📜
ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ
ຂຸທ຺ທກນິກາເຍ
ເຖຣີຄາຖາປາຬິ
໑. ເອກກນິປາໂຕ
໑. ອຎ຺ຎຕຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຸຂໍ ¶ ¶ ¶ ¶ ສຸປາຫິ ເຖຣິເກ, ກຕ຺ວາ ໂຈເຬນ ປາຣຸຕາ;
ອຸປສນ຺ໂຕ ຫິ ເຕ ຣາໂຄ, ສຸກ຺ຂຑາກໍ ວ ກຸມ຺ຠິຍ’’ນ຺ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ເຖຣີ ອປຎ຺ຎາຕາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໒. ມຸຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ມຸຕ຺ເຕ ¶ ມຸຈ຺ຈສ຺ສຸ ໂຍເຄຫິ, ຈນ຺ໂທ ຣາຫຸຄ຺ຄຫາ ອິວ;
ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອນຓາ ຠຸຎ຺ຊ ປິຓ຺ຑກ’’ນ຺ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ຠຄວາ ມຸຕ຺ຕໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ອຠິຓ຺ຫໍ ໂອວທຕີຕິ.
໓. ປຸຓ຺ຓາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປຸຓ຺ເຓ ປູຣສ຺ສຸ ຘມ຺ເມຫິ, ຈນ຺ໂທ ປນ຺ນຣເສຣິວ;
ປຣິປຸຓ຺ຓາຍ ປຎ຺ຎາຍ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ [ຕໂມກ຺ຂນ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປທາລຍາ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ປຸຓ຺ຓາ ເຖຣີ ຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໔. ຕິສ຺ສາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຕິສ຺ເສ ສິກ຺ຂສ຺ສຸ ສິກ຺ຂາຍ, ມາ ຕໍ ໂຍຄາ ອຸປຈ຺ຈຄຸໍ;
ສພ຺ພໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ຈຣ ໂລເກ ອນາສວາ’’ຕິ.
… ຕິສ຺ສາ ເຖຣີ….
໕. ອຎ຺ຎຕຣາຕິສ຺ສາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຕິສ຺ເສ ¶ ¶ ຍຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ຘມ຺ເມຫິ, ຂໂຓ ຕໍ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ;
ຂຓາຕີຕາ ຫິ ໂສຈນ຺ຕິ, ນິຣຍມ຺ຫິ ສມປ຺ປິຕາ’’ຕິ.
… ອຎ຺ຎຕຣາ ຕິສ຺ສາ ເຖຣີ….
໖. ຘີຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຘີເຣ ¶ ນິໂຣຘໍ ຜຸເສຫິ [ຜຸສ຺ເສຫິ (ສີ.)], ສຎ຺ຎາວູປສມໍ ສຸຂໍ;
ອາຣາຘຍາຫິ ນິພ຺ພານໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມມນຸຕ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ [ໂຍຄກ຺ເຂມໍ ອນຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].
… ຘີຣາ ເຖຣີ….
໗. ວີຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ວີຣາ ¶ ວີເຣຫິ [ຘີຣາ ຘີເຣຫິ (ກ.)] ຘມ຺ເມຫິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ;
ຘາເຣຫິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫິນິ’’ນ຺ຕິ [ສວາຫນນ຺ຕິ (ກ.)].
… ວີຣາ ເຖຣີ….
໘. ມິຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວານ, ມິຕ຺ເຕ ມິຕ຺ຕຣຕາ ຠວ;
ຠາເວຫິ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.
… ມິຕ຺ຕາ ເຖຣີ….
໙. ຠທ຺ຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວານ, ຠທ຺ເຣ ຠທ຺ຣຣຕາ ຠວ;
ຠາເວຫິ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ໂຍຄກ຺ເຂມມນຸຕ຺ຕຣ’’ນ຺ຕິ.
… ຠທ຺ຣາ ເຖຣີ….
໑໐. ອຸປສມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຸປສເມ ຕເຣ ໂອຆໍ, ມຈ຺ຈຸເຘຍ຺ຍໍ ສຸທຸຕ຺ຕຣໍ;
ຘາເຣຫິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫນ’’ນ຺ຕິ.
… ອຸປສມາ ເຖຣີ….
໑໑. ມຸຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຸມຸຕ຺ຕາ ¶ ສາຘຸມຸຕ຺ຕາມ຺ຫິ, ຕີຫິ ຂຸຊ຺ເຊຫິ ມຸຕ຺ຕິຍາ;
ອຸທຸກ຺ຂເລນ ມຸສເລນ, ປຕິນາ ຂຸຊ຺ຊເກນ ຈ;
ມຸຕ຺ຕາມ຺ຫິ ¶ ຊາຕິມຣຓາ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ’’ຕິ.
… ມຸຕ຺ຕາ ເຖຣີ….
໑໒. ຘມ຺ມທິນ຺ນາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຉນ຺ທຊາຕາ ອວສາຍີ, ມນສາ ຈ ຜຸຏາ [ຜຸຏ຺ຐາ (ສ຺ຍາ.), ຜຸຐາ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)] ສິຍາ;
ກາເມສຸ ອປ຺ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ [ອປ຺ປຏິພນ຺ຘຈິຕ຺ຕາ (ກ.)], ອຸທ຺ຘໍໂສຕາຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ [ອຸທ຺ຘໍໂສຕາ ວິມຸຈ຺ຈຕີຕິ (ສີ. ປີ.)].
… ຘມ຺ມທິນ຺ນາ ເຖຣີ….
໑໓.ວິສາຂາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກໂຣຖ ¶ ພຸທ຺ຘສາສນໍ, ຍໍ ກຕ຺ວາ ນານຸຕປ຺ປຕິ;
ຂິປ຺ປໍ ປາທານິ ໂຘວິຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ເຕ ນິສີທຖາ’’ຕິ.
… ວິສາຂາ ເຖຣີ….
໑໔.ສຸມນາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຘາຕຸໂຍ ທຸກ຺ຂໂຕ ທິສ຺ວາ, ມາ ຊາຕິໍ ປຸນຣາຄມິ;
ຠເວ ຉນ຺ທໍ ວິຣາເຊຕ຺ວາ, ອຸປສນ຺ຕາ ຈຣິສ຺ສສີ’’ຕິ.
… ສຸມນາ ເຖຣີ….
໑໕. ອຸຕ຺ຕຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກາເຍນ ¶ ສໍວຸຕາ ອາສິໍ, ວາຈາຍ ອຸທ ເຈຕສາ;
ສມູລໍ ຕຓ຺ຫມພ຺ພຸຍ຺ຫ, ສີຕິຠູຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕຣາ ເຖຣີ….
໑໖. ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕສຸມນາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຸຂໍ ຕ຺ວໍ ວຸຑ຺ຒິເກ ເສຫິ, ກຕ຺ວາ ໂຈເຬນ ປາຣູຕາ;
ອຸປສນ຺ໂຕ ຫິ ເຕ ຣາໂຄ, ສີຕິຠູຕາສິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ສຸມນາ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕາ ເຖຣີ….
໑໗. ຘມ຺ມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປິຓ຺ຑປາຕໍ ¶ ຈຣິຕ຺ວານ, ທຓ຺ຑໂມລຸພ຺ຠ ທຸພ຺ພລາ;
ເວຘມາເນຫິ ຄຕ຺ເຕຫິ, ຕຕ຺ເຖວ ນິປຕິໍ ຉມາ;
ທິສ຺ວາ ¶ ອາທີນວໍ ກາເຍ, ອຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ’’ຕິ.
… ຘມ຺ມາ ເຖຣີ….
໑໘. ສງ຺ຆາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຫິຕ຺ວາ ¶ ຆເຣ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ [ປພ຺ພຊິຕາ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)], ຫິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ປສຸໍ ປິຍໍ;
ຫິຕ຺ວາ ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈ, ອວິຊ຺ຊຎ຺ຈ ວິຣາຊິຍ;
ສມູລໍ ຕຓ຺ຫມພ຺ພຸຍ຺ຫ, ອຸປສນ຺ຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ສງ຺ຆາ ເຖຣີ….
ເອກກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໒. ທຸກນິປາໂຕ
໑. ອຠິຣູປນນ຺ທາເຖຣີຄາຖາ
[ອປ. ເຖຣີ ໒.໔.໑໕໗ ອປທາເນປິ] ‘‘ອາຕຸຣໍ ¶ ອສຸຈິໍ ປູຕິໍ, ປສ຺ສ ນນ຺ເທ ສມຸສ຺ສຍໍ;
ອສຸຠາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຫິ, ເອກຄ຺ຄໍ ສຸສມາຫິຕໍ.
‘‘ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠາເວຫິ, ມານານຸສຍມຸຊ຺ຊຫ;
ຕໂຕ ມານາຠິສມຍາ, ອຸປສນ຺ຕາ ຈຣິສ຺ສສີ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ຠຄວາ ອຠິຣູປນນ຺ທໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອຠິຓ຺ຫໍ ໂອວທຕີຕິ [ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ຠຄວາ ອຠິຣູປນນ຺ທໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອຠິຓ຺ຫໍ ໂອວທຕີຕິ (ກ.)].
໒. ເຊນ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ເຍ ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ມຄ຺ຄາ ນິພ຺ພານປຕ຺ຕິຍາ;
ຠາວິຕາ ເຕ ມຍາ ສພ຺ເພ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕາ.
‘‘ທິຏ຺ໂຐ ຫິ ເມ ໂສ ຠຄວາ, ອນ຺ຕິໂມຍໍ ສມຸສ຺ສໂຍ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ເຊນ຺ຕາ ເຖຣີ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
໓. ສຸມງ຺ຄລມາຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຸມຸຕ຺ຕິກາ ¶ ¶ ¶ ສຸມຸຕ຺ຕິກາ [ສຸມຸຕ຺ຕິເກ ສຸມຸຕ຺ຕິເກ (ສີ.), ສຸມຸຕ຺ຕິເກ ສຸມຸຕ຺ຕິກາ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ສາຘຸມຸຕ຺ຕິກາມ຺ຫິ ມຸສລສ຺ສ;
ອຫິຣິໂກ ເມ ຉຕ຺ຕກໍ ວາປິ, ອຸກ຺ຂລິກາ ເມ ເທຑ຺ຑຸຠໍ ວາຕິ.
‘‘ຣາຄຎ຺ຈ ອຫໍ ໂທສຎ຺ຈ, ຈິຈ຺ຈິຏິ ຈິຈ຺ຈິຏີຕິ ວິຫນາມິ;
ສາ ຣຸກ຺ຂມູລມຸປຄມ຺ມ, ອໂຫ ສຸຂນ຺ຕິ ສຸຂໂຕ ຌາຍາມີ’’ຕິ.
… ສຸມງ຺ຄລມາຕາ ເຖຣີ [ອຎ຺ຎຕຣາ ເຖຣີ ຠິກ຺ຂຸນີ ອປຎ຺ຎາຕາ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
໔. ອຑ຺ຒກາສິເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຍາວ ກາສິຊນປໂທ, ສຸງ຺ໂກ ເມ ຕຕ຺ຖໂກ ອຫຸ;
ຕໍ ກຕ຺ວາ ເນຄໂມ ອຄ຺ຆໍ, ອຑ຺ເຒນຄ຺ຆໍ ຐເປສິ ມໍ.
‘‘ອຖ ¶ ນິພ຺ພິນ຺ທຫໍ ຣູເປ, ນິພ຺ພິນ຺ທຎ຺ຈ ວິຣຊ຺ຊຫໍ;
ມາ ປຸນ ຊາຕິສໍສາຣໍ, ສນ຺ຘາເວຍ຺ຍໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ສຈ຺ຉິກຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ອຑ຺ຒກາສິ ເຖຣີ….
໕. ຈິຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂມ຺ຫິ ກິສິກາ, ຄິລານາ ພາຬ຺ຫທຸພ຺ພລາ;
ທຓ຺ຑໂມລຸພ຺ຠ ຄຈ຺ຉາມິ, ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣູຫິຍ.
‘‘ສງ຺ຆາຏິໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວານ, ປຕ຺ຕກຎ຺ຈ ນິກຸຊ຺ຊິຍ;
ເສເລ ຂມ຺ເຠສິມຕ຺ຕານໍ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລິຍາ’’ຕິ.
… ຈິຕ຺ຕາ ເຖຣີ….
໖. ເມຕ຺ຕິກາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂມ຺ຫິ ທຸກ຺ຂິຕາ, ທຸພ຺ພລາ ຄຕໂຍພ຺ພນາ;
ທຓ຺ຑໂມລຸພ຺ຠ ຄຈ຺ຉາມິ, ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣູຫິຍ.
‘‘ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວານ ¶ ສງ຺ຆາຏິໍ, ປຕ຺ຕກຎ຺ຈ ນິກຸຊ຺ຊິຍ;
ນິສິນ຺ນາ ຈມ຺ຫິ ເສລມ຺ຫິ, ອຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ;
ຕິສ຺ໂສ ¶ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ເມຕ຺ຕິກາ ເຖຣີ….
໗. ມິຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຈາຕຸທ຺ທສິໍ ປຎ຺ຈທສິໍ, ຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ອຏ຺ຐມີ;
ປາຏິຫາຣິຍປກ຺ຂຎ຺ຈ, ອຏ຺ຐງ຺ຄສຸສມາຄຕໍ.
‘‘ອຸໂປສຖໍ ¶ ອຸປາຄຈ຺ຉິໍ, ເທວກາຍາຠິນນ຺ທິນີ;
ສາຊ຺ຊ ເອເກນ ຠຕ຺ເຕນ, ມຸຓ຺ຑາ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸຕາ;
ເທວກາຍໍ ນ ປຕ຺ເຖຫໍ, ວິເນຍ຺ຍ ຫທເຍ ທຣ’’ນ຺ຕິ.
… ມິຕ຺ຕາ ເຖຣີ….
໘. ອຠຍມາຕຸເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຸທ຺ຘໍ ປາທຕລາ ອມ຺ມ, ອໂຘ ເວ ເກສມຕ຺ຖກາ;
ປຈ຺ຈເວກ຺ຂສ຺ສຸມໍ ກາຍໍ, ອສຸຈິໍ ປູຕິຄນ຺ຘິກໍ.
‘‘ເອວໍ ¶ ວິຫຣມານາຍ, ສພ຺ໂພ ຣາໂຄ ສມູຫໂຕ;
ປຣິຬາໂຫ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ສີຕິຠູຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ອຠຍມາຕຸ ເຖຣີ….
໙. ອຠຍາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຠເຍ ຠິທຸໂຣ ກາໂຍ, ຍຕ຺ຖ ສຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ;
ນິກ຺ຂິປິສ຺ສາມິມໍ ເທຫໍ, ສມ຺ປຊານາ ສຕີມຕີ.
‘‘ພຫູຫິ ທຸກ຺ຂຘມ຺ເມຫິ, ອປ຺ປມາທຣຕາຍ ເມ;
ຕຓ຺ຫກ຺ຂໂຍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ອຠຍາ ເຖຣີ….
໑໐. ສາມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ¶ ¶ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ, ວິຫາຣາ ອຸປນິກ຺ຂມິໍ;
ອລທ຺ຘາ ເຈຕໂສ ສນ຺ຕິໍ, ຈິຕ຺ເຕ ອວສວຕ຺ຕິນີ;
ຕສ຺ສາ ເມ ອຏ຺ຐມີ ຣຕ຺ຕິ, ຍໂຕ ຕຓ຺ຫາ ສມູຫຕາ.
‘‘ພຫູຫິ ທຸກ຺ຂຘມ຺ເມຫິ, ອປ຺ປມາທຣຕາຍ ເມ;
ຕຓ຺ຫກ຺ຂໂຍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສາມາ ເຖຣີ….
ທຸກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໓. ຕິກນິປາໂຕ
໑. ອປຣາສາມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ ¶ , ຍໂຕ ປພ຺ພຊິຕາຍ ເມ;
ນາຠິຊານາມິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ສມໍ ລທ຺ຘໍ ກຸທາຈນໍ.
‘‘ອລທ຺ຘາ ເຈຕໂສ ສນ຺ຕິໍ, ຈິຕ຺ເຕ ອວສວຕ຺ຕິນີ;
ຕໂຕ ສໍເວຄມາປາທິໍ, ສຣິຕ຺ວາ ຊິນສາສນໍ.
‘‘ພຫູຫິ ທຸກ຺ຂຘມ຺ເມຫິ, ອປ຺ປມາທຣຕາຍ ເມ;
ຕຓ຺ຫກ຺ຂໂຍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;
ອຊ຺ຊ ¶ ເມ ສຕ຺ຕມີ ຣຕ຺ຕິ, ຍໂຕ ຕຓ຺ຫາ ວິໂສສິຕາ’’ຕິ.
… ອປຣາ ສາມາ ເຖຣີ….
໒. ອຸຕ຺ຕມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ¶ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ, ວິຫາຣາ ອຸປນິກ຺ຂມິໍ;
ອລທ຺ຘາ ເຈຕໂສ ສນ຺ຕິໍ, ຈິຕ຺ເຕ ອວສວຕ຺ຕິນີ.
‘‘ສາ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍ, ຍາ ເມ ສທ຺ຘາຍິກາ ອຫຸ;
ສາ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸໂຍ.
‘‘ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິຕ຺ວານ, ຍຖາ ມໍ ອນຸສາສິ ສາ;
ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ, ນິສີທິໍ ປີຕິສຸຂສມປ຺ປິຕາ [ນິສີທິໍ ສຸຂສມປ຺ປິຕາ (ສີ.)];
ອຏ຺ຐມິຍາ ປາເທ ປສາເຣສິໍ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລິຍາ’’ຕິ.
… ອຸຕ຺ຕມາ ເຖຣີ….
໓. ອປຣາອຸຕ຺ຕມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ເຍ ອິເມ ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ມຄ຺ຄາ ນິພ຺ພານປຕ຺ຕິຍາ;
ຠາວິຕາ ເຕ ມຍາ ສພ຺ເພ, ຍຖາ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕາ.
‘‘ສຸຎ຺ຎຕສ຺ສານິມິຕ຺ຕສ຺ສ, ລາຠິນີຫໍ ຍທິຈ຺ຉກໍ;
ໂອຣສາ ຘີຕາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ນິພ຺ພານາຠິຣຕາ ສທາ.
‘‘ສພ຺ເພ ¶ ກາມາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ອປຣາ ອຸຕ຺ຕມາ ເຖຣີ….
໔. ທນ຺ຕິກາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ທິວາວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ຄິຊ຺ຌກູຏມ຺ຫິ ປພ຺ພເຕ;
ນາຄໍ ໂອຄາຫມຸຕ຺ຕິຓ຺ຓໍ, ນທີຕີຣມ຺ຫິ ອທ຺ທສໍ.
‘‘ປຸຣິໂສ ອງ຺ກຸສມາທາຍ, ‘ເທຫິ ປາທ’ນ຺ຕິ ຍາຈຕິ;
ນາໂຄ ປສາຣຍີ ປາທໍ, ປຸຣິໂສ ນາຄມາຣຸຫິ.
‘‘ທິສ຺ວາ ¶ ອທນ຺ຕໍ ທມິຕໍ, ມນຸສ຺ສານໍ ວສໍ ຄຕໍ;
ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາເຘສິໍ, ຂລຸ ຕາຍ ວນໍ ຄຕາ’’ຕິ.
… ທນ຺ຕິກາ ເຖຣີ….
໕. ອຸພ຺ພິຣິເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອມ຺ມ ຊີວາຕິ ວນມ຺ຫິ ກນ຺ທສິ, ອຕ຺ຕານໍ ອຘິຄຈ຺ຉ ອຸພ຺ພິຣິ;
ຈຸລ຺ລາສີຕິສຫສ຺ສານິ [ຈູຬາສີຕິສຫສ຺ສານິ (ສີ.)], ສພ຺ພາ ຊີວສນາມິກາ;
ເອຕມ຺ຫາຬາຫເນ ທຑ຺ຒາ, ຕາສໍ ກມນຸໂສຈສິ.
‘‘ອພ຺ພຫີ ¶ ¶ [ອພ຺ພຸຕີ (ສ຺ຍາ.), ອພ຺ພຸຬ຺ຫໍ (ກ.)] ວຕ ເມ ສລ຺ລໍ, ທຸທ຺ທສໍ ຫທຍສ຺ສິຕໍ [ຫທຍນິສ຺ສິຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];
ຍໍ ເມ ໂສກປເຣຕາຍ, ຘີຕຸໂສກໍ ພ຺ຍປານຸທິ.
‘‘ສາຊ຺ຊ ອພ຺ພູຬ຺ຫສລ຺ລາຫໍ, ນິຈ຺ຉາຕາ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ;
ພຸທ຺ຘໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຆຎ຺ຈ, ອຸເປມິ ສຣຓໍ ມຸນິ’’ນ຺ຕິ.
… ອຸພ຺ພິຣີ ເຖຣີ….
໖. ສຸກ຺ກາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກິໍເມ ກຕາ ຣາຊຄເຫ ມນຸສ຺ສາ, ມຘຸໍ ປີຕາວ [ມຘຸປີຕາວ (ສີ.)] ອຈ຺ຉເຣ;
ເຍ ສຸກ຺ກໍ ນ ອຸປາສນ຺ຕິ, ເທເສນ຺ຕິໍ ພຸທ຺ຘສາສນໍ.
‘‘ຕຎ຺ຈ ອປ຺ປຏິວານີຍໍ, ອເສຈນກໂມຊວໍ;
ປິວນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ ສປ຺ປຎ຺ຎາ, ວລາຫກມິວທ຺ຘຄູ.
‘‘ສຸກ຺ກາ ¶ ສຸກ຺ເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ວີຕຣາຄາ ສມາຫິຕາ;
ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫນ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸກ຺ກາ ເຖຣີ….
