📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ຂຸທ຺ທກນິກາເຍ

ອິຕິວຸຕ຺ຕກປາຬິ

໑. ເອກກນິປາໂຕ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ໂລຠສຸຕ຺ຕໍ

໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ໂລຠໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ¶ ໂລເຠນ ລຸທ຺ຘາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂລຠໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂທສສຸຕ຺ຕໍ

໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ¶ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ໂທສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ¶ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ¶ ໂທເສນ ທຸຏ຺ຐາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂທສໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂມຫສຸຕ຺ຕໍ

໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ໂມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ໂມເຫນ ມູຬ຺ຫາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂມຫໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ໂກຘສຸຕ຺ຕໍ

໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ໂກຘໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ¶ ໂກເຘນ ກຸທ຺ຘາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂກຘໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ມກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ມກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ມກ຺ເຂນ ມກ຺ຂາເສ [ມກ຺ຂິຕາເສ (ສ຺ຍາ.)], ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ມກ຺ຂໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ມານສຸຕ຺ຕໍ

໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ມານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ມໍ ປຊຫຖ; ອຫໍ ໂວ ປາຏິໂຠໂຄ ອນາຄາມິຕາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ມາເນນ ມຕ຺ຕາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ມານໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສພ຺ພປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ສພ຺ພຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ¶ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂຍ ¶ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພໂຕ ຎຕ຺ວາ, ສພ຺ພຕ຺ເຖສຸ ນ ຣຊ຺ຊຕິ;

ສ ເວ ສພ຺ພປຣິຎ຺ຎາ [ສພ຺ພໍ ປຣິຎ຺ຎາ (ສ຺ຍາ. ປີ.)] ໂສ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂມຸປຈ຺ຈຄາ’’ຕິ [ສພ຺ພໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປຈ຺ຈຄາຕິ (ສ຺ຍາ.), ສພ຺ພທຸກ຺ຂໍ ອຸປຈ຺ຈຄາຕິ (ປີ. ອຏ຺ຐ.)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ມານປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ມານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ ¶ . ມານຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ມານຸເປຕາ ອຍໍ ປຊາ, ມານຄນ຺ຖາ ຠເວ ຣຕາ;

ມານໍ ອປຣິຊານນ຺ຕາ, ອາຄນ຺ຕາໂຣ ປຸນພ຺ຠວໍ.

‘‘ເຍ ¶ ຈ ມານໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ວິມຸຕ຺ຕາ ມານສງ຺ຂເຍ;

ເຕ ມານຄນ຺ຖາຠິຠຸໂນ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂມຸປຈ຺ຈຄຸ’’ນ຺ຕິ [ສພ຺ພທຸກ຺ຂໍ ອຸປຈ຺ຈຄຸນ຺ຕິ (ປີ.), ສພ຺ພໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປຈ຺ຈຄຸນ຺ຕິ (ອຏ຺ຐກຖາ)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ໂລຠປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ໂລຠໍ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ໂລຠຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ໂລເຠນ ລຸທ຺ຘາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂລຠໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ໂທສປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ໂທສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ໂທສຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ¶ ¶ ໂທເສນ ທຸຏ຺ຐາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂທສໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຣາຄໂທສາ ອຖ ໂມໂຫ, ໂກຘມກ຺ຂາ ¶ ມານໍ ສພ຺ພໍ;

ມານໂຕ ຣາຄໂທສາ ປຸນ ທ຺ເວ, ປກາສິຕາ ວຄ຺ຄມາຫຸ ປຐມນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ໂມຫປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ໂມຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ໂມຫຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ໂມເຫນ ມູຬ຺ຫາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂມຫໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ¶ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ໂກຘປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ໂກຘໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ໂກຘຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ¶ ໂກເຘນ ກຸທ຺ຘາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ໂກຘໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓.ມກ຺ຂປຣິຎ຺ຎາສຸຕ຺ຕໍ

໑໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ມກ຺ຂໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຠິຊານໍ ອປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ອວິຣາຊຍໍ ອປ຺ປຊຫໍ ອຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍ. ມກ຺ຂຎ຺ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຊານໍ ປຣິຊານໍ ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຣາຊຍໍ ປຊຫໍ ຠພ຺ໂພ ທຸກ຺ຂກ຺ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍນ ມກ຺ເຂນ ມກ຺ຂາເສ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຕໍ ມກ຺ຂໍ ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ, ປຊຫນ຺ຕິ ວິປສ຺ສິໂນ;

ປຫາຍ ນ ປຸນາຍນ຺ຕິ, ອິມໍ ໂລກໍ ກຸທາຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອວິຊ຺ຊານີວຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ¶ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກນີວຣຓມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ເຍນ [ເຍເນວໍ (?)] ນີວຣເຓນ ນິວຸຕາ ປຊາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ¶ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຊ຺ຊານີວຣຓໍ [ອວິຊ຺ຊານີວຣເຓນ (?)]. ອວິຊ຺ຊານີວຣເຓນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິວຸຕາ ປຊາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ນຕ຺ຖຎ຺ໂຎ ¶ ເອກຘມ຺ໂມປິ, ເຍເນວໍ [ເຍເນວ (ສີ. ປີ. ກ.)] ນິວຸຕາ ປຊາ;

ສໍສຣນ຺ຕິ ¶ ອໂຫຣຕ຺ຕໍ, ຍຖາ ໂມເຫນ ອາວຸຕາ.

‘‘ເຍ ຈ ໂມຫໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ [ຕໂມກ຺ຂນ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ປທາລຍຸໍ;

ນ ເຕ ປຸນ ສໍສຣນ຺ຕິ, ເຫຕຸ ເຕສໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນສຸຕ຺ຕໍ

໑໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎໍ ເອກສໍໂຍຊນມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ເຍນ [ເຍເນວໍ (ສ຺ຍາ.)] ສໍໂຍຊເນນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕິ ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊນໍ [ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊເນນ (?)]. ຕຓ຺ຫາສໍໂຍຊເນນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍຍຸຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ສໍສຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕຓ຺ຫາທຸຕິໂຍ ¶ ປຸຣິໂສ, ທີຆມທ຺ຘານ ສໍສຣໍ;

ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ [ອິຕ຺ຖມ຺ຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ (ສ຺ຍາ.)], ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ [ເອວມາທີນວໍ (ສີ. ປີ. ກ.)] ຎຕ຺ວາ, ຕຓ຺ຫໍ [ຕຓ຺ຫາ (ສີ. ກ.)] ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ວີຕຕຓ຺ໂຫ ອນາທາໂນ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ປຐມເສຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເສຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສສ຺ສ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກໍ ອງ຺ຄນ຺ຕິ ກຣິຕ຺ວາ ນາຎ຺ຎໍ ເອກງ຺ຄມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ຍໍ ເອວໍ ພຫູປກາຣໍ ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາໂຣ. ໂຍນິໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມນສິ ກໂຣນ຺ໂຕ ອກຸສລໍ ປຊຫຕິ ¶ , ກຸສລໍ ຠາເວຕີ’’ຕິ ¶ . ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂຍນິໂສ ¶ ມນສິກາໂຣ, ຘມ຺ໂມ ເສຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ນຕ຺ຖຎ຺ໂຎ ເອວໍ ພຫຸກາໂຣ, ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ;

ໂຍນິໂສ ປທຫໍ ຠິກ຺ຂຸ, ຂຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາປຸເຓ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ທຸຕິຍເສຂສຸຕ຺ຕໍ

໑໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເສຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປຕ຺ຕມານສສ຺ສ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ປຕ຺ຖຍມານສ຺ສ ວິຫຣໂຕ ພາຫິຣໍ ອງ຺ຄນ຺ຕິ ກຣິຕ຺ວາ ນາຎ຺ຎໍ ເອກງ຺ຄມ຺ປິ ສມນຸປສ຺ສາມິ ຍໍ ເອວໍ ພຫູປກາຣໍ ຍຖຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ. ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອກຸສລໍ ປຊຫຕິ, ກຸສລໍ ຠາເວຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ, ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ ສຄາຣໂວ;

ກຣໍ ມິຕ຺ຕານໍ ວຈນໍ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ;

ປາປຸເຓ ອນຸປຸພ຺ເພນ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສງ຺ຆເຠທສຸຕ຺ຕໍ

໑໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພຫຸຊນາຫິຕາຍ ພຫຸຊນາສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອນຕ຺ຖາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ສງ຺ຆເຠໂທ. ສງ຺ເຆ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິນ຺ເນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຠຓ຺ຑນານິ ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິຠາສາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ ¶ , ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ເຂປາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິຈ຺ຈຊນາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອປ຺ປສນ຺ນາ ເຈວ ນປ຺ປສີທນ຺ຕິ, ປສນ຺ນານຎ຺ຈ ເອກຈ຺ຈານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອາປາຍິໂກ ¶ ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ສງ຺ຆເຠທໂກ;

ວຄ຺ຄາຣາໂມ ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ປຘໍສຕິ [ໂຍຄກ຺ເຂມໂຕ ຘໍສຕິ (ສ຺ຍາ. ປີ.), ໂຍຄກ຺ເຂມາ ວິມໍສຕິ (ສີ. ກ.)];

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ເຠຕ຺ວານ [ຠິຕ຺ວານ (ສີ. ກ.), ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ (ຈູຬວ. ໓໕໔; ອ. ນິ. ໑໐.໓໙)], ກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີສຸຕ຺ຕໍ

໑໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ໂມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ ¶ ? ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ. ສງ຺ເຆ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ເຄ ນ ເຈວ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຠຓ຺ຑນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິຠາສາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ເຂປາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣິຈ຺ຈຊນາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອປ຺ປສນ຺ນາ ເຈວ ປສີທນ຺ຕິ, ປສນ຺ນານຎ຺ຈ ຠິຍ຺ໂຍຠາໂວ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສຸຂາ ສງ຺ຆສ຺ສ ສາມຄ຺ຄີ, ສມຄ຺ຄານຎ຺ຈນຸຄ຺ຄໂຫ;

ສມຄ຺ຄຣໂຕ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ນ ຘໍສຕິ;

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວານ, ກປ຺ປໍ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ – ‘ອິມມ຺ຫິ ຈາຍໍ ສມເຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ກາລງ຺ກເຣຍ຺ຍ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ’. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຈິຕ຺ຕໍ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທຸຏ຺ຐໍ. ເຈໂຕປໂທສເຫຕຸ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕໍ ¶ ¶ ຎຕ຺ວານ, ເອກຈ຺ຈໍ ອິຘ ປຸຄ຺ຄລໍ;

ເອຕມຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຍາກາສິ, ພຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂູນ ສນ຺ຕິເກ.

‘‘ອິມມ຺ຫິ ຈາຍໍ ສມເຍ, ກາລໍ ກຍິຣາຖ ປຸຄ຺ຄໂລ;

ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຈິຕ຺ຕໍ ຫິສ຺ສ ປທູສິຕໍ.

‘‘ຍຖາ ຫຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຕຖາວິໂຘ;

ເຈໂຕປໂທສເຫຕຸ ຫິ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ໂມໂຫ ໂກໂຘ ອຖ ມກ຺ໂຂ, ວິຊ຺ຊາ ຕຓ຺ຫາ ເສຂທຸເວ ຈ;

ເຠໂທ ສາມຄ຺ຄິປຸຄ຺ຄໂລ [ໂມຫໂກຘ ອຖ ມກ຺ຂາຄໂຕ, ມູຫາ ກາມເສກ຺ຂທຸເວ; ເຠທສາມຄ຺ຄປຸຄ຺ຄໂລ ຈ (ສີ. ກ.) ໂມຫໂກຘາ ອຖ ມກ຺ໂຂ ໂມຫກາມາ ເສກ຺ຂາ ທຸເວ; ເຠທໂມທາ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ວຄ຺ຄມາຫຸ ທຸຕິຍນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

໓. ຕຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ຈໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ ເອວໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ປຊານາມິ ¶ – ‘ອິມມ຺ຫິ ຈາຍໍ ສມເຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຈິຕ຺ຕໍ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສນ຺ນໍ. ເຈໂຕປສາທເຫຕຸ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວມິເຘກຈ຺ເຈ ສຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ ຎຕ຺ວານ, ເອກຈ຺ຈໍ ອິຘ ປຸຄ຺ຄລໍ;

ເອຕມຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຍາກາສິ, ພຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂູນ ສນ຺ຕິເກ.

‘‘ອິມມ຺ຫິ ¶ ຈາຍໍ ສມເຍ, ກາລໍ ກຍິຣາຖ ປຸຄ຺ຄໂລ;

ສຸຄຕິໍ ອຸປປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຈິຕ຺ຕໍ ຫິສ຺ສ ປສາທິຕໍ.

‘‘ຍຖາ ຫຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຕຖາວິໂຘ;

ເຈໂຕປສາທເຫຕຸ ຫິ, ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສຸຄ຺ຄຕິ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ເມຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໒໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎານໍ ຠາຍິຕ຺ຖ ¶ . ສຸຂສ຺ເສຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິວຈນໍ ອິຏ຺ຐສ຺ສ ກນ຺ຕສ຺ສ ປິຍສ຺ສ ມນາປສ຺ສ ຍທິທໍ ປຸຎ຺ຎານິ [ປຸຎ຺ຎານນ຺ຕິ, (ອ. ນິ. ໗.໖໒)]. ອຠິຊານາມິ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ກຕານໍ ປຸຎ຺ຎານໍ ອິຏ຺ຐໍ ກນ຺ຕໍ ປິຍໍ ມນາປໍ ວິປາກໍ ປຈ຺ຈນຸຠູຕໍ. ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ¶ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ¶ ນຍິມໍ ໂລກໍ ປຸນຣາຄມາສິໍ. ສໍວຏ຺ຏມາເນ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ເປ ອາຠສ຺ສຣູປໂຄ ໂຫມິ; ວິວຏ຺ຏມາເນ ກປ຺ເປ ສຸຎ຺ຎໍ ພ຺ຣຫ຺ມວິມານໍ ອຸປປຊ຺ຊາມິ.

‘‘ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ໂຫມິ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ. ຉຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກ຺ໂກ ອໂຫສິໍ ເທວານມິນ຺ໂທ; ອເນກສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຣາຊາ ອໂຫສິໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຘມ຺ມິໂກ ຘມ຺ມຣາຊາ ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ ຊນປທຕ຺ຖາວຣິຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕຣຕນສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂກ ປນ ວາໂທ ປເທສຣຊ຺ຊສ຺ສ!

‘‘ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ກິສ຺ສ ນຸ ໂຂ ເມ ອິທໍ ກມ຺ມສ຺ສ ຜລໍ, ກິສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ວິປາໂກ, ເຍນາຫໍ ເອຕຣຫິ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວ’ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຕິຓ຺ຓໍ ໂຂ ເມ ອິທໍ ກມ຺ມານໍ ຜລໍ, ຕິຓ຺ຓໍ ກມ຺ມານໍ ວິປາໂກ, ເຍນາຫໍ ເອຕຣຫິ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ ເອວໍມຫານຸຠາໂວຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ [ເສຍ຺ຍຖີທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] – ທານສ຺ສ, ທມສ຺ສ, ສຎ຺ຎມສ຺ສາ’’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຸຎ຺ຎເມວ ໂສ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອາຍຕຄ຺ຄໍ ສຸຂຸທ຺ຣຍໍ;

ທານຎ຺ຈ ¶ ສມຈຣິຍຎ຺ຈ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠາວເຍ.

‘‘ເອເຕ ¶ ຘມ຺ເມ ຠາວຍິຕ຺ວາ, ຕໂຍ ສຸຂສມຸທ຺ທເຍ [ສຸຂສມຸທ຺ຣເຍ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)];

ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ [ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ (ສ຺ຍາ. ກ.), ອພ຺ຍາພຊ຺ຌໍ (?)] ສຸຂໍ ໂລກໍ, ປຓ຺ຑິໂຕ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸຠຍຕ຺ຖສຸຕ຺ຕໍ

໒໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ໂມ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຸໂຠ ອຕ຺ເຖ ສມຘິຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ຐຕິ – ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖໍ ສມ຺ປຣາຍິກຎ຺ຈ. ກຕໂມ ເອກຘມ຺ໂມ? ອປ຺ປມາໂທ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ອຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຘມ຺ໂມ ຠາວິໂຕ ພຫຸລີກໂຕ ອຸໂຠ ອຕ຺ເຖ ສມຘິຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ຐຕິ – ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖໍ ສມ຺ປຣາຍິກຎ຺ຈາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອປ຺ປມາທໍ ¶ ປສໍສນ຺ຕິ, ປຸຎ຺ຎກິຣິຍາສຸ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຸໂຠ ອຕ຺ເຖ, ອຘິຄຓ຺ຫາຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

‘‘ທິຏ຺ເຐ ¶ ຘມ຺ເມ ຈ ໂຍ ອຕ຺ໂຖ, ໂຍ ຈຕ຺ໂຖ ສມ຺ປຣາຍິໂກ;

ອຕ຺ຖາຠິສມຍາ ຘີໂຣ, ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ປວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຏ຺ຐິປຸຎ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໒໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກປຸຄ຺ຄລສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປໍ ສນ຺ຘາວໂຕ ສໍສຣໂຕ ສິຍາ ເອວໍ ມຫາ ອຏ຺ຐິກງ຺ກໂລ ອຏ຺ຐິປຸຎ຺ໂຊ ອຏ຺ຐິຣາສິ ຍຖາຍໍ ເວປຸລ຺ໂລ ປພ຺ພໂຕः ສເຈ ສໍຫາຣໂກ ອສ຺ສ, ສມ຺ຠຕຎ຺ຈ ນ ວິນສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເອກສ຺ເສເກນ ກປ຺ເປນ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສຏ຺ຐິສຎ຺ຈໂຍ;

ສິຍາ ປພ຺ພຕສໂມ ຣາສິ, ອິຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ.

‘‘ໂສ ໂຂ ປນາຍໍ ອກ຺ຂາໂຕ, ເວປຸລ຺ໂລ ປພ຺ພໂຕ ມຫາ;

ອຸຕ຺ຕໂຣ ຄິຊ຺ຌກູຏສ຺ສ, ມຄຘານໍ ຄິຣິພ຺ພເຊ.

‘‘ຍໂຕ ¶ ຈ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ;

ທຸກ຺ຂໍ ¶ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;

ອຣິຍຎ຺ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ¶ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.

‘‘ສ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຣມໍ, ສນ຺ຘາວິຕ຺ວານ ປຸຄ຺ຄໂລ;

ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ໂຫຕິ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ມຸສາວາທສຸຕ຺ຕໍ

໒໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ ອຕີຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ນາຫໍ ຕສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ປາປກມ຺ມໍ ອກຣຓີຍນ຺ຕິ ວທາມິ. ກຕມໍ ເອກຘມ຺ມໍ? ຍທິທໍ [ຍຖຍິທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.), ຍຖາຍິທໍ (ປີ.)] ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເອກຘມ຺ມໍ ອຕີຕສ຺ສ, ມຸສາວາທິສ຺ສ ຊນ຺ຕຸໂນ;

ວິຕິຓ຺ຓປຣໂລກສ຺ສ, ນຕ຺ຖິ ປາປໍ ອກາຣິຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທານສຸຕ຺ຕໍ

໒໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເອວຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ ທານສໍວິຠາຄສ຺ສ ວິປາກໍ ຍຖາຫໍ ຊານາມິ, ນ ອທຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ນ ຈ ເນສໍ ມຈ຺ເຉຣມລໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ໂຍປິ ເນສໍ ອສ຺ສ ຈຣິໂມ ອາໂລໂປ ຈຣິມໍ ກພຬໍ, ຕໂຕປິ ນ ອສໍວິຠຊິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ສເຈ ເນສໍ ປຏິຄ຺ຄາຫກາ ອສ຺ສຸ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ¶ ນ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ ທານສໍວິຠາຄສ຺ສ ວິປາກໍ ຍຖາຫໍ ຊານາມິ, ຕສ຺ມາ ອທຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ມຈ຺ເຉຣມລຎ຺ຈ ເນສໍ ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ປຣິຍາທາຍ ຕິຏ຺ຐຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເອວໍ ເຈ ສຕ຺ຕາ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ;

ວິປາກໍ ສໍວິຠາຄສ຺ສ, ຍຖາ ໂຫຕິ ມຫປ຺ຜລໍ.

‘‘ວິເນຍ຺ຍ ¶ ມຈ຺ເຉຣມລໍ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ;

ທຊ຺ຊຸໍ ກາເລນ ອຣິເຍສຸ, ຍຕ຺ຖ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ.

‘‘ອນ຺ນຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ [ທຕ຺ວານ (ສ຺ຍາ.)] ພຫຸໂນ, ທກ຺ຂິເຓຍ຺ເຍສຸ ທກ຺ຂິຓໍ;

ອິໂຕ ຈຸຕາ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕາ, ສຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທາຍກາ.

