📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

໑໗. ຈຕ຺ຕາລີສນິປາໂຕ

[໕໒໑] ໑. ເຕສກຸຓຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ໂອວາທວເສນ ກເຖສິ. ຕຎ຺ຫິ ຣາຊານໍ ຘມ຺ມສ຺ສວນຕ຺ຖາຍ ອາຄຕໍ ສຕ຺ຖາ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ຣຎ຺ຎາ ນາມ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ, ຍສ຺ມິຎ຺ຫິ ສມເຍ ຣາຊາໂນ ອຘມ຺ມິກາ ໂຫນ຺ຕິ, ຣາຊຍຸຕ຺ຕາປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ອຘມ຺ມິກາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ ຈຕຸກ຺ກນິປາເຕ (ອ. ນິ. ໔.໗໐) ອາຄຕສຸຕ຺ຕນເຍນ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຄຕິຄມເນ ອຄຕິອຄມເນ ຈ ອາທີນວຎ຺ຈ ອານິສໍສຎ຺ຈ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ສຸປິນກູປມາ ກາມາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິເມສຎ຺ຫິ ສຕ຺ຕານໍ –

‘ມຈ຺ຈຸນາ ສງ຺ຄໂຣ ນຕ຺ຖິ, ລຎ຺ຊຄ຺ຄາໂຫ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ຍຸທ຺ຘໍ ນຕ຺ຖິ ຊໂຍ ນຕ຺ຖິ, ສພ຺ເພ ມຈ຺ຈຸປຣາຍຓາ’.

ເຕສໍ ປຣໂລກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ກຕໍ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມໍ ອຎ຺ຎາ ປຕິຏ຺ຐາ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ເອວໍ ອິຕ຺ຕຣປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານໍ ອວສ຺ສໍ ປຫາຕພ຺ພໍ, ນ ຍສໍ ນິສ຺ສາຍ ປມາທໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອປ຺ປມຕ຺ເຕເນວ ຫຸຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ໂປຣາຓກຣາຊາໂນ ອນຸປ຺ປນ຺ເນປິ ພຸທ຺ເຘ ປຓ຺ຑິຕານໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ເທວນຄຣໍ ປູຣຍມານາ ຄມິໍສູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕນ ຍາຈິໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ອປຸຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ, ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕປິ ປຸຕ຺ຕໍ ວາ ຘີຕຣໍ ວາ ນ ລຠິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທິວສຠາຄໍ ອຸຍ຺ຍາເນ ກີຬິຕ຺ວາ ມງ຺ຄລສາລຣຸກ຺ຂມູເລ ສຍນໍ ອຕ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ໂຖກໍ ນິທ຺ທາຍິຕ຺ວາ ປພຸທ຺ໂຘ ສາລຣຸກ຺ຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ສກຸຓກຸລາວກໍ ປສ຺ສິ, ສຫ ທສ຺ສເນເນວສ຺ສ ສິເນໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ເອກໍ ປຸຣິສໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ຣຸກ຺ຂໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ເອຕສ຺ມິໍ ກຸລາວເກ ກສ຺ສຈິ ອຕ຺ຖິຕໍ ວາ ນຕ຺ຖິຕໍ ວາ ຊານາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘຸ, ເທວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຕີຓິ ອຓ຺ຑການິ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ເຕນ ຫິ ເອເຕສໍ ອຸປຣິ ນາສວາຕໍ ມາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຈງ຺ໂກຏເກ ກປ຺ປາສປິຈຸໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຕານິ ອຓ຺ຑການິ ຐເປຕ຺ວາ ສຓິກໍ ໂອຕຣາຫີ’’ຕິ ໂອຕາຣາເປຕ຺ວາ ຈງ຺ໂກຏກໍ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ກຕຣສກຸຓຓ຺ຑການິ ນາເມຕານີ’’ຕິ ອມຈ຺ເຈ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ ‘‘ມຍໍ ນ ຊານາມ, ເນສາທາ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ຣາຊາ ເນສາເທ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ. ເນສາທາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ເຕສຸ ເອກໍ ອຸລູກອຓ຺ຑໍ, ເອກໍ ສາລິກາອຓ຺ຑໍ, ເອກໍ ສຸວກອຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ ກຖຍິໍສຸ. ກິໍ ປນ ເອກສ຺ມິໍ ກຸລາວເກ ຕິຓ຺ຓໍ ສກຸຓິການໍ ອຓ຺ຑານິ ໂຫນ຺ຕີຕິ. ອາມ, ເທວ, ປຣິປນ຺ເຖ ອສຕິ ສຸນິກ຺ຂິຕ຺ຕານິ ນ ນສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ຣາຊາ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ມມ ປຸຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຕານິ ຕີຓິ ອຓ຺ຑານິ ຕໂຍ ອມຈ຺ເຈ ປຏິຈ຺ຉາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຸມ຺ເຫ ສາຘຸກໍ ປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ ອຓ຺ຑໂກສໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕກາເລ ມມາໂຣເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕານິ ສາຘຸກໍ ຣກ຺ຂິໍສຸ.

ເຕສຸ ປຐມໍ ອຸລູກອຓ຺ຑໍ ຠິຊ຺ຊິ. ອມຈ຺ໂຈ ເອກໍ ເນສາທໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ອິຕ຺ຖິຠາວໍ ວາ ປຸຣິສຠາວໍ ວາ ຊານາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕນ ຕໍ ວີມໍສິຕ຺ວາ ‘‘ປຸຣິໂສ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ, ເທວ, ຊາໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສ ພຫຸໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ຕກໍ ເມ ສາຘຸກໍ ປຏິຊຄ຺ຄ, ‘ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ’ຕິ ຈສ຺ສ ນາມໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ຕໂຕ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ສາລິກາອຓ຺ຑໍ ຠິຊ຺ຊິ. ໂສປິ ອມຈ຺ໂຈ ຕໍ ເນສາເທນ ວີມໍສາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິຕ຺ຖີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຘີຕາ ເຕ, ເທວ, ຊາຕາ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສປິ ພຫຸໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ຘີຕຣໍ ເມ ສາຘຸກໍ ປຏິຊຄ຺ຄ, ‘ກຸຓ຺ຑລິນີ’ຕິ ຈສ຺ສາ ນາມໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສປິ ຕຖາ ອກາສິ. ປຸນ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ສຸວກອຓ຺ຑໍ ຠິຊ຺ຊິ. ໂສປິ ອມຈ຺ໂຈ ເນສາເທນ ຕໍ ວີມໍສິຕ຺ວາ ‘‘ປຸຣິໂສ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ, ເທວ, ຊາໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສປິ ພຫຸໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ມງ຺ຄລໍ ກຕ຺ວາ ‘ຊມ຺ພຸໂກ’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສປິ ຕຖາ ອກາສິ. ເຕ ຕໂຍປິ ສກຸຓາ ຕິຓ຺ຓໍ ອມຈ຺ຈານໍ ເຄເຫສຸ ຣາຊກຸມາຣປຣິຫາເຣເນວ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ມມ ປຸຕ຺ໂຕ, ມມ ຘີຕາ’’ຕິ ໂວຫຣຕິ. ອຖສ຺ສ ອມຈ຺ຈາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອວຫສນ຺ຕິ ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ຣຎ຺ໂຎ ກິຣິຍໍ, ຕິຣຈ຺ຉານຄເຕປິ ‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ, ຘີຕາ ເມ’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ວິຈຣຕີ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ອມຈ຺ຈາ ເອເຕສໍ ມມ ປຸຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຎາສມ຺ປທໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ປາກຏໍ ເນສໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອເຖກໍ ອມຈ຺ຈໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສສິ – ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ປິຕາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ, ກທາ ກິຣ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉຕູ’’ຕິ. ໂສ ອມຈ຺ໂຈ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕໍ ສາສນໍ ອາໂຣເຈສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ປຏິຊຄ຺ຄກໍ ອມຈ຺ຈໍ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ກິຣ ປິຕາ ມໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ, ຕສ຺ສ ອິຘາຄຕສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ກທາ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອມຈ຺ໂຈ ‘‘ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຕວ ປິຕາ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ ‘‘ປິຕາ ເມ ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາຈິກ຺ຂິ. ຣາຊາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ອຄມາສິ. ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ ຣຎ຺ໂຎ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣໍ ກາເຣສິ, ອນ຺ຕມໂສ ທາສກມ຺ມກາຣານມ຺ປິ ສກ຺ກາຣໍ ກາເຣສິ. ຣາຊາ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສກຸຓສ຺ສ ເຄເຫ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ສກໍ ນິເວສນໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ມຫນ຺ຕໍ ມຓ຺ຑປໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕມຓ຺ຑປມຊ຺ເຌ ມຫາຊນປຣິວາໂຣ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ອາເນຕູ’’ຕິ ອມຈ຺ຈສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສສິ. ອມຈ຺ໂຈ ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ສຸວຓ຺ຓປີເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອາເນສິ. ເວສ຺ສນ຺ຕຣສກຸໂຓ ປິຕຸ ອງ຺ເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ປິຕຣາ ສຫ ກີຬິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ສຸວຓ຺ຓປີເຐ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ມຫາຊນມຊ຺ເຌ ຣາຊຘມ຺ມໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑.

‘‘ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ, ສກຸຓ ຠທ຺ທມຕ຺ຖຸ ເຕ;

ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸກາເມນ, ກິໍ ສຸ ກິຈ຺ຈໍ ກຕໍ ວຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສກຸຓາຕິ ຕໍ ອາລປຕິ. ກິໍ ສູຕິ ກຕຣໍ ກິຈ຺ຈໍ ກຕໍ ວຣໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ໂຫຕິ, ກເຖຫິ ເມ, ຕາຕ, ສກລໍ ຣາຊຘມ຺ມນ຺ຕິ ເອວໍ ກິຣ ຕໍ ໂສ ປຸຈ຺ຉິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ ປຎ຺ຫໍ ອກເຖຕ຺ວາວ ຣາຊານໍ ຕາວ ປມາເທນ ໂຈເທນ຺ໂຕ ທຸຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໒.

‘‘ຈິຣສ຺ສໍ ວຕ ມໍ ຕາໂຕ, ກໍໂສ ພາຣາຓສິຄ຺ຄໂຫ;

ປມຕ຺ໂຕ ອປ຺ປມຕ຺ຕໍ ມໍ, ປິຕາ ປຸຕ຺ຕໍ ອໂຈທຍີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕາໂຕຕິ ປິຕາ. ກໍໂສຕິ ອິທໍ ຕສ຺ສ ນາມໍ. ພາຣາຓສິຄ຺ຄໂຫຕິ ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ພາຣາຓສິໍ ສງ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວຕ຺ຕນ຺ໂຕ. ປມຕ຺ໂຕຕິ ເອວຣູປານໍ ປຓ຺ຑິຕານໍ ສນ຺ຕິເກ ວສນ຺ໂຕ ປຎ຺ຫສ຺ສ ອປຸຈ຺ຉເນນ ປມຕ຺ໂຕ. ອປ຺ປມຕ຺ຕໍ ມນ຺ຕິ ສີລາທິຄຸຓໂຍເຄນ ມໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕໍ. ປິຕາຕິ ໂປສກປິຕາ. ອໂຈທຍີຕິ ອມຈ຺ເຈຫິ ‘‘ຕິຣຈ຺ຉານຄເຕ ປຸຕ຺ເຕ ກຕ຺ວາ ໂວຫຣຕີ’’ຕິ ອວຫສິຍມາໂນ ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈິຣສ຺ສໍ ອຊ຺ຊ ໂຈເທສິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉີຕິ ວທຕິ.

ເອວໍ ໂສ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ໂຈເທຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ຣຎ຺ຎາ ນາມ ຕີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຐຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຣາຊຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ອາຫ –

໓.

‘‘ປຐເມເນວ ວິຕຖໍ, ໂກຘໍ ຫາສໍ ນິວາຣເຍ;

ຕໂຕ ກິຈ຺ຈານິ ກາເຣຍ຺ຍ, ຕໍ ວຕໍ ອາຫຸ ຂຕ຺ຕິຍ.

໔.

‘‘ຍໍ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ຕໂປກມ຺ມໍ, ປຸພ຺ເພ ກຕມສໍສຍໍ;

ຣຕ຺ໂຕ ທຸຏ຺ໂຐ ຈ ຍໍ ກຍິຣາ, ນ ຕໍ ກຍິຣາ ຕໂຕ ປຸນ.

໕.

‘‘ຂຕ຺ຕິຍສ຺ສ ປມຕ຺ຕສ຺ສ, ຣຏ຺ຐສ຺ມິໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນ;

ສພ຺ເພ ໂຠຄາ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ຕໍ ວຸຈ຺ຈເຕ ອຆໍ.

໖.

‘‘ສິຣີ ຕາຕ ອລກ຺ຂີ ຈ, ປຸຈ຺ຉິຕາ ເອຕທພ຺ຣວຸໍ;

ອຸຏ຺ຐານວີຣິເຍ ໂປເສ, ຣມາຫໍ ອນຸສູຍເກ.

໗.

‘‘ອຸສູຍເກ ທຸຫທເຍ, ປຸຣິເສ ກມ຺ມທຸສ຺ສເກ;

ກາຬກຓ຺ຓີ ມຫາຣາຊ, ຣມຕິ ຈກ຺ກຠຎ຺ຊນີ.

໘.

‘‘ໂສ ຕ຺ວໍ ສພ຺ເພ ສຸຫທໂຍ, ສພ຺ເພສໍ ຣກ຺ຂິໂຕ ຠວ;

ອລກ຺ຂິໍ ນຸທ ມຫາຣາຊ, ລກ຺ຂ຺ຍາ ຠວ ນິເວສນໍ.

໙.

‘‘ສ ລກ຺ຂີຘິຕິສມ຺ປນ຺ໂນ, ປຸຣິໂສ ຫິ ມຫຄ຺ຄໂຕ;

ອມິຕ຺ຕານໍ ກາສິປຕິ, ມູລໍ ອຄ຺ຄຎ຺ຈ ຉິນ຺ທຕິ.

໑໐.

‘‘ສກ຺ໂກປິ ຫິ ຠູຕປຕິ, ອຸຏ຺ຐາເນ ນປ຺ປມຊ຺ຊຕິ;

ສ ກລ຺ຍາເຓ ຘິຕິໍ ກຕ຺ວາ, ອຸຏ຺ຐາເນ ກຸຣຸເຕ ມໂນ.

໑໑.

‘‘ຄນ຺ຘພ຺ພາ ປິຕໂຣ ເທວາ, ສາຊີວາ ໂຫນ຺ຕິ ຕາທິໂນ;

ອຸຏ຺ຐາຫໂຕ ອປ຺ປມຊ຺ຊໂຕ, ອນຸຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ເທວຕາ.

໑໒.

‘‘ໂສ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອກ຺ກຸທ຺ໂຘ, ຕາຕ ກິຈ຺ຈານິ ກາຣຍ;

ວາຍມສ຺ສຸ ຈ ກິຈ຺ເຈສຸ, ນາລໂສ ວິນ຺ທເຕ ສຸຂໍ.

໑໓.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາ, ເອສາວ ອນຸສາສນີ;

ອລໍ ມິຕ຺ເຕ ສຸຂາເປຕຸໍ, ອມິຕ຺ຕານໍ ທຸຂາຍ ຈາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຐເມເນວ ວິຕຖນ຺ຕິ, ຕາຕ, ຣາຊາ ນາມ ອາທິໂຕວ ມຸສາວາທໍ ນິວາຣເຍ. ມຸສາວາທິໂນ ຫິ ຣຎ຺ໂຎ ຣຏ຺ຐໍ ນິໂຣຊໍ ໂຫຕິ, ປຖວິຍາ ໂອຊາ ກມ຺ມກຣຓຏ຺ຐານໂຕ ສຕ຺ຕຣຕນມຕ຺ຕໍ ເຫຏ຺ຐາ ຠສ຺ສຕິ, ຕໂຕ ອາຫາເຣ ວາ ເຕລມຘຸຜາຓິຕາທີສຸ ວາ ໂອສເຘສຸ ໂອຊາ ນ ໂຫຕິ. ນິໂຣຊາຫາຣໂຠຊນາ ມນຸສ຺ສາ ພຫ຺ວາພາຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ຣຏ຺ເຐ ຖລຊລປເຖສຸ ອາໂຍ ນຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອນຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ເຕ ຣາຊາໂນ ທຸຄ຺ຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ເສວເກ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ອສງ຺ຄຫິຕາ ເສວກາ ຣາຊານໍ ຄຣຸຈິຕ຺ເຕນ ນ ໂອໂລເກນ຺ຕິ. ເອວໍ, ຕາຕ, ມຸສາວາໂທ ນາເມສ ນິໂຣໂຊ, ນ ໂສ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ກາຕພ຺ໂພ, ສຈ຺ຈໍ ປນ ສາທຸຕຣໍ ຣສານນ຺ຕິ ຕເທວ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ອປິຈ ມຸສາວາໂທ ນາມ ຄຸຓປຣິຘໍສໂກ ວິປຕ຺ຕິປຣິໂຍສາໂນ, ທຸຕິຍຈິຕ຺ຕວາເຣ ອວີຈິປຣາຍຓໍ ກໂຣຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ‘‘ຘມ຺ໂມ ຫເວ ຫໂຕ ຫນ຺ຕີ’’ຕິ ເຈຕິຍຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໘.໔໕ ອາທໂຍ) ກເຖຕພ຺ພໍ.

ໂກຘນ຺ຕິ, ຕາຕ, ຣາຊາ ນາມ ປຐມເມວ ກຸຊ຺ຌນລກ຺ຂຓໍ ໂກຘມ຺ປິ ນິວາເຣຍ຺ຍ. ຕາຕ, ອຎ຺ເຎສຎ຺ຫິ ໂກໂຘ ຂິປ຺ປໍ ມຕ຺ຖກໍ ນ ປາປຸຓາຕິ, ຣາຊູນໍ ປາປຸຓາຕິ. ຣາຊາໂນ ນາມ ວາຈາວຸຘາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ໂອໂລກິຕມຕ຺ເຕນາປິ ປຣໍ ວິນາເສນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຣຎ຺ຎາ ອຎ຺ເຎຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອຕິເຣກຕຣໍ ນິກ຺ໂກເຘນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ຂນ຺ຕິເມຕ຺ຕານຸທ຺ທຍາສມ຺ປນ຺ເນນ ອຕ຺ຕໂນ ປິຍປຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ເຕນ ຠວິຕພ຺ພໍ. ຕາຕ, ອຕິໂກຘໂນ ນາມ ຣາຊາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ທີປນຕ຺ຖໍ ຂນ຺ຕິວາທິຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໔.໔໙ ອາທໂຍ) ຈູຬຘມ຺ມປາລຊາຕການິ (ຊາ. ໑.໕.໔໔ ອາທໂຍ) ກເຖຕພ຺ພານິ. ຈູຬຘມ຺ມປາລຊາຕກສ຺ມິຎ຺ຫິ ມຫາປຕາປໂນ ນາມ ຣາຊາ ປຸຕ຺ຕໍ ຆາເຕຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໂສເກນ ຫທເຍນ ຜລິເຕນ ມຕາຍ ເທວິຍາ ສຍມ຺ປິ ເທວິໍ ອນຸໂສຈນ຺ໂຕ ຫທເຍນ ຜລິເຕເນວ ມຣິ. ອຖ ເຕ ຕໂຍປິ ເອກອາຬາຫເນວ ຌາເປສຸໍ. ຕສ຺ມາ ຣຎ຺ຎາ ປຐມເມວ ມຸສາວາທໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ທຸຕິຍໍ ໂກໂຘ ວຊ຺ເຊຕພ຺ໂພ.

ຫາສນ຺ຕິ ຫສ຺ສໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ເຕສຸ ເຕສຸ ກິຈ຺ເຈສຸ ອຸປ຺ປິລາວິຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ເກຬິສີລຕໍ ປຣິຫາສໍ ນິວາເຣຍ຺ຍ. ຕາຕ, ຣຎ຺ຎາ ນາມ ເກຬິສີເລນ ນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ອປຣປຕ຺ຕິເຍນ ຫຸຕ຺ວາ ສພ຺ພານິ ກິຈ຺ຈານິ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ເຂເນວ ກາຕພ຺ພານິ. ອຸປ຺ປິລາວິຕຈິຕ຺ໂຕ ຫິ ຣາຊາ ອຕຸເລຕ຺ວາ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ລທ຺ຘໍ ຍສໍ ວິນາເສຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ສຣຠງ຺ຄຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໑໗.໕໐ ອາທໂຍ) ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ວຈນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທຓ຺ຑກິຣຎ຺ໂຎ ກິສວຈ຺ເຉ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຫ ຣຏ຺ເຐນ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ກຸກ຺ກຸຬນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຠາໂວ ຈ ມາຕງ຺ຄຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໕.໑ ອາທໂຍ) ມຊ຺ຌຣຎ຺ໂຎ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາຕງ຺ຄຕາປເສ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຫ ຣຏ຺ເຐນ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຠາໂວ ຈ ຆຏປຓ຺ຑິຕຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໐.໑໖໕ ອາທໂຍ) ທສຠາຕິກຣາຊທາຣການໍ ໂມຫມູຬ຺ຫານໍ ວຈນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກຓ຺ຫທີປາຍເນ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ວາສຸເທວກຸລສ຺ສ ນາສິຕຠາໂວ ຈ ກເຖຕພ຺ໂພ.

ຕໂຕ ກິຈ຺ຈານິ ກາເຣຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ, ຕາຕ, ປຐມໍ ມຸສາວາທໍ ທຸຕິຍໍ ໂກຘໍ ຕຕິຍໍ ອຘມ຺ມຫາສໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຈ຺ຉາ ຣາຊາ ຣຏ຺ຐວາສີນໍ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ກາເຣຍ຺ຍ. ຕໍ ວຕໍ ອາຫຸ ຂຕ຺ຕິຍາຕິ, ຂຕ຺ຕິຍມຫາຣາຊ, ຍໍ ມຍາ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອຕໍ ຣຎ຺ໂຎ ວຕສມາທານນ຺ຕິ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ກຖຍິໍສຸ.

ນ ຕໍ ກຍິຣາຕິ ຍໍ ຕຍາ ຣາຄາທິວເສນ ປຈ຺ຉາ ຕາປກຣໍ ກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ປຸພ຺ເພ ກຕໂຕ ປຸນ ຕາທິສໍ ກມ຺ມໍ ນ ກຍິຣາ, ມາ ກເຣຍ຺ຍາສິ, ຕາຕາຕິ. ວຸຈ຺ຈເຕຕິ ຕໍ ຣຎ຺ໂຎ ອຆນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ກຖຍິໍສຸ. ສິຣີຕິ ອິທໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສກຸໂຓ ປຸພ຺ເພ ພາຣາຓສິຍໍ ປວຕ຺ຕິຕກາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ອພ຺ຣວຸນ຺ຕິ ສຸຈິປຣິວາຣເສຏ຺ຐິນາ ປຸຈ຺ຉິຕາ ກຖຍິໍສຸ. ອຸຏ຺ຐານວີຣິເຍຕິ ໂຍ ໂປໂສ ອຸຏ຺ຐາເນ ວີຣິເຍ ຈ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ນ ຈ ປເຣສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ອຸສູຍຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອຫໍ ອຠິຣມາມີຕິ ອາຫ. ເອວໍ ຕາວ ຕາຕ ສິຣີ ກເຖສິ. ອຸສູຍເກຕິ ອລກ຺ຂີ ປນ, ຕາຕ, ປຸຈ຺ຉິຕາ ອຫໍ ປຣສມ຺ປຕ຺ຕິອຸສູຍເກ ທຸຫທເຍ ທຸຈິຕ຺ເຕ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມທູສເກ ໂຍ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມໍ ທຸສ຺ສນ຺ໂຕ ອປ຺ປິຍາຍນ຺ໂຕ ອຏ຺ຏີຍນ຺ໂຕ ນ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອຠິຣມາມີຕິ ອາຫ. ເອວໍ ສາ ກາຬກຓ຺ຓີ, ມຫາຣາຊ, ຣມຕິ ປຕິຣູປເທສວາສາທິໂນ ກຸສລຈກ຺ກສ຺ສ ຠຎ຺ຊນີ.

