ມູລ > ສຸຕ຺ຕປິຏກ > ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣນິກາຍ

໑. [ອ. ນິ. ໑໐.໑] ເອວໍ ¶ ¶ ເມ ສຸຕໍ – ເອກໍ ¶ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິມຕ຺ຖິຍານິ, ຠນ຺ເຕ, ກຸສລານິ ສີລານິ ກິມານິສໍສານີ’’ຕິ? ‘‘ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານີ’’ຕິ.

‘‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ¶ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’? ‘‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ’’.

‘‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສໍ’’? ‘‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສໍ’’.

‘‘ປີຕິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍາ ກິມານິສໍສາ’’? ‘‘ປີຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ’’.

‘‘ປສ຺ສທ຺ຘິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍາ ກິມານິສໍສາ’’? ‘‘ປສ຺ສທ຺ຘິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ’’.

‘‘ສຸຂໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສໍ’’? ‘‘ສຸຂໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສໍ’’.

‘‘ສມາຘິ ¶ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’? ‘‘ສມາຘິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ’’ ¶ .

‘‘ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍໍ ກິມານິສໍສໍ’’? ‘‘ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ນິພ຺ພິທຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທານິສໍສໍ’’.

‘‘ນິພ຺ພິທາ, ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິຍາ ກິມານິສໍສາ’’? ‘‘ນິພ຺ພິທາ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ວິຣາຄຕ຺ຖາ ວິຣາຄານິສໍສາ ¶ ’’.

‘‘ວິຣາໂຄ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກິມຕ຺ຖິໂຍ ກິມານິສໍໂສ’’? ‘‘ວິຣາໂຄ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານິ, ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ¶ ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ, ປາໂມຊ຺ຊໍ ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສໍ, ປີຕິ ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ, ປສ຺ສທ຺ຘິ ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ, ສຸຂໍ ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສໍ, ສມາຘິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ນິພ຺ພິທຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທານິສໍສໍ, ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄຕ຺ຖາ ວິຣາຄານິສໍສາ, ວິຣາໂຄ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ. ອິຕິ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອຄ຺ຄາຍ ປເຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໒. [ອ. ນິ. ໑໐.໒] ‘‘ສີລວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ອວິປ຺ປຏິສາຣິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ອວິປ຺ປຏິສາຣິສ຺ສ ປາໂມຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ປມຸທິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ປີຕິ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ.

‘‘ປີຕິມນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ກາໂຍ ເມ ¶ ປສ຺ສມ຺ຠຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ.

‘‘ປສ຺ສທ຺ຘກາຍສ຺ສ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ສຸຂໍ ເວທິຍາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ.

‘‘ສຸຂິໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ຈິຕ຺ຕໍ ເມ ສມາຘິຍຕູ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ.

‘‘ສມາຫິຕສ຺ສ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ຍຖາຠູຕໍ ຊານາມິ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ສມາຫິໂຕ ຍຖາຠູຕໍ ຊານາຕິ ປສ຺ສຕິ.

‘‘ຍຖາຠູຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ນິພ຺ພິນ຺ທາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຍຖາຠູຕໍ ຊານໍ ປສ຺ສໍ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ.

‘‘ນິພ຺ພິນ຺ນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ວິຣຊ຺ຊາມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ວິຣຊ຺ຊຕິ.

‘‘ວິຣຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ເຈຕນາຍ ກຣຓີຍໍ – ‘ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ສຈ຺ຉິກໂຣມີ’ຕິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ວິຣຕ຺ໂຕ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕິ.

‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຣາໂຄ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ, ນິພ຺ພິທາ ວິຣາຄຕ຺ຖາ ວິຣາຄານິສໍສາ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ ນິພ຺ພິທຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພິທານິສໍສໍ, ສມາຘິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນຕ຺ໂຖ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນານິສໍໂສ, ສຸຂໍ ສມາຘຕ຺ຖໍ ສມາຘານິສໍສໍ, ປສ຺ສທ຺ຘິ ສຸຂຕ຺ຖາ ສຸຂານິສໍສາ, ປີຕິ ປສ຺ສທ຺ຘຕ຺ຖາ ປສ຺ສທ຺ຘານິສໍສາ, ປາໂມຊ຺ຊໍ ປີຕຕ຺ຖໍ ປີຕານິສໍສໍ, ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ປາໂມຊ຺ຊຕ຺ໂຖ ປາໂມຊ຺ຊານິສໍໂສ, ກຸສລານິ ສີລານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣຕ຺ຖານິ ອວິປ຺ປຏິສາຣານິສໍສານິ. ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຘມ຺ເມ ¶ ອຠິສນ຺ເທນ຺ຕິ, ຘມ຺ມາ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ ອປາຣາ ປາຣໍ ຄມນາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. [ອ. ນິ. ໕.໒໔; ໑໐.໓] ‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ. ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປາໂມຊ຺ຊວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປີຕິ. ປີຕິຍາ ອສຕິ ປີຕິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ. ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ¶ ປສ຺ສທ຺ຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ¶ ໂຫຕິ ສຸຂໍ. ສຸເຂ ອສຕິ ສຸຂວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ. ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ອສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ. ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ອສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ¶ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ. ນິພ຺ພິທາຍ ອສຕິ ນິພ຺ພິທາວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ. ວິຣາເຄ ອສຕິ ວິຣາຄວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສວິປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ເຊ ສຕິ ປາໂມຊ຺ຊສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປີຕິ, ປີຕິຍາ ສຕິ ປີຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ, ສຸເຂ ສຕິ ສຸຂສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທາຍ ສຕິ ນິພ຺ພິທາສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ, ວິຣາເຄ ສຕິ ວິຣາຄສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ຕຕ຺ຣ ¶ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ [ຠິກ຺ຂໂວຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.) ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອ. ນິ. ໑໐.໔]. ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ¶ , ອາວຸໂສ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປາໂມຊ຺ຊວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປີຕິ, ປີຕິຍາ ອສຕິ ປີຕິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ, ສຸເຂ ອສຕິ ສຸຂວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ອສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ອສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ ¶ , ນິພ຺ພິທາຍ ອສຕິ ນິພ຺ພິທາວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ, ວິຣາເຄ ອສຕິ ວິຣາຄວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສວິປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ນ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ອາວຸໂສ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ເຊ ສຕິ ປາໂມຊ຺ຊສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປີຕິ, ປີຕິຍາ ສຕິ ປີຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ, ສຸເຂ ສຕິ ສຸຂສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທາຍ ສຕິ ນິພ຺ພິທາສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ¶ ¶ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ, ວິຣາເຄ ສຕິ ວິຣາຄສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ¶ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. [ອ. ນິ. ໑໐.໕] ຕຕ຺ຣ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ…ເປ… ‘‘ທຸສ຺ສີລສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ອສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ເຊ ອສຕິ ປາໂມຊ຺ຊວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປີຕິ, ປີຕິຍາ ອສຕິ ປີຕິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ອສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ, ສຸເຂ ອສຕິ ສຸຂວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ອສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ອສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທາຍ ອສຕິ ນິພ຺ພິທາວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິໂສ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ, ວິຣາເຄ ອສຕິ ວິຣາຄວິປນ຺ນສ຺ສ ຫຕູປນິສໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ສີລວໂຕ, ອາວຸໂສ, ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ, ປາໂມຊ຺ເຊ ສຕິ ປາໂມຊ຺ຊສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ¶ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ປີຕິ, ປີຕິຍາ ສຕິ ປີຕິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ¶ ໂຫຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິ, ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ສຕິ ປສ຺ສທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສຸຂໍ, ສຸເຂ ສຕິ ສຸຂສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ¶ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສມ຺ມາສມາຘິ, ສມ຺ມາສມາຘິມ຺ຫິ ສຕິ ສມ຺ມາສມາຘິສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນໍ, ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສເນ ສຕິ ຍຖາຠູຕຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພິທາ, ນິພ຺ພິທາຍ ສຕິ ນິພ຺ພິທາສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ວິຣາໂຄ, ວິຣາເຄ ສຕິ ວິຣາຄສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນໍ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອາວຸໂສ, ຣຸກ຺ໂຂ ສາຂາປລາສສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປປຏິກາປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ¶ , ຕໂຈປິ… ເຜຄ຺ຄຸປິ… ສາໂຣປິ ປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ອວິປ຺ປຏິສາເຣ ສຕິ ອວິປ຺ປຏິສາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປນິສສມ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປາໂມຊ຺ຊໍ…ເປ… ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ‘‘ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສໂກ ປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາໂທ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ຐານເມຕໍ ອວກາໂສ ຍໍ ໂສ ເອກາທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

