📜
ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ
ຂຸທ຺ທກນິກາເຍ
ເຖຣຄາຖາປາຬິ
ນິທານຄາຖາ
ສີຫານໍວ ¶ ¶ ¶ ¶ ນທນ຺ຕານໍ, ທາຐີນໍ ຄິຣິຄພ຺ຠເຣ;
ສຸຓາຖ ຠາວິຕຕ຺ຕານໍ, ຄາຖາ ອຕ຺ຖູປນາຍິກາ [ອຕ຺ຕູປນາຍິກາ (ສີ. ກ.)].
ຍຖານາມາ ຍຖາໂຄຕ຺ຕາ, ຍຖາຘມ຺ມວິຫາຣິໂນ;
ຍຖາຘິມຸຕ຺ຕາ ສປ຺ປຎ຺ຎາ, ວິຫຣິໍສຸ ອຕນ຺ທິຕາ.
ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ, ຜຸສິຕ຺ວາ ອຈ຺ຈຸຕໍ ປທໍ;
ກຕນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕາ, ອິມມຕ຺ຖມຠາສິສຸໍ.
໑. ເອກກນິປາໂຕ
໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ
໑. ສຸຠູຕິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຉນ຺ນາ ¶ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ, ວສ຺ສ ເທວ ຍຖາສຸຂໍ;
ຈິຕ຺ຕໍ ເມ ສຸສມາຫິຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ອາຕາປີ ວິຫຣາມິ ວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ [ອິຕ຺ຖໍ ສຸມໍ (ກ. ອຏ຺ຐ.)] ອາຍສ຺ມາ ສຸຠູຕິຕ຺ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໒. ມຫາໂກຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸປສນ຺ໂຕ ¶ ອຸປຣໂຕ, ມນ຺ຕຠາຓີ ອນຸທ຺ຘໂຕ;
ຘຸນາຕິ ປາປເກ ຘມ຺ເມ, ທຸມປຕ຺ຕໍວ ມາລຸໂຕ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ [ມຫາໂກຏ຺ຐິໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໓. ກງ຺ຂາເຣວຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຎໍ ¶ ¶ ອິມໍ ປສ຺ສ ຕຖາຄຕານໍ, ອຄ຺ຄິ ຍຖາ ປຊ຺ຊລິໂຕ ນິສີເຖ;
ອາໂລກທາ ຈກ຺ຂຸທທາ ຠວນ຺ຕິ, ເຍ ອາຄຕານໍ ວິນຍນ຺ຕິ ກງ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ກງ຺ຂາເຣວໂຕ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໔. ປຸຓ຺ຓຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສມ຺ຠິເຣວ ສມາເສຖ, ປຓ຺ຑິເຕຫຕ຺ຖທສ຺ສິຠິ;
ອຕ຺ຖໍ ມຫນ຺ຕໍ ຄມ຺ຠີຣໍ, ທຸທ຺ທສໍ ນິປຸຓໍ ອຓຸໍ;
ຘີຣາ ສມຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຈກ຺ຂຓາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ໂຓ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ໂຕ [ມນ຺ຕານິປຸຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໕. ທພ຺ພຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ¶ ທຸທ຺ທມິໂຍ ທເມນ ທນ຺ໂຕ, ທພ຺ໂພ ສນ຺ຕຸສິໂຕ ວິຕິຓ຺ຓກງ຺ໂຂ;
ວິຊິຕາວີ ອເປຕເຠຣໂວ ຫິ, ທພ຺ໂພ ໂສ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ຐິຕຕ຺ໂຕ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໖. ສີຕວນິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ¶ ສີຕວນໍ ອຸປຄາ ຠິກ຺ຂຸ, ເອໂກ ສນ຺ຕຸສິໂຕ ສມາຫິຕຕ຺ໂຕ;
ວິຊິຕາວີ ອເປຕໂລມຫໍໂສ, ຣກ຺ຂໍ ກາຍຄຕາສຕິໍ ຘິຕິມາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ສີຕວນິໂຍ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໗. ຠລ຺ລິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍປານຸທີ ¶ ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ ເສນໍ, ນຬເສຕຸໍວ ສຸທຸພ຺ພລໍ ມໂຫໂຆ;
ວິຊິຕາວີ ອເປຕເຠຣໂວ ຫິ, ທນ຺ໂຕ ໂສ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ຐິຕຕ຺ໂຕ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ຠລ຺ລິໂຍ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໘. ວີຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ທຸທ຺ທມິໂຍ ທເມນ ທນ຺ໂຕ, ວີໂຣ ສນ຺ຕຸສິໂຕ ວິຕິຓ຺ຓກງ຺ໂຂ;
ວິຊິຕາວີ ອເປຕໂລມຫໍໂສ, ວີໂຣ ໂສ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ຐິຕຕ຺ໂຕ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ວີໂຣ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໙. ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ນ ທຸຣາຄຕໍ [ນາປຄຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ນຍິທໍ ທຸມນ຺ຕິຕໍ ມມ;
ສໍວິຠຕ຺ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຍໍ ເສຏ຺ຐໍ ຕທຸປາຄມິ’’ນ຺ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ [ປິລິນ຺ທິວຈ຺ໂຉ (ສີ.)] ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໑໐. ປຸຓ຺ຓມາສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວິຫຣິ ¶ ¶ ¶ ອເປກ຺ຂໍ ອິຘ ວາ ຫຸຣໍ ວາ, ໂຍ ເວທຄູ ສມິໂຕ ຍຕຕ຺ໂຕ;
ສພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອນູປລິຕ຺ໂຕ, ໂລກສ຺ສ ຊຎ຺ຎາ ອຸທຍພ຺ພຍຎ຺ຈາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ປຸຓ຺ຓມາໂສ ເຖໂຣ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
ວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ສຸຠູຕິ ¶ ໂກຏ຺ຐິໂກ ເຖໂຣ, ກງ຺ຂາເຣວຕສມ຺ມໂຕ;
ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ໂຕ ທພ຺ໂພ ຈ, ສີຕວນິໂຍ ຈ ຠລ຺ລິໂຍ;
ວີໂຣ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຈ, ປຸຓ຺ຓມາໂສ ຕໂມນຸໂທຕິ.
໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ
໑. ຈູຬວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປາໂມຊ຺ຊພຫຸໂລ ຠິກ຺ຂຸ, ຘມ຺ເມ ພຸທ຺ຘປ຺ປເວທິເຕ;
ອຘິຄຈ຺ເຉ ປທໍ ສນ຺ຕໍ, ສງ຺ຂາຣູປສມໍ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.
… ຈູຬວຈ຺ໂຉ [ຈູລຄວຈ຺ໂຉ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໒. ມຫາວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຎາພລີ ສີລວຕູປປນ຺ໂນ, ສມາຫິໂຕ ຌານຣໂຕ ສຕີມາ;
ຍທຕ຺ຖິຍໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ, ກງ຺ເຂຖ ກາລໍ ອິຘ ວີຕຣາໂຄ’’ຕິ.
… ມຫາວຈ຺ໂຉ [ມຫາຄວຈ຺ໂຉ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໓. ວນວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນີລພ຺ຠວຓ຺ຓາ ¶ ຣຸຈິຣາ, ສີຕວາຣີ ສຸຈິນ຺ຘຣາ;
ອິນ຺ທໂຄປກສຎ຺ຉນ຺ນາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມ’’ນ຺ຕິ.
… ວນວຈ຺ໂຉ ເຖໂຣ….
໔. ສິວກສາມເຓຣຄາຖາ
‘‘ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ¶ ມໍ ອວຈ, ອິໂຕ ຄຈ຺ຉາມ ສີວກ;
ຄາເມ ¶ ເມ ວສຕິ ກາໂຍ, ອຣຎ຺ຎໍ ເມ ຄໂຕ ມໂນ;
ເສມານໂກປິ ຄຈ຺ຉາມິ, ນຕ຺ຖິ ສງ຺ໂຄ ວິຊານຕ’’ນ຺ຕິ.
… ສິວໂກ ສາມເຓໂຣ….
໕. ກຸຓ຺ຑຘານຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈ ຉິນ຺ເທ ປຎ຺ຈ ຊເຫ, ປຎ຺ຈ ຈຸຕ຺ຕຣິ ຠາວເຍ;
ປຎ຺ຈສງ຺ຄາຕິໂຄ ຠິກ຺ຂຸ, ໂອຆຕິຓ຺ໂຓຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.
… ກຸຓ຺ຑຘາໂນ ເຖໂຣ….
໖. ເພລຏ຺ຐສີສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາປິ ຠທ຺ໂທ ອາຊຎ຺ໂຎ, ນງ຺ຄລາວຕ຺ຕນີ ສິຂີ;
ຄຈ຺ຉຕິ ອປ຺ປກສິເຣນ, ເອວໍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວາ ມມ;
ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອປ຺ປກສິເຣນ, ສຸເຂ ລທ຺ເຘ ນິຣາມິເສ’’ຕິ.
… ເພລຏ຺ຐສີໂສ ເຖໂຣ….
໗. ທາສກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ມິທ຺ຘີ ¶ ຍທາ ໂຫຕິ ມຫຄ຺ຆໂສ ຈ, ນິທ຺ທາຍິຕາ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕສາຍີ;
ມຫາວຣາໂຫວ ນິວາປປຸຏ຺ໂຐ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຄພ຺ຠມຸເປຕິ ມນ຺ໂທ’’ຕິ.
… ທາສໂກ ເຖໂຣ….
໘. ສິງ຺ຄາລປິຕຸຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຫຸ ¶ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທາຍາໂທ, ຠິກ຺ຂຸ ເຠສກຬາວເນ;
ເກວລໍ ອຏ຺ຐິສຎ຺ຎາຍ, ອຜຣີ ປຖວິໍ [ປຐວິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອິມໍ;
ມຎ຺ເຎຫໍ ກາມຣາຄໍ ໂສ, ຂິປ຺ປເມວ ປຫິສ຺ສຕີ’’ຕິ [ປຫີຍຠິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາຬິຍໍ)].
… ສິງ຺ຄາລປິຕາ [ສີຄາລປິຕາ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໙. ກຸລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ຘ. ປ. ໘໐, ໑໔໕ ຘມ຺ມປເທປິ] ‘‘ອຸທກໍ ¶ ຫິ ນຍນ຺ຕິ ເນຕ຺ຕິກາ, ອຸສຸກາຣາ ນມຍນ຺ຕິ [ທມຍນ຺ຕິ (ກ.)] ເຕຊນໍ;
ທາຣຸໍ ¶ ນມຍນ຺ຕິ ຕຈ຺ຉກາ, ອຕ຺ຕານໍ ທມຍນ຺ຕິ ສຸພ຺ພຕາ’’ຕິ.
… ກຸໂລ [ກຸຓ຺ຑໂລ (ສີ.), ກຸໂຬ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ເຖໂຣ….
໑໐. ອຊິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ມຣເຓ ເມ ຠຍໍ ນຕ຺ຖິ, ນິກນ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ ຊີວິເຕ;
ສນ຺ເທຫໍ ນິກ຺ຂິປິສ຺ສາມິ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຏິສ຺ສໂຕ’’ຕິ [ປຕິສ຺ສໂຕຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].
… ອຊິໂຕ ເຖໂຣ ….
ວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ຈູຬວຈ຺ໂຉ ມຫາວຈ຺ໂຉ, ວນວຈ຺ໂຉ ຈ ສີວໂກ;
ກຸຓ຺ຑຘາໂນ ຈ ເພລຏ຺ຐິ, ທາສໂກ ຈ ຕໂຕປຣິ;
ສິງ຺ຄາລປິຕິໂກ ເຖໂຣ, ກຸໂລ ຈ ອຊິໂຕ ທສາຕິ.
໓. ຕຕິຍວຄ຺ໂຄ
໑. ນິຄ຺ໂຣຘຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນາຫໍ ຠຍສ຺ສ ຠາຍາມິ, ສຕ຺ຖາ ໂນ ອມຕສ຺ສ ໂກວິໂທ;
ຍຕ຺ຖ ຠຍໍ ນາວຕິຏ຺ຐຕິ, ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ວຊນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ.
… ນິຄ຺ໂຣໂຘ ເຖໂຣ….
໒. ຈິຕ຺ຕກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນີລາ ¶ ສຸຄີວາ ສິຂິໂນ, ໂມຣາ ກາຣມ຺ຠິຍໍ [ກາຣໍວິຍໍ (ສີ.), ກາຣວິຍໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຠິນທນ຺ຕິ;
ເຕ ສີຕວາຕກີຬິຕາ [ສີຕວາຕກທ຺ທິຕກລິຕາ (ສີ.), ສີຕວາຕກລິຕາ (ສ຺ຍາ.)], ສຸຕ຺ຕໍ ຌາຍໍ [ຌານໍ (ສ຺ຍາ.), ຌາຍິໍ (?)] ນິໂພເຘນ຺ຕີ’’ຕິ.
… ຈິຕ຺ຕໂກ ເຖໂຣ….
໓. ໂຄສາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຫໍ ¶ ¶ ¶ ໂຂ ເວຬຸຄຸມ຺ພສ຺ມິໍ, ຠຸຕ຺ວານ ມຘຸປາຍສໍ;
ປທກ຺ຂິຓໍ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ, ຂນ຺ຘານໍ ອຸທຍພ຺ພຍໍ;
ສານຸໍ ປຏິຄມິສ຺ສາມິ, ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫຍ’’ນ຺ຕິ.
… ໂຄສາໂລ ເຖໂຣ….
໔. ສຸຄນ຺ຘຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນຸວສ຺ສິໂກ ປພ຺ພຊິໂຕ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸຄນ຺ໂຘ ເຖໂຣ….
໕. ນນ຺ທິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂອຠາສຊາຕໍ ຜລຄໍ, ຈິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ອຠິຓ຺ຫໂສ;
ຕາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸມາສຊ຺ຊ, ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ.
… ນນ຺ທິໂຍ ເຖໂຣ….
໖. ອຠຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຕ຺ວາ ສຸຠາສິຕໍ ວາຈໍ, ພຸທ຺ຘສ຺ສາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸໂນ;
ປຈ຺ຈພ຺ຍຘິໍ ຫິ ນິປຸຓໍ, ວາລຄ຺ຄໍ ອຸສຸນາ ຍຖາ’’ຕິ.
… ອຠໂຍ ເຖໂຣ….
໗. ໂລມສກງ຺ຄິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທພ຺ພໍ ¶ ກຸສໍ ໂປຏກິລໍ, ອຸສີຣໍ ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊໍ;
ອຸຣສາ ປນຸທິສ຺ສາມິ, ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫຍ’’ນ຺ຕິ.
… ໂລມສກງ຺ຄິໂຍ ເຖໂຣ….
໘. ຊມ຺ພຸຄາມິກປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກຈ຺ຈິ ¶ ໂນ ວຕ຺ຖປສຸໂຕ, ກຈ຺ຈິ ໂນ ຠູສນາຣໂຕ;
ກຈ຺ຈິ ສີລມຍໍ ຄນ຺ຘໍ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ວາຍສິ [ກຈ຺ຈິ ສີລມຍໍ ຄນ຺ຘໍ, ຕ຺ວໍ ວາສິ (ສ຺ຍາ.)] ເນຕຣາ ປຊາ’’ຕິ.
… ຊມ຺ພຸຄາມິກປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໙. ຫາຣິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສມຸນ຺ນມຍມຕ຺ຕານໍ, ອຸສຸກາໂຣວ ເຕຊນໍ;
ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ອຸຊຸໍ ກຣິຕ຺ວານ, ອວິຊ຺ຊໍ ຠິນ຺ທ ຫາຣິຕາ’’ຕິ.
… ຫາຣິໂຕ ເຖໂຣ….
໑໐. ອຸຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອາພາເຘ ເມ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ, ສຕິ ເມ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາພາໂຘ ເມ ສມຸປ຺ປນ຺ໂນ, ກາໂລ ເມ ນປ຺ປມຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ນິຄ຺ໂຣໂຘ ຈິຕ຺ຕໂກ ເຖໂຣ, ໂຄສາລເຖໂຣ ສຸຄນ຺ໂຘ;
ນນ຺ທິໂຍ ອຠໂຍ ເຖໂຣ, ເຖໂຣ ໂລມສກງ຺ຄິໂຍ;
ຊມ຺ພຸຄາມິກປຸຕ຺ໂຕ ຈ, ຫາຣິໂຕ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ອິສີຕິ.
໔. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ໂຄ
໑. ຄຫ຺ວຣຕີຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຜຸຏ຺ໂຐ ¶ ¶ ຑໍເສຫິ ມກເສຫິ, ອຣຎ຺ຎສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫາວເນ;
ນາໂຄ ສໍຄາມສີເສວ, ສໂຕ ຕຕ຺ຣາຘິວາສເຍ’’ຕິ.
… ຄຫ຺ວຣຕີຣິໂຍ ເຖໂຣ….
໒. ສຸປ຺ປິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຊຣໍ ¶ ຊີຣມາເນນ, ຕປ຺ປມາເນນ ນິພ຺ພຸຕິໍ;
ນິມິຍໍ [ນິມ຺ມິສ຺ສໍ (ສີ.), ນິຣາມິສໍ (ສ຺ຍາ.), ນິມິເນຍ຺ຍໍ (?)] ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸຕ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸປ຺ປິໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ໂສປາກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາປິ ¶ ເອກປຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ, ປິຍສ຺ມິໍ ກຸສລີ ສິຍາ;
ເອວໍ ສພ຺ເພສຸ ປາເຓສຸ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ກຸສໂລ ສິຍາ’’ຕິ.
… ໂສປາໂກ ເຖໂຣ….
໔. ໂປສິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນາສນ຺ນວຣາ ເອຕາ, ນິຈ຺ຈເມວ ວິຊານຕາ;
ຄາມາ ອຣຎ຺ຎມາຄມ຺ມ, ຕໂຕ ເຄຫໍ ອຸປາວິສິ [ອຸປາວິສິໍ (ສີ.)];
ຕໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ປກ຺ກາມິ, ອນາມນ຺ເຕຕ຺ວາ [ອນາມນ຺ຕິຍ (ສີ.)] ໂປສິໂຍ’’ຕິ.
… ໂປສິໂຍ ເຖໂຣ….
໕. ສາມຎ຺ຎການິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຂໍ ສຸຂຕ຺ໂຖ ລຠເຕ ຕທາຈຣໍ, ກິຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປປ຺ໂປຕິ ຍສສ຺ສ ວຑ຺ຒຕິ;
ໂຍ ອຣິຍມຏ຺ຐງ຺ຄິກມຎ຺ຊສໍ ອຸຊຸໍ, ຠາເວຕິ ມຄ຺ຄໍ ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.
… ສາມຎ຺ຎການິຕ຺ເຖໂຣ….
໖. ກຸມາປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສາຘຸ ¶ ສຸຕໍ ສາຘຸ ຈຣິຕກໍ, ສາຘຸ ສທາ ອນິເກຕວິຫາໂຣ;
ອຕ຺ຖປຸຈ຺ຉນໍ ປທກ຺ຂິຓກມ຺ມໍ, ເອຕໍ ສາມຎ຺ຎມກິຎ຺ຈນສ຺ສາ’’ຕິ.
… ກຸມາປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໗. ກຸມາປຸຕ຺ຕສຫາຍກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນານາຊນປທໍ ຍນ຺ຕິ, ວິຈຣນ຺ຕາ ອສຎ຺ຎຕາ;
ສມາຘິຎ຺ຈ ວິຣາເຘນ຺ຕິ, ກິໍສຸ ຣຏ຺ຐຈຣິຍາ ກຣິສ຺ສຕິ;
ຕສ຺ມາ ວິເນຍ຺ຍ ສາຣມ຺ຠໍ, ຌາເຍຍ຺ຍ ອປຸຣກ຺ຂໂຕ’’ຕິ.
… ກຸມາປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສຫາຍໂກ ເຖໂຣ….
໘. ຄວມ຺ປຕິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ¶ ¶ ອິທ຺ຘິຍາ ສຣຠຸໍ ອຏ຺ຐເປສິ, ໂສ ຄວມ຺ປຕິ ອສິໂຕ ອເນໂຊ;
ຕໍ ສພ຺ພສງ຺ຄາຕິຄຕໍ ມຫາມຸນິໍ, ເທວາ ນມສ຺ສນ຺ຕິ ຠວສ຺ສ ປາຣຄຸ’’ນ຺ຕິ.
… ຄວມ຺ປຕິຕ຺ເຖໂຣ….
໙. ຕິສ຺ສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ສໍ. ນິ. ໑.໒໑, ໙໗]‘‘ສຕ຺ຕິຍາ ວິຍ ໂອມຏ຺ໂຐ, ຑຍ຺ຫມາໂນວ [ຑຍ຺ຫມາເນວ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ມຕ຺ຖເກ;
ກາມຣາຄປ຺ປຫານາຍ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ.
… ຕິສ຺ໂສ ເຖໂຣ….
໑໐. ວຑ຺ຒມານຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຕ຺ຕິຍາ ¶ ວິຍ ໂອມຏ຺ໂຐ, ຑຍ຺ຫມາໂນວ ມຕ຺ຖເກ;
ຠວຣາຄປ຺ປຫານາຍ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ.
… ວຑ຺ຒມາໂນ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ຄຫ຺ວຣຕີຣິໂຍ ¶ ສຸປ຺ປິໂຍ, ໂສປາໂກ ເຈວ ໂປສິໂຍ;
ສາມຎ຺ຎການິ ກຸມາປຸຕ຺ໂຕ, ກຸມາປຸຕ຺ຕສຫາຍໂກ;
ຄວມ຺ປຕິ ຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ, ວຑ຺ຒມາໂນ ມຫາຍໂສຕິ.
໕. ປຎ຺ຈມວຄ຺ໂຄ
໑. ສິຣິວຑ຺ຒຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວິວຣມນຸປຕນ຺ຕິ ¶ ວິຊ຺ຊຸຕາ, ເວຠາຣສ຺ສ ຈ ປຓ຺ຑວສ຺ສ ຈ;
ນຄວິວຣຄໂຕ ຈ ຌາຍຕິ, ປຸຕ຺ໂຕ ອປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ’’ຕິ.
… ສິຣິວຑ຺ໂຒ ເຖໂຣ….
໒. ຂທິຣວນິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຈາເລ ¶ ອຸປຈາເລ ສີສູປຈາເລ ( ) [(ຈາລາ ອຸປຈາລາ, ສີສູປຈາລາ) (ກ.)] ປຕິສ຺ສຕາ [ປຏິສ຺ສຕິກາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ນຸ ໂຂ ວິຫຣຖ;
ອາຄໂຕ ໂວ ວາລໍ ວິຍ ເວຘີ’’ຕິ.
… ຂທິຣວນິໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ສຸມງ຺ຄລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸມຸຕ຺ຕິໂກ ສຸມຸຕ຺ຕິໂກ ສາຫຸ, ສຸມຸຕ຺ຕິໂກມ຺ຫິ ຕີຫິ ຂຸຊ຺ຊເກຫິ;
ອສິຕາສຸ ມຍາ ນງ຺ຄລາສຸ, ມຍາ ຂຸທ຺ທກຸທ຺ທາລາສຸ ມຍາ.
ຍທິປິ ອິຘເມວ ອິຘເມວ, ອຖ ວາປິ ອລເມວ ອລເມວ;
ຌາຍ ສຸມງ຺ຄລ ຌາຍ ສຸມງ຺ຄລ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ວິຫຣ ສຸມງ຺ຄລາ’’ຕິ.
… ສຸມງ຺ຄໂລ ເຖໂຣ….
໔. ສານຸຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ສໍ. ນິ. ໑.໒໓໙] ‘‘ມຕໍ ວາ ອມ຺ມ ໂຣທນ຺ຕິ, ໂຍ ວາ ຊີວໍ ນ ທິສ຺ສຕິ;
ຊີວນ຺ຕໍ ມໍ ອມ຺ມ ປສ຺ສນ຺ຕີ, ກສ຺ມາ ມໍ ອມ຺ມ ໂຣທສີ’’ຕິ.
… ສານຸຕ຺ເຖໂຣ….
໕. ຣມຓີຍວິຫາຣິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາປິ ¶ ຠທ຺ໂທ ອາຊຎ຺ໂຎ, ຂລິຕ຺ວາ ປຕິຕິຏ຺ຐຕິ;
ເອວໍ ¶ ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວກ’’ນ຺ຕິ.
… ຣມຓີຍວິຫາຣິຕ຺ເຖໂຣ….
໖. ສມິທ຺ຘິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍາຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ສຕິ ປຎ຺ຎາ ຈ ເມ ວຸຑ຺ຒາ, ຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສຸສມາຫິຕໍ;
ກາມໍ ກຣສ຺ສຸ ຣູປານິ, ເນວ ມໍ ພ຺ຍາຘຍິສ຺ສສີ’’ຕິ [ພາຘຍິສ຺ສສີຕິ (ສີ.), ພ຺ຍາຖຍິສ຺ສສີຕິ (?)].
… ສມິທ຺ຘິຕ຺ເຖໂຣ….
໗. ອຸຊ຺ຊຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນໂມ ¶ ¶ ເຕ ພຸທ຺ຘ ວີຣຕ຺ຖຸ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕສິ ສພ຺ພຘິ;
ຕຸຍ຺ຫາປທາເນ ວິຫຣໍ, ວິຫຣາມິ ອນາສໂວ’’ຕິ.
… ອຸຊ຺ຊໂຍ ເຖໂຣ….
໘. ສຎ຺ຊຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໂຕ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ນາຠິຊານາມິ ສງ຺ກປ຺ປໍ, ອນຣິຍໍ ໂທສສໍຫິຕ’’ນ຺ຕິ.
… ສຎ຺ຊໂຍ ເຖໂຣ….
໙. ຣາມເຓຍ຺ຍກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຈິຫຈິຫາຠິນທິເຕ [ວິຫວິຫາຠິນທິເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ສິປ຺ປິກາຠິຣຸເຕຫິ ຈ;
ນ ເມ ຕໍ ຜນ຺ທຕິ ຈິຕ຺ຕໍ, ເອກຕ຺ຕນິຣຕໍ ຫິ ເມ’’ຕິ.
… ຣາມເຓຍ຺ຍໂກ ເຖໂຣ….
໑໐. ວິມລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຘຣຓີ ¶ ຈ ສິຎ຺ຈຕິ ວາຕິ, ມາລຸໂຕ ວິຊ຺ຊຸຕາ ຈຣຕິ ນເຠ;
ອຸປສມນ຺ຕິ ວິຕກ຺ກາ, ຈິຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕໍ ມມາ’’ຕິ.
… ວິມໂລ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ສິຣີວຑ຺ໂຒ ເຣວໂຕ ເຖໂຣ, ສຸມງ຺ຄໂລ ສານຸສວ຺ຫໂຍ ¶ ;
ຣມຓີຍວິຫາຣີ ຈ, ສມິທ຺ຘິອຸຊ຺ຊຍສຎ຺ຊຍາ;
ຣາມເຓຍ຺ໂຍ ຈ ໂສ ເຖໂຣ, ວິມໂລ ຈ ຣຓຎ຺ຊໂຫຕິ.
໖. ຉຏ຺ຐວຄ຺ໂຄ
໑. ໂຄຘິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວສ຺ສຕິ ¶ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຈິຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕຎ຺ຈ ມຍ຺ຫໍ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສິ ປວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
… ໂຄຘິໂກ ເຖໂຣ….
໒. ສຸພາຫຸຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຈິຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕຎ຺ຈ ກາເຍ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສິ ປວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
… ສຸພາຫຸຕ຺ເຖໂຣ….
໓. ວລ຺ລິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສິ ປວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
… ວລ຺ລິໂຍ ເຖໂຣ….
໔. ອຸຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວສ຺ສຕິ ¶ ¶ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ອທຸຕິໂຍ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສິ ປວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເຖໂຣ….
໕. ອຎ຺ຊນວນິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອາສນ຺ທິໍ ¶ ກຸຏິກໍ ກຕ຺ວາ, ໂອຄຍ຺ຫ ອຎ຺ຊນໍ ວນໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ອຎ຺ຊນວນິໂຍ ເຖໂຣ….
໖. ກຸຏິວິຫາຣິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂກ ¶ ກຸຏິກາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ກຸຏິກາຍໍ, ວີຕຣາໂຄ ສຸສມາຫິຕຈິຕ຺ໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ອາວຸໂສ, ອໂມຆາ ເຕ ກຸຏິກາ ກຕາ’’ຕິ.
… ກຸຏິວິຫາຣິຕ຺ເຖໂຣ….
໗. ທຸຕິຍກຸຏິວິຫາຣິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຍມາຫຸ ປຸຣາຓິຍາ ກຸຏິ, ອຎ຺ຎໍ ປຕ຺ຖຍເສ ນວໍ ກຸຏິໍ;
ອາສໍ ກຸຏິຍາ ວິຣາຊຍ, ທຸກ຺ຂາ ຠິກ຺ຂຸ ປຸນ ນວາ ກຸຏີ’’ຕິ.
… ທຸຕິຍກຸຏິວິຫາຣິຕ຺ເຖໂຣ….
໘. ຣມຓີຍກຸຏິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຣມຓີຍາ ເມ ກຸຏິກາ, ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍາ ມໂນຣມາ;
ນ ເມ ອຕ຺ໂຖ ກຸມາຣີຫິ, ເຍສໍ ອຕ຺ໂຖ ຕຫິໍ ຄຈ຺ຉຖ ນາຣິໂຍ’’ຕິ.
… ຣມຓີຍກຸຏິໂກ ເຖໂຣ….
໙. ໂກສລວິຫາຣິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍາຫໍ ¶ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຣຎ຺ເຎ ເມ ກຸຏິກາ ກຕາ;
ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຈ ອາຕາປີ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ’’ຕິ [ປຏິສ຺ສໂຕຕິ (ກ.)].
… ໂກສລວິຫາຣິຕ຺ເຖໂຣ….
໑໐. ສີວລິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເຕ ເມ ອິຊ຺ຌິໍສຸ ສງ຺ກປ຺ປາ, ຍທຕ຺ໂຖ ປາວິສິໍ ກຸຏິໍ;
ວິຊ຺ຊາວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຈ຺ເຈສໍ, ມານານຸສຍມຸຊ຺ຊຫ’’ນ຺ຕິ.
… ສີວລິຕ຺ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ໂຄຘິໂກ ¶ ຈ ສຸພາຫຸ ຈ, ວລ຺ລິໂຍ ອຸຕ຺ຕິໂຍ ອິສິ;
ອຎ຺ຊນວນິໂຍ ເຖໂຣ, ທຸເວ ກຸຏິວິຫາຣິໂນ;
ຣມຓີຍກຸຏິໂກ ຈ, ໂກສລວ຺ຫຍສີວລີຕິ.
໗. ສຕ຺ຕມວຄ຺ໂຄ
໑. ວປ຺ປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປສ຺ສຕິ ¶ ປສ຺ໂສ ປສ຺ສນ຺ຕໍ, ອປສ຺ສນ຺ຕຎ຺ຈ ປສ຺ສຕິ;
ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ອປສ຺ສນ຺ຕໍ, ປສ຺ສນ຺ຕຎ຺ຈ ນ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ວປ຺ໂປ ເຖໂຣ….
໒. ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອກກາ ¶ ມຍໍ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣາມ, ອປວິທ຺ຘໍວ ວນສ຺ມິໍ ທາຣຸກໍ;
ຕສ຺ສ ເມ ພຫຸກາ ປິຫຍນ຺ຕິ, ເນຣຍິກາ ວິຍ ສຄ຺ຄຄາມິນ’’ນ຺ຕິ.
… ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໓. ປກ຺ຂຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຈຸຕາ ¶ ປຕນ຺ຕິ ປຕິຕາ, ຄິທ຺ຘາ ຈ ປຸນຣາຄຕາ;
ກຕໍ ກິຈ຺ຈໍ ຣຕໍ ຣມ຺ມໍ, ສຸເຂນນ຺ວາຄຕໍ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.
… ປກ຺ໂຂ ເຖໂຣ….
໔. ວິມລໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທຸມວ຺ຫຍາຍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຊາໂຕ ປຓ຺ຑຣເກຕຸນາ;
ເກຕຸຫາ ¶ ເກຕຸນາເຍວ, ມຫາເກຕຸໍ ປຘໍສຍີ’’ຕິ.
… ວິມລໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ເຖໂຣ….
໕. ອຸກ຺ເຂປກຕວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸກ຺ເຂປກຕວຈ຺ຉສ຺ສ, ສງ຺ກລິຕໍ ພຫູຫິ ວສ຺ເສຫິ;
ຕໍ ຠາສຕິ ຄຫຏ຺ຐານໍ, ສຸນິສິນ຺ໂນ ອຸຬາຣປາໂມຊ຺ໂຊ’’ຕິ.
… ອຸກ຺ເຂປກຕວຈ຺ໂຉ ເຖໂຣ….
໖. ເມຆິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນຸສາສິ ¶ ມຫາວີໂຣ, ສພ຺ພຘມ຺ມານ ປາຣຄູ;
ຕສ຺ສາຫໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວານ, ວິຫາສິໍ ສນ຺ຕິເກ ສໂຕ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ເມຆິໂຍ ເຖໂຣ….
໗. ເອກຘມ຺ມສວນີຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກິເລສາ ຌາປິຕາ ມຍ຺ຫໍ, ຠວາ ສພ຺ເພ ສມູຫຕາ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ເອກຘມ຺ມສວນີໂຍ ເຖໂຣ….
໘. ເອກຸທານິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ອຸທາ. ໓໗; ປາຈິ. ໑໕໓] ‘‘ອຘິເຈຕໂສ ອປ຺ປມຊ຺ຊໂຕ, ມຸນິໂນ ໂມນປເຖສຸ ສິກ຺ຂໂຕ;
ໂສກາ ນ ຠວນ຺ຕິ ຕາທິໂນ, ອຸປສນ຺ຕສ຺ສ ສທາ ສຕີມໂຕ’’ຕິ.
… ເອກຸທານິໂຍ ເຖໂຣ….
໙. ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຕ຺ວານ ¶ ຘມ຺ມໍ ມຫໂຕ ມຫາຣສໍ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓວເຣນ ເທສິຕໍ;
ມຄ຺ຄໍ ປປຊ຺ຊິໍ [ປປຊ຺ຊໍ (ກ.)] ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ, ໂສ ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ປຖສ຺ສ ໂກວິໂທ’’ຕິ.
… ຉນ຺ໂນ ເຖໂຣ….
໑໐. ປຸຓ຺ຓຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສີລເມວ ¶ ¶ ອິຘ ອຄ຺ຄໍ, ປຎ຺ຎວາ ປນ ອຸຕ຺ຕໂມ;
ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ເທເວສຸ, ສີລປຎ຺ຎາຓໂຕ ຊຍ’’ນ຺ຕິ.
… ປຸຓ຺ໂຓ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ ¶ –
ວປ຺ໂປ ຈ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ໂຕ ຈ, ປກ຺ໂຂ ວິມລໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ;
ອຸກ຺ເຂປກຕວຈ຺ໂຉ ຈ, ເມຆິໂຍ ເອກຘມ຺ມິໂກ;
ເອກຸທານິຍຉນ຺ນາ ຈ, ປຸຓ຺ຓຕ຺ເຖໂຣ ມຫພ຺ພໂລຕິ.
໘. ອຏ຺ຐມວຄ຺ໂຄ
໑. ວຈ຺ຉປາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸສຸຂຸມນິປຸຓຕ຺ຖທສ຺ສິນາ, ມຕິກຸສເລນ ນິວາຕວຸຕ຺ຕິນາ;
ສໍເສວິຕວຸທ຺ຘສີລິນາ [ສໍເສວິຕພຸທ຺ຘສີລິນາ (ກ.)], ນິພ຺ພານໍ ນ ຫິ ເຕນ ທຸລ຺ລຠ’’ນ຺ຕິ.
… ວຈ຺ຉປາໂລ ເຖໂຣ….
໒. ອາຕຸມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາ ¶ ກຬີໂຣ ສຸສຸ ວຑ຺ຒິຕຄ຺ໂຄ, ທຸນ຺ນິກ຺ຂໂມ ໂຫຕິ ປສາຂຊາໂຕ;
ເອວໍ ອຫໍ ຠຣິຍາຍານິຕາຍ, ອນຸມຎ຺ຎໍ ¶ ມໍ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ທານີ’’ຕິ.
… ອາຕຸໂມ ເຖໂຣ….
໓. ມາຓວຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຊິຓ຺ຓຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ທຸຂິຕຎ຺ຈ ພ຺ຍາຘິຕໍ, ມຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ຄຕມາຍຸສງ຺ຂຍໍ;
ຕໂຕ ອຫໍ ນິກ຺ຂມິຕູນ ປພ຺ພຊິໍ, ປຫາຍ ກາມານິ ມໂນຣມານີ’’ຕິ.
… ມາຓໂວ ເຖໂຣ….
໔. ສຸຍາມນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ, ຖິນມິທ຺ຘຎ຺ຈ [ຖີນມິທ຺ຘຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຈ, ສພ຺ພໂສວ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.
… ສຸຍາມໂນ ເຖໂຣ….
໕. ສຸສາຣທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສາຘຸ ສຸວິຫິຕານ ທສ຺ສນໍ, ກງ຺ຂາ ຉິຊ຺ຊຕິ ພຸທ຺ຘິ ວຑ຺ຒຕິ;
ພາລມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕໍ, ຕສ຺ມາ ສາຘຸ ສຕໍ ສມາຄໂມ’’ຕິ.
… ສຸສາຣໂທ ເຖໂຣ….
໖. ປິຍຎ຺ຊຫຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸປ຺ປຕນ຺ເຕສຸ ¶ ນິປເຕ, ນິປຕນ຺ເຕສຸ ອຸປ຺ປເຕ;
ວເສ ອວສມາເນສຸ, ຣມມາເນສຸ ໂນ ຣເມ’’ຕິ.
… ປິຍຎ຺ຊໂຫ ເຖໂຣ….
໗. ຫຕ຺ຖາໂຣຫປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອິທໍ ¶ ¶ ປຸເຣ ຈິຕ຺ຕມຈາຣິ ຈາຣິກໍ, ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຍຕ຺ຖກາມໍ ຍຖາສຸຂໍ;
ຕທຊ຺ຊຫໍ ນິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມິ ໂຍນິໂສ, ຫຕ຺ຖິປ຺ປຠິນ຺ນໍ ວິຍ ອງ຺ກຸສຄ຺ຄໂຫ’’ຕິ.
… ຫຕ຺ຖາໂຣຫປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໘. ເມຓ຺ຑສິຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອເນກຊາຕິສໍສາຣໍ ¶ , ສນ຺ຘາວິສ຺ສໍ ອນິພ຺ພິສໍ;
ຕສ຺ສ ເມ ທຸກ຺ຂຊາຕສ຺ສ, ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ໂຘ ອປຣທ຺ໂຘ’’ຕິ.
… ເມຓ຺ຑສິໂຣ ເຖໂຣ….
໙. ຣກ຺ຂິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສພ຺ໂພ ຣາໂຄ ປຫີໂນ ເມ, ສພ຺ໂພ ໂທໂສ ສມູຫໂຕ;
ສພ຺ໂພ ເມ ວິຄໂຕ ໂມໂຫ, ສີຕິຠູໂຕສ຺ມິ ນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.
… ຣກ຺ຂິໂຕ ເຖໂຣ….
໑໐. ອຸຄ຺ຄຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໍ ¶ ມຍາ ປກຕໍ ກມ຺ມໍ, ອປ຺ປໍ ວາ ຍທິ ວາ ພຫຸໍ;
ສພ຺ພເມຕໍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ອຸຄ຺ໂຄ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ວຈ຺ຉປາໂລ ຈ ໂຍ ເຖໂຣ, ອາຕຸໂມ ມາຓໂວ ອິສິ;
ສຸຍາມໂນ ສຸສາຣໂທ, ເຖໂຣ ໂຍ ຈ ປິຍຎ຺ຊໂຫ;
ອາໂຣຫປຸຕ຺ໂຕ ເມຓ຺ຑສິໂຣ, ຣກ຺ຂິໂຕ ອຸຄ຺ຄສວ຺ຫໂຍຕິ.
໙. ນວມວຄ຺ໂຄ
໑. ສມິຕິຄຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໍ ¶ ມຍາ ປກຕໍ ປາປໍ, ປຸພ຺ເພ ອຎ຺ຎາສຸ ຊາຕິສຸ;
ອິເຘວ ຕໍ ເວທນີຍໍ, ວຕ຺ຖຸ ອຎ຺ຎໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.
… ສມິຕິຄຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໒. ກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເຍນ ¶ ເຍນ ສຸຠິກ຺ຂານິ, ສິວານິ ອຠຍານິ ຈ;
ເຕນ ປຸຕ຺ຕກ ຄຈ຺ຉສ຺ສຸ, ມາ ໂສກາປຫໂຕ ຠວາ’’ຕິ.
… ກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
໓. ສີຫຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສີຫປ຺ປມຕ຺ໂຕ ວິຫຣ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມຕນ຺ທິໂຕ;
ຠາເວຫິ ກຸສລໍ ຘມ຺ມໍ, ຊຫ ສີຆໍ ສມຸສ຺ສຍ’’ນ຺ຕິ.
… ສີໂຫ ເຖໂຣ….
໔. ນີຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ¶ ສຸປິຕ຺ວານ, ທິວາ ສງ຺ຄຓິເກ ຣໂຕ;
ກຸທາສ຺ສຸ ນາມ ທຸມ຺ເມໂຘ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ນີໂຕ ເຖໂຣ….
໕. ສຸນາຄຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຈິຕ຺ຕນິມິຕ຺ຕສ຺ສ ໂກວິໂທ, ປວິເວກຣສໍ ວິຊານິຍ;
ຌາຍໍ ນິປໂກ ປຕິສ຺ສໂຕ, ອຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສຸຂໍ ນິຣາມິສ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸນາໂຄ ເຖໂຣ….
໖. ນາຄິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອິໂຕ ¶ ພຫິທ຺ຘາ ປຸຖຸ ອຎ຺ຎວາທິນໍ, ມຄ຺ໂຄ ນ ນິພ຺ພານຄໂມ ຍຖາ ອຍໍ;
ອິຕິສ຺ສຸ ສງ຺ຆໍ ຠຄວານຸສາສຕິ, ສຕ຺ຖາ ສຍໍ ປາຓິຕເລວ ທສ຺ສຍ’’ນ຺ຕິ.
… ນາຄິໂຕ ເຖໂຣ….
໗. ປວິຏ຺ຐຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຂນ຺ຘາ ¶ ທິຏ຺ຐາ ຍຖາຠູຕໍ, ຠວາ ສພ຺ເພ ປທາລິຕາ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ປວິຏ຺ໂຐ ເຖໂຣ….
໘. ອຊ຺ຊຸນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອສກ຺ຂິໍ ¶ ວຕ ອຕ຺ຕານໍ, ອຸທ຺ຘາຕຸໍ ອຸທກາ ຖລໍ;
ວຸຍ຺ຫມາໂນ ມໂຫເຆວ, ສຈ຺ຈານິ ປຏິວິຊ຺ຌຫ’’ນ຺ຕິ.
… ອຊ຺ຊຸໂນ ເຖໂຣ….
໙. (ປຐມ)-ເທວສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓາ ປງ຺ກປລິປາ, ປາຕາລາ ປຣິວຊ຺ຊິຕາ;
ມຸຕ຺ໂຕ ໂອຆາ ຈ ຄນ຺ຖາ ຈ, ສພ຺ເພ ມານາ ວິສໍຫຕາ’’ຕິ.
… ເທວສໂຠ ເຖໂຣ….
໑໐. ສາມິທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຉິນ຺ນມູລກາ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ສາມິທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ນວໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ເຖໂຣ ສມິຕິຄຸຕ຺ໂຕ ຈ, ກສ຺ສໂປ ສີຫສວ຺ຫໂຍ;
ນີໂຕ ສຸນາໂຄ ນາຄິໂຕ, ປວິຏ຺ໂຐ ອຊ຺ຊຸໂນ ອິສິ;
ເທວສໂຠ ຈ ໂຍ ເຖໂຣ, ສາມິທຕ຺ໂຕ ມຫພ຺ພໂລຕິ.
໑໐. ທສມວຄ຺ໂຄ
໑. ປຣິປຸຓ຺ຓກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນ ¶ ຕຖາ ມຕໍ ສຕຣສໍ, ສຸຘນ຺ນໍ ຍໍ ມຍຊ຺ຊ ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ;
ອປຣິມິຕທສ຺ສິນາ ໂຄຕເມນ, ພຸທ຺ເຘນ ເທສິໂຕ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ.
… ປຣິປຸຓ຺ຓໂກ ເຖໂຣ….
໒. ວິຊຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍສ຺ສາສວາ ¶ ¶ ¶ ປຣິກ຺ຂີຓາ, ອາຫາເຣ ຈ ອນິສ຺ສິໂຕ;
ສຸຎ຺ຎຕາ ອນິມິຕ຺ໂຕ ຈ, ວິໂມກ຺ໂຂ ຍສ຺ສ ໂຄຈໂຣ;
ອາກາເສວ ສກຸນ຺ຕານໍ, ປທໍ ຕສ຺ສ ທຸຣນ຺ນຍ’’ນ຺ຕິ.
… ວິຊໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ເອຣກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທຸກ຺ຂາ ກາມາ ເອຣກ, ນ ສຸຂາ ກາມາ ເອຣກ;
ໂຍ ກາເມ ກາມຍຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ກາມຍຕິ ເອຣກ;
ໂຍ ກາເມ ນ ກາມຍຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ໂສ ນ ກາມຍຕິ ເອຣກາ’’ຕິ.
… ເອຣໂກ ເຖໂຣ….
໔. ເມຕ຺ຕຊິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນໂມ ຫິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ, ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສິຣີມໂຕ;
ເຕນາຍໍ ອຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ເຕນ, ອຄ຺ຄຘມ຺ໂມ [ອຄ຺ໂຄ ຘມ຺ໂມ (ສີ.)] ສຸເທສິໂຕ’’ຕິ.
… ເມຕ຺ຕຊິ ເຖໂຣ….
໕. ຈກ຺ຂຸປາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນ຺ໂຘຫໍ ຫຕເນຕ຺ໂຕສ຺ມິ, ກນ຺ຕາຣທ຺ຘານປກ຺ຂນ຺ໂທ [ປກ຺ຂນ຺ໂນ (ສີ.), ປກ຺ກນ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ສີ. ອຏ຺ຐ.)];
ສຍມາໂນປິ ຄຈ຺ຉິສ຺ສໍ, ນ ສຫາເຍນ ປາເປນາ’’ຕິ.
… ຈກ຺ຂຸປາໂລ ເຖໂຣ….
໖. ຂຓ຺ຑສຸມນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອກປຸປ຺ຜໍ ¶ ຈຊິຕ຺ວານ, ອສີຕິ [ອສີຕິໍ (ສີ.)] ວສ຺ສໂກຏິໂຍ;
ສຄ຺ເຄສຸ ປຣິຈາເຣຕ຺ວາ, ເສສເກນມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.
… ຂຓ຺ຑສຸມໂນ ເຖໂຣ….
໗. ຕິສ຺ສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຫິຕ຺ວາ ສຕປລໍ ກໍສໍ, ໂສວຓ຺ຓໍ ສຕຣາຊິກໍ;
ອຄ຺ຄຫິໍ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕໍ, ອິທໍ ທຸຕິຍາຠິເສຈນ’’ນ຺ຕິ.
… ຕິສ຺ໂສ ເຖໂຣ….
໘. ອຠຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຣູປໍ ¶ ¶ ທິສ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ;
ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ອາສວາ, ຠວມູໂລປຄາມິໂນ’’ຕິ [ຠວມູລາ ຠວຄາມິໂນຕິ (ສີ. ກ.)].
… ອຠໂຍ ເຖໂຣ….
໙. ອຸຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ ຕິຏ຺ຐຕິ;
ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ອາສວາ, ສໍສາຣໍ ອຸປຄາມິໂນ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕິໂຍ ເຖໂຣ….
໑໐. (ທຸຕິຍ)-ເທວສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສມ຺ມປ຺ປຘານສມ຺ປນ຺ໂນ, ສຕິປຏ຺ຐານໂຄຈໂຣ;
ວິມຸຕ຺ຕິກຸສຸມສຎ຺ຉນ຺ໂນ, ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສຕ຺ຍນາສໂວ’’ຕິ.
… ເທວສໂຠ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ທສໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ປຣິປຸຓ຺ຓໂກ ຈ ວິຊໂຍ, ເອຣໂກ ເມຕ຺ຕຊີ ມຸນິ;
ຈກ຺ຂຸປາໂລ ຂຓ຺ຑສຸມໂນ, ຕິສ຺ໂສ ຈ ອຠໂຍ ຕຖາ;
ອຸຕ຺ຕິໂຍ ຈ ມຫາປຎ຺ໂຎ, ເຖໂຣ ເທວສໂຠປິ ຈາຕິ.
໑໑. ເອກາທສມວຄ຺ໂຄ
໑. ເພລຏ຺ຐານິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຫິຕ຺ວາ ¶ ¶ ຄິຫິຕ຺ຕໍ ອນໂວສິຕຕ຺ໂຕ, ມຸຂນງ຺ຄລີ ໂອທຣິໂກ ກຸສີໂຕ;
ມຫາວຣາໂຫວ ¶ ນິວາປປຸຏ຺ໂຐ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຄພ຺ຠມຸເປຕິ ມນ຺ໂທ’’ຕິ.
… ເພລຏ຺ຐານິໂກ ເຖໂຣ….
໒. ເສຕຸຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ມາເນນ ¶ ວຎ຺ຈິຕາເສ, ສງ຺ຂາເຣສຸ ສໍກິລິສ຺ສມານາເສ;
ລາຠາລາເຠນ ມຖິຕາ, ສມາຘິໍ ນາຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ.
… ເສຕຸຈ຺ໂຉ ເຖໂຣ….
໓. ພນ຺ຘຸຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນາຫໍ ເອເຕນ ອຕ຺ຖິໂກ, ສຸຂິໂຕ ຘມ຺ມຣເສນ ຕປ຺ປິໂຕ;
ປິຕ຺ວາ [ປີຕ຺ວານ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຣສຄ຺ຄມຸຕ຺ຕມໍ, ນ ຈ ກາຫາມິ ວິເສນ ສນ຺ຖວ’’ນ຺ຕິ.
… ພນ຺ຘຸໂຣ [ພນ຺ຘໂນ (ກ.)] ເຖໂຣ….
໔. ຂິຕກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ລຫຸໂກ ວຕ ເມ ກາໂຍ, ຜຸຏ຺ໂຐ ຈ ປີຕິສຸເຂນ ວິປຸເລນ;
ຕູລມິວ ເອຣິຕໍ ມາລຸເຕນ, ປິລວຕີວ ເມ ກາໂຍ’’ຕິ.
… ຂິຕໂກ ເຖໂຣ….
໕. ມລິຕວມ຺ຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕປິ ນ ວເສ, ຣມມາໂນປິ ປກ຺ກເມ;
ນ ຕ຺ເວວານຕ຺ຖສໍຫິຕໍ, ວເສ ວາສໍ ວິຈກ຺ຂໂຓ’’ຕິ.
… ມລິຕວມ຺ໂຠ ເຖໂຣ….
໖. ສຸເຫມນ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຕລິງ຺ຄສ຺ສ ¶ ອຕ຺ຖສ຺ສ, ສຕລກ຺ຂຓຘາຣິໂນ;
ເອກງ຺ຄທສ຺ສີ ທຸມ຺ເມໂຘ, ສຕທສ຺ສີ ຈ ປຓ຺ຑິໂຕ’’ຕິ.
… ສຸເຫມນ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໗. ຘມ຺ມສວຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປພ຺ພຊິໍ ¶ ຕຸລຍິຕ຺ວານ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ຕິສ຺ໂສ ¶ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຘມ຺ມສໂວ ເຖໂຣ….
໘. ຘມ຺ມສວປິຕຸຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສ ວີສວສ຺ສສຕິໂກ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຘມ຺ມສວປິຕຸ ເຖໂຣ….
໙. ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນ ¶ ນູນາຍໍ ປຣມຫິຕານຸກມ຺ປິໂນ, ຣໂຫຄໂຕ ອນຸວິຄເຓຕິ ສາສນໍ;
ຕຖາຫຍໍ ວິຫຣຕິ ປາກຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ມິຄີ ຍຖາ ຕຣຸຓຊາຕິກາ ວເນ’’ຕິ.
… ສງ຺ຆຣກ຺ຂິໂຕ ເຖໂຣ….
໑໐. ອຸສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນຄາ ນຄຄ຺ເຄສຸ ສຸສໍວິຣູຬ຺ຫາ, ອຸທຄ຺ຄເມເຆນ ນເວນ ສິຕ຺ຕາ;
ວິເວກກາມສ຺ສ ອຣຎ຺ຎສຎ຺ຎິໂນ, ຊເນຕິ ຠິຍ຺ໂຍ ອຸສຠສ຺ສ ກລ຺ຍຕ’’ນ຺ຕິ.