ສຸຫທໂຍຕິ ສຸນ຺ທຣຈິຕ຺ໂຕ ຫິຕຈິຕ຺ຕໂກ. ນຸທາຕິ ນີຫຣ. ນິເວສນນ຺ຕິ ລກ຺ຂິຍາ ປນ ນິເວສນໍ ຠວ ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫຫິ. ສ ລກ຺ຂີຘິຕິສມ຺ປນ຺ໂນຕິ, ມຫາຣາຊ, ກາສິປຕິ ໂສ ປຸຣິໂສ ປຎ຺ຎາຍ ເຈວ ວີຣິເຍນ ຈ ສມ຺ປນ຺ໂນ. ມຫຄ຺ຄໂຕຕິ ມຫຊ຺ຌາສໂຍ ໂຈຣານໍ ປຈ຺ຈຍຠູເຕ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອມິຕ຺ຕານໍ ມູລໍ ໂຈເຣ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອມິຕ຺ຕານໍ ອຄ຺ຄໍ ຉິນ຺ທຕີຕິ ວທຕິ. ສກ຺ໂກຕິ ອິນ຺ໂທ. ຠູຕປຕີຕິ ຣາຊານໍ ອາລປຕິ. ອຸຏ຺ຐາເນຕິ ອຸຏ຺ຐານວີຣິເຍ. ນປ຺ປມຊ຺ຊຕີຕິ ນ ປມຊ຺ຊຕິ, ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ກໂຣຕິ. ສ ກລ຺ຍາເຓຕິ ໂສ ເທວຣາຊາ ອຸຏ຺ຐານວີຣິເຍ ມນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປາປກມ຺ມໍ ອກຕ຺ວາ ກລ຺ຍາເຓ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມສ຺ມິຎ຺ເຎວ ຘິຕິໍ ກຕ຺ວາ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາເນ ມນໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ປນ ກລ຺ຍາຓກມ຺ເມ ວີຣິຍກຣຓຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ສຣຠງ຺ຄຊາຕເກ ທ຺ວີສຸ ເທວໂລເກສຸ ເທວຕາຫິ ສທ຺ຘິໍ ກປິຏ຺ຐາຣາມໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ສຸຕຠາໂວ, ມຫາກຓ຺ຫຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໒.໖໑ ອາທໂຍ) ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ຊນໍ ຕາເສຕ຺ວາ ໂອສກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ສາສນສ຺ສ ປວຕ຺ຕິຕຠາໂວ ຈາຕິ ເອວມາທີນິ ວຕ຺ຖູນິ ກເຖຕພ຺ພານິ.

ຄນ຺ຘພ຺ພາຕິ ຈາຕຸມຫາຣາຊິການໍ ເຫຏ຺ຐາ ຈຕຸໂຍນິກາ ເທວາ, ຈຕຸໂຍນິກຕ຺ຕາເຍວ ກິຣ ເຕ ຄນ຺ຘພ຺ພາ ນາມ ຊາຕາ. ປິຕໂຣຕິ ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ. ເທວາຕິ ອຸປປຕ຺ຕິເທວວເສນ ຉ ກາມາວຈຣເທວາ. ຕາທິໂນຕິ ຕຖາວິຘສ຺ສ ກຸສລາຠິຣຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ. ສາຊີວາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ສມານຊີວິກາ ອຸປຊີວິຕພ຺ພາ. ຕາທິສາ ຫິ ຣາຊາໂນ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣນ຺ຕາ ເທວຕານໍ ປຕ຺ຕິໍ ເທນ຺ຕິ, ຕາ ຕໍ ປຕ຺ຕິໍ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ທິພ຺ພຍເສນ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ອນຸຕິຏ຺ຐນ຺ຕີຕິ ຕາທິສສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ວີຣິຍໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ອປ຺ປມາທໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ເທວຕາ ອນຸຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຘມ຺ມິກໍ ຣກ຺ຂໍ ສໍວິທຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂສຕິ ໂສ ຕ຺ວໍ. ວາຍມສ຺ສູຕິ ຕານິ ຣຏ຺ຐກິຈ຺ຈານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕຸລນວເສນ ຕີຣຓວເສນ ປຈ຺ຈກ຺ຂກມ຺ມວເສນ ເຕສຸ ເຕສຸ ກິຈ຺ເຈສຸ ວີຣິຍໍ ກຣສ຺ສຸ. ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາຕິ, ຕາຕ, ຍໍ ມໍ ຕ຺ວໍ ກິໍສຸ ກິຈ຺ຈໍ ກຕໍ ວຣນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ, ຕຕ຺ຖ ຕວ ປຎ຺ເຫເຍວ ເອເຕ ມຍາ ‘‘ປຐເມເນວ ວິຕຖ’’ນ຺ຕິອາທໂຍ ວຸຕ຺ຕາ, ເອເຕ ວຕ຺ຕປທາ ວຕ຺ຕໂກຏ຺ຐາສາ, ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຕສ຺ສຸ. ເອສາຕິ ຍາ ເຕ ມຍາ ກຖິຕາ, ເອສາວ ຕວ ອນຸສາສນີ. ອລນ຺ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ຕມາໂນ ຫິ ຣາຊາ ອຕ຺ຕໂນ ມິຕ຺ເຕ ສຸຂາເປຕຸໍ, ອມິຕ຺ຕານຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂາຍ ອລໍ ປຣິຍຕ຺ໂຕ ສມຕ຺ໂຖຕິ.

ເອວໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສກຸເຓນ ເອກາຍ ຄາຖາຍ ຣຎ຺ໂຎ ປມາທໍ ໂຈເທຕ຺ວາ ເອກາທສຫິ ຄາຖາຫິ ຘມ຺ເມ ກຖິເຕ ‘‘ພຸທ຺ຘລີຬາຍ ປຎ຺ໂຫ ກຖິໂຕ’’ຕິ ມຫາຊໂນ ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຈິຕ຺ຕຊາໂຕ ສາຘຸກາຣສຕານິ ປວຕ຺ເຕສິ. ຣາຊາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ອມຈ຺ເຈ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂຠນ຺ໂຕ! ອມຈ຺ຈາ ມມ ປຸຕ຺ເຕນ ເວສ຺ສນ຺ຕເຣນ ເອວໍ ກເຖນ຺ເຕນ ເກນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກິຈ຺ຈໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ມຫາເສນຄຸຕ຺ເຕນ, ເທວາຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິສ຺ສ ມຫາເສນຄຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປສິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຫາເສນຄຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ຐິໂຕ ປິຕຸ ກມ຺ມໍ ອກາສີຕິ.

ເວສ຺ສນ຺ຕຣປຎ຺ໂຫ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ປຸນ ຣາຊາ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ປຸຣິມນເຍເນວ ກຸຓ຺ຑລິນິຍາ ສນ຺ຕິກໍ ທູຕໍ ເປເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑປມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ກຸຓ຺ຑລິນິໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓປີເຐ ນິສິນ຺ນໍ ຣາຊຘມ຺ມໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໔.

‘‘ສກ຺ຂິສິ ຕ຺ວໍ ກຸຓ຺ຑລິນິ, ມຎ຺ຎສິ ຂຕ຺ຕພນ຺ຘຸນິ;

ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸກາເມນ, ກິໍ ສຸ ກິຈ຺ຈໍ ກຕໍ ວຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສກ຺ຂິສີຕິ ມຍາ ປຸຏ຺ຐປຎ຺ຫໍ ກເຖຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ກຸຓ຺ຑລິນີຕິ ຕສ຺ສາ ສລິງ຺ຄໂຕ ອາຄຕນາເມນາລປຕິ. ຕສ຺ສາ ກິຣ ທ຺ວີສຸ ກຓ຺ຓປິຏ຺ເຐສຸ ກຸຓ຺ຑລສຓ຺ຐານາ ທ຺ເວ ເລຂາ ອເຫສຸໍ, ເຕນສ຺ສາ ‘‘ກຸຓ຺ຑລິນີ’’ຕິ ນາມໍ ກາເຣສິ. ມຎ຺ຎສີຕິ ຊານິສ຺ສສິ ມຍາ ປຸຏ຺ຐປຎ຺ຫສ຺ສ ອຕ຺ຖນ຺ຕິ. ຂຕ຺ຕພນ຺ຘຸນີຕິ ຂຕ຺ຕສ຺ສ ມຫາເສນຄຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄິນິຠາເວນ ນໍ ເອວໍ ອາລປຕິ. ກສ຺ມາ ປເນສ ເວສ຺ສນ຺ຕຣສກຸຓໍ ເອວໍ ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອິມເມວ ປຸຈ຺ຉຕີຕິ? ອິຕ຺ຖິຠາເວນ. ອິຕ຺ຖິໂຍ ຫິ ປຣິຕ຺ຕປຎ຺ຎາ, ຕສ຺ມາ ‘‘ສເຈ ສກ຺ໂກຕິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ, ນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວີມໍສນວເສນ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕຎ຺ເຎວ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິ.

ສາ ເອວໍ ຣຎ຺ຎາ ຣາຊຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິເຕ, ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ມໍ ‘ອິຕ຺ຖິກາ ນາມ ກິໍ ກເຖສ຺ສຕີ’ຕິ ວີມໍສສິ ມຎ຺ເຎ, ສກລໍ ເຕ ຣາຊຘມ຺ມໍ ທ຺ວີສຸເຍວ ປເທສຸ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໕.

‘‘ທ຺ເວວ ຕາຕ ປທການິ, ຍຕ຺ຖ ສພ຺ພໍ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ;

ອລທ຺ຘສ຺ສ ຈ ໂຍ ລາໂຠ, ລທ຺ຘສ຺ສ ຈານຸຣກ຺ຂຓາ.

໑໖.

‘‘ອມຈ຺ເຈ ຕາຕ ຊານາຫິ, ຘີເຣ ອຕ຺ຖສ຺ສ ໂກວິເທ;

ອນກ຺ຂາກິຕເວ ຕາຕ, ອໂສຓ຺ເຑ ອວິນາສເກ.

໑໗.

‘‘ໂຍ ຈ ຕໍ ຕາຕ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ, ຘນໍ ຍຎ຺ເຈວ ເຕ ສິຍາ;

ສູໂຕວ ຣຖໍ ສງ຺ຄຓ຺ເຫ, ໂສ ເຕ ກິຈ຺ຈານິ ກາຣເຍ.

໑໘.

‘‘ສຸສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕຊໂນ, ສຍໍ ວິຕ຺ຕໍ ອເວກ຺ຂິຍ;

ນິຘິຎ຺ຈ ອິຓທານຎ຺ຈ, ນ ກເຣ ປຣປຕ຺ຕິຍາ.

໑໙.

‘‘ສຍໍ ອາຍໍ ວຍໍ ຊຎ຺ຎາ, ສຍໍ ຊຎ຺ຎາ ກຕາກຕໍ;

ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫ ນິຄ຺ຄຫາຣຫໍ, ປຄ຺ຄຓ຺ເຫ ປຄ຺ຄຫາຣຫໍ.

໒໐.

‘‘ສຍໍ ຊານປທໍ ອຕ຺ຖໍ, ອນຸສາສ ຣເຖສຠ;

ມາ ເຕ ອຘມ຺ມິກາ ຍຸຕ຺ຕາ, ຘນໍ ຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ນາສຍຸໍ.

໒໑.

‘‘ມາ ຈ ເວເຄນ ກິຈ຺ຈານິ, ກໂຣສິ ກາຣເຍສິ ວາ;

ເວຄສາ ຫິ ກຕໍ ກມ຺ມໍ, ມນ຺ໂທ ປຈ຺ຉານຸຕປ຺ປຕິ.

໒໒.

‘‘ມາ ເຕ ອຘິສເຣ ມຸຎ຺ຈ, ສຸພາຬ຺ຫມຘິໂກປິຕໍ;

ໂກຘສາ ຫິ ພຫູ ຜີຕາ, ກຸລາ ອກຸລຕໍ ຄຕາ.

໒໓.

‘‘‘ມາ ຕາຕ ອິສ຺ສໂຣມ຺ຫີ’ຕິ, ອນຕ຺ຖາຍ ປຕາຣຍິ;

ອິຕ຺ຖີນໍ ປຸຣິສານຎ຺ຈ, ມາ ເຕ ອາສິ ທຸຂຸທ຺ຣໂຍ.

໒໔.

‘‘ອເປຕໂລມຫໍສສ຺ສ, ຣຎ຺ໂຎ ກາມານຸສາຣິໂນ;

ສພ຺ເພ ໂຠຄາ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ຕໍ ວຸຈ຺ຈເຕ ອຆໍ.

໒໕.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາ, ເອສາວ ອນຸສາສນີ;

ທກ຺ຂສ຺ສຸທານິ ປຸຎ຺ຎກໂຣ, ອໂສຓ຺ໂຑ ອວິນາສໂກ;

ສີລວາສ຺ສຸ ມຫາຣາຊ, ທຸສ຺ສີໂລ ວິນິປາຕິໂກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປທການີຕິ ກາຣຓປທານິ. ຍຕ຺ຖາຕິ ເຍສຸ ທ຺ວີສຸ ປເທສຸ ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຖຊາຕໍ ຫິຕສຸຂໍ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ. ອລທ຺ຘສ຺ສາຕິ ໂຍ ຈ ປຸພ຺ເພ ອລທ຺ຘສ຺ສ ລາຠສ຺ສ ລາໂຠ, ຍາ ຈ ລທ຺ຘສ຺ສ ອນຸຣກ຺ຂຓາ. ຕາຕ, ອນຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຫິ ລາຠສ຺ສ ອຸປ຺ປາທນໍ ນາມ ນ ຠາໂຣ, ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນ ອນຸຣກ຺ຂຓເມວ ຠາໂຣ. ເອກຈ຺ໂຈ ຫິ ຍສໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາປິ ຍເສ ປມຕ຺ໂຕ ປມາທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ປາຓາຕິປາຕາທີນິ ກໂຣຕິ, ມຫາໂຈໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐໍ ວິລຸມ຺ປມາໂນ ຈຣຕິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາໂນ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ມຫາວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕິ. ອຖ ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນຣູປາທີສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ປມຕ຺ໂຕ ອໂຍນິໂສ ຘນໍ ນາເສນ຺ໂຕ ສພ຺ພສາປເຕຍ຺ເຍ ຂີເຓ ກປໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ຈີຣກວສໂນ ກປາລມາທາຍ ຈຣຕິ. ປພ຺ພຊິໂຕ ວາ ປນ ຄນ຺ຖຘຸຣາທິວເສນ ລາຠສກ຺ກາຣໍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປມຕ຺ໂຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕຕິ. ອປໂຣ ປຐມຌານາທີນິ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາປິ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິຕາຍ ຕຖາຣູເປ ອາຣມ຺ມເຓ ພຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຌານາ ປຣິຫາຍຕິ. ເອວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຍສສ຺ສ ວາ ຌານາທິລາຠສ຺ສ ວາ ຣກ຺ຂຓເມວ ທຸກ຺ກຣໍ. ຕທຕ຺ຖທີປນຕ຺ຖໍ ປນ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸ ຈ, ມຸທຸລກ຺ຂຓ- (ຊາ. ໑.໑.໖໖) ໂລມສກສ຺ສປ- (ຊາ. ໑.໙.໖໐ ອາທໂຍ) ຫຣິຕຈຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໙.໔໐ ອາທໂຍ) ສງ຺ກປ຺ປຊາຕກາທີນິ (ຊາ. ໑.໓.໑ ອາທໂຍ) ຈ ກເຖຕພ຺ພານິ. ເອໂກ ປນ ລາຠສກ຺ກາຣໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ອປ຺ປມາເທ ຐຕ຺ວາ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ໂສ ຍໂສ ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ຈນ຺ໂທ ວິຍ ວຑ຺ຒຕິ, ຕສ຺ມາ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ປໂຍຄສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຐຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ຕວ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ ອນຸຣກ຺ຂາຫີຕິ.

ຊານາຫີຕິ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກກມ຺ມາທີນໍ ກຣຓຕ຺ຖໍ ອຸປຘາເຣຫິ. ອນກ຺ຂາກິຕເວຕິ ອນກ຺ເຂ ອກິຕເວ ອຊຸຕກເຣ ເຈວ ອເກຣາຏິເກ ຈ. ອໂສຓ຺ເຑຕິ ປູວສຸຣາຄນ຺ຘມາລາໂສຓ຺ຑຠາວຣຫິເຕ. ອວິນາສເກຕິ ຕວ ສນ຺ຕການໍ ຘນຘຎ຺ຎາທີນໍ ອວິນາສເກ. ໂຍຕິ ໂຍ ອມຈ຺ໂຈ. ຍຎ຺ເຈວາຕິ ຍຎ຺ຈ ເຕ ຆເຣ ຘນໍ ສິຍາ, ຕໍ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ. ສູໂຕວາຕິ ຣຖສາຣຖິ ວິຍ. ຍຖາ ສາຣຖິ ວິສມມຄ຺ຄນິວາຣຓຕ຺ຖໍ ອສ຺ເສ ສງ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຣຖໍ ສງ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຍ ສຫ ໂຠເຄຫິ ຕໍ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ໂສ ເຕ ອມຈ຺ໂຈ ນາມ ຕາທິສໍ ສງ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກາທິກິຈ຺ຈານິ ກາຣເຍ.

ສຸສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕຊໂນຕິ, ຕາຕ, ຍສ຺ສ ຫິ ຣຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕໂນ ອນ຺ໂຕຊໂນ ອຕ຺ຕໂນ ວລຎ຺ຊນກປຣິຊໂນ ຈ ທານາທີຫິ ອສງ຺ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕນິເວສເນ ສຸວຓ຺ຓຫິຣຎ຺ຎາທີນິ ເຕສໍ ອສງ຺ຄຫິຕມນຸສ຺ສານໍ ວເສນ ນສ຺ສນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕຊນາ ພຫິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຕ຺ວໍ ສຸຏ຺ຐຸສງ຺ຄຫິຕອນ຺ໂຕຊໂນ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ນາມ ເມ ວິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ສຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຘນໍ ອເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ນິຘິໍ ນິເຘມ, ອສຸກສ຺ສ ອິຓໍ ເທມາ’’ຕິ ອິທໍ ອຸຠຍມ຺ປິ ນ ກເຣ ປຣປຕ຺ຕິຍາ, ປຣປຕ຺ຕິຍາປິ ຕ຺ວໍ ມາ ກຣິ, ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ຂເມວ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ ວທຕິ.

ອາຍໍ ວຍນ຺ຕິ ຕໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກໍ ອາຍຎ຺ຈ ເຕສໍ ເຕສໍ ທາຕພ຺ພໍ ວຍຎ຺ຈ ສຍເມວ ຊາເນຍ຺ຍາສີຕິ. ກຕາກຕນ຺ຕິ ສງ຺ຄາເມ ວາ ນວກມ຺ເມ ວາ ອຎ຺ເຎສຸ ວາ ກິຈ຺ເຈສຸ ‘‘ອິມິນາ ອິທໍ ນາມ ມຍ຺ຫໍ ກຕໍ, ອິມິນາ ນ ກຕ’’ນ຺ຕິ ເອຕມ຺ປິ ສຍເມວ ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ມາ ປຣປຕ຺ຕິໂຍ ໂຫຫິ. ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຕິ, ຕາຕ, ຣາຊາ ນາມ ສນ຺ຘິຈ຺ເຉທາທິກາຣກໍ ນິຄ຺ຄຫາຣຫໍ ອາເນຕ຺ວາ ທສ຺ສິຕໍ ອຸປປຣິກ຺ຂິຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ໂປຣາຓກຣາຊູຫິ ຐປິຕທຓ຺ຑໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ໂທສານຸຣູປໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຕິ ໂຍ ປນ ປຄ຺ຄຫາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຠິນ຺ນສ຺ສ ວາ ປຣພລສ຺ສ ເຠເທຕາ, ຠິນ຺ນສ຺ສ ວາ ສກພລສ຺ສ ອາຣາຘໂກ, ອລທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຣຊ຺ຊສ຺ສ ອາຫຣໂກ, ລທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຖາວຣກາຣໂກ, ເຍນ ວາ ປນ ຊີວິຕໍ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ເອວຣູປໍ ປຄ຺ຄຫາຣຫໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣສມ຺ມານໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອວໍ ຫິສ຺ສ ກິຈ຺ເຈສຸ ອຎ຺ເຎປິ ອຸຣໍ ທຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ.

ຊານປທນ຺ຕິ ຊນປທວາສີນໍ ອຕ຺ຖໍ ສຍໍ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ເຂເນວ ອນຸສາສ. ອຘມ຺ມິກາ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ອຘມ຺ມິກາ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ນິຍຸຕ຺ຕາ ອາຍຸຕ຺ຕກາ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ຠິນ຺ທນ຺ຕາ ຕວ ຘນຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ມາ ນາສຍຸໍ. ອິມິນາ ກາຣເຓນ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ອນຸສາສ. ເວເຄນາຕິ ສຫສາ ອຕຸເລຕ຺ວາ ອຕີເຣຕ຺ວາ. ເວຄສາຕິ ອຕຸເລຕ຺ວາ ອຕີເຣຕ຺ວາ ຉນ຺ທາທິວເສນ ສຫສາ ກຕໍ ກມ຺ມຎ຺ຫິ ນ ສາຘຸ ນ ສຸນ຺ທຣໍ. ກິໍກາຣຓາ? ຕາທິສຎ຺ຫິ ກຕ຺ວາ ມນ຺ໂທ ປຈ຺ຉາ ວິປ຺ປຏິສາຣວເສນ ອິຘ ໂລເກ ອປາຍທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນ຺ໂຕ ປຣໂລເກ ຈ ອນຸຕປ຺ປຕິ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ‘‘ອິສີນມນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ, ຠຣຸຣາຊາຕິ ເມ ສຸຕ’’ນ຺ຕິ ຠຣຸຊາຕເກນ (ຊາ. ໑.໒.໑໒໕-໑໒໖) ທີເປຕພ຺ໂພ.

ມາ ເຕ ອຘິສເຣ ມຸຎ຺ຈ, ສຸພາຬ຺ຫມຘິໂກປິຕນ຺ຕິ, ຕາຕ, ຕວ ຫທຍໍ ກຸສລໍ ອຘິສຣິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ເຕ ປເຣສໍ ອກຸສລກມ຺ເມ ສຸຏ຺ຐຸ ພາຬ຺ຫໍ ອຘິໂກປິຕໍ ກຸຊ຺ຌາປິຕໍ ຫຸຕ຺ວາ ມາ ມຸຎ຺ຈ, ມາ ປຕິຏ຺ຐາຍຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕາຕ, ຍທາ ເຕ ວິນິຈ຺ຉເຍ ຐິຕສ຺ສ ອິມິນາ ປຸຣິໂສ ວາ ຫໂຕ ສນ຺ຘິ ວາ ຉິນ຺ໂນຕິ ໂຈຣໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ຕທາ ເຕ ປເຣສໍ ວຈເນຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ໂກປິຕມ຺ປິ ຫທຍໍ ໂກຘວເສນ ມາ ມຸຎ຺ຈ, ອປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມາ ທຓ຺ຑໍ ປເຓຫິ. ກິໍກາຣຓາ? ອໂຈຣມ຺ປິ ຫິ ‘‘ໂຈໂຣ’’ຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ອາເນນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ໂສເຘຕ຺ວາ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ເຂນ ຕສ຺ສ ໂຈຣຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ປເວຓິຍາ ຐປິຕທຓ຺ຑວເສນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກໂຣຫິ. ຣຎ຺ຎາ ຫິ ອຸປ຺ປນ຺ເນປິ ໂກເຘ ຫທຍໍ ສີຕລໍ ອກຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ນ ກາຕພ຺ພໍ. ຍທາ ປນສ຺ສ ຫທຍໍ ນິພ຺ພຸຕໍ ໂຫຕິ ມຸທຸກໍ, ຕທາ ວິນິຈ຺ຉຍກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຜຣຸເສ ຫິ ຈິຕ຺ເຕ ປກ຺ກຸຖິເຕ ອຸທເກ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ວິຍ ກາຣຓໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ໂກຘສາ ຫີຕິ, ຕາຕ, ໂກເຘນ ຫິ ພຫູນິ ຜີຕານິ ຣາຊກຸລານິ ອກຸລຠາວໍ ຄຕານິ ມຫາວິນາສເມວ ປຕ຺ຕານີຕິ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ທີປນຕ຺ຖໍ ຂນ຺ຕິວາທິຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໔.໔໙ ອາທໂຍ) ນາຬິເກຣຣາຊວຕ຺ຖຸສຫສ຺ສພາຫຸອຊ຺ຊຸນວຕ຺ຖຸອາທີນິ ກເຖຕພ຺ພານິ.

