປຎ຺ຫສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉາວຸໂສ, ສຸຕ຺ວາ ເວທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ [ເອວໍທິຏ຺ຐິໂກ (ສ຺ຍາ.)] ຠວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ, ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ ຠວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ ຠວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ນ ຊານາຕິ, ນ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ນ ຊານາມິ ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມຫໍ, ອາວຸໂສ, ປສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ ຠວ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ກິໍ ປນ, ໂຠ, ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ ຠວ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ, ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎນ຺ຕິ – ເອວໍທິຏ຺ຐິ ຠວນ຺ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍທິຏ຺ຐິ – ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ວເທສິ.

‘‘‘ເຕນ ຫິ ຠວໍ ນ ຊານາຕິ ນ ປສ຺ສຕີ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ນ ຊານາມິ ນ ປສ຺ສາມິ. ຊານາມຫໍ, ອາວຸໂສ, ປສ຺ສາມີ’ຕິ ວເທສິ. ຍຖາ ກຖໍ ປນາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ?

‘‘‘ສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິຄຕເມຕໍ. ‘ອສສ຺ສໂຕ ໂລໂກ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິຄຕເມຕໍ. ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ…ເປ… ອນນ຺ຕວາ ໂລໂກ… ຕໍ ຊີວໍ ຕໍ ສຣີຣໍ… ອຎ຺ຎໍ ຊີວໍ ອຎ຺ຎໍ ສຣີຣໍ… ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ໂຫຕິ ຈ ນ ຈ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ… ‘ເນວ ໂຫຕິ ນ ນ ໂຫຕິ ຕຖາຄໂຕ ປຣໍ ມຣຓາ, ອິທເມວ ສຈ຺ຈໍ ໂມຆມຎ຺ຎ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິຄຕເມຕໍ.

‘‘ຍາວຕາ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິ [ທິຏ຺ຐິຄຕາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ຍາວຕາ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ທິຏ຺ຐິອຘິຏ຺ຐານໍ ທິຏ຺ຐິປຣິຍຸຏ຺ຐານໍ ທິຏ຺ຐິສມຸຏ຺ຐານໍ ທິຏ຺ຐິສມຸຄ຺ຆາໂຕ [ຍາວຕາ ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານ ອຘິຏ຺ຐານ ປຣິຍຸຏ຺ຐານ ສມຸຏ຺ຐານ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ (ສີ. ປີ.)], ຕມຫໍ ຊານາມິ ຕມຫໍ ປສ຺ສາມິ. ຕມຫໍ ຊານນ຺ໂຕ ຕມຫໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ກ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມິ – ‘ນ ຊານາມິ ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ? ຊານາມຫໍ, ອາວຸໂສ, ປສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ນາໂມ ອາຍສ຺ມາ, ກຖຎ຺ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຊານນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘‘ອານນ຺ໂທ’ຕິ ໂຂ ເມ, ອາວຸໂສ, ນາມໍ. ‘ອານນ຺ໂທ’ຕິ ຈ ປນ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ຊານນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ມຫາຈຣິເຍນ ວຕ ກິຣ, ໂຠ, ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕຍມານາ ນ ຊານິມ຺ຫ – ‘ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’ຕິ. ສເຈ ຫິ ມຍໍ ຊາເນຍ຺ຍາມ – ‘ອຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’ຕິ, ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ໂນ ນປ຺ປຏິຠາເຍຍ຺ຍ [ນປ຺ປຏິຠາເສຍ຺ຍາມ (ກ.) ນປ຺ປຏິຠາເສຍ຺ຍ (ພຫູສຸ) ມ. ນິ. ໓.໒໑໖ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ]. ຂມຕຸ ຈ ເມ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອາຫຸເນຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໙໗. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ໂຫຕິ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ.

‘‘ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ.

‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ. ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ.

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ສມ຺ມາທສ຺ສເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕ.

‘‘ອເນກວິຫິຕໍ ອິທ຺ຘິວິຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ – ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ; ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕິ; ອາວິຠາວໍ, ຕິໂຣຠາວໍ; ຕິໂຣກຸຏ຺ຏໍ ຕິໂຣປາກາຣໍ ຕິໂຣປພ຺ພຕໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາກາເສ; ປຖວິຍາປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນິມຸຊ຺ຊໍ ກໂຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອຸທເກ; ອຸທເກປິ ອຠິຊ຺ຊມາເນ ຄຈ຺ຉຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຖວິຍໍ; ອາກາເສປິ ປລ຺ລງ຺ເກນ ກມຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ; ອິເມປິ ຈນ຺ທິມສູຣິເຍ ເອວໍມຫິທ຺ຘິເກ ເອວໍມຫານຸຠາເວ ປາຓິນາ ປຣາມສຕິ [ປຣິມສຕິ (ສີ.)] ປຣິມຊ຺ຊຕິ, ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາປິ ກາເຍນ ວສໍ ວຕ຺ເຕຕິ.

‘‘ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ ອຸໂຠ ສທ຺ເທ ສຸຓາຕິ ທິພ຺ເພ ຈ ມານຸເສ ຈ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ຈ.

‘‘ປຣສຕ຺ຕານໍ ປຣປຸຄ຺ຄລານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາຕິ. ສຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ສຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ວີຕຣາຄໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ວີຕຣາຄໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ; ສໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວີຕໂທສໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວີຕໂມຫໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສໍຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອມຫຄ຺ຄຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສອຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອສມາຫິຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ… ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ‘ອວິມຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ.

‘‘ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນຕິ, ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຂ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ; ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

‘‘ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ໂຫຕິ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ເຖຣສຸຕ຺ຕໍ

໙໘. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຍສ຺ສໍ ຍສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ວິຫຣຕິ, ຜາສຸເຍວ ວິຫຣຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ເຖໂຣ ໂຫຕິ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ, ສີລວາ ໂຫຕິ …ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ໂຘ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ອຘິກຣຓສມຸປ຺ປາທວູປສມກຸສໂລ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອິຕຣີຕຣຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ, ປາສາທິໂກ ໂຫຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕປຏິກ຺ກນ຺ເຕ [ອຠິກ຺ກນ຺ຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ (ກ.)] ສຸສໍວຸໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສຊ຺ຊາຍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອາສວານຎ຺ຈ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຍສ຺ສໍ ຍສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ວິຫຣຕິ, ຜາສຸເຍວ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຸປາລິສຸຕ຺ຕໍ

໙໙. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ທຸຣຠິສມ຺ຠວານິ ຫິ ໂຂ [ທຸຣຠິສມ຺ຠວານິ ໂຂ (ສີ. ປີ.)], ອຸປາລິ, ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ. ທຸກ຺ກຣໍ ປວິເວກໍ ທຸຣຠິຣມໍ. ເອກຕ຺ເຕ ຫຣນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ ມໂນ ວນານິ ສມາຘິໍ ອລຠມານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ. ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ສມາຘິໍ ອລຠມາໂນ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວິສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ສໍສີທິສ຺ສຕິ ວາ ອຸປ຺ລວິສ຺ສຕິ ວາ’ຕິ [ອຸປ຺ປິລວິສ຺ສຕິ ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)].

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອຸປາລິ, ມຫາອຸທກຣຫໂທ. ອຖ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ສຕ຺ຕຣຕໂນ ວາ ອຑ຺ຒຏ຺ຐຣຕໂນ [ອຏ຺ຐຣຕໂນ (ສີ. ປີ.)] ວາ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ອຸທກຣຫທໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍໍ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍໍ. ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ [ນຫາຕ຺ວາ (ສີ. ປີ.), ນ຺ຫາຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ຈ ປິວິຕ຺ວາ ຈ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກາມໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອຸທກຣຫທໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍ; ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ຈ ປິວິຕ຺ວາ ຈ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກາມໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ມຫາ, ອຸປາລິ [ມຫາ ຫຸປາລິ (ສີ. ປີ.)], ອຕ຺ຕຠາໂວ ຄມ຺ຠີເຣ ຄາຘໍ ວິນ຺ທຕິ.

‘‘ອຖ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສໂສ ວາ ພິຬາໂຣ ວາ. ຕສ຺ສ ເອວມສ຺ສ – ‘ໂກ ຈາຫໍ, ໂກ ຈ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ! ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ອຸທກຣຫທໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍໍ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີເຬຍ຺ຍໍ; ກຓ຺ຓສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິສໍໂຘວິກມ຺ປິ ຂິຑ຺ຑໍ ກີຬິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ຈ ປິວິຕ຺ວາ ຈ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກາມໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອຸທກຣຫທໍ ສຫສາ ອປ຺ປຏິສງ຺ຂາ ປກ຺ຂນ຺ເທຍ຺ຍ. ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ສໍສີທິສ຺ສຕິ ວາ ອຸປ຺ລວິສ຺ສຕິ ວາ’ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ປຣິຕ຺ໂຕ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕຠາໂວ ຄມ຺ຠີເຣ ຄາຘໍ ນ ວິນ຺ທຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອຫໍ ສມາຘິໍ ອລຠມາໂນ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວິສ຺ສາມີ’ຕິ, ຕສ຺ເສຕໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ‘ສໍສີທິສ຺ສຕິ ວາ ອຸປ຺ລວິສ຺ສຕິ ວາ’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອຸປາລິ, ທຫໂຣ ກຸມາໂຣ ມນ຺ໂທ ອຸຕ຺ຕານເສຍ຺ຍໂກ ສເກນ ມຸຕ຺ຕກຣີເສນ ກີຬຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ນນ຺ວາຍໍ ເກວລາ ປຣິປູຣາ ພາລຂິຑ຺ຑາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ອຸປາລິ, ກຸມາໂຣ ອປເຣນ ສມເຍນ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາກມນ຺ວາຍ ຍານິ ການິຈິ ກຸມາຣການໍ ກີຬາປນການິ ຠວນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ວງ຺ກກໍ [ວງ຺ກໍ (ສີ. ປີ.)] ຆຏິກໍ ໂມກ຺ຂຈິກໍ ຈິງ຺ຄຸລກໍ [ປິງ຺ຄຸລິກໍ (ສ຺ຍາ.), ຈິງ຺ກຸລກໍ (ກ.)] ປຕ຺ຕາຬ຺ຫກໍ ຣຖກໍ ຘນຸກໍ, ເຕຫິ ກີຬຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ນນ຺ວາຍໍ ຂິຑ຺ຑາ ປຸຣິມາຍ ຂິຑ຺ຑາຍ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ອຸປາລິ, ກຸມາໂຣ ອປເຣນ ສມເຍນ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ປຣິປາກມນ຺ວາຍ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິໂຕ ສມງ຺ຄິຠູໂຕ ປຣິຈາເຣຕິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຣູເປຫິ ອິຏ຺ເຐຫິ ກນ຺ເຕຫິ ມນາເປຫິ ປິຍຣູເປຫິ ກາມູປສໍຫິເຕຫິ ຣຊນີເຍຫິ, ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ສທ຺ເທຫິ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຄນ຺ເຘຫິ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ຣເສຫິ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ເຍຫິ ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພຫິ ອິຏ຺ເຐຫິ ກນ຺ເຕຫິ ມນາເປຫິ ປິຍຣູເປຫິ ກາມູປສໍຫິເຕຫິ ຣຊນີເຍຫິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ນນ຺ວາຍໍ ຂິຑ຺ຑາ ປຸຣິມາຫິ ຂິຑ຺ຑາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕຣາ ຈ ປຓີຕຕຣາ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

[ທີ. ນິ. ໑.໑໙໐; ມ. ນິ. ໒.໒໓໓] ‘‘ອິຘ ໂຂ ປນ ໂວ [ໂວຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ (ອຏ຺ຐ.)], ອຸປາລິ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ.

‘‘ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ໂຕ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວາ ກຸເລ ປຈ຺ຈາຊາໂຕ. ໂສ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠຕິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘາປຏິລາເຠນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ສມ຺ພາໂຘ ຆຣາວາໂສ ຣຊາປໂຖ, ອພ຺ໂຠກາໂສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ.

‘‘ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ອປ຺ປໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ປຫາຍ ອປ຺ປໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ຎາຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ປຫາຍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາສາຊີວສມາປນ຺ໂນ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ທິນ຺ນາທາຍີ ທິນ຺ນປາຏິກງ຺ຂີ; ອເຖເນນ ສຸຈິຠູເຕນ ອຕ຺ຕນາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປຫາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ໂຫຕິ ອາຣາຈາຣີ ວິຣໂຕ ເມຖຸນາ ຄາມຘມ຺ມາ.

‘‘ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ສຈ຺ຈວາທີ ສຈ຺ຈສນ຺ໂຘ ເຖໂຕ ປຈ຺ຈຍິໂກ ອວິສໍວາທໂກ ໂລກສ຺ສ.

‘‘ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ນ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ນ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ, ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທີ; ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ, ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ.

‘‘ໂສ ພີຊຄາມຠູຕຄາມສມາຣມ຺ຠາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ເອກຠຕ຺ຕິໂກ ໂຫຕິ ຣຕ຺ຕູປຣໂຕ, ວິຣໂຕ ວິກາລໂຠຊນາ. ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອາມກຘຎ຺ຎປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອາມກມໍສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອິຕ຺ຖິກຸມາຣິກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ທາສິທາສປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອເຊຬກປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກຸກ຺ກຸຏສູກຣປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຫຕ຺ຖິຄວສ຺ສວຬວປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຏິຄ຺ຄຫຓາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ທູເຕຍ຺ຍປຫິຓຄມນານຸໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກຍວິກ຺ກຍາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຕຸລາກູຏກໍສກູຏມານກູຏາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນວຎ຺ຈນນິກຕິສາຈິໂຍຄາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ເຉທນວຘພນ຺ຘນວິປຣາໂມສອາໂລປສຫສາກາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ໂສ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປກ຺ຂີ ສກຸໂຓ ເຍນ ເຍເນວ ເຑຕິ ສປຕ຺ຕຠາໂຣວ ເຑຕິ. ເອວເມວໍ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ກາຍປຣິຫາຣິເກນ ຈີວເຣນ ກຸຈ຺ຉິປຣິຫາຣິເກນ ປິຓ຺ຑປາເຕນ. ເຍນ ເຍເນວ ປກ຺ກມຕິ ສມາທາເຍວ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອນວຊ຺ຊສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ.

