ອຏ຺ຐກຖາ > ສຸຕ຺ຕປິຏກ (ອຏ຺ຐກຖາ) > ຂຸທ຺ທກນິກາຍ (ອຏ຺ຐກຖາ)

‘‘ເກນ ¶ ກຕ຺ຖ ກທາ ເຈຕໍ, ຠາສິຕໍ ຘມ຺ມມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ ຈ, ‘‘ກຣິສ຺ສາມຕ຺ຖວຓ຺ຓນ’’ນ຺ຕິ ຈ ປຏິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ສາ ປນາຍໍ ອປທານສ຺ສຕ຺ຖວຓ຺ຓນາ ທູເຣນິທານໍ, ອວິທູເຣນິທານໍ, ສນ຺ຕິເກນິທານນ຺ຕິ ອິມານິ ຕີຓິ ນິທານານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ວຓ຺ຓິຍມານາ ເຍ ນໍ ສຸຓນ຺ຕິ, ເຕຫິ ສມຸທາຄມໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ຍສ຺ມາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຎ຺ຎາຕາ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ນໍ ຕານິ ນິທານານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

ຕຕ຺ຖ ອາທິໂຕ ຕາວ ເຕສໍ ນິທານານໍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ທີປງ຺ກຣປາທມູລສ຺ມິຎ຺ຫິ ກຕາຠິນີຫາຣສ຺ສ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຍາວ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາວາ ຈວິຕ຺ວາ ຕຸສິຕປຸເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕາວ ປວຕ຺ໂຕ ກຖາມຄ຺ໂຄ ທູເຣນິທານໍ ນາມ. ຕຸສິຕຠວນໂຕ ປນ ຈວິຕ຺ວາ ຍາວ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕປ຺ປຕ຺ຕິ, ຕາວ ປວຕ຺ໂຕ ກຖາມຄ຺ໂຄ ອວິທູເຣນິທານໍ ນາມ. ສນ຺ຕິເກນິທານໍ ປນ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ວິຫຣໂຕ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ລພ຺ຠຕີຕິ.

ຕຕ຺ຣິທໍ ທູເຣນິທານໍ ນາມ – ອິໂຕ ກິຣ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຖເກ ອມຣວຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ. ຕຕ຺ຖ ສຸເມໂຘ ¶ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຏິວສຕິ, ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ, ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ກຸລປຣິວຏ຺ຏາ, ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ, ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ໂສ ອຎ຺ຎໍ ກມ຺ມໍ ອກຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ປເມວ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິ. ຕສ຺ສ ທຫຣກາເລເຍວ ມາຕາປິຕໂຣ ກາລມກໍສຸ. ອຖສ຺ສ ຣາສິວຑ຺ຒໂກ ອມຈ຺ໂຈ ອາຍໂປຕ຺ຖກໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຓິມຸຕ຺ຕາທິຠຣິເຕ ຄພ຺ເຠ ວິວຣິຕ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ເຕ, ກຸມາຣ, ມາຕຸ ສນ຺ຕກໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ອຍ຺ຍກປຍ຺ຍການ’’ນ຺ຕິ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ກຸລປຣິວຏ຺ຏາ ຘນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ເອຕໍ ປຏິປຊ຺ຊາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມໍ ຘນໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸປິຕາມຫາທໂຍ ປຣໂລກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ເອກກຫາປຓມ຺ປິ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ຄຕາ, ມຍາ ປນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄມນກາຣຓໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ, ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ¶ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ທານໍ ທຕ຺ວາ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ອາວິຠາວຕ຺ຖໍ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ສຸເມຘກຖາ ກເຖຕພ຺ພາ ¶ . ສາ ປເນສາ ກິຎ຺ຈາປິ ພຸທ຺ຘວໍເສ ນິຣນ຺ຕຣໍ ອາຄຕາເຍວ, ຄາຖາພນ຺ເຘນ ປນ ອາຄຕຕ຺ຕາ ນ ສຸຏ຺ຐຸ ປາກຏາ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ຄາຖາສມ຺ພນ຺ຘທີປເກຫິ ວຈເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ກເຖສ຺ສາມ.

ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການຎ຺ຫິ ຈຕຸນ຺ນໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຖເກ ທສຫິ ສທ຺ເທຫິ ອວິວິຕ຺ຕໍ ‘‘ອມຣວຕີ’’ຕິ ຈ ‘‘ອມຣ’’ນ຺ຕິ ຈ ລທ຺ຘນາມໍ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ພຸທ຺ຘວໍເສ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ກປ຺ເປ ຈ ສຕສຫສ຺ເສ, ຈຕຸໂຣ ຈ ອສງ຺ຂິເຍ;

ອມຣໍ ນາມ ນຄຣໍ, ທສ຺ສເນຍ຺ຍໍ ມໂນຣມໍ;

ທສຫິ ສທ຺ເທຫິ ອວິວິຕ຺ຕໍ, ອນ຺ນປານສມາຍຸຕ’’ນ຺ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑-໒);

ຕຕ຺ຖ ທສຫິ ສທ຺ເທຫິ ອວິວິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິສທ຺ເທນ ອສ຺ສສທ຺ເທນ ຣຖສທ຺ເທນ ເຠຣິສທ຺ເທນ ມຸທິງ຺ຄສທ຺ເທນ ວີຓາສທ຺ເທນ ຄີຕສທ຺ເທນ ສງ຺ຂສທ຺ເທນ ສມ຺ມສທ຺ເທນ ຕາຬສທ຺ເທນ ‘‘ອສ຺ນາຖ ປິວຖ ຂາທຖາ’’ຕິ ທສເມນ ສທ຺ເທນາຕິ ¶ ອິເມຫິ ທສຫິ ສທ຺ເທຫິ ອວິວິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ເຕສໍ ປນ ສທ຺ທານໍ ເອກເທສເມວ ຄເຫຕ຺ວາ –

‘‘ຫຕ຺ຖິສທ຺ທໍ ອສ຺ສສທ຺ທໍ, ເຠຣິສງ຺ຂຣຖານິ ຈ;

ຂາທຖ ປິວຖ ເຈວ, ອນ຺ນປາເນນ ໂຆສິຕ’’ນ຺ຕິ. –

ພຸທ຺ຘວໍເສ (ພຸ. ວໍ. ໒.໓-໕) ອິມໍ ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ –

‘‘ນຄຣໍ ສພ຺ພງ຺ຄສມ຺ປນ຺ນໍ, ສພ຺ພກມ຺ມມຸປາຄຕໍ;

ສຕ຺ຕຣຕນສມ຺ປນ຺ນໍ, ນານາຊນສມາກຸລໍ;

ສມິທ຺ຘໍ ເທວນຄຣໍວ, ອາວາສໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມິນໍ.

‘‘ນຄເຣ ອມຣວຕິຍາ, ສຸເມໂຘ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;

ອເນກໂກຏິສນ຺ນິຈໂຍ, ປຫູຕຘນຘຎ຺ຎວາ.

‘‘ອຊ຺ຌາຍໂກ ¶ ມນ຺ຕຘໂຣ, ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານ ປາຣຄູ;

ລກ຺ຂເຓ ອິຕິຫາເສ ຈ, ສຘມ຺ເມ ປາຣມິໍ ຄໂຕ’’ຕິ. – ວຸຕ຺ຕໍ;

ອເຖກທິວສໍ ¶ ໂສ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ອຸປຣິປາສາທວຣຕເລ ຣໂຫຄໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ປຸນພ຺ຠເວ, ປຓ຺ຑິຕ, ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓໍ ນາມ ທຸກ຺ຂໍ, ຕຖາ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສຣີຣສ຺ສ ເຠທນໍ, ອຫຎ຺ຈ ຊາຕິຘມ຺ໂມ, ຊຣາຘມ຺ໂມ, ພ຺ຍາຘິຘມ຺ໂມ, ມຣຓຘມ຺ໂມ, ເອວໍຠູເຕນ ມຍາ ອຊາຕິໍ ອຊຣໍ ອພ຺ຍາຘິໍ ອມຣຓໍ ອທຸກ຺ຂໍ ສຸຂໍ ສີຕລໍ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ປຣິເຍສິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອວສ຺ສໍ ຠວໂຕ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ນິພ຺ພານຄາມິນາ ເອເກນ ມຄ຺ເຄນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຣໂຫຄໂຕ ນິສີທິຕ຺ວາ, ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສຫໍ ຕທາ;

ທຸກ຺ໂຂ ປຸນພ຺ຠໂວ ນາມ, ສຣີຣສ຺ສ ຈ ເຠທນໍ.

‘‘ຊາຕິຘມ຺ໂມ ຊຣາຘມ຺ໂມ, ພ຺ຍາຘິຘມ຺ໂມ ສຫໍ ຕທາ;

ອຊຣໍ ອມຣໍ ເຂມໍ, ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ ນິພ຺ພຸຕິໍ.

‘‘ຍໍນູນິມໍ ປູຕິກາຍໍ, ນານາກຸຓປປູຣິຕໍ;

ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອນເປກ຺ໂຂ ອນຕ຺ຖິໂກ.

‘‘ອຕ຺ຖິ ເຫຫິຕິ ໂສ ມຄ຺ໂຄ, ນ ໂສ ສກ຺ກາ ນ ເຫຕຸເຍ;

ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ ຕໍ ມຄ຺ຄໍ, ຠວໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ.

ຕໂຕ ¶ ອຸຕ຺ຕຣິປິ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍຖາ ຫິ ໂລເກ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຏິປກ຺ຂຠູຕໍ ສຸຂໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ເອວໍ ຠເວ ສຕິ ຕປ຺ປຏິປກ຺ເຂນ ວິຠເວນາປິ ຠວິຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ສຕິ ຕສ຺ສ ວູປສມຠູຕໍ ສີຕລມ຺ປິ ອຕ຺ຖິ, ເອວໍ ຣາຄຄ຺ຄິອາທີນໍ ວູປສເມນ ນິພ຺ພາເນນາປິ ຠວິຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ນາມ ປາປສ຺ສ ລາມກສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຏິປກ຺ຂຠູໂຕ ກລ຺ຍາໂຓ ອນວຊ຺ຊຠູໂຕ ຘມ຺ໂມປິ ອຕ຺ຖິເຍວ, ເອວເມວ ປາປິກາຍ ຊາຕິຍາ ສຕິ ສພ຺ພຊາຕິເຂປນໂຕ ອຊາຕິສງ຺ຂາເຕນ ນິພ຺ພາເນນາປິ ຠວິຕພ຺ພເມວາ’’ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຍຖາປິ ທຸກ຺ເຂ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ, ສຸຂໍ ນາມປິ ວິຊ຺ຊຕິ;

ເອວໍ ຠເວ ວິຊ຺ຊມາເນ, ວິຠໂວປິຈ຺ຉິຕພ຺ພໂກ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ອຸຓ຺ເຫ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ, ອປຣໍ ວິຊ຺ຊຕິ ສີຕລໍ;

ເອວໍ ຕິວິຘຄ຺ຄິ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ, ນິພ຺ພານມ຺ປິຈ຺ຉິຕພ຺ພກໍ.

‘‘ຍຖາປິ ປາເປ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ, ກລ຺ຍາຓມປິ ວິຊ຺ຊຕິ;

ເອວເມວ ຊາຕິ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ, ອຊາຕິປິຈ຺ຉິຕພ຺ພກ’’ນ຺ຕິ.

ອປຣມ຺ປິ ¶ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍຖາ ນາມ ຄູຖຣາສິມ຺ຫິ ນິມຸຄ຺ເຄນ ປຸຣິເສນ ທູຣໂຕວ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ ມຫາຕຬາກໍ ທິສ຺ວາ ‘ກຕເຣນ ນຸ ໂຂ ມຄ຺ເຄນ ເອຕ຺ຖ ຄນ຺ຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ຕໍ ຕຬາກໍ ຄເວສິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ. ຍໍ ຕສ຺ສ ອຄເວສນໍ, ນ ໂສ ຕຬາກສ຺ສ ໂທໂສ, ປຸຣິສສ຺ເສວ ໂທໂສ. ເອວໍ ກິເລສມລໂຘວເນ ອມຕມຫານິພ຺ພານຕຬາເກ ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ຍໍ ຕສ຺ສ ອຄເວສນໍ, ນ ໂສ ອມຕມຫານິພ຺ພານຕຬາກສ຺ສ ໂທໂສ, ປຸຣິສສ຺ເສວ ໂທໂສ. ຍຖາ ຈ ໂຈເຣຫິ ສມ຺ປຣິວາຣິໂຕ ປຸຣິໂສ ປລາຍນມຄ຺ເຄ ວິຊ຺ຊມາເນປິ ສເຈ ນ ປລາຍຕິ, ນ ໂສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ໂທໂສ, ປຸຣິສສ຺ເສວ ໂທໂສ. ເອວເມວ ກິເລເສຫິ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຄຫິຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ວິຊ຺ຊມາເນເຍວ ນິພ຺ພານຄາມິມ຺ຫິ ສິເວ ມຄ຺ເຄ ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຄເວສນໍ ນາມ ນ ມຄ຺ຄສ຺ສ ໂທໂສ, ປຸຣິສສ຺ເສວ ໂທໂສ. ຍຖາ ຈ ພ຺ຍາຘິປີຬິໂຕ ປຸຣິໂສ ວິຊ຺ຊມາເນ ພ຺ຍາຘິຕິກິຈ຺ຉເກ ເວຊ຺ເຊ ສເຈ ຕໍ ເວຊ຺ຊໍ ຄເວສິຕ຺ວາ ພ຺ຍາຘິໍ ນ ຕິກິຈ຺ຉາເປຕິ, ນ ໂສ ເວຊ຺ຊສ຺ສ ໂທໂສ, ປຸຣິສສ຺ເສວ ໂທໂສ. ເອວເມວ ໂຍ ກິເລສພ຺ຍາຘິປີຬິໂຕ ກິເລສວູປສມມຄ຺ຄໂກວິທໍ ວິຊ຺ຊມານເມວ ອາຈຣິຍໍ ນ ຄເວສຕິ, ຕສ຺ເສວ ໂທໂສ, ນ ກິເລສວິນາສກສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ໂທໂສ’’ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຍຖາ ¶ ຄູຖຄໂຕ ປຸຣິໂສ, ຕຬາກໍ ທິສ຺ວານ ປູຣິຕໍ;

ນ ຄເວສຕິ ຕໍ ຕຬາກໍ, ນ ໂທໂສ ຕຬາກສ຺ສ ໂສ.

‘‘ເອວໍ ກິເລສມລໂຘເວ, ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ອມຕນ຺ຕເຬ;

ນ ຄເວສຕິ ຕໍ ຕຬາກໍ, ນ ໂທໂສ ອມຕນ຺ຕເຬ.

‘‘ຍຖາ ອຣີຫິ ປຣິຣຸທ຺ໂຘ, ວິຊ຺ຊນ຺ເຕ ຄມນມ຺ປເຖ;

ນ ປລາຍຕິ ໂສ ປຸຣິໂສ, ນ ໂທໂສ ອຎ຺ຊສສ຺ສ ໂສ.

‘‘ເອວໍ ກິເລສປຣິຣຸທ຺ໂຘ, ວິຊ຺ຊມາເນ ສິເວ ປເຖ;

ນ ຄເວສຕິ ຕໍ ມຄ຺ຄໍ, ນ ໂທໂສ ສິວມຎ຺ຊເສ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ພ຺ຍາຘິໂຕ ປຸຣິໂສ, ວິຊ຺ຊມາເນ ຕິກິຈ຺ຉເກ;

ນ ຕິກິຈ຺ຉາເປຕິ ຕໍ ພ຺ຍາຘິໍ, ນ ໂທໂສ ໂສ ຕິກິຈ຺ຉເກ.

‘‘ເອວໍ ກິເລສພ຺ຍາຘີຫິ, ທຸກ຺ຂິໂຕ ປຣິປີຬິໂຕ;

ນ ຄເວສຕິ ຕໍ ອາຈຣິຍໍ, ນ ໂທໂສ ໂສ ວິນາຍເກ’’ຕິ.

ອປຣມ຺ປິ ¶ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍຖາ ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ປຸຣິໂສ ກຓ຺ເຐ ອາສຕ຺ຕໍ ກຸຓປໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ສຸຂໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ເອວໍ ມຍາປິ ອິມໍ ປູຕິກາຍໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອນເປກ຺ເຂນ ນິພ຺ພານນຄຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ຈ ນຣນາຣິໂຍ ອຸກ຺ກາຣຠູມິຍໍ ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວໍ ກຕ຺ວາ ນ ຕໍ ອຸຈ຺ຉງ຺ເຄນ ວາ ອາທາຍ, ທຸສ຺ສນ຺ເຕນ ວາ ເວເຐຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຊິຄຸຈ຺ຉມານາ ປນ ອນເປກ຺ຂາວ, ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເອວໍ ມຍາປິ ອິມໍ ປູຕິກາຍໍ ອນເປກ຺ເຂນ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອມຕນິພ຺ພານນຄຣໍ ປວິສິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍຖາ ຈ ນາວິກາ ນາມ ຊຊ຺ຊຣໍ ນາວໍ ອນເປກ຺ຂາວ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເອວໍ ອຫມ຺ປິ ອິມໍ ນວຫິ ວຓມຸເຂຫິ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕໍ ກາຍໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອນເປກ຺ໂຂ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ປວິສິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ຈ ປຸຣິໂສ ນານາຣຕນານິ ອາທາຍ ໂຈເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຣຕນນາສຠເຍນ ເຕ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ເຂມໍ ມຄ຺ຄໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເອວໍ ອຍມ຺ປິ ກຣຊກາໂຍ ຣຕນວິໂລປກໂຈຣສທິໂສ. ສຈາຫໍ ເອຕ຺ຖ ຕຓ຺ຫໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ອຣິຍມຄ຺ຄກຸສລຘມ຺ມຣຕນໍ ເມ ນສ຺ສິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ມຍາ ອິມໍ ໂຈຣສທິສໍ ກາຍໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອມຕມຫານິພ຺ພານນຄຣໍ ປວິສິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຍຖາປິ ¶ ກຸຓປໍ ປຸຣິໂສ, ກຓ຺ເຐ ພທ຺ຘໍ ຊິຄຸຈ຺ຉິຍ;

ໂມຈຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສຸຂີ ເສຣີ ສຍໍວສີ.

‘‘ຕເຖວິມໍ ປູຕິກາຍໍ, ນານາກຸຓປສຎ຺ຈຍໍ;

ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອນເປກ຺ໂຂ ອນຕ຺ຖິໂກ.

‘‘ຍຖາ ອຸຈ຺ຈາຣຏ຺ຐານມ຺ຫິ, ກຣີສໍ ນຣນາຣິໂຍ;

ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນເປກ຺ຂາ ອນຕ຺ຖິກາ.

‘‘ເອວເມວາຫໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ນານາກຸຓປປູຣິຕໍ;

ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ຉິສ຺ສໍ, ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ຍຖາ ກຸຏິໍ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ຊຊ຺ຊຣໍ ນາວໍ, ປລຸຄ຺ຄໍ ອຸທຄາຫິນິໍ;

ສາມີ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນເປກ຺ຂາ ອນຕ຺ຖິກາ.

‘‘ເອວເມວາຫໍ ອິມໍ ກາຍໍ, ນວຈ຺ຉິທ຺ທໍ ຘຸວສ຺ສວໍ;

ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ຉິສ຺ສໍ, ຊິຓ຺ຓນາວໍວ ສາມິກາ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ປຸຣິໂສ ໂຈເຣຫິ, ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຓ຺ຑມາທິຍ;

ຠຓ຺ຑຈ຺ເຉທຠຍໍ ທິສ຺ວາ, ຉຑ຺ຑຍິຕ຺ວານ ຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເອວເມວ ອຍໍ ກາໂຍ, ມຫາໂຈຣສໂມ ວິຍ;

ປຫາຍິມໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ກຸສລຈ຺ເຉທນາ ຠຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ນານາວິຘາຫິ ອຸປມາຫິ ອິມໍ ເນກ຺ຂມ຺ມູປສໍຫິຕໍ ອຕ຺ຖໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສກນິເວສເນ ອປຣິມິຕໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ກປຓທ຺ຘິກາທີນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ວຕ຺ຖຸກາເມ ຈ ກິເລສກາເມ ຈ ປຫາຍ ອມຣນຄຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກໂກວ ຫິມວນ຺ເຕ ຘມ຺ມິກໍ ນາມ ປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອສ຺ສມໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຓ຺ຓສາລຎ຺ຈ ຈງ຺ກມຎ຺ຈ ມາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຫິ ນີວຣຓໂທເສຫິ ວຊ຺ຊິຕໍ ‘‘ເອວໍ ສມາຫິເຕ ຈິຕ຺ເຕ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ເຕຫິ ອຏ຺ຐຫິ ກາຣຓຄຸເຓຫິ ສມຸເປຕໍ ອຠິຎ຺ຎາສງ຺ຂາຕໍ ພລໍ ອາຫຣິຕຸໍ ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ສມປເທ ນວໂທສສມນ຺ນາຄຕໍ ສາຏກໍ ປຊຫິຕ຺ວາ, ທ຺ວາທສຄຸຓສມນ຺ນາຄຕໍ ວາກຈີຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ, ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິ. ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ອຏ຺ຐໂທສສມາກິຓ຺ຓໍ ຕໍ ປຓ຺ຓສາລໍ ປຫາຍ ທສຄຸຓສມນ຺ນາຄຕໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ຘຎ຺ຎວິກຕິໍ ປຫາຍ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊໂນ ຫຸຕ຺ວາ ນິສຊ຺ຊຏ຺ຐານຈງ຺ກມນວເສເນວ ¶ ປຘານໍ ປທຫນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣເຍວ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ສມາປຕ຺ຕີນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎານໍ ລາຠີ ອໂຫສິ. ເອວໍ ຕໍ ຍຖາປຕ຺ຖິຕໍ ອຠິຎ຺ຎາພລໍ ປາປຸຓິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ເອວາຫໍ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ວານ, ເນກໂກຏິສຕໍ ຘນໍ;

ນາຖານາຖານໍ ທຕ຺ວານ, ຫິມວນ຺ຕມຸປາຄມິໍ.

‘‘ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣ, ຘມ຺ມິໂກ ນາມ ປພ຺ພໂຕ;

ອສ຺ສໂມ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫໍ, ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາ.

‘‘ຈງ຺ກມໍ ¶ ຕຕ຺ຖ ມາເປສິໍ, ປຎ຺ຈໂທສວິວຊ຺ຊິຕໍ;

ອຏ຺ຐຄຸຓສມຸເປຕໍ, ອຠິຎ຺ຎາພລມາຫຣິໍ.

‘‘ສາຏກໍ ປຊຫິໍ ຕຕ຺ຖ, ນວໂທສມຸປາຄຕໍ;

ວາກຈີຣໍ ນິວາເສສິໍ, ທ຺ວາທສຄຸຓມຸປາຄຕໍ.

‘‘ອຏ຺ຐໂທສສມາກິຓ຺ຓໍ, ປຊຫິໍ ປຓ຺ຓສາລກໍ;

ອຸປາຄມິໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ, ຄຸເຓ ທສຫຸປາຄຕໍ.

‘‘ວາປິຕໍ ¶ ໂຣປິຕໍ ຘຎ຺ຎໍ, ປຊຫິໍ ນິຣວເສສໂຕ;

ອເນກຄຸຓສມ຺ປນ຺ນໍ, ປວຕ຺ຕຜລມາທິຍິໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖປ຺ປຘານໍ ປທຫິໍ, ນິສຊ຺ຊຏ຺ຐານຈງ຺ກເມ;

ອພ຺ຠນ຺ຕຣມ຺ຫິ ສຕ຺ຕາເຫ, ອຠິຎ຺ຎາພລ ປາປຸຓິ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ອສ຺ສໂມ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫໍ, ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາ’’ຕິ ອິມາຍ ປນ ປາຬິຍາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິເຕນ ອສ຺ສມປຓ຺ຓສາລຈງ຺ກມາ ສຫຕ຺ຖາ ມາປິຕາ ວິຍ ວຸຕ຺ຕາ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ – ມຫາສຕ຺ຕຎ຺ຫິ ‘‘ຫິມວນ຺ຕໍ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອຊ຺ຊ ຘມ຺ມິກປພ຺ພຕໍ ປວິສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ສກ຺ໂກ ວິສ຺ສກມ຺ມເທວປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕາຕ, ອຍໍ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ເອຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ມາເປຫີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຣມຓີຍໍ ອສ຺ສມໍ, ສຸຄຸຕ຺ຕໍ ປຓ຺ຓສາລໍ, ມໂນຣມໍ ຈງ຺ກມຎ຺ຈ ມາເປສິ. ຠຄວາ ປນ ຕທາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎານຸຠາເວນ ນິປ຺ຜນ຺ນໍ ຕໍ ອສ຺ສມປທໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມິກປພ຺ພເຕ –

‘‘ອສ຺ສໂມ ¶ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫໍ, ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາ;

ຈງ຺ກມໍ ຕຕ຺ຖ ມາເປສິໍ, ປຎ຺ຈໂທສວິວຊ຺ຊິຕ’’’ນ຺ຕິ. –

ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ກໂຕ ມຍາ. ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາຕິ ປຓ຺ຓຈ຺ຉທນສາລາປິ ເມ ສຸມາປິຕາ ອໂຫສິ.

ປຎ຺ຈໂທສວິວຊ຺ຊິຕນ຺ຕິ ປຎ຺ຈິເມ ຈງ຺ກມໂທສາ ນາມ ຖທ຺ຘວິສມຕາ, ອນ຺ໂຕຣຸກ຺ຂຕາ, ຄຫນຈ຺ຉນ຺ນຕາ ¶ , ອຕິສມ຺ພາຘຕາ, ອຕິວິສາລຕາຕິ. ຖທ຺ຘວິສມຠູມິຠາຄສ຺ມິຎ຺ຫິ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ປາທາ ຣຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ໂຜຏາ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄຕໍ ນ ລຠຕິ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວິປຊ຺ຊຕິ. ມຸທຸສມຕເລ ປນ ຜາສຸວິຫາຣໍ ອາຄມ຺ມ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາ ຖທ຺ຘວິສມຠູມິຠາຄຕາ ເອໂກ ໂທໂສຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຈງ຺ກມສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ວາ ມຊ຺ເຌ ວາ ໂກຏິຍໍ ວາ ຣຸກ຺ເຂ ສຕິ ປມາທມາຄມ຺ມ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ນລາຏໍ ວາ ສີສໍ ວາ ປຏິຫຎ຺ຎຕີຕິ ອນ຺ໂຕຣຸກ຺ຂຕາ ທຸຕິໂຍ ໂທໂສ. ຕິຓລຕາທິຄຫນຈ຺ຉນ຺ເນ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ອນ຺ຘກາຣເວລາຍໍ ອຸຣຄາທິເກ ປາເຓ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ວາ ມາເຣຕິ, ເຕຫິ ວາ ທຏ຺ໂຐ ທຸກ຺ຂໍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ຄຫນຈ຺ຉນ຺ນຕາ ຕຕິໂຍ ໂທໂສ. ອຕິສມ຺ພາເຘ ຈງ຺ກເມ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ຣຕນິເກ ວາ ອຑ຺ຒຣຕນິເກ ວາ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ປຣິຈ຺ເຉເທ ປກ຺ຂລິຕ຺ວາ ນຂາປິ ອງ຺ຄຸລິໂຍປິ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕິສມ຺ພາຘຕາ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ໂທໂສ. ອຕິວິສາເລ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ¶ ວິຘາວຕິ, ເອກຄ຺ຄຕໍ ນ ລຠຕີຕິ ອຕິວິສາລຕາ ປຎ຺ຈໂມ ໂທໂສ. ປຸຖຸລໂຕ ປນ ທິຍຑ຺ຒຣຕນໍ ທ຺ວີສຸ ປສ຺ເສສຸ ຣຕນມຕ຺ຕໍ ອນຸຈງ຺ກມໍ ທີຆໂຕ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖໍ ມຸທຸຕລໍ ສມວິປ຺ປກິຓ຺ຓວາລຸກໍ ຈງ຺ກມໍ ວຏ຺ຏຕິ ເຈຕິຍຄິຣິມ຺ຫິ ທີປປ຺ປສາທກມຫາມຫິນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຈງ຺ກມໍ ວິຍ, ຕາທິສໍ ຕໍ ອໂຫສິ. ເຕນາຫ – ‘‘ຈງ຺ກມໍ ຕຕ຺ຖ ມາເປສິໍ, ປຎ຺ຈໂທສວິວຊ຺ຊິຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຏ຺ຐຄຸຓສມຸເປຕນ຺ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ສມຓສຸເຂຫິ ອຸເປຕໍ. ອຏ຺ຐິມານິ ສມຓສຸຂານິ ນາມ ຘນຘຎ຺ຎປຣິຄ຺ຄຫາຠາໂວ, ອນວຊ຺ຊປິຓ຺ຑປາຕປຣິເຍສນຠາໂວ, ນິພ຺ພຸຕປິຓ຺ຑປາຕຠຸຎ຺ຊນຠາໂວ, ຣຏ຺ຐໍ ປີເຬຕ຺ວາ ຘນສາຣໍ ວາ ສີສກຫາປຓາທີນິ ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ເຕສຸ ຣາຊກຸເລສຸ ຣຏ຺ຐປີຬນກິເລສາຠາໂວ, ອຸປກຣເຓສຸ ນິຈ຺ຉນ຺ທຣາຄຠາໂວ, ໂຈຣວິໂລເປ ນິພ຺ຠຍຠາໂວ, ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ເຕຫິ ອສໍສຏ຺ຐຠາໂວ, ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ອປ຺ປຏິຫຕຠາໂວຕິ ¶ . ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍຖາ ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ສເມ ວສນ຺ເຕນ ສກ຺ກາ ໂຫນ຺ຕິ ອິມານິ ອຏ຺ຐ ສຸຂານິ ວິນ຺ທິຕຸໍ, ເອວໍ ອຏ຺ຐຄຸຓສມຸເປຕໍ ຕໍ ອສ຺ສມໍ ມາເປສິ’’ນ຺ຕິ.

ອຠິຎ຺ຎາພລມາຫຣິນ຺ຕິ ປຈ຺ຉາ ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ສເມ ວສນ຺ໂຕ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎານຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ ອຸປ຺ປາທນຕ຺ຖາຍ ອນິຈ຺ຈໂຕ ຈ ທຸກ຺ຂໂຕ ຈ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ຖາມປ຺ປຕ຺ຕໍ ວິປສ຺ສນາພລໍ ອາຫຣິໍ. ຍຖາ ຕສ຺ມິໍ ວສນ຺ໂຕ ຕໍ ພລໍ ອາຫຣິຕຸໍ ສກ຺ໂກມິ, ເອວໍ ຕໍ ອສ຺ສມໍ ອຠິຎ຺ຎຕ຺ຖາຍ ວິປສ຺ສນາພລສ຺ສ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ ກຕ຺ວາ ມາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາຏກໍ ປຊຫິໍ ຕຕ຺ຖ, ນວໂທສມຸປາຄຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຍໍ ອນຸປຸພ຺ພິກຖາ. ຕທາ ກິຣ ກຸຏິເລຓຈງ຺ກມາທິປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ປຸປ຺ຜູປຄຜລູປຄຣຸກ຺ຂສຎ຺ຉນ຺ນໍ ຣມຓີຍໍ ມຘຸຣສລິລາສຍໍ ອປຄຕວາຬມິຄຠິໍສນກສກຸຓໍ ປວິເວກກ຺ຂມໍ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕຈງ຺ກມສ຺ສ ອຸໂຠສຸ ອນ຺ເຕສຸ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ສໍວິຘາຍ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ຈງ຺ກມເວມຊ຺ເຌ ສມຕລໍ ມຸຄ຺ຄວຓ຺ຓສິລໍ ມາເປຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ປຓ຺ຓສາລາຍ ¶ ຊຏາມຓ຺ຑລວາກຈີຣຕິທຓ຺ຑກຸຓ຺ຑິກາທິເກ ຕາປສປຣິກ຺ຂາເຣ ມຓ຺ຑເປ ປານີຍຆຏປານີຍສງ຺ຂປານີຍສຣາວານິ, ອຄ຺ຄິສາລາຍໍ ອງ຺ຄາຣກປລ຺ລທາຣຸອາທີນີຕິ ເອວໍ ຍໍ ຍໍ ປພ຺ພຊິຕານໍ ອຸປກາຣາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ມາເປຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລາຍ ຠິຕ຺ຕິຍໍ – ‘‘ເຍ ເກຈິ ປພ຺ພຊິຕຸກາມາ ອິເມ ປຣິກ຺ຂາເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ປພ຺ພຊນ຺ຕູ’’ຕິ ອກ຺ຂຣານິ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເທວໂລກເມວ ຄເຕ ວິສ຺ສກມ຺ມເທວປຸຕ຺ເຕ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ຫິມວນ຺ຕປາເທ ຄິຣິກນ຺ທຣານຸສາເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ນິວາສານຸຣູປໍ ຜາສຸກຏ຺ຐານໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນທີນິວຕ຺ຕເນ ວິສ຺ສກມ຺ມນິມ຺ມິຕໍ ສກ຺ກທຕ຺ຕິຍໍ ຣມຓີຍໍ ອສ຺ສມໍ ທິສ຺ວາ ຈງ຺ກມນໂກຏິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປທວຬຎ຺ຊໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ຘຸວໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຘຸຣຄາເມ ຠິກ຺ຂໍ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ກິລນ຺ຕຣູປາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໍ ¶ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂຖກໍ ອາຄເມຕ຺ວາ ‘‘ອຕິວິຍ ຈິຣາຍນ຺ຕິ, ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ປວິສິຕ຺ວາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ມຫາຠິຕ຺ຕິຍໍ ອກ຺ຂຣານິ ວາເຈຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ກປ຺ປິຍປຣິກ຺ຂາຣາ ເອເຕ, ອິເມ ຄເຫຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕນາ ນິວຕ຺ຖປາຣຸຕໍ ສາຏກຍຸຄໍ ປຊຫິ. ເຕນາຫ ‘‘ສາຏກໍ ປຊຫິໍ ຕຕ຺ຖາ’’ຕິ. ເອວໍ ປວິຏ຺ໂຐ ອຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຕສ຺ສໍ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ສາຏກໍ ປຊຫິໍ.

ນວໂທສມຸປາຄຕນ຺ຕິ ¶ ສາຏກໍ ປຊຫນ຺ໂຕ ນວ ໂທເສ ທິສ຺ວາ ປຊຫິນ຺ຕິ ທີເປຕິ. ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕານຎ຺ຫິ ສາຏກສ຺ມິໍ ນວ ໂທສາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ມຫຄ຺ຆຠາໂວ ເອໂກ ໂທໂສ, ປຣປຏິພທ຺ຘຕາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນຠາໂວ ເອໂກ, ປຣິໂຠເຄນ ລຫຸໍ ກິລິສ຺ສນຠາໂວ ເອໂກ, ກິລິຏ຺ໂຐ ຫິ ໂຘວິຕພ຺ໂພ ຈ ຣຊິຕພ຺ໂພ ຈ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠເຄນ ຊີຣຓຠາໂວ ເອໂກ, ຊິຓ຺ຓສ຺ສ ຫິ ຕຸນ຺ນໍ ວາ ອຄ຺ຄຬທານໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ປຸນ ປຣິເຍສນາຍ ທຸຣຠິສມ຺ຠວຠາໂວ ເອໂກ, ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ອສາຣຸປ຺ປຠາໂວ ເອໂກ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ສາຘາຣຓຠາໂວ ເອໂກ, ຍຖາ ຫິ ນໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ໂຄເປຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ, ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ວິຠູສນຏ຺ຐານຠາໂວ ເອໂກ, ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕສ຺ສ ຂນ຺ຘຠາຣມຫິຈ຺ຉຠາໂວ ເອໂກຕິ.

ວາກຈີຣໍ ນິວາເສສິນ຺ຕິ ຕທາຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິເມ ນວ ໂທເສ ທິສ຺ວາ ສາຏກໍ ປຫາຍ ວາກຈີຣໍ ນິວາເສສິໍ, ມຸຎ຺ຊຕິຓໍ ຫີຣໍ ຫີຣໍ ກຕ຺ວາ ຄນ຺ເຖຕ຺ວາ ກຕໍ ວາກຈີຣໍ ນິວາສນປາຣຸປນຕ຺ຖາຍ ອາທິຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ທ຺ວາທສ ຄຸຓມຸປາຄຕນ຺ຕິ ທ຺ວາທສຫິ ອານິສໍເສຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ວາກຈີຣສ຺ມິຎ຺ຫິ ທ຺ວາທສ ອານິສໍສາ – ອປ຺ປຄ຺ຆໍ ສຸນ຺ທຣໍ ກປ຺ປິຍນ຺ຕິ ອຍໍ ຕາວ ເອໂກ ອານິສໍໂສ, ສຫຕ຺ຖາ ກາຕຸໍ ສກ຺ກາຕິ ອຍໍ ທຸຕິໂຍ, ປຣິໂຠເຄນ ສຓິກໍ ກິລິສ຺ສຕິ, ໂຘວິຍມາເນປິ ປປຎ຺ໂຈ ນຕ຺ຖີຕິ ອຍໍ ຕຕິໂຍ, ປຣິໂຠເຄນ ຊິຓ຺ເຓປິ ສິພ຺ພິຕພ຺ພາຠາໂວ ຈຕຸຕ຺ໂຖ, ປຸນ ປຣິເຍສນ຺ຕສ຺ສ ສຸເຂນ ກຣຓຠາໂວ ¶ ປຎ຺ຈໂມ, ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ສາຣຸປ຺ປຠາໂວ ຉຏ຺ໂຐ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ນິຣຸປໂຠຄຠາໂວ ສຕ຺ຕໂມ, ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ວິຠູສນຏ຺ຐານາຠາໂວ ອຏ຺ຐໂມ, ຘາຣເຓ ສລ຺ລຫຸກຠາໂວ ນວໂມ, ຈີວຣປຈ຺ຈເຍ ອປ຺ປິຈ຺ຉຠາໂວ ທສໂມ, ວາກຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມິກອນວຊ຺ຊຠາໂວ ເອກາທສໂມ, ວາກຈີເຣ ນຏ຺ເຐປິ ອນເປກ຺ຂຠາໂວ ທ຺ວາທສໂມຕິ.

ອຏ຺ຐໂທສສມາກິຓ຺ຓໍ, ປຊຫິໍ ປຓ຺ຓສາລກນ຺ຕິ ກຖໍ ປຊຫິໍ? ໂສ ກິຣ ວຣສາຏກຍຸຄໍ ໂອມຸຎ຺ຈນ຺ໂຕ ຈີວຣວໍເສ ລຄ຺ຄິຕໍ ອໂນຊປຸປ຺ຜທາມສທິສໍ ຣຕ຺ຕໍ ວາກຈີຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ຕສ຺ສູປຣິ ອປຣໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ວາກຈີຣໍ ປຣິທຫິຕ຺ວາ ປຸນ຺ນາຄປຸປ຺ຜສນ຺ຖຣສທິສໍ ສຂຸຣໍ ອຊິນຈມ຺ມໍ ເອກໍສໍ ກຕ຺ວາ ຊຏາມຓ຺ຑລໍ ¶ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຈູຬາຍ ¶ ສທ຺ຘິໍ ນິຈ຺ຈລຠາວກຣຓຕ຺ຖໍ ສາຣສູຈິໍ ປເວເສຕ຺ວາ ມຸຕ຺ຕາຊາລສທິສາຍ ສິກ຺ກາຍ ປວາຬວຓ຺ຓໍ ກຸຓ຺ຑິກໍ ໂອທຫິຕ຺ວາ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ວງ຺ກໍ ກາຊໍ ອາທາຍ ເອກິສ຺ສາ ກາຊໂກຏິຍາ ກຸຓ຺ຑິກໍ, ເອກິສ຺ສາ ອງ຺ກຸສປຈ຺ຉິຕິທຓ຺ຑກາທີນິ ໂອລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ຂາຣິກາຊໍ ອໍເສ ກຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ເຖ ມຫາຈງ຺ກເມ ອປຣາປຣໍ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ເວສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ໂຕ, ໂສຠຕິ ວຕ ເມ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາທີຫິ ສພ຺ເພຫິ ຘີຣປຸຣິເສຫິ ວຓ຺ຓິຕາ ໂຖມິຕາ ອຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ, ປຫີນໍ ເມ ຄິຫິພນ຺ຘນໍ, ນິກ຺ຂນ຺ໂຕສ຺ມິ ເນກ຺ຂມ຺ມໍ, ລທ຺ຘາ ເມ ອຸຕ຺ຕມປພ຺ພຊ຺ຊາ, ກຣິສ຺ສາມິ ສມຓຘມ຺ມໍ, ລຠິສ຺ສາມິ ມຄ຺ຄຜລສຸຂ’’ນ຺ຕິ ອຸສ຺ສາຫຊາໂຕ ຂາຣິກາຊໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຈງ຺ກມເວມຊ຺ເຌ ມຸຄ຺ຄວຓ຺ຓສິລາປຏ຺ເຏ ສຸວຓ຺ຓປຏິມາ ວິຍ ນິສິນ຺ໂນ ທິວສຠາຄໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ພິທລມຎ຺ຈກປສ຺ເສ ກຏ຺ຐຕ຺ຖຣິກາຍ ນິປນ຺ໂນ ສຣີຣໍ ອຸຕຸໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ພລວປຈ຺ຈູເສ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄມນໍ ອາວຊ຺ເຊສິ – ‘‘ອຫໍ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ອມິຕໂຠຄໍ ອນນ຺ຕຍສໍ ປຫາຍ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເນກ຺ຂມ຺ມຄເວສໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ. ອິໂຕ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ ປມາທຈາຣໍ ຈຣິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ປວິເວກຎ຺ຫິ ປຫາຍ ວິຈຣນ຺ຕໍ ມິຈ຺ຉາວິຕກ຺ກມກ຺ຂິກາ ຂາທນ຺ຕິ, ອິທານິ ມຍາ ວິເວກມນຸພ຺ຣູເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອຫຎ຺ຫິ ຆຣາວາສໍ ປລິໂພຘໂຕ ທິສ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ອຍຎ຺ຈ ມນາປາ ປຓ຺ຓສາລາ, ເພລຸວປກ຺ກວຓ຺ຓາ ປຣິຠຓ຺ຑກຕາ ຠູມິ, ຣຊຕວຓ຺ຓາ ເສຕຠິຕ຺ຕິໂຍ, ກໂປຕປາທວຓ຺ຓໍ ປຓ຺ຓຈ຺ຉທນໍ, ວິຈິຕ຺ຕຕ຺ຖຣຓວຓ຺ໂຓ ພິທລມຎ຺ຈໂກ, ນິວາສຜາສຸກໍ ວສນຏ຺ຐານໍ, ນ ເອຕ຺ໂຕ ອຕິເຣກຕຣາ ວິຍ ເມ ເຄຫສມ຺ປທາ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ ປຓ຺ຓສາລາຍ ໂທເສ ວິຈິນນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐ ໂທເສ ປສ຺ສິ.

ປຓ຺ຓສາລປຣິໂຠຄສ຺ມິຎ຺ຫິ ອຏ຺ຐ ອາທີນວາ – ມຫາສມາຣມ຺ເຠນ ທພ຺ພສມ຺ຠາເຣ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ກຣຓປຣິເຍສນຠາໂວ ເອໂກ ອາທີນໂວ, ຕິຓປຓ຺ຓມຕ຺ຕິກາສຸ ປຕິຕາສຸ ຕາສໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຐເປຕພ຺ພຕາຍ ນິພທ຺ຘຊຄ຺ຄນຠາໂວ ທຸຕິໂຍ, ເສນາສນໍ ນາມ ມຫລ຺ລກສ຺ສ ປາປຸຓາຕິ, ອເວລາຍ ວຸຏ຺ຐາປິຍມານສ຺ສ ¶ ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄຕາ ນ ໂຫຕີຕິ ອຸຏ຺ຐາປນີຍຠາໂວ ຕຕິໂຍ, ສີຕຸຓ຺ຫາທິປຏິຆາເຕນ ກາຍສ຺ສ ສຸຂຸມາລກຣຓຠາໂວ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ¶ , ເຄຫໍ ປວິຏ຺ເຐນ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປາປໍ ສກ຺ກາ ກາຕຸນ຺ຕິ ຄຣຫາປຏິຈ຺ຉາທນຠາໂວ ປຎ຺ຈໂມ, ‘‘ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ປຣິຄ຺ຄຫກຣຓຠາໂວ ຉຏ຺ໂຐ, ເຄຫສ຺ສ ອຕ຺ຖິຠາໂວ ນາເມສ ສທຸຕິຍກວາໂສ ວິຍາຕິ ສຕ຺ຕໂມ, ອູກາມງ຺ຄຸລຆຣໂຄຬິກາທີນໍ ສາຘາຣຓຕາຍ ພຫຸສາຘາຣຓຠາໂວ ອຏ຺ຐໂມ. ອິຕິ ¶ ອິເມ ອຏ຺ຐ ອາທີນເວ ທິສ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຓ຺ຓສາລໍ ປຊຫິ. ເຕນາຫ – ‘‘ອຏ຺ຐໂທສສມາກິຓ຺ຓໍ, ປຊຫິໍ ປຓ຺ຓສາລກ’’ນ຺ຕິ.

ອຸປາຄມິໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ, ຄຸເຓ ທສຫຸປາຄຕນ຺ຕິ ຉນ຺ນໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ທສຫິ ຄຸເຓຫິ ອຸເປຕໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຄໂຕສ຺ມີຕິ ວທຕິ. ຕຕ຺ຣິເມ ທສ ຄຸຓາ – ອປ຺ປສມາຣມ຺ຠຕາ ເອໂກ ຄຸໂຓ, ອຸປຄມນມຕ຺ຕກເມວ ຫິ ຕຕ຺ຖ ໂຫຕີຕິ. ອປ຺ປຏິຊຄ຺ຄນຕາ ທຸຕິໂຍ, ຕຎ຺ຫິ ສມ຺ມຏ຺ຐມ຺ປິ ອສມ຺ມຏ຺ຐມ຺ປິ ປຣິໂຠຄຜາສຸກໍ ໂຫຕິເຍວ. ອນຸຏ຺ຐາປນີຍຠາໂວ ຕຕິໂຍ. ຄຣຫໍ ນປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ຕຕ຺ຖ ຫິ ປາປໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ລຊ຺ຊຕີຕິ ຄຣຫາຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຠາໂວ ຈຕຸຕ຺ໂຖ. ອພ຺ໂຠກາສວາໂສ ວິຍ ກາຍໍ ນ ສນ຺ຖມ຺ເຠຕີຕິ ກາຍສ຺ສ ອສນ຺ຖມ຺ຠນຠາໂວ ປຎ຺ຈໂມ, ປຣິຄ຺ຄຫກຣຓາຠາໂວ ຉຏ຺ໂຐ, ເຄຫາລຍປຏິກ຺ເຂໂປ ສຕ຺ຕໂມ. ພຫຸສາຘາຣເຓ ເຄເຫ ວິຍ ‘‘ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມິ ນໍ, ນິກ຺ຂມຖາ’’ຕິ ນີຫຣຓກາຠາໂວ ອຏ຺ຐໂມ, ວສນ຺ຕສ຺ສ ສປ຺ປີຕິກຠາໂວ ນວໂມ, ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນສ຺ສ ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ສຸລຠຕາຍ ອນເປກ຺ຂຠາໂວ ທສໂມຕິ ອິເມ ທສຄຸເຓ ທິສ຺ວາ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຄໂຕສ຺ມີຕິ ວທຕິ.

ອິມານິ ຫິ ເອຕ຺ຕການິ ກາຣຓານິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຸນທິວເສ ຠິກ຺ຂາຍ ຄາມໍ ປາວິສິ. ອຖສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕຄາເມ ມນຸສ຺ສາ ມຫນ຺ເຕນ ອຸສ຺ສາເຫນ ຠິກ຺ຂໍ ອທໍສຸ. ໂສ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອສ຺ສມໍ ອາຄມ຺ມ ນິສີທິຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ນາຫໍ ‘ອາຫາຣໍ ລຠາມີ’ຕິ ປພ຺ພຊິໂຕ, ສິນິທ຺ຘາຫາໂຣ ນາເມສ ມານມທປຸຣິສມເທ ວຑ຺ເຒຕິ, ອາຫາຣມູລກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ຍໍນູນາຫໍ ວາປິຕໂຣປິຕຘຎ຺ຎນິພ຺ພຕ຺ຕກໍ ອາຫາຣໍ ປຊຫິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊໂນ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ຆເຏນ຺ໂຕ ວາຍມນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣເຍວ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ປຎ຺ຈ ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ວາປິຕໍ ໂຣປິຕໍ ຘຎ຺ຎໍ, ປຊຫິໍ ນິຣວເສສໂຕ;

ອເນກຄຸຓສມ຺ປນ຺ນໍ, ປວຕ຺ຕຜລມາທິຍິໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖປ຺ປຘານໍ ¶ ປທຫິໍ, ນິສຊ຺ຊຏ຺ຐານຈງ຺ກເມ;

ອພ຺ຠນ຺ຕຣມ຺ຫິ ສຕ຺ຕາເຫ, ອຠິຎ຺ຎາພລ ປາປຸຓິ’’ນ຺ຕິ.

ເອວໍ ¶ ອຠິຎ຺ຎາພລໍ ປຕ຺ວາ ສຸເມຘຕາປເສ ສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ວີຕິນາເມນ຺ເຕ ທີປງ຺ກໂຣ ນາມ ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຘິຊາຕິໂພຘິ ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕເນສຸ ສກລາປິ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ¶ ສງ຺ກມ຺ປິ ສມ຺ປກມ຺ປິ ສມ຺ປເວຘິ, ມຫາວິຣວໍ ຣວິ, ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປາຕຸຣເຫສຸໍ. ສຸເມຘຕາປໂສ ສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ວີຕິນາເມນ຺ໂຕ ເນວ ຕໍ ສທ຺ທມສ຺ໂສສິ, ນ ຈ ຕານິ ນິມິຕ຺ຕານິ ອທ຺ທສ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ເອວໍ ເມ ສິທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ, ວສີຠູຕສ຺ສ ສາສເນ;

ທີປງ຺ກໂຣ ນາມ ຊິໂນ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ໂລກນາຍໂກ.

‘‘ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ເຕ ຈ ຊາຍນ຺ເຕ, ພຸຊ຺ຌນ຺ເຕ ຘມ຺ມເທສເນ;

ຈຕຸໂຣ ນິມິຕ຺ເຕ ນາທ຺ທສໍ, ຌານຣຕິສມປ຺ປິໂຕ’’ຕິ.

ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ທີປງ຺ກຣທສພໂລ ຈຕູຫິ ຂີຓາສວສຕສຫສ຺ເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ຣມ຺ມໍ ນາມ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ສຸທສ຺ສນມຫາວິຫາເຣ ປຏິວສຕິ. ຣມ຺ມນຄຣວາສິໂນ ‘‘ທີປງ຺ກໂຣ ກິຣ ສມຓິສ຺ສໂຣ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ອມ຺ຫາກໍ ຣມ຺ມນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ສຸທສ຺ສນມຫາວິຫາເຣ ປຏິວສຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ສປ຺ປິນວນີຕາທີນິ ເຈວ ເຠສຊ຺ຊານິ ວຕ຺ຖຈ຺ຉາທນານິ ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທິຫຕ຺ຖາ ເຍນ ພຸທ຺ໂຘ, ເຍນ ຘມ຺ໂມ, ເຍນ ສງ຺ໂຆ, ຕນ຺ນິນ຺ນາ ຕປ຺ໂປຓາ ຕປ຺ປພ຺ຠາຣາ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ເຕ ປຸນທິວເສ ມຫາທານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນຄຣໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ອາຄມນມຄ຺ຄໍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕາ ອຸທກຠິນ຺ນຏ຺ຐາເນສຸ ປໍສຸໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສມໍ ຠູມິຕລໍ ກຕ຺ວາ ຣຊຕປຏ຺ຏວຓ຺ຓໍ ວາລຸກໍ ອາກິຣນ຺ຕິ, ລາເຊ ເຈວ ປຸປ຺ຜານິ ຈ ວິກິຣນ຺ຕິ, ນານາວິຣາເຄຫິ ວຕ຺ເຖຫິ ຘຊປຏາເກ ອຸສ຺ສາເປນ຺ຕິ, ກທລິໂຍ ເຈວ ປຸຓ຺ຓຆຏປນ຺ຕິໂຍ ຈ ປຕິຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ສຸເມຘຕາປໂສ ອຕ຺ຕໂນ ອສ຺ສມປທາ ອາກາສໍ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ, ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸປຣິຠາເຄນ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເຕ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ເຐ ມນຸສ຺ເສ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ¶ ອາກາສໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອມ຺ໂຠ, ກສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ອິຘ ວິສມໍ ມຄ຺ຄໍ ອລງ຺ກໂຣຖາ’’ຕິ? ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ປຈ຺ຈນ຺ຕເທສວິສເຍ ¶ , ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຖາຄຕໍ;

ຕສ຺ສ ອາຄມນໍ ມຄ຺ຄໍ, ໂສເຘນ຺ຕິ ຕຸຏ຺ຐມານສາ.

‘‘ອຫໍ ເຕນ ສມເຍນ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສກສ຺ສມາ;

ຘຸນນ຺ໂຕ ວາກຈີຣານິ, ຄຈ຺ຉາມິ ອມ຺ພເຣ ຕທາ.

‘‘ເວທຊາຕໍ ¶ ຊນໍ ທິສ຺ວາ, ຕຸຏ຺ຐຫຏ຺ຐໍ ປໂມທິຕໍ;

ໂອໂຣຫິຕ຺ວານ ຄຄນາ, ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ ຕາວເທ.

‘‘‘ຕຸຏ຺ຐຫຏ຺ໂຐ ປມຸທິໂຕ, ເວທຊາໂຕ ມຫາຊໂນ;

ກສ຺ສ ໂສຘີຍຕິ ມຄ຺ໂຄ, ອຎ຺ຊສໍ ວຏຸມາຍນ’’’ນ຺ຕິ.

ມນຸສ຺ສາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ຠນ຺ເຕ ສຸເມຘ, ນ ຕ຺ວໍ ຊານາສິ, ທີປງ຺ກໂຣ ທສພໂລ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ອມ຺ຫາກໍ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ສຸທສ຺ສນມຫາວິຫາເຣ ປຏິວສຕິ. ມຍໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ນິມນ຺ຕຍິມ຺ຫ, ຕສ຺ເສຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອາຄມນມຄ຺ຄໍ ອລງ຺ກໂຣມາ’’ຕິ. ອຖ ສຸເມຘຕາປໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ພຸທ຺ໂຘຕິ ໂຂ ໂຆສມຕ຺ຕກມ຺ປິ ໂລເກ ທຸລ຺ລຠໍ, ປເຄວ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາໂທ, ມຍາປິ ອິເມຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ທສພລສ຺ສ ມຄ຺ຄໍ ອລງ຺ກຣິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ໂສ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ອາຫ – ‘‘ສເຈ, ໂຠ, ຕຸມ຺ເຫ ເອຕໍ ມຄ຺ຄໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອລງ຺ກໂຣຖ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ເອກໍ ໂອກາສໍ ເທຖ, ອຫມ຺ປິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຄ຺ຄໍ ອລງ຺ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຸເມຘຕາປໂສ ອິທ຺ຘິມາ’’ຕິ ຊານນ຺ຕາ ອຸທກຠິນ຺ໂນກາສໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ – ‘‘ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຐານໍ ອລງ຺ກໂຣຫີ’’ຕິ ອທໍສຸ. ສຸເມໂຘ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ ປີຕິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ອິມໍ ໂອກາສໍ ອິທ຺ຘິຍາ ອລງ຺ກຣິຕຸໍ ປໂຫມິ, ເອວໍ ອລງ຺ກໂຕ ນ ມໍ ປຣິໂຕເສສ຺ສຕິ, ອຊ຺ຊ ມຍາ ກາຍເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ປໍສຸໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ປກ຺ຂິປິ.

ຕສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ອນິຏ຺ຐິເຕເຍວ ທີປງ຺ກຣທສພໂລ ມຫານຸຠາວານໍ ຉຬຠິຎ຺ຎານໍ ຂີຓາສວານໍ ຈຕູຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ເທວຕາສຸ ທິພ຺ພຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູຊຍນ຺ຕາສຸ ທິພ຺ພຕຸຣິເຍຫິ ວຊ຺ຊນ຺ຕາສຸ ທິພ຺ພສງ຺ຄີເຕສຸ ປວຕ຺ເຕນ຺ເຕສຸ ມນຸສ຺ເສສຸ ມານຸສເກຫິ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ເຈວ ຕຸຣິເຍຫິ ¶ ຈ ປູຊຍນ຺ເຕສຸ ອໂນປມາຍ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ມໂນສິລາຕເລ ວິຊມ຺ຠມາໂນ ສີໂຫ ວິຍ ຕໍ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ສຸເມຘຕາປໂສ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ທສພລສ຺ສ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ອສີຕິຍາ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ¶ ອນຸຣຎ຺ຊິຕໍ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາຍ ສມ຺ປຣິວາຣິຕໍ ມຓິວຓ຺ຓຄຄນຕເລ ນານປ຺ປກາຣາ ວິຊ຺ຊຸລຕາ ວິຍ ອາເວຬາເວຬຠູຕາ ເຈວ ຍຸຄຬຍຸຄຬຠູຕາ ຈ ຉພ຺ພຓ຺ຓຆນພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕໍ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ – ‘‘ອຊ຺ຊ ມຍາ ທສພລສ຺ສ ຊີວິຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ມາ ຠຄວາ ກລລໍ ອກ຺ກມິ, ມຓິຜລກເສຕຸໍ ¶ ປນ ອກ຺ກມນ຺ໂຕ ວິຍ ສທ຺ຘິໍ ຈຕູຫິ ຂີຓາສວສຕສຫສ຺ເສຫິ ມມ ປິຏ຺ຐິໍ ມທ຺ທມາໂນ ຄຈ຺ຉຕຸ, ຕໍ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ ເກເສ ໂມເຈຕ຺ວາ ອຊິນຈມ຺ມຊຏາມຓ຺ຑລວາກຈີຣານິ ກາຬວຓ຺ເຓ ກລເລ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ມຓິຜລກເສຕຸ ວິຍ ກລລປິຏ຺ເຐ ນິປຊ຺ຊິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ເຕ ເມ ປຸຏ຺ຐາ ວິຍາກໍສຸ, ‘ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ທີປງ຺ກໂຣ ນາມ ຊິໂນ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ໂລກນາຍໂກ;

ຕສ຺ສ ໂສຘີຍຕິ ມຄ຺ໂຄ, ອຎ຺ຊສໍ ວຏຸມາຍນໍ’.

‘‘ພຸທ຺ໂຘຕິວຈນໍ ສຸຕ຺ວານ, ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ຕາວເທ;

ພຸທ຺ໂຘ ພຸທ຺ໂຘຕິ ກຖຍນ຺ໂຕ, ໂສມນສ຺ສໍ ປເວທຍິໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ວິຈິນ຺ເຕສິໍ, ຕຸຏ຺ໂຐ ສໍວິຄ຺ຄມານໂສ;

‘ອິຘ ພີຊານິ ໂຣປິສ຺ສໍ, ຂໂຓ ເວ ມາ ອຸປຈ຺ຈຄາ’.

‘‘ຍທິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂສເຘຖ, ເອໂກກາສໍ ທທາຖ ເມ;

ອຫມ຺ປິ ໂສຘຍິສ຺ສາມິ, ອຎ຺ຊສໍ ວຏຸມາຍນໍ.

‘‘ອທໍສຸ ເຕ ມໂມກາສໍ, ໂສເຘຕຸໍ ອຎ຺ຊສໍ ຕທາ;

ພຸທ຺ໂຘ ພຸທ຺ໂຘຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ, ມຄ຺ຄໍ ໂສເຘມຫໍ ຕທາ.

‘‘ອນິຏ຺ຐິເຕ ມໂມກາເສ, ທີປງ຺ກໂຣ ມຫາມຸນິ;

ຈຕູຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ, ຉຬຠິຎ຺ເຎຫິ ຕາທິຫິ;

ຂີຓາສເວຫິ ວິມເລຫິ, ປຏິປຊ຺ຊິ ອຎ຺ຊສໍ ຊິໂນ.

‘‘ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນາ ¶ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ວຊ຺ຊນ຺ຕິ ເຠຣິໂຍ ພຫູ;

ອາໂມທິຕາ ນຣມຣູ, ສາຘຸກາຣໍ ປວຕ຺ຕຍຸໍ.

‘‘ເທວາ ¶ ມນຸສ຺ເສ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສາປິ ຈ ເທວຕາ;

ອຸໂຠປິ ເຕ ປຎ຺ຊລິກາ, ອນຸຍນ຺ຕິ ຕຖາຄຕໍ.

‘‘ເທວາ ທິພ຺ເພຫິ ຕຸຣິເຍຫິ, ມນຸສ຺ສາ ມານຸເສຫິ ຈ;

ອຸໂຠປິ ເຕ ວຊ຺ຊຍນ຺ຕາ, ອນຸຍນ຺ຕິ ຕຖາຄຕໍ.

‘‘ທິພ຺ພໍ ມນ຺ທາຣວໍ ປຸປ຺ຜໍ, ປທຸມໍ ປາຣິຉຕ຺ຕກໍ;

ທິໂສທິສໍ ໂອກິຣນ຺ຕິ, ອາກາສນຠຄຕາ ມຣູ.

‘‘ທິພ຺ພໍ ຈນ຺ທນຈຸຓ຺ຓຎ຺ຈ, ວຣຄນ຺ຘຎ຺ຈ ເກວລໍ;

ທິໂສທິສໍ ໂອກິຣນ຺ຕິ, ອາກາສນຠຄຕາ ມຣູ.

‘‘ຈມ຺ປກໍ ສລລໍ ນີປໍ, ນາຄປຸນ຺ນາຄເກຕກໍ;

ທິໂສທິສໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ຠູມິຕລຄຕາ ນຣາ.

‘‘ເກເສ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາຫໍ ຕຕ຺ຖ, ວາກຈີຣຎ຺ຈ ຈມ຺ມກໍ;

ກລເລ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວານ, ອວກຸຊ຺ໂຊ ນິປຊ຺ຊຫໍ.

‘‘ອກ຺ກມິຕ຺ວານ ມໍ ພຸທ຺ໂຘ, ສຫ ສິສ຺ເສຫິ ຄຈ຺ຉຕຸ;

ມາ ນໍ ກລເລ ອກ຺ກມິຕ຺ຖ, ຫິຕາຍ ເມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ໂສ ¶ ປນ ກລລປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນໂກວ ປຸນ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ທີປງ຺ກຣທສພລສ຺ສ ພຸທ຺ຘສິຣິໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ອຫໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ສພ຺ພກິເລເສ ຌາເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆນວໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຣມ຺ມນຄຣໍ ປວິເສຍ຺ຍໍ, ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ປນ ເມ ກິເລເສ ຌາເປຕ຺ວາ ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ຍໍນູນາຫໍ ທີປງ຺ກຣທສພໂລ ວິຍ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ຘມ຺ມນາວໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ ສໍສາຣສາຄຣາ ອຸຕ຺ຕາເຣຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ປຣິນິພ຺ພາເຍຍ຺ຍໍ, ອິທໍ ມຍ຺ຫໍ ປຕິຣູປ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ເມ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຠາວາຍ ອຠິນີຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ປຖວິຍໍ ນິປນ຺ນສ຺ສ, ເອວໍ ເມ ອາສິ ເຈຕໂສ;

‘ອິຈ຺ຉມາໂນ ອຫໍ ອຊ຺ຊ, ກິເລເສ ຌາປເຍ ມມ.

‘‘‘ກິໍ ¶ ¶ ເມ ອຎ຺ຎາຕເວເສນ, ຘມ຺ມໍ ສຈ຺ຉິກເຕນິຘ;

ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ, ພຸທ຺ໂຘ ເຫສ຺ສໍ ສເທວເກ.

‘‘‘ກິໍ ເມ ເອເກນ ຕິຓ຺ເຓນ, ປຸຣິເສນ ຖາມທສ຺ສິນາ;

ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ, ສນ຺ຕາເຣສ຺ສໍ ສເທວກໍ.

‘‘‘ອິມິນາ ເມ ອຘິກາເຣນ, ກເຕນ ປຸຣິສຸຕ຺ຕເມ;

ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ, ຕາເຣມິ ຊນຕໍ ພຫຸໍ.

‘‘‘ສໍສາຣໂສຕໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ ຕໂຍ ຠເວ;

ຘມ຺ມນາວໍ ສມາຣຸຍ຺ຫ, ສນ຺ຕາເຣສ຺ສໍ ສເທວກ’’’ນ຺ຕິ.

ຍສ຺ມາ ປນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ –

‘‘ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ລິງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ, ເຫຕຸ ສຕ຺ຖາຣທສ຺ສນໍ;

ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິ, ອຘິກາໂຣ ຈ ຉນ຺ທຕາ;

ອຏ຺ຐຘມ຺ມສໂມຘານາ, ອຠິນີຫາໂຣ ສມິຊ຺ຌຕີ’’ຕິ.

ມນຸສ຺ສຕ຺ຕຠາວສ຺ມິໍເຍວ ຫິ ຐຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌຕິ, ນາຄສ຺ສ ວາ ສຸປຓ຺ຓສ຺ສ ວາ ເທວຕາຍ ວາ ສກ຺ກສ຺ສ ວາ ປຕ຺ຖນາ ໂນ ສມິຊ຺ຌຕິ. ມນຸສ຺ສຕ຺ຕຠາເວປິ ປຸຣິສລິງ຺ເຄ ຐິຕສ຺ເສວ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌຕິ, ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຓ຺ຑກນປຸໍສກອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນການໍ ວາ ໂນ ສມິຊ຺ຌຕິ. ປຸຣິສສ຺ສປິ ຕສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ເຫຕຸສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ອິຕຣສ຺ສ. ເຫຕຸສມ຺ປນ຺ນສ຺ສາປິ ຊີວມານພຸທ຺ຘສ຺ເສວ ສນ຺ຕິເກ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ເສວ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌຕິ, ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ພຸທ຺ເຘ ເຈຕິຍສນ຺ຕິເກ ວາ ໂພຘິມູເລ ວາ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ ນ ສມິຊ຺ຌຕິ. ພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສປິ ປພ຺ພຊ຺ຊາລິງ຺ເຄ ຐິຕສ຺ເສວ ສມິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ຄິຫິລິງ຺ເຄ ຐິຕສ຺ສ. ປພ຺ພຊິຕສ຺ສປິ ¶ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠິໂນເຍວ ສມິຊ຺ຌຕິ, ນ ອິມາຍ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ວິຣຫິຕສ຺ສ. ຄຸຓສມ຺ປນ຺ເນນປິ ເຍນ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ເສວ ອິມິນາ ອຘິກາເຣນ ອຘິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສມິຊ຺ຌຕິ, ນ ອິຕຣສ຺ສ. ອຘິກາຣສມ຺ປນ຺ນສ຺ສາປິ ຍສ຺ສ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖາຍ ມຫນ຺ໂຕ ຉນ຺ໂທ ຈ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ວາຍາໂມ ຈ ປຣິເຍຏ຺ຐິ ຈ, ຕສ຺ເສວ ສມິຊ຺ຌຕິ, ນ ອິຕຣສ຺ສ.

ຕຕ຺ຣິທໍ ¶ ¶ ຉນ຺ທມຫນ຺ຕຕາຍ ໂອປມ຺ມໍ – ສເຈ ຫິ ເອວມສ຺ສ ໂຍ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ເອໂກທກີຠູຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ພາຫຸພເລນ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ, ໂສ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂຍ ວາ ປນ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ເວຬຸຄຸມ຺ພສຎ຺ຉນ຺ນໍ ວິຍູຫິຕ຺ວາ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ປທສາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ, ໂສ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂຍ ວາ ປນ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ສຕ຺ຕິໂຍ ອາໂກເຏຕ຺ວາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ສຕ຺ຕິຜລສມາກິຓ຺ຓໍ ປທສາ ອກ຺ກມມາໂນ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ, ໂສ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂຍ ວາ ປນ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ວີຕຈ຺ຈິຕງ຺ຄາຣຠຣິຕໍ ປາເທຫິ ມທ຺ທມາໂນ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ, ໂສ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕີຕິ. ໂຍ ເອເຕສຸ ເອກມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ກຣໍ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ‘‘ອຫໍ ເອຕມ຺ປິ ຕຣິຕ຺ວາ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວາ ປາຣໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ມຫນ຺ເຕນ ຉນ຺ເທນ ຈ ອຸສ຺ສາເຫນ ຈ ວາຍາເມນ ຈ ປຣິເຍຏ຺ຐິຍາ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອຕສ຺ເສວ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌຕິ, ນ ອິຕຣສ຺ສ. ຕສ຺ມາ ສຸເມຘຕາປໂສ ອິເມ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ເມ ສໂມຘາເນຕ຺ວາວ ພຸທ຺ຘຠາວາຍ ອຠິນີຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ.

ທີປງ຺ກໂຣປິ ຠຄວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຸເມຘຕາປສສ຺ສ ສີສຠາເຄ ຐຕ຺ວາ ມຓິສີຫປຎ຺ຊຣໍ ອຸຄ຺ຆາເຏນ຺ໂຕ ວິຍ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓປສາທສມ຺ປນ຺ນານິ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ກລລປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນໍ ສຸເມຘຕາປສໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຕາປໂສ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາຍ ອຠິນີຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ, ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ ເອຕສ຺ສ ປຕ຺ຖນາ, ອຸທາຫຸ ໂນ’’ຕິ ອນາຄຕໍສຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ – ‘‘ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຍໍ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ປຣິສມຊ຺ເຌ ພ຺ຍາກາສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ ອິມໍ ອຸຄ຺ຄຕປໍ ຕາປສໍ ກລລປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຍໍ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາຍ ອຠິນີຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ, ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕິ ອິມສ຺ສ ປຕ຺ຖນາ. ອຍຎ຺ຫິ ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອສງ຺ຂເຍຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຖເກ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປນສ຺ສ ອຕ຺ຕຠາເວ ກປິລວຕ຺ຖຸ ນາມ ນຄຣໍ ນິວາໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ມາຍາ ¶ ນາມ ເທວີ ມາຕາ, ສຸທ຺ໂຘທໂນ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ອຄ຺ຄສາວໂກ ອຸປຕິສ຺ໂສ ນາມ ເຖໂຣ, ທຸຕິຍສາວໂກ ໂກລິໂຕ ນາມ, ພຸທ຺ຘຸປຏ຺ຐາໂກ ອານນ຺ໂທ ນາມ, ອຄ຺ຄສາວິກາ ເຂມາ ນາມ ເຖຣີ, ທຸຕິຍສາວິກາ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ¶ ນາມ ເຖຣີ ຠວິສ຺ສຕິ. ອຍໍ ປຣິປກ຺ກຎາໂຓ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ກຕ຺ວາ ມຫາປຘານໍ ປທຫິຕ຺ວາ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂມູເລ ປາຍາສໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີເຣ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ອສ຺ສຕ຺ຖຣຸກ຺ຂມູເລ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສຕີຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ທີປງ຺ກໂຣ ໂລກວິທູ, ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫ;

ອຸສ຺ສີສເກ ມໍ ຐຕ຺ວານ, ອິທໍ ວຈນມພ຺ຣວິ.

‘‘‘ປສ຺ສຖ ¶ ອິມໍ ຕາປສໍ, ຊຏິລໍ ອຸຄ຺ຄຕາປນໍ;

ອປຣິເມຍ຺ເຍ ອິໂຕ ກປ຺ເປ, ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ຠວິສ຺ສຕິ.

‘‘‘ອຫຸ ກປິລວ຺ຫຍາ ຣມ຺ມາ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕຖາຄໂຕ;

ປຘານໍ ປທຫິຕ຺ວານ, ກຕ຺ວາ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ.

‘‘‘ອຊປາລຣຸກ຺ຂມູເລ, ນິສີທິຕ຺ວາ ຕຖາຄໂຕ;

ຕຕ຺ຖ ປາຍາສໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ, ເນຣຎ຺ຊຣມຸເປຫິຕິ.

‘‘‘ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີຣມ຺ຫິ, ປາຍາສໍ ອທ ໂສ ຊິໂນ;

ປຏິຍຕ຺ຕວຣມຄ຺ເຄນ, ໂພຘິມູລມຸເປຫິຕິ.

‘‘‘ຕໂຕ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ, ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ອສ຺ສຕ຺ຖຣຸກ຺ຂມູລມ຺ຫິ, ພຸຊ຺ຌິສ຺ສຕິ ມຫາຍໂສ.

‘‘‘ອິມສ຺ສ ຊນິກາ ມາຕາ, ມາຍາ ນາມ ຠວິສ຺ສຕິ;

ປິຕາ ສຸທ຺ໂຘທໂນ ນາມ, ອຍໍ ເຫສ຺ສຕິ ໂຄຕໂມ.

‘‘‘ອນາສວາ ວີຕຣາຄາ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ;

ໂກລິໂຕ ອຸປຕິສ຺ໂສ ຈ, ອຄ຺ຄາ ເຫສ຺ສນ຺ຕິ ສາວກາ;

ອານນ຺ໂທ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ອຸປຏ຺ຐິສ຺ສຕິ ຕໍ ຊິນໍ.

‘‘‘ເຂມາ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ຈ, ອຄ຺ຄາ ເຫສ຺ສນ຺ຕິ ສາວິກາ;

ອນາສວາ ວີຕຣາຄາ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ;

ໂພຘິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ, ອສ຺ສຕ຺ໂຖຕິ ປວຸຈ຺ຈຕີ’’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໖໐-໖໘);

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸເມຘຕາປໂສ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ກິຣ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ມຫາຊໂນ ທີປງ຺ກຣທສພລສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສຸເມຘຕາປໂສ ກິຣ ພຸທ຺ຘພີຊໍ ພຸທ຺ຘງ຺ກຸໂຣ’’ຕິ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ¶ ອໂຫສິ. ເອວຎ຺ຈສ຺ສ ອໂຫສິ – ‘‘ຍຖາ ນາມ ມນຸສ຺ສາ ນທິໍ ຕຣນ຺ຕາ ອຸຊຸເກນ ¶ ຕິຕ຺ເຖນ ອຸຕ຺ຕຣິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ເຫຏ຺ຐາຕິຕ຺ເຖນ ¶ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ, ເອວເມວ ມຍມ຺ປິ ທີປງ຺ກຣທສພລສ຺ສ ສາສເນ ມຄ຺ຄຜລໍ ອລຠມານາ ອນາຄເຕ ຍທາ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ, ຕທາ ຕວ ສມ຺ມຸຂາ ມຄ຺ຄຜລໍ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ ຠເວຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ຐປຍິໍສຸ. ທີປງ຺ກຣທສພໂລປິ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປສໍສິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐປຸປ຺ຜມຸຏ຺ຐີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ເຕປິ ຈຕຸສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂາ ຂີຓາສວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຄນ຺ເຘຫິ ຈ ມາລາຫິ ຈ ປູເຊຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເທວມນຸສ຺ສາ ປນ ຕເຖວ ປູເຊຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກນ຺ຕາ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສພ຺ເພສໍ ປຏິກ຺ກນ຺ຕກາເລ ສຍນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ປາຣມິໂຍ ວິຈິນິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸປ຺ຜຣາສິມຕ຺ຖເກ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ເອວໍ ນິສິນ຺ເນ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ສກລທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາເຬ ເທວຕາ ສາຘຸກາຣໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍ ສຸເມຘຕາປສ, ໂປຣາຓກໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ‘ປາຣມິໂຍ ວິຈິນິສ຺ສາມາ’ຕິ ນິສິນ຺ນກາເລ ຍານິ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ນາມ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ຕານິ ສພ຺ພານິປິ ອຊ຺ຊ ປາຕຸຠູຕານິ, ນິສ຺ສໍສເຍນ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ. ມຍເມຕໍ ຊານາມ ‘ຍສ຺ເສຕານິ ນິມິຕ຺ຕານິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ເອກນ຺ເຕນ ໂສ ພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ’, ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ວີຣິຍໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ນານປ຺ປກາຣາຫິ ຖຸຕີຫິ ອຠິຕ຺ຖວິໍສຸ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ອິທໍ ສຸຕ຺ວານ ວຈນໍ, ອສມສ຺ສ ມເຫສິໂນ;

ອາໂມທິຕາ ນຣມຣູ, ພຸທ຺ຘພີຊໍ ກິຣ ອຍໍ.

‘‘ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິສທ຺ທາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິ ຫສນ຺ຕິ ຈ;

ກຕຎ຺ຊລີ ນມສ຺ສນ຺ຕິ, ທສສຫສ຺ສີ ສເທວກາ.

‘‘ຍທິມສ຺ສ ໂລກນາຖສ຺ສ, ວິຣຊ຺ຌິສ຺ສາມ ສາສນໍ;

ອນາຄຕມ຺ຫິ ອທ຺ຘາເນ, ເຫສ຺ສາມ ສມ຺ມຸຂາ ອິມໍ.

‘‘ຍຖາ ມນຸສ຺ສາ ນທິໍ ຕຣນ຺ຕາ, ປຏິຕິຕ຺ຖໍ ວິຣຊ຺ຌິຍ;

ເຫຏ຺ຐາ ຕິຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວານ, ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິ ມຫານທິໍ.

‘‘ເອວເມວ ມຍໍ ສພ຺ເພ, ຍທິ ມຸຎ຺ຈາມິມໍ ຊິນໍ;

ອນາຄຕມ຺ຫິ ອທ຺ຘາເນ, ເຫສ຺ສາມ ສມ຺ມຸຂາ ອິມໍ.

‘‘ທີປງ຺ກໂຣ ¶ ¶ ໂລກວິທູ, ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫ;

ມມ ກມ຺ມໍ ປກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ, ທກ຺ຂິຓໍ ປາທມຸທ຺ຘຣິ.

‘‘ເຍ ຕຕ຺ຖາສຸໍ ຊິນປຸຕ຺ຕາ, ສພ຺ເພ ປທກ຺ຂິຓມກໍສຸ ມໍ;

ນຣາ ນາຄາ ຈ ຄນ຺ຘພ຺ພາ, ອຠິວາເທຕ຺ວານ ປກ຺ກມຸໍ.

‘‘ທສ຺ສນໍ ¶ ເມ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ, ສສງ຺ເຆ ໂລກນາຍເກ;

ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນ, ອາສນາ ວຸຏ຺ຐຫິໍ ຕທາ.

‘‘ສຸເຂນ ສຸຂິໂຕ ໂຫມິ, ປາໂມຊ຺ເຊນ ປໂມທິໂຕ;

ປີຕິຍາ ຈ ອຠິສ຺ສນ຺ໂນ, ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິໍ ຕທາ.

‘‘ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິຕ຺ວາ, ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສຫໍ ຕທາ;

‘ວສີຠູໂຕ ອຫໍ ຌາເນ, ອຠິຎ຺ຎາປາຣມິໍ ຄໂຕ.

‘‘‘ທສສຫສ຺ສິໂລກມ຺ຫິ, ອິສໂຍ ນຕ຺ຖິ ເມ ສມາ;

ອສໂມ ອິທ຺ຘິຘມ຺ເມສຸ, ອລຠິໍ ອີທິສໍ ສຸຂໍ’.

‘‘ປລ຺ລງ຺ກາຠຸຊເນ ມຍ຺ຫໍ, ທສສຫສ຺ສາຘິວາສິໂນ;

ມຫານາທໍ ປວຕ຺ເຕສຸໍ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຍາ ປຸພ຺ເພ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ, ປລ຺ລງ຺ກວຣມາຠຸເຊ;

ນິມິຕ຺ຕານິ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕານິ ອຊ຺ຊ ປທິສ຺ສເຣ.

‘‘ສີຕໍ ພ຺ຍາປຄຕໍ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫຎ຺ຈ ອຸປສມ຺ມຕິ;

ຕານິ ອຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕູ, ນິສ຺ສທ຺ທາ ໂຫນ຺ຕິ ນິຣາກຸລາ;

ຕານິ ອຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ມຫາວາຕາ ¶ ນ ວາຍນ຺ຕິ, ນ ສນ຺ທນ຺ຕິ ສວນ຺ຕິໂຍ;

ຕານິ ອຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຖລຊາ ທກຊາ ປຸປ຺ຜາ, ສພ຺ເພ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ປຸປ຺ຜິຕາ ສພ຺ເພ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ລຕາ ວາ ຍທິ ວາ ຣຸກ຺ຂາ, ຜລຠາຣາ ໂຫນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ຜລິຕາ ສພ຺ເພ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ອາກາສຏ຺ຐາ ¶ ຈ ຠູມຏ຺ຐາ, ຣຕນາ ໂຊຕນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ຣຕນາ ໂຊຕນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ມານຸສກາ ຈ ທິພ຺ພາ ຈ, ຕຸຣິຍາ ວຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊຸໂຠ ອຠິຣວນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ວິຈິຕ຺ຕປຸປ຺ຜາ ຄຄນາ, ອຠິວສ຺ສນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປິ ອຊ຺ຊ ປວສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ມຫາສມຸທ຺ໂທ ອາຠຸຊຕິ, ທສສຫສ຺ສີ ປກມ຺ປຕິ;

ເຕປຊ຺ຊຸໂຠ ອຠິຣວນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ນິຣເຍປິ ທສສຫສ຺ເສ, ອຄ຺ຄີ ນິພ຺ພນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ນິພ຺ພຸຕາ ອຄ຺ຄີ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ວິມໂລ ໂຫຕິ ສູຣິໂຍ, ສພ຺ພາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ຕາຣກາ;

ເຕປິ ອຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ອໂນວຏ຺ເຐນ ອຸທກໍ, ມຫິຍາ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິ ຕາວເທ;

ຕມ຺ປຊ຺ຊຸພ຺ຠິຊ຺ຊເຕ ມຫິຍາ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຕາຣາຄຓາ ¶ ວິໂຣຈນ຺ຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕາ ຄຄນມຓ຺ຑເລ;

ວິສາຂາ ¶ ຈນ຺ທິມາຍຸຕ຺ຕາ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ພິລາສຍາ ທຣີສຍາ, ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ ສກາສຍາ;

ເຕປຊ຺ຊ ອາສຍາ ຉຸທ຺ຘາ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ນ ໂຫຕິ ອຣຕິ ສຕ຺ຕານໍ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ສພ຺ເພ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ໂຣຄາ ຕທຸປສມ຺ມນ຺ຕິ, ຊິຆຈ຺ຉາ ຈ ວິນສ຺ສຕິ;

ຕານິປຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຣາໂຄ ຕທາ ຕນຸ ໂຫຕິ, ໂທໂສ ໂມໂຫ ວິນສ຺ສຕິ;

ເຕປຊ຺ຊ ວິຄຕາ ສພ຺ເພ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຠຍໍ ຕທາ ນ ຠວຕິ, ອຊ຺ຊເປຕໍ ປທິສ຺ສຕິ;

ເຕນ ລິງ຺ເຄນ ຊານາມ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຣໂຊ ¶ ນຸທ຺ຘໍສຕິ ອຸທ຺ຘໍ, ອຊ຺ຊເປຕໍ ປທິສ຺ສຕິ;

ເຕນ ລິງ຺ເຄນ ຊານາມ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ອນິຏ຺ຐຄນ຺ໂຘ ປກ຺ກມຕິ, ທິພ຺ພຄນ຺ໂຘ ປວາຍຕິ;

ໂສປຊ຺ຊ ວາຍຕິ ຄນ຺ໂຘ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ສພ຺ເພ ເທວາ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຐປຍິຕ຺ວາ ອຣູປິໂນ;

ເຕປຊ຺ຊ ສພ຺ເພ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຍາວຕາ ນິຣຍາ ນາມ, ສພ຺ເພ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ຕາວເທ;

ເຕປຊ຺ຊ ສພ຺ເພ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ກຸຏ຺ຏາ ¶ ກວາຏາ ເສລາ ຈ, ນ ໂຫນ຺ຕາວຣຓາ ຕທາ;

ອາກາສຠູຕາ ເຕປຊ຺ຊ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ຈຸຕີ ຈ ອຸປປຕ຺ຕິ ຈ, ຂເຓ ຕສ຺ມິໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ຕານິປຊ຺ຊ ປທິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ.

‘‘ທຬ຺ຫໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫ ວີຣິຍໍ, ມາ ນິວຕ຺ຕ ອຠິກ຺ກມ;

ມຍມ຺ເປຕໍ ວິຊານາມ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໗໐-໑໐໗);

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ທີປງ຺ກຣທສພລສ຺ສ ຈ ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕານຎ຺ຈ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ສຎ຺ຊາຕຸສ຺ສາໂຫ ຫຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ພຸທ຺ຘາ ນາມ ອໂມຆວຈນາ, ນຕ຺ຖິ ພຸທ຺ຘານໍ ກຖາຍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ຫິ ອາກາເສ ຂິຕ຺ຕເລຑ຺ຑຸສ຺ສ ປຕນໍ ຘຸວໍ, ຊາຕສ຺ສ ມຣຓໍ, ຣຕ຺ຕິກ຺ຂເຍ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນໍ, ອາສຍາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສີຫສ຺ສ ສີຫນາທນທນໍ, ຄຣຸຄພ຺ຠາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ຠາຣໂມໂຣປນໍ ຘຸວໍ ອວສ຺ສມ຺ຠາວີ, ເອວເມວ ພຸທ຺ຘານໍ ວຈນໍ ນາມ ຘຸວໍ ອໂມຆໍ, ອທ຺ຘາ ອຫໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ທສສຫສ຺ສີນ ຈູຠຍໍ;

ຕຸຏ຺ຐຫຏ຺ໂຐ ປໂມທິໂຕ, ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສຫໍ ຕທາ.

‘‘ອທ຺ເວຊ຺ຌວຈນາ ພຸທ຺ຘາ, ອໂມຆວຈນາ ຊິນາ;

ວິຕຖໍ ນຕ຺ຖິ ພຸທ຺ຘານໍ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວາມຫໍ.

‘‘ຍຖາ ຂິຕ຺ຕໍ ນເຠ ເລຑ຺ຑຸ, ຘຸວໍ ປຕຕິ ຠູມິຍໍ;

ຕເຖວ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານໍ, ວຈນໍ ຘຸວສສ຺ສຕໍ;

ວິຕຖໍ ນຕ຺ຖິ ພຸທ຺ຘານໍ, ຘຸວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວາມຫໍ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ, ມຣຓໍ ຘຸວສສ຺ສຕໍ;

ຕເຖວ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານໍ, ວຈນໍ ຘຸວສສ຺ສຕໍ.

‘‘ຍຖາ ¶ ຣຕ຺ຕິກ຺ຂເຍ ປຕ຺ເຕ, ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນໍ ຘຸວໍ;

ຕເຖວ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານໍ, ວຈນໍ ຘຸວສສ຺ສຕໍ.

‘‘ຍຖາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສຍນສ຺ສ, ສີຫສ຺ສ ນທນໍ ຘຸວໍ;

ຕເຖວ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານໍ, ວຈນໍ ຘຸວສສ຺ສຕໍ.

‘‘ຍຖາ ອາປນ຺ນສຕ຺ຕານໍ, ຠາຣໂມໂຣປນໍ ຘຸວໍ;

ຕເຖວ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານໍ, ວຈນໍ ຘຸວສສ຺ສຕ’’ນ຺ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໐໘-໑໑໔);

ໂສ ‘‘ຘຸວາຫໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ກຕສນ຺ນິຏ຺ຐາໂນ ພຸທ຺ຘກາຣເກ ຘມ຺ເມ ອຸປຘາເຣຕຸໍ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ພຸທ຺ຘກາຣກາ ຘມ຺ມາ, ກິໍ ອຸທ຺ຘໍ, ອຸທາຫຸ ອໂຘ, ທິສາວິທິສາສູ’’ຕິ ອນຸກ຺ກເມນ ສກລໍ ຘມ຺ມຘາຕຸໍ ວິຈິນນ຺ໂຕ ໂປຣາຓກໂພຘິສຕ຺ເຕຫິ ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ ປຐມໍ ທານປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ໂອວທິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຐມໍ ທານປາຣມິໍ ປູເຣຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ ອຸທກກຸມ຺ໂຠ ນິສ຺ເສສໍ ກຕ຺ວາ ອຸທກໍ ວມຕິເຍວ, ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ເອວເມວ ຘນໍ ວາ ຍສໍ ວາ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ວາ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄໍ ວາ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ສມ຺ປຕ຺ຕຍາຈການໍ ສພ຺ພໍ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕໍ ນິສ຺ເສສໍ ກຕ຺ວາ ທທມາໂນ ໂພຘິມູເລ ນິສີທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ປຐມໍ ທານປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຫນ຺ທ ພຸທ຺ຘກເຣ ຘມ຺ເມ, ວິຈິນາມິ ອິໂຕ ຈິໂຕ;

ອຸທ຺ຘໍ ອໂຘ ທສ ທິສາ, ຍາວຕາ ຘມ຺ມຘາຕຸຍາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ປຐມໍ ທານປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອນຸຈິຓ຺ຓໍ ມຫາປຖໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ປຐມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ທານປາຣມິຕໍ ຄຈ຺ຉ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາປິ ກຸມ຺ໂຠ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ອໂຘກໂຕ;

ວມເຕວຸທກໍ ນິສ຺ເສສໍ, ນ ຕຕ຺ຖ ປຣິຣກ຺ຂຕິ.

‘‘ຕເຖວ ¶ ¶ ຍາຈເກ ທິສ຺ວາ, ຫີນມຸກ຺ກຏ຺ຐມຊ຺ຌິເມ;

ທທາຫິ ທານໍ ນິສ຺ເສສໍ, ກຸມ຺ໂຠ ວິຍ ອໂຘກໂຕ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໑໕-໑໑໙);

ອຖສ຺ສ ¶ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ທຸຕິຍໍ ສີລປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສີລປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ຈມຣີ ມິໂຄ ນາມ ຊີວິຕໍ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວາລເມວ ຣກ຺ຂຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຊີວິຕມ຺ປິ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ສີລເມວ ຣກ຺ຂມາໂນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ທຸຕິຍໍ ສີລປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ທຸຕິຍໍ ສີລປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ທຸຕິຍໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ສີລປາຣມິຕໍ ຄຈ຺ຉ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາປິ ຈມຣີ ວາລໍ, ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ປຏິລຄ຺ຄິຕໍ;

ອຸເປຕິ ມຣຓໍ ຕຕ຺ຖ, ນ ວິໂກເປຕິ ວາລຘິໍ.

‘‘ຕເຖວ ຈຕູສຸ ຠູມີສຸ, ສີລານິ ປຣິປູຣຍ;

ປຣິຣກ຺ຂ ສທາ ສີລໍ, ຈມຣີ ວິຍ ວາລຘິ’’ນ຺ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໒໐-໑໒໔);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ຕຕິຍໍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ຈິຣໍ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ວສມາໂນ ປຸຣິໂສ ນ ຕຕ຺ຖ ສິເນຫໍ ກໂຣຕິ, ອຖ ໂຂ ອຸກ຺ກຓ຺ຐຕິເຍວ, ອວສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສພ຺ພຠເວ ພນ຺ຘນາຄາຣສທິເສ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພຠເວຫິ ¶ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ມຸຈ຺ຈິຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິມຸໂຂວ ໂຫຫິ. ເອວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕຕິຍໍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ¶ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ຕຕິຍໍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ຕຕິຍໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິຕໍ ຄຈ຺ຉ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາ ອນ຺ທຸຆເຣ ປຸຣິໂສ, ຈິຣວຸຕ຺ໂຖ ທຸຂຏ຺ຏິໂຕ;

ນ ຕຕ຺ຖ ຣາຄໍ ຊເນຕິ, ມຸຕ຺ຕິເມວ ຄເວສຕິ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພຠເວ, ປສ຺ສ ອນ຺ທຸຆຣໍ ວິຍ;

ເນກ຺ຂມ຺ມາຠິມຸໂຂ ໂຫຫິ, ຠວໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໒໕-໑໒໙);

ອຖສ຺ສ ¶ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຎາປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ. ຫີນມຊ຺ຌິມຸກ຺ກຏ຺ເຐສຸ ກຎ຺ຈິ ອວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສພ຺ເພປິ ປຓ຺ຑິເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຫີນາທິເຠເທສຸ ກຸເລສຸ ກິຎ຺ຈິ ອວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ຂິປ຺ປໍ ຍາປນໍ ລຠຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ສພ຺ພປຓ຺ຑິເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ¶ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ປຎ຺ຎາປາຣມິຕໍ ຄຈ຺ຉ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາປິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ຫີນມຸກ຺ກຏ຺ຐມຊ຺ຌິເມ;

ກຸລານິ ນ ວິວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ, ເອວໍ ລຠຕິ ຍາປນໍ.

‘‘ຕເຖວ ¶ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພກາລໍ, ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ພຸຘໍ ຊນໍ;

ປຎ຺ຎາປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໓໐-໑໓໔);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ປຎ຺ຈມໍ ວີຣິຍປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວີຣິຍປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ຍຖາ ຫິ ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ສພ຺ພິຣິຍາປເຖສຸ ທຬ຺ຫວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ສພ຺ພຠເວສຸ ສພ຺ພິຣິຍາປເຖສຸ ທຬ຺ຫວີຣິໂຍ ອໂນລີນວີຣິໂຍ ສມາໂນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ປຎ຺ຈມໍ ວີຣິຍປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ປຎ຺ຈມໍ ວີຣິຍປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ປຎ຺ຈມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ວີຣິຍປາຣມິຕໍ ຄຈ຺ຉ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ, ນິສຊ຺ຊຏ຺ຐານຈງ຺ກເມ;

ອລີນວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ປຄ຺ຄຫິຕມໂນ ສທາ.

‘‘ຕເຖວ ¶ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພຠເວ, ປຄ຺ຄຓ຺ຫ ວີຣິຍໍ ທຬ຺ຫໍ;

ວີຣິຍປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໓໕-໑໓໙);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ຉຏ຺ຐໍ ຂນ຺ຕິປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຂນ຺ຕິປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ສມ຺ມານເນປິ ອວມານເນປິ ຂໂມວ ຠເວຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ປຖວິຍໍ ນາມ ສຸຈິມ຺ປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອສຸຈິມ຺ປິ, ນ ເຕນ ປຖວີ ສິເນຫໍ ປຏິຆໍ ກໂຣຕິ, ຂມຕິ ສຫຕິ ອຘິວາເສຕິເຍວ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສມ຺ມານເນປິ ອວມານເນປິ ຂໂມວ ສມາໂນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ຉຏ຺ຐໍ ຂນ຺ຕິປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ¶ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ຉຏ຺ຐມໍ ຂນ຺ຕິປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ຉຏ຺ຐມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ຕຕ຺ຖ ອທ຺ເວຊ຺ຌມານໂສ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສິ.

‘‘ຍຖາປິ ປຖວີ ນາມ, ສຸຈິມ຺ປິ ອສຸຈິມ຺ປິ ຈ;

ສພ຺ພໍ ສຫຕິ ນິກ຺ເຂປໍ, ນ ກໂຣຕິ ປຏິຆໍ ຕຍາ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສພ຺ເພສໍ, ສມ຺ມານາວມານກ຺ຂໂມ;

ຂນ຺ຕິປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໔໐-໑໔໔);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ສຕ຺ຕມໍ ສຈ຺ຈປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຈ຺ຈປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ອສນິຍາ ມຕ຺ຖເກ ປຕມານາຍປິ ຘນາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຉນ຺ທາທີນໍ ວເສນ ສມ຺ປຊານມຸສາວາທໍ ນາມ ມາ ຠາສິ. ຍຖາ ຫິ ໂອສຘີ ຕາຣກາ ນາມ ສພ຺ພອຸຕູສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຄມນວີຖິໍ ຊຫິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຍ ວີຖິຍາ ¶ ນ ຄຈ຺ຉຕິ, ສກວີຖິຍາວ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ມຸສາວາທໍ ນາມ ອວທນ຺ໂຕເຍວ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ສຕ຺ຕມໍ ສຈ຺ຈປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ¶ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ສຕ຺ຕມໍ ສຈ຺ຈປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ສຕ຺ຕມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ຕຕ຺ຖ ອທ຺ເວຊ຺ຌວຈໂນ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສິ.

‘‘ຍຖາປິ ໂອສຘີ ນາມ, ຕຸລາຠູຕາ ສເທວເກ;

ສມເຍ ອຸຕຸວສ຺ເສ ວາ, ນ ໂວກ຺ກມຕິ ວີຖິໂຕ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສຈ຺ເຈສຸ, ມາ ໂວກ຺ກມສິ ວີຖິໂຕ;

ສຈ຺ຈປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໔໕-໑໔໙);

ອຖສ຺ສ ¶ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ອຏ຺ຐມໍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ຍໍ ອຘິຏ຺ຐາສິ, ຕສ຺ມິໍ ອຘິຏ຺ຐາເນ ນິຈ຺ຈໂລວ ຠເວຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ປພ຺ພໂຕ ນາມ ສພ຺ພາສຸ ທິສາສຸ ວາເຕຫິ ປຫໂຏ ນ ກມ຺ປຕິ ນ ຈລຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຐາເນເຍວ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິຏ຺ຐາເນ ນິຈ຺ຈໂລ ໂຫນ຺ໂຕວ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ອຏ຺ຐມໍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ¶ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ອຏ຺ຐມໍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ອຏ຺ຐມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ຕຕ຺ຖ ຕ຺ວໍ ອຈໂລ ຫຸຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສິ.

‘‘ຍຖາປິ ປພ຺ພໂຕ ເສໂລ, ອຈໂລ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິໂຕ;

ນ ກມ຺ປຕິ ຠຸສວາເຕຫິ, ສກຏ຺ຐາເນວ ຕິຏ຺ຐຕິ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ອຘິຏ຺ຐາເນ, ສພ຺ພທາ ອຈໂລ ຠວ;

ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໕໐-໑໕໔);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ນວມໍ ເມຕ຺ຕາປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເມຕ຺ຕາປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ຫິເຕສຸປິ ອຫິເຕສຸປິ ເອກຈິຕ຺ໂຕ ຠເວຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ອຸທກໍ ນາມ ປາປຊນສ຺ສປິ ກລ຺ຍາຓຊນສ຺ສປິ ສີຕຠາວໍ ເອກສທິສໍ ກຕ຺ວາ ¶ ຜຣຕິ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສພ຺ເພສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ເອກຈິຕ຺ໂຕວ ໂຫນ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ນວມໍ ເມຕ຺ຕາປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ນວມໍ ເມຕ຺ຕາປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ¶ ຕ຺ວໍ ນວມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ເມຕ຺ຕາຍ ອສໂມ ໂຫຫິ, ຍທິ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຕຸມິຈ຺ຉສິ.

‘‘ຍຖາປິ ¶ ອຸທກໍ ນາມ, ກລ຺ຍາເຓ ປາປເກ ຊເນ;

ສມໍ ຜຣຕິ ສີເຕນ, ປວາເຫຕິ ຣໂຊມລໍ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ຫິຕາຫິເຕ, ສມໍ ເມຕ຺ຕາຍ ຠາວຍ;

ເມຕ຺ຕາປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໕໕-໑໕໙);

ອຖສ຺ສ ‘‘ນ ເອຕ຺ຕເກເຫວ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ເມຫິ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມ຺ປິ ອຸປຘາຣຍໂຕ ທສມໍ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕ, ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິມ຺ປິ ປູເຣຍ຺ຍາສິ, ສຸເຂປິ ທຸກ຺ເຂປິ ມຊ຺ຌຕ຺ໂຕວ ຠເວຍ຺ຍາສິ. ຍຖາ ຫິ ປຖວີ ນາມ ສຸຈິມ຺ປິ ອສຸຈິມ຺ປິ ປກ຺ຂິປມາເນ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສຸຂທຸກ຺ເຂສຸ ມຊ຺ຌຕ຺ໂຕວ ໂຫນ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ທສມໍ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ນ ເຫເຕ ເອຕ຺ຕກາເຍວ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາ ຠວິສ຺ສເຣ;

ອຎ຺ເຎປິ ວິຈິນິສ຺ສາມິ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ.

‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ທສມໍ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິໍ;

ປຸພ຺ພເກຫິ ມເຫສີຫິ, ອາເສວິຕນິເສວິຕໍ.

‘‘ອິມໍ ຕ຺ວໍ ທສມໍ ຕາວ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ສມາທິຍ;

ຕຸລາຠູໂຕ ທຬ຺ໂຫ ຫຸຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສິ.

‘‘ຍຖາປິ ປຖວີ ນາມ, ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອສຸຈິໍ ສຸຈິໍ;

ອຸເປກ຺ຂຕິ ອຸໂຠເປເຕ, ໂກປານຸນຍວຊ຺ຊິຕາ.

‘‘ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ສຸຂທຸກ຺ເຂ, ຕຸລາຠູໂຕ ສທາ ຠວ;

ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ໂພຘິໍ ປາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໖໐-໑໖໔);

ຕໂຕ ¶ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ໂພຘິສຕ຺ເຕຫິ ປູເຣຕພ຺ພາ ໂພຘິປຣິປາຈນາ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ມາ ເອຕ຺ຕກາເຍວ ¶ , ທສ ປາຣມິໂຍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎ ນຕ຺ຖິ. ອິມາປິ ທສ ປາຣມິໂຍ ອຸທ຺ຘໍ ອາກາເສປິ ນຕ຺ຖິ, ເຫຏ຺ຐາ ປຖວິຍມ຺ປິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາທີສຸ ທິສາສຸປິ ນຕ຺ຖິ, ມຍ຺ຫໍເຍວ ປນ ຫທຍພ຺ຠນ຺ຕເຣ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ. ເອວໍ ຕາສໍ ຫທເຍ ປຕິຏ຺ຐິຕຠາວໍ ທິສ຺ວາ ສພ຺ພາປິ ຕາ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາຍ ¶ ປຸນປ຺ປຸນໍ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ສມ຺ມສຕິ, ປຣິຍນ຺ເຕ ຄເຫຕ຺ວາ ອາທິໍ ປາເປຕິ, ອາທິມ຺ຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຍນ຺ຕໍ ປາເປຕິ, ມຊ຺ເຌ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຠໂຕ ໂກຏິໍ ປາເປຕ຺ວາ ໂອສາເປຕິ, ອຸຠໂຕ ໂກຏີສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ມຊ຺ຌໍ ປາເປຕ຺ວາ ໂອສາເປຕິ. ພາຫິຣກຠຓ຺ຑປຣິຈ຺ຈາໂຄ ທານປາຣມີ ນາມ, ອງ຺ຄປຣິຈ຺ຈາໂຄ ທານອຸປປາຣມີ ນາມ, ຊີວິຕປຣິຈ຺ຈາໂຄ ທານປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມາຕິ ທສ ປາຣມິໂຍ ທສ ອຸປປາຣມິໂຍ ທສ ປຣມຕ຺ຖປາຣມິໂຍຕິ ສມຕ຺ຕິໍສ ປາຣມິໂຍ ເຕລຍນ຺ຕໍ ວິນິວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ວິຍ ມຫາເມຣຸໍ ມຕ຺ຖໍ ກຕ຺ວາ ຈກ຺ກວາຬມຫາສມຸທ຺ທໍ ອາລຸເຬນ຺ໂຕ ວິຍ ຈ ສມ຺ມສຕິ. ຕສ຺ເສວໍ ທສ ປາຣມິໂຍ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມເຕເຊນ ຈຕຸນຫຸຕາຘິກທ຺ວິໂຍຊນສຕສຫສ຺ສພຫລາ ອຍໍ ມຫາປຖວີ ຫຕ຺ຖິນາ ອກ຺ກນ຺ຕນຬກລາໂປ ວິຍ, ປີຬິຍມານໍ ອຸຈ຺ຉຸຍນ຺ຕໍ ວິຍ ຈ ມຫາວິຣວໍ ວິຣວມານາ ສງ຺ກມ຺ປິ ສມ຺ປກມ຺ປິ ສມ຺ປເວຘິ. ກຸລາລຈກ຺ກໍ ວິຍ ເຕລຍນ຺ຕຈກ຺ກໍ ວິຍ ຈ ປຣິພ຺ຠມິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ເອຕ຺ຕກາເຍວ ເຕ ໂລເກ, ເຍ ຘມ຺ມາ ໂພຘິປາຈນາ;

ຕທຸທ຺ຘໍ ນຕ຺ຖິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ, ທຬ຺ຫໍ ຕຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐຫ.

‘‘ອິເມ ຘມ຺ເມ ສມ຺ມສໂຕ, ສຠາວຣສລກ຺ຂເຓ;

ຘມ຺ມເຕເຊນ ວສຸຘາ, ທສສຫສ຺ສີ ປກມ຺ປຖ.

‘‘ຈລຕິ ຣວຕິ ປຖວີ, ອຸຈ຺ຉຸຍນ຺ຕໍວ ປີຬິຕໍ;

ເຕລຍນ຺ເຕ ຍຖາ ຈກ຺ກໍ, ເອວໍ ກມ຺ປຕິ ເມທນີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໖໕-໑໖໗);

ມຫາປຖວິຍາ ກມ຺ປມານາຍ ຣມ຺ມນຄຣວາສິໂນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ຍຸຄນ຺ຕວາຕພ຺ຠາຫຕາ ມຫາສາລາ ວິຍ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕິໍສຸ. ຆຏາທີນິ ກຸລາລຠາຊນານິ ປວຏ຺ຏນ຺ຕານິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຫຣນ຺ຕານິ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓານິ ອເຫສຸໍ. ມຫາຊໂນ ຠີຕຕສິໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ¶ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ນາຄາວຏ຺ໂຏ ອຍໍ, ຠູຕຍກ຺ຂເທວຕາສຸ ອຎ຺ຎຕຣາວຏ຺ໂຏ ວາຕິ ນ ຫິ ມຍໍ ເອຕໍ ຊານາມ, ອປິຈ ໂຂ ສພ຺ໂພປິ ອຍໍ ມຫາຊໂນ ອຸປທ຺ທຸໂຕ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ປາປກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຸທາຫຸ ກລ຺ຍາຓໍ, ກເຖຖ ໂນ ເອຕໍ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ¶ ມາ ຠາຍຖ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ນຕ຺ຖິ ໂວ ອິໂຕນິທານໍ ຠຍໍ. ໂຍ ໂສ ມຍາ ອຊ຺ຊ ‘ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ¶ ອນາຄເຕ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ ພ຺ຍາກໂຕ, ໂສ ອິທານິ ທສ ປາຣມິໂຍ ສມ຺ມສຕິ, ຕສ຺ສ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ ວິໂລເຬນ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມເຕເຊນ ສກລທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ເອກປ຺ປຫາເຣນ ກມ຺ປຕິ ເຈວ ຣວຕິ ຈາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຍາວຕາ ປຣິສາ ອາສິ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຣິເວສເນ;

ປເວຘມານາ ສາ ຕຕ຺ຖ, ມຸຈ຺ຉິຕາ ເສສິ ຠູມິຍາ.

‘‘ຆຏາເນກສຫສ຺ສານິ, ກຸມ຺ຠີນຎ຺ຈ ສຕາ ພຫູ;

ສຎ຺ຈຸຓ຺ຓມຖິຕາ ຕຕ຺ຖ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຆຏ຺ຏິຕາ.

‘‘ອຸພ຺ພິຄ຺ຄາ ຕສິຕາ ຠີຕາ, ຠນ຺ຕາ ພ຺ຍຖິຕມານສາ;

ມຫາຊນາ ສມາຄມ຺ມ, ທີປງ຺ກຣມຸປາຄມຸໍ.

‘‘ກິໍ ຠວິສ຺ສຕິ ໂລກສ຺ສ, ກລ຺ຍາຓມຖ ປາປກໍ;

ສພ຺ໂພ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ໂລໂກ, ຕໍ ວິໂນເທຫິ ຈກ຺ຂຸມ.

‘‘ເຕສໍ ຕທາ ສຎ຺ຎາເປສິ, ທີປງ຺ກໂຣ ມຫາມຸນິ;

ວິສ຺ສຕ຺ຖາ ໂຫຖ ມາ ຠາຖ, ອິມສ຺ມິໍ ປຖວິກມ຺ປເນ.

‘‘ຍມຫໍ ອຊ຺ຊ ພ຺ຍາກາສິໍ, ‘ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ຠວິສ຺ສຕິ’;

ເອໂສ ສມ຺ມສຕິ ຘມ຺ມໍ, ປຸພ຺ພກໍ ຊິນເສວິຕໍ.

‘‘ຕສ຺ສ ສມ຺ມສໂຕ ຘມ຺ມໍ, ພຸທ຺ຘຠູມິໍ ອເສສໂຕ;

ເຕນາຍໍ ກມ຺ປິຕາ ປຖວີ, ທສສຫສ຺ສີ ສເທວເກ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໖໘-໑໗໔);

ມຫາຊໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນໍ ອາທາຍ ຣມ຺ມນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມາລາຄນ຺ຘາທີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຣມ຺ມນຄຣເມວ ປາວິສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ທສ ປາຣມິໂຍ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ວີຣິຍໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາຍ ນິສິນ຺ນາສນາ ວຸຏ຺ຐາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ມໂນ ນິພ຺ພາຍິ ຕາວເທ;

ສພ຺ເພ ມໍ ອຸປສງ຺ກມ຺ມ, ປຸນາປິ ອຠິວນ຺ທິສຸໍ.

‘‘ສມາທິຍິຕ຺ວາ ¶ ພຸທ຺ຘຄຸຓໍ, ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວານ ມານສໍ;

ທີປງ຺ກຣໍ ນມສ຺ສິຕ຺ວາ, ອາສນາ ວຸຏ຺ຐຫິໍ ຕທາ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໗໕-໑໗໖);

ອຖ ¶ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕໍ ສກລທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ທິພ຺ເພຫິ ມາລາຄນ຺ເຘຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍ ສຸເມຘຕາປສ, ຕຍາ ອຊ຺ຊ ທີປງ຺ກຣທສພລສ຺ສ ປາທມູເລ ມຫຕີ ປຕ຺ຖນາ ປຕ຺ຖິຕາ, ສາ ເຕ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ສມິຊ຺ຌຕຸ, ມາ ເຕ ຠຍໍ ວາ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ວາ ອໂຫສິ, ສຣີເຣ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ໂຣໂຄ ມາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕຸ, ຂິປ຺ປໍ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ປຏິວິຊ຺ຌ. ຍຖາ ປຸປ຺ຜູປຄຜລູປຄຣຸກ຺ຂາ ສມເຍ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ເຈວ ຜລນ຺ຕິ ຈ, ຕເຖວ ຕ຺ວມ຺ປິ ຕໍ ສມຍໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຂິປ຺ປໍ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ ຜຸສສ຺ສູ’’ຕິອາທີນິ ຖຸຕິມງ຺ຄລານິ ປຍິຣຸທາຫໍສຸ. ເອວຎ຺ຈ ປຍິຣຸທາຫິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ເທວຏ຺ຐານເມວ ອຄມໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ເທວຕາຫິ ອຠິຕ຺ຖວິໂຕ – ‘‘ອຫໍ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຖເກ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວີຣິຍໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐາຍ ນຠໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕເມວ ອຄມາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ທິພ຺ພໍ ມານຸສກໍ ປຸປ຺ຜໍ, ເທວາ ມານຸສກາ ອຸໂຠ;

ສໂມກິຣນ຺ຕິ ປຸປ຺ເຜຫິ, ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສ ອາສນາ.

‘‘ເວທຍນ຺ຕິ ຈ ເຕ ໂສຕ຺ຖິໍ, ເທວາ ມານຸສກາ ອຸໂຠ;

ມຫນ຺ຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຕໍ ລຠສ຺ສຸ ຍຖິຈ຺ຉິຕໍ.

‘‘ສພ຺ພີຕິໂຍ ວິວຊ຺ຊນ຺ຕຸ, ໂສໂກ ໂຣໂຄ ວິນສ຺ສຕຸ;

ມາ ເຕ ຠວນ຺ຕ຺ວນ຺ຕຣາຍາ, ຜຸສ ຂິປ຺ປໍ ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ.

‘‘ຍຖາປິ ສມເຍ ປຕ຺ເຕ, ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ປຸປ຺ຜິໂນ ທຸມາ;

ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ມຫາວີຣ, ພຸທ຺ຘຎາເຓນ ປຸປ຺ຜສຸ.

‘‘ຍຖາ ¶ ເຍ ເກຈິ ສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ປູຣຍຸໍ ທສ ປາຣມີ;

ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ມຫາວີຣ, ປູຣຍ ທສ ປາຣມີ.

‘‘ຍຖາ ເຍ ເກຈິ ສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ໂພຘິມຓ຺ຑມ຺ຫິ ພຸຊ຺ຌເຣ;

ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ມຫາວີຣ, ພຸຊ຺ຌສ຺ສຸ ຊິນໂພຘິຍໍ.

‘‘ຍຖາ ¶ ເຍ ເກຈິ ສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕຍຸໍ;

ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ມຫາວີຣ, ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕຍ.

‘‘ປຸຓ຺ຓມາເຍ ຍຖາ ຈນ຺ໂທ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ວິໂຣຈຕິ;

ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ປຸຓ຺ຓມໂນ, ວິໂຣຈ ທສສຫສ຺ສິຍໍ.

‘‘ຣາຫຸມຸຕ຺ໂຕ ຍຖາ ສູຣິໂຍ, ຕາເປນ ອຕິໂຣຈຕິ;

ຕເຖວ ໂລກາ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ, ວິໂຣຈ ສິຣິຍາ ຕຸວໍ.

‘‘ຍຖາ ¶ ຍາ ກາຈິ ນທິໂຍ, ໂອສຣນ຺ຕິ ມໂຫທຘິໍ;

ເອວໍ ສເທວກາ ໂລກາ, ໂອສຣນ຺ຕຸ ຕວນ຺ຕິເກ.

‘‘ເຕຫິ ຖຸຕປ຺ປສຕ຺ໂຖ ໂສ, ທສ ຘມ຺ເມ ສມາທິຍ;

ເຕ ຘມ຺ເມ ປຣິປູເຣນ຺ໂຕ, ປວນໍ ປາວິສີ ຕທາ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໑໗໗-໑໘໗);

ຣມ຺ມນຄຣວາສິໂນປິ ໂຂ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ອທໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ ສຣຓາທີສຸ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຣມ຺ມນຄຣາ ນິກ຺ຂມິ. ຕໂຕ ອຸທ຺ຘມ຺ປິ ຍາວຕາຍຸກໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ໂຕ ສພ຺ພໍ ພຸທ຺ຘກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ພຸທ຺ຘວໍເສ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ ຕຕ຺ຖ –

‘‘ຕທາ ¶ ເຕ ໂຠຊຍິຕ຺ວານ, ສສງ຺ຆໍ ໂລກນາຍກໍ;

ອຸປຄຈ຺ຉຸໍ ສຣຓໍ ຕສ຺ສ, ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ.

‘‘ສຣຓຄມເນ ກຎ຺ຈິ, ນິເວເສສິ ຕຖາຄໂຕ;

ກຎ຺ຈິ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ, ສີເລ ທສວິເຘ ປຣໍ.

‘‘ກສ຺ສຈິ ເທຕິ ສາມຎ຺ຎໍ, ຈຕຸໂຣ ຜລມຸຕ຺ຕເມ;

ກສ຺ສຈິ ອສເມ ຘມ຺ເມ, ເທຕິ ໂສ ປຏິສມ຺ຠິທາ.

‘‘ກສ຺ສຈິ ¶ ວຣສມາປຕ຺ຕິໂຍ, ອຏ຺ຐ ເທຕິ ນຣາສໂຠ;

ຕິສ຺ໂສ ກສ຺ສຈິ ວິຊ຺ຊາໂຍ, ຉຬຠິຎ຺ຎາ ປເວຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເຕນ ໂຍເຄນ ຊນກາຍໍ, ໂອວທຕິ ມຫາມຸນິ;

ເຕນ ວິຕ຺ຖາຣິກໍ ອາສິ, ໂລກນາຖສ຺ສ ສາສນໍ.

‘‘ມຫາຫນູສຠກ຺ຂນ຺ໂຘ, ທີປງ຺ກຣສນາມໂກ;

ພຫູ ຊເນ ຕາຣຍຕິ, ປຣິໂມເຈຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

‘‘ໂພຘເນຍ຺ຍໍ ຊນໍ ທິສ຺ວາ, ສຕສຫສ຺ເສປິ ໂຍຊເນ;

ຂເຓນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວານ, ໂພເຘຕິ ຕໍ ມຫາມຸນິ.

‘‘ປຐມາຠິສມເຍ ພຸທ຺ໂຘ, ໂກຏິສຕມໂພຘຍິ;

ທຸຕິຍາຠິສມເຍ ນາໂຖ, ນວຸຕິໂກຏິມໂພຘຍິ.

‘‘ຍທາ ຈ ເທວຠວນມ຺ຫິ, ພຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມມເທສຍິ;

ນວຸຕິໂກຏິສຫສ຺ສານໍ, ຕຕິຍາຠິສມໂຍ ອຫຸ.

‘‘ສນ຺ນິປາຕາ ຕໂຍ ອາສຸໍ, ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ;

ໂກຏິສຕສຫສ຺ສານໍ, ປຐໂມ ອາສິ ສມາຄໂມ.

‘‘ປຸນ ¶ ¶ ນາຣທກູຏມ຺ຫິ, ປວິເວກຄເຕ ຊິເນ;

ຂີຓາສວາ ວີຕມລາ, ສມິໍສຸ ສຕໂກຏິໂຍ.

‘‘ຍມ຺ຫິ ກາເລ ມຫາວີໂຣ, ສຸທສ຺ສນສິລຸຈ຺ຈເຍ;

ນວຸຕິໂກຏິສຫສ຺ເສຫິ, ປວາເຣສິ ມຫາມຸນິ.

‘‘ອຫໍ ເຕນ ສມເຍນ, ຊຏິໂລ ອຸຄ຺ຄຕາປໂນ;

ອນ຺ຕລິກ຺ຂມ຺ຫິ ຈຣໂຓ, ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາສຸ ປາຣຄູ.

‘‘ທສວີສສຫສ຺ສານໍ, ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ ອຫຸ;

ເອກທ຺ວິນ຺ນໍ ອຠິສມຍາ, ຄຓນໂຕ ອສງ຺ຂິຍາ.

‘‘ວິຕ຺ຖາຣິກໍ ພາຫຸຊຎ຺ຎໍ, ອິທ຺ຘໍ ຜີຕໍ ອຫູ ຕທາ;

ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ, ສາສຣໍ ສຸວິໂສຘິຕໍ.

‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ¶ ສຕສຫສ຺ສານິ, ຉຬຠິຎ຺ຎາ ມຫິທ຺ຘິກາ;

ທີປງ຺ກຣໍ ໂລກວິທຸໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ສພ຺ພທາ.

‘‘ເຍ ເກຈິ ເຕນ ສມເຍນ, ຊຫນ຺ຕິ ມານຸສໍ ຠວໍ;

ອປ຺ປຕ຺ຕມານສາ ເສຂາ, ຄຣຫິຕາ ຠວນ຺ຕິ ເຕ.

‘‘ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ປາວຈນໍ, ອຣຫນ຺ເຕຫິ ຕາທິຠິ;

ຂີຓາສເວຫິ ວິມເລຫິ, ອຸປໂສຠຕິ ສພ຺ພທາ.

‘‘ນຄຣໍ ຣມ຺ມວຕີ ນາມ, ສຸເທໂວ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ;

ສຸເມຘາ ນາມ ຊນິກາ, ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ.

‘‘ທສວສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌ ໂສ ວສິ;

ຫໍສາ ໂກຎ຺ຈາ ມຍູຣາ ຈ, ຕໂຍ ປາສາທມຸຕ຺ຕມາ.

‘‘ຕີຓິ ¶ ສຕສຫສ຺ສານິ, ນາຣິໂຍ ສມລງ຺ກຕາ;

ປທຸມາ ນາມ ສາ ນາຣີ, ອຸສຠກ຺ຂນ຺ໂຘ ອຕ຺ຣໂຊ.

‘‘ນິມິຕ຺ເຕ ຈຕຸໂຣ ທິສ຺ວາ, ຫຕ຺ຖິຍາເນນ ນິກ຺ຂມິ;

ອນູນທສມາສານິ, ປຘາເນ ປທຫີ ຊິໂນ.

‘‘ປຘານຈາຣໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ອພຸຊ຺ຌິ ມານສໍ ມຸນິ;

ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ຍາຈິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ທີປງ຺ກໂຣ ມຫາມຸນິ.

‘‘ວຕ຺ຕິ ຈກ຺ກໍ ມຫາວີໂຣ, ນນ຺ທາຣາເມ ສິຣີຆເຣ;

ນິສິນ຺ໂນ ສິຣີສມູລມ຺ຫິ, ອກາສິ ຕິຕ຺ຖິຍມທ຺ທນໍ.

‘‘ສຸມງ຺ຄໂລ ຈ ຕິສ຺ໂສ ຈ, ອເຫສຸໍ ອຄ຺ຄສາວກາ;

ສາຄໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ.

ສຸນນ຺ທາ ຈ‘‘ນນ຺ທາ ເຈວ ສຸນນ຺ທາ ຈ, ອເຫສຸໍ ອຄ຺ຄສາວິກາ;

ໂພຘິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ, ປິປ຺ຜລີຕິ ປວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິກາ ນາມ, ອເຫສຸໍ ອຄ຺ຄຸປຏ຺ຐກາ;

ສິຣິມາ ໂກຓາ ອຸປຏ຺ຐິກາ, ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ.

‘‘ອສີຕິຫຕ຺ຖມຸພ຺ເພໂຘ, ທີປງ຺ກໂຣ ມຫາມຸນິ;

ໂສຠຕິ ທີປຣຸກ຺ໂຂວ, ສາລຣາຊາວ ຜຸລ຺ລິໂຕ.

‘‘ປຠາ ¶ ວິຘາວຕິ ຕສ຺ສ, ສມນ຺ຕາ ທ຺ວາທສ ໂຍຊເນ;

ສຕສຫສ຺ສວສ຺ສານິ, ອາຍຸ ຕສ຺ສ ມເຫສິໂນ;

ຕາວຕາ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ໂສ, ຕາເຣສິ ຊນຕໍ ພຫຸໍ.

‘‘ໂຊຕຍິຕ຺ວານ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ສນ຺ຕາເຣຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ;

ຊລິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິຂນ຺ໂຘວ, ນິພ຺ພຸໂຕ ໂສ ສສາວໂກ.

‘‘ສາ ¶ ຈ ອິທ຺ຘິ ໂສ ຈ ຍໂສ, ຕານິ ຈ ປາເທສຸ ຈກ຺ກຣຕນານິ;

ສພ຺ພໍ ຕມນ຺ຕຣຫິຕໍ, ນນຸ ຣິຕ຺ຕາ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣາຕິ.

‘‘ທີປງ຺ກໂຣ ຊິໂນ ສຕ຺ຖາ, ນນ຺ທາຣາມມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸໂຕ;

ຕຕ຺ເຖຕສ຺ສ ຊິນຖູໂປ, ຉຕ຺ຕິໍສຸພ຺ເພຘໂຍຊໂນ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໓.໑-໓໑);

ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ອປຣຠາເຄ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ ອເຫສຸໍ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ, ທຸຕິເຍ ໂກຏິສຫສ຺ສໍ ¶ , ຕຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຫຸຕ຺ວາ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສສ຺ສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ໂສ ຕີຓິ ປິຏການິ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ຈ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎພຸທ຺ຘສ຺ສ ປນ ຣມ຺ມວຕີ ນາມ ນຄຣໍ, ສຸນນ຺ໂທ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ປິຕາ, ສຸຊາຕາ ນາມ ເທວີ ມາຕາ, ຠທ຺ໂທ ຈ ສຸຠທ຺ໂທ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຕິສ຺ສາ ຈ ອຸປຕິສ຺ສາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ສາລກລ຺ຍາຓິຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ອຏ຺ຐາສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ.

‘‘ທີປງ຺ກຣສ຺ສ ອປເຣນ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ນາມ ນາຍໂກ;

ອນນ຺ຕເຕໂຊ ອມິຕຍໂສ, ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ທຸຣາສໂທ’’.

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປເຍວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ – ມງ຺ຄໂລ, ສຸມໂນ, ເຣວໂຕ, ໂສຠິໂຕຕິ. ມງ຺ຄລສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕີສຸ ສາວກສນ຺ນິປາເຕສຸ ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ ¶ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ, ຕຕິເຍ ນວຸຏິໂກຏິໂຍ. ເວມາຕິກຠາຕາ ກິຣສ຺ສ ອານນ຺ທກຸມາໂຣ ນາມ ນວຸຕິໂກຏິສງ຺ຂາຍ ປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນຕ຺ຖາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພິກຖໍ ກເຖສິ. ໂສ ສທ຺ຘິໍ ປຣິສາຍ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ປຸພ຺ພຈຣິຕໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣສ຺ສ ¶ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ທິສ຺ວາ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ອາຫ. ສພ຺ເພ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ສຏ຺ຐິວສ຺ສິກເຖຣາ ວິຍ ອາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິວາຣຍິໍສຸ. ອຍມສ຺ສ ຕຕິໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາໂຕ ອໂຫສິ.

ຍຖາ ປນ ອຎ຺ເຎສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສມນ຺ຕາ ອສີຕິຫຕ຺ຖປ຺ປມາຓາເຍວ ສຣີຣປ຺ປຠາ ອໂຫສິ, ນ ເອວໍ ຕສ຺ສ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ສຣີຣປ຺ປຠາ ນິຈ຺ຈກາລໍ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຣຸກ຺ຂປຖວີປພ຺ພຕສມຸທ຺ທາທໂຍ ອນ຺ຕມໂສ ອຸກ຺ຂລິຍາທີນິ ອຸປາທາຍ ສຸວຓ຺ຓປຏ຺ຏປຣິໂຍນທ຺ຘາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ປນສ຺ສ ນວຸຕິວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອໂຫສິ. ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາທໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ປຠາຍ ວິໂຣຈິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວປຣິຈ຺ເຉໂທ ນ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ທິວາ ສູຣິຍາໂລເກນ ວິຍ ສຕ຺ຕາ ນິຈ຺ຈໍ ພຸທ຺ຘາໂລເກເນວ ວິຈຣິໍສຸ. ສາຍໍ ປຸປ຺ຜິຕກຸສຸມານໍ ປາໂຕ ຈ ຣວນກສກຸຓາທີນຎ຺ຈ ວເສນ ໂລໂກ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວປຣິຈ຺ເຉທໍ ສລ຺ລກ຺ເຂສິ.

ກິໍ ປນ ອຎ຺ເຎສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ອຍມານຸຠາໂວ ນຕ຺ຖີຕິ? ໂນ ນຕ຺ຖິ. ເຕປິ ຫິ ອາກງ຺ຂມານາ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ¶ ວາ ຕໂຕ ວາ ຠິຍ຺ໂຍ ອາຠາຍ ຜເຣຍ຺ຍຸໍ. ມງ຺ຄລສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາວເສນ ອຎ຺ເຎສໍ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາ ວິຍ ສຣີຣປ຺ປຠາ ນິຈ຺ຈເມວ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ຕຈຣິຍຈຣຓກາເລ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສທິເສ ອຕ຺ຕຠາເວຐິໂຕ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ ວງ຺ກປພ຺ພຕສທິເສ ປພ຺ພເຕ ວສິ. ອເຖໂກ ຂຣທາຐິໂກ ນາມ ຍກ຺ໂຂ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ທານຊ຺ຌາສຍຕໍ ສຸຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓວຓ຺ເຓນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ທ຺ເວ ທາຣເກ ຍາຈິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ທທາມິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຸຕ຺ຕເກ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐປຫຏ຺ໂຐ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕໍ ມຫາປຖວິໍ ກມ຺ເປນ຺ໂຕ ທ຺ເວປິ ທາຣເກ ອທາສິ. ຍກ຺ໂຂ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຐຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ມຸລາລກລາປໍ ວິຍ ທາຣເກ ¶ ຂາທິ. ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ຍກ຺ຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ມຸເຂ ວິວຏມຕ຺ເຕ ອຄ຺ຄິຊາລໍ ວິຍ ໂລຫິຕຘາຣໍ ອຸຄ຺ຄິຣມານໍ ຕສ຺ສ ມຸຂໍ ທິສ຺ວາປິ ເກສຄ຺ຄມຕ຺ຕມ຺ປິ ໂທມນສ຺ສໍ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ‘‘ສຸທິນ຺ນໍ ວຕ ເມ ທານ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ຕຍໂຕ ປນສ຺ສ ສຣີເຣ ມຫນ຺ຕໍ ປີຕິໂສມນສ຺ສໍ ອຸທປາທິ. ໂສ ‘‘ອິມສ຺ສ ເມ ທານສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ອນາຄເຕ ອິມິນາວ ນີຫາເຣນ ສຣີຣໂຕ ຣສ຺ມິໂຍ ນິກ຺ຂມນ຺ຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ປຕ຺ຖນໍ ນິສ຺ສາຍ ພຸທ຺ຘຠູຕສ຺ສ ສຣີຣໂຕ ຣສ຺ມິໂຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ຜຣິໍສຸ.

ອປຣມ຺ປິສ຺ສ ປຸພ຺ພຈຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ. ໂສ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ຕກາເລ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ເຈຕິຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຍາ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ທຓ຺ຑກທີປິກາເວຐນນິຍາເມນ ສກລສຣີຣໍ ເວຐາເປຕ຺ວາ ຣຕນມຕ຺ຕມກຸຬໍ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກໍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ສປ຺ປິສ຺ສ ປູຣາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສຫສ຺ສວຏ຺ຏິໂຍ ຊາເລຕ຺ວາ ຕໍ ສີເສນາທາຍ ສກລສຣີຣໍ ຊາລາເປຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສກລຣຕ຺ຕິໍ ¶ ວີຕິນາເມຕິ. ເອວໍ ຍາວ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນາ ວາຍມນ຺ຕສ຺ສາປິສ຺ສ ໂລມກູປມຕ຺ຕມ຺ປິ ອຸສຸມໍ ນ ຄຓ຺ຫິ. ປທຸມຄພ຺ຠໍ ປວິຏ຺ຐກາໂລ ວິຍ ອໂຫສິ. ຘມ຺ໂມ ຫິ ນາເມສ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂນ຺ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ. ເຕນາຫ ຠຄວາ –

‘‘ຘມ຺ໂມ ຫເວ ຣກ຺ຂຕິ ຘມ຺ມຈາຣິໍ, ຘມ຺ໂມ ສຸຈິຓ຺ໂຓ ສຸຂມາວຫາຕິ;

ເອສານິສໍໂສ ຘມ຺ເມ ສຸຈິຓ຺ເຓ, ນ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ຘມ຺ມຈາຣີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໓໐໓; ຊາ. ໑.໑໐.໑໐໒) –

ອິມສ຺ສປິ ¶ ກມ຺ມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີໂຣຠາໂສ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ.

ຕທາ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸຣຸຈິ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ນິມນ຺ເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຘຸຣຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ມຍ຺ຫໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກິຕ຺ຕເກຫິ ເຕ ຠິກ຺ຂູຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ? ‘‘ກິຕ຺ຕກາ ປນ ໂວ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິວາຣຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ອາຫ. ຕທາ ສຕ຺ຖຸ ປຐມສນ຺ນິປາໂຕເຍວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ໂກຏິສຕສຫສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ເພຫິປິ ສທ຺ຘິໍ ມຍ຺ຫໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອຘິວາເສສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຄຫໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ເອຕ຺ຕການໍ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ຍາຄຸຠຕ຺ຕວຕ຺ຖາທີນິ ທາຕຸໍ ສກ຺ໂກມິ, ນິສີທນຏ຺ຐານໍ ປນ ກຖໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ?

ຕສ຺ສ ສາ ຈິນ຺ຕາ ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສມຕ຺ຖເກ ຐິຕສ຺ສ ເທວຣຎ຺ໂຎ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລສິລາສນສ຺ສ ອຸຓ຺ຫຠາວໍ ຊເນສິ. ສກ຺ໂກ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ ມໍ ອິມມ຺ຫາ ຐານາ ຈາເວຕຸກາໂມ’’ຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ມຫາປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສຸຣຸຈິ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ນິສີທນຏ຺ຐານຕ຺ຖາຍ ຈິນ຺ເຕສິ, ມຍາປິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາສໍ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຑ຺ຒກິວຓ຺ຓໍ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ວາສິຜຣສຸຫຕ຺ໂຖ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ກສ຺ສຈິ ຠຕິຍາ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ມຫາປຸຣິໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ມມ ອຊານນສິປ຺ປໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ເຄຫໍ ວາ ມຓ຺ຑປໍ ວາ ໂຍ ຍໍ ກາເຣຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ກາຕຸໍ ຊານາມີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ມຍ຺ຫໍ ກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ສ຺ວາຕນາຍ ເມ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ຕິຕາ. ເຕສໍ ນິສີທນມຓ຺ຑປໍ ກຣິສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ນາມ ກເຣຍ຺ຍໍ ສເຈ ເມ ຠຕິໍ ທາຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ຕາຕາ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ປເທສໍ ໂອໂລເກສິ. ທ຺ວາທສເຕຣສໂຍຊນປ຺ປມາໂຓ ປເທໂສ ¶ ກສິຓມຓ຺ຑລໍ ວິຍ ສມຕໂລ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ເອຕ຺ຕເກ ຐາເນ ສຕ຺ຕຣຕນມໂຍ ມຓ຺ຑໂປ ອຸຏ຺ຐຫຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂອໂລເກສິ. ຕາວເທວ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ມຓ຺ຑໂປ ອຸຏ຺ຐຫິ. ຕສ຺ສ ໂສວຓ຺ຓມເຍສຸ ຖມ຺ເຠສຸ ຣຊຕມຍາ ຆຏກາ ອເຫສຸໍ, ຣຊຕມເຍສຸ ໂສວຓ຺ຓມຍາ, ມຓິມເຍສຸ ຖມ຺ເຠສຸ ປວາຬມຍາ, ປວາຬມເຍສຸ ມຓິມຍາ, ສຕ຺ຕຣຕນມເຍສຸ ຖມ຺ເຠສຸ ສຕ຺ຕຣຕນມຍາ ຆຏກາ ອເຫສຸໍ. ຕໂຕ ‘‘ມຓ຺ຑປສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕເຣ ກິງ຺ກຓິກຊາລໍ ໂອລມ຺ພຕູ’’ຕິ ໂອໂລເກສິ. ສຫ ໂອໂລກເນເນວ ¶ ຊາລໍ ໂອລມ຺ພິ. ຍສ຺ສ ມນ຺ທວາເຕຣິຕສ຺ສ ປຎ຺ຈງ຺ຄິກສ຺ເສວ ຕູຣິຍສ຺ສ ມຘຸຣສທ຺ໂທ ນິຈ຺ຉຣຕິ. ທິພ຺ພສງ຺ຄີຕິວຕ຺ຕນກາໂລ ວິຍ ອໂຫສິ. ‘‘ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ຄນ຺ຘທາມມາລາທາມານິ ໂອລມ຺ພນ຺ຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ມາລາທາມານິ ໂອລມ຺ພິໍສຸ. ‘‘ໂກຏິສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາສນານິ ຈ ອາຘາຣການິ ຈ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ, ຕາວເທວ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ‘‘ໂກເຓ ໂກເຓ ເອເກກາ ອຸທກຈາຏິໂຍ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ, ອຸທກຈາຏິໂຍ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ.

ໂສ ¶ ເອຕ຺ຕກໍ ມາເປຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ອຍ຺ຍ, ຕວ ມຓ຺ຑປໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ຠຕິໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ມຫາປຸຣິໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຓ຺ຑປໍ ໂອໂລເກສິ. ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ເສວ ຈ ສກລສຣີຣໍ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາຍ ປີຕິຍາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ຜຸຏໍ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ມຓ຺ຑປໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນາຍໍ ມຓ຺ຑໂປ ມນຸສ຺ສຠູເຕນ ກໂຕ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ອຊ຺ຌາສຍໍ ມຍ຺ຫໍ ຄຸຓໍ ອາຄມ຺ມ ອທ຺ຘາ ສກ຺ກຠວນໍ ອຸຓ຺ຫໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕໂຕ ສກ຺ເກນ ເທວຣຎ຺ຎາ ອຍໍ ມຓ຺ຑໂປ ກາຣິໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ປນ ເມ ຍຸຕ຺ຕໍ ເອວຣູເປ ມຓ຺ຑເປ ເອກທິວສໍເຍວ ທານໍ ທາຕຸໍ, ສຕ຺ຕາຫໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ພາຫິຣກທານຎ຺ຫິ ຕຕ຺ຕກມ຺ປິ ສມານໍ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ຕຸຏ຺ຐິໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ອລງ຺ກຕສີສໍ ປນ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊິຕອກ຺ຂີນິ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ຫທຍມໍສໍ ວາ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ທິນ຺ນກາເລ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ຈາຄໍ ນິສ຺ສາຍ ຕຸຏ຺ຐິ ນາມ ໂຫຕິ. ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ຫິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສິວິຣາຊຊາຕເກ ເທວສິກໍ ປຎ຺ຈກຫາປຓສຕສຫສ຺ສານິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ນຄຣມຊ຺ເຌ ຈ ທານໍ ເທນ຺ຕສ຺ສ ຕໍ ທານໍ ຈາຄຕຸຏ຺ຐິໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ຍທາ ປນສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓວຓ຺ເຓນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ອກ຺ຂີນິ ຍາຈິ, ຕທາ ຕານິ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ທທມານສ຺ເສວ ຫາໂສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ເກສຄ຺ຄມຕ຺ຕມ຺ປິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕໍ ນາໂຫສິ. ເອວໍ ທິນ຺ນທານໍ ນິສ຺ສາຍ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ຕິຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມາ ໂສປິ ມຫາປຸຣິໂສ ‘‘ສຕ຺ຕາຫໍ ມຍາ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ທານໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ມຓ຺ຑເປ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ຄວປານໍ ນາມ ອທາສິ. ຄວປານນ຺ຕິ ມຫນ຺ເຕ ມຫນ຺ເຕ ໂກລມ຺ເພ ຂີຣສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘເນສຸ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຆນປາກປກ຺ເກ ຂີເຣ ໂຖເກ ຕຓ຺ຑຸເລ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປກ຺ກມຘຸສກ຺ກຣຈຸຓ຺ຓສປ຺ປີຫິ ອຠິສງ຺ຂຕໂຠຊນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ມນຸສ຺ສາເຍວ ປນ ປຣິວິສິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ. ເທວາປິ ເອກນ຺ຕຣິກາ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິວິສິໍສຸ. ທ຺ວາທສເຕຣສໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ຐານມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນປ຺ປໂຫສິເຍວ ¶ , ເຕ ປນ ¶ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ນິສີທິໍສຸ. ປຣິໂຍສານທິວເສ ປນ ສພ຺ພຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ຕານິ ໂຘວາເປຕ຺ວາ ເຠສຊ຺ຊຕ຺ຖາຍ ສປ຺ປິນວນີຕເຕລມຘຸຜາຓິຕານໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຕິຈີວເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ອທາສິ, ສງ຺ຆນວກຠິກ຺ຂຸນາ ລທ຺ຘຈີວຣສາຏກາ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກາ ອເຫສຸໍ.

ສຕ຺ຖາ ອນຸໂມທນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ – ‘‘ອຍໍ ປຸຣິໂສ ເອວຣູປໍ ມຫາທານໍ ອທາສິ, ໂກ ນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ – ‘‘ອນາຄເຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການໍ ¶ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຖເກ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ມຫາປຸຣິສໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ເອຕ຺ຕກໍ ນາມ ກາລໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ມຫາປຸຣິໂສ ພ຺ຍາກຣຓໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ກິຣ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມິ, ໂກ ເມ ຆຣາວາເສນ ອຕ຺ໂຖ, ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຖາຣູປໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ວິຍ ປຫາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ຈ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ມງ຺ຄລສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ອຸຕ຺ຕຣໍ ນາມ ອໂຫສິ, ປິຕາປິ ອຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ມາຕາປິ ອຸຕ຺ຕຣາ ນາມ ເທວີ, ສຸເທໂວ ຈ ຘມ຺ມເສໂນ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ປາລິໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສີວລີ ຈ ອໂສກາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ນາຄຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ອຏ຺ຐາສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ. ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຐຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ປນ ຕສ຺ມິໍ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ທສ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ສານິ ເອກນ຺ຘກາຣານິ ອເຫສຸໍ. ສພ຺ພຈກ຺ກວາເຬສຸ ມນຸສ຺ສານໍ ມຫນ຺ຕໍ ອາໂຣທນປຣິເທວນໍ ອໂຫສິ.

‘‘ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ອປເຣນ, ມງ຺ຄໂລ ນາມ ນາຍໂກ;

ຕມໍ ໂລເກ ນິຫນ຺ຕ຺ວານ, ຘມ຺ໂມກ຺ກມຠິຘາຣຍີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໕.໑);

ເອວໍ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອປຣຠາເຄ ສຸມໂນ ນາມ ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ. ທຸຕິເຍ ກຎ຺ຈນປພ຺ພຕມ຺ຫິ ນວຸຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອຕຸໂລ ນາມ ນາຄຣາຊາ ອໂຫສິ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ. ໂສ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຎາຕິສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນາຄຠວນາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາຣສ຺ສ ¶ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ທິພ຺ພຕູຣິເຍຫິ ອຸປຫາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ¶ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄານິ ທຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ເມຂລໍ ນາມ ອໂຫສິ, ສຸທຕ຺ໂຕ ນາມ ¶ ຣາຊາ ປິຕາ, ສິຣິມາ ນາມ ມາຕາ ເທວີ, ສຣໂຓ ຈ ຠາວິຕຕ຺ໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອຸເທໂນ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ໂສຓາ ຈ ອຸປໂສຓາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ນາຄຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ນວຸຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ, ນວຸຕິເຍວ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍຸປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ.

‘‘ມງ຺ຄລສ຺ສ ອປເຣນ, ສຸມໂນ ນາມ ນາຍໂກ;

ສພ຺ພຘມ຺ເມຫິ ອສໂມ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານມຸຕ຺ຕໂມ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໖.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ເຣວໂຕ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ຄຓນາ ນຕ຺ຖິ, ທຸຕິເຍ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ຕຖາ ຕຕິເຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຕິເທໂວ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ຐເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ກິເລສປ຺ປຫາເນ ວຓ຺ຓໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄນ ປູຊໍ ອກາສິ. ໂສປິ ນໍ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ສຸຘຎ຺ຎວຕີ ນາມ ອໂຫສິ, ປິຕາ ວິປຸໂລ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ມາຕາ ວິປຸລາ ນາມ, ວຣຸໂຓ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມເທໂວ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສມ຺ຠໂວ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຠທ຺ທາ ຈ ສຸຠທ຺ທາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ນາຄຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ອາຍຸ ສຏ຺ຐິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານີຕິ.

‘‘ສຸມນສ຺ສ ອປເຣນ, ເຣວໂຕ ນາມ ນາຍໂກ;

ອນູປໂມ ອສທິໂສ, ອຕຸໂລ ອຸຕ຺ຕໂມ ຊິໂນ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໗.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ໂສຠິໂຕ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຊິໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ໂສປິ ນໍ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ສຸຘມ຺ມໍ ນາມ ອໂຫສິ, ປິຕາ ສຸຘມ຺ໂມ ນາມ ຣາຊາ, ມາຕາປິ ສຸຘມ຺ມາ ນາມ ເທວີ, ອສໂມ ຈ ສຸເນຕ຺ໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອໂນໂມ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ນກຸລາ ຈ ສຸຊາຕາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ນາຄຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ ¶ , ອຏ຺ຐປຓ຺ຓາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ, ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍຸປ຺ປມາຓນ຺ຕິ.

‘‘ເຣວຕສ຺ສ ¶ ອປເຣນ, ໂສຠິໂຕ ນາມ ນາຍໂກ;

ສມາຫິໂຕ ສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໘.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ເອກໍ ອສງ຺ຂເຍຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ຕໂຍ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ ອໂນມທສ຺ສີ, ປທຸໂມ, ນາຣໂທຕິ. ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐເມ ອຏ຺ຐ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ສຕ຺ຕ, ຕຕິເຍ ຉ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເອໂກ ຍກ຺ຂເສນາປຕິ ອໂຫສິ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ, ອເນກໂກຏິສຕສຫສ຺ສານໍ ຍກ຺ຂານໍ ອຘິປຕິ. ໂສ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ຈນ຺ທວຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ຍສວາ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ຍໂສຘຣາ ນາມ ມາຕາ ເທວີ, ນິສໂຠ ຈ ອໂນໂມ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ວຣຸໂຓ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສຸນ຺ທຣີ ຈ ສຸມນາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ອຊ຺ຊຸນຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ອຏ຺ຐປຎ຺ຎາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍຸປ຺ປມາຓນ຺ຕິ.

‘‘ໂສຠິຕສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ອໂນມທສ຺ສີ ອມິຕຍໂສ, ເຕຊສ຺ສີ ທຸຣຕິກ຺ກໂມ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໙.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ປທຸໂມ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ຕີຓິ ສຕສຫສ຺ສານິ, ຕຕິເຍ ອຄາມເກ ¶ ອຣຎ຺ເຎ ມຫາວນສຓ຺ຑວາສີນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ທ຺ເວ ສຕສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສີໂຫ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ ປີຕິໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ປີຕິສຸເຂເນວ ໂຄຈຣາຍ ອປກ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວິຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ສຕ຺ຕາຫຈ຺ຈເຍນ ນິໂຣຘາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ສີຫໍ ¶ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆປິ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ວນ຺ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຠິກ຺ຂູ ຕາວເທວ ອາຄມິໍສຸ. ສີໂຫປິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ມນໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ປທຸມສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ຈມ຺ປກໍ ¶ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ອສໂມ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ມາຕາ ອສມາ ນາມ ເທວີ, ສາໂລ ຈ ອຸປສາໂລ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ວຣຸໂຓ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຣາມາ ຈ ສຸຣາມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ໂສຓຣຸກ຺ໂຂ ນາມ ໂພຘິ, ອຏ຺ຐປຓ຺ຓາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ, ອາຍຸ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ປທຸໂມ ນາມ ນາເມນ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ. (ພຸ. ວ. ໑໐.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ນາຣໂທ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ອຠິຎ຺ຎາສຸ ອຏ຺ຐສຸ ຈ ສມາປຕ຺ຕີສຸ ຈິຓ຺ຓວສີ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ໂລຫິຕຈນ຺ທເນນ ປູຊໍ ອກາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ຘຎ຺ຎວຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ສຸເທໂວ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ປິຕາ, ອໂນມາ ນາມ ມາຕາ ເທວີ, ຠທ຺ທສາໂລ ຈ ຊິຕມິຕ຺ໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ວາເສຏ຺ໂຐ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ອຸຕ຺ຕຣາ ຈ ຜຄ຺ຄຸນີ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ມຫາໂສຓຣຸກ຺ໂຂ ນາມ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອຏ຺ຐາສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ປທຸມສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ນາຣໂທ ນາມ ນາເມນ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໑.໑);

ນາຣທພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ປນ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ເອໂກວ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐເມ ສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ¶ ເວຠາຣປພ຺ພເຕ ນວຸຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຊຏິໂລ ນາມ ມຫາຣຏ຺ຐິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ ສຈີວຣໍ ທານໍ ອທາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຕິຕ຺ຖິຍາ ນາມ ນາເຫສຸໍ. ສພ຺ພເທວມນຸສ຺ສາ ¶ ພຸທ຺ຘເມວ ສຣຓໍ ອຄມໍສຸ. ຕສ຺ສ ນຄຣໍ ຫໍສວຕີ ນາມ ອໂຫສິ, ປິຕາ ອານນ຺ໂທ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ມາຕາ ສຸຊາຕາ ນາມ ເທວີ, ເທວໂລ ຈ ສຸຊາໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສຸມໂນ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ອມິຕາ ຈ ອສມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ສາລຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອຏ຺ຐປຓ຺ຓາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ສຣີຣປ຺ປຠາ ສມນ຺ຕໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊນານິ ຄຓ຺ຫິ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍູຕິ.

‘‘ນາຣທສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນ, ອກ຺ໂຂໂຠ ສາຄຣູປໂມ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໒.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ຕິໍສ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸເມໂຘ ຈ ສຸຊາໂຕ ຈາຕິ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ທ຺ເວ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ສຸເມຘສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ສຸທສ຺ສນນຄເຣ ໂກຏິສຕໍ ຂີຓາສວາ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ມາຓໂວ ຫຸຕ຺ວາ ນິທຫິຕ຺ວາ ຐປິຕໍເຍວ ອສີຕິໂກຏິຘນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ໂສປິ ນໍ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຸທສ຺ສນໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ສຸທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ມາຕາປິ ສຸທຕ຺ຕາ ນາມ ເທວີ, ສຣໂຓ ຈ ສພ຺ພກາໂມ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສາຄໂຣ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຣາມາ ຈ ສຸຣາມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ມຫານີປຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອຏ຺ຐາສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ອາຍຸ ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ¶ ອປເຣນ, ສຸເມໂຘ ນາມ ນາຍໂກ;

ທຸຣາສໂທ ອຸຄ຺ຄເຕໂຊ, ສພ຺ພໂລກຸຕ຺ຕໂມ ມຸນີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໓.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ສຸຊາໂຕ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ສຏ຺ຐິ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ປຎ຺ຎາສໍ, ຕຕິເຍ ຈຕ຺ຕາລີສໍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ຈຕຸມຫາທີປຣຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິ. ສກລຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຣຏ຺ຐຸປ຺ປາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຣາມິກກິຈ຺ຈໍ ສາເຘນ຺ຕາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິຈ຺ຈໍ ມຫາທານໍ ອທໍສຸ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ສຸມງ຺ຄລໍ ນາມ ອໂຫສິ, ອຸຄ຺ຄໂຕ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ປຠາວຕີ ນາມ ມາຕາ, ສຸທສ຺ສໂນ ຈ ສຸເທໂວ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ນາຣໂທ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ນາຄາ ຈ ນາຄສມາລາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ມຫາເວຬຸຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ. ໂສ ກິຣ ມນ຺ທຈ຺ຉິທ຺ໂທ ຆນກ຺ຂນ຺ໂຘ ອຸປຣິ ນິຄ຺ຄຕາຫິ ມຫາສາຂາຫິ ໂມຣປິຎ຺ຉກລາໂປ ວິຍ ວິໂຣຈິຕ຺ຖ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ປຓ຺ຓາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ອາຍຸ ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑກປ຺ປມ຺ຫິ, ສຸຊາໂຕ ນາມ ນາຍໂກ;

ສີຫຫນູສຠກ຺ຂນ຺ໂຘ, ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ທຸຣາສໂທ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໔.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ອຏ຺ຐາຣສກປ຺ປສຕມຕ຺ຖເກ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ປິຍທສ຺ສີ, ອຕ຺ຖທສ຺ສີ, ຘມ຺ມທສ຺ສີຕິ ຕໂຍ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ປິຍທສ຺ສິສ຺ສປິ ຠຄວໂຕ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐເມ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກສ຺ສໂປ ນາມ ມາຓໂວ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສຘນປຣິຈ຺ຈາເຄນ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ຈ ສີເລສຸ ຈ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອຏ຺ຐາຣສກປ຺ປສຕຈ຺ຈເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອໂນມໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ປິຕາ ສຸທິນ຺ໂນ ນາມ ຣາຊາ, ມາຕາ ຈນ຺ທາ ນາມ, ປາລິໂຕ ຈ ສພ຺ພທສ຺ສີ ຈ ທ຺ເວ ¶ ອຄ຺ຄສາວກາ, ໂສຠິໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສຸຊາຕາ ຈ ຘມ຺ມທິນ຺ນາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ກກຸຘຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ ອາຍູຕິ.

‘‘ສຸຊາຕສ຺ສ ¶ ອປເຣນ, ສຍມ຺ຠູ ໂລກນາຍໂກ;

ທຸຣາສໂທ ອສມສໂມ, ປິຍທສ຺ສີ ມຫາຍໂສ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໕.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ນາມ ຠຄວາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐເມ ອຏ຺ຐນວຸຕິ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ອຏ຺ຐາສີຕິສຕສຫສ຺ສານິ, ຕຖາ ຕຕິເຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸສີໂມ ນາມ ມຫິທ຺ຘິໂກ ຕາປໂສ ຫຸຕ຺ວາ ເທວໂລກໂຕ ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ປູເຊສິ, ໂສປິ ນໍ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ¶ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສຠນໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ສາຄໂຣ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ສຸທສ຺ສນາ ນາມ ມາຕາ, ສນ຺ໂຕ ຈ ອຸປສນ຺ໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອຠໂຍ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຘມ຺ມາ ຈ ສຸຘມ຺ມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ຈມ຺ປກຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ສຣີຣປ຺ປຠາ ສມນ຺ຕໂຕ ສພ຺ພກາລໍ ໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ, ອາຍຸ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສນ຺ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑກປ຺ປມ຺ຫິ, ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ນຣາສໂຠ;

ມຫາຕມໍ ນິຫນ຺ຕ຺ວານ, ປຕ຺ໂຕ ສມ຺ໂພຘິມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໖.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ຘມ຺ມທສ຺ສີ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐເມ ໂກຏິສຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘປຸປ຺ເຜຫິ ຈ ທິພ຺ພຕູຣິເຍຫິ ຈ ປູຊໍ ອກາສິ, ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນາຄເຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣຓໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ປິຕາ ສຣໂຓ ນາມ ຣາຊາ, ມາຕາ ສຸນນ຺ທາ ນາມ ເທວີ, ປທຸໂມ ຈ ຜຸສ຺ສເທໂວ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສຸເນຕ຺ໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ເຂມາ ຈ ສພ຺ພນາມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ຣຕ຺ຕງ຺ກຸຣຣຸກ຺ໂຂ ¶ ໂພຘິ, ‘‘ພິມ຺ພິຊາໂລ’’ຕິປິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ສຣີຣໍ ປນສ຺ສ ອສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍູຕິ.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑກປ຺ປມ຺ຫິ, ຘມ຺ມທສ຺ສີ ມຫາຍໂສ;

ຕມນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມິຕ຺ວາ, ອຕິໂຣຈຕິ ສເທວເກ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໗.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ຈຕຸນວຸຕິກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ເອໂກວ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ໂກຏິສຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຸຄ຺ຄເຕໂຊ ອຠິຎ຺ຎາພລສມ຺ປນ຺ໂນ ມງ຺ຄໂລ ນາມ ຕາປໂສ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາຊມ຺ພຸຜລໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ຈຕຸນວຸຕິກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນຄຣໍ ເວຠາຣໍ ນາມ ອໂຫສິ, ປິຕາ ຊຍເສໂນ ນາມ ຣາຊາ, ມາຕາ ສຸຜສ຺ສາ ນາມ ເທວີ, ສມ຺ພໂລ ຈ ສຸມິຕ຺ໂຕ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ເຣວໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສີວລາ ຈ ສຸຣາມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ ¶ , ກຓິກາຣຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍູຕິ.

‘‘ຘມ຺ມທສ຺ສິສ຺ສ ອປເຣນ, ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ໂລກນາຍໂກ;

ນິຫນິຕ຺ວາ ຕມໍ ສພ຺ພໍ, ສູຣິໂຍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ ຍຖາ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໘.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ທ຺ວານວຸຕິກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ຕິສ຺ໂສ ຜຸສ຺ໂສຕິ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ທ຺ເວ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ໂກຏິສຕໍ ອໂຫສິ, ທຸຕິເຍ ນວຸຕິໂກຏິໂຍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິໂກຏິໂຍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມຫາໂຠໂຄ ມຫາຍໂສ ສຸຊາໂຕ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຫິທ຺ຘິກຠາວໍ ປຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ທິພ຺ພມນ຺ທາຣວປທຸມປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜານິ ອາທາຍ ຈຕຸປຣິສມຊ຺ເຌ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ¶ ປູເຊສິ, ອາກາເສ ປຸປ຺ຜວິຕານໍ ອກາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອິໂຕ ທ຺ເວນວຸຕິກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຂມໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ປິຕາ ຊນສນ຺ໂຘ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ມາຕາ ປທຸມາ ນາມ ເທວີ, ພ຺ຣຫ຺ມເທໂວ ຈ ອຸທໂຍ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສຸມໂນ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຜຸສ຺ສາ ຈ ສຸທຕ຺ຕາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ອສນຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ອາຍູຕິ.

‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ອປເຣນ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ;

ອນນ຺ຕເຕໂຊ ອມິຕຍໂສ, ຕິສ຺ໂສ ໂລກຄ຺ຄນາຍໂກ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໑໙.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ຜຸສ຺ໂສ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ສຏ຺ຐິ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ປຓ຺ຓາສ, ຕຕິເຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕີຓິ ປິຏການິ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖສິ, ສີລປາຣມິຎ຺ຈ ປູເຣສິ. ໂສປິ ນໍ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາສິ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ຊຍເສໂນ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ສິຣິມາ ນາມ ມາຕາ, ສຸຣກ຺ຂິໂຕ ຈ ຘມ຺ມເສໂນ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສຠິໂຍ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຈາລາ ຈ ອຸປຈາລາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ອາມລກຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອຏ຺ຐປຓ຺ຓາສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ນວຸຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ¶ ມຓ຺ຑກປ຺ປມ຺ຫິ, ອຫຸ ສຕ຺ຖາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ອນູປໂມ ອສມສໂມ, ຜຸສ຺ໂສ ໂລກຄ຺ຄນາຍໂກ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໐.໑);

ຕສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ເອກນວຸຕິກປ຺ເປ ວິປສ຺ສີ ນາມ ຠຄວາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສໍ ອໂຫສິ, ທຸຕິເຍ ເອກສຕສຫສ຺ສໍ, ຕຕິເຍ ອສີຕິສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ ອຕຸໂລ ນາມ ນາຄຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ¶ ສຕ຺ຕຣຕນຂຈິຕໍ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ມຫາປີຐໍ ຠຄວໂຕ ອທາສິ. ໂສປິ ນໍ ‘‘ອິໂຕ ເອກນວຸຕິກປ຺ເປ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ພນ຺ຘຸມຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ພນ຺ຘຸມາ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ພນ຺ຘຸມຕີ ນາມ ມາຕາ, ຂຓ຺ໂຑ ຈ ຕິສ຺ໂສ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອໂສໂກ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ຈນ຺ທາ ຈ ຈນ຺ທມິຕ຺ຕາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ປາຏລິຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ອສີຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ສຣີຣປ຺ປຠາ ສທາ ສຕ຺ຕ ໂຍຊນານິ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ, ອສີຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຈ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ວິປສ຺ສີ ນາມ ນາເມນ, ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ຈກ຺ຂຸມາ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໑.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອິໂຕ ເອກຕ຺ຕິໍສກປ຺ເປ ສິຂີ ຈ ເວສ຺ສຠູຈາຕິ ທ຺ເວ ພຸທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ. ສິຂິສ຺ສາປິ ຠຄວໂຕ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສໍ ອໂຫສິ, ທຸຕິເຍ ອສີຕິສຫສ຺ສານິ, ຕຕິເຍ ສຕ຺ຕຕິສຫສ຺ສານິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຣິນ຺ທໂມ ນາມ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສຈີວຣໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຕຣຕນປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ຫຕ຺ຖິຣຕນໍ ທຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິປ຺ປມາຓໍ ກຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ອທາສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອິໂຕ ເອກຕ຺ຕິໍສກປ຺ເປ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ອຣຸຓວຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ອຣຸໂຓ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ປິຕາ, ປຠາວຕີ ນາມ ມາຕາ, ອຠິຠູ ຈ ສມ຺ຠໂວ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ເຂມງ຺ກໂຣ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສຂິລາ ຈ ປທຸມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ປຸຓ຺ຑຣີກຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ສຕ຺ຕຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ສຣີຣປ຺ປຠາ ໂຍຊນຕ຺ຕຍໍ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ, ສຕ຺ຕຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ສິຂິວ຺ຫໂຍ ອາສິ ຊິໂນ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໒.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ເວສ຺ສຠູ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ຕໂຍ ສາວກສນ຺ນິປາຕາ. ປຐມສນ຺ນິປາເຕ ອສີຕິ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ທຸຕິເຍ ສຕ຺ຕຕິ, ຕຕິເຍ ສຏ຺ຐິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸທສ຺ສໂນ ນາມ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສຈີວຣໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຈາຣຄຸຓສມ຺ປນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘຣຕເນ ຈິຕ຺ຕີກາຣປີຕິພຫຸໂລ ອໂຫສິ. ໂສປິ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ອິໂຕ ເອກຕ຺ຕິໍສກປ຺ເປ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ອໂນມໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ສຸປ຺ປຕີໂຕ ນາມ ຣາຊາ ປິຕາ, ຍສວຕີ ນາມ ມາຕາ, ໂສໂຓ ຈ ອຸຕ຺ຕໂຣ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ອຸປສນ຺ໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂຍ, ຣາມາ ຈ ສຸຣາມາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ສາລຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ສຏ຺ຐິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑກປ຺ປມ຺ຫິ, ອສໂມ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ;

ເວສ຺ສຠູ ນາມ ນາເມນ, ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ໂສ ຊິໂນ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໓.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ຈຕ຺ຕາໂຣ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ກກຸສນ຺ໂຘ, ໂກຓາຄມໂນ, ກສ຺ສໂປ, ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວາຕິ. ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອໂກວ ສາວກສນ຺ນິປາໂຕ, ຕຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາລີສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເຂໂມ ນາມ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສປຕ຺ຕຈີວຣໍ ມຫາທານຎ຺ເຈວ ອຎ຺ຊນາທິເຠສຊ຺ຊານິ ຈ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ເຂມໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ອຄ຺ຄິທຕ຺ໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປິຕາ, ວິສາຂາ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ມາຕາ, ວິຘຸໂຣ ຈ ສຎ຺ຊີໂວ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ພຸທ຺ຘິໂຊ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສາມາ ຈ ຈມ຺ປາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ມຫາສິຣີສຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ຈຕ຺ຕາລີສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ຈຕ຺ຕາລີສ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ກກຸສນ຺ໂຘ ນາມ ນາເມນ, ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ທຸຣາສໂທ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໔.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ¶ ອປຣຠາເຄ ໂກຓາຄມໂນ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ເອໂກວ ສາວກສນ຺ນິປາໂຕ, ຕຕ຺ຖ ຕິໍສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປພ຺ພໂຕ ນາມ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຸຓ຺ຓຈີນປຏໂກເສຍ຺ຍກມ຺ພລທຸກູລານິ ເຈວ ສຸວຓ຺ຓປຏິກຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສຠວຕີ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ຍຎ຺ຎທຕ຺ໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປິຕາ, ອຸຕ຺ຕຣາ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ມາຕາ, ຠິຍ຺ຍໂສ ຈ ອຸຕ຺ຕໂຣ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ໂສຕ຺ຖິໂຊ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ສມຸທ຺ທາ ຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ອຸທຸມ຺ພຣຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ຕິໍສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ຕິໍສ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ໂກຓາຄມໂນ ນາມ ຊິໂນ, ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ນຣາສໂຠ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໕.໑);

ຕສ຺ສ ¶ ອປຣຠາເຄ ກສ຺ສໂປ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສາປິ ເອໂກວ ສາວກສນ຺ນິປາໂຕ, ຕຕ຺ຖ ວີສຕິ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ໂຊຕິປາໂລ ນາມ ມາຓໂວ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ຠູມິຍຎ຺ເຈວ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ຈ ປາກໂຏ ຆຏິກາຣສ຺ສ ກຸມ຺ຠກາຣສ຺ສ ມິຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ຕີຓິ ປິຏການິ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວຕ຺ຕາວຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ພຸທ຺ຘສາສນໍ ໂສເຠສິ. ໂສປິ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຊາຕນຄຣໍ ພາຣາຓສີ ນາມ ອໂຫສິ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປິຕາ, ຘນວຕີ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ມາຕາ, ຕິສ຺ໂສ ຈ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ, ສພ຺ພມິຕ຺ໂຕ ນາມຸປຏ຺ຐາໂກ, ອນຸຬາ ຈ ອຸຣຸເວຬາ ຈ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວິກາ, ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ, ສຣີຣໍ ວີສຕິຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ອໂຫສິ, ວີສຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອາຍູຕິ.

‘‘ໂກຓາຄມນສ຺ສ ອປເຣນ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ;

ກສ຺ສໂປ ນາມ ໂຄຕ຺ເຕນ, ຘມ຺ມຣາຊາ ປຠງ຺ກໂຣ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒໖.໑);

ຍສ຺ມິໍ ¶ ¶ ປນ ກປ຺ເປ ທີປງ຺ກຣທສພໂລ ອຸທປາທິ, ຕສ຺ມິໍ ອຎ຺ເຎປິ ຕໂຍ ພຸທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ. ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຍາກຣຓໍ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ເຕ ອິຘ ນ ທສ຺ສິຕາ. ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ຕຓ຺ຫງ຺ກຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ເພປິ ພຸທ຺ເຘ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຕຓ຺ຫງ຺ກໂຣ ເມຘງ຺ກໂຣ, ອໂຖປິ ສຣຓງ຺ກໂຣ;

ທີປງ຺ກໂຣ ຈ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ.

‘‘ມງ຺ຄໂລ ຈ ສຸມໂນ ຈ, ເຣວໂຕ ໂສຠິໂຕ ມຸນິ;

ອໂນມທສ຺ສີ ປທຸໂມ, ນາຣໂທ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ.

‘‘ສຸເມໂຘ ຈ ສຸຊາໂຕ ຈ, ປິຍທສ຺ສີ ມຫາຍໂສ;

ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຘມ຺ມທສ຺ສີ, ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ໂລກນາຍໂກ.

‘‘ຕິສ຺ໂສ ຜຸສ຺ໂສ ຈ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ວິປສ຺ສີ ສິຂີ ເວສ຺ສຠູ;

ກກຸສນ຺ໂຘ ໂກຓາຄມໂນ, ກສ຺ສໂປ ຈາປິ ນາຍໂກ.

‘‘ເອເຕ ອເຫສຸໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ວີຕຣາຄາ ສມາຫິຕາ;

ສຕຣໍສີວ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ມຫາຕມວິໂນທນາ;

ຊລິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິຂນ຺ຘາວ, ນິພ຺ພຸຕາ ເຕ ສສາວກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ທີປງ຺ກຣາທີນໍ ຈຕຸວີສຕິຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ອຘິກາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ອາຄໂຕ. ກສ຺ສປສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ໂອຣຠາເຄ ຐເປຕ຺ວາ ອິມໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຎ຺ໂຎ ພຸທ຺ໂຘ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ອິຕິ ທີປງ຺ກຣາທີນໍ ຈຕຸວີສຕິຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ລທ຺ຘພ຺ຍາກຣໂຓ ປນ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເຍເນນ –

‘‘ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ¶ ລິງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ, ເຫຕຸ ສຕ຺ຖາຣທສ຺ສນໍ;

ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິ, ອຘິກາໂຣ ຈ ຉນ຺ທຕາ;

ອຏ຺ຐຘມ຺ມສໂມຘານາ, ອຠິນີຫາໂຣ ສມິຊ຺ຌຕີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໕໙) –

ອິເມ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ເມ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ທີປງ຺ກຣປາທມູເລ ກຕາຠິນີຫາເຣນ ‘‘ຫນ຺ທ ພຸທ຺ຘກເຣ ຘມ຺ເມ, ວິຈິນາມິ ອິໂຕ ຈິໂຕ’’ຕິ ອຸສ຺ສາຫໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ວິຈິນນ຺ໂຕ ຕທາ ທກ຺ຂິໍ, ປຐມໍ ທານປາຣມິ’’ນ຺ຕິ ¶ ທານປາຣມິຕາທໂຍ ພຸທ຺ຘກາຣກຘມ຺ມາ ທິຏ຺ຐາ, ປູເຣນ຺ໂຕເຍວ ຍາວ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາໂວ ອາຄມິ. ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈ ເຍ ເຕ ກຕາຠິນີຫາຣານໍ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ອານິສໍສາ ສໍວຓ຺ຓິຕາ –

‘‘ເອວໍ ສພ຺ພງ຺ຄສມ຺ປນ຺ນາ, ໂພຘິຍາ ນິຍຕາ ນຣາ;

ສໍສຣໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ, ກປ຺ປໂກຏິສເຕຫິປິ.

‘‘ອວີຈິມ຺ຫິ ນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຖາ ໂລກນ຺ຕເຣສຸ ຈ;

ນິຊ຺ຌາມຕຓ຺ຫາ ຂຸປ຺ປິປາສາ, ນ ໂຫນ຺ຕິ ກາລກຎ຺ຊິກາ.

‘‘ນ ໂຫນ຺ຕິ ຂຸທ຺ທກາ ປາຓາ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕາປິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ;

ຊາຍມານາ ມນຸສ຺ເສສຸ, ຊຈ຺ຈນ຺ຘາ ນ ຠວນ຺ຕິ ເຕ.

‘‘ໂສຕເວກລ຺ລຕາ ນຕ຺ຖິ, ນ ຠວນ຺ຕິ ມູຄປກ຺ຂິກາ;

ອິຕ຺ຖິຠາວໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນປຓ຺ຑກາ.

‘‘ນ ຠວນ຺ຕິ ປຣິຍາປນ຺ນາ, ໂພຘິຍາ ນິຍຕາ ນຣາ;

ມຸຕ຺ຕາ ອານນ຺ຕຣິເກຫິ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ສຸທ຺ຘໂຄຈຣາ.

‘‘ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ນ ເສວນ຺ຕິ, ກມ຺ມກິຣິຍທສ຺ສນາ;

ວສມານາປິ ສຄ຺ເຄສຸ, ອສຎ຺ຎໍ ນຸປປຊ຺ຊເຣ.

‘‘ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ເທເວສຸ, ເຫຕຸ ນາມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ເນກ຺ຂມ຺ມນິນ຺ນາ ສປ຺ປຸຣິສາ, ວິສໍຍຸຕ຺ຕາ ຠວາຠເວ;

ຈຣນ຺ຕິ ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາໂຍ, ປູເຣນ຺ຕິ ສພ຺ພປາຣມີ’’ຕິ.

ເຕ ¶ ¶ ອານິສໍເສ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາວ ອາຄໂຕ. ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ຕສ຺ສ ຈສ຺ສ ອກິຕ຺ຕິພ຺ຣາຫ຺ມຓກາເລ, ສງ຺ຂພ຺ຣາຫ຺ມຓກາເລ, ຘນຎ຺ຈຍຣາຊກາເລ, ມຫາສຸທສ຺ສນຣາຊກາເລ, ມຫາໂຄວິນ຺ທກາເລ, ນິມິມຫາຣາຊກາເລ, ຈນ຺ທກຸມາຣກາເລ, ວິສຍ຺ຫເສຏ຺ຐິກາເລ, ສິວິຣາຊກາເລ, ເວສ຺ສນ຺ຕຣຣາຊກາເລຕິ ທານປາຣມິຕາຍ ປູຣິຕຕ຺ຕຠາວານໍ ປຣິມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອກນ຺ເຕນ ປນສ຺ສ ສສປຓ຺ຑິຕຊາຕເກ –

‘‘ຠິກ຺ຂາຍ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາ, ສກຕ຺ຕານໍ ປຣິຈ຺ຈຊິໍ;

ທາເນນ ເມ ສໂມ ນຕ຺ຖິ, ເອສາ ເມ ທານປາຣມີ’’ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໑.ຕສ຺ສຸທ຺ທານ) –

ເອວໍ ອຕ຺ຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທານປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ຕຖາ ສີລວນາຄຣາຊກາເລ, ຈມ຺ເປຍ຺ຍນາຄຣາຊກາເລ, ຠູຣິທຕ຺ຕນາຄຣາຊກາເລ, ຉທ຺ທນ຺ຕນາຄຣາຊກາເລ, ຊຍທ຺ທິສຣາຊປຸຕ຺ຕກາເລ, ອລີນສຕ຺ຕຸກຸມາຣກາເລຕິ ສີລປາຣມິຕາຍ ປູຣິຕຕ຺ຕຠາວານໍ ¶ ປຣິມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອກນ຺ເຕນ ປນສ຺ສ ສງ຺ຂປາລຊາຕເກ –

‘‘ສູເລຫິ ວິຊ຺ຌຍນ຺ໂຕປິ, ໂກຏ຺ຏິຍນ຺ໂຕປິ ສຕ຺ຕິຠິ;

ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ ນ ກຸປ຺ປາມິ, ເອສາ ເມ ສີລປາຣມີ’’ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໒.໙໑) –

ເອວໍ ອຕ຺ຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ສີລປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ຕຖາ ໂສມນສ຺ສກຸມາຣກາເລ, ຫຕ຺ຖິປາລກຸມາຣກາເລ, ອໂຍຆຣປຓ຺ຑິຕກາເລຕິ ມຫາຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິຕາຍ ປູຣິຕຕ຺ຕຠາວານໍ ປຣິມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອກນ຺ເຕນ ປນສ຺ສ ຈູຬສຸຕໂສມຊາຕເກ –

‘‘ມຫາຣຊ຺ຊໍ ຫຕ຺ຖຄຕໍ, ເຂຬປິຓ຺ຑໍວ ຉຑ຺ຑຍິໍ;

ຈຊໂຕ ນ ໂຫຕິ ລຄ຺ຄນໍ, ເອສາ ເມ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມີ’’ຕິ. –

ເອວໍ ນິສ຺ສງ຺ຄຕາຍ ຣຊ຺ຊໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ຕຖາ ວິຘຸຣປຓ຺ຑິຕກາເລ, ມຫາໂຄວິນ຺ທປຓ຺ຑິຕກາເລ, ກຸທ຺ທາລປຓ຺ຑິຕກາເລ, ອຣກປຓ຺ຑິຕກາເລ, ໂພຘິປຣິພ຺ພາຊກກາເລ, ມໂຫສຘປຓ຺ຑິຕກາເລຕິ ປຎ຺ຎາປາຣມິຕາຍ ປູຣິຕຕ຺ຕຠາວານໍ ປຣິມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອກນ຺ເຕນ ປນສ຺ສ ສຕ຺ຕຸຠສ຺ຕຊາຕເກ ເສນກປຓ຺ຑິຕກາເລ –

‘‘ປຎ຺ຎາຍ ¶ ¶ ວິຈິນນ຺ໂຕຫໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂມຈຍິໍ ທຸຂາ;

ປຎ຺ຎາຍ ເມ ສໂມ ນຕ຺ຖິ, ເອສາ ເມ ປຎ຺ຎາປາຣມີ’’ຕິ. –

ອນ຺ໂຕຠສ຺ຕຄຕໍ ສປ຺ປໍ ທສ຺ເສນ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ຕຖາ ວີຣິຍປາຣມິຕາທີນມ຺ປິ ປູຣິຕຕ຺ຕຠາວານໍ ປຣິມາຓໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອກນ຺ເຕນ ປນສ຺ສ ມຫາຊນກຊາຕເກ –

‘‘ອຕີຣທສ຺ສີ ຊລມຊ຺ເຌ, ຫຕາ ສພ຺ເພວ ມານຸສາ;

ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎຖາ ນຕ຺ຖິ, ເອສາ ເມ ວີຣິຍປາຣມີ’’ຕິ. –

ເອວໍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ຕຣນ຺ຕສ຺ສ ວີຣິຍປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ຂນ຺ຕິວາທິຊາຕເກ –

‘‘ອເຈຕນໍວ ໂກຏ຺ເຏນ຺ເຕ, ຕິຓ຺ເຫນ ຜຣສຸນາ ມມໍ;

ກາສິຣາເຊ ນ ກຸປ຺ປາມິ, ເອສາ ເມ ຂນ຺ຕິປາຣມີ’’ຕິ. –

ເອວໍ ¶ ອເຈຕນຠາເວນ ວິຍ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ອຘິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ຂນ຺ຕິປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ມຫາສຸຕໂສມຊາຕເກ –

‘‘ສຈ຺ຈວາຈໍ ອນຸຣກ຺ຂນ຺ໂຕ, ຈຊິຕ຺ວາ ມມ ຊີວິຕໍ;

ໂມເຈສິໍ ເອກສຕໍ ຂຕ຺ຕິເຍ, ເອສາ ເມ ສຈ຺ຈປາຣມີ’’ຕິ. –

ເອວໍ ຊີວິຕໍ ຈຊິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈມນຸຣກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ສຈ຺ຈປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ມູຄປກ຺ຂຊາຕເກ –

‘‘ມາຕາປິຕາ ນ ເມ ເທສ຺ສາ, ນປິ ເທສ຺ສໍ ມຫາຍສໍ;

ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປິຍໍ ມຍ຺ຫໍ, ຕສ຺ມາ ວຕມຘິຏ຺ຐຫິ’’ນ຺ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໓.໖໕) –

ເອວໍ ຊີວິຕມ຺ປິ ຈຊິຕ຺ວາ ວຕໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ສຸວຓ຺ຓສາມຊາຕເກ –

‘‘ນ ¶ ມໍ ໂກຈິ ອຸຕ຺ຕສຕິ, ນປິຫໍ ຠາຍາມິ ກສ຺ສຈິ;

ເມຕ຺ຕາພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ, ຣມາມິ ປວເນ ຕທາ’’ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໓.໑໑໓) –

ເອວໍ ຊີວິຕມ຺ປິ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕາຍນ຺ຕສ຺ສ ເມຕ຺ຕາປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ໂລມຫໍສຊາຕເກ –

‘‘ສຸສາເນ ¶ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປມິ, ຉວຏ຺ຐິກໍ ອຸປນິຘາຍຫໍ;

ຄາມຓ຺ຑລາ ອຸປາຄນ຺ຕ຺ວາ, ຣູປໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິນປ຺ປກ’’ນ຺ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໓.໑໑໙) –

ເອວໍ ຄາມທາຣເກສຸ ນິຏ຺ຐຸຠນາທີຫິ ເຈວ ມາລາຄນ຺ຘູປຫາຣາທີຫິ ຈ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ເຕສຸປິ ອຸເປກ຺ຂໍ ອນຕິວຕ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິຕາ ປຣມຕ຺ຖປາຣມີ ນາມ ຊາຕາ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ. ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປເນສ ອຕ຺ໂຖ ຈຣິຍາປິຏກໂຕ ຄເຫຕພ຺ໂພຕິ. ເອວໍ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາເວ ຐິໂຕ –

‘‘ອເຈຕນາຍໍ ປຖວີ, ອວິຎ຺ຎາຍ ສຸຂໍ ທຸຂໍ;

ສາປິ ທານພລາ ມຍ຺ຫໍ, ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປກມ຺ປຖາ’’ຕິ. (ຈຣິຍາ. ໑.໑໒໔) –

ເອວໍ ¶ ມຫາປຖວິກມ຺ປນາທີນິ ມຫາປຸຎ຺ຎານິ ກຣິຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ອິຕິ ທີປງ຺ກຣປາທມູລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຍໍ ຕຸສິຕປຸເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ທູເຣນິທານໍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຕຸສິຕປຸເຣ ¶ ວສນ຺ເຕເຍວ ປນ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ພຸທ຺ຘໂກລາຫລໍ ນາມ ອຸທປາທິ. ໂລກສ຺ມິຎ຺ຫິ ຕີຓິ ໂກລາຫລານິ ມຫນ຺ຕານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ກປ຺ປໂກລາຫລໍ, ພຸທ຺ຘໂກລາຫລໍ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂກລາຫລນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ກປ຺ປຸຏ຺ຐານໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂລກພ຺ຍູຫາ ນາມ ກາມາວຈຣເທວາ ມຸຕ຺ຕສິຣາ ວິກິຓ຺ຓເກສາ ຣຸທມຸຂາ ອສ຺ສູນິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຸຎ຺ຉມານາ ຣຕ຺ຕວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖາ ອຕິວິຍ ວິຣູປເວສຘາຣິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສປເຖ ວິຈຣນ຺ຕາ ເອວໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ‘‘ມາຣິສາ, ອິໂຕ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ກປ຺ປຸຏ຺ຐານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຍໍ ໂລໂກ ວິນສ຺ສິສ຺ສຕິ, ມຫາສມຸທ຺ໂທປິ ສຸສ຺ສິສ຺ສຕິ, ອຍຎ຺ຈ ມຫາປຖວີ ສິເນຣຸ ຈ ປພ຺ພຕຣາຊາ ອຸຑ຺ຑຍ຺ຫິສ຺ສນ຺ຕິ ວິນສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ໂລກວິນາໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ເມຕ຺ຕໍ ມາຣິສາ, ຠາເວຖ, ກຣຸຓໍ, ມຸທິຕໍ, ອຸເປກ຺ຂໍ ມາຣິສາ, ຠາເວຖ, ມາຕຣໍ ¶ ອຸປຏ຺ຐຫຖ, ປິຕຣໍ ອຸປຏ຺ຐຫຖ, ກຸເລ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍິໂນ ໂຫຖາ’’ຕິ. ອິທໍ ກປ຺ປໂກລາຫລໍ ນາມ. ‘‘ວສ຺ສສຫສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ປນ ສພ຺ພຸຎ຺ຎຸພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂລກປາລເທວຕາ ‘‘ອິໂຕ, ມາຣິສາ, ວສ຺ສສຫສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕິໂຍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ. ອິທໍ ພຸທ຺ຘໂກລາຫລໍ ນາມ. ‘‘ວສ຺ສສຕສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເທວຕາໂຍ ‘‘ອິໂຕ ມາຣິສາ ວສ຺ສສຕຈ຺ຈເຍນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕິໂຍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ. ອິທໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂກລາຫລໍ ນາມ. ອິມານິ ຕີຓິ ໂກລາຫລານິ ມຫນ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

ເຕສຸ ພຸທ຺ຘໂກລາຫລສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ສກລທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕາ ເອກໂຕ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ນາມ ສຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍາຈນ຺ຕິ. ອາຍາຈມານາ ຈ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ເຕສຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ອາຍາຈນ຺ຕິ. ຕທາ ປນ ສພ຺ພາປິ ຕາ ເອເກກຈກ຺ກວາເຬ ຈາຕຸມຫາຣາຊສກ຺ກສຸຍາມສນ຺ຕຸສິຕສຸນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕິມຫາພ຺ຣຫ຺ເມຫິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈກ຺ກວາເຬ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຕຸສິຕຠວເນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ມາຣິສ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ເຕຫິ ນ ສກ຺ກສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ນ ມາຣພ຺ຣຫ຺ມຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ເຖນ຺ເຕຫິ ປູຣິຕາ, ໂລກນິຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ ປນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ເຕຫິ ປູຣິຕາ, ໂສ ໂວ ທານິ ກາໂລ, ມາຣິສ, ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາຍ, ສມໂຍ, ມາຣິສ, ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເທວຕານໍ ປຏິຎ຺ຎໍ ອທຕ຺ວາວ ກາລທີປເທສກຸລຊເນຕ຺ຕິອາຍຸປຣິຈ຺ເຉທວເສນ ປຎ຺ຈມຫາວິໂລກນໍ ນາມ ວິໂລເກສິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ກາໂລ ນຸ ໂຂ, ອກາໂລ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ປຐມໍ ກາລໍ ວິໂລເກສິ. ຕຕ຺ຖ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໂຕ ອຸທ຺ຘໍ ວຑ຺ຒິຕອາຍຸກາໂລ ກາໂລ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ກສ຺ມາ? ຕທາ ¶ ຫິ ສຕ຺ຕານໍ ຊາຕິຊຣາມຣຓານິ ນ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ. ພຸທ຺ຘານຎ຺ຈ ຘມ຺ມເທສນາ ຕິລກ຺ຂຓມຸຕ຺ຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເຕສໍ ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຕ຺ຕາ’’ຕິ ກເຖນ຺ຕານໍ ‘‘ກິໍ ນາເມຕໍ ກເຖນ຺ຕີ’’ຕິ ເນວ ໂສຕພ຺ພໍ ນ ສທ຺ຘາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອຠິສມໂຍ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອສຕິ ອນິຍ຺ຍານິກໍ ສາສນໍ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ໂສ ອກາໂລ. ວສ຺ສສຕໂຕ ອູນອາຍຸກາໂລປິ ກາໂລ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ກສ຺ມາ? ຕທາ ຫິ ສຕ຺ຕາ ອຸສ຺ສນ຺ນກິເລສາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຸສ຺ສນ຺ນກິເລສານຎ຺ຈ ທິນ຺ໂນ ໂອວາໂທ ¶ ໂອວາທຏ຺ຐາເນ ນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຸທເກ ທຓ຺ຑຣາຊິ ວິຍ ຂິປ຺ປໍ ວິຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມາ ໂສປິ ອກາໂລ. ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໂຕ ປນ ປຏ຺ຐາຍ ເຫຏ຺ຐາ, ວສ຺ສສຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຸທ຺ຘໍ ອາຍຸກາໂລ ກາໂລ ນາມ. ຕທາ ຈ ວສ຺ສສຕາຍຸກາໂລ, ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕພ຺ພກາໂລ’’ຕິ ກາລໍ ປສ຺ສິ.

ຕໂຕ ທີປໍ ວິໂລເກນ຺ໂຕ ສປຣິວາເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ທີເປ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ຕີສຸ ທີເປສຸ ພຸທ຺ຘາ ນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຊມ຺ພຸທີເປເຍວ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ ທີປໍ ປສ຺ສິ.

ຕໂຕ ‘‘ຊມ຺ພຸທີໂປ ນາມ ມຫາ, ທສໂຍຊນສຫສ຺ສປຣິມາໂຓ, ກຕຣສ຺ມິໍ ນຸ ໂຂ ປເທເສ ພຸທ຺ຘາ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ ໂອກາສໍ ວິໂລເກນ຺ໂຕ ມຊ຺ຌິມເທສໍ ປສ຺ສິ. ມຊ຺ຌິມເທໂສ ນາມ ‘‘ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ຄຊງ຺ຄລໍ ນາມ ນິຄໂມ, ຕສ຺ສ ປເຣນ ມຫາສາລາ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ. ປຸຣຕ຺ຖິມທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ສລ຺ລວຕີ ນາມ ນທີ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ. ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ເສຕກຓ຺ຓິກໍ ນາມ ນິຄໂມ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ. ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ ຖູຓໍ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ. ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ອຸສີຣທ຺ຘໂຊ ນາມ ປພ຺ພໂຕ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ’’ຕິ ເອວໍ ວິນເຍ (ມຫາວ. ໒໕໙) ວຸຕ຺ໂຕ ປເທໂສ ¶ . ໂສ ອາຍາມໂຕ ຕີຓິ ໂຍຊນສຕານິ, ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ, ປຣິກ຺ເຂປໂຕ ນວ ໂຍຊນສຕານີຕິ ເອຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ພຸທ຺ຘາ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ, ອຄ຺ຄສາວກາ, ອສີຕິ ມຫາສາວກາ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ, ອຎ຺ເຎ ຈ ມເຫສກ຺ຂາ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິມຫາສາລາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອິທຎ຺ເຈຕ຺ຖ ກປິລວຕ຺ຖຸ ນາມ ນຄຣໍ, ຕຕ຺ຖ ມຍາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕພ຺ພນ຺ຕິ ນິຏ຺ຐໍ ອຄມາສິ.

ຕໂຕ ກຸລໍ ວິໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ພຸທ຺ຘາ ນາມ ເວສ຺ສກຸເລ ວາ ສຸທ຺ທກຸເລ ວາ ນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂລກສມ຺ມເຕ ປນ ຂຕ຺ຕິຍກຸເລ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ວາຕິ ທ຺ວີສຸເຍວ ກຸເລສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອິທານິ ຈ ຂຕ຺ຕິຍກຸລໍ ໂລກສມ຺ມຕໍ, ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສາມິ. ສຸທ຺ໂຘທໂນ ນາມ ຣາຊາ ເມ ປິຕາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ກຸລໍ ປສ຺ສິ.

ຕໂຕ ¶ ¶ ມາຕຣໍ ວິໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ພຸທ຺ຘມາຕາ ນາມ ໂລລາ ສຸຣາຘຸຕ຺ຕາ ນ ໂຫຕິ, ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ປນ ປູຣິຕປາຣມີ ຊາຕິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຂຓ຺ຑປຎ຺ຈສີລາເຍວ ໂຫຕິ. ອຍຎ຺ຈ ມຫາມາຍາ ນາມ ເທວີ ເອທິສີ, ອຍໍ ເມ ມາຕາ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິຕ຺ຕກໍ ປນສ຺ສາ ອາຍູຕິ ທສນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຸປຣິ ສຕ຺ຕ ທິວສານີ’’ຕິ ປສ຺ສິ.

ອິຕິ ອິມໍ ປຎ຺ຈມຫາວິໂລກນໍ ວິໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ກາໂລ ເມ, ມາຣິສາ, ພຸທ຺ຘຠາວາຍາ’’ຕິ ເທວຕານໍ ສງ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຏິຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ຕາ ເທວຕາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕຸສິຕເທວຕາຫິ ປຣິວຸໂຕ ຕຸສິຕປຸເຣ ນນ຺ທນວນໍ ປາວິສິ. ສພ຺ພເທວໂລເກສຸ ຫິ ນນ຺ທນວນໍ ອຕ຺ຖິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ນໍ ເທວຕາ ‘‘ອິໂຕ ຈຸໂຕ ສຸຄຕິໍ ຄຈ຺ຉ, ອິໂຕ ຈຸໂຕ ສຸຄຕິໍ ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລກມ຺ໂມກາສໍ ສາຣຍມານາ ວິຈຣນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ເທວຕາຫິ ກຸສລໍ ສາຣຍມານາຫິ ປຣິວຸໂຕ ຕຕ຺ຖ ວິຈຣນ຺ໂຕເຍວ ຈວິຕ຺ວາ ມຫາມາຍາຍ ເທວິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ.

ຕສ຺ສ ອາວິຠາວຕ຺ຖໍ ອຍໍ ອນຸປຸພ຺ພິກຖາ – ຕທາ ກິຣ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ອາສາຬ຺ຫິນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ສງ຺ຆຸຏ຺ຐໍ ອໂຫສິ, ມຫາຊໂນ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬຕິ. ມຫາມາຍາປິ ເທວີ ປຸເຣ ປຸຓ຺ຓມາຍ ສຕ຺ຕມທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິຄຕສຸຣາປານໍ ມາລາຄນ຺ຘວິຠູຕິສມ຺ປນ຺ນໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕກີຬໍ ອນຸຠວມານາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ປາໂຕວ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ໂຘທເກນ ນ຺ຫາຍິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຕສຫສ຺ສານິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣວິຠູສິຕາ ວຣໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖງ຺ຄານິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສິຣິສຍເນ ນິປນ຺ນາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມມານາ ອິມໍ ສຸປິນໍ ອທ຺ທສ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ກິຣ ນໍ ມຫາຣາຊາໂນ ສຍເນເນວ ສທ຺ຘິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ເນຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິເກ ມໂນສິລາຕເລ ¶ ສຕ຺ຕໂຍຊນິກສ຺ສ ມຫາສາລຣຸກ຺ຂສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຐເປຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ເນສໍ ເທວິໂຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເທວິໍ ອໂນຕຕ຺ຕທຫໍ ເນຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສມລຫຣຓຕ຺ຖໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ທິພ຺ພວຕ຺ຖໍ ນິວາສາເປຕ຺ວາ ຄນ຺ເຘຫິ ວິລິມ຺ປາເປຕ຺ວາ ທິພ຺ພປຸປ຺ຜານິ ປິຬນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ຕໂຕ ອວິທູເຣ ເອໂກ ຣຊຕປພ຺ພໂຕ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ກນກວິມານໍ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ປາຈີນສີສກໍ ທິພ຺ພສຍນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊາເປສຸໍ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເສຕວຣວາຣໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ອວິທູເຣ ເອໂກ ສຸວຓ຺ຓປພ຺ພໂຕ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ວິຈຣິຕ຺ວາ ຕໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຣຊຕປພ຺ພຕໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣທິສໂຕ ອາຄມ຺ມ ຣຊຕທາມວຓ຺ຓາຍ ໂສຓ຺ຑາຍ ເສຕປທຸມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂກຎ຺ຈນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ກນກວິມານໍ ¶ ປວິສິຕ຺ວາ ມາຕຸສຍນໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓປສ຺ສໍ ຜາເລຕ຺ວາ ກຸຈ຺ຉິໍ ປວິຏ຺ຐສທິໂສ ອໂຫສີຕິ. ເອວໍ ອຸຕ຺ຕຣາສາຬ຺ຫນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ.

ປຸນທິວເສ ປພຸທ຺ຘາ ເທວີ ຕໍ ສຸປິນໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ຈຕຸສຏ຺ຐິມຕ຺ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປາໂມກ຺ເຂ ¶ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ໂຄມຍຫຣິຕູປລິຕ຺ຕາຍ ລາຊາທີຫິ ກຕມງ຺ຄລສກ຺ກາຣາຍ ຠູມິຍາ ມຫາຣຫານິ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສປ຺ປິມຘຸສກ຺ຂຣາຠິສງ຺ຂຕສ຺ສ ວຣປາຍາສສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕປາຕິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕປາຕີຫິເຍວ ປຏິກຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອທາສິ, ອຎ຺ເຎຫິ ຈ ອຫຕວຕ຺ຖກປິລຄາວິທານາທີຫິ ເຕ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ. ອຖ ເນສໍ ສພ຺ພກາເມຫິ ສນ຺ຕປ຺ປິຕານໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສຸປິນໍ ອາໂຣຈາເປຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ມຫາຣາຊ, ເທວິຍາ ເຕ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ຄພ຺ໂຠ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ໂສ ຈ ໂຂ ປຸຣິສຄພ຺ໂຠ, ນ ອິຕ຺ຖິຄພ຺ໂຠ, ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂສ ສເຈ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສິສ຺ສຕິ, ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ. ສເຈ ອຄາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕິ, ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ ໂລເກ ວິວຏຈ຺ຉໂທ’’ຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກ຺ຂເຓເຍວ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ສກລທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ສງ຺ກມ຺ປິ ສມ຺ປກມ຺ປິ ສມ຺ປເວຘິ. ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປາຕຸຣເຫສຸໍ – ທສສຸ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ເສສຸ ອປ຺ປມາໂຓ ໂອຠາໂສ ຜຣິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ສິຣິໍ ທຏ຺ຐຸກາມາ ວິຍ ອນ຺ຘາ ຈກ຺ຂູນິ ປຏິລຠິໍສຸ, ພຘິຣາ ສທ຺ທໍ ສຸຓິໍສຸ, ມູຄາ ສມາລປິໍສຸ, ຂຸຊ຺ຊາ ອຸຊຸຄຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ, ປງ຺ຄຸລາ ປທສາ ຄມນໍ ປຏິລຠິໍສຸ, ພນ຺ຘນຄຕາ ສພ຺ພສຕ຺ຕາ ອນ຺ທຸພນ຺ຘນາທີຫິ ມຸຈ຺ຈິໍສຸ, ສພ຺ພນິຣເຍສຸ ອຄ຺ຄີ ນິພ຺ພາຍິໍສຸ, ເປຕ຺ຕິວິສເຍສຸ ຂຸປ຺ປິປາສາ ວູປສມິໍສຸ, ຕິຣຈ຺ຉານານໍ ຠຍໍ ນາໂຫສິ, ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ໂຣໂຄ ວູປສມິ, ສພ຺ພສຕ຺ຕາ ປິຍໍວທາ ອເຫສຸໍ, ມຘຸເຣນາກາເຣນ ອສ຺ສາ ຫສິໍສຸ, ວາຣຓາ ຄຊ຺ຊິໍສຸ, ສພ຺ພຕູຣິຍານິ ສກໍ ສກໍ ນິນ຺ນາທໍ ມຸຎ຺ຈິໍສຸ, ອຆຏ຺ຏິຕານິເຍວ ມນຸສ຺ສານໍ ຫຕ຺ຖູປຄາທີນິ ອາຠຣຓານິ ວິຣວິໍສຸ, ສພ຺ພາ ທິສາ ວິປ຺ປສນ຺ນາ ¶ ອເຫສຸໍ, ສຕ຺ຕານໍ ສຸຂໍ ອຸປ຺ປາທຍມາໂນ ມຸທຸສີຕໂລ ວາໂຕ ວາຍິ, ອກາລເມໂຆ ວສ຺ສິ, ປຖວິໂຕປິ ອຸທກໍ ອຸພ຺ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິສ຺ສນ຺ທິ, ປກ຺ຂິໂນ ອາກາສຄມນໍ ວິຊຫິໍສຸ, ນທິໂຍ ອສນ຺ທມານາ ອຏ຺ຐໍສຸ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ມຘຸໂຣທໂກ ອໂຫສິ, ສພ຺ພຕ຺ຖກເມວ ປຎ຺ຈວຓ຺ເຓຫິ ປທຸເມຫິ ¶ ສຎ຺ຉນ຺ນຕໂລ ອໂຫສິ, ຖລຊຊລຊາທີນິ ສພ຺ພປຸປ຺ຜານິ ປຸປ຺ຜິໍສຸ, ຣຸກ຺ຂານໍ ຂນ຺ເຘສຸ ຂນ຺ຘປທຸມານິ, ສາຂາສຸ ສາຂາປທຸມານິ, ລຕາສຸ ລຕາປທຸມານິ ປຸປ຺ຜິໍສຸ, ຆນສິລາຕລານິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸປຣູປຣິ ສຕປຕ຺ຕານິ ຫຸຕ຺ວາ ທຓ຺ຑປທຸມານິ ນາມ ນິກ຺ຂມິໍສຸ, ອາກາເສ ໂອລມ຺ພກປທຸມານິ ນາມ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ, ສມນ຺ຕໂຕ ປຸປ຺ຜວສ຺ສານິ ວສ຺ສິໍສຸ. ອາກາເສ ທິພ຺ພຕູຣິຍານິ ວຊ຺ຊິໍສຸ, ສກລທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ວິສ຺ສຏ຺ຐມາລາຄຸໂຬ ວິຍ, ອຸປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ພທ຺ຘມາລາກລາໂປ ວິຍ, ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕມາລາສນໍ ວິຍ ຈ ເອກມາລາມາລິນີ ວິປ຺ຜຸຣນ຺ຕວາຬພີຊນີ ປຸປ຺ຜຘູປຄນ຺ຘປຣິວາສິຕາ ປຣມໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ອໂຫສິ.

ເອວໍ ຄຫິຕປຏິສນ຺ຘິກສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເຈວ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕຸຍາ ¶ ຈ ອຸປທ຺ທວນິວາຣຓຕ຺ຖໍ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ຖາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ເທວປຸຕ຺ຕາ ອາຣກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຸຍາ ປຸຣິເສສຸ ຣາຄຈິຕ຺ຕໍ ນຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ຈ ອໂຫສິ ສຸຂິນີ ອກິລນ຺ຕກາຍາ. ໂພຘິສຕ຺ຕຎ຺ຈ ອນ຺ໂຕກຸຈ຺ຉິຄຕໍ ວິປ຺ປສນ຺ເນ ມຓິຣຕເນ ອາວຸຕປຓ຺ຑຸສຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ປສ຺ສຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ວສິຕກຸຈ຺ຉິ ນາມ ເຈຕິຍຄພ຺ຠສທິສາ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ກາ ອຎ຺ເຎນ ສຕ຺ເຕນ ອາວສິຕຸໍ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວາ, ຕສ຺ມາ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕາ ສຕ຺ຕາຫຊາເຕ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຸສິຕປຸເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຍຖາ ຈ ອຎ຺ຎາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ທສມາເສ ອປ຺ປຕ຺ວາປິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາປິ ນິສິນ຺ນາປິ ນິປນ຺ນາປິ ວິຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕາ. ສາ ປນ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ທສມາເສ ກຸຈ຺ຉິນາ ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ຐິຕາວ ວິຊາຍຕິ. ອຍໍ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕຸຘມ຺ມຕາ.

ມຫາມາຍາປິ ເທວີ ປຕ຺ເຕນ ເຕລໍ ວິຍ ທສມາເສ ກຸຈ຺ຉິນາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ປຣິປຸຓ຺ຓຄພ຺ຠາ ຎາຕິຆຣໍ ຄນ຺ຕຸກາມາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ເທວ, ກຸລສນ຺ຕກໍ ເທວທຫນຄຣໍ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ກປິລວຕ຺ຖຸໂຕ ຍາວ ເທວທຫນຄຣາ ມຄ຺ຄໍ ສມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ກທລິປຸຓ຺ຓຆຏຘຊປຏາກາທີຫິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ¶ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ເທວິໍ ໂສວຓ຺ຓສິວິກາຍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ເສນ ອຸກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ເປເສສິ. ທ຺ວິນ຺ນໍ ປນ ນຄຣານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຸຠຍນຄຣວາສີນມ຺ປິ ລຸມ຺ພິນີວນໍ ນາມ ມງ຺ຄລສາລວນໍ ອຕ຺ຖິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມູລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຄ຺ຄສາຂາ ສພ຺ພໍ ເອກປາລິຜຸລ຺ລໍ ອໂຫສິ, ສາຂນ຺ຕເຣຫິ ¶ ເຈວ ປຸປ຺ຜນ຺ຕເຣຫິ ຈ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ຠມຣຄຓາ ນານປ຺ປກາຣາ ຈ ສກຸຓສງ຺ຆາ ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ວິກູຊນ຺ຕາ ວິຈຣນ຺ຕິ. ສກລໍ ລຸມ຺ພິນີວນໍ ຈິຕ຺ຕລຕາວນສທິສໍ, ມຫານຸຠາວສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ສຸສຊ຺ຊິຕອາປານມຓ຺ຑລໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ເທວິຍາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ສາລວເນ ກີຬິຕຸກາມຕາ ອຸທປາທິ. ອມຈ຺ຈາ ເທວິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາລວນໍ ປວິສິໍສຸ. ສາ ມງ຺ຄລສາລມູລໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ສາລສາຂໍ ຄຓ຺ຫິຕຸກາມາ ອໂຫສິ, ສາລສາຂາ ສຸເສທິຕເວຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ວິຍ ໂອຓມິຕ຺ວາ ເທວິຍາ ຫຕ຺ຖສມີປໍ ອຸປຄຎ຺ຉິ. ສາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ສາຂໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ຕາວເທວ ຈ ເທວິຍາ ກມ຺ມຊວາຕາ ຈລິໍສຸ, ອຖສ຺ສາ ສາຓິໍ ປຣິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ປຏິກ຺ກມິ, ສາລສາຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐມານາຍ ເອວ ຈສ຺ສາ ຄພ຺ຠວຸຏ຺ຐານໍ ອໂຫສິ. ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວິສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ສຸວຓ຺ຓຊາລໍ ອາທາຍ ສມ຺ປຕ຺ຕາ. ເຕ ເຕນ ສຸວຓ຺ຓຊາເລນ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ມາຕຸ ປຸຣໂຕ ຐຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຕມນາ, ເທວິ, ໂຫຫິ, ມເຫສກ຺ໂຂ ເຕ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ອາຫໍສຸ.

ຍຖາ ປນ ອຎ຺ເຎ ສຕ຺ຕາ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕາ ປຏິກູເລນ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຕາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ນ ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ. ໂສ ປນ ຘມ຺ມາສນໂຕ ໂອຕຣນ຺ໂຕ ຘມ຺ມກຖິໂກ ວິຍ, ນິສ຺ເສຓິໂຕ ໂອຕຣນ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ວິຍ ຈ ທ຺ເວ ຫຕ຺ເຖ ທ຺ເວ ຈ ປາເທ ປສາເຣຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິສມ຺ຠເວນ ¶ ເກນຈິ ອສຸຈິນາ ອມກ຺ຂິໂຕ ສຸທ຺ໂຘ ວິສໂທ ກາສິກວຕ຺ເຖ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຓິຣຕນໍ ວິຍ ໂຊເຕນ຺ໂຕ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕຸຍາ ຈ ສກ຺ກາຣຕ຺ຖໍ ອາກາສໂຕ ທ຺ເວ ອຸທກຘາຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕມາຕຸຍາ ຈ ສຣີເຣ ອຸຕຸໍ ຄາຫາເປສຸໍ.

ອຖ ນໍ ສຸວຓ຺ຓຊາເລນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕານໍ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ມງ຺ຄລສມ຺ມຕາຍ ສຸຂສມ຺ຜສ຺ສາຍ ອຊິນປ຺ປເວຓິຍາ ຄຓ຺ຫິໍສຸ, ເຕສໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ມນຸສ຺ສາ ທຸກູລຈຸມ຺ພຏເກນ ຄຓ຺ຫິໍສຸ, ມນຸສ຺ສານໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສໍ ໂອໂລເກສິ, ອເນການິ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ສານິ ເອກງ຺ຄຓານິ ອເຫສຸໍ. ຕຕ຺ຖ ເທວມນຸສ຺ສາ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູຊຍມານາ ‘‘ມຫາປຸຣິສ, ອິຘ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທິໂສ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖິ, ກຸເຕຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ’’ຕິ ¶ ອາຫໍສຸ. ເອວໍ ຈຕສ຺ໂສ ທິສາ ¶ , ຈຕສ຺ໂສ ອນຸທິສາ ຈ ເຫຏ຺ຐາ, ອຸປຣີຕິ ທສປິ ທິສາ ອນຸວິໂລເກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ສທິສໍ ກຎ຺ຈິ ອທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຸຕ຺ຕຣາທິສາ’’ຕິ ສຕ຺ຕປທວີຕິຫາເຣນ ອຄມາສິ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຘາຣຍມາເນນ, ສຸຍາເມນ ວາຬພີຊນິໍ, ອຎ຺ຎາຫິ ຈ ເທວຕາຫິ ເສສຣາຊກກຸຘຠຓ຺ຑຫຕ຺ຖາຫິ ອນຸຄມ຺ມມາໂນ. ຕໂຕ ສຕ຺ຕມປເທ ຐິໂຕ ‘‘ອຄ຺ໂຄຫມສ຺ມິ ໂລກສ຺ສາ’’ຕິອາທິກໍ ອາສຠິໍ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣນ຺ໂຕ ສີຫນາທໍ ນທິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຫິ ຕີສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕມຕ຺ໂຕວ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ ມໂຫສຘຕ຺ຕຠາເວ, ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາເວ, ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ຈາຕິ. ມໂຫສຘຕ຺ຕຠາເວ ກິຣສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ເສວ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຈນ຺ທນສາຣໍ ຫຕ຺ເຖ ຐເປຕ຺ວາ ຄໂຕ. ໂສ ຕໍ ມຸຏ຺ຐິຍໍ ກຕ຺ວາວ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ. ອຖ ນໍ ມາຕາ ‘‘ຕາຕ, ກິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ໂອສຘໍ, ອມ຺ມາ’’ຕິ. ອິຕິ ໂອສຘໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕຕ຺ຕາ ‘‘ໂອສຘທາຣໂກ’’ຕ຺ເວວສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ຕໍ ໂອສຘໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈາຏິຍໍ ປກ຺ຂິປິໍສຸ, ອາຄຕາຄຕານໍ ອນ຺ຘພຘິຣາທີນໍ ຕເທວ ສພ຺ພໂຣຄວູປສມາຍ ເຠສຊ຺ຊໍ ອໂຫສິ. ຕໂຕ ‘‘ມຫນ຺ຕໍ ອິທໍ ໂອສຘໍ, ມຫນ຺ຕໍ ອິທໍ ໂອສຘ’’ນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນວຈນໍ ອຸປາທາຍ ‘‘ມໂຫສໂຘ’’ຕ຺ເວວສ຺ສ ນາມໍ ຊາຕໍ. ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາເວ ປນ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາວ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ອມ຺ມ, ກິຎ຺ຈິ ເຄຫສ຺ມິໍ, ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ອຖສ຺ສ ມາຕາ ‘‘ສຘເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕສິ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖໍ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ຖຕເລ ກຕ຺ວາ ສຫສ຺ສຕ຺ຖວິກໍ ຐປາເປສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ອຕ຺ຕຠາເວ ອິມໍ ສີຫນາທໍ ນທີຕິ ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕີສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕມຕ຺ໂຕວ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ. ຍຖາ ຈ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກ຺ຂເຓ ຕຖາ ຊາຕິກ຺ຂເຓປິສ຺ສ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປາຕຸຣເຫສຸໍ. ຍສ຺ມິໍ ປນ ສມເຍ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ລຸມ຺ພິນີວເນ ຊາໂຕ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ສມເຍ ຣາຫຸລມາຕາເທວີ, ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ¶ ,ຉນ຺ໂນ ອມຈ຺ໂຈ, ກາຬຸທາຍີ ອມຈ຺ໂຈ, ກຓ຺ຑໂກ ອສ຺ສຣາຊາ, ມຫາໂພຘິຣຸກ຺ໂຂ, ຈຕສ຺ໂສ ນິຘິກຸມ຺ຠິໂຍ ຈ ຊາຕາ. ຕຕ຺ຖ ເອກາ ນິຘິກຸມ຺ຠີ ຄາວຸຕປ຺ປມາຓາ, ເອກາ ອຑ຺ຒໂຍຊນປ຺ປມາຓາ, ເອກາ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓາ, ເອກາ ໂຍຊນປ຺ປມາຓາ. ຄມ຺ຠີຣໂຕ ປຖວີປຣິຍນ຺ຕາ ເອວ ອໂຫສີຕິ. ອິເມ ສຕ຺ຕ ສຫຊາຕາ ນາມ.

ອຸຠຍນຄຣວາສິໂນ ¶ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣເມວ ອຄມໍສຸ. ຕໍ ທິວສໍເຍວ ຈ ‘‘ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ¶ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາໂຕ, ອຍໍ ກຸມາໂຣ ໂພຘິມູເລ ນິສີທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕາວຕິໍສຠວເນ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ເທວສງ຺ຆາ ເຈລຸກ຺ເຂປາທີນິ ປວຕ຺ເຕນ຺ຕາ ກີຬິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ກຸລູປໂກ ອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ກາລເທວໂລ ນາມ ຕາປໂສ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ທິວາວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ທິວາວິຫາຣໍ ນິສິນ຺ໂນ ຕາ ເທວຕາ ຕຖາ ກີຬມານາ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກາຣຓາ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ຕຸຏ຺ຐມານສາ ກີຬຖ, ມຍ຺ຫມ຺ເປຕໍ ກາຣຓໍ ກເຖຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເທວຕາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມາຣິສ, ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາໂຕ, ໂສ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ນິສີທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕສ຺ສຕິ, ‘ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘລີຬໍ ທຏ຺ຐຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ ລຈ຺ຉາມາ’ຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ຕຸຏ຺ຐາມ຺ຫາ’’ຕິ. ຕາປໂສ ຕາສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຂິປ຺ປໍ ເທວໂລກໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຣາຊນິເວສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ຊາໂຕ, ປສ຺ສິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ກຸມາຣໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຕາປສໍ ວນ຺ທາເປຕຸໍ ອຠິຫຣິ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທາ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕາປສສ຺ສ ຊຏາສຸ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຫິ ເຕນຕ຺ຕຠາເວນ ວນ຺ທິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕໂກ ນາມ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖິ. ສເຈ ຫິ ອຊານນ຺ຕາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສີສໍ ຕາປສສ຺ສ ປາທມູເລ ຐເປຍ຺ຍຸໍ, ສຕ຺ຕຘາ ຕສ຺ສ ມຸທ຺ຘາ ຜເລຍ຺ຍ. ຕາປໂສ ‘‘ນ ເມ ອຕ຺ຕານໍ ນາເສຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫສິ. ຣາຊາ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິ.

ຕາປໂສ ອຕີເຕ ຈຕ຺ຕາລີສ ກປ຺ເປ, ອນາຄເຕ ຈຕ຺ຕາລີສາຕິ ອສີຕິ ກປ຺ເປ ອນຸສ຺ສຣຕິ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ລກ຺ຂຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຠວິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ ພຸທ຺ໂຘ, ອຸທາຫຸ ໂນ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ນິສ຺ສໍສເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍປຸຣິໂສ ອຍ’’ນ຺ຕິ ສິຕໍ ອກາສິ. ຕໂຕ ‘‘ອຫໍ ອິມໍ ອຈ຺ຉຣິຍປຸຣິສໍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ລຠິສ຺ສາມິ ນຸ ໂຂ, ໂນ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ນ ລຠິສ຺ສາມິ, ອນ຺ຕຣາເຍວ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສເຕນປິ ພຸທ຺ຘສຫສ຺ເສນປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພເຘຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ເຍ ອຣູປຠເວ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສາມີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອວຣູປໍ ນາມ ອຈ຺ຉຣິຍປຸຣິສໍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ລຠິສ຺ສາມິ, ມຫຕີ ວຕ ເມ ຊານິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປໂຣທິ.

ມນຸສ຺ສາ ¶ ¶ ທິສ຺ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ອຍ຺ໂຍ ອິທາເນວ ຫສິຕ຺ວາ ປຸນ ປໂຣທິຕ຺ວາ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ກິໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂກຈິ ອນ຺ຕຣາໂຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ນຕ຺ເຖຕສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ, ນິສ຺ສໍສເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຖ ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ປໂຣທິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວຣູປໍ ປຸຣິສໍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ລຠິສ຺ສາມິ, ‘ມຫຕີ ວຕ ເມ ຊານິ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ອນຸໂສຈນ຺ໂຕ ໂຣທາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໂຕ ໂສ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຎາຕເກສຸ ໂກຈິ ເອກໍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ລຠິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຠາຄິເນຍ຺ຍໍ ນາລກທາຣກໍ ¶ ອທ຺ທສ. ໂສ ຠຄິນິຍາ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ເຕ ປຸຕ຺ໂຕ ນາລໂກ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ເຄເຫ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ປກ຺ໂກສາຫິ ນ’’ນ຺ຕິ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕໍ ກຸມາຣໍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕ, ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ກຸເລ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາໂຕ, ພຸທ຺ຘງ຺ກຸໂຣ ເອໂສ, ປຎ຺ຈຕິໍສ ວສ຺ສານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ລຠິສ຺ສສິ, ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາສີຕິໂກຏິຘເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕທາຣໂກປິ ‘‘ນ ມໍ ມາຕຸໂລ ອນຕ຺ເຖ ນິໂຍເຊສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕາວເທວ ອນ຺ຕຣາປຓໂຕ ກາສາຍານິ ເຈວ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕຎ຺ຈ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ‘‘ໂຍ ໂລເກ ອຸຕ຺ຕມປຸຄ຺ຄໂລ, ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ ໂພຘິສຕ຺ຕາຠິມຸຂໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຖວິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອໍສກູເຏ ໂອລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ອກາສິ. ໂສ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິປ຺ປຕ຺ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນາລກປຏິປທໍ ກຖາເປຕ຺ວາ ປຸນ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຏິປທໍ ປຏິປນ຺ໂນ ສຕ຺ເຕວ ມາເສ ອາຍຸໍ ປາເລຕ຺ວາ ເອກໍ ສຸວຓ຺ຓປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຐິຕໂກວ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ.

ໂພຘິສຕ຺ຕມ຺ປິ ໂຂ ປຎ຺ຈມທິວເສ ສີສໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ‘‘ນາມຄ຺ຄຫຓໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຣາຊຠວນໍ ຈຕຸຊ຺ຊາຕິຍຄນ຺ເຘຫິ ວິລິມ຺ເປຕ຺ວາ ລາຊປຎ຺ຈມການິ ປຸປ຺ຜານິ ວິກິຣິຕ຺ວາ ອສມ຺ຠິນ຺ນປາຍາສໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣງ຺ຄເຕ ອຏ຺ຐສຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຣາຊຠວເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ສຸໂຠຊນໍ ໂຠຊາເປຕ຺ວາ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ລກ຺ຂຓານິ ປຣິຄ຺ຄຫາເປສຸໍ. ເຕສຸ –

‘‘ຣາໂມ ¶ ຘໂຊ ລກ຺ຂໂຓ ຈາປິ ມນ຺ຕີ, ຍຎ຺ໂຎ ສຸໂຠໂຊ ສຸຍາໂມ ສຸທຕ຺ໂຕ;

ເອເຕ ຕທາ ອຏ຺ຐ ອເຫສຸໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ຉຬງ຺ຄວາ ມນ຺ຕໍ ວິຍາກຣິໍສູ’’ຕິ. (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໒໘໔) –

ອິເມ ອຏ຺ເຐວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ລກ຺ຂຓປຣິຄ຺ຄາຫກາ ອເຫສຸໍ. ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓທິວເສ ສຸປິໂນປິ ເອເຕເຫວ ປຣິຄ຺ຄຫິໂຕ ¶ . ເຕສຸ ສຕ຺ຕ ຊນາ ທ຺ເວ ອງ຺ຄຸລິໂຍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ທ຺ວິຘາ ນໍ ພ຺ຍາກຣິໍສຸ – ‘‘ອິເມຫິ ລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສເຈ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສິສ຺ສຕິ, ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ, ສເຈ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕິ, ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ໂຎ ສິຣິວິຠວໍ ອາຈິກ຺ຂິໍສຸ. ເຕສໍ ປນ ສພ຺ພທຫໂຣ ໂຄຕ຺ຕໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ¶ ນາມ ມາຓໂວ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ວຣລກ຺ຂຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ສ ອຄາຣມຊ຺ເຌ ຐານກາຣຓໍ ນຕ຺ຖິ, ເອກນ຺ເຕເນສ ວິວຏຈ຺ຉໂທ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອກເມວ ອງ຺ຄຸລິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເອກໍສພ຺ຍາກຣຓໍ ພ຺ຍາກາສິ. ອຍຎ຺ຫິ ກຕາຘິກາໂຣ ປຈ຺ຉິມຠວິກສຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍ ອິຕເຣ ສຕ຺ຕ ຊເນ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ອິເມຫິ ລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເອກນ຺ຕພຸທ຺ຘຠາວສງ຺ຂາຕໍ ເອກເມວ ຄຫິໍ ອທ຺ທສ, ຕສ຺ມາ ເອກໍ ອງ຺ຄຸລິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເອວໍ ພ຺ຍາກາສິ. ອຖສ຺ສ ນາມໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຖສິທ຺ຘິກຣຕ຺ຕາ ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ’’ຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຆຣານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ເຕ ອາມນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ຕາຕາ, ອມ຺ເຫ ມຫລ຺ລກາ, ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ປຸຕ຺ຕໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ຕໍ ມຍໍ ສມ຺ຠາເວຍ຺ຍາມ ວາ ໂນ ວາ, ຕຸມ຺ເຫ ຕສ຺ມິໍ ກຸມາເຣ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ເຕ ຕສ຺ສ ສາສເນ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ເຕ ສຕ຺ຕປິ ຊນາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຍຖາກມ຺ມໍ ຄຕາ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎມາຓໂວເຍວ ປນ ອໂຣໂຄ ອໂຫສິ. ໂສ ມຫາສຕ຺ເຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອນກ຺ກເມນ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຣມຓີໂຍ ວຕ ອຍໍ ຠູມິຠາໂຄ, ອລໍ ວຕິທໍ ປຘານຕ຺ຖິກສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຘານາຍາ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວາສໍ ອຸປຄເຕ ‘‘ມຫາປຸຣິໂສ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸຕ຺ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ກິຣ ¶ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ນິສ຺ສໍສເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ. ສເຈ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປິຕໂຣ ອໂຣຄາ ອສ຺ສຸ, ອຊ຺ຊ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍຸໍ. ສເຈ ຕຸມ຺ເຫປິ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖ, ເອຖ, ມຍໍ ຕໍ ມຫາປຸຣິສໍ ອນຸປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ສພ຺ເພ ເອກຈ຺ຉນ຺ທາ ຠວິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ, ເຕສຸ ຕໂຍ ຊນາ ນ ປພ຺ພຊິໍສຸ, ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເຊຏ຺ຐກໍ ກຕ຺ວາ ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ເຕ ປຎ຺ຈປິ ຊນາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍຕ຺ເຖຣາ ນາມ ຊາຕາ.

ຕທາ ປນ ສຸທ຺ໂຘທນຣາຊາ – ‘‘ກິໍ ທິສ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານີ’’ຕິ. ‘‘ກຕຣຎ຺ຈ ກຕຣຎ຺ຈາ’’ຕິ? ‘‘ຊຣາຊິຓ຺ຓໍ, ພ຺ຍາຘິຕໍ, ມຕໍ, ປພ຺ພຊິຕ’’ນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອວຣູປານໍ ມມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ມາ ອທຕ຺ຖ, ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘຠາເວນ ກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ, ອຫໍ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາຣານໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາທີປານໍ, ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊໍ ກໂຣນ຺ຕໍ ຉຕ຺ຕິໍສໂຍຊນປຣິມຓ຺ຑລາຍ ປຣິສາຍ ປຣິວຸຕໍ ຄຄນຕເລ ວິຈຣມານໍ ປສ຺ສິຕຸກາໂມ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ອິເມສໍ ຈຕຸປ຺ປກາຣານໍ ນິມິຕ຺ຕານໍ ¶ ກຸມາຣສ຺ສ ¶ ຈກ຺ຂຸປເຖ ອາຄມນນິວາຣຓຕ຺ຖໍ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ຄາວຸເຕ ຄາວຸເຕ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປສິ. ຕໍ ທິວສຎ຺ຈ ມງ຺ຄລຏ຺ຐາເນ ສນ຺ນິປຕິເຕສຸ ອສີຕິຍາ ຎາຕິກຸລສຫສ຺ເສສຸ ເອກເມໂກ ເອກເມກໍ ປຸຕ຺ຕໍ ປຏິຊານິ – ‘‘ອຍໍ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ໂຫຕຸ ຣາຊາ ວາ, ມຍໍ ເອກເມຕໍ ປຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ສາມ. ສເຈປິ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຂຕ຺ຕິຍສມຓຄເຓເຫວ ປຣິວາຣິໂຕ ວິຈຣິສ຺ສຕິ. ສເຈປິ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ, ຂຕ຺ຕິຍກຸມາເຣເຫວ ປຸຣກ຺ຂຕປຣິວາຣິໂຕ ວິຈຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຣາຊາປິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຕ຺ຕມຣູປສມ຺ປນ຺ນາ ວິຄຕສພ຺ພໂທສາ ຘາຕິໂຍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ມຫນ຺ເຕນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ວຑ຺ຒຕິ.

ອເຖກທິວສໍ ຣຎ຺ໂຎ ວປ຺ປມງ຺ຄລໍ ນາມ ອໂຫສິ. ຕໍ ທິວສໍ ສກລນຄຣໍ ເທວນຄຣໍ ວິຍ ອລງ຺ກໂຣນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ທາສກມ຺ມກຣາທໂຍ ອຫຕວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖາ ຄນ຺ຘມາລາທິປຏິມຓ຺ຑິຕາ ຣາຊກຸເລ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ກມ຺ມນ຺ເຕ ນງ຺ຄລສຫສ຺ສໍ ໂຍຊຍນ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍ ປນ ທິວເສ ເອເກນູນອຏ຺ຐສຕນງ຺ຄລານິ ສທ຺ຘິໍ ພລິພທ຺ທຣສ຺ມິໂຍຕ຺ເຕຫິ ຣຊຕປຣິກ຺ຂຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຣຎ຺ໂຎ ອາລມ຺ພນນງ຺ຄລໍ ປນ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓປຣິກ຺ຂຕໍ ໂຫຕິ. ພລິພທ຺ທານໍ ສິງ຺ຄຣສ຺ມິປໂຕທາປິ ສຸວຓ຺ຓປຣິກ຺ຂຕາວ ໂຫນ຺ຕິ. ຣາຊາ ມຫາປຣິວາເຣນ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ¶ ປຸຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ອຄມາສິ. ກມ຺ມນ຺ຕຏ຺ຐາເນ ເອໂກ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ໂຂ ພຫລປລາໂສ ສນ຺ທຈ຺ຉາໂຍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ກຸມາຣສ຺ສ ສຍນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຸປຣິ ສຸວຓ຺ຓຕາຣກຂຈິຕວິຕານໍ ພນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ສາຓິປາກາເຣນ ປຣິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປຕ຺ວາ ຣາຊາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ນງ຺ຄລກຣຓຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ຣາຊາ ສຸວຓ຺ຓນງ຺ຄລໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອມຈ຺ຈາ ເອເກນູນອຏ຺ຐສຕຣຊຕນງ຺ຄລານິ, ກສ຺ສກາ ເສສນງ຺ຄລານິ. ເຕ ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ກສນ຺ຕິ. ຣາຊາ ປນ ໂອຣໂຕ ວາ ປາຣໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປາຣໂຕ ວາ ໂອຣໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ.

ເອຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາ ຘາຕິໂຍ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ ອນ຺ໂຕສາຓິໂຕ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ກຎ຺ຈິ ອທິສ຺ວາວ ເວເຄນ ອຸຏ຺ຐາຍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອານາປາເນ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຊ຺ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ. ຘາຕິໂຍ ຂຊ຺ຊໂຠຊ຺ຊນ຺ຕເຣ ວິຈຣມານາ ໂຖກໍ ຈິຣາຍິໍສຸ. ເສສຣຸກ຺ຂານໍ ຉາຍາ ວີຕິວຕ຺ຕາ, ຕສ຺ສ ປນ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຉາຍາ ປຣິມຓ຺ຑລາ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຘາຕິໂຍ ‘‘ອຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເອກໂກ’’ຕິ ເວເຄນ ສາຓິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ປວິສມານາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ສຍເນ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນໍ ຕຎ຺ຈ ປາຏິຫາຣິຍໍ ¶ ທິສ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ເທວ, ກຸມາໂຣ ເອວໍ ນິສິນ຺ໂນ, ອຎ຺ເຎສໍ ຣຸກ຺ຂານໍ ຉາຍາ ວີຕິວຕ຺ຕາ, ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂສ຺ສ ປນ ຉາຍາ ປຣິມຓ຺ຑລາ ຐິຕາ’’ຕິ. ຣາຊາ ເວເຄນາຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເຕ, ຕາຕ, ທຸຕິຍວນ຺ທນາ’’ຕິ ປຸຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິ.

ອຖ ¶ ອນຸກ຺ກເມນ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ໂສຬສວສ຺ສຸທ຺ເທສິໂກ ຊາໂຕ. ຣາຊາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ອນຸຈ຺ຉວິເກ ຕໂຍ ປາສາເທ ກາເຣສິ – ເອກໍ ນວຠູມິກໍ, ເອກໍ ສຕ຺ຕຠູມິກໍ, ເອກໍ ປຎ຺ຈຠູມິກໍ, ຈຕ຺ຕາລີສສຫສ຺ສາ ຈ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ອຸປຏ຺ຐາເປສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເທໂວ ວິຍ ອຈ຺ຉຣາສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອລງ຺ກຕນາຏກິຕ຺ຖີຫິ ປຣິວຸໂຕ ນິປ຺ປຸຣິເສຫິ ຕູຣິເຍຫິ ປຣິຈາຣິຍມາໂນ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ອຸຕຸວາເຣນ ຕີສຸ ປາສາເທສຸ ວິຫາສິ. ຣາຫຸລມາຕາ ປນສ຺ສ ເທວີ ອຄ຺ຄມເຫສີ ອໂຫສິ.

ຕສ຺ເສວໍ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ຕສ຺ສ ເອກທິວສໍ ຎາຕິສງ຺ຆສ຺ສ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຍໍ ກຖາ ອຸທປາທິ – ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ກີຬາປສຸໂຕວ ວິຈຣຕິ, ນ ກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂຕິ, ສງ຺ຄາເມ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິເຕ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ຣາຊາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ¶ ‘‘ຕາຕ, ຕວ ຎາຕກາ ‘ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ ອສິກ຺ຂິຕ຺ວາ ກີຬາປສຸໂຕວ ວິຈຣຕີ’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ກິໍ ສຕ຺ຕຸ ປຕ຺ຕກາເລ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ? ‘‘ເທວ, ມມ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂນກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ນຄເຣ ມມ ສິປ຺ປທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຖ ‘ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຎາຕການໍ ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’’ຕິ. ຣາຊາ ຕຖາ ອກາສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອກ຺ຂຓເວຘິວາລເວຘິຘນຸຄ຺ຄເຫ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ອຎ຺ເຎຫິ ຘນຸຄ຺ຄເຫຫິ ອສາຘາຣຓໍ ຎາຕການໍ ທ຺ວາທສວິຘໍ ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສສິ. ຕໍ ສຣຠງ຺ຄຊາຕເກ ອາຄຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕທາ ຕສ຺ສ ຎາຕິສງ຺ໂຆ ນິກ຺ກງ຺ໂຂ ອໂຫສິ.

ອເຖກທິວສໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຸຍ຺ຍານຠູມິໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ສາຣຖິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຣຖໍ ໂຍເຊຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ມຫາຣຫໍ ອຸຕ຺ຕມຣຖໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາເຣນ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ກຸມຸທປຕ຺ຕວຓ຺ເຓ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມງ຺ຄລສິນ຺ຘເວ ໂຍເຊຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິເວເທສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເທວວິມານສທິສໍ ຣຖໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານາຠິມຸໂຂ ອຄມາສິ. ເທວຕາ ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາຣສ຺ສ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນກາໂລ ອາສນ຺ໂນ, ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສສ຺ສາມາ’’ຕິ ເອກໍ ເທວປຸຕ຺ຕໍ ຊຣາຊິຓ຺ຓໍ ຂຓ຺ຑທນ຺ຕໍ ປລິຕເກສໍ ວງ຺ກໍ ໂອຠຄ຺ຄສຣີຣໍ ທຓ຺ຑຫຕ຺ຖໍ ປເວຘມານໍ ກຕ຺ວາ ທສ຺ເສສຸໍ. ຕໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເຈວ ສາຣຖິ ຈ ປສ຺ສນ຺ຕິ. ຕໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ໂກ ນາເມສ ປຸຣິໂສ, ເກສາປິສ຺ສ ນ ຍຖາ ອຎ຺ເຎສ’’ນ຺ຕິ ມຫາປທາເນ (ທີ. ນິ. ໒.໔໕) ອາຄຕນເຍນ ສາຣຖິໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຘິຣຕ຺ຖຸ ວຕ, ໂຠ, ຊາຕິ ¶ , ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຊາຕສ຺ສ ຊຣາ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສໍວິຄ຺ຄຫທໂຍ ຕໂຕວ ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປາສາທເມວ ອຠິຣຸຫິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ກາຣຓາ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ຂິປ຺ປໍ ປຏິນິວຕ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຊິຓ຺ຓປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ຊິຓ຺ຓກໍ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕີຕິ ອາຫໍສຸ, ກສ຺ມາ ມໍ ນາເສຖ, ສີຆໍ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນາຏການິ ສຊ຺ເຊຖ, ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ¶ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ສຕິໍ ນ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຣກ຺ຂໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສພ຺ພທິສາສຸ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປສິ.

ປຸເນກທິວສໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕເຖວ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເທວຕາຠິນິມ຺ມິຕໍ ພ຺ຍາຘິຕໍ ປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສໍວິຄ຺ຄຫທໂຍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ¶ ອຠິຣຸຫິ. ຣາຊາປິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ປຸນ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາເຓ ປເທເສ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປສິ. ອປຣມ຺ປິ ເອກທິວສໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕເຖວ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເທວຕາຠິນິມ຺ມິຕໍ ກາລງ຺ກຕໍ ທິສ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສໍວິຄ຺ຄຫທໂຍ ປຸນ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິ. ຣາຊາປິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ປຸນ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສມນ຺ຕໂຕ ໂຍຊນປ຺ປມາເຓ ປເທເສ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປສິ. ອປຣໍ ປເນກທິວສໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕເຖວ ເທວຕາຠິນິມ຺ມິຕໍ ສຸນິວຕ຺ຖໍ ສຸປາຣຸຕໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂກ ນາເມໂສ ສມ຺ມາ’’ຫິ ສາຣຖິໍ ປຸຈ຺ຉິ. ສາຣຖິ ກິຎ຺ຈາປິ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທສ຺ສ ອຠາວາ ປພ຺ພຊິຕໍ ວາ ປພ຺ພຊິຕຄຸເຓ ວາ ນ ຊານາຕິ, ເທວຕານຸຠາເວນ ປນ ‘‘ປພ຺ພຊິໂຕ ນາມາຍໍ, ເທວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຄຸເຓ ວຓ຺ເຓສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຣຸຈິໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕໍ ທິວສໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ອຄມາສິ. ທີຆຠາຓກາ ປນາຫຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິປິ ນິມິຕ຺ຕານິ ເອກທິວເສເນວ ທິສ຺ວາ ອຄມາສີ’’ຕິ.

ໂສ ຕຕ຺ຖ ທິວສຠາຄໍ ກີຬິຕ຺ວາ ມງ຺ຄລໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ນ຺ຫາຍິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ມງ຺ຄລສິລາປຏ຺ເຏ ນິສີທິ ອຕ຺ຕານໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕຸກາໂມ, ອຖສ຺ສ ປຣິຈາຣກປຸຣິສາ ນານາວຓ຺ຓານິ ທຸສ຺ສານິ ນານປ຺ປກາຣາ ອາຠຣຓວິກຕິໂຍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນານິ ຈ ອາທາຍ ສມນ຺ຕາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສກ຺ກສ຺ສ ນິສິນ຺ນາສນໍ ອຸຓ຺ຫໍ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ ມໍ ອິມມ຺ຫາ ຐານາ ຈາເວຕຸກາໂມສີ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອລງ຺ກາເຣຕຸກາມຕໍ ຎຕ຺ວາ ວິສ຺ສກມ຺ມໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສມ຺ມ ວິສ຺ສກມ຺ມ, ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ອຊ຺ຊ ອຑ຺ຒຣຕ຺ຕສມເຍ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິສ຺ສຕິ, ອຍມສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ອລງ຺ກາໂຣ, ຕ຺ວໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາປຸຣິສໍ ທິພ຺ພາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກໂຣຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ເທວານຸຠາເວນ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ¶ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ກປ຺ປກສທິໂສ ຫຸຕ຺ວາ ທິພ຺ພທຸສ຺ເສນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສີສໍ ເວເຐສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສເນວ ‘‘ນາມໍ ມນຸສ຺ໂສ, ເທວປຸຕ຺ໂຕ ອຍ’’ນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ເວຐເນນ ເວຐິຕມຕ຺ເຕ ສີເສ ໂມຬິຍໍ ມຓິຣຕນາກາເຣນ ທຸສ຺ສສຫສ຺ສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ, ປຸນ ເວເຐນ຺ຕສ຺ສ ທຸສ຺ສສຫສ຺ສນ຺ຕິ ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເວເຐນ຺ຕສ຺ສ ທສ ທຸສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ສີສໍ ຂຸທ຺ທກໍ, ທຸສ຺ສານິ ພຫູນິ ¶ , ກຖໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຕານີ’’ຕິ ນ ຈິນ຺ເຕຕພ຺ພໍ. ເຕສຸ ຫິ ສພ຺ພມຫນ຺ຕໍ ອາມລກປຸປ຺ຜປ຺ປມາຓໍ, ອວເສສານິ ກທມ຺ພກປຸປ຺ຜປ຺ປມາຓານິ ¶ ອເຫສຸໍ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສີສໍ ກິຎ຺ຊກ຺ຂຄວຈ຺ຉິຕໍ ວິຍ ກຸຍ຺ຍກປຸປ຺ຜໍ ອໂຫສິ.

ອຖສ຺ສ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕສ຺ສ ສພ຺ພຕາລາວຈເຣສຸ ສການິ ສການິ ປຏິຠານານິ ທສ຺ສຍນ຺ເຕສຸ, ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ‘‘ຊຍນນ຺ທາ’’ຕິອາທິວຈເນຫິ, ສຸຕມງ຺ຄລິກາທີສຸ ຈ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ມງ຺ຄລວຈນຕ຺ຖຸຕິໂຆເສຫິ ສມ຺ຠາເວນ຺ເຕສຸ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ຕໍ ຣຖວຣໍ ອຠິຣຸຫິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ‘‘ຣາຫຸລມາຕາ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຕາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ຕຸຏ຺ຐິໍ ນິເວເທຖາ’’ຕິ ສາສນໍ ປຫິຓິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຣາຫຸ ຊາໂຕ, ພນ຺ຘນໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ ອວຈາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເມ ນຕ຺ຕາ ‘ຣາຫຸລກຸມາໂຣ’ຕ຺ເວວ ນາມ ໂຫຕູ’’ຕິ ອາຫ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ຣຖວຣໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ອຕິມຫນ຺ເຕນ ຍເສນ ອຕິມໂນຣເມນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ນຄຣໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ກິສາໂຄຕມີ ນາມ ຂຕ຺ຕິຍກຎ຺ຎາ ອຸປຣິປາສາທວຣຕລຄຕາ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຸຣຸມານສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຣູປສິຣິໍ ທິສ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສຊາຕາ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ນິພ຺ພຸຕາ ນູນ ສາ ມາຕາ, ນິພ຺ພຸໂຕ ນູນ ໂສ ປິຕາ;

ນິພ຺ພຸຕາ ນູນ ສາ ນາຣີ, ຍສ຺ສາຍໍ ອີທິໂສ ປຕີ’’ຕິ. (ຘ. ສ. ອຏ຺ຐ. ນິທານກຖາ); –

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ເອວມາຫ – ‘ເອວຣູປໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ປສ຺ສນ຺ຕິຍາ ມາຕຸ ຫທຍໍ ນິພ຺ພາຍຕິ, ປິຕຸ ຫທຍໍ ນິພ຺ພາຍຕິ, ປຊາປຕິຍາ ຫທຍໍ ນິພ຺ພາຍຕີ’ຕິ. ກິສ຺ມິໍ ນຸ ໂຂ ນິພ຺ພຸເຕ ຫທຍໍ ນິພ຺ພຸຕໍ ນາມ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ກິເລເສສຸ ວິຣຕ຺ຕມນສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ¶ – ‘‘ຣາຄຄ຺ຄິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸເຕ ນິພ຺ພຸຕໍ ນາມ ໂຫຕິ, ໂທສຄ຺ຄິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸເຕ ນິພ຺ພຸຕໍ ນາມ ໂຫຕິ, ໂມຫຄ຺ຄິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸເຕ ນິພ຺ພຸຕໍ ນາມ ໂຫຕິ, ມານທິຏ຺ຐິອາທີສຸ ສພ຺ພກິເລສທຣເຖສຸ ນິພ຺ພຸເຕສຸ ນິພ຺ພຸຕໍ ນາມ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ ເມ ສຸສ຺ສວນໍ ສາເວຕິ, ອຫຎ຺ຫິ ນິພ຺ພານໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ວິຈຣາມິ, ອຊ຺ເຊວ ມຍາ ຆຣາວາສໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນິພ຺ພານໍ ຄເວສິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອຍໍ ອິມິສ຺ສາ ອາຈຣິຍຠາໂຄ ໂຫຕູ’’ຕິ ¶ ກຓ຺ຐໂຕ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ກິສາໂຄຕມິຍາ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນກໍ ມຸຕ຺ຕາຫາຣໍ ເປເສສິ. ສາ ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ມຍິ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ເປເສຕີ’’ຕິ ໂສມນສ຺ສຊາຕາ ອໂຫສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ¶ ມຫນ຺ເຕນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ອຕ຺ຕໂນ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ສິຣິສຍເນ ນິປຊ຺ຊິ. ຕາວເທວ ຈ ນໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ນຈ຺ຈຄີຕາທີສຸ ສຸສິກ຺ຂິຕາ ເທວກຎ຺ຎາ ວິຍ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ນານາຕູຣິຍານິ ຄເຫຕ຺ວາ ສມ຺ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຠິຣມາເປນ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕານິ ປໂຍຊຍິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກິເລເສສຸ ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ນຈ຺ຈາທີສຸ ອນຠິຣໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ. ຕາປິ ອິຕ຺ຖິໂຍ ‘‘ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ມຍໍ ນຈ຺ຈາທີນິ ປໂຍເຊມ, ໂສ ນິທ຺ທໍ ອຸປຄໂຕ, ອິທານິ ກິມຕ຺ຖໍ ກິລມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຄຫິຕຄຫິຕານິ ຕູຣິຍານິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິໍສຸ, ຄນ຺ຘເຕລປ຺ປທີປາ ຌາຍນ຺ຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຍນປິຏ຺ເຐ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ໂນ ອທ຺ທສ ຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ຕູຣິຍຠຓ຺ຑານິ ອວຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິທ຺ທາຍນ຺ຕິໂຍ – ເອກຈ຺ຈາ ປຄ຺ຆຣິຕເຂຬາ, ກິລິນ຺ນຄຕ຺ຕາ, ເອກຈ຺ຈາ ທນ຺ເຕ ຂາທນ຺ຕິໂຍ, ເອກຈ຺ຈາ ກາກຈ຺ຉນ຺ຕິໂຍ, ເອກຈ຺ຈາ ວິປ຺ປລປນ຺ຕິໂຍ, ເອກຈ຺ຈາ ວິວຏມຸຂີ, ເອກຈ຺ຈາ ອປຄຕວຕ຺ຖາ ປາກຏພີຠຈ຺ຉສມ຺ພາຘຏ຺ຐານາ. ໂສ ຕາສໍ ຕໍ ວິປ຺ປກາຣໍ ທິສ຺ວາ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ກາເມສຸ ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ສກ຺ກຠວນສທິສມ຺ປິ ຕໍ ມຫາຕລໍ ວິວິຘນານາກຸຓປຠຣິຕໍ ອາມກສຸສານໍ ວິຍ ອຸປຏ຺ຐາສິ, ຕໂຍ ຠວາ ອາທິຕ຺ຕເຄຫສທິສາ ຂາທິໍສຸ – ‘‘ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວຕ, ໂຠ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ວຕ, ໂຠ’’ຕິ ອຸທານໍ ປວຕ຺ເຕສິ, ອຕິວິຍສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມິ.

ໂສ ‘‘ອຊ຺ເຊວ ມຍາ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ສຍນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ທ຺ວາຣສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ໂກ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຸມ຺ມາເຣ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ ຉນ຺ໂນ – ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ຉນ຺ໂນ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອຊ຺ຊາຫໍ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕຸກາໂມ, ເອກໍ ເມ ອສ຺ສໍ ກປ຺ເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘຸ, ເທວາ’’ຕິ ອສ຺ສຠຓ຺ຑກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອສ຺ສສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄນ຺ຘເຕລປ຺ປທີເປສຸ ຊລນ຺ເຕສຸ ສຸມນປຏ຺ຏວິຕານສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຣມຓີເຍ ຠູມິຠາເຄ ຐິຕໍ ກຓ຺ຑກໍ ອສ຺ສຣາຊານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ມຍາ ອິມເມວ ກປ຺ເປຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ກຓ຺ຑກໍ ກປ຺ເປສິ. ໂສ ກປ຺ປິຍມາໂນວ ອຎ຺ຎາສິ ‘‘ອຍໍ ກປ຺ປນາ ອຕິວິຍ ຄາຬ຺ຫາ, ອຎ຺ເຎສຸ ທິວເສສຸ ອຸຍ຺ຍານກີຬາທິຄມນກາເລ ¶ ກປ຺ປນາ ວິຍ ນ ໂຫຕິ ¶ , ມຍ຺ຫໍ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອຊ຺ຊ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ມຫາຫສິຕໍ ຫສິ, ໂສ ສທ຺ໂທ ສກລນຄຣໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ເທວຕາ ປນ ນໍ ສນ຺ນິຣຸມ຺ຠິຕ຺ວາ ນ ກສ຺ສຈິ ໂສຕຸໍ ອທໍສຸ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ຉນ຺ນໍ ເປເສຕ຺ວາວ ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ຕາວ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນປລ຺ລງ຺ກໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ຣາຫຸລມາຕຸຍາ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄພ຺ຠທ຺ວາຣໍ ວິວຣິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອນ຺ໂຕຄພ຺ເຠ ຄນ຺ຘເຕລປ຺ປທີໂປ ຌາຍຕິ, ຣາຫຸລມາຕາ ສຸມນມລ຺ລິກາທີນໍ ປຸປ຺ຜານໍ ອມ຺ພຓມຕ຺ເຕນ ອຠິປ຺ປກິຓ຺ເຓ ສຍເນ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຫຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ນິທ຺ທາຍຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຸມ຺ມາເຣ ປາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ¶ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ສຈາຫໍ ເທວິຍາ ຫຕ຺ຖໍ ອປເນຕ຺ວາ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ເທວີ ປພຸຊ຺ຌິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ເມ ຄມນນ຺ຕຣາໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປາສາທຕລໂຕ ໂອຕຣິ. ຍໍ ປນ ຊາຕກຏ຺ຐກຖາຍໍ ‘‘ຕທາ ສຕ຺ຕາຫຊາໂຕ ຣາຫຸລກຸມາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ເສສຏ຺ຐກຖາສຸ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອິທເມວ ຄເຫຕພ຺ພໍ.

ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປາສາທຕລາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອສ຺ສສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ຕາຕ ກຓ຺ຑກ, ຕ຺ວໍ ອຊ຺ຊ ເອກຣຕ຺ຕິໍ ມໍ ຕາຣຍ, ອຫໍ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ສເທວກໍ ໂລກໍ ຕາຣຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ອຸລ຺ລງ຺ຆິຕ຺ວາ ກຓ຺ຑກສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໍ ອຠິຣຸຫິ. ກຓ຺ຑໂກ ຄີວໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອາຍາເມນ ອຏ຺ຐາຣສຫຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ຕທນຸຈ຺ຉວິເກນ ອຸພ຺ເພເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຖາມຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ສພ຺ພເສໂຕ ໂຘຕສງ຺ຂສທິໂສ. ໂສ ສເຈ ຫເສຍ຺ຍ ວາ ປທສທ຺ທໍ ວາ ກເຣຍ຺ຍ, ສທ຺ໂທ ສກລນຄຣໍ ອວຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ, ຕສ຺ມາ ເທວຕາ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ຕສ຺ສ ຍຖາ ນ ໂກຈິ ສຸຓາຕິ, ເອວໍ ຫສິຕສທ຺ທໍ ສນ຺ນິຣຸມ຺ຠິຕ຺ວາ ອກ຺ກມນອກ຺ກມນປທວາເຣ ຫຕ຺ຖຕລານິ ອຸປນາເມສຸໍ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອສ຺ສວຣສ຺ສ ປິຏ຺ຐິເວມຊ຺ຌຄໂຕ ຉນ຺ນໍ ອສ຺ສສ຺ສ ວາລຘິໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອຑ຺ຒຣຕ຺ຕສມເຍ ມຫາທ຺ວາຣສມີປໍ ປຕ຺ໂຕ. ຕທາ ປນ ຣາຊາ ‘‘ເອວໍ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ຍາຍ ກາຍຈິ ເວລາຍ ນຄຣທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ທ຺ວີສຸ ທ຺ວາຣກວາເຏສຸ ເອເກກໍ ປຸຣິສສຫສ຺ເສນ ວິວຣິຕພ຺ພໍ ກາເຣສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປນ ຖາມພລສມ຺ປນ຺ໂນ ຫຕ຺ຖິຄຓນາຍ ໂກຏິສຫສ຺ສຫຕ຺ຖີນໍ ພລໍ ຘາເຣສິ, ປຸຣິສຄຓນາຍ ທສໂກຏິສຫສ຺ສປຸຣິສານໍ ¶ ພລໍ ຘາເຣສິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ທ຺ວາຣໍ ນ ວິວຣິຍ຺ຍຕິ, ອຊ຺ຊ ກຓ຺ຑກສ຺ສ ປິຏ຺ເຐ ນິສິນ຺ໂນວ ວາລຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິເຕນ ຉນ຺ເນນ ສທ຺ຘິໍເຍວ ກຓ຺ຑກໍ ອູຣຸຫິ ນິປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາຣສຫຕ຺ຖຸພ຺ເພຘໍ ¶ ປາກາຣໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຉນ຺ໂນປິ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ທ຺ວາຣໍ ນ ວິວຣິຍ຺ຍຕິ, ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິກໍ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ຂນ຺ເຘ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ກຓ຺ຑກໍ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ກຸຈ຺ຉິຍໍ ປຣິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ອຸປກຈ຺ຉນ຺ຕເຣ ກຕ຺ວາ ປາກາຣໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ກຓ຺ຑໂກປິ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ທ຺ວາຣໍ ນ ວິວຣິຍ຺ຍຕິ, ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິກໍ ປິຏ຺ເຐ ຍຖານິສິນ຺ນເມວ ຉນ຺ເນນ ວາລຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິເຕນ ສທ຺ຘິໍເຍວ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປາກາຣໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສເຈ ທ຺ວາຣໍ ນ ວິວເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຈິນ຺ຕິຕເມວ ເຕສຸ ຕີສຸ ຊເນສຸ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສມ຺ປາເທຍ຺ຍ. ທ຺ວາເຣ ປນ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິ.

ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ມາໂຣ ປາປິມາ ‘‘ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ນິວຕ຺ເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐິໂຕ ອາຫ – ‘‘ມາຣິສ, ມາ ນິກ຺ຂມິ, ອິໂຕ ເຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຈກ຺ກຣຕນໍ ປາຕຸຠວິສ຺ສຕິ, ທ຺ວິສຫສ຺ສປຣິຕ຺ຕທີປປຣິວາຣານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາທີປານໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສ຺ສສິ, ນິວຕ຺ຕ, ມາຣິສາ’’ຕິ. ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຫໍ ວສວຕ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ມາຣ, ຊານາມຫໍ ມຍ຺ຫໍ ຈກ຺ກຣຕນສ຺ສ ປາຕຸຠາວໍ, ອນຕ຺ຖິໂກຫໍ ¶ ຣຊ຺ເຊນ, ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ອຸນ຺ນາເທຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ມາໂຣ ‘‘ອິໂຕ ທານິ ເຕ ປຏ຺ຐາຍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ ວາ ຈິນ຺ຕິຕກາເລ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ໂອຕາຣາເປກ຺ໂຂ ຉາຍາ ວິຍ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ຫຕ຺ຖຄຕໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊໍ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ວິຍ ອນເປກ຺ໂຂ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ສກ຺ກາເຣນ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິ. ອາສາຬ຺ຫິປຸຓ຺ຓມາຍ ອຸຕ຺ຕຣາສາຬ຺ຫນກ຺ຂຕ຺ເຕ ວຕ຺ຕມາເນ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຈ ປຸນ ນຄຣໍ ອປໂລເກຕຸກາໂມ ຊາໂຕ. ເອວຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນມຕ຺ເຕເຍວ – ‘‘ມຫາປຸຣິສ, ນ ຕຍາ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ໂອໂລກນກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ວທມານາ ວິຍ ມຫາປຖວີ ກຸລາລຈກ຺ກໍ ວິຍ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ນຄຣາຠິມຸໂຂ ຐຕ຺ວາ ນຄຣໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຖວິປ຺ປເທເສ ກຓ຺ຑກນິວຕ຺ຕນເຈຕິຍຏ຺ຐານໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພມຄ຺ຄາຠິມຸຂໍ ກຓ຺ຑກໍ ກຕ຺ວາ ປາຍາສິ ມຫນ຺ເຕນ ສກ຺ກາເຣນ ອຸຬາເຣນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ. ຕທາ ກິຣສ຺ສ ເທວຕາ ປຸຣໂຕ ສຏ຺ຐິ ອຸກ຺ກາສຫສ຺ສານິ ຘາຣຍິໍສຸ, ປຈ຺ຉໂຕ ສຏ຺ຐິ ¶ , ທກ຺ຂິຓປສ຺ສໂຕ ສຏ຺ຐິ, ວາມປສ຺ສໂຕ ສຏ຺ຐີຕິ. ອປຣາ ເທວຕາ ຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອປຣິມາຓາ ອຸກ຺ກາ ຘາຣຍິໍສຸ. ອປຣາ ເທວຕາ ຈ ນາຄສຸປຓ຺ຓາທໂຍ ຈ ທິພ຺ເພຫິ ຄນ຺ເຘຫິ ມາລາຫິ ຈຸຓ຺ເຓຫິ ຘູເປຫິ ປູຊຍມານາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ເຜຫິ ເຈວ ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ເຜຫິ ຈ ຆນເມຆວຸຏ຺ຐິກາເລ ຘາຣາຫິ ວິຍ ນຠໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ ອໂຫສິ, ທິພ຺ພານິ ສໍຄີຕານິ ປວຕ຺ຕິໍສຸ ¶ , ສມນ຺ຕໂຕ ອຏ຺ຐ ຕູຣິຍານິ, ສຏ຺ຐິ ຕູຣິຍານີຕິ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິ ຕູຣິຍສຕສຫສ຺ສານິ ປວຕ຺ຕຍິໍສຸ. ເຕສໍ ສທ຺ໂທ ສມຸທ຺ທກຸຈ຺ຉິຍໍ ເມຆຘນິຕກາໂລ ວິຍ, ຍຸຄນ຺ຘຣກຸຈ຺ຉິຍໍ ສາຄຣນິຄ຺ໂຆສກາໂລ ວິຍ ຈ ວຕ຺ຕຕິ.

ອິມິນາ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເອກຣຕ຺ເຕເນວ ຕີຓິ ຣຊ຺ຊານິ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຕິໍສໂຍຊນມຕ຺ຖເກ ອໂນມານທີຕີຣໍ ປາປຸຓິ. ກິໍ ປນ ອສ຺ໂສ ຕໂຕ ປຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີຕິ? ໂນ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ໂສ ຫິ ເອກໍ ຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ນາຠິຍາ ຐິຕຈກ຺ກສ຺ສ ເນມິວຏ຺ຏິໍ ມທ຺ທນ຺ໂຕ ວິຍ ອນ຺ຕນ຺ເຕນ ຈຣິຕ຺ວາ ປຸເຣປາຕຣາສເມວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສມ຺ປາທິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ຕທາ ປນ ເທວນາຄສຸປຓ຺ຓາທີຫິ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ໂອສ຺ສຏ຺ເຐຫິ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ຍາວ ອູຣຸປ຺ປເທສາ ສຎ຺ຉນ຺ນສຣີຣໍ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາຊຏໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ອຕິປປຎ຺ໂຈ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ຕິໍສໂຍຊນມຕ຺ຕເມວ ອຄມາສິ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ນທີຕີເຣ ຐຕ຺ວາ ຉນ຺ນໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກາ ນາມ ອຍໍ ນທີ’’ຕິ? ‘‘ອໂນມາ ນາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອໂນມາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຓ຺ຫິຍາ ຆຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ອສ຺ສສ຺ສ ສຎ຺ຎໍ ອທາສິ. ອສ຺ໂສ ຈ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐຸສຠວິຕ຺ຖາຣາຍ ນທິຍາ ປາຣິມຕີເຣ ອຏ຺ຐາສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ¶ ອສ຺ສປິຏ຺ຐິໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຣຊຕປຏ຺ຏສທິເສ ວາຬຸກາປຸລິເນ ຐຕ຺ວາ ຉນ຺ນໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສມ຺ມ ຉນ຺ນ, ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ ອາຠຣຓານິ ເຈວ ກຓ຺ຑກຎ຺ຈ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉ, ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຫມ຺ປິ, ເທວ, ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ນ ລພ຺ຠາ ຕຍາ ປພ຺ພຊິຕຸໍ, ຄຈ຺ເຉວ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ອາຠຣຓານິ ເຈວ ກຓ຺ຑກຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຉາເປຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ມຍ຺ຫໍ ເກສາ ສມຓສາຣຸປ຺ປາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ອຎ຺ໂຎ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເກເສ ຉິນ຺ທິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕຣູໂປ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ຕໂຕ ‘‘ສຍເມວ ຂຄ຺ເຄນ ຉິນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ອສິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວາມຫຕ຺ເຖນ ໂມຬິຍາ ສທ຺ຘິໍ ຈູຬໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຉິນ຺ທິ. ເກສາ ທ຺ວງ຺ຄຸລມຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໂຕ ອາວຏ຺ຏມານາ ສີສໍ ¶ ອລ຺ລີຍິໍສຸ. ເຕສໍ ຍາວຊີວໍ ຕເທວ ປມາຓໍ ອໂຫສິ, ມສ຺ສຸ ຈ ຕທນຸຣູປໍ, ປຸນ ເກສມສ຺ສຸໂອຫາຣຓກິຈ຺ຈໍ ນາມ ນາໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຫ ໂມຬິຍາ ຈູຬໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ສຈາຫໍ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມິ, ອາກາເສ ຕິຏ຺ຐຕຸ. ໂນ ເຈ, ຠູມິຍໍ ປຕຕູ’’ຕິ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ຂິປິ. ສາ ຈູຬາ ໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ຐານໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຏ຺ຐາສິ. ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ໂຍຊນິຍຣຕນຈງ຺ໂກຏເກນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ຈູຬາມຓິເຈຕິຍໍ ນາມ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ.