໗. ເສລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ນຕ຺ຖິ ນິສ຺ສຣຓໍ ໂລເກ, ກິໍ ວິເວເກນ ກາຫສິ;
ຠຸຎ຺ຊາຫິ ¶ ກາມຣຕິໂຍ, ມາຫຸ ປຈ຺ຉານຸຕາປິນີ’’.
‘‘ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ, ຂນ຺ຘາສໍ ອຘິກຸຏ຺ຏນາ;
ຍໍ ຕ຺ວໍ ‘ກາມຣຕິໍ’ ພ຺ຣູສິ, ‘ອຣຕີ’ ທານິ ສາ ມມ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ [ນນ຺ທິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາ’’ຕິ.
… ເສລາ ເຖຣີ….
໘. ໂສມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຍໍ ຕໍ ອິສີຫິ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຐານໍ ທຸຣຠິສມ຺ຠວໍ;
ນ ຕໍ ທ຺ວງ຺ຄຸລປຎ຺ຎາຍ, ສກ຺ກາ ປປ຺ໂປຕຸມິຕ຺ຖິຍາ’’.
‘‘ອິຕ຺ຖິຠາໂວ ໂນ ກິໍ ກຍິຣາ, ຈິຕ຺ຕມ຺ຫິ ສຸສມາຫິເຕ;
ຎາຓມ຺ຫິ ວຕ຺ຕມານມ຺ຫິ, ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສໂຕ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ¶ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາ’’ຕິ.
… ໂສມາ ເຖຣີ….
ຕິກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໔. ຈຕຸກ຺ກນິປາໂຕ
໑. ຠທ຺ທາກາປິລານີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ¶ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທາຍາໂທ, ກສ຺ສໂປ ສຸສມາຫິໂຕ;
ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ໂຍເວທິ, ສຄ຺ຄາປາຍຎ຺ຈ ປສ຺ສຕິ.
‘‘ອໂຖ ¶ ຊາຕິກ຺ຂຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ອຠິຎ຺ຎາໂວສິໂຕ ມຸນິ;
ເອຕາຫິ ຕີຫິ ວິຊ຺ຊາຫິ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.
‘‘ຕເຖວ ຠທ຺ທາ ກາປິລານີ, ເຕວິຊ຺ຊາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິນີ;
ຘາເຣຕິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫໍ, ເຊຕ຺ວາ ມາຣໍ ສວາຫນໍ.
‘‘ທິສ຺ວາ ອາທີນວໍ ໂລເກ, ອຸໂຠ ປພ຺ພຊິຕາ ມຍໍ;
ຕ຺ຍມ຺ຫ ຂີຓາສວາ ທນ຺ຕາ, ສີຕິຠູຕມ຺ຫ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ຠທ຺ທາ ກາປິລານີ ເຖຣີ….
ຈຕຸກ຺ກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໕. ປຎ຺ຈກນິປາໂຕ
໑. ອຎ຺ຎຕຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສານິ ¶ ¶ , ຍໂຕ ປພ຺ພຊິຕາ ອຫໍ;
ນາຈ຺ຉຣາສງ຺ຆາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສູປສມຊ຺ຌຄໍ.
‘‘ອລທ຺ຘາ ເຈຕໂສ ສນ຺ຕິໍ, ກາມຣາເຄນວສ຺ສຸຕາ;
ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ຕີ, ວິຫາຣໍ ປາວິສິໍ ອຫໍ.
‘‘ສາ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປາຄຈ຺ຉິໍ, ຍາ ເມ ສທ຺ຘາຍິກາ ອຫຸ;
ສາ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸໂຍ.
‘‘ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິຕ຺ວານ, ເອກມນ຺ເຕ ອຸປາວິສິໍ;
ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ.
‘‘ເຈໂຕປຣິຈ຺ຈຎາຓຎ຺ຈ ¶ ¶ [ເຈໂຕປຣິຍຎາຓຎ຺ຈ (ກ.)], ໂສຕຘາຕຸ ວິໂສຘິຕາ;
ອິທ຺ຘີປິ ເມ ສຈ຺ຉິກຕາ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ;
ຉຬຠິຎ຺ຎາ [ຉ ເມຠິຎ຺ຎາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ສຈ຺ຉິກຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ອຎ຺ຎຕຣາ ເຖຣີ ….
໒. ວິມລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ມຕ຺ຕາ ວຓ຺ເຓນ ຣູເປນ, ໂສຠຄ຺ເຄນ ຍເສນ ຈ;
ໂຍພ຺ພເນນ ຈຸປຕ຺ຖທ຺ຘາ, ອຎ຺ຎາສມຕິມຎ຺ຎິຫໍ.
‘‘ວິຠູເສຕ຺ວາ ອິມໍ ກາຍໍ, ສຸຈິຕ຺ຕໍ ພາລລາປນໍ;
ອຏ຺ຐາສິໍ ເວສິທ຺ວາຣມ຺ຫິ, ລຸທ຺ໂທ ປາສມິໂວຑ຺ຑິຍ.
‘‘ປິລນ຺ຘນໍ ວິທໍເສນ຺ຕີ, ຄຸຍ຺ຫໍ ປກາສິກໍ ພຫຸໍ;
ອກາສິໍ ວິວິຘໍ ມາຍໍ, ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆນ຺ຕີ ພຫຸໍ ຊນໍ.
‘‘ສາຊ຺ຊ ປິຓ຺ຑໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ມຸຓ຺ຑາ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸຕາ;
ນິສິນ຺ນາ ຣຸກ຺ຂມູລມ຺ຫິ, ອວິຕກ຺ກສ຺ສ ລາຠິນີ.
‘‘ສພ຺ເພ ໂຍຄາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;
ເຂເປຕ຺ວາ ອາສເວ ສພ຺ເພ, ສີຕິຠູຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ວິມລາ ປຸຣາຓຄຓິກາ ເຖຣີ….
໓. ສີຫາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອໂຍນິໂສ ¶ ¶ ມນສິກາຣາ, ກາມຣາເຄນ ອຏ຺ຏິຕາ;
ອໂຫສິໍ ອຸທ຺ຘຕາ ປຸພ຺ເພ, ຈິຕ຺ເຕ ອວສວຕ຺ຕິນີ.
‘‘ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ ກ຺ເລເສຫິ, ສຸຠສຎ຺ຎານຸວຕ຺ຕິນີ;
ສມໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ນ ລຠິໍ, ຣາຄຈິຕ຺ຕວສານຸຄາ.
‘‘ກິສາ ¶ ປຓ຺ຑຸ ວິວຓ຺ຓາ ຈ, ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຈາຣິຫໍ;
ນາຫໍ ທິວາ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ວາ, ສຸຂໍ ວິນ຺ທິໍ ສຸທຸກ຺ຂິຕາ.
‘‘ຕໂຕ ຣຊ຺ຊຸໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ປາວິສິໍ ວນມນ຺ຕຣໍ;
ວຣໍ ເມ ອິຘ ອຸພ຺ພນ຺ຘໍ, ຍຎ຺ຈ ຫີນໍ ປຸນາຈເຣ.
‘‘ທຬ຺ຫປາສໍ [ທຬ຺ຫໍ ປາສໍ (ສີ.)] ກຣິຕ຺ວານ, ຣຸກ຺ຂສາຂາຍ ພນ຺ຘິຍ;
ປກ຺ຂິປິໍ ¶ ປາສໍ ຄີວາຍໍ, ອຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມ’’ຕິ.
… ສີຫາ ເຖຣີ….
໔. ສຸນ຺ທຣີນນ຺ທາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອາຕຸຣໍ ອສຸຈິໍ ປູຕິໍ, ປສ຺ສ ນນ຺ເທ ສມຸສ຺ສຍໍ;
ອສຸຠາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຫິ, ເອກຄ຺ຄໍ ສຸສມາຫິຕໍ.
‘‘ຍຖາ ອິທໍ ຕຖາ ເອຕໍ, ຍຖາ ເອຕໍ ຕຖາ ອິທໍ;
ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ປູຕິກໍ ວາຕິ, ພາລານໍ ອຠິນນ຺ທິຕໍ.
‘‘ເອວເມຕໍ ອເວກ຺ຂນ຺ຕີ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມຕນ຺ທິຕາ;
ຕໂຕ ສກາຍ ປຎ຺ຎາຍ, ອຠິນິພ຺ພິຊ຺ຌ [ອຠິນິພ຺ພິຊ຺ຊ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ທກ຺ຂິສໍ.
‘‘ຕສ຺ສາ ເມ ອປ຺ປມຕ຺ຕາຍ, ວິຈິນນ຺ຕິຍາ ໂຍນິໂສ;
ຍຖາຠູຕໍ ອຍໍ ກາໂຍ, ທິຏ຺ໂຐ ສນ຺ຕຣພາຫິໂຣ.
‘‘ອຖ ນິພ຺ພິນ຺ທຫໍ ກາເຍ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິຣຊ຺ຊຫໍ;
ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ອຸປສນ຺ຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ສຸນ຺ທຣີນນ຺ທາ ເຖຣີ….
໕. ນນ຺ທຸຕ຺ຕຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຄ຺ຄິໍ ¶ ຈນ຺ທຎ຺ຈ ສູຣິຍຎ຺ຈ, ເທວຕາ ຈ ນມສ຺ສິຫໍ;
ນທີຕິຕ຺ຖານິ ຄນ຺ຕ຺ວານ, ອຸທກໍ ໂອຣຸຫາມິຫໍ.
‘‘ພຫູວຕສມາທານາ ¶ ¶ , ອຑ຺ຒໍ ສີສສ຺ສ ໂອລິຂິໍ;
ຉມາຍ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປມິ, ຣຕ຺ຕິໍ ຠຕ຺ຕໍ ນ ຠຸຎ຺ຊຫໍ.
‘‘ວິຠູສາມຓ຺ຑນຣຕາ, ນ຺ຫາປນຸຈ຺ຉາທເນຫິ ຈ;
ອຸປກາສິໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ກາມຣາເຄນ ອຏ຺ຏິຕາ.
‘‘ຕໂຕ ສທ຺ຘໍ ລຠິຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ທິສ຺ວາ ກາຍໍ ຍຖາຠູຕໍ, ກາມຣາໂຄ ສມູຫໂຕ.
‘‘ສພ຺ເພ ຠວາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ອິຈ຺ຉາ ຈ ປຕ຺ຖນາປິ ຈ;
ສພ຺ພໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ສນ຺ຕິໍ ປາປຸຓິ ເຈຕໂສ’’ຕິ.
… ນນ຺ທຸຕ຺ຕຣາ ເຖຣີ….
໖. ມິຕ຺ຕາກາຬີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສທ຺ຘາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວານ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;
ວິຈຣິໍຫໍ ເຕນ ເຕນ, ລາຠສກ຺ກາຣອຸສ຺ສຸກາ.
‘‘ຣິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ¶ ປຣມໍ ອຕ຺ຖໍ, ຫີນມຕ຺ຖໍ ອເສວິຫໍ;
ກິເລສານໍ ວສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສາມຎ຺ຎຕ຺ຖໍ ນ ພຸຊ຺ຌິຫໍ.
‘‘ຕສ຺ສາ ເມ ອຫຸ ສໍເວໂຄ, ນິສິນ຺ນາຍ ວິຫາຣເກ;
ອຸມ຺ມຄ຺ຄປຏິປນ຺ນາມ຺ຫິ, ຕຓ຺ຫາຍ ວສມາຄຕາ.
‘‘ອປ຺ປກໍ ຊີວິຕໍ ມຍ຺ຫໍ, ຊຣາ ພ຺ຍາຘິ ຈ ມທ຺ທຕິ;
ປຸຣາຍໍ ຠິຊ຺ຊຕິ [ຊຣາຍ ຠິຊ຺ຊເຕ (ສີ.)] ກາໂຍ, ນ ເມ ກາໂລ ປມຊ຺ຊິຕຸໍ.
‘‘ຍຖາຠູຕມເວກ຺ຂນ຺ຕີ, ຂນ຺ຘານໍ ອຸທຍພ຺ພຍໍ;
ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ອຸຏ຺ຐາສິໍ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ມິຕ຺ຕາ ກາຬີ ເຖຣີ….
໗. ສກຸລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຄາຣສ຺ມິໍ ¶ ¶ ວສນ຺ຕີຫໍ, ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວານ ຠິກ຺ຂຸໂນ;
ອທ຺ທສໍ ວິຣຊໍ ຘມ຺ມໍ, ນິພ຺ພານໍ ປທມຈ຺ຈຸຕໍ.
‘‘ສາຫໍ ປຸຕ຺ຕໍ ຘີຕຣຎ຺ຈ, ຘນຘຎ຺ຎຎ຺ຈ ຉຑ຺ຑິຍ;
ເກເສ ເຉທາປຍິຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ.
‘‘ສິກ຺ຂມານາ ¶ ອຫໍ ສນ຺ຕີ, ຠາເວນ຺ຕີ ມຄ຺ຄມຎ຺ຊສໍ;
ປຫາສິໍ ຣາຄໂທສຎ຺ຈ, ຕເທກຏ຺ເຐ ຈ ອາສເວ.
‘‘ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ, ປຸພ຺ພຊາຕິມນຸສ຺ສຣິໍ;
ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ [ວິໂສຘິຕໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ (ສີ.)], ວິມລໍ ສາຘຸຠາວິຕໍ.
‘‘ສງ຺ຂາເຣ ປຣໂຕ ທິສ຺ວາ, ເຫຕຸຊາເຕ ປໂລກິເຕ [ປໂລກິເນ (ກ.)];
ປຫາສິໍ ອາສເວ ສພ຺ເພ, ສີຕິຠູຕາມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸຕາ’’ຕິ.
… ສກຸລາ ເຖຣີ….
໘. ໂສຓາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ທສ ປຸຕ຺ເຕ ວິຊາຍິຕ຺ວາ, ອສ຺ມິໍ ຣູປສມຸສ຺ສເຍ;
ຕໂຕຫໍ ທຸພ຺ພລາ ຊິຓ຺ຓາ, ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປສງ຺ກມິໍ.
‘‘ສາ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸໂຍ;
ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິຕ຺ວານ, ເກເສ ເຉຕ຺ວານ ປພ຺ພຊິໍ.
‘‘ຕສ຺ສາ ເມ ສິກ຺ຂມານາຍ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ຍຕ຺ຖ ເມ ວຸສິຕໍ ປຸເຣ.
‘‘ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ຠາເວມິ, ເອກຄ຺ຄາ ສຸສມາຫິຕາ;
ອນນ຺ຕຣາວິໂມກ຺ຂາສິໍ, ອນຸປາທາຍ ນິພ຺ພຸຕາ.
‘‘ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ ປຣິຎ຺ຎາຕາ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຉິນ຺ນມູລກາ;
ຘິ ¶ ຕວຕ຺ຖຸ ຊເຣ ຊມ຺ເມ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ໂສຓາ ເຖຣີ….
໙. ຠທ຺ທາກຸຓ຺ຑລເກສາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ລູນເກສີ ¶ ປງ຺ກຘຣີ, ເອກສາຏີ ປຸເຣ ຈຣິໍ;
ອວຊ຺ເຊ ວຊ຺ຊມຕິນີ, ວຊ຺ເຊ ຈາວຊ຺ຊທສ຺ສິນີ.
‘‘ທິວາວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ຄິຊ຺ຌກູຏມ຺ຫິ ປພ຺ພເຕ;
ອທ຺ທສໍ ວິຣຊໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ.
‘‘ນິຫຈ຺ຈ ຊາຓຸໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ສມ຺ມຸຂາ ອຎ຺ຊລິໍ ອກໍ;
‘ເອຫິ ຠທ຺ເທ’ຕິ ມໍ ອວຈ, ສາ ເມ ອາສູປສມ຺ປທາ.
‘‘ຈິຓ຺ຓາ ¶ ອງ຺ຄາ ຈ ມຄຘາ, ວຊ຺ຊີ ກາສີ ຈ ໂກສລາ;
ອນຓາ ປຓ຺ຓາສວສ຺ສານິ, ຣຏ຺ຐປິຓ຺ຑໍ ອຠຸຎ຺ຊຫໍ.
‘‘ປຸຎ຺ຎໍ ວຕ ປສວິ ພຫຸໍ, ສປ຺ປຎ຺ໂຎ ວຕາຍໍ ອຸປາສໂກ;
ໂຍ ຠທ຺ທາຍ ຈີວຣໍ ອທາສິ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕາຍ ສພ຺ພຄນ຺ເຖຫີ’’ຕິ.
… ຠທ຺ທາ ກຸຓ຺ຑລເກສາ ເຖຣີ….
໑໐. ປຏາຈາຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ນງ຺ຄເລຫິ ກສໍ ເຂຕ຺ຕໍ, ພີຊານິ ປວປໍ ຉມາ;
ປຸຕ຺ຕທາຣານິ ໂປເສນ຺ຕາ, ຘນໍ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ມາຓວາ.
‘‘ກິມຫໍ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ, ສຕ຺ຖຸສາສນກາຣິກາ;
ນິພ຺ພານໍ ນາຘິຄຈ຺ຉາມິ, ອກຸສີຕາ ອນຸທ຺ຘຕາ.
‘‘ປາເທ ປກ຺ຂາລຍິຕ຺ວານ, ອຸທເກສຸ ກໂຣມຫໍ;
ປາໂທທກຎ຺ຈ ¶ ທິສ຺ວານ, ຖລໂຕ ນິນ຺ນມາຄຕໍ.
‘‘ຕໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາເຘສິໍ, ອສ຺ສໍ ຠທ຺ຣໍວຊານິຍໍ;
ຕໂຕ ¶ ທີປໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ວິຫາຣໍ ປາວິສິໍ ອຫໍ;
ເສຍ຺ຍໍ ໂອໂລກຍິຕ຺ວານ, ມຎ຺ຈກມ຺ຫິ ອຸປາວິສິໍ.
‘‘ຕໂຕ ສູຈິໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ວຏ຺ຏິໍ ໂອກສ຺ສຍາມຫໍ;
ປທີປສ຺ເສວ ນິພ຺ພານໍ, ວິໂມກ຺ໂຂ ອຫຸ ເຈຕໂສ’’ຕິ.
… ປຏາຈາຣາ ເຖຣີ….
໑໑. ຕິໍສມຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘‘ມຸສລານິ ¶ ຄເຫຕ຺ວານ, ຘຎ຺ຎໍ ໂກຏ຺ເຏນ຺ຕິ ມາຓວາ [ມານວາ (ສີ.)];
ປຸຕ຺ຕທາຣານິ ໂປເສນ຺ຕາ, ຘນໍ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ມາຓວາ.
‘‘‘ກໂຣຖ ພຸທ຺ຘສາສນໍ, ຍໍ ກຕ຺ວາ ນານຸຕປ຺ປຕິ;
ຂິປ຺ປໍ ປາທານິ ໂຘວິຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ເຕ ນິສີທຖ;
ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ຕາ, ກໂຣຖ ພຸທ຺ຘສາສນໍ’.
‘‘ຕສ຺ສາ ຕາ [ຕໍ (ສີ.)] ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ປຏາຈາຣາຍ ສາສນໍ;
ປາເທ ປກ຺ຂາລຍິຕ຺ວານ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຸປາວິສຸໍ;
ເຈໂຕສມຖມນຸຍຸຕ຺ຕາ, ອກໍສຸ ພຸທ຺ຘສາສນໍ.
‘‘ຣຕ຺ຕິຍາ ¶ ປຸຣິເມ ຍາເມ, ປຸພ຺ພຊາຕິມນຸສ຺ສຣຸໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສຘຍຸໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລຍຸໍ.
‘‘ອຸຏ຺ຐາຍ ປາເທ ວນ຺ທິໍສຸ, ‘ກຕາ ເຕ ອນຸສາສນີ;
ອິນ຺ທໍວ ¶ ເທວາ ຕິທສາ, ສງ຺ຄາເມ ອປຣາຊິຕໍ;
ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ ວິຫສ຺ສາມ [ວິຫຣາມ (ສີ.), ວິຫຣິສ຺ສາມ (ສ຺ຍາ.)], ເຕວິຊ຺ຊາມ຺ຫ ອນາສວາ’’’ຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ເຖຣີ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຏາຈາຣາຍ ສນ຺ຕິເກ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກຣິໍສູຕິ.
໑໒. ຈນ຺ທາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ທຸຄ຺ຄຕາຫໍ ປຸເຣ ອາສິໍ, ວິຘວາ ຈ ອປຸຕ຺ຕິກາ;
ວິນາ ມິຕ຺ເຕຫິ ຎາຕີຫິ, ຠຕ຺ຕໂຈຬສ຺ສ ນາຘິຄໍ.
‘‘ປຕ຺ຕໍ ທຓ຺ຑຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ, ຠິກ຺ຂມານາ ກຸລາ ກຸລໍ;
ສີຕຸຓ຺ເຫນ ຈ ຑຍ຺ຫນ຺ຕີ, ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຈາຣິຫໍ.
‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໍ ປຸນ ທິສ຺ວານ, ອນ຺ນປານສ຺ສ ລາຠິນິໍ;
ອຸປສງ຺ກມ຺ມ ອໂວຈໍ [ອໂວຈິໍ (ກ.)], ‘ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຄາຣິຍໍ’.
‘‘ສາ ¶ ຈ ມໍ ອນຸກມ຺ປາຍ, ປພ຺ພາເຊສິ ປຏາຈາຣາ;
ຕໂຕ ມໍ ໂອວທິຕ຺ວານ, ປຣມຕ຺ເຖ ນິໂຍຊຍິ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ¶ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ອກາສິໍ ອນຸສາສນິໍ;
ອໂມໂຆ ອຍ຺ຍາໂຍວາໂທ, ເຕວິຊ຺ຊາມ຺ຫິ ອນາສວາ’’ຕິ.
… ຈນ຺ທາ ເຖຣີ….
ປຎ຺ຈກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໖. ຉກ຺ກນິປາໂຕ
໑. ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ມຄ຺ຄໍ ນ ຊານາສິ, ອາຄຕສ຺ສ ຄຕສ຺ສ ວາ;
ຕໍ ¶ ກຸໂຕ ຈາຄຕໍ ສຕ຺ຕໍ [ສນ຺ຕໍ (ສີ.), ປຸຕ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ.)], ‘ມມ ປຸຕ຺ໂຕ’ຕິ ໂຣທສິ.