… ອຸສໂຠ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ເພລຏ຺ຐານິໂກ ເສຕຸຈ຺ໂຉ, ພນ຺ຘຸໂຣ ຂິຕໂກ ອິສິ;
ມລິຕວມ຺ໂຠ ສຸເຫມນ຺ໂຕ, ຘມ຺ມສໂວ ຘມ຺ມສວປິຕາ;
ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕຕ຺ເຖໂຣ ¶ ຈ, ອຸສໂຠ ຈ ມຫາມຸນີຕິ.
໑໒. ທ຺ວາທສມວຄ຺ໂຄ
໑. ເຊນ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທຸປ຺ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ¶ ¶ ເວ ທຸຣຘິວາສາ ເຄຫາ, ຘມ຺ໂມ ຄມ຺ຠີໂຣ ທຸຣຘິຄມາ ໂຠຄາ;
ກິຈ຺ຉາ ວຸຕ຺ຕິ ໂນ ອິຕຣີຕເຣເນວ, ຍຸຕ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ ສຕຕມນິຈ຺ຈຕ’’ນ຺ຕິ.
… ເຊນ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໒. ວຈ຺ຉໂຄຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເຕວິຊ຺ໂຊຫໍ ມຫາຌາຍີ, ເຈໂຕສມຖໂກວິໂທ;
ສທຕ຺ໂຖ ເມ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ວຈ຺ຉໂຄຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໓. ວນວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຈ຺ໂຉທິກາ ປຸຖຸສິລາ,ໂຄນງ຺ຄຸລມິຄາຍຸຕາ;
ອມ຺ພຸເສວາລສຎ຺ຉນ຺ນາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມ’’ນ຺ຕິ.
… ວນວຈ຺ໂຉ ເຖໂຣ….
໔. ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກາຍທຸຏ຺ຐຸລ຺ລຄຣຸໂນ, ຫິຍ຺ຍມານມ຺ຫິ [ຫີຍມານມ຺ຫິ (ສີ.)] ຊີວິເຕ;
ສຣີຣສຸຂຄິທ຺ຘສ຺ສ, ກຸໂຕ ສມຓສາຘຸຕາ’’ຕິ.
… ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໕. ມຫານາມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອສາວຫິຍ຺ຍເສ ປພ຺ພເຕນ, ພຫຸກຸຏຊສລ຺ລກິເກນ [ສລ຺ລກິເຕນ (ສີ.), ສລ຺ລຣິເກນ (ສ຺ຍາ.)];
ເນສາທເກນ ¶ ຄິຣິນາ, ຍສສ຺ສິນາ ປຣິຈ຺ຉເທນາ’’ຕິ.
… ມຫານາໂມ ເຖໂຣ….
໖. ປາຣາປຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຉຜສ຺ສາຍຕເນ ¶ ¶ ¶ ຫິຕ຺ວາ, ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ສຸສໍວຸໂຕ;
ອຆມູລໍ ວມິຕ຺ວານ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ປາຣາປຣິໂຍ [ປາຣາສຣິໂຍ (ສີ.), ປາຣໍປຣິໂຍ (ກ.)] ເຖໂຣ ….
໗. ຍສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸວິລິຕ຺ໂຕ ສຸວສໂນ,ສພ຺ພາຠຣຓຠູສິໂຕ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຊ຺ຌຄມິໍ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຍໂສ ເຖໂຣ….
໘. ກິມິລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຠິສຕ຺ໂຕວ ນິປຕຕິ, ວໂຍ ຣູປໍ ອຎ຺ຎມິວ ຕເຖວ ສນ຺ຕໍ;
ຕສ຺ເສວ ສໂຕ ອວິປ຺ປວສໂຕ, ອຎ຺ຎສ຺ເສວ ສຣາມິ ອຕ຺ຕານ’’ນ຺ຕິ.
… ກິມິໂລ [ກິມ຺ພິໂລ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ….
໙. ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຣຸກ຺ຂມູລຄຫນໍ ປສກ຺ກິຍ, ນິພ຺ພານໍ ຫທຍສ຺ມິໍ ໂອປິຍ;
ຌາຍ ໂຄຕມ ມາ ຈ ປມາໂທ, ກິໍ ເຕ ພິຬິພິຬິກາ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໑໐. ອິສິທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຉິນ຺ນມູລກາ;
ທຸກ຺ຂກ຺ຂໂຍ ¶ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ,ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ອິສິທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ທ຺ວາທສໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ ¶ –
ເຊນ຺ໂຕ ¶ ຈ ວຈ຺ຉໂຄຕ຺ໂຕ ຈ, ວຈ຺ໂຉ ຈ ວນສວ຺ຫໂຍ;
ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ມຫານາໂມ, ປາຣາປຣິໂຍ ຍໂສປິ ຈ;
ກິມິໂລ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ໂຕ ຈ, ອິສິທຕ຺ໂຕ ມຫາຍໂສຕິ.
ເອກກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ວີສຸຕ຺ຕຣສຕໍ ເຖຣາ, ກຕກິຈ຺ຈາ ອນາສວາ;
ເອກເກວ ນິປາຕມ຺ຫິ, ສຸສງ຺ຄີຕາ ມເຫສິຠີຕິ.
໒. ທຸກນິປາໂຕ
໑. ປຐມວຄ຺ໂຄ
໑. ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນຕ຺ຖິ ¶ ¶ ¶ ໂກຈິ ຠໂວ ນິຈ຺ໂຈ, ສງ຺ຂາຣາ ວາປິ ສສ຺ສຕາ;
ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ຈ ເຕ ຂນ຺ຘາ, ຈວນ຺ຕິ ອປຣາປຣໍ.
‘‘ເອຕມາທີນໍ ຎຕ຺ວາ, ຠເວນມ຺ຫິ ອນຕ຺ຖິໂກ;
ນິສ຺ສໂຏ ສພ຺ພກາເມຫິ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ເຖໂຣ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໒. ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນຍິທໍ ¶ ອນເຍນ ຊີວິຕໍ, ນາຫາໂຣ ຫທຍສ຺ສ ສນ຺ຕິໂກ;
ອາຫາຣຏ຺ຐິຕິໂກ ສມຸສ຺ສໂຍ, ອິຕິ ທິສ຺ວານ ຈຣາມິ ເອສນໍ.
‘‘ປງ຺ໂກຕິ ຫິ ນໍ ປເວທຍຸໍ, ຍາຍໍ ວນ຺ທນປູຊນາ ກຸເລສຸ;
ສຸຂຸມໍ ສລ຺ລໍ ທຸຣຸພ຺ພຫໍ, ສກ຺ກາໂຣ ກາປຸຣິເສນ ທຸຊ຺ຊໂຫ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ເຖໂຣ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໓. ວລ຺ລິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ມກ຺ກໂຏ ປຎ຺ຈທ຺ວາຣາຍໍ, ກຸຏິກາຍໍ ປສກ຺ກິຍ;
ທ຺ວາເຣນ ອນຸປຣິເຍຕິ, ຆຏ຺ຏຍນ຺ໂຕ ມຸຫຸໍ ມຸຫຸໍ.
‘‘ຕິຏ຺ຐ ມກ຺ກຏ ມາ ຘາວິ, ນ ຫິ ເຕ ຕໍ ຍຖາ ປຸເຣ;
ນິຄ຺ຄຫີໂຕສິ ປຎ຺ຎາຍ, ເນວ ທູຣໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ວລ຺ລິໂຍ ເຖໂຣ….
໔. ຄງ຺ຄາຕີຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຕິຓ຺ຓໍ ¶ ¶ ເມ ຕາລປຕ຺ຕານໍ, ຄງ຺ຄາຕີເຣ ກຸຏີ ກຕາ;
ຉວສິຕ຺ໂຕວ ເມ ປຕ຺ໂຕ, ປໍສຸກູລຎ຺ຈ ຈີວຣໍ.
‘‘ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນ຺ຕຣວສ຺ສານໍ, ເອກາ ວາຈາ ເມ ຠາສິຕາ;
ຕຕິເຍ ອນ຺ຕຣວສ຺ສມ຺ຫິ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ [ຕໂມກ຺ຂນ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປທາລິໂຕ’’ຕິ.
… ຄງ຺ຄາຕີຣິໂຍ ເຖໂຣ….
໕. ອຊິນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອປິ ເຈ ໂຫຕິ ເຕວິຊ຺ໂຊ, ມຈ຺ຈຸຫາຍີ ອນາສໂວ;
ອປ຺ປຎ຺ຎາໂຕຕິ ນໍ ພາລາ, ອວຊານນ຺ຕິ ອຊານຕາ.
‘‘ໂຍ ¶ ຈ ໂຂ ອນ຺ນປານສ຺ສ, ລາຠີ ໂຫຕີຘ ປຸຄ຺ຄໂລ;
ປາປຘມ຺ໂມປິ ເຈ ໂຫຕິ, ໂສ ເນສໍ ໂຫຕິ ສກ຺ກໂຕ’’ຕິ.
… ອຊິໂນ ເຖໂຣ….
໖. ເມຬຊິນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາຫໍ ¶ ຘມ຺ມມສ຺ໂສສິໍ, ຠາສມານສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ;
ນ ກງ຺ຂມຠິຊານາມິ, ສພ຺ພຎ຺ຎູອປຣາຊິເຕ.
‘‘ສຕ຺ຖວາເຫ ມຫາວີເຣ, ສາຣຖີນໍ ວຣຸຕ຺ຕເມ;
ມຄ຺ເຄ ປຏິປທາຍໍ ວາ, ກງ຺ຂາ ມຍ຺ຫໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.
… ເມຬຊິໂນ ເຖໂຣ….
໗. ຣາຘຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ຘ. ປ. ໑໓ ຘມ຺ມປເທ] ‘‘ຍຖາ ອຄາຣໍ ທຸຈ຺ຉນ຺ນໍ, ວຸຏ຺ຐີ ສມຕິວິຊ຺ຌຕິ;
ເອວໍ ອຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຣາໂຄ ສມຕິວິຊ຺ຌຕິ.
[ຘ. ປ. ໑໔ ຘມ຺ມປເທ] ‘‘ຍຖາ ອຄາຣໍ ສຸຈ຺ຉນ຺ນໍ, ວຸຑ຺ຒີ ນ ສມຕິວິຊ຺ຌຕິ;
ເອວໍ ສຸຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຣາໂຄ ນ ສມຕິວິຊ຺ຌຕີ’’ຕິ.
… ຣາໂຘ ເຖໂຣ….
໘. ສຸຣາຘຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຂີຓາ ¶ ¶ ຫິ ມຍ຺ຫໍ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ຊິນສາສນໍ;
ປຫີໂນ ຊາລສງ຺ຂາໂຕ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ສຸຣາໂຘ ເຖໂຣ….
໙. ໂຄຕມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຂໍ ສຸປນ຺ຕິ ມຸນໂຍ, ເຍ ອິຕ຺ຖີສຸ ນ ພຊ຺ຌເຣ;
ສທາ ເວ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພາສຸ, ຍາສຸ ສຈ຺ຈໍ ສຸທຸລ຺ລຠໍ.
‘‘ວຘໍ ຈຣິມ຺ຫ ເຕ ກາມ, ອນຓາ ທານິ ເຕ ມຍໍ;
ຄຈ຺ຉາມ ທານິ ນິພ຺ພານໍ, ຍຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ໂສຈຕີ’’ຕິ.
… ໂຄຕໂມ ເຖໂຣ….
໑໐. ວສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຸພ຺ເພ ¶ ຫນຕິ ອຕ຺ຕານໍ, ປຈ຺ຉາ ຫນຕິ ໂສ ປເຣ;
ສຸຫຕໍ ຫນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ, ວີຕໍເສເນວ ປກ຺ຂິມາ.
‘‘ນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຫິວຓ຺ໂຓ, ອນ຺ໂຕ ວຓ຺ໂຓ ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ຍສ຺ມິໍ ປາປານິ ກມ຺ມານິ, ສ ເວ ກຓ຺ໂຫ ສຸຊມ຺ປຕີ’’ຕິ.
… ວສໂຠ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ອຸຕ຺ຕໂຣ ເຈວ ປິຓ຺ໂຑໂລ, ວລ຺ລິໂຍ ຕີຣິໂຍ ອິສິ;
ອຊິໂນ ຈ ເມຬຊິໂນ, ຣາໂຘ ສຸຣາໂຘ ໂຄຕໂມ;
ວສເຠນ ອິເມ ໂຫນ຺ຕິ, ທສ ເຖຣາ ມຫິທ຺ຘິກາຕິ.
໒. ທຸຕິຍວຄ຺ໂຄ
໑. ມຫາຈຸນ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸສ຺ສູສາ ¶ ¶ ¶ ສຸຕວທ຺ຘນີ, ສຸຕໍ ປຎ຺ຎາຍ ວທ຺ຘນໍ;
ປຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ຎາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ສຸຂາວໂຫ.
‘‘ເສເວຖ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ, ຈເຣຍ຺ຍ ສໍໂຍຊນວິປ຺ປໂມກ຺ຂໍ;
ສເຈ ຣຕິໍ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຕຕ຺ຖ, ສງ຺ເຆ ວເສ ຣກ຺ຂິຕຕ຺ໂຕ ສຕິມາ’’ຕິ.
… ມຫາຈຸນ຺ໂທ ເຖໂຣ….
໒. ໂຊຕິທາສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເຍ ໂຂ ເຕ ເວຐມິສ຺ເສນ [ເວຆມິສ຺ເສນ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ເວ ຄມິສ຺ເສນ, ເວຂມິສ຺ເສນ (ກ.)], ນານຕ຺ເຕນ ຈ ກມ຺ມຸນາ;
ມນຸສ຺ເສ ອຸປຣຸນ຺ຘນ຺ຕິ, ຜຣຸສູປກ຺ກມາ ຊນາ;
ເຕປິ ¶ ຕຕ຺ເຖວ ກີຣນ຺ຕິ, ນ ຫິ ກມ຺ມໍ ປນສ຺ສຕິ.
‘‘ຍໍ ກໂຣຕິ ນໂຣ ກມ຺ມໍ, ກລ຺ຍາຓໍ ຍທິ ປາປກໍ;
ຕສ຺ສ ຕສ຺ເສວ ທາຍາໂທ, ຍໍ ຍໍ ກມ຺ມໍ ປກຸພ຺ພຕີ’’ຕິ.
… ໂຊຕິທາໂສ ເຖໂຣ….
໓. ເຫຣຎ຺ຎການິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຈ຺ຈຍນ຺ຕິ ອໂຫຣຕ຺ຕາ, ຊີວິຕໍ ອຸປຣຸຊ຺ຌຕິ;
ອາຍຸ ຂີຍຕິ ມຈ຺ຈານໍ, ກຸນ຺ນທີນໍວ ໂອທກໍ.
‘‘ອຖ ປາປານິ ກມ຺ມານິ, ກຣໍ ພາໂລ ນ ພຸຊ຺ຌຕິ;
ປຈ຺ຉາສ຺ສ ກຏຸກໍ ໂຫຕິ, ວິປາໂກ ຫິສ຺ສ ປາປໂກ’’ຕິ.
… ເຫຣຎ຺ຎການິຕ຺ເຖໂຣ….
໔. ໂສມມິຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຣິຕ຺ຕໍ ທາຣຸມາຣຸຍ຺ຫ, ຍຖາ ສີເທ ມຫຓ຺ຓເວ;
ເອວໍ ກຸສີຕມາຄມ຺ມ, ສາຘຸຊີວີປິ ສີທຕິ;
ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ກຸສີຕໍ ຫີນວີຣິຍໍ.
‘‘ປວິວິຕ຺ເຕຫິ ¶ ¶ ອຣິເຍຫິ, ປຫິຕຕ຺ເຕຫິ ຌາຍິຠິ;
ນິຈ຺ຈໍ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ, ປຓ຺ຑິເຕຫິ ສຫາວເສ’’ຕິ.
… ໂສມມິຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໕. ສພ຺ພມິຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຊໂນ ຊນມ຺ຫິ ສມ຺ພທ຺ໂຘ [ສມ຺ພທ຺ໂຘ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ຊນເມວສ຺ສິໂຕ ຊໂນ;
ຊໂນ ຊເນນ ເຫຐີຍຕິ, ເຫເຐຕິ ຈ [ໂພຘິຍຕິ, ພາເຘຕິ ຈ (ກ.)] ຊໂນ ຊນໍ.
‘‘ໂກ ¶ ຫິ ຕສ຺ສ ຊເນນຕ຺ໂຖ, ຊເນນ ຊນິເຕນ ວາ;
ຊນໍ ໂອຫາຍ ຄຈ຺ຉໍ ຕໍ, ເຫຐຍິຕ຺ວາ [ພາຘຍິຕ຺ວາ (ກ.)] ພຫຸໍ ຊນ’’ນ຺ຕິ.
… ສພ຺ພມິຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໖. ມຫາກາຬຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກາຬີ ¶ ອິຕ຺ຖີ ພ຺ຣຫຕີ ຘງ຺ກຣູປາ, ສຕ຺ຖິຎ຺ຈ ເຠຕ຺ວາ ອປຣຎ຺ຈ ສຕ຺ຖິໍ;
ພາຫຎ຺ຈ ເຠຕ຺ວາ ອປຣຎ຺ຈ ພາຫໍ, ສີສຎ຺ຈ ເຠຕ຺ວາ ທຘິຖາລກໍວ;
ເອສາ ນິສິນ຺ນາ ອຠິສນ຺ທຫິຕ຺ວາ.
‘‘ໂຍ ເວ ອວິທ຺ວາ ອຸປຘິໍ ກໂຣຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ທຸກ຺ຂມຸເປຕິ ມນ຺ໂທ;
ຕສ຺ມາ ປຊານໍ ອຸປຘິໍ ນ ກຍິຣາ, ມາຫໍ ປຸນ ຠິນ຺ນສິໂຣ ສຍິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ [ປສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ (ກ.)].
… ມຫາກາໂຬ ເຖໂຣ….
໗. ຕິສ຺ສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ພຫູ ສປຕ຺ເຕ ລຠຕິ, ມຸຓ຺ໂຑ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸໂຕ;
ລາຠີ ອນ຺ນສ຺ສ ປານສ຺ສ, ວຕ຺ຖສ຺ສ ສຍນສ຺ສ ຈ.
‘‘ເອຕມາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ, ສກ຺ກາເຣສຸ ມຫພ຺ຠຍໍ;
ອປ຺ປລາໂຠ ອນວສ຺ສຸໂຕ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ.
… ຕິສ຺ໂສ ເຖໂຣ….
໘. ກິມິລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປາຈີນວໍສທາຍມ຺ຫິ ¶ , ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕາ ສຫາຍກາ;
ປຫາຍານປ຺ປເກ ໂຠເຄ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣຕາ.
‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ¶ ປຫິຕຕ຺ຕາ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກມາ;
ຣມນ຺ຕິ ຘມ຺ມຣຕິຍາ, ຫິຕ຺ວານ ໂລກິຍໍ ຣຕິ’’ນ຺ຕິ.
… ກິມິໂລ [ກິມ຺ພິໂລ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເຖໂຣ….
໙. ນນ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອໂຍນິໂສ ¶ ມນສິກາຣາ, ມຓ຺ຑນໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊິສໍ;
ອຸທ຺ຘໂຕ ຈປໂລ ຈາສິໍ, ກາມຣາເຄນ ອຏ຺ຏິໂຕ.
‘‘ອຸປາຍກຸສເລນາຫໍ, ພຸທ຺ເຘນາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາ;
ໂຍນິໂສ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ຠເວ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທພ຺ພຫິ’’ນ຺ຕິ.
… ນນ຺ໂທ ເຖໂຣ….
໑໐. ສິຣິມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປເຣ ຈ ນໍ ປສໍສນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕາ ເຈ ອສມາຫິໂຕ;
ໂມຆໍ ປເຣ ປສໍສນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕາ ຫິ ອສມາຫິໂຕ.
‘‘ປເຣ ຈ ນໍ ຄຣຫນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕາ ເຈ ສຸສມາຫິໂຕ;
ໂມຆໍ ປເຣ ຄຣຫນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕາ ຫິ ສຸສມາຫິໂຕ’’ຕິ.
… ສິຣິມາ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ຈຸນ຺ໂທ ¶ ຈ ໂຊຕິທາໂສ ຈ, ເຖໂຣ ເຫຣຎ຺ຎການິ ຈ;
ໂສມມິຕ຺ໂຕ ສພ຺ພມິຕ຺ໂຕ, ກາໂລ ຕິສ຺ໂສ ຈ ກິມິໂລ [ກິມ຺ພິໂລ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.), ຉນ຺ທລກ຺ຂຓານຸໂລມໍ];
ນນ຺ໂທ ຈ ສິຣິມາ ເຈວ, ທສ ເຖຣາ ມຫິທ຺ຘິກາຕິ.
໓. ຕຕິຍວຄ຺ໂຄ
໑. ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຂນ຺ຘາ ¶ ¶ ມຍາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ, ຕຓ຺ຫາ ເມ ສຸສມູຫຕາ;
ຠາວິຕາ ມມ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ.
‘‘ໂສຫໍ ¶ ຂນ຺ເຘ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ອພ຺ພຫິຕ຺ວານ [ອພ຺ພຸຫິຕ຺ວານ (ກ.)] ຊາລິນິໍ;
ຠາວຍິຕ຺ວານ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ, ນິພ຺ພາຍິສ຺ສໍ ອນາສໂວ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕໂຣ ເຖໂຣ….
໒. ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປນາໂທ ນາມ ໂສ ຣາຊາ, ຍສ຺ສ ຍູໂປ ສຸວຓ຺ຓໂຍ;
ຕິຣິຍໍ ໂສຬສຸພ຺ເພໂຘ [ໂສຬສປພ຺ເພໂຘ (ສີ. ອຏ຺ຐ.), ໂສຬສພ຺ພາໂຓ (?)], ອຸພ຺ຠມາຫຸ [ອຸທ຺ຘມາຫຸ (ສີ.), ອຸຈ຺ຈມາຫຸ (ສ຺ຍາ.)] ສຫສ຺ສຘາ.
‘‘ສຫສ຺ສກຓ຺ໂຑ ສຕເຄຓ຺ຑຸ, ຘຊາລຸ ຫຣິຕາມໂຍ;
ອນຈ຺ຈຸໍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຘພ຺ພາ, ຉສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕຘາ’’ຕິ.
… ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖໂຣ….
໓. ໂສຠິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຕິມາ ປຎ຺ຎວາ ຠິກ຺ຂຸ, ອາຣທ຺ຘພລວີຣິໂຍ;
ປຎ຺ຈ ກປ຺ປສຕານາຫໍ, ເອກຣຕ຺ຕິໍ ອນຸສ຺ສຣິໍ.
‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ, ສຕ຺ຕ ອຏ຺ຐ ຈ ຠາວຍໍ;
ປຎ຺ຈ ກປ຺ປສຕານາຫໍ, ເອກຣຕ຺ຕິໍ ອນຸສ຺ສຣິ’’ນ຺ຕິ.
… ໂສຠິໂຕ ເຖໂຣ….
໔. ວລ຺ລິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໍ ກິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫວີຣິເຍນ, ຍໍ ກິຈ຺ຈໍ ໂພທ຺ຘຸມິຈ຺ຉຕາ;
ກຣິສ຺ສໍ ນາວຣຊ຺ຌິສ຺ສໍ [ນາວຣຸຊ຺ຌິສ຺ສໍ (ກ. ສີ. ກ.)], ປສ຺ສ ວີຣິຍໍ ປຣກ຺ກມ.
‘‘ຕ຺ວຎ຺ຈ ເມ ມຄ຺ຄມກ຺ຂາຫິ, ອຎ຺ຊສໍ ອມໂຕຄຘໍ;
ອຫໍ ໂມເນນ ໂມນິສ຺ສໍ, ຄງ຺ຄາໂສໂຕວ ສາຄຣ’’ນ຺ຕິ.
… ວລ຺ລິໂຍ ເຖໂຣ….
໕. ວີຕໂສກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເກເສ ¶ ¶ ເມ ໂອລິຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ກປ຺ປໂກ ອຸປສງ຺ກມິ;
ຕໂຕ ¶ ອາທາສມາທາຍ, ສຣີຣໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິສໍ.
‘‘ຕຸຈ຺ໂຉ ¶ ກາໂຍ ອທິສ຺ສິຕ຺ຖ, ອນ຺ຘກາໂຣ ຕໂມ ພ຺ຍຄາ;
ສພ຺ເພ ໂຈຬາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ວີຕໂສໂກ ເຖໂຣ….
໖. ປຸຓ຺ຓມາສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈ ນີວຣເຓ ຫິຕ຺ວາ, ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ;
ຘມ຺ມາທາສໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ຎາຓທສ຺ສນມຕ຺ຕໂນ.
‘‘ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ສພ຺ພໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ;
ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ພຫິທ຺ຘາ ຈ, ຕຸຈ຺ໂຉ ກາໂຍ ອທິສ຺ສຖາ’’ຕິ.
… ປຸຓ຺ຓມາໂສ ເຖໂຣ….
໗. ນນ຺ທກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາປິ ຠທ຺ໂທ ອາຊຎ຺ໂຎ, ຂລິຕ຺ວາ ປຕິຕິຏ຺ຐຕິ;
ຠິຍ຺ໂຍ ລທ຺ທານ ສໍເວຄໍ, ອທີໂນ ວຫເຕ ຘຸຣໍ.
‘‘ເອວໍ ທສ຺ສນສມ຺ປນ຺ນໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວກໍ;
ອາຊານີຍໍ ມໍ ຘາເຣຖ, ປຸຕ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣສ’’ນ຺ຕິ.
… ນນ຺ທໂກ ເຖໂຣ….
໘. ຠຣຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອຫິ ນນ຺ທກ ຄຈ຺ຉາມ, ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ;
ສີຫນາທໍ ນທິສ຺ສາມ, ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ.
‘‘ຍາຍ ໂນ ອນຸກມ຺ປາຍ, ອມ຺ເຫ ປພ຺ພາຊຍີ ມຸນິ;
ໂສ ໂນ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ຠຣໂຕ ເຖໂຣ….
໙. ຠາຣທ຺ວາຊຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນທນ຺ຕິ ¶ ¶ ¶ ເອວໍ ສປ຺ປຎ຺ຎາ, ສີຫາວ ຄິຣິຄພ຺ຠເຣ;
ວີຣາ ວິຊິຕສງ຺ຄາມາ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫນິໍ [ສວາຫນໍ (ພຫູສຸ)].
‘‘ສຕ຺ຖາ ຈ ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ເມ, ຘມ຺ໂມ ສງ຺ໂຆ ຈ ປູຊິໂຕ;
ອຫຎ຺ຈ ວິຕ຺ໂຕ ສຸມໂນ, ປຸຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອນາສວ’’ນ຺ຕິ.
… ຠາຣທ຺ວາໂຊ ເຖໂຣ….
໑໐. ກຓ຺ຫທິນ຺ນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸປາສິຕາ ສປ຺ປຸຣິສາ, ສຸຕາ ຘມ຺ມາ ອຠິຓ຺ຫໂສ;
ສຸຕ຺ວານ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສໍ, ອຎ຺ຊສໍ ອມໂຕຄຘໍ.
‘‘ຠວຣາຄຫຕສ຺ສ ເມ ສໂຕ, ຠວຣາໂຄ ປຸນ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ນ ຈາຫຸ ນ ຈ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຈ ເມ ເອຕຣຫິ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.
… ກຓ຺ຫທິນ຺ໂນ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ອຸຕ຺ຕໂຣ ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖໂຣ, ໂສຠິໂຕ ວລ຺ລິໂຍ ອິສິ;
ວີຕໂສໂກ ຈ ໂຍ ເຖໂຣ, ປຸຓ຺ຓມາໂສ ຈ ນນ຺ທໂກ;
ຠຣໂຕ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ຈ, ກຓ຺ຫທິນ຺ໂນ ມຫາມຸນີຕິ.
໔. ຈຕຸຕ຺ຖວຄ຺ໂຄ
໑. ມິຄສິຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໂຕ ¶ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາສເນ;
ວິມຸຈ຺ຈມາໂນ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉິໍ, ກາມຘາຕຸໍ ອຸປຈ຺ຈຄໍ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ¶ ¶ ເປກ຺ຂມານສ຺ສ, ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ;
ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕີຕິ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍາ’’ຕິ.
… ມິຄສິໂຣ ເຖໂຣ….
໒. ສິວກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນິຈ຺ຈານິ ¶ ຄຫການິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຸນປ຺ປຸນໍ;
ຄຫກາຣໍ [ຄຫກາຣກໍ (ສີ. ປີ.)] ຄເວສນ຺ໂຕ, ທຸກ຺ຂາ ຊາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ.
‘‘ຄຫກາຣກ ທິຏ຺ໂຐສິ, ປຸນ ເຄຫໍ ນ ກາຫສິ;
ສພ຺ພາ ເຕ ຜາສຸກາ ຠຄ຺ຄາ, ຖູຓິກາ [ຖູຓິຣາ (ປີ. ກ.), ຘຸຓິຣາ (ສ຺ຍາ.)] ຈ ວິທາລິຕາ [ປທາລິຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];
ວິມຣິຍາທິກຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ອິເຘວ ວິຘມິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ສິວໂກ [ສີວໂກ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໓. ອຸປວາຓຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຣຫໍ ສຸຄໂຕ ໂລເກ, ວາເຕຫາພາຘິໂຕ [… ພາຘິໂຕ (ກ.)] ມຸນິ;
ສເຈ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ອຕ຺ຖິ, ມຸນິໂນ ເທຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ.
‘‘ປູຊິໂຕ ປູຊເນຍ຺ຍານໍ [ປູຊນີຍານໍ (ສີ.)], ສກ຺ກເຣຍ຺ຍານ ສກ຺ກໂຕ;
ອປຈິໂຕປເຈຍ຺ຍານໍ [ອປຈນີຍານໍ (ສີ.), ອປຈິເນຍ຺ຍານໍ (ສ຺ຍາ.)], ຕສ຺ສ ອິຈ຺ຉາມິ ຫາຕເວ’’ຕິ.
… ອຸປວາໂຓ ເຖໂຣ….
໔. ອິສິທິນ຺ນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ ຘມ຺ມຘຣາ ອຸປາສກາ, ກາມາ ອນິຈ຺ຈາ ອິຕິ ຠາສມານາ;
ສາຣຕ຺ຕຣຕ຺ຕາ ມຓິກຸຓ຺ຑເລສຸ, ປຸຕ຺ເຕສຸ ທາເຣສຸ ຈ ເຕ ອເປກ຺ຂາ.
‘‘ອທ຺ຘາ ນ ຊານນ຺ຕິ ຍໂຕຘ ຘມ຺ມໍ, ກາມາ ¶ ອນິຈ຺ຈາ ອິຕິ ຈາປິ ອາຫຸ;
ຣາຄຎ຺ຈ ເຕສໍ ນ ພລຕ຺ຖິ ເຉຕ຺ຕຸໍ, ຕສ຺ມາ ສິຕາ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ຘນຎ຺ຈາ’’ຕິ.
… ອິສິທິນ຺ໂນ ເຖໂຣ….
໕. ສມ຺ພຸລກຈ຺ຈານຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເທໂວ ¶ ຈ ວສ຺ສຕິ ເທໂວ ຈ ຄຬຄຬາຍຕິ,
ເອກໂກ ຈາຫໍ ເຠຣເວ ພິເລ ວິຫຣາມິ;
ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ເອກກສ຺ສ ເຠຣເວ ພິເລ ວິຫຣໂຕ,
ນຕ຺ຖິ ຠຍໍ ວາ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂລມຫໍໂສ ວາ.
‘‘ຘມ຺ມຕາ ¶ ມມສາ ຍສ຺ສ ເມ, ເອກກສ຺ສ ເຠຣເວ ພິເລ;
ວິຫຣໂຕ ນຕ຺ຖິ ຠຍໍ ວາ, ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ວາ ໂລມຫໍໂສ ວາ’’ຕິ.
… ສມ຺ພຸລກຈ຺ຈາໂນ [ສມ຺ພຫຸລກຈ຺ຈາໂນ (ກ.)] ເຖໂຣ….
໖. ນິຕກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ອຸທາ. ໓໔ ອຸທາເນປິ] ‘‘ກສ຺ສ ¶ ເສລູປມໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຐິຕໍ ນານຸປກມ຺ປຕິ;
ວິຣຕ຺ຕໍ ຣຊນີເຍສຸ, ກຸປ຺ປນີເຍ ນ ກຸປ຺ປຕິ;
ຍສ຺ເສວໍ ຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ກຸໂຕ ຕໍ ທຸກ຺ຂເມສ຺ສຕິ.
‘‘ມມ ເສລູປມໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຐິຕໍ ນານຸປກມ຺ປຕິ;
ວິຣຕ຺ຕໍ ຣຊນີເຍສຸ, ກຸປ຺ປນີເຍ ນ ກຸປ຺ປຕິ;
ມເມວໍ ຠາວິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ກຸໂຕ ມໍ ທຸກ຺ຂເມສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ນິຕໂກ [ຂິຕໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ….
໗. ໂສຓໂປຏິຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນ ຕາວ ສຸປິຕຸໍ ໂຫຕິ, ຣຕ຺ຕິ ນກ຺ຂຕ຺ຕມາລິນີ;
ປຏິຊຄ຺ຄິຕຸເມເວສາ, ຣຕ຺ຕິ ໂຫຕິ ວິຊານຕາ.
‘‘ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘາວປຕິຕໍ ¶ , ກຸຎ຺ຊໂຣ ເຈ ອນຸກ຺ກເມ;
ສງ຺ຄາເມ ເມ ມຕໍ ເສຍ຺ໂຍ, ຍຎ຺ເຈ ຊີເວ ປຣາຊິໂຕ’’ຕິ.
… ໂສໂຓ ໂປຏິຣິໂຍ [ເສລິສ຺ສຣິໂຍ (ສີ.), ໂປຏ຺ຏິຣິຍປຸຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ ….
໘. ນິສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈ ¶ ກາມຄຸເຓ ຫິຕ຺ວາ, ປິຍຣູເປ ມໂນຣເມ;
ສທ຺ຘາຍ ຆຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ຠເວ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ກາລຎ຺ຈ ປຏິກງ຺ຂາມິ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ’’ຕິ.
… ນິສໂຠ ເຖໂຣ….
໙. ອຸສຠຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອມ຺ພປລ຺ລວສງ຺ກາສໍ, ອໍເສ ກຕ຺ວານ ຈີວຣໍ;
ນິສິນ຺ໂນ ຫຕ຺ຖິຄີວາຍໍ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ.
‘‘ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘໂຕ ¶ ໂອຣຸຍ຺ຫ, ສໍເວຄໍ ອລຠິໍ ຕທາ;
ໂສຫໍ ທິຕ຺ໂຕ ຕທາ ສນ຺ໂຕ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ອຸສໂຠ ເຖໂຣ….
໑໐. ກປ຺ປຏກຸຣຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຍມິຕິ ກປ຺ປໂຏ ກປ຺ປຏກຸໂຣ, ອຈ຺ຉາຍ ອຕິຠຣິຕາຍ [ອຕິຠຣິຍາຍ (ສີ. ກ.), ອຈ຺ຈໍ ຠຣາຍ (ສ຺ຍາ.)];
ອມຕຆຏິກາຍໍ ຘມ຺ມກຏມຕ຺ໂຕ [ຘມ຺ມກຏປຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ. ກ. ອຏ຺ຐ.), ຘມ຺ມກຏມຄ຺ໂຄ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ກຕປທໍ ຌານານິ ໂອເຈຕຸໍ.
‘‘ມາ ¶ ໂຂ ຕ຺ວໍ ກປ຺ປຏ ປຈາເລສິ, ມາ ຕ຺ວໍ ອຸປກຓ຺ຓມ຺ຫິ ຕາເຬສ຺ສໍ;
ນ ¶ ຫິ [ນ ວາ (ກ.)] ຕ຺ວໍ ກປ຺ປຏ ມຕ຺ຕມຎ຺ຎາສິ, ສງ຺ຆມຊ຺ຌມ຺ຫິ ປຈລາຍມາໂນຕິ.
… ກປ຺ປຏກຸໂຣ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –
ມິຄສິໂຣ ¶ ສິວໂກ ຈ, ອຸປວາໂນ ຈ ປຓ຺ຑິໂຕ;
ອິສິທິນ຺ໂນ ຈ ກຈ຺ຈາໂນ, ນິຕໂກ ຈ ມຫາວສີ;
ໂປຏິຣິຍປຸຕ຺ໂຕ ນິສໂຠ, ອຸສໂຠ ກປ຺ປຏກຸໂຣຕິ.
໕. ປຎ຺ຈມວຄ຺ໂຄ
໑. ກຸມາຣກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອໂຫ ພຸທ຺ຘາ ອໂຫ ຘມ຺ມາ, ອໂຫ ໂນ ສຕ຺ຖຸ ສມ຺ປທາ;
ຍຕ຺ຖ ເອຕາທິສໍ ຘມ຺ມໍ, ສາວໂກ ສຈ຺ຉິກາຫິ’’ຕິ.
‘‘ອສງ຺ເຂຍ຺ເຍສຸ ກປ຺ເປສຸ, ສກ຺ກາຍາຘິຄຕາ ອຫູ;
ເຕສມຍໍ ປຈ຺ຉິມໂກ, ຈຣິໂມຍໍ ສມຸສ຺ສໂຍ;
ຊາຕິມຣຓສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ກຸມາຣກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
໒. ຘມ຺ມປາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ¶ ຫເວ ທຫໂຣ ຠິກ຺ຂຸ, ຍຸຎ຺ຊຕິ ພຸທ຺ຘສາສເນ;
ຊາຄໂຣ ສ ຫິ ສຸຕ຺ເຕສຸ [ປຕິສຸຕ຺ເຕສຸ (ສີ. ກ.)], ອໂມຆໍ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ.
‘‘ຕສ຺ມາ ¶ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ, ປສາທໍ ຘມ຺ມທສ຺ສນໍ;
ອນຸຍຸຎ຺ເຊຖ ເມຘາວີ, ສຣໍ ພຸທ຺ຘານ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຘມ຺ມປາໂລ ເຖໂຣ….
໓. ພ຺ຣຫ຺ມາລິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກສ຺ສິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ສມຖງ຺ຄຕານິ, ອສ຺ສາ ຍຖາ ສາຣຖິນາ ສຸທນ຺ຕາ;
ປຫີນມານສ຺ສ ອນາສວສ຺ສ, ເທວາປິ ກສ຺ສ [ຕສ຺ສ (ພຫູສຸ)] ປິຫຍນ຺ຕິ ຕາທິໂນ’’ຕິ.
[ຘ. ປ. ໙໔ ຘມ຺ມປເທປິ] ‘‘ມຍ຺ຫິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ¶ ສມຖງ຺ຄຕານິ, ອສ຺ສາ ຍຖາ ສາຣຖິນາ ສຸທນ຺ຕາ;
ປຫີນມານສ຺ສ ອນາສວສ຺ສ, ເທວາປິ ມຍ຺ຫໍ ປິຫຍນ຺ຕິ ຕາທິໂນ’’ຕິ.
… ພ຺ຣຫ຺ມາລິ ເຖໂຣ….
໔. ໂມຆຣາຊຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຉວິປາປກ ¶ ຈິຕ຺ຕຠທ຺ທກ, ໂມຆຣາຊ ສຕຕໍ ສມາຫິໂຕ;
ເຫມນ຺ຕິກສີຕກາລຣຕ຺ຕິໂຍ [ເຫມນ຺ຕິກກາລຣຕ຺ຕິໂຍ (ກ.)], ຠິກ຺ຂຸ ຕ຺ວໍສິ ກຖໍ ກຣິສ຺ສສິ’’.
‘‘ສມ຺ປນ຺ນສສ຺ສາ ມຄຘາ, ເກວລາ ອິຕິ ເມ ສຸຕໍ;
ປລາລຈ຺ຉນ຺ນໂກ ເສຍ຺ຍໍ, ຍຖຎ຺ເຎ ສຸຂຊີວິໂນ’’ຕິ.
… ໂມຆຣາຊາ ເຖໂຣ….
໕. ວິສາຂປຎ຺ຈາລປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນ ອຸກ຺ຂິເປ ໂນ ຈ ປຣິກ຺ຂິເປ ປເຣ, ໂອກ຺ຂິເປ ປາຣຄຕໍ ນ ເອຣເຍ;
ນ ¶ ຈຕ຺ຕວຓ຺ຓໍ ປຣິສາສຸ ພ຺ຍາຫເຣ, ອນຸທ຺ຘໂຕ ສມ຺ມິຕຠາຓິ ສຸພ຺ພໂຕ.
‘‘ສຸສຸຂຸມນິປຸຓຕ຺ຖທສ຺ສິນາ, ມຕິກຸສເລນ ນິວາຕວຸຕ຺ຕິນາ;
ສໍເສວິຕວຸທ຺ຘສີລິນາ, ນິພ຺ພານໍ ນ ຫິ ເຕນ ທຸລ຺ລຠ’’ນ຺ຕິ.
… ວິສາໂຂ ປຎ຺ຈາລປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ ….
໖. ຈູຬກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນທນ຺ຕິ ¶ ໂມຣາ ສຸສິຂາ ສຸເປຂຸຓາ, ສຸນີລຄີວາ ສຸມຸຂາ ສຸຄຊ຺ຊິໂນ;
ສຸສທ຺ທລາ ຈາປິ ມຫາມຫີ ອຍໍ, ສຸພ຺ຍາປິຕມ຺ພຸ ສຸວລາຫກໍ ນຠໍ.
‘‘ສຸກລ຺ລຣູໂປ ¶ ສຸມນສ຺ສ ຌາຍຕໍ [ຌາຍິຕໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ສຸນິກ຺ກໂມ ສາຘຸ ສຸພຸທ຺ຘສາສເນ;
ສຸສຸກ຺ກສຸກ຺ກໍ ນິປຸຓໍ ສຸທຸທ຺ທສໍ, ຜຸສາຫິ ຕໍ ອຸຕ຺ຕມມຈ຺ຈຸຕໍ ປທ’’ນ຺ຕິ.
… ຈູຬໂກ [ຈູລໂກ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ເຖໂຣ….
໗. ອນູປມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນນ຺ທມານາຄຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ສູລມາໂຣປມານກໍ;
ເຕນ ເຕເນວ ວຊສິ, ເຍນ ສູລໍ ກລິງ຺ຄຣໍ.
‘‘ຕາຫໍ ຈິຕ຺ຕກລິໍ ພ຺ຣູມິ, ຕໍ ພ຺ຣູມິ ຈິຕ຺ຕທຸພ຺ຠກໍ;
ສຕ຺ຖາ ເຕ ທຸລ຺ລໂຠ ລທ຺ໂຘ, ມານຕ຺ເຖ ມໍ ນິໂຍຊຍີ’’ຕິ.
… ອນູປໂມ ເຖໂຣ….
໘. ວຊ຺ຊິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສໍສຣໍ ¶ ທີຆມທ຺ຘານໍ, ຄຕີສຸ ປຣິວຕ຺ຕິສໍ;
ອປສ຺ສໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ອນ຺ຘຠູໂຕ [ອນ຺ຘີຠູໂຕ (ກ.)] ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ເມ ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ, ສໍສາຣາ ວິນຬີກຕາ;
ສພ຺ພາ ຄຕີ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ວຊ຺ຊິໂຕ ເຖໂຣ….
໙. ສນ຺ຘິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອສ຺ສຕ຺ເຖ ຫຣິໂຕຠາເສ, ສໍວິຣູຬ຺ຫມ຺ຫິ ປາທເປ;
ເອກໍ ພຸທ຺ຘຄຕໍ ສຎ຺ຎໍ, ອລຠິຕ຺ຖໍ [ອລຠິໍ ຫໍ (ກ.)] ປຕິສ຺ສໂຕ.
‘‘ເອກຕິໍເສ ອິໂຕ ກປ຺ເປ, ຍໍ ສຎ຺ຎມລຠິໍ ຕທາ;
ຕສ຺ສາ ສຎ຺ຎາຍ ວາຫສາ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ສນ຺ຘິໂຕ ເຖໂຣ….
ວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ ¶ –
ກຸມາຣກສ຺ສໂປ ¶ ເຖໂຣ, ຘມ຺ມປາໂລ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມາລິ;
ໂມຆຣາຊາ ວິສາໂຂ ຈ, ຈູຬໂກ ຈ ອນູປໂມ;
ວຊ຺ຊິໂຕ ສນ຺ຘິໂຕ ເຖໂຣ, ກິເລສຣຊວາຫໂນຕິ.
ທຸກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ຄາຖາທຸກນິປາຕມ຺ຫິ, ນວຸຕິ ເຈວ ອຏ຺ຐ ຈ;
ເຖຣາ ເອກູນປຎ຺ຎາສໍ, ຠາສິຕາ ນຍໂກວິທາຕິ.
໓. ຕິກນິປາໂຕ
໑. ອງ຺ຄຓິກຠາຣທ຺ວາຊຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອໂຍນິ ¶ ¶ ¶ ¶ ສຸທ຺ຘິມນ຺ເວສໍ, ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິໍ ວເນ;
ສຸທ຺ຘິມຄ຺ຄໍ ອຊານນ຺ໂຕ, ອກາສິໍ ອມຣໍ ຕປໍ [ອກາສິໍ ອປຣໍ ຕປໍ (ສ຺ຍາ.), ອກາສິໍ ອມຕໍ ຕປໍ (ກ.)].
‘‘ຕໍ ສຸເຂນ ສຸຂໍ ລທ຺ຘໍ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ປຸເຣ ອາສິໍ, ອິທານິ ໂຂມ຺ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ເຕວິຊ຺ໂຊ ນ຺ຫາຕໂກ [ນຫາຕໂກ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ຈມ຺ຫິ, ໂສຕ຺ຕິໂຍ ຈມ຺ຫິ ເວທຄູ’’ຕິ.
… ອງ຺ຄຓິກຠາຣທ຺ວາໂຊ ເຖໂຣ….
໒. ປຈ຺ຈຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈາຫາຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ເສໂຂ ອປ຺ປຕ຺ຕມານໂສ,
ວິຫາຣໍ ເມ ປວິຏ຺ຐສ຺ສ, ເຈຕໂສ ປຓິຘີ ອຫຸ.
‘‘ນາສິສ຺ສໍ ນ ປິວິສ຺ສາມິ, ວິຫາຣໂຕ ນ ນິກ຺ຂເມ;
ນປິ ປສ຺ສໍ ນິປາເຕສ຺ສໍ, ຕຓ຺ຫາສລ຺ເລ ອນູຫເຕ.
‘‘ຕສ຺ສ ເມວໍ ວິຫຣໂຕ, ປສ຺ສ ວີຣິຍປຣກ຺ກມໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ປຈ຺ຈໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ພາກຸລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ປຸພ຺ເພ ກຣຓີຍານິ, ປຈ຺ຉາ ໂສ ກາຕຸມິຈ຺ຉຕິ;
ສຸຂາ ໂສ ຘໍສເຕ ຐານາ, ປຈ຺ຉາ ຈ ມນຸຕປ຺ປຕິ.
‘‘ຍຎ຺ຫິ ກຍິຣາ ຕຎ຺ຫິ ວເທ, ຍໍ ນ ກຍິຣາ ນ ຕໍ ວເທ;
ອກໂຣນ຺ຕໍ ¶ ຠາສມານໍ, ປຣິຊານນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ.
‘‘ສຸສຸຂໍ ¶ ¶ ວຕ ນິພ຺ພານໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘເທສິຕໍ;
ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ເຂມໍ, ຍຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ.
… ພາກຸໂລ [ພາກ຺ກຸໂລ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໔. ຘນິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຂໍ ເຈ ຊີວິຕຸໍ ອິຈ຺ເຉ, ສາມຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອເປກ຺ຂວາ;
ສງ຺ຆິກໍ ນາຕິມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ຈີວຣໍ ປານໂຠຊນໍ.
‘‘ສຸຂໍ ເຈ ຊີວິຕຸໍ ອິຈ຺ເຉ, ສາມຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອເປກ຺ຂວາ;
ອຫິ ມູສິກໂສພ຺ຠໍວ, ເສເວຖ ສຍນາສນໍ.
‘‘ສຸຂໍ ເຈ ¶ ຊີວິຕຸໍ ອິຈ຺ເຉ, ສາມຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອເປກ຺ຂວາ;
ອິຕຣີຕເຣນ ຕຸສ຺ເສຍ຺ຍ, ເອກຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠາວເຍ’’ຕິ.
… ຘນິໂຍ ເຖໂຣ….
໕. ມາຕງ຺ຄປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຕິສີຕໍ ອຕິອຸຓ຺ຫໍ, ອຕິສາຍມິທໍ ອຫຸ;
ອິຕິ ວິສ຺ສຏ຺ຐກມ຺ມນ຺ເຕ, ຂຓາ ອຈ຺ເຈນ຺ຕິ ມາຓເວ.
‘‘ໂຍ ຈ ສີຕຎ຺ຈ ອຸຓ຺ຫຎ຺ຈ, ຕິຓາ ຠິຍ຺ໂຍ ນ ມຎ຺ຎຕິ;
ກຣໍ ປຸຣິສກິຈ຺ຈານິ, ໂສ ສຸຂາ ນ ວິຫາຍຕິ.
‘‘ທພ຺ພໍ ກຸສໍ ໂປຏກິລໍ, ອຸສີຣໍ ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊໍ;
ອຸຣສາ ປນຸທິສ຺ສາມິ, ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫຍ’’ນ຺ຕິ.
… ມາຕງ຺ຄປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໖. ຂຸຊ຺ຊໂສຠິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເຍ ຈິຕ຺ຕກຖີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ສມຓາ ປາຏລິປຸຕ຺ຕວາສິໂນ;
ເຕສຎ຺ຎຕໂຣຍມາຍຸວາ, ທ຺ວາເຣ ຕິຏ຺ຐຕິ ຂຸຊ຺ຊໂສຠິໂຕ.
‘‘ເຍ ¶ ¶ ຈິຕ຺ຕກຖີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ສມຓາ ປາຏລິປຸຕ຺ຕວາສິໂນ;
ເຕສຎ຺ຎຕໂຣຍມາຍຸວາ, ທ຺ວາເຣ ຕິຏ຺ຐຕິ ມາລຸເຕຣິໂຕ.
‘‘ສຸຍຸທ຺ເຘນ ສຸຍິຏ຺ເຐນ, ສງ຺ຄາມວິຊເຍນ ຈ;
ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍານຸຈິຓ຺ເຓນ, ເອວາຍໍ ສຸຂເມຘຕີ’’ຕິ.
… ຂຸຊ຺ຊໂສຠິໂຕ ເຖໂຣ….
໗. ວາຣຓຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍຘ ¶ ໂກຈິ ມນຸສ຺ເສສຸ, ປຣປາຓານິ ຫິໍສຕິ;
ອສ຺ມາ ໂລກາ ປຣມ຺ຫາ ຈ, ອຸຠຍາ ຘໍສເຕ ນໂຣ.
‘‘ໂຍ ຈ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ສພ຺ພປາຓານຸກມ຺ປຕິ;
ພຫຸຎ຺ຫິ ໂສ ປສວຕິ, ປຸຎ຺ຎໍ ຕາທິສໂກ ນໂຣ.
‘‘ສຸຠາສິຕສ຺ສ ສິກ຺ເຂຖ, ສມຓູປາສນສ຺ສ ຈ;
ເອກາສນສ຺ສ ຈ ຣໂຫ, ຈິຕ຺ຕວູປສມສ຺ສ ຈາ’’ຕິ.
… ວາຣໂຓ ເຖໂຣ….
໘. ວສ຺ສິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອໂກປິ ສທ຺ໂຘ ເມຘາວີ, ອສ຺ສທ຺ຘານີຘ ຎາຕິນໍ;
ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ, ໂຫຕິ ອຕ຺ຖາຍ ພນ຺ຘຸນໍ.
‘‘ນິຄ຺ຄຍ຺ຫ ອນຸກມ຺ປາຍ, ໂຈທິຕາ ຎາຕໂຍ ມຍາ;
ຎາຕິພນ຺ຘວເປເມນ, ກາຣໍ ກຕ຺ວານ ຠິກ຺ຂຸສຸ.
‘‘ເຕ ອພ຺ຠຕີຕາ ກາລງ຺ກຕາ, ປຕ຺ຕາ ເຕ ຕິທິວໍ ສຸຂໍ;
ຠາຕໂຣ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາ ຈ, ໂມທນ຺ຕິ ກາມກາມິໂນ’’ຕິ.
… ວສ຺ສິໂກ [ປສ຺ສິໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເຖໂຣ….
໙. ຍໂສຊຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກາລປພ຺ພງ຺ຄສງ຺ກາໂສ, ກິໂສ ຘມນິສນ຺ຖໂຕ;
ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ¶ ອນ຺ນປານມ຺ຫິ, ອທີນມນໂສ ນໂຣ’’.