‘‘ເຉຕ຺ວານ ¶ ໂມຬິໍ ວຣຄນ຺ຘວາສິຕໍ, ເວຫາຍສໍ ອຸກ຺ຂິປິ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄໂວ;

ສຫສ຺ສເນຕ຺ໂຕ ສິຣສາ ປຏິຄ຺ຄຫິ, ຣຕນຈງ຺ໂກຏວເຣນ ວາສໂວ’’ຕິ. (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໒໒໒);

ປຸນ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມານິ ກາສິກວຕ຺ຖານິ ມຍ຺ຫໍ ນ ສມຓສາຣຸປ຺ປານີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ປຸຣາຓສຫາຍໂກ ຆຏິກາຣມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ຊຣໍ ອປ຺ປຕ຺ເຕນ ມິຕ຺ຕຠາເວນ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ສຫາຍໂກ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ສມຓປຣິກ຺ຂາຣມສ຺ສ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

‘‘ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ, ວາສີ ສູຈິ ຈ ພນ຺ຘນໍ;

ປຣິສ຺ສາວເນນ ອຏ຺ເຐເຕ, ຍຸຕ຺ຕໂຍຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂູໂນ’’ຕິ. –

ອິເມ ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາເຣ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂພຘິສໂຕ ອຣຫທ຺ຘຊໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມປພ຺ພຊິຕເວສໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ‘‘ຉນ຺ນ, ຕ຺ວໍ ມມ ວຈເນນ ມາຕາປິຕູນໍ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ວເທຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ຉນ຺ໂນ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ກຓ຺ຑໂກ ປນ ຉນ຺ເນນ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕຍມານສ຺ສ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຓນ຺ໂຕວ ‘‘ນຕ຺ຖິ ທານິ ມຍ຺ຫໍ ປຸນ ສາມິໂນ ທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຈກ຺ຂຸປຖໍ ¶ ວິຊຫນ຺ໂຕ ໂສກໍ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຫທເຍນ ຜລິເຕນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ກຓ຺ຑໂກ ນາມ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຉນ຺ນສ຺ສ ປຐມໍ ເອໂກວ ໂສໂກ ອໂຫສິ, ກຓ຺ຑກສ຺ສ ປນ ກາລກິຣິຍາຍ ທຸຕິເຍນ ໂສເກນ ປີຬິໂຕ ໂຣທນ຺ໂຕ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ນຄຣໍ ອຄມາສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ປເທເສ ອນຸປິຍໍ ນາມ ອມ຺ພວນໍ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຕາຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາສຸເຂນ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ເອກທິວເສເນວ ຕິໍສໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ປທສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ. ປວິສິຕ຺ວາ ຈ ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິ. ສກລນຄຣໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຣູປທສ຺ສເນເນວ ຘນປາລເກ ປວິຏ຺ເຐ ຣາຊຄຫໍ ວິຍ ຈ, ອສຸຣິນ຺ເທ ປວິຏ຺ເຐ ເທວນຄຣໍ ວິຍ ຈ ສງ຺ໂຂຠໍ ອຄມາສິ. ຣາຊປຸຣິສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເທວ, ເອວຣູໂປ ນາມ ສຕ຺ໂຕ ນຄເຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ, ‘ເທໂວ ວາ ມນຸສ຺ໂສ ວາ ນາໂຄ ວາ ສຸປຓ຺ໂຓ ວາ ອສຸໂກ ນາມ ເອໂສ’ຕິ ນ ຊານາມາ’’ຕິ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ປາສາທຕເລ ຐຕ຺ວາ ມຫາປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ໂຕ ປຸຣິເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ ¶ , ວີມໍສຖ, ສເຈ ອມນຸສ຺ໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຘາຍິສ຺ສຕິ, ສເຈ ເທວຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ສເຈ ນາໂຄ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຖວິຍໍ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສຕິ, ສເຈ ມນຸສ຺ໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍຖາລທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ມຫາປຸຣິໂສປິ ໂຂ ມິສ຺ສກຠຕ຺ຕໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ອລໍ ເມ ເອຕ຺ຕກໍ ຍາປນາຍາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ປວິຏ຺ຐທ຺ວາເຣເນວ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຓ຺ຑວປພ຺ພຕຈ຺ຉາຍາຍໍ ປຸຣຕ຺ຖິມາຠິມຸໂຂ ນິສີທິຕ຺ວາ ອາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ອາຣທ຺ໂຘ. ອຖສ຺ສ ອນ຺ຕານິ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ມຸເຂນ ນິກ຺ຂມນາກາຣປ຺ປຕ຺ຕານິ ອເຫສຸໍ. ຕໂຕ ໂສ ເຕນ ອຕ຺ຕຠາເວນ ເອວຣູປສ຺ສ ອາຫາຣສ຺ສ ຈກ຺ຂຸນາປິ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພຕາຍ ເຕນ ປຏິກູລາຫາເຣນ ອຏ຺ຏີຍມາໂນປິ ເອວໍ ອຕ຺ຕນາ ເອວ ອຕ຺ຕານໍ ໂອວທິ – ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖ, ຕ຺ວໍ ສຸລຠອນ຺ນປາເນ ກຸເລ ຕິວສ຺ສິກຄນ຺ຘສາລິໂຠຊນໍ ນານຄ຺ຄຣເສຫິ ຠຸຎ຺ຊນຏ຺ຐາເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາປິ ເອກໍ ປໍສຸກູລິກໍ ທິສ຺ວາ ‘ກທາ ນຸ ໂຂ ອຫມ຺ປິ ເອວຣູໂປ ຫຸຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ຠວິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ໂສ ກາໂລ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ອິທານິ ກິນ຺ນາເມຕໍ ກໂຣສີ’’ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ໂອວທິຕ຺ວາ ນິພ຺ພິກາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ.

ຣາຊປຸຣິສາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ທູຕວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ເວເຄນ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິຣິຍາປຖສ຺ມິໍເຍວ ປສີທິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສພ຺ພໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ນິຍ຺ຍາເຕສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ມຍ຺ຫໍ, ມຫາຣາຊ, ວຕ຺ຖຸກາເມຫິ ວາ ກິເລສກາເມຫິ ວາ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ, ອຫໍ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ອເນກປ຺ປກາຣໍ ຍາຈນ຺ໂຕປິ ¶ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອລຠິຕ຺ວາ ‘‘ອທ຺ຘາ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສສິ ¶ , ພຸທ຺ຘຠູເຕນ ປນ ຕຍາ ປຐມໍ ມມ ວິຊິຕໍ ອາຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫິ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ‘‘ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ, ຍຖາ ປພ຺ພຊິ ຈກ຺ຂຸມາ’’ຕິ ອິມໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາສຸຕ຺ຕໍ (ສຸ. ນິ. ໔໐໗) ສທ຺ຘິໍ ອຏ຺ຐກຖາຍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ປຏິຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ອາຬາຣຎ຺ຈ ກາລາມໍ ອຸທກຎ຺ຈ ຣາມປຸຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ນາຍໍ ມຄ຺ໂຄ ໂພຘາຍາ’’ຕິ ຕມ຺ປິ ສມາປຕ຺ຕິຠາວນໍ ອນລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ຖາມວີຣິຍສນ຺ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ¶ ມຫາປຘານໍ ປທຫິຕຸກາໂມ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຣມຓີໂຍ ວຕາຍໍ ຠູມິຠາໂຄ’’ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ວາສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາປຘານໍ ປທຫິ. ເຕປິ ໂຂ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎປ຺ປມຸຂາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣນ຺ຕາ ຕຕ຺ຖ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ສມ຺ປາປຸຓິໍສຸ. ອຖ ນໍ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ມຫາປຘານໍ ປທຫນ຺ຕໍ ‘‘ອິທານິ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທານິ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຣິເວຓສມ຺ມຊ຺ຊນາທິກາຍ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ອຸປຏ຺ຐຫມານາ ສນ຺ຕິກາວຈຣາ ອເຫສຸໍ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ‘‘ໂກຏິປ຺ປຕ຺ຕໍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອກຕິລຕຓ຺ຑຸລາທີຫິປິ ວີຕິນາເມສິ, ສພ຺ພໂສປິ ອາຫາຣຸປຈ຺ເຉທນໍ ອກາສິ. ເທວຕາປິ ໂລມກູເປຫິ ໂອຊໍ ອຸປສໍຫຣມານາ ປກ຺ຂິປິໍສຸ.

ອຖສ຺ສ ຕາຍ ນິຣາຫາຣຕາຍ ປຣມກສິຣປ຺ປຕ຺ຕຕາຍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓປິ ກາໂຍ ກາຬວຓ຺ໂຓ ອໂຫສິ, ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານິ ອເຫສຸໍ. ອປ຺ເປກທາ ອານາປານກຊ຺ຌານໍ ຌາຍນ຺ໂຕ ມຫາເວທນາຠິຕຸນ຺ໂນ ວິສຎ຺ຎີຠູໂຕ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ປຕຕິ. ອຖ ນໍ ເອກຈ຺ຈາ ເທວຕາ ‘‘ກາລງ຺ກໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ‘‘ວິຫາໂຣຕ຺ເວເວໂສ ອຣຫຕ’’ນ຺ຕິ ຈ ອາຫໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ຍາສໍ ‘‘ກາລງ຺ກໂຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎາ ອໂຫສິ, ຕາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ກາລງ຺ກໂຕ’’ຕິ. ‘‘ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ກາລງ຺ກໂຕ, ອຫຸຕ຺ວາ’’ຕິ? ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຠວິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ປຘານຠູມິຍໍເຍວ ປຕິຕ຺ວາ ກາລງ຺ກໂຕ’’ຕິ. ອິທໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ – ‘‘ນາຫໍ ສທ຺ທຫາມິ, ມມ ¶ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂພຘິໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ກາລກິຣິຍາ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິ. ‘‘ກສ຺ມາ ປນ ຣາຊາ ນ ສທ຺ທຫຕີ’’ຕິ? ກາລເທວລຕາປສວນ຺ທາປນທິວເສ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂມູເລ ຈ ປາຏິຫາຣິຍານໍ ທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ.

ປຸນ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ສຎ຺ຎໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐິເຕ ຕາ ເທວຕາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອໂຣໂຄ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ຊານາມຫໍ ມມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອມຣຓຠາວ’’ນ຺ຕິ ວທຕິ. ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ເສວ ອາກາເສ ຄຓ຺ຐິກຣຓກາໂລ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ອຍໍ ¶ ທຸກ຺ກຣກາຣິກາ ນາມ ໂພຘາຍ ມຄ຺ໂຄ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ ໂອຬາຣິກໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕຸໍ ຄາມນິຄເມສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ອາຫາຣໍ ອາຫຣິ. ອຖສ຺ສ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ປາກຕິການິ ອເຫສຸໍ, ກາໂຍປິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ອໂຫສິ. ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອຍໍ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ¶ ກໂຣນ຺ໂຕປິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ອິທານິ ຄາມນິຄມາທີສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ໂອຬາຣິກໍ ອາຫາຣໍ ອາຫຣມາໂນ ກິໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ພາຫຸລິໂກ ເອສ ປຘານວິພ຺ຠນ຺ໂຕ, ສີສໍ ນ຺ຫາຍິຕຸກາມສ຺ສ ອຸສ຺ສາວພິນ຺ທຸຕກ຺ກນໍ ວິຍ ອມ຺ຫາກໍ ເອຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ວິເສສຕກ຺ກນໍ, ກິໍ ໂນ ອິມິນາ’’ຕິ ມຫາປຸຣິສໍ ປຫາຍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາຣສໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິສິປຕນໍ ປວິສິໍສຸ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຣຸເວລາຍໍ ເສນານິຄເມ ເສນານິກຸຏຸມ຺ພິກສ຺ສ ເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ສຸຊາຕາ ນາມ ທາຣິກາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ເອກສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ເຂ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ສມຊາຕິກໍ ກຸລຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຐມຄພ຺ເຠ ປຸຕ຺ຕໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ອນຸສໍວຈ຺ຉຣໍ ເຕ ສຕສຫສ຺ສປຣິຈ຺ຈາເຄນ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕສ຺ສາ ສາ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌິ. ສາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຉຏ຺ເຐ ວສ຺ເສ ປຣິປຸຓ຺ເຓ ວິສາຂາປຸຓ຺ຓມາຍໍ ພລິກມ຺ມໍ ກາຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸເຣຕຣໍເຍວ ເຘນຸສຫສ຺ສໍ ລຏ຺ຐິມຘຸກວເນ ຈຣາເປຕ຺ວາ, ຕາສໍ ຂີຣໍ ປຎ຺ຈ ເຘນຸສຕານິ ປາເຍຕ຺ວາ, ຕາສໍ ຂີຣໍ ອຑ຺ຒຕິຍານິ ຈ ສຕານີຕິ ເອວໍ ຍາວ ໂສຬສນ຺ນໍ ເຘນູນໍ ຂີຣໍ ອຏ຺ຐ ເຘນຸໂຍ ປິວນ຺ຕິ, ຕາວ ຂີຣສ຺ສ ພຫລຕຎ຺ຈ ມຘຸຣຕຎ຺ຈ ໂອຊວນ຺ຕຕຎ຺ຈ ປຕ຺ຖຍມານາ ຂີຣປຣິວຕ຺ຕນໍ ນາມ ອກາສິ. ສາ ວິສາຂາປຸຓ຺ຓມທິວເສ ‘‘ປາໂຕວ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຕາ ອຏ຺ຐ ເຘນຸໂຍ ທຸຫາເປສິ. ວຈ຺ຉກາ ເຘນູນໍ ¶ ຖນມູລໍ ນ ອາຄມໍສຸ, ຖນມູເລ ປນ ນວຠາຊເນສຸ ອຸປນີຕມຕ຺ເຕສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ຂີຣຘາຣາ ປຄ຺ຆຣິໍສຸ. ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ສຸຊາຕາ ສຫຕ຺ເຖເນວ ຂີຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນວຠາຊເນ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຫຕ຺ເຖເນວ ອຄ຺ຄິໍ ກຕ຺ວາ ປຈິຕຸໍ ອາຣຠິ.

ຕສ຺ມິໍ ປາຍາເສ ປຈ຺ຈມາເນ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ປຸພ຺ພຸຬາ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓາວຏ຺ຏາ ຫຸຕ຺ວາ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ. ເອກຜຸສິຕມ຺ປິ ພຫິ ນ ອຸປ຺ປຕຕິ, ອຸທ຺ຘນໂຕ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ຘູໂມ ນ ອຸຏ຺ຐຫຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂລກປາລາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘເນ ອາຣກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫິໍສຸ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣສິ, ສກ຺ໂກ ອລາຕານິ ສມາເນນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິໍ ຊາເລສິ. ເທວຕາ ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາເຣສຸ ຈຕູສຸ ມຫາທີເປສຸ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ອຸປກປ຺ປນໂອຊໍ ອຕ຺ຕໂນ ເທວານຸຠາເວນ ທຓ຺ຑກພທ຺ຘໍ ມຘຸປຏລໍ ປີເຬຕ຺ວາ ມຘຸໍ ຄຓ຺ຫມານາ ວິຍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປກ຺ຂິປິໍສຸ ¶ . ອຎ຺ເຎສຸ ຫິ ກາເລສຸ ເທວຕາ ກພເຬ ກພເຬ ໂອຊໍ ປກ຺ຂິປິໍສຸ, ສມ຺ໂພຘິປ຺ປຕ຺ຕທິວເສ ຈ ປຣິນິພ຺ພານທິວເສ ຈ ອຸກ຺ຂລິຍໍເຍວ ປກ຺ຂິປິໍສຸ ¶ . ສຸຊາຕາ ເອກທິວເສເຍວ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ປາກຏານິ ອເນການິ ອຈ຺ຉຣິຍານິ ທິສ຺ວາ ປຸຓ຺ຓໍ ນາມ ທາສິໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອມ຺ມ ປຸຓ຺ເຓ, ອຊ຺ຊ ອມ຺ຫາກໍ ເທວຕາ ອຕິວິຍ ປສນ຺ນາ, ມຍາ ຫິ ເອຕ຺ຕເກ ກາເລ ເອວຣູປໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ນາມ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພໍ, ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເທວຏ຺ຐານໍ ປຏິຊຄ຺ຄາຫີ’’ຕິ. ສາ ‘‘ສາຘຸ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕຸຣິຕຕຸຣິຕາ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຄມາສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ຕສ຺ມິໍ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ປຎ຺ຈ ມຫາສຸປິເນ (ອ. ນິ. ໕.໑໙໖) ທິສ຺ວາ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ອຊ຺ຊາຫໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ກຕສນ຺ນິຏ຺ຐາໂນ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ກຕສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄໂນ ຠິກ຺ຂາຈາຣກາລໍ ອາຄມຍມາໂນ ປາໂຕວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ, ອຕ຺ຕໂນ ປຠາຍ ສກລໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ໂອຠາສຍມາໂນ. ອຖ ໂຂ ສາ ປຸຓ຺ຓາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ປາຈີນໂລກຘາຕຸໍ ໂອໂລກຍມານໍ ນິສິນ຺ນໍ, ສຣີຣໂຕ ຈສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕາຫິ ປຠາຫິ ສກລຣຸກ຺ຂໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ. ທິສ຺ວານສ຺ສາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ອມ຺ຫາກໍ ເທວຕາ ຣຸກ຺ຂໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ສຫຕ຺ເຖເນວ ພລິກມ຺ມໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕຸໍ ນິສິນ຺ນາ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ອຸພ຺ເພຄປ຺ປຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ເວເຄນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຸຊາຕາຍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ.

ສຸຊາຕາ ¶ ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐມານສາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ ມມ ເຊຏ຺ຐຘີຕຸຏ຺ຐາເນ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ ຘີຕຸ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣໍ ອທາສິ. ຍສ຺ມາ ປນ ພຸທ຺ຘຠາວໍ ປາປຸຓນທິວເສ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກາ ເອກາ ສຸວຓ຺ຓປາຕິ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ມາ ສາ ‘‘ສຸວຓ຺ຓປາຕິຍໍ ປາຍາສໍ ປກ຺ຂິປິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກໍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ນີຫຣາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປາຍາສໍ ປກ຺ຂິປິຕຸກາມາ ປກ຺ກຠາຊນໍ ອາວຊ຺ເຊສິ. ສພ຺ໂພ ປາຍາໂສ ປທຸມປຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ວິຍ ວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປາຕິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ເອກປາຕິປູຣມຕ຺ໂຕວ ອໂຫສິ. ສາ ຕໍ ປາຕິໍ ອຎ຺ຎາຍ ປາຕິຍາ ປຏິກຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂອທາຕວຕ຺ເຖນ ເວເຐຕ຺ວາ ສຍໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາເຣຫິ ອຕ຺ຕຠາວໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປາຕິໍ ອຕ຺ຕໂນ ສີເສ ຐເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ອານຸຠາເວນ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ພລວໂສມນສ຺ສຊາຕາ ‘‘ຣຸກ຺ຂເທວຕາ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ທິຏ຺ຐຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂອນໂຕນຕາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສີສໂຕ ປາຕິໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ວິວຣິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາເຣນ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜວາສິຕໍ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຆຏິກາຣມຫາພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ທິນ຺ໂນ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ໂຕ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ, ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຕ຺ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ອຸທກໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ ¶ . ສຸຊາຕາ ສເຫວ ປາຕິຍາ ປາຍາສໍ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ, ມຫາປຸຣິໂສ ສຸຊາຕໍ ໂອໂລເກສິ. ສາ ອາກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍ, ມຍາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ, ຕໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຍຖາຣຸຈິ ກໂຣຖາ’’ຕິ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຍຖາ ມຍ຺ຫໍ ມໂນຣໂຖ ນິປ຺ຜນ຺ໂນ, ເອວໍ ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕູ’’ຕິ ¶ ວຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກມ຺ປິ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ປຸຣາຓກປຓ຺ຓໍ ວິຍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ອນເປກ຺ຂາວ ປກ຺ກາມິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ໂຂ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐານາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຣຸກ຺ຂໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປາຕິໍ ອາທາຍ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອເນເກສໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສຕສຫສ຺ສານໍ ອຠິສມ຺ພຸຊ຺ຌນທິວເສ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນ຺ຫານຏ຺ຐານໍ ສຸປຕິຏ຺ຐິຕໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສາ ຕີເຣ ປາຕິໍ ຐເປຕ຺ວາ ສຸປຕິຏ຺ຐິຕຕິຕ຺ເຖ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ອເນກພຸທ຺ຘສຕສຫສ຺ສານໍ ນິວາສນໍ ອຣຫທ຺ຘຊໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສີທິຕ຺ວາ ເອກຏ຺ຐິຕາລປກ຺ກປ຺ປມາເຓ ເອກູນປຓ຺ຓາສປິຓ຺ເຑ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ອປ຺ໂປທກມຘຸປາຍາສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສເຍວສ຺ສ ພຸທ຺ຘຠູຕສ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕາຫໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ວສນ຺ຕສ຺ສ ¶ ເອກູນປຓ຺ຓາສທິວສານິ ອາຫາໂຣ ອໂຫສິ. ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອຎ຺ໂຎ ອາຫາໂຣ ນຕ຺ຖິ, ນ ນ຺ຫານໍ, ນ ມຸຂໂຘວນໍ, ນ ສຣີຣວຬຎ຺ໂຊ, ຌານສຸເຂນ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ຈ ວີຕິນາເມສິ. ຕໍ ປນ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ສຈາຫໍ ອຊ຺ຊ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມິ, ອຍໍ ປາຕິ ປຏິໂສຕໍ ຄຈ຺ຉຕຸ, ໂນ ເຈ ຠວິສ຺ສາມິ, ອນຸໂສຕໍ ຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນທີໂສເຕ ປກ຺ຂິປິ. ສາ ໂສຕໍ ຉິນ຺ທມານາ ນທີມຊ຺ຌໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຊ຺ຌຏ຺ຐາເນເນວ ຊວສມ຺ປນ຺ໂນ ອສ຺ໂສ ວິຍ ອສີຕິຫຕ຺ຖມຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ປຏິໂສຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ອາວຏ຺ເຏ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ກາຬນາຄຣາຊຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ພຸທ຺ຘານໍ ປຣິໂຠຄປາຕິໂຍ ‘‘ກິລິ ກິລີ’’ຕິ ຣວໍ ກາຣຍມານາ ປຫຣິຕ຺ວາ ຕາສໍ ສພ຺ພເຫຏ຺ຐິມາ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ກາໂຬ ນາຄຣາຊາ ຕ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຫິຍ຺ໂຍ ເອໂກ ພຸທ຺ໂຘ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ປຸນ ອຊ຺ຊ ເອໂກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອເນເກຫິ ປທສເຕຫິ ຖຸຕິໂຍ ວທມາໂນ ອຸຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ສ ກິຣ ມຫາປຖວິຍາ ເອກໂຍຊນຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ນຠໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອາໂຣຫນກາໂລ ອຊ຺ຊ ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ວາ ສທິໂສ ອໂຫສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ນທີຕີຣມ຺ຫິ ສຸປຸປ຺ຜິຕສາລວເນ ທິວາວິຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຸປ຺ຜານໍ ວຓ຺ຏໂຕ ມຸຈ຺ຈນກາເລ ເທວຕາຫິ ອລງ຺ກເຕນ ອຏ຺ຐູສຠວິຕ຺ຖາເຣນ ມຄ຺ເຄນ ສີໂຫ ວິຍ ວິຊມ຺ຠມາໂນ ໂພຘິຣຸກ຺ຂາຠິມຸໂຂ ປາຍາສິ. ນາຄຍກ຺ຂສຸປຓ຺ຓາທໂຍ ທິພ຺ເພຫິ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜາທີຫິ ປູຊຍິໍສຸ, ທິພ຺ພສໍຄີຕາທີນິ ປວຕ຺ຕຍິໍສຸ, ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ເອກຄນ຺ຘາ ເອກມາລາ ເອກສາຘຸກາຣາ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂສຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ຕິຓຫາຣໂກ ຕິຓໍ ອາທາຍ ປຏິປເຖ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ¶ ອາກາຣໍ ຎຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ຕິຓມຸຏ຺ຐິໂຍ ອທາສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕິຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ທກ຺ຂິຓທິສາຠາເຄ ອຸຕ຺ຕຣາຠິມຸໂຂ ອຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ທກ຺ຂິຓຈກ຺ກວາຬໍ ໂອສີທິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ອວີຈິສມ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ອຸຕ຺ຕຣຈກ຺ກວາຬໍ ອຸລ຺ລງ຺ຆິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຠວຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ສມ຺ໂພຘິປາປຸຓນຏ຺ຐານໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ປທກ຺ຂິຓໍ ¶ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຈ຺ຉິມທິສາຠາຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມາຠິມຸໂຂ ອຏ຺ຐາສິ, ຕໂຕ ປຈ຺ຉິມຈກ຺ກວາຬໍ ໂອສີທິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ອວີຈິສມ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ, ປຸຣຕ຺ຖິມຈກ຺ກວາຬໍ ອຸລ຺ລງ຺ຆິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຠວຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ຐິຕຏ຺ຐິຕຏ຺ຐາເນ ກິຣສ຺ສ ເນມິວຏ຺ຏິປຣິຍນ຺ເຕ ອກ຺ກນ຺ຕໍ ນາຠິຍາ ປຕິຏ຺ຐິຕມຫາສກຏຈກ຺ກໍ ວິຍ ມຫາປຖວີ ໂອນຕຸນ຺ນຕາ ¶ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິທມ຺ປິ ສມ຺ໂພຘິປາປຸຓນຏ຺ຐານໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕຣທິສາຠາຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓາຠິມຸໂຂ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣຈກ຺ກວາຬໍ ໂອສີທິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ອວີຈິສມ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ, ທກ຺ຂິຓຈກ຺ກວາຬໍ ອຸລ຺ລງ຺ຆິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຠວຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິທມ຺ປິ ສມ຺ໂພຘິປາປຸຓນຏ຺ຐານໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຠາຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມາຠິມຸໂຂ ອຏ຺ຐາສິ. ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຠາເຄ ປນ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ປລ຺ລງ຺ກຏ຺ຐານໍ ອໂຫສິ, ຕໍ ເນວ ຉມ຺ຠຕິ, ນ ກມ຺ປຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ອວິຊຫິຕໍ ອຈລຏ຺ຐານໍ ກິເລສປຎ຺ຊຣວິທ຺ຘໍສນຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕານິ ຕິຓານິ ອຄ຺ເຄ ຄເຫຕ຺ວາ ຈາເລສິ, ຕາວເທວ ຈຸທ຺ທສຫຕ຺ໂຖ ປລ຺ລງ຺ໂກ ອໂຫສິ. ຕານິປິ ໂຂ ຕິຓານິ ຕຖາຣູເປນ ສຓ຺ຐາເນນ ສຓ຺ຐຫິໍສຸ, ຍຖາຣູປໍ ສຸກຸສໂລ ຈິຕ຺ຕກາໂຣ ວາ ໂປຕ຺ຖກາໂຣ ວາ ອາລິຂິຕຸມ຺ປິ ສມຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ໂພຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ກຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ທຬ຺ຫມານໂສ ຫຸຕ຺ວາ –

‘‘ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ ຈ, ອຏ຺ຐິ ຈ ອວສິສ຺ສຕຸ;

ອຸປສຸສ຺ສຕຸ ນິສ຺ເສສໍ, ສຣີເຣ ມໍສໂລຫິຕໍ. (ອ. ນິ. ໒.໕; ມ. ນິ. ໒.໑໘໔) –

‘ນ ຕ຺ເວວາຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ອິມໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມີ’’’ຕິ ອສນິສຕສນ຺ນິປາເຕນປິ ອເຠຊ຺ຊຣູປໍ ອປຣາຊິຕປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມາໂຣ ປາປິມາ – ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ມຍ຺ຫໍ ວສໍ ອຕິກ຺ກມິຕຸກາໂມ, ນ ທານິສ຺ສ ອຕິກ຺ກມິຕຸໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ມາຣພລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ມາຣໂຆສນໍ ນາມ ໂຆສາເປຕ຺ວາ ມາຣພລໍ ອາທາຍ ນິກ຺ຂມິ. ສາ ມາຣເສນາ ມາຣສ຺ສ ປຸຣໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊນາ ໂຫຕິ, ທກ຺ຂິຓໂຕ ຈ ວາມໂຕ ຈ ທ຺ວາທສໂຍຊນາ, ປຈ຺ຉໂຕ ຈກ຺ກວາຬປຣິຍນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຐິຕາ, ອຸທ຺ຘໍ ນວໂຍຊນຸພ຺ເພຘາ ¶ ໂຫຕິ, ຍສ຺ສາ ອຸນ຺ນທນ຺ຕິຍາ ອຸນ຺ນາທສທ຺ໂທ ໂຍຊນສຫສ຺ສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຖວິອຸນ຺ທ຺ຣິຍນສທ຺ໂທວິຍ ສູຍຕິ. ອຖ ມາໂຣ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ທິຍຑ຺ຒໂຍຊນສຕິກໍ ຄິຣິເມຂລໍ ນາມ ຫຕ຺ຖິໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ພາຫຸສຫສ຺ສໍ ມາເປຕ຺ວາ ນານາວຸຘານິ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອວເສສາຍປິ ມາຣປຣິສາຍ ¶ ທ຺ເວ ຊນາ ເອກສທິສາ ເອກສທິສໍ ອາວຸຘໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ນາເຫສຸໍ. ນານາວຓ຺ຓາ ນານປ຺ປກາຣມຸຂາ ຫຸຕ຺ວາ ນານາວຸຘານິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣມານາ ອາຄມໍສຸ.

ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕາ ¶ ປນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຖຸຕິໂຍ ວທມານາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ວິຊຍຸຕ຺ຕຣສງ຺ຂໍ ຘມມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ກິຣ ສງ຺ໂຂ ວີສຫຕ຺ຖສຕິໂກ ໂຫຕິ, ສກິໍ ວາຕໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຘມິຍມາໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ສທ຺ທໍ ກຣິຕ຺ວາ ນິສ຺ສທ຺ໂທ ໂຫຕິ. ມຫາກາຬນາຄຣາຊາ ອຕິເຣກປທສເຕນ ວຓ຺ຓໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕວ ອຏ຺ຐາສິ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຘາຣຍມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ມາຣພເລ ປນ ໂພຘິມຓ຺ຑໍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ເຕ ເຕສໍ ເອໂກປິ ຐາຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ສມ຺ມຸຂສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນເນວ ປລາຍິໍສຸ. ກາໂຬ ນາມ ນາຄຣາຊາປິ ປຖວິຍໍ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກໍ ມຎ຺ເຊຣິກນາຄຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ມຸຂໍ ປິທຫິຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ. ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາປິ ວິຊຍຸຕ຺ຕຣສງ຺ຂໍ ປິຏ຺ຐິຍໍ ກຕ຺ວາ ຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອຏ຺ຐາສິ, ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ໂກຏິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກເມວ ອຄມາສິ. ເອກເທວຕາປິ ຐາຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ ນາມ ນາໂຫສິ. ມຫາປຸຣິໂສ ປນ ເອກໂກວ ນິສີທິ.

ມາໂຣປິ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສໍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕາ, ສຸທ຺ໂຘທນປຸຕ຺ເຕນ ສິທ຺ຘຕ຺ເຖນ ສທິໂສ ອຎ຺ໂຎ ປຸຣິໂສ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ມຍໍ ສມ຺ມຸຂາ ຍຸທ຺ຘໍ ທາຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມ, ປຈ຺ຉາຠາເຄນ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ມຫາປຸຣິໂສປິ ຕີຓິ ປສ຺ສານິ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ສພ຺ພເທວຕານໍ ປລາຕຕ຺ຕາ ສຸຎ຺ຎານິ ອທ຺ທສ. ປຸນ ອຸຕ຺ຕຣປສ຺ເສນ ມາຣພລໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣມານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເອຕ຺ຕໂກ ຊໂນ ມໍ ເອກກໍ ສນ຺ຘາຍ ມຫນ຺ຕໍ ວາຍາມໍ ກໂຣຕິ, ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາ ວາ ປິຕາ ວາ ຠາຕາ ວາ ອຎ຺ໂຎ ວາ ໂກຈິ ຎາຕໂກ ນຕ຺ຖິ, ອິມາ ປນ ທສ ປາຣມິໂຍວ ມຍ຺ຫໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ປຸຏ຺ຐປຣິຊນສທິສາ. ຕສ຺ມາ ມຍາ ປາຣມິໂຍວ ພລຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ປາຣມິສຕ຺ເຖເນວ ປຫຣິຕ຺ວາ ອິມໍ ພລກາຍໍ ວິທ຺ຘໍເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ທສ ປາຣມິໂຍ ອາວຊ຺ຊມາໂນ ນິສີທິ.

ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ເທວປຸຕ຺ໂຕ – ‘‘ວາເຕເນວ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ປລາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວາຕມຓ຺ຑລໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ປຸຣຕ຺ຖິມາທິເຠທາວາຕາ ສມຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອທ຺ຘໂຍຊນໂຍຊນທ຺ວິໂຍຊນຕິໂຍຊນປ຺ປມາຓານິ ປພ຺ພຕກູຏານິ ປທາເລຕ຺ວາ ວນຄຈ຺ຉຣຸກ຺ຂາທີນິ ອຸທ຺ຘໍມູລານິ ¶ ກຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ຄາມນິຄເມ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ເຓ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖາປິ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ປຸຎ຺ຎເຕເຊນ ວິຫຕານຸຠາວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຈີວຣກຓ຺ຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ຈາເລຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ. ຕໂຕ – ‘‘ອຸທເກນ ¶ ນໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ມາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫາວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ຕສ຺ສານຸຠາເວນ ອຸປຣູປຣິ ສຕປຏລສຫສ຺ສປຏລາທິເຠທາ ວລາຫກາ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວສ຺ສິໍສຸ. ວຸຏ຺ຐິຘາຣາເວເຄນ ປຖວີ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທາ ອໂຫສິ ¶ . ວນຣຸກ຺ຂາທີນໍ ອຸປຣິຠາເຄນ ມຫາເມໂຆ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຈີວເຣ ອຸສ຺ສາວພິນ຺ທຸຄຫຓມຕ຺ຕມ຺ປິ ເຕເມຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ຕໂຕ ປາສາຓວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ມຫນ຺ຕານິ ມຫນ຺ຕານິ ປພ຺ພຕກູຏານິ ຘູມາຍນ຺ຕານິ ປຊ຺ຊລນ຺ຕານິ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ທິພ຺ພມາລາຄຸຬຠາວໍ ອາປຊ຺ຊິໍສຸ. ຕໂຕ ປຫຣຓວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ເອກໂຕຘາຣາ ອຸຠໂຕຘາຣາ ອສິສຕ຺ຕິຂຸຣປ຺ປາທໂຍ ຘູມາຍນ຺ຕາ ປຊ຺ຊລນ຺ຕາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ທິພ຺ພປຸປ຺ຜານິ ອເຫສຸໍ. ຕໂຕ ອງ຺ຄາຣວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ກິໍສຸກວຓ຺ຓາ ອງ຺ຄາຣາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທມູເລ ທິພ຺ພປຸປ຺ຜານິ ຫຸຕ຺ວາ ວິກິຣິໍສຸ. ຕໂຕ ກຸກ຺ກຸຬວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ອຈ຺ຈຸຓ຺ໂຫ ອຄ຺ຄິວຓ຺ໂຓ ກຸກ຺ກຸໂຬ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທມູເລ ຈນ຺ທນຈຸຓ຺ຓໍ ຫຸຕ຺ວາ ນິປຕຕິ. ຕໂຕ ວາລຸກາວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ອຕິສຸຂຸມາ ວາລຸກາ ຘູມາຍນ຺ຕາ ປຊ຺ຊລນ຺ຕາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທມູເລ ທິພ຺ພປຸປ຺ຜານິ ຫຸຕ຺ວາ ນິປຕິໍສຸ. ຕໂຕ ກລລວສ຺ສໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ, ຕໍ ກລລໍ ຘູມາຍນ຺ຕໍ ປຊ຺ຊລນ຺ຕໍ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທມູເລ ທິພ຺ພວິເລປນໍ ຫຸຕ຺ວາ ນິປຕຕິ. ຕໂຕ ‘‘ອິມິນາ ຠິໍເສຕ຺ວາ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ປລາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອນ຺ຘກາຣໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ຕໍ ຈຕຸຣງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ວິຍ ມຫາຕມໍ ຫຸຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ສູຣິຍປ຺ປຠາວິຫຕໍ ວິຍ ອນ຺ຘກາຣໍ ອນ຺ຕຣຘາຍິ.

ເອວໍ ໂສ ມາໂຣ ອິມາຫິ ນວຫິ ວາຕວສ຺ສປາສາຓປຫຣຓອງ຺ຄາຣກຸກ຺ກຸຬວາລຸກາກລລນ຺ຘກາຣວຸຏ຺ຐີຫິ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປລາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ – ‘‘ກິໍ, ຠເຓ, ຕິຏ຺ຐຖ, ອິມໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາຣໍ ຄຓ຺ຫຖ ຫນຖ ປລາເປຖາ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສໍ ອາຓາເປຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຄິຣິເມຂລສ຺ສ ຫຕ຺ຖິໂນ ຂນ຺ເຘ ນິສິນ຺ໂນ ຈກ຺ກາວຸຘໍ ອາທາຍ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖ, ອຸຏ຺ເຐຫິ ເອຕສ຺ມາ ປລ຺ລງ຺ກາ, ນາຍໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາປຸຓາຕິ, ມຍ຺ຫໍ ເອສ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ ອາຫ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອໂວຈ – ‘‘ມາຣ, ເນວ ຕຍາ ທສ ປາຣມິໂຍ ປູຣິຕາ, ນ ອຸປປາຣມິໂຍ, ນ ປຣມຕ຺ຖປາຣມິໂຍ, ນາປິ ປຎ຺ຈ ມຫາປຣິຈ຺ຈາຄາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕາ, ນ ຎາຕຕ຺ຖຈຣິຍາ, ນ ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາ, ນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຖຈຣິຍາ ປູຣິຕາ, ສພ຺ພາ ຕາ ¶ ມຍາເຍວ ປູຣິຕາ, ຕສ຺ມາ ນາຍໍ ປລ຺ລງ຺ໂກ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາປຸຓາຕິ, ມຍ຺ເຫເວໂສ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ.

ມາໂຣ ¶ ກຸທ຺ໂຘ ໂກຘເວຄໍ ອສຫນ຺ໂຕ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ຈກ຺ກາວຸຘໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ຕໍ ຕສ຺ສ ທສ ປາຣມິໂຍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ເສວ ອຸປຣິຠາເຄ ມາລາວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໍ ກິຣ ຂຸຣຘາຣໍ ຈກ຺ກາວຸຘໍ ອຎ຺ຎທາ ກຸທ຺ເຘນ ວິສ຺ສຏ຺ຐໍ ເອກຄ຺ຆນປາສາຓຕ຺ຖມ຺ເຠ ວໍສກຬີເຣ ວິຍ ຉິນ຺ທນ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອິທານິ ປນ ຕສ຺ມິໍ ມາລາວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ຐິເຕ ອວເສສາ ມາຣປຣິສາ ‘‘ອິທານິ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ປລ຺ລງ຺ກໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ປລາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕານິ ເສລກູຏານິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສຸໍ, ຕານິປິ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ທສ ປາຣມິໂຍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສ ມາລາຄຸຬຠາວໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ປຕິໍສຸ. ເທວຕາ ¶ ຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ຐິຕາ ຄີວໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ສີສໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ‘‘ນຏ຺ໂຐ ວຕ, ໂຠ, ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາຣສ຺ສ ຣູປຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕຠາໂວ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ຕິ.

ຕໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ປູຣິຕປາຣມີນໍ ໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ສມ຺ພຸຊ຺ຌນທິວເສ ປຕ຺ຕປລ຺ລງ຺ໂກ ມຍ຺ຫໍ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຐິຕໍ ມາຣໍ ອາຫ – ‘‘ມາຣ, ຕຸຍ຺ຫໍ ທານສ຺ສ ທິນ຺ນຠາເວ ໂກ ສກ຺ຂີ’’ຕິ. ມາໂຣ ‘‘ອິເມ ເອຕ຺ຕກາວ ຊນາ ສກ຺ຂິໂນ’’ຕິ ມາຣພລາຠິມຸຂໍ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ມາຣປຣິສາຍ ‘‘ອຫໍ ສກ຺ຂິ, ອຫໍ ສກ຺ຂີ’’ຕິ ປວຕ຺ຕສທ຺ໂທ ປຖວິອຸນ຺ທ຺ຣິຍນສທ຺ທສທິໂສ ອໂຫສິ. ອຖ ມາໂຣ ມຫາປຸຣິສໍ ອາຫ – ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖ, ຕຸຍ຺ຫໍ ທານສ຺ສ ທິນ຺ນຠາເວ ໂກ ສກ຺ຂີ’’ຕິ. ມຫາປຸຣິໂສ ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ ຕາວ ທານສ຺ສ ທິນ຺ນຠາເວ ສເຈຕນາ ສກ຺ຂິໂນ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ສເຈຕໂນ ໂກຈິ ສກ຺ຂິ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ເມ ອວເສສອຕ຺ຕຠາເວສຸ ທິນ຺ນທານໍ, ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາເວ ປນ ຐຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ສຕ຺ຕສຕກມຫາທານສ຺ສ ຕາວ ທິນ຺ນຠາເວ ອເຈຕນາປິ ອຍໍ ຆນມຫາປຖວີ ສກ຺ຂີ’’ຕິ ຈີວຣຄພ຺ຠນ຺ຕຣໂຕ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ອຠິນີຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາເວ ຐຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ສຕ຺ຕສຕກມຫາທານສ຺ສ ທິນ຺ນຠາເວ ຕ຺ວໍ ສກ຺ຂິ, ນ ສກ຺ຂີ’’ຕິ ມຫາປຖວິຍາຠິມຸຂໍ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ມຫາປຖວີ ‘‘ອຫໍ ເຕ ຕທາ ສກ຺ຂີ’’ຕິ ວິຣວສເຕນ ວິຣວສຫສ຺ເສນ ວິຣວສຕສຫສ຺ເສນ ມາຣພລໍ ອວຕ຺ຖຣມານາ ວິຍ ອຸນ຺ນທິ.

ຕໂຕ ມຫາປຸຣິເສ ‘‘ທິນ຺ນໍ ເຕ, ສິທ຺ຘຕ຺ຖ, ມຫາທານໍ ອຸຕ຺ຕມທານ’’ນ຺ຕິ ເວສ຺ສນ຺ຕຣທານໍ ສມ຺ມສນ຺ເຕ ທິຍຑ຺ຒໂຍຊນສຕິໂກ ຄິຣິເມຂລຫຕ຺ຖີ ຊຓ຺ຓຸເກຫິ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ມາຣປຣິສາ ທິສາວິທິສາ ປລາຍິໍສຸ, ທ຺ເວ ເອກມຄ຺ເຄນ ຄຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ສີສາຠຣຓານິ ເຈວ ນິວຕ຺ຖວສນານິ ຈ ¶ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ສມ຺ມຸຂສມ຺ມຸຂທິສາຫິເຍວ ປລາຍິໍສຸ. ຕໂຕ ເທວສງ຺ຆາ ປລາຍມານໍ ມາຣພລໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມາຣສ຺ສ ປຣາຊໂຍ ຊາໂຕ, ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາຣສ຺ສ ຊໂຍ ຊາໂຕ, ຊຍປູຊໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ ເທວຕາ ເທວຕານໍ, ນາຄາ ນາຄານໍ, ສຸປຓ຺ຓາ ສຸປຓ຺ຓານໍ, ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ໂຆເສຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທິຫຕ຺ຖາ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ໂພຘິປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຄມໍສຸ.

‘‘ຊໂຍ ຫິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຣີມໂຕ ອຍໍ, ມາຣສ຺ສ ຈ ປາປິມໂຕ ປຣາຊໂຍ;

ອຸຄ຺ໂຆສຍຸໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປໂມທິຕາ, ຊຍໍ ຕທາ ເທວຄຓາ ມເຫສິໂນ.

‘‘ຊໂຍ ¶ ຫິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຣີມໂຕ ອຍໍ, ມາຣສ຺ສ ຈ ປາປິມໂຕ ປຣາຊໂຍ;

ອຸຄ຺ໂຆສຍຸໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປໂມທິຕາ, ຊຍໍ ຕທາ ນາຄຄຓາ ມເຫສິໂນ.

‘‘ຊໂຍ ຫິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຣີມໂຕ ອຍໍ, ມາຣສ຺ສ ຈ ປາປິມໂຕ ປຣາຊໂຍ;

ອຸຄ຺ໂຆສຍຸໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປໂມທິຕາ, ຊຍໍ ຕທາ ສຸປຓ຺ຓສງ຺ຆາປິ ມເຫສິໂນ.

‘‘ຊໂຍ ຫິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຣີມໂຕ ອຍໍ, ມາຣສ຺ສ ຈ ປາປິມໂຕ ປຣາຊໂຍ;

ອຸຄ຺ໂຆສຍຸໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປໂມທິຕາ, ຊຍໍ ຕທາ ພ຺ຣຫ຺ມຄຓາ ມເຫສິໂນ’’ຕິ. –

ອວເສສາ ທສສຸ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ເສສຸ ເທວຕາ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປເນຫິ ປູຊຍມານາ ນານປ຺ປກາຣາ ຈ ຖຸຕິໂຍ ວທມານາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອວໍ ຘຣມາເນເຍວ ສູຣິເຍ ມຫາປຸຣິໂສ ມາຣພລໍ ວິຘມິຕ຺ວາ ຈີວຣູປຣິ ປຕມາເນຫິ ໂພຘິຣຸກ຺ຂງ຺ກຸເຣຫິ ຣຕ຺ຕປວາຬທເລຫິ ວິຍ ປູຊິຍມາໂນ ປຐມຍາເມ ປຸພ຺ເພນິວາສໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ວິໂສເຘຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຍາເມ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາເທ ຎາຓໍ ໂອຕາເຣສິ. ອຖສ຺ສ ທ຺ວາທສປທິກໍ ປຈ຺ຈຍາກາຣໍ ວຏ຺ຏວິວຏ຺ຏວເສນ ອນຸໂລມປຏິໂລມໂຕ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ວາທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສງ຺ກມ຺ປິ.

ມຫາປຸຣິເສ ¶ ປນ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ອຸນ຺ນາເທຕ຺ວາ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນເວລາຍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ¶ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ເຕ ສກລາ ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕາ ອໂຫສິ. ປາຈີນຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ປຈ຺ຉິມຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິໍ ປຫຣນ຺ຕິ, ຕຖາ ປຈ຺ຉິມຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ປາຈີນຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິໍ ປຫຣນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ອຸຕ຺ຕຣຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິໍ ປຫຣນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ທກ຺ຂິຓຈກ຺ກວາຬມຸຂວຏ຺ຏິໍ ປຫຣນ຺ຕິ, ປຖວິຕເລ ອຸສ຺ສາປິຕານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອາຫຈ຺ຈ ອຏ຺ຐໍສຸ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ພທ຺ຘານໍ ຘຊານໍ ປຏາກາ ປຖວິຕເລ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ, ທສສຫສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວາເຬສຸ ປຸປ຺ຜູປຄາ ຣຸກ຺ຂາ ປຸປ຺ຜໍ ຄຓ຺ຫິໍສຸ, ຜລູປຄາ ຣຸກ຺ຂາ ຜລປິຓ຺ຑິຠາຣສຫິຕາ ອເຫສຸໍ. ຂນ຺ເຘສຸ ຂນ຺ຘປທຸມານິ ປຸປ຺ຜິໍສຸ, ສາຂາສຸ ສາຂາປທຸມານິ, ລຕາສຸ ລຕາປທຸມານິ, ອາກາເສ ໂອລມ຺ພກປທຸມານິ, ຆນສິລາຕລານິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸປຣູປຣິ ສຕປຕ຺ຕານິ ຫຸຕ຺ວາ ທຓ຺ຑກປທຸມານິ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ທສສຫສ຺ສີ ໂລກຘາຕຸ ວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ວິສ຺ສຏ຺ຐມາລາຄຸຬາ ວິຍ ສຸສນ຺ຖຕປຸປ຺ຜສນ຺ຖາໂຣ ວິຍ ຈ ປຸປ຺ຜາຠິກິຓ຺ຓາ ອໂຫສິ. ຈກ຺ກວາຬນ຺ຕເຣສຸ ອຏ຺ຐໂຍຊນສຫສ຺ສາ ໂລກນ຺ຕຣິກນິຣຍາ ສຕ຺ຕສູຣິຍປ຺ປຠາຫິປິອໂນຠາສິຕປຸພ຺ພາ ຕທາ ເອໂກຠາສາ ອເຫສຸໍ. ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສຄມ຺ຠີໂຣ ມຫາສມຸທ຺ໂທ ¶ ມຘຸໂຣທໂກ ອໂຫສິ, ນທິໂຍ ນ ປວຕ຺ຕິໍສຸ, ຊຈ຺ຈນ຺ຘາ ຣູປານິ ປສ຺ສິໍສຸ, ຊາຕິພຘິຣາ ສທ຺ທໍ ສຸຓິໍສຸ, ຊາຕິປີຐສປ຺ປິໂນ ປທສາ ຄຈ຺ຉິໍສຸ, ອນ຺ທຸພນ຺ຘນາທີນິ ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕິໍສຸ.

ເອວໍ ອປຣິມາເຓນ ສິຣິວິຠເວນ ປູຊິຍມາໂນ ມຫາປຸຣິໂສ ອເນກປ຺ປກາເຣສຸ ອຈ຺ຉຣິຍຘມ຺ເມສຸ ປາຕຸຠູເຕສຸ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສພ຺ພພຸທ຺ເຘຫິ ອວິຊຫິຕໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ອເນກຊາຕິສໍສາຣໍ, ສນ຺ຘາວິສ຺ສໍ ອນິພ຺ພິສໍ;

ຄຫກາຣໍ ຄເວສນ຺ໂຕ, ທຸກ຺ຂາ ຊາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ.

‘‘ຄຫກາຣກ ທິຏ຺ໂຐສິ, ປຸນ ເຄຫໍ ນ ກາຫສິ;

ສພ຺ພາ ເຕ ຜາສຸກາ ຠຄ຺ຄາ, ຄຫກູຏໍ ວິສງ຺ຂຕໍ;

ວິສງ຺ຂາຣຄຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ຕຓ຺ຫານໍ ຂຍມຊ຺ຌຄາ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໕໓-໑໕໔);

ອິຕິ ¶ ຕຸສິຕຠວນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຍໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕປ຺ປຕ຺ຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ອວິທູເຣນິທານໍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສນ຺ຕິເກນິທານໍ ¶ ¶ ປນ ‘ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ’. ‘ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍ’ນ຺ຕິ ຈ ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຐາເນເຍວ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ຈາປິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອຖ ໂຂ ປນ ຕມ຺ປິ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ອຸທານຎ຺ຫິ ອຸທາເນຕ຺ວາ ຊຍປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິການິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ອິມສ຺ສ ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ກາຣຓາ ສນ຺ຘາວິໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ເມ ກາລໍ ອິມສ຺ເສວ ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ກາຣຓາ ອລງ຺ກຕສີສໍ ຄີວາຍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ, ສຸອຎ຺ຊິຕານິ ອກ຺ຂີນິ ຫທຍມໍສຎ຺ຈ ອຸປ຺ປາເຏວາ ທິນ຺ນໍ, ຊາລີກຸມາຣສທິສາ ປຸຕ຺ຕາ, ກຓ຺ຫາຊິນກຸມາຣິສທິສາ ຘີຕໂຣ, ມທ຺ທີເທວິສທິສາ ຠຣິຍາໂຍ ຈ ປເຣສໍ ທາສຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນາ. ອຍໍ ເມ ປລ຺ລງ຺ໂກ ຊຍປລ຺ລງ຺ໂກ ຖິຣປລ຺ລງ຺ໂກ, ເອຕ຺ຖ ເມ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ສງ຺ກປ຺ປາ ປຣິປຸຓ຺ຓາ, ນ ຕາວ ອິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອເນກໂກຏິສຕສຫສ຺ສສມາປຕ຺ຕິໂຍ ສມາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ຕຕ຺ເຖວ ນິສີທິ. ຍໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂປຏິສໍເວທີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑; ອຸທາ. ໑).

ອຖ ເອກຈ຺ຈານໍ ເທວຕານໍ ‘‘ອຊ຺ຊາປິ ນູນ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ອຕ຺ຖິ, ປລ຺ລງ຺ກສ຺ມິຎ຺ຫິ ອາລຍໍ ນ ວິຊຫຕີ’’ຕິ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ. ສຕ຺ຖາ ເທວຕານໍ ປຣິວິຕກ຺ກໍ ຎຕ຺ວາ ຕາສໍ ວິຕກ຺ກວູປສມຕ຺ຖໍ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍມກປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສສິ. ມຫາໂພຘິມຓ຺ເຑ ຫິ ກຕປາຏິຫາຣິຍຎ຺ຈ ຎາຕິສມາຄເມ ກຕປາຏິຫາຣິຍຎ຺ຈ ປາຖິກປຸຕ຺ຕສມາຄເມ ກຕປາຏິຫາຣິຍຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ກຓ຺ຑມ຺ພຣຸກ຺ຂມູເລ ກຕຍມກປາຏິຫາຣິຍສທິສໍ ອໂຫສິ.

ເອວໍ ສຕ຺ຖາ ອິມິນາ ປາຏິຫາຣິເຍນ ເທວຕານໍ ວິຕກ຺ກໍ ວູປສເມຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ກໂຕ ອີສກໍ ປາຈີນນິສ຺ສິເຕ ອຸຕ຺ຕຣທິສາຠາເຄ ຐຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ວຕ ¶ ເມ ປລ຺ລງ຺ເກ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຏິວິທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ປູຣິຕານໍ ປາຣມີນໍ ພລາຘິຄມຏ຺ຐານໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ໂພຘິຣຸກ຺ຂຎ຺ຈ ອນິມິເສຫິ ອກ຺ຂີຫິ ໂອໂລກຍມາໂນ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມສິ, ຕໍ ຐານໍ ອນິມິສເຈຕິຍໍ ນາມ ຊາຕໍ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ຈ ຐິຕຏ຺ຐານສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕຣາ ຈງ຺ກມໍ ມາເປຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມປຈ຺ຉິມໂຕ ອາຍເຕ ຣຕນຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມສິ. ຕໍ ຐານໍ ຣຕນຈງ຺ກມເຈຕິຍໍ ນາມ ຊາຕໍ.

ຈຕຸຕ຺ເຖ ປນ ສຕ຺ຕາເຫ ໂພຘິໂຕ ປຈ຺ຉິມຸຕ຺ຕຣທິສາຠາເຄ ເທວຕາ ຣຕນຆຣໍ ມາປຍິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ຠຄວາ ¶ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຠິຘມ຺ມປິຏກໍ ວິເສສໂຕ ເຈຕ຺ຖ ອນນ຺ຕນຍສມນ຺ຕປຏ຺ຐານໍ ວິຈິນນ຺ໂຕ ¶ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມສິ. ອາຠິຘມ຺ມິກາ ປນາຫຸ – ‘‘ຣຕນຆຣໍ ນາມ ນ ສຕ຺ຕຣຕນມຍໍ ເຄຫໍ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ປນ ປກຣຓານໍ ສມ຺ມສິຕຏ຺ຐານໍ ‘ຣຕນຆຣ’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. ຍສ຺ມາ ປເນຕ຺ຖ ອຸໂຠເປເຕ ປຣິຍາເຍນ ຍຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ຄເຫຕພ຺ພເມວ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ຕໍ ຐານໍ ຣຕນຆຣເຈຕິຍໍ ນາມ ຊາຕໍ. ເອວໍ ສຕ຺ຖາ ໂພຘິສມີເປເຍວ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຕ຺ຕາຫານິ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ປຎ຺ຈເມ ສຕ຺ຕາເຫ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມູລາ ເຍນ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຕຕ຺ຣາປິ ຘມ຺ມໍ ວິຈິນນ຺ໂຕ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂຎ຺ຈ ປຏິສໍເວເທນ຺ໂຕ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມາໂຣ ປາປິມາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອນຸພນ຺ຘນ຺ໂຕ ໂອຕາຣາເປກ຺ໂຂປິ ອິມສ຺ສ ນ ກິຎ຺ຈິ ຂລິຕໍ ອທ຺ທສໍ, ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕທານິ ເອສ ມມ ວສ’’ນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ມຫາມຄ຺ເຄ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂສຬສ ກາຣຓານິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ຠູມິຍໍ ໂສຬສ ເລຂາ ອາກຑ຺ຒິ – ‘‘ອຫໍ ເອໂສ ວິຍ ທານປາຣມິໍ ນ ປູເຣສິໍ, ເຕນມ຺ຫິ ອິມິນາ ສທິໂສ ນ ຊາໂຕ’’ຕິ ເອກໍ ເລຂໍ ອາກຑ຺ຒິ. ຕຖາ ‘‘ອຫໍ ເອໂສ ວິຍ ສີລປາຣມິໍ…ເປ… ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ, ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ, ວີຣິຍປາຣມິໍ, ຂນ຺ຕິປາຣມິໍ, ສຈ຺ຈປາຣມິໍ, ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິໍ, ເມຕ຺ຕາປາຣມິໍ, ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິໍ ນ ປູເຣສິໍ, ເຕນມ຺ຫິ ອິມິນາ ສທິໂສ ນ ຊາໂຕ’’ຕິ ທສມໍ ເລຂໍ ອາກຑ຺ຒິ. ຕຖາ ‘‘ອຫໍ ເອໂສ ວິຍ ອສາຘາຣຓສ຺ສ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕຎາຓສ຺ສ ປຏິເວຘາຍ ອຸປນິສ຺ສຍຠູຕາ ທສ ປາຣມິໂຍ ນ ປູເຣສິໍ, ເຕນມ຺ຫິ ອິມິນາ ສທິໂສ ນ ຊາໂຕ’’ຕິ ເອກາທສມໍ ເລຂໍ ອາກຑ຺ຒິ. ຕຖາ ‘‘ອຫໍ ເອໂສ ວິຍ ອສາຘາຣຓສ຺ສ ອາສຍານຸສຍຎາຓສ຺ສ…ເປ… ມຫາກຣຸຓາສມາປຕ຺ຕິຎາຓສ຺ສ, ຍມກປາຏິຫາຣິຍຎາຓສ຺ສ, ອນາວຣຓຎາຓສ຺ສ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສ຺ສ ປຏິເວຘາຍ ອຸປນິສ຺ສຍຠູຕາ ທສ ¶ ປາຣມິໂຍ ນ ປູເຣສິໍ, ເຕນມ຺ຫິ ອິມິນາ ສທິໂສ ນ ຊາໂຕ’’ຕິ ໂສຬສມໍ ເລຂໍ ອາກຑ຺ຒິ. ເອວໍ ມາໂຣ ອິເມຫິ ກາຣເຓຫິ ມຫາມຄ຺ເຄ ໂສຬສ ເລຂາ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສມເຍ ຕຓ຺ຫາ, ອຣຕິ, ຣຄາ ຈາຕິ ຕິສ຺ໂສ ມາຣຘີຕໂຣ (ສໍ. ນິ. ໑.໑໖໑) ‘‘ປິຕາ ໂນ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເອຕຣຫີ’’ຕິ ໂອໂລກຍມານາ ຕໍ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ຕໍ ຠູມິໍ ເລຂມານໍ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກສ຺ມາ, ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ອມ຺ມາ, ອຍໍ ມຫາສມໂຓ ມຍ຺ຫໍ ວສໍ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ໂອຕາຣມສ຺ສ ທຏ຺ຐຸໍ ນາສກ຺ຂິໍ, ເຕນມ຺ຫິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ’’ຕິ. ‘‘ຍທິ ເອວໍ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ມຍເມຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ກຕ຺ວາ ອາທາຍ ອາຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ນ ສກ຺ກາ, ອມ຺ມາ, ເອສ ເກນຈິ ວເສ ກາຕຸໍ, ອຈລາຍ ສທ຺ຘາຍ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ເອສ ປຸຣິໂສ’’ຕິ. ‘‘ຕາຕ, ມຍໍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ, ອິທາເນວ ນໍ ຣາຄປາສາທີຫິ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອາເນສ຺ສາມ, ຕຸມ຺ເຫ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ¶ ວຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ປາເທ ເຕ, ສມຓ ¶ , ປຣິຈາເຣມາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຠຄວາ ເນວ ຕາສໍ ວຈນໍ ມນສິ ອກາສິ, ນ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ໂອໂລເກສິ, ອນຸຕ຺ຕເຣ ອຸປຘິສງ຺ຂເຍ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ວິເວກສຸຂຎ຺ເຎວ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ນິສີທິ.

ປຸນ ມາຣຘີຕໂຣ ‘‘ອຸຈ຺ຈາວຈາ ໂຂ ປຸຣິສານໍ ອຘິປ຺ປາຍາ, ເກສຎ຺ຈິ ກຸມາຣິກາສຸ ເປມໍ ໂຫຕິ, ເກສຎ຺ຈິ ປຐມວເຍ ຐິຕາສຸ, ເກສຎ຺ຈິ ມຊ຺ຌິມວເຍ ຐິຕາສຸ, ເກສຎ຺ຈິ ປຈ຺ຉິມວເຍ ຐິຕາສຸ, ຍໍນູນ ມຍໍ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ຣູເປຫິ ປໂລເຠຕ຺ວາ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ເອກເມກາ ກຸມາຣິກວຓ຺ຓາທິວເສນ ສກໍ ສກໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ກຸມາຣິກາ, ອວິຊາຕາ, ສກິໍວິຊາຕາ, ທຸວິຊາຕາ, ມຊ຺ຌິມິຕ຺ຖິໂຍ, ມຫິຕ຺ຖິໂຍ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ປາເທ ເຕ, ສມຓ, ປຣິຈາເຣມາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຕມ຺ປິ ຠຄວາ ນ ມນສາກາສິ, ຍຖາ ຕໍ ອນຸຕ຺ຕເຣ ອຸປຘິສງ຺ຂເຍ ວິມຸຕ຺ໂຕ. ເກຈິ ປນາຈຣິຍາ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຕາ ມຫິຕ຺ຖິຠາເວນ ອຸປຄຕາ ທິສ຺ວາ ຠຄວາ – ‘ເອຕາ ຂຓ຺ຑທນ຺ຕາ ປລິຕເກສາ ໂຫນ຺ຕູ’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາສີ’’ຕິ. ຕໍ ນ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວຣູປໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ປນ ‘‘ອເປຖ ຕຸມ຺ເຫ, ກິໍ ທິສ຺ວາ ເອວໍ ວາຍມຖ, ເອວຣູປໍ ນາມ ອວີຕຣາຄາທີນໍ ປຸຣໂຕ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ປນ ຣາໂຄ ປຫີໂນ, ໂທໂສ ປຫີໂນ, ໂມໂຫ ປຫີໂນ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກິເລສປ຺ປຫານໍ ອາຣພ຺ຠ –

‘‘ຍສ຺ສ ¶ ຊິຕໍ ນາວຊີຍຕິ, ຊິຕມສ຺ສ ໂນຍາຕິ ໂກຈິ ໂລເກ;

ຕໍ ພຸທ຺ຘມນນ຺ຕໂຄຈຣໍ, ອປທໍ ເກນ ປເທນ ເນສ຺ສຖ.

‘‘ຍສ຺ສ ຊາລິນີ ວິສຕ຺ຕິກາ, ຕຓ຺ຫາ ນຕ຺ຖິ ກຸຫິຎ຺ຈິ ເນຕເວ;

ຕໍ ພຸທ຺ຘມນນ຺ຕໂຄຈຣໍ, ອປທໍ ເກນ ປເທນ ເນສ຺ສຖາ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໗໙-໑໘໐) –

ອິມາ ຘມ຺ມປເທ ພຸທ຺ຘວຄ຺ເຄ ທ຺ເວ ຄາຖາ ວທນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຕາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ໂນ ປິຕາ ອໂວຈ, ‘ອຣຫໍ ສຸຄໂຕ ໂລເກ, ນ ຣາເຄນ ສຸວານໂຍ’’’ຕິອາທີນິ (ສໍ. ນິ. ໑.໑໖໑) ວຕ຺ວາ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄມິໍສຸ.

ຠຄວາປິ ຕຕ຺ເຖວ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຕໂຕ ມຸຈລິນ຺ທມູລໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຕາຫວທ຺ທລິກາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ສີຕາທິປຏິພາຫນຕ຺ຖໍ ມຸຈລິນ຺ເທນ ນາມ ນາຄຣາເຊນ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຠເຄຫິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອສມ຺ພາຘາຍ ຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ວິຍ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂໍ ປຏິສໍເວທິຍມາໂນ ສຕ຺ຕາຫໍ ¶ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຣາຊາຍຕນໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖປິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂໍ ປຏິສໍເວທິຍມາໂນເຍວ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມສິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕາຫານິ ປຣິປຸຓ຺ຓານິ. ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ເນວ ມຸຂໂຘວນໍ, ນ ສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄນໍ ¶ , ນ ອາຫາຣກິຈ຺ຈໍ ອໂຫສິ, ຌານສຸຂຜລສຸເຂເນວ ຈ ວີຕິນາເມສິ.

ອຖສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕາຫມຕ຺ຖເກ ເອກູນປຎ຺ຎາສຕິເມ ທິວເສ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ‘‘ມຸຂໍ ໂຘວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທປາທິ. ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ອຄທຫຣີຕກໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ, ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ, ເຕນສ຺ສ ສຣີຣວຬຎ຺ໂຊ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ສກ຺ໂກເຍວ ນາຄລຕາທນ຺ຕກຏ຺ຐຎ຺ເຈວ ມຸຂໂຘວໂນທກຎ຺ຈ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕ຺ວາວ ອໂນຕຕ຺ຕທໂຫທເກນ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຣາຊາຍຕນມູເລ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕປຸສ຺ສ ຠລ຺ລິກາ ນາມ ທ຺ເວ ວາຓິຊາ ປຎ຺ຈຫິ ສກຏສເຕຫິ ອຸກ຺ກລາ ຊນປທາ ມຊ຺ຌິມເທສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ປຸພ຺ເພ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕິສາໂລຫິຕາຍ ເທວຕາຍ ສກຏານິ ສນ຺ນິຣຸມ຺ຠິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຫາຣສມ຺ປາທເນ ອຸສ຺ສາຫິຕາ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ¶ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ອາທາຍ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອິມໍ ອາຫາຣໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປນາເມຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ຠຄວາ ປາຍາສປຏິຄ຺ຄຫຓທິວເສເຍວ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ຕຣຫິຕຕ຺ຕາ ‘‘ນ ໂຂ ຕຖາຄຕາ ຫຕ຺ເຖສຸ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ອຖສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ຎຕ຺ວາ ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ອິນ຺ທນີລມຓິມເຍ ປຕ຺ເຕ ອຸປນາເມສຸໍ, ຠຄວາ ເຕ ປຏິກ຺ຂິປິ. ປຸນ ມຸຄ຺ຄວຓ຺ຓເສລມເຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຕ຺ເຕ ອຸປນາເມສຸໍ. ຠຄວາ ຈຕຸນ຺ນມ຺ປິ ມຫາຣາຊານໍ ສທ຺ຘານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ປຕ຺ເຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຣູປຣິ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ເອໂກ ໂຫຕູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຸຂວຏ຺ຏິຍໍ ປຎ຺ຎາຍມານເລຂາ ຫຸຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມປ຺ປມາເຓນ ເອກຕ຺ຕໍ ອຸປຄມິໍສຸ. ຠຄວາ ຕສ຺ມິໍ ປຈ຺ຈຄ຺ເຆ ເສລມເຍ ປຕ຺ເຕ ອາຫາຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ເຕ ທ຺ເວ ຠາຕໂຣ ວາຓິຊາ ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສຣຓໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ເວວາຈິກາ ອຸປາສກາ ອເຫສຸໍ. ອຖ ເນສໍ ‘‘ເອກໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິຈຣິຕພ຺ພຏ຺ຐານໍ ເທຖາ’’ຕິ ວທນ຺ຕານໍ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ເຖນ ອຕ຺ຕໂນ ສີສໍ ປຣາມສິຕ຺ວາ ເກສຘາຕຸໂຍ ອທາສິ. ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ນຄເຣ ຕາ ຘາຕຸໂຍ ສຸວຓ຺ຓສມຸຄ຺ຄສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາເປສຸໍ.

ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປນ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ປຸນ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣຘເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິຄ຺ໂຣຘມູເລ ນິສີທິ. ອຖສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນມຕ຺ຕສ຺ເສວ ອຕ຺ຕນາ ອຘິຄຕຘມ຺ມສ຺ສ ຄມ຺ຠີຣຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ອາຈິຓ຺ໂຓ – ‘‘ກິຈ຺ເຉນ ອຘິຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ ປເຣສໍ ອເທເສຕຸກາມຕາກາຣປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ‘‘ນສ຺ສຕິ ວຕ ໂຠ ໂລໂກ, ວິນສ຺ສຕິ ວຕ ¶ ໂຠ ໂລໂກ’’ຕິ ທສຫິ ຈກ຺ກວາຬສຫສ຺ເສຫິ ສກ຺ກສຸຍາມສນ຺ຕຸສິຕນິມ຺ມານຣຕິວສວຕ຺ຕິມຫາພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ອາທາຍ ¶ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເທເສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຍາຈິ.

ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ປຏິຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ‘‘ອາຬາໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ, ໂສ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປໍ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ປຸນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕາຫກາລງ຺ກຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອຸທກໍ ອາວຊ຺ເຊສິ. ຕສ຺ສາປິ ອຠິໂທສກາລງ຺ກຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ພຫູປກາຣາ ໂຂ ເມ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ມນສິ ກຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເຕ ເອຕຣຫິ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ພາຣາຓສິຍໍ ¶ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ໂພຘິມຓ຺ຑສາມນ຺ຕາເຍວ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ວິຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ອາສາຬ຺ຫິປຸຓ຺ຓມາຍໍ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ປກ຺ຂສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທສິຍໍ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ປຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ກາລສ຺ເສວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອຏ຺ຐາຣສໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ໂນ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ອຸປກໍ ນາມ ອາຊີວກໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ພຸທ຺ຘຠາວໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ຕໍ ທິວສເມວ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ອິສິປຕນໍ ສມ຺ປາປຸຓິ.

ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຕຖາຄຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອາວຸໂສ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ປຈ຺ຈຍພາຫຸລ຺ລາຍ ອາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຣິປຸຓ຺ຓກາໂຍ ປີຓິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິມສ຺ສ ວນ຺ທນາທີນິ ນ ກຣິສ຺ສາມ, ມຫາກຸລປ຺ປສຸໂຕ ໂຂ ປເນສ ອາສນາຠິຫາຣໍ ອຣຫຕິ, ເຕນສ຺ສ ອາສນມຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ກຕິກໍ ອກໍສຸ. ຠຄວາ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕາຈາຣຊານນສມຕ຺ເຖນ ຎາເຓນ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອິເມ ຈິນ຺ຕຍິໍສູ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎາສິ. ອຖ ເຕສຸ ສພ຺ພເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອໂນທິສ຺ສກວເສນ ຜຣຓສມຕ຺ຖໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ສງ຺ຂິປິຕ຺ວາ ໂອທິສ຺ສກວເສນ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິ. ເຕ ຠຄວຕາ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ສໍຜຸຏ຺ຐາ ຕຖາຄເຕ ອຸປສງ຺ກມນ຺ເຕ ສກາຍ ກຕິກາຍ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຠິວາທນາທີນິ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ອກໍສຸ. ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘຠາວໍ ປນສ຺ສ ອຊານນ຺ຕາ ເກວລໍ ນາເມນ ຈ ອາວຸໂສວາເທນ ຈ ສມຸທາຈຣິໍສຸ.

ອຖ ເນ ຠຄວາ – ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕໍ ນາເມນ ຈ ອາວຸໂສວາເທນ ຈ ສມຸທາຈຣຖ. ອຣຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ພຸທ຺ຘຠາວໍ ຎາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ອຸຕ຺ຕຣາສາຬ຺ຫນກ຺ຂຕ຺ຕໂຍເຄ ວຕ຺ຕມາເນ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂກຏີຫິ ປຣິວຸໂຕ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍຕ຺ເຖເຣ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ຉຎາຓວິຊມ຺ຠນໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ¶ ຘມ຺ມຈກ຺ກປ຺ປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ (ມຫາວ. ໑໓ ອາທໂຍ; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໑) ເທເສສິ. ເຕສຸ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖໂຣ ເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສນ຺ໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິໂຍສາເນ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂກຏີຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕຕ຺ເຖວ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ວປ຺ປຕ຺ເຖຣໍ ໂອວທນ຺ໂຕ ວິຫາເຣເຍວ ນິສີທິ, ເສສາ ¶ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິໍສຸ. ວປ຺ປຕ຺ເຖໂຣ ປຸພ຺ພຓ຺ເຫເຍວ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ປາປຸຓິ ¶ . ເອເຕເນວຸປາເຍນ ປຸນທິວເສ ຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣໍ, ປຸນທິວເສ ມຫານາມຕ຺ເຖຣໍ, ປຸນທິວເສ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖຣນ຺ຕິ ສພ຺ເພ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມິຍໍ ປກ຺ຂສ຺ສ ປຎ຺ຈປິ ເຖເຣ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕລກ຺ຂຓສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ (ມຫາວ. ໒໐ ອາທໂຍ; ສໍ. ນິ. ໓.໕໙) ເທເສສິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ປຎ຺ຈປິ ເຖຣາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ນິກ຺ຂນ຺ຕໍ ‘‘ເອຫິ ຍສາ’’ຕິ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ, ປຸນທິວເສ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ, ອປເຣປິ ຕສ຺ສ ສຫາຍເກ ຈຕຸປຎ຺ຎາສຊເນ ເອຫິຠິກ຺ຂຸປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາເປສິ.

ເອວໍ ໂລເກ ເອກສຏ຺ຐິຍາ ອຣຫນ຺ເຕສຸ ຊາເຕສຸ ສຕ຺ຖາ ວຸຏ຺ຐວສ຺ໂສ ປວາເຣຕ຺ວາ ‘‘ຈຣຖ ຠິກ຺ຂເວ ຈາຣິກ’’ນ຺ຕິ ສຏ຺ຐິຠິກ຺ຂູ ທິສາສຸ ເປເສຕ຺ວາ ສຍໍ ອຸຣຸເວລໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ກປ຺ປາສິກວນສຓ຺ເຑ ຕິໍສຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍກຸມາເຣ ວິເນສິ. ເຕສຸ ສພ຺ພປຈ຺ຉິມໂກ ໂສຕາປນ຺ໂນ, ສພ຺ພຸຕ຺ຕໂມ ອນາຄາມີ ອໂຫສິ. ເຕປິ ສພ຺ເພ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວເນວ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ທິສາສຸ ເປເສຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒປາຏິຫາຣິຍສຫສ຺ສານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປາທໂຍ ສຫສ຺ສຊຏິລປຣິວາເຣ ເຕຠາຕິກຊຏິເລ ວິເນຕ຺ວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ຄຍາສີເສ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍເທສນາຍ (ມຫາວ. ໕໔) ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເຕນ ອຣຫນ຺ຕສຫສ຺ເສນ ປຣິວຸໂຕ ‘‘ພິມ຺ພິສາຣຣຎ຺ໂຎ ທິນ຺ນປຏິຎ຺ຎໍ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣາຊຄຫນຄຣູປຈາເຣ ລຏ຺ຐິວນຸຍ຺ຍານໍ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ອຸຍ຺ຍານປາລສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ອາຄໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ທ຺ວາທສນຫຸເຕຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກຫິ ປຣິວຸໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈກ຺ກວິຈິຕ຺ຕຕເລສຸ ສຸວຓ຺ຓປຏ຺ຏວິຕານໍ ວິຍ ປຠາສມຸທຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ເຕສຸ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ປຣິສາຍ.

ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ອຸຣຸເວລກສ຺ສເປ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ, ອຸທາຫຸ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ມຫາສມເຓ’’ຕິ. ຠຄວາ ເຕສໍ ເຈຕສ຺ສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ກິເມວ ¶ ¶ ທິສ຺ວາ ອຸຣຸເວລວາສິ, ປຫາສິ ອຄ຺ຄິໍ ກິສໂກວທາໂນ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ກສ຺ສປ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ກຖໍ ປຫີນໍ ຕວ ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. –

ເຖໂຣປິ ຠຄວໂຕ ອຘິປ຺ປາຍໍ ວິທິຕ຺ວາ –

‘‘ຣູເປ ¶ ຈ ສທ຺ເທ ຈ ອໂຖ ຣເສ ຈ, ກາມິຕ຺ຖິໂຍ ຈາຠິວທນ຺ຕິ ຍຎ຺ຎາ;

ເອຕໍ ມລນ຺ຕີ ອຸປຘີສຸ ຎຕ຺ວາ, ຕສ຺ມາ ນ ຍິຏ຺ເຐ ນ ຫຸເຕ ອຣຎ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ. (ມຫາວ. ໕໕) –

ອິມໍ ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສາວກຠາວປ຺ປກາສນຕ຺ຖໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາທປິຏ຺ເຐ ສີສໍ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອກຕາລໍ ທ຺ວິຕາລໍ ຕິຕາລນ຺ຕິ ຍາວ ສຕ຺ຕຕາລປ຺ປມາຓໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຕຖາຄຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ຕໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ມຫາຊໂນ ‘‘ອໂຫ ມຫານຸຠາວາ ພຸທ຺ຘາ, ເອວຎ຺ຫິ ຖາມຄຕທິຏ຺ຐິໂກ ນາມ ‘ອຣຫາ’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປປິ ທິຏ຺ຐິຊາລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕນ ທມິໂຕ’’ຕິ ສຕ຺ຖຸ ຄຸຓກຖໍເຍວ ກເຖສິ. ຠຄວາ ‘‘ນາຫໍ ອິທານິເຍວ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ທເມມິ, ອຕີເຕປິ ເອສ ມຍາ ທມິໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິມິສ຺ສາ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ມຫານາຣທກສ຺ສປຊາຕກໍ (ຊາ. ໒.໒໒.໑໑໕໓ ອາທໂຍ) ກເຖຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສສິ. ຣາຊາ ເອກາທສຫິ ນຫຸເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ເອກນຫຸຕໍ ອຸປາສກຕ຺ຕໍ ປຏິເວເທສິ. ຣາຊາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສິນ຺ໂນເຍວ ປຎ຺ຈ ອສ຺ສາສເກ ປເວເທຕ຺ວາ ສຣຓໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິ.

ປຸນທິວເສ ເຍຫິ ຈ ຠຄວາ ຫິຍ຺ໂຍ ທິຏ຺ໂຐ, ເຍຫິ ຈ ອທິຏ຺ໂຐ, ເຕ ສພ຺ເພປິ ຣາຊຄຫວາສິໂນ ອຏ຺ຐາຣສໂກຏິສງ຺ຂາ ມນຸສ຺ສາ ຕຖາຄຕໍ ທຏ຺ຐຸກາມາ ປາໂຕວ ຣາຊຄຫໂຕ ລຏ຺ຐິວນຸຍ຺ຍານໍ ອຄມໍສຸ. ຕິຄາວຸໂຕ ມຄ຺ໂຄ ນປ຺ປໂຫສິ, ສກລລຏ຺ຐິວນຸຍ຺ຍານໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ ຜຸຏໍ ອໂຫສິ. ມຫາຊໂນ ທສພລສ຺ສ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕປິ ຕິຕ຺ຕິໍ ກາຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ວຓ຺ຓຠູມິ ນາເມສາ. ເອວຣູເປສຸ ຫິ ຐາເນສຸ ຠຄວໂຕ ລກ຺ຂຓານຸພ຺ຍຎ຺ຊນາທິປ຺ປເຠທາ ¶ ສພ຺ພາປິ ຣູປກາຍສິຣີ ວຓ຺ເຓຕພ຺ພາ. ເອວໍ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ທສພລສ຺ສ ສຣີຣໍ ປສ຺ສມາເນນ ມຫາຊເນນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ຜຸເຏ ອຸຍ຺ຍາເນ ຈ ຄມນມຄ຺ເຄ ຈ ເອກຠິກ຺ຂຸສ຺ສປິ ນິກ຺ຂມໂນກາໂສ ນາໂຫສິ. ຕໍ ທິວສໍ ກິຣ ຠຄວໂຕ ຠຕ຺ຕໍ ຉິນ຺ນໍ ¶ ຠເວຍ຺ຍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ຕໍ ມາ ອໂຫສີ’’ຕິ ສກ຺ກສ຺ສ ນິສິນ຺ນາສນໍ ອຸຓ຺ຫາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ໂສ ອາວຊ຺ຊມາໂນ ຕໍ ກາຣຓໍ ຎຕ຺ວາ ມາຓວກວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາ ຖຸຕິໂຍ ວທມາໂນ ທສພລສ຺ສ ປຸຣໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ເທວານຸຠາເວນ ໂອກາສໍ ກຕ຺ວາ –

‘‘ທນ຺ໂຕ ທນ຺ເຕຫິ ສຫ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕຫິ;

ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສວຓ຺ໂຓ, ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ສນ຺ໂຕ ສນ຺ເຕຫິ…ເປ… ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ທສວາໂສ ທສພໂລ, ທສຘມ຺ມວິທູ ທສຠິ ຈຸເປໂຕ;

ໂສ ທສສຕປຣິວາໂຣ, ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ’’ຕິ. (ມຫາວ. ໕໘) –

ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ສຕ຺ຖຸ ວຓ຺ຓໍ ວທມາໂນ ປຸຣໂຕ ປາຍາສິ. ຕທາ ມຫາຊໂນ ມາຓວກສ຺ສ ຣູປສິຣິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຕິວິຍ ອຠິຣູໂປ ວຕາຍໍ ມາຓວໂກ, ນ ໂຂ ປນ ອມ຺ເຫຫິ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ອຍໍ ມາຓວໂກ, ກສ຺ສ ວາ ອຍ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມາຓໂວ –

‘‘ໂຍ ຘີໂຣ ສພ຺ພຘິ ທນ຺ໂຕ, ສຸທ຺ໂຘ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ;

ອຣຫໍ ສຸຄໂຕ ໂລເກ, ຕສ຺ສາຫໍ ປຣິຈາຣໂກ’’ຕິ. – ຄາຖມາຫ;

ສຕ຺ຖາ ¶ ສກ຺ເກນ ກໂຕກາສໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ. ຣາຊາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕີຓິ ຣຕນານິ ວິນາ ວສິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ເວລາຍ ວາ ອເວລາຍ ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄມິສ຺ສາມິ, ລຏ຺ຐິວນຸຍ຺ຍານຎ຺ຈ ນາມ ອຕິທູເຣ, ອິທໍ ປນ ອມ຺ຫາກໍ ເວຬຸວນຸຍ຺ຍານໍ ນາຕິທູຣໍ ນຈ຺ຈາສນ຺ນໍ ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ ພຸທ຺ຘາຣຫໍ ເສນາສນໍ. ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕູ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາເຣນ ປຸປ຺ຜຄນ຺ຘວາສິຕໍ ມຓິວຓ຺ຓໍ ອຸທກມາທາຍ ເວຬຸວນຸຍ຺ຍານໍ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ໂຕ ທສພລສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ອຸທກໍ ປາເຕສິ. ຕສ຺ມິໍ ອາຣາເມ ປຏິຄ຺ຄຫິເຕເຍວ ‘‘ພຸທ຺ຘສາສນສ຺ສ ມູລານິ ໂອຕິຓ຺ຓານີ’’ຕິ ມຫາປຖວີ ກມ຺ປິ. ຊມ຺ພຸທີປຕລສ຺ມິຎ຺ຫິ ຐເປຕ຺ວາ ເວຬຸວນໍ ອຎ຺ຎໍ ມຫາປຖວິໍ ກມ຺ເປຕ຺ວາ ຄຫິຕເສນາສນໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕມ຺ພປຓ຺ຓິທີເປປິ ຐເປຕ຺ວາ ມຫາວິຫາຣໍ ອຎ຺ຎໍ ປຖວິໍ ກມ຺ເປຕ຺ວາ ຄຫິຕເສນາສນໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ສຕ຺ຖາ ເວຬຸວນາຣາມໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ເວຬຸວນໍ ອຄມາສິ ¶ .

ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ສມເຍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຈາຕິ ທ຺ເວ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ຕິ ອມຕໍ ປຣິເຍສມານາ. ເຕສຸ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖຣໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ຐໍ ທິສ຺ວາ ¶ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ‘‘ເຍ ຘມ຺ມາ ເຫຕຸປ຺ປຠວາ’’ຕິອາທິຄາຖໍ (ມຫາວ. ໖໐; ອປ. ເຖຣ ໑.໑.໒໘໖) ສຸຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຕ຺ຕໂນ ສຫາຍກສ຺ສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສປິ ຕເມວ ຄາຖໍ ອຠາສິ. ໂສປິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ສຎ຺ຈຍໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ເຕສຸ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສຕ຺ຕາເຫນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຑ຺ຒມາເສນ. ອຸໂຠປິ ເຕ ສຕ຺ຖາ ອຄ຺ຄສາວກຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖເຣນ ຈ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕທິວເສເຍວ ສນ຺ນິປາຕໍ ອກາສິ.

ຕຖາຄເຕ ປນ ຕສ຺ມິຎ຺ເຎວ ເວຬຸວນຸຍ຺ຍາເນ ວິຫຣນ຺ເຕ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ ເມ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ເວຬຸວເນ ວິຫຣຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອມຈ຺ຈໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຠເຓ, ຕ຺ວໍ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ‘ປິຕາ ເຕ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ທຏ຺ຐຸກາໂມ’ຕິ ວຕ຺ວາ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ເອຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ¶ ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ວຈນໍ ສິຣສາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຂິປ຺ປເມວ ສຏ຺ຐິໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ຈຕຸປຣິສມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍໍ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ໂສ ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາວ ຣຎ຺ຎາ ປຫິຕສາສນ’’ນ຺ຕິ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຍຖາຐິໂຕວ ສທ຺ຘິໍ ປຸຣິສສຫສ຺ເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຠຄວາ ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ສພ຺ເພ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ສຏ຺ຐິວສ຺ສິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ອຣິຍາ ນາມ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ໂຫນ຺ຕີຕິ, ໂສ ຣຎ຺ຎາ ປຫິຕສາສນໍ ທສພລສ຺ສ ນ ກເຖສິ. ຣາຊາ – ‘‘ເນວ ຄໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສາສນໍ ສຸຍ຺ຍຕີ’’ຕິ ‘‘ເອຫິ ຠເຓ, ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ເອເຕເນວ ນິຍາເມນ ອຎ຺ຎໍ ອມຈ຺ຈໍ ເປເສສິ. ໂສປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ສທ຺ຘິໍ ປຣິສາຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ປຸນ ຣາຊາ ‘‘ເອຫິ ຠເຓ, ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉ, ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ເອເຕເນວ ນິຍາເມນ ອປເຣປິ ສຕ຺ຕ ອມຈ຺ເຈ ເປເສສິ. ເຕ ສພ຺ເພ ນວ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາຣາ ນວ ອມຈ຺ຈາ ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ຕຕ຺ເຖວ ວິຫຣິໍສຸ.

ຣາຊາ ສາສນມຕ຺ຕມ຺ປິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕໍ ອລຠິຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາປິ ຊນາ ມຍິ ສິເນຫາຠາເວນ ສາສນມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣິໍສຸ, ໂກ ນຸ ¶ ໂຂ ເມ ສາສນໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ຣາຊພລໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ກາຬຸທາຍິໍ ອທ຺ທສ. ໂສ ກິຣ ຣຎ຺ໂຎ ສພ຺ພຕ຺ຖສາຘໂກ ອພ຺ຠນ຺ຕຣິໂກ ອຕິວິຍ ວິສ຺ສາສິໂກ ອມຈ຺ໂຈ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກທິວເສ ຊາໂຕ ສຫປໍສຸກີຬໂກ ສຫາໂຍ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕາຕ ກາຬຸທາຍິ, ອຫໍ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ນວປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາເຣນ ນວ ອມຈ຺ເຈ ເປເສສິໍ, ເຕສຸ ເອໂກປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສາສນມຕ຺ຕໍ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ນາມ ¶ ນຕ຺ຖິ. ທຸຊ຺ຊາໂນ ໂຂ ປນ ເມ ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ, ຊີວມາໂນເຍວາຫໍ ປຸຕ຺ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ. ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ນຸ ໂຂ ເມ ປຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ເທວ, ສເຈ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ອປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘຸ, ເທວາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ສາສນໍ ອາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິຫາສິ.

ສຕ຺ຖາ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ປຐມໍ ອນ຺ໂຕວສ຺ສໍ ອິສິປຕເນ ວສິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐວສ຺ໂສ ປວາເຣຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕໂຍ ມາເສ ວສນ຺ໂຕ ເຕຠາຕິກຊຏິເລ ວິເນຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຜຸສ຺ສມາສປຸຓ຺ຓມາຍໍ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ເວ ມາເສ ວສິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ພາຣາຓສິໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຈ ມາສາ ຊາຕາ, ສກໂລ ເຫມນ຺ໂຕ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ. ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອາຄຕທິວສໂຕ ສຕ຺ຕຏ຺ຐທິວສາ ວີຕິວຕ຺ຕາ. ເຖໂຣ ຜຄ຺ຄຸຓມາສປຸຓ຺ຓມາຍໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ທານິ ເຫມນ຺ໂຕ, ວສນ຺ຕສມໂຍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ມນຸສ຺ເສຫິ ສສ຺ສາທີນິ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ສມ຺ມຸຂສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນຫິ ມຄ຺ຄາ ທິນ຺ນາ, ຫຣິຕຕິຓສຎ຺ຉນ຺ນາ ປຖວີ, ສຸປຸປ຺ຜິຕາ ວນສຓ຺ຑາ, ປຏິປຊ຺ຊນກ຺ຂມາ ມຄ຺ຄາ, ກາໂລ ທສພລສ຺ສ ຎາຕິສງ຺ຄຫໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ –

‘‘ອງ຺ຄາຣິໂນ ທານິ ທຸມາ ຠທນ຺ເຕ, ຜເລສິໂນ ຉທນໍ ວິປ຺ປຫາຍ;

ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕວ ປຠາສຍນ຺ຕິ, ສມໂຍ ມຫາວີຣ ຠາຄີ ຣສານໍ…ເປ…. (ເຖຣຄາ. ໕໒໗);

‘‘ນາຕິສີຕໍ ນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ນາຕິທຸພ຺ຠິກ຺ຂຉາຕກໍ;

ສທ຺ທລາ ຫຣິຕາ ຠູມິ, ເອສ ກາໂລ ມຫາມຸນີ’’ຕິ. –

ສຏ຺ຐິມຕ຺ຕາຫິ ຄາຖາຫິ ທສພລສ຺ສ ກຸລນຄຣຄມນວຓ຺ຓໍ ວຓ຺ເຓສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອຸທາຍິ, ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ຄມນວຓ຺ຓໍ ວຓ຺ເຓສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ, ຠນ຺ເຕ, ປິຕາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ຕຸມ຺ເຫ ປສ຺ສິຕຸກາໂມ, ກໂຣຖ ຎາຕການໍ ສງ຺ຄຫ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ອຸທາຍິ, ກຣິສ຺ສາມິ ຎາຕການໍ ສງ຺ຄຫໍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອາໂຣເຈຫິ, ຄມິຍວຕ຺ຕໍ ¶ ປຣິປູເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ເຖໂຣ ເຕສໍ ອາໂຣເຈສິ.

ຠຄວາ ອງ຺ຄມຄຘວາສີນໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ທສຫິ ສຫສ຺ເສຫິ, ກປິລວຕ຺ຖຸວາສີນໍ ທສຫິ ສຫສ຺ເສຫີຕິ ສພ຺ເພເຫວ ວີສຕິສຫສ຺ເສຫິ ຂີຓາສວຠິກ຺ຂູຫິ ປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ທິວເສ ¶ ທິວເສ ໂຍຊນໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ‘‘ຣາຊຄຫໂຕ ສຏ຺ຐິໂຍຊນໍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ທ຺ວີຫິ ມາເສຫິ ປາປຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕຸຣິຕຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ເຖໂຣປິ ‘‘ຠຄວໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວສເນ ປາຕຸຣໂຫສິ. ຣາຊາ ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິຍາທິຕສ຺ສ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ເຖໂຣ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄມນາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ‘‘ນິສີທິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊ, ຕາຕາ’’ຕິ. ‘‘ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ກຫໍ ປນ, ຕາຕ, ສຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ວີສຕິສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາໂຣ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ຈາຣິກໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ອາຫ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິມໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຍາວ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ອິມໍ ນຄຣໍ ປາປຸຓາຕິ, ຕາວສ຺ສ ອິໂຕວ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຫຣຖາ’’ຕິ. ເຖໂຣ ອຘິວາເສສິ. ຣາຊາ ເຖຣໍ ປຣິວິສິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຘຈຸຓ຺ເຓນ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມສ຺ສ ໂຠຊນສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ຕຖາຄຕສ຺ສ ເທຖາ’’ຕິ ເຖຣສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ເຖໂຣ ສພ຺ເພສໍ ປສ຺ສນ຺ຕານໍເຍວ ປຕ຺ຕໍ ອາກາເສ ຂິປິຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ເຖໂຣ ທິວເສ ທິວເສ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິ. ສຕ຺ຖາປິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຣຎ຺ໂຎເຍວ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເຖໂຣປິ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາວສາເນ ທິວເສ ທິວເສ ‘‘ອຊ຺ຊ ຠຄວາ ເອຕ຺ຕກໍ ອາຄໂຕ, ອຊ຺ຊ ເອຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘຄຸຓປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາຍ ຈ ກຖາຍ ສກລໍ ຣາຊກຸລໍ ສຕ຺ຖຸທສ຺ສນໍ ວິນາເຍວ ສຕ຺ຖຣິ ສຎ຺ຊາຕປ຺ປສາທໍ ອກາສິ. ເຕເນວ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຸລປ຺ປສາທການໍ ຍທິທໍ ກາຬຸທາຍີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໒໕) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

ສາກິຍາປິ ໂຂ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ ຠຄວຕິ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕິເສຏ຺ຐໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ວສນຏ຺ຐານໍ ວີມໍສມານາ ‘‘ນິຄ຺ໂຣຘສກ຺ກສ຺ສ ອາຣາໂມ ຣມຓີໂຍ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພໍ ປຏິຊຄ຺ຄນວິຘິໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜຫຕ຺ຖາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິເຕ ທຫຣທຫເຣ ນາຄຣທາຣເກ ຈ ນາຄຣທາຣິກາໂຍ ຈ ປຐມໍ ປຫິຓິໍສຸ, ຕໂຕ ຣາຊກຸມາເຣ ຈ ຣາຊກຸມາຣິກາໂຍ ຈ, ເຕສໍ ອນນ຺ຕຣາ ສາມໍ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜາທີຫິ ປູຊຍມານາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາມເມວ ອຄມໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ຠຄວາ ວີສຕິສຫສ຺ສຂີຓາສວປຣິວຸໂຕ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສີທິ ¶ . ສາກິຍາ ນາມ ມານຊາຕິກາ ມານຕ຺ຖທ຺ຘາ, ເຕ ‘‘ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ອມ຺ເຫຫິ ທຫຣຕໂຣ, ອມ຺ຫາກໍ ກນິຏ຺ໂຐ, ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ, ປຸຕ຺ໂຕ, ນຕ຺ຕາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ທຫຣທຫເຣ ຣາຊກຸມາເຣ ອາຫໍສຸ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ວນ຺ທຖ, ມຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ນິສີທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ເຕສຸ ¶ ເອວໍ ອວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ເນສຸ ຠຄວາ ເຕສໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ນ ມໍ ຎາຕໂຍ ວນ຺ທນ຺ຕິ, ຫນ຺ທ ທານິ ເຕ ວນ຺ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ¶ ອາກາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ສີເສ ປາທປໍສຸໍ ໂອກິຣມາໂນ ວິຍ ກຓ຺ຑມ຺ພຣຸກ຺ຂມູເລ ຍມກປາຏິຫາຣິຍສທິສໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ ອກາສິ. ຣາຊາ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຊາຕທິວເສ ກາລເທວລສ຺ສ ວນ຺ທນຕ຺ຖໍ ອຸປນີຕານໍ ໂວປາເທ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ປຕິຏ຺ຐິເຕ ທິສ຺ວາປິ ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາເທ ວນ຺ທິໍ, ອຍໍ ເມ ປຐມວນ຺ທນາ. ວປ຺ປມງ຺ຄລທິວເສ ຈ ຊມ຺ພຸຈ຺ຉາຍາຍ ສິຣິສຍເນ ນິປນ຺ນານໍ ໂວຊມ຺ພຸຈ຺ຉາຍາຍ ອປຣິວຕ຺ຕນໍ ທິສ຺ວາປິ ປາເທ ວນ຺ທິໍ, ອຍໍ ເມ ທຸຕິຍວນ຺ທນາ. ອິທານິ ປນ ອິມໍ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາປິ ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາເທ ວນ຺ທາມິ, ອຍໍ ເມ ຕຕິຍວນ຺ທນາ’’ຕິ. ຣຎ຺ຎາ ປນ ວນ຺ທິເຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ເອກສາກິໂຍປິ ນາໂຫສິ, ສພ຺ເພ ວນ຺ທິໍສຸເຍວ.

ອິຕິ ຠຄວາ ຎາຕໂຍ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອາກາສໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິ. ນິສິນ຺ເນ ຠຄວຕິ ສິຂາປຕ຺ໂຕ ຎາຕິສມາຄໂມ ອໂຫສິ, ສພ຺ເພ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິສີທິໍສຸ. ຕໂຕ ມຫາເມໂຆ ໂປກ຺ຂຣວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ຕມ຺ພວຓ຺ຓໍ ອຸທກໍ ເຫຏ຺ຐາ ວິຣວນ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ເຕມິຕຸກາໂມວ ເຕເມຕິ, ອເຕມິຕຸກາມສ຺ສ ສຣີເຣ ເອກພິນ຺ທຸມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ປຕຕິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ສພ຺ເພ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ຕາ ຊາຕາ ‘‘ອໂຫ ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ອໂຫ ອພ຺ຠຸຕ’’ນ຺ຕິ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ນ ອິທາເນວ ມຍ຺ຫໍ ຎາຕິສມາຄເມ ໂປກ຺ຂຣວສ຺ສໍ ວສ຺ສຕິ, ອຕີເຕປິ ວສ຺ສີ’’ຕິ ອິມິສ຺ສາ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຊາຕກໍ (ຊາ. ໒.໒໒.໑໖໕໕ ອາທໂຍ) ກເຖສິ. ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ອຸຏ຺ຐາຍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເອໂກປິ ຣາຊາ ວາ ຣາຊມຫາມຕ຺ໂຕ ວາ ‘‘ສ຺ເວ ອມ຺ຫາກໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ.

ສຕ຺ຖາ ປຸນທິວເສ ວີສຕິຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຕໍ ນ ໂກຈິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິມນ຺ເຕສິ, ນ ປຕ຺ຕໍ ວາ ອຄ຺ຄເຫສິ. ຠຄວາ ອິນ຺ທຂີເລ ຐິໂຕວ ອາວຊ຺ເຊສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ປຸພ຺ພພຸທ຺ຘາ ກຸລນຄເຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິໍສຸ, ກິໍ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ອິສ຺ສຣຊນານໍ ຆຣານິ ອຄມໍສຸ, ອຸທາຫຸ ສປທານຈາຣິກໍ ຈຣິໍສູ’’ຕິ? ຕໂຕ ເອກພຸທ຺ຘສ຺ສປິ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ¶ ຄມນໍ ອທິສ຺ວາ ‘‘ມຍາປິ ທານິ ອຍເມວ ເຕສໍ ວໍໂສ ປຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ, ອາຍຕິຎ຺ຈ ມມ ສາວກາ ¶ ມມຎ຺ເຎວ ອນຸສິກ຺ຂນ຺ຕາ ປິຓ຺ຑຈາຣິກວຕ຺ຕໍ ປຣິປູເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ໂກຏິຍໍ ນິວິຏ຺ຐເຄຫໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິ. ‘‘ອຍ຺ໂຍ ກິຣ ສິທ຺ຘຕ຺ຖກຸມາໂຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕີ’’ຕິ ທ຺ວິຠູມິກຕິຠູມິກາທີສຸ ປາສາເທສຸ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ທສ຺ສນພ຺ຍາວໂຏ ອໂຫສິ.

ຣາຫຸລມາຕາປິ ເທວີ – ‘‘ອຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ນຄເຣ ມຫນ຺ເຕນ ຣາຊານຸຠາເວນ ສຸວຓ຺ຓສິວິກາທີຫິ ວິຈຣິຕ຺ວາ ອິທານິ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍວຕ຺ຖນິວາສໂນ ກປາລຫຕ຺ໂຖ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ, ໂສຠຕິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລກຍມານາ ຠຄວນ຺ຕໍ ນານາວິຣາຄສມຸຊ຺ຊລາຍ ¶ ສຣີຣປ຺ປຠາຍ ນຄຣວີຖິໂຍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາປຣິກ຺ເຂປສມຸປພ຺ຍູຬ຺ຫາຍ ອສີຕານຸພ຺ຍຎ຺ຊນປ຺ປຠາສິຕາຍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕາຍ ອໂນປມາຍ ພຸທ຺ຘສິຣິຍາ ວິໂຣຈມານໍ ທິສ຺ວາ ອຸຓ຺ຫີສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ປາທຕລາ –

‘‘ສິນິທ຺ຘນີລມຸທຸກຸຎ຺ຈິຕເກໂສ, ສູຣິຍນິມ຺ມລຕລາຠິນລາໂຏ;

ຍຸຕ຺ຕຕຸງ຺ຄມຸທຸກາຍຕນາໂສ, ຣໍສິຊາລວິກສິໂຕ ນຣສີໂຫ’’ຕິ. –

ເອວມາທິກາຫິ ທສຫິ ນຣສີຫຄາຖາຫິ ອຠິຕ຺ຖວິຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕີ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ສໍວິຄ຺ຄຫທໂຍ ຫຕ຺ເຖນ ສາຏກໍ ສຓ຺ຑເປນ຺ໂຕ ຕຸຣິຕຕຸຣິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ຐຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ກິນ຺ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ເຫ ລຊ຺ຊາເປຖ, ກິມຕ຺ຖໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຖ, ກິໍ ‘ເອຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ສກ຺ກາ ຠຕ຺ຕໍ ລທ຺ຘຸ’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຎໍ ກຣິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ວໍສຈາຣິຕ຺ຕເມຕໍ, ມຫາຣາຊ, ອມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ວໍໂສ ນາມ ມຫາສມ຺ມຕຂຕ຺ຕິຍວໍໂສ, ເອຕ຺ຖ ຈ ເອກຂຕ຺ຕິໂຍປິ ຠິກ຺ຂາຈຣໂກ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ, ມຫາຣາຊ, ຂຕ຺ຕິຍວໍໂສ ນາມ ຕວ ວໍໂສ. ອມ຺ຫາກໍ ປນ ‘ທີປງ຺ກໂຣ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ…ເປ… ກສ຺ສໂປ’ຕິ ອຍໍ ພຸທ຺ຘວໍໂສ ນາມ. ເອເຕ ຈ ອຎ຺ເຎ ຈ ອເນກສຫສ຺ສສງ຺ຂາ ພຸທ຺ຘາ ຠິກ຺ຂາຈາເຣເນວ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປສຸ’’ນ຺ຕິ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຐິໂຕວ –

‘‘ອຸຕ຺ຕິຏ຺ເຐ ¶ ນປ຺ປມຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຘມ຺ມໍ ສຸຈຣິຕໍ ຈເຣ;

ຘມ຺ມຈາຣີ ສຸຂໍ ເສຕິ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ປຣມ຺ຫິ ຈາ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໖໘) –

ອິມໍ ¶ ຄາຖມາຫ. ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ຣາຊາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

‘‘ຘມ຺ມຎ຺ຈເຣ ສຸຈຣິຕໍ, ນ ນໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຈເຣ;

ຘມ຺ມຈາຣີ ສຸຂໍ ເສຕິ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ປຣມ຺ຫິ ຈາ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໖໙) –

ອິມໍ ຄາຖໍ ສຸຕ຺ວາ ສກທາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ມຫາຘມ຺ມປາລຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑໐.໙໒ ອາທໂຍ) ສຸຕ຺ວາ ອນາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ມຣຓສມເຍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ສິຣິສຍເນ ນິປນ຺ໂນເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຎ຺ຎວາເສນ ປຘານານຸໂຍຄກິຈ຺ຈໍ ຣຎ຺ໂຎ ນາໂຫສິ. ໂສ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາເຍວ ປນ ຠຄວໂຕ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສປຣິສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ມຫາປາສາທໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ປຣິວິສິ. ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ສພ຺ພໍ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິ ¶ ຐເປຕ຺ວາ ຣາຫຸລມາຕຣໍ. ສາ ປນ ‘‘ຄຈ຺ຉ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ວນ຺ທາຫີ’’ຕິ ປຣິຊເນນ ວຸຈ຺ຈມານາປິ ‘‘ສເຈ ມຍ຺ຫໍ ຄຸໂຓ ອຕ຺ຖິ, ສຍເມວ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ອາຄຕເມວ ນໍ ວນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນ ອຄມາສິ.

ຠຄວາ ຣາຊານໍ ປຕ຺ຕໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິ ອຄ຺ຄສາວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຘີຕາຍ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊຘີຕາ ຍຖາຣຸຈິ ວນ຺ທມານາ ນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕພ຺ພາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິ. ສາ ເວເຄນາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄປ຺ຜເກສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ປາທປິຏ຺ຐິຍໍ ສີສໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຍຖາຊ຺ຌາສຍໍ ວນ຺ທິ. ຣາຊາ ຣາຊຘີຕາຍ ຠຄວຕິ ສິເນຫພຫຸມານາທິຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ກເຖສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມມ ຘີຕາ ‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ນິວາສິຕານີ’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ກາສາຍວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖາ ຊາຕາ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອກຠຕ຺ຕິກຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ເອກຠຕ຺ຕິກາວ ຊາຕາ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຫາສຍນສ຺ສ ຉຑ຺ຑິຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏ຺ຏິກາມຎ຺ຈເກເຍວ ນິປນ຺ນາ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ມາລາຄນ຺ຘາທີຫິ ວິຣຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ວິຣຕມາລາຄນ຺ຘາວ ຊາຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕເກຫິ ‘ມຍໍ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມາ’ຕິ ສາສເນ ເປສິເຕປິ ເຕສຸ ເອກຎາຕກມ຺ປິ ນ ໂອໂລເກສິ, ເອວໍ ຄຸຓສມ຺ປນ຺ນາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຘີຕາ’’ຕິ. ‘‘ອນຈ຺ຉຣິຍໍ, ມຫາຣາຊ, ອຍໍ ອິທານິ ຕຍາ ຣກ຺ຂິຍມານາ ຣາຊຘີຕາ ປຣິປກ຺ເກ ຎາເຓ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອສາ ປຸພ຺ເພ ອນາຣກ຺ຂາ ປພ຺ພຕປາເທ ວິຈຣມານາ ອປຣິປກ຺ເກປິ ຎາເຓ ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຈນ຺ທກິນ຺ນຣີຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑໔.໑໘ ອາທໂຍ) ກເຖຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ປຸນທິວເສ ¶ ປນ ນນ຺ທສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ອຠິເສກເຄຫປ຺ປເວສນວິວາຫມງ຺ຄເລສຸ ວຕ຺ຕມາເນສຸ ຕສ຺ສ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ປຕ຺ຕໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊຕຸກາໂມ ມງ຺ຄລໍ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ຊນປທກລ຺ຍາຓີ ກຸມາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕຸວຏໍ ໂຂ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄີວໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ໂອໂລເກສິ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ‘‘ປຕ຺ຕໍ ¶ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ອວິສຫມາໂນ ວິຫາຣໍເຍວ ອຄມາສິ. ຕໍ ອນິຈ຺ຉມານໍເຍວ ຠຄວາ ປພ຺ພາເຊສິ. ອິຕິ ຠຄວາ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕິຍທິວເສ ນນ຺ທໍ ປພ຺ພາເຊສິ.

ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຣາຫຸລມາຕາປິ ກຸມາຣໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສສິ – ‘‘ປສ຺ສ, ຕາຕ, ເອຕໍ ວີສຕິສຫສ຺ສສມຓປຣິວຸຕໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ພ຺ຣຫ຺ມຣູປວຓ຺ຓໍ ສມຓໍ, ອຍໍ ເຕ ປິຕາ, ເອຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕາ ນິຘໂຍ ອເຫສຸໍ ຕ຺ຍສ຺ສ ນິກ຺ຂມນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນ ປສ຺ສາມ, ຄຈ຺ຉ, ນໍ ທາຍຊ຺ຊໍ ຍາຈາຫິ – ‘ອຫໍ, ຕາຕ, ກຸມາໂຣ ອຠິເສກໍ ປຕ຺ວາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຠວິສ຺ສາມິ, ຘເນນ ເມ ອຕ຺ໂຖ, ຘນໍ ເມ ເທຫິ. ສາມິໂກ ຫິ ປຸຕ຺ໂຕ ປິຕຸສນ຺ຕກສ຺ສາ’’’ຕິ. ກຸມາໂຣ ຈ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາວ ປິຕຸສິເນຫໍ ລຠິຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ‘‘ສຸຂາ ເຕ, ສມຓ, ຉາຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ¶ ພຫຸໍ ອຕ຺ຕໂນ ອນຸຣູປໍ ວທນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ຠຄວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ໂຈ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ກຸມາໂຣປິ ‘‘ທາຍຊ຺ຊໍ ເມ, ສມຓ, ເທຫິ, ທາຍຊ຺ຊໍ ເມ, ສມຓ, ເທຫີ’’ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິ. ນ ຠຄວາ ກຸມາຣໍ ນິວຕ຺ຕາເປສິ, ປຣິຊໂນປິ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ອິຕິ ໂສ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ອາຣາມເມວ ອຄມາສິ.

ຕໂຕ ຠຄວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍໍ ອຍໍ ປິຕຸສນ຺ຕກໍ ຘນໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ວຏ຺ຏານຸຄຕໍ ສວິຆາຕໍ, ຫນ຺ທສ຺ສ ເມ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ປຏິລທ຺ຘໍ ສຕ຺ຕວິຘໍ ອຣິຍຘນໍ ເທມິ, ໂລກຸຕ຺ຕຣທາຍຊ຺ຊສ຺ສ ນໍ ສາມິກໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຣາຫຸລໍ ປພ຺ພາເຊຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ຕໍ ປພ຺ພາເຊສິ. ປພ຺ພຊິເຕ ຈ ປນ ກຸມາເຣ ຣຎ຺ໂຎ ອຘິມຕ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ຕໍ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ມາຕາປິຕູຫິ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ ປຸຕ຺ຕໍ ນ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ວຣໍ ຍາຈິ. ຠຄວາ ຈ ຕສ຺ສ ວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຸເນກທິວເສ ຣາຊນິເວສເນ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ໂຈ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນນ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກກາເລ ເອກາ ເທວຕາ ມໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ກາລງ຺ກໂຕ’ຕິ ອາຫ, ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ອສທ຺ທຫນ຺ໂຕ ‘ນ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ໂພຘິໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ກາລໍ ກໂຣຕີ’ຕິ ຕໍ ¶ ປຏິກ຺ຂິປິ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິທານິ ກິໍ ສທ຺ທຫິສ຺ສຖ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ປຸພ຺ເພປິ ອຏ຺ຐິການິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ມໂຕ’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ນ ສທ຺ທຫິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອິມິສ຺ສາ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ມຫາຘມ຺ມປາລຊາຕກໍ ກເຖສິ. ກຖາປຣິໂຍສາເນ ຣາຊາ ອນາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ.

ອິຕິ ຠຄວາ ປິຕຣໍ ຕີສຸ ຜເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສີຕວເນ ວິຫາສິ. ຕສ຺ມິໍ ¶ ສມເຍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ປຎ຺ຈຫິ ສກຏສເຕຫິ ຠຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປິຍສຫາຍກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິໂນ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ພລວປຈ຺ຈູເສ ເທວຕານຸຠາເວນ ວິວເຏນ ທ຺ວາເຣນ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ, ທຸຕິເຍ ທິວເສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄມນຕ຺ຖາຍ ສຕ຺ຖຸ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປຎ຺ຈຈຕ຺ຕາລີສໂຍຊນຏ຺ຐາເນ ສຕສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ໂຍຊນິເກ ໂຍຊນິເກ ວິຫາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ເຊຕວນໍ ໂກຏິສນ຺ຖາເຣນ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ຫິຣຎ຺ຎໂກຏີຫິ ກິຓິຕ຺ວາ ນວກມ຺ມໍ ປຏ຺ຐເປສິ. ໂສ ມຊ຺ເຌ ທສພລສ຺ສ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ກາເຣສິ, ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອສີຕິຍາ ມຫາເຖຣານໍ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ເອກສນ຺ນິເວສເນ ອາວາເສ ເອກກຸຏິກທ຺ວິກຸຏິກຫໍສວຏ຺ຏກທີຆຣສ຺ສສາລາມຓ຺ຑປາທິວເສນ ເສສເສນາສນານິ ໂປກ຺ຂຣຓິຈງ຺ກມນຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານານິ ຈາຕິ ອຏ຺ຐາຣສໂກຏິປຣິຈ຺ຈາເຄນ ຣມຓີເຍ ຠູມິຠາເຄ ມໂນຣມໍ ວິຫາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ອາຄມນຕ຺ຖາຍ ທູຕໍ ປາເຫສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ຣາຊຄຫາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສາວຕ຺ຖິນຄຣໍ ປາປຸຓິ.

ມຫາເສຏ຺ຐິປິ ¶ ໂຂ ວິຫາຣມຫໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ເຊຕວນໍ ປວິສນທິວເສ ປຸຕ຺ຕໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ກຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ເຕເຫວ ປຎ຺ຈຫິ ກຸມາຣສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເປເສສິ. ໂສ ສປຣິວາໂຣ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓວຕ຺ຖສມຸຊ຺ຊລານິ ປຎ຺ຈ ຘຊສຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອໂຫສິ, ເຕສໍ ປຈ຺ຉໂຕ ມຫາສຸຠທ຺ທາ ຈູຬສຸຠທ຺ທາຕິ ທ຺ເວ ເສຏ຺ຐິຘີຕໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ກຸມາຣິກາສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຸຓ຺ຓຆເຏ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ, ຕາສໍ ປຈ຺ຉໂຕ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ປຎ຺ຈຫິ ມາຕຸຄາມສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຸຓ຺ຓປາຕິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິ, ສພ຺ເພສໍ ປຈ຺ຉໂຕ ມຫາເສຏ຺ຐິ ¶ ອຫຕວຕ຺ຖນິວຕ຺ໂຖ ອຫຕວຕ຺ຖນິວຕ຺ເຖເຫວ ປຎ຺ຈຫິ ເສຏ຺ຐິສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ. ຠຄວາ ອິມໍ ອຸປາສກປຣິສໍ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ສຣີຣປ຺ປຠາຍ ສຸວຓ຺ຓຣສເສກສິຎ຺ຈນານິ ວິຍ ວນນ຺ຕຣານິ ກຸຣຸມາໂນ ອນນ຺ຕາຍ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ອປຣິມາຓາຍ ພຸທ຺ຘສິຣິຍາ ເຊຕວນວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ອາປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ຄຫປຕິ, ອິມໍ ວິຫາຣໍ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ມຫາເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາຣໍ ອາທາຍ ທສພລສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ອຸທກໍ ປາເຕຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ເຊຕວນວິຫາຣໍ ¶ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ວິຫາຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ –

‘‘ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ວາຬມິຄານິ ຈ;

ສຣີສເປ ຈ ມກເສ, ສິສິເຣ ຈາປິ ວຸຏ຺ຐິໂຍ.

‘‘ຕໂຕ ວາຕາຕໂປ ໂຆໂຣ, ສຎ຺ຊາໂຕ ປຏິຫຎ຺ຎຕິ;

ເລຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຸຂຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຌາຍິຕຸຎ຺ຈ ວິປສ຺ສິຕຸໍ.

‘‘ວິຫາຣທານໍ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອຄ຺ຄໍ ພຸທ຺ເຘນ ວຓ຺ຓິຕໍ;

ຕສ຺ມາ ຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ ໂປໂສ, ສມ຺ປສ຺ສໍ ອຕ຺ຖມຕ຺ຕໂນ.

‘‘ວິຫາເຣ ກາຣເຍ ຣມ຺ເມ, ວາສເຍຕ຺ຖ ພຫຸສ຺ສຸເຕ;

ເຕສໍ ອນ຺ນຎ຺ຈ ປານຎ຺ຈ, ວຕ຺ຖເສນາສນານິ ຈ.

‘‘ທເທຍ຺ຍ ¶ ອຸຊຸຠູເຕສຸ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ;

ເຕ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາປນູທນໍ;

ຍໍ ໂສ ຘມ຺ມໍ ອິຘຎ຺ຎາຍ, ປຣິນິພ຺ພາຕິ ອນາສໂວ’’ຕິ. (ຈູຬວ. ໒໙໕) –

ວິຫາຣານິສໍສໍ ກເຖສິ. ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ທຸຕິຍທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິຫາຣມຫໍ ອາຣຠິ. ວິສາຂາຍ ວິຫາຣມໂຫ ຈຕູຫິ ມາເສຫິ ນິຏ຺ຐິໂຕ, ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ¶ ປນ ວິຫາຣມໂຫ ນວຫິ ມາເສຫິ ນິຏ຺ຐາສິ. ວິຫາຣມເຫປິ ອຏ຺ຐາຣເສວ ໂກຏິໂຍ ປຣິຈ຺ຈາຄໍ ອຄມໍສຸ. ອິຕິ ເອກສ຺ມິໍເຍວ ວິຫາເຣ ຈຕຸປຓ຺ຓາສໂກຏິສງ຺ຂໍ ຘນໍ ປຣິຈ຺ຈຊິ.

ອຕີເຕ ປນ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ປຸນພ຺ພສຸມິຕ຺ໂຕ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກາສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ສິຂິສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສິຣິວຑ຺ໂຒ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓຜາລສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ໂສຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓຫຕ຺ຖິປທສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ອຑ຺ຒໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອຈ຺ຈຸໂຕ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກາສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ໂກຓາຄມນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອຸຄ຺ໂຄ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ສຸວຓ຺ຓກຈ຺ຉປສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ອຑ຺ຒຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຸມງ຺ຄໂລ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ¶ ສຸວຓ຺ຓຍຏ຺ຐິສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ໂສຬສກຣີສປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ອມ຺ຫາກໍ ປນ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ນາມ ເສຏ຺ຐິ ກຫາປຓໂກຏິສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ອຏ຺ຐກຣີສປ຺ປມາຓໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ກາເຣສິ. ອິທໍ ກິຣ ຐານໍ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ອວິຊຫິຕຏ຺ຐານເມວ.

ອິຕິ ມຫາໂພຘິມຓ຺ເຑ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ຍາວ ມຫາປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ຈາ ຍສ຺ມິໍ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ຠຄວາ ວິຫາສິ, ອິທໍ ສນ຺ຕິເກນິທານໍ ນາມາຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຖ ¶ ¶ ພຸທ຺ຘາປທານານິ, ສຸຓາຖ ສຸທ຺ຘມານສາ;

ຕິໍສປາຣມິສມ຺ປຸຓ຺ຓາ, ຘມ຺ມຣາຊາ ອສງ຺ຂິຍາ’’ຕິ. –

ເອຕ຺ຖ ອຖາຕິ ອຘິກາຣນ຺ຕຣູປທສ຺ສນຕ຺ເຖ ນິປາຕປທໍ, ວິຠຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາຍຸຕ຺ຕນິປາຕທ຺ວເຍສຸ ວິຠຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕນິປາຕປທໍ. ອຖ ວາ –

‘‘ອຘິກາເຣ ມງ຺ຄເລ ເຈວ, ນິປ຺ຜນ຺ນຕ຺ເຖວຘາຣເຓ;

ອນນ຺ຕເຣປຄມເນ, ອຖ-ສທ຺ໂທ ປວຕ຺ຕຕິ’’.

‘‘ອຘິກິຈ຺ຈໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ, ອຘິອຕ຺ຖໍ ວິຠາສຕິ;

ເສຏ຺ຐເຊຏ຺ຐກຠາເວນ, ອຘິກາໂຣ ວິຘີຍເຕ’’ຕິ. –

ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘານໍ ສມຕ຺ຕິໍສປາຣມິຘມ຺ມານໍ ອຘິກິຈ຺ຈໂຕ, ເສຏ຺ຐເຊຏ຺ຐໂຕ ອຘິກາຣຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ. ຕິວິຘໂພຘິສຕ຺ຕານໍ ປູຊາມງ຺ຄລສຠາວໂຕ ‘‘ປູຊາ ຈ ປູຊເນຍ຺ຍານໍ, ເອຕໍ ມງ຺ຄລມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ ວຈນໂຕ (ຂຸ. ປາ. ໕.໓; ສຸ. ນິ. ໒໖໒) ມງ຺ຄລຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ ¶ . ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິກິຈ຺ຈສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ເຄນ ນິປ຺ຜນ຺ນໂຕ ນິປ຺ຜນ຺ນຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ ¶ . ພຸທ຺ຘາທີນໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາທິກຸສລໂຕ ອຎ຺ຎກຸສລານໍ ອຠາວໂຕ ອວຘາຣຓຏ຺ເຐນ ນິວາຣຓຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ. ຂຸທ຺ທກປາຐສງ຺ຄຫານນ຺ຕຣໍ ສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ອນນ຺ຕຣຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ. ອິໂຕ ຂຸທ຺ທກປາຐໂຕ ປຏ຺ຐາຍາຕິ ອປຄມນຏ຺ເຐນ ອຖ-ສທ຺ເທນ ຍຸຕ຺ຕມປທານານີຕິ.

ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອຕ຺ຖ ພຸຊ຺ຌິຕາ ສຈ຺ຈານີຕິ ພຸທ຺ໂຘ, ໂພເຘຕາ ປຊາຍາຕິ ພຸທ຺ໂຘ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕາຍ ພຸທ຺ໂຘ, ສພ຺ພທສ຺ສາວິຕາຍ ພຸທ຺ໂຘ, ອນຎ຺ຎເນຍ຺ຍຕາຍ ພຸທ຺ໂຘ, ວິສວິຕາຍ ¶ ພຸທ຺ໂຘ, ຂີຓາສວສງ຺ຂາເຕນ ພຸທ຺ໂຘ, ນິຣຸປກ຺ກິເລສສງ຺ຂາເຕນ ພຸທ຺ໂຘ, ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ພຸທ຺ໂຘ, ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ພຸທ຺ໂຘ, ຕຓ຺ຫາປຫານຏ຺ເຐນ ພຸທ຺ໂຘ, ເອກາຍນມຄ຺ຄໍ ຄໂຕຕິ ພຸທ຺ໂຘ, ເອໂກ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ພຸທ຺ໂຘ, ອພຸທ຺ຘິວິຫຕຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘິປຏິລາຠາ ພຸທ຺ໂຘ, ພຸທ຺ຘິ ພຸທ຺ຘໍ ໂພໂຘຕິ ອນຕ຺ຖນ຺ຕຣເມຕໍ. ຍຖາ ນີລາທິວຓ຺ຓໂຍຄໂຕ ປໂຏ ‘‘ນີໂລ ປໂຏ, ຣຕ຺ໂຕ ປໂຏ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ ພຸທ຺ຘຄຸຓໂຍຄໂຕ ພຸທ຺ໂຘ. ອຖ ວາ ‘‘ໂພຘິ’’ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕູສຸ ມຄ຺ເຄສຸ ຎາຓໍ, ເຕນ ຎາເຓນ ສກລທິຍຑ຺ຒສຫສ຺ສກິເລສາຣິຄເຓ ເຂເປຕ຺ວາ ນິພ຺ພານາຘິຄມນໂຕ ຎາຓໍ ‘‘ໂພຘີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕນ ສມ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ສມງ຺ຄີປຸຄ຺ຄໂລ ພຸທ຺ໂຘ. ເຕເນວ ຎາເຓນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘປິ ສພ຺ພກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ນິພ຺ພານມຘິຄຈ຺ຉຕິ. ພຸທ຺ຘານໍ ປນ ຈຕູສຸ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ເຍສຸ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ເສສຸ ຈ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ໂພຘິຎາຓສ຺ສາຘິຄຕຕ຺ຕາ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍປໂຣປຣິຍຕ຺ຕຎາຓມຫາກຣຸຓາສມາປຕ຺ຕິຎາຓຍມກປາຏິຫີຣຎາຓສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓ- ອນາວຣຓອາສຍານຸສຍາທິອສາຘາຣຓຎາຓານໍ ສມຘິຄຕຕ຺ຕາ ຈ ເອກາຍປິ ຘມ຺ມເທສນາຍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍາສຕ຺ຕນິກາເຍ ຘມ຺ມາມຕໍ ປາເຍຕ຺ວາ ນິພ຺ພານສ຺ສ ປາປນໂຕ ຈ ຕເທວ ຎາຓໍ ພຸທ຺ຘານເມວາຘິກຠາວໂຕ ເຕສເມວ ສມ຺ພຸທ຺ຘານໍ ອປທານໍ ກາຣຓໍ ພຸທ຺ຘາປທານໍ. ຕຎ຺ຫິ ທຸວິຘໍ ກຸສລາກຸສລວເສນ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ປນ ນ ຕຖາ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ, ອນ຺ນາທິປຈ຺ຈຍທາຍການໍ ສງ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ຕາປິ –

‘‘ອິຈ຺ຉິຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຂິປ຺ປເມວ ສມິຊ຺ຌຕຸ;

ປູເຣນ຺ຕຸ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ປາ, ຈນ຺ໂທ ປນ຺ນຣໂສ ຍຖາ.

‘‘ອິຈ຺ຉິຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຂິປ຺ປເມວ ສມິຊ຺ຌຕຸ;

ປູເຣນ຺ຕຸ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ປາ, ມຓິ ໂຊຕິຣໂສ ຍຖາ’’ຕິ. (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໙໕ ປຸພ຺ພູປນິສ຺ສຍສມ຺ປຕ຺ຕິກຖາ; ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໑໙໒; ຘ. ປ. ອຏ຺ຐ. ໑.ສາມາວຕີວຕ຺ຖຸ) –

ອິມາຫິ ¶ ທ຺ວີຫິເຍວ ຄາຖາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ເທເສນ຺ຕາປິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍສຕ຺ຕນິກາເຍ ໂພເຘຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸຓນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘສທິສາ ຫຸຕ຺ວາ ປາຏິເອກ຺ກໍ ວິສຸໍ ພຸທ຺ຘາຕິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ. ເຕສໍ ອປທານໍ ກາຣຓໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານໍ.

ຈິຣໍ ¶ ຐິຕາຕິ ¶ ເຖຣາ. ອຖ ວາ ຖິຣຕຣສີລາຈາຣມທ຺ທວາທິຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ເຖຣາ. ອຖ ວາ ຖິຣວຣສີລສມາຘິປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ເຖຣາ. ອຖ ວາ ຖິຣຕຣສງ຺ຂາຕປຓີຕານຸຕ຺ຕຣສນ຺ຕິນິພ຺ພານມຘິຄຕາຕິ ເຖຣາ, ເຖຣານໍ ອປທານານິ ເຖຣາປທານານິ. ຕຖາ ຕາທິຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ເຖຣີ, ເຖຣີນໍ ອປທານານິ ເຖຣີປທານານິ. ເຕສຸ ພຸທ຺ຘາປທາເນ ປຎ຺ເຈວ ອປທານານິ, ປຎ຺ເຈວ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ. ເຕນາຫຸ ໂປຣາຓາ –

‘‘ປຎ຺ເຈວ ອປທານານິ, ປຎ຺ຈ ສຸຕ຺ຕານິ ຍສ຺ສ ຈ;

ອິທໍ ພຸທ຺ຘາປທານນ຺ຕິ, ປຐມໍ ອນຸໂລມໂຕ’’ຕິ.

ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທາເນປິ ປຎ຺ເຈວ ອປທານານິ, ປຎ຺ເຈວ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕາ. ເຕນາຫຸ ໂປຣາຓາ –

‘‘ປຎ຺ເຈວ ອປທານານິ, ປຎ຺ຈ ສຸຕ຺ຕານິ ຍສ຺ສ ຈ;

ອິທໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານນ຺ຕິ, ທຸຕິຍໍ ອນຸໂລມໂຕ’’ຕິ.

ເຖຣາປທາເນສຸ ທສາຘິກປຎ຺ຈສຕາປທານານິ, ວຄ຺ຄໂຕ ເອກປຎ຺ຎາສ ວຄ຺ຄາ. ເຕນາຫຸ ໂປຣາຓາ –

‘‘ປຎ຺ຈສຕທສປທານານິ, ເອກປຎ຺ຎາສ ວຄ຺ຄໂຕ;

ອິທໍ ເຖຣາປທານນ຺ຕິ, ຕຕິຍໍ ອນຸໂລມໂຕ’’ຕິ.

ເຖຣີອປທາເນສຸ ຈຕ຺ຕາລີສໍ ອປທານານິ, ວຄ຺ຄໂຕ ຈຕຸໂຣ ວຄ຺ຄາ. ເຕນາຫຸ ໂປຣາຓາ –

‘‘ຈຕ຺ຕາລີສໍປທານານິ, ຈຕຸວຄ຺ຄານິ ຍສ຺ສ ຈ;

ອິທໍ ເຖຣີປທານນ຺ຕິ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອນຸໂລມໂຕ’’ຕິ.

ອປທານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອປທານ-ສທ຺ໂທ ກາຣຓຄຫຓອປຄມນປຏິປາຏິອກ຺ໂກສນາທີສຸ ທິສ຺ສຕິ. ຕຖາ ຫິ ເອສ ‘‘ຂຕ຺ຕິຍານໍ ອປທານໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອປທານ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ກາຣເຓ ທິສ຺ສຕິ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ ¶ ກາຣຓໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ກາຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ອຸປາສການໍ ອປທານ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ຄຫເຓ ທິສ຺ສຕິ, ສໍສຸຏ຺ຐຸ ຄຫຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ວາຓິຊານໍ ອປທານໍ, ສຸທ຺ທານໍ ອປທານ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ອປຄມເນ ທິສ຺ສຕິ, ຕໂຕ ຕໂຕ ເຕສໍ ອປຄມນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ¶ ຠິກ຺ຂຸ ສປທານຈາຣວເສນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕີ’’ຕິອາທີສຸ ປຏິປາຏິຍາ ທິສ຺ສຕິ, ຆຣປຏິປາຏິຍາ ຈຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ອປຄຕາ ອິເມ ສາມຎ຺ຎາ, ອປຄຕາ ອິເມ ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາຕິ ອປທາເນຕີ’’ຕິອາທີສຸ ອກ຺ໂກສເນ ທິສ຺ສຕິ, ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕີຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ອິຘ ປນ ກາຣເຓ ທິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ມາ ພຸທ຺ຘານໍ ອປທານານິ ພຸທ຺ຘາປທານິ, ພຸທ຺ຘກາຣຓານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄງ຺ຄາວາລຸກູປມານໍ ອເນເກສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ທານປາຣມິຕາທິສມຕ຺ຕິໍສປາຣມິຕາ ກາຣຓນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຖ ອຘິກາຣາທີສຸ ຍຸຕ຺ຕອປທານານິ ສຸທ຺ຘມານສາ ສຸຓາຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ຕຕ຺ຖ ສຸທ຺ຘມານສາຕິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓນ ທິຍຑ຺ຒກິເລສສຫສ຺ສໍ ເຂເປຕ຺ວາ ຐິຕຕ຺ຕາ ສຸທ຺ຘມານສາ ປຣິສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ສຸທ຺ຘຫທຍາ ປຎ຺ຈສຕາ ຂີຓາສວາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມສຠາເຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສຸຓາຖ, ໂອຫິຕໂສຕາ ມນສິ ກໂຣຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອຕ຺ຖ ປນ ‘‘ອປທານານີ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານເຖຣາປທານເຖຣີອປທາເນສຸ ວິຊ຺ຊມາເນສຸປິ ‘‘ອຖ ພຸທ຺ຘາປທານານີ’’ຕິ ວຈນໍ ຂນ຺ຘຍມກອາຍຕນຘາຕຸສຈ຺ຈສງ຺ຂາຣອນຸສຍຍມເກສຸ ວິຊ຺ຊມາເນສຸປິ ປຘານວເສນ ອາທິວເສນ ຈ ‘‘ມູລຍມກ’’ນ຺ຕິ ວຈນໍ ວິຍ, ເຕຣສສງ຺ຆາທິເສສທ຺ເວອນິຍຕຕິໍສນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍສຸ ວິຊ຺ຊມາເນສຸປິ ປຘານວເສນ ອາທິວເສນ ຈ ‘‘ປາຣາຊິກກຓ຺ໂຑ’’ຕິ ວຈນໍ ວິຍ ຈ ອິຘາປິ ປຘານວເສນ ອາທິວເສນ ຈ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

‘‘ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາປທານານີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ‘‘ວຓ຺ຓາຄໂມ…ເປ… ປຎ຺ຈວິຘໍ ນິຣຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ນິຣຸຕ຺ຕິນເຍນ ວາ ‘‘ເຕສຸ ວຸທ຺ຘິໂລປາຄມວິກາຣວິປຣີຕາເທສາ ຈາ’’ຕິ ສຸຕ຺ເຕນ ວາ ຕຕິຍຕ຺ຖວາຈກສ຺ສ ສມ຺ມາຕິນິປາຕປທສ຺ສ, ສຍໍສທ຺ທຕ຺ຖວາຈກສ຺ສ ສ-ນ຺ຕິອຸປສຄ຺ຄປທສ຺ສ ຈ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ກິຕນ຺ຕວາຈີພຸທ຺ຘສທ຺ທເມວ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ‘‘ພຸທ຺ຘາປທານານີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ມາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາປທານານີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ວິສຸທ຺ຘຊນວິລາສິນິຍາ ອປທານ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ອພ຺ຠນ຺ຕຣນິທານວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອິທານິ ¶ ¶ ອພ຺ຠນ຺ຕຣນິທານານນ຺ຕຣໍ ອປທານຏ຺ຐກຖໍ ກເຖຕຸກາໂມ –

‘‘ສປທານໍ ອປທານໍ, ວິຈິຕ຺ຣນຍເທສນໍ;

ຍໍ ຂຸທ຺ທກນິກາຍສ຺ມິໍ, ສງ຺ຄາຍິໍສຸ ມເຫສໂຍ;

ຕສ຺ສ ທານິ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ອຕ຺ຖສໍວຓ຺ຓນາກ຺ກໂມ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ຍໍ ອປທານໍ ຕາວ ‘‘ສກລໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ເອກວິມຸຕ຺ຕິຣສ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອກຣເສ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຘມ຺ມວິນຍວເສນ ທ຺ວິຘາສງ຺ຄເຫ ຘມ຺ເມ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປຐມມຊ຺ຌິມປຈ຺ຉິມພຸທ຺ຘວຈເນສຸ ມຊ຺ຌິມພຸທ຺ຘວຈເນ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ວິນຍາຠິຘມ຺ມສຸຕ຺ຕນ຺ຕປິຏເກສຸ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕປິຏເກ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ທີຆນິກາຍມຊ຺ຌິມສໍຍຸຕ຺ຕອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣຂຸທ຺ທກນິກາເຍສຸ ປຎ຺ຈສຸ ຂຸທ຺ທກນິກາເຍ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສຸຕ຺ຕໍ ເຄຍ຺ຍໍ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ຄາຖາ ອຸທານໍ ອິຕິວຸຕ຺ຕກໍ ຊາຕກໍ ອພ຺ຠຸຕຘມ຺ມໍ ເວທລ຺ລນ຺ຕິ ນວສຸ ສາສນງ຺ເຄສຸ ຄາຖາຍ ສງ຺ຄຫິຕໍ.

‘‘ທ຺ວາສີຕິ ພຸທ຺ຘໂຕ ຄຓ຺ຫິໍ, ທ຺ເວສຫສ຺ສານິ ຠິກ຺ຂຸໂຕ;

ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສານິ, ເຍເມ ຘມ຺ມາ ປວຕ຺ຕິໂນ’’ຕິ. –

ເອວໍ ວຸຕ຺ຕຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ເຘສຸ ກຕິປຍຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘສງ຺ຄຫິຕໍ ໂຫຕີຕິ.

ອິທານິ ຕໍ ອປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ຕິໍສປາຣມິສມ຺ປຸຓ຺ຓາ, ຘມ຺ມຣາຊາ ອສງ຺ຂິຍາ’’ຕິ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ທສປາຣມິຕາວ ປຈ຺ຉິມມຊ຺ຌິມຸກ຺ກຏ຺ຐວເສນ ທສປາຣມີທສອຸປປາຣມີທສປຣມຕ຺ຖປາຣມີນໍ ວເສນ ສມຕ຺ຕິໍສປາຣມີ. ຕາຫິ ສໍສຸຏ຺ຐຸ ປຸຓ຺ຓາ ສມ຺ປຸຓ຺ຓາ ສມນ຺ນາຄຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ສໍຍຸຕ຺ຕາຕິ ຕິໍສປາຣມິສມ຺ປຸຓ຺ຓາ. ສກລໂລກຕ຺ຕຍວາສິເນ ສຕ຺ຕນິກາເຍ ເມຕ຺ຕາກຣຸຓາມຸທິຕາອຸເປກ຺ຂາສງ຺ຂາຕາຫິ ຈຕູຫິ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣສມາປຕ຺ຕີຫິ ວາ ຜລສມາປຕ຺ຕິວິຫາເຣນ ວາ ເອກຈິຕ຺ຕຠາເວນ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ກາເຍ ຣຎ຺ເຊນ຺ຕິ ອລ຺ລີຍາເປນ຺ຕີຕິ ຣາຊາໂນ, ຘມ຺ເມນ ຣາຊາໂນ ຘມ຺ມຣາຊາ, ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕາ ພຸທ຺ຘາ. ທສສຕໍ ສຫສ຺ສໍ ທສສຫສ຺ສໍ ສຕສຫສ຺ສໍ ທສສຕສຫສ຺ສໍ ໂກຏິ ປໂກຏິ ໂກຏິປ຺ປໂກຏິ ນຫຸຕໍ ນິນ຺ນຫຸຕໍ ອກ຺ໂຂຠິຓິ ພິນ຺ທຸ ອພ຺ພຸທໍ ນິຣພ຺ພຸທໍ ອຫຫໍ ອພພໍ ອຏຏໍ ໂສຄນ຺ຘິກໍ ອຸປ຺ປລໍ ກຸມຸທໍ ປຸຓ຺ຑຣິກໍ ປທຸມໍ ¶ ກຖານໍ ມຫາກຖານໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານໍ ວເສນ ອສງ຺ຂິຍາ ສງ຺ຂາຣຫິຕາ ຘມ຺ມຣາຊາໂນ ອຕີຕາ ວິຄຕາ ນິຣຸທ຺ຘາ ອພ຺ຠຕ຺ຖໍ ຄຕາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໖. ເຕສຸ ¶ ອຕີຕພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາຣຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາ ໂພຘິສຕ຺ຕຠູເຕນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ຎາ ຫຸຕ຺ວາ ກຕສມ຺ຠາຣຎ຺ຈ ອານນ຺ທຕ຺ເຖເຣນ ປຸຏ຺ໂຐ ຠຄວາ ‘‘ສມ຺ໂພຘິໍ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ໂຠ ອານນ຺ທ, ມມ ອປທານໍ ສຸໂຓຫີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອານນ຺ທ, ອຫໍ ປຸພ຺ເພ ໂພຘິສມ຺ຠາຣປູຣຓກາເລ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐານໍ ປສຏ຺ຐານໍ ປຏິວິທ຺ຘຈຕຸສຈ຺ຈານໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ຈຕຸສຈ຺ຈມຄ຺ຄຎາຓໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ ວາ ສິຣສາ ອຠິວາທເຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ¶ . ສສງ຺ເຆ ສາວກສງ຺ຆສຫິເຕ ໂລກນາຍເກ ໂລກເຊຏ຺ເຐ ພຸທ຺ເຘ ທສຫິ ອງ຺ຄຸລີຫິ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ຖປຸເຏຫິ ນມສ຺ສິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສິຣສາ ສີເສນ ອຠິວາທເຍ ອາທເຣນ ໂຖມນໍ ກຕ຺ວາ ປຓາມໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗. ຍາວຕາ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ເຕສູຕິ ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາເຬສຸ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ເຕສຸ, ອາກາສຏ຺ຐາ ອາກາສຄຕາ, ຠູມຏ຺ຐາ ຠູມິຕລຄຕາ, ເວຬຸຣິຍາທໂຍ ສຕ຺ຕ ຣຕນາ ອສງ຺ຂິຍາ ສງ຺ຂາຣຫິຕາ, ຍາວຕາ ຍຕ຺ຕກາ, ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕານິ ສພ຺ພານິ ມນສາ ຈິຕ຺ເຕນ ສມາຫເຣ, ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຈິຕ຺ເຕນ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອາຫຣິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ມມ ປາສາທສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ຣາສິໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘. ຕຕ຺ຖ ຣູປິຍຠູມິຍນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ອເນກຠູມິມ຺ຫິ ປາສາເທ ຣູປິຍມຍໍ ຣຊຕມຍໍ ຠູມິໍ ນິມ຺ມິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຫໍ ຣຕນມຍໍ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ນິມ຺ມິຕໍ ອເນກສຕຠູມິກໍ ປາສາທໍ ອຸພ຺ພິທ຺ຘໍ ອຸຄ຺ຄຕໍ ນຠມຸຄ຺ຄຕໍ ອາກາເສ ໂຊຕມານໍ ມາປຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙. ຕເມວ ປາສາທໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ‘‘ວິຈິຕ຺ຕຖມ຺ຠ’’ນ຺ຕ຺ຍາທິມາຫ. ວິຈິຕ຺ເຕຫິ ອເນເກຫິ ມສາຣຄລ຺ລາທິວຓ຺ເຓຫິ ຖມ຺ເຠຫິ ອຸສ຺ສາປິຕໍ ສຸກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ລກ຺ຂຓຍຸຕ຺ຕໍ ອາໂຣຫປຣິຓາຫວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຠຕ຺ຕໍ ອເນກໂກຏິສຕຄ຺ຆນໂຕຣຓນິມ຺ມິຕຕ຺ຕາ ມຫາຣຫໍ. ປຸນປິ ກິໍ ວິສິຏ຺ຐໍ? ກນກມຍສງ຺ຆາຏໍ ສຸວຓ຺ເຓຫິ ກຕຕຸລາສງ຺ຆາຏວລເຍຫິ ຍຸຕ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຖ ອຸສ຺ສາປິຕໂກນ຺ເຕຫິ ຈ ຉຕ຺ເຕຫິ ຈ ມຓ຺ຑິຕໍ ໂສຠິຕໍ ປາສາທນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໐. ປຸນປິ ປາສາທສ຺ເສວ ໂສຠໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ‘‘ປຐມາ ເວຬຸຣິຍາ ຠູມີ’’ຕ຺ຍາທິມາຫ. ຕສ຺ສ ອເນກສຕຠູມິປາສາທສ຺ສ ສຸຠາ ອິຏ຺ຐາ ກນ຺ຕາ ມນາປາ ¶ ອພ຺ຠສມາ ວລາຫກປຏລສທິສາ ວິມລາ ນິມ຺ມລາ ເວຬຸຣິຍມຓິມຍາ ນີລວຓ຺ຓາ ປຐມາ ຠູມິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊລຊນຬິນປທຸເມຫິ ອາກິຓ຺ຓາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ວຣາຍ ອຸຕ຺ຕມາຍ ກຎ຺ຈນຠູມິຍາ ສຸວຓ຺ຓຠູມິຍາວ ໂສຠຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑. ຕສ຺ເສວ ¶ ປາສາທສ຺ສ ກາຈິ ຠູມິ ປວາຬໍສາ ປວາຬໂກຏ຺ຐາສາ ປວາຬວຓ຺ຓາ, ກາຈິ ຠູມິ ໂລຫິຕກາ ໂລຫິຕວຓ຺ຓາ, ກາຈິ ຠູມິ ສຸຠາ ມໂນຫຣາ ອິນ຺ທໂຄປກວຓ຺ຓາຠາ ຣສ຺ມິໂຍ ນິຈ຺ຉຣມານາ, ກາຈິ ຠູມິ ທສ ທິສາ ໂອຠາສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒. ຕສ຺ມິໍເຍວ ປາສາເທ ນິຍ຺ຍູຫາ ນິຄ຺ຄຕປມຸຂສາລາ ຈ ສຸວິຠຕ຺ຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຠຕ຺ຕາ ໂກຏ຺ຐາສໂຕ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ກຕາ ສີຫປຎ຺ຊຣາ ສີຫທ຺ວາຣາ ¶ ຈ. ຈຕຸໂຣ ເວທິກາຕິ ຈຕູຫິ ເວທິກາວລເຍຫິ ຊາລກວາເຏຫິ ຈ ມໂນຣມາ ມນອລ຺ລີຍນກາ ຄນ຺ຘາເວຬາ ຄນ຺ຘທາມາ ຈ ໂອລມ຺ພນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓. ຕສ຺ມິໍເຍວ ປາສາເທ ສຕ຺ຕຣຕນຠູສິຕາ ສຕ຺ຕຣຕເນຫິ ໂສຠິຕາ ກູຏາຄາຣາ. ກິໍ ຠູຕາ? ນີລາ ນີລວຓ຺ຓາ, ປີຕາ ປີຕວຓ຺ຓາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ, ໂລຫິຕກາ ໂລຫິຕກວຓ຺ຓາ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓາ, ໂອທາຕາ ໂອທາຕວຓ຺ຓາ ເສຕວຓ຺ຓາ, ສຸທ຺ຘກາຬກາ ອມິສ຺ສກາຬວຓ຺ຓາ, ກູຏາຄາຣວຣູເປຕາ ກູຏາຄາຣວເຣຫິ ກຓ຺ຓິກກູຏາຄາຣວເຣຫິ ອຸເປໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂສ ປາສາໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ຕສ຺ມິໍເຍວ ປາສາເທ ໂອໂລກມຍາ ອຸທ຺ຘມ຺ມຸຂາ ປທຸມາ ສຸປຸປ຺ຜິຕາ ປທຸມາ ໂສຠນ຺ຕິ, ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາທີຫິ ວາຬມິຄຄເຓຫິ ຈ ຫໍສໂກຎ຺ຈມຍູຣາທິປກ຺ຂິສມູເຫຫິ ຈ ໂສຠິໂຕ ໂສ ປາສາໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕິອຸຈ຺ໂຈ ຫຸຕ຺ວາ ນຠມຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕາ ນກ຺ຂຕ຺ຕຕາຣກາຫິ ອາກິຓ຺ໂຓ ຈນ຺ທສູເຣຫິ ຈນ຺ທສູຣິຍຣູເປຫິ ຈ ມຓ຺ຑິໂຕ ໂສ ປາສາໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕. ໂສ ເອວ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສ຺ສ ປາສາໂທ ເຫມຊາເລນ ສຸວຓ຺ຓຊາເລນ ສຎ຺ຉນ຺ນາ, ໂສຓ຺ຓກິງ຺ກຓິກາຍຸໂຕ ສຸວຓ຺ຓກິງ຺ກຓິກຊາເລຫິ ຍຸໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມໂນຣມາ ມນລ຺ລີຍນກາ ໂສຓ຺ຓມາລາ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜປນ຺ຕິໂຍ ວາຕເວເຄນ ວາຕປ຺ປຫາເຣນ ກູຊນ຺ຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໖. ມຎ຺ເຊຏ຺ຐກໍ ¶ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐວຓ຺ຓໍ, ໂລຫິຕກໍ ໂລຫິຕວຓ຺ຓໍ, ປີຕກໍ ປີຕວຓ຺ຓໍ, ຫຣິປິຎ຺ຊຣໍ ຊມ຺ໂພນທສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ປຎ຺ຊຣວຓ຺ຓຎ຺ຈ ຘຊໍ ນານາຣງ຺ເຄຫິ ອເນເກຫິ ວຓ຺ເຓຫິ, ສມ຺ປີຕໍ ຣຎ຺ຊິຕໍ ຘຊໍ, ອຸສ຺ສິຕໍ ຕສ຺ມິໍ ປາສາເທ ອຸສ຺ສາປິຕໍ. ຘຊມາລິນີຕິ ລິງ຺ຄວິປລ຺ລາສວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ, ຘຊມາລາຍຸຕ຺ໂຕ ໂສ ປາສາໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗. ຕສ຺ມິໍ ປາສາເທ ອຕ຺ຖຣຓາທໂຍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ‘‘ນ ນໍ ພຫູ’’ຕ຺ຍາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນໍ ປາສາທໍ ¶ ພຫູຫິ ອວິຊ຺ຊມານໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ນານາສຍນວິຈິຕ຺ຕາ ¶ ອເນເກຫິ ອຕ຺ຖຣເຓຫິ ວິຈິຕ຺ຕາ ໂສຠິຕາ ມຎ຺ຈປີຐາທິສຍນາ ອເນກສຕາ ອເນກສຕສງ຺ຂ຺ຍາ, ກິໍ ຠູຕາ? ຜລິກາ ຜລິກມຓິມຍາ ຜລິກາຫິ ກຕາ, ຣຊຕາມຍາ ຣຊເຕຫິ ກຕາ, ມຓິມຍາ ນີລມຓີຫິ ກຕາ, ໂລຫິຕງ຺ຄາ ຣຕ຺ຕຊາຕິມຓີຫິ ກຕາ, ມສາຣຄລ຺ລມຍາ ກພຣວຓ຺ຓມຓີຫິ ກຕາ, ສຓ຺ຫກາສິກສນ຺ຖຕາ ສຓ຺ເຫຫິ ສຸຂຸເມຫິ ກາສິກວຕ຺ເຖຫິ ອຕ຺ຖຕາ.

໑໘. ປາວຸຣາຕິ ປາວຸຣຓາ. ກີທິສາ? ກມ຺ພລາ ໂລມສຸຕ຺ເຕຫິ ກຕາ, ທຸກູລາ ທຸກູລປເຏຫິ ກຕາ, ຈີນາ ຈີນປເຏຫິ ກຕາ, ປຕ຺ຕຸຓ຺ຓາ ປຕ຺ຕຸຓ຺ຓເທເສ ຊາຕປເຏຫິ ກຕາ, ປຓ຺ຑຸ ປຓ຺ຑຸວຓ຺ຓາ, ວິຈິຕ຺ຕຕ຺ຖຣຓໍ ອເນເກຫິ ອຕ຺ຖຣເຓຫິ ປາວຸຣເຓຫິ ຈ ວິຈິຕ຺ຕໍ, ສພ຺ພໍ ສຍນໍ, ມນສາ ຈິຕ຺ເຕນ, ອຫໍ ປຎ຺ຎເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙. ຕເທວ ປາສາທໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ‘‘ຕາສຸ ຕາສ຺ເວວ ຠູມີສູ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣຕນກູຏລງ຺ກຕນ຺ຕິ ຣຕນມຍກູເຏຫິ ຣຕນກຓ຺ຓິກາຫິ ອລງ຺ກຕໍ ໂສຠິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຓິເວໂຣຈນາ ອຸກ຺ກາຕິ ເວໂຣຈນມຓີຫິ ຣຕ຺ຕມຓີຫິ ກຕາ, ອຸກ຺ກາ ທຓ຺ຑປທີປາ. ຘາຣຍນ຺ຕາ ສຸຕິຏ຺ຐເຣຕິ ອາກາເສ ສຸຏ຺ຐຸ ຘາຣຍນ຺ຕາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ອເນກສຕຊນາ ສຸຏ຺ຐຸ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໐. ປຸນ ຕເທວ ປາສາທໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ‘‘ໂສຠນ຺ຕິ ເອສິກາຖມ຺ຠາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເອສິກາຖມ຺ຠາ ນາມ ນຄຣທ຺ວາເຣ ໂສຠນຕ຺ຖາຍ ນິຂາຕາ ¶ ຖມ຺ຠາ, ສຸຠາ ອິຏ຺ຐາ, ກຎ຺ຈນໂຕຣຓາ ສຸວຓ຺ຓມຍາ, ຊມ຺ໂພນທາ ຊມ຺ໂພນທສຸວຓ຺ຓມຍາ ຈ, ສາຣມຍາ ຂທິຣຣຸກ຺ຂສາຣມຍາ ຈ ຣຊຕມຍາ ຈ ໂຕຣຓາ ໂສຠນ຺ຕິ, ເອສິກາ ຈ ໂຕຣຓາ ຈ ຕໍ ປາສາທໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໑. ຕສ຺ມິໍ ປາສາເທ ສຸວິຠຕ຺ຕາ ອເນກາ ສນ຺ຘີ ກວາເຏຫິ ຈ ອຄ຺ຄເຬຫິ ຈ ຈິຕ຺ຕິຕາ ໂສຠິຕາ ສນ຺ຘິປຣິກ຺ເຂປາ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອຸຠໂຕຕິ ຕສ຺ສ ປາສາທສ຺ສ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ, ປຸຓ຺ຓຆຏາ ອເນເກຫິ ປທຸເມຫິ ອເນເກຫິ ຈ ອຸປ຺ປເລຫິ, ສໍຍຸຕາ ປຸຓ຺ຓາ ຕໍ ປາສາທໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒-໒໓. ເອວໍ ປາສາທສ຺ສ ໂສຠໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ຣຕນມຍໍ ປາສາທຎ຺ຈ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານຎ຺ຈ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ອຕີເຕ ສພ຺ພພຸທ຺ເຘ ຈາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕີເຕຕິ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ວິຄເຕ ກາເລ ຊາເຕ ຠູເຕ, ສສງ຺ເຆ ສາວກສມູຫສຫິເຕ, ສພ຺ເພ ໂລກນາຍເກ ພຸທ຺ເຘ ສຠາເວນ ປກຕິວຓ຺ເຓນ ຣູເປນ ສຓ຺ຐາເນນ ຈ, ສສາວເກ ສາວກສຫິເຕ, ພຸທ຺ເຘ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ເຍນ ທ຺ວາເຣນ ປາສາໂທ ປວິສິຕພ຺ໂພ ໂຫຕິ ¶ , ເຕນ ທ຺ວາເຣນ ປວິສິຕ຺ວາ ສສາວກາ ສພ຺ເພ ພຸທ຺ຘາ ສພ຺ພໂສຓ຺ຓມເຍ ສກລສຸວຓ຺ຓມເຍ, ປີເຐ ນິສິນ຺ນາ ອຣິຍມຓ຺ຑລາ ອຣິຍສມູຫາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໔-໒໕. ເອຕຣຫິ ວຕ຺ຕມາເນ ກາເລ ອນຸຕ຺ຕຣາ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິຕາ ເຍ ຈ ພຸທ຺ຘາ ¶ ອຕ຺ຖິ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕ ຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ອເນກສເຕ ສຍມ຺ຠູ ສຍເມວ ຠູເຕ ອຎ຺ຎາຈຣິຍຣຫິເຕ, ອປຣາຊິເຕ ຂນ຺ຘກິເລສາຠິສງ຺ຂາຣມຈ຺ຈຸເທວປຸຕ຺ຕມາເຣຫິ ອປຣາຊິເຕ, ຊຍມາປນ຺ເນ ສນ຺ຕປ຺ເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠວນໍ ມຍ຺ຫໍ ປາສາທໍ ອຕີຕກາເລ ຈ ວຕ຺ຕມານກາເລ ຈ, ສພ຺ເພ ພຸທ຺ຘາ ສມາຣຸຫຸໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຣຸຫິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖. ເຍ ທິພ຺ພາ ທິວິ ຠວາ ທິພ຺ພາ ເທວໂລເກ ຊາຕາ, ເຍ ຈ ພຫູ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ. ເຍ ຈ ມານຸສາ ມນຸສ຺ເສ ຊາຕາ ເຍ ຈ ພຫູ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ສພ຺ພໍ ທຸສ຺ສໍ ສມາຫນ຺ຕ຺ວາ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຫຣິຕ຺ວາ ເຕຈີວຣານິ ກາເຣຕ຺ວາ ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ຕິຈີວເຣຫິ ອຈ຺ຉາເທມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໗. ເອວໍ ¶ ຕິຈີວເຣຫິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ປາຣຸປາເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ນິສິນ຺ນານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ປນ຺ນໍ ມຘຸຣໍ ຂຊ຺ຊໍ ຂາທິຕພ຺ພໍ ປູວາທິ ກິຎ຺ຈິ, ມຘຸຣໍ ໂຠຊ຺ຊໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ອາຫາຣຎ຺ຈ, ມຘຸຣໍ ສາຍນີຍໍ ເລຫນີຍຎ຺ຈ, ສມ຺ປນ຺ນໍ ມຘຸຣໍ ປິວິຕພ຺ພໍ ອຏ຺ຐປານຎ຺ຈ, ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ອາຫາຣຎ຺ຈ, ສຸເຠ ສຸນ຺ທເຣ ມຓິມເຍ ເສລມເຍ ປຕ຺ເຕ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິໍ ປຏິຄ຺ຄຫາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໘. ສພ຺ເພ ເຕ ອຣິຍມຓ຺ຑລາ ສພ຺ເພ ເຕ ອຣິຍສມູຫາ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸ ສມາ ຫຸຕ຺ວາ ມຏ຺ຐາຕິ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸສມງ຺ຄິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ມຏ຺ຐາ ກິເລເສຫິ ຣຫິຕຕ຺ຕາ ສິລິຏ຺ຐາ ໂສຠມານາ ຈີວຣສໍຍຸຕາ ຕິຈີວເຣຫິ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ມຘຸຣສກ຺ຂຣາຫິ ຈ ເຕເລນ ຈ ມຘຸຜາຓິເຕຫິ ຈ ປຣມນ຺ເນນ ອຸຕ຺ຕເມນ ອນ຺ເນນ ຈ ມຍາ ຕປ຺ປິຕາ ອປ຺ປິຕາ ປຣິປູຣິຕາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙. ເຕ ເອວໍ ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ ອຣິຍມຓ຺ຑລາ ຣຕນຄພ຺ຠໍ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ນິມ຺ມິຕຄພ຺ຠໍ ເຄຫໍ, ປວິສິຕ຺ວາ ຄຸຫາສຍາ ຄຸຫາຍໍ ສຍມານາ, ເກສຣີວ ເກສຣສີຫາ ອິວ, ມຫາຣຫມ຺ຫິ ສຍເນ ອນຄ຺ເຆ ມຎ຺ເຈ, ສີຫເສຍ຺ຍມກປ຺ປຍຸໍ ຍຖາ ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສນ ສຍນ຺ໂຕ ປາເທ ປາທໍ ອຈ຺ຈາຘາຍ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ສີສູປຘານໍ ກຕ຺ວາ ວາມຫຕ຺ຖໍ ອຸຊຸກໍ ຐເປຕ຺ວາ ວາລຘິໍ ອນ຺ຕຣສຕ຺ຖິຍໍ ກຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈໂລ ສຍຕິ, ເອວໍ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ປຍຸໍ ກຣິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐. ເຕ ເອວໍ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປຊານາ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎສມ຺ປນ຺ນາ. ສມຸຏ຺ຐາຍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສຍເນ ປລ຺ລງ຺ກມາຠຸຊຸໍ ອູຣຸພທ຺ຘາສນໍ ກຣິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ໂຄຈຣໍ ¶ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ອຕີຕານາຄຕານໍ ພຸທ຺ຘານໍ ໂຄຈຣໍ ອາຣມ຺ມຓຠູຕໍ ຌານຣຕິສມປ຺ປິຕາ ຌານຣຕິຍາ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອປ຺ປິຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອຎ຺ເຎ ຘມ຺ມານິ ເທເສນ຺ຕີຕິ ເຕສຸ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘສຸ ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ຘມ຺ເມ ເທເສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ອິທ຺ຘິຍາ ປຐມາທິຊ຺ຌານກີຬາຍ ກີຬນ຺ຕິ ¶ ຣມນ຺ຕິ.

໓໒. ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ອຠິຎ຺ຎາ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ວສິຠາວິຕາ ວສີກຣິໍສຸ, ປຎ຺ຈສຸ ອຠິຎ຺ຎາສຸ ອາວຊ຺ຊນສມາປຊ຺ຊນວຸຏ຺ຐານອຘິຏ຺ຐານປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓສງ຺ຂາຕາຫິ ປຎ຺ຈວສິຕາຫິ ວສີຠາວໍ ອິຕາ ຄຕາ ປຕ຺ຕາ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ¶ , ອປ຺ເປນ຺ຕິ ສມາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ອເນກສຫສ຺ສິໂຍ ວິກຸພ຺ພນານິ ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕີຕິ ເອວມາທີນິ ອິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນານິ ວິກຸພ຺ພນ຺ຕິ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໓. ພຸທ຺ຘາປິ ພຸທ຺ເຘຕິ ເອວໍ ສນ຺ນິປຕິເຕສຸ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘສຸ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓສ຺ສ ວິສຍໍ ອາຣມ຺ມຓຠູຕໍ ປຎ຺ຫໍ ພຸທ຺ຘາ ພຸທ຺ເຘ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕ ພຸທ຺ຘາ ອຕ຺ຖຄມ຺ຠີຣຕາຍ ຄມ຺ຠີຣໍ ນິປຸຓໍ ສຸຂຸມໍ, ຐານໍ ກາຣຓໍ, ປຎ຺ຎາຍ ວິນິພຸຊ຺ຌເຣ ວິເສເສນ ນິຣວເສສໂຕ ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ.

໓໔. ຕທາ ມມ ປາສາເທ ສນ຺ນິປຕິຕາ ສາວກາປິ ພຸທ຺ເຘ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ພຸທ຺ຘາ ສາວເກ ສິສ຺ເສ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ພຸທ຺ຘາ ຈ ສາວກາ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ.

໓໕. ປຸນ ເຕ ສພ຺ເພ ເອກໂຕ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ພຸທ຺ຘາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຈາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພຸທ຺ຘາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຈ ສາວກາ ຈ ສິສ຺ສາ ປຣິຈາຣກາ ນິສ຺ສິຕກາ ເອເຕ ສພ຺ເພ, ສກາຍ ສກາຍ ຣຕິຍາ ຣມມານາ ສລ຺ລີນາ ມມ ປາສາເທ ອຠິຣມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖. ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ເວຊຍນ຺ຕປາສາເທ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ອາຈາຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂສ ຕິໂລກວິຊໂຍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ‘‘ຉຕ຺ຕາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ ຣຕນາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣຕນາ ສຕ຺ຕຣຕນມຍາ, ຉຕ຺ຕາ ກຎ຺ຈນາເວຬປນ຺ຕິກາ ສຸວຓ຺ຓຊາເລຫິ ໂອລມ຺ພິຕາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ. ມຸຕ຺ຕາຊາລປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ມຸຕ຺ຕາຊາເລຫິ ປຣິວາຣິຕາ, ສພ຺ເພ ຉຕ຺ຕາ ມມ ມຕ຺ຖເກ ມຸທ຺ຘນິ, ຘາເຣນ຺ຕູຕິ ຈິນ຺ຕິຕມຕ຺ເຕເຍວ ຉຕ຺ຕາ ປາຕຸຠູຕາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗. ໂສຓ຺ຓຕາຣກຈິຕ຺ຕິຕາ ສຸວຓ຺ຓຕາຣກາຫິ ທທ຺ທລ຺ລມານາ ເຈລວິຕານາ ຠວນ຺ຕຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕຸ ¶ . ວິຈິຕ຺ຕາ ອເນກວຓ຺ຓາ, ມລ຺ຍວິຕຕາ ປຸປ຺ຜປຕ຺ຖຏາ, ສພ຺ເພ ອເນກວິຕານາ, ມຕ຺ຖເກ ນິສີທນຏ຺ຐານສ຺ສ ອຸປຣິຠາເຄ ຘາເຣນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໘-໔໐. ມລ຺ຍທາເມຫິ ອເນກສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ຜທາເມຫິ ວິຕຕາ ປຣິກິຓ຺ຓາ, ຄນ຺ຘທາເມຫິ ຈນ຺ທນກຸງ຺ກຸມຕຄຣາທິສຸຄນ຺ຘທາເມຫິ, ໂສຠິຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ¶ . ທຸສ຺ສທາເມຫິ ປຕ຺ຕຸຓ຺ຓຈີນາທິອນຄ຺ຆທຸສ຺ສທາເມຫິ, ປຣິກິຓ຺ຓາ ສຕ຺ຕຣຕນທາເມຫິ ຠູສິຕາ ອລງ຺ກຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ປຸປ຺ຜາຠິກິຓ຺ຓາ ¶ ຈມ຺ປກສຬລໂສຄນ຺ຘິກາທິສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ເຜຫິ ອຠິກິຓ຺ຓາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຈິຕ຺ຕາ ໂສຠິຕາ. ປຸນຣປິ ກິໍ ຠູຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີ? ສຸຣຠິຄນ຺ຘສຸຄນ຺ເຘຫິ ຠູສິຕາ ວາສິຕາ. ສມນ຺ຕໂຕ ຄນ຺ຘປຎ຺ຈງ຺ຄຸລລງ຺ກຕາ ປຎ຺ຈຫິ ອງ຺ຄຸເລຫິ ລິມ຺ປິຕຄນ຺ເຘຫິ ອລງ຺ກຕາ, ເຫມຈ຺ຉທນຉາທິຕາ ສຸວຓ຺ຓຉທເນຫິ ສຸວຓ຺ຓວິຕາເນຫິ ຉາທິຕາ, ປາສາທສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສາ ໂປກ຺ຂຣຓິໂຍ ປທຸເມຫິ ຈ ອຸປ຺ປເລຫິ ຈ ສຸຏ຺ຐຸ ສນ຺ຖຕາ ປຕ຺ຖຏາ ສຸວຓ຺ຓຣູເປ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ, ຂາຍນ຺ຕຸ, ປທ຺ມເຣຓຸຣຊຸຄ຺ຄຕາ ປທຸມເຣຓູຫິ ຘູລີຫິ ຈ ອາກິຓ຺ຓາ ໂປກ຺ຂຣຓິໂຍ ໂສຠນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໑. ມມ ເວຊຍນ຺ຕປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ປາທປາ ຈມ຺ປກາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ສພ຺ເພ ປຸປ຺ຜນ຺ຕຸ ເອເຕ ປຸປ຺ຜຣຸກ຺ຂາ. ສຍເມວ ປຸປ຺ຜາ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ວິຄຬິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠວນໍ ໂອກິຣຸໍ, ໂອກິຓ຺ຓາ ປາສາທສ຺ສ ອຸປຣິ ກໂຣນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໒. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ມມ ເວຊຍນ຺ຕປາສາເທ ສິຂິໂນ ມຍູຣາ ນຈ຺ຈນ຺ຕູ, ທິພ຺ພຫໍສາ ເທວຕາຫໍສາ, ປກູຊເຣ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕຸ, ກຣວີກາ ຈ ມຘຸຣສທ຺ທາ ໂກກິລາ ຄາຍນ຺ຕຸ ຄີຕວາກ຺ຍໍ ກໂຣນ຺ຕຸ, ອປເຣ ອນຸຕ຺ຕາ ຈ ທິຊສງ຺ຆາ ປກ຺ຂິໂນ ສມູຫາ ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ມຘຸຣຣວໍ ຣວນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໓. ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂກ ສພ຺ພາ ອາຕຕວິຕຕາທໂຍ ເຠຣິໂຍ ວຊ຺ຊນ຺ຕຸ ຫຎ຺ຎນ຺ຕຸ, ສພ຺ພາ ຕາ ອເນກຕນ຺ຕິໂຍ ວີຓາ ຣສນ຺ຕຸ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕຸ, ສພ຺ພາ ອເນກປ຺ປກາຣາ ສງ຺ຄີຕິໂຍ ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ວຕ຺ຕນ຺ຕຸ ປວຕ຺ຕນ຺ຕຸ ຄາຍນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໔-໕. ຍາວຕາ ຍຕ຺ຕເກ ຐາເນ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕມ຺ຫິ ທສສຫສ຺ສິຈກ຺ກວາເຬ ຕໂຕ ປເຣ ຈກ຺ກວາເຬ, ໂຊຕິສມ຺ປນ຺ນາ ປຠາສມ຺ປນ຺ນາ ອຈ຺ຉິນ຺ນາ ມຫນ຺ຕາ ສມນ຺ຕໂຕ ຣຕນາມຍາ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ກຕາ ຂຈິຕາ ໂສຓ຺ຓປລ຺ລງ຺ກາ ສຸວຓ຺ຓປລ຺ລງ຺ກາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ, ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ທີປຣຸກ຺ຂາ ປທີປຘາຣຓາ ເຕລຣຸກ຺ຂາ ຊລນ຺ຕຸ ¶ , ປທີເປຫິ ປຊ຺ຊລນ຺ຕຸ, ທສສຫສ຺ສິປຣມ຺ປຣາ ທສສຫສ຺ສີນໍ ປຣມ຺ປຣາ ທສສຫສ຺ສິໂຍ ເອກປຊ຺ໂຊຕາ ເອກປທີປາ ວິຍ ຠວນ຺ຕຸ ອຸຊ຺ໂຊຕນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໖. ນຈ຺ຈຄີເຕສຸ ¶ ¶ ເຉກາ ຄຓິກາ ນຈ຺ຈິຕ຺ຖິໂຍ ຈ ລາສິກາ ມຸເຂນ ສທ຺ທກາຣິກາ ຈ ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ນຈ຺ຈນ຺ຕຸ, ອຈ຺ຉຣາຄຓາ ເທວິຕ຺ຖິສມູຫາ ນຈ຺ຈນ຺ຕຸ, ນານາຣງ຺ຄາ ອເນກວຓ຺ຓາ ນານາຣງ຺ຄມຓ຺ຑລາ ປາສາທສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ນຈ຺ຈນ຺ຕຸ, ປທິສ຺ສນ຺ຕຸ ປາກຏາ ໂຫນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໗. ຕທາ ອຫໍ ຕິໂລກວິຊໂຍ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ສກລຈກ຺ກວາເຬ ທຸມຄ຺ເຄ ຣຸກ຺ຂຄ຺ເຄ ປພ຺ພຕຄ຺ເຄ ຫິມວນ຺ຕຈກ຺ກວາຬປພ຺ພຕາທີນໍ ອຄ຺ເຄ ສິເນຣູປພ຺ພຕມຸທ຺ຘນິ ຈ ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ວິຈິຕ຺ຕໍ ອເນກວຓ຺ຓວິຈິຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓິກໍ ນີລປີຕາທິປຎ຺ຈວຓ຺ຓໍ ສພ຺ພໍ ຘຊໍ ອຸສ຺ສາເປມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໘. ນຣາ ໂລກນ຺ຕຣາ ນຣາ ຈ ນາຄໂລກໂຕ ນາຄາ ຈ ເທວໂລກໂຕ ຄນ຺ຘພ຺ພາ ຈ ເທວາ ຈ ສພ຺ເພ ອຸເປນ຺ຕຸ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ, ເຕ ນຣາທໂຍ ນມສ຺ສນ຺ຕາ ມມ ນມກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕາ ປຎ຺ຊລິກາ ກຕຫຕ຺ຖປຸຏາ ມມ ເວຊຍນ຺ຕໍ ປາສາທໍ ປຣິວາຣຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໙. ເອວໍ ໂສ ຕິໂລກວິຊໂຍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ປາສາທສ຺ສ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອານຸຠາວໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ອິທານິ ອຕ຺ຕນາ ສມ຺ປຕ຺ຕິກຕປຸຎ຺ຎຜລໍ ສມາທເປນ຺ໂຕ ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກຸສລໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກຸສລກມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ກິຣິຍໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ມມ ມຍາ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ມນສາ ວາ ຕີຫິ ທ຺ວາເຣຫິ ກຕໍ ຕິທເສ ສຸກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ, ຕາວຕິໍສຠວເນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນາຣຫໍ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໐. ປຸນ ສມາທເປນ຺ໂຕ ‘‘ເຍ ສຕ຺ຕາ ສຎ຺ຎິໂນ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ສຕ຺ຕາ ມນຸສ຺ສາ ວາ ເທວາ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ ວາ ສຎ຺ຎິໂນ ສຎ຺ຎາສຫິຕາ ອຕ຺ຖິ, ເຍ ຈ ສຕ຺ຕາ ອສຎ຺ຎິໂນ ສຎ຺ຎາຣຫິຕາ ອສຎ຺ຎາ ສຕ຺ຕາ ສນ຺ຕິ, ເຕ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ມຍ຺ຫໍ ມຍາ ກຕໍ ປຸຎ຺ຎຜລໍ, ຠາຄີ ຠວນ຺ຕຸ ປຸຎ຺ຎວນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑. ປຸນປິ ສມາທເປນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ເຍສໍ ກຕ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ມຍາ ກຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ເຍຫິ ນຣນາຄຄນ຺ຘພ຺ພເທເວຫິ ສຸວິທິຕໍ ຎາຕໍ, ເຕສໍ ມຍາ ທິນ຺ນໍ ປຸຎ຺ຎຜລໍ, ຕສ຺ມິໍ ມຍາ ກເຕ ປຸຎ຺ເຎ ທິນ຺ນຠາວໍ ເຍ ນຣາທໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ເທວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ຕໍ ນິເວທຍຸໍ ອາໂຣຈຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒. ສພ຺ພໂລກມ຺ຫິ ¶ ¶ ເຍ ສຕ຺ຕາ ອາຫາຣນິສ຺ສິຕາ ຊີວນ຺ຕິ, ເຕ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ມນຸຎ຺ຎໍ ໂຠຊນໍ ສພ຺ພໍ ມມ ເຈຕສາ ມມ ຈິຕ຺ເຕນ ລຠນ຺ຕຸ, ມມ ປຸຎ຺ຎິທ຺ຘິຍາ ລຠນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓. ມນສາ ປສນ຺ເນນ ຈິຕ຺ເຕນ ຍໍ ທານໍ ມຍາ ທິນ຺ນໍ ຕສ຺ມິໍ ທາເນ ຈິຕ຺ເຕນ ປສາທໍ ອາວຫິໍ ອຸປ຺ປາເທສິໍ. ສພ຺ພສມ຺ພຸທ຺ຘາ ຈ ¶ ປຈ຺ເຈກາ ປຏິເອກ຺ກາ ຊິນສາວກາ ຈ ມຍາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ຎາ ປູຊິຕາ.

໕໔. ສຸກເຕນ ເຕນ ກມ຺ເມນ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ກເຕນ ກຸສລກມ຺ເມນ, ເຈຕນາປຓິຘີຫິ ຈ ຈິຕ຺ເຕນ ກຕປຕ຺ຖນາຫິ ຈ, ມານຸສໍ ເທຫໍ ມນຸສ຺ສສຣີຣໍ, ຊຫິຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ, ອຫໍ ຕາວຕິໍສໍ ເທວໂລກໍ ອຄຈ຺ຉິໍ ອຄມາສິໍ, ສຸຕ຺ຕປ຺ປພຸທ຺ໂຘ ວິຍ ຕຕ຺ຖ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕. ຕໂຕ ຕິໂລກວິຊໂຍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ກາລງ຺ກໂຕ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອາຄເຕ ທຸເວ ຠເວ ທ຺ເວ ຊາຕິໂຍ ປຊານາມິ ເທວຕ຺ເຕ ເທວຕ຺ຕຠາເວ ມານຸເສ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕຠາເວ ຈ, ຕໂຕ ຊາຕິທ຺ວຍໂຕ ອຎ຺ຎໍ ຄຕິໍ ອຎ຺ຎໍ ອຸປປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາມິ ນ ປສ຺ສາມິ, ມນສາ ຈິຕ຺ເຕນ ປຕ຺ຖນາຜລໍ ປຕ຺ຖິຕປຕ຺ຖນາຜລນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖. ເທວານໍ ອຘິໂກ ໂຫມີຕິ ຍທິ ເທເວສຸ ຊາໂຕ, ອາຍຸວຓ຺ຓພລເຕເຊຫິ ເທວານໍ ອຘິໂກ ເຊຏ຺ໂຐ ເສຏ຺ໂຐ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍທິ ມນຸສ຺ເສສຸ ຊາໂຕ, ມນຸຊາຘິໂປ ມນຸສ຺ສານໍ ອຘິປຕິ ອິສ຺ສໂຣ ຠວາມິ, ຕຖາ ຣາຊຠູໂຕ ອຠິຣູເປນ ຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ ລກ຺ຂເຓນ ອາໂຣຫປຣິຓາຫາທິລກ຺ຂເຓນ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ປຎ຺ຎາຍ ປຣມຕ຺ຖຊານນປຎ຺ຎາຍ ອສໂມ ສມຣຫິໂຕ, ມຍາ ສທິໂສ ໂກຈິ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗. ມຍາ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣນ ປຸຎ຺ຎຜເລນ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ເສຏ຺ຐໍ ປສຏ຺ຐໍ ມຘຸຣໍ ວິວິຘໍ ອເນກປ຺ປກາຣໍ ໂຠຊນຎ຺ຈ ອນປ຺ປກໍ ພຫຸສຕ຺ຕຣຕນຎ຺ຈ ວິວິຘານິ, ອເນກປ຺ປກາຣານິ ປຕ຺ຕຸຓ຺ຓໂກເສຍ຺ຍາທິວຕ຺ຖານິ ຈ ນຠາ ອາກາສໂຕ ມໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ຂິປ຺ປໍ ສີຆໍ ອຸເປນ຺ຕິ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໕໘-໖໖. ປຖພ຺ຍາ ¶ ປຖວິຍາ ປພ຺ພເຕ ຈ ອາກາເສ ຈ ອຸທເກ ຈ ວເນ ຈ ຍໍ ຍໍ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣມິ ນິກ຺ຂິປາມິ, ຕໂຕ ຕໂຕ ທິພ຺ພາ ຠກ຺ຂາ ທິພ຺ພາ ອາຫາຣາ ມໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອຸເປນ຺ຕິ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປາຕຸຠວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຖາ ຍຖາກ຺ກມໍ ສພ຺ເພ ຣຕນາ. ສພ຺ເພ ຈນ຺ທນາທໂຍ ຄນ຺ຘາ ¶ . ສພ຺ເພ ຍານາ ວາຫນາ. ສພ຺ເພ ຈມ຺ປກນາຄປຸນ຺ນາຄາທໂຍ ມາລາ ປຸປ຺ຜາ. ສພ຺ເພ ອລງ຺ກາຣາ ອາຠຣຓາ. ສພ຺ພາ ທິພ຺ພກຎ຺ຎາ. ສພ຺ເພ ມຘຸສກ຺ຂຣາ. ສພ຺ເພ ປູປາທໂຍ ຂຊ຺ຊາ ຂາທິຕພ຺ພາ ມໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອຸເປນ຺ຕິ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໖໗-໖໘. ສມ຺ໂພຘິວຣປຕ຺ຕິຍາຕິ ອຸຕ຺ຕມຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓປຕ຺ຕິຍາ ປາປຸຓນຕ຺ຖາຍ. ມຍາ ຍໍ ອຸຕ຺ຕມທານໍ ກຕໍ ປູຣິຕໍ, ເຕນ ອຸຕ຺ຕມທາເນນ ¶ ເສລສງ຺ຂາຕໍ ປພ຺ພຕໍ ສກລໍ ເອກນິນ຺ນາທໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ພຫລໍ ຄິຣໍ ປຸຖຸລໍ ໂຆສໍ ຄຊ຺ເຊນ຺ໂຕ, ສເທວກໍ ໂລກໍ ສກລໍ ມນຸສ຺ສເທວໂລກໍ ຫາສຍນ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ໂລເກ ສກລໂລກຕ຺ຕເຍ ວິວຏ຺ຏຈ຺ຉໂທ ພຸທ຺ໂຘ ອຫໍ ຠວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໙. ທິສາ ທສວິຘາ ໂລເກຕິ ຈກ຺ກວາຬໂລເກ ທສວິຘາ ທສໂກຏ຺ຐາສາ ທິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ໂກຏ຺ຐາເສ ຍາຍໂຕ ຍາຍນ຺ຕສ຺ສ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ຕກໍ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິກາເລ ຕສ຺ມິໍ ມຍາ ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ທິສາຠາເຄ ວາ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘວິສຍາ ອສງ຺ຂິຍາ ສງ຺ຂາຣຫິຕາ.

໗໐. ປຠາ ປກິຕ຺ຕິຕາຕິ ຕທາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊກາເລ ມຍ຺ຫໍ ປຠາ ຈກ຺ກຣຕນມຓິຣຕນາທີນໍ ປຠາ ອາໂລກາ ຍມກາ ຍຸຄຬຍຸຄຬາ ຫຸຕ຺ວາ ຣໍສິວາຫນາ ຣໍສິໍ ມຸຎ຺ຈມານາ ປກິຕ຺ຕິຕາ ປາກຏາ, ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ທສສຫສ຺ສິຈກ຺ກວາຬນ຺ຕເຣ ຣໍສິຊາລໍ ຣໍສິສມູຫໍ, ອາໂລໂກ ວິປຸໂລ ພຫຸຕໂຣ ຠເວ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໑. ເອຕ຺ຕເກ ໂລກຘາຕຸມ຺ຫີຕິ ທສສຫສ຺ສິຈກ຺ກວາເຬສຸ ສພ຺ເພ ຊນາ ມໍ ປສ຺ສນ຺ຕຸ ທກ຺ຂນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ເພ ເທວາ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມນິເວສນາ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ມໍ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕຸ ອນຸກູລາ ຠວນ຺ຕຸ.

໗໒. ວິສິຏ຺ຐມຘຸນາເທນາຕິ ¶ ວິສຏ຺ເຐນ ມຘຸເຣນ ນາເທນ, ອມຕເຠຣິມາຫນິນ຺ຕິ ອມຕເຠຣິໍ ເທວທຸນ຺ທຸຠິໍ ປຫຣິໍ, ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ເອຕສ຺ມິໍ ທສສຫສ຺ສິຈກ຺ກວາຬພ຺ຠນ຺ຕເຣ ສພ຺ເພ ຊນາ ມນ ມຘຸຣໍ ຄິຣໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓນ຺ຕຸ ມນສິ ກໂຣນ຺ຕຸ.

໗໓. ຘມ຺ມເມເຆນ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຘມ຺ມເທສນາມເຍນ ນາເທນ ຕພ຺ໂພຫາຣປຣມຕ຺ຖຄມ຺ຠີຣມຘຸຣສຸຂຸມຕ຺ຖວສ຺ເສ ວສ຺ສນ຺ເຕ ວສ຺ສມາເນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘານຸຠາເວນ ສພ຺ເພ ຠິກ຺ຂຸຠິກ຺ຂຸນີອາທໂຍ ອນາສວາ ນິກ຺ກິເລສາ ໂຫນ຺ຕຸ ຠວນ຺ຕຸ. ເຍຕ຺ຖ ປຈ຺ຉິມກາ ສຕ຺ຕາຕິ ເອຕ຺ຖ ເອເຕສຸ ຣາສິຠູເຕສຸ ຈຕູສຸ ປຣິສສຕ຺ເຕສຸ ເຍ ສຕ຺ຕາ ປຈ຺ຉິມກາ ຄຸຓວເສນ ເຫຏ຺ຐິມກາ, ເຕ ສພ຺ເພ ໂສຕາປນ຺ນາ ຠວນ຺ຕູຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໗໔. ຕທາ ¶ ຕິໂລກວິຊຍຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊກາເລ ທາຕພ຺ພກໍ ທາຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ, ທານໍ ກຕ຺ວາ, ອເສສໂຕ ນິສ຺ເສເສນ, ສີລໍ ສີລປາຣມິໍ, ປູເຣຕ຺ວາ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິຕາຍ, ປາຣມິໍ ໂກຏິໍ ປຕ຺ວາ, ອຸຕ຺ຕມໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓໍ, ປຕ຺ໂຕ ຠວາມິ ຠເວຍ຺ຍໍ.

໗໕. ປຓ຺ຑິເຕ ປຎ຺ຎວນ຺ເຕ ເມຘາວິໂນ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຕ຺ຕພ຺ພໍ? ກິໍ ນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ? ກິໍ ກຸສລໍ? ກິໍ ອກຸສລໍ? ກິໍ ກຕ຺ວາ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂທ຺ວຍສ຺ສ ຠາຄີ ໂຫຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ, ເອວໍ ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ ປູເຣຕ຺ວາຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ກຕ຺ວາ ວີຣິຍມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມໍ ເສຏ຺ຐໍ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ອວິຈ຺ຉິນ຺ນໍ ວີຣິຍໍ ກຕ຺ວາ, ວີຣິຍປາຣມິໍ ປູເຣຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສກລວິຣຸທ຺ຘຊເນຫິ ກຕອນາທຣາຘິວາສນາຂນ຺ຕິຍາ ປາຣມິໍ ໂກຏິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຂນ຺ຕິປາຣມິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠວາມິ ຠເວຍ຺ຍໍ.

໗໖. ກຕ຺ວາ ທຬ຺ຫມຘິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ‘‘ມມ ສຣີຣຊີວິເຕສຸ ວິນສ຺ສນ຺ເຕສຸປິ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໂຕ ນ ວິຣມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຈລວເສນ ທຬ຺ຫໍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມິໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ສີເສ ຉິຊ຺ຊມາເນປິ ມຸສາວາທໍ ນ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຈ຺ຈປາຣມິຕາຍ ໂກຏິໍ ປູຣິຍ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສຸຂີ ອເວຣາ’’ຕິອາທິນາ ເມຕ຺ຕາປາຣມິຕາຍ ໂກຏິໍ ປຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໗. ສຊີວກາຊີວກວຕ຺ຖູນໍ ລາເຠ ຈ ເຕສໍ ອລາເຠ ຈ ກາຍິກເຈຕສິກສຸເຂ ເຈວ ຕຖາ ທຸກ຺ເຂ ຈ ສາທຣຊເນຫິ ກເຕ, ສມ຺ມາເນ ¶ ເຈວ ໂອມາເນ, ຈ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສມໂກ ສມານມານໂສ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມໍ ສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ໂຕ ປາປຸເຓຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໘. ໂກສຊ຺ຊໍ ກຸສີຕຠາວໍ, ຠຍໂຕ ຠຍວເສນ ‘‘ອປາຍທຸກ຺ຂຠາຄີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ອໂກສຊ຺ຊໍ ອກຸສີຕຠາວໍ ອລີນວຸຕ຺ຕິໍ, ວີຣິຍໍ ເຂມໂຕ ເຂມວເສນ ‘‘ນິພ຺ພານຄາມີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ໂຫຖ ຠວຖ. ເອສາ ພຸທ຺ຘານຸສາສນີ ເອສາ ພຸທ຺ຘານໍ ອນຸສິຏ຺ຐິ.

໗໙. ວິວາທໍ ຠຍໂຕ ທິສ຺ວາຕິ ວິວາທໍ ກລຫໍ ຠຍໂຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ອປາຍຠາຄີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ອວິວາທໍ ວິວາທໂຕ ວິຣມຓໍ ‘‘ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ຕີ’’ຕິ, ເຂມໂຕ ທິສ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ສມຄ຺ຄາ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ສຂິລາ ສິລິຏ຺ຐາ ເມຕ຺ຕາຍ ຘຸຣຄຕາຍ ໂສຠມານາ ໂຫຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອສາ ກຖາ ມນ຺ຕນາ ອຸທີຣຓາ ພຸທ຺ຘານໍ ອນຸສາສນີ ໂອວາທທານໍ.

໘໐. ປມາທໍ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ສຕິວິປ຺ປວາເສນ ວິຫຣຓໍ ຠຍໂຕ ‘‘ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນສຸ ທຸກ຺ຂິຕທຸຣູປອປ຺ປນ຺ນປານຕາທິສໍວຕ຺ຕນກໍ ¶ ອປາຍາທິຄມນຎ຺ຈາ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ຎຕ຺ວາ, ອປ຺ປມາທໍ ສພ຺ພກິຣິຍາສຸ ສຕິຍາ ວິຫຣຓໍ, ເຂມໂຕ ວຑ຺ຒິໂຕ ‘‘ນິພ຺ພານສມ຺ປາປຸຓນ’’ນ຺ຕິ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ ສມ຺ມາວາຈາ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ ສມ຺ມາອາຊີໂວ ສມ຺ມາວາຍາໂມ ສມ຺ມາສຕິ ສມ຺ມາສມາຘີຕິ ອຏ຺ຐອວຍວໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິຍາ ¶ ມຄ຺ຄໍ ອຘິຄມູປາຍໍ ຠາເວຖ ວຑ຺ເຒຖ ມນສິ ກໂຣຖ, ເອສາ ກຖາ ຠາສນາ ອຸທີຣຓາ ພຸທ຺ຘານຸສາສນີ ພຸທ຺ຘານໍ ອນຸສິຏ຺ຐີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໑. ສມາຄຕາ ພຫູ ພຸທ຺ຘາຕິ ອເນກສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂ຺ຍາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສມາຄຕາ ຣາສິຠູຕາ, ສພ຺ພໂສ ສພ຺ພປ຺ປກາເຣນ ອຣຫນ຺ຕາ ຈ ຂີຓາສວາ ອເນກສຕສຫສ຺ສາ ສມາຄຕາ ຣາສິຠູຕາ. ຕສ຺ມາ ເຕ ພຸທ຺ເຘ ຈ ອຣຫນ຺ເຕ ຈ ວນ຺ທມາເນ ວນ຺ທນາຣເຫ ນມສ຺ສຖ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄນມກ຺ກາເຣນ ນມສ຺ສຖ ວນ຺ທຖ.

໘໒. ເອວໍ ອິມິນາ ມຍາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣນ ອຈິນ຺ຕິຍາ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ, ພຸທ຺ຘາ, ພຸທ຺ຘຘມ຺ມາຕິ ພຸທ຺ເຘຫິ ເທສິຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ…ເປ… ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ¶ ມຄ຺ໂຄ, ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາ, ເຫຕຸປຈ຺ຈໂຍ ອາຣມ຺ມຓປຈ຺ຈໂຍຕິອາທໂຍ ຘມ຺ມາ, ພຸທ຺ຘານໍ ວາ ສຠາວາ ອຈິນ຺ຕິຍາ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ, ອຈິນ຺ຕິເຍ ຈິນ຺ຕາວິສຍາຕິກ຺ກນ຺ເຕ ປສນ຺ນານໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ວິປາໂກ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິນິພ຺ພານສມ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາໂຕ ຈິນ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ ຠວຕິ.

ອິຕິ ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ ຍຖາ ອທ຺ຘານຄາມິໂນ ‘‘ມຄ຺ຄໍ ໂນ ອາຈິກ຺ຂາ’’ຕິ ປຸຏ຺ເຐນ ‘‘ວາມໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຸນ ມຸຎ຺ຈິເຕນ ອປເຣນ ວາມມຄ຺ເຄນ ຄຕາປິ ຄາມນິຄມາທີສຸ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ເອວເມວ ພຸທ຺ຘາປທານໍ ກຸສລາປທານວເສນ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕເທວ ອກຸສລາປທານວເສນ ວິຕ຺ຖາເຣຕຸໍ ອິທໍ ປຎ຺ຫກມ຺ມໍ –

‘‘ທຸກ຺ກຣຎ຺ຈ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ປຸນາປຣໍ;

ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ສິລາເວໂຘ, ສກລິກາປິ ຈ ເວທນາ.

‘‘ນາຬາຄິຣິ ສຕ຺ຕຈ຺ເຉໂທ, ສີສທຸກ຺ຂໍ ຍວຂາທນໍ;

ປິຏ຺ຐິທຸກ຺ຂມຕີສາໂຣ, ອິເມ ອກຸສລກາຣຓາ’’ຕິ.

ອຕ຺ຖ ປຐມປຎ຺ເຫ – ທຸກ຺ກຣນ຺ຕິ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກາ. ອຕີເຕ ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ¶ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ໂຊຕິປາໂລ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມາຓໂວ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິວເສນ ສາສເນ ອປ຺ປສນ຺ໂນ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປິໂລຕິກກມ຺ມນິສ຺ສນ຺ເທນ ‘‘ກສ຺ສໂປ ຠຄວາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ມຸຓ຺ຑກສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ໂພຘິ, ໂພຘິ ປຣມທຸລ຺ລຠາ’’ຕິ ¶ ອາຫ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ມນິສ຺ສນ຺ເທນ ອເນກຊາຕິສເຕສຸ ນຣກາທິທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ຠຄວໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ເຕເນວ ລທ຺ຘພ຺ຍາກຣເຓນ ກມ຺ເມນ ຊາຕິສໍສາຣໍ ເຂເປຕ຺ວາ ປຣິໂຍສາເນ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຕ຺ຕຠາວໍ ປຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ເທວຕາຍາຈເນນ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ສກ຺ຍກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຎາຓສ຺ສ ປຣິປາກຕ຺ຕາ ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ອໂນມານທີຕີເຣ ສຸນິສິເຕນາສິນາ ສມກຸຏເກສກລາປໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ອານີເຕ ອິທ຺ຘິມເຍ ກປ຺ປສ຺ສ ສຓ຺ຐານກາເລ ປທຸມຄພ຺ເຠ ນິພ຺ພຕ຺ເຕ ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂພຘິຎາຓທສ຺ສນສ຺ສ ຕາວ ອປຣິປກ຺ກຕ຺ຕາ ¶ ພຸທ຺ຘຠາວາຍ ມຄ຺ຄາມຄ຺ຄໍ ອຊານິຕ຺ວາ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ອຸຣຸເວລຊນປເທ ເອກາຫາຣເອກາໂລປເອກປຸຄ຺ຄລເອກມຄ຺ຄເອກາສນໂຠຊນວເສນ ອຏ຺ຐິຈມ຺ມນຫາຣຸເສສໍ ນິມ຺ມໍສຣຸຘິຣເປຕຣູປສທິສສຣີໂຣ ປຘານສຸຕ຺ເຕ (ສຸ. ນິ. ໔໒໗ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຘານໍ ມຫາວີຣິຍໍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ອກາສິ. ໂສ ອິມໍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ‘‘ສມ຺ໂພຘິຍາ ມຄ຺ຄໍ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ປຓີຕາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປີຓິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂໂຓ ກເມນ ໂພຘິມຓ຺ຑມຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ມາເຣ ຊິນິຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕຕິ.

‘‘ອວຈາຫໍ ໂຊຕິປາໂລ, ສຸຄຕໍ ກສ຺ສປໍ ຕທາ;

ກຸໂຕ ນຸ ໂພຘິ ມຸຓ຺ຑສ຺ສ, ໂພຘິ ປຣມທຸລ຺ລຠາ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ອຈຣິໍ ທຸກ຺ກຣໍ ພຫຸໍ;

ຉພ຺ພສ຺ສານຸຣຸເວລາຍໍ, ຕໂຕ ໂພຘິມປາປຸຓິໍ.

‘‘ນາຫໍ ເອເຕນ ມຄ຺ເຄນ, ປາປຸຓິໍ ໂພຘິມຸຕ຺ຕມໍ;

ກຸມ຺ມຄ຺ເຄນ ຄເວສິສ຺ສໍ, ປຸພ຺ພກມ຺ເມນ ວາຣິໂຕ.

‘‘ປຸຎ຺ຎປາປປຣິກ຺ຂີໂຓ, ສພ຺ພສນ຺ຕາປວຊ຺ຊິໂຕ;

ອໂສໂກ ອນຸປາຍາໂສ, ນິພ຺ພາຍິສ຺ສມນາສໂວ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໙໒-໙໕);

ທຸຕິຍປຎ຺ເຫ – ອພ຺ຠກ຺ຂານນ຺ຕິ ອຠິ ອກ຺ຂານໍ ປຣິຠາສນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸທ຺ທກຸເລ ¶ ຊາໂຕ ອປາກໂຏ ອປ຺ປສິທ຺ໂຘ ມຸນາຬິ ນາມ ຘຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປຏິວສຕິ. ຕທາ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ ສຸຣຠິ ¶ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ເກນຈິ ກຣຓີເຍນ ຕສ຺ສ ສມີປຏ຺ຐານໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາວ ‘‘ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ ອຍໍ ສມໂຓ’’ຕິອາທິນາ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ເຕນ ອກຸສລນິສ຺ສນ຺ເທນ ນຣກາທີສຸ ອເນກວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ຍທາ ຕິຕ຺ຖິຍາ ປຐມຕຣໍ ຠຄວໂຕ ຕຸສິຕຠວເນ ວສນສມເຍ ຈ ປາກຏາ ຫຸຕ຺ວາ ສກລຊນໍ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ທ຺ວາສຏ຺ຐິທິຏ຺ຐິໂຍ ທີເປຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕິ, ຕທາ ຕຸສິຕປຸຣາ ຈວິຕ຺ວາ ສກ຺ຍຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກເມນ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ. ຕິຕ຺ຖິຍາ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມເນ ຂຊ຺ໂຊປນກາ ວິຍ ວິຫຕລາຠສກ຺ກາຣາ ຠຄວຕິ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຣາຊຄຫເສຏ຺ຐິ ຄງ຺ຄາຍ ຊາລໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ກີຬນ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕຈນ຺ທນຆຏິກໍ ທິສ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ເຄເຫ ຈນ຺ທນານິ ພຫູນິ, ອິມໍ ຠມໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເຕນ ຠມກາເຣຫິ ¶ ປຕ຺ຕໍ ລິຂາເປຕ຺ວາ ເວຬຸປຣມ຺ປຣາຍ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ‘‘ເຍ ອິມໍ ປຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘິຍາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຠຕ຺ຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຠຣິໍ ຈຣາເປສິ.

ຕທາ ຕິຕ຺ຖິຍາ ‘‘ນຏ຺ຐມ຺ຫາ ທານິ ນຏ຺ຐມ຺ຫາ ທານີ’’ຕິ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ສກປຣິສໍ ເອວມາຫ – ‘‘ອຫໍ ເວຬຸສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸລ຺ລງ຺ຄນາກາຣໍ ກໂຣມິ, ‘ຕຸມ຺ເຫ ຉວທາຣຸມຍໍ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ມາ ອິທ຺ຘິໍ ກໂຣຖາ’ຕິ ມໍ ຂນ຺ເຘ ຄເຫຕ຺ວາ ວາເຣຖາ’’ຕິ, ເຕ ຕຖາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຖາ ອກໍສຸ.

ຕທາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ຈ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຈ ຕິຄາວຸເຕ ເສລປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກ ຐຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕຄຓ຺ຫນຕ຺ຖາຍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປນ຺ຕາ ຕໍ ໂກລາຫລໍ ສຸຓິໍສຸ. ເຕສຸ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊໍ ‘‘ຕ຺ວໍ ອາກາເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫເຍວ ຠຄວຕາ ອິທ຺ຘິມນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິຕາ, ຕຸມ຺ເຫວ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຕຖາປິ ‘‘ມຍາ ອາຓຕ຺ໂຕ ຕ຺ວເມວ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຓຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕນາ ຐິຕໍ ຕິຄາວຸຕໍ ເສລປພ຺ພຕໍ ປາທຕເລ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂລິຍາ ປິຘານໍ ວິຍ ສກລຣາຊຄຫນຄຣໍ ຉາເທສິ, ຕທາ ນຄຣວາສິໂນ ຜຬິກປພ຺ພເຕ ອາວຸຕໍ ຣຕ຺ຕສຸຕ຺ຕມິວ ຕໍ ເຖຣໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ ຠາຣທ຺ວາຊ, ອມ຺ເຫ ຣກ຺ຂຖາ’’ຕິ ອຸຄ຺ໂຆສຍິໍສຸ, ຠີຕາ ສຸປ຺ປາທີນິ ສີເສ ອກໍສຸ. ຕທາ ເຖໂຣ ຕໍ ປພ຺ພຕໍ ຐິຕຏ຺ຐາເນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິຍາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫສິ, ຕທາ ນຄຣວາສິໂນ ມຫາໂກລາຫລມກໍສຸ.

ຠຄວາ ເວຬຸວນາຣາເມ ນິສິນ຺ໂນ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ເອໂສ ສທ຺ໂທ’’ຕິ ອານນ຺ທໍ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຠາຣທ຺ວາເຊນ, ຠນ຺ເຕ, ປຕ຺ຕສ຺ສ ຄຫິຕຕ຺ຕາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ນຄຣວາສິໂນ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິສທ຺ທມກໍສູ’’ຕິ ¶ ອາຫ. ຕທາ ຠຄວາ ອາຍຕິໍ ປຣູປວາທໂມຈນຕ຺ຖໍ ຕໍ ປຕ຺ຕໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ເຠທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊນຸປປິສນໍ ກຕ຺ວາ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ທາເປສິ, ທາເປຕ຺ວາ ຈ ປນ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນາ ກາຕພ຺ພາ, ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໒໕໒ ໂຖກໍ ວິສທິສໍ) ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎາເປສິ.

ຕໂຕ ຕິຕ຺ຖິຍາ ‘‘ສມເຓນ ກິຣ ໂຄຕເມນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເຕ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ຕໍ ນາຕິກ຺ກມນ຺ຕິ, ມຍໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຣາສິຠູຕາ ໂກລາຫລມກໍສຸ. ອຖ ຣາຊາ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ຠຄວນ຺ຕເມວມາຫ ¶ – ‘‘ຕິຕ຺ຖິຍາ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສາມາ’ຕິ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຫມ຺ປິ, ມຫາຣາຊ, ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕເມວ, ມຫາຣາຊ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ, ຕວຸຍ຺ຍາເນ ອມ຺ພຜລາທີນິ ຂາທນ຺ຕານໍ ‘ເອຕ຺ຕໂກ ທຓ຺ໂຑ’ຕິ ທຓ຺ຑໍ ຐເປນ຺ໂຕ ຕວາປິ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ຐເປສີ’’ຕິ. ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທຓ຺ໂຑ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ມຫາຣາຊ, ນ ມຍ຺ຫໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ກຕ຺ຖ, ຠນ຺ເຕ, ປາຏິຫາຣິຍໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍາ ສມີເປ ກຓ຺ຑມ຺ພຣຸກ຺ຂມູເລ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕໂຕ ຕິຕ຺ຖິຍາ ‘‘ກຓ຺ຑມ຺ພຣຸກ຺ຂມູເລ ກິຣ ປາຏິຫາຣິຍໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ນຄຣສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ອມ຺ພຣຸກ຺ເຂ ເຉທາເປສຸໍ, ນາຄຣາ ມຫາອງ຺ຄຓຏ຺ຐາເນ ມຎ຺ຈາຕິມຎ຺ຈໍ ອຏ຺ຏາທໂຍ ພນ຺ຘິໍສຸ, ສກລຊມ຺ພຸທີປວາສິໂນ ຣາສິຠູຕາ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຍເມວ ທ຺ວາທສໂຍຊນານິ ຜຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເສສທິສາສຸປິ ຕທນຸຣູເປນາກາເຣນ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ.

ຠຄວາປິ ກາເລ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ອາສາຬ຺ຫິປຸຓ຺ຓມາສິຍໍ ປາໂຕວ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ກຓ຺ໂຑ ນາມ ອຸຍ຺ຍານປາໂລ ກິປິລ຺ລິກປຸເຏ ສຸປກ຺ກໍ ອມ຺ພຜລໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສຈາຫໍ ອິມໍ ຣຎ຺ໂຎ ທເທຍ຺ຍໍ, ກຫາປຓາທິສາຣໍ ລເຠຍ຺ຍໍ, ຠຄວໂຕ ອຸປນາມິເຕ ປນ ອິຘໂລກປຣໂລເກສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ. ຠຄວາ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ອິມໍ ຜລໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ປານໍ ເທຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ຕຖາ ອກາສິ. ຠຄວາ ອມ຺ພຣສໍ ປິວິຕ຺ວາ ອມ຺ພຏ຺ຐິໍ ອຸຍ຺ຍານປາລສ຺ສ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ໂຣເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ວາລຸກໍ ວິຍູຫິຕ຺ວາ ຕໍ ໂຣເປສິ, ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ກຸຓ຺ຑິກາຍ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອມ຺ພງ຺ກຸໂຣ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ສາຂາວິຏປປຸປ຺ຜຜລປລ຺ລວຠຣິໂຕ ¶ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ປຕິຕໍ ອມ຺ພຜລໍ ຂາທນ຺ຕາ ສກລຊມ຺ພຸທີປວາສິໂນ ຂຍໍ ປາເປຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ.

ອຖ ຠຄວາ ປຸຣຕ຺ຖິມຈກ຺ກວາຬໂຕ ຍາວ ປຈ຺ຉິມຈກ຺ກວາຬໍ, ຕາວ ອິມສ຺ມິໍ ຈກ຺ກວາເຬ ມຫາເມຣຸມຸທ຺ຘນິ ຣຕນຈງ຺ກມໍ ມາເປຕ຺ວາ ອເນກປຣິສາຫິ ສີຫນາທໍ ນທາເປນ຺ໂຕ ຘມ຺ມປທຏ຺ຐກຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ມຫາອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖິເຍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ເຕ ວິປ຺ປກາຣໍ ປາເປຕ຺ວາ ປາຏິຫີຣາວສາເນ ປຸຣິມພຸທ຺ຘາຈິຓ຺ຓວເສນ ¶ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເຕມາສໍ ¶ ອຠິຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ມາຕຸປ຺ປມຸຂານໍ ອເນກເທວຕານໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາຘິຄມນໍ ກຕ຺ວາ, ວຸຏ຺ຐວສ຺ໂສ ເທໂວໂຣຫນໍ ກຕ຺ວາ ອເນກເທວພ຺ຣຫ຺ມຄຓປຣິວຸໂຕ ສງ຺ກສ຺ສປຸຣທ຺ວາຣໍ ໂອຣຸຍ຺ຫ ໂລການຸຄ຺ຄຫໍ ອກາສິ. ຕທາ ຠຄວໂຕ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ຊມ຺ພຸທີປມຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣມາໂນ ປຎ຺ຈມຫາຄງ຺ຄາ ວິຍ ອໂຫສິ.

ອຖ ຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິຫີນລາຠສກ຺ກາຣາ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘາ ອໂຘມຸຂາ ນິສີທິໍສຸ. ຕທາ ເຕສໍ ອຸປາສິກາ ຈິຎ຺ຈມາຓວິກາ ນາມ ອຕິວິຍ ຣູປຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ຕຖາ ນິສິນ຺ເນ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາສີ’’ຕິ? ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ຠຄິນິ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອຸປ຺ປາທກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຍໍ ຫຕລາຠສກ຺ກາຣາ, ນຄຣວາສິໂນ ອມ຺ເຫ ນ ກິຎ຺ຈິ ມຎ຺ຎນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ມຍາ ເອຕ຺ຖ ກິໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕຍາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ສາ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ຠາໂຣ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຸສ຺ສາຫໍ ກໂຣນ຺ຕີ ວິກາເລ ເຊຕວນວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ອຸປສ຺ສເຍ ວສິຕ຺ວາ ປາໂຕ ນຄຣວາສີນໍ ຄນ຺ຘາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ຄມນສມເຍ ເຊຕວນາ ວິຍ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ, ‘‘ກຕ຺ຖ ສຍິຕາ’’ຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ກິໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມມ ສຍິຕຏ຺ຐາເນນາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ສາ ກເມນ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກາເລ ປຸຈ຺ຉິຕາ ‘‘ສມເຓນາຫໍ ໂຄຕເມນ ເອກຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ສຍິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ພາລປຸຖຸຊ຺ຊນາ ສທ຺ທຫິໍສຸ, ປຓ຺ຑິຕາ ໂສຕາປນ຺ນາທໂຍ ນ ສທ຺ທຫິໍສຸ. ເອກທິວສໍ ສາ ທາຣຸມຓ຺ຑລໍ ອຸທເຣ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຣຕ຺ຕປຏໍ ປຣິທຫິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຣາຊິກາຍ ປຣິສາຍ ຘມ຺ມເທສນຕ຺ຖາຍ ນິສິນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອວມາຫ – ‘‘ໂຠ ສມຓ, ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ, ຕຸຍ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນທາຣກຄພ຺ຠິນິຍາ ມຍ຺ຫໍ ລສຸຓມຣິຈາທີນິ ນ ວິຈາເຣສີ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາຠາວໍ, ຠຄິນິ, ຕ຺ວຎ຺ເຈວ ປຊານາສິ, ອຫຎ຺ຈາ’’ຕິ. ສາ ‘‘ເອວເມວ ເມຖຸນສໍສຄ຺ຄສມຍໍ ທ຺ເວເຍວ ຊານນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ເຎ’’ຕິ ອາຫ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສກ຺ກສ຺ສ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລສິລາສນໍ ອຸຓ຺ຫາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ສກ຺ໂກ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ¶ ຕໍ ກາຣຓໍ ຎຕ຺ວາ ທ຺ເວ ເທວປຸຕ຺ເຕ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫສຸ ເອໂກ ມູສິກວຓ຺ຓໍ ມາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ທາຣຸມຓ຺ຑລສ຺ສ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທຕຸ, ເອໂກ ວາຕມຓ຺ຑລໍ ສມຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປາຣຸຕປຏໍ ອຸທ຺ຘໍ ຂິປຕູ’’ຕິ. ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຖາ ອກໍສຸ. ທາຣຸມຓ຺ຑລໍ ປຕມານໍ ຕສ຺ສາ ປາທປິຏ຺ຐິໍ ຠິນ຺ທິ. ຘມ຺ມສຠາຍໍ ສນ຺ນິປຕິຕາ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ສພ຺ເພ ‘‘ອເຣ, ທຸຏ຺ຐໂຈຣິ, ຕ຺ວໍ ເອວຣູປສ຺ສ ໂລກຕ຺ຕຍສາມິໂນ ¶ ເອວຣູປໍ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ອກາສີ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ເອເກກມຸຏ຺ຐິປຫາຣໍ ທຕ຺ວາ ສຠາຍ ນີຫຣິໍສຸ, ທສ຺ສນາຕິກ຺ກນ຺ຕາຍ ປຖວີ ວິວຣມທາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອວີຈິໂຕ ຊາລາ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ກຸລທຕ຺ຕິເກນ ¶ ຣຕ຺ຕກມ຺ພເລເນວ ຕໍ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອວີຈິມ຺ຫິ ປກ຺ຂິປິ, ຠຄວໂຕ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຕິເຣກຕໂຣ ອໂຫສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ສພ຺ພາຠິຠຸສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ນນ຺ໂທ ນາມາສິ ສາວໂກ;

ຕໍ ອພ຺ຠກ຺ຂາຍ ນິຣເຍ, ຈິຣໍ ສໍສຣິຕໍ ມຍາ.

‘‘ທສວສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ນິຣເຍ ສໍສຣິໍ ຈິຣໍ;

ມນຸສ຺ສຠາວໍ ລທ຺ຘາຫໍ, ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ພຫຸໍ ລຠິໍ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມາວເສເສນ, ຈິຎ຺ຈມາຓວິກາ ມມໍ;

ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ ອຠູເຕນ, ຊນກາຍສ຺ສ ອຄ຺ຄໂຕ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໗໐-໗໒);

ຕຕິຍປຎ຺ເຫ – ອພ຺ຠກ຺ຂານນ຺ຕິ ອຠິ ອກ຺ຂານໍ ອກ຺ໂກສນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອປາກຏຊາຕິຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມຸນາຬິ ນາມ ຘຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ທຸຊ຺ຊນສໍສຄ຺ຄພເລນ ສຸຣຠິໍ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ‘‘ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ ອຍໍ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ອກ຺ໂກສິ. ໂສ ເຕນ ອກຸສເລນ ວຈີກມ຺ເມນ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ທສປາຣມິຕາສໍສິທ຺ຘິພເລນ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ປຸນ ຕິຕ຺ຖິຍາ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອຍສໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ນິສີທິໍສຸ. ຕທາ ສຸນ຺ທຣີ ນາເມກາ ປຣິພ຺ພາຊິກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິຕາ ຕຸຓ຺ຫີຠູເຕ ກິຎ຺ຈິ ອວທນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ມຍ຺ຫໍ ໂທໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ອມ຺ເຫ ວິເຫຐິຍມາເນ ຕ຺ວໍ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ວິຫຣິສ຺ສສິ, ອິທໍ ຕວ ໂທໂສ’’ຕິ. ‘‘ເອວມຫໍ ຕຕ຺ຖ ກິໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ? ‘‘ຕ຺ວໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ທິຏ຺ຐທິຏ຺ຐານໍ ‘‘ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ເອກຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ສຍິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍາປິ ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ ປຣິຠາສນ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ –

‘‘ມຸນາຬິ ¶ ນາມຫໍ ຘຸຕ຺ໂຕ, ປຸພ຺ເພ ອຎ຺ຎາສຸ ຊາຕິສຸ;

ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ສຸຣຠິໍ, ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິໍ ອທູສກໍ.

‘‘ເຕນ ¶ ¶ ກມ຺ມວິປາເກນ, ນິຣເຍ ສໍສຣິໍ ຈິຣໍ;

ພຫູ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ທຸກ຺ຂໍ ເວເທສິ ເວທນໍ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມາວເສເສນ, ອິຘ ປຈ຺ຉິມເກ ຠເວ;

ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ມຍາ ລທ຺ຘໍ, ສຸນ຺ທຣິກາຍ ກາຣຓາ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໖໗-໖໙);

ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ເຫ – ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ອຠິ ວິເສເສນ ອກ຺ໂກສນໍ ປຣິຠາສນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ພຫູຫິ ສກ຺ກໂຕ ປູຊິໂຕ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ພຫຸມາຓເວ ມນ຺ເຕ ວາເຈນ຺ໂຕ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ເອໂກ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ຕາປໂສ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາວ ອິສ຺ສາປກໂຕ ຕໍ ອທູສກໍ ອິສິໍ ‘‘ກາມໂຠຄີ ກຸຫໂກ ອຍໍ ອິສີ’’ຕິ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ອຕ຺ຕໂນ ສິສ຺ເສ ຈ ອາຫ – ‘‘ອຍໍ ອິສິ ເອວຣູໂປ ອນາຈາຣໂກ’’ຕິ. ເຕປິ ຕເຖວ ອກ຺ໂກສິໍສຸ ປຣິຠາສິໍສຸ. ໂສ ເຕນ ອກຸສລກມ຺ມວິປາເກນ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ອາກາເສ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ໂທ ວິຍ ປາກໂຏ ຊາໂຕ. ຕເຖວ ຕິຕ຺ຖິຍາ ອພ຺ຠກ຺ຂາເນນປິ ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ປຸນປິ ສຸນ຺ທຣິຍາ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຸຣາຘຸຕ຺ເຕ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ລຎ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ສຸນ຺ທຣິໍ ມາເຣຕ຺ວາ ເຊຕວນທ຺ວາຣສມີເປ ມາລາກຈວເຣນ ຉາເທຖາ’’ຕິ ອາຓາເປສຸໍ. ເຕ ຕຖາ ກຣິໍສຸ. ຕໂຕ ຕິຕ຺ຖິຍາ ‘‘ສຸນ຺ທຣິໍ ນ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ປຣິເຍສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ອຕ຺ຕນາ ປາຕິຕຏ຺ຐານໂຕ ຄເຫຕ຺ວາ ມຎ຺ຈກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວການໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ສກລນຄເຣ ອວຓ຺ຓໍ ອຸຄ຺ໂຆເສນ຺ຕາ ວິຈຣິໍສຸ. ສຸນ຺ທຣິໍ ອາມກສຸສາເນ ອຏ຺ຏເກ ຐເປສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ສຸນ຺ທຣິມາຣເກ ປຣິເຍສຖາ’’ຕິ ອາຓາເປສິ. ຕທາ ຘຸຕ຺ຕາ ສຸຣໍ ປິວິຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ສຸນ຺ທຣິໍ ມາເຣສິ, ຕ຺ວໍ ມາເຣສີ’’ຕິ ກລຫໍ ກຣິໍສຸ. ຣາຊປຸຣິສາ ເຕ ຘຸຕ຺ເຕ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ, ຠເຓ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ສຸນ຺ທຣີ ມາຣິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເກຫິ ອາຓຕ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ, ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕິຕ຺ຖິເຍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ພນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓຕ຺ຖາຍ ອມ຺ເຫຫິ ສຍເມວ ສຸນ຺ທຣີ ມາຣາປິຕາ, ຠຄວາ ຕສ຺ສ ສາວກາ ຈ ອກາຣກາ’ຕິ ອຸຄ຺ໂຆສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕຖາ ອກໍສຸ ¶ . ສກລນຄຣວາສິໂນ ນິກ຺ກງ຺ຂາ ອເຫສຸໍ. ຣາຊາ ຕິຕ຺ຖິເຍ ຈ ຘຸຕ຺ເຕ ຈ ມາຣາເປຕ຺ວາ ຉຑ຺ຑາເປຕິ ¶ . ຕໂຕ ຠຄວໂຕ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ວຑ຺ຒິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ¶ ສຸຕວາ ອາສິໍ, ອຫໍ ສກ຺ກຕປູຊິໂຕ;

ມຫາວເນ ປຎ຺ຈສເຕ, ມນ຺ເຕ ວາເຈມິ ມາຓເວ.

‘‘ຕຕ຺ຖາຄໂຕ ອິສິ ຠີໂມ, ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ໂຎ ມຫິທ຺ຘິໂກ;

ຕຎ຺ຈາຫໍ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ, ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິໍ ອທູສກໍ.

‘‘ຕໂຕຫໍ ອວຈໍ ສິສ຺ເສ, ກາມໂຠຄີ ອຍໍ ອິສິ;

ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຠາສມານສ຺ສ, ອນຸໂມທິໍສຸ ມາຓວາ.

‘‘ຕໂຕ ມາຓວກາ ສພ຺ເພ, ຠິກ຺ຂມານໍ ກຸເລ ກຸເລ;

ມຫາຊນສ຺ສ ອາຫໍສຸ, ກາມໂຠຄີ ອຍໍ ອິສິ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ປຎ຺ຈຠິກ຺ຂຸສຕາ ອິເມ;

ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ລຠຸໍ ສພ຺ເພ, ສຸນ຺ທຣິກາຍ ກາຣຓາ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໗໓-໗໗);

ປຎ຺ຈເມ ປຎ຺ເຫ – ສິລາເວໂຘຕິ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ສິລໍ ປວິຊ຺ຌິ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຈ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ຈ ເອກປິຕຸປຸຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ. ເຕ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ທາເສ ປຏິຈ຺ຈ ກລຫໍ ກໂຣນ຺ຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິຣຸທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ພລວຠາເວນ ກນິຏ຺ຐຠາຕຣໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ສຸປຣິ ປາສາຓໍ ປວິຊ຺ເຌສິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ ນຣກາທີສຸ ອເນກວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ. ເທວທຕ຺ໂຕ ຣາຫຸລກຸມາຣສ຺ສ ມາຕຸໂລ ປຸພ຺ເພ ເສຣິວາຓິຊກາເລ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ວາຓິໂຊ ອໂຫສິ, ເຕ ເອກໍ ປຏ຺ຏນຄາມໍ ປຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ເອກວີຖິໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອຫມ຺ປິ ເອກວີຖິໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ທ຺ເວປິ ປວິຏ຺ຐາ. ເຕສຸ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປວິຏ຺ຐວີຖິຍໍ ຊິຓ຺ຓເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ຈ ນຕ຺ຕາ ຈ ທ຺ເວເຍວ ອເຫສຸໍ, ເຕສໍ ມຫນ຺ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຖາລກໍ ມລຄ຺ຄຫິຕໍ ຠາຊນນ຺ຕເຣ ຐປິຕໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຖາລກຠາວໍ ອຊານນ຺ຕີ ‘‘ອິມໍ ຖາລກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປິຬນ຺ຘນໍ ເທຖາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສູຈິຍາ ເລຂໍ ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຖາລກຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ໂຖກໍ ທຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄໂຕ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ທ຺ວາຣສມີປໍ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ນຕ຺ຕາ, ອຍ຺ເຍ ¶ , ມຍ຺ຫໍ ກຈ຺ຉປຸຏໍ ¶ ປິຬນ຺ຘນໍ ເທຖາ’’ຕິ. ສາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຖາລກໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ນຕ຺ຕາຍ ກຈ຺ຉປຸຏໍ ປິຬນ຺ຘນໍ ເທຖາ’’ຕິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຖາລກຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ວຎ຺ຈິຕາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປສິພ຺ພກາຍ ຐປິຕອຏ຺ຐກຫາປເຓ ອວເສສຠຓ຺ຑຎ຺ຈ ¶ ທຕ຺ວາ ກຈ຺ຉປຸຏໍ ປິຬນ຺ຘນໍ ກຸມາຣິກາຍ ຫຕ຺ເຖ ປິຬນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ໂສ ວາຓິໂຊ ປຸນາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ນ ຄຓ຺ຫິຕ຺ຖ, ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄໂຕ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາວ ຫທເຍນ ຜາລິເຕນ ວິຍ ຘາວິຕ຺ວາ ອນຸພນ຺ຘິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ນາວໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ໂສ ‘‘ຕິຏ຺ຐ, ມາ ປລາຍິ ມາ ປລາຍີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ຕໍ ນາເສຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ.

ໂສ ປຕ຺ຖນາວເສນ ອເນເກສຸ ຊາຕິສຕສຫສ຺ເສສຸ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິເຫເຐຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ສກ຺ຍກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກເມນ ຠຄວຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣນ຺ເຕ ອນຸຣຸທ຺ຘາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຌານລາຠີ ຫຸຕ຺ວາ ປາກໂຏ ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ໂພ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ປິຓ຺ຑປາຕິກາທີນິ ເຕຣສ ຘຸຕງ຺ຄານິ ສມາທິຍຕຸ, ສກໂລ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ມມ ຠາໂຣ ໂຫຕູ’’ຕິ. ຠຄວາ ນ ອນຸຊານິ. ເທວທຕ຺ໂຕ ເວຣໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ມາເຣຕຸກາໂມ ເອກທິວສໍ ເວຠາຣປພ຺ພຕປາເທ ຐິຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປຣິ ຐິໂຕ ປພ຺ພຕກູຏໍ ປວິທ຺ເຘສິ. ຠຄວໂຕ ອານຸຠາເວນ ອປໂຣ ປພ຺ພຕກູໂຏ ຕໍ ປຕມານໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ເຕສໍ ຆຏ຺ຏເນນ ອຸຏ຺ຐິຕາ ປປຏິກາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທປິຏ຺ຐິຍໍ ປຫຣິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ເວມາຕຸຠາຕຣໍ ປຸພ຺ເພ, ຘນເຫຕຸ ຫນິໍ ອຫໍ;

ປກ຺ຂິປິໍ ຄິຣິທຸຄ຺ຄສ຺ມິໍ, ສິລາຍ ຈ ອປິໍສຍິໍ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ເທວທຕ຺ໂຕ ສິລໍ ຂິປິ;

ອງ຺ຄຸຏ຺ຐໍ ປິໍສຍີ ປາເທ, ມມ ປາສາຓສກ຺ຂຣາ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໗໘-໗໙);

ຉຏ຺ຐປຎ຺ເຫ – ສກລິກາເວໂຘຕິ ສກລິກາຍ ຆຏ຺ຏນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທຫຣກາເລ ມຫາວີຖິຍໍ ກີຬມາໂນ ວີຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມຸຓ຺ຑໂກ ສມໂຓ ກຸຫິໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ປາສາຓສກລິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປາທປິຏ຺ຐິຍໍ ຂິປິ ¶ . ປາທປິຏ຺ຐິຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຣຸຫິຣໍ ນິກ຺ຂມິ. ໂສ ເຕນ ປາປກມ຺ເມນ ອເນກວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຠູໂຕປິ ກມ຺ມປິໂລຕິກວເສນ ¶ ປາທປິຏ຺ຐິຍໍ ປາສາຓສກລິກຆຏ຺ຏເນນ ຣຸຫິຣຸປ຺ປາທໍ ລຠິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ປຸເຣຫໍ ¶ ທາຣໂກ ຫຸຕ຺ວາ, ກີຬມາໂນ ມຫາປເຖ;

ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວານ, ມຄ຺ເຄ ສກລິກໍ ຂິປິໍ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ອິຘ ປຈ຺ຉິມເກ ຠເວ;

ວຘຕ຺ຖໍ ມໍ ເທວທຕ຺ໂຕ, ອຠິມາເຣ ປຍ຺ໂຍຊຍີ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໘໐-໘໑);

ສຕ຺ຕມປຎ຺ເຫ – ນາຬາຄິຣີຕິ ຘນປາລໂກ ຫຕ຺ຖີ ມາຣຓຕ຺ຖາຍ ເປສິໂຕ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິໂຄປໂກ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ວິຈຣມາໂນ ມຫາປເຖ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ ອຍໍ ມຸຓ຺ຑໂກ’’ຕິ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ ຫຕ຺ຖິນາ ອາສາເທສິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ເມນ ອປາເຍສຸ ອເນກວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ. ເທວທຕ຺ໂຕ ອຊາຕສຕ຺ຕຸຣາຊານໍ ສຫາຍໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ປິຕຣໍ ຆາເຕຕ຺ວາ ຣາຊາ ໂຫຫິ, ອຫໍ ພຸທ຺ຘໍ ມາເຣຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ຣຎ຺ໂຎ ອນຸຎ຺ຎາຕາຍ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ສ຺ເວ ຕຸມ຺ເຫ ນາຬາຄິຣິໍ ໂສຬສສຸຣາຆເຏ ປາເຍຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຓເວລາຍໍ ເປເສຖາ’’ຕິ ຫຕ຺ຖິໂຄປເກ ອາຓາເປສິ. ສກລນຄຣໍ ມຫາໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ, ‘‘ພຸທ຺ຘນາເຄນ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ຍຸທ຺ຘໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອຸຠໂຕ ຣາຊວີຖິຍໍ ມຎ຺ຈາຕິມຎ຺ຈໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປາໂຕວ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ຠຄວາປິ ກຕສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ວຸຕ຺ຕນິຍາເມເນວ ນາຬາຄິຣິໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສຸໍ. ໂສ ວີຖິຈຈ຺ຈຣາທໂຍ ວິຘເມນ຺ໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຕທາ ເອກາ ອິຕ຺ຖີ ທາຣກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວີຖິໂຕ ວີຖິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຫຕ຺ຖີ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ທິສ຺ວາ ອນຸພນ຺ຘິ. ຠຄວາ ‘‘ນາຬາຄິຣິ, ນ ຕໍ ຫນຕ຺ຖາຍ ເປສິໂຕ, ອິຘາຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕາຠິມຸໂຂ ຘາວິ. ຠຄວາ ອປຣິມາເຓສຸ ຈກ຺ກວາເຬສຸ ອນນ຺ຕສຕ຺ເຕສຸ ຜຣຓາຣຫໍ ເມຕ຺ຕໍ ເອກສ຺ມິໍເຍວ ນາຬາຄິຣິມ຺ຫິ ຜຣິ. ໂສ ຠຄວໂຕ ເມຕ຺ຕາຍ ຜຸໂຏ ¶ ນິພ຺ຠໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ນິປຕິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຫຕ຺ຖໍ ຐເປສິ. ຕທາ ເທວພ຺ຣຫ຺ມາທໂຍ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຊາຕຈິຕ຺ຕາ ປຸປ຺ຜປຣາຄາທີຫິ ປູເຊສຸໍ. ສກລນຄເຣ ຊຓ຺ຓຸກມຕ຺ຕາ ຘນຣາສໂຍ ອເຫສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ປຈ຺ຉິມທ຺ວາເຣ ຘນານິ ນຄຣວາສີນໍ ໂຫນ຺ຕຸ, ປຸຣຕ຺ຖິມທ຺ວາເຣ ຘນານິ ຣາຊຠຓ຺ຑາຄາເຣ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິ ເຠຣິໍ ຈຣາເປສິ. ສພ຺ເພ ຕຖາ ກຣິໍສຸ. ຕທາ ¶ ນາຬາຄິຣິ ຘນປາໂລ ນາມ ອໂຫສິ. ຠຄວາ ເວຬຸວນາຣາມໍ ອຄມາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຫຕ຺ຖາໂຣໂຫ ປຸເຣ ອາສິໍ, ປຈ຺ເຈກມຸນິມຸຕ຺ຕມໍ;

ປິຓ຺ຑາຍ ວິຈຣນ຺ຕໍ ຕໍ, ອາສາເທສິໍ ຄເຊນຫໍ.

‘‘ເຕນ ¶ ກມ຺ມວິປາເກນ, ຠນ຺ໂຕ ນາຬາຄິຣີ ຄໂຊ;

ຄິຣິພ຺ພເຊ ປຸຣວເຣ, ທາຣຸໂຓ ສມຸປາຄມີ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໘໒-໘໓);

ອຏ຺ຐມປຎ຺ເຫ – ສຕ຺ຖຈ຺ເຉໂທຕິ ສຕ຺ເຖນ ຄຓ຺ຑຜາລນໍ ກຸຐາຣາຍ ສຕ຺ເຖນ ເຉໂທ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຈ຺ຈນ຺ຕເທເສ ຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ທຸຊ຺ຊນສໍສຄ຺ຄວເສນ ປຈ຺ຈນ຺ຕເທເສ ວາສວເສນ ຈ ຘຸຕ຺ໂຕ ສາຫສິໂກ ເອກທິວສໍ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ໂຖ ປຕ຺ຕິໂກວ ນຄເຣ ວິຈຣນ຺ໂຕ ນິຣາປຣາເຘ ຊເນ ຂຄ຺ເຄນ ຜາເລນ຺ໂຕ ອຄມາສິ. ໂສ ເຕນ ປາປກມ຺ມວິປາເກນ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ຕິຣຈ຺ຉານາທີສຸ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ປກ຺ກາວເສເສນ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ພຸທ຺ຘຠູໂຕປິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ເທວທຕ຺ເຕນ ຂິຕ຺ຕປາສາຓສກ຺ຂລິກປຫາເຣນ ອຸຏ຺ຐິຕຄຓ຺ໂຑ ອໂຫສິ. ຊີວໂກ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ຕໍ ຄຓ຺ຑໍ ຜາເລສິ. ເວຣິຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣຸຫິຣຸປ຺ປາທກມ຺ມໍ ອນນ຺ຕຣິກໍ ອໂຫສິ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຊີວກສ຺ສ ຄຓ຺ຑຜາລນໍ ປຸຎ຺ຎເມວ ອໂຫສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຣາຊາຫໍ ປຕ຺ຕິໂກ ອາສິໍ, ສຕ຺ຕິຍາ ປຸຣິເສ ຫນິໍ;

ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິສໍ ຠຸສໍ.

‘‘ກມ຺ມຸໂນ ຕສ຺ສ ເສເສນ, ອິທານິ ສກລໍ ມມ;

ປາເທ ຉວິໍ ປກປ຺ເປສິ, ນ ຫິ ກມ຺ມໍ ວິນສ຺ສຕີ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໘໔-໘໕);

ນວເມ ປຎ຺ເຫ – ‘‘ສີສທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ສີສາພາໂຘ ສີສເວທນາ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເກວຏ຺ຏຄາເມ ເກວຏ຺ໂຏ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ເກວຏ຺ຏປຸຣິເສຫິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ມຈ຺ຉມາຣຓຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຈ຺ເຉ ມາເຣນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທສິ, ສຫຄຕາປິ ຕເຖວ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາທຍິໍສຸ. ໂສ ເຕນ ອກຸສລກມ຺ເມນ ຈຕຸຣາປາເຍ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ເຕຫິ ປຸຣິເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ສກ຺ຍຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກເມນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕປິ ສຍໍ ສີສາພາຘໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠສິ. ເຕ ຈ ສກ຺ຍຣາຊາໂນ ຘມ຺ມປທຏ຺ຐກຖາຍໍ ¶ (ຘ. ປ. ອຏ຺ຐ. ໑.ວິຑຑູຠວຕ຺ຖຸ) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິຑຑູຠສງ຺ຄາເມ ສພ຺ເພ ວິນາສໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ອຫໍ ເກວຏ຺ຏຄາມສ຺ມິໍ, ອຫຸໍ ເກວຏ຺ຏທາຣໂກ;

ມຈ຺ຉເກ ຆາຕິເຕ ທິສ຺ວາ, ຊນຍິໍ ໂສມນສ຺ສກໍ.

‘‘ເຕນ ¶ ກມ຺ມວິປາເກນ, ສີສທຸກ຺ຂໍ ອຫູ ມມ;

ສພ຺ເພ ສກ຺ກາ ຈ ຫຎ຺ຎິໍສຸ, ຍທາ ຫນິ ວິຏຏູໂຠ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໘໖-໘໗);

ທສມປຎ຺ເຫ – ຍວຂາທນນ຺ຕິ ເວຣຎ຺ຊາຍໍ ຍວຕຓ຺ຑຸລຂາທນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຊາຕິວເສນ ຈ ອນ຺ຘພາລຠາເວນ ຈ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາວເກ ມຘຸຣນ຺ນປາເນ ສາລິໂຠຊນາທໂຍ ຈ ຠຸຎ຺ຊມາເນ ທິສ຺ວາ ‘‘ອເຣ ມຸຓ຺ຑກສມຓາ, ຍວໍ ຂາທຖ, ມາ ສາລິໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ອກ຺ໂກສິ. ໂສ ເຕນ ອກຸສລກມ຺ມວິປາເກນ ອເນກວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຈຕຸຣາປາເຍ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ກເມນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂລກສງ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ຈຣິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ສມເຍ ເວຣຎ຺ຊພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາມສມີເປ ສາຂາວິຏປສມ຺ປນ຺ນໍ ປຸຈິມນ຺ທຣຸກ຺ຂມູລໍ ປາປຸຓິ. ເວຣຎ຺ຊພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຊິນິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິເຘວ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ອຘິວາເສສິ. ອຖ ປຸນທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມາໂຣ ປາປິມາ ສກລເວຣຎ຺ຊພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາມວາສີນໍ ມາຣາວຏ຺ຏນໍ ອກາສິ. ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ຐສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມາຣາວຏ຺ຏນວເສນ ເອໂກປິ ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂາມຕ຺ຕໍ ທາຕາ ນາໂຫສິ. ຠຄວາ ຕຸຈ຺ຉປຕ຺ໂຕວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ປຸນາຄຎ຺ຉິ. ຕສ຺ມິໍ ເອວໍ ອາຄເຕ ຕຕ຺ເຖວ ນິວຸຏ຺ຐາ ອສ຺ສວາຓິຊາ ຕໍ ທິວສໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຎ຺ຈສຕຠິກ຺ຂຸປຣິວາຣໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອສ຺ສສຕານໍ ຠຕ຺ຕໂຕ ວິຠາຄໍ ກຕ຺ວາ ຍວໍ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ເຕສຸ ປກ຺ຂິປິໍສຸ ¶ . ສກລສ຺ສ ສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕາ ສຸຊາຕາຍ ປາຍາສປຈນທິວເສ ວິຍ ທິພ຺ໂພຊໍ ປກ຺ຂິປິໍສຸ. ຠຄວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ ¶ , ເອວໍ ເຕມາສໍ ຍວໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ມາຣາວຏ຺ຏເນ ວິຄເຕ ປວາຣຓາທິວເສ ເວຣຎ຺ໂຊ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສຣິຕ຺ວາ ມຫາສໍເວຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຂມາເປສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຜຸສ຺ສສ຺ສາຫໍ ປາວຈເນ, ສາວເກ ປຣິຠາສຍິໍ;

ຍວໍ ຂາທຖ ຠຸຎ຺ຊຖ, ມາ ຈ ຠຸຎ຺ຊຖ ສາລໂຍ.

‘‘ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ເຕມາສໍ ຂາທິຕໍ ຍວໍ;

ນິມນ຺ຕິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ, ເວຣຎ຺ຊາຍໍ ວສິໍ ຕທາ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໘໘-໘໙);

ເອກາທສມປຎ຺ເຫ ¶ – ປິຏ຺ຐິທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ປິຏ຺ຐິອາພາໂຘ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຖາມສມ຺ປນ຺ໂນ ກິຎ຺ຈິ ຣສ຺ສຘາຕຸໂກ ອໂຫສິ. ເຕນ ສມເຍນ ເອໂກ ມລ຺ລຍຸທ຺ຘໂຍໂຘ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຄາມນິຄມຣາຊຘານີສຸ ມລ຺ລຍຸທ຺ເຘ ວຕ຺ຕມາເນ ປຸຣິເສ ປາເຕຕ຺ວາ ຊຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ກເມນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ວສນນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຊເນ ປາເຕຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸມາຣທ຺ໂຘ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ວສນຏ຺ຐາເນ ເອສ ຊຍໍ ປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ນຄຣມຓ຺ຑລມາຄມ຺ມ ອປ຺ໂປເຏຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຍຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉາຕິ. ໂສ ຫສິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ມຫນ຺ເຕ ປຸຣິເສ ປາເຕສິໍ, ອຍໍ ຣສ຺ສຘາຕຸໂກ ວາມນໂກ ມມ ເອກຫຕ຺ຖສ຺ສາປິ ນປ຺ປໂຫຕີ’’ຕິ ອປ຺ໂປເຏຕ຺ວາ ນທິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຫຕ຺ຖໍ ປຣາມສິໍສຸ, ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອາກາເສ ຠມິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ປາເຕນ຺ໂຕ ຂນ຺ຘຏ຺ຐິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປາເຕສິ. ສກລນຄຣວາສິໂນ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໍ ກໂຣນ຺ຕາ ອປ຺ໂປເຏຕ຺ວາ ວຕ຺ຖາຠຣຓາທີຫິ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປູເຊສຸໍ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ມລ຺ລໂຍຘໍ ອຸຊຸໍ ສຍາເປຕ຺ວາ ຂນ຺ຘຏ຺ຐິໍ ອຸຊຸກໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອວຣູປໍ ມາ ກໂຣສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ສຣີຣສີສາທິ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ພຸທ຺ຘຠູໂຕປິ ປິຏ຺ຐິຣຸຊາທິທຸກ຺ຂມນຸໂຠສິ. ຕສ຺ມາ ກທາຈິ ປິຏ຺ຐິທຸກ຺ເຂ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຍໍ ສຸຄຕຈີວຣໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ສຍຕິ, ກມ຺ມປິໂລຕິກໍ ນາມ ພຸທ຺ຘມປິ ນ ມຸຎ຺ຈຕິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ –

‘‘ນິພ຺ພຸທ຺ເຘ ¶ ວຕ຺ຕມານມ຺ຫິ, ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ນິເຫຐຍິໍ;

ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ປິຏ຺ຐິທຸກ຺ຂໍ ອຫູ ມມາ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໙໐);

ທ຺ວາທສມປຎ຺ເຫ ¶ – ອຕິສາໂຣຕິ ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາວິເຣຈນໍ. ອຕີເຕ ກິຣ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເວຊ຺ຊກມ຺ເມນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປສິ. ໂສ ເອກໍ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕໍ ໂຣເຄນ ວິຈ຺ຉິຕໍ ຕິກິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເຠສຊ຺ຊໍ ກຕ຺ວາ ຕິກິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມທາເນ ປມາທມາຄມ຺ມ ອປຣໍ ໂອສຘໍ ທຕ຺ວາ ວມນວິເຣຈນໍ ອກາສິ. ເສຏ຺ຐິ ພຫຸຘນໍ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາພາເຘນ ວິຈ຺ຉິໂຕ ອໂຫສິ. ອິມສ຺ມິມ຺ປິ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ປຣິນິພ຺ພານສມເຍ ຈຸນ຺ເທນ ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ເຕນ ປຈິຕສູກຣມທ຺ທວສ຺ສ ສກລຈກ຺ກວາຬເທວຕາຫິ ປກ຺ຂິຕ຺ຕທິພ຺ໂພເຊນ ອາຫາເຣນ ສຫ ຠຸຕ຺ຕກ຺ຂເຓ ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາວິເຣຈນໍ ອໂຫສິ. ໂກຏິສຕສຫສ຺ສານໍ ຫຕ຺ຖີນໍ ພລໍ ຂຍມຄມາສິ. ຠຄວາ ວິສາຂປຸຓ຺ຓມາຍໍ ກຸສິນາຣາຍໍ ປຣິນິພ຺ພານຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອເນເກສຸ ຐາເນສຸ ນິສີທນ຺ໂຕ ປິປາສິໂຕ ປານີຍໍ ປິວິຕ຺ວາ ມຫາທຸກ຺ເຂນ ¶ ກຸສິນາຣໍ ປຕ຺ວາ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ກມ຺ມປິໂລຕິກໍ ເອວຣູປໍ ໂລກຕ຺ຕຍສາມິມ຺ປິ ນ ວິຊຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຕິກິຈ຺ຉໂກ ອຫໍ ອາສິໍ, ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕໍ ວິເຣຈຍິໍ;

ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ, ໂຫຕິ ປກ຺ຂນ຺ທິກາ ມມາຕິ.

‘‘ເອວໍ ຊິໂນ ວິຍາກາສິ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອຄ຺ຄໂຕ;

ສພ຺ພາຠິຎ຺ຎາພລປ຺ປຕ຺ໂຕ, ອໂນຕຕ຺ເຕ ມຫາສເຣ’’ຕິ. (ອປ. ເຖຣ ໑.໓໙.໙໑, ໙໖);

ເອວໍ ປຏິຎ຺ຎາຕປຎ຺ຫານໍ, ມາຕິກາຐປນວເສນ ອກຸສລາປທານໍ ສມຕ຺ຕໍ ນາມ ໂຫຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ອິຕ຺ຖໍ ສຸທນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖໍ ອິມິນາ ປກາເຣນ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ. ສຸທນ຺ຕິ ນິປາໂຕ ປທປູຣຓຕ຺ເຖ ອາຄໂຕ. ຠຄວາ ຠາຄ຺ຍສມ຺ປນ຺ໂນ ປູຣິຕປາຣມິມຫາສຕ຺ໂຕ –

‘‘ຠາຄ຺ຍວາ ຠຄ຺ຄວາ ຍຸຕ຺ໂຕ, ຠເຄຫິ ຈ ວິຠຕ຺ຕວາ;

ຠຕ຺ຕວາ ວນ຺ຕຄມໂນ, ຠເວສຸ ຠຄວາ ຕໂຕ’’ຕິ. –

ເອວມາທິຄຸຓຍຸຕ຺ໂຕ ເທວາຕິເທໂວ ສກ຺ກາຕິສກ຺ໂກ ພ຺ຣຫ຺ມາຕິພ຺ຣຫ຺ມາ ພຸທ຺ຘາຕິພຸທ຺ໂຘ ໂສ ມຫາກາຣຸຓິໂກ ຠຄວາ ອຕ຺ຕໂນ ພຸທ຺ຘຈຣິຍໍ ພຸທ຺ຘກາຣຓໍ ¶ ສມ຺ຠາວຍມາໂນ ປາກຏໍ ກຸຣຸມາໂນ ພຸທ຺ຘາປທານິຍໍ ນາມ ພຸທ຺ຘກາຣຓປກາສກໍ ນາມ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ຕໍ ອຠາສິຕ຺ຖ ກເຖສີຕິ.

ອິຕິ ວິສຸທ຺ຘຊນວິລາສິນິຍາ ອປທານ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ຕໂຕ ¶ ¶ ອນນ຺ຕຣໍ ອປທານໍ ສງ຺ຄາຍນ຺ໂຕ ‘‘ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ອຖ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານໍ ສຸຓາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕສໍ ອປທານຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ.

໘໓. ‘‘ສຸຓາຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕປທໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິນິພ຺ພຕ຺ຕິວເສນ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ຕຖາຄຕໍ ເຊຕວເນ ວສນ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເຊຕກຸມາຣສ຺ສ ນາມວເສນ ຕຖາສຎ຺ຎິເຕ ວິຫາເຣ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປຖວິຫາເຣຫິ ທິພ຺ພພ຺ຣຫ຺ມອຣິຍວິຫາເຣຫິ ວາ ວສນ຺ຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ຍຖາ ປຸຣິມກາ ວິປສ຺ສິອາທໂຍ ພຸທ຺ຘາ ສມຕ຺ຕິໍສປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ອາຄຕາ, ຕຖາ ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ຠຄວາ ອາຄໂຕຕິ ຕຖາຄໂຕ. ຕໍ ຕຖາຄຕໍ ເຊຕວເນ ວສນ຺ຕນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເວເທຫມຸນີຕິ ເວເທຫຣຏ຺ເຐ ຊາຕາ ເວເທຫີ, ເວເທຫິຍາ ປຸຕ຺ໂຕ ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ. ໂມນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຎາຓໍ, ເຕນ ອິໂຕ ຄໂຕ ປວຕ຺ໂຕຕິ ມຸນິ. ເວເທຫິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ໂສ ມຸນິ ເຈຕິ ‘‘ເວເທຫິປຸຕ຺ຕມຸນີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ‘‘ວຓ຺ຓາຄໂມ’’ຕິອາທິນາ ນິຣຸຕ຺ຕິນເຍນ ອິ-ກາຣສ຺ສ ອຕ຺ຕໍ ປຸຕ຺ຕ-ສທ຺ທສ຺ສ ຈ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ເວເທຫມຸນີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຕິມນ຺ຕານໍ ຘິຕິມນ຺ຕານໍ ຄຕິມນ຺ຕານໍ ພຫຸສ຺ສຸຕານໍ ອຸປຏ຺ຐາການໍ ຍທິທໍ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙-໒໒໓) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐປິໂຕ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ນຕງ຺ໂຄ ນມນກາຍງ຺ໂຄ ອຎ຺ຊລິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ນາມ ກີທິສາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ ອປຸຈ຺ຉີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ເກຫິ ເຫຕຸຠິ ເກຫິ ກາຣເຓຫິ ຠວນ຺ຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ວີຣາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາລປຕິ.

໘໔-໘໕. ຕໂຕ ປຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ຕທາຫ ສພ຺ພຎ຺ຎຸວໂຣ ມເຫສີ’’ຕິອາທິມາຫ. ສພ຺ພໍ ອຕີຕາທິເຠທໍ ຫຕ຺ຖາມລກໍ ວິຍ ຊານາຕີຕິ ¶ ສພ຺ພຎ຺ຎູ, ສພ຺ພຎ຺ຎູ ຈ ໂສ ວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ເຈຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸວໂຣ. ມຫນ຺ຕໍ ສີລກ຺ຂນ຺ຘໍ, ສມາຘິກ຺ຂນ຺ຘໍ, ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ຘໍ, ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘໍ, ມຫນ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ຘໍ ເອສຕິ ຄເວສຕີຕິ ມເຫສິ. ອານນ຺ທຠທ຺ທໍ ມຘຸເຣນ ສເຣນ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຈ຺ຉິຕກາເລ ອາຫ ກເຖສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂຠ ອານນ຺ທ, ເຍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ປຸພ຺ພພຸທ຺ເຘສຸ ປຸພ຺ເພສຸ ອຕີຕພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາຣາ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣາ ຊິນສາສເນສຸ ອລທ຺ຘໂມກ຺ຂາ ອປ຺ປຕ຺ຕນິພ຺ພານາ. ເຕ ສພ຺ເພ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຘີຣາ ອິຘ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ສໍເວຄມຸເຂນ ເອກປຸຄ຺ຄລໍ ປຘານໍ ກຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຊາຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຕິກ຺ຂປຎ຺ຎາ ສຸຏ຺ຐຸ ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎາ. ວິນາປິ ພຸທ຺ເຘຫິ ພຸທ຺ຘານໍ ໂອວາທານຸສາສນີຫິ ຣຫິຕາ ອປິ. ປຣິຕ຺ຕເກນປິ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກນປິ ອາຣມ຺ມເຓນ ¶ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ປຏິເອກ຺ກໍ ໂພຘິໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘານນ຺ຕຣໍ ໂພຘິໍ ອນຸປາປຸຓນ຺ຕິ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ.

໘໖. ສພ຺ພມ຺ຫິ ¶ ໂລກມ຺ຫິ ສກລສ຺ມິໍ ໂລກຕ຺ຕເຍ ມມໍ ຐເປຕ຺ວາ ມໍ ວິຫາຍ ປເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ສໂມວ ສທິໂສ ເອວ ນຕ຺ຖິ, ເຕສໍ ມຫາມຸນີນໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ອິມໍ ວຓ຺ຓໍ ອິມໍ ຄຸຓໍ ປເທສມຕ຺ຕໍ ສງ຺ເຂປມຕ຺ຕໍ ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສາຘຸ ສາຘຸກໍ ວກ຺ຂາມິ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໗. ອນາຈຣິຍກາ ຫຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ພຸທ຺ຘານໍ ອຕ຺ຕນາວ ປຏິວິທ຺ຘານໍ ອິສີນໍ ອນ຺ຕເຣ ມຫາອິສີນໍ ມຘູວຂຸທ຺ທໍ ຂຸທ຺ທກມຘຸປຏລໍ ອິວ ສາຘູນິ ມຘຸຣານິ ວາກ຺ຍານິ ອຸທານວຈນານິ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິຕໍ ເຠສຊໍ ໂອສຘໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ຕາ ອິຈ຺ຉນ຺ຕາ ສພ຺ເພ ຕຸມ຺ເຫ ສຸປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ ສຸປ຺ປສນ຺ນມນາ ສຸຓາຖ ມນສິ ກໂຣຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໘-໘໙. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສມາຄຕານນ຺ຕິ ຣາສິຠູຕານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ. ອຣິຏ຺ໂຐ, ອຸປຣິຏ຺ໂຐ, ຕຄຣສິຂິ, ຍສສ຺ສີ, ສຸທສ຺ສໂນ, ປິຍທສ຺ສີ, ຄນ຺ຘາໂຣ, ປິຓ຺ໂຑໂລ, ອຸປາສໂຠ, ນິໂຖ, ຕໂຖ, ສຸຕວາ, ຠາວິຕຕ຺ໂຕ, ສຸມ຺ໂຠ, ສຸໂຠ, ເມຖຸໂລ, ອຏ຺ຐໂມ, ສຸເມໂຘ, ອນີໂຆ, ສຸທາໂຐ, ຫິງ຺ຄຸ, ຫິງ຺ໂຄ, ທ຺ເວຊາລິໂນ, ອຏ຺ຐໂກ, ໂກສໂລ, ສຸພາຫຸ, ອຸປເນມິໂສ, ເນມິໂສ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ສຈ຺ໂຈ, ຕໂຖ, ວິຣໂຊ, ປຓ຺ຑິໂຕ, ກາໂລ, ອຸປກາໂລ, ວິຊິໂຕ, ຊິໂຕ, ອງ຺ໂຄ, ປງ຺ໂຄ, ຄຸຕ຺ຕິຊ຺ຊິໂຕ, ປສ຺ສີ, ຊຫີ, ອຸປຘິໍ, ທຸກ຺ຂມູລໍ, ອປຣາຊິໂຕ, ສຣຠງ຺ໂຄ, ໂລມຫໍໂສ ¶ , ອຸຈ຺ຈງ຺ຄມາໂຍ, ອສິໂຕ, ອນາສໂວ, ມໂນມໂຍ, ມານຈ຺ຉິໂທ, ພນ຺ຘຸມາ, ຕທາຘິມຸຕ຺ໂຕ, ວິມໂລ, ເກຕຸມາ, ໂກຕຸມ຺ພຣງ຺ໂຄ, ມາຕງ຺ໂຄ, ອຣິໂຍ, ອຈ຺ຈຸໂຕ, ອຈ຺ຈຸຕຄາມິ, ພ຺ຍາມໂກ, ສຸມງ຺ຄໂລ, ທິພ຺ພິໂລ ຈາຕິອາທີນໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສຕານໍ ຍານິ ອປທານານິ ປຣມ຺ປຣໍ ປຈ຺ເຈກໍ ພ຺ຍາກຣຓານິ ໂຍ ຈ ອາທີນໂວ ຍຎ຺ຈ ວິຣາຄວຕ຺ຖຸໍ ອນລ຺ລີຍນກາຣຓໍ ຍຖາ ຈ ເຍນ ກາຣເຓນ ໂພຘິໍ ອນຸປາປຸຓິໍສຸ ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຣິໍສຸ. ສຣາຄວຕ຺ຖຸສູຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ອລ຺ລີຍິຕພ຺ພວຕ຺ຖູສຸ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມສຸ ວິຣາຄສຎ຺ຎີ ວິຣຕ຺ຕສຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕມ຺ຫິ ໂລກມ຺ຫິ ອລ຺ລີຍນສຠາວໂລເກ ວິຣຕຈິຕ຺ຕາ ອນລ຺ລີຍນມນາ ຫິຕ຺ວາ ປປຎ຺ເຈຕິ ຣາໂຄ ປປຎ຺ຈໍ ໂທໂສ ປປຎ຺ຈໍ ສພ຺ພກິເລສາ ປປຎ຺ຈາຕິ ປປຎ຺ຈສງ຺ຂາເຕ ກິເລເສ ຫິຕ຺ວາ ຊິຍ ຜນ຺ທິຕານີຕິ ຜນ຺ທິຕານິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິຄຕານິ ¶ ຊິນິຕ຺ວາ ຕເຖວ ເຕນ ກາຣເຓນ ເອວໍ ໂພຘິໍ ອນຸປາປຸຓິໍສຸ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຣິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໐-໙໑. ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑນ຺ຕິ ຕຊ຺ຊນຜາລນວຘພນ຺ຘນໍ ນິຘາຍ ຐເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຎ຺ຈິ ເອກມ຺ປິ ສຕ຺ຕໍ ອວິເຫຐຍໍ ອວິເຫຐຍນ຺ໂຕ ອທຸກ຺ຂາເປນ຺ໂຕ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ‘‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສຸຂິຕາ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິ ເມຕ຺ຕາສຫຄເຕນ ເຈຕສາ ຫິຕານຸກມ຺ປີ ຫິເຕນ ອນຸກມ຺ປນສຠາໂວ. ອຖ ວາ ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑນ຺ຕິ ສພ຺ເພສູຕິ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ສພ຺ພຖາ ສພ຺ພໍ ອເສສໍ ນິສ຺ເສສໍ ປຣິຍາທິຍນວຈນເມຕໍ. ຠູເຕສູຕິ ຠູຕາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຕສາ ຈ ຖາວຣາ ຈ. ເຍສໍ ¶ ຕສິຓາ ຕຓ຺ຫາ ອປ຺ປຫີນາ, ເຍສຎ຺ຈ ຠຍເຠຣວາ ອປ຺ປຫີນາ, ເຕ ຕສາ. ກິໍ ກາຣຓາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຕສາ? ຕສນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕສນ຺ຕິ ປຣິຕສນ຺ຕິ ຠາຍນ຺ຕິ ສນ຺ຕາສໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕໍ ກາຣຓາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຕສາ. ເຍສໍ ຕສິຓາ ຕຓ຺ຫາ ປຫີນາ, ເຍສຎ຺ຈ ຠຍເຠຣວາ ປຫີນາ, ເຕ ຖາວຣາ. ກິໍ ກາຣຓາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຖາວຣາ? ຖິຣນ຺ຕິ ນ ຕສນ຺ຕິ ນ ອຸຕ຺ຕສນ຺ຕິ ນ ປຣິຕສນ຺ຕິ ນ ຠາຍນ຺ຕິ ນ ສນ຺ຕາສໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕໍ ກາຣຓາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຖາວຣາ.