‘‘ເຕ ¶ ຈ ສຄ຺ຄຄຕາ [ສຄ຺ຄໍ ຄຕາ (ສີ. ປີ. ກ.)] ຕຕ຺ຖ, ໂມທນ຺ຕິ ກາມກາມິໂນ;

ວິປາກໍ ສໍວິຠາຄສ຺ສ, ອນຸໂຠນ຺ຕິ ອມຈ຺ຉຣາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ເມຕ຺ຕາຠາວນາສຸຕ຺ຕໍ

໒໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຍານິ ການິຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອປຘິການິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ເມຕ຺ຕາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ. ເມຕ຺ຕາເຍວ ຕານິ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຘິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ຕາຣກຣູປານໍ ປຠາ ສພ຺ພາ ຕາ ¶ ຈນ຺ທິຍາ ປຠາຍ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ, ຈນ຺ທປຠາເຍວ ຕາ ອຘິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ໂອປຘິການິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ເມຕ຺ຕາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ, ເມຕ຺ຕາເຍວ ຕານິ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ¶ ອຘິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສ ສຣທສມເຍ ວິທ຺ເຘ ວິຄຕວລາຫເກ ເທເວ [ນເຠ (ສີ.)] ອາທິຈ຺ໂຈ ນຠໍ ອພ຺ຠຸສ຺ສກ຺ກມາໂນ [ອພ຺ຠຸຄ຺ຄມມາໂນ (ກ. ອຏ຺ຐ.)] ສພ຺ພໍ ອາກາສຄຕໍ [ອາກາສໍ (ສ຺ຍາ.)] ຕມຄຕໍ ອຠິວິຫຈ຺ຈ [ອຠິຫຈ຺ຈ (ສ຺ຍາ.)] ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ໂອປຘິການິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ເມຕ຺ຕາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ, ເມຕ຺ຕາເຍວ ຕານິ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຘິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ໂອສຘິຕາຣກາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍານິ ການິຈິ ໂອປຘິການິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ ສພ຺ພານິ ຕານິ ເມຕ຺ຕາຍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຍາ ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ ¶ , ເມຕ຺ຕາເຍວ ຕານິ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິ ອຘິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠາສເຕ ຈ ຕປເຕ ຈ ວິໂຣຈຕິ ຈາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂຍ ¶ ຈ ເມຕ຺ຕໍ ຠາວຍຕິ, ອປ຺ປມາຓໍ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ຕນູ [ຕນຸ (ສີ.)] ສໍໂຍຊນາ ໂຫນ຺ຕິ, ປສ຺ສໂຕ ອຸປຘິກ຺ຂຍໍ.

‘‘ເອກມ຺ປິ ເຈ ປາຓມທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ, ເມຕ຺ຕາຍຕິ ກຸສໂລ ເຕນ ໂຫຕິ;

ສພ຺ເພ ຈ ປາເຓ ມນສານຸກມ຺ປໍ, ປຫູຕມຣິໂຍ ປກໂຣຕິ ປຸຎ຺ຎໍ.

‘‘ເຍ [ໂຍ (ສີ.)] ສຕ຺ຕສຓ຺ຑໍ ປຖວິໍ ວິຊິຕ຺ວາ, ຣາຊິສໂຍ ¶ [ຣາຊີສໂຍ (ສີ.)] ຍຊມານານຸປຣິຍຄາ;

ອສ຺ສເມຘໍ ປຸຣິສເມຘໍ, ສມ຺ມາປາສໍ ວາຊເປຍ຺ຍໍ ນິຣຄ຺ຄຬໍ.

‘‘ເມຕ຺ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ສຸຠາວິຕສ຺ສ, ກລມ຺ປິ ເຕ ນານຸຠວນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ;

ຈນ຺ທປ຺ປຠາ ¶ ຕາຣຄຓາວ ສພ຺ເພ.

‘‘ໂຍ ນ ຫນ຺ຕິ ນ ຆາເຕຕິ, ນ ຊິນາຕິ ນ ຊາປເຍ;

ເມຕ຺ຕໍໂສ ສພ຺ພຠູເຕສຸ, ເວຣໍ ຕສ຺ສ ນ ເກນຈີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ຕຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ເມຕ຺ຕໍ [ຌາຍີ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ຌາຍິ (ປີ. ກ.)] ອຸໂຠ ອຕ຺ເຖ, ປຸຎ຺ຊໍ ເວປຸລ຺ລປພ຺ພຕໍ;

ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ, ທານຎ຺ຈ ເມຕ຺ຕຠາວນາ [ເມຕ຺ຕຠາວຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ເມຕ຺ຕວາຈຎ຺ຈ (ກ.)].

ສຕ຺ຕິມານິ ຈ [ສຕ຺ຕິມານິຘ (ສີ. ກ.)] ສຸຕ຺ຕານິ, ປຸຣິມານິ ຈ ວີສຕິ;

ເອກຘມ຺ເມສຸ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ, ສຕ຺ຕວີສຕິສງ຺ຄຫາຕິ.

ເອກກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ທຸກນິປາໂຕ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ທຸກ຺ຂວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໘. (ທ຺ເວ ¶ ¶ ຘມ຺ເມ ອນຸກ຺ກຏິ) [( ) ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ ນຕ຺ຖິ] ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ ສວິຆາຕໍ ສອຸປາຍາສໍ ¶ ສປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ທຸຄ຺ຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ. ກຕເມຫິ ທ຺ວີຫິ? ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣຕາຍ [ອຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ (ອຏ຺ຐ.)] ຈ, ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎຸຕາຍ [ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູ (ອຏ຺ຐ.)] ຈ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ ສວິຘາຕໍ ສອຸປາຍາສໍ ສປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ທຸຄ຺ຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຈກ຺ຂຸ ໂສຕຎ຺ຈ ຆານຎ຺ຈ, ຊິວ຺ຫາ ກາໂຍ ຕຖາ ມໂນ;

ເອຕານິ ຍສ຺ສ ທ຺ວາຣານິ, ອຄຸຕ຺ຕານິຘ [ອຄຸຕ຺ຕານິ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸໂນ.

‘‘ໂຠຊນມ຺ຫິ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອສໍວຸໂຕ;

ກາຍທຸກ຺ຂໍ ເຈໂຕທຸກ຺ຂໍ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຑຍ຺ຫມາເນນ ກາເຍນ, ຑຍ຺ຫມາເນນ ເຈຕສາ;

ທິວາ ວາ ຍທິ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣຕິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສຸຂວິຫາຣສຸຕ຺ຕໍ

໒໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ ອວິຆາຕໍ ອນຸປາຍາສໍ ອປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິ ¶ ປາຏິກງ຺ຂາ ¶ ¶ . ກຕເມຫິ ທ຺ວີຫິ? ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣຕາຍ ຈ, ໂຠຊເນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸຕາຍ ຈ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ ອວິຆາຕໍ ອນຸປາຍາສໍ ອປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຈກ຺ຂຸ ໂສຕຎ຺ຈ ຆານຎ຺ຈ, ຊິວ຺ຫາ ກາໂຍ ຕຖາ [ອໂຖ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)] ມໂນ;

ເອຕານິ ຍສ຺ສ ທ຺ວາຣານິ, ສຸຄຸຕ຺ຕານິຘ ຠິກ຺ຂຸໂນ.

‘‘ໂຠຊນມ຺ຫິ ຈ ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຈ ສໍວຸໂຕ;

ກາຍສຸຂໍ ເຈໂຕສຸຂໍ, ສຸຂໍ ໂສ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ອຑຍ຺ຫມາເນນ ກາເຍນ, ອຑຍ຺ຫມາເນນ ເຈຕສາ;

ທິວາ ວາ ຍທິ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ, ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ຕປນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ຕປນີຍາ. ກຕເມ ¶ ທ຺ເວ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ອກຕກລ຺ຍາໂຓ ໂຫຕິ, ອກຕກຸສໂລ, ອກຕຠີຣຸຕ຺ຕາໂຓ, ກຕປາໂປ, ກຕລຸທ຺ໂທ, ກຕກິພ຺ພິໂສ. ໂສ ‘ອກຕໍ ເມ ກລ຺ຍາຓ’ນ຺ຕິປິ ຕປ຺ປຕິ, ‘ກຕໍ ເມ ປາປ’ນ຺ຕິປິ ຕປ຺ປຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ຕປນີຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ກຕ຺ວາ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ຈ;

ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ¶ ກຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ໂທສສຎ຺ຫິຕໍ.

‘‘ອກຕ຺ວາ ¶ ກຸສລໍ ກມ຺ມໍ, ກຕ຺ວານາກຸສລໍ ພຫຸໍ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ [ນິຣຍໍ ໂສ ອຸປປຊ຺ຊຕີຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຕປນີຍສຸຕ຺ຕໍ

໓໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ອຕປນີຍາ. ກຕເມ ທ຺ເວ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ກຕກລ຺ຍາໂຓ ໂຫຕິ, ກຕກຸສໂລ, ກຕຠີຣຸຕ຺ຕາໂຓ, ອກຕປາໂປ, ອກຕລຸທ຺ໂທ, ອກຕກິພ຺ພິໂສ. ໂສ ‘ກຕໍ ເມ ກລ຺ຍາຓ’ນ຺ຕິປິ ນ ຕປ຺ປຕິ, ‘ອກຕໍ ເມ ປາປ’ນ຺ຕິປິ ນ ຕປ຺ປຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ¶ ຘມ຺ມາ ອຕປນີຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຫິຕ຺ວາ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ຈ;

ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຫິຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ໂທສສຎ຺ຫິຕໍ.

‘‘ອກຕ຺ວາກຸສລໍ ກມ຺ມໍ, ກຕ຺ວານ ກຸສລໍ ພຫຸໍ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ສຄ຺ຄໍ ໂສ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມສີລສຸຕ຺ຕໍ

໓໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ. ກຕເມຫິ ທ຺ວີຫິ? ປາປເກນ ຈ ສີເລນ, ປາປິກາຍ ຈ ທິຏ຺ຐິຍາ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິຣເຍ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ¶ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປາປເກນ ¶ ຈ ສີເລນ, ປາປິກາຍ ຈ ທິຏ຺ຐິຍາ;

ເອເຕຫິ ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ໂຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນໂຣ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສີລສຸຕ຺ຕໍ

໓໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ. ກຕເມຫິ ທ຺ວີຫິ ¶ ? ຠທ຺ທເກນ ຈ ສີເລນ, ຠທ຺ທິກາຍ ຈ ທິຏ຺ຐິຍາ. ອິເມຫິ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍຖາຠຕໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອວໍ ສຄ຺ເຄ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຠທ຺ທເກນ ຈ ສີເລນ, ຠທ຺ທິກາຍ ຈ ທິຏ຺ຐິຍາ;

ເອເຕຫິ ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ໂຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນໂຣ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ສຄ຺ຄໍ ໂສ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ອາຕາປີສຸຕ຺ຕໍ

໓໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອນາຕາປີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອໂນຕ຺ຕາປີ [ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ (ພຫູສຸ) ອຏ຺ຐກຖາ ປສ຺ສິຕພ຺ພາ] ອຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ, ອຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ, ອຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍ. ອາຕາປີ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂອຕ຺ຕາປີ [ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ (ພຫູສຸ)] ຠພ຺ໂພ ສມ຺ໂພຘາຍ, ຠພ຺ໂພ ນິພ຺ພານາຍ, ຠພ຺ໂພ ອນຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ອຘິຄມາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ ¶ . ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອນາຕາປີ ¶ ອໂນຕ຺ຕາປີ, ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍ;

ໂຍ ຖີນມິທ຺ຘພຫຸໂລ, ອຫິຣີໂກ ອນາທໂຣ;

ອຠພ຺ໂພ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ.

‘‘ໂຍ ¶ ຈ ສຕິມາ ນິປໂກ ຌາຍີ, ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ຈ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ;

ສໍໂຍຊນໍ ຊາຕິຊຣາຍ ເຉຕ຺ວາ, ອິເຘວ ສມ຺ໂພຘິມນຸຕ຺ຕຣໍ ຜຸເສ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຐມນກຸຫນສຸຕ຺ຕໍ

໓໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ນຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ຊນກຸຫນຕ຺ຖໍ, ນ ຊນລປນຕ຺ຖໍ, ນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລການິສໍສຕ຺ຖໍ, ນ ‘ອິຕິ ມໍ ຊໂນ ຊານາຕູ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ສໍວຣຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ປຫານຕ຺ຖຎ຺ຈາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສໍວຣຕ຺ຖໍ ປຫານຕ຺ຖໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອນີຕິຫໍ;

ອເທສຍິ ໂສ ຠຄວາ, ນິພ຺ພາໂນຄຘຄາມິນໍ.

‘‘ເອສ ມຄ຺ໂຄ ມຫຕ຺ເຕຫິ [ມຫນ຺ເຕຫິ (ສີ. ກ.), ມຫຕ຺ເຖຫິ (ສ຺ຍາ.)], ອນຸຍາໂຕ ¶ ມເຫສິຠິ [ມເຫສິໂນ (ສີ. ກ.)];

ເຍ ເຍ ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ;

ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖຸສາສນກາຣິໂນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຕິຍນກຸຫນສຸຕ຺ຕໍ

໓໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ນຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ຊນກຸຫນຕ຺ຖໍ, ນ ຊນລປນຕ຺ຖໍ, ນ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລການິສໍສຕ຺ຖໍ, ນ ‘ອິຕິ ມໍ ຊໂນ ຊານາຕູ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ¶ ວຸສ຺ສຕິ ອຠິຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອຠິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ປຣິຎ຺ຎຕ຺ຖໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອນີຕິຫໍ;

ອເທສຍິ ໂສ ຠຄວາ, ນິພ຺ພາໂນຄຘຄາມິນໍ.

‘‘ເອສ ມຄ຺ໂຄ ມຫຕ຺ເຕຫິ, ອນຸຍາໂຕ ມເຫສິຠິ;

ເຍ ເຍ ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ;

ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖຸສາສນກາຣິໂນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ໂສມນສ຺ສສຸຕ຺ຕໍ

໓໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໂສມນສ຺ສພຫຸໂລ ວິຫຣຕິ, ໂຍນິ ຈສ຺ສ [ໂຍນິໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ໂຍນິສ຺ສ (ກ.)] ອາຣທ຺ຘາ ໂຫຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍ. ກຕເມຫິ ¶ ທ຺ວີຫິ? ສໍເວຊນີເຍສຸ ຐາເນສຸ ສໍເວຊເນນ, ສໍວິຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ໂຍນິໂສ ປຘາເນນ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໂສມນສ຺ສພຫຸໂລ ວິຫຣຕິ, ໂຍນິ ຈສ຺ສ ອາຣທ຺ຘາ ໂຫຕິ ອາສວານໍ ຂຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສໍເວຊນີຍຏ຺ຐາເນສຸ [ສໍເວຊນີເຍສຸ ຐາເນສຸ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ສໍວິຊ຺ເຊເຖວ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ອາຕາປີ ¶ ນິປໂກ ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຎາຍ ສມເວກ຺ຂິຍ.

‘‘ເອວໍ ວິຫາຣີ ອາຕາປີ, ສນ຺ຕວຸຕ຺ຕິ ອນຸທ຺ຘໂຕ;

ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ຂຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາປຸເຓ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ ¶ ¶ –

ທ຺ເວ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຕປນີຍາ, ຕປນີຍາ ປຣຕ຺ເຖຫິ;

ອາຕາປີ [ທ຺ເວ ປາທາ (ກ.), ທ຺ເວ ອາຕາປີ (ສີ.)] ນກຸຫນາ ທ຺ເວ [ນ ກຸຫນາ ຈ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ໂສມນສ຺ເສນ ເຕ ທສາຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ວິຕກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໓໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕຖາຄຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທ຺ເວ ວິຕກ຺ກາ ພຫຸລໍ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ – ເຂໂມ ຈ ວິຕກ຺ໂກ, ປວິເວໂກ ຈ [ວິເວໂກ ຈ (ສ຺ຍາ.)]. ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຣາໂມ [ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຣາໂມ (ກ.), ອພ຺ຍາພຊ຺ຌາຣາໂມ (?)], ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌຣໂຕ. ຕເມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຣາມໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌຣຕໍ ເອເສວ ວິຕກ຺ໂກ ພຫຸລໍ ສມຸທາຈຣຕິ – ‘ອິມາຍາຫໍ ອິຣິຍາຍ ນ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຍາພາເຘມິ ຕສໍ ວາ ຖາວຣໍ ວາ’ຕິ.

‘‘ປວິເວກາຣາໂມ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ປວິເວກຣໂຕ. ຕເມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕໍ ປວິເວກາຣາມໍ ປວິເວກຣຕໍ ເອເສວ ວິຕກ຺ໂກ ພຫຸລໍ ສມຸທາຈຣຕິ – ‘ຍໍ ອກຸສລໍ ຕໍ ປຫີນ’ນ຺ຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ເຫປິ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຣາມາ ¶ ວິຫຣຖ ¶ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌຣຕາ. ເຕສໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຣາມານໍ ວິຫຣຕໍ ອພ຺ຍາປຊ຺ຌຣຕານໍ ເອເສວ ວິຕກ຺ໂກ ພຫຸລໍ ສມຸທາຈຣິສ຺ສຕິ – ‘ອິມາຍ ມຍໍ ອິຣິຍາຍ ນ ກິຎ຺ຈິ ພ຺ຍາພາເຘມ ຕສໍ ວາ ຖາວຣໍ ວາ’ຕິ.

‘‘ປວິເວກາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ ປວິເວກຣຕາ. ເຕສໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປວິເວກາຣາມານໍ ວິຫຣຕໍ ປວິເວກຣຕານໍ ເອເສວ ວິຕກ຺ໂກ ພຫຸລໍ ສມຸທາຈຣິສ຺ສຕິ – ‘ກິໍ ອກຸສລໍ, ກິໍ ອປ຺ປຫີນໍ, ກິໍ ປຊຫາມາ’’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕຖາຄຕໍ ພຸທ຺ຘມສຍ຺ຫສາຫິນໍ, ທຸເວ ວິຕກ຺ກາ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ ນໍ;

ເຂໂມ ວິຕກ຺ໂກ ປຐໂມ ອຸທີຣິໂຕ, ຕໂຕ ວິເວໂກ ທຸຕິໂຍ ປກາສິໂຕ.

‘‘ຕໂມນຸທໍ ¶ ປາຣຄຕໍ ມເຫສິໍ, ຕໍ ປຕ຺ຕິປຕ຺ຕໍ ວສິມໍ ອນາສວໍ;

ວິສນ຺ຕຣໍ [ເວສນ຺ຕຣໍ (ສີ. ກ.), ວິສ຺ສນ຺ຕຣໍ (ປີ.)] ຕຓ຺ຫກ຺ຂເຍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ເວ ມຸນິໍ ອນ຺ຕິມເທຫຘາຣິໍ;

ມາຣຎ຺ຊຫໍ ¶ [ມາຣຊຫໍ (ສ຺ຍາ.), ມານຊຫໍ (ສີ. ກ.), ມານໍ ຊຫໍ (ປີ.)] ພ຺ຣູມິ ຊຣາຍ ປາຣຄຸໍ.

‘‘ເສເລ ຍຖາ ປພ຺ພຕມຸທ຺ຘນິຏ຺ຐິໂຕ, ຍຖາປິ ປສ຺ເສ ຊນຕໍ ສມນ຺ຕໂຕ;

ຕຖູປມໍ ຘມ຺ມມຍໍ ສຸເມໂຘ, ປາສາທມາຣຸຍ຺ຫ ¶ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ໂສກາວຕິຓ຺ຓໍ ຊນຕມເປຕໂສໂກ, ອເວກ຺ຂຕິ ຊາຕິຊຣາຠິຠູຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ເທສນາສຸຕ຺ຕໍ

໓໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕຖາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທ຺ເວ ຘມ຺ມເທສນາ ປຣິຍາເຍນ ຠວນ຺ຕິ. ກຕມາ ທ຺ເວ? ‘ປາປໍ ປາປກໂຕ ປສ຺ສຖາ’ຕິ – ອຍໍ ປຐມາ ຘມ຺ມເທສນາ; ‘ປາປໍ ປາປກໂຕ ທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິນ຺ທຖ ວິຣຊ຺ຊຖ ວິມຸຈ຺ຈຖາ’ຕິ – ອຍໍ ທຸຕິຍາ ຘມ຺ມເທສນາ. ຕຖາຄຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອິມາ ທ຺ເວ ຘມ຺ມເທສນາ ປຣິຍາເຍນ ຠວນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕຖາຄຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ສພ຺ພຠູຕານຸກມ຺ປິໂນ;

ປຣິຍາຍວຈນໍ ປສ຺ສ, ທ຺ເວ ຈ ຘມ຺ມາ ປກາສິຕາ.

‘‘ປາປກໍ ¶ ປສ຺ສຖ ເຈຕໍ [ເຈກໍ (ສີ. ປີ.), ເຉກາ (ສ຺ຍາ.)], ຕຕ຺ຖ ຈາປິ ວິຣຊ຺ຊຖ;

ຕໂຕ ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາເສ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ວິຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ

໔໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອວິຊ຺ຊາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ອນ຺ວເທວ ອຫິຣິກໍ ອໂນຕ຺ຕປ຺ປໍ; ວິຊ຺ຊາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ¶ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ອນ຺ວເທວ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປ’’ນ຺ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍາ ກາຈິມາ ທຸຄ຺ຄຕິໂຍ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ປຣມ຺ຫິ ຈ;

ອວິຊ຺ຊາມູລິກາ ສພ຺ພາ, ອິຈ຺ຉາໂລຠສມຸສ຺ສຍາ.