ກຕເມສໍ ເອກາທສນ຺ນໍ? ອນຘິຄຕໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຘິຄຕາ ປຣິຫາຍຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນ ໂວທາຍນ຺ຕິ, ສທ຺ຘມ຺ເມສຸ ວາ ອຘິມານິໂກ ໂຫຕິ, ອນຠິຣໂຕ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ, ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ສໍກິລິຏ຺ຐໍ ¶ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂໍ ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕຕິ, ຄາຬ຺ຫໍ ວາ ໂຣຄາຕງ຺ກໍ ຜຸສຕິ, ອຸມ຺ມາທໍ ວາ ປາປຸຓາຕິ ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂປໍ ວາ, ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ – ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສໂກ ປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາໂທ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ຐານເມຕໍ ອວກາໂສ ຍໍ ໂສ ອິເມສໍ ເອກາທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. [( ) ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປາໂຐ ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນ ທິສ຺ສຕິ]

‘‘ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສໂກ ປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາໂທ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ອຏ຺ຐານເມຕໍ ອນວກາໂສ ຍໍ ໂສ ເອກາທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

ກຕເມສໍ ¶ ເອກາທສນ຺ນໍ? ອນຘິຄຕໍ ນາຘິຄຈ຺ຉຕິ, ອຘິຄຕາ ປຣິຫາຍຕິ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ນ ໂວທາຍນ຺ຕິ, ສທ຺ຘມ຺ເມສຸ ວາ ອຘິມານິໂກ ໂຫຕິ, ອນຠິຣໂຕ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ, ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ສໍກິລິຏ຺ຐໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ສິກ຺ຂໍ ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕຕິ, ຄາຬ຺ຫໍ ວາ ໂຣຄາຕງ຺ກໍ ຜຸສຕິ, ອຸມ຺ມາທໍ ວາ ປາປຸຓາຕິ ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂປໍ ວາ, ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ¶ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ – ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສໂກ ປຣິຠາສໂກ ອຣິຍູປວາໂທ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ, ອຏ຺ຐານເມຕໍ ອນວກາໂສ ຍໍ ໂສ ອິເມສໍ ເອກາທສນ຺ນໍ ພ຺ຍສນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຍສນໍ ນ ນິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອຖ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາຕິ?

‘‘ສິຍາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ¶ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ ¶ , ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ¶ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ¶ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາຕິ.

‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ¶ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ¶ ກຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ ¶ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ສຎ຺ຎີ ປນ ອສ຺ສາຕິ. ‘‘ສິຍາ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ¶ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ ¶ , ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ! ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສາວກສ຺ສ ຈ ອຕ຺ເຖນ ອຕ຺ໂຖ ພ຺ຍຎ຺ຊເນນ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສຕິ ສເມສ຺ສຕິ ນ ວິຄ຺ຄຍ຺ຫິສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ອຄ຺ຄປທສ຺ມິໍ! ອິທານາຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ¶ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອປຸຈ຺ຉິໍ. ຠຄວາປິ ເມ ເອເຕຫິ ອກ຺ຂເຣຫິ ເອເຕຫິ ປເທຫິ ເອເຕຫິ ພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ພ຺ຍາກາສິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ. ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອາວຸໂສ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ອາວຸໂສ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຕ຺ຖຸ ເຈວ ສາວກສ຺ສ ຈ ອຕ຺ເຖນ ອຕ຺ໂຖ ພ຺ຍຎ຺ຊເນນ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສຕິ ສເມສ຺ສຕິ ນ ວິຄ຺ຄຍ຺ຫິສ຺ສຕິ, ຍທິທໍ ອຄ຺ຄປທສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ! ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ ¶ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣູປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ໂສຕໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ສທ຺ທໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ¶ ຆານໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຄນ຺ຘໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຊິວ຺ຫໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣສໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ກາຍໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ປຖວິໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ເຕຊໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ວາຍໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ມນສິ ¶ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອິຘໂລກໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ປຣໂລກໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ; ມນສິ ຈ ປນ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ສິຍາ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣູປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ໂສຕໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ສທ຺ທໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຆານໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຄນ຺ຘໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຊິວ຺ຫໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣສໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ກາຍໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ປຖວິໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ເຕຊໍ ມນສິ ¶ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ວາຍໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ອິຘໂລກໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ປຣໂລກໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ; ມນສິ ຈ ປນ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣູປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ¶ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ; ມນສິ ຈ ປນ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ມນສິ ກໂຣຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ນ ຈກ຺ຂຸໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ຣູປໍ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ¶ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນ ມນສິ ກເຣຍ຺ຍ; ມນສິ ຈ ປນ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ນາຕິເກ ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ ¶ . ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສທ຺ໂຘ ເຍນ ¶ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສທ຺ຘໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອາຊານີຍຌາຍິຕໍ ໂຂ, ສທ຺ຘ, ຌາຍ; ມາ ຂຬຸງ຺ກຌາຍິຕໍ [ອາຊານີຍຊ຺ຌາຍິຕໍ ໂຂ ສທ຺ຘ ຌາຍຖ, ມາ ຂຬຸງ຺ກຊ຺ຌາຍິຕໍ (ສີ. ປີ.)]. ກຖຎ຺ຈ, ຂຬຸງ຺ກຌາຍິຕໍ ໂຫຕິ? ອສ຺ສຂຬຸງ຺ໂກ ຫິ ¶ , ສທ຺ຘ, ໂທຓິຍາ ພທ຺ໂຘ [ພນ຺ໂຘ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ‘ຍວສໍ ຍວສ’ນ຺ຕິ ຌາຍຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນ ຫິ, ສທ຺ຘ, ອສ຺ສຂຬຸງ຺ກສ຺ສ ໂທຓິຍາ ພທ຺ຘສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ມໍ ອຊ຺ຊ ອສ຺ສທມ຺ມສາຣຖິ ກາຣຓໍ ກາເຣສ຺ສຕິ, ກິມສ຺ສາຫໍ [ກມ຺ມສ຺ສາຫໍ (ກ.)] ປຏິກໂຣມີ’ຕິ. ໂສ ໂທຓິຍາ ພທ຺ໂຘ ‘ຍວສໍ ຍວສ’ນ຺ຕິ ຌາຍຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ສທ຺ຘ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ປຸຣິສຂຬຸງ຺ໂກ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ກາມຣາຄປເຣເຕນ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ໂສ ກາມຣາຄໍເຍວ ອນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ຌາຍຕິ ປຊ຺ຌາຍຕິ ນິຊ຺ຌາຍຕິ ອວຊ຺ຌາຍຕິ, ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ໂສ ວິຈິກິຈ຺ຉໍເຍວ ອນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ຌາຍຕິ ປຊ຺ຌາຍຕິ ນິຊ຺ຌາຍຕິ ¶ ອວຊ຺ຌາຍຕິ. ໂສ ປຖວິມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ອາປມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ເຕຊມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ວາຍມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ອິຘໂລກມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ປຣໂລກມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ສທ຺ຘ, ປຸຣິສຂຬຸງ຺ກຌາຍິຕໍ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ສທ຺ຘ ¶ , ອາຊານີຍຌາຍິຕໍ ໂຫຕິ? ຠທ຺ໂຣ ຫິ, ສທ຺ຘ, ອສ຺ສາຊານີໂຍ ໂທຓິຍາ ພທ຺ໂຘ ນ ‘ຍວສໍ ຍວສ’ນ຺ຕິ ຌາຍຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຠທ຺ຣສ຺ສ ຫິ, ສທ຺ຘ, ອສ຺ສາຊານີຍສ຺ສ ໂທຓິຍາ ພທ຺ຘສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ມໍ ອຊ຺ຊ ອສ຺ສທມ຺ມສາຣຖິ ກາຣຓໍ ກາເຣສ຺ສຕິ, ກິມສ຺ສາຫໍ ປຏິກໂຣມີ’ຕິ. ໂສ ໂທຓິຍາ ພທ຺ໂຘ ນ ‘ຍວສໍ ຍວສ’ນ຺ຕິ ຌາຍຕິ. ຠທ຺ໂຣ ຫິ, ສທ຺ຘ, ອສ຺ສາຊານີໂຍ ຍຖາ ອິຓໍ ຍຖາ ພນ຺ຘໍ ຍຖາ ຊານິໍ ຍຖາ ກລິໍ ເອວໍ ປໂຕທສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫຣຓໍ ສມນຸປສ຺ສຕິ. ເອວເມວໍ ໂຂ, ສທ຺ຘ, ຠທ຺ໂຣ ປຸຣິສາຊານີໂຍ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ນ ກາມຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ກາມຣາຄປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ກາມຣາຄສ຺ສ ¶ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ, ນ ພ຺ຍາປາທປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ນ ຖິນມິທ຺ຘປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ນ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ… ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປຣິຍຸຏ຺ຐິເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣຕິ ນ ວິຈິກິຈ຺ຉາປເຣເຕນ, ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ຈ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ໂສ ເນວ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາປໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ເຕຊໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ວາຍໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອິຘໂລກໍ ¶ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ປຣໂລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ນ ຌາຍຕິ; ຌາຍຕິ ຈ ປນ. ເອວໍ ¶ ຌາຍິຎ຺ຈ ປນ, ສທ຺ຘ, ຠທ຺ຣໍ ປຸຣິສາຊານີຍໍ ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສປຊາປຕິກາ ອາຣກາວ ນມສ຺ສນ຺ຕິ –