ມາ, ຕາຕ, ອິສ຺ສໂຣມ຺ຫີຕິ, ອນຕ຺ຖາຍ ປຕາຣຍີຕິ, ຕາຕ, ‘‘ອຫໍ ປຖວິສ຺ສໂຣ’’ຕິ ມາ ມຫາຊນໍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທິອນຕ຺ຖາຍ ປຕາຣຍິ ມາ ໂອຕາຣຍິ, ຍຖາ ຕໍ ອນຕ຺ຖໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ, ມາ ເອວມກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາ ເຕ ອາສີຕິ, ຕາຕ, ຕວ ວິຊິເຕ ມນຸສ຺ສຊາຕິການໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານຊາຕິການໍ ວາ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ທຸຂຸທ຺ຣໂຍ ທຸກ຺ຂຸປ຺ປຕ຺ຕິ ມາ ອາສິ. ຍຖາ ຫິ ອຘມ຺ມິກຣາຊູນໍ ວິຊິເຕ ມນຸສ຺ສາ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ກຕ຺ວາ ນິຣເຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕວ ຣຏ຺ຐວາສີນໍ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ຍຖາ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາ ກໂຣຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອເປຕໂລມຫໍສສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຕານຸວາທາທິຠເຍຫິ ນິພ຺ຠຍສ຺ສ. ອິມິນາ ອິມໍ ທສ຺ເສຕິ – ຕາຕ, ໂຍ ຣາຊາ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ອາສງ຺ກໍ ອກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກາມເມວ ອນຸສ຺ສຣຕິ, ຉນ຺ທວເສນ ຍໍ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ຕໍ ກໂຣຕິ, ວິສ຺ສຏ຺ຐຍຏ຺ຐິ ວິຍ ອນ຺ໂຘ ນິຣງ຺ກຸໂສ ວິຍ ຈ ຈຓ຺ຑຫຕ຺ຖີ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສພ຺ເພ ໂຠຄາ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ໂຠຄພ຺ຍສນໍ ອຆໍ ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາຕິ ປຸຣິມນເຍເນວ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ທກ຺ຂສ຺ສຸທານີຕິ, ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ອິມໍ ອນຸສາສນິໍ ສຸຕ຺ວາ ອິທານິ ທກ຺ໂຂ ອນລໂສ ປຸຎ຺ຎານໍ ກຣເຓນ ປຸຎ຺ຎກໂຣ ສຸຣາທິປຣິຫຣເຓນ. ອໂສຓ຺ໂຑ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິກສ຺ສ ອຕ຺ຖສ຺ສ ອວິນາສເນນ ອວິນາສໂກ ຠເວຍ຺ຍາສີຕິ. ສີລວາສ຺ສູຕິ ສີລວາ ອາຈາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ຠວ, ທສສຸ ຣາຊຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫິ. ທຸສ຺ສີໂລ ວິນິປາຕິໂກຕິ ທຸສ຺ສີໂລ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ອຕ຺ຕານໍ ນິຣເຍ ວິນິປາເຕນ຺ໂຕ ວິນິປາຕິໂກ ນາມ ໂຫຕີຕິ.

ເອວໍ ກຸຓ຺ຑລິນີປິ ເອກາທສຫິ ຄາຖາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ອມຈ຺ເຈ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂຠນ຺ໂຕ! ອມຈ຺ຈາ ມມ ຘີຕາຍ ກຸຓ຺ຑລິນິຍາ ເອວໍ ກຖຍມານາຍ ເກນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກິຈ຺ຈໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ຠຓ຺ຑາຄາຣິເກນ, ເທວາຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິສ຺ສາ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກຏ຺ຐານໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ກຸຓ຺ຑລິນິໍ ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປສິ. ສາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກຏ຺ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ປິຕຸ ກມ຺ມໍ ອກາສີຕິ.

ກຸຓ຺ຑລິນິປຎ຺ໂຫ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ປຸນ ຣາຊາ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ປຸຣິມນເຍເນວ ຊມ຺ພຸກປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ທູຕໍ ເປເສຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຄໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ມຓ຺ຑປມຊ຺ເຌ ນິສີທິ. ອມຈ຺ໂຈ ຊມ຺ພຸກປຓ຺ຑິຕໍ ກຎ຺ຈນຠທ຺ທປີເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປີຐໍ ສີເສນາທາຍ ອາຄຈ຺ຉິ. ປຓ຺ຑິໂຕ ປິຕຸ ອງ຺ເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ກີຬິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຎ຺ຈນປີເຐເຍວ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໖.

‘‘ອປຸຈ຺ຉິມ຺ຫ ໂກສິຍໂຄຕ຺ຕໍ, ກຸຓ຺ຑລິນິໍ ຕເຖວ ຈ;

ຕ຺ວໍ ທານິ ວເທຫິ ຊມ຺ພຸກ, ພລານໍ ພລມຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຕາຕ, ຊມ຺ພຸກ, ອຫໍ ຕວ ຠາຕຣໍ ໂກສິຍໂຄຕ຺ຕໍ ເວສ຺ສນ຺ຕຣໍ ຠຄິນິຎ຺ຈ ເຕ ກຸຓ຺ຑລິນິໍ ຣາຊຘມ຺ມໍ ອປຸຈ຺ຉິໍ, ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ກເຖສຸໍ, ຍຖາ ປນ ເຕ ປຸຈ຺ຉິໍ, ຕເຖວ ອິທານິ, ປຸຕ຺ຕ ຊມ຺ພຸກ, ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ, ຕ຺ວໍ ເມ ຣາຊຘມ຺ມຎ຺ຈ ພລານໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ພລຎ຺ຈ ກເຖຫີຕິ.

ເອວໍ ຣາຊາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຎ຺ເຎສໍ ປຸຈ຺ຉິຕນິຍາເມນ ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ວິເສເສຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສ ປຓ຺ຑິໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ໂອຫິຕໂສໂຕ ສຸຓາຫິ, ສພ຺ພໍ ເຕ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ປສາຣິຕຫຕ຺ເຖ ສຫສ຺ສຕ຺ຖວິກໍ ຐເປນ຺ໂຕ ວິຍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຣຠິ –

໒໗.

‘‘ພລໍ ປຎ຺ຈວິຘໍ ໂລເກ, ປຸຣິສສ຺ມິໍ ມຫຄ຺ຄເຕ;

ຕຕ຺ຖ ພາຫຸພລໍ ນາມ, ຈຣິມໍ ວຸຈ຺ຈເຕ ພລໍ.

໒໘.

‘‘ໂຠຄພລຎ຺ຈ ທີຆາວຸ, ທຸຕິຍໍ ວຸຈ຺ຈເຕ ພລໍ;

ອມຈ຺ຈພລຎ຺ຈ ທີຆາວຸ, ຕຕິຍໍ ວຸຈ຺ຈເຕ ພລໍ.

໒໙.

‘‘ອຠິຊຈ຺ຈພລຎ຺ເຈວ, ຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອສໍສຍໍ;

ຍານິ ເຈຕານິ ສພ຺ພານິ, ອຘິຄຓ຺ຫາຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

໓໐.

‘‘ຕໍ ພລານໍ ພລໍ ເສຏ຺ຐໍ, ອຄ຺ຄໍ ປຎ຺ຎາພລໍ ພລໍ;

ປຎ຺ຎາພເລນຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ, ອຕ຺ຖໍ ວິນ຺ທຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ.

໓໑.

‘‘ອປິ ເຈ ລຠຕິ ມນ຺ໂທ, ຜີຕໍ ຘຣຓິມຸຕ຺ຕມໍ;

ອກາມສ຺ສ ປສຍ຺ຫໍ ວາ, ອຎ຺ໂຎ ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ.

໓໒.

‘‘ອຠິຊາໂຕປິ ເຈ ໂຫຕິ, ຣຊ຺ຊໍ ລທ຺ຘານ ຂຕ຺ຕິໂຍ;

ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ຫິ ກາສິປຕິ, ສພ຺ເພນປິ ນ ຊີວຕິ.

໓໓.

‘‘ປຎ຺ຎາວ ສຸຕໍ ວິນິຈ຺ຉິນີ, ປຎ຺ຎາ ກິຕ຺ຕິສິໂລກວຑ຺ຒນີ;

ປຎ຺ຎາສຫິໂຕ ນໂຣ ອິຘ, ອປິ ທຸກ຺ເຂ ສຸຂານິ ວິນ຺ທຕິ.

໓໔.

‘‘ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ໂຂ ອສຸສ຺ສູສໍ, ນ ໂກຈິ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ;

ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ອນາຄມ຺ມ, ຘມ຺ມຏ຺ຐໍ ອວິນິພ຺ຠຸຊໍ.

໓໕.

‘‘ໂຍ ຈ ຘມ຺ມວິຠງ຺ຄຎ຺ຎູ, ກາລຸຏ຺ຐາຍີ ອຕນ຺ທິໂຕ;

ອນຸຏ຺ຐຫຕິ ກາເລນ, ກມ຺ມຜລໍ ຕສ຺ສິຊ຺ຌຕິ.

໓໖.

‘‘ອນາຍຕນສີລສ຺ສ, ອນາຍຕນເສວິໂນ;

ນ ນິພ຺ພິນ຺ທິຍກາຣິສ຺ສ, ສມ຺ມທຕ຺ໂຖ ວິປຈ຺ຈຕິ.

໓໗.

‘‘ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ, ຕຖາຍຕນເສວິໂນ;

ອນິພ຺ພິນ຺ທິຍກາຣິສ຺ສ, ສມ຺ມທຕ຺ໂຖ ວິປຈ຺ຈຕິ.

໓໘.

‘‘ໂຍຄປ຺ປໂຍຄສງ຺ຂາຕໍ, ສມ຺ຠຕສ຺ສານຸຣກ຺ຂຓໍ;

ຕານິ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ເສວສ຺ສຸ, ມາ ອກມ຺ມາຍ ຣນ຺ຘຍິ;

ອກມ຺ມຸນາ ຫິ ທຸມ຺ເມໂຘ, ນຬາຄາຣໍວ ສີທຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຫຄ຺ຄເຕຕິ, ມຫາຣາຊ, ອິມສ຺ມິໍ ສຕ຺ຕໂລເກ ມຫຊ຺ຌາສເຍ ປຸຣິເສ ປຎ຺ຈວິຘໍ ພລໍ ໂຫຕິ. ພາຫຸພລນ຺ຕິ ກາຍພລໍ. ຈຣິມນ຺ຕິ ຕໍ ອຕິມຫນ຺ຕມ຺ປິ ສມານໍ ລາມກເມວ. ກິໍກາຣຓາ? ອນ຺ຘພາລຠາເວນ. ສເຈ ຫິ ກາຍພລໍ ມຫນ຺ຕໍ ນາມ ຠເວຍ຺ຍ, ວາຣຓພລໂຕ ລຏຸກິກາຍ ພລໍ ຂຸທ຺ທກໍ ຠເວຍ຺ຍ, ວາຣຓພລໍ ປນ ອນ຺ຘພາລຠາເວນ ມຣຓສ຺ສ ປຈ຺ຈຍໍ ຊາຕໍ, ລຏຸກິກາ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຓກຸສລຕາຍ ວາຣຓໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປສິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ‘‘ນ ເຫວ ສພ຺ພຕ຺ຖ ພເລນ ກິຈ຺ຈໍ, ພລຎ຺ຫິ ພາລສ຺ສ ວຘາຍ ໂຫຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ຕໍ (ຊາ. ໑.໕.໔໒) ອາຫຣິຕພ຺ພໍ.

ໂຠຄພລນ຺ຕິ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠນວເສນ ສພ຺ພໍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓາທິ ອຸປໂຠຄຊາຕໍ ໂຠຄພລໍ ນາມ, ຕໍ ກາຍພລໂຕ ມຫນ຺ຕຕຣໍ. ອມຈ຺ຈພລນ຺ຕິ ອເຠຊ຺ຊມນ຺ຕສ຺ສ ສູຣສ຺ສ ສຸຫທຍສ຺ສ ອມຈ຺ຈມຓ຺ຑລສ຺ສ ອຕ຺ຖິຕາ, ຕໍ ພລໍ ສງ຺ຄາມສູຣຕາຍ ປຸຣິເມຫິ ພເລຫິ ມຫນ຺ຕຕຣໍ. ອຠິຊຈ຺ຈພລນ຺ຕິ ຕີຓິ ກຸລານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຂຕ຺ຕິຍກຸລວເສນ ຊາຕິສມ຺ປຕ຺ຕິ, ຕໍ ອິຕເຣຫິ ພເລຫິ ມຫນ຺ຕຕຣໍ. ຊາຕິສມ຺ປນ຺ນາ ເອວ ຫິ ສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ນ ອິຕເຣຕິ. ຍານິ ເຈຕານີຕິ ຍານິ ຈ ເອຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິປິ ພລານິ ປຓ຺ຑິໂຕ ປຎ຺ຎານຸຠາເວນ ອຘິຄຓ຺ຫາຕິ ອຠິຠວຕິ, ຕໍ ສພ຺ພພລານໍ ປຎ຺ຎາພລໍ ເສຏ຺ຐນ຺ຕິ ຈ ອຄ຺ຄນ຺ຕິ ຈ ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິໍກາຣຓາ? ເຕນ ຫິ ພເລນ ອຸປຕ຺ຖທ຺ໂຘ ປຓ຺ຑິໂຕ ອຕ຺ຖໍ ວິນ຺ທຕິ, ວຸຑ຺ຒິໍ ປາປຸຓາຕິ. ຕທຕ຺ຖໂຊຕນຕ຺ຖໍ ‘‘ປຸຓ຺ຓໍ ນທິໍ ເຍນ ຈ ເປຍ຺ຍມາຫູ’’ຕິ ປຸຓ຺ຓນທີຊາຕກຎ຺ຈ (ຊາ. ໑.໒.໑໒໗ ອາທໂຍ) ສິຣີກາຬກຓ຺ຓິປຎ຺ຫໍ ປຎ຺ຈປຓ຺ຑິຕປຎ຺ຫຎ຺ຈ ສຕ຺ຕຸຠສ຺ຕຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໗.໔໖ ອາທໂຍ) ສມ຺ຠວຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໑໖.໑໓໘ ອາທໂຍ) ສຣຠງ຺ຄຊາຕກາທີນິ (ຊາ. ໒.໑໗.໕໐ ອາທໂຍ) ຈ ກເຖຕພ຺ພານິ.

ມນ຺ໂທຕິ ມນ຺ທປຎ຺ໂຎ ພາໂລ. ຜີຕນ຺ຕິ, ຕາຕ, ມນ຺ທປຎ຺ໂຎ ປຸຄ຺ຄໂລ ສຕ຺ຕຣຕນປຸຓ຺ຓໍ ເຈປິ ອຸຕ຺ຕມໍ ຘຣຓິໍ ລຠຕິ, ຕສ຺ສ ອນິຈ຺ຉມານສ຺ເສວ ປສຍ຺ຫກາຣໍ ວາ ປນ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ໂຎ ປຎ຺ຎາສມ຺ປນ຺ໂນ ຕໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ. ມນ຺ໂທ ຫິ ລທ຺ຘໍ ຍສໍ ຣກ຺ຂິຕຸໍ ກຸລສນ຺ຕກໍ ວາ ປນ ປເວຓິອາຄຕມ຺ປິ ຣຊ຺ຊໍ ອຘິຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຕທຕ຺ຖໂຊຕນຕ຺ຖໍ ‘‘ອທ຺ຘາ ປາທຎ຺ຊລີ ສພ຺ເພ, ປຎ຺ຎາຍ ອຕິໂຣຈຕີ’’ຕິ ປາທຎ຺ຊລີຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໒.໑໙໔-໑໙໕) ກເຖຕພ຺ພໍ. ລທ຺ຘານາຕິ ຊາຕິສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ກຸລສນ຺ຕກໍ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິຕ຺ວາປິ. ສພ຺ເພນປີຕິ ເຕນ ສກເລນປິ ຣຊ຺ເຊນ ນ ຊີວຕິ, ອນຸປາຍກຸສລຕາຍ ທຸຄ຺ຄໂຕວ ໂຫຕີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເອຕ຺ຕເກນ ຐາເນນ ອປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ອຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ອິທານິ ປຎ຺ຎໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ‘‘ປຎ຺ຎາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸຕນ຺ຕິ ສຸຕປຣິຍຕ຺ຕິ. ຕຎ຺ຫິ ປຎ຺ຎາວ ວິນິຈ຺ຉິນຕິ. ກິຕ຺ຕິສິໂລກວຑ຺ຒນີຕິ ກິຕ຺ຕິໂຆສສ຺ສ ຈ ລາຠສກ຺ກາຣສ຺ສ ຈ ວຑ຺ຒນີ. ທຸກ຺ເຂ ສຸຂານິ ວິນ຺ທຕີຕິ ທຸກ຺ເຂ ອຸປ຺ປນ຺ເນປິ ນິພ຺ຠໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປາຍກຸສລຕາຍ ສຸຂໍ ປຏິລຠຕິ. ຕທຕ຺ຖທີປນຕ຺ຖໍ –

‘‘ຍສ຺ເສເຕ ຈຕຸໂຣ ຘມ຺ມາ, ວານຣິນ຺ທ ຍຖາ ຕວ’’. (ຊາ. ໑.໑.໕໗);

ອລເມເຕຫິ ອມ຺ເພຫິ, ຊມ຺ພູຫິ ປນເສຫິ ຈາ’’ຕິ. (ຊາ. ໑.໒.໑໑໕) –

ອາທີນິ ຊາຕການິ ກເຖຕພ຺ພານິ.

ອສຸສ຺ສູສນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕປຸຄ຺ຄເລ ອປຍິຣຸປາສນ຺ໂຕ ອສ຺ສຸຓນ຺ໂຕ. ຘມ຺ມຏ຺ຐນ຺ຕິ ສຠາວກາຣເຓ ຐິຕໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ອນາຄມ຺ມ ຕໍ ອສທ຺ທຫນ຺ໂຕ. ອວິນິພ຺ຠຸຊນ຺ຕິ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ອໂນຄາຫນ຺ໂຕ ອຕີເຣນ຺ໂຕ ນ ໂກຈິ ປຎ຺ຎໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ຕາຕາຕິ.

ຘມ຺ມວິຠງ຺ຄຎ຺ຎູຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖວິຠງ຺ຄກຸສໂລ. ກາລຸຏ຺ຐາຍີຕິ ວີຣິຍໍ ກາຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕກາເລ ວີຣິຍສ຺ສ ກາຣໂກ. ອນຸຏ຺ຐຫຕີຕິ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຕໍ ຕໍ ກິຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ກມ຺ມຜລໍ ສມິຊ຺ຌຕິ ນິປ຺ຜຊ຺ຊຕິ. ອນາຍຕນສີລສ຺ສາຕິ ອນາຍຕນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ລາຠຍສສຸຂານໍ ອນາກໂຣ ທຸສ຺ສີລ຺ຍກມ຺ມໍ, ຕໍສີລສ຺ສ ເຕນ ທຸສ຺ສີລ຺ຍກມ຺ເມນ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ, ອນາຍຕນຠູຕເມວ ທຸສ຺ສີລປຸຄ຺ຄລໍ ເສວນ຺ຕສ຺ສ, ກຸສລສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓກາເລ ນິພ຺ພິນ຺ທິຍກາຣິສ຺ສ ນິພ຺ພິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕ຺ວາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ເອວຣູປສ຺ສ, ຕາຕ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ກມ຺ມານໍ ອຕ຺ໂຖ ສມ຺ມາ ນ ວິປຈ຺ຈຕິ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕີຓິ ກຸລຄ຺ຄານິ ຈ ຉ ກາມສຄ຺ຄານິ ຈ ນ ອຸປເນຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຊ຺ຌຕ຺ຕຎ຺ຈາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ນິຍກຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອນິຈ຺ຈຠາວນາທິວເສນ ປຍຸຕ຺ຕສ຺ສ. ຕຖາຍຕນເສວິໂນຕິ ຕເຖວ ສີລວນ຺ເຕ ປຸຄ຺ຄເລ ເສວມານສ຺ສ. ວິປຈ຺ຈຕີຕິ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ເທຕິ.

ໂຍຄປ຺ປໂຍຄສງ຺ຂາຕນ຺ຕິ ໂຍເຄ ຍຸຎ຺ຊິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕເກ ກາຣເຓ ປໂຍຄໂກຏ຺ຐາສຠູຕໍ ປຎ຺ຎໍ. ສມ຺ຠຕສ຺ສາຕິ ຣາສິກຕສ຺ສ ຘນສ຺ສ ອນຸຣກ຺ຂຓໍ. ຕານິ ຕ຺ວນ຺ຕິ ເອຕານິ ຈ ທ຺ເວ ປຸຣິມານິ ຈ ມຍາ ວຸຕ຺ຕກາຣຓານິ ສພ຺ພານິ, ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ເສວສ຺ສຸ, ມຍາ ວຸຕ຺ຕໍ ໂອວາທໍ ຫທເຍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຆເຣ ຘນໍ ຣກ຺ຂ. ມາ ອກມ຺ມາຍ ຣນ຺ຘຍີຕິ ອຍຸຕ຺ເຕນ ອກາຣເຓນ ມາ ຣນ຺ຘຍິ, ຕໍ ຘນໍ ມາ ຌາປຍິ ມາ ນາສຍິ. ກິໍກາຣຓາ? ອກມ຺ມຸນາ ຫີຕິ ອຍຸຕ຺ຕກມ຺ມກຣເຓນ ທຸມ຺ເມໂຘ ປຸຄ຺ຄໂລ ສກໍ ຘນໍ ນາເສຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ທຸຄ຺ຄໂຕ. ນຬາຄາຣໍວ ສີທຕີຕິ ຍຖາ ນຬາຄາຣໍ ມູລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຊີຣມານໍ ອປ຺ປຕິຏ຺ຐໍ ປຕຕິ, ເອວໍ ອກາຣເຓນ ຘນໍ ນາເສຕ຺ວາ ອປາເຍສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕີຕິ.

ເອວມ຺ປິ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເອຕ຺ຕເກນ ຐາເນນ ປຎ຺ຈ ພລານິ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ປຎ຺ຎາພລໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຈນ຺ທມຓ຺ຑລໍ ນີຫຣນ຺ໂຕ ວິຍ ກເຖຕ຺ວາ ອິທານິ ທສຫິ ຄາຖາຫິ ຣຎ຺ໂຎ ໂອວາທໍ ເທນ຺ໂຕ ອາຫ –

໓໙.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມາຕາປິຕູສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໐.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໑.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໒.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ວາຫເນສຸ ພເລສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໓.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຄາເມສຸ ນິຄເມສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໔.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຣຏ຺ເຐ ຊນປເທສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໕.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ສມເຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໖.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມິຄປກ຺ຂີສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໗.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຘມ຺ໂມ ຈິຓ຺ໂຓ ສຸຂາວໂຫ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໔໘.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ;

ສຸຈິຓ຺ເຓນ ທິວໍ ປຕ຺ຕາ, ມາ ຘມ຺ມໍ ຣາຊ ປາມໂທ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຐມຄາຖາຍ ຕາວ ອິຘ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ມາຕາປິຕຸປຏ຺ຐານຘມ຺ມໍ. ຕໍ ກາລສ຺ເສວ ວຸຏ຺ຐາຍ ມາຕາປິຕູນໍ ມຸໂຂທກທນ຺ຕກຏ຺ຐທານມາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພສຣີຣກິຈ຺ຈປຣິຫຣຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕວ ປູເຣຫີຕິ ວທຕິ. ປຸຕ຺ຕທາເຣສູຕິ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ຕາວ ປາປາ ນິວາເຣຕ຺ວາ ກລ຺ຍາເຓ ນິເວເສນ຺ໂຕ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປນ຺ໂຕ ວຍປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ປຕິຣູປກຸລວໍເສນ ອາວາຫວິວາຫໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສມເຍ ຘນໍ ເທນ຺ໂຕ ປຸຕ຺ເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ, ຠຣິຍໍ ສມ຺ມາເນນ຺ໂຕ ອນວມາເນນ຺ໂຕ ອນຕິຈຣນ຺ໂຕ ອິສ຺ສຣິຍໍ ໂວສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ອລງ຺ກາຣໍ ອນຸປ຺ປເທນ຺ໂຕ ທາເຣສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈສູຕິ ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈ ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ສງ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອວິສໍວາເທນ຺ໂຕ ເອເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ວາຫເນສຸ ພເລສຸ ຈາຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນໍ ວາຫນານໍ ພລກາຍສ຺ສ ຈ ທາຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ເທນ຺ໂຕ ສກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ມຫລ຺ລກກາເລ ກມ຺ເມສຸ ອໂຍເຊນ຺ໂຕ ເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ.