‘‘ໂສ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ. ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ອິມິນາ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອພ຺ຍາເສກສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ.

‘‘ໂສ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອາໂລກິເຕ ວິໂລກິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສມິຎ຺ຊິເຕ ປສາຣິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘາຣເຓ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອສິເຕ ປີເຕ ຂາຍິເຕ ສາຍິເຕ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວກມ຺ເມ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ, ຄເຕ ຐິເຕ ນິສິນ຺ເນ ສຸຕ຺ເຕ ຊາຄຣິເຕ ຠາສິເຕ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວ ສມ຺ປຊານກາຣີ ໂຫຕິ.

‘‘ໂສ ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອິມິນາ ຈ ອຣິເຍນ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ເຎ ສມນ຺ນາຄໂຕ ວິວິຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ຠຊຕິ ອຣຎ຺ຎໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ປພ຺ພຕໍ ກນ຺ທຣໍ ຄິຣິຄຸຫໍ ສຸສານໍ ວນປຕ຺ຖໍ ອພ຺ໂຠກາສໍ ປລາລປຸຎ຺ຊໍ. ໂສ ອຣຎ຺ຎຄໂຕ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕ ວາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕ ວາ ນິສີທຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

‘‘ໂສ ອຠິຊ຺ຌໍ ໂລເກ ປຫາຍ ວິຄຕາຠິຊ຺ເຌນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ພ຺ຍາປາທປໂທສໍ ປຫາຍ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ, ພ຺ຍາປາທປໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ຖິນມິທ຺ຘໍ ປຫາຍ ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ວິຫຣຕິ ອາໂລກສຎ຺ຎີ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ຖິນມິທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ອນຸທ຺ຘໂຕ ວິຫຣຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ. ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ປຫາຍ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຫຣຕິ ອກຖໍກຖີ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິໂສເຘຕິ.

‘‘ໂສ ອິເມ ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ປຫາຍ ເຈຕໂສ ອຸປກ຺ກິເລເສ ປຎ຺ຎາຍ ທຸພ຺ພລີກຣເຓ, ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕາວ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕາວ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕິຍາ ຈ ວິຣາຄາ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕາວ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂສ຺ສ ຈ ປຫານາ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ…ເປ….

ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕາວ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ….

‘‘ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ….

‘‘ສພ຺ພໂສ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ສນ຺ຕເມຕໍ ປຓີຕເມຕ’ນ຺ຕິ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ຕາວ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ສຎ຺ຎາເວທຍິຕນິໂຣຘໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ; ປຎ຺ຎາຍ ຈສ຺ສ ທິສ຺ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ອຸປາລິ, ‘ນນ຺ວາຍໍ ວິຫາໂຣ ປຸຣິເມຫິ ວິຫາເຣຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອິມມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມມ ສາວກາ ອຕ຺ຕນິ ຘມ຺ມໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ຖາ ຈ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ອຸປາລິ, ສງ຺ເຆ ວິຫຣາຫິ. ສງ຺ເຆ ເຕ ວິຫຣໂຕ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຠພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ. ກຕເມ ທສ? ຣາຄໍ, ໂທສໍ, ໂມຫໍ, ໂກຘໍ, ອຸປນາຫໍ, ມກ຺ຂໍ, ປຬາສໍ, ອິສ຺ສໍ, ມຈ຺ຉຣິຍໍ, ມານໍ – ອິເມ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ເມ ອປ຺ປຫາຍ ອຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ.

‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ. ກຕເມ ທສ? ຣາຄໍ, ໂທສໍ, ໂມຫໍ, ໂກຘໍ, ອຸປນາຫໍ, ມກ຺ຂໍ, ປຬາສໍ, ອິສ຺ສໍ, ມຈ຺ຉຣິຍໍ, ມານໍ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ເມ ປຫາຍ ຠພ຺ໂພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ອຸປາລິວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ກາມໂຠຄີ ຠຍໍ ທິຏ຺ຐິ, ວຊ຺ຊິຍມາຫິຕຸຕ຺ຕິຍາ;

ໂກກນຸໂທ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ, ເຖໂຣ ອຸປາລິ ອຠພ຺ໂພຕິ.

ທຸຕິຍປຓ຺ຓາສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໓. ຕຕິຍປຓ຺ຓາສກໍ

(໑໑) ໑. ສມຓສຎ຺ຎາວຄ຺ໂຄ

໑. ສມຓສຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑. ‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ເວວຓ຺ຓິຍມ຺ຫິ ອຊ຺ຌຸປຄໂຕ, ປຣປຏິພທ຺ຘາ ເມ ຊີວິກາ, ອຎ຺ໂຎ ເມ ອາກປ຺ໂປ ກຣຓີໂຍຕິ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ສມຓສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ.

‘‘ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສນ຺ຕຕກາຣີ [ສຕຕກາຣີ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)] ໂຫຕິ ສນ຺ຕຕວຸຕ຺ຕິ [ສຕຕວຸຕ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ປີ.)] ສີເລສຸ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ, ອນຕິມານີ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂາກາໂມ ໂຫຕິ, ອິທມຕ຺ຖໍຕິສ຺ສ ໂຫຕິ ຊີວິຕປຣິກ຺ຂາເຣສຸ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ຈ [ອາຣທ຺ຘວິຣິໂຍ ຈ (ສີ. ປີ.), ອາຣທ຺ຘວິຣິໂຍ (ສ຺ຍາ.)] ວິຫຣຕິ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ສມຓສຎ຺ຎາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອິເມ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒. ‘‘ສຕ຺ຕິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຕເມ ສຕ຺ຕ? ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ວີຣິຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ປີຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ສມາຘິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ, ອຸເປກ຺ຂາສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ອາສວານໍ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ປຣິປູເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມິຈ຺ຉຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓. ‘‘ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄມ຺ມ ວິຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ອາຣາຘນາ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ວິຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ອາຣາຘນາ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຈາ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຈສ຺ສ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສຕິ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສຕິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓິສ຺ສ [ມິຈ຺ຉາຎາຓສ຺ສ (ປີ. ກ.)] ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ປໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ວິຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ອາຣາຘນາ.

‘‘ສມ຺ມຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄມ຺ມ ອາຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ວິຣາຘນາ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ອາຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ວິຣາຘນາ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ສມ຺ມາວາຈາ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ ສມ຺ມາສຕິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ ສມ຺ມາສມາຘິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ ສມ຺ມາຎາຓໍ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ [ສມ຺ມາຎາຓສ຺ສ (ປີ. ກ.)] ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ປໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕ຺ຕໍ ອາຄມ຺ມ ອາຣາຘນາ ໂຫຕິ, ໂນ ວິຣາຘນາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ພີຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔. [ອ. ນິ. ໑.໓໐໖; ກຖາ. ໗໐໘] ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຈສ຺ສ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສຕິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາຎາຓິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ ຍຎ຺ຈ ກາຍກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ [ສມາທິຓ຺ຓໍ (ປີ. ກ.)] ຍຎ຺ຈ ວຈີກມ຺ມໍ… ຍຎ຺ຈ ມໂນກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍາ ຈ ເຈຕນາ ຍາ ຈ ປຕ຺ຖນາ ໂຍ ຈ ປຓິຘິ ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຣາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຘມ຺ມາ ອນິຏ຺ຐາຍ ອກນ຺ຕາຍ ອມນາປາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິຏ຺ຐິ ຫິສ຺ສ [ທິຏ຺ຐິ ຫິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິມ຺ພພີຊໍ ວາ ໂກສາຕກິພີຊໍ ວາ ຕິຕ຺ຕກາລາພຸພີຊໍ ວາ ອລ຺ລາຍ ປຖວິຍາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຍຎ຺ເຈວ ປຖວິຣສໍ ອຸປາທິຍຕິ ຍຎ຺ຈ ອາໂປຣສໍ ອຸປາທິຍຕິ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ຕິຕ຺ຕກຕ຺ຕາຍ ກຏຸກຕ຺ຕາຍ ອສາຕຕ຺ຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ພີຊຎ຺ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປກໍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຈສ຺ສ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສຕິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາຎາຓິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ ຍຎ຺ເຈວ ກາຍກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍຎ຺ຈ ວຈີກມ຺ມໍ… ຍຎ຺ຈ ມໂນກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍາ ຈ ເຈຕນາ ຍາ ຈ ປຕ຺ຖນາ ໂຍ ຈ ປຓິຘິ ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຣາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຘມ຺ມາ ອນິຏ຺ຐາຍ ອກນ຺ຕາຍ ອມນາປາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິຏ຺ຐິ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ ຍຎ຺ເຈວ ກາຍກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍຎ຺ຈ ວຈີກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍຎ຺ຈ ມໂນກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍາ ຈ ເຈຕນາ ຍາ ຈ ປຕ຺ຖນາ ໂຍ ຈ ປຓິຘິ ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຣາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາຍ ກນ຺ຕາຍ ມນາປາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິຏ຺ຐິ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທິກາ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຉຸພີຊໍ ວາ ສາລິພີຊໍ ວາ ມຸທ຺ທິກາພີຊໍ ວາ ອລ຺ລາຍ ປຖວິຍາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຍຎ຺ຈ ປຖວິຣສໍ ອຸປາທິຍຕິ ຍຎ຺ຈ ອາໂປຣສໍ ອຸປາທິຍຕິ ສພ຺ພໍ ຕໍ ສາຕຕ຺ຕາຍ ມຘຸຣຕ຺ຕາຍ ອເສຈນກຕ຺ຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ພີຊຎ຺ຫິ ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທກໍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ…ເປ. … ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ ຍຎ຺ເຈວ ກາຍກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍຎ຺ຈ ວຈີກມ຺ມໍ… ຍຎ຺ຈ ມໂນກມ຺ມໍ ຍຖາທິຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕໍ ສມາທິນ຺ນໍ ຍາ ຈ ເຈຕນາ ຍາ ຈ ປຕ຺ຖນາ ໂຍ ຈ ປຓິຘິ ເຍ ຈ ສງ຺ຂາຣາ, ສພ຺ເພ ເຕ ຘມ຺ມາ ອິຏ຺ຐາຍ ກນ຺ຕາຍ ມນາປາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ທິຏ຺ຐິ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທິກາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕. ‘‘ອວິຊ຺ຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ, ອນ຺ວເທວ ອຫິຣິກໍ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ. ອວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິທ຺ທສຸໂນ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຈາ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຈສ຺ສ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສຕິ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສຕິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ປໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓິສ຺ສ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ປໂຫຕິ.

‘‘ວິຊ຺ຊາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ, ອນ຺ວເທວ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ. ວິຊ຺ຊາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິທ຺ທສຸໂນ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ສມ຺ມາວາຈາ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ ສມ຺ມາສຕິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ ສມ຺ມາສມາຘິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ ສມ຺ມາຎາຓໍ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ປໂຫຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ນິຊ຺ຊຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖. [ທີ. ນິ. ໓.໓໖໐] ‘‘ທສຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຊ຺ຊຣວຕ຺ຖູນິ. ກຕມານິ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ນິຊ຺ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ນິຊ຺ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ນິຊ຺ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາອາຊີວປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາອາຊີວປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ນິຊ຺ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວາຍາມປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວາຍາມປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາສຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສມາຘິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາສມາຘິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາຎາຓປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາຎາຓປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິຊ຺ຊິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ນິຊ຺ຊຣວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂຘວນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທກ຺ຂິເຓສຸ ຊນປເທສຸ ໂຘວນໍ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ໂຫຕິ ອນ຺ນມ຺ປິ ປານມ຺ປິ ຂຊ຺ຊມ຺ປິ ໂຠຊ຺ຊມ຺ປິ ເລຍ຺ຍມ຺ປິ ເປຍ຺ຍມ຺ປິ ນຈ຺ຈມ຺ປິ ຄີຕມ຺ປິ ວາທິຕມ຺ປິ. ອຕ຺ເຖຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຘວນໍ; ‘ເນຕໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວທາມິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຘວນໍ ຫີນໍ ຄມ຺ມໍ ໂປຖຸຊ຺ຊນິກໍ ອນຣິຍໍ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ນ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ນ ນິໂຣຘາຍ ນ ອຸປສມາຍ ນ ອຠິຎ຺ຎາຍ ນ ສມ຺ໂພຘາຍ ນ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ອຫຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ໂຘວນໍ ເທເສສ຺ສາມິ, ຍໍ ໂຘວນໍ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ໂຘວນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ໂຘວນໍ, (ຍໍ ໂຘວນໍ) [( ) ນຕ຺ຖິ ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ] ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ໂຘວນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ?

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ນິທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ນິທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ນິທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ນິທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ນິທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ນິທ຺ໂຘຕໍ ໂຫຕິ…ເປ….

‘‘ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິທ຺ໂຘຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ໂຘວນໍ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຍໍ ໂຘວນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕິກິຈ຺ຉກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘. ‘‘ຕິກິຈ຺ຉກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເຣຈນໍ ເທນ຺ຕິ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ, ເສມ຺ຫສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ, ວາຕສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ. ອຕ຺ເຖຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເຣຈນໍ; ‘ເນຕໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວທາມິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເຣຈນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິປິ ວິປຊ຺ຊຕິປິ.

‘‘ອຫຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວິເຣຈນໍ ເທເສສ຺ສາມິ, ຍໍ ວິເຣຈນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິເຣຈນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວິເຣຈນໍ, ຍໍ ວິເຣຈນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິເຣຈນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ?

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ວິຣິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ວິຣິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ວິຣິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ວິຣິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ວິຣິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ວິຣິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ…ເປ….