‘‘ນໂມ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;

ຍສ຺ສ ເຕ ນາຠິຊານາມ, ຍມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍສີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ສທ຺ໂຘ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖໍ ຌາຍີ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠທ຺ໂຣ ປຸຣິສາຊານີໂຍ [ປຸຣິສາຊານີໂຍ ຌາຍຕິ, ໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ປຸຣິສາຊານີໂຍ, ໂສ (ກ.)] ເນວ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາປໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ເຕຊໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ວາຍໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ນ ອິຘໂລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ ¶ , ນ ປຣໂລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ນ ຌາຍຕິ; ຌາຍຕິ ຈ ປນ? ກຖໍ ຌາຍິຎ຺ຈ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠທ຺ຣໍ ປຸຣິສາຊານີຍໍ ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສປຊາປຕິກາ ອາຣກາວ ນມສ຺ສນ຺ຕິ –

‘‘ນໂມ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;

ຍສ຺ສ ເຕ ນາຠິຊານາມ, ຍມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍສີ’’ຕິ.

‘‘ອິຘ, ສທ຺ຘ, ຠທ຺ຣສ຺ສ ປຸຣິສາຊານີຍສ຺ສ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎາ ¶ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ¶ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ¶ ໂຫຕິ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕຕ຺ຣາປິ ສຎ຺ຎາ ວິຠູຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ຌາຍີ ໂຂ, ສທ຺ຘ, ຠທ຺ໂຣ ປຸຣິສາຊານີໂຍ ເນວ ປຖວິໍ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ, ຕມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ນ ຌາຍຕິ; ຌາຍຕິ ຈ ປນ. ເອວໍ ຌາຍິຎ຺ຈ ປນ, ສທ຺ຘ, ຠທ຺ຣໍ ປຸຣິສາຊານີຍໍ ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ ສປຊາປຕິກາ ອາຣກາວ ນມສ຺ສນ຺ຕິ –

‘‘ນໂມ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;

ຍສ຺ສ ເຕ ນາຠິຊານາມ, ຍມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍສີ’’ຕິ. ນວມໍ;

໑໐. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ໂມຣນິວາເປ ປຣິພ຺ພາຊກາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ¶ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອເສເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ, ອເສເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ¶ , ອເສເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ – ອິເມຫິ, ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ ¶ ? ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍນ, ອາເທສນາປາຏິຫາຣິເຍນ, ອນຸສາສນີປາຏິຫາຣິເຍນ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ¶ ໂຫຕິ, ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ, ສມ຺ມາຎາເຓນ, ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕິຍາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ.

‘‘ທ຺ວີຫິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕເມຫິ ທ຺ວີຫິ? ວິຊ຺ຊາຍ, ຈຣເຓນ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຈ຺ຈນ຺ຕນິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໂຍຄກ຺ເຂມີ ອຈ຺ຈນ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ອຈ຺ຈນ຺ຕປຣິໂຍສາໂນ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ເປສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນງ຺ກຸມາເຣນ ຄາຖາ ຠາສິຕາ –

‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ ຊເນຕສ຺ມິໍ, ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ໂສ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມານຸເສ’’ຕິ [ທີ. ນິ. ໑.໒໗໗; ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໒; ໒.໒໔໕].

‘‘ສາ ໂຂ ປເນສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນງ຺ກຸມາເຣນ ຄາຖາ ຠາສິຕາ ສຸຠາສິຕາ, ໂນ ທຸພ຺ຠາສິຕາ; ອຕ຺ຖສໍຫິຕາ ¶ , ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕາ; ອນຸມຕາ ມຍາ. ອຫມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວທາມິ –

‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ¶ ເສຏ຺ໂຐ ຊເນຕສ຺ມິໍ, ເຍ ໂຄຕ຺ຕປຏິສາຣິໂນ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ໂສ ເສຏ຺ໂຐ ເທວມານຸເສ’’ຕິ. ທສມໍ;

ນິສ຺ສຍວຄ຺ໂຄ [ນິສ຺ສາຍວຄ຺ໂຄ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປຐໂມ.

ກິມຕ຺ຖິຍາ ¶ ເຈຕນາ ຕໂຍ, ອຸປນິສາ ພ຺ຍສເນນ ຈ;

ທ຺ເວ ສຎ຺ຎາ ມນສິກາໂຣ, ສທ຺ໂຘ ໂມຣນິວາປກນ຺ຕິ.