‘‘ຍໂຕ ຈ ໂຫຕິ ປາປິຈ຺ໂຉ, ອຫິຣີໂກ ອນາທໂຣ;

ຕໂຕ ປາປໍ ປສວຕິ, ອປາຍໍ ເຕນ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ຕສ຺ມາ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ໂລຠຎ຺ຈ, ອວິຊ຺ຊຎ຺ຈ ວິຣາຊຍໍ;

ວິຊ຺ຊໍ ອຸປ຺ປາທຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສພ຺ພາ ທຸຄ຺ຄຕິໂຍ ຊເຫ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຎ຺ຎາປຣິຫີນສຸຕ຺ຕໍ

໔໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສຸປຣິຫີນາ ເຍ ອຣິຍາຍ ປຎ຺ຎາຍ ປຣິຫີນາ. ເຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ທຸກ຺ຂໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ສວິຆາຕໍ ສອຸປາຍາສໍ ສປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ທຸຄ຺ຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ. ເຕ [ເຕ ຈ ໂຂ (?)], ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປຣິຫີນາ ເຍ ອຣິຍາຍ ປຎ຺ຎາຍ ອປຣິຫີນາ. ເຕ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຸຂໍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອວິຆາຕໍ ອນຸປາຍາສໍ ອປຣິຬາຫໍ; ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຎ຺ຎາຍ ປຣິຫາເນນ, ປສ຺ສ ໂລກໍ ສເທວກໍ;

ນິວິຏ຺ຐໍ ນາມຣູປສ຺ມິໍ, ອິທໍ ສຈ຺ຈນ຺ຕິ ມຎ຺ຎຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາ ຫິ ເສຏ຺ຐາ ໂລກສ຺ມິໍ, ຍາຍໍ ນິພ຺ເພຘຄາມິນີ;

ຍາຍ ¶ ສມ຺ມາ ປຊານາຕິ, ຊາຕິຠວປຣິກ຺ຂຍໍ.

‘‘ເຕສໍ ¶ ເທວາ ມນຸສ຺ສາ ຈ, ສມ຺ພຸທ຺ຘານໍ ສຕີມຕໍ;

ປິຫຍນ຺ຕິ ¶ ຫາສປຎ຺ຎານໍ [ຫາສຸປຎ຺ຎານໍ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ສຣີຣນ຺ຕິມຘາຣິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຸກ຺ກຘມ຺ມສຸຕ຺ຕໍ

໔໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸກ຺ກາ ຘມ຺ມາ ໂລກໍ ປາເລນ຺ຕິ. ກຕເມ ທ຺ເວ? ຫິຣີ [ຫິຣິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)] ຈ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປຎ຺ຈ. ອິເມ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ສຸກ຺ກາ ຘມ຺ມາ ໂລກໍ ນ ປາເລຍ຺ຍຸໍ, ນຍິຘ ປຎ຺ຎາເຍຖ ມາຕາຕິ ວາ ມາຕຸຈ຺ຉາຕິ ວາ ມາຕຸລານີຕິ ວາ ອາຈຣິຍຠຣິຍາຕິ ວາ ຄຣູນໍ ທາຣາຕິ ວາ. ສມ຺ເຠທໍ ໂລໂກ ອຄມິສ຺ສ ຍຖາ ອເຊຬກາ ກຸກ຺ກຸຏສູກຣາ ໂສຓສິງ຺ຄາລາ [ໂສຓສິຄາລາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ. ປີ.)]. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ທ຺ເວ ສຸກ຺ກາ ຘມ຺ມາ ໂລກໍ ປາເລນ຺ຕິ ຕສ຺ມາ ປຎ຺ຎາຍຕິ ມາຕາຕິ ວາ ມາຕຸຈ຺ຉາຕິ ວາ ມາຕຸລານີຕິ ວາ ອາຈຣິຍຠຣິຍາຕິ ວາ ຄຣູນໍ ທາຣາຕິ ວາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍສໍ ¶ ເຈ ຫິຣິໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ, ສພ຺ພທາ ຈ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ໂວກ຺ກນ຺ຕາ ສຸກ຺ກມູລາ ເຕ, ຊາຕິມຣຓຄາມິໂນ.

‘‘ເຍສຎ຺ຈ ຫິຣິໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ, ສທາ ສມ຺ມາ ອຸປຏ຺ຐິຕາ;

ວິຣູຬ຺ຫພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ¶ ເຕ, ສນ຺ໂຕ ຂີຓປຸນພ຺ຠວາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອຊາຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ອຊາຕໍ ອຠູຕໍ ອກຕໍ ອສງ຺ຂຕໍ. ໂນ ເຈຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠວິສ຺ສ ອຊາຕໍ ອຠູຕໍ ອກຕໍ ອສງ຺ຂຕໍ, ນຍິຘ ຊາຕສ຺ສ ຠູຕສ຺ສ ກຕສ຺ສ ສງ຺ຂຕສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາເຍຖ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ອຊາຕໍ ອຠູຕໍ ອກຕໍ ອສງ຺ຂຕໍ, ຕສ຺ມາ ຊາຕສ຺ສ ຠູຕສ຺ສ ¶ ກຕສ຺ສ ສງ຺ຂຕສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ, ກຕໍ ສງ຺ຂຕມທ຺ຘຸວໍ;

ຊຣາມຣຓສງ຺ຆາຏໍ, ໂຣຄນີຬໍ [ໂຣຄນິຑ຺ຒໍ (ສີ.)] ປຠງ຺ຄຸຣໍ [ປຠງ຺ຄຸນໍ (ກ. ສີ. ກ.), ປຠງ຺ຄຸຓໍ (ສ຺ຍາ.)].

‘‘ອາຫາຣເນຕ຺ຕິປ຺ປຠວໍ, ນາລໍ ຕທຠິນນ຺ທິຕຸໍ;

ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ ສນ຺ຕໍ, ອຕກ຺ກາວຈຣໍ ຘຸວໍ.

‘‘ອຊາຕໍ ອສມຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ປທໍ;

ນິໂຣໂຘ ¶ ທຸກ຺ຂຘມ຺ມານໍ, ສງ຺ຂາຣູປສໂມ ສຸໂຂ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນິພ຺ພານຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໔໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິພ຺ພານຘາຕຸໂຍ. ກຕເມ ທ຺ເວ? ສອຸປາທິເສສາ ຈ ນິພ຺ພານຘາຕຸ, ອນຸປາທິເສສາ ຈ ນິພ຺ພານຘາຕຸ.

‘‘ກຕມາ ¶ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປາທິເສສາ ນິພ຺ພານຘາຕຸ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ໂຫຕິ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ຕິຏ຺ຐນ຺ເຕວ ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ເຍສໍ ອວິຆາຕຕ຺ຕາ [ອວິຄຕຕ຺ຕາ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ມນາປາມນາປໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ ¶ . ຕສ຺ສ ໂຍ ຣາຄກ຺ຂໂຍ, ໂທສກ຺ຂໂຍ, ໂມຫກ຺ຂໂຍ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປາທິເສສາ ນິພ຺ພານຘາຕຸ.

‘‘ກຕມາ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປາທິເສສາ ນິພ຺ພານຘາຕຸ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ໂຫຕິ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ອິເຘວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພເວທຍິຕານິ ອນຠິນນ຺ທິຕານິ ສີຕິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ [ສີຕີຠວິສ຺ສນ຺ຕິ (?)]. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປາທິເສສາ ນິພ຺ພານຘາຕຸ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ນິພ຺ພານຘາຕຸໂຍ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ທຸເວ ¶ ອິມາ ຈກ຺ຂຸມຕາ ປກາສິຕາ, ນິພ຺ພານຘາຕູ ອນິສ຺ສິເຕນ ຕາທິນາ;

ເອກາ ຫິ ຘາຕຸ ອິຘ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກາ, ສອຸປາທິເສສາ ຠວເນຕ຺ຕິສງ຺ຂຍາ;

ອນຸປາທິເສສາ ¶ ປນ ສມ຺ປຣາຍິກາ, ຍມ຺ຫິ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ຠວານິ ສພ຺ພໂສ.

‘‘ເຍ ເອຕທຎ຺ຎາຍ ປທໍ ອສງ຺ຂຕໍ, ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ຠວເນຕ຺ຕິສງ຺ຂຍາ;

ເຕ ຘມ຺ມສາຣາຘິຄມາ ຂເຍ ຣຕາ, ປຫໍສຸ ເຕ ສພ຺ພຠວານິ ຕາທິໂນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ປຏິສລ຺ລານສຸຕ຺ຕໍ

໔໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ປຏິສລ຺ລານາຣາມາ ¶ [ປຏິສລ຺ລານາຣາມາ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ ປຏິສລ຺ລານຣຕາ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ຕາ, ອນິຣາກຕຊ຺ຌານາ, ວິປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ, ພ຺ຣູເຫຕາ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ ¶ . ປຏິສລ຺ລານາຣາມານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຕໍ ປຏິສລ຺ລານຣຕານໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ຕານໍ ອນິຣາກຕມຊ຺ຌານານໍ ວິປສ຺ສນາຍ ສມນ຺ນາຄຕານໍ ພ຺ຣູເຫຕານໍ ສຸຎ຺ຎາຄາຣານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍ ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ນິປກາ, ສຕິມນ຺ໂຕ ຈ [ສຕິມນ຺ໂຕວ (ສີ. ກ.)] ຌາຍິໂນ;

ສມ຺ມາ ¶ ຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສນ຺ຕິ, ກາເມສຸ ອນເປກ຺ຂິໂນ.

‘‘ອປ຺ປມາທຣຕາ ສນ຺ຕາ, ປມາເທ ຠຍທສ຺ສິໂນ;

ອຠພ຺ພາ ປຣິຫານາຍ, ນິພ຺ພານສ຺ເສວ ສນ຺ຕິເກ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ສິກ຺ຂານິສໍສສຸຕ຺ຕໍ

໔໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ສິກ຺ຂານິສໍສາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣາ ວິມຸຕ຺ຕິສາຣາ ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍາ. ສິກ຺ຂານິສໍສານໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຕໍ ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣານໍ ວິມຸຕ຺ຕິສາຣານໍ ສຕາຘິປເຕຍ຺ຍານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຣິປຸຓ຺ຓສິກ຺ຂໍ [ປຣິປຸຓ຺ຓເສຂໍ (ສີ.), ປຣິປຸຓ຺ຓເສກ຺ຂໍ (ສ຺ຍາ.)] ອປຫານຘມ຺ມໍ, ປຎ຺ຎຸຕ຺ຕຣໍ ¶ ຊາຕິຂຍນ຺ຕທສ຺ສິໍ;

ຕໍ ເວ ມຸນິໍ ອນ຺ຕິມເທຫຘາຣິໍ, ມາຣຎ຺ຊຫໍ ພ຺ຣູມິ ຊຣາຍ ປາຣຄຸໍ.

‘‘ຕສ຺ມາ ສທາ ຌານຣຕາ ສມາຫິຕາ, ອາຕາປິໂນ ¶ ຊາຕິຂຍນ຺ຕທສ຺ສິໂນ;

ມາຣໍ ສເສນໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂໂວ, ຠວຖ ຊາຕິມຣຓສ຺ສ ປາຣຄາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ຊາຄຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໔໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຊາຄໂຣ ຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ ສມາຫິໂຕ ປມຸທິໂຕ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ຈ ຕຕ຺ຖ ກາລວິປສ຺ສີ ຈ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ. ຊາຄຣສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິຫຣໂຕ ສຕສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ສມາຫິຕສ຺ສ ປມຸທິຕສ຺ສ ວິປ຺ປສນ຺ນສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ກາລວິປສ຺ສິໂນ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຜລານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຜລໍ ປາຏິກງ຺ຂໍ – ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ອຎ຺ຎາ, ສຕິ ວາ ອຸປາທິເສເສ ອນາຄາມິຕາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຊາຄຣນ຺ຕາ ສຸຓາເຖຕໍ, ເຍ ສຸຕ຺ຕາ ເຕ ປພຸຊ຺ຌຖ;

ສຸຕ຺ຕາ ຊາຄຣິຕໍ ເສຍ຺ໂຍ, ນຕ຺ຖິ ຊາຄຣໂຕ ຠຍໍ.

‘‘ໂຍ ¶ ຊາຄໂຣ ຈ ສຕິມາ ສມ຺ປຊາໂນ, ສມາຫິໂຕ ມຸທິໂຕ ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ຈ;

ກາເລນ ¶ ໂສ ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ປຣິວີມໍສມາໂນ, ເອໂກທິຠູໂຕ ວິຫເນ ຕມໍ ໂສ.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫເວ ຊາຄຣິຍໍ ຠເຊຖ, ອາຕາປີ ຠິກ຺ຂຸ ນິປໂກ ຌານລາຠີ;

ສໍໂຍຊນໍ ຊາຕິຊຣາຍ ເຉຕ຺ວາ, ອິເຘວ ສມ຺ໂພຘິມນຸຕ຺ຕຣໍ ຜຸເສ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ອາປາຍິກສຸຕ຺ຕໍ

໔໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາປາຍິກາ ເນຣຍິກາ ອິທມປ຺ປຫາຍ. ກຕເມ ທ຺ເວ? ໂຍ ຈ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປຏິຎ຺ໂຎ, ໂຍ ຈ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕໍ ອມູລເກນ ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ອາປາຍິກາ ເນຣຍິກາ ອິທມປ຺ປຫາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອຠູຕວາທີ ¶ ນິຣຍໍ ອຸເປຕິ, ໂຍ ວາປິ ກຕ຺ວາ ນ ກໂຣມິ ຈາຫ;

ອຸໂຠປິ ¶ ເຕ ເປຈ຺ຈ ສມາ ຠວນ຺ຕິ, ນິຫີນກມ຺ມາ ມນຸຊາ ປຣຕ຺ຖ.

‘‘ກາສາວກຓ຺ຐາ ພຫໂວ, ປາປຘມ຺ມາ ອສຎ຺ຎຕາ;

ປາປາ ປາເປຫິ ກມ຺ເມຫິ, ນິຣຍໍ ເຕ ອຸປປຊ຺ຊເຣ.

‘‘ເສຍ຺ໂຍ ອໂຍຄຸໂຬ ຠຸຕ຺ໂຕ, ຕຕ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິສິຂູປໂມ;

ຍຎ຺ເຈ ¶ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ທຸສ຺ສີໂລ, ຣຏ຺ຐປິຓ຺ຑມສຎ຺ຎໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ທິຏ຺ຐິຄຕສຸຕ຺ຕໍ

໔໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ວີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິຄເຕຫິ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ ເທວມນຸສ຺ສາ ໂອລີຍນ຺ຕິ ເອເກ, ອຕິຘາວນ຺ຕິ ເອເກ; ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອລີຍນ຺ຕິ ເອເກ? ຠວາຣາມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວມນຸສ຺ສາ ຠວຣຕາ ຠວສມ຺ມຸທິຕາ ເຕສໍ ຠວນິໂຣຘາຍ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ນ ປສີທຕິ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນາຘິມຸຈ຺ຈຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອລີຍນ຺ຕິ ເອເກ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິຘາວນ຺ຕິ ເອເກ? ຠເວເນວ ໂຂ ປເນເກ ອຏ຺ຏີຍມານາ ຫຣາຍມານາ ຊິຄຸຈ຺ຉມານາ ວິຠວໍ ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິ ¶ – ຍໂຕ ກິຣ, ໂຠ, ອຍໍ ອຕ຺ຕາ [ສຕ຺ໂຕ (ສີ. ກ.)] ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ວິນສ຺ສຕິ ນ ໂຫຕິ ປຣໍ ມຣຓາ; ເອຕໍ ສນ຺ຕໍ ເອຕໍ ປຓີຕໍ ເອຕໍ ຍາຖາວນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິຘາວນ຺ຕິ ເອເກ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕິ? ອິຘ ຠິກ຺ຂຸ ຠູຕໍ ຠູຕໂຕ ປສ຺ສຕິ; ຠູຕໍ ຠູຕໂຕ ທິສ຺ວາ ຠູຕສ຺ສ ນິພ຺ພິທາຍ ວິຣາຄາຍ ນິໂຣຘາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍ ¶ [ໂຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຠູຕໍ ຠູຕໂຕ ທິສ຺ວາ, ຠູຕສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;

ຍຖາຠູເຕ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠວຕຓ຺ຫາ ປຣິກ຺ຂຍາ.

‘‘ສ ເວ [ສເຈ (ກ. ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຠູຕປຣິຎ຺ໂຎ, ໂສ ວີຕຕຓ຺ໂຫ ຠວາຠເວ;

ຠູຕສ຺ສ ¶ ວິຠວາ ຠິກ຺ຂຸ, ນາຄຈ຺ຉຕິ ປຸນພ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ອິນ຺ທ຺ຣິຍາ ທ຺ເວ ຕປນີຍາ, ສີເລນ ອປເຣ ທຸເວ;

ອໂນຕ຺ຕາປີ ກຸຫນາ ທ຺ເວ ຈ, ສໍເວຊນີເຍນ ¶ ເຕ ທສ.

ວິຕກ຺ກາ ເທສນາ ວິຊ຺ຊາ, ປຎ຺ຎາ ຘມ຺ເມນ ປຎ຺ຈມໍ;

ອຊາຕໍ ຘາຕຸສລ຺ລານໍ, ສິກ຺ຂາ ຊາຄຣິເຍນ ຈ;

ອປາຍທິຏ຺ຐິຍາ ເຈວ [ເຍວ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ພາວີສຕິ ປກາສິຕາຕິ.

ທຸກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ຕິກນິປາໂຕ

໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ

໑. ມູລສຸຕ຺ຕໍ

໕໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລມູລານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ໂລໂຠ ອກຸສລມູລໍ, ໂທໂສ ອກຸສລມູລໍ, ໂມໂຫ ອກຸສລມູລໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ອກຸສລມູລານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂລໂຠ ໂທໂສ ຈ ໂມໂຫ ຈ, ປຸຣິສໍ ປາປເຈຕສໍ;

ຫິໍສນ຺ຕິ ອຕ຺ຕສມ຺ຠູຕາ, ຕຈສາຣໍວ ສມ຺ຜລ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຘາຕຸສຸຕ຺ຕໍ

໕໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ຣູປຘາຕຸ, ອຣູປຘາຕຸ, ນິໂຣຘຘາຕຸ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ຘາຕຸໂຍ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຣູປຘາຕຸໍ [ຣູປຘາຕຸ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ປຣິຎ຺ຎາຍ, ອຣູເປສຸ ອສຓ຺ຐິຕາ;

ນິໂຣເຘ ¶ ເຍ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕ ຊນາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິໂນ.

‘‘ກາເຍນ ¶ ອມຕໍ ຘາຕຸໍ, ຜຸສຍິຕ຺ວາ [ຜຸສ຺ສຍິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.), ຜສ຺ສຍິຕ຺ວາ (ປີ.)] ນິຣູປຘິໍ;

ອຸປຘິປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄໍ, ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອນາສໂວ;

ເທເສຕິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ປທ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຐມເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໕໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ –

ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເວທນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສມາຫິໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;

ເວທນາ ຈ ປຊານາຕິ, ເວທນານຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ເຈຕາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ມຄ຺ຄຎ຺ຈ ຂຍຄາມິນໍ;

ເວທນານໍ ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ນິຈ຺ຉາໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຕິຍເວທນາສຸຕ຺ຕໍ

໕໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ສຸຂາ ເວທນາ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ. ສຸຂາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ທຸກ຺ຂໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ; ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ສລ຺ລໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ; ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຂາ ເວທນາ ທຸກ຺ຂໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ສລ຺ລໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ອທຸກ຺ຂມສຸຂາ ເວທນາ ອນິຈ຺ຈໂຕ ທິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ; ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ຠິກ຺ຂຸ ອຣິໂຍ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ອຈ຺ເຉຈ຺ຉິ [ອຈ຺ເຉຊ຺ຊິ (ສີ. ປີ.), ອຈ຺ຉິຊ຺ຊິ (ກ.)], ຕຓ຺ຫໍ, ວິວຕ຺ຕຍິ ¶ [ວາວຕ຺ຕຍິ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ສໍໂຍຊນໍ, ສມ຺ມາ ມານາຠິສມຍາ ອນ຺ຕມກາສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສາ’’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂຍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທ [ທກ຺ຂິ (ສີ. ປີ. ກ.), ອທກ຺ຂິ (ສ຺ຍາ.)], ທຸກ຺ຂມທ຺ທກ຺ຂິ ສລ຺ລໂຕ;

ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ສນ຺ຕໍ, ອທກ຺ຂິ ນໍ ອນິຈ຺ຈໂຕ.