‘‘ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ວິຣິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວິເຣຈນໍ ຍໍ ວິເຣຈນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວິເຣຈນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ…ເປ… ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວມນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙. ‘‘ຕິກິຈ຺ຉກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວມນໍ ເທນ຺ຕິ ປິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ, ເສມ຺ຫສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ, ວາຕສມຸຏ຺ຐານານມ຺ປິ ອາພາຘານໍ ປຏິຆາຕາຍ. ອຕ຺ເຖຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວມນໍ; ‘ເນຕໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວທາມິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວມນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິປິ ວິປຊ຺ຊຕິປິ.

‘‘ອຫຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວມນໍ ເທເສສ຺ສາມິ, ຍໍ ວມນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວມນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຊຣາຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊຣາຍ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຣຓຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ມຣເຓນ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ….

‘‘ກຕມຎ຺ຈ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວມນໍ, ຍໍ ວມນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວມນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ…ເປ… ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ?

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ວນ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ວນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ວນ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ ວນ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ວນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ວນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ວນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ວນ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ວນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ວນ຺ຕໍ ໂຫຕິ …ເປ….

‘‘ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ວນ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ວນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍໍ ວມນໍ ຍໍ ວມນໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິເຍວ ໂນ ວິປຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ວມນໍ ອາຄມ຺ມ ຊາຕິຘມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ຊາຕິຍາ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ…ເປ… ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາເສຫິ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນິທ຺ຘມນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິທ຺ຘມນີຍາ ຘມ຺ມາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ນິທ຺ຘນ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາວາຈສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ນິທ຺ຘນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ນິທ຺ຘນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ນິທ຺ຘນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ນິທ຺ຘນ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ນິທ຺ຘນ຺ຕໍ ໂຫຕິ….

‘‘ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫຕິ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ ເຕ ຈສ຺ສ ນິທ຺ຘນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ນິທ຺ຘມນີຍາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ປຐມອເສຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ອເສໂຂ ອເສໂຂ’ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ອເສຂາຍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ເປນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສຂາຍ ສມ຺ມາວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາອາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາວາຍາເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສຂາຍ ສມ຺ມາສຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາສມາຘິນາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມ຺ມາຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສຂາຍ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸ ອເສໂຂ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ທຸຕິຍອເສຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ. ກຕເມ ທສ? ອເສຂາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ອເສໂຂ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ອເສຂາ ສມ຺ມາວາຈາ, ອເສໂຂ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ອເສໂຂ ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ອເສໂຂ ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ອເສຂາ ສມ຺ມາສຕິ, ອເສໂຂ ສມ຺ມາສມາຘິ, ອເສຂໍ ສມ຺ມາຎາຓໍ, ອເສຂາ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ’’ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ສມຓສຎ຺ຎາວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຎ຺ຎາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ມິຈ຺ຉຕ຺ຕໍ, ພີຊໍ ວິຊ຺ຊາຍ ນິຊ຺ຊຣໍ;

ໂຘວນໍ ຕິກິຈ຺ຉາ ວມນໍ ນິທ຺ຘມນໍ ທ຺ເວ ອເສຂາຕິ.

(໑໒) ໒. ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໓. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໗໑] ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ອນຕ຺ໂຖ ຈ; ຘມ຺ໂມ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ ຈ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ມິຈ຺ຉາສຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ ຈ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ.

‘‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ອນຕ຺ໂຖ ຈ; ຘມ຺ໂມ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໔. ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ, ກຕໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ?

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຈາ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາອາຊີໂວ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາອາຊີວປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາອາຊີວປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຍາໂມ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວາຍາມປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາວາຍາມປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສຕິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາສຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສມາຘິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາສມາຘິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາສມາຘິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາຎາຓໍ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາຎາຓປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາຎາຓປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕຕິຍອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໕. ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ [ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ມ. ນິ. ໑.໒໐໒ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ]. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ອຘມ຺ໂມ ຈ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ?

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’ຕິ. ວິຠຊຕຸ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສາຣຕ຺ຖິໂກ ສາຣຄເວສີ ສາຣປຣິເຍສນໍ ຈຣມາໂນ ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ ມູລໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຂນ຺ຘໍ ສາຂາປລາເສ ສາຣໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ; ເອວໍສມ຺ປທມິທໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຖຣິ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຕິສິຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຖ. ໂສ ຫາວຸໂສ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ, ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ ຎາຓຠູໂຕ ຘມ຺ມຠູໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ວຕ຺ຕາ ປວຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ ອມຕສ຺ສ ທາຕາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ອທ຺ຘາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ ຎາຓຠູໂຕ ຘມ຺ມຠູໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ວຕ຺ຕາ ປວຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ ອມຕສ຺ສ ທາຕາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ມຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ, ຍຖາ ໂນ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາມ. ອປິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຄຣຸໍ ກຕ຺ວາ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

ກຕໂມ ຈາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ, ກຕໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ?

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຈາ ຘມ຺ໂມ … ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາອາຊີໂວ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຍາໂມ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາສຕິ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສຕິ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສມາຘິ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາຎາຓໍ ຘມ຺ໂມ….

ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຍໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິມສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ອາກງ຺ຂມານາ ຈ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ [ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ.)] ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ?

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫາ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອປຸຈ຺ຉິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ອິເມຫິ ອາກາເຣຫິ ອິເມຫິ ປເທຫິ ອິເມຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ສຸວິຠຕ຺ໂຕ’’ຕິ [ວິຠຕ຺ໂຕຕິ (?) ເອວເມວ ຫິ ອຎ຺ເຎສຸ ອີທິສສຸຕ຺ເຕສຸ ທິສ຺ສຕິ].

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ! ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ. ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ. ມໍ ເຈປິ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ອຫມ຺ປິ ເຈຕໍ ເອວເມວໍ [ອຫມ຺ປິ ຕໍ ເອວເມວໍ (ມ. ນິ. ໑.໒໐໕)] ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ຕໍ ອານນ຺ເທນ ພ຺ຍາກຕໍ. ເອໂສ ເຈວ ຕສ຺ສ [ເອໂສ ເຈເວຕສ຺ສ (ມ. ນິ. ໑.໒໐໕)] ອຕ຺ໂຖ ເອວຎ຺ຈ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຊິຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໖. ອຖ ໂຂ ອຊິໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອຊິໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ປຓ຺ຑິໂຕ ນາມ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ. ເຕນ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຈິຕ຺ຕຏ຺ຐານສຕານິ ຈິນ຺ຕິຕານິ, ເຍຫິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ອຸປາຣທ຺ຘາວ ຊານນ຺ຕິ [ອຸປາຣທ຺ຘາ ປຊານນ຺ຕິ (ສີ.)] ອຸປາຣທ຺ຘສ຺ມາ’’ຕິ [ອຸປາຣທ຺ຘມ຺ຫາຕິ (ສີ. ປີ.)].

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຘາເຣຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑິຕວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕສ຺ສ, ຠຄວາ, ກາໂລ ເອຕສ຺ສ, ສຸຄຕ, ກາໂລ ຍໍ ຠຄວາ ຠາເສຍ຺ຍ, ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຘມ຺ມິເກນ ວາເທນ ອຘມ຺ມິກໍ ວາທໍ ອຠິນິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ອຠິນິປ຺ປີເຬຕິ, ເຕນ ຈ ອຘມ຺ມິກໍ ປຣິສໍ ຣຎ຺ເຊຕິ. ເຕນ ສາ ອຘມ຺ມິກາ ປຣິສາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ໂຫຕິ – ‘ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ, ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ’ຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຘມ຺ມິເກນ ວາເທນ ຘມ຺ມິກໍ ວາທໍ ອຠິນິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ອຠິນິປ຺ປີເຬຕິ, ເຕນ ຈ ອຘມ຺ມິກໍ ປຣິສໍ ຣຎ຺ເຊຕິ. ເຕນ ສາ ອຘມ຺ມິກາ ປຣິສາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ໂຫຕິ – ‘ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ, ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ’ຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຘມ຺ມິເກນ ວາເທນ ຘມ຺ມິກຎ຺ຈ ວາທໍ ອຘມ຺ມິກຎ຺ຈ ວາທໍ ອຠິນິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ອຠິນິປ຺ປີເຬຕິ, ເຕນ ຈ ອຘມ຺ມິກໍ ປຣິສໍ ຣຎ຺ເຊຕິ. ເຕນ ສາ ອຘມ຺ມິກາ ປຣິສາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທາ ໂຫຕິ – ‘ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ, ປຓ຺ຑິໂຕ ວຕ, ໂຠ’ຕິ.

‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ, ກຕໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຈາ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາອາຊີໂວ ຘມ຺ໂມ … ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວາຍາໂມ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາສຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສຕິ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ຠິກ຺ຂເວ ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາສມາຘິ ຘມ຺ໂມ… ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາຎາຓໍ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສງ຺ຄາຣວສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໗. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໖໙] ອຖ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກິໍ ປາຣິມໍ ຕີຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາວາຈາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາວາຈາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາສຕິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາສຕິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາສມາຘິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາຎາຓໍ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ; ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອິທໍ ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ.

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ [ຊຸຕີມນ຺ໂຕ (ສີ.)], ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ;

໖. ໂອຣິມຕີຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໘. ‘‘ໂອຣິມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຣໍ ເທເສສ຺ສາມິ ປາຣິມຎ຺ຈ ຕີຣໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກຕມຎ຺ຈ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອິທໍ ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ.

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກ ມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ, ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ;

໗. ປຐມປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ [ຊານຸສ຺ໂສນິ (ກ. ສີ.), ຊານຸສ຺ໂສຓິ (ກ. ສີ.), ຊາຓຸໂສຓິ (ກ.)] ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ [ສີສໍນຫາໂຕ (ສີ. ປີ.), ສີສນ຺ຫາໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ໂຖ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຫຕິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາຕໍ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ຖໍ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ໂຖ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ? ກິໍ ນ຺ວຊ຺ຊ [ກິໍ ນຸ ອຊ຺ຊ (ສ຺ຍາ.), ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຊ຺ຊ (ປີ.), ກິໍ ນຸ ຂ຺ວຊ຺ຊ (ກ.)] ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລສ຺ສາ’’ຕິ [ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ພ຺ຣຫ຺ມກຸສລສ຺ສາຕິ (ກ.)]? ‘‘ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຊ຺ຊ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລສ຺ສາ’’ຕິ [ພ຺ຣຫ຺ມກຸສລສ຺ສາຕິ (ກ.)].

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາຕາ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ຖາ ອລ຺ເລນ ໂຄມເຍນ ປຖວິໍ ໂອປຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຫຣິເຕຫິ ກຸເສຫິ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ [ປວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ (ກ.)] ອນ຺ຕຣາ ຈ ເວລໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ຣຕ຺ຕິໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຊລິກາ ອຄ຺ຄິໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ – ‘ປຈ຺ໂຈໂຣຫາມ ຠວນ຺ຕໍ, ປຈ຺ໂຈໂຣຫາມ ຠວນ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ພຫຸເກນ ຈ ສປ຺ປິເຕລນວນີເຕນ ອຄ຺ຄິໍ ສນ຺ຕປ຺ເປນ຺ຕິ. ຕສ຺ສາ ຈ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສນ຺ຕປ຺ເປນ຺ຕິ. ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຖາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ຈ ປນ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ? ສາຘຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ ຍຖາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ມິຈ຺ຉາວາຈາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາວາຈໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວາຈາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາອາຊີວໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາອາຊີວາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາວາຍາມໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວາຍາມາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາສຕິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາສຕິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາສຕິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາສມາຘິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາສມາຘິມ຺ຫາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາຎາຓສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາຎາຓມ຺ຫາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

‘ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຖາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ, ອຎ຺ຎຖາ ຈ ປນ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ. ອິມິສ຺ສາ ຈ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິໍ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໐. ‘‘ອຣິຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ… ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ. ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ… ມິຈ຺ຉາວາຈາຍ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາອາຊີວສ຺ສ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາວາຍາມສ຺ສ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາສຕິຍາ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາສມາຘິສ຺ສ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາຎາຓສ຺ສ ໂຂ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຸພ຺ພງ຺ຄມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໑. ‘‘ສູຣິຍສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຍໂຕ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ອຣຸຓຸຄ຺ຄໍ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ເອຕໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຍທິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ ສມ຺ມາວາຈາ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ ສມ຺ມາສຕິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສຕິສ຺ສ ສມ຺ມາສມາຘິ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ ສມ຺ມາຎາຓໍ ປໂຫຕິ, ສມ຺ມາຎາຓິສ຺ສ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ປໂຫຕີ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໒. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອາສວານໍ ຂຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ທສມໍ.

ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຕໂຍ ອຘມ຺ມາ ອຊິໂຕ, ສງ຺ຄາຣໂວ ຈ ໂອຣິມໍ;

ທ຺ເວ ເຈວ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ອາສວກ຺ຂໂຍຕິ.