໑໑. ເອກໍ ¶ ¶ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ – ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ – ‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ [ເກນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ¶ ສາຘຸ, ມຫານາມ! ເອຕໍ ໂຂ, ມຫານາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ – ‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’’’ນ຺ຕິ? ສທ຺ໂຘ ໂຂ, ມຫານາມ, ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ອສ຺ສທ຺ໂຘ; ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ກຸສີໂຕ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ¶ , ໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ; ສມາຫິໂຕ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ອສມາຫິໂຕ; ປຎ຺ຎວາ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ. ອິເມສຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຉ ຘມ຺ເມ ອຸຕ຺ຕຣິ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຠາເວຍ຺ຍາສິ. [ອ. ນິ. ໖.໑໐] ‘‘ອິຘ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ຕຖາຄຕໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ¶ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ຕຖາຄຕໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ¶ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຕຖາຄຕໍ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ [ໂອປນຍິໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຘມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ຘມ຺ມານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ສງ຺ຆໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ອຸຊຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຎາຍປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ¶ ສາວກສງ຺ໂຆ, ສາມີຈິປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ, ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ, ເອສ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສາ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ສງ຺ຆໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆໍ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ¶ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ສງ຺ຆານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ອຕ຺ຕໂນ ສີລານິ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ ອຂຓ຺ຑານິ ອຈ຺ຉິທ຺ທານິ ອສພລານິ ອກມ຺ມາສານິ ຠຸຊິສ຺ສານິ ວິຎ຺ຎຸປ຺ປສຕ຺ຖານິ ອປຣາມຏ຺ຐານິ ສມາຘິສໍວຕ຺ຕນິການິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ສີລໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ¶ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ¶ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ສີລໍ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ສີລານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ອຕ຺ຕໂນ ຈາຄໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ໂຍຫໍ ມຈ຺ເຉຣມລປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຊາຍ ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສາມິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ ¶ , ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ຈາຄໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຈາຄໍ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ຈາຄານຸສ຺ສຕິໍ ¶ ຠາເວຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ເທວຕາ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ສນ຺ຕິ ເທວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ຕາວຕິໍສາ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ຍາມາ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ຕຸສິຕາ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ນິມ຺ມານຣຕິໂນ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕິໂນ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ, ສນ຺ຕິ ເທວາ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ. ຍຖາຣູປາຍ ¶ ສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ ¶ , ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປາ ສທ຺ຘາ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູເປນ ສີເລນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປໍ ສີລໍ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູເປນ ສຸເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປໍ ສຸຕໍ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູເປນ ຈາເຄນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູໂປ ຈາໂຄ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູປາຍ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປາ ປຎ຺ຎາ ສໍວິຊ຺ຊຕີ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ຕາສຎ຺ຈ ເທວຕານໍ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈ ຈາຄຎ຺ຈ ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ເທວຕາ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອຍໍ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ວິສມຄຕາຍ ປຊາຍ ສມປ຺ປຕ຺ໂຕ ¶ ວິຫຣຕິ, ສພ຺ຍາປຊ຺ຊາຍ ປຊາຍ ອພ຺ຍາປຊ຺ໂຊ ວິຫຣຕິ, ຘມ຺ມໂສຕສມາປນ຺ໂນ ເທວຕານຸສ຺ສຕິໍ ຠາເວຕີ’’ຕິ. ປຐມໍ.

໑໒. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຄິລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ ອຈິຣວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຄລຎ຺ຎາ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ – ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ¶ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ – ‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ¶ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ມຫານາມ! ເອຕໍ ໂຂ, ມຫານາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ – ‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ? ສທ຺ໂຘ ໂຂ, ມຫານາມ, ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ອສ຺ສທ຺ໂຘ; ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ກຸສີໂຕ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ; ສມາຫິໂຕ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ ¶ , ໂນ ອສມາຫິໂຕ; ປຎ຺ຎວາ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ. ອິເມສຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຉ ຘມ຺ເມ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ.

[ອ. ນິ. ໖.໙] ‘‘ອິຘ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ຕຖາຄຕໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ…ເປ… ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ຕຖາຄຕໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ຕຖາຄຕໍ ¶ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອິມໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຕິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ຐິໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ນິສິນ຺ໂນປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ສຍາໂນປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ປຸຕ຺ຕສມ຺ພາຘສຍນໍ ອຊ຺ຌາວສນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ.

‘‘ປຸນ ¶ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ…ເປ… ສງ຺ຆໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ…ເປ… ອຕ຺ຕໂນ ສີລານິ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ…ເປ… ອຕ຺ຕໂນ ຈາຄໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ…ເປ… ເທວຕາ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ສນ຺ຕິ ເທວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ…ເປ… ສນ຺ຕິ ເທວາ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ. ຍຖາຣູປາຍ ສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປາ ສທ຺ຘາ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຍຖາຣູເປນ ສີເລນ… ສຸເຕນ… ຈາເຄນ… ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ຕາ ເທວຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ ຕຕ຺ຖູປປນ຺ນາ ¶ , ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕຖາຣູປາ ປຎ຺ຎາ ສໍວິຊ຺ຊຕີ’ຕິ. ຍສ຺ມິໍ, ມຫານາມ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ຕາສຎ຺ຈ ເທວຕານໍ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈ ¶ ຈາຄຎ຺ຈ ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເນວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ; ອຸຊຸຄຕເມວສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ເທວຕາ ອາຣພ຺ຠ. ອຸຊຸຄຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຂ ປນ, ມຫານາມ, ອຣິຍສາວໂກ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ປມຸທິຕສ຺ສ ປີຕິ ຊາຍຕິ, ປີຕິມນສ຺ສ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາໂຍ ສຸຂໍ ເວທິຍຕິ, ສຸຂິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ. ອິມໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ເທວຕານຸສ຺ສຕິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ຐິໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ນິສິນ຺ໂນປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ສຍາໂນປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສິ, ປຸຕ຺ຕສມ຺ພາຘສຍນໍ ອຊ຺ຌາວສນ຺ໂຕປິ ຠາເວຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໑໓. ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ [ອໂຫສິ (ກ.)].