‘‘ຜຸຏ຺ໂຐ ¶ ¶ ຑໍເສຫິ ມກເສຫິ, ອຣຎ຺ຎສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫາວເນ;
ນາໂຄ ສງ຺ຄາມສີເສວ, ສໂຕ ຕຕ຺ຣາຘິວາສເຍ.
‘‘ຍຖາ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຕຖາ ເອໂກ, ຍຖາ ເທໂວ ຕຖາ ທຸເວ;
ຍຖາ ຄາໂມ ຕຖາ ຕໂຍ, ໂກລາຫລໍ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ’’ນ຺ຕິ.
… ຍໂສໂຊ ເຖໂຣ….
໑໐. ສາຏິມຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຫຸ ¶ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຸເຣ ສທ຺ຘາ, ສາ ເຕ ອຊ຺ຊ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ຍໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ຕຸຍ຺ຫເມເວຕໍ, ນຕ຺ຖິ ທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ມມ.
‘‘ອນິຈ຺ຈາ ຫິ ຈລາ ສທ຺ທາ, ເອວໍ ທິຏ຺ຐາ ຫິ ສາ ມຍາ;
ຣຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ວິຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ກິໍ ຊິຍ຺ຍເຕ ມຸນິ.
‘‘ປຈ຺ຈຕິ ມຸນິໂນ ຠຕ຺ຕໍ, ໂຖກໍ ໂຖກໍ ກຸເລ ກຸເລ;
ປິຓ຺ຑິກາຍ ຈຣິສ຺ສາມິ, ອຕ຺ຖິ ຊງ຺ຆພລໍ [ຊງ຺ຆາພລໍ (ສີ.)] ມມາ’’ຕິ.
… ສາຏິມຕ຺ຕິໂຍ ເຖໂຣ….
໑໑. ອຸປາລິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມ, ນວປພ຺ພຊິໂຕ ນໂວ;
ມິຕ຺ເຕ ຠເຊຍ຺ຍ ກລ຺ຍາເຓ, ສຸທ຺ຘາຊີເວ ອຕນ຺ທິເຕ.
‘‘ສທ຺ຘາຍ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມ, ນວປພ຺ພຊິໂຕ ນໂວ;
ສງ຺ຆສ຺ມິໍ ວິຫຣໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສິກ຺ເຂຖ ວິນຍໍ ພຸໂຘ.
‘‘ສທ຺ຘາຍ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມ, ນວປພ຺ພຊິໂຕ ນໂວ;
ກປ຺ປາກປ຺ເປສຸ ກຸສໂລ, ຈເຣຍ຺ຍ ອປຸຣກ຺ຂໂຕ’’ຕິ.
… ອຸປາລິຕ຺ເຖໂຣ….
໑໒. ອຸຕ຺ຕຣປາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຓ຺ຑິຕໍ ¶ ວຕ ມໍ ສນ຺ຕໍ, ອລມຕ຺ຖວິຈິນ຺ຕກໍ;
ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ໂລເກ, ສມ຺ໂມຫາ ປາຕຍິໍສຸ ມໍ.
‘‘ປກ຺ຂນ຺ໂທ ມາຣວິສເຍ, ທຬ຺ຫສລ຺ລສມປ຺ປິໂຕ;
ອສກ຺ຂິໍ ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ, ອຫໍ ປາສາ ປມຸຈ຺ຈິຕຸໍ.
‘‘ສພ຺ເພ ¶ ກາມາ ປຫີນາ ເມ, ຠວາ ສພ຺ເພ ປທາລິຕາ [ວິທາລິຕາ (ສີ. ປີ. ອຏ຺ຐ.)];
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕຣປາໂລ ເຖໂຣ….
໑໓. ອຠິຠູຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸຓາຖ ຎາຕໂຍ ສພ຺ເພ, ຍາວນ຺ເຕຕ຺ຖ ສມາຄຕາ;
ຘມ຺ມໍ ໂວ ເທສຍິສ຺ສາມິ, ທຸກ຺ຂາ ຊາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໕] ‘‘ອາຣມ຺ຠຖ [ອາຣຠຖ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ອາຣພ຺ຠຖ (ກ.)] ນິກ຺ກມຖ, ຍຸຎ຺ຊຖ ພຸທ຺ຘສາສເນ;
ຘຸນາຖ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ນຬາຄາຣໍວ ກຸຎ຺ຊໂຣ.
‘‘ໂຍ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ວິຫສ຺ສຕິ [ວິເຫສ຺ສຕິ (ສ຺ຍາ. ປີ.)];
ປຫາຍ ຊາຕິສໍສາຣໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ອຠິຠູໂຕ ເຖໂຣ….
໑໔. ໂຄຕມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສໍສຣໍ ¶ ຫິ ນິຣຍໍ ອຄຈ຺ຉິສ຺ສໍ, ເປຕໂລກມຄມໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ;
ທຸກ຺ຂມມ຺ຫິປິ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ, ເນກຘາ ຫິ ວຸສິຕໍ ຈິຣໍ ມຍາ.
‘‘ມານຸໂສປິ ຈ ຠໂວຠິຣາຘິໂຕ, ສຄ຺ຄກາຍມຄມໍ ສກິໍ ສກິໍ;
ຣູປຘາຕຸສຸ ¶ ອຣູປຘາຕຸສຸ, ເນວສຎ຺ຎິສຸ ອສຎ຺ຎິສຸຏ຺ຐິຕໍ.
‘‘ສມ຺ຠວາ ສຸວິທິຕາ ອສາຣກາ, ສງ຺ຂຕາ ປຈລິຕາ ສເທຣິຕາ;
ຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ມຫມຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ, ສນ຺ຕິເມວ ສຕິມາ ສມຊ຺ຌຄ’’ນ຺ຕິ.
… ໂຄຕໂມ ເຖໂຣ….
໑໕. ຫາຣິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ປຸພ຺ເພ ກຣຓີຍານິ, ປຈ຺ຉາ ໂສ ກາຕຸມິຈ຺ຉຕິ;
ສຸຂາ ໂສ ຘໍສເຕ ຐານາ, ປຈ຺ຉາ ຈ ມນຸຕປ຺ປຕິ.
‘‘ຍຎ຺ຫິ ¶ ກຍິຣາ ຕຎ຺ຫິ ວເທ, ຍໍ ນ ກຍິຣາ ນ ຕໍ ວເທ;
ອກໂຣນ຺ຕໍ ຠາສມານໍ, ປຣິຊານນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ.
‘‘ສຸສຸຂໍ ວຕ ນິພ຺ພານໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘເທສິຕໍ;
ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ເຂມໍ, ຍຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ.
… ຫາຣິໂຕ ເຖໂຣ….
໑໖. ວິມລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປາປມິຕ຺ເຕ ວິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ, ຠເຊຍ຺ຍຸຕ຺ຕມປຸຄ຺ຄລໍ;
ໂອວາເທ ຈສ຺ສ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ອຈລໍ ສຸຂໍ.
‘‘ປຣິຕ຺ຕໍ ທາຣຸມາຣຸຍ຺ຫ, ຍຖາ ສີເທ ມຫຓ຺ຓເວ;
ເອວໍ ກຸສີຕມາຄມ຺ມ, ສາຘຸຊີວີປິ ສີທຕິ;
ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ກຸສີຕໍ ຫີນວີຣິຍໍ.
‘‘ປວິວິຕ຺ເຕຫິ ¶ ອຣິເຍຫິ, ປຫິຕຕ຺ເຕຫິ ຌາຍິຠິ;
ນິຈ຺ຈໍ ¶ ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍຫິ, ປຓ຺ຑິເຕຫິ ສຫາວເສ’’ຕິ.
… ວິມໂລ ເຖໂຣ….
ຕິກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ອງ຺ຄຓິໂກ ຠາຣທ຺ວາໂຊ, ປຈ຺ຈໂຍ ພາກຸໂລ ອິສິ;
ຘນິໂຍ ມາຕງ຺ຄປຸຕ຺ໂຕ, ໂສຠິໂຕ ວາຣໂຓ ອິສິ.
ວສ຺ສິໂກ ຈ ຍໂສໂຊ ຈ, ສາຏິມຕ຺ຕິຍຸປາລິ ຈ;
ອຸຕ຺ຕຣປາໂລ ອຠິຠູໂຕ, ໂຄຕໂມ ຫາຣິໂຕປິ ຈ.
ເຖໂຣ ຕິກນິປາຕມ຺ຫິ, ນິພ຺ພາເນ ວິມໂລ ກໂຕ;
ອຏ຺ຐຕາລີສ ຄາຖາໂຍ, ເຖຣາ ໂສຬສ ກິຕ຺ຕິຕາຕິ.
໔. ຈຕຸກນິປາໂຕ
໑. ນາຄສມາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອລງ຺ກຕາ ¶ ¶ ¶ ສຸວສນາ, ມາລິນີ ຈນ຺ທນຸສ຺ສທາ;
ມຊ຺ເຌ ມຫາປເຖ ນາຣີ, ຕຸຣິເຍ ນຈ຺ຈຕິ ນຏ຺ຏກີ.
‘‘ປິຓ຺ຑິກາຍ ປວິຏ຺ໂຐຫໍ, ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ນໍ ອຸທິກ຺ຂິສໍ;
ອລງ຺ກຕໍ ສຸວສນໍ, ມຈ຺ຈຸປາສໍວ ໂອຑ຺ຑິຕໍ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ, ໂຍນິໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາທີນໂວ ປາຕຸຣຫຸ, ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ [ສມ຺ປຕິຏ຺ຐຖ (ກ.)].
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ¶ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ນາຄສມາໂລ ເຖໂຣ….
໒. ຠຄຸຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຫໍ ມິທ຺ເຘນ ປກໂຕ, ວິຫາຣາ ອຸປນິກ຺ຂມິໍ;
ຈງ຺ກມໍ ອຠິຣຸຫນ຺ໂຕ, ຕຕ຺ເຖວ ປປຕິໍ ຉມາ.
‘‘ຄຕ຺ຕານິ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ປຸນປາຣຸຍ຺ຫ ຈງ຺ກມໍ;
ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິໍ ໂສຫໍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິໂຕ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ, ໂຍນິໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາທີນໂວ ປາຕຸຣຫຸ, ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຠຄຸຕ຺ເຖໂຣ….
໓. ສຠິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ຘ. ປ. ໖ ຘມ຺ມປເທປິ] ‘‘ປເຣ ຈ ນ ວິຊານນ຺ຕິ, ມຍເມຕ຺ຖ ຍມາມເສ;
ເຍ ຈ ຕຕ຺ຖ ວິຊານນ຺ຕິ, ຕໂຕ ສມ຺ມນ຺ຕິ ເມຘຄາ.
‘‘ຍທາ ¶ ຈ ອວິຊານນ຺ຕາ, ອິຣິຍນ຺ຕ຺ຍມຣາ ວິຍ;
ວິຊານນ຺ຕິ ຈ ເຍ ຘມ຺ມໍ, ອາຕຸເຣສຸ ອນາຕຸຣາ.
‘‘ຍໍ ¶ ກິຎ຺ຈິ ສິຖິລໍ ກມ຺ມໍ, ສໍກິລິຏ຺ຐຎ຺ຈ ຍໍ ວຕໍ;
ສງ຺ກສ຺ສຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ນ ຕໍ ໂຫຕິ ມຫປ຺ຜລໍ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ນູປລພ຺ຠຕິ;
ອາຣກາ ໂຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ນຠໍ ປຸຖວິຍາ ຍຖາ’’ຕິ.
… ສຠິໂຍ ເຖໂຣ….
໔. ນນ຺ທກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຘິຣຕ຺ຖຸ ¶ ປູເຣ ທຸຄ຺ຄນ຺ເຘ, ມາຣປກ຺ເຂ ອວສ຺ສຸເຕ;
ນວໂສຕານິ ເຕ ກາເຍ, ຍານິ ສນ຺ທນ຺ຕິ ສພ຺ພທາ.
‘‘ມາ ¶ ປຸຣາຓໍ ອມຎ຺ຎິຕ຺ໂຖ, ມາສາເທສິ ຕຖາຄເຕ;
ສຄ຺ເຄປິ ເຕ ນ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ [ກິມງ຺ຄ ປນ (ສີ.)] ມານຸເສ.
‘‘ເຍ ຈ ໂຂ ພາລາ ທຸມ຺ເມຘາ, ທຸມ຺ມນ຺ຕີ ໂມຫປາຣຸຕາ;
ຕາທິສາ ຕຕ຺ຖ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ມາຣຂິຕ຺ຕມ຺ຫິ ພນ຺ຘເນ.
‘‘ເຍສໍ ຣາໂຄ ຈ ໂທໂສ ຈ, ອວິຊ຺ຊາ ຈ ວິຣາຊິຕາ;
ຕາທີ ຕຕ຺ຖ ນ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຉິນ຺ນສຸຕ຺ຕາ ອພນ຺ຘນາ’’ຕິ.
… ນນ຺ທໂກ ເຖໂຣ….
໕. ຊມ຺ພຸກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຎ຺ຈປຎ຺ຎາສວສ຺ສານິ, ຣໂຊຊລ຺ລມຘາຣຍິໍ;
ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ມາສິກໍ ຠຕ຺ຕໍ, ເກສມສ຺ສຸໍ ອໂລຈຍິໍ.
‘‘ເອກປາເທນ ອຏ຺ຐາສິໍ, ອາສນໍ ປຣິວຊ຺ຊຍິໍ;
ສຸກ຺ຂຄູຖານິ ຈ ຂາທິໍ, ອຸທ຺ເທສຎ຺ຈ ນ ສາທິຍິໍ.
‘‘ເອຕາທິສໍ ກຣິຕ຺ວານ, ພຫຸໍ ທຸຄ຺ຄຕິຄາມິນໍ;
ວຸຍ຺ຫມາໂນ ມໂຫເຆນ, ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓມາຄມໍ.
‘‘ສຣຓຄມນໍ ປສ຺ສ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຊມ຺ພຸໂກ ເຖໂຣ….
໖. ເສນກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ¶ ¶ ວຕ ເມ ອາສິ, ຄຍາຍໍ ຄຍຜຄ຺ຄຸຍາ;
ຍໍ ອທ຺ທສາສິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ເທເສນ຺ຕໍ ຘມ຺ມມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ມຫປ຺ປຠໍ ¶ ຄຓາຈຣິຍໍ, ອຄ຺ຄປຕ຺ຕໍ ວິນາຍກໍ;
ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ຊິນໍ ອຕຸລທສ຺ສນໍ.
‘‘ມຫານາຄໍ ມຫາວີຣໍ, ມຫາຊຸຕິມນາສວໍ;
ສພ຺ພາສວປຣິກ຺ຂີຓໍ, ສຕ຺ຖາຣມກຸໂຕຠຍໍ.
‘‘ຈິຣສໍກິລິຏ຺ຐໍ ວຕ ມໍ, ທິຏ຺ຐິສນ຺ທານພນ຺ຘິຕໍ [ສນ຺ຘິຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ສນ຺ທິຕໍ (ປີ. ສີ. ອຏ຺ຐ.)];
ວິໂມຈຍິ ໂສ ຠຄວາ, ສພ຺ພຄນ຺ເຖຫິ ເສນກ’’ນ຺ຕິ.
… ເສນໂກ ເຖໂຣ….
໗. ສມ຺ຠູຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ທນ຺ຘກາເລ ຕຣຕິ, ຕຣຓີເຍ ຈ ທນ຺ຘເຍ;
ອໂຍນິ [ອໂຍນິໂສ (ສ຺ຍາ.)] ສໍວິຘາເນນ, ພາໂລ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ຕສ຺ສຕ຺ຖາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ກາຬປກ຺ເຂວ ຈນ຺ທິມາ;
ອາຍສກ຺ຍຎ຺ຈ [ອາຍສສ຺ຍຎ຺ຈ (ສີ.)] ປປ຺ໂປຕິ, ມິຕ຺ເຕຫິ ຈ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.
‘‘ໂຍ ທນ຺ຘກາເລ ທນ຺ເຘຕິ, ຕຣຓີເຍ ຈ ຕາຣເຍ;
ໂຍນິໂສ ສໍວິຘາເນນ, ສຸຂໍ ປປ຺ໂປຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.
‘‘ຕສ຺ສຕ຺ຖາ ປຣິປູເຣນ຺ຕິ, ສຸກ຺ກປກ຺ເຂວ ຈນ຺ທິມາ;
ຍໂສ ກິຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປປ຺ໂປຕິ, ມິຕ຺ເຕຫິ ນ ວິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ.
… ສມ຺ຠູໂຕ ເຖໂຣ….
໘. ຣາຫຸລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸຠເຍເນວ ¶ ສມ຺ປນ຺ໂນ, ຣາຫຸລຠທ຺ໂທຕິ ມໍ ວິທູ;
ຍຎ຺ຈມ຺ຫິ ປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ຍຎ຺ຈ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸມາ.
‘‘ຍຎ຺ຈ ເມ ອາສວາ ຂີຓາ, ຍຎ຺ຈ ນຕ຺ຖິ ປຸນພ຺ຠໂວ;
ອຣຫາ ¶ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍມ຺ຫິ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ອມຕທ຺ທໂສ.
‘‘ກາມນ຺ຘາ ¶ ຊາລປຈ຺ຉນ຺ນາ, ຕຓ຺ຫາຉາທນຉາທິຕາ;
ປມຕ຺ຕພນ຺ຘຸນາ ພທ຺ຘາ, ມຈ຺ຉາວ ກຸມິນາມຸເຂ.
‘‘ຕໍ ¶ ກາມໍ ອຫມຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ, ເຉຕ຺ວາ ມາຣສ຺ສ ພນ຺ຘນໍ;
ສມູລໍ ຕຓ຺ຫມພ຺ພຸຍ຺ຫ, ສີຕິຠູໂຕສ຺ມິ ນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.
… ຣາຫຸໂລ ເຖໂຣ….
໙. ຈນ຺ທນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຊາຕຣູເປນ ສຎ຺ຉນ຺ນາ [ປຈ຺ຉນ຺ນາ (ສີ.)], ທາສີຄຓປຸຣກ຺ຂຕາ;
ອງ຺ເກນ ປຸຕ຺ຕມາທາຍ, ຠຣິຍາ ມໍ ອຸປາຄມິ.
‘‘ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວານ ອາຍນ຺ຕິໍ, ສກປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຣໍ;
ອລງ຺ກຕໍ ສຸວສນໍ, ມຈ຺ຈຸປາສໍວ ໂອຑ຺ຑິຕໍ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ, ໂຍນິໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາທີນໂວ ປາຕຸຣຫຸ, ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຈນ຺ທໂນ ເຖໂຣ….
໑໐. ຘມ຺ມິກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ຊາ. ໑.໑໐.໑໐໒ ຊາຕເກປິ] ‘‘ຘມ຺ໂມ ຫເວ ຣກ຺ຂຕິ ຘມ຺ມຈາຣິໍ, ຘມ຺ໂມ ສຸຈິຓ຺ໂຓ ສຸຂມາວຫຕິ;
ເອສານິສໍໂສ ຘມ຺ເມ ສຸຈິຓ຺ເຓ, ນ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ຘມ຺ມຈາຣີ.
[ຊາ. ໑.໑໕.໓໘໕] ‘‘ນຫິ ຘມ຺ໂມ ອຘມ຺ໂມ ຈ, ອຸໂຠ ສມວິປາກິໂນ;
ອຘມ຺ໂມ ¶ ນິຣຍໍ ເນຕິ, ຘມ຺ໂມ ປາເປຕິ ສຸຄ຺ຄຕິໍ.
‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ຘມ຺ເມສຸ ກເຣຍ຺ຍ ຉນ຺ທໍ, ອິຕິ ໂມທມາໂນ ສຸຄເຕນ ຕາທິນາ;
ຘມ຺ເມ ຐິຕາ ສຸຄຕວຣສ຺ສ ສາວກາ, ນີຍນ຺ຕິ ຘີຣາ ສຣຓວຣຄ຺ຄຄາມິໂນ.
‘‘ວິປ຺ໂຜຏິໂຕ ¶ ຄຓ຺ຑມູໂລ, ຕຓ຺ຫາຊາໂລ ສມູຫໂຕ;
ໂສ ຂີຓສໍສາໂຣ ນ ຈຕ຺ຖິ ກິຎ຺ຈນໍ,
ຈນ຺ໂທ ຍຖາ ໂທສິນາ ປຸຓ຺ຓມາສິຍ’’ນ຺ຕິ.
… ຘມ຺ມິໂກ ເຖໂຣ….
໑໑. ສປ຺ປກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາ ພລາກາ ສຸຈິປຓ຺ຑຣຈ຺ຉທາ, ກາຬສ຺ສ ເມຆສ຺ສ ຠເຍນ ຕຊ຺ຊິຕາ;
ປເລຫິຕິ ອາລຍມາລເຍສິນີ, ຕທາ ນທີ ອຊກຣຓີ ຣເມຕິ ມໍ.
‘‘ຍທາ ¶ ¶ ພລາກາ ສຸວິສຸທ຺ຘປຓ຺ຑຣາ, ກາຬສ຺ສ ເມຆສ຺ສ ຠເຍນ ຕຊ຺ຊິຕາ;
ປຣິເຍສຕິ ເລຓມເລຓທສ຺ສິນີ, ຕທາ ນທີ ອຊກຣຓີ ຣເມຕິ ມໍ.
‘‘ກໍ ນຸ ຕຕ຺ຖ ນ ຣເມນ຺ຕິ, ຊມ຺ພຸໂຍ ອຸຠໂຕ ຕຫິໍ;
ໂສເຠນ຺ຕິ ອາປຄາກູລໍ, ມມ ເລຓສ຺ສ [ມຫາເລຓສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປຈ຺ຉໂຕ.
‘‘ຕາ ມຕມທສງ຺ຆສຸປ຺ປຫີນາ,
ເຠກາ ¶ ມນ຺ທວຕີ ປນາທຍນ຺ຕິ;
‘ນາຊ຺ຊ ຄິຣິນທີຫິ ວິປ຺ປວາສສມໂຍ,
ເຂມາ ອຊກຣຓີ ສິວາ ສຸຣມ຺ມາ’’’ຕິ.
… ສປ຺ປໂກ ເຖໂຣ….
໑໒. ມຸທິຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປພ຺ພຊິໍ ຊີວິກຕ຺ໂຖຫໍ, ລທ຺ຘານ ອຸປສມ຺ປທໍ;
ຕໂຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠິໍ, ທຬ຺ຫວີຣິໂຍ ປຣກ຺ກມິໍ.
‘‘ກາມໍ ຠິຊ຺ຊຕຸຍໍ ກາໂຍ, ມໍສເປສີ ວິສີຍຣຸໍ [ວິສິຍນ຺ຕຸ (ກ.)];
ອຸໂຠ ຊຓ຺ຓຸກສນ຺ຘີຫິ, ຊງ຺ຆາໂຍ ປປຕນ຺ຕຸ ເມ.
‘‘ນາສິສ຺ສໍ ¶ ນ ປິວິສ຺ສາມິ, ວິຫາຣາ ຈ ນ ນິກ຺ຂເມ;
ນປິ ປສ຺ສໍ ນິປາເຕສ຺ສໍ, ຕຓ຺ຫາສລ຺ເລ ອນູຫເຕ.
‘‘ຕສ຺ສ ເມວໍ ວິຫຣໂຕ, ປສ຺ສ ວີຣິຍປຣກ຺ກມໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ມຸທິໂຕ ເຖໂຣ….
ຈຕຸກ຺ກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ນາຄສມາໂລ ຠຄຸ ຈ, ສຠິໂຍ ນນ຺ທໂກປິ ຈ;
ຊມ຺ພຸໂກ ເສນໂກ ເຖໂຣ, ສມ຺ຠູໂຕ ຣາຫຸໂລປິ ຈ.
ຠວຕິ ຈນ຺ທໂນ ເຖໂຣ, ທເສເຕ [ອິທານິ ນເວວ ເຖຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ] ພຸທ຺ຘສາວກາ;
ຘມ຺ມິໂກ ສປ຺ປໂກ ເຖໂຣ, ມຸທິໂຕ ຈາປິ ເຕ ຕໂຍ;
ຄາຖາໂຍ ທ຺ເວ ຈ ປຎ຺ຎາສ, ເຖຣາ ສພ຺ເພປິ ເຕຣສາຕິ [ອິທານິ ທ຺ວາທເສວ ເຖຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ].
໕. ປຎ຺ຈກນິປາໂຕ
໑. ຣາຊທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຠິກ຺ຂຸ ¶ ¶ ¶ ¶ ສິວຖິກໍ [ສີວຖິກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ຄນ຺ຕ຺ວາ, ອທ຺ທສ ອິຕ຺ຖິມຸຊ຺ຌິຕໍ;
ອປວິທ຺ຘໍ ສຸສານສ຺ມິໍ, ຂຊ຺ຊນ຺ຕິໍ ກິມິຫີ ຜຸຏໍ.
‘‘ຍຎ຺ຫິ ເອເກ ຊິຄຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ມຕໍ ທິສ຺ວານ ປາປກໍ;
ກາມຣາໂຄ ປາຕຸຣຫຸ, ອນ຺ໂຘວ ສວຕີ [ວສຕີ (ສີ.)] ອຫຸໍ.
‘‘ໂອຣໍ ໂອທນປາກມ຺ຫາ, ຕມ຺ຫາ ຐານາ ອປກ຺ກມິໍ;
ສຕິມາ ສມ຺ປຊາໂນຫໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຸປາວິສິໍ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ, ໂຍນິໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາທີນໂວ ປາຕຸຣຫຸ, ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຣາຊທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໒. ສຸຠູຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອໂຍເຄ ຍຸຎ຺ຊມຕ຺ຕານໍ, ປຸຣິໂສ ກິຈ຺ຈມິຈ຺ຉໂກ [ກິຈ຺ຈມິຈ຺ຉໂຕ (ສີ.), ກິຈ຺ຈມິຈ຺ຉຍໍ (ກຕ຺ຖຈິ)];
ຈຣໍ ເຈ ນາຘິຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ‘ຕໍ ເມ ທຸພ຺ຠຄລກ຺ຂຓໍ’.
‘‘ອພ຺ພູຬ຺ຫໍ ອຆຄຕໍ ວິຊິຕໍ, ເອກຎ຺ເຈ ໂອສ຺ສເຊຍ຺ຍ ກລີວ ສິຍາ;
ສພ຺ພານິປິ ເຈ ໂອສ຺ສເຊຍ຺ຍ ອນ຺ໂຘວ ສິຍາ, ສມວິສມສ຺ສ ອທສ຺ສນໂຕ.
‘‘ຍຎ຺ຫິ ¶ ກຍິຣາ ຕຎ຺ຫິ ວເທ, ຍໍ ນ ກຍິຣາ ນ ຕໍ ວເທ;
ອກໂຣນ຺ຕໍ ຠາສມານໍ, ປຣິຊານນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ.
[ຘ. ປ. ໕໑ ຘມ຺ມປເທປິ] ‘‘ຍຖາປິ ຣຸຈິຣໍ ປຸປ຺ຜໍ, ວຓ຺ຓວນ຺ຕໍ ອຄນ຺ຘກໍ;
ເອວໍ ສຸຠາສິຕາ ວາຈາ, ອຜລາ ໂຫຕິ ອກຸພ຺ພໂຕ.
[ຘ. ປ. ໕໒] ‘‘ຍຖາປິ ¶ ຣຸຈິຣໍ ປຸປ຺ຜໍ, ວຓ຺ຓວນ຺ຕໍ ສຸຄນ຺ຘກໍ [ສຄນ຺ຘກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)];
ເອວໍ ສຸຠາສິຕາ ວາຈາ, ສຜລາ ໂຫຕິ ກຸພ຺ພໂຕ’’ຕິ [ສກຸພ຺ພໂຕ (ສີ. ປີ.), ສຸກຸພ຺ພໂຕ (ສ຺ຍາ.)].
… ສຸຠູໂຕ ເຖໂຣ….
໓. ຄິຣິມານນ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວສ຺ສຕິ ¶ ¶ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ວູປສນ຺ໂຕ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສີ ປວສ຺ສ ເທວ.
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ ຍຖາ ສຸຄີຕໍ, ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ ສຸຂາ ນິວາຕາ;
ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສີ ປວສ຺ສ ເທວ.
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ…ເປ… ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ວີຕຣາໂຄ…ເປ….
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ…ເປ… ຕສ຺ສໍ ວິຫຣາມິ ວີຕໂທໂສ…ເປ….
‘‘ວສ຺ສຕິ ເທໂວ…ເປ… ຕສ຺ສໍ ¶ ວິຫຣາມິ ວີຕໂມໂຫ;
ອຖ ເຈ ປຕ຺ຖຍສີ ປວສ຺ສ ເທວາ’’ຕິ.
… ຄິຣິມານນ຺ໂທ ເຖໂຣ….
໔. ສຸມນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍໍ ປຕ຺ຖຍາໂນ ຘມ຺ເມສຸ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອນຸຄ຺ຄຫິ;
ອມຕໍ ອຠິກງ຺ຂນ຺ຕໍ, ກຕໍ ກຕ຺ຕພ຺ພກໍ ມຍາ.
‘‘ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຈ຺ຉິກໂຕ, ສຍໍ ຘມ຺ໂມ ອນີຕິໂຫ;
ວິສຸທ຺ຘິຎາໂຓ ນິກ຺ກງ຺ໂຂ, ພ຺ຍາກໂຣມິ ຕວນ຺ຕິເກ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ສທຕ຺ໂຖ ເມ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ສິກ຺ຂາ, ສຸສ຺ສຸຕາ ຕວ ສາສເນ;
ສພ຺ເພ ເມ ອາສວາ ຂີຓາ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ.
‘‘ອນຸສາສິ ¶ ມໍ ອຣິຍວຕາ, ອນຸກມ຺ປິ ອນຸຄ຺ຄຫິ;
ອໂມໂຆ ຕຸຍ຺ຫໂມວາໂທ, ອນ຺ເຕວາສິມ຺ຫິ ສິກ຺ຂິໂຕ’’ຕິ.
… ສຸມໂນ ເຖໂຣ….
໕. ວຑ຺ຒຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສາຘູ ຫິ ກິຣ ເມ ມາຕາ, ປໂຕທໍ ອຸປທໍສຍິ;
ຍສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ອນຸສິຏ຺ໂຐ ຊເນຕ຺ຕິຍາ;
ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕ, ປຕ຺ໂຕ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ອຣຫາ ¶ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍມ຺ຫິ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ອມຕທ຺ທໂສ;
ເຊຕ຺ວາ ນມຸຈິໂນ ເສນໍ, ວິຫຣາມິ ອນາສໂວ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ພຫິທ຺ຘາ ຈ, ເຍ ເມ ວິຊ຺ຊິໍສຸ ອາສວາ;
ສພ຺ເພ ອເສສາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ນ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊເຣ ປຸນ.
‘‘ວິສາຣທາ ໂຂ ຠຄິນີ, ເອຕມຕ຺ຖໍ ອຠາສຍິ;
‘ອປິຫາ ນູນ ມຍິປິ, ວນໂຖ ເຕ ນ ວິຊ຺ຊຕິ’.
‘‘ປຣິຍນ຺ຕກຕໍ ທຸກ຺ຂໍ, ອນ຺ຕິໂມຍໍ ສມຸສ຺ສໂຍ;
ຊາຕິມຣຓສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ວຑ຺ໂຒ ເຖໂຣ….
໖. ນທີກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຕ຺ຖາຍ ວຕ ເມ ພຸທ຺ໂຘ, ນທິໍ ເນຣຎ຺ຊຣໍ ອຄາ;
ຍສ຺ສາຫໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວານ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ວິວຊ຺ຊຍິໍ.
‘‘ຍຊິໍ ¶ ອຸຈ຺ຈາວເຈ ຍຎ຺ເຎ, ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ຊຸຫິໍ ອຫໍ;
‘ເອສາ ສຸທ຺ຘີ’ຕິ ມຎ຺ຎນ຺ໂຕ, ອນ຺ຘຠູໂຕ [ອນ຺ຘີຠູໂຕ (ກ.)] ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ.
‘‘ທິຏ຺ຐິຄຫນປກ຺ຂນ຺ໂທ [ປກ຺ຂນ຺ໂຕ (ສີ.), ປກ຺ຂນ຺ໂນ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ປຣາມາເສນ ໂມຫິໂຕ;
ອສຸທ຺ຘິໍ ມຎ຺ຎິສໍ ສຸທ຺ຘິໍ, ອນ຺ຘຠູໂຕ ອວິທ຺ທສຸ.
‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ ປຫີນາ ເມ, ຠວາ ສພ຺ເພ ປທາລິຕາ [ວິທາລິຕາ (ກ.)];
ຊຸຫາມິ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍຄ຺ຄິໍ, ນມສ຺ສາມິ ຕຖາຄຕໍ.
‘‘ໂມຫາ ¶ ສພ຺ເພ ປຫີນາ ເມ, ຠວຕຓ຺ຫາ ປທາລິຕາ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ນທີກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
໗. ຄຍາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປາໂຕ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ ສາຍໍ, ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ທິວສສ຺ສຫໍ;
ໂອຕຣິໍ ອຸທກໍ ໂສຫໍ, ຄຍາຍ ຄຍຜຄ຺ຄຸຍາ.
‘‘‘ຍໍ ¶ ມຍາ ປກຕໍ ປາປໍ, ປຸພ຺ເພ ອຎ຺ຎາສຸ ຊາຕິສຸ;
ຕໍ ທານີຘ ປວາເຫມິ’, ເອວໍທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫຸໍ.
‘‘ສຸຕ຺ວາ ¶ ສຸຠາສິຕໍ ວາຈໍ, ຘມ຺ມຕ຺ຖສຫິຕໍ ປທໍ;
ຕຖໍ ຍາຖາວກໍ ອຕ຺ຖໍ, ໂຍນິໂສ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິສໍ;
‘‘ນິນ຺ຫາຕສພ຺ພປາໂປມ຺ຫິ, ນິມ຺ມໂລ ປຍໂຕ ສຸຈິ;
ສຸທ຺ໂຘ ສຸທ຺ຘສ຺ສ ທາຍາໂທ, ປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣໂສ.
‘‘ໂອຄຍ຺ຫຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ໂສຕໍ, ສພ຺ພປາປໍ ປວາຫຍິໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຊ຺ຌຄມິໍ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ຄຍາກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
໘. ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວາຕໂຣຄາຠິນີໂຕ ຕ຺ວໍ, ວິຫຣໍ ການເນ ວເນ;
ປວິຏ຺ຐໂຄຈເຣ ລູເຂ, ກຖໍ ຠິກ຺ຂຸ ກຣິສ຺ສສິ.
‘‘ປີຕິສຸເຂນ ວິປຸເລນ, ຜຣມາໂນ ສມຸສ຺ສຍໍ;
ລູຂມ຺ປິ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.
‘‘ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕິປຏ຺ຐາເນ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ ຈ;
ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານິ ຈ ຠາເວນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.
‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍ ປຫິຕຕ຺ເຕ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກເມ [ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຫິຕຕ຺ໂຕ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກໂມ (ສີ.)];
ສມຄ຺ເຄ ສຫິເຕ ທິສ຺ວາ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.
‘‘ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ອຄ຺ຄໍ ທນ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ;
ອຕນ຺ທິໂຕ ¶ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ’’ຕິ.
… ວກ຺ກລິຕ຺ເຖໂຣ….
໙. ວິຊິຕເສນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂອລຄ຺ເຄສ຺ສາມິ ¶ ເຕ ຈິຕ຺ຕ, ອາຓິທ຺ວາເຣວ ຫຕ຺ຖິນໍ;
ນ ຕໍ ປາເປ ນິໂຍເຊສ຺ສໍ, ກາມຊາລ [ກາມຊາລໍ (ສ຺ຍາ.)] ສຣີຣຊ [ສຣີຣຊໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
‘‘ຕ຺ວໍ ¶ ໂອລຄ຺ໂຄ ນ ຄຈ຺ຉສິ [ນ ຄຎ຺ຉິສິ (ປີ)], ທ຺ວາຣວິວຣໍ ຄໂຊວ ອລຠນ຺ໂຕ;
ນ ຈ ຈິຕ຺ຕກລິ ປຸນປ຺ປຸນໍ, ປສກ຺ກ [ປສຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ປາປຣໂຕ ຈຣິສ຺ສສິ.
‘‘ຍຖາ ກຸຎ຺ຊຣໍ ອທນ຺ຕໍ, ນວຄ຺ຄຫມງ຺ກຸສຄ຺ຄໂຫ;
ພລວາ ອາວຕ຺ເຕຕິ ອກາມໍ, ເອວໍ ອາວຕ຺ຕຍິສ຺ສໍ ຕໍ.
‘‘ຍຖາ ວຣຫຍທມກຸສໂລ, ສາຣຖິ ປວໂຣ ທເມຕິ ອາຊຎ຺ຎໍ;
ເອວໍ ທມຍິສ຺ສໍ ຕໍ, ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ປຎ຺ຈສຸ ພເລສຸ.
‘‘ສຕິຍາ ¶ ຕໍ ນິພນ຺ຘິສ຺ສໍ, ປຍຸຕ຺ໂຕ ເຕ ທເມສ຺ສາມິ [ປຍຕຕ຺ໂຕ ໂວທເປສ຺ສາມິ (ສີ.)];
ວີຣິຍຘຸຣນິຄ຺ຄຫິໂຕ, ນ ຍິໂຕ ທູຣໍ ¶ ຄມິສ຺ສເສ ຈິຕ຺ຕາ’’ຕິ.
… ວິຊິຕເສໂນ ເຖໂຣ….
໑໐. ຍສທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ທຸມ຺ເມໂຘ, ສຸຓາຕິ ຊິນສາສນໍ;
ອາຣກາ ໂຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ນຠໂສ ປຖວີ ຍຖາ.
‘‘ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ທຸມ຺ເມໂຘ, ສຸຓາຕິ ຊິນສາສນໍ;
ປຣິຫາຍຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ກາຬປກ຺ເຂວ ຈນ຺ທິມາ.
‘‘ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ທຸມ຺ເມໂຘ, ສຸຓາຕິ ຊິນສາສນໍ;
ປຣິສຸສ຺ສຕິ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ມຈ຺ໂຉ ອປ຺ໂປທເກ ຍຖາ.
‘‘ອຸປາຣມ຺ຠຈິຕ຺ໂຕ ທຸມ຺ເມໂຘ, ສຸຓາຕິ ຊິນສາສນໍ;
ນ ວິຣູຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ເຂຕ຺ເຕ ພີຊໍວ ປູຕິກໍ.
‘‘ໂຍ ຈ ຕຸຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນ, ສຸຓາຕິ ຊິນສາສນໍ;
ເຂເປຕ຺ວາ ອາສເວ ສພ຺ເພ, ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອກຸປ຺ປຕໍ;
ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ປຣິນິພ຺ພາຕິນາສໂວ’’ຕິ.
… ຍສທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໑໑. ໂສຓກຸຏິກຓ຺ຓຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸປສມ຺ປທາ ¶ ຈ ເມ ລທ຺ຘາ, ວິມຸຕ຺ໂຕ ຈມ຺ຫິ ອນາສໂວ;
ໂສ ຈ ເມ ຠຄວາ ທິຏ຺ໂຐ, ວິຫາເຣ ຈ ສຫາວສິໍ.
‘‘ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຠຄວາ, ອພ຺ໂຠກາເສຕິນາມຍິ;
ວິຫາຣກຸສໂລ ສຕ຺ຖາ, ວິຫາຣໍ ປາວິສີ ຕທາ.
‘‘ສນ຺ຖຣິຕ຺ວານ ສງ຺ຆາຏິໍ, ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ ໂຄຕໂມ;
ສີໂຫ ¶ ເສລຄຸຫາຍໍວ, ປຫີນຠຍເຠຣໂວ.
‘‘ຕໂຕ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວໂກ;
ໂສໂຓ ອຠາສິ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ.
‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ປຣິຎ຺ຎາຍ, ຠາວຍິຕ຺ວານ ອຎ຺ຊສໍ;
ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສຕ຺ຍນາສໂວ’’ຕິ.
… ໂສໂຓ ກຸຏິກຓ຺ຓເຖໂຣ….
໑໒. ໂກສິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ໂຍ ¶ ¶ ເວ ຄຣູນໍ ວຈນຎ຺ຎຸ ຘີໂຣ, ວເສ ຈ ຕມ຺ຫິ ຊນເຍຖ ເປມໍ;
ໂສ ຠຕ຺ຕິມາ ນາມ ຈ ໂຫຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຎຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ວິເສສິ ອສ຺ສ.
‘‘ຍໍ ອາປທາ ອຸປ຺ປຕິຕາ ອຸຬາຣາ, ນກ຺ຂມ຺ຠຍນ຺ເຕ ປຏິສງ຺ຂຍນ຺ຕໍ;
ໂສ ຖາມວາ ນາມ ຈ ໂຫຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຎຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ວິເສສິ ອສ຺ສ.
‘‘ໂຍ ເວ ສມຸທ຺ໂທວ ຐິໂຕ ອເນໂຊ, ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ໂຎ ນິປຸຓຕ຺ຖທສ຺ສີ;
ອສໍຫາຣິໂຍ ນາມ ຈ ໂຫຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຎຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ວິເສສິ ອສ຺ສ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣ ຈ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ¶ ໂຫຕິ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ;
ໂສ ຕາທິໂສ ນາມ ຈ ໂຫຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຎຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ວິເສສິ ອສ຺ສ.
‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ¶ ໂຍ ຊານາຕິ ຠາສິຕສ຺ສ, ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຎຕ຺ວານ ຕຖາ ກໂຣຕິ;
ອຕ຺ຖນ຺ຕໂຣ ນາມ ສ ໂຫຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຎຕ຺ວາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ ວິເສສິ ອສ຺ສາ’’ຕິ.
… ໂກສິໂຍ ເຖໂຣ….
ປຎ຺ຈກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ຣາຊທຕ຺ໂຕ ສຸຠູໂຕ ຈ, ຄິຣິມານນ຺ທສຸມນາ;
ວຑ຺ໂຒ ຈ ກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ, ຄຍາກສ຺ສປວກ຺ກລີ.
ວິຊິໂຕ ຍສທຕ຺ໂຕ ຈ, ໂສໂຓ ໂກສິຍສວ຺ຫໂຍ;
ສຏ຺ຐິ ຈ ປຎ຺ຈ ຄາຖາໂຍ, ເຖຣາ ຈ ເອຕ຺ຖ ທ຺ວາທສາຕິ.
໖. ຉກ຺ກນິປາໂຕ
໑. ອຸຣຸເວຬກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທິສ຺ວານ ¶ ¶ ¶ ປາຏິຫີຣານິ, ໂຄຕມສ຺ສ ຍສສ຺ສິໂນ;
ນ ຕາວາຫໍ ປຓິປຕິໍ, ອິສ຺ສາມາເນນ ວຎ຺ຈິໂຕ.
‘‘ມມ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍ, ໂຈເທສິ ນຣສາຣຖິ;
ຕໂຕ ¶ ເມ ອາສິ ສໍເວໂຄ, ອພ຺ຠຸໂຕ ໂລມຫໍສໂນ.
‘‘ປຸພ຺ເພ ຊຏິລຠູຕສ຺ສ, ຍາ ເມ ສິທ຺ຘິ ປຣິຕ຺ຕິກາ;
ຕາຫໍ ຕທາ ນິຣາກຕ຺ວາ [ນິຣໍກຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ປພ຺ພຊິໍ ຊິນສາສເນ.
‘‘ປຸພ຺ເພ ຍຎ຺ເຎນ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ກາມຘາຕຸປຸຣກ຺ຂໂຕ;
ປຈ຺ຉາ ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈ, ໂມຫຎ຺ຈາປິ ສມູຫນິໍ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ອິທ຺ຘິມາ ປຣຈິຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ທິພ຺ພໂສຕຎ຺ຈ ປາປຸຓິໍ.
‘‘ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ອຸຣຸເວຬກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
໒. ເຕກິຈ຺ຉກາຣິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຕິຫິຕາ ວີຫິ, ຂລຄຕາ ສາລີ;
ນ ຈ ລເຠ ປິຓ຺ຑໍ, ກຖມຫໍ ກສ຺ສໍ.
‘‘ພຸທ຺ຘມປ຺ປເມຍ຺ຍໍ ອນຸສ຺ສຣ ປສນ຺ໂນ;
ປີຕິຍາ ຜຸຏສຣີໂຣ ໂຫຫິສິ ສຕຕມຸທຄ຺ໂຄ.
‘‘ຘມ຺ມມປ຺ປເມຍ຺ຍໍ ອນຸສ຺ສຣ ປສນ຺ໂນ;
ປີຕິຍາ ຜຸຏສຣີໂຣ ໂຫຫິສິ ສຕຕມຸທຄ຺ໂຄ.
‘‘ສງ຺ຆມປ຺ປເມຍ຺ຍໍ ອນຸສ຺ສຣ ປສນ຺ໂນ;
ປີຕິຍາ ຜຸຏສຣີໂຣ ໂຫຫິສິ ສຕຕມຸທຄ຺ໂຄ.
‘‘ອພ຺ໂຠກາເສ ¶ ¶ ວິຫຣສິ, ສີຕາ ເຫມນ຺ຕິກາ ອິມາ ຣຕ຺ໂຍ;
ມາ ສີເຕນ ປເຣໂຕ ວິຫຎ຺ຎິຕ຺ໂຖ, ປວິສ ¶ ຕ຺ວໍ ວິຫາຣໍ ຜຸສິຕຄ຺ຄຬໍ.
‘‘ຜຸສິສ຺ສໍ ຈຕສ຺ໂສ ອປ຺ປມຎ຺ຎາໂຍ, ຕາຫິ ຈ ສຸຂິໂຕ ວິຫຣິສ຺ສໍ;
ນາຫໍ ສີເຕນ ວິຫຎ຺ຎິສ຺ສໍ, ອນິຎ຺ຊິໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ’’ຕິ.
… ເຕກິຈ຺ຉກາຣີ [ເຕກິຈ຺ຉການິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເຖໂຣ….
໓. ມຫານາຄຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ນູປລພ຺ຠຕິ;
ປຣິຫາຍຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ມຈ຺ໂຉ ອປ຺ໂປທເກ ຍຖາ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ນູປລພ຺ຠຕິ;
ນ ວິຣູຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ເຂຕ຺ເຕ ພີຊໍວ ປູຕິກໍ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ນູປລພ຺ຠຕິ;
ອາຣກາ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານາ [ນິພ຺ພາຓາ (ສີ.)], ຘມ຺ມຣາຊສ຺ສ ສາສເນ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ອຸປລພ຺ຠຕິ;
ນ ວິຫາຍຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ມຈ຺ໂຉ ພວ຺ໂຫທເກ [ພຫ຺ໂວທເກ (ສີ.), ພໂຫທເກ (ສ຺ຍາ.)] ຍຖາ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ອຸປລພ຺ຠຕິ;
ໂສ ວິຣູຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ເຂຕ຺ເຕ ພີຊໍວ ຠທ຺ທກໍ.
‘‘ຍສ຺ສ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ອຸປລພ຺ຠຕິ;
ສນ຺ຕິເກ ໂຫຕິ ນິພ຺ພານໍ [ນິພ຺ພາຓໍ (ສີ.)], ຘມ຺ມຣາຊສ຺ສ ສາສເນ’’ຕິ.
… ມຫານາໂຄ ເຖໂຣ….
໔. ກຸລ຺ລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກຸລ຺ໂລ ສິວຖິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ອທ຺ທສ ອິຕ຺ຖິມຸຊ຺ຌິຕໍ;
ອປວິທ຺ຘໍ ¶ ສຸສານສ຺ມິໍ, ຂຊ຺ຊນ຺ຕິໍ ກິມິຫີ ຜຸຏໍ.
‘‘ອາຕຸຣໍ ¶ ອສຸຈິໍ ປູຕິໍ, ປສ຺ສ ກຸລ຺ລ ສມຸສ຺ສຍໍ;
ອຸຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ, ພາລານໍ ອຠິນນ຺ທິຕໍ.
‘‘ຘມ຺ມາທາສໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ຎາຓທສ຺ສນປຕ຺ຕິຍາ;
ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ຕຸຈ຺ຉໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ.
‘‘ຍຖາ ອິທໍ ຕຖາ ເອຕໍ, ຍຖາ ເອຕໍ ຕຖາ ອິທໍ;
ຍຖາ ອໂຘ ຕຖາ ອຸທ຺ຘໍ, ຍຖາ ອຸທ຺ຘໍ ຕຖາ ອໂຘ.
‘‘ຍຖາ ¶ ທິວາ ຕຖາ ຣຕ຺ຕິໍ, ຍຖາ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຖາ ທິວາ;
ຍຖາ ປຸເຣ ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ຍຖາ ປຈ຺ຉາ ຕຖາ ປຸເຣ.
‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກນ ຕຸຣິເຍນ, ນ ຣຕີ ໂຫຕິ ຕາທິສີ;
ຍຖາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສໂຕ’’ຕິ.
… ກຸລ຺ໂລ ເຖໂຣ….
໕. ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ມນຸຊສ຺ສ ປມຕ຺ຕຈາຣິໂນ, ຕຓ຺ຫາ ວຑ຺ຒຕິ ມາລຸວາ ວິຍ;
ໂສ ປ຺ລວຕີ [ປ຺ລວຕິ (ສີ. ປີ. ກ.), ປຣິປ຺ລວຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຫຸຣາ ຫຸຣໍ, ຜລມິຈ຺ຉໍວ ວນສ຺ມິ ວານໂຣ.
‘‘ຍໍ ເອສາ ສຫເຕ [ສຫຕິ (ປີ. ກ.)] ຊມ຺ມີ, ຕຓ຺ຫາ ໂລເກ ວິສຕ຺ຕິກາ;
ໂສກາ ຕສ຺ສ ປວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ອຠິວຏ຺ຐໍວ [ອຠິວຸຏ຺ຐໍວ (ສ຺ຍາ.), ອຠິວຑ຺ຒໍວ (ກ.)] ພີຣຓໍ.
‘‘ໂຍ ເຈຕໍ ສຫເຕ [ສຫຕິ (ປີ. ກ.)] ຊມ຺ມິໍ, ຕຓ຺ຫໍ ໂລເກ ທຸຣຈ຺ຈຍໍ;
ໂສກາ ຕມ຺ຫາ ປປຕນ຺ຕິ, ອຸທພິນ຺ທູວ ໂປກ຺ຂຣາ.
‘‘ຕໍ ¶ ໂວ ວທາມິ ຠທ຺ທໍ ໂວ, ຍາວນ຺ເຕຕ຺ຖ ສມາຄຕາ;
ຕຓ຺ຫາຍ ¶ ມູລໍ ຂຓຖ, ອຸສີຣຕ຺ໂຖວ ພີຣຓໍ;
ມາ ໂວ ນຬໍວ ໂສໂຕວ, ມາໂຣ ຠຎ຺ຊິ ປຸນປ຺ປຸນໍ.
‘‘ກໂຣຖ ພຸທ຺ຘວຈນໍ, ຂໂຓ ໂວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ;
ຂຓາຕີຕາ ຫິ ໂສຈນ຺ຕິ, ນິຣຍມ຺ຫິ ສມປ຺ປິຕາ.
‘‘ປມາໂທ ຣໂຊ ປມາໂທ [ສພ຺ພທາ (ສີ. ກ.), ສຸຕ຺ຕນິປາຕຏ຺ຐກຖາຍໍ ອຸຏ຺ຐານສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ], ປມາທານຸປຕິໂຕ ຣໂຊ;
ອປ຺ປມາເທນ ວິຊ຺ຊາຍ, ອພ຺ພເຫ ສລ຺ລມຕ຺ຕໂນ’’ຕິ.
… ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ [ມາລຸງ຺ກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເຖໂຣ….
໖. ສປ຺ປທາສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ ¶ , ຍໂຕ ປພ຺ພຊິໂຕ ອຫໍ;
ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ, ເຈໂຕສນ຺ຕິມນຊ຺ຌຄໍ.
‘‘ອລທ຺ຘາ ຈິຕ຺ຕສ຺ເສກຄ຺ຄໍ, ກາມຣາເຄນ ອຏ຺ຏິໂຕ [ອທ຺ທິໂຕ (ສ຺ຍາ. ສີ. ອຏ຺ຐ.), ອຑ຺ຑິໂຕ (ກ.)];
ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ໂຕ, ວິຫາຣາ ອຸປນິກ຺ຂມິໍ [ນູປນິກ຺ຂມິໍ (ສພ຺ພຕ຺ຖ), ທຸປນິກ຺ຂມິໍ (?)].
‘‘ສຕ຺ຖໍ ວາ ອາຫຣິສ຺ສາມິ, ໂກ ອຕ຺ໂຖ ຊີວິເຕນ ເມ;
ກຖໍ ຫິ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ, ກາລໍ ກຸພ຺ເພຖ ມາທິໂສ.
‘‘ຕທາຫໍ ¶ ຂຸຣມາທາຍ, ມຎ຺ຈກມ຺ຫິ ອຸປາວິສິໍ;
ປຣິນີໂຕ ຂຸໂຣ ອາສິ, ຘມນິໍ ເຉຕ຺ຕຸມຕ຺ຕໂນ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ, ໂຍນິໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ;
ອາທີນໂວ ປາຕຸຣຫຸ, ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ¶ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສປ຺ປທາໂສ ເຖໂຣ….