‘‘ມຄ຺ຄຎ຺ຈ ໂຂສ຺ສ [ໂຂ’ຖ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຊານາສິ, ອາຄຕສ຺ສ ຄຕສ຺ສ ວາ;
ນ ນໍ ສມນຸໂສເຈສິ, ເອວໍຘມ຺ມາ ຫິ ປາຓິໂນ.
‘‘ອຍາຈິໂຕ ຕຕາຄຈ຺ຉິ, ນານຸຎ຺ຎາໂຕ [ອນນຸຎ຺ຎາໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອິໂຕ ຄໂຕ;
ກຸໂຕຈິ ນູນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ, ວສິຕ຺ວາ ກຕິປາຫກໍ;
ອິໂຕປິ ອຎ຺ເຎນ ຄໂຕ, ຕໂຕປຎ຺ເຎນ ຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ເປໂຕ ມນຸສ຺ສຣູເປນ, ສໍສຣນ຺ໂຕ ຄມິສ຺ສຕິ;
ຍຖາຄໂຕ ຕຖາ ຄໂຕ, ກາ ຕຕ຺ຖ ປຣິເທວນາ’’.
‘‘ອພ຺ພຫີ [ອພ຺ພຸຍ຺ຫໍ (ສ຺ຍາ.)] ວຕ ເມ ສລ຺ລໍ, ທຸທ຺ທສໍ ຫທຍສ຺ສິຕໍ;
ຍາ ເມ ໂສກປເຣຕາຍ, ປຸຕ຺ຕໂສກໍ ພ຺ຍປານຸທິ.
‘‘ສາຊ຺ຊ ອພ຺ພູຬ຺ຫສລ຺ລາຫໍ, ນິຈ຺ຉາຕາ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ;
ພຸທ຺ຘໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຆຎ຺ຈ, ອຸເປມິ ສຣຓໍ ມຸນິໍ’’.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາ ເຖຣີ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ…ເປ….
໒. ວາເສຏ຺ຐີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ປຸຕ຺ຕໂສເກນຫໍ ອຏ຺ຏາ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ວິສຎ຺ຎິນີ;
ນຄ຺ຄາ ປກິຓ຺ຓເກສີ ຈ, ເຕນ ເຕນ ວິຈາຣິຫໍ.
‘‘ວີຖິ [ວສິໍ (ສີ.)] ສງ຺ກາຣກູເຏສຸ, ສຸສາເນ ຣຖິຍາສຸ ຈ;
ອຈຣິໍ ຕີຓິ ວສ຺ສານິ, ຂຸປ຺ປິປາສາສມປ຺ປິຕາ.
‘‘ອຖທ຺ທສາສິໍ ¶ ¶ ສຸຄຕໍ, ນຄຣໍ ມິຖິລໍ ປຕິ [ຄຕໍ (ກ.)];
ອທນ຺ຕານໍ ທເມຕາຣໍ, ສມ຺ພຸທ຺ຘມກຸໂຕຠຍໍ.
‘‘ສຈິຕ຺ຕໍ ¶ ປຏິລທ຺ຘານ, ວນ຺ທິຕ຺ວານ ອຸປາວິສິໍ;
ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ໂຄຕໂມ.
‘‘ຕສ຺ສ ¶ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕີ ສຕ຺ຖຸວຈເນ, ສຈ຺ຉາກາສິໍ ປທໍ ສິວໍ.
‘‘ສພ຺ເພ ໂສກາ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ນາ, ປຫີນາ ເອຕທນ຺ຕິກາ;
ປຣິຎ຺ຎາຕາ ຫິ ເມ ວຕ຺ຖູ, ຍໂຕ ໂສການ ສມ຺ຠໂວ’’ຕິ.
… ວາເສຏ຺ຐີ ເຖຣີ….
໓. ເຂມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ທຫຣາ ຕ຺ວໍ ຣູປວຕີ, ອຫມ຺ປິ ທຫໂຣ ຍຸວາ;
ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກນ ຕຸຣິເຍນ [ຕູເຣນ (ກ.)], ເອຫິ ເຂເມ ຣມາມເສ’’.
‘‘ອິມິນາ ປູຕິກາເຍນ, ອາຕຸເຣນ ປຠງ຺ຄຸນາ;
ອຏ຺ຏິຍາມິ ຫຣາຍາມິ, ກາມຕຓ຺ຫາ ສມູຫຕາ.
‘‘ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ, ຂນ຺ຘາສໍ ອຘິກຸຏ຺ຏນາ;
ຍໍ ‘ຕ຺ວໍ ກາມຣຕິໍ’ ພ຺ຣູສິ, ‘ອຣຕີ’ ທານິ ສາ ມມ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກ.
‘‘ນກ຺ຂຕ຺ຕານິ ນມສ຺ສນ຺ຕາ, ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣໍ ວເນ;
ຍຖາຠຸຈ຺ຈມຊານນ຺ຕາ, ພາລາ ສຸທ຺ຘິມມຎ຺ຎຖ.
‘‘ອຫຎ຺ຈ ໂຂ ນມສ຺ສນ຺ຕີ, ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປຸຣິສຸຕ຺ຕມໍ;
ປມຸຕ຺ຕາ [ປຣິມຸຕ຺ຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສພ຺ພທຸກ຺ເຂຫິ, ສຕ຺ຖຸສາສນກາຣິກາ’’ຕິ.
… ເຂມາ ເຖຣີ….
໔. ສຸຊາຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອລງ຺ກຕາ ¶ ສຸວສນາ, ມາລິນີ ຈນ຺ທໂນກ຺ຂິຕາ;
ສພ຺ພາຠຣຓສຎ຺ຉນ຺ນາ, ທາສີຄຓປຸຣກ຺ຂຕາ.
‘‘ອນ຺ນໍ ¶ ປານຎ຺ຈ ອາທາຍ, ຂຊ຺ຊໍ ໂຠຊ຺ຊໍ ອນປ຺ປກໍ;
ເຄຫໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວານ, ອຸຍ຺ຍານມຠິຫາຣຍິໍ.
‘‘ຕຕ຺ຖ ¶ ຣມິຕ຺ວາ ກີຬິຕ຺ວາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ສກໍ ຆຣໍ;
ວິຫາຣໍ ທຏ຺ຐຸໍ ປາວິສິໍ, ສາເກເຕ ອຎ຺ຊນໍ ວນໍ.
‘‘ທິສ຺ວານ ¶ ໂລກປຊ຺ໂຊຕໍ, ວນ຺ທິຕ຺ວານ ອຸປາວິສິໍ;
ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ຈກ຺ຂຸມາ.
‘‘ສຸຕ຺ວາ ຈ ໂຂ ມເຫສິສ຺ສ, ສຈ຺ຈໍ ສມ຺ປຏິວິຊ຺ຌຫໍ;
ຕຕ຺ເຖວ ວິຣຊໍ ຘມ຺ມໍ, ຜຸສຍິໍ ອມຕໍ ປທໍ.
‘‘ຕໂຕ ວິຎ຺ຎາຕສທ຺ຘມ຺ມາ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ອໂມຆໍ ພຸທ຺ຘສາສນ’’ນ຺ຕິ.
… ສຸຊາຕາ ເຖຣີ….
໕. ອໂນປມາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຸຈ຺ເຈ ກຸເລ ອຫໍ ຊາຕາ, ພຫຸວິຕ຺ເຕ ມຫທ຺ຘເນ;
ວຓ຺ຓຣູເປນ ສມ຺ປນ຺ນາ, ຘີຕາ ມຊ຺ຌສ຺ສ [ເມຆສ຺ສ (ສີ.), ເມຆິສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ຣຊາ.
‘‘ປຕ຺ຖິຕາ ຣາຊປຸຕ຺ເຕຫິ, ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ເຕຫິ ຄິຊ຺ຌິຕາ [ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ເຕຫິ ຠິຊ຺ຌິຕາ (ສີ.)];
ປິຕຸ ເມ ເປສຍີ ທູຕໍ, ເທຖ ມຍ຺ຫໍ ອໂນປມໍ.
‘‘ຍຕ຺ຕກໍ ຕຸລິຕາ ເອສາ, ຕຸຍ຺ຫໍ ຘີຕາ ອໂນປມາ;
ຕໂຕ ອຏ຺ຐຄຸຓໍ ທສ຺ສໍ, ຫິຣຎ຺ຎໍ ຣຕນານິ ຈ.
‘‘ສາຫໍ ¶ ທິສ຺ວານ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ໂລກເຊຏ຺ຐໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ຕສ຺ສ ປາທານິ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຸປາວິສິໍ.
‘‘ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ອນຸກມ຺ປາຍ ໂຄຕໂມ;
ນິສິນ຺ນາ ອາສເນ ຕສ຺ມິໍ, ຜຸສຍິໍ ຕຕິຍໍ ຜລໍ.
‘‘ຕໂຕ ເກສານິ ເຉຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ອຊ຺ຊ ເມ ສຕ຺ຕມີ ຣຕ຺ຕິ, ຍໂຕ ຕຓ຺ຫາ ວິໂສສິຕາ’’ຕິ.
… ອໂນປມາ ເຖຣີ….
໖. ມຫາປຊາປຕິໂຄຕມີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ພຸທ຺ຘ ¶ ວີຣ ນໂມ ຕ຺ຍຕ຺ຖຸ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານມຸຕ຺ຕມ;
ໂຍ ມໍ ທຸກ຺ຂາ ປໂມເຈສິ, ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ພຫຸກໍ ຊນໍ.
‘‘ສພ຺ພທຸກ຺ຂໍ ປຣິຎ຺ຎາຕໍ, ເຫຕຸຕຓ຺ຫາ ວິໂສສິຕາ;
ຠາວິໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ [ອຣິຍຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ (ສີ. ກ.), ຠາວິຕຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ (ສ຺ຍາ.)] ມຄ຺ໂຄ, ນິໂຣໂຘ ຜຸສິໂຕ ມຍາ.
‘‘ມາຕາ ¶ ¶ ປຸຕ຺ໂຕ ປິຕາ ຠາຕາ, ອຍ຺ຍກາ ຈ ປຸເຣ ອຫຸໍ;
ຍຖາຠຸຈ຺ຈມຊານນ຺ຕີ, ສໍສຣິໍຫໍ ອນິພ຺ພິສໍ.
‘‘ທິຏ຺ໂຐ ຫິ ເມ ໂສ ຠຄວາ, ອນ຺ຕິໂມຍໍ ສມຸສ຺ສໂຍ;
ວິກ຺ຂີໂຓ ຊາຕິສໍສາໂຣ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ.
‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍ ປຫິຕຕ຺ເຕ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກເມ;
ສມຄ຺ເຄ ສາວເກ ປສ຺ເສ, ເອສາ ພຸທ຺ຘານ ວນ຺ທນາ.
‘‘ພຫູນໍ [ພຫຸນ຺ນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວຕ ອຕ຺ຖາຍ, ມາຍາ ຊນຍິ ໂຄຕມໍ;
ພ຺ຍາຘິມຣຓຕຸນ຺ນານໍ, ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘໍ ພ຺ຍປານຸທີ’’ຕິ.
… ມຫາປຊາປຕິໂຄຕມີ ເຖຣີ….
໗. ຄຸຕ຺ຕາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຄຸຕ຺ເຕ ¶ ຍທຕ຺ຖໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຫິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ວສຸໍ ປິຍໍ;
ຕເມວ ອນຸພ຺ຣູເຫຫິ, ມາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວສໍ ຄມິ.
‘‘ຈິຕ຺ເຕນ ວຎ຺ຈິຕາ ສຕ຺ຕາ, ມາຣສ຺ສ ວິສເຍ ຣຕາ;
ອເນກຊາຕິສໍສາຣໍ, ສນ຺ຘາວນ຺ຕິ ອວິທ຺ທສູ.
‘‘ກາມຈ຺ຉນ຺ທຎ຺ຈ ພ຺ຍາປາທໍ, ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐິເມວ ຈ;
ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ, ວິຈິກິຈ຺ຉຎ຺ຈ ປຎ຺ຈມໍ.
‘‘ສໍໂຍຊນານິ ເອຕານິ, ປຊຫິຕ຺ວານ ຠິກ຺ຂຸນີ;
ໂອຣມ຺ຠາຄມນີຍານິ, ນຍິທໍ ປຸນເຣຫິສິ.
‘‘ຣາຄໍ ມານໍ ອວິຊ຺ຊຎ຺ຈ, ອຸທ຺ຘຈ຺ຈຎ຺ຈ ວິວຊ຺ຊິຍ;
ສໍໂຍຊນານິ ເຉຕ຺ວານ, ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສສິ.
‘‘ເຂເປຕ຺ວາ ¶ ຊາຕິສໍສາຣໍ, ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຸນພ຺ຠວໍ;
ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ນິຈ຺ຉາຕາ, ອຸປສນ຺ຕາ ຈຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.
… ຄຸຕ຺ຕາ ເຖຣີ….
໘. ວິຊຍາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ, ວິຫາຣາ ອຸປນິກ຺ຂມິໍ;
ອລທ຺ຘາ ເຈຕໂສ ສນ຺ຕິໍ, ຈິຕ຺ເຕ ອວສວຕ຺ຕິນີ.
‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໍ ¶ ອຸປສງ຺ກມ຺ມ, ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຣິປຸຈ຺ຉຫໍ;
ສາ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຘາຕຸອາຍຕນານິ ຈ.
‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ¶ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ ຈ;
ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ¶ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ກໂຣນ຺ຕີ ອນຸສາສນິໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ປຸຣິເມ ຍາເມ, ປຸພ຺ພຊາຕິມນຸສ຺ສຣິໍ.
‘‘ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສຘຍິໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລຍິໍ.
‘‘ປີຕິສຸເຂນ ຈ ກາຍໍ, ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣິໍ ຕທາ;
ສຕ຺ຕມິຍາ ປາເທ ປສາເຣສິໍ, ຕໂມຂນ຺ຘໍ ປທາລິຍາ’’ຕິ.
… ວິຊຍາ ເຖຣີ….
ຉກ຺ກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໗. ສຕ຺ຕກນິປາໂຕ
໑. ອຸຕ຺ຕຣາເຖຣີຄາຖາ
‘‘‘ມຸສລານິ ¶ ຄເຫຕ຺ວານ, ຘຎ຺ຎໍ ໂກຏ຺ເຏນ຺ຕິ ມາຓວາ;
ປຸຕ຺ຕທາຣານິ ໂປເສນ຺ຕາ, ຘນໍ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ມາຓວາ.
‘‘‘ຆເຏຖ ¶ ພຸທ຺ຘສາສເນ, ຍໍ ກຕ຺ວາ ນານຸຕປ຺ປຕິ;
ຂິປ຺ປໍ ປາທານິ ໂຘວິຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທຖ.
‘‘‘ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວານ, ເອກຄ຺ຄໍ ສຸສມາຫິຕໍ;
ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຖ ສງ຺ຂາເຣ, ປຣໂຕ ໂນ ຈ ອຕ຺ຕໂຕ’.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ປຏາຈາຣານຸສາສນິໍ;
ປາເທ ປກ຺ຂາລຍິຕ຺ວານ, ເອກມນ຺ເຕ ອຸປາວິສິໍ.
‘‘ຣຕ຺ຕິຍາ ¶ ປຸຣິເມ ຍາເມ, ປຸພ຺ພຊາຕິມນຸສ຺ສຣິໍ;
ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສຘຍິໍ.
‘‘ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ, ຕໂມກ຺ຂນ຺ຘໍ ປທາລຍິໍ;
ເຕວິຊ຺ຊາ ອຖ ວຸຏ຺ຐາສິໍ, ກຕາ ເຕ ອນຸສາສນີ.
‘‘ສກ຺ກໍວ ເທວາ ຕິທສາ, ສງ຺ຄາເມ ອປຣາຊິຕໍ;
ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ ວິຫສ຺ສາມິ, ເຕວິຊ຺ຊາມ຺ຫິ ອນາສວາ’’.
… ອຸຕ຺ຕຣາ ເຖຣີ….
໒. ຈາລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຕິໍ ¶ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວານ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ;
ປຏິວິຊ຺ຌິ ປທໍ ສນ຺ຕໍ, ສງ຺ຂາຣູປສມໍ ສຸຂໍ’’.
‘‘ກໍ ນຸ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ມຸຓ຺ຑາສິ, ສມຓີ ວິຍ ທິສ຺ສສິ;
ນ ຈ ໂຣເຈສິ ປາສຓ຺ເຑ, ກິມິທໍ ຈຣສິ ໂມມຸຫາ’’.
‘‘ອິໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ປາສຓ຺ຑາ, ທິຏ຺ຐິໂຍ ອຸປນິສ຺ສິຕາ;
ນ ເຕ ຘມ຺ມໍ ວິຊານນ຺ຕິ, ນ ເຕ ຘມ຺ມສ຺ສ ໂກວິທາ.
‘‘ອຕ຺ຖິ ສກ຺ຍກຸເລ ຊາໂຕ, ພຸທ຺ໂຘ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ;
ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ທິຏ຺ຐີນໍ ສມຕິກ຺ກມໍ.
‘‘ທຸກ຺ຂໍ ¶ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;
ອຣິຍໍ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ວິຫຣິໍ ສາສເນ ຣຕາ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ¶ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກ’’.
… ຈາລາ ເຖຣີ….
໓. ອຸປຈາລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ສຕິມຕີ ຈກ຺ຂຸມຕີ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ;
ປຏິວິຊ຺ຌິໍ ປທໍ ສນ຺ຕໍ, ອກາປຸຣິສເສວິຕໍ’’.
‘‘ກິໍ ນຸ ຊາຕິໍ ນ ໂຣເຈສິ, ຊາໂຕ ກາມານິ ຠຸຎ຺ຊຕິ;
ຠຸຎ຺ຊາຫິ ກາມຣຕິໂຍ, ມາຫຸ ປຈ຺ຉານຸຕາປິນີ’’.
‘‘ຊາຕສ຺ສ ມຣຓໍ ໂຫຕິ, ຫຕ຺ຖປາທານ ເຉທນໍ;
ວຘພນ຺ຘປຣິກ຺ເລສໍ, ຊາໂຕ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ.
‘‘ອຕ຺ຖິ ສກ຺ຍກຸເລ ຊາໂຕ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອປຣາຊິໂຕ;
ໂສ ເມ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຊາຕິຍາ ສມຕິກ຺ກມໍ.
‘‘ທຸກ຺ຂໍ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;
ອຣິຍໍ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ວິຫຣິໍ ສາສເນ ຣຕາ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກ’’.
… ອຸປຈາລາ ເຖຣີ….
ສຕ຺ຕກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໘. ອຏ຺ຐກນິປາໂຕ
໑. ສີສູປຈາລາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ຠິກ຺ຂຸນີ ¶ ¶ ¶ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ສຸສໍວຸຕາ;
ອຘິຄຈ຺ເຉ ປທໍ ສນ຺ຕໍ, ອເສຈນກໂມຊວໍ’’.
‘‘ຕາວຕິໍສາ ຈ ຍາມາ ຈ, ຕຸສິຕາ ຈາປິ ເທວຕາ;
ນິມ຺ມານຣຕິໂນ ເທວາ, ເຍ ເທວາ ວສວຕ຺ຕິໂນ;
ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປຓີເຘຫິ, ຍຕ຺ຖ ເຕ ວຸສິຕໍ ປຸເຣ’’.
‘‘ຕາວຕິໍສາ ຈ ຍາມາ ຈ, ຕຸສິຕາ ຈາປິ ເທວຕາ;
ນິມ຺ມານຣຕິໂນ ເທວາ, ເຍ ເທວາ ວສວຕ຺ຕິໂນ.
‘‘ກາລໍ ກາລໍ ຠວາຠວໍ, ສກ຺ກາຍສ຺ມິໍ ປຸຣກ຺ຂຕາ;
ອວີຕິວຕ຺ຕາ ສກ຺ກາຍໍ, ຊາຕິມຣຓສາຣິໂນ.
‘‘ສພ຺ໂພ ອາທີປິໂຕ ໂລໂກ, ສພ຺ໂພ ໂລໂກ ປທີປິໂຕ;
ສພ຺ໂພ ປຊ຺ຊລິໂຕ ໂລໂກ, ສພ຺ໂພ ໂລໂກ ປກມ຺ປິໂຕ.
‘‘ອກມ຺ປິຍໍ ອຕຸລິຍໍ, ອປຸຖຸຊ຺ຊນເສວິຕໍ;
ພຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ຕຕ຺ຖ ເມ ນິຣໂຕ ມໂນ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ວິຫຣິໍ ສາສເນ ຣຕາ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກ’’.
… ສີສູປຈາລາ ເຖຣີ….
ອຏ຺ຐກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໙. ນວກນິປາໂຕ
໑. ວຑ຺ຒມາຕຸເຖຣີຄາຖາ
‘‘ມາ ¶ ¶ ¶ ສຸ ເຕ ວຑ຺ຒ ໂລກມ຺ຫິ, ວນໂຖ ອາຫຸ ກຸທາຈນໍ;
ມາ ປຸຕ຺ຕກ ປຸນປ຺ປຸນໍ, ອຫຸ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຠາຄິມາ.
‘‘ສຸຂຎ຺ຫິ ¶ ວຑ຺ຒ ມຸນໂຍ, ອເນຊາ ຉິນ຺ນສໍສຍາ;
ສີຕິຠູຕາ ທມປ຺ປຕ຺ຕາ, ວິຫຣນ຺ຕິ ອນາສວາ.
‘‘ເຕຫານຸຈິຓ຺ຓໍ ອິສີຠິ, ມຄ຺ຄໍ ທສ຺ສນປຕ຺ຕິຍາ;
ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍາຍ, ຕ຺ວໍ ວຑ຺ຒ ອນຸພ຺ຣູຫຍ’’.