ອສ຺ໂສສິ ¶ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ທິຍສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ¶ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫມ຺ປິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ. ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມນ຺ຕຎ຺ເຈວ ອຘິຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ, ຠຄວນ຺ຕຎ຺ຈ ລຈ຺ຉາມິ ກາເລນ ກາລໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ [ອຸປຄຎ຺ຉິ (ສີ. ປີ.)]. ນນ຺ທິໂຍປິ ໂຂ ສກ຺ໂກ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ. ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມນ຺ຕຎ຺ເຈວ ອຘິຏ຺ຐາສິ ¶ [ອຘິຏ຺ຐາຍ (ສ຺ຍາ.), ອຘິຏ຺ຐາຕິ (ກ.)], ຠຄວນ຺ຕຎ຺ຈ ລຠິ [ລຈ຺ຉຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ກາເລນ ກາລໍ ທສ຺ສນາຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ – ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ‘ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ ¶ – ‘ສມ຺ພຫຸລາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ນິຏ຺ຐິຕຈີວໂຣ ຠຄວາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ນນ຺ທິຍ! ເອຕໍ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ – ‘ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ນານາວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕໍ ເກນສ຺ສ ວິຫາເຣນ ວິຫາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ? ສທ຺ໂຘ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ອສ຺ສທ຺ໂຘ; ສີລວາ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ທຸສ຺ສີໂລ; ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ກຸສີໂຕ; ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ; ສມາຫິໂຕ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ອສມາຫິໂຕ; ປຎ຺ຎວາ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ໂນ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ. ອິເມສຸ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຈສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ອິຘ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທິຍ, ຕຖາຄຕໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ອິຕິປິ ¶ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ¶ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ¶ , ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ຕິ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ຕຖາຄຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທິຍ, ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ ສນ຺ທິຏ຺ຐິໂກ ອກາລິໂກ ເອຫິປສ຺ສິໂກ ໂອປເນຍ຺ຍິໂກ ປຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ເວທິຕພ຺ໂພ ວິຎ຺ຎູຫີ’ຕິ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ຘມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທິຍ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ຍສ຺ສ ເມ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕາ ອນຸກມ຺ປກາ ອຕ຺ຖກາມາ ໂອວາທກາ ອນຸສາສກາ’ຕິ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ອາຣພ຺ຠ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທິຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈາຄໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ໂຍຫໍ ມຈ຺ເຉຣມລປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຊາຍ ວິຄຕມລມຈ຺ເຉເຣນ ເຈຕສາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສາມິ ມຸຕ຺ຕຈາໂຄ ¶ ປຍຕປາຓິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຣໂຕ ຍາຈໂຍໂຄ ທານສໍວິຠາຄຣໂຕ’ຕິ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ຈາຄໍ ອາຣພ຺ຠ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ ຕ຺ວໍ, ນນ຺ທິຍ, ເທວຕາ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາສິ – ‘ຍາ ເທວຕາ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ຂານໍ [ກພຬິໍກາຣຠກ຺ຂານໍ (ສີ.), ກພຬີກາຣຠກ຺ຂານໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ເທວຕານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ, ຕາ ກຣຓີຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈຍໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ນນ຺ທິຍ, ຠິກ຺ຂຸ ອສມຍວິມຸຕ຺ໂຕ ກຣຓີຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ນ ສມນຸປສ຺ສຕິ ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈຍໍ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ຍາ ຕາ ເທວຕາ ¶ ອຕິກ຺ກມ຺ເມວ ກພຬີກາຣາຫາຣຠກ຺ຂານໍ ເທວຕານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ນາ, ຕາ ກຣຓີຍໍ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ນ ສມນຸປສ຺ສນ຺ຕິ ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈຍໍ. ອິຕິ ໂຂ ເຕ, ນນ຺ທິຍ, ເທວຕາ ອາຣພ຺ຠ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຕິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ປຊຫເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ນ ອຸປາທິຍຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ນນ຺ທິຍ, ກຸມ຺ໂຠ ນິກ຺ກຸຊ຺ໂຊ [ນິກຸຊ຺ໂຊ (ກ.)] ວມເຕວ ອຸທກໍ, ໂນ ວນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈາວມຕິ [ປຈ຺ຈາມສຕິ (ສ຺ຍາ.)]; ເສຍ຺ຍຖາປິ ວາ ປນ, ນນ຺ທິຍ, ສຸກ຺ເຂ ຕິຓທາເຍ ອຄ຺ຄິ ມຸຕ຺ໂຕ ຑຫຎ຺ເຎວ ຄຈ຺ຉຕິ, ໂນ ທຑ຺ຒໍ ປຈ຺ຈຸທາວຕ຺ຕຕິ ¶ ; ເອວເມວໍ ໂຂ, ນນ຺ທິຍ, ອິເມຫິ ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຣິຍສາວໂກ ປຊຫເຕວ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ນ ອຸປາທິຍຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໑໔. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຠູຕິ ສທ຺ເຘນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຠູຕິໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂກ ນາມາຍໍ [ໂກ ນາໂມ ອຍໍ (ສີ. ກ.), ໂກ ນາມ ອຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ສທ຺ໂຘ ນາມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ສຸທຕ຺ຕສ຺ສ [ສທ຺ຘສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ອຸປາສກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ, ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ.

‘‘ກຈ຺ຈິ ປນາຍໍ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂຸ ສຸທຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ ສທ຺ຘາປທາເນສູ’’ຕິ? ‘‘ເອຕສ຺ສ, ຠຄວາ, ກາໂລ; ເອຕສ຺ສ, ສຸຄຕ, ກາໂລ, ຍໍ ຠຄວາ ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານານິ ຠາເສຍ຺ຍ. ອິທານາຫໍ ຊານິສ຺ສາມິ ຍທິ ວາ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ ສທ຺ຘາປທາເນສຸ ຍທິ ວາ ໂນ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ¶ ຫິ, ສຸຠູຕິ, ສຸຓາຫິ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຫິ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຠູຕິ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ ¶ . ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອິຘ ¶ , ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ…ເປ… ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ; ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ¶ ໂຫຕິ…ເປ… ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ ໂສວຈສ຺ສກຣເຓຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຂໂມ ປທກ຺ຂິຓຄ຺ຄາຫີ ອນຸສາສນິໍ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ ຕຕ຺ຣ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ¶ ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ ຕຕ຺ຣ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ¶ ¶ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ, ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ປຫານາຍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸປສມ຺ປທາຍ ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ. ຍມ຺ປິ ¶ , ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາຣີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ¶ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ; ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ. ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ¶ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ¶ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ, ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ¶ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ¶ ຈປຣໍ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ, ອິທມ຺ປິ, ສຸຠູຕິ, ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ສຸຠູຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍານິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານານິ ຠາສິຕານິ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕານິ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອຍຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸ ເອເຕສຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ¶ ສິກ຺ຂາປເທສຸ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ; ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ.

‘‘ອຍໍ ¶ , ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓສຫາໂຍ ກລ຺ຍາຓສມ຺ປວງ຺ໂກ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸວໂຈ ໂຫຕິ…ເປ… ອນຸສາສນິໍ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຍານິ ຕານິ ¶ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກິໍກຣຓີຍານິ ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ ອນລໂສ ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອລໍ ກາຕຸໍ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກາໂມ ໂຫຕິ ປິຍສມຸທາຫາໂຣ ອຠິຘມ຺ເມ ອຠິວິນເຍ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ວິຫຣຕິ…ເປ… ຖາມວາ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸນ຺ນໍ ຌານານໍ ອາຠິເຈຕສິການໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣານໍ ນິກາມລາຠີ ໂຫຕິ ອກິຈ຺ຉລາຠີ ອກສິຣລາຠີ.

‘‘ອຍໍ ¶ , ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ເອກມ຺ປິ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ…ເປ… ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ…ເປ… ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ.

‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ…ເປ… ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ຍານິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສທ຺ຘສ຺ສ ສທ຺ຘາປທານານິ ຠາສິຕານິ, ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕານິ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອຍຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸ ເອເຕສຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສຸຠູຕິ! ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສຸຠູຕິ, ອິມິນາ ຈ ສທ຺ເຘນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ວິຫເຣຍ຺ຍາສິ. ຍທາ ຈ ຕ຺ວໍ, ສຸຠູຕິ, ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍາສິ ຕຖາຄຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ອິມິນາ ສທ຺ເຘນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍາສິ ຕຖາຄຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໑໕. [ປຏິ. ມ. ໒.໒໒; ມິ. ປ. ໔.໔.໖] ‘‘ເມຕ຺ຕາຍ ¶ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາເສວິຕາຍ ຠາວິຕາຍ ພຫຸລີກຕາຍ ຍານີກຕາຍ ວຕ຺ຖຸກຕາຍ ອນຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິຈິຕາຍ ສຸສມາຣທ຺ຘາຍ ເອກາທສານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ.