(໑໓) ໓. ປຣິສຸທ຺ຘວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໓. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ປຣິໂຍທາຕາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໔. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ …ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕຕິຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໕. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ມຫປ຺ຜລາ ມຫານິສໍສາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ມຫປ຺ຜລາ ມຫານິສໍສາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໖. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຎ຺ຈມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໗. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຉຏ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໘. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ …ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຕ຺ຕມສຸຕ຺ຕໍ

໑໒໙. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ມຫປ຺ຜລາ ໂຫນ຺ຕິ ມຫານິສໍສາ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຏ຺ຐມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໐. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຣາຄວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂທສວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ ໂມຫວິນຍປຣິໂຍສານາ ໂຫນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ນວມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໑. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ຘມ຺ມາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ເອກນ຺ຕນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸຄຕວິນຍາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທສມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໒. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຈ຺ຉຕ຺ຕາ. ກຕເມ ທສ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ມິຈ຺ຉາສຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ມິຈ຺ຉຕ຺ຕາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ເອກາທສມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໓. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕ຺ຕາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ສມ຺ມຕ຺ຕາ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ປຣິສຸທ຺ຘວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

(໑໔) ໔. ສາຘຸວຄ຺ໂຄ

໑. ສາຘຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໔. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໗໘] ‘‘ສາຘຸຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອສາຘຸຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສາຘຸ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ, ມິຈ຺ຉາວາຈາ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ, ມິຈ຺ຉາສຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓໍ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສາຘຸ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘຸ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘູ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຣິຍຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໕. ‘‘ອຣິຍຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອນຣິຍຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອກຸສລສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໖. ‘‘ອກຸສລຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ກຸສລຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ …ເປ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລໍ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລໍ. ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລໍ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໗. ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ໂຖ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ …ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ໂຖ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ໂຖ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໘. ‘‘ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສາສວສຸຕ຺ຕໍ

໑໓໙. ‘‘ສາສວຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອນາສວຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສໂວ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສໂວ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາສໂວ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາສໂວ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສາວຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໐. ‘‘ສາວຊ຺ຊຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອນວຊ຺ຊຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕປນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໑. ‘‘ຕປນີຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອຕປນີຍຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອາຈຍຄາມິສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໒. ‘‘ອາຈຍຄາມິຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອປຈຍຄາມິຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໓. ‘‘ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສຸຂຸທ຺ຣຍຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ທຸກ຺ຂວິປາກສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໔. ‘‘ທຸກ຺ຂວິປາກຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສຸຂວິປາກຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ສາຘຸວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

(໑໕) ໕. ອຣິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ອຣິຍມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໕. ‘‘ອຣິຍມຄ຺ຄຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອນຣິຍມຄ຺ຄຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກຓ຺ຫມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໖. ‘‘ກຓ຺ຫມຄ຺ຄຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສຸກ຺ກມຄ຺ຄຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຫມຄ຺ໂຄ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຫມຄ຺ໂຄ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸກ຺ກມຄ຺ໂຄ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸກ຺ກມຄ຺ໂຄ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສທ຺ຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໗. ‘‘ສທ຺ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອສທ຺ຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໘. ‘‘ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ …ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໔໙. ‘‘ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາເສວິຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໐. ‘‘ອາເສວິຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ອາເສວິຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຠາເວຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໑. ‘‘ຠາເວຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ຠາເວຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພຫຸລີກາຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໒. ‘‘ພຫຸລີກາຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໓. ‘‘ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໔. ‘‘ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ…ເປ… ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອຣິຍວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕຕິຍປຓ຺ຓາສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖປຓ຺ຓາສກໍ

(໑໖) ໑. ປຸຄ຺ຄລວຄ຺ໂຄ

໑. ເສວິຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໕໕. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສງ຺ກປ຺ໂປ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາໂຈ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາກມ຺ມນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາອາຊີໂວ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວາຍາໂມ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສຕິ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາສມາຘິ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາຎາຓີ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາວິມຸຕ຺ຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ເສວິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສຕິ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາຎາຓີ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ເສວິຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໒-໑໒. ຠຊິຕພ຺ພາທິສຸຕ຺ຕານິ

໑໕໖-໑໖໖. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ຠຊິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຠຊິຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ ປຍິຣຸປາສິຕພ຺ໂພ… ປຍິຣຸປາສິຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ ປຸຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ… ປຸຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ…ເປ… ນ ປາສໍໂສ ໂຫຕິ… ປາສໍໂສ ໂຫຕິ…ເປ… ອຄາຣໂວ ໂຫຕິ… ສຄາຣໂວ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ ໂຫຕິ… ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ ໂຫຕິ…ເປ… ນ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ … ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ນ ວິສຸຊ຺ຌຕິ… ວິສຸຊ຺ຌຕິ…ເປ… ມານໍ ນາຘິໂຠຕິ… ມານໍ ອຘິໂຠຕິ…ເປ. … ປຎ຺ຎາຍ ນ ວຑ຺ຒຕິ… ປຎ຺ຎາຍ ວຑ຺ຒຕິ…ເປ….

‘‘ພຫຸໍ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ… ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສຕິ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາຎາຓີ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕີ’’ຕິ.

ປຸຄ຺ຄລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

(໑໗) ໒. ຊາຓຸສ຺ໂສຓິວຄ຺ໂຄ

໑. ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ໂຖ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຫຕິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາຕໍ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ຖໍ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ນຸ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ໂຖ ອລ຺ລກຸສມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ? ກິໍ ນ຺ວຊ຺ຊ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຊ຺ຊ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕທຫຸໂປສເຖ ສີສໍນ຺ຫາຕາ ນວໍ ໂຂມຍຸຄໍ ນິວຕ຺ຖາ ອລ຺ເລນ ໂຄມເຍນ ປຖວິໍ ໂອປຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຫຣິເຕຫິ ກຸເສຫິ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາ ຈ ເວລໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເຕ ຕໍ ຣຕ຺ຕິໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຊລິກາ ອຄ຺ຄິໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ – ‘ປຈ຺ໂຈໂຣຫາມ ຠວນ຺ຕໍ, ປຈ຺ໂຈໂຣຫາມ ຠວນ຺ຕ’ນ຺ຕິ. ພຫຸເກນ ຈ ສປ຺ປິເຕລນວນີເຕນ ອຄ຺ຄິໍ ສນ຺ຕປ຺ເປນ຺ຕິ. ຕສ຺ສາ ຈ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ສນ຺ຕປ຺ເປນ຺ຕິ. ເອວໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຖາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ຈ ປນ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ? ສາຘຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ ຍຖາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຊຫຕິ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ອທິນ຺ນາທານສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອທິນ຺ນາທານໍ ປຊຫຕິ; ອທິນ຺ນາທານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ປຊຫຕິ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມຸສາວາທສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມຸສາວາທໍ ປຊຫຕິ; ມຸສາວາທາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຊຫຕິ; ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຊຫຕິ; ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ສມ຺ຜປ຺ປລາປສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຊຫຕິ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ອຠິຊ຺ຌາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອຠິຊ຺ຌໍ ປຊຫຕິ; ອຠິຊ຺ຌາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ພ຺ຍາປາທໍ ປຊຫຕິ; ພ຺ຍາປາທາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

…ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຖາ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ຈ ປນ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ໂຫຕິ. ອິມິສ຺ສາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິໍ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຣິຍປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໘. ‘‘ອຣິຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓິໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຊຫຕິ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ອທິນ຺ນາທານສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ – ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ອທິນ຺ນາທານໍ ປຊຫຕິ; ອທິນ຺ນາທານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ມຸສາວາທສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ມຸສາວາທາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ອຠິຊ຺ຌາຍ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ອຠິຊ຺ຌາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

… ‘ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ…ເປ… ພ຺ຍາປາທາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ໂຂ ປາປໂກ ວິປາໂກ ທິຏ຺ເຐ ເຈວ ຘມ຺ເມ ອຠິສມ຺ປຣາຍຎ຺ຈາ’ຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສງ຺ຂາຍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ປຊຫຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫຓີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສງ຺ຄາຣວສຸຕ຺ຕໍ

໑໖໙. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໑໗] ອຖ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສງ຺ຄາຣໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກິໍ ປາຣິມໍ ຕີຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປາຓາຕິປາໂຕ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອທິນ຺ນາທານໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ມຸສາວາໂທ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ປິສຸຓາ ວາຈາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ຜຣຸສາ ວາຈາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອຠິຊ຺ຌາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອນຠິຊ຺ຌາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ພ຺ຍາປາໂທ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອພ຺ຍາປາໂທ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອິທໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອິທໍ ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ.

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ, ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ;

໔. ໂອຣິມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໐. ‘‘ໂອຣິມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຣໍ ເທເສສ຺ສາມິ ປາຣິມຎ຺ຈ ຕີຣໍ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກຕມຎ຺ຈ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ? ປາຓາຕິປາໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອທິນ຺ນາທານໍ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ມຸສາວາໂທ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ປິສຸຓາ ວາຈາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ຜຣຸສາ ວາຈາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອຠິຊ຺ຌາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອນຠິຊ຺ຌາ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ພ຺ຍາປາໂທ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອພ຺ຍາປາໂທ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປາຣິມໍ ຕີຣໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ, ອິທໍ ປາຣິມໍ ຕີຣນ຺ຕິ.

‘‘ອປ຺ປກາ ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເຍ ຊນາ ປາຣຄາມິໂນ;

ອຖາຍໍ ອິຕຣາ ປຊາ, ຕີຣເມວານຸຘາວຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ສມ຺ມທກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມານຸວຕ຺ຕິໂນ;

ເຕ ຊນາ ປາຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ກຓ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ວິປ຺ປຫາຍ, ສຸກ຺ກໍ ຠາເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂອກາ ອໂນກມາຄມ຺ມ, ວິເວເກ ຍຕ຺ຖ ທູຣມໍ.

‘‘ຕຕ຺ຣາຠິຣຕິມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຫິຕ຺ວາ ກາເມ ອກິຎ຺ຈໂນ;

ປຣິໂຍທເປຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເລເສຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ເຍສໍ ສມ຺ໂພຘິຍງ຺ເຄສຸ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຠາວິຕໍ;

ອາທານປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອນຸປາທາຍ ເຍ ຣຕາ;

ຂີຓາສວາ ຊຸຕິມນ຺ໂຕ, ເຕ ໂລເກ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ;

໕. ປຐມອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໑. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໑໓] ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ອນຕ຺ໂຖ ຈ; ຘມ຺ໂມ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ ຈ? ປາຓາຕິປາໂຕ, ອທິນ຺ນາທານໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ, ມຸສາວາໂທ, ປິສຸຓາ ວາຈາ, ຜຣຸສາ ວາຈາ, ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ, ອຠິຊ຺ຌາ, ພ຺ຍາປາໂທ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ ຈ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ, ອນຠິຊ຺ຌາ, ອພ຺ຍາປາໂທ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ.

‘‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ອນຕ຺ໂຖ ຈ; ຘມ຺ໂມ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໒. ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ ກຈ຺ຈານ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ?

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’ຕິ. ວິຠຊຕຸ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສາຣຕ຺ຖິໂກ ສາຣໍ ຄເວສີ ສາຣປຣິເຍສນໍ ຈຣມາໂນ ມຫໂຕ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຕິຏ຺ຐໂຕ ສາຣວໂຕ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ ມູລໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຂນ຺ຘໍ ສາຂາປລາເສ ສາຣໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ. ເອວໍສມ຺ປທມິທໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຖຣິ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຕິສິຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎຖ [ມຎ຺ເຎຖ (ສີ.), ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາຖ (ກ.)]. ໂສ ຫາວຸໂສ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ ຎາຓຠູໂຕ ຘມ຺ມຠູໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ວຕ຺ຕາ ປວຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ ອມຕສ຺ສ ທາຕາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂວ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ອທ຺ຘາ, ອາວຸໂສ ກຈ຺ຈານ, ຠຄວາ ຊານໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສໍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸຠູໂຕ ຎາຓຠູໂຕ ຘມ຺ມຠູໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ວຕ຺ຕາ ປວຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ນິນ຺ເນຕາ ອມຕສ຺ສ ທາຕາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ ຕຖາຄໂຕ. ໂສ ເຈວ ປເນຕສ຺ສ ກາໂລ ອໂຫສິ ຍໍ ມຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ຠຄວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາມ. ອປິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ວິຠຊຕາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອຄຣຸໍ ກຣິຕ຺ວາ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ກຕໂມ, ຈາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ກຕໂມ ຈ ຘມ຺ໂມ? ກຕໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ, ກຕໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ? ‘‘ປາຓາຕິປາໂຕ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ອທິນ຺ນາທານປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມຸສາວາໂທ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມຸສາວາທປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປິສຸຓາ ວາຈາ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ປິສຸຓາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຜຣຸສາ ວາຈາ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ຜຣຸສາວາຈາປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຠິຊ຺ຌາ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ອນຠິຊ຺ຌາ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ອຠິຊ຺ຌາປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ອນຠິຊ຺ຌາປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ພ຺ຍາປາໂທ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ອພ຺ຍາປາໂທ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ພ຺ຍາປາທປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ອພ຺ຍາປາທປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ອາວຸໂສ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອິມສ຺ສ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ອາກງ຺ຂມານາ ຈ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ. ຍຖາ ໂນ ຠຄວາ ພ຺ຍາກໂຣຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ຍໍ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອິທໍ ໂຂ ໂນ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ – ‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠເຊຍ຺ຍາ’ຕິ?

‘‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສໍວຓ຺ຓິໂຕ, ສມ຺ຠາວິໂຕ ຈ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ. ປໂຫຕິ ຈາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອິມສ຺ສ ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ເທສສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊິຕຸໍ. ຍໍນູນ ມຍໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາມ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ. ຍຖາ ໂນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ຕຖາ ນໍ ຘາເຣສ຺ສາມາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິມ຺ຫາ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອປຸຈ຺ຉິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ອິເມຫິ ອກ຺ຂເຣຫິ ອິເມຫິ ປເທຫິ ອິເມຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ສຸວິຠຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ! ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາກຈ຺ຈາໂນ. ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາກຈ຺ຈາໂນ. ມໍ ເຈປິ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຏິປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ອຫມ຺ປິ ເຈຕໍ ເອວເມວໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ພ຺ຍາກຕໍ. ເອໂສ ເຈວ ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ເອວຎ຺ຈ ນໍ ຘາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຕຕິຍອຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໓. ‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ, ກຕໂມ ຈ ຘມ຺ໂມ; ກຕໂມ ຈ ອນຕ຺ໂຖ, ກຕໂມ ຈ ອຕ຺ໂຖ? ປາຓາຕິປາໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ປາຓາຕິປາຕປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ມຸສາວາໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ປິສຸຓາ ວາຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ຜຣຸສາ ວາຈາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ ຘມ຺ໂມ… ອຠິຊ຺ຌາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ອນຠິຊ຺ຌາ ຘມ຺ໂມ… ພ຺ຍາປາໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ອພ຺ຍາປາໂທ ຘມ຺ໂມ….