ຄາເມສຸ ນິຄເມສຸ ຈາຕິ ຄາມນິຄມວາສິໂນ ທຓ຺ຑພລີຫິ ອປີເຬນ຺ໂຕວ ເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ຣຏ຺ເຐ ຊນປເທສຸ ຈາຕິ ຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ຊນປທຎ຺ຈ ອກາຣເຓນ ກິລເມນ຺ໂຕ ຫິຕຈິຕ຺ຕໍ ອປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐເປນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ອຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ, ອປີເຬນ຺ໂຕ ປນ ຫິຕຈິຕ຺ເຕນ ຜຣນ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ສມເຓ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈາຕິ ເຕສໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈເຍ ເທນ຺ໂຕວ ເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ມິຄປກ຺ຂີສູຕິ ສພ຺ພຈຕຸປ຺ປທສກຸຓານໍ ອຠຍໍ ເທນ຺ໂຕ ເຕສຸ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ ນາມ. ຘມ຺ໂມ ຈິຓ຺ໂຓຕິ ສຸຈຣິຕຘມ຺ໂມ ຈິຓ຺ໂຓ. ສຸຂາວໂຫຕິ ຕີສຸ ກຸລສມ຺ປທາສຸ ຉສຸ ກາມສຄ຺ເຄສຸ ສຸຂໍ ອາວຫຕິ. ສຸຈິຓ຺ເຓນາຕິ ອິຘ ຈິຓ຺ເຓນ ກາຍສຸຈຣິຕາທິນາ ສຸຈິຓ຺ເຓນ. ທິວໍ ປຕ຺ຕາຕິ ເທວໂລກພ຺ຣຫ຺ມໂລກສງ຺ຂາຕໍ ທິວໍ ຄຕາ, ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິລາຠິໂນ ຊາຕາ. ມາ ຘມ຺ມໍ ຣາຊ ປາມໂທຕິ ຕສ຺ມາ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ຊີວິຕໍ ຊຫນ຺ໂຕປິ ຘມ຺ມໍ ມາ ປມຊ຺ຊີຕິ.

ເອວໍ ທສ ຘມ຺ມຈຣິຍຄາຖາໂຍ ວຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣິປິ ໂອວທນ຺ໂຕ ໂອສານຄາຖມາຫ –

໔໙.

‘‘ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາ, ເອສາວ ອນຸສາສນີ;

ສປ຺ປຎ຺ຎເສວີ ກລ຺ຍາຓີ, ສມຕ຺ຕໍ ສາມ ຕໍ ວິທູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ເຖວ ເຕ ວຕ຺ຕປທາຕິ ອິທໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ສປ຺ປຎ຺ຎເສວີ ກລ຺ຍາຓີ, ສມຕ຺ຕໍ ສາມ ຕໍ ວິທູຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕໍ ມຍາ ວຸຕ຺ຕໍ ໂອວາທໍ ຕ຺ວໍ ນິຈ຺ຈກາລໍ ສປ຺ປຎ຺ຎປຸຄ຺ຄລເສວີ ກລ຺ຍາຓຄຸຓສມນ຺ນາຄໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສມຕ຺ຕໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ສາມໍ ວິທູ ອຕ຺ຕປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕວ ຊານິຕ຺ວາ ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ປຏິປຊ຺ຊາຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອາກາສຄງ຺ຄໍ ໂອຕາເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ພຸທ຺ຘລີຬາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ມຫາຊໂນ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ອກາສິ, ສາຘຸກາຣສຫສ຺ສານິ ອທາສິ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ໂຐ ອມຈ຺ເຈ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂຠນ຺ໂຕ! ອມຈ຺ຈາ ມມ ປຸຕ຺ເຕນ ຕຣຸຓຊມ຺ພຸຜລສມານຕຸຓ຺ເຑນ ຊມ຺ພຸກປຓ຺ຑິເຕນ ເອວໍ ກເຖນ຺ເຕນ ເກນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກິຈ຺ຈໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ເສນາປຕິນາ, ເທວາຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິສ຺ສ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ຊມ຺ພຸກໍ ຐານນ຺ຕເຣ ຐເປສິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເສນາປຕິຏ຺ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ປິຕຸ ກມ຺ມານິ ອກາສິ. ຕິຓ຺ຓໍ ສກຸຓານໍ ມຫນ຺ໂຕ ສກ຺ກາໂຣ ອໂຫສິ. ຕໂຍປິ ຊນາ ຣຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ອນຸສາສິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ຕສ຺ໂສວາເທ ຐຕ຺ວາ ຣາຊາ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ສຄ຺ຄປຣາຍໂຓ ອໂຫສິ. ອມຈ຺ຈາ ຣຎ຺ໂຎ ສຣີຣກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ສກຸຓານໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ‘‘ສາມິ, ຊມ຺ພຸກສກຸຓ ຣາຊາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຉຕ຺ຕໍ ອຸສ຺ສາເປຕພ຺ພໍ ອກາສີ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ຣຊ຺ເຊນຕ຺ໂຖ, ຕຸມ຺ເຫ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຖາ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອວໍ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ປວຕ຺ເຕຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ວິນິຈ຺ຉຍຘມ຺ມໍ ສຸວຓ຺ຓປຏ຺ເຏ ລິຂາເປຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ໂສວາໂທ ຈຕ຺ຕາລີສ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ປວຕ຺ຕຕິ.

ສຕ຺ຖາ ຣຎ຺ໂຎ ໂອວາທວເສນ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ເທເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ຣາຊາ ອານນ຺ໂທ ອໂຫສິ, ກຸຓ຺ຑລິນີ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ, ເວສ຺ສນ຺ຕໂຣ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ຊມ຺ພຸກສກຸໂຓ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ເຕສກຸຓຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຐມາ.

[໕໒໒] ໒. ສຣຠງ຺ຄຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອລງ຺ກຕາ ກຸຓ຺ຑລິໂນ ສຸວຕ຺ຖາຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເວຬຸວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖຣສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພານໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ຕຖາຄຕໍ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິນິພ຺ພານໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນາຬກຄາມເກ ຊາໂຕວຣເກ ປຣິນິພ຺ພາຍິ. ຕສ຺ສ ປຣິນິພ຺ພຸຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເວຬຸວເນ ວິຫາສິ. ຕທາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ອິສິຄິລິປສ຺ເສ ກາຬສິລາຍໍ ວິຫຣຕິ. ໂສ ປນ ອິທ຺ຘິພເລນ ໂກຏິປ຺ປຕ຺ຕຠາເວນ ເທວໂລກຈາຣິກຎ຺ຈ ອຸສ຺ສທນິຣຍຈາຣິກຎ຺ຈ ຄຈ຺ຉຕິ. ເທວໂລເກ ພຸທ຺ຘສາວການໍ ມຫນ຺ຕໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຸສ຺ສທນິຣເຍສຸ ຈ ຕິຕ຺ຖິຍສາວການໍ ມຫນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ທິສ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ອຸປາສໂກ ອສຸກາ ຈ ອຸປາສິກາ ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອນຸຠວນ຺ຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍສາວເກສຸ ອສຸໂກ ຈ ອສຸກາ ຈ ນິຣຍາທີສຸ ອສຸກອປາເຍ ນາມ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ’’ຕິ ມນຸສ຺ສານໍ ກເຖສິ. ມນຸສ຺ສາ ສາສເນ ປສີທນ຺ຕິ, ຕິຕ຺ຖິເຍ ປຣິວຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ພຸທ຺ຘສາວການໍ ສກ຺ກາໂຣ ມຫນ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ປຣິຫາຍຕິ.

ເຕ ເຖເຣ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຊີວນ຺ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຏ຺ຐາກາ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສກ຺ກາໂຣ ຈ ປຣິຫາຍຕິ, ມາຣາເປສ຺ສາມ ນ’’ນ຺ຕິ ເຖຣສ຺ສ ມາຣຓຕ຺ຖໍ ສມຓຄຸຕ຺ຕກສ຺ສ ນາມ ໂຈຣສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ອທໍສຸ. ໂສ ‘‘ເຖຣໍ ມາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ກາຬສິລໍ ອຄມາສິ. ເຖໂຣ ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາວ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂຈໂຣ ຕໍ ທິວສໍ ເຖຣໍ ອທິສ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສປີຕິ ຉ ທິວເສ ອຄມາສິ. ເຖໂຣປິ ຕເຖວ ອິທ຺ຘິຍາ ປກ຺ກາມິ. ສຕ຺ຕເມ ປນ ທິວເສ ເຖຣສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ກຕໍ ອປຣາປຣິຍເວທນີຍກມ຺ມໍ ໂອກາສໍ ລຠິ. ໂສ ກິຣ ປຸພ຺ເພ ຠຣິຍາຍ ວຈນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ມາເຣຕຸກາໂມ ຍານເກນ ອຣຎ຺ຎໍ ເນຕ຺ວາ ໂຈຣານໍ ອຸຏ຺ຐິຕາກາຣໍ ກຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ໂປເຖສິ ປຫຣິ. ເຕ ຈກ຺ຂຸທຸພ຺ພລຕາຍ ຣູປທສ຺ສນຣຫິຕາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕໍ ອສຎ຺ຊານນ຺ຕາ ‘‘ໂຈຣາ ເອວ ເອເຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ, ‘‘ຕາຕ, ອສຸກາ ນາມ ໂຈຣາ ໂນ ຆາເຕນ຺ຕິ, ຕ຺ວໍ ປຏິກ຺ກມາຫີ’’ຕິ ຕສ຺ເສວຕ຺ຖາຍ ປຣິເທວິໍສຸ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມ ມຍາ ໂປຖິຍມານາປິ ມຍ຺ຫໍ ເຍວຕ຺ຖາຍ ປຣິເທວນ຺ຕິ, ອຍຸຕ຺ຕໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣມີ’’ຕິ. ອຖ ເນ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ໂຈຣານໍ ປລາຍນາກາຣໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ເຕສໍ ຫຕ຺ຖປາເທ ສມ຺ພາຫິຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມ, ຕາຕາ, ມາ ຠາຍິຕ຺ຖ, ໂຈຣາ ປລາຕາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫເມວ ອາເນສິ. ຕໍ ກມ຺ມໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ໂອກາສໍ ອລຠິຕ຺ວາ ຠສ຺ມປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອງ຺ຄາຣຣາສິ ວິຍ ຐຕ຺ວາ ອິມໍ ອນ຺ຕິມສຣີຣໍ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິ. ຍຖາ ຫິ ປນ ສຸນຂລຸທ຺ທເກນ ມິຄໍ ທິສ຺ວາ ສຸນໂຂ ວິສ຺ສຊ຺ຊິໂຕ ມິຄໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ປາປຸຓາຕິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເອວໍ ອິທໍ ກມ຺ມໍ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ໂອກາສໍ ລຠຕິ, ຕສ຺ມິໍ ວິປາກໍ ເທຕິ, ເຕນ ມຸຕ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ.

ເຖໂຣ ອຕ຺ຕນາ ກຕກມ຺ມສ຺ສ ອາກຑ຺ຒິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ນ ອປຄຈ຺ຉິ. ເຖໂຣ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ນນ຺ໂທປນນ຺ທທມນສມຕ຺ຖເວຊຍນ຺ຕກມ຺ປນສມຕ຺ຖາປິສ຺ສ ອິທ຺ຘິ ກມ຺ມພເລນ ທຸພ຺ພລຕໍ ປຕ຺ຕາ. ໂຈໂຣ ເຖຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຖຣສ຺ສ ອຏ຺ຐີນິ ຕຓ຺ຑຸລກຓມຕ຺ຕານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ສຎ຺ຈຸຓ຺ເຓຕ຺ວາ ປລາລປິຏ຺ຐິກກຣຓໍ ນາມ ກຕ຺ວາ ‘‘ມໂຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ເອກສ຺ມິໍ ຄຸມ຺ພປິຏ຺ເຐ ຂິປິຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ປກ຺ກາມິ. ເຖໂຣ ສຕິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ‘‘ສຕ຺ຖາຣໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຣີຣໍ ຌານເວຐເນນ ເວເຐຕ຺ວາ ຖິຣໍ ກຕ຺ວາ ອາກາສໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອາກາເສນ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອາຍຸສງ຺ຂາໂຣ ເມ ໂອສ຺ສຏ຺ໂຐ, ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສສິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ’’ອາຕິ. ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພາຍິສ຺ສສີ’’ຕິ. ‘‘ກາຬສິລາປຏ຺ເຏ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ເຕນ ຫິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຘມ຺ມໍ ມຍ຺ຫໍ ກເຖຕ຺ວາ ຍາຫິ, ຕາທິສສ຺ສ ສາວກສ຺ສ ອິທານິ ທສ຺ສນໍ ນຕ຺ຖີຕິ. ໂສ ‘‘ເອວໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕາລປ຺ປມາຓໍ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ປຣິນິພ຺ພານທິວເສ ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ວິຍ ນານປ຺ປກາຣາ ອິທ຺ຘິໂຍ ກຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ກາຬສິລາຍໍ ອຏວິຍໍ ປຣິນິພ຺ພາຍິ.

ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ຉ ເທວໂລກາ ເອກໂກລາຫລາ ອເຫສຸໍ, ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ ອາຈຣິໂຍ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ’’ຕິ ທິພ຺ພຄນ຺ຘມາລາວາສຘູມຈນ຺ທນຈຸຓ຺ຓານິ ເຈວ ນານາທາຣູນິ ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄມິໍສຸ, ເອກູນສຕຣຕນຈນ຺ທນຈິຕກາ ອໂຫສິ. ສຕ຺ຖາ ເຖຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຐຕ຺ວາ ສຣີຣນິກ຺ເຂປໍ ກາເຣສິ. ອາຬາຫນສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ໂຍຊນມຕ຺ເຕ ປເທເສ ປຸປ຺ຜວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ເທວານໍ ອນ຺ຕເຣ ມນຸສ຺ສາ, ມນຸສ຺ສານໍ ອນ຺ຕເຣ ເທວາ ອເຫສຸໍ. ຍຖາກ຺ກເມນ ເທວານໍ ອນ຺ຕເຣ ຍກ຺ຂາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຍກ຺ຂານໍ ອນ຺ຕເຣ ຄນ຺ຘພ຺ພາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຄນ຺ຘພ຺ພານໍ ອນ຺ຕເຣ ນາຄາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ນາຄານໍ ອນ຺ຕເຣ ເວນເຕຍ຺ຍາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ເວນເຕຍ຺ຍານໍ ອນ຺ຕເຣ ກິນ຺ນຣາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ກິນ຺ນຣານໍ ອນ຺ຕເຣ ຉຕ຺ຕາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຉຕ຺ຕານໍ ອນ຺ຕເຣ ສຸວຓ຺ຓຈາມຣາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອນ຺ຕເຣ ຘຊາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອນ຺ຕເຣ ປຏາກາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕ ທິວສານິ ສາຘຸກີຬໍ ກີຬິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ເຖຣສ຺ສ ຘາຕຸໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເວຬຸວນທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ເຈຕິຍໍ ກາຣາເປສິ. ຕທາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ ‘‘ອາວຸໂສ, ສາຣິປຸຕ຺ຕຕ຺ເຖໂຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອປຣິນິພ຺ພຸຕຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘານໍ ສນ຺ຕິກາ ມຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມານໍ ນ ລຠິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານຕ຺ເຖໂຣ ປນ ພຸທ຺ຘານໍ ສມີເປ ປຣິນິພ຺ພຸຕຕ຺ຕາ ມຫາສມ຺ມານໍ ລຠີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ມມ ສນ຺ຕິກາ ສມ຺ມານໍ ລຠຕິ, ປຸພ຺ເພປິ ລຠິເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ທສມາສຈ຺ຈເຍນ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ທ຺ວາທສໂຍຊນິເກ ພາຣາຓສິນຄເຣ ສພ຺ພາວຸຘານິ ປຊ຺ຊລິໍສຸ. ປຸໂຣຫິໂຕ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຊາຕກ຺ຂເຓ ພຫິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນກ຺ຂຕ຺ຕໂຍຄໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ຊາຕຕ຺ຕາ ເອໂສ ກຸມາໂຣ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຘນຸຄ຺ຄຫານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ກາລສ຺ເສວ ຣາຊກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ສຸຂສຍິຕຠາວໍ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ກຸໂຕ ເມ, ອາຈຣິຍ, ສຸຂໍ, ອຊ຺ຊ ສກລນິເວສເນ ອາວຸຘານິ ປຊ຺ຊລິຕານີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ມາ ຠາຍິ, ເທວ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ນິເວສເນເຍວ, ສກລນຄເຣປິ ປຊ຺ຊລິໍສຸເຍວ, ອຊ຺ຊ ອມ຺ຫາກໍ ເຄເຫ ກຸມາຣສ຺ສ ຊາຕຕ຺ຕາ ເອວໍ ອໂຫສີ’’ຕິ. ‘‘ອາຈຣິຍ, ເອວໍ ຊາຕກຸມາຣສ຺ສ ປນ ກິໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ນ ກິຎ຺ຈິ, ມຫາຣາຊ, ໂສ ປນ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຘນຸຄ຺ຄຫານໍ ອຄ຺ໂຄ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ອາຈຣິຍ, ເຕນ ຫິ ນໍ ປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ອມ຺ຫາກໍ ທສ຺ເສຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຂີຣມູລໍ ຕາວ ສຫສ຺ສໍ ທາເປສິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ທຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ຊາຕກ຺ຂເຓ ອາວຸຘານໍ ປຊ຺ຊລິຕຕ຺ຕາ ‘‘ໂຊຕິປາໂລ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກາສິ.

ໂສ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ວຑ຺ຒມາໂນ ໂສຬສວສ຺ສກາເລ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘໂຣ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ປິຕາ ສຣີຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ຕກ຺ກສິລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທິສາປາໂມກ຺ຂສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸປ຺ປຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອາຈຣິຍຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ສິປ຺ປໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາເຫເນວ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປາປຸຓິ. ອຖສ຺ສ ອາຈຣິໂຍ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກໍ ຂຄ຺ຄຣຕນໍ ສນ຺ຘິຍຸຕ຺ຕໍ ເມຓ຺ຑກສິງ຺ຄຘນຸໍ ສນ຺ຘິຍຸຕ຺ຕໍ ຕູຓີຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ນາຫກຎ຺ຈຸກໍ ອຸຓ຺ຫີສຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ ໂຊຕິໂປລ, ອຫໍ ມຫລ຺ລໂກ, ອິທານິ ຕ຺ວໍ ອິເມ ມາຓວເກ ສິກ຺ຂາເປຫີ’’ຕິ ປຎ຺ຈສຕມາຓວເກປິ ຕສ຺ເສວ ນິຍ຺ຍາເທສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສພ຺ພໍ ອຸປກຣຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈຣິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິເມວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິຕໍ ປິຕາ ອໂວຈ ‘‘ອຸຄ຺ຄຫິຕໍ ເຕ, ຕາຕ, ສິປ຺ປ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາມ, ຕາຕາ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ, ເທວ, ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂິຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ກິໍ ກໂຣຕູ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອາຈຣິຍ, ອມ຺ເຫ ອຸປຏ຺ຐຫຕູ’’ຕິ. ‘‘ປຣິພ຺ພຍມສ຺ສ ຊານາຖ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ໂສ ເທວສິກໍ ສຫສ຺ສໍ ລຠຕູ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຣາຊານໍ ອຸປຏ຺ຐຫາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເທວສິກໍ ສຫສ຺ສໍ ລຠິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອຸປຏ຺ຐຫິ.

ຣາຊປາທມູລິກາ ອຸຊ຺ຌາຍິໍສຸ – ‘‘ມຍໍ ໂຊຕິປາເລນ ກຕກມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສາມ, ເທວສິກໍ ສຫສ຺ສໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ມຍມສ຺ສ ສິປ຺ປໍ ປສ຺ສິຕຸກາມາ’’ຕິ. ຣາຊາ ເຕສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ກເຖສິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ‘‘ສາຘຸ, ເທວາ’’ຕິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສາໂຣເຈສິ. ໂສ ‘‘ສາຘຸ, ຕາຕ, ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ທສ຺ເສສ຺ສາມິ ສິປ຺ປໍ, ອປິຈ ຣາຊາ ອຕ຺ຕໂນ ວິຊິເຕ ຘນຸຄ຺ຄເຫ ສນ຺ນິປາຕາເປຕູ’’ຕິ ອາຫ. ປຸໂຣຫິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ຘນຸຄ຺ຄເຫ ສນ຺ນິປາຕາເປສິ. ສຏ຺ຐິສຫສ຺ສາ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ຣາຊາ ເຕສໍ ສນ຺ນິປຕິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ນຄຣວາສິໂນ ໂຊຕິປາລສ຺ສ ສິປ຺ປໍ ປສ຺ສນ຺ຕູ’’ຕິ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ຣາຊງ຺ຄຓໍ ສຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ມຫາຊນປຣິວຸໂຕ ປລ຺ລງ຺ກວເຣ ນິສີທິຕ຺ວາ ຘນຸຄ຺ຄເຫ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ໂຊຕິປາໂລ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ອາຈຣິເຍນ ທິນ຺ນານິ ຘນຸຕູຓີຣສນ຺ນາຫກຎ຺ຈຸກອຸຓ຺ຫີສານິ ນິວາສນນ຺ຕເຣ ຐເປຕ຺ວາ ຂຄ຺ຄໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປກຕິເວເສນ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ.