ກຕເມ ເອກາທສ? ສຸຂໍ ສຸປຕິ, ສຸຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌຕິ ¶ , ນ ປາປກໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ, ອມນຸສ຺ສານໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ, ເທວຕາ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ນາສ຺ສ ອຄ຺ຄິ ວາ ວິສໍ ວາ ສຕ຺ຖໍ ວາ ກມຕິ, ຕຸວຏໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍຕິ, ມຸຂວຓ຺ໂຓ ວິປ຺ປສີທຕິ, ອສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິ ອປ຺ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ໂຫຕິ. ເມຕ຺ຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອາເສວິຕາຍ ຠາວິຕາຍ ພຫຸລີກຕາຍ ຍານີກຕາຍ ວຕ຺ຖຸກຕາຍ ອນຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິຈິຕາຍ ສຸສມາຣທ຺ຘາຍ ອິເມ ເອກາທສານິສໍສາ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໑໖. ເອກໍ ສມຍໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ເພລຸວຄາມເກ [ເວຬຸວຄາມເກ (ສ຺ຍາ. ກໍ. ກ.)]. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ປາຏລິປຸຕ຺ຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ.

ອຖ ¶ ໂຂ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ເຍນ ກຸກ຺ກຸຏາຣາໂມ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕິ? ທສ຺ສນກາມາ ຫິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອໂສ, ຄຫປຕິ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ເພລຸວຄາມເກ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ປາຏລິປຸຕ຺ເຕ ຕໍ ກຣຓີຍໍ ຕີເຣຕ຺ວາ ເຍນ ເວສາລີ ເພລຸວຄາມໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ¶ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ເອກຘມ຺ໂມ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ¶ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປຣິກ຺ຂີຓາ ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ¶ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ເອກຘມ຺ໂມ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປຣິກ຺ຂີຓາ ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ເອກຘມ຺ໂມ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປຣິກ຺ຂີຓາ ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ ວິວິຈ຺ຈ ອກຸສເລຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສວິຕກ຺ກໍ ສວິຈາຣໍ ວິເວກຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອິທມ຺ປິ ໂຂ ປຐມໍ ຌານໍ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ, ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ¶ ¶ ເອກຘມ຺ໂມ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ອປຣິກ຺ຂີຓາ ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕິ.

‘‘ປຸນ ¶ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຕກ຺ກວິຈາຣານໍ ວູປສມາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມ຺ປສາທນໍ ເຈຕໂສ ເອໂກທິຠາວໍ ອວິຕກ຺ກໍ ອວິຈາຣໍ ສມາຘິຊໍ ປີຕິສຸຂໍ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອິທມ຺ປິ ໂຂ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ¶ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ ປສ຺ສຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ເອກຘມ຺ໂມ ສມ຺ມທກ຺ຂາໂຕ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອວິມຸຕ຺ຕໍ ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ ອປຣິກ຺ຂີຓາ ວາ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ ຕຖາ ທຸຕິຍໍ ຕຖາ ຕຕິຍໍ ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ¶ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ ເມຕ຺ຕາ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຠິສງ຺ຂຕາ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕາ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ…ເປ. ¶ … ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ກຣຸຓາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ມຸທິຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ…ເປ… ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ ¶ ຕຖາ ທຸຕິຍໍ ຕຖາ ຕຕິຍໍ ຕຖາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ. ອິຕິ ອຸທ຺ຘມໂຘ ຕິຣິຍໍ ສພ຺ພຘິ ສພ຺ພຕ຺ຕຕາຍ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ໂລກໍ ອຸເປກ຺ຂາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ວິປຸເລນ ມຫຄ຺ຄເຕນ ອປ຺ປມາເຓນ ອເວເຣນ ອພ຺ຍາປຊ຺ເຊນ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ ອຸເປກ຺ຂາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຠິສງ຺ຂຕາ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕາ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ¶ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ ¶ , ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ…ເປ… ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ຣູປສຎ຺ຎານໍ ສມຕິກ຺ກມາ ປຏິຆສຎ຺ຎານໍ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ ນານຕ຺ຕສຎ຺ຎານໍ ອມນສິກາຣາ ‘ອນນ຺ໂຕ ອາກາໂສ’ຕິ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສມາປຕ຺ຕິ ອຠິສງ຺ຂຕາ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕາ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ¶ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ…ເປ… ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ¶ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພໂສ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ອນນ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາຓ’ນ຺ຕິ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ…ເປ… ສພ຺ພໂສ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ‘ນຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈີ’ຕິ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອິຕິ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂຕິ – ‘ອຍມ຺ປິ ໂຂ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສມາປຕ຺ຕິ ອຠິສງ຺ຂຕາ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕາ’. ‘ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ອຠິສຎ຺ເຈຕຍິຕໍ ຕທນິຈ຺ຈໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’ນ຺ຕິ ປຊານາຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ; ໂນ ເຈ ອາສວານໍ ຂຍໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕເນວ ຘມ຺ມຣາເຄນ ຕາຍ ຘມ຺ມນນ຺ທິຍາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ປຣິກ຺ຂຍາ ໂອປປາຕິໂກ ໂຫຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິນິພ຺ພາຍີ ອນາວຕ຺ຕິຘມ຺ໂມ ຕສ຺ມາ ໂລກາ. ອຍມ຺ປິ ¶ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ເຕນ ຠຄວຕາ ຊານຕາ…ເປ… ອນນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ວາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸປາປຸຓາຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ປຸຣິໂສ ເອກໍ ນິຘິມຸຂໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ສກິເທວ [ສພ຺ພຕ຺ຖປິ ເອວເມວ ທິສ຺ສຕິ] ເອກາທສ ນິຘິມຸຂານິ ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອມຕທ຺ວາຣໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ສກິເທວ ເອກາທສ ອມຕທ຺ວາຣານິ [ເອກາທສນ຺ນໍ ອມຕທ຺ວາຣານໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ມ. ນິ. ໒.໒໑ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ອລຕ຺ຖໍ ເສວນາຍ [ສວນາຍ (ສ຺ຍາ.) ສີ. ປີ. ມຊ຺ຌິມປຓ຺ຓາສກທຸຕິຍສຸຕ຺ເຕປິ, ຠາວນາຍ (ມ. ນິ. ໒.໒໑)]. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣິສສ຺ສ ອຄາຣໍ ເອກາທສ ທ຺ວາຣໍ. ໂສ ¶ ຕສ຺ມິໍ ¶ ອຄາເຣ ອາທິຕ຺ເຕ ¶ ເອກເມເກນປິ ທ຺ວາເຣນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ ອຕ຺ຕານໍ ໂສຕ຺ຖິໍ ກາຕຸໍ; ເອວເມວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມສໍ ເອກາທສນ຺ນໍ ອມຕທ຺ວາຣານໍ ເອກເມເກນປິ ອມຕທ຺ວາເຣນ ສກ຺ກຸຓິສ຺ສາມິ ອຕ຺ຕານໍ ໂສຕ຺ຖິໍ ກາຕຸໍ. ອິເມ ຫິ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ອາຈຣິຍຘນໍ ປຣິເຍສິສ຺ສນ຺ຕິ. ກິໍ [ກິມງ຺ຄໍ (ມ. ນິ. ໒.໒໑)] ປນາຫໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປູຊໍ ນ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ທສໂມ ຄຫປຕິ ອຏ຺ຐກນາຄໂຣ ເວສາລິກຎ຺ຈ ປາຏລິປຸຕ຺ຕກຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ. ເອກເມກຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຈ຺ເຈກໍ ທຸສ຺ສຍຸເຄນ ອຈ຺ຉາເທສິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ອານນ຺ທໍ ຕິຈີວເຣນ. ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຎ຺ຈສຕໍ ວິຫາຣໍ ກາຣາເປສີຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໑໗. ‘‘ເອກາທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ອຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ [ຜາຕິກຕ຺ຕຸໍ (ສີ.), ຜາຕິກາຕຸໍ (ສ຺ຍາ. ປີ.)]. ກຕເມຫິ ເອກາທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄປາລໂກ ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ, ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ, ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ [ສາເຏຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ໂຫຕິ, ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ, ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ນ ປີຕໍ ຊານາຕິ, ນ ວີຖິໍ ຊານາຕິ, ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອນວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ອຸສຠາ ໂຄປິຕໂຣ ໂຄປຣິຓາຍກາ ເຕ ນ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ ¶ . ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ອຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຠພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິຕຸໍ. ກຕເມຫິ ເອກາທສຫິ? ອິຘ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ, ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ, ນ ອາສາຏິກໍ ¶ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ, ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ, ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ນ ປີຕໍ ຊານາຕິ, ນ ວີຖິໍ ຊານາຕິ, ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອນວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ ເຕ ນ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣູປໍ ¶ ( ) [(ສພ຺ພໍ ຣູປໍ) ມ. ນິ. ໑.໓໔໗ ( ) ກຕ຺ຖຈິ ທິສ຺ສຕິ] ‘ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາຠູຕານິ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ມຫາຠູຕານໍ ອຸປາທາຍຣູປ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ພາໂລ, ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ປຓ຺ຑິໂຕ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ¶ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ນ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ນ ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ນາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ¶ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ¶ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ນ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ນ ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ນາປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ [ມ. ນິ. ໑.໓໔໖-໓໔໗ ປນ ອຍໍ ນກາໂຣ ຘມ຺ມນ຺ຕິປທສ຺ສ ອນນ຺ຕຣໍ ທິສ຺ສຕິ] ຍຖາສຸຕໍ ຍຖາປຣິຍຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປເຣສໍ ເທເສຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ¶ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ, ເຕ ກາເລນ ກາລໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ ນ ປຣິປຎ຺ຫຕິ – ‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຖໍ, ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອວິວຏຎ຺ເຈວ ນ ວິວຣນ຺ຕິ, ອນຸຕ຺ຕານີກຕຎ຺ຈ ນ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ຕິ, ອເນກວິຫິເຕສຸ ຈ ກງ຺ຂາຐານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກງ຺ຂໍ ນ ປຏິວິໂນເທນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ປີຕໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ເທສິຍມາເນ ນ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ນ ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ ¶ , ນ ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ປີຕໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ວີຖິໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ວີຖິໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ? ອິຘ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນວເສສໂທຫີ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ສທ຺ຘາ ຄຫປຕິກາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣຫິ. ຕຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸ ມຕ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ ປຏິຄ຺ຄຫຓາຍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນວເສສໂທຫີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ເຕ ນ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ເຕສຸ ນ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕິ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ, ນ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ… ນ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕິ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ນ ເຕ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ອິເມຫິ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ອຠພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິຕຸໍ.