‘‘ສ ເວ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຍໂຕ ຕຕ຺ຖ ວິມຸຈ຺ຈຕິ;

ອຠິຎ຺ຎາໂວສິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ສ ເວ ໂຍຄາຕິໂຄ ມຸນີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມເອສນາສຸຕ຺ຕໍ

໕໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສມາຫິໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ, ສໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;

ເອສນາ ¶ ຈ ປຊານາຕິ, ເອສນານຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ເຈຕາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ມຄ຺ຄຎ຺ຈ ຂຍຄາມິນໍ;

ເອສນານໍ ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ນິຈ຺ຉາໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍເອສນາສຸຕ຺ຕໍ

໕໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອສນາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາເມສນາ, ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ ¶ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ເອສນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາເມສນາ ຠເວສນາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍສນາ ສຫ;

ອິຕິ ສຈ຺ຈປຣາມາໂສ, ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ສມຸສ຺ສຍາ.

‘‘ສພ຺ພຣາຄວິຣຕ຺ຕສ຺ສ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂນ;

ເອສນາ ¶ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ຐາ, ທິຏ຺ຐິຏ຺ຐານາ ສມູຫຕາ;

ເອສນານໍ ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ນິຣາໂສ ອກຖໍກຖີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປຐມອາສວສຸຕ຺ຕໍ

໕໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມາສໂວ, ຠວາສໂວ, ອວິຊ຺ຊາສໂວ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອາສວາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສມາຫິໂຕ ¶ ສມ຺ປຊາໂນ, ສໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;

ອາສເວ ຈ ປຊານາຕິ, ອາສວານຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ.

‘‘ຍຕ຺ຖ ¶ ເຈຕາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ມຄ຺ຄຎ຺ຈ ຂຍຄາມິນໍ;

ອາສວານໍ ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ນິຈ຺ຉາໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸຕິຍອາສວສຸຕ຺ຕໍ

໕໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສວາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມາສໂວ, ຠວາສໂວ, ອວິຊ຺ຊາສໂວ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອາສວາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍສ຺ສ ¶ ກາມາສໂວ ຂີໂຓ, ອວິຊ຺ຊາ ¶ ຈ ວິຣາຊິຕາ;

ຠວາສໂວ ປຣິກ຺ຂີໂຓ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ນິຣູປຘິ;

ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ [ສວາຫນນ຺ຕິ (ພຫູສຸ)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຕຓ຺ຫາສຸຕ຺ຕໍ

໕໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ຕຓ຺ຫາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕຓ຺ຫາໂຍເຄນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ, ຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ຠວາຠເວ;

ເຕ ໂຍຄຍຸຕ຺ຕາ ມາຣສ຺ສ, ອໂຍຄກ຺ເຂມິໂນ ຊນາ;

ສຕ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສໍສາຣໍ, ຊາຕີມຣຓຄາມິໂນ.

‘‘ເຍ ຈ ຕຓ຺ຫໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ວີຕຕຓ຺ຫາ [ນິກ຺ກຓ຺ຫາ ຈ (ສີ. ກ.)] ຠວາຠເວ;

ເຕ ເວ [ເຕ ຈ (ສີ. ປີ. ກ.)] ປາຣງ຺ຄຕາ [ປາຣຄຕາ (ກ. ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂລເກ, ເຍ ປຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ມາຣເຘຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໕໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ມາຣເຘຍ຺ຍໍ ອາທິຈ຺ໂຈວ ວິໂຣຈຕິ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເສເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ມາຣເຘຍ຺ຍໍ ອາທິຈ຺ໂຈວ ວິໂຣຈຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສີລໍ ¶ ສມາຘິ ປຎ຺ຎາ ຈ, ຍສ຺ສ ເອເຕ ສຸຠາວິຕາ;

ອຕິກ຺ກມ຺ມ ມາຣເຘຍ຺ຍໍ, ອາທິຈ຺ໂຈວ ວິໂຣຈຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ປຐໂມ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມູລຘາຕຸ ອຖ ເວທນາ ທຸເວ, ເອສນາ ຈ ທຸເວ ອາສວາ ທຸເວ;

ຕຓ຺ຫາໂຕ ຈ ອຖ [ຕຓ຺ຫາໂຕ ອຖ (ສ຺ຍາ.)] ມາຣເຘຍ຺ຍໂຕ, ວຄ຺ຄມາຫຸ ປຐມນ຺ຕິ ມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ.

໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸສຸຕ຺ຕໍ

໖໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ທານມຍໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸ, ສີລມຍໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸ, ຠາວນາມຍໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸ – ອິມານິ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖູນີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຸຎ຺ຎເມວ ¶ ໂສ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອາຍຕຄ຺ຄໍ ສຸຂຸທ຺ຣຍໍ;

ທານຎ຺ຈ ສມຈຣິຍຎ຺ຈ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠາວເຍ.

‘‘ເອເຕ ຘມ຺ເມ ຠາວຍິຕ຺ວາ, ຕໂຍ ສຸຂສມຸທ຺ທເຍ;

ອພ຺ຍາປຊ຺ຌໍ ສຸຂໍ ໂລກໍ, ປຓ຺ຑິໂຕ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຈກ຺ຂຸສຸຕ຺ຕໍ

໖໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈກ຺ຂູນິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ມໍສຈກ຺ຂຸ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ຈກ຺ຂູນີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ມໍສຈກ຺ຂຸ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;

ເອຕານິ ຕີຓິ ຈກ຺ຂູນິ, ອກ຺ຂາສິ ປຸຣິສຸຕ຺ຕໂມ.

‘‘ມໍສຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປ຺ປາໂທ, ມຄ຺ໂຄ ທິພ຺ພສ຺ສ ຈກ຺ຂຸໂນ;

ຍໂຕ ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;

ຍສ຺ສ ¶ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ປຏິລາຠາ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາ ປມຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອິນ຺ທ຺ຣິຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ອນຎ຺ຎາຕຎ຺ຎສ຺ສາມີຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ, ອຎ຺ຎາຕາວິນ຺ທ຺ຣິຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເສຂສ຺ສ ສິກ຺ຂມານສ຺ສ, ອຸຊຸມຄ຺ຄານຸສາຣິໂນ;

ຂຍສ຺ມິໍ ປຐມໍ ຎາຓໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎາ ອນນ຺ຕຣາ.

‘‘ຕໂຕ ¶ ອຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ຎາຓໍ ເວ ໂຫຕິ ຕາທິໂນ;

ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕີຕິ, ຠວສໍໂຍຊນກ຺ຂຍາ.

‘‘ສ ¶ ເວ [ສເຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອິນ຺ທ຺ຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ, ສນ຺ໂຕ ສນ຺ຕິປເທ ຣໂຕ;

ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອທ຺ຘາສຸຕ຺ຕໍ

໖໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຕີໂຕ ອທ຺ຘາ, ອນາຄໂຕ ອທ຺ຘາ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ໂນ ອທ຺ຘາ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອທ຺ຘາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອກ຺ເຂຍ຺ຍສຎ຺ຎິໂນ ສຕ຺ຕາ, ອກ຺ເຂຍ຺ຍສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ອກ຺ເຂຍ຺ຍໍ ¶ ອປຣິຎ຺ຎາຍ, ໂຍຄມາຍນ຺ຕິ ມຈ຺ຈຸໂນ.

‘‘ອກ຺ເຂຍ຺ຍຎ຺ຈ ¶ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ອກ຺ຂາຕາຣໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ;

ຜຸຏ຺ໂຐ ວິໂມກ຺ໂຂ ມນສາ, ສນ຺ຕິປທມນຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ສ ເວ [ສເຈ (ກ.)] ອກ຺ເຂຍ຺ຍສມ຺ປນ຺ໂນ, ສນ຺ໂຕ ສນ຺ຕິປເທ ຣໂຕ;

ສງ຺ຂາຍເສວີ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ສງ຺ຂ຺ຍໍ ໂນເປຕິ ເວທຄູ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຈ຺ຈຣິຕສຸຕ຺ຕໍ

໖໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຈ຺ຈຣິຕານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ, ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ທຸຈ຺ຈຣິຕານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ¶ ກຕ຺ວາ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ຈ;

ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ກຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ໂທສສໍຫິຕໍ.

‘‘ອກຕ຺ວາ ¶ ¶ ກຸສລໍ ກມ຺ມໍ, ກຕ຺ວານາກຸສລໍ ພຫຸໍ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ສຸຈຣິຕສຸຕ຺ຕໍ

໖໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຈຣິຕານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ກາຍສຸຈຣິຕໍ, ວຈີສຸຈຣິຕໍ, ມໂນສຸຈຣິຕໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ສຸຈຣິຕານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຫິຕ຺ວາ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ຈ;

ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຫິຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ໂທສສໍຫິຕໍ.

‘‘ອກຕ຺ວາກຸສລໍ ¶ ກມ຺ມໍ, ກຕ຺ວານ ກຸສລໍ ພຫຸໍ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ສຄ຺ຄໍ ໂສ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ໂສເຈຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສເຈຍ຺ຍານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ກາຍໂສເຈຍ຺ຍໍ, ວຈີໂສເຈຍ຺ຍໍ, ມໂນໂສເຈຍ຺ຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ໂສເຈຍ຺ຍານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍສຸຈິໍ ¶ ວຈີສຸຈິໍ [ວາຈາສຸຈິໍ (ກ.)], ເຈໂຕສຸຈິມນາສວໍ;

ສຸຈິໍ ¶ ໂສເຈຍ຺ຍສມ຺ປນ຺ນໍ, ອາຫຸ ສພ຺ພປ຺ປຫາຍິນ’’ນ຺ຕິ [ອາຫຸ ນິນ຺ຫາຕປາປກນ຺ຕິ (ອ. ນິ. ໓.໑໒໒) ຍຸຕ຺ຕຕຣໍ].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ໂມເນຍ຺ຍສຸຕ຺ຕໍ

໖໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມເນຍ຺ຍານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ກາຍໂມເນຍ຺ຍໍ, ວຈີໂມເນຍ຺ຍໍ, ມໂນໂມເນຍ຺ຍໍ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ໂມເນຍ຺ຍານີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍມຸນິໍ ວຈີມຸນິໍ, ມໂນມຸນິມນາສວໍ;

ມຸນິໍ ໂມເນຍ຺ຍສມ຺ປນ຺ນໍ, ອາຫຸ ນິນ຺ຫາຕປາປກ’’ນ຺ຕິ [ອາຫຸ ສພ຺ພປ຺ປຫາຍິນນ຺ຕິ (ອ. ນິ. ໓.໑໒໓)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຐມຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໖໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂທໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂມໂຫ ອປ຺ປຫີໂນ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ພທ຺ໂຘ [ພນ຺ໂທ (ພຫູສຸ)] ມາຣສ຺ສ ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ ¶ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ [ຍຖາ ກາມກຣຓີໂຍ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)] ປາປິມໂຕ’. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາໂຄ ປຫີໂນ, ໂທໂສ ປຫີໂນ, ໂມໂຫ ປຫີໂນ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອພທ຺ໂຘ ມາຣສ຺ສ ໂອມຸກ຺ກສ຺ສ ມາຣປາໂສ ນ ຍຖາ ກາມກຣຓີໂຍ [ນ ຍຖາກາມກຣຓີໂຍ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ປາປິມໂຕ’’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍສ຺ສ ¶ ຣາໂຄ ຈ ໂທໂສ ຈ, ອວິຊ຺ຊາ ຈ ວິຣາຊິຕາ;

ຕໍ ຠາວິຕຕ຺ຕຎ຺ຎຕຣໍ, ພ຺ຣຫ຺ມຠູຕໍ ຕຖາຄຕໍ;

ພຸທ຺ຘໍ ເວຣຠຍາຕີຕໍ, ອາຫຸ ສພ຺ພປ຺ປຫາຍິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ທຸຕິຍຣາຄສຸຕ຺ຕໍ

໖໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຣາໂຄ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂທໂສ ອປ຺ປຫີໂນ, ໂມໂຫ ອປ຺ປຫີໂນ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນ ‘ອຕຣິ ¶ [ອຕິຓ຺ໂຓ (ກ. ສີ. ກ.)] ສມຸທ຺ທໍ ສອູມິໍ ສວີຈິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຄຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ’. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຣາໂຄ ປຫີໂນ, ໂທໂສ ປຫີໂນ, ໂມໂຫ ປຫີໂນ – ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອຕຣິ ສມຸທ຺ທໍ ສອູມິໍ ສວີຈິໍ ສາວຏ຺ຏໍ ສຄຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ, ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ [ປາຣຄໂຕ (ສີ. ອຏ຺ຐ. ສ຺ຍາ.)] ຖເລ ຕິຏ຺ຐຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍສ຺ສ ຣາໂຄ ຈ ໂທໂສ ຈ, ອວິຊ຺ຊາ ຈ ວິຣາຊິຕາ;

ໂສມໍ ສມຸທ຺ທໍ ສຄຫໍ ສຣກ຺ຂສໍ, ສອູມິຠຍໍ ທຸຕ຺ຕຣໍ ອຈ຺ຈຕາຣິ.

‘‘ສງ຺ຄາຕິໂຄ ¶ ມຈ຺ຈຸຊໂຫ ນິຣູປຘິ, ປຫາສິ ¶ ທຸກ຺ຂໍ ອປຸນພ຺ຠວາຍ;

ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ ໂສ ນ ປມາຓເມຕິ, ອໂມຫຍິ ມຈ຺ຈຸຣາຊນ຺ຕິ ພ຺ຣູມີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ທຸຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຸຎ຺ຎໍ ຈກ຺ຂຸ ອຖ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ [ອຕ຺ຖິນ຺ທ຺ຣິຍາ (ສ຺ຍາ.)], ອທ຺ຘາ ຈ ຈຣິຕໍ ທຸເວ ໂສຈິ [ສຸຈິ (ສ຺ຍາ.)];

ມຸໂນ [ມຸເນ (ສ຺ຍາ.)] ອຖ ຣາຄທຸເວ, ປຸນ ວຄ຺ຄມາຫຸ ທຸຕິຍມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ.

໓. ຕຕິຍວຄ຺ໂຄ

໑. ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໗໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ຕໍ ¶ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວທາມິ. ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອປິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍເທວ ສາມໍ ຎາຕໍ ສາມໍ ທິຏ຺ຐໍ ສາມໍ ວິທິຕໍ ຕເທວາຫໍ ວທາມິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ¶ ¶ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ມິຈ຺ຉາ ມນໍ ປຓິຘາຍ, ມິຈ຺ຉາ ວາຈຎ຺ຈ ຠາສິຍ [ມິຈາ ວາຈໍ ອຠາສິຍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)];

ມິຈ຺ຉາ ກມ຺ມານິ ກຕ຺ວານ, ກາເຍນ ອິຘ ປຸຄ຺ຄໂລ.

‘‘ອປ຺ປສ຺ສຸຕາປຸຎ຺ຎກໂຣ [ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕປຸຎ຺ຎກໂຣ (ສີ.), ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ອປຸຎ຺ຎກໂຣ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ອປ຺ປສ຺ມິໍ ອິຘ ຊີວິເຕ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໗໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ¶ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ຕໍ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວທາມິ. ທິຏ຺ຐາ ມຍາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ¶ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອປິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍເທວ ສາມໍ ຎາຕໍ ສາມໍ ທິຏ຺ຐໍ ສາມໍ ວິທິຕໍ ຕເທວາຫໍ ວທາມິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສມ຺ມາ ມນໍ ປຓິຘາຍ, ສມ຺ມາ ວາຈຎ຺ຈ ຠາສິຍ [ສມ຺ມາ ວາຈໍ ອຠາສິຍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)];

ສມ຺ມາ ກມ຺ມານິ ກຕ຺ວານ, ກາເຍນ ອິຘ ປຸຄ຺ຄໂລ.

‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ປຸຎ຺ຎກໂຣ, ອປ຺ປສ຺ມິໍ ອິຘ ຊີວິເຕ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ສຄ຺ຄໍ ໂສ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ນິສ຺ສຣຓິຍສຸຕ຺ຕໍ

໗໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຣຓິຍາ [ນິສ຺ສາຣຓີຍາ (ອ. ນິ. ໕.໒໐໐)] ຘາຕຸໂຍ. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ກາມານເມຕໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ¶ ຍທິທໍ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ, ຣູປານເມຕໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຍທິທໍ ອາຣຸປ຺ປໍ, ຍໍ ໂຂ ປນ ກິຎ຺ຈິ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ນິໂຣໂຘ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຣຓໍ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ນິສ຺ສຣຓິຍາ ຘາຕຸໂຍ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ¶ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາມນິສ຺ສຣຓໍ ຎຕ຺ວາ, ຣູປານຎ຺ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;

ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມຖໍ, ຜຸສໍ ອາຕາປິ ສພ຺ພທາ.

‘‘ສ ເວ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຍໂຕ ຕຕ຺ຖ ວິມຸຈ຺ຈຕິ;

ອຠິຎ຺ຎາໂວສິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ສ ເວ ໂຍຄາຕິໂຄ ມຸນີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສນ຺ຕຕຣສຸຕ຺ຕໍ

໗໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ¶ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຣູເປຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣູປາ [ອາຣຸປ຺ປາ (ສີ.)] ສນ຺ຕຕຣາ, ອຣູເປຫິ ນິໂຣໂຘ ສນ຺ຕຕໂຣ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍ ຈ ຣູປູປຄາ ສຕ຺ຕາ, ເຍ ຈ ອຣູປຏ຺ຐາຍິໂນ [ອາຣຸປ຺ປຏ຺ຐາຍິໂນ (ສີ.)];

ນິໂຣຘໍ ອປ຺ປຊານນ຺ຕາ, ອາຄນ຺ຕາໂຣ ປຸນພ຺ຠວໍ.

‘‘ເຍ ຈ ຣູເປ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ອຣູເປສຸ ອສຓ຺ຐິຕາ;

ນິໂຣເຘ ເຍ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕ ຊນາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິໂນ.

‘‘ກາເຍນ ອມຕໍ ຘາຕຸໍ, ຜຸສຍິຕ຺ວາ ນິຣູປຘິໍ;

ອຸປຘິປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄໍ, ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອນາສໂວ;

ເທເສຕິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ປທ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຸຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໗໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ຕາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ¶ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອຕິຊາໂຕ, ອນຸຊາໂຕ, ອວຊາໂຕຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອຕິຊາໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ໂຫນ຺ຕິ ນ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ນ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ນ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຕາ; ປາຓາຕິປາຕາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ, ອທິນ຺ນາທານາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ, ມຸສາວາທາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ, ທຸສ຺ສີລາ ປາປຘມ຺ມາ. ປຸຕ຺ໂຕ ຈ ເນສໍ ໂຫຕິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ, ສີລວາ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອຕິຊາໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອນຸຊາໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ໂຫນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຕາ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາ, ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ. ປຸຕ຺ໂຕປິ ເນສໍ ໂຫຕິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣໂຕ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣໂຕ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣໂຕ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣໂຕ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣໂຕ, ສີລວາ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອນຸຊາໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອວຊາໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ໂຫນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຕາ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຕາ; ປາຓາຕິປາຕາ ປຏິວິຣຕາ, ອທິນ຺ນາທານາ ປຏິວິຣຕາ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຏິວິຣຕາ, ມຸສາວາທາ ປຏິວິຣຕາ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ປຏິວິຣຕາ, ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ. ປຸຕ຺ໂຕ ຈ ເນສໍ ໂຫຕິ ນ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ນ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ, ນ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄໂຕ; ປາຓາຕິປາຕາ ອປ຺ປຏິວິຣໂຕ, ອທິນ຺ນາທານາ ອປ຺ປຏິວິຣໂຕ, ກາເມສຸມິຈ຺ຉາຈາຣາ ¶ ອປ຺ປຏິວິຣໂຕ, ມຸສາວາທາ ອປ຺ປຏິວິຣໂຕ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ອປ຺ປຏິວິຣໂຕ, ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຕ຺ໂຕ ອວຊາໂຕ ¶ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຕ຺ຕາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອຕິຊາຕໍ ອນຸຊາຕໍ, ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອວຊາຕໍ ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂຍ ໂຫຕິ ກຸລຄນ຺ຘໂນ.

‘‘ເອເຕ ໂຂ ປຸຕ຺ຕາ ໂລກສ຺ມິໍ, ເຍ ຠວນ຺ຕິ ອຸປາສກາ;

ສທ຺ຘາ ສີເລນ ສມ຺ປນ຺ນາ, ວທຎ຺ຎູ ວີຕມຈ຺ຉຣາ;

ຈນ຺ໂທ ອພ຺ຠຆນາ ມຸຕ຺ໂຕ, ປຣິສາສຸ ວິໂຣຈເຣ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອວຸຏ຺ຐິກສຸຕ຺ຕໍ

໗໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອວຸຏ຺ຐິກສໂມ ¶ , ປເທສວສ຺ສີ, ສພ຺ພຕ຺ຖາຠິວສ຺ສີ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອວຸຏ຺ຐິກສໂມ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສພ຺ເພສຎ຺ເຎວ ນ ທາຕາ ໂຫຕິ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກປຓທ຺ຘິກວນິພ຺ພກຍາຈການໍ [… ວຓິພ຺ພກຍາຈການໍ (ສີ.)] ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ¶ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອວຸຏ຺ຐິກສໂມ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປເທສວສ຺ສີ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ເອກຈ຺ຈານໍ ທາຕາ (ໂຫຕິ) [( ) ນຕ຺ຖິ ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ], ເອກຈ຺ຈານໍ ນ ທາຕາ ໂຫຕິ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກປຓທ຺ຘິກວນິພ຺ພກຍາຈການໍ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ປເທສວສ຺ສີ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ສພ຺ພຕ຺ຖາຠິວສ຺ສີ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ສພ຺ເພສໍວ ເທຕິ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກປຓທ຺ຘິກວນິພ຺ພກຍາຈການໍ ອນ຺ນໍ ປານໍ ວຕ຺ຖໍ ຍານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ເສຍ຺ຍາວສຖປທີເປຍ຺ຍໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ສພ຺ພຕ຺ຖາຠິວສ຺ສີ ໂຫຕິ. ອິເມ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຄ຺ຄລາ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ນ ສມເຓ ນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ, ນ ກປຓທ຺ຘິກວນິພ຺ພເກ;

ລທ຺ຘານ ສໍວິຠາເຊຕິ, ອນ຺ນໍ ¶ ປານຎ຺ຈ ໂຠຊນໍ;

ຕໍ ເວ ອວຸຏ຺ຐິກສໂມຕິ, ອາຫຸ ນໍ ປຸຣິສາຘມໍ.