ຘນຸຄ຺ຄຫາ ‘‘ໂຊຕິປາໂລ ກິຣ ຘນຸສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຄໂຕ, ຘນຸໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປນ ອາຄຕຕ຺ຕາ ອມ຺ຫາກໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ຘນຸໍ ຄເຫຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕິ, ນາສ຺ສ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ກຕິກໍ ກຣິໍສຸ. ຣາຊາ ໂຊຕິປາລໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ສາຓິໍ ປຣິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ຐິໂຕ ສາຏກໍ ອປເນຕ຺ວາ ສນ຺ນາຫກຎ຺ຈຸກໍ ປເວເສຕ຺ວາ ອຸຓ຺ຫີສໍ ສີເສ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ເມຓ຺ຑກສິງ຺ຄຘນຸມ຺ຫິ ປວາລວຓ຺ຓໍ ຊິຍໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕູຓີຣໍ ປິຏ຺ເຐ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຄ຺ຄໍ ວາມໂຕ ກຕ຺ວາ ວຊິຣຄ຺ຄໍ ນາຣາຈໍ ນຂປິຏ຺ເຐນ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສາຓິໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕນາຄກຸມາໂຣ ວິຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອປຈິຕິໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຫາຊນາ ວຄ຺ຄນ຺ຕິ ນທນ຺ຕິ ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິ ເສເຬນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ທສ຺ເສຫິ, ໂຊຕິປາລ, ສິປ຺ປ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ເທວ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຘນຸຄ຺ຄເຫສຸ ອກ຺ຂຓເວຘິວາລເວຘິສຣເວຘິສທ຺ທເວຘິໂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘນຸຄ຺ຄເຫ ປກ຺ໂກສາເປຫີຕິ. ອຖ ຣາຊາ ປກ຺ໂກສາເປສິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣາຊງ຺ຄເຓ ຈຕຸຣສ຺ສປຣິຈ຺ເຉທພ຺ຠນ຺ຕເຣ ມຓ຺ຑລໍ ກຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘນຸຄ຺ຄເຫ ຐເປຕ຺ວາ ເອເກກສ຺ສ ຕິໍສ ຕິໍສ ກຓ຺ຑສຫສ຺ສານິ ທາເປຕ຺ວາ ເອເກກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເອເກກໍ ກຓ຺ຑທາຍກໍ ຐເປຕ຺ວາ ສຍໍ ວຊິຣຄ຺ຄໍ ນາຣາຈໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຓ຺ຑລມຊ຺ເຌ ຐຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຘນຸຄ຺ຄຫາ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ສເຣ ຂິປິຕ຺ວາ ມໍ ວິຊ຺ຌນ຺ຕຸ, ອຫໍ ເອເຕຫິ ຂິຕ຺ຕກຓ຺ຑານິ ນິວາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ເອວໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ອາຓາເປສິ. ຘນຸຄ຺ຄຫາ ອາຫໍສຸ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ມຍໍ ອກ຺ຂຓເວຘິວາລເວຘິສຣເວຘິສທ຺ທເວຘິໂນ, ໂຊຕິປາໂລ ຕຣຸຓທາຣໂກ, ນ ມຍໍ ວິຊ຺ຌິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ສເຈ ສກ຺ໂກຖ, ວິຊ຺ຌຖ ມ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ກຓ຺ຑານິ ຂິປິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕານິ ນາຣາເຈນ ປຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາ ວາ ຕຖາ ວາ ນ ປາເຕສິ, ໂພຘິໂກຏ຺ຐກໍ ປນ ປຣິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ວິຍ ຕາເລນ ຕາລໍ, ວາເລນ ວາລໍ, ທຓ຺ຑເກນ ທຓ຺ຑກໍ, ວາເຊນ ວາຊໍ ອນຕິກ຺ກມນ຺ໂຕ ຂິປິຕ຺ວາ ສຣຄພ຺ຠໍ ອກາສິ. ຘນຸຄ຺ຄຫານໍ ກຓ຺ຑານິ ຂີຓານິ. ໂສ ເຕສໍ ກຓ຺ຑຂີຓຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ສຣຄພ຺ຠໍ ອວິນາເສນ຺ໂຕວ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິເກ ອຏ຺ຐາສິ. ມຫາຊໂນ ອຸນ຺ນາເທນ຺ໂຕ ວຄ຺ຄນ຺ໂຕ ອປ຺ໂຜເຏນ຺ໂຕ ເສເຬນ຺ໂຕ ອຈ຺ຉຣໍ ປຫຣນ຺ໂຕ ມຫາໂກລາຫລໍ ກຕ຺ວາ ວຕ຺ຖາຠຣຓາທີນິ ຂິປິ. ເອວໍ ເອກຣາສິຠູຕໍ ອຏ຺ຐາຣສໂກຏິສງ຺ຂ຺ຍໍ ຘນໍ ອໂຫສິ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກິໍ ສິປ຺ປໍ ນາເມຕໍ ໂຊຕິປາລາ’’ຕິ? ສຣປຏິພາຫນໍ ນາມ, ເທວາຕິ. ອຎ຺ເຎ ເອຕໍ ຊານນ຺ຕາ ອຕ຺ຖີຕິ. ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ມໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖິ, ເທວາຕິ. ອປຣໍ ທສ຺ເສຫິ, ຕາຕາຕິ. ເທວ, ເອເຕ ຕາວ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຐຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ຊນາ ມໍ ວິຊ຺ຌິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິໍສຸ, ອຫໍ ປເນເຕ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຐິເຕ ເອເກເນວ ສເຣນ ວິຊ຺ຌິສ຺ສາມີຕິ. ຘນຸຄ຺ຄຫາ ຐາຕຸໍ ນ ອຸສ຺ສຫິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຈຕສ຺ໂສ ກທລິໂຍ ຐປາເປຕ຺ວາ ນາຣາຈປຸງ຺ເຂ ຣຕ຺ຕສຸຕ຺ຕກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເອກໍ ກທລິໍ ສນ຺ຘາຍ ຂິປິ. ນາຣາໂຈ ຕໍ ກທລິໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຕໂຕ ທຸຕິຍໍ, ຕໂຕ ຕຕິຍໍ, ຕໂຕ ຈຕຸຕ຺ຖໍ, ຕໂຕ ປຐມໍ ວິທ຺ຘເມວ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຸນ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖເຍວ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ກທລິໂຍ ສຸຕ຺ຕປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ມຫາຊໂນ ອຸນ຺ນາທສຫສ຺ສານິ ປວຕ຺ເຕສິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ສິປ຺ປໍ ນາເມຕໍ, ຕາຕາ’’ຕິ? ຈກ຺ກວິທ຺ຘໍ ນາມ, ເທວາຕິ. ອປຣມ຺ປິ ທສ຺ເສຫິ, ຕາຕາຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ສຣລຏ຺ຐິໍ ນາມ, ສຣຣຊ຺ຊຸໍ ນາມ, ສຣເວຘິໍ ນາມ ທສ຺ເສສິ, ສຣປາສາທໍ ນາມ, ສຣໂສປານໍ ນາມ, ສຣມຓ຺ຑປໍ ນາມ, ສຣປາກາຣໍ ນາມ, ສຣໂປກ຺ຂຣຓິໍ ນາມ ອກາສິ, ສຣປທຸມໍ ນາມ ປຸປ຺ຜາເປສິ, ສຣວສ຺ສໍ ນາມ ວສ຺ສາເປສິ. ອິຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ອສາຘາຣຓານິ ອິມານິ ທ຺ວາທສ ສິປ຺ປານິ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນ ອຎ຺ເຎຫິ ອສາຘາຣເຓເຍວ ສຕ຺ຕ ມຫາກາເຍ ປທາເລສິ, ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລພຫລໍ ອຸທຸມ຺ພຣປທຣໍ ວິຊ຺ຌິ, ຈຕຸຣງ຺ຄຸລພຫລໍ ອສນປທຣໍ, ທ຺ວງ຺ຄຸລພຫລໍ ຕມ຺ພປຏ຺ຏໍ, ເອກງ຺ຄຸລພຫລໍ ອຍປຏ຺ຏໍ, ເອກາພທ຺ຘໍ ຜລກສຕໍ ວິນິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປລາລສກຏວາລຸກສກຏປທຣສກຏານໍ ປຸຣິມຠາເຄນ ສຣໍ ຂິປິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠາເຄນ ນິກ຺ຂມາເປສິ, ປຈ຺ຉາຠາເຄນ ສຣໍ ຂິປິຕ຺ວາ ປຸຣິມຠາເຄນ ນິກ຺ຂມາເປສິ, ອຸທເກ ຈຕຸອຸສຠໍ, ຖເລ ອຏ຺ຐອຸສຠຏ຺ຐານໍ ກຓ຺ຑໍ ເປເສສິ. ວາຕິງ຺ຄຓສຎ຺ຎາຍ ອຸສຠມຕ຺ຕເກ ວາລໍ ວິຊ຺ຌິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສເຣ ຂິປິຕ຺ວາ ອາກາເສ ສຣປາສາທາທີນິ ກຕ຺ວາ ປຸນ ເອເກນ ສເຣນ ເຕ ສເຣ ປາເຕນ຺ໂຕ ຠງ຺ຄວິຠງ຺ເຄ ອກາສີຕິ ‘‘ສຣຠງ຺ໂຄ’’ຕິ ນາມ ປຎ຺ຎາໂຕ. ຕສ຺ສ ເອຕ຺ຕການິ ສິປ຺ປານິ ທສ຺ເສນ຺ຕສ຺ເສວ ສູຣິໂຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ.

ອຖສ຺ສ ຣາຊາ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ປຏິຊານິຕ຺ວາ ‘‘ໂຊຕິປາລ, ອຊ຺ຊ ວິກາໂລ, ສ຺ເວ ຕ຺ວໍ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ສກ຺ກາຣໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສສິ, ເກສມສ຺ສຸໍ ກາເຣຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ເອຫີ’’ຕິ ຕໍ ທິວສໍ ປຣິພ຺ພຍຕ຺ຖາຍ ສຕສຫສ຺ສໍ ອທາສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິມິນາ ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຏ຺ຐາຣສໂກຏິສງ຺ຂ຺ຍໍ ຘນໍ ສາມິການຎ຺ເຎວ ທຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ນທິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເກສມສ຺ສຸໍ ກາເຣຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປ຺ປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ອໂນປມາຍ ສິຣິຍາ ນິເວສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສິຣິສຍນໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ນິປນ຺ໂນ ທ຺ເວ ຍາເມ ສຍິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຍາເມ ປພຸທ຺ໂຘ ອຸຏ຺ຐາຍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ສຍນປິຏ຺ເຐ ນິສິນ຺ໂນວ ອຕ຺ຕໂນ ສິປ຺ປສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌປຣິໂຍສານໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ມມ ສິປ຺ປສ຺ສ ອາທິໂຕວ ປຣມາຣຓໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ມຊ຺ເຌ ກິເລສປຣິໂຠໂຄ, ປຣິໂຍສາເນ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິ, ປາຓາຕິປາໂຕ ກິເລສປຣິໂຠເຄສຸ ຈ ອຘິມຕ຺ຕປ຺ປມາໂທ ນິຣເຍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ເທຕິ, ຣຎ຺ຎາ ມຍ຺ຫໍ ມຫນ຺ຕໍ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ທິນ຺ນໍ, ມຫນ຺ຕໍ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຣິຍາ ຈ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ຈ ພຫູ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ກິເລສວຕ຺ຖຸ ໂຂ ປນ ເວປຸລ຺ລຄຕໍ ທຸຈ຺ຈຊໍ ໂຫຕິ, ອິທາເນວ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກໂກວ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ມຫາສຍນໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ກຎ຺ຈິ ອຊານາເປນ຺ໂຕ ປາສາທາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ອຄ຺ຄທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກໂກວ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ໂຄຘາວຣິນທີຕີເຣ ຕິໂຍຊນິກໍ ກປິຏ຺ຐວນໍ ສນ຺ຘາຍ ປາຍາສິ.

ຕສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ວິສ຺ສກມ຺ມໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຊາຕິປາໂລ ອຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ມຫາສມາຄໂມ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂຄຘາວຣິນທີຕີເຣ ກປິຏ຺ຐວເນ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ປຏິຍາເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ຐານໍ ປຕ຺ວາ ເອກປທິກມຄ຺ຄໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປພ຺ພຊິຕານໍ ວສນຏ຺ຐາເນນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຎ຺ຈິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ທິສ຺ວາ ‘‘ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ມມ ນິກ຺ຂນ຺ຕຠາວໍ ອຎ຺ຎາສິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສາຏກໍ ອປເນຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕວາກຈິຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ຈ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຈ ອຊິນຈມ຺ມໍ ເອກໍສຄຕໍ ອກາສິ, ຊຏາມຓ຺ຑລໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂາຣິກາຊໍ ອໍເສ ກຕ຺ວາ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຈງ຺ກມໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ກຕິປຍວາເຣ ອປຣາປຣໍ ຈງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊາສິຣິຍາ ວນໍ ອຸປໂສຠຍມາໂນ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ຈ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຎ຺ຉາຈຣິຍາຍ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ເອກໂກວ ວິຫາສິ. ມາຕາປິຕໂຣ ມິຕ຺ຕສຸຫຊ຺ຊາທໂຍ ຎາຕິວຄ຺ຄາປິສ຺ສ ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ຕາ ໂຣທນ຺ຕາ ປຣິເທວນ຺ຕາ ວິຈຣນ຺ຕິ.

ອເຖໂກ ວນຈຣໂກ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ກປິຏ຺ຐກອສ຺ສມປເທ ນິສິນ຺ນໍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ນຄຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣຈຍິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ເອຖ ນໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫາຊນປຣິວຸໂຕ ວນຈຣເກນ ເທສິເຕນ ມຄ຺ເຄນ ໂຄຘາວຣິນທີຕີຣໍ ປາປຸຓິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ນທີຕີຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ນິສິນ຺ໂນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ເຕ ສພ຺ເພ ອສ຺ສມປທໍ ປເວເສຕ຺ວາ ຕຕ຺ຣປິ ເຕສໍ ອາກາເສ ນິສິນ຺ໂນວ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ປກາເສຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ຣາຊານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ເພວ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອິສິຄຓປຣິວຸໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ວສິ. ອຖສ຺ສ ຕຕ຺ຖ ວສນຠາໂວ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ອຎ຺ເຎປິ ຣາຊາໂນ ຣຏ຺ຐວາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ, ສມາຄໂມ ມຫາ ອໂຫສິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ອເນກສຕສຫສ຺ສປຣິສາ ອເຫສຸໍ. ໂຍ ກາມວິຕກ຺ກໍ ວາ ພ຺ຍາປາທວິຕກ຺ກໍ ວາ ວິຫິໍສາວິຕກ຺ກໍ ວາ ວິຕກ຺ເກຕິ, ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອາກາເສ ນິສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ອາຈິກ຺ຂຕິ. ຕສ຺ໂສວາເທ ຐຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຌານນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ຕາ ສາລິສ຺ສໂຣ ເມຓ຺ຑິສ຺ສໂຣ ປພ຺ພໂຕ ກາຬເທວິໂລ ກິສວຈ຺ໂຉ ອນຸສິສ຺ໂສ ນາຣໂທຕິ ສຕ຺ຕ ເຊຏ຺ຐນ຺ເຕວາສິໂນ ອເຫສຸໍ. ອປຣຠາເຄ ກປິຏ຺ຐກອສ຺ສໂມ ປຣິປູຣິ. ອິສິຄຓສ຺ສ ວສໂນກາໂສ ນປ຺ປໂຫຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສາລິສ຺ສຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ສາລິສ຺ສຣ, ອຍໍ ອສ຺ສໂມ ອິສິຄຓສ຺ສ ນປ຺ປໂຫຕິ, ຕ຺ວໍ ອິມໍ ອິສິຄຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຊ຺ຌຣຎ຺ໂຎ ວິຊິເຕ ກລປ຺ປຈຸລ຺ລກນິຄມໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວສາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອເນກສຫສ຺ສໍ ອິສິຄຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ມນຸສ຺ເສສຸ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊນ຺ເຕສຸ ປຸນ ອສ຺ສໂມ ປຣິປູຣິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເມຓ຺ຑິສ຺ສຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ເມຓ຺ຑິສ຺ສຣ, ຕ຺ວໍ ອິມໍ ອິສິຄຓໍ ອາທາຍ ສຸຣຏ຺ຐຊນປທສ຺ສ ສີມນ຺ຕເຣ ສາໂຕທິກາ ນາມ ນທີ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສາ ຕີເຣ ວສາຫີ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ, ປຸນ ກປິຏ຺ຐກອສ຺ສໂມ ປຣິປູຣິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ຕຕິຍວາເຣ ປພ຺ພຕໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ປພ຺ພຕ, ຕ຺ວໍ ມຫາອຏວິຍໍ ອຎ຺ຊນປພ຺ພໂຕ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວສາຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ກາຬເທວິລໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກາຬເທວິລ, ຕ຺ວໍ ທກ຺ຂິຓປເຖ ອວນ຺ຕິຣຏ຺ເຐ ຆນເສລປພ຺ພໂຕ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວສາຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ປຸນ ກປິຏ຺ຐກອສ຺ສໂມ ປຣິປູຣິ, ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ອເນກສຕສຫສ຺ສອິສິຄໂຓ ອໂຫສິ. ກິສວຈ຺ໂຉ ປນ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ທຓ຺ຑກິຣຎ຺ໂຎ ວິຊິເຕ ກຸມ຺ຠວຕິນຄຣໍ ນາມ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ອຸຍ຺ຍາເນ ວິຫາສິ. ນາຣໂທ ມຊ຺ຌິມເທເສ ອຎ຺ຊນຄິຣິນາມເກ ປພ຺ພຕຊາລນ຺ຕເຣ ວິຫາສິ. ອນຸສິສ຺ໂສ ປນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກວ ອໂຫສິ.

ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ທຓ຺ຑກິຣາຊາ ເອກໍ ລທ຺ຘສກ຺ກາຣໍ ຄຓິກໍ ຐານາ ຈາເວສິ. ສາ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ວິຈຣນ຺ຕີ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກິສວຈ຺ຉຕາປສໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ກາຬກຓ຺ຓີ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິມສ຺ສ ສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕ຺ວາ ສພ຺ພປຐມໍ ຕສ຺ສູປຣິ ພຫລເຂຬໍ ນິຏ຺ຐຸຠນ຺ຕີ ກິສວຈ຺ຉຕາປສສ຺ສ ຊຏນ຺ຕເຣ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐມ຺ປິສ຺ສ ສີເສເຍວ ຂິປິຕ຺ວາ ສຍໍ ສີສໍ ນ຺ຫາຍິຕ຺ວາ ຄຕາ. ຣາຊາປິ ຕໍ ສຣິຕ຺ວາ ປຸນ ປາກຕິກເມວ ອກາສິ. ສາ ໂມຫມູຬ຺ຫາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ກາຬກຓ຺ຓິສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫຕ຺ວາ ມມ຺ປິ ຣາຊາ ປຸນ ຐາເນ ຐເປຕິ ມຍາ ຍໂສ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ສຎ຺ຎມກາສິ. ຕໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ຣາຊາ ປຸໂຣຫິຕໍ ຐານໂຕ ຈາເວສິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ເກນ ກາຣເຓນ ປຸນ ຐານໍ ລຠສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສ ສາ ‘‘ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ກາຬກຓ຺ຓິສຣີເຣ ກລິສ຺ສ ປວາຫິຕຕ຺ຕາ’’ຕິ ອາໂຣເຈສິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕເຖວ ຕສ຺ສ ສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫສິ, ຕມ຺ປິ ຣາຊາ ປຸນ ຐາເນ ຐເປສິ. ອຖສ຺ສ ອປຣຠາເຄ ປຈ຺ຈນ຺ໂຕ ກຸປ຺ປິ. ໂສ ເສນງ຺ຄປຣິວຸໂຕ ຍຸທ຺ຘາຍ ນິກ຺ຂມິ. ອຖ ນໍ ໂມຫມູຬ຺ໂຫ ປຸໂຣຫິໂຕ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ກິໍ ຕຸມ຺ເຫ ຊຍໍ ອິຈ຺ຉຖ, ອຸທາຫຸ ປຣາຊຍ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຊຍ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ກາຬກຓ຺ຓີ ວສຕິ, ຕສ຺ສ ສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫຕ຺ວາ ຍາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ເຍ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ອຸຍ຺ຍາເນ ກາຬກຓ຺ຓິສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫນ຺ຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ປວິສິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕ຺ວາ ສພ຺ພປຐມໍ ສຍເມວ ຕສ຺ສ ຊຏນ຺ຕເຣ ເຂຬໍ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຎ຺ຈ ຂິປິຕ຺ວາ ສີສໍ ນ຺ຫາຍິ. ພລກາໂຍປິສ຺ສ ຕຖາ ອກາສິ.

ຕສ຺ມິໍ ປກ຺ກນ຺ເຕ ເສນາປຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາປສໍ ທິສ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐາທີນິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຣຎ຺ໂຎ ກິໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອາວຸສາ ມຍ຺ຫໍ ມໂນປໂທໂສ ນຕ຺ຖິ, ເທວຕາ ປນ ກຸປິຕາ ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ສກລຣຏ຺ຐໍ ອຣຏ຺ຐໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕ຺ວໍ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສີຆໍ ປລາຍິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຍາຫີຕິ. ໂສ ຠີຕຕສິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ, ຣາຊາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ນ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ອາທາຍ ປລາຍິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຣຏ຺ຐໍ ອຄມາສິ. ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາ ຕໍ ກາຣຓໍ ຎຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຕຣຸຓຕາປເສ ເປເສຕ຺ວາ ‘‘ກິສວຈ຺ຉໍ ມຎ຺ຈສິວິກາຍ ອາເນຖາ’’ຕິ ອາກາເສນ ອາຓາເປສິ. ຣາຊາ ຍຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ໂຈເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ນຄຣເມວ ປຈ຺ຈາຄມິ. ຕສ຺ມິໍ ອາຄເຕ ເທວຕາ ປຐມໍ ເທວໍ ວສ຺ສາເປສຸໍ, ວສ຺ໂສເຆນ ສພ຺ພກຸຓເປສຸ ອວຫເຏສຸ ສຸທ຺ຘວາລຸກວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ, ສຸທ຺ຘວາລຸກມຕ຺ຖເກ ທິພ຺ພປຸປ຺ຜວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ, ທິພ຺ພປຸປ຺ຜມຕ຺ຖເກ ມາສກວສ຺ສໍ, ມາສກມຕ຺ຖເກ ກຫາປຓວສ຺ສໍ, ກຫາປຓມຕ຺ຖເກ ທິພ຺ພາຠຣຓວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ, ມນຸສ຺ສາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ຕາ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓາຠຣຓານິ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ອາຣຠິໍສຸ. ອຖ ເນສໍ ສຣີເຣ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ນານປ຺ປກາຣໍ ອາວຸຘວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ, ມນຸສ຺ສາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິຊ຺ຊິໍສຸ. ອຖ ເນສໍ ອຸປຣິ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕາ ວີຕຈ຺ຈິຕງ຺ຄາຣາ ປຕິໍສຸ, ເຕສໍ ອຸປຣິ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕານິ ປຊ຺ຊລິຕປພ຺ພຕກູຏານິ ປຕິໍສຸ, ເຕສໍ ອຸປຣິ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖຏ຺ຐານໍ ປູຣຍນ຺ຕໍ ສຸຂຸມວາລຸກວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ເອວໍ ສຏ຺ຐິໂຍຊນຏ຺ຐານໍ ອຣຏ຺ຐໍ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ເອວໍ ອຣຏ຺ຐຠາໂວ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປຎ຺ຎາຍິ.

ອຖ ຕສ຺ສ ຣຏ຺ຐສ຺ສ ອນນ຺ຕຣຣຏ຺ຐາຘິປຕິໂນ ກາລິງ຺ໂຄ, ອຏ຺ຐໂກ, ຠີມຣໂຖຕິ ຕໂຍ ຣາຊາໂນ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ພາຣາຓສິຍໍ ກລາພຸກາສິກຣາຊາ ຂນ຺ຕິວາທິຕາປເສ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຖວິໍ ປວິຏ຺ໂຐຕິ ສູຍຕິ, ຕຖາ ‘‘ນາຬິເກຣຣາຊາ ຕາປເສ ສຸນເຂຫິ ຂາທາເປຕ຺ວາ, ສຫສ຺ສພາຫຸ ອຊ຺ຊຸໂນ ຈ ອງ຺ຄີຣເສ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ, ອິທານິ ທຓ຺ຑກິຣາຊາ ກິສວຈ຺ເຉ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຫ ຣຏ຺ເຐນ ວິນາສໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ສູຍຕິ. ອິເມສໍ ປນ ຈຕຸນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ມຍໍ ນ ຊານາມ, ຕໍ ໂນ ຐເປຕ຺ວາ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣໍ ອຎ຺ໂຎ ກເຖຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອິເມ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ຕໂຍປິ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນຕ຺ຖາຍ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ເຕ ປນ ‘‘ອສຸໂກປິ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ’’ຕິ ນ ຊານນ຺ຕິ, ເອເກໂກ ‘‘ອຫເມວ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ເຕສໍ ໂຄຘາວຣິນທິໂຕ ອວິທູເຣ ສມາຄໂມ ອໂຫສິ. ເຕ ຣເຖຫິ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຕໂຍປິ ເອກເມວ ຣຖໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ໂຄຘາວຣິນທີຕີຣໍ ສມ຺ປາປຸຓິໍສຸ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສກ຺ໂກ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລສິລາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ສຕ຺ຕ ປຎ຺ເຫ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ປຎ຺ເຫ ຐເປຕ຺ວາ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣໍ ອຎ຺ໂຎ ສເທວເກ ໂລເກ ກເຖຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕໍ ອິເມ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ, ອິເມປິ ຕໂຍ ຣາຊາໂນ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ໂຄຘາວຣິນທີຕີຣໍ ປຕ຺ຕາ, ເອເຕສໍ ປຎ຺ເຫປິ ອຫເມວ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ທ຺ວີສຸ ເທວໂລເກສຸ ເທວຕາຫິ ປຣິວຸໂຕ ເທວໂລກໂຕ ໂອຕຣິ. ຕໍ ທິວສເມວ ກິສວຈ຺ໂຉ ກາລມກາສິ. ຕສ຺ສ ສຣີຣກິຈ຺ຈໍ ກາເຣຕຸໍ ຈຕູສຸ ຐາເນສຸ ອເນກສຫສ຺ສາ ອິສໂຍ ຕຕ຺ເຖວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ຐາເນສຸ ມຓ຺ຑປຎ຺ຈ ກາເຣຕ຺ວາ ອເນກສຫສ຺ສາ ອິສິຄຓາ ກິສວຈ຺ຉສ຺ສ ຕາປສສ຺ສ ຈນ຺ທນຈິຕກໍ ກຕ຺ວາ ສຣີຣໍ ຌາເປສຸໍ. ອາຬາຫນສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອຑ຺ຒໂຍຊນມຕ຺ເຕ ຐາເນ ທິພ຺ພກຸສຸມວສ຺ສໍ ວສ຺ສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ສຣີຣນິກ຺ເຂປໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອສ຺ສມໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເຕຫິ ອິສິຄເຓຫິ ປຣິວຸໂຕ ນິສີທິ. ເຕສມ຺ປິ ຣາຊູນໍ ນທີຕີຣໍ ອາຄຕກາເລ ມຫາເສນາວາຫນຕູຣິຍສທ຺ໂທ ອໂຫສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອນຸສິສ຺ສໍ ຕາປສໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາວ ຊານາຫິ, ກິໍ ສທ຺ໂທ ນາເມໂສ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ປານີຍຆຏໍ ອາທາຍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ຣາຊາໂນ ທິສ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນວເສນ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໕໐.

‘‘ອລງ຺ກຕາ ກຸຓ຺ຑລິໂນ ສຸວຕ຺ຖາ, ເວຬຸຣິຍມຸຕ຺ຕາຖຣຸຂຄ຺ຄພນ຺ຘາ;

ຣເຖສຠາ ຕິຏ຺ຐຖ ເກ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ, ກຖໍ ໂວ ຊານນ຺ຕິ ມນຸສ຺ສໂລເກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເວຬຸຣິຍມຸຕ຺ຕາຖຣຸຂຄ຺ຄພນ຺ຘາຕິ ເວຬຸຣິຍມຓີຫິ ເຈວ ມຸຕ຺ຕາລມ຺ພເກຫິ ຈ ອລງ຺ກຕຖຣູຫິ ຂຄ຺ຄຣຕເນຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ຕິຏ຺ຐຖາຕິ ເອກສ຺ມິໍ ຣເຖ ຕິຏ຺ຐຖ. ເກ ນູຕິ ເກ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ກຖໍ ໂວ ສຎ຺ຊານນ຺ຕີຕິ?