ຕໂຍ ທຓ຺ຑາ – ກາຍທຓ຺ໂຑ, ວຈີທຓ຺ໂຑ, ມໂນທຓ຺ໂຑຕິ. ຕິວິຘໍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ກາຍທຓ຺ໂຑ, ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ວຈີທຓ຺ໂຑ, ຕິວິຘໍ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ມໂນທຓ຺ໂຑ. ສພ຺ເພສຸ ສກເລສຸ ຠູເຕສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ຕໍ ຕິວິຘໍ ທຓ຺ຑໍ ນິຘາຍ ນິທຫິຕ຺ວາ ໂອໂຣປຍິຕ຺ວາ ສໂມໂຣປຍິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ¶ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕ຺ວາ ຫິໍສນຕ຺ຖໍ ອຄເຫຕ຺ວາຕິ ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑໍ. ອວິເຫຐຍໍ ອຎ຺ຎຕຣມ຺ປິ ເຕສນ຺ຕິ ເອກເມກມ຺ປິ ສຕ຺ຕໍ ປາຓິນາ ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ທຓ຺ເຑນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ອນ຺ທຸຍາ ວາ ຣຊ຺ຊຸຍາ ວາ ອວິເຫຐຍນ຺ໂຕ, ສພ຺ເພປິ ສຕ຺ເຕ ປາຓິນາ ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ທຓ຺ເຑນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ອນ຺ທຸຍາ ວາ ຣຊ຺ຊຸຍາ ວາ ອວິເຫຐຍໍ ອວິເຫຐຍນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣມ຺ປິ ເຕສໍ. ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸໂຕ ສຫາຍນ຺ຕິ ນາຕິ ປຏິກ຺ເຂໂປ. ປຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຕ຺ຕາ ອຕ຺ຣໂຊ ປຸຕ຺ໂຕ, ເຂຕ຺ຕໂຊ, ທິນ຺ນໂກ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປຸຕ຺ໂຕ. ສຫາຍນ຺ຕິ ສຫາໂຍ ວຸຈ຺ຈຕິ ເຍນ ສຫ ອາຄມນໍ ຜາສຸ, ຄມນໍ ຜາສຸ, ຐານໍ ຜາສຸ, ນິສຊ຺ຊາ ຜາສຸ, ອາລປນໍ ຜາສຸ, ສລ຺ລປນໍ ຜາສຸ, ສມຸລ຺ລປນໍ ຜາສຸ. ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸໂຕ ສຫາຍນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ນ ສາທິເຍຍ຺ຍ ນ ປຕ຺ເຖຍ຺ຍ ນ ປິຫເຍຍ຺ຍ ນາຠິຊປ຺ເປຍ຺ຍ, ກຸໂຕ ມິຕ຺ຕໍ ວາ ສນ຺ທິຏ຺ຐໍ ວາ ສມ຺ຠຕ຺ຕໍ ວາ ສຫາຍໍ ວາ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ ປຕ຺ເຖຍ຺ຍ ປິຫເຍຍ຺ຍ ອຠິຊປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸໂຕ ສຫາຍໍ. ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ ¶ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ເອໂກ, ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ເອໂກ, ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານຏ຺ເຐນ ເອໂກ, ເອກນ຺ຕວີຕຣາໂຄຕິ ເອໂກ, ເອກນ຺ຕວີຕໂທໂສຕິ ເອໂກ, ເອກນ຺ຕວີຕໂມໂຫຕິ ເອໂກ, ເອກນ຺ຕນິກ຺ກິເລໂສຕິ ເອໂກ, ເອກາຍນມຄ຺ຄໍ ຄໂຕຕິ ເອໂກ, ເອໂກ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອໂກ.

ກຖໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ເອໂກ? ໂສ ຫິ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ສພ຺ພໍ ຆຣາວາສປລິໂພຘໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ປຸຕ຺ຕທາຣປລິໂພຘໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ຎາຕິປລິໂພຘໍ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈປລິໂພຘໍ, ສນ຺ນິຘິປລິໂພຘໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອກິຎ຺ຈນຠາວໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ເອໂກວ ຈຣຕິ ວິຫຣຕິ ອິຣິຍຕິ ວຕ຺ຕຕິ ປາເລຕິ ຍເປຕິ ຍາເປຕີຕິ ເອວໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ເອໂກ.

ກຖໍ ¶ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ເອໂກ? ໂສ ເອວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ສມາໂນ ເອໂກ ອຣຎ຺ຎວນປຕ຺ຖານິ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ ປຏິເສວຕິ ອປ຺ປສທ຺ທານິ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສານິ ວິຊນວາຕານິ ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍການິ ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປານິ. ໂສ ເອໂກ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອໂກ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອໂກ ນິສີທຕິ, ເອໂກ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ເອໂກ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ, ເອໂກ ປຏິກ຺ກມຕິ, ເອໂກ ຣໂຫ ¶ ນິສີທຕິ, ເອໂກ ຈງ຺ກມຕິ, ເອໂກ ຈຣຕິ ວິຫຣຕິ ອິຣິຍຕິ ວຕ຺ຕຕິ ປາເລຕິ ຍເປຕິ ຍາເປຕີຕິ ເອວໍ ໂສ ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ເອໂກ.

ກຖໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານຏ຺ເຐນ ເອໂກ? ໂສ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ມຫາປຘານໍ ປທຫນ຺ໂຕ ມາຣໍ ສເສນກໍ ນມຸຈິໍ ກຓ຺ຫໍ ປມຕ຺ຕພນ຺ຘຸໍ ວິຘເມຕ຺ວາ ຈ ຕຓ຺ຫາຊາລິນິໍ ວິສຣິຕໍ ວິສຕ຺ຕິກໍ ປຊຫິ ວິໂນເທສິ ພ຺ຍນ຺ຕິໍ ອກາສິ ອນຠາວໍ ຄເມສິ.

‘‘ຕຓ຺ຫາທຸຕິໂຍ ປຸຣິໂສ, ທີຆມທ຺ຘານ ສໍສຣໍ;

ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ, ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ, ຕຓ຺ຫໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ວີຕຕຓ຺ໂຫ ອນາທາໂນ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ. (ອິຕິວຸ. ໑໕, ໑໐໕; ມຫານິ. ໑໙໑) –

ເອວໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານຏ຺ເຐນ ເອໂກ.

ກຖໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອກນ຺ຕວີຕຣາໂຄຕິ ເອໂກ? ຣາຄສ຺ສ ປຫີນຕ຺ຕາ ເອກນ຺ຕວີຕຣາໂຄຕິ ເອໂກ, ໂທສສ຺ສ ປຫີນຕ຺ຕາ ເອກນ຺ຕວີຕໂທໂສຕິ ເອໂກ, ໂມຫສ຺ສ ປຫີນຕ຺ຕາ ເອກນ຺ຕວີຕໂມໂຫຕິ ເອໂກ, ກິເລສານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ເອກນ຺ຕນິກ຺ກິເລໂສຕິ ເອໂກ, ເອວໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອກນ຺ຕວີຕຣາໂຄຕິ ເອໂກ.

ກຖໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອກາຍນມຄ຺ຄໍ ຄໂຕຕິ ¶ ເອໂກ? ເອກາຍນມຄ຺ໂຄ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຎ຺ຈ ພລານິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ.

‘‘ເອກາຍນໍ ¶ ຊາຕິຂຍນ຺ຕທສ຺ສີ, ມຄ຺ຄໍ ປຊານາຕິ ຫິຕານຸກມ຺ປີ;

ເອເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຕຣິໍສຸ ປຸພ຺ເພ, ຕຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ຈ ຕຣນ຺ຕິ ໂອຆ’’ນ຺ຕິ. (ສໍ. ນິ. ໕.໓໘໔; ມຫານິ. ໑໙໑) –

ເອວໍ ໂສ ເອກາຍນມຄ຺ຄໍ ຄໂຕຕິ ເອໂກ.

ກຖໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອໂກ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອໂກ? ໂພຘິ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕູສຸ ມຄ຺ເຄສຸ ຎາຓໍ (ມຫານິ. ໑໙໑; ຈູຬນິ. ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕນິທ຺ເທສ ໑໒໑). ປຎ຺ຎາ ປຎ຺ຎິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ປຎ຺ຎາພລໍ ¶ ຘມ຺ມວິຈຍສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ໂຄ ວີມໍສາ ວິປສ຺ສນາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ. ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເຕນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາເຓນ ‘‘ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ອນິຈ຺ຈາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ ທຸກ຺ຂາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ສພ຺ເພ ຘມ຺ມາ ອນຕ຺ຕາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ. ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕີ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ. ‘‘ອວິຊ຺ຊານິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ…ເປ… ‘‘ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓນິໂຣໂຘ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ. ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິປຏິປທາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ. ‘‘ອິເມ ອາສວາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອຍໍ ອາສວສມຸທໂຍ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ…ເປ… ‘‘ປຏິປທາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອິເມ ຘມ຺ມາ ອຠິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອິເມ ຘມ຺ມາ ປຫາຕພ຺ພາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອິເມ ຘມ຺ມາ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ອິເມ ຘມ຺ມາ ຠາເວຕພ຺ພາ’’ຕິ ພຸຊ຺ຌິ. ຉນ຺ນໍ ຜສ຺ສາຍຕນານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ພຸຊ຺ຌິ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ…ເປ… ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ພຸຊ຺ຌິ, ຈຕຸນ຺ນໍ ມຫາຠູຕານໍ ສມຸທຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຖງ຺ຄມຎ຺ຈ ອສ຺ສາທຎ຺ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ນິສ຺ສຣຓຎ຺ຈ ພຸຊ຺ຌິ, ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ¶ ພຸຊ຺ຌິ.

ອຖ ວາ ຍໍ ພຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ອນຸພຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ປຏິພຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ສມ຺ພຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ ອຘິຄນ຺ຕພ຺ພໍ ຜສ຺ສິຕພ຺ພໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ເຕນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາເຓນ ພຸຊ຺ຌິ ອນຸພຸຊ຺ຌິ ປຏິພຸຊ຺ຌິ ສມ຺ພຸຊ຺ຌິ ¶ ອຘິຄຎ຺ຉິ ຜສ຺ເສສິ ສຈ຺ຉາກາສີຕິ, ເອວໍ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອໂກ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອໂກ.

ຈເຣຕິ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ (ຈູຬນິ. ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕນິທ຺ເທສ ໑໒໑) – ອິຣິຍາປຖຈຣິຍາ, ອາຍຕນຈຣິຍາ, ສຕິຈຣິຍາ, ສມາຘິຈຣິຍາ, ຎາຓຈຣິຍາ, ມຄ຺ຄຈຣິຍາ, ປຕ຺ຕິຈຣິຍາ, ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາ. ອິຣິຍາປຖຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ, ອາຍຕນຈຣິຍາຕິ ຉສຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິເຣສຸ ອາຍຕເນສຸ, ສຕິຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ, ສມາຘິຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ຌາເນສຸ, ຎາຓຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ, ມຄ຺ຄຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ອຣິຍມຄ຺ເຄສຸ, ປຕ຺ຕິຈຣິຍາຕິ ຈຕູສຸ ¶ ສາມຎ຺ຎຜເລສຸ, ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາຕິ ຕຖາຄເຕສຸ ອຣຫນ຺ເຕສຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ, ປເທສໂຕ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ເຘສຸ, ປເທສໂຕ ສາວເກສຸ.

ອິຣິຍາປຖຈຣິຍາ ຈ ປຓິຘິສມ຺ປນ຺ນານໍ, ອາຍຕນຈຣິຍາ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣານໍ, ສຕິຈຣິຍາ ຈ ອປ຺ປມາທວິຫາຣີນໍ, ສມາຘິຈຣິຍາ ຈ ອຘິຈິຕ຺ຕມນຸຍຸຕ຺ຕານໍ, ຎາຓຈຣິຍາ ຈ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນານໍ, ມຄ຺ຄຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນານໍ, ປຕ຺ຕິຈຣິຍາ ຈ ອຘິຄຕຜລານໍ, ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາ ຈ ຕຖາຄຕານໍ ອຣຫນ຺ຕານໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘານໍ, ປເທສໂຕ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘານໍ, ປເທສໂຕ ສາວການໍ. ອິມາ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ.

ອປຣາປິ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ – ອຘິມຸຈ຺ຈນ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຍ ຈຣຕິ, ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວີຣິເຍນ ຈຣຕິ, ອຸປຏ຺ຐເປນ຺ໂຕ ສຕິຍາ ຈຣຕິ, ອວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສມາຘິນາ ຈຣຕິ, ປຊານນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍ ຈຣຕິ, ວິຊານນ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎາຓຈຣິຍາຍ ຈຣຕິ, ເອວໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອາຍຕນນ຺ຕິ ອາຍຕນຈຣິຍາຍ ຈຣຕິ. ເອວໍ ປຏິປນ຺ໂນ ວິເສສມຘິຄຈ຺ຉຕີຕິ ວິເສສຈຣິຍາຍ ຈຣຕິ. ອິມາ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ.

ອປຣາປິ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ – ທສ຺ສນຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ, ອຠິນິໂຣປນຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ປສ຺ສ, ປຣິຄ຺ຄຫຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາວາຈາຍ, ສມຸຏ຺ຐານຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ຕສ຺ສ, ໂວທານຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາອາຊີວສ຺ສ, ປຄ຺ຄຫຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາວາຍາມສ຺ສ, ອຸປຏ຺ຐານຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາສຕິຍາ, ອວິກ຺ເຂປຈຣິຍາ ຈ ສມ຺ມາສມາຘິສ຺ສ. ອິມາ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ.

ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ ຍຖາ ຂຄ຺ຄສ຺ສ ນາມ ວິສາຓໍ ເອກເມວ ໂຫຕິ, ອທຸຕິຍໍ, ເອວເມວ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຕກ຺ກປ຺ໂປ ຕສ຺ສທິໂສ ຕປ຺ປຏິຠາໂຄ. ຍຖາ ອຕິໂລຓໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂລຓກປ຺ໂປ, ອຕິຕິຕ຺ຕກໍ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕິຕ຺ຕກປ຺ໂປ, ອຕິມຘຸຣໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມຘຸຣກປ຺ໂປ, ອຕິອຸຓ຺ຫໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຄ຺ຄິກປ຺ໂປ, ອຕິສີຕໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຫິມກປ຺ໂປ, ມຫາອຸທກກ຺ຂນ຺ໂຘ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ ສມຸທ຺ທກປ຺ໂປ, ມຫາຠິຎ຺ຎາພລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສາວໂກ ວຸຈ຺ຈຕິ ສຕ຺ຖຸກປ຺ໂປຕິ. ເອວເມວ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ, ຂຄ຺ຄວິສາຓສທິໂສ ຂຄ຺ຄວິສາຓປຏິຠາໂຄ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ມຸຕ຺ຕພນ຺ຘໂນ ສມ຺ມາ ໂລເກ ຈຣຕິ ວິຫຣຕິ ອິຣິຍຕິ ວຕ຺ຕຕິ ປາເລຕິ ຍເປຕິ ຍາເປຕີຕິ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ. ເຕນາຫຸ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘາ –

‘‘ສພ຺ເພສຸ ¶ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑໍ, ອວິເຫຐຍໍ ອຎ຺ຎຕຣມ຺ປິ ເຕສໍ;

ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸໂຕ ສຫາຍໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສໍສຄ຺ຄຊາຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ສ຺ເນຫາ, ສ຺ເນຫນ຺ວຍໍ ທຸກ຺ຂມິທໍ ປໂຫຕິ;

ອາທີນວໍ ສ຺ເນຫຊໍ ເປກ຺ຂມາໂນ; ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ມິຕ຺ເຕ ສຸຫຊ຺ເຊ ອນຸກມ຺ປມາໂນ, ຫາເປຕິ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ;

ເອຕໍ ຠຍໍ ສນ຺ຖເວ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ວໍໂສ ວິສາໂລວ ຍຖາ ວິສຕ຺ໂຕ, ປຸຕ຺ເຕສຸ ທາເຣສຸ ຈ ຍາ ອເປກ຺ຂາ;

ວໍເສ ກຬີໂຣວ ອສຊ຺ຊມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ມິໂຄ ອຣຎ຺ຎມ຺ຫິ ຍຖາ ອພທ຺ໂຘ, ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຄຈ຺ຉຕິ ໂຄຈຣາຍ;

ວິຎ຺ຎູ ນໂຣ ເສຣິຕໍ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ອາມນ຺ຕນາ ໂຫຕິ ສຫາຍມຊ຺ເຌ, ວາເສ ຈ ຐາເນ ຄມເນ ຈາຣິກາຍ;

ອນຠິຊ຺ຌິຕໍ ເສຣິຕໍ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຂິຑ຺ຑາ ຣຕີ ໂຫຕິ ສຫາຍມຊ຺ເຌ, ປຸຕ຺ເຕສຸ ເປມໍ ວິປຸລຎ຺ຈ ໂຫຕິ;

ປິຍວິປ຺ປໂຍຄໍ ວິຊິຄຸຈ຺ຉມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຈາຕຸທ຺ທິໂສ ¶ ¶ ອປ຺ປຏິໂຆ ຈ ໂຫຕິ, ສນ຺ຕຸສ຺ສມາໂນ ອິຕຣີຕເຣນ;

ປຣິສ຺ສຍານໍ ສຫິຕາ ອຉມ຺ຠີ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ທຸສ຺ສງ຺ຄຫາ ¶ ປພ຺ພຊິຕາປິ ເອເກ, ອໂຖ ຄຫຏ຺ຐາ ຆຣມາວສນ຺ຕາ;

ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ປຣປຸຕ຺ເຕສຸ ຫຸຕ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ໂອໂຣປຍິຕ຺ວາ ຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊນານິ, ສຎ຺ຉິນ຺ນປຕ຺ໂຕ ຍຖາ ໂກວິຬາໂຣ;

ເຉຕ຺ວານ ວີໂຣ ຄິຫິພນ຺ຘນານິ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສເຈ ລເຠຖ ນິປກໍ ສຫາຍໍ, ສທ຺ຘິໍ ຈຣໍ ສາຘຸວິຫາຣິຘີຣໍ;

ອຠິຠຸຍ຺ຍ ສພ຺ພານິ ປຣິສ຺ສຍານິ, ຈເຣຍ຺ຍ ເຕນຕ຺ຕມໂນ ສຕີມາ.

‘‘ໂນ ເຈ ລເຠຖ ນິປກໍ ສຫາຍໍ, ສທ຺ຘິໍ ຈຣໍ ສາຘຸວິຫາຣິຘີຣໍ;

ຣາຊາວ ຣຏ຺ຐໍ ວິຊິຕໍ ປຫາຍ, ເອໂກ ຈເຣ ມາຕງ຺ຄຣຎ຺ເຎວ ນາໂຄ.

‘‘ອທ຺ຘາ ປສໍສາມ ສຫາຍສມ຺ປທໍ, ເສຏ຺ຐາ ສມາ ເສວິຕພ຺ພາ ສຫາຍາ;

ເອເຕ ອລທ຺ຘາ ອນວຊ຺ຊໂຠຊີ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ທິສ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ປຠສ຺ສຣານິ, ກມ຺ມາຣປຸຕ຺ເຕນ ສຸນິຏ຺ຐິຕານິ;

ສງ຺ຆຏ຺ຏມານານິ ທຸເວ ຠຸຊສ຺ມິໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ເອວໍ ¶ ທຸຕີເຍນ ສຫາ ມມສ຺ສ, ວາຈາຠິລາໂປ ອຠິສຊ຺ຊນາ ວາ;

ເອຕໍ ຠຍໍ ອາຍຕິໍ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ກາມາ ຫິ ຈິຕ຺ຣາ ມຘຸຣາ ມໂນຣມາ, ວິຣູປຣູເປນ ມເຖນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ;

ອາທີນວໍ ກາມຄຸເຓສຸ ທິສ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ອີຕີ ¶ ຈ ຄຓ຺ໂຑ ຈ ອຸປທ຺ທໂວ ຈ, ໂຣໂຄ ຈ ສລ຺ລຎ຺ຈ ຠຍຎ຺ຈ ເມຕໍ;

ເອຕໍ ຠຍໍ ກາມຄຸເຓສຸ ທິສ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສີຕຎ຺ຈ ອຸຓ຺ຫຎ຺ຈ ຂຸທໍ ປິປາສໍ, ວາຕາຕເປ ຑໍສສຣີສເປ ຈ;

ສພ຺ພານິເປຕານິ ອຠິພ຺ຠວິຕ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ນາໂຄວ ¶ ຍູຖານິ ວິວຊ຺ຊຍິຕ຺ວາ, ສຎ຺ຊາຕຂນ຺ໂຘ ປທຸມີ ອຸຬາໂຣ;

ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣໍ ອຣຎ຺ເຎ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ອຏ຺ຐານຕໍ ສງ຺ຄຓິກາຣຕສ຺ສ, ຍໍ ຜສ຺ສເຍ ສາມຍິກໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ;

ອາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸສ຺ສ ວໂຈ ນິສມ຺ມ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ທິຏ຺ຐີວິສູການິ ອຸປາຕິວຕ຺ໂຕ, ປຕ຺ໂຕ ນິຍາມໍ ປຏິລທ຺ຘມຄ຺ໂຄ;

ອຸປ຺ປນ຺ນຎາໂຓມ຺ຫິ ອນຎ຺ຎເນຍ຺ໂຍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ນິລ຺ໂລລຸໂປ ¶ ນິກ຺ກຸໂຫ ນິປ຺ປິປາໂສ, ນິມ຺ມກ຺ຂ ນິທ຺ຘນ຺ຕກສາວໂມໂຫ;

ນິຣາສໂຍ ສພ຺ພໂລເກ ຠວິຕ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ປາປໍ ສຫາຍໍ ປຣິວຊ຺ຊເຍຖ, ອນຕ຺ຖທສ຺ສິໍ ວິສເມ ນິວິຏ຺ຐໍ;

ສຍໍ ນ ເສເວ ປສຸຕໍ ປມຕ຺ຕໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມຘຣໍ ຠເຊຖ, ມິຕ຺ຕໍ ອຸຬາຣໍ ປຏິຠານວນ຺ຕໍ;

ອຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖານິ ວິເນຍ຺ຍ ກງ຺ຂໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຂິຑ຺ຑໍ ຣຕິໍ ກາມສຸຂຎ຺ຈ ໂລເກ, ອນລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອນເປກ຺ຂມາໂນ;

ວິຠູສຏ຺ຐານາ ວິຣໂຕ ສຈ຺ຈວາທີ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ປຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ທາຣໍ ປິຕຣຎ຺ຈ ມາຕຣໍ, ຘນານິ ຘຎ຺ຎານິ ຈ ພນ຺ຘວານິ;

ຫິຕ຺ວານ ກາມານິ ຍໂຖຘິການິ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສງ຺ໂຄ ເອໂສ ປຣິຕ຺ຕເມຕ຺ຖ ໂສຂ຺ຍໍ, ອປ຺ປສ຺ສາໂທ ທຸກ຺ຂເມເວຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ;

ຄໂຬ ເອໂສ ອິຕິ ຎຕ຺ວາ ມຕິມາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສນ຺ທາລຍິຕ຺ວານ ສໍໂຍຊນານິ, ຊາລໍວ ເຠຕ຺ວາ ສລິລມ຺ພຸຈາຣີ,

ອຄ຺ຄີວ ທຑ຺ຒໍ ອນິວຕ຺ຕມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູ ¶ ¶ ນ ຈ ປາທໂລໂລ, ຄຸຕ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ຣກ຺ຂິຕມານສາໂນ;

ອນວສ຺ສຸໂຕ ອປຣິຑຍ຺ຫມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ໂອຫາຣຍິຕ຺ວາ ຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊນານິ, ສຎ຺ຉນ຺ນປຕ຺ໂຕ ຍຖາ ປາຣິຉຕ຺ໂຕ;

ກາສາຍວຕ຺ໂຖ ອຠິນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຣເສສຸ ເຄຘໍ ອກຣໍ ອໂລໂລ, ອນຎ຺ຎໂປສີ ສປທານຈາຣີ;

ກຸເລ ກຸເລ ອປ຺ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ປຫາຍ ປຎ຺ຈາວຣຓານິ ເຈຕໂສ, ອຸປກ຺ກິເລເສ ພ຺ຍປນຸຊ຺ຊ ສພ຺ເພ;

ອນິສ຺ສິໂຕ ເຉຊ຺ຊ ສິເນຫໂທສໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວານ ສຸຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂໍ, ປຸພ຺ເພວ ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສໍ;

ລທ຺ຘານຸເປກ຺ຂໍ ສມຖໍ ວິສຸທ຺ຘໍ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ປຣມຕ຺ຖປຕ຺ຕິຍາ, ອລີນຈິຕ຺ໂຕ ອກຸສີຕວຸຕ຺ຕິ;

ທຬ຺ຫນິກ຺ກໂມ ຖາມພລູປປນ຺ໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ປຏິສລ຺ລານໍ ¶ ຌານມຣິຎ຺ຈມາໂນ, ຘມ຺ເມສຸ ນິຈ຺ຈໍ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ;

ອາທີນວໍ ສມ຺ມສິຕາ ຠເວສຸ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍໍ ¶ ປຕ຺ຖຍມປ຺ປມຕ຺ໂຕ, ອເນຬມູໂຄ ສຸຕວາ ສຕີມາ;

ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ ນິຍໂຕ ປຘານວາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສີໂຫວ ສທ຺ເທສຸ ອສນ຺ຕສນ຺ໂຕ, ວາໂຕວ ຊາລມ຺ຫິ ອສຊ຺ຊມາໂນ;

ປທຸມໍວ ໂຕເຍນ ອລິມ຺ປມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ສີໂຫ ຍຖາ ທາຐພລີ ປສຍ຺ຫ, ຣາຊາ ມິຄານໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຈາຣີ;

ເສເວຖ ປນ຺ຕານິ ເສນາສນານິ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ເມຕ຺ຕໍ ¶ ອຸເປກ຺ຂໍ ກຣຸຓໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ, ອາເສວມາໂນ ມຸທິຕຎ຺ຈ ກາເລ;

ສພ຺ເພນ ໂລເກນ ອວິຣຸຊ຺ຌມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈ ປຫາຍ ໂມຫໍ, ສນ຺ທາລຍິຕ຺ວານ ສໍໂຍຊນານິ;

ອສນ຺ຕສໍ ຊີວິຕສງ຺ຂຍມ຺ຫິ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ.

‘‘ຠຊນ຺ຕິ ເສວນ຺ຕິ ຈ ກາຣຓຕ຺ຖາ, ນິກ຺ກາຣຓາ ທຸລ຺ລຠາ ອຊ຺ຊ ມິຕ຺ຕາ;

ອຕ຺ຕຕ຺ຖປຎ຺ຎາ ອສຸຈີມນຸສ຺ສາ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສູຕິ ຂຄ຺ຄວິສາຓປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານສຸຕ຺ຕໍ. ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ສພ຺ພສຸຕ຺ຕານໍ ຈຕຸພ຺ພິຘາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ – ອຕ຺ຕຊ຺ຌາສຍໂຕ, ປຣຊ຺ຌາສຍໂຕ, ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ, ປຸຈ຺ຉາວສິໂຕຕິ. ຕຕ຺ຖ ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕສ຺ສ ອວິເສເສນ ປຸຈ຺ຉາວສິໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ. ວິເສເສນ ປນ ຍສ຺ມາ ເອຕ຺ຖ ກາຈິ ຄາຖາ ເຕນ ¶ ເຕນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘນ ປຸຏ຺ເຐນ ວຸຕ຺ຕາ, ກາຈິ ອປຸຏ຺ເຐນ ອຕ຺ຕນາ ອຘິຄຕມຄ຺ຄນຍານຸຣູປໍ ¶ ອຸທານໍເຍວ ອຸທາເນນ຺ເຕນ, ຕສ຺ມາ ກາຍຈິ ຄາຖາຍ ປຸຈ຺ຉາວສິໂຕ, ກາຍຈິ ອຕ຺ຕຊ຺ຌາສຍໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາ ອຍໍ ອວິເສເສນ ປຸຈ຺ຉາວສິໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ສາ ອາທິໂຕ ປຠຸຕິ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ –

ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ພຸທ຺ຘານໍ ປຕ຺ຖນາ ຈ ອຠິນີຫາໂຣ ຈ ທິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ສາວການໍ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ນ ທິສ຺ສຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຍຖາກ຺ກເມນ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ປຸພ຺ພໂຍຄາວຈຣສຸຕ຺ຕໍ ອຠາສິ –

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ອານນ຺ທ, ອານິສໍສາ ປຸພ຺ພໂຍຄາວຈເຣ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ໂນ ເຈ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ, ອຖ ມຣຓກາເລ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ອຖ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອຎ຺ຎໍ ອາຣາເຘຕິ. ອຖ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ມຸຂີຠາເວ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ. ອຖ ປຈ຺ຉິເມ ກາເລ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

‘‘ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘາ ¶ ນາມ, ອານນ຺ທ, ອຠິນີຫາຣສມ຺ປນ຺ນາ ປຸພ຺ພໂຍຄາວຈຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘພຸທ຺ຘສາວການໍ ສພ຺ເພສໍ ປຕ຺ຖນາ ຈ ອຠິນີຫາໂຣ ຈ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ໂສ ອາຫ – ‘‘ພຸທ຺ຘານໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຕ຺ຖນາ ກີວ ຈິຣໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ພຸທ຺ຘານໍ, ອານນ຺ທ, ເຫຏ຺ຐິມປຣິຈ຺ເຉເທນ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ, ມຊ຺ຌິມປຣິຈ຺ເຉເທນ ອຏ຺ຐ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ, ອຸປຣິມປຣິຈ຺ເຉເທນ ໂສຬສ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ. ເອເຕ ຈ ເຠທາ ປຎ຺ຎາຘິກສທ຺ຘາຘິກວີຣິຍາຘິການໍ ວເສນ ຎາຕພ຺ພາ. ປຎ຺ຎາຘິການຎ຺ຫິ ສທ຺ຘາ ມນ຺ທາ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎາ ຕິກ຺ຂາ. ສທ຺ຘາຘິການໍ ປຎ຺ຎາ ມຊ຺ຌິມາ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘາ ຕິກ຺ຂາ. ວີຣິຍາຘິການໍ ສທ຺ຘາ ປຎ຺ຎາ ມນ຺ທາ ໂຫຕິ, ວີຣິຍໍ ຕິກ຺ຂນ຺ຕິ. ອປ຺ປຕ຺ວາ ປນ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ທິວເສ ທິວເສ ເວສ຺ສນ຺ຕຣທານສທິສໍ ທານໍ ເທນ຺ໂຕປິ ຕທນຸຣູເປ ສີລາທິປາຣມິຘມ຺ເມ ອາຈິນນ຺ໂຕປິ ອນ຺ຕຣາ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ກສ຺ມາ? ຎາຓໍ ຄພ຺ຠໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເວປຸລ຺ລໍ ນາປຊ຺ຊຕິ, ປຣິປາກໍ ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ. ຍຖາ ນາມ ຕິມາສຈຕຸມາສປຎ຺ຈມາສຈ຺ຈເຍນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊນກໍ ສສ຺ສໍ ຕໍ ຕໍ ກາລໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ທິວເສ ທິວເສ ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສຫສ຺ສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເກຬາຍນ຺ໂຕປິ ອຸທເກນ ສິຎ຺ຈນ຺ໂຕປິ ອນ຺ຕຣາ ປກ຺ເຂນ ວາ ມາເສນ ວາ ນິປ຺ຜາເທສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ກສ຺ມາ? ສສ຺ສໍ ຄພ຺ຠໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເວປຸລ຺ລໍ ນາປຊ຺ຊຕິ, ປຣິປາກໍ ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ. ເອວເມວໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ອນ຺ຕຣາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາ ຍຖາວຸຕ຺ຕເມວ ¶ ກາລໍ ປາຣມິປູຣຓໍ ກາຕພ຺ພໍ ຎາຓປຣິປາກຕ຺ຖາຍ. ເອຕ຺ຕເກນາປິ ຈ ກາເລນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຖຍໂຕ ອຠິນີຫາຣກຣເຓ ອຏ຺ຐ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ. ອຍຎ຺ຫິ –

‘‘ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ລິງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ, ເຫຕຸ ສຕ຺ຖາຣທສ຺ສນໍ;

ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິ, ອຘິກາໂຣ ຈ ຉນ຺ທຕາ;

ອຏ຺ຐຘມ຺ມສໂມຘານາ, ອຠິນີຫາໂຣ ສມິຊ຺ຌຕິ’’. (ພຸ. ວໍ. ໒.໕໙);

ອຠິນີຫາໂຣຕິ ມູລປຓິຘານສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕນ຺ຕິ ມນຸສ຺ສຊາຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຫິ ມນຸສ຺ສຊາຕິຍາ ອວເສສຊາຕີສຸ ເທວຊາຕິຍມ຺ປິ ຐິຕສ຺ສ ປຓິຘິ ນ ອິຊ຺ຌຕິ, ຕຕ຺ຖ ຐິເຕນ ປນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ເຕນ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມານິ ກຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍເຍວ ປຕ຺ເຖຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ປຓິຘິ ກາຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຫິ ສມິຊ຺ຌຕິ. ລິງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕີຕິ ປຸຣິສຠາໂວ. ມາຕຸຄາມນປຸໍສກອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນການຎ຺ຫິ ມນຸສ຺ສຊາຕິຍໍ ຐິຕານມ຺ປິ ປຓິຘິ ນ ອິຊ຺ຌຕິ. ຕຕ຺ຖ ຐິເຕນ ປນ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ເຕນ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມານິ ກຕ຺ວາ ປຸຣິສຠາໂວເຍວ ປຕ຺ເຖຕພ຺ໂພ, ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ¶ ປຓິຘິ ກາຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຫິ ສມິຊ຺ຌຕິ. ເຫຕູຕິ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປຕ຺ຕິ. ໂຍ ຫິ ຕສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ວາຍມນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ສ ປຓິຘິ ສມິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ອິຕຣສ຺ສ ຍຖາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ໂສ ຫິ ທີປງ຺ກຣປາທມູເລ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ເຕນຕ຺ຕຠາເວນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ອໂຫສິ. ສຕ຺ຖາຣທສ຺ສນນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ມຸຂາທສ຺ສນໍ. ເອວຎ຺ຫິ ອິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ອຎ຺ຎຖາ ຍຖາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ໂສ ຫິ ທີປງ຺ກຣໍ ສມ຺ມຸຂາ ທິສ຺ວາ ປຓິຘິໍ ອກາສິ. ປພ຺ພຊ຺ຊາຕິ ອນຄາຣິຍຠາໂວ. ໂສ ຈ ໂຂ ສາສເນ ວາ ກມ຺ມວາທິກິຣິຍວາທິຕາປສປຣິພ຺ພາຊກນິກາເຍ ວາ ວຏ຺ຏຕິ ຍຖາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ໂສ ຫິ ສຸເມໂຘ ນາມ ຕາປໂສ ຫຸຕ຺ວາ ປຓິຘິໍ ອກາສິ. ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕີຕິ ຌານາທິຄຸຓປຏິລາໂຠ ¶ . ປພ຺ພຊິຕສ຺ສປິ ຫິ ຄຸຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ເສວ ອິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ອິຕຣສ຺ສ ຍຖາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ໂສ ຫິ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ໂຎ ຈ ອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ປຓິເຘສິ. ອຘິກາໂຣຕິ ອຘິກກາໂຣ, ປຣິຈ຺ຈາໂຄຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊີວິຕາທິປຣິຈ຺ຈາຄຎ຺ຫິ ກຕ຺ວາ ປຓິທຫໂຕເຍວ ອິຊ຺ຌຕິ, ໂນ ອິຕຣສ຺ສ ຍຖາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິຕສ຺ສ. ໂສ ຫິ –

‘‘ອກ຺ກມິຕ຺ວານ ມໍ ພຸທ຺ໂຘ, ສຫ ສິສ຺ເສຫິ ຄຈ຺ຉຕຸ;

ມາ ນໍ ກລເລ ອກ຺ກມິຕ຺ຖ, ຫິຕາຍ ເມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. (ພຸ. ວໍ. ໒.໕໓);

ເອວໍ ¶ ອຕ຺ຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກຕ຺ວາ ປຓິເຘສິ. ຉນ຺ທຕາຕິ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາ. ສາ ຍສ຺ສ ພລວຕີ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອິຊ຺ຌຕິ ປຓິຘິ. ສາ ຈ ສເຈ ໂກຈິ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ໂກ ຈຕ຺ຕາຣິ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂຍ ‘‘ອຫ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຕສ຺ສ ພລວຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕຖາ ຍທິ ໂກຈິ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ໂກ ສກລຈກ຺ກວາຬໍ ວີຕຈ຺ຈິການໍ ອງ຺ຄາຣານໍ ປູຣໍ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ໂກ ສກລຈກ຺ກວາຬໍ ສຕ຺ຕິສູເລຫິ ອາກິຓ຺ຓໍ ອກ຺ກມນ຺ໂຕ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ໂກ ສກລຈກ຺ກວາຬໍ ສມຕິຕ຺ຕິກໍ ອຸທກປຸຓ຺ຓໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ໂກ ສກລຈກ຺ກວາຬໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເວຬຸຄຸມ຺ພສຎ຺ຉນ຺ນໍ ມທ຺ທນ຺ໂຕ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ, ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂຍ ‘‘ອຫ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຕສ຺ສ ພລວຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ເອວຣູເປນ ຈ ກຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາຉນ຺ເທນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ປຓິເຘສີຕິ.

ເອວໍ ສມິທ຺ຘາຠິນີຫາໂຣ ຈ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອິມານິ ອຏ຺ຐາຣສ ອຠພ຺ພຏ຺ຐານານິ ນ ອຸເປຕິ. ໂສ ຫິ ຕໂຕ ປຠຸຕິ ນ ຊຈ຺ຈນ຺ໂຘ ໂຫຕິ ນ ຊຈ຺ຈປຘິໂຣ, ນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ, ນ ເອຬມຸໂຄ, ນ ປີຐສປ຺ປິ ¶ , ນ ມິລກ຺ເຂສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນ ທາສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ, ນ ນິຍຕມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ນາສ຺ສ ລິງ຺ຄໍ ປຣິວຕ຺ຕຕິ, ນ ປຎ຺ຈານນ຺ຕຣິຍກມ຺ມານິ ກໂຣຕິ, ນ ກຸຏ຺ຐີ ໂຫຕິ, ນ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ ວຏ຺ຏກໂຕ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາໂວ ຫຕ຺ຖິໂຕ ອຘິກຕ຺ຕຠາໂວ ໂຫຕິ, ນ ຂຸປ຺ປິປາສິກນິຊ຺ຌາມຕຓ຺ຫິກເປເຕສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນ ກາລກຎ຺ຈິກາສຸເຣສຸ, ນ ອວີຈິນິຣເຍ, ນ ໂລກນ຺ຕຣິເກສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ກາມາວຈເຣສຸ ປນ ນ ມາໂຣ ໂຫຕິ, ຣູປາວຈເຣສຸ ນ ອສຎ຺ຎີຠເວ, ນ ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນ ອຣູປຠເວສຸ, ນ ອຎ຺ຎໍ ຈກ຺ກວາຬໍ ສງ຺ກມຕິ.

ຍາ ¶ ຈິມາ ອຸສ຺ສາໂຫ ຈ ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ ຈ ອວຕ຺ຖານຎ຺ຈ ຫິຕຈຣິຍາ ຈາຕິ ຈຕສ຺ໂສ ພຸທ຺ຘຠູມິໂຍ, ຕາຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ –

‘‘ອຸສ຺ສາໂຫ ວີຣິຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອຸມ຺ມງ຺ໂຄ ປຎ຺ຎາ ປວຸຈ຺ຈຕິ;

ອວຕ຺ຖານໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ, ຫິຕຈຣິຍາ ເມຕ຺ຕາຠາວນາ’’ຕິ. –

ເວທິຕພ຺ພາ. ເຍ ຈ ອິເມ ເນກ຺ຂມ຺ມຊ຺ຌາສໂຍ, ປວິເວກຊ຺ຌາສໂຍ, ອໂລຠຊ຺ຌາສໂຍ, ອໂທສຊ຺ຌາສໂຍ, ອໂມຫຊ຺ຌາສໂຍ, ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສໂຍຕິ ຉ ອຊ຺ຌາສຍາ ໂພຘິປຣິປາກາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ເຍຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ເນກ຺ຂມ຺ມຊ຺ຌາສຍາ ¶ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ກາເມສຸ ໂທສທສ຺ສາວິໂນ, ປວິເວກຊ຺ຌາສຍາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ສງ຺ຄຓິກາຍ ໂທສທສ຺ສາວິໂນ, ອໂລຠຊ຺ຌາສຍາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ໂລເຠ ໂທສທສ຺ສາວິໂນ, ອໂທສຊ຺ຌາສຍາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ໂທເສ ໂທສທສ຺ສາວິໂນ, ອໂມຫຊ຺ຌາສຍາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ໂມເຫ ໂທສທສ຺ສາວິໂນ, ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສຍາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ສພ຺ພຠເວສຸ ໂທສທສ຺ສາວິໂນຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕຫິ ຈ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ.

ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ປນ ກີວ ຈິຣໍ ປຕ຺ຖນາ ວຏ຺ຏຕີຕິ? ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ທ຺ເວ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ, ຕໂຕ ໂອຣໍ ນ ສກ຺ກາ, ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕນເຍເນເວຕ຺ຖ ກາຣຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອຕ຺ຕເກນາປິ ຈ ກາເລນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຖຍໂຕ ອຠິນີຫາຣກຣເຓ ປຎ຺ຈ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ. ເຕສຎ຺ຫິ –

‘‘ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ລິງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ, ວິຄຕາສວທສ຺ສນໍ;

ອຘິກາໂຣ ຈ ຉນ຺ທຕາ, ເອເຕ ອຠິນີຫາຣກາຣຓາ’’.

ຕຕ຺ຖ ¶ ວິຄຕາສວທສ຺ສນນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘພຸທ຺ຘສາວການໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ທສ຺ສນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

ອຖ ‘‘ສາວການໍ ປຕ຺ຖນາ ກິຕ຺ຕກໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ? ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄສາວການໍ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ, ອສີຕິມຫາສາວການໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສເມວ. ຕຖາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ອຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈາຕິ, ຕໂຕ ໂອຣໍ ນ ສກ຺ກາ, ຕຕ຺ຖ ກາຣຓໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ອິເມສໍ ປນ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອຘິກາໂຣ ຈ ຉນ຺ທຕາຕິ ທ຺ວງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕເຍວ ອຠິນີຫາໂຣ ໂຫຕິ.

ເອວໍ ອິມາຍ ປຕ຺ຖນາຍ ອິມິນາ ຈ ອຠິນີຫາເຣນ ຍຖາວຸຕ຺ຕປ຺ປເຠທໍ ກາລໍ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕາ ຂຕ຺ຕິຍກຸເລ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກຸລານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ, ອຄ຺ຄສາວກາ ¶ ປນ ພຸທ຺ຘາ ວິຍ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລສ຺ເວວ. ສພ຺ພພຸທ຺ຘາ ສໍວຏ຺ຏມາເນ ກປ຺ເປ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ວິວຏ຺ຏມາເນ ກປ຺ເປ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຖາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ. ເຕ ປນ ພຸທ຺ຘານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກາເລ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ພຸທ຺ຘາ ສຍຎ຺ຈ ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ປເຣ ຈ ໂພເຘນ຺ຕິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສຍເມວ ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ນ ປເຣ ໂພເຘນ຺ຕິ. ອຕ຺ຖຣສເມວ ປຏິວິຊ຺ຌນ຺ຕິ, ນ ຘມ຺ມຣສໍ. ນ ຫິ ເຕ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເທເສຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ມູເຄນ ທິຏ຺ຐສຸປິໂນ ວິຍ ວນຈຣເກນ ນຄເຣ ສາຍິຕພ຺ຍຎ຺ຊນຣໂສ ວິຍ ຈ ເນສໍ ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ ¶ ໂຫຕິ. ສພ຺ພໍ ອິທ຺ຘິສມາປຕ຺ຕິປຏິສມ຺ຠິທາປເຠທໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ຄຸຓວິສິຏ຺ຐຕາຍ ພຸທ຺ຘານໍ ເຫຏ຺ຐາ ສາວການໍ ອຸປຣິ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ອຎ຺ເຎ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ອາຠິສມາຈາຣິກໍ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕິ, ‘‘ຈິຕ຺ຕສລ຺ເລໂຂ ກາຕພ຺ໂພ, ໂວສານໍ ນາປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາ ອຸທ຺ເທເສນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຊ຺ຊ ອຸໂປສໂຖຕິ ວຈນມຕ຺ເຕນ ວາ, ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຈ ຄນ຺ຘມາທເນ ມຎ຺ຊູສກຣຸກ຺ຂມູເລ ຣຕນມາເຬ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ກໂຣນ຺ຕີຕິ. ເອວໍ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສພ຺ພາກາຣປຣິປູຣໍ ປຕ຺ຖນຎ຺ຈ ອຠິນີຫາຣຎ຺ຈ ກເຖຕ຺ວາ ອິທານິ ອິມາຍ ປຕ຺ຖນາຍ ອິມິນາ ຈ ອຠິນີຫາເຣນ ສມຸທາຄເຕ ເຕ ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ກເຖຕຸໍ ‘‘ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອິມໍ ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕໍ ອຠາສິ. ອຍໍ ຕາວ ອວິເສເສນ ປຸຈ຺ຉາວສິໂຕ ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ.

ອິທານິ ວິເສເສນ ວຕ຺ຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຖ ອິມິສ຺ສາ ຕາວ ຄາຖາຍ ເອວໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ – ອຍໍ ກິຣ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ຕຠູມິໍ ໂອຄາຫນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ສມຓຘມ຺ມໍ ອກາສິ. ເອຕໍ ກິຣ ວຕ຺ຕໍ ອປຣິປູເຣຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ປາປຸຓນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ ¶ . ກິໍ ປເນຕໍ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ນາມ? ຫຣຓປຈ຺ຈາຫຣຓນ຺ຕິ. ຕໍ ຍຖາ ວິຠູຕໍ ໂຫຕິ, ຕຖາ ກເຖສ຺ສາມ.

ອິຘ ເອກຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂຸ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ນ ຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ເນວ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ຫຣຕິ ຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປເຄວ ວຸຏ຺ຐາຍ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໂພຘິຍງ຺ຄຓວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ໂພຘິຣຸກ຺ເຂ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປານີຍຆຏໍ ປູເຣຕ຺ວາ ປານີຍມາເຬ ຐເປຕ຺ວາ ອາຈຣິຍວຕ຺ຕໍ ອຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ເວອສີຕິ ຂນ຺ຘກວຕ຺ຕານິ ຈ ຈຸທ຺ທສ ມຫາວຕ຺ຕານິ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ. ໂສ ສຣີຣປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຍາວ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາ, ຕາວ ວິວິຕ຺ຕາສເນ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ເວລໍ ¶ ຎຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໍ ຂນ຺ເຘ ກຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ອໍເສ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣນ຺ໂຕ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຈຕິຍຎ຺ຈ ໂພຘິຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາມສມີເປ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ອາທາຍ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ¶ ປວິສຕິ. ເອວໍ ປວິຏ຺ໂຐ ຈ ລາຠີ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຎ຺ຎວາ ອຸປາສເກຫິ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ອຸປຏ຺ຐາກກຸເລ ວາ ປຏິກ຺ກມນສາລາຍໍ ວາ ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸປາສເກຫິ ຕໍ ຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຍມາໂນ ເຕສໍ ປຎ຺ຫວິສ຺ສຊ຺ຊເນນ ຘມ຺ມເທສນາວິກ຺ເຂເປນ ຈ ຕໍ ມນສິກາຣໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມຕິ. ວິຫາຣໍ ອາຄໂຕປິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ຘມ຺ມໍ ຠຓຕິ, ຕໍ ຕໍ ພ຺ຍາປາຣຎ຺ຈ ອາປຊ຺ຊຕິ. ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕມ຺ປິ ປຸຣິມຍາມມ຺ປິ ມຊ຺ຌິມຍາມມ຺ປິ ເອວໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປປຎ຺ເຈຕ຺ວາ ກາຍທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຠິຠູໂຕ ປຈ຺ຉິມຍາເມປິ ສຍຕິ, ເນວ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕີ’’ຕິ.

ໂຍ ປນ ພ຺ຍາຘິພຫຸໂລ ໂຫຕິ, ຠຸຕ຺ຕາຫາໂຣ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓມຕິ. ປເຄວ ວຸຏ຺ຐາຍ ຍຖາວຸຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວາ ມນສິ ກາຕຸໍ, ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ຍາຄຸໍ ວາ ຂຊ຺ຊກໍ ວາ ເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ກາລສ຺ເສວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຄາມໍ ປວິສຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາຄຸໍ ວາ ຂຊ຺ຊກໍ ວາ ເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ລທ຺ຘາ ປຕ຺ຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ວິເສສໍ ປຕ຺ວາ ວາ ອປຕ຺ວາ ວາ ວິຫາຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕເນວ ມນສິກາເຣນ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ນ ຫຣຕີ’’ຕິ. ເອທິສາ ຫິ ຠິກ຺ຂູ ຍາຄຸໍ ປິວິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສາສເນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕາ ຄຓນປຖໍ ວີຕິວຕ຺ຕາ, ສີຫຬທີເປເຍວ ເຕສຸ ເຕສຸ ຄາເມສຸ ອາສນສາລາຍໍ ຕໍ ອາສນໍ ນຕ຺ຖິ, ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ນິສິນ຺ນາ ຍາຄຸໍ ປິວິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຕ຺ຕາ.

ໂຍ ປນ ປມາທວິຫາຣີ ໂຫຕິ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຘຸໂຣ, ສພ຺ພວຕ຺ຕານິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວິຘເຈໂຕຂິລວິນິພນ຺ຘນພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ¶ ວິຫຣນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານມນສິກາຣມນນຸຍຸຕ຺ໂຕ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິຕ຺ວາ ຄິຫີຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຖາປປຎ຺ເຈນ ປປຎ຺ຈິໂຕ ຕຸຈ຺ຉໂກວ ນິກ຺ຂມຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ເນວ ຫຣຕິ ນ ປຈ຺ຈາຫຣຕີ’’ຕິ.

ໂຍ ປນ ປເຄວ ວຸຏ຺ຐາຍ ປຸຣິມນເຍເນວ ສພ຺ພວຕ຺ຕານິ ປຣິປູເຣຕ຺ວາ ຍາວ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາ, ຕາວ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ນາມ ທຸວິຘໍ – ສພ຺ພຕ຺ຖກຎ຺ຈ ປາຣິຫາຣິຍຎ຺ຈ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພຕ຺ຖກໍ ນາມ ເມຕ຺ຕາ ຈ ມຣຓານຸສ຺ສຕິ ຈ. ຕຎ຺ຫິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຕ຺ຖຍິຕພ຺ພໍ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພນ຺ຕິ ‘‘ສພ຺ພຕ຺ຖກ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເມຕ຺ຕາ ນາມ ອາວາສາທີສຸ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ. ອາວາເສສຸ ¶ ຫິ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ ມນາໂປ, ເຕນ ຜາສຸ ¶ ອສງ຺ຆຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ. ເທວຕາສຸ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ເທວຕາຫິ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິໂຕ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ຕາທີສຸ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ເຕຫິ ມມາຍິໂຕ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ຄາມນິຄມາທີສຸ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣີ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂາຈຣິຍາທີສຸ ມນຸສ຺ເສຫິ ສກ຺ກໂຕ ຄຣຸກໂຕ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ມຣຓານຸສ຺ສຕິຠາວນາຍ ຊີວິຕນິກນ຺ຕິໍ ປຫາຍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ.

ຍໍ ປນ ສທາ ປຣິຫຣິຕພ຺ພໍ ຈຣິຍານຸກູເລນ ຄຫິຕໍ. ຕໍ ທສາສຸຠກສິຓານຸສ຺ສຕີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ, ຈຕຸຘາຕຸວວຕ຺ຖານເມວ ວາ, ຕໍ ສທາ ປຣິຫຣິຕພ຺ພໂຕ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພໂຕ ຠາເວຕພ຺ພໂຕ ຈ ‘‘ປາຣິຫາຣິຍ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມູລກມ຺ມຏ຺ຐານນ຺ຕິປິ ຕເທວ. ອຕ຺ຖກາມາ ຫິ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ທສປິ ວີສມ຺ປິ ຕິໍສມ຺ປິ ຈຕ຺ຕາລີສມ຺ປິ ປຎ຺ຎາສມ຺ປິ ສຕມ຺ປິ ເອກໂຕ ວສນ຺ຕາ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ເຫ ນ ອິຓຏ຺ຏາ ນ ຠຍຏ຺ຏາ ນ ຊີວິກາປກຕາ ປພ຺ພຊິຕາ, ທຸກ຺ຂາ ມຸຈ຺ຈິຕຸກາມາ ປເນຕ຺ຖ ປພ຺ພຊິຕາ. ຕສ຺ມາ ຄມເນ ອຸປ຺ປນ຺ນກິເລເສ ຄມເນເຍວ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຐາເນ, ນິສຊ຺ຊາຍ, ສຍເນ ອຸປ຺ປນ຺ນກິເລເສ ສຍເນເຍວ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ.

ເຕ ເອວໍ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາຈາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອຑ຺ຒອຸສຠອຸສຠອຑ຺ຒຄາວຸຕຄາວຸຕນ຺ຕເຣສຸ ປາສາຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕາຍ ສຎ຺ຎາຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ຕາວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ສເຈ ກສ຺ສຈິ ຄມເນ ກິເລໂສ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ໂສ ຕຕ຺ເຖວ ນໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ຕຖາ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຖສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ຕິຏ຺ຐຕິ. ໂສ ‘‘ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ວິຕກ຺ກໍ ຊານາຕິ, ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ເຕ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ປຏິໂຈເທຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອຣິຍຠູມິໍ ໂອກ຺ກມຕິ. ຕຖາ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ນິສີທຕິ. ອຖສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ນິສີທຕີຕິ. ໂສເຍວ ນໂຍ ອຣິຍຠູມິໍ ໂອກ຺ກມິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕປິ ຕໍ ກິເລສໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕວ ຄຈ຺ຉຕິ ¶ , ນ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິປ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ. ອຸທ຺ຘຣຕິ ເຈ, ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຸຣິມປເທເສເຍວ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອາລິນ຺ທກວາສີ ມຫາຜຸສ຺ສເທວຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ.

ໂສ ກິຣ ເອກູນວີສຕິວສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ວິຫາສິ. ມນຸສ຺ສາປິ ສຸທໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ກສນ຺ຕາ ຈ ວປນ຺ຕາ ຈ ມທ຺ທນ຺ຕາ ຈ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕາ ຈ ເຖຣໍ ຕຖາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເຖໂຣ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ¶ ຄຈ຺ຉຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຄ຺ຄມູຬ຺ໂຫ, ອຸທາຫຸ ກິຎ຺ຈິ ປມຸຏ຺ໂຐ’’ຕິ ສມຸລ຺ລປນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ¶ ກມ຺ມຏ຺ຐານຍຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕເນວ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວີສຕິວສ຺ສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ຕປຕ຺ຕທິວເສເຍວສ຺ສ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ອງ຺ຄຸລີຫິ ທີປໍ ອຸຊ຺ຊາເລຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຫາຣາຊາໂນ ສກ຺ໂກ ຈ ເທວານມິນ຺ໂທ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຈ ສຫມ຺ປຕິ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອາຄມິໍສຸ. ຕຎ຺ຈ ໂອຠາສໍ ທິສ຺ວາ ວນວາສີ ມຫາຕິສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ ຕໍ ທຸຕິຍທິວເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ອາຍສ຺ມໂຕ ສນ຺ຕິເກ ໂອຠາໂສ ອໂຫສິ, ກິໍ ໂສ’’ຕິ? ເຖໂຣ ວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ໂອຠາໂສ ນາມ ທີໂປຠາໂສປິ ໂຫຕິ ມຓິໂອຠາໂສປີ’’ຕິ ເອວມາທິມາຫ. ໂສ ‘‘ປຏິຈ຺ຉາເທຖ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ນິພທ຺ໂຘ ‘‘ອາມາ’’ຕິ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສິ.

ກາຬວລ຺ລິມຓ຺ຑປວາສີ ມຫານາຄຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ຈ. ໂສປິ ກິຣ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ‘‘ປຐມໍ ຕາວ ຠຄວໂຕ ມຫາປຘານໍ ປູເຊສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຐານຈງ຺ກມເມວ ອຘິຏ຺ຐາສິ, ປຸນ ໂສຬສ ວສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ເອວໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານມນຸຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕເນວ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ວິປ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອຸທ຺ຘເຏ ປຏິນິວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ຄາມສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຄາວີ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ອາສງ຺ກນີຍປ຺ປເທເສ ຐຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາມທ຺ວາຣໍ ປຕ຺ວາ ກຈ຺ຉກນ຺ຕຣໂຕ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຓ຺ຑູສໍ ກຕ຺ວາ ຄາມໍ ປວິສຕິ ‘‘ຠິກ຺ຂໍ ວາ ທາຕຸໍ ວນ຺ທິຕຸໍ ວາ ອຸປຄເຕ ມນຸສ຺ເສ ‘ທີຆາຍຸກາ ໂຫຖາ’ຕິ ວຈນມຕ຺ເຕນາປິ ມາ ເມ ກມ຺ມຏ຺ຐານວິກ຺ເຂໂປ ອໂຫສີ’’ຕິ. ສເຈ ປນ ນໍ ‘‘ອຊ຺ຊ, ຠນ຺ເຕ, ກິໍ ສຕ຺ຕມີ, ອຸທາຫຸ ອຏ຺ຐມີ’’ຕິ ທິວສໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸທກໍ ຄິລິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈຕິ. ສເຈ ທິວສປຸຈ຺ຉກາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ນິກ຺ຂມນເວລາຍໍ ຄາມທ຺ວາເຣ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາວ ຍາຕິ.

ສີຫຬທີເປ ກລມ຺ພຕິຕ຺ຖວິຫາເຣ ວສ຺ສູປຄຕາ ປຎ຺ຎາສ ຠິກ຺ຂູ ວິຍ ຈ. ເຕ ກິຣ ວສ຺ສູປນາຍິກອຸໂປສຖທິວເສ ກຕິກວຕ຺ຕໍ ອກໍສຸ – ‘‘ອຣຫຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຕ຺ວາ ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາລປິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຄາມຎ຺ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສນ຺ຕາ ຄາມທ຺ວາເຣ ອຸທກຄຓ຺ຑູສໍ ກຕ຺ວາ ປວິສິໍສຸ, ທິວເສ ປຸຈ຺ຉິເຕ ອຸທກໍ ຄິລິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສຸໍ, ອປຸຈ຺ຉິເຕ ຄາມທ຺ວາເຣ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ອາຄມໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ນິຏ຺ຐຸຠນຏ຺ຐານໍ ທິສ຺ວາ ຊານິໍສຸ – ‘‘ອຊ຺ຊ ເອໂກ ອາຄໂຕ, ອຊ຺ຊ ທ຺ເວ’’ຕິ ¶ . ເອວຎ຺ຈ ຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອເຕ ອມ຺ເຫເຫວ ສທ຺ຘິໍ ນ ສລ຺ລປນ຺ຕິ ¶ , ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ປິ, ຍທິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ປິ ນ ສລ຺ລປນ຺ຕິ, ອທ຺ຘາ ວິວາທຊາຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຫນ຺ທ ເນສໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຂມາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ສພ຺ເພ ວິຫາຣໍ ອຄມໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາສາຍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວສ຺ສໍ ອຸປຄເຕສຸ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ເອໂກກາເສ ນາທ຺ທສໍສຸ. ຕໂຕ ເຕສຸ ໂຍ ຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ, ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ນ, ໂຠ, ກລຫກາຣການໍ ¶ ວສໂນກາໂສ ອີທິໂສ ໂຫຕິ, ສຸສມ຺ມຏ຺ຐໍ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໍ ໂພຘິຍງ຺ຄຓໍ, ສຸນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສມ຺ມຊ຺ຊນິໂຍ, ສູປຏ຺ຐປິຕໍ ປານີຍປຣິໂຠຊນີຍ’’ນ຺ຕິ, ເຕ ຕໂຕ ນິວຕ຺ຕາ. ເຕປິ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕວສ຺ເສເຍວ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ມຫາປວາຣຓາຍ ວິສຸທ຺ຘິປວາຣຓໍ ປວາເຣສຸໍ.

ເອວໍ ກາຬວລ຺ລິມຓ຺ຑປວາສີ ມຫານາຄຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ກລມ຺ພຕິຕ຺ຖວິຫາເຣ ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ວິຍ ຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານຍຸຕ຺ເຕເນວ ຈິຕ຺ເຕນ ປາທໍ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ຄາມສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸທກຄຓ຺ຑູສໍ ກຕ຺ວາ ວີຖິໂຍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ສຸຣາໂສຓ຺ຑຘຸຕ຺ຕາທໂຍ ກລຫກາຣກາ ຈຓ຺ຑຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ຕໍ ວີຖິໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ນ ຕຸຣິຕຕຸຣິໂຕ ຊເວນ ຄຈ຺ຉຕິ, ຊວນປິຓ຺ຑປາຕິກຘຸຕງ຺ຄໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ວິສມຠູມິຠາຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ປນ ອຸທກຠຣິຕສກຏມິວ ນິຈ຺ຈໂລ ຫຸຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ອນຸຆຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ ຈ ທາຕຸກາມໍ ວາ ອທາຕຸກາມໍ ວາ ສລ຺ລກ຺ເຂຕຸໍ ຕທນຸຣູປໍ ກາລໍ ອາຄເມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຕິຣູເປ ໂອກາເສ ນິສີທິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫາເຣ ປຏິກ຺ກູລສຎ຺ຎໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອກ຺ຂພ຺ຠຎ຺ຊນວຓາເລປນປຸຕ຺ຕມໍສູປມາວເສນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ ເນວ ທວາຍ ນ ມທາຍ…ເປ… ຠຸຕ຺ຕາວີ ຈ ອຸທກກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ຠຕ຺ຕກິລມຖໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຍຖາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ, ປຸຣິມຍາມໍ ປຈ຺ຉິມຍາມຎ຺ຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກໂຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ‘‘ຫຣຕິ ຈ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ ຈາ’’ຕິ. ເອວເມຕໍ ຫຣຓປຈ຺ຈາຫຣຓໍ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ເອຕໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ຍທິ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຐມວເຍ ເອວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ປຐມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ມຊ຺ຌິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ມຊ຺ຌິມວເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ມຣຓສມເຍ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ມຣຓສມເຍ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປາປຸຓາຕິ. ໂນ ເຈ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປາປຸຓາຕິ, ອຖ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຕິ. ໂນ ເຈ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຕິ, ອຖ ພຸທ຺ຘານໍ ສມ຺ມຸຂີຠາເວ ¶ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ພາຫິໂຍ, ມຫາປຎ຺ໂຎ ວາ ໂຫຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ເຖໂຣ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິ.

ອຍໍ ປນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ວີສຕິ ¶ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ເອຕໍ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ກາມາວຈຣເທວໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ກຸສລາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ຕທເຫວ ຄພ຺ຠສຓ຺ຐານໍ ຊານນ຺ຕິ. ສາ ຈ ຕາສໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ¶ , ຕສ຺ມາ ເອສາປິ ຕໍ ຄພ຺ຠປຕິຏ຺ຐານໍ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວເທສິ. ຘມ຺ມຕາ ເອສາ, ຍໍ ປຸຎ຺ຎວນ຺ເຕ ສຕ຺ເຕ ຄພ຺ເຠ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ມາຕຸຄາໂມ ຄພ຺ຠປຣິຫາຣໍ ລຠຕິ. ຕສ຺ມາ ຣາຊາ ຕສ຺ສາ ຄພ຺ຠປຣິຫາຣໍ ອທາສິ. ສາ ຕໂຕ ປຠຸຕິ ນາຈ຺ຈຸຓ຺ຫໍ ກິຎ຺ຈິ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕຸໍ ລຠຕິ, ນາຕິສີຕໍ ນາຈ຺ຈມ຺ພິລໍ ນາຕິໂລຓໍ ນາຕິກຏຸກໍ ນາຕິຕິຕ຺ຕກໍ. ອຈ຺ຈຸຓ຺ເຫ ຫິ ມາຕຣາ ອຊ຺ໂຌຫເຏ ຄພ຺ຠສ຺ສ ໂລຫກຸມ຺ຠິວາໂສ ວິຍ ໂຫຕິ, ອຕິສີເຕ ໂລກນ຺ຕຣິກວາໂສ ວິຍ, ອຈ຺ຈມ຺ພິລໂລຓກຏຸກຕິຕ຺ຕເກສຸ ຠຸຕ຺ເຕສຸ ສຕ຺ເຖນ ຜາເລຕ຺ວາ ອມ຺ພິລາທີຫິ ສິຕ຺ຕານິ ວິຍ ທາຣກສ຺ສ ອງ຺ຄານິ ຕິພ຺ພເວທນານິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຕິຈງ຺ກມນຏ຺ຐານນິສຊ຺ຊສຍນໂຕປິ ນໍ ນິວາເຣນ຺ຕິ ‘‘ກຸຈ຺ຉິຄຕສ຺ສ ສຎ຺ຈລນທຸກ຺ຂໍ ມາ ອໂຫສີ’’ຕິ. ມຸທຸກຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກມນາທີນິ ມຕ຺ຕາຍ ກາຕຸໍ ລຠຕິ, ວຓ຺ຓຄນ຺ຘາທິສມ຺ປນ຺ນໍ ສາທຸໍ ສປ຺ປາຍໍ ອນ຺ນປານໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ລຠຕິ. ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາວ ນໍ ຈງ຺ກມາເປນ຺ຕິ ນິສີທາເປນ຺ຕິ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ.

ສາ ເອວໍ ປຣິຫຣິຍມານາ ຄພ຺ຠປຣິປາກກາເລ ສູຕິຆຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ ປກ຺ກເຕລມທ຺ທິຕມໂນສິລາປິຓ຺ຑິສທິສໍ ຘຎ຺ຎປຸຎ຺ຎລກ຺ຂຓູເປຕໍ. ຕໂຕ ນໍ ປຎ຺ຈມທິວເສ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສສຸໍ, ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ຉສຏ຺ຐິຍາ ຘາຕີຫິ ອຸປຏ຺ຐາເປສິ. ໂສ ສພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕີຫິ ວຑ຺ຒມາໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສຬສວສ຺ສຸທ຺ເທສິກໍ ນໍ ຣາຊາ ຣຊ຺ເຊນ ອຠິສິຎ຺ຈິ, ວິວິຘນາຏກາຫິ ຈ ອຸປຏ຺ຐາເປສິ. ອຠິສິຕ຺ໂຕ ຣາຊປຸຕ຺ໂຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ ນາເມນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ວີສຕິຍາ ນຄຣສຫສ຺ເສສຸ. ຊມ຺ພຸທີເປ ກິຣ ປຸພ຺ເພ ຈຕຸຣາສີຕິ ນຄຣສຕສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ, ຕານິ ປຣິຫາຍນ຺ຕານິ ສຏ຺ຐິ ອເຫສຸໍ, ຕໂຕ ປຣິຫາຍນ຺ຕານິ ຈຕ຺ຕາລີສໍ, ສພ຺ພປຣິຫາຍນກາເລ ປນ ວີສຕິສຫສ຺ສານິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ສພ຺ພປຣິຫາຍນກາເລ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ເຕນສ຺ສ ¶ ວີສຕິ ນຄຣສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ ວີສຕິ ປາສາທສຫສ຺ສານິ, ວີສຕິ ຫຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ, ວີສຕິ ອສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ວີສຕິ ຣຖສຫສ຺ສານິ, ວີສຕິ ປຕ຺ຕິສຫສ຺ສານິ, ວີສຕິ ອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ ໂອໂຣຘາ ຈ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ຈ, ວີສຕິ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ສານິ.

ໂສ ມຫາຣຊ຺ຊໍ ກາຣຍມາໂນເຍວ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ, ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ. ຍສ຺ມາ ປນ ອຠິສິຕ຺ຕຣຎ຺ຎາ ນາມ ອວສ຺ສໍ ອຏ຺ຏກຣເຓ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ຕສ຺ມາ ເອກທິວສໍ ປເຄວ ປາຕຣາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວິນິຈ຺ຉຍຏ຺ຐາເນ ນິສີທິ. ຕຕ຺ຖ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ທໍ ອກໍສຸ, ໂສ ‘‘ອຍໍ ສທ຺ໂທ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ອຸປກ຺ກິເລໂສ’’ຕິ ປາສາທຕລໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ‘‘ສມາປຕ຺ຕິໍ ¶ ອປ຺ເປມີ’’ຕິ ນິສິນ຺ໂນ ນາສກ຺ຂິ ອປ຺ເປຕຸໍ ຣຊ຺ຊວິກ຺ເຂເປນ ສມາປຕ຺ຕິ ປຣິຫີນາ. ຕໂຕ ¶ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ຣຊ຺ຊໍ ວຣໍ, ອຸທາຫຸ ສມຓຘມ຺ໂມ’’ຕິ? ຕໂຕ ‘‘ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອເນກາທີນວໍ, ສມຓຘມ຺ມສຸຂໍ ປນ ວິປຸລໍ ອເນການິສໍສໍ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິເສຫິ ເສວິຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອມຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ ‘‘ອິມໍ ຣຊ຺ຊໍ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ອນຸສາສ, ມາ ໂຂ ອຘມ຺ມກາຣໍ ກາເຣສີ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ຕສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ວີຕິນາເມສິ, ນ ໂກຈິ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ລຠຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມຸຂໂຘວນທນ຺ຕກຏ຺ຐທາຍກຠຕ຺ຕນີຫາຣກາທີຫິ.

ຕໂຕ ອທ຺ຘມາສມຕ຺ເຕ ວີຕິກ຺ກນ຺ເຕ ມເຫສີ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຣາຊາ ອຸຍ຺ຍານຄມນພລທສ຺ສນນາຏກາທີສຸ ກຕ຺ຖຈິ ນ ທິສ຺ສຕິ, ກຸຫິໍ ຄໂຕ’’ຕິ? ຕສ຺ສາ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ອມຈ຺ຈສ຺ສ ປາເຫສິ – ‘‘ຣຊ຺ເຊ ປຏິຈ຺ຉິເຕ ອຫມ຺ປິ ປຏິຈ຺ຉິຕາ ໂຫມິ, ເອຕຸ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປຕູ’’ຕິ. ໂສ ອຸໂຠ ກຓ຺ເຓ ຖເກຕ຺ວາ ‘‘ອສວນີຍເມຕ’’ນ຺ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິ. ສາ ປຸນປິ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເປເສຕ຺ວາ ອນິຈ຺ຉມານໍ ສນ຺ຕຊ຺ຊາເປສິ ‘‘ຍທິ ນ ກໂຣສິ, ຐານາປິ ຕໍ ຈາເວມິ. ຊີວິຕາປິ ຕໍ ໂວໂຣເປມີ’’ຕິ. ໂສ ຠີໂຕ ‘‘ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ທຬ຺ຫນິຈ຺ຉໂຍ, ກທາຈິ ເອວມ຺ປິ ກາຣາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອກທິວສໍ ຣໂຫ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ສິຣິສຍເນ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ສາ ປຸຎ຺ຎວຕີ ສຸຂສມ຺ຜສ຺ສາ, ໂສ ຕສ຺ສາ ສມ຺ຜສ຺ສຣາເຄນ ຣຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ອຠິກ຺ຂຓໍ ສງ຺ກິຕສງ຺ກິໂຕວ ອຄມາສິ. ອນຸກ຺ກເມນ ອຕ຺ຕໂນ ຆຣສາມິໂກ ວິຍ ນິພ຺ພິສງ຺ໂກ ປວິສິຕຸມາຣທ຺ໂຘ.

ຕໂຕ ¶ ຣາຊມນຸສ຺ສາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ນ ສທ຺ທຫຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຕຕິຍມ຺ປິ ອາໂຣເຈສຸໍ, ຕໂຕ ຣາຊາ ນິລີໂນ ສຍເມວ ທິສ຺ວາ ສພ຺ເພ ອມຈ຺ເຈ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສິ. ເຕ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາປຣາຘິໂກ ຫຕ຺ຖຈ຺ເຉທໍ ອຣຫຕິ, ປາທຈ຺ເຉທໍ ອຣຫຕີ’’ຕິ ຍາວ ສູເລ ອຸຕ຺ຕາສນໍ, ຕາວ ສພ຺ພກມ຺ມກາຣຓານິ ນິທ຺ທິສິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ເອຕສ຺ສ ວຘພນ຺ຘນຕາຬເນ ມຍ຺ຫໍ ວິຫິໍສາ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຊີວິຕາ ໂວໂຣປເນ ປາຓາຕິປາໂຕ ຠເວຍ຺ຍ, ຘນຫຣເຓ ອທິນ຺ນາທານໍ ຠເວຍ຺ຍ, ອລໍ ເອວຣູເປຫິ ກເຕຫິ, ອິມໍ ມມ ຣຊ຺ຊາ ນິກ຺ກຑ຺ຒຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອມຈ຺ຈາ ຕໍ ນິພ຺ພິສຍໍ ອກໍສຸ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ຘນສາຣຎ຺ຈ ປຸຕ຺ຕທາຣຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣວິສຍໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ຣາຊາ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ເທວ, ອິຈ຺ຉາມິ ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ອມຈ຺ໂຈ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ລທ຺ຘວິສ຺ສາໂສ ຕໍ ຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາຣາຊ ¶ , ອມກ຺ຂິກໍ ມຘຸໍ ປສ຺ສາມິ, ຕໍ ຂາທນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ເອຕໍ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑຕຸກາໂມ ຠຓຕີ’’ຕິ ນ ສຸຓາຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ປຸນປິ ສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ອໂວຈ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ, ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ມໍ ເນຕ຺ວາ ມາເຣຕຸກາໂມສີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ມາ, ເທວ, ເອວໍ ອວຈ, ຍທິ ນ ສທ຺ທຫສິ, ມນຸສ຺ເສ ເປເສຫີ’’ຕິ. ໂສ ມນຸສ຺ເສ ເປເສສິ. ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄປຸຣໍ ຂຓິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສຍນຆເຣ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ.

ຣາຊາ ¶ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິສ຺ສ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ໂຈຣາ ມຍໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ຣາຊາ ເຕສໍ ຘນໍ ທາເປຕ຺ວາ ‘‘ມາ ປຸນ ເອວໍ ອກຕ຺ຖາ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ເຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂສ ປຸນປິ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຕເຖວ ວີມໍສິຕ຺ວາ ‘‘ສີລວາ ຣາຊາ’’ຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ສີມນ຺ຕເຣ ເອກໍ ນຄຣໍ ອຸປຄມ຺ມ ຕຕ຺ຖ ອມຈ຺ຈສ຺ສ ປາເຫສິ ‘‘ນຄຣໍ ວາ ເມ ເທຫິ, ຍຸທ຺ຘໍ ວາ’’ຕິ. ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ອາຓາເປຕຸ, ເທວ, ‘ກິໍ ຍຸຊ຺ຌາມິ, ອຸທາຫຸ ນຄຣໍ ເທມີ’’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ນ ຍຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ, ນຄຣໍ ທຕ຺ວາ ອິຘາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ປຏິຣາຊາປິ ຕໍ ນຄຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອວເສສນຄເຣສຸປິ ຕເຖວ ທູຕໍ ເປເສສິ. ເຕປິ ອມຈ຺ຈາ ຕເຖວ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ເຕນ ‘‘ນ ຍຸຊ຺ຌິຕພ຺ພໍ, ອິຘາຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ພາຣາຓສິໍ ອາຄມໍສຸ.

ຕໂຕ ອມຈ຺ຈາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ເຕນ ສຫ ຍຸຊ຺ຌມາ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ມມ ປາຓາຕິປາໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວາເຣສິ. ອມຈ຺ຈາ ¶ ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ຕໍ ຊີວຄ຺ຄາຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອິເຘວ ອາເນສ຺ສາມາ’’ຕິ ນານາອຸປາເຍຫິ ຣາຊານໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ຄນ຺ຕຸມາຣທ຺ຘາ. ຣາຊາ ‘‘ສເຈ ສຕ຺ຕມາຣຓປ຺ປຫຣຓວິລຸມ຺ປນກມ຺ມໍ ນ ກໂຣຖ, ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຠຓຕິ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ນ, ເທວ, ກໂຣມ, ຠຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປລາເປມາ’’ຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ຆເຏສຸ ທີເປ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ຄຈ຺ຉິໍສຸ. ປຏິຣາຊາ ຕໍ ທິວສໍ ພາຣາຓສິສມີເປ ນຄຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອິທານິ ກິນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິໍ ສນ຺ນາຫໍ ໂມຈາເປຕ຺ວາ ປມຕ຺ໂຕ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ ສທ຺ຘິໍ ພລກາເຍນ. ຕໂຕ ອມຈ຺ຈາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕຣາຊານໍ ອາທາຍ ປຏິຣຎ຺ໂຎ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ພຆເຏຫິ ທີເປ ນີຫຣາເປຕ຺ວາ ເອກປຊ຺ໂຊຕໍ ກຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໍ ອກໍສຸ. ປຏິຣຎ຺ໂຎ ອມຈ຺ໂຈ ມຫາພລກາຍໍ ທິສ຺ວາ ຠີໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ¶ ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ອມກ຺ຂິກໍ ມຘຸໍ ຂາທາຫີ’’ຕິ ມຫາສທ຺ທໍ ອກາສິ. ຕຖາ ທຸຕິໂຍປິ ຕຕິໂຍປິ. ປຏິຣາຊາ ເຕນ ສທ຺ເທນ ປຏິພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຠຍໍ ສນ຺ຕາສໍ ອາປຊ຺ຊິ. ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິສຕານິ ປວຕ຺ຕິໍສຸ. ໂສ ‘‘ປຣວຈນໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ປຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຕໍ ຕໍ ວິປ຺ປລປິຕ຺ວາ ທຸຕິຍທິວເສ ‘‘ຘມ຺ມິໂກ ຣາຊາ, ອຸປໂຣຘໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຂມາເປມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊຓ຺ຓຸເກຫິ ປຕິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ‘‘ຂມ, ມຫາຣາຊ, ມຍ຺ຫໍ ອປຣາຘ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕໍ ໂອວທິຕ຺ວາ ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ຂມາມິ ເຕ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຣຎ຺ຎາ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕມຕ຺ເຕເຍວ ປຣມສ຺ສາສປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ສມີເປເຍວ ຊນປເທ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຫາຍກາ ອເຫສຸໍ.

ອຖ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ທ຺ເວປິ ເສນາ ສມ຺ໂມທມານາ ເອກໂຕ ຐິຕາ ທິສ຺ວາ ‘‘ມເມເວກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕານຸຣກ຺ຂຓາຍ ອສ຺ມິໍ ມຫາຊນກາເຍ ຂຸທ຺ທກມກ຺ຂິກາຍ ປິວນມຕ຺ຕມ຺ປິ ໂລຫິຕພິນ຺ທຸ ນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອໂຫ ສາຘຸ, ອໂຫ ສຸຏ຺ຐຸ, ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສຸຂິຕາ ໂຫນ຺ຕຸ, ອເວຣາ ໂຫນ຺ຕຸ, ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິ ¶ ເມຕ຺ຕາຌານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕເທວ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ສຍມ຺ຠຸຕໍ ປາປຸຓິ. ຕໍ ມຄ຺ຄຜລສຸເຂນ ສຸຂິຕໍ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘ ນິສິນ຺ນໍ ອມຈ຺ຈາ ປຓິປາຕໍ ກຕ຺ວາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ຍານກາໂລ, ມຫາຣາຊ, ວິຊິຕພລກາຍສ຺ສ ສກ຺ກາໂຣ ກາຕພ຺ໂພ, ປຣາຊິຕພລກາຍສ຺ສ ຠຕ຺ຕປຣິພ຺ພໂຍ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ໂສ ອາຫ – ‘‘ນາຫໍ, ຠເຓ, ຣາຊາ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ນາມາຫ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ເທໂວ ຠຓຕິ, ນ ເອທິສາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກີທິສາ, ຠເຓ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ’’ຕິ? ‘‘ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ນາມ ທ຺ວງ຺ຄຸລເກສມສ຺ສູ ອຏ຺ຐປຣິກ຺ຂາຣຍຸຕ຺ຕາ ຠວນ຺ຕີ’’ຕິ. ໂສ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ເຖນ ¶ ສີສໍ ປຣາມສິ, ຕາວເທວ ຄິຫິລິງ຺ຄໍ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ປພ຺ພຊິຕເວໂສ ປາຕຸຣໂຫສິ. ທ຺ວງ຺ຄຸລເກສມສ຺ສຸ ອຏ຺ຐປຣິກ຺ຂາຣສມນ຺ນາຄໂຕ ວສ຺ສສຕິກຕ຺ເຖຣສທິໂສ ອໂຫສິ. ໂສ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘໂຕ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປທຸມປຸປ຺ເຜ ນິສີທິ. ອມຈ຺ຈາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ, ກຖໍ ອຘິຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ໂສ ຍໂຕ ອສ຺ສ ເມຕ຺ຕາຌານກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອໂຫສິ, ຕຎ຺ຈ ວິປສ຺ສນໍ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕມຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຸທານຄາຖຎ຺ຈ ພ຺ຍາກຣຓຄາຖຎ຺ຈ ອິມໍເຍວ ຄາຖໍ ອຠາສິ ‘‘ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສູຕິ ອນວເສເສສຸ. ຠູເຕສູຕິ ສຕ຺ເຕສຸ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ ¶ , ວິຕ຺ຖາຣໍ ປນ ຣຕນສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍໍ ວກ຺ຂາມ. ນິຘາຍາຕິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ. ທຓ຺ຑນ຺ຕິ ກາຍວຈີມໂນທຓ຺ຑໍ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕຎ຺ຫິ ທຓ຺ຑຍຕີຕິ ທຓ຺ຑໍ, ພາເຘຕິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ປາເປຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອວໍ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕຎ຺ຈ. ປຫຣຓທຓ຺ໂຑ ເອວ ວາ ທຓ຺ໂຑ, ຕໍ ນິຘາຍາຕິປິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອວິເຫຐຍນ຺ຕິ ອວິເຫຐຍນ຺ໂຕ. ອຎ຺ຎຕຣມ຺ປີຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເອກມ຺ປິ. ເຕສນ຺ຕິ ເຕສໍ ສພ຺ພຠູຕານໍ. ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ຣໂຊ, ເຂຕ຺ຕໂຊ, ທິນ຺ນໂກ, ອນ຺ເຕວາສິໂກຕິ ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ປຸຕ຺ເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຸຕ຺ຕໍ ນ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ກຸໂຕ ສຫາຍນ຺ຕິ ສຫາຍໍ ປນ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ກຸໂຕ ເອວ ເອຕໍ.

ເອໂກຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ເອໂກ, ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ເອໂກ, ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານຏ຺ເຐນ ເອໂກ, ເອກນ຺ຕວິຄຕກິເລໂສຕິ ເອໂກ, ເອໂກ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອໂກ. ສມຓສຫສ຺ສສ຺ສາປິ ຫິ ມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຕມາໂນ ຄິຫິສໍໂຍຊນສ຺ສ ຉິນ຺ນຕ຺ຕາ ເອໂກ, ເອວໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາສງ຺ຂາເຕນ ເອໂກ. ເອໂກ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອໂກ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອໂກ ນິສີທຕິ, ເອໂກ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ເອໂກ ອິຣິຍຕິ ວຕ຺ຕຕີຕິ ເອວໍ ອທຸຕິຍຏ຺ເຐນ ເອໂກ.

‘‘ຕຓ຺ຫາທຸຕິໂຍ ¶ ປຸຣິໂສ, ທີຆມທ຺ຘານສໍສຣໍ;

ອິຕ຺ຖຠາວຎ຺ຎຖາຠາວໍ, ສໍສາຣໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ, ຕຓ຺ຫໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ສມ຺ຠວໍ;

ວີຕຕຓ຺ໂຫ ອນາທາໂນ, ສໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິພ຺ພເຊ’’ຕິ. (ອິຕິວຸ. ໑໕, ໑໐໕; ມຫານິ. ໑໙໑; ຈູຬນິ.ປາຣາຍນານຸຄີຕິຄາຖານິທ຺ເທສ ໑໐໗) –

ເອວໍ ¶ ຕຓ຺ຫາປຫານຏ຺ເຐນ ເອໂກ. ສພ຺ພກິເລສາສ຺ສ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາຕິ ເອວໍ ເອກນ຺ຕວິຄຕກິເລໂສຕິ ເອໂກ. ອນາຈຣິຍໂກ ຫຸຕ຺ວາ ສຍມ຺ຠູ ສາມໍເຍວ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອວໍ ເອໂກ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອໂກ.

ຈເຣຕິ ຍາ ອິມາ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ. ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ປຓິຘິສມ຺ປນ຺ນານໍ ຈຕູສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ອິຣິຍາປຖຈຣິຍາ, ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣານໍ ຉສຸ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກາຍຕເນສຸ ອາຍຕນຈຣິຍາ, ອປ຺ປມາທວິຫາຣີນໍ ຈຕູສຸ ສຕິປຏ຺ຐາເນສຸ ສຕິຈຣິຍາ, ອຘິຈິຕ຺ຕມນຸຍຸຕ຺ຕານໍ ຈຕູສຸ ຌາເນສຸ ສມາຘິຈຣິຍາ, ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນານໍ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ຎາຓຈຣິຍາ, ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນານໍ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ມຄ຺ຄຈຣິຍາ, ອຘິຄຕປ຺ຜລານໍ ຈຕູສຸ ສາມຎ຺ຎຜເລສຸ ປຕ຺ຕິຈຣິຍາ, ຕິຓ຺ຓໍ ພຸທ຺ຘານໍ ສພ຺ພສຕ຺ເຕສຸ ໂລກຕ຺ຖຈຣິຍາ, ຕຕ຺ຖ ປເທສໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘພຸທ຺ຘສາວການນ຺ຕິ. ຍຖາຫ – ‘‘ຈຣິຍາຕິ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ ອິຣິຍາປຖຈຣິຍາ’’ຕິ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໙໗; ໓.໒໘) ວິຕ຺ຖາໂຣ. ຕາຫິ ຈຣິຍາຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ຍາ ອິມາ ອຘິມຸຈ຺ຈນ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຍ ຈຣຕິ, ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວີຣິເຍນ ຈຣຕິ, ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ສຕິຍາ ຈຣຕິ, ອວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ສມາຘິນາ ຈຣຕິ, ປຊານນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍ ຈຣຕິ, ວິຊານນ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎາເຓນ ຈຣຕິ, ເອວໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ກຸສລາ ຘມ຺ມາ ອາຍຕນ຺ຕີຕິ ¶ ອາຍຕນຈຣິຍາຍ ຈຣຕິ, ເອວໍ ປຏິປນ຺ໂນ ວິເສສໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕີຕິ ວິເສສຈຣິຍາຍ ຈຣຕີຕິ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໙໗; ໓.໒໘) ເອວໍ ອປຣາປິ ອຏ຺ຐ ຈຣິຍາໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ຕາຫິປິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ ເອຕ຺ຖ ຂຄ຺ຄວິສາຓໍ ນາມ ຂຄ຺ຄມິຄສິງ຺ຄໍ. ກປ຺ປ-ສທ຺ທສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ມງ຺ຄລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍໍ ປກາສຍິສ຺ສາມ, ອິຘ ປນາຍໍ ‘‘ສຕ຺ຖຸກປ຺ເປນ ວຕ, ໂຠ, ກິຣ ສາວເກນ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕຍມານາ’’ຕິ ເອວມາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໒໖໐) ວິຍ ປຏິຠາໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ ຂຄ຺ຄວິສາຓສທິໂສຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຍໍ ຕາເວຕ຺ຖ ປທໂຕ ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາ.

ອຘິປ຺ປາຍານຸສນ຺ຘິໂຕ ¶ ປນ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ຍ຺ວາຍໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາໂຣ ທຓ຺ໂຑ ຠູເຕສຸ ປວຕ຺ຕິຍມາໂນ ອຫິໂຕ ໂຫຕິ, ຕໍ ເຕສຸ ອປ຺ປວຕ຺ຕເນນ ຕປ຺ປຏິປກ຺ຂຠູຕາຍ ເມຕ຺ຕາຍ ປຣຫິຕູປສໍຫາເຣນ ຈ ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑໍ, ນິຫິຕທຓ຺ຑຕ຺ຕາ ເອວ ຈ ຍຖາ ອນິຫິຕທຓ຺ຑາ ສຕ຺ຕາ ຠູຕານິ ¶ ທຓ຺ເຑນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ປາຓິນາ ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ວິເຫຐຍນ຺ຕິ, ຕຖາ ອວິເຫຐຍໍ, ອຎ຺ຎຕຣມ຺ປິ ເຕສໍ ອິມໍ ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານມາຄມ຺ມ ຍເທວ ຕຕ຺ຖ ເວທນາຄຕໍ ສຎ຺ຎາສງ຺ຂາຣວິຎ຺ຎາຓຄຕໍ ຕຎ຺ຈ ຕທນຸສາເຣເນວ ຕທຎ຺ຎຎ຺ຈ ສງ຺ຂາຣຄຕໍ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ອິມໍ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ ອຍໍ ຕາວ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ອຍໍ ປນ ອນຸສນ຺ຘິ – ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ອມຈ຺ຈາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ອິທານິ, ຠນ຺ເຕ, ກຸຫິໍ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ? ຕໂຕ ເຕນ ‘‘ປຸພ຺ເພ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ກຕ຺ຖ ວສນ຺ຕີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຄນ຺ຘມາທນປພ຺ພເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປຸນ ອາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ເຫ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຊຫຖ ນ ອິຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ອຖ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອາຫ ‘‘ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ ສພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຘິປ຺ປາໂຍ – ອຫໍ ອິທານິ ອຕ຺ຣຊາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຸຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ກຸໂຕ ປນ ຕຸມ຺ຫາທິສໍ ສຫາຍໍ. ຕສ຺ມາ ຕຸມ຺ເຫສຸປິ ໂຍ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕຸໍ ມາທິໂສ ວາ ໂຫຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ໂສ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ. ອຖ ວາ ເຕຫິ ‘‘ອມ຺ເຫ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຊຫຖ ນ ອິຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ‘‘ນ ປຸຕ຺ຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ກຸໂຕ ສຫາຍ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຍຖາວຸຕ຺ເຕນຕ຺ເຖນ ເອກຈຣິຍາຍ ຄຸຓໍ ທິສ຺ວາ ປມຸທິໂຕ ປີຕິໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ’’ຕິ. ເອວໍ ວຕ຺ວາ ເປກ຺ຂມານສ຺ເສວ ມຫາຊນສ຺ສ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາທນໍ ອຄມາສິ.

ຄນ຺ຘມາທໂນ ນາມ ຫິມວຕິ ຈູຬກາຬປພ຺ພຕໍ ມຫາກາຬປພ຺ພຕໍ ນາຄປລິເວຐນໍ ຈນ຺ທຄພ຺ຠໍ ສູຣິຍຄພ຺ຠໍ ສຸວຓ຺ຓປສ຺ສໍ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພຕນ຺ຕິ ສຕ຺ຕ ປພ຺ພເຕ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ນນ຺ທມູລກໍ ນາມ ປພ຺ຠາຣໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ວສໂນກາໂສ, ຕິສ຺ໂສ ຈ ຄຸຫາໂຍ – ສຸວຓ຺ຓຄຸຫາ, ມຓິຄຸຫາ, ຣຊຕຄຸຫາຕິ ¶ . ຕຕ຺ຖ ມຓິຄຸຫາທ຺ວາເຣ ມຎ຺ຊູສໂກ ນາມ ຣຸກ຺ໂຂ ໂຍຊນໍ ອຸພ຺ເພເຘນ, ໂຍຊນໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ. ໂສ ຍຕ຺ຕການິ ອຸທເກ ວາ ຖເລ ວາ ປຸປ຺ຜານິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ປຸປ຺ຜຍຕິ, ວິເສເສນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາຄມນທິວເສ. ຕສ຺ສູປຣິໂຕ ສພ຺ພຣຕນມາໂຬ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຊ຺ຊນກວາໂຕ ກຈວຣໍ ຉຑ຺ເຑຕິ, ສມກຣຓວາໂຕ ສພ຺ພຣຕນມຍວາລຸກໍ ສມໍ ກໂຣຕິ, ສິຎ຺ຈນກວາໂຕ ອໂນຕຕ຺ຕທຫໂຕ ອາເນຕ຺ວາ ອຸທກໍ ສິຎ຺ຈຕິ, ສຸຄນ຺ຘກຣຓວາໂຕ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ສພ຺ເພສໍ ສຸຄນ຺ຘຣຸກ຺ຂານໍ ຄນ຺ເຘ ອາເນຕິ, ໂອຈິນກວາໂຕ ປຸປ຺ຜານິ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ປາເຕຕິ, ສນ຺ຖຣກວາໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສນ຺ຖຣຕິ. ສທາ ສຸປຎ຺ຎຕ຺ຕາເນວ ເຈຕ຺ຖ ¶ ອາສນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເຍສຸ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທທິວເສ, ອຸໂປສຖທິວເສ ຈ ສພ຺ເພ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ນິສີທນ຺ຕິ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປກຕິ. ອຍໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ¶ ນິສີທຕິ. ຕໂຕ ສເຈ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຎ຺ເຎປິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ເຕປິ ຕງ຺ຂເຓເຍວ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນສຸ ນິສີທນ຺ຕິ. ນິສີທິຕ຺ວາ ຈ ກິຎ຺ຈິເທວ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ຕໂຕ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ອຘຸນາຄຕປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ສພ຺ເພສໍ ອນຸໂມທນຕ຺ຖາຍ ‘‘ກຖມຘິຄຕ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ຕທາປິ ໂສ ຕເມວ ອຕ຺ຕໂນ ອຸທານພ຺ຍາກຣຓຄາຖໍ ຠາສຕິ. ປຸນ ຠຄວາປິ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຸຏ຺ໂຐ ຕເມວ ຄາຖໍ ຠາສຕິ. ອານນ຺ໂທປິ ສງ຺ຄີຕິຍນ຺ຕິ ເອວໍ ເອເກກາ ຄາຖາ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຏ຺ຐາເນ, ມຎ຺ຊູສກມາເຬ, ອານນ຺ເທນ ປຸຈ຺ຉິຕກາເລ, ສງ຺ຄີຕິຍນ຺ຕິ ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠາສິຕາ ໂຫຕີຕິ.

໙໒. ສໍສຄ຺ຄຊາຕສ຺ສາຕິ ຄາຖາ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຍມ຺ປິ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ວີສຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ປຸຣິມນເຍເນວ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ປຐມໍ ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ນາມຣູປໍ ວວຕ຺ຖເປຕ຺ວາ ລກ຺ຂຓສມ຺ມສນໍ ກຕ຺ວາ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ອນຘິຄມ຺ມ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ວຑ຺ຒມາໂນ ຍໂຕ ປຠຸຕິ ‘‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖີ, ອຍໍ ປຸຣິໂສ’’ຕິ ວິເສສໍ ອຎ຺ຎາສິ. ຕທຸປາທາຍ ອິຕ຺ຖີນໍ ຫຕ຺ເຖ ນ ຣມຕິ ¶ , ອຸຈ຺ຉາທນນ຺ຫາປນມຓ຺ຑນາທິມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ສາທິຍຕິ. ຕໍ ປຸຣິສາ ເອວ ໂປເສນ຺ຕິ. ຖຎ຺ຎປາຍນກາເລ ຘາຕິໂຍ ກຎ຺ຈຸກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຸຣິສເວເສນ ຖຎ຺ຎໍ ປາເຍນ຺ຕິ. ໂສ ອິຕ຺ຖີນໍ ຄນ຺ຘໍ ຆາຍິຕ຺ວາ ສທ຺ທໍ ວາ ສຸຕ຺ວາ ໂຣທຕິ, ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕປິ ອິຕ຺ຖິໂຍ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ. ເຕນ ຕໍ ອນິຕ຺ຖິຄນ຺ໂຘຕ຺ເວວ ສຎ຺ຊານິໍສຸ.

ຕສ຺ມິໍ ໂສຬສວສ຺ສຸທ຺ເທສິເກ ຊາເຕ ຣາຊາ ‘‘ກຸລວໍສໍ ສຓ຺ຐເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ນານາກຸເລຫິ ຕສ຺ສ ອນຸຣູປາ ກຎ຺ຎາໂຍ ອາເນຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອມຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ ‘‘ກຸມາຣໍ ຣມາເປຫີ’’ຕິ. ອມຈ຺ໂຈ ອຸປາເຍນ ຕໍ ຣມາເປຕຸກາໂມ ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ສາຓິປາກາຣໍ ປຣິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ນາຏການິ ປໂຍຊາເປສິ. ກຸມາໂຣ ຄີຕວາທິຕສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກສ຺ເສໂສ ສທ຺ໂທ’’ຕິ ອາຫ. ອມຈ຺ໂຈ ‘‘ຕເວໂສ, ເທວ ¶ , ນາຏກິຕ຺ຖີນໍ ສທ຺ໂທ, ປຸຎ຺ຎວນ຺ຕານໍ ອີທິສານິ ນາຏການິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຠິຣມ, ເທວ, ມຫາປຸຎ຺ໂຎສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ກຸມາໂຣ ອມຈ຺ຈໍ ທຓ຺ເຑນ ຕາຬາເປຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປສິ. ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ກຸມາຣສ຺ສ ມາຕຣາ ສຫ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ຂມາເປຕ຺ວາ ປຸນ ອມຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ. ກຸມາໂຣ ເຕຫິ ອຕິນິປ຺ປີຬິຍມາໂນ ເສຏ຺ຐສຸວຓ຺ຓໍ ທຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓກາເຣ ອາຓາເປສິ ‘‘ສຸນ຺ທຣໍ ອິຕ຺ຖິຣູປໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ. ເຕ ວິສ຺ສກມ຺ມຸນາ ນິມ຺ມິຕສທິສໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣວິຠູສິຕໍ ອິຕ຺ຖິຣູປໍ ກຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສສຸໍ. ກຸມາໂຣ ທິສ຺ວາ ວິມ຺ຫເຍນ ສີສໍ ຈາເລຕ຺ວາ ມາຕາປິຕູນໍ ເປເສສິ – ‘‘ຍທິ ອີທິສິໍ ¶ ອິຕ຺ຖິໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ມຫາປຸຎ຺ໂຎ, ອວສ຺ສໍ ເຕນ ສຫ ກຕປຸຎ຺ຎາ ກາຈິ ທາຣິກາ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຣູປໍ ຣຖໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈານໍ ອປ຺ເປສຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ອີທິສິໍ ທາຣິກໍ ຄເວສຖາ’’ຕິ. ເຕ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂສຬສມຫາຊນປເທ ວິຈຣນ຺ຕາ ຕໍ ຕໍ ຄາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸທກຕິຕ຺ຖາທີສຸ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຊນສມູຫໍ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ເທວຕໍ ວິຍ ສຸວຓ຺ຓຣູປໍ ຐເປຕ຺ວາ ນານາປຸປ຺ຜວຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ວິຕານໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ‘‘ຍທິ ເກນຈິ ເອວຣູປາ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂສ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສ຺ສຕີ’’ຕິ? ເອເຕນຸປາເຍນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ມທ຺ທຣຏ຺ຐາ ສພ຺ພຊນປເທ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ວາ ຕໍ ‘‘ຂຸທ຺ທກຣຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ ອວມຎ຺ຎມານາ ຕຕ຺ຖ ປຐມໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິໍສຸ.

ຕໂຕ ເນສໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມທ຺ທຣຏ຺ຐມ຺ປິ ຕາວ ຄຈ຺ຉາມ, ມາ ໂນ ພາຣາຓສິໍ ປວິຏ຺ເຐປິ ຣາຊາ ປຸນ ເປເສສີ’’ຕິ ມທ຺ທຣຏ຺ເຐ ສາຄລນຄຣໍ ອຄມໍສຸ. ສາຄລນຄເຣ ຈ ມທ຺ທໂວ ນາມ ຣາຊາ. ຕສ຺ສ ຘີຕາ ໂສຬສວສ຺ສຸທ຺ເທສິກາ ອຠິຣູປາ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສາ ວຓ຺ຓທາສິໂຍ ນ຺ຫາໂນທກຕ຺ຖາຍ ຕິຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອມຈ຺ເຈຫິ ຐປິຕໍ ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຣູປໍ ¶ ທູຣໂຕວ ທິສ຺ວາ ‘‘ອມ຺ເຫ ອຸທກຕ຺ຖາຍ ເປເສຕ຺ວາ ຣາຊປຸຕ຺ຕີ ສຍເມວ ອາຄຕາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິໂຍ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ນາຍໍ ສາມິນີ, ອມ຺ຫາກໍ ສາມິນີ ອິໂຕ ອຠິຣູປຕຣາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ອມຈ຺ຈາ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອນຸຣູເປນ ນເຍນ ທາຣິກໍ ຍາຈິໍສຸ. ໂສປິ ອທາສິ. ເຕ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ປາເຫສຸໍ – ‘‘ລທ຺ຘາ, ເທວ, ກຸມາຣິກາ, ສາມໍ ອາຄຈ຺ຉຖ, ອຸທາຫຸ ອມ຺ເຫວ ອາເນມາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ມຍິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ຊນປທປີຬາ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຸມ຺ເຫວ ນໍ ອາເນຖາ’’ຕິ ເປເສສິ.

ອມຈ຺ຈາປິ ທາຣິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ກຸມາຣສ຺ສ ປາເຫສຸໍ – ‘‘ລທ຺ຘາ ສຸວຓ຺ຓຣູປສທິສາ ກຸມາຣິກາ’’ຕິ. ກຸມາໂຣ ສຸຕ຺ວາວ ຣາເຄນ ອຠິຠູໂຕ ¶ ປຐມຊ຺ຌານາ ປຣິຫາຍິ. ໂສ ທູຕປຣມ຺ປຣາຍ ເປເສສິ – ‘‘ສີຆໍ ອາເນຖ, ສີຆໍ ອາເນຖາ’’ຕິ. ເຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ເອກຣຕ຺ຕິວາເສນ ພາຣາຓສິໍ ປຕ຺ວາ ພຫິນຄເຣ ຐິຕາ ຣຎ຺ໂຎ ເປເສສຸໍ – ‘‘ອຊ຺ເຊວ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ໂນ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ເສຏ຺ຐກຸລາ ອານີຕາ ທາຣິກາ, ມງ຺ຄລກິຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ມຫາສກ຺ກາເຣນ ປເວເສສ຺ສາມ, ອຸຍ຺ຍານໍ ຕາວ ນໍ ເນຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕຖາ ອກໍສຸ. ສາ ອຈ຺ຈນ຺ຕສຸຂຸມາລາ ກຸມາຣິກາ ຍານຸຄ຺ຆາເຏນ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ອທ຺ຘານປຣິສ຺ສເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນວາຕໂຣຄາ ມິລາຕມາລາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ກາລມກາສິ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ສກ຺ກາຣາ ປຣິຠຏ຺ຐມ຺ຫາ’’ຕິ ປຣິເທວິໍສຸ. ຣາຊາ ຈ ນາຄຣາ ຈ ‘‘ກຸລວໍໂສ ວິນຏ຺ໂຐ’’ຕິ ປຣິເທວິໍສຸ. ສກລນຄຣໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ກຸມາຣສ຺ສ ສຸຕມຕ຺ເຕເຍວ ມຫາໂສໂກ ອຸທປາທິ.

ຕໂຕ ກຸມາໂຣ ໂສກສ຺ສ ມູລໍ ຂນິຕຸໍ ອາຣທ຺ໂຘ. ໂສ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ໂສໂກ ນາມ ¶ ນ ອຊາຕສ຺ສ ໂຫຕິ, ຊາຕສ຺ສ ປນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຊາຕິໍ ປຏິຈ຺ຈ ໂສໂກ. ຊາຕິ ປນ ກິໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ? ຠວໍ ປຏິຈ຺ຈ ຊາຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ປຸພ຺ພຠາວນານຸຠາເວນ ໂຍນິໂສ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ທິສ຺ວາ ປຸນ ອນຸໂລມຎ຺ຈ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ນິສິນ຺ໂນ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ອມຈ຺ຈາ ຕໍ ມຄ຺ຄຜລສຸເຂນ ສຸຂິຕໍ ສນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສນ຺ຕມານສໍ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປຓິປາຕໍ ກຕ຺ວາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມາ ໂສຈິ, ເທວ, ມຫນ຺ໂຕ ຊມ຺ພຸທີໂປ, ອຎ຺ຎໍ ຕໂຕ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ກຎ຺ຎໍ ອາເນສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ອາຫ – ‘‘ນ ໂສຈາມິ, ນິສ຺ໂສໂກ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອິໂຕ ປຣໍ ສພ຺ພໍ ວຸຕ຺ຕປຸຣິມຄາຖາສທິສເມວ ຐເປຕ຺ວາ ຄາຖາວຓ຺ຓນໍ.

ຄາຖາວຓ຺ຓນາ ປນ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພາ – ສໍສຄ຺ຄຊາຕສ຺ສາຕິ ຊາຕສໍສຄ຺ຄສ຺ສ. ຕຕ຺ຖ ທສ຺ສນສວນກາຍສມຸລ຺ລປນສມ຺ໂຠຄສໍສຄ຺ຄວເສນ ປຎ຺ຈວິໂຘ ສໍສຄ຺ໂຄ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ທິສ຺ວາ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓວີຖິວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ ທສ຺ສນສໍສຄ຺ໂຄ ¶ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ສີຫຬທີເປ ກາຬທີຆວາປີ ຄາເມ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ກລ຺ຍາຓວິຫາຣວາສິທີຆຠາຓກທຫຣຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ເກນຈິ ອຸປາເຍນ ຕໍ ອລຠິຕ຺ວາ ກາລງ຺ກຕາ ກຸຏຸມ຺ພິຍຘີຕາ ຈ ຕສ຺ສາ ນິວາສນໂຈຬຂຓ຺ຑໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອວຣູປໍ ວຕ຺ຖໍ ຘາຣິນິຍາ ນາມ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ນາລຠິ’’ນ຺ຕິ ຜລິຕຫທໂຍ ກາລງ຺ກໂຕ. ໂສ ເອວ ທຫໂຣ ຈ ນິທສ຺ສນໍ.

ປເຣຫິ ¶ ປນ ກຖິຍມານໍ ຣູປາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອຕ຺ຕນາ ວາ ຫສິຕລປິຕຄີຕສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສຕວິຎ຺ຎາຓວີຖິວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ ສວນສໍສຄ຺ໂຄ ນາມ. ຕຕ຺ຣາປິ ຄິຣິຄາມວາສິກມ຺ມາຣຘີຕາຍ ປຎ຺ຈຫິ ກຸມາຣິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ປທຸມສ຺ສຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ມາລໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ເທນ ຄາຍນ຺ຕິຍາ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ກາມຣາເຄນ ວິເສສາ ປຣິຫາຍິຕ຺ວາ ພ຺ຍສນໍ ປຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈຄ຺ຄຬເລຓວາສີ ຕິສ຺ສທຫໂຣ ນິທສ຺ສນໍ.

ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອງ຺ຄປຣາມສເນນ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ ກາຍສໍສຄ຺ໂຄ ນາມ. ຘມ຺ມຠາສນທຫຣຠິກ຺ຂຸ ຈ ຣາຊຘີຕາ ເຈຕ຺ຖ ນິທສ຺ສນໍ. ມຫາວິຫາເຣ ກິຣ ທຫຣຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມໍ ຠາສຕິ. ຕຕ຺ຖ ມຫາຊໂນ ອາຄໂຕ, ຣາຊາປິ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ຣາຊຘີຕາຍ ຈ ສທ຺ຘິໍ ອຄມາສິ. ຕໂຕ ຣາຊຘີຕາຍ ຕສ຺ສ ຣູປຎ຺ຈ ສຣຎ຺ຈ ອາຄມ຺ມ ພລວຣາໂຄ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕສ຺ສ ທຫຣສ຺ສາປິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ຣາຊາ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ສາຓິປາກາເຣນ ປຣິກ຺ຂິປາເປສິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣາມສິຕ຺ວາ ອາລິງ຺ຄິໍສຸ. ປຸນ ສາຓິປາກາຣໍ ອປເນຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕາ ທ຺ເວປິ ກາລງ຺ກເຕເຍວ ອທ຺ທສໍສູຕິ.

ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາລປນສມຸລ຺ລປນວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ ປນ ສມຸລ຺ລປນສໍສຄ຺ໂຄ ນາມ. ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ປຣິໂຠຄກຣເຓ ອຸປ຺ປນ຺ນຣາໂຄ ສມ຺ໂຠຄສໍສຄ຺ໂຄ ນາມ. ທ຺ວີສຸປິ ເອເຕສຸ ປາຣາຊິກປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ຈ ນິທສ຺ສນໍ. ມຣິຈວຏ຺ຏິນາມມຫາວິຫາຣມເຫ ກິຣ ທຸຏ຺ຐຄາມຓິອຠຍຣາຊາ ມຫາທານໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ອຸຠໂຕສງ຺ຆໍ ປຣິວິສຕິ. ຕຕ຺ຖ ອຸຓ຺ຫຍາຄຸຍາ ທິນ຺ນາຍ ສງ຺ຆນວກສາມເຓຣີ ອນາຘາຣກສ຺ສ ສງ຺ຆນວກສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ທນ຺ຕວລຍໍ ທຕ຺ວາ ສມຸລ຺ລປນມກາສິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິວສ຺ສາ ຫຸຕ຺ວາ ປຣຕີຣໍ ຄຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສມຸລ຺ລປເນນ ປຸພ຺ພສຎ຺ຎໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຕາວເທວ ສຎ຺ຊາຕສິເນຫາ ສິກ຺ຂາປທໍ ວີຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປາຣາຊິກາ ອເຫສຸນ຺ຕິ. ເອວໍ ປຎ຺ຈວິເຘ ສໍສຄ຺ເຄ ເຍນ ເກນຈິ ສໍສຄ຺ເຄນ ຊາຕສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ຠວຕິ ສ຺ເນໂຫ, ປຸຣິມຣາຄປຈ຺ຈໂຍ ພລວຣາໂຄ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕໂຕ ສ຺ເນຫນ຺ວຍໍ ທຸກ຺ຂມິທໍ ປໂຫຕິ ຕເມວ ສ຺ເນຫໍ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ¶ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກສມ຺ປຣາຍິກໍ ໂສກປຣິເທວາທິນານປ຺ປກາຣກໍ ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ປໂຫຕິ ປຠວຕິ ຊາຍຕິ.

ອປເຣ ‘‘ອາຣມ຺ມເຓ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ໂວສ຺ສຄ຺ໂຄ ສໍສຄ຺ໂຄ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ. ຕໂຕ ສ຺ເນໂຫ, ສ຺ເນຫທຸກ຺ຂມິທນ຺ຕິ. ເອວມຕ຺ຖປ຺ປເຠທໍ ອິມໍ ອຑ຺ຒຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອາຫ – ‘‘ສ຺ວາຍໍ ຍມິທໍ ສ຺ເນຫນ຺ວຍໍ ໂສກາທິທຸກ຺ຂໍ ປໂຫຕິ, ຕເມວ ສ຺ເນຫໍ ອນຸຄຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ມູລໍ ຂນນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ.

ເອວໍ ¶ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ອມຈ຺ຈາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ກິໍ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຕໂຕ ໂສ ອາຫ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ວາ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວາ ອິມມ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ ມຸຈ຺ຈິຕຸກາໂມ, ໂສ ສພ຺ໂພປິ ອາທີນວໍ ສ຺ເນຫຊໍ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ’’ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຍໍ ຕໍ ‘‘ສ຺ເນຫນ຺ວຍໍ ທຸກ຺ຂມິທໍ ປໂຫຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕເທວ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ອາທີນວໍ ສ຺ເນຫຊໍ ເປກ຺ຂມາໂນ’’ຕິ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອຖ ວາ ຍຖາວຸຕ຺ເຕນ ສໍສຄ຺ເຄນ ‘ສໍສຄ຺ຄຊາຕສ຺ສ ຠວຕິ ສ຺ເນໂຫ, ສ຺ເນຫນ຺ວຍໍ ທຸກ຺ຂມິທໍ ປໂຫຕິ’, ເອວໍ ຍຖາຠູຕໍ ອາທີນວໍ ສ຺ເນຫຊໍ ເປກ຺ຂມາໂນ ອຫມຘິຄໂຕຕິ ເອວໍ ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖປາໂທ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສ຺ເນຫວເສນ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ປຣໍ ສພ຺ພໍ ປຸຣິມຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

໙໓. ມິຕ຺ເຕ ສຸຫຊ຺ເຊຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຍໍ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຸຣິມຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ປຐມຊ຺ຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ສມຓຘມ຺ໂມ ວໂຣ, ຣຊ຺ຊໍ ວຣ’’ນ຺ຕິ ວີມໍສິຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈານໍ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ອກາສິ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ຘມ຺ເມນ ສເມນ ກໂຣຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາປິ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຘມ຺ເມນ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຕ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາມິເກ ¶ ປຣາຊຍນ຺ຕາ ເອກທາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣາຊວລ຺ລຠໍ ປຣາເຊສຸໍ. ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ຠຕ຺ຕກາຣເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ທຸຕິຍທິວເສ ສຍໍ ວິນິຈ຺ຉຍຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ຕໂຕ ມຫາຊນາ – ‘‘ອມຈ຺ຈາ, ເທວ, ສາມິເກ ອສາມິເກ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕາ ມຫາຍຸທ຺ຘໍ ວິຍ ອກໍສຸ. ອຖ ຣາຊາ ວິນິຈ຺ຉຍຏ຺ຐານາ ວຸຏ຺ຐາຍ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ສມາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ເປຕຸໍ ນິສິນ຺ໂນ. ເຕນ ສທ຺ເທນ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ນ ສກ຺ໂກຕິ ອປ຺ເປຕຸໍ. ໂສ ‘‘ກິໍ ເມ ຣຊ຺ເຊນ, ສມຓຘມ຺ໂມ ວຣ’’ນ຺ຕິ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ປຫາຍ ປຸນ ສມາປຕ຺ຕິໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ກມ຺ມຏ຺ຐານຎ຺ຈ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອິມໍ ຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ເມຕ຺ຕາຍນວເສນ ມິຕ຺ຕາ. ສຸຫທຍຠາເວນ ສຸຫຊ຺ຊາ. ເກຈິ ເອກນ຺ຕຫິຕກາມຕາຍ ມິຕ຺ຕາວ ໂຫນ຺ຕິ ນ ສຸຫຊ຺ຊາ. ເກຈິ ຄມນາຄມນຏ຺ຐານນິສຊ຺ຊາສມຸລ຺ລາປາທີສຸ, ຫທຍສຸຂຊນເນນ ສຸຫຊ຺ຊາວ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ມິຕ຺ຕາ. ເກຈິ ຕທຸຠຍວເສນ ສຸຫຊ຺ຊາ ເຈວ ມິຕ຺ຕາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ທຸວິຘາ ອຄາຣິຍາ ¶ ຈ ອນຄາຣິຍາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ອຄາຣິຍາ ຕິວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ ອຸປກາໂຣ ສມານສຸຂທຸກ຺ໂຂ ອນຸກມ຺ປໂກຕິ. ອນຄາຣິຍາ ວິເສເສນ ອຕ຺ຖກ຺ຂາຍິໂນ ເອວ. ເຕ ຈຕູຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາຫ –

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕ, ຐາເນຫິ ອຸປກາໂຣ ມິຕ຺ໂຕ ສຸຫໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປມຕ຺ຕໍ ຣກ຺ຂຕິ, ປມຕ຺ຕສ຺ສ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ຣກ຺ຂຕິ, ຠີຕສ຺ສ ສຣຓໍ ໂຫຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ກິຈ຺ຈກຣຓີເຍສຸ ຕທ຺ທິຄຸຓໍ ໂຠຄໍ ອນຸປ຺ປເທຕິ’’ (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໑).

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕ, ຐາເນຫິ ສມານສຸຂທຸກ຺ໂຂ ມິຕ຺ໂຕ ສຸຫໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຄຸຍ຺ຫມສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂຕິ, ຄຸຍ຺ຫມສ຺ສ ປຣິຄູຫຕິ, ອາປທາສຸ ນ ວິຊຫຕິ, ຊີວິຕໍປິສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ’’ (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໒).

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕ, ຐາເນຫິ ອນຸກມ຺ປໂກ ມິຕ຺ໂຕ ສຸຫໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຠເວນສ຺ສ ນ ນນ຺ທຕິ, ຠເວນສ຺ສ ນນ຺ທຕິ, ອວຓ຺ຓໍ ຠຓມານໍ ນິວາເຣຕິ, ວຓ຺ຓໍ ຠຓມານໍ ປສໍສຕິ’’ (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໔).

‘‘ຈຕູຫິ ໂຂ, ຄຫປຕິປຸຕ຺ຕ, ຐາເນຫິ ອຕ຺ຖກ຺ຂາຍີ ມິຕ຺ຕາ ສຸຫໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປາປາ ນິວາເຣຕິ, ກລ຺ຍາເຓ ນິເວເສຕິ, ອສ຺ສຸຕໍ ສາເວຕິ, ສຄ຺ຄສ຺ສ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ຂຕີ’’ຕິ (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໓).

ເຕສ຺ວິຘ ອຄາຣິຍາ ອຘິປ຺ເປຕາ, ອຕ຺ຖໂຕ ປນ ສພ຺ເພປິ ຍຸຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕ ມິຕ຺ເຕ ສຸຫຊ຺ເຊ ອນຸກມ຺ປມາໂນຕິ ອນຸທຍມາໂນ, ເຕສໍ ສຸຂໍ ອຸປສໍຫຣິຕຸກາໂມ ທຸກ຺ຂໍ ອປຫຣິຕຸກາໂມ ຈ.

ຫາເປຕິ ອຕ຺ຖນ຺ຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກປຣມຕ຺ຖວເສນ ຕິວິຘໍ, ຕຖາ ອຕ຺ຕຕ຺ຖປຣຕ຺ຖອຸຠຍຕ຺ຖວເສນາປິ ຕິວິຘໍ ອຕ຺ຖໍ ລທ຺ຘວິນາສເນນ ອລທ຺ຘານຸປ຺ປາທເນນາຕິ ທ຺ວິຘາປິ ຫາເປຕິ ວິນາເສຕິ. ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕຕິ ‘‘ອຫໍ ອິມໍ ວິນາ ນ ຊີວາມິ, ເອສ ເມ ຄຕິ, ເອສ ເມ ປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ນີເຈ ¶ ຐາເນ ຐເປນ຺ໂຕປິ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ‘‘ອິເມ ມໍ ວິນາ ນ ຊີວນ຺ຕິ, ອຫໍ ເຕສໍ ຄຕິ, ອຫໍ ເຕສໍ ປຣາຍຓ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ອຸຈ຺ເຈ ຐາເນ ຐເປນ຺ໂຕປິ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອິຘ ປນ ເອວໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ເອຕໍ ຠຍນ຺ຕິ ເອຕໍ ອຕ຺ຖຫາປນຠຍໍ, ອຕ຺ຕໂນ ສມາປຕ຺ຕິຫານິໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ສນ຺ຖເວຕິ ຕິວິໂຘ ສນ຺ຖໂວ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິມິຕ຺ຕສນ຺ຖວວເສນ. ຕຕ຺ຖ ອຏ຺ຐສຕປເຠທາປິ ຕຓ຺ຫາ ຕຓ຺ຫາສນ຺ຖໂວ, ທ຺ວາສຏ຺ຐິເຠທາປິ ທິຏ຺ຐິ ທິຏ຺ຐິສນ຺ຖໂວ, ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ¶ ມິຕ຺ຕານຸກມ຺ປນາ ມິຕ຺ຕສນ຺ຖໂວ. ເຕສຸ ໂສ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ເຕນ ຫິສ຺ສ ສມາປຕ຺ຕິ ປຣິຫີນາ. ເຕນາຫ – ‘‘ເອຕໍ ຠຍໍ ສນ຺ຖເວ ເປກ຺ຂມາໂນ ອຫໍ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ມິຕ຺ຕສຸຫຊ຺ຊຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໔. ວໍໂສ ວິສາໂລຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ປຸພ຺ເພ ກິຣ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ຕໂຍ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ຕາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວີສຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເຕສໍ ເຊຏ຺ຐໂກ ພາຣາຓສິຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ອິຕເຣ ທ຺ເວ ປຈ຺ຈນ຺ຕຣາຊກຸເລສຸ. ເຕ ອຸໂຠປິ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຫຸຕ຺ວາ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາເຣ ວສນ຺ຕາ ເອກທິວສໍ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ມຍໍ ກິໍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອິມໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສຸຂໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມານາ ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຈຣິຍໍ ອທ຺ທສໍສຸ. ຕໂຕ ‘‘ຕຕິໂຍ ກຸຫິ’’ນ຺ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ຕາ ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ¶ ຕສ຺ສ ຄຸເຓ ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ໂສ ປກຕິຍາວ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາທິຄຸຓສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອມ຺ຫາກໍເຍວ ໂອວາທໂກ ວຕ຺ຕາ ວຈນກ຺ຂໂມ ປາປຄຣຫີ, ຫນ຺ທ, ນໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອາໂຣເຈມາ’’ຕິ ໂອກາສໍ ຄເວສນ຺ຕາ ຕໍ ເອກທິວສໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣວິຠູສິຕໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານທ຺ວາເຣ ເວຬຸຄຸມ຺ພມູເລ ອຏ຺ຐໍສຸ. ມຫາຊໂນ ອຕິຕ຺ໂຕ ຣາຊທສ຺ສເນນ ຣາຊານໍ ອຸລ຺ໂລເກຕິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ໂກຈິ ມມ ທສ຺ສເນ ພ຺ຍາປາຣໍ ນ ກໂຣຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ອທ຺ທກ຺ຂິ. ສຫ ທສ຺ສເນເນວ ຈສ຺ສ ເຕສຸ ສິເນໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ສນ຺ເຕນ ອາຈາເຣນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ກິໍ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ອສຊ຺ຊມານາ ນາມາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ ¶ . ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອສຊ຺ຊມານາຕິ ເອຕສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ? ‘‘ອລຄ຺ຄນຕ຺ໂຖ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ຕໂຕ ເວຬຸຄຸມ຺ພໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ມຫາຣາຊ, ອິມໍ ເວຬຸຄຸມ຺ພໍ ສພ຺ພໂສ ມູລຂນ຺ຘສາຂານຸສາຂາຫິ ສໍສິພ຺ພິຕ຺ວາ ຐິຕໍ ອສິຫຕ຺ໂຖ ປຸຣິໂສ ມູເລ ເຉຕ຺ວາ ອາວິຎ຺ຉນ຺ໂຕ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ ອຸທ຺ຘຣິຕຸໍ, ເອວເມວ ຕ຺ວໍ ອນ຺ໂຕ ຈ ພຫິ ຈ ຊຏາຍ ຊຏິໂຕ ອາສຕ຺ຕວິສຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ວິລຄ຺ໂຄ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ວາ ປນສ຺ສ ເວມຊ຺ຌຄໂຕປິ ອຍໍ ວໍສກຬີໂຣ ອສຎ຺ຊາຕສາຂຕ຺ຕາ ເກນຈິ ອລຄ຺ໂຄວ ຐິໂຕ, ສກ຺ກາ ຈ ປນ ອຄ຺ເຄ ວາ ມູເລ ວາ ເຉຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘຣິຕຸໍ, ເອວເມວ ມຍໍ ກຕ຺ຖຈິ ອສຊ຺ຊມານາ ສພ຺ພາ ທິສາ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ຕາວເທວ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ¶ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປສ຺ສໂຕ ເອວ ຣຎ຺ໂຎ ອາກາເສນ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມໍສຸ. ຕໂຕ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ກທາ ນຸ ໂຂ ອຫມ຺ປິ ເອວໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ຐິໂຕ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ປຸຣິມນເຍເນວ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອິມໍ ຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ວໍໂສຕິ ເວຬຸ. ວິສາໂລຕິ ວິຕ຺ຖິຓ຺ໂຓ. ວ-ກາໂຣ ອວຘາຣຓຕ຺ໂຖ, ເອວ-ກາໂຣ ວາ ອຍໍ, ສນ຺ຘິວເສນ ເອຕ຺ຖ ເອ-ກາໂຣ ນຏ຺ຐາ. ຕສ຺ສ ປຣປເທນ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕໍ ປຈ຺ຉາ ໂຍເຊສ຺ສາມ. ຍຖາຕິ ປຏິຠາເຄ. ວິສຕ຺ໂຕຕິ ລຄ຺ໂຄ ຊຏິໂຕ ສໍສິພ຺ພິໂຕ. ປຸຕ຺ເຕສຸ ທາເຣສຸ ຈາຕິ ປຸຕ຺ຕຘີຕຸຠຣິຍາສຸ. ຍາ ອເປກ຺ຂາຕິ ຍາ ຕຓ຺ຫາ ໂຍ ສິເນໂຫ. ວໍສກ຺ກຬີໂຣວ ອສຊ຺ຊມາໂນຕິ ວໍສກຬີໂຣ ວິຍ ອລຄ຺ຄມາໂນ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ຍຖາ ວໍໂສ ວິສາໂລ ວິສຕ຺ໂຕ ເອວ ໂຫຕິ, ປຸຕ຺ເຕສຸ ທາເຣສຸ ຈ ຍາ ອເປກ຺ຂາ, ສາປິ ເອວໍ ຕານິ ວຕ຺ຖູນິ, ສໍສິພ຺ພິຕ຺ວາ ຐິຕຕ຺ຕາ ວິສຕ຺ຕາ ເອວ. ສ຺ວາຫໍ ຕາຍ ອເປກ຺ຂາຍ ອເປກ຺ຂວາ ວິສາໂລ ວໍໂສ ວິຍ ວິສຕ຺ໂຕຕິ ເອວໍ ອເປກ຺ຂາຍ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ອເປກ຺ຂໍ ມຄ຺ຄຎາເຓນ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຍໍ ວໍສກຬີໂຣວ ຣູປາທີສຸ ວາ ລາຠາທີສຸ ວາ ກາມຠວາທີສຸ ວາ ທິຏ຺ຐາທີສຸ ວາ ຕຓ຺ຫາມານທິຏ຺ຐິວເສນ ອສຊ຺ຊມາໂນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ວໍສກ຺ກຬີຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໕. ມິໂຄ ¶ ອຣຎ຺ຎມ຺ຫີຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ເອໂກ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ໂຍຄາວຈໂຣ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ເສຏ຺ຐິກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຑ຺ເຒ ມຫທ຺ຘເນ ມຫາໂຠເຄ. ໂສ ສຸຠໂຄ ອໂຫສິ, ຕໂຕ ປຣທາຣິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ກາລງ຺ກໂຕ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ປກ຺ກາວເສເສນ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ອິຕ຺ຖີ ຫຸຕ຺ວາ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ນິຣຍໂຕ ອາຄຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຄຕ຺ຕານິ ອຸຓ຺ຫານິ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕນ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ຑຍ຺ຫມາເນນ ອຸທເຣນ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ຕໍ ຄພ຺ຠໍ ຘາເຣຕ຺ວາ ກາເລນ ທາຣິກໍ ວິຊາຍິ. ສາ ຊາຕທິວສໂຕ ປຠຸຕິ ມາຕາປິຕູນໍ ເສສພນ຺ຘຸປຣິຊນານຎ຺ຈ ເທສ຺ສາ ອໂຫສິ. ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ຈ ຍມ຺ຫິ ກຸເລ ທິນ຺ນາ, ຕຕ຺ຖາປິ ສາມິກສສ຺ສຸສສຸຣານໍ ເທສ຺ສາວ ອໂຫສິ ອປ຺ປິຍາ ອມນາປາ. ອຖ ນກ຺ຂຕ຺ເຕ ໂຆສິເຕ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ກີຬິຕຸໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເວສິໍ ອາເນຕ຺ວາ ກີຬຕິ. ສາ ຕໍ ທາສີນໍ ສນ຺ຕິກາ ສຸຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ອນຸນຍິຕ຺ວາ ຈ ອາຫ – ‘‘ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອິຕ຺ຖີ ນາມ ສເຈປິ ທສນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ກນິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ວາ ຘີຕາ, ຕຖາປິ ສາມິກສ຺ສ ເປສນກຣາ ໂຫຕິ. ສາມິເກ ອນາລປນ຺ເຕ ສູເລ ອາໂຣປິຕາ ວິຍ ທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ສເຈ ອຫໍ ອນຸຄ຺ຄຫາຣຫາ ¶ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ, ໂນ ເຈ, ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພາ. ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕິກຸລໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ – ‘‘ໂຫຕຸ, ຠທ຺ເທ, ມາ ໂສຈິ ກີຬນສຊ຺ຊາ ໂຫຫິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫ. ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ຕາວຕ຺ຕເກນ ສລ຺ລາປມຕ຺ເຕນ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ ‘‘ສ຺ເວ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມີ’’ຕິ ພຫຸໍ ຂຊ຺ຊໂຠຊ຺ຊໍ ປຏິຍາເທຕິ. ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ທຸຕິຍທິວເສ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາວ ກີຬນຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ. ສາ ‘‘ອິທານິ ເປເສສ຺ສຕິ, ອິທານິ ເປເສສ຺ສຕີ’’ຕິ ມຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ນິສິນ຺ນາ ອຸສ຺ສູຣໍ ທິສ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ເປເສສິ. ເຕ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຄໂຕ’’ຕິ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ຕໍ ສພ຺ພໍ ປຏິຍາທິຕໍ ອາທາຍ ຍານໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕຸໍ ອາຣທ຺ຘາ.

ອຖ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາເຣ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ນິໂຣຘາ ວຸຏ຺ຐາຍ ນາຄລຕາທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ‘‘ກຕ຺ຖ ອຊ຺ຊ ຠິກ຺ຂໍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ເສຏ຺ຐິຘີຕຣໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍິ ອິມິສ຺ສາ ສທ຺ຘາກາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ປພ຺ຠາຣສມີເປ ສຏ຺ຐິໂຍຊນມໂນສິລາຕເລ ຐຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ປຏິປເຖ ໂອຣຸຍ຺ຫ ພາຣາຓສິໍ ອຠິມຸໂຂ ອຄມາສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາວ ທາສິໂຍ ເສຏ຺ຐິຘີຕາຍ ¶ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ຍານາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ສພ຺ພຣສສມ຺ປນ຺ເນນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ປູເຣຕ຺ວາ ປທຸມປຸປ຺ເຜນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາປິ ປທຸມປຸປ຺ຜໍ ກຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜກລາປໍ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ປຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜກລາປຫຕ຺ຖາ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍຖາ ອິທໍ ປຸປ຺ຜໍ, ເອວາຫໍ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ອຸປປຊ຺ຊາມິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ມຫາຊນສ຺ສ ປິຍາ ຠເວຍ຺ຍໍ ມນາປາ’’ຕິ. ເອວໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຕ຺ເຖສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ທຸກ຺ໂຂ ຄພ຺ຠວາໂສ ¶ , ຕໍ ອນຸປຄມ຺ມ ປທຸມປຸປ຺ເຜ ເອວ ປຏິສນ຺ຘິ ຠເວຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ປຕ຺ເຖສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເຊຄຸຈ຺ໂຉ ມາຕຸຄາໂມ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຘີຕາປິ ປຣວສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມາ ອຫໍ ອິຕ຺ຖິຠາວໍ ອນຸປຄມ຺ມ ປຸຣິໂສ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປິ ປຕ຺ເຖສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ສໍສາຣທຸກ຺ຂໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ປຣິໂຍສາເນ ຕຸມ຺ເຫຫິ ປຕ຺ຕໍ ອມຕໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ຈຕຸໂຣ ປຓິຘີ ກຕ຺ວາ ຕໍ ປທຸມປຸປ຺ຜກລາປໍ ປູເຊຕ຺ວາ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ປຸປ຺ຜສທິໂສ ເອວ ເມ ຄນ຺ໂຘ ເຈວ ວຓ຺ໂຓ ຈ ໂຫຕູ’’ຕິ ອິມໍ ປຎ຺ຈມໍ ປຓິຘິໍ ອກາສິ.

ຕໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຸປ຺ຜກລາປຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ –

‘‘ອິຈ຺ຉິຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ຂິປ຺ປເມວ ສມິຊ຺ຌຕຸ;

ສພ຺ເພ ປູເຣນ຺ຕຸ ສງ຺ກປ຺ປາ, ຈນ຺ໂທ ປນ຺ນຣໂສ ຍຖາ’’ຕິ. –

ອິມາຍ ¶ ຄາຖາຍ ເສຏ຺ຐິຘີຕາຍ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ປສ຺ສຕູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອາກາເສນ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ. ເສຏ຺ຐິຘີຕາຍ ຕໍ ປສ຺ສນ຺ຕິຍາ ມຫຕີ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ຠວນ຺ຕເຣ ກຕໍ ອກຸສລໍ ກມ຺ມໍ ອໂນກາສຕາຍ ປຣິກ຺ຂີຓໍ ຈິຎ຺ຈມ຺ພິລໂຘຕຕມ຺ພໂລຫຠາຊນມິວ ສຸທ຺ຘາ ຊາຕາ. ຕາວເທວສ຺ສາ ປຕິກຸເລ ຎາຕິກຸເລ ຈ ສພ຺ໂພ ຊໂນ ຕຸຏ຺ໂຐ. ‘‘ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ປິຍວຈນານິ ຈ ປຓ຺ຓາກາຣານິ ຈ ເປເສສິ. ສາມິໂກປິ ມນຸສ຺ເສ ເປເສສິ – ‘‘ເສຏ຺ຐິຘີຕຣໍ ສີຆໍ ອາເນຖ, ອຫໍ ວິສ຺ສຣິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ອາຄໂຕ’’ຕິ. ຕໂຕ ປຠຸຕິ ຈ ນໍ ອຸເຣ ວິລິຕ຺ຕຈນ຺ທນໍ ວິຍ ອາມຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕາຫາຣໍ ວິຍ ປຸປ຺ຜມາລາ ວິຍ ຈ ປິຍາຍນ຺ໂຕ ປຣິຫຣິ. ສາ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ອິສ຺ສຣິຍໂຠຄຍຸຕ຺ຕສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ປຸຣິສຠາເວນ ເທວໂລເກ ປທຸມປຸປ຺ເຜ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ປທຸມປຸປ຺ຜຄພ຺ເຠ ເອວ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ໂຕປິ ນິສີທນ຺ໂຕປິ ສຍນ຺ໂຕປິ ປທຸມປຸປ຺ຜຄພ຺ເຠເຍວ ສຍຕິ. ‘‘ມຫາປທຸມເທວປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ຈ ນໍ ໂວຫຣິໍສຸ. ເອວໍ ¶ ໂສ ເຕນ ອິທ຺ຘານຸຠາເວນ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ຉ ເທວໂລເກ ເອວ ສໍສຣຕິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ວີສຕິ ອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຕາສຸ ເອກາປິ ປຸຕ຺ຕໍ ນ ລຠຕິ. ອມຈ຺ຈາ ຣາຊານໍ ວິຎ຺ຎາເປສຸໍ – ‘‘ເທວ, ກຸລວໍສານຸປາລໂກ ປຸຕ຺ໂຕ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ອຕ຺ຣເຊ ອວິຊ຺ຊມາເນ ເຂຕ຺ຕໂຊປິ ກຸລວໍສຘໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ຣາຊາ ‘‘ຐເປຕ຺ວາ ມເຫສິໍ ອວເສສາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ສຕ຺ຕາຫໍ ຘມ຺ມນາຏກໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ຍຖາກາມໍ ພຫິ ຈຣາເປສິ, ຕຖາປິ ປຸຕ຺ຕໍ ນາລຕ຺ຖ. ປຸນ ອມຈ຺ຈາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ມເຫສີ ນາມ ປຸຎ຺ເຎນ ຈ ປຎ຺ຎາຍ ຈ ສພ຺ພອິຕ຺ຖີນໍ ອຄ຺ຄາ, ອປ຺ເປວ ນາມ ເທໂວ ມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຸຕ຺ຕໍ ລເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຣາຊາ ມເຫສິຍາ ¶ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ສາ ອາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ຍາ ອິຕ຺ຖີ ສີລວຕີ ສຈ຺ຈວາທິນີ, ສາ ປຸຕ຺ຕໍ ລເຠຍ຺ຍ, ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປຣຫິຕາຍ ກຸໂຕ ປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອາວຊ຺ເຊສິ, ສີລວຕິຍາ ຣາຊຘີຕາຍ ປຎ຺ຈ ສີລານິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ຕິຍາ ປຸຕ຺ຕປຕ຺ຖນາຈິຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນມຕ຺ເຕ ສກ຺ກສ຺ສ ອາສນໍ ສໍກມ຺ປິ.

ອຖ ສກ຺ໂກ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ – ‘‘ສີລວຕິຍາ ຣາຊຘີຕາຍ ປຸຕ຺ຕວຣໍ ເທມີ’’ຕິ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ເທວິຍາ ສມ຺ມຸເຂ ຐິໂຕ ‘‘ກິໍ ວເຣສິ, ເທວີ’’ຕິ? ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ທມ຺ມິ ເຕ, ເທວິ, ປຸຕ຺ຕໍ, ມາ ຈິນ຺ຕຍີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເທວໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເອຕ຺ຖ ຂີຓາຍຸໂກ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ມຫາປທຸໂມ ອຸປຣິເທວໂລກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຈ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວິມານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ ມຫາປທຸມ, ມນຸສ຺ສໂລກໍ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ຍາຈິ. ໂສ ‘‘ມາ ເອວໍ, ມຫາຣາຊ, ຠຓ, ເຊຄຸຈ຺ຉິໂຕ ມນຸສ຺ສໂລໂກ’’ຕິ ¶ . ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ມນຸສ຺ສໂລເກ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ ອິຘູປປນ຺ໂນ, ຕຕ຺ເຖວ ຐຕ຺ວາ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕພ຺ພາ, ຄຈ຺ຉ, ຕາຕາ’’ຕິ. ‘‘ທຸກ຺ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຄພ຺ຠວາໂສ, ນ ສກ຺ໂກມິ ຕຕ຺ຖ ວສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕາຕ, ເຕ ຄພ຺ຠວາໂສ ນຕ຺ຖິ, ຕຖາ ຫິ ຕ຺ວໍ ກມ຺ມມກາສິ, ຍຖາ ປທຸມຄພ຺ເຠເຍວ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສສິ, ຄຈ຺ຉ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ອຘິວາເສສິ.

ໂສ ເທວໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຸຍ຺ຍາເນ ສິລາປຏ຺ຏໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ປທຸມຄພ຺ເຠ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຕຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ມເຫສີ ສຸປິນນ຺ເຕນ ¶ ວີສຕິອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສປຣິວຸຕາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສິລາປຏ຺ຏໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ປທຸມຄພ຺ເຠ ປຸຕ຺ຕໍ ລທ຺ຘາ ວິຍ ອໂຫສິ. ສາ ປຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ສີລານິ ຣກ຺ຂມານາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ປທຸມປຸປ຺ຜໍ ອທ຺ທສ, ຕໍ ເນວ ຕີເຣ ໂຫຕິ ນ ຄມ຺ຠີເຣ. ສຫ ທສ຺ສເນເນວ ຈສ຺ສາ ຕຕ຺ຖ ປຸຕ຺ຕສິເນໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ສາ ສຍໍ ເອວ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ອຄ຺ຄເຫສິ, ປຸປ຺ເຜ ຄຫິຕມຕ຺ເຕເຍວ ປຕ຺ຕານິ ວິກສິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ສຸວຓ຺ຓປຏິມໍ ວິຍ ທາຣກໍ ອທ຺ທສ, ທິສ຺ວາວ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ສທ຺ທໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ. ມຫາຊໂນ ສາຘຸກາຣສຫສ຺ສານິ ປວຕ຺ເຕສິ. ຣຎ຺ໂຎ ຈ ເປເສສິ. ຣາຊາ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກຕ຺ຖ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ລທ຺ໂຘກາສໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຸຍ຺ຍານຎ຺ຈ ໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ປທຸມຎ຺ຈ ອມ຺ຫາກໍເຍວ, ຕສ຺ມາ ອມ຺ຫາກໍ ເຂຕ຺ເຕ ຊາຕຕ຺ຕາ ເຂຕ຺ຕໂຊ ນາມາຍໍ ປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປເວເສຕ຺ວາ ວີສຕິສຫສ຺ສອິຕ຺ຖິໂຍ ຘາຕິກິຈ຺ຈໍ ກາເຣສິ. ຍາ ຍາ ກຸມາຣສ຺ສ ຣຸຈິໍ ຎຕ຺ວາ ປຕ຺ຖິຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຂາທນີຍໍ ຂາທາເປຕິ, ສາ ສາ ສຫສ຺ສໍ ລຠຕິ. ສກລພາຣາຓສີ ຈລິຕາ, ສພ຺ໂພ ຊໂນ ກຸມາຣສ຺ສ ປຓ຺ຓາກາຣສຫສ຺ສານິ ເປເສສິ. ກຸມາໂຣ ຕໍ ຕໍ ອຕິເນຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ຂາທ, ອິມໍ ຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂຠຊເນນ ອຸພ຺ພາຬ຺ໂຫ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ໂຄປຸຣທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ລາຂາຄຸຬເກນ ກີຬຕິ.

ຕທາ ¶ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ພາຣາຓສິໍ ນິສ຺ສາຍ ອິສິປຕເນ ວສຕິ. ໂສ ກາລສ຺ເສວ ວຸຏ຺ຐາຍ ເສນາສນວຕ຺ຕສຣີຣປຣິກມ຺ມມນສິກາຣາທີນິ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ກຕ຺ວາ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ‘‘ອຊ຺ຊ ກຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ກຸມາຣສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອສ ປຸພ຺ເພ ກິໍ ກມ຺ມໍ ກຣີ’’ຕິ ວີມໍສນ຺ໂຕ ‘‘ມາທິສສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ທຕ຺ວາ ຈຕສ຺ໂສ ປຕ຺ຖນາ ປຕ຺ເຖສິ, ຕຕ຺ຖ ຕິສ຺ໂສ ສິທ຺ຘາ, ເອກາ ຕາວ ນ ສິຊ຺ຌຕິ, ຕສ຺ສ ອຸປາເຍນ ອາຣມ຺ມຓໍ ທສ຺ເສມີ’’ຕິ ຠິກ຺ຂາຈາຣວເສນ ກຸມາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ກຸມາໂຣ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສມຓ, ມາ ອິຘ ອາຄຈ຺ຉິ, ອິເມ ຫິ ຕມ຺ປິ ‘ອິມໍ ຂາທ, ອິມໍ ຠຸຎ຺ຊາ’ຕິ ວເທຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ໂສ ເອກວຈເນເນວ ຕໂຕ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ເສນາສນໍ ອຄມາສິ. ກຸມາໂຣ ປຣິຊນໍ ອາຫ – ‘‘ອຍໍ ສມໂຓ ມຍາ ວຸຕ຺ຕມຕ຺ໂຕວ ນິວຕ຺ໂຕ, ກຸທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ມມາ’’ຕິ. ໂສ ເຕຫິ ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ນ ໂກຘປຣາຍຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ປເຣນ ປສນ຺ນມເນນ ຍໍ ທິນ຺ນໍ, ເຕນ ຍາເປນ຺ຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາເນປິ ¶ ‘‘ທຸຏ຺ໂຐ ເອວຣູໂປ ນາມ ¶ ສມໂຓ, ຂມາເປສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ມາຕາປິຕູນໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ມຫຕາ ຣາຊານຸຠາເວນ ອິສິປຕນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມິຄຍູຖໍ ທິສ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກິນ຺ນາເມເຕ’’ຕິ? ‘‘ເອເຕ, ສາມິ, ມິຄາ ນາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອເຕສໍ ‘ອິມໍ ຂາທຖ, ອິມໍ ຠຸຎ຺ຊຖ, ອິມໍ ສາຍຖາ’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຏິຊຄ຺ຄນ຺ຕາ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ, ສາມິ, ຍຕ຺ຖ ຕິໂຓທກໍ ສຸລຠໍ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ຕີ’’ຕິ.

ກຸມາໂຣ ‘‘ຍຖາ ອິເມ ອຣກ຺ຂິຍມານາວ ຍຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ຕິ, ກທາ ນຸ ໂຂ ອຫມ຺ປິ ເອວໍ ວເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ເອຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘປິ ຕສ຺ສ ອາຄມນໍ ຎຕ຺ວາ ເສນາສນມຄ຺ຄຎ຺ຈ ຈງ຺ກມນຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຏ຺ຐໍ ກຕ຺ວາ ເອກທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຈງ຺ກມິຕ຺ວາ ປທນິກ຺ເຂປໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ທິວາວິຫາໂຣກາສຎ຺ຈ ປຓ຺ຓສາລຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຏ຺ຐໍ ກຕ຺ວາ ປວິສນປທນິກ຺ເຂປໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມນປທນິກ຺ເຂປໍ ອທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຄມາສິ. ກຸມາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປເທສໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຏ຺ຐກຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ວສຕິ ມຎ຺ເຎ ເອຕ຺ຖ ໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ປຣິຊເນນ ຠາສິຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ປາໂຕປິ ໂສ ສມໂຓ ທຸສ຺ສຕິ, ອິທານິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີຫິ ອຕ຺ຕໂນ ໂອກາສໍ ອກ຺ກນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ທຸສ຺ເສຍ຺ຍ, ອິເຘວ ຕຸມ຺ເຫ ຕິຏ຺ຐຖາ’’ຕິ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ເອກໂກວ ເສນາສນໍ ປວິຏ຺ໂຐ ວຕ຺ຕສີເສນ ສຸສມ຺ມຏ຺ໂຐກາເສ ປທນິກ຺ເຂປໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂສ ທານາຍໍ ສມໂຓ ເອຕ຺ຖ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ນ ວຓິຊ຺ຊາທິກມ຺ມໍ ຈິນ຺ເຕສິ, ອທ຺ຘາຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຫິຕເມວ ຈິນ຺ເຕສິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ປສນ຺ນມານໂສ ຈງ຺ກມໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ທູຣີກຕປຸຖຸວິຕກ຺ໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາສາຓຜລເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕເອກຄ຺ໂຄ ຫຸຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາຓໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ປຸໂຣຫິເຕນ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ຄຄນຕເລ ນິສິນ຺ໂນ ອິມໍ ຄາຖມຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ມິໂຄຕິ ທ຺ເວ ມິຄາ – ເອຓີມິໂຄ ຈ ປສທມິໂຄ ຈ. ອປິຈ ສພ຺ເພສໍ ອາຣຎ຺ຎິການໍ ¶ ຈຕຸປ຺ປທານໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອິຘ ປນ ປສທມິໂຄ ອຘິປ຺ເປໂຕຕິ ວທນ຺ຕິ. ອຣຎ຺ຎມ຺ຫີຕິ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ອຣຎ຺ຎໍ, ອິຘ ປນ ອຸຍ຺ຍານໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອຸຍ຺ຍານມ຺ຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍຖາຕິ ປຏິຠາເຄ. ອພທ຺ໂຘຕິ ຣຊ຺ຊຸພນ຺ຘນາທີຫິ ອພທ຺ໂຘ, ເອເຕນ ວິສ຺ສຕ຺ຖຈຣິຍໍ ທີເປຕິ. ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຄຈ຺ຉຕິ ໂວຈຣາຍາຕິ ເຍນ ເຍນ ທິສາຠາເຄນ ຄນ຺ຕຸມິຈ຺ຉຕິ, ເຕນ ¶ ເຕນ ທິສາຠາເຄນ ໂຄຈຣາຍ ຄຈ຺ຉຕິ. ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈຕໍ ຠຄວຕາ –

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎໂກ ມິໂຄ ອຣຎ຺ເຎ ປວເນ ຈຣມາໂນ ວິສ຺ສຕ຺ໂຖ ຄຈ຺ຉຕິ, ວິສ຺ສຕ຺ໂຖ ຕິຏ຺ຐຕິ, ວິສ຺ສຕ຺ໂຖ ນິສີທຕິ, ວິສ຺ສຕ຺ໂຖ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ອນາປາຖຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ລຸທ຺ທສ຺ສ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິວິຈ຺ເຈວ ກາເມຫິ…ເປ… ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕມກາສິ ມາຣໍ ອປທໍ, ວຘິຕ຺ວາ ມາຣຈກ຺ຂຸໍ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ ປາປິມໂຕ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໒໘໗; ຈູຬນິ. ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕນິທ຺ເທສ ໑໒໕) ວິຕ຺ຖາໂຣ.

ເສຣິຕນ຺ຕິ ສຈ຺ຉນ຺ທວຸຕ຺ຕິຕໍ ອປຣາຍຕ຺ຕຕໍ ວາ, ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍຖາ ມິໂຄ ອຣຎ຺ຎມ຺ຫິ ອພທ຺ໂຘ ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຄຈ຺ຉຕິ ໂຄຈຣາຍ, ຕຖາ ກທາ ນຸ ໂຂ ອຫມ຺ປິ ຕຓ຺ຫາພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເອວໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍນ຺ຕິ. ວິຎ຺ຎູ ປຓ຺ຑິໂຕ ນໂຣ ເສຣິຕໍ ເປກ຺ຂມາໂນ ເອໂກ ຈເຣຕິ.

ມິໂຄອຣຎ຺ຎຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໖. ອາມນ຺ຕນາ ໂຫຕີຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກິຣ ມຫາອຸປຏ຺ຐານສມເຍ ອມຈ຺ຈາ ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ເຕສຸ ເອໂກ ອມຈ຺ໂຈ ‘‘ເທວ, ໂສຕພ຺ພໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ເອກມນ຺ຕໍ ຄມນໍ ຍາຈິ. ໂສ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອຄມາສິ. ປຸນ ເອໂກ ມຫາອຸປຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ນໍ ຍາຈິ, ເອໂກ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘ ນິສິນ຺ນໍ, ເອໂກ ອສ຺ສປິຏ຺ຐິຍໍ ນິສິນ຺ນໍ, ເອໂກ ສຸວຓ຺ຓຣເຖ ນິສິນ຺ນໍ, ເອໂກ ສິວິກາຍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຍາຈິ. ຣາຊາ ຕໂຕ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ອປໂຣ ຊນປທຈາຣິກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຍາຈິ, ຕສ຺ສປິ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ເອກມນ຺ຕໍ ອຄມາສິ. ເອວໍ ໂສ ເຕຫິ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ອມຈ຺ຈາ ອິສ຺ສຣິເຍນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ເຕສຸ ເອໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອາຫ – ‘‘ອສຸກໍ ນາມ, ມຫາຣາຊ, ຊນປທໍ ມຍ຺ຫໍ ເທຫີ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕໍ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠຸຎ຺ຊຕີ’’ຕິ ຠຓຕິ. ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ວຈນໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉາມຫໍ ຕໍ ຊນປທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາມີ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກລຫໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ອຸໂຠປິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ¶ ໂທສໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ນ ສກ຺ກາ ອິເມ ໂຕເສຕຸ’’ນ຺ຕິ ເຕສໍ ໂລເຠ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ໂສ ປຸຣິມນເຍນ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຠາສິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ¶ – ສຫາຍມຊ຺ເຌ ຐິຕສ຺ສ ທິວາເສຍ຺ຍສງ຺ຂາເຕ ວາເສ ຈ, ມຫາອຸປຏ຺ຐານສງ຺ຂາເຕ ຐາເນ ຈ, ອຸຍ຺ຍານຄມນສງ຺ຂາເຕ ຄມເນ ຈ, ຊນປທຈາຣິກສງ຺ຂາຕາຍ ຈາຣິກາຍ ຈ, ‘‘ອິທໍ ເມ ສຸຓ, ອິທໍ ເມ ເທຫີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຕຖາ ຕຖາ ອາມນ຺ຕນາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ອຫໍ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຍາຍໍ ອຣິຍຊນເສວິຕາ ອເນການິສໍສາ ເອກນ຺ຕສຸຂາ, ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ¶ ໂລຠາຠິຠູເຕຫິ ສພ຺ພກາປຸຣິເສຫິ ອນຠິປຕ຺ຖິຕາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕໍ ອນຠິຊ຺ຌິຕໍ ປເຣສໍ ອວສວຕ຺ຕເນນ ຠພ຺ພປຸຄ຺ຄລວເສນ ເສຣິຕຎ຺ຈ ເປກ຺ຂມາໂນ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕສ຺ມິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ອາມນ຺ຕນາຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໗. ຂິຑ຺ຑາຣຕີຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ເອກປຸຕ຺ຕກພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ຕສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ປິໂຍ ອໂຫສິ ມນາໂປ ປາຓສໂມ, ຣາຊາ ສພ຺ພອິຣິຍາປເຖສຸ ປຸຕ຺ຕກໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ວຕ຺ຕຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ຄໂຕ. ກຸມາໂຣປິ ຕໍ ທິວສໍເຍວ ອຸປ຺ປນ຺ເນນ ພ຺ຍາຘິນາ ມໂຕ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ປຸຕ຺ຕສິເນເຫນ ຣຎ຺ໂຎ ຫທຍມ຺ປິ ຜເລຍ຺ຍາ’’ຕິ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາວ ນໍ ຌາເປສຸໍ. ຣາຊາ ອຸຍ຺ຍາເນ ສຸຣາມເທນ ມຕ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕໍ ເນວ ສຣຕິ, ຕຖາ ທຸຕິຍທິວເສປິ ນ຺ຫານໂຠຊນເວລາສຸ. ອຖ ຠຸຕ຺ຕາວີ ນິສິນ຺ໂນ ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ອາເນຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຕສ຺ສ ອນຸຣູເປນ ວິຘາເນນ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຕໂຕ ໂສກາຠິຠູໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ເອວໍ ໂຍນິໂສ ມນສາກາສິ – ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ສຕິ ອິທໍ ໂຫຕິ, ອິມສ຺ສຸປ຺ປາທາ ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ອນຸກ຺ກເມນ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ສມ຺ມສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກສມ຺ໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ເສສໍ ສໍສຄ຺ຄຄາຖາວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ ຐເປຕ຺ວາ ຄາຖາຍຕ຺ຖວຓ຺ຓນໍ.

ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາ ປນ – ຂິຑ຺ຑາຕິ ກີຬນາ. ສາ ທຸວິຘາ ໂຫຕິ ກາຍິກາ ຈ ວາຈສິກາ ຈ. ຕຕ຺ຖ ກາຍິກາ ນາມ ຫຕ຺ຖີຫິປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອສ຺ເສຫິປິ ຣເຖຫິປິ ຘນູຫິປິ ຖຣູຫິປີຕິ ເອວມາທິ. ວາຈສິກາ ນາມ ຄີຕໍ ສິໂລກຠຓນໍ ມຸຂເຠຣິອາລມ຺ພຣເຠຣີຕິ ເອວມາທິ. ຣຕີຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓຣຕິ. ວິປຸລນ຺ຕິ ຍາວ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ອຫຈ຺ຈ ຐາເນນ ສກລຕ຺ຕຠາວພ຺ຍາປກໍ. ເສສໍ ປາກຏເມວ ¶ . ອນຸສນ຺ຘິໂຍຊນາປິ ເຈຕ຺ຖ ສໍສຄ຺ຄຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ, ຕໂຕ ປຣຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ.

ຂິຑ຺ຑາຣຕິຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໘. ຈາຕຸທ຺ທິໂສຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ປຸພ຺ເພ ກິຣ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປຎ຺ຈ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ຕາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວີສຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເຕສໍ ເຊຏ຺ຐໂກ ພາຣາຓສິຣາຊາ ອໂຫສິ, ເສສາ ປາກຕິກຣາຊາໂນ. ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ¶ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຫຸຕ຺ວາ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາເຣ ວສນ຺ຕາ ເອກທິວສໍ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ວໍສກ຺ກຬີຣຄາຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມຎ຺ຈ ສຫາຍຎ຺ຈ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຸປາເຍນ ອາຣມ຺ມຓໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ໂອກາສໍ ຄເວສນ຺ຕິ. ໂສ ຈ ຣາຊາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຸພ຺ພິຊ຺ຊຕິ, ຠີໂຕ ວິສ຺ສຣໍ ກໂຣຕິ, ມຫາຕເລ ຘາວຕິ. ປຸໂຣຫິເຕນ ກາລສ຺ເສວ ວຸຏ຺ຐາຍ ສຸຂເສຍ຺ຍໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕປິ ‘‘ກຸໂຕ ເມ, ອາຈຣິຍ, ສຸຂ’’ນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ປຸໂຣຫິໂຕປິ ‘‘ອຍໍ ໂຣໂຄ ນ ສກ຺ກາ ເຍນ ເກນຈິ ອຸທ຺ຘໍ ວິເຣຈນາທິນາ ເຠສຊ຺ຊກມ຺ເມນ ວິເນຕຸໍ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ຂາທນູປາໂຍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຣຊ຺ຊຫານິຊີວິຕນ຺ຕຣາຍາທີນໍ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ ເອຕໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ຣາຊານໍ ສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ອຸພ຺ເພເຊຕ຺ວາ ‘‘ຕສ຺ສ ວູປສມນຕ຺ຖໍ ເອຕ຺ຕເກ ຈ ເອຕ຺ຕເກ ຈ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖາທໂຍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓຎ຺ຈ ທກ຺ຂິຓໍ ທຕ຺ວາ ຍຎ຺ໂຎ ຍຊິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ຍຎ຺ຎຍຊເນ ສມາທເປສິ.

ຕໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ອເນການິ ປາຓສຫສ຺ສານິ ຍຎ຺ຎຕ຺ຖາຍ ສມ຺ປິຓ຺ຑິຍມານານິ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕສ຺ມິໍ ກມ຺ເມ ກເຕ ທຸພ຺ໂພຘເນຍ຺ໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຫນ຺ທ ນໍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເປກ຺ຂາມາ’’ຕິ ວໍສກ຺ກຬີຣຄາຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມານາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ປຏິປາຏິຍາ ອຄມໍສຸ. ຣາຊາ ສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐິໂຕ ຣາຊງ຺ຄຓໍ ໂອໂລກຍມາໂນ ເຕ ອທ຺ທກ຺ຂິ, ສຫ ທສ຺ສເນເນວ ຈສ຺ສ ສິເນໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ຕໂຕ ເຕ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ອາກາສຕເລ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ເຈ ‘‘ເກ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ຈາຕຸທ຺ທິສາ ນາມາ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຈາຕຸທ຺ທິສາຕິ ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ? ‘‘ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ກຕ຺ຖຈິ ¶ ກຸໂຕຈິ ຠຍໍ ວາ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາໂສ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ນຕ຺ຖິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຕໍ ຠຍໍ ກິໍ ກາຣຓາ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວມ, ກຣຸຓໍ ຠາເວມ, ມຸທິຕໍ ຠາເວມ, ອຸເປກ຺ຂໍ ຠາເວມ. ເຕນ ໂນ ຕໍ ຠຍໍ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ອຄມໍສຸ.

ຕໂຕ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ສມຓາ ‘ເມຕ຺ຕາທິຠາວນາຍ ຠຍໍ ນ ໂຫຕີ’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປນ ອເນກສຫສ຺ສປາຓວຘໍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ, ເກສໍ ນຸ ໂຂ ວຈນໍ ສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ? ອຖສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສມຓາ ສຸທ຺ເຘນ ອສຸທ຺ຘໍ ໂຘວນ຺ຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປນ ອສຸທ຺ເຘນ ອສຸທ຺ຘໍ. ນ ສກ຺ກາ ໂຂ ປນ ອສຸທ຺ເຘນ ອສຸທ຺ຘໍ ໂຘວິຕຸໍ, ປພ຺ພຊິຕານໍ ເອວ ວຈນໍ ສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ‘‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສຸຂິຕາ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ເມຕ຺ຕາທໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ຠາເວຕ຺ວາ ຫິຕຜຣເຓນ ຈິຕ຺ເຕນ ¶ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປສິ – ‘‘ສພ຺ເພ ປາເຓ ມຸຎ຺ຈຖ, ສີຕານິ ປານີຍານິ ປິວນ຺ຕຸ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ຂາທນ຺ຕຸ, ສີໂຕ ຈ ວາໂຕ ເຕສໍ ອຸປວາຍຕູ’’ຕິ ¶ . ເຕ ຕຖາ ອກໍສຸ.

ຕໂຕ ຣາຊາ ‘‘ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕານໍ ວຈເນນ ປາປກມ຺ມໂຕ ມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ນິສິນ຺ໂນ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ອມຈ຺ເຈຫິ ຈ ໂຠຊນເວລາຍໍ ‘‘ຠຸຎ຺ຊ, ມຫາຣາຊ, ກາໂລ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນາຫໍ ຣາຊາ’’ຕິ ປຸຣິມນເຍເນວ ສພ຺ພໍ ວຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານພ຺ຍາກຣຓຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຈາຕຸທ຺ທິໂສຕິ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ຍຖາສຸຂວິຫາຣີ, ‘‘ເອກໍ ທິສໍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣຕີ’’ຕິອາທິນາ ວາ ນເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣຠາວນາຍ ຜຣິຕາ ຈຕສ຺ໂສ ທິສາ ອສ຺ສ ສນ຺ຕີຕິ ຈາຕຸທ຺ທິໂສ. ຕາສຸ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ກຕ຺ຖຈິ ສຕ຺ເຕ ວາ ສງ຺ຂາເຣ ວາ ຠເຍນ ນ ປຏິຫນຕີຕິ ອປ຺ປຏິໂຆ. ສນ຺ຕຸສ຺ສມາໂນຕິ ທ຺ວາທສວິຘສ຺ສ ສນ຺ໂຕສສ຺ສ ວເສນ ສນ຺ຕຸສ຺ສໂກ ຈ. ອິຕຣີຕເຣນາຕິ ອຸຈ຺ຈາວເຈນ ປຈ຺ຈເຍນ. ປຣິສ຺ສຍານໍ ສຫິຕາ ອຉມ຺ຠີຕິ ເອຕ຺ຖ ປຣິສ຺ສຍນ຺ຕິ ກາຍຈິຕ຺ຕານິ, ປຣິຫາເປນ຺ຕິ ວາ ເຕສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ, ຕານິ ວາ ປຏິຈ຺ຈ ສຍນ຺ຕີຕິ ປຣິສ຺ສຍາ, ພາຫິຣານໍ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາທີນໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣານຎ຺ຈ ກາມຈ຺ຉນ຺ທາທີນໍ ກາຍຈິຕ຺ຕຸປທ຺ທວານໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ເຕ ປຣິສ຺ສເຍ ອຘິວາສນຂນ຺ຕິຍາ ຈ ວີຣິຍາທີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ຈ ສຫຕີຕິ ປຣິສ຺ສຍານໍ ສຫິຕາ. ຖທ຺ຘຠາວກຣຠຍາຠາເວນ ອຉມ຺ຠີ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ? ຍຖາ ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມຓາ, ເອວໍ ອິຕຣີຕເຣນ ປຈ຺ຈເຍນ ສນ຺ຕຸສ຺ສມາໂນ ເອຕ຺ຖ ປຏິປຕ຺ຕິປທຏ຺ຐາເນ ສນ຺ໂຕເສ ຐິໂຕ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ເມຕ຺ຕາທິຠາວນາຍ ຈາຕຸທ຺ທິໂສ, ສຕ຺ຕສງ຺ຂາເຣສຸ ¶ ປຏິຫນນຠຍາຠາເວນ ອປ຺ປຏິໂຆ ຈ ໂຫຕິ. ໂສ ຈາຕຸທ຺ທິສຕ຺ຕາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານໍ ປຣິສ຺ສຍານໍ ສຫິຕາ, ອປ຺ປຏິຆຕ຺ຕາ ອຉມ຺ຠີ ຈ ໂຫຕີຕິ ເອວໍ ປຏິປຕ຺ຕິຄຸຓໍ ທິສ຺ວາ ໂຍນິໂສ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ. ອຖ ວາ ເຕ ສມຓາ ວິຍ ສນ຺ຕຸສ຺ສມາໂນ ອິຕຣີຕເຣນ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຈາຕຸທ຺ທິໂສ ໂຫຕີຕິ ຎຕ຺ວາ ເອວໍ ຈາຕຸທ຺ທິສຠາວໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ໂຕ ໂຍນິໂສ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕມ຺ຫິ. ຕສ຺ມາ ອຎ຺ໂຎປິ ອີທິສໍ ຐານໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ໂຕ ຈາຕຸທ຺ທິສຕາຍ ປຣິສ຺ສຍານໍ ສຫິຕາ ອປ຺ປຏິຆຕາຍ ຈ ອຉມ຺ຠີ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ຈາຕຸທ຺ທິສຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙໙. ທຸສ຺ສງ຺ຄຫາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກິຣ ອຄ຺ຄມເຫສີ ກາລມກາສິ. ຕໂຕ ວີຕິວຕ຺ເຕສຸ ໂສກທິວເສສຸ ເອກທິວສໍ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ຣາຊູນໍ ນາມ ເຕສຸ ເຕສຸ ກິຈ຺ເຈສຸ ອຄ຺ຄມເຫສີ ¶ ອວສ຺ສໍ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ, ສາຘຸ ເທໂວ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ເທວິໍ ອາເນຕູ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຊານາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ປຣິເຍສນ຺ຕາ ສາມນ຺ຕຣຊ຺ເຊ ຣາຊາ ມໂຕ ¶ , ຕສ຺ສ ເທວີ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສຕິ, ສາ ຈ ຄພ຺ຠິນີ ອໂຫສິ, ອມຈ຺ຈາ ‘‘ອຍໍ ຣຎ຺ໂຎ ອນຸຣູປາ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ຍາຈິໍສຸ. ສາ ‘‘ຄພ຺ຠິນີ ນາມ ມນຸສ຺ສານໍ ອມນາປາ ໂຫຕິ. ສເຈ ອາຄເມຖ, ຍາວ ວິຊາຍາມິ, ເອວໍ ສາຘຸ. ໂນ ເຈ, ອຎ຺ຎໍ ປຣິເຍສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຣຎ຺ໂຎປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ຄພ຺ຠິນີປິ ໂຫຕຸ, ອາເນຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ອາເນສຸໍ. ຣາຊາ ຕໍ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ມເຫສິຍາ ໂຠຄໍ ອທາສິ, ຕສ຺ສາ ປຣິຊນານຎ຺ຈ ນານາວິເຘຫິ ປຓ຺ຓາກາເຣຫິ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ສາ ກາເລນ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ຣາຊາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ສພ຺ພິຣິຍາປເຖສຸ ອງ຺ເກ ຈ ອຸເຣ ຈ ກຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ຕທາ ເທວິຍາ ປຣິຊນາ ຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ຣາຊາ ອຕິວິຍ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ກຸມາເຣ ອຕິວິສ຺ສາສໍ ກໂຣຕິ, ຫນ຺ທ, ນໍ ປຣິຠິນ຺ທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ຕໂຕ ກຸມາຣໍ ອາຫໍສຸ – ‘‘ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ, ນ ອິມສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ. ມາ ເອຕ຺ຖ ວິສ຺ສາສໍ ອາປຊ຺ຊີ’’ຕິ. ອຖ ກຸມາໂຣ ‘‘ເອຫິ ປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ຣຎ຺ຎາ ວຸຈ຺ຈມາໂນປິ ຫຕ຺ເຖນ ອາກຑ຺ຒິຍມາໂນປິ ປຸພ຺ເພ ¶ ວິຍ ຣາຊານໍ ນ ອລ຺ລີຍຕິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ວີມໍສນ຺ໂຕ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ເອເຕ ມຍາ ສງ຺ຄຫິຕາປິ ປຏິກ຺ກູລວຸຕ຺ຕິໂນ ເອວາ’’ຕິ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ‘‘ຣາຊາ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ອມຈ຺ຈປຣິຊນາປິ ພຫູ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ສປຣິຊໂນ ຣາຊາ ປພ຺ພຊິໂຕປິ ມນຸສ຺ສາ ປຓີເຕ ປຈ຺ຈເຍ ອຸປເນນ຺ຕິ, ຣາຊາ ປຓີເຕ ປຈ຺ຈເຍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ທາເປສິ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ສຸນ຺ທຣໍ ລຠນ຺ຕິ, ເຕ ຕຸສ຺ສນ຺ຕິ. ອິຕເຣ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ‘‘ມຍໍ ປຣິເວຓາທີນິ ສມ຺ມຊ຺ຊນ຺ຕາ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ກໂຣນ຺ຕິ, ລູຂຠຕ຺ຕໍ ຊິຓ຺ຓວຕ຺ຖຎ຺ຈ ລຠາມາ’’ຕິ. ໂສ ຕມ຺ປິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ທີຍມານາປິ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ, ອໂຫ ທຸສ຺ສງ຺ຄຫາ ປຣິສາ’’ຕິ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເອໂກວ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ຕຕ຺ຖ ອາຄເຕຫິ ຈ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອິມໍ ຄາຖມຠາສິ. ສາ ອຕ຺ຖໂຕ ປາກຏາ ເອວ. ອຍໍ ປນ ໂຍຊນາ – ທຸສ຺ສງ຺ຄຫາ ປພ຺ພຊິຕາປິ ເອເກ, ເຍ ອສນ຺ໂຕສາຠິຠູຕາ, ຕຖາວິຘາ ເອວ ຈ ອໂຖ ຄຫຏ຺ຐາ ຆຣມາວສນ຺ຕາ. ເອຕາຫໍ ທຸສ຺ສງ຺ຄຫຠາວໍ ຊິຄຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ທຸສ຺ສງ຺ຄຫຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໐. ໂອໂຣປຍິຕ຺ວາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ຈາຕຸມາສິກພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ຄິມ຺ຫານໍ ປຐເມ ມາເສ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄໂຕ. ຕຕ຺ຖ ຣມຓີເຍ ຠູມິຠາເຄ ນີລຆນປຕ຺ຕສຎ຺ຉນ຺ນໍ ໂກວິຬາຣຣຸກ຺ຂໍ ¶ ¶ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂກວິຬາຣມູເລ ມມ ສຍນໍ ປຎ຺ຎາເປຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ກີຬິຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ຕຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ປຸນ ຄິມ຺ຫານໍ ມຊ຺ຌິເມ ມາເສ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄໂຕ, ຕທາ ໂກວິຬາໂຣ ປຸປ຺ຜິໂຕ ໂຫຕິ, ຕທາປິ ຕເຖວ ອກາສິ. ປຸນປິ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິເມ ມາເສ ຄໂຕ, ຕທາ ໂກວິຬາໂຣ ສຎ຺ຉິນ຺ນປຕ຺ໂຕ ສຸກ຺ຂຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ໂຫຕິ, ຕທາປິ ຣາຊາ ອທິສ຺ວາວ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ປຸພ຺ພປຣິຈເຍນ ຕຕ຺ເຖວ ເສຍ຺ຍໍ ອາຓາເປສິ. ອມຈ຺ຈາ ຊານນ຺ຕາປິ ຣຎ຺ໂຎ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ຕຕ຺ຖ ສຍນໍ ປຎ຺ຎາເປສຸໍ. ໂສ ອຸຍ຺ຍາເນ ກີຬິຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ຕຕ຺ຖ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ໂຕ ຕໍ ຣຸກ຺ຂໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອເຣ, ອຍໍ ປຸພ຺ເພ ສຎ຺ຉນ຺ນປຕ຺ໂຕ ມຓິມໂຍ ວິຍ ອຠິຣູປທສ຺ສໂນ ອໂຫສິ, ຕໂຕ ມຓິວຓ຺ຓສາຂນ຺ຕເຣ ຐປິຕປວາຬງ຺ກຸຣສທິເສຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ¶ ສສ຺ສິຣິກທສ຺ສໂນ ອໂຫສິ, ມຸຕ຺ຕຊາລສທິສວາລິກາກິຓ຺ໂຓ ຈສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາຠູມິຠາໂຄ ພນ຺ຘນາ ປວຸຕ຺ຕປຸປ຺ຜສຎ຺ຉນ຺ໂນ ຣຕ຺ຕກມ຺ພລສນ຺ຖໂຕ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ນາມຊ຺ຊ ສຸກ຺ຂຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ສາຂາມຕ຺ຕາວເສໂສ ຐິໂຕ, ອໂຫ ຊຣາຍ ອຸປຫໂຕ ໂກວິຬາໂຣ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອນຸປາທິຓ຺ຓມ຺ປິ ຕາຍ ຊຣາຍ ຫຎ຺ຎຕິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ອຸປາທິຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ອນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໍ ປຏິລຠິ. ຕທນຸສາເຣເນວ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣ ທຸກ຺ຂໂຕ ອນຕ຺ຕໂຕ ຈ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕວ ‘‘ອໂຫ ວຕາຫມ຺ປິ ສຎ຺ຉິນ຺ນປຕ຺ໂຕ ໂກວິຬາໂຣ ວິຍ ອປຄຕຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊໂນ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຕສ຺ມິໍ ສຍນຕເລ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ນິປນ຺ໂນເຍວ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ຕໂຕ ຄມນກາເລ ອມຈ຺ເຈຫິ ‘‘ກາໂລ, ເທວ, ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນາຫໍ ຣາຊາ’’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ອິມໍ ຄາຖມຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ໂອໂຣປຍິຕ຺ວາຕິ ອປເນຕ຺ວາ. ຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊນານີຕິ ເກສມສ຺ສຸໂອທາຕວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣມາລາຄນ຺ຘວິເລປນປຸຕ຺ຕທາຣທາສິທາສາທີນິ. ເອຕານິ ຄິຫິຠາວໍ ພ຺ຍຎ຺ຊຍນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊນານີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ສຎ຺ຉິນ຺ນປຕ຺ໂຕຕິ ປຕິຕປຕ຺ໂຕ. ເຉຕ຺ວານາຕິ ມຄ຺ຄຎາເຓນ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ. ວີໂຣຕິ ມຄ຺ຄວີຣິເຍນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຄິຫິພນ຺ຘນານີຕິ ກາມພນ຺ຘນານິ. ກາມາ ຫິ ຄິຫີນໍ ພນ຺ຘນານິ. ອຍໍ ຕາວ ປທຕ຺ໂຖ. ອຍໍ ປນ ອຘິປ຺ປາໂຍ – ‘‘ອໂຫ ວຕາຫມ຺ປິ ໂອໂຣປຍິຕ຺ວາ ຄິຫິພ຺ຍຎ຺ຊນານິ ສຎ຺ຉິນ຺ນປຕ຺ໂຕ ຍຖາ ໂກວິຬາໂຣ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຈິນ຺ຕຍມາໂນ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໐໑-໒. ສເຈ ¶ ລເຠຖາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ປຸພ຺ເພ ກິຣ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ທ຺ເວ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ຕາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວີສຕິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ¶ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນາ. ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເຕສໍ ເຊຏ຺ຐໂກ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ, ກນິຏ຺ໂຐ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ເຕ ເອກທິວສໍເຍວ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກທິວສເມວ ມາຕຸ ກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສຫປໍສຸກີຬກາ ສຫາຍກາ ອເຫສຸໍ. ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວາ ອໂຫສິ. ໂສ ຣາຊປຸຕ຺ຕໍ ອາຫ – ‘‘ສມ຺ມ, ຕ຺ວໍ ຕວ ¶ ປິຕຸໂນ ອຈ຺ຈເຍນ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິສ຺ສສິ, ອຫໍ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐານໍ, ສຸສິກ຺ຂິເຕນ ຈ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສິຕຸໍ ສກ຺ກາ, ເອຫິ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕໂຕ ອຸໂຠປິ ຍຎ຺ໂຎປຈິຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຄາມນິຄມາທີສຸ ຠິກ຺ຂໍ ຈຣມານາ ປຈ຺ຈນ຺ຕຊນປທຄາມໍ ຄຕາ. ຕຎ຺ຈ ຄາມໍ ປຎ຺ຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາຍ ປວິສິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ທິສ຺ວາ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ອຸປນາເມຕ຺ວາ ປູເຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ສທິສາ ອຸຈ຺ຈາກຸລິກາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອປິ ຈ ປນິເມ ມນຸສ຺ສາ ຍທິ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ຠິກ຺ຂໍ ເທນ຺ຕິ, ຍທິ ນິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ເທນ຺ຕິ, ອິເມສໍ ປນ ປພ຺ພຊິຕານໍ ເອວຣູປໍ ສກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອທ຺ຘາ ເອເຕ ກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ ຊານນ຺ຕິ, ຫນ຺ທ, ເນສໍ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາມາ’’ຕິ. ເຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕສຸ ໂອກາສໍ ລຠິຕ຺ວາ ‘‘ຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ສິປ຺ປໍ ຊານາຖ, ຕໍ ອມ຺ເຫຫິ ສິກ຺ຂາເປຖາ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ‘‘ນ ສກ຺ກາ ອປພ຺ພຊິເຕນ ສິກ຺ຂິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອາຫໍສຸ. ເຕ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ຕໂຕ ເນສໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ‘‘ເອວໍ ໂວ ນິວາເສຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ປາຣຸປິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອາຠິສມາຈາຣິກໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ເອກີຠາວາຠິຣຕິ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເອເກເນວ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ເອເກນ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ເອເກນ ຐາຕພ຺ພໍ, ເອເກນ ສຍິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປຓ຺ຓສາລໍ ອທໍສຸ, ຕໂຕ ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສີທິໍສຸ. ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ໂຕ ນິສິນ຺ນກາລໂຕ ປຠຸຕິ ຈິຕ຺ຕສມາຘານໍ ລທ຺ຘາ ຌານໍ ປຏິລຠິ. ຣາຊປຸຕ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ເຕເນວ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄໂຕ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ສມ຺ມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອິຘ ນິສີທາ’’ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ອິມສ຺ສ ກິຣ, ສມ຺ມ, ສິປ຺ປສ຺ສ ເອກີຠາວາຠິຣຕິ ນິປ຺ຜຕ຺ຕີ’’ຕິ? ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ເອວໍ, ສມ຺ມ, ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ນິສິນ຺ໂນກາສໍ ເອວ ຄຈ຺ຉ, ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ອິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸນປິ ມຸຫຸຕ຺ຕເກເນວ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ປຸຣິມນເຍເນວ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອາຄໂຕ.

ຕໂຕ ນໍ ປຸໂຣຫິຕປຸຕ຺ໂຕ ຕເຖວ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ກມ຺ມໍ ຫາເປຕິ ມມ ຈ, ອິຘາຠິກ຺ຂຓໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ໂສ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິຏ຺ໂຐ. ອິຕໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລາເຍວ ນິສິນ຺ໂນ ປຸນປິ ມຸຫຸຕ຺ຕເກເນວ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ¶ ¶ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ມຄ຺ຄນ຺ໂຕປິ ຕໍ ອທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍ ຄຫຏ຺ຐກາເລ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ອາທາຍ ອາຄໂຕປິ ມໍ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ລຠຕິ, ໂສ ທານິ ມຍິ ອາຄເຕ ທສ຺ສນມ຺ປິ ອທາຕຸກາໂມ ອປກ຺ກມິ. ອໂຫ ອເຣ, ຈິຕ຺ຕ, ນ ລຊ຺ຊສິ, ຍໍ ມໍ ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອິຘາເນສິ, ນ ໂສ ທານິ ເຕ ວເສ ວຕ຺ຕິສ຺ສາມິ, ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ຕໍເຍວ ມມ ວເສ ວຕ຺ຕາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເສນາສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອາກາເສນ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ. ອິຕໂຣປິ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອຄມາສິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ມໂນສິລາຕເລ ນິສີທິຕ຺ວາ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ປາຏິເຍກ຺ກໍ ອິມາ ອຸທານຄາຖາໂຍ ອຠາສິໍສຸ.

ຕຕ຺ຖ ນິປກນ຺ຕິ ປກຕິນິປກໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ກສິຓປຣິກມ຺ມາທິກຸສລໍ. ສາຘຸວິຫາຣິນ຺ຕິ ອປ຺ປນາວິຫາເຣນ ວາ ອຸປຈາເຣນ ວາ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ຘີຣນ຺ຕິ ຘິຕິສມ຺ປນ຺ນໍ. ຕຕ຺ຖ ນິປກຕ຺ເຕນ ຘິຕິສມ຺ປທາ ວຸຕ຺ຕາ. ອິຘ ປນ ຘິຕິສມ຺ປນ຺ນເມວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘິຕິ ນາມ ອສິຖິລປຣກ຺ກມຕາ, ‘‘ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ ຈາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໑໘໔; ອ. ນິ. ໒.໕; ມຫານິ. ໑໙໖) ເອວໍ ປວຕ຺ຕວີຣິຍສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອປິຈ ຘິກ຺ກຕປາໂປຕິປິ ຘີໂຣ. ຣາຊາວ ຣຏ຺ຐໍ ວິຊິຕໍ ປຫາຍາຕິ ຍຖາ ປກຕິຣາຊາ ‘‘ວິຊິຕໍ ຣຏ຺ຐໍ ອນຕ຺ຖາວຫ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ເອໂກ ຈຣຕິ, ເອວໍ ພາລສຫາຍໍ ປຫາຍ ເອໂກ ຈເຣ. ອຖ ວາ ຣາຊາວ ຣຏ຺ຐນ຺ຕິ ຍຖາ ສຸຕໂສໂມ ຣາຊາ ຣຏ຺ຐໍ ວິຊິຕໍ ປຫາຍ ເອໂກ ຈຣິ, ຍຖາ ຈ ມຫາຊນໂກ ຣາຊາ, ເອວໍ ເອໂກ ຈຣີຕິ ອຍມ຺ປິ ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕານຸສາເຣນ ສກ຺ກາ ຊານິຕຸນ຺ຕິ ນ ວິຕ຺ຖາຣິຕນ຺ຕິ.

໑໐໓. ອທ຺ຘາ ປສໍສາມາຕິ ອິມິສ຺ສາ ຄາຖາຍ ຍາວ ອາກາສຕເລ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ນິສຊ຺ຊາ, ຕາວ ຈາຕຸທ຺ທິສຄາຖາຍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິສທິສາ ເອວ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ຍຖາ ໂສ ຣາຊາ ຣຕ຺ຕິຍາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອຸພ຺ພິຊ຺ຊິ, ນ ຕຖາ ອຍໍ, ເນວສ຺ສ ຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ອາກາສຕເລ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ອາສເນສຸ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ‘‘ເກ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ອນວຊ຺ຊໂຠຊິໂນ ນາມາ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ ¶ , ອນວຊ຺ຊໂຠຊິໂນຕິ ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ? ‘‘ສຸນ຺ທຣໍ ວາ ອສຸນ຺ທຣໍ ວາ ລທ຺ຘາ ນິພ຺ພິກາຣາ ຠຸຎ຺ຊາມ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິເມ ອຸປປຣິກ຺ເຂຍ຺ຍໍ ‘ເອທິສາ ວາ ໂນ ວາ’’’ຕິ? ຕໍ ທິວສໍ ກຓາຊເກນ ພິລງ຺ຄທຸຕິເຍນ ປຣິວິສິ. ຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ອມຕໍ ວິຍ ນິພ຺ພິກາຣາ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ອິເມ ¶ ປຏິຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ເອກທິວສໍ ນິພ຺ພິກາຣາ ¶ ໂຫນ຺ຕິ, ປຸນ ສ຺ເວ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕສິ. ທຸຕິຍທິວເສປິ ຕເຖວາກາສິ. ເຕປິ ຕເຖວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ອຖ ຣາຊາ ‘‘ສຸນ຺ທຣໍ ທຕ຺ວາ ວີມໍສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸນປິ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ທ຺ເວ ທິວເສ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຓີເຕນ ອຕິວິຈິຕ຺ເຣນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ປຣິວິສິ. ເຕປິ ຕເຖວ ນິພ຺ພິກາຣາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ມງ຺ຄລໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ຣາຊາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ເຕສຸ ‘‘ອນວຊ຺ຊໂຠຊິໂນ ເອເຕ, ອໂຫ ວຕາຫມ຺ປິ ອນວຊ຺ຊໂຠຊີ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມຫາຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ສມາທາຍ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ມຎ຺ຊູສກຣຸກ຺ຂມູເລ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ມຊ຺ເຌ ອຕ຺ຕໂນ ອາຣມ຺ມຓໍ ວິຠາເວນ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມຠາສິ. ສາ ປທຕ຺ຖໂຕ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ເກວລໍ ປນ ສຫາຍສມ຺ປທນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອເສເຂຫິ ສີລາທິກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ສມ຺ປນ຺ນາ ສຫາຍາ ເອວ ສຫາຍສມ຺ປທາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ໂຍຊນາ – ຍາ ອຍໍ ວຸຕ຺ຕາ ສຫາຍສມ຺ປທາ, ຕໍ ສຫາຍສມ຺ປທໍ ອທ຺ຘາ ປສໍສາມ, ເອກໍເສເນວ ໂຖເມມາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ກຖໍ? ເສຏ຺ຐາ ສມາ ເສວິຕພ຺ພາ ສຫາຍາຕິ. ກສ຺ມາ? ອຕ຺ຕໂນ ສີລາທີຫິ ເສຏ຺ເຐ ເສວມານສ຺ສ ສີລາທໂຍ ຘມ຺ມາ ອນຸປ຺ປນ຺ນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຈ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ. ສເມ ເສວມານສ຺ສ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສາຘາຣເຓນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈສ຺ສ ວິໂນທເນນ ຈ ລທ຺ຘາ ນ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ. ເອເຕ ປນ ສຫາຍເກ ເສຏ຺ເຐ ຈ ສເມ ຈ ອລທ຺ຘາ ກຸຫນາທິມິຈ຺ຉາຊີວໍ ປຫາຍ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຈ ປຏິຆານຸນຍໍ ອນຸປ຺ປາເທນ຺ໂຕ ອນວຊ຺ຊໂຠຊີ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຖກາໂມ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ. ອຫມ຺ປິ ເອວໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອິມໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ.

ອທ຺ຘາປສໍສາຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໔. ທິສ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓສ຺ສາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຍໍ ຣາຊາ ຄິມ຺ຫສມເຍ ທິວາເສຍ຺ຍໍ ອຸປຄໂຕ ອໂຫສິ, ສນ຺ຕິເກ ຈສ຺ສ ¶ ວຓ຺ຓທາສີ ໂຄສີຕຈນ຺ທນໍ ປິສຕິ. ຕສ຺ສາ ເອກພາຫາຍ ເອກໍ ສຸວຓ຺ຓວລຍໍ, ເອກພາຫາຍ ທ຺ເວ. ຕານິ ສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ອິຕຣໍ ນ ສງ຺ຆຏ຺ຏຕິ. ຣາຊາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອວເມວ ຄຓວາເສ ສງ຺ຆຏ຺ຏນາ, ເອກວາເສ ອສງ຺ຆຏ຺ຏນາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ທາສິໍ ໂອໂລເກສິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣວິຠູສິຕາ ເທວີ ຕໍ ພີຊຍນ຺ຕີ ຐິຕາ ໂຫຕິ. ສາ ‘‘ວຓ຺ຓທາສິຍາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ມຎ຺ເຎ ຣາຊາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໍ ທາສິໍ ອຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສຍເມວ ປິສິຕຸມາຣທ຺ຘາ. ອຖສ຺ສາ ຈ ອຸໂຠສຸ ພາຫາສຸ ອເນເກ ສຸວຓ຺ຓວລຍາ, ເຕ ສງ຺ຆຏ຺ຏຍນ຺ຕາ ມຫາສທ຺ທໍ ຊນຍິໍສຸ. ຣາຊາ ¶ ອຕິສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ນິພ຺ພິນ຺ໂທ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສນ ນິປນ຺ໂນເຍວ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ຕໍ ອນຸຕ຺ຕຣສຸເຂນ ສຸຂິຕໍ ນິປນ຺ນໍ ຈນ຺ທນຫຕ຺ຖາ ເທວີ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອາລິມ຺ປາມິ ¶ , ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ອເປຫິ, ມາ ອາລິມ຺ປາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ກິສ຺ສ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ? ໂສ ‘‘ນາຫໍ, ຣາຊາ’’ຕິ. ເອວເມເຕສໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ ສຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈາ ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ເຕຫິປິ ມຫາຣາຊວາເທນ ອາລປິໂຕ ‘‘ນາຫໍ, ຠເຓ, ຣາຊາ’’ຕິ ອາຫ. ເສສໍ ປຐມຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ.

ອຍໍ ປນ ຄາຖາວຓ຺ຓນາ – ຕຕ຺ຖ ທິສ຺ວາຕິ ໂອໂລເກຕ຺ວາ. ສຸວຓ຺ຓສ຺ສາຕິ ກຎ຺ຈນສ຺ສ. ‘‘ວລຍານີ’’ຕິ ປາຐເສໂສ. ສາວເສສປທຕ຺ໂຖ ຫິ ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ. ປຠສ຺ສຣານີຕິ ປຠາສນສີລານິ, ຊຸຕິມນ຺ຕານີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານປທຕ຺ຖເມວ. ອຍໍ ປນ ໂຍຊນາ – ທິສ຺ວາ ຠຸຊສ຺ມິໍ ສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ວລຍານິ ‘‘ຄຓວາເສ ສຕິ ສງ຺ຆຏ຺ຏນາ, ເອກວາເສ ອສງ຺ຆຏ຺ຏນາ’’ຕິ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຸວຓ຺ຓວລຍຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໕. ເອວໍ ທຸຕິເຍນາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ທຫໂຣວ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເທວິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຣິຫຣຖ, ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອມຈ຺ຈາ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ອຣາຊກໍ ຣຊ຺ຊໍ ອມ຺ເຫຫິ ນ ສກ຺ກາ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ສາມນ຺ຕຣາຊາໂນ ອາຄມ຺ມ ວິລຸມ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ, ຍາວ ເອໂກປິ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕາວ ອາຄເມຫີ’’ຕິ ສຎ຺ຎາເປສຸໍ. ມຸທຸຈິຕ຺ໂຕ ຣາຊາ ອຘິວາເສສິ. ອຖ ເທວີ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫິ. ຣາຊາ ປຸນ ເຕ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເທວີ ຄພ຺ຠິນີ, ປຸຕ຺ຕໍ ຊາຕໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຣິຫຣຖ, ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອມຈ຺ຈາ ¶ ‘‘ທຸຊ຺ຊານໍ, ມຫາຣາຊ, ເອຕໍ, ຍໍ ເທວີ ປຸຕ຺ຕໍ ວາ ວິຊາຍິສ຺ສຕິ, ຘີຕຣໍ ວາຕິ, ຕາວ ວິຊາຍນກາລໍ ອາຄເມຫີ’’ຕິ ປຸນປິ ຣາຊານໍ ສຎ຺ຎາເປສຸໍ. ອຖ ສາ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ຕທາປິ ຣາຊາ ຕເຖວ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປສິ. ອມຈ຺ຈາ ປຸນປິ ຣາຊານໍ – ‘‘ອາຄເມຫິ, ມຫາຣາຊ, ຍາວ ປຏິພໂລ ໂຫຕີ’’ຕິ ພຫູຫິ ກາຣເຓຫິ ສຎ຺ຎາເປສຸໍ. ຕໂຕ ກຸມາເຣ ປຏິພເລ ຊາເຕ ອມຈ຺ເຈ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ‘‘ປຏິພໂລ ທານິ ອຍໍ, ຕໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຏິປຊ຺ຊຖາ’’ຕິ ອມຈ຺ຈານໍ ໂອກາສໍ ອທຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາປຓໂຕ ກາສາຍວຕ຺ຖາທໂຍ ສພ຺ພປຣິກ຺ຂາເຣ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອນ຺ເຕປຸເຣ ເອວ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຫາຊນໂກ ວິຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄໂຕ. ສພ຺ພປຣິຊໂນ ນານປ຺ປກາຣໍ ປຣິເທວມາໂນ ຣາຊານໍ ອນຸພນ຺ຘິ. ໂສ ຣາຊາ ຍາວ ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ຊສີມາ, ຕາວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ເຑນ ເລຂໍ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ – ‘‘ອຍໍ ເລຂາ ນາຕິກ຺ກມິຕພ຺ພາ’’ຕິ ອາຫ ¶ . ມຫາຊໂນ ເລຂາຍ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ນິປນ຺ໂນ ປຣິເທວມາໂນ ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ ທານິ, ຕາຕ, ຣຎ຺ໂຎ ອາຓາ, ກິໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ກຸມາຣໍ ເລຂໍ ອຕິກ຺ກມາເປສິ. ກຸມາໂຣ ‘‘ຕາຕ, ຕາຕາ’’ຕິ ຘາວິຕ຺ວາ ¶ ຣາຊານໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ຣາຊາ ກຸມາຣໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕໍ ມຫາຊນໍ ປຣິຫຣນ຺ໂຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິໍ, ກິໍ ທານິ ເອກໍ ທາຣກໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ກຸມາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິຏ຺ໂຐ, ຕຕ຺ຖ ປຸພ຺ພປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ວສິຕປຓ຺ຓສາລໍ ທິສ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ ສທ຺ຘິໍ ປຸຕ຺ເຕນ.

ຕໂຕ ກຸມາໂຣ ວຣສຍນາທີສຸ ກຕປຣິຈໂຍ ຕິຓສນ຺ຖາຣເກ ວາ ຣຊ຺ຊຸມຎ຺ຈເກ ວາ ສຍມາໂນ ໂຣທຕິ. ສີຕວາຕາທີຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ສມາໂນ – ‘‘ສີຕໍ ຕາຕ ອຸຓ຺ຫໍ ຕາຕ ມກສາ ຕາຕ ຑໍສນ຺ຕິ. ຉາໂຕມ຺ຫິ ຕາຕ, ປິປາສິໂຕມ຺ຫິ ຕາຕາ’’ຕິ ວທຕິ. ຣາຊາ ຕໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕເຍວ ຣຕ຺ຕິໍ ວີຕິນາເມສິ. ທິວາປິສ຺ສ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສິ, ກຸມາໂຣ ມິສ຺ສກຠຕ຺ຕໍ ກງ຺ຄຸວຣກມຸຄ຺ຄາທິພຫຸລໍ ອຈ຺ຉາເທນ຺ຕມ຺ປິ ຕໍ ຊິຆຈ຺ຉາວເສນ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ອຸຓ຺ເຫ ຐປິຕປທຸມໍ ວິຍ ມິລາຍິ. ຣາຊາ ປນ ປຏິສງ຺ຂານພເລນ ນິພ຺ພິກາໂຣ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ຕໂຕ ໂສ ກຸມາຣໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ອາຫ – ‘‘ນຄເຣ, ຕາຕ, ປຓີຕາຫາໂຣ ລພ຺ຠຕິ, ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ກຸມາໂຣ ‘‘ອາມ, ຕາຕາ’’ຕິ. ຕໂຕ ນໍ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ນິວຕ຺ຕິ. ກຸມາຣມາຕາປິ ເທວີ ‘‘ນ ທານິ ຣາຊາ ກຸມາຣໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ຈິຣໍ ວສິສ຺ສຕິ, ກຕິປາເຫເນວ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ¶ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ເຑນ ລິຂິຕຏ຺ຐາເນເຍວ ວຕິໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສາ ວຕິຍາ ອວິທູເຣ ຐຕ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຖ ເຕ, ຕາຕ, ມາຕາ ນິສິນ຺ນາ, ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ຍາວ ໂສ ຕໍ ຐານໍ ປາປຸຓາຕິ, ຕາວ ອຸທິກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ – ‘‘ມາ ເຫວ ນໍ ໂກຈິ ວິເຫເຐຍ຺ຍາ’’ຕິ. ກຸມາໂຣ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຘາວນ຺ໂຕ ອຄມາສິ.

ອາຣກ຺ຂປຸຣິສາ ກຸມາຣໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ເທວິຍາ ອາໂຣເຈສິ. ເທວີ ວີສຕິນາຏກິຕ຺ຖິສຫສ຺ສປຣິວຸຕາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ. ຣຎ຺ໂຎ ຈ ປວຕ຺ຕິໍ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ເປເສສິ. ຣາຊາປິ ຕາວເທວ ສກວສນຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ມນຸສ຺ສາ ຣາຊານໍ ອທິສ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິໍສຸ. ຕໂຕ ເທວີ ນິຣາສາວ ຫຸຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນຄຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິ. ຣາຊາປິ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ໂນ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ມຎ຺ຊູສກຣຸກ຺ຂມູເລ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ມຊ຺ເຌ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ. ສາ ອຕ຺ຖໂຕ ອຸຕ຺ຕານາ ເອວ.

ອຍໍ ປເນຕ຺ຖາຘິປ຺ປາໂຍ – ຍ຺ວາຍໍ ເອເກນ ທຸຕິເຍນ ກຸມາເຣນ ສີຕຸຓ຺ຫາທີຫິ ນິເວເທນ຺ເຕນ ສຫວາເສນ ຕໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ມມ ວາຈາຠິລາໂປ ຕສ຺ມິໍ ສິເນຫວເສນ ອຠິສຊ຺ຊນາ ວາ ຊາຕາ. ສຈາຫໍ ອິມໍ ນ ປຣິຈ຺ຈຊາມິ, ຕໂຕ ອາຍຕິມ຺ປິ ຕເຖວ ເຫສ຺ສຕິ, ຍຖາ ¶ ອິທານິ, ເອວໍ ທຸຕິເຍນ ສຫ ມມສ຺ສ ວາຈາຠິລາໂປ ອຠິສຊ຺ຊນາ ວາ. ‘‘ອຸຠຍມ຺ເປຕໍ ອນ຺ຕຣາຍກຣໍ ວິເສສາຘິຄມສ຺ສາ’’ຕິ ເອຕໍ ¶ ຠຍໍ ອາຍຕິໍ ເປກ຺ຂມາໂນ ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ໂຍນິໂສ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິມຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໐໖. ກາມາ ຫິ ຈິຕ຺ຣາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ທຫໂຣວ ເສຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ລຠິ. ຕສ຺ສ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ອນຸຈ຺ຉວິກາ ຕໂຍ ປາສາທາ ອເຫສຸໍ. ໂສ ສພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕີຫິ ເທວກຸມາໂຣ ວິຍ ປຣິຈາເຣຕິ. ອຖ ໂສ ທຫໂຣວ ສມາໂນ ‘‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມາຕາປິຕໂຣ ອາປຸຈ຺ຉິ, ເຕ ນໍ ນິວາເຣນ຺ຕິ. ໂສ ຕເຖວ ນິພນ຺ຘຕິ. ປຸນປິ ນໍ ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ສຸຂຸມາໂລ, ທຸກ຺ກຣາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຂຸຣຘາຣາຍ ອຸປຣິ ຈງ຺ກມນສທິສາ’’ຕິ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ນິວາເຣນ຺ຕິ. ໂສ ¶ ຕເຖວ ນິພນ຺ຘຕິ. ເຕ ຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ສຈາຍໍ ປພ຺ພຊຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ໂທມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ. ສເຈ ນໍ ນິວາເຣມ, ເອຕສ຺ສ ໂທມນສ຺ສໍ ໂຫຕິ. ອປິຈ ອມ຺ຫາກໍ ໂທມນສ຺ສໍ ໂຫຕຸ, ມາ ຈ ເອຕສ຺ສາ’’ຕິ ອນຸຊານິໍສຸ. ຕໂຕ ໂສ ສພ຺ພໍ ປຣິຊນໍ ປຣິເທວມານໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ອິສິປຕນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສ ອຸຬາຣເສນາສນໍ ນ ປາປຸຓາຕິ, ມຎ຺ຈເກ ຕຏ຺ຏິກໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ສຍິ. ໂສ ວຣສຍເນ ກຕປຣິຈໂຍ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ອຕິທຸກ຺ຂິໂຕ ອໂຫສິ. ປຠາເຕ ສຣີຣປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ສທ຺ຘິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຕຕ຺ຖ ວຸຑ຺ຒາ ອຄ຺ຄາສນຎ຺ຈ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑຎ຺ຈ ລຠນ຺ຕິ, ນວກາ ຍໍກິຎ຺ຈິເທວ ອາສນລູຂໍ ໂຠຊນຎ຺ຈ. ໂສ ເຕນ ລູຂໂຠຊເນນາປິ ອຕິທຸກ຺ຂິໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ກຕິປາຫໍເຍວ ກິໂສ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິ, ຍຖາ ຕໍ ອປຣິປກ຺ກຄເຕ ສມຓຘມ຺ເມ. ຕໂຕ ມາຕາປິຕູນໍ ທູຕໍ ເປເສຕ຺ວາ ອຸປ຺ປພ຺ພຊິ. ໂສ ກຕິປາຫໍເຍວ ພລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸນປິ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ, ຕໂຕ ທຸຕິຍມ຺ປິ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຸນປິ ອຸປ຺ປພ຺ພຊິ. ຕຕິຍວາເຣ ປນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມ຺ມາ ປຏິປນ຺ໂນ ວິປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ປຸນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ມຊ຺ເຌ ອິມເມວ ພ຺ຍາກຣຓຄາຖມ຺ປິ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ກາມາຕິ ທ຺ເວ ກາມາ ວຕ຺ຖຸກາໂມ ຈ ກິເລສກາໂມ ຈ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸກາໂມ ນາມ ປິຍຣູປາທິອາຣມ຺ມຓຘມ຺ໂມ, ກິເລສກາໂມ ນາມ ສພ຺ໂພ ຣາຄປ຺ປເຠໂທ. ອິຘ ປນ ວຕ຺ຖຸກາໂມ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຣູປາທິອເນກປ຺ປກາຣວເສນ ຈິຕ຺ຣາ. ໂລກສ຺ສາທວເສນ ມຘຸຣາ ¶ . ພາລປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ມນໍ ຣມາເປນ຺ຕີຕິ ມໂນຣມາ. ວິຣູປຣູເປນາຕິ ວິວິເຘນ ຣູເປນ, ອເນກວິເຘນ ສຠາເວນາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຕ ຫິ ຣູປາທິວເສນ ຈິຕ຺ຣາ, ຣູປາທີສຸປິ ນີລາທິວເສນ ວິວິຘຣູປາ. ເອວໍ ເຕນ ເຕນ ວິຣູປຣູເປນ ຕຖາ ຕຖາ ອສ຺ສາທໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມເຖນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ, ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ອຠິຣມິຕຸໍ ນ ເທນ຺ຕີຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ¶ ປາກຏເມວ. ນິຄມນມ຺ປິ ທ຺ວີຫິ ຕີຫິ ວາ ປເທຫິ ໂຍເຊຕ຺ວາ ປຸຣິມຄາຖາສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໐໗. ອີຕີ ຈາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ຣຎ຺ໂຎ ຄຓ຺ໂຑ ອຸທປາທິ, ພາຬ຺ຫາ ເວທນາ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ເວຊ຺ຊາ ‘‘ສຕ຺ຖກມ຺ເມນ ວິນາ ຜາສຸ ນ ໂຫຕີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ ¶ . ຣາຊາ ເຕສໍ ອຠຍໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກາຣາເປສິ. ເຕ ຕໍ ຜາເລຕ຺ວາ ປຸພ຺ພໂລຫິຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ນິເວທນໍ ກຕ຺ວາ ວຓໍ ປິໂລຕິເກນ ພນ຺ຘິໍສຸ. ລູຂມໍສາຫາເຣສຸ ຈ ນໍ ສມ຺ມາ ໂອວທິໍສຸ. ຣາຊາ ລູຂໂຠຊເນນ ກິສສຣີໂຣ ອໂຫສິ, ຄຓ຺ໂຑ ຈສ຺ສ ມິລາຍິ. ໂສ ຜາສຸກສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ສິນິທ຺ຘາຫາຣໍ ຠຸຎ຺ຊິ, ເຕນ ສຎ຺ຊາຕພໂລ ວິສເຍເຍວ ປຏິເສວິ, ຕສ຺ສ ຄຓ຺ໂຑ ປຸຣິມສຠາວເມວ ສມ຺ປາປຸຓິ. ເອວໍ ຍາວ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ເວຊ຺ເຊຫິ ປຣິວຊ຺ຊິໂຕ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕ຺ວາ ມຫາຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕຫິ ວສ຺ເສຫິ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ຠາສິຕ຺ວາ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ.

ຕຕ຺ຖ ເອຕີຕິ ອີຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອກຸສລຠາຄີນໍ ພ຺ຍສນເຫຕູນໍ ເອຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕສ຺ມາ ກາມຄຸຓາປິ ເອເຕ ອເນກພ຺ຍສນາວຫຏ຺ເຐນ ອນຕ຺ຖານໍ ສນ຺ນິປາຕຏ຺ເຐນ ຈ ອີຕິ. ຄຓ຺ໂຑປິ ອສຸຈິໍ ປຄ຺ຆຣຕິ, ອຸທ຺ຘຸມາຕປຣິປກ຺ກປຣິຠິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ເອເຕ ກິເລສາສຸຈິປຄ຺ຆຣຓໂຕ ອຸປ຺ປາທຊຣາຠງ຺ເຄຫິ ອຸທ຺ຘຸມາຕປຣິປກ຺ກປຣິຠິນ຺ນຠາວໂຕ ຈ ຄຓ຺ໂຑ. ອຸປທ຺ທວຕີຕິ ອຸປທ຺ທໂວ, ອນຕ຺ຖໍ ຊເນນ຺ໂຕ ອຠິຠວຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຣາຄຄຓ຺ຑາທີນເມຕມຘິວຈນໍ. ຕສ຺ມາ ກາມຄຸຓາເປເຕ ອວິທິຕນິພ຺ພານຕ຺ຖາວຫເຫຕຸຕາຍ ສພ຺ພຸປທ຺ທວກມ຺ມປຣິວຕ຺ຖຸຕາຍ ຈ ອຸປທ຺ທໂວ. ຍສ຺ມາ ປເນເຕ ກິເລສາຕຸຣຠາວໍ ຊເນນ຺ຕາ ສີລສງ຺ຂາຕໍ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ໂລລຸປ຺ປໍ ວາ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕາ ປາກຕິກເມວ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ວິລຸມ຺ປນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອິມິນາ ອາໂຣຄ຺ຍວິລຸມ຺ປນຏ຺ເຐນ ¶ ໂຣໂຄ. ອພ຺ຠນ຺ຕຣມນຸປວິຏ຺ຐຏ຺ເຐນ ປນ ອນ຺ໂຕຕຸທນຏ຺ເຐນ ຈ ທຸນ຺ນີຫຣຓີຍຏ຺ເຐນ ຈ ສລ຺ລໍ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກຠຍາວຫນໂຕ ຠຍໍ. ເມ ເອຕນ຺ຕິ ເມຕໍ. ເສສເມຕ຺ຖ ປາກຏເມວ. ນິຄມນມ຺ປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໐໘. ສີຕຎ຺ຈາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ສີຕາລຸກພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ຕິຓກຸຏິກາຍ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ປເທເສ ສີເຕ ສີຕໍ, ອຸຓ຺ເຫ ¶ ທຓ຺ຫເມວ ໂຫຕິ ອພ຺ໂຠກາສຕ຺ຕາ ປເທສສ຺ສ. ໂຄຈຣຄາເມ ຠິກ຺ຂາ ຍາວທຕ຺ຖໍ ນ ລພ຺ຠຕິ, ປານີຍມ຺ປິ ທຸລ຺ລຠໍ, ວາຕາຕປຑໍສສຣີສປາປິ ພາເຘນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິໂຕ ¶ ອຑ຺ຒໂຍຊນມຕ຺ເຕ ສມ຺ປນ຺ໂນ ປເທໂສ, ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພປິ ເອເຕ ປຣິສ຺ສຍາ ນຕ຺ຖິ, ຍໍນູນາຫໍ ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຜາສຸກໍ ວິຫຣນ຺ເຕນ ສກ຺ກາ ສຸຂມຘິຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ປຸນ ອໂຫສິ – ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ນ ປຈ຺ຈຍຄິທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ເອວຣູປຎ຺ຈ ຈິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ວຕ຺ຕາເປນ຺ຕິ, ນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນາຫໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ນ ອຄມາສິ. ເອວໍ ຍາວຕຕິຍກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ເຕສິ. ຕໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ວສິຕ຺ວາ ສມ຺ມາ ປຏິປຊ຺ຊມາໂນ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ຠາສິຕ຺ວາ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ.

ຕຕ຺ຖ ສີຕຎ຺ຈາຕິ ສີຕໍ ທຸວິຘໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣຘາຕຸກ຺ໂຂຠປຈ຺ຈຍຎ຺ຈ ພາຫິຣຘາຕຸກ຺ໂຂຠປຈ຺ຈຍຎ຺ຈ, ຕຖາ ອຸຓ຺ຫມ຺ປິ. ຑໍສາຕິ ປິງ຺ຄລມກ຺ຂິກາ. ສຣີສປາຕິ ເຍ ເກຈິ ທີຆຊາຕິກາ ສຣນ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເສສໍ ປາກຏເມວ. ນິຄມນມ຺ປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໑໐໙. ນາໂຄວາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາ ວີສຕິ ວສ຺ສານິ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ກາລງ຺ກໂຕ ນິຣເຍ ວີສຕິ ວສ຺ສານິ ເອວ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ, ຫິມວນ຺ຕປ຺ປເທເສ ຫຕ຺ຖິໂຍນິຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕກ຺ຂນ຺ໂຘ ປທຸມວຓ຺ຓສກລສຣີໂຣ ອຸຬາໂຣ ຍູຖປຕິ ມຫານາໂຄ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄສາຂາຠງ຺ຄານິ ຫຕ຺ຖິຉາປາວ ຂາທນ຺ຕິ, ໂອຄາເຫປິ ນໍ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກທ຺ທເມນ ວິລິມ຺ປິໍສຸ, ສພ຺ພໍ ປາລິເລຍ຺ຍກນາຄສ຺ເສວ ອໂຫສິ. ໂສ ຍູຖາ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຕໂຕ ນໍ ປທານຸສາເຣນ ¶ ຍູຖາ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິ, ເອວໍ ຍາວຕຕິຍໍ ປກ຺ກນ຺ຕມ຺ປິ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸເຍວ. ຕໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ ‘‘ອິທານິ ມຍ຺ຫໍ ນຕ຺ຕໂກ ພາຣາຓສິຍໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິມຊາຕິຍາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ. ຕຕ຺ຣ ໂສ ມໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ຣຕ຺ຕິຍໍ ນິທ຺ທຸປຄເຕ ຍູເຖ ຍູຖໍ ປຫາຍ ຕເມວ ອຸຍ຺ຍານໍ ປາວິສິ. ອຸຍ຺ຍານປາໂລ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ຫຕ຺ຖິໍ ຄເຫສ຺ສາມີ’’ຕິ ເສນາຍ ປຣິວາເຣສິ. ຫຕ຺ຖີ ຣາຊານເມວ ອຠິມຸໂຂ ຄຈ຺ຉຕິ. ຣາຊາ ‘‘ມໍ ອຠິມຸໂຂ ເອຕີ’’ຕິ ຂຸຣປ຺ປໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໂຕ ຫຕ຺ຖີ ‘‘ວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາປິ ມໍ ເອໂສ’’ຕິ ມານຸສິກາຍ ວາຈາຍ ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕ, ມາ ມໍ ວິຊ຺ຌ, ອຫໍ ເຕ ອຍ຺ຍໂກ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ຠຓສີ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ປຸຈ຺ຉິ. ຫຕ຺ຖີປິ ຣຊ຺ເຊ ຈ ນຣເກ ຈ ຫຕ຺ຖິໂຍນິຍຎ຺ຈ ປວຕ຺ຕິໍ ສພ຺ພໍ ¶ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ສຸນ຺ທຣໍ ມາ ຠາຍິ, ມາ ກຎ຺ຈິ ຠິໍສາເປຫີ’’ຕິ ຫຕ຺ຖິໂນ ວຏ຺ຏຎ຺ຈ ອາຣກ຺ຂເກ ຈ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ເຑ ຈ ອຸປຏ຺ຐາເປສິ.

ອເຖກທິວສໍ ¶ ຣາຊາ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘວຣຄໂຕ ‘‘ອຍໍ ວີສຕິ ວສ຺ສານິ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ປກ຺ກາວເສເສນ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕຕ຺ຖາປິ ຄຓສໍວາສສງ຺ຆຏ຺ຏນໍ ອສຫນ຺ໂຕ ອິຘາຄໂຕສິ, ອໂຫ ທຸກ຺ໂຂວ ຄຓສໍວາໂສ, ເອກີຠາໂວ ເອວ ປນ ສຸໂຂ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ຕໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສຸເຂນ ສຸຂິຕໍ ອມຈ຺ຈາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຓິປາຕໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຍານກາໂລ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຕໂຕ ‘‘ນາຫໍ, ຣາຊາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ອິມໍ ຄາຖມຠາສິ. ສາ ປທຕ຺ຖໂຕ ປາກຏາ ເອວ.

ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາຍໂຍຊນາ – ສາ ຈ ໂຂ ຍຸຕ຺ຕິວເສເນວ, ນ ອນຸສ຺ສວວເສນ. ຍຖາ ອຍໍ ຫຕ຺ຖີ ອຣິຍກນ຺ເຕສຸ ສີເລສຸ ທນ຺ຕຕ຺ຕາ ອທນ຺ຕຠູມິໍ ນາຄຈ຺ຉຕີຕິ ວາ, ສຣີຣມຫນ຺ຕຕາຍ ວາ ນາໂຄ, ເອວໍ ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ອຣິຍກນ຺ເຕສຸ ສີເລສຸ ທນ຺ຕຕ຺ຕາ ອທນ຺ຕຠູມິໍ ນາຄມເນນ, ອາຄຸມກຣເຓນ, ປຸນ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອນາຄມເນນ ຈ ຄຸຓສຣີຣມຫນ຺ຕຕາຍ ວາ ນາໂຄ ຠເວຍ຺ຍໍ. ຍຖາ ເຈສ ຍູຖານິ ວິວຊ຺ຊຍິຕ຺ວາ ເອກຈຣິຍສຸເຂນ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣໍ ອຣຎ຺ເຎ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ເອວໍ ຄຓໍ ວິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ເອກວິຫາຣສຸເຂນ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣໍ ອຣຎ຺ເຎ ອຕ຺ຕໂນ ຍຖາ ຍຖາ ສຸຂໍ, ຕຖາ ຕຖາ ຍຕ຺ຕກໍ ວາ ອິຈ຺ຉາມິ, ຕຕ຺ຕກໍ ອຣຎ຺ເຎ ນິວາສໍ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ ເອໂກ ຈເຣຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ເຈສ ສຸສຓ຺ຐິຕກ຺ຂນ຺ຘມຫນ຺ຕຕາຍ ສຎ຺ຊາຕກ຺ຂນ຺ໂຘ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ¶ ເອວໍ ອເສຂສີລກ຺ຂນ຺ຘມຫນ຺ຕຕາຍ ສຎ຺ຊາຕກ຺ຂນ຺ໂຘ ຠເວຍ຺ຍໍ. ຍຖາ ເຈສ ປທຸມສທິສຄຕ຺ຕຕາຍ ວາ, ປທຸມກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ນຕາຍ ວາ ປທຸມີ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ເອວໍ ປທຸມສທິສອຸຊຸກຕາຍ ວາ, ອຣິຍຊາຕິປທຸເມ ອຸປ຺ປນ຺ນຕາຍ ວາ ປທຸມີ ຠເວຍ຺ຍໍ. ຍຖາ ເຈສ ຖາມພລາທີຫິ ອຸຬາໂຣ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ເອວໍ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາຣຕາທີຫິ ສີລສມາຘິນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎາທີຫິ ວາ ອຸຬາໂຣ ຠເວຍ຺ຍນ຺ຕິ. ເອວໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ.

໑໑໐. ອຏ຺ຐານຕນ຺ຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກິຣ ປຸຕ຺ໂຕ ທຫໂຣ ເອວ ສມາໂນ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ມາຕາປິຕໂຣ ຍາຈິ. ມາຕາປິຕໂຣ ນໍ ນິວາເຣນ຺ຕິ. ໂສ ນິວາຣິຍມາໂນປິ ນິພນ຺ຘຕິເຍວ ‘‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ສພ຺ພໍ ວຕ຺ວາ ອນຸຊານິໍສຸ. ‘‘ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຈ ອຸຍ຺ຍາເນເຍວ ວສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປຏິຊານາເປສຸໍ, ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ຕສ຺ສ ມາຕາ ປາໂຕວ ວີສຕິສຫສ຺ສນາຏກິຕ຺ຖິປຣິວຸຕາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ຍາຄຸໍ ປາເຍຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາ ຂຊ຺ຊກາທີນິ ຈ ຂາທາເປຕ຺ວາ ຍາວ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກສມຍາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມຸລ຺ລປິຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປວິສຕິ. ປິຕາປິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາປິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ທິວສໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ¶ ສມຸລ຺ລປິຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິຊຄ຺ຄນກປຸຣິເສ ຐເປຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປວິສຕິ. ໂສ ເອວໍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ອວິວິຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາເຣ ວິຫຣຕິ. ໂສ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ອທ຺ທສ – ‘‘ອຍໍ ກຸມາໂຣ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ອສກ຺ຂິ, ຊຏໍ ຉິນ຺ທິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ປຣໍ ອາວຊ຺ຊິ – ‘‘ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ, ໂນ’’ຕິ. ອຖ ‘‘ຘມ຺ມຕາຍ ນິພ຺ພິນ຺ທນ຺ໂຕ ອຕິຈິຣໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຕສ຺ສ ອາຣມ຺ມຓໍ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸຣິມນເຍເນວ ມໂນສິລາຕລໂຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ອຏ຺ຐາສິ. ຣາຊປຣິສາ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອາຄໂຕ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ອິທານິ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ອນຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ວສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປມຸທິຕມໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ວາສໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລາທິວາວິຫາຣຈງ຺ກມາທິສພ຺ພໍ ກາເຣຕ຺ວາ ວາເສສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ໂອກາສໍ ລຠິຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ນ ອີທິສາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ກີທິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ກິໍ ¶ ມຍ຺ຫໍ ອນນຸຈ຺ຉວິກ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ນ ເປກ຺ຂສິ, ນນຸ ເຕ ມາຕາ ວີສຕິສຫສ຺ສິຕ຺ຖີຕິ ສທ຺ຘິໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມເຍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ອຸຍ຺ຍານໍ ອວິວິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ປິຕາ ຈສ຺ສ ມຫຕາ ພລກາເຍນ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ຊຄ຺ຄນກປຣິສາ ສກລໍ ຣຕ຺ຕິໍ, ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ຕວ ສທິສາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ອີທິສາ ປນ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ເສວ ອິທ຺ຘິຍາ ຫິມວນ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວິຫາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຐິເຕ ຈ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈ ຣຊນກກມ຺ມສູຈິກມ຺ມາທີນິ ກໂຣນ຺ເຕ ຈ ທິສ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິຘ ນາຄຈ຺ຉຖ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຈ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອນຸຎ຺ຎາຕາ’’ຕິ ¶ ? ‘‘ອາມ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສມຓາ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ນິສ຺ສຣຓໍ ກາຕຸໍ, ປເທສຎ຺ຈ ອິຈ຺ຉິຕໍ ປຕ຺ຖິຕໍ ຄນ຺ຕຸໍ ລຠນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຕກໍວ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ອຏ຺ຐານ ຕໍ ສງ຺ຄຓິກາຣຕສ຺ສ, ຍໍ ຜສ຺ສເຍ ສາມຍິກໍ ວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ອິມໍ ອຸປຑ຺ຒຸຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ທິສ຺ສມາໂນເຍວ ອາກາເສນ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ. ເອວໍ ຄເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ອາຣກ຺ຂປຸຣິໂສປິ ‘‘ສຍິໂຕ ກຸມາໂຣ, ອິທານິ ກຸຫິໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປມຕ຺ໂຕ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ. ໂສ ຕສ຺ສ ປມຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອຣຎ຺ຎໍ ປາວິສິ. ຕຕ຺ຣ ຈ ຐິໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ. ຕຕ຺ຣ ຈ ‘‘ກຖມຘິຄຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາ ວຸຕ຺ຕໍ ອຸປຑ຺ຒຄາຖໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ກຕ຺ວາ ອຠາສິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ອຏ຺ຐານ ຕນ຺ຕິ ອຏ຺ຐານໍ ຕໍ, ອກາຣຓໍ ຕນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອນຸນາສິກໂລໂປ ກໂຕ ‘‘ອຣິຍສຈ຺ຈານ ¶ ທສ຺ສນ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ (ຂຸ. ປາ. ໕.໑໑; ສຸ. ນິ. ໒໗໐) ວິຍ. ສງ຺ຄຓິກາຣຕສ຺ສາຕິ ຄຓາຠິຣຕສ຺ສ. ຍນ຺ຕິ ກາຣຓວຈນເມຕໍ ‘‘ຍໍ ຫິຣີຍຕິ ຫິຣີຍິຕພ຺ເພນາ’’ຕິອາທີສຸ (ຘ. ສ. ໓໐) ວິຍ. ຜສ຺ສເຍຕິ ອຘິຄຈ຺ເຉ. ສາມຍິກໍ ວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ໂລກິຍສມາປຕ຺ຕິໍ. ສາ ຫິ ອປ຺ປິຕປ຺ປິຕສມເຍ ເອວ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກຫິ ວິມຸຈ຺ຈນໂຕ ‘‘ສາມຍິກາ ວິມຸຕ຺ຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕໍ ສາມຍິກໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ. ອຏ຺ຐານໍ ຕໍ, ນ ຕໍ ກາຣຓໍ ວິຊ຺ຊຕິ ສງ຺ຄຓິກາຣຕສ຺ສ, ເຍນ ກາຣເຓນ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ຜສ຺ສເຍ ອິຕິ ເອຕໍ ອາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ວໂຈ ນິສມ຺ມ ສງ຺ຄຓິກາຣຕິໍ ປຫາຍ ໂຍນິໂສ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີຕິ ອາຫ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໑໑. ທິຏ຺ຐີວິສູການີຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ຣໂຫຄໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍຖາ ສີຕາທີນໍ ປຏິຆາຕການິ ອຸຓ຺ຫາທີນິ ອຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເອວໍ ວຏ຺ຏປຏິຆາຕກໍ ວິວຏ຺ຏໍ, ໂນ’’ຕິ? ໂສ ອມຈ຺ເຈ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ວິວຏ຺ຏໍ ຊານາຖາ’’ຕິ? ເຕ ‘‘ຊານາມ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ຕ’’ນ຺ຕິ? ຕໂຕ ‘‘ອນ຺ຕວາ ໂລໂກ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ສສ຺ສຕຸຈ຺ເຉທໍ ກເຖສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ອິເມ ນ ຊານນ຺ຕິ, ສພ຺ເພປິເມ ທິຏ຺ຐິຄຕິກາ’’ຕິ ¶ ສຍເມວ ເຕສໍ ວິໂລມຕຎ຺ຈ ອຍຸຕ຺ຕຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ‘‘ວຏ຺ຏປຏິຆາຕກໍ ວິວຏ຺ຏໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ຄເວສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ອິມຎ຺ຈ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ມຊ຺ເຌ ພ຺ຍາກຣຓຄາຖຎ຺ຈ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ທິຏ຺ຐີວິສູການີຕິ ທ຺ວາສຏ຺ຐິທິຏ຺ຐິຄຕານິ. ຕານິ ຫິ ມຄ຺ຄສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍາ ວິສູກຏ຺ເຐນ ວິຊ຺ຌນຏ຺ເຐນ ວິໂລມຏ຺ເຐນ ຈ ວິສູການິ, ເອວໍ ທິຏ຺ຐິຍາ ວິສູການິ, ທິຏ຺ຐິ ເອວ ວາ ວິສູການິ ທິຏ຺ຐິວິສູການິ. ອຸປາຕິວຕ຺ໂຕຕິ ທສ຺ສນມຄ຺ເຄນ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ. ປຕ຺ໂຕ ນິຍາມນ຺ຕິ ອວິນິປາຕຘມ຺ມຕາຍ ສມ຺ໂພຘິປຣາຍຓຕາຍ ຈ ນິຍຕຠາວໍ ອຘິຄໂຕ, ສມ຺ມຕ຺ຕນິຍາມສງ຺ຂາຕໍ ວາ ປຐມມຄ຺ຄນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຐມມຄ຺ຄກິຈ຺ຈນິປ຺ຜຕ຺ຕິ ຈ ຕສ຺ສ ປຏິລາໂຠ ຈ ວຸຕ຺ໂຕ. ອິທານິ ປຏິລທ຺ຘມຄ຺ໂຄຕິ ອິມິນາ ເສສມຄ຺ຄປຏິລາຠໍ ທສ຺ເສຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນຎາໂຓມ຺ຫີຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາໂຓ ອມ຺ຫິ. ເອເຕນ ຜລໍ ທສ຺ເສຕິ. ອນຎ຺ຎເນຍ຺ໂຍຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ອິທໍ ສຈ຺ຈນ຺ຕິ ນ ເນຕພ຺ໂພ. ເອເຕນ ສຍມ຺ຠຸຕໍ ທສ຺ເສຕິ, ປຕ຺ເຕ ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິຎາເຓ ¶ ອຎ຺ຎເນຍ຺ຍຕາຍ ອຠາວາ ສຍໍວສິຕໍ. ສມຖວິປສ຺ສນາຍ ວາ ທິຏ຺ຐິວິສູການິ ອຸປາຕິວຕ຺ໂຕ, ອາທິມຄ຺ເຄນ ນິຍາມໍ ປຕ຺ໂຕ, ເສເສຫິ ປຏິລທ຺ຘມຄ຺ໂຄ, ຜລຎາເຓນ ອຸປ຺ປນ຺ນຎາໂຓ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຘິຄໂຕຕິ ອນຎ຺ຎເນຍ຺ໂຍຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ທິຏ຺ຐີວິສູກຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໒. ນິລ຺ໂລລຸໂປຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກິຣ ສູໂທ ອນ຺ຕຣຠຕ຺ຕໍ ປຈິຕ຺ວາ ອຸປນາເມສິ ມນຸຎ຺ຎທສ຺ສນໍ ສາທຸຣສໍ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ເມ ຣາຊາ ຘນມນຸປ຺ປາເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຕໍ ຣຎ຺ໂຎ ຄນ຺ເຘເນວ ໂຠຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕໍ ຊເນສິ, ມຸເຂ ເຂຬໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ. ປຐມກພເຬ ປນ ມຸເຂ ປກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ສຕ຺ຕຣສຫຣຓິສຫສ຺ສານິ ອມເຕເນວ ຜຸສິຕານິ ¶ ອເຫສຸໍ. ສູໂທ ‘‘ອິທານິ ເມ ທສ຺ສຕິ, ອິທານິ ເມ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຣາຊາປິ ‘‘ສກ຺ກາຣາຣໂຫ ສູໂທ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ, ‘‘ຣສໍ ສາຍິຕ຺ວາ ປນ ສກ຺ກໂຣນ຺ຕໍ ມໍ ປາປໂກ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ‘ໂລໂລ ອຍໍ ຣາຊາ ຣສຄຣຸໂກ’’’ຕິ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຠຓິ. ເອວໍ ຍາວ ໂຠຊນປຣິໂຍສານໍ, ຕາວ ສູໂທ ‘‘ອິທານິ ທສ຺ສຕິ, ອິທານິ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຣາຊາປິ ອວຓ຺ຓຠເຍນ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຠຓິ. ຕໂຕ ສູໂທ ¶ ‘‘ນຕ຺ຖິ ມຎ຺ເຎ ອິມສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍທິວເສ ອສາທຸຣສໍ ອຸປນາເມສິ. ຣາຊາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ‘‘ນິຄ຺ຄຫາຣໂຫ ວຕ, ໂຠ, ອຊ຺ຊ ສູໂທ’’ຕິ ຊານນ຺ໂຕປິ ປຸພ຺ເພ ວິຍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ອວຓ຺ຓຠເຍນ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຠຓິ. ຕໂຕ ສູໂທ ‘‘ຣາຊາ ເນວ ສຸນ຺ທຣໍ ນາສຸນ຺ທຣໍ ຊານາຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ປຣິພ຺ພຍໍ ອຕ຺ຕນາວ ຄເຫຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິເທວ ປຈິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ເທຕິ. ຣາຊາ ‘‘ອໂຫ ວຕ ໂລໂຠ, ອຫໍ ນາມ ວີສຕິ ນຄຣສຫສ຺ສານິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ອິມສ຺ສ ໂລເຠນ ຠຕ຺ຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ລຠາມີ’’ຕິ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ປຸຣິມນເຍເນວ ອິມໍ ຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ນິລ຺ໂລລຸໂປຕິ ອໂລລຸໂປ. ໂຍ ຫິ ຣສຕຓ຺ຫາຠິຠູໂຕ ໂຫຕິ, ໂສ ຠຸສໍ ລຸປ຺ປຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ລຸປ຺ປຕິ, ເຕນ ‘‘ໂລລຸໂປ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕສ຺ມາ ເອສ ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ‘‘ນິລ຺ໂລລຸໂປ’’ຕິ ອາຫ. ນິກ຺ກຸໂຫຕິ ເອຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ຍສ຺ສ ຕິວິຘໍ ກຸຫນວຕ຺ຖຸ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ‘‘ນິກ຺ກຸໂຫ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິມິສ຺ສາ ປນ ຄາຖາຍ ມນຸຎ຺ຎໂຠຊນາທີສຸ ວິມ຺ຫຍມນາປຊ຺ຊນໂຕ ນິກ຺ກຸໂຫຕິ ອຍມຘິປ຺ປາໂຍ. ນິປ຺ປິປາໂສຕິ ເອຕ຺ຖ ປາຕຸມິຈ຺ຉາ ປິປາສາ, ຕສ຺ສາ ອຠາເວນ ນິປ຺ປິປາໂສ, ສາທຸຣສໂລເຠນ ໂຠຕ຺ຕຸກມ຺ຍຕາວິຣຫິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິມ຺ມກ຺ໂຂຕິ ເອຕ຺ຖ ປຣຄຸຓວິນາສນລກ຺ຂໂຓ ມກ຺ໂຂ, ຕສ຺ສ ອຠາເວນ ນິມ຺ມກ຺ໂຂ. ອຕ຺ຕໂນ ຄິຫິກາເລ ສູທສ຺ສ ຄຸຓມກ຺ຂນາຠາວໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ນິທ຺ຘນ຺ຕກສາວໂມໂຫຕິ ເອຕ຺ຖ ຣາຄາທໂຍ ຕໂຍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ຈ ຕີຓີຕິ ຉ ຘມ຺ມາ ຍຖາສມ຺ຠວໍ ອປ຺ປສນ຺ນຏ຺ເຐນ ¶ ສກຠາວໍ ວິຊຫາເປຕ຺ວາ ປຣຠາວໍ ຄຓ຺ຫາປນຏ຺ເຐນ ກສຏຏ຺ເຐນ ຈ ‘‘ກສາວາ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍຖາຫ –

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕເມ ຕໂຍ ກສາວາ? ຣາຄກສາໂວ, ໂທສກສາໂວ, ໂມຫກສາໂວ. ອິເມ ຕໂຍ ກສາວາ. ຕຕ຺ຖ ກຕເມ ອປເຣປິ ຕໂຍ ກສາວາ? ກາຍກສາໂວ, ວຈີກສາໂວ, ມໂນກສາໂວ’’ຕິ (ວິຠ. ໙໒໔).

ເຕສຸ ໂມຫໍ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກສາວານໍ ເຕສຎ຺ຈ ສພ຺ເພສໍ ມູລຠູຕສ຺ສ ໂມຫສ຺ສ ນິທ຺ຘນ຺ຕຕ຺ຕາ ນິທ຺ຘນ຺ຕກສາວໂມໂຫ. ຕິຓ຺ຓໍ ເອວ ວາ ກາຍວຈີມໂນກສາວານໍ ໂມຫສ຺ສ ຈ ນິທ຺ຘນ຺ຕຕ຺ຕາ ນິທ຺ຘນ຺ຕກສາວໂມໂຫ. ອິຕເຣສຸ ນິລ຺ໂລລຸປຕາທີຫິ ¶ ຣາຄກສາວສ຺ສ, ນິມ຺ມກ຺ຂຕາຍ ໂທສກສາວສ຺ສ ¶ ນິທ຺ຘນ຺ຕຠາໂວ ສິທ຺ໂຘ ເອວ. ນິຣາສໂຍຕິ ນິຕ຺ຕຓ຺ໂຫ. ສພ຺ພໂລເກ ຠວິຕ຺ວາຕິ ສກລໂລເກ, ຕີສຸ ຠເວສຸ ທ຺ວາທສສຸ ວາ ອາຍຕເນສຸ ຠວວິຠວຕຓ຺ຫາວິຣຫິໂຕ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອຖ ວາ ຕໂຍປິ ປາເທ ວຕ຺ວາ ເອໂກ ຈເຣຕິ ເອໂກ ຈຣິຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາຕິ ເອວມ຺ເປຕ຺ຖ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ກາຕພ຺ໂພ.

ນິລ຺ໂລລຸປຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໓. ປາປໍ ສຫາຍນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາ ມຫຈ຺ຈຣາຊານຸຠາເວນ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມນຸສ຺ເສ ໂກຏ຺ຐາຄາຣໂຕ ປຸຣາຓຘຎ຺ຎາທີນິ ພຫິທ຺ຘາ ນີຫຣນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠເຓ, ອິທ’’ນ຺ຕິ ອມຈ຺ເຈ ປຸຈ຺ຉິ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ອິທານິ, ມຫາຣາຊ, ນວຘຎ຺ຎາທີນິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ໂອກາສໍ ກາຕຸໍ ອິເມ ມນຸສ຺ສາ ປຸຣາຓຘຎ຺ຎາທີນິ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ, ຠເຓ, ອິຕ຺ຖາຄາຣພລກາຍາທີນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຣິປຸຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ອາມ, ມຫາຣາຊ, ປຣິປຸຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ທານສາລໍ ກາເຣຖ, ທານໍ ທສ຺ສາມິ, ມາ ອິມານິ ຘຎ຺ຎານິ ອນຸປກາຣານິ ວິນສ຺ສນ຺ຕູ’’ຕິ. ຕໂຕ ນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ທິຏ຺ຐິຄຕິໂກ ອມຈ຺ໂຈ ‘‘ມຫາຣາຊ, ນຕ຺ຖິ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ອາຣພ຺ຠ ຍາວ ‘‘ພາເລ ຈ ປຓ຺ຑິເຕ ຈ ສນ຺ຘາວິຕ຺ວາ ສໍສຣິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນິວາເຣສິ. ຣາຊາ ທຸຕິຍມ຺ປິ ຕຕິຍມ຺ປິ ໂກຏ຺ຐາຄາເຣ ວິລຸມ຺ປນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ຕເຖວ ອາຓາເປສິ. ໂສປິ ຕຕິຍມ຺ປິ ນໍ ‘‘ມຫາຣາຊ, ທຕ຺ຕຸປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຍທິທໍ ທານ’’ນ຺ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ນິວາເຣສິ. ໂສ ‘‘ອເຣ, ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກມ຺ປິ ນ ລຠາມິ ທາຕຸໍ, ກິໍ ເມ ອິເມຫິ ປາປສຫາເຍຫີ’’ຕິ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ຕຎ຺ຈ ປາປສຫາຍໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ອິມໍ ອຸທານຄາຖມາຫ.

ຕສ຺ສາຍໍ ¶ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ຍ຺ວາຍໍ ທສວຕ຺ຖຸກາຍ ປາປທິຏ຺ຐິຍາ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ປາໂປ, ປເຣສມ຺ປິ ອນຕ຺ຖໍ ປສ຺ສຕີຕິ ອນຕ຺ຖທສ຺ສີ, ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທິມ຺ຫິ ຈ ວິສເມ ນິວິຏ຺ໂຐ, ຕໍ ອຕ຺ຖກາໂມ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ປາປໍ ສຫາຍໍ ປຣິວຊ຺ຊເຍຖ, ອນຕ຺ຖທສ຺ສິໍ ວິສເມ ນິວິຏ຺ຐໍ. ສຍໍ ນ ເສເວຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວເສນ ຕໍ ນ ເສເວຍ຺ຍ. ຍທິ ປນ ປຣສ຺ສ ວໂສ ໂຫຕິ, ກິໍ ສກ຺ກາ ກາຕຸນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປສຸຕນ຺ຕິ ປສຏໍ, ທິຏ຺ຐິວເສນ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປມຕ຺ຕນ຺ຕິ ກາມຄຸເຓສຸ ໂວສ຺ສຏ຺ຐຈິຕ຺ຕໍ, ກຸສລຠາວນາຣຫິຕໍ ວາ. ຕໍ ¶ ເອວຣູປໍ ສຫາຍໍ ນ ¶ ເສເວ ນ ຠເຊ ນ ປຍິຣຸປາເສ, ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ.

໑໑໔. ພຫຸສ຺ສຸຕນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ປຸພ຺ເພ ກິຣ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ອຏ຺ຐ ປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ຕາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນາຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ອນວຊ຺ຊໂຠຊີຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຣາຊາ ອາຫ – ‘‘ເກ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ? ເຕ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ນາມາ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ອຫໍ ສຸຕພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ, ສຸເຕນ ຕິຕ຺ຕິໍ ນ ຄຈ຺ຉາມິ, ຫນ຺ທ, ເນສໍ ສນ຺ຕິເກ ວິຈິຕ຺ຣນຍຘມ຺ມເທສນໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕມໂນ ທກ຺ຂິໂຓທກໍ ທຕ຺ວາ ປຣິວິສິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ສງ຺ຆຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມກຖໍ, ຠນ຺ເຕ, ກເຖຖາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສຸຂິໂຕ ໂຫຕຸ, ມຫາຣາຊ, ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂຫຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐິໂຕ. ຣາຊາ ‘‘ອຍໍ ນ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ, ທຸຕິໂຍ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ສ຺ເວ ຕສ຺ສ ວິຈິຕ຺ຣຘມ຺ມເທສນໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕສິ. ເອວໍ ຍາວ ສພ຺ເພສໍ ປຏິປາຏິ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕາວ ນິມນ຺ເຕສິ, ເຕ ສພ຺ເພປິ ‘‘ໂທສກ຺ຂໂຍ ໂຫຕຸ, ໂມຫກ຺ຂໂຍ, ຄຕິກ຺ຂໂຍ, ຠວກ຺ຂໂຍ, ວຏ຺ຏກ຺ຂໂຍ, ອຸປຘິກ຺ຂໂຍ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂໂຍ ໂຫຕູ’’ຕິ ເອວໍ ເອເກກປທໍ ວິເສເສຕ຺ວາ ເສສໍ ປຐມສທິສເມວ ວຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ.

ຕໂຕ ຣາຊາ – ‘‘ອິເມ ‘ພຫຸສ຺ສຸຕາ ມຍ’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕິ, ນ ຈ ເຕສໍ ວິຈິຕ຺ຣກຖາ, ກິເມເຕຫິ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ເຕສໍ ວຈນຕ຺ຖໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕຸມາຣທ຺ໂຘ. ອຖ ‘‘ຣາຄກ຺ຂໂຍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອຸປປຣິກ຺ຂນ຺ໂຕ ‘‘ຣາເຄ ຂີເຓ ໂທໂສປິ ໂມໂຫປິ ອຎ຺ຎຕຣຎ຺ຎຕເຣປິ ກິເລສາ ຂີຓາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ ‘‘ນິປ຺ປຣິຍາຍພຫຸສ຺ສຸຕາ ອິເມ ສມຓາ. ຍຖາປິ ຫິ ປຸຣິເສນ ມຫາປຖວິໍ ວາ ອາກາສໍ ວາ ອງ຺ຄຸລິຍາ ນິທ຺ທິສນ຺ເຕນ ນ ອງ຺ຄຸລິມຕ຺ໂຕວ ປເທໂສ ນິທ຺ທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ອປິ ຈ ໂຂ ປນ ສກລປຖວີ ອາກາສາ ເອວ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອວໍ ອິເມຫິ ເອເກກໍ ອຕ຺ຖໍ ນິທ຺ທິສນ຺ເຕຫິ ອປຣິມາຓາ ອຕ຺ຖາ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ໂສ ‘‘ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ເອວໍ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ ຕຖາຣູປໍ ພຫຸສ຺ສຸຕຠາວໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ¶ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖມຠາສິ.

ຕຕ຺ຖາຍໍ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ພຫຸສ຺ສຸຕນ຺ຕິ ທຸວິໂຘ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຕີສຸ ປິຏເກສຸ ອຕ຺ຖໂຕ ນິຂິໂລ ປຣິຍຕ຺ຕິພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ, ມຄ຺ຄຜລວິຊ຺ຊາຠິຎ຺ຎາປຏິເວຘໂກ ¶ ປຏິເວຘພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ. ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ. ອຸຬາເຣຫິ ປນ ກາຍວຈີມໂນກມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອຸຬາໂຣ. ຍຸຕ຺ຕປຏິຠາໂນ ຈ ມຸຕ຺ຕປຏິຠາໂນ ຈ ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕປຏິຠາໂນ ຈ ປຏິຠານວາ. ປຣິຍຕ຺ຕິປຣິປຸຈ຺ຉາຘິຄມວເສນ ວາ ຕິວິໂຘ ປຏິຠານວາ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຍສ຺ສ ຫິ ປຣິຍຕ຺ຕິ ປຏິຠາຕິ, ໂສ ປຣິຍຕ຺ຕິປຏິຠານວາ. ຍສ຺ສ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຎາຓຎ຺ຈ ລກ຺ຂຓຎ຺ຈ ຐານາຏ຺ຐານຎ຺ຈ ປຣິປຸຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ປຣິປຸຈ຺ຉາ ປຏິຠາຕິ, ໂສ ປຣິປຸຈ຺ຉາປຏິຠານວາ. ຍສ຺ສ ມຄ຺ຄາທໂຍ ປຏິວິທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ໂສ ອຘິຄມປຏິຠານວາ. ຕໍ ເອວຣູປໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມຘຣໍ ຠເຊຖ ມິຕ຺ຕໍ ອຸຬາຣໍ ປຏິຠານວນ຺ຕໍ. ຕໂຕ ຕສ຺ສານຸຠາເວນ ອຕ຺ຕຕ຺ຖປຣຕ຺ຖອຸຠຍຕ຺ຖເຠທໂຕ ວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກປຣມຕ຺ຖເຠທໂຕ ວາ ອເນກປ຺ປກາຣານິ ອຎ຺ຎາຍ ອຕ຺ຖານິ, ຕໂຕ ‘‘ອໂຫສິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຕີຕມທ຺ຘານ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໑໘; ສໍ. ນິ. ໒.໒໐) ກງ຺ຂາຏ຺ຐານິເຍສຸ ວິເນຍ຺ຍ ກງ຺ຂໍ ວິຈິກິຈ຺ຉໍ ວິເນຕ຺ວາ ວິນາເສຕ຺ວາ ເອວໍ ກຕສພ຺ພກິຈ຺ໂຈ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ.

ພຫຸສ຺ສຸຕຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໕. ຂິຑ຺ຑໍ ຣຕິນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ວິຠູສກພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ປາໂຕວ ຍາຄຸໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນານາວິຘວິຠູສເນຫິ ອຕ຺ຕານໍ ວິຠູສາເປຕ຺ວາ ມຫາອາທາເສ ສກລໍ ສຣີຣໍ ທິສ຺ວາ ຍໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎນ ວິຠູສເນນ ວິຠູສາເປຕິ. ຕສ຺ສ ເອກທິວສໍ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຠຕ຺ຕເວລາ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາ ສມ຺ປຕ຺ຕາ. ວິປ຺ປກຕວິຠູສິໂຕວ ທຸສ຺ສປຏ຺ເຏນ ສີສໍ ເວເຐຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ທິວາເສຍ຺ຍໍ ອຸປຄຎ຺ຉິ. ປຸນປິ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕເຖວ ກໂຣໂຕ ສູຣິໂຍ ໂອຄ຺ຄໂຕ. ເອວໍ ທຸຕິຍທິວເສປິ ຕຕິຍທິວເສປິ. ອຖສ຺ສ ເອວໍ ມຓ຺ຑນປ຺ປສຸຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຣໂຄ ອຸທປາທິ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອໂຫ ເຣ, ອຫໍ ສພ຺ພຖາເມນ ວິຠູສນ຺ໂຕປິ ອິມສ຺ມິໍ ກປ຺ປເກ ວິຠູສເນ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂລຠໍ ອຸປ຺ປາເທສິໍ, ໂລໂຠ ຈ ນາເມສ ອປາຍຄມນີໂຍ ¶ ຘມ຺ໂມ, ຫນ຺ທາຫໍ ໂລຠໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖມຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຂິຑ຺ຑາ ຈ ຣຕິ ຈ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕາວ. ກາມສຸຂນ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸກາມສຸຂໍ. ວຕ຺ຖຸກາມາປິ ຫິ ສຸຂສ຺ສ ວິສຍາທິຠາເວນ ‘‘ສຸຂ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຍຖາຫ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ຣູປໍ ສຸຂໍ ສຸຂານຸປຕິຕ’’ນ຺ຕິ ¶ (ສໍ. ນິ. ໓.໖໐). ເອວເມຕໍ ຂິຑ຺ຑໍ ຣຕິໍ ກາມສຸຂຎ຺ຈ ອິມສ຺ມິໍ ໂອກາສໂລເກ ອນລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອລນ຺ຕິ ອກຕ຺ວາ, ເອຕໍ ຕປ຺ປກນ຺ຕິ ວາ ສາຣຠູຕນ຺ຕິ ¶ ວາ ເອວໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ. ອນເປກ຺ຂມາໂນຕິ ເຕນ ອນລງ຺ກຣເຓນ ອນເປກ຺ຂຓສີໂລ ອປິຫາລຸໂກ ນິຕ຺ຕຓ຺ໂຫ. ວິຠູສຏ຺ຐານາ ວິຣໂຕ ສຈ຺ຈວາທີຕິ ຕຕ຺ຖ ວິຠູຕາ ທຸວິຘາ – ອຄາຣິກວິຠູສາ ຈ ອນຄາຣິກວິຠູສາ ຈ. ສາຏກເວຐນມາລາຄນ຺ຘາທິວິຠູສາ ອຄາຣິກວິຠູສາ ນາມ. ປຕ຺ຕມຓ຺ຑນາທິວິຠູສາ ອນຄາຣິກວິຠູສາ. ວິຠູສາ ເອວ ວິຠູສຏ຺ຐານໍ, ຕສ຺ມາ ວິຠູສຏ຺ຐານາ ຕິວິຘາຍ ວິຣຕິຍາ ວິຣໂຕ. ອວິຕຖວຈນໂຕ ສຈ຺ຈວາທີຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ.

ວິຠູສຏ຺ຐານຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໖. ປຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ¶ ທາຣນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ທຫຣກາເລເຍວ ອຠິສິຕ຺ໂຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ໂສ ປຐມຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕປຈ຺ເຈກໂພຘິສຕ຺ໂຕ ວິຍ ຣຊ຺ຊສິຣິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ພຫູນໍ ທຸກ຺ຂໍ ກໂຣມິ, ກິໍ ເມ ເອກຠຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ອິມິນາ ປາເປນ, ຫນ຺ທ, ສຸຂມຸປ຺ປາເທມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຘນານີຕິ ມຸຕ຺ຕາມຓິເວຬຸຣິຍສງ຺ຂສິລາປວາຬຣຊຕຊາຕຣູປາທີນິ ຣຕນານິ. ຘຎ຺ຎານີຕິ ສາລິວີຫິຍວໂຄຘຸມກງ຺ຄຸວຣກກຸທ຺ຣູສກປ຺ປເຠທານິ ສຕ຺ຕ ເສສາປຣຓ຺ຓານິ ຈ. ພນ຺ຘວານີຕິ ຎາຕິພນ຺ຘຸໂຄຕ຺ຕພນ຺ຘຸມິຕ຺ຕພນ຺ຘຸສິປ຺ປພນ຺ຘຸວເສນ ຈຕຸພ຺ພິຘພນ຺ຘເວ. ຍໂຖຘິການີຕິ ສກສກໂອຘິວເສນ ຐິຕານິເຍວ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ປຸຕ຺ຕທາຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໗. ສງ຺ໂຄ ເອໂສຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ປາທໂລລພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ປາໂຕວ ຍາຄຸໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕີສຸ ປາສາເທສຸ ຕິວິຘານິ ນາຏການິ ປສ຺ສຕິ. ຕິວິຘາ ນາມ ນາຏກາ ປຸພ຺ພຣາຊໂຕ ອາຄຕໍ, ອນນ຺ຕຣຣາຊໂຕ ອາຄຕໍ, ອຕ຺ຕໂນ ກາເລ ອຸຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ປາໂຕວ ທຫຣນາຏກປາສາທໍ ຄໂຕ. ຕາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ‘‘ຣາຊານໍ ຣມາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ສກ຺ກສ຺ສ ເທວານມິນ຺ທສ຺ສ ອຈ຺ຉຣາໂຍ ວິຍ ອຕິມໂນຫຣໍ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕໍ ປໂຍເຊສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ອນຈ຺ຉຣິຍເມຕໍ ທຫຣານ’’ນ຺ຕິ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມນາຏກປາສາທໍ ຄໂຕ, ຕາປິ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ຕເຖວ ອກໍສຸ. ໂສ ຕຕ຺ຖປິ ຕເຖວ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ ມຫລ຺ລກນາຏກປາສາທໍ ຄໂຕ ¶ , ຕາປິ ຕເຖວ ¶ ອກໍສຸ. ຣາຊາ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຣາຊປຣິວຏ຺ເຏ ອຕີຕານໍ ຕາສໍ ມຫລ຺ລກຠາເວນ ອຏ຺ຐິກີຬນສທິສໍ ນຈ຺ຈໍ ທິສ຺ວາ ຄີຕຎ຺ຈ ອມຘຸຣໍ ສຸຕ຺ວາ ປຸນເທວ ທຫຣນາຏກປາສາທໍ, ປຸນ ມຊ຺ຌິມນາຏກປາສາທນ຺ຕິ ເອວມ຺ປິ ວິຈຣິຕ຺ວາ ກຕ຺ຖຈິ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ສກ຺ກໍ ເທວານມິນ຺ທໍ ອຈ຺ຉຣາໂຍ ວິຍ ມໍ ຣມາເປຕຸກາມາ ສພ຺ພຖາເມນ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕໍ ປໂຍເຊສຸໍ. ສ຺ວາຫໍ ກຕ຺ຖຈິ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂລຠໍ ວຑ຺ເຒມິ. ໂລໂຠ ຈ ນາເມສ ອປາຍຄມນີໂຍ ຘມ຺ໂມ, ຫນ຺ທາຫໍ ໂລຠໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສງ຺ໂຄ ເອໂສຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປໂຠຄໍ ນິທ຺ທິສຕິ. ໂສ ຫິ ສຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ປາຓິໂນ ກທ຺ທເມ ປວິຏ຺ໂຐ ຫຕ຺ຖີ ວິຍາຕິ ສງ຺ໂຄ. ປຣິຕ຺ຕເມຕ຺ຖ ໂສຂ຺ຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓູປໂຠຄກາເລ ວິປຣີຕສຎ຺ຎາຍ ອຸປ຺ປາເທຕພ຺ພໂຕ ກາມາວຈຣຘມ຺ມປຣິຍາປນ຺ນໂຕ ວາ ລາມກຏ຺ເຐນ ໂສຂ຺ຍໍ ປຣິຕ຺ຕໍ, ວິຊ຺ຊຸປ຺ປຠາຍ ໂອຠາສິຕນຈ຺ຈທສ຺ສນສຸຂໍ ອິວ ອິຕ຺ຕຣໍ, ຕາວກາລິກນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອປ຺ປສ຺ສາໂທ ທຸກ຺ຂເມເວຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍຕິ ເອຕ຺ຖ ຈ ຍ຺ວາຍໍ ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ສຸຂໍ ໂສມນສ຺ສໍ, ອຍໍ ກາມານໍ ອສ຺ສາໂທ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໑໖໖) ວຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ຍມິທໍ ‘‘ໂກ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາມານໍ ອາທີນໂວ, ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ສິປ຺ປຏ຺ຐາເນນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕິ, ຍທິ ມຸທ຺ທາຍ ຍທິ ຄຓນາຍາ’’ຕິ ເອວມາທິນາ (ມ. ນິ. ໑.໑໖໗) ນເຍເນຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ອຸປນິຘາຍ ອປ຺ໂປ ອຸທກພິນ຺ທຸມຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອຖ ໂຂ ທຸກ຺ຂເມວ ຠິຍ຺ໂຍ ພຫຸ, ຈຕູສຸ ສມຸທ຺ເທສຸ ອຸທກສທິສໍ ໂຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອປ຺ປສ຺ສາໂທ ທຸກ຺ຂເມເວຕ຺ຖ ¶ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິ. ຄໂຬ ເອໂສຕິ ອສ຺ສາທໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒນວເສນ ພຬິໂສ ວິຍ ເອໂສ, ຍທິທໍ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓາ. ອິຕິ ຎຕ຺ວາ ມຕິມາຕິ ເອວໍ ຊານິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘິມາ ປຓ຺ຑິໂຕ ປຸຣິໂສ ສພ຺ພເມຕໍ ປຫາຍ ເອໂກ ຈເຣ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ.

໑໑໘. ສນ຺ທາລຍິຕ຺ວານາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອນິວຕ຺ຕພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ສງ຺ຄາມໍ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ອຊິນິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ກິຈ຺ຈໍ ອາຣທ຺ໂຘ ອນິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ນ ນິວຕ຺ຕຕິ, ຕສ຺ມາ ນໍ ເອວໍ ¶ ສຎ຺ຊານິໍສຸ. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ທວຑາໂຫ ອຸຏ຺ຐາສິ. ໂສ ອຄ຺ຄິ ສຸກ຺ຂານິ ເຈວ ຫຣິຕານິ ຈ ຕິຓາທີນິ ທຫນ຺ໂຕ ອນິວຕ຺ຕມາໂນ ເອວ ຄຈ຺ຉຕິ. ຣາຊາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕປ຺ປຏິຠາຄນິມິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ‘‘ຍຖາຍໍ ທວຑາໂຫ, ເອວເມວ ເອກາທສວິໂຘ ອຄ຺ຄິ ສພ຺ເພ ສຕ຺ເຕ ທຫນ຺ໂຕ ອນິວຕ຺ຕມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ໂຕ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ອິມສ຺ສ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ນິວຕ຺ຕນຕ຺ຖໍ ອຍໍ ອຄ຺ຄິ ວິຍ ອຣິຍມຄ຺ຄຎາຓຄ຺ຄິນາ ¶ ກິເລເສ ທຫນ຺ໂຕ ອນິວຕ຺ຕມາໂນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ຕໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເກວຏ຺ເຏ ອທ຺ທສ ນທິຍໍ ມຈ຺ເຉ ຄຓ຺ຫນ຺ເຕ. ເຕສໍ ຊາລນ຺ຕເຣ ປວິຏ຺ໂຐ ເອໂກ ມຫາມຈ຺ໂຉ ຊາລໍ ເຠຕ຺ວາ ປລາຍິ. ເຕ ‘‘ມຈ຺ໂຉ ຊາລໍ ເຠຕ຺ວາ ຄໂຕ’’ຕິ ສທ຺ທມກໍສຸ. ຣາຊາ ຕມ຺ປິ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕປ຺ປຏິຠາຄນິມິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ – ‘‘ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ອຣິຍມຄ຺ຄຎາເຓນ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິຊາລໍ ເຠຕ຺ວາ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉາກາສິ, ອິມຎ຺ຈ ອຸທານຄາຖມຠາສິ.