‘‘ວິສາຣທາວ ຠຓສິ, ເອຕມຕ຺ຖໍ ຊເນຕ຺ຕິ ເມ;
ມຎ຺ຎາມິ ນູນ ມາມິເກ, ວນໂຖ ເຕ ນ ວິຊ຺ຊຕິ’’.
‘‘ເຍ ເກຈິ ວຑ຺ຒ ສງ຺ຂາຣາ, ຫີນາ ອຸກ຺ກຏ຺ຐມຊ຺ຌິມາ;
ອຓູປິ ອຓຸມຕ຺ໂຕປິ, ວນໂຖ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.
‘‘ສພ຺ເພ ເມ ອາສວາ ຂີຓາ, ອປ຺ປມຕ຺ຕສ຺ສ ຌາຍໂຕ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ’’.
‘‘ອຸຬາຣໍ ວຕ ເມ ມາຕາ, ປໂຕທໍ ສມວສ຺ສຣິ;
ປຣມຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕາ ຄາຖາ, ຍຖາປິ ອນຸກມ຺ປິກາ.
‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ອນຸສິຏ຺ຐິໍ ຊເນຕ຺ຕິຍາ;
ຘມ຺ມສໍເວຄມາປາທິໍ, ໂຍຄກ຺ເຂມສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ.
‘‘ໂສຫໍ ປຘານປຫິຕຕ຺ໂຕ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມຕນ຺ທິໂຕ;
ມາຕຣາ ໂຈທິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ອຜຸສິໍ ສນ຺ຕິມຸຕ຺ຕມໍ’’.
… ວຑ຺ຒມາຕາ ເຖຣີ….
ນວກນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໐. ເອກາທສນິປາໂຕ
໑. ກິສາໂຄຕມີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕຕາ ¶ ¶ ¶ ມຸນິນາ, ໂລກໍ ອາທິສ຺ສ ວຓ຺ຓິຕາ;
ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ຠຊມາໂນ, ອປິ ພາໂລ ປຓ຺ຑິໂຕ ອສ຺ສ.
‘‘ຠຊິຕພ຺ພາ ສປ຺ປຸຣິສາ, ປຎ຺ຎາ ຕຖາ ວຑ຺ຒຕິ ຠຊນ຺ຕານໍ;
ຠຊມາໂນ ສປ຺ປຸຣິເສ, ສພ຺ເພຫິປິ ທຸກ຺ເຂຫິ ປມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍ.
‘‘ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ວິຊາເນຍ຺ຍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ;
ອຏ຺ຐງ຺ຄິກຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ, ຈຕ຺ຕາຣິປິ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ.
‘‘ທຸກ຺ໂຂ ¶ ອິຕ຺ຖິຠາໂວ, ອກ຺ຂາໂຕ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິນາ;
ສປຕ຺ຕິກມ຺ປິ ຫິ ທຸກ຺ຂໍ, ອປ຺ເປກຈ຺ຈາ ສກິໍ ວິຊາຕາໂຍ.
‘‘ຄລເກ ອປິ ກນ຺ຕນ຺ຕິ, ສຸຂຸມາລິນິໂຍ ວິສານິ ຂາທນ຺ຕິ;
ຊນມາຣກມຊ຺ຌຄຕາ, ອຸໂຠປິ ພ຺ຍສນານິ ອນຸໂຠນ຺ຕິ.
‘‘ອຸປວິຊຎ຺ຎາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ, ອທ຺ທສາຫໍ ປຕິໍ ມຕໍ;
ປນ຺ຖມ຺ຫິ ວິຊາຍິຕ຺ວານ, ອປ຺ປຕ຺ຕາວ ສກໍ ຆຣໍ.
‘‘ທ຺ເວ ປຸຕ຺ຕາ ກາລກຕາ, ປຕີ ຈ ປນ຺ເຖ ມໂຕ ກປຓິກາຍ;
ມາຕາ ປິຕາ ຈ ຠາຕາ, ຑຍ຺ຫນ຺ຕິ ຈ ເອກຈິຕກາຍໍ.
‘‘ຂີຓກຸລີເນ ກປເຓ, ອນຸຠູຕໍ ເຕ ທຸຂໍ ອປຣິມາຓໍ;
ອສ຺ສູ ຈ ເຕ ປວຕ຺ຕໍ, ພຫູນິ ຈ ຊາຕິສຫສ຺ສານິ.
‘‘ວສິຕາ ສຸສານມຊ຺ເຌ, ອໂຖປິ ຂາທິຕານິ ປຸຕ຺ຕມໍສານິ;
ຫຕກຸລິກາ ¶ ສພ຺ພຄຣຫິຕາ, ມຕປຕິກາ ອມຕມຘິຄຈ຺ຉິໍ.
‘‘ຠາວິໂຕ ເມ ມຄ຺ໂຄ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ອມຕຄາມີ;
ນິພ຺ພານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ, ຘມ຺ມາທາສໍ ອເວກ຺ຂິໍຫໍ [ອເປກ຺ຂິຫໍ (ສີ.)].
‘‘ອຫມມ຺ຫິ ກນ຺ຕສລ຺ລາ, ໂອຫິຕຠາຣາ ກຕຎ຺ຫິ ກຣຓີຍໍ;
ກິສາ ໂຄຕມີ ເຖຣີ, ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ອິມໍ ຠຓີ’’ຕິ.
… ກິສາ ໂຄຕມີ ເຖຣີ….
ເອກາທສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໑. ທ຺ວາທສກນິປາໂຕ
໑. ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຸໂຠ ¶ ¶ ມາຕາ ຈ ຘີຕາ ຈ, ມຍໍ ອາສຸໍ [ອາຠຸໍ (ສີ.)] ສປຕ຺ຕິໂຍ;
ຕສ຺ສາ ເມ ອຫຸ ສໍເວໂຄ, ອພ຺ຠຸໂຕ ໂລມຫໍສໂນ.
‘‘ຘິຣຕ຺ຖຸ ກາມາ ອສຸຈີ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘາ ພຫຸກຓ຺ຏກາ;
ຍຕ຺ຖ ມາຕາ ຈ ຘີຕາ ຈ, ສຠຣິຍາ ມຍໍ ອຫຸໍ.
‘‘ກາເມສ຺ວາທີນວໍ ¶ ທິສ຺ວາ, ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ທຏ຺ຐຸ ເຂມໂຕ;
ສາ ປພ຺ພຊ຺ຊິໍ ຣາຊຄເຫ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ.
‘‘ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສຘິຕໍ;
ເຈໂຕປຣິຈ຺ຈຎາຓຎ຺ຈ, ໂສຕຘາຕຸ ວິໂສຘິຕາ.
‘‘ອິທ຺ຘີປິ ເມ ສຈ຺ຉິກຕາ, ປຕ຺ໂຕ ເມ ອາສວກ຺ຂໂຍ;
ຉຬຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ອິທ຺ຘິຍາ ¶ ອຠິນິມ຺ມິຕ຺ວາ, ຈຕຸຣສ຺ສໍ ຣຖໍ ອຫໍ;
ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ໂລກນາຖສ຺ສ ຕາທິໂນ’’ [ສິຣີມໂຕ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
‘‘ສຸປຸປ຺ຜິຕຄ຺ຄໍ ອຸປຄມ຺ມ ປາທປໍ, ເອກາ ຕຸວໍ ຕິຏ຺ຐສິ ສາລມູເລ [ຣຸກ຺ຂມູເລ (ສ຺ຍາ. ກ.)];
ນ ຈາປິ ເຕ ທຸຕິໂຍ ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ, ນ ຕ຺ວໍ ພາເລ ຠາຍສິ ຘຸຕ຺ຕການໍ’’.
‘‘ສຕໍ ສຫສ຺ສານິປິ ຘຸຕ຺ຕການໍ, ສມາຄຕາ ເອທິສກາ ຠເວຍ຺ຍຸໍ;
ໂລມໍ ນ ອິຎ຺ເຊ ນປິ ສມ຺ປເວເຘ, ກິໍ ເມ ຕຸວໍ ມາຣ ກຣິສ຺ສເສໂກ.
‘‘ເອສາ ອນ຺ຕຣຘາຍາມິ, ກຸຈ຺ຉິໍ ວາ ປວິສາມິ ເຕ;
ຠມຸກນ຺ຕເຣ ຕິຏ຺ຐາມິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິໍ ມໍ ນ ທກ຺ຂສິ.
‘‘ຈິຕ຺ຕມ຺ຫິ ¶ ວສີຠູຕາຫໍ, ອິທ຺ຘິປາທາ ສຸຠາວິຕາ;
ຉຬຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ, ຂນ຺ຘາສໍ ອຘິກຸຏ຺ຏນາ;
ຍໍ ຕ຺ວໍ ‘ກາມຣຕິໍ’ ພ຺ຣູສິ, ‘ອຣຕີ’ ທານິ ສາ ມມ.
‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖ ¶ ວິຫຕາ ນນ຺ທີ, ຕໂມຂນ຺ໂຘ ປທາລິໂຕ;
ເອວໍ ຊານາຫິ ປາປິມ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາ’’ຕິ.
… ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ເຖຣີ….
ທ຺ວາທສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໒. ໂສຬສນິປາໂຕ
໑. ປຸຓ຺ຓາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ອຸທຫາຣີ ¶ ¶ ¶ ອຫໍ ສີເຕ [ອຸທກມາຫຣິໍ ສີເຕ (ສີ.)], ສທາ ອຸທກໂມຕຣິໍ;
ອຍ຺ຍານໍ ທຓ຺ຑຠຍຠີຕາ, ວາຈາໂທສຠຍຏ຺ຏິຕາ.
‘‘ກສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ຕ຺ວໍ ຠີໂຕ, ສທາ ອຸທກໂມຕຣິ;
ເວຘມາເນຫິ ຄຕ຺ເຕຫິ, ສີຕໍ ເວທຍເສ ຠຸສໍ’’.
ຊານນ຺ຕີ ວຕ ມໍ [ຊານນ຺ຕີ ຈ ຕຸວໍ (ກ.)] ໂຠຕິ, ປຸຓ຺ຓິເກ ປຣິປຸຈ຺ຉສິ;
ກໂຣນ຺ຕໍ ກຸສລໍ ກມ຺ມໍ, ຣຸນ຺ຘນ຺ຕໍ ກຕປາປກໍ.
‘‘ໂຍ ຈ ວຸຑ຺ໂຒ ທຫໂຣ ວາ, ປາປກມ຺ມໍ ປກຸພ຺ພຕິ;
ທກາຠິເສຈນາ ໂສປິ, ປາປກມ຺ມາ ປມຸຈ຺ຈຕິ’’.
‘‘ໂກ ນຸ ເຕ ອິທມກ຺ຂາສິ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ອຊານໂກ;
ທກາຠິເສຈນາ ນາມ, ປາປກມ຺ມາ ປມຸຈ຺ຈຕິ.
‘‘ສຄ຺ຄໍ ນູນ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ມຓ຺ຑູກກຈ຺ຉປາ;
ນາຄາ [ນກ຺ກາ (ສີ.)] ຈ ສຸສຸມາຣາ ຈ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ອຸທເກ ຈຣາ.
‘‘ໂອຣພ຺ຠິກາ ສູກຣິກາ, ມຈ຺ຉິກາ ມິຄພນ຺ຘກາ;
ໂຈຣາ ຈ ວຊ຺ຌຆາຕາ ຈ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ປາປກມ຺ມິໂນ;
ທກາຠິເສຈນາ ເຕປິ, ປາປກມ຺ມາ ປມຸຈ຺ຈເຣ.
‘‘ສເຈ ອິມາ ນທິໂຍ ເຕ, ປາປໍ ປຸພ຺ເພ ກຕໍ ວຫຸໍ;
ປຸຎ຺ຎມ຺ປິມາ ¶ ວເຫຍ຺ຍຸໍ ເຕ, ເຕນ ຕ຺ວໍ ປຣິພາຫິໂຣ.
‘‘ຍສ຺ສ ¶ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ຕ຺ວໍ ຠີໂຕ, ສທາ ອຸທກໂມຕຣິ;
ຕເມວ ພ຺ຣຫ຺ເມ ມາ ກາສິ, ມາ ເຕ ສີຕໍ ຉວິໍ ຫເນ’’.
‘‘ກຸມ຺ມຄ຺ຄປຏິປນ຺ນໍ ມໍ, ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມານຍິ;
ທກາຠິເສຈນາ ໂຠຕິ, ອິມໍ ສາຏໍ ທທາມິ ເຕ’’.
‘‘ຕຸຍ຺ເຫວ ສາຏໂກ ໂຫຕຸ, ນາຫມິຈ຺ຉາມິ ສາຏກໍ;
ສເຈ ຠາຍສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ສເຈ ເຕ ທຸກ຺ຂມປ຺ປິຍໍ.
‘‘ມາກາສິ ¶ ¶ ປາປກໍ ກມ຺ມໍ, ອາວິ ວາ ຍທິ ວາ ຣໂຫ;
ສເຈ ຈ ປາປກໍ ກມ຺ມໍ, ກຣິສ຺ສສິ ກໂຣສິ ວາ.
‘‘ນ ເຕ ທຸກ຺ຂາ ປມຸຕ຺ຍຕ຺ຖິ, ອຸເປຈ຺ຈາປິ [ອຸປ຺ປຈ຺ຈາປິ (ອຏ຺ຐ. ປາຐນ຺ຕຣໍ)] ປລາຍໂຕ;
ສເຈ ຠາຍສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ສເຈ ເຕ ທຸກ຺ຂມປ຺ປິຍໍ.
‘‘ອຸເປຫິ ສຣຓໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຘມ຺ມໍ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ຕາທິນໍ;
ສມາທິຍາຫິ ສີລານິ, ຕໍ ເຕ ອຕ຺ຖາຍ ເຫຫິຕິ’’.
‘‘ອຸເປມິ ສຣຓໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຘມ຺ມໍ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ຕາທິນໍ;
ສມາທິຍາມິ ສີລານິ, ຕໍ ເມ ອຕ຺ຖາຍ ເຫຫິຕິ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ປຸເຣ ອາສິໍ, ອຊ຺ຊມ຺ຫິ ສຈ຺ຈພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ເຕວິຊ຺ໂຊ ເວທສມ຺ປນ຺ໂນ, ໂສຕ຺ຕິໂຍ ຈມ຺ຫິ ນ຺ຫາຕໂກ’’ຕິ.
… ປຸຓ຺ຓາ ເຖຣີ….
ໂສຬສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໓. ວີສຕິນິປາໂຕ
໑. ອມ຺ພປາລີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ກາຬກາ ¶ ¶ ຠມຣວຓ຺ຓສາທິສາ, ເວລ຺ລິຕຄ຺ຄາ ມມ ມຸທ຺ຘຊາ ອຫຸໍ;
ເຕ ຊຣາຍ ສາຓວາກສາທິສາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ວາສິໂຕວ ສຸຣຠີ ກຣຓ຺ຑໂກ, ປຸປ຺ຜປູຣ ມມ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໂຊ [ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄຠູໂຕ (ກ.)].
ຕໍ ຊຣາຍຖ ສໂລມຄນ຺ຘິກໍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ການນໍວ ¶ ສຫິຕໍ ສຸໂຣປິຕໍ, ໂກຈ຺ຉສູຈິວິຈິຕຄ຺ຄໂສຠິຕໍ;
ຕໍ ຊຣາຍ ວິຣລໍ ຕຫິໍ ຕຫິໍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ກຓ຺ຫຂນ຺ຘກສຸວຓ຺ຓມຓ຺ຑິຕໍ, ໂສຠເຕ ສຸເວຓີຫິລງ຺ກຕໍ;
ຕໍ ¶ ຊຣາຍ ຂລິຕໍ ສິຣໍ ກຕໍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ຈິຕ຺ຕກາຣສຸກຕາວ ເລຂິກາ, ໂສຠເຣ ສຸ ຠມຸກາ ປຸເຣ ມມ;
ຕາ ¶ ຊຣາຍ ວລິຠິປ຺ປລມ຺ພິຕາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ຠສ຺ສຣາ ສຸຣຸຈິຣາ ຍຖາ ມຓີ, ເນຕ຺ຕເຫສຸມຠິນີລມາຍຕາ;
ເຕ ຊຣາຍຠິຫຕາ ນ ໂສຠເຣ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ສຓ຺ຫຕຸງ຺ຄສທິສີ ¶ ຈ ນາສິກາ, ໂສຠເຕ ສຸ ອຠິໂຍພ຺ພນໍ ປຕິ;
ສາ ຊຣາຍ ອຸປກູລິຕາ ວິຍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ກງ຺ກຓໍ ວ ສຸກຕໍ ສຸນິຏ຺ຐິຕໍ, ໂສຠເຣ ສຸ ມມ ກຓ຺ຓປາຬິໂຍ;
ຕາ ຊຣາຍ ວລິຠິປ຺ປລມ຺ພິຕາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ປຕ຺ຕລີມກຸລວຓ຺ຓສາທິສາ, ໂສຠເຣ ສຸ ທນ຺ຕາ ປຸເຣ ມມ;
ເຕ ຊຣາຍ ຂຓ຺ຑິຕາ ຈາສິຕາ [ປີຕກາ (ສີ.)], ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ການນມ຺ຫິ ວນສຓ຺ຑຈາຣິນີ, ໂກກິລາວ ¶ ມຘຸຣໍ ນິກູຊິຫໍ;
ຕໍ ຊຣາຍ ຂລິຕໍ ຕຫິໍ ຕຫິໍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ສຓ຺ຫກມ຺ພຸຣິວ ສຸປ຺ປມຊ຺ຊິຕາ, ໂສຠເຕ ສຸ ຄີວາ ປຸເຣ ມມ;
ສາ ຊຣາຍ ຠຄ຺ຄາ [ຠຎ຺ຊິຕາ (?)] ວິນາມິຕາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ວຏ຺ຏປລິຆສທິໂສປມາ ¶ ອຸໂຠ, ໂສຠເຣ ສຸ ພາຫາ ປຸເຣ ມມ;
ຕາ ຊຣາຍ ຍຖ ປາຏລິພ຺ພລິຕາ [ຍຖາ ປາຏລິປ຺ປລິຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)], ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ສຓ຺ຫມຸທ຺ທິກສຸວຓ຺ຓມຓ຺ຑິຕາ, ໂສຠເຣ ສຸ ຫຕ຺ຖາ ປຸເຣ ມມ;
ເຕ ຊຣາຍ ຍຖາ ມູລມູລິກາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ປີນວຏ຺ຏສຫິຕຸຄ຺ຄຕາ ¶ ອຸໂຠ, ໂສຠເຣ [ໂສຠເຕ (ອຏ຺ຐ.)] ສຸ ຖນກາ ປຸເຣ ມມ;
ເຖວິກີວ ລມ຺ພນ຺ຕິ ໂນທກາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ¶ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ກຎ຺ຈນສ຺ສຜລກໍວ ສມ຺ມຏ຺ຐໍ, ໂສຠເຕ ສຸ ກາໂຍ ປຸເຣ ມມ;
ໂສ ວລີຫິ ສຸຂຸມາຫິ ໂອຕໂຕ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ນາຄໂຠຄສທິໂສປມາ ອຸໂຠ, ໂສຠເຣ ສຸ ອູຣູ ປຸເຣ ມມ;
ເຕ ຊຣາຍ ຍຖາ ເວຬຸນາຬິໂຍ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ສຓ຺ຫນູປຸຣສຸວຓ຺ຓມຓ຺ຑິຕາ ¶ , ໂສຠເຣ ສຸ ຊງ຺ຆາ ປຸເຣ ມມ;
ຕາ ຊຣາຍ ຕິລທຓ຺ຑກາຣິວ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ຕູລປຸຓ຺ຓສທິໂສປມາ ອຸໂຠ, ໂສຠເຣ ສຸ ປາທາ ປຸເຣ ມມ;
ເຕ ຊຣາຍ ຜຸຏິຕາ ວລີມຕາ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ.
‘‘ເອທິໂສ ອຫຸ ອຍໍ ສມຸສ຺ສໂຍ, ຊຊ຺ຊໂຣ ພຫຸທຸກ຺ຂານມາລໂຍ;
ໂສປເລປປຕິໂຕ ¶ ຊຣາຆໂຣ, ສຈ຺ຈວາທິວຈນໍ ອນຎ຺ຎຖາ’’.
… ອມ຺ພປາລີ ເຖຣີ….
໒. ໂຣຫິນີເຖຣີຄາຖາ
‘‘‘ສມຓາ’ຕິ ¶ ໂຠຕິ ສຸປິ [ໂຠຕິ ຕ຺ວໍ ສຍສິ (ສີ.), ໂຠຕິ ມໍ ວິປສ຺ສິ (ສ຺ຍາ.)], ‘ສມຓາ’ຕິ ປພຸຊ຺ຌສິ [ປຏິພຸຊ຺ຌສິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];
ສມຓາເນວ [ສມຓານເມວ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກິຕ຺ເຕສິ, ສມຓີ ນູນ [ສມຓີ ນຸ (ກ.)] ຠວິສ຺ສສິ.
‘‘ວິປຸລໍ ¶ ອນ຺ນຎ຺ຈ ປານຎ຺ຈ, ສມຓານໍ ປເວຈ຺ຈສິ [ປຍຈ຺ຉສິ (ສີ.)];
ໂຣຫິນີ ທານິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ເກນ ເຕ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ອກມ຺ມກາມາ ອລສາ, ປຣທຕ຺ຕູປຊີວິໂນ;
ອາສໍສຸກາ ສາທຸກາມາ, ເກນ ເຕ ສມຓາ ປິຍາ’’.
‘‘ຈິຣສ຺ສໍ ວຕ ມໍ ຕາຕ, ສມຓານໍ ປຣິປຸຈ຺ຉສິ;
ເຕສໍ ເຕ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ, ປຎ຺ຎາສີລປຣກ຺ກມໍ.