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ຘມ຺ໂມ; ເຍ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ອເນເກ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ, ອຍໍ ອນຕ຺ໂຖ; ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິປຈ຺ຈຍາ ຈ ອເນເກ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘‘ອຘມ຺ໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ ຈ; ອນຕ຺ໂຖ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ຈ. ອຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ ວິທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຍຖາ ອຕ຺ໂຖ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອິຕິ ຍໍ ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອິທເມຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ກມ຺ມນິທານສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໔. ‘‘ປາຓາຕິປາຕມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ມຸສາວາທມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ປິສຸຓວາຈມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ຜຣຸສວາຈມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ອຠິຊ຺ຌມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ພ຺ຍາປາທມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ.

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິມ຺ປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘໍ ວທາມິ – ໂລຠເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂທສເຫຕຸກມ຺ປິ, ໂມຫເຫຕຸກມ຺ປິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລໂຠ ກມ຺ມນິທານສມ຺ຠໂວ, ໂທໂສ ກມ຺ມນິທານສມ຺ຠໂວ, ໂມໂຫ ກມ຺ມນິທານສມ຺ຠໂວ. ໂລຠກ຺ຂຍາ ກມ຺ມນິທານສງ຺ຂໂຍ, ໂທສກ຺ຂຍາ ກມ຺ມນິທານສງ຺ຂໂຍ, ໂມຫກ຺ຂຍາ ກມ຺ມນິທານສງ຺ຂໂຍ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຣິກ຺ກມນສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໕. ‘‘ສປຣິກ຺ກມໂນ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປຣິກ຺ກມໂນ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປຣິກ຺ກມໂນ ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປຣິກ຺ກມໂນ? ປາຓາຕິປາຕິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ອທິນ຺ນາທາຍິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ມຸສາວາທິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ປິສຸຓວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ຜຣຸສວາຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ສມ຺ຜປ຺ປລາປິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ອຠິຊ຺ຌາລຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊ຺ຌາ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕສ຺ສ [ພ຺ຍາປາທສ຺ສ (ສີ. ປີ. ກ.), ພ຺ຍາປນ຺ນສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຍາປາໂທ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ປຣິກ຺ກມນໍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປຣິກ຺ກມໂນ ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ອປຣິກ຺ກມໂນ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຈຸນ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໖. ເອວໍ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ປາວາຍໍ [ຈມ຺ປາຍໍ (ກ. ສີ.) ທີ. ນິ. ໒.໑໘໙ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ວິຫຣຕິ ຈຸນ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອມ຺ພວເນ. ອຖ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຈຸນ຺ທໍ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກສ຺ສ ໂນ ຕ຺ວໍ, ຈຸນ຺ທ, ໂສເຈຍ຺ຍານິ ໂຣເຈສີ’’ຕິ? ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຉາຠູມກາ ກມຓ຺ຑລຸກາ ເສວາລມາລິກາ [ເສວາລມາລກາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ອຄ຺ຄິປຣິຈາຣິກາ ອຸທໂກໂຣຫກາ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ເຕສາຫໍ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ໂຣເຈມີ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຈຸນ຺ທ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຈ຺ຉາຠູມກາ ກມຓ຺ຑລຸກາ ເສວາລມາລິກາ ອຄ຺ຄິປຣິຈາຣິກາ ອຸທໂກໂຣຫກາ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຈ຺ຉາຠູມກາ ກມຓ຺ຑລຸກາ ເສວາລມາລິກາ ອຄ຺ຄິປຣິຈາຣິກາ ອຸທໂກໂຣຫກາ. ເຕ ສາວກໍ [ສາວເກ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ເອວໍ ສມາທເປນ຺ຕິ – ‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກາລສ຺ເສວ [ສກາລສ຺ເສວ (ສ຺ຍາ.)] ອຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕວ [ອຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ.), ວຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕວ (ປີ. ກ.)] ສຍນມ຺ຫາ ປຖວິໍ ອາມເສຍ຺ຍາສິ; ໂນ ເຈ ປຖວິໍ ອາມເສຍ຺ຍາສິ, ອລ຺ລານິ ໂຄມຍານິ ອາມເສຍ຺ຍາສິ; ໂນ ເຈ ອລ຺ລານິ ໂຄມຍານິ ອາມເສຍ຺ຍາສິ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ອາມເສຍ຺ຍາສິ; ໂນ ເຈ ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ອາມເສຍ຺ຍາສິ, ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈເຣຍ຺ຍາສິ; ໂນ ເຈ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈເຣຍ຺ຍາສິ, ປຎ຺ຊລິໂກ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ເສຍ຺ຍາສິ; ໂນ ເຈ ປຎ຺ຊລິໂກ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ເສຍ຺ຍາສິ, ສາຍຕຕິຍກໍ ອຸທກໍ ໂອໂຣເຫຍ຺ຍາສີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຈ຺ຉາຠູມກາ ກມຓ຺ຑລຸກາ ເສວາລມາລິກາ ອຄ຺ຄິປຣິຈາຣິກາ ອຸທໂກໂຣຫກາ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ; ເຕສາຫໍ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ໂຣເຈມີ’’ຕິ.

‘‘ອຎ຺ຎຖາ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປຈ຺ຉາຠູມກາ ກມຓ຺ຑລຸກາ ເສວາລມາລິກາ ອຄ຺ຄິປຣິຈາຣິກາ ອຸທໂກໂຣຫກາ ໂສເຈຍ຺ຍານິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ຈ ປນ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ ຍຖາ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຈຸນ຺ທ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ຈຸນ຺ໂທ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຕິວິຘໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ກາເຍນ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ; ຕິວິຘໍ ມນສາ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ກາເຍນ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ‘‘ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ ລຸທ຺ໂທ ໂລຫິຕປາຓິ ຫຕປຫເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ ອທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູເຕສຸ [ປາຓຠູເຕສຸ (ກ.)].

‘‘ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ ຕໍ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ. ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ ມາຕາປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ [ນຕ຺ຖິ ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ] ຠາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ຠຄິນິຣກ຺ຂິຕາ ຎາຕິຣກ຺ຂິຕາ ໂຄຕ຺ຕຣກ຺ຂິຕາ [ນຕ຺ຖິ ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ] ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕາ ສສາມິກາ ສປຣິທຓ຺ຑາ ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ກາເຍນ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຈຸນ຺ທ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ [ໂສ ອຊານໍ ວາ ອຫໍ ຊານາມີຕິ, ຊານໍ ວາ ອຫໍ ນ ຊານາມີຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອຫໍ ປສ຺ສາມີຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອຫໍ ນ ປສ຺ສາມີຕິ (ປີ. ກ.) ເອວມຸປຣິປິ], ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ; ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ [ໂສ ອຊານໍ ວາ ອຫໍ ຊານາມີຕິ, ຊານໍ ວາ ອຫໍ ນ ຊານາມີຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອຫໍ ປສ຺ສາມີຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອຫໍ ນ ປສ຺ສາມີຕິ (ປີ. ກ.) ເອວມຸປຣິປິ]. ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ. ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ສມຄ຺ຄານໍ ວາ ເຠຕ຺ຕາ [ເຠທາຕາ (ກ.)], ຠິນ຺ນານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ, ວຄ຺ຄາຣາໂມ ວຄ຺ຄຣໂຕ ວຄ຺ຄນນ຺ທີ ວຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ອຓ຺ຑກາ ກກ຺ກສາ ປຣກຏຸກາ ປຣາຠິສຊ຺ຊນີ ໂກຘສາມນ຺ຕາ ອສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິກາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ ອກາລວາທີ ອຠູຕວາທີ ອນຕ຺ຖວາທີ ອຘມ຺ມວາທີ ອວິນຍວາທີ; ອນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ອກາເລນ ອນປເທສໍ ອປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ມນສາ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາຕາ [ອຠິຊ຺ຌິຕາ (ກ.) ມ. ນິ. ໑.໔໔໐ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ ວາ ພຊ຺ຌນ຺ຕຸ ວາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕຸ ວາ ວິນສ຺ສນ຺ຕຸ ວາ ມາ ວາ ອເຫສຸ’ນ຺ຕິ [ມາ ວາ ອເຫສຸໍ ອິຕິ ວາ ຕິ (ສີ. ປີ. ກ.)].

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ, ນຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ, ນຕ຺ຖິ ຫຸຕໍ, ນຕ຺ຖິ ສຸກຏທຸກ຺ກຏານໍ [ນຕ຺ເຖຕ຺ຖ ປາຐເຠໂທ] ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ, ນຕ຺ຖິ ອຍໍ ໂລໂກ, ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ, ນຕ຺ຖິ ມາຕາ, ນຕ຺ຖິ ປິຕາ, ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ, ນຕ຺ຖິ ໂລເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສມ຺ມຄ຺ຄຕາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາ ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ມນສາ ຕິວິຘໍ ອໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ອິເມ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ທສ ອກຸສລກມ຺ມປຖາ [ອກຸສລາ ກມ຺ມປຖາ (?)]. ອິເມຫິ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ທສຫິ ອກຸສເລຫິ ກມ຺ມປເຖຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕວ ສຍນມ຺ຫາ ປຖວິໍ ເຈປິ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ປຖວິໍ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ອລ຺ລານິ ເຈປິ ໂຄມຍານິ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ອລ຺ລານິ ໂຄມຍານິ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ຫຣິຕານິ ເຈປິ ຕິຓານິ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ອາມສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ອຄ຺ຄິໍ ເຈປິ ປຣິຈຣຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ, ໂນ ເຈປິ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຊລິໂກ ເຈປິ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ປຎ຺ຊລິໂກ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ສຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ສາຍຕຕິຍກໍ ເຈປິ ອຸທກໍ ໂອໂຣຫຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ສາຍຕຕິຍກໍ ອຸທກໍ ໂອໂຣຫຕິ, ອສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອິເມ, ຈຸນ຺ທ, ທສ ອກຸສລກມ຺ມປຖາ ອສຸຈີເຍວ [ອສຸຈິຈ຺ເຈວ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫນ຺ຕິ ອສຸຈິກຣຓາ ຈ.

‘‘ອິເມສໍ ປນ, ຈຸນ຺ທ, ທສນ຺ນໍ ອກຸສລານໍ ກມ຺ມປຖານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ນິຣໂຍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ເປຕ຺ຕິວິສໂຍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຍາ ວາ [ຍາ ຈ (ກ.)] ປນຎ຺ຎາປິ ກາຈິ ທຸຄ຺ຄຕິໂຍ [ທຸຄ຺ຄຕິ ໂຫຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)].

‘‘ຕິວິຘໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ກາເຍນ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ; ຕິວິຘໍ ມນສາ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖໍ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ກາເຍນ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ, ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ, ນ ຕໍ ອທິນ຺ນໍ [ຕໍ ນາທິນ຺ນໍ (ກ. ສີ., ມ. ນິ. ໑.໔໔໑)] ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ປຫາຍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ ມາຕາປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ ຠາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ຠຄິນິຣກ຺ຂິຕາ ຎາຕິຣກ຺ຂິຕາ ໂຄຕ຺ຕຣກ຺ຂິຕາ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕາ ສສາມິກາ ສປຣິທຓ຺ຑາ ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ນ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ກາເຍນ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຈຸນ຺ທ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ, ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ນ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ – ນ ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ນ ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທີ ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ; ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວາຈາຍ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ມນສາ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຈຸນ຺ທ, ເອກຈ຺ໂຈ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຕໍ ອນຠິຊ຺ຌິຕາ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ອປ຺ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ອເວຣາ ໂຫນ຺ຕຸ [ອິທໍ ປທໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ, ຕຖາ ມ. ນິ. ໑.໔໔໑] ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາ, ອນີຆາ ສຸຂີ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣນ຺ຕູ’ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ອວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ອຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ, ອຕ຺ຖິ ຫຸຕໍ, ອຕ຺ຖິ ສຸກຏທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ, ອຕ຺ຖິ ອຍໍ ໂລໂກ, ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ, ອຕ຺ຖິ ມາຕາ, ອຕ຺ຖິ ປິຕາ, ອຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ, ອຕ຺ຖິ ໂລເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສມ຺ມຄ຺ຄຕາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາ ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ຕິວິຘໍ ມນສາ ໂສເຈຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ.

‘‘ອິເມ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ທສ ກຸສລກມ຺ມປຖາ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຈຸນ຺ທ, ທສຫິ ກຸສເລຫິ ກມ຺ມປເຖຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕວ ສຍນມ຺ຫາ ປຖວິໍ ເຈປິ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ປຖວິໍ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ອລ຺ລານິ ເຈປິ ໂຄມຍານິ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ອລ຺ລານິ ໂຄມຍານິ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ຫຣິຕານິ ເຈປິ ຕິຓານິ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ອາມສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ອຄ຺ຄິໍ ເຈປິ ປຣິຈຣຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຊລິໂກ ເຈປິ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ປຎ຺ຊລິໂກ ອາທິຈ຺ຈໍ ນມສ຺ສຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ.

‘‘ສາຍຕຕິຍກໍ ເຈປິ ອຸທກໍ ໂອໂຣຫຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ; ໂນ ເຈປິ ສາຍຕຕິຍກໍ ອຸທກໍ ໂອໂຣຫຕິ, ສຸຈິເຍວ ໂຫຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອິເມ, ຈຸນ຺ທ, ທສ ກຸສລກມ຺ມປຖາ ສຸຈີເຍວ ໂຫນ຺ຕິ ສຸຈິກຣຓາ ຈ.