ເຕ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຣຖາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເຕສຸ ອຏ຺ຐກຣາຊາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ທຸຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໕໑.

‘‘ອຫມຏ຺ຐໂກ ຠີມຣໂຖ ປນາຍໍ, ກາລິງ຺ຄຣາຊາ ປນ ອຸຄ຺ຄໂຕຍໍ;

ສຸສຎ຺ຎຕານໍ ອິສີນໍ ທສ຺ສນາຍ, ອິຘາຄຕາ ປຸຈ຺ຉິຕາເຍມ຺ຫ ປຎ຺ເຫ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸຄ຺ຄໂຕຕິ ຈນ຺ໂທ ວິຍ ສູຣິໂຍ ວິຍ ຈ ປາກໂຏ ປຎ຺ຎາໂຕ. ສຸສຎ຺ຎຕານໍ ອິສີນນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ນ ມຍໍ ວນກີຬາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ອາຄຕາ, ອຖ ໂຂ ກາຍາທີຫິ ສຸສຎ຺ຎຕານໍ ສີລສມ຺ປນ຺ນານໍ ອິສີນໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ອິຘາຄຕາ. ປຸຈ຺ຉິຕາເຍມ຺ຫ ປຎ຺ເຫຕິ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣໍ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ເອມ຺ຫ, ອາຄຕາມ຺ຫາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍ-ກາໂຣ ພ຺ຍຎ຺ຊນສນ຺ຘິກໂຣຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອຖ ເນ ຕາປໂສ ‘‘ສາຘຸ ມຫາຣາຊາ, ອາຄນ຺ຕພ຺ພຏ຺ຐານຎ຺ເຎວ ອາຄຕາຕ຺ຖ, ເຕນ ຫິ ນ຺ຫຕ຺ວາ ວິສ຺ສມິຕ຺ວາ ອສ຺ສມປທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣເມວ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ປານີຍຆຏໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸທກເຖເວ ປຸຎ຺ຉນ຺ໂຕ ອາກາສໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ສກ຺ກໍ ເທວຣາຊານໍ ເທວຄຓປຣິວຸຕໍ ເອຣາວຓກ຺ຂນ຺ຘວຣຄຕໍ ໂອຕຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ຕຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໕໒.

‘‘ເວຫາຍສໍ ຕິຏ຺ຐສິ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ, ປຖທ຺ຘຸໂນ ປນ຺ນຣເສວ ຈນ຺ໂທ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ຍກ຺ຂ ມຫານຸຠາວ, ກຕໍ ຕໍ ຊານນ຺ຕິ ມນຸສ຺ສໂລເກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເວຫາຍສນ຺ຕິ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ອາກາເສ ຕິຏ຺ຐສິ. ປຖທ຺ຘຸໂນຕິ ປຖທ຺ຘຄໂຕ, ອທ຺ຘປເຖ ຄຄນມຊ຺ເຌ ຐິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຄາຖມາຫ –

໕໓.

‘‘ຍມາຫຸ ເທເວສຸ ‘ສຸຊມ຺ປຕີ’ຕິ, ‘ມຆວາ’ຕິ ຕໍ ອາຫຸ ມນຸສ຺ສໂລເກ;

ສ ເທວຣາຊາ ອິທມຊ຺ຊ ປຕ຺ໂຕ, ສຸສຎ຺ຎຕານໍ ອິສີນໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສ ເທວຣາຊາຕິ ໂສ ອຫໍ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ. ອິທມຊ຺ຊ ປຕ຺ໂຕຕິ ອິທໍ ຐານໍ ອຊ຺ຊ ອາຄໂຕ. ທສ຺ສນາຍາຕິ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣຎ຺ຈ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນຕ຺ຖາຍາຕິ ອາຫ.

ອຖ ນໍ ອນຸສິສ຺ໂສ ‘‘ສາຘຸ, ມຫາຣາຊ, ຕຸມ຺ເຫ ປຈ຺ຉາ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປານີຍຆຏໍ ອາທາຍ ອສ຺ສມປທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປານີຍຆຏໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ຣາຊູນໍ ເທວຣາຊສ຺ສ ຈ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນຕ຺ຖາຍ ອາຄຕຠາວໍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ. ໂສ ອິສິຄຓປຣິວຸໂຕ ມຫາວິສາລມາຬເກ ນິສີທິ. ຕໂຍ ຣາຊາໂນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ສກ຺ໂກປິ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອິສິຄຓໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຐິໂຕ ອິສິຄຓໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ວນ຺ທມາໂນ ປຎ຺ຈມໍ ຄາຖມາຫ –

໕໔.

‘‘ທູເຣ ສຸຕາ ໂນ ອິສໂຍ ສມາຄຕາ, ມຫິທ຺ຘິກາ ອິທ຺ຘິຄຸຓູປປນ຺ນາ;

ວນ຺ທາມິ ເຕ ອຍິເຣ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ, ເຍ ຊີວໂລເກຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສເສຏ຺ຐາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທູເຣ ສຸຕາ ໂນຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ເຫຫິ ຕຸມ຺ເຫ ທູເຣ ເທວໂລເກ ຐິເຕຫິເຍວ ສຸຕາຕິ ມມາຍນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມ ອິຘ ສມາຄຕາ ອມ຺ຫາກໍ ອິສໂຍ ທູເຣ ສຸຕາ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ວິສ຺ສຸຕາ ປາກຏາຕິ. ມຫິທ຺ຘິກາຕິ ມຫານຸຠາວາ. ອິທ຺ຘິຄຸຓູປປນ຺ນາຕິ ປຎ຺ຈວິເຘນ ອິທ຺ຘິຄຸເຓນ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອຍິເຣຕິ, ອຍ຺ເຍ. ເຍຕິ ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ອິມສ຺ມິໍ ຊີວໂລເກ ມນຸສ຺ເສສຸ ເສຏ຺ຐາຕິ.

ເອວໍ ອິສິຄຓໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ຉ ນິສຊ຺ຊໂທເສ ປຣິຫຣນ຺ໂຕ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ອິສີນໍ ອໂຘວາເຕ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ອນຸສິສ຺ໂສ ຉຏ຺ຐໍ ຄາຖມາຫ –

໕໕.

‘‘ຄນ຺ໂຘ ອິສີນໍ ຈິຣທິກ຺ຂິຕານໍ, ກາຍາ ຈຸໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ ມາລຸເຕນ;

ອິໂຕ ປຏິກ຺ກມ຺ມ ສຫສ຺ສເນຕ຺ຕ, ຄນ຺ໂຘ ອິສີນໍ ອສຸຈິ ເທວຣາຊາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຈິຣທິກ຺ຂິຕານນ຺ຕິ ຈິຣປພ຺ພຊິຕານໍ. ປຏິກ຺ກມ຺ມາຕິ ປຏິກ຺ກມ ອເປຫິ. ສຫສ຺ສເນຕ຺ຕາຕິ ອາລປນເມຕໍ. ສກ຺ໂກ ຫິ ອມຈ຺ຈສຫສ຺ເສຫິ ຈິນ຺ຕິຕໍ ອຕ຺ຖໍ ເອກໂກວ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ສຫສ຺ສເນຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຖ ວາ ສຫສ຺ສເນຕ຺ຕານໍ ປນ ເທວານໍ ທສ຺ສນູປຈາຣາຕິກ຺ກມນສມຕ຺ໂຖຕິ ສຫສ຺ສເນຕ຺ຕາ. ອສຸຈີຕິ ເສທມລາທີຫິ ປຣິຠາວິຕຕ຺ຕາ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ, ຕຸມ຺ເຫ ຈ ສຸຈິກາມາ, ເຕນ ໂວ ເອສ ຄນ຺ໂຘ ພາຘຕີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໕໖.

‘‘ຄນ຺ໂຘ ອິສີນໍ ຈິຣທິກ຺ຂິຕານໍ, ກາຍາ ຈຸໂຕ ຄຈ຺ຉຕຸ ມາລຸເຕນ;

ວິຈິຕ຺ຕປຸປ຺ຜໍ ສຸຣຠິໍວ ມາລໍ, ຄນ຺ຘຎ຺ຈ ເອຕໍ ປາຏິກງ຺ຂາມ ຠນ຺ເຕ;

ນ ເຫຕ຺ຖ ເທວາ ປຏິກ຺ກູລສຎ຺ຎິໂນ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉຕູຕິ ຍຖາສຸຂໍ ປວຕ຺ຕຕຸ, ນາສປຸຏໍ ໂນ ປຫຣຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຏິກງ຺ຂາມາຕິ ອິຈ຺ຉາມ ປຕ຺ເຖມ. ເອຕ຺ຖາຕິ ເອຕສ຺ມິໍ ຄນ຺ເຘ ເທວາ ຊິຄຸຈ຺ຉສຎ຺ຎິໂນ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສີເລເຍວ ຫິ ເທວາ ຊິຄຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ສີລວນ຺ເຕຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອນຸສິສ຺ສ ອຫໍ ມຫນ຺ເຕນ ອຸສ຺ສາເຫນ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອາຄໂຕ, ໂອກາສໍ ເມ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອິສິຄຓໍ ໂອກາສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໕໗.

‘‘ປຸຣິນ຺ທໂທ ຠູຕປຕີ ຍສສ຺ສີ, ເທວານມິນ຺ໂທ ສກ຺ໂກ ມຆວາ ສຸຊມ຺ປຕິ;

ສ ເທວຣາຊາ ອສຸຣຄຓປ຺ປມທ຺ທໂນ, ໂອກາສມາກງ຺ຂຕິ ປຎ຺ຫ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ.

໕໘.

‘‘ໂກ ເນວິເມສໍ ອິຘ ປຓ຺ຑິຕານໍ, ປຎ຺ເຫ ປຸຏ຺ໂຐ ນິປຸເຓ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ;

ຕິຓຎ຺ຈ ຣຎ຺ຎໍ ມນຸຊາຘິປານໍ, ເທວານມິນ຺ທສ຺ສ ຈ ວາສວສ຺ສາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ປຸຣິນ຺ທໂທ’’ຕິອາທີນິ ສກ຺ກສ຺ເສວ ຄຸຓນາມານິ. ໂສ ຫິ ປຸເຣ ທານໍ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ປຸຣິນ຺ທໂທ, ຠູເຕສຸ ເຊຏ຺ຐກຕ຺ຕາ ຠູຕປຕິ, ປຣິວາຣສມ຺ປທາຍ ຍສສ຺ສີ, ປຣມິສ຺ສຣຕາຍ ເທວານມິນ຺ໂທ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ວຕ຺ຕປທານໍ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕຕ຺ຕາ ສກ຺ໂກ, ປຸຣິມຊາຕິວເສນ ມຆວາ, ສຸຊາຍ ອສຸຣກຎ຺ຎາຍ ປຕິຠາເວນ ສຸຊມ຺ປຕິ, ເທວານໍ ຣຎ຺ຊນຕາຍ ເທວຣາຊາ. ໂກ ເນວາຕິ ໂກ ນຸ ເອວ. ນິປຸເຓຕິ ສຓ຺ຫສຸຂຸເມ ປຎ຺ເຫ. ຣຎ຺ຎນ຺ຕິ ຣາຊູນໍ. ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ມນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂກ ອິເມສໍ ປຓ຺ຑິຕານໍ ອິສີນໍ ປຎ຺ເຫ ກເຖສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຫໍ ເນສໍ ກເຖຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ຊານາຖາຕິ ວທຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອິສິຄໂຓ, ‘‘ມາຣິສ, ອນຸສິສ຺ສ ຕ຺ວໍ ປຖວິຍໍ ຐຕ຺ວາ ປຖວິໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ວິຍ ກເຖສິ, ຐເປຕ຺ວາ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາຣໍ ໂກ ອຎ຺ໂຎ ເອເຕສໍ ປຎ຺ຫໍ ກເຖຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໕໙.

‘‘ອຍໍ ອິສິ ສຣຠງ຺ໂຄ ຕປສ຺ສີ, ຍໂຕ ຊາໂຕ ວິຣໂຕ ເມຖຸນສ຺ມາ;

ອາເຈຣປຸຕ຺ໂຕ ສຸວິນີຕຣູໂປ, ໂສ ເນສໍ ປຎ຺ຫານິ ວິຍາກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຣຠງ຺ໂຄຕິ ສເຣ ຂິປິຕ຺ວາ ອາກາເສ ສຣປາສາທາທີນິ ກຕ຺ວາ ປຸນ ເອເກນ ສເຣນ ເຕ ສເຣ ປາເຕນ຺ໂຕ ຠງ຺ຄວິຠງ຺ເຄ ອກາສີຕິ ສຣຠງ຺ໂຄ. ເມຖຸນສ຺ມາຕິ ເມຖຸນຘມ຺ມໂຕ. ໂສ ກິຣ ເມຖຸນໍ ອເສວິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ. ອາເຈຣປຸຕ຺ໂຕຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ອິສິຄໂຓ ອນຸສິສ຺ສໍ ອາຫ – ‘‘ມາຣິສ, ຕ຺ວເມວ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອິສິຄຓສ຺ສ ວຈເນນ ສກ຺ເກນ ປຸຈ຺ຉິຕປຎ຺ຫກຖນາຍ ໂອກາສໍ ກາເຣຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂອກາສໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໖໐.

‘‘ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎ ປຎ຺ຫານິ ວິຍາກໂຣຫິ, ຍາຈນ຺ຕິ ຕໍ ອິສໂຍ ສາຘຸຣູປາ;

ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎ ເອໂສ ມນຸເຊສຸ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ວຸທ຺ຘມາຄຈ຺ຉຕິ ເອສ ຠາໂຣ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎາຕິ ຕໍ ໂຄຕ຺ເຕນາລປຕິ. ຘມ຺ໂມຕິ ສຠາໂວ. ຍໍ ວຸທ຺ຘນ຺ຕິ ຍໍ ປຎ຺ຎາຍ ວຸທ຺ຘໍ ປຸຣິສໍ ເອສ ປຎ຺ຫານໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊນຠາໂຣ ນາມ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ເອໂສ ມນຸເຊສຸ ສຠາໂວ, ຕສ຺ມາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍສຫສ຺ສໍ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ປາກຏໍ ກຕ຺ວາ ເທວຣຎ຺ໂຎ ປຎ຺ເຫ ກເຖຫີຕິ.

ຕໂຕ ມຫາປຸຣິໂສ ໂອກາສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໖໑.

‘‘ກຕາວກາສາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕຸ ໂຠນ຺ໂຕ, ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ປຎ຺ຫໍ ມນສາຠິປຕ຺ຖິຕໍ;

ອຫຎ຺ຫິ ຕໍ ຕໍ ໂວ ວິຍາກຣິສ຺ສໍ, ຎຕ຺ວາ ສຍໍ ໂລກມິມໍ ປຣຎ຺ຈາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍໍ ກິຎ຺ຈີຕິ ນ ເກວລໍ ຕຸມ຺ຫາກໍເຍວ, ອຖ ໂຂ ສເທວກສ຺ສປິ ໂລກສ຺ສ ຍໍ ມນສາຠິປຕ຺ຖິຕໍ, ຕໍ ມໍ ຠວນ຺ໂຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕຸ. ອຫຎ຺ຫິ ໂວ ອິຘໂລກນິສ຺ສິຕໍ ວາ ປຣໂລກນິສ຺ສິຕໍ ວາ ສພ຺ພໍ ປຎ຺ຫໍ ອິມຎ຺ຈ ປຣຎ຺ຈ ໂລກໍ ສຍໍ ປຎ຺ຎາຍ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ກເຖສ຺ສາມີຕິ ສພ຺ພຎ຺ຎຸປວາຣຓໍ ສມ຺ປວາເຣສິ.

ເອວໍ ເຕນ ໂອກາເສ ກເຕ ສກ຺ໂກ ອຕ຺ຕນາ ອຠິສງ຺ຂຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໖໒.

‘‘ຕໂຕ ຈ ມຆວາ ສກ຺ໂກ, ອຕ຺ຖທສ຺ສີ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ອປຸຈ຺ຉິ ປຐມໍ ປຎ຺ຫໍ, ຍຎ຺ຈາສິ ອຠິປຕ຺ຖິຕໍ.

໖໓.

‘‘ກິໍ ສູ ວຘິຕ຺ວາ ນ ກທາຈິ ໂສຈຕິ, ກິສ຺ສປ຺ປຫານໍ ອິສໂຍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ;

ກສ຺ສີຘ ວຸຕ຺ຕໍ ຜຣຸສໍ ຂເມຖ, ອກ຺ຂາຫິ ເມ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎ ເອຕມຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍຎ຺ຈາສີຕິ ຍໍ ຕສ຺ສ ມນສາ ອຠິປຕ຺ຖິຕໍ ອາສິ, ຕໍ ປຸຈ຺ຉີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕນ຺ຕິ ເອຕໍ ມຍາ ປຸຈ຺ຉິຕມຕ຺ຖໍ ອກ຺ຂາຫິ ເມຕິ ເອກຄາຖາຍ ຕໂຍ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉິ.

ຕໂຕ ປຣໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ –

໖໔.

‘‘ໂກຘໍ ວຘິຕ຺ວາ ນ ກທາຈິ ໂສຈຕິ, ມກ຺ຂປ຺ປຫານໍ ອິສໂຍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ;

ສພ຺ເພສໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຜຣຸສໍ ຂເມຖ, ເອຕໍ ຂນ຺ຕິໍ ອຸຕ຺ຕມມາຫຸ ສນ຺ໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂກຘໍ ວຘິຕ຺ວາຕິ ໂກຘໍ ມາເຣຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ. ໂສຈນ຺ໂຕ ຫິ ປຏິຆຈິຕ຺ເຕເນວ ໂສຈຕິ, ໂກຘາຠາວາ ກຸໂຕ ໂສໂກ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ນ ກທາຈິ ໂສຈຕີ’’ຕິ. ມກ຺ຂປ຺ປຫານນ຺ຕິ ປເຣຫິ ອຕ຺ຕໂນ ກຕຄຸຓມກ຺ຂນລກ຺ຂຓສ຺ສ ອກຕຎ຺ຎຸຠາວສງ຺ຂາຕສ຺ສ ມກ຺ຂສ຺ສ ປຫານໍ ອິສໂຍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ. ສພ຺ເພສນ຺ຕິ ຫີນມຊ຺ຌິມຸກ຺ກຏ຺ຐານໍ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ຜຣຸສໍ ວຈນໍ ຂເມຖ. ສນ຺ໂຕຕິ ໂປຣາຓກາ ປຓ຺ຑິຕາ ເອວໍ ກເຖນ຺ຕິ.

ສກ຺ໂກ ອາຫ –

໖໕.

‘‘ສກ຺ກາ ອຸຠິນ຺ນໍ ວຈນໍ ຕິຕິກ຺ຂິຕຸໍ, ສທິສສ຺ສ ວາ ເສຏ຺ຐຕຣສ຺ສ ວາປິ;

ກຖໍ ນຸ ຫີນສ຺ສ ວໂຈ ຂເມຖ, ອກ຺ຂາຫິ ເມ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎ ເອຕມຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ.

ສຣຠງ຺ໂຄ ອາຫ –

໖໖.

‘‘ຠຍາ ຫິ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ວໂຈ ຂເມຖ, ສາຣມ຺ຠເຫຕູ ປນ ສາທິສສ຺ສ;

ໂຍ ຈີຘ ຫີນສ຺ສ ວໂຈ ຂເມຖ, ເອຕໍ ຂນ຺ຕິໍ ອຸຕ຺ຕມມາຫຸ ສນ຺ໂຕ’’ຕິ. –

ເອວມາທີນໍ ຄາຖານໍ ວຈນປ຺ປຏິວຈນວເສນ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຕຕ຺ຖ ອກ຺ຂາຫິ ເມຕິ, ຠນ຺ເຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ທ຺ເວ ປຎ຺ຫາ ສຸກຖິຕາ, ເອໂກ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ກຖໍ ສກ຺ກາ ອຕ຺ຕໂນ ຫີນຕຣສ຺ສ ວຈນໍ ອຘິວາເສຕຸໍ, ຕໍ ມມ ອກ຺ຂາຫີຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ເອຕໍ ຂນ຺ຕິນ຺ຕິ ຍເທຕໍ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕາທິຫີນສ຺ສ ວຈນໍ ຂມນໍ, ເອຕໍ ຂນ຺ຕິໍ ອຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ວທນ຺ຕິ. ຍໍ ປເນຕໍ ຊາຕິອາທີຫິ ເສຏ຺ຐສ຺ສ ຠເຍນ, ສທິສສ຺ສ ກຣຓຸຕ຺ຕຣິຍລກ຺ຂເຓ ສາຣມ຺ເຠ ອາທີນວທສ຺ສເນນ ຂມນໍ, ເນສາ ອຘິວາສນຂນ຺ຕິ ນາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສກ຺ໂກ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປຐມໍ ຕຸມ຺ເຫ ‘ສພ຺ເພສໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຜຣຸສໍ ຂເມຖ, ເອຕໍ ຂນ຺ຕິໍ ອຸຕ຺ຕມມາຫຸ ສນ຺ໂຕ’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິທານິ ‘ໂຍ ຈີຘ ຫີນສ຺ສ ວໂຈ ຂເມຖ, ເອຕໍ ຂນ຺ຕິໍ ອຸຕ຺ຕມມາຫຸ ສນ຺ໂຕ’ຕິ ວທຖ, ນ ໂວ ປຸຣິເມນ ປຈ຺ຉິມໍ ສເມຕີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ສກ຺ກ, ປຈ຺ຉິມໍ ມຍາ ‘ອຍໍ ຫີໂນ’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຜຣຸສວຈນໍ ອຘິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ, ຍສ຺ມາ ປນ ນ ສກ຺ກາ ຣູປທສ຺ສນມຕ຺ເຕນ ສຕ຺ຕານໍ ເສຏ຺ຐາທິຠາໂວ ຎາຕຸໍ, ຕສ຺ມາ ປຸຣິມໍ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຕານໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສໍວາສາ ຣູປທສ຺ສນມຕ຺ເຕນ ເສຏ຺ຐາທິຠາວສ຺ສ ທຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໖໗.

‘‘ກຖໍ ວິຊຎ຺ຎາ ຈຕຸປຕ຺ຖຣູປໍ, ເສຏ຺ຐໍ ສຣິກ຺ຂໍ ອຖວາປິ ຫີນໍ;

ວິຣູປຣູເປນ ຈຣນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຫິ ສພ຺ເພສໍ ວໂຈ ຂເມຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຈຕຸປຕ຺ຖຣູປນ຺ຕິ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນສຠາວໍ. ວິຣູປຣູເປນາຕິ ວິຣູປານໍ ລາມກປຸຄ຺ຄລານໍ ຣູເປນ ອຸຕ຺ຕມຄຸຓາ ສນ຺ໂຕປິ ວິຈຣນ຺ຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ມຊ຺ຌນ຺ຕິກຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວຕ຺ຖຸ ກເຖຕພ຺ພໍ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ນິກ຺ກງ຺ໂຂ ຫຸຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເອຕາຍ ໂນ ຂນ຺ຕິຍາ ອານິສໍສໍ ກເຖຫີ’’ຕິ ຍາຈິ. ອຖສ຺ສ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໖໘.

‘‘ນ ເຫຕມຕ຺ຖໍ ມຫຕີປິ ເສນາ, ສຣາຊິກາ ຍຸຊ຺ຌມານາ ລເຠຖ;

ຍໍ ຂນ຺ຕິມາ ສປ຺ປຸຣິໂສ ລເຠຖ, ຂນ຺ຕີພລສ຺ສູປສມນ຺ຕິ ເວຣາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອຕມຕ຺ຖນ຺ຕິ ເອຕໍ ເວຣວູປສມນິປ຺ປຏິຆສຠາວສງ຺ຂາຕໍ ອຕ຺ຖໍ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ເຕນ ຂນ຺ຕິຄຸເຓ ກຖິເຕ ເຕ ຣາຊາໂນ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ສກ຺ໂກ ອຕ຺ຕໂນວ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ປຸຈ຺ຉໂນກາສໍ ນ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ເນສໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ວິທິຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ອຕ຺ຕນາ ອຠິສງ຺ຂເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ເຫ ຐເປຕ຺ວາວ ເຕສໍ ກງ຺ຂໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໖໙.