‘‘ເອກຈ຺ຈານໍ ¶ ນ ທທາຕິ, ເອກຈ຺ຈານໍ ປເວຈ຺ຉຕິ;

ຕໍ ເວ ປເທສວສ຺ສີຕິ, ອາຫຸ ເມຘາວິໂນ ຊນາ.

‘‘ສຸຠິກ຺ຂວາໂຈ ປຸຣິໂສ, ສພ຺ພຠູຕານຸກມ຺ປໂກ;

ອາໂມທມາໂນ ປກິເຣຕິ, ເທຖ ເທຖາຕິ ຠາສຕິ.

‘‘ຍຖາປິ ເມໂຆ ຖນຍິຕ຺ວາ, ຄຊ຺ຊຍິຕ຺ວາ ປວສ຺ສຕິ;

ຖລໍ ນິນ຺ນຎ຺ຈ ປູເຣຕິ, ອຠິສນ຺ທນ຺ໂຕວ [ອຠິສນ຺ເທນ຺ໂຕວ (?)] ວາຣິນາ.

‘‘ເອວເມວ ¶ ອິເຘກຈ຺ໂຈ, ປຸຄ຺ຄໂລ ໂຫຕິ ຕາທິໂສ;

ຘມ຺ເມນ ສໍຫຣິຕ຺ວານ, ອຸຏ຺ຐານາຘິຄຕໍ ຘນໍ;

ຕປ຺ເປຕິ ¶ ອນ຺ນປາເນນ, ສມ຺ມາ ປຕ຺ເຕ ວນິພ຺ພເກ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຸຂປຕ຺ຖນາສຸຕ຺ຕໍ

໗໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂານິ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ. ກຕມານິ ຕີຓິ? ປສໍສາ ເມ ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ [ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕູຕິ (ສ຺ຍາ.)] ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ, ໂຠຄາ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕູຕິ ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ສຸຂານິ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສີລໍ ¶ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ເມຘາວີ, ປຕ຺ຖຍາໂນ ຕໂຍ ສຸເຂ;

ປສໍສໍ ວິຕ຺ຕລາຠຎ຺ຈ, ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ປໂມທນໍ.

‘‘ອກໂຣນ຺ໂຕປິ ¶ ເຈ ປາປໍ, ກໂຣນ຺ຕມຸປເສວຕິ;

ສງ຺ກິໂຍ ໂຫຕິ ປາປສ຺ມິໍ, ອວຓ຺ໂຓ ຈສ຺ສ ຣູຫຕິ.

‘‘ຍາທິສໍ ກຸຣຸເຕ ມິຕ຺ຕໍ, ຍາທິສໍ ຈູປເສວຕິ;

ສ ¶ ເວ ຕາທິສໂກ ໂຫຕິ, ສຫວາໂສ ຫິ [ສຫວາໂສປິ (ສີ. ກ.)] ຕາທິໂສ.

‘‘ເສວມາໂນ ເສວມານໍ, ສມ຺ຜຸຏ຺ໂຐ ສມ຺ຜຸສໍ ປຣໍ;

ສໂຣ ທິທ຺ໂຘ ກລາປໍວ, ອລິຕ຺ຕມຸປລິມ຺ປຕິ;

ອຸປເລປຠຍາ [ອຸປລິມ຺ປຠຍາ (ກ.)] ຘີໂຣ, ເນວ ປາປສຂາ ສິຍາ.

‘‘ປູຕິມຈ຺ຉໍ ກຸສຄ຺ເຄນ, ໂຍ ນໂຣ ອຸປນຍ຺ຫຕິ;

ກຸສາປິ ປູຕິ ວາຍນ຺ຕິ, ເອວໍ ພາລູປເສວນາ.

‘‘ຕຄຣຎ຺ຈ ປລາເສນ, ໂຍ ນໂຣ ອຸປນຍ຺ຫຕິ;

ປຕ຺ຕາປິ ສຸຣຠິ ວາຍນ຺ຕິ, ເອວໍ ຘີຣູປເສວນາ.

‘‘ຕສ຺ມາ ¶ ປຕ຺ຕປຸຏສ຺ເສວ [ປລາສປຸຏສ຺ເສວ (ປີ. ກ.)], ຎຕ຺ວາ ສມ຺ປາກມຕ຺ຕໂນ;

ອສນ຺ເຕ ນຸປເສເວຍ຺ຍ, ສນ຺ເຕ ¶ ເສເວຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ອສນ຺ໂຕ ນິຣຍໍ ເນນ຺ຕິ, ສນ຺ໂຕ ປາເປນ຺ຕິ ສຸຄ຺ຄຕິ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຠິທຸຣສຸຕ຺ຕໍ

໗໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຠິທຸຣາຍໍ [ຠິນ຺ທນ຺ຕາຍໍ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ກາໂຍ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ວິຣາຄຘມ຺ມໍ, ສພ຺ເພ ອຸປຘີ ອນິຈ຺ຈາ ທຸກ຺ຂາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາຍຎ຺ຈ ¶ ຠິທຸຣໍ [ຠິນ຺ທນ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)] ຎຕ຺ວາ, ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ວິຣາຄຸນໍ [ວິຣາຄິກໍ (ກ. ສີ.), ປຠງ຺ຄຸຓໍ (ສ຺ຍາ.)];

ອຸປຘີສຸ ¶ ຠຍໍ ທິສ຺ວາ, ຊາຕິມຣຓມຈ຺ຈຄາ;

ສມ຺ປຕ຺ວາ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ກາລໍ ກງ຺ຂຕິ ຠາວິຕຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ຘາຕຸໂສສໍສນ຺ທນສຸຕ຺ຕໍ

໗໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ¶ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຘາຕຸໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ.

‘‘ອຕີຕມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ, ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິໍສຸ ສມິໍສຸ.

‘‘ອນາຄຕມ຺ປິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ, ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິ ສເມສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຸປ຺ປນໍ ອທ຺ຘານໍ ຘາຕຸໂສວ ສຕ຺ຕາ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ. ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ຫີນາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕິ, ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິກາ ສຕ຺ຕາ ກລ຺ຍາຓາຘິມຸຕ຺ຕິເກຫິ ສຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ ສເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສໍສຄ຺ຄາ ວນໂຖ ຊາໂຕ, ອສໍສຄ຺ເຄນ ຉິຊ຺ຊຕິ;

ປຣິຕ຺ຕໍ ¶ ¶ ທາຣຸມາຣຸຍ຺ຫ, ຍຖາ ສີເທ ມຫຓ຺ຓເວ.

‘‘ເອວໍ ¶ ກຸສີຕມາຄມ຺ມ, ສາຘຸຊີວີປິ ສີທຕິ;

ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ກຸສີຕໍ ຫີນວີຣິຍໍ.

‘‘ປວິວິຕ຺ເຕຫິ ອຣິເຍຫິ, ປຫິຕຕ຺ເຕຫິ ຌາຍິຠິ;

ນິຈ຺ຈໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ, ປຓ຺ຑິເຕຫິ ສຫາວເສ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ປຣິຫານສຸຕ຺ຕໍ

໗໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເສຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ກມ຺ມາຣາໂມ ໂຫຕິ, ກມ຺ມຣໂຕ, ກມ຺ມາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ; ຠສ຺ສາຣາໂມ ໂຫຕິ, ຠສ຺ສຣໂຕ, ຠສ຺ສາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ; ນິທ຺ທາຣາໂມ ໂຫຕິ, ນິທ຺ທາຣໂຕ, ນິທ຺ທາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ເສຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ເສຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ນ ກມ຺ມາຣາໂມ ໂຫຕິ, ນ ກມ຺ມຣໂຕ, ນ ກມ຺ມາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ; ນ ຠສ຺ສາຣາໂມ ໂຫຕິ, ນ ຠສ຺ສຣໂຕ, ນ ຠສ຺ສາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ; ນ ນິທ຺ທາຣາໂມ ໂຫຕິ, ນ ນິທ຺ທາຣໂຕ ¶ ¶ , ນ ນິທ຺ທາຣາມຕມນຸຍຸຕ຺ໂຕ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຘມ຺ມາ ເສຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປຣິຫານາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກມ຺ມາຣາໂມ ຠສ຺ສາຣາໂມ [ຠສ຺ສຣໂຕ (ສພ຺ພຖ)], ນິທ຺ທາຣາໂມ ຈ ອຸທ຺ຘໂຕ;

ອຠພ຺ໂພ ¶ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ອປ຺ປກິຈ຺ຈສ຺ສ, ອປ຺ປມິທ຺ໂຘ ອນຸທ຺ຘໂຕ;

ຠພ຺ໂພ ໂສ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຕຕິໂຍ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທ຺ເວ ທິຏ຺ຐີ ນິສ຺ສຣຓໍ ຣູປໍ, ປຸຕ຺ໂຕ ອວຸຏ຺ຐິເກນ ຈ;

ສຸຂາ ຈ ຠິທຸໂຣ [ຠິນ຺ທນາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ຘາຕຸ, ປຣິຫາເນນ ເຕ ທສາຕິ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ໂຄ

໑. ວິຕກ຺ກສຸຕ຺ຕໍ

໘໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລວິຕກ຺ກາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ, ປຣານຸທ຺ທຍຕາປຏິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອກຸສລວິຕກ຺ກາ’’ຕິ ¶ . ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິສໍຍຸຕ຺ໂຕ, ລາຠສກ຺ກາຣຄາຣໂວ;

ສຫນນ຺ທີ ອມຈ຺ເຈຫິ, ອາຣາ ສໍໂຍຊນກ຺ຂຍາ.

‘‘ໂຍ ຈ ປຸຕ຺ຕປສຸໍ ຫິຕ຺ວາ, ວິວາເຫ ສໍຫຣານິ [ສງ຺ຄຫານິ (ກ. ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຈ;

ຠພ຺ໂພ ໂສ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສກ຺ກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໘໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທິຏ຺ຐາ ¶ ¶ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສກ຺ກາເຣນ ຈ ອສກ຺ກາເຣນ ຈ ຕທຸຠເຍນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ¶ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ຕໍ ໂຂ ປນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຎ຺ຎສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວທາມິ; ( ) [(ທິຏ຺ຐາ ມຍາ ຠິກ຺ຂເວ ສຕ຺ຕາ ສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ. …ເປ… ອສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ …ເປ… ສກ຺ກາເຣນ ຈ ອສກ຺ກາເຣນ ຈ ຕທຸຠເຍນ ອຠິຠູຕາ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.) (ສ຺ຍາ.) ປຸຣິມວຄ຺ເຄ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກສຸຕ຺ເຕຫິ ປນ ສເມຕິ, ອນ຺ວຍພ຺ຍຕິເຣກວາກ຺ຍານໍ ປນ ອນນ຺ຕຣິຕຕ຺ຕາ ປາສໍສຕຣາ.)] ອປິ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍເທວ ເມ ສາມໍ ຎາຕໍ ສາມໍ ທິຏ຺ຐໍ ສາມໍ ວິທິຕໍ ຕເມວາຫໍ ວທາມິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອສກ຺ກາເຣນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ¶ ອຸປປນ຺ນາ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ສກ຺ກາເຣນ ຈ ອສກ຺ກາເຣນ ຈ ຕທຸຠເຍນ ອຠິຠູຕາ, ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍສ຺ສ ສກ຺ກຣິຍມານສ຺ສ, ອສກ຺ກາເຣນ ຈູຠຍໍ;

ສມາຘິ ນ ວິກມ຺ປຕິ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣິໂນ [ອປ຺ປມາຓວິຫາຣິໂນ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)].

‘‘ຕໍ ¶ ຌາຍິນໍ ສາຕຕິກໍ, ສຸຂຸມໍ ທິຏ຺ຐິວິປສ຺ສກໍ ¶ ;

ອຸປາທານກ຺ຂຍາຣາມໍ, ອາຫຸ ສປ຺ປຸຣິໂສ ອິຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ເທວສທ຺ທສຸຕ຺ຕໍ

໘໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທເວສຸ ເທວສທ຺ທາ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ ສມຍາ ສມຍໍ ອຸປາທາຍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຍສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ເຈເຕຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ [ຕສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂເວ ສມເຍ (ປີ. ກ.)] ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ – ‘ເອໂສ ອຣິຍສາວໂກ ມາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາມາຍ ເຈເຕຕີ’ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐໂມ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ ສມຍາ ສມຍໍ ອຸປາທາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຘິປກ຺ຂິຍານໍ ຘມ຺ມານໍ ຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ – ‘ເອໂສ ອຣິຍສາວໂກ ມາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາເມຕີ’ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິໂຍ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ ສມຍາ ສມຍໍ ອຸປາທາຍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຣິຍສາວໂກ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ¶ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ – ‘ເອໂສ ອຣິຍສາວໂກ ວິຊິຕສງ຺ຄາໂມ ຕເມວ ສງ຺ຄາມສີສໍ ອຠິວິຊິຍ ອຊ຺ຌາວສຕີ’ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິໂຍ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ ສມຍາ ສມຍໍ ອຸປາທາຍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ເທເວສຸ ເທວສທ຺ທາ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ ສມຍາ ສມຍໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ທິສ຺ວາ ¶ ວິຊິຕສງ຺ຄາມໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວກໍ;

ເທວຕາປິ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຫນ຺ຕໍ ວີຕສາຣທໍ.

‘‘ນໂມ ¶ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ໂຍ ຕ຺ວໍ ທຸຊ຺ຊຍມຊ຺ຌຠູ;

ເຊຕ຺ວານ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ວິໂມກ຺ເຂນ ອນາວຣໍ.

‘‘ອິຕິ ເຫຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ເທວຕາ ປຕ຺ຕມານສໍ;

ຕຎ຺ຫິ ຕສ຺ສ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຍນ ມຈ຺ຈຸວສໍ ວເຊ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ປຎ຺ຈປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຍທາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທໂວ ເທວກາຍາ ຈວນຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ – ມາລາ ມິລາຍນ຺ຕິ, ວຕ຺ຖານິ ກິລິສ຺ສນ຺ຕິ, ກຈ຺ເຉຫິ ເສທາ ມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ກາເຍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓິຍໍ ໂອກ຺ກມຕິ, ສເກ ເທໂວ ເທວາສເນ ນາຠິຣມຕີຕິ. ຕເມນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວາ ‘ຈວນຘມ຺ໂມ ອຍໍ ເທວປຸຕ຺ໂຕ’ຕິ ອິຕິ ວິທິຕ຺ວາ ຕີຫິ ວາຈາຫິ ອນຸໂມເທນ຺ຕິ [ອນຸໂມທນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] – ‘ອິໂຕ, ໂຠ, ສຸຄຕິໍ ຄຈ຺ຉ, ສຸຄຕິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ສຸລທ຺ຘລາຠໍ ລຠ, ສຸລທ຺ຘລາຠໍ ລຠິຕ຺ວາ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ຠວາຫີ’’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິນ຺ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເທວານໍ ສຸຄຕິຄມນສງ຺ຂາຕໍ; ກິຎ຺ຈ, ຠນ຺ເຕ, ເທວານໍ ສຸລທ຺ຘລາຠສງ຺ຂາຕໍ ¶ ; ກິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ເທວານໍ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕສງ຺ຂາຕ’’ນ຺ຕິ?

‘‘ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ [ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ເທວານໍ ສຸຄຕິຄມນສງ຺ຂາຕໍ; ຍໍ ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ສມາໂນ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ [ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ເທວານໍ ສຸລທ຺ຘລາຠສງ຺ຂາຕໍ; ສາ ໂຂ ປນສ຺ສ ສທ຺ຘາ ນິວິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ ມູລຊາຕາ ປຕິຏ຺ຐິຕາ ທຬ຺ຫາ ອສໍຫາຣິຍາ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ [ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ເທວານໍ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕສງ຺ຂາຕ’’ນ຺ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍທາ ເທໂວ ເທວກາຍາ, ຈວຕິ ອາຍຸສງ຺ຂຍາ;

ຕໂຍ ສທ຺ທາ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ, ເທວານໍ ອນຸໂມທຕໍ.

‘‘‘ອິໂຕ ¶ ໂຠ ສຸຄຕິໍ ຄຈ຺ຉ, ມນຸສ຺ສານໍ ສຫພ຺ຍຕໍ;

ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ລຠ ສທ຺ຘໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘‘ສາ ເຕ ສທ຺ຘາ ນິວິຏ຺ຐສ຺ສ, ມູລຊາຕາ ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ຍາວຊີວໍ ¶ ອສໍຫີຣາ, ສທ຺ຘມ຺ເມ ສຸປ຺ປເວທິເຕ.

‘‘‘ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ¶ ຫິຕ຺ວາ, ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕານິ ຈ;

ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຫິຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ໂທສສຎ຺ຫິຕໍ.

‘‘‘ກາເຍນ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ, ວາຈາຍ ກຸສລໍ ພຫຸໍ;

ມນສາ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ, ອປ຺ປມາຓໍ ນິຣູປຘິໍ.

‘‘‘ຕໂຕ ໂອປຘິກໍ ປຸຎ຺ຎໍ, ກຕ຺ວາ ທາເນນ ຕໍ ພຫຸໍ;

ອຎ຺ເຎປິ ມຈ຺ເຈ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍ ນິເວສຍ’ [ນິເວສເຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

‘‘ອິມາຍ ອນຸກມ຺ປາຍ, ເທວາ ເທວໍ ຍທາ ວິທູ;

ຈວນ຺ຕໍ ¶ ອນຸໂມເທນ຺ຕິ, ເອຫິ ເທວ ປຸນປ຺ປຸນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ພຫຸຊນຫິຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ ປຸຄ຺ຄລາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ກຕເມ ຕໂຍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ສຕ຺ຖຸ [ສຕ຺ຖຸໂນ (ສ຺ຍາ.)] ສາວໂກ ອຣຫໍ ໂຫຕິ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສໍໂຍຊໂນ ¶ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິໂຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ສຕ຺ຖຸ ສາວໂກ ເສໂຂ ໂຫຕິ ປາຏິປໂທ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ສີລວຕູປປນ຺ໂນ. ໂສປິ [ໂສ (?)] ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ¶ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິໂຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ປຸຄ຺ຄລາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’’ນ຺ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສຕ຺ຖາ ຫິ ໂລເກ ປຐໂມ ມເຫສິ, ຕສ຺ສນ຺ວໂຍ ສາວໂກ ຠາວິຕຕ຺ໂຕ;

ອຖາປໂຣ ¶ ປາຏິປໂທປິ ເສໂຂ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ສີລວຕູປປນ຺ໂນ.

‘‘ເອເຕ ຕໂຍ ເທວມນຸສ຺ສເສຏ຺ຐາ, ປຠງ຺ກຣາ ຘມ຺ມມຸທີຣຍນ຺ຕາ;

ອປາປຸຣນ຺ຕິ [ອປາປຸເຣນ຺ຕິ (ກ.)] ອມຕສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ, ໂຍຄາ ປໂມເຈນ຺ຕິ [ຍາຄາ ປມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ (ສີ.), ໂຍຄາ ໂມຈນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຫຸຊ຺ຊນໍ ເຕ.

‘‘ເຍ ສຕ຺ຖວາເຫນ ອນຸຕ຺ຕເຣນ, ສຸເທສິຕໍ ມຄ຺ຄມນຸກ຺ກມນ຺ຕິ [ມຄ຺ຄມນຸຄ຺ຄມນ຺ຕິ (ສີ. ກ.)];

ອິເຘວ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ກໂຣນ຺ຕິ ອນ຺ຕໍ, ເຍ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ສຸຄຕສ຺ສ ສາສເນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອສຸຠານຸປສ຺ສີສຸຕ຺ຕໍ

໘໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອສຸຠານຸປສ຺ສີ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍສ຺ມິໍ ວິຫຣຖ; ອານາປານສ຺ສຕິ ຈ ໂວ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຣິມຸຂໍ ສູປຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕຸ; ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສິໂນ ¶ ວິຫຣຖ. ອສຸຠານຸປສ຺ສີນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍສ຺ມິໍ ວິຫຣຕໍ ໂຍ ສຸຠາຍ ຘາຕຸຍາ ຣາຄານຸສໂຍ ໂສ ປຫີຍຕິ [ປຫິຍ຺ຍຕິ (ກ.)]. ອານາປານສ຺ສຕິຍາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຣິມຸຂໍ ສູປຏ຺ຐິຕິຕາຍ ເຍ ພາຫິຣາ ¶ ວິຕກ຺ກາສຍາ ວິຆາຕປກ຺ຂິກາ, ເຕ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣສຸ ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສີນໍ ¶ ວິຫຣຕໍ ຍາ ອວິຊ຺ຊາ ສາ ປຫີຍຕິ, ຍາ ວິຊ຺ຊາ ສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອສຸຠານຸປສ຺ສີ ກາຍສ຺ມິໍ, ອານາປາເນ ປຏິສ຺ສໂຕ;

ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມຖໍ, ປສ຺ສໍ ອາຕາປິ ສພ຺ພທາ.