‘‘ເອກາທສຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ. ກຕເມຫິ ເອກາທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄປາລໂກ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ, ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ, ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ, ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ປີຕໍ ຊານາຕິ, ວີຖິໍ ຊານາຕິ, ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ, ສາວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ອຸສຠາ ໂຄປິຕໂຣ ໂຄປຣິຓາຍກາ ເຕ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຠພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິຕຸໍ. ກຕເມຫິ ເອກາທສຫິ? ອິຘ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ, ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ, ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ, ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ປີຕໍ ຊານາຕິ, ວີຖິໍ ຊານາຕິ, ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ, ສາວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ ເຕ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣູປໍ ‘ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາຠູຕານິ, ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ມຫາຠູຕານໍ ອຸປາທາຍຣູປ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ‘ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ພາໂລ, ກມ຺ມລກ຺ຂໂຓ ປຓ຺ຑິໂຕ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ¶ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ¶ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈກ຺ຂຸນາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ໂສເຕນ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ… ຆາເນນ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ… ຊິວ຺ຫາຍ ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ… ກາເຍນ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ຜຸສິຕ຺ວາ… ມນສາ ຘມ຺ມໍ ວິຎ຺ຎາຍ ນ ນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫີ ໂຫຕິ ນານຸພ຺ຍຎ຺ຊນຄ຺ຄາຫີ; ຍຕ຺ວາຘິກຣຓເມນໍ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອສໍວຸຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຠິຊ຺ຌາໂທມນສ຺ສາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ວາສ຺ສເວຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ສ ສໍວຣາຍ ¶ ປຏິປຊ຺ຊຕິ; ຣກ຺ຂຕິ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ມນິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຍຖາສຸຕໍ ຍຖາປຣິຍຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປເຣສໍ ເທເສຕາ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ, ເຕ ¶ ກາເລນ ກາລໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ ປຣິປຎ຺ຫຕິ – ‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຖໍ, ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’ຕິ? ຕສ຺ສ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອວິວຏຎ຺ເຈວ ວິວຣນ຺ຕິ, ອນຸຕ຺ຕານີກຕຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ຕິ, ອເນກວິຫິເຕສຸ ຈ ກງ຺ຂາຐານິເຍສຸ ຘມ຺ເມສຸ ກງ຺ຂໍ ປຏິວິໂນເທນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ເທສິຍມາເນ ລຠຕິ ອຕ຺ຖເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມເວທໍ, ລຠຕິ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ປາໂມຊ຺ຊໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປີຕໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວີຖິໍ ຊານາຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວີຖິໍ ຊານາຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານາຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສາວເສສໂທຫີ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ສທ຺ຘາ ຄຫປຕິກາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣຫິ. ຕຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸ ມຕ຺ຕໍ ຊານາຕິ ປຏິຄ຺ຄຫຓາຍ. ເອວໍ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສາວເສສໂທຫີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ເຕ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ເຕສຸ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕິ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ, ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ… ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕິ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ. ເອວໍ ໂຂ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈິຣປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຆປິຕໂຣ ສງ຺ຆປຣິຓາຍກາ, ເຕ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ.

‘‘ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຠພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໑໘. [ອ. ນິ. ໑໐.໖] ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ¶ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ¶ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ສິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ. ¶ … ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ¶ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໑໙. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ. ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ ¶ ¶ ນຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ¶ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ¶ ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວໍມູລກາ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມາ ຠຄວໍເນຕ຺ຕິກາ ຠຄວໍປຏິສຣຓາ. ສາຘຸ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ ¶ . ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ. ¶ … ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ນວມໍ.

໒໐. [ອ. ນິ. ໑໐.໗] ອຖ ¶ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ¶ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ –

‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ¶ ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ສິຍາ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ ¶ , ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ທສມໍ.

໒໑. ຕຕ຺ຣ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ¶ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ທູຣໂຕປິ ¶ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ຖມຎ຺ຎາຕຸໍ. ສາຘຸ ວຕາຍສ຺ມນ຺ຕໍເຍວ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຏິຠາຕຸ ເອຕສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນຫາວຸໂສ, ສຸຓາຖ, ສາຘຸກໍ ມນສິ ກໂຣຖ ¶ ; ຠາສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ສິຍາ, ອາວຸໂສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນາວຸໂສ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ¶ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ…ເປ… ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ?