‘‘ອິເມສໍ ປນ, ຈຸນ຺ທ, ທສນ຺ນໍ ກຸສລານໍ ກມ຺ມປຖານໍ ສມນ຺ນາຄມນເຫຕຸ ເທວາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ຍາ ວາ ປນຎ຺ຎາປິ ກາຈິ ສຸຄຕິໂຍ’’ຕິ [ສຸຄຕິ ໂຫຕີຕິ (ສ຺ຍາ.), ສຸຄຕິ ໂຫຕິ (ກ.)].

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຈຸນ຺ໂທ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຊາຓຸສ຺ໂສຓິສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໗. ອຖ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊາຓຸສ຺ໂສຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ມຍມສ຺ສຸ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນາມ. ທານານິ ເທມ, ສທ຺ຘານິ ກໂຣມ – ‘ອິທໍ ທານໍ ເປຕານໍ ຎາຕິສາໂລຫິຕານໍ ອຸປກປ຺ປຕຸ, ອິທໍ ທານໍ ເປຕາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕູ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ທານໍ ເປຕານໍ ຎາຕິສາໂລຫິຕານໍ ອຸປກປ຺ປຕິ; ກຈ຺ຈິ ເຕ ເປຕາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ຕໍ ທານໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຐາເນ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸປກປ຺ປຕິ, ໂນ ອຏ຺ຐາເນ’’ຕິ.

‘‘ກຕມໍ ປນ, ໂຠ [ກຕມຎ຺ຈ ປນ ໂຠ (ສີ. ປີ.) ກຕມໍ (ສ຺ຍາ.)] ໂຄຕມ, ຐານໍ, ກຕມໍ ອຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ເນຣຍິການໍ ສຕ຺ຕານໍ ອາຫາໂຣ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິທມ຺ປິ [ອິທໍ (ສ຺ຍາ.)] ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຏ຺ຐານໍ ຍຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ນ ອຸປກປ຺ປຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິການໍ ສຕ຺ຕານໍ ອາຫາໂຣ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຏ຺ຐານໍ ຍຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ນ ອຸປກປ຺ປຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ມນຸສ຺ສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ມນຸສ຺ສານໍ ອາຫາໂຣ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິທມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຏ຺ຐານໍ ຍຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ນ ອຸປກປ຺ປຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ເທວານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ເທວານໍ ອາຫາໂຣ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິທມ຺ປິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຏ຺ຐານໍ ຍຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ອຸປກປ຺ປຕິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ເປຕ຺ຕິເວສຍິການໍ ສຕ຺ຕານໍ ອາຫາໂຣ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຍໍ ວາ ປນສ຺ສ ອິໂຕ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ຉນ຺ຕິ ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ວາ [ມິຕ຺ຕາ ວາ ອມຈ຺ຈາ ວາ ຎາຕີ ວາ ສາໂລຫິຕາ ວາ (ສີ. ປີ.)], ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາເປຕິ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຐານໍ ຍຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ອຸປກປ຺ປຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂສ ເປໂຕ ຎາຕິສາໂລຫິໂຕ ຕໍ ຐານໍ ອນຸປປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ໂກ ຕໍ ທານໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ເຎປິສ຺ສ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເປຕາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ຕໍ ຐານໍ ອຸປປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ຕໍ ທານໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ໂສ ເຈວ ເປໂຕ ຎາຕິສາໂລຫິໂຕ ຕໍ ຐານໍ ອນຸປປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອຎ຺ເຎປິສ຺ສ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ເປຕາ ຕໍ ຐານໍ ອນຸປປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ໂກ ຕໍ ທານໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຏ຺ຐານໍ ໂຂ ເອຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອນວກາໂສ ຍໍ ຕໍ ຐານໍ ວິວິຕ຺ຕໍ ອສ຺ສ ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ຍທິທໍ ເປເຕຫິ ຎາຕິສາໂລຫິເຕຫິ. ອປິ ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທາຍໂກປິ ອນິປ຺ຜໂລ’’ຕິ.

‘‘ອຏ຺ຐາເນປິ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ປຣິກປ຺ປໍ ວທຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຏ຺ຐາເນປິ ໂຂ ອຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຣິກປ຺ປໍ ວທາມິ. ອິຘ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ; ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫຕ຺ຖີນໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ ມາລານານາລງ຺ກາຣສ຺ສ [ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນສ຺ສ ນານາລງ຺ກາຣສ຺ສ (ກ.)].

‘‘ຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິຘ ປາຓາຕິປາຕີ ອທິນ຺ນາທາຍີ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ມຸສາວາທີ ປິສຸຓວາໂຈ ຜຣຸສວາໂຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ, ເຕນ ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ຫຕ຺ຖີນໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ ມາລານານາລງ຺ກາຣສ຺ສ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອສ຺ສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ຄຸນ຺ນໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ກຸກ຺ກຸຣານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ [‘‘ກຸກ຺ກຸຣານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ອຍໍ ວາໂຣ ເກສຸຈິ ສີຫຬໂປຕ຺ຖເກສຸ ນ ທິສ຺ສຕີຕິ ອິງ຺ຄລິສໂປຕ຺ຖເກ ອໂຘລິປິ. ຕໍ ທສວາຣຄຓນາຍ ສເມຕິ]. ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ ມາລານານາລງ຺ກາຣສ຺ສ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິຘ ປາຓາຕິປາຕີ…ເປ. … ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ, ເຕນ ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ກຸກ຺ກຸຣານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ ມາລານານາລງ຺ກາຣສ຺ສ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ມນຸສ຺ສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ມານຸສການໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິຘ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ, ເຕນ ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ມນຸສ຺ສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ມານຸສການໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ເທວານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ.

‘‘ຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິຘ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ, ເຕນ ໂສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ເທວານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ຍຎ຺ຈ ໂຂ ໂສ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ, ເຕນ ໂສ ຕຕ຺ຖ ລາຠີ ໂຫຕິ ທິພ຺ພານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມຄຸຓານໍ. ອປິ ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທາຍໂກປິ ອນິປ຺ຜໂລ’’ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ! ຍາວຎ຺ຈິທໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອລເມວ ທານານິ ທາຕຸໍ, ອລໍ ສທ຺ຘານິ ກາຕຸໍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ທາຍໂກປິ ອນິປ຺ຜໂລ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມຕໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ [ເອວເມຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ເອວເມຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ທາຍໂກປິ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອນິປ຺ຜໂລ’’ຕິ.

‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ຊາຓຸສ຺ໂສຓິວຄ຺ໂຄ [ຍມກວຄ຺ໂຄ (ກ.)] ທຸຕິໂຍ.

(໑໘) ໓. ສາຘຸວຄ຺ໂຄ

໑. ສາຘຸສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໘. [ອ. ນິ. ໑໐.໑໓໔] ‘‘ສາຘຸຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອສາຘຸຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສາຘຸ? ປາຓາຕິປາໂຕ, ອທິນ຺ນາທານໍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາໂຣ, ມຸສາວາໂທ, ປິສຸຓາ ວາຈາ, ຜຣຸສາ ວາຈາ, ສມ຺ຜປ຺ປລາໂປ, ອຠິຊ຺ຌາ, ພ຺ຍາປາໂທ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສາຘຸ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘຸ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓີ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓີ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓີ, ອນຠິຊ຺ຌາ, ອພ຺ຍາປາໂທ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຘູ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ອຣິຍຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໗໙. ‘‘ອຣິຍຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອນຣິຍຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ກຸສລສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໐. ‘‘ກຸສລຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອກຸສລຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລໍ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລໍ.

‘‘ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລໍ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໑. ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອນຕ຺ຖຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ໂຖ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ໂຖ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ໂຖ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໒. ‘‘ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາສວສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໓. ‘‘ສາສວຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອນາສວຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສໂວ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສໂວ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາສໂວ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນາສໂວ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ວຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໔. ‘‘ສາວຊ຺ຊຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອນວຊ຺ຊຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວຊ຺ໂຊ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຕປນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໕. ‘‘ຕປນີຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອຕປນີຍຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕປນີໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອາຈຍຄາມິສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໖. ‘‘ອາຈຍຄາມິຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ອປຈຍຄາມິຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຈຍຄາມີ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໗. ‘‘ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສຸຂຸທ຺ຣຍຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂຸທ຺ຣໂຍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ວິປາກສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໘. ‘‘ທຸກ຺ຂວິປາກຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ສຸຂວິປາກຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂວິປາໂກ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ສາຘຸວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

(໑໙) ໔. ອຣິຍມຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ

໑. ອຣິຍມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໘໙. ‘‘ອຣິຍມຄ຺ຄຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອນຣິຍມຄ຺ຄຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິໂຍ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ກຓ຺ຫມຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໐. ‘‘ກຓ຺ຫມຄ຺ຄຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ສຸກ຺ກມຄ຺ຄຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ໂຫ ມຄ຺ໂຄ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ໂຫ ມຄ຺ໂຄ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸກ຺ໂກ ມຄ຺ໂຄ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸກ຺ໂກ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສທ຺ຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໑. ‘‘ສທ຺ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອສທ຺ຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໒. ‘‘ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເສສ຺ສາມິ ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໓. ‘‘ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາເສວິຕພ຺ພຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໔. ‘‘ອາເສວິຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນາເສວິຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາເສວິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຠາເວຕພ຺ພຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໕. ‘‘ຠາເວຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ຠາເວຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ …ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາເວຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພຫຸລີກາຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໖. ‘‘ພຫຸລີກາຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸລີກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໗. ‘‘ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນານຸສ຺ສຣິຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນານຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນານຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສ຺ສຣິຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພສຸຕ຺ຕໍ

໑໙໘. ‘‘ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພຎ຺ຈ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມິ ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພຎ຺ຈ. ຕໍ ສຸຓາຖ…ເປ… ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາໂຕ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ? ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ໂພ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ. ທສມໍ.

ອຣິຍມຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

(໒໐) ໕. ອປຣປຸຄ຺ຄລວຄ຺ໂຄ

ນເສວິຕພ຺ພາທິສຸຕ຺ຕານິ

໑໙໙. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ເສວິຕພ຺ໂພ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ເສວິຕພ຺ໂພ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ເສວິຕພ຺ໂພ’’.

໒໐໐-໒໐໙. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ນ ຠຊິຕພ຺ໂພ…ເປ… ຠຊິຕພ຺ໂພ… ນ ປຍິຣຸປາສິຕພ຺ໂພ… ປຍິຣຸປາສິຕພ຺ໂພ… ນ ປຸຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ… ປຸຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ… ນ ປາສໍໂສ ໂຫຕິ… ປາສໍໂສ ໂຫຕິ… ອຄາຣໂວ ໂຫຕິ… ຄາຣໂວ ໂຫຕິ… ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ ໂຫຕິ… ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ ໂຫຕິ… ນ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ… ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ… ນ ວິສຸຊ຺ຌຕິ… ວິສຸຊ຺ຌຕິ… ມານໍ ນາຘິໂຠຕິ [ນາຠິໂຠຕິ (ສີ.) ອ. ນິ. ໑໐.໑໕໖-໑໖໖] … ມານໍ ອຘິໂຠຕິ… ປຎ຺ຎາຍ ນ ວຑ຺ຒຕິ… ປຎ຺ຎາຍ ວຑ຺ຒຕິ…ເປ….

໒໑໐. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຫຸໍ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ… ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕີ’’ຕິ.

ອປຣປຸຄ຺ຄລວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຈຕຸຕ຺ຖປຓ຺ຓາສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

(໒໑) ໑. ກຣຊກາຍວຄ຺ໂຄ

໑. ປຐມນິຣຍສຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໑. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ ລຸທ຺ໂທ ໂລຫິຕປາຓິ ຫຕປຫເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ ອທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູເຕສຸ [ນຕ຺ເຖຕ຺ຖ ປາຐເຠໂທ].

‘‘ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ, ຕໍ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸ ມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ. ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ ມາຕາປິຕຸຣກ຺ຂິຕາ ຠາຕຸຣກ຺ຂິຕາ ຠຄິນິຣກ຺ຂິຕາ ຎາຕິຣກ຺ຂິຕາ ໂຄຕ຺ຕຣກ຺ຂິຕາ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕາ ສສາມິກາ ສປຣິທຓ຺ຑາ ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ, ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ – ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ສມຄ຺ຄານໍ ວາ ເຠຕ຺ຕາ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ວຄ຺ຄາຣາໂມ ວຄ຺ຄຣໂຕ ວຄ຺ຄນນ຺ທີ, ວຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ – ຍາ ສາ ວາຈາ ອຓ຺ຑກາ ກກ຺ກສາ ປຣກຏຸກາ ປຣາຠິສຊ຺ຊນີ ໂກຘສາມນ຺ຕາ ອສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິກາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ ອກາລວາທີ ອຠູຕວາທີ ອນຕ຺ຖວາທີ ອຘມ຺ມວາທີ ອວິນຍວາທີ, ອນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ອກາເລນ ອນປເທສໍ ອປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ.

‘‘ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາຕາ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມ ອສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ ວາ ພຊ຺ຌນ຺ຕຸ ວາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕຸ ວາ ວິນສ຺ສນ຺ຕຸ ວາ ມາ ວາ ອເຫສຸ’ນ຺ຕິ.

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ, ນຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ, ນຕ຺ຖິ ຫຸຕໍ, ນຕ຺ຖິ ສຸກຕທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ, ນຕ຺ຖິ ອຍໍ ໂລໂກ, ນຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ, ນຕ຺ຖິ ມາຕາ, ນຕ຺ຖິ ປິຕາ, ນຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ, ນຕ຺ຖິ ໂລເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສມ຺ມຄ຺ຄຕາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາ ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ, ນ ຕໍ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ປຫາຍ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ…ເປ… ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ນ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ – ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ, ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ນ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ – ນ ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທີ, ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ, ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ, ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ.