‘‘ກມ຺ມກາມາ ອນລສາ, ກມ຺ມເສຏ຺ຐສ຺ສ ກາຣກາ;
ຣາຄໍ ໂທສໍ ປຊຫນ຺ຕິ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ຕີຓິ ປາປສ຺ສ ມູລານິ, ຘຸນນ຺ຕິ ສຸຈິກາຣິໂນ;
ສພ຺ພໍ ປາປໍ ປຫີເນສໍ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ກາຍກມ຺ມໍ ສຸຈິ ເນສໍ, ວຈີກມ຺ມຎ຺ຈ ຕາທິສໍ;
ມໂນກມ຺ມໍ ສຸຈິ ເນສໍ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ວິມລາ ສງ຺ຂມຸຕ຺ຕາວ, ສຸທ຺ຘາ ສນ຺ຕຣພາຫິຣາ;
ປຸຓ຺ຓາ ສຸກ຺ການ ຘມ຺ມານໍ [ສຸກ຺ເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ອຏ຺ຐ.)], ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມຘຣາ, ອຣິຍາ ຘມ຺ມຊີວິໂນ;
ອຕ຺ຖໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ເທເສນ຺ຕິ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ພຫຸສ຺ສຸຕາ ¶ ຘມ຺ມຘຣາ, ອຣິຍາ ຘມ຺ມຊີວິໂນ;
ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ສຕິມນ຺ໂຕ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ທູຣງ຺ຄມາ ¶ ສຕິມນ຺ໂຕ, ມນ຺ຕຠາຓີ ອນຸທ຺ຘຕາ;
ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ປຊານນ຺ຕິ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ຍສ຺ມາ ຄາມາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ, ນ ວິໂລເກນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈນໍ;
ອນເປກ຺ຂາວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ນ ¶ ເຕສໍ ໂກຏ຺ເຐ ໂອເປນ຺ຕິ, ນ ກຸມ຺ຠິໍ ນ ຂໂຬປິຍໍ;
ປຣິນິຏ຺ຐິຕເມສານາ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ນ ເຕ ຫິຣຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນ ສຸວຓ຺ຓໍ ນ ຣູປິຍໍ;
ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ເນນ ຍາເປນ຺ຕິ, ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ.
‘‘ນານາກຸລາ ¶ ປພ຺ພຊິຕາ, ນານາຊນປເທຫິ ຈ;
ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍາຍນ຺ຕິ [ປິຫຍນ຺ຕິ (ກ.)], ເຕນ ເມ ສມຓາ ປິຍາ’’.
‘‘ອຕ຺ຖາຍ ວຕ ໂນ ໂຠຕິ, ກຸເລ ຊາຕາສິ ໂຣຫິນີ;
ສທ຺ຘາ ພຸທ຺ເຘ ຈ ຘມ຺ເມ ຈ, ສງ຺ເຆ ຈ ຕິພ຺ພຄາຣວາ.
‘‘ຕຸວໍ ເຫຕໍ ປຊານາສິ, ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ອມ຺ຫມ຺ປິ ເອເຕ ສມຓາ, ປຏິຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ທກ຺ຂິຓໍ’’.
‘‘ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ເຫຕ຺ຖ ຍຎ຺ໂຎ, ວິປຸໂລ ໂນ ຠວິສ຺ສຕິ;
ສເຈ ຠາຍສິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ສເຈ ເຕ ທຸກ຺ຂມປ຺ປິຍໍ.
‘‘ອຸເປຫິ ສຣຓໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຘມ຺ມໍ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ຕາທິນໍ;
ສມາທິຍາຫິ ສີລານິ, ຕໍ ເຕ ອຕ຺ຖາຍ ເຫຫິຕິ’’.
‘‘ອຸເປມິ ¶ ສຣຓໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຘມ຺ມໍ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ຕາທິນໍ;
ສມາທິຍາມິ ສີລານິ, ຕໍ ເມ ອຕ຺ຖາຍ ເຫຫິຕິ.
‘‘ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ປຸເຣ ອາສິໍ, ໂສ ອິທານິມ຺ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ເຕວິຊ຺ໂຊ ໂສຕ຺ຕິໂຍ ຈມ຺ຫິ, ເວທຄູ ຈມ຺ຫິ ນ຺ຫາຕໂກ’’.
… ໂຣຫິນີ ເຖຣີ….
໓. ຈາປາເຖຣີຄາຖາ
‘‘ລຏ຺ຐິຫຕ຺ໂຖ ປຸເຣ ອາສິ, ໂສ ທານິ ມິຄລຸທ຺ທໂກ;
ອາສາຍ ປລິປາ ໂຆຣາ, ນາສກ຺ຂິ ປາຣເມຕເວ.
‘‘ສຸມຕ຺ຕໍ ມໍ ມຎ຺ຎມານາ, ຈາປາ ປຸຕ຺ຕມໂຕສຍິ;
ຈາປາຍ ພນ຺ຘນໍ ເຉຕ຺ວາ, ປພ຺ພຊິສ຺ສໍ ປຸໂນປຫໍ.
‘‘ມາ ¶ ເມ ກຸຊ຺ຌິ ມຫາວີຣ, ມາ ເມ ກຸຊ຺ຌິ ມຫາມຸນິ;
ນ ຫິ ໂກຘປເຣຕສ຺ສ, ສຸທ຺ຘິ ອຕ຺ຖິ ກຸໂຕ ຕໂປ.
‘‘ປກ຺ກມິສ຺ສຎ຺ຈ ¶ ນາຬາໂຕ, ໂກຘ ນາຬາຍ ວຈ຺ຉຕິ;
ພນ຺ຘນ຺ຕີ ອິຕ຺ຖິຣູເປນ, ສມເຓ ຘມ຺ມຊີວິໂນ’’ [ຘມ຺ມຊີວິເນ (ກ.)].
‘‘ເອຫິ ກາຬ ນິວຕ຺ຕສ຺ສຸ, ຠຸຎ຺ຊ ກາເມ ຍຖາ ປຸເຣ;
ອຫຎ຺ຈ ເຕ ວສີກຕາ, ເຍ ຈ ເມ ສນ຺ຕິ ຎາຕກາ’’.
‘‘ເອຕ຺ໂຕ ¶ ຈາເປ ຈຕຸພ຺ຠາຄໍ, ຍຖາ ຠາສສິ ຕ຺ວຎ຺ຈ ເມ;
ຕຍິ ຣຕ຺ຕສ຺ສ ໂປສສ຺ສ, ອຸຬາຣໍ ວຕ ຕໍ ສິຍາ’’.
‘‘ກາຬງ຺ຄິນິໍວ ຕກ຺ກາຣິໍ, ປຸປ຺ຜິຕໍ ຄິຣິມຸທ຺ຘນິ;
ຜຸລ຺ລໍ ທາລິມລຏ຺ຐິໍວ, ອນ຺ໂຕທີເປວ ປາຏລິໍ.
‘‘ຫຣິຈນ຺ທນລິຕ຺ຕງ຺ຄິໍ, ກາສິກຸຕ຺ຕມຘາຣິນິໍ;
ຕໍ ¶ ມໍ ຣູປວຕິໍ ສນ຺ຕິໍ, ກສ຺ສ ໂອຫາຍ ຄຈ຺ຉສິ’’.
‘‘ສາກຸນ຺ຕິໂກວ ສກຸຓິໍ [ສກຸຓໍ (ສ຺ຍາ.)], ຍຖາ ພນ຺ຘິຕຸມິຈ຺ຉຕິ;
ອາຫຣິເມນ ຣູເປນ, ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ພາຘຍິສ຺ສສິ’’.
‘‘ອິມຎ຺ຈ ເມ ປຸຕ຺ຕຜລໍ, ກາຬ ອຸປ຺ປາທິຕໍ ຕຍາ;
ຕໍ ມໍ ປຸຕ຺ຕວຕິໍ ສນ຺ຕິໍ, ກສ຺ສ ໂອຫາຍ ຄຈ຺ຉສິ’’.
‘‘ຊຫນ຺ຕິ ປຸຕ຺ເຕ ສປ຺ປຎ຺ຎາ, ຕໂຕ ຎາຕີ ຕໂຕ ຘນໍ;
ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ມຫາວີຣາ, ນາໂຄ ເຉຕ຺ວາວ ພນ຺ຘນໍ’’.
‘‘ອິທານິ ເຕ ອິມໍ ປຸຕ຺ຕໍ, ທຓ຺ເຑນ ຉຸຣິກາຍ ວາ;
ຠູມິຍໍ ວາ ນິສຸມ຺ຠິສ຺ສໍ [ນິສຸມ຺ເຠຍ຺ຍໍ (ສີ.)], ປຸຕ຺ຕໂສກາ ນ ຄຈ຺ຉສິ’’.
‘‘ສເຈ ປຸຕ຺ຕໍ ສິງ຺ຄາລານໍ, ກຸກ຺ກຸຣານໍ ປທາຫິສິ;
ນ ມໍ ປຸຕ຺ຕກຕ຺ເຕ ຊມ຺ມິ, ປຸນຣາວຕ຺ຕຍິສ຺ສສິ’’.
‘‘ຫນ຺ທ ໂຂ ທານິ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ກຸຫິໍ ກາຬ ຄມິສ຺ສສິ;
ກຕມໍ ¶ ຄາມນິຄມໍ, ນຄຣໍ ຣາຊຘານິໂຍ’’.
‘‘ອຫຸມ຺ຫ ປຸພ຺ເພ ຄຓິໂນ, ອສ຺ສມຓາ ສມຓມານິໂນ;
ຄາເມນ ຄາມໍ ວິຈຣິມ຺ຫ, ນຄເຣ ຣາຊຘານິໂຍ.
‘‘ເອໂສ ຫິ ຠຄວາ ພຸທ຺ໂຘ, ນທິໍ ເນຣຎ຺ຊຣໍ ປຕິ;
ສພ຺ພທຸກ຺ຂປ຺ປຫານາຍ, ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ປາຓິນໍ;
ຕສ຺ສາຫໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉໍ, ໂສ ເມ ສຕ຺ຖາ ຠວິສ຺ສຕິ’’.
‘‘ວນ຺ທນໍ ¶ ທານິ ວຊ຺ຊາສິ, ໂລກນາຖໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ປທກ຺ຂິຓຎ຺ຈ ກຕ຺ວານ, ອາທິເສຍ຺ຍາສິ ທກ຺ຂິຓໍ’’.
‘‘ເອຕໍ ໂຂ ລພ຺ຠມມ຺ເຫຫິ, ຍຖາ ຠາສສິ ຕ຺ວຎ຺ຈ ເມ;
ວນ຺ທນໍ ທານິ ເຕ ວຊ຺ຊໍ, ໂລກນາຖໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ;
ປທກ຺ຂິຓຎ຺ຈ ¶ ກຕ຺ວານ, ອາທິສິສ຺ສາມິ ທກ຺ຂິຓໍ’’.
ຕໂຕ ¶ ຈ ກາໂຬ ປກ຺ກາມິ, ນທິໍ ເນຣຎ຺ຊຣໍ ປຕິ;
ໂສ ອທ຺ທສາສິ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ເທເສນ຺ຕໍ ອມຕໍ ປທໍ.
ທຸກ຺ຂໍ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;
ອຣິຍໍ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.
ຕສ຺ສ ປາທານິ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ກຕ຺ວານ ນໍ [ກຕ຺ວານຫໍ (ສີ.)] ປທກ຺ຂິຓໍ;
ຈາປາຍ ອາທິສິຕ຺ວານ, ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍໍ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
… ຈາປາ ເຖຣີ….
໔. ສຸນ຺ທຣີເຖຣີຄາຖາ
‘‘ເປຕານິ ໂຠຕິ ປຸຕ຺ຕານິ, ຂາທມານາ ຕຸວໍ ປຸເຣ;
ຕຸວໍ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ, ອຕີວ ປຣິຕປ຺ປສິ.
‘‘ສາຊ຺ຊ ສພ຺ພານິ ຂາທິຕ຺ວາ, ສຕປຸຕ຺ຕານິ [ສຕ຺ຕ ປຸຕ຺ຕານິ (ສ຺ຍາ.)] ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ;
ວາເສຏ຺ຐິ ເກນ ວຓ຺ເຓນ, ນ ພາຬ຺ຫໍ ປຣິຕປ຺ປສິ’’.
‘‘ພຫູນິ ປຸຕ຺ຕສຕານິ, ຎາຕິສງ຺ຆສຕານິ ຈ;
ຂາທິຕານິ ອຕີຕໍເສ, ມມ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ.
‘‘ສາຫໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ຎຕ຺ວາ, ຊາຕິຍາ ມຣຓສ຺ສ ຈ;
ນ ¶ ໂສຈາມິ ນ ໂຣທາມິ, ນ ຈາປິ ປຣິຕປ຺ປຍິໍ’’.
‘‘ອພ຺ຠຸຕໍ ¶ ວຕ ວາເສຏ຺ຐິ, ວາຈໍ ຠາສສິ ເອທິສິໍ;
ກສ຺ສ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ, ຄິຣໍ [ຖິຣໍ (ສີ.)] ຠາສສິ ເອທິສິໍ’’.
‘‘ເອສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ນຄຣໍ ມິຖິລໍ ປຕິ;
ສພ຺ພທຸກ຺ຂປ຺ປຫານາຍ, ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ ປາຓິນໍ.
‘‘ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ເມ [ພ຺ຣາຫ຺ມຓ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຣຫໂຕ, ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ນິຣູປຘິໍ;
ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຕສທ຺ຘມ຺ມາ, ປຸຕ຺ຕໂສກໍ ພ຺ຍປານຸທິໍ’’.
‘‘ໂສ ¶ ອຫມ຺ປິ ຄມິສ຺ສາມິ, ນຄຣໍ ມິຖິລໍ ປຕິ;
ອປ຺ເປວ ມໍ ໂສ ຠຄວາ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາ ປໂມຈເຍ’’.
ອທ຺ທສ ¶ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘໍ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕໍ ນິຣູປຘິໍ;
ສ຺ວສ຺ສ ຘມ຺ມມເທເສສິ, ມຸນິ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາຣຄູ.
ທຸກ຺ຂໍ ທຸກ຺ຂສມຸປ຺ປາທໍ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອຕິກ຺ກມໍ;
ອຣິຍໍ ຈຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ທຸກ຺ຂູປສມຄາມິນໍ.
ຕຕ຺ຖ ວິຎ຺ຎາຕສທ຺ຘມ຺ໂມ, ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ສມໂຣຈຍິ;
ສຸຊາໂຕ ຕີຫິ ຣຕ຺ຕີຫິ, ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຜສ຺ສຍິ.
‘‘ເອຫິ ສາຣຖິ ຄຈ຺ຉາຫິ, ຣຖໍ ນິຍ຺ຍາທຍາຫິມໍ;
ອາໂຣຄ຺ຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ວຊ຺ຊ [ວຊ຺ຊາ (ສີ.)], ‘ປພ຺ພຊິ [ປພ຺ພຊິໂຕ (ສີ.)] ທານິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ສຸຊາໂຕ ຕີຫິ ຣຕ຺ຕີຫິ, ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຜສ຺ສຍິ’’’.
ຕໂຕ ຈ ຣຖມາທາຍ, ສຫສ຺ສຎ຺ຈາປິ ສາຣຖິ;
ອາໂຣຄ຺ຍໍ ¶ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໂວຈ, ‘‘ປພ຺ພຊິ ທານິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;
ສຸຊາໂຕ ຕີຫິ ຣຕ຺ຕີຫິ, ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຜສ຺ສຍິ’’.
‘‘ເອຕຎ຺ຈາຫໍ ອສ຺ສຣຖໍ, ສຫສ຺ສຎ຺ຈາປິ ສາຣຖິ;
ເຕວິຊ຺ຊໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ສຸຕ຺ວາ [ຎຕ຺ວາ (ສີ.)], ປຸຓ຺ຓປຕ຺ຕໍ ທທາມິ ເຕ’’.
‘‘ຕຸຍ຺ເຫວ ໂຫຕ຺ວສ຺ສຣໂຖ, ສຫສ຺ສຎ຺ຈາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິ;
ອຫມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ວຣປຎ຺ຎສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’.
‘‘ຫຕ຺ຖີ ¶ ຄວສ຺ສໍ ມຓິກຸຓ຺ຑລຎ຺ຈ, ຜີຕຎ຺ຈິມໍ ຄຫວິຠວໍ ປຫາຍ;
ປິຕາ ປພ຺ພຊິໂຕ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຠຸຎ຺ຊ ໂຠຄານິ ສຸນ຺ທຣິ; ຕຸວໍ ທາຍາທິກາ ກຸເລ’’.
‘‘ຫຕ຺ຖີ ຄວສ຺ສໍ ມຓິກຸຓ຺ຑລຎ຺ຈ, ຣມ຺ມໍ ຈິມໍ ຄຫວິຠວໍ ປຫາຍ;
ປິຕາ ປພ຺ພຊິໂຕ ມຍ຺ຫໍ, ປຸຕ຺ຕໂສເກນ ອຏ຺ຏິໂຕ;
ອຫມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ຠາຕຸໂສເກນ ອຏ຺ຏິຕາ’’.
‘‘ໂສ ເຕ ອິຊ຺ຌຕຸ ສງ຺ກປ຺ໂປ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປຕ຺ເຖສິ ສຸນ຺ທຣີ;
ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປິຓ຺ໂຑ ອຸຎ຺ໂຉ ຈ, ປໍສຸກູລຎ຺ຈ ຈີວຣໍ;
ເອຕານິ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ຕີ, ປຣໂລເກ ອນາສວາ’’.
‘‘ສິກ຺ຂມານາຍ ¶ ເມ ອຍ຺ເຍ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ວິໂສຘິຕໍ;
ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ຊານາມິ, ຍຕ຺ຖ ເມ ວຸສິຕໍ ປຸເຣ.
‘‘ຕຸວໍ ¶ ¶ ນິສ຺ສາຍ ກລ຺ຍາຓີ, ເຖຣີ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂສຠເນ;
ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ.
‘‘ອນຸຊານາຫິ ເມ ອຍ຺ເຍ, ອິຈ຺ເຉ ສາວຕ຺ຖິ ຄນ຺ຕເວ;
ສີຫນາທໍ ນທິສ຺ສາມິ, ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’.
‘‘ປສ຺ສ ສຸນ຺ທຣິ ສຕ຺ຖາຣໍ, ເຫມວຓ຺ຓໍ ຫຣິຕ຺ຕຈໍ;
ອທນ຺ຕານໍ ທເມຕາຣໍ, ສມ຺ພຸທ຺ຘມກຸໂຕຠຍໍ’’.
‘‘ປສ຺ສ ສຸນ຺ທຣິມາຍນ຺ຕິໍ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕໍ ນິຣູປຘິໍ;
ວີຕຣາຄໍ ວິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ກຕກິຈ຺ຈມນາສວໍ.
‘‘ພາຣາຓສີໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ຕວ ສນ຺ຕິກມາຄຕາ;
ສາວິກາ ເຕ ມຫາວີຣ, ປາເທ ວນ຺ທຕິ ສຸນ຺ທຣີ’’.
‘‘ຕຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຕຸວໍ ສຕ຺ຖາ, ຕຸຍ຺ຫໍ ຘີຕາມ຺ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;
ໂອຣສາ ມຸຂໂຕ ຊາຕາ, ກຕກິຈ຺ຈາ ອນາສວາ’’.
‘‘ຕສ຺ສາ ¶ ເຕ ສ຺ວາຄຕໍ ຠທ຺ເທ, ຕໂຕ [ອໂຖ (ກ.)] ເຕ ອທຸຣາຄຕໍ;
ເອວຎ຺ຫິ ທນ຺ຕາ ອາຍນ຺ຕິ, ສຕ຺ຖຸ ປາທານິ ວນ຺ທິກາ;
ວີຕຣາຄາ ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ກຕກິຈ຺ຈາ ອນາສວາ’’.
… ສຸນ຺ທຣີ ເຖຣີ….
໕. ສຸຠາກມ຺ມາຣຘີຕຸເຖຣີຄາຖາ
‘‘ທຫຣາຫໍ ສຸທ຺ຘວສນາ, ຍໍ ປຸເຣ ຘມ຺ມມສ຺ສຸຓິໍ;
ຕສ຺ສາ ເມ ອປ຺ປມຕ຺ຕາຍ, ສຈ຺ຈາຠິສມໂຍ ອຫຸ.
‘‘ຕໂຕຫໍ ສພ຺ພກາເມສຸ, ຠຸສໍ ອຣຕິມຊ຺ຌຄໍ;
ສກ຺ກາຍສ຺ມິໍ ຠຍໍ ທິສ຺ວາ, ເນກ຺ຂມ຺ມເມວ [ເນກ຺ຂມ຺ມຎ຺ເຎວ (ສີ.), ເນກ຺ຂມ຺ມສ຺ເສວ (ສ຺ຍາ.)] ປີຫເຍ.
‘‘ຫິຕ຺ວານຫໍ ¶ ຎາຕິຄຓໍ, ທາສກມ຺ມກຣານິ ຈ;
ຄາມເຂຕ຺ຕານິ ຜີຕານິ, ຣມຓີເຍ ປໂມທິເຕ.
‘‘ປຫາຍຫໍ ¶ ປພ຺ພຊິຕາ, ສາປເຕຍ຺ຍມນປ຺ປກໍ;
ເອວໍ ສທ຺ຘາຍ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ສທ຺ຘມ຺ເມ ສຸປ຺ປເວທິເຕ.
‘‘ເນຕໍ [ນ ເມຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອສ຺ສ ປຕິຣູປໍ, ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎຎ຺ຫິ ປຕ຺ຖເຍ;
ໂຍ [ຍາ (ສ຺ຍາ.)] ຊາຕຣູປໍ ຣຊຕໍ, ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ [ຖເປຕ຺ວາ (ກ.)] ປຸນຣາຄເມ [ປຸນຣາຄເຫ (ກ.)].
‘‘ຣຊຕໍ ¶ ຊາຕຣູປໍ ວາ, ນ ໂພຘາຍ ນ ສນ຺ຕິຍາ;
ເນຕໍ ສມຓສາຣຸປ຺ປໍ, ນ ເອຕໍ ອຣິຍທ຺ຘນໍ.