໗.ກາຕິຍານຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ນິສີທ ກາຕິຍານ, ມາ ນິທ຺ທາພຫຸໂລ ອຫຸ ຊາຄຣສ຺ສຸ;
ມາ ຕໍ ອລສໍ ປມຕ຺ຕພນ຺ຘຸ, ກູເຏເນວ ຊິນາຕຸ ມຈ຺ຈຸຣາຊາ.
‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ [ສຍຖາປິ (ສີ. ປີ.)] ມຫາສມຸທ຺ທເວໂຄ, ເອວໍ ຊາຕິຊຣາຕິວຕ຺ຕເຕ ຕໍ;
ໂສ ກໂຣຫິ ສຸທີປມຕ຺ຕໂນ ຕ຺ວໍ, ນ ຫິ ຕາຓໍ ຕວ ວິຊ຺ຊເຕວ ອຎ຺ຎໍ.
‘‘ສຕ຺ຖາ ຫິ ວິເຊສິ ມຄ຺ຄເມຕໍ, ສງ຺ຄາ ຊາຕິຊຣາຠຍາ ອຕີຕໍ;
ປຸພ຺ພາປຣຣຕ຺ຕມປ຺ປມຕ຺ໂຕ, ອນຸຍຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ທຬ຺ຫໍ ກໂຣຫິ ໂຍຄໍ.
‘‘ປຸຣິມານິ ¶ ປມຸຎ຺ຈ ພນ຺ຘນານິ, ສງ຺ຆາຏິຂຸຣມຸຓ຺ຑຠິກ຺ຂໂຠຊີ;
ມາ ຂິຑ຺ຑາຣຕິຎ຺ຈ ມາ ນິທ຺ທໍ, ອນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ຖ ຌາຍ ກາຕິຍານ.
‘‘ຌາຍາຫິ ¶ ຊິນາຫິ ກາຕິຍານ, ໂຍຄກ຺ເຂມປເຖສຸ ¶ ໂກວິໂທສິ;
ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິສຸທ຺ຘິໍ, ປຣິນິພ຺ພາຫິສິ ວາຣິນາວ ໂຊຕິ.
‘‘ປຊ຺ໂຊຕກໂຣ ປຣິຕ຺ຕຣໍໂສ, ວາເຕນ ວິນມ຺ຍເຕ ລຕາວ;
ເອວມ຺ປິ ຕຸວໍ ອນາທິຍາໂນ, ມາຣໍ ອິນ຺ທສໂຄຕ຺ຕ ນິທ຺ຘຸນາຫິ;
ໂສ ເວທຍິຕາສຸ ວີຕຣາໂຄ, ກາລໍ ກງ຺ຂ ອິເຘວ ສີຕິຠູໂຕ’’ຕິ.
… ກາຕິຍາໂນ ເຖໂຣ….
໘. ມິຄຊາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສຸເທສິໂຕ ຈກ຺ຂຸມຕາ, ພຸທ຺ເຘນາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາ;
ສພ຺ພສໍໂຍຊນາຕີໂຕ, ສພ຺ພວຏ຺ຏວິນາສໂນ.
‘‘ນິຍ຺ຍານິໂກ ອຸຕ຺ຕຣໂຓ, ຕຓ຺ຫາມູລວິໂສສໂນ;
ວິສມູລໍ ອາຆາຕນໍ, ເຉຕ຺ວາ ປາເປຕິ ນິພ຺ພຸຕິໍ.
‘‘ອຎ຺ຎາຓມູລເຠທາຍ ¶ , ກມ຺ມຍນ຺ຕວິຆາຏໂນ;
ວິຎ຺ຎາຓານໍ ປຣິຄ຺ຄເຫ, ຎາຓວຊິຣນິປາຕໂນ.
‘‘ເວທນານໍ ວິຎ຺ຎາປໂນ, ອຸປາທານປ຺ປໂມຈໂນ;
ຠວໍ ອງ຺ຄາຣກາສຸໍວ, ຎາເຓນ ອນຸປສ຺ສໂນ [ອນຸປສ຺ສໂກ (ສີ. ປີ.)].
‘‘ມຫາຣໂສ ສຸຄມ຺ຠີໂຣ, ຊຣາມຈ຺ຈຸນິວາຣໂຓ;
ອຣິໂຍ ¶ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ທຸກ຺ຂູປສມໂນ ສິໂວ.
‘‘ກມ຺ມໍ ກມ຺ມນ຺ຕິ ຎຕ຺ວານ, ວິປາກຎ຺ຈ ວິປາກໂຕ;
ປຏິຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນຘມ຺ມານໍ, ຍຖາວາໂລກທສ຺ສໂນ;
ມຫາເຂມງ຺ຄໂມ ສນ຺ໂຕ, ປຣິໂຍສານຠທ຺ທໂກ’’ຕິ.
… ມິຄຊາໂລ ເຖໂຣ….
໙. ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ຕເຊນ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຊາຕິມເທນ ¶ ມຕ຺ໂຕຫໍ, ໂຠຄອິສ຺ສຣິເຍນ ຈ;
ສຓ຺ຐານວຓ຺ຓຣູເປນ, ມທມຕ຺ໂຕ ອຈາຣິຫໍ.
‘‘ນາຕ຺ຕໂນ ສມກໍ ກຎ຺ຈິ, ອຕິເຣກໍ ຈ ມຎ຺ຎິສໍ;
ອຕິມານຫໂຕ ພາໂລ, ປຕ຺ຖທ຺ໂຘ ອຸສ຺ສິຕທ຺ຘໂຊ.
‘‘ມາຕຣໍ ປິຕຣຎ຺ຈາປິ, ອຎ຺ເຎປິ ຄຣຸສມ຺ມເຕ;
ນ ກຎ຺ຈິ ອຠິວາເທສິໍ, ມານຕ຺ຖທ຺ໂຘ ອນາທໂຣ.
‘‘ທິສ຺ວາ ວິນາຍກໍ ອຄ຺ຄໍ, ສາຣຖີນໍ ວຣຸຕ຺ຕມໍ;
ຕປນ຺ຕມິວ ອາທິຈ຺ຈໍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ.
‘‘ມານໍ ມທຎ຺ຈ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ;
ສິຣສາ ອຠິວາເທສິໍ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ອຕິມາໂນ ¶ ຈ ໂອມາໂນ, ປຫີນາ ສຸສມູຫຕາ;
ອສ຺ມິມາໂນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ສພ຺ເພ ມານວິຘາ ຫຕາ’’ຕິ.
… ເຊນ຺ໂຕ ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໑໐. ສຸມນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາ ¶ ນໂວ ປພ຺ພຊິໂຕ, ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ;
ອິທ຺ຘິຍາ ອຠິໂຠຕ຺ວານ, ປນ຺ນຄິນ຺ທໍ ມຫິທ຺ຘິກໍ.
‘‘ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ¶ ອຸທກໍ, ອໂນຕຕ຺ຕາ ມຫາສຣາ;
ອາຫຣາມິ ຕໂຕ ທິສ຺ວາ, ມໍ ສຕ຺ຖາ ເອຕທພ຺ຣວິ’’.
‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕ ອິມໍ ປສ຺ສ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ກຸມາຣກໍ;
ອຸທກກຸມ຺ຠມາທາຍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕໍ.
‘‘ປາສາທິເກນ ວຕ຺ເຕນ, ກລ຺ຍາຓອິຣິຍາປໂຖ;
ສາມເຓໂຣນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ, ອິທ຺ຘິຍາ ຈ ວິສາຣໂທ.
‘‘ອາຊານີເຍນ ອາຊຎ຺ໂຎ, ສາຘຸນາ ສາຘຸກາຣິໂຕ;
ວິນີໂຕ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ, ກຕກິຈ຺ເຈນ ສິກ຺ຂິໂຕ.
‘‘ໂສ ປຕ຺ວາ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອກຸປ຺ປຕໍ;
ສາມເຓໂຣ ສ ສຸມໂນ, ມາ ມໍ ຊຎ຺ຎາຕິ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.
… ສຸມໂນ ເຖໂຣ….
໑໑. ນ຺ຫາຕກມຸນິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວາຕໂຣຄາຠິນີໂຕ ¶ ຕ຺ວໍ, ວິຫຣໍ ການເນ ວເນ;
ປວິທ຺ຘໂຄຈເຣ ລູເຂ, ກຖໍ ຠິກ຺ຂຸ ກຣິສ຺ສສິ’’.
‘‘ປີຕິສຸເຂນ ວິປຸເລນ, ຜຣິຕ຺ວານ ສມຸສ຺ສຍໍ;
ລູຂມ຺ປິ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.
‘‘ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ ຈ;
ຌານໂສຂຸມ຺ມສມ຺ປນ຺ໂນ [ຌານສຸຂຸມສມ຺ປນ຺ໂນ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ວິຫຣິສ຺ສໍ ອນາສໂວ.
‘‘ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕໍ ¶ ກິເລເສຫິ, ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕໍ ອນາວິລໍ;
ອຠິຓ຺ຫໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສໍ ອນາສໂວ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ພຫິທ຺ຘາ ຈ, ເຍ ເມ ວິຊ຺ຊິໍສຸ ອາສວາ;
ສພ຺ເພ ອເສສາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ນ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊເຣ ປຸນ.
‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຉິນ຺ນມູລກາ;
ທຸກ຺ຂກ຺ຂໂຍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ນ຺ຫາຕກມຸນິຕ຺ເຖໂຣ….
໑໒. ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອກ຺ໂກຘສ຺ສ ກຸໂຕ ໂກໂຘ, ທນ຺ຕສ຺ສ ສມຊີວິໂນ;
ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ອຸປສນ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ.
‘‘ຕສ຺ເສວ ¶ ¶ ເຕນ ປາປິໂຍ, ໂຍ ກຸທ຺ຘໍ ປຏິກຸຊ຺ຌຕິ;
ກຸທ຺ຘໍ ອປ຺ປຏິກຸຊ຺ຌນ຺ໂຕ, ສງ຺ຄາມໍ ເຊຕິ ທຸຊ຺ຊຍໍ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໒໕໐] ‘‘ອຸຠິນ຺ນມຕ຺ຖໍ ຈຣຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປຣສ຺ສ ຈ;
ປຣໍ ສງ຺ກຸປິຕໍ ຎຕ຺ວາ, ໂຍ ສໂຕ ອຸປສມ຺ມຕິ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໒໕໐] ‘‘ອຸຠິນ຺ນໍ ຕິກິຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຕໍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປຣສ຺ສ ຈ;
ຊນາ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ພາໂລຕິ, ເຍ ຘມ຺ມສ຺ສ ອໂກວິທາ.
‘‘ອຸປ຺ປຊ຺ເຊ ເຕ ສເຈ ໂກໂຘ, ອາວຊ຺ຊ ກກຈູປມໍ;
ອຸປ຺ປຊ຺ເຊ ເຈ ຣເສ ຕຓ຺ຫາ, ປຸຕ຺ຕມໍສູປມໍ ສຣ.
‘‘ສເຈ ຘາວຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ເຕ, ກາເມສຸ ຈ ຠເວສຸ ຈ;
ຂິປ຺ປໍ ¶ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫ ສຕິຍາ, ກິຏ຺ຐາທໍ ວິຍ ທຸປ຺ປສຸ’’ນ຺ຕິ;
… ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໑໓. ສິຣິມຓ຺ຑຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ອຸທາ. ໔໕; ຈູຬວ. ໓໘໕; ປຣິ. ໓໓໙] ‘‘ຉນ຺ນມຕິວສ຺ສຕິ ¶ , ວິວຏໍ ນາຕິວສ຺ສຕິ;
ຕສ຺ມາ ຉນ຺ນໍ ວິວເຣຖ, ເອວໍ ຕໍ ນາຕິວສ຺ສຕິ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໖໖; ເນຕ຺ຕິ. ໑໘] ‘‘ມຈ຺ຈຸນາພ຺ຠຫໂຕ ໂລໂກ, ຊຣາຍ ປຣິວາຣິໂຕ;
ຕຓ຺ຫາສລ຺ເລນ ໂອຕິຓ຺ໂຓ, ອິຈ຺ຉາຘູປາຍິໂຕ ສທາ.
‘‘ມຈ຺ຈຸນາພ຺ຠຫໂຕ ໂລໂກ, ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຊຣາຍ ຈ;
ຫຎ຺ຎຕິ ນິຈ຺ຈມຕ຺ຕາໂຓ, ປຕ຺ຕທຓ຺ໂຑວ ຕກ຺ກໂຣ.
‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຄ຺ຄິຂນ຺ຘາວ, ມຈ຺ຈຸ ພ຺ຍາຘິ ຊຣາ ຕໂຍ;
ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕຸໍ ພລໍ ນຕ຺ຖິ, ຊໂວ ນຕ຺ຖິ ປລາຍິຕຸໍ.
‘‘ອໂມຆໍ ທິວສໍ ກຍິຣາ, ອປ຺ເປນ ພຫຸເກນ ວາ;
ຍໍ ຍໍ ວິຊຫເຕ [ວິຣຫເຕ (ສີ. ປີ.), ວິວຫເຕ (ສ຺ຍາ.)] ຣຕ຺ຕິໍ, ຕທູນໍ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ.
‘‘ຈຣໂຕ ຕິຏ຺ຐໂຕ ວາປິ, ອາສີນສຍນສ຺ສ ວາ;
ອຸເປຕິ ຈຣິມາ ຣຕ຺ຕິ, ນ ເຕ ກາໂລ ປມຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.
… ສິຣິມຓ຺ໂຑ [ສິຣິມນ຺ໂທ (ສີ.)] ເຖໂຣ….
໑໔. ສພ຺ພກາມິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທ຺ວິປາທໂກຍໍ ອສຸຈິ, ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ປຣິຫີຣຕິ [ປຣິຫຣຕິ (ກ.)];
ນານາກຸຓປປຣິປູໂຣ, ວິສ຺ສວນ຺ໂຕ ຕໂຕ ຕໂຕ.
‘‘ມິຄໍ ¶ ນິລີນໍ ກູເຏນ, ພຬິເສເນວ ອມ຺ພຸຊໍ;
ວານຣໍ ວິຍ ເລເປນ, ພາຘຍນ຺ຕິ ປຸຖຸຊ຺ຊນໍ.
‘‘ຣູປາ ¶ ສທ຺ທາ ຣສາ ຄນ຺ຘາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຈ ມໂນຣມາ;
ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ເອເຕ, ອິຕ຺ຖິຣູປສ຺ມິ ທິສ຺ສເຣ.
‘‘ເຍ ¶ ເອຕາ ອຸປເສວນ຺ຕິ, ຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ;
ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ກຏສິໍ ໂຆຣໍ, ອາຈິນນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວໍ.
‘‘ໂຍ ເຈຕາ ປຣິວຊ຺ເຊຕິ, ສປ຺ປສ຺ເສວ ປທາ ສິໂຣ;
ໂສມໍ ວິສຕ຺ຕິກໍ ໂລເກ, ສໂຕ ສມຕິວຕ຺ຕຕິ.
‘‘ກາເມສ຺ວາທີນວໍ ¶ ທິສ຺ວາ, ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ທຏ຺ຐຸ ເຂມໂຕ;
ນິສ຺ສໂຏ ສພ຺ພກາເມຫິ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ສພ຺ພກາມິຕ຺ເຖໂຣ….
ຉກ຺ກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ອຸຣຸເວຬກສ຺ສໂປ ຈ, ເຖໂຣ ເຕກິຈ຺ຉກາຣິ ຈ;
ມຫານາໂຄ ຈ ກຸລ຺ໂລ ຈ, ມາລຸກ຺ໂຍ [ມາລຸໂຕ (ສີ. ກ.), ມາລຸງ຺ກ຺ໂຍ (ສ຺ຍາ.)] ສປ຺ປທາສໂກ.
ກາຕິຍາໂນ ມິຄຊາໂລ, ເຊນ຺ໂຕ ສຸມນສວ຺ຫໂຍ;
ນ຺ຫາຕມຸນິ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ, ສິຣິມຓ຺ໂຑ ສພ຺ພກາມີ ຈ;
ຄາຖາໂຍ ຈຕຸຣາສີຕິ, ເຖຣາ ເຈຕ຺ຖ ຈຕຸທ຺ທສາຕິ.
໗. ສຕ຺ຕກນິປາໂຕ
໑. ສຸນ຺ທຣສມຸທ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອລງ຺ກຕາ ¶ ¶ ¶ ¶ ສຸວສນາ, ມາລຘາຣີ [ມາລາຠາຣີ (ສີ.), ມາລຠາຣີ (ສ຺ຍາ.)] ວິຠູສິຕາ;
ອລຕ຺ຕກກຕາປາທາ, ປາທຸກາຣຸຍ຺ຫ ເວສິກາ.
‘‘ປາທຸກາ ໂອຣຸຫິຕ຺ວານ, ປຸຣໂຕ ປຎ຺ຊລີກຕາ;
ສາ ມໍ ສຓ຺ເຫນ ມຸທຸນາ, ມ຺ຫິຕປຸພ຺ພໍ [ມິຫິຕປຸພ຺ພໍ (ສີ.)] ອຠາສຖ’’.
‘‘ຍຸວາສິ ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ຕິຏ຺ຐາຫິ ມມ ສາສເນ;
ຠຸຎ຺ຊ ມານຸສເກ ກາເມ, ອຫໍ ວິຕ຺ຕໍ ທທາມິ ເຕ;
ສຈ຺ຈໍ ເຕ ປຏິຊານາມິ, ອຄ຺ຄິໍ ວາ ເຕ ຫຣາມຫໍ.
‘‘ຍທາ ຊິຓ຺ຓາ ຠວິສ຺ສາມ, ອຸໂຠ ທຓ຺ຑປຣາຍນາ;
ອຸໂຠປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ກຏຄ຺ຄໂຫ’’.
‘‘ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວານ ຍາຈນ຺ຕິໍ, ເວສິກໍ ປຎ຺ຊລີກຕໍ;
ອລງ຺ກຕໍ ສຸວສນໍ, ມຈ຺ຈຸປາສໍວ ໂອຑ຺ຑິຕໍ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ມນສີກາໂຣ…ເປ… ນິພ຺ພິທາ ສມຕິຏ຺ຐຖ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ…ເປ… ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸນ຺ທຣສມຸທ຺ໂທ ເຖໂຣ….
໒. ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
ປເຣ ອມ຺ພາຏກາຣາເມ, ວນສຓ຺ຑມ຺ຫິ ຠທ຺ທິໂຍ;
ສມູລໍ ຕຓ຺ຫມພ຺ພຸຍ຺ຫ, ຕຕ຺ຖ ຠທ຺ໂທວ ຌາຍຕິ [ຠທ຺ໂທ’ຘິຌາຍາຍຕິ (ສີ.), ຠທ຺ໂທ ຌິຍາຍຕິ (ສ຺ຍາ. ສີ. ອຏ຺ຐ.)].
‘‘ຣມນ຺ເຕເກ ມຸທິງ຺ເຄຫິ [ມຸຕິງ຺ເຄຫິ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ວີຓາຫິ ປຓເວຫິ ຈ;
ອຫຎ຺ຈ ¶ ຣຸກ຺ຂມູລສ຺ມິໍ, ຣໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ.
‘‘ພຸທ຺ໂຘ ເຈ [ພຸທ຺ໂຘ ຈ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ເມ ວຣໍ ທຊ຺ຊາ, ໂສ ຈ ລພ຺ເຠຖ ເມ ວໂຣ;
ຄຓ຺ເຫຫໍ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ, ນິຈ຺ຈໍ ກາຍຄຕໍ ສຕິໍ.
‘‘ເຍ ¶ ມໍ ຣູເປນ ປາມິໍສຸ, ເຍ ຈ ໂຆເສນ ອນ຺ວຄູ;
ຉນ຺ທຣາຄວສູເປຕາ, ນ ມໍ ຊານນ຺ຕິ ເຕ ຊນາ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ນ ຊານາຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ຈ ນ ປສ຺ສຕິ;
ສມນ຺ຕາວຣໂຓ ພາໂລ, ສ ເວ ໂຆເສນ ວຸຍ຺ຫຕິ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ນ ຊານາຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ຈ ວິປສ຺ສຕິ;
ພຫິທ຺ຘາ ຜລທສ຺ສາວີ, ໂສປິ ໂຆເສນ ວຸຍ຺ຫຕິ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຊານາຕິ, ພຫິທ຺ຘາ ຈ ວິປສ຺ສຕິ;
ອນາວຣຓທສ຺ສາວີ, ນ ໂສ ໂຆເສນ ວຸຍ຺ຫຕີ’’ຕິ.
… ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ຠທ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອກປຸຕ຺ໂຕ ¶ ອຫໍ ອາສິໍ, ປິໂຍ ມາຕຸ ປິໂຍ ປິຕຸ;
ພຫູຫິ ວຕຈຣິຍາຫິ, ລທ຺ໂຘ ອາຍາຈນາຫິ ຈ.
‘‘ເຕ ຈ ມໍ ອນຸກມ຺ປາຍ, ອຕ຺ຖກາມາ ຫິເຕສິໂນ;
ອຸໂຠ ປິຕາ ຈ ມາຕາ ຈ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປນາມຍຸໍ’’.
‘‘ກິຈ຺ຉາ ລທ຺ໂຘ ອຍໍ ປຸຕ຺ໂຕ, ສຸຂຸມາໂລ ສຸເຂຘິໂຕ;
ອິມໍ ທທາມ ເຕ ນາຖ, ຊິນສ຺ສ ປຣິຈາຣກໍ’’.
‘‘ສຕ຺ຖາ ຈ ມໍ ປຏິຄ຺ຄຍ຺ຫ, ອານນ຺ທໍ ເອຕທພ຺ຣວິ;
‘ປພ຺ພາເຊຫິ ອິມໍ ຂິປ຺ປໍ, ເຫສ຺ສຕ຺ຍາຊານິໂຍ ອຍໍ.
‘‘ປພ຺ພາເຊຕ຺ວານ ¶ ມໍ ສຕ຺ຖາ, ວິຫາຣໍ ປາວິສີ ຊິໂນ;
ອໂນຄ຺ຄຕສ຺ມິໍ ສູຣິຍສ຺ມິໍ, ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ.
‘‘ຕໂຕ ສຕ຺ຖາ ນິຣາກຕ຺ວາ, ປຏິສລ຺ລານວຸຏ຺ຐິໂຕ;
‘ເອຫິ ຠທ຺ທາ’ຕິ ມໍ ອາຫ, ສາ ເມ ອາສູປສມ຺ປທາ.
‘‘ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ເສນ, ລທ຺ຘາ ເມ ອຸປສມ຺ປທາ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ອໂຫ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕາ’’ຕິ.
… ຠທ຺ໂທ ເຖໂຣ….
໔. ໂສປາກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທິສ຺ວາ ¶ ປາສາທຉາຍາຍໍ, ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ ນຣຸຕ຺ຕມໍ;
ຕຕ຺ຖ ນໍ ອຸປສງ຺ກມ຺ມ, ວນ຺ທິສ຺ສໍ [ວນ຺ທິສໍ (ສີ. ປີ.)] ປຸຣິສຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ເອກໍສໍ ¶ ຈີວຣໍ ກຕ຺ວາ, ສໍຫຣິຕ຺ວານ ປາຓໂຍ;
ອນຸຈງ຺ກມິສ຺ສໍ ວິຣຊໍ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ຕໂຕ ປຎ຺ເຫ ອປຸຈ຺ຉິ ມໍ, ປຎ຺ຫານໍ ໂກວິໂທ ວິທູ;
ອຈ຺ຉມ຺ຠີ ຈ ອຠີໂຕ ຈ, ພ຺ຍາກາສິໍ ສຕ຺ຖຸໂນ ອຫໍ.
‘‘ວິສ຺ສຊ຺ຊິເຕສຸ ປຎ຺ເຫສຸ, ອນຸໂມທິ ຕຖາຄໂຕ;
ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ວິໂລເກຕ຺ວາ, ອິມມຕ຺ຖໍ ອຠາສຖ’’.
‘‘ລາຠາ ອງ຺ຄານໍ ມຄຘານໍ, ເຍສາຍໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ;
ຈີວຣໍ ປິຓ຺ຑປາຕຎ຺ຈ, ປຈ຺ຈຍໍ ສຍນາສນໍ;
ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານຎ຺ຈ ສາມີຈິໍ, ເຕສໍ ລາຠາ’’ຕິ ຈາພ຺ຣວິ.
‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ມໍ ໂສປາກ, ທສ຺ສນາໂຍປສງ຺ກມ;
ເອສາ ¶ ເຈວ ເຕ ໂສປາກ, ຠວຕຸ ອຸປສມ຺ປທາ’’.
‘‘ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຫໍ, ລທ຺ຘານ ອຸປສມ຺ປທໍ;
ຘາເຣມິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ອໂຫ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕາ’’ຕິ.
… ໂສປາໂກ ເຖໂຣ….
໕. ສຣຠງ຺ຄຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສເຣ ຫຕ຺ເຖຫິ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາ, ກຕ຺ວານ ກຸຏິມຈ຺ຉິສໍ;
ເຕນ ເມ ສຣຠງ຺ໂຄຕິ, ນາມໍ ສມ຺ມຸຕິຍາ ອຫຸ.
‘‘ນ ¶ ມຍ຺ຫໍ ກປ຺ປເຕ ອຊ຺ຊ, ສເຣ ຫຕ຺ເຖຫິ ຠຎ຺ຊິຕຸໍ;
ສິກ຺ຂາປທາ ໂນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ໂຄຕເມນ ຍສສ຺ສິນາ.
‘‘ສກລໍ ສມຕ຺ຕໍ ໂຣຄໍ, ສຣຠງ຺ໂຄ ນາທ຺ທສໍ ປຸພ຺ເພ;
ໂສຍໍ ໂຣໂຄ ທິຏ຺ໂຐ, ວຈນກເຣນາຕິເທວສ຺ສ.
‘‘ເຍເນວ ມຄ຺ເຄນ ຄໂຕ ວິປສ຺ສີ, ເຍເນວ ມຄ຺ເຄນ ສິຂີ ຈ ເວສ຺ສຠູ;
ກກຸສນ຺ຘໂກຓາຄມໂນ ຈ ກສ຺ສໂປ, ເຕນຎ຺ຊເສນ ອຄມາສິ ໂຄຕໂມ.
‘‘ວີຕຕຓ຺ຫາ ¶ ອນາທານາ, ສຕ຺ຕ ພຸທ຺ຘາ ຂໂຍຄຘາ;
ເຍຫາຍໍ ເທສິໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຘມ຺ມຠູເຕຫິ ຕາທິຠິ.
‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ປາຓິນໍ;
ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທໂຍ ມຄ຺ໂຄ, ນິໂຣໂຘ ທຸກ຺ຂສງ຺ຂໂຍ.
‘‘ຍສ຺ມິໍ ¶ ນິວຕ຺ຕເຕ [ຍສ຺ມິໍ ນ ນິພ຺ພຕ຺ຕເຕ (ກ.)] ທຸກ຺ຂໍ, ສໍສາຣສ຺ມິໍ ອນນ຺ຕກໍ;
ເຠທາ ¶ ອິມສ຺ສ ກາຍສ຺ສ, ຊີວິຕສ຺ສ ຈ ສງ຺ຂຍາ;
ອຎ຺ໂຎ ປຸນພ຺ຠໂວ ນຕ຺ຖິ, ສຸວິມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ສພ຺ພຘີ’’ຕິ.
… ສຣຠງ຺ໂຄ ເຖໂຣ….
ສຕ຺ຕກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສຸນ຺ທຣສມຸທ຺ໂທ ເຖໂຣ, ເຖໂຣ ລກຸຓ຺ຑຠທ຺ທິໂຍ;
ຠທ຺ໂທ ເຖໂຣ ຈ ໂສປາໂກ, ສຣຠງ຺ໂຄ ມຫາອິສິ;
ສຕ຺ຕເກ ປຎ຺ຈກາ ເຖຣາ, ຄາຖາໂຍ ປຎ຺ຈຕິໍສຕີຕິ.
໘. ອຏ຺ຐກນິປາໂຕ
໑. ມຫາກຈ຺ຈາຍນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກມ຺ມໍ ¶ ¶ ¶ ພຫຸກໍ ນ ກາຣເຍ, ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຊນໍ ນ ອຸຍ຺ຍເມ;
ໂສ ອຸສ຺ສຸກ຺ໂກ ຣສານຸຄິທ຺ໂຘ, ອຕ຺ຖໍ ຣິຎ຺ຈຕິ ໂຍ ສຸຂາຘິວາໂຫ.
‘‘ປງ຺ໂກຕິ ຫິ ນໍ ອເວທຍຸໍ, ຍາຍໍ ວນ຺ທນປູຊນາ ກຸເລສຸ;
ສຸຂຸມໍ ສລ຺ລໍ ທຸຣຸພ຺ພຫໍ, ສກ຺ກາໂຣ ກາປຸຣິເສນ ທຸຊ຺ຊໂຫ.
‘‘ນ ປຣສ຺ສຸປນິຘາຍ, ກມ຺ມໍ ມຈ຺ຈສ຺ສ ປາປກໍ;
ອຕ຺ຕນາ ຕໍ ນ ເສເວຍ຺ຍ, ກມ຺ມພນ຺ຘູຫິ ມາຕິຍາ.
‘‘ນ ປເຣ ວຈນາ ໂຈໂຣ, ນ ປເຣ ວຈນາ ມຸນິ;
ອຕ຺ຕາ ຈ ນໍ ຍຖາເວທິ [ຍຖາ ເວຕ຺ຕິ (ສີ.)], ເທວາປິ ນໍ ຕຖາ ວິທູ.
‘‘ປເຣ ຈ ນ ວິຊານນ຺ຕິ, ມຍເມຕ຺ຖ ຍມາມເສ;
ເຍ ¶ ຈ ຕຕ຺ຖ ວິຊານນ຺ຕິ, ຕໂຕ ສມ຺ມນ຺ຕິ ເມຘຄາ.
‘‘ຊີວເຕ ວາປິ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ອປິ ວິຕ຺ຕປຣິກ຺ຂໂຍ;
ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອລາເຠນ [ອຠາເວນ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ວິຕ຺ຕວາປິ ນ ຊີວຕິ.
‘‘ສພ຺ພໍ ສຸຓາຕິ ໂສເຕນ, ສພ຺ພໍ ປສ຺ສຕິ ຈກ຺ຂຸນາ;
ນ ຈ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ຘີໂຣ, ສພ຺ພໍ ອຸຊ຺ຌິຕຸມຣຫຕິ.
‘‘ຈກ຺ຂຸມາສ຺ສ ຍຖາ ອນ຺ໂຘ, ໂສຕວາ ພຘິໂຣ ຍຖາ;
ປຎ຺ຎວາສ຺ສ ຍຖາ ມູໂຄ, ພລວາ ທຸພ຺ພໂລຣິວ;
ອຖ ອຕ຺ເຖ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ, ສເຍຖ [ປສ຺ເສຖ (ກ.)] ມຕສາຍິກ’’ນ຺ຕິ.
… ມຫາກຈ຺ຈາຍໂນ ເຖໂຣ….
໒. ສິຣິມິຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອກ຺ໂກຘໂນນຸປນາຫີ, ອມາໂຍ ຣິຕ຺ຕເປສຸໂຓ;
ສ ເວ ຕາທິສໂກ ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ເປຈ຺ຈ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ອກ຺ໂກຘໂນນຸປນາຫີ, ອມາໂຍ ຣິຕ຺ຕເປສຸໂຓ;
ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ສທາ ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ເປຈ຺ຈ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ອກ຺ໂກຘໂນນຸປນາຫີ ¶ ¶ , ອມາໂຍ ຣິຕ຺ຕເປສຸໂຓ;
ກລ຺ຍາຓສີໂລ ໂສ [ໂຍ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ເປຈ຺ຈ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ອກ຺ໂກຘໂນນຸປນາຫີ, ອມາໂຍ ຣິຕ຺ຕເປສຸໂຓ;
ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ເປຈ຺ຈ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ອກ຺ໂກຘໂນນຸປນາຫີ ¶ , ອມາໂຍ ຣິຕ຺ຕເປສຸໂຓ;
ກລ຺ຍາຓປຎ຺ໂຎ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ເປຈ຺ຈ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ຍສ຺ສ ສທ຺ຘາ ຕຖາຄເຕ, ອຈລາ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ;
ສີລຎ຺ຈ ¶ ຍສ຺ສ ກລ຺ຍາຓໍ, ອຣິຍກນ຺ຕໍ ປສໍສິຕໍ.
‘‘ສງ຺ເຆ ປສາໂທ ຍສ຺ສຕ຺ຖິ, ອຸຊຸຠູຕຎ຺ຈ ທສ຺ສນໍ;
‘ອທລິທ຺ໂທ’ຕິ ຕໍ ອາຫຸ, ອໂມຆໍ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ.
‘‘ຕສ຺ມາ ສທ຺ຘຎ຺ຈ ສີລຎ຺ຈ, ປສາທໍ ຘມ຺ມທສ຺ສນໍ;
ອນຸຍຸຎ຺ເຊຖ ເມຘາວີ, ສຣໍ ພຸທ຺ຘານ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສິຣິມິຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໓. ມຫາປນ຺ຖກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາ ປຐມມທ຺ທກ຺ຂິໍ, ສຕ຺ຖາຣມກຸໂຕຠຍໍ;
ຕໂຕ ເມ ອຫຸ ສໍເວໂຄ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ສິຣິໍ ຫຕ຺ເຖຫິ ປາເທຫິ, ໂຍ ປຓາເມຍ຺ຍ ອາຄຕໍ;
ເອຕາທິສໍ ໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ, ອາຣາເຘຕ຺ວາ ວິຣາຘເຍ.
‘‘ຕທາຫໍ ປຸຕ຺ຕທາຣຎ຺ຈ, ຘນຘຎ຺ຎຎ຺ຈ ຉຑ຺ຑຍິໍ;
ເກສມສ຺ສູນິ ເຉເທຕ຺ວາ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ.
‘‘ສິກ຺ຂາສາຊີວສມ຺ປນ຺ໂນ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ສຸສໍວຸໂຕ;
ນມສ຺ສມາໂນ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ວິຫາສິໍ ອປຣາຊິໂຕ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ປຓິຘີ ອາສິ, ເຈຕໂສ ອຠິປຕ຺ຖິໂຕ;
ນ ນິສີເທ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ, ຕຓ຺ຫາສລ຺ເລ ອນູຫເຕ.
‘‘ຕສ຺ສ ເມວໍ ວິຫຣໂຕ, ປສ຺ສ ວີຣິຍປຣກ຺ກມໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ¶ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ອຣຫາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍມ຺ຫິ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ນິຣູປຘິ.
‘‘ຕໂຕ ¶ ¶ ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນ [ວິວສເນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ສູຣິຍສ຺ສຸຄ຺ຄມນໍ ປຕິ;
ສພ຺ພໍ ຕຓ຺ຫໍ ວິໂສເສຕ຺ວາ, ປລ຺ລງ຺ເກນ ອຸປາວິສິ’’ນ຺ຕິ.
… ມຫາປນ຺ຖໂກ ເຖໂຣ….
ອຏ຺ຐກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ມຫາກຈ຺ຈາຍໂນ ເຖໂຣ, ສິຣິມິຕ຺ໂຕ ມຫາປນ຺ຖໂກ;
ເອເຕ ອຏ຺ຐນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍ ຈຕຸວີສຕີຕິ.
໙. ນວກນິປາໂຕ
໑. ຠູຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາ ¶ ¶ ¶ ທຸກ຺ຂໍ ຊຣາມຣຓນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ອວິທ຺ທສູ ຍຕ຺ຖ ສິຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ;
ທຸກ຺ຂໍ ປຣິຎ຺ຎາຍ ສໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ທຸກ຺ຂສ຺ສາວຫນິໍ ວິສຕ຺ຕິກໍ, ປປຎ຺ຈສງ຺ຆາຕທຸຂາຘິວາຫິນິໍ;
ຕຓ຺ຫໍ ປຫນ຺ຕ຺ວານ ສໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ສິວໍ ທ຺ເວຈຕຸຣງ຺ຄຄາມິນໍ, ມຄ຺ຄຸຕ຺ຕມໍ ¶ ສພ຺ພກິເລສໂສຘນໍ;
ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສິຕ຺ວ ສໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ອສງ຺ຂຕໍ, ສນ຺ຕໍ ປທໍ ສພ຺ພກິເລສໂສຘນໍ;
ຠາເວຕິ ສຎ຺ໂຎຊນພນ຺ຘນຈ຺ຉິທໍ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ນເຠ ຄຊ຺ຊຕິ ເມຆທຸນ຺ທຸຠິ, ຘາຣາກຸລາ ວິຫຄປເຖ ສມນ຺ຕໂຕ;
ຠິກ຺ຂູ ຈ ປພ຺ຠາຣຄໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ນທີນໍ ກຸສຸມາກຸລານໍ, ວິຈິຕ຺ຕ-ວາເນຍ຺ຍ-ວຏໍສການໍ;
ຕີເຣ ນິສິນ຺ໂນ ສຸມໂນວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ¶ ນິສີເຖ ຣຫິຕມ຺ຫິ ການເນ, ເທເວ ຄຬນ຺ຕມ຺ຫິ ນທນ຺ຕິ ທາຐິໂນ;
ຠິກ຺ຂູ ຈ ປພ຺ຠາຣຄໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ¶ ວິຕກ຺ເກ ອຸປຣຸນ຺ຘິຍຕ຺ຕໂນ, ນຄນ຺ຕເຣ ນຄວິວຣໍ ສມສ຺ສິໂຕ;
ວີຕທ຺ທໂຣ ວີຕຂິໂລວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ຍທາ ¶ ສຸຂີ ມລຂິລໂສກນາສໂນ, ນິຣຄ຺ຄໂຬ ນິພ຺ພນໂຖ ວິສລ຺ໂລ;
ສພ຺ພາສເວ ພ຺ຍນ຺ຕິກໂຕວ ຌາຍຕິ, ຕໂຕ ຣຕິໍ ປຣມຕຣໍ ນ ວິນ຺ທຕີ’’ຕິ.
… ຠູໂຕ ເຖໂຣ….
ນວກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ຠູໂຕ ຕຖທ຺ທໂສ ເຖໂຣ, ເອໂກ ຂຄ຺ຄວິສາຓວາ;
ນວກມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍປິ ອິມາ ນວາຕິ.
໑໐. ທສກນິປາໂຕ
໑. ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອງ຺ຄາຣິໂນ ¶ ¶ ¶ ທານິ ທຸມາ ຠທນ຺ເຕ, ຜເລສິໂນ ຉທນໍ ວິປ຺ປຫາຍ;
ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕວ ປຠາສຍນ຺ຕິ, ສມໂຍ ມຫາວີຣ ຠາຄີ ຣສານໍ.
‘‘ທຸມານິ ¶ ຜຸລ຺ລານິ ມໂນຣມານິ, ສມນ຺ຕໂຕ ສພ຺ພທິສາ ປວນ຺ຕິ;
ປຕ຺ຕໍ ປຫາຍ ຜລມາສສານາ [ຜລມາສມາໂນ (ກ.)], ກາໂລ ອິໂຕ ປກ຺ກມນາຍ ວີຣ.
‘‘ເນວາຕິສີຕໍ ນ ປນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ສຸຂາ ອຸຕຸ ອທ຺ຘນິຍາ ຠທນ຺ເຕ;
ປສ຺ສນ຺ຕຸ ຕໍ ສາກິຍາ ໂກຬິຍາ ຈ, ປຈ຺ຉາມຸຂໍ ໂຣຫິນິຍໍ ຕຣນ຺ຕໍ.
‘‘ອາສາຍ ກສເຕ ເຂຕ຺ຕໍ, ພີຊໍ ອາສາຍ ວປ຺ປຕິ;
ອາສາຍ ວາຓິຊາ ຍນ຺ຕິ, ສມຸທ຺ທໍ ຘນຫາຣກາ;
ຍາຍ ອາສາຍ ຕິຏ຺ຐາມິ, ສາ ເມ ອາສາ ສມິຊ຺ຌຕຸ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໑໙໘] ‘‘ປຸນປ຺ປຸນໍ ເຈວ ວປນ຺ຕິ ພີຊໍ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ວສ຺ສຕິ ເທວຣາຊາ;
ປຸນປ຺ປຸນໍ ເຂຕ຺ຕໍ ກສນ຺ຕິ ກສ຺ສກາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຘຎ຺ຎມຸເປຕິ ຣຏ຺ຐໍ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໑໙໘] ‘‘ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈນກາ ຈຣນ຺ຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປຕີ ທທນ຺ຕິ;
ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປຕີ ທທິຕ຺ວາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ສຄ຺ຄມຸເປນ຺ຕິ ຐານໍ.
‘‘ວີໂຣ ¶ ¶ ຫເວ ສຕ຺ຕຍຸຄໍ ປຸເນຕິ, ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ ຊາຍຕິ ຠູຣິປຎ຺ໂຎ;
ມຎ຺ຎາມຫໍ ສກ຺ກຕິ ເທວເທໂວ, ຕຍາ ຫິ ຊາໂຕ [ຕຍາຠິຊາໂຕ (ສີ.)] ມຸນິ ສຈ຺ຈນາໂມ.
‘‘ສຸທ຺ໂຘທໂນ ¶ ນາມ ປິຕາ ມເຫສິໂນ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມາຕາ ປນ ມາຍນາມາ;
ຍາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຍ ກຸຈ຺ຉິນາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຕິທິວມ຺ຫິ ໂມທຕິ.
‘‘ສາ ໂຄຕມີ ກາລກຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ, ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ສມງ຺ຄິຠູຕາ;
ສາ ໂມທຕິ ກາມຄຸເຓຫິ ປຎ຺ຈຫິ, ປຣິວາຣິຕາ ເທວຄເຓຫິ ເຕຫິ.
‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ, ອງ຺ຄີຣສສ຺ສປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ;
ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສິ ສກ຺ກ, ຘມ຺ເມນ ເມ ໂຄຕມ ອຍ຺ຍໂກສີ’’ຕິ.
… ກາຬຸທາຍີ ເຖໂຣ….
໒. ເອກວິຫາຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຸຣໂຕ ¶ ປຈ຺ຉໂຕ ວາປິ, ອປໂຣ ເຈ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ອຕີວ ຜາສຸ ຠວຕິ, ເອກສ຺ສ ວສໂຕ ວເນ.
‘‘ຫນ຺ທ ¶ ເອໂກ ຄມິສ຺ສາມິ, ອຣຎ຺ຎໍ ພຸທ຺ຘວຓ຺ຓິຕໍ;
ຜາສຸ [ຜາສຸໍ (ສ຺ຍາ. ປີ.)] ເອກວິຫາຣິສ຺ສ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.
‘‘ໂຍຄີ-ປີຕິກຣໍ ຣມ຺ມໍ, ມຕ຺ຕກຸຎ຺ຊຣເສວິຕໍ;
ເອໂກ ອຕ຺ຕວສີ ຂິປ຺ປໍ, ປວິສິສ຺ສາມິ ການນໍ.
‘‘ສຸປຸປ຺ຜິເຕ ສີຕວເນ, ສີຕເລ ຄິຣິກນ຺ທເຣ;
ຄຕ຺ຕານິ ປຣິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ, ຈງ຺ກມິສ຺ສາມິ ເອກໂກ.
‘‘ເອກາກິໂຍ ອທຸຕິໂຍ, ຣມຓີເຍ ມຫາວເນ;
ກທາຫໍ ວິຫຣິສ຺ສາມິ, ກຕກິຈ຺ໂຈ ອນາສໂວ.
‘‘ເອວໍ ເມ ກຕ຺ຕຸກາມສ຺ສ, ອຘິປ຺ປາໂຍ ສມິຊ຺ຌຕຸ;
ສາຘິຍິສ຺ສາມຫໍເຍວ, ນາຎ຺ໂຎ ອຎ຺ຎສ຺ສ ກາຣໂກ.
‘‘ເອສ ¶ ພນ຺ຘາມິ ສນ຺ນາຫໍ, ປວິສິສ຺ສາມິ ການນໍ;
ນ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມິ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ອາສວກ຺ຂຍໍ.
‘‘ມາລຸເຕ ອຸປວາຍນ຺ເຕ, ສີເຕ ສຸຣຠິຄນ຺ຘິເກ [ຄນ຺ຘເກ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)];
ອວິຊ຺ຊໍ ທາລຍິສ຺ສາມິ, ນິສິນ຺ໂນ ນຄມຸທ຺ຘນິ.
‘‘ວເນ ກຸສຸມສຎ຺ຉນ຺ເນ, ປພ຺ຠາເຣ ນູນ ສີຕເລ;
ວິມຸຕ຺ຕິສຸເຂນ ສຸຂິໂຕ, ຣມິສ຺ສາມິ ຄິຣິພ຺ພເຊ.
‘‘ໂສຫໍ ¶ ປຣິປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ, ຈນ຺ໂທ ປນ຺ນຣໂສ ຍຖາ;
ສພ຺ພາສວປຣິກ຺ຂີໂຓ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ເອກວິຫາຣິໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ມຫາກປ຺ປິນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອນາຄຕໍ ¶ ໂຍ ປຏິກຈ຺ຈ [ປຏິຄຈ຺ຈ (ສີ.)] ປສ຺ສຕິ, ຫິຕຎ຺ຈ ອຕ຺ຖໍ ອຫິຕຎ຺ຈ ຕໍ ທ຺ວຍໍ;
ວິທ຺ເທສິໂນ ຕສ຺ສ ຫິເຕສິໂນ ວາ, ຣນ຺ຘໍ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສເມກ຺ຂມານາ.
[ປຏິ. ມ. ໑.໑໖໐ ປຏິສມ຺ຠິທາມຄ຺ເຄ] ‘‘ອານາປານສຕີ ຍສ຺ສ, ປຣິປຸຓ຺ຓາ ສຸຠາວິຕາ;
ອນຸປຸພ຺ພໍ ປຣິຈິຕາ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕາ;
ໂສມໍ ໂລກໍ ປຠາເສຕິ, ອພ຺ຠາ ມຸຕ຺ໂຕວ ຈນ຺ທິມາ.
‘‘ໂອທາຕໍ ¶ ວຕ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ, ອປ຺ປມາຓໍ ສຸຠາວິຕໍ;
ນິພ຺ພິທ຺ຘໍ ປຄ຺ຄຫີຕຎ຺ຈ, ສພ຺ພາ ໂອຠາສເຕ ທິສາ.
‘‘ຊີວເຕ ວາປິ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ອປິ ວິຕ຺ຕປຣິກ຺ຂໂຍ;
ປຎ຺ຎາຍ ຈ ອລາເຠນ, ວິຕ຺ຕວາປິ ນ ຊີວຕິ.
‘‘ປຎ຺ຎາ ສຸຕວິນິຈ຺ຉິນີ, ປຎ຺ຎາ ກິຕ຺ຕິສິໂລກວທ຺ຘນີ;
ປຎ຺ຎາສຫິໂຕ ນໂຣ ອິຘ, ອປິ ທຸກ຺ເຂສຸ ສຸຂານິ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ນາຍໍ ອຊ຺ຊຕໂນ ຘມ຺ໂມ, ນຈ຺ເຉໂຣ ນປິ ອພ຺ຠຸໂຕ;
ຍຕ຺ຖ ຊາເຍຖ ມີເຍຖ, ຕຕ຺ຖ ກິໍ ວິຍ ອພ຺ຠຸຕໍ.
‘‘ອນນ຺ຕຣໍ ຫິ ຊາຕສ຺ສ, ຊີວິຕາ ມຣຓໍ ຘຸວໍ;
ຊາຕາ ຊາຕາ ມຣນ຺ຕີຘ, ເອວໍຘມ຺ມາ ຫິ ປາຓິໂນ.
‘‘ນ ¶ ເຫຕທຕ຺ຖາຍ ມຕສ຺ສ ໂຫຕິ, ຍໍ ຊີວິຕຕ຺ຖໍ ປຣໂປຣິສານໍ;
ມຕມ຺ຫິ ຣຸຓ຺ຓໍ ນ ຍໂສ ນ ໂລກ຺ຍໍ, ນ ¶ ວຓ຺ຓິຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓຫິ.
‘‘ຈກ຺ຂຸໍ ສຣີຣໍ ອຸປຫນ຺ຕິ ເຕນ [ອຸປຫນ຺ຕິ ຣຸຓ຺ຓໍ (ສີ.), ອຸປຫນ຺ຕິ ໂຣຓ຺ຓໍ (ສ຺ຍາ. ປີ.)], ນິຫີຍຕິ ວຓ຺ຓພລໍ ມຕີ ຈ;
ອານນ຺ທິໂນ ຕສ຺ສ ທິສາ ຠວນ຺ຕິ, ຫິເຕສິໂນ ນາສ຺ສ ສຸຂີ ຠວນ຺ຕິ.
‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸເລ ວສນ຺ເຕ, ເມຘາວິໂນ ເຈວ ພຫຸສ຺ສຸເຕ ຈ;
ເຍສໍ ¶ ຫິ ປຎ຺ຎາວິຠເວນ ກິຈ຺ຈໍ, ຕຣນ຺ຕິ ນາວາຍ ນທິໍວ ປຸຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ.
… ມຫາກປ຺ປິໂນ ເຖໂຣ….
໔. ຈູຬປນ຺ຖກຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ທນ຺ຘາ ມຍ຺ຫໍ ຄຕີ ອາສິ, ປຣິຠູໂຕ ປຸເຣ ອຫໍ;
ຠາຕາ ຈ ມໍ ປຓາເມສິ, ‘ຄຈ຺ຉ ທານິ ຕຸວໍ ຆຣໍ’.
‘‘ໂສຫໍ ປຓາມິໂຕ ສນ຺ໂຕ [ຠາຕາ (ອຏ຺ຐ.)], ສງ຺ຆາຣາມສ຺ສ ໂກຏ຺ຐເກ;
ທຸມ຺ມໂນ ຕຕ຺ຖ ອຏ຺ຐາສິໍ, ສາສນສ຺ມິໍ ອເປກ຺ຂວາ.
‘‘ຠຄວາ ຕຕ຺ຖ ອາຄຈ຺ຉິ [ອາຄຎ຺ຉິ (ສີ. ປີ.)], ສີສໍ ມຍ຺ຫໍ ປຣາມສິ;
ພາຫາຍ ມໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ສງ຺ຆາຣາມໍ ປເວສຍິ.
‘‘ອນຸກມ຺ປາຍ ເມ ສຕ຺ຖາ, ປາທາສິ ປາທປຸຎ຺ຉນິໍ;
‘ເອຕໍ ສຸທ຺ຘໍ ອຘິຏ຺ເຐຫິ, ເອກມນ຺ຕໍ ສ຺ວຘິຏ຺ຐິຕໍ’.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ວິຫາສິໍ ສາສເນ ຣໂຕ;
ສມາຘິໍ ¶ ປຏິປາເທສິໍ, ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ¶ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສຫສ຺ສກ຺ຂຕ຺ຕຸມຕ຺ຕານໍ ¶ , ນິມ຺ມິນິຕ຺ວານ ປນ຺ຖໂກ;
ນິສີທມ຺ພວເນ ຣມ຺ເມ, ຍາວ ກາລປ຺ປເວທນາ.
‘‘ຕໂຕ ເມ ສຕ຺ຖາ ປາເຫສິ, ທູຕໍ ກາລປ຺ປເວທກໍ;
ປເວທິຕມ຺ຫິ ກາລມ຺ຫິ, ເວຫາສາທຸປສງ຺ກມິໍ [ເວຫາສານຸປສງ຺ກມິໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
‘‘ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸໂນ ປາເທ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທຫໍ;
ນິສິນ຺ນໍ ມໍ ວິທິຕ຺ວານ, ອຖ ສຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄຫິ.
‘‘ອາຍາໂຄ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ, ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫ;
ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ມນຸສ຺ສານໍ, ປຏິຄຓ຺ຫິຕ຺ຖ ທກ຺ຂິຓ’’ນ຺ຕິ.
… ຈູຬປນ຺ຖໂກ ເຖໂຣ….
໕. ກປ຺ປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນານາກຸລມລສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ, ມຫາອຸກ຺ກາຣສມ຺ຠໂວ;
ຈນ຺ທນິກໍວ ປຣິປກ຺ກໍ, ມຫາຄຓ຺ໂຑ ມຫາວໂຓ.
‘‘ປຸພ຺ພຣຸຫິຣສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ, ຄູຖກູເປນ ຄາຬ຺ຫິໂຕ [ຄູຖກູເປ ນິຄາຬ຺ຫິໂຕ (ສ຺ຍາ. ປີ. ກ.)];
ອາໂປປຄ຺ຆຣໂຓ ກາໂຍ, ສທາ ສນ຺ທຕິ ປູຕິກໍ.
‘‘ສຏ຺ຐິກຓ຺ຑຣສມ຺ພນ຺ໂຘ ¶ , ມໍສເລປນເລປິໂຕ;
ຈມ຺ມກຎ຺ຈຸກສນ຺ນທ຺ໂຘ, ປູຕິກາໂຍ ນິຣຕ຺ຖໂກ.