‘‘ສ ເວ ສມ຺ມທ຺ທໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຍໂຕ ຕຕ຺ຖ ວິມຸຈ຺ຈຕິ;

ອຠິຎ຺ຎາໂວສິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ສ ເວ ໂຍຄາຕິໂຄ ມຸນີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປຏິປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໘໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປຏິປນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຍມນຸຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ ເວຍ຺ຍາກຣຓາຍ – ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປຏິປນ຺ໂນຍນ຺ຕິ ຠາສມາໂນ ຘມ຺ມຎ຺ເຎວ ຠາສຕິ ໂນ ອຘມ຺ມໍ, ວິຕກ຺ກຍມາໂນ ວາ ຘມ຺ມວິຕກ຺ກຎ຺ເຎວ ວິຕກ຺ເກຕິ ໂນ ອຘມ຺ມວິຕກ຺ກໍ, ຕທຸຠຍໍ ວາ ປນ ອຠິນິເວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂໂກ ວິຫຣຕິ ສໂຕ ສມ຺ປຊາໂນ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຘມ຺ມາຣາໂມ ¶ ຘມ຺ມຣໂຕ, ຘມ຺ມໍ ອນຸວິຈິນ຺ຕຍໍ;

ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສທ຺ຘມ຺ມາ ນ ປຣິຫາຍຕິ.

‘‘ຈຣໍ ວາ ຍທິ ວາ ຕິຏ຺ຐໍ, ນິສິນ຺ໂນ ອຸທ ວາ ສຍໍ;

ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສມຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ສນ຺ຕິເມວາຘິຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອນ຺ຘກຣຓສຸຕ຺ຕໍ

໘໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອກຸສລວິຕກ຺ກາ ອນ຺ຘກຣຓາ ອຈກ຺ຂຸກຣຓາ ອຎ຺ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກາ ວິຆາຕປກ຺ຂິກາ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ ¶ . ກຕເມ ຕໂຍ? ກາມວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘກຣໂຓ ອຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ອຎ຺ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິໂກ ວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘກຣໂຓ ອຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ອຎ຺ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິໂກ ວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘກຣໂຓ ອຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ອຎ຺ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິໂກ ວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອກຸສລວິຕກ຺ກາ ອນ຺ຘກຣຓາ ອຈກ຺ຂຸກຣຓາ ອຎ຺ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎານິໂຣຘິກາ ວິຆາຕປກ຺ຂິກາ ອນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸສລວິຕກ຺ກາ ອນນ຺ຘກຣຓາ ຈກ຺ຂຸກຣຓາ ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິກາ ອວິຆາຕປກ຺ຂິກາ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ເນກ຺ຂມ຺ມວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນນ຺ຘກຣໂຓ ຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິໂກ ອວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ອພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນນ຺ຘກຣໂຓ ຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິໂກ ອວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ອວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນນ຺ຘກຣໂຓ ຈກ຺ຂຸກຣໂຓ ຎາຓກຣໂຓ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິໂກ ອວິຆາຕປກ຺ຂິໂກ ¶ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິໂກ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ກຸສລວິຕກ຺ກາ ອນນ຺ຘກຣຓາ ຈກ຺ຂຸກຣຓາ ຎາຓກຣຓາ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິກາ ອວິຆາຕປກ຺ຂິກາ ນິພ຺ພານສໍວຕ຺ຕນິກາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕໂຍ ວິຕກ຺ເກ ກຸສເລ ວິຕກ຺ກເຍ, ຕໂຍ ¶ ປນ ອກຸສເລ ນິຣາກເຣ;

ສ ເວ ວິຕກ຺ການິ ວິຈາຣິຕານິ, ສເມຕິ ວຸຏ຺ຐີວ ຣຊໍ ສມູຫຕໍ;

ສ ເວ ວິຕກ຺ກູປສເມນ ເຈຕສາ, ອິເຘວ ໂສ ສນ຺ຕິປທໍ ສມຊ຺ຌຄາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອນ຺ຕຣາມລສຸຕ຺ຕໍ

໘໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣາມລາ ອນ຺ຕຣາອມິຕ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາສປຕ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາວຘກາ ອນ຺ຕຣາປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ໂລໂຠ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣາມໂລ ອນ຺ຕຣາອມິຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາສປຕ຺ໂຕ ¶ ອນ຺ຕຣາວຘໂກ ອນ຺ຕຣາປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ. ໂທໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣາມໂລ ອນ຺ຕຣາອມິຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາສປຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາວຘໂກ ອນ຺ຕຣາປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ. ໂມໂຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣາມໂລ ອນ຺ຕຣາອມິຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາສປຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາວຘໂກ ອນ຺ຕຣາປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອນ຺ຕຣາມລາ ອນ຺ຕຣາອມິຕ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາສປຕ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາວຘກາ ອນ຺ຕຣາປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອນຕ຺ຖຊນໂນ ໂລໂຠ, ໂລໂຠ ຈິຕ຺ຕປ຺ປໂກປໂນ;

ຠຍມນ຺ຕຣໂຕ ຊາຕໍ, ຕໍ ຊໂນ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ລຸທ຺ໂຘ ¶ ອຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ, ລຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ;

ອນ຺ຘຕມໍ [ອນ຺ຘໍ ຕມໍ (ສີ.)] ຕທາ ໂຫຕິ, ຍໍ ໂລໂຠ ສຫເຕ ນຣໍ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂລຠໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ໂລຠເນຍ຺ເຍ ນ ລຸພ຺ຠຕິ;

ໂລໂຠ ປຫີຍເຕ ຕມ຺ຫາ, ອຸທພິນ຺ທູວ ໂປກ຺ຂຣາ.

‘‘ອນຕ຺ຖຊນໂນ ¶ ໂທໂສ, ໂທໂສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປໂກປໂນ;

ຠຍມນ຺ຕຣໂຕ ຊາຕໍ, ຕໍ ຊໂນ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ທຸຏ຺ໂຐ ອຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ, ທຸຏ຺ໂຐ ຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ;

ອນ຺ຘຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ, ຍໍ ໂທໂສ ສຫເຕ ນຣໍ.

‘‘ໂຍ ຈ ໂທສໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ໂທສເນຍ຺ເຍ ນ ທຸສ຺ສຕິ;

ໂທໂສ ປຫີຍເຕ ຕມ຺ຫາ, ຕາລປກ຺ກໍວ ພນ຺ຘນາ.

‘‘ອນຕ຺ຖຊນໂນ ໂມໂຫ, ໂມໂຫ ຈິຕ຺ຕປ຺ປໂກປໂນ;

ຠຍມນ຺ຕຣໂຕ ຊາຕໍ, ຕໍ ຊໂນ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ.

‘‘ມູຬ຺ໂຫ ອຕ຺ຖໍ ນ ຊານາຕິ, ມູຬ຺ໂຫ ຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ;

ອນ຺ຘຕມໍ ຕທາ ໂຫຕິ, ຍໍ ໂມໂຫ ສຫເຕ ນຣໍ.

‘‘ໂຍ ¶ ¶ ¶ ຈ ໂມຫໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ໂມຫເນຍ຺ເຍ ນ ມຸຍ຺ຫຕິ;

ໂມຫໍ ວິຫນ຺ຕິ ໂສ ສພ຺ພໍ, ອາທິຈ຺ໂຈວຸທຍໍ ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເທວທຕ຺ຕສຸຕ຺ຕໍ

໘໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ປາປິຈ຺ຉຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ. ປາປມິຕ຺ຕຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ. ສຕິ ໂຂ ປນ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີເຍ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ ກຣຓີເຍ (ສ຺ຍາ.)] ໂອຣມຕ຺ຕເກນ ວິເສສາຘິຄເມນ [ວິເສສາຘິຄເມນ ຈ (ສ຺ຍາ. ປີ.)] ອນ຺ຕຣາ ໂວສານໍ ອາປາທິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ¶ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ມາ ຊາຕຸ ໂກຈິ ໂລກສ຺ມິໍ, ປາປິຈ຺ໂຉ ອຸທປຊ຺ຊຖ;

ຕທມິນາປິ ຊານາຖ, ປາປິຈ຺ຉານໍ ຍຖາ ຄຕິ.

‘‘ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ¶ ສມຎ຺ຎາໂຕ, ຠາວິຕຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ມໂຕ;

ຊລໍວ ຍສສາ ອຏ຺ຐາ, ເທວທຕ຺ໂຕຕິ ວິສ຺ສຸໂຕ [ເມ ສຸຕໍ (ປາຬິຍໍ)].

‘‘ໂສ ປມາຓມນຸຈິຓ຺ໂຓ [ປມາທມນຸຈິຓ຺ໂຓ (ກ. ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ສມານມນຸຈິຓ຺ໂຓ (ອຏ຺ຐ.)], ອາສຊ຺ຊ ນໍ ຕຖາຄຕໍ;

ອວີຈິນິຣຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ຈຕຸທ຺ວາຣໍ ຠຍານກໍ.

‘‘ອທຸຏ຺ຐສ຺ສ ຫິ ໂຍ ທຸພ຺ເຠ, ປາປກມ຺ມໍ ອກຸພ຺ພໂຕ;

ຕເມວ ປາປໍ ຜຸສຕິ [ຜຸສ຺ເສຕິ (ສ຺ຍາ.)], ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕໍ ອນາທຣໍ.

‘‘ສມຸທ຺ທໍ ວິສກຸມ຺ເຠນ, ໂຍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ ປທູສິຕຸໍ;

ນ ໂສ ເຕນ ປທູເສຍ຺ຍ, ເຠສ຺ມາ ຫິ ອຸທຘິ ມຫາ.

‘‘ເອວເມວ ¶ ¶ [ເອວເມຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ຕຖາຄຕໍ, ໂຍ ວາເທນ ວິຫິໍສຕິ;

ສມ຺ມຄ຺ຄຕໍ ¶ [ສມຄ຺ຄຕໍ (ສີ. ກ.)] ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ, ວາໂທ ຕມ຺ຫິ ນ ຣູຫຕິ.

‘‘ຕາທິສໍ ມິຕ຺ຕໍ ກຸພ຺ເພຖ, ຕຎ຺ຈ ເສເວຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ຍສ຺ສ ມຄ຺ຄານຸໂຄ ຠິກ຺ຂຸ, ຂຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາປຸເຓ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ຈຕຸຕ຺ໂຖ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວິຕກ຺ກາສກ຺ກາຣສທ຺ທ, ຈວນໂລເກ ອສຸຠໍ;

ຘມ຺ມອນ຺ຘກາຣມລໍ, ເທວທຕ຺ເຕນ ເຕ ທສາຕິ.

໕. ປຎ຺ຈມວຄ຺ໂຄ

໑. ອຄ຺ຄປ຺ປສາທສຸຕ຺ຕໍ

໙໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄປ຺ປສາທາ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາ ອປທາ ວາ ທ຺ວິປທາ ວາ ຈຕຸປ຺ປທາ ວາ ພຫຸປ຺ປທາ [ພຫຸປທາ (ກ.)] ວາ ຣູປິໂນ ວາ ອຣູປິໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ວາ ອສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເນວສຎ຺ຎິນາສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ຕຖາຄໂຕ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ¶ . ເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຸທ຺ເຘ ປສນ຺ນາ, ອຄ຺ເຄ ເຕ ປສນ຺ນາ. ອຄ຺ເຄ ໂຂ ປນ ປສນ຺ນານໍ ອຄ຺ໂຄ ວິປາໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ຍາວຕາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມາ ສງ຺ຂຕາ ວາ ອສງ຺ຂຕາ ວາ, ວິຣາໂຄ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ມທນິມ຺ມທໂນ ປິປາສວິນໂຍ ອາລຍສມຸຄ຺ຆາໂຕ ວຏ຺ຏຸປຈ຺ເຉໂທ ຕຓ຺ຫກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ. ເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຣາເຄ ຘມ຺ເມ ປສນ຺ນາ, ອຄ຺ເຄ ເຕ ປສນ຺ນາ. ອຄ຺ເຄ ໂຂ ປນ ປສນ຺ນານໍ ອຄ຺ໂຄ ວິປາໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ຍາວຕາ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆາ ວາ ຄຓາ ວາ, ຕຖາຄຕສາວກສງ຺ໂຆ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ, ຍທິທໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸຣິສຍຸຄານິ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລາ ¶ ເອສ ¶ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ປາຫຸເນຍ຺ໂຍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍ ອຎ຺ຊລິກຣຓີໂຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ. ເຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆ ປສນ຺ນາ, ອຄ຺ເຄ ເຕ ປສນ຺ນາ. ອຄ຺ເຄ ໂຂ ປນ ປສນ຺ນານໍ ອຄ຺ໂຄ ວິປາໂກ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອຄ຺ຄປ຺ປສາທາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອຄ຺ຄໂຕ ເວ ປສນ຺ນານໍ, ອຄ຺ຄໍ ຘມ຺ມໍ ວິຊານຕໍ;

ອຄ຺ເຄ ພຸທ຺ເຘ ປສນ຺ນານໍ, ທກ຺ຂິເຓຍ຺ເຍ ອນຸຕ຺ຕເຣ.

‘‘ອຄ຺ເຄ ຘມ຺ເມ ປສນ຺ນານໍ, ວິຣາຄູປສເມ ສຸເຂ;

ອຄ຺ເຄ ສງ຺ເຆ ປສນ຺ນານໍ, ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ເຕ ອນຸຕ຺ຕເຣ.

‘‘ອຄ຺ຄສ຺ມິໍ ¶ ທານໍ ທທຕໍ, ອຄ຺ຄໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປວຑ຺ຒຕິ;

ອຄ຺ຄໍ ອາຍຸ ຈ ວຓ຺ໂຓ ຈ, ຍໂສ ກິຕ຺ຕິ ສຸຂໍ ພລໍ.

‘‘ອຄ຺ຄສ຺ສ ທາຕາ ເມຘາວີ, ອຄ຺ຄຘມ຺ມສມາຫິໂຕ;

ເທວຠູໂຕ ມນຸສ຺ໂສ ວາ, ອຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ປໂມທຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ຊີວິກສຸຕ຺ຕໍ

໙໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອນ຺ຕມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊີວິການໍ ຍທິທໍ ປິຓ຺ໂຑລ຺ຍໍ. ອຠິສາໂປຍໍ [ອຠິສາປາຍໍ (ສີ.), ອຠິລາປາຍໍ (ສ຺ຍາ. ປີ.), ອຠິສປາຍໍ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກສ຺ມິໍ – ‘ປິຓ຺ໂຑໂລ ວິຈຣສິ ປຕ຺ຕປາຓີ’ຕິ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ເອຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອຸເປນ຺ຕິ ອຕ຺ຖວສິກາ, ອຕ຺ຖວສໍ ປຏິຈ຺ຈ; ເນວ ຣາຊາຠິນີຕາ, ນ ໂຈຣາຠິນີຕາ, ນ ອິຓຏ຺ຏາ, ນ ຠຍຏ຺ຏາ, ນ ອາຊີວິກາປກຕາ. ອປິ ຈ ໂຂ ‘ໂອຕິຓ຺ຓມ຺ຫາ ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ທຸກ຺ໂຂຕິຓ຺ຓາ ທຸກ຺ຂປເຣຕາ ¶ , ອປ຺ເປວ ນາມ ອິມສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາ ປຎ຺ຎາເຍຖາ’ຕິ. ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ຈາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ໂສ ¶ ຈ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ກາເມສຸ ຕິພ຺ພສາຣາໂຄ, ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ¶ ອສມ຺ປຊາໂນ ອສມາຫິໂຕ ວິພ຺ຠນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉວາລາຕໍ ອຸຠໂຕປທິຕ຺ຕໍ ມຊ຺ເຌ ຄູຖຄຕໍ ເນວ ຄາເມ ກຏ຺ຐຕ຺ຖໍ ຜຣຕິ ¶ ນ ອຣຎ຺ເຎः ຕຖູປມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ວທາມິ ຄິຫິໂຠຄາ ປຣິຫີໂນ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ນ ປຣິປູເຣຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຄິຫິໂຠຄາ ປຣິຫີໂນ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທຸພ຺ຠໂຄ;

ປຣິຘໍສມາໂນ ປກິເຣຕິ, ຉວາລາຕໍວ ນສ຺ສຕິ.

‘‘ກາສາວກຓ຺ຐາ ພຫໂວ, ປາປຘມ຺ມາ ອສຎ຺ຎຕາ;

ປາປາ ປາເປຫິ ກມ຺ເມຫິ, ນິຣຍໍ ເຕ ອຸປປຊ຺ຊເຣ.

‘‘ເສຍ຺ໂຍ ອໂຍຄຸໂຬ ຠຸຕ຺ໂຕ, ຕຕ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິສິຂູປໂມ;

ຍຎ຺ເຈ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ທຸສ຺ສີໂລ, ຣຏ຺ຐປິຓ຺ຑມສຎ຺ຎໂຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ຓສຸຕ຺ຕໍ

໙໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ເຓ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ຠິກ຺ຂຸ ຄເຫຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ໂຘ ອສ຺ສ ປາເທ ປາທໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ, ໂສ ຈ ໂຫຕິ ອຠິຊ຺ຌາລຸ ກາເມສຸ ຕິພ຺ພສາຣາໂຄ ພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ອສມ຺ປຊາໂນ ອສມາຫິໂຕ ວິພ຺ຠນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ; ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ມຍ຺ຫໍ, ອຫຎ຺ຈ ຕສ຺ສ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຘມ຺ມຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ປສ຺ສຕິ. ຘມ຺ມໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ¶ ນ ມໍ ປສ຺ສຕິ [ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ (ສ຺ຍາ.)].

‘‘ໂຍຊນສເຕ ເຈປິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ໂສ ຈ ໂຫຕິ ອນຠິຊ຺ຌາລຸ ກາເມສຸ ນ ຕິພ຺ພສາຣາໂຄ ອພ຺ຍາປນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ອປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ໂປ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ສມ຺ປຊາໂນ ສມາຫິໂຕ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ໂຕ ສໍວຸຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ; ອຖ ໂຂ ໂສ ສນ຺ຕິເກວ ມຍ຺ຫໍ, ອຫຎ຺ຈ ຕສ຺ສ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຘມ຺ມໍ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປສ຺ສຕິ; ຘມ຺ມໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ມໍ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອນຸພນ຺ໂຘປິ ¶ ເຈ ອສ຺ສ, ມຫິຈ຺ໂຉ ຈ ວິຆາຕວາ;

ເອຊານຸໂຄ ອເນຊສ຺ສ, ນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ອນິພ຺ພຸໂຕ;

ຄິທ຺ໂຘ ໂສ ວີຕເຄຘສ຺ສ, ປສ຺ສ ຍາວຎ຺ຈ ອາຣກາ.

‘‘ໂຍ ¶ ຈ ຘມ຺ມມຠິຎ຺ຎາຍ, ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ຣຫໂທວ ¶ ນິວາເຕ ຈ, ອເນໂຊ ວູປສມ຺ມຕິ.

‘‘ອເນໂຊ ໂສ ອເນຊສ຺ສ, ນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຈ ນິພ຺ພຸໂຕ;

ອຄິທ຺ໂຘ ວີຕເຄຘສ຺ສ, ປສ຺ສ ຍາວຎ຺ຈ ສນ຺ຕິເກ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ອຄ຺ຄິສຸຕ຺ຕໍ

໙໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄີ. ກຕເມ ຕໂຍ? ຣາຄຄ຺ຄິ, ໂທສຄ຺ຄິ, ໂມຫຄ຺ຄິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ອຄ຺ຄີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຣາຄຄ຺ຄິ ທຫຕິ ມຈ຺ເຈ, ຣຕ຺ເຕ ກາເມສຸ ມຸຈ຺ຉິເຕ;

ໂທສຄ຺ຄິ ປນ ພ຺ຍາປນ຺ເນ, ນເຣ ປາຓາຕິປາຕິໂນ.

‘‘ໂມຫຄ຺ຄິ ປນ ສມ຺ມູຬ຺ເຫ, ອຣິຍຘມ຺ເມ ອໂກວິເທ;

ເອເຕ ອຄ຺ຄີ ອຊານນ຺ຕາ, ສກ຺ກາຍາຠິຣຕາ ປຊາ.