‘‘ສຸຠາສິຕໍ ເຕ ອນຸໂມທິຍານ, ອຎ຺ຎໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ ຕທິງ຺ຆ ພ຺ຣູຫິ;

ຍຖາ ອຫຸໍ ທຓ຺ຑກີ ນາຬິເກໂຣ, ອຖຊ຺ຊຸໂນ ກລາພຸ ຈາປິ ຣາຊາ;

ເຕສໍ ຄຕິໍ ພ຺ຣູຫິ ສຸປາປກມ຺ມິນໍ, ກຕ຺ຖູປປນ຺ນາ ອິສີນໍ ວິເຫຐກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸໂມທິຍານາຕິ ອິທໍ ມຍາ ປຸຏ຺ຐານໍ ຕິຓ຺ຓໍ ປຎ຺ຫານໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊນສງ຺ຂາຕໍ ຕວ ສຸຠາສິຕໍ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ. ຍຖາ ອຫຸນ຺ຕິ ຍຖາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ ອເຫສຸໍ. ກລາພຸ ຈາຕິ ກລາພຸຣາຊາ ຈ. ອຖຊ຺ຊຸໂນຕິ ອຖ ອຊ຺ຊຸນຣາຊາ.

ອຖສ຺ສ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໗໐.

‘‘ກິສຎ຺ຫິ ວຈ຺ຉໍ ອວກິຣິຍ ທຓ຺ຑກີ, ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ສຊໂນ ສຣຏ຺ໂຐ;

ກຸກ຺ກຸຬນາເມ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ຜຸລິງ຺ຄານິ ປຕນ຺ຕິ ກາເຍ.

໗໑.

‘‘ໂຍ ສຎ຺ຎເຕ ປພ຺ພຊິເຕ ອເຫຐຍິ, ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ເຕ ສມເຓ ອທູສເກ;

ຕໍ ນາຬິເກຣໍ ສຸນຂາ ປຣຕ຺ຖ, ສງ຺ຄມ຺ມ ຂາທນ຺ຕິ ວິຜນ຺ທມານໍ.

໗໒.

‘‘ອຖຊ຺ຊຸໂນ ນິຣເຍ ສຕ຺ຕິສູເລ, ອວໍສິໂຣ ປຕິໂຕ ອຸທ຺ຘໍປາໂທ;

ອງ຺ຄີຣສໍ ໂຄຕມໍ ເຫຐຍິຕ຺ວາ, ຂນ຺ຕິໍ ຕປສ຺ສິໍ ຈິຣພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ.

໗໓.

‘‘ໂຍ ຂຓ຺ຑໂສ ປພ຺ພຊິຕໍ ອເຉທຍິ, ຂນ຺ຕິໍ ວທນ຺ຕໍ ສມຓໍ ອທູສກໍ;

ກລາພຸວີຈິໍ ອຸປປຊ຺ຊ ປຈ຺ຈຕິ, ມຫາປຕາປໍ ກຏຸກໍ ຠຍານກໍ.

໗໔.

‘‘ເອຕານິ ສຸຕ຺ວາ ນິຣຍານິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ອຎ຺ຎານິ ປາປິຏ຺ຐຕຣານິ ເຈຕ຺ຖ;

ຘມ຺ມໍ ຈເຣ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ, ເອວໍກໂຣ ສຄ຺ຄມຸເປຕິ ຐານ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກິສນ຺ຕິ ອປ຺ປມໍສໂລຫິຕຕ຺ຕາ ກິສສຣີຣໍ. ອວກິຣິຍາຕິ ອວກິຣິຕ຺ວາ ນິຏ຺ຐຸຠນທນ຺ຕກຏ຺ຐປາຕເນນ ຕສ຺ສ ສຣີເຣ ກລິໍ ປວາເຫຕ຺ວາ. ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລຕິ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ຫຸຕ຺ວາ. ສຊໂນຕິ ສປຣິໂສ. ກຸກ຺ກຸຬນາເມ ນິຣຍມ຺ຫີຕິ ໂຍຊນສຕປ຺ປມາເຓ ກປ຺ປສຓ຺ຐິເຕ ອຸຓ຺ຫຉາຣິກນິຣເຍ. ຜຸລິງ຺ຄານີຕິ ວີຕຈ຺ຈິຕງ຺ຄາຣາ. ຕສ຺ສ ກິຣ ຕຕ຺ຖ ອຸຓ຺ຫກຸກ຺ກຸເຬ ນິມຸຄ຺ຄສ຺ສ ນວຫິ ວຓມຸເຂຫິ ອຸຓ຺ຫາ ຉາຣິກາ ປວິສນ຺ຕິ, ສີເສ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕາ ອງ຺ຄາຣາ ປຕນ຺ຕິ. ເຕສໍ ປນ ປຕນກາເລ ສກລສຣີຣໍ ທີປຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ຊລຕິ, ພລວເວທນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂສ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ມຫາວິຣວໍ ຣວຕິ. ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖາ ປຖວິໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ຕຖາປຈ຺ຈມານໍ ທສ຺ເສສິ, ມຫາຊໂນ ຠຍສນ຺ຕາສມາປຊ຺ຊິ. ຕສ຺ສ ອຕິວິຍ ຠີຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ນິຣຍໍ ອນ຺ຕຣຘາເປສິ.

ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ເຕຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ເຕ. ສມເຓຕິ ສມິຕປາເປ. ອທູສເກຕິ ນິຣປຣາເຘ. ນາຬິເກຣນ຺ຕິ ເອວໍນາມກໍ ຣາຊານໍ. ປຣຕ຺ຖາຕິ ປຣໂລເກ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ. ສງ຺ຄມ຺ມາຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕາ ສຸນຂາ ຂາທນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ກິຣ ກລິງ຺ຄຣຏ຺ເຐ ທນ຺ຕປຸຣນຄເຣ ນາຬິເກເຣ ນາມ ຣຎ຺ເຎ ຣຊ຺ຊໍ ກາຣຍມາເນ ເອໂກ ມຫາຕາປໂສ ປຎ຺ຈສຕຕາປສປຣິວຸໂຕ ຫິມວນ຺ຕາ ອາຄມ຺ມ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ວາສໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ‘‘ຘມ຺ມິກຕາປໂສ ອຸຍ຺ຍາເນ ວສຕີ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎປິ ອາໂຣຈຍິໍສຸ. ຣາຊາ ປນ ອຘມ຺ມິໂກ ອຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ໂສ ອມຈ຺ເຈສຸ ຕາປສໍ ປສໍສນ຺ເຕສຸ ‘‘ອຫມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາປສໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສີທິ. ຕາປໂສ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ, ມຫາຣາຊ, ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ, ຊນໍ ນ ປີເຬສີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ກູຏຊຏິໂລ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ນາຄຣານໍ ສນ຺ຕິເກ ມມຎ຺ເຎວ ອຄຸຓໍ ກເຖສິ ມຎ຺ເຎ, ໂຫຕຸ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ອມ຺ຫາກໍ ຆຣທ຺ວາຣໍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ປຸຣາຓຄູຖສ຺ສ ຈາຏິໂຍ ປຣິປູຣາເປຕ຺ວາ ຕາປເສສຸ ອາຄເຕສຸ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂາຠາຊນານິ ຄູຖສ຺ສ ປູຣາເປຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ປິທຫາເປຕ຺ວາ ມຸສລານິ ຈ ໂລຫທຓ຺ເຑ ຈ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອິສີນໍ ສີສານິ ຠິນ຺ທາເປຕ຺ວາ ຊຏາສຸ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ກຑ຺ຒາເປຕ຺ວາ ສຸນເຂຫິ ຂາທາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຠິນ຺ນໍ ປຖວິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຸນຂມຫານິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຕິ, ຕຕ຺ຣສ຺ສ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓສຣີຣໍ ອໂຫສິ. ອຖ ນໍ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ຕາ ມຫາຫຕ຺ຖິປ຺ປມາຓາ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ສຸນຂາ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຑໍສິຕ຺ວາ ນວໂຍຊນາຍ ຊລິຕອຍປຖວິຍາ ປາເຕຕ຺ວາ ມຸຂປູຣໍ ລຸຎ຺ຈນ຺ຕາ ວິປ຺ຜນ຺ທມານໍ ຂາທິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຖວິໍ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕໍ ນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ຠີຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຘາເປສິ.

ອຖຊ຺ຊຸໂນຕິ ສຫສ຺ສພາຫຸຣາຊາ. ອງ຺ຄີຣສນ຺ຕິ ອງ຺ເຄຫິ ຣໍສີນໍ ນິຈ຺ຉຣຓໂຕ ເອວໍລທ຺ຘນາມໍ. ເຫຐຍິຕ຺ວາຕິ ວິເຫເຐຕ຺ວາ ວິສປີຕກຓ຺ເຑນ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປຕ຺ວາ. ໂສ ກິຣ ອຊ຺ຊຸໂນ ນາມ ຣາຊາ ມຫິສກຣຏ຺ເຐ ເກຕກຣາຊຘານິຍໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ມິຄວໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມິເຄ ວຘິຕ຺ວາ ອງ຺ຄາຣປກ຺ກມໍສໍ ຂາທນ຺ໂຕ ວິຈຣິ. ອເຖກທິວສໍ ມິຄານໍ ອາຄມນຏ຺ຐາເນ ໂກຏ຺ຐກໍ ກຕ຺ວາ ມິເຄ ໂອໂລກຍມາໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ຕທາ ໂສ ຕາປໂສ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອວິທູເຣ ເອກໍ ກາຣຣຸກ຺ຂໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຜລານິ ໂອຈິນນ຺ໂຕ ໂອຈິນິຕຜລສາຂໍ ມຸຎ຺ຈິ. ຕສ຺ສາ ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ສທ຺ເທນ ຕໍຐານໍ ປຕ຺ຕາ ມິຄາ ປລາຍິໍສຸ. ຣາຊາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຕາປສໍ ວິສມິສ຺ສິເຕນ ສລ຺ເລນ ວິຊ຺ຌິ. ໂສ ປຣິຄລິຕ຺ວາ ປຕນ຺ໂຕ ມຕ຺ຖເກນ ຂທິຣຂາຓຸກໍ ອາສາເທຕ຺ວາ ສູລຄ຺ເຄເຍວ ກາລມກາສິ. ຣາຊາ ຕງ຺ຂເຓເຍວ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ນໍ ປຖວິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕິສູລນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ສຣີຣໍ ອໂຫສິ. ຕຕ຺ຣ ຕໍ ນິຣຍປາລາ ຊລິເຕຫິ ອາວຸເຘຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຊລິຕໍ ອຍປພ຺ພຕໍ ອາໂຣເປນ຺ຕິ. ປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກ ຐິຕກາເລ ວາໂຕ ປຫຣຕິ, ໂສ ວາຕປ຺ປຫາເຣນ ປຣິຄລິຕ຺ວາ ປຕຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເຫຏ຺ຐາ ນວໂຍຊນາຍ ຊລິຕອຍປຖວິຍາ ມຫາຕາລກ຺ຂນ຺ຘປ຺ປມາຓໍ ຊລິຕໍ ອຍສູລໍ ອຸຏ຺ຐຫຕິ. ໂສ ສູລຄ຺ຄມຕ຺ຖເກເຍວ ອາສາເທຕ຺ວາ ສູລາວຸໂຕ ຕິຏ຺ຐຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ປຖວີ ຊລຕິ, ສູລໍ ຊລຕິ, ຕສ຺ສ ສຣີຣໍ ຊລຕິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ມຫາຣວໍ ຣວນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຖວິໍ ທ຺ວິຘາ ກຕ຺ວາ ຕໍ ນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ຠີຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຘາເປສິ.

ຂຓ຺ຑໂສຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຫຕ຺ຖປາເທ ກຓ຺ຓນາສຎ຺ຈ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑໍ ກຕ຺ວາ. ອທູສກນ຺ຕິ ນິຣປຣາຘໍ. ຕຖາ ເຉທາເປຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິ ກສາຫິ ປຫາຣສຫສ຺ເສຫິ ຕາຬາເປຕ຺ວາ ຊຏາສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒາເປຕ຺ວາ ປຏິກຸຊ຺ຊໍ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິຍໍ ປຓ຺ຫິຍາ ປຫຣິຕ຺ວາ ມຫາທຸກ຺ຂສມປ຺ປິຕໍ ອກາສິ. ກລາພຸວີຈິນ຺ຕິ ກລາພຸ ອວີຈິໍ. ກຏຸກນ຺ຕິ ຕິຂິຓເວທນໍ, ເອວຣູປໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຉນ຺ນໍ ຊາລານໍ ອນ຺ຕເຣ ປຈ຺ຈຕິ. ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ປນ ກລາພຸຣຎ຺ໂຎ ວຕ຺ຖຸ ຂນ຺ຕິວາທິຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໔.໔໙-໕໒) ກຖິຕເມວ. ອຎ຺ຎານິ ປາປິຏ຺ຐຕຣານິ ເຈຕ຺ຖາຕິ ເອເຕຫິ ນິຣເຍຫິ ປາປິຏ຺ຐຕຣານິ ຈ ອຎ຺ຎານິ ນິຣຍານິ ສຸຕ຺ວາ. ຘມ຺ມໍ ຈເຣຕິ, ສກ຺ກ ເທວຣາຊ, ປຓ຺ຑິໂຕ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ນ ເກວລໍ ເອເຕເຍວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິຣຍາ, ເອເຕເຍວ ຈ ຣາຊາໂນ ເນຣຍິກາ, ອຖ ໂຂ ອຎ຺ເຎປິ ນິຣຍາ, ອຎ຺ເຎປິ ຈ ຣາຊາໂນ ນິຣເຍສຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາຕິ ວິທິຕ຺ວາ ຈຕຸປຈ຺ຈຍທານຘມ຺ມິກາຣກ຺ຂາວຣຓສໍວິຘານສງ຺ຂາຕໍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຘມ຺ມໍ ຈເຣຍ຺ຍາຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ເຕນ ຈຕຸນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ທສ຺ສິເຕ ຕໂຍ ຣາຊາໂນ ນິກ຺ກງ຺ຂາ ອເຫສຸໍ. ຕໂຕ ສກ຺ໂກ ອວເສເສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ເຫ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໗໕.

‘‘ສຸຠາສິຕໍ ເຕ ອນຸໂມທິຍານ, ອຎ຺ຎໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ ຕທິງ຺ຆ ພ຺ຣູຫິ;

ກຖໍວິຘໍ ສີລວນ຺ຕໍ ວທນ຺ຕິ, ກຖໍວິຘໍ ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ວທນ຺ຕິ;

ກຖໍວິຘໍ ສປ຺ປຸຣິສໍ ວທນ຺ຕິ, ກຖໍວິຘໍ ໂນ ສິຣິ ໂນ ຊຫາຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຖໍວິຘໍ ໂນ ສິຣິ ໂນ ຊຫາຕີຕິ ກຖໍວິຘໍ ນຸ ປຸຣິສໍ ປຏິລທ຺ຘສິຣີ ນ ຊຫາຕີຕິ.

ອຖສ຺ສ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໗໖.

‘‘ກາເຍນ ວາຈາຍ ຈ ໂຍຘ ສຎ຺ຎໂຕ, ມນສາ ຈ ກິຎ຺ຈິ ນ ກໂຣຕິ ປາປໍ;

ນ ອຕ຺ຕເຫຕູ ອລິກໍ ຠເຓຕິ, ຕຖາວິຘໍ ສີລວນ຺ຕໍ ວທນ຺ຕິ.

໗໗.

‘‘ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຫໍ ມນສາຠິຈິນ຺ຕຍໍ, ນາຈ຺ຈາຫິຕໍ ກມ຺ມ ກໂຣຕິ ລຸທ຺ທໍ;

ກາລາຄຕໍ ອຕ຺ຖປທໍ ນ ຣິຎ຺ຈຕິ, ຕຖາວິຘໍ ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ວທນ຺ຕິ.

໗໘.

‘‘ໂຍ ເວ ກຕຎ຺ຎູ ກຕເວທິ ຘີໂຣ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ໂຕ ທຬ຺ຫຠຕ຺ຕິ ຈ ໂຫຕິ;

ທຸຂິຕສ຺ສ ສກ຺ກຈ຺ຈ ກໂຣຕິ ກິຈ຺ຈໍ, ຕຖາວິຘໍ ສປ຺ປຸຣິສໍ ວທນ຺ຕິ.

໗໙.

‘‘ເອເຕຫິ ສພ຺ເພຫິ ຄຸເຓຫຸເປໂຕ, ສທ຺ໂຘ ມຸທູ ສໍວິຠາຄີ ວທຎ຺ຎູ;

ສງ຺ຄາຫກໍ ສຂິລໍ ສຓ຺ຫວາຈໍ, ຕຖາວິຘໍ ໂນ ສິຣິ ໂນ ຊຫາຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ‘‘ກາເຍນາ’’ຕິອາທີນິ ປທານິ ຕິວິຘສຸຈຣິຕທ຺ວາຣວເສນ ວຸຕ຺ຕານິ. ນ ອຕ຺ຕເຫຕູຕິ ເທສນາສີສເມເວຕໍ, ອຕ຺ຕເຫຕຸ ວາ ປຣເຫຕຸ ວາ ຍສເຫຕຸ ວາ ຘນເຫຕຸ ວາ ລາຠເຫຕຸ ວາ ອາມິສກິຎ຺ຈິກ຺ຂເຫຕຸ ວາ ອລິກໍ ນ ກເຖຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກາມຎ຺ເຈສ ອຕ຺ໂຖ ‘‘ວາຈາຍ ສຎ຺ຎໂຕ’’ຕິ ອິມິນາວ ສິທ຺ໂຘ, ມຸສາວາທິໂນ ປນ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ປາປໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ຄຣຸຠາວທີປນຕ຺ຖໍ ປຸນ ເອວມາຫາຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສີລວນ຺ຕໍ ວທນ຺ຕິ.

ຄມ຺ຠີຣປຎ຺ຫນ຺ຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ຈ ປາຬິໂຕ ຈ ຄມ຺ຠີຣໍ ຄຸຬ຺ຫໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ສຕ຺ຕຸຠສ຺ຕຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໗.໔໖ ອາທໂຍ) ສມ຺ຠວຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໑໖.໑໓໘ ອາທໂຍ) ມຫາອຸມງ຺ຄຊາຕເກສຸ (ຊາ. ໒.໒໒.໕໙໐ ອາທໂຍ) ອາຄຕສທິສໍ ປຎ຺ຫໍ. ມນສາຠິຈິນ຺ຕຍນ຺ຕິ ມນສາ ອຠິຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖໍ ປຏິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຈນ຺ທສຫສ຺ສໍ ສູຣິຍສຫສ຺ສໍ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ປາກຏໍ ກຕ຺ວາ ໂຍ ກເຖຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນາຈ຺ຈາຫິຕນ຺ຕິ ນ ອຕິອຫິຕໍ, ຫິຕາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ລຸທ຺ທໍ ຜຣຸສໍ ສາຫສິກກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຍ ນ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ອາວິຠາວຕ຺ຖໍ –

‘‘ນ ປຓ຺ຑິຕາ ອຕ຺ຕສຸຂສ຺ສ ເຫຕຸ, ປາປານິ ກມ຺ມານິ ສມາຈຣນ຺ຕິ;

ທຸກ຺ເຂນ ຜຸຏ຺ຐາ ປິຬິຕາປິ ສນ຺ຕາ, ຉນ຺ທາ ໂທສາ ຈ ນ ຊຫນ຺ຕິ ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. –

ຠູຣິປຎ຺ໂຫ ກເຖຕພ຺ໂພ.

ກາລາຄຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ທານໍ ທາຕພ຺ພກາເລ, ສີລໍ ຣກ຺ຂຓກາເລ, ອຸໂປສຖໍ ອຸປວາສກາເລ, ສຣເຓສຸ ປຕິຏ຺ຐານກາເລ, ປພ຺ພຊິຕກາເລ, ສມຓຘມ຺ມກຣຓກາເລ, ວິປສ຺ສນາຈາຣສ຺ມິໍ ຍຸຎ຺ຊນກາເລ ຈາຕິ ອິມານິ ທານາທີນິ ສມ຺ປາເທນ຺ໂຕ ກາລາຄຕໍ ອຕ຺ຖປທໍ ນ ຣິຎ຺ຈຕິ ນ ຫາເປຕິ ນ ຄຬາເປຕິ ນາມ. ຕຖາວິຘນ຺ຕິ ສກ຺ກ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘາ ຈ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕາ ຈ ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ ກເຖນ຺ຕາ ເອວຣູປໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ກເຖນ຺ຕິ.

‘‘ໂຍ ເວ’’ຕິ ຄາຖາຍ ປເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ກຕຄຸຓໍ ຊານາຕີຕິ ກຕຎ຺ຎູ. ເອວໍ ຎຕ຺ວາ ປນ ເຍນສ຺ສ ຄຸໂຓ ກໂຕ, ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ປຏິກໂຣນ຺ໂຕ ກຕເວທີ ນາມ. ທຸຂິຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຫາຍສ຺ສ ທຸກ຺ຂປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ຂໍ ອຕ຺ຕນິ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ໂຍ ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນກິຈ຺ຈໍ ສຫຕ຺ເຖນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ກໂຣຕິ, ພຸທ຺ຘາທໂຍ ເອວຣູປໍ ສປ຺ປຸຣິສໍ ນາມ ກເຖນ຺ຕິ. ອປິຈ ສປ຺ປຸຣິສາ ນາມ ກຕຎ຺ຎູ ກຕເວທິໂນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ສຕປຕ຺ຕຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໓.໘໕-໘໗) ຈູຬຫໍສຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໑໕.໑໓໓ ອາທໂຍ) ມຫາຫໍສຊາຕກາທີນິ (ຊາ. ໒.໒໑.໘໙ ອາທໂຍ) ກເຖຕພ຺ພານິ. ເອເຕຫິ ສພ຺ເພຫີຕິ ສກ຺ກ ໂຍ ເອເຕຫິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ເຕຫິ ສີລາທີຫິ ສພ຺ເພຫິປິ ຄຸເຓຫິ ອຸເປໂຕ. ສທ຺ໂຘຕິ ໂອກປ຺ປນສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ. ມຸທູຕິ ປິຍຠາຓີ. ສໍວິຠາຄີຕິ ສີລສໍວິຠາຄທານສໍວິຠາຄາຠິຣຕຕ຺ຕາ ສໍວິຠາຄີ. ຍາຈການໍ ວຈນໍ ຎຕ຺ວາ ທານວເສນ ວທຎ຺ຎູ. ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ເຕສໍ ເຕສໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫນໂຕ ສງ຺ຄາຫກໍ, ມຘຸຣວຈນຕາຍ ສຂິລໍ, ມຏ຺ຐວຈນຕາຍ ສຓ຺ຫວາຈໍ ຕຖາວິຘໍ ນຸ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຘິຄຕຍສໂສຠຄ຺ຄສງ຺ຂາຕາ ສິຣີ ໂນ ຊຫາຕິ, ນາສ຺ສ ສິຣີ ວິນສ຺ສຕີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄຄນຕເລ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທໍ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ເຫ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ຕໂຕ ປຣໍ ເສສປຎ຺ຫານໍ ປຸຈ຺ຉາ ຈ ວິສ຺ສຊ຺ຊນຎ຺ຈ ໂຫຕິ –

໘໐.

‘‘ສຸຠາສິຕໍ ເຕ ອນຸໂມທິຍານ, ອຎ຺ຎໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ ຕທິງ຺ຆ ພ຺ຣູຫິ;

ສີລໍ ສິຣິຎ຺ຈາປິ ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ມໍ, ປຎ຺ຎຎ຺ຈ ກໍ ເສຏ຺ຐຕຣໍ ວທນ຺ຕິ.

໘໑.

‘‘ປຎ຺ຎາ ຫິ ເສຏ຺ຐາ ກຸສລາ ວທນ຺ຕິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕຣາຊາຣິວ ຕາຣການໍ;

ສີລໍ ສິຣີ ຈາປິ ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ, ອນ຺ວາຍິກາ ປຎ຺ຎວໂຕ ຠວນ຺ຕິ.

໘໒.

‘‘ສຸຠາສິຕໍ ເຕ ອນຸໂມທິຍານ, ອຎ຺ຎໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ ຕທິງ຺ຆ ພ຺ຣູຫິ;

ກຖໍກໂຣ ກິນ຺ຕິກໂຣ ກິມາຈຣໍ, ກິໍ ເສວມາໂນ ລຠຕີຘ ປຎ຺ຎໍ;

ປຎ຺ຎາຍ ທານິປ຺ປຏິປທໍ ວເທຫິ, ກຖໍກໂຣ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ມຈ຺ໂຈ.

໘໓.

‘‘ເສເວຖ ວຸທ຺ເຘ ນິປຸເຓ ພຫຸສ຺ສຸເຕ, ອຸຄ຺ຄາຫໂກ ຈ ປຣິປຸຈ຺ຉໂກ ສິຍາ;

ສຸເຓຍ຺ຍ ສກ຺ກຈ຺ຈ ສຸຠາສິຕານິ, ເອວໍກໂຣ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ ມຈ຺ໂຈ.