‘‘ອຏ຺ຐິສງ຺ຆາຕຆຏິໂຕ, ນ຺ຫາຣຸສຸຕ຺ຕນິພນ຺ຘໂນ;
ເນເກສໍ ສໍຄຕີຠາວາ, ກປ຺ເປຕິ ອິຣິຍາປຖໍ.
‘‘ຘຸວປ຺ປຍາໂຕ ¶ ມຣຓາຍ, ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ;
ອິເຘວ ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ, ເຍນກາມງ຺ຄໂມ ນໂຣ.
‘‘ອວິຊ຺ຊາຍ ນິວຸໂຕ ກາໂຍ, ຈຕຸຄນ຺ເຖນ ຄນ຺ຖິໂຕ;
ໂອຆສໍສີທໂນ ກາໂຍ, ອນຸສຍຊາລໂມຕ຺ຖໂຕ.
‘‘ປຎ຺ຈນີວຣເຓ ຍຸຕ຺ໂຕ, ວິຕກ຺ເກນ ສມປ຺ປິໂຕ;
ຕຓ຺ຫາມູເລນານຸຄໂຕ, ໂມຫຈ຺ຉາທນຉາທິໂຕ.
‘‘ເອວາຍໍ ວຕ຺ຕເຕ ກາໂຍ, ກມ຺ມຍນ຺ເຕນ ຍນ຺ຕິໂຕ;
ສມ຺ປຕ຺ຕິ ຈ ວິປຕ຺ຍນ຺ຕາ, ນານາຠາໂວ ວິປຊ຺ຊຕິ.
‘‘ເຍມໍ ¶ ¶ ກາຍໍ ມມາຍນ຺ຕິ, ອນ຺ຘພາລາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ;
ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ກຏສິໍ ໂຆຣໍ, ອາທິຍນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວໍ.
‘‘ເຍມໍ ກາຍໍ ວິວຊ຺ເຊນ຺ຕິ, ຄູຖລິຕ຺ຕໍວ ປນ຺ນຄໍ;
ຠວມູລໍ ວມິຕ຺ວານ, ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສນ຺ຕິນາສວາ’’ຕິ [ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕຸນາສວາ (ສີ.)].
… ກປ຺ໂປ ເຖໂຣ….
໖. ວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕອຸປເສນຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວິວິຕ຺ຕໍ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ, ວາຬມິຄນິເສວິຕໍ;
ເສເວ ເສນາສນໍ ຠິກ຺ຂຸ, ປຏິສລ຺ລານກາຣຓາ.
‘‘ສງ຺ກາຣປຸຎ຺ຊາ ອາຫຕ຺ວາ [ອາຫິຕ຺ວາ (ກ.)], ສຸສານາ ຣຖິຍາຫິ ຈ;
ຕໂຕ ສງ຺ຆາຏິກໍ ກຕ຺ວາ, ລູຂໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ຈີວຣໍ.
‘‘ນີຈໍ ມນໍ ກຣິຕ຺ວານ, ສປທານໍ ກຸລາ ກຸລໍ;
ປິຓ຺ຑິກາຍ ຈເຣ ຠິກ຺ຂຸ, ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ສຸສໍວຸໂຕ.
‘‘ລູເຂນປິ ວາ [ລູເຂນປິ ຈ (ພຫູສຸ)] ສນ຺ຕຸສ຺ເສ, ນາຎ຺ຎໍ ປຕ຺ເຖ ຣສໍ ພຫຸໍ;
ຣເສສຸ ¶ ອນຸຄິທ຺ຘສ຺ສ, ຌາເນ ນ ຣມຕີ ມໂນ.
‘‘ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ເຈວ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ປວິວິຕ຺ໂຕ ວເສ ມຸນິ;
ອສໍສຏ຺ໂຐ ຄຫຏ຺ເຐຫິ, ອນາຄາເຣຫິ ຈູຠຍໍ.
‘‘ຍຖາ ຊໂຬ ວ ມູໂຄ ວ, ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ສເຍ ຕຖາ;
ນາຕິເວລໍ ສມ຺ຠາເສຍ຺ຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ຌມ຺ຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ.
‘‘ນ ໂສ ອຸປວເທ ກຎ຺ຈິ, ອຸປຆາຕໍ ວິວຊ຺ຊເຍ;
ສໍວຸໂຕ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ມິໍ, ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຈສ຺ສ ໂຠຊເນ.
‘‘ສຸຄ຺ຄຫີຕນິມິຕ຺ຕສ຺ສ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສຸປ຺ປາທໂກວິໂທ;
ສມໍ ອນຸຍຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ກາເລນ ຈ ວິປສ຺ສນໍ.
‘‘ວີຣິຍສາຕຈ຺ຈສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ , ຍຸຕ຺ຕໂຍໂຄ ສທາ ສິຍາ;
ນ ຈ ອປ຺ປຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂນ຺ຕໍ, ວິສ຺ສາສໍ ເອຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ.
‘‘ເອວໍ ວິຫຣມານສ຺ສ, ສຸທ຺ຘິກາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ຂີຍນ຺ຕິ ອາສວາ ສພ຺ເພ, ນິພ຺ພຸຕິຎ຺ຈາຘິຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.
… ອຸປເສໂນ ວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໗. (ອປຣ)-ໂຄຕມຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ວິຊາເນຍ຺ຍ ¶ ¶ ສກໍ ອຕ຺ຖໍ, ອວໂລເກຍ຺ຍາຖ ປາວຈນໍ;
ຍຎ຺ເຈຕ຺ຖ ອສ຺ສ ປຕິຣູປໍ, ສາມຎ຺ຎໍ ອຊ຺ຌຸປຄຕສ຺ສ.
‘‘ມິຕ຺ຕໍ ອິຘ ຈ ກລ຺ຍາຓໍ, ສິກ຺ຂາ ວິປຸລໍ ສມາທານໍ;
ສຸສ຺ສູສາ ຈ ຄຣູນໍ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ພຸທ຺ເຘສຸ ສຄາຣວຕາ, ຘມ຺ເມ ອປຈິຕິ ຍຖາຠູຕໍ;
ສງ຺ເຆ ¶ ຈ ຈິຕ຺ຕິກາໂຣ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ອາຈາຣໂຄຈເຣ ຍຸຕ຺ໂຕ, ອາຊີໂວ ໂສຘິໂຕ ອຄາຣຍ຺ໂຫ;
ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ສຓ຺ຐປນໍ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອຖ ວາຣິຕ຺ຕໍ, ອິຣິຍາປຖິຍໍ ປສາທນິຍໍ;
ອຘິຈິຕ຺ເຕ ຈ ອາໂຍໂຄ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ອາຣຎ຺ຎການິ ເສນາສນານິ, ປນ຺ຕານິ ອປ຺ປສທ຺ທານິ;
ຠຊິຕພ຺ພານິ ມຸນິນາ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ສີລຎ຺ຈ ພາຫຸສຈ຺ຈຎ຺ຈ, ຘມ຺ມານໍ ປວິຈໂຍ ຍຖາຠູຕໍ;
ສຈ຺ຈານໍ ອຠິສມໂຍ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ຠາເວຍ຺ຍ ຈ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອນຕ຺ຕສຎ຺ຎໍ ອສຸຠສຎ຺ຎຎ຺ຈ;
ໂລກມ຺ຫິ ຈ ອນຠິຣຕິໍ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ຠາເວຍ຺ຍ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ, ອິທ຺ຘິປາທານິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ;
ອຏ຺ຐງ຺ຄມຄ຺ຄມຣິຍໍ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ຕຓ຺ຫໍ ປຊເຫຍ຺ຍ ມຸນິ, ສມູລເກ ອາສເວ ປທາເລຍ຺ຍ;
ວິຫເຣຍ຺ຍ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ, ເອຕໍ ສມຓສ຺ສ ປຕິຣູປ’’ນ຺ຕິ.
… ໂຄຕໂມ ເຖໂຣ….
ທສກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ກາຬຸທາຍີ ຈ ໂສ ເຖໂຣ, ເອກວິຫາຣີ ຈ ກປ຺ປິໂນ;
ຈູຬປນ຺ຖໂກ ກປ຺ໂປ ຈ, ອຸປເສໂນ ຈ ໂຄຕໂມ;
ສຕ຺ຕິເມ ທສເກ ເຖຣາ, ຄາຖາໂຍ ເຈຕ຺ຖ ສຕ຺ຕຕີຕິ.
໑໑. ເອກາທສນິປາໂຕ
໑. ສໍກິຈ຺ຈຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກິໍ ¶ ¶ ¶ ¶ ຕວຕ຺ໂຖ ວເນ ຕາຕ, ອຸຊ຺ຊຸຫາໂນວ ປາວຸເສ;
ເວຣມ຺ຠາ ຣມຓີຍາ ເຕ, ປວິເວໂກ ຫິ ຌາຍິນໍ.
‘‘ຍຖາ ອພ຺ຠານິ ເວຣມ຺ໂຠ, ວາໂຕ ນຸທຕິ ປາວຸເສ;
ສຎ຺ຎາ ເມ ອຠິກິຣນ຺ຕິ, ວິເວກປຏິສຎ຺ຎຸຕາ.
‘‘ອປຓ຺ຑໂຣ ອຓ຺ຑສມ຺ຠໂວ, ສີວຖິກາຍ ນິເກຕຈາຣິໂກ;
ອຸປ຺ປາທຍເຕວ ເມ ສຕິໍ, ສນ຺ເທຫສ຺ມິໍ ວິຣາຄນິສ຺ສິຕໍ.
‘‘ຍຎ຺ຈ ອຎ຺ເຎ ນ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ໂຍ ຈ ອຎ຺ເຎ ນ ຣກ຺ຂຕິ;
ສ ເວ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຂໍ ເສຕິ, ກາເມສຸ ອນເປກ຺ຂວາ.
‘‘ອຈ຺ໂຉທິກາ ປຸຖຸສິລາ, ໂຄນງ຺ຄຸລມິຄາຍຸຕາ;
ອມ຺ພຸເສວາລສຎ຺ຉນ຺ນາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ວສິຕໍ ເມ ອຣຎ຺ເຎສຸ, ກນ຺ທຣາສຸ ຄຸຫາສຸ ຈ;
ເສນາສເນສຸ ປນ຺ເຕສຸ, ວາຬມິຄນິເສວິເຕ.
‘‘‘ອິເມ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ ວຊ຺ຌນ຺ຕຸ, ທຸກ຺ຂໍ ປປ຺ໂປນ຺ຕຸ ປາຓິໂນ’;
ສງ຺ກປ຺ປໍ ນາຠິຊານາມິ, ອນຣິຍໍ ໂທສສໍຫິຕໍ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ [ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ (ສີ.)] ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ¶ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ກາລຎ຺ຈ ປຏິກງ຺ຂາມິ, ນິພ຺ພິສໍ ຠຕໂກ ຍຖາ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ¶ ¶ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ກາລຎ຺ຈ ປຏິກງ຺ຂາມິ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ’’ຕິ.
… ສໍກິຈ຺ໂຈ ເຖໂຣ….
ເອກາທສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສໍກິຈ຺ຈເຖໂຣ ເອໂກວ, ກຕກິຈ຺ໂຈ ອນາສໂວ;
ເອກາທສນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາ ເອກາທເສວ ຈາຕິ.
໑໒. ທ຺ວາທສກນິປາໂຕ
໑. ສີລວຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສີລເມວິຘ ¶ ¶ ¶ ສິກ຺ເຂຖ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ສຸສິກ຺ຂິຕໍ;
ສີລໍ ຫິ ສພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ອຸປນາເມຕິ ເສວິຕໍ.
‘‘ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ເມຘາວີ, ປຕ຺ຖຍາໂນ ຕໂຍ ສຸເຂ;
ປສໍສໍ ວິຕ຺ຕິລາຠຎ຺ຈ, ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ປໂມທນໍ [ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ຈ ໂມທນໍ (ສີ. ປີ.)].
‘‘ສີລວາ ຫິ ພຫູ ມິຕ຺ເຕ, ສຎ຺ຎເມນາຘິຄຈ຺ຉຕິ;
ທຸສ຺ສີໂລ ປນ ມິຕ຺ເຕຫິ, ຘໍສເຕ ປາປມາຈຣໍ.
‘‘ອວຓ຺ຓຎ຺ຈ ອກິຕ຺ຕິຎ຺ຈ, ທຸສ຺ສີໂລ ລຠເຕ ນໂຣ;
ວຓ຺ຓໍ ກິຕ຺ຕິໍ ປສໍສຎ຺ຈ, ສທາ ລຠຕິ ສີລວາ.
‘‘ອາທິ ¶ ສີລໍ ປຕິຏ຺ຐາ ຈ, ກລ຺ຍາຓານຎ຺ຈ ມາຕຸກໍ;
ປມຸຂໍ ສພ຺ພຘມ຺ມານໍ, ຕສ຺ມາ ສີລໍ ວິໂສຘເຍ.
‘‘ເວລາ ຈ ສໍວຣໍ ສີລໍ [ສໍວໂຣ ສີລໍ (ສີ.), ສໍວຣສີລໍ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຠິຫາສນໍ;
ຕິຕ຺ຖຎ຺ຈ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ, ຕສ຺ມາ ສີລໍ ວິໂສຘເຍ.
‘‘ສີລໍ ພລໍ ອປ຺ປຏິມໍ, ສີລໍ ອາວຸຘມຸຕ຺ຕມໍ;
ສີລມາຠຣຓໍ ເສຏ຺ຐໍ, ສີລໍ ກວຈມພ຺ຠຸຕໍ.
‘‘ສີລໍ ເສຕຸ ມເຫສກ຺ໂຂ, ສີລໍ ຄນ຺ໂຘ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
ສີລໍ ວິເລປນໍ ເສຏ຺ຐໍ, ເຍນ ວາຕິ ທິໂສທິສໍ.
‘‘ສີລໍ ສມ຺ພລເມວຄ຺ຄໍ, ສີລໍ ປາເຖຍ຺ຍມຸຕ຺ຕມໍ;
ສີລໍ ເສຏ຺ໂຐ ອຕິວາໂຫ, ເຍນ ຍາຕິ ທິໂສທິສໍ.
‘‘ອິເຘວ ນິນ຺ທໍ ລຠຕິ, ເປຈ຺ຈາປາເຍ ຈ ທຸມ຺ມໂນ;
ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸມ຺ມໂນ ພາໂລ, ສີເລສຸ ອສມາຫິໂຕ.
‘‘ອິເຘວ ກິຕ຺ຕິໍ ລຠຕິ, ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ຈ ສຸມ຺ມໂນ;
ສພ຺ພຕ຺ຖ ສຸມໂນ ຘີໂຣ, ສີເລສຸ ສຸສມາຫິໂຕ.
‘‘ສີລເມວ ¶ ອິຘ ອຄ຺ຄໍ, ປຎ຺ຎວາ ປນ ອຸຕ຺ຕໂມ;
ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ເທເວສຸ, ສີລປຎ຺ຎາຓໂຕ ຊຍ’’ນ຺ຕິ.
… ສີລໂວ ເຖໂຣ….
໒. ສຸນີຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນີເຈ ¶ ກຸລມ຺ຫິ ຊາໂຕຫໍ, ທລິທ຺ໂທ ອປ຺ປໂຠຊໂນ;
ຫີນກມ຺ມໍ [ຫີນໍ ກມ຺ມໍ (ສ຺ຍາ.)] ມມໍ ອາສິ, ອໂຫສິໍ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑໂກ.
‘‘ຊິຄຸຈ຺ຉິໂຕ ¶ ມນຸສ຺ສານໍ, ປຣິຠູໂຕ ຈ ວມ຺ຠິໂຕ;
ນີຈໍ ມນໍ ກຣິຕ຺ວານ, ວນ຺ທິສ຺ສໍ ພຫຸກໍ ຊນໍ.
‘‘ອຖທ຺ທສາສິໍ ¶ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ;
ປວິສນ຺ຕໍ ມຫາວີຣໍ, ມຄຘານໍ ປຸຣຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວານ ພ຺ຍາຠງ຺ຄິໍ, ວນ຺ທິຕຸໍ ອຸປສງ຺ກມິໍ;
ມເມວ ອນຸກມ຺ປາຍ, ອຏ຺ຐາສິ ປຸຣິສຸຕ຺ຕໂມ.
‘‘ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸໂນ ປາເທ, ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ຕທາ;
ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຫມາຍາຈິໍ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ຕໂຕ ກາຣຸຓິໂກ ສຕ຺ຖາ, ສພ຺ພໂລການຸກມ຺ປໂກ;
‘ເອຫິ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ມໍ ອາຫ, ສາ ເມ ອາສູປສມ຺ປທາ.
‘‘ໂສຫໍ ເອໂກ ອຣຎ຺ຎສ຺ມິໍ, ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຕນ຺ທິໂຕ;
ອກາສິໍ ສຕ຺ຖຸວຈນໍ, ຍຖາ ມໍ ໂອວທີ ຊິໂນ.
‘‘ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມໍ ຍາມໍ, ປຸພ຺ພຊາຕິມນຸສ຺ສຣິໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິມໍ ຍາມໍ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສຘຍິໍ [ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ (ກ.)];
ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລຍິໍ.
‘‘ຕໂຕ ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນ, ສູຣິຍສ຺ສຸຄ຺ຄມນໍ ປຕິ;
ອິນ຺ໂທ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຈ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ, ມໍ ນມສ຺ສິໍສຸ ປຎ຺ຊລີ.
‘‘‘ນໂມ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;
ຍສ຺ສ ເຕ ອາສວາ ຂີຓາ, ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍສິ ມາຣິສ’.
‘‘ຕໂຕ ¶ ທິສ຺ວານ ມໍ ສຕ຺ຖາ, ເທວສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ;
ສິຕໍ ປາຕຸກຣິຕ຺ວານ, ອິມມຕ຺ຖໍ ອຠາສຖ.
[ສຸ. ນິ. ໖໖໐ ສຸຕ຺ຕນິປາເຕປິ] ‘‘‘ຕເປນ ¶ ¶ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ, ສໍຍເມນ ທເມນ ຈ;
ເອເຕນ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂຫຕິ, ເອຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຸຕ຺ຕມ’’’ນ຺ຕິ.
… ສຸນີໂຕ ເຖໂຣ….
ທ຺ວາທສກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສີລວາ ຈ ສຸນີໂຕ ຈ, ເຖຣາ ທ຺ເວ ເຕ ມຫິທ຺ຘິກາ;
ທ຺ວາທສມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍ ຈຕຸວີສຕີຕິ.
໑໓. ເຕຣສນິປາໂຕ
໑. ໂສຓໂກຬິວິສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍາຫຸ ¶ ¶ ¶ ຣຏ຺ເຐ ສມຸກ຺ກຏ຺ໂຐ, ຣຎ຺ໂຎ ອງ຺ຄສ຺ສ ປທ຺ຘຄູ [ປຕ຺ຖຄູ (ສ຺ຍາ.), ປຏ຺ຐຄູ (ກ.)];
ສ຺ວາຊ຺ຊ ຘມ຺ເມສຸ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ, ໂສໂຓ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາຣຄູ.
‘‘ປຎ຺ຈ ຉິນ຺ເທ ປຎ຺ຈ ຊເຫ, ປຎ຺ຈ ຈຸຕ຺ຕຣິ ຠາວເຍ;
ປຎ຺ຈສງ຺ຄາຕິໂຄ ຠິກ຺ຂຸ, ໂອຆຕິຓ຺ໂຓຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ອຸນ຺ນຬສ຺ສ ປມຕ຺ຕສ຺ສ, ພາຫິຣາສສ຺ສ [ພາຫິຣາສຍສ຺ສ (ກ.)] ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ສີລໍ ສມາຘິ ປຎ຺ຎາ ຈ, ປາຣິປູຣິໍ ນ ຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ຍຎ຺ຫິ ກິຈ຺ຈໍ ອປວິທ຺ຘໍ [ຕທປວິທ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອກິຈ຺ຈໍ ປນ ກຣີຍຕິ;
ອຸນ຺ນຬານໍ ¶ ປມຕ຺ຕານໍ, ເຕສໍ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ອາສວາ.
‘‘ເຍສຎ຺ຈ ສຸສມາຣທ຺ຘາ, ນິຈ຺ຈໍ ກາຍຄຕາ ສຕິ;
ອກິຈ຺ຈໍ ເຕ ນ ເສວນ຺ຕິ, ກິຈ຺ເຈ ສາຕຈ຺ຈກາຣິໂນ;
ສຕານໍ ສມ຺ປຊານານໍ, ອຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອາສວາ.
‘‘ອຸຊຸມຄ຺ຄມ຺ຫິ ອກ຺ຂາເຕ, ຄຈ຺ຉຖ ມາ ນິວຕ຺ຕຖ;
ອຕ຺ຕນາ ໂຈທຍຕ຺ຕານໍ, ນິພ຺ພານມຠິຫາຣເຍ.
‘‘ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘມ຺ຫິ ວີຣິຍມ຺ຫິ, ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
ວີໂຓປມໍ ກຣິຕ຺ວາ ເມ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ ຈກ຺ຂຸມາ;
ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ວິຫາສິໍ ສາສເນ ຣໂຕ.
‘‘ສມຖໍ ປຏິປາເທສິໍ, ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ເນກ຺ຂມ຺ເມ [ນິກ຺ຂເມ (ກ.), ເນກ຺ຂມ຺ມໍ (ມຫາວ. ໒໔໔; ອ. ນິ. ໖.໕໕)] ອຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ປວິເວກຎ຺ຈ ເຈຕໂສ;
ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ [ອພ຺ຍາປຊ຺ຌາຘິມ຺ຫຕ຺ຕສ຺ສ (ກ.)], ອຸປາທານກ຺ຂຍສ຺ສ ຈ.
‘‘ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ອສມ຺ໂມຫຎ຺ຈ ເຈຕໂສ;
ທິສ຺ວາ ອາຍຕນຸປ຺ປາທໍ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ ນຕ຺ຖິ, ກຣຓີຍໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.
‘‘ເສໂລ ¶ ¶ ຍຖາ ເອກຆໂນ [ເອກຆໂນ (ກ.)], ວາເຕນ ນ ສມີຣຕິ;
ເອວໍ ຣູປາ ຣສາ ສທ຺ທາ, ຄນ຺ຘາ ຜສ຺ສາ ຈ ເກວລາ.
‘‘ອິຏ຺ຐາ ¶ ຘມ຺ມາ ອນິຏ຺ຐາ ຈ, ນປ຺ປເວເຘນ຺ຕິ ຕາທິໂນ;
ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ເຖໂຣ….
ເຕຣສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ເຖໂຣ, ເອໂກເຍວ ມຫິທ຺ຘິໂກ;
ເຕຣສມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍ ເຈຕ຺ຖ ເຕຣສາຕິ.
໑໔. ຈຸທ຺ທສກນິປາໂຕ
໑. ຂທິຣວນິຍເຣວຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍທາ ¶ ¶ ¶ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ນາຠິຊານາມິ ສງ຺ກປ຺ປໍ, ອນຣິຍໍ ໂທສສໍຫິຕໍ.
‘‘‘ອິເມ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ ວຊ຺ຌນ຺ຕຸ, ທຸກ຺ຂໍ ປປ຺ໂປນ຺ຕຸ ປາຓິໂນ’;
ສງ຺ກປ຺ປໍ ນາຠິຊານາມິ, ອິມສ຺ມິໍ ທີຆມນ຺ຕເຣ.
‘‘ເມຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຠິຊານາມິ, ອປ຺ປມາຓໍ ສຸຠາວິຕໍ;
ອນຸປຸພ຺ພໍ ປຣິຈິຕໍ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ.
‘‘ສພ຺ພມິຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສໂຂ, ສພ຺ພຠູຕານຸກມ຺ປໂກ;
ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ [ເມຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠາເວມິ, ອພ຺ຍາປຊ຺ຊຣໂຕ [ອພ຺ຍາປຊ຺ຌຣໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສທາ.
‘‘ອສໍຫີຣໍ ອສໍກຸປ຺ປໍ, ຈິຕ຺ຕໍ ອາໂມທຍາມຫໍ;
ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣໍ ຠາເວມິ, ອກາປຸຣິສເສວິຕໍ.
‘‘ອວິຕກ຺ກໍ ¶ ສມາປນ຺ໂນ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວໂກ;
ອຣິເຍນ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ, ອຸເປໂຕ ໂຫຕິ ຕາວເທ.
‘‘ຍຖາປິ ປພ຺ພໂຕ ເສໂລ, ອຈໂລ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິໂຕ;
ເອວໍ ໂມຫກ຺ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ປພ຺ພໂຕວ ນ ເວຘຕິ.
‘‘ອນງ຺ຄຓສ຺ສ ໂປສສ຺ສ, ນິຈ຺ຈໍ ສຸຈິຄເວສິໂນ;
ວາລຄ຺ຄມຕ຺ຕໍ ປາປສ຺ສ, ອພ຺ຠມຕ຺ຕໍວ ຂາຍຕິ.
‘‘ນຄຣໍ ຍຖາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ, ຄຸຕ຺ຕໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ;
ເອວໍ ໂຄເປຖ ອຕ຺ຕານໍ, ຂໂຓ ໂວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ກາລຎ຺ຈ ປຏິກງ຺ຂາມິ, ນິພ຺ພິສໍ ຠຕໂກ ຍຖາ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ມຣຓໍ…ເປ… ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ¶ ຈຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ.
‘‘ສມ຺ປາເທຖປ຺ປມາເທນ, ເອສາ ເມ ອນຸສາສນີ;
ຫນ຺ທາຫໍ ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສໍ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ສພ຺ພຘີ’’ຕິ.
… ຂທິຣວນິຍເຣວໂຕ ເຖໂຣ….
໒. ໂຄທຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາປິ ຠທ຺ໂທ ອາຊຎ຺ໂຎ, ຘຸເຣ ຍຸຕ຺ໂຕ ຘຸຣສ຺ສໂຫ [ຘຸຣາສໂຫ (ອຏ຺ຐ.)];
ມຖິໂຕ ¶ ອຕິຠາເຣນ, ສໍຍຸຄໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.
‘‘ເອວໍ ປຎ຺ຎາຍ ເຍ ຕິຕ຺ຕາ, ສມຸທ຺ໂທ ວາຣິນາ ຍຖາ;
ນ ປເຣ ອຕິມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ອຣິຍຘມ຺ໂມວ ປາຓິນໍ.
‘‘ກາເລ ¶ ກາລວສໍ ປຕ຺ຕາ, ຠວາຠວວສໍ ຄຕາ;
ນຣາ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຘ ໂສຈນ຺ຕິ ມາຓວາ [ມານວາ (ສີ.)].
‘‘ອຸນ຺ນຕາ ສຸຂຘມ຺ເມນ, ທຸກ຺ຂຘມ຺ເມນ ໂຈນຕາ;
ທ຺ວເຍນ ພາລາ ຫຎ຺ຎນ຺ຕິ, ຍຖາຠູຕໍ ອທສ຺ສິໂນ.
‘‘ເຍ ຈ ທຸກ຺ເຂ ສຸຂສ຺ມິຎ຺ຈ, ມຊ຺ເຌ ສິພ຺ພິນິມຈ຺ຈຄູ;
ຐິຕາ ເຕ ອິນ຺ທຂີໂລວ, ນ ເຕ ອຸນ຺ນຕໂອນຕາ.
‘‘ນ ເຫວ ລາເຠ ນາລາເຠ, ນ ຍເສ ນ ຈ ກິຕ຺ຕິຍາ;
ນ ນິນ຺ທາຍໍ ປສໍສາຍ, ນ ເຕ ທຸກ຺ເຂ ສຸຂມ຺ຫິ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ເຕ ນ ລິມ຺ປນ຺ຕິ, ອຸທພິນ຺ທຸວ ໂປກ຺ຂເຣ;
ສພ຺ພຕ຺ຖ ສຸຂິຕາ ຘີຣາ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ອປຣາຊິຕາ.
‘‘ຘມ຺ເມນ ຈ ອລາໂຠ ໂຍ, ໂຍ ຈ ລາໂຠ ອຘມ຺ມິໂກ;
ອລາໂຠ ຘມ຺ມິໂກ ເສຍ຺ໂຍ, ຍໍ ເຈ ລາໂຠ ອຘມ຺ມິໂກ.
‘‘ຍໂສ ຈ ອປ຺ປພຸທ຺ຘີນໍ, ວິຎ຺ຎູນໍ ອຍໂສ ຈ ໂຍ;
ອຍໂສວ ເສຍ຺ໂຍ ວິຎ຺ຎູນໍ, ນ ຍໂສ ອປ຺ປພຸທ຺ຘິນໍ.
‘‘ທຸມ຺ເມເຘຫິ ¶ ປສໍສາ ຈ, ວິຎ຺ຎູຫິ ຄຣຫາ ຈ ຍາ;
ຄຣຫາວ ເສຍ຺ໂຍ ວິຎ຺ຎູຫິ, ຍໍ ເຈ ພາລປ຺ປສໍສນາ.
‘‘ສຸຂຎ຺ຈ ¶ ¶ ກາມມຍິກໍ, ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ປວິເວກິຍໍ;
ປວິເວກທຸກ຺ຂໍ ເສຍ຺ໂຍ, ຍໍ ເຈ ກາມມຍໍ ສຸຂໍ.
‘‘ຊີວິຕຎ຺ຈ ອຘມ຺ເມນ, ຘມ຺ເມນ ມຣຓຎ຺ຈ ຍໍ;
ມຣຓໍ ຘມ຺ມິກໍ ເສຍ຺ໂຍ, ຍໍ ເຈ ຊີເວ ອຘມ຺ມິກໍ.
‘‘ກາມໂກປປ຺ປຫີນາ ເຍ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ຠວາຠເວ;
ຈຣນ຺ຕິ ໂລເກ ອສິຕາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ປິຍາປິຍໍ.
‘‘ຠາວຍິຕ຺ວານ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ ຈ;
ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕິນາສວາ’’ຕິ.
… ໂຄທຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
ຈຸທ຺ທສກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ເຣວໂຕ ເຈວ ໂຄທຕ຺ໂຕ, ເຖຣາ ທ຺ເວ ເຕ ມຫິທ຺ຘິກາ;
ຈຸທ຺ທສມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍ ອຏ຺ຐວີສຕີຕິ.
໑໕. ໂສຬສກນິປາໂຕ
໑. ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ເອສ ¶ ¶ ¶ ຠິຍ຺ໂຍ ປສີທາມິ, ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ມຫາຣສໍ;
ວິຣາໂຄ ເທສິໂຕ ຘມ຺ໂມ, ອນຸປາທາຍ ສພ຺ພໂສ.
‘‘ພຫູນິ ໂລເກ ຈິຕ຺ຣານິ, ອສ຺ມິໍ ປຖວິມຓ຺ຑເລ;
ມເຖນ຺ຕິ ¶ ມຎ຺ເຎ ສງ຺ກປ຺ປໍ, ສຸຠໍ ຣາຄູປສໍຫິຕໍ.
‘‘ຣຊມຸຫຕຎ຺ຈ ວາເຕນ, ຍຖາ ເມໂຆປສມ຺ມເຍ;
ເອວໍ ສມ຺ມນ຺ຕິ ສງ຺ກປ຺ປາ, ຍທາ ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ.
[ຘ. ປ. ໒໗໗ ຘມ຺ມປເທ] ‘‘ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ອນິຈ຺ຈາຕິ, ຍທາ ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ;
ອຖ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ ທຸກ຺ເຂ, ເອສ ມຄ຺ໂຄ ວິສຸທ຺ຘິຍາ.
[ຘ. ປ. ໒໗໘ ຘມ຺ມປເທ] ‘‘ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ທຸກ຺ຂາຕິ, ຍທາ ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ
ອຖ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ ທຸກ຺ເຂ, ເອສ ມຄ຺ໂຄ ວິສຸທ຺ຘິຍາ.
[ຘ. ປ. ໒໗໙ ຘມ຺ມປເທ] ‘‘ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາຕິ, ຍທາ ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ;
ອຖ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ ທຸກ຺ເຂ, ເອສ ມຄ຺ໂຄ ວິສຸທ຺ຘິຍາ.
‘‘ພຸທ຺ຘານຸພຸທ຺ໂຘ ໂຍ ເຖໂຣ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ຕິພ຺ພນິກ຺ກໂມ;
ປຫີນຊາຕິມຣໂຓ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ເກວລີ.
‘‘ໂອຆປາໂສ ທຬ຺ຫຂິໂລ [ທຬ຺ໂຫ ຂິໂລ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ປພ຺ພໂຕ ທຸປ຺ປທາລໂຍ;
ເຉຕ຺ວາ ຂິລຎ຺ຈ ປາສຎ຺ຈ, ເສລໍ ເຠຕ຺ວານ [ເຉຕ຺ວານ (ກ.)] ທຸພ຺ຠິທໍ;
ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຌາຍີ, ມຸຕ຺ໂຕ ໂສ ມາຣພນ຺ຘນາ.
‘‘ອຸທ຺ຘໂຕ ຈປໂລ ຠິກ຺ຂຸ, ມິຕ຺ເຕ ອາຄມ຺ມ ປາປເກ;
ສໍສີທຕິ ມໂຫຆສ຺ມິໍ, ອູມິຍາ ປຏິກຸຊ຺ຊິໂຕ.
‘‘ອນຸທ຺ຘໂຕ ອຈປໂລ, ນິປໂກ ສໍວຸຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ;
ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ສິຍາ.
‘‘ກາລປພ຺ພງ຺ຄສງ຺ກາໂສ, ກິໂສ ຘມນິສນ຺ຖໂຕ;
ມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ¶ ອນ຺ນປານສ຺ມິໍ, ອທີນມນໂສ ນໂຣ.
‘‘ຜຸຏ຺ໂຐ ¶ ຑໍເສຫິ ມກເສຫິ, ອຣຎ຺ຎສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫາວເນ;
ນາໂຄ ສງ຺ຄາມສີເສວ, ສໂຕ ຕຕ຺ຣາຘິວາສເຍ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ¶ ມຣຓໍ…ເປ… ນິພ຺ພິສໍ ຠຕໂກ ຍຖາ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ມຣຓໍ…ເປ… ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ…ເປ… ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກິໍ ເມ ສທ຺ຘິວິຫາຣິນາ’’ຕິ.
… ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ [ອຎ຺ຎາໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ….
໒. ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ອ. ນິ. ໖.໔໓] ‘‘ມນຸສ຺ສຠູຕໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ອຕ຺ຕທນ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ;
ອິຣິຍມານໍ ພ຺ຣຫ຺ມປເຖ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສູປສເມ ຣຕໍ.
‘‘ຍໍ ມນຸສ຺ສາ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ພຘມ຺ມານ ປາຣຄຸໍ;
ເທວາປິ ຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ອິຕິ ເມ ອຣຫໂຕ ສຸຕໍ.
‘‘ສພ຺ພສໍໂຍຊນາຕີຕໍ ¶ , ວນາ ນິພ຺ພນມາຄຕໍ;
ກາເມຫິ ເນກ຺ຂມ຺ມຣຕໍ [ນິກ຺ຂມ຺ມຣຕໍ (ກ.)], ມຸຕ຺ຕໍ ເສລາວ ກຎ຺ຈນໍ.
‘‘ສ ເວ ອຈ຺ຈຣຸຈິ ນາໂຄ, ຫິມວາວຎ຺ເຎ ສິລຸຈ຺ຈເຍ;
ສພ຺ເພສໍ ¶ ນາຄນາມານໍ, ສຈ຺ຈນາໂມ ອນຸຕ຺ຕໂຣ.
‘‘ນາຄໍ ໂວ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ, ນ ຫິ ອາຄຸໍ ກໂຣຕິ ໂສ;
ໂສຣຈ຺ຈໍ ອວິຫິໍສາ ຈ, ປາທາ ນາຄສ຺ສ ເຕ ທຸເວ.
‘‘ສຕິ ຈ ສມ຺ປຊຎ຺ຎຎ຺ຈ, ຈຣຓາ ນາຄສ຺ສ ເຕປເຣ;
ສທ຺ຘາຫຕ຺ໂຖ ມຫານາໂຄ, ອຸເປກ຺ຂາເສຕທນ຺ຕວາ.
‘‘ສຕິ ຄີວາ ສິໂຣ ປຎ຺ຎາ, ວີມໍສາ ຘມ຺ມຈິນ຺ຕນາ;
ຘມ຺ມກຸຈ຺ຉິສມາວາໂສ, ວິເວໂກ ຕສ຺ສ ວາລຘິ.
‘‘ໂສ ຌາຍີ ອສ຺ສາສຣໂຕ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິໂຕ;
ຄຈ຺ຉໍ ສມາຫິໂຕ ນາໂຄ, ຐິໂຕ ນາໂຄ ສມາຫິໂຕ.
‘‘ສຍໍ ສມາຫິໂຕ ນາໂຄ, ນິສິນ຺ໂນປິ ສມາຫິໂຕ;
ສພ຺ພຕ຺ຖ ສໍວຸໂຕ ນາໂຄ, ເອສາ ນາຄສ຺ສ ສມ຺ປທາ.
‘‘ຠຸຎ຺ຊຕິ ¶ ອນວຊ຺ຊານິ, ສາວຊ຺ຊານິ ນ ຠຸຎ຺ຊຕິ;
ຆາສມຈ຺ຉາທນໍ ລທ຺ຘາ, ສນ຺ນິຘິໍ ປຣິວຊ຺ຊຍໍ.
‘‘ສໍໂຍຊນໍ ¶ ອຓຸໍ ຖູລໍ, ສພ຺ພໍ ເຉຕ຺ວານ ພນ຺ຘນໍ;
ເຍນ ເຍເນວ ຄຈ຺ຉຕິ, ອນປກ຺ໂຂວ ຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ຍຖາປິ ອຸທເກ ຊາຕໍ, ປຸຓ຺ຑຣີກໍ ປວຑ຺ຒຕິ;
ໂນປລິປ຺ປຕິ ໂຕເຍນ, ສຸຈິຄນ຺ຘໍ ມໂນຣມໍ.
‘‘ຕເຖວ ຈ ໂລເກ ຊາໂຕ, ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ວິຫຣຕິ;
ໂນປລິປ຺ປຕິ ໂລເກນ, ໂຕເຍນ ປທຸມໍ ຍຖາ.
‘‘ມຫາຄິນິ ປຊ຺ຊລິໂຕ, ອນາຫາໂຣປສມ຺ມຕິ;
ອງ຺ຄາເຣສຸ ¶ ຈ ສນ຺ເຕສຸ, ນິພ຺ພຸໂຕຕິ ປວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ອຕ຺ຖສ຺ສາຍໍ ວິຎ຺ຎາປນີ, ອຸປມາ ວິຎ຺ຎູຫິ ເທສິຕາ;
ວິຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ ມຫານາຄາ, ນາຄໍ ນາເຄນ ເທສິຕໍ.
‘‘ວີຕຣາໂຄ ວີຕໂທໂສ, ວີຕໂມໂຫ ອນາສໂວ;
ສຣີຣໍ ວິຊຫໍ ນາໂຄ, ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສຕ຺ຍນາສໂວ’’ຕິ.
… ອຸທາຍີ ເຖໂຣ….
ໂສຬສກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ຈ ອຸທາຍີ ຈ, ເຖຣາ ທ຺ເວ ເຕ ມຫິທ຺ຘິກາ;
ໂສຬສມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ຄາຖາໂຍ ທ຺ເວ ຈ ຕິໍສ ຈາຕິ.
໑໖. ວີສຕິນິປາໂຕ
໑. ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ¶ ¶ ¶ ວາ ຘນຕ຺ຖໍ ວາ, ເຍ ຫນາມ ມຍໍ ປຸເຣ;
ອວເສສໍ [ອວເສ ຕໍ (ສີ. ອຏ຺ຐ. ມູລປາໂຐ), ອວເສສານໍ (ອຏ຺ຐ.?)] ຠຍໍ ໂຫຕິ, ເວຘນ຺ຕິ ວິລປນ຺ຕິ ຈ.
‘‘ຕສ຺ສ ເຕ ນຕ຺ຖິ ຠີຕຕ຺ຕໍ, ຠິຍ຺ໂຍ ວຓ຺ໂຓ ປສີທຕິ;
ກສ຺ມາ ນ ປຣິເທເວສິ, ເອວຣູເປ ມຫພ຺ຠເຍ.
‘‘ນຕ຺ຖິ ເຈຕສິກໍ ທຸກ຺ຂໍ, ອນເປກ຺ຂສ຺ສ ຄາມຓິ;
ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ ຠຍາ ສພ຺ເພ, ຂີຓສໍໂຍຊນສ຺ສ ເວ.
‘‘ຂີຓາຍ ຠວເນຕ຺ຕິຍາ, ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ຍຖາຕເຖ;
ນ ¶ ຠຍໍ ມຣເຓ ໂຫຕິ, ຠາຣນິກ຺ເຂປເນ ຍຖາ.
‘‘ສຸຈິຓ຺ຓໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ເມ, ມຄ຺ໂຄ ຈາປິ ສຸຠາວິໂຕ;
ມຣເຓ ເມ ຠຍໍ ນຕ຺ຖິ, ໂຣຄານມິວ ສງ຺ຂເຍ.
‘‘ສຸຈິຓ຺ຓໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ເມ, ມຄ຺ໂຄ ຈາປິ ສຸຠາວິໂຕ;
ນິຣສ຺ສາທາ ຠວາ ທິຏ຺ຐາ, ວິສໍ ປິຕ຺ວາວ [ປີຕ຺ວາວ (ສີ.)] ຉຑ຺ຑິຕໍ.
‘‘ປາຣຄູ ອນຸປາທາໂນ, ກຕກິຈ຺ໂຈ ອນາສໂວ;
ຕຸຏ຺ໂຐ ອາຍຸກ຺ຂຍາ ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ໂຕ ອາຆາຕນາ ຍຖາ.
‘‘ອຸຕ຺ຕມໍ ຘມ຺ມຕໍ ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພໂລເກ ອນຕ຺ຖິໂກ;
ອາທິຕ຺ຕາວ ຆຣາ ມຸຕ຺ໂຕ, ມຣຓສ຺ມິໍ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ຍທຕ຺ຖິ ສງ຺ຄຕໍ ກິຎ຺ຈິ, ຠໂວ ວາ ຍຕ຺ຖ ລພ຺ຠຕິ;
ສພ຺ພໍ ອນິສ຺ສຣໍ ເອຕໍ, ອິຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ.
‘‘ໂຍ ຕໍ ຕຖາ ປຊານາຕິ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ;
ນ ຄຓ຺ຫາຕິ ຠວໍ ກິຎ຺ຈິ, ສຸຕຕ຺ຕໍວ ອໂຍຄຸຬໍ.
‘‘ນ ເມ ໂຫຕິ ‘ອໂຫສິ’ນ຺ຕິ, ‘ຠວິສ຺ສ’ນ຺ຕິ ນ ໂຫຕິ ເມ;
ສງ຺ຂາຣາ ວິຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ກາ ປຣິເທວນາ.
‘‘ສຸທ຺ຘໍ ຘມ຺ມສມຸປ຺ປາທໍ, ສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂາຣສນ຺ຕຕິໍ;
ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ, ນ ຠຍໍ ໂຫຕິ ຄາມຓິ.
‘‘ຕິຓກຏ຺ຐສມໍ ¶ ¶ ໂລກໍ, ຍທາ ປຎ຺ຎາຍ ປສ຺ສຕິ;
ມມຕ຺ຕໍ ໂສ ອສໍວິນ຺ທໍ, ‘ນຕ຺ຖິ ເມ’ຕິ ນ ໂສຈຕິ.
‘‘ອຸກ຺ກຓ຺ຐາມິ ¶ ສຣີເຣນ, ຠເວນມ຺ຫິ ອນຕ຺ຖິໂກ;
ໂສຍໍ ¶ ຠິຊ຺ຊິສ຺ສຕິ ກາໂຍ, ອຎ຺ໂຎ ຈ ນ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ຍໍ ໂວ ກິຈ຺ຈໍ ສຣີເຣນ, ຕໍ ກໂຣຖ ຍທິຈ຺ຉຖ;
ນ ເມ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຕຕ຺ຖ, ໂທໂສ ເປມຎ຺ຈ ເຫຫິຕິ’’.
ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ອພ຺ຠຸຕໍ ໂລມຫໍສນໍ;
ສຕ຺ຖານິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວານ, ມາຓວາ ເອຕທພ຺ຣວຸໍ.
‘‘ກິໍ ຠທນ຺ເຕ ກຣິຕ຺ວານ, ໂກ ວາ ອາຈຣິໂຍ ຕວ;
ກສ຺ສ ສາສນມາຄມ຺ມ, ລພ຺ຠເຕ ຕໍ ອໂສກຕາ’’.
‘‘ສພ຺ພຎ຺ຎູ ສພ຺ພທສ຺ສາວີ, ຊິໂນ ອາຈຣິໂຍ ມມ;
ມຫາກາຣຸຓິໂກ ສຕ຺ຖາ, ສພ຺ພໂລກຕິກິຈ຺ຉໂກ.
‘‘ເຕນາຍໍ ເທສິໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຂຍຄາມີ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
ຕສ຺ສ ສາສນມາຄມ຺ມ, ລພ຺ຠເຕ ຕໍ ອໂສກຕາ’’.
ສຸຕ຺ວານ ໂຈຣາ ອິສິໂນ ສຸຠາສິຕໍ, ນິກ຺ຂິປ຺ປ ສຕ຺ຖານິ ຈ ອາວຸຘານິ ຈ;
ຕມ຺ຫາ ຈ ກມ຺ມາ ວິຣມິໍສຸ ເອເກ, ເອເກ ຈ ປພ຺ພຊ຺ຊມໂຣຈຍິໍສຸ.
ເຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຸຄຕສ຺ສ ສາສເນ, ຠາເວຕ຺ວ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄພລານິ ປຓ຺ຑິຕາ;
ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ສຸມນາ ກຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ, ຜຸສິໍສຸ ນິພ຺ພານປທໍ ອສງ຺ຂຕນ຺ຕິ.
…ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໒. ປາຣາປຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ສມຓສ຺ສ ¶ ອຫຸ ຈິນ຺ຕາ, ປາຣາປຣິຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ເອກກສ຺ສ ນິສິນ຺ນສ຺ສ, ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສ ຌາຍິໂນ.
‘‘ກິມານຸປຸພ຺ພໍ ປຸຣິໂສ, ກິໍ ວຕໍ ກິໍ ສມາຈາຣໍ;
ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ຈກາຣີສ຺ສ, ນ ຈ ກຎ຺ຈິ ວິເຫຐເຍ.
‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ¶ ມນຸສ຺ສານໍ, ຫິຕາຍ ອຫິຕາຍ ຈ;
ອຣກ຺ຂິຕານິ ອຫິຕາຍ, ຣກ຺ຂິຕານິ ຫິຕາຍ ຈ.
‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍາເນວ ສາຣກ຺ຂໍ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຈ ໂຄປຍໍ;
ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ຈກາຣີສ຺ສ, ນ ຈ ກຎ຺ຈິ ວິເຫຐເຍ.
‘‘ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍໍ ¶ ເຈ ຣູເປສຸ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອນິວາຣຍໍ;
ອນາທີນວທສ຺ສາວີ, ໂສ ທຸກ຺ຂາ ນ ຫິ ມຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ໂສຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ເຈ ສທ຺ເທສຸ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອນິວາຣຍໍ;
ອນາທີນວທສ຺ສາວີ, ໂສ ທຸກ຺ຂາ ນ ຫິ ມຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ອນິສ຺ສຣຓທສ຺ສາວີ ¶ , ຄນ຺ເຘ ເຈ ປຏິເສວຕິ;
ນ ໂສ ມຸຈ຺ຈຕິ ທຸກ຺ຂມ຺ຫາ, ຄນ຺ເຘສຸ ອຘິມຸຈ຺ຉິໂຕ.
‘‘ອມ຺ພິລໍ ມຘຸຣຄ຺ຄຎ຺ຈ, ຕິຕ຺ຕກຄ຺ຄມນຸສ຺ສຣໍ;
ຣສຕຓ຺ຫາຍ ຄຘິໂຕ, ຫທຍໍ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ.
‘‘ສຸຠານ຺ຍປ຺ປຏິກູລານິ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພານິ ອນຸສ຺ສຣໍ;
ຣຕ຺ໂຕ ຣາຄາຘິກຣຓໍ, ວິວິຘໍ ວິນ຺ທເຕ ທຸຂໍ.
‘‘ມນໍ ເຈເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ໂຍ ນ ສກ຺ໂກຕິ ຣກ຺ຂິຕຸໍ;
ຕໂຕ ¶ ນໍ ທຸກ຺ຂມນ຺ເວຕິ, ສພ຺ເພເຫເຕຫິ ປຎ຺ຈຫິ.
‘‘ປຸພ຺ພໂລຫິຕສມ຺ປຸຓ຺ຓໍ, ພຫຸສ຺ສ ກຸຓປສ຺ສ ຈ;
ນຣວີຣກຕໍ ວຄ຺ຄຸໍ, ສມຸຄ຺ຄມິວ ຈິຕ຺ຕິຕໍ.
‘‘ກຏຸກໍ ມຘຸຣສ຺ສາທໍ, ປິຍນິພນ຺ຘນໍ ທຸຂໍ;
ຂຸຣໍວ ມຘຸນາ ລິຕ຺ຕໍ, ອຸລ຺ລິຫໍ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ.
‘‘ອິຕ຺ຖິຣູເປ ອິຕ຺ຖິສເຣ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພປິ ຈ ອິຕ຺ຖິຍາ;
ອິຕ຺ຖິຄນ຺ເຘສຸ ສາຣຕ຺ໂຕ, ວິວິຘໍ ວິນ຺ທເຕ ທຸຂໍ.
‘‘ອິຕ຺ຖິໂສຕານິ ສພ຺ພານິ, ສນ຺ທນ຺ຕິ ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈສຸ;
ເຕສມາວຣຓໍ ກາຕຸໍ, ໂຍ ສກ຺ໂກຕິ ວີຣິຍວາ.
‘‘ໂສ ອຕ຺ຖວາ ໂສ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂສ ທກ຺ໂຂ ໂສ ວິຈກ຺ຂໂຓ;
ກເຣຍ຺ຍ ຣມມາໂນປິ, ກິຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມຕ຺ຖສໍຫິຕໍ.
‘‘ອໂຖ ¶ ສີທຕິ ສຎ຺ຎຸຕ຺ຕໍ, ວຊ຺ເຊ ກິຈ຺ຈໍ ນິຣຕ຺ຖກໍ;
‘ນ ຕໍ ກິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎິຕ຺ວາ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ວິຈກ຺ຂໂຓ.
‘‘ຍຎ຺ຈ ອຕ຺ເຖນ ສຎ຺ຎຸຕ຺ຕໍ, ຍາ ຈ ຘມ຺ມຄຕາ ຣຕິ;
ຕໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ເຕຖ, ສາ ຫິ ເວ ອຸຕ຺ຕມາ ຣຕິ.
‘‘ອຸຈ຺ຈາວເຈຫຸປາເຍຫິ, ປເຣສມຠິຊິຄີສຕິ;
ຫນ຺ຕ຺ວາ ວຘິຕ຺ວາ ອຖ ໂສຈຍິຕ຺ວາ, ອາໂລປຕິ ສາຫສາ ໂຍ ປເຣສໍ.
‘‘ຕຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອາຓິຍາ ອາຓິໍ, ນິຫນ຺ຕິ ພລວາ ຍຖາ;
ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິນ຺ທ຺ຣິເຍເຫວ ¶ , ນິຫນ຺ຕິ ກຸສໂລ ຕຖາ.
‘‘ສທ຺ຘໍ ¶ ວີຣິຍໍ ສມາຘິຎ຺ຈ, ສຕິປຎ຺ຎຎ຺ຈ ຠາວຍໍ;
ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈຫິ ຫນ຺ຕ຺ວານ, ອນີໂຆ ຍາຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.
‘‘ໂສ ອຕ຺ຖວາ ໂສ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ວາ ວາກ຺ຍານຸສາສນິໍ;
ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ໂສ ນໂຣ ສຸຂເມຘຕີ’’ຕິ.
…ປາຣາປຣິໂຍ ເຖໂຣ….
໓. ເຕລການິຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຈິຣຣຕ຺ຕໍ ວຕາຕາປີ, ຘມ຺ມໍ ອນຸວິຈິນ຺ຕຍໍ;
ສມໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນາລຕ຺ຖໍ, ປຸຈ຺ຉໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ.
‘‘‘ໂກ ¶ ໂສ ປາຣງ຺ຄໂຕ ໂລເກ, ໂກ ປຕ຺ໂຕ ອມໂຕຄຘໍ;
ກສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ປຏິຈ຺ຉາມິ, ປຣມຕ຺ຖວິຊານນໍ’.
‘‘ອນ຺ໂຕວງ຺ກຄໂຕ ອາສິ, ມຈ຺ໂຉວ ຆສມາມິສໍ;
ພທ຺ໂຘ ມຫິນ຺ທປາເສນ, ເວປຈິຕ຺ຍສຸໂຣ ຍຖາ.
‘‘ອຎ຺ຉາມິ ນໍ ນ ມຸຎ຺ຈາມິ, ອສ຺ມາ ໂສກປຣິທ຺ທວາ;
ໂກ ເມ ພນ຺ຘໍ ມຸຎ຺ຈໍ ໂລເກ, ສມ຺ໂພຘິໍ ເວທຍິສ຺ສຕິ.