‘‘ເຕ ວຑ຺ຒຍນ຺ຕິ ນິຣຍໍ, ຕິຣຈ຺ຉານຎ຺ຈ ໂຍນິໂຍ;

ອສຸຣໍ ¶ ¶ ເປຕ຺ຕິວິສຍໍ, ອມຸຕ຺ຕາ ມາຣພນ຺ຘນາ.

‘‘ເຍ ຈ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ຍຸຕ຺ຕາ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາສເນ;

ເຕ ນິພ຺ພາເປນ຺ຕິ ຣາຄຄ຺ຄິໍ, ນິຈ຺ຈໍ ອສຸຠສຎ຺ຎິໂນ.

‘‘ໂທສຄ຺ຄິໍ ¶ ປນ ເມຕ຺ຕາຍ, ນິພ຺ພາເປນ຺ຕິ ນຣຸຕ຺ຕມາ;

ໂມຫຄ຺ຄິໍ ປນ ປຎ຺ຎາຍ, ຍາຍໍ ນິພ຺ເພຘຄາມິນີ.

‘‘ເຕ ນິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ນິປກາ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມຕນ຺ທິຕາ;

ອເສສໍ ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕິ, ອເສສໍ ທຸກ຺ຂມຈ຺ຈຄຸໍ.

‘‘ອຣິຍທ຺ທສາ ເວທຄຸໂນ, ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ ປຓ຺ຑິຕາ;

ຊາຕິກ຺ຂຍມຠິຎ຺ຎາຍ, ນາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອຸປປຣິກ຺ຂສຸຕ຺ຕໍ

໙໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕຖາ ຕຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປປຣິກ຺ເຂຍ຺ຍ ¶ ຍຖາ ຍຖາສ຺ສ [ຍຖາ ຍຖາ (ພຫູສຸ)] ອຸປປຣິກ຺ຂໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ຈສ຺ສ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອວິສຏໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອສຓ຺ຐິຕໍ ອນຸປາທາຍ ນ ປຣິຕສ຺ເສຍ຺ຍ. ພຫິທ຺ຘາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາເຓ ອວິກ຺ຂິຕ຺ເຕ ອວິສເຏ ສຕິ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອສຓ຺ຐິເຕ ອນຸປາທາຍ ອປຣິຕສ຺ສໂຕ ອາຍຕິໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓທຸກ຺ຂສມຸທຍສມ຺ຠໂວ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສຕ຺ຕສງ຺ຄປ຺ປຫີນສ຺ສ, ເນຕ຺ຕິຈ຺ຉິນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ກາມູປປຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕໍ

໙໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຕິສ຺ໂສ ອິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມູປປຕ຺ຕິໂຍ [ກາມຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຍ (ສີ.)]. ກຕມາ ຕິສ຺ໂສ? ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕກາມາ, ນິມ຺ມານຣຕິໂນ ¶ , ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕິໂນ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ກາມູປປຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕກາມາ ຈ, ເຍ ເທວາ ວສວຕ຺ຕິໂນ;

ນິມ຺ມານຣຕິໂນ ເທວາ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ກາມໂຠຄິໂນ;

ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ ¶ , ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕເຣ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ, ກາມໂຠເຄສຸ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ສພ຺ເພ ປຣິຈ຺ຈເຊ ກາເມ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ.

‘‘ປິຍຣູປສາຕຄຘິຕໍ ¶ , ເຉຕ຺ວາ ໂສຕໍ ທຸຣຈ຺ຈຍໍ;

ອເສສໍ ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕິ, ອເສສໍ ທຸກ຺ຂມຈ຺ຈຄຸໍ.

‘‘ອຣິຍທ຺ທສາ ເວທຄຸໂນ, ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ ປຓ຺ຑິຕາ;

ຊາຕິກ຺ຂຍມຠິຎ຺ຎາຍ, ນາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ກາມໂຍຄສຸຕ຺ຕໍ

໙໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ກາມໂຍຄຍຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວໂຍຄຍຸຕ຺ໂຕ ອາຄາມີ ໂຫຕິ ອາຄນ຺ຕາ [ອາຄນ຺ຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ. ກາມໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວໂຍຄຍຸຕ຺ໂຕ ອນາຄາມີ ໂຫຕິ ອນາຄນ຺ຕາ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ. ກາມໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠວໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ອຣຫາ ໂຫຕິ, ຂີຓາສໂວ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກາມໂຍເຄນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ, ຠວໂຍເຄນ ຈູຠຍໍ;

ສຕ຺ຕາ ¶ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສໍສາຣໍ, ຊາຕິມຣຓຄາມິໂນ.

‘‘ເຍ ຈ ກາເມ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ອປ຺ປຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍໍ;

ຠວໂຍເຄນ ສໍຍຸຕ຺ຕາ, ອນາຄາມີຕິ ວຸຈ຺ຈເຣ.

‘‘ເຍ ¶ ຈ ໂຂ ຉິນ຺ນສໍສຍາ, ຂີຓມານປຸນພ຺ຠວາ;

ເຕ ເວ ປາຣງ຺ຄຕາ ໂລເກ, ເຍ ປຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

ກລ຺ຍາຓສີລສຸຕ຺ຕໍ

໙໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ກລ຺ຍາຓສີໂລ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ‘ເກວລີ ວຸສິຕວາ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກຖຎ຺ຈ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓສີໂລ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ, ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓສີໂລ ໂຫຕິ. ອິຕິ ກລ຺ຍາຓສີໂລ.

‘‘ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ ¶ ຈ ກຖໍ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຘິປກ຺ຂິຍານໍ ຘມ຺ມານໍ ຠາວນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ກລ຺ຍາຓສີໂລ, ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ.

‘‘ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎ ຈ ກຖໍ ໂຫຕິ ¶ ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ.

‘‘ອິຕິ ກລ຺ຍາຓສີໂລ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມ ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ‘ເກວລີ ວຸສິຕວາ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍສ຺ສ ¶ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ມນສາ ນຕ຺ຖິ ທຸກ຺ກຏໍ;

ຕໍ ເວ ກລ຺ຍາຓສີໂລຕິ, ອາຫຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຫິຣີມນໍ [ຫິຣີມຕໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)].

‘‘ຍສ຺ສ ຘມ຺ມາ ສຸຠາວິຕາ, ສຕ຺ຕ [ປຕ຺ຕ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ສມ຺ໂພຘິຄາມິໂນ;

ຕໍ ເວ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ໂມຕິ, ອາຫຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸສ຺ສທໍ.

‘‘ໂຍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຊານາຕິ, ອິເຘວ ຂຍມຕ຺ຕໂນ;

ຕໍ ເວ ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎຕິ, ອາຫຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາສວໍ.

‘‘ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ສມ຺ປນ຺ນໍ, ອນີຆໍ ຉິນ຺ນສໍສຍໍ;

ອສິຕໍ ¶ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ, ອາຫຸ ສພ຺ພປຫາຍິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທານສຸຕ຺ຕໍ

໙໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ທ຺ເວມານິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ທານານິ – ອາມິສທານຎ຺ຈ ຘມ຺ມທານຎ຺ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທານານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມທານໍ.

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວິຠາຄາ – ອາມິສສໍວິຠາໂຄ ຈ ຘມ຺ມສໍວິຠາໂຄ ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສໍວິຠາຄານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມສໍວິຠາໂຄ.

‘‘ທ຺ເວເມ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸຄ຺ຄຫາ – ອາມິສານຸຄ຺ຄໂຫ ຈ ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄໂຫ ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນຸຄ຺ຄຫານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄໂຫ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍມາຫຸ ທານໍ ປຣມໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ, ຍໍ ສໍວິຠາຄໍ ຠຄວາ ອວຓ຺ຓຍິ [ອວຓ຺ຓຍີ (ສີ.)];

ອຄ຺ຄມ຺ຫິ ເຂຕ຺ຕມ຺ຫິ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ, ວິຎ຺ຎູ ປຊານໍ ໂກ ນ ຍເຊຖ ກາເລ.

‘‘ເຍ ¶ ເຈວ ຠາສນ຺ຕິ ສຸຓນ຺ຕິ ຈູຠຍໍ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສຸຄຕສ຺ສ ສາສເນ;

ເຕສໍ ໂສ ອຕ຺ໂຖ ປຣໂມ ວິສຸຊ຺ຌຕິ, ເຍ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ສຸຄຕສ຺ສ ສາສເນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ເຕວິຊ຺ຊສຸຕ຺ຕໍ

໙໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຘມ຺ເມນາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕວິຊ຺ຊໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ນາຎ຺ຎໍ ລປິຕລາປນມຕ຺ເຕນ.

‘‘ກຖຎ຺ຈາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມນ ເຕວິຊ຺ຊໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ນາຎ຺ຎໍ ລປິຕລາປນມຕ຺ເຕນ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ ¶ – ເອກມ຺ປິ ¶ ຊາຕິໍ ທ຺ເວປິ ຊາຕິໂຍ ຕິສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕສ຺ໂສປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຈປິ ຊາຕິໂຍ ທສປິ ຊາຕິໂຍ ວີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຕິໍສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ຊາຕິໂຍ ຊາຕິສຕມ຺ປິ ຊາຕິສຫສ຺ສມ຺ປິ ຊາຕິສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ ອເນເກປິ ສໍວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏກປ຺ເປ – ‘ອມຸຕ຺ຣາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມຸຕ຺ຣ ອຸທປາທິໍ. ຕຕ຺ຣາປາສິໍ ເອວໍນາໂມ ເອວໍໂຄຕ຺ໂຕ ເອວໍວຓ຺ໂຓ ເອວມາຫາໂຣ ເອວໍສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຏິສໍເວທີ ເອວມາຍຸປຣິຍນ຺ໂຕ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິຘູປປນ຺ໂນ’ຕິ ¶ . ອິຕິ ສາກາຣໍ ສອຸທ຺ເທສໍ ອເນກວິຫິຕໍ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ອຍມສ຺ສ ປຐມາ ວິຊ຺ຊາ ອຘິຄຕາ ໂຫຕິ, ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຕາ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ຕໂມ ວິຫໂຕ, ອາໂລໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຍຖາ ຕໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ – ‘ອິເມ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອຸປວາທກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ. ອິເມ ວາ ປນ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ ກາຍສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ວຈີສຸຈຣິເຕນ ສມນ຺ນາຄຕາ ¶ ມໂນສຸຈຣິເຕນ ¶ ສມນ຺ນາຄຕາ ອຣິຍານໍ ອນຸປວາທກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິກມ຺ມສມາທານາ. ເຕ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປນ຺ນາ’ຕິ. ອິຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ¶ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສຕ຺ເຕ ປສ຺ສຕິ ຈວມາເນ ອຸປປຊ຺ຊມາເນ ຫີເນ ປຓີເຕ ສຸວຓ຺ເຓ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ, ສຸຄເຕ ທຸຄ຺ຄເຕ ຍຖາກມ຺ມູປເຄ ສຕ຺ເຕ ປຊານາຕິ. ອຍມສ຺ສ ທຸຕິຍາ ວິຊ຺ຊາ ອຘິຄຕາ ໂຫຕິ, ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຕາ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ຕໂມ ວິຫໂຕ, ອາໂລໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຍຖາ ຕໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາສວານໍ ຂຍາ ອນາສວໍ ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍມສ຺ສ ຕຕິຍາ ວິຊ຺ຊາ ອຘິຄຕາ ໂຫຕິ, ອວິຊ຺ຊາ ວິຫຕາ, ວິຊ຺ຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ຕໂມ ວິຫໂຕ, ອາໂລໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຍຖາ ຕໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫຣໂຕ. ເອວໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມນ ເຕວິຊ຺ຊໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປຎ຺ຎາເປມິ, ນາຎ຺ຎໍ ລປິຕລາປນມຕ຺ເຕນາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ໂຍເວທິ [ໂຍເວທິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ສຄ຺ຄາປາຍຎ຺ຈ ປສ຺ສຕິ;

ອໂຖ [ອຖ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຊາຕິກ຺ຂຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ອຠິຎ຺ຎາໂວສິໂຕ ມຸນິ.

‘‘ເອຕາຫິ ¶ ¶ ຕີຫິ ວິຊ຺ຊາຫິ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;

ຕມຫໍ ວທາມິ ເຕວິຊ຺ຊໍ, ນາຎ຺ຎໍ ລປິຕລາປນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

ປຎ຺ຈໂມ ວຄ຺ໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປສາທ ຊີວິຕ ສງ຺ຆາຏິ ¶ , ອຄ຺ຄິ ອຸປປຣິກ຺ຂຍາ;

ອຸປປຕ຺ຕິ [ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ (ສີ.)] ກາມ ກລ຺ຍາຓໍ, ທານໍ ຘມ຺ເມນ ເຕ ທສາຕິ.

ຕິກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໔. ຈຕຸກ຺ກນິປາໂຕ

໑. ພ຺ຣາຫ຺ມຓຘມ຺ມຍາຄສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ອຫມສ຺ມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຍາຈໂຍໂຄ ສທາ ປຍຕປາຓິ [ປຍຕປາຓີ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອນ຺ຕິມເທຫຘໂຣ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ຠິສກ຺ໂກ ສລ຺ລກຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ເມ ຕຸມ຺ເຫ ປຸຕ຺ຕາ ໂອຣສາ ມຸຂໂຕ ຊາຕາ ຘມ຺ມຊາ ຘມ຺ມນິມ຺ມິຕາ ຘມ຺ມທາຍາທາ, ໂນ ອາມິສທາຍາທາ.

‘‘ທ຺ເວມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທານານິ – ອາມິສທານຎ຺ຈ ¶ ຘມ຺ມທານຎ຺ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທານານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມທານໍ.

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍວິຠາຄາ – ອາມິສສໍວິຠາໂຄ ຈ ຘມ຺ມສໍວິຠາໂຄ ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສໍວິຠາຄານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມສໍວິຠາໂຄ.

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸຄ຺ຄຫາ – ອາມິສານຸຄ຺ຄໂຫ ຈ ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄໂຫ ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນຸຄ຺ຄຫານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມານຸຄ຺ຄໂຫ.

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຄາ – ອາມິສຍາໂຄ ຈ ຘມ຺ມຍາໂຄ ຈ. ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຍາຄານໍ ຍທິທໍ – ຘມ຺ມຍາໂຄ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ໂຍ ¶ ຘມ຺ມຍາຄໍ ອຍຊີ ອມຈ຺ຉຣີ, ຕຖາຄໂຕ ສພ຺ພຠູຕານຸກມ຺ປີ [ສພ຺ພສຕ຺ຕານຸກມ຺ປີ (ສ຺ຍາ.) ອຏ຺ຐກຖາຍມ຺ປິ];

ຕໍ ຕາທິສໍ ເທວມນຸສ຺ສເສຏ຺ຐໍ, ສຕ຺ຕາ ນມສ຺ສນ຺ຕິ ຠວສ຺ສ ປາຣຄຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຐມໍ.

໒. ສຸລຠສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປານິ ເຈວ ສຸລຠານິ ຈ, ຕານິ ຈ ອນວຊ຺ຊານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ? ປໍສຸກູລໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣານໍ ອປ຺ປຎ຺ຈ ສຸລຠຎ຺ຈ, ຕຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊໍ. ປິຓ຺ຑິຍາໂລໂປ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ໂຠຊນານໍ ອປ຺ປຎ຺ຈ ສຸລຠຎ຺ຈ, ຕຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊໍ. ຣຸກ຺ຂມູລໍ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ເສນາສນານໍ ອປ຺ປຎ຺ຈ ສຸລຠຎ຺ຈ, ຕຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊໍ. ປູຕິມຸຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຠສຊ຺ຊານໍ ອປ຺ປຎ຺ຈ ສຸລຠຎ຺ຈ ຕຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊໍ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອປ຺ປານິ ເຈວ ສຸລຠານິ ຈ, ຕານິ ຈ ອນວຊ຺ຊານິ. ຍໂຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ເປນ ຈ ຕຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ສຸລເຠນ ຈ (ອນວຊ຺ເຊນ ຈ) [(…) ນຕ຺ຖິ ສີ. ປີ. ກ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ຈ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕເຣ ຈ], ອິມສ຺ສາຫໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສາມຎ຺ຎງ຺ຄນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ອນວຊ຺ເຊນ ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ, ອປ຺ເປນ ສຸລເຠນ ຈ;

ນ ເສນາສນມາຣພ຺ຠ, ຈີວຣໍ ປານໂຠຊນໍ;

ວິຆາໂຕ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ທິສາ ນປ຺ປຏິຫຎ຺ຎຕິ.

‘‘ເຍ ຈສ຺ສ [ເຍປສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ຘມ຺ມາ ອກ຺ຂາຕາ, ສາມຎ຺ຎສ຺ສານຸໂລມິກາ;

ອຘິຄ຺ຄຫິຕາ ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ, ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ’’ຕິ [ສິກ຺ຂໂຕຕິ (ສີ. ກ.)].

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທຸຕິຍໍ.

໓. ອາສວກ຺ຂຍສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຊານໂຕຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂຍໍ ວທາມິ ¶ , ໂນ ອຊານໂຕ ໂນ ອປສ຺ສໂຕ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ, ກິໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ? ອິທໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ¶ ໂຫຕິ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ໂຂ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໂຕ ເອວໍ ປສ຺ສໂຕ ອາສວານໍ ຂໂຍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເສຂສ຺ສ ສິກ຺ຂມານສ຺ສ, ອຸຊຸມຄ຺ຄານຸສາຣິໂນ;

ຂຍສ຺ມິໍ ປຐມໍ ຎາຓໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎາ ອນນ຺ຕຣາ.

‘‘ຕໂຕ ¶ ອຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓມຸຕ຺ຕມໍ;

ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ຂເຍ ຎາຓໍ, ຂີຓາ ສໍໂຍຊນາ ອິຕິ.

‘‘ນ ຕ຺ເວວິທໍ ກຸສີເຕນ, ພາເລນມວິຊານຕາ;

ນິພ຺ພານໍ ອຘິຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພຄນ຺ຖປ຺ປໂມຈນ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຕຕິຍໍ.

໔. ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໓. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເຍ ຫິ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ¶ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ – ນ ເມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ວາ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ນ ຈ ປເນເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ວາ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ¶ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕິ.

‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ; ‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ’ຕິ ຍຖາຠູຕໍ ປຊານນ຺ຕິ – ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວາ ສມເຓສຸ ເຈວ ສມຓສມ຺ມຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສມ຺ມຕາ, ເຕ ຈ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎຕ຺ຖຎ຺ຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ເຍ ¶ ¶ ທຸກ຺ຂໍ ນປ຺ປຊານນ຺ຕິ, ອໂຖ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ຍຕ຺ຖ ຈ ສພ຺ພໂສ ທຸກ຺ຂໍ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ;

ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.

‘‘ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິຫີນາ ເຕ, ອໂຖ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິຍາ;

ອຠພ຺ພາ ເຕ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ເຕ ເວ ຊາຕິຊຣູປຄາ.

‘‘ເຍ ¶ ຈ ທຸກ຺ຂໍ ປຊານນ຺ຕິ, ອໂຖ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ຍຕ຺ຖ ຈ ສພ຺ພໂສ ທຸກ຺ຂໍ, ອເສສໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ;

ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ປຊານນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.

‘‘ເຈໂຕວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນາ, ອໂຖ ປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິຍາ;

ຠພ຺ພາ ເຕ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ນ ເຕ ຊາຕິຊຣູປຄາ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສີລສມ຺ປນ຺ນສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໔. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ ສມາຘິສມ຺ປນ຺ນາ ¶ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ນາ ວິມຸຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນາ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນາ ໂອວາທກາ ¶ ວິຎ຺ຎາປກາ ສນ຺ທສ຺ສກາ ສມາທປກາ ສມຸຕ຺ເຕຊກາ ສມ຺ປຫໍສກາ ອລໍສມກ຺ຂາຕາໂຣ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ທສ຺ສນມ຺ປຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ; ສວນມ຺ປຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ; ອຸປສງ຺ກມນມ຺ປຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ; ປຍິຣຸປາສນມ຺ປຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ; ອນຸສ຺ສຣຓມ຺ປຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ; ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊມ຺ປຫໍ [ອນຸສ຺ສຕິມ຺ປຫໍ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫູປກາຣໍ ວທາມິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຕຖາຣູເປ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເສວໂຕ ຠຊໂຕ ປຍິຣຸປາສໂຕ ອປຣິປູໂຣປິ ສີລກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອປຣິປູໂຣປິ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອປຣິປູໂຣປິ ¶ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອປຣິປູໂຣປິ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອປຣິປູໂຣປິ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠາວນາປາຣິປູຣິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວຣູປາ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຖາໂຣຕິປິ ¶ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖວາຫາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຣຓຎ຺ຊຫາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຕໂມນຸທາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອາໂລກກຣາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ໂອຠາສກຣາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ປຊ຺ໂຊຕກຣາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອຸກ຺ກາຘາຣາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ປຠງ຺ກຣາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອຣິຍາຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ປາໂມຊ຺ຊກຣຓໍ ¶ ຐານໍ [… ກຣຓຐານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ເອຕໍ ໂຫຕິ ວິຊານຕໍ;

ຍທິທໍ ຠາວິຕຕ຺ຕານໍ, ອຣິຍານໍ ຘມ຺ມຊີວິນໍ.