‘‘ໂລຠນໍ ມທນຎ຺ເຈຕໍ, ໂມຫນໍ ຣຊວຑ຺ຒນໍ;
ສາສງ຺ກໍ ພຫຸອາຍາສໍ, ນຕ຺ຖິ ເຈຕ຺ຖ ຘຸວໍ ຐິຕິ.
‘‘ເອຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕາ ປມຕ຺ຕາ ຈ, ສງ຺ກິລິຏ຺ຐມນາ ນຣາ;
ອຎ຺ຎມຎ຺ເຎນ ພ຺ຍາຣຸທ຺ຘາ, ປຸຖຸ ກຸພ຺ພນ຺ຕິ ເມຘຄໍ.
‘‘ວໂຘ ພນ຺ໂຘ ປຣິກ຺ເລໂສ, ຊານິ ໂສກປຣິທ຺ທໂວ;
ກາເມສຸ ອຘິປນ຺ນານໍ, ທິສ຺ສເຕ ພ຺ຍສນໍ ພຫຸໍ.
‘‘ຕໍ ມໍ ຎາຕີ ອມິຕ຺ຕາວ, ກິໍ ໂວ ກາເມສຸ ຍຸຎ຺ຊຖ;
ຊານາຖ ມໍ ປພ຺ພຊິຕໍ, ກາເມສຸ ຠຍທສ຺ສິນິໍ.
‘‘ນ ¶ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ເຓນ, ປຣິກ຺ຂີຍນ຺ຕິ ອາສວາ;
ອມິຕ຺ຕາ ວຘກາ ກາມາ, ສປຕ຺ຕາ ສລ຺ລພນ຺ຘນາ.
‘‘ຕໍ ¶ ມໍ ຎາຕີ ອມິຕ຺ຕາວ, ກິໍ ໂວ ກາເມສຸ ຍຸຎ຺ຊຖ;
ຊານາຖ ມໍ ປພ຺ພຊິຕໍ, ມຸຓ຺ຑໍ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸຕໍ.
‘‘ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປິຓ຺ໂຑ ອຸຎ຺ໂຉ ຈ, ປໍສຸກູລຎ຺ຈ ຈີວຣໍ;
ເອຕໍ ໂຂ ມມ ສາຣຸປ຺ປໍ, ອນຄາຣູປນິສ຺ສໂຍ.
‘‘ວນ຺ຕາ ມເຫສີຫິ ກາມາ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;
ເຂມຏ຺ຐາເນ ວິມຸຕ຺ຕາ ເຕ, ປຕ຺ຕາ ເຕ ອຈລໍ ສຸຂໍ.
‘‘ມາຫໍ ກາເມຫິ ສງ຺ຄຈ຺ຉິໍ, ເຍສຸ ຕາຓໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;
ອມິຕ຺ຕາ ວຘກາ ກາມາ, ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘູປມາ ທຸຂາ.
‘‘ປຣິປນ຺ໂຖ ¶ ເອສ ຠໂຍ, ສວິຆາໂຕ ສກຓ຺ຏໂກ;
ເຄໂຘ ສຸວິສໂມ ເຈໂສ [ເລໂປ (ສີ.)], ມຫນ຺ໂຕ ໂມຫນາມຸໂຂ.
‘‘ອຸປສຄ຺ໂຄ ຠີມຣູໂປ, ກາມາ ສປ຺ປສິຣູປມາ;
ເຍ ພາລາ ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິ, ອນ຺ຘຠູຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ.
‘‘ກາມປງ຺ເກນ ສຕ຺ຕາ ຫິ, ພຫູ ໂລເກ ອວິທ຺ທສູ;
ປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຊາຕິຍາ ມຣຓສ຺ສ ຈ.
‘‘ທຸຄ຺ຄຕິຄມນໍ ມຄ຺ຄໍ, ມນຸສ຺ສາ ກາມເຫຕຸກໍ;
ພຫຸໍ ເວ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ໂຣຄມາວຫໍ.
‘‘ເອວໍ ¶ ອມິຕ຺ຕຊນນາ, ຕາປນາ ສໍກິເລສິກາ;
ໂລກາມິສາ ພນ຺ຘນີຍາ, ກາມາ ມຣຓພນ຺ຘນາ [ຈຣຓພນ຺ຘນາ (ສີ.)].
‘‘ອຸມ຺ມາທນາ ¶ ອຸລ຺ລປນາ, ກາມາ ຈິຕ຺ຕປ຺ປມທ຺ທິໂນ;
ສຕ຺ຕານໍ ສງ຺ກິເລສາຍ, ຂິປ຺ປໍ [ຂິປໍ (ສີ.)] ມາເຣນ ໂອຑ຺ຑິຕໍ.
‘‘ອນນ຺ຕາທີນວາ ກາມາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ມຫາວິສາ;
ອປ຺ປສ຺ສາທາ ¶ ຣຓກຣາ, ສຸກ຺ກປກ຺ຂວິໂສສນາ [ວິໂສສກາ (ສີ.)].
‘‘ສາຫໍ ເອຕາທິສໍ ກຕ຺ວາ, ພ຺ຍສນໍ ກາມເຫຕຸກໍ;
ນ ຕໍ ປຈ຺ຈາຄມິສ຺ສາມິ, ນິພ຺ພານາຠິຣຕາ ສທາ.
‘‘ຣຓໍ ກຣິຕ຺ວາ [ຕຣິຕ຺ວາ (ສີ.)] ກາມານໍ, ສີຕິຠາວາຠິກງ຺ຂິນີ;
ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ວິຫສ຺ສາມິ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂເຍ.
‘‘ອໂສກໍ ວິຣຊໍ ເຂມໍ, ອຣິຍຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ອຸຊຸໍ;
ຕໍ ມຄ຺ຄໍ ອນຸຄຈ຺ຉາມິ, ເຍນ ຕິຓ຺ຓາ ມເຫສິໂນ’’.
ອິມໍ ປສ຺ສຖ ຘມ຺ມຏ຺ຐໍ, ສຸຠໍ ກມ຺ມາຣຘີຕຣໍ;
ອເນຊໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ, ຣຸກ຺ຂມູລມ຺ຫິ ຌາຍຕິ.
ອຊ຺ຊຏ຺ຐມີ ປພ຺ພຊິຕາ, ສທ຺ຘາ ສທ຺ຘມ຺ມໂສຠນາ;
ວິນີຕຸປ຺ປລວຓ຺ຓາຍ, ເຕວິຊ຺ຊາ ມຈ຺ຈຸຫາຍິນີ.
ສາຍໍ ¶ ຠຸຊິສ຺ສາ ອນຓາ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ;
ສພ຺ພໂຍຄວິສໍຍຸຕ຺ຕາ, ກຕກິຈ຺ຈາ ອນາສວາ.
ຕໍ ສກ຺ໂກ ເທວສງ຺ເຆນ, ອຸປສງ຺ກມ຺ມ ອິທ຺ຘິຍາ;
ນມສ຺ສຕິ ຠູຕປຕິ, ສຸຠໍ ກມ຺ມາຣຘີຕຣນ຺ຕິ.
… ສຸຠາ ກມ຺ມາຣຘີຕາ ເຖຣີ….
ວີສຕິນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໔. ຕິໍສນິປາໂຕ
໑. ສຸຠາຊີວກມ຺ພວນິກາເຖຣີຄາຖາ
ຊີວກມ຺ພວນໍ ¶ ¶ ¶ ຣມ຺ມໍ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສຸຠໍ;
ຘຸຕ຺ຕໂກ ສນ຺ນິວາເຣສິ [ຕໍ ນິວາເຣສິ (ກ.)], ຕເມນໍ ອພ຺ຣວີ ສຸຠາ.
‘‘ກິໍ ເຕ ອປຣາຘິຕໍ ມຍາ, ຍໍ ມໍ ໂອວຣິຍານ ຕິຏ຺ຐສິ;
ນ ຫິ ປພ຺ພຊິຕາຍ ອາວຸໂສ, ປຸຣິໂສ ສມ຺ຜຸສນາຍ ກປ຺ປຕິ.
‘‘ຄຣຸເກ ມມ ສຕ຺ຖຸສາສເນ, ຍາ ສິກ຺ຂາ ສຸຄເຕນ ເທສິຕາ;
ປຣິສຸທ຺ຘປທໍ ¶ ອນງ຺ຄຓໍ, ກິໍ ມໍ ໂອວຣິຍານ ຕິຏ຺ຐສິ.
‘‘ອາວິລຈິຕ຺ໂຕ ອນາວິລໍ, ສຣໂຊ ວີຕຣຊໍ ອນງ຺ຄຓໍ;
ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິມຸຕ຺ຕມານສໍ, ກິໍ ມໍ ໂອວຣິຍານ ຕິຏ຺ຐສິ’’.
‘‘ທຫຣາ ຈ ອປາປິກາ ຈສິ, ກິໍ ເຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ກຣິສ຺ສຕິ;
ນິກ຺ຂິປ ກາສາຍຈີວຣໍ, ເອຫິ ຣມາມ ສຸປຸປ຺ຜິເຕ [ຣມາມເສ ປຸປ຺ຜິເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວເນ.
‘‘ມຘຸຣຎ຺ຈ ປວນ຺ຕິ ສພ຺ພໂສ, ກຸສຸມຣເຊນ ສມຸຏ຺ຐິຕາ ທຸມາ;
ປຐມວສນ຺ໂຕ ສຸໂຂ ອຸຕຸ, ເອຫິ ຣມາມ ສຸປຸປ຺ຜິເຕ ວເນ.
‘‘ກຸສຸມິຕສິຂຣາ ຈ ປາທປາ, ອຠິຄຊ຺ຊນ຺ຕິວ ມາລຸເຕຣິຕາ;
ກາ ຕຸຍ຺ຫໍ ຣຕິ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍທິ ເອກາ ວນໂມຄຫິສ຺ສສິ [ວນໂມຕຣິສ຺ສສິ (ສີ.), ວນໂມຄາຫິສ຺ສສິ (ສ຺ຍາ. ກ.)].
‘‘ວາຬມິຄສງ຺ຆເສວິຕໍ ¶ , ກຸຎ຺ຊຣມຕ຺ຕກເຣຓຸໂລຬິຕໍ;
ອສຫາຍິກາ ຄນ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ, ຣຫິຕໍ ຠິໍສນກໍ ມຫາວນໍ.
‘‘ຕປນີຍກຕາວ ຘີຕິກາ, ວິຈຣສິ ຈິຕ຺ຕລເຕວ ອຈ຺ຉຣາ;
ກາສິກສຸຂຸເມຫິ ¶ ວຄ຺ຄຸຠິ, ໂສຠສີ ສຸວສເນຫິ ນູປເມ.
‘‘ອຫໍ ຕວ ວສານຸໂຄ ສິຍໍ, ຍທິ ວິຫເຣມເສ [ຍທິປິ ວິຫເຣສິ (ກ.)] ການນນ຺ຕເຣ;
ນ ຫິ ມຕ຺ຖິ ຕຍາ ປິຍຕ຺ຕໂຣ, ປາໂຓ ກິນ຺ນຣິມນ຺ທໂລຈເນ.
‘‘ຍທິ ເມ ວຈນໍ ກຣິສ຺ສສິ, ສຸຂິຕາ ເອຫິ ອຄາຣມາວສ;
ປາສາທນິວາຕວາສິນີ, ປຣິກມ຺ມໍ ເຕ ກໂຣນ຺ຕຸ ນາຣິໂຍ.
‘‘ກາສິກສຸຂຸມານິ ຘາຣຍ, ອຠິໂຣເປຫິ [ອຠິໂຣເຫຫິ (ສີ.)] ຈ ມາລວຓ຺ຓກໍ;
ກຎ຺ຈນມຓິມຸຕ຺ຕກໍ ¶ ພຫຸໍ, ວິວິຘໍ ອາຠຣຓໍ ກໂຣມິ ເຕ.
‘‘ສຸໂຘຕຣຊປຈ຺ຉທໍ ¶ ສຸຠໍ, ໂຄຓກຕູລິກສນ຺ຖຕໍ ນວໍ;
ອຠິຣຸຫ ສຍນໍ ມຫາຣຫໍ, ຈນ຺ທນມຓ຺ຑິຕສາຣຄນ຺ຘິກໍ;
‘‘ອຸປ຺ປລໍ ຈຸທກາ ສມຸຄ຺ຄຕໍ, ຍຖາ ຕໍ ອມນຸສ຺ສເສວິຕໍ;
ເອວໍ ຕ຺ວໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນີ, ສເກສງ຺ເຄສຸ ຊຣໍ ຄມິສ຺ສສິ’’.
‘‘ກິໍ ¶ ເຕ ອິຘ ສາຣສມ຺ມຕໍ, ກຸຓປປູຣມ຺ຫິ ສຸສານວຑ຺ຒເນ;
ເຠທນຘມ຺ເມ ກເຬວເຣ [ກເລວເຣ (ສີ. ກ.)], ຍໍ ທິສ຺ວາ ວິມໂນ ອຸທິກ຺ຂສິ’’.
‘‘ອກ຺ຂີນິ ຈ ຕຸຣິຍາຣິວ, ກິນ຺ນຣິຍາຣິວ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣ;
ຕວ ເມ ນຍນານິ ທກ຺ຂິຍ, ຠິຍ຺ໂຍ ກາມຣຕີ ປວຑ຺ຒຕິ.
‘‘ອຸປ຺ປລສິຂໂຣປມານິ ເຕ, ວິມເລ ຫາຏກສນ຺ນິເຠ ມຸເຂ;
ຕວ ເມ ນຍນານິ ທກ຺ຂິຍ [ນຍນານຸທິກ຺ຂິຍ (ສີ.)], ຠິຍ຺ໂຍ ກາມຄຸໂຓ ປວຑ຺ຒຕິ.
‘‘ອປິ ທູຣຄຕາ ສຣມ຺ຫເສ, ອາຍຕປມ຺ເຫ ວິສຸທ຺ຘທສ຺ສເນ;
ນ ¶ ຫິ ມຕ຺ຖິ ຕຍາ ປິຍຕ຺ຕຣາ, ນຍນາ ກິນ຺ນຣິມນ຺ທໂລຈເນ’’.
‘‘ອປເຖນ ປຍາຕຸມິຈ຺ຉສິ, ຈນ຺ທໍ ກີຬນກໍ ຄເວສສິ;
ເມຣຸໍ ລງ຺ເຆຕຸມິຈ຺ຉສິ, ໂຍ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ຘສຸຕໍ ມຄ຺ຄຍສິ.
‘‘ນຕ຺ຖິ ¶ ຫິ ໂລເກ ສເທວເກ, ຣາໂຄ ຍຕ຺ຖປິ ທານິ ເມ ສິຍາ;
ນປິ ນໍ ຊານາມິ ກີຣິໂສ, ອຖ ມຄ຺ເຄນ ຫໂຕ ສມູລໂກ.
‘‘ອິງ຺ຄາລກຸຍາວ [ອິງ຺ຆາຬຂຸຍາວ (ສ຺ຍາ.)] ອຸຊ຺ຌິໂຕ, ວິສປຕ຺ໂຕຣິວ ອຄ຺ຄິໂຕ ກໂຕ [ອຄ຺ຆໂຕ ຫໂຕ (ສີ.)];
ນປິ ນໍ ປສ຺ສາມິ ກີຣິໂສ, ອຖ ມຄ຺ເຄນ ຫໂຕ ສມູລໂກ.
‘‘ຍສ຺ສາ ¶ ສິຍາ ອປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕໍ, ສຕ຺ຖາ ວາ ອນຸປາສິໂຕ ສິຍາ;
ຕ຺ວໍ ຕາທິສິກໍ ປໂລຠຍ, ຊານນ຺ຕິໍ ໂສ ອິມໍ ວິຫຎ຺ຎສິ.
‘‘ມຍ຺ຫຎ຺ຫິ ອກ຺ກຸຏ຺ຐວນ຺ທິເຕ, ສຸຂທຸກ຺ເຂ ຈ ສຕີ ອຸປຏ຺ຐິຕາ;
ສງ຺ຂຕມສຸຠນ຺ຕິ ຊານິຍ, ສພ຺ພຕ຺ເຖວ ມໂນ ນ ລິມ຺ປຕິ.
‘‘ສາຫໍ ສຸຄຕສ຺ສ ສາວິກາ, ມຄ຺ຄຏ຺ຐງ຺ຄິກຍານຍາຍິນີ;
ອຸທ຺ຘຏສລ຺ລາ ອນາສວາ, ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄຕາ ຣມາມຫໍ.
‘‘ທິຏ຺ຐາ ຫິ ມຍາ ສຸຈິຕ຺ຕິຕາ, ໂສມ຺ຠາ ທາຣຸກປິລ຺ລການິ ວາ;
ຕນ຺ຕີຫິ ຈ ຂີລເກຫິ ຈ, ວິນິພທ຺ຘາ ວິວິຘໍ ປນຈ຺ຈກາ.
‘‘ຕມ຺ຫຸທ຺ຘເຏ ຕນ຺ຕິຂີລເກ, ວິສ຺ສຏ຺ເຐ ວິກເລ ປຣິກ຺ຣິເຕ [ປຣິປກ຺ຂີເຕ (ສີ.), ປຣິປກ຺ກເຕ (ສ຺ຍາ.)];
ນ ວິນ຺ເທຍ຺ຍ ຂຓ຺ຑໂສ ກເຕ, ກິມ຺ຫິ ຕຕ຺ຖ ມນໍ ນິເວສເຍ.
‘‘ຕຖູປມາ ¶ ເທຫການິ ມໍ, ເຕຫິ ຘມ຺ເມຫິ ວິນາ ນ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ;
ຘມ຺ເມຫິ ¶ ວິນາ ນ ວຕ຺ຕຕິ, ກິມ຺ຫິ ຕຕ຺ຖ ມນໍ ນິເວສເຍ.
‘‘ຍຖາ ຫຣິຕາເລນ ມກ຺ຂິຕໍ, ອທ຺ທສ ຈິຕ຺ຕິກໍ ຠິຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ;
ຕມ຺ຫິ ¶ ເຕ ວິປຣີຕທສ຺ສນໍ, ສຎ຺ຎາ ມານຸສິກາ ນິຣຕ຺ຖິກາ.
‘‘ມາຍໍ ¶ ວິຍ ອຄ຺ຄໂຕ ກຕໍ, ສຸປິນນ຺ເຕວ ສຸວຓ຺ຓປາທປໍ;
ອຸປຄຈ຺ຉສິ ອນ຺ຘ ຣິຕ຺ຕກໍ, ຊນມຊ຺ເຌຣິວ ຣຸປ຺ປຣູປກໍ [ຣູປຣູປກໍ (ກ.)].
‘‘ວຏ຺ຏນິຣິວ ໂກຏໂຣຫິຕາ, ມຊ຺ເຌ ປຸພ຺ພຸຬກາ ສອສ຺ສຸກາ;
ປີຬໂກຬິກາ ເຈຕ຺ຖ ຊາຍຕິ, ວິວິຘາ ຈກ຺ຂຸວິຘາ ຈ ປິຓ຺ຑິຕາ’’.
ອຸປ຺ປາຏິຍ ຈາຣຸທສ຺ສນາ, ນ ຈ ປຊ຺ຊິຕ຺ຖ ອສງ຺ຄມານສາ;
‘‘ຫນ຺ທ ເຕ ຈກ຺ຂຸໍ ຫຣສ຺ສຸ ຕໍ’’, ຕສ຺ສ ນຣສ຺ສ ອທາສິ ຕາວເທ.
ຕສ຺ສ ຈ ວິຣມາສິ ຕາວເທ, ຣາໂຄ ຕຕ຺ຖ ຂມາປຍີ ຈ ນໍ;
‘‘ໂສຕ຺ຖິ ສິຍາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນີ, ນ ປຸໂນ ເອທິສກໍ ຠວິສ຺ສຕິ’’.
‘‘ອາສາທິຍ [ອາຫນິຍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ເອທິສໍ ຊນໍ, ອຄ຺ຄິໍ ປຊ຺ຊລິຕໍ ວ ລິງ຺ຄິຍ;
ຄຓ຺ຫິຍ ອາສີວິສໍ ວິຍ, ອປິ ນຸ ໂສຕ຺ຖິ ສິຍາ ຂເມຫິ ໂນ’’.
ມຸຕ຺ຕາ ຈ ຕໂຕ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອຄມີ ພຸທ຺ຘວຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ;
ປສ຺ສິຍ ວຣປຸຎ຺ຎລກ຺ຂຓໍ, ຈກ຺ຂຸ ອາສິ ຍຖາ ປຸຣາຓກນ຺ຕິ.
… ສຸຠາ ຊີວກມ຺ພວນິກາ ເຖຣີ….
ຕິໍສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໕. ຈຕ຺ຕາລີສນິປາໂຕ
໑. ອິສິທາສີເຖຣີຄາຖາ
ນຄຣມ຺ຫິ ¶ ¶ ກຸສຸມນາເມ, ປາຏລິປຸຕ຺ຕມ຺ຫິ ປຖວິຍາ ມຓ຺ເຑ;
ສກ຺ຍກຸລກຸລີນາໂຍ, ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຫິ ຄຸຓວຕິໂຍ.
ອິສິທາສີ ¶ ຕຕ຺ຖ ເອກາ, ທຸຕິຍາ ໂພຘີຕິ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ ຈ;
ຌານຊ຺ຌາຍນຣຕາໂຍ, ພຫຸສ຺ສຸຕາໂຍ ຘຸຕກິເລສາໂຍ.
ຕາ ¶ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ, ຠຕ຺ຕຕ຺ຖໍ [ຠຕ຺ຕຕ຺ຕໍ (ສີ.)] ກຣິຍ ໂຘຕປຕ຺ຕາໂຍ;
ຣຫິຕມ຺ຫິ ສຸຂນິສິນ຺ນາ, ອິມາ ຄິຣາ ອພ຺ຠຸທີເຣສຸໍ.