‘‘ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຕໍ ອນຠິຊ຺ຌາຕາ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມ ອສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ອປ຺ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ອເວຣາ ໂຫນ຺ຕຸ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາ ອນີຆາ, ສຸຂີ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣນ຺ຕູ’ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ອວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ອຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ, ອຕ຺ຖິ ຫຸຕໍ, ອຕ຺ຖິ ສຸກຏທຸກ຺ກຏານໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ ວິປາໂກ, ອຕ຺ຖິ ອຍໍ ໂລໂກ, ອຕ຺ຖິ ປໂຣ ໂລໂກ, ອຕ຺ຖິ ມາຕາ, ອຕ຺ຖິ ປິຕາ, ອຕ຺ຖິ ສຕ຺ຕາ ໂອປປາຕິກາ, ອຕ຺ຖິ ໂລເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສມ຺ມຄ຺ຄຕາ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນາ ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ທຸຕິຍນິຣຍສຄ຺ຄສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໒. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ ລຸທ຺ໂທ ໂລຫິຕປາຓິ ຫຕປຫເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ ອທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູເຕສຸ.

‘‘ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ… ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ… ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ … ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ… ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ.

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ປຫາຍ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ອວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ອຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ…ເປ… ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ມາຕຸຄາມສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໓. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ…ເປ… ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ… ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ… ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ… ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ…. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ… ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຸປາສິກາສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໔. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕິນີ ໂຫຕິ…ເປ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ໂຫຕິ…. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ໂຫຕິ…. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ວິສາຣທສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໕. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ອວິສາຣທາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕິນີ ໂຫຕິ… ອທິນ຺ນາທາຍິນີ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣິນີ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທິນີ ໂຫຕິ… ປິສຸຓາວາຈາ ໂຫຕິ… ຜຣຸສວາຈາ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປິນີ ໂຫຕິ… ອຠິຊ຺ຌາລຸນີ ໂຫຕິ… ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ໂຫຕິ…. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ອວິສາຣທາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ວິສາຣທາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕິ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣຕາ ໂຫຕິ… ອນຠິຊ຺ຌາລຸນີ ໂຫຕິ… ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ໂຫຕິ…. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຸປາສິກາ ວິສາຣທາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕີ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສໍສປ຺ປນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໖. ‘‘ສໍສປ຺ປນີຍປຣິຍາຍໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ເທເສສ຺ສາມິ. ຕໍ ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສປ຺ປນີຍປຣິຍາໂຍ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ? ກມ຺ມສ຺ສກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກມ຺ມທາຍາທາ ກມ຺ມໂຍນີ ກມ຺ມພນ຺ຘູ ກມ຺ມປຏິສຣຓາ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ – ຕສ຺ສ ທາຍາທາ ຠວນ຺ຕິ.

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ ລຸທ຺ໂທ ໂລຫິຕປາຓິ ຫຕປຫເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ, ອທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູເຕສຸ. ໂສ ສໍສປ຺ປຕິ ກາເຍນ, ສໍສປ຺ປຕິ ວາຈາຍ, ສໍສປ຺ປຕິ ມນສາ. ຕສ຺ສ ຊິມ຺ຫໍ ກາຍກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ຊິມ຺ຫໍ ວຈີກມ຺ມໍ, ຊິມ຺ຫໍ ມໂນກມ຺ມໍ, ຊິມ຺ຫາ ຄຕິ, ຊິມ຺ຫຸປປຕ຺ຕິ.

‘‘ຊິມ຺ຫຄຕິກສ຺ສ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິມ຺ຫຸປປຕ຺ຕິກສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ເຍ ວາ ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂາ ນິຣຍາ ຍາ ວາ ສໍສປ຺ປຊາຕິກາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສປ຺ປຊາຕິກາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ? ອຫິ ວິຈ຺ຉິກາ ສຕປທີ ນກຸລາ ພິຬາຣາ ມູສິກາ ອຸລູກາ, ເຍ ວາ ປນຎ຺ເຎປິ ເກຈິ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິກາ ສຕ຺ຕາ ມນຸສ຺ເສ ທິສ຺ວາ ສໍສປ຺ປນ຺ຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູຕາ ຠູຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ຍໍ ກໂຣຕິ ເຕນ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຸປປນ຺ນເມນໍ ຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕິ. ເອວມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ກມ຺ມທາຍາທາ ສຕ຺ຕາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ… ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ… ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ… ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ…ເປ… ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ໂສ ສໍສປ຺ປຕິ ກາເຍນ, ສໍສປ຺ປຕິ ວາຈາຍ, ສໍສປ຺ປຕິ ມນສາ. ຕສ຺ສ ຊິມ຺ຫໍ ກາຍກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ຊິມ຺ຫໍ ວຈີກມ຺ມໍ, ຊິມ຺ຫໍ ມໂນກມ຺ມໍ, ຊິມ຺ຫາ ຄຕິ, ຊິມ຺ຫຸປປຕ຺ຕິ.

‘‘ຊິມ຺ຫຄຕິກສ຺ສ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊິມ຺ຫຸປປຕ຺ຕິກສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ເຍ ວາ ເອກນ຺ຕທຸກ຺ຂາ ນິຣຍາ ຍາ ວາ ສໍສປ຺ປຊາຕິກາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສປ຺ປຊາຕິກາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິ? ອຫິ ວິຈ຺ຉິກາ ສຕປທີ ນກຸລາ ພິຬາຣາ ມູສິກາ ອຸລູກາ, ເຍ ວາ ປນຎ຺ເຎປິ ເກຈິ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິກາ ສຕ຺ຕາ ມນຸສ຺ເສ ທິສ຺ວາ ສໍສປ຺ປນ຺ຕິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູຕາ ຠູຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ຍໍ ກໂຣຕິ ເຕນ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຸປປນ຺ນເມນໍ ຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕິ. ເອວມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ກມ຺ມທາຍາທາ ສຕ຺ຕາ’ຕິ ວທາມິ. ກມ຺ມສ຺ສກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກມ຺ມທາຍາທາ ກມ຺ມໂຍນີ ກມ຺ມພນ຺ຘູ ກມ຺ມປຏິສຣຓາ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ – ຕສ຺ສ ທາຍາທາ ຠວນ຺ຕິ.

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ, ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ. ໂສ ນ ສໍສປ຺ປຕິ ກາເຍນ, ນ ສໍສປ຺ປຕິ ວາຈາຍ, ນ ສໍສປ຺ປຕິ ມນສາ. ຕສ຺ສ ອຸຊຸ ກາຍກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ອຸຊຸ ວຈີກມ຺ມໍ, ອຸຊຸ ມໂນກມ຺ມໍ, ອຸຊຸ ຄຕິ, ອຸຊຸປປຕ຺ຕິ.

‘‘ອຸຊຸຄຕິກສ຺ສ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຊຸປປຕ຺ຕິກສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ເຍ ວາ ເອກນ຺ຕສຸຂາ ສຄ຺ຄາ ຍານິ ວາ ປນ ຕານິ ອຸຈ຺ຈາກຸລານິ ຂຕ຺ຕິຍມຫາສາລກຸລານິ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸລານິ ວາ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸລານິ ວາ ອຑ຺ຒານິ ມຫທ຺ຘນານິ ມຫາໂຠຄານິ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊຕານິ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣຓານິ ປຫູຕຘນຘຎ຺ຎານິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູຕາ ຠູຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ຍໍ ກໂຣຕິ ເຕນ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຸປປນ຺ນເມນໍ ຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕິ. ເອວມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ກມ຺ມທາຍາທາ ສຕ຺ຕາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ… ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ… ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ… ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ອວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ອຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ…ເປ… ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ໂສ ນ ສໍສປ຺ປຕິ ກາເຍນ, ນ ສໍສປ຺ປຕິ ວາຈາຍ, ນ ສໍສປ຺ປຕິ ມນສາ. ຕສ຺ສ ອຸຊຸ ກາຍກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ອຸຊຸ ວຈີກມ຺ມໍ, ອຸຊຸ ມໂນກມ຺ມໍ, ອຸຊຸ ຄຕິ, ອຸຊຸປປຕ຺ຕິ.

‘‘ອຸຊຸຄຕິກສ຺ສ ໂຂ ປນ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຊຸປປຕ຺ຕິກສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຄຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຕິໍ ວທາມິ – ເຍ ວາ ເອກນ຺ຕສຸຂາ ສຄ຺ຄາ ຍານິ ວາ ປນ ຕານິ ອຸຈ຺ຈາກຸລານິ ຂຕ຺ຕິຍມຫາສາລກຸລານິ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸລານິ ວາ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸລານິ ວາ ອຑ຺ຒານິ ມຫທ຺ຘນານິ ມຫາໂຠຄານິ ປຫູຕຊາຕຣູປຣຊຕານິ ປຫູຕວິຕ຺ຕູປກຣຓານິ ປຫູຕຘນຘຎ຺ຎານິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູຕາ ຠູຕສ຺ສ ອຸປປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ຍໍ ກໂຣຕິ ເຕນ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຸປປນ຺ນເມນໍ ຜສ຺ສາ ຜຸສນ຺ຕິ. ເອວມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ກມ຺ມທາຍາທາ ສຕ຺ຕາ’ຕິ ວທາມິ.

‘‘ກມ຺ມສ຺ສກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກມ຺ມທາຍາທາ ກມ຺ມໂຍນີ ກມ຺ມພນ຺ຘູ ກມ຺ມປຏິສຣຓາ, ຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ – ຕສ຺ສ ທາຍາທາ ຠວນ຺ຕິ. ອຍໍ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສປ຺ປນີຍປຣິຍາໂຍ ຘມ຺ມປຣິຍາໂຍ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມສຎ຺ເຈຕນິກສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໗. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ [ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ [ອຸປປຊ຺ຊໍ ວາ (ກ.) ອ. ນິ. ໖.໖໓ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ, ອຸປປຊ຺ຊ ວາ (ມ. ນິ. ໓.໓໐໓)] ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ [ອກຸສລໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍໍ ທຸກ຺ຂວິປາກໍ (ກ.)] ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ ລຸທ຺ໂທ ໂລຫິຕປາຓິ ຫຕປຫເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ ອທຍາປນ຺ໂນ ສພ຺ພປາຓຠູເຕສຸ.

‘‘ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ, ຕໍ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ. ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ…ເປ… ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ, ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ. ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ສມຄ຺ຄານໍ ວາ ເຠຕ຺ຕາ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ວຄ຺ຄາຣາໂມ ວຄ຺ຄຣໂຕ ວຄ຺ຄນນ຺ທີ, ວຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ອຓ຺ຑກາ ກກ຺ກສາ ປຣກຏຸກາ ປຣາຠິສຊ຺ຊນີ ໂກຘສາມນ຺ຕາ. ອສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິກາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ ອກາລວາທີ ອຠູຕວາທີ ອນຕ຺ຖວາທີ ອຘມ຺ມວາທີ ອວິນຍວາທີ, ອນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ອກາເລນ ອນປເທສໍ ອປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ, ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາຕາ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ, ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມ ອສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ ວາ ພຊ຺ຌນ຺ຕຸ ວາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕຸ ວາ ວິນສ຺ສນ຺ຕຸ ວາ ມາ ວາ ອເຫສຸ’ນ຺ຕິ.

ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ…ເປ. … ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ຕິວິຘ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ [… ສຎ຺ເຈຕນິກເຫຕຸ (ກ.)] ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຓ຺ຓໂກ ມຓິ ອຸທ຺ຘໍຂິຕ຺ໂຕ ເຍນ ເຍເນວ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍເຍວ ປຕິຏ຺ຐາຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ.

‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປາຓາຕິປາຕໍ ປຫາຍ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ນິຫິຕທຓ຺ໂຑ ນິຫິຕສຕ຺ໂຖ ລຊ຺ຊີ ທຍາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພປາຓຠູຕຫິຕານຸກມ຺ປີ ວິຫຣຕິ…ເປ….

‘‘ອທິນ຺ນາທານໍ ປຫາຍ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຄາມຄຕໍ ວາ ອຣຎ຺ຎຄຕໍ ວາ, ນ ຕໍ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທາຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ປຫາຍ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ຕາ ມາຕຸຣກ຺ຂິຕາ …ເປ… ອນ຺ຕມໂສ ມາລາຄຸຬປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ, ຕຖາຣູປາສຸ ນ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ມຸສາວາທໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ສຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ປຣິສຄ຺ຄໂຕ ວາ ຎາຕິມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ປູຄມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ຣາຊກຸລມຊ຺ຌຄໂຕ ວາ ອຠິນີໂຕ ສກ຺ຂິປຸຏ຺ໂຐ ‘ເອຫມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຍໍ ຊານາສິ ຕໍ ວເທຫີ’ຕິ, ໂສ ອຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ຊານາມີ’ຕິ, ຊານໍ ວາ ອາຫ ‘ຊານາມີ’ຕິ, ອປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ນ ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ປສ຺ສໍ ວາ ອາຫ ‘ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ອິຕິ ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ນ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ປິສຸຓໍ ວາຈໍ ປຫາຍ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ – ນ ອິໂຕ ສຸຕ຺ວາ ອມຸຕ຺ຣ ອກ຺ຂາຕາ ອິເມສໍ ເຠທາຍ, ອມຸຕ຺ຣ ວາ ສຸຕ຺ວາ ນ ອິເມສໍ ອກ຺ຂາຕາ ອມູສໍ ເຠທາຍ. ອິຕິ ຠິນ຺ນານໍ ວາ ສນ຺ຘາຕາ ສຫິຕານໍ ວາ ອນຸປ຺ປທາຕາ ສມຄ຺ຄາຣາໂມ ສມຄ຺ຄຣໂຕ ສມຄ຺ຄນນ຺ທິໍ, ສມຄ຺ຄກຣຓິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ຜຣຸສໍ ວາຈໍ ປຫາຍ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ. ຍາ ສາ ວາຈາ ເນລາ ກຓ຺ຓສຸຂາ ເປມນີຍາ ຫທຍງ຺ຄມາ ໂປຣີ ພຫຸຊນກນ຺ຕາ ພຫຸຊນມນາປາ, ຕຖາຣູປິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ສມ຺ຜປ຺ປລາປໍ ປຫາຍ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ ກາລວາທີ ຠູຕວາທີ ອຕ຺ຖວາທີ ຘມ຺ມວາທີ ວິນຍວາທີ, ນິຘານວຕິໍ ວາຈໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕິ ກາເລນ ສາປເທສໍ ປຣິຍນ຺ຕວຕິໍ ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ. ຍໍ ຕໍ ປຣສ຺ສ ປຣວິຕ຺ຕູປກຣຓໍ ຕໍ ອນຠິຊ຺ຌາຕາ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ວຕ, ຍໍ ປຣສ຺ສ ຕໍ ມມສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ອປ຺ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ – ‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ອເວຣາ ໂຫນ຺ຕຸ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາ ອນີຆາ, ສຸຂີ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣນ຺ຕູ’ຕິ.