‘‘ເຕ ໂຊຕຍນ຺ຕິ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ຠາສຍນ຺ຕິ ປຠງ຺ກຣາ;

ອາໂລກກຣຓາ ¶ ຘີຣາ, ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣຓຎ຺ຊຫາ.

‘‘ເຍສໍ ເວ ສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ, ສມ຺ມທຎ຺ຎາຍ ປຓ຺ຑິຕາ;

ຊາຕິກ຺ຂຍມຠິຎ຺ຎາຍ ¶ , ນາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຕຓ຺ຫຸປ຺ປາທສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໕. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫຸປ຺ປາທາ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ຈີວຣເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ເສນາສນເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ; ອິຕິຠວາຠວເຫຕຸ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຓ຺ຫຸປ຺ປາທາ ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຕຓ຺ຫາທຸຕິໂຍ ປຸຣິໂສ, ທີຆມທ຺ຘານ ສໍສຣໍ;

ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ, ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ ¶ ຎຕ຺ວາ, ຕຓ຺ຫໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ວີຕຕຓ຺ໂຫ ອນາທາໂນ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສພ຺ຣຫ຺ມກສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໖. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ສພ຺ຣຫ຺ມການິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ກຸລານິ ເຍສໍ ປຸຕ຺ຕານໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອຊ຺ຌາຄາເຣ ປູຊິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ສປຸພ຺ພເທວຕານິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ກຸລານິ ເຍສໍ ¶ ປຸຕ຺ຕານໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອຊ຺ຌາຄາເຣ ປູຊິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ສປຸພ຺ພາຈຣິຍການິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ກຸລານິ ເຍສໍ ປຸຕ຺ຕານໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອຊ຺ຌາຄາເຣ ປູຊິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ສາຫຸເນຍ຺ຍການິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ¶ ກຸລານິ ເຍສໍ ປຸຕ຺ຕານໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອຊ຺ຌາຄາເຣ ປູຊິຕາ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘‘ພ຺ຣຫ຺ມາ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ປຸພ຺ພເທວຕາ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ປຸພ຺ພາຈຣິຍາ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ‘ອາຫຸເນຍ຺ຍາ’ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ພຫຸກາຣາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕໂຣ ປຸຕ຺ຕານໍ ອາປາທກາ ໂປສກາ ອິມສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ທສ຺ເສຕາໂຣ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ພ຺ຣຫ຺ມາຕິ ມາຕາປິຕໂຣ, ປຸພ຺ພາຈຣິຍາຕິ ວຸຈ຺ຈເຣ;

ອາຫຸເນຍ຺ຍາ ຈ ປຸຕ຺ຕານໍ, ປຊາຍ ອນຸກມ຺ປກາ.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ເນ ນມສ຺ເສຍ຺ຍ, ສກ຺ກເຣຍ຺ຍ ຈ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ອນ຺ເນນ ¶ ອຖ ປາເນນ, ວຕ຺ເຖນ ສຍເນນ ຈ;

ອຸຈ຺ຉາທເນນ ນ຺ຫາປເນນ [ນຫາປເນນ (ສີ.)], ປາທານໍ ໂຘວເນນ ຈ.

‘‘ຕາຍ ນໍ ປາຣິຈຣິຍາຍ, ມາຕາປິຕູສຸ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອິເຘວ ນໍ ປສໍສນ຺ຕິ, ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ປໂມທຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ¶ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ພຫຸກາຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໗. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ພຫຸກາຣາ [ພຫູປກາຣາ (ສີ. ປີ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຍ ໂວ [ເຍ ເຕ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕາ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣຫິ. ຕຸມ຺ເຫປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸກາຣາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ຍໍ [ເຍ (?)] ເນສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ, ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຖ. ເອວມິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນິສ຺ສາຍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ວຸສ຺ສຕິ ໂອຆສ຺ສ ນິຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສາຄາຣາ ¶ ¶ ອນຄາຣາ ຈ, ອຸໂຠ ອຎ຺ໂຎຎ຺ຎນິສ຺ສິຕາ;

ອາຣາຘຍນ຺ຕິ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ.

‘‘ສາຄາເຣສຸ ¶ ຈ ຈີວຣໍ, ປຈ຺ຈຍໍ ສຍນາສນໍ;

ອນຄາຣາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຣິສ຺ສຍວິໂນທນໍ.

‘‘ສຸຄຕໍ [ປຸຄ຺ຄລໍ (ສີ. ກ.)] ປນ ນິສ຺ສາຍ, ຄຫຏ຺ຐາ ຆຣເມສິໂນ;

ສທ຺ທຫານາ ອຣຫຕໍ, ອຣິຍປຎ຺ຎາຍ ຌາຍິໂນ.

‘‘ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ມຄ຺ຄໍ ສຸຄຕິຄາມິນໍ;

ນນ຺ທິໂນ ເທວໂລກສ຺ມິໍ, ໂມທນ຺ຕິ ກາມກາມິໂນ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກຸຫສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໘. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເຍ ເກຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ກຸຫາ ຖທ຺ຘາ ລປາ ສິງ຺ຄີ ອຸນ຺ນຬາ ອສມາຫິຕາ, ນ ເມ ເຕ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ມາມກາ. ອປຄຕາ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມາ ຘມ຺ມວິນຍາ; ນ ຈ ເຕ [ນ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂູ (ສີ. ປີ. ກ.)] ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ¶ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ນິກ຺ກຸຫາ ນິລ຺ລປາ ຘີຣາ ອຕ຺ຖທ຺ຘາ ສຸສມາຫິຕາ, ເຕ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ມາມກາ. ອນປຄຕາ ຈ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມາ ຘມ຺ມວິນຍາ; ເຕ ຈ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ [ອິມສ຺ມິໍ ຈ ເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ (ສ຺ຍາ.), ເຕ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ (ກ.)] ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ກຸຫາ ຖທ຺ຘາ ລປາ ສິງ຺ຄີ, ອຸນ຺ນຬາ ອສມາຫິຕາ;

ນ ເຕ ຘມ຺ເມ ວິຣູຫນ຺ຕິ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘເທສິເຕ.

‘‘ນິກ຺ກຸຫາ ນິລ຺ລປາ ຘີຣາ, ອຕ຺ຖທ຺ຘາ ສຸສມາຫິຕາ;

ເຕ ເວ ຘມ຺ເມ ວິຣູຫນ຺ຕິ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘເທສິເຕ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ນວມໍ.

໑໐. ນທີໂສຕສຸຕ຺ຕໍ

໑໐໙. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ນທິຍາ ໂສເຕນ ¶ ໂອວຸຍ຺ເຫຍ຺ຍ ປິຍຣູປສາຕຣູເປນ. ຕເມນໍ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຕີເຣ ຐິໂຕ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ນທິຍາ ໂສເຕນ ໂອວຸຍ຺ຫສິ ປິຍຣູປສາຕຣູເປນ, ອຕ຺ຖິ ເຈຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ຣຫໂທ ສອູມິ ສາວຏ຺ໂຏ ສຄໂຫ ສຣກ຺ຂໂສ ຍໍ ຕ຺ວໍ, ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ຣຫທໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉສິ ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິໂສ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ປຏິໂສຕໍ ວາຍເມຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປມາ ໂຂ ເມ ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕາ ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນາຍ. ອຍໍ ເຈຕ຺ຖ [ອຍໍ ເຈເວຕ຺ຖ (ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ໂຖ – ‘ນທິຍາ ໂສໂຕ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຓ຺ຫາເຍຕໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘‘ປິຍຣູປໍ ສາຕຣູປ’ນ຺ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ເນຕໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິການໍ ອາຍຕນານໍ ອຘິວຈນໍ.

‘‘‘ເຫຏ຺ຐາ ¶ ຣຫໂທ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂອຣມ຺ຠາຄິຍານໍ ສໍໂຍຊນານໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ອູມິຠຍ’ນ຺ຕິ ໂຂ [ສຎີມີຕິ ໂຂ (ພຫູສຸ)], ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຘຸປາຍາສສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ອາວຏ຺ຏ’ນ຺ຕິ ໂຂ [ສາວຏ຺ໂຏຕິ ໂຂ (ພຫູສຸ)], ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ເນຕໍ ກາມຄຸຓານໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ຄຫຣກ຺ຂໂສ’ຕິ ໂຂ [ສຄໂຫ ສຣກ຺ຂໂສຕິ ໂຂ (ພຫູສຸ)], ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸຄາມສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ປຏິໂສໂຕ’ຕິ ¶ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເນກ຺ຂມ຺ມສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ຫຕ຺ເຖຫິ ຈ ປາເທຫິ ຈ ວາຍາໂມ’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ;

‘‘‘ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ຕີເຣ ຐິໂຕຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສຫາປິ ¶ ທຸກ຺ເຂນ ຊເຫຍ຺ຍ ກາເມ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອາຍຕິໍ ປຕ຺ຖຍາໂນ;

ສມ຺ມປ຺ປຊາໂນ ¶ ສຸວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ຜສ຺ສເຍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ;

ສ ເວທຄູ ວູສິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍ, ໂລກນ຺ຕຄູ ປາຣຄໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທສມໍ.

໑໑. ຈຣສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໐. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ຈຣໂຕ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ [ພ຺ຍນ຺ຕິກໂຣຕິ (ສີ. ປີ.), ພ຺ຍນ຺ຕໍ ກໂຣຕິ (ກ.)] ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ຈຣມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕາປີ ¶ [ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ທຸກນິປາເຕ, ອງ຺ຄຸຕ຺ຕເຣ ໑.໔.໑໑ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ສຕຕໍ ສມິຕໍ ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຐິຕສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ຐິໂຕປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນິສິນ຺ນສ຺ສ ¶ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ນປ຺ປຊຫຕິ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ນິສິນ຺ໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສຍານສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊາຄຣສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘິວາເສຕິ ¶ ນປ຺ປຊຫຕິ ¶ ນ ວິໂນເທຕິ ນ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ນ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ສຍາໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາຄໂຣ ເອວໍຠູໂຕ ອນາຕາປີ ອໂນຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຈຣໂຕ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ຈຣມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ [ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຐິຕສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ຐິໂຕປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ¶ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນິສິນ຺ນສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ນິສິນ຺ໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສຍານສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊາຄຣສ຺ສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ກາມວິຕກ຺ໂກ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ໂກ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ໂກ ວາ. ຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນາຘິວາເສຕິ ປຊຫຕິ ວິໂນເທຕິ ພ຺ຍນ຺ຕີກໂຣຕິ ອນຠາວໍ ຄເມຕິ. ສຍາໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາຄໂຣ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ¶ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຈຣໍ ¶ ວາ ຍທິ ວາ ຕິຏ຺ຐໍ, ນິສິນ຺ໂນ ອຸທ ວາ ສຍໍ;

ໂຍ ວິຕກ຺ກໍ ວິຕກ຺ເກຕິ, ປາປກໍ ເຄຫນິສ຺ສິຕໍ.

‘‘ກຸມ຺ມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ໂນ [ກຸມ຺ມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ (ອ. ນິ. ໔.໑໑)] ໂສ, ໂມຫເນຍ຺ເຍສຸ ມຸຈ຺ຉິໂຕ;

ອຠພ຺ໂພ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ.

‘‘ໂຍ ¶ ຈ ຈຣໍ ວາ ຕິຏ຺ຐໍ ວາ [ໂຍ ຈຣໍ ວາ ຍທິ ວາ ຕິຏ຺ຐໍ (ສ຺ຍາ.), ໂຍ ຈຣໍ ວາຖ ຕິຏ຺ຐໍ ວາ (ສີ. ກ.)], ນິສິນ຺ໂນ ອຸທ ວາ ສຍໍ;

ວິຕກ຺ກໍ ສມຍິຕ຺ວານ, ວິຕກ຺ກູປສເມ ¶ ຣໂຕ;

ຠພ຺ໂພ ໂສ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ຜຸຏ຺ຐຸໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ເອກາທສມໍ.

໑໒. ສມ຺ປນ຺ນສີລສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໑. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຖ [ໂຫຖ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ປນ຺ນປາຕິໂມກ຺ຂາ; ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕາ ວິຫຣຖ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ນາ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວິໂນ; ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຖ ສິກ຺ຂາປເທສຸ.

‘‘ສມ຺ປນ຺ນສີລານໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫຣຕໍ [ຠວຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ປນ຺ນປາຕິໂມກ຺ຂານໍ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸຕານໍ ວິຫຣຕໍ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ນານໍ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີນໍ ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕໍ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ກິມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ [ກິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຣຓີຍໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)]?

‘‘ຈຣໂຕ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ [ອຠິຊ຺ຌາ ພ຺ຍາປາໂທ ວິຄໂຕ (ອ. ນິ. ໔.໑໒) ອຏ຺ຐກຖາຍ ສເມຕິ] ຠິຊ຺ຌາ ວິຄຕາ [ອຠິຊ຺ຌາ ພ຺ຍາປາໂທ ວິຄໂຕ (ອ. ນິ. ໔.໑໒) ອຏກຖາຍ ສເມຕິ] ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາໂທ ວິຄໂຕ ໂຫຕິ [ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ວິຈິກິຈ຺ຉາ (ອ. ນິ. ໔.໑໒)], ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິຄຕໍ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ¶ ວິຄຕໍ ໂຫຕິ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ [ຖິນມິທ຺ຘໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ວິຈິກິຈ຺ຈາ (ອ. ນິ. ໔.໑໒)] ປຫີນາ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ [ອປ຺ປມຸຏ຺ຐາ (ສ຺ຍາ.)], ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ¶ . ຈຣມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຐິຕສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິຊ຺ຌາ ວິຄຕາ ໂຫຕິ ພ຺ຍາປາໂທ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘໍ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ… ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີນາ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ¶ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ ¶ , ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ, ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ຐິໂຕປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ນິສິນ຺ນສ຺ສ ເຈປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິຊ຺ຌາ ວິຄຕາ ໂຫຕິ, ພ຺ຍາປາໂທ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘໍ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ… ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີນາ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ, ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ນິສິນ຺ໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສຍານສ຺ສ ເຈປິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຊາຄຣສ຺ສ ອຠິຊ຺ຌາ ວິຄຕາ ໂຫຕິ ພ຺ຍາປາໂທ…ເປ… ຖິນມິທ຺ຘໍ… ອຸທ຺ຘຈ຺ຈກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ… ວິຈິກິຈ຺ຉາ ປຫີນາ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘໍ ໂຫຕິ ວີຣິຍໍ ອສລ຺ລີນໍ, ອຸປຏ຺ຐິຕາ ສຕິ ອສມ຺ມຸຏ຺ຐາ, ປສ຺ສທ຺ໂຘ ກາໂຍ ອສາຣທ຺ໂຘ, ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ. ສຍາໂນປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊາຄໂຣ ເອວໍຠູໂຕ ອາຕາປີ ໂອຕ຺ຕາປີ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ຍຕໍ ¶ ຈເຣ ຍຕໍ ຕິຏ຺ເຐ, ຍຕໍ ອຈ຺ເຉ ຍຕໍ ສເຍ;

ຍຕໍ ສມິຎ຺ຊເຍ [ສມ຺ມິຎ຺ຊເຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸ, ຍຕເມນໍ ປສາຣເຍ.

‘‘ອຸທ຺ຘໍ ຕິຣິຍໍ ອປາຈີນໍ, ຍາວຕາ ຊຄໂຕ ຄຕິ;

ສມເວກ຺ຂິຕາ ຈ ຘມ຺ມານໍ, ຂນ຺ຘານໍ ອຸທຍພ຺ພຍໍ.

‘‘ເອວໍ ¶ ວິຫາຣິມາຕາປິໍ, ສນ຺ຕວຸຕ຺ຕິມນຸທ຺ຘຕໍ;

ເຈໂຕສມຖສາມີຈິໍ, ສິກ຺ຂມານໍ ສທາ ສຕໍ;

ສຕຕໍ ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ, ອາຫຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຕຖາວິຘ’’ນ຺ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ທ຺ວາທສມໍ.

໑໓. ໂລກສຸຕ຺ຕໍ

໑໑໒. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ¶ ຠຄວຕາ, ວຸຕ຺ຕມຣຫຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ –

‘‘ໂລໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘः ໂລກສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ. ໂລກສມຸທໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ¶ ः ໂລກສມຸທໂຍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຫີໂນ. ໂລກນິໂຣໂຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘः ໂລກນິໂຣໂຘ ຕຖາຄຕສ຺ສ ສຈ຺ຉິກໂຕ. ໂລກນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາः ໂລກນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຠາວິຕາ.

‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສມາຣກສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມກສ຺ສ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ມຸຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສິຕໍ ອນຸວິຈຣິຕໍ ມນສາ ຍສ຺ມາ ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາຄໂຕ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌຕິ, ຍຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍຕິ, ຍໍ ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ຠາສຕິ ລປຕິ ¶ ນິທ຺ທິສຕິ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ຕເຖວ ໂຫຕິ ໂນ ອຎ຺ຎຖາ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕຕິ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຍຖາວາທີ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຕຖາກາຣີ, ຍຖາກາຣີ ຕຖາວາທີ, ອິຕິ ຍຖາວາທີ ຕຖາກາຣີ ຍຖາກາຣີ ຕຖາວາທີ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສເທວເກ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ຕຖາຄໂຕ ອຠິຠູ ອນຠິຠູໂຕ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸທໂສ ວສວຕ຺ຕີ, ຕສ຺ມາ ຕຖາຄໂຕຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ອໂວຈ. ຕຕ຺ເຖຕໍ ອິຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ –

‘‘ສພ຺ພໂລກໍ [ສພ຺ພໍ ໂລກໍ (ອ. ນິ. ໔.໒໓)] ອຠິຎ຺ຎາຍ, ສພ຺ພໂລເກ ຍຖາຕຖໍ;

ສພ຺ພໂລກວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພໂລເກ ອນູປໂຍ [ອນຸສໂຍ (ສີ.), ອນຸປໂຍ (ສ຺ຍາ.)].

‘‘ສ ເວ [ສພ຺ເພ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ອ. ນິ. ໔.໒໓ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ສພ຺ພາຠິຠູ ຘີໂຣ, ສພ຺ພຄນ຺ຖປ຺ປໂມຈໂນ;

ຜຸຏ຺ຐາສ຺ສ ປຣມາ ສນ຺ຕິ, ນິພ຺ພານໍ ອກຸໂຕຠຍໍ.

‘‘ເອສ ¶ ¶ ຂີຓາສໂວ ພຸທ຺ໂຘ, ອນີໂຆ ຉິນ຺ນສໍສໂຍ;

ສພ຺ພກມ຺ມກ຺ຂຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ວິມຸຕ຺ໂຕ ອຸປຘິສງ຺ຂເຍ.

‘‘ເອສ ¶ ໂສ ຠຄວາ ພຸທ຺ໂຘ, ເອສ ສີໂຫ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕຍິ.

‘‘ອິຕິ ເທວາ ມນຸສ຺ສາ ຈ, ເຍ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຕາ;

ສງ຺ຄມ຺ມ ຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຫນ຺ຕໍ ວີຕສາຣທໍ.

‘‘ທນ຺ໂຕ ທມຍຕໍ ເສຏ຺ໂຐ, ສນ຺ໂຕ ສມຍຕໍ ອິສິ;

ມຸຕ຺ໂຕ ໂມຈຍຕໍ ອຄ຺ໂຄ, ຕິຓ຺ໂຓ ຕາຣຍຕໍ ວໂຣ.

‘‘ອິຕິ ເຫຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ມຫນ຺ຕໍ ວີຕສາຣທໍ;

ສເທວກສ຺ມິໍ ¶ ໂລກສ຺ມິໍ, ນຕ຺ຖິ ເຕ ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ.

ອຍມ຺ປິ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ອິຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ເຕຣສມໍ.

ຈຕຸກ຺ກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ ¶ –

ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸລຠາ [ພ຺ຣາຫ຺ມຓຈຕ຺ຕາຣິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ຊານໍ, ສມຓສີລາ ຕຓ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມາ;

ພຫຸກາຣາ ກຸຫປຸຣິສາ [ກຸຫນາ (ສ຺ຍາ.)], ຈຣ ສມ຺ປນ຺ນ ໂລເກນ ເຕຣສາຕິ.

ສຸຕ຺ຕສງ຺ຄໂຫ –

ສຕ຺ຕວິເສກນິປາຕໍ, ທຸກ຺ກໍ ພາວີສສຸຕ຺ຕສງ຺ຄຫິຕໍ;

ສມປຎ຺ຎາສມຖຕິກໍ, ເຕຣສ ຈຕຸກ຺ກຎ຺ຈ ອິຕິ ຍມິທໍ.

ທ຺ວິທສຸຕ຺ຕຣສຸຕ຺ຕສເຕ, ສງ຺ຄາຍິຕ຺ວາ ສມາທຫິໍສຸ ປຸຣາ;

ອຣຫນ຺ໂຕ ຈິຣຏ຺ຐິຕິຍາ, ຕມາຫຸ ນາເມນ ອິຕິວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ອິຕິວຸຕ຺ຕກປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.