ຕສ຺ສາ ທຸຕິຍປາເທ ຊາລນ຺ຕິ ສຸຕ຺ຕມຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອມ຺ພູຕິ ອຸທກໍ, ຕຕ຺ຖ ຈຣຕີຕິ ອມ຺ພຸຈາຣີ, ມຈ຺ຉສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ສລິເລ ອມ຺ພຸຈາຣີ ສລິລມ຺ພຸຈາຣີ. ຕສ຺ມິໍ ນທີສລິເລ ຊາລໍ ເຠຕ຺ວາ ຄຕອມ຺ພຸຈາຣີວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕຕິຍປາເທ ທຑ຺ຒນ຺ຕິ ທຑ຺ຒຏ຺ຐານໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍຖາ ອຄ຺ຄິ ທຑ຺ຒຏ຺ຐານໍ ປຸນ ນ ນິວຕ຺ຕຕິ, ນ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ເອວໍ ມຄ຺ຄຎາຓຄ຺ຄິນາ ທຑ຺ຒກາມຄຸຓຏ຺ຐານໍ ອນິວຕ຺ຕມາໂນ ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ ອນາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໑໙. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ຈກ຺ຂຸໂລລພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ປາທໂລລພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ວິຍ ນາຏກທສ຺ສນໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ໂສ ອສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ຕໍ ຕໍ ນາຏກໍ ທິສ຺ວາ ອຕີວ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ນາຏກທສ຺ສນປຣິວຕ຺ຕເນນ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ວິຈຣຕິ. ໂສ ກິຣ ນາຏກທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ອາຄຕໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸຏຸມ຺ພິຍຠຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ຣາຄໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ຕໂຕ ສໍເວຄໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ‘‘ອເຣ, ອຫໍ ອິມໍ ຕຓ຺ຫໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ອປາຍປຣິປູຣໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຫນ຺ທ, ນໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິມປຏິປຕ຺ຕິໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ຕປ຺ປຏິປກ຺ຂຄຸຓທີປິກໍ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູຕິ ເຫຏ຺ຐາຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ, ສຕ຺ຕຄີວຏ຺ຐິການິ ປຏິປາຏິຍາ ຐເປຕ຺ວາ ປຣິວຊ຺ຊນຄເຫຕພ຺ພທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ຍຸຄມຕ຺ຕໍ ເປກ຺ຂມາໂນຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ນ ຕຸ ຫນຸກຏ຺ຐິນາ ຫທຍຏ຺ຐິໍ ສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ໂຕ. ເອວຎ຺ຫິ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸຕາ ນ ສມຓສາຣຸປ຺ປາ ໂຫຕິ. ນ ຈ ປາທໂລໂລຕິ ເອກສ຺ສ ທຸຕິໂຍ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຕຕິໂຍຕິ ເອວໍ ຄຓມຊ຺ຌໍ ປວິສິຕຸກາມຕາຍ ກຓ຺ຑູຍມານປາໂທ ວິຍ ອຠວນ຺ໂຕ, ທີຆຈາຣິກອນິວຕ຺ຕຈາຣິກວິຣໂຕ. ຄຸຕ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍຕິ ຉສຸ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ອິຘ ມນິນ຺ທ຺ຣິຍສ຺ສ ວິສຸໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ວຸຕ຺ຕາວເສສວເສນ ຈ ໂຄປິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ. ຣກ຺ຂິຕມານສາໂນຕິ ມານສໍ ເອວ ມານສານໍ, ຕໍ ຣກ຺ຂິຕມສ຺ສາຕິ ¶ ຣກ຺ຂິຕມານສາໂນ. ຍຖາ ກິເລເສຫິ ນ ວິລຸປ຺ປຕິ, ເອວໍ ຣກ຺ຂິຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອນວສ຺ສຸໂຕຕິ ອິມາຍ ປຏິປຕ຺ຕິຍາ ເຕສຸ ເຕສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ກິເລສອນ຺ວສ຺ສວວິຣຫິໂຕ. ອປຣິຑຍ຺ຫມາໂນຕິ ກິເລສຄ຺ຄີຫິ ອປຣິຑຍ຺ຫມາໂນ. ພຫິທ຺ຘາ ວາ ອນວສ຺ສຸໂຕ, ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອປຣິຑຍ຺ຫມາໂນ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໐. ໂອຫາຣຍິຕ຺ວາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ໂຎປິ ຈາຕຸມາສິກພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ຈຕຸມາເສ ຈຕຸມາເສ ອຸຍ຺ຍານກີຬໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ຄິມ຺ຫານໍ ມຊ຺ຌິມມາເສ ອຸຍ຺ຍານໍ ປວິສນ຺ໂຕ ອຸຍ຺ຍານທ຺ວາເຣ ປຕ຺ຕສຎ຺ຉນ຺ນໍ ປຸປ຺ຜາລງ຺ກຕສາຂາວິຏປໍ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກໂກວິຬາຣໍ ທິສ຺ວາ ເອກໍ ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ປາວິສິ. ຕໂຕ ‘‘ຣຎ຺ຎາ ອຄ຺ຄປຸປ຺ຜໍ ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ອມຈ຺ໂຈ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘ ຐິໂຕ ເອກເມວ ປຸປ຺ຜໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ເອເຕເນວຸປາເຍນ ສພ຺ໂພ ¶ ພລກາໂຍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ປຸປ຺ເຜຫິ ອນສ຺ສາເທນ຺ຕາ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ໂສ ຣຸກ຺ໂຂ ນິປ຺ປຕ຺ຕປຸປ຺ໂຜ ຂນ຺ຘມຕ຺ໂຕວ ອໂຫສິ. ຣາຊາ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ອຸຍ຺ຍານາ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກໂຕ ອຍໍ ຣຸກ຺ໂຂ, ມມາຄມນເວລາຍ ມຓິວຓ຺ຓສາຂນ຺ຕເຣສຸ ປວາຬສທິສປຸປ຺ຜາລງ຺ກໂຕ ອໂຫສິ, ອິທານິ ນິປ຺ປຕ຺ຕປຸປ຺ໂຜ ຊາໂຕ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ຕສ຺ເສວ ອວິທູເຣ ອປຸປ຺ຜິຕຣຸກ຺ຂໍ ສຎ຺ຉນ຺ນປລາສໍ ອທ຺ທສ. ທິສ຺ວາ ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ຣຸກ຺ໂຂ ປຸປ຺ຜຠຣິຕສາຂຕ຺ຕາ ພຫຸຊນສ຺ສ ໂລຠນີໂຍ ອໂຫສິ, ເຕນ ມຸຫຸຕ຺ເຕເນວ ¶ ພ຺ຍສນໍ ປຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ປນຎ຺ໂຎ ອໂລຠນີຍຕ຺ຕາ ຕເຖວ ຐິໂຕ. ອິທຎ຺ຈາປິ ຣຊ຺ຊໍ ປຸປ຺ຜິຕຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ໂລຠນີຍໍ, ຠິກ຺ຂຸຠາໂວ ປນ ອປຸປ຺ຜິຕຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ອໂລຠນີໂຍ. ຕສ຺ມາ ຍາວ ອິທມ຺ປິ ອຍໍ ຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ນ ວິລຸປ຺ປຕິ, ຕາວ ອຍມຎ຺ໂຎ ສຎ຺ຉນ຺ນປຕ຺ໂຕ ຍຖາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕໂກ, ເອວໍ ກາສາເວນ ສຎ຺ຉນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ກາສາຍວຕ຺ໂຖ ອຠິນິກ຺ຂມິຕ຺ວາຕິ ອິມສ຺ສ ປາທສ຺ສ ເຄຫາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ກາສາຍວຕ຺ຖນິວຕ຺ໂຖ ຫຸຕ຺ວາຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສກ຺ກາ ວິຎ຺ຎາຕຸນ຺ຕິ ນ ວິຕ຺ຖາຣິຕນ຺ຕິ.

ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໑. ຣເສສູຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ອຸຍ຺ຍາເນ ອມຈ຺ຈປຸຕ຺ເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ສິລາປຏ຺ຏໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ກີຬຕິ. ຕສ຺ສ ສູໂທ ສພ຺ພມໍສານໍ ຣສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕີວ ສຸສງ຺ຂຕໍ ອມຕກປ຺ປໍ ອນ຺ຕຣຠຕ຺ຕໍ ປຈິຕ຺ວາ ອຸປນາເມສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ເຄຘມາປນ຺ໂນ ກສ຺ສຈິ ກິຎ຺ຈິ ອທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາວ ຠຸຎ຺ຊິ. ອຸທກໍ ກີຬນ຺ໂຕ ອຕິວິກາເລ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ສີຆໍ ສີຆໍ ຠຸຎ຺ຊິ. ເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຸພ຺ເພ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ນ ເຕສໍ ກຎ຺ຈິ ສຣິ. ອຖ ປຈ຺ຉາ ປຏິສງ຺ຂານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ອໂຫ! ມຍາ ປາປໍ ກຕໍ, ຍ຺ວາຍໍ ຣສຕຓ຺ຫາຠິຠູໂຕ ສພ຺ພຊນໍ ວິສ຺ສຣິຕ຺ວາ ເອກໂກວ ຠຸຎ຺ຊິໍ, ຫນ຺ທ, ນໍ ຣສຕຓ຺ຫໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິມປຏິປຕ຺ຕິໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ຕປ຺ປຏິປກ຺ຂຄຸຓທີປິກໍ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ຣເສສູຕິ ອມ຺ພິລມຘຸຣຕິຕ຺ຕກກຏຸກໂລຓຂາຣິກກສາວາທິເຠເທສຸ ສາຍນີເຍສຸ. ເຄຘໍ ອກຣນ຺ຕິ ຄິທ຺ຘິໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ, ຕຓ຺ຫໍ ອນຸປ຺ປາເທນ຺ໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອໂລໂລຕິ ‘‘ອິທໍ ສາຍິສ຺ສາມິ, ອິທໍ ສາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຣສວິເສເສສຸ ອນາກຸໂລ. ອນຎ຺ຎໂປສີຕິ ໂປເສຕພ຺ພກສທ຺ຘິວິຫາຣິກາທິວິຣຫິໂຕ. ກາຍສນ຺ຘາຣຓມຕ຺ເຕນ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍຖາ ວາ ປຸພ຺ເພ ອຸຍ຺ຍາເນ ຣເສສຸ ເຄຘກຣຓສີໂລ ອຎ຺ຎໂປສີ ອາສິໍ, ເອວໍ ອຫຸຕ຺ວາ ຍາຍ ຕຓ຺ຫາຍ ໂລໂລ ຫຸຕ຺ວາ ຣເສສຸ ເຄຘໍ ກໂຣຕິ, ຕໍ ¶ ຕຓ຺ຫໍ ຫິຕ຺ວາ ອາຍຕິໍ ຕຓ຺ຫາມູລກສ຺ສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອຕ຺ຕຠາວສ຺ສານິພ຺ພຕ຺ຕາປເນນ ອນຎ຺ຎໂປສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຖ ວາ ອຕ຺ຖຠຎ຺ຊນກຏ຺ເຐນ ກິເລສາ ‘‘ອຎ຺ເຎ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອໂປສເນນ ອນຎ຺ຎໂປສີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ສປທານຈາຣີຕິ ອໂວກ຺ກມ຺ມຈາຣີ ອນຸປຸພ຺ພຈາຣີ, ຆຣປຏິປາຏິໍ ອຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຑ຺ຒກຸລຎ຺ຈ ທລິທ຺ທກຸລຎ຺ຈ ນິຣນ຺ຕຣໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸເລ ກຸເລ ອປ຺ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕຕິ ຂຕ຺ຕິຍກຸລາທີສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ກິເລສວເສນ ອລຄ຺ຄຈິຕ຺ໂຕ, ຈນ຺ໂທປໂມ ນິຈ຺ຈນວໂກ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໒໒. ປຫາຍ ປຎ຺ຈາວຣຓານີຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາ ປຐມຊ຺ຌານລາຠີ ອໂຫສິ. ໂສ ຌານານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິປຕ຺ຕິສມ຺ປທໍ ທີເປນ຺ໂຕ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຈາວຣຓານີຕິ ປຎ຺ຈ ນີວຣຓານິ ເອວ, ຕານິ ອຸຣຄສຸຕ຺ເຕ (ສຸ. ນິ. ໑ ອາທໂຍ) ອຕ຺ຖໂຕ ວຸຕ຺ຕານິ. ຕານິ ປນ ຍສ຺ມາ ອພ຺ຠາທໂຍ ວິຍ ຈນ຺ທສູຣິເຍ ເຈໂຕ ອາວຣນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອາວຣຓານິ ເຈຕໂສ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕານິ. ຕານິ ອຸປຈາເຣນ ວາ ອປ຺ປນາຍ ວາ ປຫາຍ ວິຊຫິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ອຸປກ຺ກິເລເສຕິ ອຸປຄມ຺ມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິພາເຘນ຺ເຕ ອກຸສລຘມ຺ເມ, ວຕ຺ໂຖປມາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໗໐ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ເຕ ອຠິຊ຺ຌາທໂຍ ວາ. ພ຺ຍປນຸຊ຺ຊາຕິ ປນຸທິຕ຺ວາ, ວິປສ຺ສນາມຄ຺ເຄນ ປຊຫິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ເພຕິ ອນວເສເສ. ເອວໍ ສມຖວິປສ຺ສນາສມ຺ປນ຺ໂນ ປຐມມຄ຺ເຄນ ທິຏ຺ຐິນິສ຺ສຍສ຺ສ ປຫີນຕ຺ຕາ ອນິສ຺ສິໂຕ, ເສສມຄ຺ເຄຫິ ເຉຕ຺ວາ ເຕຘາຕຸກໍ ¶ ສິເນຫໂທສໍ, ຕຓ຺ຫາຣາຄນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສິເນໂຫ ເອວ ຫິ ຄຸຓປຏິປກ຺ຂໂຕ ສິເນຫໂທໂສຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໒໓. ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວານາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານລາຠີ ອໂຫສິ. ໂສປິ ຌານານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິປຕ຺ຕິສມ຺ປທໍ ທີເປນ຺ໂຕ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວານາຕິ ປິຏ຺ຐິໂຕ ກຕ຺ວາ, ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ວິຊຫິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ສຸຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ກາຍິກໍ ສາຕາສາຕໍ. ໂສມນສ຺ສໂທມນສ຺ສນ຺ຕິ ເຈຕສິກໍ ສາຕາສາຕໍ. ອຸເປກ຺ຂນ຺ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານຸເປກ຺ຂໍ. ສມຖນ຺ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານສມາຘິໍ ເອວ. ວິສຸທ຺ຘນ຺ຕິ ປຎ຺ຈນີວຣຓວິຕກ຺ກວິຈາຣປີຕິສຸຂສງ຺ຂາເຕຫິ ນວຫິ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຕິສຸທ຺ຘໍ, ນິທ຺ຘນ຺ຕສຸວຓ຺ຓມິວ ວິຄຕູປກ຺ກິເລສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຍໍ ປນ ໂຍຊນາ – ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວານ ສຸຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ປຸພ຺ເພວ, ປຐມຊ຺ຌານູປຈາເຣເຍວ ທຸກ຺ຂໍ ຕຕິຍຊ຺ຌານູປຈາເຣເຍວ ສຸຂນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປຸນ ອາທິໂຕ ວຸຕ຺ຕໍ ຈ-ກາຣໍ ປຣໂຕ ເນຕ຺ວາ ‘‘ໂສມນສ຺ສໍ ໂທມນສ຺ສຎ຺ຈ ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວານ ປຸພ຺ເພວາ’’ຕິ ອຘິກາໂຣ. ເຕນ ໂສມນສ຺ສໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານູປຈາເຣ, ໂທມນສ຺ສຎ຺ຈ ທຸຕິຍຊ຺ຌານູປຈາເຣເຍວາຕິ ທີເປຕິ. ເອຕານິ ຫິ ເອເຕສໍ ປຣິຍາຍໂຕ ປຫານຏ຺ຐານານິ. ນິປ຺ປຣິຍາຍໂຕ ປນ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປຐມຊ຺ຌານໍ, ໂທມນສ຺ສສ຺ສ ທຸຕິຍຊ຺ຌານໍ, ສຸຂສ຺ສ ຕຕິຍຊ຺ຌານໍ, ໂສມນສ຺ສສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ປຫານຏ຺ຐານໍ. ຍຖາຫ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣຕິ ເອຕ຺ຖຸປ຺ປນ຺ນໍ ທຸກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອປຣິເສສໍ ນິຣຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິອາທິກໍ (ສໍ. ນິ. ໕.໕໑໐) ສພ຺ພໍ ອຏ຺ຐສາລິນິຍາ ຘມ຺ມສງ຺ຄຫຏ຺ຐກຖາຍໍ (ຘ. ສ. ອຏ຺ຐ. ໑໖໕) ວຸຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ປຸພ຺ເພວາຕິ ຕີສຸ ປຐມຊ຺ຌານາທີສຸ ທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສສຸຂານິ ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວາ ເອວເມຕ຺ຖ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌາເນ ໂສມນສ຺ສໍ ວິປິຏ຺ຐິກຕ຺ວາ ອິມາຍ ປຏິປທາຍ ລທ຺ຘານຸເປກ຺ຂໍ ສມຖໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ເອໂກ ຈເຣຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ວິປິຏ຺ຐິຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໔. ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ ¶ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ປຈ຺ຈນ຺ຕຣາຊາ ສຫສ຺ສໂຍຘພລກາໂຍ ຣຊ຺ເຊນ ຂຸທ຺ທໂກ, ປຎ຺ຎາຍ ມຫນ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ອຫໍ ຂຸທ຺ທໂກ ຣຊ຺ເຊນ, ປຎ຺ຎວຕາ ປນ ສກ຺ກາ ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສາມນ຺ຕຣຎ຺ໂຎ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ສຕ຺ຕາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣ ເມ ຣຊ຺ຊໍ ວາ ເທຕຸ ຍຸທ຺ຘໍ ວາ’’ຕິ. ຕໂຕ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ອມຈ຺ເຈ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ມຍາ ຕຸມ຺ເຫ ອນາປຸຈ຺ຉາເຍວ ສາຫສໍ ກມ຺ມໍ ກຕໍ, ອມຸກສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ເປສິຕໍ, ກິໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ເຕ ອາຫໍສຸ – ‘‘ສກ຺ກາ, ມຫາຣາຊ, ໂສ ທູໂຕ ນິວຕ຺ເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ສກ຺ກາ, ຄໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ຍທິ ເອວໍ ວິນາສິຕມ຺ຫາ ຕຍາ, ເຕນ ຫິ ທຸກ຺ຂໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສຕ຺ເຖນ ມຣິຕຸໍ, ຫນ຺ທ, ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ມຣາມ, ອຕ຺ຕານໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ມຣາມ, ອຸພ຺ພນ຺ຘາມ, ວິສໍ ຂາທາມາ’’ຕິ. ເອວໍ ເອເຕສຸ ເອກເມໂກ ¶ ມຣຓເມວ ສໍວຓ຺ເຓຕິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ເມ ອິເມຫິ, ອຕ຺ຖິ, ຠເຓ, ມຍ຺ຫໍ ໂຍຘາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ‘‘ອຫໍ ມຫາຣາຊ ໂຍໂຘ, ອຫໍ ມຫາຣາຊ ໂຍໂຘ’’ຕິ ໂຍຘສຫສ຺ສໍ ອຸຏ຺ຐຫິ.

ຣາຊາ ‘‘ເອເຕ ອຸປປຣິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫນ຺ຕໍ ຈິຕກໍ ສຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ມຍາ, ຠເຓ, ອິທໍ ສາຫສໍ ກຕໍ, ຕໍ ເມ ອມຈ຺ຈາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ, ສ຺ວາຫໍ ຈິຕກໍ ປວິສິສ຺ສາມິ. ໂກ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ປວິສິສ຺ສຕິ, ເກນ ມຍ຺ຫໍ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈສຕາ ໂຍຘາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ ‘‘ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ອິຕເຣ ປຎ຺ຈສເຕ ອາຫ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ທານິ, ຕາຕາ, ກິໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ເຕ ອາຫໍສຸ – ‘‘ນາຍໍ, ມຫາຣາຊ, ປຸຣິສກາໂຣ, ອິຕ຺ຖິຈຣິຍາ ເອສາ, ອປິຈ ມຫາຣາເຊນ ປຏິຣຎ຺ໂຎ ທູໂຕ ເປສິໂຕ, ເຕ ມຍໍ ເຕນ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ຍຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ມຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ‘‘ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ມມ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ເຕນ ໂຍຘສຫສ຺ເສນ ປຣິວຸໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊສີມາຍ ນິສີທິ.

ໂສປິ ປຏິຣາຊາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອເຣ, ໂສ ຂຸທ຺ທກຣາຊາ ມມ ທາສສ຺ສາປິ ນປ຺ປໂຫຕີ’’ຕິ ທຸສ຺ສິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ພລກາຍໍ ອາທາຍ ຍຸຊ຺ຌິຕຸໍ ນິກ຺ຂມິ. ຂຸທ຺ທກຣາຊາ ຕໍ ອພ຺ຠຸຍ຺ຍາຕໍ ທິສ຺ວາ ພລກາຍໍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕາ, ຕຸມ຺ເຫ ນ ພຫຸກາ, ສພ຺ເພ ສມ຺ປິຓ຺ຑິຕ຺ວາ ອສິຈມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສີຆໍ ອິມສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ອຸຊຸກໍ ເອວ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ເຕ ຕຖາ ອກໍສຸ. ອຖສ຺ສ ¶ ສາ ເສນາ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣມທາສິ. ເຕ ຕໍ ຣາຊານໍ ຊີວຄ຺ຄາຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຣຎ຺ໂຎ ‘‘ຕໍ ມາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອທໍສຸ. ປຏິຣາຊາ ຕໍ ອຠຍໍ ຍາຈິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສ ອຠຍໍ ທຕ຺ວາ ສປຖໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ກຕ຺ວາ ເຕນ ສຫ ອຎ຺ຎໍ ຣາຊານໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຣຊ຺ຊສີມາຍ ຐຕ຺ວາ ເປເສສິ – ‘‘ຣຊ຺ຊໍ ວາ ເມ ເທຕຸ ຍຸທ຺ຘໍ ວາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ອຫໍ ເອກຍຸທ຺ຘມ຺ປິ ¶ ນ ສຫາມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທສິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ສພ຺ເພ ຣາຊາໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ເຕ ພາຣາຓສິຣາຊານມ຺ປິ ອຄ຺ຄເຫສິ.

ໂສ ເອກສຕຣາຊປຣິວຸໂຕ ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ປຸພ຺ເພ ຂຸທ຺ທໂກ ອໂຫສິໍ, ໂສມ຺ຫິ ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຓສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສກລຊມ຺ພຸທີປມຓ຺ຑລສ຺ສ ອິສ຺ສໂຣ ຣາຊາ ຊາໂຕ. ຕໍ ໂຂ ປນ ເມ ຎາຓໍ ໂລກິຍວີຣິຍສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ, ເນວ ນິພ຺ພິທາຍ ນ ວິຣາຄາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ອິມິນາ ຎາເຓນ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ຄເວເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ຣຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕທາຣຎ຺ຈ ສກຊນປເທເຍວ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວີຣິຍສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທີເປນ຺ໂຕ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ອາຣທ຺ຘໍ ວີຣິຍໍ ອສ຺ສາຕິ ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ. ເອເຕນ ອຕ຺ຕໂນ ມຫາວີຣິຍຕໍ ທສ຺ເສຕິ. ປຣມຕ຺ໂຖ ວຸຈ຺ຈຕິ ນິພ຺ພານໍ, ປຣມຕ຺ຖສ຺ສ ປຕ຺ຕິ ປຣມຕ຺ຖປຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສາ ປຣມຕ຺ຖປຕ຺ຕິຍາ. ເອເຕນ ວີຣິຍາຣມ຺ເຠນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ ¶ ຜລໍ ທສ຺ເສຕິ. ອລີນຈິຕ຺ໂຕຕິ ເອເຕນ ວີຣິຍູປຕ຺ຖມ຺ຠານໍ ຈິຕ຺ຕເຈຕສິການໍ ອລີນຕໍ ທສ຺ເສຕິ. ອກຸສີຕວຸຕ຺ຕີຕິ ເອເຕນ ຐານຈງ຺ກມາທີສຸ ກາຍສ຺ສ ອນວສີທນໍ ທສ຺ເສຕິ. ທຬ຺ຫນິກ຺ກໂມຕິ ເອເຕນ ‘‘ກາມໍ ຕໂຈ ຈ ນ຺ຫາຣຸ ຈາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໑໘໔; ອ. ນິ. ໒.໕; ມຫານິ. ໑໙໖) ເອວໍ ປວຕ຺ຕໍ ປທຫນວີຣິຍໍ ທສ຺ເສຕິ, ຍໍ ຕໍ ອນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາທີສຸ ປທຫນ຺ໂຕ ‘‘ກາເຍນ ເຈວ ປຣມຕ຺ຖສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຖ ວາ ເອເຕນ ມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ວີຣິຍໍ ທສ຺ເສຕິ. ຕມ຺ປິ ທຬ຺ຫຎ຺ຈ ຠາວນາປາຣິປູຣິຄຕຕ຺ຕາ, ນິກ຺ກໂມ ຈ ສພ຺ພໂສ ປຏິປກ຺ຂາ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ຕໍສມງ຺ຄີປຸຄ຺ຄໂລປິ ທຬ຺ໂຫ ນິກ຺ກໂມ ອສ຺ສາຕິ ‘‘ທຬ຺ຫນິກ຺ກໂມ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຖາມພລູປປນ຺ໂນຕິ ມຄ຺ຄກ຺ຂເຓ ກາຍຖາເມນ ຈ ຎາຓພເລນ ຈ ອຸປປນ຺ໂນ. ອຖ ວາ ຖາມຠູເຕນ ພເລນ ¶ ອຸປປນ຺ໂນ, ຖິຣຎາຓພລູປປນ຺ໂນຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອເຕນ ຕສ຺ສ ວີຣິຍສ຺ສ ວິປສ຺ສນາຎາຓສມ຺ປໂຍຄໍ ທີເປນ຺ໂຕ ໂຍຄປຘານຠາວໍ ສາເຘຕິ. ປຸພ຺ພຠາຄມຊ຺ຌິມອຸກ຺ກຏ຺ຐວີຣິຍວເສນ ວາ ຕໂຍປິ ປາທາ ໂຍເຊຕພ຺ພາ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ອາຣທ຺ຘວີຣິຍຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໕. ປຏິສລ຺ລານນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອິມິສ຺ສາ ຄາຖາຍ ອາວຣຓຄາຖາຍ ວິຍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ວິເສໂສ. ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາຍ ປນສ຺ສາ ປຏິສລ຺ລານນ຺ຕິ ເຕຫິ ເຕຫິ ສຕ຺ຕສງ຺ຂາເຣຫິ ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສລ຺ລານໍ, ເອກມນ຺ຕເສວິຕາ ເອກີຠາໂວ ກາຍວິເວໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຌານນ຺ຕິ ປຈ຺ຈນີກຌາປນໂຕ ອາຣມ຺ມຓລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌານໂຕ ຈ ຈິຕ຺ຕວິເວໂກ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕຕ຺ຖ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ນີວຣຓາທິປຈ຺ຈນີກຌາປນໂຕ ກສິຓາທິອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌານໂຕ ຈ ‘‘ຌານ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄຜລານິ ສຕ຺ຕສຎ຺ຎາທິປຈ຺ຈນີກຌາປນໂຕ ລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌານໂຕ ຈ ‘‘ຌານ’’ນິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິຘ ປນ ອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌານເມວ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ເອວເມຕໍ ປຏິສລ຺ລານຎ຺ຈ ຌານຎ຺ຈ ອຣິຎ຺ຈມາໂນ ອຊຫມາໂນ ອນິສ຺ສຊ຺ຊມາໂນ. ຘມ຺ເມສູຕິ ວິປສ຺ສນູປເຄສຸ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘາທິຘມ຺ເມສຸ. ນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ສຕຕໍ ສມິຕໍ ອພ຺ໂພກິຓ຺ຓໍ. ອນຸຘມ຺ມຈາຣີຕິ ເຕ ຘມ຺ເມ ອາຣພ຺ຠ ປວຕ຺ຕເນນ ອນຸຄຕໍ ວິປສ຺ສນາຘມ຺ມໍ ຈຣມາໂນ. ອຖ ວາ ຘມ຺ເມສູຕິ ເອຕ຺ຖ ຘມ຺ມາຕິ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມາ, ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ອນຸໂລໂມ ຘມ຺ໂມຕິ ອນຸຘມ຺ໂມ, ວິປສ຺ສນາເຍຕໍ ອຘິວຈນໍ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ຘມ຺ມານໍ ນິຈ຺ຈໍ ອນຸຘມ຺ມຈາຣີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ¶ ວິຠຕ຺ຕິພ຺ຍຕ຺ຕເຍນ ‘‘ຘມ຺ເມສູ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ສິຍາ. ອາທີນວໍ ສມ຺ມສິຕາ ຠເວສູຕິ ຕາຍ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິຕາສງ຺ຂາຕາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ອນິຈ຺ຈາກາຣາທິໂທສໍ ຕີສຸ ຠເວສຸ ສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ເອວໍ ອິມາຍ ກາຍຈິຕ຺ຕວິເວກສິຂາປຕ຺ຕວິປສ຺ສນາສງ຺ຂາຕາຍ ປຏິປທາຍ ອຘິຄໂຕຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ເອໂກ ຈເຣຕິ ເອວໍ ໂຍຊນາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ປຏິສລ຺ລານຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໖. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍນ຺ຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ມຫຈ຺ຈຣາຊານຸຠາເວນ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ສຣີຣໂສຠາຍ ອາວຊ຺ຊິຕຫທຍາ ສຕ຺ຕາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕເມວ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ, ອຸໂຠຫິ ປສ຺ເສຫິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ. ປກຕິຍາ ເອວ ຫິ ພຸທ຺ຘທສ຺ສເນ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທສມຸທ຺ທຣາຊທສ຺ສເນ ຈ ອຕິຕ຺ໂຕ ໂລໂກ. ອຖ ອຎ຺ຎຕຣາ ກຸຏຸມ຺ພິຍຠຣິຍາປິ ອຸປຣິປາສາທຄຕາ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລກຍມານາ ອຏ຺ຐາສິ. ຣາຊາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຊານາຫິ ຕາວ, ຠເຓ, ‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖີ ສສາມິກາ ວາ ອສາມິກາ ວາ’’’ຕິ? ໂສ ຎຕ຺ວາ ‘‘ສສາມິກາ, ເທວາ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມາ ວີສຕິສຫສ຺ສນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ເທວຈ຺ຉຣາໂຍ ວິຍ ມໍ ເອວ ເອກໍ ອຠິຣມາເປນ຺ຕິ, ໂສ ທານາຫໍ ເອຕາປິ ອຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ ປຣສ຺ສ ອິຕ຺ຖິຍາ ຕຓ຺ຫໍ ອຸປ຺ປາເທສິໍ. ສາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ອປາຍເມວ ອາກຑ຺ຒຕີ’’ຕິ ຕຓ຺ຫາຍ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຫນ຺ທ, ນໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍນ຺ຕິ ນິພ຺ພານໍ, ເອວໍ ທິຏ຺ຐາທີນວາຍ ວາ ຕຓ຺ຫາຍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິໍ. ອປ຺ປມຕ຺ໂຕຕິ ສາຕຈ຺ຈກາຣີ, ສກ຺ກຈ຺ຈກາຣີ. ອເນຬມູໂຄຕິ ອລາລາມຸໂຂ. ອຖ ວາ ອເນໂຬ ຈ ອມູໂຄ ຈ, ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຫິຕສຸຂສມ຺ປາປກໍ ສຸຕມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ສຸຕວາ, ອາຄມສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ¶ ໂຫຕິ. ສຕີມາຕິ ຈິຣກຕາທີນໍ ອນຸສ຺ສຣິຕາ. ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມຕິ ຘມ຺ມູປປຣິກ຺ຂາຍ ປຣິຎ຺ຎາຕຘມ຺ໂມ. ນິຍໂຕຕິ ອຣິຍມຄ຺ເຄນ ນິຍຕຠາວປ຺ປຕ຺ໂຕ. ປຘານວາຕິ ສມ຺ມປ຺ປຘານວີຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ. ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ເອສ ປາໂຐ ໂຍເຊຕພ຺ໂພ. ເອວເມວ ເຕຫິ ອປ຺ປມາທາທີຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນິຍາມສມ຺ປາປເກນ ປຘາເນນ ປຘານວາ, ເຕນ ປຘາເນນ ສມ຺ປຕ຺ຕນິຍາມໂຕ ນິຍໂຕ, ຕໂຕ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ. ອຣຫາ ຫິ ປຸນ ສງ຺ຂາຕພ຺ພາຠາວໂຕ ‘‘ສງ຺ຂາຕຘມ຺ໂມ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍຖາຫ – ‘‘ເຍ ¶ ຈ ສງ຺ຂາຕຘມ຺ມາເສ, ເຍ ຈ ເສຂາ ປຸຖູ ອິຘາ’’ຕິ (ສຸ. ນິ. ໑໐໔໔; ຈູຬນິ. ອຊິຕມາຓວປຸຈ຺ຉານິທ຺ເທສ ໗). ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໗. ສີໂຫວາຕິ ¶ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ກິຣ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ທູເຣ ອຸຍ຺ຍານໍ ໂຫຕິ, ໂສ ປເຄວ ອຸຏ຺ຐາຍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຍານາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ອຸທກຏ຺ຐານໍ ອຸປຄໂຕ ‘‘ມຸຂໍ ໂຘວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ປເທເສ ສີຫີ ສີຫໂປຕກໍ ຊເນຕ຺ວາ ໂຄຈຣາຍ ຄຕາ. ຣາຊປຸຣິໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສີຫໂປຕໂກ, ເທວາ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ສີໂຫ ກິຣ ກສ຺ສຈິ ນ ຠາຍຕີ’’ຕິ ຕໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕຸໍ ເຠຣິອາທີນິ ອາໂກຏາເປສິ, ສີຫໂປຕໂກ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາປິ ຕເຖວ ສຍິ. ອຖ ຍາວຕຕິຍໍ ອາໂກຏາເປສິ. ໂສ ຕຕິຍວາເຣ ສີສໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ປຣິສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕເຖວ ສຍິ. ອຖ ຣາຊາ ‘‘ຍາວສ຺ສ ມາຕາ ນາຄຈ຺ຉຕິ, ຕາວ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕທຫຸຊາໂຕປິ ສີຫໂປຕໂກ ນ ສນ຺ຕສຕິ ນ ຠາຍຕິ, ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິປຣິຕາສໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ນ ສນ຺ຕເສຍ຺ຍໍ ນ ຠາເຍຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ຕໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຸນ ເກວຏ຺ເຏຫິ ມຈ຺ເຉ ຄເຫຕ຺ວາ ສາຂາສຸ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປສາຣິເຕ ຊາເລ ວາຕໍ ອສງ຺ຄໍເຍວ ຄຈ຺ຉມານໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫສິ – ‘‘ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ຕຓ຺ຫາທິຏ຺ຐິໂມຫຊາລໍ ຜາເລຕ຺ວາ ເອວໍ ອສຊ຺ຊມາໂນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສິລາປຏ຺ຏໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ນິສິນ຺ໂນ ວາຕພ຺ຠາຫຕານິ ປທຸມານິ ໂອນມິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ຜຸສິຕ຺ວາ ວາຕວິຄເມ ປຸນ ຍຖາຐາເນ ຐິຕານິ ອຸທເກນ ອນຸປລິຕ຺ຕານິ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫສິ – ‘‘ກຸທາສ຺ສຸ ນາມາຫມ຺ປິ ຍຖາ ເອຕານິ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກນ ອນຸປລິຕ຺ຕານິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂລເກ ຊາໂຕ ໂລເກນ ອນຸປລິຕ຺ໂຕ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ປຸນປ຺ປຸນໍ ‘‘ຍຖາ ສີໂຫ ວາໂຕ ປທຸມານິ, ເອວໍ ອສນ຺ຕສນ຺ເຕນ ອສຊ຺ຊມາເນນ ອນຸປລິຕ຺ເຕນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ສີໂຫຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສີຫາ – ຕິຓສີໂຫ, ປຓ຺ຑຸສີໂຫ, ກາຬສີໂຫ, ເກສຣສີໂຫຕິ. ເຕສໍ ເກສຣສີໂຫ ອຄ຺ຄມກ຺ຂາຍຕິ. ໂສ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ວາໂຕ ປຸຣຕ຺ຖິມາທິວເສນ ອເນກວິໂຘ. ປທຸມໍ ຣຕ຺ຕເສຕາທິວເສນ. ເຕສຸ ໂຍ ໂກຈິ ວາໂຕ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປທຸມຎ຺ຈ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ສນ຺ຕາໂສ ນາມ ອຕ຺ຕສິເນເຫນ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຕສິເນໂຫ ¶ ຈ ນາມ ຕຓ຺ຫາເລໂປ, ໂສປິ ທິຏ຺ຐິສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ວາ ທິຏ຺ຐິວິປ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ວາ ໂລເຠນ ໂຫຕິ, ໂສປິ ¶ ຈ ຕຓ຺ຫາເຍວ. ສຊ຺ຊນໍ ປນ ຕຕ຺ຖ ອຸປປຣິກ຺ຂາທິວິຣຫິຕສ຺ສ ໂມເຫນ ໂຫຕິ, ໂມໂຫ ຈ ອວິຊ຺ຊາ. ຕຕ຺ຖ ສມເຖນ ຕຓ຺ຫາຍ ປຫານໍ, ວິປສ຺ສນາຍ ອວິຊ຺ຊາຍ. ຕສ຺ມາ ສມເຖນ ອຕ຺ຕສິເນຫໍ ປຫາຍ ສີໂຫວ ສທ຺ເທສຸ ອນິຈ຺ຈທຸກ຺ຂາທີສຸ ອສນ຺ຕສນ຺ໂຕ, ວິປສ຺ສນາຍ ໂມຫໍ ປຫາຍ ວາໂຕວ ຊາລມ຺ຫິ ຂນ຺ຘາຍຕນາທີສຸ ອສຊ຺ຊມາໂນ, ສມເຖເນວ ໂລຠໍ ໂລຠສມ຺ປຍຸຕ຺ຕທິຏ຺ຐິຎ຺ຈ ປຫາຍ, ປທຸມໍວ ໂຕເຍນ ສພ຺ພຠວໂຠຄໂລເຠນ ອລິປ຺ປມາໂນ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສມຖສ຺ສ ສີລໍ ປທຏ຺ຐານໍ, ສມໂຖ ສມາຘິສ຺ສ, ສມາຘິ ວິປສ຺ສນາຍາຕິ ເອວໍ ທ຺ວີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິທ຺ເຘສຸ ຕໂຍ ຂນ຺ຘາ ສິທ຺ຘາວ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສູໂຣ ໂຫຕິ. ໂສ ສີໂຫວ ສທ຺ເທສຸ ອາຆາຕວຕ຺ຖູສຸ ກຸຊ຺ຌິຕຸກາມຕາຍ ນ ສນ຺ຕສຕິ, ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ປຏິວິທ຺ຘສຠາໂວ ວາໂຕວ ຊາລມ຺ຫິ ຂນ຺ຘາທິຘມ຺ມເຠເທ ນ ສຊ຺ຊຕິ, ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ວີຕຣາໂຄ ປທຸມໍວ ໂຕເຍນ ຣາເຄນ ນ ລິປ຺ປຕິ. ເອວໍ ສມຖວິປສ຺ສນາຫິ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘຫິ ຈ ຍຖາສມ຺ຠວໍ ຕຓ຺ຫາວິຊ຺ຊານໍ ຕິຓ຺ຓຎ຺ຈ ອກຸສລມູລານໍ ປຫານວເສນ ອສນ຺ຕສນ຺ໂຕ ອສຊ຺ຊມາໂນ ອລິປ຺ປມາໂນ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

໑໒໘. ສີໂຫ ຍຖາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ກຸປິຕໍ ວູປສເມຕຸໍ ຄາມານຸຄາມິມຄ຺ຄໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ອຏວິມຄ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫຕິຍາ ເສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປພ຺ພຕປາເທ ສີໂຫ ພາລສູຣິຍາຕປໍ ຕປ຺ປມາໂນ ນິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ຣາຊປຸຣິສາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ‘‘ສີໂຫ ກິຣ ນ ສນ຺ຕສຕີ’’ຕິ ເຠຣິປຓວາທິສທ຺ທໍ ກາຣາເປສິ, ສີໂຫ ຕເຖວ ນິປຊ຺ຊິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ກາຣາເປສິ, ສີໂຫ ຕເຖວ ນິປຊ຺ຊິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ກາຣາເປສິ, ຕທາ ‘‘ສີໂຫ ມມ ປຏິສຕ຺ຕຸ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຈຕູຫິ ປາເທຫິ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປຕິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສີຫນາທໍ ນທິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖາໂຣຫາທໂຍ ຫຕ຺ຖິອາທີຫິ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ຕິຓຄຫນານິ ປວິຏ຺ຐາ, ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຄຓາ ທິສາວິທິສາ ປລາຕາ. ຣຎ຺ໂຎ ຫຕ຺ຖີປິ ຣາຊານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວນຄຫນານິ ໂປຖຍມາໂນ ປລາຍິ ¶ . ຣາຊາ ຕໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຣຸກ຺ຂສາຂາຍ ໂອລມ຺ພິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ປຕິຕ຺ວາ ເອກປທິກມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ປາປຸຓິ. ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ທມສ຺ສຸຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ກສ຺ສ ສທ຺ທໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ປຐມໍ ¶ ເຠຣິສງ຺ຂາທີນໍ, ປຈ຺ຉາ ສີຫສ຺ສາ’’ຕິ ¶ . ‘‘ນ ຠາຍິຕ຺ຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ນ ມຍໍ, ມຫາຣາຊ, ກສ຺ສຈິ ສທ຺ທສ຺ສ ຠາຍາມາ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ເອທິສໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ກາ, ມຫາຣາຊ, ສເຈ ປພ຺ພຊິສ຺ສສີ’’ຕິ. ‘‘ປພ຺ພຊາມິ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ຕໂຕ ນໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອາຠິສມາຈາຣິກໍ ສິກ຺ຂາເປສຸໍ. ໂສປິ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ສຫນາ ຈ ຫນນາ ຈ ສີຆຊວຕ຺ຕາ ຈ ສີໂຫ. ເກສຣສີໂຫວ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ທາຐາ ພລມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ທາຐພລີ. ປສຍ຺ຫ ອຠິຠຸຍ຺ຍາຕິ ອຸຠຍໍ ຈາຣີ-ສທ຺ເທນ ສຫ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ ປສຍ຺ຫຈາຣີ ອຠິຠຸຍ຺ຍຈາຣີຕິ. ຕຕ຺ຖ ປສຍ຺ຫ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຈຣເຓນ ປສຍ຺ຫຈາຣີ, ອຠິຠວິຕ຺ວາ ສນ຺ຕາເສຕ຺ວາ ວສີກຕ຺ວາ ຈຣເຓນ ອຠິຠຸຍ຺ຍຈາຣີ. ສ຺ວາຍໍ ກາຍພເລນ ປສຍ຺ຫຈາຣີ, ເຕຊສາ ອຠິຠຸຍ຺ຍຈາຣີ, ຕຕ຺ຖ ສເຈ ໂກຈິ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ກິໍ ປສຍ຺ຫ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຈາຣີ’’ຕິ, ຕໂຕ ມິຄານນ຺ຕິ ສາມິວຈນໍ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ກຕ຺ວາ ‘‘ມິເຄ ປສຍ຺ຫ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ຈາຣີ’’ຕິ ປຏິວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ປນ຺ຕານີຕິ ທູຣານິ. ເສນາສນານີຕິ ວສນຏ຺ຐານານິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສກ຺ກາ ຊານິຕຸນ຺ຕິ ນ ວິຕ຺ຖາຣິຕນ຺ຕິ.

໑໒໙. ເມຕ຺ຕໍ ອຸເປກ຺ຂນ຺ຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຎ຺ຎຕໂຣ ກິຣ ຣາຊາ ເມຕ຺ຕາທິຌານລາຠີ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ຌານສຸຂນ຺ຕຣາໂຍ ຣຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ ຌານານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສຸຂິຕາ ຠວນ຺ຕູ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຫິຕສຸຂູປນຍນກາມຕາ ເມຕ຺ຕາ. ‘‘ອໂຫ ວຕ ອິມມ຺ຫາ ທຸກ຺ຂາ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອຫິຕທຸກ຺ຂາປນຍນກາມຕາ ກຣຸຓາ. ‘‘ໂມທນ຺ຕິ ວຕ ໂຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາ, ໂມທນ຺ຕິ ສາຘຸ ສຸຏ຺ຐູ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ຫິຕສຸຂາວິປ຺ປໂຍຄກາມຕາ ມຸທິຕາ. ‘‘ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສນ຺ຕິ ສເກນ ກມ຺ເມນາ’’ຕິ ສຸຂທຸກ຺ຂອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂນຕາ ອຸເປກ຺ຂາ. ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ປນ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ເມຕ຺ຕໍ ວຕ຺ວາ ອຸເປກ຺ຂາ ¶ ວຸຕ຺ຕາ, ມຸທິຕາ ຈ ປຈ຺ຉາ. ວິມຸຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຈຕສ຺ໂສປິ ເອຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ວິມຸຕ຺ຕິໂຍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ເມຕ຺ຕໍ ອຸເປກ຺ຂໍ ກຣຸຓໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ, ອາເສວມາໂນ ມຸທິຕຎ຺ຈ ກາເລ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ອາເສວມາໂນຕິ ຕິສ຺ໂສ ຕິກຈຕຸກ຺ກຊ຺ຌານວເສນ, ອຸເປກ຺ຂໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານວເສນ ຠາວຍມາໂນ ¶ . ກາເລຕິ ເມຕ຺ຕໍ ອາເສວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ກຣຸຓໍ, ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ມຸທິຕໍ, ຕໂຕ ອິຕຣໂຕ ວາ ນິປ຺ປີຕິກຊ຺ຌານໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຸເປກ຺ຂໍ ອາເສວມາໂນ ເອວ ‘‘ກາເລ ອາເສວມາໂນ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອາເສວິຕຸໍ ວາ ຜາສຸກກາເລ. ສພ຺ເພນ ໂລເກນ ອວິຣຸຊ຺ຌມາໂນຕິ ທສສຸ ທິສາສຸ ສພ຺ເພນ ສຕ຺ຕໂລເກນ ອວິຣຸຊ຺ຌມາໂນ. ເມຕ຺ຕາທີນຎ຺ຫິ ຠາວິຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຏິກູລາ ໂຫນ຺ຕິ, ສຕ຺ເຕສຸ ຈ ວິໂຣຘິຠູໂຕ ປຏິໂຆ ວູປສມ຺ມຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສພ຺ເພນ ໂລເກນ ອວິຣຸຊ຺ຌມາໂນ’’ຕິ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ເມຕ຺ຕາທິກຖາ ອຏ຺ຐສາລິນິຍາ ຘມ຺ມສງ຺ຄຫຏ຺ຐກຖາຍໍ (ຘ. ສ. ອຏ຺ຐ. ໒໕໑) ວຸຕ຺ຕາ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ອປ຺ປມຎ຺ຎາຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓໐. ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈາຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ຣາຊຄຫໍ ກິຣ ນິສ຺ສາຍ ມາຕງ຺ໂຄ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ວິຫຣຕິ ສພ຺ພປຈ຺ຉິໂມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ. ອຖ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ເທວຕາໂຍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປູຊນຕ຺ຖາຍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິໂຍ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມາຣິສາ, ມາຣິສາ, ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ຠຓິໍສຸ. ໂສ ນິໂຣຘາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ທິສ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ມຫາປປາໂຕ ນາມ ປພ຺ພໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ປຣິນິພ຺ພານຏ຺ຐານໍ. ຕຕ຺ຖ ອາກາເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ປຣິນິພ຺ພຸຕປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຏ຺ຐິສງ຺ຆາຕໍ ປປາເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສິລາຕເລ ນິສີທິຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຣາຄໂທສໂມຫາ ອຸຣຄສຸຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕາວ. ສໍໂຍຊນານີຕິ ທສ ສໍໂຍຊນານິ, ຕານິ ຈ ເຕນ ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ສນ຺ທາລຍິຕ຺ວາ. ອສນ຺ຕສໍ ຊີວິຕສງ຺ຂຍມ຺ຫີຕິ ຊີວິຕສງ຺ຂໂຍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຸຕິຈິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິເຠໂທ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຊີວິຕສງ຺ຂເຍ ຊີວິຕນິກນ຺ຕິຍາ ປຫີນຕ຺ຕາ ອສນ຺ຕສນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂສປາທິເສສໍ ¶ ນິພ຺ພານຘາຕຸໍ ອຕ຺ຕໂນ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ.

ຊີວິຕສງ຺ຂຍຄາຖາວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓໑. ຠຊນ຺ຕີຕິ ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ພາຣາຓສິຍໍ ກິຣ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຣາຊາ ອາທິຄາຖາຍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣເມວ ຜີຕໍ ຣຊ຺ຊໍ ສມນຸສາສຕິ. ຕສ຺ສ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ທຸກ຺ຂາ ເວທນາ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ວີສຕິສຫສ຺ສິຕ຺ຖິໂຍ ¶ ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖປາທສມ຺ພາຫນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ນ ທານາຍໍ ຣາຊາ ຊີວິສ຺ສຕິ, ຫນ຺ທ, ມຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ສຣຓໍ ຄເວສາມາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ¶ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຍາຈິໍສຸ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິເຍວ, ນ ກິຎ຺ຈິ ລຠນ຺ຕິ. ຣາຊາ ອາພາຘາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ກຸຫິ’’ນ຺ຕິ? ຕໂຕ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາວ ສີສໍ ຈາເລຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ເຕປິ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ຣາຊາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈິ ອລຠມານາ ປຣເມນ ປາຣິຊຸຎ຺ເຎນ ປີຬິຕາ ປຸນເທວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເຕນ ຈ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ກຸຫິໍ, ຕາຕາ, ຕຸມ຺ເຫ ຄຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ເທວໍ ທຸພ຺ພລໍ ທິສ຺ວາ ອາຊີວິກຠເຍນມ຺ຫາ ອສຸກໍ ນາມ ຊນປທໍ ຄຕາ’’ຕິ. ຣາຊາ ສີສໍ ຈາເລຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຕເມວ ອາພາຘໍ ທສ຺ເສສ຺ສໍ, ກິໍ ປຸນປິ ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ, ໂນ’’ຕິ? ໂສ ປຸພ຺ເພ ໂຣເຄນ ຜຸຏ຺ໂຐ ວິຍ ພາຬ຺ຫໍ ເວທນໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄິລານາລຍໍ ອກາສິ. ອິຕ຺ຖິໂຍ ສມ຺ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ປຸພ຺ພສທິສເມວ ສພ຺ພໍ ອກໍສຸ. ເຕປິ ອມຈ຺ຈາ ຕເຖວ ປຸນ ພຫຸຕຣໍ ຊນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເອວໍ ຣາຊາ ຍາວຕຕິຍໍ ສພ຺ພໍ ປຸພ຺ພສທິສໍ ອກາສິ, ເຕປິ ຕເຖວ ປກ຺ກມິໍສຸ. ຕໂຕ ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປິ ເຕ ອາຄເຕ ທິສ຺ວາ ຣາຊາ – ‘‘ອໂຫ! ອິເມ ທຸກ຺ກຣໍ ອກໍສຸ, ເຍ ມໍ ພ຺ຍາຘິຕໍ ປຫາຍ ອນເປກ຺ຂາ ປກ຺ກມິໍສູ’’ຕິ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານຄາຖໍ ອຠາສິ.

ຕຕ຺ຖ ຠຊນ຺ຕີຕິ ສຣີເຣນ ອລ຺ລີຍນ຺ຕາ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ. ເສວນ຺ຕີຕິ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມາທີຫິ ກິໍກາຣປຏິສ຺ສາວິຕາຍ ຈ ປຣິຈຣນ຺ຕິ. ກາຣຓໍ ອຕ຺ໂຖ ເອເຕສນ຺ຕິ ກາຣຓຕ຺ຖາ, ຠຊນາຍ ຈ ເສວນາຍ ຈ ນາຎ຺ຎໍ ກາຣຓມຕ຺ຖິ, ອຕ຺ໂຖ ເອວ ເນສໍ ກາຣຓໍ, ອຕ຺ຖເຫຕຸ ເສວນ຺ຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ນິກ຺ກາຣຓາ ¶ ທຸລ຺ລຠາ ອຊ຺ຊ ມິຕ຺ຕາຕິ ‘‘ອິໂຕ ກິຎ຺ຈິ ລຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕປຏິລາຠກາຣເຓນ ນິກ຺ກາຣຓາ, ເກວລໍ –

‘‘ອຸປກາໂຣ ຈ ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ, ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ ສຸຂທຸກ຺ຂໂກ;

ອຕ຺ຖກ຺ຂາຍີ ຈ ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ, ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໂກ’’ຕິ. (ທີ. ນິ. ໓.໒໖໕) –

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕນ ອຣິເຍນ ມິຕ຺ຕຠາເວນ ສມນ຺ນາຄຕາ ທຸລ຺ລຠາ ອຊ຺ຊ ມິຕ຺ຕາ. ອຕ຺ຕຏ຺ຐປຎ຺ຎາຕິ ອຕ຺ຕນິ ຐິຕາ ເອເຕສໍ ປຎ຺ຎາ. ອຕ຺ຕານເມວ ໂອໂລເກຕິ, ນ ອຎ຺ຎນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ອຕ຺ຕຕ຺ຖປຎ຺ຎາ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖເມວ ໂອໂລເກຕິ, ນ ປຣຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ທິຏ຺ຐຕ຺ຖປຎ຺ຎາ’’ຕິ ອຍມ຺ປິ ກິຣ ໂປຣາຓປາໂຐ, ຕສ຺ສ ສມ຺ປຕິ ທິຏ຺ເຐເຍວ ອຕ຺ເຖ ເອເຕສໍ ປຎ຺ຎາ ¶ , ນ ອາຍຕິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກຕ຺ຖໍເຍວ ໂອໂລເກຕິ, ນ ສມ຺ປຣາຍິກຕ຺ຖນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອສຸຈີຕິ ອສຸຈິນາ ອນຣິເຍນ ກາຍວຈີມໂນກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄຕາ.

ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປຕິ ¶ ຂຄ຺ເຄນ ຣຸກ຺ຂາທໂຍ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ວິຍ ສກສິງ຺ເຄນ ປພ຺ພຕາທໂຍ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓໍ ກຸຣຸມາໂນ ວິຈຣຕີຕິ ຂຄ຺ຄວິສາໂຓ. ວິສສທິສາ ອາຓາຕິ ວິສາຓາ. ຂຄ຺ຄໍ ວິຍາຕິ ຂຄ຺ຄໍ. ຂຄ຺ຄໍ ວິສາຓໍ ຍສ຺ສ ມິຄສ຺ສ ໂສຍໍ ມິໂຄ ຂຄ຺ຄວິສາໂຓ, ຕສ຺ສ ຂຄ຺ຄວິສາຓສ຺ສ ກປ຺ໂປ ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ໂປ. ຂຄ຺ຄວິສາຓສທິໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ອສຫາໂຍ ຈເຣຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ ຍເປຍ຺ຍ ຍາເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໒. ວິສຸທ຺ຘສີລາຕິ ວິເສເສນ ສຸທ຺ຘສີລາ, ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ສຸທ຺ຘສີລາ. ສຸວິສຸທ຺ຘປຎ຺ຎາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ວິສຸທ຺ຘປຎ຺ຎາ, ຣາຄາທິວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ປຣິສຸທ຺ຘມຄ຺ຄຜລປຏິສມ຺ຠິທາທິປຎ຺ຎາ. ສມາຫິຕາຕິ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຫິຕາ, ສນ຺ຕິເກ ຐປິຕຈິຕ຺ຕາ. ຊາຄຣິຍານຸຍຸຕ຺ຕາຕິ ຊາຄຣຓໍ ຊາຄໂຣ, ນິທ຺ທາຕິກ຺ກໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊາຄຣສ຺ສ ຠາໂວ ຊາຄຣິຍໍ, ຊາຄຣິເຍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ຊາຄຣິຍານຸຍຸຕ຺ຕາ. ວິປສ຺ສກາຕິ ‘‘ອນິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຕ຺ຕາ’’ຕິ ວິເສເສນ ປສ຺ສນສີລາ, ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມວິເສສທສ຺ສີຕິ ທສກຸສລຘມ຺ມານໍ ¶ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມສ຺ສ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ວິເສເສນ ປສ຺ສນສີລາ. ມຄ຺ຄງ຺ຄໂພຊ຺ຌງ຺ຄຄເຕຕິ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐາທີຫິ ມຄ຺ຄງ຺ເຄຫິ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາທີຫິ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄຫິ ຄເຕ ສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕ ອຣິຍຘມ຺ເມ. ວິຊຎ຺ຎາຕິ ວິເສເສນ ຊຎ຺ຎາ, ຊານນ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໓. ສຸຎ຺ຎຕາປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈານິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສນາວເສນ ສຸຎ຺ຎຕວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສນາວເສນ ອປ຺ປຓິຫິຕວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ, ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາວເສນ ອນິມິຕ຺ຕວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ. ອາເສວຍິຕ຺ວາຕິ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ. ເຍ ກຕສມ຺ຠາຣາ ຘີຣາ ຊນາ ຊິນສາສນມ຺ຫິ ສາວກຕ຺ຕໍ ສາວກຠາວໍ ນ ວຊນ຺ຕິ ນ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ເຕ ຘີຣາ ກຕສມ຺ຠາຣາ ສຍມ຺ຠູ ສຍເມວ ຠູຕາ ປຈ຺ເຈກຊິນາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຠວນ຺ຕິ.

໑໓໔. ກິໍ ຠູຕາ? ມຫນ຺ຕຘມ຺ມາ ປູຣິຕມຫາສມ຺ຠາຣາ ພຫຸຘມ຺ມກາຍາ ອເນກຘມ຺ມສຠາວສຣີຣາ. ປຸນປິ ກິໍ ຠູຕາ? ຈິຕ຺ຕິສ຺ສຣາ ຈິຕ຺ຕຄຕິກາ ຌານສມ຺ປນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພທຸກ຺ໂຂຆຕິຓ຺ຓາ ສກລສໍສາຣໂອຆໍ ຕິຓ຺ຓາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ໂກຘມານາທິກິເລສວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ໂສມນສ຺ສຈິຕ຺ຕາ ສນ຺ຕມນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣມຕ຺ຖທສ຺ສີ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘທ຺ວາທສາຍຕນທ຺ວຕ຺ຕິໍສາກາຣສຈ຺ຈປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທາທິວເສນ ¶ ປຣມຕ຺ຖໍ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖໍ ທສ຺ສນສີລາ. ອຈລາຠີຕຏ຺ເຐນ ສີໂຫປມາ ສີຫສທິສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຄ຺ຄວິສາຓກປ຺ປາ ຂຄ຺ຄວິສາຓມິຄສິງ຺ຄສທິສາ ຄຓສງ຺ຄຓິກາຠາເວນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໕. ສນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິຍາຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍາທີນໍ ສກສກາຣມ຺ມເຓ ອປ຺ປວຕ຺ຕນໂຕ ສນ຺ຕສຠາວອິນ຺ທ຺ຣິຍາ ¶ . ສນ຺ຕມນາຕິ ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ, ນິກ຺ກິເລສຠາເວນ ສນ຺ຕສຠາວຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ປາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ. ປຈ຺ຈນ຺ຕສຕ຺ເຕສຸ ປຕິປ຺ປຈາຣາຕິ ປຈ຺ຈນ຺ຕຊນປເທສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ທຍາກຣຸຓາທີຫິ ປຕິຈຣຓສີລາ. ທີປາ ປຣຕ຺ຖ ອິຘ ວິຊ຺ຊລນ຺ຕາຕິ ສກລໂລການຸຄ຺ຄຫກຣເຓນ ປຣໂລເກ ຈ ອິຘໂລເກ ຈ ວິຊ຺ຊລນ຺ຕາ ທີປາ ປທີປສທິສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສຕຕໍ ຫິຕາເມຕິ ອິເມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສຕຕໍ ສພ຺ພກາລໍ ສກລໂລກຫິຕາຍ ປຏິປນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໖. ປຫີນສພ຺ພາວຣຓາ ¶ ຊນິນ຺ທາຕິ ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຊນານໍ ອິນ຺ທາ ອຸຕ຺ຕມາ ກາມຈ຺ຉນ຺ທນີວຣຓາທີນໍ ສພ຺ເພສໍ ປຎ຺ຈາວຣຓານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ປຫີນສພ຺ພາວຣຓາ. ຆນກຎ຺ຈນາຠາຕິ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓຊມ຺ໂພນທສຸວຓ຺ຓປຠາ ສທິສອາຠາວນ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂລກສຸທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍາຕິ ເອກນ຺ເຕນ ໂລກສ຺ສ ສຸທກ຺ຂິຓາຍ ອຄ຺ຄທານສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ອຣຫາ ຍຸຕ຺ຕາ, ນິກ຺ກິເລສຕ຺ຕາ ສຸນ຺ທຣທານປຏິຄ຺ຄຫຓາຣຫາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ສຕຕປ຺ປິຕາເມຕິ ອິເມ ປຈ຺ເຈກຎາຓາຘິຄມາ ພຸທ຺ຘາ ສຕຕໍ ນິຈ຺ຈກາລໍ ອປ຺ປິຕາ ສຸຫິຕາ ປຣິປຸຓ຺ຓາ, ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣາຫາຣາປິ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິຜລສມາປຕ຺ຕິວເສນ ປຣິປຸຓ຺ຓາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໗. ປຕິເອກາ ວິສຸໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໂຕ ວິສທິສາ ອຎ຺ເຎ ອສາຘາຣຓພຸທ຺ຘາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ. ອຖ ວາ –

‘‘ອຸປສຄ຺ຄາ ນິປາຕາ ຈ, ປຈ຺ຈຍາ ຈ ອິເມ ຕໂຍ;

ເນເກເນກຕ຺ຖວິສຍາ, ອິຕິ ເນຣຸຕ຺ຕິກາພ຺ຣວຸ’’ນ຺ຕິ. –

ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຕິສທ຺ທສ຺ສ ເອກອຸປສຄ຺ຄຕາ ປຕິ ປຘາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ສາມິຠູໂຕ ອເນເກສໍ ທາຍການໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ອາຫາຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂສ຺ສ ປາປຸຓນໂຕ. ຕຖາ ຫິ ອນ຺ນຠາຣສ຺ສ ຠຕ຺ຕຠາຄໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເທວຕາຫິ ສາຘຸກາຣໍ ທາເປຕ຺ວາ ຕທເຫວ ຕໍ ທຸຄ຺ຄຕໍ ເສຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ປາເປຕ຺ວາ ໂກຏິສງ຺ຂຘນຸປ຺ປາທເນນ ຈ, ຂທິຣງ຺ຄາຣຊາຕເກ (ຊາ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.ຂທິຣງ຺ຄາຣຊາຕກວຓ຺ຓນາ) ມາເຣນ ນິມ຺ມິຕຂທິຣງ຺ຄາຣກູໂປປຣິອຸຏ຺ຐິຕປທຸມກຓ຺ຓິກໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ທິນ຺ນໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ອາກາສຄມເນນ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທເນນ ຈ, ປທຸມວຕີອຄ຺ຄມເຫສີປຸຕ຺ຕານໍ ມຫາຊນກຣຎ຺ໂຎ ເທວິຍາ ¶ ອາຣາຘເນນ ຄນ຺ຘມາທນໂຕ ອາກາເສນ ອາຄມ຺ມ ທານປຏິຄ຺ຄຫເຓນ ມຫາຊນກໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ເທວິຍາ ຈ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທເນນ ຈ, ຕຖາ ອພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຉາຕກຠເຍ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ພາຣາຓສິເສຏ຺ຐິໂນ ຉາຕກຠຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ປູເຣຕ຺ວາ ຣກ຺ຂິເຕ ສຏ຺ຐິສຫສ຺ສໂກຏ຺ຐາຄາເຣ ວີຫໂຍ ເຂເປຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ນິຂາຕຘຎ຺ຎານິ ຈ ຈາຏິສຫສ຺ເສສຸ ປູຣິຕຘຎ຺ຎານິ ¶ ຈ ເຂເປຕ຺ວາ ສກລປາສາທຠິຕ຺ຕີສຸ ມຕ຺ຕິກາຫິ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ລິມ຺ປິຕຘຎ຺ຎານິ ຈ ເຂເປຕ຺ວາ ຕທາ ນາຬິມຕ຺ຕເມວາວສິຏ຺ຐໍ ‘‘ອິທໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຊ຺ຊ ມຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ສຍນ຺ຕສ຺ສ ຄນ຺ຘມາທນໂຕ ເອໂກ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຄຫທ຺ວາເຣ ອຏ຺ຐາສິ. ເສຏ຺ຐິ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສາທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊມາໂນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ໂອກິຣິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຎ຺ຈປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສເຕຫິ ສຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ຕທາ ຠຕ຺ຕປຈິຕອຸກ຺ຂລິໍ, ປິທຫິຕ຺ວາ ຐເປສຸໍ.

ນິທ຺ທໂມກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ເສຏ຺ຐິໂນ ຉາຕຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ໂສ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຠຣິຍໍ ອາຫ – ‘‘ຠຕ຺ເຕ ອາຈາມກຠຕ຺ຕມຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຫີ’’ຕິ. ສຸສິກ຺ຂິຕາ ສາ ‘‘ສພ຺ພໍ ທິນ຺ນໍ ນນູ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂລິຍາ ປິຘານໍ ວິວຣິ. ສາ ອຸກ຺ຂລິ ຕງ຺ຂເຓວ ສຸມນປຸປ຺ຜມກຸຬສທິສສ຺ສ ສຸຄນ຺ຘສາລິຠຕ຺ຕສ຺ສ ປູຣິຕາ ອໂຫສິ. ສາ ຈ ເສຏ຺ຐິ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສຍຎ຺ຈ ສກລເຄຫວາສິໂນ ຈ ສກລນຄຣວາສິໂນ ຈ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ທພ຺ພິຍາ ຄຫິຕຄຫິຕຏ຺ຐານໍ ປຸນ ປູຣິຕໍ. ສກລສຏ຺ຐິສຫສ຺ສໂກຏ຺ຐາຄາເຣສຸ ສຸຄນ຺ຘສາລິໂຍ ປູເຣສຸໍ. ສກລຊມ຺ພຸທີປວາສິໂນ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເຄຫໂຕເຍວ ຘຎ຺ຎພີຊານິ ຄເຫຕ຺ວາ ສຸຂິຕາ ຊາຕາ. ເອວມາທີສຸ ອເນກສຕ຺ຕນິກາເຍສຸ ສຸໂຂຕຣຓປຣິປາລນສຄ຺ຄໂມກ຺ຂປາປເນສຸ ປຕິ ສາມິຠູໂຕ ພຸທ຺ໂຘຕິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສຸຠາສິຕານີຕິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ໂອວາທານຸສາສນີວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ຠາສິຕານິ ກຖິຕານິ ວຈນານິ. ຈຣນ຺ຕິ ໂລກມ຺ຫິ ສເທວກມ຺ຫີຕິ ເທວໂລກສຫິເຕ ສຕ຺ຕໂລເກ ຈຣນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຕ຺ວາ ຕຖາ ເຍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ ພາລາຕິ ຕຖາຣູປໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສຸຠາສິຕວຈນໍ ເຍ ພາລາ ຊນາ ນ ກໂຣນ຺ຕິ ນ ມນສິ ກໂຣນ຺ຕິ, ເຕ ພາລາ ທຸກ຺ເຂສຸ ສໍສາຣທຸກ຺ເຂສຸ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ຈຣນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຘາວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໘. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສຸຠາສິຕານີຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຠາສິຕານິ ຈຕຸຣາປາຍໂຕ ມຸຈ຺ຈນຕ຺ຖາຍ ຠາສິຕານິ ວຈນານິ. ກິໍ ຠູຕານິ? ອວສ຺ສວນ຺ຕໍ ປຄ຺ຆນ຺ຕໍ ຂຸທ຺ທໍ ມຘຸໍ ຍຖາ ມຘຸຣວຈນານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍ ປຏິປຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາ ປຓ຺ຑິຕຊນາປິ ປຏິປຕ຺ຕີສຸ ວຸຕ຺ຕານຸສາເຣນ ປວຕ຺ຕນ຺ຕາ ຕຖາຣູປໍ ມຘຸຣວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ວຈນກຣາ ຠວນ຺ຕິ, ເຕ ປຓ຺ຑິຕຊນາ ¶ ສຈ຺ຈທສາ ຈຕຸສຈ຺ຈທສ຺ສິໂນ ສປຎ຺ຎາ ປຎ຺ຎາສຫິຕາ ຠວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໙. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ¶ ຊິເນຫິ ຠາສິຕາຕິ ກິເລເສ ຊິນນ຺ຕິ ຊິນິໍສູຕິ ຊິນາ, ເຕຫິ ຊິເນຫິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘຫິ ວຸຕ຺ຕາ ຠາສິຕາ ກຖິຕາ. ກຖາ ອຸຬາຣາ ໂອຊວນ຺ຕາ ປາກຏາ ສນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຕາ, ກຖາ ສກ຺ຍສີເຫນ ສກ຺ຍຣາຊວໍສສີເຫນ ໂຄຕເມນ ຕຖາຄເຕນ ອຠິນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຠູເຕນ ¶ ນຣຸຕ຺ຕເມນ ນຣານໍ ອຸຕ຺ຕເມນ ເສຏ຺ເຐນ ປກາສິຕາ ປາກຏີກຕາ ເທສິຕາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ກິມຕ຺ຖນ຺ຕິ ອາຫ ‘‘ຘມ຺ມວິຊານນຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ. ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ວິເສເສນ ຊານາປນຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔໐. ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອິມານິ ເຕສນ຺ຕິ ໂລການຸກມ຺ປຕາຍ ໂລກສ຺ສ ອນຸກມ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ອິມານິ ວຈນານິ ອິມາ ຄາຖາໂຍ. ເຕສໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ວິກຸພ຺ພິຕານິ ວິເສເສນ ກຸພ຺ພິຕານິ ຠາສິຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໍເວຄສງ຺ຄມຕິວຑ຺ຒນຕ຺ຖນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕານໍ ສໍເວຄວຑ຺ຒນຕ຺ຖຎ຺ຈ ອສງ຺ຄວຑ຺ຒນຕ຺ຖໍ ເອກີຠາວວຑ຺ຒນຕ຺ຖຎ຺ຈ ມຕິວຑ຺ຒນຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎາວຑ຺ຒນຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຍມ຺ຠຸສີເຫນ ອນາຈຣິຍເກນ ຫຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ຠູເຕນ ຊາເຕນ ປຏິວິທ຺ເຘນ ສີເຫນ ອຠີເຕນ ໂຄຕເມນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ອິມານິ ວຈນານິ ປກາສິຕານິ, ອິມາ ຄາຖາໂຍ ປກາສິຕາ ວິວຣິຕາ ອຸຕ຺ຕານີກຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕີຕິ ປຣິສມາປນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ.

ອິຕິ ວິສຸທ຺ຘຊນວິລາສິນິຍາ ອປທານ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາປທານສໍວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໑. ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕທນນ຺ຕຣໍ ¶ ເຖຣາປທານສງ຺ຄຫຄາຖາໂຍ ສໍວຓ຺ເຓຕຸໍ ‘‘ອຖ ເຖຣາປທານໍ ສຸຓາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ-ອປທານ-ສທ຺ທານມຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ເອຕ຺ຖ ເຖຣ-ສທ຺ໂທ ປນາຍໍ ກາລຖິຣປຎ຺ຎຕ຺ຕິນາມເຘຍ຺ຍເຊຏ຺ຐາທີສຸ ອເນເກສຸ ອຕ຺ເຖສຸ ວຕ຺ຕຕິ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ເຖໂຣວສ຺ສິການິ ປູຕີນິ ຈຸຓ຺ຓກຊາຕານີ’’ຕິອາທີສຸ (ທີ. ນິ. ໒.໓໗໙; ມ. ນິ. ໑.໑໑໒) ກາເລ, ເຖໂຣວສ຺ສິການິ ຈິຣກາລໍ ໂອວສ຺ສິການີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ເຖໂຣປິ ຕາວ ມຫາ’’ອິຈ຺ຈາທີສຸ ຖິເຣ ຖິຣສີໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ເຖຣໂກ ອຍມາຍສ຺ມາ ມຫລ຺ລໂກ’’ຕິອາທີສຸ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍໍ ¶ , ໂລກປຎ຺ຎຕ຺ຕິມຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຈຸນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ຜຸສ຺ສຕ຺ເຖໂຣ’’ຕິອາທີສຸ ¶ ນາມເຘຍ຺ເຍ, ເອວໍ ກຕນາໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ເຖໂຣ ຈາຍໍ ກຸມາໂຣ ມມ ປຸຕ຺ເຕສູ’’ຕິອາທີສຸ ເຊຏ຺ເຐ, ເຊຏ຺ໂຐ ກຸມາໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຘ ປນາຍໍ ກາເລ ຈ ຖິເຣ ຈ ວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາ ຈິຣໍ ກາລໍ ຐິໂຕຕິ ເຖໂຣ, ຖິຣຕຣສີລາຈາຣມທ຺ທວາທິຄຸຓາຠິຍຸຕ຺ໂຕ ວາ ເຖໂຣຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຖໂຣ ຈ ເຖໂຣ ເຈຕິ ເຖຣາ, ເຖຣານໍ ອປທານໍ ກາຣຓໍ ເຖຣາປທານໍ, ຕໍ ເຖຣາປທານໍ ສຸຓາຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ, ລມ຺ພໂກ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິອາທິ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ, ຕສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຈ ວຕ຺ຖຸ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ –

ອຕີເຕ ກິຣ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ສຕສຫສ຺ສກປ຺ປາຘິເກ ເອກອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍມຕ຺ຖເກ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ນາເມນ ສຣທມາຓໂວ ນາມ ອໂຫສິ. ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ນາເມນ ສິຣິວຑ຺ຒນກຸຏຸມ຺ພິໂກ ນາມ ອໂຫສິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ສຫປໍສຸກີຬນສຫາຍາ ອເຫສຸໍ. ເຕສຸ ສຣທມາຓໂວ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ກຸລສນ຺ຕກໍ ຘນໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ຣໂຫຄໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມສໍ ສຕ຺ຕານໍ ມຣຓໍ ນາມ ເອກນ຺ຕິກໍ, ຕສ຺ມາ ມຍາ ເອກໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວິໂມກ຺ຂມຄ຺ໂຄ ຄເວສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ສຫາຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ມ, ອຫໍ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ. ກິໍ ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕນ ‘‘ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ໂຫຕຸ ອຫເມວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣຕນໂກຏ຺ຐາຄາຣານິ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ກປຓທ຺ຘິກາທີນໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ອນຸປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕາ ຈຕຸສຕ຺ຕຕິສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຸຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ. ໂສ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ອຏ຺ຐ ຈ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ເຕສມ຺ປິ ຊຏິລານໍ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາ ອຏ຺ຐ ຈ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສຸໍ.

ເຕນ ສມເຍນ ອໂນມທສ຺ສີ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ສຕ຺ເຕ ¶ ສໍສາຣມໂຫຆໂຕ ຕາເຣຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ສຣທຕາປສສ຺ສ ຈ ອນ຺ເຕວາສິການຎ຺ຈ ສງ຺ຄຫໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອໂກ ¶ ອທຸຕິໂຍ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອາກາເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ຘຠາວໍ ເມ ຊານາຕູ’’ຕິ ຕາປສສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ອາກາສໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ສຣທຕາປໂສ ສຕ຺ຖຸ ສຣີເຣ ມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓານິ ອຸປຘາເຣຕ຺ວາ ‘‘ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ໂຘເຍວາຍ’’ນ຺ຕິ ນິຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອທາສິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ສຣທຕາປໂສ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຈຕຸສຕ຺ຕຕິສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ຊຏິລາ ປຓີຕປຓີຕານິ ¶ ໂອຊວນ຺ຕານິ ຜລາຜລານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕາ ສຕ຺ຖາຣໍ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕປສາທາ ອຕ຺ຕໂນ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ ຈ ນິສິນ຺ນາກາຣໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອາຈຣິຍ, ມຍໍ ປຸພ຺ເພ ‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ໂກຈິ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ມຎ຺ຎາມ, ອຍໍ ປນ ປຸຣິໂສ ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ກິໍ ວເທຖ, ຕາຕາ, ສາສເປນ ສທ຺ຘິໍ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິໂຍຊນສຕສຫສ຺ສຸພ຺ເພຘໍ ສິເນຣຸໍ ສມໍ ກາຕຸໍ ອິຈ຺ຉຖ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ເຘນ ມໍ ຕຸລໍ ມາ ກຣິຕ຺ຖາຕິ. ອຖ ເຕ ຕາປສາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຍາວ ມຫາ ວຕາຍໍ ປຸຣິສຸຕ຺ຕໂມ’’ຕິ ສພ຺ເພວ ປາເທສຸ ນິປຕິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິໍສຸ.

ອຖ ເຕ ອາຈຣິໂຍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕາ, ສຕ຺ຖຸ ອນຸຈ຺ຉວິໂກ ໂນ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ນຕ຺ຖິ, ສຕ຺ຖາ ຈ ຠິກ຺ຂາຈຣເວລາຍ ອິຘາຄໂຕ, ຫນ຺ທ, ມຍໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ຍຖາພລໍ ທສ຺ສາມ. ຕຸມ຺ເຫຫິ ຍໍ ຍໍ ປຓີຕໍ ຜລາຜລໍ ອາຠຕໍ, ຕໍ ຕໍ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖ ໂຘວິຕ຺ວາ ສຍໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ສຕ຺ຖາຣາ ຜລາຜເລ ປຏິຄ຺ຄຫິຕມຕ຺ເຕ ເທວຕາ ທິພ຺ໂພຊໍ ປກ຺ຂິປິໍສຸ. ຕາປໂສ ອຸທກມ຺ປິ ສຍເມວ ປຣິສ຺ສາເວຕ຺ວາ ອທາສິ. ຕໂຕ ໂຠຊນກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ນິສິນ຺ເນ ສພ຺ເພ ອນ຺ເຕວາສິເກ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ສາຣຓີຍໍ ກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຕາວເທວ ສຕສຫສ຺ສຂີຓາສວປຣິວາຣາ ອຄ຺ຄສາວກາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ.

ຕໂຕ ສຣທຕາປໂສ ອນ຺ເຕວາສິເກ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕາຕາ, ສຕ຺ຖຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ປຸປ຺ຜາສເນນ ປູຊາ ກາຕພ຺ພາ, ຕສ຺ມາ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣຖາ’’ຕິ. ເຕ ຕາວເທວ ອິທ຺ຘິຍາ ວຓ຺ຓຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ປຸປ຺ຜາສນໍ ປຎ຺ຎາເປສຸໍ, ອຸຠິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄສາວການໍ ຕິຄາວຸຕໍ ¶ , ເສສຠິກ຺ຂູນໍ ອຑ຺ຒໂຍຊນິກາທິເຠທໍ, ສງ຺ຆນວກສ຺ສ ອຸສຠມຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສຸໍ. ເອວໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ອາສເນສຸ ສຣທຕາປໂສ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຍ຺ຫໍ ອນຸຄ຺ຄຫຕ຺ຖາຍ ອິມໍ ປຸປ຺ຜາສນໍ ອຕິຣຸຫຖາ’’ຕິ ອາຫ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຸປ຺ຜາສເນ ¶ . ສຕ຺ຖຣິ ນິສິນ຺ເນ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາ ເສສຠິກ຺ຂູ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ເຕສໍ ມຫປ຺ຜລໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊິ. ສຕ຺ຖຸ ສມາປນ຺ນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ທ຺ເວ ອຄ຺ຄສາວກາປິ ເສສຠິກ຺ຂູປິ ນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊິໍສຸ. ຕາປໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ ສຕ຺ຖຸ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອິຕເຣ ວນມູລຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສສກາເລ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ນິໂຣຘໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄສາວກໍ ນິສຠຕ຺ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕາປສານໍ ປຸປ຺ຜາສນານຸໂມທນໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ສາວກປາຣມີຎາເຓ ຐຕ຺ວາ ເຕສໍ ປຸປ຺ຜາສນານຸໂມທນໍ ¶ ອກາສິ. ຕສ຺ສ ເທສນາວສາເນ ສຕ຺ຖາ ທຸຕິຍໍ ອຄ຺ຄສາວກໍ ອໂນມຕ຺ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕ຺ວມ຺ປິ ອິເມສໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຫີ’’ຕິ. ໂສປິ ເຕປິຏກໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ເຕສໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖສິ. ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ເທສນາຍ ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ ນາໂຫສິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ພຸທ຺ຘວິສເຍ ຐຕ຺ວາ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຣຠິ. ເທສນາວສາເນ ຐເປຕ຺ວາ ສຣທຕາປສໍ ອວເສສາ ສພ຺ເພປິ ຈຕຸສຕ຺ຕຕິສຫສ຺ສຊຏິລາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕ ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ເຕ ຕາວເທວ ອນ຺ຕຣຫິຕຕາປສເວສາ ອຏ຺ຐປຣິກ຺ຂາຣຘຣາ ສຏ຺ຐິວສ຺ສິກຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ອເຫສຸໍ.

ສຣທຕາປໂສ ປນ ‘‘ອໂຫ ວຕາຫມ຺ປິ ອຍໍ ນິສຠຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວໂກ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ເທສນາກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ນປຣິວິຕກ຺ກຕາຍ ອຎ຺ຎວິຫິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ມຄ຺ຄຜລານິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ອຖ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຖາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິກໍ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວໂກ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ນາມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖໍ ວຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ສຣທຕາປໂສປິ ສຫາຍສ຺ສ ສິຣິວຑ຺ຒສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ມ, ມຍາ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ອນາຄເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສ຺ສ ໂຄຕມສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວກຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ຖິຕໍ, ຕ຺ວມ຺ປິ ຕສ຺ສ ທຸຕິຍສາວກຏ຺ຐານໍ ¶ ປຕ຺ເຖຫີ’’ຕິ. ສິຣິວຑ຺ໂຒ ຕໍ ອຸປເທສໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ອຏ຺ຐກຣີສມຕ຺ຕໍ ຐານໍ ສມຕລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ລາຊປຎ຺ຈມານິ ປຸປ຺ຜານິ ວິກິຣິຕ຺ວາ ນີລຸປ຺ປລຈ຺ຉທນໍ ມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນມ຺ປິ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສຣທຕາປເສນ ສຕ຺ຖາຣໍ ນິມນ຺ຕາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ມຫາຣເຫຫິ ວຕ຺ເຖຫິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ທຸຕິຍສາວກຠາວາຍ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕານຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ສິຣິວຑ຺ໂຒ ຫຏ຺ຐປຫຏ຺ໂຐ ຍາວຊີວໍ ກຸສລກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ທຸຕິຍຈິຕ຺ຕວາເຣ ກາມາວຈຣເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ສຣທຕາປໂສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ຠາເວຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ຕໂຕ ¶ ປຏ຺ຐາຍ ເຕສໍ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ອນ຺ຕຣາ ກມ຺ມໍ ນ ກຖິຕໍ. ອມ຺ຫາກໍ ປນ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ສຣທຕາປໂສ ຣາຊຄຫສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຸປຕິສ຺ສາຄາເມ ຣູປສາຣິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ¶ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕໍທິວສເມວສ຺ສ ສຫາໂຍປິ ຣາຊຄຫສ຺ເສວ ອວິທູເຣ ໂກລິຕຄາເມ ໂມຄ຺ຄລິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕສ຺ມາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ໂມຄ຺ຄລິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຸຕ຺ໂຕຕິ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ. ໂມຄ຺ຄລິໂຄຕ຺ເຕນ ຊາໂຕຕິ ວາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ. ອຖ ວາ ມາຕຸກຸມາຣິກກາເລ ຕສ຺ສາ ມາຕາປິຕູຫິ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ມາ ອຸຄ຺ຄລິ ມາ ອຸຄ຺ຄລີ’’ຕິ ວຈນມຸປາທາຍ ‘‘ມຸຄ຺ຄລີ’’ຕິ ນາມໍ. ຕສ຺ສາ ມຸຄ຺ຄລິຍາ ປຸຕ຺ໂຕຕິ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ. ອຖ ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາທິມຄ຺ຄສ຺ສ ລາເຠ ອາທາເນ ປຏິວິຊ຺ຌເນ ອລໍ ສມຕ຺ໂຖຕິ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນຕິ. ຕານິ ກິຣ ທ຺ເວ ກຸລານິ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ກຸລປຣິວຏ຺ຏາ ອາພທ຺ຘສຫາຍາເນວ. ເຕສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເອກທິວສເມວ ຄພ຺ຠປຣິຫາຣມທໍສຸ. ທສມາສຈ຺ຈເຍນ ຊາຕານມ຺ປິ ເຕສໍ ຉສຏ຺ຐິ ຘາຕິໂຍ ປຏ຺ຐເປສຸໍ. ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ຣູປສາຣີພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຕິສ຺ສຄາເມ ເຊຏ຺ຐກຸລສ຺ສ ປຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸປຕິສ຺ໂສຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ອິຕຣສ຺ສ ໂກລິຕຄາເມ ເຊຏ຺ຐກຸລສ຺ສ ປຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ໂກລິໂຕຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ອຸໂຠປິ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒນ຺ຕາ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສພ຺ພສິປ຺ປານໍ ປາຣໍ ອຄມໍສຸ.

ອເຖກທິວສໍ ¶ ເຕ ຣາຊຄເຫ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ຊໍ ປສ຺ສນ຺ຕາ ມຫາຊນໍ ສນ຺ນິປຕິຕໍ ທິສ຺ວາ ຎາຓສ຺ສ ປຣິປາກໍ ຄຕຕ຺ຕາ ໂຍນິໂສ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕາ ‘‘ສພ຺ເພປິເມ ໂອຣໍ ວສ຺ສສຕາວ ມຈ຺ຈຸມຸຂໍ ປວິສນ຺ຕີ’’ຕິ ສໍເວຄໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ໂມກ຺ຂຘມ຺ໂມ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ, ຕຎ຺ຈ ປຣິເຍສນ຺ເຕຫິ ເອກາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ນິຈ຺ຉຍໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມາຓວກສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຎ຺ຈຍສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ເຕສໍ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຎ຺ຈໂຍ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ເຕ ກຕິປາເຫເນວ ສພ຺ພໍ ສຎ຺ຈຍສ຺ສ ສມຍໍ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອທິສ຺ວາ ຕໂຕ ນິພ຺ພິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຓ຺ຑິຕສມ຺ມເຕ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ເຕຫິ ປຸຏ຺ຐາ ນ ສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎທຕ຺ຖຸ ເຕເຍວ ເຕສໍ ປຎ຺ຫໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ເອວໍ ເຕ ໂມກ຺ຂໍ ປຣິເຍສນ຺ຕາ ກຕິກໍ ອກໍສຸ – ‘‘ອມ຺ເຫສຸ ໂຍ ປຐມໍ ອມຕໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ອິຕຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຕູ’’ຕິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖຣິ ປຐມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ອນຸປຸພ຺ເພນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປາທິເກ ສຫສ຺ສຊຏິເລ ທເມຕ຺ວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣນ຺ເຕ ເອກທິວສໍ ອຸປຕິສ຺ໂສ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ປຣິພ຺ພາຊກາຣາມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖຣໍ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ນ ມຍາ ເອວຣູໂປ ອາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິໂຕ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ, ສນ຺ຕຘມ຺ເມນ ນາມ ເອຕ຺ຖ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຊາຕປສາໂທ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທິກ຺ຂນ຺ໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ. ເຖໂຣປິ ລທ຺ຘປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ປຕິຣູປໍ ໂອກາສໍ ຄໂຕ. ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິພ຺ພາຊກປີຐໍ ¶ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອທາສິ. ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ¶ ຈສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ກຸຓ຺ຑິກາຍ ອຸທກໍ ອທາສິ. ເອວໍ ໂສ ອາຈຣິຍວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ເຈນ ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ – ‘‘ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຖໂຣ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອປທິສິ. ປຸນ ເຕນ ‘‘ກິໍ ວາທີ ປນາຍສ຺ມໂຕ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ອິມສ຺ສ ສາສນສ຺ສ ຄມ຺ຠີຣຕໍ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ນວກຠາວໍ ປເວເທຕ຺ວາ ສງ຺ເຂປວເສນ ຈສ຺ສ ສາສນຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ໂຕ ‘‘ເຍ ຘມ຺ມາ ເຫຕຸປ຺ປຠວາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໖໐; ອປ. ເຖຣ ໑.໑.໒໘໖) ຄາຖມາຫ. ປຣິພ຺ພາຊໂກ ປຐມປທທ຺ວຍເມວ ສຸຕ຺ວາ ສຫສ຺ສນຍສມ຺ປນ຺ເນ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ອິຕຣໍ ປທທ຺ວຍໍ ໂສຕາປນ຺ນກາເລ ນິຏ຺ຐາສິ. ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ປນ ໂສຕາປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປຣິວິເສເສ ອປວຕ຺ຕນ຺ເຕ ‘‘ຠວິສ຺ສຕິ ເອຕ຺ຖ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ¶ ເຖຣໍ ອາຫ – ‘‘ມາ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປຣິ ຘມ຺ມເທສນໍ ວຑ຺ຒຍິຕ຺ຖ, ເອຕ຺ຕກເມວ ອລໍ, ກຫໍ ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖາ ວສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເວຬຸວເນ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉຖ, ອຫໍ ມຍ຺ຫໍ ສຫາຍສ຺ສ ກຕປຏິຎ຺ຎໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຖຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ປຣິພ຺ພາຊກາຣາມໍ ອຄມາສິ.

ໂກລິຕປຣິພ຺ພາຊໂກ ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຸຂວຓ຺ໂຓ ນ ອຎ຺ຎທິວເສສຸ ວິຍ ອທ຺ຘາເນນ ອມຕໍ ອຘິຄຕໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເຕເນວສ຺ສ ວິເສສາຘິຄມໍ ສມ຺ຠາເວຕ຺ວາ ອມຕາຘິຄມໍ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສປິສ຺ສ ‘‘ອາວຸໂສ, ອມຕມຘິຄຕ’’ນ຺ຕິ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ຕເມວ ຄາຖໍ ອຠາສິ. ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ໂກລິໂຕ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ກຫໍ ໂນ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ເວຬຸວເນ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ອາວຸໂສ, ອາຍາມ, ສຕ຺ຖາຣໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຸປຕິສ຺ໂສ ສພ຺ພກາລມ຺ປິ ອາຈຣິຍປູຊໂກວ, ຕສ຺ມາ ສຎ຺ຈຍສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ ຄຸເຓ ປກາເສຕ຺ວາ ຕມ຺ປິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ໂສ ລາຠາສາປກໂຕ ອນ຺ເຕວາສິກຠາວໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ‘‘ນ ສກ຺ໂກມິ ຈາຏິ ຫຸຕ຺ວາ ອຸທກສິຎ຺ຈນໍ ໂຫຕຸ’’ນ຺ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິ. ເຕ ອເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ ຕໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ໂອວາເທ ວຕ຺ຕມາເນຫິ ອຑ຺ຒຸເຕຍ຺ຍສເຕຫິ ອນ຺ເຕວາສິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ເວຬຸວນໍ ອຄມໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕໍ ເມ ສາວກຍຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕສໍ ປຣິສາຍ ຈຣິຍວເສນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ອຸປສມ຺ປທໍ ອທາສິ. ຍຖາ ເຕສໍ ເອວໍ ອຄ຺ຄສາວການມ຺ປິ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣໍ ອາຄຕເມວ. ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຕຍກິຈ຺ຈໍ ປນ ນ ນິຏ຺ຐາສິ. ກສ຺ມາ? ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ.

ເຕສຸ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປພ຺ພຊິຕໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ກລ຺ລວາລຄາເມ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຖິນມິທ຺ເຘ ໂອກ຺ກມນ຺ເຕ ສຕ຺ຖາຣາ ¶ ສໍເວຊິໂຕ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຘາຕຸກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ¶ ສຸຓນ຺ໂຕ ເອວ ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຕຍໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ອທ຺ຘມາສໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣາ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄເຫ ສູກຣຂຕເລເຓ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຠາຄິເນຍ຺ຍສ຺ສ ທີຆນຂປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ¶ ເວທນາປຣິຄ຺ຄຫສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ (ມ. ນິ. ໒.໒໐໑ ອາທໂຍ) ເທສິຍມາເນ ເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ປຣສ຺ສ ວຑ຺ຒິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ວິຍ ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິ. ອິຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄສາວການໍ ສຕ຺ຖຸ ສມີເປ ເອວ ສາວກປາຣມີຎາຓໍ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕໍ.

ເອວໍ ປຕ຺ຕສາວກປາຣມີຎາໂຓ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ເກນ ກມ຺ເມນ ອຍໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ຎຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສວເສນ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ‘‘ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ’’ຕິອາທິມາຫ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ, ລມ຺ພໂກ ນາມ ປພ຺ພໂຕ;

ອສ຺ສໂມ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫໍ, ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາຕິ ຫິໂມ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຫິມວາ, ຕສ຺ສ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ສມີເປ, ຫິມາລຍປຏິພທ຺ຘວເນຫິ ອຕ຺ໂຖ. ລມ຺ພໂກ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ເອວໍນາມໂກ ປໍສຸມິສ຺ສກປພ຺ພໂຕ. ອສ຺ສໂມ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ລມ຺ພເກ ປພ຺ພເຕ ມຍ຺ຫໍ ມມຕ຺ຖາຍ ກໂຕ ອສ຺ສໂມ ອຣຎ຺ຎວາໂສ ອາສມນ຺ຕໂຕ ສໂມຕິ ອສ຺ສໂມ. ນຕ຺ຖິ ປວິຏ຺ຐານໍ ສໂມ ປຣິສ຺ສໂມ ເອຕ຺ຖາຕິ ວາ ອສ຺ສໂມ, ໂສ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູໂຕ ອຣຎ຺ຎວາໂສ ສຸຏ຺ຐຸ ກໂຕ, ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານກຸຏິມຓ຺ຑປາທິວເສນ ສຸນ຺ທເຣນາກາເຣນ ກໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຓ຺ຓສາລາຕິ ອຸສີຣປພ຺ພຊາທີຫິ ປຓ຺ເຓຫິ ຉາທິຕາ ນິວສນປຓ຺ຓສາລາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຸຕ຺ຕານກູລາ ນທິກາ, ສຸປຕິຕ຺ຖາ ມໂນຣມາ;

ສຸສຸທ຺ຘປຸລິນາກິຓ຺ຓາ, ອວິທູເຣ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານກູລາຕິ ອຄມ຺ຠີຣາ ນທີ. ສຸປຕິຕ຺ຖາຕິ ສຸນ຺ທຣປຕິຕ຺ຖາ. ມໂນຣມາ ມນລ຺ລີນາ ມນາປາ. ສຸສຸທ຺ຘປຸລິນາກິຓ຺ຓາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຘວລມຸຕ຺ຕາທລສທິສວາລຸກາກິຓ຺ຓາ ຄຫນີຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕາ ນທິກາ ກຸນ຺ນທີ ມມສ຺ສມໍ ມຍ຺ຫໍ ອສ຺ສມສ຺ສ ອວິທູເຣ ສມີເປ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ອສ຺ສມ’’ນ຺ຕິ ຈ ສຕ຺ຕມ຺ຍຕ຺ເຖ ອຸປໂຍຄວຈນນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອສກ຺ຂຣາ ¶ ¶ ອປພ຺ຠາຣາ, ສາທຸ ອປ຺ປຏິຄນ຺ຘິກາ;

ສນ຺ທຕີ ນທິກາ ຕຕ຺ຖ, ໂສຠຍນ຺ຕາ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ¶ ອສກ຺ຂຣາຕິ ‘‘ປຸລິນາກິຓ຺ຓາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອສກ຺ຂຣາ ສກ຺ຂຣວິຣຫິຕາ. ອປພ຺ຠາຣາຕິ ປພ຺ຠາຣວິຣຫິຕາ, ອຄມ຺ຠີຣກູລາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາທຸ ອປ຺ປຏິຄນ຺ຘິກາຕິ ສາທຸຣໂສທກາ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘຣຫິຕາ ມຍ຺ຫໍ ອສ຺ສມປທໍ ໂສຠຍນ຺ຕີ ນທິກາ ຂຸທ຺ທກນທີ ສນ຺ທຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ກຸມ຺ຠີລາ ມກຣາ ເຈຕ຺ຖ, ສຸສຸມາຣາ ຈ ກຈ຺ຉປາ;

ສນ຺ທຕິ ນທິກາ ຕຕ຺ຖ, ໂສຠຍນ຺ຕາ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ກຸມ຺ຠີລມຈ຺ຉາ ມກຣມຈ຺ຉາ ຈ ສຸສຸມາຣາ ຈຓ຺ຑມຈ຺ຉາ ຈ ກຈ຺ຉປມຈ຺ຉາ ຈ ເອຕ຺ຖ ເອຕິສ຺ສໍ ນທິຍໍ ກີຬນ຺ຕາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ມມສ຺ສມໍ ໂສຠຍນ຺ຕາ ນທິກາ ຂຸທ຺ທກນທີ ສນ຺ທຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ປາຐີນາ ປາວຸສາ ມຈ຺ຉາ, ພລຊາ ມຸຎ຺ຊໂຣຫິຕາ;

ວຄ຺ຄຬາ ປປຕາຍນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ປາຐີນມຈ຺ຉາ ຈ ປາວຸສາ ມຈ຺ຉາ ຈ ພລຊມຈ຺ຉາ ຈ ມຸຎ຺ຊມຈ຺ຉາ ໂຣຫິຕມຈ຺ຉາ ຈ ວຄ຺ຄຬມຈ຺ຉາ ຈ ເອເຕ ສພ຺ເພ ມຈ຺ຉຊາຕິກາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ປປຕາຍນ຺ຕາ ນທິຍາ ສທ຺ຘິໍ ປວຕ຺ຕນ຺ຕາ ມມ ອສ຺ສມປທໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຸໂຠ ກູເລສຸ ນທິຍາ, ປຸປ຺ຜິໂນ ຜລິໂນ ທຸມາ;

ອຸຠໂຕ ອຠິລມ຺ພນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ອຸໂຠ ກູເລສູຕິ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ຘຸວປຸປ຺ຜິໂນ ຘຸວຜລິໂນ ຣຸກ຺ຂາ ອຸຠໂຕ ອຠິລມ຺ພນ຺ຕາ ນທິຍາ ອຸໂຠ ຕີເຣ ເຫຏ຺ຐາ ໂອນມນ຺ຕາ ມມ ອສ຺ສມໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອມ຺ພາ ສາລາ ຈ ຕິລກາ, ປາຏລີ ສິນ຺ທຸວາຣກາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘາ ສມ຺ປວນ຺ຕິ, ປຸປ຺ຜິຕາ ມມ ອສ຺ສເມ’’.

ຕຕ຺ຖ ¶ ອມ຺ພາຕິ ມຘຸປິຓ຺ຑິອມ຺ພາ ຈ ສາລຣຸກ຺ຂາ ຈ ຕິລກຣຸກ຺ຂາ ຈ ປາຏລິຣຸກ຺ຂາ ຈ ສິນ຺ທຸວາຣກຣຸກ຺ຂາ ຈ ເອເຕ ຣຸກ຺ຂາ ນິຈ຺ຈກາລໍ ປຸປ຺ຜິຕາ ¶ ປຸປ຺ຜນ຺ຕາ. ທິພ຺ພາ ຄນ຺ຘາ ອິວ ມມ ອສ຺ສເມ ສຸຄນ຺ຘາ ສມ຺ປວນ຺ຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ປວາຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຈມ຺ປກາ ¶ ສຬລາ ນີປາ, ນາຄປຸນ຺ນາຄເກຕກາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘາ ສມ຺ປວນ຺ຕິ, ປຸປ຺ຜິຕາ ມມ ອສ຺ສເມ’’.

ຕຕ຺ຖ ຈມ຺ປກຣຸກ຺ຂາ ຈ ສຬລຣຸກ຺ຂາ ຈ ສຸວຓ຺ຓວຏ຺ຏລສທິສປຸປ຺ຜາ ນີປຣຸກ຺ຂາ ຈ ນາຄຣຸກ຺ຂາ ຈ ປຸນ຺ນາຄຣຸກ຺ຂາ ຈ ສຸຄນ຺ຘຍນ຺ຕາ ເກຕກຣຸກ຺ຂາ ຈ ເອເຕ ສພ຺ເພ ຣຸກ຺ຂາ ທິພ຺ພາ ຄນ຺ຘາຣິວ ມມ ອສ຺ສເມ ປຸປ຺ຜິຕາ ຜຸລ຺ລິຕາ ສມ຺ປວນ຺ຕິ ສຸຄນ຺ຘໍ ສຸຏ຺ຐຸ ປວາຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອໂສກາ ຈ‘‘ອຘິມຸຕ຺ຕາ ອໂສກາ ຈ, ຠຄິນີມາລາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ;

ອງ຺ໂກລາ ພິມ຺ພິຊາລາ ຈ, ປຸປ຺ຜິຕາ ມມ ອສ຺ສເມ’’.

ຕຕ຺ຖ ປຸປ຺ຜິຕາ ອຘິມຸຕ຺ຕກຣຸກ຺ຂາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ ອໂສກຣຸກ຺ຂາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ ຠຄິນີມາລາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ ອງ຺ໂກລາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ ພິມ຺ພິຊາລາ ຈ ເອເຕ ຣຸກ຺ຂາ ມມ ອສ຺ສເມ ຜຸລ຺ລິຕາ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ເກຕກາ ກນ຺ທລິ ເຈວ, ໂຄຘຸກາ ຕິຓສູລິກາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ສມ຺ປວນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ເກຕກາຕິ ສຸຄນ຺ຘເກຕກຄຈ຺ຉາ ຈ. ກນ຺ທລິຣຸກ຺ຂາ ຈ ໂຄຘຸກຣຸກ຺ຂາ ຈ ຕິຓສູລິກຄຈ຺ຉາ ຈ ເອເຕ ສພ຺ເພ ຣຸກ຺ຂຊາຕິກາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ປວາຍມານາ ມມ ອສ຺ສມໍ ສກລໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ກຓິກາຣາ ກຓ຺ຓິກາ ຈ, ອສນາ ອຊ຺ຊຸນາ ພຫູ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ສມ຺ປວນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ເອເຕ ກຓິກາຣາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ມມ ອສ຺ສມໍ ສກລໍ ໂສຠຍນ຺ຕາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ສມ຺ປວາຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ປຸນ຺ນາຄາ ¶ ຄິຣິປຸນ຺ນາຄາ, ໂກວິຬາຣາ ຈ ປຸປ຺ຜິຕາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ສມ຺ປວນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ປຸນ຺ນາຄາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ປວາຍມານາ ມມ ອສ຺ສມໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຸທ຺ທາລກາ ¶ ຈ ກຸຏຊາ, ກທມ຺ພາ ວກຸລາ ພຫູ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ສມ຺ປວນ຺ຕາ, ໂສຠຍນ຺ຕິ ມມສ຺ສມໍ’’.

ອຸທ຺ທາລກາທໂຍ ¶ ຣຸກ຺ຂາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘໍ ວາຍມານາ ມມ ອສ຺ສມໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອາຬກາ ອິສິມຸຄ຺ຄາ ຈ, ກທລິມາຕຸລຸງ຺ຄິໂຍ;

ຄນ຺ໂຘທເກນ ສໍວຑ຺ຒາ, ຜລານິ ຘາຣຍນ຺ຕິ ເຕ’’.

ຕຕ຺ຖ ເອເຕ ອາຬກາທໂຍ ຄຈ຺ຉາ ຈນ຺ທນາທິສຸຄນ຺ຘຄນ຺ໂຘທເກນ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຜລານິ ຘາເຣນ຺ຕາ ມມ ອສ຺ສມໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຎ຺ເຎ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ປທຸມາ, ອຎ຺ເຎ ຊາຍນ຺ຕິ ເກສຣີ;

ອຎ຺ເຎ ໂອປຸປ຺ຜາ ປທຸມາ, ປຸປ຺ຜິຕາ ຕຬາເກ ຕທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ເຎ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ປທຸມາຕິ ມມ ອສ຺ສມສ຺ສ ອວິທູເຣ ຕຬາເກ ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ປທຸມາ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ເກສຣີ ປທຸມາ ຊາຍນ຺ຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ປທຸມາ ໂອປຸປ຺ຜາ ວິຄລິຕປຕ຺ຕເກສຣາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ປທຸມາ, ນິທ຺ຘາວນ຺ຕິ ມຸຬາລິໂຍ;

ສິງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕມາກິຓ຺ຓາ, ໂສຠນ຺ຕິ ຕຬາເກ ຕທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ປທຸມາຕິ ຕທາ ຕາປເສນ ຫຸຕ຺ວາ ມມ ວສນສມເຍ ເອກຈ຺ເຈ ປທຸມາ ຕຬາກພ຺ຠນ຺ຕເຣ ມກຸຬປຸປ຺ຜາທໂຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ມຸຬາລິໂຍ ປທຸມມູລາ ນິທ຺ຘາວນ຺ຕິ ອິໂຕ ກທ຺ທມພ຺ຠນ຺ຕຣໂຕ ຫຕ຺ຖິທາຐາ ວິຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຕ຺ຕປຸປ຺ຜມາກິຓ຺ຓາ ຄຫນີຠູຕາ ສິງ຺ຆາຏິໂຍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ນຍິຕາ ¶ ອມ຺ພຄນ຺ຘີ ຈ, ອຸຕ຺ຕລີ ພນ຺ຘຸຊີວກາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘາ ສມ຺ປວນ຺ຕິ, ປຸປ຺ຜິຕາ ຕຬາເກ ຕທາ’’.

ຕທາ ມມ ວສນສມເຍ ຕຬາກສ຺ສ ສມີເປ ນຍິຕາ ຈ ຄຈ຺ຉາ ອມ຺ພຄນ຺ຘີ ຈ ຄຈ຺ຉາ ອຸຕ຺ຕລີ ນາມ ຄຈ຺ຉາ ຈ ພນ຺ຘຸຊີວກາ ຈ ເອເຕ ສພ຺ເພ ¶ ຄຈ຺ຉາ ປຸປ຺ຜິຕາ ປຸປ຺ຜຘາຣິຕາ ສຸຄນ຺ຘວາຫກາ ຕຬາກໍ ໂສຠຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປາຐີນາ ປາວຸສາ ມຈ຺ຉາ, ພລຊາ ມຸຎ຺ຊໂຣຫິຕາ;

ສໍຄຸລາ ມຄ຺ຄຸຣາ ເຈວ, ວສນ຺ຕິ ຕຬາເກ ຕທາ’’.

ຕທາ ¶ ມມ ວສນສມເຍ ນິພ຺ຠີຕາ ປາຐີນາທໂຍ ມຈ຺ຉາ ຕຬາເກ ວສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ກຸມ຺ຠີລາ ສຸສຸມາຣາ ຈ, ຕນ຺ຕິຄາຫາ ຈ ຣກ຺ຂສາ;

ໂອຄຸຫາ ອຊຄຣາ ຈ, ວສນ຺ຕິ ຕຬາເກ ຕທາ’’.

ຕທາ ມມ ວສນສມເຍ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ຕຬາເກ ເອເຕ ກຸມ຺ຠີລາທໂຍ ມຈ຺ຉາ ນິພ຺ຠີຕາ ນິຣູປທ຺ທວາ ວສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ປາເຣວຕາ ຣວິຫໍສາ, ຈກ຺ກວາກາ ນທີຈຣາ;

ໂກກິລາ ສຸກສາຬິກາ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ສຣໍ ນິສ຺ສາຍ ປາເຣວຕາປກ຺ຂີ ຈ ຣວິຫໍສາປກ຺ຂີ ຈ ນທີຈຣາ ຈກ຺ກວາກປກ຺ຂີ ຈ ໂກກິລາປກ຺ຂີ ຈ ສຸກປກ຺ຂີ ຈ ສາຬິກາປກ຺ຂີ ຈ ຕໍ ສຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຊີວນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ກຸກຸຕ຺ຖກາ ກຸຬີຣກາ, ວເນ ໂປກ຺ຂຣສາຕກາ;

ທິນ຺ທິຠາ ສຸວໂປຕາ ຈ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ກຸກຸຕ຺ຖກາຕິ ເອວໍນາມິກາ ປກ຺ຂີ ຈ. ກຸຬີຣກາຕິ ເອວໍນາມິກາ ປກ຺ຂີ ຈ. ວເນ ໂປກ຺ຂຣສາຕກາ ¶ ປກ຺ຂີ ຈ ທິນ຺ທິຠາ ປກ຺ຂີ ຈ ສຸວໂປຕາ ປກ຺ຂີ ຈ ເອເຕ ສພ຺ເພ ປກ຺ຂິໂນ ຕໍ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ສຣໍ ນິສ຺ສາຍ ຊີວນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ຫໍສາ ໂກຎ຺ຈາ ມຍູຣາ ຈ, ໂກກິລາ ຕມ຺ພຈູຬກາ;

ປມ຺ມກາ ຊີວໍຊີວາ ຈ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ສພ຺ເພ ເອເຕ ຫໍສາທໂຍ ປກ຺ຂິໂນ ຕໍ ສຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຊີວນ຺ຕິ ຊີວິກໍ ປາເລນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ໂກສິກາ ¶ ໂປຏ຺ຐສີສາ ຈ, ກຸຣຣາ ເສນກາ ພຫູ;

ມຫາກາຬາ ຈ ສກຸຓາ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ໂກສິກາ ຈ ປກ຺ຂີ ໂປຏ຺ຐສີສາ ຈ ປກ຺ຂີ ກຸຣຣາ ຈ ປກ຺ຂີ ເສນກາ ຈ ປກ຺ຂີ ມຫາກາຬາ ຈ ປກ຺ຂີ ຖເລ ພຫູ ປກ຺ຂິໂນ ຕໍ ສຣໍ ຕສ຺ສ ສຣສ຺ສ ສມີເປ ຊີວນ຺ຕິ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປສທາ ¶ ຈ ວຣາຫາ ຈ, ຈມຣາ ຄຓ຺ຑກາ ພຫູ;

ໂຣຫິຈ຺ຈາ ສຸກໂປຕາ ຈ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ປສທາທໂຍ ເອເຕ ມິຄາ ຕໍ ສຣໍ ຕສ຺ມິໍ ສຣສມີເປ, ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ອຸປໂຍຄວຈນໍ, ຊີວິຕໍ ປຣິປາເລນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາ ຈ ທີປີ ຈ, ອຈ຺ຉໂກກຕຣຈ຺ຉກາ;

ຕິຘາ ປຠິນ຺ນມາຕງ຺ຄາ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ເອເຕ ສີຫາທໂຍ ຈຕຸປ຺ປທາ ສຣສມີເປ ອຸປທ຺ທວຣຫິຕາ ຊີວນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ກິນ຺ນຣາ ວານຣາ ເຈວ, ອໂຖປິ ວນກມ຺ມິກາ;

ເຈຕາ ຈ ລຸທ຺ທກາ ເຈວ, ອຸປຊີວນ຺ຕິ ຕໍ ສຣໍ’’.

ເອຕ຺ຖ ¶ ເອເຕ ເອວໍນາມິກາ ກິນ຺ນຣາທໂຍ ສຕ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ສຣສມີເປ ວສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຕິນ຺ທຸການິ ປິຍາລານິ, ມຘຸເກກາ ສຸມາຣິໂຍ;

ຘຸວໍ ຜລານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອວິທູເຣ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ເອເຕ ຕິນ຺ທຸກາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ຘຸວໍ ເຫມນ຺ຕຄິມ຺ຫວສ຺ສານສງ຺ຂາເຕ ກາລຕ຺ຕເຍ ມມ ອສ຺ສມໂຕ ອວິທູເຣ ຐາເນ ມຘຸຣຜລານິ ຘາເຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ໂກສມ຺ພາ ສຬລາ ນິມ຺ພາ, ສາທຸຜລສມາຍຸຕາ;

ຘຸວໍ ຜລານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອວິທູເຣ ມມສ຺ສມໍ’’.

ຕຕ຺ຖ ເອເຕ ໂກສມ຺ພາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ສາຣຜລາ ມຘຸຣຜລາ ອຸຕ຺ຕມຜລາ ສມາຍຸຕາ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຍຸຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ນິຈ຺ຈໍ ຜລຘາຣິໂນ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ໂສຠນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຫຣີຕກາ ¶ ອາມລກາ, ອມ຺ພຊມ຺ພຸວິຠີຕກາ;

ໂກລາ ຠລ຺ລາຕກາ ພິລ຺ລາ, ຜລານິ ຘາຣຍນ຺ຕິ ເຕ’’.

ເຕ ຫຣີຕກາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ຊາຕາ ນິຈ຺ຈໍ ຜລານິ ຘາຣຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອາລຸວາ ¶ ຈ ກຬມ຺ພາ ຈ, ພິຬາລີຕກ຺ກຬານິ ຈ;

ຊີວກາ ສຸຕກາ ເຈວ, ພຫູກາ ມມ ອສ຺ສເມ’’.

ເອເຕ ອາລຸວາທໂຍ ມູລຜລາ ຂຸທ຺ທາ ມຘຸຣສາ ມມ ອສ຺ສມສມີເປ ພຫູ ສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອສ຺ສມສ຺ສາວິທູຣມ຺ຫິ, ຕຬາກາສຸໍ ສຸນິມ຺ມິຕາ;

ອຈ຺ໂຉທກາ ສີຕຊລາ, ສຸປຕິຕ຺ຖາ ມໂນຣມາ’’.

ຕຕ຺ຖ ອສ຺ສມສ຺ສາວິທູຣມ຺ຫິ ອສ຺ສມສ຺ສ ສມີເປ ສຸນິມ຺ມິຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ອາໂຣຫນໂອໂຣຫນກ຺ຂມໍ ກຕ຺ວາ ¶ ນິມ຺ມິຕາ ອຈ຺ໂຉທກາ ວິປ຺ປສນ຺ໂນທກາ ສີຕຊລາ ສີໂຕທກາ ສຸປຕິຕ຺ຖາ ສຸນ຺ທຣຕິຕ຺ຖາ ມໂນຣມາ ໂສມນສ຺ສກຣາ ຕຬາກາ ອາສຸໍ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປທຸມຸປ຺ປລສຎ຺ຉນ຺ນາ, ປຸຓ຺ຑຣີກສມາຍຸຕາ;

ມນ຺ທາລເກຫິ ສຎ຺ຉນ຺ນາ, ທິພ຺ພຄນ຺ໂຘປວາຍຕິ’’.

ຕຕ຺ຖ ປທຸເມຫິ ຈ ອຸປ຺ປເລຫິ ຈ ສຎ຺ຉນ຺ນາ ປຣິປຸຓ຺ຓາ ປຸຓ຺ຑຣີເກຫິ ສມາຍຸຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ມນ຺ທາລເກຫິ ຈ ສຎ຺ຉນ຺ນາ ຄຫນີຠູຕາ ຕຬາກາ ທິພ຺ພຄນ຺ຘານິ ອຸປວາຍນ຺ຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ວາຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ເອວໍ ສພ຺ພງ຺ຄສມ຺ປນ຺ເນ, ປຸປ຺ຜິເຕ ຜລິເຕ ວເນ;

ສຸກເຕ ອສ຺ສເມ ຣມ຺ເມ, ວິຫຣາມິ ອຫໍ ຕທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ເອວໍ ສພ຺ພງ຺ຄສມ຺ປນ຺ເນຕິ ອພ຺ເພຫິ ນທິກາທິອວຍເວຫິ ສມ຺ປນ຺ເນ ປຣິປຸຓ຺ເຓ ປຸປ຺ຜຜລຣຸກ຺ເຂຫິ ຄຫນີຠູເຕ ວເນ ສຸກເຕ ຣມຓີເຍ ອສ຺ສເມ ອຣຎ຺ຎາວາເສ ຕທາ ຕາປສຠູຕກາເລ ອຫໍ ວິຫຣາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອຕ຺ຕາວຕາ ¶ ອສ຺ສມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ສີລາທິຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ –

‘‘ສີລວາ ວຕສມ຺ປນ຺ໂນ, ຌາຍີ ຌານຣໂຕ ສທາ;

ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາພລປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສຸຣຸຈິ ນາມ ຕາປໂສ’’ຕິ. – ອາຫ;

ຕຕ຺ຖ ¶ ສີລວາຕິ ຌານສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລສທິເສຫິ ປຎ຺ຈຫິ ສີເລຫິ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຕສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຆຣາວາສໍ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸເຓ ວາ ນ ເສວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕສມາທາເນນ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ຌາຍີຕິ ລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌານອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌາເນຫິ ຌາຍີ ຌາຍນສີໂລ. ຌານຣໂຕຕິ ເອເຕສຸ ຌາເນສຸ ຣໂຕ ອລ຺ລີໂນ ສທາ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ. ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາພລປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອິທ຺ຘິວິຘທິພ຺ພໂສຕປຣຈິຕ຺ຕວິຊານນປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິທິພ຺ພຈກ຺ຂຸສງ຺ຂາຕາຫິ ປຎ຺ຈຫິ ອຠິຎ຺ຎາຫິ ວິເສສປຎ຺ຎາຫິ ພລສມ຺ປນ຺ໂນ, ປຣິປຸຓ຺ໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນາເມນ ສຸຣຸຈິ ນາມ ຕາປໂສ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ເອຕ຺ຕເກນ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ –

‘‘ຈຕຸວີສສຫສ຺ສານິ, ສິສ຺ສາ ມຍ຺ຫໍ ອຸປຏ຺ຐຫຸໍ;

ສພ຺ເພ ມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເອເຕ, ຊາຕິມນ຺ໂຕ ຍສສ຺ສິໂນ’’ຕິ. – ອາທິມາຫ;

ຕຕ຺ຖ ເອເຕ ສພ຺ເພ ຈຕຸວີສຕິສຫສ຺ສພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມຍ຺ຫໍ ສິສ຺ສາ ຊາຕິມນ຺ໂຕ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ນາ ຍສສ຺ສິໂນ ປຣິວາຣສມ຺ປນ຺ນາ ມໍ ອຸປຏ຺ຐຫຸນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ລກ຺ຂເຓ ອິຕິຫາເສ ຈ, ສນິຆຓ຺ຑຸສເກຏຸເຠ;

ປທກາ ເວຍ຺ຍາກຣຓາ, ສຘມ຺ເມ ປາຣມິໍ ຄຕາ’’.

ຕຕ຺ຖ ລກ຺ຂເຓຕິ ລກ຺ຂຓສຕ຺ເຖ. ສພ຺ພໂລກິຍານໍ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ‘‘ອິເມຫິ ລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ທຸກ຺ຂິຕາ ຠວນ຺ຕິ, ອິເມຫິ ສຸຂິຕາ ຠວນ຺ຕີ’’ຕິ ລກ຺ຂຓໍ ຊານາຕິ. ຕປ຺ປກາສໂກ ຄນ຺ໂຖ ລກ຺ຂຓໍ, ຕສ຺ມິໍ ລກ຺ຂເຓ ຈ. ອິຕິຫາເສຕິ ‘‘ອິຕິຫ ອາສ ອິຕິຫ ອາສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕວຈນປຏິທີປເກ ຄນ຺ເຖ. ລກ຺ຂເຓ ຈ ອິຕິຫາເສ ຈ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄຕາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຣຸກ຺ຂປພ຺ພຕາທີນໍ ນາມປ຺ປກາສກຄນ຺ຖໍ ‘‘ນິຆຓ຺ຑູ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເກຏູເຠຕິ ກິຣິຍາກປ຺ປວິກປ຺ປານໍ ກວີນໍ ອຸປກາຣໂກ ຄນ຺ໂຖ. ນິຆຓ຺ຑຸຍາ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ສນິຆຓ຺ຑຸ, ເກຏຸເຠນ ສຫ ວຕ຺ຕຕີຕິ ສເກຏຸຠໍ, ຕສ຺ມິໍ ສນິຆຓ຺ຑຸສເກຏຸເຠ ເວທຕ຺ຕເຍ ປາຣມິໍ ຄຕາຕິ ¶ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປທກາຕິ ນາມປທສມາສຕທ຺ຘິຕາຂ຺ຍາຕກິຕກາທິປເທສຸ ເຉກາ ¶ . ເວຍ຺ຍາກຣຓານິ ຈນ຺ທປາຓິນີຍກລາປາທິພ຺ຍາກຣເຓ ເຉກາ. ສຘມ຺ເມ ປາຣມິໍ ຄຕາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຘມ຺ເມ ເວທຕ຺ຕເຍ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄຕາ ປຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຸປ຺ປາເຕສຸ ນິມິຕ຺ເຕສຸ, ລກ຺ຂເຓສຸ ຈ ໂກວິທາ;

ປຖພ຺ຍາ ຠູມນ຺ຕລິກ຺ເຂ, ມມ ສິສ຺ສາ ສຸສິກ຺ຂິຕາ’’.

ຕຕ຺ຖ ອຸກ຺ກາປາຕຠູມິກມ຺ປາທິເກສຸ ອຸປ຺ປາເຕສຸ ຈ ສຸຠນິມິຕ຺ຕາສຸຠນິມິຕ຺ເຕສຸ ຈ ອິຕ຺ຖິລກ຺ຂຓປຸຣິສລກ຺ຂຓມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ຈ ໂກວິທາ ເຉກາ. ປຖວິຍາ ຈ ຠູມິຍາ ຈ ສກລໂລເກ ຈ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ອາກາເສ ຈາຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ມມ ສິສ຺ສາ ສຸສິກ຺ຂິຕາ.

‘‘ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ¶ ນິປກາ ເອເຕ, ອປ຺ປາຫາຣາ ອໂລລຸປາ;

ລາຠາລາເຠນ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ, ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ມໍ ສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ອປ຺ປິຈ຺ຉາຕິ ອປ຺ປເກນາປິ ຍາເປນ຺ຕາ. ນິປກາຕິ ເນປກ຺ກສງ຺ຂາຕາຍ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອປ຺ປາຫາຣາຕິ ເອກາຫາຣາ ເອກຠຕ຺ຕິກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂລລຸປາຕິ ໂລລຸປຕຓ຺ຫາຍ ອປ຺ປວຕ຺ຕນກາ. ລາຠາລາເຠນາຕິ ລາເຠນ ອລາເຠນ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ໂສມນສ຺ສາ ເອເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ສທາ ນິຈ຺ຈກາລໍ ມໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຌາຍີ ຌານຣຕາ ຘີຣາ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ສມາຫິຕາ;

ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ຕາ, ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ມໍ ສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ຌາຍີຕິ ລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌານອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌາເນຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ຌາຍນສີລາ ວາ. ຌານຣຕາຕິ ເຕສຸ ຈ ຌາເນສຸ ຣຕາ ອລ຺ລີນາ. ຘີຣາຕິ ຘິຕິສມ຺ປນ຺ນາ. ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕາຕິ ວູປສນ຺ຕມນາ. ສມາຫິຕາຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ. ອາກິຎ຺ຈຎ຺ຎນ຺ຕິ ນິປ຺ປລິໂພຘຠາວໍ. ປຕ຺ຖຍນ຺ຕາຕິ ອິຈ຺ຉນ຺ຕາ. ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕາ ເມ ສິສ຺ສາ ສທາ ມໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອຠິຎ຺ຎາປາຣມິປ຺ປຕ຺ຕາ, ເປຕ຺ຕິເກ ໂຄຈເຣ ຣຕາ;

ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈຣາ ຘີຣາ, ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ມໍ ສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ອຠິຎ຺ຎາປາຣມິປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ປຎ຺ຈສຸ ອຠິຎ຺ຎາສຸ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ຕາ ປູຣິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເປຕ຺ຕິເກ ໂຄຈເຣ ຣຕາຕິ ພຸທ຺ຘານຸຎ຺ຎາຕາຍ ອວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ¶ ລທ຺ເຘ ອາຫາເຣ ຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈຣາຕິ ¶ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂນ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘີຣາຕິ ຖິຣຠູຕາ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາທິປຣິສ຺ສເຍ ອຈ຺ຉມ຺ຠິຕສຠາວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍຠູຕາ ມມ ຕາປສາ ສທາ ມໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ສໍວຸຕາ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ, ອເນຊາ ຣກ຺ຂິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ;

ອສໍສຏ຺ຐາ ຈ ເຕ ຘີຣາ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ຂາທີສຸ ຉສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ຣູປາທີສຸ ຉສຸ ອາຣມ຺ມເຓສຸ ສໍວຸຕາ ປິຫິຕາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ຣກ຺ຂິຕໂຄປິຕທ຺ວາຣາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອເນຊາ ນິຕ຺ຕຓ຺ຫາ ຣກ຺ຂິຕິນ຺ທ຺ຣິຍາ ໂຄປິຕຈກ຺ຂາທິອິນ຺ທ຺ຣິຍາ ອສໍສຏ຺ຐາ ຎາຕີຫິ ¶ ຄຫຏ຺ເຐຫິ ອມິສ຺ສີຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸຣາສທາຕິ ທຸຏ຺ຐຸ ອາສທາ, ອາສາເທຕຸໍ ຆຏ຺ເຏຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ ອໂຍຄ຺ຄາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສຊ຺ຊາຍ, ຐານຈງ຺ກມເນນ ຈ;

ວີຕິນາເມນ຺ຕິ ເຕ ຣຕ຺ຕິໍ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ມມ ສິສ຺ສາ ປລ຺ລງ຺ເກນ ອູຣຸພທ຺ຘາສເນນ ເສຍ຺ຍໍ ວິຫາຍ ນິສຊ຺ຊາຍ ຈ ຐາເນນ ຈ ຈງ຺ກເມນ ຈ ສກລໍ ຣຕ຺ຕິໍ ວິເສເສນ ອຕິນາເມນ຺ຕິ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ຣຊນີເຍ ນ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ທຸສ຺ສນີເຍ ນ ທຸສ຺ສເຣ;

ໂມຫນີເຍ ນ ມຸຍ຺ຫນ຺ຕິ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ເຕ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕາ ມມ ສິສ຺ສາ ຕາປສາ ຣຊນີເຍ ຣຊ຺ຊິຕພ຺ເພ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ນ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສນີເຍ ທຸສ຺ສິຕພ຺ເພ ໂທສໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ຍຸຕ຺ເຕ ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ນ ທຸສ຺ສເຣ ໂທສໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ໂມຫນີເຍ ໂມຫິຕຸໍ ຍຸຕ຺ເຕ ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ນ ມຸຍ຺ຫນ຺ຕິ ໂມຫໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕາ ຠວນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອິທ຺ຘິໍ ວີມໍສມານາ ເຕ, ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ນິຈ຺ຈກາລິກໍ;

ປຖວິໍ ເຕ ປກມ຺ເປນ຺ຕິ, ສາຣມ຺ເຠນ ທຸຣາສທາ’’.

ເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ‘‘ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕີ’’ຕິອາທິກໍ (ປຏິ. ມ. ໑.໑໐໒) ອິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນໍ ນິຈ຺ຈກາລິກໍ ວີມໍສມານາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ¶ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ອາກາເສປິ ອຸທເກປິ ປຖວິໍ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ອິຣິຍາປຖໍ ປກມ຺ເປນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາຣມ຺ເຠນ ຍຸຄຄ຺ຄາເຫນ ກລຫກຣເຓນ ນ ອາສາເທຕພ຺ພາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ກີຬມານາ ¶ ຈ ເຕ ສິສ຺ສາ, ກີຬນ຺ຕິ ຌານກີຬິຕໍ;

ຊມ຺ພຸໂຕ ຜລມາເນນ຺ຕິ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ກີຬມານາ ປຐມຊ຺ຌານາທິກີຬໍ ກີຬນ຺ຕິ ລຬນ຺ຕິ ຣມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊມ຺ພຸໂຕ ¶ ຜລມາເນນ຺ຕີຕິ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫິ ສຕໂຍຊນຸພ຺ເພຘຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂໂຕ ຆຏປ຺ປມາຓໍ ຊມ຺ພຸຜລໍ ອິທ຺ຘິຍາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາເນນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ອຎ຺ເຎ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຄຍານໍ, ອຎ຺ເຎ ປຸພ຺ພວິເທຫກໍ;

ອຎ຺ເຎ ຈ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ, ເອສນາຍ ທຸຣາສທາ’’.

ເຕສໍ ມມ ສິສ຺ສານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຎ຺ເຎ ເອກຈ຺ເຈ ໂຄຍານໍ ອປຣໂຄຍານໍ ທີປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ປຸພ຺ພວິເທຫກໍ ທີປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ ທີປໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ທຸຣາສທາ ເອເຕສຸ ຐາເນສຸ ເອສນາຍ ຄເວສນາຍ ປຈ຺ຈຍປຣິເຍສນາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ປຸຣໂຕ ເປເສນ຺ຕິ ຂາຣິໍ, ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ວຊນ຺ຕິ ເຕ;

ຈຕຸວີສສຫສ຺ເສຫິ, ຉາທິຕໍ ໂຫຕິ ອມ຺ພຣໍ’’.

ເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉມານາ ຂາຣິໍ ຕາປສປຣິກ຺ຂາຣຠຣິຕໍ ກາຊໍ ປຸຣໂຕ ເປເສນ຺ຕິ ປຐມໍ ອຠິມຸຂຎ຺ຈ ຕໍ ເປເສຕ຺ວາ ສຍໍ ຕສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ຄຈ຺ຉມາເນຫິ ຈຕຸວີສສຫສ຺ເສຫິ ຕາປເສຫິ ອມ຺ພຣໍ ອາກາສຕລໍ ຉາທິຕໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອຄ຺ຄິປາກີ ອນຄ຺ຄີ ຈ, ທນ຺ໂຕທຸກ຺ຂລິກາປິ ຈ;

ອສ຺ເມນ ໂກຏ຺ຏິຕາ ເກຈິ, ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊນາ’’.

ຕຕ຺ຖ ເກຈິ ເອກຈ຺ເຈ ມມ ສິສ຺ສາ ອຄ຺ຄິປາກີ ຜລາຜລປຓ຺ຓາທໂຍ ປຈິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ອນຄ຺ຄີ ອຄ຺ຄີຫິ ອປຈິຕ຺ວາ ອາມກເມວ ຂາທນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ທນ຺ຕິກາ ທນ຺ເຕຫິເຍວ ຕຈໍ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ອຸທຸກ຺ຂລິກາ ອຸທຸກ຺ຂເລຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ອສ຺ເມນ ໂກຏ຺ຏິຕາ ປາສາເຓນ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ສຍໍປຕິຕຜລາຫາຣາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ອຸທໂກໂຣຫຓາ ¶ ເກຈິ, ສາຍໍ ປາໂຕ ສຸຈີຣຕາ;

ໂຕຍາຠິເສຈນກຣາ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ທຸຣາສທາ ມມ ສິສ຺ສາ ເກຈິ ສຸຈີຣຕາ ສຸທ຺ຘິກາມາ ສາຍໍ ປາໂຕ ຈ ອຸທໂກໂຣຫຓາ ອຸທກປເວສກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເກຈິ ໂຕຍາຠິເສຈນກຣາ ອຸທເກນ ອຕ຺ຕນິ ອຠິສິຎ຺ຈນກຣາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ປຣູຬ຺ຫກຈ຺ຉນຂໂລມາ ¶ ¶ , ປງ຺ກທນ຺ຕາ ຣຊສ຺ສິຣາ;

ຄນ຺ຘິຕາ ສີລຄນ຺ເຘນ, ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ເຕ ທຸຣາສທາ ມມ ສິສ຺ສາ ກຈ຺ເຉສຸ ອຸຠຍກຈ຺ເຉສຸ ຈ ຫຕ຺ຖປາເທສຸ ຈ ປຣູຬ຺ຫາ ສຎ຺ຊາຕາ, ທີຆນຂໂລມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຸຣກມ຺ມຣຫິຕຕ຺ຕາ ອມຓ຺ຑິຕາ ອປສາຘິຕາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປງ຺ກທນ຺ຕາຕິ ອິຏ຺ຐກຈຸຓ຺ຓຂີຣປາສາຓຈຸຓ຺ຓາທີຫິ ຘວລມກຕຕ຺ຕາ ມລຄ຺ຄຫິຕທນ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຊສ຺ສິຣາຕິ ເຕລມກ຺ຂນາທິຣຫິຕຕ຺ຕາ ຘູລີຫິ ມກ຺ຂິຕສີສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄນ຺ຘິຕາ ສີລຄນ຺ເຘນາຕິ ຌານສມາຘິສມາປຕ຺ຕີຫິ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສີເລນ ສມງ຺ຄີຠູຕຕ຺ຕາ ໂລກິຍສີລຄນ຺ເຘນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສຸຄນ຺ຘີຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມມ ສິສ຺ສາ ທຸຣາສທາຕິ ອິເມຫິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຄຸເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ອາສາເທຕຸໍ ຆຏ຺ເຏຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ ມມ ສິສ຺ສາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

‘‘ປາໂຕວ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ, ຊຏິລາ ອຸຄ຺ຄຕາປນາ;

ລາຠາລາຠໍ ປກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອມ຺ພເຣ ຕທາ’’.

ຕຕ຺ຖ ປາໂຕວ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາຕິ ສຕ຺ຕມ຺ຍຕ຺ເຖ ໂຕປຈ຺ຈໂຍ, ປາຕຣາສກາເລເຍວ ມມ ສນ຺ຕິເກ ຣາສິຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຄ຺ຄຕາປນາ ປາກຏຕປາ ປຕ຺ຖຏຕປາ ຊຏິລາ ຊຏາຘາຣິໂນ ຕາປສາ. ລາຠາລາຠໍ ປກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຂຸທ຺ທເກ ຈ ມຫນ຺ເຕ ຈ ລາເຠ ປາກເຏ ກຕ຺ວາ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອມ຺ພເຣ ອາກາສຕເລ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໒. ປຸນ ເຕສໍເຍວ ຄຸເຓ ປກາເສນ຺ໂຕ ເອເຕສໍ ປກ຺ກມນ຺ຕານນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາກາເສ ວາ ຖເລ ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ເອເຕສໍ ຕາປສານໍ ວາກຈີຣຊນິໂຕ ມຫາສທ຺ໂທ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຸທິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ເທວຕາຕິ ເອວໍ ມຫາສທ຺ທໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ອຊິນຈມ຺ມສທ຺ເທນ ¶ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ໂສມນສ຺ສຊາຕາ ເທວຕາ ມຸທິຕາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໓. ທິໂສທິສນ຺ຕິ ເຕ ອິສໂຍ ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈຣາ ອາກາສຈາຣິໂນ ທກ຺ຂິຓາທິສານຸທິສໍ ປກ຺ກມນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສເກ ພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ຘາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຣີຣພເລນ ວາ ຌານພເລນ ວາ ສມນ຺ນາຄຕາ ຍທິຈ຺ຉກໍ ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸກາມາ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໔. ປຸນ ເຕສເມວານຸຠາວໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປຖວີກມ຺ປກາ ເອເຕຕິອາທິມາຫ. ຕທາ ເອເຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອິຈ຺ຉາຈາຣາ ປຖວີກມ຺ປກາ ເມທນີສຎ຺ຈລນຊາຕິກາ ນຠຈາຣິໂນ ອາກາສຈາຣິໂນ. ອຸຄ຺ຄເຕຊາຕິ ¶ ອຸຄ຺ຄຕເຕຊາ ປຕ຺ຖຏເຕຊາ ທຸປ຺ປສຫາ ປສຍ຺ຫ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາຕິ ທຸປ຺ປສຫາ. ສາຄໂຣວ ອໂຂຠິຍາຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ອໂຂຠິໂຍ ອນາລຸຬິໂຕ ສາຄໂຣ ອິວ ສມຸທ຺ໂທ ວິຍ ອຎ຺ເຎຫິ ອໂຂຠິຍາ ກມ຺ເປຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໕. ຐານຈງ຺ກມິໂນ ເກຈີຕິ ເຕສໍ ມມ ສິສ຺ສານໍ ອນ຺ຕເຣ ເອກຈ຺ເຈ ອິສໂຍ ຐານິຣິຍາປຖຈງ຺ກມນິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ນາ, ເອກຈ຺ເຈ ອິສໂຍ ເນສຊ຺ຊິກາ ¶ ນິສຊ຺ຊິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ນາ, ເອກຈ຺ເຈ ອິສໂຍ ປວຕ຺ຕໂຠຊນາ ສຍໍປຕິຕປຓ຺ຓາຫາຣາ ເອວຣູເປຫິ ຄຸເຓຫິ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ທຸຣາສທາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໖. ເຕ ສພ຺ເພ ໂຖເມນ຺ໂຕ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ອປຣິມາເຓສຸ ຈກ຺ກວາເຬສຸ ອປຣິມາຓາ ສຕ຺ຕາ ສຸຂີ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິອາທິນາ ສິເນຫລກ຺ຂຓາຍ ເມຕ຺ຕາຍ ຜຣິຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕຠາວໍ ປວຕ຺ເຕນ຺ຕີຕິ ເມຕ຺ຕາວິຫາຣິໂນ ເອເຕ ມມ ສິສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ເພ ເຕ ອິສໂຍ ສພ຺ພປາຓິນໍ ສພ຺ເພສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຫິເຕສີ ຫິຕຄເວສກາ. ອນຕ຺ຕຸກ຺ກໍສກາ ອຕ຺ຕານໍ ນ ອຸກ຺ກໍສກາ ອມານິໂນ ກສ຺ສຈິ ກຎ຺ຈິ ປຸຄ຺ຄລໍ ນ ວມ຺ເຠນ຺ຕິ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ນ ມຎ຺ຎນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙໗. ເຕ ມມ ສິສ຺ສາ ສີລສມາຘິສມາປຕ຺ຕິຄຸຓຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສີຫຣາຊາ ອິວ ອຈ຺ຉມ຺ຠີຕາ ນິພ຺ຠຍາ, ຄຊຣາຊາ ອິວ ຫຕ຺ຖິຣາຊາ ວິຍ ຖາມວາ ສຣີຣພລຌານພລສມ຺ປນ຺ນາ ພ຺ຍຄ຺ຆຣາຊາ ອິວ, ທຸຣາສທາ ຆຏ຺ເຏຕຸມສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ ມມ ສນ຺ຕິເກ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໙໘. ຕໂຕ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາວສ຺ສ ທສ຺ສນເລເສນ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິຊ຺ຊາຘຣາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມນ຺ຕສຊ຺ຌາຍາທິວິຊ຺ຊາຘຣາ ຈ ຣຸກ຺ຂປພ຺ພຕາທີສຸ ວສນ຺ຕາ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຈ ຠູມຏ຺ຐຖລຏ຺ຐາ ນາຄາ ຈ ຄນ຺ຘພ຺ພເທວາ ຈ ຈຓ຺ຑາ ຣກ຺ຂສາ ຈ ກຸມ຺ຠຓ຺ຑາ ເທວາ ຈ ທານວາ ເທວາ ຈ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕນິມ຺ມານສມຕ຺ຖາ ຄຣຸຬາ ຈ ຕໍ ສຣໍ ອຸປຊີວນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ຕສ຺ມິໍ ສເຣ ສຣສ຺ສ ສມີເປ ວສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙໙. ປຸນປິ ເຕສໍເຍວ ອຕ຺ຕໂນ ສິສ຺ສຕາປສານໍ ຄຸເຓ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ເຕ ຊຏາ ຂາຣິຠຣິຕາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ຂາຣິຠາຣນ຺ຕິ ອຸທຎ຺ຈນກມຓ຺ຑລຸອາທິກໍ ຕາປສປຣິກ຺ຂາຣໍ.

໒໐໗. ປຸນປິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປາເຕ ສຸປິເນ ຈາປີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ເປສຸ ¶ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄຕຕ຺ຕາ ນກ຺ຂຕ຺ຕປາເຐ ຈ ເຉກຕ຺ຕາ ‘‘ອິມສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ສຸຠໍ ອສຸຠ’’ນ຺ຕິ ອຸປ຺ປາຕລກ຺ຂເຓ ຈ ສຸປິເນ ຈ ປວຕ຺ຕິໍ ປຸຈ຺ຉິເຕນ ‘‘ອິທໍ ສຸປິນໍ ສຸຠໍ, ອິທໍ ອສຸຠ’’ນ຺ຕິ ສຸປິນນິປ຺ຜຕ຺ຕິກຖເນ ຈ ສພ຺ເພສໍ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ຫຕ຺ຖປາທລກ຺ຂຓກຖເນ ຈ ສຸຏ຺ຐຸ ສິກ຺ຂິໂຕ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປວຕ຺ຕມານໍ ມນ຺ຕປທໍ ລກ຺ຂຓມນ຺ຕໂກຏ຺ຐາສໍ ສພ຺ພໍ ອຫໍ ຕທາ ມມ ຕາປສກາເລ ຘາເຣມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໐໘. ອຕ຺ຕໂນ ພ຺ຍາກຣຓໍ ພຸທ຺ຘຄຸຓປຸພ຺ພງ຺ຄມໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນ ໂອມກນ຺ຕິ ອໂນມໍ. ມໍສຈກ຺ຂຸທິພ຺ພຈກ຺ຂຸສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸຘມ຺ມຈກ຺ຂຸພຸທ຺ຘຈກ຺ຂູຫິ ¶ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ປສ຺ສນໍ ທສ຺ສນໍ ນາມ, ອໂນມໍ ທສ຺ສນໍ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສ ຠຄວາ ອໂນມທສ຺ສີ. ຠາຄ຺ຍວນ຺ຕຕາທີຫິ ກາຣເຓຫິ ຠຄວາ ໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ຐເສຏ຺ຐຕ຺ຕາ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ອຸສໂຠ ນິສໂຠ ອາສໂຠຕິ ຕໂຍ ຄວເຊຏ຺ຐກາ. ຕຕ຺ຖ ຄວສຕເຊຏ຺ຐໂກ ອຸສໂຠ, ຄວສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ນິສໂຠ, ຄວສຕສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ອາສໂຠ, ນຣານໍ ອາສໂຠ ນຣາສໂຠ ປຏິວິທ຺ຘສພ຺ພຘມ຺ໂມ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິເວກກາໂມ ເອກີຠາວໍ ອິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕໍ ຫິມາລຍປພ຺ພຕໍ ອຸປາຄມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໐໙. ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕນ຺ຕິ ຫິມວນ຺ຕສມີປໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ປວິສິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໑໐-໑. ຊລິຕໍ ¶ ຊລມານໍ ອິນ຺ທີວຣປຸປ຺ຜໍ ອິວ, ຫຸຕາສນໍ ໂຫມສ຺ສ ອາສນໍ, ອາທິຕ຺ຕໍ ອາຠາຍຸຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິວ, ຄຄເນ ອາກາເສ ໂຊຕມານໍ ວິຊ຺ຊຸ ອິວ, ສຸຏ຺ຐຸ ຜຸລ຺ລໍ ສາລຣາຊໍ ອິວ, ນິສິນ຺ນໍ ໂລກນາຍກໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໑໓. ເທວານໍ ເທໂວ ເທວເທໂວ, ຕໍ ເທວເທວໍ ທິສ຺ວານ ຕສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓສຎ຺ຊານນກາຣຓໍ. ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ນຸ ໂຂ ນ ວາ ພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ອຸປຘາຣຍິໍ ວິຈາເຣສິໍ. ຈກ຺ຂຸມໍ ປຎ຺ຈຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ຈກ຺ຂຸມນ຺ຕໍ ຊິນໍ ເກນ ກາຣເຓນ ປສ຺ສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໑໔. ຈຣຓຸຕ຺ຕເມ ອຸຕ຺ຕມປາທຕເລ ສຫສ຺ສາຣານິ ຈກ຺ກລກ຺ຂຓານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຫໍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕານິ ລກ຺ຂຓານິ ທິສ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ນິຏ຺ຐໍ ຄຈ຺ຉິໍ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ, ນິສ຺ສນ຺ເທໂຫ ອາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໑໘. ສຍມ຺ຠູ ສຍເມວ ຠູຕາ. ອມິໂຕທຍ ອມິຕານໍ ອປຣິມາຓານໍ ຄຸຓານໍ ອຸທຍ ອຸຏ຺ຐານຏ຺ຐານ ¶ , ອິທໍ ປທທ຺ວຍໍ ອາລປນເມວ. ອິມໍ ໂລກໍ ອິມໍ ສຕ຺ຕໂລກໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸທ຺ຘຣສິ ສໍສາຣໂຕ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ນິພ຺ພານຖລໍ ປາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ຕວ ທສ຺ສນໍ ອາຄມ຺ມ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ກງ຺ຂາໂສຕໍ ວິຈິກິຈ຺ຉາມໂຫຆໍ ຕຣນ຺ຕິ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໑໙. ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຖເມນ຺ໂຕ ຕາປໂສ ຕຸວໍ ສຕ຺ຖາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕຸວໍ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຕ຺ຖາ ອາຈຣິໂຍ ອຸຕ຺ຕມຏ຺ເຐນ ຕ຺ວເມວ ເກຕຸ ອຸຈ຺ໂຈ, ສກລໂລເກ ປກາສນຏ຺ເຐນ ຕ຺ວເມວ ຘໂຊ, ໂລກຕ຺ຕເຍ ອຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕາ ຕ຺ວເມວ ຍູໂປ ອຸສ຺ສາປິຕຖມ຺ຠສທິໂສ, ປາຓິນໍ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຕ຺ວເມວ ປຣາຍໂຓ ອຸຕ຺ຕມຄມນີຍຏ຺ຐານໍ ຕ຺ວເມວ ¶ ປຕິຏ຺ຐາ ປຕິຏ຺ຐຏ຺ຐານໍ ໂລກສ຺ສ ໂມຫນ຺ຘກາຣວິຘມນໂຕ ຕ຺ວເມວ ທີໂປ ເຕລປທີໂປ ວິຍ, ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕໂມ ທ຺ວິປທານໍ ເທວພ຺ຣຫ຺ມມນຸສ຺ສານໍ ອຸຕ຺ຕໂມ ເສຏ຺ໂຐຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໒໐. ປຸນ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ໂຖເມນ຺ໂຕ ສກ຺ກາ ສມຸທ຺ເທ ອຸທກນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສຄມ຺ຠີເຣ ສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ອາຬ຺ຫເກນ ¶ ປເມຕຸໍ ມິນິຕຸໍ ສກ຺ກາ ຠເວຍ຺ຍ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕວ ຎາຓໍ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ປມາຓ’’ນ຺ຕິ ປເມຕເວ ມິນິຕຸໍ ນ ຕ຺ເວວ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒໑. ຕຸລມຓ຺ຑເລ ຕຸລປຎ຺ຊເຣ ຐເປຕ຺ວາ ປຖວິໍ ເມທນິໍ ຘາເຣຕຸໍ ສກ຺ກາ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕວ ຎາຓໍ ຘາເຣຕຸໍ ນ ຕຸ ເອວ ສກ຺ກາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໒໒. ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ອາກາໂສ ສກລນ຺ຕລິກ຺ຂໍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ວາ ອງ຺ຄຸເລນ ວາ ມິນິຕຸໍ ສກ຺ກາ ຠເວຍ຺ຍ, ຕວ ປນ ຎາຓໍ ຎາຓາກາສໍ ນ ຕຸ ເອວ ປເມຕເວ ມິນິຕຸໍ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒໓. ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກນ຺ຕິ ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສຄມ຺ຠີເຣ ສາຄເຣ ອຂິລໍ ອຸທກຎ຺ຈ, ຈຕຸນຫຸຕາຘິກທ຺ວິໂຍຊນສຕສຫສ຺ສພຫລໍ ອຂິລໍ ປຖວິຎ຺ຈ ຊເຫ ຊເຫຍ຺ຍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ ສມໍ ກເຣຍ຺ຍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຎາຓໍ ອຸປາທາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຸເລຍ຺ຍ ສມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຸປມາໂຕ ອຸປມາວເສນ ນ ຍຸຊ຺ຊເຣ ນ ໂຍເຊຍ຺ຍຸໍ. ຎາຓເມວ ອຘິກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒໔. ຈກ຺ຂຸມ ປຎ຺ຈຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ຈກ຺ຂຸມນ຺ຕ, ອາລປນເມຕໍ. ສຫ ເທເວຫິ ປວຕ຺ຕສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ສາມິວຈນໍ. ສເທວເກ ໂລກສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ເຍສໍ ຍຕ຺ຕການໍ ສຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປວຕ຺ຕຕິ. ເອເຕ ຕຕ຺ຕກາ ສຈິຕ຺ຕກາ ສຕ຺ຕາ ຕວ ຎາຓມ຺ຫິ ອນ຺ໂຕຊາລຄຕາ ຎາຓຊາລສ຺ມິໍ ອນ຺ໂຕ ປວິຏ຺ຐາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ຎາຓຊາເລນ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ປສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒໕. ຠນ຺ເຕ ¶ , ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ສພ຺ພຘມ຺ມຊານນກ, ຕ຺ວໍ ເຍນ ຎາເຓນ ຈຕຸມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ເຕນ ສກລໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ໂພຘິໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ອຘິຄໂຕ ອສິ ຠວສິ, ເຕນ ຎາເຓນ ປຣຕິຕ຺ຖິເຍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍ ມທ຺ທສີ ອຠິຠວສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໒໖. ເຕນ ຕາປເສນ ໂຖມິຕາກາຣໍ ປກາເສນ຺ຕາ ຘມ຺ມສງ຺ຄາຫກາ ເຖຣາ ອິມາ ຄາຖາ ຖວິຕ຺ວານາຕິ ອາຫໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ອິມາ ຄາຖາຕິ ເອຕ຺ຕກາຫິ ຄາຖາຫິ ຖວິຕ຺ວານ ໂຖມນໍ ກຕ຺ວານ ນາເມນ ສຸຣຸຈິ ນາມ ຕາປໂສ ເສສຏ຺ຐກຖາສຸ (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໑໘໙-໑໙໐; ຘ. ປ. ອຏ຺ຐ. ໑.ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣວຕ຺ຖຸ) ປນ ‘‘ສຣທມາຓໂວ’’ຕິ ອາຄໂຕ. ໂສ ອຏ຺ຐກຖານຍໂຕ ປາໂຐເຍວ ປມາຓໍ, ອຖ ວາ ສຸນ຺ທຣາ ຣຸຈິ ອຊ຺ຌາສໂຍ ນິພ຺ພານາລໂຍ ອສ຺ສາຕິ ສຸຣຸຈິ. ສຣຕິ ຄຈ຺ຉຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍທມນາຍ ¶ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ສຣໂທ, ອິຕິ ທ຺ວຍມ຺ປິ ຕສ຺ເສວ ນາມໍ. ໂສ ສຸຣຸຈິຕາປໂສ ອຊິນຈມ຺ມໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວານ ປຖວິຍໍ ນິສີທິ, ອຈ຺ຈາສນ຺ນາທໂຍ ຉ ນິສຊ຺ຊໂທເສ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສຣໂທ ນິສີທີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒໗. ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ໂນ ຕາປໂສ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຎາຓເມວ ໂຖເມນ຺ໂຕ ຈຸລ຺ລາສີຕິສຫສ຺ສານີຕິອາທິມາຫ ¶ . ຕຕ຺ຖ ຈຸລ຺ລາສີຕິສຫສ຺ສານີຕິ ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສານິ, ຄິຣິຣາຊາ ເມຣຸປພ຺ພຕຣາຊາ, ມຫຓ຺ຓເວ ສາຄເຣ ອຊ຺ໂຌຄາຬ຺ໂຫ ອຘິໂອຄາຬ຺ໂຫ ປວິຏ຺ໂຐ, ຕາວເທວ ຕຕ຺ຕການິ ຈຕຸຣາສີຕິສຫສ຺ສານິ ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄໂຕ ອຕິອຸຄ຺ຄໂຕ ອິທານິ ປວຸຈ຺ຈຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໒໘. ຕາວ ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄໂຕ ຕຖາ ອຕິອຸຄ຺ຄໂຕ ເນຣຸ, ໂສ ມຫາເນຣຸ ອາຍໂຕ ອຸຈ຺ຈໂຕ ຈ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ຈ ເອວໍ ມຫນ຺ໂຕ ເນຣຸຣາຊາ ໂກຏິສຕສຫສ຺ສິໂຍ ສງ຺ຂາຓຸເຠເທນ ຈຸຓ຺ຓິໂຕ ຈຸຓ຺ຓວິຈຸຓ຺ຓໍ ກໂຕ ອສິ.

໒໒໙. ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕວ ຎາຓໍ ລກ຺ເຂ ຐປິຍມານມ຺ຫິ ຎາເຓ ສຕໍ ວາ ສຫສ຺ສໍ ວາ ສຕສຫສ຺ສໍ ວາ ເອເກກໍ ພິນ຺ທຸໍ ກຕ຺ວາ ຐປິເຕ ຕເທວ ມຫາເນຣຸສ຺ສ ຈຸຓ຺ຓໍ ຂຍໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕວ ຎາຓໍ ປເມຕເວ ປມາຓໍ ກາຕຸໍ ເອວ ນ ສກ຺ກາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໓໐. ສຸຂຸມຈ຺ຉິເກນ ສຸຂຸມຈ຺ຉິທ຺ເທນ ຊາເລນ ໂຍ ສກລມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ປຣິກ຺ຂິເປ ສມນ຺ຕໂຕ ປຣິກ຺ຂໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອວໍ ປຣິກ຺ຂິເຕ ເຍ ເກຈິ ປາຓາ ອຸທເກ ຊາຕາ ສພ຺ເພ ເຕ ອນ຺ໂຕຊາລຄຕາ ສິຍຸໍ ຠເວຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໓໑. ຕມຸປເມຍ຺ຍໍ ¶ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕເຖວ ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ອຸທຊາ ປາຓາ ອນ຺ໂຕຊາລຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕເຖວ ມຫາວີຣ ມຫາໂພຘິອຘິຄມາຍ ວີຣິຍກຣ. ເຍ ເກຈິ ປຸຖຸ ອເນກາ ຕິຕ຺ຖິຍາ ມິຈ຺ຉາ ຕິຕ຺ຖກຣາ ທິຏ຺ຐິຄຫນປກ຺ຂນ຺ທາ ທິຏ຺ຐິສງ຺ຂາຕຄຫນໍ ປວິຏ຺ຐາ ປຣາມາເສນ ສຠາວໂຕ ປຣໂຕ ອາມສນລກ຺ຂຓາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ໂມຫິຕາ ປິຫິຕາ ສນ຺ຕິ.

໒໓໒. ຕວ ¶ ສຸທ຺ເຘນ ນິກ຺ກິເລເສນ ຎາເຓນ ອນາວຣຓທສ຺ສິນາ ສພ຺ພຘມ຺ມານໍ ອາວຣຓຣຫິຕທສ຺ສນສີເລນ ເອເຕ ສພ຺ເພ ຕິຕ຺ຖິຍາ ອນ຺ໂຕຊາລຄຕາ ຎາຓຊາລສ຺ສນ຺ໂຕ ປເວສິຕາ ວາ ຕເຖວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຎາຓໍ ເຕ ນາຕິວຕ຺ຕເຣຕິ ຕວ ຎາຓໍ ເຕ ຕິຕ຺ຖິຍາ ນາຕິກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໓໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໂຖມນາວສາເນ ຠຄວໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ພ຺ຍາກຣຓາຣພ຺ຠໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຠຄວາ ຕມ຺ຫິ ສມເຍຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຖເມສິ, ຕສ຺ມິໍ ໂຖມນາຍ ປຣິໂຍສານກາເລ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕປຣິວາຣຕາຍ ມຫາຍໂສ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາ ກິເລສມາຣາທີນໍ ຊິຕຕ຺ຕາ ຊິໂນ. ສມາຘິມ຺ຫາ ອປ຺ປິຕສມາຘິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໓໔-໕. ຕສ຺ສ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຸນິໂນ ໂມນສງ຺ຂາເຕນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ນິສໂຠ ນາມ ສາວໂກ ສນ຺ຕຈິຕ຺ເຕຫິ ວູປສນ຺ຕກິເລສມານເສຫິ ຕາທີຫິ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍສຠາວຕ຺ຕາ, ຕາທິຠິ ຂີຓາສເວຫິ ສຸທ຺ເຘຫິ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍກມ຺ມາທິຍຸຕ຺ເຕຫິ ຉຬຠິຎ຺ເຎຫິ ຕາທີຫິ ອຏ຺ຐຫິ ໂລກຘມ຺ເມຫິ ອກມ຺ປນສຠາເວຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ໂລກນາຍກໍ ອຸເປສິ, ຕາວເທວ ສມີປໍ ອຄມາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໓໖. ເຕ ¶ ຕຖາ ອາຄຕາ ສມານາ ຕຕ຺ຖ ຠຄວໂຕ ສມີເປ. ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ອາກາເສ ຐິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ອກໍສຸ. ເຕ ສພ຺ເພ ປຎ຺ຊລິກາ ນມສ຺ສມານາ ອາກາສໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ໂອຕຣຸໍ ໂອໂຣຫິໍສູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໓໗. ປຸນ ພ຺ຍາກຣຓທານສ຺ສ ປຸພ຺ພຠາຄກາຣຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິຕໍ ປາຕຸກຣີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໔໑. ໂຍ ມໍ ປຸປ຺ເຜນາຕິ ໂຍ ຕາປໂສ ມຍິ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ອເນກປຸປ຺ເຜນ ມໍ ປູເຊສິ, ຎາຓຎ຺ຈ ¶ ເມ ອນຸ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຖວິ ໂຖເມສິ, ຕມຫນ຺ຕິ ຕໍ ຕາປສໍ ອຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ມມ ຠາສໂຕ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸໂຓຖ ສວນວິສຍໍ ກໂຣຖ ມນສິ ກໂຣຖ.

໒໕໐. ປຈ຺ຉິເມ ¶ ຠວສມ຺ປຕ຺ເຕຕິ ພ຺ຍາກຣຓໍ ທທມາໂນ ຠຄວາ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຉິເມ ປຣິໂຍສານຠູເຕ ຠເວ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ສຕິ. ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ມນຸສ຺ສຊາຕິໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ມນຸສ຺ສໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣູປສາຣຘນສາຣວຍສາຣກຸລສາຣໂຠຄສາຣປຸຎ຺ຎສາຣາທີຫິ ສາເຣຫິ ສາຣວນ຺ຕຕາຍ ສາຣີ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ກຸຈ຺ຉິນາ ຘາຣຍິສ຺ສຕິ.

໒໕໓. ພ຺ຍາກຣຓມູລມາຣຠິ ອປຣິເມຍ຺ເຍ ອິໂຕ ກປ຺ເປຕິ. ເອຕ຺ຖ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຄ຺ຄສາວການໍ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສຎ຺ຈ ປາຣມີ ປູຣິຕາ, ຕຖາປິ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ອນ຺ຕຣກປ຺ປານິ ອຸປາທາຍ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

໒໕໔. ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິ ນາເມນ, ເຫສ຺ສຕິ ອຄ຺ຄສາວໂກ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣຓມທາສິ, ພ຺ຍາກຣຓໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ໂຖເມນ຺ໂຕ ໂສ ຠຄວາ ອຍໍ ຠາຄີຣຖີຕິອາທິມາຫ. ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ສຣຠູ, ມຫີ, ອຈິຣວຕີຕິ ອິມາສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຄງ຺ຄານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຍໍ ຠາຄີຣຖີ ນາມ ປຐມມຫາຄງ຺ຄາ ຫິມວນ຺ຕາ ປຠາວິຕາ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ອາຄຕາ ອໂນຕຕ຺ຕທຫໂຕ ປຠວາ, ມໂຫທຘິໍ ມຫາອຸທກກ຺ຂນ຺ຘໍ ອປ຺ປຍນ຺ຕິ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ມຫາສມຸທ຺ທໍ ມຫາສາຄຣໍ ອປ຺ເປຕິ ອຸປຄຈ຺ຉຕິ ຍຖາ, ຕຖາ ເອວ ອຍໍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສເກ ຕີສຸ ວິສາຣໂທ ອຕ຺ຕໂນ ກຸເລ ປວຕ຺ຕມາເນສຸ ຕີສຸ ເວເທສຸ ວິສາຣໂທ ອປກ຺ຂລິຕຎາໂຓ ປຕ຺ຖຏຎາໂຓ. ປຎ຺ຎາຍ ປາຣມິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສາວກຎາຓສ຺ສ ປຣິໂຍສານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ປາຓິເນ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ຕປ຺ປຍິສ຺ສຕິ ສນ຺ຕປ຺ເປສ຺ສຕິ ສຸຫິຕ຺ຕຠາວໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໕໗. ຫິມວນ຺ຕມຸປາທາຍາຕິ ຫິມາລຍປພ຺ພຕໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ມໂຫທຘິໍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອຸທກຠາຣໍ ສາຄຣໍ ປຣິໂຍສານໍ ກຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ເອເຕສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ປພ຺ພຕສາຄຣານໍ ມຊ຺ເຌ ຍໍ ປຸລິນໍ ຍຕ຺ຕກາ ວາລຸກຣາສິ ອຕ຺ຖິ, ຄຓນາໂຕ ຄຓນວເສນ ອສງ຺ຂິຍໍ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ¶ .

໒໕໘. ຕມ຺ປິ ສກ຺ກາ ອເສເສນາຕິ ຕໍ ປຸລິນມ຺ປິ ນິເສເສນ ສງ຺ຂາຕຸໍ ສກ຺ກາ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ ຠເວຍ຺ຍ, ສາ ຄຓນາ ຍຖາ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕຖາ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາຍ ອນ຺ໂຕ ປຣິໂຍສານໍ ນ ຕ຺ເວວ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໕໙. ລກ຺ເຂ…ເປ… ¶ ¶ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ລກ຺ເຂ ຎາຓລກ຺ເຂ ຎາຓສ຺ສ ເອກສ຺ມິໍ ກເລ ຐປິຍມານມ຺ຫິ ຐປິເຕ ສຕິ ຄງ຺ຄາຍ ວາລຸກາ ຂີເຍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖໐. ມຫາສມຸທ຺ເທຕິ ຈຕຸຣາສີຕິໂຍຊນສຫສ຺ສຄມ຺ຠີເຣ ຈຕຸມຫາສາຄເຣ ອູມິໂຍ ຄາວຸຕາທິເຠທາ ຕຣງ຺ຄຣາສໂຍ ຄຓນາໂຕ ອສງ຺ຂິຍາ ສງ຺ຂ຺ຍາວິຣຫິຕາ ຍຖາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕເຖວ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາຍ ອນ຺ໂຕ ປຣິໂຍສານໍ ນ ເຫສ຺ສຕິ ນ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໖໑. ໂສ ເອວໍ ປຎ຺ຎວາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂຄຕມໂຄຕ຺ຕຕ຺ຕາ ໂຄຕມໍ ສກ຺ຍກຸເລ ເຊຏ຺ຐກໍ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄວໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອາຣາຘຍິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິສີລາຈາຣາທີຫິ ຈິຕ຺ຕາຣາຘນໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາຍ ສາວກຎາຓສ຺ສ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຄ຺ຄສາວໂກ ເຫສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໖໒. ໂສ ເອວໍ ອຄ຺ຄສາວກຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍປຸຕ຺ເຕນ ຠຄວຕາ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍສຠາເວນ ປວຕ຺ຕິຕໍ ປາກຏໍ ກຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ອນຸວຕ຺ເຕສ຺ສຕິ ອວິນສ຺ສມານໍ ຘາເຣສ຺ສຕິ. ຘມ຺ມວຸຏ຺ຐິໂຍ ຘມ຺ມເທສນາສງ຺ຂາຕາ ວຸຏ຺ຐິໂຍ ວສ຺ເສນ຺ໂຕ ເທເສນ຺ໂຕ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິວຣນ຺ໂຕ ວິຠຊນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ໂຕ ປວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖໓. ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄໂວ ຠຄວາ ເອຕໍ ສພ຺ພໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ວິເສເສນ ຎາເຓນ ຊານິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຣິຍປຸຄ຺ຄລມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ສກລປຎ຺ຎາທິຄຸຓຄຓາຠິຣເມ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐາເນ ຐເປສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໖໔. ເອວໍ ໂສ ລທ຺ຘພ຺ຍາກຣໂຓ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ປີຕິໂສມນສ຺ສວເສນ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ອໂຫ ເມ ສຸກຕໍ ກມ຺ມນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອໂຫຕິ ວິມ຺ຫຍຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຕ຺ຖຸໂນ ຄຣຸໂນ ສຸກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ກຕໍ ກມ຺ມໍ ປຸຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາສໍ ອໂຫ ວິມ຺ຫຍໍ ອຈິນ຺ເຕຍ຺ຍານຸຠາວນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫໍ ກາຣໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສກລຄຸຓຄເຓ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕ ປຣມໍ ໂກຏິໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ, ໂສ ຠຄວາ ອໂຫ ວິມ຺ຫໂຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໖໕. ອປຣິເມຍ຺ເຍຕິ ¶ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕກາລສ຺ມິໍ ກຕໍ ກຸສລກມ຺ມໍ, ເມ ມຍ຺ຫໍ ອິຘ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠາເວ ຜລໍ ວິປາກໍ ທສ຺ເສສິ. ສຸມຸຕ຺ໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ວິມຸຕ຺ໂຕ ເຉເກນ ຘນຸຄ຺ຄເຫນ ຂິຕ຺ໂຕ ¶ ສຣເວໂຄ ອິວ ອຫໍ ເຕນ ປຸຎ຺ຎຜເລນ ກິເລເສ ຌາປຍິໍ ຌາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖໖. ອຕ຺ຕໂນ ¶ ເອວ ວີຣິຍໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອສງ຺ຂຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອສງ຺ຂຕນ຺ຕິ ນ ສງ຺ຂຕໍ, ປຈ຺ຈເຍຫິ ສມາຄມ຺ມ ນ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ອສງ຺ຂຕໍ ນິພ຺ພານໍ ກິເລສກາລຸສ຺ສິຍາຠາເວນ ອຈລໍ ກຕສມ຺ຠາຣານໍ ປຕິຏ຺ຐຏ຺ເຐນ ປທໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ສພ຺ເພ ຕິຕ຺ຖິເຍ ສກເລ ຕິຕ຺ຖກເຣ ທິຏ຺ຐຸປ຺ປາທເກ ປຸຄ຺ຄເລ ວິຈິນໍ ອຸປປຣິກ຺ຂນ຺ໂຕ ເອສາຫໍ ເອໂສ ອຫໍ ຠເວ ກາມຠວາທິເກ ຠເວ ສໍສຣິໍ ປຣິພ຺ຠມິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໖໗-໘. ອຕ຺ຕໂນ ອຘິປ຺ປາຍໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍຖາປິ ພ຺ຍາຘິໂຕ ໂປໂສຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຍາຘິໂຕຕິ ພ຺ຍາຘິນາ ປີຬິໂຕ ໂປໂສ ປຸຣິໂສ ໂອສຘໍ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ ຍຖາ, ຕຖາ ອຫໍ ອສງ຺ຂຕໍ ອມຕໍ ປທໍ ນິພ຺ພານໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ອພ຺ໂພກິຓ຺ຓໍ ອວິຈ຺ຉິນ຺ນໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ, ປຎ຺ຈສຕໍ ຊາຕິປຎ຺ຈສເຕສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໗໑. ກຸຕິຕ຺ເຖ ສຎ຺ຈຣິໍ ອຫນ຺ຕິ ລາມເກ ຕິຕ຺ເຖ ຄມນມຄ຺ເຄ ອຫໍ ສຎ຺ຈຣິໍ.

໒໗໒. ສາຣຕ຺ຖິໂກ ໂປໂສ ສາຣຄເວສີ ປຸຣິໂສ. ກທລິໍ ເຉຕ຺ວານ ຜາລເຍຕິ ກທລິກ຺ຂນ຺ຘໍ ເຉຕ຺ວາ ທ຺ເວຘາ ຜາເລຍ຺ຍ. ນ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ວິນ຺ເທຍ຺ຍາຕິ ຜາເລຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕຕ຺ຖ ກທລິກ຺ຂນ຺ເຘ ສາຣໍ ນ ວິນ຺ເທຍ຺ຍ ນ ລເຠຍ຺ຍ, ໂສ ປຸຣິໂສ ສາເຣນ ຣິຕ຺ຕໂກ ຕຸຈ຺ໂຉຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໗໓. ຍຖາ ກທລິກ຺ຂນ຺ໂຘ ສາເຣນ ຣິຕ຺ໂຕ ຕຸຈ຺ໂຉ, ຕເຖວ ຕຖາ ເອວ ໂລເກ ຕິຕ຺ຖິຍາ ນານາທິຏ຺ຐິຄຕິກາ ພຫຸຊ຺ຊນາ ອສງ຺ຂເຕນ ນິພ຺ພາເນນ ຣິຕ຺ຕາ ຕຸຈ຺ຉາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ.

໒໗໔. ປຈ຺ຉິມຠເວ ປຣິໂຍສານຊາຕິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ຊາໂຕ ອຫໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຫາໂຠຄໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວານາຕິ ມຫນ຺ຕໍ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ¶ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ອິວ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ, ອນຄາຣິຍໍ ກສິວາຓິຊ຺ຊາທິກມ຺ມວິຣຫິຕໍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິໍ ປຏິປຊ຺ຊິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໗໕-໗. ອຊ຺ຌາຍໂກ…ເປ… ມຸນິໍ ໂມເນ ສມາຫິຕນ຺ຕິ ໂມນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຎາຓໍ, ເຕນ ໂມເນນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ມຸນິ, ຕສ຺ມິໍ ໂມເນ ສມ຺ມາ ອາຫິຕໍ ຐປິຕໍ ສມາຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຄຸສງ຺ຂາຕໍ ປາປໍ ນ ກໂຣຕີຕິ ນາໂຄ, ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖໂຣ, ຕໍ ມຫານາຄໍ ສຸຏ຺ຐຸ ¶ ຜຸລ຺ລໍ ວິກສິຕປທຸມໍ ຍຖາ ວິໂຣຈມານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໗໘-໒໘໑. ທິສ຺ວາ ເມ…ເປ… ¶ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອມຕໍ ປທນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໘໒. ວີຖິນ຺ຕເຣຕິ ວີຖິອນ຺ຕເຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ອຸປຄຕໍ ຕໍ ເຖຣໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວານ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຫໍ ປຸຈ຺ຉິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໘໔. ກີທິສໍ ເຕ ມຫາວີຣາຕິ ສກລຘິຕິປຸຣິສສາສເນ ອຣຫນ຺ຕານມນ຺ຕເຣ ປຐມໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປວຕ຺ຕເນ, ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕມຫາວີຣ, ອນຸຊາຕປຣິວາຣພຫຸລຕາຍ ມຫາຍສ ເຕ ຕວ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ກີທິສໍ ສາສນໍ ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ມເທສນາສງ຺ຂາຕໍ ສາສນນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂສ ຠທ຺ຣມຸຂ, ເມ ມຍ຺ຫໍ ສາຘຸ ຠທ຺ທກໍ ສາສນໍ ກຖຍສ຺ສຸ ກເຖຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໘໕. ຕໂຕ ກຖິຕາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂສ ເມ ປຸຏ຺ໂຐຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂສຕິ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖໂຣ, ເມ ມຍາ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ສາສນໍ ກີທິສ’’ນ຺ຕິ ກຖິໂຕ ສພ຺ພໍ ກຖໍ ກເຖສິ. ສພ຺ພໍ ສາສນໍ ສຕ຺ຖຄມ຺ຠີຣຕາຍ ຄມ຺ຠີຣໍ ເທສນາຘມ຺ມປຏິເວຘຄມ຺ຠີຣຕາຍ ຄມ຺ຠີຣໍ ປຣມຕ຺ຖສຈ຺ຈວິຠາວິຕາທິວເສນ ນິປຸຓໍ ປທໍ ນິພ຺ພານໍ ຕຓ຺ຫາສລ຺ລສ຺ສ ຫນ຺ຕາຣໍ ວິນາສກຣໍ ສພ຺ພສ຺ສ ສໍສາຣທຸກ຺ຂສ຺ສ ອປນຸທນໍ ເຂປນກຣໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໘໖. ເຕນ ກຖິຕາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເຍ ຘມ຺ມາຕິອາທິມາຫ. ເຫຕຸປ຺ປຠວາ ເຫຕຸໂຕ ກາຣຓໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຊາຕາ ຠູຕາ ສຎ຺ຊາຕາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ອຠິນິພ຺ພຕ຺ຕາ, ເຍ ຘມ຺ມາ ເຍ ສປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຠາວຘມ຺ມາ ສນ຺ຕິ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຸປລຠນ຺ຕີຕິ ¶ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຕສໍ ຘມ຺ມານໍ ເຫຕຸໍ ກາຣຓໍ ຕຖາຄໂຕ ອາຫ ກເຖສິ. ເຕສຎ຺ຈ ໂຍ ນິໂຣໂຘຕິ ເຕສໍ ເຫຕຸຘມ຺ມານໍ ໂຍ ນິໂຣໂຘ ນິຣຸຊ຺ຌນສຠາໂວ, ເອວໍວາທີ ມຫາສມໂຓຕິ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາທິຄຸຓປຣິວາຣມຫນ຺ຕຕາຍ ສມິຕປາປຕ຺ຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕປາປຕ຺ຕາ ຈ ມຫາສມໂຓ ຠຄວາ ເອວໍວາທີ ເຫຕຸວູປສມນາທິວທນສີໂລ ກເຖຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໘໗. ຕໂຕ ວຸຕ຺ຕຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ປຈ຺ຈກ຺ຂກຕປ຺ປກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂສຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໒໘໙. ເອເສວ ຘມ຺ໂມ ຍທິຕາວເທວາຕິ ສເຈປິ ອິໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ນຕ຺ຖິ, ເອຕ຺ຕກເມວ ອິທໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລເມວ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ. ຕຖາ ເອໂສ ເອວ ຘມ຺ໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຈ຺ຈພ຺ຍຖ ປຏິວິທ຺ຘຖ ຕຸມ຺ເຫ ອໂສກໍ ປທໍ ນິພ຺ພານໍ. ອມ຺ເຫຫິ ນາມ ອິທໍ ປທໍ ພຫຸເກຫິ ກປ຺ປນຫຸເຕຫິ ອທິຏ຺ຐເມວ ອພ຺ຠຕີຕໍ.

໒໙໐. ຍ຺ວາຫໍ ¶ ¶ ຘມ຺ມໍ ຄເວສນ຺ໂຕຕິ ໂຍ ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ສນ຺ຕິປທໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ກຸຕິຕ຺ເຖ ກຸຈ຺ຉິຕຕິຕ຺ເຖ ນິນ຺ທິຕພ຺ພຕິຕ຺ເຖ ສຎ຺ຈຣິໍ ປຣິພ຺ຠມິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ໂສ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ ອຕ຺ໂຖ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ, ອິທານິ ປນ ເມ ມຍ຺ຫໍ ນປ຺ປມຊ຺ຊິຕຸໍ ອປ຺ປມາເທນ ຠວິຕຸໍ ກາໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙໑. ອຫໍ ອສ຺ສຊິນາ ເຖເຣນ ໂຕສິໂຕ ກຕໂສມນສ຺ໂສ, ອຈລໍ ນິຈ຺ຈລໍ ນິພ຺ພານປທໍ, ປຕ຺ວານ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ສຫາຍກໍ ໂກລິຕມາຓວໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ອສ຺ສມປທໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙໒. ທູຣໂຕວ ມມໍ ທິສ຺ວາຕິ ອສ຺ສມປທໂຕ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ມມໍ ທິສ຺ວາ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ເມ ມມ ສຫາໂຍ ຐານນິສຊ຺ຊາທິອິຣິຍາປເຖຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ອິທໍ ອຸປຣິ ວຸຈ຺ຈມານວຈນໍ ອພ຺ຣວິ ກເຖສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙໓. ໂຠ ສຫາຍ, ປສນ຺ນມຸຂເນຕ຺ຕາສິ ປສນ຺ເນຫິ ໂສຠເນຫິ ທທ຺ທລ຺ລມາເນຫິ ມຸຂເນຕ຺ເຕຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອສິ. ມຸນິຠາໂວ ອິວ ເຕ ທິສ຺ສຕິ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ອິຕ຺ຖມ຺ຠູໂຕ ຕ຺ວໍ ອມຕາຘິຄໂຕ ອມຕໍ ນິພ຺ພານໍ ອຘິຄໂຕ ອສິ, ກຈ຺ຈິ ອຈ຺ຈຸຕໍ ນິພ຺ພານປທໍ ອຘິຄໂຕ ອຘິຄຈ຺ຉີຕິ ປຸຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙໔. ສຸຠານຸຣູໂປ ¶ ອາຍາສີຕິ ສຸຠສ຺ສ ປສນ຺ນວຓ຺ຓສ຺ສ ອນຸຣູໂປ ຫຸຕ຺ວາ ອາຍາສິ ອາຄຈ຺ຉສິ. ອາເນຎ຺ຊກາຣິໂຕ ວິຍາຕິ ໂຕມຣາທີຫິ ກາຣິໂຕ ອາເນຎ຺ໂຊ ຫຕ຺ຖີ ວິຍ ທນ຺ໂຕວ ຕີຫິ ມາເສຫິ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ອິວ ພາຫິຕປາປຕ຺ຕາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ທນ຺ຕທມໂຖ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ໂຂ ນິພ຺ພານປເທ ອຸປສນ຺ໂຕ ອສີຕິ ປຸຈ຺ຉິ.

໒໙໕. ເຕນ ປຸຏ຺ໂຐ ອມຕໍ ມຍາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໒໙໙. ອປຣິໂຍສິຕສງ຺ກປ຺ໂປຕິ ‘‘ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວໂກ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖິຕປຕ຺ຖນາຍ ໂກຏິໍ ອປ຺ປຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ໂປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸຕິຕ຺ເຖ ອຄນ຺ຕພ຺ພມຄ຺ເຄ ອຫໍ ສຎ຺ຈຣິໍ ປຣິພ຺ຠມິໍ. ຠນ຺ເຕ ໂຄຕມ, ໂລກເຊຏ຺ຐ ຕວ ທສ຺ສນໍ ອາຄມ຺ມ ປຕ຺ວາ, ມມ ສງ຺ກປ຺ໂປ ມຍ຺ຫໍ ປຕ຺ຖນາ ປູຣິໂຕ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາຘິຄເມນ ສາວກປາຣມີຎາຓສ຺ສ ປາປຸຓເນນ ປຣິປຸຓ຺ໂຓຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

໓໐໐. ປຖວິຍໍ ¶ ປຕິຏ຺ຐາຍາຕິ ປຖວິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ສມເຍ ເຫມນ຺ຕກາເລ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ວິກສນ຺ຕິ, ທິພ຺ພຄນ຺ຘາ ສຸຄນ຺ຘາ ສຸຏ຺ຐຸ ປວນ຺ຕິ ປວາຍນ຺ຕິ, ສພ຺ພປາຓິນໍ ສພ຺ເພ ເທວມນຸສ຺ເສ ໂຕເສນ຺ຕິ ໂສມນສ຺ສຍຸຕ຺ເຕ ກໂຣນ຺ຕິ ຍຖາ.

໓໐໑. ຕເຖວາຫໍ ມຫາວີຣາຕິ ມຫາວີຣິຍວນ຺ຕສກ຺ຍກຸລປສຸຕມຫາປຣິວາຣ ເຕ ຕວ ສາສເນ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອຫໍ ປຕິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ¶ ປຸປ຺ຜິຕຸໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓນ ວິກສິຕຸໍ ສມຍໍ ກາລໍ ເອສາມິ ຄເວສາມິ ຕເຖວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໐໒. ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ສພ຺ພກິເລເສຫິ ວິມຸຈ຺ຈນໂຕ ວິໂມຈນໂຕ ວາ ວິມຸຕ຺ຕິ ອຣຫຕ຺ຕຜລວິມຸຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ເອສນ຺ໂຕ ຄເວເສນ຺ໂຕ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ຠວສໍສາຣໂມຈນໍ ກາມຠວາທິຠເວສຸ ສໍສຣຓໍ ຄມນໍ ຠວສໍສາຣໍ, ຕໂຕ ໂມຈນໍ ຠວສໍສາຣໂມຈນໍ. ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜລາເຠນາຕິ ວິມຸຈ຺ຈນໍ ວິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ວາ ກຕສມ຺ຠາຣາ ເອຕາຍາຕິ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຄ຺ຄຜລໍ. ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ວິກສນ຺ຕິ ເວເນຍ຺ຍາ ເອເຕນາຕິ ປຸປ຺ຜໍ. ວິມຸຕ຺ຕິ ເອວ ປຸປ຺ຜໍ ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜໍ. ລຠນໍ ລາໂຠ, ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜສ຺ສ ລາໂຠ ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜລາໂຠ. ເຕນ ວິມຸຕ຺ຕິປຸປ຺ຜລາເຠນ ອຘິຄມເນນ ສພ຺ພປາຓິນໍ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ໂຕເສມິ ໂສມນສ຺ສໍ ປາເປມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐໓. ‘‘ຍາວຕາ ¶ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕມ຺ຫີ’’ຕິອາທີສຸ ຈກ຺ຂຸມ ປຎ຺ຈຫິ ຈກ຺ຂູຫິ ຈກ຺ຂຸມນ຺ຕ ຍຕ຺ຕເກ ຐາເນ ຣຕນສຸຕ຺ຕາທີນໍ ປຣິຕ຺ຕານໍ ອາຓາ ອານຸຠາໂວ ປວຕ຺ຕຕິ, ຕຕ຺ຕເກ ສຕສຫສ຺ສໂກຏິຈກ຺ກວາຬສງ຺ຂາເຕ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ເຕ ຐເປຕ຺ວານ ມຫາມຸນິໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອວເສເສສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ຕວ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ເຕນ ມຍາ ປຎ຺ຎາຍ ສທິໂສ ສໂມ ນຕ຺ຖີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໓໐໘. ປຏິປນ຺ນາຕິ ຈຕຸມຄ຺ຄສມງ຺ຄິໂນ ຈ ຜລຏ຺ຐາ ອຣຫຕ຺ຕຜເລ ຐິຕາ ຈ ເສຂາ ຜລສມງ຺ຄິໂນ ເຫຏ຺ຐິເມຫິ ຕີຫິ ຜເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ຈ ເອເຕ ອຏ຺ຐ ອຣິຍຠິກ຺ຂູ, ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພານໍ ອາສີສກາ ຄເວສກາ, ຕໍ ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ເສວນ຺ຕິ ຠຊນ຺ຕິ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑໐. ກາຍເວທນາຈິຕ຺ຕຘມ຺ມານຸປສ຺ສນາສງ຺ຂາຕານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຕິປຏ຺ຐານານໍ ກຸສລາ ເຉກາ ສຕິສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາທີນໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສມ຺ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ຠາວນາຍວຑ຺ຒນາຍ ຣຕາ ອລ຺ລີນາ.

. ອຸຬຸຣາຊາວ ¶ ຕາຣກຣາຊາ ອິວ ຈ ໂສຠສິ.

໓໑໕. ຣຸກ຺ຂປພ຺ພຕຣຕນສຕ຺ຕາທໂຍ ຘາເຣຕີຕິ ຘຣຓີ, ຘຣຓິຍໍ ຣຸຫາ ສຎ຺ຊາຕາ ວຑ຺ຒິຕາ ຈາຕິ ຘຣຓີຣຸຫາ ຣຸກ຺ຂາ. ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຣຸຫນ຺ຕິ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເວປຸລ຺ລຕໍ ວິປຸລຠາວໍ ປຣິປູຣຠາວໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ເຕ ຣຸກ຺ຂາ ກເມນ ຜລໍ ທສ຺ສຍນ຺ຕິ ຜລຘາຣິໂນ ໂຫນ຺ຕິ.

໓໑໗-໙. ປຸນປິ ຠຄວນ຺ຕເມວ ໂຖເມນ຺ໂຕ ສິນ຺ຘຸ ສຣສ຺ສຕີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສິນ຺ຘຸວາທິ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ ສຣສ຺ສຕີ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ ນນ຺ທິຍຄງ຺ຄາ ຈ ຈນ຺ທຠາຄາຄງ຺ຄາ ຈ ຄງ຺ຄາ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ ຍມຸນາ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ ສຣຠູ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ ມຫີ ນາມ ຄງ຺ຄາ ຈ. ສນ຺ທມານານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີນໍ ເອຕາສໍ ຄງ຺ຄານໍ ສາຄໂຣວ ສມຸທ຺ໂທ ເອວ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ ¶ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ຘາເຣຕິ. ຕທາ ເອຕາ ສພ຺ພຄງ຺ຄາ ປຸຣິມໍ ນາມໍ ສິນ຺ຘຸວາທິຄງ຺ຄາຕ຺ຍາທິກໍ ປຸຣິມໍ ນາມປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂວຫາຣໍ ຊຫນ຺ຕິ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິ ສາຄໂຣເຕວ ສາຄໂຣ ອິຕິ ເອວ ຎາຍຕິ ປາກຏາ ຠວຕິ ຍຖາ. ຕເຖວ ຕຖາ ເອວ ອິເມ ¶ ຈຕຸພ຺ພຓ຺ຓາ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓເວສ຺ສສຸທ຺ທສງ຺ຂາຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຸລາ ຕວນ຺ຕິເກ ຕວ ອນ຺ຕິເກ ສມີເປ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕກາສາຍຈີວຣຘາຣິໂນ ປຣິຈຣນ຺ຕາ ປຸຣິມໍ ນາມໍ ຂຕ຺ຕິຍາທິນາມເຘຍ຺ຍໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂວຫາຣໍ ຊຫນ຺ຕິ ຈຊນ຺ຕິ, ພຸທ຺ຘປຸຕ຺ຕາຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣສາຕິ ຎາຍເຣ ປາກຏາ ຠເວຍ຺ຍຸໍ.

໓໒໐-໔. ຈນ຺ໂທ ຈນ຺ທມຓ຺ຑໂລ ອພ຺ຠາ ມຫິກາ ຣໂຊ ຘຸໂມ ຣາຫູຕິ ປຎ຺ຈຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ວິມໂລ ວິຄຕມໂລ ນິມ຺ມໂລ, ອາກາສຘາຕຸຍາ ອາກາສຄພ຺ເຠ ຄຈ຺ຉໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ, ສພ຺ເພ ຕາຣກສມູເຫ ອາຠາຍ ມທ຺ທມາໂນ ໂລເກ ອຕິໂຣຈຕິ ທທ຺ທລ຺ລຕິ ຍຖາ. ຕເຖວ ຕຖາ ເອວ ຕ຺ວໍ…ເປ….

໓໒໕-໗. ອຸທເກ ຊາຕາ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒາ ກຸມຸທາ ມນ຺ທາລກາ ຈ ພຫູ ສງ຺ຂາຕິກ຺ກນ຺ຕາ, ໂຕເຍນ ອຸທເກນ ກທ຺ທມກລເລນ ຈ ອຸປລິມ຺ປນ຺ຕິ ອລ຺ລີຍນ຺ຕິ ຍຖາ, ຕເຖວ ພຫຸກາ ສຕ຺ຕາ ອປຣິມາຓາ ສຕ຺ຕາ ໂລເກ ຊາຕາ ສໍວຑ຺ຒາ ຣາເຄນ ຈ ໂທເສນ ຈ ອຏ຺ຏິຕາ ພນ຺ຘິຕາ ວິຣູຫເຣ ວິຣຸຫນ຺ຕິ. ກທ຺ທເມ ກຸມຸທໍ ຍຖາ ວິຣຸຫຕິ ສຎ຺ຊາຍຕິ. ເກສຣີຕິ ປທຸມໍ.

໓໒໙-໓໐. ຣມ຺ມເກ ມາເສຕິ ກຕ຺ຕິກມາເສ ‘‘ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ. ວາຣິຊາ ປທຸມປຸປ຺ຜາທໂຍ ພຫູ ປຸປ຺ຜາ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ວິກສນ຺ຕິ, ຕໍ ມາສໍ ຕໍ ກຕ຺ຕິກມາສໍ ນາຕິວຕ຺ຕນ຺ຕິ ວາຣິຊາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສມໂຍ ປຸປ຺ຜນາຍ ໂສຕິ ໂສ ກຕ຺ຕິກມາໂສ ປຸປ຺ຜນາຍ ວິກສນາຍ ສມໂຍ ກາໂລຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ຕເຖວ ຕ຺ວໍ, ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ປຸປ຺ຜິໂຕ ວິກສິໂຕ ອສິ. ປຸປ຺ຜິໂຕ ເຕ ວິມຸຕ຺ຕິຍາຕິ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ສິສ຺ສາ ກຕສມ຺ຠາຣາ ຠິກ຺ຂູ ວິມຸຕ຺ຕິຍາ ອຣຫຕ຺ຕຜລຎາເຓນ ປຸປ຺ຜິໂຕ ວິກສິໂຕ. ຍຖາ ວາຣິຊໍ ປທຸມໍ ປຸປ຺ຜນສມຍໍ ນາຕິກ຺ກມຕິ, ຕຖາ ເຕ ສາສນໍ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ນາຕິວຕ຺ຕນ຺ຕິ ນາຕິກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໓໓-໔. ຍຖາປິ ເສໂລ ຫິມວາຕິ ຫິມວາ ນາມ ເສລມຍປພ຺ພໂຕ. ສພ຺ພປາຓິນໍ ສພ຺ເພສໍ ພ຺ຍາຘິຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ໂອສໂຘ ໂອສຘວນ຺ໂຕ ສພ຺ພນາຄານໍ ສພ຺ພອສຸຣານໍ ສພ຺ພເທວານຎ຺ຈ ອາລໂຍ ອຄາຣຠູໂຕ ຍຖາ, ຕເຖວ ຕ຺ວໍ, ມຫາວີຣ, ສພ຺ພປາຓິນໍ ຊຣາພ຺ຍາຘິມຣຓາທີຫິ ປໂມຈນໂຕ ໂອສໂຘ ວິຍ. ຍຖາ ໂສ ຫິມວາ ນາຄາທີນໍ ອາລໂຍ, ຕຖາ ¶ ເຕວິຊ຺ຊາຍ ຈ ຉຬຠິຎ຺ຎາຍ ຈ ອິທ຺ຘິຍາ ຈ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄຕາ ປຕ຺ຕາ ຕຸວໍ ນິສ຺ສາຍ ວສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຫຏ຺ຐາ ວາ ອຸປຣິ ວາ ອຸປມາອຸປເມຍ຺ຍວເສນ ຄາຖານໍ ສມ຺ພນ຺ຘນຍາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາວ.

໓໔໒. ອາສຍານຸສຍໍ ຎຕ຺ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ອາສໂຍຕິ ອຊ຺ຌາສໂຍ ຈຣິຍາ, ອນຸສໂຍຕິ ຖາມຄຕກິເລໂສ. ‘‘ອຍໍ ຣາຄຈຣິໂຕ, ອຍໍ ໂທສຈຣິໂຕ, ອຍໍ ໂມຫຈຣິໂຕ’’ຕິອາທິນາ ¶ ອາສຍຎ຺ຈ ອນຸສຍໍ ກິເລສປວຕ຺ຕິຎ຺ຈ ຊານິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ພລາພລນ຺ຕິ ສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍາທີນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານໍ ຕິກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ມຸທິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ສ຺ວາກາໂຣ ທ຺ວາກາໂຣ ສຸວິຎ຺ຎາປໂຍ ທຸວິຎ຺ຎາປໂຍຕິ ເອວໍ ພລາພລໍ ຊານິຕ຺ວາ. ຠພ຺ພາຠພ຺ເພ ວິທິຕ຺ວານາຕິ ‘‘ມຍາ ເທສິຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ອຍໍ ປຸຄ຺ຄໂລ ຠພ຺ໂພ ສມຕ຺ໂຖ, ອຍໍ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຠພ຺ໂພ’’ຕິ ວິທິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕ຺ວາ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕ຺ວໍ ຈາຕຸທ຺ທີປິກມຫາເມໂຆ ວິຍ ຘມ຺ມເທສນາສີຫນາເທນ ອຠີຕນາເທນ ຄຊ຺ຊສິ ສກລໍ ຈກ຺ກວາຬໍ ເອກນິນ຺ນາທໍ ກໂຣສິ.

໓໔໓-໔. ຈກ຺ກວາຬປຣິຍນ຺ຕາຕິ ສມນ຺ຕາ ຈກ຺ກວາຬຄພ຺ຠໍ ປູເຣຕ຺ວາ ປຣິສາ ນິສິນ຺ນາ ຠເວຍ຺ຍ. ເຕ ເອວໍ ນິສິນ຺ນາ ນານາທິຏ຺ຐີ ອເນກທສ຺ສນຄາຫິໂນ ວິວທມານາ ທ຺ເວຬ຺ຫກຊາຕາ ວິວທນ຺ຕິ, ຕໍ ເຕສໍ ວິມຕິຈ຺ເຉທນາຍ ທຸພຸທ຺ຘິຉິນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ສພ຺ເພສໍ ສຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕມຎ຺ຎາຍ ຈິຕ຺ຕາຈາຣໍ ຎຕ຺ວາ ໂອປມ຺ມກຸສໂລ ອຸປມາອຸປເມຍ຺ເຍສຸ ທກ຺ໂຂ ຕ຺ວໍ, ມຸນິ, ເອກໍ ປຎ຺ຫໍ ກເຖນ຺ໂຕວ ເອເກເນວ ປຎ຺ຫກຖເນນ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ເຠ ນິສິນ຺ນານໍ ປາຓີນໍ ວິມຕິໍ ສໍສຍໍ ຉິນ຺ທສິ ນິກ຺ກງ຺ຂໍ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໔໕. ອຸປທິສສທິເສເຫວາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸທກສ຺ສ ອຸປຣິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ປາກຏາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຸປທິສາ, ເສວາລາ. ອຸປທິເສຫິ ສທິສາ ອຸປທິສສທິສາ, ມນຸສ຺ສາ. ຍຖາ ຫິ ອຸປທິສາ ເສວາລາ ອຸທກໍ ອທິສ຺ສມານໍ ¶ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສຸປຣິ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຐິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ວສຸຘາ ປຖວີ ເຕຫິ ອຸປທິສສທິເສຫິ ເອວ ມນຸສ຺ເສຫິ ນິຣນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຐິເຕຫິ ປູຣິຕາ ຠເວຍ຺ຍ. ເຕ ສພ຺ເພວ ປຖວິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຐິຕາ ມນຸສ຺ສາ ປຎ຺ຊລິກາ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຫິຕາ ກິຕ຺ຕຍຸໍ ໂລກນາຍກໍ ໂລກນາຍກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖຍ຺ຍຸໍ.

໓໔໖. ເຕ ¶ ສພ຺ເພ ເທວມນຸສ຺ສາ ກປ຺ປໍ ວາ ສກລໍ ກປ຺ປໍ ກິຕ຺ຕຍນ຺ຕາ ຄຸຓໍ ກເຖນ຺ຕາປິ ນານາວຓ຺ເຓຫິ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ຄຸເຓຫິ ກິຕ຺ຕຍຸໍ. ຕຖາປິ ເຕ ສພ຺ເພ ປຣິເມຕຸໍ ຄຸຓປມາຓໍ ກເຖຕຸໍ ນ ປປ຺ເປຍ຺ຍຸໍ ນ ສມ຺ປາປຸເຓຍ຺ຍຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຸໍ. ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ຕຖາຄໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອປຣິເມຍ຺ໂຍ ຄຸຓາຕິເຣໂກ. ເອເຕນ ຄຸຓມຫນ຺ຕຕໍ ທີເປຕິ.

໓໔໗. ສເກນ ຖາເມນ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ເຫຏ຺ຐາ ອຸປມາອຸປເມຍ຺ຍວເສນ ຊິໂນ ຊິຕກິເລໂສ ພຸທ຺ໂຘ ມຍາ ກິຕ຺ຕິໂຕ ໂຖມິໂຕ ຍຖາ ອໂຫສິ, ເອວເມວ ສພ຺ເພ ເທວມນຸສ຺ສາ ກປ຺ປໂກຏີປິ ກປ຺ປໂກຏິສເຕປິ ກິຕ຺ເຕນ຺ຕາ ປກິຕ຺ຕຍຸໍ ກເຖຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໔໘. ປຸນປິ ຄຸຓານໍ ອປ຺ປມາຓຕໍ ທີເປຕຸໍ ສເຈ ຫິ ໂກຈິ ເທໂວ ວາຕິອາທິມາຫ. ປູຣິຕໍ ປຣິກຑ຺ເຒຍ຺ຍາຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປູຣິຕອຸທກໍ ¶ ສມນ຺ຕໂຕ ອາກຑ຺ເຒຍ຺ຍ. ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ວິຆາຕໍ ທຸກ຺ຂເມວ ລເຠຍ຺ຍ ປາປຸເຓຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕໐. ວຕ຺ເຕມິ ຊິນສາສນນ຺ຕິ ຊິເນນ ຠາສິຕໍ ສກລໍ ປິຏກຕ຺ຕຍໍ ວຕ຺ເຕມິ ປວຕ຺ເຕມິ ຣກ຺ຂາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມເສນາປຕີຕິ ຘມ຺ເມນ ປຎ຺ຎາຍ ຠຄວໂຕ ຈຕຸປຣິສສງ຺ຂາຕາຍ ປຣິສາຍ ປຕິ ປຘາໂນຕິ ຘມ຺ມເສນາປຕິ. ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ອຊ຺ຊ ອິມສ຺ມິໍ ວຕ຺ຕມານກາເລ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ໂຎ ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ວິຍ ສກລໍ ພຸທ຺ຘສາສນໍ ປາເລມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕໒-໓. ອຕ຺ຕໂນ ສໍສາຣປຣິພ຺ຠມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂຍ ໂກຈິ ມນຸໂຊ ຠາຣນ຺ຕິອາທິມາຫ. ໂຍ ໂກຈິ ມນຸໂຊ ມານຸໂສ ຠາຣໍ ສີສຠາຣໍ ມຕ຺ຖເກ ສີເສ ຐເປຕ຺ວາ ຘາເຣຍ຺ຍ ວເຫຍ຺ຍ, ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ໂສ ມນຸໂຊ ເຕນ ຠາເຣນ ທຸກ຺ຂິໂຕ ປີຬິໂຕ ອຕິຠູໂຕ ອສ຺ສ ຠເວຍ຺ຍ. ຠາໂຣ ຠຣິຕຠາໂຣ ຠຣິໂຕ ອຕີວ ຠາຣິໂຕ. ຕຖາ ເຕນ ປກາເຣນ ອຫໍ ຣາຄຄ຺ຄິໂທສຄ຺ຄິໂມຫຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ຕີຫິ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫມາໂນ, ຄິຣິໍ ອຸທ຺ຘຣິໂຕ ຍຖາ ມຫາເມຣຸປພ຺ພຕໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສີເສ ຐປິໂຕ ຠວຠາເຣນ ຠວສໍສາຣຸປ຺ປຕ຺ຕິຠາເຣນ, ຠຣິໂຕ ທຸກ຺ຂິໂຕ ຠເວສຸ ສໍສຣິໍ ປຣິພ຺ຠມິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໕໔. ໂອໂຣປິໂຕ ¶ ¶ ຈ ເມ ຠາໂຣຕິ ອິທານິ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂສ ຠວຠາໂຣ ມຍາ ໂອໂຣປິໂຕ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຠວາ ອຸຄ຺ຆາຏິຕາ ມຍາຕິ ສພ຺ເພ ນວ ຠວາ ມຍາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ. ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ຍໍ ກຣຓີຍໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ມຄ຺ຄປຏິປາຏິຍາ ກິເລສວິທ຺ຘໍສນກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ມຍາ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕໕. ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ວິເສສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍາວຕາ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາ ຍຕ຺ຕເກ ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬສງ຺ຂາເຕ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ເຕ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄວໍ ສກ຺ຍກຸລເຊຏ຺ຐກໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສສຕ຺ເຕສຸ ໂກຈິປິ ປຎ຺ຎາຍ ເມ ມຍາ ສໂມ ນຕ຺ຖີຕິ ທີເປຕິ. ເຕນາຫ – ‘‘ອຫໍ ອຄ຺ໂຄມ຺ຫິ ປຎ຺ຎາຍ, ສທິໂສ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

໓໕໖. ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາວໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສມາຘິມ຺ຫີຕ຺ຍາທິມາຫ. ຕໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໓໖໐. ຌານວິໂມກ຺ຂານຂິປ຺ປປຏິລາຠີຕິ ປຐມຊ຺ຌານາທີນໍ ຌານານໍ ໂລກໂຕ ວິມຸຈ຺ຈນໂຕ ‘‘ວິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕານໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣວິໂມກ຺ຂານຎ຺ຈ ຂິປ຺ປລາຠີ ສີຆໍ ປາປຸຓາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖໒. ເອວໍ ມຫານຸຠາວສ຺ສາປິ ອຕ຺ຕໂນ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ຄາຣວພຫຸມານຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸທ຺ຘຕວິໂສວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຸທ຺ຘຕວິໂສ ອຸປ຺ປາຏິຕໂຆຣວິໂສ ສປ຺ໂປ ອິວ ຉິນ຺ນວິສາໂຓວ ຉິນ຺ທິຕສິງ຺ໂຄ ອຸສໂຠ ອິວ ອຫໍ ອິທານິ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມານທປ຺ໂປວ ຉຑ຺ຑິຕໂຄຕ຺ຕມທາທິມານທປ຺ໂປວ ຄຓໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄຣຸຄາຣເວນ ອາທຣພຫຸມາເນນ ອຸເປມິ ອຸປຄຈ຺ຉາມິ.

໓໖໓. ອິທານິ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຎາຍ ມຫຕ຺ຕຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍທິຣູປິນີຕິອາທິມາຫ. ເອວຣູປາ ເມ ມຫຕີ ປຎ຺ຎາ ອຣູປິນີ ສມານາ ຍທິ ຣູປິນີ ຠເວຍ຺ຍ, ຕທາ ເມ ມມ ປຎ຺ຎາ ວສຸປຕີນໍ ປຖວິສ຺ສຣານໍ ຣາຊູນໍ ສເມຍ຺ຍ ສມາ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຎາຍ ມຫຕ຺ຕຠາວໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາເຓນ ປຸພ຺ເພ ກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຍາ ກຕາຍ ຎາຓໂຖມນາຍ ຜລໍ ເອຕໍ ມມ ປຎ຺ຎາມຫຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖໔. ປວຕ຺ຕິຕໍ ¶ ຘມ຺ມຈກ຺ກນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຈກ຺ກ-ສທ຺ໂທ ປນາຍໍ ‘‘ຈຕຸຈກ຺ກຍານ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ວາຫເນ ວຕ຺ຕຕິ. ‘‘ປວຕ຺ຕິເຕ ຈ ປນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມຈກ຺ເກ’’ຕິອາທີສຸ (ມຫາວ. ໑໗; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໑) ¶ ເທສນາຍໍ. ‘‘ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ຕຍ ສພ຺ພປາຓິນ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ (ຊາ. ໑.໗.໑໔໙) ທານມຍປຸຎ຺ຎກິຣິຍາຍໍ. ‘‘ຈກ຺ກໍ ວຕ຺ເຕຕິ ອໂຫຣຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ອິຣິຍາປເຖ. ‘‘ອິຈ຺ຉາຫຕສ຺ສ ໂປສສ຺ສ, ຈກ຺ກໍ ຠມຕິ ມຕ຺ຖເກ’’ຕິອາທີສຸ (ຊາ. ໑.໑.໑໐໔; ໑.໕.໑໐໓) ຂຸຣຈກ຺ເກ ‘‘ຣາຊາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຈກ຺ການຸຠາເວນ ວຕ຺ຕນໂກ’’ຕິອາທີສຸ (ອິຕິວຸ. ໒໒; ທີ. ນິ. ໑.໒໕໘) ຣຕນຈກ຺ເກ. ອິຘ ປນາຍໍ ເທສນາຍໍ. ຕາທິນາ ຕາທິຄຸຓສມນ຺ນາຄເຕນ ສກ຺ຍປຸຕ຺ເຕນ ໂຄຕມສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປວຕ຺ຕິຕໍ ເທສິຕໍ ປິຏກຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ອຫໍ ສມ຺ມາ ອວິປຣີເຕນ ອນຸວຕ຺ເຕມິ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ວຕ຺ເຕມິ, ເທເສມິ ເທສນໍ ກໂຣມິ. ອິທໍ ອນຸວຕ຺ຕນໍ ເທສິຕສ຺ສ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ເທສນໍ ປຸຣິມພຸທ຺ຘານໍ ກຕາຍ ຎາຓໂຖມນາຍ ຜລນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໖໕. ຕໂຕ ສປ຺ປຸຣິສູປນິສ຺ສຍໂຍນິໂສມນສິກາຣາທິປຸຎ຺ຎຜລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ມາ ເມ ກທາຈິ ປາປິຈ຺ໂຉຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປາປິຈ຺ໂຉ ລາມກາຍ ອິຈ຺ຉາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ປາປຈາຣີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕກຣເຓ ກຸສີໂຕ ຈ ຌານສມາຘິມຄ຺ຄຠາວນາທີສຸ ຫີນວີຣິໂຍ ຈ ຄນ຺ຖຘຸຣວິປສ຺ສນາຘຸຣວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ຈ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍາທີສຸ ອາຈາຣວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ອນາຈາໂຣ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ກທາຈິ ກາເລ ກຕ຺ຖຈິ ຐາເນ ເມ ມຍາ ສຫ ສເມໂຕ ສມາຄໂຕ ມາ ອຫຸ ມາ ຠວຕູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໖໖. ພຫຸສ຺ສຸໂຕຕິ ປຣິຍຕ຺ຕິປຏິເວຘວເສນ ທຸວິໂຘ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ. ເມຘາວີຕິ ເມຘາຍ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຈ. ສີເລສຸ ສຸສມາຫິໂຕຕິ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລມຄ຺ຄສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສີລອຏ຺ຐງ຺ຄຸໂປສຖສີລາທີສຸ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຫິໂຕ ຐປິຕຈິຕ຺ໂຕ ຈ. ເຈໂຕສມຖານຸຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອກີຠາວມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ. ອປິ ມຸທ຺ຘນິ ຕິຏ຺ຐຕຸ ເອວຣູໂປ ປຸຄ຺ຄໂລ ມຍ຺ຫໍ ມຸທ຺ຘນິ ສິຣສິ ອປິ ຕິຏ຺ຐຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖໗. ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘຜລານິສໍສໍ ວຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖຎ຺ເຎ ນິໂຍເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ໂວ ວທາມິ ຠທ຺ທນ຺ເຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໓໖໘-໙. ຍມຫນ຺ຕິ ¶ ¶ ຍໍ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖຣໍ ອຫໍ ປຐມໍ ອາທິມ຺ຫິ ທິສ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄປຏິລາເຠນ ສກ຺ກາຍທິຏ຺ຐາທີນໍ ກິເລສານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ວິມໂລ ມລຣຫິໂຕ ອຫຸໍ ອໂຫສິ, ໂສ ອສ຺ສຊິຕ຺ເຖໂຣ ເມ ມຍ຺ຫໍ ອາຈຣິໂຍ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມສິກ຺ຂາປໂກ ອຫຸໍ. ອຫໍ ຕສ຺ສ ສວນາຍ ອນຸສາສເນນ ອຊ຺ຊ ຘມ຺ມເສນາປຕິ ອຫຸໍ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ສພ຺ເພສຸ ຄຸເຓສຸ ປາຣມິໍ ປຕ຺ໂຕ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ໂຕ ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ ວິຫຣາມິ.

໓໗໐. ອຕ຺ຕໂນ ¶ ອາຈຣິເຍ ສຄາຣວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ໂຍ ເມ ອາຈຣິໂຍຕິອາທິມາຫ. ໂຍ ອສ຺ສຊິ ນາມ ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ສາວໂກ ເມ ມຍ຺ຫໍ ອາຈຣິໂຍ ອາສິ ອໂຫສິ, ໂສ ເຖໂຣ ຍສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ຍສ຺ມິໍ ທິສາຠາເຄ ວສຕິ, ອຫໍ ຕໍ ທິສາຠາຄໍ ອຸສ຺ສີສມ຺ຫິ ສີສຸປຣິຠາເຄ ກໂຣມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໗໑. ຕໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຐານນ຺ຕຣປ຺ປຕ຺ຕຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ມມ ກມ຺ມນ຺ຕິອາທິມາຫ. ໂຄຕໂມ ຠຄວາ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄໂວ ສກ຺ຍກຸລເກຕຸ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາເຓນ ມມ ປຸພ຺ເພ ກຕກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວານ ຎຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ອຄ຺ຄສາວກຏ຺ຐາເນ ມໍ ຐເປສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໗໔. ອຕ຺ຖປຏິສມ຺ຠິທາ, ຘມ຺ມປຏິສມ຺ຠິທາ, ນິຣຸຕ຺ຕິປຏິສມ຺ຠິທາ, ປຏິຠານປຏິສມ຺ຠິທາຕິ ອິມາ ຈຕສ຺ໂສ ປຏິສມ຺ຠິທາ ຈ, ຕາສໍ ເຠໂທ ປຏິສມ຺ຠິທາມຄ຺ເຄ (ປຏິ. ມ. ໑.໗໖; ວິຠ. ໗໑໘) ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ຈຕຸມຄ຺ຄຈຕຸຜລວເສນ ວາ ຣູປາຣູປຌານວເສນ ວາ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ຂາ ສໍສາຣວິມຸຈ຺ຈນຘມ຺ມາ ຈ ອິທ຺ຘິວິຘາທໂຍ ຉ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ຈ ສຈ຺ຉິກຕາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕາ. ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອນຸສິຏ຺ຐິ ໂອວາທສງ຺ຂາຕໍ ສາສນໍ ກຕໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓນ ນິປ຺ຜາທິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕ຺ຖໍ ສຸທນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອິຕ຺ຖນ຺ຕິ ນິທສ຺ສນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ອິມິນາ ປກາເຣນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕນ ສກລສາຣິປຸຕ຺ຕາປທານໍ ນິທສ຺ເສຕິ. ສຸທນ຺ຕິ ປທປູຣເຓ ນິປາໂຕ. ອາຍສ຺ມາຕິ ຄຣຸຄາຣວາຘິວຈນໍ. ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິ ມາຕຸ ນາມວເສນ ກຕນາມເຘຍ຺ໂຍ ເຖໂຣ. ອິມາ ຄາຖາໂຍຕິ ອິມາ ສກລາ ¶ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣາປທານຄາຖາໂຍ ອຠາສິ ກເຖສິ. ອິຕິສທ຺ໂທ ປຣິສມາປນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ສກລໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕາປທານໍ ນິຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໒. ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອໂນມທສ຺ສີ ¶ ຠຄວາຕ຺ຍາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍຎ຺ຈ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕ ກາເລຕິອາທິ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຘມ຺ມເສນາປຕິໂນ ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ວຸຕ຺ຕເມວ. ເຖໂຣ ຫິ ປພ຺ພຊິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ກລ຺ລວາລຄາມກໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຖິນມິທ຺ເຘ ໂອກ຺ກມນ຺ເຕ ສຕ຺ຖາຣາ ‘‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມາ ຕຸຈ຺ໂຉ ຕວ ວາຍາໂມ’’ຕິອາທິນາ ສໍເວຊິໂຕ ຖິນມິທ຺ຘໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ວຸຈ຺ຈມານໍ ຘາຕຸກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ເອວ ວິປສ຺ສນາປຏິປາຏິຍາ ອຸປຣິມຄ຺ຄຕ຺ຕຍໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຜລກ຺ຂເຓ ສາວກຎາຓສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິ.

໓໗໕. ເອວໍ ທຸຕິຍສາວກຠາວໍ ປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຍໍ ອປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນ ໂອມໍ ອລາມກໍ ທສ຺ສນໍ ປສ຺ສນໍ ອສ຺ສາຕິ ອໂນມທສ຺ສີ. ຕສ຺ສ ຫິ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕສຣີຣຕ຺ຕາ ສກລໍ ທິວສໍ ສກລໍ ມາສໍ ສກລໍ ສໍວຈ຺ຉຣໍ ສໍວຈ຺ຉຣສຕສຫສ຺ສມ຺ປິ ປສ຺ສນ຺ຕານໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ອຕິຕ຺ຕິກຣໍ ທສ຺ສນນ຺ຕິ, ອໂນມໍ ອລາມກໍ ນິພ຺ພານໍ ທສ຺ສນສີໂລຕິ ວາ ‘‘ອໂນມທສ຺ສີ’’ຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ຠາຄ຺ຍວນ຺ຕຕາທີຫິ ກາຣເຓຫິ ຠຄວາ. ໂລກເຊຏ຺ໂຐຕິ ສກລສຕ຺ຕໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ໂຐ ປຘາໂນ. ອາສຠສທິສຕ຺ຕາ ອາສໂຠ, ນຣານໍ ອາສໂຠ ນຣາສໂຠ. ໂສ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ນຣາສໂຠ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາ ເທວສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂໂຕ ເທວສມູເຫຫິ ປຣິວາຣິໂຕ. ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫິ ວິຫາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໗໖. ຍທາ ¶ ທຸຕິຍສາວກຠາວາຍ ທຸຕິຍວາເຣ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ, ຕທາ ນາເມນ ວຣຸໂຓ ນາມ ອຫໍ ນາຄຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ວຣຸໂຓ ນາມ ນາເມນ, ນາຄຣາຊາ ອຫໍ ຕທາ’’ຕິ. ກາມຣູປີຕິ ຍທິຈ຺ຉິຕກາມນິມ຺ມານສີໂລ. ວິກຸພ຺ພາມີຕິ ວິວິຘໍ ອິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນໍ ກໂຣມິ. ມໂຫທຘິນິວາສຫນ຺ຕິ ມຎ຺ເຊຣິກາ ນາຄາ, ຠູມິຄຕາ ນາຄາ, ປພ຺ພຕຏ຺ຐາ ນາຄາ, ຄງ຺ຄາວເຫຍ຺ຍາ ນາຄາ, ສາມຸທ຺ທິກາ ນາຄາຕິ ອິເມສໍ ນາຄານໍ ອນ຺ຕເຣ ສາມຸທ຺ທິກນາໂຄ ອຫໍ ມໂຫທຘິມ຺ຫິ ສມຸທ຺ເທ ນິວາສິໍ, ວາສໍ ກປ຺ເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗໗. ສງ຺ຄຓິຍໍ ຄຓໍ ຫິຕ຺ວາຕິ ນິຈ຺ຈປຣິວາຣຠູຕໍ ສກປຣິວາຣໍ ນາຄສມູຫໍ ຫິຕ຺ວາ ວິນາ ຫຸຕ຺ວາ ¶ . ຕູຣິຍໍ ປຏ຺ຐເປສຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຕູຣິຍໍ ປຏ຺ຐເປສິໍ, ວຊ຺ຊາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາຕິ ອໂນມທສ຺ສິສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ສມນ຺ຕໂຕ ເສວມານາ ອຈ຺ຉຣາ ນາຄມາຓວິກາ ວາເທສຸໍ ທິພ຺ພວາເທຫິ ຄີຕາ ວາກ຺ຍາທີຫິ ວາເທສຸໍ ລທ຺ຘານຸຣູປໂຕ ວຊ຺ເຊສຸໍ ຕທາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗໘. ວຊ຺ຊມາເນສຸ ຕູເຣສູຕິ ມນຸສ຺ສນາຄຕູຣິເຍສຸ ປຎ຺ຈງ຺ຄິເກສຸ ວຊ຺ຊມາເນສຸ ¶ . ເທວາ ຕູຣານິ ວຊ຺ຊຍຸນ຺ຕິ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ທິພ຺ພຕູຣິຍານິ ວຊ຺ຊິໍສຸ ວາເທສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຠິນ຺ນໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວານາຕິ ອຸຠິນ຺ນໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ເຠຣິສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ. ຕິໂລກຄຣຸສມາໂນປິ ພຸທ຺ໂຘ ສມ຺ປພຸຊ຺ຌຖ ຊານາຕິ ສຸຓາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗໙. ນິມນ຺ເຕຕ຺ວານ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ສສາວກສງ຺ຆໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ສ຺ວາຕນາຍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ. ສກຠວນນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ນາຄຠວນໍ ອຸປາຄມິໍ. ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວານາຕິ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານກຸຏິມຓ຺ຑປສຍນນິສີທນຏ຺ຐານານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກາລມາໂຣຈຍິໍ ອຫນ຺ຕິ ເອວໍ ກຕປຸພ຺ພວິຘາໂນ ອຫໍ ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ກາລໍ ອາໂຣຈຍິໍ ວິຎ຺ຎາເປສິໍ.

໓໘໐. ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫີຕິ ຕທາ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫນ຺ຕສຫສ຺ເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ໂລກນາຍໂກ ສພ຺ພາ ທິສາ ໂອຠາເສນ຺ໂຕ ເມ ຠວນໍ ອຸປາຄມິ ສມ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໘໑. ອຕ຺ຕໂນ ¶ ຠວນໍ ປວິຏ຺ຐໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຠຊນາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຸປວິຏ຺ຐໍ ມຫາວີຣນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໓໘໖. ໂອກ຺ກາກກຸລສມ຺ຠໂວຕິ ໂອກ຺ກາກຣຎ຺ໂຎ ປຣມ຺ປຣາຄຕຣາຊກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປາກຏຣາຊກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວາ ໂຄຕ຺ເຕນ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ໂຄຕໂມ ນາມ ສຕ຺ຖາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຠວິສ຺ສຕິ.

໓໘໘. ໂສ ປຈ຺ຉາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວານາຕິ ໂສ ນາຄຣາຊາ ປຈ຺ຉາ ປຈ຺ຉິມຠເວ ກຸສລມູເລນ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣນ ໂຈທິໂຕ ອຸຍ຺ໂຍຊິໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ທຸຕິໂຍ ອຄ຺ຄສາວໂກ ເຫສ຺ສຕີຕິ ພ຺ຍາກຣຓມກາສິ.

໓໘໙. ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍຕິ ຐານນິສຊ຺ຊາທີສຸ ອິຣິຍາປເຖສຸ ວີຣິຍວາ. ປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ນິພ຺ພາເນ ເປສິຕຈິຕ຺ໂຕ ¶ . ອິທ຺ຘິຍາ ປາຣມິໍ ຄໂຕຕິ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອິທ຺ຘິມນ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໐, ໑໙໐) ອຘິຏ຺ຐານິທ຺ຘິວິກຸພ຺ພນິທ຺ຘິກມ຺ມວິປາກຊິທ຺ຘິອາທີສຸ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕ. ສພ຺ພາສເວຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ສວນໂຕ ປວຕ຺ຕນໂຕ ‘‘ອາສວາ’’ຕິ ລທ຺ຘນາເມ ກາມຠວທິຏ຺ຐິອວິຊ຺ຊາຘມ຺ເມ ສພ຺ເພ ປຣິຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ຕໂຕ ອຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ປຊຫິຕ຺ວາ ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ. ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕີຕິ ກິເລສຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໙໐. ເອວໍ ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎວເສນ ລທ຺ຘພ຺ຍາກຣຓໍ ວຕ຺ວາ ປຸນ ປາປຈຣິຍໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປາປມິຕ຺ໂຕປນິສ຺ສາຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປາປມິຕ຺ເຕ ປາປເກ ລາມເກ ມິຕ຺ເຕ ອຸປນິສ຺ສາຍ ນິສ຺ສເຍ ກຕ຺ວາ ເຕຫິ ສໍສຄ຺ໂຄ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕຕ຺ຣາຍມນຸປຸພ຺ພີ ກຖາ – ເອກສ຺ມິໍ ¶ ສມເຍ ຕິຕ຺ຖິຍາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ມນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ຊານາຖາວຸໂສ, ເກນ ກາຣເຓນ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ມຫາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມ’’. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ປນ ນ ຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຊານາມ’’ – ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ນາມ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ¶ . ໂສ ຫິ ເທວໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເທວຕາຫິ ກຕກມ຺ມໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສານໍ ກເຖສິ – ‘‘ອິທໍ ນາມ ກຕ຺ວາ ເອວຣູປໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ລຠນ຺ຕີ’’ຕິ. ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕານມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສານໍ ກເຖສິ – ‘‘ອິທໍ ນາມ ກຕ຺ວາ ເອວຣູປໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນ຺ຕີ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ຕສ຺ສ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ລາຠສກ຺ກາຣໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ສເຈ ຕໍ ມາເຣຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສາມ, ໂສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອມ຺ຫາກໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ, ອຕ຺ເຖໂສ ອຸປາໂຍຕິ ສພ຺ເພ ເອກຈ຺ຉນ຺ທາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ຍໍກິຎ຺ຈິ ກຕ຺ວາ ຕໍ ມາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປຏ຺ຐາເກ ສມາທເປຕ຺ວາ ກຫາປຓສຫສ຺ສໍ ລຠິຕ຺ວາ ປຸຣິສຆາຕເກ ໂຈເຣ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາວໂກ ກາຬສິລາຍໍ ວສຕິ, ຕຸມ຺ເຫ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ມາເຣຖາ’’ຕິ ເຕສໍ ຕໍ ສຫສ຺ສໍ ອທໍສຸ. ໂຈຣາ ຘນລາເຠນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ເຖຣໍ ມາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ປຣິວາເຣສຸໍ. ເຖໂຣ ເຕຫິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ກຸຎ຺ຈິກຈ຺ຉິທ຺ເທນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂຈຣາ ຕໍ ທິວສໍ ເຖຣໍ ອທິສ຺ວາ ປຸເນກທິວສໍ ຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ປຣິກ຺ຂິປິໍສຸ. ເຖໂຣ ຎຕ຺ວາ ກຓ຺ຓິກາມຓ຺ຑລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ເອວໍ ເຕ ປຐມມາເສປິ, ມຊ຺ຌິມມາເສປິ ເຖຣໍ ຄເຫຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ. ປຈ຺ຉິມມາເສ ປນ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ເຖໂຣ ອຕ຺ຕນາ ກຕກມ຺ມສ຺ສ ອາກຑ຺ຒນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ນ ອປຄຈ຺ຉິ. ໂຈຣາ ຕໍ ປຫຣນ຺ຕາ ຕຓ຺ຑຸລກມຕ຺ຕານິ ອຏ຺ຐີນິ ກໂຣນ຺ຕາ ຠິນ຺ທິໍສຸ. ອຖ ນໍ ‘‘ມໂຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ເອກສ຺ມິໍ ຄຸມ຺ພປິຏ຺ເຐ ຂິປິຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ເຖໂຣ ¶ , ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາວ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕຠາວໍ ຌານເວຐເນນ ເວເຐຕ຺ວາ ອາກາເສນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສສິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ກາຬສິລາປເທສໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມຍ຺ຫໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ຍາຫິ. ຕາທິສສ຺ສ ຫິ ເມ ສາວກສ຺ສ ນ ທານິ ທສ຺ສນໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ເອວໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ປຣິນິພ຺ພານທິວເສ ນານປ຺ປກາຣາ ອິທ຺ຘິໂຍ ກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ກາຬສິລາປເທສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ‘‘ເຖຣໍ ກິຣ ໂຈຣາ ມາເຣສຸ’’ນ຺ຕິ ອຍໍ ກຖາ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປຕ຺ຖຣິ.

ຣາຊາ ¶ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ໂຈເຣ ປຣິເຍສນຕ຺ຖາຍ ¶ ຈຣປຸຣິເສ ປໂຍເຊສິ. ເຕສຸ ໂຈເຣສຸ ສຸຣາປາເນ ສຸຣໍ ປິວນ຺ເຕສຸ ມທ຺ເທສຸ ເອໂກ ເອກສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປາເຕສິ. ໂສ ຕໍ ສນ຺ຕຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ອມ຺ໂຠ ທຸພ຺ພິນີຕ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ມາ ເມ ປິຏ຺ຐິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປາເຕສິ, ກິໍ ປນ, ອເຣ ທຸຏ຺ຐໂຈຣ, ຕຍາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ປຐມໍ ປຫໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ ມຍາ ປຐມໍ ປຫຕຠາວໍ ນ ຊານາສີ’’ຕິ? ເອວໍ ເອເຕສໍ ‘‘ມຍາ ປຫໂຕ, ມຍາ ປຫໂຕ’’ຕິ ວທນ຺ຕານໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ຈຣປຸຣິສາ ສພ຺ເພ ເຕ ໂຈເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ເຕ ໂຈເຣ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ເຖໂຣ ມາຣິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເກຫິ ຕຸມ຺ເຫ ອຸຍ຺ໂຍຊິຕາ’’ຕິ? ‘‘ນຄ຺ຄສມເຓຫິ, ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ປຎ຺ຈສເຕ ນຄ຺ຄສມເຓ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສເຕຫິ ໂຈເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊງ຺ຄເຓ ນາຠິປມາເຓສຸ ອາວາເຏສຸ ນິຂຓາເປຕ຺ວາ ປລາເລຫິ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ທາເປສິ. ອຖ ເນສໍ ຌາມຠາວໍ ຊານິຕ຺ວາ ອຍນງ຺ຄເລຫິ ກສາເປຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑໍ ກາຣາເປສິ. ຕທາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ອນນຸຣູປມຣຓໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ເສວ ອຕ຺ຕຠາວສ຺ສ ອນນຸຣູປໍ ມຣຓໍ, ປຸພ຺ເພ ປນ ເຕນ ກຕກມ຺ມສ຺ສ ອນຸຣູປເມວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ປນສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ຕໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ ກເຖສິ.

ອຕີເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຣາຓສິຍໍ ເອໂກ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສຍເມວ ໂກຏ຺ຏນປຈນາທີນິ ກໂຣນ຺ໂຕ ມາຕາປິຕໂຣ ປຏິຊຄ຺ຄິ. ອຖສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ເອກໂກວ ເຄເຫ ຈ ອຣຎ຺ເຎ ຈ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກິລມສິ, ເອກໍ ເຕ ກຸມາຣິກໍ ອາເນສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມຕາຕາ, ຍາວ ຕຸມ຺ເຫ ຊີວຖ, ຕາວ ໂວ ສຫຕ຺ຖາ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຕນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ກຸມາຣິກໍ ອາເນສຸໍ. ສາ ກຕິປາຫເມວ ເຕ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ເຕສໍ ທສ຺ສນມປິ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕີ – ‘‘ນ ສກ຺ກາ ຕວ ¶ ມາຕາປິຕູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຏ຺ຐາເນ ວສິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອຸຊ຺ຌາຍິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ເຕ ຕສ຺ສ ພຫິຄຕກາເລ ມກຈິວາກຂຓ຺ຑານິ ຈ ຍາຄຸເຜຓເກ ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອາກິຣິຕ຺ວາ ເຕນາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ອິເມສໍ ¶ ມຫລ຺ລກອນ຺ຘານໍ ເອຕໍ ກມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ເຄຫໍ ກິລິຏ຺ຐາ ກໂຣນ຺ຕາ ວິຈຣນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ກາ ເອເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຏ຺ຐາເນ ວສິຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ຕາຍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກຖິຍມານາຍ ເອວຣູໂປປິ ປູຣິຕປາຣມີ ສຕ຺ໂຕ ມາຕາປິຕູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠິຊ຺ຊິ. ໂສ ‘‘ໂຫຕຸ, ຊານິສ຺ສາມິ ເນສໍ ກຕ຺ຕພ຺ພກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ເຕ ໂຠເຊຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມຕາຕາ, ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ຕຸມ຺ຫາກໍ ¶ ຎາຕກາ ອາຄມນໍ ປຈ຺ຈາສີສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເຕ ຍານກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຏວິມຊ຺ຌໍ ປຕ຺ຕກາເລ ‘‘ຕາຕ, ຣສ຺ມິໂຍ ຄຓ຺ຫຖ, ໂຄຓາ ທຓ຺ຑສຎ຺ຎາຍ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ໂຈຣາ ວສນ຺ຕິ, ອຫໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຈຣາມີ’’ຕິ ປິຕຸ ຫຕ຺ເຖ ຣສ຺ມິໂຍ ທຕ຺ວາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສທ຺ທໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ໂຈຣານໍ ອຸຏ຺ຐິຕສທ຺ທມກາສິ. ມາຕາປິຕໂຣ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ໂຈຣາ ອຸຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ‘‘ຕາຕ, ໂຈຣາ ອຸຏ຺ຐິຕາ, ມຫລ຺ລກາ ມຍໍ, ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕານເມວ ຣກ຺ຂາຫີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ໂສ ມາຕາປິຕໂຣ ວິຣວນ຺ເຕປິ ໂຈຣສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ມາເຣຕ຺ວາ ອຏວິຍໍ ຂິປິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຄມິ.

ສຕ຺ຖາ ອິທໍ ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອຕ຺ຕກໍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອເນກວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ຕາວ ປກ຺ກາວເສເສນ ອຕ຺ຕຠາວສເຕ ເອວເມວ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ສໍຈຸຓ຺ໂຓ ມຣຓໍ ປຕ຺ໂຕ, ເອວໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນນ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມານຸຣູປເມວ ມຣຓໍ ລທ຺ຘໍ. ປຎ຺ຈຫິ ໂຈຣສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈຕິຕ຺ຖິຍສຕານິປິ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ອປ຺ປທຸຏ຺ຐໍ ທຸສ຺ເສຕ຺ວາ ອນຸຣູປເມວ ມຣຓໍ ລຠິໍສຸ. ອປ຺ປທຸຏ຺ເຐສຸ ຫິ ປທຸສ຺ສນ຺ໂຕ ທສຫິ ກາຣເຓຫິ ອນຍພ຺ຍສນໍ ປາປຸຓາຕິເຍວາ’’ຕິ ອນຸສນ຺ຘິໍ ຆເຏຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສິ –

‘‘ໂຍ ທຓ຺ເຑນ ອທຓ຺ເຑສຸ, ອປ຺ປທຸຏ຺ເຐສຸ ທຸສ຺ສຕິ;

ທສນ຺ນມຎ຺ຎຕຣໍ ຐານໍ, ຂິປ຺ປເມວ ນິຄຈ຺ຉຕິ.

‘‘ເວທນໍ ຜຣຸສໍ ຊານິໍ, ສຣີຣສ຺ສ ວ ເຠທນໍ;

ຄຣຸກໍ ວາປິ ອາພາຘໍ, ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂປໍ ວ ປາປຸເຓ.

‘‘ຣາຊໂຕ ວາ ອຸປສຄ຺ຄໍ, ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ວ ທາຣຸຓໍ;

ປຣິກ຺ຂຍໍ ວ ຎາຕີນໍ, ໂຠຄານໍ ວ ປຠງ຺ຄຸນໍ.

‘‘ອຖວສ຺ສ ¶ ¶ ອຄາຣານິ, ອຄ຺ຄິ ຑຫຕິ ປາວໂກ;

ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໓໗-໑໔໐);

໓໙໓. ປວິເວກມນຸຍຸຕ຺ໂຕຕິ ປກາເຣນ ວິເວກໍ ເອກີຠາວໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ໂຍຊິໂຕ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ. ສມາຘິຠາວນາຣໂຕຕິ ປຐມຊ຺ຌານາທິຠາວນາຍ ຣໂຕ ອລ຺ລີໂນ ຈ. ສພ຺ພາສເວ ສກລກິເລເສ, ປຣິຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ປຊຫິຕ຺ວາ, ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ ວິຫຣາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໙໔. ອິທານິ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕສ຺ສ ຜລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຘຣຓິມ຺ປິ ສຸຄມ຺ຠີຣນ຺ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຣາຍມນຸປຸພ຺ພີກຖາ – ພຸທ຺ເຘນ ໂຈທິໂຕຕິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ໂຈທິໂຕ ອຸຍ຺ໂຍຊິໂຕ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ເປກ຺ຂໂຕຕິ ມຫໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ. ມິຄາຣມາຕຸປາສາທໍ, ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ປຍີຕິ ປຸພ຺ພາຣາເມ ວິສາຂາຍ ມຫາອຸປາສິກາຍ ກາຣິຕໍ ສຫສ຺ສຕ຺ຖມ຺ຠປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ມຫາປາສາທໍ ອຕ຺ຕໂນ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ເປສິໍ. ເອກສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ປຸພ຺ພາຣາເມ ຍຖາວຸຕ຺ຕປາສາເທ ຠຄວຕິ ວິຫຣນ຺ເຕ ສມ຺ພຫຸລາ ນວກຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປຣິປາສາເທ ນິສິນ຺ນາ ສຕ຺ຖາຣມ຺ປິ ອຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖຕຸມາຣທ຺ຘາ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວາ ເຕ ສໍເວເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມເທສນາຍ ຠາຊນຠູເຕ ກາຕຸກາໂມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສສິ ຕ຺ວໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ນເວ ຠິກ຺ຂູ ຕິຣຈ຺ຉານກຖມນຸຍຸຕ຺ເຕ’’ຕິ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຎຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ອາໂປກສິຓາຣມ຺ມຓໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ປາສາທສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິໂຕກາສໍ ອຸທກໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ປາສາທມຕ຺ຖເກ ຖຸປິກໍ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ປຫຣິ, ປາສາໂທ ໂອນມິຕ຺ວາ ເອເກນ ປສ຺ເສນ ອຏ຺ຐາສິ. ປຸນປິ ປຫຣິ, ອປເຣນປິ ປສ຺ເສນ ອຏ຺ຐາສິ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠີຕາ ສໍວິຄ຺ຄາ ປາສາທສ຺ສ ປຕນຠເຍນ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສມີເປ ອຏ຺ຐໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕສຸ ເກຈິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ, ເກຈິ ສກທາຄາມິຜເລ, ເກຈິ ອນາຄາມິຜເລ, ເກຈິ ອຣຫຕ຺ຕຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ. ສ຺ວາຍມຕ຺ໂຖ ປາສາທກມ຺ປນສຸຕ຺ເຕນ ທີເປຕພ຺ໂພ.

ເວຊຍນ຺ຕປາສາທນ຺ຕິ ¶ ໂສ ເວຊຍນ຺ຕປາສາໂທ ຕາວຕິໍສຠວເນ ໂຍຊນສຫສ຺ສຸພ຺ເພໂຘ ອເນກສຫສ຺ສນິຍ຺ຍູຫກູຏາຄາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ເທວາສຸຣສງ຺ຄາເມ ອສຸເຣ ຊິນິຕ຺ວາ ສກ຺ເກ ເທວານມິນ຺ເທ ນຄຣມຊ຺ເຌ ຐິເຕ ອຸຏ຺ຐິໂຕ ວິຊຍນ຺ເຕນ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕ຺ຕາ ‘‘ເວຊຍນ຺ໂຕ’’ຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ປາສາໂທ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍາຫ – ‘‘ເວຊຍນ຺ຕປາສາທ’’ນ຺ຕິ, ຕມ຺ປິ ອຍໍ ເຖໂຣ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ເປຕິ. ເອກສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ¶ ປຸພ຺ພາຣາເມ ວິຫຣນ຺ຕໍ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໍ ປຸຈ຺ຉິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕມໂນ ປມຸທິໂຕ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ເທວໂລກເມວ ຄໂຕ. ອຖາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວຣູປໍ ຄມ຺ຠີຣນິພ຺ພານປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິ, ຠຄວຕາ ຈ ປຎ຺ໂຫ ວິສ຺ສຊ຺ຊິໂຕ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ຊານິຕ຺ວາ ຄໂຕ, ອຸທາຫຸ ອຊານິຕ຺ວາ ¶ . ຍໍນູນາຫໍ ເທວໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ຊາເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ຕາວເທວ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກ຺ກໍ ເທວານມິນ຺ທໍ ຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉິ. ສກ຺ໂກ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ວິກ຺ເຂປໍ ອກາສິ. ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ສໍເວຄຊນນຕ຺ຖໍ ເວຊຍນ຺ຕປາສາທໍ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ເປສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ໂຍ ເວຊຍນ຺ຕປາສາທໍ, ປາທງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ກມ຺ປຍິ;

ອິທ຺ຘິພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ, ສໍເວເຊສິ ຈ ເທວຕາ’’ຕິ. (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓);

ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ – ຈູຬຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິສຸຕ຺ເຕນ (ມ. ນິ. ໑.໓໙໐ ອາທໂຍ) ທີເປຕພ຺ໂພ. ກມ຺ປິຕາກາໂຣ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ‘‘ສກ຺ກໍ ໂສ ປຣິປຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ຍຖາວຸຕ຺ຕເມວ ເຖຣສ຺ສ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິປຸຈ຺ຉໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຕນາຫ – ‘‘ອປາວຸໂສ, ຊານາສິ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ? ຕສ຺ສ ສກ຺ໂກ ວິຍາກາສິ. ອິທໍ ເຖເຣນ ປາສາທກມ຺ປເນ ກເຕ ສໍວິຄ຺ຄຫທເຍນ ປມາທໍ ປຫາຍ ໂຍນິໂສ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ປຎ຺ຫສ຺ສ ພ຺ຍາກຕຠາວໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຕ຺ຖາຣາ ເທສິຕນິຍາເມເນວ ຫິ ໂສ ຕທາ ກເຖສິ. ເຕນາຫ – ‘‘ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ຍຖາຕຖ’’ນ຺ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓). ຕຕ຺ຖ ສກ຺ກໍ ໂສ ປຣິປຸຈ຺ຉຕີຕິ ສກ຺ກໍ ເທວຣາຊໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ສຕ຺ຖາຣາ ເທສິຕາຍ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິຍາ ສມ຺ມເທວ ຄຫິຕຠາວໍ ປຸຈ຺ຉິ. ອຕີຕຕ຺ເຖ ຫິ ອິທໍ ວຕ຺ຕມານວຈນໍ. ອປາວຸໂສ, ຊານາສີຕິ ອາວຸໂສ, ອປິ ຊານາສິ, ກິໍ ຊານາສິ? ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂຍຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂຍ ສຕ຺ຖາຣາ ຕຸຍ຺ຫໍ ເທສິຕາ, ຕຖາ ‘‘ກິໍ ¶ ຊານາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິໂຍຕິ ວາ ຕຓ຺ຫາສງ຺ຂຍວິມຸຕ຺ຕິສຸຕ຺ຕສ຺ສ ເທສນໍ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ພ຺ຣຫ຺ມານນ຺ຕິ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ. ສຸຘມ຺ມາຍາຠິໂຕ ສຠນ຺ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ສຸຘມ຺ມາຍ ສຠາຍ. ອຍໍ ປນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ສຸຘມ຺ມາ ສຠາ, ນ ຕາວຕິໍສຠວເນ. ສຸຘມ຺ມາສຠາວິຣຫິໂຕ ເທວໂລໂກ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ‘‘ອຊ຺ຊາປິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ສາ ທິຏ຺ຐິ, ຍາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫູ’’ຕິ ອິມໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ. ສຕ຺ຖຸ ອິຘາຄມນໂຕ ປຸພ຺ເພ ຍາ ຕຸຍ຺ຫໍ ທິຏ຺ຐິ ອໂຫສິ, ກິໍ ອຊ຺ຊາປິ ອິທານິປິ ສາ ທິຏ຺ຐິ ນ ວິຄຕາຕິ? ປສ຺ສສິ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ¶ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຠສ຺ສຣນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ວີຕິປຕນ຺ຕໍ ມຫາກປ຺ປິນມຫາກສ຺ສປາທີຫິ ສາວເກຫິ ປຣິວາຣິຕສ຺ສ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ສສາວກສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂອກາສໍ ປສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ຠຄວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ສຸຘມ຺ມາຍ ສຠາຍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ສນ຺ນິສິນ຺ນສ຺ສ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ໂກຈິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ເອວໍມຫິທ຺ຘິໂກ, ໂສ ອິຘ ອາຄນ຺ຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ ¶ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ຈິຕ຺ຕມຎ຺ຎາຍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ມຕ຺ຖເກ ອາກາເສ ນິສິນ຺ໂນ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂອຠາສໍ ມຸຎ຺ຈນ຺ໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານາທີນໍ ອາຄມນໍ ຈິນ຺ເຕສິ. ສຫ ຈິນ຺ຕເນນ ເຕປິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຎຕ຺ວາ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກທິສາສຸ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂອຠາສໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສຸໍ. ສກລພ຺ຣຫ຺ມໂລໂກ ເອໂກຠາໂສ ອໂຫສິ. ສຕ຺ຖາ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕຕໍ ຎຕ຺ວາ ຈຕຸສຈ຺ຈປກາສນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ອເນການິ ພ຺ຣຫ຺ມສຫສ຺ສານິ ມຄ຺ຄຜເລສຸ ປຕິຏ຺ຐຫິໍສຸ. ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ໂຈເທນ຺ໂຕ ອຊ຺ຊາປິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ສາ ທິຏ຺ຐີຕິ ຄາຖມາຫ. ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ ພກພ຺ຣຫ຺ມສຸຕ຺ເຕນ (ສໍ. ນິ. ໑.໑໗໕) ທີເປຕພ຺ໂພ. ວຸຕ຺ຕໍ ເຫຕໍ (ສໍ. ນິ. ໑.໑໗໖) –

‘‘ເອກໍ ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ‘ນຕ຺ຖິ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ໂຍ ອິຘ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ ¶ , ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ; ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ.

‘‘ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕີ’ຕິ? ອທ຺ທສ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນໍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ; ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ທິສໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນີຈຕຣໍ ຠຄວໂຕ.

‘‘ອຖ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕີ’ຕິ? ອທ຺ທສ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນໍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ…ເປ… ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ທກ຺ຂິຓໍ ທິສໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນີຈຕຣໍ ຠຄວໂຕ.

‘‘ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ¶ – ‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕີ’ຕິ? ອທ຺ທສ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນໍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ…ເປ… ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ¶ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ປຈ຺ຉິມໍ ທິສໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນີຈຕຣໍ ຠຄວໂຕ.

‘‘ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕີ’ຕິ? ອທ຺ທສ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ນໍ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ…ເປ… ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອຸຕ຺ຕຣໍ ທິສໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອຸປຣິເວຫາສໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນີຈຕຣໍ ຠຄວໂຕ’’.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ອຊ຺ຊາປິ ເຕ ອາວຸໂສ ສາ ທິຏ຺ຐິ, ຍາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫຸ;

ປສ຺ສສິ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຠສ຺ສຣ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ນ ¶ ເມ ມາຣິສ ສາ ທິຏ຺ຐິ, ຍາ ເມ ທິຏ຺ຐິ ປຸເຣ ອຫຸ;

ປສ຺ສາມິ ວີຕິວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ປຠສ຺ສຣໍ;

ສ຺ວາຫໍ ອຊ຺ຊ ກຖໍ ວຊ຺ຊໍ, ອຫໍ ນິຈ຺ໂຈມ຺ຫິ ສສ຺ສໂຕ’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສໍເວເຊຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ…ເປ… ເອວເມວ ຕສ຺ມິໍ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເຊຕວເນ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ຊໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ມາຣິສ, ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອວໍ ວເທຫິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອຎ຺ເຎປິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ເອວໍມຫິທ຺ຘິກາ ເອວໍມຫານຸຠາວາ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠວໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ກສ຺ສໂປ ກປ຺ປິໂນ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ’’ຕິ? ‘ເອວໍ, ມາຣິສາ’ຕິ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ໂຊ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ¶ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ, ມາຣິສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອຎ຺ເຎປິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ເອວໍມຫິທ຺ຘິກາ ເອວໍມຫານຸຠາວາ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຠວໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ກສ຺ສໂປ ກປ຺ປິໂນ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ’ຕິ ¶ ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ຊໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ເຕວິຊ຺ຊາ ອິທ຺ຘິປຕ຺ຕາ ຈ, ເຈໂຕປຣິຍາຍໂກວິທາ;

ຂີຓາສວາ ອຣຫນ຺ໂຕ, ພຫູ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວກາ’’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ໂຊ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອາຍສ຺ມາ ມາຣິສ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເອວມາຫ –

‘‘‘ເຕວິຊ຺ຊາ ອິທ຺ຘິປຕ຺ຕາ ຈ, ເຈໂຕປຣິຍາຍໂກວິທາ;

ຂີຓາສວາ ອຣຫນ຺ໂຕ, ພຫູ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາວກາ’’’ຕິ. –

ອິທມໂວຈ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ໂຊ. ອຕ຺ຕມໂນ ຈ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມປາຣິສຊ຺ຊສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທີຕິ (ສໍ. ນິ. ໑.໑໗໖).

ອິທໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ ພກພ຺ຣຫ຺ມສຸຕ຺ເຕນ ທີເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ມຫາເນຣຸໂນ ¶ ກູຏນ຺ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ກູຏສີເສນ ສກລເມວ ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊໍ ວທສິ. ວິໂມກ຺ເຂນ ອປສ຺ສຍີຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ຌານວິໂມກ຺ເຂນ ນິສ຺ສເຍນ ອຠິຎ຺ຎາເຍນ ປສ຺ສຍີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ວນນ຺ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ຊມ຺ພຸທີປໍ. ໂສ ຫິ ວນພາຫຸລ຺ລຕາຍ ‘‘ວນ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ເຕນາຫ ‘‘ຊມ຺ພຸມຓ຺ຑສ຺ສ ອິສ຺ສໂຣ’’ຕິ. ປຸພ຺ພວິເທຫານນ຺ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ປຸພ຺ພວິເທຫຏ຺ຐານຎ຺ຈ ປຸພ຺ພວິເທຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍ ຈ ຠູມິສຍາ ນຣາຕິ (ມ. ນິ. ໑.໕໑໓) ຠູມິສຍາ ນຣາ ນາມ ອປຣໂຄຍານອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸກາ ຈ ມນຸສ຺ສາ. ເຕ ຫິ ເຄຫາຠາວໂຕ ‘‘ຠູມິສຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເຕປິ ສພ຺ເພ ອປສ຺ສຍີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຍໍ ປນຕ຺ໂຖ ນນ຺ໂທປນນ຺ທທມເນນ ທີເປຕພ຺ໂພ – ເອກສ຺ມິໍ ກິຣ ສມເຍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຍ຺ຫໍ ເຄເຫ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຕໍທິວສຎ຺ຈ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸໍ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ນນ຺ໂທປນນ຺ໂທ ນາມ ¶ ນາຄຣາຊາ ຎາຓມຸເຂ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉິ. ຠຄວາ ‘‘ອຍໍ ນາຄຣາຊາ ມຍ຺ຫໍ ຎາຓມຸເຂ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ສຣຓຄມນສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ຕີສຸ ຣຕເນສຸ ອປ຺ປສນ຺ໂນ, ໂກ ນຸ ໂຂ ອິມໍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ວິໂມເຈຍ຺ຍາ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣໍ ອທ຺ທສ. ຕໂຕ ປຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄນໍ ກຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອານນ຺ທ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ອາໂຣເຈຫິ – ‘ຕຖາຄໂຕ ເທວຈາຣິກໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’’ຕິ. ຕໍທິວສຎ຺ຈ ນນ຺ໂທປນນ຺ທສ຺ສ ອາປານຠູມິໍ ສຊ຺ຊຍິໍສຸ. ໂສ ທິພ຺ພຣຕນປລ຺ລງ຺ເກ ¶ ທິພ຺ເພນ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ຘາຣິຍມາໂນ ຕິວິຘນາຏເກຫິ ເຈວ ນາຄປຣິສາຍ ຈ ປຣິວຸໂຕ ທິພ຺ພຠາຊເນສຸ ອຸປຏ຺ຐາປິຕອນ຺ນປານໍ ໂອໂລກຍມາໂນ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຍຖາ ນາຄຣາຊາ ປສ຺ສຕິ, ຕຖາ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວິມານມຕ຺ຖເກເນວ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຕາວຕິໍສເທວໂລກາຠິມຸໂຂ ປາຍາສິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ນນ຺ໂທປນນ຺ທສ຺ສ ນາຄຣາຊສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ ‘‘ອິເມ ຫິ ນາມ ມຸຓ຺ຑສມຓກາ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຣິຠວເນນ ເທວານໍ ຕາວຕິໍສານໍ ຠວນໍ ປວິສນ຺ຕິປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິປິ, ນ ທານິ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອິເມສໍ ອມ຺ຫາກໍ ມຕ຺ຖເກ ປາທປໍສຸໍ ໂອກິຣນ຺ຕານໍ ຄນ຺ຕຸໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐາຍ ສິເນຣຸປາທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ສິເນຣຸໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຠເຄຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຜຓໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ອວກຸຊ຺ເຊນ ຜເຓນ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອທສ຺ສນໍ ຄເມສິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣຏ຺ຐປາໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ, ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ປເທເສ ຐິໂຕ ສິເນຣຸໍ ປສ຺ສາມິ, ສິເນຣຸປຣິຠຓ຺ຑໍ ປສ຺ສາມິ, ຕາວຕິໍສໍ ປສ຺ສາມິ, ເວຊຍນ຺ຕໍ ປສ຺ສາມິ, ເວຊຍນ຺ຕສ຺ສ ¶ ປາສາທສ຺ສ ອຸປຣິຘຊໍ ປສ຺ສາມິ. ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຫຕຸ ໂກ ປຈ຺ຈໂຍ, ຍໍ ເອຕຣຫິ ເນວ ສິເນຣຸໍ ປສ຺ສາມິ…ເປ… ນ ເວຊຍນ຺ຕສ຺ສ ປາສາທສ຺ສ ອຸປຣິຘຊໍ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ, ຣຏ຺ຐປາລ, ນນ຺ໂທປນນ຺ໂທ ນາມ ນາຄຣາຊາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ກຸປິໂຕ ສິເນຣຸໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຠເຄຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຜເຓນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອນ຺ຘກາຣໍ ກຕ຺ວາ ຐິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ທເມມິ ນໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ນ ຠຄວາ ນໍ ອນຸຊານິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ, ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລຕິ ອນຸກ຺ກເມນ ສພ຺ເພປິ ຠິກ຺ຂູ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ຠຄວາ ອນຸຊານິ.

ອວສາເນ ¶ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທເມມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ທເມຫິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ’’ຕິ ຠຄວາ ອນຸຊານິ. ເຖໂຣ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ນາຄຣາຊວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ນນ຺ໂທປນນ຺ທໍ ຈຸທ຺ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຠເຄຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຜຓມຕ຺ຖເກ ອຕ຺ຕໂນ ຜຓໍ ຐເປຕ຺ວາ ສິເນຣຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ປີເຬສິ. ນາຄຣາຊາ ຘູມາຍິ. ເຖໂຣປິ ‘‘ນ ຕຸຍ຺ຫໍເຍວ ສຣີເຣ ຘູໂມ ອຕ຺ຖິ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ຘູມາຍິ. ນາຄຣາຊສ຺ສ ຘູໂມ ເຖຣໍ ນ ພາຘຕິ, ເຖຣສ຺ສ ປນ ຘູໂມ ນາຄຣາຊໍ ພາຘຕິ. ຕໂຕ ນາຄຣາຊາ ປຊ຺ຊລິ, ເຖໂຣປິ ‘‘ນ ຕຸຍ຺ຫໍເຍວ ສຣີເຣ ອຄ຺ຄິ ອຕ຺ຖິ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຊ຺ຊລິ. ນາຄຣາຊສ຺ສ ເຕໂຊ ເຖຣໍ ນ ພາຘຕິ, ເຖຣສ຺ສ ປນ ເຕໂຊ ນາຄຣາຊານໍ ພາຘຕິ. ນາຄຣາຊາ – ‘‘ອຍໍ ມໍ ສິເນຣຸນາ ອຠິນິປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ຘູມາຍຕິ ເຈວ ປຊ຺ຊລຕິ ຈາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ໂຠ, ຕຸວໍ ໂກສີ’’ຕິ ປຏິປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ນນ຺ທ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕໂນ ຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ.

ເຖໂຣ ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ທກ຺ຂິຓກຓ຺ຓໂສເຕນ ປວິສິຕ຺ວາ ວາມກຓ຺ຓໂສເຕນ ນິກ຺ຂມິ, ວາມກຓ຺ຓໂສເຕນ ປວິສິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓກຓ຺ຓໂສເຕນ ນິກ຺ຂມິ. ຕຖາ ທກ຺ຂິຓນາສໂສເຕນ ປວິສິຕ຺ວາ ວາມນາສໂສເຕນ ¶ ນິກ຺ຂມິ, ວາມນາສໂສເຕນ ປວິສິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓນາສໂສເຕນ ນິກ຺ຂມິ. ຕໂຕ ນາຄຣາຊາ ມຸຂໍ ວິວຣິ, ເຖໂຣ ມຸເຂນ ປວິສິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕກຸຈ຺ຉິຍໍ ປາຈີເນນ ຈ ປຈ຺ຉິເມນ ຈ ຈງ຺ກມຕິ. ຠຄວາ – ‘‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ມນສິ ກໂຣຫິ, ມຫິທ຺ຘິໂກ ນາໂຄ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ຠາວິຕາ ພຫຸລີກຕາ ຍານີກຕາ ວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຸຏ຺ຐິຕາ ປຣິຈິຕາ ສຸສມາຣທ຺ຘາ, ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ນນ຺ໂທປນນ຺ໂທ, ອຫໍ ນນ຺ໂທປນນ຺ທສທິສານໍ ນາຄຣາຊານໍ ສຕມ຺ປິ ສຫສ຺ສມ຺ປິ ທເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ.

ນາຄຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ປວິສນ຺ໂຕ ຕາວ ເມ ນ ທິຏ຺ໂຐ, ນິກ຺ຂມນກາເລ ທານິ ນໍ ທາຐນ຺ຕເຣ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ນິກ຺ຂມຖ, ຠນ຺ເຕ, ມາ ມໍ ອນ຺ໂຕກຸຈ຺ຉິຍໍ ອປຣາປຣໍ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ພາຘຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພຫິ ອຏ຺ຐາສິ. ນາຄຣາຊາ ‘‘ອຍໍ ໂສ’’ຕິ ¶ ທິສ຺ວາ ນາສວາຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊິ, ເຖໂຣ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ໂລມກູປມ຺ປິສ຺ສ ວາໂຕ ຈາເລຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ອວເສສາ ຠິກ຺ຂູ ກິຣ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພປາຏິຫາຣິຍານິ ກາຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຸໍ, ອິມໍ ປນ ຐານໍ ປຕ຺ວາ ເອວໍ ຂິປ຺ປນິສນ຺ຕິໂນ ¶ ຫຸຕ຺ວາ ສມາປຊ຺ຊິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເນສໍ ຠຄວາ ນາຄຣາຊທມນໍ ນານຸຊານິ.