‘‘ປາສາທິກາສິ ອຍ຺ເຍ, ອິສິທາສິ ວໂຍປິ ເຕ ອປຣິຫີໂນ;
ກິໍ ທິສ຺ວານ ພ຺ຍາລິກໍ, ອຖາສິ ເນກ຺ຂມ຺ມມນຸຍຸຕ຺ຕາ’’.
ເອວມນຸຍຸຎ຺ຊິຍມານາ ສາ, ຣຫິເຕ ຘມ຺ມເທສນາກຸສລາ;
ອິສິທາສີ ວຈນມພ຺ຣວິ, ‘‘ສຸຓ ໂພຘິ ຍຖາມ຺ຫິ ປພ຺ພຊິຕາ.
‘‘ອຸຊ຺ເຊນິຍາ ປຸຣວເຣ, ມຍ຺ຫໍ ປິຕາ ສີລສໍວຸໂຕ ເສຏ຺ຐິ;
ຕສ຺ສມ຺ຫິ ເອກຘີຕາ, ປິຍາ ມນາປາ ຈ ທຍິຕາ ຈ.
‘‘ອຖ ເມ ສາເກຕໂຕ ວຣກາ, ອາຄຈ຺ຉຸມຸຕ຺ຕມກຸລີນາ;
ເສຏ຺ຐີ ປຫູຕຣຕໂນ, ຕສ຺ສ ມມໍ ສຸຓ຺ຫມທາສິ ຕາໂຕ.
‘‘ສສ຺ສຸຍາ ສສ຺ສຸຣສ຺ສ ຈ, ສາຍໍ ປາຕໍ ປຓາມມຸປຄມ຺ມ;
ສິຣສາ ກໂຣມິ ປາເທ, ວນ຺ທາມິ ຍຖາມ຺ຫິ ອນຸສິຏ຺ຐາ.
‘‘ຍາ ¶ ມຍ຺ຫໍ ສາມິກສ຺ສ, ຠຄິນິໂຍ ຠາຕຸໂນ ປຣິຊໂນ ວາ;
ຕເມກວຣກມ຺ປິ ທິສ຺ວາ, ອຸພ຺ພິຄ຺ຄາ ອາສນໍ ເທມິ.
‘‘ອນ຺ເນນ ຈ ປາເນນ ຈ, ຂຊ຺ເຊນ ຈ ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສນ຺ນິຫິຕໍ;
ຉາເທມິ ອຸປນຍາມິ ຈ, ເທມິ ຈ ຍໍ ຍສ຺ສ ປຕິຣູປໍ.
‘‘ກາເລນ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ [ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກ.), ອຸປຏ຺ຐຫິຕຸໍ (?)], ຆຣໍ ສມຸປຄມາມິ ອຸມ຺ມາເຣ;
ໂຘວນ຺ຕີ ຫຕ຺ຖປາເທ, ປຎ຺ຊລິກາ ສາມິກມຸເປມິ.
‘‘ໂກຈ຺ຉໍ ປສາທໍ ອຎ຺ຊນິຎ຺ຈ, ອາທາສກຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ;
ປຣິກມ຺ມກາຣິກາ ¶ ວິຍ, ສຍເມວ ປຕິໍ ວິຠູເສມິ.
‘‘ສຍເມວ ¶ ໂອທນໍ ສາຘຍາມິ, ສຍເມວ ຠາຊນໍ ໂຘວນ຺ຕີ;
ມາຕາວ ເອກປຸຕ຺ຕກໍ, ຕຖາ [ຕທາ (ສີ.)] ຠຕ຺ຕາຣໍ ປຣິຈຣາມິ.
‘‘ເອວໍ ມໍ ຠຕ຺ຕິກຕໍ, ອນຸຣຕ຺ຕໍ ກາຣິກໍ ນິຫຕມານໍ;
ອຸຏ຺ຐາຍິກໍ [ອຸຏ຺ຐາຫິກໍ (ກ.)] ອນລສໍ, ສີລວຕິໍ ທຸສ຺ສເຕ ຠຕ຺ຕາ.
‘‘ໂສ ມາຕຣຎ຺ຈ ປິຕຣຎ຺ຈ, ຠຓຕິ ‘ອາປຸຈ຺ຉຫໍ ຄມິສ຺ສາມິ;
ອິສິທາສິຍາ ນ ສຫ ວຈ຺ຉໍ, ເອກາຄາເຣຫໍ [ເອກຆເຣປ’ຫໍ (?)] ສຫ ວຕ຺ຖຸໍ’.
‘‘‘ມາ ເອວໍ ປຸຕ຺ຕ ອວຈ, ອິສິທາສີ ປຓ຺ຑິຕາ ປຣິພ຺ຍຕ຺ຕາ;
ອຸຏ຺ຐາຍິກາ ອນລສາ, ກິໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ນ ໂຣຈເຕ ປຸຕ຺ຕ’.
‘‘‘ນ ¶ ຈ ເມ ຫິໍສຕິ ກິຎ຺ຈິ, ນ ຈຫໍ ອິສິທາສິຍາ ສຫ ວຈ຺ຉໍ;
ເທສ຺ສາວ ເມ ອລໍ ເມ, ອປຸຈ຺ຉາຫໍ [ອາປຸຈ຺ຉາຫໍ (ສ຺ຍາ.), ອາປຸຈ຺ຉຫໍ-ນາປຸຈ຺ຉຫໍ (?)] ຄມິສ຺ສາມິ’.
‘‘ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຓິຕ຺ວາ, ສສ຺ສຸ ສສຸໂຣ ຈ ມໍ ອປຸຈ຺ຉິໍສຸ;
‘ກິສ຺ສ [ກິໍສ (?)] ຕຍາ ອປຣທ຺ຘໍ, ຠຓ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ຍຖາຠູຕໍ’.
‘‘‘ນປິຫໍ ¶ ອປຣຊ຺ຌໍ ກິຎ຺ຈິ, ນປິ ຫິໍເສມິ ນ ຠຓາມິ ທຸພ຺ພຈນໍ;
ກິໍ ສກ຺ກາ ກາຕຸຍ຺ເຍ, ຍໍ ມໍ ວິທ຺ເທສ຺ສເຕ ຠຕ຺ຕາ’.
‘‘ເຕ ມໍ ປິຕຸຆຣໍ ປຏິນຍິໍສຸ, ວິມນາ ທຸເຂນ ອຘິຠູຕາ;
‘ປຸຕ຺ຕມນຸຣກ຺ຂມານາ, ຊິຕາມ຺ຫເສ ຣູປິນິໍ ລກ຺ຂິໍ’.
‘‘ອຖ ມໍ ອທາສິ ຕາໂຕ, ອຑ຺ຒສ຺ສ ຆຣມ຺ຫິ ທຸຕິຍກຸລິກສ຺ສ;
ຕໂຕ ອຸປຑ຺ຒສຸງ຺ເກນ, ເຍນ ມໍ ວິນ຺ທຖ ເສຏ຺ຐິ.
‘‘ຕສ຺ສປິ ຆຣມ຺ຫິ ມາສໍ, ອວສິໍ ອຖ ໂສປິ ມໍ ປຏິຈ຺ຉຣຍິ [ປຏິຈ຺ຉສິ (ສີ. ກ.), ປຏິຈ຺ຉຕິ (ສ຺ຍາ.), ປຏິຈ຺ຉຣຕິ (ກ.)];
ທາສີວ ¶ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິໍ, ອທູສິກໍ ສີລສມ຺ປນ຺ນໍ.
‘‘ຠິກ຺ຂາຍ ຈ ວິຈຣນ຺ຕໍ, ທມກໍ ທນ຺ຕໍ ເມ ປິຕາ ຠຓຕິ;
‘ໂຫຫິສິ [ໂສຫິສິ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ເມ ຊາມາຕາ, ນິກ຺ຂິປ ໂປຏ຺ຐິຎ຺ຈ [ໂປນ຺ຕິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຆຏິກຎ຺ຈ’.
‘‘ໂສປິ ວສິຕ຺ວາ ປກ຺ຂໍ [ປກ຺ກມຖ (ສີ.)], ອຖ ຕາຕໍ ຠຓຕິ ‘ເທຫິ ເມ ໂປຏ຺ຐິໍ;
ຆຏິກຎ຺ຈ ມລ຺ລກຎ຺ຈ, ປຸນປິ ຠິກ຺ຂໍ ຈຣິສ຺ສາມິ’.
‘‘ອຖ ¶ ນໍ ຠຓຕີ ຕາໂຕ, ອມ຺ມາ ສພ຺ໂພ ຈ ເມ ຎາຕິຄຓວຄ຺ໂຄ;
‘ກິໍ ເຕ ນ ກີຣຕິ ອິຘ, ຠຓ ຂິປ຺ປໍ ຕໍ ເຕ ກຣິຫິ’ຕິ.
‘‘ເອວໍ ຠຓິໂຕ ຠຓຕິ, ‘ຍທິ ເມ ອຕ຺ຕາ ສກ຺ໂກຕິ ອລໍ ມຍ຺ຫໍ;
ອິສິທາສິຍາ ນ ສຫ ວຈ຺ຉໍ, ເອກຆເຣຫໍ ສຫ ວຕ຺ຖຸໍ’.
‘‘ວິສ຺ສຊ຺ຊິໂຕ ຄໂຕ ໂສ, ອຫມ຺ປິ ເອກາກິນີ ວິຈິນ຺ເຕມິ;
‘ອາປຸຈ຺ຉິຕູນ ຄຈ຺ຉໍ, ມຣິຕຸເຍ [ມຣິຕາເຍ (ສີ.), ມຣິຕຸໍ (ສ຺ຍາ.)] ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສໍ ວາ’.
‘‘ອຖ ອຍ຺ຍາ ຊິນທຕ຺ຕາ, ອາຄຈ຺ຉີ ໂຄຈຣາຍ ຈຣມານາ;
ຕາຕກຸລໍ ¶ ວິນຍຘຣີ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ.
‘‘ຕໍ ທິສ຺ວານ ອມ຺ຫາກໍ, ອຸຏ຺ຐາຍາສນໍ ຕສ຺ສາ ປຎ຺ຎາປຍິໍ;
ນິສິນ຺ນາຍ ຈ ປາເທ, ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂຠຊນມທາສິໍ.
‘‘ອນ຺ເນນ ¶ ຈ ປາເນນ ຈ, ຂຊ຺ເຊນ ຈ ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສນ຺ນິຫິຕໍ;
ສນ຺ຕປ຺ປຍິຕ຺ວາ ອວຈໍ, ‘ອຍ຺ເຍ ອິຈ຺ຉາມິ ປພ຺ພຊິຕຸໍ’.
‘‘ອຖ ມໍ ຠຓຕີ ຕາໂຕ, ‘ອິເຘວ ປຸຕ຺ຕກ [ປຸຕ຺ຕິເກ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຈຣາຫິ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ;
ອນ຺ເນນ ຈ ປາເນນ ຈ, ຕປ຺ປຍ ສມເຓ ທ຺ວິຊາຕີ ຈ’.
‘‘ອຖຫໍ ຠຓາມິ ຕາຕໍ, ໂຣທນ຺ຕີ ອຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ;
‘ປາປຎ຺ຫິ ມຍາ ປກຕໍ, ກມ຺ມໍ ຕໍ ນິຊ຺ຊເຣສ຺ສາມິ’.
‘‘ອຖ ¶ ມໍ ຠຓຕີ ຕາໂຕ, ‘ປາປຸຓ ໂພຘິຎ຺ຈ ອຄ຺ຄຘມ຺ມຎ຺ຈ;
ນິພ຺ພານຎ຺ຈ ລຠສ຺ສຸ, ຍໍ ສຈ຺ຉິກຣີ ທ຺ວິປທເສຏ຺ໂຐ’.
‘‘ມາຕາປິຕູ ອຠິວາທຍິຕ຺ວາ, ສພ຺ພຎ຺ຈ ຎາຕິຄຓວຄ຺ຄໍ;
ສຕ຺ຕາຫໍ ປພ຺ພຊິຕາ, ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອຜສ຺ສຍິໍ.
‘‘ຊານາມິ ອຕ຺ຕໂນ ສຕ຺ຕ, ຊາຕິໂຍ ຍສ຺ສຍໍ ຜລວິປາໂກ;
ຕໍ ຕວ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສໍ, ຕໍ ເອກມນາ ນິສາເມຫິ.
‘‘ນຄຣມ຺ຫິ ເອຣກຈ຺ເຉ [ເອຣກກຈ຺ເຉ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ສຸວຓ຺ຓກາໂຣ ອຫໍ ປຫູຕຘໂນ;
ໂຍພ຺ພນມເທນ ມຕ຺ໂຕ ໂສ, ປຣທາຣໍ ອເສວິຫໍ.
‘‘ໂສຫໍ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ, ນິຣຍມ຺ຫິ ອປຈ຺ຈິສໍ ຈິຣໍ;
ປກ຺ໂກ ຕໂຕ ຈ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ, ມກ຺ກຏິຍາ ກຸຈ຺ຉິໂມກ຺ກມິໍ.
‘‘ສຕ຺ຕາຫຊາຕກໍ ¶ ¶ ມໍ, ມຫາກປິ ຍູຖໂປ ນິລ຺ລຈ຺ເຉສິ;
ຕສ຺ເສຕໍ ກມ຺ມຜລໍ, ຍຖາປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປຣທາຣໍ.
‘‘ໂສຫໍ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ, ກາລໍ ກຣິຕ຺ວາ ສິນ຺ຘວາຣຎ຺ເຎ;
ກາຓາຍ ຈ ຂຎ຺ຊາຍ ຈ, ເອຬກິຍາ ກຸຈ຺ຉິໂມກ຺ກມິໍ.
‘‘ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ອຫໍ, ນິລ຺ລຈ຺ຉິໂຕ ທາຣເກ ປຣິວຫິຕ຺ວາ;
ກິມິນາວຏ຺ໂຏ ອກລ຺ໂລ, ຍຖາປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປຣທາຣໍ.
‘‘ໂສຫໍ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ, ໂຄວາຓິຊກສ຺ສ ຄາວິຍາ ຊາໂຕ;
ວຈ຺ໂຉ ລາຂາຕມ຺ໂພ, ນິລ຺ລຈ຺ຉິໂຕ ທ຺ວາທເສ ມາເສ.
‘‘ໂວຒູນ [ເຕ ປຸນ (ສ຺ຍາ. ກ.), ໂວຘຸນ (ກ. ອຏ຺ຐ.)] ນງ຺ຄລມຫໍ, ສກຏຎ຺ຈ ຘາຣຍາມິ;
ອນ຺ໂຘວຏ຺ໂຏ ອກລ຺ໂລ, ຍຖາປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປຣທາຣໍ.
‘‘ໂສຫໍ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ, ວີຖິຍາ ທາສິຍາ ຆເຣ ຊາໂຕ;
ເນວ ມຫິລາ ນ ປຸຣິໂສ, ຍຖາປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປຣທາຣໍ.
‘‘ຕິໍສຕິວສ຺ສມ຺ຫິ ¶ ¶ ມໂຕ, ສາກຏິກກຸລມ຺ຫິ ທາຣິກາ ຊາຕາ;
ກປຓມ຺ຫິ ອປ຺ປໂຠເຄ, ຘນິກ [ອຓິກ (ອຏ຺ຐ.), ຕໍສໍວຓ຺ຓນາຍມ຺ປິ ອຕ຺ຖຍຸຕ຺ຕິ ຄເວສິຕພ຺ພາ] ປຸຣິສປາຕພຫຸລມ຺ຫິ.
‘‘ຕໍ ມໍ ຕໂຕ ສຕ຺ຖວາໂຫ, ອຸສ຺ສນ຺ນາຍ ວິປຸລາຍ ວຑ຺ຒິຍາ;
ໂອກຑ຺ຒຕິ ວິລປນ຺ຕິໍ, ອຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ກຸລຆຣສ຺ມາ.
‘‘ອຖ ໂສຬສເມ ວສ຺ເສ, ທິສ຺ວາ ມໍ ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພນໍ ກຎ຺ຎໍ;
ໂອຣຸນ຺ຘຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ, ຄິຣິທາໂສ ນາມ ນາເມນ.
‘‘ຕສ຺ສປິ ອຎ຺ຎາ ຠຣິຍາ, ສີລວຕີ ຄຸຓວຕີ ຍສວຕີ ຈ;
ອນຸຣຕ຺ຕາ ¶ [ອນຸວຕ຺ຕາ (ກ.)] ຠຕ຺ຕາຣໍ, ຕສ຺ສາຫໍ [ຕສ຺ສ ຕໍ (?)] ວິທ຺ເທສນມກາສິໍ.
‘‘ຕສ຺ເສຕໍ ກມ຺ມຜລໍ, ຍໍ ມໍ ອປກີຣິຕູນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ;
ທາສີວ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິໍ, ຕສ຺ສປິ ອນ຺ໂຕ ກໂຕ ມຍາ’’ຕິ.
… ອິສິທາສີ ເຖຣີ….
ຈຕ຺ຕາລີສນິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
໑໖. ມຫານິປາໂຕ
໑. ສຸເມຘາເຖຣີຄາຖາ
ມນ຺ຕາວຕິຍາ ¶ ນຄເຣ, ຣຎ຺ໂຎ ໂກຎ຺ຈສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ;
ຘີຕາ ອາສິໍ ສຸເມຘາ, ປສາທິຕາ ສາສນກເຣຫິ.
ສີລວຕີ ຈິຕ຺ຕກຖາ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຸທ຺ຘສາສເນ ວິນີຕາ;
ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຄມ຺ມ, ຠຓຕິ ‘‘ອຸຠໂຍ ນິສາເມຖ.
‘‘ນິພ຺ພານາຠິຣຕາຫໍ, ອສສ຺ສຕໍ ຠວຄຕໍ ຍທິປິ ທິພ຺ພໍ;
ກິມງ຺ຄໍ ປນ [ກິມງ຺ຄ ປນ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ກິໍ ປນ (?)] ຕຸຈ຺ຉາ ກາມາ, ອປ຺ປສ຺ສາທາ ພຫຸວິຆາຕາ.
‘‘ກາມາ ກຏຸກາ ອາສີວິສູປມາ, ເຍສຸ ມຸຈ຺ຉິຕາ ພາລາ;
ເຕ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ນິຣເຍ, ສມປ຺ປິຕາ ຫຎ຺ຎນ຺ເຕ ທຸກ຺ຂິຕາ [ຫຎ຺ຎເຣ ທຸຂິຕາ (?)].
‘‘ໂສຈນ຺ຕິ ປາປກມ຺ມາ, ວິນິປາເຕ ປາປວທ຺ຘິໂນ ສທາ;
ກາເຍນ ຈ ວາຈາຍ ຈ, ມນສາ ຈ ອສໍວຸຕາ ພາລາ.
‘‘ພາລາ ¶ ເຕ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ອເຈຕນາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍຣຸທ຺ຘາ;
ເທສນ຺ເຕ ¶ ອຊານນ຺ຕາ, ນ ພຸຊ຺ຌເຣ ອຣິຍສຈ຺ຈານິ.
‘‘ສຈ຺ຈານິ ¶ ອມ຺ມ ພຸທ຺ຘວຣເທສິຕານິ, ເຕ ພຫຸຕຣາ ອຊານນ຺ຕາ ເຍ;
ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິ ຠວຄຕໍ, ປິເຫນ຺ຕິ ເທເວສຸ ອຸປປຕ຺ຕິໍ.
‘‘ເທເວສຸປິ ອຸປປຕ຺ຕິ, ອສສ຺ສຕາ ຠວຄເຕ ອນິຈ຺ຈມ຺ຫິ;
ນ ຈ ສນ຺ຕສນ຺ຕິ ພາລາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຊາຍິຕພ຺ພສ຺ສ.
‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ວິນິປາຕາ, ທຸເວ [ທ຺ເວ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ຈ ຄຕິໂຍ ກຖຎ຺ຈິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ;
ນ ຈ ວິນິປາຕຄຕານໍ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອຕ຺ຖິ ນິຣເຍສຸ.
‘‘ອນຸຊານາຖ ມໍ ອຸຠໂຍ, ປພ຺ພຊິຕຸໍ ທສພລສ຺ສ ປາວຈເນ;
ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ຆຏິສ຺ສໍ, ຊາຕິມຣຓປ຺ປຫານາຍ.
‘‘ກິໍ ຠວຄເຕ [ຠວຄເຕນ (ສ຺ຍາ.)] ອຠິນນ຺ທິເຕນ, ກາຍກລິນາ ອສາເຣນ;
ຠວຕຓ຺ຫາຍ ນິໂຣຘາ, ອນຸຊານາຖ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ.
‘‘ພຸທ຺ຘານໍ ¶ ອຸປ຺ປາໂທ ວິວຊ຺ຊິໂຕ, ອກ຺ຂໂຓ ຂໂຓ ລທ຺ໂຘ;
ສີລານິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຍາວຊີວໍ ນ ທູເສຍ຺ຍໍ’’.
ເອວໍ ຠຓຕິ ສຸເມຘາ, ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ນ ຕາວ ອາຫາຣໍ;
ອາຫຣິສ຺ສໍ [ອາຫຣິຍາມິ (ສີ.), ອາຫາຣິສໍ (?)] ຄຫຏ຺ຐາ, ມຣຓວສໍ ຄຕາວ ເຫສ຺ສາມິ’’.
ມາຕາ ທຸກ຺ຂິຕາ ໂຣທຕິ ປິຕາ ຈ, ອສ຺ສາ ສພ຺ພໂສ ສມຠິຫໂຕ;
ຆເຏນ຺ຕິ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ, ປາສາທຕເລ ຉມາປຕິຕໍ.
‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ປຸຕ຺ຕກ ກິໍ ໂສຈິເຕນ, ທິນ຺ນາສິ ວາຣຓວຕິມ຺ຫິ;
ຣາຊາ ¶ ອນີກຣຕ຺ໂຕ [ອຓີກທຕ຺ໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອຠິຣູໂປ ຕສ຺ສ ຕ຺ວໍ ທິນ຺ນາ.
‘‘ອຄ຺ຄມເຫສີ ຠວິສ຺ສສິ, ອນິກຣຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊິໂນ ຠຣິຍາ;
ສີລານິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ທຸກ຺ກຣາ ປຸຕ຺ຕກ.