‘‘ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ ອວິປຣີຕທສ຺ສໂນ – ‘ອຕ຺ຖິ ທິນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິ ຍິຏ຺ຐໍ…ເປ… ເຍ ອິມຎ຺ຈ ໂລກໍ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ຕິວິຘກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຓ຺ຓໂກ ມຓິ ອຸທ຺ຘໍຂິຕ຺ໂຕ ເຍນ ເຍເນວ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍເຍວ ປຕິຏ຺ຐາຕິ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ. [ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ອຏ຺ຐມສຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເອຕ຺ເຖວ ປຣິຍາປນ຺ນໍ ວິຍ ສໍວຓ຺ຓນາ ທິສ຺ສຕິ]

໘. ທຸຕິຍສຎ຺ເຈຕນິກສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໘. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ທຸກ຺ຂຸທ຺ຣຍາ ທຸກ຺ຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ຕິວິຘ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕ…ເປ… ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສນ຺ໂທສພ຺ຍາປຕ຺ຕິ ອກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວິຘາ ມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ ກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸຂຸທ຺ຣຍາ ສຸຂວິປາກາ ໂຫຕິ.

‘‘ຕິວິຘກາຍກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘວຈີກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິ…ເປ… ຕິວິຘມໂນກມ຺ມນ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິກຸສລສຎ຺ເຈຕນິກາເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ…. [ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ. (ສ຺ຍາ. ກ.) ຕຖາ ສຕິ ‘‘ນາຫໍ ຠິກ຺ຂເວ ສຎ຺ເຈຕນິການ’’ ມິຈ຺ຈາທິນາ ວຸຈ຺ຈມານວຈເນນ ສຫ ເອກສຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ເປຍ຺ຍາເລນ ປນ ປຸຣິມສຸຕ຺ເຕ ວິຍ ນິຄມນໍ ທສ຺ສິຕໍ] ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກຣຊກາຍສຸຕ຺ຕໍ

໒໑໙. ‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ພ຺ຍນ຺ຕີຠາວໍ ວທາມິ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຸປປຊ຺ເຊ ວາ ອປເຣ ວາ ປຣິຍາເຍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ເຈຕນິການໍ ກມ຺ມານໍ ກຕານໍ ອຸປຈິຕານໍ ອປ຺ປຏິສໍເວທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ວທາມິ.

‘‘ສ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສາວໂກ ເອວໍ ວິຄຕາຠິຊ຺ໂຌ ວິຄຕພ຺ຍາປາໂທ ອສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ສມ຺ປຊາໂນ ປຏິສ຺ສໂຕ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ ຕຖາ ທຸຕິຍໍ ຕຖາ ຕຕິຍໍ ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ [ຈຕຸຕ຺ຖິໍ (?)]. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ເມ ອິທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ ອຠາວິຕໍ, ເອຕຣຫິ ປນ ເມ ອິທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ສຸຠາວິຕໍ. ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ປມາຓກຕໍ ກມ຺ມໍ, ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວສິສ຺ສຕິ ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຫຣຕຄ຺ເຄ ເຈ ໂສ ອຍໍ [ເຈ ອຍໍ (ສ຺ຍາ.)] ກຸມາໂຣ ເມຕ຺ຕໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ໂຂ [ອປິ ນຸ ໂສ (?)] ປາປກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອກໂຣນ຺ຕໍ ໂຂ ປນ ປາປກມ຺ມໍ ອປິ ນຸ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ອກໂຣນ຺ຕຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ປາປກມ຺ມໍ ກຸໂຕ ທຸກ຺ຂໍ ຜຸສິສ຺ສຕີ’’ຕິ!

‘‘ຠາເວຕພ຺ພາ ໂຂ ປນາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິເສນ ວາ. ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ນາຍໍ ກາໂຍ ອາທາຍ ຄມນີໂຍ. ຈິຕ຺ຕນ຺ຕໂຣ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຈ຺ໂຈ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ຍໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ກິຎ຺ຈິ ປຸພ຺ເພ ອິມິນາ ກຣຊກາເຍນ ປາປກມ຺ມໍ ກຕໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ອິຘ ເວທນີຍໍ; ນ ຕໍ ອນຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອນາຄາມິຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ອິຘ ປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ.

‘‘ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ ຕຖາ ທຸຕິຍໍ ຕຖາ ຕຕິຍໍ ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ.

‘‘ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ເມ ອິທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ ອຠາວິຕໍ, ເອຕຣຫິ ປນ ເມ ອິທໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປມາຓໍ ສຸຠາວິຕໍ. ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ປມາຓກຕໍ ກມ຺ມໍ, ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວສິສ຺ສຕິ ນ ຕໍ ຕຕ຺ຣາວຕິຏ຺ຐຕີ’ຕິ.

‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຫຣຕຄ຺ເຄ ເຈ ໂສ ອຍໍ ກຸມາໂຣ ອຸເປກ຺ຂໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ອປິ ນຸ ໂຂ ປາປກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’.

‘‘ອກໂຣນ຺ຕໍ ໂຂ ປນ ປາປກມ຺ມໍ ອປິ ນຸ ໂຂ ທຸກ຺ຂໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ອກໂຣນ຺ຕຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ປາປກມ຺ມໍ ກຸໂຕ ທຸກ຺ຂໍ ຜຸສິສ຺ສຕີ’’ຕິ!

‘‘ຠາເວຕພ຺ພາ ໂຂ ປນາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິເສນ ວາ. ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ນາຍໍ ກາໂຍ ອາທາຍ ຄມນີໂຍ. ຈິຕ຺ຕນ຺ຕໂຣ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຈ຺ໂຈ. ໂສ ເອວໍ ປຊານາຕິ – ‘ຍໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ກິຎ຺ຈິ ປຸພ຺ເພ ອິມິນາ ກຣຊກາເຍນ ປາປກມ຺ມໍ ກຕໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ອິຘ ເວທນີຍໍ; ນ ຕໍ ອນຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວໍ ຠາວິຕາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸເປກ຺ຂາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອນາຄາມິຕາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ອິຘ ປຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຕ຺ຕຣິ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌໂຕ’’ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ອຘມ຺ມຈຣິຍາສຸຕ຺ຕໍ

໒໒໐. [ອ. ນິ. ໒.໑໖] ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາເຫຕຸ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ໂກ ປນ, ໂຠ ໂຄຕມ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ ເຍນມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາເຫຕຸ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ ອິມສ຺ສ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານາມິ. ສາຘຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຕຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ ຍຖາຫໍ ອິມສ຺ສ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊາເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຕິວິຘາ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກາເຍນ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມນສາ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ກາເຍນ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ກາເຍນ ອຘມ຺ມຈຣິຍາ ວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ອຘມ຺ມຈຣິຍາ ວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ມນສາ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ມນສາ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ອຘມ຺ມຈຣິຍາວິສມຈຣິຍາເຫຕຸ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ.

‘‘ຕິວິຘາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກາເຍນ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ; ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ; ຕິວິຘາ ມນສາ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ກາເຍນ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ກາເຍນ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຈຕຸພ຺ພິຘາ ວາຈາຍ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ມນສາ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ເອວໍ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕິວິຘາ ມນສາ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ຘມ຺ມຈຣິຍາສມຈຣິຍາເຫຕຸ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ໂຠ ໂຄຕມ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ກຣຊກາຍວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

(໒໒) ໒. ສາມຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ

໒໒໑. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທສຫິ? ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ.

໒໒໒. ‘‘ວີສຕິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ວີສຕິຍາ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທາເນ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາເຣ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາເທ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາເປ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີສຕິຍາ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ວີສຕິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ວີສຕິຍາ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອນຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີສຕິຍາ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ.

໒໒໓. ‘‘ຕິໍສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ຕິໍສາຍ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປຕິ, ປາຓາຕິປາເຕ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທາເນ ສມາທເປຕິ, ອທິນ຺ນາທາເນ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາເຣ ສມາທເປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາເຣ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາເທ ສມາທເປຕິ, ມຸສາວາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາເປ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາເປ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ, ພ຺ຍາປາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິໍສາຍ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ຕິໍສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ຕິໍສາຍ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອນຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ, ອພ຺ຍາປາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິໍສາຍ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ.

໒໒໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປຕິ, ປາຓາຕິປາເຕ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທາເນ ສມາທເປຕິ, ອທິນ຺ນາທາເນ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາເຣ ສມາທເປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາເຣ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາເທ ສມາທເປຕິ, ມຸສາວາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສວາໂຈ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ສມາທເປຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປີ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາເປ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາເປ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ, ພ຺ຍາປາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ.

‘‘ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ? ອຕ຺ຕນາ ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ປິສຸຓາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມາທເປຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ຜຣຸສາຍ ວາຈາຍ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ປຏິວິຣໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ສມ຺ຜປ຺ປລາປາ ເວຣມຓິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອນຠິຊ຺ຌາຍ ສມາທເປຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອນຠິຊ຺ຌາຍ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ອພ຺ຍາປາເທ ສມາທເປຕິ, ອພ຺ຍາປາເທ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປາທສ຺ສ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ; ອຕ຺ຕນາ ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ປຣຎ຺ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ສມາທເປຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ສມນຸຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ.

໒໒໕-໒໒໘. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂຕໍ ອຸປຫຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣຕິ…ເປ… ອກ຺ຂຕໍ ອນຸປຫຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣຕິ…ເປ… ວີສຕິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕິໍສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂຕໍ ອຸປຫຕໍ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິຫຣຕິ…ເປ….

໒໒໙-໒໓໒. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິເຘກຈ຺ໂຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ອິເຘກຈ຺ໂຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ວີສຕິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕິໍສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ,…ເປ… ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອິເຘກຈ຺ໂຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ…ເປ… ອິເຘກຈ຺ໂຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ’’.

໒໓໓-໒໓໖. ‘‘ທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພາໂລ ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ປຓ຺ຑິໂຕ ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ວີສຕິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕິໍສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ພາໂລ ເວທິຕພ຺ໂພ…ເປ… ປຓ຺ຑິໂຕ ເວທິຕພ຺ໂພ …ເປ… ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣີສາຍ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຓ຺ຑິໂຕ ເວທິຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ສາມຎ຺ຎວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໒໓. ຣາຄເປຍ຺ຍາລໍ

໒໓໗. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທສ? ອສຸຠສຎ຺ຎາ, ມຣຓສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນິຈ຺ເຈ ທຸກ຺ຂສຎ຺ຎາ, ທຸກ຺ເຂ ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ປຫານສຎ຺ຎາ, ວິຣາຄສຎ຺ຎາ, ນິໂຣຘສຎ຺ຎາ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

໒໓໘. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທສ? ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ອາຫາເຣ ປຏິກູລສຎ຺ຎາ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຠິຣຕສຎ຺ຎາ, ອຏ຺ຐິກສຎ຺ຎາ, ປຸຬວກສຎ຺ຎາ [ປຸລວກສຎ຺ຎາ (ສີ.) ປຸຬຸວກສຎ຺ຎາ (ກ.)], ວິນີລກສຎ຺ຎາ, ວິປຸພ຺ພກສຎ຺ຎາ, ວິຈ຺ຉິທ຺ທກສຎ຺ຎາ, ອຸທ຺ຘຸມາຕກສຎ຺ຎາ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

໒໓໙. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທສ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາຎາຓໍ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

໒໔໐-໒໖໖. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ… ປຫານາຍ… ຂຍາຍ… ວຍາຍ… ວິຣາຄາຍ… ນິໂຣຘາຍ… ( ) [(ອຸປສມາຍ) (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ອຎ຺ເຎສໍ ປນ ນິປາຕານໍ ປຣິໂຍສາເນ ອິທໍ ປທໍ ນ ທິສ຺ສຕິ] ຈາຄາຍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ…ເປ… ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

໒໖໗-໗໔໖. ‘‘ໂທສສ຺ສ …ເປ… ໂມຫສ຺ສ… ໂກຘສ຺ສ… ອຸປນາຫສ຺ສ… ມກ຺ຂສ຺ສ… ປຬາສສ຺ສ… ອິສ຺ສາຍ… ມຈ຺ຉຣິຍສ຺ສ… ມາຍາຍ… ສາເຐຍ຺ຍສ຺ສ… ຖມ຺ຠສ຺ສ… ສາຣມ຺ຠສ຺ສ… ມານສ຺ສ… ອຕິມານສ຺ສ… ມທສ຺ສ… ປມາທສ຺ສ ປຣິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ… ປຫານາຍ … ຂຍາຍ… ວຍາຍ… ວິຣາຄາຍ… ນິໂຣຘາຍ… ( ) [(ອຸປສມາຍ) (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ອຎ຺ເຎສໍ ປນ ນິປາຕານໍ ປຣິໂຍສາເນ ອິທໍ ປທໍ ນ ທິສ຺ສຕິ] ຈາຄາຍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ…ເປ… ອິເມ ທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ຣາຄເປຍ຺ຍາລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ທສກນິປາຕປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.