ນາຄຣາຊາ ‘‘ອຫໍ ອິມສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ນາສວາເຕນ ໂລມກູປມ຺ປິ ຈາເລຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂສ ສມໂຓ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ເຖໂຣ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ສຸປຓ຺ຓຣູປໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ສຸປຓ຺ຓວາຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ນາຄຣາຊານໍ ອນຸພນ຺ຘິ. ນາຄຣາຊາ ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ມາຓວກວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ເຖຣສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິ. ເຖໂຣ ‘‘ສຕ຺ຖາ, ນນ຺ທ, ອາຄໂຕ, ເອຫິ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນາຄຣາຊານໍ ທເມຕ຺ວາ ນິພ຺ພິສໍ ກຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ນາຄຣາຊາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຠຄວາ ‘‘ສຸຂີ ໂຫຫິ, ນາຄຣາຊາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ນິເວສນໍ ອຄມາສິ.

ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕິທິວາ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຈ ນນ຺ໂທປນນ຺ທສ຺ສ ຈ ສງ຺ຄາໂມ ອໂຫສີ’’ຕິ. ‘‘ກສ຺ສ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຊໂຍ, ກສ຺ສ ປຣາຊໂຍ’’ຕິ? ‘‘ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຊໂຍ, ນນ຺ທສ຺ສ ປຣາຊໂຍ’’ຕິ. ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປຏິປາຏິຍາ ຠຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ເຖຣສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ອກາສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ນນ຺ໂທປນນ຺ທທມເນນ ທີເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເອກສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ປຸພ຺ພາຣາເມ ວິສາຂາຍ ມຫາອຸປາສິກາຍ ກາຣິຕສຫສ຺ສຄພ຺ຠປຏິມຓ຺ຑິເຕ ປາສາເທ ຠຄວຕິ ວິຫຣນ຺ເຕ…ເປ… ສໍເວເຊສິ ຈ ເທວຕາຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຘຣຓິມ຺ປິ ສຸຄມ຺ຠີຣໍ, ພຫລໍ ທຸປ຺ປຘໍສິຍໍ;

ວາມງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ໂຂເຠຍ຺ຍໍ, ອິທ຺ຘິຍາ ປາຣມິໍ ຄໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິທ຺ຘິຍາ ປາຣມິໍ ຄໂຕຕິ ວິກຸພ຺ພນິທ຺ຘິອາທິອິທ຺ຘິຍາ ¶ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕ.

໓໙໕. ອສ຺ມິມານນ຺ຕິ ອຫມສ຺ມິ ປຎ຺ຎາສີລສມາຘິສມ຺ປນ຺ໂນຕິອາທິ ອສ຺ມິມານໍ ນ ປສ຺ສາມິ ນ ¶ ອກ຺ຂາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕເທວ ທີເປນ຺ໂຕ ມາໂນ ມຍ຺ຫໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີຕິ ອາຫ. ສາມເຓເຣ ອຸປາທາຍາຕິ ສາມເຓເຣ ອາທິໍ ¶ ກຕ຺ວາ ສກເລ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຄຣຸຈິຕ຺ຕໍ ຄາຣວຈິຕ຺ຕໍ ອາທຣພຫຸມານໍ ອຫໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໙໖. ອປຣິເມຍ຺ເຍ ອິໂຕ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນກປ຺ປໂຕ ອນ຺ຕຣກປ຺ປາທີຫິ ອປຣິເມຍ຺ເຍ ເອກອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປຣິ ສຕສຫສ຺ສກປ຺ປມຕ຺ຖເກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍໍ ກມ຺ມມຠິນີຫຣິນ຺ຕິ ອຄ຺ຄສາວກຠາວສ຺ສ ປທໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປູເຣສິໍ. ຕາຫໍ ຠູມິມນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຫໍ ຕໍ ສາວກຠູມິໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ອາສວກ຺ຂຍສງ຺ຂາຕໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ອສ຺ມິ ອມ຺ຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໙໗. ອຕ຺ຖປຏິສມ຺ຠິທາທໂຍ ຈຕສ຺ໂສ ປຏິສມ຺ຠິທາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາທໂຍ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ຂາ ອິທ຺ຘິວິຘາທໂຍ ຉ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ເມ ມຍາ ສຈ຺ຉິກຕາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕາ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂອວາທານຸສາສນີສງ຺ຂາຕໍ ສາສນໍ ມຍາ ກຕໍ ສີລປຏິປຕ຺ຕິນິປ຺ຜາທນວເສນ ປຣິໂຍສາປິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕ຺ຖນ຺ຕິ ອິມິນາ ປກາເຣນ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕກ຺ກເມນ. ເອວໍ ໂສ ເອກສ຺ເສວ ອໂນມທສ຺ສີພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທ຺ວິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ພ຺ຍາກຣຓໍ ລຠິ. ກຖໍ? ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ເສຏ຺ຐິ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ລທ຺ຘພ຺ຍາກຣໂຓ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສາມຸທ຺ທິເກ ນາຄຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕສ຺ເສວ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ທີຆາຍຸກຠາເວນ ອຸປຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂຠເຊຕ຺ວາ ມຫາປູຊໍ ອກາສິ. ຕທາປິ ຠຄວາ ພ຺ຍາກຣຓໍ ກເຖສິ. ສຸທນ຺ຕິ ປທປູຣເຓ ນິປາໂຕ. ອາຍສ຺ມາຕິ ປິຍວຈນໍ ຄຣຸຄາຣວາຘິວຈນໍ. ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ອິມາ ອປທານຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖ ກເຖສິ. ອິຕີຕິ ປຣິສມາປນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ.

ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໓. ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕ຺ຍາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ເວເທໂຫ ນາມ ອສີຕິໂກຏິວິຠໂວ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ອໂຫສິ. ໂສ ພຸທ຺ຘມາມໂກ, ຘມ຺ມມາມໂກ, ສງ຺ຆມາມໂກ, ອຸປາສໂກ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ອຸໂປສຖທິວເສ ປາໂຕວ ¶ ສຸໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖງ຺ຄານິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ປູເຊຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຂເຓ ສຕ຺ຖາ ມຫານິສຠຕ຺ເຖຣໍ ນາມ ຕຕິຍສາວກໍ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘຸຕວາທານໍ ຍທິທໍ ນິສໂຠ’’ຕິ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ. ອຸປາສໂກ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ຘມ຺ມກຖາວສາເນ ມຫາຊເນ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄເຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ, ຠນ຺ເຕ, ມຍ຺ຫໍ ຠິກ຺ຂໍ ອຘິວາເສຖາ’’ຕິ ນິມນ຺ເຕສິ. ‘‘ມຫາ ໂຂ, ອຸປາສກ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ’’ຕິ. ‘‘ກິຕ຺ຕໂກ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ສາມເຓຣມ຺ປິ ວິຫາເຣ ອເສເສຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອຘິວາເສສິ. ອຸປາສໂກ ສຕ຺ຖຸ ອຘິວາສນໍ ຎຕ຺ວາ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ສຕ຺ຖຸ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ. ສຕ຺ຖາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອຸປາສກສ຺ສ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ທກ຺ຂິໂຓທກາວສາເນ ຍາຄຸອາທີນິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕວິສ຺ສຄ຺ຄໍ ອກາສິ. ອຸປາສໂກປິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ.

ຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ມຫານິສຠຕ຺ເຖໂຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ຕເມວ ວີຖິໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ອຸປາສໂກ ທິສ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຖຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ປຕ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເທຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ປຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິເຘວ ປວິສຖ, ສຕ຺ຖາປິ ເຄເຫ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ນ ວຏ຺ຏິສ຺ສຕິ, ອຸປາສກາ’’ຕິ. ໂສ ເຖຣສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ຕໂຕ ເຖຣໍ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ນິວຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ມຫານິສຠຕ຺ເຖໂຣ, ຠນ຺ເຕ, ‘ສຕ຺ຖາປິ ເຄເຫ ນິສິນ຺ໂນ’ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ປວິສິຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເອຕສ຺ສ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຄຸເຓຫິ ອຕິເຣກຄຸໂຓ’’ຕິ? ພຸທ຺ຘານຎ຺ຈ ວຓ຺ຓມຈ຺ເຉຣໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ສຕ຺ຖາ ເອວມາຫ – ‘‘ອຸປາສກ, ມຍໍ ຠິກ຺ຂໍ ອາຄມຍມານາ ເຄເຫ ນິສີທາມ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ນ ເອວໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂໍ ¶ ອຸທິກ຺ຂຕິ. ມຍໍ ຄາມນ຺ຕເສນາສເນ ວສາມ, ໂສ ອຣຎ຺ເຎເຍວ ວສຕິ. ມຍໍ ຉນ຺ເນ ວສາມ, ໂສ ອພ຺ໂຠກາເສເຍວ ວສຕີ’’ຕິ ຠຄວາ ‘‘ອຍຎ຺ຈ ອຍຎ຺ເຈຕສ຺ສ ຄຸໂຓ’’ຕິ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປູຣຍມາໂນ ວິຍ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖສິ.

ອຸປາສໂກປິ ¶ ປກຕິຍາ ຊລມານທີໂປ ເຕເລນ ອາສິຕ຺ໂຕ ວິຍ ສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ປສນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ມຍ຺ຫໍ ອຎ຺ຎາຍ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ຍໍນູນາຫໍ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຘຸຕວາທານໍ ອຄ຺ຄຠາວຕ຺ຖາຍ ປຕ຺ຖນໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ປຸນປິ ສຕ຺ຖາຣໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຕເນວ ນິຍາເມນ ສຕ຺ຕ ທິວເສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຕິຈີວຣານິ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ¶ ປາທມູເລ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ຍໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຕ ທິວເສ ທານໍ ເທນ຺ຕສ຺ສ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ, ອິມິນາຫໍ ນ ອຎ຺ຎໍ ເທວສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາ ສກ຺ກມາຣພ຺ຣຫ຺ມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາ ປຕ຺ເຖມິ, ອິທໍ ປນ ເມ ກມ຺ມໍ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ມຫານິສຠຕ຺ເຖເຣນ ປຕ຺ຕຏ຺ຐານນ຺ຕຣໍ ປາປຸຓນຕ຺ຖາຍ ເຕຣສຘຸຕງ຺ຄຘຣານໍ ອຄ຺ຄຠາວສ຺ສ ອຘິກາໂຣ ໂຫຕູ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ມຫນ຺ຕໍ ຐານໍ ອິມິນາ ປຕ຺ຖິຕໍ, ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ, ໂນ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ມນາປໍ ເຕ ຐານໍ ປຕ຺ຖິຕໍ, ອນາຄເຕ ສຕສຫສ຺ສກປ຺ປາວສາເນ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ຕ຺ວໍ ຕຕິຍສາວໂກ ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖໂຣ ນາມ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປາສໂກ ‘‘ພຸທ຺ຘານໍ ທ຺ເວ ກຖາ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຸນທິວເສ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ ວິຍ ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອມຎ຺ຎິຕ຺ຖ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ສີລໍ ສມາທາຍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ນານປ຺ປກາຣໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ກາລໍກຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ອິໂຕ ເອກນວຸຕິກປ຺ເປ ວິປສ຺ສິສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘ ພນ຺ຘຸມຕີນຄຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ເຂເມ ມິຄທາເຍ ວິຫຣນ຺ເຕ ເທວໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປຣິຊິຓ຺ຓພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ກາເລ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ສຕ຺ຕເມ ສໍວຈ຺ຉເຣ ຘມ຺ມໍ ກເຖສິ, ມຫນ຺ຕໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ເທວຕາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມໍ ກເຖສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາໂຣເຈສຸໍ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕໍ ສາສນໍ ອສ຺ໂສສິ. ຕສ຺ສ ນິວາສນສາຏໂກ ເອໂກເຍວ, ຕຖາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ. ປາຣຸປນໍ ປນ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ເອກເມວ. ໂສ ສກລນຄເຣ ‘‘ເອກສາຏກພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’’ຕິ ປຎ຺ຎາຍິ ¶ . ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເກນຈິເທວ ກິຈ຺ເຈນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ສນ຺ນິປາເຕ ສຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ເຄເຫ ຐເປຕ຺ວາ ສຍໍ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓີນໍ ສນ຺ນິປາເຕ ສຕິ ສຍໍ ເຄເຫ ອຈ຺ຉຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ທິວເສ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ອາຫ – ‘‘ໂຠຕິ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສສິ, ອຸທາຫຸ ທິວາ’’ຕິ? ‘‘ສາມິ, ອຫໍ ມາຕຸຄາໂມ ຠີຣຸກຊາຕິກາ ຣຕ຺ຕິໍ ໂສຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ທິວາ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເຄເຫ ຐເປຕ຺ວາ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ອຸປາສິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປາສິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຄມາສິ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕໍ ເຄເຫ ຐເປຕ຺ວາ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄໂຕ.

ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ¶ ສມເຍ ສຕ຺ຖາ ປຣິສມຊ຺ເຌ ອລງ຺ກຕຘມ຺ມາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ຈິຕ຺ຕພີຊນິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາສຄງ຺ຄໍ ໂອຕາເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ສິເນຣຸໍ ມນ຺ຖໍ ກຕ຺ວາ ສາຄຣໍ ນິມ຺ມນ຺ເຖນ຺ໂຕ ວິຍ ຈ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕນ ¶ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕສ຺ສ ປຐມຍາເມເຍວ ສກລສຣີຣໍ ປູຣຍມານາ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ປາຣຸຕວຕ຺ຖໍ ສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ‘‘ທສພລສ຺ສ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ອຖສ຺ສ ອາທີນວສຫສ຺ສໍ ທສ຺ສຍມານໍ ມຈ຺ເຉຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ເອກເມວ ວຕ຺ຖໍ, ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ປາຣຸປນໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອປາຣຸປິຕ຺ວາ ພຫິ ວິຈຣິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ສພ຺ພຖາປິ ອທາຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຐເມ ມຊ຺ຌິມຍາເມຕິ ຕເຖວ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ຕເຖວ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕເຖວ ອທາຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຈ຺ຉິມຍາເມປິ ຕເຖວ ປີຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ຕທາ ໂສ ມຈ຺ເຉຣໍ ຊິນິຕ຺ວາ ວຕ຺ຖໍ ສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ປາທມູເລ ຐເປສິ. ຕໂຕ ວາມຫຕ຺ຖໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ອປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ‘‘ຊິຕໍ ເມ, ຊິຕໍ ເມ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ນທິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ພນ຺ຘຸມາ ຣາຊາ ຘມ຺ມາສນສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຕິ. ຣຎ຺ໂຎ ຈ ນາມ ‘‘ຊິຕໍ ເມ’’ຕິ ສທ຺ໂທ ອມນາໂປ ໂຫຕິ. ຣາຊາ ປຸຣິສໍ ອາຓາເປສິ ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ເອຕໍ ປຸຈ຺ຉ – ‘ກິໍ ໂສ ວທຕີ’’’ຕິ? ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ‘‘ອວເສສາ ຫຕ຺ຖິຍານາທີນິ ອາຣຸຍ຺ຫ ອສິຈມ຺ມາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣເສນໍ ¶ ຊິນນ຺ຕິ, ນ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ. ອຫໍ ປນ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ກູຏໂຄຓສ຺ສ ມຸຄ຺ຄເຣນ ສີສໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕໍ ປລາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ມຈ຺ເຉຣຈິຕ຺ຕໍ ຊິນິຕ຺ວາ ປາຣຸຕວຕ຺ຖໍ ທສພລສ຺ສ ອທາສິໍ, ຕໍ ເມ ຊິຕໍ ມຈ຺ເຉຣໍ ອຈ຺ຉຣິຍ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ໂສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ອມ຺ເຫ, ຠເຓ, ທສພລສ຺ສ ອນຸຣູປໍ ນ ຊານາມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຊານາຕີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ປສີທິຕ຺ວາ ວຕ຺ຖຍຸຄໍ ເປເສສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຣາຊາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປຐມໍ ກິຎ຺ຈິ ອທຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຄຸເຓ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ອທາສິ, ສຕ຺ຖຸ ຄຸເຓ ປຏິຈ຺ຈ ອິທໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ສຕ຺ຖຸເຍວ ອນຸຈ຺ຉວິກ’’ນ຺ຕິ ຕມ຺ປິ ວຕ຺ຖຍຸຄໍ ທສພລສ຺ສ ອທາສິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ກຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຕມ຺ປິ ເຕນ ວຕ຺ຖຍຸຄໍ ຕຖາຄຕສ຺ເສວ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ສຸຕ຺ວາ ອຎ຺ຎານິປິ ທ຺ເວ ວຕ຺ຖຍຸຄານິ ເປເສສິ, ໂສ ຕານິປິ ສຕ຺ຖຸ ອທາສິ. ປຸນ ຣາຊາ ‘ອຎ຺ຎານິປິ ຈຕ຺ຕາຣີ’ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ຍາວ ເອວໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ວຕ຺ຖຍຸຄານິ ເປເສສິ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ອິທໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ຄຫຓໍ ວິຍ ໂຫຕີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ເອກໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ເອກນ຺ຕິ ທ຺ເວ ວຕ຺ຖຍຸຄານິ ຄເຫຕ຺ວາ, ຕິໍສ ຍຸຄານິ ຕຖາຄຕສ຺ເສວ ອທາສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ໂສ ສຕ຺ຖຸ ວິສ຺ສາສິໂກ ຊາໂຕ.

ອຖ ຕໍ ຣາຊາ ເອກທິວສໍ ສີຕສມເຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນກໍ ¶ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປາຣຸຕໍ ຣຕ຺ຕກມ຺ພລໍ ທຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອິມໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓາຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ກິໍ ເມ ອິມິນາ ກມ຺ພເລນ ອິມສ຺ມິໍ ປູຕິກາເຍ ອຸປນີເຕນາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຎ຺ຈສ຺ສ ອຸປຣິ ວິຕານໍ ກຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ອເຖກທິວສໍ ຣາຊາ ປາໂຕວ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຉພ຺ພຓ຺ຓາ ພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ກມ຺ພເລ ປຏິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ, ກມ຺ພໂລ ອຕິວິຍ ວິໂຣຈິຕ຺ຖ. ຣາຊາ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ໂຕ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອສ ກມ຺ພໂລ, ອມ຺ເຫຫິ ເອກສາຏກພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ເຫຫິ, ມຫາຣາຊ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປູຊິໂຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ມຍໍ ປູຊິຕາ’’ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຍຸຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎາສິ, ນ ມຍ’’ນ຺ຕິ ປສີທິຕ຺ວາ ຍໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸປກາຣຠູຕໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຏ຺ຐຏ຺ຐກໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພຏ຺ຐກໍ ນາມ ທານໍ ທຕ຺ວາ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ໂສປິ ‘‘ອຏ຺ຐຏ຺ຐກໍ ນາມ ຈຕຸສຏ຺ຐິ ໂຫຕີ’’ຕິ ຈຕຸສຏ຺ຐິສລາກຠຕ຺ຕານິ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ສີລໍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ປຸນ ¶ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ຠຄວໂຕ ໂກຓາຄມນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຈາຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນ຺ຕເຣ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸຏຸມ຺ພິຍກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ໂສ ວຑ຺ຒິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ອຣຎ຺ເຎ ຊງ຺ຆວິຫາຣໍ ວິຈຣຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສມເຍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ນທີຕີເຣ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອນຸວາເຕ ອປ຺ປໂຫນ຺ເຕ ສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ຐເປຕຸມາຣທ຺ໂຘ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ຐເປຖາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອນຸວາໂຕ ນປ຺ປໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ອິມິນາ, ຠນ຺ເຕ, ກໂຣຖາ’’ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິສາຏກໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ເມ ກາຈິ ຫານິ ມາ ໂຫຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ.

ຆເຣປິສ຺ສ ຠຄິນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ຠຣິຍາຍ ກລຫໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຖສ຺ສ ຠຄິນີ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ທຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຣິຍໍ ສນ຺ຘາຍ – ‘‘ເອວຣູປໍ ພາລໍ ໂຍຊນສເຕ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ຐເປສິ. ສາ ເຄຫງ຺ຄເຓ ຐິຕາ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ທິນ຺ນຠຕ຺ຕໍ ເອສ ມາ ຠຸຎ຺ຊຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ກລລສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ອິຕຣາ ທິສ຺ວາ ‘‘ພາເລ, ມໍ ຕາວ ອກ຺ໂກສ ວາ ປຫຣ ວາ, ເອວຣູປສ຺ສ ປນ ທ຺ເວ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍານິ ປູຣິຕປາຣມິສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຕ຺ຕໂຕ ຠຕ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ກລລໍ ທາຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖສ຺ສ ຠຣິຍາຍ ປຏິສງ຺ຂານໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ສາ ‘‘ຕິຏ຺ຐຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ກລລໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘຈຸຓ຺ເຓນ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປຓີຕຠຕ຺ຕສ຺ສ ຈຕຸມຘຸຣສ຺ສ ຈ ປູເຣຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອາສິຕ຺ເຕນ ປທຸມຄພ຺ຠວຓ຺ເຓນ ສປ຺ປິນາ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ¶ ປຕ຺ຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ຍຖາ ອຍໍ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂອຠາສຊາໂຕ, ເອວໍ ໂອຠາສຊາຕໍ ເມ ສຣີຣໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ເຕປິ ທ຺ເວ ຊາຍມ຺ປຕິກາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ¶ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ປຸນ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ອຸປາສໂກ ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ອສີຕິໂກຏິວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອິຕຣາປິ ຕາທິສສ຺ເສວ ເສຏ຺ຐິໂນ ຘີຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ວຍປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຕເມວ ເສຏ຺ຐິຘີຕຣໍ ອານຍິໍສຸ. ຕສ຺ສາ ປຸພ຺ເພ ອນິຏ຺ຐວິປາກສ຺ສ ປາປກມ຺ມສ຺ສ ອານຸຠາເວນ ປຕິກຸລໍ ປວິຏ຺ຐມຕ຺ຕາຍ ອຸມ຺ມາຣນ຺ຕຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສກລໍ ເຄຫໍ ອຸຄ຺ຆາຏິຕວຈ຺ຈກູໂປ ວິຍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ຊາຕໍ. ກຸມາໂຣ ‘‘ກສ຺ສາຍໍ ຄນ຺ໂຘ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ເສຏ຺ຐິກຎ຺ຎາຍາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ນີຫຣຖ ນ’’ນ຺ຕິ ຕສ຺ສາເຍວ ກຸລຆຣໍ ເປເສສິ. ສາ ເຕເນວ ນີຫາເຣນ ສຕ຺ຕສຸ ຐາເນສຸ ປຏິນິວຕ຺ຕິ.

ເຕນ ¶ ສມເຍນ ກສ຺ສປທສພໂລ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ຕສ຺ສ ສຕສຫສຄ຺ຆນິກາຫິ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກາຫິ ໂຍຊນຸພ຺ເພຘໍ ເຈຕິຍໍ ອາຣຠິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ເຈຕິເຍ ກຣິຍມາເນ ສາ ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ສຕ຺ຕສຸ ຐາເນສຸ ປຏິນິວຕ຺ຕາ, ກິໍ ເມ ຊີວິເຕນາ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອາຠຣຓຠຓ຺ຑໍ ຠຎ຺ຊາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກໍ ກາເຣສິ ຣຕນາຍຕໍ ວິທຕ຺ຖິວິຕ຺ຖິຓ຺ຓໍ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລຸພ຺ເພຘໍ. ຕໂຕ ຫຣິຕາລມໂນສິລາປິຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ອຸປ຺ປລປຸປ຺ຜຫຕ຺ຖເກ ອາທາຍ ເຈຕິຍກຣຓຏ຺ຐານໍ ຄຕາ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ຂເຓ ເອກາ ອິຏ຺ຐກາປນ຺ຕິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉມານາ ຆຏນິຏ຺ຐກາຍ ອູນາ ໂຫຕິ. ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ວຑ຺ຒກິໍ ອາຫ ‘‘ອິມໍ ເມ ອິຏ຺ຐກໍ ເອຕ຺ຖ ຐເປຖາ’’ຕິ. ‘‘ອມ຺ມ ຠທ຺ທເກ, ກາເລ ອາຄຕາສິ, ສຍເມວ ຐເປຫີ’’ຕິ. ສາ ອາຣຸຍ຺ຫ ເຕເລນ ຫຣິຕາລມໂນສິລາປິຓ຺ຑໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ເຕນ ພນ຺ຘເນນ ອິຏ຺ຐກໍ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອຏ຺ຐຫິ ອຸປ຺ປລປຸປ຺ຜຫຕ຺ຖເກຫິ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ເມ ກາຍໂຕ ຈນ຺ທນຄນ຺ໂຘ ວາຍຕຸ, ມຸຂໂຕ ອຸປ຺ປລຄນ຺ໂຘ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ກຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຄຫໍ ອຄມາສິ.

ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ສາ ຍສ຺ສ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐມໍ ເຄຫໍ ນີຕາ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ສຕິ ອຸທປາທິ. ນຄເຣປິ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ສງ຺ຆຸຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເກ ອາຫ ‘‘ອິຘ ອານີຕາ ເສຏ຺ຐິຘີຕາ ກຸຫິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ກຸລເຄເຫ, ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອາເນຖ ນໍ, ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິຕາ. ‘‘ກິໍ, ຕາຕາ, ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ຕາຍ ປຸຏ຺ຐາ ຕສ຺ສາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາຈິກ຺ຂິໍສຸ. ‘‘ຕາຕາ, ມຍາ ອາຠຣຓຠຓ຺ເຑຫິ ເຈຕິຍໍ ປູຊິຕໍ, ອາຠຣຓໍ ເມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອາເນຖ ນໍ, ປິຬນ຺ຘນໍ ລຠິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເຕ ຕໍ ອານຍິໍສຸ. ຕສ຺ສາ ສຫ ເຄຫປເວສເນນ ສກລເຄຫໍ ຈນ຺ທນຄນ຺ໂຘ ເຈວ ອຸປ຺ປລຄນ຺ໂຘ ¶ ຈ ວາຍິ. ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠທ຺ເທ, ຕວ ສຣີຣໂຕ ປຐມໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ວາຍິ, ອິທານິ ປນ ເຕ ສຣີຣໂຕ ຈນ຺ທນຄນ຺ໂຘ, ມຸຂໂຕ ອຸປ຺ປລຄນ຺ໂຘ ວາຍຕິ, ກິເມຕ’’ນ຺ຕິ? ສາ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຕ຺ຕນາ ກຕກມ຺ມໍ ອາໂຣເຈສິ. ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ນິຍ຺ຍານິກໍ ວຕ ພຸທ຺ຘສາສນ’’ນ຺ຕິ ປສີທິຕ຺ວາ ໂຍຊນິກໍ ສຸວຓ຺ຓເຈຕິຍໍ ກມ຺ພລກຎ຺ຈຸເກນ ¶ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຣຖຈກ຺ກປມາເຓຫິ ສຸວຓ຺ຓປທຸເມຫິ ອລງ຺ກຣິ. ເຕສໍ ທ຺ວາທສຫຕ຺ຖາ ໂອລມ຺ພກາ ໂຫນ຺ຕິ.

ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ, ປຸນ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໂຕ ໂຍຊນມຕ຺ເຕ ຐາເນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອມຈ຺ຈກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຠຣິຍາ ປນສ຺ສ ເທວໂລກໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ຣາຊກຸເລ ເຊຏ຺ຐຣາຊຘີຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ເຕສຸ ວຍປ຺ປຕ຺ເຕສຸ ກຸມາຣສ຺ສ ວສນຄາເມ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ສງ຺ຆຸຏ຺ຐໍ. ໂສ ມາຕຣໍ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ສາຏກໍ ເມ ເທຫິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ກີຬິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ໂຘຕວຕ຺ຖໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ‘‘ອມ຺ມ, ຖູລມິທ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ສາ ອຎ຺ຎໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂສ ຕມ຺ປິ ປຏິກ຺ຂິປິ. ອຖ ນໍ ມາຕາ ອາຫ – ‘‘ຕາຕ, ຍາທິເສ ເຄເຫ ມຍໍ ຊາຕາ, ນຕ຺ຖິ ໂນ ອິໂຕ ສຸຂຸມຕຣສ຺ສ ປຏິລາຠາຍ ປຸຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ລຠນຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ອມ຺ມາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຕ຺ຕ, ອຫໍ ອຊ຺ເຊວ ຕຸຍ຺ຫໍ ພາຣາຓສິນຄຣຣຊ຺ຊປຏິລາຠໍ ອິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ໂສ ມາຕຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉາມິ, ອມ຺ມາ’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຕາຕາ’’ຕິ. ໂສ ປນ ປຸຎ຺ຎນິຍາເມນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ມງ຺ຄລສິລາປຏ຺ເຏ ສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ໂສ ຈ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກາລງ຺ກຕສ຺ສ ສຕ຺ຕໂມ ທິວໂສ ໂຫຕິ.

ອມຈ຺ຈາ ຣຎ຺ໂຎ ສຣີຣກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ນິສີທິຕ຺ວາ ມນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ເອກາ ຘີຕາວ ອຕ຺ຖິ, ປຸຕ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ອຣາຊກໍ ຣຊ຺ຊໍ ນສ຺ສິສ຺ສຕິ, ໂກ ຣາຊາ ຠວິຕຸໍ ອຣຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕ຺ວໍ ໂຫຫິ, ຕ຺ວໍ ໂຫຫີ’’ຕິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ອາຫ – ‘‘ພຫຸໍ ໂອໂລເກຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ຜຸສ຺ສຣຖໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ກຸມຸທວຓ຺ເຓ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສິນ຺ຘເວ ໂຍເຊຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວິຘຣາຊກກຸຘຠຓ຺ຑໍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕສ຺ມິໍ ຐເປຕ຺ວາ ຣຖໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຈ຺ຉໂຕ ຕູຣິຍານິ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສຸໍ. ຣໂຖ ປາຈີນທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານາຠິມຸໂຂ ອຄມາສິ. ‘‘ປຣິຈເຍນ ອຸຍ຺ຍານາຠິມຸໂຂ ຄຈ຺ຉຕິ, ນິວຕ຺ເຕມາ’’ຕິ ເກຈິ ອາຫໍສຸ. ປຸໂຣຫິໂຕ ‘‘ມາ ນິວຕ຺ຕຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຣໂຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ອາຣຸຫນສຊ຺ໂຊ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ປາຣຸປນກຓ຺ຓໍ ອປເນຕ຺ວາ ປາທຕລານິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ອຍໍ ທີໂປ, ທ຺ວິສຫສ຺ສປຣິຕ຺ຕທີປວາເຣສຸ ຈຕູສຸ ມຫາທີເປສຸ ເອສ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕູຣິຍານິ ປຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຕູຣິຍານິ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕິ.

ອຖ ກຸມາໂຣ ມຸຂໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ເກນ ກມ຺ເມນ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເທວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຊ຺ຊໍ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ຣາຊາ ໂວ ກຫ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເທວຕ຺ຕໍ ຄໂຕ, ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ກຕິ ທິວສາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ ¶ ? ‘‘ອຊ຺ຊ ສຕ຺ຕໂມ ທິວໂສ’’ຕິ. ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ວາ ຘີຕາ ວາ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ¶ ? ‘‘ຘີຕາ ອຕ຺ຖິ, ເທວ, ປຸຕ຺ໂຕ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ກຣິສ຺ສາມິ ຣຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ຕາວເທວ ອຠິເສກມຓ຺ຑປໍ ¶ ກາເຣຕ຺ວາ ຣາຊຘີຕຣໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ອາເນຕ຺ວາ ກຸມາຣສ຺ສ ອຠິເສກໍ ອກໍສຸ. ອຖສ຺ສ ກຕາຠິເສກສ຺ສ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນກໍ ວຕ຺ຖໍ ອຸປນຍິໍສຸ. ໂສ ‘‘ກິມິທໍ, ຕາຕາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ນິວາສນວຕ຺ຖໍ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ຕາຕາ, ຖູລ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມນຸສ຺ສປຣິໂຠຄວຕ຺ເຖສຸ ອິໂຕ ມຸທຸຕຣໍ ນຕ຺ຖິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ເອວຣູປໍ ນິວາເສສີ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນ ມຎ຺ເຎ ປຸຎ຺ຎວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ’’ຕິ ‘‘ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາຣໍ ອາຫຣຖ, ລຠິສ຺ສາມິ ວຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາຣໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ເຖ ໂຘວິຕ຺ວາ ມຸຂໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຍໍ ອພ຺ຠຸກ຺ກິຣິ. ຆນປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ປຸນ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓປຈ຺ຉິມອຸຕ຺ຕຣທິສາຍນ຺ຕິ ເອວໍ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ອພ຺ຠຸກ຺ກິຣິ. ສພ຺ພທິສາສຸ ອຏ຺ຐອຏ຺ຐກໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ໂສ ເອກໍ ທິພ຺ພທຸສ຺ສໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ເອກໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ‘‘ນນ຺ທຣຎ຺ໂຎ ວິຊິເຕ ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິກາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ‘ມາ ສຸຕ຺ຕໍ ກນ຺ຕິໍສູ’ຕິ ເອວໍ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘວຣຄໂຕ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິ.

ເອວໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກາເລ ເທວີ ຣຎ຺ໂຎ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອໂຫ ວຕ ຕປສ຺ສີ’’ຕິ ກາຣຸຎ຺ຎາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ‘‘ກິມິທໍ, ເທວີ’’ຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ອຕິມຫຕີ, ເທວ, ເຕ ສມ຺ປຕ຺ຕິ, ອຕີເຕ ພຸທ຺ຘານໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ກຕກລ຺ຍາຓສ຺ສ ຜລໍ, ອິທານິ ອນາຄຕສ຺ສ ປຈ຺ຈຍໍ ປຸຎ຺ຎໍ ນ ກໂຣຖາ’’ຕິ ອາຫ. ກສ຺ສ ທສ຺ສາມ, ສີລວນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖີຕິ. ‘‘ອສຸຎ຺ໂຎ, ເທວ, ຊມ຺ພຸທີໂປ ອຣຫນ຺ເຕຫິ; ຕຸມ຺ເຫ, ເທວ, ທານໍ ສຊ຺ເຊຖ, ອຫໍ ອຣຫນ຺ເຕ ລຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອາຫ. ປຸນທິວເສ ຣາຊາ ປາຈີນທ຺ວາເຣ ທານໍ ສຊ຺ຊາເປສິ. ເທວີ ປາໂຕວ ອຸໂປສຖງ຺ຄານິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ອຸປຣິປາສາເທ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸຂາ ອຸເຣນ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ເອຕິສ຺ສາຍ ທິສາຍ ອຣຫນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖິ, ສ຺ເວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ ອາຫ. ຕສ຺ສໍ ທິສາຍໍ ອຣຫນ຺ໂຕ ນາເຫສຸໍ, ຕໍ ສກ຺ກາຣໍ ກປຓຍາຈການໍ ອທໍສຸ.

ປຸນທິວເສ ທກ຺ຂິຓທ຺ວາເຣ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕເຖວ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍໍ ນາລຕ຺ຖ, ປຸນທິວເສປິ ປຈ຺ຉິມທ຺ວາເຣ ຕເຖວ. ອຸຕ຺ຕຣທ຺ວາເຣ ສຊ຺ຊິຕທິວເສນ ປນ ເທວິຍາ ຕເຖວ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິຍາ ¶ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ຕານໍ ປທຸມວຕິຍາ ປຸຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຈສຕານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ເຊຏ຺ຐໂກ ມຫາປທຸມປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຠາຕິເກ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ມາຣິສາ, ນນ຺ທຣາຊາ ຕຸມ຺ເຫ ນິມນ຺ເຕຕິ, ອຘິວາເສຖ ຕສ຺ສາ’’ຕິ. ເຕ ອຘິວາເສຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣທ຺ວາເຣ ໂອຕຣິໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ທິສ຺ວາ ¶ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ປຎ຺ຈສຕາ, ເທວ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ອາຄຕາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ສທ຺ຘິໍ ເທວິຍາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ປາສາທໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຣ ເນສໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາວສາເນ ¶ ຣາຊາ ສງ຺ຆຕ຺ເຖຣສ຺ສ, ເທວີ ສງ຺ຆນວກສ຺ສ ປາທມູເລ ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍາ, ຠນ຺ເຕ, ປຈ຺ຈເຍຫິ ນ ກິລມິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຍຎ຺ຈ ປຸຎ຺ເຎນ ນ ປຣິຫາຍິສ຺ສາມີ, ອມ຺ຫາກໍ ຍາວຊີວໍ ອິຘ ນິວາສາຍ ປຏິຎ຺ຎໍ ເທຖາ’’ຕິ ປຏິຎ຺ຎໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ປຎ຺ຈ ປຓ຺ຓສາລາສຕານິ, ປຎ຺ຈ ຈງ຺ກມນສຕານີຕິ ສພ຺ພາກາເຣນ ນິວາສນຏ຺ຐານານິ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສາເປສຸໍ.

ເອວໍ ກາເລ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈນ຺ເຕ ກຸປິເຕ ຣາຊາ ‘‘ອຫໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ວູປສເມຕຸໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕ຺ວໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘສຸ ມາ ປມຊ຺ຊາ’’ຕິ ເທວິໍ ໂອວທິຕ຺ວາ ຄໂຕ. ຕສ຺ມິໍ ອນາຄເຕເຍວ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣາ ຂີຓາ. ມຫາປທຸມປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຕິຍາມຣຕ຺ຕິໍ ຌານກີຬໍ ກີຬິຕ຺ວາ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນສມເຍ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ເສສາປີຕິ ສພ຺ເພວ ປຣິນິພ຺ພຸຕາ. ປຸນທິວເສ ເທວີ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ນິສີທນຏ຺ຐານານິ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜານິ ວິກິຣິຕ຺ວາ ຘູປໍ ວາເສຕ຺ວາ ເຕສໍ ອາຄມນໍ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ນິສິນ຺ນາ ອາຄມນໍ ອທິສ຺ວາ ປຸຣິເສ ເປເສສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຕາຕາ, ຊານາຖ ກິໍ ອຍ຺ຍານໍ ອຜາສຸກ’’ນ຺ຕິ? ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາປທຸມສ຺ສ ປຓ຺ຓສາລາຍ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ຕາ ຈງ຺ກມນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ນິສ຺ສາຍ ຐິຕໍ ທິສ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ປຣິນິພ຺ພຸຕສຣີຣໍ ກິໍ ກເຖສ຺ສຕິ, ເຕ ‘‘ນິທ຺ທາຍຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິປາເທ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປາທານໍ ສີຕລຕາຍ ເຈວ ຖທ຺ຘຕາຍ ຈ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ທຸຕິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕເຖວ ຎຕ຺ວາ ປຸນ ຕຕິຍສ຺ສາຕິ ເອວໍ ສພ຺ເພປິ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຣາຊກຸລໍ ອາຄມິໍສຸ. ‘‘ກຫໍ, ຕາຕາ, ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ’’ຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ປຣິນິພ຺ພຸຕາ, ເທວີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ເທວີ ກນ຺ທນ຺ຕີ ໂຣທນ຺ຕີ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ນາຄເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ¶ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສາຘຸກີຬິຕໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ສຣີຣກິຈ຺ຈໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຘາຕຸໂຍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ.

ຣາຊາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ວູປສເມຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອາຄຕໍ ເທວິໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກິໍ, ຠທ຺ເທ, ຕ຺ວໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘສຸ ນ ປມຊ຺ຊສິ, ນິໂຣຄາ ຈ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ປຣິນິພ຺ພຸຕາ, ເທວາ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອວຣູປານມ຺ປິ ປຓ຺ຑິຕານໍ ມຣຓໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ກຸໂຕ ໂມກ຺ຂາ’’ຕິ? ໂສ ນຄຣໍ ອປວິສິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ສຍໍ ສມຓປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິ. ເທວີປິ ‘‘ຣຎ຺ເຎ ປພ຺ພຊິເຕ ອຫໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕເຖວ ອຸຍ຺ຍາເນ ປພ຺ພຊິ. ທ຺ເວປິ ຌານໍ ຠາເວຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ.

ເຕສຸ ¶ ຕຕ຺ເຖວ ວສນ຺ເຕສຸ ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ອນຸປຸພ຺ເພນ ¶ ຣາຊຄຫໍ ປາປຸຓິ. ສຕ຺ຖຣິ ຕຕ຺ຖ ປຏິວສນ຺ເຕ ອຍໍ ປິປ຺ປລິມາຓໂວ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ມຫາຕິຕ຺ຖພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາເມ ກປິລພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຠຣິຍາຍ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ອຍໍ ຠທ຺ທກາປິລານີ ມທ຺ທຣຏ຺ເຐ ສາຄລນຄເຣ ໂກສິຍໂຄຕ຺ຕພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຠຣິຍາຍ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ເຕສໍ ອນຸກ຺ກເມນ ວຑ຺ຒມານານໍ ປິປ຺ປລິມາຓວສ຺ສ ວີສຕິເມ, ຠທ຺ທາຍ ໂສຬສເມ ວເຍ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ມາຕາປິຕໂຣ ປຸຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ, ກຸລວໍສໍ ປຕິຏ຺ຐເປຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອຕິວິຍ ນິປ຺ປີຬິຍິໍສຸ. ມາຓໂວ ອາຫ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂສຕປເຖ ເອວຣູປໍ ກຖໍ ມາ ກຖຍິຕ຺ຖ, ອຫໍ ຍາວ ຕຸມ຺ເຫ ຘຣຖ, ຕາວ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕ ກຕິປາຫໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸນ ກຖຍິໍສຸ. ໂສປິ ປຸນ ປຏິກ຺ຂິປິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມາຕາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ກເຖຕິເຍວ.

ມາຓໂວ ‘‘ມາຕຣໍ ສຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ນິກ຺ຂສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓກາເຣຫິ ອິຕ຺ຖິຣູປກໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ມຊ຺ຊນຆຏ຺ຏນາທິກມ຺ມປຣິໂຍສາເນ ຕໍ ຣຕ຺ຕວຕ຺ຖໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ເນຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ເຈວ ນານາລງ຺ກາເຣຫິ ຈ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມ, ເອວຣູປໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ລຠນ຺ໂຕ ເຄເຫ ວສິສ຺ສາມິ, ອລຠນ຺ໂຕ ນ ວສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ປຸຎ຺ຎວາ ທິນ຺ນທາໂນ ກຕາຠິນີຫາໂຣ ປຸພ຺ເພ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ນ ເອກໂກວ ອກາສິ, ອທ຺ຘາ ເອເຕນ ສຫ ກຕປຸຎ຺ຎາ ສຸວຓ຺ຓຣູປກປຏິຠາຄາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຏ຺ຐ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ສພ຺ພໂຠເຄຫິ ¶ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ຣເຖ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຕາຕາ, ຍຕ຺ຖ ອມ຺ເຫຫິ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕໂຠຄາທິສມານກຸເລ ເອວຣູປໍ ທາຣິກໍ ປສ຺ສຖ, ຕຕ຺ຖ ອິທເມວ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ສຈ຺ຈາກາຣໍ ກຕ຺ວາ ເທຖາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ເຕ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ນາມ ເອຕໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘‘ກຕ຺ຖ ລຠິສ຺ສາມ, ມທ຺ທຣຏ຺ຐໍ ນາມ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ, ມທ຺ທຣຏ຺ຐໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ມທ຺ທຣຏ຺ເຐ ສາຄລນຄຣໍ ອຄມໍສຸ. ອຕ຺ຖ ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ນ຺ຫານຕິຕ຺ເຖ ຐເປຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ຠທ຺ທາຍ ຘາຕີ ຠທ຺ທໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ສຍໍ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ອຸທກຕິຕ຺ຖໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິສ຺ສາຍໍ ¶ ອວິນີຕາ ອິຘາຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິຕາ’’ຕິ ປິຏ຺ຐິປສ຺ເສ ປຫຣິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍຘີຕາ ເມຕິ ສຎ຺ຎໍ ອຸປ຺ປາເທສິ, ອຍໍ ປນ ອຍ຺ຍຘີຕາຍ ນິວາສນປຏິຄ຺ຄຫິຕາຍປິ ອສທິສາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘‘ເອວຣູປາ ກິຣ ເຕ ສາມິຘີຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ສາ ‘‘ອິມາຍ ສຸວຓ຺ຓປຏິມາຍ ສຕຄຸເຓນ ສຫສ຺ສຄຸເຓນ ມຍ຺ຫໍ ອຍ຺ຍຘີຕາ ອຠິຣູປຕຣາ’’, ຕຖາ ຫິ ‘‘ອປ຺ປທີເປປິ ທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖ ຄພ຺ເຠ ນິສິນ຺ນາ ສຣີໂຣຠາເສນ ຕມໍ ວິຘມຕີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕສ຺ສາ ມາຕາປິຕູນໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ຣເຖ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕໍ ຘາຕິໍ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ໂກສິຍໂຄຕ຺ຕສ຺ສ ຆຣທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ອາຄມນໍ ອາໂຣຈຍິໍສຸ.

ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ¶ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ ‘‘ມຄຘຣຏ຺ເຐ ມຫາຕິຕ຺ຖຄາເມ ກປິລພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຆຣໂຕ ອິມິນາ ນາມ ກາຣເຓນ ອາຄຕມ຺ຫາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ສາຘຸ, ຕາຕາ, ອມ຺ເຫຫິ ສມຊາຕິໂຄຕ຺ຕວິຠໂວ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ທສ຺ສາມ ທາຣິກ’’ນ຺ຕິ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ຄຓ຺ຫິ. ເຕ ກປິລພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສາສນໍ ປຫິຓິໍສຸ – ‘‘ລທ຺ຘາ ໂນ ຠທ຺ທາ ນາມ ທາຣິກາ, ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ຊານາຖາ’’ຕິ. ຕໍ ສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປິປ຺ປລິມາຓວສ຺ສ ອາໂຣຈຍິໍສຸ ‘‘ລທ຺ຘາ ທາຣິກາ’’ຕິ. ປິປ຺ປລິມາຓໂວ ‘‘ອຫໍ ‘ນ ລຠິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິໍ, ອິເມ ‘ລທ຺ຘາ’ຕິ ເປເສນ຺ຕິ, ອນຕ຺ຖິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປຓ຺ຓໍ ເປເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣໂຫຄໂຕ ປຓ຺ຓໍ ລິຂິ ‘‘ຠທ຺ທາ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕໂຠຄານຸຣູປໍ ປຕິໍ ລຠຕຸ, ອຫໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣິນີ ອໂຫສີ’’ຕິ. ຠທ຺ທາປິ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ກິຣ ມໍ ທາຕຸກາມາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຣໂຫຄຕາ ປຓ຺ຓໍ ລິຂິ – ‘‘ອຍ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕໂຠຄານຸຣູປໍ ¶ ທາຣິກໍ ລຠຕຸ, ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ມາ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ຠວາຫີ’’ຕິ. ທ຺ເວປິ ປຓ຺ຓານິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສມາຄຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ອິທໍ ກສ຺ສ ປຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປິປ຺ປລິມາຓເວນ ຠທ຺ທາຍ ປຫິຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທໍ ກສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ຠທ຺ທາຍ ປິປ຺ປລິມາຓວສ຺ສ ປຫິຕ’’ນ຺ຕິ ຈ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ ທ຺ເວປິ ວາເຈຕ຺ວາ ‘‘ປສ຺ສຖ ທາຣການໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ຜາເລຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຕໍສມານໍ ປຓ຺ຓໍ ລິຂິຕ຺ວາ ອິໂຕ ເອຕ຺ໂຕ ຈ ເປເສສຸໍ. ອິຕິ ກຸມາຣສ຺ສ ກຸມາຣິກາຍ ຈ ສທິສໍ ປຓ຺ຓໍ ໂລກສ຺ສາທຣຫິຕເມວາຕິ ອນິຈ຺ຉມານານມ຺ປິ ເຕສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສມາຄໂມ ອໂຫສິ.

ຕໍທິວສເມວ ປິປ຺ປລິມາຓໂວປິ ຠທ຺ທໍ ເອກໍ ປຸປ຺ຜທາມໍ ຄຓ຺ຫາເປສິ. ຠທ຺ທາປິ ຕານິ ສຍນມຊ຺ເຌ ຐເປສິ. ອຸໂຠປິ ຠຸຕ຺ຕສາຍມາສາ ສຍນໍ ອາຣຸຫິຕຸໍ ອາຣຠິໍສຸ. ເຕສຸ ມາຓໂວ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສນ ສຍນໍ ອາຣຸຫິ, ຠທ຺ທາ ວາມປສ຺ເສນ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຍສ຺ສ ປສ຺ເສ ປຸປ຺ຜານິ ມິລາຍນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ຣາຄຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ວິຊານິສ຺ສາມ, ອິມໍ ປຸປ຺ຜທາມໍ ນ ອລ຺ລີຍິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ປນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຣີຣສມ຺ຜສ຺ສຠເຍນ ສກລຣຕ຺ຕິໍ ນິທ຺ທໍ ອໂນກ຺ກມນ຺ຕາວ ວີຕິນາເມສຸໍ. ທິວາ ປນ ຫສິຕມຕ຺ຕມ຺ປິ ນາກໍສຸ. ເຕ ໂລກາມິເສນ ອສໍສຏ຺ຐາ ຍາວ ມາຕາປິຕໂຣ ຘຣນ຺ຕິ, ຕາວ ກຸຏຸມ຺ພໍ ອວິຈາເຣຕ຺ວາ ເຕສຸ ກາລງ຺ກເຕສຸ ວິຈາຣຍິໍສຸ. ມຫຕີ ມາຓວສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕິ. ເອກທິວສໍ ສຣີຣໍ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ ສຸວຓ຺ຓຈຸຓ຺ຓໍ ເອວ ມຄຘນາຬິຍາ ¶ ທ຺ວາທສນາຬິມຕ຺ຕໍ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍນ຺ຕພທ຺ຘານິ ສຏ຺ຐິ ມຫາຕຬາການິ, ກມ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊນິໂກ, ອນຸຣາຘປຸຣປ຺ປມາຓາ ຈຸທ຺ທສຄາມາ, ຈຸທ຺ທສ ຫຕ຺ຖານີການິ, ຈຸທ຺ທສ ອສ຺ສານີການິ, ຈຸທ຺ທສ ຣຖານີການິ.

ໂສ ເອກທິວສໍ ອລງ຺ກຕອສ຺ສໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ມຫາຊນປຣິວຸໂຕ ກມ຺ມນ຺ຕຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຂຕ຺ຕໂກຏິຍໍ ຐິໂຕ ນງ຺ຄເລຫິ ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໂຕ ກາກາທໂຍ ສກຸເຓ ຄຓ຺ຑຸປ຺ປາທາທິເກ ປາຓເກ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕາຕາ, ອິເມ ກິໍ ຂາທນ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຄຓ຺ຑຸປ຺ປາເທ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອເຕຫິ ກຕປາປໍ ¶ ກສ຺ສ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ເອເຕຫິ ກຕປາປໍ ມຍ຺ຫໍ ໂຫຕິ, ກິໍ ເມ ກຣິສ຺ສຕິ ສຕ຺ຕອສີຕິໂກຏິຘນໍ, ທ຺ວາທສໂຍຊນກມ຺ມນ຺ໂຕ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ກິໍ ຍນ຺ຕພທ຺ຘານິ ຕຬາການິ, ກິໍ ຈຸທ຺ທສ ຄາມານິ, ສພ຺ພເມຕໍ ຠທ຺ທາຍ ກາປິລານິຍາ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຠທ຺ທາ ¶ ກາປິລານີ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອນ຺ຕຣວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຕໂຍ ຕິລກຸມ຺ເຠ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຘາຕີຫິ ປຣິວຸຕາ ນິສິນ຺ນາ ກາເກ ຕິລປາຓເກ ຂາທມາເນ ທິສ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມາ, ກິໍ ອິເມ ຂາທນ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ປາຓເກ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ. ‘‘ອກຸສລໍ ກສ຺ສ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ. ສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຈຕຸຫຕ຺ຖໍ ວຕ຺ຖໍ ນາຬິໂກທນມຕ຺ຕຎ຺ຈ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຍທິ ປເນຕໍ ເອເຕຫິ ກຕໍ ອກຸສລໍ ມຍ຺ຫໍ ໂຫຕິ, ຠວສຫສ຺ເສນປິ ວຏ຺ຏໂຕ ສີສໍ ອຸກ຺ຂິປິຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ເຕ ອາຄຕມຕ຺ເຕເຍວ ສພ຺ພໍ ຕສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ມາຓໂວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທິ, ອຖສ຺ສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ອນຸຈ຺ຉວິກໂຠຊນໍ ອຸປນຍິໍສຸ. ທ຺ເວປິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິຊເນ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ຣໂຫຄຕາ ຜາສຸກຏ຺ຐາເນ ນິສີທິໍສຸ. ຕໂຕ ມາຓໂວ ຠທ຺ທໍ ອາຫ – ‘‘ຠທ຺ເທ, ອິມໍ ຆຣໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ກິຕ຺ຕກໍ ຘນມາຫຣສີ’’ຕິ? ‘‘ປຎ຺ຈປຓ຺ຓາສ ສກຏສຫສ຺ສານິ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ສພ຺ພໍ ຕໍ, ຍາ ຈ ອິມສ຺ມິໍ ຆເຣ ສຕ຺ຕາສີຕິ ໂກຏິໂຍ ຍນ຺ຕພທ຺ຘານິ ສຏ຺ຐິ ຕຬາການີຕິ ເອວມາທິເຠທາ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຕຸຍ຺ເຫວ ນິຍ຺ຍາເຕມີ’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ປນ ກຸຫິໍ ຄຈ຺ຉຖ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຍ຺ຍ, ອຫມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອາຄມນໍ ໂອໂລກຍມານາ ນິສິນ຺ນາ, ອຫມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕສໍ ອາທິຕ຺ຕປຓ຺ຓກຸຏິ ວິຍ ຕໂຍ ຠວາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ເຕ ‘‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາປຓໂຕ ກາສາຍຣສປີຕານິ ຈີວຣານິ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ເຕ ຈ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເກເສ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ‘‘ເຍ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຖວິກາສຸ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອໍເສ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ປາສາທໂຕ ໂອຕຣິໍສຸ. ເຄເຫ ທາເສສຸ ຈ ກມ຺ມກາເຣສຸ ຈ ນ ໂກຈິ ສຎ຺ຊານິ.

ອຖ ¶ ເນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ທາສຄາມທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ອາກປ຺ປກຸຕວເສນ ທາສຄາມວາສິໂນ ສຎ຺ຊານິໍສຸ. ເຕ ໂຣທນ຺ຕາ ປາເທສຸ ປຕິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ອມ຺ເຫ ອນາເຖ ກໂຣຖ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ມຍໍ, ຠເຓ, ‘ຕໂຍ ຠວາ ອາທິຕ຺ຕປຓ຺ຓສາລາ ວິຍາ’ຕິ ປພ຺ພຊິມ຺ຫ, ສເຈ ຕຸມ຺ເຫສຸ ເອເກກໍ ຠຸຊິສ຺ສໍ ກໂຣມ, ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ນປ຺ປໂຫຕິ. ຕຸມ຺ເຫວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສີສໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຠຸຊິສ຺ສາ ຫຸຕ຺ວາ ຊີວຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕສໍ ໂຣທນ຺ຕານໍເຍວ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ເຖໂຣ ¶ ¶ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ຠທ຺ທາ ກາປິລານີ ສກລຊມ຺ພຸທີປຄ຺ຆນິກາ ອິຕ຺ຖີ ມຍ຺ຫໍ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ໂກຈິເທວ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຍ຺ຍ ‘ອິເມ ປພ຺ພຊິຕາປິ ວິນາ ຠວິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ກໂຣນ຺ຕີ’ຕິ. ເອວໍ ໂກຈິ ປາປເກນ ມນສາ ປທູເສຕ຺ວາ ອປາຍປູຣໂກ ຠເວຍ຺ຍ, ອິມໍ ປຫາຍ ມຍາ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ທ຺ເວຘາປຖໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ອຏ຺ຐາສິ. ຠທ຺ທາປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ອາຫ – ‘‘ຠທ຺ເທ, ຕາທິສິໍ ອິຕ຺ຖິໍ ມມ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘ອິເມ ປພ຺ພຊິຕາປິ ວິນາ ຠວິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕີ’ຕິ ອມ຺ເຫສຸ ປທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ມຫາຊໂນ ອປາຍປູຣໂກ ຠເວຍ຺ຍ. ອິມສ຺ມິໍ ທ຺ເວຘາປເຖ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ຄຓ຺ຫ, ອຫໍ ເອເກນ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອາມ, ອຍ຺ຍ, ມາຕຸຄາໂມ ‘ປພ຺ພຊິຕານໍ ປລິໂພໂຘ, ປພ຺ພຊິຕາປິ ວິນາ ນ ຠວນ຺ຕີ’ຕິ ອມ຺ຫາກໍ ໂທສໍ ທສ຺ເສຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ທສນຂສໂມຘານສມຸຊ຺ຊລໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ‘‘ສຕສຫສ຺ສກປ຺ປປມາເຓ ອທ຺ຘາເນ ກໂຕ ມິຕ຺ຕສນ຺ຖໂວ ອຊ຺ຊ ຠິຊ຺ຊຕິ, ຕຸມ຺ເຫວ ທກ຺ຂິຓາ ນາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ທກ຺ຂິຓມຄ຺ໂຄ ວຏ຺ຏຕິ, ມຍໍ ມາຕຸຄາມາ ນາມ ວາມຊາຕິກາ, ອມ຺ຫາກໍ ວາມມຄ຺ໂຄ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ເຕສໍ ທ຺ເວຘາຠູຕກາເລ ອຍໍ ມຫາປຖວີ ‘‘ອຫໍ ຈກ຺ກວາຬສິເນຣຸປພ຺ພຕາທໂຍ ຘາເຣຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕີປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຄຸເຓ ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວທນ຺ຕີ ວິຍ ວິຣວມານາ ອກມ຺ປິຕ຺ຖ. ອາກາເສ ອສນິສທ຺ໂທ ວິຍ ປວຕ຺ຕິ, ຈກ຺ກວາຬປພ຺ພໂຕ ອຸນ຺ນາທິ.

ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘປິ ເວຬຸວນມຫາວິຫາເຣ ກຸຏິຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ປຖວີກມ຺ປນສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິສ຺ສ ນຸ ໂຂ ປຖວີ ກມ຺ປຕີ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ປິປ຺ປລິມາຓໂວ ຈ ຠທ຺ທາ ຈ ກາປິລານີ ມໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອປ຺ປເມຍ຺ຍໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕາ, ເຕສໍ ວິໂຍຄຏ຺ຐາເນ ອຸຠິນ຺ນໍ ຄຸຓພເລນ ອຍໍ ປຖວີກມ຺ໂປ ຊາໂຕ, ມຍາປິ ເອເຕສໍ ສງ຺ຄຫໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ສຍເມວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອສີຕິມຫາເຖເຣສຸ ກຎ຺ຈິ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຕິຄາວຸຕມຄ຺ຄໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ຣາຊຄຫສ຺ສ ຈ ນາລນ຺ທາຍ ຈ ອນ຺ຕເຣ ¶ ພຫຸປຸຕ຺ຕນິຄ຺ໂຣຘມູເລ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ນິສິນ຺ໂນ ປນ ອຎ຺ຎຕຣປໍສຸກູລິໂກ ວິຍ ອນິສີທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘເວສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອສີຕິຫຕ຺ຖາ ພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ອິຕິ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ປຓ຺ຓຈ຺ຉຕ຺ຕສກຏຈກ຺ກກູຏາຄາຣາທິປ຺ປມາຓາ ພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ອິໂຕ ¶ ຈິໂຕ ຈ ວິປ຺ຜຣນ຺ຕິໂຍ ວິຘາວນ຺ຕິໂຍ ຈນ຺ທສຫສ຺ສສູຣິຍສຫສ຺ສອຸຄ຺ຄມນກາລໍ ວິຍ ກຸຣຸມານາ ຕໍ ວນນ຺ຕຣໍ ເອໂກຠາສໍ ອກໍສຸ. ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓສິຣິຍາ ສມຸຊ຺ຊລຕາຣາຄເຓນ ວິຍ ຄຄນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕກມລກຸວລເຍນ ວິຍ ສລິລໍ ວນນ຺ຕຣໍ ວິໂຣຈິຕ຺ຖ. ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຂນ຺ໂຘ ປກຕິຍາ ເສໂຕ ໂຫຕິ, ປຕ຺ຕານິ ນີລານິ ປກ຺ການິ ຣຕ຺ຕານິ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ທິວເສ ສພ຺ໂພ ນິຄ຺ໂຣໂຘ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓວ ອໂຫສິ.

ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖໂຣ ¶ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖາ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມໍ ອຫໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ທິຏ຺ຐຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂອນໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕີສຸ ຐາເນສຸ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມິ, ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມີ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໒.໑໕໔) ອາຫ. ອຖ ນໍ ຠຄວາ ອາຫ – ‘‘ກສ຺ສປ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ນິປຈ຺ຈກາຣໍ ມຫາປຖວິຍາ ກເຣຍ຺ຍາສິ, ສາປິ ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ປນ ເອວໍ ຄຸຓມຫນ຺ຕຕໍ ຊານຕາ ຕຍາ ກໂຕ ນິປຈ຺ຈກາໂຣ ມຍ຺ຫໍ ໂລມມ຺ປິ ຈາເລຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ນິສີທ, ກສ຺ສປ, ທາຍຊ຺ຊໍ ເຕ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ຕີຫິ ໂອວາເທຫິ ອຸປສມ຺ປທໍ ອທາສິ. ທຕ຺ວາ ຈ ພຫຸປຸຕ຺ຕນິຄ຺ໂຣຘມູລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຖຣໍ ປຈ຺ຉາສມຓໍ ກຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ສຕ຺ຖຸ ສຣີຣໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓວິຈິຕ຺ຕໍ, ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ສຕ຺ຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕໍ, ໂສ ກຎ຺ຈນນາວາຍ ປຈ຺ຉາພທ຺ໂຘ ວິຍ ສຕ຺ຖຸ ປທານຸປທິກໍ ອນຸຄຎ຺ຉິ. ສຕ຺ຖາ ໂຖກໍ ມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສຊ຺ຊາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ເຖໂຣ ‘‘ສຕ຺ຖາ ນິສີທິຕຸກາໂມ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏປິໂລຕິກໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຎເປສິ.

ສຕ຺ຖາ ຕຕ຺ຖ ນິສີທິຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ‘‘ມຸທຸກາ ໂຂ ຕ຺ຍາຍໍ, ກສ຺ສປ, ປຏປິໂລຕິກາ ສງ຺ຆາຏີ’’ຕິ ອາຫ (ສໍ. ນິ. ໒.໑໕໔). ໂສ ‘‘ສຕ຺ຖາ ເມ ສງ຺ຆາຏິຍາ ມຸທຸຠາວໍ ກເຖສິ, ປາຣຸປິຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ປາຣຸປຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສງ຺ຆາຏິ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ ປາຣຸປິສ຺ສສິ, ກສ຺ສປາ’’ຕິ? ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ນິວາສນໍ ລຠນ຺ໂຕ ປາຣຸປິສ຺ສາມິ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອິມໍ ປຣິໂຠຄຊິຓ຺ຓໍ ປໍສຸກູລໍ ຘາເຣຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ, ມຍາ ຫິ ອິມສ຺ສ ປໍສຸກູລສ຺ສ ຄຫິຕທິວເສ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕໍ ¶ ກຕ຺ວາ ມຫາປຖວີ ກມ຺ປິ, ອິມໍ ພຸທ຺ຘປຣິໂຠຄຊິຓ຺ຓຈີວຣໍ ¶ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ປຣິຕ຺ຕຄຸເຓນ ຘາເຣຕຸໍ, ປຏິພເລເນວິທໍ ປຏິປຕ຺ຕິປູຣຓສມຕ຺ເຖນ ຊາຕິປໍສຸກູລິເກນ ຘາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ຈີວຣໍ ປຣິວຕ຺ເຕສິ.

ເອວໍ ຈີວຣໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ຈີວຣໍ ຠຄວາ ປາຣຸປິ, ສຕ຺ຖຸ ຈີວຣໍ ເຖໂຣ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອເຈຕນາປິ ອຍໍ ມຫາປຖວີ ‘‘ທຸກ຺ກຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ອກຕ຺ຖ, ອຕ຺ຕໂນ ປາຣຸຕຈີວຣໍ ສາວເກນ ປຣິວຕ຺ຕິຕປຸພ຺ພໍ ນາມ ນາໂຫສິ, ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຄຸຓໍ ຘາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວທນ຺ຕີ ວິຍ ອຸທກປຣິຍນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ກມ຺ປິ. ເຖໂຣປິ ‘‘ລທ຺ຘໍ ເມ ພຸທ຺ຘານໍ ປຣິໂຠຄຈີວຣໍ, ກິໍ ເມ ອິທານິ ອຸຕ຺ຕຣິ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອຸນ຺ນຕິໍ ອກຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກເຍວ ເຕຣສ ຘຸຕຄຸເຓ ສມາທາຍ ສຕ຺ຕທິວສມຕ຺ຕໍ ປຸຖຸຊ຺ຊໂນ ອໂຫສິ. ອຏ຺ຐເມ ທິວເສ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ກສ຺ສໂປ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທູປໂມ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ອປກສ຺ເສວ ກາຍໍ ອປກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ນິຈ຺ຈນວໂກ ¶ ກຸເລສຸ ອປ຺ປຄພ຺ໂຠ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໒.໑໔໖) ເອວມາທິນາ ປສໍສິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘຸຕວາທານໍ ຍທິທໍ ມຫາກສ຺ສໂປ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໑໙໑) ຘຸຕວາທານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໓໙໘. ເອວໍ ຠຄວຕາ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ມຫາສາວກຠາວໍ ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນໍ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ຠຄວໂຕ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາທານໍ ນິກ຺ເຂປນສມເຍ ອກ຺ກນ຺ຕກ຺ກນ຺ຕປາເທ ສຕສຫສ຺ສປຕ຺ຕາ ປທຸມາ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ຕສ຺ມາສ຺ສ ຕໍ ນາມໍ ອໂຫສິ. ສກລສຕ຺ຕນິກາເຍສຸ ເອເກເກນ ສຕສຕປຸຎ຺ເຎ ກເຕ ຕສ຺ສ ປຸຎ຺ຎສ຺ສ ສຕຄຸຓປຸຎ຺ຎານໍ ກຕຕ຺ຕາ ຠຄວໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ຕາທິໂນຕິ ສຕ຺ຕໂລກສ຺ສ ປຘານຠູຕສ຺ສ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍຠາວໍ ປຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຕາທິໂນ. ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິ ສຕ຺ຕໂລກສ຺ສ ປຏິສຣຓຠູເຕ ຠຄວຕິ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ, ອທສ຺ສນໍ ຄເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປູຊໍ ກຸພ຺ພນ຺ຕິ ສນ຺ຖຸໂນຕິ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສາສນໂຕ ‘‘ສຕ຺ຖາ’’ຕິ ລທ຺ຘນາມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາຘຸກີຬໍ ກີຬນ຺ຕາ ປູຊໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໙໙. ອຄ຺ຄິໍ ¶ ຈິນນ຺ຕີ ຊນຕາຕິ ຊນສມູຫາ ອາຬາຫນຕ຺ຖາຍ ອຄ຺ຄິໍ ຈິນນ຺ຕາ ຣາສິໍ ກໂຣນ຺ຕາ ອາສມນ຺ຕໂຕ ໂມທິຕາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ປກາເຣນ ໂມທິຕາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ປູຊໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຕສຸ ¶ ສໍເວຄຊາເຕສູຕິ ເຕສຸ ຊນສມູເຫສຸ ສໍເວຄປ຺ປຕ຺ເຕສຸ ອຸຕ຺ຣາສໍ ລຠນ຺ເຕສຸ ເມ ມຍ຺ຫໍ ປີຕິ ຫາໂສ ອຸທປຊ຺ຊຖ ປາຕຸຠວີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐໐. ຎາຕິມິຕ຺ເຕ ສມາເນຕ຺ວາຕິ ມມ ພນ຺ຘຸສຫາເຍ ສມາເນຕ຺ວາ ຣາສິໍ ກຕ຺ວາ. ມຫາວີໂຣ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ອທສ຺ສນໍ ອຄມາສີຕິ ອິທໍ ວຈນໍ ອພ຺ຣວິໍ ກເຖສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຫນ຺ທ ປູຊໍ ກໂຣມເສຕິ ຫນ຺ທາຕິ ໂວສ຺ສຄ຺ຄຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ເຕນ ກາຣເຓນ ມຍໍ ສພ຺ເພ ສມາຄຕາ ປູຊໍ ກໂຣມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສຕິ ນິປາໂຕ.

໔໐໑. ສາຘູຕິ ເຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາຕິ ເຕ ມມ ຎາຕິມິຕ຺ຕາ ສາຘຸ ອິຕິ ສຸນ຺ທຣໍ ຠທ຺ທກໍ ອິຕິ ປຏິສຸຓິຕ຺ວາ ມມ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຉິຕ຺ວາ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຠິຍ຺ໂຍ ອຕິເຣກໍ ຫາສໍ ປີຕິໍ ຊນິໍສຸ ອຸປ຺ປາເທສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐໒. ຕໂຕ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ກຕປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ມິໍ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ສຕຫຕ຺ຖໍ ອຸຄ຺ຄຕໍ ອຸພ຺ພິທ຺ຘໍ ທິຍຑ຺ຒຫຕ຺ຖສຕໍ ວິຕ຺ຖຕໍ, ວິມານໍ ນຠສິ ອາກາເສ ອຸຄ຺ຄຕໍ ອຄ຺ຆິຍໍ, ສຸກຕໍ ສຸນ຺ທຣາກາເຣນ ກຕໍ, ກຕ຺ວາ ກາເຣຕ຺ວາ ຈ ປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈຍໍ ປຸຎ຺ຎຣາສິໍ ກາຫາສິໍ ອກາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໐໓. ກຕ຺ວານ ອຄ຺ຆິຍໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ເຈຕິຍປູຊນຏ຺ຐາເນ ຕາລປນ຺ຕີຫິ ຕາລປາຬີຫິ ຈິຕ຺ຕິຕໍ ໂສຠິຕໍ ອຄ຺ຆິຍໍ ກຕ຺ວານ ກາເຣຕ຺ວາ ຈ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ປູຊຍຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມໍ ພຸທ຺ຘຘາຕຸນິຘາປິຕໍ ເຈຕິຍໍ ປູຊຍິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໐໔. ຕສ຺ສ ເຈຕິຍສ຺ສ ມຫິມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘວາຕິ ອາກາເສ ຊລມາໂນ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘວ ອຄ຺ຄິຣາສິ ອິວ ຕໍ ເຈຕິຍໍ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ຊລຕິ ຜຸລ຺ລິໂຕ ວິກສິຕປຸປ຺ໂຜ ສາລຣຸກ຺ຂຣາຊາ ອິວ ອາກາເສ ອິນ຺ທລຏ຺ຐີວ ອິນ຺ທຘນຸ ອິວ ຈ ຈຕຸທ຺ທິສາ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ໂອຠາສຕິ ວິຊ຺ໂຊຕຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໐໕. ຕຕ຺ຖ ¶ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂຊຕມານຘາຕຸຄພ຺ຠມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ມນໍ ປສາເທຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ກຕ຺ວາ ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ພຫຸໍ ອເນກປ຺ປກາຣໍ ກຸສລໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວານ ‘‘ຘາຕຸຄພ຺ເຠ ຈ ສາສເນ ຈ ເອຕ຺ຕການິ ປຸຎ຺ຎານິ ມຍາ ກຕານີ’’ຕິ ເອວໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວານ ກາລໍກຕ຺ວາ ຕິທສໍ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ສຸຕ຺ຕປ຺ປພຸທ຺ໂຘ ວິຍ ອຫໍ ອຸປປຊ຺ຊິໍ ຊາໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໐໖. ອຕ຺ຕໂນ ອຸປ຺ປນ຺ນເທວໂລເກ ລທ຺ຘສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຫສ຺ສຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຫຍວາຫິໍ ສິນ຺ຘວສຫສ຺ສໂຍຊິຕໍ ທິພ຺ພຣຖໍ ¶ ອຘິຏ຺ຐິໂຕ. ສຕ຺ຕຫິ ຠູມີຫິ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸຄ຺ຄຕໍ ອຸພ຺ພິທ຺ຘໍ ອຸຈ຺ຈໍ ມຍ຺ຫໍ ຠວນໍ ວິມານໍ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐໗. ຕສ຺ມິໍ ວິມາເນ ສພ຺ພໂສວຓ຺ຓມຍາ ສກລໂສວຓ຺ຓມຍານິ ກູຏາຄາຣສຫສ຺ສານິ ອຫຸໍ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສກເຕເຊນ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ສພ຺ພາ ທສ ທິສາ ປຠາສຍໍ ໂອຠາເສນ຺ຕານິ ຊລນ຺ຕິ ວິຊ຺ໂຊຕນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໐໘. ຕສ຺ມິໍ ມຍ຺ຫໍ ປາຕຸຠູຕວິມາເນ ອຎ຺ເຎປິ ນິຍ຺ຍູຫາ ປມຸຂສາລາໂຍ ສນ຺ຕິ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ກິໍ ຠູຕາ? ໂລຫິຕງ຺ຄມຍາ ຣຕ຺ຕມຓິມຍາ ຕທາ ເຕປິ ນິຍ຺ຍູຫາ ຈຕສ຺ໂສ ທິສາ ອາຠາຍ ປຠາຍ ໂຊຕນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໑໐. ສພ຺ເພ ¶ ເທເວ ສກລຉເທວໂລເກ ເທເວ ອຠິໂຠມິ ອຠິຠວາມິ. ກສ຺ສ ຜລນ຺ຕິ ເຈ? ມຍາ ກຕສ຺ສ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມສ຺ສ ອິທໍ ຜລນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໑໑. ຕໂຕ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຏ຺ຐິກປ຺ປສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ສຏ຺ຐິສຫສ຺ສກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ຈຕຸມຫາທີປວນ຺ໂຕ ວິຊິຕາວີ ສພ຺ພໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໍ ວິຊິຕວນ຺ໂຕ ອຫໍ ອຸພ຺ພິທ຺ໂຘ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ປຖວິໍ ອາວສິໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໑໒-໔. ຕເຖວ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິ ປຎ຺ຈພຸທ຺ຘປຏິມຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ຠທ຺ທເກ ນາມ ກປ຺ເປ. ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຕິໍສຊາຕິຍາ ຈຕຸທີປມ຺ຫິ ອິສ຺ສໂຣ ປຘາໂນ ຈກ຺ກຣຕນາທີຫິ ¶ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ສກກມ຺ມາຠິຣທ຺ໂຘ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມ ທສ ຣາຊຘມ຺ເມ ອຠິຣທ຺ໂຘ ອລ຺ລີໂນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ອມ຺ຫີ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຕ຺ຕໂນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິກາເລ ອນຸຠູຕສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ຕຕ຺ຖາປິ ຠວນໍ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊມ຺ຫິ ມຍ຺ຫໍ ຠວນໍ ມມ ປາສາທໍ ອິນ຺ທລຏ຺ຐີວ ອຸຄ຺ຄຕໍ ອາກາເສ ຐິຕວິຊ຺ໂຊຕມານາ ວິຊ຺ຊຸລ຺ລຕາ ອິວ ອຸຄ຺ຄຕໍ ສຕ຺ຕຠູມິກາທິເຠເທຫິ ອຸຈ຺ຈໍ ອາຍາມໂຕ ທີຆໂຕ ຈ ອຸຈ຺ຈໂຕ ຈ ຈຕຸວີສຕິໂຍຊນໍ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊນໍ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສພ຺ເພສໍ ຊນານໍ ມນໍ ອລ຺ລີນຠາເວນ ຣມ຺ມຓໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຬ຺ເຫຫິ ທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖຫິ ວາ ຕິໍສຫຕ຺ເຖຫິ ວາ ອຸຈ຺ເຈຫິ ປາກາຣໂຕຣເຓຫິ ສມ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ.

໔໑໕-໒໐. ຕທຑ຺ຒກໍ ຕໂຕ ອຑ຺ຒກໍ ອຑ຺ຒຕິຍສຕໂຍຊນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປກ຺ຂິຕ຺ຕາ ປຓ຺ຓວີສຕີຕິ ວີສຕິອາປຓປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ນິຣນ຺ຕຣໍ ວີຖິປຣິຈ຺ເຉທນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຣາຫ຺ມຎ຺ຎກຸລສມ຺ຠູໂຕຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ສຸຊາໂຕ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໔. ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸເມຘໍ ¶ ¶ ຠຄວນ຺ຕາຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸຏຸມ຺ພິກກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ທານໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ອຸຕ຺ຕມານິ ວຕ຺ຖານິ ທຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາປິສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸການໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສປິ ຕຕ຺ຖ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຕໂຍຊນິເກ ກນກຖູເປ ¶ ພຫຸກໍສປາຕິໂຍ ທີປຣຸກ຺ເຂຫິ ທີປກປລ຺ລິກາຫິ ຈ ‘‘ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸຎາຓສ຺ສ ອຸປນິສ຺ສໂຍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອຸຬາຣໍ ທີປປູຊໍ ອກາສິ. ເອວໍ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸຏຸມ຺ພິກເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ນິຏ຺ຐິເຕ ໂຍຊນິເກ ກນກຖູເປ ພຫຸກໍສປາຕິໂຍ ສປ຺ປິມຓ຺ຑສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຈ ເອເກກໍ ຄຸຬປິຓ຺ຑໍ ຐເປຕ຺ວາ ມຸຂວຏ຺ຏິຍາ ມຸຂວຏ຺ຏິໍ ຜຸສາເປນ຺ໂຕ ເຈຕິຍໍ ປຣິກ຺ຂິປາເປສິ. ອຕ຺ຕນາ ຄຫິຕກໍສປາຕິໍ ສປ຺ປິມຓ຺ຑສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ສຫສ຺ສວຏ຺ຏິໂຍ ຊາລາເປຕ຺ວາ ສີເສ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ເຈຕິຍໍ ອນຸປຣິຍາຍິ.

ເອວໍ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ອຕ຺ຕຠາເວ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ພຸທ຺ເຘ ພາຣາຓສິຍໍເຍວ ທຸຄ຺ຄຕກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ‘‘ອນ຺ນຠາໂຣ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ສຸມນເສຏ຺ຐິສ຺ສ ນາມ ເຄເຫ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຊີວຕິ. ເອກທິວສໍ ໂສ ອຸປຣິຏ຺ຐໍ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ຄນ຺ຘມາທນປພ຺ພຕໂຕ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ພາຣາຓສີນຄຣທ຺ວາເຣ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນຄເຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ຐປິຕໍ ຠາຄຠຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ທາຕຸກາໂມ ອາຣຠິ. ຠຣິຍາປິສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ຠາຄຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕຕ຺ເຖວ ປກ຺ຂິປິ. ໂສ ຕໍ ເນຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຕໍ ທິວສໍ ສຸມນເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຉຕ຺ເຕ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ – ‘‘ອໂຫ ທານໍ, ປຣມທານໍ, ອຸປຣິຏ຺ເຐ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕ’’ນ຺ຕິ ມຫາສທ຺ເທນ ອນຸໂມທິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມນເສຏ຺ຐິ – ‘‘ເອວໍ ເທວຕາຍ ອນຸໂມທິຕໍ ອິທເມວ ອຸຕ຺ຕມທານ’’ນ຺ຕິ ¶ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຕ຺ຕິໍ ຍາຈິ. ອນ຺ນຠາໂຣ ປນ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕິໍ ອທາສິ. ເຕນ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສຸມນເສຏ຺ຐິ ຕສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຫຕ຺ເຖນ ກມ຺ມກຣຓກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ປຕິຣູປໍ ເຄຫໍ ກຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈໍ ວສາຫີ’’ຕິ ອາຫ.

ຍສ຺ມາ ¶ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ທິນ຺ນປິຓ຺ຑປາໂຕ ຕໍ ທິວສເມວ ອຸຬາຣວິປາໂກ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ສຸມນເສຏ຺ຐິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ປນ ຕໍ ອາທຣວເສນ ໂອໂລເກສິ. ເສຏ຺ຐິ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ອຍໍ ໂອໂລເກຕພ຺ພຍຸຕ຺ໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ¶ ຕທາ ເຕນ ກຕກມ຺ມໍ ອຕ຺ຕນາປິສ຺ສ ສຫສ຺ສທິນ຺ນຠາວຎ຺ຈ ກເຖສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຕສ຺ສ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ຐາເນ ເຄຫໍ ກຕ຺ວາ ວສາຫີ’’ຕິ ເຄຫຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຓາເປສິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຐານໍ ໂສຘາເປນ຺ຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ນິຘິກຸມ຺ຠິໂຍ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ. ໂສ ຕາ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ສພ຺ພໍ ຘນໍ ອຸທ຺ຘຣາເປຕ຺ວາ ຣາສິກຕໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ຘນໍ ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ກສ຺ສ ເຄເຫ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນ ກສ຺ສຈິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອຍໍ ອນ຺ນຠາໂຣ ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ມຫາຘນເສຏ຺ຐິ ນາມ ໂຫຕູ’’ຕິ ຕໍ ທິວສເມວ ຕສ຺ສ ເສຏ຺ຐິຉຕ຺ຕໍ ອຸສ຺ສາເປສິ.

ໂສ ເສຏ຺ຐິ ຫຸຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກກາເລ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ສຸກ຺ໂກທນສກ຺ກສ຺ສ ເຄເຫ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕສ຺ສ ຊາຕສ຺ສ ອນຸຣຸທ຺ໂຘຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ມຫານາມສກ຺ກສ຺ສ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ຠຄວໂຕ ຈູຬປິຕຸ ປຸຕ຺ໂຕ ປຣມສຸຂຸມາໂລ ມຫາປຸຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ສຸວຓ຺ຓປາຕິຍໍເຍວ ຈສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ອຖສ຺ສ ມາຕາ ເອກທິວສໍ ‘‘ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ນຕ຺ຖີຕິ ປທໍ ນ ຊານາຕິ, ຕໍ ຊານາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອກໍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ຕຸຈ຺ຉກໍເຍວ ອຎ຺ຎາຍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິຍາ ປິທຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ເປເສສິ, ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ເທວຕາ ຕໍ, ທິພ຺ພປູເວຫິ ປູເຣສຸໍ. ເອວໍ ມຫາປຸຎ຺ໂຎ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ອນຸຈ຺ຉວິເກສຸ ຕີສຸ ປາສາເທສຸ ອລງ຺ກຕນາຏກິຕ຺ຖີຫິ ປຣິວຸໂຕ ເທໂວ ວິຍ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິ.

ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕຸສິຕປຸຣາ ຈວິຕ຺ວາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເອກູນຕິໍສ ວສ຺ສານິ ອຄາຣມຊ຺ເຌ ວສິຕ຺ວາ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ປຏິວິທ຺ຘສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາໂຓ ໂພຘິມຓ຺ເຑ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ໂລການຸຄ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເວຬຸວເນ ວິຫາສິ. ຕທາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ – ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ກິຣ ເມ ¶ ຣາຊຄຫໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ; ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ອາເນຖາ’’ຕິ ສຫສ຺ສສຫສ຺ສປຣິວາເຣ ທສ ອມຈ຺ເຈ ເປເສສິ. ເຕ ສພ຺ເພ ເອຫິຠິກ຺ຂຸປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ເຕສຸ ອຸທາຍິຕ຺ເຖເຣນ ຈາຣິກາຄມນໍ ອາຍາຈິໂຕ ຠຄວາ ວີສຕິສຫສ຺ສຂີຓາສວປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ¶ ກປິລວຕ຺ຖຸປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕິສມາຄເມ ອເນການິ ປາຏິຫາຣິຍານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປາຏິຫາຣິຍວິຈິຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ກເຖຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ ອມຕປານໍ ປາເຍຕ຺ວາ ທຸຕິຍທິວເສ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ນຄຣທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຸລນຄຣໍ ອາຄຕານໍ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ອາຈິຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ອາວຊ຺ຊມາໂນ ‘‘ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຓໍ ອາຈິຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ສປທານໍ ¶ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ຣາຊາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຣິຕຕຸຣິໂຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນິເວສນໍ ປເວເສຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຕຕ຺ຖ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ຎາຕິສງ຺ຄຫໍ ກຕ຺ວາ ຣາຫຸລກຸມາຣໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣໂຕ ມລ຺ລຣຏ຺ເຐ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ອນຸປິຍມ຺ພວນໍ ປາປຸຓິ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ສາກິຍຄຓໍ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ສເຈ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສິສ຺ສ, ຣາຊາ ອຠວິສ຺ສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ສຕ຺ຕຣຕນສມ຺ປນ຺ໂນ ຂຕ຺ຕິຍຄຓປຣິວາໂຣ, ນຕ຺ຕາປິ ເມ ຣາຫຸລກຸມາໂຣ ຂຕ຺ຕິຍຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຈຣິສ຺ສ, ຕຸມ຺ເຫປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ຊານາຖ. ອິທານິ ປນ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ, ຂຕ຺ຕິຍາວາສ຺ສ ປຣິວາຣາ ໂຫນ຺ຕຸ, ຕຸມ຺ເຫ ເອເກກກຸລໂຕ ເອເກກໍ ທາຣກໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ທ຺ເວອສີຕິສຫສ຺ສຂຕ຺ຕິຍກຸມາຣາ ປພ຺ພຊິໍສຸ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ກຸຏຸມ຺ພສາມິໂກ, ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ກນິຏ຺ຐໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕຣຫິ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ອນຸປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ກຸລາ ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ ວາ ປພ຺ພຊາຫິ, ອຫໍ ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຆຣາວາເສ ຣຸຈິໍ ອກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕສຕ຺ຕໂມ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊານຸກ຺ກໂມ ສງ຺ຆເຠທກກ຺ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໓໓໐ ອາທໂຍ) ອາຄໂຕເຍວ. ເອວໍ ອນຸປິຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິເຕສຸ ປນ ເຕສຸ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອນ຺ໂຕວສ຺ເສ ຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ, ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖໂຣ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ, ເທວທຕ຺ໂຕ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ, ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ຠຄຸຕ຺ເຖໂຣ ຈ ກິມິລຕ຺ເຖໂຣ ຈ ປຈ຺ຉາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ເຕສໍ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ເຖຣານໍ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄຕຏ຺ຐາເນສຸ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາຠິນີຫາໂຣ ອາວິ ຠວິສ຺ສຕິ. ອຍໍ ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖໂຣ ຘມ຺ມເສນາປຕິສ຺ສ ¶ ສນ຺ຕິເກ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຈຕິຍຣຏ຺ເຐ ປາຈີນວໍສທາຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ເກ ວິຕກ຺ເກສິ, ອຏ຺ຐເມ ກິລມຕິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອຏ຺ຐເມ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ເກ ກິລມຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຕສ຺ສ ສງ຺ກປ຺ປໍ ປູເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ອຏ຺ຐມໍ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ກໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຈຕຸປຈ຺ຈຍສນ຺ໂຕສຠາວນາຣາມປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ມຫາອຣິຍວໍສປຏິປທໍ ກເຖຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ເຠສກລາວນເມວ ຄໂຕ.

ເຖໂຣ ຕຖາຄເຕ ຄຕມຕ຺ເຕເຍວ ເຕວິຊ຺ໂຊ ມຫາຂີຓາສໂວ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ມຍ຺ຫໍ ມນໍ ຊານິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຏ຺ຐມໍ ມຫາປຸຣິສວິຕກ຺ກໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ, ໂສ ຈ ເມ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ພຸທ຺ຘານໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປຏິເວຘຘມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ອິມາ ອຸທານຄາຖາ ອຠາສິ –

‘‘ມມ ¶ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍ, ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ມໂນມເຍນ ກາເຍນ, ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປສງ຺ກມິ.

‘‘ຍທາ ເມ ອຫຸ ສງ຺ກປ຺ໂປ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ເທສຍິ;

ນິປ຺ປປຎ຺ຈຣໂຕ ພຸທ຺ໂຘ, ນິປ຺ປປຎ຺ຈມເທສຍິ.

‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ, ວິຫາສິໍ ສາສເນ ຣໂຕ;

ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນ’’ນ຺ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໙໐໑-໙໐໓);

ອຖ ນໍ ອປຣຠາເຄ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ມຫາວິຫາເຣ ວິຫຣນ຺ໂຕ ‘‘ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອຄ຺ໂຄ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໙໒) ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໔໒໑. ເອວໍ ໂສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ລຠິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸເມຘໍ ຠຄວນ຺ຕາຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸນ຺ທຣາ ອຸປຏ຺ຐາປນປຎ຺ຎາ ມຄ຺ຄຜລປຎ຺ຎາ ວິປສ຺ສນາປຎ຺ຎາ ຈຕຸປຏິສມ຺ຠິທາທິສງ຺ຂາຕາ ເມຘາ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສ ສຸເມໂຘ, ຕໍ ສຸເມຘໍ ຠາຄ຺ຍສມ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ຐໍ ເສຏ຺ຐໍ ປຘານຠູຕໍ ສໍສາຣໂຕ ປຐມໍ ນິຄ຺ຄຕໍ ນຣານໍ ອາສຠໍ ປຸເຣຈາຣິກໍ ວູປກຏ຺ຐໍ ວິເວກຠູຕໍ ຄຓສງ຺ຄຓິກາຣາມໂຕ ອປຄຕໍ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຫໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໒໒. ສພ຺ພຘມ຺ມານໍ ¶ ສຍເມວ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ອຸປຄນ຺ຕ຺ວານ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ທສງ຺ຄຸລິປຸຏໍ ມຸທ຺ຘນິ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໔໓໐. ທິວາ ຣຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປສ຺ສາມີຕິ ຕທາ ເທວໂລເກ ຈ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນກາເລ ¶ ມໍສຈກ຺ຂຸນາ ສມນ຺ຕໂຕ ໂຍຊນໍ ປສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໓໑. ສຫສ຺ສໂລກໍ ຎາເຓນາຕິ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸນາ ສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬໍ ປສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຖຸ ສາສເນຕິ ອິທານິ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ. ທີປທານສ຺ສ ທີປປູຊາຍ ອິທໍ ຜລໍ, ອິມິນາ ຜເລນ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຏິລທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປາເທສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໕. ປຸຓ຺ຓມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຊ຺ຌາຍໂກ ¶ ມນ຺ຕຘໂຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸຓ຺ຓສ຺ສ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ຫໍສວຕີນຄເຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ. ອປຣຠາເຄ ປທຸມຸຕ຺ຕເຣ ຠຄວຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂພຘເນຍ຺ຍານໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ເຕ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ມຫາຊເນນ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ນິສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຘມ຺ມກຖິການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍາປິ ອນາຄເຕ ເອວຣູເປນ ຠວິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເທສນາວສາເນ ອຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອວມາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຫໍ ອິມິນາ ອຘິກາເຣນ ນ ອຎ຺ຎໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ເຖມິ, ຍຖາ ປເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕມທິວສມຕ຺ຖເກ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຘມ຺ມກຖິການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ, ເອວໍ ອຫມ຺ປິ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ຘມ຺ມກຖິການໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ອນາຄຕໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຖນາຍ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ¶ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຖເກ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມກຖິການໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ.

ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ສມ຺ຠຣນ຺ໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣສ຺ສ ອວິທູເຣ ໂທຓວຕ຺ຖຸນາມເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ປຸຓ຺ໂຓຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ສຕ຺ຖຣິ ອຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ອນຸກ຺ກເມນ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ເຕ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ລທ຺ຘູປສມ຺ປໂທ ປຘານມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ສພ຺ພໍ ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕ຺ວາ ‘‘ທສພລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມາຕຸລຕ຺ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ກປິລວຕ຺ຖຸສາມນ຺ຕາເຍວ ¶ ໂອຫິຍິຕ຺ວາ ໂຍນິໂສ ມນສິກາເຣ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

ຕສ຺ສ ¶ ປນ ປຸຓ຺ຓຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕາ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ປຎ຺ຈສຕາ ອເຫສຸໍ. ເຖໂຣ ເຕ ທສກຖາວຕ຺ຖູຫິ ໂອວທິ. ເຕປິ ສພ຺ເພ ທສກຖາວຕ຺ຖູຫິ ໂອວທິຕາ ຕສ຺ສ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈໍ ມຕ຺ຖກປ຺ປຕ຺ຕໍ ຎຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຍໍ ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕາ, ທສນ຺ນຎ຺ຈ ກຖາວຕ຺ຖູນໍ ລາຠິໂນ, ສມໂຍ ທານິ ໂນ ທສພລໍ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ເຖໂຣ ເຕສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ທສກຖາວຕ຺ຖຸລາຠິຕໍ ສຕ຺ຖາ ຊານາຕິ. ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ທສກຖາວຕ຺ຖູນິ ອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາວ ເທເສມິ, ມຍິ ຈ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ສພ຺ເພປິເມ ຠິກ຺ຂູ ມໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອວໍ ເມ ຄເຓນ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຍຸຕ຺ຕໍ ທສພລໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ອິເມ ຕາວ ທສພລໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ. ອຖ ເຕ ເອວມາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ເຫ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລໍ ປສ຺ສຖ, ມມ ວຈເນນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຖ, ອຫມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຄຕມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕປິ ເຖຣາ ສພ຺ເພ ທສພລສ຺ສ ຊາຕິຠູມິຣຏ຺ຐວາສິໂນ ສພ຺ເພ ຂີຓາສວາ ສພ຺ເພ ທສກຖາວຕ຺ຖຸລາຠິໂນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ໂອວາທໍ ອຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເຖຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕາ ສຏ຺ຐິໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ¶ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຣາຊຄເຫ ເວຬຸວນມຫາວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸນ຺ຕິ ຠຄວາ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ມຘຸຣປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຸນ ເຕຫິ ‘‘ຊາຕິຠູມິໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິຠູມິຍໍ ຊາຕິຠູມການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ເອວໍ ສມ຺ຠາວິໂຕ ‘ອຕ຺ຕນາ ຈ ອປ຺ປິຈ຺ໂຉ ອປ຺ປິຈ຺ຉກຖຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຕ຺ຕາ’’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໒໕໒) ທສກຖາວຕ຺ຖຸລາຠິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕປິ ‘‘ປຸຓ຺ໂຓ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອາໂຣຈຍິໍສຸ.

ເຕສໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຖຣໍ ທສ຺ສນກາໂມ ອໂຫສິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ຣາຊຄຫໂຕ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມາສິ. ປຸຓ຺ຓຕ຺ເຖໂຣປິ ທສພລສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ອາຄຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄນ຺ຘກຸຏິຍໍເຍວ ຕຖາຄຕໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ເຖໂຣ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ທສພລໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຏິສລ຺ລານຕ຺ຖາຍ ອນ຺ຘວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ທິວາວິຫາຣໍ ນິສີທິ. ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣປິ ຕສ຺ສາຄມນໍ ສຸຕ຺ວາ ສີສານຸໂລກິໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອກາສໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ຕໍ ວິສຸທ຺ຘິກ຺ກມໍ ¶ (ມ. ນິ. ໑.໒໕໗) ປຸຈ຺ຉິ. ໂສປິສ຺ສ ປຸຈ຺ຉິຕປຸຈ຺ຉິຕໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ໂຕ ຣຖວິນີຕູປມາຍ ອຕິວິຍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘສິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສມນຸໂມທິໍສຸ.

໔໓໔. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣຠາເຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ເຖຣໍ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມກຖິການໍ ຍທິທໍ ປຸຓ຺ໂຓ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໑໙໖) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ. ໂສ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ວິຠາເວນ຺ໂຕ ອຊ຺ຌາຍໂກຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌາຍໂກຕິ ອເນກພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວາເຈຕາ ສິກ຺ຂາເປຕາ. ມນ຺ຕຘໂຣຕິ ມນ຺ຕານໍ ຘາເຣຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເວທສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖເວທສ຺ສ ສຊ຺ຌາຍນສວນທານານໍ ວເສນ ຘາເຣຕາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານນ຺ຕິ ອິຣຸເວທຍຊຸເວທສາມເວທສງ຺ຂາຕານໍ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ຎາເຓນ ຘາເຣຕພ຺ພຕາ ‘‘ເວໂທ’’ຕິ ລທ຺ຘນາເມສຸ ຕີສຸ ເວທຄນ຺ເຖສຸ ປາຣໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ປຸຣກ຺ຂໂຕມ຺ຫິ ສິສ຺ເສຫີຕິ ມມ ນິຈ຺ຈປຣິວາຣຠູເຕຫິ ສິສ຺ເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ອຫໍ ອມ຺ຫິ. ອຸປຄຈ຺ຉິໍ ນຣຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ນຣານໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິໍ, ສມີປໍ ຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໔໓໘. ອຠິຘມ຺ມນຍຎ຺ຎູຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຕທາ ຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ກາເລ ອຠິຘມ຺ມນຍໂກວິໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຖາວຕ຺ຖຸວິສຸທ຺ຘິຍາຕິ ກຖາວຕ຺ຖຸປ຺ປກຣເຓ ວິສຸທ຺ຘິຍາ ເຉໂກ, ອປ຺ປິຈ຺ຉສນ຺ຕຸຏ຺ຐິກຖາທີສຸ ທສສຸ ກຖາວຕ຺ຖູສຸ ວາ ເຉໂກ, ຕາຍ ກຖາວຕ຺ຖຸວິສຸທ຺ຘິຍາ ສພ຺ເພສໍ ຍຕິຊນານໍ ປຓ຺ຑິຕານໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວານ ໂພເຘຕ຺ວານ ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ ວິຫຣາມິ ວາສໍ ກປ຺ເປມິ.

໔໓໙. ອິໂຕ ປຎ຺ຈສເຕ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ປຎ຺ຈພຸທ຺ຘປຏິມຓ຺ຑິຕໂຕ ຠທ຺ທກປ຺ປໂຕ ປຎ຺ຈສເຕ ກປ຺ເປ ສຸປ຺ປກາສກາ ສຸຏ຺ຐຸ ປາກຏາ ຈກ຺ກຣຕນາທິ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ສມ຺ປນ຺ນາ ຊມ຺ພຸທີປາທິຈຕຸທີປມ຺ຫິ ອິສ຺ສຣາ ປຘານາ ຈຕຸໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ປຸຓ຺ຓມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນຄເຣ ¶ ຫໍສວຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ¶ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອຘິກາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖສິ.

ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກປ຺ປກເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ອຸປາລີຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘາທີນໍ ຉນ຺ນໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ປິຍສຫາໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ອນຸປິຍມ຺ພວເນ ວິຫຣນ຺ເຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕຫິ ຉຫິ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາວິຘານໍ ປາຬິຍໍ (ຈູຬວ. ໓໓໐ ອາທໂຍ) ອາຄຕເມວ. ໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຣຎ຺ຎວາສໍ ອນຸຊານາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ເຎ ວສນ຺ຕສ຺ສ ເອກເມວ ຘຸຣໍ ວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ສນ຺ຕິເກ ວສນ຺ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສນາຘຸຣຎ຺ຈ ຄນ຺ຖຘຸຣຎ຺ຈ ປຣິປູເຣສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ສຕ຺ຖາປິ ນໍ ສຍເມວ ສກລໍ ວິນຍປິຏກໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ຠາຣຸກຈ຺ຉວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຊຸກວຕ຺ຖຸໍ ກຸມາຣກສ຺ສປວຕ຺ຖຸນ຺ຕິ ອິມານິ ຕີຓິ ວຕ຺ຖູນິ ວິນິຈ຺ຉິນິ. ສຕ຺ຖາ ເອເກກສ຺ມິໍ ວິນິຈ຺ຉເຍ ສາຘຸກາຣໍ ທຕ຺ວາ ຕໂຍ ວິນິຈ຺ຉເຍ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ ເຖຣໍ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໔໔໑. ເອວໍ ໂສ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໍ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ຫໍສວຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຫໍສວຕິຍາຕິ ຫໍສາວຏ຺ຏອາກາເຣນ ວຕິ ປາກາຣປຣິກ຺ເຂໂປ ຍສ຺ມິໍ ນຄເຣ, ຕໍ ນຄຣໍ ຫໍສວຕີ. ອຖ ວາ ອເນກສງ຺ຂາ ຫໍສາ ຕຬາກໂປກ຺ຂຣຓີສຣປລ຺ລລາທີສຸ ນິວສນ຺ຕາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ວິຘາວມານາ ວສນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ຫໍສວຕີ, ຕສ຺ສາ ຫໍສວຕິຍາ. ສຸຊາໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຊາໂຕຕິ ສຸຊາໂຕ, ‘‘ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກຸຏ຺ໂຐ’’ຕິ ວຈນໂຕ ອຄຣຫິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຊາໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອສີຕິໂກຏິນິຈໂຍຕິ ອສີຕິໂກຏິຘນຣາສິໂກ ປຫູຕຘນຘຎ຺ຎວາ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍຘນຘຎ຺ຎວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສຸຊາໂຕ ນາມ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໔໒. ປຸນປິ ¶ ຕສ຺ເສວ ມຫນ຺ຕຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອຊ຺ຌາຍໂກຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌາຍໂກຕິ ປເຣສໍ ເວທຕ຺ຕຍາທິໍ ວາເຈຕາ. ມນ຺ຕຘໂຣຕິ ມນ຺ຕາ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຎ຺ຎາ, ອຖພ຺ພນເວທພ຺ຍາກຣຓາທິຊານນປຎ຺ຎວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານ ປາຣຄູຕິ ອິຣຸເວທຍຊຸເວທສາມເວທສງ຺ຂາຕານໍ ¶ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ລກ຺ຂເຓຕິ ລກ຺ຂຓສຕ຺ເຖ, ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຈກ຺ກວຕ຺ຕິອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ຫຕ຺ຖປາທາທີສຸ ທິສ຺ສມານລກ຺ຂຓປກາສນກຄນ຺ເຖ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕິຫາເສຕິ ‘‘ອິຕິຫ ອາສ ອິຕິຫ ອາສາ’’ຕິ ໂປຣາຓກຖາປ຺ປກາສເກ ຄນ຺ເຖ. ສຘມ຺ເມຕິ ສກຘມ຺ເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຘມ຺ເມ ປາຣມິໍ ຄໂຕ ປຣິໂຍສານໍ ໂກຏິໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໔໓. ປຣິພ຺ພາຊາຕິ ເຍ ນິຄຓ຺ຐສາວກາ, ເຕ ສພ຺ເພ ນານາທິຏ຺ຐິກາ ຕທາ ມຫິຍາ ປຖວີຕເລ ຈຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໔໕. ຍາວ ¶ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຊິໂນ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕາວ ຕຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ພຸທ຺ໂຘຕິ ວຈນໍ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໔໖. ອຈ຺ຈເຍນ ອໂຫຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ອໂຫ ຈ ຣຕ຺ຕິ ຈ ອໂຫຣຕ຺ຕໍ, ພຫູນໍ ສໍວຈ຺ຉຣານໍ ອຕິກ຺ກເມນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໔໕໔. ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ໂຕຕິ ມນ຺ຕາຓີນາມາຍ ກປ຺ປກຘີຕຸຍາ ປຸຕ຺ໂຕ, ມາສປຸຓ຺ຓຕາຍ ທິວສປຸຓ຺ຓຕາຍ ປຸຓ຺ໂຓຕິ ລທ຺ຘນາໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸສ຺ສ ສາວໂກ ເຫສ຺ສຕິ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໕໕. ເອວໍ ກິຕ຺ຕຍິ ໂສ ພຸທ຺ໂຘຕິ ໂສ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ເອວໍ ອິມິນາ ປກາເຣນ ສຸນນ຺ທໍ ສຸນ຺ທຣາກາເຣນ ໂສມນສ຺ສທາຍກໍ ກິຕ຺ຕຍິ ພ຺ຍາກຣຓມທາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພໍ ຊນໍ ສກລຊນສມູຫໍ ສາຘຸກໍ ຫາສຍນ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສກໍ ພລໍ ອຕ຺ຕໂນ ພລໍ ທສ຺ສຍນ຺ໂຕ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໕໖. ຕໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາວໍ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ກຕຎ຺ຊລີຕິອາທິມາຫ. ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໂຕ ປຸຣິມກາເລ ສຸນນ຺ທໍ ຕາປສໍ ກຕຎ຺ຊລິປຸຏາ ສພ຺ເພ ຊນາ ນມສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ພຸທ຺ເຘ ກາຣໍ ກຣິຕ຺ວານາຕິ ເອວໍ ໂສ ສພ຺ພຊນປູຊິໂຕປິ ສມາໂນ ‘‘ປູຊິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ມານໍ ອກຕ຺ວາ ¶ ພຸທ຺ຘສາສເນ ອຘິກໍ ກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕິໍ ຊາຕິໍ ໂສເຘສິ ປຣິສຸທ຺ຘມກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໕໗. ສຸຕ຺ວານ ມຸນິໂນ ວຈນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາຈໍ, ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ອາ-ກາຣສ຺ສ ຣສ຺ສໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ວຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ‘‘ອນາຄຕມ຺ຫິ ອທ຺ຘາເນ ໂຄຕໂມ ນາມ ນາເມນ ສຕ຺ຖາ ໂລເກ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອິມໍ ມຸນິໂນ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຍຖາ ເຍນ ປກາເຣນ ໂຄຕມໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປສ຺ສາມິ, ຕຖາ ເຕນ ປກາເຣນ ກາຣໍ ອຘິກກິຈ຺ຈໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ກສ຺ສາມິ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ເມ ມຍ຺ຫໍ ສງ຺ກປ຺ໂປ ເຈຕນາມນສິກາໂຣ ອຫຸ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໕໘. ເອວາຫໍ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ວານາຕິ ‘‘ອຫໍ ກາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ. ກິຣິຍໍ ຈິນ຺ຕຍິໍ ມມາຕິ ‘‘ມຍາ ກີທິສໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ກິຣິຍໍ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ຈິນ຺ຕຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກ຺ຍາຫໍ ກມ຺ມໍ ອາຈຣາມີຕິ ອຫໍ ¶ ກີທິສໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ອາຈຣາມິ ປູເຣມິ ນຸ ໂຂຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ເຕ ອນຸຕ຺ຕເຣຕິ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິເຕ ສກລປຸຎ຺ຎສ຺ສ ຠາຊນຠູເຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໕໙. ອຍຎ຺ຈ ປາຐິໂກ ຠິກ຺ຂູຕິ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ສຣຠຎ຺ຎວເສນ ຄນ຺ຖປາຐປຐນໂຕ ວາຈນໂຕ ‘‘ປາຐິໂກ’’ຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ. ພຸທ຺ຘສາສເນ ສພ຺ເພສໍ ປາຐີນໍ ປາຐກວາຈການໍ ອນ຺ຕເຣ ວິນເຍ ຈ ອຄ຺ຄນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອຄ຺ໂຄ ອິຕິ ຐປິໂຕ. ຕໍ ຐານໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຕ຺ຕຏ຺ຐານນ຺ຕຣໍ ອຫໍ ປຕ຺ຖເຍ ປຕ຺ເຖມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໖໐. ຕໂຕ ປຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎກຣຓູປາຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອິທໍ ເມ ອມິຕໍ ໂຠຄນ຺ຕິອາທິມາຫ. ເມ ມຍ຺ຫໍ ອມິຕໍ ປມາຓວິຣຫິຕໍ ໂຠຄຣາສິໍ ອກ຺ໂຂຠໍ ໂຂເຠຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍໍ ສາຄຣູປມໍ ສາຄຣສທິສໍ ເຕນ ໂຠເຄນ ຕາທິເສນ ຘເນນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາຣາມໍ ມາປເຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໔໗໔. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ນິສີທິຕ຺ວາ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເຕນ ສຸຏ຺ຐຸ ມາປິຕໍ ກາຣິຕໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສາຣາມສ຺ສານິສໍສທີປກໍ ອິທໍ ວຈນໍ ອພ຺ຣວິ ກເຖສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໗໕. ກຖໍ? ໂຍ ໂສຕິ ໂຍ ສງ຺ຆາຣາມທາຍໂກ ຕາປໂສ ສຸມາປິຕໍ ກຸຏິເລຓມຓ຺ຑປປາສາທຫມ຺ມິຍປາກາຣາທິນາ ສຸຏ຺ຐຸ ສຊ຺ຊິຕໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທາສິ ປ-ກາເຣນ ໂສມນສ຺ສສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ¶ ອທາສິ. ຕມຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມີຕິ ຕໍ ຕາປສໍ ອຫໍ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ອຸຕ຺ຕານິໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຓາຖ ມມ ຠາສໂຕຕິ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ວຈນໍ ສຸຓາຖ, ໂອຫິຕໂສຕາ ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ມນສິ ກໂຣຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໗໖. ເຕນ ທິນ຺ນາຣາມສ຺ສ ຜລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖີ ອສ຺ສາ ຣຖາ ປຕ຺ຕີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໔໗໗. ສງ຺ຆາຣາມສ຺ສິທໍ ຜລນ຺ຕິ ອິທໍ ອາຍຕິໍ ອນຸຠວິຕພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕໍ ອິຏ຺ຐຜລໍ ສງ຺ຆາຣາມທານສ຺ສ ຜລໍ ວິປາກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໗໘. ຉຬາສີຕິສຫສ຺ສານີຕິ ¶ ຉສຫສ຺ສານິ ອສີຕິສຫສ຺ສານິ ສມລງ຺ກຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ອລງ຺ກຕາ ສຊ຺ຊິຕາ ນາຣິໂຍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ວິຈິຕ຺ຕວຕ຺ຖາຠຣຓາຕິ ວິຈິຕ຺ເຕຫິ ອເນກຣູເປຫິ ວຕ຺ເຖຫິ ອາຠຣເຓຫິ ຈ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລາຕິ ໂອລມ຺ພິຕມຸຕ຺ຕາຫາຣມຓິກຎ຺ຈິຕກຓ຺ຓາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໗໙. ຕາສໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ຣູປໂສຠາຕິສຍໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຬາຣປມ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາຬາຣານິ ມຫນ຺ຕານິ ອກ຺ຂີນິ ມຓິຄຸຬສທິສານິ ຍາສໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ຕາ ອາຬາຣປມ຺ຫາ ຠມຣານມິວ ມນ຺ທໂລຈນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫສຸລາ ຫາສປກຕິ, ລີລາວິລາສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸສຎ຺ຎາຕິ ສຸນ຺ທຣສຎ຺ຎິຕພ຺ພສຣີຣາວຍວາ. ຕນຸມຊ຺ຌິມາຕິ ຂຸທ຺ທກອຸທຣປເທສາ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໔໘໔. ຕສ຺ສ ¶ ຘມ຺ເມສຸ ທາຍາໂທຕິ ຕສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ເມສຸ ທາຍາໂທ ຘມ຺ມໂກຏ຺ຐາສຠາຄີ. ໂອຣໂສຕິ ອຸຣສິ ຊາໂຕ, ສິຖິລຘນິຕາທິທສວິຘພ຺ຍຎ຺ຊນພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນໍ ກຓ຺ຐຕາລຸໂອຏ຺ຐາທິປຎ຺ຈຏ຺ຐາເນ ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ ເທສິຕຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາທິມຄ຺ຄປຏິປາຏິຍາ ສພ຺ພກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ຐິຕຠາເວນ ອຸຣສິ ຊາຕປຸຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມນິມ຺ມິໂຕຕິ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ ນິມ຺ມິໂຕ ປາກໂຏ ຠວິສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປາລິ ນາມ ນາເມນາຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ໂສ ມາຕຸ ນາເມນ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ຕນາໂມ, ອນຸຣຸທ຺ຘາທີຫິ ປນ ສຫ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຕ຺ຕາ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ອຸປສມີເປ ອລ຺ລີໂນ ຍຸຕ຺ໂຕ ກາຍຈິຕ຺ເຕຫິ ສມງ຺ຄີຠູໂຕຕິ ອຸປາລີຕິ ນາເມນ ສຕ຺ຖຸ ສາວໂກ ເຫສ຺ສຕິ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໘໕. ວິນເຍ ປາຣມິໍ ປຕ຺ວາຕິ ວິນຍປິຏເກ ໂກຏິໍ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ວາ ປາປຸຓິຕ຺ວາ. ຐານາຏ຺ຐາເນ ຈ ໂກວິໂທຕິ ກາຣຓາກາຣເຓ ຈ ທກ຺ໂຂ ເຉໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊິນສາສນໍ ຘາເຣນ຺ໂຕຕິ ຊິເນນ ¶ ວຸຕ຺ຕານຸສາສນິໍ ຊິນສ຺ສ ປິຏກຕ຺ຕຍໍ ວາຈນສວນຈິນ຺ຕນຘາຣຓາທິວເສນ ຘາເຣນ຺ໂຕ, ສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຫຣິສ຺ສຕິນາສໂວຕິ ນິກ຺ກິເລໂສ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ອປຣິປຕນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ຫຣິສ຺ສຕິ ປວຕ຺ເຕສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໘໗. ອປຣິເມຍ຺ຍຸປາທາຍາຕິ ¶ ອເນກສຕສຫສ຺ເສ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ. ປຕ຺ເຖມິ ຕວ ສາສນນ຺ຕິ ‘‘ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສາສນໍ ປຕ຺ເຖມິ ອິຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖຕິ ໂສ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານນ຺ຕຣສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ເມ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍຕິ ສພ຺ເພສໍ ສໍໂຍຊນານໍ ຂໂຍ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ນິພ຺ພານໍ ອຘິຄຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໘໘. ຣາຊທຓ຺ເຑນ ຕຊ຺ຊິໂຕ ປີຬິໂຕ ສູລາວຸໂຕ ສູເລ ອາວຸໂຕ ອາວຸຓິໂຕ ໂປໂສ ປຸຣິໂສ ສູເລ ສາຕໍ ມຘຸຣສຸຂໍ ອວິນ຺ທນ຺ໂຕ ນານຸຠວນ຺ໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິໍວ ປຣິໂມຈນເມວ ອິຈ຺ຉຕິ ຍຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໘໙-໙໐. ມຫາວີຣ ວີຣານມນ຺ຕເຣ ວີຣຸຕ຺ຕມ ອຫໍ ຠວທຓ຺ເຑນ ຊາຕິທຓ຺ເຑນ, ຕຊ຺ຊິໂຕ ປີຬິໂຕ ກມ຺ມສູລາວຸໂຕ ກຸສລາກຸສລກມ຺ມສູລສ຺ມິໍ ອາວຸໂຕ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມາໂນ, ປິປາສາເວທນາຍ ປິປາສາຕຸຣຠາເວນ ອຏ຺ຏິໂຕ ອຠິຠູໂຕ ທຸກ຺ຂາປິໂຕ ຠເວ ສາຕໍ ສໍສາເຣ ມຘຸຣໍ ສຸຂໍ ນ ວິນ຺ທາມິ ນ ລຠາມິ. ຣາຄຄ຺ຄິໂທສຄ຺ຄິໂມຫຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ, ນຣກຄ຺ຄິກປ຺ປຸຏ຺ຐານຄ຺ຄິທຸກ຺ຂຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ວາ ຕີຫິ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫນ຺ໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິໍ ປຣິມຸຈ຺ຈນຸປາຍໍ ຄເວສາມິ ປຣິເຍສາມິ ຕເຖວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຍຖາ ຣາຊທຓ຺ຑໍ ອິໂຕ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິໍ ຄເວສຕິ, ຕຖາ ອຫໍ ຠວທຓ຺ຑປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິໍ ຄເວສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙໑-໒. ປຸນ ສໍສາຣໂຕ ໂມຈນໍ ອຸປໂມປເມຍ຺ຍວເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍຖາ ¶ ວິສາໂທຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິເສນ ສປ຺ປວິເສນ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ທໍສີຍິຕ຺ຖ ທຏ຺ໂຐ ໂຫຕີຕິ ວິສາໂທ, ສປ຺ປທຏ຺ໂຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ວິສໍ ຫລາຫລວິສໍ ອທຕິ ຄິລຕີຕິ ວິສາໂທ, ວິສຂາທໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຍ ປຸຣິໂສ ວິສາໂທ, ເຕນ ຕາທິເສນ ວິເສນ ປຣິປີຬິໂຕ, ຕສ຺ສ ວິສສ຺ສ ວິຆາຕາຍ ວິນາສາຍ ອຸປາຍນໍ ອຸປາຍຠູຕໍ ອຄທໍ ໂອສຘໍ ຄເວເສຍ຺ຍ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ, ຕໍ ຄເວສມາໂນ ວິສຆາຕກໍ ວິສນາສກໍ ອຄທໍ ໂອສຘໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ທກ຺ເຂຍ຺ຍ. ໂສ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ທິຏ຺ຐໍ ໂອສຘໍ ປິວິຕ຺ວາ ວິສມ຺ຫາ ວິສໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິຍາ ປຣິໂມຈນກາຣຓາ ສຸຂີ ອສ຺ສ ຠເວຍ຺ຍ ຍຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙໓. ຕເຖວາຫນ຺ຕິ ¶ ຍຖາ ເຍນ ປກາເຣນ ໂສ ນໂຣ ວິສຫໂຕ, ສວິເສນ ສປ຺ເປນ ທຏ຺ໂຐ ວິສຂາທໂກ ¶ ວາ ໂອສຘໍ ປິວິຕ຺ວາ ສຸຂີ ຠເວຍ຺ຍ, ຕເຖວ ເຕນ ປກາເຣນ ອຫໍ ອວິຊ຺ຊາຍ ໂມເຫນ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ປີຬິໂຕ. ສທ຺ຘມ຺ມາຄທເມສຫນ຺ຕິ ອຫໍ ສທ຺ຘມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ໂອສຘໍ ເອສໍ ປຣິເຍສນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໙໔-໕. ຘມ຺ມາຄທໍ ຄເວສນ຺ໂຕຕິ ສໍສາຣທຸກ຺ຂວິສສ຺ສ ວິນາສາຍ ຘມ຺ໂມສຘໍ ຄເວສນ຺ໂຕ. ອທ຺ທກ຺ຂິໍ ສກ຺ຍສາສນນ຺ຕິ ສກ຺ຍວໍສປຠວສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສາສນໍ ສທ຺ທກ຺ຂິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຄ຺ຄໍ ສພ຺ໂພສຘານໍ ຕນ຺ຕິ ສພ຺ເພສໍ ໂອສຘານໍ ອນ຺ຕເຣ ຕໍ ສກ຺ຍສາສນສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ໂມສຘໍ ອຄ຺ຄໍ ອຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພສລ຺ລວິໂນທນນ຺ຕິ ຣາຄສລ຺ລາທີນໍ ສພ຺ເພສໍ ສລ຺ລານໍ ວິໂນທນໍ ວູປສມກຣໍ ຘມ຺ໂມສຘໍ ຘມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ໂອສຘໍ ປິວິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ວິສໍ ສກລສໍສາຣທຸກ຺ຂວິສໍ ສມູຫນິໍ ນາເສສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຊຣາມຣນ຺ຕິ ຕໍ ທຸກ຺ຂວິສໍ ສມູຫນິຕ຺ວາ ອຊຣໍ ຊຣາວິຣຫິຕໍ ອມຣໍ ມຣຓວິຣຫິຕໍ ສີຕິຠາວໍ ຣາຄປຣິຬາຫາທິວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ສີຕລຠູຕໍ ນິພ຺ພານໍ ອຫໍ ຜສ຺ສຍິໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂມກາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙໖. ປຸນ ກິເລສຕມສ຺ສ ອຸປມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍຖາ ຠູຕຏ຺ຏິໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ເຍນ ປກາເຣນ ຠູຕຏ຺ຏິໂຕ ຠູເຕນ ຍກ຺ເຂນ ອຏ຺ຏິໂຕ ປີຬິໂຕ ໂປໂສ ປຸຣິໂສ ຠູຕຄ຺ຄາເຫນ ຍກ຺ຂຄ຺ຄາເຫນ ປີຬິໂຕ ທຸກ຺ຂິໂຕ ຠູຕສ຺ມາ ຍກ຺ຂຄ຺ຄາຫໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິຍາ ໂມຈນຕ຺ຖາຍ ຠູຕເວຊ຺ຊໍ ຄເວເສຍ຺ຍ.

໔໙໗. ຕໍ ຄເວສມາໂນ ຈ ຠູຕວິຊ຺ຊາຍ ສຸຏ຺ຐຸ ໂກວິທໍ ເຉກໍ ຠູຕເວຊ຺ຊໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ, ໂສ ຠູຕເວຊ຺ໂຊ ຕສ຺ສ ຍກ຺ຂຄ຺ຄຫິຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອາເວສຠູຕໍ ວິຫເນ ວິນາເສຍ຺ຍ, ສມູລຎ຺ຈ ມູເລນ ສຫ ອາຍຕິໍ ອນາເສວກໍ ກຕ຺ວາ ວິນາສເຍ ວິທ຺ຘໍເສຍ຺ຍາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙໘. ມຫາວີຣ ວີຣຸຕ຺ຕມ ຕມຄ຺ຄາເຫນ ກິເລສນ຺ຘກາຣຄ຺ຄາເຫນ ປີຬິໂຕ ອຫໍ ຕເຖວ ເຕນ ປກາເຣເນວ ຕມໂຕ ກິເລສນ຺ຘກາຣໂຕ ປຣິມຸຕ຺ຕິຍາ ໂມຈນຕ຺ຖາຍ ຎາຓາໂລກໍ ປຎ຺ຎາອາໂລກໍ ຄເວສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙໙. ອຖ ¶ ¶ ຕທນນ຺ຕຣໍ ກິເລສຕມໂສຘນໍ ກິເລສນ຺ຘກາຣນາສກໍ ສກ຺ຍມຸນິໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ສກ຺ຍມຸນິ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຕມໍ ອນ຺ຘກາຣໍ ກິເລສຕິມິຣໍ ຠູຕເວຊ຺ໂຊວ ຠູຕກໍ ຍກ຺ຂຄ຺ຄຫິຕໍ ອິວ ວິໂນເທສິ ທູຣີ ອກາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໐. ໂສ ອຫໍ ເອວໍ ວິມຸຕ຺ໂຕ ສໍສາຣໂສຕໍ ສໍສາຣປວາຫໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຉິນ຺ທິໍ ເຉເທສິໍ, ຕຓ຺ຫາໂສຕໍ ຕຓ຺ຫາມໂຫຆໍ ນິວາຣຍິໍ ນິຣວເສສໍ ອປ຺ປວຕ຺ຕິໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠວໍ ອຸຄ຺ຆາຏຍິໍ ສພ຺ພນ຺ຕິ ¶ ກາມຠວາທິກໍ ສພ຺ພໍ ນວຠວໍ ອຸຄ຺ຆາຏຍິໍ ວິນາເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມູລໂຕ ວິນາເສນ຺ໂຕ ຠູຕເວຊ຺ໂຊ ອິວ ມູລໂຕ ອຸຄ຺ຆາຏຍິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໑. ຕໂຕ ນິພ຺ພານປຣິເຍສນາຍ ອຸປມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍຖາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຄຣຸໍ ຠາຣິຍໍ ນາຄໍ ຄິລຕີຕິ ຄຣຸໂຬ. ຄຣຸໍ ວາ ນາຄໍ ລາຕິ ອາທທາຕີຕິ ຄຣຸໂຬ, ຄຣຸຬຣາຊາ. ອຕ຺ຕໂນ ຠກ຺ຂໍ ສກໂຄຈຣໍ ປນ຺ນຄໍ ປກາເຣນ ປຣຫຕ຺ຖໍ ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ປນ຺ນໂຄຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ນາຄໍ ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ໂອປຕຕິ ອວປຕຕິ, ສມນ຺ຕາ ສມນ຺ຕໂຕ ໂຍຊນສຕໍ ສຕໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ມຫາສຣໍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອຕ຺ຕໂນ ປກ຺ຂວາເຕຫິ ວິກ຺ໂຂເຠຕິ ອາໂລເຬຕິ ຍຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໒. ໂສ ສຸປຓ຺ໂຓ ວິຫງ຺ຄໂມ ເວຫາສຄມນສີໂລ ປນ຺ນຄໍ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອໂຘສີສໍ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ວິເຫຐຍໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວິວິເຘນ ເຫຐເນນ ເຫເຐນ຺ໂຕ ອາທາຍ ທຬ຺ຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນ ກາມໍ ຍຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸກາໂມ, ຕຕ຺ຖ ປກ຺ກມຕິ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໓. ຠນ຺ເຕ ມຫາວີຣ, ຍຖາ ຄຣຸໂຬ ພລີ ພລວາ ປນ຺ນຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກມຕິ, ຕຖາ ເອວ ອຫໍ ອສງ຺ຂຕໍ ປຈ຺ຈເຍຫິ ອກຕໍ ນິພ຺ພານໍ ຄເວສນ຺ໂຕ ປຏິປຕ຺ຕິປູຣຓວເສນ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ໂທເສ ສກລທິຍຑ຺ຒກິເລສສຫສ຺ເສ ວິກ຺ຂາລຍິໍ ວິເສເສນ ສມຸຈ຺ເຉທປ຺ປຫາເນນ ໂສເຘສິໍ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໔. ຍຖາ ຄຣຸໂຬ ປນ຺ນຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ, ຕຖາ ອຫໍ ຘມ຺ມວຣໍ ອຸຕ຺ຕມຘມ຺ມໍ ທິຏ຺ໂຐ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ເອຕໍ ສນ຺ຕິປທໍ ນິພ຺ພານປທໍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິຕໍ ມຄ຺ຄຜເລຫິ ອາທາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຬຎ຺ເຊຕ຺ວາ ວິຫຣາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໕. ອິທານິ ¶ ນິພ຺ພານສ຺ສ ທຸລ຺ລຠຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາສາວຕີ ນາມ ລຕາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສໍ ເທວານໍ ອາສາ ອິຈ຺ຉາ ເອຕິສ຺ສໍ ລຕາຍໍ ອຕ຺ຖີຕິ ອາສາວຕີ ນາມ ລຕາ, ຈິຕ຺ຕລຕາວເນ ອເນກວິຈິຕ຺ຕາຫິ ລຕາຫິ ຄຫນີຠູເຕ ວເນ ອຸຍ຺ຍາເນ ຊາຕາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສາ ລຕາຍ ວສ຺ສສຫສ຺ເສນ ວສ຺ສສຫສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ເອກໍ ຜລໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕເຕ ເອກໍ ຜລໍ ຄຓ຺ຫາຕິ.

໕໐໖. ຕໍ ເທວາຕິ ຕໍ ອາສາວຕິໍ ລຕໍ ຕາວ ທູຣຜລໍ ຕຕ຺ຕກໍ ຈິຣກາລໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຜລໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕໍ ສໍວິຊ຺ຊມານໍ ¶ ເທວາ ຕາວຕິໍສເທວຕາ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ ຠຊນ຺ຕິ, ສາ ອາສາວຕີ ນາມ ລຕຸຕ຺ຕມາ ລຕານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຸຕ຺ຕມລຕາ ເອວໍ ເທວານໍ ປິຍາ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໗. ສຕສຫສ຺ສຸປາທາຍາຕິ ¶ ສຕສຫສ຺ສສໍວຈ຺ຉຣໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ. ຕາຫໍ ປຣິຈເຣ ມຸນີຕິ ໂມນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຎາຓໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຸນິ ຎາຓວນ຺ຕ ສພ຺ພຎ຺ຎຸ, ອຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຣິຈເຣ ປຍິຣຸປາສາມິ. ສາຍໍປາຕໍ ນມສ຺ສາມີຕິ ສາຍນ຺ຫສມຍຎ຺ຈ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍຎ຺ຈາຕິ ທ຺ວິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ນມສ຺ສາມິ ປຓາມໍ ກໂຣມິ. ຍຖາ ເທວາ ຕາວຕິໍສາ ເທວາ ວິຍ ອາສາວຕີລຕໍ ສາຍໍປາຕຎ຺ຈ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐໘. ອວຎ຺ຌາ ປາຣິຈຣິຍາຕິ ຍສ຺ມາ ພຸທ຺ຘທສ຺ສນເຫຕຸ ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ຕິ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ພຸທ຺ຘປາຣິຈຣິຍາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິກິຣິຍາ ອວຎ຺ຌາ ອຕຸຈ຺ຉາ ນມສ຺ສນາ ປຓາມກິຣິຍາ ຈ ອໂມຆາ ອຕຸຈ຺ຉາ. ຕຖາ ຫິ ທູຣາຄຕໍ ທູຣໂຕ ສໍສາຣທ຺ຘານໂຕ ອາຄຕມ຺ປິ, ສນ຺ຕໍ ສໍວິຊ຺ຊມານໍ ຂໂຓຍໍ ອຍໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທກ຺ຂໂຓ ນ ວິຣາຘຍິ ນາຕິກ຺ກມິ, ມໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນ ຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໐໙. ພຸທ຺ຘທສ຺ສນເຫຕຸ ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຫໍ ອາຍຕິໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກຠເວ ມມ ປຏິສນ຺ຘິໍ ວິຈິນນ຺ໂຕ ອຸປປຣິກ຺ຂນ຺ໂຕ ນ ປສ຺ສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ນິຣູປຘິ ຂນ຺ຘູປຘິກິເລສູປຘີຫິ ວິຣຫິໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ສພ຺ພກິເລເສຫິ ວິນາຠູໂຕ ອຸປສນ຺ໂຕ ກິເລສປຣິຬາຫາຠາເວນ ສນ຺ຕມານໂສ ຈຣາມິ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໑໐. ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ພຸທ຺ຘທສ຺ສນາຍ ອຸປມໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຍຖາປິ ປທຸມໍ ນາມາຕິອາທິມາຫ. ສູຣິຍຣໍເສນ ສູຣິຍຣໍສິສມ຺ຜສ຺ເສນ ຍຖາ ປທຸມໍ ນາມ ¶ ອປິ ປຸປ຺ຜຕິ ວິກສຕິ ມຫາວີຣ ວີຣຸຕ຺ຕມ ອຫໍ ຕຖາ ເອວ ພຸທ຺ຘຣໍເສນ ພຸທ຺ເຘນ ຠຄວຕາ ເທສິຕຘມ຺ມຣໍສິປ຺ປຠາເວນ ປຸປ຺ຜິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑໑-໑໒. ປຸນ ພຸທ຺ຘທສ຺ສເນນ ນິພ຺ພານທສ຺ສນໍ ທີເປນ຺ໂຕ ຍຖາ ພລາກາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພລາກໂຍນິມ຺ຫິ ພລາກຊາຕິຍໍ ສທາ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ກາເລ ປຸມາ ປຸຣິໂສ ຍຖາ ນ ວິຊ຺ຊຕິ. ປຸເມ ອວິຊ຺ຊມາເນ ກຖໍ ພລາການໍ ຄພ຺ຠຄ຺ຄຫຓໍ ໂຫຕີຕິ ເຈ? ເມເຆສຸ ຄຊ຺ຊມາເນສຸ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ເຕສຸ ເມຆຄຊ຺ຊນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕາ ພລາກິນິໂຍ ສທາ ສພ຺ພກາເລ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ອຓ຺ຑໍ ຘາເຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍາວ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ເມໂຆ ນ ຄຊ຺ຊຕິ ເມໂຆ ສທ຺ທໍ ນ ກໂຣຕິ, ຕາວ ຕຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຈິຣໍ ຈິຣກາເລນ ຄພ຺ຠໍ ອຓ຺ຑໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ຍທາ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ ເມໂຆ ປວສ຺ສຕິ ປກາເຣນ ຄຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວສ຺ສຕິ ວຸຏ຺ຐິຘາຣໍ ປຄ຺ຆຣຕິ, ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຠາຣໂຕ ຄພ຺ຠຘາຣຓໂຕ ປຣິມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ອຓ຺ຑໍ ປາເຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑໓. ຕໂຕ ປຣໍ ອຸປເມຍ຺ຍສມ຺ປທໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຘມ຺ມເມເຆນ ໂວຫາຣປຣມຕ຺ຖເທສນາສງ຺ຂາຕເມເຆນ ຄຊ຺ຊໂຕ ຄຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ ¶ ຘມ຺ມເມຆສ຺ສ ສທ຺ເທນ ¶ ໂຆສານຸສາເຣນ ອຫໍ ຕທາ ຘມ຺ມຄພ຺ຠໍ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍໍ ທານສີລາທິປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣຄພ຺ຠໍ ອຄຓ຺ຫິໍ ຄເຫສິໍ ຕຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໑໔. ສຕສຫສ຺ສຸປາທາຍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎຄພ຺ຠໍ ທານສີລາທິປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ອຫໍ ຘເຣມິ ປູເຣມິ. ຍາວ ຘມ຺ມເມໂຆ ຘມ຺ມເທສນາ ນ ຄຊ຺ຊຕິ ພຸທ຺ເຘນ ນ ເທສີຍຕິ, ຕາວ ອຫໍ ຠາຣໂຕ ສໍສາຣຄພ຺ຠຠາຣໂຕ ນປ຺ປມຸຈ຺ຈາມິ ນ ໂມເຈມິ ນ ວິສຸໍ ຠວາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໑໕. ຠນ຺ເຕ, ສກ຺ຍມຸນິ ສກ຺ຍວໍສປ຺ປຠວ ຍທາ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ຕວ ປິຕຸ ຣມ຺ເມ ຣມຓີເຍ ກປິລວຕ຺ຖເວ ກປິລວຕ຺ຖຸນາມເກ ນຄເຣ ຕຸວໍ ຘມ຺ມເມເຆນ ຄຊ຺ຊຕິ ໂຆເສຕິ, ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຫໍ ຠາຣໂຕ ສໍສາຣຄພ຺ຠຠາຣໂຕ ປຣິມຸຈ຺ຈິໍ ມຸຕ຺ໂຕ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໑໖. ຕໂຕ ປຣໍ ອຕ຺ຕນາ ອຘິຄເຕ ມຄ຺ຄຜເລ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຸຎ຺ຎຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕອຕ຺ຕນິຍາທີນໍ ອຠາວໂຕ ສຸຎ຺ຎຕໍ ວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ຣາຄໂທສໂມຫສພ຺ພກິເລສນິມິຕ຺ຕານໍ ອຠາວໂຕ, ອນິມິຕ຺ຕໍ ວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ¶ ຕຓ຺ຫາປຓິຘິສ຺ສ ອຠາວໂຕ, ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ວິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ອຘິຄຎ຺ຉິໍ ຠາເວສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຈຕຸໂຣ ຈ ຜເລ ສພ຺ເພຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສາມຎ຺ຎຜລານິ ສພ຺ພານິ ສຈ຺ຉິ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ເມວໍ ວິຊຏຍິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ເອວໍ ສພ຺ພຘມ຺ເມ ຊຏໍ ຄຫນໍ ວິຊຏຍິໍ ວິທ຺ຘໍເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑໗. ຕໂຕ ປຣໍ ອຕ຺ຕນາ ອຘິຄຕວິເສສເມວ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອປຣິເມຍ຺ຍຸປາທາຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນ ປຣິເມຍ຺ໂຍຕິ ອປຣິເມຍ຺ໂຍ, ສໍວຈ຺ຉຣຄຓນວເສນ ປເມຕຸໍ ສງ຺ຂາຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ອປຣິເມຍ຺ຍໍ ກປ຺ປໍ ອຸປາທາຍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຕວ ສາສນໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ສາສນໍ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຕ຺ເຖມິ. ອຕີຕຕ຺ເຖ ວຕ຺ຕມານວຈນໍ, ປຕ຺ເຖສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖຕິ ໂສ ປຕ຺ຖນາສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ເມ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິປ຺ຜາທິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສນ຺ຕິປທໍ ນິພ຺ພານໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຘິຄຕນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໑໘. ໂສ ອຫໍ ອຘິຄຕຕ຺ຕາ ວິນເຍ ວິນຍປິຏເກ ປາຣມິໍ ປຕ຺ໂຕ ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຍຖາປິ ປາຐິໂກ ອິສີຕິ ຍຖາ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ອິສິ ຠິກ຺ຂຸ ປາຐິໂກ ປາກໂຏ ¶ ອໂຫສິ, ຕເຖວາຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ເມ ສມສໂມ ອຕ຺ຖີຕິ ວິນຍຘາຣິຕາຍ ¶ ເມ ມຍາ ສມສໂມ ສມາໂນ ອຎ຺ໂຎ ນ ອຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສາສນໍ ໂອວາທານຸສາສນີສງ຺ຂາຕໍ ສາສນໍ ຘາເຣມິ ປູເຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑໙. ປຸນປິ ອຕ຺ຕໂນ ວິເສສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ວິນເຍ ຂນ຺ຘເກ ຈາປີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິນເຍຕິ ອຸຠໂຕວິຠງ຺ເຄ. ຂນ຺ຘເກຕິ ມຫາວຄ຺ຄຈູຬວຄ຺ເຄ. ຕິກຈ຺ເຉເທ ຈາຕິ ຕິກສງ຺ຆາທິເສສຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍາທິເກ ຈ. ປຎ຺ຈເມຕິ ປຣິວາເຣ ຈ. ເອຕ຺ຖ ເອຕສ຺ມິໍ ສກເລ ວິນຍປິຏເກ ມຍ຺ຫໍ ວິມຕິ ທ຺ເວຬ຺ຫກໍ ນຕ຺ຖິ ນ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ອກ຺ຂເຣຕິ ວິນຍປິຏກປຣິຍາປນ຺ເນ ອ-ກາຣາທິເກ ອກ຺ຂເຣ. ພ຺ຍຎ຺ຊເນຕິ ກ-ກາຣາທິເກ ພ຺ຍຎ຺ຊເນ ວາ ເມ ວິມຕິ ສໍສໂຍ ນຕ຺ຖີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໒໐. ນິຄ຺ຄເຫ ¶ ປຏິກມ຺ເມ ຈາຕິ ປາປຠິກ຺ຂູນໍ ນິຄ຺ຄເຫ ຈ ສາປຕ຺ຕິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຣິວາສທານາທິເກ ປຏິກມ຺ເມ ຈ ຐານາຏ຺ຐາເນ ຈ ກາຣເຓ ຈ ອກາຣເຓ ຈ ໂກວິໂທ ເຉໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອສາຣເຓ ຈ ຕຊ຺ຊນີຍາທິກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິວເສນ ໂອສາຣເຓ ປເວສເນ ຈ. ວຸຏ຺ຐາປເນ ຈ ອາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາປເນ ນິຣາປຕ຺ຕິກຣເຓ ຈ ເຉໂກຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາຣມິໍ ຄໂຕຕິ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ວິນຍກມ຺ເມ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ໂຕ, ທກ຺ໂຂ ເຉໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໑. ວິນເຍ ຂນ຺ຘເກ ຈາປີຕິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ວິນເຍ ຈ ຂນ຺ຘເກ ຈ, ປທໍ ສຸຕ຺ຕປທໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ອຸຠໂຕ ວິນິເວເຐຕ຺ວາຕິ ວິນຍໂຕ ຂນ຺ຘກໂຕ ຈາຕິ ອຸຠຍໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ວິຊເຏຕ຺ວາ ນຍໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ. ຣສໂຕຕິ ກິຈ຺ຈໂຕ. ໂອສເຣຍ຺ຍໍ ໂອສາຣຓໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໒. ນິຣຸຕ຺ຕິຍາ ຈ ກຸສໂລຕິ ‘‘ຣຸກ຺ໂຂ ປໂຏ ກຸມ຺ໂຠ ມາລາ ຈິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ ໂວຫາເຣສຸ ເຉໂກ. ອຕ຺ຖານຕ຺ເຖ ຈ ໂກວິໂທຕິ ອຕ຺ເຖ ວຑ຺ຒິຍໍ ອນຕ຺ເຖ ຫານິຍຎ຺ຈ ໂກວິໂທ ທກ຺ໂຂຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຎ຺ຎາຕໍ ມຍາ ນຕ຺ຖີຕິ ວິນຍປິຏເກ ສກເລ ວາ ປິຏກຕ຺ຕເຍ ມຍາ ອນຎ຺ຎາຕໍ ອວິທິຕໍ ອປາກຏໍ ກິຎ຺ຈິ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນຕິ ພຸທ຺ຘສາສເນ ອຫເມວ ເອໂກ ວິນຍຘຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໓. ຣູປທກ຺ເຂ ອຫໍ ອຊ຺ຊາຕິ ອຊ຺ຊ ເອຕຣຫິ ກາເລ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປາວຈເນ ອຫໍ ຣູປທກ຺ເຂ ຣູປທສ຺ສເນ ວິນຍວິນິຈ຺ຉຍທສ຺ສເນ ສພ຺ພໍ ກງ຺ຂໍ ສກລໍ ສໍສຍໍ ວິໂນເທມິ ວິນາເສມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຉິນ຺ທາມິ ສພ຺ພສໍສຍນ຺ຕິ ‘‘ອໂຫສິໍ ນຸ ໂຂ ອຫມຕີຕມທ຺ຘານ’’ນ຺ຕິອາທິກໍ (ມ. ນິ. ໑.໑໘; ສໍ. ນິ. ໒.໒໐; ມຫານິ. ໑໗໔) ¶ ກາລຕ຺ຕຍໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສພ຺ພໍ ໂສຬສວິຘໍ ກງ຺ຂໍ ຉິນ຺ທາມິ ວູປສເມມິ ສພ຺ພໂສ ວິທ຺ຘໍເສມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໔. ປທໍ ອນຸປທຎ຺ຈາປີຕິ ປທໍ ປຸພ຺ພປທຎ຺ຈ ອນຸປທໍ ປຣປທຎ຺ຈ ອກ຺ຂຣໍ ເອເກກມກ຺ຂຣຎ຺ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ສິຖິລຘນິຕາທິທສວິຘໍ ¶ ພ຺ຍຎ຺ຊນວິຘານຎ຺ຈ. ນິທາເນຕິ ເຕນ ສມເຍນາຕິອາທິເກ ນິທາເນ ຈ. ປຣິໂຍສາເນຕິ ນິຄມເນ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ໂກວິໂທຕິ ສພ຺ເພສຸ ຉສຸ ຐາເນສຸ ເຉໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໕. ຕໂຕ ¶ ປຣໍ ຠຄວໂຕເຍວ ຄຸເຓ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍຖາປິ ຣາຊາ ພລວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ພລວາ ຖາມພລສມ຺ປນ຺ໂນ ເສນາພລສມ຺ປນ຺ໂນ ວາ ຣາຊາ, ປຣໍ ປເຣສໍ ປຏິຣາຊູນໍ ເສນໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ນິສ຺ເສສໂຕ ຄເຫຕ຺ວາ ປລາເປຕ຺ວາ ວາ, ຕເປ ຕເປຍ຺ຍ ສນ຺ຕເປຍ຺ຍ ທຸກ຺ຂາເປຍ຺ຍ. ວິຊິນິຕ຺ວານ ສງ຺ຄາມນ຺ຕິ ສງ຺ຄາມໍ ປຣເສນາຍ ສມາຄມໍ ຍຸທ຺ຘໍ ວິຊິນິຕ຺ວາ ວິເສເສນ ຊິນິຕ຺ວາ ຊຍໍ ປຕ຺ວາ. ນຄຣໍ ຕຕ຺ຖ ມາປເຍຕິ ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ວິຊິຕຏ຺ຐາເນ ນຄຣໍ ປາສາທຫມ຺ມິຍາທິວິຠູສິຕໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ມາປເຍ ກາຣາເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໖. ປາກາຣໍ ປຣິຂຎ຺ຈາປີຕິ ຕຕ຺ຖ ມາປິຕນຄເຣ ປາກາຣໍ ສຸຘາຘວລອິຏ຺ຐກາມຍປາກາຣຎ຺ຈ ກາຣເຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຣິຂຎ຺ຈາປິ ກທ຺ທມປຣິຂໍ, ອຸທກປຣິຂໍ, ສຸກ຺ຂປຣິຂຎ຺ຈ ອປິ ກາຣເຍ. ເອສິກໍ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກນ຺ຕິ ນຄຣໂສຠນຕ຺ຖໍ ອຸສ຺ສາປິຕເອສິກາຖມ຺ຠຎ຺ຈ ມຫນ຺ຕໍ ໂກຏ຺ຐກຎ຺ຈ ຈຕຸຠູມກາທິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກຎ຺ຈ ກາຣເຍ. ອຏ຺ຏາລເກ ຈ ວິວິເຘຕິ ຈຕຸຠູມກາທິເຠເທ ອຕິອຸຈ຺ຈອຏ຺ຏາລເກ ຈ ວິວິເຘ ນານປ຺ປກາຣເກ ພຫູ ກາຣເຍ ກາຣາເປຍ຺ຍາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໒໗. ສິງ຺ຆາຏກໍ ຈຈ຺ຈຣຎ຺ຈາຕິ ນ ເກວລໍ ປາກາຣາທໂຍ ກາຣເຍ, ສິງ຺ຆາຏກໍ ຈຕຸມຄ຺ຄສນ຺ຘິຎ຺ຈ ຈຈ຺ຈຣໍ ອນ຺ຕຣາວີຖິຎ຺ຈ ກາຣເຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສຸວິຠຕ຺ຕນ຺ຕຣາປຓນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຠຕ຺ຕໍ ວິຠາຄໂຕ ໂກຏ຺ຐາສວນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາປຓໍ ອເນກາປຓສຫສ຺ສໍ ກາຣາເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກາຣເຍຍ຺ຍ ສຠໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ມາປິຕນຄເຣ ສຠໍ ຘມ຺ມາຘິກຣຓສາລໍ ກາຣເຍ. ອຕ຺ຖານຕ຺ຖວິນິຈ຺ຉຍໍ ວຑ຺ຒິຎ຺ຈ ອວຑ຺ຒິຎ຺ຈ ວິນິຈ຺ຉຍກຣຓຕ຺ຖໍ ວິນິຈ຺ຉຍສາລໍ ກາຣເຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໒໘. ນິຄ຺ຆາຕຕ຺ຖໍ ອມິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ປຏິຣາຊູນໍ ປຏິພາຫນຕ຺ຖໍ. ຉິທ຺ທາຉິທ຺ທຎ຺ຈ ຊານິຕຸນ຺ຕິ ໂທສຎ຺ຈ ອໂທສຎ຺ຈ ຊານິຕຸໍ. ພລກາຍສ຺ສ ຣກ຺ຂາຍາຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖປຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕສ຺ສ ພລກາຍສ຺ສ ເສນາສມູຫສ຺ສ ¶ ອາຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ໂສ ນຄຣສາມິໂກ ຣາຊາ, ເສນາປຈ຺ຈໍ ເສນາປຕິໍ ເສນານາຍກໍ ມຫາມຕ຺ຕໍ ຐເປຕິ ຐານນ຺ຕເຣ ປຕິຏ຺ຐເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒໙. ອາຣກ຺ຂຕ຺ຖາຍ ¶ ຠຓ຺ຑສ຺ສາຕິ ຊາຕຣູປຣຊຕມຸຕ຺ຕາມຓິອາທິຣາຊຠຓ຺ຑສ຺ສ ອາຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ສມນ຺ຕໂຕ ໂຄປນຕ຺ຖາຍ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຠຓ຺ຑໍ ມາ ວິນສ຺ສີຕິ ນິຘານກຸສລໍ ຣກ຺ຂເຓ ກຸສລໍ ເຉກໍ ນຣໍ ¶ ປຸຣິສໍ ຠຓ຺ຑຣກ຺ຂໍ ຠຓ຺ຑຣກ຺ຂນ຺ຕໍ ໂສ ຣາຊາ ຠຓ຺ຑາຄາເຣ ຐເປຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໓໐. ມມຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ໂຍ ຣຎ຺ໂຎຕິ ໂຍ ປຓ຺ຑິໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມມຕ຺ໂຕ ມາມໂກ ປກ຺ຂປາໂຕ ໂຫຕິ. ວຸທ຺ຘິໍ ຍສ຺ສ ຈ ອິຈ຺ຉຕີຕິ ອສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ວຸທ຺ຘິຎ຺ຈ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ ກາເມຕິ, ຕສ຺ສ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕສ຺ສ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ຣາຊາ ອຘິກຣຓໍ ວິນິຈ຺ຉຍາຘິປຈ຺ຈໍ ເທຕິ ມິຕ຺ຕສ຺ສ ມິຕ຺ຕຠາວສ຺ສ ປຏິປຊ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໓໑. ອຸປ຺ປາເຕສູຕິ ອຸກ຺ກາປາຕທິສາຑາຫາທິອຸປ຺ປາເຕສຸ ຈ. ນິມິຕ຺ເຕສູຕິ ມູສິກຈ຺ຉິນ຺ນາທີສຸ ‘‘ອິທໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ສຸຠໍ, ອິທໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ອສຸຠ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ນິມິຕ຺ຕຊານນສຕ຺ເຖສຸ ຈ. ລກ຺ຂເຓສຸ ຈາຕິ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ຫຕ຺ຖປາທລກ຺ຂຓຊານນສຕ຺ເຖສຸ ຈ ໂກວິທໍ ເຉກໍ ອຊ຺ຌາຍກໍ ອເນເກສໍ ສິສ຺ສານໍ ພ຺ຍາກຣຓວາຈກໍ ມນ຺ຕຘຣໍ ເວທຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕມນ຺ຕຘາຣກໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ໂສ ຣາຊາ ໂປໂຣຫິຈ຺ເຈ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໓໒. ເອເຕຫງ຺ເຄຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ເອເຕຫິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣຫິ ອງ຺ເຄຫິ ອວຍເວຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ໂສ ຣາຊາ ‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ ປວຸຈ຺ຈຕິ ກຖີຍຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສທາ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ ຣາຊານນ຺ຕິ ເອເຕ ເສນາປຈ຺ຈາທໂຍ ອມຈ຺ຈາ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ຕໍ ຣາຊານໍ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ ໂຄເປນ຺ຕິ. ກິມິວ? ຈກ຺ກວາໂກວ ທຸກ຺ຂິຕໍ ທຸກ຺ຂປ຺ປຕ຺ຕໍ ສກຎາຕິໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ຈກ຺ກວາໂກ ປກ຺ຂີ ອິວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໓. ຕເຖວ ຕ຺ວໍ ມຫາວີຣາຕິ ວີຣຸຕ຺ຕມ, ຍຖາ ໂສ ຣາຊາ ເສນາປຈ຺ຈາທິອງ຺ຄສມ຺ປນ຺ໂນ ນຄຣທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ປຏິວສຕິ, ຕເຖວ ຕຸວໍ ຫຕາມິຕ຺ໂຕ ນິຫຕປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ ຂຕ຺ຕິໂຍ ອິວ ສເທວກສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ສຫ ເທເວຫິ ປວຕ຺ຕມານສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ຘມ຺ມຣາຊາ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຣາຊາ ທສປາຣມິຕາຘມ຺ມປຣິປູຣເຓນ ຣາຊຠູຕຕ຺ຕາ ‘‘ຘມ຺ມຣາຊາ’’ຕິ ປວຸຈ຺ຈຕິ ກຖີຍຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໓໔. ຕິຕ຺ຖິເຍ ນີຫຣິຕ຺ວານາຕິ ຘມ຺ມຣາຊຠາເວນ ປຏິປກ຺ຂຠູເຕ ສກລຕິຕ຺ຖິເຍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ນິສ຺ເສເສນ ຫຣິຕ຺ວາ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກຕ຺ວາ ສເສນກໍ ຘາຣຎ຺ຈາປິ ເສນາຍ ສຫ ວສວຕ຺ຕິມາຣມ຺ປິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ¶ . ຕມນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມິຕ຺ວາຕິ ¶ ຕມສງ຺ຂາຕໍ ໂມຫນ຺ຘກາຣໍ ວິຘມິຕ຺ວາ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ. ຘມ຺ມນຄຣໍ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ, ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທພລໂພຊ຺ຌງ຺ຄຄມ຺ຠີຣນຍສມນ຺ຕປຏ຺ຐານຘມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ວາ ນຄຣໍ ອມາປຍິ ນິມ຺ມິນິ ປຕິຏ຺ຐາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໕. ສີລໍ ປາກາຣກໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐາປິເຕ ຘມ຺ມນຄເຣ ຈຕຸປາຣິສຸທ຺ຘິສີລໍ ປາກາຣໍ. ຎາຓໍ ເຕ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກນ຺ຕິ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓອາສຍານຸສຍຎາຓອນາຄຕໍສຎາຓອຕີຕໍສຎາຓາທິກເມວ ຎາຓໍ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສທ຺ຘາ ເຕ ເອສິກາ ວີຣາຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອສິຖິລປຣກ຺ກມ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ທີປງ຺ກຣປາທມູລໂຕ ປຠຸຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓກາຣຓາ ສທ຺ທຫນສທ຺ຘາ ອຸສ຺ສາປິຕອລງ຺ກາຣອລງ຺ກຕຖມ຺ໂຠຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ທ຺ວາຣປາໂລ ຈ ສໍວໂຣຕິ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ຉທ຺ວາຣິກສໍວໂຣ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິ ທ຺ວາຣປາໂລ ທ຺ວາຣຣກ຺ຂໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໖. ສຕິປຏ຺ຐານມຏ຺ຏາລນ຺ຕິ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ຈຕຸສຕິປຏ຺ຐານອຏ຺ຏາລມຸຓ຺ຑຈ຺ຉທນໍ. ປຎ຺ຎາ ເຕ ຈຈ຺ຈຣໍ ມຸເນຕິ, ຠນ຺ເຕ, ມຸເນ ຎາຓວນ຺ຕ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິຫາຣິຍາທິອເນກວິຘາ ປຎ຺ຎາ ຈຈ຺ຈຣໍ ມຄ຺ຄສໂມຘານໍ ນຄຣວີຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທ຺ຘິປາທຎ຺ຈ ສິງ຺ຆາຏນ຺ຕິ ຕຸຍ຺ຫໍ ຉນ຺ທວີຣິຍຈິຕ຺ຕວີມໍສສງ຺ຂາຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ສິງ຺ຆາຏໍ ຈຕຸມຄ຺ຄສນ຺ຕິ. ຘມ຺ມວີຖິ ສຸມາປິຕນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາຍ ວີຖິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ມາປິຕໍ ສຊ຺ຊິຕໍ, ຕໍ ຘມ຺ມນຄຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໗. ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ອຠິຘມ຺ມຎ຺ຈາຕິ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ເອຕ຺ຖ ຘມ຺ມນຄເຣ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ອຠິຘມ຺ມໍ ວິນຍຎ຺ຈ ເກວລໍ ສກລໍ ສຸຕ຺ຕເຄຍ຺ຍາທິກໍ ນວງ຺ຄໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ຘມ຺ມສຠາ ຘມ຺ມາຘິກຣຓສາລາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໘. ສຸຎ຺ຎຕໍ ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈາຕິ ອນຕ຺ຕານຸປສ຺ສນາວເສນ ປຏິລທ຺ຘໍ ສຸຎ຺ຎຕວິຫາຣຎ຺ຈ, ອນິຈ຺ຈານຸປສ຺ສນາວເສນ ປຏິລທ຺ຘໍ ອນິມິຕ຺ຕວິຫາຣຎ຺ຈ. ວິຫາຣຎ຺ຈປ຺ປຓິຫິຕນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂານຸປສ຺ສນາວເສນ ປຏິລທ຺ຘໍ ອປ຺ປຓິຫິຕວິຫາຣຎ຺ຈ. ອາເນຎ຺ຊຎ຺ຈາຕິ ອຈລໍ ອຜນ຺ທິຕໍ ຈຕຸສາມຎ຺ຎຜລສງ຺ຂາຕໍ ອາເນຎ຺ຊວິຫາຣຎ຺ຈ. ນິໂຣໂຘ ຈາຕິ ສພ຺ພທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ນິພ຺ພານຎ຺ຈ. ເອສາ ຘມ຺ມກຸຏີ ຕວາຕິ ເອສາ ສພ຺ພນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມສງ຺ຂາຕາ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ຘມ຺ມກຸຏິ ວສນເຄຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໓໙. ປຎ຺ຎາຍ ¶ ອຄ຺ໂຄ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ຎາວເສນ ປຎ຺ຎວນ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ. ອິຕິ ຠຄວຕາ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຐປິໂຕ ເຖໂຣ ປຏິຠາເນ ຈ ປຎ຺ຎາຍ ກຕ຺ຕພ຺ເພ ກິຈ຺ເຈ, ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕປຏິຠາເນ ວາ ໂກວິໂທ ເຉໂກ ນາເມນ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕຕິ ປາກໂຏ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິ ຕຍາ ເທສິຕສ຺ສ ປິຏກຕ຺ຕຍຘມ຺ມສມູຫສ຺ສ ຘາຣຓໂຕ ປຕິ ປຘາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ເສນາກິຈ຺ຈໍ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໔໐. ຈຸຕູປປາຕກຸສໂລຕິ ¶ ຠນ຺ເຕ ມຸນິ, ຈຸຕູປປາເຕ ຈຸຕິຍາ ອຸປປຕ຺ຕິຍາ ຈ ກຸສໂລ ເຉໂກ. ອິທ຺ຘິຍາ ປາຣມິໍ ຄໂຕຕິ ‘‘ເອໂກປິ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຘາ ໂຫຕິ, ພຫຸຘາປິ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ໂຫຕີ’’ຕິອາທິນາ (ທີ. ນິ. ໑.໒໓໘; ປຏິ. ມ. ໑.໑໐໒) ວຸຕ຺ຕາຍ ອິທ຺ຘິປ຺ປເຠທາຍ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕ ນາເມນ ໂກລິໂຕ ນາມ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ໂປໂຣຫິຈ຺ໂຈ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຸໂຣຫິໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໔໑. ໂປຣາຓກວໍສຘໂຣຕິ ຠນ຺ເຕ ມຸເນ, ຎາຓວນ຺ຕໍ ໂປຣາຓສ຺ສ ວໍສສ຺ສ ຘາຣໂກ, ປຣມ຺ປຣຊານນໂກ ວາ ອຸຄ຺ຄເຕໂຊ ປາກຏເຕໂຊ, ທຸຣາສໂທ ¶ ອາສາເທຕຸໍ ຆຏ຺ເຏຕຸໍ ທຸກ຺ໂຂ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຸຕວາທິຄຸເຓນຄ຺ໂຄຕິ ເຕຈີວຣິກງ຺ຄາທີນິ ເຕຣສ ຘຸຕງ຺ຄານິ ວທຕິ ໂອວທຕີຕິ ຘຸຕວາທີຄຸເຓນ ຘຸຕງ຺ຄຄຸເຓນ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐ ມຫາກສ຺ສປຕ຺ເຖໂຣ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ອກ຺ຂທສ຺ໂສ ໂວຫາຣກຣເຓ ປຘາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໔໒. ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣຕິ ຠນ຺ເຕ ມຸເນ, ພຫູນໍ ຈຕຸຣາສີຕິຘມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘສຫສ຺ສານໍ ສຸຕຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ຈ ອຸຄ຺ຄຫິຕຕ຺ຕາ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອເນເກສໍ ຉສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂ຺ຍານໍ ອາຄມຘມ຺ມານໍ ສຕິປຏ຺ຐານາທີນຎ຺ຈ ປຣມຕ຺ຖຘມ຺ມານໍ ຘາຣຓໂຕ ຘມ຺ມຘໂຣ ອານນ຺ໂທ. ສພ຺ພປາຐີ ຈ ສາສເນຕິ ພຸທ຺ຘສາສເນ ສພ຺ເພສໍ ປາຐີນໍ ປຐນ຺ຕານໍ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐຕິ ສພ຺ພປາຐີ ນາເມນ ອານນ຺ໂທ ນາມ ເຖໂຣ. ຘມ຺ມາຣກ຺ໂຂ ຕວາຕິ ຕວ ຕຸຍ຺ຫໍ ຘມ຺ມສ຺ສ ປິຏກຕ຺ຕຍຘມ຺ມຠຓ຺ຑສ຺ສ ອາຣກ຺ໂຂ ຣກ຺ຂໂກ ປາລໂກ, ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໔໓. ເອເຕ ¶ ສພ຺ເພ ອຕິກ຺ກມ຺ມາຕິ ຠຄວາ ຠຄ຺ຍວາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ເອເຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕາທໂຍ ມຫານຸຠາເວປິ ເຖເຣ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ມມໍເຍວ ປເມສິ ປມາຓໍ ອກາສິ, ມນສິ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິນິຈ຺ຉຍໍ ເມ ປາທາສີຕິ ວິນຍຎ຺ຎູຫິ ປຓ຺ຑິເຕຫິ ເທສິຕໍ ປກາສິຕໍ ວິນເຍ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ໂທສວິຈາຣຓໍ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຠຄວາ ປາທາສິ ປກາເຣນ ອທາສິ, ມຍ຺ຫເມວ ຠາຣໍ ອກາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໔໔. ໂຍ ໂກຈິ ວິນເຍ ປຎ຺ຫນ຺ຕິ ໂຍ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ພຸທ຺ຘສາວໂກ ວິນຍນິສ຺ສິຕໍ ປຎ຺ຫໍ ມໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ປຸຈ຺ຉິຕປຎ຺ເຫ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຈິນ຺ຕນາ ວິມຕິ ກງ຺ຂາ ນຕ຺ຖິ. ຕຎ຺ເຫວຕ຺ຖໍ ຕໍ ເອວ ປຸຈ຺ຉິຕໍ ອຕ຺ຖໍ ອຫໍ ກເຖມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໔໕. ຍາວຕາ ພຸທ຺ຘເຂຕ຺ຕມ຺ຫີຕິ ຍາວຕາ ຍຕ຺ຕເກ ຐາເນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາຓາເຂຕ຺ເຕ ຕໍ ມຫາມຸນິໍ ¶ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຐເປຕ຺ວາ ວິນເຍ ວິນຍປິຏເກ ວິນຍວິນິຈ຺ຉຍກຣເຓ ວາ ມາທິໂສ ມຍາ ສທິໂສ ນຕ຺ຖິ, ອຫເມວ ອຄ຺ໂຄ, ຠິຍ຺ໂຍ ມມາຘິໂກ ກຸໂຕ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໔໖. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ນິສີທິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ໂຄຕໂມ ຠຄວາ ເອວໍ ຄຊ຺ຊຕິ ສີຫນາທໍ ກໂຣຕິ. ກຖໍ? ວິນເຍ ອຸຠໂຕວິຠງ຺ເຄ, ຂນ຺ຘເກສຸ ມຫາວຄ຺ຄຈູຬວຄ຺ເຄສຸ, ຈ-ສທ຺ເທນ ປຣິວາເຣ, ອຸປາລິສ຺ສ ອຸປາລິນາ ສໂມ ສທິໂສ ນຕ຺ຖີຕິ ເອວໍ ຄຊ຺ຊຕິ.

໕໔໗. ຍາວຕາຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ພຸທ຺ຘຠຓິຕໍ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ ນວງ຺ຄໍ ສຸຕ຺ຕເຄຍ຺ຍາທິສຕ຺ຖຸສາສນໍ ສຕ຺ຖຸນາ ປກາສິຕໍ ສພ຺ພໍ ວິນໂຍຄຘໍ ຕໍ ວິນເຍ ອນ຺ໂຕປວິຏ຺ຐໍ ວິນຍມູລກໍ ອິຈ຺ເຈວໍ ປສ຺ສິໂນ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ.

໕໔໘. ມມ ກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວານາຕິ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸງ຺ຄໂວ ສກ຺ຍວໍສປ຺ປຘາໂນ, ມມ ກມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາກມ຺ມໍ ອຕີຕໍສຎາເຓນ ສຣິຕ຺ວານ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ¶ ຄໂຕ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິນຍຘຣານໍ ຍທິທໍ ອຸປາລີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໒໘) ມໍ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐາເນ ຐເປສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໔໙. ສຕສຫສ຺ສຸປາທາຍາຕິ ສຕສຫສ຺ສກປ຺ເປ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍໍ ອິມໍ ຐານໍ ອປຕ຺ຖຍິໍ ປຕ຺ເຖສິໍ, ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຘິຄໂຕ ປຏິລທ຺ໂຘ ວິນເຍ ປາຣມິໍ ຄໂຕ ໂກຏິໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໐. ສກ຺ຍານໍ ¶ ສກ຺ຍວໍສຣາຊູນໍ ນນ຺ທິຊນໂນ ໂສມນສ຺ສກາຣໂກ ອຫໍ ປຸເຣ ປຸພ຺ເພ ກປ຺ປໂກ ອາສິໍ ອໂຫສິໍ, ຕໍ ຊາຕິໍ ຕໍ ກຸລໍ ຕໍ ໂຍນິໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ວິເສເສນ ຊຫິຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ມເຫສິໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາໂຕ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕຕິ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄໂຕ ສາສນຘາຣຓໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໑. ຕໂຕ ປຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ທາສກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕນາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອິໂຕ ທຸຕິຍເກ ກປ຺ເປຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອິໂຕ ຠທ຺ທກປ຺ປໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ທຸຕິເຍ ກປ຺ເປ ນາເມນ ອຎ຺ຊໂສ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ເອໂກ ຣາຊາ ອນນ຺ຕເຕໂຊ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕເຕໂຊ ອມິຕຍໂສ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕປຣິວາໂຣ ມຫທ຺ຘໂນ ອເນກໂກຏິສຕສຫສ຺ສຘນວາ ຠູມິປາໂລ ປຖວີປາລໂກ ຣກ຺ຂໂກ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໕໒. ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎຕິ ຕສ຺ສ ຕາທິສສ຺ສ ຣາຊິໂນ ປຸຕ຺ໂຕ ອຫໍ ຈນ຺ທໂນ ນາມ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຂຕ຺ຕິຍກຸມາໂຣ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂສ ອຫໍ ຊາຕິມເທນ ຈ ຍສມເທນ ຈ ໂຠຄມເທນ ຈ ອຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ ຖມ຺ຠິໂຕ ອຸນ຺ນໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໓. ນາຄສຕສຫສ຺ສານີຕິ ¶ ສຕສຫສ຺ສຫຕ຺ຖິໂນ ມາຕງ຺ຄາ ມາຕງ຺ຄກຸເລ ຊາຕາ ຕິຘາ ປຠິນ຺ນາ ອກ຺ຂິກຓ຺ຓໂກສສງ຺ຂາເຕຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປຠິນ຺ນາ ມທຄຬິຕາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາ ສພ຺ເພຫິ ຫຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຕາ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ມໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໕໔. ສພເລຫິ ປເຣໂຕຫນ຺ຕິ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຫໍ ສພເລຫິ ອຕ຺ຕໂນ ເສນາພເລຫິ ປເຣໂຕ ປຣິວາຣິໂຕ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕຸກາມໂກ ອິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສິຣິກໍ ນາມ ນາຄໍ ຫຕ຺ຖິໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ນຄຣໂຕ ນິກ຺ຂມິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໕໕. ຈຣເຓນ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ສີລສໍວຣາທິປນ຺ນຣສຈຣຓຘມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາໂຣ ປິຫິຕຈກ຺ຂາທິຉທ຺ວາໂຣ ສຸສໍວຸໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ຣກ຺ຂິຕກາຍຈິຕ຺ໂຕ ເທວໂລ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ມມ ມຍ຺ຫໍ ປຸຣໂຕ ສມ຺ມຸເຂ ອາຄຈ຺ຉິ ປາປຸຓີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໖. ເປເສຕ຺ວາ ¶ ສິຣິກໍ ນາຄນ຺ຕິ ຕໍ ອາຄຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ອຫໍ ສິຣິກໍ ນາມ ນາຄໍ ອຠິມຸຂໍ ເປເສຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘໍ ອາສາທຍິໍ ຆຏ຺ເຏສິໍ ປທຸສ຺ເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໂຕ ສຎ຺ຊາຕໂກໂປ ໂສຕິ ຕໂຕ ຕສ຺ມາ ມຍາ ອຕີວ ປີເຬຕ຺ວາ ເປສິຕຕ຺ຕາ ໂສ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ມຍິ ສຎ຺ຊາຕໂກໂປ ¶ ປທໍ ອຕ຺ຕໂນ ປາທໍ ນຸທ຺ຘຣເຕ ນ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ນິຈ຺ຈໂລວ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໗. ນາຄໍ ທຸຏ຺ຐມນໍ ທິສ຺ວາຕິ ທຸຏ຺ຐມນໍ ກຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕໍ ນາທໍ ທິສ຺ວາ ອຫໍ ພຸທ຺ເຘ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ໂກປໍ ອກາສິໍ ໂທສໍ ອຸປ຺ປາເທສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິເຫສຍິຕ຺ວາ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ເທວລໍ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ວິເຫສຍິຕ຺ວາ ວິເຫເຐຕ຺ວາ ອຫໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໕໘. ສາຕໍ ຕຕ຺ຖ ນ ວິນ຺ທາມີຕິ ຕສ຺ມິໍ ອາສາທເນ ສາຕໍ ນ ວິນ຺ທາມິ. ອາສາທນນິມິຕ຺ຕໍ ມຘຸຣໍ ສຸຂໍ ນ ລຠາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສິໂຣ ປຊ຺ຊລິໂຕ ຍຖາຕິ ສິໂຣ ມມ ສີສໍ ປຊ຺ຊລິໂຕ ຍຖາ ປຊ຺ຊລມານໍ ວິຍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິຬາເຫນ ຑຍ຺ຫາມີຕິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ໂກປສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ປຈ຺ຉານຸຕາປປຣິຬາເຫນ ຑຍ຺ຫາມິ ອຸຓ຺ຫຈິຕ຺ໂຕ ໂຫມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໕໙. ສສາຄຣນ຺ຕາຕິ ເຕເນວ ປາປກມ຺ມພເລນ ສສາຄຣນ຺ຕາ ສາຄຣປຣິໂຍສານາ ສກລມຫາປຖວີ ເມ ມຍ຺ຫໍ ອາທິຕ຺ຕາ ວິຍ ຊລິຕາ ວິຍ ໂຫຕິ ຂາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິຕຸ ສນ຺ຕິກຸປາຄມ຺ມາຕິ ເອວໍ ຠເຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ປິຕຸ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປາຄມ຺ມ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ອິທໍ ວຈນໍ ອພ຺ຣວິໍ ກເຖສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖໐. ອາສີວິສໍວ ¶ ກຸປິຕນ຺ຕິ ອາສີວິສໍ ສພ຺ພໍ ກຸປິຕໍ ກຸທ຺ຘໍ ອິວ ຊລມານໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິວ ມຕ຺ຕໍ ຕິຘາ ປຠິນ຺ນໍ ທນ຺ຕິໍ ທນ຺ຕວນ຺ຕໍ ກຸຎ຺ຊຣໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຫຕ຺ຖິໍ ອິວ ຈ ອາຄຕໍ ຍໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ສຍມ຺ຠຸໍ ສຍເມວ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ອຫໍ ອາສາທຍິໍ ຆຏ຺ເຏສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໖໑. ອາສາທິໂຕ ມຍາ ພຸທ຺ໂຘຕິ ໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ມຍາ ອາສາທິໂຕ ຆຏ຺ຏິໂຕ ໂຆໂຣ ອຎ຺ເຎຫິ ຆຏ຺ເຏຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ໂຆໂຣ, ອຸຄ຺ຄຕໂປ ປາກຏຕໂປ ຊິໂນ ປຎ຺ຈ ມາເຣ ຊິຕວາ ເອວໍຄຸຓສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ມຍາ ຆຏ຺ຏິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸຣາ ສພ຺ເພ ວິນສ຺ສາມາຕິ ຕສ຺ມິໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ກຕອນາທເຣນ ສພ຺ເພ ມຍໍ ວິນສ຺ສາມ ວິວິເຘນາກາເຣນ ນສ຺ສາມ, ຠສ຺ມາ ວິຍ ຠວາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂມາເປສ຺ສາມ ຕໍ ມຸນິນ຺ຕິ ຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ມຸນິໍ ຍາວ ນ ວິນສ຺ສາມ, ຕາວ ຂມາເປສ຺ສາມາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໖໒. ໂນ ເຈ ຕໍ ນິຊ຺ຌາເປສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ຕທນ຺ຕໍ ທມິຕຈິຕ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ໂນ ເຈ ນິຊ຺ຌາເປສ຺ສາມ ຂມາເປສ຺ສາມ. ໂອເຣນ ສຕ຺ຕທິວສາ ສຕ຺ຕທິວສໂຕ ໂອຣຠາເຄ ສຕ຺ຕທິວເສ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສມ຺ປຸຓ຺ຓໍ ຣຏ຺ຐໍ ເມ ສພ຺ພໍ ວິຘມິສ຺ສຕິ ວິນສ຺ສິສ຺ສຕິ.

໕໖໓. ສຸເມຂໂລ ໂກສິໂຍ ຈາຕິ ເອເຕ ສຸເມຂລາທໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຣາຊາໂນ ອິສໂຍ ອາສາທຍິຕ຺ວາ ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ ອນາທຣໍ ກຕ຺ວາ ສຣຏ຺ຐກາ ສຫ ຣຏ຺ຐຊນປທວາສີຫິ ທຸຄ຺ຄຕາ ວິນາສໍ ຄຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖໔. ຍທາ ¶ ກຸປ຺ປນ຺ຕິ ອິສໂຍຕິ ຍທາ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ ສຎ຺ຎຕາ ກາຍສຎ຺ຎມາທີຫິ ສຎ຺ຎຕາ ສນ຺ຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ອຸຕ຺ຕມຈາຣິໂນ ເສຏ຺ຐຈາຣິໂນ ອິສໂຍ ກຸປ຺ປນ຺ຕິ ໂທມນສ຺ສາ ຠວນ຺ຕິ, ຕທາ ສສາຄຣໍ ສປພ຺ພຕໍ ສເທວກໍ ໂລກໍ ວິນາເສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໖໕. ຕິໂຍຊນສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິ ເຕສໍ ອິສີນໍ ອານຸຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເຕ ຂມາເປຕຸໍ ອຈ຺ຈຍໍ ອປຣາຘໍ ເທສນຕ຺ຖາຍ ປກາສນຕ຺ຖາຍ ຕິໂຍຊນສຫສ຺ສປ຺ປມາເຓ ປເທເສ ປຸຣິເສ ສນ຺ນິປາຕຍິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສຍມ຺ຠຸໍ ອຸປສງ຺ກມິນ຺ຕິ ສຍມ຺ຠຸໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ອຸປສງ຺ກມິໍ ສມີປໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖໖. ອລ຺ລວຕ຺ຖາຕິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຣາສິຠູຕາ ສພ຺ເພ ຊນາ ອລ຺ລວຕ຺ຖາ ອຸທເກນ ຕິນ຺ຕວຕ຺ຖອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄາ ອລ຺ລສິຣາ ຕິນ຺ຕເກສາ ປຎ຺ຊລີກຕາ ມຸທ຺ຘນິ ກຕອຎ຺ຊລິປຸຏາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຈ຺ເຈກມຸນິໂນ ¶ ປາເທ ປາທສມີເປ ນິປຕິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອິທໍ ວຈນມພ຺ຣວຸນ຺ຕິ ‘‘ຂມສ຺ສຸ ຕ຺ວໍ, ມຫາວີຣາ’’ຕິອາທິກໍ ວຈນໍ ອພ຺ຣວຸໍ ກເຖສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖໗. ມຫາວີຣ ວີຣຸຕ຺ຕມ ຠນ຺ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘ, ມຍາ ຕຸມ຺ເຫສຸ ອຎ຺ຎາເຓນ ກຕໍ ອປຣາຘໍ ຂມສ຺ສຸ ຕ຺ວໍ ວິໂນເທຫິ, ມາ ມນສິ ກໂຣຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ຊໂນ ຊນສມູໂຫ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິ ວິເສເສນ ຍາຈຕິ. ປຣິຬາຫໍ ໂທສໂມເຫຫິ ກຕຈິຕ຺ຕທຸກ຺ຂປຣິຬາຫໍ ອມ຺ຫາກໍ ວິໂນເທຫິ ຕນຸໍ ກໂຣຫິ, ໂນ ອມ຺ຫາກໍ ຣຏ຺ຐໍ ສກລຣຏ຺ຐຊນປທວາສິໂນ ມາ ວິນາສຍ ມາ ວິນາເສຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖໘. ສເທວມານຸສາ ສພ຺ເພຕິ ສພ຺ເພ ມານຸສາ ສເທວາ ສທານວາ ປຫາຣາທາທີຫິ ອສຸເຣຫິ ສຫ ສຣກ຺ຂສາ ອໂຍມເຍນ ກູເຏນ ມຫາມຸຄ຺ຄເຣນ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ເມ ສິຣໍ ມຍ຺ຫໍ ມຕ຺ຖກໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ ປທາເລຍ຺ຍຸໍ.

໕໖໙. ຕໂຕ ປຣໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຂມິຕຠາວຎ຺ຈ ໂກປາຠາວຎ຺ຈ ປກາເສນ຺ໂຕ ທເກ ອຄ຺ຄິ ນ ສຓ຺ຐາຕີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ອຸທເກ ອຄ຺ຄິ ນ ສຓ຺ຐາຕິ ນ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ຍຖາ ພີຊໍ ເສເລ ສິລາມເຍ ປພ຺ພເຕ ນ ວິຣຸຫຕິ, ຍຖາ ອຄເທ ໂອສເຘ ກິມິ ປາຓໂກ ນ ສຓ຺ຐາຕິ. ຕຖາ ໂກໂປ ຈິຕ຺ຕປ຺ປໂກໂປ ທຸມ຺ມນຕາ ພຸທ຺ເຘ ປຏິວິທ຺ຘສຈ຺ເຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ນ ຊາຍຕິ ນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໐. ປຸນປິ ພຸທ຺ຘານໍ ອານຸຠາວໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍຖາ ຈ ຠູມີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ຈ ຠູມິ ປຖວີ ອຈລາ ນິຈ຺ຈລາ, ຕຖາ ພຸທ຺ໂຘ ອຈໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ສາຄໂຣ ມຫາສມຸທ຺ໂທ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ປເມຕຸໍ ປມາຓໍ ຄເຫຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍ, ຕຖາ ພຸທ຺ໂຘ ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ອາກາໂສ ອຜຸຏ຺ຐາກາໂສ ອນນ຺ຕໂກ ປຣິໂຍສານຣຫິໂຕ, ເອວໍ ຕຖາ ພຸທ຺ໂຘ ອກ຺ໂຂຠິໂຍ ໂຂເຠຕຸໍ ອາໂລເຬຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໑. ຕໂຕ ປຣໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ຂມນວຈນໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສທາ ¶ ຂນ຺ຕາ ມຫາວີຣາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມຫາວີຣາ ອຸຕ຺ຕມວີຣິຍວນ຺ຕາ ພຸທ຺ຘາ ຕປສ຺ສິໂນ ປາປານໍ ຕປນໂຕ ‘‘ຕໂປ’’ຕິ ລທ຺ຘນາເມນ ວີຣິເຍນ ສມນ຺ນາຄຕາ ຂນ຺ຕາ ຈ ຂນ຺ຕິຍາ ຈ ສມ຺ປນ຺ນາ ຂມິຕາ ຈ ປເຣສໍ ອປຣາຘໍ ຂມິຕາ ສຫິຕາ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ຠວນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຂນ຺ຕານໍ ຂມິຕານຎ຺ຈາຕິ ເຕສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຂນ຺ຕານໍ ຂນ຺ຕິຍາ ຍຸຕ຺ຕານໍ ຂມິຕານໍ ປຣາປຣາຘຂມິຕານໍ ສຫິຕານຎ຺ຈ ຄມນໍ ຉນ຺ທາທີຫິ ອຄຕິຄມນໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໒. ອິຕິ ¶ ¶ ອິທໍ ວຈນໍ ວຕ຺ວາ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ປຣິຬາຫໍ ສຕ຺ຕານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນທາຫໍ ວິໂນທຍໍ ວິໂນທຍນ຺ໂຕ ມຫາຊນສ຺ສ ປຸຣໂຕ ສນ຺ນິປຕິຕສ຺ສ ສຣາຊກສ຺ສ ມຫໂຕ ຊນກາຍສ຺ສ ສມ຺ມຸຂໂຕ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ນຠໍ ອາກາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄມິ ອຸຄ຺ຄຎ຺ຉີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໓. ເຕນ ກມ຺ເມນຫໍ ຘີຣາຕິ ຘີຣ ຘິຕິສມ຺ປນ຺ນ ອຫໍ ເຕນ ກມ຺ເມນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ກເຕນ ອນາທຣກມ຺ເມນ ອິມສ຺ມິໍ ປຈ຺ຉິມຕ຺ຕຠເວ ຫີນຕ຺ຕໍ ລາມກຠາວໍ ຣາຊູນໍ ກປ຺ປກກມ຺ມກຣຓຊາຕິໍ ອຊ຺ຌຸປາຄໂຕ ສມ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມຕິກ຺ກມ຺ມ ຕໍ ຊາຕິນ຺ຕິ ຕໍ ປຣາຍຕ຺ຕຊາຕິໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ. ປາວິສິໍ ອຠຍໍ ປຸຣນ຺ຕິ ຠຍຣຫິຕໍ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ນິພ຺ພານມຫານຄຣໍ ປາວິສິໍ ປວິຏ຺ໂຐ ອາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໔. ຕທາປິ ມໍ ມຫາວີຣາຕິ ວີຣຸຕ຺ຕມ ຕທາປິ ຕສ຺ມິໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາສາທນສມເຍ ອປິ ສຍມ຺ຠູ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ປຣິຬາຫໍ ອາສາທນເຫຕຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກາຍຈິຕ຺ຕທຣຖໍ ວິໂນເທສິ ທູຣີອກາສິ. ຑຍ຺ຫມານໍ ຕໂຕ ເອວ ປຈ຺ຉານຸຕາເປນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ເຈນ ຑຍ຺ຫມານໍ ສນ຺ຕປນ຺ຕໍ ມໍ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ ໂທສໍ ໂທສໂຕ ທສ຺ສເນ ສຸຏ຺ຐຸ ສຓ຺ຐິຕໍ ທິສ຺ວາ ຂມາປຍິ ຕໍ ອປຣາຘໍ ອຘິວາເສສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໗໕. ອຊ຺ຊາປິ ມໍ ມຫາວີຣາຕິ ວີຣຸຕ຺ຕມ, ອຊ຺ຊາປິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສມາຄມກາເລ ອປິ, ຕິຫຄ຺ຄີຠິ ຣາຄຄ຺ຄິໂທສຄ຺ຄິໂມຫຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ວາ ນິຣຍຄ຺ຄິເປຕຄ຺ຄິສໍສາຣຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ວາ ຕີຫິ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫມານໍ ທຸກ຺ຂມນຸຠວນ຺ຕໍ ມໍ ຠຄວາ ສີຕິຠາວໍ ໂທມນສ຺ສວິນາເສນ ສນ຺ຕກາຍຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາຕໍ ສີຕິຠາວໍ ນິພ຺ພານເມວ ວາ ອປາປຍິ ສມ຺ປາເປສິ. ຕໂຍ ອຄ຺ຄີ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ເຕ ຕໂຍ ອຄ຺ຄີ ນິພ຺ພາເປສິ ວູປສເມສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໗໖. ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ຫີນາປທານໍ ຠຄວໂຕ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ອຎ຺ເຎປິ ຕສ຺ສ ສວເນ ນິໂຍເຊຕ຺ວາ ໂອວທນ຺ໂຕ ‘‘ເຍສໍ ໂສຕາວຘານຕ຺ຖີ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເຍສໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ໂສຕາວຘານໍ ໂສຕສ຺ສ ອວຘານໍ ຐປນໍ ອຕ຺ຖິ ວິຊ຺ຊຕິ, ເຕ ຕຸມ຺ເຫ ຠາສໂຕ ສາສນ຺ຕສ຺ສ ມມ ວຈນໍ ¶ ສຸຓາຖ ມນສິ ກໂຣຖ. ອຕ຺ຖໍ ຕຸມ຺ຫໍ ປວກ຺ຂາມີຕິ ຍຖາ ເຍນ ປກາເຣນ ມມ ມຍາ ທິຏ຺ຐໍ ປທໍ ນິພ຺ພານໍ, ຕຖາ ເຕນ ປກາເຣນ ນິພ຺ພານສງ຺ຂາຕໍ ປຣມຕ຺ຖໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປວກ຺ຂາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໗໗. ຕໍ ¶ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຍມ຺ຠຸໍ ຕໍ ວິມາເນຕ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຍມ຺ຠຸໍ ສຍເມວ ຠູຕໍ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ຊາຕໍ ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ວິມາເນຕ຺ວາ ອນາທຣໍ ກຕ຺ວາ ເຕນ ກມ຺ເມນ ¶ ກເຕນາກຸສເລນ ອຊ຺ຊ ອິມສ຺ມິໍ ວຕ຺ຕມານກາເລ ອຫໍ ນີຈໂຍນິຍໍ ປຣາຍຕ຺ຕຊາຕິຍໍ ກປ຺ປກຊາຕິຍໍ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫິ ຠວາມິ.

໕໗໘. ມາ ໂວ ຂຓໍ ວິຣາເຘຖາຕິ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທກ຺ຂຓໍ ໂວ ຕຸມ຺ເຫ ມາ ວິຣາເຘຖ ຄຬິຕໍ ມາ ກໂຣຖ, ຫິ ສຈ຺ຈໍ ຂຓາຕີຕາ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທກ຺ຂຓໍ ອຕີຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ໂສຈເຣ ໂສຈນ຺ຕິ, ‘‘ມຍໍ ອລກ຺ຂິກາ ທຸມ຺ເມຘາ ຠວາມາ’’ຕິ ເອວໍ ໂສຈນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສທຕ຺ເຖ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ເຖ ວຸຑ຺ຒິຍໍ ວາຍເມຍ຺ຍາຖ ວີຣິຍໍ ກໂຣຖ. ໂວ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຂໂຓ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທກ຺ຂໂຓ ສມໂຍ ປຏິປາທິໂຕ ນິປ຺ຜາທິໂຕ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗໙. ຕໂຕ ປຣໍ ສໍສາຣຄຕານໍ ອາທີນວໍ ອຸປມາອຸປເມຍ຺ຍວເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອກຈ຺ຈານຎ຺ຈ ວມນນ຺ຕິອາທິມາຫ. ເອກຈ຺ຈານໍ ເກສຎ຺ຈິ ປຸຄ຺ຄລານໍ ວມນໍ ອຸທ຺ຘໍ ອຸຄ຺ຄິຣຓໍ ເອກຈ຺ຈານໍ ວິເຣຈນໍ ອໂຘປຄ຺ຆຣຓໍ ເອເກ ເອກຈ຺ຈານໍ ຫລາຫລໍ ວິສໍ ມຸຈ຺ຉາກຣຓວິສໍ, ເອກຈ຺ຈານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ໂອສຘໍ ຣກ຺ຂນຸປາຍໍ ຠຄວາ ເອວໍ ປຏິປາຏິຍາ ອກ຺ຂາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘໐. ວມນໍ ປຏິປນ຺ນານນ຺ຕິ ປຏິປນ຺ນານໍ ມຄ຺ຄສມງ຺ຄີນໍ ວມນໍ ສໍສາຣຉຑ຺ຑນໍ ສໍສາຣໂມຈນໍ ຠຄວາ ອກ຺ຂາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຜລຏ຺ຐານໍ ຜເລ ຐິຕານໍ ວິເຣຈນໍ ສໍສາຣປຄ຺ຆຣຓໍ ອກ຺ຂາສິ. ຜລລາຠີນໍ ຜລໍ ລຠິຕ຺ວາ ຐິຕານໍ ນິພ຺ພານໂອສຘໍ ອກ຺ຂາສິ. ຄເວສີນໍ ມນຸສ຺ສເທວນິພ຺ພານສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ຄເວສີນໍ ປຣິເຍສນ຺ຕານໍ ປຸຎ຺ຎເຂຕ຺ຕຠູຕໍ ສງ຺ຆໍ ອກ຺ຂາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘໑. ສາສເນນ ວິຣຸທ຺ຘານນ຺ຕິ ສາສນສ຺ສ ປຏິປກ຺ຂານໍ ຫລາຫລໍ ກຸຕູຫລໍ ປາປໍ ອກຸສລໍ ອກ຺ຂາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຍຖາ ອາສີວິໂສຕິ ອສ຺ສທ຺ຘານໍ ກຕປາປານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ສໍສາເຣ ທຸກ຺ຂາວຫນໂຕ ອາສີວິສສທິສໍ ຍຖາ ອາສີວິໂສ ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕນ ຠສ຺ມກຣຓໂຕ ທິຏ຺ຐວິໂສ ສປ຺ໂປ ອຕ຺ຕນາ ທຏ຺ຐໍ ນຣໍ ຌາເປຕິ ຑຍ຺ຫຕິ ທຸກ຺ຂາເປຕິ. ຕໍ ນຣໍ ຕໍ ອສ຺ສທ຺ຘໍ ກຕປາປໍ ນຣໍ ຫລາຫລວິສໍ ເອວໍ ຌາເປຕິ ຈຕູສຸ ອປາເຍສຸ ຑຍ຺ຫຕິ ໂສເສສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘໒. ສກິໍ ¶ ປີຕໍ ຫລາຫລນ຺ຕິ ວິສໍ ຫລາຫລໍ ປີຕໍ ສກິໍ ເອກວາຣໍ ¶ ຊີວິຕໍ ອຸປຣຸນ຺ຘຕິ ນາເສຕິ. ສາສເນນ ສາສນມ຺ຫິ ວິຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອປຣາຘໍ ກຕ຺ວາ ປຸຄ຺ຄໂລ ກປ຺ປໂກຏິມ຺ຫິ ໂກຏິສງ຺ຂ຺ເຍ ກປ຺ເປປິ ຑຍ຺ຫຕິ ນິຊ຺ຌາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໓. ເອວໍ ອສ຺ສທ຺ຘານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ຜລວິປາກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ພຸທ຺ຘານໍ ອານຸຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ¶ ຂນ຺ຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ພຸທ຺ໂຘ ວມນາທີນິ ອກ຺ຂາສິ, ໂສ ພຸທ຺ໂຘ ຂນ຺ຕິຍາ ຂມເນນ ຈ ອວິຫິໍສາຍ ສຕ຺ຕານໍ ອວິຫິໍສເນນ ຈ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕວຕາຍ ຈ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕວນ຺ຕຠາເວນ ຈ ສເທວກໍ ສຫ ເທເວຫິ ວຕ຺ຕມານໍ ໂລກໍ ຕາເຣຕິ ອຕິກ຺ກມາເປຕິ ນິພ຺ພາເປຕິ, ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ພຸທ຺ຘາ ໂວ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອວິຣາຘິຍາ ວິຣຸຊ຺ຌິຕຸໍ ນ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາ, ພຸທ຺ຘສາສເນ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໔. ລາເຠ ຈ ອລາເຠ ຈ ນ ສຊ຺ຊນ຺ຕິ ນ ຠຊນ຺ຕິ ນ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ. ສມ຺ມານເນ ອາທຣກຣເຓ ຈ ວິມານເນ ອນາທຣກຣເຓ ຈ ອຈລາ ປຖວີສທິສາ ພຸທ຺ຘາ ຠວນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ ເຕ ພຸທ຺ຘາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ນ ວິໂຣຘິຍາ ນ ວິໂຣເຘຕພ຺ພາ ວິຣຸຊ຺ຌິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໕. ພຸທ຺ຘານໍ ມຊ຺ຌຕ຺ຕຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ເຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວຘກາວຘເກສຸ ສພ຺ເພສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ສມໂກ ສມມານໂສ ມຸນິ ພຸທ຺ຘມຸນີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໖. ເອເຕສໍ ປຏິໂຆ ນຕ຺ຖີຕິ ເອເຕສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ປຏິໂຆ ຈຓ຺ຑິກ຺ກໍ ໂທສຈິຕ຺ຕຕໍ ນຕ຺ຖິ ນ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຣາໂຄເມສໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີຕິ ອິເມສໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຣາໂຄປິ ຣຊ຺ຊນໍ ອລ຺ລີຍນໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ, ນ ອຸປລພ຺ຠຕິ, ຕສ຺ມາ ກາຣຓາ, ວຘກສ຺ສ ຈ ໂອຣສສ຺ສ ຈາຕິ ສພ຺ເພສໍ ສມໂກ ສມຈິຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘໗. ປຸນປິ ພຸທ຺ຘານໍເຍວ ອານຸຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປນ຺ເຖ ທິສ຺ວານ ກາສາວນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມີຬ຺ຫມກ຺ຂິຕໍ ຄູຖສມ຺ມິສ຺ສໍ ກາສາວໍ ກສາເວນ ຣຊິຕໍ ຈີວຣໍ ອິສິທ຺ຘຊໍ ອຣິຍານໍ ຘຊໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ, ປນ຺ເຖ ມຄ຺ເຄ ຉຑ຺ຑິຕໍ ທິສ຺ວານ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ທສງ຺ຄຸລິສໂມຘານໍ ອຎ຺ຊລິປຸຏໍ ສິຣສິ ກຕ຺ວາ ¶ ສິຣສາ ສິເຣນ ວນ຺ທິຕພ຺ພໍ ອິສິທ຺ຘຊໍ ອຣຫຕ຺ຕທ຺ຘຊໍ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສາວກທີປກໍ ຈີວຣໍ ນມສ຺ສິຕພ຺ພໍ ມາເນຕພ຺ພໍ ປູເຊຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໘. ອພ຺ຠຕີຕາຕິ ອຠິ ອຕ຺ຖງ຺ຄຕາ ນິພ຺ພຸຕາ. ເຍ ຈ ພຸທ຺ຘາ ວຕ຺ຕມານາ ອິທານິ ຊາຕາ ຈ ເຍ ພຸທ຺ຘາ ອນາຄຕາ ອຊາຕາ ອຠູຕາ ອນິພ຺ພຕ຺ຕາ ອປາຕຸຠູຕາ ຈ ເຍ ພຸທ຺ຘາ. ຘເຊນາເນນ ສຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ອເນນ ອິສິທ຺ຘເຊນ ຈີວເຣນ ເອເຕ ພຸທ຺ຘາ ສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ວິສຸທ຺ຘາ ຠວນ຺ຕິ ໂສຠນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕນ ກາຣເຓນ ເອເຕ ພຸທ຺ຘາ ນມສ຺ສິຍາ ນມສ຺ສິຕພ຺ພາ ວນ຺ທິຕພ຺ພາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ເອຕໍ ນມສ຺ສິຍ’’ນ຺ຕິປິ ປາໂຐ, ຕສ຺ສ ເອຕໍ ອິສິທ຺ຘຊໍ ນມສ຺ສິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘໙. ຕໂຕ ¶ ປຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸກປ຺ປນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຖຸກປ຺ປໍ ພຸທ຺ຘສທິສໍ ¶ ສຸວິນຍໍ ສຸນ຺ທຣວິນຍໍ ສຸນ຺ທຣາກາເຣນ ທ຺ວາຣຕ຺ຕຍທມນໍ ຫທເຍນ ຈິຕ຺ເຕນ ອຫໍ ຘາເຣມິ ສວນຘາຣຓາທິນາ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິນຍໍ ວິນຍປິຏກໍ ນມສ຺ສມາໂນ ວນ຺ທມາໂນ ວິນເຍ ອາທຣໍ ກຸຣຸມາໂນ ວິຫຣິສ຺ສາມິ ສພ຺ພທາ ສພ຺ພສ຺ມິໍ ກາເລ ວາສໍ ກປ຺ເປມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໐. ວິນໂຍ ອາສໂຍ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ວິນຍປິຏກໍ ມຍ຺ຫໍ ໂອກາສຠູຕໍ ສວນຘາຣຓມນສິກຣຓອຸຄ຺ຄຫປຣິປຸຈ຺ຉາປວຕ຺ຕນວເສນ ໂອກາສຠູຕໍ ເຄຫຠູຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິນໂຍ ຐານຈງ຺ກມນ຺ຕິ ວິນໂຍ ມຍ຺ຫໍ ສວນາທິກິຈ຺ຈກຣເຓນ ຐິຕຏ຺ຐານຎ຺ຈ ຈງ຺ກມນຏ຺ຐານຎ຺ຈ. ກປ຺ເປມິ ວິນເຍ ວາສນ຺ຕິ ວິນຍປິຏເກ ວິນຍຕນ຺ຕິຍາ ສວນຘາຣຓປວຕ຺ຕນວເສນ ວາສໍ ສຍນໍ ກປ຺ເປມິ ກໂຣມິ. ວິນໂຍ ມມ ໂຄຈໂຣຕິ ວິນຍປິຏກໍ ມຍ຺ຫໍ ໂຄຈໂຣ ອາຫາໂຣ ໂຠຊນໍ ນິຈ຺ຈໍ ຘາຣຓມນສິກຣຓວເສນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໑. ວິນເຍ ປາຣມິປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ສກເລ ວິນຍປິຏເກ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ປຕ຺ໂຕ. ສມເຖ ຈາປິ ໂກວິໂທຕິ ປາຣາຊິກາທິສຕ຺ຕາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘານໍ ສມເຖ ວູປສເມ ຈ ວຸຏ຺ຐາເນ ຈ ໂກວິໂທ ເຉໂກ, ອຘິກຣຓສມເຖ ວາ –

‘‘ວິວາທໍ ອນຸວາທຎ຺ຈ, ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ຕຖາ;

ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓຎ຺ເຈວ, ຈຕຸຣາຘິກຣຓາ ມຕາ’’ຕິ. –

‘‘ສມ຺ມຸຂາ ¶ ສຕິວິນໂຍ, ອມູຬ຺ຫປຏິຎ຺ຎາກຣຓໍ;

ເຍຠຸຍ຺ຍ ຕສ຺ສປາປິຍ຺ຍ, ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກ ຕຖາ’’ຕິ. –

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕສຸ ຈ ສຕ຺ຕສຸ ອຘິກຣຓສມເຖສຸ ອຕິໂກວິໂທ ເຉໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປາລິ ຕໍ ມຫາວີຣາຕິ ຠນ຺ເຕ ມຫາວີຣ, ຈຕູສຸ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ເຍສຸ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ເສສຸ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓາຘິຄມາຍ ວີຣິຍວນ຺ຕ ສຕ຺ຖຸໂນ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ອນຸສາສກສ຺ສ ຕໍ ຕວ ປາເທ ປາທຍຸເຄ ອຸປາລິ ຠິກ຺ຂຸ ວນ຺ທຕິ ປຓາມໍ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໒. ໂສ ອຫໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ນມສ຺ສມາໂນ ປຓາມໍ ກຸຣຸມາໂນ ຘມ຺ມສ຺ສ ຈ ເຕນ ຠຄວຕາ ເທສິຕສ຺ສ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມສ຺ສ ສຸຘມ຺ມຕໍ ສຸນ຺ທຣຘມ຺ມຠາວໍ ຊານິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ນມສ຺ສມາໂນ ຄາມໂຕ ຄາມໍ ປຸຣໂຕ ປຸນໍ ນຄຣໂຕ ນຄຣໍ ວິຈຣິສ຺ສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໙໓. ກິເລສາ ¶ ຌາປິຕາ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ມຍາ ປຏິວິທ຺ຘອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓນ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕານຄຕາ ສພ຺ເພ ທິຍຑ຺ຒສຫສ຺ສສງ຺ຂາ ກິເລສາ ¶ ຌາປິຕາ ໂສສິຕາ ວິໂສສິຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ. ຠວາ ສພ຺ເພ ສມູຫຕາຕິ ກາມຠວາທໂຍ ສພ຺ເພ ນວ ຠວາ ມຍາ ສມູຫຕາ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອູຫຕາ ເຂປິຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ. ສພ຺ພາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາຕິ ກາມາສໂວ, ຠວາສໂວ, ທິຏ຺ຐາສໂວ, ອວິຊ຺ຊາສໂວຕິ ສພ຺ເພ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສວາ ປຣິກ຺ຂີຓາ ປຣິສມນ຺ຕໂຕ ຂຍໍ ປາປິຕາ. ອິທານິ ອິມສ຺ມິໍ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ປຸນພ຺ຠໂວ ປຸນຸປ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາໂຕ ຠໂວ ຠວນໍ ຊາຕິ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໔. ອຸຕ຺ຕຣິ ໂສມນສ຺ສວເສນ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ສ຺ວາຄຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ອຸຕ຺ຕມພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສມີເປ ເອກນຄເຣ ວາ ມມ ອາຄມນໍ ສ຺ວາຄຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຄມນໍ ສຸນ຺ທຣາຄມນໍ ວຕ ເອກນ຺ເຕນ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາຕິ ປຸພ຺ເພນິວາສທິພ຺ພຈກ຺ຂຸອາສວກ຺ຂຍວິຊ຺ຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ ສມ຺ປຕ຺ຕາ, ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນນ຺ຕິ ພຸທ຺ເຘນ ຠຄວຕາ ເທສິຕໍ ອນຸສິຏ຺ຐິ ສາສນໍ ກຕໍ ນິປ຺ຜາທິຕໍ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາຓາຘິຄເມນ ສມ຺ປາທິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໕. ປຏິສມ຺ຠິທາ ຈຕສ຺ໂສຕິ ອຕ຺ຖປຏິສມ຺ຠິທາທໂຍ ຈຕສ຺ໂສ ປຎ຺ຎາໂຍ ສຈ຺ຉິກຕາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕາ. ວິໂມກ຺ຂາປິ ຈ ອຏ຺ຐິເມຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ¶ ມຄ຺ຄຎາຓານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຜລຎາຓານີຕິ ອິເມ ອຏ຺ຐ ວິໂມກ຺ຂາ ສໍສາຣໂຕ ມຸຈ຺ຈນູປາຍາ ສຈ຺ຉິກຕາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຉຬຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕາຕິ –

‘‘ອິທ຺ຘິວິຘໍ ທິພ຺ພໂສຕໍ, ເຈໂຕປຣິຍຎາຓກໍ;

ປຸພ຺ເພນິວາສຎາຓຎ຺ຈ, ທິພ຺ພຈກ຺ຂາສວກ຺ຂຍ’’ນ຺ຕິ. –

ອິມາ ຉ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຕາ. ອິເມສໍ ຎາຓານໍ ສຈ຺ຉິກຣເຓນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕ຺ຖນ຺ຕິ ອິມິນາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣນ. ສຸທນ຺ຕິ ປທປູຣຓມຕ຺ເຕ ນິປາໂຕ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຖໂຣຕິ ຖິຣສີລາທິຄຸຓຍຸຕ຺ໂຕ ສາວໂກ ອິມາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານທີປິກາ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິຕ຺ຖ ກຖຍິຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຸປາລິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໗. ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍໍ ກິຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຕ຺ຕໂນ ສາສເນ ປຐມໍ ¶ ປຏິວິທ຺ຘຘມ຺ມຣຕ຺ຕຎ຺ຎູນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາປິສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍຕໍ ທິສ຺ວາ ຠາວິນິໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ເຈຕິເຍ ປຕິຏ຺ຐາປິຍມາເນ ອນ຺ໂຕເຈຕິເຍ ຣຕນຆຣໍ ກາຣາເປສິ, ເຈຕິຍໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ສຫສ຺ສຣຕນຄ຺ຆິການິ ຈ ກາເຣສິ.

ໂສ ເອວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມຫາກາໂລ ນາມ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐກຣີສມຕ຺ເຕ ເຂຕ຺ເຕ ສາລິຄພ຺ຠໍ ຜາເລຕ຺ວາ ຄຫິຕສາລິຕຓ຺ຑຸເລຫິ ອສມ຺ຠິນ຺ນຂີຣປາຍາສໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ມຘຸສປ຺ປິສກ຺ກຣາທໂຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ອທາສິ. ສາລິຄພ຺ຠໍ ຜາເລຕ຺ວາ ຄຫິຕຄຫິຕຏ຺ຐານໍ ¶ ປຸນ ປູຣຕິ. ປຸຖຸກກາເລ ປຸຖຸກຄ຺ຄໍ ນາມ ອທາສິ. ລາຍເນ ລາຍນຄ຺ຄໍ, ເວຓິກຣເຓ ເວຓຄ຺ຄໍ, ກລາປາທິກຣເຓ ກລາປຄ຺ຄໍ, ຂລຄ຺ຄໍ, ຠຓ຺ຑຄ຺ຄໍ, ມິນຄ຺ຄໍ ໂກຏ຺ຐຄ຺ຄນ຺ຕິ ເອວໍ ເອກສສ຺ເສ ນວ ວາເຣ ອຄ຺ຄທານໍ ອທາສິ, ຕມ຺ປິ ສສ຺ສໍ ອຕິເຣກຕຣໍ ສມ຺ປນ຺ນໍ ອໂຫສິ.

ເອວໍ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣສ຺ສ ອວິທູເຣ ໂທຓວຕ຺ຖຸນາມເກ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎຕິ ໂຄຕ຺ຕໂຕ ອາຄຕໍ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ລກ຺ຂຓມນ຺ເຕສຸ ຈ ປາຣໍ ອຄມາສິ. ເຕນ ສມເຍນ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕຸສິຕປຸຣໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ກປິລວຕ຺ຖຸປຸເຣ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ອຏ຺ຐຸຕ຺ຕຣສເຕສຸ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຸປນີເຕສຸ ເຍ ອຏ຺ຐ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ລກ຺ຂຓປຣິຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ມຫາຕລໍ ອຸປນີຕາ. ໂສ ເຕສຸ ສພ຺ພນວໂກ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາປຸຣິສສ຺ສ ລກ຺ຂຓນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອກໍເສນ ອຍໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນິຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ອຠິນິກ຺ຂມນໍ ອຸທິກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຈຣຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ¶ ໂຂ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒມາໂນ ອນຸກ຺ກເມນ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຎາຓປຣິປາກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກູນຕິໍສຕິເມ ວສ຺ເສ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ອໂນມານທີຕີເຣ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຘານໍ ປທຫິ. ຕທາ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ມາຓໂວ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ລກ຺ຂຓປຣິຄ຺ຄາຫກພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ປຸຕ຺ເຕຫິ ວປ຺ປມາຓວາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຕ຺ຕປຎ຺ຈໂມ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ໂອຬາຣິກາຫາຣປຣິໂຠເຄນ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ອປກ຺ກມິຕ຺ວາ ອິສິປຕນໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ໂອຬາຣິກາຫາຣປຣິໂຠເຄນ ລທ຺ຘກາຍພໂລ ເວສາຂປຸຓ຺ຓມາຍໍ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມູເລ ອປຣາຊິຕປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ໂນ ຕິຓ຺ຓໍ ມາຣານໍ ມຕ຺ຖກໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕາຫໍ ໂພຘິມຓ຺ເຑເຍວ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍານໍ ຎາຓປຣິປາກໍ ຎຕ຺ວາ ອາສາຬ຺ຫີປຸຓ຺ຓມາຍໍ ອິສິປຕນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ (ມຫາວ. ໑໓ ອາທໂຍ; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໑) ກເຖສິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖໂຣ ¶ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ພ຺ຣຫ຺ມໂກຏີຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຖ ປຎ຺ຈມິຍໍ ປກ຺ຂສ຺ສ ອນຕ຺ຕລກ຺ຂຓສຸຕ຺ຕນ຺ຕເທສນາຍ (ມຫາວ. ໒໐ ອາທໂຍ; ສໍ. ນິ. ໓.໕໙) ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉາກາສິ.

໕໙໖. ເອວໍ ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອຫໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສຸຂໍ ອຘິຄໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ອຸທານວເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ໂລກເຊຏ຺ຐໍ ວິນາຍກນ຺ຕິ ສກລສ຺ສ ສຕ຺ຕໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ຐໍ ປຘານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິເສເສນ ເວເນຍ຺ຍສຕ຺ເຕ ສໍສາຣສາຄຣສ຺ສ ປຣຕີຣໍ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ເນຕິ ສມ຺ປາເປຕີຕິ ວິນາຍໂກ, ຕໍ ວິນາຍກໍ. ພຸທ຺ຘຠູມິມນຸປ຺ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠູມິ ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ຐານນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘຠູມິ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓໍ, ຕໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຏິວິທ຺ໂຘຕິ ພຸທ຺ຘຠູມິມນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຕໍ ພຸທ຺ຘຠູມິມນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕປ຺ປຕ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘຠູຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຐມໍ ອທ຺ທສໍ ອຫນ຺ຕິ ປຐມໍ ເວສາຂປຸຓ຺ຓມິຍາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຫໍ ອທ຺ທກ຺ຂິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໗. ຍາວຕາ ໂພຘິຍາ ມູເລຕິ ຍຕ຺ຕກາ ໂພຘິຣຸກ຺ຂສມີເປ ຍກ຺ຂາ ສມາຄຕາ ຣາສິຠູຕາ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ພຸທ຺ຘຠູຕໍ ຕໍ ພຸທ຺ຘໍ ປຎ຺ຊລີກຕາ ທສງ຺ຄຸລິສໂມຘານໍ ອຎ຺ຊລິປຸຏໍ ສິຣສິ ຐເປຕ຺ວາ ວນ຺ທນ຺ຕິ ນມສ຺ສນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໙໘. ສພ຺ເພ ເທວາ ຕຸຏ຺ຐມນາຕິ ພຸທ຺ຘຠູຕຏ຺ຐານໍ ອາຄຕາ ເຕ ສພ຺ເພ ເທວາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ອາກາເສ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕີຕິ ¶ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອນ຺ຘກາຣຕໂມນຸໂທຕິ ອຕິວິຍ ອນ຺ຘກາຣໍ ໂມຫໍ ນຸໂທ ເຂປໂນ ອຍໍ ພຸທ຺ໂຘ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໙໙. ເຕສໍ ຫາສປເຣຕານນ຺ຕິ ຫາເສຫິ ປີຕິໂສມນສ຺ເສຫິ ສມນ຺ນາຄຕານໍ ເຕສໍ ເທວານໍ ມຫານາໂທ ມຫາໂຆໂສ ອວຕ຺ຕຖ ປວຕ຺ຕຕິ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາສເນ ¶ ກິເລເສ ສໍກິເລເສ ຘມ຺ເມ ຌາປຍິສ຺ສາມາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໐໐. ເທວານໍ ຄິຣມຎ຺ຎາຍາຕິ ວາຈາຍ ຖຸຕິວຈເນນ ສຫ ອຸທີຣິຕໍ ເທວານໍ ສທ຺ທໍ ຊານິຕ຺ວາ ຫຏ຺ໂຐ ຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນ ໂສມນສ຺ສສຫຄເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ອາທິຠິກ຺ຂໍ ປຐມໍ ອາຫາຣໍ ພຸທ຺ຘຠູຕສ຺ສ ອຫໍ ອທາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໐໒. ສຕ຺ຕາຫໍ ¶ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມາຕິ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ປຘານໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓປທຏ຺ຐານໍ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາຓສງ຺ຂາຕໍ ໂພຘິໍ ອຊ຺ຌຄມໍ ອຘິຄຎ຺ຉິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທໍ ເມ ປຐມໍ ຠຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິທໍ ຠຕ຺ຕໍ ສຣີຣຍາປນໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິສ຺ສ ອຸຕ຺ຕມຈາຣິສ຺ສ ເມ ມຍ຺ຫໍ ອິມິນາ ເທວປຸຕ຺ເຕນ ປຐມໍ ທິນ຺ນໍ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໐໓. ຕຸສິຕາ ຫິ ອິຘາຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ຕຸສິຕຠວນໂຕ ອິຘ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຍ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ເມ ມມ ຠິກ຺ຂໍ ອຸປານຍິ ອທາສິ, ຕໍ ເທວປຸຕ຺ຕໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ກເຖສ຺ສາມິ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມິ. ຠາສໂຕ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ມມ ວຈນໍ ສຸຓາຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອິໂຕ ປຣໍ ອນຸຕ຺ຕານປທເມວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

໖໐໗. ຕິທສາຕິ ຕາວຕິໍສຠວນາ. ອຄາຣາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປ຺ປນ຺ນພ຺ຣາຫ຺ມຓເຄຫໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຉ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສຫ ວສິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໐໘. ຕໂຕ ສຕ຺ຕມເກ ວສ຺ເສຕິ ຕໂຕ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕເມ ສໍວຈ຺ຉເຣ. ພຸທ຺ໂຘ ສຈ຺ຈໍ ກເຖສ຺ສຕີຕິ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕມສໍວຈ຺ຉເຣ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປວຕ຺ຕນສຸຕ຺ຕນ຺ຕເທສນາຍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍນິໂຣຘມຄ຺ຄສຈ຺ຈສງ຺ຂາຕໍ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ກເຖສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ນາມ ນາເມນາຕິ ນາເມນ ໂຄຕ຺ຕນາມວເສນ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ນາມ. ປຐມໍ ສຈ຺ຉິກາຫິຕີຕິ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍານມນ຺ຕເຣ ປຐມໍ ອາທິໂຕ ເອວ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຎາຓໍ ສຈ຺ຉິກາຫິຕິ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໐໙. ນິກ຺ຂນ຺ເຕນານຸປພ຺ພຊິນ຺ຕິ ¶ ນິກ຺ຂນ຺ເຕນ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສຫ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸປພ຺ພຊິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຖາ ອນຸປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຍາ ປຘານໍ ວີຣິຍໍ ສຸກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວາ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກິເລເສ ຌາປນຕ຺ຖາຍາຕິ ກິເລເສ ໂສສນຕ຺ຖາຍ ວິທ຺ຘໍສນຕ຺ຖາຍ ອນຄາຣິຍໍ ອຄາຣສ຺ສ ອຫິຕໍ ກສິວຓິຊ຺ຊາທິກມ຺ມວິຣຫິຕໍ ສາສນໍ ປພ຺ພຊິໍ ປຏິປຊ຺ຊິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑໐. ອຠິຄນ຺ຕ຺ວານ ¶ ¶ ສພ຺ພຎ຺ຎູຕິ ສພ຺ພໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ວາ ສງ຺ຂາຣວິກາຣລກ຺ຂຓນິພ຺ພານປຎ຺ຎຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕໍ ເຎຍ຺ຍໍ ວາ ຊານນ຺ໂຕ ເທເວຫິ ສຫ ວຕ຺ຕມາເນ ສຕ຺ຕ ໂລເກ ພຸທ຺ໂຘ ມິຄາຣຎ຺ຎໍ ມິຄທາຍ ວິຫາຣໍ ອຠິຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເມ ມຍາ ສຈ຺ຉິກເຕນ ອິມິນາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄຎາເຓນ ອມຕເຠຣິໍ ອມຕມຫານິພ຺ພານເຠຣິໍ ອຫຣິ ປຫຣິ ທສ຺ເສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑໑. ໂສ ທານີຕິ ໂສ ອຫໍ ປຐມໍ ໂສຕາປນ຺ໂນ ອິທານິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄຎາເຓນ ອມຕໍ ສນ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕສຠາວໍ ປທໍ ປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ ປາປຸຓິຕພ຺ພໍ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິຕໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ອຘິຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພາສເວ ປຣິຎ຺ຎາຍາຕິ ກາມາສວາທໂຍ ສພ຺ເພ ອາສເວ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຫານປຣິຎ຺ຎາຍ ປຊຫິຕ຺ວາ ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ ວິຫຣາມິ ອິຣິຍາປຖວິຫາເຣນ ວາສໍ ກປ຺ເປມິ. ປຏິສມ຺ຠິທາ ຈຕສ຺ໂສຕ຺ຍາທໂຍ ຄາຖາໂຍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເຍວ.

ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣຠາເຄ ເຊຕວນມຫາວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ປຐມໍ ປຏິວິທ຺ຘຘມ຺ມຠາວໍ ທີເປນ຺ໂຕ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຣຕ຺ຕຎ຺ຎູນໍ ຍທິທໍ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ. ໂສ ທ຺ວີຫິ ອຄ຺ຄສາວເກຫິ ອຕ຺ຕນິ ກຣິຍມານໍ ປຣມນິປຈ຺ຈກາຣໍ, ຄາມນ຺ຕເສນາສເນ ອາກິຓ຺ຓວິຫາຣຎ຺ຈ ປຣິຫຣິຕຸກາໂມ, ວິເວກາຠິຣຕິຍາ ວິຫຣິຕຸກາໂມ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປຄຕານໍ ຄຫຏ຺ຐປພ຺ພຊິຕານໍ ປຏິສນ຺ຖາຣກຣຓມ຺ປິ ປປຎ຺ຈໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ສຕ຺ຖາຣໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຉທ຺ທນ຺ເຕຫິ ນາເຄຫິ ອຸປຏ຺ຐິຍມາໂນ ຉທ຺ທນ຺ຕທຫຕີເຣ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ວສິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ຕໍ ເຖຣໍ ເອກທິວສໍ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິໂຕ ເອວມາຫ ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕູ’’ຕິ. ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ຈຕຸສຈ຺ຈຄພ຺ຠໍ ຕິລກ຺ຂຓາຫຕໍ ສຸຎ຺ຎຕາປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ນານານຍວິຈິຕ຺ຕໍ ອມໂຕຄຘໍ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ອຕ຺ຕໂນ ປສາທໍ ປເວເທນ຺ໂຕ –

‘‘ເອສ ¶ ຠິຍ຺ໂຍ ປສີທາມິ, ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ມຫາຣສໍ;

ວິຣາໂຄ ເທສິໂຕ ຘມ຺ໂມ, ອນຸປາທາຍ ສພ຺ພໂສ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໖໗໓) –

ຖຸຕິໍ ¶ ອກາສິ. ເຖໂຣ ຉທ຺ທນ຺ຕທຫຕີເຣ ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານິ ວສິຕ຺ວາ ອຸປກຏ຺ເຐ ປຣິນິພ຺ພາເນ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພານໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ.

ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ຎຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໘. ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສີຫໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາເທ ຄຸຫາຍໍ ວິຫາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸຄ຺ຄຫໍ ກາຕຸໍ ໂຄຈຣາຍ ປກ຺ກນ຺ຕກາເລ ຕສ຺ສ ສຍນຄຸຫໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ສີໂຫ ໂຄຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິວຕ຺ໂຕ ຄຸຫທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ຊລຊຖລຊປຸປ຺ເຜຫິ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ອາຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ອຎ຺ເຎ ວາຬມິເຄ ອປເນຕຸໍ ຕີສຸ ເວລາສຸ ສີຫນາທໍ ນທນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຄຕາຍ ສຕິຍາ ອຏ຺ຐາສິ. ຍຖາ ປຐມທິວເສ, ເອວໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ‘‘ສຕ຺ຕາຫຈ຺ຈເຍນ ນິໂຣຘາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວຏ຺ຏິສ຺ສຕິ ອິມສ຺ສ ເອຕ຺ຕໂກ ອຸປນິສ຺ສໂຍ’’ຕິ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ວິຫາຣເມວ ຄໂຕ.

ສີໂຫ ພຸທ຺ຘວິໂຍຄທຸກ຺ຂໍ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຫໍສວຕີນຄເຣ ມຫາໂຠຄກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ນຄຣວາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ອປຣາປຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ໂກສມ຺ພິຍໍ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຠາຣທ຺ວາໂຊຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວຍປ຺ປໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ມາຓວກສຕານິ ມນ຺ເຕ ວາເຈນ຺ໂຕ ມຫຄ຺ຆສຠາເວນ ອນນຸຣູປາຈາຣຕ຺ຕາ ¶ ເຕຫິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ລາຠສກ຺ກາຣໍ ທິສ຺ວາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂຠຊເນ ອມຕ຺ຕຎ຺ຎູ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ສຕ຺ຖາຣາ ອຸປາເຍນ ມຕ຺ຕຎ຺ຎຸຕາຍ ປຕິຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ¶ ‘‘ຍໍ ສາວເກຫິ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຈ ‘‘ຍສ຺ສ ມຄ຺ເຄ ວາ ຜເລ ວາ ກງ຺ຂາ ອຕ຺ຖິ, ໂສ ມໍ ປຸຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ສີຫນາທໍ ນທິ. ເຕນ ຕໍ ຠຄວາ – ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສີຫນາທິການໍ ຍທິທໍ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໑໙໕) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

໖໑໓. ເອວໍ ເອຕທຄ຺ຄໍ ຐານໍ ປຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມາປທານໍ ວິຠາເວນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ປຸຣໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາຕິ ຫິມາລຍປພ຺ພຕໂຕ ປຸພ຺ພທິສາຠາເຄຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈິຕ຺ຕກູເຏ ¶ ວສີ ຕທາຕິ ຍທາ ອຫໍ ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພຕສມີເປ ວສາມິ, ຕທາ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ສຕ຺ຖາ ອເນເກຫິ ຈ ໂອສເຘຫິ, ອເນເກຫິ ຈ ຣຕເນຫິ ຈິຕ຺ຕວິຈິຕ຺ຕຕາຍ ຈິຕ຺ຕກູເຏ ຈິຕ຺ຕປພ຺ພຕສິຂເຣ ວສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໑໔. ອຠີຕຣູໂປ ຕຕ຺ຖາສິນ຺ຕິ ອຠີຕສຠາໂວ ນິພ຺ຠຍສຠາໂວ ມິຄຣາຊາ ຕຕ຺ຖ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕຸກ຺ກໂມຕິ ຈຕູຫິ ທິສາຫິ ກໂມ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ. ຍສ຺ສ ສທ຺ທໍ ສຸຓິຕ຺ວານາຕິ ຍສ຺ສ ມິຄຣຎ຺ໂຎ ສີຫນາທໍ ສຸຕ຺ວາ ພຫຸຊ຺ຊນາ ພຫຸສຕ຺ຕາ ວິກ຺ຂມ຺ຠນ຺ຕິ ວິເສເສນ ຂມ຺ຠນ຺ຕິ ຠາຍນ຺ຕິ.

໖໑໕. ສຸຜຸລ຺ລໍ ປທຸມໍ ຄຍ຺ຫາຕິ ຠຄວຕິ ປສາເທນ ສຸປຸປ຺ຜິຕປທຸມປຸປ຺ຜໍ ຑໍສິຕ຺ວາ. ນຣາສຠໍ ນຣານໍ ອາສຠໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ເສຏ຺ຐໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍ, ສມີປໍ ອຄມິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ສມາຘິມ຺ຫາຕິ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑໖. ຈຕຸທ຺ທິສໍ ນມສ຺ສິຕ຺ວາຕິ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ນມສ຺ສິຕ຺ວາ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ອາທເຣນ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສີຫນາທໍ ອຠີຕນາທໍ ອນທິໍ ໂຆເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑໗. ຕໂຕ ¶ ພຸທ຺ເຘນ ທິນ຺ນພ຺ຍາກຣຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໖໑໘. ວທຕໍ ເສຏ຺ໂຐຕິ ‘‘ມຍໍ ພຸທ຺ຘາ, ມຍໍ ພຸທ຺ຘາ’’ຕິ ວທນ຺ຕານໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ເສຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕໂມ ພຸທ຺ໂຘ ອາຄໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕສ຺ສ ອາຄຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕໍ ຘມ຺ມໍ ໂສສ຺ສາມ ສຸຓິສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑໙. ເຕສໍ ¶ ຫາສປເຣຕານນ຺ຕິ ຫາເສຫິ ໂສມນສ຺ເສຫິ ປເຣຕານໍ ອຠິຠູຕານໍ ສມນ຺ນາຄຕານໍ ເຕສໍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ໂລກນາຍໂກຕິ ໂລກສ຺ສ ນາຍໂກ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂສມ຺ປາປໂກ ມມ ສທ຺ທໍ ມຍ຺ຫໍ ສີຫນາທໍ ປກິຕ຺ເຕສິ ປກາເສສິ ກເຖສິ, ທີຆທສ຺ສີ ອນາຄຕກາລທສ຺ສີ ມຫາມຸນິ ມຸນີນມນ຺ຕເຣ ມຫນ຺ໂຕ ມຸນິ. ເສສຄາຖາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໖໒໒. ນາເມນ ປທຸໂມ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຫຸຕ຺ວາ ຈຕຸສຏ຺ຐິຍາ ຊາຕິຍາ ອິສ຺ສຣິຍໍ ອິສ຺ສຣຠາວໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາຣຍິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒໓. ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິ ສາມ຺ຍຕ຺ເຖ ຠຸມ຺ມວຈນໍ, ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສານໍ ປຣິໂຍສາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒໔. ປກາສິເຕ ປາວຈເນຕິ ເຕນ ໂຄຕເມນ ຠຄວຕາ ປິຏກຕ຺ຕເຍ ປກາສິເຕ ເທສິເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ຕທາ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອຍໍ ສີໂຫ ມິຄຣາຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຣຫ຺ມຎ຺ຎາ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມາຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໒໕. ປຘານປຫິຕຕ຺ໂຕຕິ ວີຣິຍກຣຓຕ຺ຖໍ ເປສິຕຈິຕ຺ໂຕ. ອຸປຘິສງ຺ຂາຕານໍ ¶ ກິເລສານໍ ອຠາເວນ ນິຣຸປຘິ. ກິເລສທຣຖານໍ ອຠາເວນ ອຸປສນ຺ໂຕ. ສພ຺ພາສເວ ສກລາສເວ ປຣິຎ຺ຎາຍ ປຫາຍ ອນາສໂວ ນິກ຺ກິເລໂສ ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພຸໂຕ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒໖. ວິຊເນ ປນ຺ຕເສຍ຺ຍມ຺ຫີຕິ ຊນສມ຺ພາຘຣຫິເຕ ທູຣາຣຎ຺ຎເສນາສເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວາຬມິຄສມາກຸເລຕິ ກາຬສີຫາທີຫິ ຈຓ຺ຑມິຄສງ຺ເຄຫິ ອາກຸເລ ສໍກິຓ຺ເຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓-໙. ຂທິຣວນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຄງ຺ຄາ ¶ ¶ ຠາຄີຣຖີ ນາມາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຂທິຣວນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ຕິຕ຺ຖນາວິກກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ມຫາຄງ຺ຄາຍ ປຍາຄຕິຕ຺ເຖ ຕິຕ຺ຖນາວາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສສາວກສງ຺ຆໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄງ຺ຄາຕີຣໍ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ນາວາສງ຺ຆາຏໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປູຊາສກ຺ກາເຣນ ປຣຕີຣໍ ປາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຕ຺ຖາຣາ ອາຣຎ຺ຎການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິຍມານໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຖນາຍ ອວຎ຺ຌຠາວໍ ພ຺ຍາກາສິ.

ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ນາລກຄາເມ ຣູປສາຣິຍາ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕໍ ວຍປ຺ປຕ຺ຕໍ ມາຕາປິຕໂຣ ຆຣພນ຺ຘເນນ ພນ຺ຘິຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ເຊຏ຺ຐຠາຕາ ອຍ຺ໂຍ ອຸປຕິສ຺ໂສ ອິມໍ ວິຠວໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ, ເຕນ ວນ຺ຕໍ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ກຖາຫໍ ອນຸຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຊາຕສໍເວໂຄ ປາສໍ ອນຸປຄຈ຺ຉມານມິໂຄ ວິຍ ຎາຕເກ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ເຫຕຸສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ໂຈທິຍມາໂນ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມເສນາປຕິໂນ ກນິຏ຺ຐຠາວໍ ນິເວເທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຉນ຺ທໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ນິໂຍເຊສຸໍ. ໂສ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຂທິຣວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິສ຺ສມນ຺ໂຕ ຆເຏນ຺ໂຕ ວາຍມນ຺ໂຕ ຎາຓສ຺ສ ປຣິປາກໍ ຄຕຕ຺ຕາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕຸໍ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສາວຕ຺ຖິໍ ປຕ຺ວາ ເຊຕວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ເຊຕວເນ ວິຫາສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ¶ ນິສິນ຺ໂນ ອາຣຎ຺ຎການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ – ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຣຎ຺ຎການໍ ຍທິທໍ ເຣວໂຕ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໙໘, ໒໐໓).

໖໒໘. ເອວໍ ¶ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຄງ຺ຄາ ຠາຄີຣຖີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຄງ຺ຄາຕິ ຄາຍມານາ ໂຆສໍ ກຸຣຸມານາ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ຄງ຺ຄາ. ອຖ ວາ ໂຄ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຖວີ, ຕສ຺ມິໍ ຄຕາ ປວຕ຺ຕາຕິ ຄງ຺ຄາ. ອໂນຕຕ຺ຕທຫໍ ¶ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອາວຏ຺ຏຄງ຺ຄາຕິ ຈ ປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກນ ຄຕຏ຺ຐາເນ ພຫລຄງ຺ຄາຕິ ຈ ຕິຣຈ຺ຉານປພ຺ພຕໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອຸມງ຺ຄຄງ຺ຄາຕິ ຈ ຕໂຕ ພຫລປພ຺ພຕໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈໂຍຊນໍ ອາກາເສນ ຄຕຏ຺ຐາເນ ອາກາສຄງ຺ຄາຕິ ຈ ຕສ຺ສາ ປຕິຕຏ຺ຐານໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຊາຕໍ ປຎ຺ຈ ໂຍຊນໍ ໂປກ຺ຂຣຓີກູລໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປນ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິ ວິຍ ປຎ຺ຈ ຘາຣາ ຫຸຕ຺ວາ ຄງ຺ຄາ ຍມຸນາ ສຣຠູ ມຫີ ອຈິຣວຕີຕິ ປຎ຺ຈ ນາມາ ຫຸຕ຺ວາ ຊມ຺ພຸທີປໍ ປຎ຺ຈ ຠາຄໍ ປຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐາສໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ຠາເຄ ປຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐາເສ ອິຕາ ຄຕາ ປວຕ຺ຕາຕິ ຠາຄີຣຖີ. ຄງ຺ຄາ ຈ ສາ ຠາຄີຣຖີ ເຈຕິ ຄງ຺ຄາຠາຄີຣຖີ. ‘‘ຠາຄີຣຖີ ຄງ຺ຄາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ປຸພ຺ພຈຣິຍວເສນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຫິມວນ຺ຕາ ປຠາວິຕາຕິ ສຕ຺ເຕ ຫິໍສຕິ ສີເຕນ ຫນຕິ ມເຖຕິ ອາໂລເຬຕີຕິ ຫິໂມ, ຫິໂມ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຫິມວາ, ຕໂຕ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຠາວິຕາ ປວຕ຺ຕາ ສນ຺ທມານາຕິ ຫິມວນ຺ຕປຠາວິຕາ. ກຸຕິຕ຺ເຖ ນາວິໂກ ອາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ຄງ຺ຄາຍ ຈຓ຺ຑໂສຕສມາປນ຺ເນ ວິສມຕິຕ຺ເຖ ເກວຏ຺ຏກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ນາວິໂກ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອຣິເມ ຈ ຕຣິໍ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕມນຸສ຺ເສ ປາຣິມາ ຕີຣາ ໂອຣິມໍ ຕີຣໍ ອຫໍ ຕຣິໍ ຕາເຣສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒໙. ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາຍໂກຕິ ທ຺ວິປທານໍ ອຸຕ຺ຕໂມ ສຕ຺ເຕ ນິພ຺ພານໍ ນາຍໂກ ປາປນໂກ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ໂຘ ມມ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນິປ຺ຜາເທນ຺ໂຕ. ວສີສຕສຫສ຺ເສຫິ ຂີຓາສວສຕສຫສ຺ເສຫິ ຄງ຺ຄາໂສຕໍ ຕຣິຕຸໍ ຕິຕ຺ຖໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໓໐. ພຫູ ນາວາ ສມາເນຕ຺ວາຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ວຑ຺ຒກີຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ສງ຺ຂຕໍ ກຕໍ ນິປ຺ຜາທິຕໍ ພຫູ ນາວາໂຍ ສມາເນຕ຺ວາ ທ຺ເວ ທ຺ເວ ນາວາໂຍ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ນາວາຍ ອຸປຣິ ມຓ຺ຑປຉທນໍ ກຕ຺ວາ ນຣາສຠໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປຏິມານິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໓໑. ອາຄນ຺ຕ຺ວານ ¶ ຈ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ເອວໍ ສງ຺ຆຏິຕາຍ ນາວາຍ ຕຕ຺ຖ ອາຄນ຺ຕ຺ວານ ¶ ຕຎ຺ຈ ນາວກໍ ນາວມຸຕ຺ຕມໍ ອາຣຸຫີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວາຣິມຊ຺ເຌ ຐິໂຕ ສຕ຺ຖາຕິ ນາວມາຣູຬ຺ໂຫ ສຕ຺ຖາ ຄງ຺ຄາຊລມຊ຺ເຌ ຐິໂຕ ສມາໂນ ອິມາ ໂສມນສ຺ສປຏິສໍຍຸຕ຺ຕຄາຖາ ອຠາສຖ ກເຖສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໓໒. ໂຍ ໂສ ຕາເຣສິ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ໂຍ ໂສ ນາວິໂກ ຄງ຺ຄາໂສຕາຍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອຕາເຣສິ. ສງ຺ຆຎ຺ຈາປິ ອນາສວນ຺ຕິ ນ ເກວລເມວ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຕາເຣສິ, ອນາສວໍ ນິກ຺ກິເລສໍ ສງ຺ຆຎ຺ຈາປິ ຕາເຣສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕນ ຈິຕ຺ຕປສາເທນາຕິ ເຕນ ນາວາປາຊນກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ເນນ ໂສມນສ຺ສສຫຄຕຈິຕ຺ຕປສາເທນ ເທວໂລເກ ຉສຸ ກາມສຄ຺ເຄສຸ ຣມິສ຺ສຕິ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໓໓. ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ ¶ ເຕ ພ຺ຍມ຺ຫນ຺ຕິ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ພ຺ຍມ຺ຫໍ ວິມານໍ ສຸກຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ນາວສຓ຺ຐິຕໍ ນາວາສຓ຺ຐານໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ ປາຕຸຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາກາເສ ປຸປ຺ຜຉທນນ຺ຕິ ນາວາຍ ອຸປຣິມຓ຺ຑປກຕກມ຺ມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ສພ຺ພທາ ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ອາກາເສ ປຸປ຺ຜຉທນໍ ຘາຣຍິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໓໔. ອຏ຺ຐປຎ຺ຎາສກປ຺ປມ຺ຫີຕິ ອິໂຕ ປຸຎ຺ຎກຣຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຏ຺ຐປຓ຺ຓາສກປ຺ປໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນາເມນ ຕາຣໂກ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຂຕ຺ຕິໂຍ ຈາຕຸຣນ຺ໂຕ ຈຕູສຸ ທີເປສຸ ອິສ຺ສໂຣ ວິຊິຕາວີ ຊິຕວນ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສຄາຖາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາວ.

໖໓໗. ເຣວໂຕ ນາມ ນາເມນາຕິ ເຣວຕີນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ຊາຕຕ຺ຕາ ‘‘ເຣວໂຕ’’ຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຸຕ຺ຕຠູໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໓໙. ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິນາສໂວຕິ ນິກ຺ກິເລໂສ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິ.

໖໔໐. ວີຣິຍໍ ເມ ຘຸຣໂຘຣຍ຺ຫນ຺ຕິ ເອວໍ ປທຸມຸຕ຺ຕເຣນ ຠຄວຕາ ພ຺ຍາກໂຕ ອຫໍ ກເມນ ປາຣມິຕາໂກຏິໍ ປຕ຺ວາ ເມ ມຍ຺ຫໍ ວີຣິຍໍ ອສິຖິລວີຣິຍໍ ຘຸຣໂຘຣຍ຺ຫໍ ຘຸຣວາຫໍ ຘຸຣາຘາຣໍ ໂຍເຄຫິ ເຂມສ຺ສ ນິພ຺ຠຍສ຺ສ ນິພ຺ພານສ຺ສ ອຘິວາຫນໍ ¶ ອາວຫນໍ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘາເຣມິ ອນ຺ຕິມໍ ເທຫນ຺ຕິ ອິທານາຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສາສເນ ປຣິໂຍສານສຣີຣໍ ຘາເຣມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕຄາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຈາລາ, ອຸປຈາລາ, ສີສູປຈາລາ’’ຕິ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ຠຄິນີນໍ ປຸຕ຺ເຕ ‘‘ຈາລາ, ອຸປຈາລາ, ສີສູປຈາລາ’’ຕິ ຕໂຍ ຠາຄິເນຍ຺ເຍ ອາເນຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ນິໂຍເຊສິ. ເຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣິໍສຸ.

ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສມເຍ ເຖຣສ຺ສ ໂກຈິເທວ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ – ‘‘ເຣວຕສ຺ສ ຄິລານປຸຈ຺ຉນໍ ¶ ອຘິຄມປຸຈ຺ຉນຎ຺ຈ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປຄຎ຺ຉິ. ເຣວຕຕ຺ເຖໂຣ ຘມ຺ມເສນາປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ເຕສໍ ສາມເຓຣານໍ ສຕຸປ຺ປາທວເສນ ໂອວທິຍມາໂນ ຈາເລຕິຄາຖໍ ອຠາສິຕ຺ຖ. ຕຕ຺ຖ ຈາເລ ອຸປຈາເລ ສີສູປຈາເລຕິ ເຕສໍ ອາລປນໍ. ຈາລາ, ອຸປຈາລາ, ສີສູປຈາລາຕິ ຫິ ອິຕ຺ຖິລິງ຺ຄວເສນ ລທ຺ຘນາມາ ຕໂຍ ທາຣກາ ປພ຺ພຊິຕາປິ ຕຖາ ໂວຫຣິຍ຺ຍນ຺ຕິ. ‘‘ຈາລີ, ອຸປຈາລີ, ສີສູປຈາລີຕິ ເຕສໍ ນາມານີ’’ຕິ ຈ ວທນ຺ຕິ. ຍທຕ຺ຖໍ ‘‘ຈາເລ’’ຕິອາທິນາ ອາມນ຺ຕນໍ ກຕໍ, ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ປຕິສ຺ສຕາ ນຸ ໂຂ ວິຫຣຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ກາຣຓໍ ອາຫ – ‘‘ອາຄໂຕ ໂວ ວາລໍ ວິຍ ເວຘີ’’ຕິ. ປຕິສ຺ສຕາຕິ ປຕິສ຺ສຕິກາ ¶ . ໂຂຕິ ອວຘາຣເຓ. ອາຄໂຕຕິ ອາຄຎ຺ຉິ. ໂວຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ວາລໍ ວິຍ ເວຘີຕິ ວາລເວຘິ ວິຍ. ອຍຎ຺ເຫຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ຕິກ຺ຂຊວນນິພ຺ເພຘິກປຎ຺ຎຕາຍ ວາລເວຘິຣູໂປ ສຕ຺ຖຸກປ຺ໂປ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມາຕຸລຕ຺ເຖໂຣ ອາຄໂຕ, ຕສ຺ມາ ສມຓສຎ຺ຎໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສຕິສມ຺ປຊຎ຺ຎຍຸຕ຺ຕາ ເອວ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣຖ, ຍຖາຘິຄເຕ ວິຫາເຣ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ຠວຖາຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ສາມເຓຣາ ຘມ຺ມເສນາປຕິສ຺ສ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນາທິວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນໍ ມາຕຸລຕ຺ເຖຣານໍ ປຏິສນ຺ຖາຣເວລາຍໍ ນາຕິທູເຣ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສີທິໍສຸ. ຘມ຺ມເສນາປຕິ ເຣວຕຕ຺ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຕ ສາມເຓເຣ ອຸປສງ຺ກມິ. ເຕ ຕຖາ ກາລປຣິຈ຺ເຉທສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາ ເຖເຣ ອຸປສງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເຖໂຣ – ‘‘ກຕຣກຕຣວິຫາເຣນ ວິຫຣຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຕຫິ ‘‘ອິມາຍ ອິມາຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ທາຣເກປິ ເອວໍ ວິເນນ຺ໂຕ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຠາຕິໂກ ສຈ຺ຈວາທີ ວຕ ¶ ຘມ຺ມສ຺ສ ອນຸຘມ຺ມຈາຣິ’’ນ຺ຕິ ເຖຣໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ປກ຺ກາມິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຂທິຣວນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອາຣາມທ຺ວາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ສຕ຺ຖຸ ເວມາຕິກຠາຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ສຸມໂນຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ປິຕາ ປນສ຺ສ ນນ຺ທຣາຊາ ນາມ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຸມນກຸມາຣສ຺ສ ວຍປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຫໍສວຕີນຄຣໂຕ ວີສໂຍຊນສເຕ ຐາເນ ໂຠຄນຄຣໍ ອທາສິ. ໂສ ກທາຈິ ¶ ກທາຈິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣຎ຺ຈ ປິຕຣຎ຺ຈ ປສ຺ສຕິ. ຕທາ ຣາຊາ ສຕ຺ຖາຣຎ຺ຈ ສຕສຫສ຺ສປຣິມາຓໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ ສຍເມວ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫິ, ອຎ຺ເຎສໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ເທຕິ.

ເຕນ ສມເຍນ ປຈ຺ຈນ຺ໂຕ ກຸປິໂຕ ອໂຫສິ. ກຸມາໂຣ ຕສ຺ສ ກຸປິຕຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາ ສຍເມວ ຕໍ ວູປສເມສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ‘‘ວຣໍ ເຕ ຕາວ ທມ຺ມິ, ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ກຸມາໂຣ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ ເຕມາສໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ຊີວິຕໍ ອວຎ຺ຌໍ ກາຕຸໍ ອິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເອຕໍ ນ ສກ຺ກາ, ອຎ຺ຎໍ ວເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເທວ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ ທ຺ເວ ກຖາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ເອຕໍ ເມ ເທຫິ, ນ ມຍ຺ຫໍ ອຎ຺ເຎນຕ຺ໂຖ, ສເຈ ສຕ຺ຖາ ອນຸຊານາຕິ, ທິນ຺ນເມວາ’’ຕິ. ໂສ ¶ ‘‘ສຕ຺ຖຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວິຫາຣໍ ຄໂຕ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ຠຄວາ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອາຄໂຕ, ທສ຺ເສຖ ມ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ‘‘ສຸມໂນ ນາມ ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ອຸປຏ຺ຐາໂກ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ໂສ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ທສ຺ເສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ປຖວິຍໍ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊປຸຕ຺ໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນາຍ ອາຄໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຠິກ຺ຂຸ ພຫິ ອາສນໍ ¶ ປຎ຺ຎເປຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ປຸນປິ ພຸທ຺ຘາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ພຫິປຣິເວເຓ ປາຕຸຠວິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘກຸຏິປຣິເວເຓ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປສິ. ກຸມາໂຣ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຫນ຺ໂຕ ວຕາຍໍ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ.

ຠຄວາປິ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິ. ຣາຊປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສາສເນ ວລ຺ລໂຠ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ກຸມາຣ, ວລ຺ລໂຠ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ກຕ຺ວາ, ຠນ຺ເຕ, ເອສ ວລ຺ລໂຠ’’ຕິ? ‘‘ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ’’ຕິ. ‘‘ຠຄວາ, ອຫມ຺ປິ ອຍໍ ເຖໂຣ ວິຍ ອນາຄເຕ ພຸທ຺ຘສາສເນ ວລ຺ລໂຠ ໂຫຕຸກາໂມ’’ຕິ ໂສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ສຕ຺ຕາຫໍ ຂນ຺ຘາວາເຣ ຠຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຕມາສໍ ປຏິຊຄ຺ຄນວໂຣ ລທ຺ໂຘ, ເຕມາສໍ ເມ ວສ຺ສາວາສໍ ອຘິວາເສຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ສປຣິວາຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຍຊເນ ໂຍຊເນ ສຕ຺ຖຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ວສນານຸຈ຺ຉວິເກ ວິຫາເຣ ກາເຣຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວສາເປນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານສມີເປ ສຕສຫສ຺ເສນ ກີເຕ ໂສຠນນາມເກ ອຸຍ຺ຍາເນ ສຕສຫສ຺ເສນ ກາຣິຕໍ ວິຫາຣໍ ປເວສາເປຕ຺ວາ –

‘‘ສຕສຫສ຺ເສນ ເມ ກີຕໍ, ສຕສຫສ຺ເສນ ກາຣິຕໍ;

ໂສຠນໍ ນາມ ອຸຍ຺ຍານໍ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫ ມຫາມຸນີ’’ຕິ. –

ອຸທກໍ ¶ ປາເຕສິ. ໂສ ວສ຺ສູປນາຍິກທິວເສ ສຕ຺ຖຸ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ນີຫາເຣນ ທານໍ ທເທຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ປຸຕ຺ຕທາເຣ ອມຈ຺ເຈ ຈ ທາເນ ກິຈ຺ຈກຣເຓ ຈ ນິໂຍເຊຕ຺ວາ ສຍໍ ສຸມນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານສມີເປເຍວ ວສນ຺ໂຕ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐາເນ ສຕ຺ຖາຣໍ ເຕມາສໍ ອຸປຏ຺ຐຫິ. ອຸປກຏ຺ຐາຍ ປນ ປວາຣຓາຍ ຄາມໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ສຕ຺ຖຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ປາທມູເລ ຕິຈີວເຣ ຐເປຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍເທຕໍ ມຍາ ຂນ຺ຘາວາຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕໍ, ນ ຕໍ ສກ຺ກສມ຺ປຕ຺ຕິອາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ກຕໍ, ອຖ ໂຂ ອຫມ຺ປິ ສຸມນຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ¶ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ວລ຺ລໂຠ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍຕໍ ທິສ຺ວາ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂສ ¶ ຕສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຣມ຺ປິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ອຸຬາຣານິ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມານິ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ເອກສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣໂຕ ປຕ຺ຕຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ອຸຕ຺ຕຣສາຏກໍ ກຕ຺ວາ ປູຊໍ ອກາສິ. ປຸນ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ພາຣາຓສິຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ທິສ຺ວາ ເຕ ໂຠເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ມງ຺ຄລຸຍ຺ຍາເນ ອຏ຺ຐ ປຓ຺ຓສາລາໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ເຕສໍ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ອຏ຺ຐ ສພ຺ພຣຕນມຍປີເຐ ເຈວ ມຓິອາຘາຣເກ ຈ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ທສວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອກາສິ, ເອຕານິ ປາກຏານິ.

ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ປນ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຕຸສິຕປຸເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອມິໂຕທນສກ຺ກສ຺ສ ເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ຎາຕເກ ອານນ຺ທິເຕ ກໂຣນ຺ໂຕ ຊາໂຕຕິ ອານນ຺ໂທຕ຺ເວວ ນາມໍ ລຠິ. ໂສ ອນຸກ຺ກເມນ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ກຕາຠິນິກ຺ຂມເນ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ປຐມໍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕ ຠຄວຕິ ຕສ຺ສ ປຣິວາຣຕ຺ຖໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕຫິ ຠທ຺ທິຍາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸຓ຺ຓສ຺ສ ມນ຺ຕາຓິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ປຐມໂພຘິຍໍ ວີສຕິວສ຺ສານິ ອນິພທ຺ຘາ ອຸປຏ຺ຐາກາ ອເຫສຸໍ. ເອກທາ ນາຄສມາໂລ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣຕິ, ເອກທາ ນາຄິໂຕ, ເອກທາ ອຸປວາໂນ, ເອກທາ ສຸນກ຺ຂຕ຺ໂຕ, ເອກທາ ຈຸນ຺ໂທ ສມຓຸທ຺ເທໂສ, ເອກທາ ສາຄໂຕ, ເອກທາ ເມຆິໂຍ, ເຕ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສຕ຺ຖຸ ຈິຕ຺ຕໍ ນາຣາຘຍິໍສຸ. ອເຖກທິວສໍ ຠຄວາ ຄນ຺ຘກຸຏິປຣິເວເຓ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທານິ ມຫລ຺ລໂກ ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ‘ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉາມີ’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ມຍ຺ຫໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຠູມິຍໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ມຍ຺ຫໍ ນິພທ຺ຘຸປຏ຺ຐາກໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວິຊານຖາ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມສໍເວໂຄ ອຸທປາທິ. ອຖາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ຠຄວາ ປຏິກ຺ຂິປິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ມຫາສາວກາ ‘‘ອຫໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ¶ , ອຫໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ ຐເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ. ເຕປິ ຠຄວາ ປຏິກ຺ຂິປິ.

ອານນ຺ໂທ ¶ ປນ ຕຸຓ຺ຫີເຍວ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ອາຫໍສຸ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕ຺ວມ຺ປິ ສຕ຺ຖຸ ອຸປຏ຺ຐາກຏ຺ຐານໍ ຍາຈາຫີ’’ຕິ. ‘‘ຍາຈິຕ຺ວາ ລທ຺ຘຸປຏ຺ຐານໍ ນາມ ກີທິສໍ ໂຫຕິ? ສເຈ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ສຕ຺ຖາ ສຍເມວ ວກ຺ຂຕີ’’ຕິ. ອຖ ຠຄວາ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ ອຎ຺ເຎຫິ ອຸສ຺ສາເຫຕພ຺ໂພ, ສຍເມວ ຊານິຕ຺ວາ ມໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໂຕ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປຏ຺ຐາກຏ຺ຐານໍ ຍາຈາຫີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ເຖໂຣ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ ປຓີຕໍ ຈີວຣໍ ນ ທສ຺ສຕິ, ປຓີຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ນ ທສ຺ສຕິ, ເອກຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ວສິຕຸໍ ນ ທສ຺ສຕິ, ນິມນ຺ຕນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ຄມິສ຺ສຕິ, ເອວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເອຕ຺ຕເກ ຄຸເຓ ລຠໂຕ ສຕ຺ຖຸ ອຸປຏ຺ຐານໍ ໂກ ຠາໂຣ’’ຕິ ອຸປວາທໂມຈນຕ຺ຖໍ ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຏິກ຺ເຂປາ, ‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ມຍາ ຄຫິຕໍ ນິມນ຺ຕນໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ສຈາຫໍ ເທສນ຺ຕຣໂຕ ອາຄຕາຄເຕ ຕາວເທວ ທສ຺ເສຕຸໍ ລຠາມິ, ຍທາ ເມ ກງ຺ຂາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕາວເທວ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ລຠາມິ, ສເຈ ຠຄວາ ປຣມ຺ມຸຂາ ເທສິຕໍ ຘມ຺ມໍ ປຸນ ມຍ຺ຫໍ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສສິ, ເອວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ’’. ‘‘ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ອນຸຄ຺ຄຫໍ ນ ລຠຕີ’’ຕິ ອຸປວາທໂມຈນຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິກຠາວປຣິປູຣຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ອິມາ ຈຕສ຺ໂສ ຍາຈນາຕິ ອິເມ ອຏ຺ຐ ວເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ນິພທ຺ຘຸປຏ຺ຐາໂກ ອໂຫສິ. ຕສ຺ເສວ ຐານນ຺ຕຣສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ປູຣິຕານໍ ປາຣມີນໍ ຜລໍ ປາປຸຓິ.

ໂສ ອຸປຏ຺ຐາກຏ຺ຐານໍ ລທ຺ຘທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທສພລໍ ທຸວິເຘນ ອຸທເກນ ຕິວິເຘນ ທນ຺ຕກຏ຺ເຐນ ຫຕ຺ຖປາທປຣິກມ຺ເມນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ເມນ ຄນ຺ຘກຸຏິປຣິເວຓສມ຺ມຊ຺ຊເນນາຕິ ເອວມາທີຫິ ກິຈ຺ເຈຫິ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ – ‘‘ອິມາຍ ນາມ ເວລາຍ ສຕ຺ຖຸ ອິທໍ ນາມ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອິທໍ ນາມ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ທິວສຠາຄໍ ສນ຺ຕິກາວຈໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ມຫນ຺ຕໍ ທຓ຺ຑທີປິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຘກຸຏິປຣິເວຓໍ ນວວາເຣ ອນຸປຣິຍາຍຕິ ¶ ສຕ຺ຖຣິ ປກ຺ໂກສນ຺ເຕ ປຏິວຈນທານາຍ, ຖິນມິທ຺ຘວິໂນທນຕ຺ຖໍ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ປສໍສິຕ຺ວາ ພຫຸສ຺ສຸຕານໍ ສຕິມນ຺ຕານໍ ຄຕິມນ຺ຕານໍ ຘິຕິມນ຺ຕານໍ ອຸປຏ຺ຐາການຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

ເອວໍ ¶ ສຕ຺ຖາຣາ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐປິໂຕ ຈຕູຫິ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠູຕຘມ຺ເມຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມໂກສາຣກ຺ໂຂ ອຍໍ ມຫາເຖໂຣ ເສໂຂວ ສມາໂນ ສຕ຺ຖຣິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ເທວຕາຍ ຈ ສໍເວຊິໂຕ ‘‘ສ຺ເວເຍວ ຈ ທານິ ຘມ຺ມສງ຺ຄີຕິ ກາຕພ຺ພາ, ນ ໂຂ ປນ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ, ຍ຺ວາຍໍ ເສໂຂ ສກຣຓີໂຍ ອເສເຂຫິ ເຖເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ຘມ຺ມໍ ຄາຍິຕຸໍ ສນ຺ນິປາຕໍ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຊາຕຸສ຺ສາໂຫ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຈງ຺ກເມ ວີຣິຍສມຕໍ ອລຠິຕ຺ວາ ຕໂຕ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຍເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ສຍິຕຸກາໂມ ¶ ກາຍໍ ອາວຏ຺ເຏສິ. ອປຕ຺ຕຎ຺ຈ ສີສໍ ພິມ຺ໂພຫນໍ, ປາທາ ຈ ຠູມິໂຕ ມຸຕ຺ຕມຕ຺ຕາ, ເອກສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ, ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ.