‘‘ສມຓໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ກໍ, ອາທິສນ຺ຕໍ ປຠງ຺ຄຸນໍ.
ກສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ປຏິຈ຺ຉາມິ, ຊຣາມຈ຺ຈຸປວາຫນໍ.
‘‘ວິຈິກິຈ຺ຉາກງ຺ຂາຄນ຺ຖິຕໍ, ສາຣມ຺ຠພລສຎ຺ຎຸຕໍ;
ໂກຘປ຺ປຕ຺ຕມນຕ຺ຖທ຺ຘໍ, ອຠິຊປ຺ປປ຺ປທາຣຓໍ.
‘‘ຕຓ຺ຫາຘນຸສມຸຏ຺ຐານໍ ¶ , ທ຺ເວ ຈ ປນ຺ນຣສາຍຸຕໍ [ທ຺ເວຘາປນ຺ນຣສາຍຸຕໍ (?)];
ປສ຺ສ ¶ ໂອຣສິກໍ ພາຬ຺ຫໍ, ເຠຕ຺ວານ ຍທິ [ຍທ (ສີ. ອຏ຺ຐ.) ຫທິ (?) ‘‘ຫທເຍ’’ຕິ ຕໍສໍວຓ຺ຓນາ] ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ອນຸທິຏ຺ຐີນໍ ອປ຺ປຫານໍ, ສງ຺ກປ຺ປປຣເຕຊິຕໍ;
ເຕນ ວິທ຺ໂຘ ປເວຘາມິ, ປຕ຺ຕໍວ ມາລຸເຕຣິຕໍ.
‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ເມ ສມຸຏ຺ຐາຍ, ຂິປ຺ປໍ ປຈ຺ຈຕິ ມາມກໍ;
ຉຜສ຺ສາຍຕນີ ກາໂຍ, ຍຕ຺ຖ ສຣຕິ ສພ຺ພທາ.
‘‘ຕໍ ນ ປສ຺ສາມິ ເຕກິຈ຺ຉໍ, ໂຍ ເມຕໍ ສລ຺ລມຸທ຺ຘເຣ;
ນານາຣຊ຺ເຊນ ສຕ຺ເຖນ [ນາຣຄ຺ເຄນ ນ ສຕ຺ເຖນ (?)], ນາຎ຺ເຎນ ວິຈິກິຈ຺ຉິຕໍ.
‘‘ໂກ ເມ ອສຕ຺ໂຖ ອວໂຓ, ສລ຺ລມພ຺ຠນ຺ຕຣປສ຺ສຍໍ;
ອຫິໍສໍ ສພ຺ພຄຕ຺ຕານິ, ສລ຺ລໍ ເມ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສຕິ.
‘‘ຘມ຺ມປ຺ປຕິ ¶ ຫິ ໂສ ເສຏ຺ໂຐ, ວິສໂທສປ຺ປວາຫໂກ;
ຄມ຺ຠີເຣ ປຕິຕສ຺ສ ເມ, ຖລໍ ປາຓິຎ຺ຈ ທສ຺ສເຍ.
‘‘ຣຫເທຫມສ຺ມິ ໂອຄາຬ຺ໂຫ, ອຫາຣິຍຣຊມຕ຺ຕິເກ;
ມາຍາອຸສູຍສາຣມ຺ຠ, ຖິນມິທ຺ຘມປຕ຺ຖເຏ.
‘‘ອຸທ຺ຘຈ຺ຈເມຆຖນິຕໍ, ສໍໂຍຊນວລາຫກໍ;
ວາຫາ ວຫນ຺ຕິ ກຸທ຺ທິຏ຺ຐິໍ [ທຸທ຺ທິຏ຺ຐິໍ (ສີ. ຘ. ປ. ໓໓໙)], ສງ຺ກປ຺ປາ ຣາຄນິສ຺ສິຕາ.
‘‘ສວນ຺ຕິ ສພ຺ພຘິ ໂສຕາ, ລຕາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊ ຕິຏ຺ຐຕິ;
ເຕ ໂສເຕ ໂກ ນິວາເຣຍ຺ຍ, ຕໍ ລຕໍ ໂກ ຫິ ເຉຈ຺ຉຕິ.
‘‘ເວລໍ ¶ ກໂຣຖ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ໂສຕານໍ ສນ຺ນິວາຣຓໍ;
ມາ ເຕ ມໂນມໂຍ ໂສໂຕ, ຣຸກ຺ຂໍວ ສຫສາ ລຸເວ.
‘‘ເອວໍ ¶ ເມ ຠຍຊາຕສ຺ສ, ອປາຣາ ປາຣເມສໂຕ;
ຕາໂຓ ປຎ຺ຎາວຸໂຘ ສຕ຺ຖາ, ອິສິສງ຺ຆນິເສວິໂຕ.
‘‘ໂສປາຓໍ ສຸຄຕໍ ສຸທ຺ຘໍ, ຘມ຺ມສາຣມຍໍ ທຬ຺ຫໍ;
ປາທາສິ ວຸຍ຺ຫມານສ຺ສ, ‘ມາ ຠາຍີ’ຕິ ຈ ມພ຺ຣວິ.
‘‘ສຕິປຏ຺ຐານປາສາທໍ, ອາຣຸຍ຺ຫ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິສໍ;
ຍໍ ຕໍ ປຸພ຺ເພ ອມຎ຺ຎິສ຺ສໍ, ສກ຺ກາຍາຠິຣຕໍ ປຊໍ.
‘‘ຍທາ ¶ ຈ ມຄ຺ຄມທ຺ທກ຺ຂິໍ, ນາວາຍ ອຠິຣູຫນໍ;
ອນຘິຏ຺ຐາຍ ອຕ຺ຕານໍ, ຕິຕ຺ຖມທ຺ທກ຺ຂິມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ສລ຺ລໍ ອຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານໍ, ຠວເນຕ຺ຕິປ຺ປຠາວິຕໍ;
ເອເຕສໍ ອປ຺ປວຕ຺ຕາຍ [ອປ຺ປວຕ຺ຕິຍາ (?)], ເທເສສິ ມຄ຺ຄມຸຕ຺ຕມໍ.
‘‘ທີຆຣຕ຺ຕານຸສຍິຕໍ, ຈິຣຣຕ຺ຕມຘິຏ຺ຐິຕໍ;
ພຸທ຺ໂຘ ເມປານຸທີ ຄນ຺ຖໍ, ວິສໂທສປ຺ປວາຫໂນ’’ຕິ.
…ເຕລການິ ເຖໂຣ….
໔. ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ມ. ນິ. ໒.໓໐໒] ‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ພິມ຺ພໍ, ອຣຸກາຍໍ ສມຸສ຺ສິຕໍ;
ອາຕຸຣໍ ພຫຸສງ຺ກປ຺ປໍ, ຍສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ຘຸວໍ ຐິຕິ.
‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ຣູປໍ, ມຓິນາ ກຸຓ຺ຑເລນ ຈ;
ອຏ຺ຐິໍ ຕເຈນ ໂອນທ຺ຘໍ, ສຫ ວຕ຺ເຖຫິ ໂສຠຕິ.
‘‘ອລຕ຺ຕກກຕາ ¶ ປາທາ, ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ຓກມກ຺ຂິຕໍ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຏ຺ຐປທກຕາ ¶ ເກສາ, ເນຕ຺ຕາ ອຎ຺ຊນມກ຺ຂິຕາ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຎ຺ຊນີວ ນວາ ຈິຕ຺ຕາ, ປູຕິກາໂຍ ອລງ຺ກໂຕ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ໂອທຫິ ມິຄໂວ ປາສໍ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;
ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ກນ຺ທນ຺ເຕ ມິຄພນ຺ຘເກ.
‘‘ຉິນ຺ໂນ ປາໂສ ມິຄວສ຺ສ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;
ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ໂສຈນ຺ເຕ ມິຄລຸທ຺ທເກ.
‘‘ປສ຺ສາມິ ໂລເກ ສຘເນ ມນຸສ຺ເສ, ລທ຺ຘານ ວິຕ຺ຕໍ ນ ທທນ຺ຕິ ໂມຫາ;
ລຸທ຺ຘາ ¶ ຘນໍ ສນ຺ນິຈຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຠິຍ຺ໂຍວ ກາເມ ອຠິປຕ຺ຖຍນ຺ຕິ.
‘‘ຣາຊາ ¶ ປສຍ຺ຫປ຺ປຖວິໍ ວິເຊຕ຺ວາ, ສສາຄຣນ຺ຕໍ ມຫິມາວສນ຺ໂຕ;
ໂອຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສ ອຕິຕ຺ຕຣູໂປ, ປາຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສປິ ປຕ຺ຖເຍຖ.
‘‘ຣາຊາ ຈ ອຎ຺ເຎ ຈ ພຫູ ມນຸສ຺ສາ, ອວີຕຕຓ຺ຫາ ມຣຓໍ ອຸເປນ຺ຕິ;
ອູນາວ ຫຸຕ຺ວານ ຊຫນ຺ຕິ ເທຫໍ, ກາເມຫິ ໂລກມ຺ຫິ ນ ຫຕ຺ຖິ ຕິຕ຺ຕິ.
‘‘ກນ຺ທນ຺ຕິ ¶ ນໍ ຎາຕີ ປກິຣິຍ ເກເສ, ອໂຫ ວຕາ ໂນ ອມຣາຕິ ຈາຫຸ;
ວຕ຺ເຖນ ນໍ ປາຣຸຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ, ຈິຕໍ ສໂມຘາຍ ຕໂຕ ຑຫນ຺ຕິ.
‘‘ໂສ ຑຍ຺ຫຕິ ສູເລຫິ ຕຸຊ຺ຊມາໂນ, ເອເກນ ວຕ຺ເຖນ [ເອເຕນ ຄຕ຺ເຖນ (ກ.)] ປຫາຍ ໂຠເຄ;
ນ ມີຍມານສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ຕາຓາ, ຎາຕີ ຈ ມິຕ຺ຕາ ອຖ ວາ ສຫາຍາ.
‘‘ທາຍາທກາ ຕສ຺ສ ຘນໍ ຫຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ໂຕ ປນ ຄຈ຺ຉຕິ ເຍນ ກມ຺ມໍ;
ນ ມີຍມານໍ ຘນມນ຺ເວຕິ [ມນ຺ວິຕິ (ກ.)] ກິຎ຺ຈິ, ປຸຕ຺ຕາ ຈ ທາຣາ ຈ ຘນຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐໍ.
‘‘ນ ທີຆມາຍຸໍ ລຠເຕ ຘເນນ, ນ ຈາປິ ວິຕ຺ເຕນ ຊຣໍ ວິຫນ຺ຕິ;
ອປ຺ປປ຺ປໍ ຫິທໍ ຊີວິຕມາຫຸ ຘີຣາ, ອສສ຺ສຕໍ ວິປ຺ປຣິຓາມຘມ຺ມໍ.
‘‘ອຑ຺ຒາ ທລິທ຺ທາ ຈ ຜຸສນ຺ຕິ ຜສ຺ສໍ, ພາໂລ ຈ ຘີໂຣ ຈ ຕເຖວ ຜຸຏ຺ໂຐ;
ພາໂລ ຫິ ພາລ຺ຍາ ວຘິໂຕວ ເສຕິ, ຘີໂຣ ¶ ຈ ໂນ ເວຘຕິ ຜສ຺ສຜຸຏ຺ໂຐ.
‘‘ຕສ຺ມາ ¶ ຫິ ປຎ຺ຎາວ ຘເນນ ເສຍ຺ຍາ, ຍາຍ ໂວສານມິຘາຘິຄຈ຺ຉຕິ;
ອພ຺ໂຍສິຕຕ຺ຕາ ຫິ ຠວາຠເວສຸ, ປາປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣຕິ ໂມຫາ.
‘‘ອຸເປຕິ ¶ ຄພ຺ຠຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ, ສໍສາຣມາປຊ຺ຊ ປຣມ຺ປຣາຍ;
ຕສ຺ສປ຺ປປຎ຺ໂຎ ອຠິສທ຺ທຫນ຺ໂຕ, ອຸເປຕິ ຄພ຺ຠຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ.
‘‘ໂຈໂຣ ¶ ຍຖາ ສນ຺ຘິມຸເຂ ຄຫີໂຕ, ສກມ຺ມຸນາ ຫຎ຺ຎຕິ ປາປຘມ຺ໂມ;
ເອວໍ ປຊາ ເປຈ຺ຈ ປຣມ຺ຫິ ໂລເກ, ສກມ຺ມຸນາ ຫຎ຺ຎຕິ ປາປຘມ຺ໂມ.
‘‘ກາມາ ຫິ ຈິຕ຺ຣາ ມຘຸຣາ ມໂນຣມາ, ວິຣູປຣູເປນ ມເຖນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ;
ອາທີນວໍ ກາມຄຸເຓສຸ ທິສ຺ວາ, ຕສ຺ມາ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ.
‘‘ທຸມປ຺ຜລານີວ ປຕນ຺ຕິ ມາຓວາ, ທຫຣາ ຈ ວຸຑ຺ຒາ ຈ ສຣີຣເຠທາ;
ເອຕມ຺ປິ ¶ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ, ອປຓ຺ຓກໍ ສາມຎ຺ຎເມວ ເສຍ຺ໂຍ.
‘‘ສທ຺ຘາຍາຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຸເປໂຕ ຊິນສາສເນ;
ອວຊ຺ຌາ ມຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ອນໂຓ ຠຸຎ຺ຊາມິ ໂຠຊນໍ.
‘‘ກາເມ ອາທິຕ຺ຕໂຕ ທິສ຺ວາ, ຊາຕຣູປານິ ສຕ຺ຖໂຕ;
ຄພ຺ຠໂວກ຺ກນ຺ຕິໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ນິຣເຍສຸ ມຫພ຺ຠຍໍ.
‘‘ເອຕມາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ, ສໍເວຄໍ ອລຠິໍ ຕທາ;
ໂສຫໍ ວິທ຺ໂຘ ຕທາ ສນ຺ໂຕ, ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ອາສວກ຺ຂຍໍ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ’’ຕິ.
… ຣຏ຺ຐປາໂລ ເຖໂຣ….
໕. ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
[ສໍ. ນິ. ໔.໙໕] ‘‘ຣູປໍ ¶ ທິສ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຣູປສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ [ນິພ຺ພານໍ (ສີ.)] ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ສທ຺ທສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ຄນ຺ຘໍ ຆຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຄນ຺ຘສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ຣສໍ ໂຠຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຣສສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ຜສ຺ສໍ ¶ ຜຸສ຺ສ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຜສ຺ສສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ສຕິ ມຸຏ຺ຐາ, ປິຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ມນສິ ກໂຣໂຕ;
ສາຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ອຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ເວທນາ, ອເນກາ ຘມ຺ມສມ຺ຠວາ;
ອຠິຊ຺ຌາ ຈ ວິເຫສາ ຈ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສູປຫຎ຺ຎຕິ;
ເອວມາຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອາຣາ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຣູເປສຸ, ຣູປໍ ທິສ຺ວາ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ປສ຺ສໂຕ ຣູປໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ສທ຺ເທສຸ, ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ສຸຓໂຕ ສທ຺ທໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຄນ຺ເຘສຸ, ຄນ຺ຘໍ ຆຕ຺ວາ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ¶ ຆາຍໂຕ ຄນ຺ຘໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ¶ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຣເສສຸ, ຣສໍ ໂຠຕ຺ວາ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ສາຍຣໂຕ ຣສໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຜສ຺ເສສຸ, ຜສ຺ສໍ ຜຸສ຺ສ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ຜຸສໂຕ ຜສ຺ສໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ນ ໂສ ຣຊ຺ຊຕິ ຘມ຺ເມສຸ, ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເວເທຕິ, ຕຎ຺ຈ ນາຊ຺ໂຌສ຺ສ ຕິຏ຺ຐຕິ.
‘‘ຍຖາສ຺ສ ¶ ວິຊານໂຕ ຘມ຺ມໍ, ເສວໂຕ ຈາປິ ເວທນໍ;
ຂີຍຕິ ໂນປຈີຍຕິ, ເອວໍ ໂສ ຈຣຕີ ສໂຕ;
ເອວໍ ອປຈິນໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ສນ຺ຕິເກ ນິພ຺ພານ ວຸຈ຺ຈຕິ’’.
… ມາລຸກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໖. ເສລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຣິປຸຓ຺ຓກາໂຍ ສຸຣຸຈິ, ສຸຊາໂຕ ຈາຣຸທສ຺ສໂນ;
ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓສິ ຠຄວາ, ສຸສຸກ຺ກທາໂຐສິ ວີຣິຍວາ [ສຸສຸກ຺ກທາໂຐ ວິຣີຍວາ (ສີ.)].
‘‘ນຣສ຺ສ ຫິ ສຸຊາຕສ຺ສ, ເຍ ຠວນ຺ຕິ ວິຍຎ຺ຊນາ;
ສພ຺ເພ ¶ ເຕ ຕວ ກາຍສ຺ມິໍ, ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓາ.
‘‘ປສນ຺ນເນຕ຺ໂຕ ສຸມຸໂຂ, ພ຺ຣຫາ ອຸຊຸ ປຕາປວາ;
ມຊ຺ເຌ ສມຓສງ຺ຆສ຺ສ, ອາທິຈ຺ໂຈວ ວິໂຣຈສິ.
‘‘ກລ຺ຍາຓທສ຺ສໂນ ຠິກ຺ຂຸ, ກຎ຺ຈນສນ຺ນິຠຕ຺ຕໂຈ;
ກິໍ ເຕ ສມຓຠາເວນ, ເອວໍ ອຸຕ຺ຕມວຓ຺ຓິໂນ.
‘‘ຣາຊາ ¶ ອຣຫສິ ຠວິຕຸໍ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣເຖສໂຠ;
ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ, ຊມ຺ພຸສຓ຺ຑສ຺ສ [ຊມ຺ພຸມຓ຺ຑສ຺ສ (ກ.)] ອິສ຺ສໂຣ.
‘‘ຂຕ຺ຕິຍາ ໂຠຄີ ຣາຊາໂນ [ໂຠຄາ ຣາຊາໂນ (ສີ. ກ.), ໂຠຊຣາຊາໂນ (ສ຺ຍາ.)], ອນຸຍນ຺ຕາ ຠວນ຺ຕິ ເຕ;
ຣາຊາຠິຣາຊາ [ຣາຊາຘິຣາຊາ (ສີ. ກ.)] ມນຸຊິນ຺ໂທ, ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫິ ໂຄຕມ’’.
‘‘ຣາຊາຫມສ຺ມິ ¶ ເສລ, (ເສລາຕິ ຠຄວາ) ຘມ຺ມຣາຊາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
ຘມ຺ເມນ ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕມິ, ຈກ຺ກໍ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ’’.
‘‘ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຏິຊານາສິ, (ອິຕິ ເສໂລ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ) ຘມ຺ມຣາຊາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
‘ຘມ຺ເມນ ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕມິ’, ອິຕິ ຠາສຖ ໂຄຕມ.
‘‘ໂກ ນຸ ເສນາປຕິ ໂຠໂຕ, ສາວໂກ ສຕ຺ຖຸຣນ຺ວໂຍ [ອນ຺ວໂຍ (ສີ.)];
ໂກ ເຕຕມນຸວຕ຺ເຕຕິ, ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ’’.
‘‘ມຍາ ¶ ປວຕ຺ຕິຕໍ ຈກ຺ກໍ, (ເສລາຕິ ຠຄວາ) ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອນຸວຕ຺ເຕຕິ, ອນຸຊາໂຕ ຕຖາຄຕໍ.
‘‘ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍໍ ອຠິຎ຺ຎາຕໍ, ຠາເວຕພ຺ພຎ຺ຈ ຠາວິຕໍ;
ປຫາຕພ຺ພໍ ປຫີນໍ ເມ, ຕສ຺ມາ ພຸທ຺ໂຘສ຺ມິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ.
‘‘ວິນຍສ຺ສຸ ¶ ມຍິ ກງ຺ຂໍ, ອຘິມຸຎ຺ຈສ຺ສຸ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;
ທຸລ຺ລຠໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕິ, ສມ຺ພຸທ຺ຘານໍ ອຠິຓ຺ຫໂສ.
‘‘ເຍສໍ ເວ ທຸລ຺ລໂຠ ໂລເກ, ປາຕຸຠາໂວ ອຠິຓ຺ຫໂສ;
ໂສຫໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ພຸທ຺ໂຘສ຺ມິ, ສລ຺ລກຕ຺ໂຕ [ສລ຺ລກນ຺ໂຕ (ສີ.)] ອນຸຕ຺ຕໂຣ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ອຕິຕຸໂລ, ມາຣເສນປ຺ປມທ຺ທໂນ;
ສພ຺ພາມິຕ຺ເຕ ວເສ [ວສີ (ສ຺ຍາ. ກ., ມ. ນິ. ໒.໓໙໙; ສຸ. ນິ. ໙໖໖)] ກຕ຺ວາ, ໂມທາມິ ອກຸໂຕຠໂຍ’’.
‘‘ອິທໍ ໂຠນ຺ໂຕ ນິສາເມຖ, ຍຖາ ຠາສຕິ ຈກ຺ຂຸມາ;
ສລ຺ລກຕ຺ໂຕ ມຫາວີໂຣ, ສີໂຫວ ນທຕີ ວເນ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຠູຕໍ ອຕິຕຸລໍ, ມາຣເສນປ຺ປມທ຺ທນໍ;
ໂກ ທິສ຺ວາ ນປ຺ປສີເທຍ຺ຍ, ອປິ ກຓ຺ຫາຠິຊາຕິໂກ.
‘‘ໂຍ ມໍ ອິຈ຺ຉຕິ ອນ຺ເວຕຸ, ໂຍ ວາ ນິຈ຺ຉຕິ ຄຈ຺ຉຕຸ;
ອິຘາຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ວຣປຎ຺ຎສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’.
‘‘ເອຕໍ ເຈ ຣຸຈ຺ຈຕິ ໂຠໂຕ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາສນໍ;
ມຍມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມ, ວຣປຎ຺ຎສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ.
‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕິສຕາ ອິເມ, ຍາຈນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລີກຕາ;
‘ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມ, ຠຄວາ ຕວ ສນ຺ຕິເກ’’’.
‘‘ສ຺ວາຂາຕໍ ¶ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, (ເສລາຕິ ຠຄວາ) ສນ຺ທິຏ຺ຐິກມກາລິກໍ;
ຍຕ຺ຖ ອໂມຆາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ສິກ຺ຂໂຕ’’.
‘‘ຍໍ ¶ ຕໍ ສຣຓມາຄມ຺ຫ [ສຣຓມາຄມ຺ມ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)], ອິໂຕ ອຏ຺ຐເມ [ອຏ຺ຐມິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຈກ຺ຂຸມ;
ສຕ຺ຕຣຕ຺ເຕນ ຠຄວາ, ທນ຺ຕາມ຺ຫ ຕວ ສາສເນ.
‘‘ຕຸວໍ ¶ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຕຸວໍ ສຕ຺ຖາ, ຕຸວໍ ມາຣາຠິຠູ ມຸນິ;
ຕຸວໍ ອນຸສເຍ ເຉຕ຺ວາ, ຕິຓ຺ໂຓ ຕາເຣສິມໍ ປຊໍ.
‘‘ອຸປຘີ ເຕ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕາ, ອາສວາ ເຕ ປທາລິຕາ;
ສີໂຫວ ອນຸປາທາໂນ, ປຫີນຠຍເຠຣໂວ.
‘‘ຠິກ຺ຂໂວ ຕິສຕາ ອິເມ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລີກຕາ;
ປາເທ ວີຣ ປສາເຣຫິ, ນາຄາ ວນ຺ທນ຺ຕຸ ສຕ຺ຖຸໂນ’’ຕິ.
… ເສໂລ ເຖໂຣ….
໗. ກາຬິໂຄຘາປຸຕ຺ຕຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍາຕໍ ເມ ຫຕ຺ຖິຄີວາຍ, ສຸຂຸມາ ວຕ຺ຖາ ປຘາຣິຕາ;
ສາລີນໍ ໂອທໂນ ຠຸຕ຺ໂຕ, ສຸຈິມໍສູປເສຈໂນ.
‘‘ໂສຊ຺ຊ ຠທ຺ໂທ ສາຕຕິໂກ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣໂຕ;
ຌາຍຕິ ອນຸປາທາໂນ, ປຸຕ຺ໂຕ ໂຄຘາຍ ຠທ຺ທິໂຍ.
‘‘ປໍສຸກູລີ ສາຕຕິໂກ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣໂຕ;
ຌາຍຕິ ອນຸປາທາໂນ, ປຸຕ຺ໂຕ ໂຄຘາຍ ຠທ຺ທິໂຍ.
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ເຕຈີວຣີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ສປທານຈາຣີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ເອກາສນີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ປຕ຺ຕປິຓ຺ຑີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ຂລຸປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ອາຣຎ຺ຎິໂກ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ຣຸກ຺ຂມູລິໂກ ¶ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ອພ຺ໂຠກາສີ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ໂສສານິໂກ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ຍຖາສນ຺ຖຕິໂກ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ປວິວິຕ຺ໂຕ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ອສໍສຏ຺ໂຐ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ສາຕຕິໂກ…ເປ….
‘‘ຫິຕ຺ວາ ສຕປລໍ ກໍສໍ, ໂສວຓ຺ຓໍ ສຕຣາຊິກໍ;
ອຄ຺ຄຫິໍ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕໍ, ອິທໍ ທຸຕິຍາຠິເສຈນໍ.
‘‘ອຸຈ຺ເຈ ມຓ຺ຑລິປາກາເຣ, ທຬ຺ຫມຏ຺ຏາລໂກຏ຺ຐເກ;
ຣກ຺ຂິໂຕ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ເຖຫິ, ອຸຕ຺ຕສໍ ວິຫຣິໍ ປຸເຣ.
‘‘ໂສຊ຺ຊ ຠທ຺ໂທ ອນຸຕ຺ຣາສີ, ປຫີນຠຍເຠຣໂວ;
ຌາຍຕິ ວນໂມຄຍ຺ຫ, ປຸຕ຺ໂຕ ໂຄຘາຍ ຠທ຺ທິໂຍ.
‘‘ສີລກ຺ຂນ຺ເຘ ປຕິຏ຺ຐາຍ, ສຕິໍ ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ຠາວຍໍ;
ປາປຸຓິໍ ອນຸປຸພ຺ເພນ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິ.
… ຠທ຺ທິໂຍ ກາຬິໂຄຘາຍ ປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໘. ອງ຺ຄຸລິມາລຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຄຈ຺ຉໍ ¶ ວເທສິ ສມຓ ‘ຏ຺ຐິໂຕມ຺ຫິ’, ມມຎ຺ຈ ພ຺ຣູສິ ຐິຕມຏ຺ຐິໂຕຕິ;
ປຸຈ຺ຉາມິ ¶ ຕໍ ສມຓ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ‘ກຖໍ ຐິໂຕ ຕ຺ວໍ ອຫມຏ຺ຐິໂຕມ຺ຫິ’’’.
‘‘ຐິໂຕ ອຫໍ ອງ຺ຄຸລິມາລ ສພ຺ພທາ, ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑໍ;
ຕຸວຎ຺ຈ ປາເຓສຸ ອສຎ຺ຎໂຕສິ, ຕສ຺ມາ ຐິໂຕຫໍ ຕຸວມຏ຺ຐິໂຕສິ’’.
‘‘ຈິຣສ຺ສໍ ວຕ ເມ ມຫິໂຕ ມເຫສີ, ມຫາວນໍ ສມໂຓ ປຈ຺ຈປາທິ [ປຈ຺ຈຸປາທິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)];
ໂສຫໍ ຈຊິສ຺ສາມິ ສຫສ຺ສປາປໍ, ສຸຕ຺ວານ ຄາຖໍ ຕວ ຘມ຺ມຍຸຕ຺ຕໍ’’.
ອິຈ຺ເຈວ ¶ ໂຈໂຣ ອສິມາວຸຘຎ຺ຈ, ໂສພ຺ເຠ ປປາເຕ ນຣເກ ອນ຺ວກາສິ [ອກິຣິ (ມ. ນິ. ໒.໓໔໙)];
ອວນ຺ທິ ໂຈໂຣ ສຸຄຕສ຺ສ ປາເທ, ຕຕ຺ເຖວ ປພ຺ພຊ຺ຊມຍາຈິ ພຸທ຺ຘໍ.
ພຸທ຺ໂຘ ຈ ໂຂ ກາຣຸຓິໂກ ມເຫສິ, ໂຍ ສຕ຺ຖາ ໂລກສ຺ສ ສເທວກສ຺ສ;
‘ຕເມຫິ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ຕທາ ອໂວຈ, ເອເສວ ຕສ຺ສ ອຫຸ ຠິກ຺ຂຸຠາໂວ.
‘‘ໂຍ ¶ ຈ ປຸພ຺ເພ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ປຈ຺ຉາ ໂສ ນປ຺ປມຊ຺ຊຕິ;
ໂສມໍ ໂລກໍ ປຠາເສຕິ, ອພ຺ຠາ ມຸຕ຺ໂຕວ ຈນ຺ທິມາ.
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ປາປໍ ກຕໍ ກມ຺ມໍ, ກຸສເລນ ປິຘີຍຕິ [ປິຖີຍຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];
ໂສມໍ ໂລກໍ ປຠາເສຕິ, ອພ຺ຠາ ມຸຕ຺ໂຕວ ຈນ຺ທິມາ.
‘‘ໂຍ ຫເວ ທຫໂຣ ຠິກ຺ຂຸ, ຍຸຎ຺ຊຕິ ພຸທ຺ຘສາສເນ;
ໂສມໍ ໂລກໍ ປຠາເສຕິ, ອພ຺ຠາ ມຸຕ຺ໂຕວ ຈນ຺ທິມາ.
[ທິສາ ຫິ (ສ຺ຍາ. ກ., ມ. ນິ. ໒.໓໕໒)] ‘‘ທິສາປິ ເມ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຓນ຺ຕຸ, ທິສາປິ ເມ ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕຸ ພຸທ຺ຘສາສເນ;
ທິສາປິ ເມ ເຕ ມນຸເຊ ຠຊນ຺ຕຸ, ເຍ ຘມ຺ມເມວາທປຍນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ.
‘‘ທິສາ ຫິ ເມ ຂນ຺ຕິວາທານໍ, ອວິໂຣຘປ຺ປສໍສິນໍ;
ສຸຓນ຺ຕຸ ຘມ຺ມໍ ກາເລນ, ຕຎ຺ຈ ອນຸວິຘີຍນ຺ຕຸ.
‘‘ນ ຫິ ຊາຕຸ ໂສ ມມໍ ຫິໍເສ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ປນ ກິຎ຺ຈນໍ [ກຎ຺ຈິນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ກຎ຺ຈນໍ (?)];
ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ປຣມໍ ສນ຺ຕິໍ, ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ຕສຖາວເຣ.
[ເຖຣຄາ. ໑໙] ‘‘ອຸທກຎ຺ຫິ ¶ ນຍນ຺ຕິ ເນຕ຺ຕິກາ, ອຸສຸກາຣາ ນມຍນ຺ຕິ [ທມຍນ຺ຕິ (ກ.)] ເຕຊນໍ;
ທາຣຸໍ ນມຍນ຺ຕິ [ທມຍນ຺ຕິ (ກ.)] ຕຈ຺ຉກາ, ອຕ຺ຕານໍ ທມຍນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ.
‘‘ທຓ຺ເຑເນເກ ¶ ທມຍນ຺ຕິ, ອງ຺ກຸເສຠິ ກສາຫິ ຈ;
ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ, ອຫໍ ທນ຺ໂຕມ຺ຫິ ຕາທິນາ.
‘‘‘ອຫິໍສໂກ’ຕິ ¶ ເມ ນາມໍ, ຫິໍສກສ຺ສ ປຸເຣ ສໂຕ;
ອຊ຺ຊາຫໍ ສຈ຺ຈນາໂມມ຺ຫິ, ນ ນໍ ຫິໍສາມິ ກິຎ຺ຈນໍ [ກຎ຺ຈິນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ກຎ຺ຈນໍ (?)].
‘‘ໂຈໂຣ ອຫໍ ປຸເຣ ອາສິໍ, ອງ຺ຄຸລິມາໂລຕິ ວິສ຺ສຸໂຕ;
ວຸຍ຺ຫມາໂນ ມໂຫເຆນ, ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓມາຄມໍ.
‘‘ໂລຫິຕປາຓິ ປຸເຣ ອາສິໍ, ອງ຺ຄຸລິມາໂລຕິ ວິສ຺ສຸໂຕ;
ສຣຓຄມນໍ ປສ຺ສ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຕາທິສໍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວານ, ພຫຸໍ ທຸຄ຺ຄຕິຄາມິນໍ;
ຜຸຏ຺ໂຐ ກມ຺ມວິປາເກນ, ອນໂຓ ຠຸຎ຺ຊາມິ ໂຠຊນໍ.
‘‘ປມາທມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ພາລາ ທຸມ຺ເມຘິໂນ ຊນາ;
ອປ຺ປມາທຎ຺ຈ ເມຘາວີ, ຘນໍ ເສຏ຺ຐໍວ ຣກ຺ຂຕິ.
‘‘ມາ ປມາທມນຸຍຸຎ຺ເຊຖ, ມາ ກາມຣຕິສນ຺ຖວໍ [ສນ຺ຘວໍ (ກ.)];
ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຫິ ຌາຍນ຺ໂຕ, ປປ຺ໂປຕິ ປຣມໍ ສຸຂໍ.
‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ນາປຄຕໍ, ເນຕໍ ທຸມ຺ມນ຺ຕິຕໍ ມມ;
ສວິຠຕ຺ເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ຍໍ ເສຏ຺ຐໍ ຕທຸປາຄມໍ.
‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ນາປຄຕໍ, ເນຕໍ ທຸມ຺ມນ຺ຕິຕໍ ມມ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ອຣຎ຺ເຎ ¶ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ, ປພ຺ພເຕສຸ ຄຸຫາສຸ ວາ;
ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ອຏ຺ຐາສິໍ, ອຸພ຺ພິຄ຺ຄມນໂສ ຕທາ.
‘‘ສຸຂໍ ສຍາມິ ຐາຍາມິ, ສຸຂໍ ກປ຺ເປມິ ຊີວິຕໍ;
ອຫຕ຺ຖປາໂສ ມາຣສ຺ສ, ອໂຫ ສຕ຺ຖານຸກມ຺ປິໂຕ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຊຈ຺ໂຈ ¶ ປຸເຣ ອາສິໍ, ອຸທິຈ຺ໂຈ ອຸຠໂຕ ອຫຸ;
ໂສຊ຺ຊ ປຸຕ຺ໂຕ ສຸຄຕສ຺ສ, ຘມ຺ມຣາຊສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ.
‘‘ວີຕຕຓ຺ໂຫ ອນາທາໂນ, ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ສຸສໍວຸໂຕ;
ອຆມູລໍ ວຘິຕ຺ວານ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ¶ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ’’ຕິ.
… ອງ຺ຄຸລິມາໂລ ເຖໂຣ….
໙. ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປຫາຍ ¶ ມາຕາປິຕໂຣ, ຠຄິນີ ຎາຕິຠາຕໂຣ;
ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ຫິຕ຺ວາ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘວ ຌາຍຕຸ.
‘‘ສເມໂຕ ນຈ຺ຈຄີເຕຫິ, ສມ຺ມຕາຬປ຺ປໂພຘໂນ;
ນ ເຕນ ສຸທ຺ຘິມຊ຺ຌຄໍ [ສຸທ຺ຘມຊ຺ຌຄາ (ສີ. ກ.), ສຸທ຺ຘິມຊ຺ຌຄມາ (ສ຺ຍາ.)], ມາຣສ຺ສ ວິສເຍ ຣໂຕ.
‘‘ເອຕຎ຺ຈ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ຣໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ;
ສພ຺ໂພຆໍ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘວ ຌາຍຕິ.
‘‘ຣູປາ ສທ຺ທາ ຣສາ ຄນ຺ຘາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຈ ມໂນຣມາ;
ເອເຕ ຈ ສມຕິກ຺ກມ຺ມ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘວ ຌາຍຕິ.
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ, ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ມຸນິ;
ເອສຕິ ປໍສຸກູລານິ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອນາສໂວ.
‘‘ວິຈິນີ ອຄ຺ຄຫີ ໂຘວິ, ຣຊຍີ ຘາຣຍີ ມຸນິ;
ປໍສຸກູລານິ ມຕິມາ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອນາສໂວ.
‘‘ມຫິຈ຺ໂຉ ¶ ຈ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ, ສໍສຏ຺ໂຐ ໂຍ ຈ ອຸທ຺ຘໂຕ;
ຕສ຺ສ ຘມ຺ມາ ອິເມ ໂຫນ຺ຕິ, ປາປກາ ສໍກິເລສິກາ.
‘‘ສໂຕ ຈ ໂຫຕິ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອວິຆາຕວາ;
ປວິເວກຣໂຕ ວິຕ຺ໂຕ, ນິຈ຺ຈມາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ຘມ຺ມາ ອິເມ ໂຫນ຺ຕິ, ກຸສລາ ໂພຘິປກ຺ຂິກາ;
ອນາສໂວ ຈ ໂສ ໂຫຕິ, ອິຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ.
‘‘ມມ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍ, ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;
ມໂນມເຍນ ກາເຍນ, ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິ.
‘‘ຍທາ ເມ ອຫຸ ສງ຺ກປ຺ໂປ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ເທສຍິ;
ນິປ຺ປປຎ຺ຈຣໂຕ ພຸທ຺ໂຘ, ນິປ຺ປປຎ຺ຈມເທສຍິ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ, ວິຫາສິໍ ສາສເນ ຣໂຕ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ປຎ຺ຈປຎ຺ຎາສວສ຺ສານິ ¶ , ຍໂຕ ເນສຊ຺ຊິໂກ ອຫໍ;
ປຎ຺ຈວີສຕິວສ຺ສານິ, ຍໂຕ ມິທ຺ຘໍ ສມູຫຕໍ.
[ທີ. ນິ. ໒.໒໒໒] ‘‘ນາຫຸ ອສ຺ສາສປສ຺ສາສາ, ຐິຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ;
ອເນໂຊ ສນ຺ຕິມາຣພ຺ຠ, ຈກ຺ຂຸມາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ.
[ທີ. ນິ. ໒.໒໒໒] ‘‘ອສລ຺ລີເນນ ຈິຕ຺ເຕນ, ເວທນໍ ອຊ຺ຌວາສຍິ;
ປຊ຺ໂຊຕສ຺ເສວ ນິພ຺ພານໍ, ວິໂມກ຺ໂຂ ເຈຕໂສ ອຫຸ.
‘‘ເອເຕ ປຈ຺ຉິມກາ ທານິ, ມຸນິໂນ ຜສ຺ສປຎ຺ຈມາ;
ນາຎ຺ເຎ ¶ ຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ.
‘‘ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນາວາໂສ, ເທວກາຍສ຺ມິ ຊາລິນິ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ.
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ສຫສ຺ສຘາ, ໂລໂກ ສໍວິທິໂຕ ສພ຺ຣຫ຺ມກປ຺ໂປ;
ວສີ ອິທ຺ຘິຄຸເຓ ຈຸຕູປປາເຕ, ກາເລ ປສ຺ສຕິ ເທວຕາ ສ ຠິກ຺ຂຸ [ສຠິກ຺ຂຸໂນ (ສີ. ກ.)].
‘‘ອນ຺ນຠາໂຣ [ອນ຺ນຫາໂຣ (ສີ.)] ປຸເຣ ອາສິໍ, ທລິທ຺ໂທ ຆາສຫາຣໂກ;
ສມຓໍ ປຏິປາເທສິໍ, ອຸປຣິຏ຺ຐໍ ຍສສ຺ສິນໍ.
‘‘ໂສມ຺ຫິ ສກ຺ຍກຸເລ ຊາໂຕ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ວິທູ;
ອຸເປໂຕ ນຈ຺ຈຄີເຕຫິ, ສມ຺ມຕາຬປ຺ປໂພຘໂນ.
‘‘ອຖທ຺ທສາສິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ສຕ຺ຖາຣໍ ອກຸໂຕຠຍໍ;
ຕສ຺ມິໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ຍຕ຺ຖ ເມ ວຸສິຕໍ ປຸເຣ;
ຕາວຕິໍເສສຸ ເທເວສຸ, ອຏ຺ຐາສິໍ ສກ຺ກຊາຕິຍາ [ສຕຊາຕິຍາ (ສີ.)].
‘‘ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ¶ ມນຸສ຺ສິນ຺ໂທ, ອຫໍ ຣຊ຺ຊມກາຣຍິໍ;
ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ, ຊມ຺ພຸສຓ຺ຑສ຺ສ ອິສ຺ສໂຣ;
ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ, ຘມ຺ເມນ ອນຸສາສຍິໍ.
‘‘ອິໂຕ ສຕ຺ຕ ຕໂຕ ສຕ຺ຕ, ສໍສາຣານິ ຈຕຸທ຺ທສ;
ນິວາສມຠິຊານິສ຺ສໍ, ເທວໂລເກ ຐິຕາ ຕທາ.
‘‘ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກ ¶ ¶ ສມາຘິມ຺ຫິ, ສນ຺ເຕ ເອໂກທິຠາວິເຕ;
ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິລທ຺ຘມ຺ຫິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິສຸຊ຺ຌິ ເມ.
‘‘ຈຸຕູປປາຕໍ ຊານາມິ, ສຕ຺ຕານໍ ອາຄຕິໍ ຄຕິໍ;
ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ, ຌາເນ ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກ ຐິໂຕ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ…ເປ… ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ວຊ຺ຊີນໍ ເວຬຸວຄາເມ, ອຫໍ ຊີວິຕສງ຺ຂຍາ;
ເຫຏ຺ຐໂຕ ເວຬຸຄຸມ຺ພສ຺ມິໍ, ນິພ຺ພາຍິສ຺ສໍ ອນາສໂວ’’ຕິ.
… ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຖໂຣ….
໑໐. ປາຣາປຣິຍຕ຺ເຖຣຄາຖາ
ສມຓສ຺ສ ອຫຸ ຈິນ຺ຕາ, ປຸປ຺ຜິຕມ຺ຫິ ມຫາວເນ;
ເອກຄ຺ຄສ຺ສ ນິສິນ຺ນສ຺ສ, ປວິວິຕ຺ຕສ຺ສ ຌາຍິໂນ.
‘‘ອຎ຺ຎຖາ ໂລກນາຖມ຺ຫິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕເມ;
ອິຣິຍໍ ອາສິ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອຎ຺ຎຖາ ທານິ ທິສ຺ສຕິ.
‘‘ສີຕວາຕປຣິຕ຺ຕານໍ, ຫິຣິໂກປີນຉາທນໍ;
ມຕ຺ຕຏ຺ຐິຍໍ ອຠຸຎ຺ຊິໍສຸ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ອິຕຣີຕເຣ.
‘‘ປຓີຕໍ ຍທິ ວາ ລູຂໍ, ອປ຺ປໍ ວາ ຍທິ ວາ ພຫຸໍ;
ຍາປນຕ຺ຖໍ ອຠຸຎ຺ຊິໍສຸ, ອຄິທ຺ຘາ ນາຘິມຸຈ຺ຉິຕາ.
‘‘ຊີວິຕານໍ ¶ ປຣິກ຺ຂາເຣ, ເຠສຊ຺ເຊ ອຖ ປຈ຺ຈເຍ;
ນ ພາຬ຺ຫໍ ອຸສ຺ສຸກາ ອາສຸໍ, ຍຖາ ເຕ ອາສວກ຺ຂເຍ.
‘‘ອຣຎ຺ເຎ ຣຸກ຺ຂມູເລສຸ, ກນ຺ທຣາສຸ ຄຸຫາສຸ ຈ;
ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫນ຺ຕາ, ວິຫໍສຸ ຕປ຺ປຣາຍນາ.
‘‘ນີຈາ ¶ ນິວິຏ຺ຐາ ສຸຠຣາ, ມຸທູ ອຕ຺ຖທ຺ຘມານສາ;
ອພ຺ຍາເສກາ ອມຸຂຣາ, ອຕ຺ຖຈິນ຺ຕາ ວສານຸຄາ.
‘‘ຕໂຕ ¶ ປາສາທິກໍ ອາສິ, ຄຕໍ ຠຸຕ຺ຕໍ ນິເສວິຕໍ;
ສິນິທ຺ຘາ ເຕລຘາຣາວ, ອໂຫສິ ອິຣິຍາປໂຖ.
‘‘ສພ຺ພາສວປຣິກ຺ຂີຓາ, ມຫາຌາຍີ ມຫາຫິຕາ;
ນິພ຺ພຸຕາ ທານິ ເຕ ເຖຣາ, ປຣິຕ຺ຕາ ທານິ ຕາທິສາ.
‘‘ກຸສລານຎ຺ຈ ¶ ຘມ຺ມານໍ, ປຎ຺ຎາຍ ຈ ປຣິກ຺ຂຍາ;
ສພ຺ພາກາຣວຣູເປຕໍ, ລຸຊ຺ຊເຕ ຊິນສາສນໍ.
‘‘ປາປການຎ຺ຈ ຘມ຺ມານໍ, ກິເລສານຎ຺ຈ ໂຍ ອຸຕຸ;
ອຸປຏ຺ຐິຕາ ວິເວກາຍ, ເຍ ຈ ສທ຺ຘມ຺ມເສສກາ.
‘‘ເຕ ກິເລສາ ປວຑ຺ຒນ຺ຕາ, ອາວິສນ຺ຕິ ພຫຸໍ ຊນໍ;
ກີຬນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ ພາເລຫິ, ອຸມ຺ມຕ຺ເຕຫິວ ຣກ຺ຂສາ.
‘‘ກິເລເສຫາຠິຠູຕາ ເຕ, ເຕນ ເຕນ ວິຘາວິຕາ;
ນຣາ ກິເລສວຕ຺ຖູສຸ, ສສງ຺ຄາເມວ ໂຆສິເຕ.
‘‘ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎຫິ ຠຓ຺ຑເຣ;
ທິຏ຺ຐິຄຕານິ ອນ຺ເວນ຺ຕາ, ອິທໍ ເສຍ຺ໂຍຕິ ມຎ຺ຎເຣ.
‘‘ຘນຎ຺ຈ ປຸຕ຺ຕໍ ຠຣິຍຎ຺ຈ, ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ນິຄ຺ຄຕາ;
ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂເຫຕູປິ, ອກິຈ຺ຉານິ ນິເສວເຣ.
‘‘ອຸທຣາວເທຫກໍ ຠຸຕ຺ວາ, ສຍນ຺ຕຸຕ຺ຕານເສຍ຺ຍກາ;
ກຖໍ ວຕ຺ເຕນ຺ຕິ [ກຖາ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ (ສີ. ກ.)] ປຏິພຸທ຺ຘາ, ຍາ ກຖາ ສຕ຺ຖຸຄຣຫິຕາ.
‘‘ສພ຺ພກາຣຸກສິປ຺ປານິ ¶ , ຈິຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວານ [ຈິຕ຺ຕີກຕ຺ວານ (ສີ.), ຈິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວານ (ສ຺ຍາ.)] ສິກ຺ຂເຣ;
ອວູປສນ຺ຕາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ໂຖຕິ ອຈ຺ຉຕິ [ຕິຣິຎ຺ຈຕິ (?)].
‘‘ມຕ຺ຕິກໍ ເຕລຈຸຓ຺ຓຎ຺ຈ, ອຸທກາສນໂຠຊນໍ;
ຄິຫີນໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອາກງ຺ຂນ຺ຕາ ພຫຸຕ຺ຕຣໍ.
‘‘ທນ຺ຕໂປນໍ ກປິຕ຺ຖຎ຺ຈ, ປຸປ຺ຜໍ ຂາທນິຍານິ ຈ;
ປິຓ຺ຑປາເຕ ຈ ສມ຺ປນ຺ເນ, ອມ຺ເພ ອາມລການິ ຈ.
‘‘ເຠສຊ຺ເຊສຸ ຍຖາ ເວຊ຺ຊາ, ກິຈ຺ຈາກິຈ຺ເຈ ຍຖາ ຄິຫີ;
ຄຓິກາວ ວິຠູສາຍໍ, ອິສ຺ສເຣ ຂຕ຺ຕິຍາ ຍຖາ.
‘‘ເນກຕິກາ ¶ ວຎ຺ຈນິກາ, ກູຏສກ຺ຂີ ອປາຏຸກາ;
ພຫູຫິ ປຣິກປ຺ເປຫິ, ອາມິສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊເຣ.
‘‘ເລສກປ຺ເປ ປຣິຍາເຍ, ປຣິກປ຺ເປນຸຘາວິຕາ;
ຊີວິກຕ຺ຖາ ອຸປາເຍນ, ສງ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕິ ພຫຸໍ ຘນໍ.
‘‘ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ ¶ ¶ ປຣິສໍ, ກມ຺ມໂຕ ໂນ ຈ ຘມ຺ມໂຕ;
ຘມ຺ມໍ ປເຣສໍ ເທເສນ຺ຕິ, ລາຠໂຕ ໂນ ຈ ອຕ຺ຖໂຕ.
‘‘ສງ຺ຆລາຠສ຺ສ ຠຓ຺ຑນ຺ຕິ, ສງ຺ຆໂຕ ປຣິພາຫິຣາ;
ປຣລາໂຠປຊີວນ຺ຕາ, ອຫິຣີກາ ນ ລຊ຺ຊເຣ.
‘‘ນານຸຍຸຕ຺ຕາ ຕຖາ ເອເກ, ມຸຓ຺ຑາ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸຕາ;
ສມ຺ຠາວນໍເຍວິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ລາຠສກ຺ກາຣມຸຈ຺ຉິຕາ.
‘‘ເອວໍ ນານປ຺ປຍາຕມ຺ຫິ, ນ ທານິ ສຸກຣໍ ຕຖາ;
ອຜຸສິຕໍ ¶ ວາ ຜຸສິຕຸໍ, ຜຸສິຕໍ ວານຸຣກ຺ຂິຕຸໍ.
‘‘ຍຖາ ກຓ຺ຏກຏ຺ຐານມ຺ຫິ, ຈເຣຍ຺ຍ ອນຸປາຫໂນ;
ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວານ, ເອວໍ ຄາເມ ມຸນີ ຈເຣ.
‘‘ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພເກ ໂຍຄີ, ເຕສໍ ວຕ຺ຕມນຸສ຺ສຣໍ;
ກິຎ຺ຈາປິ ປຈ຺ຉິໂມ ກາໂລ, ຜຸເສຍ຺ຍ ອມຕໍ ປທໍ.
‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວາ ສາລວເນ, ສມໂຓ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ;
ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຣິນິພ຺ພາຍີ, ອິສິ ຂີຓປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ປາຣາປຣິໂຍ [ປາຣາສຣິໂຍ (ສ຺ຍາ.)] ເຖໂຣ….
ວີສຕິນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ປາຣາປຣິໂຍ, ເຕລການິ ຣຏ຺ຐປາໂລ;
ມາລຸກ຺ຍເສໂລ ຠທ຺ທິໂຍ, ອງ຺ຄຸລິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໂກ.
ປາຣາປຣິໂຍ ທເສເຕ, ວີສມ຺ຫິ ປຣິກິຕ຺ຕິຕາ;
ຄາຖາໂຍ ທ຺ເວ ສຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈຕາລີສ [໒໔໔ ຄາຖາໂຍເຍວ ທິສ຺ສນ຺ຕິ] ອຸຕ຺ຕຣິນ຺ຕິ.
໑໗. ຕິໍສນິປາໂຕ
໑. ຜຸສ຺ສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
ປາສາທິເກ ¶ ¶ ¶ ພຫູ ທິສ຺ວາ, ຠາວິຕຕ຺ເຕ ສຸສໍວຸເຕ;
ອິສິ ປຓ຺ຑຣສໂຄຕ຺ໂຕ [ປຓ຺ຑຣສ຺ສ ໂຄຕ຺ໂຕ (ສີ.)], ອປຸຈ຺ຉິ ຜຸສ຺ສສວ຺ຫຍໍ.
‘‘ກິໍຉນ຺ທາ ¶ ກິມຘິປ຺ປາຍາ, ກິມາກປ຺ປາ ຠວິສ຺ສເຣ;
ອນາຄຕມ຺ຫິ ກາລມ຺ຫິ, ຕໍ ເມ ອກ຺ຂາຫິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ’’.
‘‘ສຸໂຓຫິ ວຈນໍ ມຍ຺ຫໍ, ອິສິປຓ຺ຑຣສວ຺ຫຍ;
ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຘາເຣຫິ, ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມ຺ຍນາຄຕໍ.
‘‘ໂກຘນາ ອຸປນາຫີ ຈ, ມກ຺ຂີ ຖມ຺ຠີ ສຐາ ພຫູ;
ອຸສ຺ສຸກີ ນານາວາທາ ຈ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອນາຄເຕ.
‘‘ອຎ຺ຎາຕມານິໂນ ຘມ຺ເມ, ຄມ຺ຠີເຣ ຕີຣໂຄຈຣາ;
ລຫຸກາ ອຄຣຸ ຘມ຺ເມ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມຄາຣວາ.