‘‘ຣຊ຺ເຊ ອາຓາຘນມິສ຺ສຣິຍໍ, ໂຠຄາ ສຸຂາ ທຫຣິກາສິ;
ຠຸຎ຺ຊາຫິ ກາມໂຠເຄ, ວາເຣຍ຺ຍໍ ໂຫຕຸ ເຕ ປຸຕ຺ຕ’’.
ອຖ ເນ ຠຓຕິ ສຸເມຘາ, ‘‘ມາ ເອທິສິການິ ຠວຄຕມສາຣໍ;
ປພ຺ພຊ຺ຊາ ວາ ໂຫຫິຕິ, ມຣຓໍ ວາ ເມ ນ ເຈວ ວາເຣຍ຺ຍໍ.
‘‘ກິມິວ ¶ ປູຕິກາຍມສຸຈິໍ, ສວນຄນ຺ຘໍ ຠຍານກໍ ກຸຓປໍ;
ອຠິສໍວິເສຍ຺ຍໍ ຠສ຺ຕໍ, ອສກິໍ ປຄ຺ຆຣິຕໍ ອສຸຈິປຸຓ຺ຓໍ.
‘‘ກິມິວ ¶ ຕາຫໍ ຊານນ຺ຕີ, ວິກຸລກໍ ມໍສໂສຓິຕຸປລິຕ຺ຕໍ;
ກິມິກຸລາລຍໍ ສກຸຓຠຕ຺ຕໍ, ກເຬວຣໍ ກິສ຺ສ ທິຍ຺ຍຕິ.
‘‘ນິພ຺ພຸຍ຺ຫຕິ ສຸສານໍ, ອຈິຣໍ ກາໂຍ ອເປຕວິຎ຺ຎາໂຓ;
ຉຸທ຺ໂຘ [ຉຑ຺ຑິໂຕ (ສ຺ຍາ.), ຉຸຏ຺ໂຐ (ກ.)] ກຬິງ຺ຄຣໍ ວິຍ, ຊິຄຸຈ຺ຉມາເນຫິ ຎາຕີຫິ.
‘‘ຉຸທ຺ຘູນ [ຉຑ຺ຑູນ (ສ຺ຍາ.), ຉຸຏ຺ຐູນ (ກ.)] ນໍ ສຸສາເນ, ປຣຠຕ຺ຕໍ ນ຺ຫາຍນ຺ຕິ [ນ຺ຫາຍເຣ (?)] ຊິຄຸຈ຺ຉນ຺ຕາ;
ນິຍກາ ມາຕາປິຕໂຣ, ກິໍ ປນ ສາຘາຣຓາ ຊນຕາ.
‘‘ອຊ຺ໂຌສິຕາ ອສາເຣ, ກເຬວເຣ ອຏ຺ຐິນ຺ຫາຣຸສງ຺ຆາເຕ;
ເຂຬສ຺ສຸຈ຺ຈາຣສ຺ສວ, ປຣິປຸຓ຺ເຓ [ເຂຬສ຺ສຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສວປຣິປຸຓ຺ເຓ (ສີ.)] ປູຕິກາຍມ຺ຫິ.
‘‘ໂຍ ¶ ນໍ ວິນິພ຺ຠຸຊິຕ຺ວາ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣມສ຺ສ ພາຫິຣໍ ກຍິຣາ ¶ ;
ຄນ຺ຘສ຺ສ ອສຫມານາ, ສກາປິ ມາຕາ ຊິຄຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ.
‘‘ຂນ຺ຘຘາຕຸອາຍຕນໍ, ສງ຺ຂຕໍ ຊາຕິມູລກໍ ທຸກ຺ຂໍ;
ໂຍນິໂສ ອນຸວິຈິນນ຺ຕີ, ວາເຣຍ຺ຍໍ ກິສ຺ສ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ.
‘‘ທິວເສ ທິວເສ ຕິສຕ຺ຕິ, ສຕານິ ນວນວາ ປເຕຍ຺ຍຸໍ ກາຍມ຺ຫິ;
ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ຈ ຆາໂຕ, ເສຍ຺ໂຍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ເຈວໍ ຂໂຍ.
‘‘ອຊ຺ຌຸປຄຈ຺ເຉ ຆາຕໍ, ໂຍ ວິຎ຺ຎາເຍວໍ ສຕ຺ຖຸໂນ ວຈນໍ;
‘ທີໂຆ ເຕສໍ [ໂວ (ກ.)] ສໍສາໂຣ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຫຎ຺ຎມານານໍ’.
‘‘ເທເວສຸ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ອສຸຣກາເຍ;
ເປເຕສຸ ¶ ຈ ນິຣເຍສຸ ຈ, ອປຣິມິຕາ ທິສ຺ສເຣ ຆາຕາ.
‘‘ຆາຕາ ນິຣເຍສຸ ພຫູ, ວິນິປາຕຄຕສ຺ສ ປີຬິຍມານສ຺ສ [ກິລິສ຺ສມານສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກ.)];
ເທເວສຸປິ ອຕ຺ຕາຓໍ, ນິພ຺ພານສຸຂາ ປຣໍ ນຕ຺ຖິ.
‘‘ປຕ຺ຕາ ເຕ ນິພ຺ພານໍ, ເຍ ຍຸຕ຺ຕາ ທສພລສ຺ສ ປາວຈເນ;
ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ຆເຏນ຺ຕິ, ຊາຕິມຣຓປ຺ປຫານາຍ.
‘‘ອຊ຺ເຊວ ຕາຕຠິນິກ຺ຂມິສ຺ສໍ, ໂຠເຄຫິ ກິໍ ອສາເຣຫິ;
ນິພ຺ພິນ຺ນາ ເມ ກາມາ, ວນ຺ຕສມາ ຕາລວຕ຺ຖຸກຕາ’’.
ສາ ເຈວໍ ຠຓຕິ ປິຕຣມນີກຣຕ຺ໂຕ ຈ ຍສ຺ສ ສາ ທິນ຺ນາ;
ອຸປຍາສິ ວາຣຓວເຕ, ວາເຣຍ຺ຍມຸປຏ຺ຐິເຕ ກາເລ.
ອຖ ອສິຕນິຈິຕມຸທຸເກ, ເກເສ ຂຄ຺ເຄນ ຉິນ຺ທິຍ ສຸເມຘາ;
ປາສາທໍ ປິທຫິຕ຺ວາ [ປິເຘຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ປິຘິຕ຺ວາ (ກ.)], ປຐມຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ.
ສາ ¶ ¶ ຈ ຕຫິໍ ສມາປນ຺ນາ, ອນີກຣຕ຺ໂຕ ຈ ອາຄໂຕ ນຄຣໍ;
ປາສາເທ ຈ [ປາສາເທວ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສຸເມຘາ, ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ [ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)] ສຸຠາເວຕິ.
ສາ ຈ ມນສິ ກໂຣຕິ, ອນີກຣຕ຺ໂຕ ຈ ອາຣຸຫີ ຕຸຣິຕໍ;
ມຓິກນກຠູສິຕງ຺ໂຄ, ກຕຎ຺ຊລີ ຍາຈຕິ ສຸເມຘໍ.
‘‘ຣຊ຺ເຊ ອາຓາຘນມິສ຺ສຣິຍໍ, ໂຠຄາ ສຸຂາ ທຫຣິກາສິ;
ຠຸຎ຺ຊາຫິ ກາມໂຠເຄ, ກາມສຸຂາ ທຸລ຺ລຠາ ໂລເກ.
‘‘ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ ¶ ເຕ ຣຊ຺ຊໍ, ໂຠເຄ ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ເທຫິ ທານານິ;
ມາ ທຸມ຺ມນາ ອໂຫສິ, ມາຕາປິຕໂຣ ເຕ ທຸກ຺ຂິຕາ’’ [ມາຕາປິຕໂຣ ຈ ເຕ ທຸຂິຕາ (?)].
ຕໍ ຕໍ ຠຓຕິ ສຸເມຘາ, ກາເມຫິ ອນຕ຺ຖິກາ ວິຄຕໂມຫາ;
‘‘ມາ ກາເມ ອຠິນນ຺ທິ, ກາເມສ຺ວາທີນວໍ ປສ຺ສ.
‘‘ຈາຕຸທ຺ທີໂປ ຣາຊາ ມນ຺ຘາຕາ, ອາສິ ກາມໂຠຄິນ ມຄ຺ໂຄ;
ອຕິຕ຺ໂຕ ¶ ກາລງ຺ກໂຕ, ນ ຈສ຺ສ ປຣິປູຣິຕາ ອິຈ຺ຉາ.
‘‘ສຕ຺ຕ ຣຕນານິ ວສ຺ເສຍ຺ຍ, ວຸຏ຺ຐິມາ ທສທິສາ ສມນ຺ເຕນ;
ນ ຈຕ຺ຖິ ຕິຕ຺ຕິ ກາມານໍ, ອຕິຕ຺ຕາວ ມຣນ຺ຕິ ນຣາ.
‘‘ອສິສູນູປມາ ກາມາ, ກາມາ ສປ຺ປສິໂຣປມາ;
ອຸກ຺ໂກປມາ ອນຸທຫນ຺ຕິ, ອຏ຺ຐິກງ຺ກລ [ກງ຺ຂລ (ສີ.)] ສນ຺ນິຠາ.
‘‘ອນິຈ຺ຈາ ອທ຺ຘຸວາ ກາມາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ມຫາວິສາ;
ອໂຍຄຸໂຬວ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ, ອຆມູລາ ທຸຂປ຺ຜລາ.
‘‘ຣຸກ຺ຂປ຺ຜລູປມາ ກາມາ, ມໍສເປສູປມາ ທຸຂາ;
ສຸປິໂນປມາ ¶ ວຎ຺ຈນິຍາ, ກາມາ ຍາຈິຕກູປມາ.
‘‘ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ, ໂຣໂຄ ຄຓ຺ໂຑ ອຆໍ ນິຆໍ;
ອງ຺ຄາຣກາສຸສທິສາ, ອຆມູລໍ ຠຍໍ ວໂຘ.
‘‘ເອວໍ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ກາມາ, ອກ຺ຂາຕາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ;
ຄຈ຺ຉຖ ນ ເມ ຠຄວເຕ, ວິສ຺ສາໂສ ອຕ຺ຖິ ອຕ຺ຕໂນ.
‘‘ກິໍ ມມ ປໂຣ ກຣິສ຺ສຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ສີສມ຺ຫິ ຑຍ຺ຫມານມ຺ຫິ;
ອນຸພນ຺ເຘ ຊຣາມຣເຓ, ຕສ຺ສ ຆາຕາຍ ຆຏິຕພ຺ພໍ’’.
ທ຺ວາຣໍ ¶ ອປາປຸຣິຕ຺ວານຫໍ [ອວາປຸຣິຕ຺ວາຫໍ (ສີ.)], ມາຕາປິຕໂຣ ອນີກຣຕ຺ຕຎ຺ຈ;
ທິສ຺ວານ ຉມໍ ນິສິນ຺ເນ, ໂຣທນ຺ເຕ ອິທມໂວຈໍ.
‘‘ທີໂຆ ພາລານໍ ສໍສາໂຣ, ປຸນປ຺ປຸນຎ຺ຈ ໂຣທຕໍ;
ອນມຕຄ຺ເຄ ປິຕຸ ມຣເຓ, ຠາຕຸ ວເຘ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ວເຘ.
‘‘ອສ຺ສຸ ຖຎ຺ຎໍ ຣຸຘິຣໍ, ສໍສາຣໍ ອນມຕຄ຺ຄໂຕ ສຣຖ;
ສຕ຺ຕານໍ ສໍສຣຕໍ, ສຣາຫິ ອຏ຺ຐີນຎ຺ຈ ສນ຺ນິຈຍໍ.
‘‘ສຣ ¶ ຈຕຸໂຣທຘີ [ສຣສ຺ສຸ ຈຕຸໂຣ ອຸທຘີ (?)], ອຸປນີເຕ ອສ຺ສຸຖຎ຺ຎຣຸຘິຣມ຺ຫິ;
ສຣ ເອກກປ຺ປມຏ຺ຐີນໍ, ສຎ຺ຈຍໍ ວິປຸເລນ ສມໍ.
‘‘ອນມຕຄ຺ເຄ ¶ ສໍສຣໂຕ, ມຫິໍ [ມຫາມຫິໍ (?)] ຊມ຺ພຸທີປມຸປນີຕໍ;
ໂກລຏ຺ຐິມຕ຺ຕຄຸຬິກາ, ມາຕາ ມາຕຸສ຺ເວວ ນປ຺ປໂຫນ຺ຕິ.
‘‘ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ [ສຣ ຕິຓກຏ຺ຐສາຂາປລາສໍ (ສີ.)], ອຸປນີຕໍ ອນມຕຄ຺ຄໂຕ ສຣ;
ຈຕຸຣງ຺ຄຸລິກາ ຆຏິກາ, ປິຕຸປິຕຸສ຺ເວວ ນປ຺ປໂຫນ຺ຕິ.
‘‘ສຣ ກາຓກຈ຺ຉປໍ ປຸພ຺ພສມຸທ຺ເທ, ອປຣໂຕ ຈ ຍຸຄຉິທ຺ທໍ;
ສິຣໍ ¶ [ສຣ (ສີ.)] ຕສ຺ສ ຈ ປຏິມຸກ຺ກໍ, ມນຸສ຺ສລາຠມ຺ຫິ ໂອປມ຺ມໍ.
‘‘ສຣ ຣູປໍ ເຜຓປິຓ຺ໂຑປມສ຺ສ, ກາຍກລິໂນ ອສາຣສ຺ສ;
ຂນ຺ເຘ ປສ຺ສ ອນິຈ຺ເຈ, ສຣາຫິ ນິຣເຍ ພຫຸວິຆາເຕ.
‘‘ສຣ ກຏສິໍ ວຑ຺ເຒນ຺ເຕ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຕາສຸ ຕາສຸ ຊາຕີສຸ;
ສຣ ກຸມ຺ຠີລຠຍານິ ຈ, ສຣາຫິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ.
‘‘ອມຕມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມາເນ, ກິໍ ຕວ ປຎ຺ຈກຏຸເກນ ປີເຕນ;
ສພ຺ພາ ຫິ ກາມຣຕິໂຍ, ກຏຸກຕຣາ ປຎ຺ຈກຏຸເກນ.
‘‘ອມຕມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມາເນ, ກິໍ ຕວ ກາເມຫິ ເຍ ປຣິຬາຫາ [ສປຣິຬາຫາ (ສີ. ອຏ຺ຐ.)];
ສພ຺ພາ ຫິ ກາມຣຕິໂຍ, ຊລິຕາ ກຸຖິຕາ ກມ຺ປິຕາ ສນ຺ຕາປິຕາ.
‘‘ອສປຕ຺ຕມ຺ຫິ ສມາເນ, ກິໍ ຕວ ກາເມຫິ ເຍ ພຫຸສປຕ຺ຕາ;
ຣາຊຄ຺ຄິໂຈຣອຸທກປ຺ປິເຍຫິ, ສາຘາຣຓາ ກາມາ ພຫຸສປຕ຺ຕາ.
‘‘ໂມກ຺ຂມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມາເນ, ກິໍ ຕວ ກາເມຫິ ເຍສຸ ວຘພນ຺ໂຘ;
ກາເມສຸ ຫິ ອສກາມາ, ວຘພນ຺ຘທຸຂານິ ອນຸໂຠນ຺ຕິ.
‘‘ອາທີປິຕາ ¶ ¶ ຕິຓຸກ຺ກາ, ຄຓ຺ຫນ຺ຕໍ ທຫນ຺ຕິ ເນວ ມຸຎ຺ຈນ຺ຕໍ;
ອຸກ຺ໂກປມາ ຫິ ກາມາ, ທຫນ຺ຕິ ເຍ ເຕ ນ ມຸຎ຺ຈນ຺ຕິ.
‘‘ມາ ອປ຺ປກສ຺ສ ເຫຕຸ, ກາມສຸຂສ຺ສ ວິປຸລໍ ຊຫີ ສຸຂໍ;
ມາ ປຸຖຸໂລໂມວ ພຬິສໍ, ຄິລິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ວິຫຎ຺ຎສິ.
‘‘ກາມໍ ¶ ກາເມສຸ ທມສ຺ສຸ, ຕາວ ສຸນໂຂວ ສງ຺ຂລາພທ຺ໂຘ;
ກາຫິນ຺ຕິ ຂຸ ຕໍ ກາມາ, ຉາຕາ ສຸນຂໍວ ຈຓ຺ຑາລາ.
‘‘ອປຣິມິຕຎ຺ຈ ¶ ທຸກ຺ຂໍ, ພຫູນິ ຈ ຈິຕ຺ຕໂທມນສ຺ສານິ;
ອນຸໂຠຫິສິ ກາມຍຸຕ຺ໂຕ, ປຏິນິສ຺ສຊ [ປຏິນິສ຺ສຣ (ສີ.)] ອທ຺ຘຸເວ ກາເມ.
‘‘ອຊຣມ຺ຫິ ວິຊ຺ຊມາເນ, ກິໍ ຕວ ກາເມຫິ [ເຍສຸ ຊຣາຍ ຈ; ມຣຓພ຺ຍາຘິຫິ ຄຫິຕາ (?)] ເຍສຸ ຊຣາ;
ມຣຓພ຺ຍາຘິຄຫິຕາ [ເຍສຸ ຊຣາຍ ຈ; ມຣຓພ຺ຍາຘິຫິ ຄຫິຕາ (?)], ສພ຺ພາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຊາຕິໂຍ.
‘‘ອິທມຊຣມິທມມຣໍ [ອິທໍ ອຊຣໍ ອິທໍ ອມຣໍ (?)], ອິທມຊຣາມຣໍ ປທມໂສກໍ;
ອສປຕ຺ຕມສມ຺ພາຘໍ, ອຂລິຕມຠຍໍ ນິຣຸປຕາປໍ.
‘‘ອຘິຄຕມິທໍ ພຫູຫິ, ອມຕໍ ອຊ຺ຊາປິ ຈ ລຠນີຍມິທໍ;
ໂຍ ໂຍນິໂສ ປຍຸຎ຺ຊຕິ, ນ ຈ ສກ຺ກາ ອຆຏມາເນນ’’.
ເອວໍ ຠຓຕິ ສຸເມຘາ, ສງ຺ຂາຣຄເຕ ຣຕິໍ ອລຠມານາ;
ອນຸເນນ຺ຕີ ອນິກຣຕ຺ຕໍ, ເກເສ ຈ ຉມໍ ຂິປິ ສຸເມຘາ.
ອຸຏ຺ຐາຍ ອນິກຣຕ຺ໂຕ, ປຎ຺ຊລິໂກ ຍາຈິຕສ຺ສາ ປິຕຣໍ ໂສ;
‘‘ວິສ຺ສຊ຺ເຊຖ ສຸເມຘໍ, ປພ຺ພຊິຕຸໍ ວິໂມກ຺ຂສຈ຺ຈທສ຺ສາ’’.
ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາ ມາຕາປິຕູຫິ, ປພ຺ພຊິ ໂສກຠຍຠີຕາ;
ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕາ, ອຄ຺ຄຜລໍ ສິກ຺ຂມານາຍ.
ອຈ຺ຉຣິຍມພ຺ຠຸຕໍ ¶ ຕໍ, ນິພ຺ພານໍ ອາສິ ຣາຊກຎ຺ຎາຍ;
ປຸພ຺ເພນິວາສຈຣິຕໍ, ຍຖາ ພ຺ຍາກຣິ ປຈ຺ຉິເມ ກາເລ.
‘‘ຠຄວຕິ ໂກຓາຄມເນ, ສງ຺ຆາຣາມມ຺ຫິ ນວນິເວສມ຺ຫິ;
ສຂິໂຍ ຕິສ຺ໂສ ຊນິໂຍ, ວິຫາຣທານໍ ອທາສິມ຺ຫ.
‘‘ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ, ທສສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສຕານິ ຈ ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ;
ເທເວສຸ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິມ຺ຫ, ໂກ ປນ ວາໂທ ມນຸສ຺ເສສຸ.
‘‘ເທເວສຸ ມຫິທ຺ຘິກາ ອຫຸມ຺ຫ, ມານຸສກມ຺ຫິ ໂກ ປນ ວາໂທ;
ສຕ຺ຕຣຕນສ຺ສ ມເຫສີ, ອິຕ຺ຖິຣຕນໍ ອຫໍ ອາສິໍ.
‘‘ໂສ ¶ ¶ ເຫຕຸ ໂສ ປຠໂວ, ຕໍ ມູລໍ ສາວ ສາສເນ ຂນ຺ຕີ;
ຕໍ ປຐມສໂມຘານໍ, ຕໍ ຘມ຺ມຣຕາຍ ນິພ຺ພານໍ’’.
ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິ ເຍ ສທ຺ທຫນ຺ຕິ, ວຈນໍ ອໂນມປຎ຺ຎສ຺ສ;
ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ຕິ ຠວຄເຕ, ນິພ຺ພິນ຺ທິຕ຺ວາ ວິຣຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ.
ອິຕ຺ຖໍ ສຸທໍ ສຸເມຘາ ເຖຣີ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖາຕິ.
ມຫານິປາໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.
ສມຕ຺ຕາ ເຖຣີຄາຖາໂຍ.
ຄາຖາສຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ, ອສີຕິ ປຸນ ຈຸທ຺ທສ [ຄາຖາສງ຺ຂ຺ຍາ ອິຘ ອນຸກ຺ກມຓິກຄຓນາວເສນ ປາກຏາ];
ເຖຣິເຍກຸຕ຺ຕຣສຕາ [ເຖຣີເຍກຸຕ຺ຕຣຉສຕາ (?) ຕິໍສມຕ຺ຕາປິ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາປິ ເຖຣິໂຍ ເອກໂຕ ອາຄຕາ ມນສິກາຕພ຺ພາ], ສພ຺ພາ ຕາ ອາສວກ຺ຂຍາຕິ.
ເຖຣີຄາຖາປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.