໖໔໔. ເອວໍ ຉຬຠິຎ຺ຎາທິຄຸຓປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ອຸປຏ຺ຐາກາທິຄຸເຓຫິ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຣາມທ຺ວາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາຣາມທ຺ວາຣາຕິ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຘມ຺ມເທສນຕ຺ຖາຍ ວິຫາຣທ຺ວາຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາຣສມີເປ ກຕມຓ຺ຑປມຊ຺ເຌ ສຸປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ມຫາມຸນິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ວສ຺ສນ຺ໂຕ ອມຕໍ ວຸຏ຺ຐິນ຺ຕິ ຘມ຺ມເທສນາມຫາອມຕຘາຣາຫິ ຘມ຺ມວສ຺ສໍ ວສ຺ສນ຺ໂຕ. ນິພ຺ພາເປສິ ມຫາຊນນ຺ຕິ ມຫາຊນສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕານຄຕກິເລສຄ຺ຄິໍ ນິພ຺ພາເປສິ ວູປສເມສິ, ມຫາຊນໍ ນິພ຺ພານາມຕປາເນນ ສນ຺ຕິໍ ສີຕິຠາວໍ ປາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໔໕. ສຕສຫສ຺ສໍ ເຕ ຘີຣາຕິ ປຣິວາຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ. ຉຫິ ອຠິຎ຺ຎາຫິ ອິທ຺ຘິວິຘາທິຎາຓໂກຏ຺ຐາເສຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ອເນກສຕສຫສ຺ສຈກ຺ກວາເຬສຸ ຂເຓນ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ຖາຫິ ອິທ຺ຘີຫິ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ມຫິທ຺ຘິກາເຕ ຘີຣາ ສຕສຫສ຺ສຂີຓາສວາ ຉາຍາວ ອນປາຍິນີຕິ ກຕ຺ຖຈິ ອນປຄຕາ ຉາຍາ ອິວ ຕໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໔໖. ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘຄໂຕ ອາສິນ຺ຕິ ຕທາ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນາສມເຍ ອຫໍ ຫຕ຺ຖິປິຏ຺ເຐ ນິສິນ຺ໂນ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ¶ ວຣຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ປຕ຺ເຖຕພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ມມ ມຕ຺ຖເກ ຘາຣຍນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິປິຏ຺ເຐ ¶ ນິສິນ຺ໂນຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສຸຈາຣຸຣູປໍ ທິສ຺ວານາຕິ ສຸນ຺ທຣໍ ຈາຣຸໍ ມໂນຫຣຣູປວນ຺ຕໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຍມານໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ເມ ມຍ຺ຫໍ ວິຕ຺ຕິ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸທປຊ຺ຊຖ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໔໗. ໂອຣຸຍ຺ຫ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘມ຺ຫາຕິ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ຫຕ຺ຖິປິຏ຺ຐິໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ນຣາສຠໍ ນຣວສຠໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍ ສມີປໍ ຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຕນມຍຉຕ຺ຕໍ ເມຕິ ຣຕນຠູສິຕໍ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຉຕ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຘາຣຍິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໔໘. ມມ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍາຕິ ມຍ຺ຫໍ ປສາເທນ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ກປ຺ປໍ ຎຕ຺ວາ ອິສີນໍ ອນ຺ຕເຣ ມຫນ຺ຕຠູໂຕ ໂສ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ. ຕໍ ກຖໍ ຐປຍິຕ຺ວານາຕິ ຕໍ ອຕ຺ຕນາ ເທສິຍມານໍ ຘມ຺ມກຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ມມ ພ຺ຍາກຣຓຕ຺ຖາຍ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສຖ ກເຖສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໔໙. ກຖນ຺ຕິ ¶ ເຈ? ໂຍ ໂສຕິອາທິມາຫ. ໂສຓ຺ຓາລງ຺ກາຣຠູສິຕໍ ຉຕ຺ຕໍ ໂຍ ໂສ ຣາຊກຸມາໂຣ ເມ ມຕ຺ຖເກ ຘາເຣສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕມຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມີຕິ ຕໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ອຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມິ. ສຸໂຓຖ ມມ ຠາສໂຕຕິ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ມມ ວຈນໍ ສຸໂຓຖ ໂອຫິຕໂສຕາ ມນສິ ກໂຣຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໕໐. ອິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຍໍ ໂປໂສຕິ ອຍໍ ຣາຊກຸມາໂຣ ອິໂຕ ມນຸສ຺ສໂລກໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາວສິສ຺ສຕິ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣິສ຺ສຕິ. ຕຕ຺ຖ ອຈ຺ຉຣາຫິ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ປຣິວາຣິໂຕ ຕຸສິຕຠວນສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸໂຠສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໕໑. ຈຕຸຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸນ຺ຕິ ຕຸສິຕຠວນໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈຕຸຕ຺ຕິໍສວາເຣ ເທວິນ຺ໂທ ເທວຣຊ຺ຊໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ພລາຘິໂປ ອຏ຺ຐສຕນ຺ຕິ ຕາວຕິໍສຠວນໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ພລາຘິໂປ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ອຘິໂປ ປຘາໂນ ອຏ຺ຐສຕຊາຕີສຸ ປເທສຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ວສຸຘໍ ອເນກຣຕນວຣໍ ປຖວິໍ ອາວສິສ຺ສຕິ ປຸຖພ຺ຍໍ ວິຫຣິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໕໒. ອຏ຺ຐປຎ຺ຎາສກ຺ຂຕ຺ຕຸນ຺ຕິ ອຏ຺ຐປຎ຺ຎາສຊາຕີສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຫິຍາ ສກລຊມ຺ພຸທີປປຖວິຍາ ວິປຸລໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ປເທສຣຊ຺ຊໍ ກາຣຍິສ຺ສຕິ.

໖໕໔. ສກ຺ຍານໍ ¶ ກຸລເກຕຸສ຺ສາຕິ ສກ຺ຍຣາຊູນໍ ກຸລສ຺ສ ຘຊຠູຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຎາຕໂກ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໕໕. ອາຕາປີຕິ ວີຣິຍວາ. ນິປໂກຕິ ເນປກ຺ກສງ຺ຂາຕາຍ ປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ພາຫຸສຈ຺ເຈສຸ ພຫຸສ຺ສຸຕຠາເວສຸ ປິຏກຕ຺ຕຍຘາຣເຓສຸ ໂກວິໂທ ¶ ເຉໂກ. ນິວາຕວຸຕ຺ຕິ ອນວຎ຺ຎຕ຺ຕິໂກ ອຖທ຺ໂຘ ກາຍປາຄພ຺ພິຍາທິຖທ຺ຘຠາວວິຣຫິໂຕ ສພ຺ພປາຐີ ສກລປິຏກຕ຺ຕຍຘາຣີ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໕໖. ປຘານປຫິຕຕ຺ໂຕ ໂສຕິ ໂສ ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ວີຣິຍກຣຓາຍ ເປສິຕຈິຕ຺ໂຕ. ອຸປສນ຺ໂຕ ນິຣູປຘີຕິ ຣາຄູປຘິໂທສູປຘິໂມຫູປຘີຫິ ວິຣຫິໂຕ, ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ເຄນ ປຫາຕພ຺ພກິເລສານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ອຸປສນ຺ໂຕ ສນ຺ຕກາຍຈິຕ຺ໂຕ.

໖໕໗. ສນ຺ຕິ ອາຣຎ຺ຎກາຕິ ອຣຎ຺ເຎ ຠວາ ມຫາວເນ ຊາຕາ. ສຏ຺ຐິຫາຍນາຕິ ສຏ຺ຐິວສ຺ສກາເລ ຫາຍນພລາ ¶ . ຕິຘາ ປຠິນ຺ນາຕິ ອກ຺ຂິກຓ຺ຓໂກສສງ຺ຂາເຕຫິ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ຠິນ຺ນມທາ. ມາຕງ຺ຄາຕິ ມາຕງ຺ຄຫຕ຺ຖິກຸເລ ຊາຕາ. ອີສາທນ຺ຕາຕິ ຣຖີສາສທິສທນ຺ຕາ. ອຸຣູຬ຺ຫວາ ຣາຊວາຫນາ. ກຸຎ຺ຊຣສງ຺ຂາຕາ ນາຄາ ຫຕ຺ຖິຣາຊາໂນ ສນ຺ຕິ ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຍຖາ, ຕຖາ ສຕສຫສ຺ສສງ຺ຂ຺ຍາ ຂີຓາສວສງ຺ຂາຕາ ປຓ຺ຑິຕາ ມຫິທ຺ຘິກາ ອຣຫນ຺ຕນາຄາ ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອຣຫນ຺ຕນາຄາ ພຸທ຺ຘນາຄຣາຊສ຺ສ. ນ ໂຫນ຺ຕິ ປຓິຘິມ຺ຫິ ເຕຕິ ເຕ ປຓິຘິມ຺ຫິ ຕາທິສາ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ກິໍ ສພ຺ເພ ເຕ ຠຍຠີຕາ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສມຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ເອຕ຺ຕາວຕາ ປຐມາ ພຸທ຺ຘວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

໑. ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຘຣມາເນ ຠຄວຕິ ເທວໂລເກ ວສິຕ຺ວາ ນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສາຣີຣິກເຈຕິຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອໂຫ ເມ ອລາຠາ, ຠຄວໂຕ ຘຣມາເນ ກາເລ ອສມ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຈຕິເຍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ສພ຺ພຣຕນມຍໍ ເທວຕານິມ຺ມິຕສທິສໍ ຘມ຺ມາສເນ ສີຫາສນໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຊີວມານກພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ວິຍ ປູເຊສິ. ຕສ຺ສຸປຣິ ເຄຫມ຺ປິ ທິພ຺ພວິມານມິວ ກາເຣສິ, ປາທຏ຺ຐປນປາທປີຐມ຺ປິ ກາເຣສິ. ເອວໍ ຍາວຊີວໍ ທີປຘູປປຸປ຺ຜຄນ຺ຘາທີຫິ ອເນກວິຘໍ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉ ກາມສຄ຺ເຄ ອປຣາປຣໍ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ¶ ອເນກກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສງ຺ຂ຺ຍາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ປເທສຣຊ຺ຊສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ລທ຺ຘູປສມ຺ປໂທ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຆເຏນ຺ໂຕ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑. ເອວໍ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂລກສ຺ສ ນາໂຖ ປຘາໂນຕິ ໂລກນາໂຖ, ໂລກຕ຺ຕຍສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂລກນາເຖ ສິທ຺ຘຕ຺ຖມ຺ຫິ ນິພ຺ພຸເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວິຕ຺ຖາຣິເຕ ປາວຈເນຕິ ປາວຈເນ ປິຏກຕ຺ຕເຍ ວິຕ຺ຖາຣິເຕ ປຕ຺ຖເຏ ປາກເຏຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພາຫຸຊຎ຺ຎມ຺ຫິ ສາສເນຕິ ສິກ຺ຂຕ຺ຕຍສງ຺ຄຫິເຕ ພຸທ຺ຘສາສເນ ອເນກສຕສຫສ຺ສໂກຏິຂີຓາສວສງ຺ຂາເຕຫິ ພຫຸຊເນຫິ ຎາເຕ ອຘິຄເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒-໓. ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສຸມໂນຕິ ຕທາ ອຫໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຘຣມານກາເລ ອສມ຺ປຕ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ຕສ຺ມິໍ ເທວໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ອຸປປນ຺ໂນ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາຣີຣິກຘາຕຸເຈຕິຍໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕມໂນ ສຸນ຺ທຣມໂນ ‘‘ອໂຫ ມມາຄມນໍ ສ຺ວາຄມນ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຊາຕປສາທພຫຸມາໂນ ‘‘ມຍາ ນິພ຺ພານາຘິຄມາຍ ເອກໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເຈຕິຍສມີເປ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓຣຕນາທີຫິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາວ ສີຫາສນໍ ອກາສິ. ຕຕ຺ຣ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປາທຏ຺ຐປນຕ຺ຖາຍ ປາທປີຐຎ຺ຈ ກາເຣສິ. ສີຫາສນສ຺ສ ອເຕມນຕ຺ຖາຍ ຕສ຺ສຸປຣິ ຆຣຎ຺ຈ ກາເຣສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ‘‘ສີຫາສນມກາສຫໍ…ເປ… ຆຣໍ ຕຕ຺ຖ ອກາສຫ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນາຕິ ຘຣມານສ຺ສ ວິຍ ຠຄວໂຕ ສີຫາສນໍ ມຍາ ກຕໍ, ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ. ຕຸສິຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຫນ຺ຕິ ຕຸສິຕຠວເນ ອຸປປຊ຺ຊິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔. ອາຍາເມນ ຈຕຸພ຺ພີສາຕິ ຕຕ຺ຣຸປປນ຺ນສ຺ສ ເທວຠູຕສ຺ສ ສໂຕ ມຍ຺ຫໍ ສຸກຕໍ ປຸຎ຺ເຎນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໍ ປາຕຸຠູຕໍ ອາຍາເມນ ອຸຈ຺ຈໂຕ ຈຕຸພ຺ພີສໂຍຊນໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ຕິຣິຍໂຕ ຈຕຸທ຺ທສໂຍຊນໍ ຕາວເທວ ນິພ຺ພຕ຺ຕິກ຺ຂເຓເຍວ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໙. ຈຕຸນ຺ນວຸເຕ ¶ ¶ ອິໂຕ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ຈຕຸນວຸເຕ ກປ຺ເປ ຍໍ ກມ຺ມໍ ອກຣິໍ ອກາສິໍ, ຕທາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຸຎ຺ຎພເລນ ກຎ຺ຈິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ນາຠິຊານາມິ, ນ ອນຸຠູຕປຸພ຺ພາ ກາຈິ ທຸຄ຺ຄຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ເຕສຕ຺ຕຕິມ຺ຫິໂຕ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ເຕສຕ຺ຕຕິກປ຺ເປ. ອິນ຺ທນາມາ ຕໂຍ ຊນາຕິ ອິນ຺ທນາມກາ ຕໂຍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ຕີສຸ ຊາຕີສຸ ອິນ຺ໂທ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທ຺ເວສຕ຺ຕຕິມ຺ຫິໂຕ ¶ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ທ຺ເວສຕ຺ຕຕິກປ຺ເປ. ສຸມນນາມກາ ຕໂຍ ຊນາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ອເຫສຸໍ.

໑໑. ສມສຕ຺ຕຕິໂຕ ກປ຺ເປຕິ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ອນູນາຘິເກ ສຕ຺ຕຕິເມ ກປ຺ເປ ວຣຸຓນາມກາ ວຣຸໂຓ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີຕິ ເອວໍນາມກາ ຕໂຍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ຈກ຺ກຣຕນສມ຺ປນ຺ນາ ຈຕຸທີປມ຺ຫິ ອິສ຺ສຣາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ເອກຕ຺ຖມ຺ຠິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກຕ຺ຖມ຺ຠທາຍກເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວນກມ຺ມິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສພ຺ເພ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ອຸປາສກາ ເອກຈ຺ຉນ຺ທາ ‘‘ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐານສາລໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ທພ຺ພສມ຺ຠາຣຕ຺ຖາຍ ວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕໍ ອຸປາສກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ເອກໍ ຖມ຺ຠໍ ເທຖາ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ. ໂສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ເຕ ສພ຺ເພ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ເອກໍ ສາຣມຍໍ ຖມ຺ຠໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ເຕສໍເຍວ ອທາສິ. ໂສ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ຕເທວ ມູລໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຎານິ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ຉສຸ ກາມາວຈເຣສຸ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ອຄ຺ຄຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອເນກວາຣໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ປເທສຣຊ຺ຊສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມາຕາປິຕູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ລທ຺ຘູປສມ຺ປໂທ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໓. ໂສ ¶ ເອວໍ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຠຄ຺ຍສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ. ມຫາປູຄຄໂຓຕິ ມຫາອຸປາສກສມູໂຫ ອຫຸ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຣຓໍ ຄຕາ ຈ ເຕ ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓ’’ນ຺ຕິ ຄຕາ ຠຊິໍສຸ ຊານິໍສຸ ວາ ເຕ ອຸປາສກາ. ຕຖາຄຕໍ ສທ຺ທຫນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘຄຸຓໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕາເນ ຐເປນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ສພ຺ເພ ສງ຺ຄມ຺ມ ມນ຺ເຕຕ຺ວາຕິ ສພ຺ເພ ສມາຄມ຺ມ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເອກຈ຺ຉນ຺ທາ ຫຸຕ຺ວາ ມາຬໍ ອຸປຏ຺ຐານສາລໍ ສຕ຺ຖຸໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກຸພ຺ພນ຺ຕິ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທພ຺ພສມ຺ຠາເຣສຸ ເອກຕ຺ຖມ຺ຠໍ ອລຠນ຺ຕາ ພ຺ຣຫາວເນ ມຫາວເນ ວິຈິນນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໕. ເຕຫໍ ¶ ອຣຎ຺ເຎ ທິສ຺ວານາຕິ ອຫໍ ເຕ ອຸປາສເກ ອຣຎ຺ເຎ ທິສ຺ວານ ຄຓໍ ສມູຫໍ ອຸປຄມ຺ມ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວານ ທສງ຺ຄຸລິສໂມຘານໍ ອຎ຺ຊລິໍ ສິຣສິ ກຕ຺ວາ ອຫໍ ຄຓໍ ອຸປາສກສມູຫໍ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິມໍ ວນໍ ກິມຕ຺ຖໍ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ປຣິປຸຈ຺ຉິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໖. ເຕ ສີລວນ຺ໂຕ ອຸປາສກາ ເມ ມຍາ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ມາຬໍ ມຍໍ ກຕ຺ຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ເອກຕ຺ຖມ຺ໂຠ ອມ຺ເຫຫິ ນ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ ວິຍາກໍສຸ ວິເສເສນ ກຖຍິໍສູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໗. ມມໍ ມຍ຺ຫໍ ເອກຕ຺ຖມ຺ຠໍ ເທຖ, ອຫໍ ຕໍ ທສ຺ສາມິ ສຕ຺ຖຸໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອຫໍ ຖມ຺ຠໍ ອາຫຣິສ຺ສາມິ, ເຕ ຠວນ຺ໂຕ ຖມ຺ຠຫຣເຓ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ອຸສ຺ສາຫຣຫິຕາ ຠວນ຺ຕູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໔. ຍໍ ຍໍ ໂຍນຸປປຊ຺ຊາມີຕິ ຍໍ ຍໍ ໂຍນິໍ ເທວຕ຺ຕໍ ອຖ ມານຸສໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ວາ ອຸປໂຍຄວຈນໍ, ຍສ຺ມິໍ ຍສ຺ມິໍ ເທວໂລເກ ວາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ເອກຕ຺ຖມ຺ຠິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍໍ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ປູຊາສກ຺ກາຣພຫຸລໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອນາຄເຕ ຕຸມ຺ຫາທິສສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ເອວຣູໂປ ສາວໂກ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຓິຘານໍ ອກາສິ.

ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຘມ຺ມຕາຍ ນາມ ນທິຍາ ມຫນ຺ໂຕ ກຈ຺ຉໂປ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ນທິໍ ຕຣິຕຸໍ ຕີເຣ ຐິຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕາເຣຕຸກາໂມ ສຕ຺ຖຸ ປາທມູເລ ນິປຊ຺ຊິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຎຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໍ ອຠິຣຸຫິ. ໂສ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ເວເຄນ ໂສຕໍ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ສີຆຕຣໍ ປຣຕີຣໍ ປາເປສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸໂມທນໍ ວທນ຺ໂຕ ຠາວິນິໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ກເຖຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ມຫາປຊາປຕິໂຄຕມິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ຎາຕິສງ຺ຆໍ ນນ຺ທຍນ຺ໂຕ ຊາໂຕຕິ ‘‘ນນ຺ໂທ’’ຕ຺ເວວ ນາມໍ ອກໍສຸ. ຕສ຺ສ ວຍປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ຠຄວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ໂລການຸຄ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອນຸກ຺ກເມນ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕິສມາຄເມ ໂປກ຺ຂຣວສ຺ສໍ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຊາຕກໍ (ຊາ. ໒.໒໒.໑໖໕໕ ອາທໂຍ) ກເຖຕ຺ວາ ທຸຕິຍທິວເສ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ ‘‘ອຸຕ຺ຕິຏ຺ເຐ ນປ຺ປມຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ (ຘ. ປ. ໑໖໘) ຄາຖາຍ ປິຕຣໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມຎ຺ຈເຣ ສຸຈຣິຕ’’ນ຺ຕິ (ຘ. ປ. ໑໖໙) ຄາຖາຍ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ຣາຊານໍ ສກທາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຕຕິຍທິວເສ ນນ຺ທກຸມາຣສ຺ສ ອຠິເສກເຄຫປເວສນອາວາຫມງ຺ຄເລສຸ ວຕ຺ຕມາເນສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ສຕ຺ຖາ ນນ຺ທກຸມາຣສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ປຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ມງ຺ຄລໍ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ປຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາວ ວິຫາຣໍ ຄໂຕ ¶ , ຕໍ ປຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ວິຫາຣໍ ອາຄຕໍ ອນິຈ຺ຉມານໍເຍວ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ຕຖາປພ຺ພາຊິຕຕ຺ຕາເຍວ ອນຠິຣຕິຍາ ປີຬິຕໍ ຎຕ຺ວາ ອຸປາເຍນ ຕສ຺ສ ຕໍ ອນຠິຣຕິໍ ວິໂນເທສິ. ໂສ ໂຍນິໂສ ປຏິສງ຺ຂາຍ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ເຖໂຣ ປຸນ ທິວເສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ຍໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປາຏິໂຠໂຄ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຈ຺ຉຣາສຕານໍ ປຏິລາຠາຍ ¶ ກກຸຏປາທານໍ, ມຸຎ຺ຈາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕສ຺ມາ ປຏິສ຺ສວາ’’ຕິ. ຠຄວາປິ ‘‘ຍເທວ ເຕ, ນນ຺ທ, ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ຕທາຫໍ ມຸຕ຺ໂຕ ເອຕສ຺ມາ ປຏິສ຺ສວາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ສວິເສສໍ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣຕໍ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ຄຸຓໍ ວິຠາເວນ຺ໂຕ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣານໍ ຍທິທໍ ນນ຺ໂທ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໓໐) ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຄຸຕ຺ຕທ຺ວາຣຠາເວນ ນໍ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ. ເຖໂຣ ຫິ ‘‘ອິນ຺ທ຺ຣິຍາສໍວຣໍ ນິສ຺ສາຍ ອິມໍ ວິປ຺ປກາຣໍ ປຕ຺ໂຕ, ຕມຫໍ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸສ຺ສາຫຊາໂຕ ພລວຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ໂປ ຕຕ຺ຖ ຈ ກຕາຘິກາຣຕ຺ຕາ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວເຣ ອຸກ຺ກໍສປາຣມິໍ ອຄມາສິ.

໒໗. ເອວໍ ໂສ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ວຕ຺ຖໍ ໂຂມໍ ມຍາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ໂຂມຣຏ຺ເຐ ຊາຕໍ ວຕ຺ຖໍ ຠຄວຕິ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຄາຣວພຫຸມາເນນ ມຍາ ປຣມສຸຂຸມໍ ໂຂມວຕ຺ຖໍ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຍມ຺ຠຸສ຺ສາຕິ ¶ ສຍເມວ ຠູຕສ຺ສ ຊາຕສ຺ສ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ນິພ຺ພຕ຺ຕສ຺ສ. ມເຫສິໂນຕິ ມຫນ຺ເຕ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາວິມຸຕ຺ຕິວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘ ເອສິ ຄເວສີຕິ ມເຫສິ, ຕສ຺ສ ມເຫສິໂນ ສຍມ຺ຠຸສ຺ສ ຈີວຣຕ຺ຖາຍ ໂຂມວຕ຺ຖໍ ມຍາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໘. ຕໍ ເມ ພຸທ຺ໂຘ ວິຍາກາສີຕິ ເອຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ສາມ຺ຍຕ຺ເຖ ອຸປໂຍຄວຈນໍ, ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖທາຍກສ຺ສ ເມ ທານຜລໍ ວິເສເສນ ອກາສິ ກເຖສິ ພຸທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມໂກຕິ ປທຸມຸຕ຺ຕຣນາມໂກ. ‘‘ຊລຣຸຕ຺ຕມນາຍໂກ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຕສ຺ສ ຊລມານານໍ ເທວພ຺ຣຫ຺ມານໍ ອຸຕ຺ຕມນາຍໂກ ປຘາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມິນາ ວຕ຺ຖທາເນນາຕິ ອິມິນາ ວຕ຺ຖທານສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ຕ຺ວໍ ອນາຄເຕ ເຫມວຓ຺ໂຓ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ຠວິສ຺ສສິ.

໒໙. ທ຺ເວ ¶ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸໂຠຕ຺ວາຕິ ທິພ຺ພມນຸສ຺ສສງ຺ຂາຕາ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ. ກຸສລມູເລຫິ ໂຈທິໂຕຕິ ກຸສລາວຍເວຫິ ກຸສລໂກຏ຺ຐາເສຫິ ໂຈທິໂຕ ເປສິໂຕ, ‘‘ຕ຺ວໍ ອິມິນາ ປຸຎ຺ເຎນ ສຕ຺ຖຸ ກຸລໍ ປສວາຫີ’’ຕິ ເປສິໂຕ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກນິຏ຺ໂຐ ຕ຺ວໍ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໐. ຣາຄຣຕ຺ໂຕ ສຸຂສີໂລຕິ ກິເລສກາເມຫິ ຣຕ຺ໂຕ ອລ຺ລີໂນ ກາຍສຸຂຈິຕ຺ຕສຸຂານຸຠວນສຠາໂວ. ກາເມສຸ ເຄຘມາຍຸໂຕຕິ ວຕ຺ຖຸກາເມສຸ ເຄຘສງ຺ຂາຕາຍ ຕຓ຺ຫາຍ ອາຍຸໂຕ ໂຍຊິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພຸທ຺ເຘນ ໂຈທິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ຕທາ ຕ຺ວນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ກາເມສຸ ເຄຘິໂຕ, ຕທາ ຕສ຺ມາ ¶ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ຠາຕຸເກນ ໂຄຕມພຸທ຺ເຘນ ໂຈທິໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ອຸຍ຺ໂຍຊິໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິສ຺ສສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໑. ປພ຺ພຊິຕ຺ວານ ຕ຺ວໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກຸສລມູເລນ ມູລຠູເຕນ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣນ ໂຈທິໂຕ ຠາວນາຍໍ ນິໂຍຊິໂຕ ສພ຺ພາສເວ ສກລາສເວ ປຣິຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ປຊຫິຕ຺ວາ ອນາມໂຍ ນິທ຺ທຸກ຺ໂຂ ນິພ຺ພາຍິສ຺ສສິ ອທສ຺ສນໍ ປາເປສ຺ສສິ, ອປຓ຺ຓຕ຺ຕິກຠາວໍ ຄມິສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໒. ສຕກປ຺ປສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ປຸພ຺ເພ ສຕກປ຺ປາຘິເກ ສຫສ຺ສເມ ກປ຺ປມ຺ຫິ ເຈຬນາມກາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຏ຺ຐິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານີຕິ ກປ຺ປສຫສ຺ສານິ ສຏ຺ຐິ ຈ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາ ເອກສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ ອຸປເຈຬາ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ຈຕູສຸ ຊາຕີສຸ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໓. ປຎ຺ຈກປ຺ປສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິ ປຎ຺ຈກປ຺ປາຘິເກ ສຫສ຺ສເມ ກປ຺ປມ຺ຫິ ເຈຬາ ນາມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ສມ຺ປນ຺ນາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ຊມ຺ພຸທີປອປຣໂຄຍານອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸປຸພ຺ພວິເທຫທີປສງ຺ຂາເຕ ¶ ຈຕຸທີປມ຺ຫິ ອິສ຺ສຣາ ປຘານາ ວິສຸໍ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ນນ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈູຬປນ຺ຖກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຍເທຕ຺ຖ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ອຏ຺ຐກນິປາເຕ ມຫາປນ຺ຖກວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ (ເຖຣຄາ. ໕໑໐ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕເມວ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ມຫາປນ຺ຖກຕ຺ເຖໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຜລສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ວີຕິນາເມນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ສກ຺ກາ ຈູຬປນ຺ຖກມ຺ປິ ອິມສ຺ມິໍ ສຸເຂ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ອຍ຺ຍກໍ ຘນເສຏ຺ຐິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ສເຈ, ມຫາເສຏ຺ຐິ ¶ , ອນຸຊານາຖ, ອຫໍ ຈູຬປນ຺ຖກໍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ປພ຺ພາເຊຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ເຖໂຣ ຕໍ ປພ຺ພາເຊສິ. ໂສ ທສສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ຠາຕຸ ສນ຺ຕິເກ –

‘‘ປທຸມໍ ຍຖາ ໂກກນທໍ ສຸຄນ຺ຘໍ, ປາໂຕ ສິຍາ ຜຸລ຺ລມວີຕຄນ຺ຘໍ;

ອງ຺ຄີຣສໍ ປສ຺ສ ວິໂຣຈມານໍ, ຕປນ຺ຕມາທິຈ຺ຈມິວນ຺ຕລິກ຺ເຂ’’ຕິ. (ສໍ. ນິ. ໑.໑໒໓; ອ. ນິ. ໕.໑໙໕) –

ຄາຖໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຈຕູຫິ ມາເສຫິ ອຸຄ຺ຄເຫຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ຄຫິຕມ຺ປິ ຫທເຍ ນ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຖ ນໍ ມຫາປນ຺ຖໂກ, ‘‘ຈູຬປນ຺ຖກ, ຕ຺ວໍ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ອຠພ຺ໂພ, ຈຕູຫິ ມາເສຫິ ເອກໍ ຄາຖມ຺ປິ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກສິ, ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈໍ ປນ ຕ຺ວໍ ກຖໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປສ຺ສສິ, ນິກ຺ຂມ ອິໂຕ’’ຕິ ໂສ ເຖເຣນ ປຓາມິໂກ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກສມີເປ ໂຣທມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ສຕ຺ຖາ ຊີວກມ຺ພວເນ ວິຫຣຕິ. ອຖ ຊີວໂກ ປຸຣິສໍ ເປເສສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ນິມນ຺ເຕຫີ’’ຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາປນ຺ຖໂກ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ‘‘ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ‘‘ຈູຬປນ຺ຖກໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານໍ ປຏິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກ຺ເຂທໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຈູຬປນ຺ຖໂກ ມຍາ ກເຕນ ອຸປາເຍນ ພຸຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ ຕສ຺ສ ອວິທູຣຏ຺ຐາເນ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ປນ຺ຖກ, ໂຣທສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຠາຕາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຓາເມຕີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ປນ຺ຖກ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ມມ ສາສເນ ¶ ຕຸຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ເອຫິ ອິມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘ຣໂຊຫຣຓໍ, ຣໂຊຫຣຓ’ນ຺ຕິ ມນສິ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອິທ຺ຘິຍາ ສຸທ຺ຘໍ ໂຈຬກ຺ຂຓ຺ຑໍ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂສ ສຕ຺ຖາຣາ ທິນ຺ນໍ ໂຈຬກ຺ຂຓ຺ຑໍ ‘‘ຣໂຊຫຣຓໍ, ຣໂຊຫຣຓ’’ນ຺ຕິ ຫຕ຺ເຖນ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ກິລິຏ຺ຐຘາຕຸກໍ ຊາຕໍ, ປຸນ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອຸກ຺ຂລິປຣິປຸຎ຺ຉນສທິສໍ ຊາຕໍ. ໂສ ຎາຓປຣິປາກຕ຺ຕາ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຈຬກ຺ຂຓ຺ຑໍ ປກຕິຍາ ປຣິສຸທ຺ຘໍ, ອິມໍ ອຸປາທິຓ຺ຓກສຣີຣໍ ນິສ຺ສາຍ ກິລິຏ຺ຐໍ ອຎ຺ຎຖາ ຊາຕໍ, ຕສ຺ມາ ອນິຈ຺ຈໍ ຍຖາເປຕໍ, ເອວໍ ຈິຕ຺ຕມ຺ປີ’’ຕິ ຂຍວຍໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ນິມິຕ຺ເຕ ຌານານິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຌານປາທກໍ ກຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ຕປຕ຺ຕສ຺ເສວສ຺ສ ເຕປິຏກໍ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາ ຈ ອາຄມິໍສຸ.

ສຕ຺ຖາ ເອກູເນຫິ ປຎ຺ຈຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊີວກສ຺ສ ນິເວສເນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ຈູຬປນ຺ຖໂກ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ຠິກ຺ຂາຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉິຕຕ຺ຕາ ເອວ ນ ຄໂຕ. ຊີວໂກ ຍາຄຸໍ ທາຕຸໍ ¶ ອາຣຠິ. ສຕ຺ຖາ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ປິທຫິ. ‘‘ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ນ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ວິຫາເຣ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖິ, ຊີວກາ’’ຕິ. ໂສ ປຸຣິສໍ ເປເສສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ວິຫາເຣ ນິສິນ຺ນໍ ອຍ຺ຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອຫີ’’ຕິ. ຈູຬປນ຺ຖກຕ຺ເຖໂຣປິ ຣູເປນ ກິຣິຍາຍ ຈ ເອກມ຺ປິ ເອເກນ ອສທິສໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສໍ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ໂສ ປຸຣິໂສ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸຠາວໍ ທິສ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊີວກສ຺ສ ກເຖສິ – ‘‘ອິມສ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆາ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ພຫຸຕໂຣ, ປກ຺ໂກສິຕພ຺ພໍ ອຍ຺ຍໍ ນ ຊານາມີ’’ຕິ. ຊີວໂກ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂກ ນາໂມ, ຠນ຺ເຕ, ວິຫາເຣ ນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ຈູຬປນ຺ຖໂກ ນາມ, ຊີວກາ’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ‘ຈູຬປນ຺ຖໂກ ນາມ ກຕໂຣ’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ອາເນຫີ’’ຕິ. ໂສ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຈູຬປນ຺ຖໂກ ນາມ ກຕໂຣ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຫໍ ຈູຬປນ຺ຖໂກ, ອຫໍ ຈູຬປນ຺ຖໂກ’’ຕິ ເອກປ຺ປຫາເຣນ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສມ຺ປິ ກເຖສິ. ໂສ ປຸນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຊີວກສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ ຊີວໂກ ປຏິວິທ຺ຘສຈ຺ຈຕ຺ຕາ ‘‘ອິທ຺ຘິມາ ມຎ຺ເຎ, ອຍ຺ໂຍ’’ຕິ ນຍໂຕ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ປຐມໍ ກເຖນ຺ຕໍ ອຍ຺ຍເມວ ‘ຕຸມ຺ເຫ ສຕ຺ຖາ ປກ຺ໂກສຕີ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຈີວຣກຓ຺ເຓ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຖາ ອກາສິ. ຕາວເທວ ນິມ຺ມິຕຠິກ຺ຂູ ອນ຺ຕຣຘາຍິໍສຸ. ໂສ ເຖຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຄມາສິ.

ສຕ຺ຖາ ¶ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຍາຄຸຎ຺ຈ ຂຊ຺ຊກາທິເຠທຎ຺ຈ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິ. ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ໂຈ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈູຬປນ຺ຖກໍ ອາຓາເປສິ ‘‘ອນຸໂມທນໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ. ໂສ ປຠິນ຺ນປຏິສມ຺ຠິໂທ ສິເນຣຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ¶ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ມນ຺ເຖນ຺ໂຕ ວິຍ ເຕປິຏກໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ສງ຺ໂຂເຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ທສພເລ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄເຕ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖາ ອຸທປາທິ ‘ອໂຫ ພຸທ຺ຘານໍ ອານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ເອກຄາຖໍ ຄເຫຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕມ຺ປິ ລຫຸເກນ ຂເຓເນວ ເອວໍ ມຫິທ຺ຘິກໍ ອກໍສູ’ຕິ, ຕຖາ ຫິ ຊີວກສ຺ສ ນິເວສເນ ນິສິນ຺ໂນ ຠຄວາ ‘ເອວໍ ຈູຬປນ຺ຖກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ, ວີຖິປຏິປນ຺ນາ ວິປສ຺ສນາ’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຍຖານິສິນ຺ໂນເຍວ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ‘ປນ຺ຖກ, ເນວາຍໍ ປິໂລຕິກາ ກິລິຏ຺ຐາ ຣຊານຸກິຓ຺ຓາ, ອິໂຕ ປນ ອຎ຺ໂຎປິ ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ສໍກິເລໂສ ຣໂຊ’ຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ –

‘‘ຣາໂຄ ຣໂຊ ນ ຈ ປນ ເຣຓຸ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຣາຄສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ ຣໂຊຕິ;

ເອຕໍ ຣຊໍ ວິປ຺ປຊຫິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂໂວ, ວິຫຣນ຺ຕິ ເຕ ວິຄຕຣຊສ຺ສ ສາສເນ.

‘‘ໂທໂສ ຣໂຊ…ເປ… ວິຄຕຣຊສ຺ສ ສາສເນ.

‘‘ໂມໂຫ ¶ ຣໂຊ…ເປ… ວິຄຕຣຊສ຺ສ ສາສເນ’’ຕິ. (ມຫານິ. ໒໐໙; ຈູຬນິ. ອຸທຍມາຓວປຸຈ຺ຉານິທ຺ເທສ ໗໔) –

ອິມາ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ຄາຖາປຣິໂຍສາເນ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ສຫປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓີຕິ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ວເທຖ, ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ນາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຠິກ຺ຂເວ, ຈູຬປນ຺ຖເກນ ອິທານິ ມຍ຺ຫໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ໂລກຸຕ຺ຖຣທາຍຊ຺ຊໍ ລທ຺ຘໍ, ປຸພ຺ເພ ປນ ໂລກິຍທາຍຊ຺ຊໍ ລທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ຍາຈິໂຕ ຈູຬເສຏ຺ຐິຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑.໔) ກເຖສິ. ອປຣຠາເຄ ນໍ ສຕ຺ຖາ ອຣິຍຄຓປຣິວຸໂຕ ຘມ຺ມາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຠິນິມ຺ມິນນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເຈໂຕວິວຏ຺ຏກຸສລານຎ຺ຈ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໓໕. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣິມປທທ຺ວຍໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ຄຓມ຺ຫາ ວູປກຏ຺ໂຐ ¶ ໂສຕິ ໂສ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ສຕ຺ຖາ ຄຓມ຺ຫາ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສມູຫໂຕ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິສຸໍ ຠູໂຕ ວິເວກໍ ອຸປຄໂຕ. ຕທາ ¶ ມມ ຕາປສກາເລ ຫິມວນ຺ເຕ ຫິມາລຍປພ຺ພຕສມີເປ ວສິ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ, ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ວິຫາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖. ອຫມ຺ປິ…ເປ… ຕທາຕິ ຍທາ ໂສ ຠຄວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວສິ, ຕທາ ອຫມ຺ປິ ຫິມວນ຺ຕສມີເປ ກຕອສ຺ສເມ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ກາຍຈິຕ຺ຕປີຬາສງ຺ຂາຕາ ປຣິສ຺ສຍາ ສມນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ອສ຺ສໂມຕິ ລທ຺ຘນາເມ ອຣຎ຺ຎາວາເສ ວສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຈິຣາຄຕໍ ມຫາວີຣນ຺ຕິ ອຈິຣໍ ອາຄຕໍ ມຫາວີຣິຍວນ຺ຕໍ ໂລກນາຍກໍ ປຘານໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸເປສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ອາຄຕກ຺ຂເຓເຍວ ອຸປາຄມິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗. ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ເອວໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈ ປທຸມຸປ຺ປລປຸປ຺ຜາທີຫິ ຉາທິຕໍ ປຸປ຺ຜມຍໍ ຉຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນຣາສຠໍ ນຣານໍ ເສຏ຺ຐໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຉາເທນ຺ໂຕ ອຸປຄຈ຺ຉິໍ ສມີປໍ ຄໂຕສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊນ຺ຕນ຺ຕິ ຣູປາວຈຣສມາຘິຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊນ຺ຕໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອນ຺ຕຣາຍໍ ອຫໍ ອກາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໘. ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ຕໍ ສຸສຊ຺ຊິຕໍ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ທ຺ວີຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຫໍ ¶ ຠຄວໂຕ ອທາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຏິຄ຺ຄເຫສີຕິ ຕໍ ມຍາ ທິນ຺ນໍ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ, ສາທຣໍ ສາທິຍີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໑. ສຕປຕ຺ຕຉຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ເອເກກສ຺ມິໍ ປທຸມປຸປ຺ເຜ ສຕສຕປຕ຺ຕານໍ ວເສນ ສຕປຕ຺ເຕຫິ ປທຸມປຸປ຺ເຜຫິ ຉາທິຕໍ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ປກາເຣນ ອາທເຣນ ຄເຫຕ຺ວາ ຕາປໂສ ມມ ອທາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕມຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມີຕິ ຕໍ ຕາປສໍ ອຫໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມມ ຠາສໂຕ ຠາສມານສ຺ສ ວຈນໍ ສຸໂຓຖ ມນສິ ກໂຣຖ.

໔໒. ປຎ຺ຈວີສຕິກປ຺ປານີຕິ ອິມິນາ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕທາເນນ ປຎ຺ຈວີສຕິວາເຣ ຕາວຕິໍສຠວເນ ສກ຺ໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເທວຣຊ຺ຊໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຈຕຸຕ຺ຕິໍສຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸຎ຺ຈາຕິ ຈຕຸຕ຺ຕິໍສຕິວາເຣ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ.

໔໓. ຍໍ ¶ ຍໍ ໂຍນິນ຺ຕິ ມນຸສ຺ສໂຍນິອາທີສຸ ຍໍ ຍໍ ຊາຕິໍ ສໍສຣຕິ ຄຈ຺ຉຕິ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ໂຍນິຍໍ ອພ຺ໂຠກາເສ ສຸຎ຺ຎຏ຺ຐາເນ ປຕິຏ຺ຐນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ຐິຕໍ ວາ ປທຸມໍ ຘາຣຍິສ຺ສຕິ ອຸປຣິ ຉາທຍິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໕. ປກາສິເຕ ປາວຈເນຕິ ເຕນ ຠຄວໂຕ ສກລປິຏກຕ຺ຕເຍ ປກາສິເຕ ທີປິເຕ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ມນຸສ຺ສຊາຕິໍ ລຠິສ຺ສຕິ ອຸປປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ. ມໂນມຍມ຺ຫິ ກາຍມ຺ຫີຕິ ມເນນ ຌານຈິຕ຺ເຕນ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕຕິ ມໂນມໂຍ, ຍຖາ ຈິຕ຺ຕໍ ປວຕ຺ຕຕິ, ຕຖາ ກາຍໍ ປວຕ຺ເຕຕິ ຈິຕ຺ຕຄຕິກໍ ກໂຣຕີຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຕມ຺ຫິ ມໂນມເຍ ກາຍມ຺ຫິ ໂສ ຕາປໂສ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕໂມ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຕາ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໕໒. ສຣິໍ ໂກກນທໍ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຠຄວໂຕ ນິມ຺ມິຕໂຈຬກໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ໂກກນທໍ ປທຸມໍ ສຣິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ ເມຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂກກນເທ ປທຸເມ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຘິມຸຈ຺ຈິ ອລ຺ລີໂນ, ຕໂຕ ອຫໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໓. ອຫໍ ມໂນມເຍສຸ ຈິຕ຺ຕຄຕິເກສຸ ກາເຍສຸ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສພ຺ເພສຸ ປາຣມິໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ຈູຬປນ຺ຖກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ມຫາໂຠຄກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເທວຕານໍ ປິຍມນາປຠາເວນ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ຕສ຺ສ ຖູປໍ ປູເຊຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ພຸທ຺ເຘ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ ປຎ຺ຈສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສຄ຺ຄປຣາຍນໍ ອກາສິ. ໂສ ອນຸປ຺ປນ຺ເນເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວຕິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ປິລິນ຺ໂທຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ວຈ຺ໂຉຕິ ໂຄຕ຺ຕໍ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ສໍສາເຣ ປນ ສໍເວຄພຫຸລຕາຍ ປຣິພ຺ພາຊກປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຈູຬຄນ຺ຘາຣໍ ນາມ ວິຊ຺ຊໍ ສາເຘຕ຺ວາ ຕາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ອາກາສຈາຣີ ປຣຈິຕ຺ຕວິທູ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ຣາຊຄເຫ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປຕ຺ໂຕ ປຏິວສຕິ.

ອຖ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ຣາຊຄຫໍ ອຸປຄໂຕ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ພຸທ຺ຘານຸຠາເວນ ຕສ຺ສ ສາ ວິຊ຺ຊາ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ກິຈ຺ຈໍ ນ ສາເຘຕິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຸຕໍ ໂຂ ປເນຕໍ ອາຈຣິຍປາຈຣິຍານໍ ຠາສມານານໍ ‘ຍຕ຺ຖ ມຫາຄນ຺ຘາຣວິຊ຺ຊາ ຘຣຕິ ¶ , ຕຕ຺ຖ ຈູຬຄນ຺ຘາຣວິຊ຺ຊາ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’ຕິ ສມຓສ຺ສ ປນ ໂຄຕມສ຺ສ ອາຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນາຍໍ ມມ ວິຊ຺ຊາ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ນິສ຺ສໍສຍໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ມຫາຄນ຺ຘາຣວິຊ຺ຊໍ ຊານາຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ຕໍ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ວິຊ຺ຊໍ ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ, ມຫາສມຓ, ຕວ ສນ຺ຕິເກ ເອກໍ ວິຊ຺ຊໍ ປຣິຍາປຸຓິຕຸກາໂມ, ໂອກາສໍ ເມ ກໂຣຫີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ມມ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ວິຊ຺ຊາຍ ປຣິກມ຺ມໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ຈຣິຕານຸກູລໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອທາສິ. ໂສ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ນຈິຣສ຺ເສວ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໕໕. ຍາ ປນ ປຸຣິມຊາຕິຍໍ ຕສ຺ໂສວາເທ ຐຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ເທວຕາ, ຕາ ກຕຎ຺ຎຸຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ມິໍ ສຎ຺ຊາຕພຫຸມານາ ສາຍໍ ປາຕໍ ເຖຣໍ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ນໍ ຠຄວາ ເທວຕານໍ ອຕິວິຍ ປິຍມນາປຠາເວນ ອຄ຺ຄຠາເວ ຐເປສິ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ¶ ເທວຕານໍ ປິຍມນາປານໍ ຍທິທໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙, ໒໑໕). ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕອຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ກາມຣູປາຣູປໂລກສ຺ສ ນາໂຖ ປຘາໂນຕິ ໂລກນາໂຖ. ເມຘາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓອນາວຣຓຎາຓາທໂຍ, ສຸນ຺ທຣາ, ປສຏ຺ຐາ ວາ ເມຘາ ຍສ຺ສ ໂສ ສຸເມໂຘ, ອຄ຺ໂຄ ຈ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈາຕິ ອຄ຺ຄປຸຄ຺ຄໂລ, ຕສ຺ມິໍ ສຸເມເຘ ໂລກນາຍເກ ອຄ຺ຄປຸຄ຺ຄເລ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພຸເຕ ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສຸມໂນຕິ ສທ຺ຘາຍ ປສາທິຕຈິຕ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ເສນ ສຸນ຺ທຣມໂນ ອຫໍ ຕສ຺ສ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຖູປປູຊໍ ເຈຕິຍປູຊໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໖. ເຍ ຈ ຂີຓາສວາ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ສມາຄເມ ເຍ ຈ ຂີຓາສວາ ປຫີນກິເລສາ ຉຬຠິຎ຺ຎາ ຉຫິ ອຠິຎ຺ຎາຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ມຫິທ຺ຘິກາ ມຫນ຺ເຕຫິ ອິທ຺ຘີຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ສນ຺ຕິ, ເຕ ສພ຺ເພ ຂີຓາສເວ ອຫໍ ຕຕ຺ຖ ສມາເນຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ອາທເຣນ ອາເນຕ຺ວາ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ສກລສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພຠຕ຺ຕໍ ອກາສິໍ ເຕສໍ ໂຠເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໗. ອຸປຏ຺ຐາໂກ ຕທາ ອຫູຕິ ຕທາ ມມ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕທານກາເລ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນາເມນ ສຸເມໂຘ ນາມ ອຸປຏ຺ຐາກສາວໂກ ອຫຸ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ສາວໂກ ມຍ຺ຫໍ ປູຊາສກ຺ກາຣໍ ອນຸໂມທິຕ຺ຖ ອນຸໂມທິໂຕ ອານິສໍສໍ ກເຖສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘. ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນາຕິ ເຕນ ຖູປປູຊາກຣຓວເສນ ອຸປ຺ປນ຺ເນນ ¶ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ເທວໂລເກ ທິພ຺ພວິມານໍ ອຸປປຊ຺ຊິໍ ອຸປຄໂຕ ອສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕມ຺ຫີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຉຬາສີຕິສຫສ຺ສານີຕິ ຕສ຺ມິໍ ວິມາເນ ຉ ອສີຕິສຫສ຺ສານິ ເທວຈ຺ຉຣາໂຍ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຣມິໍສຸ ຣມາເປສຸນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໙. ມເມວ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ຕາ ອຈ຺ຉຣາໂຍ ສພ຺ພກາເມຫິ ທິພ຺ເພຫິ ຣູປາທິວຕ຺ຖຸກາເມຫິ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິໂຍ ມມໍ ເອວ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕິ ມມ ວຈນໍ ອນຸກໂຣນ຺ຕິ ສທາ ນິຈ຺ຈກາລນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣາຫຸລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ອາຍສ຺ມາ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສິກ຺ຂາກາມານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ເສນາສນວິໂສຘນວິຊ຺ໂຊຕນາທິກໍ ອຸຬາຣໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ໂສ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ຍໂສຘຣາຍ ເທວິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຣາຫຸໂລຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ມຫຕາ ຂຕ຺ຕິຍປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒິ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາວິຘານໍ ຂນ຺ຘເກ (ມຫາວ. ໑໐໕) ອາຄຕເມວ. ໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ອເນເກຫິ ສຸຕ຺ຕປເທຫິ ສຸລທ຺ໂຘວາໂທ ປຣິປກ຺ກຎາໂຓ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫາ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ໂຕ –

‘‘ອຸຠເຍເນວ ສມ຺ປນ຺ໂນ, ຣາຫຸລຠທ຺ໂທຕິ ມໍ ວິທູ;

ຍຎ຺ຈມ຺ຫິ ປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ຍຎ຺ຈ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸມາ.

‘‘ຍຎ຺ຈ ເມ ອາສວາ ຂີຓາ, ຍຎ຺ຈ ນຕ຺ຖິ ປຸນພ຺ຠໂວ;

ອຣຫາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ໂຍມ຺ຫິ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ອມຕທ຺ທໂສ.

‘‘ກາມນ຺ຘາ ຊາລປຈ຺ຉນ຺ນາ, ຕຓ຺ຫາຉທນຉາທິຕາ;

ປມຕ຺ຕພນ຺ຘຸນາ ພນ຺ຘາ, ມຈ຺ຉາວ ກຸມິນາ ມຸເຂ.

‘‘ຕໍ ກາມໍ ອຫມຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ, ເຉຕ຺ວາ ມາຣສ຺ສ ພນ຺ຘນໍ;

ສມູລໍ ຕຓ຺ຫມພ຺ພຸຍ຺ຫ, ສີຕິຠູໂຕສ຺ມິ ນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໒໙໕-໒໙໘);

ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ. ຕຕ຺ຖ ¶ ອຸຠເຍເນວ ສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ຊາຕິສມ຺ປທາ ປຏິປຕ຺ຕິສມ຺ປທາຕິ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິຍາປິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ຣາຫຸລຠທ຺ໂທຕິ ມໍ ວິທູຕິ ‘‘ຣາຫຸລຠທ຺ໂທ’’ຕິ ມໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ¶ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຫິ ຊາຕສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ, ‘‘ຣາຫຸ, ຊາໂຕ, ພນ຺ຘນໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕວຈນໍ ອຸປາທາຍ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ‘‘ຣາຫຸໂລ’’ຕິ ນາມໍ ¶ ຄຓ຺ຫິ. ຕຕ຺ຖ ອາທິໂຕ ປິຕຣາ ວຸຕ຺ຕປຣິຍາຍເມວ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຣາຫຸລຠທ຺ໂທຕິ ມໍ ວິທູ’’ຕິ. ຠທ຺ໂທຕິ ປສໍສາວຈນເມວ. ອປຣຠາເຄ ສຕ຺ຖາ ຕໍ ສິກ຺ຂາກາມຠາເວນ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາກາມານໍ ຍທິທໍ ຣາຫຸໂລ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙).

໖໘. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ສຕ຺ຕຠູມິມ຺ຫິ ປາສາເທຕິ ປສາທໍ ໂສມນສ຺ສໍ ຊເນຕີຕິ ປາສາໂທ. ອຸປຣູປຣິ ຐິຕາ ສຕ຺ຕ ຠູມິໂຍ ຍສ຺ມິໍ ປາສາເທ ໂສຍໍ ສຕ຺ຕຠູມິ, ຕສ຺ມິໍ ສຕ຺ຕຠູມິມ຺ຫິ ປາສາເທ. ອາທາສໍ ສນ຺ຖຣິໍ ອຫນ຺ຕິ ອາທາສຕລໍ ນິປ຺ຜາເທຕ຺ວາ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕາທິໂນ ອຫໍ ສນ຺ຖຣໍ ອທາສິໍ, ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໙. ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫີຕິ ອຣຫນ຺ຕສຫສ຺ເສຫິ ປຣິກິຓ຺ໂຓ ປຣິວຸໂຕ. ທ຺ວິປທິນ຺ໂທ ທ຺ວິປທານໍ ອິນ຺ໂທ ສາມິ ນຣາສໂຠ ມຫາມຸນິ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ເຕຫິ ສຫ ອຸປາຄມິ ປາວິສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໐. ວິໂຣເຈນ຺ໂຕ ຄນ຺ຘກຸຏິນ຺ຕິ ຕໍ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ໂສຠຍມາໂນ ເທວານໍ ເທໂວ ເທວເທໂວ ນຣານໍ ອາສໂຠ ນຣາສໂຠ ເຊຏ຺ໂຐ ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ອິມາ ພ຺ຍາກຣຓຄາຖາໂຍ ອຠາສຖ ກເຖສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໗໑. ເຍນາຍໍ ໂຊຕິຕາ ເສຍ຺ຍາຕິ ເຍນ ອຸປາສເກນ ອຍໍ ປາສາທສງ຺ຂາຕາ ເສຍ຺ຍາ ໂຊຕິຕາ ປຠາສິຕາ ປຊ຺ຊລິຕາ. ອາທາໂສວ ກໍສໂລຫມຍໍ ອາທາສຕລໍ ອິວ ສຸຏ຺ຐຸ ສມໍ ກຕ຺ວາ ສນ຺ຖຕາ. ຕໍ ອຸປາສກໍ ກິຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ປາກຏໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໘໑. ອຏ຺ຐານເມຕໍ ຍໍ ຕາທີຕິ ຍໍ ເຍນ ກາຣເຓນ ຕາທີ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍສຠາວຕ຺ຕາ ຕາທີ ອຄາເຣ ຆຣາວາເສ ຣຕິໍ ອລ຺ລີນຠາວໍ ອຊ຺ຌຄາ ປາປຸຓິ, ເອຕໍ ກາຣຓໍ ອຏ຺ຐານໍ ອກາຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໒. ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ¶ ອຄາຣສ຺ມາຕິ ຆຣາວາສໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕໍ ຕິຓທລມິວ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ສຸພ຺ພໂຕ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕິ. ຣາຫຸໂລ ນາມ ¶ ນາເມນາຕິ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາເຊນ ເປສິຕໍ ¶ ກຸມາຣສ຺ສ ຊາຕສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປິຕຣາ ສິທ຺ຘຕ຺ເຖນ, ‘‘ຣາຫຸ ຊາໂຕ, ພນ຺ຘນໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕນາມຕ຺ຕາ ຣາຫຸໂລ ນາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຍຖາ ຈນ຺ທສູຣິຍານໍ ວິມານປຠາຍ ກິລິຏ຺ຐກຣເຓນ ຣາຫຸ ອສຸຣິນ຺ໂທ ອຸເປຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອວເມວາຍໍ ມມ ອຠິນິກ຺ຂມນປພ຺ພຊ຺ຊາທີນໍ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕຣິວ ຊາໂຕ’’ຕິ ອຘິປ຺ປາເຍນ, ‘‘ຣາຫຸ ຊາໂຕຕິ ອາຫາ’’ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ອຣຫາ ໂສ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ໂສ ຕາທິໂສ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ໂນ ວິປສ຺ສນາຍໍ ຍຸຕ຺ຕປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ ອຣຫາ ຂີຓາສໂວ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໓. ກິກີວ ອຓ຺ຑໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍາຕິ ອຓ຺ຑໍ ພີຊໍ ຣກ຺ຂມານາ ກິກີ ສກຸຓີ ອິວ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຈາມຣີ ວິຍ ວາລຘິນ຺ຕິ ວາລໍ ຣກ຺ຂມານາ ກຓ຺ຑເກສຸ ວາເລ ລຄ຺ຄນ຺ເຕ ຠິນ຺ທນຠເຍນ ອນາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ມຣມານາ ຈາມຣີ ວິຍ ຊີວິຕມ຺ປິ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ສີລໍ ອຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ. ນິປໂກ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ເນປກ຺ກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຎ຺ຎາ, ເຕນ ເນປກ຺ເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນິປໂກ ຂຓ຺ຑຉິທ຺ທາທິຠາວໍ ອປາເປຕ຺ວາ ຣກ຺ຂຓໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເອວໍ ໂສ ຠຄວາ ພ຺ຍາກຣຓມກາສິ. ໂສ ເອວໍ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ເອກທິວສໍ ວິເວກຏ຺ຐາເນ ນິສິນ຺ໂນ ໂສມນສ຺ສວເສນ ເອວໍ ຣກ຺ຂິໍ ມຫາມຸນີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຣາຫຸລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ອຸປເສນວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປເສນວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມນ຺ຕປາສາທິການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອຘິກາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ¶ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ນາລກຄາເມ ຣູປສາຣີ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຸປເສໂນຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທາຍ ເອກວສ຺ສິໂກ ‘‘ອຣິຍຄພ຺ຠໍ ວຑ຺ເຒມີ’’ຕິ ເອກໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິເກ ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄໂຕ. ສຕ຺ຖາຣາ ຈສ຺ສ ຕສ຺ສ ອວສ຺ສິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຕິລຫຸໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ພາຫຸລ຺ລາຍ ອາວຕ຺ໂຕ’’ຕິ (ມຫາວ. ໗໕) ຄຣຫິໂຕ ‘‘ອິທານາຫໍ ຍທິ ປຣິສໍ ນິສ຺ສາຍ ສຕ຺ຖາຣາ ຄຣຫິໂຕ, ປຣິສໍເຍວ ປນ ນິສ຺ສາຍ ¶ ສຕ຺ຖຸ ¶ ປສາທໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫາ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ສພ຺ເພ ຘຸຕງ຺ຄຘມ຺ເມ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ອຎ຺ເຎປິ ຕທຕ຺ຖາຍ ສມາທເປສິ, ເຕນ ນໍ ຠຄວາ ສມນ຺ຕປາສາທິການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ໂກສມ຺ພິຍໍ ກລເຫ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຈ ທ຺ວິຘາຠູເຕ ເອເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຕໍ ກລຫໍ ປຣິວຊ຺ຊິຕຸກາເມນ ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ກລໂຫ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຈ ທ຺ວິຘາຠູໂຕ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ວິເວກວາສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ສ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ກເຖສິ. ເອວໍ ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂອວາທທານາປເທເສນ ອຕ຺ຕໂນ ຕຖາ ປຏິປນ຺ນຠາວໍ ທີເປນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ.

໘໖. ໂສ ເອວໍ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ປພ຺ຠາຣມ຺ຫິ ນິສີທນ຺ຕນ຺ຕິ ປຸຣໂຕ ຠາຣໍ ນມິຕໍ ໂອນມິຕນ຺ຕິ ປພ຺ຠາຣໍ ວິເວກກາມໍ ວນມຊ຺ເຌ ສຍໍຊາຕປພ຺ພຕປພ຺ຠາເຣ ນິສິນ຺ນໍ ນຣຸຕ຺ຕມໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຫໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍ ສມີປໍ ຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໗. ກຓິກາຣປຸປ຺ຜ ທິສ຺ວາຕິ ຕຖາ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ກຓິກາຣໍ ທິສ຺ວາ. ວຓ຺ເຏ ເຉຕ຺ວານຫໍ ຕທາຕິ ຕສ຺ມິໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐກາເລ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ວຓ຺ເຏ ວຓ຺ຏສ຺ມິໍ ເຉຕ຺ວານ ຉິນ຺ທິຕ຺ວານ. ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕມ຺ຫີຕິ ເຕນ ປຸປ຺ເຜນ ຉຕ຺ຕໍ ຉາເທຕ຺ວາ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຠິໂຣປຍິນ຺ຕິ ປພ຺ຠາເຣ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຸທ຺ຘນິ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໘. ປິຓ຺ຑປາຕຎ຺ຈ ¶ ປາທາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍເຍວ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປກາເຣນ ອທາສິໍ ໂຠເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣມນ຺ນໍ ສຸໂຠຊນນ຺ຕິ ສຸນ຺ທຣໂຠຊນສງ຺ຂາຕໍ ປຣມນ຺ນໍ ອຸຕ຺ຕມາຫາຣໍ. ພຸທ຺ເຘນ ນວເມ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ວິເວກຏ຺ຐາເນ ພຸທ຺ເຘນ ສຫ ນວເມ ອຏ຺ຐ ສມເຓ ສມິຕປາເປ ຂີຓາສວຠິກ຺ຂູ ໂຠເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຍໍ ວທນ຺ຕິ ສຸເມໂຘຕິ ຍໍ ໂຄຕມສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຠູຣິປຎ຺ຎໍ ປຖວິສມານໍ ປຎ຺ຎໍ ສຸເມຘໍ ສຸນ຺ທຣໍ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕາທິປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ. ສຸເມໂຘ ອິຕິ ສຸນ຺ທຣປຎ຺ໂຎ ອິຕິ ວທນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ ອິໂຕ ກປ຺ປໂຕ ສຕສຫສ຺ເສ ກປ຺ເປ ເອໂສ ໂຄຕໂມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຸປເສນວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ຫໍສວຕີນຄເຣ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ຆຣາວາເສ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ຣຕນໂກຏ຺ຐາຄາຣກມ຺ມິເກນ ທສ຺ສິຕໍ ອປຣິມາຓໍ ວໍສານຸຄຕໍ ຘນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ເອຕ຺ຕກໍ ຘນຣາສິໍ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸອຍ຺ຍກປຍ຺ຍກາທໂຍ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ, ມຍາ ປນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ກປຓທ຺ຘິກາທີນໍ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ໂສ ອຠິຎ຺ຎາລາຠິໍ ເອກໍ ຕາປສໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕນ ເທວໂລກາຘິປຈ຺ເຈ ນິໂຍຊິໂຕ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຠິນ຺ນໍ ຣຏ຺ຐໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ເຕນ ສມເຍນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ເວເນຍ຺ຍສຕ຺ເຕ ນິພ຺ພານມຫານຄຣສງ຺ຂາຕໍ ເຂມນ຺ຕຠູມິໍ ສມ຺ປາເປສິ. ອຖ ໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອນຸກ຺ກເມນ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ອຸປາສເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ນິສີທິ.

ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຖາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວຸຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ປຕ຺ເຖສິ. ສຕ຺ຖາ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິໂຕ ທ຺ເວນວຸເຕ ກປ຺ເປ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຕ຺ຖຸ ເວມາຕິເກສຸ ຕີສຸ ຣາຊປຸຕ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ເຕສຸ ເຕສໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍາສຸ ສຫາຍກິຈ຺ຈໍ ອກາສິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ພຫຸໍ ກຸສລໍ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ຖຸລ຺ລໂກຏ຺ຐິກນິຄເມ ຣຏ຺ຐປາລເສຏ຺ຐິໂນ ເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ຠິນ຺ນໍ ຣຏ຺ຐໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຣຏ຺ຐປາໂລຕິ ວໍສານຸຄຕເມວ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒນ຺ໂຕ ອນຸກ຺ກເມນ ໂຍພ຺ພນປ຺ປຕ຺ໂຕ ມາຕາປິຕູຫິ ປຕິຣູເປນ ທາເຣນ ສໍໂຍຊິໂຕ ມຫນ຺ເຕ ¶ ຈ ຍເສ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິສທິສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ.

ອຖ ¶ ຠຄວາ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ຊນປທຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ໂຕ ຖຸລ຺ລໂກຏ຺ຐິກໍ ອນຸປາປຸຓິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐປາໂລ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ສຕ຺ຕາຫໍ ຠຕ຺ຕຈ຺ເຉທໍ ກຕ຺ວາ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ມາຕາປິຕໂຣ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂຍນິໂສມນສິກາເຣນ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປນ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ປສ຺ສິຕຸໍ ຖຸລ຺ລໂກຏ຺ຐິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ປິຕຸ ນິເວສເນ ອາຠິໂທສິກໍ ກຸມ຺ມາສໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕໍ ອມຕໍ ວິຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ປິຕຣາ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສ຺ວາຕນາຍ ອຘິວາເສຕ຺ວາ ທຸຕິຍທິວເສ ປິຕຸ ນິເວສເນ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ເຕ ອິຕ຺ຖາຄາຣຊເນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກີທິສາ ນາມ ຕາ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອຈ຺ຉຣາໂຍ, ຍາສໍ ຕ຺ວໍ ເຫຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣສີ’’ຕິອາທີນິ (ມ. ນິ. ໒.໓໐໑) ວຕ຺ວາ ປໂລຠນກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ອາຣທ຺ເຘ ຕສ຺ສາຘິປ຺ປາຍໍ ວິປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອນິຈ຺ຈຕາທິປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ໂຕ –

‘‘ປສ຺ສ ¶ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ພິມ຺ພໍ, ອຣຸກາຍໍ ສມຸສ຺ສິຕໍ;

ອາຕຸຣໍ ພຫຸສງ຺ກປ຺ປໍ, ຍສ຺ສ ນຕ຺ຖິ ຘຸວໍ ຐິຕິ.

‘‘ປສ຺ສ ຈິຕ຺ຕກຕໍ ຣູປໍ, ມຓິນາ ກຸຓ຺ຑເລນ ຈ;

ອຏ຺ຐິໍ ຕເຈນ ໂອນທ຺ຘໍ, ສຫ ວຕ຺ເຖຫິ ໂສຠຕິ.

‘‘ອລຕ຺ຕກກຕາ ປາທາ, ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ຓກມກ຺ຂິຕໍ;

ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.

‘‘ອຏ຺ຐາປທກຕາ ເກສາ, ເນຕ຺ຕາ ອຎ຺ຊນມກ຺ຂິຕາ;

ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.

‘‘ອຎ຺ຊນີວ ນວາ ຈິຕ຺ຕາ, ປູຕິກາໂຍ ອລງ຺ກໂຕ;

ອລໍ ພາລສ຺ສ ໂມຫາຍ, ໂນ ຈ ປາຣຄເວສິໂນ.

‘‘ໂອທຫິ ¶ ມິຄໂວ ປາສໍ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;

ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ກນ຺ທນ຺ເຕ ມິຄພນ຺ຘເກ.

‘‘ຉິນ຺ໂນ ¶ ປາໂສ ມິຄວສ຺ສ, ນາສທາ ວາຄຸຣໍ ມິໂຄ;

ຠຸຕ຺ວາ ນິວາປໍ ຄຈ຺ຉາມ, ໂສຈນ຺ເຕ ມິຄລຸທ຺ທເກ’’ຕິ. (ມ. ນິ. ໒.໓໐໒; ເຖຣຄາ. ໗໖໙-໗໗໕);

ອິມາ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ອິມາ ຄາຖາ ວຕ຺ວາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ໂກຣພ຺ຍສ຺ສ ມິຄາຊິນວນຸຍ຺ຍາເນ ມງ຺ຄລສິລາປຏ຺ເຏ ນິສີທິ. ເຖຣສ຺ສ ກິຣ ປິຕາ ສຕ຺ຕສຸ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກສຸ ອຄ຺ຄຬໍ ທາເປຕ຺ວາ ມລ຺ເລ ອາຓາເປສິ ‘‘ນິກ຺ຂມິຕຸໍ ມາ ເທຖ, ກາສາຍານິ ອປເນຕ຺ວາ ເສຕການິ ນິວາສາເປຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ເຖໂຣ ອາກາເສນ ອຄມາສິ. ອຖ ຣາຊາ ໂກຣພ຺ໂຍ ເຖຣສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ‘‘ອິຘ, ໂຠ ຣຏ຺ຐປາລ, ປພ຺ພຊນ຺ໂຕ ພ຺ຍາຘິປາຣິຊຸຎ຺ຎໍ ວາ ຊຣາໂຠຄຎາຕິປາຣິຊຸຎ຺ຎໍ ວາ ປຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊຕິ, ຕ຺ວໍ ປນ ກິຎ຺ຈິປິ ປາຣິຊຸຎ຺ຎໍ ອນຸປຄໂຕ ເອວ ກສ຺ມາ ປພ຺ພຊສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສ ເຖໂຣ ‘‘ອຸປນິຍ຺ຍຕິ ໂລໂກ ອທ຺ຘຸໂວ, ອຕາໂຓ ໂລໂກ ອນຠິສ຺ສໂຣ, ອສຣໂຓ ໂລໂກ ສພ຺ພໍ ປຫາຍ ຄມນີຍໍ, ອູໂນ ໂລໂກ ອຕິຕ຺ໂຕ ຕຓ຺ຫາທາໂສ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໒.໓໐໕) ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມຸທ຺ເທສານໍ ອຕ຺ຕນາ ວິທິຕຠາວໍ ກເຖຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ເທສນາຍ ອນຸຄີຕິໍ ກເຖນ຺ໂຕ –

‘‘ປສ຺ສາມິ ¶ ໂລເກ ສຘເນ ມນຸສ຺ເສ, ລທ຺ຘານ ວິຕ຺ຕໍ ນ ທທນ຺ຕິ ໂມຫາ;

ລຸທ຺ຘາ ຘນໍ ສນ຺ນິຈຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຠິຍ຺ໂຍວ ກາເມ ອຠິປຕ຺ຖຍນ຺ຕິ.

‘‘ຣາຊາ ປສຍ຺ຫປ຺ປຖວິໍ ວິເຊຕ຺ວາ, ສສາຄຣນ຺ຕໍ ມຫິມາວສນ຺ໂຕ;

ໂອຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສ ອຕິຕ຺ຕຣູໂປ, ປາຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສປິ ປຕ຺ຖເຍຖ.

‘‘ຣາຊາ ຈ ອຎ຺ເຎ ຈ ພຫູ ມນຸສ຺ສາ, ອວີຕຕຓ຺ຫາ ມຣຓໍ ອຸເປນ຺ຕິ;

ອູນາວ ຫຸຕ຺ວານ ຊຫນ຺ຕິ ເທຫໍ, ກາເມຫິ ໂລກມ຺ຫິ ນ ຫຕ຺ຖິ ຕິຕ຺ຕິ.

‘‘ກນ຺ທນ຺ຕິ ¶ ນໍ ຎາຕີ ປກິຣິຍ ເກເສ, ‘ອໂຫ ວຕາ ໂນ ອມຣາ’ຕິ ຈາຫຸ;

ວຕ຺ເຖນ ນໍ ປາຣຸຕໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ, ຈິຕໍ ສໂມຘາຍ ຕໂຕ ຑຫນ຺ຕິ.

‘‘ໂສ ຑຍ຺ຫຕິ ສູເລຫິ ຕຸຊ຺ຊມາໂນ, ເອເກນ ວຕ຺ເຖນ ປຫາຍ ໂຠເຄ;

ນ ມີຍມານສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ຕາຓາ, ຎາຕີ ຈ ມິຕ຺ຕາ ອຖ ວາ ສຫາຍາ.

‘‘ທາຍາທກາ ¶ ຕສ຺ສ ຘນໍ ຫຣນ຺ຕິ, ສຕ຺ໂຕ ປນ ຄຈ຺ຉຕິ ເຍນ ກມ຺ມໍ;

ນ ມີຍມານໍ ຘນມນ຺ເວຕິ ກິຎ຺ຈິ, ປຸຕ຺ຕາ ຈ ທາຣາ ຈ ຘນຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐໍ.

‘‘ນ ທີຆມາຍຸໍ ລຠເຕ ຘເນນ, ນ ຈາປິ ວິຕ຺ເຕນ ຊຣໍ ວິຫນ຺ຕິ;

ອປ຺ປໍ ຫິທໍ ຊີວິຕມາຫຸ ຘີຣາ, ອສສ຺ສຕໍ ວິປ຺ປຣິຓາມຘມ຺ມໍ.

‘‘ອຑ຺ຒາ ¶ ທລິທ຺ທາ ຈ ຜຸສນ຺ຕິ ຜສ຺ສໍ, ພາໂລ ຈ ຘີໂຣ ຈ ຕເຖວ ຜຸຏ຺ໂຐ;

ພາໂລ ຫິ ພາລ຺ຍາ ວຘິໂຕວ ເສຕິ, ຘີໂຣ ຈ ໂນ ເວຘຕິ ຜສ຺ສຜຸຏ຺ໂຐ.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ປຎ຺ຎາວ ຘເນນ ເສຍ຺ຍາ, ຍາຍ ໂວສານມິຘາຘິຄຈ຺ຉຕິ;

ອພ຺ໂຍສິຕຕ຺ຕາ ຫິ ຠວາຠເວສຸ, ປາປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣຕິ ໂມຫາ.

‘‘ອຸເປຕິ ຄພ຺ຠຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ, ສໍສາຣມາປຊ຺ຊປຣມ຺ປຣາຍ;

ຕສ຺ສປ຺ປປຎ຺ໂຎ ອຠິສທ຺ທຫນ຺ໂຕ, ອຸເປຕິ ຄພ຺ຠຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ.

‘‘ໂຈໂຣ ¶ ຍຖາ ສນ຺ຘິມຸເຂ ຄຫີໂຕ, ສກມ຺ມຸນາ ຫຎ຺ຎຕິ ປາປຘມ຺ໂມ;

ເອວໍ ປຊາ ເປຈ຺ຈ ປຣມ຺ຫິ ໂລເກ, ສກມ຺ມຸນາ ຫຎ຺ຎຕິ ປາປຘມ຺ໂມ.

‘‘ກາມາ ຫິ ຈິຕ຺ຣາ ມຘຸຣາ ມໂນຣມາ, ວິຣູປຣູເປນ ມເຖນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ;

ອາທີນວໍ ກາມຄຸເຓສຸ ທິສ຺ວາ, ຕສ຺ມາ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ.

‘‘ທຸມປ຺ຜລານີວ ປຕນ຺ຕິ ມາຓວາ, ທຫຣາ ຈ ວຸຑ຺ຒາ ຈ ສຣີຣເຠທາ;

ເອຕມ຺ປິ ທິສ຺ວານ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ, ອປຓ຺ຓກໍ ສາມຎ຺ຎເມວ ເສຍ຺ໂຍ.

‘‘ສທ຺ຘາຍາຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຸເປໂຕ ຊິນສາສເນ;

ອວຎ຺ຌາ ມຍ຺ຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ອນໂຓ ຠຸຎ຺ຊາມິ ໂຠຊນໍ.

‘‘ກາເມ ອາທິຕ຺ຕໂຕ ທິສ຺ວາ, ຊາຕຣູປານິ ສຕ຺ຖໂຕ;

ຄພ຺ຠາໂວກ຺ກນ຺ຕິໂຕ ທຸກ຺ຂໍ, ນິຣເຍສຸ ມຫພ຺ຠຍໍ.

‘‘ເອຕມາທີນວໍ ¶ ¶ ຎຕ຺ວາ, ສໍເວຄໍ ອລຠິໍ ຕທາ;

ໂສຫໍ ວິທ຺ໂຘ ຕທາ ສນ຺ໂຕ, ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ອາສວກ຺ຂຍໍ.

‘‘ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ສຕ຺ຖາ, ກຕໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;

ໂອຫິໂຕ ຄຣຸໂກ ຠາໂຣ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ.

‘‘ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຄາຣສ຺ມານຄາຣິຍໍ;

ໂສ ເມ ອຕ຺ໂຖ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ສພ຺ພສໍໂຍຊນກ຺ຂໂຍ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໗໗໖-໗໙໓) –

ອິມາ ຄາຖາ ອໂວຈ. ເອວໍ ເຖໂຣ ຣຎ຺ໂຎ ໂກຣພ຺ຍສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກເມວ ຄໂຕ. ສຕ຺ຖາ ຈ ອປຣຠາເຄ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ເຖຣໍ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໙໗-໘. ເອວໍ ¶ ໂສ ເຖໂຣ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ວຣນາໂຄ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຣູປກາເຍ ປສີທິຕ຺ວາ ວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ເສຏ຺ໂຐ ອີສາທນ຺ໂຕ ຣຖີສາສທິສທນ຺ໂຕ ອຸຣູຬ຺ຫວາ ຠາຣວໂຫ ຣາຊາຣໂຫ ວາ. ເສຕຈ຺ຉຕ຺ໂຕປໂສຠິໂຕຕິ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘ ອຸສ຺ສາປິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ອຸປເສວິໂຕ ໂສຠມາໂນ. ປຸນປິ ກິໍ ວິສິຏ຺ໂຐ ວຣນາໂຄ? ສກປ຺ປໂນ ຫຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສຫິໂຕ. ສງ຺ຆາຣາມໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ວສນຕ຺ຖາຍ ອາຣາມໍ ວິຫາຣໍ ອກາຣຍິໍ ກາເຣສິໍ.

໙໙. ຈຕຸປຎ຺ຎາສສຫສ຺ສານີຕິ ຕສ຺ມິໍ ກາຣາປິເຕ ວິຫາຣພ຺ຠນ຺ຕເຣ ຈຕຸປຎ຺ຎາສສຫສ຺ສານິ ປາສາທານິ ຈ ອຫໍ ອກາຣຍິໍ ກາເຣສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມໂຫຆທານໍ ກຣິຕ຺ວານາຕິ ສພ຺ພປຣິກ຺ຂາຣສຫິຕໍ ມໂຫຆສທິສໍ ມຫາທານໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ມເຫສິໂນ ມຸນິໂນ ນິຍ຺ຍາເທສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐໐. ອນຸໂມທິ ມຫາວີໂຣຕິ ຈຕຸຣາສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍສຕສຫສ຺ເສສຸ ກປ຺ເປສຸ ອພ຺ໂພຈ຺ຉິນ຺ນອຸສ຺ສາຫສງ຺ຂາເຕນ ວີຣິເຍນ ມຫາວີໂຣ ສຍມ຺ຠູ ສຍເມວ ຠູໂຕ ຊາໂຕ ລທ຺ຘສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາໂຓ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐ ປຸຄ຺ຄໂລ ອນຸໂມທິ ວິຫາຣານຸໂມທນໍ ອກາສິ. ສພ຺ເພ ຊເນ ຫາສຍນ຺ໂຕຕິ ສກລານນ຺ຕາປຣິມາເຓ ເທວມນຸສ຺ເສ ຫາສຍນ຺ໂຕ ສນ຺ຕຸຏ຺ເຐ ¶ ກຸຣຸມາໂນ ອມຕນິພ຺ພານປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມເທສນໍ ເທເສສິ ປກາເສສິ ວິວຣິ ວິຠຊິ ອຸຕ຺ຕານີ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐໑. ຕໍ ¶ ເມ ວິຍາກາສີຕິ ຕໍ ມຍ຺ຫໍ ກຕປຸຎ຺ຎໍ ພລໍ ວິເສເສນ ປາກຏໍ ອກາສິ. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມໂກຕິ ຊເລ ຊາຕໍ ຊລຊໍ ປທຸມໍ, ປທຸມຸຕ຺ຕຣນາມໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຊລນຸຕ຺ຕມນາຍໂກ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ປຠາຍ ຊລນ຺ຕີຕິ ຊລນາ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍເທວພ຺ຣຫ຺ມາໂນ, ເຕສໍ ຊລນານໍ ອຸຕ຺ຕໂມຕິ ຊລນຸຕ຺ຕໂມ. ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ນາຍໂກ ອຸຕ຺ຕໂມຕິ ນາຍໂກ, ສມ຺ຠາຣວນ຺ເຕ ສຕ຺ເຕ ນິພ຺ພານໍ ເນຕິ ປາເປຕີຕິ ວາ ນາຍໂກ, ຊລນຸຕ຺ຕໂມ ຈ ໂສ ນາຍໂກ ຈາຕິ ຊລນຸຕ຺ຕມນາຍໂກ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ນິສີທິຕ຺ວາຕິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສຖ ປາກຏໍ ກຕ຺ວາ ກເຖສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປພ຺ຠາຣໍ ໂສຘຍນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສປາກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ກຸຏຸມ຺ພິກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ທິສ຺ວາ ພີຊປູຣຜລານິ ສຕ຺ຖຸ ອຸປເນສິ, ປຣິຠຸຎ຺ຊິ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິ ສງ຺ເຆ ຈ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ສລາກຠຕ຺ຕໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆຸທ຺ເທສວເສນ ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຍາວຕາຍຸກໍ ຂີຣຠຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ເຕຫິ ປຸຎ຺ເຎຫິ ອປຣາປຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເອກທາ ມນຸສ຺ສໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເອກສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ຂີຣຠຕ຺ຕໍ ອທາສິ.

ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ປຣິພ຺ຠມນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ປຸຣິມກມ຺ມນິສ຺ສນ຺ເທນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣາຍ ທຸຄ຺ຄຕິຕ຺ຖິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ສາ ຕໍ ທສມາເສ ກຸຈ຺ຉິນາ ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ປຣິປກ຺ເກ ຄພ຺ເຠ ວິຊາຍນກາເລ ວິຊາຍິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ມຸຈ຺ຉໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ພຫຸເວລໍ ມຕາ ວິຍ ນິປຊ຺ຊິ. ຎາຕກາ ‘‘ມຕາ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ສຸສານໍ ເນຕ຺ວາ ຈິຕກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ¶ ເທວຕານຸຠາເວນ ວາຕວຸຏ຺ຐິຍາ ອຸຏ຺ຐິຕາຍ ອຄ຺ຄິໍ ອທຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ທາຣໂກ ປຈ຺ຉິມຠວິກຕ຺ຕາ ເທວຕານຸຠາເວເນວ ອໂຣໂຄ ຫຸຕ຺ວາ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ມາຕາ ປນ ກາລມກາສິ. ເທວຕາ ມນຸສ຺ສຣູເປນຸປຄມ຺ມ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຸສານໂຄປກສ຺ສ ເຄເຫ ຐເປຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ກາລໍ ປຕິຣູເປນ ອາຫາເຣນ ໂປເສສິ. ຕໂຕ ປຣໍ ສຸສານໂຄປໂກ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ວຑ຺ເຒສິ. ໂສ ¶ ຕຖາ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ເຕນ ສຸປ຺ປິເຍນ ນາມ ທາຣເກນ ສທ຺ຘິໍ ກີຬນ຺ໂຕ ວິຈຣິ. ຕສ຺ສ ສຸສາເນ ຊາຕສໍວຑ຺ຒຠາວໂຕ ໂສປາໂກຕິ ສມຎ຺ຎາ ອໂຫສິ.

ອເຖກທິວສໍ ສຕ຺ຕວສ຺ສິກໍ ຕໍ ຠຄວາ ປຈ຺ຈູສເວລາຍໍ ຎາຓຊາລໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ເວເນຍ຺ຍພນ຺ຘເວ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຎາຓຊາລສ຺ສ ອນ຺ໂຕຄຕໍ ທິສ຺ວາ ສຸສານຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ທາຣໂກ ປຸພ຺ພເຫຕຸນາ ໂຈທິຍມາໂນ ປສນ຺ນມານໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ກເຖສິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ປິຕຣາ ‘‘ອນຸຎ຺ຎາໂຕສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ປິຕຣໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອາເນສິ. ຕສ຺ສ ປິຕາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ທາຣກໍ ປພ຺ພາເຊຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ອນຸຊານິ, ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ຠຄວາ ເມຕ຺ຕາຠາວນາຍ ນິໂຍເຊສິ. ໂສ ເມຕ຺ຕາກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຸສາເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ເມຕ຺ຕາຌານໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາປິ ອຎ຺ເຎສໍ ໂສສານິກຠິກ຺ຂູນໍ ເມຕ຺ຕາຠາວນາວິຘິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ຍຖາປິ ເອກປຸຕ຺ຕສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ (ເຖຣຄາ. ໓໓) ຄາຖໍ ອຠາສິ. ອິທໍ ¶ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍຖາ ເອກປຸຕ຺ຕເກ ປິເຍ ມນາເປ ມາຕາ ປິຕາ ຈ ກຸສລີ ເອກນ຺ຕຫິເຕສີ ຠເວຍ຺ຍ, ເອວໍ ປຸຣຕ຺ຖິມາທິເຠທາສຸ ສພ຺ພາສຸ ທິສາສຸ ກາມຠວາທິເຠເທສຸ ວາ ສພ຺ເພສຸ ຠເວສຸ ທຫຣາທິເຠທາສຸ ສພ຺ພາສຸ ອວຕ຺ຖາສຸປິ ຐິເຕສຸ ສພ຺ເພສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ເອກນ຺ຕຫິເຕສິຕາຍ ກຸສລີ ຠເວຍ຺ຍ ‘‘ມິຕ຺ໂຕ, ອຸທາສິໂນ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ’’ຕິ ສີມໍ ອກຕ຺ວາ ສີມາຍ ສມ຺ເຠທວເສນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ເອກຣສໍ ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍາຕິ ອິມໍ ປນ ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍາຖ, ເຍ ເຕ ຠຄວຕາ ‘ສຸຂໍ ສຸປຕີ’ຕິອາທິນາ (ອ. ນິ. ໑໑.໑໕; ປຣິ. ໓໓໑; ມິ. ປ. ໔.໔.໖) ເອກາທສ ເມຕ຺ຕານິສໍສາ ຈ ວຸຕ຺ຕາ, ເອກໍເສນ ເຕສໍ ຠາຄິໂນ ຠວຖາ’’ຕິ ໂອວາທໍ ອທາສິ.

໑໑໒. ເອວໍ ¶ ໂສ ປຕ຺ຕຜລາຘິຄໂມ ອຕ຺ຕໂນ ກຕປຸຎ຺ຎໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປພ຺ຠາຣໍ ໂສຘຍນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປພ຺ຠາຣນ຺ຕິ ສິລາປພ຺ພຕສ຺ສ ວິເວກຏ຺ຐານໍ, ຕໍ ປພ຺ພຊິຕານຸຣູປຕ຺ຕາ ອິຏ຺ຐກປາກາຣໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ວາຣກວາຏໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ວສນຕ຺ຖາຍ ອທາສິ, ປກາເຣນ ຠໂຣ ປຕ຺ເຖຕພ຺ໂພຕິ ປພ຺ຠາໂຣ, ຕໍ ໂສຘຍນ຺ຕສ຺ສ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ນາມ ຠຄວາ ອາຄຈ຺ຉິ ປາປຸຓິ.

໑໑໓. ພຸທ຺ຘໍ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ເອວໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ຕາທິໂນ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍສຠາວຕ຺ຕາ ຕາທິຄຸຓຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຖຣໍ ຕິຓປຓ຺ຓາທິສນ຺ຖຣໍ ກຏ຺ຐຕ຺ຖຣໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜາສນໍ ປຸປ຺ຜມຍໍ ອາສນໍ ອຫໍ ອທາສິໍ.

໑໑໔. ປຸປ຺ຜາສເນ ¶ ນິສີທິຕ຺ວາຕິ ຕສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ປຸປ຺ຜາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂລກນາຍໂກ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ. ມມຎ຺ຈ ຄຕິມຎ຺ຎາຍາຕິ ມຍ຺ຫໍ ຄຕິໍ ອາຍຕິໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ ອນິຈ຺ຈຕໍ ອນິຈ຺ຈຠາວໍ ອຸທາຫຣິ ກເຖສິ.

໑໑໕. ອນິຈ຺ຈາ ວຕ ສງ຺ຂາຣາຕິ ວຕ ເອກນ຺ເຕນ ສງ຺ຂາຣາ ປຈ຺ຈເຍຫິ ສເມຈ຺ຈ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ກຣີຍມານາ ສພ຺ເພ ສປ຺ປຈ຺ຈຍຘມ຺ມາ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວຏ຺ເຐນ ອນິຈ຺ຈາ. ອຸປ຺ປາທວຍຘມ຺ມິໂນຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິນສ຺ສນສຠາວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຕຸຠວິຕ຺ວາ ເອເຕ ສງ຺ຂາຣາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ວິນສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕສໍ ວູປສໂມ ສຸໂຂຕິ ເຕສໍ ສງ຺ຂາຣານໍ ວິເສເສນ ອຸປສໂມ ສຸໂຂ, ເຕສໍ ວູປສມກຣໍ ນິພ຺ພານເມວ ເອກນ຺ຕສຸຂນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑໖. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສພ຺ພຎ຺ຎູຕິ ສພ຺ພຘມ຺ມຊານນໂກ ຠຄວາ ໂລການໍ ເຊຏ຺ໂຐ ວຸຑ຺ໂຒ ນຣານໍ ອາສໂຠ ປຘາໂນ ວີໂຣ ອິທໍ ອນິຈ຺ຈປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ¶ ຘມ຺ມເທສນໍ ວຕ຺ວານ ກເຖຕ຺ວາ ອມ຺ພເຣ ອາກາເສ ຫໍສຣາຊາ ອິວ ນຠໍ ອາກາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໑໗. ສກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘິໍ ຂນ຺ຕິໍ ຣຸຈິໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຊຫິຕ຺ວານ ປຫາຍ. ຠາວຍານິຈ຺ຈສຎ຺ຎຫນ຺ຕິ ອນິຈ຺ເຈ ອນິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕສຎ຺ຎໍ ອຫໍ ຠາວຍິໍ ວຑ຺ເຒສິໍ ມນສິ ອກາສິໍ. ຕຕ຺ຖ ກາລໍ ກໂຕ ອຫນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕິສ຺ສໍ ຊາຕິຍໍ ຕໂຕ ຊາຕິໂຕ ອຫໍ ກາລໍ ກໂຕ ມໂຕ.

໑໑໘. ທ຺ເວ ¶ ສມ຺ປຕ຺ຕີ ອນຸໂຠຕ຺ວາຕິ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕາ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ. ສຸກ຺ກມູເລນ ໂຈທິໂຕຕິ ປຸຣາຓກຸສລມູເລນ, ມູລຠູເຕນ ກຸສເລນ ວາ ໂຈທິໂຕ ສຎ຺ໂຈທິໂຕ. ປຈ຺ຉິເມ ຠເວ ສມ຺ປຕ຺ເຕຕິ ປຣິໂຍສາເນ ຠເວ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ປາປຸຓິເຕ. ສປາກໂຍນຸປາຄມິນ຺ຕິ ສກໍ ປຈິຕຠຕ຺ຕໍ ສປາກໍ ໂຍນິໍ ອຸປາຄມິໍ. ຍສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ປຈິຕຠຕ຺ຕໍ ອຎ຺ເຎຫິ ອຠຸຎ຺ຊນີຍໍ, ຕສ຺ມິໍ ຈຓ຺ຑາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ສາ ວຸຈ຺ຈຕິ ສຸນໂຂ, ສຸນໂຂຈ຺ຉິຏ຺ຐຠຕ຺ຕຠຸຎ຺ຊນກຈຓ຺ຑາລກຸເລ ຊາໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂສປາກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອາຫຸຕິໍ ¶ ຍິຏ຺ຐຸກາໂມຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸມງ຺ຄລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປິຍທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ນ຺ຫຕ຺ວາ ເອກຈີວຣໍ ຐິຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປ຺ໂຜເຏສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍາ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຄາມເກ ຕາທິເສນ ກມ຺ມນິສ຺ສນ຺ເທນ ທລິທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສຸມງ຺ຄໂລຕິ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຂຸຊ຺ຊກາສິຕນງ຺ຄລກຸທ຺ທາລປຣິກ຺ຂາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ກສິຍາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ຣຎ຺ຎາ ປເສນທິນາ ໂກສເລນ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ມຫາທາເນ ປວຕ຺ຕິຍມາເນ ທານູປກຣຓານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ທຘິຆຏໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂຸມວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖາ ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ເສນາສເນສຸ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຍໍນູນາຫມ຺ປິ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມຫາເຖຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປພ຺ພຊາຘິປ຺ປາຍໍ ນິເວເທສິ. ໂສ ຕໍ ກຣຸຓາຍນ຺ໂຕ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ¶ ອາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ອຣຎ຺ເຎ ¶ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເອກກວິຫາເຣ ນິພ຺ພິນ຺ໂນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມິຕຸກາໂມ ຎາຕິຄາມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ກຈ຺ຉໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເຂຕ຺ຕໍ ກສນ຺ເຕ ກິລິຏ຺ຐວຕ຺ຖນິວຕ຺ເຖ ສມນ຺ຕໂຕ ຣໂຊກິຓ຺ຓສຣີເຣ ວາຕາຕເປນ ສຸສ຺ສນ຺ເຕ ເຂຕ຺ຕໍ ກສ຺ສເກ ມນຸສ຺ເສ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຫນ຺ຕໍ ວຕິເມ ສຕ຺ຕາ ຊີວິກນິມິຕ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈນຸຠວນ຺ຕີ’’ຕິ ສໍເວຄໍ ປຏິລຠິ. ຎາຓສ຺ສ ປຣິປາກຄຕຕ຺ຕາ ຈສ຺ສ ຍຖາຄຫິຕໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ໂສ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວິເວກໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂຍນິໂສມນສິກໂຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ມຄ຺ຄປຏິປາຏິຍາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໒໔. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫຸຕິໍ ຍິຏ຺ຐຸກາໂມຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາຫຸຕິນ຺ຕິ ອນ຺ນປານາທິອເນກວິຘໍ ປູຊາສກ຺ກາຣູປກຣຓໍ. ຍິຏ຺ຐຸກາໂມຕິ ຍຊິຕຸກາໂມ, ທານໍ ທາຕຸກາໂມ ອຫໍ. ປຏິຍາເທຕ຺ວານ ໂຠຊນນ຺ຕິ ອາຫາຣໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ນິປ຺ຜາເທຕ຺ວາ. ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປຏິມາເນນ຺ໂຕຕິ ປຏິຄ຺ຄາຫເກ ສຸທ຺ຘປພ຺ພຊິເຕ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ. ວິສາເລ ມາຬເກ ຐິໂຕຕິ ປຣິສຸທ຺ຘປຓ຺ຑຣປຸລິນຕລາຠິຣາເມ ວິປຸເລ ມາຬເກ ຐິໂຕ.

໑໒໕-໗. ອຖທ຺ທສາສິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທີສຸ ມຫາຍສໍ ມຫາປຣິວາຣໍ ສພ຺ພໂລກໍ ສກລສຕ຺ຕໂລກໍ ວິເນຕານໍ ວິເສເສນ ເນຕາຣໍ ນິພ຺ພານສມ຺ປາປກໍ ສຍມ຺ຠຸໍ ສຍເມວ ຠູຕໍ ອນາຈຣິຍກໍ ¶ ອຄ຺ຄປຸຄ຺ຄລໍ ເສຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຄ຺ຍວນ຺ຕາທິຄຸຓຍຸຕ຺ຕໍ ຊຸຕິມນ຺ຕໍ ນີລປີຕາທິປຠາສມ຺ປນ຺ນໍ ສາວເກຫິ ປຸຣກ຺ຂຕໍ ປຣິວາຣິຕໍ ອາທິຈ຺ຈມິວ ສູຣິຍມິວ ໂຣຈນ຺ຕໍ ໂສຠມານໍ ຣຖິຍໍ ວີຖິຍໍ ປຏິປນ຺ນກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ປິຍທສ຺ສິໍ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ພນ຺ຘຎ຺ຊລິປຸຏໍ ສິຣສິ ກຕ຺ວາ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາທຍິໍ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຄຸເຓ ປສາເທສິໍ ປສນ຺ນມກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມນສາວ ນິມນ຺ເຕສິນ຺ຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ປວາເຣສິໍ. ອາຄຈ຺ຉຕຸ ມຫາມຸນີຕິ ມຫິໂຕ ປູຊາຣໂຫ ມຸນິ ຠຄວາ ມມ ນິເວສນໍ ອາຄຈ຺ຉຕຸ.

໑໒໘. ມມ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍາຕິ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ປໍ ຎຕ຺ວາ ໂລເກ ສຕ຺ຕໂລເກ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ອຸຕ຺ຕຣວິຣຫິໂຕ ສຕ຺ຖາ ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫິ ອຣຫນ຺ຕສຫສ຺ເສຫິ ¶ ປຣິວຸໂຕ ມມ ທ຺ວາຣໍ ມຍ຺ຫໍ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ອຸປາຄມິ ສມ຺ປາປຸຓິ.

໑໒໙. ຕສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ເອວໍ ນມກ຺ກາຣມກາສິໍ. ປຸຣິສາຊຎ຺ຎ ປຸຣິສານໍ ອາຊຎ຺ຎ, ເສຏ຺ຐ, ມມ ນມກ຺ກາໂຣ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຕ຺ຖຸ ຠວຕຸ. ປຸຣິສຸຕ຺ຕມ ປຸຣິສານໍ ອຸຕ຺ຕມ ອຘິກຄຸຓວິສິຏ຺ຐ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ມມ ນມກ຺ກາໂຣ ອຕ຺ຖຸ. ປາສາທໍ ປສາທຊນກໍ ມມ ນິເວສນໍ ¶ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ສີຫາສເນ ອຸຕ຺ຕມາສເນ ນິສີທຕນ຺ຕິ ອາຍາຈິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໐. ທນ຺ໂຕ ທນ຺ຕປຣິວາໂຣຕິ ສຍໍ ທ຺ວາຣຕ຺ຕເຍນ ທນ຺ໂຕ ຕຖາ ທນ຺ຕາຫິ ຠິກ຺ຂຸຠິກ຺ຂຸນີອຸປາສກອຸປາສິກາສງ຺ຂາຕາຫິ ຈຕູຫິ ປຣິສາຫິ ປຣິວາຣິໂຕ. ຕິຓ຺ໂຓ ຕາຣຍຕໍ ວໂຣຕິ ສຍໍ ຕິຓ຺ໂຓ ສໍສາຣໂຕ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ໂຓ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ຕາຣຍຕໍ ຕາຣຍນ຺ຕານໍ ວິສິຏ຺ຐປຸຄ຺ຄລານໍ ວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມ ຠຄວາ ມມາຣາຘເນນ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ປວຣາສເນ ອຸຕ຺ຕມາສເນ ນິສີທິ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສິ.

໑໓໑. ຍໍ ເມ ອຕ຺ຖິ ສເກ ເຄເຫຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເຄເຫ ຍໍ ອາມິສໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ສມ຺ປາທິຕໍ ຣາສິກຕໍ ອຕ຺ຖິ. ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທາສິນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໍ ອາມິສໍ ປາທາສິໍ ປ-ກາເຣນ ອາທເຣນ ວາ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປສນ຺ໂນ ເສຫິ ປາຓິຠີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ທ຺ວີຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປສ຺ສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ຄເຫຕ຺ວາ ປາທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໒. ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປສາທິຕມນສງ຺ກປ຺ໂປ ສຸມໂນ ສຸນ຺ທຣມໂນ. ເວທຊາໂຕ ຊາຕເວໂທ ອຸປ຺ປນ຺ນໂສມນສ຺ໂສ ກຕຎ຺ຊລີ ສິຣສິ ຐປິຕອຎ຺ຊລິປຸໂຏ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐໍ ນມສ຺ສາມິ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຓາມໍ ກໂຣມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂຫ ພຸທ຺ຘສ຺ສຸຬາຣຕາຕິ ປຏິວິທ຺ຘຈຕຸສຈ຺ຈສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ອຸຬາຣຕາ ມຫນ຺ຕຠາໂວ ອໂຫ ອຈ຺ຉຣິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໓. ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ¶ ປຍິຣູປາສຕນ຺ຕິ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕານໍ ຠຸຎ຺ຊໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕານໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ອຣິຍປຸຄ຺ຄລານໍ ອນ຺ຕເຣ ຂີຓາສວາ ອຣຫນ຺ໂຕວ ພຫູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຸຍ຺ເຫເວໂສ ອານຸຠາໂວຕິ ເອໂສ ອາກາສຈຣຓອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນນິມຸຊ຺ຊນາທິອານຸຠາໂວ ຕຸຍ຺ເຫວ ຕຸຍ຺ຫໍ ເອວ ອານຸຠາໂວ, ນາຎ຺ເຎສໍ. ສຣຓໍ ຕໍ ອຸເປມຫນ຺ຕິ ຕໍ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕໍ ຕຸວໍ ສຣຓໍ ຕາຓໍ ເລຓໍ ປຣາຍນນ຺ຕິ ອຸເປມິ ຄຈ຺ຉາມິ ຊານາມິ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໔. ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ¶ ນຣາສໂຠ ປິຍທສ຺ສີ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ອິມາ ພ຺ຍາກຣຓຄາຖາ ອຠາສຖ ກເຖສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຸມງ຺ຄລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ທຸຕິຍສ຺ສ ສີຫາສນວຄ຺ຄສ຺ສ ວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຠູຕິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຖເກ ອນຸປ຺ປນ຺ເນເຍວ ປທຸມຸຕ຺ຕເຣ ຠຄວຕິ ໂລກນາເຖ ຫໍສວຕີນຄເຣ ¶ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ນນ຺ທມາຓໂວຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິວາຣຠູເຕຫິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສາຍ ມາຓວສຫສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ປພ຺ພຕປາເທ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາໂຍ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ. ອນ຺ເຕວາສິການມ຺ປິ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ເຕປິ ນຈິຣສ຺ເສວ ຌານລາຠິໂນ ອເຫສຸໍ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຫໍສວຕີນຄຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ໂຕ ນນ຺ທຕາປສສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິກຊຏິລານໍ ອຣຫຕ຺ຕູປນິສ຺ສຍໍ, ນນ຺ທຕາປສສ຺ສ ຈ ທ຺ວີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ສາວກຏ຺ຐານນ຺ຕຣສ຺ສ ປຕ຺ຖນໍ ທິສ຺ວາ ປາໂຕວ ສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄນໍ ກຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມເຍ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອຎ຺ຎໍ ກຎ຺ຈິ ອນາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສີໂຫ ວິຍ ເອກຈໂຣ ນນ຺ທຕາປສສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ຜລາຜລຕ຺ຖາຍ ຄເຕສຸ ‘‘ພຸທ຺ຘຠາວໍ ເມ ຊານາຕູ’’ຕິ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ນນ຺ທຕາປສສ຺ສ ອາກາສໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ປຖວິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ນນ຺ທຕາປໂສ ພຸທ຺ຘານຸຠາວຎ຺ເຈວ ລກ຺ຂຓປາຣິປູຣິຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ລກ຺ຂຓມນ຺ເຕ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ‘‘ອິເມຫິ ລກ຺ຂເຓຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ນາມ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສນ຺ໂຕ ຣາຊາ ໂຫຕິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ, ປພ຺ພຊນ຺ໂຕ ໂລເກ ວິວຏຈ຺ເຉໂທ ¶ ສພ຺ພຎ຺ຎູ ພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຍໍ ປຸຣິສາຊານີໂຍ ນິສ຺ສໍສຍໍ ພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອທາສິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ນນ຺ທຕາປໂສປິ ອຕ຺ຕໂນ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສສຫສ຺ສຊຏິລາ ປຓີຕປຓີຕານິ ໂອຊວນ຺ຕານິ ຜລາຜລານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ສມ຺ປຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘານຎ຺ເຈວ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈ ນິສິນ຺ນາກາຣໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ອາຈຣິຍ, ມຍໍ ‘ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວິຈຣາມ, ອຍໍ ປນ ປຸຣິໂສ ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຫນ຺ຕຕໂຣ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ. ນນ຺ທຕາປໂສ – ‘‘ຕາຕາ ¶ , ກິໍ ວເທຖ, ຕຸມ຺ເຫ ສາສເປນ ສທ຺ຘິໍ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິໂຍຊນສຕສຫສ຺ສຸພ຺ເພຘໍ ສິເນຣຸໍ ອຸປເມຕຸໍ ອິຈ຺ຉຖ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ມາ ມໍ ອຸປມິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ເຕ ຕາປສາ – ‘‘ສເຈ ອຍໍ ໂອຣໂກ ອຠວິສ຺ສ, ນ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິໂຍ ເອວໍ ອຸປມໍ ອາຫເຣຍ຺ຍ. ຍາວ ມຫາວຕາຍໍ ປຸຣິສາຊານີໂຍ’’ຕິ ປາເທສຸ ນິປຕິຕ຺ວາ ສິຣສາ ວນ຺ທິໍສຸ. ອຖ ເຕ ອາຈຣິໂຍ ອາຫ – ‘‘ຕາຕາ, ອມ຺ຫາກໍ ພຸທ຺ຘານໍ ອນຸຈ຺ຉວິໂກ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ນຕ຺ຖິ, ຠຄວາ ຈ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາຍໍ ອິຘາຄໂຕ, ຕສ຺ມາ ມຍໍ ຍຖາພລໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ທສ຺ສາມ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ຍໍ ຍໍ ປຓີຕໍ ຜລາຜລໍ ອາຠຕໍ, ຕໍ ຕໍ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ສຫຕ຺ເຖເນວ ໂຘວິຕ຺ວາ ສຍໍ ¶ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ສຕ຺ຖາຣາ ຜລາຜເລ ປຏິຄ຺ຄຫິຕມຕ຺ເຕ ເທວຕາ ທິພ຺ໂພຊໍ ປກ຺ຂິປິໍສຸ. ຕາປໂສ ອຸທກມ຺ປິ ສຍເມວ ປຣິສ຺ສາເວຕ຺ວາ ອທາສິ. ຕໂຕ ໂຠຊນກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ເນ ສຕ຺ຖຣິ ສພ຺ເພ ອນ຺ເຕວາສິເກ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ສາຣຓີຍໍ ກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ສຕ຺ຖຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຎຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ຂີຓາສວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ.

ອຖ ນນ຺ທຕາປໂສ ອນ຺ເຕວາສິເກ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕາຕາ, ພຸທ຺ຘານໍ ນິສິນ຺ນາສນມ຺ປິ ນີຈໍ, ສມຓສຕສຫສ຺ສສ຺ສປິ ອາສນໍ ນຕ຺ຖິ. ຕຸມ຺ເຫຫິ ອຊ຺ຊ ອຸຬາຣໍ ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ສກ຺ກາຣໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປພ຺ພຕປາທໂຕ ວຓ຺ຓຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຈິນ຺ເຕຍ຺ຍຕ຺ຕາ ອິທ຺ຘິວິສຍສ຺ສ ເຕ ມຸຫຸຕ຺ເຕເນວ ວຓ຺ຓຄນ຺ຘຣສສມ຺ປນ຺ນານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘານໍ ໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ປຸປ຺ຜາສນໍ ປຎ຺ຎາເປສຸໍ. ອຄ຺ຄສາວການໍ ຕິຄາວຸຕໍ, ເສສຠິກ຺ຂູນໍ ¶ ອຑ຺ຒໂຍຊນາທິເຠທໍ, ສງ຺ຆນວກສ຺ສ ອຸສຠມຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສຸໍ. ເອວໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ອາສເນສຸ ນນ຺ທຕາປໂສ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຐິໂຕ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ອິມໍ ປຸປ຺ຜາສນໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ນິສີທຖາ’’ຕິ ອາຫ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຸປ຺ຜາສເນ. ເອວໍ ນິສິນ຺ເນ ສຕ຺ຖຣິ ສຕ຺ຖຸ ອາກາຣໍ ຎຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິໍສຸ. ນນ຺ທຕາປໂສ ມຫນ຺ຕໍ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ຘາເຣນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ຕາປສານໍ ອຍໍ ສກ຺ກາໂຣ ມຫປ຺ຜໂລ ໂຫຕູ’’ຕິ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິ. ສຕ຺ຖຸ ສມາປນ຺ນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູປິ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍສຸ. ຕຖາຄເຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິໂຣຘໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ເນ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຠິກ຺ຂາຈາຣກາເລ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ວນມູລຜລາຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສສກາເລ ພຸທ຺ຘານໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐໍສຸ. ນນ຺ທຕາປໂສ ປນ ຠິກ຺ຂາຈາຣມ຺ປິ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣນ຺ໂຕເຍວ ສຕ຺ຕາຫໍ ປີຕິສຸເຂເນວ ວີຕິນາເມສິ.

ສຕ຺ຖາ ນິໂຣຘໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຣຓວິຫາຣິອງ຺ເຄນ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍງ຺ເຄນ ຈາຕິ ທ຺ວີຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ເອກໍ ສາວກໍ ‘‘ອິສິຄຓສ຺ສ ປຸປ຺ຜາສນານຸໂມທນໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຓາເປສິ. ໂສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກາ ປຏິລທ຺ຘມຫາລາໂຠ ມຫາໂຍໂຘ ວິຍ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ອຕ຺ຕໂນ ວິສເຍ ຐຕ຺ວາ ເຕປິຏກໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ສມ຺ມສິຕ຺ວາ ¶ ອນຸໂມທນມກາສິ. ຕສ຺ສ ເທສນາວສາເນ ສຕ຺ຖາ ສຍໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ສຕ຺ຖຸ ເທສນາວສາເນ ສພ຺ເພປິ ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສສຫສ຺ສຕາປສາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ – ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ເຕສໍ ຕາວເທວ ເກສມສ຺ສູ ອນ຺ຕຣຘາຍິໍສຸ ¶ . ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາຣາ ສຣີເຣ ປຏິມຸກ຺ກາວ ອເຫສຸໍ. ເຕ ສຏ຺ຐິວສ຺ສິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຣິວາຣຍິໍສຸ. ນນ຺ທຕາປໂສ ປນ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ວິເສສໍ ນາຘິຄຎ຺ຉິ. ຕສ຺ສ ກິຣ ອຣຓວິຫາຣິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸໍ ອາຣທ຺ຘກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ – ‘‘ອໂຫ ວຕາຫມ຺ປິ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ອິມິນາ ສາວເກນ ລທ຺ຘຄຸຓໍ ລເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸທປາທິ. ໂສ ເຕນ ວິຕກ຺ເກນ ມຄ຺ຄຜລປຏິເວຘໍ ກາຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ຕຖາຄຕໍ ປນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ສມ຺ມຸເຂ ຐິໂຕ ເອວມາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອິສິຄຓສ຺ສ ປຸປ຺ຜາສນານຸໂມທນາ ກຕາ, ໂກ ນາມາຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສາສເນ’’ຕິ? ‘‘ອຣຓວິຫາຣິອງ຺ເຄນ ຈ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍງ຺ເຄນ ຈ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍ຺ວາຍໍ ມຍາ ສຕ຺ຕາຫໍ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣນ຺ເຕນ ¶ ສກ຺ກາໂຣ ກໂຕ, ເຕນ ອຘິກາເຣນ ອຎ຺ຎໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນ ປຕ຺ເຖມິ, ອນາຄເຕ ປນ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ອຍໍ ເຖໂຣ ວິຍ ທ຺ວີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສາວໂກ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ.

ສຕ຺ຖາ ‘‘ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຕາປສສ຺ສ ປຕ຺ຖນາ’’ຕິ ອນາຄຕໍສຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສມິຊ຺ຌນກຠາວໍ ທິສ຺ວາ, ‘‘ຕາປສ, ນ ເຕ ອຍໍ ປຕ຺ຖນາ ໂມຆໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນາຄເຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ນນ຺ທຕາປໂສ ຍາວ ຈກ຺ຂຸປຖໍ ນ ສມຕິກ຺ກມຕິ, ຕາວ ສຕ຺ຖຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ກາເລນ ກາລໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິຕ຺ວາ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນວ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຕໂຕ ປນ ຈຸໂຕ ອປຣານິປິ ປຎ຺ຈ ຊາຕິສຕານິ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຣຎ຺ຎໂກວ ອໂຫສິ, ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລປິ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອາຣຎ຺ຎໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣສິ. ເອຕໍ ກິຣ ວຕ຺ຕໍ ອປຣິປູເຣຕ຺ວາ ມຫາສາວກຠາວໍ ປາປຸຓນ຺ຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປນ ອາຄມຏ຺ຐກຖາສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂສ ວີສຕິວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຄຕປຈ຺ຈາຄຕວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ເອວໍ ໂສ ຕາວຕິໍສຠວເນ ອປຣາປຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນວເສນ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອເນກສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາ ປເທສຣາຊາ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຬາຣໍ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນກາເລ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສຸມນເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເຄເຫ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ¶ ກນິຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ສຸຠູຕີຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ.

ເຕນ ¶ ຈ ສມເຍນ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ເວຬຸວນປຏິຄ຺ຄຫຓາທິນາ ໂລການຸຄ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ສີຕວເນ ວິຫາສິ. ຕທາ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ເສຏ຺ຐິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸຏ຺ຐານກໍ ຠຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສຫາຍສ຺ສ ຣາຊຄຫເສຏ຺ຐິໂນ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ສີຕວເນ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຐມທສ຺ສເນເນວ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາຍ ¶ ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄມນຕ຺ຖາຍ ຍາຈິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຎ຺ຈຈຕ຺ຕາລີສໂຍຊເນ ມຄ຺ເຄ ໂຍຊເນ ໂຍຊເນ ສຕສຫສ຺ສປຣິຈ຺ຈາເຄນ ວິຫາເຣ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຏ຺ຐກຣີສປ຺ປມາຓໍ ເຊຕສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ອຸຍ຺ຍານຠູມິໍ ໂກຏິສນ຺ຖາເຣນ ກິຓິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຠຄວໂຕ ວິຫາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ວິຫາຣມຫທິວເສ ອຍໍ ສຸຠູຕິກຸຏຸມ຺ພິໂກ ອນາຖປິຓ຺ຑິກເສຏ຺ຐິນາ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສທ຺ຘໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ. ໂສ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ທ຺ເວ ມາຕິກາ ປຄຸຓາ ກຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກຖາເປຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເມຕ຺ຕາຌານໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ຍສ຺ມາ ສຕ຺ຖາຣາ ເທສິຕນິຍາເມນ ອໂນທິສ຺ສກໍ ກຕ຺ວາ ເທເສຕິ, ຕສ຺ມາ ອຣຓວິຫາຣີນໍ ອຄ຺ໂຄ ນາມ ຊາໂຕ. ຍສ຺ມາ ຈ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ຆເຣ ຆເຣ ເມຕ຺ຕາຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ‘‘ເອວໍ ທາຍການໍ ມຫປ຺ຜລໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ຕສ຺ມາ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍານໍ ອຄ຺ໂຄ ນາມ ຊາໂຕ. ເຕນ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຣຓວິຫາຣີນໍ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍານຎ຺ຈ ຍທິທໍ ສຸຠູຕີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໙໘, ໒໐໑) ທ຺ວຍງ຺ຄສມນ຺ນາຄເຕ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ເອວມຍໍ ມຫາເຖໂຣ ອຕ຺ຕນາ ປູຣິຕປາຣມີນໍ ຜລສ຺ສ ມຕ຺ຖກໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂລເກ ອຠິຎ຺ຎາໂຕ ອຠິລກ຺ຂິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ຊນປທຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຣາຊຄຫໍ ອຄມາສິ.

ຣາຊາ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຖຣສ຺ສ ອາຄມນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອິເຘວ, ຠນ຺ເຕ, ວສຖ, ວສນຏ຺ຐານໍ ໂວ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກນ຺ໂຕ ວິສ຺ສຣິ. ເຖໂຣ ເສນາສນໍ ອລຠນ຺ໂຕ ອພ຺ໂຠກາເສ ວີຕິນາເມສິ. ເຖຣສ຺ສານຸຠາເວນ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ອຸປທ຺ທຸຕາ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໍ ອກໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕີ’’ຕິ ວີມໍສນ຺ໂຕ ‘‘ເຖຣສ຺ສ ອພ຺ໂຠກາສວາເສນ ມຎ຺ເຎ ນ ວສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຓ຺ຓກຸຏິໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິມິສ຺ສໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຓ຺ຓກຸຏິຍໍ ວສຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ເຖໂຣ ກຸຏິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣເກ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ. ຕທາ ເທໂວ ໂຖກໍ ¶ ໂຖກໍ ຜຸສາຍຕິ, ນ ສມ຺ມາຘາຣໍ ອນຸປເວຈ຺ຉຕິ. ອຖ ເຖໂຣ ໂລກສ຺ສ ອວຸຏ຺ຐິກຠຍໍ ວິຘມິຕຸກາໂມ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ອຊ຺ຌຕ຺ຕິກພາຫິຣວຕ຺ຖຸກສ຺ສ ¶ ປຣິສ຺ສຍສ຺ສ ອຠາວໍ ປເວເທນ຺ໂຕ ‘‘ຉນ຺ນາ ເມ ກຸຏິກາ’’ຕິ (ເຖຣຄາ. ໑) ຄາຖມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຖຣຄາຖາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ.

ກສ຺ມາ ປເນເຕ ມຫາເຖຣາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓ ປກາເສນ຺ຕີຕິ? ອິມິນາ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ອນຘິຄຕປຸພ຺ພໍ ປຣມຄມ຺ຠີຣໍ ອຕິວິຍ ສນ຺ຕໍ ປຓີຕໍ ອຕ຺ຕນາ ອຘິຄຕໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປີຕິເວຄສມຸສ຺ສາຫິຕອຸທານທີປນຕ຺ຖໍ ສາສນສ຺ສ ນິຍ຺ຍານິກຠາວວິຠາວນຕ຺ຖຎ຺ຈ ປຣມປ຺ປິຈ຺ຉາ ອຣິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓ ປກາເສນ຺ຕິ. ຍຖາ ຕໍ ໂລກນາໂຖ ໂພຘເນຍ຺ຍານໍ ອຊ຺ຌາສຍວເສນ ‘‘ທສພລສມນ຺ນາຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ຈຕຸເວສາຣຊ຺ຊວິສາຣໂທ’’ຕິອາທິນາ (ອ. ນິ. ໑໐.໒໑; ມ. ນິ. ໑. ໑໔໘ ອຕ຺ຖໂຕ ສມານໍ) ອຕ຺ຕໂນ ຄຸເຓ ປກາເສຕິ. ເອວມຍໍ ເຖຣສ຺ສ ອຎ຺ຎາພ຺ຍາກຣຓຄາຖາປິ ອໂຫສີຕິ.

໑. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາຕິ ຫິມາລຍປພ຺ພຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ອາສນ຺ເນ ສມີເປ ປພ຺ພຕປາເທ ມນຸສ຺ສານໍ ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ເນ ສຎ຺ຈຣຓຏ຺ຐາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສໂຠ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ປພ຺ພຕານໍ ເຊຏ຺ຐຕ຺ຕາ ນາເມນ ນິສໂຠ ນາມ ເສລມຍປພ຺ພໂຕ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອສ຺ສໂມ ສຸກໂຕ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ປພ຺ພເຕ ມຍ຺ຫໍ ວສນຕ຺ຖາຍ ອສ຺ສໂມ ອຣຎ຺ຎາວາໂສ ສຸຏ຺ຐຸ ກໂຕ. ກຸຏິຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານວຕິປຣິກ຺ເຂປາທິວເສນ ສຸນ຺ທຣາກາເຣນ ກໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຓ຺ຓສາລາ ສຸມາປິຕາຕິ ປຓ຺ເຓຫິ ຉາທິຕາ ສາລາ ມຍ຺ຫໍ ນິວາສນຕ຺ຖາຍ ສຸຏ຺ຐຸ ມາປິຕາ ນິຏ຺ຐາປິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ໂກສິໂຍ ນາມ ນາເມນາຕິ ມາຕາປິຕູຫິ ກຕນາມເຘຍ຺ເຍນ ໂກສິໂຍ ນາມ. ອຸຄ຺ຄຕາປໂນ ປາກຏຕໂປ ໂຆຣຕໂປ. ເອກາກິໂຍ ອຎ຺ເຎສໍ ອຠາວາ ອຫໍ ເອວ ເອໂກ. ອທຸຕິໂຍ ທຸຕິຍຕາປສຣຫິໂຕ ຊຏິໂລ ຊຏາຘາຣີ ຕາປໂສ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ນິສເຠ ປພ຺ພເຕ ວສາມິ ວິຫຣາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓. ຜລໍ ມູລຎ຺ຈ ປຓ຺ຓຎ຺ຈ, ນ ຠຸຎ຺ຊາມິ ອຫໍ ຕທາຕິ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ນິສຠປພ຺ພເຕ ວສນກາເລ ຕິຓ຺ຑຸກາທິຜລໍ ມຸຬາລາທິມູລໍ, ກາຣປຓ຺ຓາທິປຓ຺ຓຎ຺ຈ ຣຸກ຺ຂໂຕ ¶ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ນ ຠຸຎ຺ຊາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ສຕິ ກຖໍ ຊີວຕີຕິ ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປວຕ຺ຕໍວ ສຸປາຕາຫນ຺ຕິ ¶ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ປວຕ຺ຕໍ ສຍເມວ ຊາຕໍ ສຸປາຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ປຕິຕໍ ປຓ຺ຓາທິກໍ ນິສ຺ສາຍ ອາຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ອຫໍ ຕາວເທ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຊີວາມິ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ‘‘ປວຕ຺ຕປຓ຺ຑຸປຓ຺ຓານີ’’ຕິ ¶ ວາ ປາໂຐ, ຕສ຺ສ ສຍເມວ ປຕິຕານິ ປຓ຺ຑຸປຓ຺ຓານິ ຣຸກ຺ຂປຕ຺ຕານິ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຊີວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔. ນາຫໍ ໂກເປມິ ອາຊີວນ຺ຕິ ອຫໍ ຊີວິຕໍ ຈຊມາໂນປິ ປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກຸຣຸມາໂນປິ ຕຓ຺ຫາວເສນ ຜລມູລາທິອາຫາຣປຣິເຍສນາຍ ສມ຺ມາ ອາຊີວໍ ນ ໂກເປມິ ນ ນາເສມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອາຣາເຘມິ ສກໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ມນໍ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ຈ ອາຣາເຘມິ ປສາເທມິ. ວິວຊ຺ເຊມິ ອເນສນນ຺ຕິ ເວຊ຺ຊກມ຺ມທູຕກມ຺ມາທິວເສນ ອເນສນໍ ອຍຸຕ຺ຕປຣິເຍສນໍ ວິວຊ຺ເຊມິ ທູຣໍ ກໂຣມິ.

໕. ຣາຄູປສໍຫິຕໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຍທາ ຍສ຺ມິໍ ກາເລ ມມ ຣາເຄນ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕທາ ສຍເມວ ອຕ຺ຕນາເຍວ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂາມິ ຎາເຓນ ປຏິເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ວິໂນເທມິ. ເອກຄ຺ໂຄ ຕໍ ທເມມຫນ຺ຕິ ອຫໍ ເອກສ຺ມິໍ ກມ຺ມຏ຺ຐານາຣມ຺ມເຓ ອຄ຺ໂຄ ສມາຫິໂຕ ຕໍ ຣາຄຈິຕ຺ຕໍ ທເມມິ ທມນໍ ກໂຣມິ.

໖. ຣຊ຺ຊເສ ຣຊ຺ຊນີເຍ ຈາຕິ ຣຊ຺ຊນີເຍ ອລ຺ລີຍິຕພ຺ເພ ຣູປາຣມ຺ມຓາທິວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຣຊ຺ຊເສ ອລ຺ລີໂນ ອສິ ຠວສິ. ທຸສ຺ສນີເຍ ຈ ທຸສ຺ສເສຕິ ທູສິຕພ຺ເພ ໂທສກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ທູສໂກ ອສິ. ມຸຍ຺ຫເສ ໂມຫນີເຍ ຈາຕິ ໂມຫິຕພ຺ເພ ໂມຫກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂມຍ຺ຫສິ ມູຬ຺ໂຫ ອສິ ຠວສິ. ຕສ຺ມາ ຕຸວໍ ວນາ ວນໂຕ ອຣຎ຺ຎວາສໂຕ ນິກ຺ຂມສ຺ສຸ ອປຄຈ຺ຉາຫີຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ທເມມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໔. ຕິມ຺ພຣູສກວຓ຺ຓາໂຠຕິ ສຸວຓ຺ຓຕິມ຺ພຣູສກວຓ຺ຓາໂຠ, ຊມ຺ໂພນທສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຸຠູຕິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປວານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ທລິທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສເທວນາຄຄຣຸຬກຸມ຺ຠຓ຺ຑຍກ຺ຂຄນ຺ຘພ຺ເພຫິ ສຕ຺ຕຣຕນມເຍ ສຕ຺ຕໂຍຊນິເກ ຖູເປ ກເຕ ຕຕ຺ຖ ສຸໂຘຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕຣສາຏກໍ ເວຬຄ຺ເຄ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ອາພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຘຊໍ ກຕ຺ວາ ປູຊໍ ອກາສິ. ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຠິສມ຺ມຕໂກ ¶ ¶ ນາມ ຍກ຺ຂເສນາປຕິ ເທເວຫິ ເຈຕິຍປູຊາຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ຐປິໂຕ ອທິສ຺ສມານກາໂຍ ຕໍ ອາກາເສ ຘາເຣນ຺ໂຕ ເຈຕິຍໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ອກາສິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປສນ຺ນມານໂສ ຫຸຕ຺ວາ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຸປວາໂນຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຊຕວນປຏິຄ຺ຄຫເຓ ພຸທ຺ຘານຸຠາວໍ ທິສ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ຍທາ ຠຄວໂຕ ອຜາສຸ ອໂຫສິ, ຕທາ ເຖໂຣ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ຕຖາຣູປໍ ປານກຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊໍ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ. ເຕນສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ໂຣໂຄ ວູປສມິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໕໒. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຘິຄຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພສໍ ໂລກິຍໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມານໍ ປາຣຄູ ປຣິໂຍສານໍ ນິພ຺ພານໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນ ຊິຕປຎ຺ຈມາໂຣ ຠຄວາ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ອິວ ຉພ຺ພຓ຺ຓາ ພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ຊລິຕ຺ວາ ສພ຺ພໂລກໍ ຘມ຺ມປຊ຺ໂຊເຕນ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ສຸຏ຺ຐຸ ພຸທ຺ໂຘ ອວິຊ຺ຊານິທ຺ທູປຄຕາຍ ປຊາຍ ສວາສນາຍ ກິເລສນິທ຺ທາຍ ປຏິພຸທ຺ໂຘ ວິກສິຕເນຕ຺ຕປງ຺ກໂຊ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພຸໂຕ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໗. ຊງ຺ຆາຕິ ເຈຕິຍກຣຓກາເລ ອຸປຈິນິຕພ຺ພານໍ ອິຏ຺ຐການໍ ຐປນຕ຺ຖາຍ, ນິພນ຺ຘິຍມານໂສປານປນ຺ຕິ.

໘໘. ສຸໂຘຕໍ ¶ ຣຊເກນາຫນ຺ຕິ ວຕ຺ຖໂຘວເກນ ປຸຣິເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ໂຘວິຕໍ ສຸວິສຸທ຺ຘກຕໍ, ອຸຕ຺ຕເຣຍ຺ຍປຏໍ ມມ ອຸຕ຺ຕຣສາຏກໍ ອຫໍ ເວຬຄ຺ເຄ ລຄ຺ຄິຕ຺ວາ ຘຊໍ ກຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປິໍ, ອມ຺ພເຣ ອາກາເສ ອຸສ຺ສາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຸປວານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ຕິສຣຓຄມນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິສຣຓຄມນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພນ຺ຘຸມຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອນ຺ຘມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ນ ລຠາມິ, ຍໍນູນາຫໍ ຕີຓິ ສຣຓານິ ¶ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ¶ , ເອວໍ ທຸຄ຺ຄຕິໂຕ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິສຠໍ ນາມ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຄ຺ຄສາວກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕີຓິ ສຣຓານິ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ຕານິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ເຕເນວ ກມ຺ເມນ ຕາວຕິໍສຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຕໂຕ ປຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິນຄເຣ ມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກວ ທາຣເກຫິ ປຣິວຸໂຕ ເອກໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ເອໂກ ຂີຓາສວຕ຺ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ສຣຓານິ ອທາສິ. ໂສ ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ອຕ຺ຕໂນ ຣກ຺ຂິຕານິ ສຣຓານິ ສຣິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ຕໍ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ອຸປສມ຺ປາເທສິ.

໑໐໖. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມາຕຸ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ອຫຸນ຺ຕິ ອຫໍ ມາຕາປິຕູນໍ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ຠຣໂກ ພນ຺ຘຸມຕີນຄເຣ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໐໘. ຕມນ຺ຘກາຣປິຫິຕາຕິ ¶ ໂມຫນ຺ຘກາເຣນ ປິຫິຕາ ຉາທິຕາ. ຕິວິຘຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫເຣຕິ ຣາຄຄ຺ຄິໂທສຄ຺ຄິໂມຫຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ຕີຫິ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫເຣ ຑຍ຺ຫນ຺ຕິ ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໑໔. ອຏ຺ຐ ເຫຕູ ລຠາມຫນ຺ຕິ ອຏ຺ຐ ກາຣຓານິ ສຸຂສ຺ສ ປຈ຺ຈຍຠູຕານິ ກາຣຓານິ ລຠາມິ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຕິສຣຓຄມນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ປຎ຺ຈສີລສມາທານິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນຄເຣ ຈນ຺ທວຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຎ຺ຈສີລສມາທານິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸຣິມຠເວ ກຕາກຸສລກມ຺ມານຸຣູເປນ ທລິທ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ອປ຺ປນ຺ນປານໂຠຊໂນ ປເຣສໍ ຠຕິໍ ກຕ຺ວາ ຊີວນ຺ໂຕ ສໍສາເຣ ອາທີນວໍ ຎຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມປິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອລຠມາໂນ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາວກສ຺ສ ນິສຠຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປຎ຺ຈ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມາທິຍິ. ທີຆາຍຸກກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ສີລໍ ປຣິປາເລສິ. ເຕນ ກມ຺ເມນ ໂສ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເວສາລິຍໍ ມຫາໂຠຄກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ມາຕາປິຕໂຣ ສີລໍ ສມາທິຍນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສີລໍ ສຣິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິ.

໑໓໔. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຸທານວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ¶ ນຄເຣ ຈນ຺ທວຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຠຕໂກ ¶ ອາສຫໍ ຕທາຕິ ຕທາ ມມ ປຸຎ຺ຎກຣຓກາເລ ອຫໍ ຠຕໂກ ຠຕິຍາ ກມ຺ມກາຣໂກ ອາສິໍ ອໂຫສິໍ. ປຣກມ຺ມາຍເນ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຠຕິຍາ ປເຣສໍ ກມ຺ມກຣເຓ ອາຍຸຕ຺ໂຕ ໂຍຊິໂຕ ໂອກາສາຠາເວນ ສໍສາຣໂຕ ມຸຈ຺ຈນຕ຺ຖາຍ ອຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ນ ລຠາມິ.

໑໓໕. ມຫນ຺ຘກາຣປິຫິຕາຕິ ມຫນ຺ເຕຫິ ກິເລສນ຺ຘກາເຣຫິ ປິຫິຕາ ສໍວຸຕາ ຖກິຕາ. ຕິວິຘຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫເຣຕິ ນຣກຄ຺ຄິເປຕຄ຺ຄິສໍສາຣຄ຺ຄິສງ຺ຂາເຕຫິ ຕີຫິ ¶ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫນ຺ຕິ. ອຫໍ ປນ ເກນ ອຸປາເຍນ ເກນ ກາຣເຓນ ວິສໍຍຸຕ຺ໂຕ ຠເວຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໖. ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ອນ຺ນປານາທິທາຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ວຕ຺ຖຸ ມຍ຺ຫໍ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສາຠາເວນ ອຫໍ ວຣາໂກ ທຸກ຺ຂິໂຕ ຠຕໂກ ຠຕິຍາ ຊີວນໂກ ຍໍນູນາຫໍ ປຎ຺ຈສີລໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍໍ ປຣິປູຣຍນ຺ຕິ ປຎ຺ຈສີລໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ປຣິປູເຣນ຺ໂຕ ຍໍນູນ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍໍ ສາຘຸກໍ ຠທ຺ທກໍ ສຸນ຺ທຣໍ ກຕ຺ວາ ປຣິປາເລຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔໘. ສ຺ວາຫໍ ຍສມນຸຠວິນ຺ຕິ ໂສ ອຫໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ອນຸຠວິໍ ເຕສໍ ສີລານໍ ວາຫສາ ອານຸຠາເວນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກປ຺ປໂກຏິມ຺ປິ ເຕສໍ ສີລານໍ ຜລໍ ກິຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ເອກໂກຏ຺ຐາສເມວ ກິຕ຺ຕເຍ ປາກຏໍ ກເຣຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຎ຺ຈສີລສມາທານິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ອນ຺ນສໍສາວກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນ຺ນສໍສາວກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓພ຺ຍາມປ຺ປຠາມຓ຺ຑໂລປໂສຠິຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຄຫໍ ເນຕ຺ວາ ວຣອນ຺ນປາເນນ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ໂຠເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ອປຣາປຣໍ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາມວເສນ ອນ຺ນສໍສາວກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກຏນາໂມ ອໂຫສິ.

໑໕໕-໖. ໂສ ¶ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ‘‘ເອວໍ ມຍາ ອິມິນາ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຠາເວນ ປຕ຺ຕໍ ອຣຫຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ອຸທານວເສນ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓນ຺ຕິອາທິມາຫ ¶ . ຕຕ຺ຖ ສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ວິຍ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສຍໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ, ຕໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາປເຓຕິ ເວສ຺ສານໍ ອາປຓປນ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຄຈ຺ຉມານໍ. ກຎ຺ຈນຄ຺ຆິຍສໍກາສນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓໂຕຣຓສທິສໍ ພາຕ຺ຕິໍສວຣລກ຺ຂຓໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສວຣລກ຺ຂເຓຫິ ສມ຺ປນ຺ນໍ ໂລກປຊ຺ໂຊຕໍ ສກລໂລກທີປຠູຕໍ ອປ຺ປເມຍ຺ຍໍ ປມາຓວິຣຫິຕໍ ອໂນປມໍ ອຸປມາວິຣຫິຕໍ ຊຸຕິນ຺ຘຣໍ ປຠາຘາຣໍ ນີລປີຕາທິຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ຘາຣກໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ທິສ຺ວາ ປຣມໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ປີຕິໍ ອລຕ຺ຖໍ ອລຠິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອນ຺ນສໍສາວກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຘູປທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ເຖ ຠຄວຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ຈນ຺ທນາຄຣຸກາຬານຸສາຣິອາທິນາ ກເຕຫິ ອເນເກຫິ ຘູເປຫິ ຘູປປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ປູຊນີໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຠາເວນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ກຕຘູປປູຊາປຸຎ຺ຎຕ຺ຕາ ນາເມນ ຘູປທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາກໂຏ. ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ສິທ຺ໂຘ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓາທິຄຸຓສງ຺ຂາໂຕ ອຕ຺ໂຖ ປໂຍຊນໍ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສຍໍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ສ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຠຄ຺ຍາທິຄຸຓວນ຺ຕສ຺ສ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ສກລໂລກຸຕ຺ຕມສ຺ສ ຕາທິໂນ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ¶ ຕາທິສສ຺ສ ອຈລສຠາວສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຘູປທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ປຸລິນປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸລິນປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເຈຕິຍງ຺ຄຓໂພຘິຍງ຺ຄເຓສຸ ¶ ປຸຣາຓວາລຸກໍ ອປເນຕ຺ວາ ນວໍ ມຸຕ຺ຕາທລສທິສປຓ຺ຑຣປຸລິນໍ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ມາຬກໍ ອລງ຺ກຣິ. ເຕນ ກມ຺ເມນ ໂສ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ເພຫິ ຣຕເນຫິ ວິຊ຺ໂຊຕມາເນ ອເນກໂຍຊເນ ກນກວິມາເນ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ສຕ຺ຕຣຕນສມ຺ປນ຺ໂນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ກຕປຸຎ຺ຎນາມສທິເສນ ນາເມນ ປຸລິນປູຊກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໖໕. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິວິຘໍ ປສ຺ສຕີຕິ ວິປສ຺ສີ, ວິວິຈ຺ຈ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ວິວິເຘ ອຕ຺ຕຕ຺ຖປຣຕ຺ຖາທິເຠເທ ອຕ຺ເຖ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ວິວິເຘ ໂວຫາຣປຣມຕ຺ຖາທິເຠເທ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ໂພຘິຍາ ປາທປຸຕ຺ຕເມ ອຸຕ຺ຕເມ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມຓ຺ຑລມາຬເກ ປຸຣາຓປຸລິນໍ ວາລຸກໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘໍ ປຓ຺ຑຣໍ ປຸລິນໍ ອາກິຣິໍ ສນ຺ຖຣິໍ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຸລິນປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຈນ຺ທຠາຄານທິຍໍ ສຸສຸມາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ນທີຕີຣໍ ອຸປຄຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປາຣໍ ເນຕຸກາໂມ ຕີຣສມີເປເຍວ ນິປຊ຺ຊິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸກມ຺ປາຍ ປິຏ຺ຐິຍໍ ປາເທ ຐເປສິ. ໂສ ຕຸຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ປີຕິເວເຄນ ມຫຸສ຺ສາໂຫ ຫຸຕ຺ວາ ໂສຕໍ ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ສີເຆນ ຊເວນ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຣຕີຣໍ ເນສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອິໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ ¶ , ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິໂຕ ຈຕຸນ຺ນວຸຕິກປ຺ເປ ອມຕໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂສ ຕຖາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕິໂຍຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ‘‘ອມຕໍ ປຣິເຍສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສີລທິຏ຺ຐີນໍ ອວິໂສຘິຕຕ຺ຕາ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສງ຺ເຂເປນ ໂອວາທໍ ຍາຈິ. ສຕ຺ຖາປິ ຕສ຺ສ ¶ , ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ອຸຕ຺ຕິຍ, ອາທິເມວ ວິໂສເຘຫີ’’ຕິອາທິນາ (ສໍ. ນິ. ໕.໓໘໒) ສງ຺ເຂເປເນວ ໂອວາທໍ ອທາສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິ. ຕສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວິປສ຺ສກສ຺ສ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອາພາເຘ ຊາຕສໍເວໂຄ ວີຣິຍາຣມ຺ຠວຕ຺ຖຸໍ ຎຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໖໙. ເອວໍ ໂສ ກຕສມ຺ຠາຣານຸຣູເປນ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິ ປຣິສຸທ຺ຘປຓ຺ຑຣປຸລິນຕເລຫິ ຈ ປຠາສມ຺ປນ຺ນປສນ຺ນມຘຸໂຣທກປຣິປຸຓ຺ຓຕາຍ ຈ ຈນ຺ທປ຺ປຠາກິຣຓສສ຺ສິຣີກາຠາ ນທມານາ ສທ຺ທໍ ກຸຣຸມານາ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ຈນ຺ທຠາຄານທີ, ຕສ຺ສາ ຈນ຺ທຠາຄານທິຍາ ຕີເຣ ສຸສຸມາໂຣ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕຕ຺ຖ ¶ ສຸສຸມາໂຣຕິ ຂຸທ຺ທກມຈ຺ຉຄຸມ຺ເພ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມາເຣຕີຕິ ສຸສຸມາໂຣ, ຈຓ຺ຑມຈ຺ໂຉ ກຸມ຺ຠີໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໂຠຊນປສຸໂຕຫນ຺ຕິ ອຫໍ ສໂຠຊເນ ສກໂຄຈເຣ ປສຸໂຕ ພ຺ຍາວໂຏ. ນທີຕິຕ຺ຖໍ ອຄຈ຺ຉຫນ຺ຕິ ຠຄວໂຕ ອາຄມນກາເລ ອຫໍ ນທີຕິຕ຺ຖໍ ອຄຈ຺ຉິໍ ປຕ຺ໂຕມ຺ຫິ.

໑໗໐. ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຕມ຺ຫິ ສມເຍຕິ ຕສ຺ມິໍ ມມ ຕິຕ຺ຖຄມນກາເລ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ອຄ຺ຄປຸຄ຺ຄໂລ ສພ຺ພສຕ຺ເຕສຸ ເຊຏ຺ໂຐ ເສຏ຺ໂຐ ສຍມ຺ຠູ ສຍເມວ ຠູໂຕ ຊາໂຕ ພຸທ຺ຘຠູໂຕ ໂສ ຠຄວາ ນທິໍ ຕຣິຕຸກາໂມ ນທີຕີຣໍ ອຸປາຄມິ.

໑໗໒. ເປຕ຺ຕິກໍ ວິສຍໍ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸປິຕາມຫາທີຫິ ປຣມ຺ປຣານີຕໍ, ຍທິທໍ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕມຫານຸຠາວານໍ ຕຣຓນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗໓. ມມ ¶ ອຸຄ຺ຄຊ຺ຊນໍ ສຸຕ຺ວາຕິ ມຍ຺ຫໍ ອຸຄ຺ຄຊ຺ຊນໍ ອາຣາຘນໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາມຸນິ ຠຄວາ ອຠິຣຸຫີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຸຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ເອກຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊນີໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສາສເນ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎວເສນ ເອກຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໘໐. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ຕໍ ຫຕ຺ຖຕເລ ອາມລກໍ ວິຍ ທິສ຺ວາ ອຸທານວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓນ຺ຕິອາທິມາຫ. ວິປສ຺ສິໍ ສຕ຺ຖວາຫຄ຺ຄນ຺ຕິ ວາຓິເຊ ກນ຺ຕາຣາ ວຫຕິ ຕາເຣຕີຕິ ສຕ຺ຖວາໂຫ ¶ . ວາຬກນ຺ຕາຣາ ໂຈຬກນ຺ຕາຣາ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂກນ຺ຕາຣາ ນິຣຸທກກນ຺ຕາຣາ ຍກ຺ຂກນ຺ຕາຣາ ອປ຺ປຠກ຺ຂກນ຺ຕາຣາ ຈ ຕາເຣຕິ ອຸຕ຺ຕາເຣຕິ ປຕາເຣຕິ ນິຕ຺ຕາເຣຕິ ເຂມນ຺ຕຠູມິໍ ປາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂກ ໂສ? ວາຓິຊເຊຏ຺ຐໂກ. ສຕ຺ຖວາຫສທິສຕ຺ຕາ ອຍມ຺ປິ ຠຄວາ ສຕ຺ຖວາໂຫ. ຕຖາ ຫິ ໂສ ຕິວິຘໍ ໂພຘິໍ ປຕ຺ຖຍນ຺ເຕ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣ ສຕ຺ເຕ ຊາຕິກນ຺ຕາຣາ ຊຣາກນ຺ຕາຣາ ພ຺ຍາຘິກນ຺ຕາຣາ ມຣຓກນ຺ຕາຣາ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສກນ຺ຕາຣາ ຈ ສພ຺ພສ຺ມາ ສໍສາຣກນ຺ຕາຣາ ຈ ຕາເຣຕິ ອຸຕ຺ຕາເຣຕິ ປຕາເຣຕິ ນິຕ຺ຕາເຣຕິ ນິພ຺ພານຖລໍ ປາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຖວາໂຫ ຈ ໂສ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐ ປຘາໂນ ຈາຕິ ສຕ຺ຖວາຫຄ຺ໂຄ, ຕໍ ສຕ຺ຖວາຫຄ຺ຄໍ ວິປສ຺ສິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ນຣວຣໍ ວິນາຍກນ຺ຕິ ນຣານໍ ອນ຺ຕເຣ ອສິຖິລປຣກ຺ກໂມຕິ ນຣວີໂຣ, ຕໍ. ວິເສເສນ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣ ສຕ຺ເຕ ເນຕິ ນິພ຺ພານປຸຣໍ ປາເປຕີຕິ ວິນາຍໂກ, ຕໍ.

໑໘໑. ອທນ຺ຕທມນໍ ຕາທິນ຺ຕິ ຣາຄໂທສໂມຫາທິກິເລສສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ກາຍວຈີມໂນທ຺ວາເຣຫິ ອທນ຺ເຕ ສຕ຺ເຕ ທເມຕີຕິ ອທນ຺ຕທມໂນ, ຕໍ. ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍຕາທິຄຸຓຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຕາທີ, ຕໍ. ມຫາວາທິໍ ມຫາມຕິນ຺ຕິ ສກສມຍປຣສມຍວາທີນໍ ອນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕນາ ສມຘິກປຸຄ຺ຄລວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ມຫາວາທີ ¶ , ມຫຕີ ປຖວິສມານາ ເມຣຸສມານາ ຈ ມຕິ ຍສ຺ສ ໂສ ມຫາມຕິ, ຕໍ ມຫາວາທິໍ ມຫາມຕິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອິມິນາ ຕຸລ຺ຍາຘິກຣຓໍ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ເອກຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂຂມທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສາສເນ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ຣຕນຕ຺ຕຍມາມໂກ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ໂຂມທຸສ຺ເສນ ປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ຕເທວ ມູລໍ ກຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຉສຸ ¶ ເທເວສຸ ອປຣາປຣໍ ທິພ຺ພສຸຂໍ ¶ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິອເນກວິຘມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ປຣິປາກຄເຕ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາເຣ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ໂຂມທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໘໔. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພນ຺ຘຸ ວຸຈ຺ຈຕິ ຎາຕໂກ, ເຕ ພນ຺ຘູ ຍສ຺ມິໍ ນຄເຣ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສງ຺ຆຏິຕາ ວສນ຺ຕິ, ຕໍ ນຄຣໍ ‘‘ພນ຺ຘຸມຕີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂຣເປມິ ພີຊສມ຺ປທນ຺ຕິ ທານສີລາທິປຸຎ຺ຎພີຊສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂຣເປມິ ປຏ຺ຐເປມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂຂມທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຕຕິຍສ຺ສ ສຸຠູຕິວຄ຺ຄສ຺ສ ວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຕ຺ຕາຫໍ ¶ ປຏິສລ຺ລີນນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸຓ຺ຑຘານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຐມໍ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຕທນຸຣູປໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວິຈຣິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ມໂນສິລາຈຸຓ຺ຓປິຎ຺ຊຣໍ ມຫນ຺ຕໍ ກທລິຜລກຓ຺ຓິກໍ ອຸປເນສິ, ຕໍ ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເອກາທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເທເວສຸ ເທວຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຈຕຸວີສຕິວາເຣ ຈ ຣາຊາ ອໂຫສິ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ.

ໂສ ¶ ເອວໍ ອປຣາປຣໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ທີຆາຍຸກພຸທ຺ຘານຎ຺ຈ ນາມ ນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສິໂກ ອຸໂປສໂຖ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຫິ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຉພ຺ພສ຺ສນ຺ຕເຣ ຉພ຺ພສ຺ສນ຺ຕເຣ ອຸໂປສໂຖ ອໂຫສິ, ກສ຺ສປທສພໂລ ປນ ຉຏ຺ເຐ ຉຏ຺ເຐ ມາເສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂອສາເຣສິ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສ ໂອສາຣຓກາເລ ທິສາວາສິກາ ທ຺ເວ ສຫາຍກາ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຍໍ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ເມຕ຺ຕິ ອຕິວິຍ ທຬ຺ຫາ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຠທເກ ສຕິ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເຕສໍ ໂອກາສໍ ໂອໂລກຍມານາ ເຕສໍ ອວິທູເຣ ຄຈ຺ຉຕິ.

ອເຖໂກ ເຖໂຣ ເອກສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ສຣີຣວຬຎ຺ຊນຕ຺ຖໍ ອຸທກຜາສຸກຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຘຕຫຕ຺ຖປາໂທ ຫຸຕ຺ວາ ຄຸມ຺ພສມີປໂຕ ນິກ຺ຂມຕິ. ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຕສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອຸຕ຺ຕມຣູປາ ອິຕ຺ຖີ ຫຸຕ຺ວາ ເກເສ ວິຘຸນິຕ຺ວາ ສໍວິຘາຍ ພນ຺ຘນ຺ຕີ ວິຍ ປິຏ຺ຐິຍໍ ປໍສຸໍ ປຸຎ຺ຉມານາ ວິຍ ສາຏກໍ ສໍວິຘາຍ ນິວາສຍມານາ ວິຍ ຈ ຫຸຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ປທານຸປທິກາ ຫຸຕ຺ວາ ຄຸມ຺ພໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ¶ . ເອກມນ຺ເຕ ຐິໂຕ ສຫາຍກຕ຺ເຖໂຣ ຕໍ ກາຣຓໍ ທິສ຺ວາວ ໂທມນສ຺ສຊາໂຕ ‘‘ນຏ຺ໂຐ ທານິ ເມ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ທີຆຣຕ຺ຕານຸຄໂຕ ສິເນໂຫ, ສຈາຫໍ ເອວໍວິຘຠາວໍ ຊາເນຍ຺ຍໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອິມິນາ ສທ຺ຘິໍ ວິສ຺ສາສໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍເຍວ ນໍ ‘‘ຄຓ຺ຫາຫາວຸໂສ, ຕຸຍ຺ຫໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ, ຕາທິເສນ ປາເປນ ສທ຺ຘິໍ ເອກມຄ຺ເຄນ ນ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊິຠິກ຺ຂຸໂນ ຫທຍໍ ຕິຂິຓສຕ຺ຕິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິທ຺ຘໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ຕໂຕ ນໍ ອາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ກິນ຺ນາເມຕໍ ວທສິ, ອຫໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ທຸກ຺ກຏມຕ຺ຕມ຺ປິ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາມິ, ຕ຺ວໍ ປນ ມໍ ອຊ຺ຊ ‘ປາໂປ’ຕິ ວທສິ, ກິໍ ເຕ ທິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ກິໍ ອຎ຺ເຎນ ທິຏ຺ເຐນ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ເອວໍວິເຘນ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ເຕນ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອກຏ຺ຐາເນ ຫຸຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ເຖຕໍ, ອາວຸໂສ, ມຍ຺ຫໍ, ນາຫໍ ເອວຣູປໍ ມາຕຸຄາມໍ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ຍາວຕຕິຍໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສາປິ ອິຕໂຣ ເຖໂຣ ກຖໍ ອສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐກາຣຓໍເຍວ ຠູຕຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກມຄ຺ເຄນ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄໂຕ. ອິຕໂຣປິ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍເຍວ ຄໂຕ.

ຕໂຕ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ປວິສນເວລາຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸໂປສຖຄ຺ເຄ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ອຸໂປສຖຄ຺ເຄ ເອວຣູໂປ ນາມ ປາປຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖິ, ນາຫໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ພຫິ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ‘‘ຠາຣິຍໍ ມຍາ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ມຫລ຺ລກອຸປາສກວຓ຺ເຓນ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ຐິໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອຸປາສກ, ອິມໍ ອຸໂປສຖຄ຺ຄໍ ເອໂກ ປາປຠິກ຺ຂຸ ປວິຏ຺ໂຐ, ‘ອຫໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ນ ກໂຣມີ’ຕິ ພຫິ ຐິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມາ ເອວໍ ຄຓ຺ຫຖ, ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ເອສ ຠິກ຺ຂຸ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ທິຏ຺ຐມາຕຸຄາໂມ ນາມ ອຫໍ. ມຍາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວີມໍສນຕ຺ຖາຍ ¶ ‘ທຬ຺ຫາ ນຸ ໂຂ ອິເມສໍ ເຖຣານໍ ເມຕ຺ຕິ, ໂນ ທຬ຺ຫາ’ຕິ ຠິຊ຺ຊນາຠິຊ຺ຊນຠາວໍ ໂອໂລເກນ຺ເຕນ ຕໍ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ໂກ ປນ ຕ຺ວໍ, ສປ຺ປຸຣິສາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ເອກາ ຠຸມ຺ມເທວຕາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ເທວປຸຕ຺ໂຕ ກເຖນ຺ໂຕເຍວ ທິພ຺ພານຸຠາເວນ ຐຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ປາທມູເລ ປຕິຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂມຖ, ເຖຣສ຺ສ ເອໂສ ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ, ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ເຖຣໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖຄ຺ຄໍ ປເວເສສິ. ໂສ ເຖໂຣ ອຸໂປສຖໍ ຕາວ ເອກຏ຺ຐາເນ ອກາສິ. ມິຕ຺ຕສນ຺ຖວວເສນ ປນ ປຸນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ນ ເອກຏ຺ຐາເນ ວສິ. ອິມສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ໂທສໍ ນ ກເຖສິ. ອປຣຠາເຄ ຈຸທິຕກຕ຺ເຖໂຣ ປນ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

ຠຸມ຺ມເທວຕາ ຕສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ອປາຍໂຕ ນ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ຖ. ສເຈ ປນ ກາເລນ ກາລໍ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ເຎນ ເຍນ ເກນຈິ ກໂຕ ໂທໂສ ຕສ຺ເສວ ອຸປຣິ ປຕຕິ. ໂສ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນກາເລ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຘານມາຓໂວຕິສ຺ສ ນາມໍ ¶ ອກໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ມຫລ຺ລກກາເລ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ສາສເນ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສ ອຸປສມ຺ປນ຺ນທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອກາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕາ ອິຕ຺ຖີ ຕສ຺ມິໍ ຄາມໍ ປວິສນ຺ເຕ ສທ຺ຘິໍເຍວ ປວິສຕິ, ນິກ຺ຂມນ຺ເຕ ນິກ຺ຂມຕິ, ວິຫາຣໍ ປວິສນ຺ເຕປິ ສທ຺ຘິໍ ປວິສຕິ, ຕິຏ຺ຐນ຺ເຕປິ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ເອວໍ ນິຈ຺ຈານຸພນ຺ຘາ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ເຖໂຣ ຕໍ ນ ປສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ປນ ປຸຣິມກມ຺ມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ສາ ອຎ຺ເຎສໍ ອຸປຏ຺ຐາສິ.

ຄາເມ ¶ ຍາຄຸຠິກ຺ຂໍ ທທມານາ ອິຕ຺ຖິໂຍ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຍໍ ເອໂກ ຍາຄຸອຸຬຸງ຺ໂກ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ເອໂກ ອິມິສ຺ສາ ອມ຺ຫາກໍ ສຫາຍິກາຍາ’’ຕິ ປຣິຫາສໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຖຣສ຺ສ ມຫຕີ ວິເຫສາ ໂຫຕິ. ວິຫາຣຄຕມ຺ປິ ນໍ ສາມເຓຣາ ເຈວ ທຫຣຠິກ຺ຂູ ຈ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ‘‘ຘາໂນ ໂກຓ຺ໂຑ ຊາໂຕ’’ຕິ ປຣິຫາສໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖສ຺ສ ເຕເນວ ກາຣເຓນ ກຸຓ຺ຑຘາໂນ ເຖໂຣຕິ ນາມໍ ຊາຕໍ. ໂສ ອຸຏ຺ຐາຍ ສມຸຏ຺ຐາຍ ເຕຫິ ກຣິຍມານໍ ເກຬິໍ ສຫິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຸມ຺ມາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ໂກຓ຺ຑາ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ໂກຓ຺ໂຑ, ອາຈຣິໂຍ ໂກຓ຺ໂຑ’’ຕິ ວທຕິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ກຸຓ຺ຑຘາໂນ, ຠນ຺ເຕ, ທຫຣສາມເຓເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອວໍ ຜຣຸສວາຈໍ ວທຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຘານ, ທຫຣສາມເຓເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ຜຣຸສວາຈໍ ວທສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕນ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ກສ຺ມາ ເອວໍ ວທສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ນິພທ຺ຘໍ ວິເຫສໍ ສຫິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ເອວໍ ກເຖມີ’’ຕິ ¶ . ‘‘ຕ຺ວໍ ປຸພ຺ເພ ກຕກມ຺ມໍ ຍາວຊ຺ຊທິວສາ ຊີຣາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກສິ, ປຸນ ເອວໍ ຜຣຸສວາຈໍ ມາ ວທ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

‘‘ມາໂວຈ ຜຣຸສໍ ກຎ຺ຈິ, ວຸຕ຺ຕາ ປຏິວເທຍ຺ຍຸ ຕໍ;

ທຸກ຺ຂາ ຫິ ສາຣມ຺ຠກຖາ, ປຏິທຓ຺ຑາ ຜຸເສຍ຺ຍຸ ຕໍ.

‘‘ສເຈ ເນເຣສິ ອຕ຺ຕານໍ, ກໍໂສ ອຸປຫໂຕ ຍຖາ;

ເອສ ປຕ຺ໂຕສິ ນິພ຺ພານໍ, ສາຣມ຺ໂຠ ເຕ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໓໓-໑໓໔) –

ອິມຎ຺ຈ ປນ ຕສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ວິຈຣຓຠາວໍ ໂກສລຣຎ຺ໂຎປິ ກຖຍິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ນໍ ວີມໍສຖາ’’ຕິ ເປເສຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ມນ຺ເທເນວ ປຣິວາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເຖໂຣ ສູຈິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ສາປິ ອິຕ຺ຖີ ອວິທູເຣ ຐາເນ ຐິຕາ ວິຍ ປຎ຺ຎາຍຕິ.

ຣາຊາ ¶ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຖິ ຕໍ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ຐິຕຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ສາ ຕສ຺ມິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ເຖຣສ຺ສ ວສນປຓ຺ຓສາລໍ ປວິຏ຺ຐາ ວິຍ ອໂຫສິ. ຣາຊາປິ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ເອວ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອທິສ຺ວາ ‘‘ນາຍໍ ມາຕຸຄາໂມ, ເຖຣສ຺ສ ເອໂກ ກມ຺ມວິປາໂກ’’ຕິ ສຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ ປຐມໍ ເຖຣສ຺ສ ສມີເປນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ເຖຣໍ ອວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ກາຣຓສ຺ສ ອຠູຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຖຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ¶ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ຑເກນ ນ ກິລມຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຖໂຣ ‘‘ວຏ຺ຏຕິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຊານາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ກຖໍ, ເອວຣູເປນຸປກ຺ກິເລເສນ ສທ຺ຘິໍ ຈຣນ຺ຕານໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເກ ນາມ ປສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂວ ກຕ຺ຖຈິ ຄມນກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ອຫໍ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ເຫ ໂຍນິໂສມນສິກາເຣ ມາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນິພທ຺ຘຠິກ຺ຂໍ ປຏ຺ຐເປສິ. ເຖໂຣ ຣາຊານໍ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠກໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂຠຊນສປ຺ປາເຍນ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອນ຺ຕຣຘາຍິ.

ຕທາ ມຫາສຸຠທ຺ທາ ອຸຄ຺ຄນຄເຣ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກຸເລ ວສມານາ ‘‘ສຕ຺ຖາ ມໍ ອນຸກມ຺ປຕູ’’ຕິ ອຸໂປສຖງ຺ຄໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ນິຣາມຄນ຺ຘາ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປຣິປາສາທຕເລ ຐິຕາ ‘‘ອິມານິ ປຸປ຺ຜານິ ອນ຺ຕເຣ ອຏ຺ຐຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕຸ, ທສພໂລ ອິມາຍ ສຎ຺ຎາຍ ສ຺ເວ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຍ຺ຫໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຕູ’’ຕິ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ສຸມນປຸປ຺ຜມຸຏ຺ຐິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ປຸປ຺ຜານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍ ສຕ຺ຖຸ ມຕ຺ຖເກ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ສຸມນປຸປ຺ຜວິຕານໍ ທິສ຺ວາ ຈິຕ຺ເຕເນວ ສຸຠທ຺ທາຍ ຠິກ຺ຂໍ ອຘິວາເສຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ອຣຸເຓ ອຸຏ຺ຐິເຕ ¶ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣໍ ອາຫ – ‘‘ອານນ຺ທ, ມຍໍ ອຊ຺ຊ ທູຣໍ ຠິກ຺ຂາຈາຣໍ ຄມິສ຺ສາມ, ປຸຖຸຊ຺ຊນານໍ ອທຕ຺ວາ ອຣິຍານໍເຍວ ສລາກໍ ເທຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຖາ ອຊ຺ຊ ທູຣໍ ຠິກ຺ຂາຈາຣໍ ຄມິສ຺ສຕິ. ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ມາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕຸ, ອຣິຍາວ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ. ກຸຓ຺ຑຘານຕ຺ເຖໂຣ – ‘‘ອາຫຣາວຸໂສ, ສລາກ’’ນ຺ຕິ ປຐມໍເຍວ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ອານນ຺ໂທ ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕາທິສານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສລາກໍ ນ ທາເປຕິ, ອຣິຍານໍເຍວ ທາເປຕີ’’ຕິ ວິຕກ຺ກໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ອາຫຣາເປນ຺ຕສ຺ສ ສລາກໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ກຸຓ຺ຑຘານສ຺ສ ສລາກາ ທາຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ຕາ, ອຖ ສຕ຺ຖາ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ຠວິສ຺ສຕິ ເອຕ຺ຖ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ‘‘ກຸຓ຺ຑຘານສ຺ສ ສລາກໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄມນໍ ອຠິນີຫຣິ. ກຸຓ຺ຑຘາໂນ ຕສ຺ສ ປຸຣາຄມນາ ເອວ ອຠິຎ຺ຎາປາທກໍ ຈຕຸຕ຺ຖຊ຺ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິຍາ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ‘‘ອາຫຣາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ສຕ຺ຖາ ມໍ ຊານາຕິ, ມາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຐມໍ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕໍ ນ ສຕ຺ຖາ ວາເຣຕີ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ ເຖຣໍ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ປຐມໍ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ຍສ຺ມາ ¶ ອຍໍ ເຖໂຣ ຣາຊານໍ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠໍ ລຠິຕ຺ວາ ສປ຺ປາຍາຫາຣປຏິລາເຠນ ¶ ສມາຫິຕຈິຕ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ເອວໍຠູຕສ຺ສາປິ ອິມສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ຄຸເຓ ອຊານນ຺ຕາ ເຍ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອຍໍ ປຐມໍ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ວິມຕິໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ວິມຕິວິຘມນຕ຺ຖໍ ເຖໂຣ ອາກາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ປຎ຺ຈ ຉິນ຺ເທ’’ຕິ ຄາຖໍ ອຠາສິ.

໑. ເອວໍ ໂສ ປູຣິຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຣູເປນ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ປຏິສລ຺ລີນນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຖາຫໍ ສຕ຺ຕທິວສໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິວິຫາເຣນ ປຏິສລ຺ລີນໍ ວິເວກຠູຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກຸຓ຺ຑຘານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ໂສຠິໂຕ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຄຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ນາເມນ ໂສຠິໂຕ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ. ໂສ ເອກທິວສໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓສິຣິຍາ ໂສຠມານໍ ອຸຍ຺ຍານທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອຕີວ ປສນ຺ນມານໂສ ອເນເກຫິ ອຸປາເຍຫິ ອເນເກຫິ ຄຸຓວຓ຺ເຓຫິ ໂຖມນໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ໂຖມນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ສາຄໂຕ ນາມ ສາວໂກ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣຓໍ ອທາສິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ¶ ໂສມນສ຺ສໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ສຸຊາໂຕ ອາຄໂຕຕິ ສາຄໂຕຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ສາສເນ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ.

໑໗. ເອວໍ ໂສ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຣູເປນ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ¶ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ໂສຠິໂຕ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕທາ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣສ຺ສ ປຣິປູຣຓສມເຍ ນາເມນ ໂສຠິໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໑. ວິປຖາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວານາຕິ ວິຣຸທ຺ຘປຖາ ກຸມຄ຺ຄາ, ອຸປ຺ປຖາ ວາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອປເນຕ຺ວາ. ປຖໍ ອາຈິກ຺ຂເສຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸ ຕຸວໍ ປຖໍ ສປ຺ປຸຣິສມຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພານາຘິຄມນຸປາຍໍ ອາຈິກ຺ຂເສ ກເຖສິ ເທເສສິ ວິຠຊິ ອຸຕ຺ຕານິໍ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສາຄຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ມຫາກຈ຺ຈານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣນາຖສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຈ຺ຈານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ¶ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຊ຺ຊາຘໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ກຓິກາຣປຸປ຺ເຜຫິ ປູຊໍ ອກາສິ.

ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ອປຣາປຣໍ ສຸຄຕີສຸເຍວ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸລຆເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ສຸວຓ຺ຓເຈຕິຍກຣຓຏ຺ຐານໍ ທສສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກາຍ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກາຍ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຠຄວາ ມຍ຺ຫໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສຣີຣໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖຣໍ ອກາສິ. ຕໂຕ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ¶ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອຸຊ຺ເຊນິຍໍ ຣຎ຺ໂຎ ຈຓ຺ຑປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ອຕ຺ຕໂນ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ’’ຕິ ກຎ຺ຈນມາຓໂວຕ຺ເວວ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐານໍ ລຠິ. ໂສ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ກຈ຺ຈາໂນຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ.

ຣາຊາ ຈຓ຺ຑປຊ຺ໂຊໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ສຸຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ຕ຺ວໍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອິຘາເນຫີ’’ຕິ ¶ ເປເສສິ. ໂສ ອຕ຺ຕຏ຺ຐໂມ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປຄໂຕ. ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ໂສ ສຕ຺ຕຫິ ຊເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຫປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ເຕ ຕາວເທວ ທ຺ວງ຺ຄຸລມຕ຺ຕເກສມສ຺ສຸກາ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ວສ຺ສສຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ເອວໍ ເຖໂຣ ສທຕ຺ຖໍ ນິປ຺ຜາເທຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕຸໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ຕ຺ວໍເຍວ ຠິກ຺ຂຸ ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉ, ຕຍິ ຄເຕປິ ຣາຊາ ປສີທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ອຕ຺ຕຏ຺ຐໂມ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປສາເທຕ຺ວາ ອວນ຺ຕີສຸ ສາສນໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຸນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກເມວ ຄໂຕ.

໓໑. ເອວໍ ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊນ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໑໙໗) ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣນາຖສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປທຸມໍ ນາມ ເຈຕິຍນ຺ຕິ ປທຸເມຫິ ຉາທິຕຕ຺ຕາ ວາ ປທຸມາກາເຣຫິ ກຕຕ຺ຕາ ວາ ຠຄວໂຕ ວສນຄນ຺ຘກຸຏິວິຫາໂຣວ ປູຊນີຍຠາເວນ ເຈຕິຍໍ, ຍຖາ ‘‘ໂຄຕມກເຈຕິຍໍ, ອາຬວກເຈຕິຍ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເຕສໍ ຍກ຺ຂານໍ ນິວສນຏ຺ຐານໍ ປູຊນີຍຏ຺ຐານຕ຺ຕາ ¶ ເຈຕິຍນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວມິທໍ ຠຄວໂຕ ວສນຏ຺ຐານໍ ເຈຕິຍນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ນ ຘາຕຸນິຘາຍກເຈຕິຍນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ນ ຫິ ອປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີຣຘາຕູນໍ ອຠາວາ ຘາຕຸເຈຕິຍໍ ອກຣິ. ສິລາສນໍ ກາຣຍິຕ຺ວາຕິ ຕສ຺ສາ ປທຸມນາມິກາຍ ຄນ຺ຘກຸຏິຍາ ປຸປ຺ຜາຘາຣຕ຺ຖາຍ ເຫຏ຺ຐາ ຜລິກມຍໍ ສິລາສນໍ ກາເຣຕ຺ວາ. ສຸວຓ຺ເຓນາຠິເລປຍິນ຺ຕິ ຕໍ ສິລາສນໍ ຊມ຺ໂພນທສຸວຓ຺ເຓນ ອຠິວິເສເສນ ເລປຍິໍ ຉາເທສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໒. ຣຕນາມຍໍ ¶ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ກຕໍ ຉຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ມຸທ຺ຘນິ ຘາເຣຕ຺ວາ ວາຬພີຊນິຎ຺ຈ ເສຕປວຣຈາມຣິຎ຺ຈ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຠິໂຣປຍິໍ. ໂລກພນ຺ຘຸສ຺ສ ຕາທິໂນຕິ ສກລໂລກພນ຺ຘຸສທິສສ຺ສ ຕາທິຄຸຓສມງ຺ຄິສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຘາເຣສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມຫາກຈ຺ຈານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ກຸລປ຺ປສາທການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕຊ຺ຊໍ ອຠິນີຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖສິ.

ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິຍໍ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓທິວເສ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍເຍວ ອມຈ຺ຈເຄເຫ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ, ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກທິວສໍເຍວ ຊາໂຕຕິ ຕໍ ທິວສໍເຍວ ນໍ ທຸກູລຈຸມ຺ພຏເກ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານຕ຺ຖາຍ ນຍິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂພຘິຣຸກ຺ໂຂ, ຣາຫຸລມາຕາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິຘີ, ອາໂຣຫນຫຕ຺ຖີ, ອສ຺ສກຓ຺ຑໂກ, ອານນ຺ໂທ, ຉນ຺ໂນ, ກາຬຸທາຍີຕິ ອິເມ ສຕ຺ຕ ເອກທິວເສ ຊາຕຕ຺ຕາ ສຫຊາຕາ ນາມ ອເຫສຸໍ. ອຖສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ສກລນຄຣສ຺ສ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕທິວເສ ຊາຕຕ຺ຕາ ອຸທາຍິຕ຺ເວວ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂຖກໍ ກາຬຘາຕຸກຕ຺ຕາ ປນ ກາຬຸທາຍີຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ໂສ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກຸມາຣກີຬໍ ກີຬນ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິໍ ອຄມາສິ.

ອປຣຠາເຄ ໂລກນາເຖ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ເວຬຸວເນ ວິຫຣນ຺ເຕ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ¶ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາຣໍ ເອກໍ ¶ ອມຈ຺ຈໍ ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ອິຘາເນຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ເນ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ສພ຺ເພ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ວສ຺ສສຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ອຣິຍາ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ໂຫນ຺ຕິ. ຕສ຺ມາ ຣຎ຺ຎາ ປຫິຕສາສນໍ ທສພລສ຺ສ ນ ກເຖສິ. ຣາຊາ ‘‘ເນວ ຄໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສາສນໍ ສຸຍ຺ຍຕີ’’ຕິ ອປຣໍ ອມຈ຺ຈໍ ປຸຣິສສຫສ຺ເສຫິ ເປເສສິ. ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຕຖາ ປຏິປນ຺ເນ ອປຣມ຺ປິ ເປເສສີຕິ ເອວໍ ນວຫິ ປຸຣິສສຫສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ນວ ອມຈ຺ເຈ ເປເສສິ. ສພ຺ເພ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອເຫສຸໍ.

ອຖ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາ ຊນາ ມຍິ ສິເນຫາຠາເວນ ທສພລສ຺ສ ອິຘາຄມນຕ຺ຖາຍ ນ ກິຎ຺ຈິ ກຖຍິໍສຸ, ອຍໍ ໂຂ ອຸທາຍິ ທສພເລນ ສມວໂຍ, ສຫປໍສຸກີຬິໂກ, ມຍິ ຈ ສິເນໂຫ ອຕ຺ຖິ, ອິມໍ ເປເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລໍ ອິຘາເນຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເປເສສິ. ໂສ ປນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ‘‘ສຈາຫໍ, ເທວ, ປພ຺ພຊິຕຸໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ເອວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອິຘາເນສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກຕ຺ວາ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນເວລາຍໍ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ¶ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປນ ປຕ຺ວາ ‘‘ນ ຕາວາຍໍ ທສພລສ຺ສ ກຸລນຄຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ກາໂລ, ວສນ຺ເຕ ປນ ອຸປຄເຕ ປຸປ຺ຜິເຕ ວນສຓ຺ເຑ ຫຣິຕຕິຓສຎ຺ຉນ຺ນາຍ ຠູມິຍາ ຄມນກາໂລ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ກາລໍ ປຏິມາເນນ຺ໂຕ ວສນ຺ເຕ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຖຸ ກຸລນຄຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ຄມນມຄ຺ຄວຓ຺ຓໍ ສໍວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ –

‘‘ອງ຺ຄາຣິໂນ ທານິ ທຸມາ ຠທນ຺ເຕ, ຜເລສິໂນ ຉທນໍ ວິປ຺ປຫາຍ;

ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕວ ປຠາສຍນ຺ຕິ, ສມໂຍ ມຫາວີຣ ຠາຄີ ຣຖານໍ.

‘‘ທຸມານິ ຜຸລ຺ລານິ ມໂນຣມານິ, ສມນ຺ຕໂຕ ສພ຺ພທິສາ ປວນ຺ຕິ;

ປຕ຺ຕໍ ປຫາຍ ຜລມາສສານາ, ກາໂລ ອິໂຕ ປກ຺ກມນາຍ ວີຣ.

‘‘ເນວາຕິສີຕໍ ¶ ¶ ນ ປນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ສຸຂາ ອຸຕຸ ອທ຺ຘນິຍາ ຠທນ຺ເຕ;

ປສ຺ສນ຺ຕຸ ຕໍ ສາກິຍາ ໂກຬິຍາ ຈ, ປຈ຺ຉາມຸຂໍ ໂຣຫິນິຍໍ ຕຣນ຺ຕໍ.

‘‘ອາສາຍ ກສເຕ ເຂຕ຺ຕໍ, ພີຊໍ ອາສາຍ ວປ຺ປຕິ;

ອາສາຍ ວາຓິຊາ ຍນ຺ຕິ, ສມຸທ຺ທໍ ຘນຫາຣກາ;

ຍາຍ ອາສາຍ ຕິຏ຺ຐາມິ, ສາ ເມ ອາສາ ສມິຊ຺ຌຕຸ. (ເຖຣຄາ. ໕໒໗-໕໓໐);

‘‘ນາຕິສີຕໍ ນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ນາຕິທຸພ຺ຠິກ຺ຂຉາຕກໍ;

ສທ຺ທລາ ຫຣິຕາ ຠູມິ, ເອສ ກາໂລ ມຫາມຸນິ. (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໒໕);

‘‘ປຸນປ຺ປຸນຎ຺ເຈວ ວປນ຺ຕິ ພີຊໍ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ວສ຺ສຕິ ເທວຣາຊາ;

ປຸນປ຺ປຸນໍ ເຂຕ຺ຕໍ ກສນ຺ຕິ ກສ຺ສກາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຘຎ຺ຎມຸເປຕິ ຣຏ຺ຐໍ.

‘‘ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈນກາ ຈຣນ຺ຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປ຺ປຕີ ທທນ຺ຕິ;

ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປ຺ປຕີ ທທິຕ຺ວາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ສຄ຺ຄມຸເປນ຺ຕິ ຐານໍ.

‘‘ວີໂຣ ¶ ຫເວ ສຕ຺ຕຍຸຄໍ ປຸເນຕິ, ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ ຊາຍຕິ ຠູຣິປຎ຺ໂຎ;

ມຎ຺ຎາມຫໍ ສກ຺ກຕິ ເທວເທໂວ, ຕຍາ ຫິ ຊາໂຕ ມຸນິ ສຈ຺ຈນາໂມ.

‘‘ສຸທ຺ໂຘທໂນ ນາມ ປິຕາ ມເຫສິໂນ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມາຕາ ປນ ມາຍນາມາ;

ຍາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຍ ກຸຈ຺ຉິນາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຕິທິວມ຺ຫິ ໂມທຕິ.

‘‘ສາ ໂຄຕມີ ກາລກຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ, ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ສມງ຺ຄິຠູຕາ;

ສາ ໂມທຕິ ກາມຄຸເຓຫິ ປຎ຺ຈຫິ, ປຣິວາຣິຕາ ເທວຄເຓຫິ ເຕຫີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໕໓໑-໕໓໕);

ອິມາ ¶ ຄາຖາ ອຠາສິ. ຕຕ຺ຖ ອງ຺ຄາຣິໂນຕິ ອງ຺ຄາຣານິ ວິຍາຕິ ອງ຺ຄາຣານິ. ອງ຺ຄາຣານິ ຣຕ຺ຕປວາຬວຓ຺ຓານິ ຣຸກ຺ຂານໍ ປຸປ຺ຜຜລານິ, ຕານິ ເອເຕສໍ ສນ຺ຕີຕິ ¶ ອງ຺ຄາຣິໂນ, ອຠິໂລຫິຕກຸສຸມກິສລເຍຫິ ອງ຺ຄາຣວຸຏ຺ຐິສມ຺ປຣິກິຓ຺ຓາ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທານີຕິ ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ. ທຸມາຕິ ຣຸກ຺ຂາ. ຠທນ຺ເຕຕິ ຠທ຺ທໍ ອນ຺ເຕ ເອຕສ຺ສາຕິ, ‘‘ຠທນ຺ເຕ’’ຕິ ເອກສ຺ສ ທ-ກາຣສ຺ສ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຄຸຓວິເສສຍຸຕ຺ໂຕ, ຄຸຓວິເສສຍຸຕ຺ຕານຎ຺ຈ ອຄ຺ຄຠູໂຕ ສຕ຺ຖາ. ຕສ຺ມາ, ຠທນ຺ເຕຕິ ສຕ຺ຖຸ ອາລປນເມວ, ປຈ຺ຈຕ຺ຕວຈນຎ຺ເຈຕໍ ເອກາຣນ຺ຕໍ ‘‘ສຸຄເຕ ປຏິກມ຺ເມ ສຸເຂ ທຸກ຺ເຂ ຊີເວ’’ຕິອາທີສຸ ວິຍ. ອິຘ ປນ ສມ຺ໂພຘນຏ຺ເຐ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ, ‘‘ຠທນ຺ເຕຕິ ອາລປນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠທ຺ທສທ຺ເທນ ສມານຕ຺ຖໍ ປທນ຺ຕຣເມກ’’ນ຺ຕິ ເກຈິ. ຜລານິ ເອສນ຺ຕີຕິ ຜເລສິໂນ. ອເຈຕເນປິ ຫິ ສເຈຕນກິຣິຍໍ ອາຫ. ເອວໍ ເຖເຣນ ຍາຈິໂຕ ຠຄວາ ຕຕ຺ຖ ຄມເນ ພຫູນໍ ວິເສສາຘິຄມນໍ ທິສ຺ວາ ວີສຕິສຫສ຺ສຂີຓາສວປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໂຕ ອຕຸຣິຕຈາຣິກາວເສນ ກປິລວຕ຺ຖຸຄາມິມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ເຖໂຣ ອິທ຺ຘິຍາ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ອາກາເສ ຐິໂຕວ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພເວສໍ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ‘‘ອມຈ຺ຈປຸຕ຺ຕໍ ຕຍາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ເປສິຕໍ ມໍ ນ ຊານາສິ, ຕ຺ວໍ ເອວໍ ປນ ຊານາຫີ’’ຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ –

‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ, ອງ຺ຄີຣສສ຺ສປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສິ ສກ຺ກ, ຘມ຺ເມນ ເມ ໂຄຕມ ອຍ຺ຍໂກສີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໕໓໖) –

ຕຕ຺ຖ ¶ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫິ. ອສຍ຺ຫສາຫິໂນຕິ ອຠິສມ຺ໂພຘິໂຕ ປຸພ຺ເພ ຐເປຕ຺ວາ ມຫາໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຎ຺ເຎຫິ ສຫິຕຸໍ ວຫິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ອສຍ຺ຫສ຺ສ ສກລສ຺ສ ໂພຘິສມ຺ຠາຣສ຺ສ ມຫາກາຣຸຓິກາຘິກາຣສ຺ສ ຈ ສຫນໂຕ ວຫນໂຕ, ຕໂຕ ປຣມ຺ປິ ອຎ຺ເຎຫິ ສຫິຕຸໍ ອຠິຠວິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ອສຍ຺ຫານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ມາຣານໍ ສຫນໂຕ ອຠິຠວນໂຕ, ອາສຍານຸສຍຈຣິຕາຘິມຸຕ຺ຕິອາທິວິຠາຄາວໂພຘເນນ ຍຖາຣຫໍ ເວເນຍ຺ຍານໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກປຣມຕ຺ເຖຫິ ອນຸສາສນີສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎຫິ ອສຍ຺ຫສ຺ສ ພຸທ຺ຘກິຈ຺ຈສ຺ສ ¶ ສຫນໂຕ, ຕຕ຺ຖ ວາ ສາຘຸກາຣິຠາວໂຕ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ. ອງ຺ຄີຣສສ຺ສາຕິ ອງ຺ຄີກຕສີລາທິສມ຺ປຕ຺ຕິກສ຺ສ. ອງ຺ຄມງ຺ເຄຫິ ນິຈ຺ຉຣຓກໂອຠາສສ຺ສາຕິ ອປເຣ. ເກຈິ ປນ ‘‘ອງ຺ຄີຣໂສ, ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖຕິ ທ຺ເວ ນາມານິ ປິຕຣາເຍວ ຄຫິຕານີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອປ຺ປຏິມສ຺ສາຕິ ອນູປມສ຺ສ. ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ຕາທິລກ຺ຂຓປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ¶ ຕາທິໂນ. ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສີຕິ ອຣິຍຊາຕິວເສນ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂລກໂວຫາເຣນ ຕ຺ວໍ ປິຕາ ອສິ. ສກ຺ກາຕິ ຊາຕິວເສນ ຣາຊານໍ ອາລປຕິ. ຘມ຺ເມນາຕິ ສຠາເວນ ອຣິຍຊາຕິ ໂລກິຍຊາຕີຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊາຕີນໍ ສຠາວສໂມຘາເນນ. ໂຄຕມາຕິ ຣາຊານໍ ໂຄຕ຺ເຕນ ອາລປຕິ. ອຍ຺ຍໂກສີຕິ ປິຕາມໂຫ ອສິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິອາທິໍ ວທນ຺ໂຕ ເຖໂຣ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ.

ເອວໍ ປນ ອຕ຺ຕານໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ເຐນ ຣຎ຺ຎາ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິຍາທິຕສ຺ສ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ທິນ຺ເນ ຄມນາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ‘‘ກສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ຄນ຺ຕຸກາມຕ຺ຖ, ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ຈ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ກຫໍ ປນ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ວີສຕິສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາໂຣ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິມໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊຖ, ອຎ຺ຎໍ ຠຄວໂຕ ຫຣິສ຺ສຖ. ຍາວ ຈ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ອິມໍ ນຄຣໍ ສມ຺ປາປຸຓາຕິ, ຕາວສ຺ສ ອິໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຫຣຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເຖໂຣ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປຣິສາຍ ຈ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຄມນໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ສກລຣາຊນິເວສນໍ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ອຠິປ຺ປສນ຺ນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສພ຺ເພສໍ ປສ຺ສນ຺ຕານໍເຍວ ສຕ຺ຖຸ ອາຫຣິຕພ຺ພຠຕ຺ຕປຸຓ຺ຓໍ ປຕ຺ຕໍ ອາກາເສ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອຸປນາເມຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເອວໍ ສຏ຺ຐິໂຍຊນມຄ຺ເຄ ທິວເສ ທິວເສ ໂຍຊນໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຣາຊເຄຫໂຕເຍວ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ອຖ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ອຍໍ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸໂນ ສກລນິເວສນໍ ປສາເທຕີ’’ຕິ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ກຸລປ຺ປສາທການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຍທິທໍ ກາຬຸທາຍີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໒໕) ກຸລປ຺ປສາທການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໔໘-໙. ເອວໍ ໂສ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຣູເປນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ¶ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ¶ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ອທ຺ຘານໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສາຕິ ອປຣຣຏ຺ຐໍ ຄມນຕ຺ຖາຍ ທູຣມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ. ຈຣໂຕ ຈາຣິກໍ ຕທາຕິ ອນ຺ໂຕມຓ຺ຑລໍ ມຊ຺ເຌມຓ຺ຑລໍ ພຫິມຓ຺ຑລນ຺ຕິ ຕີຓິ ມຓ຺ຑລານິ ຕທາ ຈາຣິກໍ ຈຣໂຕ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຸຜຸລ຺ລໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຜຸລ຺ລໍ ປໂພຘິຕໍ ຄຍ຺ຫ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ເກວລເມວ ປທຸມໍ, ອຸປ຺ປລຎ຺ຈ ມລ຺ລິກໍ ວິກສິຕໍ ອຫໍ ຄຍ຺ຫ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຣສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຣມນ຺ນໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ປຣມໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ເສຏ຺ຐໍ ມຘຸຣໍ ສພ຺ພສຸປກ຺ກໍ ສາລິໂອທນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸໂນ ອທາສິໍ ໂຠເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໗. ສກ຺ຍານໍ ¶ ນນ຺ທິຊນໂນຕິ ສກ຺ຍຣາຊກຸລານໍ ຠຄວໂຕ ຎາຕີນໍ ອາໂຣຫປຣິຓາຫຣູປໂຍພ຺ພນວຈນາລປນສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ນນ຺ທໍ ຕຸຏ຺ຐິໍ ຊເນນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປາເທນ຺ໂຕ. ຎາຕິພນ຺ຘຸ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ຎາໂຕ ປາກໂຏ ພນ຺ຘຸ ຠວິສ຺ສຕິ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຕຸ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂມຆຣາຊຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ລູຂຈີວຣຘຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ອາກງ຺ຂນ຺ໂຕ ປຓິຘານໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ປຸນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວິຊ຺ຊາສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄໂຕ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຖທສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸຕໍ ຣຖິຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຍາວຕາ ຣູປິໂນ ສຕ຺ຖາ’’ຕິອາທີຫິ ຉຫິ ຄາຖາຫິ ອຠິຕ຺ຖວິຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປູເຣຕ຺ວາ ມຘຸໍ ອຸປເນສິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປຠຄວໂຕ ກາເລ ກຏ຺ຐວາຫນສ຺ສ ນາມ ຣຎ຺ໂຎ ອມຈ຺ໂຈ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເຕນ ສຕ຺ຖຸ ອານຍນຕ຺ຖາຍ ¶ ເປສິໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວີສຕິວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ສຸຄຕີສຸເຍວ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂມຆຣາຊາຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ພາວຣີຍພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ¶ ສນ຺ຕິເກ ອຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ໂປ ສໍເວຄຊາໂຕ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕາປສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ອຊິຕາທີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ເປສິໂຕ ເຕສໍ ປນ຺ນຣສໂມ ຫຸຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ຊນປຣິໂຍສາເນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປນ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖລູຂໍ ສຸຕ຺ຕລູຂໍ ຣຊນລູຂນ຺ຕິ ວິເສເສນ ຕິວິເຘນປິ ລູເຂນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປໍສຸກູລໍ ຘາເຣສິ. ເຕນ ນໍ ສຕ຺ຖາ ລູຂຈີວຣຘຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໖໔. ເອວໍ ¶ ໂສ ປຓິຘານານຸຣູເປນ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພສມ຺ຠາຣໍ ທິສ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຕຸ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

໗໓. ປຸຏກໍ ປູຣຍິຕ຺ວານາຕິ ປຸຏກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວາຣກໍ, ຆຏໍ ວາ. ອເນຬກໍ ນິທ຺ໂທສໍ ມກ຺ຂິກຓ຺ຑວິຣຫິຕໍ ຂຸທ຺ທມຘຸນາ ຆຏໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຕໍ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປກາເຣນ ອາທເຣນ ຄເຫຕ຺ວາ ມເຫສິໂນ ຠຄວໂຕ ອຸປເນສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ໂມຆຣາຊຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ (ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໒.ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ). ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິມ຺ຫິ ໂລກນາເຖ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຉູຫິ ມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຣິໂຍສາເນ ສນ຺ຕິປທໍ ປຓິເຘສິ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສີທິຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຍ ປຕິຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໘໔. ເອວໍ ¶ ກຕສມ຺ຠາຣວເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຘິມຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ລສຸຓທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ເອໂສປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ວເນ ວສນ຺ໂຕ ພຫູນິ ລສຸຓານິ ໂຣເປຕ຺ວາ ຕເທວ ວນມູລຜລຎ຺ຈ ຂາທນ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ໂສ ພຫູນິ ລສຸຓານິ ກາເຊນາທາຍ ມນຸສ຺ສປຖໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ທານໍ ທຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊຕ຺ຖາຍ ທຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ເອວໍ ໂສ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເຕເນວ ປຸຎ຺ຎພເລນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ¶ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພກມ຺ມວເສນ ລສຸຓທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໘໙. ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຫິມາລຍປພ຺ພຕສ຺ສ ປຣິໂຍສາເນ ມນຸສ຺ສານໍ ສຎ຺ຈຣຓຏ຺ຐາເນ ຍທາ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ອຸທປາທິ, ຕທາ ອຫໍ ຕາປໂສ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ລສຸຓໍ ອຸປຊີວາມີຕິ ຣຕ຺ຕລສຸຓໍ ໂຣເປຕ຺ວາ ຕເທວ ໂຄຈຣໍ ກຕ຺ວາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ລສຸຓໍ ມຍ຺ຫໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ.

໙໐. ຂາຣິໂຍ ປູຣຍິຕ຺ວານາຕິ ຕາປສຠາຊນານິ ລສຸເຓນ ປູຣຍິຕ຺ວາ ກາເຊນາທາຍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ເຫມນ຺ຕາທີສຸ ຕີສຸ ກາເລສຸ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ວສນວິຫາຣໍ ອຄຈ຺ຉິໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫຏ຺ໂຐ ຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ອຫໍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂສມນສ຺ສຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ສງ຺ຆສ຺ສ ລສຸຓໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໑. ວິປສ຺ສິສ຺ສ…ເປ… ¶ ນິຣຕສ຺ສຫນ຺ຕິ ນຣານໍ ອຄ຺ຄສ຺ສ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ອສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ນິຣໂຕ ນິສ຺ເສເສນ ຣໂຕ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສງ຺ຆສ຺ສ…ເປ… ໂມທຫນ຺ຕິ ອຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ລສຸຓທານໍ ທຕ຺ວາ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ອຄ຺ຄສ຺ມິໍ ເທວໂລເກ ອາຍຸກປ຺ປໍ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວມາໂນ ໂມທິໍ, ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ຠວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ລສຸຓທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ອາຍາຄທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອາຍາຄທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ວຑ຺ຒກີນໍ ມູລໍ ທຕ຺ວາ ອຕິມໂນຫຣໍ ທີຆໍ ໂຠຊນສາລໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຓີເຕນາຫາເຣນ ໂຠເຊຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຆເຏນ຺ໂຕ ວາຍມນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນ ຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎວເສນ ອາຍາຄຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໙໔. ເອວໍ ໂສ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣວເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຸເຕຕິ ວທຕໍ ‘‘ມຍໍ ພຸທ຺ຘາ’’ຕິ ວທນ຺ຕານໍ ອນ຺ຕເຣ ວເຣ ¶ ອຸຕ຺ຕເມ ສິຂິມ຺ຫິ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫຏ຺ໂຐ ຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ສທ຺ຘຕາຍ ຫຏ຺ຐປຫຏ຺ໂຐ ໂສມນສ຺ສຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ປຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນ ອຸຕ຺ຕມໍ ຖູປໍ ເສຏ຺ຐໍ ເຈຕິຍໍ ອວນ຺ທິໍ ປຓາມຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙໕. ວຑ຺ຒກີຫິ ກຖາເປຕ຺ວາຕິ ‘‘ໂຠຊນສາລາຍ ປມາຓໍ ກິຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ ປມາຓໍ ກຖາເປຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມູລໍ ທຕ຺ວານຫໍ ຕທາຕິ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຫໍ ກມ຺ມກຣຓຕ຺ຖາຍ ເຕສໍ ວຑ຺ຒກີນໍ ມູລໍ ທຕ຺ວາ ອາຍາຄໍ ¶ ອາຍຕໍ ທີຆໍ ໂຠຊນສາລໍ ອຫໍ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ໂສມນສ຺ສຈິຕ຺ເຕນ ກາຣເປສຫໍ ກາຣາເປສິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

໙໗. ອາຍາຄສ຺ສ ອິທໍ ຜລນ຺ຕິ ໂຠຊນສາລທານສ຺ສ ອິທໍ ວິປາກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອາຍາຄທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ຘມ຺ມຈກ຺ກິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຘມ຺ມຈກ຺ກິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ¶ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒິໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ມຫາໂຠໂຄ, ໂສ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ຘມ຺ມາສນສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຣຕນມຍໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນສຸ ສກ຺ກສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສຎ຺ຊາຕສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລນາມສທິສນາເມນ ຘມ຺ມຈກ຺ກິກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ຊາໂຕ ອໂຫສິ.

໑໐໒. ໂສ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານຸຣູເປນ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ສີຫາສນສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາຕິ ສີຫສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ ພຸທ຺ຘາສນສ຺ສ ອຠິມຸຂຏ຺ຐາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ເມ ຐປິຕນ຺ຕິ ມຍາ ຘມ຺ມຈກ຺ກາກາເຣນ ອຸຠໂຕ ສີຫຣູປໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ອາທາສສທິສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ຐປິຕໍ ປູຊິຕໍ. ກິໍ ຠູຕໍ? ວິຎ຺ຎູຫິ ເມຘາວີຫິ ‘‘ອຕີວ ສຸນ຺ທຣ’’ນ຺ຕິ ວຓ຺ຓິຕໍ ໂຖມິຕໍ ສຸກຕໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໐໓. ຈາຣຸວຓ຺ໂຓວ ¶ ໂສຠາມີຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ອິວ ໂສຠາມິ ວິໂຣຈາມີຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຈຕຸວຓ຺ເຓຫິ ໂສຠາມີ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຕສ຺ສ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓເວສ຺ສສຸທ຺ທຊາຕິສງ຺ຂາເຕຫິ ຈຕູຫິ ວຓ຺ເຓຫິ ໂສຠາມິ ວິໂຣຈາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໂຍຄ຺ຄພລວາຫໂນຕິ ສຸວຓ຺ຓສິວິກາທີຫິ ໂຍຄ຺ເຄຫິ ຈ ເສນາປຕິມຫາມຕ຺ຕາທີຫິ ເສວເກຫິ ພເລຫິ ຈ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖສງ຺ຂາເຕຫິ ວາຫເນຫິ ຈ ສຫິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພຫຸຊ຺ຊນາ ພຫໂວ ມນຸສ຺ສາ ອນຸຍນ຺ຕາ ມມານຸວຕ຺ຕນ຺ຕາ ນິຈ຺ຈໍ ນິຈ຺ຈກາລໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຘມ຺ມຈກ຺ກິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ກປ຺ປຣຸກ຺ຂິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ (ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໒.໕໗໖). ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ເຕສຸ ເຕສຸ ຠເວສຸ ນິພ຺ພານາຘິຄມູປາຍຠູຕານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ¶ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ວິຈິຕ຺ຕໍ ສຸວຓ຺ຓມຍໍ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຈຕິຍສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ຐເປຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເອວຣູປໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ສຕ຺ຖຸ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລນາເມນ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໑໐໘. ໂສ ເອວໍ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຖູປເສຏ຺ຐສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາຕິ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ອຸຕ຺ຕມສ຺ສ ຘາຕຸນິຫິຕຖູປສ຺ສ ເຈຕິຍສ຺ສ ສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນ ວິຈິຕ຺ຕທຸສ຺ເສ ອເນກວຓ຺ເຓຫິ ວິສເມນ ວິສທິເສນ ຈິຕ຺ເຕນ ມໂນຫເຣ ຈິນປຏ຺ຏໂສມາຣປຏ຺ຏາທິເກ ທຸສ຺ເສ ¶ . ລເຄຕ຺ວາ ໂອລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ກປ຺ປຣຸກ຺ຂໍ ຐເປສິໍ ອຫໍ ປຕິຏ຺ຐເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກປ຺ປຣຸກ຺ຂິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ຠາຄິເນຍ຺ຍຸປາລິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫີຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ຍຸປາລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ເອໂສ ຫິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຠເວ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ຫຸຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ວິເວກກາໂມ ຫິມວນ຺ຕໍ ປາວິສິ. ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທມິວ ວິໂຣຈມານໍ ທູຣໂຕວ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຊິນຈມ຺ມໍ ອໍເສ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ທສນຂສໂມຘານຎ຺ຊລິໍ ສິຣສິ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອເນກາຫິ ອຸປມາຫິ ອເນເກຫິ ຖຸຕິວຈເນຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຖເມສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວາ – ‘‘ອຍໍ ຕາປໂສ ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ນາມ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິນເຍ ຕິຂິຓປຎ຺ຎານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣຓມທາສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ອຸປາລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຠາຄິເນຍ຺ໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ກເມນ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ມາຕຸລສ຺ສ ອຸປາລິຕ຺ເຖຣສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສມີເປ ວສິຕຕ຺ຕາ ວິນຍປຎ຺ເຫ ຕິຂິຓຎາໂຓ ອໂຫສິ. ອຖ ຠຄວາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິນຍປຎ຺ເຫ ຕິຂິຓປຎ຺ຎານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຍທິທໍ ຠາຄິເນຍ຺ຍຸປາລີ’’ຕິ ຕໍ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໑. ໂສ ¶ ເອວໍ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ຍາວຠວຄ຺ຄາ ສວນ຺ຕິ ປວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ ອາສວາ. ກາມາສວາທໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອາສວາ, ເຕ ຂີຓາ ໂສສິຕາ ວິໂສສິຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ ເຍຫິ ເຕຕິ ຂີຓາສວາ, ເຕເຍວ ສຫສ຺ສາ ຂີຓາສວສຫສ຺ສາ, ເຕຫິ ຂີຓາສວສຫສ຺ເສຫິ ¶ . ປເຣໂຕ ປຣິວຸໂຕ ໂລກນາຍໂກ ໂລກສ຺ສ ນິພ຺ພານປາປນໂກ ວິເວກໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ປຏິສລ຺ລິຕຸໍ ເອກີຠວິຕຸໍ ຄຈ຺ຉເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒. ອຊິເນນ ນິວຕ຺ໂຖຫນ຺ຕິ ອຫໍ ອຊິນມິຄຈມ຺ເມນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ອຊິນຈມ຺ມວສໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕິທຓ຺ຑປຣິຘາຣໂກຕິ ກຸຓ຺ຑິກຏ຺ຐປນຕ຺ຖາຍ ຕິທຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຘາເຣນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ຫໍ ປຣິວາຣິຕໍ ໂລກນາຍກໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ຠາຄິເນຍ຺ຍຸປາລິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ໂສຓໂກຬິວິສຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ¶ ມຸນິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂກຬິວິສຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒິໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ຈງ຺ກມນຕ຺ຖາຍ ໂສຠນໍ ຈງ຺ກມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຸຘາປຣິກມ຺ມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອາທາສຕລມິວ ສມໍ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ກຕ຺ວາ ທີປຘູປປຸປ຺ຜາທີຫິ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນາຫາເຣນ ປູເຊສິ. ໂສ ເອວໍ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຖ ປາຬິຍາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາ ໂອກ຺ກາກກຸລປ຺ປສຸໂຕຕິ ຕໍ ສພ຺ພໍ ປາຬິຍາ ວຸຕ຺ຕານຸສາເຣນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ປຈ຺ຉິມຠເວ ປນ ໂກລິຍຣາຊວໍເສ ຊາໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂກຏິອຄ຺ຆນກສ຺ສ ກຓ຺ຓປິຬນ຺ຘນສ຺ສ ຘາຣິຕຕ຺ຕາ ໂກຏິກຓ຺ໂຓຕິ, ກຸຏິກຓ຺ໂຓຕິ ຈ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ໂສ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ¶ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໒໕. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ມຸນິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສາຕິ ອໂນມໍ ອລາມກໍ ສຸນ຺ທຣໍ ທສ຺ສນໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓປຏິມຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາມຓ຺ຑໂລປໂສຠິຕຕ຺ຕາ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ຈ ທສ຺ສນີຍໍ ສຣີຣໍ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂສ ອໂນມທສ຺ສີ, ຕສ຺ສ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ມຸນິໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕາທິໂນຕິ ອິຏ຺ຐານິຏ຺ເຐສຸ ອກມ຺ປິຍສຠາວສ຺ສ. ສຸຘາຍ ເລປນໍ ກຕ຺ວາຕິ ¶ ສຸຘາຍ ອວລິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ທີປຘູປປຸປ຺ຜຘຊປຏາກາທີຫິ ຈ ອລງ຺ກຕໍ ຈງ຺ກມໍ ກາຣຍິໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສຄາຖານໍ ອຕ຺ໂຖ ປາຬິຍາ ອນຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍວ.

໓໕. ປຣິວາຣສມ຺ປຕ຺ຕິຘນສມ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕໍ ຍສໍ ຘາເຣຕີຕິ ຍໂສຘໂຣ, ສພ຺ເພ ເອເຕ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຕິຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣາຊາໂນ ຍໂສຘຣນາເມນ ເອກນາມກາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໒. ອງ຺ຄີຣໂສຕິ ອງ຺ຄໂຕ ສຣີຣໂຕ ນິຄ຺ຄຕາ ຣສ຺ມິ ຍສ຺ສ ໂສ ອງ຺ຄີຣໂສ, ຉນ຺ທໂທສໂມຫຠຍາຄຕີຫິ ວາ ປາປາຈາຣວເສນ ວາ ຈຕຸຣາປາຍໍ ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ນາໂຄ, ມຫນ຺ໂຕ ປູຊິໂຕ ຈ ໂສ ນາໂຄ ເຈຕິ ມຫານາໂຄ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂກຬິວິສຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ກາຬິໂຄຘາປຸຕ຺ຕຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຠທ຺ທິຍສ຺ສ ກາຬິໂຄຘາປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒິໂຕ ນຄຣວາສິໂນ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ປຸຎ຺ຎານິ ກາຕຸກາໂມ ¶ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຖູລປຏລິກາທິອເນການິ ມຫາຣຫານິ ສຍນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ເນ ຠຄວຕິ ສສງ຺ເຆ ປຓີເຕນາຫາເຣນ ໂຠເຊຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ໂສ ເອວໍ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກາຬິໂຄຘາຍ ນາມ ເທວິຍາ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອາໂຣຫປຣິຓາຫຫຕ຺ຖປາທຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຠທ຺ທຕ຺ຕາ ຈ ກາຬິໂຄຘາຍ ເທວິຍາ ປຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຈ ຠທ຺ທິໂຍ ກາຬິໂຄຘາປຸຕ຺ໂຕຕິ ປາກໂຏ. ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໔. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ມິຊ຺ຊຕິ ສິເນຫຕິ ນນ຺ທຕິ ສພ຺ພສຕ຺ເຕຕິ ເມຕ຺ຕາ, ເມຕ຺ຕາຍ ສຫຄຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ, ຕໍ ຍສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຕ຺ຖີຕິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ຕໍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ. ມຫາມຸນິນ຺ຕິ ສກລຠິກ຺ຂູນໍ ມຫນ຺ຕຕ຺ຕາ ມຫາມຸນິ, ຕໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ¶ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຊນຕາ ສພ຺ພາຕິ ສພ຺ໂພ ຊນກາໂຍ, ສພ຺ພນຄຣວາສິໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພໂລກຄ຺ຄນາຍກນ຺ຕິ ສກລໂລກສ຺ສ ອຄ຺ຄໍ ເສຏ຺ຐໍ ນິພ຺ພານສ຺ສ ນຍນໂຕ ປາປນໂຕ ນາຍກໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຊນຕາ ອຸເປຕິ ສມີປໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໕. ສຕ຺ຕຸກຎ຺ຈ ພທ຺ຘກຎ຺ຈາຕິ ພທ຺ຘສຕ຺ຕຸອພທ຺ຘສຕ຺ຕຸສງ຺ຂາຕໍ ອາມິສໍ. ອຖ ວາ ຠຕ຺ຕປູປຂຊ຺ຊໂຠຊ຺ຊຍາຄຸອາທໂຍ ຍາວກາລິກຕ຺ຕາ ອາມິສໍ ປານໂຠຊນຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ເຕ ອນຸຕ຺ຕເຣ ສຕ຺ຖຸໂນ ທທນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘. ອາສນໍ ພຸທ຺ຘຍຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘໂຍຄ຺ຄໍ ພຸທ຺ຘາຣຫໍ ພຸທ຺ຘານຸຈ຺ຉວິກໍ ສຕ຺ຕຣຕນມຍໍ ອາສນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ນຍານຸໂຍເຄນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ກາຬິໂຄຘາປຸຕ຺ຕຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ສນ຺ນິຏ຺ຐາປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຣຎ຺ເຎ ¶ ກຸຏິກໍ ກຕ຺ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສນ຺ນິຏ຺ຐາປກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣພນ຺ຘເນນ ¶ ພທ຺ໂຘ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມ ປຫາຍ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣ ອຣຎ຺ຎວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ວິເວກກາມຕາຍ ຕໍ ຐານໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ໂສ ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ຕິຓສນ຺ຖຣໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອທາສິ. ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອເນເກຫິ ມຘຸເຣຫິ ຕິຓ຺ຑຸກາທີຫິ ຜລາຜເລຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ຂຸຣຄ຺ເຄ ອຣຫຕ຺ຕຜລປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ວິຍ ນິຣຸສ຺ສາເຫເນວ ສນ຺ຕິປທສງ຺ຂາເຕ ນິພ຺ພາເນ ສຸຏ຺ຐຸ ຐິຕຕ຺ຕາ ສນ຺ນິຏ຺ຐາປກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໗໐. ອຣຫາ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຣຎ຺ເຎ ກຸຏິກໍ ກຕ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຣຎ຺ເຎຕິ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາທີນໍ ຠເຍນ ມນຸສ຺ສາ ເອຕ຺ຖ ¶ ນ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ ນ ຣມນ຺ຕິ ນ ອລ຺ລີຍນ຺ຕີຕິ ອຣຎ຺ຎໍ, ຕສ຺ມິໍ ອຣຎ຺ເຎ. ກຸຏິກນ຺ຕິ ຕິຓຈ຺ຉທນກຸຏິກໍ ກຕ຺ວາ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣ ວສາມິ ວາສໍ ກປ຺ເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ລາເຠນ ຈ ອລາເຠນ ຈ ຍເສນ ຈ ອຍເສນ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ວິຫາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໗໒. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມກນ຺ຕິ ຊເລ ຊາຕໍ ຊລຊໍ, ປທຸມໍ, ຊລຊໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຊລຊຸຕ຺ຕມໍ, ຊລຊຸຕ຺ຕເມນ ສມານໍ ນາມໍ ຍສ຺ສ ໂສ ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມໂກ, ຕໍ ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາຬິນຍານຸໂຍເຄນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສນ຺ນິຏ຺ຐາປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ປຎ຺ຈຫຕ຺ຖິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸເມໂຘ ¶ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຎ຺ຈຫຕ຺ຖິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ວິຫາສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປຎ຺ຈອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖານິ ອາເນສຸໍ. ໂສ ເຕຫິ ປຎ຺ຈອຸປ຺ປລຫຕ຺ເຖຫິ ວີຖິຍໍ ຈຣມານໍ ສຸເມຘໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ຕານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ຉາຍໍ ກຸຣຸມານານິ ຕຖາຄເຕເນວ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉິໍສຸ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປີຕິຍາ ຜຸຏ຺ຐສຣີໂຣ ຍາວຊີວໍ ຕເທວ ປຸຎ຺ຎໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ¶ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ກຕກຸສລນາເມນ ປຎ຺ຈຫຕ຺ຖິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໗໗. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ປຎ຺ຎາຍ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸເມໂຘ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸເມໂຘຕິ ສຸນ຺ທຣາ ເມຘາ ຈຕຸສຈ຺ຈປຏິເວຘປຏິສມ຺ຠິທາທໂຍ ປຎ຺ຎາ ຍສ຺ສ ໂສ ຠຄວາ ສຸເມໂຘ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຕຣາປເຓ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູຕິ ອໂຘຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ. ມິຕຠາຓີຕິ ປມາຓໍ ຎຕ຺ວາ ຠຓນສີໂລ, ປມາຓໍ ຊານິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຎ຺ຈຫຕ຺ຖິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ປທຸມຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທຸມຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຈິຕກໍ ປທຸມປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ¶ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈາຕິ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອເນກກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ອມ຺ຫາກໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິໂຕ ຆເຏນ຺ໂຕ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານາທີສຸ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣນ຺ຕສ຺ສ ວິຫາໂຣ ປທຸມປຸປ຺ເຜຫິ ຉາທີຍຕິ, ເຕນ ໂສ ປທຸມຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໘໓. ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຸເຕຕິ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຖຣິ, ວິປສ຺ສິສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສຣີເຣ ຈິຕມານິຍມາເນ ຈິຕເກ ອາໂຣປິເຕ ສຸຜຸລ຺ລໍ ປທຸມກລາປໍ ອຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິຕກໍ ອາໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສຄາຖາສຸ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປທຸມຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຍນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ¶ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິທຓ຺ຑສຸວຓ຺ຓາທີຫິ ສຍນຕ຺ຖາຍ ມຎ຺ຈໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອນຄ຺ເຆຫິ ວິຈິຕ຺ຕຕ຺ຖຣເຓຫິ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ໂສ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸຠວິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ທິພ຺ພມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ສຍນທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໘໘. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ປາຬິນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຍນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ຈງ຺ກມນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ¶ ມຸນິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈງ຺ກມນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ເຕສຸ ເຕສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ສຸຘາປຣິກມ຺ມກຕໍ ຣຊຕຣາສິສທິສໍ ໂສຠມານໍ ຈງ຺ກມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ມຸຕ຺ຕທລສທິສໍ ເສຕປຸລິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອທາສິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ, ຈງ຺ກມໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຈ ປນ ສຸຂໍ ກາຍຈິຕ຺ຕສມາຘິໍ ອປ຺ເປຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ສາວໂກ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ຈງ຺ກມນທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໙໓. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕນາ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ມຸນິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຖໍ ປໂຍຊນໍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ນິພ຺ພານໍ ທກ຺ຂຕິ ປສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ, ອຖ ວາ ອຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພານໍ ທສ຺ສນສີໂລ ຊານນສີໂລຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ, ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ມຸນິໂນ ໂມເນນ ຎາເຓນ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມໂນຣມໍ ມນລ຺ລີນໍ ຠາວນີຍໍ ມນສິ ກາຕພ຺ພໍ ຈງ຺ກມໍ ກາເຣສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍານຸສາເຣເນວ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຈງ຺ກມນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ໂລກວິທູຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຠທ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ນິພ຺ພານາຘິຄມນຕ຺ຖາຍ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຆຣພນ຺ຘເນນ ພທ຺ໂຘ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬເທວຕາໂຍ ຈ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ນິຄ຺ຄຸຓ຺ຑິເກຏກນີລກາໂສກາສິຕາທິອເນເກຫິ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ຕຸສິຕາທີສຸ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນສຸ ຈ ສຸຄນ຺ເຘຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ປູຊິໂຕ ອໂຫສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາປິ ຍາວ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພານກາໂລ ຕາວ ອລທ຺ຘພຸທ຺ຘທສ຺ສໂນ ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນກາເລເຍວ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ສຸຠທ຺ໂທຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໑໐໑. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສວເສນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ໂລກວິທູຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ສຸຓາຖ ມມ ຠາສໂຕ…ເປ… ນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕິນາສໂວຕິ ອິທໍ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ໂນວ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ພ຺ຍາກາສິ.

໑໑໕. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພກມ຺ເມນ ສໍຍຸຕ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ. ເອກຄ຺ໂຄຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ໂຕ. ສຸສມາຫິໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມາຫິໂຕ, ສນ຺ຕກາຍຈິຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣໂສ ປຸຕ຺ໂຕຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸຣສາ ຫທເຍນ ນິຄ຺ຄຕໂອວາທານຸສາສນິໍ ສຸຕ຺ວາ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມໂຊມ຺ຫິ ສຸນິມ຺ມິໂຕຕິ ຘມ຺ມໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານຘມ຺ມໂຕ ຊາໂຕ ອຣິຍາຍ ຊາຕິຍາ ສຸນິມ຺ມິໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ນິປ຺ຜາທິຕສພ຺ພກິຈ຺ໂຈ ອມ຺ຫິ ຠວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑໖. ຘມ຺ມຣາຊໍ ອຸປຄມ຺ມາຕິ ຘມ຺ເມນ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຣາຊານໍ ອິສ຺ສຣຠູຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປຸຈ຺ຉິໍ ປຎ຺ຫມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມໍ ຂນ຺ຘາຍຕນຘາຕຸສຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທາທິປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຫໍ ອປຸຈ຺ຉິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຖຍນ຺ໂຕ ¶ ຈ ເມ ປຎ຺ຫນ຺ຕິ ເອໂສ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວາ ເມ ມຍ຺ຫໍ ປຎ຺ຫໍ ກຖຍນ຺ໂຕ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ໂຕ. ຘມ຺ມໂສຕໍ ອຸປານຍີຕິ ອນຸປາທິເສສນິພ຺ພານຘາຕຸສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ມໂສຕໍ ຘມ຺ມປວາຫໍ ອຸປານຍິ ປາວິສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑໘. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາຍໂກຕິ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕຣນາມໂກ ມ-ກາຣສ຺ສ ຍ-ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ກຕໂວຫາໂຣ. ນິພ຺ພາຍິ ¶ ອນຸປາທາໂນຕິ ອຸປາທາເນ ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ເຘ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິພ຺ພາຍິ ນ ປຎ຺ຎາຍິ ອທສ຺ສນໍ ອຄມາສິ, ມນຸສ຺ສໂລກາທີສຸ ກຕ຺ຖຈິປິ ອປຕິຏ຺ຐິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທີໂປວ ເຕລສງ຺ຂຍາຕິ ວຏ຺ຏິເຕລານໍ ສງ຺ຂຍາ ອຠາວາ ປທີໂປ ອິວ ນິພ຺ພາຍີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໑໙. ສຕ຺ຕໂຍຊນິກໍ ອາສີຕິ ຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຣຕນມຍໍ ຖູປໍ ສຕ຺ຕໂຍຊນຸພ຺ເພຘໍ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຊໍ ຕຕ຺ຖ ອປູເຊສິນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ເຈຕິເຍ ສພ຺ພຠທ຺ທໍ ສພ຺ພໂຕ ຠທ຺ທໍ ສພ຺ພໂສ ມໂນຣມໍ ຘຊໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒໐. ກສ຺ສປສ຺ສ ຈ ພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອາຄຕສ຺ສ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣໂຕ ເມ ມຍ຺ຫໍ ໂອຣໂສ ປຸຕ຺ໂຕ ຕິສ຺ໂສ ນາມ ກສ຺ສປສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວໂກ ຊິນສາສເນ ພຸທ຺ຘສາສເນ ທາຍາໂທ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໒໑. ຕສ຺ສ ຫີເນນ ມນສາຕິ ຕສ຺ສ ມມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວກສ຺ສ ຫີເນນ ລາມເກນ ມນສາ ຈິຕ຺ເຕນ ອຠທ຺ທກໍ ອສຸນ຺ທຣໍ ອຍຸຕ຺ຕກໍ ‘‘ອນ຺ຕໂກ ປຈ຺ຉິໂມ’’ຕິ ວາຈໍ ວຈນໍ ອຠາສິໍ ກເຖສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນາຕິ ເຕນ ອຣຫນ຺ຕຠກ຺ຂານສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອກຸສລກມ຺ມສ຺ສ ວິປາເກນ. ປຈ຺ຉິເມ ອທ຺ທສໍ ຊິນນ຺ຕິ ປຈ຺ຉິເມ ປຣິໂຍສາເນ ປຣິນິພ຺ພານກາເລ ມລ຺ລານໍ ອຸປວຕ຺ຕເນ ສາລວເນ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ນິປນ຺ນໍ ຊິນໍ ຊິຕສພ຺ພມາຣໍ ອມ຺ຫາກໍ ໂຄຕມສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສໍ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ປຈ຺ຉາ ເມ ອາສິ ຠທ຺ທກ’’ນ຺ຕິປິ ປາໂຐ. ຕສ຺ສ ປຈ຺ຉາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອວສານກາເລ ນິພ຺ພານາສນ຺ນກາເລ ເມ ມຍ຺ຫໍ ຠທ຺ທກໍ ສຸນ຺ທຣໍ ຈຕຸສຈ຺ຈປຏິວິຊ຺ຌນໍ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒໒. ປພ຺ພາເຊສິ ມຫາວີໂຣຕິ ມຫາວີຣິໂຍ ສພ຺ພສຕ຺ຕຫິໂຕ ກຣຸຓາຍຸຕ຺ໂຕ ຊິຕມາໂຣ ມຸນິ ມລ຺ລານໍ ອຸປວຕ຺ຕເນ ສາລວເນ ປຈ຺ຉິເມ ສຍເນ ປຣິນິພ຺ພານມຎ຺ເຈ ສຍິໂຕວ ມໍ ປພ຺ພາເຊສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໒໓. ອຊ຺ເຊວ ¶ ທານິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຕິ ອຊ຺ຊ ເອວ ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພານທິວເສເຍວ ມມ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕຖາ ອຊ຺ຊ ເອວ ອຸປສມ຺ປທາ, ອຊ຺ຊ ເອວ ທ຺ວິປທຸຕ຺ຕມສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ ປຣິນິພ຺ພານໍ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຸຠທ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈຸນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕຣຕນມຍໍ ສຸວຓ຺ຓຄ຺ຆິຍໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຸມນປຸປ຺ເຜຫິ ຉາເທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາກາສໍ ສມຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຕານາກາເຣນ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ນໍ ຠຄວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ນາມ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ຈຸນ຺ໂທ ນາມ ສາວໂກ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ອຸປປນ຺ໂນ ກເມນ ຉສຸ ກາມາວຈຣເທເວສຸ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ຣູປສາຣິຍາ ປຸຕ຺ໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ກນິຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອາໂຣຫປຣິຓາຫຣູປວຍານໍ ສຸນ຺ທຣຕາຍ ສກາຣສ຺ສ ຈກາຣໍ ກຕ຺ວາ ຈຸນ຺ໂທຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈ ອານິສໍສໍ ທິສ຺ວາ ຠາຕຸຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໒໕. ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອຄ຺ຆິຍນ຺ຕິອາທໂຍປິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເຍວ.

໑໒໘. ວິຕິຓ຺ຓກງ຺ໂຂ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ວິເສເສນ ມຄ຺ຄາຘິຄເມນ ວິຈິກິຈ຺ຉາຍ ເຂປິຕຕ຺ຕາ ວິຕິຓ຺ຓກງ຺ໂຂ ອສໍສໂຍ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ຕິຓ຺ໂຓເຆຫິ ປຸຣກ຺ຂໂຕຕິ ກາໂມຆາທີນໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ໂອຆານໍ ຕິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ໂອຆຕິຓ຺ເຓຫິ ¶ ຂີຓາສເວຫິ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ປຣິວາຣິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຍາກຣຓຄາຖາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເຍວ.

໑໓໙. ອຸປຏ຺ຐຫິໍ ມຫາວີຣນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຖສ຺ສ ນິພ຺ພານສ຺ສ ປຕ຺ຕິຍາ ປາປຸຓນຕ຺ຖາຍ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິເກສຸ ຈຕຸຣາສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ເຍສຸ ກປ຺ເປສຸ ປາຣມິໂຍ ປູເຣນ຺ເຕນ ກຕວີຣິຍຕ຺ຕາ ມຫາວີຣໍ ພຸທ຺ຘໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ເຎ ຈ ເປສເລ ພຫູຕິ ນ ເກວລເມວ ພຸທ຺ຘໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍ, ເປສເລ ປິຍສີເລ ສີລວນ຺ເຕ ອຎ຺ເຎ ຈ ພຫຸອຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ເຕ ສາວເກ, ເມ ມຍ຺ຫໍ ຠາຕຣໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣຎ຺ຈ ອຸປຏ຺ຐຫິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໔໐. ຠາຕຣໍ ¶ ເມ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາຕິ ມຍ຺ຫໍ ຠາຕຣໍ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ຠຄວໂຕ ປຐມໍ ປຣິນິພ຺ພຸຕຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຕ຺ຕມ຺ຫິ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ¶ ນຣານໍ ອາສຠສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປນາເມສິໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔໑. ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ຕໍ ມຫາ ທິນ຺ນໍ ຘາຕຸໍ ໂສ ຠຄວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປກາເຣນ ຄເຫຕ຺ວາ ຕໍ ຘາຕຸໍ ສໍສຸຏ຺ຐຸ ທສ຺ສຍນ຺ໂຕ ອຄ຺ຄສາວກໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣໍ ກິຕ຺ຕຍິ ປກາເສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຈຸນ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ວິຘູປນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ວິຘູປນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ປູຣິຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ຄິມ຺ຫກາເລ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຸຕ຺ຕາມຓິມຍໍ ພີຊນິໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ສໍສຣນ຺ໂຕ ¶ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣພນ຺ຘເນນ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຆຣາວາເສ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຈ ອານິສໍສໍ ທິສ຺ວາ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ‘‘ເກນ ມຍາ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ອຍໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສມ຺ປຕ຺ຕິ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ຕໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ພີຊນິກາ ມຍາ ທິນ຺ນາຕິ ວິເສເສນ ສນ຺ຕາປຍນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ສນ຺ຕາປໍ ນິພ຺ພາເປນ຺ຕິ ສີຕລໍ ວາຕໍ ຊເນຕີຕິ ພີຊນີ, ພີຊນີເຍວ ພີຊນິກາ, ສາ ສຕ຺ຕຣຕນມຍາ ວິຊ຺ໂຊຕມານາ ພີຊນິກາ ມຍາ ກາຣາເປຕ຺ວາ ທິນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ວິຘູປນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຸຈ຺ຈິຍໍ ເສລມາຣຸຍ຺ຫາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຕຣໍສິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສກ຺ກຏພ຺ຍາກຣເຓ ເວທຕ຺ຕເຍ ຈ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຆຣາວາສໍ ¶ ປຫາຍ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ¶ ສມເຍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ວິເວກກາມຕາຍ ອຸຈ຺ຈໍ ເອກໍ ປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຊລິຕຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຕ ວິຍ ນິສີທິ. ຕໍ ຕຖານິສິນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕາປໂສ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ ໂຖເມສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຉສຸ ກາມາວຈຣເທເວສຸ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ສຕຣໍສີ ນາມ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕມ຺ປິ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອເນກກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣວເສນ ຎາຓສ຺ສ ປຣິປກ຺ກຕ຺ຕາ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກວ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໘-໙. ໂສ ¶ ‘‘ອຫໍ ເກນ ກມ຺ເມນ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກວ ສນ຺ຕິປທໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ສຣມາໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ຎາເຓນ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ອຸທານວເສນ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸຈ຺ຈິຍໍ ເສລມາຣຸຍ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຸຈ຺ຈິຍນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈໍ ເສລມຍໍ ປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ນິສີທິ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປພ຺ພຕສ຺ສາວິທູຣມ຺ຫີຕິ ຠຄວໂຕ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ອາສນ຺ນຏ຺ຐາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມນ຺ຕປາຣຄູຕິ ມນ຺ຕສງ຺ຂາຕສ຺ສ ເວທຕ຺ຕຍສ຺ສ ປາຣໍ ປຣິໂຍສານໍ ໂກຏິໍ ຄໂຕ ເອໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອຎ຺ຎໍ ວິຍ ອຕ຺ຕານໍ ນິທ຺ທິສຕິ ອຍໍ ມນ຺ຕປາຣຄູຕິ. ອຸປວິຏ຺ຐໍ ມຫາວີຣນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພເຕ ນິສິນ຺ນໍ ວີຣວນ຺ຕໍ ຊິນໍ, ກິໍ ວິສິຏ຺ຐໍ? ເທວເທວໍ ສກລຉກາມາວຈຣພ຺ຣຫ຺ມເທວານໍ ອຕິເທວໍ ນຣາສຠໍ ນຣານໍ ອາສຕໍ ເສຏ຺ຐໍ ໂລກນາຍກໍ ສກລສຕ຺ຕໂລກໍ ນຍນ຺ຕໍ ນິພ຺ພານໍ ປາເປນ຺ຕໍ ອຫໍ ອຎ຺ຊລິໍ ທສນຂສໂມຘານຎ຺ຊລິປຸຏໍ ສິຣສິ ມຸທ຺ຘນິ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວານ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສນ຺ຖວິໍ ສຸຏ຺ຐຸໍ ໂຖເມສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໒. ອຠາສຖາຕິ ‘‘ເຍນາຍໍ ອຎ຺ຊລີ ທິນ຺ໂນ…ເປ… ອຣຫາ ໂສ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສຕຣໍສິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຍນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ສຸຂມນຸຠວນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ທນ຺ຕສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຸຕ຺ຕມຓິມຍໍ ມຫາຣຫໍ ມຎ຺ຈໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຈີນປຏ຺ຏກມ຺ພລາທີນິ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ສຍນຕ຺ຖາຍ ຠຄວໂຕ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸຄ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ສຍິ ¶ . ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ຕທນຸຣູປໍ ອາກາສຄມນສຸຂເສຍ຺ຍາທິສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໐. ໂສ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໒໑. ສຸເຂຕ຺ເຕ ພີຊສມ຺ປທາຕິ ຍຖາ ຕິຓກຈວຣຣຫິເຕ ກທ຺ທມາທິສມ຺ປນ຺ເນ ສຸເຂຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕພີຊານິ ສາທຸຜລານິ ນິປ຺ຜາເທນ຺ຕິ, ເອວເມວ ຣາຄໂທສາທິທິຍຑ຺ຒສຫສ຺ສກິເລສສງ຺ຂາຕຕິຓກຈວຣຣຫິເຕ ສຸທ຺ຘສນ຺ຕາເນ ປຸຎ຺ຎກ຺ເຂຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕທານານິ ອປ຺ປານິປິ ສມານານິ ມຫປ຺ຜລານິ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສຍນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມມຸນິວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ນຄຣວາສິໂນ ໂພຘິປູຊໍ ກຸຣຸມາເນ ທິສ຺ວາ ວິຈິຕ຺ຕຆເຏ ຈນ຺ທນກປ຺ປຸຣາຄຣຸອາທິມິສ຺ສກສຸຄນ຺ໂຘທເກນ ປູເຣຕ຺ວາ ໂພຘິຣຸກ຺ຂໍ ອຠິສິຎ຺ຈິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເທໂວ ມຫາຘາຣາຫິ ປວສ຺ສິ. ຕທາ ໂສ ອສນິເວເຄນ ກາລໍ ກໂຕ. ເຕເນວ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ຐິໂຕ ‘‘ອໂຫ ພຸທ຺ໂຘ, ອໂຫ ຘມ຺ໂມ’’ຕິອາທິຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ເອວໍ ໂສ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສພ຺ພປຣິຬາຫວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສີຕິຠາວມຸປຄໂຕ ສຸຂິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ອາຣຠິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ເຎນ ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໒໕. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕຣສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ມຫາໂພຘິມໂຫ ອຫູຕິ ມຫາໂພຘິຣຸກ຺ຂສ຺ສ ປູຊາ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຈິຕ຺ຕໍ ຆຏມາທາຍາຕິ ອເນເກຫິ ຈິຕ຺ຕກມ຺ມສຸວຓ຺ຓກມ຺ເມຫິ ວິຈິຕ຺ຕໍ ໂສຠມານໍ ຄນ຺ໂຘທກປຸຓ຺ຓໍ ຆຏໍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ຄນ຺ໂຘທກມທາສຫນ຺ຕິ ຄນ຺ໂຘທກໍ ອທາສິໍ, ອຫໍ ຄນ຺ໂຘທເກນ ອຠິສິຎ຺ຈິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖. ນ຺ຫານກາເລ ¶ ຈ ໂພຘິຍາຕິ ໂພຘິຍາ ປູຊາກຣຓສມເຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂອປວຍ຺ຫຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣຊິນາທິຈ຺ເຈ ໂລເກ ປາຕຸຠູເຕ ເອກສ຺ມິໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ນກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ຆຣາວາສໍ ວສມາໂນ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຣິ ປສາທພຫຸມາໂນ ອາຊານີເຍນ ສິນ຺ຘເວນ ປູຊໍ ອກາສິ, ປູເຊຕ຺ວາ ຈ ປນ ‘‘ພຸທ຺ຘາທີນໍ ສມຓານໍ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ນ ກປ຺ປນ຺ຕິ, ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໍ ອຄ຺ຆາເປຕ຺ວາ ຕທຄ຺ຆນເກນ ກຫາປເຓນ ກປ຺ປິຍໍ ກປ຺ປາສິກກມ຺ພລໂກຊວາທິກໍ ຈີວຣໍ ກປ຺ປູຣຕກ຺ໂກລາທິກໍ ເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣຎ຺ຈ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທິອເນກວາຫນສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ມຄ຺ຄປຏິປາຏິຍາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣວເສນ ໂອປວຍ຺ຫຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໓໓. ໂສ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ ອິທໍ ມຍາ ສນ຺ຕິປທໍ ອຘິຄຕ’’ນ຺ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ¶ ຎາເຓນ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ອຸທານວເສນ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອາຊານີຍມທາສຫນ຺ຕິ ອາຊານີຍໍ ອຸຕ຺ຕມຊາຕິສິນ຺ຘວໍ ອຫໍ ອທາສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕. ສປຕ຺ຕຠາໂຣຕິ ສສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕານິ ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາຣານິ ຠາຣານິ ຍສ຺ສ ໂສ ສປຕ຺ຕຠາໂຣ, ອຏ຺ຐປຣິກ຺ຂາຣຍຸຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖. ຂມນີຍມທາສຫນ຺ຕິ ¶ ຂມນີຍໂຍຄ຺ຄໍ ຈີວຣາທິກປ຺ປິຍປຣິກ຺ຂາຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐. ຈຣິໂມຕິ ປຣິໂຍສາໂນ ໂກຏິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠໂວຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ໂອປວຍ຺ຫຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ສປຣິວາຣາສນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສປຣິວາຣາສນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ໂສປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ¶ ຕຕ຺ຖ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ທານຜລໍ ສທ຺ທຫນ຺ໂຕ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊເນນ ຠຄວໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທາສິ, ທຕ຺ວາ ຈ ປນ ໂຠຊນສາລາຍໍ ໂຠຊນຕ຺ຖາຍ ນິສິນ຺ນາສນໍ ຊາຕິສຸມນມລ຺ລິກາທີຫິ ອລງ຺ກຣິ. ຠຄວາ ຈ ຠຕ຺ຕານຸໂມທນມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອເນກວິຘໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນ ຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໓. ໂສ ເອວໍ ປຕ຺ຕສນ຺ຕິປໂທ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ປຸຎ຺ເຎນ ອິທໍ ສນ຺ຕິປທໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຎາເຓນ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທາສຫນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ລທ຺ຘານໍ ປິຓ຺ຑານໍ ກພຬໍ ກພຬໍ ກຕ຺ວາ ປາຕພ຺ພໂຕ ຂາທິຕພ຺ພໂຕ ອາຫາໂຣ ປິຓ຺ຑປາໂຕ, ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຄວໂຕ ອທາສິໍ, ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຠເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໔. ອກິຕ຺ຕຍິ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕນ຺ຕິ ມຍາ ທິນ຺ນປິຓ຺ຑປາຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ອານິສໍສໍ ປກາເສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໘. ສໍວຸໂຕ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ມິນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສີເລນ ສໍວຸໂຕ ປິຫິໂຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຈ ປຎ຺ຈສູຕິ ຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍາທີສຸ ປຎ຺ຈສຸ ¶ ອິນ຺ທ຺ຣິເຍສຸ ຣູປາທີຫິ ໂຄປິໂຕ ອິນ຺ທ຺ຣິຍສໍວຣສີລຎ຺ຈ ໂຄປິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສປຣິວາຣາສນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຎ຺ຈທີປກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາເສ ວສນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິຍໍ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ມຫາຊເນຫິ ໂພຘິປູຊໍ ກຍິຣມານໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ໂພຘິໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ທີປໍ ຊາເລຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ເຖວ ອຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ຊລມາໂນ ໂຊຕິສມ຺ປນ຺ນວິມານາທີສຸ ວສິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ທີປປູຊານິສ຺ສນ຺ເທນ ທີປກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໕໐. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອຸຊຸທິຏ຺ຐິ ອໂຫສຫນ຺ຕິ ວງ຺ກໍ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຸຊຸ ອວງ຺ກໍ ນິພ຺ພານາຠິມຸຂໍ ປາປຸຓນສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໑. ປທີປທານໍ ປາທາສິນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປກາເຣນ ທິພ຺ພຕິ ໂຊຕຕີຕິ ປທີໂປ, ຕສ຺ສ ທານໍ ປທີປທານໍ, ຕໍ ອທາສິໍ ປທີປປູຊໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປຎ຺ຈທີປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ¶ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ຘຊທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ສຸນ຺ທເຣຫິ ອເນເກຫິ ວຕ຺ເຖຫິ ຘຊໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຘຊປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ອຸຈ຺ຈກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປູຊນິໂຍ ອໂຫສິ. ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ມຫາໂຠໂຄ ຍສວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໗. ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ຫຏ຺ໂຐ ຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ໂສມນສ຺ສສຫຄຕຈິຕ຺ຕຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຫຏ຺ໂຐ ປຣິປຸຓ຺ຓຣູປກາໂຍ ສທ຺ຘາສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ຫຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນ ສນ຺ຕຸຏ຺ເຐນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຊມາໂຣປຍິໍ ອຫນ຺ຕິ ຘຸນາຕິ ກມ຺ປຕິ ຈລຕີຕິ ຘຊໍ, ຕໍ ຘຊໍ ອາໂຣປຍິໍ ເວຬຄ຺ເຄ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໘-໙. ປຕິຕປຕ຺ຕານິ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາຕິ ປຕິຕານິ ໂພຘິປຕ຺ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຫໍ ພຫິ ຉຑ຺ເຑສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ໂຕສຸທ຺ຘໍ ພຫິສຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອນ຺ໂຕ ຈິຕ຺ຕສນ຺ຕານນາມກາຍໂຕ ຈ ພຫິ ຈກ຺ຂຸໂສຕາທິຣູປກາຍໂຕ ຈ ສຸທ຺ຘິໍ ອຘິ ວິເສເສນ ມຸຕ຺ຕໍ ກິເລສໂຕ ວິມຸຕ຺ຕໍ ອນາສວໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ວິຍ ສມ຺ມຸຂາ ອຸຕ຺ຕມໍ ໂພຘິໍ ອວນ຺ທິໍ ປຓາມມກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຘຊທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປກາເສນ຺ໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທຸມຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕກຸສລສມ຺ຠາໂຣ ປທຸມຸຕ຺ຕຣມຸນິນາ ¶ ຘມ຺ມປຊ຺ໂຊເຕ ໂຊຕມາເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ¶ ໂຠຄສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ປາກໂຏ. ໂສ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ມຫາຊເນນ ສທ຺ຘິໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ຘເຊນ ສຫ ປທຸມກລາປໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ, ສຘຊໍ ຕໍ ປທຸມກລາປໍ ອາກາສມຸກ຺ຂິປິໍ, ຕໍ ¶ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຕິວິຍ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ຊີວິຕປຣິໂຍສາເນ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຘຊມິວ ຉກາມາວຈເຣ ປາກໂຏ ປູຊິໂຕ ຈ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປຎ຺ຈວສ຺ສິໂກວ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ປທຸມຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໖໗. ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປກາເສນ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຈ຺ຈນ຺ຕິ ຕຖໍ ອວິຕຖໍ ອວິປຣີຕໍ ສຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍນິໂຣຘມຄ຺ຄວເສນ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ສມາຫຏານີຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ, ຕໍ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ໂລເກ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຣຘມ຺ມປ຺ປວຕ຺ຕໂກຕິ ອຸຕ຺ຕມຘມ຺ມປ຺ປວຕ຺ຕໂກ ປກາສໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອມຕໍ ວຸຏ຺ຐິນ຺ຕິ ອມຕມຫານິພ຺ພານວຸຏ຺ຐິຘາຣໍ ປວສ຺ສນ຺ໂຕ ປຄ຺ຆຣນ຺ໂຕ ສເທວກໍ ໂລກໍ ເຕເມນ຺ໂຕ ສພ຺ພກິເລສປຣິຬາຫໍ ນິພ຺ພາເປນ຺ໂຕ ຘມ຺ມວສ຺ສໍ ວສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໘. ສຘຊໍ ປທຸມໍ ຄຍ຺ຫາຕິ ຘເຊນ ສຫ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ປທຸມໍ ປທຸມກລາປໍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຑ຺ຒໂກເສ ຐິໂຕ ອຫນ຺ຕິ ອຸໂຠ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຐິໂຕ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປທຸມຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ອສນໂພຘິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອສນໂພຘິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ¶ ອສນໂພຘິໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕໂພຘິຕຣຸເຓ ຄເຫຕ຺ວາ ໂພຘິໍ ໂຣເປສິ, ຍຖາ ນ ວິນສ຺ສຕິ ຕຖາ ອຸທກາສິຎ຺ຈນາທິກມ຺ເມນ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຣິປກ຺ກສມ຺ຠາຣຕ຺ຕາ ¶ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກວ ສມາໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຂຸຣຄ຺ເຄເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ, ປຸຣາກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ອສນໂພຘິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໗໘. ໂສ ¶ ປຸພ຺ພສມ຺ຠາຣມນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຊາຕິຍາຕິ ມາຕຸຄພ຺ຠໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຕວສ຺ໂສ ປຣິປຸຓ຺ຓສຣໂທ ອຫໍ ໂລກນາຍກໍ ຕິສ຺ສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສຸມໂນຕິ ປກາເຣນ ປສນ຺ນອນາລຸຬິຕອວິກມ຺ປິຕຈິຕ຺ໂຕ, ສຸມໂນ ສຸນ຺ທຣມໂນ ໂສມນສ຺ສສຫຄຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໙. ຕິສ຺ສສ຺ສາຫໍ ຠຄວໂຕຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຊາໂຕຕິ ຕິສ຺ໂສ, ໂສ ມາຕຸຄພ຺ຠໂຕ, ມນຸສ຺ສຊາຕິໂຕ, ປຎ຺ຈກ຺ຂນ຺ຘໂຕ ຈ ມຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຕາທິໂນ, ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ ອສນໂພຘິໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ໂຣປຍິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໘໐. ອສໂນ ນາມເຘຍ຺ເຍນາຕິ ນາມປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ນາມສຎ຺ຎາຍ ອສໂນ ນາມ ອສນຣຸກ຺ໂຂ ໂພຘິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຣຓີຣຸຫປາທໂປຕິ ວລ຺ລິຣຸກ຺ຂປພ຺ພຕຄງ຺ຄາສາຄຣາທໂຍ ຘາເຣຕີຕິ ຘຣຓີ, ກາ ສາ? ປຖວີ, ຕສ຺ສໍ ຣຸຫຕິ ປຕິຏ຺ຐຫຕີຕິ ຘຣຓີຣຸໂຫ, ປາເທນ ປິວຕີຕິ ປາທໂປ, ປາທສງ຺ຂາເຕນ ມູເລນ ສິຎ຺ຈິໂຕທກໍ ປິວຕິ ອາໂປຣສໍ ສິເນຫໍ ຘາເຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຣຓີຣຸໂຫ ຈ ໂສ ປາທໂປ ຈາຕິ ຘຣຓີຣຸຫປາທໂປ, ຕໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ອສນໍ ໂພຘິໍ ປຎ຺ຈ ວສ຺ສານິ ປຣິຈຣິໍ ໂປເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘໑. ປຸປ຺ຜິຕໍ ປາທປໍ ທິສ຺ວາຕິ ຕໍ ມຍາ ໂປສິຕໍ ອສນໂພຘິຣຸກ຺ຂໍ ປຸປ຺ຜິຕໍ ອຈ຺ຉຣໂຍຄ຺ຄຠູຕປຸປ຺ຜຕ຺ຕາ ອພ຺ຠຸຕໍ ໂລມຫໍສກຣຓໍ ທິສ຺ວາ ສກໍ ¶ ກມ຺ມໍ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມໍ ປກິຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ປກາເຣນ ກຖຍນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອສນໂພຘິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ສກຈິນ຺ຕນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປວນໍ ¶ ການນໍ ທິສ຺ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສກຈິນ຺ຕນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ¶ ຘຣມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອປາປຸຓິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ໂຕ ວິເວກໍ ຣມຓີຍໍ ເອກໍ ວນໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖເວກາຍ ກນ຺ທຣາຍ ປຸລິນເຈຕິຍໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວຕິ ສຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ ສຘາຕຸກສຎ຺ຎຎ຺ຈ ກຕ຺ວາ ວນປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ປຣິຈຣິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທ຺ວີສຸ ອຄ຺ຄໍ ອຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອຄ຺ຄຎ຺ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫາ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປວນໍ ການນໍ ທິສ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປວນນ຺ຕິ ປກາເຣນ ວນໍ ປຕ຺ຖຏໍ ວິຕ຺ຖິຓ຺ຓໍ ຄຫນຠູຕນ຺ຕິ ປວນໍ. ການນໍ ອວກຸຈ຺ຉິຕໍ ອານນໍ ອວຫນໍ ສຕຕໍ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆຍກ຺ຂຣກ຺ຂສມທ຺ທຫຕ຺ຖິອສ຺ສສຸປຓ຺ຓອຸຣເຄຫິ ວິຫງ຺ຄຄຓສທ຺ທກຸກ຺ກຸຏໂກກິເລຫິ ວາ ພຫລນ຺ຕິ ການນໍ, ຕໍ ການນສງ຺ຂາຕໍ ປວນໍ ມນຸສ຺ສສທ຺ທວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ນິສ຺ສທ຺ທນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນາວິລນ຺ຕິ ນ ອາວິລໍ ອຸປທ຺ທວຣຫິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິສີນໍ ອນຸຈິຓ຺ຓນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘອຣຫນ຺ຕຂີຓາສວສງ຺ຂາຕານໍ ອິສີນໍ ອນຸຈິຓ຺ຓໍ ນິເສວິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຫຸຕີນໍ ¶ ປຏິຄ຺ຄຫນ຺ຕິ ອາຫຸນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປູຊາສກ຺ກາຣໍ ປຏິຄ຺ຄຫໍ ເຄຫສທິສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ຖູປໍ ກຕ຺ວານ ເວຬຸນາຕິ ເວຬຸເປສິກາຫິ ເຈຕິຍໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນານາປຸປ຺ຜໍ ສໂມກິຣິນ຺ຕິ ຈມ຺ປກາທີຫິ ອເນເກຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ສໂມກິຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ມຸຂາ ວິຍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ¶ ສຊີວມານສ຺ສ ສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ ອິວ ນິມ຺ມິຕໍ ອຸປ຺ປາທິຕໍ ເຈຕິຍໍ ອຫໍ ອຠິ ວິເສເສນ ວນ຺ທິໍ ປຓາມມກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສກຈິນ຺ຕນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ອໂວປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິຫາຣາ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອໂວປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ນານາປຸປ຺ຜານິ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປຣິ ອພ຺ຠຸກ຺ກິຣິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ¶ ສຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ກາສຕິ ທິປ຺ປຕີຕິ ອາກາໂສ, ຕສ຺ມິໍ ອາກາເສ ປຸປ຺ຜານໍ ອວກິຣິຕຕ຺ຕາ ອໂວປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໗. ເອວໍ ປຕ຺ຕສນ຺ຕິປໂທ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິຫາຣາ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິຫາຣາຕິ ວິເສເສນ ຫຣຕິ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ອປຕນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ອາຫຣຕິ ປວຕ຺ເຕຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ວິຫາໂຣ, ຕສ຺ມາ ວິຫາຣາ ອຠິ ວິເສເສນ ນິກ຺ຂມ຺ມ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ. ອພ຺ຠຸຏ຺ຐາສິ ຈ ຈງ຺ກເມຕິ ຈງ຺ກມນຕ຺ຖາຍ ສຏ຺ຐິຣຕເນ ຈງ຺ກເມ ອຠິວິເສເສນ ອຸຏ຺ຐາສິ, ອຠິຣຸຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ¶ ປກາເສນ຺ໂຕຕິ ຕສ຺ມິໍ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ໂຕ ທຸກ຺ຂສມຸທຍນິໂຣຘມຄ຺ຄສຈ຺ຈສງ຺ຂາຕໍ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອມຕໍ ປທໍ ນິພ຺ພານໍ ເທເສນ຺ໂຕ ວິຠຊນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕານີກໂຣນ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ຈງ຺ກເມຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໘. ສິຂິສ຺ສ ຄິຣມຎ຺ຎາຍ, ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ຕາທິໂນຕິ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ຕາທິຄຸຓສມງ຺ຄິສ຺ສ ສິຂິສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຄິຣໍ ສທ຺ທໍ ໂຆສໍ ອຎ຺ຎາຍ ຊານິຕ຺ວາ. ນານາປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ນາຄປຸນ຺ນາຄາທິອເນການິ ປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ. ອາກາສມ຺ຫິ ສໂມກິຣິນ຺ຕິ ຈງ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຸທ຺ຘນິ ອາກາເສ ໂອກິຣິໍ ປູເຊສິໍ.

໙. ເຕນ ກມ຺ເມນ ທ຺ວິປທິນ຺ທາຕິ ທ຺ວິປທານໍ ເທວພ຺ຣຫ຺ມມນຸສ຺ສານໍ ອິນ຺ທ ປຘານຠູຕ. ນຣາສຠ ນຣານໍ ¶ ອາສຠຠູຕ. ປຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອຈລໍ ຐານນ຺ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຈລໍ ຐານໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫິ ຠວາມິ. ຫິຕ຺ວາ ຊຍປຣາຊຍນ຺ຕິ ທິພ຺ພມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິສງ຺ຂາຕໍ ຊຍຎ຺ຈ ຈຕຸຣາປາຍທຸກ຺ຂສງ຺ຂາຕໍ ປຣາຊຍຎ຺ຈ ຫິຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອໂວປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ໂຕ.

໓. ປຈ຺ຈາຄມນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິນ຺ຘຸຍາ ນທິຍາ ຕີເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຈ຺ຈາຄມນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສິນ຺ຘຸຍາ ຄງ຺ຄາຍ ສມີເປ ຈກ຺ກວາກໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພສມ຺ຠາຣຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປາຓິໂນ ອຂາທນ຺ໂຕ ເສວາລເມວ ຠກ຺ຂຍນ຺ໂຕ ຈຣຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິປສ຺ສິຠຄວາ ສຕ຺ຕານຸຄ຺ຄຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ອຄມາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂສ ຈກ຺ກວາໂກ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ¶ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຕຸຓ຺ເຑນ ສາລຣຸກ຺ຂໂຕ ສາລປຸປ຺ຜໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາຄມ຺ມ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ອປຣາປຣໍ ຉກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕວເສນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ຈກ຺ກວາໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ກຕ຺ຖຈິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜມາຫຣິຕ຺ວາ ປູຊິຕຕ຺ຕາ ປຸພ຺ພປຸຎ຺ຎນາເມນ ປຈ຺ຈາຄມນິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໓. ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິນ຺ຘຸຍາ ນທິຍາ ຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ສີຕິ ສທ຺ທໍ ກຸຣຸມານາ ຘຸນາຕິ ກມ຺ປຕີຕິ ສິນ຺ຘຸ, ນທຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ນທິ. ຈກ຺ກວາໂກ ອຫໍ ຕທາຕິ ຈກ຺ກໍ ສີຆໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອິວ ອຸທເກ ວາ ຖເລ ວາ ອາກາເສ ວາ ສີຆໍ ວາຕິ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ຈກ຺ກວາໂກ. ຕທາ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນກາເລ ອຫໍ ຈກ຺ກວາໂກ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸທ຺ຘເສວາລຠກ຺ໂຂຫນ຺ຕິ ອຎ຺ຎໂຄຈຣອມິສ຺ສຕ຺ຕາ ສຸທ຺ຘເສວາລເມວ ຂາທນ຺ໂຕ ອຫໍ ວສາມິ. ປາເປສຸ ຈ ສຸສຎ຺ຎໂຕຕິ ປຸພ຺ພວາສນາວເສນ ປາປກຣເຓ ສຸຏ຺ຐຸ ສຎ຺ຎໂຕ ຕີຫິ ທ຺ວາເຣຫິ ສຎ຺ຎໂຕ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ.

໑໔. ອທ຺ທສໍ ¶ ວິຣຊໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ຣາຄໂທສໂມຫວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ວິຣຊໍ ນິກ຺ກິເລສໍ ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສໍ ອທ຺ທກ຺ຂິໍ. ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອນິລຎ຺ຊເສຕິ ອນິລຎ຺ຊເສ ອາກາສປເຖ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘໍ. ຕຸຓ຺ເຑນ ມຍ຺ຫໍ ມຸຂຕຸຓ຺ເຑນ ຕາລໍ ສາລປຸປ຺ຜໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວິປສ຺ສິສ຺ສາຠິໂຣປຍິໍ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຈ຺ຈາຄມນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ປຣປ຺ປສາທກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຸສຠໍ ປວຣໍ ວີຣນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຣປ຺ປສາທກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມານໍ ປທໂກ ເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸຠານໍ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠທານໍ ໂລກາຍຕມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓສຸ ອນວໂຍ ນາເມນ ເສລພ຺ຣາຫ຺ມໂຓຕິ ປາກໂຏ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ອສີຕິອນຸພ຺ຍຎ຺ຊເນຫິ ຈາຕິ ສຍໍ ໂສຠມານໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ ¶ ອເນກາຫິ ¶ ອຸປມາຫິ ໂຖມນໍ ປກາເສສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວໂລເກ ສກ຺ກມາຣາທໂຍ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ຈຕຸປຏິສມ຺ຠິທາຉຬຠິຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ໂຕ ມຫາຂີຓາສໂວ ອໂຫສິ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຖຸຕິຍາ ສຕ຺ຕານໍ ສພ຺ເພສໍ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທກຣຓໂຕ ປຣປ຺ປສາທກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໒໐. ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸສຠໍ ປວຣໍ ວີຣນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຸສຠນ຺ຕິ ວສໂຠ ນິສໂຠ ວິສໂຠ ອາສໂຠຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ເຊຏ຺ຐປຸງ຺ຄວາ. ຕຕ຺ຖ ຄວສຕເຊຏ຺ຐໂກ ວສໂຠ, ຄວສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ນິສໂຠ, ຄວສຕສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ວິສໂຠ, ຄວໂກຏິສຕສຫສ຺ສເຊຏ຺ຐໂກ ອາສໂຠຕິ ຈ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຖຸຕິໍ ກໂຣນ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຓ຺ຑິຕາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຎາວເສນ ຖຸຕິໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ພຸທ຺ຘານໍ ປນ ສພ຺ພາກາເຣນ ຖຸຕິໍ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ເອໂກປິ ນຕ຺ຖິ. ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ຫິ ພຸທ຺ໂຘ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ –

‘‘ພຸທ຺ໂຘປິ ¶ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠເຓຍ຺ຍ ວຓ຺ຓໍ, ກປ຺ປມ຺ປິ ເຈ ອຎ຺ຎມຠາສມາໂນ;

ຂີເຍຖ ກປ຺ໂປ ຈິຣທີຆມນ຺ຕເຣ, ວຓ຺ໂຓ ນ ຂີເຍຖ ຕຖາຄຕສ຺ສາ’’ຕິ. (ທີ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໓໐໔; ໓.໑໔໑; ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໔໒໕; ອຸທາ. ອຏ຺ຐ. ໕໓) –

ອາທິກໍ. ອຍມ຺ປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມຸຂາຣູຬ຺ຫວເສນ ເອກປສີທນວເສນ ‘‘ອາສຠ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ‘‘ອຸສຠ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ວຣິຕພ຺ໂພ ປຕ຺ເຖຕພ຺ໂພຕິ ວໂຣ. ອເນເກສຸ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ເສສຸ ກຕວີຣິຍຕ຺ຕາ ວີໂຣ. ມຫນ຺ຕໍ ສີລກ຺ຂນ຺ຘາທິກໍ ເອສຕິ ຄເວສຕີຕິ ມເຫສີ, ຕໍ ມເຫສິໍ ພຸທ຺ຘໍ. ວິເສເສນ ກິເລສຂນ຺ຘມາຣາທໂຍ ມາເຣ ຊິຕວາຕິ ວິຊິຕາວີ, ຕໍ ວິຊິຕາວິນໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ. ສຸວຓ຺ຓສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ອິວ ວຓ຺ໂຓ ຍສ຺ສ ສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂສ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ, ຕໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ໂກ ນາມ ສຕ຺ໂຕ ນປ຺ປສີທຕີຕິ.

ປຣປ຺ປສາທກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ເວສ຺ສຠູ ¶ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຠິສທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ຕສ຺ມິໍ ຫຕ຺ຖິໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ເວສ຺ສຠູ ຠຄວາ ວິເວກກາໂມ ຫິມວນ຺ຕມຄມາສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ປສນ຺ນມານໂສ ຠິສມຸຬາລໍ ¶ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຠເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຫຕ຺ຖິໂຍນິໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕມາຄໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ມຫາໂຠເຄ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ໂສ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລນາເມນ ຠິສທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໒໙. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠູ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເວສ຺ສຠູຕິ ເວສ຺ສໍ ຠຸນາຕິ ອຕິກ຺ກມຕີຕິ ເວສ຺ສຠູ. ອຖ ວາ ເວສ຺ເສ ວາຓິຊກມ຺ເມ ວາ ກາມຣາຄາທິເກ ວາ ກຸສລາທິກມ຺ເມ ວາ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມ ວາ ຠຸນາຕິ ອຠິຠວຕີຕິ ¶ ເວສ຺ສຠູ, ໂສ ນາເມນ ເວສ຺ສຠູ ນາມ ຠຄວາ. ອິສີນໍ ຕຕິໂຍ ອຫູຕິ ກຸສລຘມ຺ເມ ເອສຕິ ຄເວສຕີຕິ ອິສິ, ‘‘ວິປສ຺ສີ, ສິຂີ, ເວສ຺ສຠູ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຕຕິໂຍ ອິສິ ຕຕິໂຍ ຠຄວາ ອຫຸ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ການນໍ ວນໂມຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ການນສງ຺ຂາຕໍ ວນໍ ໂອຄຍ຺ຫ ໂອຄເຫຕ຺ວາ ປາວິສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐. ຠິສມຸຬາລໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາຕິ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທານໍ ຉາຕກໍ ຠິສຕິ ຫິໍສຕິ ວິນາເສຕີຕິ ຠິສໍ, ໂກ ໂສ? ປທຸມກນ຺ໂທ, ຠິສຎ຺ຈ ມຸຬາລຎ຺ຈ ຠິສມຸຬາລໍ, ຕໍ ຠິສມຸຬາລໍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ກເຣນ ຈ ປຣາມຏ຺ໂຐຕິ ຕໍ ມຍາ ທິນ຺ນທານໍ, ເວສ຺ສຠູວຣພຸທ຺ຘິນາ ອຸຕ຺ຕມພຸທ຺ຘິນາ ເວສ຺ສຠຸນາ ກເຣນ ຫຕ຺ຖຕເລນ ປຣາມຏ຺ໂຐ ກຕສມ຺ຜສ຺ໂສ ອໂຫສິ. ສຸຂາຫໍ ນາຠິຊານາມິ, ສມໍ ເຕນ ກຸໂຕຕ຺ຕຣິນ຺ຕິ ເຕນ ສຸເຂນ ¶ ສມໍ ສຸຂໍ ນາຠິຊານາມິ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ຕໂຕ ປຣໍ ຕໂຕ ອຘິກໍ ສຸຂໍ ກຸໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍນ຺ຕິ.

ຠິສທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ສຸຈິນ຺ຕິຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຄິຣິທຸຄ຺ຄຈໂຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຈິນ຺ຕິຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ຕປ຺ປເທເສ ເນສາທກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມິຄສູກຣາທໂຍ ວຘິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ຕທາ ໂລກນາໂຖ ໂລການຸຄ຺ຄຫໍ ສຕ຺ຕານຸທ຺ທຍຕຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຈ ຫິມວນ຺ຕມຄມາສິ. ຕທາ ໂສ ເນສາໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຕ຺ຕໂນ ຂາທນຕ຺ຖາຍ ອານີຕໍ ວຣມຘຸຣມໍສໍ ອທາສິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ, ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ¶ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສຸຄຕີສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໖. ຈຕຸປຏິສມ຺ຠິທາປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາທິເຠທໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ¶ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຄິຣິທຸຄ຺ຄຈໂຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຄິຣຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣຕີຕິ ຄິຣິ, ໂກ ໂສ? ສິລາປໍສຸມຍປພ຺ພໂຕ, ທຸຏ຺ຐຸ ທຸກ຺ເຂນ ຄມນີຍໍ ທຸຄ຺ຄໍ, ຄິຣີຫິ ທຸຄ຺ຄໍ ຄິຣິທຸຄ຺ຄໍ, ທຸຄ຺ຄໂມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມິໍ ຄິຣິທຸຄ຺ເຄ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣ ຈໂຣ ຈຣຓສີໂລ ອາສິໍ ອໂຫສິໍ. ອຠິຊາໂຕວ ເກສຣີຕິ ອຠິ ວິເສເສນ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເກສຣີວ ເກສຣສີໂຫ ອິວ ຄິຣິທຸຄ຺ຄສ຺ມິໍ ຈຣາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐. ຄິຣິທຸຄ຺ຄໍ ປວິສິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຕທາ ເຕນ ມໍສທາເນນ ປີຕິໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປພ຺ພຕນ຺ຕຣໍ ປາວິສິໍ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສຸຈິນ຺ຕິຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປກ຺ຂິຊາໂຕ ¶ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວຕ຺ຖທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຸປຓ຺ຓໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຄນ຺ຘມາທນປພ຺ພຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖທສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສຸປຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ມາຓວກວຓ຺ຓໍ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ມຫຄ຺ຆໍ ທິພ຺ພວຕ຺ຖໍ ອາທາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ໂສປິ ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ອປຣາປຣໍ ສໍສຣນ຺ໂຕ ປຸຎ຺ຎານິ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິນ຺ຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ມຫຄ຺ຆໍ ວຕ຺ຖາຠຣຓໍ ລທ຺ຘໍ, ຕໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວຕ຺ຖຈ຺ຉາຍາຍ ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ວສນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ຕຂີຓາສໂວ ອໂຫສິ, ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ວຕ຺ຖທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໔໕. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປກ຺ຂິຊາໂຕ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປກ຺ຂິຊາໂຕຕິ ປກ຺ຂນ຺ທຕິ ອຸປລວຕິ ສກຸໂຓ ເອເຕນາຕິ ປກ຺ຂໍ, ປກ຺ຂມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ປກ຺ຂີ, ປກ຺ຂິໂຍນິຍໍ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸປຓ຺ໂຓຕິ ສຸນ຺ທຣໍ ປຓ຺ຓໍ ປຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ໂສ ສຸປຓ຺ໂຓ, ວາຕຄ຺ຄາຫສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓຊລມານປຕ຺ຕມຫາຠາໂຣຕິ ¶ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຄຣຸຬາຘິໂປຕິ ນາເຄ ຄຓ຺ຫນຕ຺ຖາຍ ຄຣຸໍ ຠາຣໍ ປາສາຓໍ ຄິຬນ຺ຕີຕິ ຄຣຸຬາ, ຄຣຸຬານໍ ອຘິໂປ ຣາຊາຕິ ຄຣຸຬາຘິໂປ, ວິຣຊໍ ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສາຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ວຕ຺ຖທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອມ຺ພທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວານຣໂຍນິຍໍ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ເຕ ກປິຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕມຄມາສິ. ອຖ ໂສ ກປິຣາຊາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສຸມຘຸຣໍ ອມ຺ພຜລໍ ຂຸທ຺ທມຘຸນາ ອທາສິ. ອຖ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ຕໍ ສພ຺ພໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂສ ໂສມນສ຺ສສມ຺ປນ຺ນຫທໂຍ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ປຸພ຺ພປຸຎ຺ຎນາເມນ ອມ຺ພທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໕໓. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕນາ ກຕກຸສລພີຊໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ເມຕ຺ຕາຍ ອຜຣິ ໂລເກ, ອປ຺ປມາເຓ ນິຣູປຘີຕິ ໂສ ຠຄວາ ສພ຺ພໂລເກ ອປ຺ປມາເຓ ສຕ຺ເຕ ‘‘ສຸຂີ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິອາທິນາ ນິຣຸປຘິ ອຸປຘິວິຣຫິຕໍ ກຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕາຍ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ອຜຣິ ປຕ຺ຖຣິ ວຑ຺ເຒສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໔. ກປິ ອຫໍ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິ ຕທາ ຕສ຺ສາຄມນກາເລ ກປິຣາຊາ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອມ຺ພທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຸມໂນ ¶ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸມນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມາລາກາຣສ຺ສ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ຠຄວຕິ ປສນ຺ນມານໂສ ສຸມນມາລາມຸຏ຺ຐິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ¶ ຫຕ຺ເຖຫິ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ຕທາເຣຫິ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ສຸມນນາເມນ ¶ ປາກໂຏ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໖໒. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸມໂນ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ສຸນ຺ທຣໍ ມນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຍສ຺ສ ໂສ ສຸມໂນ. ສທ຺ຘາປສາທພຫຸມາເນນ ຍຸຕ຺ໂຕ ນາເມນ ສຸມໂນ ນາມ ມາລາກາໂຣ ຕທາ ອຫໍ ອໂຫສິໍ.

໖໓. ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສິຂາ ມຸທ຺ຘາ ກາສຕີຕິ ສິຂີ. ອຖ ວາ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕສມ຺ປໂຍເຄ ຂາທຕິ ວິທ຺ຘໍເສຕີຕິ ສິຂີ, ກາ ສາ? ອຄ຺ຄິສິຂາ, ອຄ຺ຄິສິຂາ ວິຍ ສິຂາຍ ທິປ຺ປນໂຕ ສິຂີ. ຍຖາ ອຄ຺ຄິສິຂາ ໂຊຕຕິ ປາກຏາ ໂຫຕິ, ສິຂີ ປຕ຺ຕຕິຓກຏ຺ຐປລາສາທິເກ ທຫຕິ, ເອວມຍມ຺ປິ ຠຄວາ ນີລປີຕາທິຣໍສີຫິ ໂຊຕຕິ ສກລໂລກສນ຺ນິວາເສ ປາກໂຏ ໂຫຕິ. ສກສນ຺ຕານຄຕສພ຺ພກິເລເສ ໂສເສຕິ ວິທ຺ຘໍເສຕິ ຌາເປຕີຕິ ໂວຫາຣນາມໍ ນາມກມ຺ມໍ ນາມເຘຍ຺ຍໍ, ຕສ຺ສ ສິຂິໂນ. ສກລໂລກສ຺ສ ພນ຺ຘຸຎາຕໂກຕິ ໂລກພນ຺ຘຸ, ຕສ຺ສ ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນ ຠຄວໂຕ ສຸມນປຸປ຺ຜໍ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສຸມນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປຸປ຺ຜຈງ຺ໂກຏິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຠີຕຣູປໍ ສີຫໍ ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸປ຺ຜຈງ຺ໂກຏິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມຫາວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປສນ຺ນາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ອໂນຊປຸປ຺ຜໂມຈິນິຕ຺ວາ ຈງ຺ໂກຏກໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ‘‘ຠຄວາ ¶ , ອິມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ປູຊນີໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ¶ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ອຠິຣູໂປ ອໂຫສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໖໘-໙. ໂສ ¶ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຠີຕຣູປໍ ສີຫໍ ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສີຫນ຺ຕິ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທາທໂຍ ສຕ຺ເຕ ອຠິຠວຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕີຕິ ສີໂຫ, ອຠີຕຣູໂປ ອຠີຕສຠາໂວ, ຕໍ ອຠີຕຣູປໍ ສີຫໍ ອິວ ນິສິນ຺ນໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປກ຺ຂີນໍ ອຄ຺ຄໍ ຄຣຸຬຣາຊໍ ອິວ ປວຣໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ພ຺ຍຄ຺ຆຣາຊໍ ອິວ ອຠິ ວິເສເສນ ຊາຕໍ ສພ຺ພສີຫານໍ ວິເສສໍ ເກສຣສີຫໍ ອິວ ຕິໂລກສ຺ສ ສຣຓໍ ສິຂິໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ. ກິໍ ຠູຕໍ? ອເນຊໍ ນິກ຺ກິເລສໍ ຂນ຺ຘມາຣາທີຫິ ອປຣາຊິຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ສິຂິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ມາຣຓານຄ຺ຄນ຺ຕິ ສພ຺ພກິເລສານໍ ມາຣເຓ ໂສສເນ ວິທ຺ຘໍສເນ ອຄ຺ຄໍ ເສຏ຺ຐໍ ກິເລເສ ມາເຣນ຺ຕານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘພຸທ຺ຘສາວການໍ ວິຊ຺ຊມານານມ຺ປິ ເຕສໍ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ ປຣິວາຣິຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ສິຂິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໗໐. ຈງ຺ໂກຏເກ ຐເປຕ຺ວານາຕິ ອຸຕ຺ຕມໍ ອໂນຊປຸປ຺ຜໍ ກຣຓ຺ຑເກ ປູເຣຕ຺ວາ ສິຂີສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ເສຏ຺ຐໍ ສໂມກິຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ປຸປ຺ຜຈງ຺ໂກຏິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອາປາຏລິໍ ¶ ອຫໍ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນາຄສມາລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຖາຣູປສຊ຺ຊນສໍສຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ອລາເຠນ ສຕ຺ຖຣິ ຘຣມານກາເລ ທສ຺ສນສວນປູຊາກມ຺ມມກຣິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາຣີຣິກຘາຕຸໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ກຕເຈຕິຍມ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ປາຏລິປຸປ຺ຜໍ ປູເຊຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ຕໂຕ ກາລໍ ກໂຕ ຕຸສິຕາທີສຸ ຉສຸ ເທວໂລເກສຸ ສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ນາຄຣຸກ຺ຂປລ຺ລວໂກມຬສທິສສຣີຣຕ຺ຕາ ນາຄສມາໂລຕິ ມາຕາປິຕູຫິ ກຕນາມເຘຍ຺ໂຍ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ¶ ປຈ຺ຉາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາປາຏລິໍ ອຫໍ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອາປາຏລິນ຺ຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ, ອາທເຣນ ວາ ປາຏລິປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຫໍ ຖູປມ຺ຫິ ອຠິໂຣເປສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຊ຺ຌິຕໍ ສຸມຫາປເຖຕິ ສພ຺ພນຄຣວາສີນໍ ວນ຺ທນປູຊນຕ຺ຖາຍ ມຫາປເຖ ນຄຣມຊ຺ເຌ ວີຖິຍໍ ອຸຊ຺ຌິຕໍ ອຸຏ຺ຐາປິຕໍ, ອິຏ຺ຐກກມ຺ມສຸຘາກມ຺ມາທີຫິ ນິປ຺ຜາທິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ນາຄສມາລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອກ຺ກນ຺ຕຎ຺ຈ ປທໍ ທິສ຺ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ¶ ກຕາຘິກາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປາສກເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຠຄວຕາ ຕສ຺ສ ອນຸກມ຺ປາຍ ທສ຺ສິຕໍ ປທເຈຕິຍໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ໂລມຫຏ຺ຐຊາໂຕ ວນ຺ທນປູຊນາທິພຫຸມານມກາສິ. ໂສ ເຕເນວ ສຸເຂຕ຺ເຕ ສຸກເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ເສສຸ ຊາໂຕ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ສພ຺ພມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ນກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ປຸຣາກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ປທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໕. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອກ຺ກນ຺ຕຎ຺ຈ ປທໍ ທິສ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອກ຺ກນ຺ຕນ຺ຕິ ອກ຺ກມິຕໍ ທສ຺ສິຕໍ. ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ສພ຺ພທາ ຈຕຸຣງ຺ຄຸໂລປຣິເຍວ ຄມນໍ, ອຍໍ ປນ ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ນຕໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ເອໂສ ອິມໍ ປສ຺ສຕູ’’ຕິ ປທເຈຕິຍໍ ທສ຺ເສສິ, ຕສ຺ມາ ໂສ ຕສ຺ມິໍ ປສີທິຕ຺ວາ ວນ຺ທນປູຊນາທິສກ຺ກາຣມກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ທຸມຄ຺ເຄ ປໍສຸກູລິກນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ທຸມຄ຺ເຄ ລຄ຺ຄິຕໍ ຠຄວໂຕ ປໍສຸກູລຈີວຣໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ‘‘ອຣຫທ຺ຘຊ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ວນ຺ທນປູຊນາທິສກ຺ກາຣມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໙. ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕາຘິຄໂມ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ທຸມຄ຺ເຄ ປໍສຸກູລິກນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຘຸນາຕິ ກມ຺ປຕີຕິ ທຸໂມ. ທຸຫຕິ ປູເຣຕິ ອາກາສຕລນ຺ຕິ ວາ ທຸໂມ, ທຸມສ຺ສ ອຄ຺ໂຄ ໂກຏີຕິ ທຸມຄ຺ໂຄ, ຕສ຺ມິໍ ທຸມຄ຺ເຄ. ປໍສຸມິວ ປຏິກ຺ກູລຠາວໍ ອມນຸຎ຺ຎຠາວໍ ອຸລຕິ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ປໍສຸກູລໍ, ປໍສຸກູລເມວ ປໍສຸກູລິກໍ, ສຕ຺ຖຸໂນ ¶ ປໍສຸກູລໍ ທຸມຄ຺ເຄ ລຄ຺ຄິຕໍ ທິສ຺ວາ ອຫໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໍ ປໍສຸກູລໍ ອວນ຺ທິໍ ປຓາມມກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ຠິສາລຸວທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ການນໍ ¶ ວນໂມຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຠິສາລຸວທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ສມີເປ ອຣຎ຺ຎາວາເສ ວສນ຺ໂຕ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ວິເວກວເສນາຄຕໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຎ຺ຈຠິສາລຸເວ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕຸໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສ ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຸສິຕາທີສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຠວສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ຕໍ ປຫາຍ ສາສເນ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໓. ໂສ ຕໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ການນໍ ວນໂມຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ວສາມິ ວິປິເນ ອຫນ຺ຕິ ວິເວກວາໂສ ອຫໍ ວສາມີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຠິສາລຸວທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຂຓ຺ໂຑ ¶ ນາມາສິ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ນມານໂສ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຂຓ຺ຑໍ ນາມ ອຄ຺ຄສາວກໍ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣມານໍ ທິສ຺ວາ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕມທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ¶ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ປິຓ຺ຑປາຕສ຺ສ ສຎ຺ຎໍ ມນສິກຣິຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘວິເສສຕ຺ຕາ ເອກສຎ຺ຎກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໘. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຂຓ຺ໂຑ ນາມາສິ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ກິເລສານໍ ຂຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ຂຓ຺ໂຑຕິ ນາມໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເອກສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ຕິຓສນ຺ຖຣທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິຓສນ຺ຖຣທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໂຕ ປເຄວ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ເອກໍ ສຣໍ ນິສ຺ສາຍ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕິສ຺ໂສ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ອາກາເສນ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕາປໂສ ອາກາສໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຐິຕໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຕິຓໍ ລາຍິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖຣໍ ກຕ຺ວາ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ພຫຸມານາທເຣນ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຏິກຸຏິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອເນກວິຘສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໒. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ມຫາຊາຕສ຺ສໂຣຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ສຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປານີຍຕ຺ຖິກາ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທາທໂຍ ສຕ຺ຕາຕິ ສຣໍ, ອຖ ວາ ສຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ນທີກນ຺ທຣາທໂຍຕິ ສຣໍ, ມຫນ຺ໂຕ ¶ ຈ ໂສ ສຍເມວ ຊາຕຕ຺ຕາ ສໂຣ ເຈຕິ ມຫາຊາຕສ຺ສໂຣ. ອໂນຕຕ຺ຕຉທ຺ທນ຺ຕທຫາທໂຍ ວິຍ ອປາກຏນາມຕ຺ຕາ ‘‘ມຫາຊາຕສ຺ສໂຣ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ສຕປຕ຺ເຕຫິ ¶ ສຎ຺ຉນ຺ໂນຕິ ເອເກກສ຺ມິໍ ປຸປ຺ເຜ ສຕສຕປຕ຺ຕານໍ ວເສນ ສຕປຕ຺ໂຕ, ສຕປຕ຺ຕເສຕປທຸເມຫິ ¶ ສຎ຺ຉນ຺ໂນ ຄຫນີຠູໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນານາສກຸຓມາລໂຍຕິ ອເນເກ ຫໍສກຸກ຺ກຸຏກຸກ຺ກຸຫເທຓ຺ຑິຠາທໂຍ ເອກໂຕ ກຸຓນ຺ຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ສກຸຓາຕິ ລທ຺ຘນາມານໍ ປກ຺ຂີນໍ ອາລໂຍ ອາຘາຣຠູໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕິຓສນ຺ຖຣທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຕິໍສກປ຺ປສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສູຈິທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຠຄວໂຕ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ປຎ຺ຈ ສູຈິໂຍ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ປຸຎ຺ຎມນຸຠວິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ຕິກ຺ຂປຎ຺ໂຎ ຫຸຕ຺ວາ ປາກໂຏ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊນ຺ໂຕ ຕິກ຺ຂປຎ຺ຎຕາຍ ຂຸຣຄ຺ເຄເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໓໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸຎ຺ຎໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ໂຕ ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິໍສກປ຺ປສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣໍ ປເນຕ຺ຖ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໓໑. ປຎ຺ຈສູຈີ ມຍາ ທິນ຺ນາຕິ ເອຕ຺ຖ ສູຈຕິ ຉິທ຺ທໍ ກໂຣຕິ ວິຊ຺ຌຕີຕິ ສູຈິ, ປຎ຺ຈມຕ຺ຕາ ສູຈີ ປຎ຺ຈສູຈີ ມຍາ ທິນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສູຈິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ປາຏລິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປາຏລິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ກຸລເຄເຫ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ກຸສລາກຸສລຎ຺ຎູ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປາຏລິປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ພຫຸຘາ ¶ ສຸຂສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໖. ໂສ ອປຣຠາເຄ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອນ຺ຕຣາປເຓຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓາທິກໍ ຠຓ຺ຑໍ ປເຓນ຺ຕິ ວິກ຺ກິຓນ຺ຕິ ປຕ຺ຖຣນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ອາປຓໍ, ອາປຓສ຺ສ ອນ຺ຕຣໍ ວີຖີຕິ ອນ຺ຕຣາປຓໍ, ຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕຣາປເຓ. ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ກຎ຺ຈນຄ຺ຆິຍສໍກາສໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສວຣລກ຺ຂຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ປາຏລິປຸປ຺ຜໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປາຏລິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ຐິຕຎ຺ຊລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຐິຕຎ຺ຊລິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ປຸຣາກເຕນ ເອເກນ ກມ຺ມຈ຺ຉິທ຺ເທນ ເນສາທໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມິຄສູກຣາທໂຍ ມາເຣຕ຺ວາ ເນສາທກມ຺ເມນ ອຣຎ຺ເຎ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຕິສ຺ໂສ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ອຄມາສິ. ໂສ ຕໍ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສວຣລກ຺ຂເຓຫິ ອສີຕານຸພ຺ຍຎ຺ຊນພ຺ຍາມປ຺ປຠາຫິ ຈ ຊລມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຓາມໍ ກຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສນ຺ຖເຣ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເທໂວ ຄຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອສນິ ປຕິ, ຕໂຕ ມຣຓສມເຍ ພຸທ຺ຘມນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ປຸນຎ຺ຊລິມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸເຂຕ຺ເຕ ກຕກຸສລຕ຺ຕາ ອກຸສລວິປາກໍ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປຸຣາກຕວາສນາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໒. ໂສ ¶ ຕໂຕ ປຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມິຄລຸທ຺ໂທຕິ ມິຄານໍ ມາຣຓໍ ອຸປຄຈ຺ຉຕີຕິ ມິຄລຸທ຺ໂທ. ມິຄນ຺ຕິ ສີຆໍ ວາຕເວເຄນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ຘາວນ຺ຕີຕິ ມິຄາ, ເຕສໍ ມິຄານໍ ມາຣເຓ ລຸທ຺ໂທ ທາຣຸໂຓ ໂລຠີຕິ ມິຄລຸທ຺ໂທ. ໂສ ອຫໍ ປຸເຣ ຠຄວໂຕ ທສ຺ສນສມເຍ ມິຄລຸທ຺ໂທ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ອຣຎ຺ເຎ ການເນຕິ ອຣຕິ ຄຈ຺ຉຕິ ມິຄສມູໂຫ ເອຕ຺ຖາຕິ ອຣຎ຺ຎໍ, ອຖ ວາ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ຣຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ວິເວກາຠິຣຕາ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາທໂຍ ¶ ມຫາສາຣປ຺ປຕ຺ຕາ ສປ຺ປຸຣິສາຕິ ອຣຎ຺ຎໍ. ກາ ກຸຈ຺ຉິຕາກາເຣນ ວາ ຠຍານກາກາເຣນ ວາ ນທນ຺ຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອານນ຺ຕິ ວິນ຺ທນ຺ຕີຕິ ວາ ການນໍ, ຕສ຺ມິໍ ອຣຎ຺ເຎ ການເນ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕຕ຺ຖ ອທ຺ທສໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ອຣຎ຺ເຎ ອຸປຄຕໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສໍ ອທ຺ທກ຺ຂິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທສ຺ສນໍ ປຸເຣ ອໂຫສິ ອວິທູເຣ, ຕສ຺ມາ ມໂນທ຺ວາຣານຸສາເຣນ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ປຸເຣຈາຣິກໍ ກາຍວິຎ຺ຎາຓສມງ຺ຄິໍ ປາເປຕິ ອປ຺ເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໔. ຕໂຕ ເມ ອສນີປາໂຕຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ສນນ຺ໂຕ ຄຊ຺ຊນ຺ໂຕ ປຕຕີຕິ ອສນິ, ອສນິຍາ ປາໂຕ ປຕນໍ ອສນີປາໂຕ, ເທວທຓ຺ໂຑຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຐິຕຎ຺ຊລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ຕິປທຸມິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິປທຸມິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕິຍໍ ມາລາກາຣກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ມາລາກາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ອເນກວິຘານິ ຊລຊຖລຊປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຣາຊາ ອິມານິ ຕາວ ປຸປ຺ຜານິ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ສຫສ຺ສໍ ວາ ຘນໍ ຄາມາທິກໍ ວາ ທເທຍ຺ຍ, ໂລກນາຖໍ ປນ ປູເຊຕ຺ວາ ນິພ຺ພານາມຕຘນໍ ລຠາມິ, ກິໍ ເມ ເອເຕສຸ ສຸນ຺ທຣ’’ນ຺ຕິ ເຕນ ‘‘ຠຄວນ຺ຕໍ ¶ ປູເຊຕ຺ວາ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ນິປ຺ຜາເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ວຓ຺ຓວນ຺ຕໍ ອຕີວ ຣຕ຺ຕປຸປ຺ຜຕ຺ຕຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ຕານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາສໍ ຉາເທຕ຺ວາ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ນຄຣວາສິໂນ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ຕຊາຕາ ເຈລຸກ຺ເຂປສຫສ຺ສານິ ປວຕ຺ຕຍິໍສຸ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໘. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ສພ຺ພຘມ຺ມານ ປາຣຄູຕິ ສພ຺ເພສໍ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມານໍ ປາຣໍ ນິພ຺ພານໍ ຄໂຕ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທນ຺ໂຕ ທນ຺ຕປຣິວຸໂຕຕິ ສຍໍ ກາຍວາຈາທີຫິ ¶ ທນ຺ໂຕ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐປິເຕຫິ ສາວເກຫິ ປຣິວຸໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສມ຺ພນ຺ຘວເສນ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕິປທຸມິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ຕິມິຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິມິຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຈນ຺ທຠາຄາຍ ນທິຍາ ສມີເປ ວສຕິ, ວິເວກກາມຕາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ປສີທິຕ຺ວາ ຕິມິຣປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທເວສຸ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ¶ ສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວນ຺ໂຕ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ອນຸໂຠຕໍ ວຊາມຫນ຺ຕິ ຄງ຺ຄາຍ ອາສນ຺ເນ ວສນຠາເວນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຣມ຺ມຠາເວນ ຄງ຺ຄາໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ໂສຕານຸສາເຣນ ອຫໍ ວຊາມິ ຄຈ຺ຉາມິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສິນ຺ນໍ ສມຓໍ ທິສ຺ວາຕິ ສມິຕປາປຕ຺ຕາ ໂສສິຕປາປຕ຺ຕາ ສມຓສງ຺ຂາຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສຫໍ ຕທາຕິ ອຍໍ ຠຄວາ ສຍໍ ຕິຓ຺ໂຓ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ຕາຣຍິສ຺ສຕິ ສໍສາຣໂຕ ອຸຕ຺ຕາເຣຕິ ສຍໍ ກາຍທ຺ວາຣາທີຫິ ທມິໂຕ ອຍໍ ຠຄວາ ປເຣ ທເມຕິ.

໓. ສຍໍ ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ອສ຺ສາສມ຺ປຕ຺ໂຕ, ກິເລສປຣິຬາຫໂຕ ມຸຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ອສ຺ສາເສຕິ, ສນ຺ຕຠາວໍ ອາປາເປຕິ. ສຍໍ ສນ຺ໂຕ ສນ຺ຕກາຍຈິຕ຺ໂຕ ປເຣສໍ ສນ຺ຕກາຍຈິຕ຺ຕໍ ປາເປຕິ. ສຍໍ ມຸຕ຺ໂຕ ສໍສາຣໂຕ ມຸຈ຺ຈິໂຕ ປເຣ ສໍສາຣໂຕ ໂມຈຍິສ຺ສຕິ. ໂສ ອຍໍ ຠຄວາ ສຍໍ ນິພ຺ພຸໂຕ ກິເລສຄ຺ຄີຫິ ນິພ຺ພຸໂຕ ປເຣສມ຺ປິ ກິເລສຄ຺ຄີຫິ ນິພ຺ພາເປສ຺ສຕີຕິ ອຫໍ ຕທາ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔. ຄເຫຕ຺ວາ ຕິມິຣປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ສກລໍ ວນນ຺ຕໍ ນີລກາຬຣໍສີຫິ ອນ຺ຘກາຣໍ ວິຍ ກຸຣຸມານໍ ຂາຍຕີຕິ ¶ ຕິມິຣໍ ປຸປ຺ຜໍ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກຓ຺ຓິກາວຓ຺ຏໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຕ຺ຖເກ ສີສສ຺ສ ອຸປຣິ ອາກາເສ ໂອກິຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕິມິຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຊາຕິຍາ ¶ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄຕສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸຣາກຕວາສນາວເສນ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ສຕ຺ຕວສ຺ສິກກາເລເຍວ ປພ຺ພຊິໂຕ ຠຄວໂຕ ປຓາມກຣເຓເນວ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕີວ ນີລມຓິປ຺ປຠານິ ນງ຺ຄລກສິຕຏ຺ຐາເນ ອຸຏ຺ຐິຕສຕ຺ຕປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ປູເຊສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ໂສຕິ ມາຕຸຄພ຺ຠໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຣິປຸຓ຺ຓສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປພ຺ພຊິໍ ອນຄາຣິຍນ຺ຕິ ອຄາຣສ຺ສ ຫິຕໍ ອາຄາຣິຍໍ ກສິວາຓິຊ຺ຊາທິກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ ອາຄາຣິຍນ຺ຕິ ອນຄາຣິຍໍ, ພຸທ຺ຘສາສເນ ປພ຺ພຊິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒. ສຸຄຕານຸຄຕໍ ມຄ຺ຄນ຺ຕິ ພຸທ຺ເຘນ ຄຕໍ ມຄ຺ຄໍ. ອຖ ວາ ສຸຄເຕນ ເທສິຕໍ ຘມ຺ມານຸຘມ຺ມປຏິປຕ຺ຕິປູຣຓວເສນ ຫຏ຺ຐມານໂສ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ປູເຊຕ຺ວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຄຕສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ນິປນ຺ນຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຣຸກ຺ຂມູເລ ¶ ນິສິນ຺ໂນຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນິປນ຺ນຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂມູລິກງ຺ຄໍ ປູຣຍມາໂນ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ເຕນ ປີຬິໂຕ ປຣມກາຣຸຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ຕທາ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ກາຣຸຎ຺ເຎນ ຕຕ຺ຖ ອຄມາສິ. ອຖ ໂສ ນິປນ຺ນໂກວ ອຸຏ຺ຐິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຓາມໍ ອກາສິ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕຠວເນ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ເອວໍ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ປຸຣາກຕປຸຎ຺ຎວເສນ ນິປນ຺ນຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໑໖. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ¶ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ໂນຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣຸຫຕິ ປຏິຣຸຫຕິ ອຸທ຺ຘມຸທ຺ຘໍ ອາໂຣຫຕີຕິ ຣຸກ຺ໂຂ, ຕສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ມູເລ ສມີເປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພ຺ຍາຘິໂຕ ປຣເມນ ຈາຕິ ປຣເມນ ອຘິເກນ ຂເຣນ ກກ຺ຂເຬນ ພ຺ຍາຘິນາ ໂຣເຄນ ພ຺ຍາຘິໂຕ, ພ຺ຍາຘິນາ ອຫໍ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣມກາຣຸຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ໂຕມ຺ຫີຕິ ປຣມໍ ອຘິກໍ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ທີນຠາວໍ ທຸກ຺ຂິຕຠາວໍ ປຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອຣຎ຺ເຎ ການເນຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໐. ປຎ຺ເຈວາສຸໍ ມຫາສິຂາຕິ ສິຣສິ ປິຬນ຺ຘນຕ຺ເຖນ ສິຂາ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈູຬາ. ມຓີຕິ ໂຊຕມານໍ ມກຸຏໍ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ສິໂຂ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ເອກນາມກາ ປຎ຺ເຈວ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ອາສຸໍ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ນິປນ຺ນຎ຺ຊລິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ອໂຘປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຠິຠູ ນາມ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອໂຘປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ປຫາຍ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິລາຠີ ອິທ຺ຘີສຸ ຈ ວສີຠາວໍ ປຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສ຺ມິໍ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ສ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິຠູ ນາມ ອຄ຺ຄສາວໂກ ວິເວກາຠິຣໂຕ ຫິມວນ຺ຕມຄມາສິ. ອຖ ໂສ ຕາປໂສ ຕໍ ອຄ຺ຄສາວກຕ຺ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ຐິຕປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຫນ຺ໂຕ ປພ຺ພຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາຕລໂຕ ສຸຄນ຺ຘານິ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນານິ ສຕ຺ຕ ປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ອຖ ໂສ ເຖໂຣ ຕສ຺ສານຸໂມທນມກາສິ. ໂສປິ ຕາປໂສ ສກສ຺ສມໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ເອເກນ ອຊຄເຣນ ປີຬິໂຕ ອປຣຠາເຄ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ¶ ເຕເນວ ອຸປທ຺ທເວນ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣາຍໂນ ຫຸຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ຉກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ເຂເປຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ອໂຘປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໒໒. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຠິຠູ ນາມ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສີລສມາຘີຫິ ປເຣ ອຠິຠວຕີຕິ ອຠິຠູ, ຂນ຺ຘມາຣາທິມາເຣ ¶ ອຠິຠວຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕີຕິ ວາ ອຠິຠູ, ສສນ຺ຕານປຣສນ຺ຕານຄຕກິເລເສ ອຠິຠວຕິ ວິເຫເສຕິ ວິທ຺ຘໍເສຕີຕິ ວາ ອຠິຠູ. ຠິກ຺ຂນສີໂລ ຍາຈນສີໂລຕິ ຠິກ຺ຂຸ, ຉິນ຺ນຠິນ຺ນປຏຘໂຣຕິ ວາ ຠິກ຺ຂຸ. ອຠິຠູ ນາມ ອຄ຺ຄສາວໂກ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິ ອຕ຺ໂຖ, ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຄ຺ຄສາວໂກຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໗. ອຊຄໂຣ ມໍ ປີເຬສີຕິ ຕຖາຣູປໍ ສີລສມ຺ປນ຺ນໍ ຌານສມ຺ປນ຺ນໍ ຕາປສໍ ປຸພ຺ເພ ກຕປາເປນ ເວເຣນ ຈ ມຫນ຺ໂຕ ອຊຄຣສປ຺ໂປ ປີເຬສິ. ໂສ ເຕເນວ ອຸປທ຺ທເວນ ອຸປທ຺ທຸໂຕ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣາຍໂຓ ອາສິ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອໂຘປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ເຕສຸ ເຕສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຊິນຈມ຺ມຘໂຣ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫິ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ຫິມວນ຺ຕມຄມາສິ. ອຖ ໂສ ຕາປໂສ ຕມຸປຄຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ສຣີຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣໍສີສຸ ປສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປຎ຺ຈງ຺ເຄນ ນມກ຺ກາຣມກາສິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ອິໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕາທີສຸ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປພ຺ພເຕຕິ ປກາເຣນ ພ຺ຣູຫຕິ ວຑ຺ເຒຕີຕິ ປພ຺ພໂຕ, ຫິໂມ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຫິມວນ຺ໂຕ, ຫິມວນ຺ໂຕ ຈ ໂສ ປພ຺ພໂຕ ຈາຕິ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພໂຕ. ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພເຕຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາວຈນສຸຂຕ຺ຖໍ ‘‘ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫິ ປພ຺ພເຕ ວາສໍ ກປ຺ເປສິໍ ປຸເຣ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ນຍານຸສາເຣນ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ທຸຕິຍຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປພ຺ພເຕ ¶ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທຸຕິຍຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕກຸສໂລ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ໂທສໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພເຕ ວສນ຺ໂຕ ວາກຈີຣນິວສໂນ ວິເວກສຸເຂນ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ໂສ ຜຸສ຺ສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕໍ ປເທສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ສຣີຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ອິໂຕ ຈິໂຕ ວິຘາວນ຺ຕິໂຍ ທຓ຺ຑທີປິການິກ຺ຂນ຺ຕວິປ຺ຜຸຣນ຺ຕມິວ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປສນ຺ໂນ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຸສິຕາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ຈ ¶ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພວາສນາວເສນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໕. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ທຸຕິຍຣໍສິສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຜລທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕກຸສລສມ຺ຠາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໍ ສພ຺ພໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຂຣາຊິນຈມ຺ມຘາຣີ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສມເຍ ຜຸສ຺ສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ມຘຸຣານິ ຜລານິ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຠເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ກຸສເລນ ເທວໂລກາທີສຸ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໙. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຜລທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ສທ຺ທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສທ຺ທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ¶ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫິ ອຣຎ຺ຎາວາເສ ວສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອນຸກມ຺ປາຍ ອຸປຄຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ເມສຸ ¶ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຸສິຕາທີສຸ ຉສຸ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໓. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສທ຺ທສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ໂພຘິສິຎ຺ຈກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂພຘິສິຎ຺ຈກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ສາສນໍ ໂສຠຍນ຺ໂຕ ມຫາຊເນ ໂພຘິປູຊໍ ກຸຣຸມາເນ ທິສ຺ວາ ອເນການິ ປຸປ຺ຜານິ ສຸຄນ຺ໂຘທການິ ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໖. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ຌານຜລສຸເຂນ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິເສສໍ ປຣມຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພານໍ ປສ຺ສຕີຕິ ວິປສ຺ສີ, ວິເສເສນ ຠພ຺ພາຠພ຺ພຊເນ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ວິປສ຺ສນ຺ໂຕ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປສ຺ສນທກ຺ຂນສີໂລຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຫາໂພຘິມໂຫ ¶ ອຫູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຕຕ຺ຣາປິ ມຫາໂພຘີຕິ ໂພຘິ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕູສຸ ມຄ຺ເຄສຸ ຎາຓໍ, ຕເມຕ຺ຖ ນິສິນ຺ໂນ ຠຄວາ ປຏິວິຊ຺ຌຕີຕິ ກຓິກາຣປາທປຣຸກ຺ໂຂປິ ໂພຘິຈ຺ເຈວ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຫິໂຕ ຈ ໂສ ເທວພ຺ຣຫ຺ມນຣາສຸເຣຫິ ໂພຘິ ເຈຕິ ມຫາໂພຘິ, ມຫໂຕ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂພຘີຕິ ວາ ມຫາໂພຘິ, ຕສ຺ສ ມໂຫ ປູຊາ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂພຘິສິຎ຺ຈກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປທຸມປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ໂປກ຺ຂຣວນໍ ¶ ¶ ປວິຏ຺ໂຐຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທຸມປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປທຸມສມ຺ປນ຺ນໍ ເອກໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຠິສມຸຬາເລ ຂາທນ຺ໂຕ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອວິທູເຣ ຄຈ຺ຉມານໍ ຜຸສ຺ສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຕໂຕ ປທຸມານິ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ, ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາກາເສ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ໂສ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິສາໂຣ ສມຓຘມ຺ມໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕຠວນມລໍ ກຸຣຸມາໂນ ວິຍ ຕຕ຺ຖ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ກເມນ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ໂປກ຺ຂຣວນໍ ປວິຏ຺ໂຐຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປກາເຣນ ນຬທຓ຺ຑປຕ຺ຕາທີຫິ ຂຣນ຺ຕີຕິ ໂປກ຺ຂຣາ, ໂປກ຺ຂຣານໍ ສມຸຏ຺ຐິຕຏ຺ເຐນ ສມູຫນ຺ຕິ ໂປກ຺ຂຣວນໍ, ປທຸມຄຈ຺ຉສຓ຺ເຑຫິ ມຓ຺ຑິຕໍ ມຊ຺ຌໍ ປວິຏ຺ໂຐ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປທຸມປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ສຸຘາປິຓ຺ຑິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປູຊາຣເຫ ¶ ¶ ປູຊຍໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຘາປິຓ຺ຑິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຠຄວຕິ ຘຣມາເນ ປຸຎ຺ຎໍ ກາຕຸມສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ເຈຕິເຍ ກຣີຍມາເນ ສຸຘາປິຓ຺ຑມທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຈຕຸນ຺ນວຸຕິກປ຺ປໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ຈຕຸຣາປາຍມທິສ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑-໒. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປູຊາຣເຫຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປູຊາຣຫາ ນາມ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘອຣິຍສາວກາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍມາຕາປິຕຸຄຣຸອາທໂຍ, ເຕສຸ ປູຊາຣເຫສຸ ມາລາທິປທຸມວຕ຺ຖາຠຣຓຈຕຸປຈ຺ຈຍາທີຫິ ¶ ປູຊຍໂຕ ປູຊຍນ຺ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຸຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາສໍ ສຫສ຺ສສຕສຫສ຺ສາທິວເສນ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ກາຕຸໍ ເກນຈິ ມຫານຸຠາເວນາປິ ນ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ເກວລເມວ ຘຣມາເນ ພຸທ຺ຘາທໂຍ ປູຊຍໂຕ, ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສາປິ ຠຄວໂຕ ເຈຕິຍປຏິມາໂພຘິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໓. ຕໍ ທີເປຕຸໍ ຈຕຸນ຺ນມປິ ທີປານນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈຕຸນ຺ນມປິ ທີປານນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸທີປອປຣໂຄຍານອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸປຸພ຺ພວິເທຫສງ຺ຂາຕານໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ທີປານໍ ຕທນຸຄຕານໍ ທ຺ວິສຫສ຺ສປຣິຕ຺ຕທີປານຎ຺ຈ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ສກລຈກ຺ກວາຬຄພ຺ເຠ ອິສ຺ສຣໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊໍ ກເຣຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກິສ຺ສາ ປູຊນາເຍຕນ຺ຕິ ຘາຕຸຄພ຺ເຠ ເຈຕິເຍ ກຕາຍ ເອກິສ຺ສາ ປູຊາຍ ເອຕໍ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ສຕ຺ຕຣຕນາທິກໍ ສກລໍ ຘນໍ. ກລໍ ນາຄ຺ຆຕິ ໂສຬສິນ຺ຕິ ເຈຕິເຍ ກຕປູຊາຍ ໂສຬສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິຠຕ຺ຕສ຺ສ ໂສຬສມໂກຏ຺ຐາສສ຺ສ ນ ອຄ຺ຆຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔. ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ…ເປ… ¶ ຜລິຕນ຺ຕເຣຕິ ນຣານໍ ອຄ຺ຄສ຺ສ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຈຕິເຍ ¶ ຘາຕຸຄພ຺ຠມ຺ຫິ ສຸຘາກມ຺ເມ ກຣີຍມາເນ ປຣິຈ຺ເຉທານໍ ອຸຠິນ຺ນມນ຺ຕເຣ ເວມຊ຺ເຌ, ອຖ ວາ ປຸປ຺ຜທານຏ຺ຐານານໍ ອນ຺ຕເຣ ຜລນ຺ຕິຍາ ມຍາ ສຸຘາປິຓ຺ໂຑ ທິນ຺ໂນ ມກ຺ຂິໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຸຘາປິຓ຺ຑິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ສຸຈິນ຺ຕິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕິສ຺ສສ຺ສ ໂລກນາຖສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຈິນ຺ຕິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ນິພ຺ພານາຘິຄມາຍ ປຸຎ຺ຎໍ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ສິລິຏ຺ຐໍ ກຏ຺ຐມຍມນຄ຺ຆປີຐມທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ສຸຄຕິສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໘. ໂສ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ໂລກນາຖສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສຸຈິນ຺ຕິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຕິສ຺ສສ຺ສາຫໍ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຑ຺ຒເຈຬກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອເກນາກຸສເລນ ກມ຺ເມນ ທຸຄ຺ຄຕກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘມ຺ມເທສນໍ ຎຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຈີວຣຕ຺ຖາຍ ອຑ຺ຒຠາຄໍ ເອກໍ ທຸສ຺ສມທາສິ. ໂສ ¶ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕີນໍ ອຄ຺ຄຠູຕໍ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ອທ຺ຘກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໔. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສາຫໍ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຑ຺ຒເຈຬກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ກມ຺ມາໂຣຫໍ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສູຈິທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກຸສລພີຊານິ ປູເຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກເຕນ ເອເກນ ກມ຺ມຈ຺ຉິທ຺ເທນ ກມ຺ມາຣກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຈີວຣສິພ຺ພນຕ຺ຖາຍ ສູຈິທານມທາສິ, ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ເສສຸ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຈກ຺ກວຕ຺ຕາທໂຍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ຕິກ຺ຂປຎ຺ໂຎ ວຊີຣຎາໂຓ ອໂຫສິ. ໂສ ກເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ຕິກ຺ຂປຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາສເນເຍວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໙. ໂສ ອຣຫາ ສມາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ກມ຺ມາໂຣຫໍ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມາໂຣຕິ ອໂຍກມ຺ມໂລຫກມ຺ມາທິນາ ກມ຺ເມນ ຊີວຕິ ຣຸຫຕິ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ກມ຺ມາໂຣ, ປຸພ຺ເພ ປຸຎ຺ຎກຣຓກາເລ ກມ຺ມາໂຣ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສູຈິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ຄນ຺ຘມາລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄນ຺ຘມາລິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ¶ ກຕາຘິກາໂຣ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ອໂຫສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ຈນ຺ທນາຄຣຸກປ຺ປູຣກສ຺ສຕຸຣາທີນິ ອເນການິ ສຸຄນ຺ຘານິ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຄນ຺ຘຖູປໍ ກາເຣສິ. ຕສ຺ສຸປຣິ ສຸມນປຸປ຺ເຜຫິ ຉາເທສິ, ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ອຏ຺ຐງ຺ຄນມກ຺ກາຣໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໔. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຄນ຺ຘມາລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອນ຺ຕຣາ ເກນຈິ ອກຸສລຈ຺ຉິທ຺ເທນ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເນສາທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມິຄລຸທ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣຕິ. ຕທາ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປາຏລິໂພຘິໍ ສມ຺ປຸຓ຺ຓປຕ຺ຕປລ຺ລວໍ ຫຣິຕວຓ຺ຓໍ ນີໂລຠາສໍ ມໂນຣມໍ ທິສ຺ວາ ຕີຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ປຸຣາຓປຕ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ວິຍ ປາຏລິມຫາໂພຘິໍ ວນ຺ທິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອປຣາປຣໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ຊາໂຕ ຕຕ຺ຖ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘໂສມນສ຺ສຫທໂຍ ເຄຫໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໑. ໂສ ¶ ເອວໍ ສິທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມຣຓາຍ ຄຈ຺ຉຕິ ປາປຸຓາຕີຕິ ມິໂຄ, ອຖ ວາ ມຄຍມາໂນ ອິຫຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ມິໂຄ, ມິຄານໍ ມາຣເຓ ລຸທ຺ໂທ ໂລຠີ ເຄໂຘຕິ ມິຄລຸທ຺ໂທ, ປຸເຣ ມຍ຺ຫໍ ປຸຎ຺ຎກຣຓສມເຍ ການນສງ຺ຂາເຕ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ມິຄລຸທ຺ໂທ ອາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປາຏລິໍ ຫຣິຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ຕຕ຺ຖ ປກາເຣນ ຕເລນ ຣຕ຺ຕວຓ຺ເຓນ ຠວຕີຕິ ປາຏລິ ¶ , ປຸປ຺ຜານໍ ¶ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓຕາຍ ປາຏລີຕິ ໂວຫາໂຣ, ປຕ຺ຕານໍ ຫຣິຕຕາຍ ຫຣິຕໍ ນີລວຓ຺ຓໍ ປາຏລິໂພຘິໍ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ມຘຸປິຓ຺ຑິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິວເນ ການເນ ທິສ຺ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເນສາທໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ປຏິວສຕິ. ຕທາ ວິເວກາຠິຣຕິຍາ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສມາຘິໂຕ ວຸຏ຺ຐິຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ສຸມຘຸຣໍ ມຘຸມທາສິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ປສນ຺ນມານໂສ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໗. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິວເນ ການເນ ທິສ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິວເນຕິ ວິເສເສນ ວນໍ ປຕ຺ຖຏໍ ວິວນໍ, ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖສທ຺ເທຫິ ເຠຣິສທ຺ເທຫິ ຈ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມຫິ ຈ ວິຄຕໍ ພ຺ຍາປຄຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ, ການນສງ຺ຂາເຕ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ວິວເນຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂອສຘິໍວ ວິໂຣຈນ຺ຕນ຺ຕິ ຠວວຑ຺ຒກິຊນານໍ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕໍ ນິປ຺ຜາເທຕີຕິ ໂອສຘໍ. ໂອຊານິພ຺ພຕ຺ຕິກາຣຓໍ ປຏິຈ຺ຈ ຍາຍ ຕາຣກາຍ ອຸຄ຺ຄຕາຍ ອຸທ຺ຘຣນ຺ຕິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕີຕິ ສາ ໂອສຘິ. ໂອສຘິຕາຣກາ ¶ ອິວ ວິໂຣຈນ຺ຕີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ‘‘ໂອສຘິໍວ ວິໂຣຈນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຈ ວຸຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ມຘຸປິຓ຺ຑິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ເສນາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເສນາສນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ວນນ຺ຕຣໍ ສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຓາມໍ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສນ຺ຖຣໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ຠຄວໂຕ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐານສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ຠິຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉທໍ ກຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜປູຊມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ¶ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໕. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ເສນາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິອາທໂຍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນິຍາເມເນວ ທຏ຺ຐພ຺ພາ.

ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ພຸທ຺ຘຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພຸທ຺ຘຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສງ຺ຂຘມກກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ອຕ຺ຕໂນ ສິປ຺ເປ ສງ຺ຂຘມເນ ເຉໂກ ອໂຫສິ, ນິຈ຺ຈກາລໍ ຠຄວໂຕ ສງ຺ຂໍ ຘເມຕ຺ວາ ສງ຺ຂສທ຺ເທເນວ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປາກໂຏ ມຫາໂຆໂສ ມຫານາທີ ມຘຸຣສ຺ສໂຣ ອໂຫສິ, ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ປາກຏກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ມຘຸຣສ຺ສໂຣຕິ ປາກໂຏ, ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ, ອປຣຠາເຄ ມຘຸຣສ຺ສຣຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໕໑. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ. ອໂຫສິໍ ສງ຺ຂຘມໂກຕິ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຂນນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ສງ຺ໂຂ, ສມຸທ຺ທຊລປຣິຍນ຺ເຕ ຈຣມາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ ວິຈຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ສງ຺ຂໍ ຘມຕິ ໂຆສໍ ກໂຣຕີຕິ ສງ຺ຂຘມໂກ, ໂສຫໍ ສງ຺ຂຘມໂກວ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ພຸທ຺ຘຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ຠິກ຺ຂາທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ¶ ¶ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຠິກ຺ຂາທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ວິຫາຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມານໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອາຫາຣມທາສິ. ຠຄວາ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ¶ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕເນວ ກຸສເລນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ປວຣາ ອຠິນິກ຺ຂນ຺ຕນ຺ຕິ ປກາເຣນ ວຣິຕພ຺ພໍ ປຕ຺ເຖຕພ຺ພນ຺ຕິ ປວຣໍ, ຣມ຺ມຠູຕໂຕ ວິເວກຠູຕໂຕ ສກວິຫາຣໂຕ ອຠິ ວິເສເສນ ນິກ຺ຂນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວານາ ນິພ຺ພານມາຄຕນ຺ຕິ ວານໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຓ຺ຫາ, ຕໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ນິພ຺ພານໍ, ວານນາມໍ ຕຓ຺ຫໍ ປຘານໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພກິເລເສ ປຫາຍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂໍ ທຕ຺ວານາຕິ ກຣຕເລນ ຄເຫຕພ຺ພາ ທພ຺ພິ ກຏຈ຺ຉຸ, ຠິກ຺ຂີຍຕິ ອາຍາຈີຍຕີຕິ ຠິກ຺ຂາ, ອຠິ ວິເສເສນ ຂາທິຕພ຺ພາ ຠກ຺ຂິຕພ຺ພາຕິ ວາ ຠິກ຺ຂາ, ກຏຈ຺ຉຸນາ ຄເຫຕພ຺ພາ ຠິກ຺ຂາ ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂາ, ທພ຺ພິຍາ ຠຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຠິກ຺ຂາທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ¶ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ສາທໂຣ ສາລໂຍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ໂຆສປມາຓຕ຺ຕາ ຠຄວໂຕ ຎາເຓ ປສນ຺ໂນ ປຎ຺ຈງ຺ຄອຏ຺ຐງ຺ຄນມກ຺ກາຣວເສນ ປຓາມໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກສຸ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈເຣ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວນ຺ໂຕ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຊາໂຕ ຕຕ຺ຖຄ຺ຄຠູຕາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປທາທໂຍ ¶ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ¶ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໗. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ນິສຠາຊານິຍໍ ຍຖາຕິ ຄວສຕສຫສ຺ສເຊຏ຺ໂຐ ນິສໂຠ, ນິສໂຠ ຈ ໂສ ອາຊານິໂຍ ເສຏ຺ໂຐ ອຸຕ຺ຕໂມ ເຈຕິ ນິສຠາຊານິໂຍ. ຍຖາ ນິສຠາຊານິໂຍ, ຕເຖວ ຠຄວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂລກວິສຍສຎ຺ຎາຕໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວເສນ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນຸປເມຍ຺ໂຍ ຫິ ຠຄວາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕິວຣາຍໍ ນິວາສີຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕກຸສໂລ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມາລາກາຣກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ມາລາກາຣກມ຺ເມນ ອເນການິ ປຸປ຺ຜານິ ວິກ຺ກິຓນ຺ໂຕ ຊີວຕິ. ອເຖກທິວສໍ ປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຈຣນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ຣຕນຄ຺ຆິກມິວ ຈຣມານໍ ທິສ຺ວາ ຣຕ຺ຕຸປ຺ປລກລາເປນ ປູເຊສິ. ໂສ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕີສຸ ປຸຎ຺ຎມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໓. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິວຣາຍໍ ນິວາສີຫນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕິວຣາຕິ ຕີຫິ ວາເຣຫິ ກາຣິຕໍ ສຎ຺ຈຣິຕໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ນຄຣໍ, ຕສ຺ສໍ ຕິວຣາຍໍ ນິວາສີ, ວສນສີໂລ ນິວາສນຏ຺ຐານເຄເຫ ວາ ວສນ຺ໂຕ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂຫສິໍ ມາລິໂກ ຕທາຕິ ຕທາ ນິພ຺ພານຕ຺ຖາຍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣກຣຓສມເຍ ມາລິໂກ ມາລາກາໂຣວ ປຸປ຺ຜານິ ກຍວິກ຺ກຍໍ ກຕ຺ວາ ຊີວນ຺ໂຕ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ປຸປ຺ຜຫຕ຺ຖມທາສຫນ຺ຕິ ¶ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປລກລາປໍ ອທາສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ສຸມນປຸປ຺ເຜນ ປາທມູເລ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສກ຺ກສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

໑໙. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຊາຕິປຸປ຺ຜມທາສຫນ຺ຕິ ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ຜໍ ອທາສິໍ ອຫນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ສຸມນສທ຺ທສ຺ສ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ຊາຕິຍາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິກສມາໂນເຍວ ສຸມນໍ ຊນານໍ ໂສມນສ຺ສໍ ກໂຣຕີຕິ ສຸມນໍ, ປຸປ຺ຜນຏ຺ເຐນ ວິກສນຏ຺ເຐນ ປຸປ຺ຜໍ, ສຸມນຎ຺ຈ ຕໍ ປຸປ຺ຜຎ຺ຈາຕິ ສຸມນປຸປ຺ຜໍ, ຕານິ ສຸມນປຸປ຺ຜານິ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປທປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ມຸຏ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸທສ຺ສໂນ ¶ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຸຏ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມາລາກາຣກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສກສິປ຺ເປ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ¶ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ຜານິ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ກຸສລສມ຺ຠາເຣນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸໂຠ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພວາສນາວເສນ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໔-໒໕. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸທສ຺ສໂນ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸທສ຺ສໂນຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາຫຣູປສຓ຺ຐານໂຍພ຺ພຎ຺ຎໂສຠເນນ ສຸນ຺ທໂຣ ທສ຺ສໂນຕິ ສຸທສ຺ສໂນ, ນາເມນ ສຸທສ຺ສໂນ ນາມ ມາລາກາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ເຜຫິ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ມຸຏ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ¶ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທກປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ປູຣິຕກຸສລສຎ຺ຈໂຍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ປຣິປູຣິຍມາໂນ ປຸທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ກຸສລາກຸສລໍ ຊານນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອາກາເສ ຄຈ຺ຉໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣໍສີສຸ ປສນ຺ໂນ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ເຕນ ປູຊິຕໍ ອຸທກໍ ຣຊຕພຸພ຺ພຸລໍ ວິຍ ອາກາເສ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ຕຸສິຕາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໙. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ. ຆຕາສນໍວ ຊລິຕນ຺ຕິ ຆຕໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ສປ຺ປິ, ຆຕສ຺ສ ອາສນໍ ອາຘາຣນ຺ຕິ ຆຕາສນໍ, ອຄ຺ຄິ, ອຖ ວາ ຕໍ ອສຕິ ຠຸຎ຺ຊຕີຕິ ຆຕາສນໍ ¶ , ອຄ຺ຄິເຍວ. ຍຖາ ຆເຕ ອາສິຕ຺ເຕ ອຄ຺ຄິມ຺ຫິ ອຄ຺ຄິສິຂາ ອຕີວ ຊລຕິ, ເອວໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອິວ ຊລມານໍ ຠຄວນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາທິຕ຺ຕໍວ ຫຸຕາສນນ຺ຕິ ຫຸຕໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປູຊາສກ຺ກາເຣ, ຫຸຕສ຺ສ ປູຊາສກ຺ກາຣສ຺ສ ອາສນນ຺ຕິ ຫຸຕາສນໍ, ຊລມານໍ ສູຣິຍໍ ອິວ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂເຓຫິ ພ຺ຍາມປ຺ປຠາມຓ຺ຑເລຫິ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອນິລຎ຺ຊເສ ອາກາເສ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ອຸທກປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນຬມາລິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ເອໂສປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ກຸສລກມ຺ມານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ກາເມ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖາຄຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖຣໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນຬມາເລຫິ ພີຊນິໍ ກຕ຺ວາ ພີເຊຕ຺ວາ ອທາສິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ, ອນຸໂມທນຎ຺ຈ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ປຣິຬາຫສນ຺ຕາປວິວຊ຺ຊິໂຕ ກາຍຈິຕ຺ຕເຈຕສິກສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ອເນກສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໖. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໓໗. ນຬມາລໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ນຬຕິ ອສາໂຣ ນິສ຺ສາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ເວຬຸວໍສໂຕປິ ຕນຸໂກ ສລ຺ລຫຸໂກ ຊາໂຕຕິ ນໂຬ, ນຬສ຺ສ ມາລາ ¶ ປຸປ຺ຜໍ ນຬມາລໍ, ເຕນ ນຬມາເລນ ພີຊນິໍ ກາເຣສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ¶ . ພີຊິສ຺ສຕິ ຊນິສ຺ສຕິ ວາໂຕ ອເນນາຕິ ພີຊນີ, ຕໍ ພີຊນິໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປນາເມສິໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ນຬມາລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ອາສນຸປຏ຺ຐາຫກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ການນໍ ວນໂມຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອາສນຸປຏ຺ຐາຫກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ໂທສໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ສີຫາສນໍ ອທາສິ, ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ມາລາກລາປໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ອຸຈ຺ຈກຸລິໂກ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ໂສ ກາລນ຺ຕເຣນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໗. ໂສ ອຣຫາ ສມາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ການນໍ ວນໂມຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອາສນຸປຏ຺ຐາຫກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ພິຬາລິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພິຬາລິທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖາທີນວໍ ¶ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ໂຕ ອຕີວ ອປ຺ປິຈ຺ຉສນ຺ຕຸຏ຺ໂຐ ອາລຸວາທີຫິ ຍາເປນ຺ໂຕ ວສຕິ. ຕທາ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸກມ຺ປາຍ ຕໍ ຫິມວນ຺ຕໍ ອຄມາສິ ¶ . ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ພິຬາລິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຕ຺ເຕ ໂອກິຣິ. ຕໍ ຕຖາຄໂຕ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທຍນ຺ໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໓. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ກຸສລກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອາລຸວກຣມ຺ຠາທໂຍ ເຕສໍ ເຕສໍ ກນ຺ທຊາຕີນໍ ນາມາເນວາຕິ.

ພິຬາລິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ເຣຓຸປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຣຓຸປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ນາຄປຸປ຺ຜເກສຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ອຖ ຠຄວາ ອນຸໂມທນມກາສິ.

໖໒-໓. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ສາສເນ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ສຕຣໍສິໍວ ຠາຓຸມນ຺ຕິ ສຕມຕ຺ຕາ ສຕປ຺ປມາຓາ ຣໍສິ ປຠາ ຍສ຺ສ ສູຣິຍສ຺ສ ¶ ໂສ ສຕຣໍສິ, ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ສຕຣໍສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ອເນກສຕສ຺ສ ອເນກສຕສຫສ຺ສຣໍສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠາຓຸ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຠາ, ຠາຓຸ ປຠາ ຍສ຺ສ ໂສ ຠາຓຸມາ, ຠາຓຸມສງ຺ຂາຕໍ ສູຣິຍໍ ອິວ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສເກສຣໍ ນາຄປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເຣຓຸປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ມຫາປຣິວາຣກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສີ ¶ ¶ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາປຣິວາຣກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນສມເຍ ຍກ຺ຂໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອເນກຍກ຺ຂສຕສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ເອກສ຺ມິໍ ຂຸທ຺ທກທີເປ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວນ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ທີເປ ເຈຕິຍາຠິໂສຠິໂຕ ວິຫາໂຣ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ຠຄວາ ອຄມາສິ. ອຖ ໂສ ຍກ຺ຂເສນາຘິປຕິ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕຕ຺ຖ ຄຕຠາວໍ ທິສ຺ວາ ທິພ຺ພວຕ຺ຖານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ທິພ຺ພວຕ຺ເຖຫິ ປູເຊສິ, ສປຣິວາໂຣ ສຣຓມຄມາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈຣສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ອຄ຺ຄຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑-໒. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສີ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິເສສໍ ປຣມຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພານໍ ປສ຺ສຕີຕິ ວິປສ຺ສີ, ວິວິເຘ ສຕິປຏ຺ຐານາທໂຍ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ເມ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ວິວິເຘ ¶ ອເນກປ຺ປກາເຣ ໂພຘເນຍ຺ຍສຕ຺ເຕ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ປສ຺ສຕີຕິ ວາ ວິປສ຺ສີ, ໂສ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ທີປເຈຕິຍໍ ທີເປ ປູຊນີຍຏ຺ຐານໍ ວິຫາຣມຄມາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ມຫາປຣິວາຣກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຊິນວໂຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸມງ຺ຄລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ຕຬາກສມີເປ ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠຄວາ ວິຫາຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ຕສ຺ສ ຕຬາກສ຺ສ ຕີຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນ຺ຫຕ຺ວາ ເອກຈີວໂຣ ຊລມາໂນ ພ຺ຣຫ຺ມາ ວິຍ ສູຣິໂຍ ວິຍ ສຸວຓ຺ຓພິມ຺ພໍ ວິຍ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂສ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຎ຺ຊລິໂກ ໂຖມນມກາສິ, ອຕ຺ຕໂນ ທິພ຺ພຄີຕຕູຣິເຍຫິ ¶ ອຸປຫາຣຎ຺ຈ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໑. ໂສ ປຈ຺ຉາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຊິນວໂຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປຣມຕ຺ຖໍ ນິພ຺ພານໍ ທກ຺ຂຕິ ປສ຺ສຕີຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ, ອຖ ວາ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຈຕຸຣາຣິຍສຈ຺ຈສງ຺ຂາຕໍ ອຕ຺ຖປໂຍຊນໍ ທສ຺ສນສີໂລຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ, ກິເລເສ ອຊິນິ ຊິນາຕິ ຊິນິສ຺ສຕີຕິ ຊິໂນ. ວຣິຕພ຺ໂພ ປຕ຺ເຖຕພ຺ໂພ ສພ຺ພສຕ຺ເຕຫີຕິ ວໂຣ, ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຊິໂນ ຈ ໂສ ວໂຣ ຈາຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຊິນວໂຣ. ໂລກເຊຏ຺ໂຐຕິ ລຸຊ຺ຊຕິ ປລຸຊ຺ຊຕີຕິ ໂລໂກ, ໂລກີຍຕິ ປສ຺ສີຍຕິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ປາຣປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ວາ ໂລໂກ, ໂລໂກ ຈ ໂລໂກ ຈ ໂລໂກ ຈາຕິ ໂລໂກ. ເອກເສສສມາສວເສນ ‘‘ໂລກາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ‘‘ໂລໂກ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ໂຐ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ, ໂສ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ນຣາສໂຠຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຸມງ຺ຄລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຸຠິນ຺ນໍ ¶ ເທວຣາຊູນນ຺ຕ຺ຍາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຣຓຄມນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕເຣ ຠຄວຕິ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຍໍ ຫິມວນ຺ເຕ ເທວຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອປເຣນ ຍກ຺ຂເທວຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາມຕ຺ຖາຍ ອຸປຏ຺ຐິເຕ ທ຺ເວ ອເນກຍກ຺ຂສຫສ຺ສປຣິວາຣາ ຜລກາວຸຘາທິຫຕ຺ຖາ ສງ຺ຄາມຕ຺ຖາຍ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ຫາ ອເຫສຸໍ. ຕທາ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ເຕສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສປຣິວາຣານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເທວຣາຊູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຕທາ ເຕ ສພ຺ເພ ຜລກາວຸຘານິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄາຣວພຫຸມາເນນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຣຓມຄມໍສຸ. ເຕສໍ ອຍໍ ປຐມໍ ສຣຓມຄມາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ¶ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸຠິນ຺ນໍ ເທວຣາຊູນນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸຈິໂລມຂຣໂລມອາຬວກກຸມ຺ຠີຣກຸເວຣາທໂຍ ວິຍ ນາມໂຄຕ຺ເຕນ ອປາກຏາ ທ຺ເວ ຍກ຺ຂຣາຊາໂນ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ອຸຠິນ຺ນໍ ເທວຣາຊູນ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ສງ຺ຄາໂມ ສມຸປຏ຺ຐິໂຕຕິ ¶ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຄາໂມ ກລຫຕ຺ຖາຍ ອຸປຄມນນ຺ຕິ ສງ຺ຄາໂມ, ໂສ ສງ຺ຄາໂມ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸປຏ຺ຐິໂຕ, ເອກຏ຺ຐາເນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂຫສິ ສມຸປພ຺ຍູຬ຺ໂຫຕິ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸປສມີເປ ຣາສິຠູໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໑. ສໍເວເຊສິ ມຫາຊນນ຺ຕິ ເຕສໍ ຣາສິຠູຕານໍ ຍກ຺ຂານໍ ອາກາເສ ນິສິນ຺ໂນ ຠຄວາ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມເທສນາຍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ເວເຊສິ, ອາທີນວທສ຺ສເນນ ຄຓ຺ຫາເປສິ ວິຎ຺ຎາເປສິ ໂພເຘສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຣຓຄມນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ວຣຸໂຓ ¶ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກາສນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວຣຸໂຓ ນາມ ເທວຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ຄີຕວາທິເຕຫິ ຈ ອຸປຏ຺ຐຍມາໂນ ສປຣິວາໂຣ ປູເຊສິ. ຕໂຕ ອປຣຠາເຄ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຕສ຺ສ ມຫາໂພຘິຣຸກ຺ຂໍ ພຸທ຺ຘທສ຺ສນໍ ວິຍ ສພ຺ພຕູຣິຍຕາຬາວຈເຣຫິ ສປຣິວາໂຣ ອຸປຫາຣມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ກາລງ຺ກຕ຺ວາ ນິມ຺ມານຣຕິເທວໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ເອວໍ ເທວສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໑. ໂສ ປຈ຺ຉາ ສກກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ຕໍ ຕຖໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ¶ ວຣຸໂຓ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍທາ ອຫໍ ສມ຺ໂພຘນຕ຺ຖາຍ ພຸທ຺ຘໍ ໂພຘິຎ຺ຈ ປູເຊສິໍ, ຕທາ ວຣຸໂຓ ນາມ ເທວຣາຊາ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໔. ຘຣຓີຣຸຫປາທປນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຣຸກ຺ຂລຕາປພ຺ພຕສຕ຺ຖຣຕນາທໂຍ ຘາເຣຕີຕິ ຘຣຓີ, ຕສ຺ມິໍ ຣຸຫຕິ ປຕິຏ຺ຐຫຕີຕິ ຘຣຓີຣຸໂຫ. ປາເທນ ປິວຕີຕິ ປາທໂປ, ສິຎ຺ຈິຕສິຎ຺ຈິໂຕທກໍ ປາເທນ ມູເລນ ປິວຕິ ຣຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສາຂາວິຏເປຫິ ອາໂປຣສໍ ປຕ຺ຖຣິຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ຘຣຓີຣຸຫປາທປໍ ໂພຘິຣຸກ຺ຂນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓໕. ສກກມ຺ມາຠິຣທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກຸສລກມ຺ເມນ ອຠິຣທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ອຸຕ຺ຕເມ ໂພຘິມ຺ຫິ ປສນ຺ໂນຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເອກາສນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສີ ¶ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ¶ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ຠູມຏ຺ຐກເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຈຕູຫິ ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ. ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາກາເສ ສຸວຓ຺ຓວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ຉາເທສຸໍ, ສຸວຓ຺ຓປຠາ ຈ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສຣີຣປຠາ ຈ ເອກໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາໂອຠາໂສ ອໂຫສິ. ໂສ ອຕິເຣກຕຣໍ ປສນ຺ໂນ ສກຠວນໍ ຄໂຕປິ ສຣຕິເຍວ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕຸສິຕຠວນາທິສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສາສເນ ອຸຣໍ ທຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສີ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໔໔. ປາໂມຊ຺ຊໍ ຊນຍິຕ຺ວານາຕິ ພລວປີຕິໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ປາໂມຊ຺ຊໍ ອາໂມທນາ ປໂມທນາ ຫາໂສ ¶ ປຫາໂສ ວິຕ຺ຕິ ໂອທຄ຺ຍໍ ອຕ຺ຕມນຕາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິອາທີສຸ (ຘ. ສ. ໙, ໘໖; ມຫານິ. ໑) ວິຍ ອຕ຺ຕມນຕາ ສກຠາວໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ສຸວຓ຺ຓປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ວສາມິ ຣາຊາຍຕເນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈິຕກປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕໂຕ ປຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຣາຊາຍຕນຣຸກ຺ຂເທວຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ເທວຕາຫິ ສທ຺ຘິໍ ຘມ຺ມໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສປຣິວາໂຣ ຄນ຺ຘທີປຘູປປຸປ຺ຜເຠຣິອາທີນິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອາຬຫນຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທີປາທີນິ ປູເຊຕ຺ວາ ອເນເກຫິ ຕູຣິເຍຫິ ອເນເກຫິ ວາທິເຕຫິ ຕໍ ປູເຊສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສກຠວນໍ ອຸປວິຏ຺ໂຐປິ ຠຄວນ຺ຕເມວ ສຣິຕ຺ວາ ສມ຺ມຸຂາ ວິຍ ວນ຺ທຕິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເຕນ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຣາຊາຍຕນໂຕ ກາລໍ ກໂຕ ຕຸສິຕາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນຈິຕ຺ຕປ຺ປສາໂທ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໙. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວສາມິ ຣາຊາຍຕເນຕິອາທິມາຫ. ຣາຊາຍຕເນຕິ ¶ ເທວຣາຊູນໍ ອາຍຕນໍ ຣາຊາຍຕນໍ, ຕສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ນາມເຘຍ຺ໂຍ ວາ. ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕີຕິ ປຣິສມນ຺ຕໂຕ ກິຎ຺ຈິ ອນວເສເສຕ຺ວາ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພານກາເລ ປຣິນິພ຺ພານສມເຍ ປຣິນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໐. ຈິຕກໍ ອຄມາສຫນ຺ຕິ ຈນ຺ທນາຄຣຸເທວທາຣຸກປ຺ປູຣຕກ຺ໂກລາທິສຸຄນ຺ຘທາຣູຫິ ຈິຕໍ ຣາສິຄຕນ຺ຕິ ຈິຕໍ, ຈິຕເມວ ຈິຕກໍ, ພຸທ຺ຘຄາຣເວນ ຈິຕກໍ ປູຊນຕ຺ຖາຍ ຈິຕກສ຺ສ ສມີປໍ ອຫໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕກິຈ຺ຈໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຕູຣິຍໍ ຕຕ຺ຖ ວາເທຕ຺ວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຈິຕກປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຍທາ ¶ ວິປສ຺ສີ ໂລກຄ຺ໂຄຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ຠູມຏ຺ຐກວິມາເນ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕທາ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂວສ຺ສຊ຺ຊິ. ອຖ ສກລທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ສສາຄຣປພ຺ພຕາ ປກມ຺ປິຕ຺ຖ. ຕທາ ຕສ຺ສ ເທວປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠວນມ຺ປິ ກມ຺ປິຕ຺ຖ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂສ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ¶ ສໍສຍຊາໂຕ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ປຖວີກມ຺ປາຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໂວສ຺ສຊ຺ຊຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ມຫາໂສກໍ ໂທມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ຕທາ ເວສ຺ສວໂຓ ມຫາຣາຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອສ຺ສາເສສິ. ໂສ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໗. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຍທາ ວິປສ຺ສີ ໂລກຄ຺ໂຄຕິອາທິມາຫ. ອາຍຸສງ຺ຂາຣໂມສ຺ສຊ຺ຊີຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ຍຸໂນຕິ ປາເລຕິ ສຕ຺ເຕຕິ ອາຍຸ, ອາຍຸສ຺ສ ສງ຺ຂາໂຣ ຣາສິຠາໂວ ອາຍຸສງ຺ຂາໂຣ, ຕໍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ໂອສ຺ສຊ຺ຊິ ປຣິຈ຺ຈຊິ ຊຫາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມິໍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໂວສ຺ສຊ຺ຊເນ. ຊລເມຂລາສາຄໂຣທກເມຂລາສຫິຕາ ສກລທສສຫສ຺ສຈກ຺ກວາຬປຖວີ ກມ຺ປິຕ຺ຖາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕໘. ໂອຕຕໍ ວິຕ຺ຖຕໍ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ມຍ຺ຫໍ ຠວນໍ ໂອຕຕໍ ວິຕ຺ຖຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ວິຈິຕ຺ຕໍ ສຸຈິ ສຸປຣິສຸທ຺ຘໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອເນເກຫິ ¶ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ວິຈິຕ຺ຕໍ ໂສຠມານໍ ປກມ຺ປິຕ຺ຖ ປກາເຣນ ກມ຺ປິຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ມຄ຺ຄສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຄ຺ຄສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕໂຕ ໂອຣໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ເຕ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອຣຎ຺ຎໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຄ຺ຄມູຬ຺ຫານໍ ມຄ຺ຄໍ ¶ ຄເວສນ຺ຕານໍ ຕສ຺ສ ສາວການໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອມູຬ຺ໂຫ ສຎ຺ຎວາ ອໂຫສິ. ອຖ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາເສ ອນລ຺ລີໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໖໖. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ສາວກາ ວນຈາຣິໂນຕິ ຠຄວໂຕ ວຸຕ຺ຕວຈນໍ ສມ຺ມາ ອາທເຣນ ສຸຓນ຺ຕີຕິ ສາວກາ, ອຖ ວາ ຠຄວໂຕ ເທສນານຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ສທ຺ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕີຕິ ສາວກາ. ວນຈາຣິໂນ ວເນ ວິຈຣຓກາ ສາວກາ ວິປ຺ປນຏ຺ຐາ ມຄ຺ຄມູຬ຺ຫາ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ອນ຺ຘາວ ຈກ຺ຂຸວິຣຫິຕາວ ອນຸສຸຍ຺ຍເຣ ວິຈຣນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ມຄ຺ຄສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຕ຺ຖທສ຺ສິມ຺ຫິ ສຸຄເຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຍກ຺ຂໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຠຄວຕິ ຘຣມາເນ ທສ຺ສນສ຺ສ ອລທ຺ຘຕ຺ຕາ ປຈ຺ຉາ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ມຫາໂສກປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຫາສິ. ຕທາ ຫິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາຄໂຕ ນາມ ອຄ຺ຄສາວໂກ ອນຸສາສນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສາຣີຣິກຘາຕຸປູຊາ ຠຄວຕິ ຘຣມາເນ ກຕປູຊາ ວິຍ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທວສາ ມຫປ຺ຜລໍ ຠວຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຖູປໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ນິໂຍຊິໂຕ ຖູປໍ ກາເຣສິ, ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສກ຺ກຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ¶ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໗໒. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິມ຺ຫິ ສຸຄເຕຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ. ຍກ຺ຂໂຍນິໍ ອຸປປຊ຺ຊິນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ສກາສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ເຕ ຂາທນ຺ຕາ ຍນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ຍກ຺ຂາ, ຍກ຺ຂານໍ ໂຍນິ ຊາຕີຕິ ຍກ຺ຂໂຍນິ, ຍກ຺ຂໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໓. ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ¶ ວຕ ເມ ອາສີຕິ ເມ ມຍາ ລທ຺ຘຍສໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ພຸທ຺ຘຠູຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ສກ຺ກາຣໍ ອກຕຕ຺ຕາ ວິຣາເຘຕ຺ວາ ລທ຺ຘນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸປ຺ປຠາຕນ຺ຕິ ທຸຏ຺ຐຸ ¶ ປຠາຕໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຠາຕກຣຓໍ, ມຍ຺ຫໍ ນ ສຸຏ຺ຐຸໍ ປຠາຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸຣຸຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ທຸອຸຏ຺ຐິຕໍ, ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນໍ ມຍ຺ຫໍ ທຸອຸຄ຺ຄມນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ຊາຕິປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຊາຍໍ ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຊາຕິປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ນກ຺ຂຕ຺ຕປາຐເກຫິ ວິປສ຺ສິໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓນິມິຕ຺ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ກິຣ ກຸມາໂຣ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ສກລໂລກສ຺ສ ອຄ຺ໂຄ ເສຏ຺ໂຐ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ສໍສາຣໂຕ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ກຸມາຣກາເລເຍວ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວິຍ ມຫາປູຊມກາສິ. ປຈ຺ຉາ ກເມນ ກຸມາຣກາລໍ ຣາຊກຸມາຣກາລໍ ຣຊ຺ຊກາລນ຺ຕິ ກາລຕ຺ຕຍມຕິກ຺ກມ຺ມ ພຸທ຺ເຘ ຊາເຕປິ ມຫາປູຊໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕາທິມນຸສ຺ສສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕຏ຺ຐວສ຺ສກາເລເຍວ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໘໒. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຊາຍໍ ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໘໔. ເນມິຕ຺ຕານໍ ສຸຓິຕ຺ວານາຕິ ເອຕ຺ຖ ນິມິຕ຺ຕໍ ກາຣຓໍ ສຸຂທຸກ຺ຂປ຺ປຕ຺ຕິເຫຕຸໍ ຊານນ຺ຕີຕິ ເນມິຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ເນມິຕ຺ຕານໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕປາຐການໍ ¶ ວຈນໍ ສຸຓິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຊາຕິປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຊ຺ຌາຍໂກ ¶ ¶ ມນ຺ຕຘໂຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເສເຣຍ຺ຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕໂຕ ປເຣສຸ ອຕ຺ຕຠາວສຫສ຺ເສສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິຕິຫາສາທິສກລພ຺ຣາຫ຺ມຓຘມ຺ເມສຸ ໂກຏິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ທິວເສ ອພ຺ໂຠກາເສ ສປຣິວາໂຣ ຐິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ເສເຣຍ຺ຍປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ຂິປນ຺ໂຕ ປູເຊສິ. ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ອາກາເສ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ຐຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອນ຺ຕຣຘາຍິໍສຸ. ໂສ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຕີວ ປສນ຺ນມານໂສ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຸສິຕາທີສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ມນຸສ຺ສສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸຣາກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

໓. ເສເຣຍ຺ຍກໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ສິຣິເສ ຠວໍ ຊາຕິປຸປ຺ຜໍ ເສເຣຍ຺ຍໍ, ເສເຣຍ຺ຍເມວ ເສເຣຍ຺ຍກໍ, ຕໍ ເສເຣຍ຺ຍກໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ຊາຕິສຸມນມກຸຬຈມ຺ປກາທີນິ ປຸປ຺ຜານິ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປູເຊຕຸໍ ກາລໍ ນຕ຺ຖິຕາຍ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ຕໍ ເສເຣຍ຺ຍກໍ ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເສເຣຍ຺ຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ປຸປ຺ຜຖູປິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸປ຺ຜຖູປິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິພຸທ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ¶ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສກສິປ຺ເປ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ເຄຫໍ ປຫາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ສຫຄເຕຫິ ປຎ຺ຈສິສ຺ສສຫສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາ ອຏ຺ຐ ¶ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ກຸກ຺ກຸຣນາມປພ຺ພຕສມີເປ ປຓ຺ຓສາລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຏິວສຕິ. ຕທາ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ສິສ຺ເສຫິ ສຫ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ເກນຈິ ພ຺ຍາຘິນາ ປີຬິໂຕ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສິສ຺ສສນ຺ຕິກາ ພຸທ຺ຘສ຺ສານຸຠາວໍ ລກ຺ຂຓຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ຈມ຺ປກາໂສກຕິລກເກຏກາທ຺ຍເນເກ ປຸປ຺ເຜ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຖູປໍ ກຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘໍ ວິຍ ປູເຊຕ຺ວາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ອໂຫສິ. ອຖ ເຕ ສິສ຺ສາ ຕສ຺ສ ອາຬຫນໍ ກຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ຠຄວາ ພຸທ຺ຘຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ອນາຄຕໍສຎາເຓນ ປາກຏີກຣຓມກາສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໐. ອຖ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ກຸກ຺ກຸໂຣ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ປພ຺ພຕສ຺ສ ສິຂຣໍ ກຸກ຺ກຸຣາກາເຣນ ສຸນຂາກາເຣນ ສຓ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ‘‘ກຸກ຺ກຸຣປພ຺ພໂຕ’’ຕິ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄໂຕ, ຕສ຺ສ ສມີເປ ປຓ຺ຓສາລໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຕາປສສຫສ຺ເສຫິ ສຫ ວສມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຍານຸສາເຣນ ເສສໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປຸປ຺ຜຖູປິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປາຍສທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຘນຘຎ຺ຎສຕ຺ຕຣຕນາທິວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ກມ຺ມຜລໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຂີຣປາຍສສຫສ຺ສສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ຕາ ສພ຺ພາ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສິມ຺ພລິວນໍ ອຄມາສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ວິປສ຺ສີ ຠຄວາ ຉພ຺ພຓ຺ຓຣໍສິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອາກາເສ ຈງ຺ກມໍ ມາເປຕ຺ວາ ຈງ຺ກມຕິ. ໂສ ປນ ເສຏ຺ຐິ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຕີວ ປສນ຺ໂນ ປາຕິໂຍ ຐເປຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈສິ ປຏິຄ຺ຄຫຓາຍ. ອຖ ຠຄວາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕສ຺ສ ¶ ໂສມນຸສ຺ສຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ສຫສ຺ສມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ, ຕທວເສສໍ ອເນກສຫສ຺ສຠິກ຺ຂູ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ¶ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໖. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ກຸສລໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ຕໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໒໘. ຈງ຺ກມໍ ສຸສມາຣູຬ຺ໂຫຕິ ຈທິນນ຺ໂຕ ປທວິກ຺ເຂປໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກມຕິ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ຈງ຺ກມໍ, ຈງ຺ກມສ຺ສ ປທວິກ຺ເຂປສ຺ສ ອາຘາຣຠູຕປຖວິປເທໂສ ຈງ຺ກມໍ ນາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເອຕໍ ຈງ຺ກມໍສຸ ວິເສເສນ ອາຣູຬ຺ໂຫຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອມ຺ພເຣ ອນິລາຍເນຕິ ວຣີຍຕິ ຉາທິຍຕິ ອເນນາຕິ ວຣໍ, ນ ພຣນ຺ຕິ ອມ຺ພຣໍ, ເສຕວຕ຺ຖສທິສໍ ອາກາສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຕ຺ຖິ ນິລີຍນໍ ໂຄປນໍ ເອຕ຺ຖາຕິ ອນິລໍ, ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ຍນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອເນນ ອິທ຺ຘິມນ຺ໂຕຕິ ອາຍນໍ, ອນິລຎ຺ຈ ຕໍ ອາຍນຎ຺ເຈຕິ ອນິລາຍນໍ, ຕສ຺ມິໍ ອມ຺ພເຣ ອນິລາຍເນ ຈງ຺ກມໍ ມາປຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປາຍສທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິສຊ຺ຊ ປາສາທວເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ນິພ຺ພານູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສີຠຄວໂຕ ກາເລ ເສຏ຺ຐິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ¶ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ທິພ຺ພສຸຂມນຸຠວນ຺ໂຕ ວິຍ ມນຸສ຺ສສຸຂມນຸຠວນ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ທິວເສ ປາສາທວເຣ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕທາ ຠຄວາ ສຸວຓ຺ຓມຫາເມຣຸ ວິຍ ວີຖິຍາ ວິຈຣຕິ, ຕໍ ວິຈຣມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຸຄນ຺ໂຘທເກນ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂອສິຎ຺ຈມາໂນ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາເສນ ອນລ຺ລີໂນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໕. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິສຊ຺ຊ ປາສາທວເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປາສາໂທຕິ ປສາທໍ ໂສມນສ຺ສໍ ຊເນຕິ ອຸປ຺ປາເທຕີຕິ ປາສາໂທ ¶ , ມາລາກມ຺ມຈິຕ຺ຕກມ຺ມສຸວຓ຺ຓກມ຺ມາທ຺ຍເນກວິຈິຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປວິຏ຺ຐານໍ ຊນານໍ ປສາທໍ ຊນຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາສາໂທ ¶ ຈ ໂສ ປຕ຺ເຖຕພ຺ພຏ຺ເຐນ ວໂຣ ຈາຕິ ປາສາທວໂຣ, ຕສ຺ມິໍ ປາສາທວເຣ ນິສຊ຺ຊ ນິສີທິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສິໍ ຊິນວຣໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຄນ຺ໂຘທກິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ສມ຺ມຸຂາຖວິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຊາຍມາເນ ວິປສ຺ສິມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສມ຺ມຸຂາຖວິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕວສ຺ສິກກາເລເຍວ ສກສິປ຺ເປ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິມ຺ຫິ ໂພຘິສຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ສພ຺ພພຸທ຺ຘານໍ ລກ຺ຂຓານິ ເວທຕ຺ຕເຍ ທິສ຺ສມານານິ ຕານິ ຣາຊປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຊນກາຍສ຺ສ ວິປສ຺ສີໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ລກ຺ຂຓຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘຠາວຎ຺ຈ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ຊນານໍ ມານສໍ ນິພ຺ພາເປສິ, ອເນການິ ຈ ຖຸຕິວຈນານິ ນິເວເທສິ. ໂສ ເຕນ ກຸສລກມ຺ເມນ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ກຕກຸສລນາເມນ ສມ຺ມຸຂາຖວິກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໔໑. ໂສ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຊາຍມາເນ ວິປສ຺ສິມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ວິປສ຺ສິມ຺ຫິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘ ຊາຍມາເນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມາເນ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ອຫໍ ປາຕຸຠູຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກາຣຓໍ ພຸທ຺ຘຠາວສ຺ສ ເຫຕຸໍ ພ຺ຍາກຣິໍ ກເຖສິໍ, ອເນການິ ອຈ຺ຉຣິຍານິ ປາກຏານິ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສມ຺ມຸຂາຖວິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ກຸສຸມາສນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນຄເຣ ຘຎ຺ຎວຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸສຸມາສນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣໍ ຄໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ເປສຸ ໂກຏິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສກປຣສມຍກຸສໂລ ມາຕາປິຕໂຣ ປູເຊຕຸກາໂມ ປຎ຺ຈ ອຸປ຺ປລກລາເປ ອຕ຺ຕໂນ ສມີເປ ຐເປຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸຕໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ນີລປີຕາທິຆນພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ¶ ຈ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕຕ຺ຖ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ສກຆເຣ ມາຕຸ ອຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ຕານິ ສພ຺ພານິ ຂາທນີຍໂຠຊນີຍານິ ຄເຫຕ຺ວາ ສປຣິວາຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຫຕ຺ເຖນ ສນ຺ຕປ຺ເປນ຺ໂຕ ໂຠເຊສິ. ໂຠຊນາວສາເນ ເອກໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ອທາສິ. ເຕນ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຠຄວາປິ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກາມິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ທ຺ເວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຠຄຍເສຫິ ວຑ຺ຒິໂຕ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໖໕. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລໍ ປຸພ຺ເພນິວາສຎາເຓນ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ຘຎ຺ຎວຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຘຎ຺ຎານໍ ປຸຎ຺ຎວນ຺ຕານໍ ຂຕ຺ຕິຍພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິມຫາສາລານໍ ອເນເກສໍ ກຸລານໍ ອາກຣຕ຺ຕາ ຘຎ຺ຎວຕີ, ອຖ ວາ ມຸຕ຺ຕາມຓິອາທິສຕ຺ຕຣຕນານໍ ¶ ສຕ຺ຕວິຘຘຎ຺ຎານໍ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄານໍ ອາກຣຕ຺ຕາ ຘຎ຺ຎວຕີ, ອຖ ວາ ຘຎ຺ຎານໍ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘຂີຓາສວານໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ອາຣາມວິຫາຣາທີນໍ ອາກຣຕ຺ຕາ ຘຎ຺ຎວຕີ, ຕສ຺ສາ ຘຎ຺ຎວຕິຍາ. ນຄຣນ຺ຕິ ປຕ຺ເຖນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄຕ຺ຖິກາ ຊນາຕິ ນຄຣໍ, ນ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ວາ ນຄໍ, ຣາຊຍຸວຣາຊມຫາມຕ຺ຕາທີນໍ ວສນຏ຺ຐານໍ. ນຄໍ ຣາຕິ ອາທທາຕິ ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ນຄຣໍ, ຣາຊາທີນໍ ວສນຏ຺ຐານສມູຫຠູຕໍ ປາກາຣປຣິຂາທີຫິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນຏ຺ຐານໍ ນຄຣໍ ນາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຄເຣ ຍທາ ອຫໍ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ພ຺ຍາກຣຓໍ ອລຠິໍ, ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ຘຎ຺ຎວຕິຍາ ນຄເຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກຸສຸມາສນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຜລທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ເວທຕ຺ຕຍາທິສກສິປ຺ເປສຸ ປາຣປ຺ປຕ຺ໂຕ ອເນເກສໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຫສ຺ສານິໍ ¶ ປາໂມກ຺ໂຂ ອາຈຣິໂຍ ສກສິປ຺ປານໍ ປຣິໂຍສານໍ ອທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຈ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ¶ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ອສ຺ສມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຫ ສິສ຺ເສຫິ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣມາໂນ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຕໍ ປເທສໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ປຸຏເກ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂຄ຺ເຄ ລຄ຺ຄິຕານິ ມຘຸຣານິ ປທຸມຜລານິ ມຘຸນາ ສຫ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐິໂຕ ຜລທານານິສໍສໍ ກເຖຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໗໕. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລກມ຺ມໍ ¶ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຊ຺ຌາຍໂກ ມນ຺ຕຘໂຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ເຌຕິ ຈິນ຺ເຕຕີຕິ ອຊ຺ຌາຍິ, ອຊ຺ຌາຍິເຍວ ອຊ຺ຌາຍໂກ. ເອຕ຺ຖ ຫິ ອກາໂຣ ‘‘ປຏິເສເຘ ວຸທ຺ຘິຕພ຺ຠາເວ…ເປ… ອກາໂຣ ວິຣຫປ຺ປເກ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕສຸ ທສສຸ ອຕ຺ເຖສຸ ຕພ຺ຠາເວ ວຕ຺ຕຕິ. ສິສ຺ສານໍ ສວນຘາຣຓາທິວເສນ ຫິຕໍ ອຊ຺ເຌຕິ ຈິນ຺ເຕຕິ ສຊ຺ຌາຍໍ ກໂຣຕີຕິ ອຊ຺ຌາຍໂກ, ຈິນ຺ຕໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຸຄ຺ຄຫິຕໍ ສພ຺ພໍ ມນ຺ຕໍ ມເນນ ຘາເຣຕິ ປວຕ຺ເຕຕີຕິ ມນ຺ຕຘໂຣ. ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານ ປາຣຄູຕິ ເວທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຎາຓໍ, ເວເທນ ເວທິຕພ຺ພາ ພຸຊ຺ຌິຕພ຺ພາຕິ ເວທາ, ອິຣຸເວທຍຊຸເວທສາມເວທສງ຺ຂາຕາ ຕໂຍ ຄນ຺ຖາ, ເຕສໍ ເວທານໍ ປາຣໍ ປຣິໂຍສານໍ ໂກຏິໍ ຄໂຕ ປຕ຺ໂຕຕິ ປາຣຄູ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ

ຜລທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ເນ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ປພ຺ພຕນ຺ຕເຣ ປຓ຺ຓສາລໍ ¶ ກາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ¶ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ປຓ຺ຑຣໍ ປຸລິນຕລໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອີທິສາ ປຣິສຸທ຺ຘາ ພຸທ຺ຘາ, ອີທິສໍວ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພຸທ຺ຘຎາຓ’’ນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ຎາຓຎ຺ຈ ອນຸສ຺ສຣິ ໂຖເມສິ ຈ.

໘໔. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີ’’ຕິອາທິມາຫ. ປຸລິນໍ ໂສຠນໍ ທິສ຺ວາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓກຕໍ ວິຍ ປຸລາກາເຣນ ປຣິໂສຘິຕາກາເຣນ ປວຕ຺ຕໍ ຐິຕນ຺ຕິ ປຸລິນໍ, ໂສຠນໍ ¶ ວາລຸກໍ ທິສ຺ວາ ເສຏ຺ຐໍ ພຸທ຺ຘໍ ອນຸສ຺ສຣິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຎາຓສຎ຺ຎິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ຄຓ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄຓ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈໂຍ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠເຄຫິ ອນູໂນ ເອກທິວສໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຄຓໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ລາຊາປຎ຺ຈເມຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາເທນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ເສສຸ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໙໑. ໂສ ເອກທິວສໍ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ‘‘ອິມິນາ ກຸສເລນາຫໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຄຓ຺ຐິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປທຸມປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ປທຸມປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສກສິປ຺ເປ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣໍ ¶ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ໂອວາທານຸສາສນໍ ອລຠິຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ໂຄຕມກໍ ¶ ນາມ ປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອສ຺ສມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຌານສຸເຂເນວ ວິຫາສິ. ຕທາ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ເຕ ສໍສາຣໂຕ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ອຄມາສິ. ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສກສິສ຺ເສ ສມາເນຕ຺ວາ ເຕຫິ ປທຸມປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໙໗. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ໂຄຕໂມ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ອເນເກສໍ ຍກ຺ຂເທວຕານໍ ອາວາສຠາເວນ ອຘິຏ຺ຐານວເສນ ໂຄຕມສ຺ສ ຠວນຕ຺ຕາ ໂຄຕໂມຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ປວຕ຺ຕຕິ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ປພ຺ພໂຕ. ນາຄຣຸກ຺ເຂຫິ ສຎ຺ຉນ຺ໂນຕິ ຣຸຫຕິ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ຣຸກ຺ໂຂ. ອຖ ວາ ປຖວິໍ ຂນນ຺ໂຕ ອຸທ຺ຘໍ ຣຸຫຕີຕິ ຣຸກ຺ໂຂ, ນານາ ອເນກປ຺ປກາຣາ ຈມ຺ປກກປ຺ປູຣນາຄອຄຣຸຈນ຺ທນາທໂຍ ຣຸກ຺ຂາຕິ ນານາຣຸກ຺ຂາ, ເຕຫິ ນານາຣຸກ຺ເຂຫິ ສຎ຺ຉນ຺ໂນ ປຣິກິຓ຺ໂຓ ໂຄຕໂມ ປພ຺ພໂຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ມຫາຠູຕຄຓາລໂຍຕິ ຠວນ຺ຕິ ຊາຍນ຺ຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ຈາຕິ ຠູຕາ, ມຫນ຺ຕາ ຈ ເຕ ຠູຕາ ຈາຕິ ມຫາຠູຕາ, ມຫາຠູຕານໍ ຄໂຓ ສມູໂຫຕິ ມຫາຠູຕຄໂຓ, ມຫາຠູຕຄຓສ຺ສ ອາລໂຍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ມຫາຠູຕຄຓາລໂຍ.

໙໘. ເວມຊ຺ຌມ຺ຫິ ຈ ຕສ຺ສາສີຕິ ຕສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ເວມຊ຺ເຌ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອສ຺ສໂມ ອຠິນິມ຺ມິໂຕ ນິປ຺ຜາທິໂຕ ກໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ປທຸມປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຠິຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ¶ ສຕ຺ຖາຣາ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ໂສມນສ຺ເສນ ປສນ຺ນມານໂສ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ໂຖເມສິ. ໂສ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທເວສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ມນຸສ຺ສສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກວ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ໂສຠິຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ວິຕ຺ຖຕາຍ ນທີຕີເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸທສ຺ສນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ກຕປຸຎ຺ຎູປຈໂຍ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ວິຕ຺ຖຕາຍ ນາມ ຄງ຺ຄາຍ ສມີເປ ປິລກ຺ຂຸຜລິຕໍ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ຕີເຣ ນິສິນ຺ນໍ ຊລມານອຄ຺ຄິສິຂໍ ອິວ ສິຂິໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ເກຕກີປຸປ຺ຜໍ ວຓ຺ເຏເນວ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປູເຊນ຺ໂຕ ເອວມາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເຍນ ຎາເຓນ ຕ຺ວໍ ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕ, ຕໍ ຎາຓໍ ອຫໍ ປູເຊມີ’’ຕິ. ອຖ ຠຄວາ ອນຸໂມທນມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ຊາໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໐. ¶ ໂສ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິຕ຺ຖຕາຍ ນທີຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິຕ຺ຖຕາຍາຕິ ວິຕ຺ຖຣຕິ ປຕ຺ຖຣຕິ ວິຕ຺ຖິຓ຺ຓາ ໂຫຕີຕິ ວິຕ຺ຖຕາ, ນທນ຺ຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອິຕາ ຄຕາ ປວຕ຺ຕາຕິ ນທີ, ນທິໍ ຕຣນ຺ຕາ ເອຕໍ ປຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓາ ນາມ ໂຫນ຺ຕີຕິ ຕີຣໍ, ຕສ຺ສາ ວິຕ຺ຖຕາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ຕີຣສມີເປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເກຕກິໍ ປຸປ຺ຜິຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ກຸຈ຺ຉິຕາກາເຣນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ຫຕ຺ຖໍ ກຓ຺ຑໂກ ຉິນ຺ທຕິ ວິຊ຺ຌຕີຕິ ເກຕໍ, ເກຕສ຺ສ ເອສາ ເກຕກີປຸປ຺ຜໍ, ຕໍ ທິສ຺ວາ ວຓ຺ຏໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໑. ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສິຂີ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຄ຺ຄິ, ສິຂີສທິສາ ນີລປີຕາທິເຠທາ ຊລມານາ ຉພ຺ພຓ຺ຓຆນຣໍສິໂຍ ຍສ຺ສ ໂສ ສິຂີ, ໂລກສ຺ສ ສກລໂລກຕ຺ຕຍສ຺ສ ພນ຺ຘຸ ຎາຕໂກຕິ ໂລກພນ຺ຘຸ, ຕສ຺ສ ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນ ເກຕກີປຸປ຺ຜໍ ¶ ວຓ຺ເຏ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສຸທສ຺ສນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ຈນ຺ທນປູຊນກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈນ຺ທນປູຊນກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ເຕ ຈນ຺ທຠາຄານທິຍາ ສມີເປ ກິນ຺ນຣໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ປຸປ຺ຜຠກ຺ໂຂ ປຸປ຺ຜນິວສໂນ ຈນ຺ທນອຄຣຸອາທີສຸ ຄນ຺ຘວິຠູສິໂຕ ຫິມວນ຺ເຕ ຠຸມ຺ມເທວຕາ ວິຍ ອຸຍ຺ຍານກີຬຊລກີຬາທິອເນກສຸຂໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ຕທາ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາສໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ນິສີທິ. ໂສ ກິນ຺ນໂຣ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວິຊ຺ໂຊຕມານໍ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສຸຄນ຺ຘຈນ຺ທເນນ ປູເຊສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໑໗. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເຕນ ໂສມນສ຺ເສນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊປເທສຣຊ຺ຊສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈນ຺ທໍ ມນໍ ຣຸຈິໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຎຕ຺ວາ ວິຍ ຊາໂຕຕິ ຈນ຺ໂທ. ຈນ຺ທມຓ຺ຑເລນ ປສນ຺ນນິມ຺ມໂລທເກນ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ມຸຕ຺ຕາທລສທິສສນ຺ຖຣຘວລປຸລິນຕເລນ ¶ ຈ ສມນ຺ນາຄຕຕ຺ຕາ ຈນ຺ເທນ ຠາຄາ ສທິສາຕິ ຈນ຺ທຠາຄາ, ຕສ຺ສາ ຈນ຺ທຠາຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ສມີເປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຈນ຺ທນປູຊນກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ປຸປ຺ຜຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸນນ຺ໂທ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ມຫາໂຠໂຄ ມຫາຍໂສ ທານາຠິຣໂຕ ອໂຫສິ. ເອກທິວສໍ ໂສ ‘‘ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອິເມ ຍາຈກາ ນາມ ‘ອຫໍ ທານໍ ນ ລທ຺ໂຘສ຺ມີ’ຕິ ¶ ວຕ຺ຕຸໍ ມາ ລຠນ຺ຕູ’’ຕິ ມຫາທານໍ ສຊ຺ເຊສິ. ຕທາ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ສປຣິວາໂຣ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ສກສິສ຺ເສ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ຕານິ ສກລນຄຣໍ ຉາເທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ທິວສານິ ອຏ຺ຐໍສຸ.

໒໖. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຂຸຣຄ຺ເຄເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸນນ຺ໂທ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຸປ຺ຜຈ຺ຉທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣໂຫສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘສຸຎ຺ຎກາເລ ມຊ຺ຌິມເທເສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ເກວລໍ ອຸທຣໍ ປູເຣຕ຺ວາ ໂກຘມທມານາທໂຍ ອກຸສເລເຍວ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອເນກຕາປສສຕປຣິວາໂຣ ວສຠປພ຺ພຕສມີເປ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ຕີຓິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຫິມວນ຺ເຕເຍວ ວສມາໂນ ‘‘ອຫໍ ເອຕ຺ຕການໍ ສິສ຺ສານໍ ອາຈຣິໂຍຕິ ສມ຺ມໂຕ ຄຣຸຏ຺ຐານິໂຍ ຄຣຸກາຕພ຺ໂພ ວນ຺ທນີໂຍ, ອາຈຣິໂຍ ເມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຕ ສພ຺ເພ ສິສ຺ເສ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘານໍ ອຠາເວ ນິພ຺ພານາຘິຄມາຠາວໍ ປກາເສຕ຺ວາ ສຍໍ ເອກໂກ ຣໂຫ ວິເວກຏ຺ຐາເນວ ນິສິນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາ ນິສິນ຺ໂນ ວິຍ ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ ປີຕິໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ສາລາຍໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

໓໔. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຌານສຸເຂນ ຈິຣໍ ວສິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ກາເມສຸ ອນລ຺ລີໂນ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຂຸຣຄ຺ເຄເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ຫຸຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພນິວາສຎາເຓນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ວສໂຠ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພຕໍ ວິນາ ເສສປພ຺ພຕານໍ ອຸຈ຺ຈຕຣຠາເວນ ເສຏ຺ຐຕຣຠາເວນ ວສໂຠຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ ປພ຺ພໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຣໂຫສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ຈມ຺ປກປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ກຓິກາຣໍວ ¶ ໂຊຕນ຺ຕນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈມ຺ປກປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວນນ຺ຕເຣ ວສນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ສິສ຺ເສຫິ ອານີເຕຫິ ຈມ຺ປກປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕເນວ ກຸສເລນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ຆຣາວາເສ ອນລ຺ລີໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໑. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ກຓິກາຣໍວ ໂຊຕນ຺ຕນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກຓິກາຣນ຺ຕິ ສກລປຕ຺ຕປລາສານິ ປຣິຠຊ຺ຊ ປາເຕຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜຄຫຓສມເຍ ກຓ຺ຓິກາພທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜມກຸຬານໍ ຄຫຓໂຕ ກຓ຺ຓິກາກາເຣນ ປກໂຕຕິ ກຓິກາໂຣ, ‘‘ກຓ຺ຓິກາໂຣ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ນິຣຸຕ຺ຕິນເຍນ ເອກສ຺ສ ປຸພ຺ພ ຓ-ກາຣສ຺ສ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ກຓິກາຣ’’ນ຺ຕິ ¶ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຕໍ ປຸປ຺ຜິຕໍ ກຓິກາຣຣຸກ຺ຂໍ ອິວ ໂຊຕນ຺ຕໍ ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຈມ຺ປກປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ອຕ຺ຖສນ຺ທສ຺ສກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິສາລມາເຬ ອາສີໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຕ຺ຖສນ຺ທສ຺ສກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ກຕປຸຎ຺ຎູປຈໂຍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ເຄຫໍ ປຫາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣມຓີເຍ ຐາເນ ປຓ຺ຓສາລໍ ກຕ຺ວາ ປຏິວສຕິ, ຕທາ ສຕ຺ຕານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕມາຄຕໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຖຸຕິວຈເນຫິ ໂຖເມສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຍາວຕາຍຸກໍ ກຕ຺ວາ ກາລງ຺ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ອໂຫສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໗. ໂສ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິສາລມາເຬ ອາສີໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ວິສາລມາເຬຕິ ວິສາລໍ ປຕ຺ຖຏໍ ວິຕ຺ຖິຓ຺ຓໍ ມຫນ຺ຕໍ ມາຬໍ ວິສາລມາຬໍ, ຕສ຺ມິໍ ວິສາລມາເຬ ອາສີໂນ ນິສິນ຺ໂນ ອຫໍ ໂລກນາຍກໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເຕສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຕ຺ຖສນ຺ທສ຺ສກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ເອກປສາທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນາຣໂທ ອິຕິ ເມ ນາມນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກປສາທນິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ກຕກຸສໂລ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເກສໂວຕິ ປາກໂຏ ຫຸຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຕິວິຍ ປີຕິໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທເວສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໕໕. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ກຕກຸສລກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນາຣໂທ ອິຕິ ເມ ນາມນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນາຣໂທຕິ ຊາຕິວເສນ ສຸທ຺ຘສຣີຣຕ຺ຕາ ນຕ຺ຖິ ຣໂຊ ຘູລິ ມລໍ ເອຕສ຺ສາຕິ ນາຣໂທ, ຊ-ກາຣສ຺ສ ທ-ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ນາຣໂທຕິ ກຸລທຕ຺ຕິກໍ ນາມໍ. ເກສໂວຕິ ກິສວຈ຺ຉໂຄຕ຺ເຕ ຊາຕຕ຺ຕາ ເກສໂວ ນາຣທເກສໂວ ອິຕິ ມໍ ຊນາ ວິທູ ຊານນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ເອກປສາທນິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ສາລປຸປ຺ຜທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ມິຄຣາຊາ ¶ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາລປຸປ຺ຜທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ກຕກຸສລສຎ຺ຈໂຍ ເກນຈິ ກມ຺ມຈ຺ຉິທ຺ເທນ ຫິມວນ຺ເຕ ສີຫໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອເນກສີຫປຣິວາໂຣ ວິຫາສິ. ຕທາ ສິຂີ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຫິມວນ຺ຕໍ ອຄມາສິ. ສີໂຫ ຕໍ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສາຂາຠງ຺ເຄນ ສກຓ຺ຓິກສາລປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໖໐. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ¶ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມິຄຣາຊາ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມຣຓໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ມິຄາ, ອຖ ວາ ຆາສໍ ມຄ຺ຄນ຺ຕິ ຄເວສນ຺ຕີຕິ ມິຄາ, ມິຄານໍ ຣາຊາ ມິຄຣາຊາ. ສກລຈຕຸປ຺ປທານໍ ຣາຊຠາເວ ສຕິປິ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ມິເຄ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ມິຄຣາຊາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍທາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສປຸປ຺ຜໍ ສາລສາຂໍ ຠຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປູເຊສິໍ, ຕທາ ອຫໍ ມິຄຣາຊາ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒. ສໂກສໍ ປຸປ຺ຜມາຫຣິນ຺ຕິ ສກຓ຺ຓິກໍ ສາລປຸປ຺ຜໍ ອາຫຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສາລປຸປ຺ຜທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປິຍາລຜລທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປໂຣຘໂກ ¶ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິຍາລຜລທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເນສາທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ເຕ ເອກສ຺ມິໍ ປພ຺ຠາເຣ ມິເຄ ວຘິຕ຺ວາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ວສຕິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຕຕ຺ຖ ຄຕໍ ສິຂິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສາຍໍ ປາຕໍ ນມສ຺ສມາໂນ ກຎ຺ຈິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ມຘຸຣານິ ¶ ປິຍາລຜລານິ ອຸຈ຺ຈິນິຕ຺ວາ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕານິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສ ເນສາໂທ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓາຍ ປີຕິຍາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ຜຸຏ຺ຐສຣີໂຣ ປາປກມ຺ເມ ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ມູລຜລາຫາໂຣ ນຈິຣສ຺ເສວ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

໖໖. ໂສ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ອເນກວິຘສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອນຠິຣໂຕ ເຄຫໍ ປຫາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ກຕຜລທານກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປໂຣຘໂກ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍທາ ອຫໍ ປິຍາລຜລໍ ທຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທສິໍ, ຕທາ ອຫໍ ປໂຣຘໂກ ອາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປໂຣຘໂກຕິ ປຣສຕ຺ຕໂຣຘໂກ ວິເຫສໂກ. ‘‘ປຣໂຣຘໂກ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ປຸພ຺ພສ຺ສ ຣ-ກາຣສ຺ສ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ປໂຣຘໂກ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

໖໙. ປຣິຈາຣິໍ ວິນາຍກນ຺ຕິ ຕໍ ນິພ຺ພານປາປກໍ ສຕ຺ຖາຣໍ, ‘‘ຠນ຺ເຕ ¶ , ອິມໍ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ປວາຣິໍ ນິມນ຺ເຕສິໍ ອາຣາເຘສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປິຍາລຜລທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ອຕິຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ¶ ຠຄວຕີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຕິຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຘຣມານສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອທິຏ຺ຐຕ຺ຕາ ປຣິນິພ຺ພຸຕກາເລ ‘‘ອໂຫ ມມ ປຣິຫານີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ມມ ຊາຕິໍ ສຜລໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ກຕສນ຺ນິຏ຺ຐາໂນ ຉຕ຺ຕາຘິຉຕ຺ຕໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີຣຘາຕຸໍ ນິຫິຕຘາຕຸຄພ຺ຠໍ ປູເຊສິ. ອປຣຠາເຄ ປຸປ຺ຜຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕເມວ ຘາຕຸຄພ຺ຠໍ ¶ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຉຕ຺ຕາຕິຉຕ຺ຕນ຺ຕິ ຉາທິຍຕິ ສໍວຣິຍຕິ ອາຕປາທິນ຺ຕິ ຉຕ຺ຕໍ, ຉຕ຺ຕສ຺ສ ອຕິຉຕ຺ຕໍ ຉຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຣິ ກຕຉຕ຺ຕໍ ຉຕ຺ຕາຕິຉຕ຺ຕໍ, ຉຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຣູປຣິ ຉຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຖູປມ຺ຫິ ອຠິໂຣປຍິນ຺ຕິ ຖູປິຍຕິ ຣາສິກຣີຍຕີຕິ ຖູໂປ, ອຖ ວາ ຖູປຕິ ຖິຣຠາເວນ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣູຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊມາໂນ ປຕິຏ຺ຐາຕີຕິ ຖູໂປ, ຕສ຺ມິໍ ຖູປມ຺ຫິ ມຍາ ກາຣິຕໍ ຉຕ຺ຕໍ ອຸປຣູປຣິ ຐປນວເສນ ອຠິ ວິເສເສນ ອາໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ປຸປ຺ຜຈ຺ຉທນໍ ກຕ຺ວານາຕິ ວິກສິເຕຫິ ສຸຄນ຺ເຘຫິ ອເນເກຫິ ຜຸປ຺ເຜຫິ ຉທນໍ ຉຕ຺ຕຸປຣິ ວິຕານໍ ກຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຕິຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ຖມ຺ຠາໂຣປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຖມ຺ຠາໂຣປກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຘມ຺ມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘາຕຸຄພ຺ຠມາຬເກ ຖມ຺ຠໍ ນິຂນິຕ຺ວາ ຘຊໍ ອາໂຣເປສິ. ພຫູນິ ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ຜານິ ຄນ຺ຖິຕ຺ວາ ນິສ຺ເສຓິຍາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ປູເຊສິ.

໕. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ທຫຣກາລໂຕ ປຠຸຕິ ປູຊນີໂຍ ສາສເນ ພທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິ ສກລໂລກສ຺ສ ນາເຖ ປຘານຠູເຕ ປຏິສຣເຓ ຈ ສຕ຺ຖຣິ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ນິພ຺ພຸເຕ ນິພ຺ພຸຕທີປສິຂາ ວິຍ ອທສ຺ສນໍ ຄເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມທສ຺ສີນຣາສເຠຕິ ຈຕຸສຈ຺ຈຘມ຺ມໍ ປສ຺ສຕີຕິ ຘມ຺ມທສ຺ສີ, ອຖ ວາ ສຕິປຏ຺ຐານາທິເກ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ເມ ທສ຺ສນສີໂລ ປສ຺ສນສີໂລຕິ ຘມ຺ມທສ຺ສີ, ນຣານໍ ອາສໂຠ ປວໂຣ ອຸຕ຺ຕໂມຕິ ນຣາສໂຠ, ຘມ຺ມທສ຺ສີ ຈ ໂສ ນຣາສໂຠ ເຈຕິ ຘມ຺ມທສ຺ສີນຣາສໂຠ, ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທສ຺ສີນຣາສເຠ. ອາໂຣເປສິໍ ຘຊໍ ຖມ຺ຠນ຺ຕິ ເຈຕິຍມາຬເກ ຖມ຺ຠໍ ນິຂນິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຘຊໍ ອາໂຣເປສິໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຐເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖. ນິສ຺ເສຓິໍ ມາປຍິຕ຺ວານາຕິ ນິສ຺ສາຍ ຕໍ ອິຓນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອາໂຣຫນ຺ຕິ ອຸປຣີຕິ ນິສ຺ເສຓິ, ຕໍ ນິສ຺ເສຓິໍ ມາປຍິຕ຺ວາ ກາເຣຕ຺ວາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຖູປເສຏ຺ຐໍ ສມາຣຸຫິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ຊາຕິປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ຊາຍມານເມວ ຊນານໍ ສຸນ຺ທຣໍ ມນໍ ກໂຣຕີຕິ ຊາຕິສຸມນໍ, ຊາຕິສຸມນເມວ ປຸປ຺ຜໍ ‘‘ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ຜ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ສຸມນສທ຺ທສ຺ສ ໂລປໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຊາຕິປຸປ຺ຜ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ຊາຕິສຸມນປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຖິຕ຺ວາ ຖູປມ຺ຫິ ອາໂຣປຍິໍ, ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຖມ຺ຠາໂຣປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເວທິກາຣກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປິຍທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ຕສ຺ສ ເຈຕິເຍ ວລຍໍ ກາເຣສິ, ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ປຣິປູເຣຕ຺ວາ ມຫາປູຊໍ ກາເຣສິ. ໂສ ¶ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອເນເກສຸ ຊາຕິສຕສຫສ຺ເສສຸ ປູຊນີໂຍ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ອຸຠຍສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໐. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ປິຍທສ຺ສີນຣຸຕ຺ຕເມຕິ ປິຍໍ ໂສມນສ຺ສາກາຣໍ ທສ຺ສນໍ ຍສ຺ສ ໂສ ປິຍທສ຺ສີ, ອາໂຣຫປຣິຓາຫທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓອສີຕານຸພ຺ຍຎ຺ຊນພ຺ຍາມປ຺ປຠາມຓ຺ຑເລຫິ ສາຘຸ ມຫາຊນປ຺ປສາທໍ ຊນຍນາກາຣທສ຺ສໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຣານໍ ອຸຕ຺ຕໂມຕິ ນຣຸຕ຺ຕໂມ, ປິຍທສ຺ສີ ຈ ໂສ ນຣຸຕ຺ຕໂມ ເຈຕິ ປິຍທສ຺ສີນຣຸຕ຺ຕໂມ, ຕສ຺ມິໍ ປິຍທສ຺ສີນຣຸຕ຺ຕເມ ນິພ຺ພຸເຕ ຘາຕຸຄພ຺ຠມ຺ຫິ ມຸຕ຺ຕເວທິໍ ອຫໍ ອກາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຸປ຺ຜາຘາຣຕ຺ຖາຍ ປຣິໂຍສາເນ ເວທິກາວລຍໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑. ມຓີຫິ ປຣິວາເຣຕ຺ວາຕິ ມຓຕິ ໂຊຕຕິ ປຠາສຕີຕິ ມຓິ, ອຖ ວາ ຊນານໍ ມນໍ ປູເຣນ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອິໂຕ ຄໂຕ ປວຕ຺ໂຕຕິ ມຓິ, ຊາຕິຣງ຺ຄມຓິເວຬຸຣິຍມຓິອາທີຫິ ອເນເກຫິ ມຓີຫິ ກຕເວທິກາວລຍໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມໍ ມຫາປູຊໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ເວທິກາຣກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ສປຣິວາຣິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສປຣິວາຣິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ອໂຫສິ. ອຖ ປທຸມຸຕ຺ຕເຣ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ມຫາຊໂນ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ເຈຕິຍໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຍໍ ອຸປາສໂກ ຕສ຺ສຸປຣິ ຈນ຺ທນສາເຣນ ເຈຕິຍຆຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຫາປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຍ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໕-໘. ໂສ ¶ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ໂອມຕ຺ຕນ຺ຕິ ລາມກຠາວໍ ນີຈຠາວໍ ທຸກ຺ຂິຕຠາວໍ ວາ ນ ປສ຺ສາມິ ນ ຊານາມິ, ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ ມຍາ ນີຈຠາໂວຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ສປຣິວາຣິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ອຸມາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກມຫິເຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸມາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຈຕິຍມເຫ ວຕ຺ຕມາເນ ອິນ຺ທນີລມຓິວຓ຺ຓໍ ອຸມາປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທິພ຺ພມານຸສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ພຫຸລໍ ນີລວຓ຺ໂຓ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ໂນ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ໂສ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໒໑. ໂສ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກມຫິເຕຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ໂລກມຫິເຕຕິ ໂລເກຫິ ມຫິໂຕ ປູຊິໂຕຕິ ໂລກມຫິໂຕ, ຕສ຺ມິໍ ໂລກມຫິເຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖມ຺ຫິ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອາຫຸຕີນໍປຏິຄ຺ຄເຫຕິ ອາຫຸຕິໂນ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ປູຊາສກ຺ກາຣາ, ເຕສໍ ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ອຣຫຕີຕິ ອາຫຸຕີນໍປຏິຄ຺ຄໂຫ, ອລຸຕ຺ຕກິຕນ຺ຕສມາໂສ, ຕສ຺ມິໍ ອາຫຸຕີນໍປຏິຄ຺ຄເຫ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໒. ອຸມາປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ¶ ອຸທ຺ຘມຸທ຺ຘໍ ນີລປຠໍ ມຸຎ຺ຈມານໍ ປຸປ຺ຜຕິ ວິກສຕີຕິ ອຸມາປຸປ຺ຜໍ, ຕໍ ອຸມາປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຈຕິເຍ ປູຊໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຸມາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ອນຸເລປທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອໂນມທສ຺ສີມຸນິໂນຕິອາທິກໍ ¶ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸເລປທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂພຘິຣຸກ຺ຂສ຺ສ ເວທິກາວລຍໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຸຘາກມ຺ມຎ຺ຈ ກາເຣຕ຺ວາ ວາລຸກສນ຺ຖຣຓໍ ທທ຺ທຬ຺ຫມານໍ ຣຊຕວິມານມິວ ກາເຣສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ຣຊຕວິມານຣຊຕເຄຫຣຊຕປາສາເທສຸ ¶ ສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໖. ໂສ ອປຣຠາເຄ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ມຍາ ອຍໍ ວິເສໂສ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ ປຸພ຺ເພນິວາສານຸສ຺ສຕິຎາເຓນ ປຏິປາຏິຍາ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລໍ ຊານິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສີມຸນິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອໂນມໍ ອລາມກໍ ທສ຺ສນໍ ທສ຺ສນີຍໍ ສຣີຣໍ ຍສ຺ສ ໂສ ອໂນມທສ຺ສີ, ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓອສີຕານຸພ຺ຍຎ຺ຊນພ຺ຍາມປ຺ປຠາສມຸຊ຺ຊລວິຣາຊິຕສຣີຣຕ຺ຕາ ສຸນ຺ທຣທສ຺ສໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຘາຍ ປິຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວານາຕິ ໂພຘິຆເຣ ເວທິກາວລຍໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສກເລ ໂພຘິຆເຣ ສຸຘາເລປນໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຓິກມ຺ມໍ ອກາສຫນ຺ຕິ ສາຣກຏ຺ເຐນ ຜລກປາຓິໂຍ ກຕ຺ວາ ຕາຫິ ປາຓີຫິ ມຏ຺ຐກມ຺ມໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອນຸເລປທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວານ ນທິກນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຄ຺ຄທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ¶ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ນິພ຺ພານາຘິຄມຕ຺ຖາຍ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ໂລກສມ຺ມເຕ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອກໍ ນທິໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ວນນ຺ຕຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ‘‘ອິທານິ ມຍາ ຠຄວໂຕ ມຄ຺ຄໍ ສມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ກຸທາລຎ຺ຈ ປິຏກຎ຺ຈ ¶ ອາທາຍ ຠຄວໂຕ ຄມນມຄ຺ຄໍ ສມໍ ກຕ຺ວາ ວາລຸກໍ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ມຄ຺ຄາລງ຺ກາຣກຣເຓນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ປູຊນີໂຍ ຠເວຍ຺ຍໍ, ນິພ຺ພານຎ຺ຈ ປາປຸເຓຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ‘‘ຍຖາຘິປ຺ປາຍໍ ສມິຊ຺ຌຕູ’’ຕິ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໓໒-໓. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອໂຫສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ປາກເຏ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວານ ນທິກນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນທຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣຕິ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ນທີ, ນທີເຍວ ນທິກາ, ຕໍ ນທິກໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸທາລປິຏກມາທາຍາຕິ ¶ ກຸ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຖວີ, ຕໍ ວິທາລເນ ປທາລເນ ຉິນ຺ທເນ ອລນ຺ຕິ ກຸທາລໍ, ປິຏກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປໍສຸວາລິກາທິວາຫກໍ, ຕາລປຓ຺ຓເວຕ຺ຕລຕາທີຫິ ກຕຠາຊນໍ, ກຸທາລຎ຺ຈ ປິຏກຎ຺ຈ ກຸທາລປິຏກໍ, ຕໍ ອາທາຍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມຄ຺ຄທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຍານກາໂຣ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຜລກທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ອຕ຺ຕຠາເວສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວຑ຺ຒກິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຈນ຺ທເນນ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໓໗. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ກາເລ ຈິຕ຺ຕສຸຂປີຓິໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕປ຺ປສາໂທ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ¶ ຍານກາໂຣ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍານກາໂຣຕິ ຍນ຺ຕິ ເອເຕນ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕຏ຺ຐານນ຺ຕິ ຍານໍ, ຕໍ ກໂຣຕີຕິ ຍານກາໂຣ, ປຸເຣ ພຸທ຺ຘທສ຺ສນສມເຍ ອຫໍ ຍານກາໂຣ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈນ຺ທນໍ ຜລກໍ ກຕ຺ວາຕິ ຈນ຺ທຕິ ປຣິຬາຫໍ ວູປສເມຕີຕິ ຈນ຺ທນໍ. ອຖ ວາ ຈນ຺ທນ຺ຕິ ສຸຄນ຺ຘວາສນຕ຺ຖໍ ສຣີຣໍ ວິລິມ຺ປນ຺ຕິ ເອເຕນາຕິ ຈນ຺ທນໍ, ຕໍ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ກຕ຺ວາ. ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສກລໂລກສ຺ສ ພນ຺ຘຸ ຎາຕິຠູໂຕຕິ ໂລກພນ຺ຘຸ, ຕສ຺ສ ໂລກພນ຺ຘຸໂນ ສຕ຺ຖຸສ຺ສ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຜລກທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຸເມໂຘ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວຏໍສກິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມມຸນິນ຺ເທສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ເຄຫໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຫາວເນ ວິຫາສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຸເມໂຘ ຠຄວາ ວິເວກກາມຕາຍ ຕໍ ວນໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ອຖ ໂສ ຕາປໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ¶ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ວິກສິຕໍ ສຬລປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຏໍສກາກາເຣນ ຄນ຺ເຖຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ຐເປຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທຕ຺ຖາຍ ອນຸໂມທນມກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ຊາໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໔໓. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸເມໂຘ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫນ຺ໂຕຕິ ຊນາກິຓ຺ຓຕໍ ປຫາຍ ຊນວິເວກໍ ຈິຕ຺ຕວິເວກຎ຺ຈ ອນຸພ຺ຣູຫນ຺ໂຕ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ພຫຸລີກໂຣນ຺ໂຕ ມຫາວນໍ ອຊ຺ໂຌຄາຫິ ປາວິສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ວຏໍສກິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປລ຺ລງ຺ກທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸເມຘສ຺ສ ¶ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປລ຺ລງ຺ກທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ນິພ຺ພານາຘິຄມຕ຺ຖາຍ ກຕປຸຎ຺ຎູປຈໂຍ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ມຫາໂຠຄສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຣິ ປສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ສຕ຺ຕຣຕນມຍໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ກາເຣຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອໂຫສິ. ໂສ ອນຸກ຺ກເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ປລ຺ລງ຺ກທາຍກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ເຫຏ຺ຐາ ວິຍ ອຸປຣິປິ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎນາເມນ ເຖຣານໍ ນາມານິ ເອວເມວ ເວທິຕພ຺ພານິ.

໔໗. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ປລ຺ລງ຺ໂກ ຫິ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອູຣຸພທ຺ຘາສນໍ ກຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ອຸປວີສນ຺ຕິ ນິສີທນ຺ຕິ, ໂສ ປລ຺ລງ຺ໂກຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ໂສ ປລ຺ລງ຺ໂກ ສຕ຺ຕຣຕນມໂຍ ມຍາ ທິນ຺ໂນ ປູຊິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສອຸຕ຺ຕຣສປຈ຺ຉໂທຕິ ສຫ ອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉເທນ ສຫ ປຈ຺ຉເທນ ສອຸຕ຺ຕຣສປຈ຺ຉໂທ, ອຸປຣິວິຕານໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອາສນໍ ອຸຕ຺ຕມວຕ຺ເຖຫິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ປລ຺ລງ຺ກທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ພນ຺ຘຸຊີວກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈນ຺ທໍວ ¶ ¶ ວິມລໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພນ຺ຘຸຊີວກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ¶ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຣູປກາຍສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ພນ຺ຘຸຊີວກປຸປ຺ຜານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທວຑ຺ຒນຕ຺ຖາຍ ອນຸໂມທນມກາສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸຕໍ ຐຕ຺ວາ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນກາເລ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຣູປຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ເຄຫໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑. ໂສ ປຸພ຺ເພນິວາສຎາເຓນ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈນ຺ທໍວ ວິມລໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຈນ຺ທໍວ ວິມລໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອພ຺ຠາ, ມຫິກາ, ຘຸໂມ, ຣໂຊ, ຣາຫູຕິ ອິເມຫິ ອຸປກ຺ກິເລສມເລຫິ ວິມຸຕ຺ຕໍ ຈນ຺ທໍ ອິວ ທິຍຑ຺ຒສຫສ຺ສຸປກ຺ກິເລສມລານໍ ປຫີນຕ຺ຕາ ວິມລໍ ນິກ຺ກິເລສຕ຺ຕາ ສຸທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ສິຂິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ກິເລສກທ຺ທມານໍ ອຠາເວນ ອນາວິລໍ. ນນ຺ທີຠວສງ຺ຂາຕາຍ ພລວສ຺ເນຫາຍ ປຣິສມນ຺ຕໂຕ ຂີຓຕ຺ຕາ ນນ຺ທີຠວປຣິກ຺ຂີຓໍ. ຕິຓ຺ຓໍ ໂລເກຕິ ໂລກຕ຺ຕຍໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ. ວິສຕ຺ຕິກນ຺ຕິ ວິສຕ຺ຕິກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຓ຺ຫາ, ນິຕ຺ຕຓ຺ຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒. ນິພ຺ພາປຍນ຺ຕໍ ຊນຕນ຺ຕິ ຘມ຺ມວສ຺ສໍ ວສ຺ສນ຺ໂຕ ຊນຕໍ ຊນສມູຫໍ ກິເລສປຣິຬາຫາຠາເວນ ນິພ຺ພາປຍນ຺ຕໍ ວູປສເມນ຺ຕໍ. ສຍໍ ສໍສາຣໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ, ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ສໍສາຣໂຕ ຕາຣຍນ຺ຕໍ ອຕິກ຺ກເມນ຺ຕໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ສຈ຺ຈານໍ ມຸນນໂຕ ຊານນໂຕ ມຸນິໍ ສິຂິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວນສ຺ມິໍ ຌາຍມານນ຺ຕິ ອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌານລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌາເນຫິ ຌາຍນ຺ຕໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕນ ຠາເວນ຺ຕໍ ວນມຊ຺ເຌຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກຄ຺ຄໍ ¶ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ສຸສມາຫິຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອາຣມ຺ມເຓ ອາຫິຕໍ ຐປິຕຈິຕ຺ຕໍ ສິຂິໍ ມຸນິໍ ທິສ຺ວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໓. ພນ຺ຘຸຊີວກປຸປ຺ຜານີຕິ ພນ຺ຘູນໍ ຎາຕີນໍ ຊີວກໍ ຊີວິຕນິສ຺ສຍໍ ຫທຍມໍສໂລຫິຕໍ ພນ຺ຘຸຊີວກໍ ຫທຍມໍສໂລຫິຕສມານວຓ຺ຓໍ ປຸປ຺ຜໍ ພນ຺ຘຸຊີວກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ພນ຺ຘຸຊີວກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ຕມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປຣກມ຺ມາຍເນ ¶ ¶ ຍຸຕ຺ໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ອາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປິຍທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເກນຈິ ປຸເຣ ກເຕນ ອກຸສລກມ຺ເມນ ທຸຄ຺ຄຕກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ປເຣສໍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຠຕິຍາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປສິ. ໂສ ເອວໍ ທຸກ຺ເຂນ ວສນ຺ໂຕ ປເຣສໍ ອປຣາຘໍ ກຕ຺ວາ ມຣຓຠເຍນ ປລາຍິຕ຺ວາ ວນໍ ປາວິສິ. ຕຕ຺ຖ ຄຕຏ຺ຐາເນ ປາຏລິໂພຘິໍ ທິສ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ເຂ ຕມ຺ພວຓ຺ຓໍ ປຸປ຺ຜໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ສພ຺ພໍ ກຓ຺ຓິເກ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ໂພຘິປູຊໍ ອກາສິ. ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ກມາຠຸຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ປທານຸປທິກໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຄມໍສຸ. ໂສ ເຕ ທິສ຺ວາ ໂພຘິໍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕວ ປລາຍິຕ຺ວາ ຠຍານເກ ຄີຣິທຸຄ຺ຄປປາເຕ ປຕິຕ຺ວາ ມຣິ.

໗. ໂສ ໂພຘິປູຊາຍ ອນຸສ຺ສຣິຕຕ຺ຕາ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ຕາວຕິໍສາທີສຸ ອຸປປນ຺ໂນ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປຣກມ຺ມາຍເນ ຍຸຕ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປເຣສໍ ກມ຺ມານິ ປຣກມ຺ມານິ, ປຣກມ຺ມານໍ ອາຍເນ ກຣເຓ ວາຫເນ ຘາຣເຓ ຍຸຕ຺ໂຕ ໂຍຊິໂຕ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ຕມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ວີຖິສມ຺ມຊ຺ຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຸເທນ຺ຕໍ ¶ ສຕຣໍສິໍ ວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວີຖິສມ຺ມຊ຺ຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຊາຕິສເຕສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈໂຍ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ນຄຣວາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວີຖິໍ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນີຍມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ວີຖິໍ ສມໍ ກຕ຺ວາ ຘຊໍ ຕຕ຺ຖ ອຸສ຺ສາເປສິ.

໑໕. ໂສ ¶ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ພຫຸມານຫທໂຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ລທ຺ຘູປສມ຺ປໂທ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຊານິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຸເທນ຺ຕໍ ສຕຣໍສິໍ ວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ອຸເທນ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ສຕຣໍສິໍ ສຕປຠໍ. ສຕຣໍສີຕິ ເທສນາສີສມຕ຺ຕໍ, ອເນກສຕສຫສ຺ສປຠໍ ສູຣິຍໍ ອິວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປີຕຣໍສິໍວ ຠາຓຸມນ຺ຕິ ປີຕຣໍສິໍ ສໍກຸຈິຕປຠໍ ຠາຓຸມໍ ປຠາວນ຺ຕໍ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລໍ ອິວ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ວີຖິສມ຺ມຊ຺ຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ກກ຺ກາຣຸປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ເທວປຸຕ຺ໂຕ ອຫໍ ສນ຺ໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກກ຺ກາຣຸປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ກຕປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈໂຍ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຠຸມ຺ມຏ຺ຐກເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສິຂິໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ທິພ຺ພກກ຺ກາຣຸປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິ.

໒໑. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ເອກຕິໍສກປ຺ປພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຸຠຍສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ອຫໍ ສນ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພນ຺ຕິ ກີຬນ຺ຕິ ປຎ຺ຈຫິ ທິພ຺ເພຫິ ກາມຄຸເຓຫີຕິ ເທວາ, ເທວານໍ ປຸຕ຺ໂຕ, ເທໂວ ເອວ ວາ ປຸຕ຺ໂຕ ເທວປຸຕ຺ໂຕ, ອຫໍ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ¶ ສນ຺ໂຕ ວິຊ຺ຊມາໂນ ທິພ຺ພໍ ກກ຺ກາຣຸປຸປ຺ຜໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປກາເຣນ, ຄເຫຕ຺ວາ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກກ຺ກາຣຸປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ເທວປຸຕ຺ໂຕ ¶ ອຫໍ ສນ຺ໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຠຸມ຺ມຏ຺ຐກເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສິຂິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ທິພ຺ພມນ຺ທາຣວປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊສິ.

໒໕. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນາຕິອາທິກໍ ສພ຺ພໍ ອນນ຺ຕຣຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານວຓ຺ຓນາຍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ກທມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກທມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສຸຎ຺ເຎ ໂລເກ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ອາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕສມີເປ ກຸກ຺ກຸເຏ ນາມ ປພ຺ພເຕ ອສ຺ສມໍ ກຕ຺ວາ ວິຫາສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຸປ຺ຜິຕໍ ກທມ຺ພປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ປູເຊສິ. ເຕປິ ‘‘ອິຈ຺ຉິຕໍ ປຕ຺ຖິຕ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ອນຸໂມທນໍ ອກໍສຸ.

໓໐. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ¶ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ກຸກ຺ກຸໂຏ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ຕສ຺ສ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ກຸກ຺ກຸຏຈູຬາກາເຣນ ປພ຺ພຕກູຏານໍ ວິຊ຺ຊມານຕ຺ຕາ ກຸກ຺ກຸໂຏຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ. ປກາເຣນ ຕິໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ປຕິຏ຺ຐຫຕີຕິ ປພ຺ພໂຕ. ຕມ຺ຫິ ປພ຺ພຕປາທມ຺ຫີຕິ ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພຕສມີເປ. ສຕ຺ຕ ພຸທ຺ຘາ ວສນ຺ຕີຕິ ສຕ຺ຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຕສ຺ມິໍ ກຸກ຺ກຸຏປພ຺ພຕປາເທ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ວສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ທີປຣາຊໍວ ¶ ອຸຄ຺ຄຕນ຺ຕິ ທີປານໍ ຣາຊາ ທີປຣາຊາ, ສພ຺ເພສໍ ທີປານໍ ຊລມານານໍ ຕາຣການໍ ຣາຊາ ຈນ຺ໂທຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ສພ຺ເພສຸ ຊມ຺ພຸທີປປຸພ຺ພວິເທຫອປຣໂຄຍານອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸສງ຺ຂາເຕສຸ ຈຕູສຸ ທີເປສຸ ທ຺ວິສຫສ຺ສປຣິຕ຺ຕທີເປສຸ ຈ ຣາຊາ ອາໂລກຜຣຓໂຕ ຈນ຺ໂທ ທີປຣາຊາຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕໍ ນເຠ ອຸຄ຺ຄຕໍ ຈນ຺ທໍ ອິວ ປຸປ຺ຜິຕໍ ຜຸລ຺ລິຕໍ ກທມ຺ພຣຸກ຺ຂໍ ທິສ຺ວາ ຕໂຕ ປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປກາເຣນ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ສໂມກິຣິໍ ສຸຏ຺ຐຸ ໂອກິຣິໍ, ອາທເຣນ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກທມ຺ພປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິຓສູລກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ກຸສລານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ໂທສໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສມີເປ ຠູຕຄເຓ ນາມ ປພ຺ພເຕ ວສນ຺ຕໍ ເອກຕໍ ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫນ຺ຕໍ ສິຂິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຕິຓສູລປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປາທມູເລ ປູເຊສິ. ພຸທ຺ໂຘປິ ຕສ຺ສ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໓໕. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸປນິສ຺ສຍສມ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຠູຕຄໂຓ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ຠູຕຄຓານໍ ເທວຍກ຺ຂສມູຫານໍ ອາວາສຠູຕຕ຺ຕາ ຠວນສທິສຕ຺ຕາ ອວິຣູຬ຺ຫຠາເວນ ປວຕ຺ຕຕ຺ຕາ ¶ ຈ ຠູຕຄໂຓ ນາມ ປພ຺ພໂຕ, ຕສ຺ມິໍ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ຊິໂນ ຊິຕມາໂຣ ພຸທ຺ໂຘ ວສເຕ ທິພ຺ພພ຺ຣຫ຺ມອຣິຍອິຣິຍາປຖວິຫາເຣຫິ ວິຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໖. ເອກູນສຕສຫສ຺ສໍ ¶ , ກປ຺ປໍ ນ ວິນິປາຕິໂກຕິ ເຕນ ຕິຓສູລປຸປ຺ຜປູຊາກຣຓຜເລນ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເອກູນສຕສຫສ຺ສກປ຺ປານໍ ອວິນິປາຕໂກ ຈຕຸຣາປາຍວິນິມຸຕ຺ໂຕ ສຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິຠວເມວ ອຸປປນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຕິຓສູລກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຸວຈ຺ໂຉ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມຊິນນິສເຠສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເວທຕ຺ຕຍາທີສຸ ສກສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອທິສ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຌານສມາປຕ຺ຕິສຸເຂນ ວີຕິນາເມສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຕຕ຺ຖ ອຄມາສິ. ໂສ ຕາປໂສ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ລກ຺ຂຓສຕ຺ເຖສຸ ເຉກຕ຺ຕາ ຠຄວໂຕ ລກ຺ຂຓຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປສນ຺ໂນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ. ອາກາສໂຕ ອໂນຕິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ປູຊາສກ຺ກາເຣ ອກເຕເຍວ ອາກາເສເນວ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂສ ຕາປໂສ ສສິສ຺ໂສ ນາຄປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ເຕນ ປຸປ຺ເຜນ ຠຄວໂຕ ຄຕທິສາຠາຄມຄ຺ຄໍ ປູເຊສິ.

໓໙. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ສາສນໍ ໂສຠຍມາໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ກຸສລກມ຺ເມນ ມຍາ ອຍໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສມ຺ປຕ຺ຕິ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ອຕີຕກມ຺ມໍ ສຣນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸວຈ຺ໂຉ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວຈ຺ຉໂຄຕ຺ເຕ ຊາຕຕ຺ຕາ ວຈ຺ໂຉ, ສຸນ຺ທໂຣ ຈ ໂສ ວຈ຺ໂຉ ເຈຕິ ສຸວຈ຺ໂຉ. ນາເມນ ສຸວຈ຺ໂຉ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມນ຺ຕປາຣຄູ ເວທຕ຺ຕຍາທິສກລມນ຺ຕສຕ຺ເຖ ¶ ໂກຏິປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໙. ປຸນ຺ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ການນໍ ¶ ¶ ວນໂມຄຍ຺ຫາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸນ຺ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເນສາທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫາວນໍ ປວິຏ຺ໂຐ ຕຕ຺ຖ ສຸປຸປ຺ຜິຕປຸນ຺ນາຄປຸປ຺ຜໍ ທິສ຺ວາ ເຫຕຸສມ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓປີຕິວເສນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ສຫ ກຓ຺ຓິກາຫິ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ວາລຸກາຫິ ເຈຕິຍໍ ກຕ຺ວາ ປູເຊສິ.

໔໖. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ທ຺ເວນວຸຕິກປ຺ເປ ນິຣນ຺ຕຣໍ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍເຍວ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ປຸພ຺ພວາສນາພເລນ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ການນໍ ວນໂມຄຍ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປຸນ຺ນາຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ກຸມຸທທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸມຸທທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອາສນ຺ເນ ມຫນ຺ເຕ ຊາຕສ຺ສເຣ ກຸກຸຕ຺ໂຖ ນາມ ປກ຺ຂີ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເກນຈິ ອກຸສເລນ ປກ຺ຂີ ສມາໂນປິ ປຸພ຺ເພ ກຕສມ຺ຠາເຣນ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ປຸຎ຺ຎາປຸຎ຺ເຎສຸ ເຉໂກ ສີລວາ ປາຓໂຄຈຣໂຕ ປຏິວິຣໂຕ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສມີເປ ຈງ຺ກມຕິ. ອຖ ໂສ ສກຸໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ກຸມຸທປຸປ຺ຜໍ ຑໍສິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນມກາສິ.

໕໑. ໂສ ¶ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ປທຸມຸປ຺ປລສຎ຺ຉນ຺ໂນຕິ ¶ ¶ ເອຕ຺ຖ ສຕປຕ຺ເຕຫິ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ ເສຕປທຸໂມ ຈ ຕີຓິ ນີລຣຕ຺ຕເສຕຸປ຺ປລານິ ຈ ປທຸມຸປ຺ປລານິ ເຕຫິ ສຎ຺ຉນ຺ໂນ ຄຫນີຠູໂຕ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ ມຫາຊາຕສ຺ສໂຣ ອຫູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ປຸຓ຺ຑຣີກສໂມຕ຺ຖໂຏຕິ ປຸຓ຺ຑຣີເກຫິ ຣຕ຺ຕປທຸເມຫິ ໂອຕ຺ຖໂຏ ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ກຸມຸທທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ສຸປາຣິຈຣິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸໂມ ¶ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸປາຣິຈຣິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມມຸນິປຸງ຺ຄເວສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຍກ຺ຂໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຫິມວຕິ ຍກ຺ຂສມາຄມໍ ຄໂຕ ຠຄວໂຕ ເທວຍກ຺ຂຄນ຺ຘພ຺ພນາຄານໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອປ຺ໂຜເຏສິ ນມສ຺ສິ ຈ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອຸປຣິ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸໂມ ນາມ ນາເມນາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ¶ ປທຸໂມຕິ ຍສ຺ສ ປາທນິກ຺ເຂປສມເຍ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປທຸມໍ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາທຕລໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ, ເຕນ ສຎ຺ຎາເຓນ ໂສ ຠຄວາ ປທຸໂມຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ, ອິຘ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ໂສ ຠຄວາ ປວນາ ວສນວິຫາຣາ ອຠິນິກ຺ຂມ຺ມ ວນມຊ຺ຌໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ຍກ຺ຂານໍ ສມໂຍຕິ ເທວານໍ ສມາຄໂມ ອາສິ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຊ຺ຌາເປກ຺ຂິໍສຸ ຕາວເທຕິ ຕສ຺ມິໍ ເທສນາກາເລ ອຘິອເປກ຺ຂິໍສຸ, ວິເສເສນ ປສ຺ສນສີລາ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ສຸປາຣິຈຣິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ກຓເວຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ¶ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຓເວຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຸທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ¶ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣປາລໂກ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຣາຊວີຖິໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ອຖ ໂສ ອນ຺ເຕປຸຣປາລໂກ ຈຣມານໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຫຸຕ຺ວາ ກຓເວຣປຸປ຺ເຜນ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ນມສ຺ສມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍເຍວ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໗. ໂສ ປຕ຺ຕອຄ຺ຄຜໂລ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ນາມ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກຓເວຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ຂຊ຺ຊກທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕິສ຺ສສ຺ສ ໂຂ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຂຊ຺ຊກທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ¶ ສຸທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອມ຺ພຊມ຺ພຸອາທິມເນກໍ ມຘຸຣຜລາຜລໍ ນາຬິເກຣໍ ປູວຂຊ຺ຊກຎ຺ຈ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປສາທວຑ຺ຒນຕ຺ຖາຍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍເຍວ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕສທ຺ໂຘ ປສາທພຫຸມາໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ສາສນໍ ໂສເຠນ຺ໂຕ ສີລາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໓. ໂສ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣນ຺ໂຕ ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍາ ສຸເຂຕ຺ເຕ ກຸສລໍ ກຕໍ ສຸນ຺ທຣ’’ນ຺ຕິ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ໂຂ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕິສ຺ໂສປິ ຠວສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ທທມາໂນ ຊາໂຕຕິ ມາຕາປິຕູຫິ ກຕນາມວເສນ ຕິສ຺ໂສ. ອຖ ວາ ຕີຫິ ¶ ສຣຓຄມເນຫິ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ໂອວທນ຺ໂຕ ເຫຕຸສມ຺ປນ຺ນປຸຄ຺ຄເລ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂທ຺ວເຍ ປຕິຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ພຸທ຺ໂຘ ຊາໂຕຕິ ຕິສ຺ໂສ. ສມາປຕ຺ຕິຄຸຓາທີຫິ ຠເຄຫິ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ ຠຄວາ, ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຸພ຺ເພ ອຫໍ ຜລໍ ອທາສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ນາຬິເກຣຎ຺ຈ ປາທາສິນ຺ຕິ ນາຬິກາກາເຣນ ປວຕ຺ຕໍ ຜລໍ ນາຬິເກຣໍ, ຕຎ຺ຈ ຜລໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂຊ຺ຊກໍ ອຠິສມ຺ມຕນ຺ຕິ ຂາທິຕພ຺ພໍ ຂຊ຺ຊກໍ ອຠິ ວິເສເສນ ມຘຸສກ຺ກຣາທີຫິ ສມ຺ມິສ຺ສໍ ¶ ກຕ຺ວາ ນິປ຺ຜາທິຕໍ ສຸນ຺ທຣໍ ມຘຸຣນ຺ຕິ ສມ຺ມຕໍ ຎາຕໍ ອຠິສມ຺ມຕໍ ຂຊ຺ຊກຎ຺ຈ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຂຊ຺ຊກທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຕຸ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເທສປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘມາມໂກ ຘມ຺ມມາມໂກ ສງ຺ຆມາມໂກ ອໂຫສິ. ຕທາ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຈນ຺ໂທ ວິຍ ສູຣິໂຍ ວິຍ ຈ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂສ ອຸປາສໂກ ຠຄວໂຕ ຄຕທິສາຠາຄໍ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູເຊນ຺ໂຕ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ນມສ຺ສມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ.

໑໘. ໂສ ¶ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຄ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຆຣາວາເສ ອນລ຺ລີໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ຕຸ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອນິລຎ຺ຊເສຕິ ‘‘ມຄ຺ໂຄ ປນ຺ໂຖ ປໂຖ ປຊ຺ໂຊ, ອຎ຺ຊສໍ ວຏຸມາຍນ’’ນ຺ຕິ (ຈູຬນິ. ປາຣາຍນຕ຺ຖຸຕິຄາຖານິທ຺ເທສ ໑໐໑) ປຣິຍາຍສ຺ສ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອນິລສ຺ສ ວາຕສ຺ສ ອຎ຺ຊສໍ ຄມນມຄ຺ໂຄຕິ ອນິລຎ຺ຊສໍ, ຕສ຺ມິໍ ອນິລຎ຺ຊເສ, ອາກາເສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ເທສປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ກຓິກາຣຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ເວສ຺ສຠູ ¶ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຓິກາຣຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ເວສ຺ສຠູ ຠຄວາ ວິເວກກາໂມ ມຫາວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ອຖ ໂສປິ ອຸປາສໂກ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ຊລມານໍ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ກຓິກາຣປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐາເນ ວິຕານໍ ກຕ຺ວາ ປູເຊສິ, ຕໍ ຠຄວໂຕ ອານຸຠາເວນ ສຕ຺ຕາຫໍ ອມິລາຕໍ ຫຸຕ຺ວາ ຕເຖວ ອຏ຺ຐາສິ. ຠຄວາປິ ຜລສມາປຕ຺ຕິໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິຫາສິ ¶ , ໂສ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ. ຠຄວາ ສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວິຫາຣເມວ ອຄມາສິ.

໒໓. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ¶ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຆຣາວາເສ ອນລ຺ລີໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ຊິນສາສນໍ ໂສເຠນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠູ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ເວສ຺ສຠູຕິ ເວສ຺ເສ ເວສ຺ສຊເນ ຠຸນາຕິ ອຠິຠວຕີຕິ ເວສ຺ສຠູ. ອຖ ວາ ເວສ຺ເສ ປຎ຺ຈວິຘມາເຣ ອຠິຠຸນາຕິ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣຕີຕິ ເວສ຺ສຠູ. ສາມໍເຍວ ພຸຊ຺ຌິຕາ ສຈ຺ຈານີຕິ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ນາເມນ ເວສ຺ສຠູ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທິວາວິຫາຣາຍ ມຸນີຕິ ທິພ຺ພຕິ ປກາເສຕິ ຕໍ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ປາກຏໍ ກໂຣຕີຕິ ທິວາ. ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ຕາວ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນກາໂລ, ວິຫຣຓໍ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ປວຕ຺ຕນໍ ວິຫາໂຣ, ທິວາຍ ວິຫາໂຣ ທິວາວິຫາໂຣ, ຕສ຺ສ ທິວາວິຫາຣາຍ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ນຣາສໂຠ ພຸທ຺ຘມຸນິ ມຫາວນໍ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ປວິສິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ກຓິກາຣຉຕ຺ຕິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ສປ຺ປິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຜຸສ຺ໂສ ¶ ນາມາຖ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສປ຺ປິທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ຕທາ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ວີຖິຍໍ ຈຣມາໂນ ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ອຖ ໂສ ອຸປາສໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕປູຣໍ ສປ຺ປິເຕລໍ ອທາສິ, ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ສປ຺ປິເຕລມຘຸຜາຓິຕາທິມຘຸຣາຫາຣສມງ຺ຄີ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໘. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ໂສ ນາມາຖ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຜຸສ຺ໂສຕິ ¶ ¶ ຜຸສ຺ສນກ຺ຂຕ຺ຕໂຍເຄນ ຊາຕຕ຺ຕາ ມາຕາປິຕູຫິ ກຕນາມເຘຍ຺ເຍນ ຜຸສ຺ໂສ. ອຖ ວາ ນິພ຺ພານໍ ຜຸສິ ປສ຺ສິ ສຈ຺ຉິ ອກາສີຕິ ຜຸສ຺ໂສ. ອຖ ວາ ສມຕິໍສປາຣມິຕາສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ເມ ສກເລ ຈ ເຕປິຏເກ ປຣິຍຕ຺ຕິຘມ຺ເມ ຜຸສິ ປສ຺ສິ ອຎ຺ຎາສີຕິ ຜຸສ຺ໂສ. ຠຄ຺ຄວາ ຠຄ຺ຍວາ ຍຸຕ຺ໂຕຕິອາທິປຸຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາສສມງ຺ຄິຕາຍ ຠຄວາ. ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫຕິ ອາຫຸຕິໂນ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ປູຊາສກ຺ກາຣາ, ເຕສໍ ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ອຣຫຕີຕິ ອາຫຸຕີນໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫ. ມຫາຊນໍ ນິພ຺ພາເປນ຺ໂຕ ວີໂຣ ຜຸສ຺ໂສ ນາມ ຠຄວາ ວີຖິຍໍ ອຖ ຕທາ ຄຈ຺ຉເຕຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ສປ຺ປິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ຍູຖິກາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍູຖິກາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ອາຍສ຺ມາ ປຸຣິມມຸນິນ຺ເທສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຈ ຊາຕິສເຕສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຜຸສ຺ສສ຺ເສວ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຸທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຈນ຺ທຠາຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ¶ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ອນຸໂສຕໍ ຈຣມາໂນ ຜຸສ຺ສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ນ຺ຫາຍິຕຸກາມໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ຊລມານໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ຕຕ຺ຖ ຊາຕໍ ຍູຖິກາປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນຸໂມທນມກາສິ.

໓໓. ໂສ ຕຕ຺ຖ ເຕນ ປຸຎ຺ຎໂກຏ຺ຐາເສນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕປຏິປຕ຺ຕິຍາ ສາສນໍ ໂສເຠນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຍູຖິກາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ທຸສ຺ສທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕິວຣາຍໍ ¶ ປຸເຣ ຣມ຺ເມຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທຸສ຺ສທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ຍຸວຣາຊຠາວໍ ປຕ຺ວາ ປາກໂຏ ເອກໍ ຊນປທໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຣາຘິປຕິຠູໂຕ ສກລຊນປທວາສິໂນ ທານປິຍວຈນອຕ຺ຖຈຣິຍາສມານຕ຺ຖຕາສງ຺ຂາເຕຫິ ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ຕໍ ຊນປທໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ອຖ ໂສ ຍຸວຣາຊາ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ¶ ລຠິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສຸຂຸມວຕ຺ເຖນ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ຕມ຺ປິ ວຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕເມວ ອນຸພນ຺ຘິ. ອຖ ໂສ ຍຸວຣາຊາ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຕີວ ປສນ຺ໂນ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ. ຠຄວໂຕ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສພ຺ເພ ຊນາ ຕໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ຕາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐໍສຸ. ຠຄວາ ວິຫາຣເມວ ອຄມາສິ. ຍຸວຣາຊາ ເຕເນວ ກຸສລກມ຺ເມນ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໘. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິວຣາຍໍ ປຸເຣ ຣມ຺ເມຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕິວຣນາມເກ ນຄເຣ ຣມຓີເຍ ອຫໍ ຣາຊປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວຕ຺ເຖນ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ທຸສ຺ສທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສມາທປກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ກຕກຸສລສມ຺ຠາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ວສມາໂນ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ພຫູ ອຸປາສເກ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ຄຓເຊຏ຺ຐໂກ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ມາຬກໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເຕ ສພ຺ເພ ສມາທເປຕ຺ວາ ເອກໍ ມາຬກໍ ສມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຓ຺ຑຣປຸລິນໍ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ນິຍ຺ຍາເທສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວຕິ ປສນ຺ໂນ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໔. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພນ຺ຘນ຺ຕິ ຎາຕິໂຄຕ຺ຕາທິວເສນ ເອກສມ຺ພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ສກລນຄຣວາສິໂນຕິ ພນ຺ຘູ, ພນ຺ຘູ ເອຕສ຺ມິໍ ວິຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ພນ຺ຘຸມຕີ, ຕສ຺ສາ ພນ຺ຘຸມຕິຍາ ¶ ນາມ ນຄເຣ ມຫາປູຄຄໂຓ ອຸປາສກສມູໂຫ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາຬໍ ກສ຺ສາມ ສງ຺ຆສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ມາຕິ ຄຓ຺ຫາຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕຊນານໍ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ມາຬໍ, ອຖ ວາ ສມ຺ປຕ຺ຕຍຕິຄຓານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວິເວກກຣເຓ ອລນ຺ຕິ ມາຬໍ, ມາຬເມວ ມາຬກໍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຜາສຸວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ມາຬກໍ ກຣິສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ສມາທປກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຕິສ຺ໂສ ¶ ນາມາສິ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາເຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ວີຖິໂຕ ວິຫາຣໍ ປຏິປນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຊາຕິສຸມນາທິອເນການິ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ຜານິ ຈນ຺ທນາທີນິ ຈ ວິເລປນານິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄໂຕ ປຸປ຺ເຜຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ວິເລປເນຫິ ຠຄວໂຕ ສຣີເຣ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິກໍ ກຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໕໐. ໂສ ¶ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ນາມ ກຸສລກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອີທິສໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິສ຺ໂສ ນາມາສິ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ກຸມຸທມາລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປພ຺ພເຕ ¶ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸມຸທມາລິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພຕສມີເປ ຊາຕສ຺ສຣສ຺ສ ອາສນ຺ເນ ຣກ຺ຂໂສ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຖທສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ກຸມຸທປຸປ຺ຜານິ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໑. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວໂລກໍ ອຸປປນ຺ໂນ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຕ ຫິມວນ຺ຕມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖໂຊ ຣກ຺ຂໂສ ອາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ຊາຕສ຺ສຣສມີເປ ຊາໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຣກ຺ຂໂສ ປຣຣຸຘິຣມໍສຂາທໂກ ນິທ຺ທໂຍ ໂຆຣຣູໂປ ຠຍານກສຠາໂວ ມຫາພໂລ ມຫາຖາໂມ ກກ຺ຂໂຬ ຍກ຺ໂຂ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ກຸມຸທໍ ¶ ປຸປ຺ຜເຕ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ມຫາສເຣ ສູຣິຍຣໍສິຍາ ອຠາເວ ສຕິ ສາຍນ຺ເຫ ມກຸຬິຕໍ ກຸຎ຺ຈິຕາກາເຣນ ນິປ຺ປຠໍ ອວຓ຺ຓໍ ໂຫຕີຕິ ‘‘ກຸມຸທ’’ນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ປຸປ຺ຜໍ ປຸປ຺ຜເຕ ວິກສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈກ຺ກມຕ຺ຕານິ ຊາຍເຣຕິ ຕານິ ປຸປ຺ຜານິ ຣຖຈກ຺ກປມາຓານິ ຫຸຕ຺ວາ ຊາຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ກຸມຸທມາລິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ນິສ຺ເສຓິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນິສ຺ເສຓິທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນກາສຸ ຊາຕີສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວຑ຺ຒກິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຠຄວໂຕ ວສນປາສາທສ຺ສາໂຣຫນຕ຺ຖາຍ ສາຣກຏ຺ຐມຍໍ ນິສ຺ເສຓິໍ ກຕ຺ວາ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ຐເປສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປສາທສໍວຑ຺ຒນຕ຺ຖາຍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ອຸປຣິປາສາທໍ ອາຣຸຫິ. ໂສ ອຕີວ ປສນ຺ໂນ ເຕເນວ ປີຕິໂສມນສ຺ເສນ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຊາຍມາໂນ ນິສ຺ເສຓິທານນິສ຺ສນ຺ເທນ ອຸຈ຺ຈກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມນຸສ຺ສສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໙. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ກຸຈ຺ຉິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ເຑຕິ ປວຕ຺ຕຕີຕິ ໂກຓ຺ໂຑ, ລາມກສຕ຺ໂຕ, ໂກຓ຺ຑໂຕ ອຎ຺ໂຎຕິ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ, ອລາມໂກ ອຸຕ຺ຕມປຸຣິໂສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໂຄຕ຺ເຕສຸ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎໂຄຕ຺ເຕ ອຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ‘‘ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’’ຕິ ¶ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ຕສ຺ສ ນາມໍ, ຕສ຺ສ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ. ເສສໍ ປາກຏເມວາຕິ.

ນິສ຺ເສຓິທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ຣຕ຺ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ມິຄລຸທ຺ໂທ ¶ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣຕ຺ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເນສາທກຸເລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ມິຄວຘາຍ ອຣຎ຺ເຎ ວິຈຣມາໂນ ຕສ຺ສ ກາຣຸຎ຺ເຎນ ອຣຎ຺ເຎ ຈຣມານໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຸປ຺ຜິຕໍ ຣຕ຺ຕິກໍ ນາມ ປຸປ຺ຜໍ ກຸຏຊປຸປ຺ຜຎ຺ຈ ສຫ ວຓ຺ເຏນ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຈິຕ຺ເຕນ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໑໓. ໂສ ເຕເນວ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ¶ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ເນສາທຠູເຕນ ມຍາ ກຕກຸສລໍ ສຸນ຺ທຣ’’ນ຺ຕິ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ມິຄານໍ ລຸທ຺ໂທ ສາຫສິໂກ ມາຣໂກຕິ ມິຄລຸທ຺ໂທ, ມິເຄສຸ ວາ ລຸທ຺ໂທ ໂລຠີຕິ ມິຄລຸທ຺ໂທ, ເນສາໂທ ອາສິໍ ປຸເຣຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ຣຕ຺ຕິກໍ ປຸປ຺ຜິຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ປທຸມປຸປ຺ຜາທີນິ ອເນການິ ປຸປ຺ຜານິ ສູຣິຍຣໍສິສມ຺ຜສ຺ເສນ ທິວາ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິຍໍ ມກຸຬິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຊາຕິສຸມນມລ຺ລິກາທີນິ ອເນການິ ປຸປ຺ຜານິ ປນ ຣຕ຺ຕິຍໍ ປຸປ຺ຜນ຺ຕິ ໂນ ທິວາ. ຕສ຺ມາ ຣຕ຺ຕິຍໍ ປຸປ຺ຜນໂຕ ຣຕ຺ຕິປຸປ຺ຜນາມການິ ອເນການິ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ຜານິ ຈ ກຸຏຊປຸປ຺ຜານິ ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຣຕ຺ຕິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ອຸທປານທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ວິປສ຺ສິໂນ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທປານທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມມຸນິວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ກຕປຸຎ຺ຎສຎ຺ຈໂຍ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ‘‘ປານີຍທານໍ ມຍາ ທາຕພ຺ພໍ, ຕຎ຺ຈ ນິຣນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອກໍ ກູປໍ ຂນາເປຕ຺ວາ ອຸທກສມ຺ປຕ຺ຕກາເລ ອິຏ຺ຐກາຫິ ຈິນາເປຕ຺ວາ ຖິຣໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຸຏ຺ຐິເຕນ ອຸທເກນ ປຸຓ຺ຓໍ ຕໍ ອຸທປານໍ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນິຍ຺ຍາເທສິ. ຠຄວາ ປານີຍທານານິສໍສທີປກໍ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ ¶ . ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ໂປກ຺ຂຣຓີອຸທປານປານີຍາທິສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໑໘. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິໂນ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຸທປາໂນ ກໂຕ ມຍາຕິ ອຸທກໍ ປິວນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ອຸທປາໂນ, ກູປໂປກ຺ຂຣຓີຕຬາການເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ໂສ ອຸທປາໂນ ກູໂປ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຕ຺ຖາຍ ກໂຕ ຂນິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອຸທປານທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນິພ຺ພຸເຕ ¶ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ນິພ຺ພານາຘິຄມຕ຺ຖາຍ ກຕປຸຎ຺ຎູປຈໂຍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ຕສ຺ມິໍ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ຂຈິຕໍ ສີຫາສນໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ໂພຘິຣຸກ຺ຂໍ ປູເຊສິ, ພຫູຫິ ມາລາຄນ຺ຘຘູເປຫິ ຈ ປູເຊສິ.

໒໑. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຎາຕິວຄ຺ຄໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ¶ ປຸພ຺ພູປຈິຕກຸສລສມ຺ຠາຣໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສີຫາສນມທາສຫນ຺ຕິ ສີຫຣູປຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓຣຕເນຫິ ຂຈິຕໍ ອາສນໍ ສີຫາສນໍ, ສີຫສ຺ສ ວາ ອຠີຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ນິສິນ຺ນາຣຫໍ, ສີຫໍ ວາ ເສຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ອາສນນ຺ຕິ ສີຫາສນໍ, ຕໍ ອຫໍ ອທາສິໍ, ໂພຘິຣຸກ຺ຂໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສີຫາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໖. ມຄ຺ຄທຕ຺ຕິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຄ຺ຄທຕ຺ຕິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ ປາທຸທ຺ຘາເຣ ປາທຸທ຺ຘາຣຈງ຺ກມນຏ຺ຐາເນ ປຸປ຺ຜານໍ ວິກິຣຓໍ ອຈ຺ຉຣິຍຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຸປ຺ຜານິ ອາກາເສ ອຸກ຺ຂິປິ, ຕານິ ວິຕານໍ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ.

໒໖. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ກເມນ ໂຍພ຺ພຎ຺ຎໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຈງ຺ກມນສ຺ສ ປູຊິຕຕ຺ຕາ ມຄ຺ຄທຕ຺ຕິກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ. ໂສ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອໂນມທສ຺ສີ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂຕ຺ຖາຍາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ຈງ຺ກມເນນ ສຣີຣສລ຺ລຫຸກາທິສຸຂໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອພ຺ໂຠກາສມ຺ຫິ ຈງ຺ກມີຕິ ອພ຺ໂຠກາເສ ອງ຺ຄຓຏ຺ຐາເນ ຈງ຺ກມິ, ປທວິກ຺ເຂປໍ ປທສຎ຺ຈາຣໍ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຸທ຺ຘເຕ ປາເທ ປຸປ຺ຜານີຕິ ຈງ຺ກມນ຺ເຕນ ປາເທ ອຸທ຺ຘເຕ ປທຸມຸປ຺ປລາທີນິ ປຸປ຺ຜານິ ປຖວິໂຕ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈງ຺ກເມ ວິກິຣິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສຠໍ ມຸທ຺ຘນິ ຕິຏ຺ຐເຣຕິ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ມຸທ຺ຘນິ ສີເສ ໂສຠຍມານາ ຕານິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ມຄ຺ຄທຕ຺ຕິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ມຸນິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອກທີປິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມຊິນເສຏ຺ເຐສຸ ກຕກຸສລສມ຺ຠາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສລລມຫາໂພຘິມ຺ຫິ ເອກປທີປໍ ປູເຊສິ, ຖາວຣໍ ກຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈເມກປທີປປູຊນຕ຺ຖາຍ ເຕລວຏ຺ຏໍ ປຏ຺ຐເປສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຊລມາໂນ ປສນ຺ນຈກ຺ຂຸໂກ ອຸຠຍສຸຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ທີປປູຊາຍ ລທ຺ຘວິເສສາຘິຄມຕ຺ຕາ ເອກທີປິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ.

໓໐. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ມຸນິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ເອກທີປິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ໂອເຣນ ¶ ¶ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຓິປູຊກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖາທີນວໍ ທິສ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໂອຣຠາເຄ ເອກິສ຺ສາ ນທິຍາ ສມີເປ ປຓ຺ຓສາລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ວິເວກກາມຕາຍ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຈ ຕຕ຺ຖ ອຸປຄຕໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ມຓິປລ຺ລງ຺ກໍ ¶ ຠຄວໂຕ ປູເຊສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປສາທວຑ຺ຒນຕ຺ຖາຍ ຕຕ຺ຖ ນິສີທິ. ໂສ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປສນ຺ໂນ ນິພ຺ພານາຘິຄມຕ຺ຖາຍ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປູຊິໂຕ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໓໔. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕນາ ກຕກຸສລໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ໂອເຣນ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂອເຣນາຕິ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອປຣໍ ຠາຄໍ ວິຫາຍ ໂອເຣນ, ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ກຣຓວຈນໍ, ໂອຣສ຺ມິໍ ທິສາຠາເຄຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນທິກາ ສມ຺ປວຕ຺ຕຖາຕິ ອປາກຏນາມເຘຍ຺ຍາ ເອກາ ນທີ ສໍສຸຏ຺ຐຸ ປວຕ຺ຕານີ ວຫານີ ສນ຺ທມານາ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສາ ຈານຸປເຂຕ຺ຕມ຺ຫີຕິ ຕສ຺ສາ ນທິຍາ ອນຸປເຂຕ຺ຕມ຺ຫິ ຕີຣສມີເປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຍມ຺ຠູ ວສເຕ ຕທາຕິ ຍທາ ອຫໍ ມຓິປລ຺ລງ຺ກໍ ປູເຊສິໍ, ຕທາ ອນາຈຣິຍໂກ ຫຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ພຸທ຺ຘຠູໂຕ ຠຄວາ ວສເຕ ວິຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕. ມຓິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ປລ຺ລງ຺ກນ຺ຕິ ມຓິນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ ໂສມນສ຺ສໍ ກໂຣຕີຕິ ມຓິ, ອຖ ວາ ມາຕິ ປມາຓໍ ກໂຣຕິ ອາຠຣຓນ຺ຕິ ມຓິ, ອຖ ວາ ມຣນ຺ຕາປິ ຣາຊຍຸວຣາຊາທໂຍ ຕໍ ນ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິ ຕທຕ຺ຖາຍ ສງ຺ຄາມໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ມຓິ, ຕໍ ມຓິໍ ມຓິມຍໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ມໂນຣມໍ ສາຘຸ ຈິຕ຺ຕໍ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຈິຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຄເຫຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ມຓິປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນຄເຣ ¶ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຕິກິຈ຺ຉກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປາຍສ຺ມາ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພນ຺ຘຸມຕີນຄເຣ ເວຊ຺ຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ເວຊ຺ຊກມ຺ເມ ເຉໂກ ¶ ພຫູ ໂຣຄິໂນ ຕິກິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ອໂສກນາມຕ຺ເຖຣສ຺ສ ໂຣຄໍ ຕິກິຈ຺ຉິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອປຣາປຣໍ ສຸຂໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ອໂຣໂຄ ທີຆາຍຸໂກ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓສຣີໂຣ ອໂຫສິ.

໓໙. ໂສ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ອໂຣໂຄ ສຸຂິໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ຣຕນຕ຺ຕເຍ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕິກິຈ຺ຉກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ເວສ຺ສຠຸມ຺ຫິ ຠຄວຕີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕກຸສລສມ຺ຠາໂຣ ອເນເກສຸ ຠເວສຸ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຕສ຺ສາຣາມິກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ວິຫາເຣສຸ ອາຣາມິກກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສງ຺ຆໍ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ໂສ ເຕເນວ ກຸສລກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຄຫປຕິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ປາກໂຏ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສາສເນ ປສນ຺ໂນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ສາສນໍ ໂສຠຍມາໂນ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ປຸພ຺ເພ ກຕກຸສລກມ຺ມວເສນ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໔໕. ໂສ ¶ ເອກທິວສໍ ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍາ ກິໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອຍໍ ໂລກຸຕ຺ຕຣສມ຺ປຕ຺ຕິ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ຊານິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປາກຏໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເວສ຺ສຠຸມ຺ຫິ ຠຄວຕີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອໂຫສາຣາມິໂກ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ¶ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ອາຣາມິໂກ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ກຸຏຊປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ອິໂຕ ¶ ¶ ປຣມ຺ປິ ເອກູນວີສຕິມວຄ຺ເຄ ອາຄຕານໍ ອິເມສໍ ກຸຏຊປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣາທີນໍ ທສນ຺ນໍ ເຖຣານໍ ອປຸພ຺ພໍ ນຕ຺ຖິ. ເຕສຎ຺ຫິ ເຖຣານໍ ປຸຣິມພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິເກ ກຕປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣານໍ ວເສນ ປາກຏນາມານິ ເຈວ ນິວາສນຄຣາທີນິ ຈ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພານີຕິ ຕໍ ສພ຺ພໍ ອປທານໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ເອກູນວີສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ຕມາລປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ວີສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມຕ຺ເຖຣາປທານໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໖. ທຸຕິຍຕ຺ເຖຣາປທາເນ ຍໍ ທາຍວາສິໂກ ອິສີຕິ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວເນ ວສນຠາເວນ ທາຍວາສິໂກ ອິສີຕິ ສງ຺ຂໍ ຄໂຕ, ອຕ຺ຕໂນ ອນຸກມ຺ປາຍ ຕໍ ວນໍ ອຸປຄຕສ຺ສ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ວສນມຓ຺ຑປຈ຺ຉາທນຕ຺ຖາຍ ຍໍ ຕິຓໍ, ຕໍ ລາຍຕິ ຉິນ຺ທຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທພ຺ພຉທນໍ ກຕ຺ວາ ອເນເກຫິ ຂຸທ຺ທກທຓ຺ຑເກຫິ ມຓ຺ຑປໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຕິເຓນ ຉາເທຕ຺ວາ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫໍ ອທາສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໘. ສຕ຺ຕາຫໍ ຘາຣຍຸໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕໍ ມຓ຺ຑປໍ ຕຕ຺ຖ ຐິຕາ ເທວມນຸສ຺ສາ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຘາຣຍຸໍ ຘາເຣສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຕຕິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ¶ ອປທາເນ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ເອຕ຺ຖ ຂຓ຺ຑນ຺ຕິ ກຏ຺ຐານໍ ຊິຓ຺ຓຕ຺ຕາ ຉິນ຺ນຠິນ຺ນຏ຺ຐານໍ, ຜຸລ຺ລນ຺ຕິ ກຏ຺ຐານໍ ຊິຓ຺ຓຏ຺ຐາເນ ກຓ຺ຓກິຕມຫິຈ຺ຉຕ຺ຕກາທິປຸປ຺ຜນໍ, ຂຓ຺ຑຎ຺ຈ ຜຸລ຺ລຎ຺ຈ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລານິ, ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລານໍ ປຏິສງ຺ຂຣຓໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຖິຣກຣຓນ຺ຕິ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປຏິສງ຺ຂຣຓໍ. ອິມສ຺ສ ປນ ເຖຣສ຺ສ ສມ຺ຠາຣປູຣຓກາເລ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຈຕິເຍ ຉິນ຺ນຠິນ຺ນຏ຺ຐາເນ ສຸຘາປິຓ຺ຑໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ຖິຣກຣຓໍ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປຏິສງ຺ຂຣຓໍ ນາມ. ຕສ຺ມາ ໂສ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລິໂຍ ເຖໂຣຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ຕຕິຍໍ.

໑໗. ຈຕຸຕ຺ຖຕ຺ເຖຣສ຺ສາປທາເນ ຣຎ຺ໂຎ ພທ຺ຘຈໂຣ ອຫນ຺ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ປຣິຈາຣໂກ ກມ຺ມກາຣໂກ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມິໂນຕິ ¶ ຊເລ ອຸທເກ ຊາຕໍ ຊລຊໍ, ກິໍ ຕໍ ປທຸມໍ, ປທຸເມນ ສມານນາມຕ຺ຕາ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຕ຺ຕມປທຸມນາມສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິ ວາ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໒໘. ຉຏ຺ເຐ ນຄເຣ ທ຺ວາຣວຕິຍາຕິ ມຫາທ຺ວາຣວາຕປານກວາຏຜລກາຫິ ວຕິປາກາຣຏ຺ຏາລໂຄປຸຣກທ຺ທໂມທກປຣິຂາຫິ ຈ ສມ຺ປນ຺ນໍ ນຄຣນ຺ຕິ ທ຺ວາຣວຕີນຄຣໍ, ທ຺ວາຣໍ ວຕິຎ຺ຈ ປຘານໍ ກຕ຺ວາ ນຄຣສ຺ສ ອຸປລກ຺ຂິຕຕ຺ຕາ ‘‘ທ຺ວາຣວຕີ ນຄຣ’’ນ຺ຕິ ໂວຫຣນ຺ຕີຕິ ນຄເຣ ທ຺ວາຣວຕິຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ມາລາວຈ຺ໂຉ ປຸປ຺ຜາຣາໂມ ມມ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ເຕ ກິສລຍາຕິ ເຕ ອໂສກປລ຺ລວາ. ຉຏ຺ຐໍ.

ສຕ຺ຕມຏ຺ຐມນວມານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ. ທສເມປິ ອປຸພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີຕິ.

໑-໓໐. ກຓິກາຣປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ອິໂຕ ¶ ປຣໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນຸຕ຺ຕານປທວຓ຺ຓນໍ ກຣິສ຺ສາມ. ເອກວີສຕິເມ ພາວີສຕິເມ ເຕວີສຕິເມ ຈ ວຄ຺ເຄ ສພ຺ເພສໍ ເຖຣານໍ ສຍໍກເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ລທ຺ຘນາມານິ, ກຕປຸຎ຺ຎານຎ຺ຈ ນານຕ຺ຕໍ ເຕສໍ ພ຺ຍາກຣຓທາຍການໍ ພຸທ຺ຘານໍ ນາມານິ ¶ ວສິຕນຄຣານິ ຈ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ສພ຺ພານິປິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ. ອປທານຄາຖານມຕ຺ໂຖ ຈ ນຍານຸໂຍເຄນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍເຍວາຕິ.

໑-໑໐.ອຸທກາສນທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸວີສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມທຸຕິຍາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໙. ຕຕິຍາປທາເນ ອຣຸຓວຕິຍາ ນຄເຣຕິ ອາ ສມນ຺ຕໂຕ ອາໂລກໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຸຓຕິ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຣຸໂຓ, ໂສ ຕສ຺ມິໍ ວິຊ຺ຊຕີຕິ ອຣຸຓວຕີ, ຕສ຺ມິໍ ນຄເຣ ອາໂລກໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສູຣິໂຍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສນຄເຣສຸປິ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມເນ ວິຊ຺ຊມາເນປິ ວິເສສວຈນໍ ສພ຺ພຈຕຸປ຺ປທານໍ ¶ ມຫິຍໍ ສຍເນປິ ສຕິ ມຫິຍໍ ສຍຕີຕິ ມຫິໍໂສຕິ ວຈນໍ ວິຍ ຣູຬ຺ຫິວເສນ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອຖ ວາ ປາກາຣປາສາທຫມ຺ມິຍາທີສຸ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຓິມຸຕ຺ຕາທິສຕ຺ຕຣຕນປຠາຫິ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນໍ ວິຍ ປຠາວຕີ ອຣຸຓວຕີ ນາມ, ຕສ຺ມິໍ ອຣຸຓວຕິຍາ ນຄເຣ, ປູປິໂກ ປູປວິກ຺ກເຍນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປນ຺ໂຕ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ຕິວຣາຍໍ ປຸເຣ ຣມ຺ເມຕິ ຕີຫິ ປາກາເຣຫິ ປຣິວາຣິຕາ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາຕິ ຕິວຣາ, ຂຊ຺ຊໂຠຊ຺ຊາທິອຸປໂຠຄວຕ຺ຖາຠຣຓາທິນຈ຺ຈຄີຕາທີຫິ ຣມຓີຍນ຺ຕິ ຣມ຺ມໍ, ຕສ຺ມິໍ ຕິວຣາຍໍ ປຸເຣ ນຄເຣ ຣມ຺ເມ ນຬກາໂຣ ອຫໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໒໓. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ວຓ຺ຓກາໂຣ ອຫໍ ຕທາຕິ ນີລປີຕຣຕ຺ຕາທິວຓ຺ຓວເສນ ວຕ຺ຖານິ ກໂຣຕິ ຣຎ຺ເຊຕີຕິ ວຓ຺ຓກາໂຣ. ວຕ຺ຖຣຊໂກ ຫຸຕ຺ວາ ເຈຕິເຍ ວຕ຺ເຖຫິ ອຈ຺ຉາທນສມເຍ ນານາວຓ຺ເຓຫິ ທຸສ຺ສານິ ຣຎ຺ເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໗. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ປິຍາລໍ ປຸປ຺ຜິຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ປິຍາລຣຸກ຺ຂໍ ທິສ຺ວາ. ຄຕມຄ຺ເຄ ຂິປິໍ ¶ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ມິຄລຸທ຺ໂທ ເນສາໂທ ຫຸຕ຺ວາ ປິຍາລປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຄຕມຄ຺ເຄ ຂິປິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ¶ ສເກ ສິປ຺ເປ ອປຕ຺ຖທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຕກ຺ກພ຺ຍາກຣຓາທິສິປ຺ປສ຺ມິໍ ອປຕ຺ຖທ຺ໂຘ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ເຉໂກ ອຫໍ ການນໍ ອຄມໍ ຄໂຕ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ຍນ຺ຕໍ ທິສ຺ວານາຕິ ວນນ຺ຕເຣ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ວິປສ຺ສິໍ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ. ອມ຺ພຍາຄໍ ອທາສຫນ຺ຕິ ອຫໍ ອມ຺ພທານໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໓. ນວມາປທາເນ ຊຄຕີ ກາຣິຕາ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີຣຘາຕຸນິຘາປິຕເຈຕິເຍ ຊຄຕິ ຉິນ຺ນຠິນ຺ນອາລິນ຺ທປຸປ຺ຜາຘານສງ຺ຂາຕາ ຊຄຕິ ມຍາ ກາຣິຕາ ກາຣາປິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑-໑໐. ຕຸວຣທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

໑. ປຎ຺ຈວີສຕິເມ ¶ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ຠຣິຕ຺ວາ ຕຸວຣມາທາຍາຕິ ຕຸວຣອຏ຺ຐິໍ ມຸຄ຺ຄກລຍສທິສໍ ຕຸວຣຏ຺ຐິໍ ຠຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸປ຺ເຜຕ຺ວາ ຠາຊເນນ ອາທາຍ ສງ຺ຆສ຺ສ ວນມຊ຺ໂຌຄາຫກສ຺ສ ອທທິໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔-໕. ທຸຕິຍາປທາເນ ຘນຸໍ ອທ຺ເວຊ຺ຌໍ ກຕ຺ວານາຕິ ມິຄາທີນໍ ມາຣຓຕ຺ຖາຍ ຘນຸໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ຈຣມາໂນ ເກສຣໍ ໂອຄຕໍ ທິສ຺ວາຕິ ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ຂຸທ຺ທກສຣໍ ທິສ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຠິໂຣເປສິນ຺ຕິ ອຫໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ວນໍ ສມ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙-໑໐. ຕຕິຍາປທາເນ ຊລກຸກ຺ກຸໂຏຕິ ຊາຕສ຺ສເຣ ຈຣມານກຸກ຺ກຸໂຏ. ຕຸຓ຺ເຑນ ເກສຣິໍ ຄຍ຺ຫາຕິ ປທຸມປຸປ຺ຜໍ ມຸຂຕຸຓ຺ເຑນ ຑໍສິຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣເປສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ວິຣວປຸປ຺ຜມາທາຍາຕິ ວິວິຘໍ ຣວຕິ ສທ຺ທໍ ກໂຣຕີຕິ ວິຣວໍ, ສທ຺ທກຣຓເວລາຍໍ ວິກສນໂຕ ‘‘ວິຣວ’’ນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ປຸປ຺ຜສມູຫໍ ອາທາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ກຸຏິໂຄປໂກຕິ ເສນາສນປາລໂກ. ກາເລນ ກາລໍ ຘູເປສິນ຺ຕິ ສມ຺ປຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕກາລານຸກາເລ ຘູເປສິໍ, ຘູເປນ ສຸຄນ຺ຘໍ ອກາສິນ຺ຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຄນ຺ຘກຸຏິກາລານຸສາຣິຘູເປນ ຘູເປສິໍ ວາເສສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວ.

໒໗. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ¶ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕລິປຸປ຺ຜານີຕິ ສຕ຺ຕລິສງ຺ຂາຕານິ, ສຕ຺ຕ ປຸປ຺ຜານິ ສີເສນາທາຍ ເວສ຺ສຠຸສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣເປສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ນວມາປທາເນ ພິມ຺ພິຊາລກປຸປ຺ຜານີຕິ ຣຕ຺ຕງ຺ກຸຣວກປຸປ຺ຜານິ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໕. ທສມາປທາເນ ອຸທ຺ທາລກໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ຊາຕສ຺ສເຣ ວິຫງ຺ຄໂສພ຺ເຠ ຊາຕໍ ອຸທ຺ທາລກປຸປ຺ຜໍ ໂອຈິນິຕ຺ວາ ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ປຎ຺ຈວີສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ໂຖມກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ຉພ຺ພີສຕິເມ ¶ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທານໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໕-໖. ທຸຕິຍາປທາເນ ວິຊຫິຕ຺ວາ ເທວວຓ຺ຓນ຺ຕິ ເທວຕາ ສຣີຣໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ, ມນຸສ຺ສສຣີຣໍ ນິມ຺ມິນິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຘິກາຣໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມຕິ ອຘິກກິຣິຍໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ເທວໂຣ ນາມ ອຫໍ ເທວຣາຊາ ຠຣິຍາຍ ສຫ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ສາສເນ ສາທຣຕາຍ ອິຘ ອິມສ຺ມິໍ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອາຄມິໍ ອາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂາ ມຍາ ທິນ຺ນາຕິ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂຍ ນາເມນ ເທວໂລ ນາມ ສາວໂກ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ສາວກສ຺ສ ມຍາ ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ ຠິກ຺ຂາ ທິນ຺ນາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ທິນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໙-໑໐. ຕຕິຍາປທາເນ ອານນ຺ໂທ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອານນ຺ທໍ ຕຸຏ຺ຐິໍ ຊນນໂຕ ອານນ຺ໂທ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອມນຸສ຺ສມ຺ຫິ ການເນຕິ ອມນຸສ຺ສປຣິຄ຺ຄເຫ ການເນ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ປຣິນິພ຺ພາຍິ ອນຸປາທິເສສນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ¶ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ອທສ຺ສນໍ ອຄມາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຣີຣໍ ຕຕ຺ຖ ຌາເປສິນ຺ຕິ ອຫໍ ເທວໂລກາ ອິຘາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ຕຕ຺ຖ ອຣຎ຺ເຎ ຌາເປສິໍ ທຫນໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໒໐. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ອໂຫສິໍ ຈນ຺ທໂນ ນາມາຕິ ນາເມນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວເສນ ຈນ຺ທໂນ ນາມ. ສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສຕ຺ຣໂຊຕິ ປຈ຺ເຈກສມ຺ພຸທ຺ຘຠູຕໂຕ ປຸພ຺ເພ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຣໂຊ ປຸຕ຺ໂຕ ອຫໍ. ເອໂກປາຫໂນ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ເອກໍ ອຸປາຫນຍຸຄໍ ມຍາ ທິນ຺ນໍ. ໂພຘິໍ ສມ຺ປຊ຺ຊ ເມ ຕຸວນ຺ຕິ ເຕນ ອຸປາຫນຍຸເຄນ ເມ ມຍ຺ຫໍ ສາວກໂພຘິໍ ຕຸວໍ ສມ຺ປຊ຺ຊ ນິປ຺ຜາເທຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໓-໒໔. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ¶ ມຎ຺ຊຣິກໍ ກຣິຕ຺ວານາຕິ ມຎ຺ເຊຏ຺ຐິປຸປ຺ຜໍ ຫຣິຕຈງ຺ໂກຏກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຖິຍໍ ວີຖິຍາ ປຏິປຊ຺ຊິໍ ອຫໍ ຕຖາ ປຏິປນ຺ໂນວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ປຣິວຸຕໍ ສມຓານຄ຺ຄໍ ສມຓານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຄ຺ຄໍ ເສຏ຺ຐໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຠິໂຣປຍິນ຺ຕິ ທິສ຺ວາ ຈ ປນ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໘-໒໙. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ອໂລຓປຓ຺ຓຠກ຺ໂຂມ຺ຫີຕິ ຂີຣປຓ຺ຓາທີນິ ອຸຎ຺ຉາຈຣິຍາຍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ໂລຓວິຣຫິຕານິ ປຓ຺ຓານິ ປຈິຕ຺ວາ ຠກ຺ຂາມິ, ອໂລຓປຓ຺ຓຠກ຺ໂຂ ¶ ອມ຺ຫິ ຠວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິຍເມສຸ ຈ ສໍວຸໂຕຕິ ນິຍມສຎ຺ຎິເຕສຸ ປາຓາຕິປາຕາເວຣມຓິອາທີສຸ ນິຈ຺ຈປຎ຺ຈສີເລສຸ ສໍວຸໂຕ ປິຫິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຕຣາເສ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕຕິ ປຸເຣຠຕ຺ຕກາເລ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ. ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ອຸປຄຈ຺ຉິ ມນ຺ຕິ ມມ ສມີປໍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ອຸປຄຎ຺ຉິ ສມ຺ປາປຸຓິ. ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທາສິນ຺ຕິ ອຫໍ ຕໍ ອໂລຓປຓ຺ຓໍ ຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໗-໓໘. ທສມາປທາເນ ສິຂິນໍ ສິຂິນໍ ຍຖາຕິ ສຣີຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຉພ຺ພຓ຺ຓຣໍສີຫິ ໂອຠາສຍນ຺ຕໍ ຊລນ຺ຕໍ ສິຂີນໍ ສິຂີຠຄວນ຺ຕໍ ສິຂີນໍ ຍຖາ ຊລມານອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ. ອຄ຺ຄຊໍ ປຸປ຺ຜມາທາຍາຕິ ອຄ຺ຄຊນາມກໍ ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຠິໂຣປຍິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑-໑໐. ອາກາສຸກ຺ຂິປິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

໑-໒. ສຕ຺ຕວີສຕິເມ ¶ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ຊລຊຄ຺ເຄ ທຸເວ ຄຍ຺ຫາຕິ ຊເລ ອຸທເກ ຊາເຕ ອຄ຺ເຄ ອຸປ຺ປລາທໂຍ ທ຺ເວ ປຸປ຺ເຜ ຄເຫຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ປຸປ຺ຜໍ ປາເທສຸ ນິກ຺ຂິປິໍ ປູເຊສິໍ, ເອກໍ ປຸປ຺ຜໍ ອາກາເສ ຂິປິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ຕຕິຍາປທາເນ ໂພຘິຍາ ປາທປຸຕ຺ຕເມຕິ ອຸຕ຺ຕເມ ໂພຘິປາທເປ. ອຑ຺ຒຈນ຺ທໍ ມຍາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂພຘິມູເລ ອຑ຺ຒຈນ຺ທາກາເຣນ ມຍາ ອເນກປຸປ຺ຜານິ ປູຊິຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘຣຓີຣຸຫປາທເປຕິ ຣຸກ຺ຂປພ຺ພຕຣຕນາທໂຍ ຘາເຣຕີຕິ ຘຣຓີ, ປຖວີ, ຘຣຓິຍາ ຣຸຫຕິ ປຕິຏ຺ຐຫຕີຕິ ຘຣຓີຣຸໂຫ, ປາທສງ຺ຂາເຕນ ມູເລນ ອຸທກໍ ປິວຕິ ຂນ຺ຘວິຏປາທີສຸ ປຕ຺ຖຣິຍຕີຕິ ປາທໂປ, ຘຣຓີຣຸໂຫ ຈ ໂສ ປາທໂປ ເຈຕິ ຘຣຓີຣຸຫປາທໂປ, ຕສ຺ມິໍ ຘຣຓີຣຸຫປາທເປ ປຸປ຺ຜໍ ມຍາ ປູຊິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘-໑໙. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ອາສນ຺ເນ. ໂຣມໂສ ນາມ ປພ຺ພໂຕຕິ ຣຸກ຺ຂລຕາຄຸມ຺ພາຠາວາ ເກວລໍ ທພ຺ພຕິຓາທິສຎ຺ຉນ຺ນຕ຺ຕາ ໂຣມໂສ ນາມ ປພ຺ພໂຕ ອໂຫສິ. ຕມ຺ຫິ ປພ຺ພຕປາທມ຺ຫີຕິ ¶ ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພຕປຣິຍນ຺ເຕ. ສມໂຓ ຠາວິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍຕິ ສມິຕປາໂປ ວູປສນ຺ຕກິເລໂສ ສມໂຓ ວຑ຺ຒິຕອິນ຺ທ຺ຣິໂຍ, ຣກ຺ຂິຕຈກ຺ຂຸນ຺ທ຺ຣິຍາທິອິນ຺ທ຺ຣິໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ວຑ຺ຒິຕອິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ວຑ຺ຒິຕສທ຺ຘິນ຺ທ຺ຣິຍາທິອິນ຺ທ຺ຣິໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ສມຓສ຺ສ ອຫໍ ພິຬາລິອາລຸເວ ຄເຫຕ຺ວາ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມຏ຺ຐມນວມທສມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ.

ສຕ຺ຕວີສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ສຸວຓ຺ຓພິພ຺ໂພຫນິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐວີສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທານໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

໕. ທຸຕິຍາປທາເນ ມໂນມເຍນ ກາເຍນາຕິ ຍຖາ ຈິຕ຺ຕວເສນ ປວຕ຺ຕກາເຍນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐. ຕຕິຍາປທາເນ ¶ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ນິສ຺ສາຍາຕິ ມຫາສາຄຣາສນ຺ເນ ຐິຕສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ປພ຺ພຕເລເຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ວິເວກກາມຕາຍ ວສຕິ ປຏິວສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວານກາສຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຏິອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທນາທິປຸຎ຺ຎໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈງ຺ໂກຏກມທາສຫນ຺ຕິ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫໍ ປຸປ຺ຜຠຣິຕໍ ຈງ຺ໂກຏກໍ ກທມ຺ພໍ ອທາສິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ອກກ຺ກສຈິຕ຺ຕສ຺ສາຖາຕິ ອຜຣຸສຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ອຖ-ສທ຺ໂທ ປທປູຣເຓ.

໑໙. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ອຸທຸມ຺ພເຣ ວສນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຸທຸມ຺ພຣຣຸກ຺ຂມູເລ ຣຸກ຺ຂຈ຺ຉາຍາຍ ວສນ຺ຕສ຺ສ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ. ນິຍເຕ ປຓ຺ຓສນ຺ຖເຣຕິ ນິຍາມິເຕ ປຏິພທ຺ເຘ ປຓ຺ຓສນ຺ຖເຣ ສາຂາຠງ຺ຄາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ. ວຸຕ຺ໂຖກາໂສ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ວິວິຕ຺ໂຕກາເສ ມຓ຺ຑປທ຺ວາຣາທີຫິ ປິຫິໂຕກາໂສ ມຍາ ທິນ຺ໂນ ສມ຺ປາທິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໔. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ໂປຕ຺ຖທານໍ ມຍາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ໂປຕ຺ຖວຏ຺ຏິໍ ໂປຕ຺ຖຉລ຺ລິໍ ຕາເຬຕ຺ວາ ກຕໍ ສາຏກໍ ວິສມໍ ໂຄຜາສຸເກນ ຆໍສິຕ຺ວາ ນິມ຺ມິຕໍ ສຸຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກນ຺ຕິຕ຺ວາ ເຕນ ສຸຕ຺ເຕນ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ວາ ຠູມຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖາຍ ວາ ສາຏກໍ ວາຍາເປຕ຺ວາ ຕໍ ສາຏກໍ ມຍາ ຣຕນຕ຺ຕຍສ຺ສ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໗. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ຈນ຺ທຠາຄານທີຕີເຣຕິ ຈນ຺ທຠາຄາຍ ນາມ ນທິຍາ ຕີຣໂຕ, ນິສ຺ສກ຺ເກ ຠຸມ຺ມວຈນໍ ¶ . ອນຸໂສຕນ຺ຕິ ໂສຕສ຺ສ ອນຸ ເຫຏ຺ຐາຄງ຺ຄໍ ¶ ວຊາມິ ຄຈ຺ຉາມິ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຕ ມາລຸວປຸປ຺ຜານິ, ຈິຕມາໂຣປຍິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ມາລຸວປຸປ຺ຜານິ ສຕ຺ຕ ປຕ຺ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິຕເກ ວາລຸກຣາສິມ຺ຫິ ວາລຸກາຫິ ຖູປໍ ກຕ຺ວາ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑-໓໒. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ມຫາສິນ຺ຘຸ ສຸທສ຺ສນາຕິ ສຸນ຺ທຣທສ຺ສນສຸນ຺ທໂຣທກຘວລປຸລິໂນປໂສຠິຕຕ຺ຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ມໂນຫຣາ ມຫາສິນ຺ຘຸ ນາມ ວາຣິນທີ ອໂຫສິ. ຕຕ຺ຖ ຕິສ຺ສໍ ສິນ຺ຘຸວາຣິນທິຍໍ ສປ຺ປຠາສໍ ປຠາຍ ສຫິຕໍ ສຸທສ຺ສນໍ ສຸນ຺ທຣຣູປໍ ປຣໂມປສເມ ຍຸຕ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕເມ ອຸປສເມ ຍຸຕ຺ຕໍ ສມງ຺ຄີຠູຕໍ ວີຕຣາຄໍ ອຫໍ ອທ຺ທສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທິສ຺ວາຫໍ ວິມ຺ຫິຕາສໂຍຕິ ¶ ‘‘ເອວຣູປໍ ຠຍານກໍ ຫິມວນ຺ຕໍ ກຖໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວິມ຺ຫິຕອຊ຺ຌາສໂຍ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາລຸວໍ ຕສ຺ສ ປາທາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ອຣຫໂຕ ອຫໍ ປສນ຺ນມານໂສ ອາລຸວກນ຺ທໍ ປາທາສິໍ ອາທເຣນ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ນວມທສມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

ອຏ຺ຐວີສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ປຓ຺ຓທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

໑-໒. ເອກູນຕິໍສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ປຓ຺ຓໂຠຊນໂຠຊໂນຕິ ຂີຣປຓ຺ຓາທິໂຠຊນສ຺ສ ຠຸຎ຺ຊນຕ຺ຖາຍ ປຓ຺ຓສາລາຍ ນິສິນ຺ໂນ ອມ຺ຫິ ຠວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປວິຏ຺ຐຎ຺ຈ ມໍ ສນ຺ຕນ຺ຕິ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ອຸປວິຏ຺ຐໍ ສນ຺ຕໍ ວິຊ຺ຊມານໍ ມໍ. ອຸປາຄຈ຺ຉິ ມຫາອິສີຕິ ມຫນ຺ເຕ ສີລາທິຂນ຺ເຘ ເອສນໂຕ ມຫາອິສິ. ໂລກປຊ຺ໂຊໂຕ ໂລກປທີໂປ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາ ອຸປຄຈ຺ຉິ, ມມ ສມີປໍ ອຄມາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປຓ຺ຓສນ຺ຖເຣຕິ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສນ຺ຖເຣ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຂາທນຕ຺ຖາຍ ເສທິຕໍ ປຓ຺ຓໍ ມຍາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໕-໗. ທຸຕິຍາປທາເນ ສິເນຣຸສມສນ຺ໂຕໂສ ຘຣຓີສມສາທິໂສ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສມາຘິມ຺ຫາຕິ ນິໂຣຘສມາປຕ຺ຕິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວິສຸໍ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິກ຺ຂາຍ ມມຸປຏ຺ຐິໂຕຕິ ຠິກ຺ຂາຈາຣເວລາຍ ‘‘ອຊ຺ຊ ມມ ໂຍ ໂກຈິ ກິຎ຺ຈິ ທານໍ ທທາຕິ, ຕສ຺ສ ມຫປ຺ຜລ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ສມີປໍ ອຸປຏ຺ຐິໂຕ ສມີປມາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫຣີຕກໍ…ເປ… ຜາຣຸສກຜລານິ ຈາຕິ ເອວໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ຜລໍ ສພ຺ພໂລການຸກມ຺ປິໂນ ຕສ຺ສ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ມເຫສິສ຺ສ ມຍາ ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ ທິນ຺ນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑-໑໒. ຕຕິຍາປທາເນ ¶ ສີຫໍ ຍຖາ ວນຈຣນ຺ຕິ ວເນ ຈຣມານໍ ສີຫຣາຊໍ ອິວ ຈຣມານໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ນິສຠາຊານິຍໍ ຍຖາຕິ ວສໂຠ, ນິສໂຠ, ວິສໂຠ, ອາສໂຠຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຄວເຊຏ຺ຐກາ. ເຕສຸ ຄວສຕສ຺ສ ເຊຏ຺ຐໂກ ວສໂຠ, ຄວສຫສ຺ສສ຺ສ ເຊຏ຺ຐໂກ ນິສໂຠ, ຄວສຕສຫສ຺ສສ຺ສ ເຊຏ຺ຐໂກ ວິສໂຠ, ຄວໂກຏິສຕສຫສ຺ສສ຺ສ ¶ ເຊຏ຺ຐໂກ ອາສໂຠ. ອິຘ ປນ ອາສໂຠ ‘‘ນິສໂຠ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ, ອາຊານີຍໍ ອຠີຕໍ ນິຈ຺ຈລໍ ອຸສຠຣາຊໍ ອິວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກກຸຘໍ ວິລສນ຺ຕໍວາຕິ ປຸປ຺ຜປລ຺ລເວຫິ ໂສຠມານໍ ກກຸຘຣຸກ຺ຂໍ ອິວ ນຣາສຠໍ ນຣານໍ ອາສຠໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ສິທ຺ຘຕ຺ຖໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສທ຺ຘາຍ ສມ຺ປຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຈຕຸຕ຺ຖາປທານາທີນິ ທສມາວສານານິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວາຕິ.

ເອກູນຕິໍສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ຈິຕກປູຊກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

໑-໒. ຕິໍສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ອາຫຸຕິໍ ຍິຏ຺ຐຸກາໂມຫນ຺ຕິ ປູຊາສກ຺ກາຣໍ ກາເຣຕຸກາໂມ ອຫໍ. ນານາປຸປ຺ຜໍ ສມານຍິນ຺ຕິ ນານາ ອເນກວິຘໍ ຈມ຺ປກສລລາທິປຸປ຺ຜໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອານຍິໍ, ຣາສິໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສກລໂລກຕ຺ຕຍພນ຺ຘຸສ຺ສ ຎາຕກສ຺ສ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຈິຕກໍ ອາຬາຫນຈິຕກໍ ທາຣຸຣາສິໍ ຊລນ຺ຕໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕຎ຺ຈ ມຍາ ຣາສີກຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ໂອກິຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖-໗. ທຸຕິຍາປທາເນ ອຊິນຸຕ຺ຕຣວາສໂນຕິ ອຊິນມິຄຈມ຺ມໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ນິວາສິໂນ ອຈ຺ຉາທໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠິຎ຺ຎາ ປຎ຺ຈ ນິພ຺ພຕ຺ຕາຕິ ອິທ຺ຘິວິຘາທໂຍ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ປຎ຺ຈ ຎາຓານິ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ອຸປ຺ປາທິຕາ ນິປ຺ຜາທິຕາ. ຈນ຺ທສ຺ສ ປຣິມຊ຺ຊໂກຕິ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ມຊ຺ຊໂກ, ຜຸຏ຺ໂຐ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິປສ຺ສິໍ ໂລກປຊ຺ໂຊຕນ຺ຕິ ສກລໂລກຕ຺ຕເຍ ປທີປສທິສໍ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອຠິຄຕໍ ວິເສເສນ ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ອາຄຕໍ. ທິສ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜານີຕິ ເທວໂລກໂຕ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ມຕ຺ຖເກ ຉຕ຺ຕາກາເຣນ ອຫໍ ຘາເຣສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໑-໑໓. ຕຕິຍາປທາເນ ປຸຕ຺ໂຕ ມມ ປພ຺ພຊິໂຕຕິ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ສທ຺ຘາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ກາສາຍວສໂນ ຕທາຕິ ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພຊິຕກາເລ ກາສາຍນິວຕ຺ໂຖ ¶ , ນ ພາຫິຣກປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ປພ຺ພຊິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສ ¶ ຈ ພຸທ຺ຘຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ໂສ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ຈຕູສຸ ພຸທ຺ເຘສຸ ສາວກພຸທ຺ຘຠາວໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ປຕ຺ໂຕ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິພ຺ພຸໂຕ ໂລກປູຊິໂຕຕິ ສກລໂລເກຫິ ກຕສກ຺ກາໂຣ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພາເນນ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຈິນນ຺ໂຕ ສກໍ ປຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຫໍ ຕສ຺ສ ຄຕເທສໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສກໍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຈິນນ຺ໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອຄມໍ, ອນຸຄໂຕ ອສ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕສ຺ສາຕິ ມຫນ຺ເຕຫິ ສີລກ຺ຂນ຺ຘາທີຫິ ຍຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ມຫນ຺ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ມມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຣຫໂຕ ອາທຫນຏ຺ຐາເນ ຈິຕກໍ ຈິຕກຏ຺ຐານໍ ອຫໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຎ຺ຊລິໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອາທຫນຏ຺ຐາເນ ¶ ອຎ຺ຊລິໍ ທສງ຺ຄຸລິສໂມຘານໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສິຣສິ ກຕ຺ວາ ອຫໍ ຈິຕກໍ ທຫນທາຣຸຣາສິໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຓາມໍ ກຕ຺ວາ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ນ ເກວລເມວ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຘວລຈ຺ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຫໍ ອາໂຣເປສິໍ ປຕິຏ຺ຐເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗-໑໘. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ອນຸຄ຺ຄຕມ຺ຫິ ອາທິຈ຺ເຈຕິ ສູຣິເຍ ອນຸຄ຺ຄເຕ ອນຸຏ຺ຐິເຕ ປຈ຺ຈູສກາເລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປສາໂທ ວິປຸໂລ ອຫູຕິ ໂຣຄປີຬິຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາໂທ ວິປຸໂລ ອຕິເຣໂກ ພຸທ຺ຘານຸສ຺ສຣເຓນ ອຫຸ ອໂຫສິ. ມເຫສິໂນ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ ໂລກມ຺ຫິ ປາຕຸຠາໂວ ປາກຏຠາໂວ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ໂຆສມສ຺ໂສສຫໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ປາຕຸຠາເວ ສຕິ ‘‘ອຫໍ ຄິລາໂນ ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ໂຆສໍ ອສ຺ໂສສິໍ. ນ ຈ ປສ຺ສາມິ ຕໍ ຊິນນ຺ຕິ ຕໍ ຊິຕປຎ຺ຈມາຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ນ ປສ຺ສາມິ, ພາຬ຺ຫຄິລານຕ຺ຕາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຣຓຎ຺ຈ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ມຣຓາສນ຺ນກາລໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ອາສນ຺ນມຣໂຓ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພຸທ຺ຘສຎ຺ຎມນຸສ຺ສຣິນ຺ຕິ ພຸທ຺ໂຘຕິນາມໍ ອນຸສ຺ສຣິໍ, ພຸທ຺ຘາຣມ຺ມຓໍ ມນສິ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໑-໒໓. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ອາຣາມທ຺ວາຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມາຕິ ອາຣາມທ຺ວາຣໂຕ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິກ຺ຂມນທ຺ວາຣມຄ຺ເຄຫິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຄສີສໍ ສນ຺ຖຕໍ ມຍາຕິ ຕສ຺ມິໍ ນິກ຺ຂມນທ຺ວາຣມຄ຺ເຄ ‘‘ຠຄວໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ປາທາ ມາ ກທ຺ທມໍ ອກ຺ກມນ຺ຕູ’’ຕິ ອກ຺ກມນຕ຺ຖາຍ ໂຄສີສຏ຺ຐິໍ ມຍາ ສນ຺ຖຣິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຸໂຠມິ ສກໍ ກມ຺ມນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ໂຄສີສອຕ຺ຖຣຓກມ຺ມສ຺ສ ພເລນ ອາຊານີຍາ ວາຕຊວາ ສິນ຺ຘວາ ສີຆວາຫນາທີນິ ວິປາກຜລານິ ອນຸໂຠມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂຫ ¶ ¶ ກາຣໍ ປຣມກາຣນ຺ຕິ ສຸເຂຕ຺ເຕ ສງ຺ເຆ ມຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ກາຣໍ ອປ຺ປກມ຺ປິ ກິຈ຺ຈໍ ມຫປ຺ຜລທານໂຕ ປຣມກາຣໍ ອຸຕ຺ຕມກິຈ຺ຈໍ ອໂຫ ວິມ຺ຫຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ຕິຓໂທສາທິວິຣຫິເຕສຸ ເຂຕ຺ເຕສຸ ວປ຺ປິຕໍ ສາລິພີຊໍ ມຫປ຺ຜລໍ ເທຕິ, ເອວເມວ ຣາຄໂທສາທິໂທສຣຫິເຕ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍວຈີສມາຈາເຣ ສງ຺ຆເຂຕ຺ເຕ ໂຄສີສອຕ຺ຖຣຓກມ຺ມໍ ມຍາ ກຕໍ, ອິທໍ ມຫປ຺ຜລໍ ເທຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ນ ອຎ຺ຎໍ ກລມຄ຺ຆຕີຕິ ອຎ຺ຎໍ ພາຫິຣສາສເນ ກຕໍ ກມ຺ມໍ ສງ຺ເຆ ກຕສ຺ສ ກາຣສ຺ສ ປູຊາສກ຺ກາຣສ຺ສ ກລໍ ໂສຬສິໍ ກລໍ ໂກຏ຺ຐາສໍ ນ ອຄ຺ຆຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມຏ຺ຐມນວມທສມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

໑-໑໐. ປທຸມເກສຣິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

໑-໒. ເອກຕິໍສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ອິສິສງ຺ເຆ ອຫໍ ປຸພ຺ເພຕິ ອຫໍ ປຸພ຺ເພ ໂພຘິສມ຺ຠາຣປູຣຓກາເລ ອິສິສງ຺ເຆ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘອິສິສມູເຫ ເຕສໍ ສມີເປ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພເຕ ມາຕງ຺ຄຫຕ຺ຖິກຸເລ ວາຣໂຓ ຈຓ຺ຑຫຕ຺ຖີ ອໂຫສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ມນຸສ຺ສາທໂຍ ວາເຣຕີຕິ ວາຣໂຓ, ອຖ ວາ ວາຈາຍ ຣວຕິ ໂກຎ຺ຈນາທໍ ນທຕີຕິ ວາຣໂຓ. ມເຫສີນໍ ປສາເທນາຕິ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘມເຫສີນໍ ປສາເທນ. ປຈ຺ເຈກຊິນເສຏ຺ເຐສຸ, ຘຸຕຣາເຄສຸ ຕາທິສູຕິ ໂລກຘມ຺ເມຫິ ນິຈ຺ຈເລສຸ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘສຸ ປທ຺ມເກສຣໍ ປທຸມເຣຓຸໍ ໂອກິຣິໍ ອວສິຎ຺ຈິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

ທຸຕິຍຕຕິຍາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານານິ.

໑໓-໑໖. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ມຫາໂພຘິມໂຫ ອຫູຕິ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຈຕຸມຄ຺ຄຎາຓາຘາຣຠາວໂຕ ‘‘ໂພຘີ’’ຕິ ລທ຺ຘນາມສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ປູຊາ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຸກ຺ຂຏ຺ຐສ຺ເສວ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອສ຺ສ ໂພຘິປູຊາສມເຍ ສນ຺ນິປຕິຕສ຺ສ ມຫາຊນສ຺ສ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂລກເຊຏ຺ໂຐ ນຣາສໂຠ ຣຸກ຺ຂຏ຺ໂຐ ອິວ ຣຸກ຺ເຂ ຐິໂຕ ວິຍ ປຎ຺ຎາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠຄວາ ຕມ຺ຫິ ສມເຍຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂພຘິປູຊາກຣຓກາເລ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ປຣິວຸໂຕ. ວາຈາສຠິມຸທີຣຍນ຺ຕິ ມຸທຸສິລິຏ຺ຐມຘຸຣອຸຕ຺ຕມໂຆສໍ ອຸທີຣຍໍ ກຖຍນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຉາເຣນ຺ໂຕ ຈຕຸສຈ຺ຈໍ ປກາເສສິ, ເທເສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໍຂິຕ຺ເຕນ ¶ ຈ ເທເສນ຺ໂຕຕິ ເວເນຍ຺ຍປຸຄ຺ຄລຊ຺ຌາສຍານຸຣູເປນ ເທເສນ຺ໂຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຈ ວິຕ຺ຖາເຣນ ຈ ເທສຍີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິວຏ຺ຏຈ຺ຉໂທຕິ ຣາໂຄ ¶ ຉທນໍ, ໂທໂສ ຉທນໍ, ໂມໂຫ ຉທນໍ, ສພ຺ພກິເລສາ ຉທນາ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາ ຉທນາ ວິວຏາ ອຸຄ຺ຆາຏິຕາ ວິທ຺ຘໍສິຕາ ອເນນາຕິ ວິວຏ຺ຏຈ຺ຉໂທ, ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ຕໍ ມຫາຊນໍ ເທສນາວເສນ ນິພ຺ພາເປສິ ປຣິຬາຫໍ ວູປສເມສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສາຫໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວານາຕິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ.

໒໐. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ¶ ຜລຫຕ຺ໂຖ ອເປກ຺ຂວາຕິ ວິປສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຘຸຣານິ ຜລານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອເປກ຺ຂວາ ອຕຸຣິໂຕ ສຓິກໍ ອສ຺ສມໍ ຄຎ຺ຉິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໔໐. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ນິຏ຺ຐິເຕ ນວກມ຺ເມ ຈາຕິ ສີມາຍ ນວກມ຺ເມ ນິຏ຺ຐໍ ຄເຕ ສຕິ. ອນຸເລປມທາສຫນ຺ຕິ ອນຸປຈ຺ຉາ ສຸຘາເລປໍ ອທາສິໍ, ສຸຘາຍ ເລປາເປສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ນວມທສມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານານິເຍວາຕິ.

໑-໑໐. ອາຣກ຺ຂທາຍກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ພາຕ຺ຕິໍສຕິມວຄ຺ເຄ ¶ ປຐມທຸຕິຍຕຕິຍາປທານານິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວ.

໑໖. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ຊລຊຄ຺ເຄຫິ ໂອກິຣິນ຺ຕິ ຊລເຊຫິ ອຸຕ຺ຕເມຫິ ອຸປ຺ປລປທຸມາທີຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ໂອກິຣິໍ ປູເຊສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໖-໒໗. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ເຈຕິຍໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ນາມ, ສິຂິໂນ ໂລກພນ຺ຘຸໂນຕິ ສກລໂລກຕ຺ຕຍສ຺ສ ພນ຺ຘຸໂນ ຎາຕກສ຺ສ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸຕ຺ຕມໍ ເຈຕິຍໍ. ອິຣີເຓ ຊນສຎ຺ຈຣວິຣຫິເຕ ວເນ ມນຸສ຺ສານໍ ໂກລາຫລວິຣຫິເຕ ມຫາອຣຎ຺ເຎ ອໂຫສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອນ຺ຘາຫິຓ຺ຑາມຫໍ ຕທາຕິ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ວເນ ມຄ຺ຄມູຬ຺ຫຠາເວນ ອນ຺ໂຘ, ນ ຈກ຺ຂຸນາ ¶ ອນ຺ໂຘ, ອຫໍ ອາຫິຓ຺ຑາມິ ມຄ຺ຄໍ ປຣິເຍສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປວນາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນາຕິ ມຫາວນໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ມຍາ ສີຫາສນໍ ອຸຕ຺ຕມາສນໍ, ສີຫສ຺ສ ວາ ຠຄວໂຕ ອາສນໍ ທິຏ຺ຐນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກໍສໍ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາຕິ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ຐເປຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສນ຺ຖວິໍ ໂລກນາຍກນ຺ຕິ ສກລໂລກຕ຺ຕຍນຍໍ ຕໍ ນິພ຺ພານໍ ປາເປນ຺ຕໍ ໂຖມິຕໍ ຖຸຕິໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໔. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ¶ ສຸທສ຺ສໂນ ມຫາວີໂຣຕິ ສຸນ຺ທຣທສ຺ສໂນ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓສມ຺ປນ຺ນສຣີຣຕ຺ຕາ ມໂນຫຣທສ຺ສໂນ ມຫາວີຣິໂຍ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖ ຠຄວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວສຕິຆຣມຸຕ຺ຕເມຕິ ອຸຕ຺ຕເມ ວິຫາເຣ ວສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຏ຺ຐມນວມທສມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

ພາຕ຺ຕິໍສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ອຸມາປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ເຕຕ຺ຕິໍສຕິເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມທຸຕິຍຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານານິເຍວ.

໕໕. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ສມຍໍ ອຄມາສຫນ຺ຕິ ສມູຫໍ ສມາຄມຏ຺ຐານໍ ອຫໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໒. ອພ຺ພຸທນິຣພ຺ພຸທານີຕິ ‘‘ປໂກຏິສຕສຫສ຺ສານໍ ສຕໍ ອພ຺ພຸທໍ, ອພ຺ພຸທສຕສຫສ຺ສານໍ ສຕໍ ນິຣພ຺ພຸທ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອາຍຸນາ ອພ຺ພຸທນິຣພ຺ພຸທານິ ຄຕມຫາອາຍຸວນ຺ຕາ ມນຸຊາຘິປາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິໂນ ຂຕ຺ຕິຍາ ອຏ຺ຐ ອຏ຺ຐ ຫຸຕ຺ວາ ກປ຺ປານໍ ປຎ຺ຈວີສສຫສ຺ສມ຺ຫິ ອາສິໍສຸ ອເຫສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຏ຺ຐມນວມທສມາປທານານິ ປາກຏາເນວາຕິ.

ເຕຕ຺ຕິໍສຕິມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໕໐. ຄນ຺ຘຘູປິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕິໍສຕິມວຄ຺ຄປຎ຺ຈຕິໍສຕິມວຄ຺ຄຉຕ຺ຕິໍສຕິມວຄ຺ຄສຕ຺ຕຕິໍສຕິມວຄ຺ຄອຏ຺ຐຕິໍສຕິມວຄ຺ຄາ ¶ ¶ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເຍວ.

ເອກູນຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ເຄປິ ປຐມາປທານາທີນິ ອຏ຺ຐມາປທານນ຺ຕານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

໙. ໂສຓໂກຏິວີສຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ນວມາປທາເນ ¶ ປນ ວິປສ຺ສິໂນ ປາວຈເນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ໂກຏິວີສຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມຫາວິຠເວ ເສຏ຺ຐິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເສຏ຺ຐິ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປາສເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ¶ ຠຄວໂຕ ຈງ຺ກມນຏ຺ຐາເນ ສຸຘາຍ ປຣິກມ຺ມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ເອກຎ຺ຈ ເລຓໍ ກາເຣຕ຺ວາ ນານາວິຣາຄວຕ຺ເຖຫິ ເລຓຠູມິຍາ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ວິຕານຎ຺ຈ ກຕ຺ວາ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ກຸສລກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ກສ຺ສປທສພເລ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວຕິ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຄງ຺ຄາຕີເຣ ປຓ຺ຓສາລໍ ກຣິຕ຺ວາ ວສນ຺ຕໍ ເອກໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ເຕມາສໍ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ວຸຏ຺ຐວສ຺ໂສ ປຣິປຸຓ຺ຓປຣິກ຺ຂາໂຣ ຄນ຺ຘມາທນເມວ ອຄມາສິ. ໂສປິ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຍາວຊີວໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຈມ຺ປານຄເຣ ອຄ຺ຄເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເຄເຫ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ມຫາໂຠຄກ຺ຂນ຺ໂຘ ອຠິວຑ຺ຒິ. ຕສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມນທິວເສ ສກລນຄເຣ ມຫາລາຠສກ຺ກາຣສມ຺ມາໂນ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກຣຕ຺ຕກມ຺ພລປຣິຈ຺ຈາເຄນ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ສຸຂຸມາລຕໂຣ ຈ ອຕ຺ຕຠາໂວ ອໂຫສິ, ເຕນສ຺ສ ໂສໂຓຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ໂສ ¶ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ອຠິວຑ຺ຒິ. ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາທຕລານິ ພນ຺ຘຸຊີວກປຸປ຺ຜວຓ຺ຓານິ ອເຫສຸໍ, ເຕສໍ ສຕວາຣໍ ວິຫຕກປ຺ປາສໍ ວິຍ ມຸທຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອໂຫສິ. ປາທຕເລສຸ ມຓິກຸຓ຺ຑລາວຏ຺ຏວຓ຺ຓໂລມານິ ຊາຍິໍສຸ. ວຍປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ອນຸຈ຺ຉວິເກ ຕໂຍ ປາສາເທ ກາຣາເປຕ຺ວາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ອຸປຏ຺ຐາເປສຸໍ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ມຫຕິໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເທວກຸມາໂຣ ວິຍ ປຏິວສຕິ.

ອຖ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣນ຺ເຕ ພິມ຺ພິສາຣຣຎ຺ຎາ ປກ຺ໂກສາປິໂຕ ເຕຫິ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄຫໍ ອາຄໂຕ ສຕ຺ຖຸ ¶ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ມາຕາປິຕໂຣ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ລທ຺ຘູປສມ຺ປໂທ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຊນສໍສຄ຺ຄປຣິຫຣຓຕ຺ຖໍ ¶ ສີຕວເນ ວິຫາສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ໂຕ ‘‘ມມ ສຣີຣໍ ສຸຂຸມາລໍ, ນ ຈ ສກ຺ກາ ສຸເຂເນວ ສຸຂໍ ອຘິຄນ຺ຕຸໍ, ກາຍໍ ກິລເມຕ຺ວາປິ ສມຓຘມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຐານຈງ຺ກມເມວ ອຘິຏ຺ຐາຍ ປຘານມນຸຍຸຎ຺ຊນ຺ໂຕ ປາທຕເລສຸ ໂຜເຏສຸ ອຸຏ຺ຐິເຕສຸປິ ເວທນໍ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂິຕ຺ວາ ທຬ຺ຫໍ ວີຣິຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘວີຣິຍຕາຍ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ເອວໍ ອຫໍ ວາຍມນ຺ໂຕປິ ມຄ຺ຄຜລານິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ກິໍ ເມ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ, ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊາມິ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕາຈາຣໍ ຎຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວີໂຓປໂມວາເທນ (ມຫາວ. ໒໔໓) ໂອວທິຕ຺ວາ ວີຣິຍສມຕາໂຍຊນວິຘິໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ໂສເຘຕ຺ວາ ຄິຊ຺ຌກູຏໍ ຄໂຕ. ໂສໂຓປິ ໂຂ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກາ ໂອວາທໍ ລຠິຕ຺ວາ ວີຣິຍສມຕໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

໔໙. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິໂນ ປາວຈເນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ວິປສ຺ສີຕິ ວິເສເສນ, ວິວິຘໍ ວາ ປສ຺ສຕີຕິ ວິປສ຺ສີ. ປາວຈເນຕິ ປກາເຣນ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ ປາວຈນໍ, ປິຏກຕ຺ຕຍໍ. ຕສ຺ສ ວິປສ຺ສິໂນ ຕສ຺ມິໍ ປາວຈເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເລຓນ຺ຕິ ລິນນ຺ເຕ ນິລີຍນ຺ເຕ ເອຕ຺ຖາຕິ ເລຓໍ ວິຫາຣໍ. ພນ຺ຘຸມາຣາຊຘານິຍາຕິ ພນ຺ຘນ຺ຕິ ກຸລປຣມ຺ປຣາຍ ວເສນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສມ຺ພຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ພນ຺ຘູ, ຎາຕກາ. ເຕ ເອຕ຺ຖ ປຏິວສນ຺ຕີຕິ ພນ຺ຘຸມາ, ພນ຺ຘຸ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ¶ ວາ ພນ຺ຘຸມາ. ຣາຊູນໍ ວສນຏ຺ຐານນ຺ຕິ ຣາຊຘານີ, ພນ຺ຘຸມາ ຈ ສາ ຣາຊຘານີ ເຈຕິ ພນ຺ຘຸມາຣາຊຘານີ, ຕສ຺ສາ ພນ຺ຘຸມາຣາຊຘານິຍາ, ເລຓໍ ມຍາ ກຕນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສເມຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂສຓໂກຏິວີສຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ປຸພ຺ພກມ຺ມປິໂລຕິກພຸທ຺ຘອປທານວຓ຺ຓນາ

໖໔. ທສມາປທາເນ ອໂນຕຕ຺ຕສຣາສນ຺ເນຕິ ປພ຺ພຕກູເຏຫິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຕ຺ຕາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ສນ຺ຕາເປຫິ ໂອຕຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ອຸທກໍ ເອຕ຺ຖ ນຕ຺ຖີຕິ ອໂນຕຕ຺ໂຕ. ສຣນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຠວນ຺ຕິ ສນ຺ທນ຺ຕິ ເອຕສ຺ມາ ມຫານທິໂຍຕິ ສໂຣ. ສີຫມຸຂາທີຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ມຫານທິໂຍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕນິກ຺ຂນ຺ຕທິສາຠາເຄນ ສຣນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂນຕຕ຺ໂຕ ຈ ໂສ ສໂຣ ¶ ຈາຕິ ອໂນຕຕ຺ຕສໂຣ ¶ . ຕສ຺ສ ອາສນ຺ນໍ ສມີປຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອໂນຕຕ຺ຕສຣາສນ຺ນໍ, ຕສ຺ມິໍ ອໂນຕຕ຺ຕສຣາສນ຺ເນ, ສມີເປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣມຓີເຍຕິ ເທວທານວຄນ຺ຘພ຺ພກິນ຺ນໂຣຣຄພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາທີຫິ ຣມິຕພ຺ພໍ ອລ຺ລີຍິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຣມຓີຍໍ, ຕສ຺ມິໍ ຣມຓີເຍ. ສິລາຕເລຕິ ເອກຄ຺ຆນປພ຺ພຕສິລາຕເລຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນານາຣຕນປຊ຺ໂຊເຕຕິ ປທຸມຣາຄເວຬຸຣິຍາທິນານາອເນເກຫິ ຣຕເນຫິ ປຊ຺ໂຊເຕ ປກາເຣນ ໂຊຕມາເນ. ນານາຄນ຺ຘວນນ຺ຕເຣຕິ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ຈນ຺ທນາຄຣຸກປ຺ປູຣຕມາລຕິລກາໂສກນາຄປຸນ຺ນາຄເກຕກາທີຫິ ອເນເກຫິ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ເຜຫິ ຄຫນີຠູຕວນນ຺ຕເຣ ສິລາຕເລຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໕. ຄຸຓມຫນ຺ຕຕາຍ ສງ຺ຂ຺ຍາມຫນ຺ຕຕາຍ ຈ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ, ປເຣໂຕ ປຣິວຸໂຕ ໂລກນາຍໂກ ໂລກຕ຺ຕຍສາມິສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຕຕ຺ຖ ສິລາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພານິ ກມ຺ມານິ ພ຺ຍາກຣີ ວິເສເສນ ປາກຏມກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສເມຕ຺ຖ ເຫຏ຺ຐາ ພຸທ຺ຘາປທາເນ (ອປ. ເຖຣ ໑.໑.໑ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ. ພຸທ຺ຘາປທາເນ ອນ຺ໂຕຄຘມ຺ປິ ອິຘາປທາເນ ກຸສລາກຸສລໍ ກມ຺ມສໍສູຈກຕ຺ຕາ ວຄ຺ຄສງ຺ຄຫວເສນ ຘມ຺ມສງ຺ຄາຫກຕ຺ເຖຣາ ສງ຺ຄາຍິໍສູຕິ.

ປຸພ຺ພກມ຺ມປິໂລຕິກພຸທ຺ຘອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ເອກູນຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ເຄ ¶ ¶ ອປທາເນ ນຄເຣ ຫໍສວຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ໂທວາຣິກກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ອໂຫສິ. ໂສ ໂກຏິສນ຺ນິຈິຕຘນຣາສິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຣໂຫ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ອິມໍ ສພ຺ພຘນໍ ມຍາ ສມ຺ມາ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສພ຺ພປຣິກ຺ຂາຣທານໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕສຕສຫສ຺ສໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພປຣິໂຠຄປຣິກ຺ຂາຣານິປິ ສຕສຫສ຺ສວເສນ ກາເຣຕ຺ວາ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ອທາສິ. ເອວໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ປຣິໂຍສານທິວເສ ນິພ຺ພານາຘິຄມໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ¶ ຊີວິຕປຣິໂຍສາເນ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຉ ກາມາວຈເຣ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

໑. ໂສ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຸທານວເສນ ຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນຄເຣ ຫໍສວຕິຍາຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ອາສິໍ ໂທວາຣິໂກ ອຫນ຺ຕິ ອຫໍ ຫໍສວຕີນຄເຣ ຣຎ຺ໂຎ ເຄຫທ຺ວາເຣ ທ຺ວາຣປາລໂກ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອກ຺ໂຂຠໍ ອມິຕໍ ໂຠຄນ຺ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ວລ຺ລຠຕ຺ຕາ ອຎ຺ເຎຫິ ໂຂເຠຕຸໍ ຈາເລຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍໍ ອມິຕໍ ອປຣິມາຓໂຠຄໍ ຘນໍ ມມ ຆເຣ ສນ຺ນິຈິຕໍ ຣາສີກຕໍ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓. ພຫູ ເມຘິຄຕາ ໂຠຄາຕິ ອເນກາ ໂຠຄາ ເມ ມຍາ ອຘິຄຕາ ປຕ຺ຕາ ປຏິລທ຺ຘາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ສຕ຺ຖວາສິອາທີນໍ ປຣິກ຺ຂາຣານໍ ນາມານິ ນຍານຸໂຍເຄນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍານິ. ປຣິກ຺ຂາຣທານານິສໍສານິ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວາຕິ.

ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ທຸຕິຍຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

ຉຏ຺ຐາປທາເນ ¶ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ພາກຸລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍໍ ກິຣ ເຖໂຣ ອຕີເຕ ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສາຘິກສ຺ສ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍສ຺ສ ມຕ຺ຖເກ ອໂນມທສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ສມ຺ປຣາຍິກຕ຺ຖໍ ຄເວສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາເທ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎາອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕີນໍ ລາຠີ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ສຕ຺ຖຸ ວາຕາພາເຘ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຣຎ຺ຎໂຕ ເຠສຊ຺ຊານິ ອາເນຕ຺ວາ ຕໍ ວູປສເມຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ອາໂຣຄ຺ຍຕ຺ຖາຍ ປຣິຓາເມຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເອກໍ ອສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ¶ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອປ຺ປາພາຘານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍໍ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ອາກງ຺ຂນ຺ໂຕ ປຓິຘານໍ ກຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກຸສລກມ຺ມໍ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ພນ຺ຘຸມຕີນຄເຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ສາຣໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຌານາຠິຎ຺ຎາລາຠີ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຕປາເທ ວສນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕິຓປຸປ຺ຜກໂຣເຄ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຕໍ ວູປສເມຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕໂຕ ເອກນວຸຕິກປ຺ເປ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ເອກໍ ຊິຓ຺ຓໍ ວິນສ຺ສມານໍ ມຫາວິຫາຣໍ ທິສ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຸໂປສຖາຄາຣາທິກໍ ສພ຺ພໍ ອາວສຖໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສພ຺ພໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ໂກສມ຺ພິຍໍ ເສຏ຺ຐິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ.

ໂສ ¶ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຘາຕີຫິ ອໂຣຄຠາວາຍ ຍມຸນາຍໍ ນ຺ຫາປິຍມາໂນ ຕາສໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ມຈ຺ເຉນ ຄິລິໂຕ ອໂຫສິ. ເກວຏ຺ຏາ ຕໍ ມຈ຺ຉໍ ຊາລາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ວິກ຺ກິຓິໍສຸ. ສາ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຜາລຍມານາ ປຸພ຺ເພ ກຕປຸຎ຺ຎຜເລນ ອໂຣຄໍ ¶ ທາຣກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ໂປເສສິ. ໂສ ຊນເກຫິ ມາຕາປິຕູຫິ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ, ເທຖ ໂນ ປຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອນຸໂຍເຄ ກເຕ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ອຸຠເຍສມ຺ປິ ສາຘາຣໂຓ ໂຫຕູ’’ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຸລານໍ ທາຍາທຠາເວນ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ກຕ຺ວາ ຐປິຕຕ຺ຕາ ພາກຸໂລຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ທ຺ວີສຸ ເສຏ຺ຐິກຸເລສຸ ເອເກກສ຺ມິໍ ຉມາສໍ ຉມາສໍ ວສຕິ. ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ວາເຣ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ນາວາສງ຺ຆາຏໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຣູປຣິ ຣຕນມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈງ຺ຄິກຕູຣິເຍ ນິປ຺ຜາເທຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ຕຕ຺ຖ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຸຠຍນຄຣມຊ຺ຌຏ຺ຐານໍ ຄງ຺ຄາຍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປຣເສຏ຺ຐິມນຸສ຺ສາປິ ເອວເມວ ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ຕຕ຺ຖ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວຑ຺ຒມາໂນ ອາສີຕິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຠຍເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕຕິ ປາກໂຏ. ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ວາຍມນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐເມ ທິວເສ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ປາປຸຓິ.

໓໘໖. ໂສ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ໂຕວ. ອປທານປາຬິອຕ຺ໂຖປິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍວ. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ວິມຸຕ຺ຕິສຸເຂນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ສຏ຺ຐິວສ຺ສສຕາຍຸໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍີຕິ.

ພາກຸລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ຄິຣິມານນ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕມາປທາເນ ຠຣິຍາ ເມ ກາລງ຺ກຕາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄິຣິມານນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຠຣິຍາຍ ຈ ປຸຕ຺ເຕ ຈ ກາລງ຺ກເຕ ໂສກສລ຺ລສມປ຺ປິໂຕ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕຜລໂຠຊໂນ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວິຫາສິ. ຕທາ ສຸເມໂຘ ຠຄວາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປາຍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ໂສກສລ຺ລໍ ອພ຺ພູຬ຺ເຫສິ ¶ . ໂສ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ເຜຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ອຠິຕ຺ຖວິ.

ໂສ ¶ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍຕ຺ຖ ສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊຄເຫ ພິມ຺ພິສາຣຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຄິຣິມານນ຺ໂທຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຣາຊຄຫາຄມເນ ພຸທ຺ຘານຸຠາວໍ ທິສ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກຕິປຍໍ ທິວສໍ ຄາມກາວາເສ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕຸໍ ຣາຊຄຫໍ ອຄມາສິ. ພິມ຺ພິສາຣມຫາຣາຊາ ຕສ຺ສ ອາຄມນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອິເຘວ, ຠນ຺ເຕ, ວສຖ, ອຫໍ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ອຸປຏ຺ຐຫາມີ’’ຕິ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຄໂຕປິ ພຫຸກິຈ຺ຈຕ຺ຕາ ຕໍ ນ ສຣິ. ‘‘ເຖໂຣ ອພ຺ໂຠກາເສເຍວ ວສຕີ’’ຕິ. ເທວຕາ ເຖຣສ຺ສ ເຕມນຠເຍນ ວສ຺ສຘາຣໍ ວາເຣສຸໍ. ຣາຊາ ອວສ຺ສນກາຣຓໍ ອຸປຘາເຣຕ຺ວາ ຎຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ກຸຏິກໍ ກາຣາເປສິ. ເຖໂຣ ກຸຏິກາຍໍ ວສນ຺ໂຕ ເສນາສນສປ຺ປາຍລາເຠນ ຈິຕ຺ຕສມາຘານໍ ລຠິຕ຺ວາ ວີຣິຍສມຕໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໑໙. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຠຣິຍາ ເມ ກາລງ຺ກຕາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ຠຄວໂຕ ນິເວທນຎ຺ຈ ຠຄວຕາ ກຕານຸສາສນຎ຺ຈ ມຄ຺ຄໍ ຜລາຘິຄມາປທານຎ຺ຈ ປາຐານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຄິຣິມານນ຺ທຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຏ຺ຐມນວມທສມາປທານານິ ¶ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖາເນວາຕິ.

໑. ຕິສ຺ສເມຕ຺ເຕຍ຺ຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

໑. ເອກຈຕ຺ຕາລີສເມ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ປພ຺ຠາຣກູຏໍ ນິສ຺ສາຍາຕິອາທິກໍ ຕິສ຺ສເມຕ຺ເຕຍ຺ຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຊິນຈມ຺ມໍ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນເມວ ນານໍ. ເສສໍ ອປທານປາຬິຍາ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

໒໙. ທຸຕິຍາປທາເນ ¶ ປພ຺ຠາຣກູຏໍ ນິສ຺ສາຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ປຸຓ຺ຓກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ເຕ ຍກ຺ຂເສນາປຕິ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ອາຬຫນກຣຓເມວ ນານຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ປາຐານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໔໕. ຕຕິຍາປທາເນ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເມຕ຺ຕຄຸຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ຕສມີເປ ອໂສກປພ຺ພເຕ ໂສ ຕາປໂສ ຫຸຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ວສນ຺ໂຕ ສຸເມຘສມ຺ພຸທ຺ຘໍ ທິສ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສປ຺ປິປູຣຓໍ ວິເສໂສ. ເສສໍ ປຸຎ຺ຎຜລານິ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວ. ອປທານຄາຖານໍ ອຕ຺ໂຖ ຈ ປາກໂຏເຍວ.

໗໒. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ຄງ຺ຄາ ຠາຄີຣຖີ ນາມາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂຘຕກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຣາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ຠາຄີຣຖີຄງ຺ຄາຍ ຕຣມາເນ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ເສຕຸໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິຍ຺ຍາທິຕຠາໂວເຍວ ວິເສໂສ. ປຸຎ຺ຎຜລປຣິທີປນຄາຖານໍ ອຕ຺ໂຖ ນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ໂຍວ.

໑໐໐. ປຎ຺ຈມາປທາເນ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສິວຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ¶ ຫິມວນ຺ເຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖຣໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາລປຸປ຺ຜປູຊໍ ອກາສີຕິ ອຍໍ ວິເສໂສ, ເສສມຸຕ຺ຕານເມວ.

໑໖໑. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນນ຺ທກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍໍ ກິຣ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ກຣວິກສກຸໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ມຘຸຣກູຊິຕໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ອກາສິ. ອປຣຠາເຄ ມຍູໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ວສນຄຸຫາທ຺ວາເຣ ປສນ຺ນມານໂສ ທິວສສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ມຘຸເຣນ ວສ຺ສິຕໍ ວສ຺ສິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ນນ຺ທໂກຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມິຄລຸທ຺ໂທ ປຸເຣ ອາສິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ມຓ຺ຑປໍ ກຕ຺ວາ ປທຸມປຸປ຺ເຜຫິ ຉທນເມວ ວິເສໂສ.

໑໘໓. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ປພ຺ຠາຣກູຏໍ ນິສ຺ສາຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຫມກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖາປິ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ວສນ຺ໂຕ ປິຍທສ຺ສິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປຄຕໍ ທິສ຺ວາ ຣຕນມຍໍ ປີຐໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ກຸມ຺ຠມຕ຺ຕໍ ຊມ຺ພຸຜລໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕປ຺ປສາທຕ຺ຖາຍ ຕໍ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເອຕ຺ຕກເມວ ວິເສໂສ.

໒໒໔. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ຣາຊາສິ ວິຊໂຍ ນາມາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂຕເທຍ຺ຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ຣາຊາສິ ວິຊໂຍ ນາມາຕິ ທຫຣກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພສງ຺ຄາເມສຸ ຊິນໂຕ, ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ຊນໍ ຣຎ຺ຊນໂຕ ອລ຺ລີຍນໂຕ ວິຊໂຍ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເກຕຸມຕີປຸຣຸຕ຺ຕເມຕິ ເກຕຸ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ຘຊປຏາກາ. ອຖ ວາ ນຄຣໂສຠນຕ຺ຖາຍ ນຄຣມຊ຺ເຌ ອຸສ຺ສາປິຕຣຕນໂຕຣຓານິ, ເຕ ເກຕູ ນິຈ຺ຈໍ ອຸສ຺ສາປິຕາ ໂສຠຍມານາ ອສ຺ສາ ອຕ຺ຖີຕິ ເກຕຸມຕີ. ປູເຣຕິ ຘນຘຎ຺ເຎຫິ ສພ຺ພຊນານໍ ມນນ຺ຕິ ປຸຣໍ. ເກຕຸມຕີ ຈ ສາ ປຸຣຎ຺ຈ ເສຏ຺ຐຏ຺ເຐນ ອຸຕ຺ຕມຎ຺ເຈຕິ ເກຕຸມຕີປຸຣຸຕ຺ຕມໍ, ຕສ຺ມິໍ ເກຕຸມຕີປຸຣຸຕ຺ຕເມ. ສູໂຣ ວິກ຺ກມສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອຠີໂຕ ວີຣິຍສມ຺ປນ຺ໂນ ວິຊໂຍ ນາມ ຣາຊາ ອຊ຺ຌາວສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອິຕ຺ຖໍ ¶ ຠູຕໍ ປຸຣຎ຺ຈ ສພ຺ພວຕ຺ຖຸວາຫນຎ຺ຈ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ສຸເມຘຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຈນ຺ທເນນ ປູຊາກຣຓເມວ ວິເສໂສ.

໒໗໖. ນວມາປທາເນ ນຄເຣ ຫໍສວຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຊຕຸກຓ຺ຓິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ ¶ . ຕຕ຺ຖ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓປາສາເທ ວສນຠາໂວ ຈ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມງ຺ຄີ ຫຸຕ຺ວາ ວສນຠາໂວ ຈ ສພ຺ພເທສວາສີນໍ ສພ຺ພສິປ຺ປວິຎ຺ຎູນຎ຺ຈ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເສວນຠາໂວ ຈ ວິເສໂສ.

໓໓໐. ທສມາປທາເນ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສາວິທູເຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸເທນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ຫິມວນ຺ຕສມີເປ ປທຸມປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວສນ຺ເຕນ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປທຸມປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປູຊິຕຠາໂວວ ວິເສໂສ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ເອກຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໑໐. ຠທ຺ທາລິຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ພາຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ເຄ ¶ ປຐມາປທານຎ຺ຈ ທຸຕິຍາປທານຎ຺ຈ ຕຕິຍາປທານຎ຺ຈ ນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໑໐໖. ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ນຄເຣ ພນ຺ຘຸມຕິຍາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຘຸມໍສທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕຕ຺ຖ ສູກຣິໂກຕິ ສູກຣມໍສໍ ວິກ຺ກິຓິຕ຺ວາ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປນ຺ໂຕ. ອຸກ຺ໂກຏກໍ ຣນ຺ຘຍິຕ຺ວາຕິ ປິຫກປປ຺ຜາສມໍສໍ ປຈິຕ຺ວາ ມຘຸມໍສມ຺ຫິ ໂອກິຣິໍ ປກ຺ຂິປິໍ. ເຕນ ມໍເສນ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທຕ຺ວາ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ນາຄປລ຺ລວຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຎ຺ຈມາປທານມ຺ປິ ເອກທີປິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ຉຏ຺ຐາປທານມ຺ປິ ອຸຈ຺ຉງ຺ຄປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ສຕ຺ຕມາປທານມ຺ປິ ຍາຄຸທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອຏ຺ຐມາປທານມ຺ປິ ປຕ຺ໂຖທນທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ນວມາປທານມ຺ປິ ມຎ຺ຈທາຍກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ທສມາປທານມ຺ປິ ສພ຺ພໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ພາຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໖໐. ສກິໍສມ຺ມຊ຺ຊກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ເຕຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ເຄ ¶ ¶ ສພ຺ພເຖຣາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ. ເກວລໍ ເຖຣານໍ ນາມນານຕ຺ຕໍ ປຸຎ຺ຎນານຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິເສໂສ.

ຈຕຸຈຕ຺ຕາລີສເມ ວຄ຺ເຄປິ ສພ຺ພານິ ອປທານານິ ປາກຏາເນວ. ເກວລໍ ປຸຎ຺ຎນານຕ຺ຕໍ ຜລນານຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິເສໂສ.

໑. ປຎ຺ຈຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ກກຸສນ຺ໂຘ ມຫາວີໂຣຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວິຠີຏກມິຎ຺ຊິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ.

໒. ຕຕ຺ຖ ¶ ພີຊມິຎ຺ຊມທາສຫນ຺ຕິ ວິຠີຏກຜລານິ ຜາເລຕ຺ວາ ພີຊານິ ມິຎ຺ຊານິ ຄເຫຕ຺ວາ ມຘຸສກ຺ກຣາຫິ ໂຍເຊຕ຺ວາ ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸຕິຍາປທານາທີນິ ສພ຺ພານິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວ, ເຖຣານໍ ນາມນານຕ຺ຕາທີນິປິ ປາຐານຸສາເຣນ ເວທິຕພ຺ພານິ.

໑. ຉຈຕ຺ຕາລີສເມ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ຊຄຕິໍ ກາຣຍິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມໂພຘິຣຸກ຺ຂສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ອາຬິນ຺ທໍ ອຫໍ ກາຣຍິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສານິ ທຸຕິຍາປທານາທີນິ ສພ຺ພານິປິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

ສຕ຺ຕຈຕ຺ຕາລີສເມ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທານາທີນິ ປາຬິອນຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາເນວ.

ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສເມ ວຄ຺ເຄ ປຐມທຸຕິຍາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໓໐. ຕຕິຍາປທາເນ ໂກສິໂຍ ນາມ ຠຄວາຕິ ໂກສິຍໂຄຕ຺ເຕ ຊາຕຕ຺ຕາ ໂກສິໂຍ ນາມ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຈິຕ຺ຕກູເຏຕິ ຈິຕ຺ຕກູຏເກລາສກູຏສານຸກູຏາທີສຸ ອໂນຕຕ຺ຕທຫໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຐິຕປພ຺ພຕກູເຏສຸ ນານາຣຕນໂອສຘາທີຫິ ວິຈິຕ຺ເຕ ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພເຕ ໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ວສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໕໖. ຉຏ຺ຐາປທາເນ ກຸສຏ຺ຐກມທາສຫນ຺ຕິ ປກ຺ຂິກຠຕ຺ຕອຸໂປສຖິກຠຕ຺ຕຘຸຣຠຕ຺ຕສລາກຠຕ຺ຕາທີສຸ ກຸສປຓ຺ຓວເສນ ທາຕພ຺ພໍ ອຏ຺ຐສລາກຠຕ຺ຕໍ ອຫໍ ອທາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໑. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ໂສຠິໂຕ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາຫທ຺ວຕ຺ຕິໍສມຫາປຸຣິສລກ຺ຂຓພ຺ຍາມປ຺ປຠາທີຫິ ໂສຠມານສຣີຣຕ຺ຕາ ໂສຠິໂຕ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໖໖. ອຏ຺ຐມາປທາເນ ¶ ຕກ຺ກຣາຍໍ ວສີ ຕທາຕິ ຕໍ ທສປຸຎ຺ຎກິຣິຍວຕ຺ຖຸໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຊນາ ປຏິວສນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ຕກ຺ກຣາ, ຣາຊຘານີ. ຕິສ຺ສໍ ຕກ຺ກຣາຍໍ, ຕທາ ວສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໒. ນວມາປທາເນ ¶ ປານຘິໍ ສຸກຕໍ ຄຍ຺ຫາຕິ ອຸປາຫນຍຸຄໍ ສຸນ຺ທຣາກາເຣນ ນິປ຺ຜາທິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທສມາປທານໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຏ຺ຐຈຕ຺ຕາລີສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑-໑໐. ປໍສຸກູລສຎ຺ຎກຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ເອກູນປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ¶ ປຐມາປທານໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

໑໔. ທຸຕິຍາປທາເນ ອຘິຈ຺ຈຸປ຺ປຕ຺ຕິກາ ພຸທ຺ຘາຕິ ອຘິຈ຺ເຈນ ອກາຣເຓນ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິກາ ສຍມ຺ຠູຕາ, ອຎ຺ເຎຫິ ເທວພ຺ຣຫ຺ມມາຣາທີຫິ ອຸປເທສທາຍເກຫິ ຣຫິຕາ ສຍມ຺ຠູຎາເຓນ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ຊາຕາ ປາຕຸຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໖. ໂອທຸມ຺ພຣິກປຸປ຺ຜໍ ວາຕິ ອຸທຸມ຺ພຣຣຸກ຺ເຂ ປຸປ຺ຜໍ ທຸລ຺ລຠໍ ທຸລ຺ລຠຸປ຺ປຕ຺ຕິກໍ ອິວ. ຈນ຺ທມ຺ຫິ ສສກໍ ຍຖາຕິ ຈນ຺ທມຓ຺ຑເລ ສສເລຂາຍ ຣູປໍ ທຸລ຺ລຠໍ ຍຖາ. ວາຍສານໍ ຍຖາ ຂີຣນ຺ຕິ ກາການໍ ນິຈ຺ຈໍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ຂຸທ຺ທາປີຬິຕຠາເວນ ຂີຣໍ ທຸລ຺ລຠໍ ຍຖາ, ເອວໍ ທຸລ຺ລຠໍ ໂລກນາຍກໍ ຈຕຸຣາສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ວາ ອຏ຺ຐາສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ວາ ໂສຬສາສງ຺ຂ຺ເຍຍ຺ຍໍ ວາ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສໍ ປາຣມິໂຍ ປູເຣຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຠາວໂຕ ທຸລ຺ລໂຠ ໂລກນາຍໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐. ຕຕິຍາປທາເນ ມຘຸໍ ຠິເສຫິ ສວຕີຕິ ໂປກ຺ຂຣມຘຸປທຸມເກສເຣຫິ ສວຕິ ປຄ຺ຆຣຕິ. ຂີຣໍ ສປ຺ປິໍ ມຸຬາລິຠີຕິ ຂີຣຎ຺ຈ ສປ຺ປິຣສຎ຺ຈ ປທຸມມຸຬາເລຫິ ສວຕິ ປຄ຺ຆຣຕິ. ຕສ຺ມາ ຕທຸຠຍໍ ມມ ສນ຺ຕກໍ ພຸທ຺ໂຘ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐາປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວ.

໑໑໙. ສຕ຺ຕມາປທາເນ ຈຕ຺ຕາລີສທິຊາປິ ຈາຕິ ທ຺ວິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຊາຕາຕິ ທິຊາ. ກຸມາຣວເຍ ອຸຏ຺ຐິຕທນ຺ຕານໍ ປຕິຕຕ຺ຕາ ປຸນ ອຸຏ຺ຐິຕທນ຺ຕາ ທິຊາ, ເຕ ຈ ທນ຺ຕາ. ພ຺ຍາກຣຓຎ຺ຈ ເຫຏ຺ຐາ ນິທານກຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕເມວ.

໑໗໑. ນວມາປທາເນ ¶ ຕທາຫໍ ມາຓໂວ ອາສິນ຺ຕິ ຍທາ ສຸເມຘປຓ຺ຑິໂຕ ທີປງ຺ກຣຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກາ ພ຺ຍາກຣຓໍ ລຠິ, ຕທາ ອຫໍ ເມໂຆ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມາຓໂວ ¶ ຫຸຕ຺ວາ ສຸເມຘຕາປເສນ ສຫ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ¶ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂິໂຕ ເກນຈິ ປາປສຫາເຍນ ສໍສຏ຺ໂຐ ສໍສຄ຺ຄໂທເສນ ປາປວິຕກ຺ກາທິວສໍ ຄໂຕ ມາຕຸຆາຕກມ຺ມວເສນ ນຣເກ ອຄ຺ຄິຊາລາທິທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສມຸທ຺ເທ ຕິມິງ຺ຄລມຫາມຈ຺ໂຉ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ມຫານາວໍ ຄິລິຕຸກາໂມ ຄໂຕ. ທິສ຺ວາ ມໍ ວາຓິຊາ ຠີຕາ ‘‘ອໂຫ ໂຄຕໂມ ຠຄວາ’’ຕິ ສທ຺ທມກໍສຸ. ອຖ ມຫາມຈ຺ໂຉ ປຸພ຺ພວາສນາວເສນ ພຸທ຺ຘຄາຣວໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ ທິວສສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຣມາໂນ ວນ຺ທຕິ. ຕທາ ຠຄວາ ‘‘ຈິຣໍ ຘມ຺ມຣຸຈີ’’ຕິ ມໍ ອາຫ.

໑໘໔. ອຖ ໂສ ເຖໂຣ ‘‘ສຸຈິຣໍ ສຕປຸຎ຺ຎລກ຺ຂຓ’’ນ຺ຕິອາທີຫິ ຄາຖາຫິ ໂຖເມສິ. ຠນ຺ເຕ, ສຕປຸຎ຺ຎລກ຺ຂຓຘຣ ໂຄຕມ. ປຕິປຸພ຺ເພນ ວິສຸທ຺ຘປຈ຺ຈຍນ຺ຕິ ປຸພ຺ເພ ທີປງ຺ກຣປາທມູເລ ປຣິປຸຓ຺ຓປາຣມີປຈ຺ຈຍສມ຺ຠາໂຣ ສຸຏ຺ຐຸ ຈິຣໍ ກາລໍ ມຍາ ນ ທິຏ຺ໂຐ ອສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຫມຊ຺ຊສຸເປກ຺ຂນນ຺ຕິ ອຊ຺ຊ ອິມສ຺ມິໍ ທິວເສ ອຫໍ ສຸເປກ຺ຂນໍ ສຸນ຺ທຣທສ຺ສນໍ, ສຸນ຺ທຣທິຏ຺ຐໍ ວາ ນິຣຸປມໍ ວິຄ຺ຄຫໍ ອຸປມາຣຫິຕສຣີຣໍ ໂຄຕມໍ ວຕ ເອກນ຺ເຕນ ປສ຺ສາມິ ທກ຺ຂາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໕-໑໘໖. ສຸຈິຣໍ ວິຫຕຕໂມ ມຍາຕິ ວິເສເສນ ຫຕຕໂມ ວິທ຺ຘໍສິຕໂມໂຫ ຕ຺ວໍ ມຍາປິ ສຸຏ຺ຐຸ ຈິຣໍ ໂຖມິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຈິຣກ຺ເຂນ ນທີ ວິໂສສິຕາຕິ ເອສາ ຕຓ຺ຫານທີ ສຸນ຺ທຣຣກ຺ເຂນ ໂຄປເນນ ວິເສເສນ ໂສສິຕາ, ອຠພ຺ພຸປ຺ປຕ຺ຕິກຕາ ຕຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຈິຣໍ ອມລໍ ວິໂສຘິຕນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຈິຣໍ ທີເຆນ ອທ຺ຘຸນາ ອມລໍ ນິພ຺ພານໍ ວິເສເສນ ໂສຘິຕໍ, ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ອຘິຄຕໍ ຕຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນຍນໍ ຎາຓມຍໍ ມຫາມຸເນ. ຈິຣກາລສມງ຺ຄິໂຕຕິ ມຫາມຸເນ ມຫາສມຓ ຎາຓມຍໍ ນຍນໍ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ຈິຣກາລໍ ສມຘິຄໂຕ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ຕ຺ວນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອວິນຏ຺ໂຐ ປຸນຣນ຺ຕຣນ຺ຕິ ອຫໍ ປຸນ ອນ຺ຕຣໍ ອນ຺ຕຣາຠເວ ມຊ຺ເຌ ປຣິນຏ຺ໂຐ ¶ ປຣິຫີໂນ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸນຣຊ຺ຊສມາຄໂຕ ຕຍາຕິ ອຊ຺ຊ ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ປຸນປິ ສມາຄໂຕ ເອກີຠູໂຕ ສຫ ວສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ຫິ ນສ຺ສນ຺ຕິ ກຕານິ ໂຄຕມາຕິ ໂຄຕມ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘ, ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຕານິ ສມາຄມາທີນິ ¶ ນ ຫິ ນສ຺ສນ຺ຕິ ຍາວ ຂນ຺ຘປຣິນິພ຺ພານາ ນ ວິນາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ຘມ຺ມຣຸຈິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ທສມາປທານໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ເອກູນປຎ຺ຎາສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑-໔໐. ກິງ຺ກຓິປຸປ຺ຜິຍຕ຺ເຖຣອປທານາທິວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ¶ ຈ ເອກປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ຈ ທ຺ເວປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ຈ ເຕປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ຈ ສພ຺ພານິ ອປທານານິ ອຸຕ຺ຕານາເນວາຕິ.