‘‘ອິຘ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍສຎ຺ຎີ ໂຫຕິ – ‘ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ, ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສິຍາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຖາຣູໂປ ສມາຘິປຏິລາໂຠ ຍຖາ ເນວ ປຖວິຍໍ ປຖວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາປສ຺ມິໍ ອາໂປສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເຕຊສ຺ມິໍ ເຕໂຊສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວາຍສ຺ມິໍ ວາໂຍສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕເນ ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕເນ ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕເນ ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕເນ ເນວສຎ຺ຎານາສຎ຺ຎາຍຕນສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ນ ອິຘໂລເກ ອິຘໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ ¶ , ນ ປຣໂລເກ ປຣໂລກສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ, ຍມ຺ປິທໍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຕຕ຺ຣາປິ ນ ສຎ຺ຎີ ອສ຺ສ; ສຎ຺ຎີ ຈ ປນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ເອກາທສມໍ.

ທ຺ເວ ¶ ວຸຕ຺ຕາ ມຫານາເມນ, ນນ຺ທິເຍນ ສຸຠູຕິນາ;

ເມຕ຺ຕາ ອຏ຺ຐໂກ ໂຄປາໂລ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສມາຘິນາຕິ.

໒໒-໒໙. ‘‘ເອກາທສຫິ ¶ ¶ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ອຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ. ກຕເມຫິ ເອກາທສຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄປາລໂກ ນ ຣູປຎ຺ຎູ ໂຫຕິ, ນ ລກ຺ຂຓກຸສໂລ ໂຫຕິ, ນ ອາສາຏິກໍ ຫາເຣຕາ ໂຫຕິ, ນ ວຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕາ ໂຫຕິ, ນ ຘູມໍ ກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ນ ປີຕໍ ຊານາຕິ, ນ ວີຖິໍ ຊານາຕິ, ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ໂຫຕິ, ອນວເສສໂທຫີ ຈ ໂຫຕິ, ເຍ ເຕ ອຸສຠາ ໂຄປິຕໂຣ ໂຄປຣິຓາຍກາ ເຕ ນ ອຕິເຣກປູຊາຍ ປູເຊຕາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຄປາລໂກ ອຠພ຺ໂພ ໂຄຄຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ.

‘‘ເອວເມວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກາທສຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ…ເປ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ຂຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອຠພ຺ໂພ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ’’.

໓໐-໖໙. …ໂສຕສ຺ມິໍ… ຆານສ຺ມິໍ… ຊິວ຺ຫາຍ… ກາຍສ຺ມິໍ… ມນສ຺ມິໍ….

໗໐-໑໑໗. …ຣູເປສຸ… ສທ຺ເທສຸ… ຄນ຺ເຘສຸ… ຣເສສຸ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸ… ຘມ຺ເມສຸ….

໑໑໘-໑໖໕. …ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓ… ໂສຕວິຎ຺ຎາເຓ… ຆານວິຎ຺ຎາເຓ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາເຓ… ກາຍວິຎ຺ຎາເຓ… ມໂນວິຎ຺ຎາເຓ….

໑໖໖-໒໑໓. …ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສ… ໂສຕສມ຺ຜສ຺ເສ… ຆານສມ຺ຜສ຺ເສ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ເສ ¶ … ກາຍສມ຺ຜສ຺ເສ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສ….

໒໑໔-໒໖໑. …ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ¶ ¶ ເວທນາຍ… ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍ… ຆານສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍ… ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍ… ກາຍສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍ… ມໂນສມ຺ຜສ຺ສຊາຍ ເວທນາຍ….

໒໖໒-໓໐໙. …ຣູປສຎ຺ຎາຍ… ສທ຺ທສຎ຺ຎາຍ… ຄນ຺ຘສຎ຺ຎາຍ… ຣສສຎ຺ຎາຍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ຎາຍ ¶ … ຘມ຺ມສຎ຺ຎາຍ….

໓໑໐-໓໕໗. …ຣູປສຎ຺ເຈຕນາຍ… ສທ຺ທສຎ຺ເຈຕນາຍ… ຄນ຺ຘສຎ຺ເຈຕນາຍ… ຣສສຎ຺ເຈຕນາຍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພສຎ຺ເຈຕນາຍ… ຘມ຺ມສຎ຺ເຈຕນາຍ….

໓໕໘-໔໐໕. …ຣູປຕຓ຺ຫາຍ… ສທ຺ທຕຓ຺ຫາຍ… ຄນ຺ຘຕຓ຺ຫາຍ… ຣສຕຓ຺ຫາຍ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພຕຓ຺ຫາຍ… ຘມ຺ມຕຓ຺ຫາຍ….

໔໐໖-໔໕໓. …ຣູປວິຕກ຺ເກ… ສທ຺ທວິຕກ຺ເກ… ຄນ຺ຘວິຕກ຺ເກ… ຣສວິຕກ຺ເກ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພວິຕກ຺ເກ… ຘມ຺ມວິຕກ຺ເກ….

໔໕໔-໕໐໑. …ຣູປວິຈາເຣ… ສທ຺ທວິຈາເຣ… ຄນ຺ຘວິຈາເຣ… ຣສວິຈາເຣ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພວິຈາເຣ… ຘມ຺ມວິຈາເຣ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ຂຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ວຍານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ວິຣາຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ນິໂຣຘານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄານຸປສ຺ສີ ວິຫຣິຕຸໍ…ເປ….

໕໐໒. ‘‘ຣາຄສ຺ສ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ. ກຕເມ ເອກາທສ? ປຐມໍ ຌານໍ, ທຸຕິຍໍ ຌານໍ, ຕຕິຍໍ ¶ ຌານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ, ເມຕ຺ຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ກຣຸຓາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ມຸທິຕາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ອຸເປກ຺ຂາເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ, ອາກາສານຎ຺ຈາຍຕນໍ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈາຍຕນໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎາຍຕນໍ – ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຎ຺ຎາຍ ອິເມ ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

໕໐໓-໕໑໑. ‘‘ຣາຄສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຎ຺ຎາຍ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ… ປຫານາຍ… ຂຍາຍ… ວຍາຍ… ວິຣາຄາຍ… ນິໂຣຘາຍ… ຈາຄາຍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ… ອິເມ ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ.

໕໑໒-໖໗໑. ‘‘ໂທສສ຺ສ ¶ ¶ …ເປ… ໂມຫສ຺ສ… ໂກຘສ຺ສ… ອຸປນາຫສ຺ສ… ມກ຺ຂສ຺ສ… ປຬາສສ຺ສ… ອິສ຺ສາຍ… ມຈ຺ຉຣິຍສ຺ສ… ມາຍາຍ… ສາເຐຍ຺ຍສ຺ສ… ຖມ຺ຠສ຺ສ… ສາຣມ຺ຠສ຺ສ… ມານສ຺ສ… ອຕິມານສ຺ສ… ມທສ຺ສ… ປມາທສ຺ສ ອຠິຎ຺ຎາຍ…ເປ… ປຣິຎ຺ຎາຍ… ປຣິກ຺ຂຍາຍ… ປຫານາຍ… ຂຍາຍ… ວຍາຍ… ວິຣາຄາຍ… ນິໂຣຘາຍ… ຈາຄາຍ… ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ ອິເມ ເອກາທສ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ.

ນວ ສຸຕ຺ຕສຫສ຺ສານິ, ຠິຍ຺ໂຍ ປຎ຺ຈສຕານິ ຈ [ປຎ຺ຈ ສຸຕ຺ຕສຕານິ ຈ (ອຏ຺ຐ.)];

ສຕ຺ຕປຎ຺ຎາສ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ [ສຸຕ຺ຕານິ (ອຏ຺ຐ.)], ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣສມາຍຸຕາ [ໂຫນ຺ຕິ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣາຄເມ (ອຏ຺ຐ.)] ຕິ.