‘‘ພຫູ ອາທີນວາ ໂລເກ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕ຺ຍນາຄເຕ;
ສຸເທສິຕໍ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ, ກິເລເສສ຺ສນ຺ຕິ [ກິເລສິສ຺ສນ຺ຕິ (ສີ.), ກິລິສິສ຺ສນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ທຸມ຺ມຕີ.
‘‘ຄຸຓຫີນາປິ ສງ຺ຆມ຺ຫິ, ໂວຫຣນ຺ຕາ ວິສາຣທາ;
ພລວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຸຂຣາ ອສ຺ສຸຕາວິໂນ.
‘‘ຄຸຓວນ຺ໂຕປິ ສງ຺ຆມ຺ຫິ, ໂວຫຣນ຺ຕາ ຍຖາຕ຺ຖໂຕ;
ທຸພ຺ພລາ ເຕ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຫິຣີມນາ ອນຕ຺ຖິກາ.
‘‘ຣຊຕໍ ຊາຕຣູປຎ຺ຈ, ເຂຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຖຸມເຊຬກໍ;
ທາສິທາສຎ຺ຈ ທຸມ຺ເມຘາ, ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕ຺ຍນາຄເຕ.
‘‘ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິໂນ ພາລາ, ສີເລສຸ ອສມາຫິຕາ;
ອຸນ຺ນຬາ ວິຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ກລຫາຠິຣຕາ ມຄາ.
‘‘ອຸທ຺ຘຕາ ຈ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ນີລຈີວຣປາຣຸຕາ;
ກຸຫາ ¶ ຖທ຺ຘາ ລປາ ສິງ຺ຄີ, ຈຣິສ຺ສນ຺ຕ຺ຍຣິຍາ ວິຍ.
‘‘ເຕລສຓ຺ເຐຫິ ເກເສຫິ, ຈປລາ ອຎ຺ຊນກ຺ຂິກາ;
ຣຖິຍາຍ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ທນ຺ຕວຓ຺ຓິກປາຣຸຕາ.
‘‘ອເຊຄຸຈ຺ຉໍ ¶ ¶ ວິມຸຕ຺ເຕຫິ, ສຸຣຕ຺ຕໍ ອຣຫທ຺ຘຊໍ;
ຊິຄຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ ກາສາວໍ, ໂອທາເຕສຸ ສມຸຈ຺ຉິຕາ [ໂອທາເຕ ສຸສມຸຈ຺ຉິຕາ (ສີ.)].
‘‘ລາຠກາມາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ກຸສີຕາ ຫີນວີຣິຍາ;
ກິຈ຺ຉນ຺ຕາ ວນປຕ຺ຖານິ, ຄາມນ຺ເຕສຸ ວສິສ຺ສເຣ.
‘‘ເຍ ¶ ເຍ ລາຠໍ ລຠິສ຺ສນ຺ຕິ, ມິຈ຺ຉາຊີວຣຕາ ສທາ;
ເຕ ເຕວ ອນຸສິກ຺ຂນ຺ຕາ, ຠຊິສ຺ສນ຺ຕິ ອສໍຍຕາ.
‘‘ເຍ ເຍ ອລາຠິໂນ ລາຠໍ, ນ ເຕ ປຸຊ຺ຊາ ຠວິສ຺ສເຣ;
ສຸເປສເລປິ ເຕ ຘີເຣ, ເສວິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ເຕ ຕທາ.
‘‘ມິລກ຺ຂຸຣຊນໍ ຣຕ຺ຕໍ [ປິລກ຺ຂຣຊນໍ ຣຕ຺ຕໍ (?)], ຄຣຫນ຺ຕາ ສກໍ ຘຊໍ;
ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ຘຊໍ ເກຈິ, ຘາຣິສ຺ສນ຺ຕ຺ຍວທາຕກໍ.
‘‘ອຄາຣໂວ ຈ ກາສາເວ, ຕທາ ເຕສໍ ຠວິສ຺ສຕິ;
ປຏິສງ຺ຂາ ຈ ກາສາເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ອຠິຠູຕສ຺ສ ທຸກ຺ເຂນ, ສລ຺ລວິທ຺ຘສ຺ສ ຣຸປ຺ປໂຕ;
ປຏິສງ຺ຂາ ມຫາໂຆຣາ, ນາຄສ຺ສາສິ ອຈິນ຺ຕິຍາ.
‘‘ຉທ຺ທນ຺ໂຕ ຫິ ຕທາ ທິສ຺ວາ, ສຸຣຕ຺ຕໍ ອຣຫທ຺ຘຊໍ;
ຕາວເທວ ຠຓີ ຄາຖາ, ຄໂຊ ອຕ຺ໂຖປສໍຫິຕາ’’.
[ຘ. ປ. ໙; ຊາ. ໑.໒.໑໔໑; ໑.໑໖.໑໒໒] ‘‘ອນິກ຺ກສາໂວ ¶ ກາສາວໍ, ໂຍ ວຕ຺ຖໍ ປຣິຘສ຺ສຕິ [ປຣິທຫິສ຺ສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];
ອເປໂຕ ທມສຈ຺ເຈນ, ນ ໂສ ກາສາວມຣຫຕິ.
‘‘ໂຍ ຈ ວນ຺ຕກາສາວສ຺ສ, ສີເລສຸ ສຸສມາຫິໂຕ;
ອຸເປໂຕ ທມສຈ຺ເຈນ, ສ ເວ ກາສາວມຣຫຕິ.
‘‘ວິປນ຺ນສີໂລ ທຸມ຺ເມໂຘ, ປາກໂຏ ກາມກາຣິໂຍ;
ວິພ຺ຠນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສຸກ຺ໂກ, ນ ໂສ ກາສາວມຣຫຕິ.
‘‘ໂຍ ຈ ສີເລນ ສມ຺ປນ຺ໂນ, ວີຕຣາໂຄ ສມາຫິໂຕ;
ໂອທາຕມນສງ຺ກປ຺ໂປ, ສ ເວ ກາສາວມຣຫຕິ.
‘‘ອຸທ຺ຘໂຕ ອຸນ຺ນໂຬ ພາໂລ, ສີລໍ ຍສ຺ສ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ໂອທາຕກໍ ອຣຫຕິ, ກາສາວໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕິ.
‘‘ຠິກ຺ຂູ ¶ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ, ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ອນາທຣາ;
ຕາທີນໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕານໍ, ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສນ຺ຕ຺ຍນາຄເຕ.
‘‘ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕາປິ ເຖເຣຫິ, ພາລາ ຈີວຣຘາຣຓໍ;
ນ ສຸຓິສ຺ສນ຺ຕິ ທຸມ຺ເມຘາ, ປາກຏາ ກາມກາຣິຍາ.
‘‘ເຕ ¶ ຕຖາ ສິກ຺ຂິຕາ ພາລາ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຄາຣວາ;
ນາທິຍິສ຺ສນ຺ຕຸປຊ຺ຌາເຍ, ຂຬຸງ຺ໂກ ວິຍ ສາຣຖິໍ.
‘‘ເອວໍ ອນາຄຕທ຺ຘານໍ, ປຏິປຕ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕິ;
ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ, ປຕ຺ເຕ ກາລມ຺ຫິ ປຈ຺ຉິເມ.
‘‘ປຸຣາ ອາຄຈ຺ຉເຕ ເອຕໍ, ອນາຄຕໍ ມຫພ຺ຠຍໍ;
ສຸພ຺ພຈາ ໂຫຖ ສຂິລາ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຄາຣວາ.
‘‘ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ¶ ກາຣຸຓິກາ, ໂຫຖ ສີເລສຸ ສໍວຸຕາ;
ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ປຫິຕຕ຺ຕາ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກມາ.
‘‘ປມາທໍ ¶ ຠຍໂຕ ທິສ຺ວາ, ອປ຺ປມາທຎ຺ຈ ເຂມໂຕ;
ຠາເວຖຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ຜຸສນ຺ຕາ ອມຕໍ ປທ’’ນ຺ຕິ.
… ຜຸສ຺ໂສ ເຖໂຣ….
໒. ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ຍຖາຈາຣີ ຍຖາສໂຕ ສຕີມາ, ຍຕສງ຺ກປ຺ປຊ຺ຌາຍິ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ;
ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣໂຕ ສມາຫິຕຕ຺ໂຕ, ເອໂກ ສນ຺ຕຸສິໂຕ ຕມາຫຸ ຠິກ຺ຂຸໍ.
‘‘ອລ຺ລໍ ສຸກ຺ຂໍ ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ, ນ ພາຬ຺ຫໍ ສຸຫິໂຕ ສິຍາ;
ອູນູທໂຣ ມິຕາຫາໂຣ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ.
‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຈ ອາໂລເປ, ອຠຸຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປິເວ;
ອລໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.
‘‘ກປ຺ປິຍໍ ຕໍ ເຈ ຉາເທຕິ, ຈີວຣໍ ອິທມຕ຺ຖິກໍ [ອິທມຕ຺ຖິຕໍ (ສີ.)];
ອລໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.
‘‘ປລ຺ລງ຺ເກນ ¶ ນິສິນ຺ນສ຺ສ, ຊຓ຺ຓຸເກ ນາຠິວສ຺ສຕິ;
ອລໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.
[ສໍ. ນິ. ໔.໒໕໓; ອິຕິວຸ. ໕໓] ‘‘ໂຍ ສຸຂໍ ທຸກ຺ຂໂຕ ອທ຺ທ, ທຸກ຺ຂມທ຺ທກ຺ຂິ ສລ຺ລໂຕ;
ອຸຠຍນ຺ຕເຣນ ¶ [ອຸຠຍມນ຺ຕເຣ (ສີ.)] ນາໂຫສິ, ເກນ ໂລກສ຺ມິ ກິໍ ສິຍາ.
‘‘ມາ ເມ ກທາຈິ ປາປິຈ຺ໂຉ, ກຸສີໂຕ ຫີນວີຣິໂຍ;
ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ອນາທໂຣ, ເກນ ໂລກສ຺ມິ ກິໍ ສິຍາ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ¶ ຈ ເມຘາວີ, ສີເລສຸ ສຸສມາຫິໂຕ;
ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ອປິ ມຸທ຺ຘນິ ຕິຏ຺ຐຕຸ.
‘‘ໂຍ ປປຎ຺ຈມນຸຍຸຕ຺ໂຕ, ປປຎ຺ຈາຠິຣໂຕ ມໂຄ;
ວິຣາຘຍີ ໂສ ນິພ຺ພານໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ.
‘‘ໂຍ ຈ ປປຎ຺ຈໍ ຫິຕ຺ວານ, ນິປ຺ປປຎ຺ຈປເຖ ຣໂຕ;
ອາຣາຘຍີ ໂສ ນິພ຺ພານໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ.
[ຘ. ປ. ໙໘] ‘‘ຄາເມ ວາ ຍທິ ວາຣຎ຺ເຎ, ນິນ຺ເນ ວາ ຍທິ ວາ ຖເລ;
ຍຕ຺ຖ ອຣຫນ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຕໍ ຠູມິຣາມເຓຍ຺ຍກໍ.
‘‘ຣມຓີຍານິ ອຣຎ຺ຎານິ, ຍຕ຺ຖ ນ ຣມຕີ ຊໂນ;
ວີຕຣາຄາ ຣມິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ເຕ ກາມຄເວສິໂນ.
[ຘ. ປ. ໗໖] ‘‘ນິຘີນໍວ ປວຕ຺ຕາຣໍ, ຍໍ ປສ຺ເສ ວຊ຺ຊທສ຺ສິນໍ;
ນິຄ຺ຄຍ຺ຫວາທິໍ ¶ ເມຘາວິໍ, ຕາທິສໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ຠເຊ;
ຕາທິສໍ ຠຊມານສ຺ສ, ເສຍ຺ໂຍ ໂຫຕິ ນ ປາປິໂຍ.
[ຘ. ປ. ໗໗] ‘‘ໂອວເທຍ຺ຍານຸສາເສຍ຺ຍ, ອສພ຺ຠາ ຈ ນິວາຣເຍ;
ສຕຎ຺ຫິ ໂສ ປິໂຍ ໂຫຕິ, ອສຕໍ ໂຫຕິ ອປ຺ປິໂຍ.
‘‘ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠຄວາ ພຸທ຺ໂຘ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ ຈກ຺ຂຸມາ;
ຘມ຺ເມ ¶ ເທສິຍມານມ຺ຫິ, ໂສຕໂມເຘສິມຕ຺ຖິໂກ;
ຕໍ ເມ ອໂມຆໍ ສວນໍ, ວິມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອນາສໂວ.
‘‘ເນວ ປຸພ຺ເພນິວາສາຍ, ນປິ ທິພ຺ພສ຺ສ ຈກ຺ຂຸໂນ;
ເຈໂຕປຣິຍາຍ ອິທ຺ຘິຍາ, ຈຸຕິຍາ ອຸປປຕ຺ຕິຍາ;
ໂສຕຘາຕຸວິສຸທ຺ຘິຍາ, ປຓິຘີ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ [ກຖາ. ໓໗໘].
‘‘ຣຸກ຺ຂມູລໍວ ¶ ນິສ຺ສາຍ, ມຸຓ຺ໂຑ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸໂຕ;
ປຎ຺ຎາຍ ອຸຕ຺ຕໂມ ເຖໂຣ, ອຸປຕິສ຺ໂສວ [ອຸປຕິສ຺ໂສ ຈ (ສີ. ກ.)] ຌາຍຕິ.
‘‘ອວິຕກ຺ກໍ ສມາປນ຺ໂນ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາວໂກ;
ອຣິເຍນ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ, ອຸເປໂຕ ໂຫຕິ ຕາວເທ.
[ອຸທາ. ໒໔] ‘‘ຍຖາປິ ປພ຺ພໂຕ ເສໂລ, ອຈໂລ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິໂຕ;
ເອວໍ ໂມຫກ຺ຂຍາ ຠິກ຺ຂຸ, ປພ຺ພໂຕວ ນ ເວຘຕິ.
‘‘ອນງ຺ຄຓສ຺ສ ໂປສສ຺ສ, ນິຈ຺ຈໍ ສຸຈິຄເວສິໂນ;
ວາລຄ຺ຄມຕ຺ຕໍ ປາປສ຺ສ, ອພ຺ຠມຕ຺ຕໍວ ຂາຍຕິ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ¶ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ນິກ຺ຂິປິສ຺ສໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ.
‘‘ນາຠິນນ຺ທາມິ ມຣຓໍ, ນາຠິນນ຺ທາມິ ຊີວິຕໍ;
ກາລຎ຺ຈ ປຏິກງ຺ຂາມິ, ນິພ຺ພິສໍ ຠຕໂກ ຍຖາ.
‘‘ອຸຠເຍນ ມິທໍ ມຣຓເມວ, ນາມຣຓໍ ປຈ຺ຉາ ວາ ປຸເຣ ວາ;
ປຏິປຊ຺ຊຖ ມາ ວິນສ຺ສຖ, ຂໂຓ ໂວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ.
‘‘ນຄຣໍ ຍຖາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ, ຄຸຕ຺ຕໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ;
ເອວໍ ໂຄເປຖ ອຕ຺ຕານໍ, ຂໂຓ ໂວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ;
ຂຓາຕີຕາ ¶ ຫິ ໂສຈນ຺ຕິ, ນິຣຍມ຺ຫິ ສມປ຺ປິຕາ.
‘‘ອຸປສນ຺ໂຕ ອຸປຣໂຕ, ມນ຺ຕຠາຓີ [ມຕ຺ຕຠາຓີ (ສີ.)] ອນຸທ຺ຘໂຕ;
ຘຸນາຕິ ປາປເກ ຘມ຺ເມ, ທຸມປຕ຺ຕໍວ ມາລຸໂຕ.
‘‘ອຸປສນ຺ໂຕ ອຸປຣໂຕ, ມນ຺ຕຠາຓີ ອນຸທ຺ຘໂຕ;
ອປ຺ປາສິ [ອພ຺ພຫິ (ສ຺ຍາ.), ອຠາສິ (?)] ປາປເກ ຘມ຺ເມ, ທຸມປຕ຺ຕໍວ ມາລຸໂຕ.
‘‘ອຸປສນ຺ໂຕ ¶ ອນາຍາໂສ, ວິປ຺ປສນ຺ໂນ ອນາວິໂລ;
ກລ຺ຍາຓສີໂລ ເມຘາວີ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກໂຣ ສິຍາ.
‘‘ນ ວິສ຺ສເສ ເອກຕິເຍສຸ ເອວໍ, ອຄາຣິສຸ ປພ຺ພຊິເຕສຸ ຈາປິ;
ສາຘູປິ ຫຸຕ຺ວາ ນ ອສາຘຸ ໂຫນ຺ຕິ, ອສາຘຸ ຫຸຕ຺ວາ ປຸນ ສາຘຸ ໂຫນ຺ຕິ.
‘‘ກາມຈ຺ຉນ຺ໂທ ¶ ຈ ພ຺ຍາປາໂທ, ຖິນມິທ຺ຘຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ອຸທ຺ຘຈ຺ຈໍ ວິຈິກິຈ຺ຉາ ຈ, ປຎ຺ເຈເຕ ຈິຕ຺ຕເກລິສາ.
‘‘ຍສ຺ສ ສກ຺ກຣິຍມານສ຺ສ, ອສກ຺ກາເຣນ ຈູຠຍໍ;
ສມາຘິ ນ ວິກມ຺ປຕິ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣິໂນ.
‘‘ຕໍ ຌາຍິນໍ ສາຕຕິກໍ, ສຸຂຸມທິຏ຺ຐິວິປສ຺ສກໍ;
ອຸປາທານກ຺ຂຍາຣາມໍ, ອາຫຸ ສປ຺ປຸຣິໂສ ອິຕິ.
‘‘ມຫາສມຸທ຺ໂທ ປຖວີ, ປພ຺ພໂຕ ອນິໂລປິ ຈ;
ອຸປມາຍ ນ ຍຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖຸ ວຣວິມຸຕ຺ຕິຍາ.
‘‘ຈກ຺ການຸວຕ຺ຕໂກ ¶ ເຖໂຣ, ມຫາຎາຓີ ສມາຫິໂຕ;
ປຖວາປຄ຺ຄິສມາໂນ, ນ ຣຊ຺ຊຕິ ນ ທຸສ຺ສຕິ.
‘‘ປຎ຺ຎາປາຣມິຕໍ ປຕ຺ໂຕ, ມຫາພຸທ຺ຘິ ມຫາມຕິ;
ອຊໂຬ ຊຬສມາໂນ, ສທາ ຈຣຕິ ນິພ຺ພຸໂຕ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ…ເປ… ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ສມ຺ປາເທຖປ຺ປມາເທນ ¶ , ເອສາ ເມ ອນຸສາສນີ;
ຫນ຺ທາຫໍ ປຣິນິພ຺ພິສ຺ສໍ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ສພ຺ພຘີ’’ຕິ.
… ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຖໂຣ….
໓. ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ປິສຸເຓນ ຈ ໂກຘເນນ ຈ, ມຈ຺ຉຣິນາ ຈ ວິຠູຕນນ຺ທິນາ;
ສຂິຕໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ, ປາໂປ ກາປຸຣິເສນ ສງ຺ຄໂມ.
‘‘ສທ຺ເຘນ ຈ ເປສເລນ ຈ, ປຎ຺ຎວຕາ ພຫຸສ຺ສຸເຕນ ຈ;
ສຂິຕໍ ກເຣຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠທ຺ໂທ ສປ຺ປຸຣິເສນ ສງ຺ຄໂມ.
‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ພິມ຺ພໍ…ເປ… ຍສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ຘຸວໍ ຐິຕິ.
‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ພິມ຺ພໍ…ເປ… ວຕ຺ເຖຫິ ໂສຠຕິ.
‘‘ອລຕ຺ຕກກຕາ ¶ …ເປ… ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຏ຺ຐປທກຕາ…ເປ… ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຎ຺ຊນີວ ນວາ…ເປ… ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈິຕ຺ຕກຖີ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຣິຈາຣໂກ;
ປນ຺ນຠາໂຣ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ, ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ ໂຄຕໂມ.
‘‘ຂີຓາສໂວ ວິສຎ຺ຎຸຕ຺ໂຕ, ສງ຺ຄາຕີໂຕ ສຸນິພ຺ພຸໂຕ;
ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ຊາຕິມຣຓປາຣຄູ.
‘‘ຍສ຺ມິໍ ¶ ປຕິຏ຺ຐິຕາ ຘມ຺ມາ, ພຸທ຺ຘສ຺ສາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸໂນ;
ນິພ຺ພານຄມເນ ມຄ຺ເຄ, ໂສຍໍ ຕິຏ຺ຐຕິ ໂຄຕໂມ.
‘‘ທ຺ວາສີຕິ ¶ ພຸທ຺ຘໂຕ ຄຓ຺ຫິໍ, ທ຺ເວ ສຫສ຺ສານິ ຠິກ຺ຂຸໂຕ;
ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສານິ, ເຍ ເມ ຘມ຺ມາ ປວຕ຺ຕິໂນ.
‘‘ອປ຺ປສ຺ສຸຕາຍໍ ປຸຣິໂສ, ພລິພທ຺ໂທວ ຊີຣຕິ;
ມໍສານິ ຕສ຺ສ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາ ຕສ຺ສ ນ ວຑ຺ຒຕິ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອປ຺ປສ຺ສຸຕໍ, ໂຍ ສຸເຕນາຕິມຎ຺ຎຕິ;
ອນ຺ໂຘ ປທີປຘາໂຣວ, ຕເຖວ ປຏິຠາຕິ ມໍ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ອຸປາເສຍ຺ຍ, ສຸຕຎ຺ຈ ນ ວິນາສເຍ;
ຕໍ ມູລໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຘມ຺ມຘໂຣ ສິຍາ.
‘‘ປຸພ຺ພາປຣຎ຺ຎູ ອຕ຺ຖຎ຺ຎູ, ນິຣຸຕ຺ຕິປທໂກວິໂທ;
ສຸຄ຺ຄຫີຕຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອຕ຺ຖຎ຺ໂຈປປຣິກ຺ຂຕິ.
‘‘ຂນ຺ຕ຺ຍາ ¶ ຉນ຺ທິກໂຕ [ຂນ຺ຕິຍາ ຉນ຺ທິໂຕ (?)] ໂຫຕິ, ອຸສ຺ສຫິຕ຺ວາ ຕຸເລຕິ ຕໍ;
ສມເຍ ໂສ ປທຫຕິ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິໂຕ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມຘຣໍ, ສປ຺ປຎ຺ຎໍ ພຸທ຺ຘສາວກໍ;
ຘມ຺ມວິຎ຺ຎາຓມາກງ຺ຂໍ, ຕໍ ຠເຊຖ ຕຖາວິຘໍ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣ, ໂກສາຣກ຺ໂຂ ມເຫສິໂນ;
ຈກ຺ຂຸ ສພ຺ພສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ປູຊນີໂຍ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ.
‘‘ຘມ຺ມາຣາໂມ ຘມ຺ມຣໂຕ, ຘມ຺ມໍ ອນຸວິຈິນ຺ຕຍໍ;
ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣໍ ຠິກ຺ຂຸ, ສທ຺ຘມ຺ມາ ນ ປຣິຫາຍຕິ.
‘‘ກາຍມຈ຺ເຉຣຄຣຸໂນ ¶ [ຄຣຸໂກ (ສີ.)], ຫິຍ຺ຍມາເນ [ຫິຍ຺ຍມາໂນ (ສີ.)] ອນຸຏ຺ຐເຫ;
ສຣີຣສຸຂຄິທ຺ຘສ຺ສ, ກຸໂຕ ສມຓຜາສຸຕາ.
‘‘ນ ¶ ປກ຺ຂນ຺ຕິ ທິສາ ສພ຺ພາ, ຘມ຺ມາ ນ ປຏິຠນ຺ຕິ ມໍ;
ຄເຕ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕມ຺ຫິ, ອນ຺ຘກາຣໍວ ຂາຍຕິ.
‘‘ອພ຺ຠຕີຕສຫາຍສ຺ສ, ອຕີຕຄຕສຕ຺ຖຸໂນ;
ນຕ຺ຖິ ເອຕາທິສໍ ມິຕ຺ຕໍ, ຍຖາ ກາຍຄຕາ ສຕິ.
‘‘ເຍ ປຸຣາຓາ ອຕີຕາ ເຕ, ນເວຫິ ນ ສເມຕິ ເມ;
ສ຺ວຊ຺ຊ ເອໂກວ ຌາຍາມິ, ວສ຺ສຸເປໂຕວ ປກ຺ຂິມາ.
‘‘ທສ຺ສນາຍ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ, ນານາເວຣຊ຺ຊເກ ພຫູ;
ມາ ວາຣຍິຕ຺ຖ ໂສຕາໂຣ, ປສ຺ສນ຺ຕຸ ສມໂຍ ມມໍ.
‘‘ທສ຺ສນາຍ ¶ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕ, ນານາເວຣຊ຺ຊເກ ປຸຖຸ;
ກໂຣຕິ ສຕ຺ຖາ ໂອກາສໍ, ນ ນິວາເຣຕິ ຈກ຺ຂຸມາ.
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ, ເສຂຠູຕສ຺ສ ເມ ສໂຕ;
ນ ກາມສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ.
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ, ເສຂຠູຕສ຺ສ ເມ ສໂຕ;
ນ ໂທສສຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ປສ຺ສ ຘມ຺ມສຸຘມ຺ມຕໍ.
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ;
ເມຕ຺ເຕນ ກາຍກມ຺ເມນ, ຉາຍາວ ອນປາຍິນີ [ອນຸປາຍິນີ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ;
ເມຕ຺ເຕນ ວຈີກມ຺ເມນ, ຉາຍາວ ອນປາຍິນີ.
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ;
ເມຕ຺ເຕນ ມໂນກມ຺ເມນ, ຉາຍາວ ອນປາຍິນີ.
‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ¶ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ, ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸຈງ຺ກມິໍ;
ຘມ຺ເມ ເທສິຍມານມ຺ຫິ, ຎາຓໍ ເມ ອຸທປຊ຺ຊຖ.
‘‘ອຫໍ ສກຣຓີໂຍມ຺ຫິ, ເສໂຂ ອປ຺ປຕ຺ຕມານໂສ;
ສຕ຺ຖຸ ຈ ປຣິນິພ຺ພານໍ, ໂຍ ອມ຺ຫໍ ອນຸກມ຺ປໂກ.
‘‘ຕທາສິ ¶ ຍໍ ຠິໍສນກໍ, ຕທາສິ ໂລມຫໍສນໍ;
ສພ຺ພາກາຣວຣູເປເຕ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣ, ໂກສາຣກ຺ໂຂ ມເຫສິໂນ;
ຈກ຺ຂຸ ສພ຺ພສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ອານນ຺ໂທ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣ, ໂກສາຣກ຺ໂຂ ມເຫສິໂນ;
ຈກ຺ຂຸ ສພ຺ພສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ອນ຺ຘກາເຣ ຕໂມນຸໂທ.
‘‘ຄຕິມນ຺ໂຕ ສຕິມນ຺ໂຕ, ຘິຕິມນ຺ໂຕ ຈ ໂຍ ອິສິ;
ສທ຺ຘມ຺ມຘາຣໂກ ເຖໂຣ, ອານນ຺ໂທ ຣຕນາກໂຣ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ອານນ຺ໂທ ເຖໂຣ….
ຕິໍສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ຜຸສ຺ໂສປຕິສ຺ໂສ ອານນ຺ໂທ, ຕໂຍຕິເມ ປກິຕ຺ຕິຕາ;
ຄາຖາໂຍ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຂາຕາ, ສຕໍ ປຎ຺ຈ ຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ;
໑໘. ຈຕ຺ຕາລີສນິປາໂຕ
໑. ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນ ¶ ¶ ¶ ¶ ຄເຓນ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ຈເຣ, ວິມໂນ ໂຫຕິ ສມາຘິ ທຸລ຺ລໂຠ;
ນານາຊນສງ຺ຄໂຫ ທຸໂຂ, ອິຕິ ທິສ຺ວານ ຄຓໍ ນ ໂຣຈເຍ.
‘‘ນ ກຸລານິ ອຸປພ຺ພເຊ ມຸນິ, ວິມໂນ ໂຫຕິ ສມາຘິ ທຸລ຺ລໂຠ;
ໂສ ອຸສ຺ສຸກ຺ໂກ ຣສານຸຄິທ຺ໂຘ, ອຕ຺ຖໍ ຣິຎ຺ຈຕິ ໂຍ ສຸຂາວໂຫ.
‘‘ປງ຺ໂກຕິ ຫິ ນໍ ອເວທຍຸໍ, ຍາຍໍ ວນ຺ທນປູຊນາ ກຸເລສຸ;
ສຸຂຸມໍ ສລ຺ລ ທຸຣຸພ຺ພຫໍ, ສກ຺ກາໂຣ ກາປຸຣິເສນ ທຸຊ຺ຊໂຫ.
‘‘ເສນາສນມ຺ຫາ ໂອຣຸຍ຺ຫ, ນຄຣໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ;
ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ປຸຣິສໍ ກຸຏ຺ຐິໍ, ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ.
‘‘ໂສ ເມ [ຕໍ (ສີ. ກ.)] ປກ຺ເກນ ຫຕ຺ເຖນ, ອາໂລປໍ ອຸປນາມຍິ;
ອາໂລປໍ ປກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ, ອງ຺ຄຸລິ ເຈຕ຺ຖ [ເປຕ຺ຖ (ສີ. ກ.)] ຉິຊ຺ຊຖ.
‘‘ກຸຏ຺ຏມູລຎ຺ຈ [ກຸຑ຺ຑມູລຎ຺ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນິສ຺ສາຍ, ອາໂລປໍ ຕໍ ອຠຸຎ຺ຊິສໍ;
ຠຸຎ຺ຊມາເນ ວາ ຠຸຕ຺ເຕ ວາ, ເຊຄຸຈ຺ຉໍ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.
‘‘ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປິຓ຺ໂຑ ອາຫາໂຣ, ປູຕິມຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂອສຘໍ;
ເສນາສນໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ, ປໍສຸກູລຎ຺ຈ ຈີວຣໍ;
ຍສ຺ເສເຕ ອຠິສມ຺ຠຸຕ຺ວາ [ອຠິຠຸຎ຺ຊຕິ (?)], ສ ເວ ຈາຕຸທ຺ທິໂສ ນໂຣ.
‘‘ຍຕ຺ຖ ເອເກ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ, ອາຣຸຫນ຺ຕາ ສິລຸຈ຺ຈຍໍ;
ຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທາຍາໂທ, ສມ຺ປຊາໂນ ປຕິສ຺ສໂຕ;
ອິທ຺ຘິພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ ¶ , ກສ຺ສໂປ ອຠິຣູຫຕິ.
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ¶ , ເສລມາຣຸຍ຺ຫ ກສ຺ສໂປ;
ຌາຍຕິ ອນຸປາທາໂນ, ປຫີນຠຍເຠຣໂວ.
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ, ເສລມາຣຸຍ຺ຫ ກສ຺ສໂປ;
ຌາຍຕິ ອນຸປາທາໂນ, ຑຍ຺ຫມາເນສຸ ນິພ຺ພຸໂຕ.
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ, ເສລມາຣຸຍ຺ຫ ກສ຺ສໂປ;
ຌາຍຕິ ອນຸປາທາໂນ, ກຕກິຈ຺ໂຈ ອນາສໂວ.
‘‘ກເຣຣິມາລາວິຕຕາ ¶ ¶ , ຠູມິຠາຄາ ມໂນຣມາ;
ກຸຎ຺ຊຣາຠິຣຸທາ ຣມ຺ມາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ນີລພ຺ຠວຓ຺ຓາ ຣຸຈິຣາ, ວາຣິສີຕາ ສຸຈິນ຺ຘຣາ;
ອິນ຺ທໂຄປກສຎ຺ຉນ຺ນາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ນີລພ຺ຠກູຏສທິສາ, ກູຏາຄາຣວຣູປມາ;
ວາຣຓາຠິຣຸທາ ຣມ຺ມາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ອຠິວຸຏ຺ຐາ ຣມ຺ມຕລາ, ນຄາ ອິສິຠິ ເສວິຕາ;
ອພ຺ຠຸນ຺ນທິຕາ ສິຂີຫິ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ອລໍ ຌາຍິຕຸກາມສ຺ສ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ສໂຕ;
ອລໍ ເມ ອຕ຺ຖກາມສ຺ສ [ອຕ຺ຕກາມສ຺ສ (?)], ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.
‘‘ອລໍ ເມ ຜາສຸກາມສ຺ສ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ອລໍ ເມ ໂຍຄກາມສ຺ສ, ປຫິຕຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ.
‘‘ອຸມາປຸປ຺ເຜນ ສມານາ, ຄຄນາວພ຺ຠຉາທິຕາ;
ນານາທິຊຄຓາກິຓ຺ຓາ ¶ , ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ອນາກິຓ຺ຓາ ຄຫຏ຺ເຐຫິ, ມິຄສງ຺ຆນິເສວິຕາ;
ນານາທິຊຄຓາກິຓ຺ຓາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ອຈ຺ໂຉທິກາ ປຸຖຸສິລາ, ໂຄນງ຺ຄຸລມິຄາຍຸຕາ;
ອມ຺ພຸເສວາລສຎ຺ຉນ຺ນາ, ເຕ ເສລາ ຣມຍນ຺ຕິ ມໍ.
‘‘ນ ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກນ ຕຸຣິເຍນ, ຣຕິ ເມ ໂຫຕິ ຕາທິສີ;
ຍຖາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສໂຕ.
‘‘ກມ຺ມໍ ¶ ພຫຸກໍ ນ ກາຣເຍ, ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຊນໍ ນ ອຸຍ຺ຍເມ;
ອຸສ຺ສຸກ຺ໂກ ໂສ ຣສານຸຄິທ຺ໂຘ, ອຕ຺ຖໍ ຣິຎ຺ຈຕິ ໂຍ ສຸຂາວໂຫ.
‘‘ກມ຺ມໍ ພຫຸກໍ ນ ກາຣເຍ, ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນຕ຺ຕເນຍ຺ຍເມຕໍ;
ກິຈ຺ຉຕິ ກາໂຍ ກິລມຕິ, ທຸກ຺ຂິໂຕ ໂສ ສມຖໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.
‘‘ໂອຏ຺ຐປ຺ປຫຕມຕ຺ເຕນ, ອຕ຺ຕານມ຺ປິ ນ ປສ຺ສຕິ;
ປຕ຺ຖທ຺ຘຄີໂວ ຈຣຕິ, ອຫໍ ເສຍ຺ໂຍຕິ ມຎ຺ຎຕິ.
‘‘ອເສຍ຺ໂຍ ເສຍ຺ຍສມານໍ, ພາໂລ ມຎ຺ຎຕິ ອຕ຺ຕານໍ;
ນ ຕໍ ວິຎ຺ຎູ ປສໍສນ຺ຕິ, ປຕ຺ຖທ຺ຘມານສໍ ນຣໍ.
‘‘ໂຍ ¶ ຈ ເສຍ຺ໂຍຫມສ຺ມີຕິ, ນາຫໍ ເສຍ຺ໂຍຕິ ວາ ປນ;
ຫີໂນ ຕໍສທິໂສ [ຕີໂນຫໍ ສທິໂສ (ສ຺ຍາ.)] ວາຕິ, ວິຘາສຸ ນ ວິກມ຺ປຕິ.
‘‘ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ¶ ຕຖາ ຕາທິໍ, ສີເລສຸ ສຸສມາຫິຕໍ;
ເຈໂຕສມຖມນຸຕ຺ຕໍ, ຕຎ຺ເຈ ວິຎ຺ຎູ ປສໍສເຣ.
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ, ຄາຣໂວ ນູປລພ຺ຠຕິ;
ອາຣກາ ໂຫຕິ ສທ຺ຘມ຺ມາ, ນຠໂຕ ປຸຖວີ ຍຖາ.
‘‘ເຍສຎ຺ຈ ຫິຣິ ໂອຕ຺ຕປ຺ປໍ, ສທາ ສມ຺ມາ ອຸປຏ຺ຐິຕໍ;
ວິຣູຬ຺ຫພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ເຕ, ເຕສໍ ຂີຓາ ປຸນພ຺ຠວາ.
‘‘ອຸທ຺ຘໂຕ ຈປໂລ ຠິກ຺ຂຸ, ປໍສຸກູເລນ ປາຣຸໂຕ;
ກປີວ ສີຫຈມ຺ເມນ, ນ ໂສ ເຕນຸປໂສຠຕິ.
‘‘ອນຸທ຺ຘໂຕ ອຈປໂລ, ນິປໂກ ສໍວຸຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ;
ໂສຠຕິ ປໍສຸກູເລນ, ສີໂຫວ ຄິຣິຄພ຺ຠເຣ.
‘‘ເອເຕ ສມ຺ພຫຸລາ ເທວາ, ອິທ຺ຘິມນ຺ໂຕ ຍສສ຺ສິໂນ;
ທສເທວສຫສ຺ສານິ, ສພ຺ເພ ເຕ ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ.
‘‘ຘມ຺ມເສນາປຕິໍ ວີຣໍ, ມຫາຌາຍິໍ ສມາຫິຕໍ;
ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ນມສ຺ສນ຺ຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລີກຕາ.
‘‘‘ນໂມ ¶ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;
ຍສ຺ສ ເຕ ນາຠິຊານາມ, ຍມ຺ປິ ນິສ຺ສາຍ ຌາຍຕິ [ຌາຍສິ (ກ. ອຏ຺ຐ.)].
‘‘‘ອຈ຺ເຉຣໍ ວຕ ພຸທ຺ຘານໍ, ຄມ຺ຠີໂຣ ໂຄຈໂຣ ສໂກ;
ເຍ ມຍໍ ນາຠິຊານາມ, ວາລເວຘິສມາຄຕາ’.
‘‘ຕໍ ຕຖາ ເທວກາເຍຫິ, ປູຊິຕໍ ປູຊນາຣຫໍ;
ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ຕທາ ທິສ຺ວາ, ກປ຺ປິນສ຺ສ ສິຕໍ ອຫຸ.
‘‘ຍາວຕາ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕມ຺ຫິ, ຐປຍິຕ຺ວາ ມຫາມຸນິໍ;
ຘຸຕຄຸເຓ ວິສິຏ຺ໂຐຫໍ, ສທິໂສ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ¶ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ.
‘‘ນ ¶ ຈີວເຣ ນ ສຍເນ, ໂຠຊເນ ນຸປລິມ຺ປຕິ;
ໂຄຕໂມ ອນປ຺ປເມຍ຺ໂຍ, ມຸຬາລປຸປ຺ຜໍ ວິມລໍວ;
ອມ຺ພຸນາ ເນກ຺ຂມ຺ມນິນ຺ໂນ, ຕິຠວາຠິນິສ຺ສໂຏ.
‘‘ສຕິປຏ຺ຐານຄີໂວ ໂສ, ສທ຺ຘາຫຕ຺ໂຖ ມຫາມຸນິ;
ປຎ຺ຎາສີໂສ ມຫາຎາຓີ, ສທາ ຈຣຕິ ນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ.
… ມຫາກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ….
ຈຕ຺ຕາລີສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ຈຕ຺ຕາລີສນິປາຕມ຺ຫິ, ມຫາກສ຺ສປສວ຺ຫໂຍ;
ເອໂກວ ເຖໂຣ ຄາຖາໂຍ, ຈຕ຺ຕາສີລ ທຸເວປິ ຈາຕິ.
໑໙. ປຎ຺ຎາສນິປາໂຕ
໑. ຕາລປຸຏຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ກທາ ¶ ¶ ¶ ນຸຫໍ ປພ຺ພຕກນ຺ທຣາສຸ, ເອກາກິໂຍ ອທ຺ທຸຕິໂຍ ວິຫສ຺ສໍ;
ອນິຈ຺ຈໂຕ ສພ຺ພຠວໍ ວິປສ຺ສໍ, ຕໍ ເມ ອິທໍ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸຫໍ ຠິນ຺ນປຏນ຺ຘໂຣ ມຸນິ, ກາສາວວຕ຺ໂຖ ¶ ອມໂມ ນິຣາໂສ;
ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈ ຕເຖວ ໂມຫໍ, ຫນ຺ຕ຺ວາ ສຸຂີ ປວນຄໂຕ ວິຫສ຺ສໍ.
‘‘ກທາ ອນິຈ຺ຈໍ ວຘໂຣຄນີຬໍ, ກາຍໍ ອິມໍ ມຈ຺ຈຸຊຣາຍຸປທ຺ທຸຕໍ;
ວິປສ຺ສມາໂນ ວີຕຠໂຍ ວິຫສ຺ສໍ, ເອໂກ ວເນ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸຫໍ ຠຍຊນນິໍ ທຸຂາວຫໍ, ຕຓ຺ຫາລຕໍ ພຫຸວິຘານຸວຕ຺ຕນິໍ;
ປຎ຺ຎາມຍໍ ຕິຂິຓມສິໍ ຄເຫຕ຺ວາ, ເຉຕ຺ວາ ວເສ ຕມ຺ປິ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸ ປຎ຺ຎາມຍມຸຄ຺ຄເຕຊໍ, ສຕ຺ຖໍ ອິສີນໍ ສຫສາທິຍິຕ຺ວາ;
ມາຣໍ ສເສນໍ ສຫສາ ຠຎ຺ຊິສ຺ສໍ, ສີຫາສເນ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸຫໍ ສພ຺ຠິ ສມາຄເມສຸ, ທິຏ຺ໂຐ ຠເວ ຘມ຺ມຄຣູຫິ ຕາທິຠິ;
ຍາຖາວທສ຺ສີຫິ ຊິຕິນ຺ທ຺ຣິເຍຫິ, ປຘານິໂຍ ¶ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸ ມໍ ຕນ຺ທິ ຂຸທາ ປິປາສາ, ວາຕາຕປາ ກີຏສຣີສປາ ວາ;
ນ ພາຘຍິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ຕໍ ຄິຣິພ຺ພເຊ, ອຕ຺ຖຕ຺ຖິຍໍ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ¶ ¶ ນຸ ໂຂ ຍໍ ວິທິຕໍ ມເຫສິນາ, ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ສຸທຸທ຺ທສານິ;
ສມາຫິຕຕ຺ໂຕ ສຕິມາ ອຄຈ຺ຉໍ, ປຎ຺ຎາຍ ຕໍ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸ ຣູເປ ອມິເຕ ຈ ສທ຺ເທ, ຄນ຺ເຘ ຣເສ ຜຸສິຕພ຺ເພ ຈ ຘມ຺ເມ;
ອາທິຕ຺ຕໂຕຫໍ ສມເຖຫິ ຍຸຕ຺ໂຕ, ປຎ຺ຎາຍ ທຈ຺ຉໍ ຕທິທໍ ກທາ ເມ.
‘‘ກທາ ນຸຫໍ ທຸພ຺ພຈເນນ ວຸຕ຺ໂຕ, ຕໂຕນິມິຕ຺ຕໍ ວິມໂນ ນ ເຫສ຺ສໍ;
ອໂຖ ປສຕ຺ໂຖປິ ຕໂຕນິມິຕ຺ຕໍ, ຕຸຏ຺ໂຐ ນ ເຫສ຺ສໍ ຕທິທໍ ກທາ ເມ.
‘‘ກທາ ນຸ ກຏ຺ເຐ ຈ ຕິເຓ ລຕາ ຈ, ຂນ຺ເຘ ອິເມຫໍ ອມິເຕ ຈ ຘມ຺ເມ;
ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາເນວ ຈ ພາຫິຣານິ ຈ, ສມໍ ¶ ຕຸເລຍ຺ຍໍ ຕທິທໍ ກທາ ເມ.
‘‘ກທາ ນຸ ມໍ ປາວຸສກາລເມໂຆ, ນເວນ ໂຕເຍນ ສຈີວຣໍ ວເນ;
ອິສິປ຺ປຍາຕມ຺ຫິ ປເຖ ວຊນ຺ຕໍ, ໂອວສ຺ສເຕ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ¶ ມຍູຣສ຺ສ ສິຂຓ຺ຑິໂນ ວເນ, ທິຊສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ຄິຣິຄພ຺ຠເຣ ຣຸຕໍ;
ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ, ສໍຈິນ຺ຕເຍ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ນຸ ຄງ຺ຄໍ ຍມຸນໍ ສຣສ຺ສຕິໍ, ປາຕາລຂິຕ຺ຕໍ ວຬວາມຸຂຎ຺ຈ [ພລວາມຸຂຎ຺ຈ (ກ.)];
ອສຊ຺ຊມາໂນ ປຕເຣຍ຺ຍມິທ຺ຘິຍາ, ວິຠິໍສນໍ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ¶ ນຸ ນາໂຄວ ອສງ຺ຄຈາຣີ, ປທາລເຍ ກາມຄຸເຓສຸ ຉນ຺ທໍ;
ນິພ຺ພຊ຺ຊຍໍ ສພ຺ພສຸຠໍ ນິມິຕ຺ຕໍ, ຌາເນ ຍຸໂຕ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ກທາ ¶ ອິຓຏ຺ໂຏວ ທລິທ຺ທໂກ [ທຬິທ຺ທໂກ (ສີ.)] ນິຘິໍ, ອາຣາຘຍິຕ຺ວາ ຘນິເກຫິ ປີຬິໂຕ;
ຕຸຏ຺ໂຐ ຠວິສ຺ສໍ ¶ ອຘິຄມ຺ມ ສາສນໍ, ມເຫສິໂນ ຕໍ ນຸ ກທາ ຠວິສ຺ສຕິ.
‘‘ພຫູນິ ວສ຺ສານິ ຕຍາມ຺ຫິ ຍາຈິໂຕ, ‘ອຄາຣວາເສນ ອລໍ ນຸ ເຕ ອິທໍ’;
ຕໍ ທານິ ມໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ສມານໍ, ກິໍກາຣຓາ ຈິຕ຺ຕ ຕຸວໍ ນ ຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘ນນຸ ອຫໍ ຈິຕ຺ຕ ຕຍາມ຺ຫິ ຍາຈິໂຕ, ‘ຄິຣິພ຺ພເຊ ຈິຕ຺ຣຉທາ ວິຫງ຺ຄມາ’;
ມຫິນ຺ທໂຆສຕ຺ຖນິຕາຠິຄຊ຺ຊິໂນ, ເຕ ຕໍ ຣເມສ຺ສນ຺ຕິ ວນມ຺ຫິ ຌາຍິນໍ.
‘‘ກຸລມ຺ຫິ ມິຕ຺ເຕ ຈ ປິເຍ ຈ ຎາຕເກ, ຂິຑ຺ຑາຣຕິໍ ກາມຄຸຓຎ຺ຈ ໂລເກ;
ສພ຺ພໍ ປຫາຍ ອິມມຊ຺ຌຸປາຄໂຕ, ອໂຖປິ ຕ຺ວໍ ຈິຕ຺ຕ ນ ມຍ຺ຫ ຕຸສ຺ສສິ.
‘‘ມເມວ ເອຕໍ ນ ຫິ ຕ຺ວໍ ປເຣສໍ, ສນ຺ນາຫກາເລ ປຣິເທວິເຕນ ກິໍ;
ສພ຺ພໍ ອິທໍ ຈລມິຕິ ເປກ຺ຂມາໂນ, ອຠິນິກ຺ຂມິໍ ອມຕປທໍ ຊິຄີສໍ.
‘‘ສຸຍຸຕ຺ຕວາທີ ທ຺ວິປທານມຸຕ຺ຕໂມ, ມຫາຠິສກ຺ໂກ ນຣທມ຺ມສາຣຖິ [ສາຣຖີ (ສີ.)];
‘ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ຈລໍ ມກ຺ກຏສນ຺ນິຠໍ ອິຕິ, ອວີຕຣາເຄນ ສຸທຸນ຺ນິວາຣຍໍ’.
‘‘ກາມາ ¶ ຫິ ຈິຕ຺ຣາ ມຘຸຣາ ມໂນຣມາ, ອວິທ຺ທສູ ຍຕ຺ຖ ສິຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ;
ເຕ ທຸກ຺ຂມິຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠເວສິໂນ, ຈິຕ຺ເຕນ ນີຕາ ນິຣເຍ ນິຣາກຕາ.
‘‘‘ມຍູຣໂກຎ຺ຈາຠິຣຸຕມ຺ຫິ ການເນ, ທີປີຫິ ພ຺ຍຄ຺ເຆຫິ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ວສໍ;
ກາເຍ ອເປກ຺ຂໍ ຊຫ ມາ ວິຣາຘຍ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ຠາເວຫິ ¶ ຌານານິ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ຈ, ພລານິ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄສມາຘິຠາວນາ;
ຕິສ຺ໂສ ຈ ວິຊ຺ຊາ ຜຸສ ພຸທ຺ຘສາສເນ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ຠາເວຫິ ມຄ຺ຄໍ ອມຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ, ນິຍ຺ຍານິກໍ ສພ຺ພທຸຂກ຺ຂໂຍຄຘໍ;
ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ສພ຺ພກິເລສໂສຘນໍ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ຂນ຺ເຘ ປຏິປສ຺ສ ໂຍນິໂສ, ຍໂຕ ¶ ຈ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸເທຕິ ຕໍ ຊຫ;
ອິເຘວ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ກໂຣຫິ ອນ຺ຕໍ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ອນິຈ຺ຈໍ ¶ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ວິປສ຺ສ ໂຍນິໂສ, ສຸຎ຺ຎໍ ອນຕ຺ຕາຕິ ອຆໍ ວຘນ຺ຕິ ຈ;
ມໂນວິຈາເຣ ອຸປຣຸນ຺ຘ ເຈຕໂສ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ມຸຓ຺ໂຑ ວິຣູໂປ ອຠິສາປມາຄໂຕ, ກປາລຫຕ຺ໂຖວ ກຸເລສຸ ຠິກ຺ຂສຸ;
ຍຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ສຕ຺ຖຸວຈເນ ມເຫສິໂນ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ສຸສໍວຸຕຕ຺ໂຕ ¶ ວິສິຂນ຺ຕເຣ ຈຣໍ, ກຸເລສຸ ກາເມສຸ ອສງ຺ຄມານໂສ;
ຈນ຺ໂທ ຍຖາ ໂທສິນປຸຓ຺ຓມາສິຍາ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘‘ອາຣຎ຺ຎິໂກ ໂຫຫິ ຈ ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ, ໂສສານິໂກ ໂຫຫິ ຈ ປໍສຸກູລິໂກ;
ເນສຊ຺ຊິໂກ ໂຫຫິ ສທາ ຘຸເຕ ຣໂຕ’, ອິຕິສ຺ສຸ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ປຸເຣ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘ໂຣເປຕ຺ວ ¶ ຣຸກ຺ຂານິ ຍຖາ ຜເລສີ, ມູເລ ຕຣຸໍ ເຉຕ຺ຕຸ ຕເມວ ອິຈ຺ຉສິ;
ຕຖູປມໍ ຈິຕ຺ຕມິທໍ ກໂຣສິ, ຍໍ ມໍ ອນິຈ຺ຈມ຺ຫິ ຈເລ ນິຍຸຎ຺ຊສິ.
‘‘ອຣູປ ທູຣງ຺ຄມ ເອກຈາຣິ, ນ ເຕ ກຣິສ຺ສໍ ວຈນໍ ອິທານິຫໍ;
ທຸກ຺ຂາ ຫິ ກາມາ ກຏຸກາ ມຫພ຺ຠຍາ, ນິພ຺ພານເມວາຠິມໂນ ຈຣິສ຺ສໍ.
‘‘ນາຫໍ ອລກ຺ຂ຺ຍາ ອຫິຣິກ຺ກຕາຍ ວາ, ນ ຈິຕ຺ຕເຫຕູ ນ ຈ ທູຣກນ຺ຕນາ;
ອາຊີວເຫຕູ ຈ ອຫໍ ນ ນິກ຺ຂມິໍ, ກໂຕ ຈ ເຕ ຈິຕ຺ຕ ປຏິສ຺ສໂວ ມຍາ.
‘‘‘ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ວຓ຺ຓິຕາ, ມກ຺ຂປ຺ປຫານໍ ວູປສໂມ ທຸຂສ຺ສ’;
ອິຕິສ຺ສຸ ¶ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ຕທາ ນິຍຸຎ຺ຊສິ, ອິທານິ ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉສິ ປຸພ຺ພຈິຓ຺ຓໍ.
‘‘ຕຓ຺ຫາ ອວິຊ຺ຊາ ຈ ປິຍາປິຍຎ຺ຈ, ສຸຠານິ ຣູປານິ ສຸຂາ ຈ ເວທນາ;
ມນາປິຍາ ກາມຄຸຓາ ຈ ວນ຺ຕາ, ວນ຺ເຕ ອຫໍ ອາວມິຕຸໍ ນ ອຸສ຺ສເຫ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ¶ ເຕ ຈິຕ຺ຕ ວໂຈ ກຕໍ ມຍາ, ພຫູສຸ ຊາຕີສຸ ນ ເມສິ ໂກປິໂຕ;
ອຊ຺ຌຕ຺ຕສມ຺ຠໂວ ກຕຎ຺ຎຸຕາຍ ເຕ, ທຸກ຺ເຂ ຈິຣໍ ສໍສຣິຕໍ ຕຍາ ກເຕ.