໑. ມຫາກຈ຺ຈາຍນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ¶ ປຐມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈາຍນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິຍມານໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ປຓິຘານໍ ກຕ຺ວາ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຊ຺ຊາຘໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ນິສິນ຺ນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ກຓິກາຣປຸປ຺ເຜຫິ ປູຊໍ ອກາສິ.

ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ເຎນ ອປຣາປຣໍ ສຸຄຕີສຸເຍວ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ສຸວຓ຺ຓເຈຕິຍກມ຺ມຏ຺ຐາເນ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆນິກາຍ ສຸວຓ຺ຓິຏ຺ຐກາຍ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສຣີຣໍ ເມ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ¶ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຕໂຕ ຍາວຊີວໍ ກຸສລກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ອຸຊ຺ເຊນິຍໍ ຣຎ຺ໂຎ ຈຓ຺ຑປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ປຸໂຣຫິຕເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ມາຕາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ¶ ປຸຕ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ, ອຕ຺ຕໂນ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ’’ຕິ ກຎ຺ຈນມາຓໂວຕ຺ເວວ ນາມໍ ອກາສິ. ໂສ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ປຸໂຣຫິຕຏ຺ຐານໍ ລຠິ. ໂສ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ກຈ຺ຈາຍໂນຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ອຖ ຣາຊາ ຈຓ຺ຑປຊ຺ໂຊໂຕ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ສຸຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ຕຸມ຺ເຫ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອິຘາເນຖາ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ອຕ຺ຕຏ຺ຐໂມ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປຄໂຕ ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ, ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ສຕ຺ຕຫິ ຊເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

໑. ໂສ ເອວໍ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ¶ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ເຕ ຕາວເທວ ທ຺ວງ຺ຄຸລມຕ຺ຕເກສມສ຺ສຸອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ວສ຺ສສຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ເອວໍ ເຖໂຣ ສທຕ຺ຖໍ ນິປ຺ຜາເທຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕຸໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ຕ຺ວໍເຍວ, ກຈ຺ຈານ, ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉ, ຕຍິ ຄເຕ ຣາຊາ ປສີທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ອາຓາຍ ອຕ຺ຕຏ຺ຐໂມ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປສາເທຕ຺ວາ ອວນ຺ຕີສຸ ສາສນໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຸນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກເມວ ອາຄໂຕ. ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາວເສນ ກຈ຺ຈາຍນປ຺ປກຣຓໍ ມຫານິຣຸຕ຺ຕິປ຺ປກຣຓໍ ເນຕ຺ຕິປ຺ປກຣຓນ຺ຕິ ປກຣຓຕ຺ຕຍໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ພ຺ຍາກາສິ. ອຖ ສນ຺ຕຸຏ຺ເຐນ ຠຄວຕາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ວິຠຊນ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໘໘, ໑໙໗) ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ ອຄ຺ຄຜລສຸເຂນ ວິຫາສີຕິ.

ມຫາກຈ຺ຈາຍນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ທຸຕິຍາປທາເນ ¶ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ເຖໂຣ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ ອຸປາສເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ¶ ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍໍ ທິສ຺ວາ ພ຺ຍາກຣິ.

ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ວກ຺ກລີຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ກລີຕິ ອປຣາຘຕິລກາຬກາທິໂທສສ຺ສ ອຘິວຈນໍ. ນິທ຺ຘນ຺ຕສຸວຓ຺ຓປິຓ຺ຑສທິສຕາຍ ອປຄໂຕ ພ຺ຍປຄໂຕ ກລິ ໂທໂສ ອສ຺ສາຕິ ວ-ກາຣາຄມໍ ກຕ຺ວາ ວກ຺ກລີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ໂສ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄໂຕ, ສຕ຺ຖາຣໍ ທິສ຺ວາ ຣູປກາຍສມ຺ປຕ຺ຕິທສ຺ສເນນ ອຕິຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣາ ສທ຺ຘິໍເຍວ ວິຈຣຕິ. ‘‘ອຄາຣມຊ຺ເຌ ວສນ຺ໂຕ ນິຈ຺ຈກາລໍ ສຕ຺ຖຸ ທສ຺ສນໍ ນ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ໂຠຊນກາລໍ ສຣີຣກິຈ຺ຈກາລຎ຺ຈ ເສສກາເລ ຍຕ຺ຖ ຐິເຕນ ສກ຺ກາ ທສພລໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອຎ຺ຎໍ ກິຈ຺ຈໍ ປຫາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕເຍວ ວິຫຣຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຎາຓປຣິປາກໍ ອາຄເມນ຺ໂຕ ພຫຸກາລໍ ຕສ຺ມິໍ ຣູປທສ຺ສເນເນວ ວິຈຣນ຺ເຕ ກິຎ຺ຈິ ອວຕ຺ວາ ປຸເນກທິວສໍ – ‘‘ກິໍ ເຕ, ວກ຺ກລິ, ອິມິນາ ປູຕິກາເຍນ ທິຏ຺ເຐນ? ໂຍ ໂຂ, ວກ຺ກລິ, ຘມ຺ມໍ ປສ຺ສຕິ, ໂສ ມໍ ປສ຺ສຕິ; ໂຍ ມໍ ປສ຺ສຕິ, ໂສ ຘມ຺ມໍ ປສ຺ສຕິ. ຘມ຺ມຎ຺ຫິ, ວກ຺ກລິ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ມໍ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ (ສໍ. ນິ. ໓.໘໗) ອາຫ. ສຕ຺ຖຣິ ເອວໍ ວທນ຺ເຕປິ ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ທສ຺ສນໍ ປຫາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຕໂຕ ສຕ຺ຖາ, ‘‘ນາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ສໍເວຄໍ ອລຠິຕ຺ວາ ພຸຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວສ຺ສູປນາຍິກທິວເສ – ‘‘ອເປຫິ, ວກ຺ກລີ’’ຕິ ເຖຣໍ ປຓາເມສິ. ໂສ ສຕ຺ຖາຣາ ປຓາມິໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສມ຺ມຸເຂ ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ – ‘‘ກິໍ ມຍ຺ຫໍ ຊີວິເຕນ, ໂຍຫໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ລຠາມີ’’ຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ປປາຕຏ຺ຐານໍ ¶ ອຠິຣຸຫິ? ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ – ‘‘ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ມມ ສນ຺ຕິກາ ອສ຺ສາສໍ ອລຠນ຺ໂຕ ມຄ຺ຄຜລານໍ ອຸປນິສ຺ສຍໍ ນາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ໂອຠາສໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ –

‘‘ປາໂມຊ຺ຊພຫຸໂລ ຠິກ຺ຂຸ, ປສນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘສາສເນ;

ອຘິຄຈ຺ເຉ ປທໍ ສນ຺ຕໍ, ສງ຺ຂາຣູປສມໍ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ. (ຘ. ປ. ໓໘໑) –

ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ວກ຺ກລີ’’ຕິ (ຘ. ປ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໘໑) ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ເຖໂຣ ‘‘ທສພໂລ ເມ ທິຏ຺ໂຐ, ‘ເອຫີ’ຕິ ອວ຺ຫາຍນມ຺ປິ ລທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ ພລວປີຕິໂສມນສ຺ສໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຄມນຠາວໍ ອຊານິຕ຺ວາວ ສຕ຺ຖຸ ສມ຺ມຸເຂ ¶ ອາກາເສ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ປຐເມນ ປາເທນ ປພ຺ພເຕ ຐິໂຕເຍວ ສຕ຺ຖາຣາ ວຸຕ຺ຕຄາຖາໂຍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ອາກາເສເຍວ ປີຕິໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓີຕິ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣຏ຺ຐກຖາຍໍ (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໐໘) ຘມ຺ມປທວຓ຺ຓນາຍຎ຺ຈ (ຘ. ປ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໘໑ ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣວຕ຺ຖຸ) ອາຄຕໍ.

ອິຘ ປນ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ – ‘‘ກິໍ ເຕ, ວກ຺ກລີ’’ຕິອາທິນາ ສຕ຺ຖາຣາ ໂອວທິໂຕ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ວິຫຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປສິ, ຕສ຺ສ ສທ຺ຘາຍ ພລວຠາວໂຕ ເອວ ວິປສ຺ສນາ ວີຖິໍ ນ ໂອຕຣຕິ? ຠຄວາ ຕໍ ຎຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ໂສເຘຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂສ ປຸນ ວິປສ຺ສນໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕຸໍ ນາສກ຺ຂິເຍວ. ອຖສ຺ສ ອາຫາຣເວກລ຺ເລນ ວາຕາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ຕໍ ວາຕາພາເຘນ ປີຬິຍມານໍ ຎຕ຺ວາ ຠຄວາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ –

‘‘ວາຕໂຣຄາຠິນີໂຕ ¶ ຕ຺ວໍ, ວິຫຣໍ ການເນ ວເນ;

ປວິທ຺ຘໂຄຈເຣ ລູເຂ, ກຖໍ ຠິກ຺ຂຸ ກຣິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໓໕໐) –

‘‘ປີຕິສຸເຂນ ວິປຸເລນ, ຜຣມາໂນ ສມຸສ຺ສຍໍ;

ລູຂມ຺ປິ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.

‘‘ຠາເວນ຺ໂຕ ສຕິປຏ຺ຐາເນ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ພລານິ ຈ;

ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານິ ຈ ຠາເວນ຺ໂຕ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.

‘‘ອາຣທ຺ຘວີຣິເຍ ປຫິຕຕ຺ເຕ, ນິຈ຺ຈໍ ທຬ຺ຫປຣກ຺ກເມ;

ສມຄ຺ເຄ ສຫິເຕ ທິສ຺ວາ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ.

‘‘ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ¶ ສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ອຄ຺ຄໍ ທນ຺ຕໍ ສມາຫິຕໍ;

ອຕນ຺ທິໂຕ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ, ວິຫຣິສ຺ສາມິ ການເນ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໓໕໑-໓໕໔) –

ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ຕາສໍ ອຕ຺ໂຖ ເຖຣຄາຖາວຓ຺ຓນາຍໍ (ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໕໑-໓໕໔) ວຸຕ຺ໂຕເຍວ. ເອວໍ ເຖໂຣ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໒໘. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອິໂຕຕິ ກກຸສນ຺ຘາທີນໍ ອຸປ຺ປນ຺ນຠທ຺ທກປ຺ປໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຖເກຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙. ປທຸມາກາຣວທໂນຕິ ສຸປຸປ຺ຜິຕປທຸມສສ຺ສິຣີກມຸໂຂ. ປທຸມປຕ຺ຕກ຺ໂຂຕິ ເສຕປທຸມປຸປ຺ຜປຓ຺ຓສທິສອກ຺ຂີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໐. ປທຸມຸຕ຺ຕຣຄນ຺ໂຘວາຕິ ປທຸມຄນ຺ຘມຸໂຂຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໑. ອນ຺ຘານໍ ¶ ນຍນູປໂມຕິ ຈກ຺ຂຸວິຣຫິຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ນຍນສທິໂສ, ຘມ຺ມເທສນາຍ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ¶ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂາທິຈກ຺ຂຸທາຍໂກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສນ຺ຕເວໂສຕິ ສນ຺ຕສຠາໂວ ສນ຺ຕອິຣິຍາປໂຖ. ຄຸຓນິຘີຕິ ຄຸຓານໍ ນິຘິ, ສພ຺ພຄຸຓຄຓານໍ ນິຘານຏ຺ຐານຠູໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຣຸຓາມຕິອາກໂຣຕິ ສາຘູນໍ ຈິຕ຺ຕກມ຺ປນສງ຺ຂາຕາຍ ກຣຸຓາຍ ຈ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖມິນນປຣິຈ຺ຉິນ຺ນມຕິຍາ ຈ ອາກໂຣ ອາຘາຣຠູໂຕ.

໓໒. ພ຺ຣຫ຺ມາສຸຣສຸຣຈ຺ຈິໂຕຕິ ພ຺ຣຫ຺ເມຫິ ຈ ອສຸເຣຫິ ຈ ເທເວຫິ ຈ ອຈ຺ຈິໂຕ ປູຊິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໓. ມຘຸເຣນ ຣຸເຕນ ຈາຕິ ກຣວີກຣຸຕມຘຸເຣນ ສທ຺ເທນ ສກລໍ ຊນໍ ຣຎ຺ຊຍນ຺ຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສນ຺ຖວີ ສາວກໍ ສກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສາວກໍ ມຘຸຣຘມ຺ມເທສນາຍ ສນ຺ຖວີ, ຖຸຕິໍ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໓໔. ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ໂຕຕິ ສທ຺ທຫນສທ຺ຘາຍ ສາສເນ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ປຕິຏ຺ຐິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມມ ທສ຺ສນລາລໂສຕິ ມຍ຺ຫໍ ທສ຺ສເນ ພ຺ຍາວໂຏ ຕປ຺ປໂຣ.

໓໕. ຕໍ ¶ ຐານມຠິໂຣຈຍິນ຺ຕິ ຕໍ ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ຕຏ຺ຐານນ຺ຕຣໍ ອຠິໂຣຈຍິໍ, ອິຈ຺ຉິໍ ປຕ຺ເຖສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໐. ປີຕມຏ຺ຐນິວາສນນ຺ຕິ ສິລິຏ຺ຐສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓວຕ຺ເຖ ນິວຕ຺ຖນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຫມຍຎ຺ໂຎປຈິຕງ຺ຄນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓປາມງ຺ຄລຄ຺ຄິຕຄຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໔໗-໔໘. ໂນນີຕສຸຂຸມາລໍ ມນ຺ຕິ ນວນີຕມິວ ມຸທຸຕລຸຓຫຕ຺ຖປາທໍ. ຊາຕປລ຺ລວໂກມລນ຺ຕິ ອໂສກປລ຺ລວປຕ຺ຕໂກມລມິວ ມຸທຸກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິສາຈີຠຍຕຊ຺ຊິຕາຕິ ຕທາ ເອວໍຠູຕໍ ກຸມາຣໍ ມໍ ອຎ຺ຎາ ປິສາຈີ ເອກາ ຣກ຺ຂສີ ຠເຍນ ຕຊ຺ເຊສິ ຠິໍສາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕທາ ມເຫສິສ຺ສ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທມູເລ ມໍ ສາເຍສຸໍ ນິປຊ຺ຊາເປສຸໍ. ທີນມານສາ ຠີຕຈິຕ຺ຕາ ມມ ມາຕາປິຕໂຣ ອິມໍ ທາຣກໍ ເຕ ທທາມ, ອິມສ຺ສ ສຣຓໍ ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫຕຸ ນາຖ ນາຍກາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໔໙. ຕທາ ປຏິຄ຺ຄຫິ ໂສ ມນ຺ຕິ ໂສ ຠຄວາ ຕທາ ຕສ຺ມິໍ ມມ ມາຕຸຍາ ທິນ຺ນກາເລ ຊາລິນາ ຊາລຍຸຕ຺ເຕນ ສງ຺ຂາລເກນ ຈກ຺ກລກ຺ຂຓາທີຫິ ¶ ລກ຺ຂິເຕນ ມຸທຸໂກມລປາຓິນາ ມຸທຸເກນ ວິສຸທ຺ເຘນ ຫຕ຺ຖຕເລນ ມໍ ອຄ຺ຄເຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໕໒. ສພ຺ພປາຣມິສມ຺ຠູຕນ຺ຕິ ¶ ສພ຺ເພຫິ ທານປາຣມິຕາທີຫິ ສມ຺ຠູຕໍ ຊາຕໍ. ນີລກ຺ຂິນຍນໍ ວຣໍ ປຸຎ຺ຎສມ຺ຠາຣຊໍ ອຸຕ຺ຕມນີລອກ຺ຂິວນ຺ຕໍ. ສພ຺ພສຸຠາກິຓ຺ຓໍ ສພ຺ເພນ ສຸເຠນ ວຓ຺ເຓນ ສຓ຺ຐາເນນ ອາກິຓ຺ຓໍ ຄຫນີຠູຕໍ ຣູປໍ ຠຄວໂຕ ຫຕ຺ຖປາທສີສາທິຣູປໍ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕິຕ຺ຕິໍ ອປຕ຺ໂຕ ວິຫຣາມິ ອຫນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໖໑. ຕທາ ມໍ ຈຣຓນ຺ຕໂຄຕິ ຕສ຺ມິໍ ມຍ຺ຫໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕກາເລ ສີລາທິປນ຺ນຣສນ຺ນໍ ຈຣຓຘມ຺ມານໍ ອນ຺ຕໂຄ, ປຣິໂຍສານປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຣິປູຣກາຣີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ມຣຓນ຺ຕໂຄ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ຕສ຺ສ ມຣຓສ຺ສ ອນ຺ຕໍ ນິພ຺ພານໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎເປສີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ສທ຺ຘາຘິມຸຕ຺ຕານໍ ຍທິທໍ, ວກ຺ກລີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໙໘, ໒໐໘) ມໍ ເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ວກ຺ກລິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໓. ມຫາກປ຺ປິນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ¶ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກປ຺ປິນຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ໂອວາທການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິຕໍ ທິສ຺ວາ ອຘິກາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖສິ.

ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ພາຣາຓສິໂຕ ອວິທູເຣ ເອກສ຺ມິໍ ເປສກາຣຄາເມ ເຊຏ຺ຐເປສກາຣເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕທາ ສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຫິມວນ຺ເຕ ອຏ຺ຐ ມາເສ ວສິຕ຺ວາ ວສ຺ສິເກ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ຊນປເທ ວສນ຺ຕິ. ເຕ ເອກວາຣໍ ພາຣາຓສິຍາ ອວິທູເຣ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ‘‘ເສນາສນໍ ກຣຓຕ຺ຖາຍ ຫຕ຺ຖກມ຺ມໍ ຍາຈຖາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອຏ຺ຐ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ປຫິຓິໍສຸ. ຕທາ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ວປ຺ປມງ຺ຄລໍ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ¶ ກິຣ ອາຄຕາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາຄຕກາຣຓໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ, ຠນ຺ເຕ, ໂອກາໂສ ນຕ຺ຖິ ສ຺ເວ ອມ຺ຫາກໍ ວປ຺ປມງ຺ຄລໍ ¶ , ຕຕິຍທິວເສ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ອນິມນ຺ເຕຕ຺ວາວ ປາວິສິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ‘‘ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ເຊຏ຺ຐເປສກາຣສ຺ສ ຠຣິຍາ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ພາຣາຓສິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ທິສ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ອເວລາຍ ອຍ຺ຍາ ອາຄຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ກເຖສຸໍ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ນາ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນາ ອິຕ຺ຖີ ‘‘ສ຺ເວ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ນິມນ຺ເຕສິ. ‘‘ພຫຸກາ ມຍໍ, ຠຄິນີ’’ຕິ. ‘‘ກິຕ຺ຕກາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ, ຠຄິນີ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ໂນ ຄາເມ ສຫສ຺ສມຕ຺ຕາ ວສິມ຺ຫາ, ເອເກໂກ ເອເກກສ຺ສ ຠິກ຺ຂໍ ທສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂໍ ອຘິວາເສຖ, ອຫເມວ ໂວ ວສນຏ຺ຐານໍ ກາຣາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ອຘິວາເສສຸໍ.

ສາ ຄາມໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸຄ຺ໂຆເສສິ – ‘‘ອມ຺ມຕາຕາ, ອຫໍ ສຫສ຺ສມຕ຺ເຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ທິສ຺ວາ ນິມນ຺ເຕສິໍ, ອຍ຺ຍານໍ ນິສີທນຏ຺ຐານໍ ສໍວິທຫຖ, ຍາຄຸຠຕ຺ຕາທີນິ ສມ຺ປາເທຖາ’’ຕິ ຄາມມຊ຺ເຌ ມຓ຺ຑປໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ປຣິວິສິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ສພ຺ພາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ¶ ອາທາຍ ຕາຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເຕມາສໍ ວສນຕ຺ຖາຍ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ປຸນ ຄາເມ ອຸຄ຺ໂຆເສສິ – ‘‘ອມ຺ມຕາຕາ, ເອເກກກຸລໂຕ ເອເກກປຸຣິໂສ ວາສິຜຣສຸອາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ທພ຺ພສມ຺ຠາເຣ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອຍ຺ຍານໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ກໂຣຕູ’’ຕິ. ຄາມວາສິໂນ ຕສ຺ສາເຍວ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ເອເກໂກ ເອເກກໍ ກຕ຺ວາ ສທ຺ຘິໍ ຣຕ຺ຕິທິວາຏ຺ຐາເນຫິ ປຓ຺ຓສາລສຫສ຺ສໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ອຸປຄຕໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ‘‘ອຫໍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ, ອຫໍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ. ສາ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐກາເລ ‘‘ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລາຍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ຈີວຣສາຏເກ ສຊ຺ເຊຖາ’’ຕິ ສມາທເປຕ຺ວາ ເອເກກສ຺ສ ສຫສ຺ສ ສຫສ຺ສມູລໍ ຈີວຣໍ ທາເປສິ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ວຸຏ຺ຐວສ຺ສາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ຄາມວາສິໂນປິ ອິທໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕາວຕິໍສເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄຓເທວຕາ ນາມ ອເຫສຸໍ.

ເຕ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ກຸຏຸມ຺ພິກເຄເຫສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ປຸພ຺ເພ ເຊຏ຺ຐກເປສກາໂຣ ເຊຏ຺ຐກກຸຏຸມ຺ພິກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ຠຣິຍາປິສ຺ສ ເອກສ຺ສ ເຊຏ຺ຐກກຸຏຸມ຺ພິກສ຺ສ ຘີຕາ ອໂຫສິ. ເສສານໍ ຠຣິຍາໂຍ ເສສກຸຏຸມ຺ພິການໍ ຘີຕໂຣ ¶ ອເຫສຸໍ, ຕາ ສພ຺ພາປິ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ປຣກຸລໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໂຍ ເຕສໍ ເຕສໍເຍວ ເຄຫານິ ອຄມໍສຸ. ອເຖກທິວສໍ ວິຫາເຣ ຘມ຺ມສ຺ສວເນ ສງ຺ຆຸຏ຺ເຐ ‘‘ສຕ຺ຖາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ສພ຺ເພປິ ກຸຏຸມ຺ພິກາ ‘‘ຘມ຺ມໍ ໂສສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ ຠຣິຍາຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ອຄມໍສຸ. ເຕສໍ ວິຫາຣມຊ຺ຌໍ ປວິຏ຺ຐກ຺ຂເຓ ວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ເຍສໍ ກຸລູປກາ ວາ ຎາຕິສາມເຓຣາທໂຍ ວາ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ເຕສໍ ປຣິເວຓາທີນິ ປວິສິໍສຸ. ເຕ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ນຕ຺ຖິຕາຍ ກຕ຺ຖຈິ ປວິສິຕຸໍ ອວິສຫນ຺ຕາ ວິຫາຣມຊ຺ເຌເຍວ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ເນ ເຊຏ຺ຐກກຸຏຸມ຺ພິໂກ ອາຫ – ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ອມ຺ຫາກໍ ວິປ຺ປກາຣໍ, ກຸລປຸຕ຺ເຕຫິ ນາມ ເອຕ຺ຕເກນ ລຊ຺ຊິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຍ຺ຍ, ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ? ‘‘ມຍໍ ວິສ຺ສາສິກຏ຺ຐານສ຺ສ ອຠາເວນ ອິມໍ ວິປ຺ປກາຣໍ ປຕ຺ຕາ, ສພ຺ເພ ຘນໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ປຣິເວຓໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ເຊຏ຺ຐໂກ ສຫສ຺ສໍ ອທາສິ. ເສສາ ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈ ສຕານິ. ອິຕ຺ຖິໂຍ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ສຕານິ. ເຕ ຕໍ ຘນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຫສ຺ສກູຏາຄາຣປຣິວາຣໍ ສຕ຺ຖຸ ວສນຕ຺ຖາຍ ມຫາປຣິເວຓໍ ນາມ ¶ ກາຣາເປສຸໍ. ນວກມ຺ມສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ຘເນ ອປ຺ປໂຫນ຺ເຕ ປຸພ຺ເພ ທິນ຺ນຘນໂຕ ປຸນ ອຸປຑ຺ຒູປຑ຺ຒໍ ອທໍສຸ. ນິຏ຺ຐິເຕ ປຣິເວເຓ ວິຫາຣມຫໍ ກໂຣນ຺ຕາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ວີສຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານໍ ຈີວຣານິ ສຊ຺ຊຍິໍສຸ.

ເຊຏ຺ຐກກຸຏຸມ຺ພິກສ຺ສ ປນ ຠຣິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຎາຍ ຐິຕາ ອຫໍ ເຕຫິ ສມກໍ ອກຕ຺ວາ ອຕິເຣກຕຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ປູເຊສ຺ສາມີ’’ຕິ ອໂນຊປຸປ຺ຜວຓ຺ເຓນ ສຫສ຺ສມູເລນ ສາຏເກນ ສທ຺ຘິໍ ອໂນຊປຸປ຺ຜຈງ຺ໂກຏກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອໂນຊປຸປ຺ເຜຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ຕໍ ສາຏກໍ ສຕ຺ຖຸ ປາທມູເລ ຐເປຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ອໂນຊປຸປ຺ຜວຓ຺ຓໍເຍວ ເມ ສຣີຣໍ ໂຫຕຸ, ອໂນຊາຕ຺ເວວ ຈ ນາມໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອວໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ເຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເທວໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ເຊຏ຺ຐໂກ ກຸກ຺ກຸຏວຕີນຄເຣ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມຫາກປ຺ປິນຣາຊາ ນາມ ອໂຫສິ. ເສສາ ອມຈ຺ຈກຸເລສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ເຊຏ຺ຐກສ຺ສ ຠຣິຍາ ມທ຺ທຣຏ຺ເຐ ສາກລນຄເຣ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ອໂນຊປຸປ຺ຜວຓ຺ຓເມວສ຺ສາ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ, ເຕນ ອໂນຊາຕ຺ເວວສ຺ສາ ນາມໍ ອກໍສຸ, ສາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ມຫາກປ຺ປິນຣຎ຺ໂຎ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອໂນຊາເທວີຕິ ປາກຏາ ອໂຫສິ.

ເສສິຕ຺ຖິໂຍປິ ອມຈ຺ຈກຸເລສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕສໍເຍວ ອມຈ຺ຈປຸຕ຺ຕານໍ ¶ ເຄຫານິ ອຄມໍສຸ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ຣຎ຺ໂຎ ສມ຺ປຕ຺ຕິສທິສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິໍສຸ. ຍທາ ຫິ ຣາຊາ ອລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ຫຕ຺ຖິໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ວິຈຣຕິ, ຕທາປິ ເຕ ຕເຖວ ວິຈຣນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ເສນ ວາ ຣເຖນ ວາ ວິຈຣນ຺ເຕ ເຕປິ ຕເຖວ ວິຈຣນ຺ຕິ. ເອວໍ ເຕ ເອກໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ກຕານໍ ປຸຎ຺ຎານໍ ພເລນ ເອກໂຕວ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິໍສຸ. ຣຎ຺ໂຎ ປນ ວາໂລ, ວາລວາຫໂນ, ປຸປ຺ໂຜ, ປຸປ຺ຜວາຫໂນ, ສຸປຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ເຈວ ອສ຺ສາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕສຸ ຣາຊາ ສຸປຕ຺ຕໍ ອສ຺ສໍ ສຍໍ ອາໂຣຫຕິ, ອິຕເຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອສ຺ເສ ອສ຺ສາໂຣຫານໍ ສາສນາຫຣຓຕ຺ຖາຍ ອທາສິ. ຣາຊາ ເຕ ປາໂຕວ ໂຠເຊຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ¶ , ຠເຓ, ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ໂຍຊນານິ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ສຸຂສາສນໍ ¶ ອາໂຣເຈຖາ’’ຕິ ເປເສສິ. ເຕ ຈຕູຫິ ທ຺ວາເຣຫິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຕີຓິ ໂຍຊນານິ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິ ສາສນໍ ອລຠິຕ຺ວາວ ປຈ຺ຈາຄມິໍສຸ.

ອເຖກທິວສໍ ຣາຊາ ສຸປຕ຺ຕໍ ອາຣຸຫິຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ກິລນ຺ຕຣູເປ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ເຕ ວາຓິຊເກ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິເມ ອທ຺ຘານກິລນ຺ຕາ, ອທ຺ໂຘ ອິເມສໍ ສນ຺ຕິກາ ເອກໍ ຠທ຺ທກໍ ສາສນໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຕ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ກຸໂຕ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ເທວ, ອິໂຕ ວີສຕິໂຍຊນສຕມຕ຺ຖເກ ສາວຕ຺ຖິ ນາມ ນຄຣໍ, ຕໂຕ ອາຄຕມ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ ໂວ ເທເສ ກິຎ຺ຈິ ສາສນໍ ອຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເທວ, ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ນຕ຺ຖິ, ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕາວເທວ ພລວປີຕິຍາ ຜຸຏ຺ຐສຣີໂຣ ກິຎ຺ຈິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ປນ, ‘‘ຕາຕາ, ກິໍ ວເທຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ພຸທ຺ໂຘ, ເທວ, ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ຣາຊາ ທຸຕິຍມ຺ປິ ຕຕິຍມ຺ປິ ຕເຖວ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ‘‘ກິໍ ວເທຖ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ຕາຕາ, ສຸຂສາສນສວນາຍ ສຕສຫສ຺ສໍ ໂວ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອປຣມ຺ປິ ກິຎ຺ຈິ ສາສນໍ ອຕ຺ຖິ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ເທວ, ຘມ຺ໂມ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕມ຺ປິ ສຸຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ຕໂຍ ວາເຣ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ‘‘ຘມ຺ໂມ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ອິຘາປິ ໂວ ສຕສຫສ຺ສໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອປຣມ຺ປິ ກິຎ຺ຈິ ສາສນໍ ອຕ຺ຖິ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ເທວ, ສງ຺ໂຆ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕມ຺ປິ ສຸຕ຺ວາ ຕເຖວ ຕໂຍ ວາເຣ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ‘‘ສງ຺ໂຆ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ອິຘາປິ ໂວ ສຕສຫສ຺ສໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕາ, ກິໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ເທວ, ຕຸມ຺ເຫ ກິໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຕາຕາ, ‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ຘມ຺ໂມ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ສງ຺ໂຆ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ນ ປຸນ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສາມິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ມຍມ຺ປິ, ເທວ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຣາຊາ ສຸວຓ຺ຓປຏ຺ເຏ ¶ ອກ຺ຂຣານິ ລິຂາເປຕ຺ວາ ວາຓິຊການໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ອໂນຊາຍ ນາມ ເທວິຍາ ເທຖ, ສາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຕີຓິ ສຕສຫສ຺ສານິ ທສ຺ສຕິ, ເອວຎ຺ຈ ປນ ນໍ ວເທຍ຺ຍາຖ ‘ຣຎ຺ຎາ ກິຣ ເຕ ອິສ຺ສຣິຍໍ ວິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຍຖາສຸຂໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາຫີ’ຕິ, ສເຈ ປນ ‘ໂວ ຣາຊາ ກຫ’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ, ‘ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄໂຕຕິ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອມຈ຺ຈາປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຠຣິຍານໍ ຕເຖວ ¶ ສາສນໍ ປຫິຓິໍສຸ. ຣາຊາ ວາຓິຊເກ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ອສ຺ສໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ຕໍຂຓຎ຺ເຎວ ນິກ຺ຂມິ.

ສຕ຺ຖາປິ ຕໍທິວສໍ ປຈ຺ຈູສກາເລ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ໂຕ ມຫາກປ຺ປິນຣາຊານໍ ສປຣິວາຣໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ¶ ມຫາກປ຺ປິໂນ ວາຓິຊການໍ ສນ຺ຕິກາ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ວຈນໍ ຕີຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ມໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ສ຺ເວ ນິກ຺ຂມິສ຺ສຕິ, ໂສ ສປຣິວາໂຣ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸນທິວເສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕີ ວິຍ ຂຸທ຺ທກຄາມໂຠຊກໍ ຣາຊານໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຍເມວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ວີສໂຍຊນສຕໍ ມຄ຺ຄໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈນ຺ທຠາຄາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂມູເລ ຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນິສີທິ. ຣາຊາປິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອກໍ ນທິໍ ປຕ຺ວາ ‘‘ກາ ນາມາຍ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອປຣຈ຺ຉາ ນາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ກິມສ຺ສາ ປຣິມາຓໍ, ຕາຕາ’’ຕິ? ‘‘ຄມ຺ຠີຣໂຕ ຄາວຸຕໍ, ປຸຖຸລໂຕ ທ຺ເວ ຄາວຸຕານິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປເນຕ຺ຖ ນາວາ ວາ ອຸຬຸມ຺ໂປ ວາ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນາວາທີນິ ໂອໂລເກນ຺ເຕ ອມ຺ເຫ ຊາຕິ ຊຣໍ ອຸປເນຕິ, ຊຣາ ມຣຓໍ. ອຫໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຕີຓິ ຣຕນານິ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ເຕສໍ ເມ ອານຸຠາເວນ ‘ອິທໍ ອຸທກໍ ອຸທກໍ ວິຍ ມາ ໂຫຕູ’ຕິ ຣຕນຕ຺ຕຍສ຺ສ ຄຸຓໍ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ’’’ຕິ ພຸທ຺ຘຄຸຓໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ສປຣິວາໂຣ ອສ຺ສສຫສ຺ເສນ ອຸທກປິຏ຺ເຐ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ສິນ຺ຘວາ ປິຏ຺ຐິປາສາເຓ ວິຍ ປກ຺ຂນ຺ທິໍສຸ. ຂຸຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນວ ເຕມິໍສຸ.

ໂສ ຕໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອປຣມ຺ປິ ນທິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ກາ ນາມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນີລວາຫາ ນາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ກິມສ຺ສາ ປຣິມາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຄມ຺ຠີຣໂຕປິ ປຸຖຸລໂຕປິ ອຑ຺ຒໂຍຊນໍ, ເທວາ’’ຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມສທິສເມວ. ຕໍ ປນ ນທິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຠຄວຕາ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ ຘມ຺ມານຸສ຺ສຕິໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ຕມ຺ປິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອປຣມ຺ປິ ນທິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ກາ ນາມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຈນ຺ທຠາຄາ ¶ ນາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ກິມສ຺ສາ ປຣິມາຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຄມ຺ຠີຣໂຕປິ ປຸຖຸລໂຕປິ ໂຍຊນໍ, ເທວາ’’ຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມສທິສເມວ. ຕໍ ປນ ນທິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ສຸປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ຠຄວໂຕ ສາວກສງ຺ໂຆ’’ຕິ ສງ຺ຆານຸສ຺ສຕິໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ¶ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ຕມ຺ປິ ນທິໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສຣີຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣສ຺ມິໂຍ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ຂສ຺ສ ສາຂາວິຏປປລາສານິ ໂອຠາສຍມານາ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ໂອຠາໂສ ເນວ ຈນ຺ທສ຺ສ, ນ ສູຣິຍສ຺ສ, ນ ເທວມາຣພ຺ຣາຫ຺ມຓສຸປຓ຺ຓນາຄານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ, ອທ຺ຘາ ອຫໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ທິຏ຺ໂຐ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຕາວເທວ ອສ຺ສປິຏ຺ຐິໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ໂອນຕສຣີໂຣ ຣສ຺ມິຍານຸສາເຣນ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໂນສິລາຣເສ ນິມຸຊ຺ຊນ຺ໂຕ ວິຍ ພຸທ຺ຘຣສ຺ມີນໍ ອນ຺ໂຕ ປາວິສິ. ໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ເສນ. ສຕ຺ຖາ ເຕສໍ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ. ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ສປຣິວາໂຣ ຣາຊາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ.

ອຖ ¶ ສພ຺ເພ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ອາຄມິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ ອິເມສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ອິເມ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສຫສ຺ສານໍ ຈີວຣສຫສ຺ສໍ ອທໍສຸ, ກສ຺ສປພຸທ຺ຘກາເລ ວີສຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສານໍ ວີສຕິຈີວຣສຫສ຺ສານິປິ ອທໍສຸ, ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ອິເມສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣາຄມນ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕາວເທວ ອຏ຺ຐປຣິກ຺ຂາຣຘຣາ ວສ຺ສສຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ.

ເຕ ປນ ວາຓິຊກາ ຣາຊເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເທວິຍາ ຣຎ຺ຎາ ປຫິຕສາສນໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ເທວິຍາ ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປວິສິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ເນ ເທວີ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຕາຕາ, ກິໍກາຣຓາ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ມຍໍ ຣຎ຺ຎາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກໍ ເປສິຕາ, ຕີຓິ ກິຣ ໂນ ສຕສຫສ຺ສານິ ເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ພຫຸໍ, ຠເຓ, ຠຓຖ, ກິໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິເກ ກຕໍ, ກິສ຺ມິໍ ໂວ ຣາຊາ ປສນ຺ໂນ ເອຕ຺ຕກໍ ຘນໍ ທາເປຕີ’’ຕິ? ‘‘ເທວິ, ນ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ກຕໍ, ເອກໍ ປນ ສາສນໍ ອາໂຣຈຍິມ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ກາ ປນ, ຕາຕາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຕໍ ອາໂຣເຈຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສກ຺ກາ, ເທວີ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓຠິງ຺ຄາເຣນ ມຸຂໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ‘‘ເທວິ, ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ສາປິ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປີຕິຍາ ຜຸຏ຺ຐສຣີຣາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ກິຎ຺ຈິ ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຕາຕາ, ອິມສ຺ມິໍ ປເທ ຣຎ຺ຎາ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ¶ ? ‘‘ສຕສຫສ຺ສໍ, ເທວີ’’ຕິ. ‘‘ຕາຕາ, ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ຣຎ຺ຎາ ກຕໍ ເອວຣູປໍ ສາສນໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສຕສຫສ຺ສທທມາເນນ, ອຫໍ ໂວ ມມ ທຸຄ຺ຄຕປຓ຺ຓາກາເຣ ຕີຓິ ສຕສຫສ຺ສານິ ທມ຺ມິ. ອປຣໍ ກິຎ຺ຈິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອາໂຣຈິຕ’’ນ຺ຕິ? ເຕ ອິທຎ຺ຈ ອິທຎ຺ຈາຕິ ອິຕຣານິປິ ທ຺ເວ ສາສນານິ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເທວີ ປຸຣິມນເຍເນວ ຕໂຍ ຕໂຍ ວາເຣ ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ຕີຓິ ຕີຓິ ສຕສຫສ຺ສານິ ອທາສິ. ເອວໍ ເຕ ສພ຺ພານິ ທ຺ວາທສສຕສຫສ຺ສານິ ລຠິໍສຸ.

ອຖ ເນ ເທວີ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຣາຊາ ກຫໍ, ຕາຕາ’’ຕິ? ‘‘ເທວິ, ຣາຊາ ‘ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ມຍ຺ຫໍ ເຕນ ກິໍ ສາສນໍ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສພ຺ພໍ ກິຣ ອິສ຺ສຣິຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ‘ຕຸມ຺ເຫ ກິຣ ຍຖາສຸຂໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວຖາ’’’ຕິ. ‘‘ອມຈ຺ຈາ ປນ ກຸຫິໍ, ຕາຕາ’’ຕິ? ‘‘ເຕປິ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’ຕິ ຄຕາ, ເທວີ’’ຕິ. ສາ ເຕສໍ ຠຣິຍາໂຍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມາ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ສາມິກາ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’ຕິ ຄຕາ, ຕຸມ຺ເຫ ກິໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ກິໍ ປນ ເຕຫິ ອມ຺ຫາກໍ ສາສນໍ ປຫິຕໍ, ເທວີ’’ຕິ? ‘‘ເຕຫິ ກິຣ ອຕ຺ຕໂນ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວິສ຺ສຏ຺ຐາ ‘ຕຸມ຺ເຫ ກິຣ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ຍຖາສຸຂໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາ’’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ປນ, ເທວິ, ກິໍ ¶ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ໂສ ຕາວ ຣາຊາ ມຄ຺ເຄ ຐິໂຕ ຕີຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ ຕີຓິ ຣຕນານິ ປູເຊຕ຺ວາ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ວິຍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຫາຍ ‘ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ມຍາປິ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕານິ ນວຫິ ສຕສຫສ຺ເສຫິ ປູຊິຕານິ, ນ ໂຂ ປເນສາ ສມ຺ປຕ຺ຕິ ນາມ ຣຎ຺ໂຎເຍວ ທຸກ຺ຂາ, ມຍ຺ຫມ຺ປິ ທຸກ຺ຂາ ເອວ. ໂກ ຣຎ຺ຎາ ຉຑ຺ຑິຕເຂຬປິຓ຺ຑໍ ຊຓ຺ຓຸເກຫິ ຠູມິຍໍ ປຕິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ມຸເຂນ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ, ນ ມຍ຺ຫໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ໂຖ, ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເທວິ, ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ສກ຺ໂກຖ, ສາຘູ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ໂກມ, ເທວີ’’ຕິ. ເຕນ ຫິ ‘‘ເອຖາ’’ຕິ ຣຖສຫສ຺ສໍ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ຣຖໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຕາຫິ ສທ຺ຘິໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປຐມໍ ນທິໍ ທິສ຺ວາ ຍຖາ ຣຎ຺ຎາ ປຐມໍ ປຸຈ຺ຉິຕາ, ຕເຖວ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຣຎ຺ຎາ ຄຕມຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ສິນ຺ຘວານໍ ປທວລຎ຺ຊໍ ນ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຣາຊາ ‘‘ຕີຓິ ຣຕນານິ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ຄໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ ¶ , ອຫມ຺ປິ ຕີຓິ ຣຕນານິ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ, ເຕສໍ ເມ ອານຸຠາເວນ ‘‘ອິທໍ ອຸທກໍ ອຸທກໍ ວິຍ ມາ ໂຫຕູ’’ຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ຣຕນານໍ ຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣນ຺ຕີ ຣຖສຫສ຺ສໍ ¶ ເປເສສິ. ອຸທກໍ ປິຏ຺ຐິປາສາຓສທິສໍ ອໂຫສິ, ຈກ຺ການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນວ ເຕມິໍສຸ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ອິຕຣາ ທ຺ເວປິ ນທິໂຍ ອຸຕ຺ຕຣິໍສຸ.

ສຕ຺ຖາ ຕາສໍ ອາຄຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຍຖາ ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິເກ ນິສິນ຺ເນ ສາມິເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຖາ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ເທວີປິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ສຕ຺ຖຸ ສຣີຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ຣສ຺ມິໂຍ ທິສ຺ວາ ຕເຖວ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຫາກປ຺ປິໂນ ຣາຊາ ຕຸມ຺ເຫ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄໂຕ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ຕໍ ທສ຺ເສຖາ’’ຕິ. ‘‘ນິສີທຖ ຕາວ, ອິເຘວ ນໍ ປສ຺ສິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ຕາ ສພ຺ພາປິ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ‘‘ອິເຘວ ກິຣ ນິສິນ຺ນາ ສາມິເກ ໂນ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນິສີທິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ. ອໂນຊາເທວີ ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ຕາຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ປາປຸຓິ. ມຫາກປ຺ປິໂນ ເຖໂຣ ຕາສໍ ເທສິຍມານໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສຕ຺ຖາ ຕາສໍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ທສ຺ເສສິ. ຕາສຎ຺ຫິ ອາຄຕກ຺ຂເຓເຍວ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິເກ ກາສາວຘເຣ ມຸຓ຺ຑສີເສ ທິສ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ເອກຄ຺ຄໍ ນ ຠເວຍ຺ຍ, ມຄ຺ຄຜລໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ສກ຺ກາ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ຕສ຺ມາ ອຈລສທ຺ຘາຍ ປຕິຏ຺ຐິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕາສໍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ເຕ ທສ຺ເສສິ. ຕາປິ ເຕ ທິສ຺ວາ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປພ຺ພຊິຕກິຈ຺ຈໍ ມຕ຺ຖກປ຺ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສຕ຺ຖາ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາຍ ເຖຣິຍາ ອາຄມນໍ ຈິນ຺ເຕສິ. ສາ ສຕ຺ຖຸ ຈິນ຺ຕິຕກ຺ຂເຓເຍວ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ຕາ ສພ຺ພາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສນ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ເນຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊສິ. ຕາ ສພ຺ພາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສໍ ອາທາຍ ອາກາເສນ ເຊຕວນໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານາທີສຸ ‘‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ວິຈຣຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຫາກປ຺ປິໂນ ‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’ນ຺ຕິ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ວິຈຣຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທາເນຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ກປ຺ປິນ, ກາມສຸຂໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທານໍ ອຸທາເນສີ’’ຕິ? ‘‘ຠຄວາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທານຠາວໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທານຠາວໍ ວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ກາມສຸຂໍ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸທານໍ ອຸທາເນຕິ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ປນ ເມ ຘມ຺ມໍ ຈຣໂຕ ຘມ຺ມປີຕິ ນາມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ໂສ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ¶ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສີ’’ຕິ ອນຸສນ຺ຘິໍ ຆເຏຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

‘‘ຘມ຺ມປີຕິ ສຸຂໍ ເສຕິ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ;

ອຣິຍປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ເມ, ສທາ ຣມຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໗໙);

ອເຖກທິວສໍ ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກປ຺ປິໂນ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕີ’’ຕິ? ‘‘ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ, ຠນ຺ເຕ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ໂອວາທມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ເທຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ເຖຣໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ກປ຺ປິນ, ອນ຺ເຕວາສິການໍ ໂອວາທມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ເທສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມາ ເອວໍ ອກາສິ, ອຊ຺ຊ ປຏ຺ຐາຍ ອຸປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຫີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ເຖໂຣ ຠຄວໂຕ ວຈນໍ ສິຣສາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອໂກວາເທເນວ ສມຓສຫສ຺ສໍ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ເຕນ ນໍ ສຕ຺ຖາ ປຏິປາຏິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ສາວເກ ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປນ຺ໂຕ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂຸໂອວາທການໍ ຍທິທໍ ມຫາກປ຺ປິໂນ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໓໑) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

໖໖. ເອວໍ ເຖໂຣ ປຕ຺ຕອຣຫຕ຺ຕຜໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ອຸທິໂຕ ອຊຏາກາເສຕິ ສກລາກາເສ ອຸທິໂຕ ອຸຏ຺ຐິໂຕ ປາກຏຠູໂຕ. ສຣທມ຺ພເຣ ສຣທກາເລ ອາກາເສ ຣວີວ ສູຣິໂຍ ອິວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໐. ອກ຺ຂທສ຺ໂສ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສາຣທສ຺ສີ ຫິຕທສ຺ສີ ອາຈຣິໂຍ ປາກໂຏ ອໂຫສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໑. ສາວກສ຺ສ ¶ ກຕາວິໂນຕິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເມ ມນໍ ມມ ຈິຕ຺ຕໍ, ຕປ຺ປຍນ຺ຕສ຺ສ ໂຕສຍນ຺ຕສ຺ສ ສາວກສ຺ສ ໂອວາທກສ຺ສ ຄຸຓໍ ປກາສຍໂຕ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ກຕາວິໂນ ສາຕຈ຺ຈກິຈ຺ຈຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໗໓. ຫໍສສມຠາໂຄຕິ ¶ ຫໍສສທິສຄາມິ. ຫໍສທຸນ຺ທຸຠິນິສ຺ສໂນຕິ ຫໍສຣໂວ ທຸນ຺ທຸຠິເຠຣິສທ຺ທສທິສວຈໂນ ‘‘ເອຕໍ ມຫາມຕ຺ຕໍ ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ອາຫາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໗໔. ສມຸຄ຺ຄຕຕນູຣຸຫນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸຄ຺ຄຕໂລມໍ ອຸທ຺ຘຄ຺ຄໂລມໍ, ອຸທຄ຺ຍມນໍ ວາ. ຊີມູຕວຓ຺ຓນ຺ຕິ ມຸຕ຺ຕຜລສມານວຓ຺ຓໍ ສຸນ຺ທຣສຣີຣປຠນ຺ຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ປີຓໍສນ຺ຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ອໍສໍ. ປສນ຺ນນຍນານນນ຺ຕິ ປສນ຺ນອກ຺ຂິປສນ຺ນມຸຂນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໗໕. ກຕາວິໂນຕິ ກຕາຘິກາຣສ຺ສ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐິຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຐານໍ ໂສ ເອໂສ ມຸທິຕາຍ ປຫຏ຺ຐຈິຕ຺ຕຕາຍ ປຕ຺ເຖຕີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໘໑. ສຕໂສ ອນຸສາສິຍາຕິ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ວຈເນນ ກາຣຓວເສນ ອນຸສາສິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ພາຣາຓສິຍມາສນ຺ເນຕິ ພາຣາຓສິຍາ ສມີເປ ເປສກາຣຄາເມ. ຊາໂຕ ເກນິຍຊາຕິຍນ຺ຕິ ຕນ຺ຕວາຍຊາຕິຍາ ເປສກາຣກຸເລ ຊາໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ມຫາກປ຺ປິນຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໔. ທພ຺ພມລ຺ລປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພມລ຺ລປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຊາໂຕ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ, ສຕ຺ຖຣິ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫຈ຺ຈເຍນ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ນິປຕິຕ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ປຕ຺ເຖສິ. ຠຄວາປິສ຺ສ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຕຸສິຕາທີສຸ ເທເວສຸ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ¶ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອສປ຺ປຸຣິສສໍສຄ຺ເຄນ ຕສ຺ສ ສາວກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຣຫາຕິ ຊານນ຺ໂຕປິ ອພ຺ຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ເສວ ສາວການໍ ຂີຣສລາກຠຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ¶ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ໂອສານກາເລ ສາສເນ ປພ຺ພຊິໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ສກລໂລເກ ໂກລາຫເລ ຊາເຕ ສຕ຺ຕ ຠິກ຺ຂໂວ ປພ຺ພຊິໂຕ ປຈ຺ຈນ຺ຕຊນປເທ ວນມຊ຺ເຌ ເອກໍ ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ‘‘ຊີວິຕາສາ ໂອໂຣຫນ຺ຕຸ ນິຣາລຍາ ນິສີທນ຺ຕູ’’ຕິ ນິສ຺ເສຓິໍ ປາເຕສຸໍ. ເຕສໍ ໂອວາທທາຍໂກ ເຊຏ຺ຐກຕ຺ເຖໂຣ ສຕ຺ຖາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຣຫາ ອໂຫສິ. ຕທນນ຺ຕຣຕ຺ເຖໂຣ ອນາຄາມີ, ອິຕເຣ ປຎ຺ຈ ປຣິສຸທ຺ຘສີລາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ຕຕ຺ຖ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ປຸກ຺ກຸສາຕິ (ມ. ນິ. ໓.໓໔໒), ສຠິໂຍ (ສຸ. ນິ. ສຠິຍສຸຕ຺ຕ), ພາຫິໂຍ (ອຸທາ. ໑໐), ກຸມາຣກສ຺ສໂປຕິ (ມ. ນິ. ໑.໒໔໙) ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ອຍໍ ປນ ມລ຺ລຣຏ຺ເຐ ອນຸປິຍນຄເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ອນິກ຺ຂນ຺ເຕເຍວ ມາຕາ ກາລມກາສິ, ອເຖໂກ ຕສ຺ສາ ສຣີຣໍ ຌາປນຕ຺ຖາຍ ຈິຕກສ຺ມິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ທພ຺ພນ຺ຕເຣ ປຕິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຊຄ຺ຄາເປສິ. ທພ຺ເພ ປຕິຕຕ຺ຕາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພສມ຺ຠາຣວເສນ ປພ຺ພຊິ, ໂສ ກມ຺ມຏ຺ຐານມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ມຊ຺ຌຕ຺ຕຠາເວນ ອານຸຠາວສມ຺ປນ຺ນຠາເວນ ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາປເນ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສເນ ຈ ນິໂຍເຊສິ. ສພ຺ໂພ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຕໍ ສມນ຺ເນສິ. ຕໍ ວິນຍຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໑໘໙-໑໙໐) ອາຄຕເມວ. ອປຣຠາເຄ ເຖໂຣ ເອກສ຺ສ ວຣສລາກທາຍກສ຺ສ ສລາກຠຕ຺ຕໍ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸທ຺ທິສິ. ເຕ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ຐາ ‘‘ສ຺ເວ ມຍ຺ຫໍ ມຸຄ຺ຄຆຕມຘຸມິສ຺ສກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອຸສ຺ສາຫຊາຕາ ອເຫສຸໍ. ໂສ ປນ ອຸປາສໂກ ເຕສໍ ວາຣປ຺ປຕ຺ຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຍ, ເຊ, ຠິກ຺ຂູ ສ຺ເວ ອິຘ ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ກຓາຊເກນ ພິລງ຺ຄທຸຕິເຍນ ປຣິວິສາຫີ’’ຕິ. ສາປິ ຕເຖວ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຄເຕ ໂກຏ຺ຐກປມຸເຂ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ໂຠເຊສິ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອນຕ຺ຕມນາ ໂກເປນ ຕຏຕຏາຍນ຺ຕາ ເຖເຣ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ‘‘ມຘຸຣຠຕ຺ຕທາຍກໍ ອມ຺ຫາກໍ ອມຘຸຣຠຕ຺ຕໍ ທາເປຕຸໍ ເອໂສວ ນິໂຍເຊສີ’’ຕິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ເຕ ເມຕ຺ຕິຍາ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນີ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ທຸມ຺ມນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ, ‘‘ຠຄິນິ, ກິໍ ອມ຺ເຫ ທພ຺ເພນ ¶ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ວິເຫຐິຍມາເນ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂສີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ສກ຺ກາ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສ ໂທສໍ ອາໂຣເປຫີ’’ຕິ. ສາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ເຖຣສ຺ສ ອຠູຕາໂຣປນໍ ອກາສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ຠຄວາ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເມຕ຺ຕິຍາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວິປ຺ປກາຣມກາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ, ທພ຺ພ ¶ , ທພ຺ພາ ເອວໍ ນິພ຺ເພເຐນ຺ຕິ, ກາຣກຠາວໍ ວາ ອກາຣກຠາວໍ ວາ ວເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ອກາຣໂກ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ຠຄວາ – ‘‘ເມຕ຺ຕິຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ນາເສຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອນຸຍຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຸປາລິຕ຺ເຖຣປ຺ປມຸຂາ ¶ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປ຺ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕຫິ ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ນິໂຍຊິຕາ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວໂຕ ເອກມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠຄວາ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອມູລກສງ຺ຆາທິເສສໍ ປຎ຺ຎເປສິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ທພ຺ພຕ຺ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ເວຬຸວນວິຫາຣສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ອຏ຺ຐາຣສມຫາວິຫາເຣ ສຠາເຄ ຠິກ຺ຂູ ເປເສນ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ອນ຺ຘກາເຣ ອງ຺ຄຸລິຍາ ປທີປໍ ຊາເລຕ຺ວາ ເຕເນວາໂລເກນ ອນິທ຺ຘິມນ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເປເສສິ. ເອວໍ ເຖຣສ຺ສ ເສນາສນປຎ຺ຎາປນຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສນກິຈ຺ເຈ ປາກເຏ ຊາເຕ ສຕ຺ຖາ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ທພ຺ພຕ຺ເຖຣໍ ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປນ຺ໂຕ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປການໍ ຍທິທໍ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙, ໒໑໔) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

໑໐໘. ເຖໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ. ອິໂຕ ເອກນວຸເຕ ກປ຺ເປ ວິປສ຺ສີ ນາມ ນາຍໂກ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໒໕. ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕຕິ ທູສິຕຈິຕ຺ໂຕ ອສາຘຸສງ຺ຄເມນ ອປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປວທິໍ ສາວກໍ ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຂີຓາສວໍ ສາວກໍ ອຸປວທິໍ, ອຸປຣິ ອຠູຕໍ ວຈນໍ ອາໂຣເປສິໍ, ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ ອກາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໒. ທຸນ຺ທຸຠິໂຍຕິ ¶ ທຸນ຺ທຸໍ ອິຕິ ສທ຺ທາຍນໂຕ ທຸນ຺ທຸຠິສງ຺ຂາຕາ ເຠຣິໂຍ. ນາທຍິໍສູຕິ ສທ຺ທໍ ກຣິໍສຸ. ສມນ຺ຕໂຕ ອສນິໂຍຕິ ສພ຺ພທິສາຠາຄໂຕ ອສເນ ວິນາສເນ ນິຍຸຕ຺ໂຕຕິ ອສນິໂຍ, ເທວທຓ຺ຑາ ຠຍາວຫາ ຜລິໍສູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໓໓. ອຸກ຺ກາ ປຕິໍສຸ ນຠສາຕິ ອາກາສໂຕ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາ ຈ ປຕິໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘູມເກຕຸ ຈ ທິສ຺ສຕີຕິ ຘູມຣາຊິສຫິໂຕ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ຈ ທິສ຺ສຕິ ປຎ຺ຎາຍຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ທພ຺ພມລ຺ລປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ກຸມາຣກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈມາປທາເນ ¶ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸມາຣກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍໍ ກິຣ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈິຕ຺ຕກຖິການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ¶ ປຓິຘານໍ ກຕ຺ວາ ຕທນຸຣູປານິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ທິພ຺ພສຸຂໍ ມານຸສສຸຂຎ຺ຈ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊຄເຫ ເອກິສ຺ສາ ເສຏ຺ຐິຘີຕາຍ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ສາ ກິຣ ກຸມາຣິກາກາເລເຍວ ປພ຺ພຊິຕຸກາມາ ມາຕາປິຕໂຣ ຍາຈິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອລຠມານາ ປຕິກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕໍ ອຊານິຕ຺ວາ ‘‘ສາມິກໍ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອນຸຊານາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ສາ ສາມິກໍ ອາຣາເຘນ຺ຕີ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ –

‘‘ສເຈ ອິມສ຺ສ ກາຍສ຺ສ, ອນ຺ໂຕ ພາຫິຣໂກ ສິຍາ;

ທຓ຺ຑໍ ນູນ ຄເຫຕ຺ວານ, ກາເກ ໂສເຓ ນິວາຣເຍ’’ຕິ. (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໑໒໒) –

ອາທິນາ ສຣີຣສ຺ສ ໂທສໍ ທສ຺ເສນ຺ຕີ ຕໍ ອາຣາເຘສິ.

ສາ ¶ ສາມິເກນ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ຄພ຺ຠິນິຠາວໍ ອຊານນ຺ຕີ ເທວທຕ຺ຕປກ຺ຂິຍາສຸ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ປພ຺ພຊິ. ຕສ຺ສາ ຄພ຺ຠິນິຠາວໍ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເທວທຕ຺ຕໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ໂສ ‘‘ອສ຺ສມຓີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ນາຫໍ ເທວທຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕາ’’ຕິ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລໍ ປຸຈ຺ຉິ. ສຕ຺ຖາ ອຸປາລິຕ຺ເຖຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເປສິ. ເຖໂຣ ສາວຕ຺ຖິນຄຣວາສີນິ ກຸລານິ ວິສາຂຎ຺ຈ ອຸປາສິກໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ສຣາຊິກາຍ ປຣິສາຍ ຕໍ ວິນິຈ຺ຉິນນ຺ໂຕ ‘‘ປຸເຣ ລທ຺ໂຘ ຄພ຺ໂຠ, ອໂຣຄາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ‘‘ສາຘຸ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕໍ ອຸປາລິນາ ອຘິກຣຓ’’ນ຺ຕິ ເຖຣສ຺ສ ສາຘຸກາຣໍ ອທາສິ.

ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຸວຓ຺ຓພິມ຺ພສທິສໍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ຕໍ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ‘‘ທາຣກປຣິຫຣຓໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປລິໂພໂຘ’’ຕິ ຘາຕີນໍ ທາເປຕ຺ວາ ໂປສາເປສິ, ກສ຺ສໂປຕິສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ ¶ . ອປຣຠາເຄ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊສິ. ກຸມາຣກາເລ ປພ຺ພຊິຕຕ຺ຕາ ປນ ຠຄວຕາ ‘‘ກສ຺ສປໍ ປກ຺ໂກສຖ, ອິທໍ ຜລໍ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ ກສ຺ສປສ຺ສ ເທຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ກຕຣກສ຺ສປສ຺ສາ’’ຕິ ‘‘ກຸມາຣກສ຺ສປສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ຄຫິຕນາມຕ຺ຕາ ຣຎ຺ຎາ ໂປສາວນີຍປຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຈ ວຸທ຺ຘກາເລປິ ກຸມາຣກສ຺ສໂປຕ຺ເວວ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ.

ໂສ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ພຸທ຺ຘວຈນຎ຺ຈ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ອຖ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອນາຄາມີ ຫຸຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘາວາເສ ນິພ຺ພຕ຺ຕມຫາພ຺ຣຫ຺ມາ ‘‘ວິປສ຺ສນາຍ ມຸຂໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ¶ ມຄ຺ຄຜລຸປ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຸປາຍໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຎ຺ຈທສປຎ຺ເຫ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຘວເນ ວສນ຺ຕສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ‘‘ອິເມ ປຎ຺ເຫ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕໂຕ ໂສ ເຕ ປຎ຺ເຫ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຸຈ຺ຉິ. ຠຄວາປິສ຺ສ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ເຖໂຣ ຠຄວຕາ ກຖິຕນິຍາເມເນວ ເຕ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ຄພ຺ຠໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໕໐. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ນ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ. ອນຸຕ຺ຕານປທເມວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

໑໖໙. ອາປນ຺ນສຕ຺ຕາ ເມ ມາຕາຕິ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາ ຄຣຸຄພ຺ຠາ ຄພ຺ຠິນີ ປສຸຕາສນ຺ນຄພ຺ຠາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໗໓. ວມ຺ມິກສທິສໍ ¶ ກາຍນ຺ຕິ ສຣີຣໍ ນາມ ວມ຺ມິກສທິສໍ ຍຖາ ວມ຺ມິໂກ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ໂທ ຆຣໂຄຬິກອຸປຈິກາທີນໍ ອາສໂຍ, ເອວເມວ ອຍໍ ກາໂຍ ນວຉິທ຺ໂທ ຘຸວສ຺ສໂວຕິ ພຸທ຺ເຘນ ຠຄວຕາ ເທສິຕໍ ປກາສິຕໍ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ອາສເວ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອເສເສຕ຺ວາ ກິເລສໂຕ ວິມຸຈ຺ຈິ, ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປຣຠາເຄ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິຈິຕ຺ຕຘມ຺ມກຖິກຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈິຕ຺ຕກຖິການໍ ຍທິທໍ ກຸມາຣກສ຺ສໂປ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙, ໒໑໗) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສີຕິ.

ກຸມາຣກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຉຏ຺ຐາປທາເນ ¶ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ພາຫິຍສ຺ສ ທາຣຸຈີຣິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເວທງ຺ເຄສຸ ອນວໂຍ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ປສນ຺ນມານໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ປຕ຺ຕຸກາໂມ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຠຄວໂຕ ປາທມູເລ ນິປນ຺ໂນ ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຍໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ, ໂສ ວິຍ ອຫມ຺ປິ ອນາຄເຕ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ ¶ . ຠຄວາ ອນາຄຕໍສຎາເຓນ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຉ ກາມາວຈຣສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ປຸນ ມນຸສ຺ເສສຸ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອເນກກປ຺ປໂກຏິສເຕສຸ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເອກສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ປພ຺ພຊິໂຕ ຍທາ ສາສເນ ໂອສກ຺ກມາເນ ສຕ຺ຕ ຠິກ຺ຂູ ຈຕຸນ຺ນໍ ປຣິສານໍ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ¶ ທິສ຺ວາ ສໍເວຄປ຺ປຕ຺ຕາ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ຍາວ ສາສນສ຺ສ ອນ຺ຕຣຘານໍ ນ ໂຫຕິ, ຕາວ ອຕ຺ຕໂນ ປຕິຏ຺ຐໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສຸວຓ຺ຓເຈຕິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຣຎ຺ເຎ ເອກໍ ປພ຺ພຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຊີວິຕສາລຍາ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕຸ, ນິຣາລຍາ ອິມໍ ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕູ’’ຕິ ນິສ຺ເສຓິໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ຕໍ ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ນິສ຺ເສຓິໍ ປາເຕຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕສຸ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ເອກຣຕ຺ຕາຕິກ຺ກເມນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ນາຄລຕາທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕ຺ວາ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອິມໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ເຕ ອາຫໍສຸ – ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ເຫຫິ ເອວໍ ກຕິກາ ກຕາ ‘ໂຍ ປຐມໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓາຕິ, ເຕນາຠຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອວເສສາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕູ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ສເຈ ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ເຫ ວິຍ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສ຺ສາມ, ສຍໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ.

ທຸຕິຍທິວເສ ທຸຕິຍຕ຺ເຖໂຣ ອນາຄາມີ ຫຸຕ຺ວາ ຕເຖວ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອິຕເຣ ນິມນ຺ເຕສິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິໍ ປນາວຸໂສ, ກຕິກາ ກຕາ, ‘ມຫາເຖເຣນ ອາຠຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອນຸເຖເຣນ ອາຠຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕຸມ຺ເຫ ¶ ວິຍ ມຍມ຺ປິ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິສກາເຣນ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ. ເຕສຸ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ປຣິນິພ຺ພາຍິ, ທຸຕິໂຍ ອນາຄາມີ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອິຕເຣ ປຎ຺ຈ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ສຸສ຺ສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍສຸ. ເຕສຸ ເອໂກ ປຸກ຺ກຸສາຕິ ຣາຊາ ອໂຫສິ, ເອໂກ ຄນ຺ຘາຣຣຏ຺ເຐ ຕກ຺ກສິລາຍໍ ກຸມາຣກສ຺ສໂປ, ເອໂກ ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ, ເອໂກ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ, ເອໂກ ສຠິໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກຕິ. ເຕສຸ ¶ ອຍໍ ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ ສຸປ຺ປາຣກປຏ຺ຏເນ ວາຓິຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວາຓິຊກມ຺ເມ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄໂຕ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ, ໂສ ສຸວຓ຺ຓຠູມິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ ວາຓິເຊຫິ ສທ຺ຘິໍ ນາວມາຣຸຍ຺ຫ ວິເທສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ກຕິປາຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິນ຺ນາຍ ນາວາຍ ເສເສສຸ ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປຠກ຺ເຂສຸ ຊາເຕສຸ ເອໂກເຍວ ອວສິຏ຺ໂຐ ເອກໍ ຜລກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວາຍມນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ສຸປ຺ປາຣກປຏ຺ຏນຕີຣໍ ໂອກ຺ກມິ. ຕສ຺ສ ນິວາສນປາຣຸປນໍ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ສຸກ຺ຂກຏ຺ຐທຓ຺ຑເກ ວາເກຫິ ¶ ປລິເວເຐຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຈ ເທວກຸລໂຕ ກປາລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຸປ຺ປາຣກປຏ຺ຏນໍ ອຄມາສິ. ມນຸສ຺ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຍາຄຸຠຕ຺ຕາທີນິ ທຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເອໂກ ອຣຫາ’’ຕິ ສມ຺ຠາເວສຸໍ. ໂສ ວຕ຺ເຖສຸ ອຸປນີເຕສຸ ‘‘ສຈາຫໍ ນິວາເສມິ, ປາຣຸປາມິ ວາ, ລາຠສກ຺ກາໂຣ ເມ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕານິ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ທາຣຸຈີຣາເນວ ປຣິຫຣິ.

ອຖສ຺ສ ‘‘ອຣຫາ, ອຣຫາ’’ຕິ ພຫູຫິ ສມ຺ຠາວິຍມານສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ ‘‘ເຍ ເກຈິ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ, ອຫໍ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ’’ຕິ ໂສ ເຕນ ນິຍາເມນ ກຸຫນກມ຺ເມນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປຕິ.

ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ສາສເນ ສຕ຺ຕສຸ ຊເນສຸ ປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ເຕສຸ ເອໂກ ອນາຄາມີ ຫຸຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘາວາສພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ພ຺ຣຫ຺ມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອາຄຕຏ຺ຐານໍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ປພ຺ພຕມາຣຸຍ຺ຫ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຣຓຏ຺ຐານໍ ທິສ຺ວາ ເສສານໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນຏ຺ຐານໍ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ເອກສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ອິຕເຣສຎ຺ຈ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ກາມາວຈຣເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເຕ ກາລານຸກາລໍ ອາວຊ຺ເຊສິ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ປນ ກາເລ ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເຕ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ທາຣຸຈີຣິຍໍ ສຸປ຺ປາຣກປຏ຺ຏນໍ ນິສ຺ສາຍ ກຸຫນກມ຺ເມນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ນຏ຺ໂຐ ວຕາຍໍ ພາໂລ, ປຸພ຺ເພ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຕິອຸກ຺ກຏ຺ຐຠາເວນ ອຣຫຕາປິ ອາຠຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອິທານິ ອຸທຣເຫຕຸ ອນາຣຫາວ ສມາໂນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ໂລກໍ ວຎ຺ເຈນ຺ໂຕ ວິຈຣຕິ, ທສພລສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຈ຺ຉາມິ ນໍ ສໍເວເຊຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໍ ຊານາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຂເຓເນວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ສຸປ຺ປາຣກປຏ຺ຏເນ ຣຕ຺ຕິຠາຄສມນນ຺ຕເຣ ທາຣຸຈີຣິຍສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ປາຕຸຣໂຫສິ. ໂສ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐາເນ ໂອຠາສໍ ທິສ຺ວາ ພຫິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ ທິສ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ‘‘ເກ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ໂປຣາຓກສຫາໂຍ ອນາຄາມິຜລໍ ປຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ອມ຺ຫາກໍ ສພ຺ພເຊຏ຺ຐໂກ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ຕຸມ຺ເຫ ປນ ປຎ຺ຈຊນາ ¶ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ. ສ຺ວາຫໍ ທານິ ຕໍ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ກຸຫນກມ຺ເມນ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ທມິຕຸໍ ອາຄໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິທໍ ກາຣຓໍ ອາຫ – ‘‘ເນວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ພາຫິຍ, ອຣຫາ ນາປິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ໂນ, ສາປິ ເຕ ປຏິປທາ ນຕ຺ຖິ, ຍາຍ ຕ຺ວໍ ອຣຫາ ວາ ອສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ໂນ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ສຕ຺ຖຸ ອຸປ຺ປນ຺ນຠາວໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສນຠາວຎ຺ຈ ¶ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກເມວ ອຄມາສິ.

ພາຫິໂຍ ປນ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ກເຖນ຺ຕໍ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມານໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອໂຫ ຠາຣິຍໍ ກມ຺ມໍ ມຍາ ກຕໍ, ອນຣຫໍ ອຣຫາ ອຫນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕສິໍ, ອຍຎ຺ຈ ມໍ ‘ນ ຕ຺ວໍ ອຣຫາ, ນາປິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາສີ’ຕິ ວທຕິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ໂລເກ ອຎ຺ໂຎ ອຣຫາ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອຖ ເກ ຈຣຫິ ສເທວເກ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ເທວຕາ ອາຈິກ຺ຂິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ພາຫິຍ, ອຸຕ຺ຕເຣສຸ ຊນປເທສຸ ສາວຕ຺ຖິ ນາມ ນຄຣໍ, ຕຕ຺ຖ ໂສ ຠຄວາ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ໂສ ຫິ, ພາຫິຍ, ຠຄວາ ອຣຫາ ເຈວ ອຣຫຕ຺ຕາຍ ຈ ຘມ຺ມໍ ເທເສສີ’’ຕິ. ພາຫິໂຍ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ເທວຕາຍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ສໍວິຄ຺ຄມານໂສ ຕໍຂຓໍເຍວ ສຸປ຺ປາຣກາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກຣຕ຺ຕິວາເສນ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມາສິ, ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈ ປນ ເທວຕານຸຠາເວນ ພຸທ຺ຘານຸຠາເວນ ຈ ວີສໂຍຊນສຕິກໍ ມຄ຺ຄໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສຕ຺ຖາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ໂສ ເຊຕວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອພ຺ໂຠກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຸຫິໍ ເອຕຣຫິ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ປນ ກຸໂຕ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ສຸປ຺ປາຣກາ ອາຄໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ກທາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕສີ’’ຕິ? ‘‘ຫິຍ຺ໂຍ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ທູຣໂຕປິ ອາຄໂຕ, ນິສີທ ຕາວ ປາເທ ໂຘວິຕ຺ວາ ເຕເລນ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ໂຖກໍ ວິສ຺ສມາຫິ, ອາຄຕກາເລ ສຕ຺ຖາຣໍ ທກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຕ຺ຖຸ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຊີວິຕນ຺ຕຣາຍໍ ນ ຊານາມິ, ກຕ຺ຖຈິ ອຏ຺ຐຕ຺ວາ ອນິສີທິຕ຺ວາ ເອກຣຕ຺ເຕເນວ ວີສໂຍຊນສຕິກໍ ມຄ຺ຄໍ ອາຄໂຕ, ສຕ຺ຖາຣໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາວ ວິສ຺ສມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ຕຣມານຣູໂປ ສາວຕ຺ຖິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອໂນປມາຍ ພຸທ຺ຘສິຣິຍາ ຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຈິຣສ຺ສໍ ວຕ ເມ ໂຄຕໂມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ ທິຏ຺ຐຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ¶ ໂອນຕສຣີໂຣ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂຄປ຺ຜເກສຸ ທຬ຺ຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມາຫ – ‘‘ເທເສຕຸ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ¶ ສຸຄໂຕ ຘມ຺ມໍ, ຍໍ ມມສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ຕາວ, ພາຫິຍ, ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐມ຺ຫາ ປິຓ຺ຑາຍາ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິ.

ຕໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ພາຫິໂຍ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ສໍສາເຣ ສໍສຣນ຺ເຕນ ກພຬີກາຣາຫາໂຣ ນ ອລທ຺ຘປຸພ຺ໂພ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ວາ ມຍ຺ຫໍ ວາ ຊີວິຕນ຺ຕຣາຍໍ ນ ຊານາມິ, ເທເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ປຸນ ຍາຈິ. ສຕ຺ຖາ ທຸຕິຍມ຺ປິ ຕເຖວ ປຏິກ຺ຂິປິ. ເອວໍ ກິຣສ຺ສ ອໂຫສິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສກລສຣີຣໍ ປີຕິຍາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຏໍ ໂຫຕິ, ພລວປີຕິເວໂຄ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາປິ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ, ມຊ຺ຌຕ຺ຕຸເປກ຺ຂາຍ ຕາວ ຕິຏ຺ຐຕຸ, ເອກຣຕ຺ເຕເນວ ວີສໂຍຊນສຕິກໍ ມຄ຺ຄໍ ອາຄຕສ຺ສປິ ຈສ຺ສ ທຣໂຖ ພລວາ ໂສປິ ຕາວ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠຕູ’’ຕິ. ຕສ຺ມາ ທ຺ວິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕຕິຍໍ ຍາຈິໂຕ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຐິໂຕວ ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ ເຕ, ພາຫິຍ, ເອວໍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ທິຏ຺ເຐ ທິຏ຺ຐມຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິອາທິນາ (ອຸທາ. ໑໐) ນເຍນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕເຍວ ສພ຺ພາສເວ ເຂເປຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໗໘. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ຕກ຺ຂເຓເຍວ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິໂຕ ສຕສຫສ຺ສມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ອນຸຕ຺ຕານປທວຓ຺ຓນເມວ ກຣິສ຺ສາມ.

໑໘໑. ຫສນໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓນ຺ຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓໂສມນສ຺ສຊາຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓໍ, ໂກມາຣວຓ຺ຓໍ ອຕິໂກມລນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໒. ເຫມຍຎ຺ໂຎປຈິຕງ຺ຄນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓສຸຕ຺ຕຍຎ຺ໂຎປຈິຕສຸຕ຺ຕອວຍວໍ ສຣີຣໍ ເທຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປລມ຺ພພິມ຺ພຕມ຺ໂພຏ຺ຐນ຺ຕິ ໂອລມ຺ພິຕພິມ຺ພຜລສທິສໍ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓໍ ໂອຏ຺ຐທ຺ວຍສມນ຺ນາຄຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສຕຕິຓ຺ຫສມໍ ທິຊນ຺ຕິ ສຸນິສິຕຕິຂິຓອຍໂລຫຆໍສເນນ ຆໍສິຕ຺ວາ ສມໍ ກຕໍ ວິຍ ສມທນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໓. ປີຕິສມ຺ຜຸລ຺ລິຕານນນ຺ຕິ ປີຕິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ຜຸລ຺ລິຕໍ ວິກສິຕໍ ອານນໍ ມຸຂໍ ອາທາສຕລສທິສມຸຂວນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໔. ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນຕິ ຂິປ຺ປໍ ເທສນາຍ ສມຸຄ຺ຆາຏິຕກ຺ຂເຓເຍວ ອຠິວິເສເສນ ຎາຕຸໍ ສມຕ຺ຖສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໖. ສຄ຺ຄໍ ¶ ¶ ອຄໍ ສຠວນໍ ຍຖາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ວິຍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຄມາສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໙໖. ນ ¶ ຕ຺ວໍ ອຸປາຍມຄ຺ຄຎ຺ຎູຕິ ຕ຺ວໍ ນິພ຺ພານາຘິຄມູປາຍຠູຕມຄ຺ຄຎ຺ຎູ ນ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໐໐. ສຕ຺ຖຸໂນ ສທາ ຊິນນ຺ຕິ ສທາ ສພ຺ພກາລໍ ຊິນໍ ຊິນນ຺ໂຕ ປຣາຊິຕໂກໂປ ສຕ຺ຖຸໂນ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວິມລານນໍ ອາທາສຕລສທິສມຸຂໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມິ ປສ຺ສິຕຸໍ ນິກ຺ຂມາມີຕິ ໂຍຊນາ. ທິເຊ ອປຸຈ຺ຉິໍ ກຸຫິໍ ໂລກນນ຺ທໂນຕິ ກຸຫິໍ ຐາເນ ໂລກປສາທກໂຣ ສຕ຺ຖາຕິ ທິເຊ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອຫໍ ຠິກ຺ຂູ ອປຸຈ຺ຉິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໐໑. ສໂສວ ຂິປ຺ປໍ ມຸນິທສ຺ສນຸສ຺ສຸໂກຕິ ມຸນິທສ຺ສເນ ຕຖາຄຕທສ຺ສເນ ອຸສ຺ສຸໂກ ອຸສ຺ສາຫຊາໂຕ ສໂສ ອິວ ຂິປ຺ປໍ ປາປຸຓາຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໐໒. ຕຸວຏໍ ຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ສີຆໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ປິຓ຺ຑຕ຺ຖໍ ອປິຫາຄິຘນ຺ຕິ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ອປິຫໍ ອປຄຕປິຫໍ ອຄິຘໍ ນິຕ຺ຕຓ຺ຫໍ.

໒໐໓. ອໂລລກ຺ຂນ຺ຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອໂນໂລກຍມານໍ ອຸຕ຺ຕເມ ສາວຕ຺ຖິນຄເຣ ປິຓ຺ຑາຍ ວິຈຣນ຺ຕໍ ອທກ຺ຂິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ສິຣີນິລຍສງ຺ກາສນ຺ຕິ ສິຣິຍາ ລກ຺ຂຓານຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສຠາຍ ນິລຍໍ ສງ຺ກາສໍ ຊລມານໂຕຣຓສທິສໍ. ຣວິທິຕ຺ຕິຫຣານນນ຺ຕິ ວິຊ຺ໂຊຕມານສູຣິຍມຓ຺ຑລໍ ວິຍ ວິຊ຺ໂຊຕມານມຸຂມຓ຺ຑລໍ.

໒໐໔. ກຸປເຖ ວິປ຺ປນຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ກຸຈ຺ຉິຕປເຖ ໂສປທ຺ທວມຄ຺ເຄ ມູຬ຺ຫສ຺ສ ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ນສ຺ສ ເມ ສຣຓໍ ໂຫຫິ ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫຫິ. ໂຄຕມາຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຄຕ຺ເຕນ ອາລປຕິ.

໒໑໘. ນ ຕຕ຺ຖ ສຸກ຺ກາ ໂຊຕນ຺ຕີຕິ ສຸກ຺ກປຠາສມ຺ປນ຺ນາ ໂຊຕມານໂອສຘິຕາຣກາທໂຍ ນ ໂຊຕນ຺ຕິ ນປ຺ປຠາສນ຺ຕິ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ໂສ ເອວໍ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສຕ຺ວາ ຕາວເທວ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ‘‘ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ຈ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ນ ປຣິປຸຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເຕນ ຫິ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຣິເຍສາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ກິຣ ວີສຕິວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນາ ນາມ ອຕ຺ຕນາ ປຈ຺ຈເຍ ລຠິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ¶ ສຍເມວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອກຠິກ຺ຂຸສ຺ສາປິ ປຕ຺ເຕນ ວາ ຈີວເຣນ ວາ ສງ຺ຄຫໍ ນາກາສິ, ‘‘ນ ເຕນສ຺ສ ¶ ອິທ຺ຘິມຍໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຠຄວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ນາທາສິ. ຕມ຺ປິ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຣິເຍສມານເມວ ສງ຺ກາຣຏ຺ຐານໂຕ ໂຈຬກ຺ຂຓ຺ຑານິ ສໍກຑ຺ເຒນ຺ຕໍ ປຸພ຺ພເວຣິໂກ ອມນຸສ຺ໂສ ເອກິສ຺ສາ ຕຣຸຓວຈ຺ຉາຍ ຄາວິຍາ ສຣີເຣ ອຘິມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ວາມອູຣຸມ຺ຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ ¶ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປສິ. ສຕ຺ຖາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ໂຈ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ພາຫິຍສ຺ສ ສຣີຣໍ ສງ຺ກາຣຏ຺ຐາເນ ປຕິຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕໍ ພາຫິຍໍ ທາຣຸຈີຣິຍນ຺ຕິ ເອກສ຺ມິໍ ເຄຫທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ມຎ຺ຈກໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອິມໍ ສຣີຣໍ ນຄຣທ຺ວາຣໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຌາເປຕ຺ວາ ຘາຕຸໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຖູປໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ຠິກ຺ຂູ ອາຓາເປສິ.

ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘາຕຸໍ ມຫາປເຖ ຖູປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຕກມ຺ມໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຕໂຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ກຖາ ອຸທປາທິ – ‘‘ຕຖາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສຣີຣຌາປນກິຈ຺ຈໍ ກາເຣສິ, ຘາຕຸໂຍ ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ກາຣາເປສິ, ກຕຣມຄ຺ໂຄ ນຸ ໂຂ ເຕນ ສມຘິຄໂຕ, ສາມເຓໂຣ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ ອຣຫຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອຸປຣິ ຘມ຺ມເທສນໍ ວຑ຺ເຒຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວຎ຺ຈ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຂິປ຺ປາຠິຎ຺ຎານໍ ຍທິທໍ ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙, ໒໑໖) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

ອຖ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ‘ພາຫິໂຍ ທາຣຸຈີຣິໂຍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ’ຕິ ວເທຖ, ກທາ ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ມມ ຘມ຺ມໍ ສຸຕກາເລ, ຠິກ຺ຂເວ’’ຕິ. ‘‘ກທາ ປນສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ຘມ຺ໂມ ກຖິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣນ຺ເຕນ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຐິເຕນາ’’ຕິ. ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ອນ຺ຕຣວີຖິຍໍ ຐຕ຺ວາ ກຖິຕຘມ຺ໂມ; ກຖໍ ໂສ ຕາວຕ຺ຕເກນ ວິເສສໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສີ’’ຕິ? ອຖ ເນ ສຕ຺ຖາ, ‘‘ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ຘມ຺ມໍ ‘ອປ຺ປໍ’ ວາ ‘ພຫຸໍ ວາ’ຕິ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ. ອເນການິປິ ຫິ ອນຕ຺ຖປທສໍຫິຕານິ ຄາຖາສຫສ຺ສານິ ນ ເສຍ຺ໂຍ, ອຕ຺ຖນິສ຺ສິຕໍ ປນ ເອກມ຺ປິ ຄາຖາປທໍ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອນຸສນ຺ຘິໍ ຆເຏຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

‘‘ສຫສ຺ສມປິ ເຈ ຄາຖາ, ອນຕ຺ຖປທສໍຫິຕາ;

ເອກໍ ຄາຖາປທໍ ເສຍ຺ໂຍ, ຍໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ມຕີ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໐໑) –

ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ¶ ¶ ຈຕຸຣາສີຕິຍາ ປາຓສຫສ຺ສານໍ ຘມ຺ມາຠິສມໂຍ ອໂຫສີຕິ.

ພາຫິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ມຫາໂກຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂກຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ກາ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ? ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ມຫາໂຠຄກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມາຕາປິຕູນໍ ອຈ຺ຈເຍນ ກຸຏຸມ຺ພໍ ສຓ຺ຐເປຕ຺ວາ ຆຣາວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມເທສນາກາເລ ຫໍສວຕີນຄຣວາສິໂນ ຄນ຺ຘມາລາທິຫຕ຺ເຖ ເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ເຍນ ຘມ຺ໂມ ເຍນ ສງ຺ໂຆ, ຕນ຺ນິນ຺ເນ ຕປ຺ໂປເຓ ຕປ຺ປພ຺ຠາເຣ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ສາສເນ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ, ຍໍນູນາຫມ຺ປິ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ອຍໍ ວິຍ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ເທສນາປຣິໂຍສາເນ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ສ຺ເວ ມຍ຺ຫໍ ເຄເຫ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ນິມນ຺ເຕສິ. ສຕ຺ຖາ ອຘິວາເສສິ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ສກນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ນິສຊ຺ຊຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຂາທນີຍໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສກນິເວສເນ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສປຣິວາຣໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ວິວິຘຍາຄຸຂຊ຺ຊກປຣິວາຣໍ ສສູປພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ຄນ຺ຘສາລິໂຠຊນໍ ໂຠຊາເປຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຫນ຺ຕໍ ໂຂ ອຫໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖມິ, ນ ປນ ຍຸຕ຺ຕໍ ມຍາ ເອກທິວສເມວ ທານໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕຸໍ, ອນຸປຏິປາຏິຍາ ສຕ຺ຕາຫໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ເຕເນວ ນິຍາເມນ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ທຸສ຺ສໂກຏ຺ຐາຄາຣໍ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມໍ ຕິຈີວຣປ຺ປໂຫນກໍ ສຸຂຸມວຕ຺ຖໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປາທມູເລ ຐເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສສ຺ສ ຈ ຕິຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວສມຕ຺ຖເກ ¶ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐປິໂຕ, ອຫມ຺ປິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວິຍ ອນາຄເຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ສຕ຺ຖຸ ປາທມູເລ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ສມິຊ຺ຌນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ອິໂຕ ກປ຺ປສຕສຫສ຺ສມຕ຺ຖເກ ໂຄຕໂມ ນາມ ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ສາສເນ ຕວ ປຕ຺ຖນາ ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອປຣາປຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ປຣິພ຺ຠມິ.

ເອວໍ ໂສ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ປຸຎ຺ຎຎາຓສມ຺ຠາເຣ ສມ຺ຠຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ໂກຏ຺ຐິໂກຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກໍສຸ. ກສ຺ມາ ມາຕຸຍາ ວາ ອຍ຺ຍກປຍ຺ຍກາທີນໍ ວາ ນາມໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວໍ ນາມໍ ກຣິໍສູຕິ ເຈ? ອຕ຺ຕໂນ ປຎ຺ຎວນ຺ຕຕາຍ ເວທງ຺ເຄສຸ ສຕກ຺ກປຣຕກ຺ເກສຸ ສນິຆຓ຺ຑຸເກຏຸເຠສຸ ສາກ຺ຂຣປ຺ປເຠເທສຸ ສກລພ຺ຍາກຣເຓສຸ ຈ ເຉກຠາເວນ ຈ ທິຏ຺ຐທິຏ຺ເຐ ຊເນ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ໂກຏ຺ເຐນ຺ໂຕ ປກ຺ໂກຏ຺ເຐນ຺ໂຕ ວິຕຸທນ຺ໂຕ ວິຈຣຕີຕິ ອນ຺ວຕ຺ຖນາມໍ ກຣິໍສູຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສິປ຺ເປ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຏິສມ຺ຠິທາສຸ ຈິຓ຺ຓວສີ ຫຸຕ຺ວາ ອຠີໂຕ ມຫາເຖເຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕປິ ທສພລໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຏິສມ຺ຠິທາສຸເຍວ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິ. ເອວມຍໍ ເຖໂຣ ຕຕ຺ຖ ກຕາຘິກາຣຕາຍ ຕຕ຺ຖ ຈິຓ຺ຓວສີຠາເວນ ຈ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຊາໂຕ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ມຫາເວທລ຺ລສຸຕ຺ຕໍ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ກຕ຺ວາ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ, ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສມ຺ຠິທາປ຺ປຕ຺ຕານໍ ຍທິທໍ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໐໙, ໒໑໘).

໒໒໑. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂໍ ປຏິສໍເວເທນ຺ໂຕ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ.

ອິຕ຺ຖໍ ¶ ສຸທມາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກຕິ ເອຕ຺ຖ ສຸທນ຺ຕິ ນິທສ຺ສເນ ນິປາໂຕ. ອາຍສ຺ມາຕິ ຄາຣວາຘິວຈນໍ, ຍຖາ ຕໍ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນຕິ.

ມຫາໂກຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໘. ອຸຣຸເວລກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ¶ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຫາປຣິວາຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຈສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍຕໍ ¶ ທິສ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ມຫາປຣິວາຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິໂຕ ທ຺ເວນວຸຕິກປ຺ປມຕ຺ຖເກ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເວມາຕິກກນິຏ຺ຐຠາຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ອຎ຺ເຎປິສ຺ສ ທ຺ເວ ກນິຏ຺ຐຠາຕໂຣ ອເຫສຸໍ. ເຕ ຕໂຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຣມາຍ ປູຊາຍ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ຕໂຍ ຠາຕໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ຕໂຍປິ ກສ຺ສປາຕິ ເອວໍ ນາມກາ ອເຫສຸໍ. ເຕ ຕໂຍ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ເຕສໍ ເຊຏ຺ຐຠາຕິກສ຺ສ ປຎ຺ຈມາຓວກສຕານິ ປຣິວາຣາ, ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ຕີຓິ, ກນິຏ຺ຐສ຺ສ ທ຺ເວ, ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ຄນ຺ເຖສຸ ສາຣໍ ໂອໂລເກນ຺ຕາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກເມວ ອຕ຺ຖໍ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ໂຣເຈສຸໍ. ເຕສຸ ເຊຏ຺ຐຠາຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິວາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ອຸຣຸເວລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ນາມ ຊາໂຕ, ມຊ຺ຌິໂມ ຄງ຺ຄານທີວງ຺ເກ ປພ຺ພຊິໂຕ ນທີກສ຺ສໂປ ນາມ ຊາໂຕ, ກນິຏ຺ໂຐ ຄຍາສີເສ ປພ຺ພຊິໂຕ ຄຍາກສ຺ສໂປ ນາມ ຊາໂຕ. ເອວໍ ເຕສຸ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ເຕສຸ ພຫູນໍ ທິວສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ¶ ປຏິວິທ຺ຘສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາໂຓ ອນຸກ຺ກເມນ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍຕ຺ເຖເຣ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຍສກຸລປຸຕ຺ຕປ຺ປມຸເຂ ປຎ຺ຈປຎ຺ຎາສຊເນ ສຫາຍເກ ວິເນຕ຺ວາ ສຏ຺ຐິ ອຣຫນ຺ເຕ ‘‘ຈຣຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຣິກ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໓໒) ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕິໍສຠທ຺ທວຄ຺ຄິເຍ ວິເນຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວສນຕ຺ຖາຍ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄຕນາຄທມນາທີຫິ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒສຫສ຺ເສຫິ ປາຏິຫາຣິເຍຫິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ສປຣິວາຣໍ ວິເນຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊສິ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາວິຘານຎ຺ຈ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍກຣຓຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ນທີກສ຺ສປສ຺ສ ອປທານຏ຺ຐກຖາຍໍ ອາວິ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ອິຕເຣປິ ທ຺ເວ ຠາຕໂຣ ສປຣິສາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ສພ຺ເພວ ເຕ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸກາ ອເຫສຸໍ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ສມຓສຫສ຺ສໍ ອາທາຍ ຄຍາສີສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິປາສາເຓ ນິສິນ຺ໂນ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍເທສນາຍ (ມຫາວ. ໕໔) ເຕ ສພ຺ເພ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ.

໒໕໑. ໂສ ເອວໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ອນຸຕ຺ຕານປທເມວ ¶ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

໒໖໘. ໂສ ¶ ຈ ສພ຺ພໍ ຕມໍ ຫນ຺ຕ຺ວາຕິ ໂສ ຜຸສ຺ໂສ ຠຄວາ ຣາຄໂທສໂມຫາທິກິເລສນ຺ຘກາຣໍ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ. ວິຊເຏຕ຺ວາ ມຫາຊຏນ຺ຕິ ຕຓ຺ຫາມານາທີຫິ ທິຍຑ຺ຒສຫສ຺ເສຫິ ກິເລສຄເຓຫິ ມຫາພ຺ຍາກຸລໍ ຊຏໍ ວິຊເຏຕ຺ວາ ປທາເລຕ຺ວາ ຜາເລຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສເທວກໍ ເທວໂລກສຫິຕໍ ສກລໍ ໂລກສນ຺ນິວາສໍຕປ຺ປຍນ຺ໂຕ ສນ຺ຕປ຺ປຍນ຺ໂຕ ປີເຓນ຺ໂຕ ອມຕໍ ວຸຏ຺ຐິໍ ມຫານິພ຺ພານວຸຏ຺ຐິຘາຣໍ ວສ຺ສເຕ ປຄ຺ຆຣາເປຕີຕິ ໂຍຊນາ.

໒໖໙. ຕທາ ຫິ ພາຣາຓສິຍນ຺ຕິ ‘‘ພາຣສ ມນຸສ຺ສາ’’ຕິອາທີສຸ ວິຍ ພາຣສ ທ຺ວາທສຣາສີ ຫຸຕ຺ວາ ປຸຣາ, ຫິມວນ຺ຕໂຕ ອິສໂຍ ຈ ປຈ຺ເຈກມຸນິສງ຺ຂາຕາ ອິສໂຍ ຈ ຄນ຺ຘມາທນໂຕ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂອຕຣນ຺ຕິ ປວິສນ຺ຕີຕິ ພາຣາຓສີ, ອຖ ວາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສງ຺ຂາຕານໍ ອເນກສຕສຫສ຺ສານໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກປວຕ຺ຕນຕ຺ຖາຍ ໂອຕຣຏ຺ຐານໍ ນຄຣໍ ລິງ຺ຄວິປລ຺ລາສໍ ກຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖິລິງ຺ຄວເສນ ພາຣາຓສີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕິສ຺ສໍ ພາຣາຓສິຍໍ.

໒໗໓. ນິກ຺ຂິຕ຺ຕສຕ຺ຖໍ ¶ ປຈ຺ຈນ຺ຕນ຺ຕິ ຉຑ຺ຑິຕສຕ຺ຖໍ ປາຕິຕອາວຸຘໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕຊນປທໍ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກຕ຺ວາ ປຸນຣຸປຈ຺ຈຕນ຺ຕິ ປຸນຣປິ ຕໍ ນຄຣໍ ອຸເປຈ຺ຈ ອຸປຄມ຺ມ ສມ຺ປຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຸຣຸເວລກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒໙໖. ນວມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣາຘຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ປາຐານຸສາເຣນ ນຍານຸຈິນ຺ຕເນນ ວິຎ຺ຎູຫິ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ. ເກວລໍ ປຸຎ຺ຎນານຕ຺ຕເມວາຕິ.

ທສມໍ ໂມຆຣາຊຕ຺ເຖຣອປທານໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຈຕຸປຎ຺ຎາສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑. ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈປຎ຺ຎາສມວຄ຺ເຄ ¶ ¶ ປຐມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ມຫາໂຠຄກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຎ຺ຊຸສ຺ສຣານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສປ຺ປິສກ຺ຂຣາທິມຘຸຣຣສສມ຺ມິສ຺ສໍ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອຫມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ອນາຄເຕ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ວິຍ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ມຎ຺ຊຸສ຺ສຣານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍໍ ທິສ຺ວາ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂສ ¶ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຜຸສ຺ສຠຄວໂຕ ກາເລ ຈິຕ຺ຣໂກກິໂລ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຣາຊຸຍ຺ຍານໂຕ ມຘຸຣໍ ອມ຺ພຜລໍ ຕຸຓ຺ເຑນາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ‘‘ທສ຺ສາມິ ພຸທ຺ຘສ຺ສາ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕາຈາຣໍ ຎຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິສີທິ. ໂກກິໂລ ທສພລສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ອມ຺ພປກ຺ກໍ ຐເປສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ໂສມນສ຺ສຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ອຖ ໂສ ໂກກິໂລ ປສນ຺ນມານໂສ ເຕເນວ ປີຕິສຸເຂນ ສຕ຺ຕາຫໍ ວີຕິນາເມສິ. ເຕເນວ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນຠເວ ມຎ຺ຊຸສ຺ສໂຣ ອໂຫສິ. ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ວຑ຺ຒກິກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ເຊຏ຺ຐກວຑ຺ຒກີ ຫຸຕ຺ວາ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ຕສ຺ສ ສຣີຣຘາຕຸໂຍ ນິທຫິຕຸໍ ສຕ຺ຕໂຍຊນປ຺ປມາເຓ ຖູເປ ອາຣທ຺ເຘ ໂສ ອາຫ – ‘‘ໂຍຊນາວຏ຺ຏໍ ໂຍຊນຸພ຺ເພຘໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ສພ຺ເພ ຕສ຺ສ ວຈເນ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອິຕິ ອປ຺ປມາຓສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂອຣປ຺ປມາຓໍ ເຈຕິຍໍ ກາເຣສິ, ເຕນ ກມ຺ເມນ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ອຎ຺ເຎຫິ ຫີນປ຺ປມາໂຓ ອໂຫສິ. ໂສ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຕິຣສ຺ສຕາຍ ຈ ສຸວຓ຺ຓປຏິມາ ວິຍ ສຸນ຺ທຣສຣີຣຕາຍ ຈ ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິໂຍຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມກຖິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ມຘຸເຣນ ສເຣນ ປເຣສໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖສິ.

ອເຖກສ຺ມິໍ ອຸສ຺ສວທິວເສ ເອເກນ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ສທ຺ຘິໍ ຣເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ເອກາ ຄຓິກາ ເຖຣໍ ທິສ຺ວາ ທນ຺ຕວິທໍສກໍ ຫສິ. ເຖໂຣ ຕສ຺ສາ ທນ຺ຕຏ຺ຐິເກ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຌານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕໍ ປາທກໍ ກຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອນາຄາມີ ອໂຫສິ, ໂສ ອຠິຓ຺ຫໍ ກາຍຄຕາຍ ສຕິຍາ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ¶ ອາຍສ຺ມຕາ ຘມ຺ມເສນາປຕິນາ ໂອວທິຍມາໂນ ອນຸສາສິຍມາໂນ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຈ ສາມເຓຣາ ຈ ຕສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕຠາວໍ ອຊານນ຺ໂຕ ກຓ຺ເຓສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ສີເສ ພາຫາຍ ຫຕ຺ຖປາທາທີສຸ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຈາເລຕ຺ວາ ກີຬນ຺ຕາ ວິເຫເຐສຸໍ. ອຖ ຠຄວາ ສຸຕ຺ວາ – ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ວິເຫເຐຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕໍ ‘‘ອຣຫາ’’ຕິ ຊານິຕ຺ວາ ນ ວິເຫເຐສຸໍ.

໑໒. ໂສ ¶ ອຣຫາ ຫຸຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ມຎ຺ຊຸນາຠິນິກູຊຫນ຺ຕິ ມຘຸເຣນ ເປມນິເຍນ ສເຣນ ອຠິນິກູຊິໍ ສທ຺ທໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິໍ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສເມຕ຺ຖ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ລກຸຓ຺ຑກຠທ຺ທິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ກງ຺ຂາເຣວຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

໓໔. ທຸຕິຍາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກງ຺ຂາເຣວຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ປາຐານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາເຣວຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຕຕິຍາປທາເນ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສີວລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສາຍ ປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ລາຠີນໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍາປິ ອນາຄເຕ ເອວຣູເປນ ຠວິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ທສພລໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ທຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ອຘິກາຣກມ຺ເມນ ນ ອຎ຺ຎໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ເຖມິ, ອນາຄເຕ ປນ ເອກສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ອຫມ຺ປິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ໂສ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐປິຕຠິກ຺ຂຸ ວິຍ ລາຠີນໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາຍຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເຕ ປຕ຺ຖນາ ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກຣິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ¶ ຠຄວໂຕ ¶ ກາເລ ພນ຺ຘຸມຕີນຄຣໂຕ ອວິທູເຣ ເອກສ຺ມິໍ ຄາມເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ພນ຺ຘຸມຕີນຄຣວາສິໂນ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ສາກຈ຺ຉິຕ຺ວາ ທສພລສ຺ສ ທານໍ ອທໍສຸ.

ເອກທິວສໍ ສພ຺ເພ ເອກໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ທານໍ ເທນ຺ຕາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ທານຄ຺ເຄ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໐໗; ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໑.໕໙ ສີວລິຕ຺ເຖຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ) ໂອໂລເກນ຺ຕາ ມຘຸຎ຺ຈ ຄຸຬທຘິຎ຺ຈ ນາທ຺ທສໍສຸ. ເຕ ‘‘ຍໂຕ ກຸໂຕຈິ ອາຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຊນປທໂຕ ນຄຣປວິສນມຄ຺ເຄສຸ ປຸຣິເສ ຐເປສຸໍ. ຕທາ ເອສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຄາມໂຕ ຄຸຬທຘິວາຣກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ກິຎ຺ຈິເທວ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນຄຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ‘‘ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂຘຕຫຕ຺ຖປາໂທ ປວິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຜາສຸກຏ຺ຐານໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນງ຺ຄລສີສປ຺ປມາຓໍ ນິມ຺ມກ຺ຂິກທຓ຺ຑກມຘຸໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຸຎ຺ເຎນ ເມ ອິທໍ ອຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປາວິສິ. ນາຄເຣຫິ ຐປິຕປຸຣິໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ, ‘‘ມາຣິສ, ກສ຺ສ ອິມໍ ຫຣສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນ ກສ຺ສຈິ, ສາມິ, ວິກ຺ກາຍິກໍ ເມ ອິທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອິມໍ ກຫາປຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອຕໍ ມຘຸຎ຺ຈ ຄຸຬທຘິຎ຺ຈ ເທຫີ’’ຕິ.

ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິທໍ ເມ ນ ພຫຸໍ ອຄ຺ຆຕິ, ອຍຎ຺ຈ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ພຫຸໍ ເທຕິ, ວີມໍສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ນໍ ອາຫ – ‘‘ນາຫໍ ເອກກຫາປເຓນ ເທມີ’’ຕິ. ‘‘ຍທິ ເອວໍ ທ຺ເວ ກຫາປເຓ ຄເຫຕ຺ວາ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ທ຺ວີຫິປິ ນ ເທມີ’’ຕິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ຍາວ ສຫສ຺ສໍ ປາປຸຓິ, ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕິອຎ຺ຉິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ໂຫຕຸ ຕາວ ອິມິນາ ກຕ຺ຕພ຺ພກມ຺ມໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ . ອຖ ນໍ ອາຫ – ‘‘ນ ອິທໍ ພຫຸອຄ຺ຆນກໍ, ຕ຺ວໍ ປນ ພຫຸໍ ເທສິ, ເກນ ກມ຺ເມນ ອິທໍ ຄຓ຺ຫສີ’’ຕິ. ‘‘ອິຘ, ໂຠ, ນຄຣວາສິໂນ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິວິຣຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສິສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ທານໍ ເທນ຺ຕາ ອິທໍ ທ຺ວຍໍ ທານຄ຺ເຄ ອປສ຺ສນ຺ຕາ ມໍ ປຣິເຍສາເປນ຺ຕິ. ສເຈ ອິທໍ ທ຺ວຍໍ ນ ລຠິສ຺ສນ຺ຕິ, ນາຄຣານໍ ປຣາຊໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ມາ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປເນຕໍ ນາຄຣານໍ ເອວ ວຏ຺ຏຕິ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ເຎສມ຺ປິ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ? ‘‘ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ທາຕຸໍ ອວາຣິຕເມຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ ໂກຈິ ນາຄຣານໍ ທາເນ ເອກທິວສໍ ສຫສ຺ສໍ ທາຕາ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ, ສມ຺ມາ’’ຕິ. ‘‘ອິເມສໍ ເມ ທ຺ວິນ຺ນໍ ສຫສ຺ສຄ຺ຆນກຠາວໍ ຊານາສີ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຊານາມີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຄຈ຺ຉ, ນາຄຣານໍ ອາໂຣເຈຫິ – ‘ເອໂກ ປຸຣິໂສ ອິມານິ ທ຺ເວ ມູເລນ ນ ເທຕິ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຫຕ຺ເຖເນວ ທາຕຸກາໂມ, ຕຸມ຺ເຫ ອິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກາຣຓາ ນິພ຺ພິຕກ຺ກາ ໂຫຖາ’’ຕິ. ‘‘ຕ຺ວໍ ອິມສ຺ມິໍ ທາເນ ເຊຏ຺ຐກຠາຄສ຺ສ ¶ ກາຍສກ຺ຂີ ໂຫຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄໂຕ. ໂສ ປນ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຄາມໂຕ ປຣິພ຺ພຍຕ຺ຖໍ ຄຫິຕກຫາປເຓນ ປຎ຺ຈກຏຸກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈຸຓ຺ຓໍ ກຕ຺ວາ ¶ ທຘິໂຕ ກຎ຺ຈິຍໍ ວາເຫຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ມຘຸປຏລໍ ປີເຬຕ຺ວາ ປຎ຺ຈກຏຸກຈຸຓ຺ເຓນ ໂຍເຊຕ຺ວາ ປທຸມິນິປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕໍ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ອາທາຍ ທສພລສ຺ສ ອວິທູເຣ ນິສີທິ. ມຫາຊເນຫິ ອາຫຣິຍມານສ຺ສ ສກ຺ກາຣສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕວາຣໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ໂອກາສໍ ຎຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຍໍ ເມ ທຸຄ຺ຄຕສກ຺ກາໂຣ, ອິມໍ ເມ ອນຸກມ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສານຸກມ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ ຈຕຸມຫາຣາເຊຫິ ທຕ຺ຕິເຍນ ເສລມຍປຕ຺ເຕນ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍຖາ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິຍາ ຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສສ຺ສ ທິຍ຺ຍມານໍ ນ ຂີຍຕິ, ເອວໍ ອຘິຏ຺ຐາສິ.

ໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ນິຏ຺ຐິຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ອາຫ – ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເມ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ອຊ຺ຊ ພນ຺ຘຸມຕີນຄຣວາສີຫິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສກ຺ກາໂຣ ອາຫຣິຍມາໂນ, ອຫມ຺ປິ ອິມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຠເວ ລາຠຄ຺ຄຍສຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອວໍ ໂຫຕຸ ກຸລປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຈ ນຄຣວາສີນຎ຺ຈ ຠຕ຺ຕານຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສຸປ຺ປວາສາຍ ຣາຊຘີຕຸຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕສ຺ສ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສາຍໍ ປາຕຎ຺ຈ ປຎ຺ຈປຓ຺ຓາກາຣສຕານິ ສຸປ຺ປວາສາຍ ອຸປນີຍນ຺ຕິ. ອຖສ຺ສ ສາ ປຸຎ຺ຎວີມໍສນຕ຺ຖໍ ຫຕ຺ເຖນ ພີຊປຈ຺ຉິໍ ຜຸສາເປນ຺ຕີ ອຏ຺ຐາສິ. ເອເກກພີຊໂຕ ສລາກສຕໍ ສລາກສຫສ຺ສມ຺ປິ ນິຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ເອເກກກຣີສເຂຕ຺ຕໂຕ ປຓ຺ຓາສມ຺ປິ ສຏ຺ຐິປິ ສກຏປມາຓານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐປູຣຓກາເລປິສ຺ສາ ໂກຏ຺ຐທ຺ວາຣໍ ຫຕ຺ເຖນ ຜຸສນ຺ຕິຍາ ຣາຊຘີຕາຍ ປຸຎ຺ເຎນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ຄຫິຕຄຫິຕໍ ປຸນ ປູຣຕິ. ປຣິປຸຓ຺ຓຠຕ຺ຕກຸມ຺ຠິໂຕປິ ‘‘ຣາຊຘີຕາຍ ປຸຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ເທນ຺ຕາ ນໍ ຍາວ ນ ອຸກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ນ ຕາວ ຠຕ຺ຕໍ ຂີຍຕິ. ທາຣເກ ກຸຈ຺ຉິຄເຕເຍວ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ອຕິກ຺ກມິໍສຸ.

ຄພ຺ເຠ ¶ ປນ ປຣິປກ຺ເກ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ອນຸໂຠສິ. ສາ ສາມິກໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ – ‘‘ປຸເຣ ມຣຓາ ຊີວມານາ ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ¶ ເປເສສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ສາມິ, ອິມໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ນິມນ຺ເຕຫິ, ຍຎ຺ຈ ສຕ຺ຖາ ວທຕິ, ຕໍ ສາຘຸກໍ ອຸປລກ຺ເຂຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ກເຖຫີ’’ຕິ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ສາສນໍ ສຕ຺ຖຸ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ສຕ຺ຖຸ ຠນ຺ເຕ, ໂກຬິຍຘີຕາ ປາເທ ວນ຺ທຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສາ ອນຸກມ຺ປໍ ປຏິຈ຺ຈ – ‘‘ສຸຂິນີ ໂຫຕຸ ສຸປ຺ປວາສາ ໂກຬິຍຘີຕາ ອໂຣຄາ, ອໂຣຄໍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍຕູ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄາມາຠິມຸໂຂ ¶ ປາຍາສິ. ຕສ຺ສ ປຸເຣ ອາຄມນາເຍວ ສຸປ຺ປວາສາຍ ກຸຈ຺ຉິໂຕ ຘມ຺ມກຣຓໂຕ ອຸທກໍ ວິຍ ຄພ຺ໂຠ ນິກ຺ຂມິ, ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນຊໂນ ອສ຺ສຸມຸໂຂ ໂຣທິຕຸໍ ອາຣທ຺ໂຘ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐວ ຕສ຺ສາ ສາມິກສ຺ສ ຕຸຏ຺ຐິສາສນໍ ອາໂຣເຈຕຸໍ ອຄມາສິ. ໂສ ເຕສໍ ອິງ຺ຄິຕໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ທສພເລນ ກຖິຕກຖາ ນິປ຺ຜນ຺ນາ ຠວິສ຺ສຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ໂສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ກຖໍ ຣາຊຘີຕາຍ ກເຖສິ. ຣາຊຘີຕາ ຕຍາ ນິມນ຺ຕິຕໍ ຊີວຠຕ຺ຕເມວ ມງ຺ຄລຠຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຄຈ຺ຉ ສຕ຺ຕາຫໍ ທສພລໍ ນິມນ຺ເຕຫີຕິ. ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ຕຍິໍສຸ. ໂສ ທາຣໂກ ຎາຕີນໍ ສນ຺ຕຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ນິພ຺ພາເປນ຺ໂຕ ສີຕລຠາວໍ ກຸຣຸມາໂນ ຊາໂຕຕິ, ສີວລິຕ຺ເວວ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຄພ຺ເຠ ວສິຕຕ຺ຕາ ຊາຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພກມ຺ມກ຺ຂໂມ ອໂຫສິ. ຘມ຺ມເສນາປຕິ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກຖາສລ຺ລາປມກາສິ. ສຕ຺ຖາປິ ອິມໍ ຄາຖໍ ອຠາສິ –

‘‘ໂຍມໍ ປລິປຖໍ ທຸຄ຺ຄໍ, ສໍສາຣໍ ໂມຫມຈ຺ຈຄາ;

ຕິຓ຺ໂຓ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຌາຍີ, ອເນໂຊ ອກຖໍກຖີ;

ອນຸປາທາຍ ນິພ຺ພຸໂຕ, ຕມຫໍ ພ຺ຣູມິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ’’ນ຺ຕິ. (ຘ. ປ. ໔໑໔; ສຸ. ນິ. ໖໔໓);

ອຖ ນໍ ເຖໂຣ ເອວມາຫ – ‘‘ກິໍ ປນ ຕຍາ ເອວຣູປໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ? ‘‘ລຠນ຺ໂຕ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ສຸປ຺ປວາສາ ຕໍ ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ກເຖນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມເສນາປຕິນາ ກເຖຕີ’’ຕິ ເຖຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ກິໍ ກເຖຕິ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ອຕ຺ຕນາ ອນຸຠຸຕ຺ຕຄພ຺ຠວາສທຸກ຺ຂໍ ກເຖຕ຺ວາ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທຕີຕິ. ‘‘ສາຘຸ ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພາເຊຖ ນ’’ນ຺ຕິ. ເຖໂຣ ຕໍ ວິຫາຣໍ ເນຕ຺ວາ ຕຈປຎ຺ຈກກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ທຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊນ຺ໂຕ, ‘‘ສີວລິ ¶ , ຕຸຍ຺ຫໍ ອຎ຺ເຎນ ໂອວາເທນ ກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ, ຕຍາ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ອນຸຠຸຕ຺ຕທຸກ຺ຂເມວ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂາຫີ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊ຺ຊາເຍວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາໂຣ, ຍໍ ປນ ມຍາ ສກ຺ກາ ກາຕຸໍ, ຕມຫໍ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ປນ ປຐມເກສວຏ຺ຏິຍາ ¶ ໂອໂຣປິຕກ຺ຂເຓເຍວ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ທຸຕິຍາຍ ໂອໂຣປິຕກ຺ຂເຓ ສກທາຄາມິຜເລ, ຕຕິຍາຍ ອນາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ສພ຺ເພສໍເຍວ ເກສານໍ ໂອໂຣປນຎ຺ຈ ອຣຫຕ຺ຕຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາ ຈ ອປຸເຣ ອປຈ຺ຉາ ອໂຫສິ.

ອຖ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ກຖາ ອຸທປາທິ – ‘‘ອໂຫ ເອວໍ ປຸຎ຺ຎວາປິ ເຖໂຣ ສຕ຺ຕມາສາຘິການິ ສຕ຺ຕ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ມາຕຸຄພ຺ເຠ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ທິວສານິ ມູຬ຺ຫຄພ຺ເຠ ວສີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ – ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມິນາ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ອິມາຍ ຊາຕິຍາ ກຕກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອຕີເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ເອສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ພາຣາຓສິຍໍ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ຣຊ຺ເຊ ປຕິຏ຺ຐາຍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ໂນ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ຕທາ ເອໂກ ປຈ຺ຈນ຺ຕຣາຊາ ‘‘ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣໍ ອຸປຣຸນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ວິຫາສິ. ອຖ ຣາຊາ ມາຕຸຍາ ສທ຺ຘິໍ ສມານຈ຺ຉນ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ຂນ຺ຘາວາຣນຄເຣ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ ທ຺ວາຣໍ ປິຘາເປສິ, ນິກ຺ຂມນ຺ຕານໍ ປວິສນ຺ຕານຎ຺ຈ ທ຺ວາຣມູຬ຺ຫໍ ອໂຫສິ. ອຖ ມິຄທາຍວິຫາເຣ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ອຸຄ຺ໂຆເສສຸໍ. ຣາຊາ ສຸຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣາເປສີຕິ. ປຈ຺ຈນ຺ຕຣາຊາປິ ປລາຍິ. ໂສ ເຕນ ກມ຺ມວິປາເກນ ນຣກາທີສຸ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕປິ ມາຕຸຍາ ສທ຺ຘິໍ ອິມໍ ເອວຣູປໍ ທຸກ຺ຂມນຸຠວິ. ຕສ຺ສ ປນ ປພ຺ພຊິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈຍາ ຍທິຈ຺ຉກໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ເອວໍ ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸ ສມຸຏ຺ຐິຕໍ.

ອປຣຠາເຄ ສຕ຺ຖາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມາສິ. ເຖໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຍ຺ຫໍ ປຸຎ຺ຎພລໍ ວີມໍສິສ຺ສາມິ, ປຎ຺ຈຠິກ຺ຂຸສຕານິ ເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ຄຓ຺ຫ, ສີວລີ’’ຕິ. ໂສ ປຎ຺ຈສເຕ ຠິກ຺ຂູ ຄເຫຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕາຠິມຸຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຏວິມຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ສ ປຐມໍ ທິຏ຺ຐນິຄ຺ໂຣເຘ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ສຕ຺ຕ ທິວສານິ ທານໍ ອທາສິ. ອິຕິ ໂສ –

‘‘ນິຄ຺ໂຣຘໍ ປຐມໍ ປສ຺ສິ, ທຸຕິຍໍ ປຓ຺ຑວປພ຺ພຕໍ;

ຕຕິຍໍ ອຈິຣວຕິຍໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ວຣສາຄຣໍ.

‘‘ປຎ຺ຈມໍ ¶ ຫິມວນ຺ຕໍ ໂສ, ຉຏ຺ຐໍ ຉທ຺ທນ຺ຕຸປາຄມິ;

ສຕ຺ຕມໍ ຄນ຺ຘມາທນໍ, ອຏ຺ຐມໍ ອຖ ເຣວຕ’’ນ຺ຕິ. (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໐໗; ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໑.໕໙ ສີວລິຕ຺ເຖຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ) –

ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ¶ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕ ທິວສາເນວ ທານໍ ອທໍສຸ. ຄນ຺ຘມາທນປພ຺ພເຕ ປນ ນາຄທຕ຺ຕເທວຣາຊາ ສຕ຺ຕສຸ ທິວເສສຸ ເອກທິວສໍ ຂີຣປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທາສິ, ເອກທິວສໍ ສປ຺ປິປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທາສິ. ອຖ ນໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອາຫ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ເທວຣຎ຺ໂຎ ເນວ ເຘນຸໂຍ ທຸຍ຺ຫມານາ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ນ ທຘິນິມ຺ມຖນໍ, ກຸໂຕ ເຕ, ເທວຣາຊ, ອິທໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ຠນ຺ເຕ, ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ກາເລ ຂີຣສລາກຠຕ຺ຕທານສ຺ເສຕໍ ຜລ’’ນ຺ຕິ ເທວຣາຊາ ອາຫ.

ອປຣຠາເຄ ສຕ຺ຖາ ຂທິຣວນິຍເຣວຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອກາສິ. ກຖໍ? ອຖາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ອາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຍ຺ຫໍ ກິຣ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ເຣວໂຕ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ອຠິຣເມຍ຺ຍ ວາ ນ ວາ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ນໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຠຄວາ ເຣວຕສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວິປສ຺ສກຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວາເຣ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕຕິຍວາເຣ ຍາຈິໂຕ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ – ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຫມ຺ປິ ຄມິສ຺ສາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈຫີຕິ. ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ – ‘‘ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຖາ ຈາຣິກໍ ຈຣິຕຸກາໂມ, ຄນ຺ຕຸກາມາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ ສພ຺ເພສໍເຍວ ອາໂຣເຈສິ. ທສພລສ຺ສ ຈາຣິກຕ຺ຖາຍ ຄມນກາເລ ໂອຫິຍ຺ຍມານກຠິກ຺ຂູ ນາມ ອປ຺ປກາ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ສຕ຺ຖຸ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສຣີຣໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມ, ມຘຸຣຘມ຺ມກຖໍ ວາ ສຸຓິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຄນ຺ຕຸກາມາ ພຫຸຕຣາວ ໂຫນ຺ຕິ. ອິຕິ ສຕ຺ຖາ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ‘‘ເຣວຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ.

ອເຖກສ຺ມິໍ ປເທເສ ອານນ຺ທຕ຺ເຖໂຣ ທ຺ເວຘາປຖໍ ປຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ທ຺ເວຘາປໂຖ, ກຕຣມຄ຺ເຄນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ? ‘‘ກຕຣມຄ຺ໂຄ, ອານນ຺ທ, ອຸຊຸໂກ’’ຕິ? ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຸຊຸມຄ຺ໂຄ ຕິໍສໂຍຊນິໂກ ອມນຸສ຺ສປໂຖ. ປຣິຫາຣມຄ຺ໂຄ ປນ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິໂກ ເຂໂມ ສຸຠິກ຺ໂຂ’’ຕິ. ‘‘ອານນ຺ທ, ສີວລິ, ອມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ອາຄໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ສງ຺ໂຆ ອຸຊຸມຄ຺ຄເມວ ຄຈ຺ຉຕຸ, ສີວລິສ຺ສ ປຸຎ຺ຎໍ ວີມໍສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວາໂຣ ສີວລິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຸຎ຺ຎວີມໍສນຕ຺ຖໍ ຕິໍສໂຍຊນມຄ຺ຄໍ ອຠິຣຸຫິ (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໐໓).

ມຄ຺ຄໍ ¶ ອຠິຣຸຫນຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເທວສງ຺ໂຆ ໂຍຊເນ ໂຍຊເນ ຐາເນ ນຄຣໍ ມາເປຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ວສນຕ຺ຖາຍ ວິຫາເຣ ປຏິຍາເທສິ. ເທວປຸຕ຺ຕາ ຣຎ຺ຎາ ເປສິຕກມ຺ມກາຣາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ຍາຄຸຂຊ຺ຊກາທີນິ ຄເຫຕ຺ວາ – ‘‘ກຫໍ, ອຍ຺ໂຍ ສີວລີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຖໂຣ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ສຕ຺ຖາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ອິມິນາວ ນິຍາເມນ ສຕ຺ຖາ ສກ຺ກາຣໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ເທວສິກໍ ໂຍຊນປຣມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິໍສໂຍຊນິກໍ ກນ຺ຕາຣໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຂທິຣວນິຍເຣວຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ¶ ວສນຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ໂຕ, ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ອາຄມນໍ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ¶ ວສນຏ຺ຐາເນ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປໂຫນກວິຫາເຣ ທສພລສ຺ສ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐານທິວາຏ຺ຐານານິ ຈ ອິທ຺ຘິຍາ ມາເປຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ຄໂຕ. ສຕ຺ຖາ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ອຖ ຕຖາຄເຕ ຄນ຺ຘກຸຏິໍ ປວິຏ຺ເຐ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສຄ຺ເຄນ ປຕ຺ຕເສນາສນານິ ປວິສິໍສຸ. ເທວຕາ ‘‘ອກາໂລ ອາຫາຣສ຺ສາ’’ຕິ ອຏ຺ຐວິຘໍ ປານກໍ ອາຫຣິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປານກໍ ປິວິ. ອິມິນາ ນິຍາເມເນວ ຕຖາຄຕສ຺ສ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ອນຸຠວນ຺ຕສ຺ເສວ ອທ຺ຘມາໂສ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ.

ອເຖກຈ຺ເຈ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂູ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ກຖໍ ອຸປ຺ປາທຍິໍສຸ – ‘‘ທສພໂລ ‘ມຍ຺ຫໍ ອຄ຺ຄສາວກສ຺ສ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອວຣູປໍ ນວກມ຺ມິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ອາຄໂຕ, ອິມສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເຊຕວນວິຫາໂຣ ວາ ເວຬຸວນວິຫາຣາທໂຍ ວາ ກິໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ? ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸ ເອວຣູປສ຺ສ ນວກມ຺ມສ຺ສ ກາຣໂກ, ກິໍ ນາມ ສມຓຘມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ອຖ ສຕ຺ຖາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຍິ ອິຘ ຈິຣໍ ວສນ຺ເຕ ອິທໍ ຐານໍ ອາກິຓ຺ຓໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອາຣຎ຺ຎກາ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ປວິເວກຕ຺ຖິກາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຣວຕສ຺ສ ຜາສຸວິຫາໂຣ ນ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ເຖຣສ຺ສ ທິວາຏ຺ຐານໍ ຄໂຕ. ເຖໂຣປິ ເອກໂກວ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ອາລມ຺ພນຜລກໍ ນິສ຺ສາຍ ປາສາຓຜລເກ ນິສິນ຺ໂນ ສຕ຺ຖາຣໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິ.

ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ເຣວຕ, ອິທໍ ວາຬມິຄຏ຺ຐານໍ, ຈຓ຺ຑານໍ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ກິໍ ກໂຣສີ’’ຕິ? ‘‘ເຕສໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສທ຺ທໍ ສຸຓໂຕ ອຣຎ຺ຎປີຕິ ນາມ ອຸປ຺ປນ຺ນາ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ເຣວຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຎ຺ຈຫິ ຄາຖາສເຕຫິ ອຣຎ຺ຎານິສໍສໍ ນາມ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ອວິທູຣຏ຺ຐາເນ ປິຓ຺ຑາຍ ¶ ຈຣິຕ຺ວາ ເຣວຕຕ຺ເຖຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຍຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຖຣສ຺ສ ອວຓ຺ໂຓ ກຖິໂຕ, ເຕສໍ ກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິອຸປາຫນເຕລນາຬິຉຕ຺ຕານໍ ປມຸສ຺ສນຠາວມກາສິ. ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິກ຺ຂາຣຕ຺ຖາຍ ນິວຕ຺ຕາ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ຕໍ ຐານໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ປຐມຎ຺ຫິ ເຕ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຕໍທິວສໍ ປນ ວິສມມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທນ຺ຕາ ຊຓ຺ຓຸເກຫິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕ ຄຸມ຺ເພ ຈ ຄຈ຺ເຉ ຈ ກຓ຺ຑເກ ຈ ມທ຺ທນ຺ຕາ ອຕ຺ຕນາ ວສິຕສຠາຄຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຂທິຣຂາຓຸເກ ລຄ຺ຄິຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຉຕ຺ຕໍ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ, ອຸປາຫນໍ ກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິໍ ເຕລນາຬິຎ຺ຈ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ. ເຕ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ‘‘ອິທ຺ຘິມາ ອຍໍ ¶ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິກ຺ຂາຣມາທາຍ ‘‘ທສພລສ຺ສ ປຏິຍຕ຺ຕສກ຺ກາໂຣ ນາມ ເອວຣູໂປ ໂຫຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕາ ອຄມໍສຸ.

ປຸຣໂຕ ອາຄເຕ ຠິກ຺ຂູ, ວິສາຂາ ອຸປາສິກາ, ອຕ຺ຕໂນ ເຄເຫ ນິສິນ຺ນກາເລ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ມນາປໍ ¶ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຣວຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມນາປໍ, ອຸປາສິເກ, ນນ຺ທວນຈິຕ຺ຕລຕາວນປຏິຠາຄໍ ຕໍ ເສນາສນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ເຕສໍ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄເຕ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ມນາປໍ, ອຍ຺ຍາ, ເຣວຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມາ ປຸຈ຺ຉ, ອຸປາສິເກ, ກເຖຕຸໍ ອຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ, ເອຕໍ ອຸຊ຺ຊງ຺ຄລສກ຺ຂຣປາສາຓວິສມຂທິຣວນໍ ເອວ, ຕຕ຺ຖ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວສຕີ’’ຕິ.

ວິສາຂາ ປຸຣິມານໍ ປຈ຺ຉິມານຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ, ‘‘ເກສໍ ນຸ ໂຂ ກຖາ ສຈ຺ຈາ’’ຕິ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຘມາລໍ ອາທາຍ ທສພລສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເຣວຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ເອກຈ຺ເຈ ອຍ຺ຍາ ວຓ຺ເຓນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ນິນ຺ທນ຺ຕິ, ກິເມຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ? ‘‘ວິສາເຂ, ຣມຓິຍໍ ວາ ໂຫຕຸ ມາ ວາ, ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ອຣິຍານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຣມຕິ, ຕເທວ ຐານໍ ຣມຓິຍໍ ນາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

‘‘ຄາເມ ວາ ຍທິ ວາຣຎ຺ເຎ, ນິນ຺ເນ ວາ ຍທິ ວາ ຖເລ;

ຍຕ຺ຖ ອຣຫນ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຕໍ ຠູມິຣາມເຓຍ຺ຍກ’’ນ຺ຕິ. (ຘ. ປ. ໙໘; ເຖຣຄາ. ໙໙໑; ສໍ. ນິ. ໑.໒໖໑);

ອປຣຠາເຄ ຠຄວາ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ເຖຣໍ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ລາຠີນໍ ຍທິທໍ, ສີວລີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໑໙໘, ໒໐໗) ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

໕໔. ອຖາຍສ຺ມາ ສີວລິຕ຺ເຖໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ອນຸຕ຺ຕານຕ຺ຖປທວຓ຺ຓນເມວ ກຣິສ຺ສາມ.

໕໕. ສີລໍ ຕສ຺ສ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສີລໍ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍໍ.

‘‘ນວ ໂກຏິສຫສ຺ສານິ, ອສີຕິສຕໂກຏິໂຍ;

ປຎ຺ຎາສສຕສຫສ຺ສານິ, ຉຕ຺ຕິໍສາ ຈ ປຸນາປເຣ.

‘‘ເອເຕ ສໍວຣວິນຍາ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປກາສິຕາ;

ເປຍ຺ຍາລມຸເຂນ ນິທ຺ທິຏ຺ຐາ, ສິກ຺ຂາວິນຍສໍວເຣ’’ຕິ. (ວິສຸທ຺ຘິ. ໑.໒໐; ປຏິ. ມ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໓໗) –

ເອວໍ ວຸຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂູນໍ ສາວກປຎ຺ຎຕ຺ຕິວເສນ ວຸຕ຺ຕານິ. ຠຄວໂຕ ປນ ສີລໍ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍເມວ ¶ ສໍຂາຕຸໍ ຄເຓຕຸໍ ¶ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາຘິວຊິຣູປໂມ ຍຖາ ວຊິຣໍ ອິນ຺ທນີລມຓິເວຬຸຣິຍມຓິຜລິກມສາຣຄລ຺ລາທີນິ ຣຕນານິ ວິຊ຺ຌຕິ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທໍ ກໂຣຕິ, ເອວເມວ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ໂລກຸຕ຺ຕຣມຄ຺ຄສມາຘິ ປຏິປກ຺ຂປຈ຺ຈນີກຘມ຺ເມ ວິຊ຺ຌຕິ ຠິນ຺ທຕິ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອສງ຺ເຂຍ຺ຍໍ ຎາຓວຣໍ ຕສ຺ສ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຈ຺ຈານິ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ເມ ສງ຺ຂຕາສງ຺ຂຕຘມ຺ເມ ຈ ຊານິຕຸໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ສຍມ຺ຠູຎາຓສພ຺ພຎ຺ຎຸຕຎ຺ຎາຓາທິຎາຓສມູຫໍ ອສງ຺ເຂຍ຺ຍໍ, ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາທິເຠເທນ ສໍຂາວິຣຫິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິມຸຕ຺ຕິ ຈ ອໂນປມາຕິ ສໍກິເລເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລາທິກາ ຈຕສ຺ໂສ ວິມຸຕ຺ຕິໂຍ ອນຸປມາ ອຸປມາຣຫິຕາ ‘‘ອິມາ ວິຍ ຠູຕາ’’ຕິ ອຸປເມຕຸໍ ນ ສກ຺ກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ສີວລິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວງ຺ຄີສຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ມຫາໂຠຄກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸໍ ¶ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ ນຄຣວາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກຠິກ຺ຂຸໍ ປຏິຠານວນ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອຘິກາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ – ‘‘ອຫມ຺ປິ ອນາຄເຕ ປຏິຠານວນ຺ຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣາ ພ຺ຍາກໂຕ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ອຸຠຍສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ມາຕຸ ປຣິພ຺ພາຊິກາຠາເວນ ອປຣຠາເຄ ປຣິພ຺ພາຊໂກຕິ ປາກໂຏ ວງ຺ຄີໂສຕິ ຈ ລທ຺ຘນາໂມ ຕໂຍ ເວເທ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕໂຕ ອາຈຣິຍໍ ອາຣາເຘຕ຺ວາ ຉວສີສຊານນມນ຺ຕໍ ນາມ ສິກ຺ຂິຕ຺ວາ ຉວສີສໍ ນເຂນ ອາໂກເຏຕ຺ວາ – ‘‘ອຍໍ ສຕ຺ໂຕ ອສຸກໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ຊານາຕິ.

ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘‘ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ຊິວິກາຍ ມຄ຺ໂຄ’’ຕິ ວງ຺ຄີສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາມນິຄມຣາຊຘານິໂຍ ວິຈຣິໍສຸ. ວງ຺ຄີໂສ ຕິວສ຺ສມຕ຺ຖເກ ມຕານມ຺ປິ ສີສໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ນເຂນ ອາໂກເຏຕ຺ວາ – ‘‘ອຍໍ ສຕ຺ໂຕ ອສຸກໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ກງ຺ຂາຈ຺ເຉທນຕ຺ຖໍ ເຕ ເຕ ຊເນ ອາວາເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕິໍ ກຖາເປຕິ. ເຕນ ຕສ຺ມິໍ ມຫາຊໂນ ¶ ອຠິປ຺ປສີທຕິ. ໂສ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ມຫາຊນສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ສຕມ຺ປິ ສຫສ຺ສມ຺ປິ ລຠຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ວງ຺ຄີສໍ ອາທາຍ ຍຖາຣຸຈິ ວິຈຣິໍສຸ. ວງ຺ຄີໂສ ສຕ຺ຖຸ ຄຸເຓ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘‘ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ມາຍາຍ ຕໍ ອາວຏ຺ເຏສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິໍສຸ.

ວງ຺ຄີໂສ ເຕສໍ ວຈນໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ, ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ວງ຺ຄີສ, ກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ ຊານາຕີ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຉວສີສມນ຺ຕໍ ນາເມກໍ ຊານາມິ, ເຕນ ຕິວສ຺ສມຕ຺ຖເກ ມຕານມ຺ປິ ສີສໍ ນເຂນ ອາໂກເຏຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ຊານາມີ’’ຕິ. ອຖ ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ເອກໍ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕສ຺ສ ສີສໍ, ເອກໍ ມນຸສ຺ເສສຸ, ເອກໍ ເທເວສຸ, ເອກໍ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ສີສໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ທສ຺ເສສິ. ໂສ ປຐມສີສໍ ອາໂກເຏຕ຺ວາ, ‘‘ໂຠ ໂຄຕມ, ອຍໍ ສຕ຺ໂຕ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ສາຘຸ ວງ຺ຄີສ, ສຸຏ຺ຐຸ ຕຍາ ທິຏ຺ຐໍ, ‘‘ອຍໍ ສຕ຺ໂຕ ກຸຫິໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມນຸສ຺ສໂລເກ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ ກຸຫິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເທວໂລເກ’’ຕິ. ຕິຓ຺ຓນ຺ນມ຺ປິ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ກເຖສິ. ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ປນ ສີສໍ ນເຂນ ອາໂກເຏນ຺ໂຕ ເນວ ¶ ອນ຺ຕໍ ນ ໂກຏິໍ ປສ຺ສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ນ ສກ຺ໂກສິ, ວງ຺ຄີສາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຸປປຣິກ຺ຂາມິ ຕາວາຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາປິ ພາຫິຣກມນ຺ເຕນ ຂີຓາສວສ຺ສ ສີສໍ ຊານິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອຖສ຺ສ ມຕ຺ຖກໂຕ ເສໂທ ມຸຈ຺ຈິ. ໂສ ລຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ’’. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ກິລມສິ, ວງ຺ຄີສາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອາມ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອິມສ຺ສ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ຊານິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ. ສເຈ ຕຸມ຺ເຫ ຊານາຖ, ກເຖຖາ’’ຕິ. ‘‘ວງ຺ຄີສ, ອຫໍ ເອຕມ຺ປິ ຊານາມິ, ອິໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິປິ ຊານາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ –

‘‘ຈຸຕິໍ ໂຍ ເວທິ ສຕ຺ຕານໍ, ອຸປປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ສພ຺ພໂສ;

ອສຕ຺ຕໍ ສຸຄຕໍ ພຸທ຺ຘໍ, ຕມຫໍ ພ຺ຣູມິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.

‘‘ຍສ຺ສ ຄຕິໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ເທວາ ຄນ຺ຘພ຺ພມານຸສາ;

ຂີຓາສວໍ ອຣຫນ຺ຕໍ, ຕມຫໍ ພ຺ຣູມິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ’’ນ຺ຕິ. (ຘ. ປ. ໔໑໙-໔໒໐; ສຸ. ນິ. ໖໔໘-໖໔໙) –

ອິມາ ທ຺ເວ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ໂສ ເຕນ ຫິ, ໂຠ ໂຄຕມ, ຕໍ ວິຊ຺ຊໍ ເມ ເທຖາຕິ ອປຈິຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ອມ຺ເຫຫິ ສມານລິງ຺ຄສ຺ສ ເທມາ’’ຕິ ອາຫ. ວງ຺ຄີໂສ ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກຕ຺ວາ ມຍາ ອິມໍ ມນ຺ຕໍ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ມຍິ ¶ ປພ຺ພຊນ຺ເຕ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ອຫໍ ມນ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ເຊຏ຺ຐໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ເຕນ ຠທ຺ທເມວ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ ໂສ ມນ຺ຕຕ຺ຖາຍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕທາ ຈ ເຖໂຣ ນິຄ຺ໂຣຘກປ຺ໂປ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ຕໍ ຠຄວາ ອາຓາເປສິ – ‘‘ນິຄ຺ໂຣຘກປ຺ປ, ອິມໍ ປພ຺ພາເຊຫີ’’ຕິ. ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ອາຓາຍ ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ‘‘ມນ຺ຕປຣິວາຣໍ ຕາວ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສາກາຣກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ວິປສ຺ສນາກມ຺ມຏ຺ຐານຎ຺ຈ ອາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສາກາຣກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ສຊ຺ຌາຍນ຺ໂຕວ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ປຏ຺ຐເປສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ – ‘‘ກິໍ, ໂຠ ວງ຺ຄີສ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ‘‘ອາມ ສິກ຺ຂິຕໍ’’. ‘‘ເຕນ ຫິ ເອຫິ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ສິປ຺ປສິກ຺ຂເນນ, ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ ນ ມຍ຺ຫໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ‘‘ຕ຺ວມ຺ປິ ທານິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ວສໍ ອາປນ຺ໂນ, ມາຍາຍ ອາວຏ຺ຏິໂຕ, ກິໍ ມຍໍ ຕວ ສນ຺ຕິເກ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ປກ຺ກມິໍສຸ. ວງ຺ຄີໂສ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉາກາສິ.

໙໖. ເອວໍ ¶ ເຖໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ອນຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

໙໙. ປຠາຫິ ອນຸຣຎ຺ຊນ຺ໂຕຕິ ໂສ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ຠຄວາ ນີລປີຕາທິຉພ຺ພຓ຺ຓປຠາຫິ ຣໍສີຫິ ອນຸຣຎ຺ຊນ຺ໂຕ ຊລນ຺ໂຕ ໂສຠຍມາໂນ ວິຊ຺ໂຊຕມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເວເນຍ຺ຍປທຸມານິ ໂສຕິ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສູຣິໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ວຈນສງ຺ຂາເຕນ ສູຣິຍຣໍສິຍາ ເວເນຍ຺ຍຊນສງ຺ຂາຕປທຸມານິ ວິເສເສນ ໂພເຘນ຺ໂຕ ປໂພເຘນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄາຘິຄເມນ ຜຸລ຺ລິຕານິ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐໐. ເວສາຣຊ຺ເຊຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນຕິ –

‘‘ອນ຺ຕຣາເຍ ຈ ນິຍ຺ຍາເນ, ພຸທ຺ຘຕ຺ເຕ ອາສວກ຺ຂເຍ;

ເອເຕສຸ ຈຕຸຏ຺ຐາເນສຸ, ພຸທ຺ໂຘ ສຸຏ຺ຐຸ ວິສາຣໂທ’’ຕິ. –

ເອວໍ ວຸຕ຺ຕຈຕຸເວສາຣຊ຺ຊຎາເຓຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນ ສມງ຺ຄີຠູໂຕ ສມນ຺ນາຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໐໕. ວາຄີໂສ ວາທິສູທໂນຕິ ວາທີນໍ ປຓ຺ຑິຕຊນານໍ ອີໂສ ປຘາໂນ ‘‘ວາທີໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ທ-ກາຣສ຺ສ ຄ-ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ສກຕ຺ຖປຣຕ຺ຖວາທໍ ສູທຕິ ປຄ຺ຆຣາເປຕິ ປາກຏໍ ກໂຣຕີຕິ ວາທິສູທໂນ.

໑໑໐. ມາຣມສນາຕິ ¶ ຂນ຺ຘມາຣາທໂຍ ປຎ຺ຈມາເຣ ມສຕິ ປຣາມສຕິ ວິທ຺ຘໍເສຕີຕິ ມາຣມສໂນ. ທິຏ຺ຐິສູທນາຕິ ໂວຫາຣປຣມຕ຺ຖສງ຺ຂາຕໍ ¶ ທິຏ຺ຐິທສ຺ສນໍ ສູທຕິ ປຄ຺ຆຣໍ ທີເປຕີຕິ ທິຏ຺ຐິສູທໂນ.

໑໑໑. ວິສ຺ສາມຠູມິ ສນ຺ຕານນ຺ຕິ ສກລສໍສາຣສາຄເຣ ສນ຺ຕານໍ ກິລມນ຺ຕານໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄາທິອຘິຄມາປເນນ ວິສ຺ສມຠູມິ ວິສ຺ສມຏ຺ຐານໍ ວູປສມນຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໒. ຕໂຕຫໍ ວິຫຕາຣມ຺ໂຠຕິ ຕໂຕ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ສຣີຣທສ຺ສເນນ ອຫໍ ວິຫຕາຣມ຺ໂຠ ວິນຏ຺ຐສາຣມ຺ໂຠ, ວິນຏ຺ຐມາໂນ ນິມ຺ມໂທ ຫຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ຍາຈິໍ ສໍຍາຈິໍ ອາໂຣເຈສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ວງ຺ຄີສຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປຎ຺ຈມາປທາເນ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນນ຺ທກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣຕິອາທິ ສພ຺ພໍ ປາຐານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ນນ຺ທກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຉຏ຺ຐາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ກຸລປ຺ປສາທການໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕຊ຺ຊໍ ອຠິນີຫາຣກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານນ຺ຕຣໍ ປຕ຺ເຖສິ. ສຕ຺ຖາປິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຍາວຊີວໍ ກຸສລໍ ກຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິຍໍ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓທິວເສ ເທວໂລກໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍເຍວ ອມຈ຺ຈກຸເລ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສຫ ເອກທິວເສເຍວ ¶ ຊາໂຕ, ຕໍທິວສໍເຍວ ນໍ ທຸກູລຈຸມ຺ພຏເກນ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ນຍິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂພຘິຣຸກ຺ໂຂ, ຣາຫຸລມາຕາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິຘີ ¶ , ອາໂຣຫນິຍຫຕ຺ຖີ, ກຓ຺ຑໂກ, ຉນ຺ໂນ, ກາຬຸທາຍີຕິ ອິເມ ສຕ຺ຕ ເອກທິວເສ ຊາຕຕ຺ຕາ ສຫຊາຕາ ນາມ ອເຫສຸໍ. ອຖສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ສກລນຄຣສ຺ສ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕທິວເສ ຊາຕຕ຺ຕາ ອຸທາຍີຕ຺ເວວ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂຖກໍ ກາຬຘາຕຸກຕ຺ຕາ ປນ ກາຬຸທາຍີຕິ ປຎ຺ຎາຍິຕ຺ຖ. ໂສ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກຸມາຣກີຬໍ ກີຬນ຺ໂຕ ວຸທ຺ຘິໍ ອຄມາສິ.

ອປຣຠາເຄ ໂລກນາເຖ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມນ ສພ຺ພຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ເກ ຣາຊຄຫໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ເວຬຸວເນ ວິຫຣນ຺ເຕ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາຣໍ ເອກໍ ອມຈ຺ຈໍ ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ອິຘາເນຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍໍ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ¶ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ເນ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ສພ຺ເພ ຕໍຂຓໍເຍວ ອິທ຺ຘິມຍປຕ຺ຕຈີວຣຘຣາ ວສ຺ສສຏ຺ຐິກຕ຺ເຖຣາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຣິຍາ ນາມ ມຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຣຎ຺ຎາ ເປສິຕສາສນໍ ທສພລສ຺ສ ນາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ເນວ ຄໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ສາສນໍ ສຸຍ຺ຍຕີຕິ ອປຣມ຺ປິ ອມຈ຺ຈໍ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາຣໍ ເປເສສິ. ຕສ຺ມິມ຺ປິ ຕຖາ ປຏິປນ຺ເນ ອປຣມ຺ປີຕິ ເອເຕນ ນເຍນ ນວປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາເຣ ນວ ອມຈ຺ເຈ ເປເສສິ. ສພ຺ເພ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ອເຫສຸໍ.

ອຖ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາ ຊນາ ມຍິ ສິເນຫາຠາເວນ ທສພລສ຺ສ ອິຘາຄມນຕ຺ຖາຍ ນ ກິຎ຺ຈິ ກຖຍິໍສຸ, ອຍໍ ໂຂ ປນ ອຸທາຍີ ທສພເລນ ສມວໂຍ ສຫປໍສຸກີຬິໂກ, ມຍິ ຈ ສິເນຫວາ, ອິມໍ ເປເສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ປຸຣິສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທສພລໍ ອິຘາເນຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເປເສສິ. ໂສ ປນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ‘‘ສຈາຫໍ, ເທວ, ປພ຺ພຊິຕຸໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ເອວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອິຘາເນສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ປພ຺ພຊິໂຕປິ ມມ ປຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນາເວລາຍ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ – ‘‘ນ ຕາວາຍໍ ທສພລສ຺ສ ກຸລນຄຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ກາໂລ, ວສ຺ສນ຺ເຕ ປນ ອຸປຄເຕ ປພ຺ພເຕສຸ ວນສຓ຺ເຑສຸ ຫຣິຕຕິຓສຎ຺ຉນ຺ນາຍ ຠູມິຍາ ຄມນກາໂລ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຄມນກາລໍ ອາຄເມນ຺ໂຕ ວສ຺ສນ຺ເຕ ສມ຺ປຕ຺ເຕ ສຕ຺ຖຸ ກຸລນຄຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ຄມນວຓ຺ຓໍ ສໍວຓ຺ເຓສິ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຈຕໍ ເຖຣຄາຖາຍ (ເຖຣຄາ. ໕໒໗-໕໓໐) –

‘‘ອງ຺ຄາຣິໂນ ¶ ¶ ທານິ ທຸມາ ຠທນ຺ເຕ, ຜເລສິໂນ ຉທນໍ ວິປ຺ປຫາຍ;

ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕວ ປຠາສຍນ຺ຕິ, ສມໂຍ ມຫາວີຣ ຠາຄີ ຣສານໍ.

‘‘ທຸມານິ ຜຸລ຺ລານິ ມໂນຣມານິ, ສມນ຺ຕໂຕ ສພ຺ພທິສາ ປວນ຺ຕິ;

ປຕ຺ຕໍ ປຫາຍ ຜລມາສສານາ, ກາໂລ ອິໂຕ ປກ຺ກມນາຍ ວີຣ.

‘‘ເນວາຕິສີຕໍ ¶ ນ ປນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ສຸຂາ ອຸຕຸ ອທ຺ຘນິຍາ ຠທນ຺ເຕ;

ປສ຺ສນ຺ຕຸ ຕໍ ສາກິຍາ ໂກຬິຍາ ຈ, ປຈ຺ຉາມຸຂໍ ໂຣຫິນິຍໍ ຕຣນ຺ຕໍ.

‘‘ອາສາຍ ກສເຕ ເຂຕ຺ຕໍ, ພີຊໍ ອາສາຍ ວປ຺ປຕິ;

ອາສາຍ ວາຓິຊາ ຍນ຺ຕິ, ສມຸທ຺ທໍ ຘນຫາຣກາ;

ຍາຍ ອາສາຍ ຕິຏ຺ຐາມິ, ສາ ເມ ອາສາ ສມິຊ຺ຌຕຸ.

‘‘ນາຕິສີຕໍ ນາຕິອຸຓ຺ຫໍ, ນາຕິທຸພ຺ຠິກ຺ຂຉາຕກໍ;

ສທ຺ທລາ ຫຣິຕາ ຠູມິ, ເອສ ກາໂລ ມຫາມຸນິ. (ອ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໑.໑.໒໒໕);

‘‘ປຸນປ຺ປຸນຎ຺ເຈວ ວປນ຺ຕິ ພີຊໍ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ວສ຺ສຕິ ເທວຣາຊາ;

ປຸນປ຺ປຸນໍ ເຂຕ຺ຕໍ ກສນ຺ຕິ ກສ຺ສກາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ຘຎ຺ຎມຸເປຕິ ຣຏ຺ຐໍ.

‘‘ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈນກາ ຈຣນ຺ຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປຕີ ທທນ຺ຕິ;

ປຸນປ຺ປຸນໍ ທານປຕີ ທທິຕ຺ວາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ສຄ຺ຄມຸເປນ຺ຕິ ຐານໍ.

‘‘ວີໂຣ ຫເວ ສຕ຺ຕຍຸຄໍ ປຸເນຕິ; ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ ຊາຍຕິ ຠູຣິປຎ຺ໂຎ;

ມຎ຺ຎາມຫໍ ສກ຺ກຕິ ເທວເທໂວ, ຕຍາ ຫິ ຊາໂຕ ມຸນິ ສຈ຺ຈນາໂມ.

‘‘ສຸທ຺ໂຘທໂນ ¶ ນາມ ປິຕາ ມເຫສິໂນ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ມາຕາ ປນ ມາຍນາມາ;

ຍາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຍ ກຸຈ຺ຉິນາ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ຕິທິວມ຺ຫິ ໂມທຕິ.

‘‘ສາ ¶ ໂຄຕມີ ກາລກຕາ ອິໂຕ ຈຸຕາ, ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ສມງ຺ຄິຠູຕາ;

ສາ ໂມທຕິ ກາມຄຸເຓຫິ ປຎ຺ຈຫິ, ປຣິວາຣິຕາ ເທວຄເຓຫິ ເຕຫິ.

‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ¶ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ, ອງ຺ຄີຣສສ຺ສປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສິ ສກ຺ກ, ຘມ຺ເມນ ເມ ໂຄຕມ ອຍ຺ຍໂກສີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໕໓໑-໕໓໖);

‘‘ອມ຺ພາ ປນສາ ກປິຏ຺ຐາ ຈ, ປຸປ຺ຜປລ຺ລວລງ຺ກຕາ;

ຘຸວປ຺ຜລານິ ສວນ຺ຕິ, ຂຸທ຺ທາມຘຸກກູປມາ;

ເສວມາໂນ ອຸໂຠ ປສ຺ເສ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ຺ສ.

‘‘ຊມ຺ພູ ສຸມຘຸຣາ ນີປາ, ມຘຸຄຓ຺ຑິທິວປ຺ຜລາ;

ຕາ ອຸໂຠສຸ ປຊ຺ໂຊຕນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ຕິຓ຺ຑຸການິ ປິຍາລານິ, ໂສຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ມໂນຣມາ;

ຂຸທ຺ທກປ຺ປຜລາ ນິຈ຺ຈໍ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ກທລີ ປຎ຺ຈໂມຈ຺ຈິ ຈ, ສຸປກ຺ກຜລຠູສິຕາ;

ອຸໂຠປສ຺ເສສຸ ລມ຺ພນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ມຘຸປ຺ຜລຘຣາ ນິຈ຺ຈໍ, ໂມຣຣຸກ຺ຂາ ມໂນຣມາ;

ຂຸທ຺ທກປ຺ປຜລາ ນິຈ຺ຈໍ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ຫິນ຺ຕາລຕາລປນ຺ຕີ ຈ, ຣຊຕກ຺ຂນ຺ໂຘວ ໂຊຕເຣ;

ສຸປກ຺ກຜລສຎ຺ຉນ຺ນາ, ຂຸທ຺ທກປ຺ປາ ມຘຸສ຺ສວາ;

ຜລານິ ຕານິ ຂາທນ຺ເຕ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ອຸທຸມ຺ພຣາຣຸຓາວຓ຺ຓາ ¶ , ສທາສຸມຘຸຣປ຺ຜລາ;

ອຸໂຠປສ຺ເສສຸ ລມ຺ພນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕາ ¶ ອເນກາ ເຕ, ນານາຜລຘຣາ ທຸມາ;

ອຸໂຠປສ຺ເສສຸ ລມ຺ພນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ຈມ຺ປກາ ສລຬາ ນາຄາ, ສຸຄນ຺ຘາ ມາລຸເຕຣິຕາ;

ສຸປຸປ຺ຜິຕຄ຺ຄາ ໂຊຕນ຺ຕິ, ສຸຄນ຺ເຘນາຠິປູຊຍຸໍ;

ສາທຣາ ວິນຕາເນວ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ປຸນ຺ນາຄາ ຄິຣິປຸນ຺ນາຄາ, ປຸປ຺ຜິຕາ ຘຣຓີຣຸຫາ;

ສຸປຸປ຺ຜິຕຄ຺ຄາ ໂຊຕນ຺ຕິ, ສຸຄນ຺ເຘນາຠິປູຊຍຸໍ;

ສາທຣາ ວິນຕຸຄ຺ຄຄ຺ຄາ, ຄນ຺ຕຸກາໂລ ມຫາຍສ.

‘‘ອໂສກາ ¶ ໂກວິຬາຣາ ຈ, ໂສມນສ຺ສກຣາ ວຣາ;

ສຸຄນ຺ຘາ ກຓ຺ຓິກາ ພນ຺ຘາ, ຣຕ຺ຕວຓ຺ເຓຫິ ຠູສິຕາ;

ສາທຣາ ວິນຕຸຄ຺ຄຄ຺ຄາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ກຓ຺ຓິກາຣາ ຜຸລ຺ລິຕາ ນິຈ຺ຈໍ, ໂສວຓ຺ຓຣໍສິໂຊຕກາ;

ທິພ຺ພຄນ຺ຘາ ປວາຍນ຺ຕິ, ທິສາ ສພ຺ພານິ ໂສຠຍໍ;

‘‘ສຸປຕ຺ຕາ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນາ, ເກຕກີ ຘນຸເກຕກີ;

ສຸຄນ຺ຘາ ສມ຺ປວາຍນ຺ຕິ, ທິສາ ສພ຺ພາຠິຄນ຺ຘິໂນ;

ສາທຣາ ປູຊຍນ຺ຕາວ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ມລ຺ລິກາ ຊາຕິສຸມນາ, ສຸຄນ຺ຘາ ຂຸທ຺ທມລ຺ລິກາ;

ທິສາ ສພ຺ພາ ປວາຍນ຺ຕິ, ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄ ປໂສຠຍໍ;

ສາທຣາ ເຕ ປລມ຺ພນ຺ຕິ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ສິນ຺ຘຸວາຣາ ສີຕຄນ຺ຘາ, ສຸຄນ຺ຘາ ມາລຸເຕຣິຕາ;

ທິສາ ສພ຺ພາຠິປູເຊນ຺ຕາ, ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄ ປໂສຠຍໍ;

ສາທຣາ ວິນຕຸຄ຺ຄຄ຺ຄາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ສີຫາ ¶ ເກສຣສີຫາ ຈ, ຈຕຸປ຺ປທນິເສວິຕາ;

ອຈ຺ຉມ຺ຠີຕາ ສຸຣາປາເນ, ມິຄຣາຊາ ປຕາປິໂນ.

‘‘ສີຫນາເທນ ປູເຊນ຺ຕິ, ສາທຣາ ເຕ ມິຄາຠິຠູ;

ມຄ຺ຄມ຺ຫິ ອຸຠໂຕ ວູຬ຺ຫາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ພ຺ຍຄ຺ຆາ ¶ ສິນ຺ຘວາ ນກຸລາ, ສາຘຸຣູປາ ຠຍານກາ;

ອາກາເສ ສມ຺ປຕນ຺ຕາວ, ນິພ຺ຠີຕາ ເຍນ ເກນຈິ;

ເຕຫິ ເຕ ສາທຣາ ນຕາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ຕິຘາ ປຠິນ຺ນາ ຉທ຺ທນ຺ຕາ, ສຸຣູປາ ສຸສ຺ສຣາ ສຸຠາ;

ສຕ຺ຕປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕງ຺ຄາ ເຕ, ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄສຸ ກູຊິໂນ;

‘‘ມິຄາ ວຣາຫາ ປສທາ, ຈິຕ຺ຣາສາວຍວາ ສຸຠາ;

ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ, ສຸຣູປາ ອງ຺ຄສໍຍຸຕາ;

ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄ ຄາຍມານາວ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ໂຄກຓ຺ຓາ ¶ ສຣຠາ ຣຸຣູ, ອາໂຣຫປຣິຓາຫິໂນ;

ສຸຣູປາ ອງ຺ຄສມ຺ປນ຺ນາ, ເສວມານາວ ອຈ຺ຉຣຸໍ;

ເສວມານາ ເຕຫິ ຕທາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ທີປີ ອຈ຺ຉາ ຕຣຈ຺ຉາ ຈ, ຕຸທຣາ ວຣຸຓາ ສທາ;

ເຕ ທານິ ສິກ຺ຂິຕາ ສພ຺ເພ, ເມຕ຺ຕາຍ ຕວ ຕາທິໂນ;

ເຕ ປຈ຺ຈເສວກາ ອທ຺ຘາ, ສມໂຍ ເຕ ມຫາຍສ.

‘‘ສສາ ສິງ຺ຄາລາ ນກຸລາ, ກລນ຺ທກາຬກາ ພຫູ;

ກສ຺ຕຸຣາ ສູຣາ ຄນ຺ຘາ ເຕ, ເກວລາ ຄາຍມານາວ.

‘‘ມຍູຣາ ¶ ນີລຄີວາ ເຕ, ສຸສິຂາ ສຸຠປກ຺ຂິກາ;

ສຸປິຎ຺ຉາ ເຕ ສຸນາທາ ຈ, ເວຬຸຣິຍມຓິສນ຺ນິຠາ;

ນາທໍ ກໂຣນ຺ຕາ ປູເຊນ຺ຕິ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ສຸວຓ຺ຓຈິຕ຺ຣຫໍສາ ຈ, ຊວຫໍສາ ວິຫາຈຣາ;

ເຕ ສພ຺ເພ ອາສຍາ ຉຸທ຺ຘາ, ຊິນທສ຺ສນພ຺ຍາວຏາ;

ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ກູຊນ຺ຕິ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ຫໍສາ ໂກຎ຺ຈາ ສຸນທາ ເຕ, ຈກ຺ກວາກາ ນທີຈຣາ;

ພກາ ພລາກາ ຣຸຈິຣາ, ຊລກາກາ ສຣກຸກ຺ກຸຏາ;

ສາທຣາຠິນາທິໂນ ເອເຕ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ຈິຕ຺ຣາ ສຸຣູປາ ສຸສ຺ສຣາ, ສາຬິກາ ສຸວຕຓ຺ຑິກາ;

ຣຸກ຺ຂຄ຺ຄາ ສມ຺ປຕນ຺ຕາ ເຕ, ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄສຸ ກູຊິໂນ;

ເຕສຸ ເຕສຸ ນິກູຊນ຺ຕິ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ໂກກິລາ ¶ ສກລາ ຈິຕ຺ຣາ, ສທາ ມຎ຺ຊຸສ຺ສຣາ ວຣາ;

ວິມ຺ຫາປິຕາ ເຕ ຊນຕໍ, ສທ຺ຘິມິຕ຺ຕາທິເກ ສຸຣາ;

ສເຣຫິ ປູຊຍນ຺ຕາວ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ຠິງ຺ກາ ກຸຣຣາ ສາຣາ, ປູຣິຕາ ການເນ ສທາ;

ນິນ຺ນາທຍນ຺ຕາ ປວນໍ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສມງ຺ຄິໂນ;

ຄາຍມານາ ສເຣເນວ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ຕິຕ຺ຕິຣາ ¶ ສຸສຣາ ສາຣາ, ສຸສຣາ ວນກຸກ຺ກຸຏາ;

ມຎ຺ຊຸສ຺ສຣາ ຣາມເຓຍ຺ຍາ, ກາໂລ ເຕ ປິຕຸທສ຺ສເນ.

‘‘ເສຕວາລຸກສຎ຺ຉນ຺ນາ, ສຸປຕິຕ຺ຖາ ມໂນຣມາ;

ມຘຸໂຣທກສມ຺ປຸຓ຺ຓາ, ສຣາ ໂຊຕນ຺ຕິ ເຕ ສທາ;

ຕຕ຺ຖ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປິວິຕ຺ວາ ຈ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ກຸມ຺ຠີຣາມກຣາກິຓ຺ຓາ ¶ , ວລຍາ ມຸຎ຺ຊໂຣຫິຕາ;

ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປພ຺ຍາວິທ຺ຘາ, ສຣາ ສີໂຕທກາ ສຸຠາ;

ຕຕ຺ຖ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປິວິຕ຺ວາ ຈ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ນີລຸປ຺ປລສມາກິຓ຺ຓາ, ຕຖາ ຣຕ຺ຕຸປ຺ປເລຫິ ຈ;

ກຸມຸທຸປ຺ປລສໍກິຓ຺ຓາ, ສຣາ ໂສຠນ຺ຕິເນກຘາ;

ຕຕ຺ຖ ສີຕລກາ ໂຕຍາ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ປຸຓ຺ຑຣີເກຫິ ສຎ຺ຉນ຺ນາ, ປທຸເມຫິ ສໂມຫຕາ;

ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄສຸ ໂສຠນ຺ຕິ, ໂປກ຺ຂຣຎ຺ໂຎ ຕຫິໍ ຕຫິໍ;

ຕຕ຺ໂຖທການິ ນ຺ຫາຍນ຺ຕິ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ເສຕປຸລິນສໍກິຓ຺ຓາ, ສຸປຕິຕ຺ຖາ ມໂນຣມາ;

ສີໂຕທກມໂຫເຆຫິ, ສມ຺ປຸຓ຺ຓາ ຕາ ນທີ ສຸຠາ;

ອຸໂຠ ມຄ຺ເຄຫິ ສນ຺ທນ຺ຕິ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ມຄ຺ຄສ຺ສ ອຸຠໂຕປສ຺ເສ, ຄາມນິຄມສມາກຸລາ;

ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ຊນຕາ, ຣຕນຕ຺ຕຍມາມກາ;

ເຕສໍ ສມ຺ປຸຓ຺ຓສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ.

‘‘ເຕສຸ ເຕສຸ ປເທເສສຸ, ເທວາ ມານຸສ຺ສກາ ອຸໂຠ;

ຄນ຺ຘມາລາຠິປູເຊນ຺ຕິ, ສມໂຍ ເຕ ຎາຕິທສ຺ສເນ’’ຕິ.

ເອວໍ ¶ ເຖໂຣ ສຏ຺ຐິມຕ຺ຕາຫິ ຄາຖາຫິ ສຕ຺ຖຸ ຄມນວຓ຺ຓໍ ສໍວຓ຺ເຓສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ‘‘ກາຬຸທາຍີ ມມ ຄມນໍ ປຕ຺ເຖຕິ, ປູເຣສ຺ສາມິສ຺ສ ສງ຺ກປ຺ປ’’ນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຄມເນ ພຫູນໍ ວິເສສາຘິຄມໍ ທິສ຺ວາ ວີສຕິສຫສ຺ສຂີຓາສວປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໂຕ ອຕຸຣິຕຈາຣິກາວເສນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣຜລາຜເລ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທາທິສມູຫານໍ ເສວນປູຊາຍ ປູຊິຍມາໂນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣສຸຄນ຺ຘປຸປ຺ຜຄນ຺ເຘຫິ ຄນ຺ຘິຍມາໂນ ຄາມນິຄມວາສີນໍ ສງ຺ຄຫໍ ກຸຣຸມາໂນ ກປິລວຕ຺ຖຸຄາມິມຄ຺ຄໍ ¶ ປຏິປຊ຺ຊິ. ເຖໂຣ ອິທ຺ຘິຍາ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ອາກາເສ ຐິໂຕ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພໍ ເວສໍ ທິສ຺ວາ, ຣຎ຺ຎາ – ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ¶ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ‘‘ສເຈ ອມຈ຺ຈປຸຕ຺ຕໍ ຕຍາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ເປສິຕໍ ນ ຊານາສິ, ເອວໍ ຊານາຫີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ –

‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ, ອງ຺ຄີຣສສ຺ສປ຺ປຏິມສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສິ ສກ຺ກ, ຘມ຺ເມນ ເມ ໂຄຕມ ອຍ຺ຍໂກສີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໕໓໖) – ຄາຖມາຫ;

ຕຕ຺ຖ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘສ຺ສ ອຸເຣ ວາຍາມຊນິຕາຫິ ຘມ຺ມເທສນາຫິ ຊາຕຕາຍ ໂອຣສປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫິ. ອສຍ຺ຫສາຫິໂນຕິ ອຠິສມ຺ໂພຘິໂຕ ປຸພ຺ເພ ຐເປຕ຺ວາ ມຫາໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອຎ຺ເຎຫິ ສຫິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ອສຍ຺ຫສ຺ສ ສກລໂພຘິສມ຺ຠາຣສ຺ສ, ມຫາກຣຸຓາກຣສ຺ສ ຈ ສຫນໂຕ ຕໂຕ ປຣມ຺ປິ ອຎ຺ເຎຫິ ສຫິຕຸໍ ອຠິຠວິຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕ຺ຕາ ອສຍ຺ຫານໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ມາຣານໍ ສຫນໂຕ ອຠິຠວນໂຕ ອາສຍານຸສຍຈຣິຕາຘິມຸຕ຺ຕິອາທິວິຠາຄາວໂພເຘນ ຍຖາຣຫໍ ເວເນຍ຺ຍານໍ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກປຣມຕ຺ເຖຫິ ອນຸສາສນີສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອຎ຺ເຎຫິ ອສຍ຺ຫສ຺ສ ພຸທ຺ຘກິຈ຺ຈສ຺ສ ສຫນໂຕ ຕຕ຺ຖ ວາ ສາຘຸກາຣີຠາວໂຕ ອສຍ຺ຫສາຫິໂນ. ອງ຺ຄີຣສສ຺ສາຕິ ອງ຺ຄີກຕສີລາທິສມ຺ປຕ຺ຕິກສ຺ສ. ‘‘ອງ຺ຄມງ຺ເຄຫິ ນິຈ຺ຉຣຓກໂອຠາສສ຺ສາ’’ຕິ ອປເຣ. ເກຈິ ປນ ‘‘ອງ຺ຄີຣໂສ ສິທ຺ຘຕ຺ໂຖຕິ ອິມານິ ທ຺ເວ ນາມານິ ປິຕຣາເຍວ ຄຫິຕານີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອປ຺ປຏິມສ຺ສາຕິ ອນຸປມສ຺ສ ອິຏ຺ຐາທີສຸ ຕາທິລຂຓສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຕາທິໂນ. ປິຕຸປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍສີຕິ ອຣິຍຊາຕິວເສນ ມຍ຺ຫໍ ປິຕຸ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ໂລກໂວຫາຣວເສນ ຕ຺ວໍ ປິຕາ ¶ ອສິ. ສກ຺ກາຕິ ວໍເສນ ຣາຊານໍ ອາລປຕິ. ຘມ຺ເມນາຕິ ສຠາເວນ ອຣິຍຊາຕິໂລກິຍຊາຕີຫິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊາຕີນໍ ສຠາວສໂມຘາເນນ. ໂຄຕມາຕິ ໂຄຕ຺ເຕນ ຣາຊານໍ ອາລປຕິ. ອຍ຺ຍໂກສີຕິ ປິຕາມໂຫ ອໂຫສິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິອາທິໍ ວທນ຺ໂຕ ເຖໂຣ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ.

ເອວໍ ¶ ປນ ອຕ຺ຕານໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ເຐນ ຣຎ຺ຎາ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິຍາທິຕສ຺ສ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ປຕ຺ເຕ ທິນ຺ເນ ຄມນາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ‘‘ກສ຺ມາ ຄນ຺ຕຸກາມຕ຺ຖ, ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ. ກຫໍ ປນ ສຕ຺ຖາຕິ? ວີສຕິສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາໂຣ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ໂນຕິ. ຕຸມ຺ເຫ ອິມໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊຖ, ອຎ຺ຎໍ ຠຄວໂຕ ຫຣຖ. ຍາວ ຈ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ອິມໍ ນຄຣໍ ປາປຸຓາຕິ, ຕາວສ຺ສ ອິໂຕເຍວ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຫຣຖາຕິ. ເຖໂຣ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຈ ປຣິສາຍ ຈ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຄມນໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ຣາຊນິເວສນໍ ຣຕນຕ຺ຕຍຄຸເຓສຸ ອຠິປ຺ປສນ຺ນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສພ຺ເພສໍ ປສ຺ສນ຺ຕານໍເຍວ ສຕ຺ຖຸ ອາຫຣິຕພ຺ພຠຕ຺ຕປຸຓ຺ຓໍ ປຕ຺ຕໍ ອາກາເສ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອຸປເນຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ສຕ຺ຖາປິ ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ເອວໍ ສຏ຺ຐິໂຍຊນໍ ມຄ຺ຄໍ ທິວເສ ທິວເສ ໂຍຊນໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຣາຊເຄຫໂຕ ຠຕ຺ຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອທາສິ. ຠຄວາ ກເມນ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຣາຊວີຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸທ຺ໂຘທນມຫາຣາຊາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ມາ ເອວໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິ, ນຍິທໍ ຣາຊວໍສປ຺ປເວຓີ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ມຫາຣາຊ, ວໍໂສ, ອີທິໂສ ອມ຺ຫາກໍ ປນ ພຸທ຺ຘວໍໂສ’’ຕິ ວຕ຺ວາ –

‘‘ອຸຕ຺ຕິຏ຺ເຐ ນປ຺ປມຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຘມ຺ມໍ ສຸຈຣິຕໍ ຈເຣ;

ຘມ຺ມຈາຣີ ສຸຂໍ ເສຕິ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ປຣມ຺ຫິ ຈ.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈເຣ ສຸຈຣິຕໍ, ນ ນໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ຈເຣ;

ຘມ຺ມຈາຣີ ສຸຂໍ ເສຕິ, ອສ຺ມິໍ ໂລເກ ປຣມ຺ຫິ ຈາ’’ຕິ. (ຘ. ປ. ໑໖໘-໑໖໙) –

ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຣາຊາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສກມນ຺ທິເຣ ໂຠເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ໂຠຊນາວສາເນ ຘມ຺ມປາລຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑໐.໙໒ ອາທໂຍ) ສຸຕ຺ວາ ສປຣິໂສ ອນາຄາມິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ອປຣຠາເຄ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ນິປນ຺ໂນວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິ.

ຕໂຕ ຠຄວາ ຣາຫຸລມາຕຸຍາ ພິມ຺ພາເທວິຍາ ປາສາທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຘມ຺ມໍ ¶ ເທເສຕ຺ວາ ໂສກໍ ວິໂນເທຕ຺ວາ ຈນ຺ທກິນ຺ນຣີຊາຕກເທສນາຍ (ຊາ. ໑.໑໔.໑໘ ອາທໂຍ) ປສາທໍ ຊເນຕ຺ວາ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາມໍ ອຄມາສິ. ອຖ ພິມ຺ພາເທວີ ປຸຕ຺ຕໍ ຣາຫຸລກຸມາຣໍ ອາຫ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຕວ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ ຘນໍ ຍາຈາຫີ’’ຕິ. ກຸມາໂຣ ‘‘ທາຍຊ຺ຊໍ ¶ , ເມ ສມຓ, ເທຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ, ‘‘ສຸຂາ, ເຕ ສມຓ, ຉາຍາ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕໍ ຠຄວາ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາມໍ ເນຕ຺ວາ ‘‘ໂລກຸຕຣທາຍຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປພ຺ພາເຊສິ. ອຖ ຠຄວາ ອຣິຍຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ໂນ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສາວການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຸລປ຺ປສາທການໍ ຍທິທໍ ກາຬຸທາຍີ’’ຕິ (ອ. ນິ. ໑.໒໑໙, ໒໒໕) ເຖຣໍ ເອຕທຄ຺ເຄ ຐເປສິ.

໑໖໕. ເຖໂຣ ປຕ຺ຕເອຕທຄ຺ຄຏ຺ຐາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ¶ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິຄາຖາໂຍ ອຠາສິ. ຕຕ຺ຖ ອນຸຕ຺ຕານປທເມວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ.

໑໖໖. ຄຸຓາຄຸຓວິທູຕິ ຄຸຓຎ຺ຈ ອຄຸຓຎ຺ຈ ຄຸຓາຄຸຓໍ, ວຓ຺ຓາວຓ຺ຓໍ, ກຸສລາກຸສລໍ ວາ ຕໍ ຊານາຕີຕິ ຄຸຓາຄຸຓວິທູ. ກຕຎ຺ຎູຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ກຕຄຸຓໍ ຊານາຕີຕິ ກຕຎ຺ຎູ, ເອກທິວສມ຺ປິ ຠຕ຺ຕທານາທິນາ ກຕູປກາຣສ຺ສ ຣຊ຺ຊມ຺ປິ ທາຕຸໍ ສມຕ຺ຖຕ຺ຕາ ກຕຎ຺ຎູ. ກຕເວທີຕິ ກຕໍ ວິນ຺ທຕິ ອນຸຠວຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕີຕິ ກຕເວທີ. ຕິຕ຺ເຖ ໂຍເຊຕິ ປາຓິເນຕິ ສພ຺ພສຕ຺ເຕ ນິພ຺ພານປເວສນຸປາເຍ ກຸສລປເຖ ມຄ຺ເຄ ຘມ຺ມເທສນາຍ ໂຍເຊຕິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ ປຕິຏ຺ຐາເປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ຄມນວຓ຺ຓນຄາຖານມຕ຺ໂຖ ເຖຣຄາຖາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕເຍວາຕິ.

ກາຬຸທາຍິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ສຕ຺ຕມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຠຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມຊິນວເຣສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິປຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຫໍສວຕີນຄເຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ໂສ ວຸທ຺ຘິມນ຺ວາຍ ເວທງ຺ຄປາຣໂຄ ສກປຣສມຍກຸສໂລ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄາຖາຫິ ໂຖເມສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ສຸຄຕີສຸເຍວໍ ¶ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊຄເຫ ພິມ຺ພິສາຣຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຠໂຍຕ຺ເວວສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິຄຓ຺ເຐຫິ ສທ຺ຘິໍ ¶ ວິສ຺ສາສິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຈຣນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ນິຄຓ຺ເຐນ ນາຏປຸຕ຺ເຕນ ສຕ຺ຖຸ ວາທາໂຣປນຕ຺ຖາຍ ເປສິໂຕ ນິປຸຓປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນິປຸຓພ຺ຍາກຣຓໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ໂນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານານຸຣູປໍ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໙໕. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

໘. ໂລມສກງ຺ຄິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐມາປທາເນ ¶ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂລມສກງ຺ຄິຍຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສທ຺ໂຘ ປສນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ອປໂຣ ຈນ຺ທໂນ ນາມ ຕສ຺ສ ສຫາໂຍ ຈາສິ. ເຕ ທ຺ເວປິ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນມານສາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ສີລໍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ສຸປຣິສຸທ຺ຘສີລາ ຕໂຕ ຈຸຕາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເອກໍ ພຸທ຺ຘນ຺ຕຣໍ ທິພ຺ພສຸຂໍ ອນຸຠວິໍສຸ. ເຕສຸ ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາກິຍກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອປໂຣ ຈນ຺ທໂນ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ອຖ ໂສ ສກ຺ຍກຸລປ຺ປສາທເກນ ກາຬຸທາຍິນາ ອາຣາຘິເຕນ ຠຄວຕາ ສກ຺ຍຣາຊູນໍ ມານມທ຺ທນາຍ ກຕໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣຘມ຺ມເທສນາຍໍ (ຊາ. ໒.໒໒.໑໖໕໕ ອາທໂຍ) ໂປກ຺ຂຣວສ຺ສອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມນິກາເຍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠທ຺ເທກຣຕ຺ຕສຸຕ຺ຕນ຺ຕເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎວາສໍ ວສນ຺ໂຕ ຠທ຺ເທກຣຕ຺ຕສຸຕ຺ຕນ຺ຕເທສນານຸສາສນໍ (ມ. ນິ. ໓.໒໘໖ ອາທໂຍ) ສຣິຕ຺ວາ ຕທນຸສາເຣນ ຎາຓໍ ເປເສຕ຺ວາ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໒໒໕. ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກປ຺ໂປ ຕາວ ຈຕຸພ຺ພິໂຘ – ສາຣກປ຺ໂປ, ວຣກປ຺ໂປ, ມຓ຺ຑກປ຺ໂປ, ຠທ຺ທກປ຺ໂປຕິ. ເຕສຸ ຍສ຺ມິໍ ກປ຺ເປ ເອໂກ ພຸທ຺ໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ອຍໍ ສາຣກປ຺ໂປ ນາມ. ຍສ຺ມິໍ ທ຺ເວ ວາ ຕໂຍ ວາ ພຸທ຺ຘາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຍໍ ວຣກປ຺ໂປ ນາມ. ຍສ຺ມິໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ພຸທ຺ຘາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຍໍ ມຓ຺ຑກປ຺ໂປ ນາມ. ຍສ຺ມິໍ ປຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຍໍ ຠທ຺ທກປ຺ໂປ ນາມ. ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ປນ –

‘‘ສາຣກປ຺ໂປ ¶ ມຓ຺ຑກປ຺ໂປ, ສາຣມຓ຺ຑກປ຺ໂປ ຕຖາ;

ວຣກປ຺ໂປ ຠທ຺ທກປ຺ໂປ, ກປ຺ປາ ປຎ຺ຈວິຘາ ສິຍຸໍ.

‘‘ເອໂກ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ປຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘາ ຍຖາກ຺ກມໍ;

ເອເຕສຸ ປຎ຺ຈກປ຺ເປສຸ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ວິນາຍກາ’’ຕິ. –

ເອວໍ ¶ ປຎ຺ຈ ກປ຺ປາ ວຸຕ຺ຕາ. ເຕສຸ ອຍໍ ກປ຺ໂປ ‘‘ກກຸສນ຺ໂຘ ໂກຓາຄມໂນ ກສ຺ສໂປ ໂຄຕໂມ ເມຕ຺ເຕຍ຺ໂຍ’’ຕິ ປຎ຺ຈພຸທ຺ຘປຏິມຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ຠທ຺ທກປ຺ໂປ ນາມ ຊາໂຕ.

ຕສ຺ມາ ອິມສ຺ມິໍ ຠທ຺ທກປ຺ປມ຺ຫິ ກສ຺ສໂປ ນາຍໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ໂລມສກງ຺ຄິຍຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນວມາປທາເນ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວນວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສທ຺ຘາຊາໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ, ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ຠິກ຺ຂູນໍ ສມີເປ ກໂປຕໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ. ເຕສຸ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິຄຕກາເລເຍວ ມາຕຸ ໂທຫໂຬ ອຸທປາທິ ວເນ ວສິຕຸໍ ວເນ ວິຊາຍິຕຸໍ ¶ . ຕໂຕ ອິຈ຺ຉານຸຣູປວເສນ ວເນ ວສນ຺ຕິຍາ ຄພ຺ຠວຸຏ຺ຐານໍ ອໂຫສິ. ຄພ຺ຠໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕຎ຺ຈ ນໍ ກາສາວຂຓ຺ເຑນ ປຏິຄ຺ຄເຫສຸໍ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນກາໂລ, ຣາຊາ ຕໍ ກຸມາຣໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ສເຫວ ໂປເສສິ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຉພ຺ພສານິ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ກຕ຺ວາ ພຸທ຺ເຘ ຊາເຕ ໂສ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ໂສວາເທ ປສນ຺ໂນ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາທຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອຣຫາ ອໂຫສິ.

໒໕໑. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘຸ ມຫາຍໂສຕິ ເອຕ຺ຖ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ພນ຺ຘຸ ຎາຕໂກຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓພນ຺ຘູຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມພນ຺ຘູ’’ຕິ ¶ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ໂລກຕ຺ຕຍພ຺ຍາປກຍສຕ຺ຕາ ມຫາຍໂສ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ວນວຈ຺ຉຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໑໐. ຈູຬສຸຄນ຺ຘຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ທສມາປທາເນ ¶ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສຸຄນ຺ຘຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ກສ຺ສປສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຠວສມ຺ປນ຺ເນ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ພທາ ນມສ຺ສມາໂນ ມຫາທານໍ ທທມາໂນ ມາສສ຺ສ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠຄວໂຕ ຄນ຺ຘກຸຏິຍາ ຈຕຸຊ຺ຊາຕິຄນ຺ເຘນ ວິລິມ຺ເປສິ. ‘‘ມມ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ສຣີຣໂຕ ສຸຄນ຺ຘຄນ຺ໂຘ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ອກາສິ. ຠຄວາ ຕໍ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ກາມາວຈຣໂລກໍ ສຣີຣຄນ຺ເຘນ ສຸຄນ຺ຘໍ ກຸຣຸມາໂນ ສຸຄນ຺ຘເທວປຸຕ຺ໂຕຕິ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ໂສ ເທວໂລກສມ຺ປຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ມຫາໂຠຄກຸເລ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິຄຕສ຺ເສວ ມາຕຸຍາ ສຣີຣຄນ຺ເຘນ ສກລເຄຫໍ ສກລນຄຣຎ຺ຈ ສຸຄນ຺ເຘນ ເອກຄນ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ຊາຕກ຺ຂເຓ ສກລໍ ສາວຕ຺ຖິນຄຣໍ ສຸຄນ຺ຘກຣຓ຺ຑໂກ ວິຍ ອໂຫສິ, ເຕນສ຺ສ ສຸຄນ຺ໂຘຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຸທ຺ຘິໍ ອຄມາສິ. ຕທາ ສຕ຺ຖາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປຕ຺ວາ ເຊຕວນມຫາວິຫາຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ, ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ປຣິນິພ຺ພານາ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ນິປນ຺ນຏ຺ຐານາທີສຸ ສຸຄນ຺ຘເມວ ວາຍິ. ເທວາປິ ທິພ຺ພຈຸຓ຺ຓທິພ຺ພຄນ຺ຘປຸປ຺ຜານິ ໂອກິຣນ຺ຕິ.

໒໗໒. ໂສປິ ເຖໂຣ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອິມມ຺ຫິ ຠທ຺ທເກ ກປ຺ເປຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ, ເກວລໍ ປຸຎ຺ຎນານຕ຺ຕໍ ນາມນານຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິເສໂສ.

ຈູຬສຸຄນ຺ຘຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ປຎ຺ຈປຎ຺ຎາສມວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຉປ຺ປຎ຺ຎາສເມ ¶ ¶ ວຄ຺ເຄ ປຐມາປທາເນ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ໂອຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມຫານຸຠາໂວ ນາຄຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອຕ຺ຕໂນ ຠວນໍ ເນຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕສິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ມຫຄ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສິ, ເອເກກຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຫຄ຺ເຆເນວ ປຈ຺ເຈກທຸສ຺ສຍຸເຄນ ສພ຺ເພນ ຈ ສມຓປຣິກ຺ຂາເຣນ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາໂພຘິມຓ຺ຑລໍ ສຕ຺ຕຫິ ຣຕເນຫິ ປູເຊສິ. ກສ຺ສປສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມໍ ອກາສິ. ເອວໍ ໂສ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພາຣາຓສິຍໍ ມຫາວິຠວສ຺ສ ເສຏ຺ຐິໂນ ປຸຕ຺ໂຕ ¶ ຫຸຕ຺ວາ ສຸຊາຕາຍ ຠຄວໂຕ ຂີຣປາຍາສໍ ທິນ຺ນາຍ ເສຏ຺ຐິຘີຕາຍ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຍໂສ ນາມ ນາເມນ ປຣມສຸຂຸມາໂລ. ຕສ຺ສ ຕໂຍ ປາສາທາ ໂຫນ຺ຕິ – ເອໂກ ເຫມນ຺ຕິໂກ, ເອໂກ ຄິມ຺ຫິໂກ, ເອໂກ ວສ຺ສິໂກຕິ. ໂສ ວສ຺ສິເກ ປາສາເທ ວສ຺ສິເກ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ນິປ຺ປຸຣິເສຫິ ຕູຣິເຍຫິ ປຣິຈາຣຍມາໂນ ວສຕິ, ເຫຏ຺ຐາປາສາທໍ ນ ໂອຕຣຕິ. ເຫມນ຺ຕິເກ ປາສາເທ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ສຸຜຸສິຕວາຕປານກວາເຏ ຕຕ຺ເຖວ ປຏິວສຕິ. ຄິມ຺ຫິເກ ປາສາເທ ພຫຸກວາຏວາຕປານຊາລາຫິ ສມ຺ປນ຺ເນ ຕຕ຺ເຖວ ວສຕິ. ຫຕ຺ຖປາທານໍ ສຸຂຸມາລຕາຍ ຠູມິຍໍ ນິສຊ຺ຊາທິກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ສິມ຺ພລິຕຸລາທິປຸຓ຺ຓສຠາເວ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຸປຘານານິ ກິຈ຺ຈານິ ກໂຣຕິ. ເອວໍ ເທວໂລເກ ເທວກຸມາໂຣ ວິຍ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິຕສ຺ສ ສມງ຺ຄີຠູຕສ຺ສ ປຣິຈາຣຍມານສ຺ສ ປຏິກຈ຺ເຈວ ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ, ປຣິຊນສ຺ສາປິ ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ, ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໂຍ ຈ ເຕລປທີໂປ ຌາຍຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ປຏິກຈ຺ເຈວ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ສກໍ ປຣິຊນໍ ສຸປນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຈ຺ເຉ ວີຓໍ, ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຓ຺ເຐ ມຸທິງ຺ຄໍ, ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຈ຺ເຉ ອາຬມ຺ພຣໍ, ອຎ຺ຎໍ ວິເກສິກໍ, ວິກ຺ເຂຬິກໍ, ອຎ຺ຎາ ວິປ຺ປລປນ຺ຕິໂຍ ຫຕ຺ຖປຕ຺ຕໍ ສຸສານໍ ມຎ຺ເຎ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ອາທີນໂວ ປາຕຸຣໂຫສິ, ນິພ຺ພິທາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຓ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ວຕ ໂຠ’’ຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓປາທຸກາໂຍ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ເຍນ ນິເວສນທ຺ວາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອມນຸສ຺ສາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິໍສຸ – ‘‘ມາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ໂກຈິ ອນ຺ຕຣາຍມກາສິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ນຄຣທ຺ວາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອມນຸສ຺ສາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິໍສຸ – ‘‘ມາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂກຈິ ອນ຺ຕຣາຍມກາສິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອິສິປຕນໍ ມິຄທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມຕິ, ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຈງ຺ກມາ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ວຕ ໂຠ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ¶ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ, ຍສ, ອນຸປທ຺ທຸຕໍ, ອິທໍ ອນຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ, ເອຫິ, ຍສ, ນິສີທ, ຘມ຺ມໍ ເຕ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ, ‘‘ອິທໍ ກິຣ ອນຸປທ຺ທຸຕໍ, ອິທໍ ອນຸປສ຺ສຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ສຸວຓ຺ຓປາທຸກາຫິ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ຕີ ເຍນ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຍໂສ ນ ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ, ຈຕຸທ຺ທິສາ ອສ຺ສທູເຕ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ສາມໍເຍວ ເຍນ ອິສິປຕນໍ ມິຄທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ, ສຸວຓ຺ຓປາທຸການໍ ນິກ຺ເຂປໍ, ທິສ຺ວານ ຕໍເຍວ ອນຸຄມາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍໍ, ຍຖາ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂເຣສິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ¶ ¶ ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເຕນ ຫິ ຄຫປຕິ ນິສີທ, ອປ຺ເປວ ນາມ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາສີຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ‘‘ອິເຘວ ກິຣາຫໍ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ອຕ຺ຖຸ ສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ຠນ຺ເຕ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ¶ , ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ, ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ, ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ໂສວ ໂລເກ ປຐມໍ ອຸປາສໂກ ອໂຫສິ ເຕວາຈິໂກ.

ອຖ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປິຕຸໂນ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາຍເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍສສ຺ສ ໂຂ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປິຕຸໂນ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ອຠພ຺ໂພ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ, ຍໍນູນາຫໍ ຕໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາຕາ ເຕ ຕາຕ, ຍສ, ປຣິເທວໂສກສມາປນ຺ນາ, ເທຫິ ມາຕຸຍາ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸລ຺ໂລເກສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຄຫປຕິ, ຍສ຺ສ ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ເສກ຺ເຂນ ທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມ ທິຏ຺ໂຐ ວິທິໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕຍາ, ຕສ຺ສ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຄຫປຕິ, ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍສສ຺ສ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ເສກ຺ເຂນ ທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມ ທິຏ຺ໂຐ ວິທິໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕຍາ, ຕສ຺ສ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ອຠພ຺ໂພ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ, ຠນ຺ເຕ, ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ, ສຸລທ຺ຘໍ, ຠນ຺ເຕ, ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ¶ , ຍຖາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ, ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ອຊ຺ຊຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ຍເສນ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ປຈ຺ຉາສມເຓນາ’’ຕິ ¶ . ‘‘ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ’’. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ¶ , ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ເສຏ຺ຐິມ຺ຫິ ຄຫປຕິມ຺ຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຫິ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ, ສາວ ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

໑. ອຣຫາ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ໂອຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສມຸທ຺ທນ຺ຕິ ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທາຍ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ທສ຺ເສຕພ຺ພໂຕ ສມຸທ຺ໂທ, ອຖ ວາ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ອຸທິຍຕິ ໂຂຠິຍຕິ ປໂສຘິຍຕິ ໂຆສນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາລຸຬິຍຕີຕິ ສມຸທ຺ໂທ, ມຫນ຺ໂຕ ຈ ໂສ ສມຸທ຺ໂທ ຈາຕິ ມຫາສມຸທ຺ໂທ, ຕໍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ. ໂອຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປວິສິຕ຺ວາ, ສາມ຺ຍຕ຺ເຖ ເຈຕໍ ອຸປໂຍຄວຈນນ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຠວນໍ ເມ ສຸມາປິຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຠວນ຺ຕິ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ ນິວສນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ວາສໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ຠວນໍ, ມຍ຺ຫໍ ຕໍ ຠວນໍ ຕໍ ວິມານໍ ຕໍ ປາສາທໍ ປຎ຺ຈປາກາຣກູຏາຄາເຣຫິ ສໍ ສຸຏ຺ຐຸ ມາປິຕໍ ນຄຣໍ, ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ສຸຏ຺ຐຸ ນິມ຺ມິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸນິມ຺ມິຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີຕິ ສຸມຫນ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຠູຕາ ອິຕາ ຄຕາ ປວຕ຺ຕາ ຂຓິຕາ ກຕາຕິ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປປຸປ຺ຜປຸລິນຕິຕ຺ຖມຘຸໂຣທກາທີຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ນິມ຺ມິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈກ຺ກວາກູປກູຊິຕາຕິ ຈກ຺ກວາກກຸກ຺ກຸຏຫໍສາທີຫິ ກູຊິຕາ ໂຆສິຕາ ນາທິຕາ ສາ ໂປກ຺ຂຣຓີຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອິໂຕ ປຣໍ ນທີວນທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທປາທປປກ຺ຂີນໍ ວຓ຺ຓຎ຺ຈ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ທສ຺ສນຎ຺ຈ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ທານກ຺ກມຎ຺ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວ.

ໂລກາຫຸຕິປຏິຄ຺ຄຫນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ໂລເກ ອາຫຸຕິ ໂລກາຫຸຕິ, ກາມຣູປາຣູປສງ຺ຂາຕສ຺ສ ໂລກສ຺ສ ອາຫຸຕິໍ ປູຊາສກ຺ກາຣໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີຕິ ໂລກາຫຸຕິປຏິຄ຺ຄຫໍ, ສຸເມຘໍ ຠຄວນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ພ຺ຍາກຣຓທານຎ຺ຈ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕຜລຎ຺ຈ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ທຸຕິຍາປທາເນ ¶ ¶ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ນທີກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຕ຺ຕນາ ໂຣປິຕສ຺ສ ອມ຺ພຣຸກ຺ຂສ຺ສ ປຐມຸປ຺ປນ຺ນໍ ມໂນສິລາວຓ຺ຓໍ ເອກໍ ອມ຺ພຜລໍ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຠາຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສຍຕາຍ ຆຣາວາສໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕີຫິ ຕາປສສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ວິຫຣຕິ. ນທີຕີເຣ ວສນໂຕ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕຕາຍ ຈ ນທີກສ຺ສໂປຕິ ສມຎ຺ຎາ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ສປຣິສສ຺ສ ເອຫິຠິກ຺ຂຸຠາເວນ ອຸປສມ຺ປທໍ ອທາສິ. ໂສ ຠຄວໂຕ ຄຍາສີເສ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍ ເທສນາຍ (ມຫາວ. ໕໔; ສໍ. ນິ. ໔.໒໘) ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ອນຸປຸພ຺ພິກຖາ – ສຕ຺ຖາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຕໂຍ ຠາຕິກຊຏິເລ ທເມຕຸໍ ເຍນ ອຸຣຸເວລາ ຕທວສຣິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຕໂຍ ຊຏິລາ ປຏິວສນ຺ຕິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ນທີກສ຺ສໂປ ຄຍາກສ຺ສໂປຕິ, ເຕສຸ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ, ນທີກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕິຓ຺ຓໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ, ຄຍາກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ກສ຺ສປ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ’’ຕິ. ນ ໂຂ ເມ, ມຫາສມຓ, ຄຣຸ, ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ, ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີຕິ. ອປ຺ເປວ ມໍ ນ ວິເຫເຐຍ຺ຍ, ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອນຸຊານາຫິ ອຄ຺ຍາຄາຣນ຺ຕິ ¶ . ວິຫຣ, ມຫາສມຓ, ຍຖາສຸຂນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣກໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ນິສີທິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ຠຄວນ຺ຕໍ ປວິຏ຺ຐໍ, ທິສ຺ວາ ທຸມ຺ມໂນ ປຘູປາຍິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ ¶ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິມສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ອນຸປຫຈ຺ຈ ຉວິຎ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ¶ ມໍສຎ຺ຈ ນ຺ຫາຣຸຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊຎ຺ຈ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິເຍຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ປຘູປາຍິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ມກ຺ຂໍ ອສຫມາໂນ ປຊ຺ຊລິ. ຠຄວາປິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຊ຺ຊລິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ສໂຊຕິຠູຕານໍ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ວິຍ ໂຫຕິ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕ, ໂຠ, ມຫາສມໂຓ ນາເຄນ ວິເຫຐິຍຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຕສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ອນຸປຫຈ຺ຈ ຉວິຎ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ມໍສຎ຺ຈ ນ຺ຫາຣຸຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊຎ຺ຈ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ທສ຺ເສສິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ກສ຺ສປ, ນາໂຄ ປຣິຍາທິນ຺ໂນ ອສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕໂຊ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຓ຺ຑສ຺ສ ນາຄຣາຊສ຺ສ ອິທ຺ຘິມໂຕ ອາສິວິສສ຺ສ ໂຆຣວິສສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເນຣຎ຺ຊຣາຍໍ ຠຄວາ, ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອໂວຈ;

ສເຈ ເຕ ກສ຺ສປ ອຄຣຸ, ວິຫເຣມຸ ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ ອຄ຺ຄິສາລມ຺ຫີ’’ຕິ.

‘‘ນ ໂຂ ເມ ມຫາສມຓ ຄຣຸ, ຜາສຸກາໂມວ ຕໍ ນິວາເຣມິ;

ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ, ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ;

‘‘ອປ຺ເປວ ¶ ມໍ ນ ວິເຫເຐຍ຺ຍ, ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ ກສ຺ສປ ອນຸຊານາຫິ ອຄ຺ຍາຄາຣນ຺ຕິ;

ທິນ຺ນນ຺ຕິ ນໍ ວິທິຕ຺ວາ, ອຠີໂຕ ປາວິສິ ຠຍມຕີໂຕ.

‘‘ທິສ຺ວາ ອິສິໍ ປວິຏ຺ຐໍ, ອຫິນາໂຄ ທຸມ຺ມໂນ ປຘູປາຍິ;

ສຸມນມນໂສ ອຘິມໂນ, ມນຸສ຺ສນາໂຄປິ ຕຕ຺ຖ ປຘູປາຍິ.

‘‘ມກ຺ຂຎ຺ຈ ອສຫມາໂນ, ອຫິນາໂຄ ປາວໂກວ ປຊ຺ຊລິ;

ເຕໂຊຘາຕຸສຸກຸສໂລ, ມນຸສ຺ສນາໂຄປິ ຕຕ຺ຖ ປຊ຺ຊລິ.

ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ;

ອຸທິຈ຺ຉເຣ ຊຏິລາ, ອຠິຣູໂປ ວຕ ໂຠ ມຫາສມໂຓ;

‘‘ອຖ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ, ຫຕາ ນາຄສ຺ສ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ;

ອິທ຺ຘິມໂຕ ປນ ຐິຕາ, ອເນກວຓ຺ຓາ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ນີລາ ອຖ ໂລຫິຕິກາ, ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາ ປີຕກາ ຜລິກວຓ຺ຓາໂຍ;

ອງ຺ຄີຣສສ຺ສ ກາເຍ, ອເນກວຓ຺ຓາ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ປຕ຺ຕມ຺ຫິ ໂອທຫິຕ຺ວາ, ອຫິນາຄໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທສ຺ເສສິ;

ອຍໍ ເຕ ກສ຺ສປ ນາໂຄ, ປຣິຍາທິນ຺ໂນ ອສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕໂຊ’’ຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວໂຕ ອິມິນາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍນ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເຘວ, ມຫາສມຓ, ວິຫຣ, ອຫໍ ເຕ ຘຸວຠຕ຺ເຕນາ’’ຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສມສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ. ອຖ ໂຂ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ອຏ຺ຐໍສຸ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫນ຺ຕາ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ, ເຕ ນຸ ໂຂ ເຕ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ອຏ຺ຐໍສຸ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫນ຺ຕາ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາ’’ຕິ. ເອເຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຫາຣາຊາໂນ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ ¶ . ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ, ໂກ ນຸ ໂຂ ໂສ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ¶ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ. ເອໂສ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສກ຺ໂກປິ ເທວານມິນ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ ¶ . ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ, ໂກ ນຸ ໂຂ ໂສ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ. ເອໂສ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມາປິ ສຫມ຺ປຕິ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ ¶ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ¶ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ເມ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ, ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສເຈ ມຫາສມໂຓ ມຫາຊນກາເຍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຫາສມຓສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ມມ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕິ, ອໂຫ ນູນ ມຫາສມໂຓ ສ຺ວາຕນາຍ ນາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ທິວາວິຫາຣໍ ອກາສິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ, ກິໍ ນຸ ໂຂ, ມຫາສມຓ, ຫິຍ຺ໂຍ ນາຄມາສິ, ອປິຈ ມຍໍ ຕໍ ສຣາມ, ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ນາຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ, ຂາທນີຍສ຺ສ ຈ ໂຠຊນີຍສ຺ສ ¶ ຈ ເຕ ປຏິວີໂສ ຐປິໂຕ’’ຕິ. ນນຸ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ເມ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສເຈ ມຫາສມໂຓ ມຫາຊນກາເຍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຫາສມຓສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ມມ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕິ, ອໂຫ ນູນ ມຫາສມໂຓ ສ຺ວາຕນາຍ ນາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ, ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕວ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ທິວາວິຫາຣໍ ອກາສິນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ເຈຕສາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຊານິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ປໍສຸກູລໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ໂຘເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ¶ ປາຓິນາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ຂຓິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ໂຘວຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ທຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ກກຸເຘ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ສາຂໍ ໂອນາເມສິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ, ກິໍ ນຸ ໂຂ, ມຫາສມຓ, ນາຍໍ ປຸພ຺ເພ ອິຘ ໂປກ຺ຂຣຓີ ສາຍໍ ອິຘ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ນຍິມາ ສິລາ ປຸພ຺ເພ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ເກນິມາ ສິລາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ນຍິມສ຺ສ ກກຸຘສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ສາຂາ ໂອນຕາ, ສາຍໍ ສາຂາ ໂອນຕາ’’ຕິ? ອິຘ ເມ, ກສ຺ສປ, ປໍສຸກູລໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ¶ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ໂຘເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ປາຓິນາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ຂຓິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ໂຘວຕູ’’ຕິ. ສາຍໍ, ກສ຺ສປ, ອມນຸສ຺ເສນ ປາຓິນາ ຂຓິຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ທຕູ’’ຕິ? ສາຍໍ, ກສ຺ສປ, ອມນຸສ຺ເສນ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສິລາ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ກກຸເຘ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ສາຂໍ ໂອນາເມສິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕູ’’ຕິ? ສ຺ວາຍໍ ອາຫຣຫຕ຺ໂຖ ກກຸໂຘ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ¶ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ຠຄວາ, ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕູ’’ຕິ? ສາຍໍ, ກສ຺ສປ, ອມນຸສ຺ເສນ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສິລາຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ ¶ , ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສກ຺ໂກປິ ເທວານມິນ຺ໂທ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອາຍາມຫ’’ນ຺ຕິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ຊມ຺ພຸທີໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມນ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓ, ມຄ຺ເຄນ ອາຄໂຕ, ອຫໍ ຕຍາ ປຐມຕຣໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ຊມ຺ພຸທີໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ. ອິທໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຊມ຺ພຸຜລໍ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນໍ ຣສສມ຺ປນ຺ນໍ, ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ມຫາສມຓ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ອຣຫສິ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ມໍ ປຐມຕຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ¶ ຊມ຺ພຸທີໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອາຍາມຫ’’ນ຺ຕິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ຊມ຺ພຸທີໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ອມ຺ໂພ…ເປ… ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ອາມລກີ…ເປ… ¶ ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ຫຣີຕກີ…ເປ… ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມນ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓ, ມຄ຺ເຄນ ອາຄໂຕ, ອຫໍ ຕຍາ ປຐມຕຣໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ. ອິທໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນໍ, ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ ¶ . ‘‘ອລໍ, ມຫາສມຓ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ອຣຫສິ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ມໍ ປຐມຕຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕຸກາມາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ກຏ຺ຐານິ ຜາເລຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ກຏ຺ຐານິ ຜາເລຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ¶ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຜາລິຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ກຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ຜາລິຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ກຏ຺ຐສຕານິ ຜາລິຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ກຏ຺ຐານິປິ ຜາລິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕຸກາມາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊເລຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊເລຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຊ຺ຊລິຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ອຄ຺ຄີ’’ຕິ. ‘‘ອຸຊ຺ຊລິຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຄິສຕານິ ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຄ຺ຄີປິ ອຸຊ຺ຊລິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ວິຊ຺ຌາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ອຄ຺ຄິໍ ວິຊ຺ຌາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິຊ຺ຌາຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ອຄ຺ຄີ’’ຕິ. ‘‘ວິຊ຺ຌາຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຄິສຕານິ ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຄ຺ຄີປິ ວິຊ຺ຌາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ສີຕາສຸ ເຫມນ຺ຕິກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ອນ຺ຕຣຏ຺ຐກາສຸ ຫິມປາຕສມເຍ ¶ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ນິມຸຊ຺ຊນ຺ຕິປິ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນນິມຸຊ຺ຊນມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ມນ຺ທາມຸຂິສຕານິ ອຠິນິມ຺ມິນິ ຍຕ຺ຖ ເຕ ຊຏິລາ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ຍຖຍິມາ ມນ຺ທາມຸຂິໂຍ ນິມ຺ມິຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຕາວ ພຫູ ມນ຺ທາມຸຂິໂຍປິ ອຠິນິມ຺ມິນິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫາ ອກາລເມໂຆ ປາວສ຺ສິ, ມຫາ ອຸທກວາຫໂກ ສຎ຺ຊາຍິ, ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ໂສ ປເທໂສ ອຸທເກນ ນ ໂອຕ຺ຖໂຏ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ‘‘ມາເຫວ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ອຸທເກນ ວູຬ຺ໂຫ ອໂຫສີ’’ຕິ ນາວາຍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຊຏິເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ, ຕໍ ປເທສໍ ອຄມາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ¶ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ‘‘ອຍມຫມສ຺ມິ, ກສ຺ສປາ’’ຕິ ຠຄວາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ນາວາຍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ ¶ , ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຸທກມ຺ປິ ນ ປວາຫິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຈິຣມ຺ປິ ໂຂ ອິມສ຺ສ ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ ‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’ນ຺ຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຊຏິລໍ ສໍເວເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເນວ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອຣຫາ, ນາປິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສມາປນ຺ໂນ, ສາປິ ເຕ ປຏິປທາ ນຕ຺ຖິ, ຍາຍ ຕ຺ວໍ ອຣຫາ ວາ ອສ຺ສສິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ໂນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຕ຺ວໍ ໂຂສິ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ, ເຕປິ ຕາວ ອປໂລເກຫິ, ຍຖາ ເຕ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຖາ ເຕ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຊຏິເລ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ, ຍຖາ ຠວນ຺ໂຕ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕູ’’ຕິ. ‘‘ຈິຣປຏິກາ ມຍໍ, ໂຠ, ມຫາສມເຓ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ, ສເຈ ຠວໍ ¶ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສຕິ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ນທີກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ວຸຍ຺ຫມາເນ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມາເຫວ ເມ ຠາຕຸໂນ ອຸປສຄ຺ໂຄ ອໂຫສີ’’ຕິ, ຊຏິເລ ປາເຫສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ເມ ຠາຕຣໍ ຊານາຖາ’’ຕິ, ສາມຎ຺ຈ ຕີຫິ ຊຏິລສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ¶ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອິທໍ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ¶ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ຄຍາກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ວຸຍ຺ຫມາເນ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມາເຫວ ເມ ຠາຕູນໍ ອຸປສຄ຺ໂຄ ອໂຫສີ’’ຕິ, ຊຏິເລ ປາເຫສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ເມ ຠາຕໂຣ ຊານາຖາ’’ຕິ, ສາມຎ຺ຈ ທ຺ວີຫິ ຊຏິລສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອິທໍ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ, ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ, ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

‘‘ຠຄວໂຕ ¶ ອຘິຏ຺ຐາເນນ ປຎ຺ຈ ກຏ຺ຐສຕານິ ນ ຜາລິຍິໍສຸ, ຜາລິຍິໍສຸ, ອຄ຺ຄີ ນ ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ, ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ, ນ ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ, ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ, ປຎ຺ຈ ມນ຺ທາມຸຂິສຕານິ ອຠິນິມ຺ມິນິ, ເອເຕນ ນເຍນ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒປາຏິຫາຣິຍສຫສ຺ສານິ ໂຫນ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຄຍາສີສໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ສຫສ຺ເສນ ສພ຺ເພເຫວ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຄຍາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຍາສີເສ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸ ອາມນ຺ເຕສິ (ສໍ. ນິ. ໔.໒໘) – ‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕໍ, ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຈກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕໍ, ຣູປາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ¶ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ¶ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ? ໂສຕໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ສທ຺ທາ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ຆານໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຄນ຺ຘາ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ຊິວ຺ຫາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຣສາ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ກາໂຍ ອາທິຕ຺ໂຕ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອາທິຕ຺ຕາ…ເປ… ມໂນ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຘມ຺ມາ ອາທິຕ຺ຕາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕ’’’ນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສທ຺ເທສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຄນ຺ເຘສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ ¶ , ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສຸ.

໒໙. ເອວໍ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຫ ປຏິສມ຺ຠິທາຫິ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ນທີກສ຺ສໂປ ເຖໂຣ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ¶ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຄ຺ຄຜລນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມຜລໍ, ອຕ຺ຕນາ ໂຣປິຕອມ຺ພຣຸກ຺ຂສ຺ສ ອາທິມ຺ຫິ ຄຫິຕຜລໍ ວາ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ນທີກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຕຕິຍາປທາເນ ¶ ອຊິນຈມ຺ມວຕ຺ໂຖຫນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຄຍາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍໍ ກຸສລໍ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອິໂຕ ເອກຕິໍສກປ຺ເປ ສິຂິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສຍຕາຍ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ວສຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ຠຄວາ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ຕສ຺ສ ອສ຺ສມສມີເປນາຄຈ຺ຉິ, ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ເວລໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ມໂນຫຣານິ ໂກລຜລານິ ສຕ຺ຖຸ ອຸປເນສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສຍຕາຍ ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິ ຕາປສສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄຍາຍ ວິຫຣຕິ. ຄຍາຍ ວສນໂຕ ຫິສ຺ສ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕຕາຍ ຈ ຄຍາກສ຺ສໂປຕິ ສມຎ຺ຎາ ອໂຫສິ. ໂສ ຠຄວໂຕ ສທ຺ຘິໍ ປຣິສາຍ ເອຫິຠິກ຺ຂູປສມ຺ປທໍ ທຕ຺ວາ ນທີກສ຺ສປສ຺ສ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍ ເທສນາຍ ໂອວທິຍມາໂນ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ.

໓໕. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອຊິນຈມ຺ມວຕ຺ໂຖຫນ຺ຕິອາທິມາຫ ¶ . ຕຕ຺ຖ ອຊິນຈມ຺ມວຕ຺ໂຖຕິ ຕາປສປພ຺ພຊິຕຕ຺ຕາ ອຊິນຈມ຺ມນິວາສນປາວຸຣໂຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂາຣິຠາຣຘໂຣຕິ ຕາປສກາເລ ຕາປສປຣິກ຺ຂາຣປຣິປຸຓ຺ຓກາຊຘໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຂາຣິກຕາປສປຣິກ຺ຂາເຣ ປູເຣຕ຺ວາ. ໂກລໍ ອຫາສິ ອສ຺ສມນ຺ຕິ ໂກລຜລໍ ອສ຺ສເມ ປູເຣຕ຺ວາ ອສ຺ສເມ ນິສິນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອໂຄປຍິນ຺ຕິ ¶ ປາເຐ ໂກລຜລໍ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອສ຺ສມໍ ໂຄເປສິໍ ຣກ຺ຂິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຄຍາກສ຺ສປຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຈຕຸຕ຺ຖາປທາເນ ນິພ຺ພຸເຕ ກກຸສນ຺ຘມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ກິມິລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ກກຸສນ຺ຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຖຣິ ¶ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ສລລມາລາຫິ ມຓ຺ຑປໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕາວຕິໍເສສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປຣາປຣໍ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ສກ຺ຍຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກິມິໂລຕິ ຕສ຺ສ ນາມໍ ອກາສິ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຠຄສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປມຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຎາຓປຣິປາກໍ ຎຕ຺ວາ ສໍເວຄຊນນຕ຺ຖໍ ອນຸປິຍາຍໍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ປຐມໂຍພ຺ພເນ ຐິຕໍ ຣມຓີຍໍ ອິຕ຺ຖິຣູປໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນ ອນຸກ຺ກເມນ ຍຖາ ຊຣາໂຣຄວິປຕ຺ຕີຫິ ອຠິຠູຕາ ທິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ອກາສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ກິມິລກຸມາໂຣ ອຕິວິຍ ສໍເວຄຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ສໍເວຄໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປາກຏໍ ກຕ຺ວາ ລທ຺ຘານຸສາສໂນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໒. ໂສ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ກກຸສນ຺ຘມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓມ຺ຫິ ວຸສີມຕີຕິ ປຎ຺ຈຫິ ວສິຕາຫິ ວສິປ຺ປຕ຺ຕມ຺ຫິ ຠຄວຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ສພ຺ພຄຸຓຄເຓຫິ ມຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ອຠິວູຬ຺ຫີຕຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມ຺ຫິ ກກຸສນ຺ເຘ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກິມິລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໕. ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຫສ຺ສຣໍສີ ¶ ¶ ຠຄວາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍໍ ປຸຎ຺ຎໍ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອິໂຕ ຈຕຸນວຸຕິກປ຺ເປ ເອກໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ກທລິຜລານິ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ເວສາລິຍໍ ລິຈ຺ຉວິຣາຊກຸມາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ວຊ຺ຊິຣາຊປຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ໂຕຕ຺ເວວສ຺ສ ສມຎ຺ຎາ. ໂສ ທຫໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສິປ຺ປາທິສິກ຺ຂນກາເລປິ ເຫຕຸສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສໂຍວ ຫຸຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ອຈິຣປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສຕ຺ຖຣິ ຘມ຺ມໍ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ມຫາເຖເຣສຸ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວິຫຣນ຺ເຕສຸ ເອກທິວສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເສຂໍເຍວ ສມານໍ ມຫຕິຍາ ປຣິສາຍ ປຣິວຸຕໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຸປຣິມຄ຺ຄາຘິຄມາຍ ອຸສ຺ສາຫໍ ຊເນນ຺ໂຕ –

‘‘ຣຸກ຺ຂມູລຄຫນໍ ¶ ປສກ຺ກິຍ, ນິພ຺ພານໍ ຫທຍສ຺ມິໍ ໂອປິຍ;

ຌາຍ ໂຄຕມ ມາ ຈ ປມາໂທ, ກິໍ ເຕ ພິຬິພິຬິກາ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໑໑໙) – ຄາຖໍ ອຠາສິ;

ຕຕ຺ຖ ຣຸກ຺ຂມູລຄຫນນ຺ຕິ ຣຸກ຺ຂມູລຠູຕໍ ຄຫນໍ, ຄຫນຎ຺ຫິ ອຕ຺ຖິ, ນ ຣຸກ຺ຂມູລໍ, ຣຸກ຺ຂມູລຎ຺ຈ ອຕ຺ຖິ, ນ ຄຫນໍ, ເຕສຸ ຣຸກ຺ຂມູລຄ຺ຄຫເຓນ ຐານສ຺ສ ຉາຍາຍ ສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ວາຕາຕປປຣິສ຺ສຍາຠາວໍ ທີເປຕິ, ຄຫນຄ຺ຄຫເຓນ ນິວາຕຠາເວນ ວາຕປຣິສ຺ສຍາຠາວໍ ຊນສມ຺ພາຘາຠາວຎ຺ຈ ທສ຺ເສຕິ, ຕທຸຠເຍນ ຈ ຠາວນາໂຍຄ຺ຍຕໍ. ປສກ຺ກິຍາຕິ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ. ນິພ຺ພານໍ ຫທຍສ຺ມິໍ ໂອປິຍາຕິ ‘‘ເອວໍ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິພ຺ພານໍ ອຘິຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ນິພ຺ພຸຕິໍ ຫທເຍ ຐເປຕ຺ວາ ຈິຕ຺ເຕ ກຕ຺ວາ. ຌາຍາຕິ ຕິລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌາເນນ ຌາຍ, ວິປສ຺ສນາຠາວນາສຫິຕໍ ມຄ຺ຄຠາວນໍ ຠາເວຫິ. ໂຄຕມາຕິ ຘມ຺ມຠຓ຺ຑາຄາຣິກໍ ໂຄຕ຺ເຕນາລປຕິ. ມາ ຈ ປມາໂທຕິ ອຘິກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ ມາ ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊິ. ອິທານິ ຍາທິໂສ ¶ ເຖຣສ຺ສ ປມາໂທ, ຕໍ ປຏິກ຺ເຂປວເສນ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ ເຕ ພິຬິພິຬິກາ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ພິຬິພິຬິກາຕິ ພິຬິພິຬິກິຣິຍາ, ພິຬິພິຬິຕິສທ຺ທປວຕ຺ຕິ ຍຖາ ນິຣຕ຺ຖກາ, ເອວໍ ພິຬິພິຬິກາສທິສາ ຊນປຎ຺ຎຕ຺ຕິ. ກິໍ ເຕ ກຣິສ຺ສຕີຕິ ກີທິສໍ ອຕ຺ຖໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ສາເຘສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ຊນປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ປຫາຍ ສທຕ຺ຖປສຸໂຕ ໂຫຫີຕິ ໂອວາທໍ ອທາສິ.

ຕໍ ¶ ສຸຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎຫິ ວຸຕ຺ເຕນ ວິສ຺ສຄນ຺ຘວາຍນວຈເນນ ສໍເວຄຊາໂຕ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຈງ຺ກເມນ ວີຕິນາເມນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກາເປຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຎ຺ຈເກ ນິສິນ຺ນມຕ຺ໂຕວ ‘‘ກິຎ຺ຈິ ສຍາມີ’’ຕິ ສີສໍ ພິມ຺ໂພຫນມສມ຺ປຕ຺ຕໍ ປາທໍ ຠູມິໂຕ ອຸຄ຺ຄຕໍ ສຣີຣສ຺ສ ອາກາສຄຕກ຺ຂເຓເຍວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໔໙. ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ອປຣຠາເຄ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຫສ຺ສຣໍສີ ຠຄວາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຫສ຺ສຣໍສີຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ອເນກສຕສຫສ຺ສຣໍສີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ຄາຖາພນ຺ຘສຸຂຕ຺ຖໍ ‘‘ສຫສ຺ສຣໍສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເສສໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຉຏ຺ຐາປທາເນ ສຸເມໂຘ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸຕ຺ຕຣສາມເຓຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ¶ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ສຸເມຘສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ວິຊ຺ຊາຘໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອາກາເສນ ວິຈຣຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ເສວ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນຕ຺ຖໍ ວນນ຺ຕເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ ຉພ຺ພຓ຺ຓພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ. ໂສ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອາກາສໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ສຸວິສຸທ຺ເຘຫິ ວິປຸເລຫິ ກຓິກາຣປຸປ຺ເຜຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ປູເຊສິ, ປຸປ຺ຜານິ ພຸທ຺ຘານຸຠາເວນ ສຕ຺ຖຸ ອຸປຣິ ຉຕ຺ຕາກາເຣນ ອຏ຺ຐໍສຸ, ໂສ ເຕນ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ກາລໍ ກຕ຺ວາ ຕາວຕິໍເສສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ຍາວຕາຍຸກໍ ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊຄເຫ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕໂຣຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓວິຊ຺ຊາສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊາຕິຍາ ຣູເປນ ວິຊ຺ຊາຍ ວເຍນ ສີລາຈາເຣນ ຈ ໂລກສ຺ສ ສມ຺ຠາວນີໂຍ ຊາໂຕ.

ຕສ຺ສ ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ວສ຺ສກາໂຣ ມຄຘມຫາມຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຘີຕຣໍ ທາຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິປ຺ປາຍໍ ປເວເທສິ. ໂສ ນິສ຺ສຣຓຊ຺ຌາສຍຕາຍ ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກາເລນ ກາລໍ ຘມ຺ມເສນາປຕິໍ ປຍິຣຸປາສນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ເຖຣໍ ອຸປຏ຺ຐຫຕິ.

ເຕນ ¶ ຈ ສມເຍນ ເຖຣສ຺ສ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊຕ຺ຖາຍ ອຸຕ຺ຕໂຣ ສາມເຓໂຣ ປາໂຕວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ວິຫາຣໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຕຬາກສ຺ສ ສມີເປ ປຕ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸທກສມີປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຸຂໍ ໂຘວຕິ. ອຖ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸມງ຺ຄໂຈໂຣ ກຕກມ຺ໂມ ອາຣກ຺ຂປຸຣິເສຫິ ອນຸພທ຺ໂຘ ອຄ຺ຄມຄ຺ເຄນ ນຄຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປລາຍນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕນາ ຄຫິຕໍ ຣຕນຠຓ຺ຑິຕໍ ສາມເຓຣສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປລາຍິ. ສາມເຓໂຣປິ ປຕ຺ຕສມີປໍ ອຸປຄໂຕ. ໂຈຣໍ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕາ ຣາຊປຸຣິສາ ສາມເຓຣສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ຠຓ຺ຑິກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ໂຈໂຣ, ອິມິນາ ໂຈຣິຍໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ສາມເຓຣໍ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ວສ຺ສກາຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທສ຺ເສສຸໍ. ວສ຺ສກາໂຣ ຈ ຕທາ ຣຎ຺ໂຎ ວິນິຈ຺ຉເຍ ນິຍຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ເຉຊ຺ຊເຠຊ຺ຊໍ ອນຸສາສຕິ, ໂສ ‘‘ປຸພ຺ເພ ມມ ວຈນໍ ນາທິຍິ, ສຸທ຺ຘປາສຓ຺ຑິເຍສຸ ປພ຺ພຊີ’’ຕິ (ເຖຣຄາ. ອຏ຺ຐ. ໑.ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣຄາຖາວຓ຺ຓນາ) ກມ຺ມໍ ອໂສເຘຕ຺ວາ ຆາຕຸກາມຕ຺ຕາວ ຊີວນ຺ຕເມວ ຕໍ ສູເລ ອຸຕ຺ຕາເສສິ.

ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ຎາຓປຣິປາກໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ຜຸຣນ຺ຕຫຕ຺ຖນຂມຓິມຍູຂສມ຺ຠິນ຺ນສິຕາຠຕາຍ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕຊາຕິຫິງ຺ຄຸລກສຸວຓ຺ຓຣສຘາຣໍ ວິຍ ຊາລາຄຸຓ຺ຐິຕມຸທຸຕລຸນທີຆງ຺ຄຸລິຫຕ຺ຖໍ ອຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ສີເສ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ອຸຕ຺ຕຣ, ອິທໍ ເຕ ປຸຣິມກມ຺ມສ຺ສ ¶ ຜລໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕຕ຺ຖ ຕຍາ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂຓພເລນ ອຘິວາສນາ ກາຕພ຺ພາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຊ຺ຌາສຍານຸຣູປໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ອຸຕ຺ຕໂຣ ອມຕາຠິເສກສທິເສນ ສຕ຺ຖຸ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສນ ສຎ຺ຊາຕປ຺ປສາທໂສມນສ຺ສຕາຍ ອຸຬາຣປີຕິປາໂມຊ຺ຊໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຍຖາປຣິຈິຕໍ ວິປສ຺ສນາມຄ຺ຄໍ ສມາຣູຬ຺ໂຫ ຎາຓສ຺ສ ປຣິປາກໍ ຄຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຖຸ ຈ ເທສນາວິລາເສນ ຕາວເທວ ມຄ຺ຄປຏິປາຏິຍາ ສພ຺ເພ ກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ¶ ອໂຫສິ. ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ສູລໂຕ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຣານຸທ຺ທຍາຍ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສສິ. ມຫາຊໂນ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ຕຊາໂຕ ອໂຫສິ. ຕາວເທວສ຺ສ ວໂຓ ສໍຣູຬ຺ຫິ, ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ, ‘‘ອາວຸໂສ, ຕາທິສທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ກຖໍ ຕ຺ວໍ ວິປສ຺ສນໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຕຸໍ ອສກ຺ຂີ’’ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ, ‘‘ປເຄວ ເມ, ອາວຸໂສ, ສໍສາເຣ ອາທີນໂວ, ສງ຺ຂາຣານຎ຺ຈ ສຠາໂວ ສຸທິຏ຺ໂຐ, ເອວາຫໍ ຕາທິສໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕປິ ອສກ຺ຂິໍ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ວິເສສໍ ອຘິຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ປຸພ຺ພຊາຕິຍາ ທຫຣກາເລ ມກ຺ຂິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິມ຺ພສູລກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສູລາໂຣປນກີຬໍ ປຏິຈ຺ຈ ເອວໍ ອເນກຊາຕິສເຕສຸ ສູລາໂຣປນທຸກ຺ຂມນຸຠວິຕ຺ວາ ອິມາຍ ປຣິໂຍສານຊາຕິຍາ ເອວຣູປໍ ທຸກ຺ຂມນຸຠູຕ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

໕໕. ອຖ ອປຣຠາເຄ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຸເມໂຘ ນາມ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອນຸຕ຺ຕານປທວຓ຺ຓນເມວ ກຣິສ຺ສາມ.

໕໗. ວິຊ຺ຊາຘໂຣ ຕທາ ອາສິນ຺ຕິ ພາຫິຣກມນ຺ຕາທິວິຊ຺ຊາສິທ຺ຘິຍາ ອາກາສຄາມິສມຕ຺ໂຖ ຫຸຕ຺ວາ ຈຣຓວເສນ ຕໍ ວິຊ຺ຊໍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ອວິນາເສຕ຺ວາ ປຣິຫຣຓວເສນ ວິຊ຺ຊາຘຣໂຍນິ ອາສິໍ ອໂຫສິນ຺ຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈໂຣ ອຫນ຺ຕິ ອນ຺ຕໍ ປຣິໂຍສານໍ ໂກຏິໍ ລິຂເຕ ສໍກຣິສ຺ສຕີຕິ ອນ຺ຕລິກ຺ຂໍ. ອຖ ວາ ອນ຺ຕໍ ປຣິໂຍສານໍ ລິຂ຺ຍເຕ ໂອໂລກິຍເຕ ເອເຕນາຕິ ອນ຺ຕລິກ຺ຂໍ, ຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ, ອາກາເສ ຈຣຓສີໂລ ອຫນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕິສູລໍ ສຸກຕໍ ຄຍ຺ຫາຕິ ຕິຂິຓໍ ສູລໍ, ອຄ຺ຄໍ ອາວຸຘໍ. ຕິສູລໍ ສຸນ຺ທຣໍ ກຕໍ, ໂກຏ຺ຏນຆໍສນມທ຺ທນປຫຣຓວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ ສູລາວຸຘໍ ຄຍ຺ຫ ຄເຫຕ຺ວາ ອມ຺ພຣໂຕ ຄຈ຺ຉາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາວ ນຍານຸໂຍເຄນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

໗. ອປຣອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕມາປທາເນ ¶ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອປຣສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ¶ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ອິໂຕ ຈຕຸນ຺ນວຸຕິກປ຺ເປ ສິທ຺ຘຕ຺ຖສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ວາ ສາສເນ ລທ຺ຘປ຺ປສາໂທ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປາສກຕ຺ຕໍ ນິເວເທສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຣິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕເກ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ພຫຸປູຊາສກ຺ກາຣໍ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ຘາຕຸປູຊໍ ອກາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາເກເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕໂຣຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄໂຕ ກຓ຺ຑມ຺ພມູເລ ກຕໍ ຍມກປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ປສີທິຕ຺ວາ ປຸນ ກາຬກາຣາມສຸຕ຺ຕເທສນາຍ ອຠິວຑ຺ຒມານສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣາ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕເຖວ ຈຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຣິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣນ຺ເຕ ພຸທ຺ຘຸປຏ຺ຐານຕ຺ຖໍ ຣາຊຄຫໂຕ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຸປຄໂຕ ຠິກ຺ຂູຫິ – ‘‘ກິໍ, ອາວຸໂສ, ປພ຺ພຊ຺ຊາກິຈ຺ຈໍ ຕຍາ ມຕ຺ຖກໍ ປາປິຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກາສິ.

໙໓. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປນ ປຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ນິພ຺ພຸເຕ ໂລກນາຖມ຺ຫີຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ອປຣອຸຕ຺ຕຣຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອຏ຺ຐມາປທາເນ ¶ ໂອຄຍ຺ຫາຫໍ ໂປກ຺ຂຣຓິນ຺ຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວິຊ຺ຊາສິປ຺ເປສຸ ປາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາເມ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ອສ຺ສມໍ ¶ ກາເຣຕ຺ວາ ວສນ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອຊ຺ຌາສຍໍ ທິສ຺ວາ ອາກາສໂຕ ໂອຕຣິ. ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ ປນ ຠຄວໂຕ ມຘຸຎ຺ຈ ຠິສມຸຬາລຎ຺ຈ ສປ຺ປິຂີຣຎ຺ຈ ອຸປນາເມສິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ຠຄວາ ອນຸກມ຺ມໍ ອຸປາທາຍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ຕຸສິເຕສຸ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ອປຣາປຣໍ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ມຫທ຺ຘໂນ ເສຏ຺ຐິ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐສຏ຺ຐິຠິກ຺ຂຸສຕສຫສ຺ສໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ຕິຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສິ.

ເອວໍ ພຫຸໍ ກຸສລໍ ¶ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລເກສຸ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ພຸທ຺ຘສຸຎ຺ເຎ ໂລເກ ປຎ຺ຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສຕານິ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ຣາຊກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕໍ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ອຘິຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕສ຺ສ ຘາຕຸໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຈຕິຍໍ ກຕ຺ວາ ປູເຊສິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຕານິ ຕານິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ ອສີຕິໂກຏິວິຠວສ຺ສ ຠທ຺ທິຍເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຠທ຺ທຊີຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ກິຣ ອິສ຺ສຣິຍໂຠຄປຣິວາຣສມ຺ປຕ຺ຕິ ຈຣິມຠເວ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ວິຍ ອໂຫສິ.

ຕທາ ສຕ຺ຖາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສິຕ຺ວາ ຠທ຺ທຊິກຸມາຣໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫນຕ຺ຖາຍ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຠທ຺ທິຍນຄຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊາຕິຍາວເນ ວສິ ຕສ຺ສ ຎາຓປຣິປາກໍ ອາຄມຍມາໂນ. ໂສປິ ອຸປຣິປາສາເທ ນິສິນ຺ໂນ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ມຫາຊນໍ ທິສ຺ວາ, ‘‘ກຕ຺ຖາຍໍ ມຫາຊໂນ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ກາຣຓໍ ສຸຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ສພ຺ພາຠຣຓປຏິມຓ຺ຑິໂຕວ ສພ຺ພກິເລເສ ເຂເປຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ. ອຣຫຕ຺ເຕ ປນ ເຕນ ອຘິຄເຕ ສຕ຺ຖາ ຠທ຺ທິຍເສຏ຺ຐິໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕວ ປຸຕ຺ໂຕ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ອຣຫຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐາສິ, ເຕນສ຺ສ ອິທາເນວ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ, ໂນ ເຈ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕິ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເສຏ຺ຐິ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ທຫຣສ຺ເສວ ສໂຕ ປຣິນິພ຺ພາເນນ ກິຈ຺ຈໍ ¶ ອຕ຺ຖິ, ປພ຺ພາເຊຖ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຕ຺ຖາ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຕາຫໍ ວສິຕ຺ວາ ໂກຏິຄາມໍ ປາປຸຓິ, ໂສ ຈ ຄາໂມ ຄງ຺ຄາຕີເຣ ອໂຫສິ ¶ . ໂກຏິຄາມວາສິໂນ ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕສຸໍ. ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖໂຣ ສຕ຺ຖາຣາ ອນຸໂມທນາຍ ອາຣທ຺ຘມຕ຺ຕາຍ ພຫິຄາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຄງ຺ຄາຕີເຣ ມຄ຺ຄສມີເປ ສຕ຺ຖຸ ອາຄຕກາເລ ວຸຏ຺ຐຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ກາລປຣິຈ຺ເຉທໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ມຫາເຖເຣສຸ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕສຸປິ ອວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຄຕກາເລເຍວ ວຸຏ຺ຐາສິ. ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ອຍໍ ອຘຸນາ ປພ຺ພຊິໂຕ, ມຫາເຖເຣສຸ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕສຸ ມານຖທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ນ ວຸຏ຺ຐາສີ’’ຕິ ອຸຊ຺ຌາຍິໍສຸ.

ໂກຏິຄາມວາສິໂນ ສຕ຺ຖຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ພຫູ ນາວາສງ຺ຆາເຏ ພນ຺ຘິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ຠທ຺ທຊິສ຺ສານຸຠາວໍ ປກາເສມີ’’ຕິ ນາວາຍ ຐຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ຠທ຺ທຊີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖໂຣ – ‘‘ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ເອຫິ, ຠທ຺ທຊິ, ອມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກນາວໍ ອຠິຣຸຫາ’’ຕິ. ໂສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຐິຕນາວາຍໍ ອຏ຺ຐາສິ. ສຕ຺ຖາ ຄງ຺ຄາຍ ມຊ຺ເຌ ຄຕກາເລ, ‘‘ຠທ຺ທຊິ, ຕຍາ ມຫາປນາທກາເລ ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐຣຕນປາສາໂທ ¶ ກຫ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ນິມຸຄ຺ໂຄ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠທ຺ທຊິ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ກງ຺ຂໍ ຉິນ຺ທາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເຖໂຣ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິພເລນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາສາທຖູປິກໍ ປາທງ຺ຄຸລນ຺ຕເຣນ ສນ຺ນິຣຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວີສຕິໂຍຊນໍ ປາສາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິ, ອຸປ຺ປຕນ຺ໂຕ ຈ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນານິ ອຸກ຺ຂິປິ. ອຖສ຺ສ ປຸຣິມຠເວ ຎາຕກາ ປາສາທຄເຕນ ໂລເຠນ ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປມຓ຺ຑູກາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ປາສາເທ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ເຕ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຕິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຕ ສມ຺ປຕນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ຎາຕກາ ເຕ, ຠທ຺ທຊິ, ກິລມນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ສຕ຺ຖຸ ວຈເນນ ປາສາທໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ປາສາໂທ ຍຖາຐາເນເຍວ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ສຕ຺ຖາ ປາຣງ຺ຄໂຕ ຠິກ຺ຂູຫິ – ‘‘ກທາ, ຠນ຺ເຕ, ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖເຣນ ອຍໍ ປາສາໂທ ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ໂຐ’’ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ມຫາປນາທຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໓.໔໐ ອາທໂຍ) ກເຖຕ຺ວາ ພຫຸຊນໍ ຘມ຺ມາມຕໍ ປາເຍສິ.

໙໘. ເຖໂຣ ປນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸພ຺ພສມ຺ຠາຣໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສຕຸໍ ໂອຄຍ຺ຫາຫໍ ໂປກ຺ຂຣຓິນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂອຄຍ຺ຫາຫໍ ໂປກ຺ຂຣຓິນ຺ຕິ ປຸຖຸນານາອເນກມໂຫເຆຫິ ຂຓິຕຕ຺ຕາ ‘‘ໂປກ຺ຂຣຓີ’’ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ຊລາສຍໍ ໂອຄຍ຺ຫ ໂອຄເຫຕ຺ວາ ປວິສິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ຆາສເຫຕຸຂາທນຕ຺ຖາຍ ຕຕ຺ຖ ໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ປວິສິຕ຺ວາ ¶ ຠິສໍ ປທຸມປຸຓ຺ຑຣີກມູລໍ ອຸທ຺ຘຣາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນຍຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕານປທຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈ ນຍານຸສາເຣນ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ຠທ຺ທຊິຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ນວມາປທາເນ ¶ ເອສນາຍ ຈຣນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສິວກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ປຕ຺ຕໍ ອາທາຍ ກຸມ຺ມາສສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ອທາສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ຣາຊຄເຫ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສິວໂກຕິສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຊ຺ຊາສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ຄໂຕ ເນກ຺ຂມ຺ມຊ຺ຌາສຍຕາຍ ກາເມ ປຫາຍ ຕາປສປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ¶ ປາປຸຓິ.

໑໑໗. ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ເອສນາຍ ຈຣນ຺ຕສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ສພ຺ພໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍເມວາຕິ.

ສິວກຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ທສມາປທາເນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປວານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍໍ ກິຣ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ເກນຈິ ກມ຺ມຈ຺ຉິທ຺ເທນ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ທລ຺ລິທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ຠຄວຕິ ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຕສ຺ສ ຘາຕຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສເທວນາຄຄຣຸຬຍກ຺ຂກຸມ຺ຠຓ຺ຑຄນ຺ຘພ຺ເພຫິ ສຕ຺ຕຣຕນມເຍ ສຕ຺ຕໂຍຊນິເກ ຖູເປ ກເຕ ¶ ຕຕ຺ຖ ສຸໂຘຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ເວຬຄ຺ເຄ ອາພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຘຊໍ ກຕ຺ວາ ປູຊໍ ອກາສິ. ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຠິສມ຺ມຕໂກ ນາມ ຍກ຺ຂເສນາປຕິ ເທເວຫິ ເຈຕິຍປູຊາຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ຐປິໂຕ ອທິສ຺ສມານກາໂຍ ອາກາເສ ຘາເຣນ຺ໂຕ ເຈຕິຍໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ອກາສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ປສນ຺ນມານໂສ ອໂຫສິ. ໂສ ເຕນ ປຸຎ຺ຎກມ຺ເມນ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຸປວາໂນຕິ ລທ຺ຘນາໂມ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ເຊຕວນປຏິຄ຺ຄຫເຓ ພຸທ຺ຘານຸຠາວໍ ທິສ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ອໂຫສິ. ອຖາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂນ ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ອໂຫສິ ¶ . ເຕນ ຈ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ວາຕາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ເຖຣສ຺ສ ຄິຫິສຫາໂຍ ເທວຫິໂຕ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປຏິວສຕິ. ໂສ ເຖຣໍ ຈຕູຫິ ປຈ຺ຈເຍຫິ ປວາເຣສິ. ອຖາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂນ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນິເວສນໍ ອຸປຄຎ຺ຉິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ເກນຈິ ມຎ຺ເຎ ປໂຍຊເນນ ເຖໂຣ ອາຄໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ວເທຍ຺ຍາຖ, ຠນ຺ເຕ, ເກນຕ຺ໂຖ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປໂຍຊນໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ –

‘‘ອຣຫໍ ສຸຄໂຕ ໂລເກ, ວາເຕຫາພາຘິໂກ ມຸນິ;

ສເຈ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ອຕ຺ຖິ, ມຸນິໂນ ເທຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ.

‘‘ປູຊິໂຕ ປູຊເນຍ຺ຍານໍ, ສກ຺ກເຣຍ຺ຍານ ສກ຺ກໂຕ;

ອປຈິໂຕປເຈຍ຺ຍານໍ, ຕສ຺ສ ອິຈ຺ຉາມິ ຫາຕເວ’’ຕິ. (ເຖຣຄາ. ໑໘໕-໑໘໖) –

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ໂຍ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ປູຊເນຍ຺ຍານໍ ປູເຊຕພ຺ເພຫິ ສກ຺ກາທີຫິ ເທເວຫິ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມາທີຫິ ຈ ພ຺ຣຫ຺ເມຫິ ປູຊິໂຕ, ສກ຺ກເຣຍ຺ຍານໍ ສກ຺ກາຕພ຺ເພຫິ ພິມ຺ພິສາຣໂກສລຣາຊາທີຫິ ສກ຺ກໂຕ, ອປເຈຍ຺ຍານໍ ອປຈາຍິຕພ຺ເພຫິ ມເຫສີຫິ ຂີຓາສເວຫິ ອປຈິໂຕ, ກິເລເສຫິ ¶ ອາຣກຕ຺ຕາທິນາ ອຣຫໍ, ໂສຠນຄມນາທິນາ ສຸຄໂຕ ສພ຺ພຎ຺ຎູ ມຸນິ ມຍ຺ຫໍ ສຕ຺ຖາ ເທວເທໂວ ສກ຺ການໍ ອຕິສກ຺ໂກ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ອຕິພ຺ຣຫ຺ມາ, ໂສ ທານິ ວາເຕຫິ ວາຕເຫຕຸ ວາຕກ຺ໂຂຠນິມິຕ຺ຕໍ ອາພາຘິໂກ ຊາໂຕ. ສເຈ ¶ , ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສ ວາຕາພາຘວູປສມນຕ຺ຖໍ ຕໍ ຫາຕເວ ອຸປເນຕຸໍ ອິຈ຺ຉາມີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ຕທນຸຣູປໍ ວາຕຫຣຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊໍ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ. ເຕນ ຈ ສຕ຺ຖຸ ໂຣໂຄ ວູປສມິ. ຕສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸໂມທນໍ ອກາສິ.

໑໒໒. ອຖາຍສ຺ມາ ອຸປວາໂນ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຊິໂນຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣຕິອາທີນິ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເນວ.

໑໒໓. ມຫາຊນາ ສມາຄມ຺ມາຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີປວາສິໂນ ຣາສິຠູຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈິຕກໍ ກຕ຺ວາຕິ ໂຍຊນຸພ຺ເພຘໍ ຈນ຺ທນຣາສິຈິຕກໍ ກຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ຕຕ຺ຖ ອຠິໂຣປຍິໍສູຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໒໔. ສຣີຣກິຈ຺ຈໍ ¶ ກຕ຺ວານາຕິ ອາທຫນາຕິ ອຄ຺ຄິນາ ທຫນກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒໗-໒໘. ຊງ຺ຆາ ມຓິມຍາ ອາສີຕິ ມນຸສ຺ເສຫິ ກຕຖູເປ ຊງ຺ຆາ ປຸປ຺ຜວາຫຕ຺ຖໍ ຈຣິຕຏ຺ຐານໍ ມຓິມຍາ ອິນ຺ທນີລມຓິນາ ກຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຍມ຺ປີຕິ ສພ຺ເພ ເທວາ ຖູປໍ ກຣິສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໒໙. ຘາຕຸ ອາເວຓິກາ ນຕ຺ຖີຕິ ເທວມນຸສ຺ເສຫິ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ເຈຕິຍໍ ກາຕຸໍ ອາເວຓິກາ ວິສຸໍ ຘາຕຸ ນຕ຺ຖິ, ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຣີຣໍ ເອກປິຓ຺ຑິຕນ຺ຕິ ອາຫ. ອຘິຏ຺ຐານພເລນ ສກລສຣີຣຘາຕຸ ເອກຆນສິລາມຍປຏິມາ ວິຍ ເອກເມວ ອໂຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມມ຺ຫິ ພຸທ຺ຘຖູປມ຺ຫີຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີປວາສີຫິ ກຕມ຺ຫິ ອິມມ຺ຫິ ສຸວຓ຺ຓຖູປມ຺ຫິ ມຍໍ ສພ຺ເພ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ກຎ຺ຈຸກຖູປໍ ກຣິສ຺ສາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໓໓. ອິນ຺ທນີລໍ ມຫານີລນ຺ຕິ ອິນ຺ທີວຣປຸປ຺ຜວຓ຺ຓາຠໍ ມຓິ ອິນ຺ທນີລມຓິ. ຕໂຕ ອຘິກວຓ຺ຓຕາ ມຫາມຓິ ອິນ຺ທນີລມຓໂຍ ຈ ມຫານີລມຓໂຍ ຈ ໂຊຕິຣສມຓິຊາຕິຣງ຺ຄມຓໂຍ ຈ ເອກໂຕ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ຣາສີ ກຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຖູເປ ກຎ຺ຈຸກຖູປໍ ກຕ຺ວາ ອຉາທຍຸນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໔໔. ປຈ຺ເຈກໍ ¶ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສາຕິ ພຸທ຺ຘຸຕ຺ຕມສ຺ສ ປຕິ ເອກໍ ວິສຸໍ ອຸປຣິຉທເນນ ຖູປໍ ອກໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໔໗. ກຸມ຺ຠຓ຺ຑາ ຄຸຍ຺ຫກາ ¶ ຕຖາຕິ ກຸມ຺ຠມຕ຺ຕານິ ອຓ຺ຑານິ ເຍສໍ ເທວານໍ ເຕ ກຸມ຺ຠຓ຺ຑາ, ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ນິຄຸຫິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາທນໂຕ ຄຣຸຬາ ຄຸຍ຺ຫກາ ນາມ ຊາຕາ, ເຕ ກຸມ຺ຠຓ຺ຑາ ຄຸຍ຺ຫກາປິ ຖູປໍ ອກໍສູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕໑. ອຕິໂຠນ຺ຕິ ນ ຕສ຺ສາຠາຕິ ຕສ຺ສ ເຈຕິຍສ຺ສ ປຠໍ ຈນ຺ທສູຣິຍຕາຣການໍ ປຠາ ນ ອຕິໂຠນ຺ຕິ, ນ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໕໘. ອຫມ຺ປິ ກາຣໍ ກສ຺ສາມີຕິ ຕາທິໂນ ໂລກນາຖສ຺ສ ຖູປສ຺ມິໍ ອຫມ຺ປິ ກາຣໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍໍ ກຸສລກມ຺ມໍ ຘຊປຏາກປູຊໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຸປວານຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ເອກາທສມາປທາເນ ¶ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິກໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖຣສ຺ສ ອປທານໍ. ອຍມ຺ປິ ປຸຣິມພຸທ຺ເຘສຸ ກຕາຘິກາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ວິວຏ຺ຏູປນິສ຺ສຍານິ ປຸຎ຺ຎານິ ອຸປຈິນນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໂຕ ປຸເຣຕຣເມວ ຫໍສວຕີນຄເຣ ຄຫປຕິມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ຆຣາວາເສ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ຣຕນໂກຏ຺ຐາຄາຣກມ຺ມິເກນ ທສ຺ສິຕໍ ອປຣິມາຓໍ ກຸລວໍສານຸຄຕໍ ຘນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ເອຕ຺ຕກໍ ຘນຣາສິໍ ມຍ຺ຫໍ ອຍ຺ຍກປຍ຺ຍກາທໂຍ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ, ມຍາ ປນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ກປຓທ຺ຘິກາທີນໍ ມຫາທານໍ ເທຕິ. ໂສ ອຠິຎ຺ຎາລາຠິໍ ເອກໍ ຕາປສໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ເຕນ ເທວໂລກາຘິປຈ຺ເຈ ອຸຍ຺ໂຍຊິໂຕ ຍາວຊີວໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ເທໂວ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ເທວໂລເກ ເທວຣຊ຺ຊໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຍາວຕາຍຸກໍ ຐຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈຸໂຕ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຠິນ຺ນໍ ຣຏ຺ຐໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ເຕນ ຈ ສມເຍນ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຠຄວາ ໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕິຕວຣຘມ຺ມຈກ຺ໂກ ເວເນຍ຺ຍສຕ຺ຕໍ ນິພ຺ພານມຫານຄຣສງ຺ຂາຕເຂມນ຺ຕຠູມິໍ ສມ຺ປາເປສິ. ອຖ ໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອນຸກ຺ກເມນ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເອກທິວສໍ ອຸປາສເກຫິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ວິຫາຣໍ ຄໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປຣິສປຣິຍນ຺ເຕ ນິສີທິ.

ເຕນ ຈ ສມເຍນ ສຕ຺ຖາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕານໍ ອຄ຺ຄຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ, ຕໍ ທິສ຺ວາ ປສນ຺ນມານໂສ ຕທຕ຺ຖາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ສຕສຫສ຺ສຠິກ຺ຂຸປຣິວາຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຫຕາ ສກ຺ກາເຣນ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຓິຘານໍ ອກາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ¶ ອິຊ຺ຌນຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອນາຄເຕ ໂຄຕມສ຺ສ ນາມ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສເນ ສທ຺ຘາປພ຺ພຊິຕານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພ຺ຍາກາສິ. ໂສ ສຕ຺ຖາຣໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາຍຸກໍ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິໂຕ ທ຺ວານວຸຕິກປ຺ເປ ຜຸສ຺ສສ຺ສ ຠຄວໂຕ ກາເລ ສຕ຺ຖຸ ເວມາຕິກຠາຕິເກສຸ ຕີສຸ ຣາຊປຸຕ຺ເຕສຸ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ເຕສຸ ເຕສໍ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍາຍ ສຫາຍກິຈ຺ຈໍ ອກາສິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຠເວ ຕໍ ຕໍ ພຫຸໍ ກຸສລໍ ອຸປຈິນິຕ຺ວາ ສຸຄຕີສຸເຍວ ສໍສຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາເທ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ຖຸລ຺ລໂກຏ຺ຐິກນິຄເມ ຣຏ຺ຐປາລເສຏ຺ຐິເຄເຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ຠິນ຺ນໍ ຣຏ຺ຐໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ເຖ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຣຏ຺ຐປາໂລຕິ ວໍສານຸຄຕເມວ ນາມໍ ອໂຫສິ. ໂສ ມຫຕາ ປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒນ຺ໂຕ ອນຸກ຺ກເມນ ໂຍພ຺ພນໍ ປຕ຺ໂຕ ມາຕາປິຕູຫິ ປຕິຣູເປນ ທາເຣນ ສໍໂຍເຊຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕ ຈ ຍເສ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິສທິສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຈ຺ຈນຸໂຠຕິ. ອຖ ຠຄວາ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ຊນປທຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ໂຕ ຖຸລ຺ລໂກຏ຺ຐິກໍ ອນຸປາປຸຓິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐປາໂລ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິເກ ¶ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສທ຺ໂຘ ສຕ຺ຕວາເຣ ຠຕ຺ຕຈ຺ເຉເທ ກຕ຺ວາ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ມາຕາປິຕໂຣ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂຍນິໂສມນສິກາເຣນ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວິປສ຺ສນໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິ.

໑໗໙-໑໘໐. ອຖາຍສ຺ມາ ອປຣຠາເຄ ອຕ຺ຕໂນ ປຸພ຺ພກມ຺ມໍ ສຣິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສຊາໂຕ ປຸພ຺ພຈຣິຕາປທານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕຕິອາທິມາຫ. ສຸນາໂຄ ໂສ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ຕທາ ມຫາຘນເສຏ຺ຐິ ຫຸຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ທານມຸເຂ ວິສ຺ສຊ຺ຊນສມເຍ ສຕ຺ຕປ຺ປຕິຏ຺ໂຐ ສຸນ຺ທໂຣ ນາໂຄ ¶ ຫຕ຺ຖິຣາຊາ ມຍາ ທິນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອີສາທນ຺ໂຕຕິອາທິມາຫ. ອີສາທນ຺ໂຕ ຣຖອີສປ຺ປມາຓທນ຺ໂຕ, ໂສ ມຍາ ທິນ຺ໂນ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ. ອຸຣູຬ຺ຫວາຕິ ຣາຊາວຫນໂຍຄ຺ຄສມຕ຺ໂຖ, ຣາຊາຣໂຫ ວາ. ເສຕຈ຺ຉຕ຺ໂຕຕິ ອລງ຺ກາຣຕ຺ຖາຍ ອຸປຏ຺ຐຫນເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕສຫິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປໂສຠິໂຕຕິ ອາໂຣຫປຣິຓາຫວາ ຣູປໂສຠາຫິ ສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສກປ຺ປໂນ ສຫຕ຺ຖິໂປຕິ ຫຕ຺ຖິອລງ຺ກາຣສຫິໂຕ ຫຕ຺ຖິໂຄປກສຫິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕ຺ຖມ຺ຠູໂຕ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ປທຸມຸຕ຺ຕຣສ຺ສ ຠຄວໂຕ ມຍາ ທິນ຺ໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໑໘໑. ມຍາ ຠຕ຺ຕໍ ກາເຣຕ຺ວານາຕິ ມຍາ ກາຣາປິຕວິຫາເຣ ວສນ຺ຕານໍ ໂກຏິສງ຺ຂານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ມເຫສິໂນ ນິຍ຺ຍາເທສິນ຺ຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ.

໑໘໓. ຊລຊຸຕ຺ຕມນາມໂກຕິ ¶ ຊລໂຕ ຊາໂຕ ຊລໂຊ, ກິໍ ຕໍ? ປທຸມໍ, ປທຸເມນ ສມານນາມຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕມຕ຺ຕາ ຈ ປທຸມຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຠຄວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວາຕິ.

ຣຏ຺ຐປາລຕ຺ເຖຣອປທານວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ຉປ຺ປຎ຺ຎາສມມຫາວຄ຺ຄວຓ຺ຓນາ ສມຕ຺ຕາ.

ອິຕິ ວິສຸທ຺ຘຊນວິລາສິນິຍາ ອປທານ-ອຏ຺ຐກຖາຍ

ເອຕ຺ຕາວຕາ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສາວກຕ຺ເຖຣາປທານ-ອຏ຺ຐກຖາ ສມຕ຺ຕາ.

ສີຫຬທີປເກ ¶ ¶ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາທິຄຸຓວນ຺ຕານໍ ເຖຣວໍສປ຺ປທີປານໍ ອານນ຺ທຕ຺ເຖຣາທີນໍ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ຕຓ຺ຫາມານທິຏ຺ຐາທໂຍ ເຉທນນິຄ຺ຄຫວິເວຈນາທ຺ຍຕ຺ຖໍ ສຕ຺ຕຫິ ມາເສຫິ ອຕິວິຍ ອາຣາຘເນນ ລທ຺ຘໂກສລ຺ເລນ ໂພຘິສມ຺ຠາຣໍ ຄເວສນ຺ເຕນ ສຕິຘິຕິຄຕິວີຣິຍປຣກ຺ກມນ຺ເຕນ ມຫາສມນ຺ຕຄຸຓໂສຠເນນ ຕິປິຏກຘເຣນ ປຓ຺ຑິເຕນ ອາຠຕໍ ອິມໍ ອປທານ-ອຏ຺ຐກຖໍ ສພ຺ໂພ ສເທວໂລໂກ ຊານາຕູຕິ.

ອເນນ ໂລຠາທິມລາ ປຊານໍ, ຈກ຺ຂາທິໂຣຄາ ວິວິຘາ ຈ ທຸກ຺ຂາ;

ກລຫາທິຠຍາ ທຸກ຺ຂິຕາ ຊາຕາ, ໂຈຣາທໂຍນຕ຺ຖກຣາ ຈ ໂລເກ.

ນສ຺ສນ຺ຕຸ ເມ ປຎ຺ຈ ເວຣາ ຈ ປາປາ, ນສ຺ສນ຺ຕຸ ຄິມ຺ເຫ ຍຖາ ວຸຏ຺ຐິວາຕາ;

ອຏ຺ຐງ຺ຄິກມຄ຺ຄວເຣນ ປຕ຺ວາ, ນິພ຺ພານປຸຣໍ ປຏິປາທຍາມິ.

ສພ຺ພທິຏ຺ຐິຎ຺ຈ ມທ຺ທນ຺ໂຕ, ຣາຄໂທສາທິປາປເກ;

ສໍສາຣວຏ຺ຏໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ອຸເປມິ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂເກ.

ອາຓາເຂຕ຺ຕມ຺ຫິ ¶ ສພ຺ພຕ຺ຖ, ອວີຈິມ຺ຫິ ຠວຄ຺ຄໂຕ;

ສພ຺ເພ ຘມ຺ມານຸຍາຍນ຺ຕຸ, ຕໂຍ ໂລກາ ອຸຕຸປິ ຈາຕິ.