‘‘ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ໂນ ຈິຕ຺ຕ ກໂຣສິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ [ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ (ສີ.), ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ (?) ຠາວໂລປ-ຕປ຺ປຘານຕາ ຄເຫຕພ຺ພາ], ຕ຺ວໍ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຣາຊທສີ [ຣາຊທິສີ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ກໂຣສິ;
ເວສ຺ສາ ຈ ສຸທ຺ທາ ຈ ຠວາມ ເອກທາ, ເທວຕ຺ຕນໍ ວາປິ ຕເວວ ວາຫສາ.
‘‘ຕເວວ ເຫຕູ ອສຸຣາ ຠວາມເສ, ຕ຺ວໍມູລກໍ ເນຣຍິກາ ຠວາມເສ;
ອໂຖ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາປິ ເອກທາ, ເປຕຕ຺ຕນໍ ວາປິ ຕເວວ ວາຫສາ.
‘‘ນນຸ ທຸພ຺ຠິສ຺ສສິ ມໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ, ມຸຫຸໍ ມຸຫຸໍ ຈາຣຓິກໍວ ທສ຺ສຍໍ;
ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກເນວ ມຍາ ປໂລຠສິ, ກິຎ຺ຈາປິ ເຕ ຈິຕ຺ຕ ວິຣາຘິຕໍ ມຍາ.
‘‘ອິທໍ ປຸເຣ ຈິຕ຺ຕມຈາຣິ ຈາຣິກໍ, ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຍຕ຺ຖກາມໍ ຍຖາສຸຂໍ;
ຕທຊ຺ຊຫໍ ນິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມິ ໂຍນິໂສ, ຫຕ຺ຖິປ຺ປຠິນ຺ນໍ ¶ ວິຍ ອງ຺ກຸສຄ຺ຄໂຫ.
‘‘ສຕ຺ຖາ ¶ ຈ ເມ ໂລກມິມໍ ອຘິຏ຺ຐຫິ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ອທ຺ຘຸວໂຕ ອສາຣໂຕ;
ປກ຺ຂນ຺ທ ມໍ ຈິຕ຺ຕ ຊິນສ຺ສ ສາສເນ, ຕາເຣຫິ ໂອຆາ ມຫຕາ ສຸທຸຕ຺ຕຣາ.
‘‘ນ ເຕ ອິທໍ ຈິຕ຺ຕ ຍຖາ ປຸຣາຓກໍ, ນາຫໍ ອລໍ ຕຸຍ຺ຫ ວເສ ນິວຕ຺ຕິຕຸໍ [ວເສນ ວຕ຺ຕິຕຸໍ (?)];
ມເຫສິໂນ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ສາສເນ, ນ ມາທິສາ ໂຫນ຺ຕິ ວິນາສຘາຣິໂນ.
‘‘ນຄາ ¶ ¶ ສມຸທ຺ທາ ສຣິຕາ ວສຸນ຺ຘຣາ, ທິສາ ຈຕສ຺ໂສ ວິທິສາ ອໂຘ ທິວາ;
ສພ຺ເພ ອນິຈ຺ຈາ ຕິຠວາ ອຸປທ຺ທຸຕາ, ກຸຫິໍ ຄໂຕ ຈິຕ຺ຕ ສຸຂໍ ຣມິສ຺ສສິ.
‘‘ຘິຕິປ຺ປຣໍ ກິໍ ມມ ຈິຕ຺ຕ ກາຫິສິ, ນ ເຕ ອລໍ ຈິຕ຺ຕ ວສານຸວຕ຺ຕໂກ;
ນ ຊາຕຸ ຠສ຺ຕໍ ອຸຠໂຕມຸຂໍ ຉຸເປ, ຘິຣຕ຺ຖຸ ປູຣໍ ນວ ໂສຕສນ຺ທນິໍ.
‘‘ວຣາຫເອເຓຍ຺ຍວິຄາຬ຺ຫເສວິເຕ, ປພ຺ຠາຣກຸຏ຺ເຏ ປກເຕວ ສຸນ຺ທເຣ;
ນວມ຺ພຸນາ ປາວຸສສິຕ຺ຖການເນ, ຕຫິໍ ¶ ຄຸຫາເຄຫຄໂຕ ຣມິສ຺ສສິ.
‘‘ສຸນີລຄີວາ ສຸສິຂາ ສຸເປຂຸນາ, ສຸຈິຕ຺ຕປຕ຺ຕຈ຺ຉທນາ ວິຫງ຺ຄມາ;
ສຸມຎ຺ຊຸໂຆສຕ຺ຖນິຕາຠິຄຊ຺ຊິໂນ, ເຕ ຕໍ ຣເມສ຺ສນ຺ຕິ ວນມ຺ຫິ ຌາຍິນໍ.
‘‘ວຸຏ຺ຐມ຺ຫິ ເທເວ ຈຕຸຣງ຺ຄຸເລ ຕິເຓ, ສໍປຸປ຺ຜິເຕ ເມຆນິຠມ຺ຫິ ການເນ;
ນຄນ຺ຕເຣ ວິຏປິສໂມ ສຍິສ຺ສໍ, ຕໍ ເມ ມຸທູ ເຫຫິຕິ ຕູລສນ຺ນິຠໍ.
‘‘ຕຖາ ຕຸ ກສ຺ສາມິ ຍຖາປິ ອິສ຺ສໂຣ, ຍໍ ລພ຺ຠຕິ ເຕນປິ ໂຫຕຸ ເມ ອລໍ;
ນ ຕາຫໍ ກສ຺ສາມິ ຍຖາ ອຕນ຺ທິໂຕ, ພິຬາຣຠສ຺ຕໍວ ຍຖາ ສຸມທ຺ທິຕໍ.
‘‘ຕຖາ ຕຸ ກສ຺ສາມິ ຍຖາປິ ອິສ຺ສໂຣ, ຍໍ ລພ຺ຠຕິ ເຕນປິ ໂຫຕຸ ເມ ອລໍ;
ວີຣິເຍນ ຕໍ ມຍ຺ຫ ວສານຍິສ຺ສໍ, ຄຊໍວ ມຕ຺ຕໍ ກຸສລງ຺ກຸສຄ຺ຄໂຫ.
‘‘ຕຍາ ¶ ສຸທນ຺ເຕນ ອວຏ຺ຐິເຕນ ຫິ, ຫເຍນ ¶ ໂຍຄ຺ຄາຈຣິໂຍວ ອຸຊ຺ຊຸນາ;
ປໂຫມິ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕຸໍ ສິວໍ, ຈິຕ຺ຕານຸຣກ຺ຂີຫິ ສທາ ນິເສວິຕໍ.
‘‘ອາຣມ຺ມເຓ ¶ ຕໍ ພລສາ ນິພນ຺ຘິສໍ, ນາຄໍວ ຖມ຺ຠມ຺ຫິ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ;
ຕໍ ເມ ສຸຄຸຕ຺ຕໍ ສຕິຍາ ສຸຠາວິຕໍ, ອນິສ຺ສິຕໍ ສພ຺ພຠເວສຸ ເຫຫິສິ.
‘‘ປຎ຺ຎາຍ ເຉຕ຺ວາ ວິປຖານຸສາຣິນໍ, ໂຍເຄນ ນິຄ຺ຄຍ຺ຫ ປເຖ ນິເວສິຍ;
ທິສ຺ວາ ສມຸທຍໍ ວິຠວຎ຺ຈ ສມ຺ຠວໍ, ທາຍາທໂກ ເຫຫິສິ ອຄ຺ຄວາທິໂນ.
‘‘ຈຕຸພ຺ພິປລ຺ລາສວສໍ ອຘິຏ຺ຐິຕໍ, ຄາມຓ຺ຑລໍວ ປຣິເນສິ ຈິຕ຺ຕ ມໍ;
ນນຸ [ນູນ (ສີ.)] ສໍໂຍຊນພນ຺ຘນຈ຺ຉິທໍ, ສໍເສວເສ ກາຣຸຓິກໍ ມຫາມຸນິໍ.
‘‘ມິໂຄ ຍຖາ ເສຣິ ສຸຈິຕ຺ຕການເນ, ຣມ຺ມໍ ຄິຣິໍ ປາວຸສອພ຺ຠມາລິນິໍ [ມາລິໍ (?)];
ອນາກຸເລ ຕຕ຺ຖ ນເຄ ຣມິສ຺ສໍ [ຣມິສ຺ສສິ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ອສໍສຍໍ ຈິຕ຺ຕ ປຣາ ຠວິສ຺ສສິ.
‘‘ເຍ ¶ ¶ ຕຸຍ຺ຫ ຉນ຺ເທນ ວເສນ ວຕ຺ຕິໂນ, ນຣາ ຈ ນາຣີ ຈ ອນຸໂຠນ຺ຕິ ຍໍ ສຸຂໍ;
ອວິທ຺ທສູ ມາຣວສານຸວຕ຺ຕິໂນ, ຠວາຠິນນ຺ທີ ຕວ ຈິຕ຺ຕ ສາວກາ’’ຕິ.
… ຕາລປຸໂຏ ເຖໂຣ….
ປຎ຺ຎາສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ປຎ຺ຎາສມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ເອໂກ ຕາລປຸໂຏ ສຸຈິ;
ຄາຖາໂຍ ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາສ, ປຸນ ປຎ຺ຈ ຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ.
໒໐. ສຏ຺ຐິນິປາໂຕ
໑. ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ອາຣຎ຺ຎິກາ ¶ ¶ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣຕາ;
ທາເລມຸ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕາ.
‘‘ອາຣຎ຺ຎິກາ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣຕາ;
ຘຸນາມ ¶ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ນຬາຄາຣໍວ ກຸຎ຺ຊໂຣ.
‘‘ຣຸກ຺ຂມູລິກາ ສາຕຕິກາ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣຕາ;
ທາເລມຸ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕາ.
‘‘ຣຸກ຺ຂມູລິກາ ສາຕຕິກາ, ອຸຎ຺ຉາປຕ຺ຕາຄເຕ ຣຕາ;
ຘຸນາມ ມຈ຺ຈຸໂນ ເສນໍ, ນຬາຄາຣໍວ ກຸຎ຺ຊໂຣ.
‘‘ອຏ຺ຐິກງ຺ກລກຸຏິເກ, ມໍສນ຺ຫາຣຸປສິພ຺ພິເຕ;
ຘິຣຕ຺ຖຸ ປຸເຣ ທຸຄ຺ຄນ຺ເຘ, ປຣຄຕ຺ເຕ ມມາຍເສ.
‘‘ຄູຖຠສ຺ເຕ ຕໂຈນທ຺ເຘ, ອຸຣຄຓ຺ຑິປິສາຈິນິ;
ນວ ໂສຕານິ ເຕ ກາເຍ, ຍານິ ສນ຺ທນ຺ຕິ ສພ຺ພທາ.
‘‘ຕວ ສຣີຣໍ ນວໂສຕໍ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘກຣໍ ປຣິພນ຺ຘໍ;
ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວຊ຺ຊຍເຕ ຕໍ, ມີຬ຺ຫໍ ຈ ຍຖາ ສຸຈິກາໂມ.
‘‘ເອວຎ຺ເຈ ຕໍ ຊໂນ ຊຎ຺ຎາ, ຍຖາ ຊານາມິ ຕໍ ອຫໍ;
ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຄູຖຏ຺ຐານໍວ ປາວຸເສ’’.
‘‘ເອວເມຕໍ ມຫາວີຣ, ຍຖາ ສມຓ ຠາສສິ;
ເອຕ຺ຖ ເຈເກ ວິສີທນ຺ຕິ, ປງ຺ກມ຺ຫິວ ຊຣຄ຺ຄໂວ.
‘‘ອາກາສມ຺ຫິ ຫລິທ຺ທິຍາ, ໂຍ ມຎ຺ເຎຖ ຣເຊຕເວ;
ອຎ຺ເຎນ ວາປິ ຣງ຺ເຄນ, ວິຆາຕຸທຍເມວ ຕໍ.
‘‘ຕທາກາສສມໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕໍ;
ມາ ປາປຈິຕ຺ເຕ ອາສາທິ, ອຄ຺ຄິຂນ຺ຘໍວ ປກ຺ຂິມາ.
‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ພິມ຺ພໍ, ອຣຸກາຍໍ ສມຸສ຺ສິຕໍ;
ອາຕຸຣໍ ພຫຸສງ຺ກປ຺ປໍ, ຍສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ຘຸວໍ ຐິຕິ.
‘‘ປສ຺ສ ¶ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ຣູປໍ, ມຓິນາ ກຸຓ຺ຑເລນ ຈ;
ອຏ຺ຐິໍ ຕເຈນ ໂອນທ຺ຘໍ, ສຫ ວຕ຺ເຖຫິ ໂສຠຕິ.
‘‘ອລຕ຺ຕກກຕາ ¶ ປາທາ, ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ຓກມກ຺ຂິຕໍ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຏ຺ຐປທກຕາ ເກສາ, ເນຕ຺ຕາ ອຎ຺ຊນມກ຺ຂິຕາ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ອຎ຺ຊນີວ ນວາ ຈິຕ຺ຕາ, ປູຕິກາໂຍ ອລງ຺ກໂຕ;
ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.
‘‘ໂອທຫິ ມິຄໂວ ປາສໍ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;
ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ກທ຺ທນ຺ເຕ ມິຄພນ຺ຘເກ.
‘‘ຉິນ຺ໂນ ປາໂສ ມິຄວສ຺ສ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;
ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ໂສຈນ຺ເຕ ມິຄລຸທ຺ທເກ.
‘‘ຕທາສິ ຍໍ ຠິໍສນກໍ, ຕທາສິ ໂລມຫໍສນໍ;
ອເນກາກາຣສມ຺ປນ຺ເນ, ສາຣິປຸຕ຺ຕມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸເຕ.
[ທີ. ນິ. ໒.໒໒໑, ໒໗໒; ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໖; ໒.໑໔໓; ອປ. ເຖຣ ໑.໒.໑໑໕; ຊາ. ໑.໑.໙໕] ‘‘ອນິຈ຺ຈາ ¶ ¶ ວຕ ສງ຺ຂາຣາ ອຸປ຺ປາທວຍ ຘມ຺ມິໂນ.
ອຸປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເຕສໍ ວູປສໂມ ສຸໂຂ.
‘‘ສຸຂຸມໍ ເຕ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ວາລຄ຺ຄໍ ອຸສຸນາ ຍຖາ;
ເຍ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປຣໂຕ ໂນ ຈ ອຕ຺ຕໂຕ.
‘‘ເຍ ຈ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສງ຺ຂາເຣ, ປຣໂຕ ໂນ ຈ ອຕ຺ຕໂຕ;
ປຈ຺ຈພ຺ຍາຘິໍສຸ ນິປຸຓໍ, ວາລຄ຺ຄໍ ອຸສຸນາ ຍຖາ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໒໑, ໙໗] ‘‘ສຕ຺ຕິຍາ ວິຍ ໂອມຏ຺ໂຐ, ຑຍ຺ຫມາໂນວ ມຕ຺ຖເກ;
ກາມຣາຄປ຺ປຫານາຍ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ.
[ສໍ. ນິ. ໑.໒໑, ໙໗]‘‘ສຕ຺ຕິຍາ ວິຍ ໂອມຏ຺ໂຐ, ຑຍ຺ຫມາໂນວ ມຕ຺ຖເກ;
ຠວຣາຄປ຺ປຫານາຍ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’.
‘‘ໂຈທິໂຕ ຠາວິຕຕ຺ເຕນ, ສຣີຣນ຺ຕິມຘາຣິນາ;
ມິຄາຣມາຕຸປາສາທໍ, ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ປຍິໍ.
‘‘ນຍິທໍ ສິຖິລມາຣພ຺ຠ, ນຍິທໍ ອປ຺ເປນ ຖາມສາ;
ນິພ຺ພານມຘິຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພຄນ຺ຖ-ປໂມຈນໍ.
‘‘ອຍຎ຺ຈ ¶ ທຫໂຣ ຠິກ຺ຂຸ, ອຍມຸຕ຺ຕມໂປຣິໂສ;
ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິໍ [ສວາຫນໍ (ກ.)].
‘‘ວິວຣມນຸປຠນ຺ຕິ ¶ ວິຊ຺ຊຸຕາ, ເວຠາຣສ຺ສ ຈ ປຓ຺ຑວສ຺ສ ຈ;
ນຄວິວຣຄໂຕ ຌາຍຕິ, ປຸຕ຺ໂຕ ອປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ.
‘‘ອຸປສນ຺ໂຕ ອຸປຣໂຕ, ປນ຺ຕເສນາສໂນ ມຸນິ;
ທາຍາໂທ ¶ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ, ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ອຠິວນ຺ທິໂຕ.
‘‘ອຸປສນ຺ຕໍ ອຸປຣຕໍ, ປນ຺ຕເສນາສນໍ ມຸນິໍ;
ທາຍາທໍ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ, ວນ຺ທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ກສ຺ສປໍ.
‘‘ໂຍ ຈ ຊາຕິສຕໍ ຄຈ຺ເຉ, ສພ຺ພາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິໂຍ;
ໂສຕ຺ຕິໂຍ ເວທສມ຺ປນ຺ໂນ, ມນຸສ຺ເສສຸ ປຸນປ຺ປຸນໍ.
‘‘ອຊ຺ຌາຍໂກປິ ເຈ ອສ຺ສ, ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານ ປາຣຄູ;
ເອຕສ຺ສ ວນ຺ທນາເຍຕໍ, ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິໍ.
‘‘ໂຍ ໂສ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ຂານິ, ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ອຜສ຺ສຍິ [ອປສ຺ສຍິ (ສີ. ກ.), ອຜຸສ຺ສຍິ (ສ຺ຍາ.)];
ອນຸໂລມໍ ປຏິໂລມໍ, ຕໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ຕາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມາສາທິ [ມາ ຫນິ (ສີ.)], ມາຕ຺ຕານໍ ຂຓິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;
ອຠິປ຺ປສາເທຫິ ມນໍ, ອຣຫນ຺ຕມ຺ຫິ ຕາທິເນ;
ຂິປ຺ປໍ ປຎ຺ຊລິໂກ ວນ຺ທ, ມາ ເຕ ວິຊຏິ ມຕ຺ຖກໍ.
‘‘ເນໂສ ປສ຺ສຕິ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ສໍສາເຣນ ປຸຣກ຺ຂໂຕ;
ອໂຘຄມໍ ຊິມ຺ຫປຖໍ, ກຸມ຺ມຄ຺ຄມນຸຘາວຕິ.
‘‘ກິມີວ ມີຬ຺ຫສລ຺ລິຕ຺ໂຕ, ສງ຺ຂາເຣ ອຘິມຸຈ຺ຉິໂຕ;
ປຄາຬ຺ໂຫ ລາຠສກ຺ກາເຣ, ຕຸຈ຺ໂຉ ຄຈ຺ຉຕິ ໂປຏ຺ຐິໂລ.
‘‘ອິມຎ຺ຈ ປສ຺ສ ອາຍນ຺ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ສຸທສ຺ສນໍ;
ວິມຸຕ຺ຕໍ ອຸຠໂຕຠາເຄ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕໍ.
‘‘ວິສລ຺ລໍ ¶ ຂີຓສໍໂຍຄໍ, ເຕວິຊ຺ຊໍ ມຈ຺ຈຸຫາຍິນໍ;
ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍໍ ¶ ມນຸສ຺ສານໍ, ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ.
‘‘ເອເຕ ສມ຺ພຫຸລາ ເທວາ, ອິທ຺ຘິມນ຺ໂຕ ຍສສ຺ສິໂນ;
ທສ ເທວສຫສ຺ສານິ, ສພ຺ເພ ພ຺ຣຫ຺ມປຸໂຣຫິຕາ;
ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ນມສ຺ສນ຺ຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ປຎ຺ຊລີກຕາ.
‘‘‘ນໂມ ¶ ເຕ ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ, ນໂມ ເຕ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ;
ຍສ຺ສ ເຕ ອາສວາ ຂີຓາ, ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍສິ ມາຣິສ’.
‘‘ປູຊິໂຕ ¶ ນຣເທເວນ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມຣຓາຠິຠູ;
ປຸຓ຺ຑຣີກໍວ ໂຕເຍນ, ສງ຺ຂາເຣນຸປລິປ຺ປຕິ.
‘‘ຍສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ສຫສ຺ສຘາ ໂລໂກ, ສໍວິທິໂຕ ສພ຺ຣຫ຺ມກປ຺ໂປ ວສິ;
ອິທ຺ຘິຄຸເຓ ຈຸຕຸປປາເຕ ກາເລ, ປສ຺ສຕິ ເທວຕາ ສ ຠິກ຺ຂຸ.
‘‘ສາຣິປຸຕ຺ໂຕວ ປຎ຺ຎາຍ, ສີເລນ ອຸປສເມນ ຈ;
ໂຍປິ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ, ເອຕາວປຣໂມ ສິຍາ.
‘‘ໂກຏິສຕສຫສ຺ສສ຺ສ, ອຕ຺ຕຠາວໍ ຂເຓນ ນິມ຺ມິເນ;
ອຫໍ ວິກຸພ຺ພນາສຸ ກຸສໂລ, ວສີຠູໂຕມ຺ຫິ ອິທ຺ຘິຍາ.
‘‘ສມາຘິວິຊ຺ຊາວສິປາຣມີຄໂຕ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໂຄຕ຺ໂຕ ອສິຕສ຺ສ ສາສເນ;
ຘີໂຣ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທິ ສມາຫິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ນາໂຄ ¶ ຍຖາ ປູຕິລຕໍວ ພນ຺ຘນໍ.
‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.
‘‘ຍສ຺ສ ຈຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ.
[ມ. ນິ. ໑.໕໑໓] ‘‘ກີທິໂສ ນິຣໂຍ ອາສິ, ຍຕ຺ຖ ທຸສ຺ສີ ອປຈ຺ຈຖ;
ວິຘຸຣໍ ສາວກມາສຊ຺ຊ, ກກຸສນ຺ຘຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.
‘‘ສຕໍ ອາສິ ອໂຍສງ຺ກູ, ສພ຺ເພ ປຈ຺ຈຕ຺ຕເວທນາ;
ອີທິໂສ ນິຣໂຍ ອາສິ, ຍຕ຺ຖ ທຸສ຺ສີ ອປຈ຺ຈຖ;
ວິຘຸຣໍ ສາວກມາສຊ຺ຊ, ກກຸສນ຺ຘຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;
ຕາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸມາສຊ຺ຊ, ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ມຊ຺ເຌສຣສ຺ມິໍ ¶ [ສຣສ຺ສ (ສີ.), ສາຄຣສ຺ມິໍ (ກ.)] ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ວິມານາ ກປ຺ປຐາຍິໂນ;
ເວຬຸຣິຍວຓ຺ຓາ ຣຸຈິຣາ, ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕ ປຠສ຺ສຣາ;
ອຈ຺ຉຣາ ຕຕ຺ຖ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ປຸຖຸ ນານຕ຺ຕວຓ຺ຓິໂຍ.
‘‘ໂຍ ¶ ¶ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ເວ ພຸທ຺ເຘນ ໂຈທິໂຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ເປກ຺ຂໂຕ;
ມິຄາຣມາຕຸປາສາທໍ, ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ປຍິ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ¶ ເວຊຍນ຺ຕປາສາທໍ, ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ປຍິ;
ອິທ຺ຘິພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ, ສໍເວເຊສິ ຈ ເທວຕາ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ເວຊຍນ຺ຕປາສາເທ, ສກ຺ກໍ ໂສ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ;
ອປິ ອາວຸໂສ ຊານາສິ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂຍ;
ຕສ຺ສ ສກ຺ໂກ ວິຍາກາສິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຍຖາຕຖໍ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ປຣິປຸຈ຺ຉຕິ, ສຸຘມ຺ມາຍໍ ຐິໂຕ [ສຸຘມ຺ມາຍາ’ຠິໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ສຠໍ;
ອຊ຺ຊາປິ ຕ຺ຍາວຸໂສ ສາ ທິຏ຺ຐິ, ຍາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫຸ;
ປສ຺ສສິ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຠສ຺ສຣໍ.
‘‘ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມາ ວິຍາກາສິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຍຖາຕຖໍ;
ນ ເມ ມາຣິສ ສາ ທິຏ຺ຐິ, ຍາ ເມ ທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫຸ.
‘‘ປສ຺ສາມິ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຠສ຺ສຣໍ;
ໂສຫໍ ອຊ຺ຊ ກຖໍ ວຊ຺ຊໍ, ອຫໍ ນິຈ຺ໂຈມ຺ຫິ ສສ຺ສໂຕ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ…ເປ… ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ໂຍ ມຫາເນຣຸໂນ ກູຏໍ, ວິໂມກ຺ເຂນ ອຜສ຺ສຍິ [ອປສ຺ສຍິ (ສີ. ກ.)];
ວນໍ ປຸພ຺ພວິເທຫານໍ, ເຍ ຈ ຠູມິສຍາ ນຣາ.
‘‘ໂຍ ເອຕມຠິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;
ຕາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸມາສຊ຺ຊ, ກຓ຺ຫ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉສິ.
‘‘ນ ເວ ອຄ຺ຄິ ເຈຕຍຕິ, ອຫໍ ພາລໍ ຑຫາມີຕິ;
ພາໂລວ ຊລິຕໍ ອຄ຺ຄິໍ, ອາສຊ຺ຊ ນໍ ປຑຍ຺ຫຕິ.
‘‘ເອວເມວ ຕຸວໍ ມາຣ, ອາສຊ຺ຊ ນໍ ຕຖາຄຕໍ;
ສຍໍ ຑຫິສ຺ສສິ ອຕ຺ຕານໍ, ພາໂລ ອຄ຺ຄິໍວ ສມ຺ຜຸສໍ.
‘‘ອປຸຎ຺ຎໍ ¶ ¶ ປສວີ ມາໂຣ, ອາສຊ຺ຊ ນໍ ຕຖາຄຕໍ;
ກິໍ ນຸ ມຎ຺ຎສິ ປາປິມ, ນ ເມ ປາປໍ ວິປຈ຺ຈຕິ.
‘‘ກຣໂຕ ເຕ ຈີຍເຕ [ມິຍ຺ຍເຕ (ສພ຺ພຕ຺ຖ) ມ. ນິ. ໑.໕໑໓ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ປາປໍ, ຈິຣຣຕ຺ຕາຍ ອນ຺ຕກ;
ມາຣ ນິພ຺ພິນ຺ທ ພຸທ຺ຘມ຺ຫາ, ອາສໍ ມາກາສິ ຠິກ຺ຂຸສຸ.
‘‘ອິຕິ ¶ ¶ ມາຣໍ ອຕຊ຺ເຊສິ, ຠິກ຺ຂຸ ເຠສກຬາວເນ;
ຕໂຕ ໂສ ທຸມ຺ມໂນ ຍກ຺ໂຂ, ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍຖາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ [ມຫາໂມຄ຺ຄລາໂນ (ກ.)] ເຖໂຣ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
ສຏ຺ຐິນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສຏ຺ຐິກມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ມຫິທ຺ຘິໂກ;
ເອໂກວ ເຖຣຄາຖາໂຍ, ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິ ຠວນ຺ຕິ ຕາຕິ.
໒໑. ມຫານິປາໂຕ
໑. ວງ຺ຄີສຕ຺ເຖຣຄາຖາ
‘‘ນິກ຺ຂນ຺ຕໍ ¶ ¶ ¶ ວຕ ມໍ ສນ຺ຕໍ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ວິຕກ຺ກາ ອຸປຘາວນ຺ຕິ, ປຄພ຺ຠາ ກຓ຺ຫໂຕ ອິເມ.
‘‘ອຸຄ຺ຄປຸຕ຺ຕາ ມຫິສ຺ສາສາ, ສິກ຺ຂິຕາ ທຬ຺ຫຘມ຺ມິໂນ [ທຬ຺ຫຘນ຺ວິໂນ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)];
ສມນ຺ຕາ ປຣິກິເຣຍ຺ຍຸໍ, ສຫສ຺ສໍ ອປລາຍິນໍ.
‘‘ສເຈປິ ເອຕ຺ຕກາ [ເອຕໂຕ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໐໙)] ຠິຍ຺ໂຍ, ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິໂຍ;
ເນວ ມໍ ພ຺ຍາຘຍິສ຺ສນ຺ຕິ [ພ຺ຍາຖຍິສ຺ສນ຺ຕິ (?)], ຘມ຺ເມ ສມ຺ຫິ [ຘມ຺ເມສ຺ວມ຺ຫິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປຕິຏ຺ຐິໂຕ.
‘‘ສກ຺ຂີ ¶ ຫິ ເມ ສຸຕໍ ເອຕໍ, ພຸທ຺ຘສ຺ສາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸໂນ;
ນິພ຺ພານຄມນໍ ມຄ຺ຄໍ, ຕຕ຺ຖ ເມ ນິຣໂຕ ມໂນ.
‘‘ເອວໍ ເຈ ມໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ, ປາປິມ ອຸປຄຈ຺ຉສິ;
ຕຖາ ມຈ຺ຈຸ ກຣິສ຺ສາມິ, ນ ເມ ມຄ຺ຄມ຺ປິ ທກ຺ຂສິ.
‘‘ອຣຕິຎ຺ຈ [ອຣຕິໍ (ພຫູສຸ)] ຣຕິຎ຺ຈ ປຫາຍ, ສພ຺ພໂສ ເຄຫສິຕຎ຺ຈ ວິຕກ຺ກໍ;
ວນຖໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ ກຸຫິຎ຺ຈິ, ນິພ຺ພນໂຖ ອວນໂຖ ສ [ນິພ຺ພນໂຖ ອຣໂຕ ສ ຫິ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໐)] ຠິກ຺ຂຸ.
‘‘ຍມິຘ ປຖວິຎ຺ຈ ເວຫາສໍ, ຣູປຄຕໍ ຊຄໂຕຄຘໍ ກິຎ຺ຈິ;
ປຣິຊີຍຕິ ສພ຺ພມນິຈ຺ຈໍ, ເອວໍ ສເມຈ຺ຈ ຈຣນ຺ຕິ ມຸຕຕ຺ຕາ.
‘‘ອຸປຘີສຸ ຊນາ ຄຘິຕາເສ, ທິຏ຺ຐສຸເຕ [ທິຏ຺ເຐ ສຸເຕ (ສີ.)] ປຏິເຆ ຈ ມຸເຕ ຈ;
ເອຕ຺ຖ ວິໂນທຍ ຉນ຺ທມເນໂຊ, ໂຍ ເຫຕ຺ຖ ນ ລິມ຺ປຕິ ມຸນິ ຕມາຫຸ [ຕໍ ມຸນິມາຫຸ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໐)].
‘‘ອຖ ¶ ສຏ຺ຐິສິຕາ ສວິຕກ຺ກາ, ປຸຖຸຊ຺ຊນຕາຍ [ປຸຖູ ຊນຕາຍ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໐)] ອຘມ຺ມາ ນິວິຏ຺ຐາ;
ນ ຈ ວຄ຺ຄຄຕສ຺ສ ກຸຫິຎ຺ຈິ, ໂນ ປນ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລຄາຫີ [ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລຠາຓີ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໐)] ສ ຠິກ຺ຂຸ.
‘‘ທພ຺ໂພ ¶ ຈິຣຣຕ຺ຕສມາຫິໂຕ, ອກຸຫໂກ ນິປໂກ ອປິຫາລຸ;
ສນ຺ຕໍ ປທໍ ອຊ຺ຌຄມາ ມຸນິ, ປຏິຈ຺ຈ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ກງ຺ຂຕິ ກາລໍ.
‘‘ມານໍ ປຊຫສ຺ສຸ ໂຄຕມ, ມານປຖຎ຺ຈ ຊຫສ຺ສຸ ອເສສໍ;
ມານປຖມ຺ຫິ ສ ມຸຈ຺ຉິໂຕ, ວິປ຺ປຏິສາຣີຫຸວາ ຈິຣຣຕ຺ຕໍ.
‘‘ມກ຺ເຂນ ມກ຺ຂິຕາ ປຊາ, ມານຫຕາ ນິຣຍໍ ປປຕນ຺ຕິ;
ໂສຈນ຺ຕິ ຊນາ ຈິຣຣຕ຺ຕໍ, ມານຫຕາ ນິຣຍໍ ອຸປປນ຺ນາ.
‘‘ນ ¶ ຫິ ໂສຈຕິ ຠິກ຺ຂຸ ກທາຈິ, ມຄ຺ຄຊິໂນ ສມ຺ມາ ປຏິປນ຺ໂນ;
ກິຕ຺ຕິຎ຺ຈ ¶ ສຸຂຎ຺ຈານຸໂຠຕິ, ຘມ຺ມທໂສຕິ ຕມາຫຸ ຕຖຕ຺ຕໍ.
‘‘ຕສ຺ມາ ອຂິໂລ ອິຘ [ອຂິໂລ (ສີ.), ອຂິໂລຘ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໑)] ປຘານວາ, ນີວຣຓານິ ປຫາຍ ວິສຸທ຺ໂຘ;
ມານຎ຺ຈ ປຫາຍ ອເສສໍ, ວິຊ຺ຊາຍນ຺ຕກໂຣ ສມິຕາວີ.
‘‘ກາມຣາເຄນ ຑຍ຺ຫາມິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເມ ປຣິຑຍ຺ຫຕິ;
ສາຘຸ ນິພ຺ພາປນໍ ພ຺ຣູຫິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ໂຄຕມ.
‘‘ສຎ຺ຎາຍ ¶ ວິປຣິເຍສາ, ຈິຕ຺ຕໍ ເຕ ປຣິຑຍ຺ຫຕິ;
ນິມິຕ຺ຕໍ ປຣິວຊ຺ເຊຫິ, ສຸຠໍ ຣາຄູປສໍຫິຕໍ ( ) [(ສງ຺ຂາເຣ ປຣໂຕ ປສ຺ສ, ທຸກ຺ຂໂຕ ມາ ຈ ອຕ຺ຕໂຕ; ນິພ຺ພາເປຫິ ມຫາຣາຄໍ, ມາ ທຍ຺ຫິຕ຺ໂຖ ປຸນປ຺ປຸນໍ;) (ສີ. ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໒) ອຸທ຺ທານຄາຖາຍໍ ເອກສຕ຺ຕຕີຕິສງ຺ຂ຺ຍາ ຈ, ເຖຣຄາຖາຏ຺ຐກຖາ ຈ ປສ຺ສິຕພ຺ພາ].
‘‘ອສຸຠາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຫິ, ເອກຄ຺ຄໍ ສຸສມາຫິຕໍ;
ສຕິ ກາຍຄຕາ ຕ຺ຍຕ຺ຖຸ, ນິພ຺ພິທາພຫຸໂລ ຠວ.
‘‘ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠາເວຫິ, ມານານຸສຍມຸຊ຺ຊຫ;
ຕໂຕ ມານາຠິສມຍາ, ອຸປສນ຺ໂຕ ຈຣິສ຺ສສິ.
‘‘ຕເມວ ວາຈໍ ຠາເສຍ຺ຍ, ຍາຍຕ຺ຕານໍ ນ ຕາປເຍ;
ປເຣ ຈ ນ ວິຫິໍເສຍ຺ຍ, ສາ ເວ ວາຈາ ສຸຠາສິຕາ.
‘‘ປິຍວາຈເມວ ຠາເສຍ຺ຍ, ຍາ ວາຈາ ປຏິນນ຺ທິຕາ;
ຍໍ ອນາທາຍ ປາປານິ, ປເຣສໍ ຠາສເຕ ປິຍໍ.
‘‘ສຈ຺ຈໍ ເວ ອມຕາ ວາຈາ, ເອສ ຘມ຺ໂມ ສນນ຺ຕໂນ;
ສຈ຺ເຈ ອຕ຺ເຖ ຈ ຘມ຺ເມ ຈ, ອາຫຸ ສນ຺ໂຕ ປຕິຏ຺ຐິຕາ.
‘‘ຍໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠາສຕິ ວາຈໍ, ເຂມໍ ນິພ຺ພານປຕ຺ຕິຍາ;
ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ສາ ເວ ວາຈານມຸຕ຺ຕມາ.
‘‘ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ໂຎ ເມຘາວີ, ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄສ຺ສ ໂກວິໂທ;
ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ¶ ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ຠິກ຺ຂຸນໍ.
‘‘ສງ຺ຂິຕ຺ເຕນປິ ເທເສຕິ, ວິຕ຺ຖາເຣນປິ ຠາສຕິ;
ສາລິກາຍິວ ນິຄ຺ໂຆໂສ, ປຏິຠານໍ ອຸທິຍ຺ຍຕິ [ອຸທີຣຍິ (ສີ.), ອຸທີຍ຺ຍຕິ (ສ຺ຍາ.), ອຸທຍ຺ຍຕິ (?) ອຸຏ຺ຐຫຕີຕິ ຕໍສໍວຓ຺ຓນາ].
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ຕໍ ເທສຍນ຺ຕສ຺ສ, ສຸຓນ຺ຕິ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ;
ສເຣນ ຣຊນີເຍນ, ສວນີເຍນ ວຄ຺ຄຸນາ;
ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ມຸທິຕາ, ໂສຕໍ ໂອເຘນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂໂວ.
‘‘ອຊ຺ຊ ປນ຺ນຣເສ ວິສຸທ຺ຘິຍາ, ຠິກ຺ຂູ ປຎ຺ຈສຕາ ສມາຄຕາ;
ສໍໂຍຊນພນ຺ຘນຈ຺ຉິທາ, ອນີຆາ ຂີຓປຸນພ຺ຠວາ ອິສີ.
‘‘ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ¶ ຍຖາ ຣາຊາ, ອມຈ຺ຈປຣິວາຣິໂຕ;
ສມນ຺ຕາ ອນຸປຣິເຍຕິ, ສາຄຣນ຺ຕໍ ມຫິໍ ອິມໍ.
‘‘ເອວໍ ¶ ວິຊິຕສງ຺ຄາມໍ, ສຕ຺ຖວາຫໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ສາວກາ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ, ເຕວິຊ຺ຊາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິໂນ.
‘‘ສພ຺ເພ ຠຄວໂຕ ປຸຕ຺ຕາ, ປລາເປຕ຺ຖ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ຕຓ຺ຫາສລ຺ລສ຺ສ ຫນ຺ຕາຣໍ, ວນ຺ເທ ອາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນໍ.
‘‘ປໂຣສຫສ຺ສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ສຸຄຕໍ ປຍິຣຸປາສຕິ;
ເທເສນ຺ຕໍ ວິຣຊໍ ຘມ຺ມໍ, ນິພ຺ພານໍ ອກຸໂຕຠຍໍ.
‘‘ສຸຓນ຺ຕິ ຘມ຺ມໍ ວິມລໍ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘເທສິຕໍ;
ໂສຠຕິ ວຕ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂໂຕ.
‘‘‘ນາຄນາໂມ’ສິ ຠຄວາ, ອິສີນໍ ອິສິສຕ຺ຕໂມ;
ມຫາເມໂຆວ ຫຸຕ຺ວານ, ສາວເກ ອຠິວສ຺ສສິ.
‘‘ທິວາ ¶ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ສຕ຺ຖຸທສ຺ສນກມ຺ຍຕາ;
ສາວໂກ ເຕ ມຫາວີຣ, ປາເທ ວນ຺ທຕິ ວງ຺ຄິໂສ.
‘‘ອຸມ຺ມຄ຺ຄປຖໍ ມາຣສ຺ສ, ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຈຣຕິ ປຠິຊ຺ຊ ຂີລານິ;
ຕໍ ປສ຺ສຖ ພນ຺ຘປມຸຎ຺ຈກຣໍ, ອສິຕໍວ ຠາຄໂສ ປວິຠຊ຺ຊ.
‘‘ໂອຆສ຺ສ ຫິ ນິຕຣຓຕ຺ຖໍ, ອເນກວິຫິຕໍ ມຄ຺ຄໍ ອກ຺ຂາສິ;
ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ອມເຕ ອກ຺ຂາເຕ, ຘມ຺ມທສາ ຐິຕາ ອສໍຫີຣາ.
‘‘ປຊ຺ໂຊຕກໂຣ ອຕິວິຊ຺ຌ [ອຕິວິຊ຺ຌ ຘມ຺ມໍ (ສີ.)], ສພ຺ພຐິຕີນໍ ອຕິກ຺ກມມທ຺ທສ [ອຕິກ຺ກມມທ຺ທ (ສີ. ກ.)];
ຎຕ຺ວາ ຈ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ຈ, ອຄ຺ຄໍ ໂສ ເທສຍິ ທສທ຺ຘານໍ.
‘‘ເອວໍ ສຸເທສິເຕ ຘມ຺ເມ, ໂກ ປມາໂທ ວິຊານຕໍ ຘມ຺ມໍ;
ຕສ຺ມາ ຫິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສທາ ນມສ຺ສມນຸສິກ຺ເຂ.
‘‘ພຸທ຺ຘານຸພຸທ຺ໂຘ ໂຍ ເຖໂຣ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ຕິພ຺ພນິກ຺ກໂມ;
ລາຠີ ສຸຂວິຫາຣານໍ, ວິເວການໍ ອຠິຓ຺ຫໂສ.
‘‘ຍໍ ¶ ¶ ສາວເກນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ, ສຕ຺ຖຸ ສາສນກາຣິນາ;
ສພ຺ພສ຺ສ ຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ, ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ສິກ຺ຂໂຕ.
‘‘ມຫານຸຠາໂວ ເຕວິຊ຺ໂຊ, ເຈໂຕປຣິຍໂກວິໂທ;
ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ພຸທ຺ຘທາຍາໂທ, ປາເທ ວນ຺ທຕິ ສຕ຺ຖຸໂນ.
‘‘ນຄສ຺ສ ¶ ປສ຺ເສ ອາສີນໍ, ມຸນິໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາຣຄຸໍ;
ສາວກາ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ, ເຕວິຊ຺ຊາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິໂນ.
‘‘ເຈຕສາ [ເຕ ເຈຕສາ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໘)] ອນຸປຣິເຍຕິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ມຫິທ຺ຘິໂກ;
ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ເນສໍ ສມນ຺ເວສໍ [ສມນ຺ເນສໍ (ສໍ. ນິ. ໑.໒໑໘)], ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕໍ ນິຣູປຘິໍ.
‘‘ເອວໍ ສພ຺ພງ຺ຄສມ຺ປນ຺ນໍ, ມຸນິໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາຣຄຸໍ;
ອເນກາກາຣສມ຺ປນ຺ນໍ, ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ ໂຄຕມໍ.
‘‘ຈນ຺ໂທ ຍຖາ ວິຄຕວລາຫເກ ນເຠ, ວິໂຣຈຕິ ວີຕມໂລວ ຠາຓຸມາ;
ເອວມ຺ປິ ອງ຺ຄີຣສ ຕ຺ວໍ ມຫາມຸນິ, ອຕິໂຣຈສິ ຍສສາ ສພ຺ພໂລກໍ.
‘‘ກາເວຍ຺ຍມຕ຺ຕາ ວິຈຣິມ຺ຫ ປຸພ຺ເພ, ຄາມາ ຄາມໍ ປຸຣາ ປຸຣໍ;
ອຖທ຺ທສາມ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ສພ຺ພຘມ຺ມານ ປາຣຄຸໍ.
‘‘ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ມຸນິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາຣຄູ;
ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສີທິມ຺ຫ, ສທ຺ຘາ [ອທ຺ຘາ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ໂນ ອຸທປຊ຺ຊຖ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ຂນ຺ເຘ ອາຍຕນານິ ຈ;
ຘາຕຸໂຍ ຈ ວິທິຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ.
‘‘ພຫູນໍ ວຕ ອຕ຺ຖາຍ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຖາຄຕາ;
ອິຕ຺ຖີນໍ ປຸຣິສານຎ຺ຈ, ເຍ ເຕ ສາສນກາຣກາ.
‘‘ເຕສໍ ໂຂ ວຕ ອຕ຺ຖາຍ, ໂພຘິມຊ຺ຌຄມາ ມຸນິ;
ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ, ເຍ ນິຣາມຄຕທ຺ທສາ.
‘‘ສຸເທສິຕາ ຈກ຺ຂຸມຕາ, ພຸທ຺ເຘນາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາ;
ຈຕ຺ຕາຣິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ປາຓິນໍ.
‘‘ທຸກ຺ຂໍ ¶ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;
ອຣິຍໍ ¶ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.
‘‘ເອວເມເຕ ຕຖາ ວຸຕ຺ຕາ, ທິຏ຺ຐາ ເມ ເຕ ຍຖາ ຕຖາ;
ສທຕ຺ໂຖ ເມ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ວຕ ເມ ອາສິ, ມມ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ;
ສຸວິຠຕ຺ເຕສຸ [ສວິຠຕ຺ເຕສຸ (ສີ. ກ.)] ຘມ຺ເມສຸ, ຍໍ ເສຏ຺ຐໍ ຕທຸປາຄມິໍ.
‘‘ອຠິຎ຺ຎາປາຣມິປ຺ປຕ຺ໂຕ, ໂສຕຘາຕຸ ວິໂສຘິຕາ;
ເຕວິຊ຺ໂຊ ອິທ຺ຘິປຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ເຈໂຕປຣິຍໂກວິໂທ.
‘‘ປຸຈ຺ຉາມິ ¶ ສຕ຺ຖາຣມໂນມປຎ຺ຎໍ, ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ໂຍ ວິຈິກິຈ຺ຉານໍ ເຉຕ຺ຕາ;
ອຄ຺ຄາຬເວ ກາລມກາສິ ຠິກ຺ຂຸ, ຎາໂຕ ຍສສ຺ສີ ອຠິນິພ຺ພຸຕຕ຺ໂຕ.
‘‘ນິຄ຺ໂຣຘກປ຺ໂປ ¶ ອິຕິ ຕສ຺ສ ນາມໍ, ຕຍາ ກຕໍ ຠຄວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ;
ໂສ ຕໍ ນມສ຺ສໍ ອຈຣິ ມຸຕ຺ຍເປໂຂ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ທຬ຺ຫຘມ຺ມທສ຺ສີ.
‘‘ຕໍ ສາວກໍ ສກ຺ກ ມຍມ຺ປິ ສພ຺ເພ, ອຎ຺ຎາຕຸມິຈ຺ຉາມ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ;
ສມວຏ຺ຐິຕາ ໂນ ສວນາຍ ໂສຕາ [ເຫຕຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.) ສຸຕ຺ຕນິປາຕຏ຺ຐກຖາ ປສ຺ສິຕພ຺ພາ], ຕຸວໍ ໂນ ສຕ຺ຖາ ຕ຺ວມນຸຕ຺ຕໂຣສິ’’.
ຉິນ຺ທ ¶ ໂນ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ພ຺ຣູຫິ ເມຕໍ, ປຣິນິພ຺ພຸຕໍ ເວທຍ ຠູຣິປຎ຺ຎ;
ມຊ຺ເຌວ ໂນ ຠາສ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ, ສກ຺ໂກວ ເທວານ ສຫສ຺ສເນຕ຺ໂຕ.
‘‘ເຍ ເກຈິ ຄນ຺ຖາ ອິຘ ໂມຫມຄ຺ຄາ, ອຎ຺ຎາຓປກ຺ຂາ ວິຈິກິຈ຺ຉຐານາ;
ຕຖາຄຕໍ ປຕ຺ວາ ນ ເຕ ຠວນ຺ຕິ, ຈກ຺ຂຸຎ຺ຫິ ເອຕໍ ປຣມໍ ນຣານໍ.
‘‘ໂນ ¶ ເຈ ຫິ ຊາຕຸ ປຸຣິໂສ ກິເລເສ, ວາໂຕ ຍຖາ ອພ຺ຠຆນໍ ວິຫາເນ;
ຕໂມວສ຺ສ ນິວຸໂຕ ສພ຺ພໂລໂກ, ໂຊຕິມນ຺ໂຕປິ ນ ປຠາເສຍ຺ຍຸໍ [ນ ໂຊຕິມນ຺ໂຕປິ ນຣາ ຕເປຍ຺ຍຸໍ (ສຸ. ນິ. ໓໕໐)].
‘‘ຘີຣາ ຈ ປຊ຺ໂຊຕກຣາ ຠວນ຺ຕິ, ຕໍ ຕໍ ອຫໍ ວີຣ ຕເຖວ ມຎ຺ເຎ;
ວິປສ຺ສິນໍ ຊານມຸປາຄມິມ຺ຫ, ປຣິສາສຸ ໂນ ອາວິກໂຣຫິ ກປ຺ປໍ.
‘‘ຂິປ຺ປໍ ຄິຣໍ ເອຣຍ ວຄ຺ຄຸ ວຄ຺ຄຸໍ, ຫໍໂສວ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ສຓິກໍ ນິກູຊ;
ພິນ຺ທຸສ຺ສເຣນ ¶ ສຸວິກປ຺ປິເຕນ, ສພ຺ເພວ ເຕ ອຸຊ຺ຊຸຄຕາ ສຸໂຓມ.
‘‘ປຫີນຊາຕິມຣຓໍ ¶ ອເສສໍ, ນິຄ຺ຄຍ຺ຫ ໂຘນໍ ວເທສ຺ສາມິ [ປຏິເວທິຍາມິ (ສີ. ກ.)] ຘມ຺ມໍ;
ນ ກາມກາໂຣ ຫິ [ໂຫຕິ (ສີ. ກ.)] ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ, ສງ຺ເຂຍ຺ຍກາໂຣ ຈ [ວ (ພຫູສຸ)] ຕຖາຄຕານໍ.
‘‘ສມ຺ປນ຺ນເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ຕເວທໍ, ສມຸຊ຺ຊຸປຎ຺ຎສ຺ສ ສມຸຄ຺ຄຫີຕໍ;
ອຍມຎ຺ຊລິ ປຈ຺ຉິໂມ ສຸປ຺ປຓາມິໂຕ, ມາ ໂມຫຍີ ຊານມໂນມປຎ຺ຎ.
‘‘ປໂຣປຣໍ ອຣິຍຘມ຺ມໍ ວິທິຕ຺ວາ, ມາ ໂມຫຍີ ຊານມໂນມວີຣິຍ;
ວາຣິໍ ຍຖາ ຆມ຺ມນິ ຆມ຺ມຕຕ຺ໂຕ, ວາຈາຠິກງ຺ຂາມິ ສຸຕໍ ປວສ຺ສ.
‘‘ຍທຕ຺ຖິກໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຈຣີ, ກປ຺ປາຍໂນ ກຈ຺ຈິສ຺ສຕໍ ອໂມຆໍ;
ນິພ຺ພາຍິ ໂສ ອາທຸ ສອຸປາທິເສໂສ [ອນຸປາທິເສສາ (ສີ.), ອນຸປາທິເສໂສ (ກ.)], ຍຖາ ວິມຸຕ຺ໂຕ ອຫຸ ຕໍ ສຸໂຓມ.
‘‘‘ອຈ຺ເຉຈ຺ຉິ ¶ ຕຓ຺ຫໍ ອິຘ ນາມຣູເປ,
(ອິຕິ ຠຄວາ) ກຓ຺ຫສ຺ສ ໂສຕໍ ທີຆຣຕ຺ຕານຸສຍິຕໍ;
ອຕາຣິ ຊາຕິໍ ມຣຓໍ ອເສສໍ’, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວິ ¶ ຠຄວາ ປຎ຺ຈເສຏ຺ໂຐ.
‘‘ເອສ ສຸຕ຺ວາ ປສີທາມິ, ວໂຈ ເຕ ອິສິສຕ຺ຕມ;
ອໂມຆໍ ກິຣ ເມ ປຸຏ຺ຐໍ, ນ ມໍ ວຎ຺ເຈສິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.
‘‘ຍຖາ ວາທີ ຕຖາ ກາຣີ, ອຫຸ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ;
ອຈ຺ເຉຈ຺ຉິ ມຈ຺ຈຸໂນ ຊາລໍ, ຕຕໍ ມາຍາວິໂນ ທຬ຺ຫໍ.
‘‘ອທ຺ທສ ¶ ຠຄວາ ອາທິໍ, ອຸປາທານສ຺ສ ກປ຺ປິໂຍ;
ອຈ຺ຈຄາ ¶ ວຕ ກປ຺ປາໂນ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ.
‘‘ຕໍ ເທວເທວໍ ວນ຺ທາມິ, ປຸຕ຺ຕໍ ເຕ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕມ;
ອນຸຊາຕໍ ມຫາວີຣໍ, ນາຄໍ ນາຄສ຺ສ ໂອຣສ’’ນ຺ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ວງ຺ຄີໂສ ເຖໂຣ ຄາຖາໂຍ
ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
ມຫານິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສຕ຺ຕຕິມ຺ຫິ ນິປາຕມ຺ຫິ, ວງ຺ຄີໂສ ປຏິຠາຓວາ;
ເອໂກວ ເຖໂຣ ນຕ຺ຖຎ຺ໂຎ, ຄາຖາໂຍ ເອກສຕ຺ຕຕີຕິ.
ນິຏ຺ຐິຕາ ເຖຣຄາຖາໂຍ.
ຕຕ຺ຣຸທ຺ທານໍ –
ສຫສ຺ສໍ ໂຫນ຺ຕິ ຕາ ຄາຖາ, ຕີຓິ ສຏ຺ຐິສຕານິ ຈ;
ເຖຣາ ຈ ທ຺ເວ ສຕາ ສຏ຺ຐິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ປກາສິຕາ.
ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວານ, ພຸທ຺ຘປຸຕ຺ຕາ ອນາສວາ;
ເຂມນ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວານ, ອຄ຺ຄິຂນ຺ຘາວ ນິພ຺ພຸຕາຕິ.
ເຖຣຄາຖາປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.