໘໔.

‘‘ສ ປຎ຺ຎວາ ກາມຄຸເຓ ອເວກ຺ຂຕິ, ອນິຈ຺ຈໂຕ ທຸກ຺ຂໂຕ ໂຣຄໂຕ ຈ;

ເອວໍ ວິປສ຺ສີ ປຊຫາຕິ ຉນ຺ທໍ, ທຸກ຺ເຂສຸ ກາເມສຸ ມຫພ຺ຠເຍສຸ.

໘໕.

‘‘ສ ວີຕຣາໂຄ ປວິເນຍ຺ຍ ໂທສໍ, ເມຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຠາວເຍ ອປ຺ປມາຓໍ;

ສພ຺ເພສຸ ຠູເຕສຸ ນິຘາຍ ທຓ຺ຑໍ, ອນິນ຺ທິໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມມຸເປຕິ ຐານ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສີລນ຺ຕິ ອາຈາຣສີລໍ. ສິຣິນ຺ຕິ ອິສ຺ສຣິຍສິຣິໍ. ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ມໍ. ປຎ຺ຎນ຺ຕິ ສຸປຎ຺ຎໍ. ເອວໍ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ກຕຣໍ ຘມ຺ມໍ ເສຏ຺ຐຕຣໍ ວທນ຺ຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ປຎ຺ຎາ ຫີຕິ, ສກ຺ກ, ເອເຕສຸ ຈຕູສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຍາ ເອສາ ປຎ຺ຎາ ນາມ, ສາວ ເສຏ຺ຐາ, ອິຕິ ພຸທ຺ຘາທໂຍ ກຸສລາ ວທນ຺ຕິ. ຍຖາ ຫິ ຕາຣກຄຓາ ຈນ຺ທໍ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ, ຈນ຺ໂທວ ເຕສໍ ອຸຕ຺ຕໂມ. ເອວໍ ສີລຎ຺ຈ ສິຣີ ຈາປິ ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມຕິ ເອເຕ ຕໂຍປິ ອນ຺ວາຍິກາ ປຎ຺ຎວໂຕ ຠວນ຺ຕິ ປຎ຺ຎວນ຺ຕເມວ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎາຍ ເອວ ປຣິວາຣາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ກຖໍກໂຣ’’ຕິອາທີນິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎເວວຈນາເນວ. ກຖໍກໂຣຕິ ກິໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກິໍ ອາຈຣນ຺ໂຕ ກິໍ ເສວມາໂນ ຠຊມາໂນ ປຍິຣຸປາສມາໂນ ອິຘໂລເກ ປຎ຺ຎໍ ລຠຕິ, ປຎ຺ຎາຍເມວ ປຏິປທໍ ວເທຫິ, ຊານິຕຸກາໂມມ຺ຫິ, ກຖໍກໂຣ ມຈ຺ໂຈ ປຎ຺ຎວາ ນາມ ໂຫຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ວຸທ຺ເຘຕິ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ເຕ ປຓ຺ຑິເຕ. ນິປຸເຓຕິ ສຸຂຸມກາຣຓຊານນສມຕ຺ເຖ. ເອວໍກໂຣຕິ ໂຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ປຸຄ຺ຄເລ ເສວຕິ ຠຊຕິ ປຍິຣຸປາສຕິ, ປາຬິໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ປາສາເຓ ເລຂໍ ຂຓນ຺ໂຕ ວິຍ ກຎ຺ຈນນາຬິຍາ ສີຫວສໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວິຍ ໂອຫິຕໂສໂຕ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສຸຠາສິຕານິ ສຸຓາຕິ, ອຍໍ ເອວໍກໂຣ ມຈ຺ໂຈ ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປາຈີນໂລກຘາຕຸໂຕ ສູຣິຍໍ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ວິຍ ປຎ຺ຎາຍ ປຏິປທໍ ກເຖຕ຺ວາ ອິທານິ ຕສ຺ສາ ປຎ຺ຎາຍ ຄຸຓໍ ກເຖນ຺ໂຕ ‘‘ສ ປຎ຺ຎວາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກາມຄຸເຓຕິ ກາມໂກຏ຺ຐາເສ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວຏ຺ເຐນ ອນິຈ຺ຈໂຕ, ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກສມ຺ປຣາຍິການໍ ທຸກ຺ຂານໍ ວຕ຺ຖຸຠາເວນ ທຸກ຺ຂໂຕ, ອຏ຺ຐນວຸຕິຍາ ໂຣຄມຸຂານໍ ກາເມ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິສມ຺ຠເວນ ໂຣຄໂຕ ຈ ອເວກ຺ຂຕິ ໂອໂລເກຕິ, ໂສ ເອວໍ ວິປສ຺ສີ ເອເຕຫິ ກາຣເຓຫິ ກາມານໍ ອນິຈ຺ຈາທິຕໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ກາເມ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກທຸກ຺ຂານໍ ອນ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ກາມານໍ ປຫານເມວ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ ວິທິຕ຺ວາ ທຸກ຺ເຂສຸ ກາເມສຸ ມຫພ຺ຠເຍສຸ ຉນ຺ທໍ ປຊຫາຕິ. ສ ວີຕຣາໂຄຕິ, ‘‘ສກ຺ກ, ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ເອວໍ ວີຕຣາໂຄ ນວາຆາຕວຕ຺ຖຸວເສນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກສຠາວໂທສໍ ວິເນຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຠາເວຍ຺ຍ, ອປ຺ປມາຓສຕ຺ຕາຣມ຺ມຓຕ຺ຕາ ອປ຺ປມາຓໍ ຕໍ ຠາເວຕ຺ວາ ອປຣິຫີນຊ຺ຌາໂນ ອຄຣຫິໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ເຕ ກາມານໍ ໂທສໍ ກເຖນ຺ເຕເຍວ ເຕສໍ ຕິຓ຺ຓມ຺ປິ ຣາຊູນໍ ສພລກາຍານໍ ຕທງ຺ຄປ຺ປຫາເນນ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓຣາໂຄ ປຫີໂນ. ຕໍ ຎຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕສໍ ປຫໍສນວເສນ ຄາຖມາຫ –

໘໖.

‘‘ມຫຕ຺ຖິຍໍ ອາຄມນໍ ອໂຫສິ, ຕວມຏ຺ຐກາ ຠີມຣຖສ຺ສ ຈາປິ;

ກາລິງ຺ຄຣາຊສ຺ສ ຈ ອຸຄ຺ຄຕສ຺ສ, ສພ຺ເພສ ໂວ ກາມຣາໂຄ ປຫີໂນ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຫຕ຺ຖິຍນ຺ຕິ ມຫຕ຺ຖໍ ມຫາວິປ຺ຜາຣໍ ມຫາຊຸຕິກໍ. ຕວມຏ຺ຐກາຕິ ຕວ ອຏ຺ຐກາ. ປຫີໂນຕິ ຕທງ຺ຄປ຺ປຫາເນນ ປຫີໂນ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາໂນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໘໗.

‘‘ເອວເມຕໍ ປຣຈິຕ຺ຕເວທິ, ສພ຺ເພສ ໂນ ກາມຣາໂຄ ປຫີໂນ;

ກໂຣຫິ ໂອກາສມນຸຄ຺ຄຫາຍ, ຍຖາ ຄຕິໍ ເຕ ອຠິສມ຺ຠເວມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸຄ຺ຄຫາຍາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊຕ຺ຖາຍ ໂອກາສໍ ໂນ ກໂຣຫິ. ຍຖາ ມຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕວ ຄຕິໍ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ອຠິສມ຺ຠເວມ ປາປຸເຓຍ຺ຍາມ, ຕຍາ ປຏິວິທ຺ຘຄຸຓໍ ປຏິວິຊ຺ເຌຍ຺ຍາມາຕິ ວທິໍສຸ.

ອຖ ເນສໍ ໂອກາສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໘໘.

‘‘ກໂຣມິ ໂອກາສມນຸຄ຺ຄຫາຍ, ຕຖາ ຫິ ໂວ ກາມຣາໂຄ ປຫີໂນ;

ຜຣາຖ ກາຍໍ ວິປຸລາຍ ປີຕິຍາ, ຍຖາ ຄຕິໍ ເມ ອຠິສມ຺ຠເວຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຜຣາຖ ກາຍນ຺ຕິ ຌານປີຕິຍາ ວິປຸລາຍ ກາຍໍ ຜຣຖາຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໘໙.

‘‘ສພ຺ພໍ ກຣິສ຺ສາມ ຕວານຸສາສນິໍ, ຍໍ ຍໍ ຕຸວໍ ວກ຺ຂສິ ຠູຣິປຎ຺ຎ;

ຜຣາມ ກາຍໍ ວິປຸລາຍ ປີຕິຍາ, ຍຖາ ຄຕິໍ ເຕ ອຠິສມ຺ຠເວມາ’’ຕິ.

ອຖ ເນສໍ ສພລກາຍານໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ທາເປຕ຺ວາ ອິສິຄຓໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໙໐.

‘‘ກຕາຍ ວຈ຺ຉສ຺ສ ກິສສ຺ສ ປູຊາ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ໂຠນ຺ໂຕ ອິສໂຍ ສາຘຸຣູປາ;

ຌາເນ ຣຕາ ໂຫຖ ສທາ ສມາຫິຕາ, ເອສາ ຣຕີ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ເສຏ຺ຐາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານານິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ.

ອິສໂຍ ຕສ຺ສ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖຸໂນ ວຈນໍ ສິຣສາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ສການິ ວສນຏ຺ຐານານິ ຄມິໍສຸ. ສກ຺ໂກປິ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ສູຣິຍໍ ນມສ຺ສນ຺ໂຕ ວິຍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ນມສ຺ສມາໂນ ສປຣິໂສ ປກ຺ກາມິ. ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໙໑.

‘‘ສຸຕ຺ວານ ຄາຖາ ປຣມຕ຺ຖສໍຫິຕາ, ສຸຠາສິຕາ ອິສິນາ ປຓ຺ຑິເຕນ;

ເຕ ເວທຊາຕາ ອນຸໂມທມານາ, ປກ຺ກາມຸ ເທວາ ເທວປຸຣໍ ຍສສ຺ສິໂນ.

໙໒.

‘‘ຄາຖາ ອິມາ ອຕ຺ຖວຕີ ສຸພ຺ຍຎ຺ຊນາ, ສຸຠາສິຕາ ອິສິນາ ປຓ຺ຑິເຕນ;

ໂຍ ໂກຈິມາ ອຏ຺ຐິກຕ຺ວາ ສຸເຓຍ຺ຍ, ລເຠຖ ປຸພ຺ພາປຣິຍໍ ວິເສສໍ;

ລທ຺ຘານ ປຸພ຺ພາປຣິຍໍ ວິເສສໍ, ອທສ຺ສນໍ ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ ຄຈ຺ເຉ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຣມຕ຺ຖສໍຫິຕາຕິ ອນິຈ຺ຈາທິທີປເນນ ນິພ຺ພານນິສ຺ສິຕາ. ຄາຖາ ອິມາຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ສຣຠງ຺ຄສຕ຺ຖຸໂນ ນິພ຺ພານທາຍກໍ ສຸຠາສິຕໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຖວຕີຕິ ນິພ຺ພານທາຍກຏ຺ເຐນ ປຣມຕ຺ຖນິສ຺ສິຕາ. ສຸພ຺ຍຎ຺ຊນາຕິ ປຣິສຸທ຺ຘພ຺ຍຎ຺ຊນາ. ສຸຠາສິຕາຕິ ສຸກຖິຕາ. ອຏ຺ຐິກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖິກຠາວໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຖິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ສຸເຓຍ຺ຍ. ປຸພ຺ພາປຣິຍນ຺ຕິ ປຐມຊ຺ຌານໍ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ທຸຕິຍຊ຺ຌານໍ ອປຣວິເສໂສ. ທຸຕິຍຊ຺ຌານໍ ປຸພ຺ພວິເສໂສ, ຕຕິຍຊ຺ຌານໍ ອປຣວິເສໂສຕິ ເອວໍ ອຏ຺ຐສມາປຕ຺ຕິຈຕຸມຄ຺ຄວເສນ ປຸພ຺ພາປຣຠາເວນ ຐິຕໍ ວິເສສໍ. ອທສ຺ສນນ຺ຕິ ປຣິໂຍສາເນ ອປຣວິເສສໍ ອຣຫຕ຺ຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ນິພ຺ພານໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍ. ນິພ຺ພານປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫິ ປຸຄ຺ຄໂລ ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ ອທສ຺ສນໍ ຄໂຕ ນາມ ໂຫຕີຕິ.

ເອວໍ ສຕ຺ຖາ ອຣຫຕ຺ເຕນ ເທສນາຍ ກູຏໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ອາຬາຫເນ ປຸປ຺ຜວສ຺ສໍ ວສ຺ສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນນ຺ໂຕ ອາຫ –

໙໓.

‘‘ສາລິສ຺ສໂຣ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ເມຓ຺ຑິສ຺ສໂຣ ຈ ກສ຺ສໂປ;

ປພ຺ພໂຕ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຈ, ກຈ຺ຈາຍໂນ ຈ ເທວໂລ;

໙໔.

‘‘ອນຸສິສ຺ໂສ ຈ ອານນ຺ໂທ, ກິສວຈ຺ໂຉ ຈ ໂກລິໂຕ;

ນາຣໂທ ອຸທາຍິຕ຺ເຖໂຣ, ປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ;

ສຣຠງ຺ໂຄ ໂລກນາໂຖ, ເອວໍ ຘາເຣຖ ຊາຕກ’’ນ຺ຕິ.

ສຣຠງ຺ຄຊາຕກວຓ຺ຓນາ ທຸຕິຍາ.

[໕໒໓] ໓. ອລມ຺ພຸສາຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອຖພ຺ຣວີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາປໂລຠນໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ວຕ຺ຖຸ ອິນ຺ທ຺ຣິຍຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໘.໖໐ ອາທໂຍ) ວິຕ຺ຖາຣິຕເມວ. ສຕ຺ຖາ ປນ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເກນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐາປິໂຕສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຠິກ຺ຂຸ ເອສາ ອິຕ຺ຖີ ຕຸຍ຺ຫໍ ອນຕ຺ຖກາຣິກາ, ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຌານໍ ນາເສຕ຺ວາ ຕີຓິ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ມູຬ຺ໂຫ ວິສຎ຺ຎີ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປນ຺ນາຍ ສຎ຺ຎາຍ ມຫາປຣິເທວໍ ປຣິເທວີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກາສິຣຏ຺ເຐ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປສິ. ອເຖກາ ມິຄີ ຕສ຺ສ ປສ຺ສາວຏ຺ຐາເນ ສມ຺ຠວມິສ຺ສກໍ ຕິຓໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປິວິ. ເອຕ຺ຕເກເນວ ຈ ຕສ຺ມິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຄພ຺ຠໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ກຕ຺ຖຈິ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຕິຓໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອສ຺ສມສ຺ສ ສາມນ຺ເຕເຍວ ວິຈຣຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຕໍ ກາຣຓໍ ອຎ຺ຎາສິ. ສາ ອປຣຠາເຄ ມນຸສ຺ສທາຣກໍ ວິຊາຍິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ປຸຕ຺ຕສິເນເຫນ ປຏິຊຄ຺ຄິ, ‘‘ອິສິສິງ຺ໂຄ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ອກາສິ. ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ວິຎ຺ຎຸຕປ຺ປຕ຺ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ມຫລ຺ລກກາເລ ຕໍ ອາທາຍ ນາຣິວນໍ ນາມ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ອິມສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ເຕ ອິເມຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ສທິສາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ຄເຕ ມຫາວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕິ, ນ ຕາສໍ ວສໍ ນາມ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣາຍໂຓ ອໂຫສິ.

ອິສິສິງ຺ໂຄປິ ຌານກີຬໍ ກີຬນ຺ໂຕ ຫິມວນ຺ຕປ຺ປເທເສ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ໂຆຣຕໂປ ປຣມຘິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ສີລເຕເຊນ ສກ຺ກສ຺ສ ຠວນໍ ກມ຺ປິ, ສກ຺ໂກ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ກາຣຓໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມໍ ສກ຺ກຕ຺ຕາ ຈາເວຍ຺ຍ, ເອກໍ ອຈ຺ຉຣໍ ເປເສຕ຺ວາ ສີລມສ຺ສ ຠິນ຺ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ສກລເທວໂລກໍ ອຸປປຣິກ຺ຂນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍໂກຏິສງ຺ຂານໍ ປຣິຈາຣິການໍ ມຊ຺ເຌ ເອກໍ ອລມ຺ພຸສໍ ນາມ ອຈ຺ຉຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຕສ຺ສ ສີລໍ ຠິນ຺ທິຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ອທິສ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສີລເຠທໍ ກາຕຸໍ ອາຓາເປສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ອາວິກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໙໕.

‘‘ອຖພ຺ຣວິ ພ຺ຣຫາ ອິນ຺ໂທ, ວຕ຺ຣຠູ ຊຍຕໍ ປິຕາ;

ເທວກຎ຺ຎໍ ປຣາເຠຕ຺ວາ, ສຸຘມ຺ມາຍໍ ອລມ຺ພຸສ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣຫາຕິ ມຫາ. ວຕ຺ຣຠູຕິ ວຕ຺ຣສ຺ສ ນາມ ອສຸຣສ຺ສ ອຠິຠວິຕາ. ຊຍຕໍ ປິຕາຕິ ຊຍນ຺ຕານໍ ຊຍປ຺ປຕ຺ຕານໍ ເສສານໍ ເຕຕ຺ຕິໍສາຍ ເທວປຸຕ຺ຕານໍ ປິຕຸກິຈ຺ຈສາຘເນນ ປິຕາ. ປຣາເຠຕ຺ວາຕິ ຫທຍໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ວິຍ ຕໍ ‘‘ປຏິພລາ ອຍ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຘມ຺ມາຍນ຺ຕິ ສຸຘມ຺ມາຍໍ ເທວສຠາຍໍ.

ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລສິລາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ຕໍ ອລມ຺ພຸສໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ອິທມາຫ –

໙໖.

‘‘ມິສ຺ເສ ເທວາ ຕໍ ຍາຈນ຺ຕິ, ຕາວຕິໍສາ ສອິນ຺ທກາ;

ອິສິປ຺ປໂລຠເນ ຄຈ຺ຉ, ອິສິສິງ຺ຄໍ ອລມ຺ພຸເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມິສ຺ເສຕິ ຕໍ ອາລປຕິ, ອິທຎ຺ຈ ຕສ຺ສາ ນາມໍ, ສພ຺ພາ ປນິຕ຺ຖິໂຍ ປຸຣິເສ ກິເລສມິສ຺ສເນນ ມິສ຺ສນໂຕ ‘‘ມິສ຺ສາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕນ ສາຘາຣເຓນ ຄຸຓນາເມນາລປນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ອິສິປ຺ປໂລຠເນຕິ ອິສີນໍ ປໂລຠນສມຕ຺ເຖ. ອິສິສິງ຺ຄນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ມຕ຺ຖເກ ມິຄສິງ຺ຄາກາເຣນ ທ຺ເວ ຈູຬາ ອຸຏ຺ຐຫິໍສຸ, ຕສ຺ມາ ເອວໍ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ອິຕິ ສກ຺ໂກ ‘‘ຄຈ຺ຉ ອິສິສິງ຺ຄໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ອາເນຕ຺ວາ ສີລມສ຺ສ ຠິນ຺ທາ’’ຕິ ອລມ຺ພຸສໍ ອາຓາເປສິ.

໙໗.

‘‘ປຸຣາຍໍ ອມ຺ເຫ ອຈ຺ເຈຕິ, ວຕ຺ຕວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາ;

ນິພ຺ພານາຠິຣໂຕ ວຸທ຺ໂຘ, ຕສ຺ສ ມຄ຺ຄານິ ອາວຣາ’’ຕິ. – ວຈນໍ ອາຫ;

ຕຕ຺ຖ ປຸຣາຍນ຺ຕິ ອຍໍ ຕາປໂສ ວຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວາ ຈ, ໂສ ປເນສ ທີຆາຍຸກຕາຍ ນິພ຺ພານສງ຺ຂາເຕ ມຄ຺ເຄ ອຠິຣໂຕ ຄຸຓວຸທ຺ຘິຍາ ຈ ວຸທ຺ໂຘ. ຕສ຺ມາ ຍາວ ເອສ ອມ຺ເຫ ນາຕິກ຺ກມຕິ, ນ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ອິມມ຺ຫາ ຐານາ ຈາເວຕິ, ຕາວເທວ ຕ຺ວໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ເທວໂລກຄມນານິ ມຄ຺ຄານິ ອາວຣ, ຍຖາ ອິຘ ນາຄຈ຺ຉຕິ, ເອວໍ ກໂຣຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອລມ຺ພຸສາ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໙໘.

‘‘ເທວຣາຊ ກິເມວ ຕ຺ວໍ, ມເມວ ຕຸວໍ ສິກ຺ຂສິ;

ອິສິປ຺ປໂລຠເນ ຄຈ຺ຉ, ສນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາປິ ອຈ຺ຉຣາ.

໙໙.

‘‘ມາທິສິໂຍ ປວຣາ ເຈວ, ອໂສເກ ນນ຺ທເນ ວເນ;

ຕາສມ຺ປິ ໂຫຕຸ ປຣິຍາໂຍ, ຕາປິ ຍນ຺ຕຸ ປໂລຠນາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກິເມວ ຕ຺ວນ຺ຕິ ກິໍ ນາເມຕໍ ຕ຺ວໍ ກໂຣສີຕິ ທີເປຕິ. ມເມວ ຕຸວໍ ສິກ຺ຂສີຕິ ອິມສ຺ມິໍ ສກລເທວໂລເກ ມເມວ ຕຸວໍ ອິກ຺ຂສິ, ອຎ຺ຎໍ ນ ປສ຺ສສີຕິ ອຘິປ຺ປາເຍນ ວທຕິ. ສ-ກາໂຣ ປເນຕ຺ຖ ພ຺ຍຎ຺ຊນສນ຺ຘິກໂຣ. ອິສິປ຺ປໂລຠເນ ຄຈ຺ຉາຕິ ກິໍກາຣຓາ ມຎ຺ເຎວ ເອວໍ ວເທສີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ປວຣາ ເຈວາຕິ ມຍາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຣາ ເຈວ. ອໂສເກຕິ ໂສກຣຫິເຕ. ນນ຺ທເນຕິ ນນ຺ທິຊນເກ. ປຣິຍາໂຍຕິ ຄມນວາໂຣ.

ຕໂຕ ສກ຺ໂກ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໐໐.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫິ ສຈ຺ຈໍ ຠຓສິ, ສນ຺ຕິ ອຎ຺ຎາປິ ອຈ຺ຉຣາ;

ຕາທິສິໂຍ ປວຣາ ເຈວ, ອໂສເກ ນນ຺ທເນ ວເນ.

໑໐໑.

‘‘ນ ຕາ ເອວໍ ປຊານນ຺ຕິ, ປາຣິຈຣິຍໍ ປຸມໍ ຄຕາ;

ຍາທິສໍ ຕ຺ວໍ ປຊານາສິ, ນາຣິ ສພ຺ພງ຺ຄໂສຠເນ.

໑໐໒.

‘‘ຕ຺ວເມວ ຄຈ຺ຉ ກລ຺ຍາຓິ, ອິຕ຺ຖີນໍ ປວຣາ ຈສິ;

ຕເວວ ວຓ຺ຓຣູເປນ, ສວສມານຍິສ຺ສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸມໍ ຄຕາຕິ ປຸຣິສໍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕາ ສມານາ ປຸຣິສປໂລຠິນິປາຣິຈຣິຍໍ ນ ຊານນ຺ຕິ. ວຓ຺ຓຣູເປນາຕິ ສຣີຣວຓ຺ເຓນ ເຈວ ຣູປສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ. ສວສມານຍິສ຺ສສີຕິ ຕໍ ຕາປສໍ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ອາເນສ຺ສສີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອລມ຺ພຸສາ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໑໐໓.

‘‘ນ ວາຫໍ ນ ຄມິສ຺ສາມິ, ເທວຣາເຊນ ເປສິຕາ;

ວິເຠມິ ເຈຕໍ ອາສາທຸໍ, ອຸຄ຺ຄເຕໂຊ ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.

໑໐໔.

‘‘ອເນເກ ນິຣຍໍ ປຕ຺ຕາ, ອິສິມາສາທິຍາ ຊນາ;

ອາປນ຺ນາ ໂມຫສໍສາຣໍ, ຕສ຺ມາ ໂລມານິ ຫໍສເຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນ ວາຫນ຺ຕິ ນ ເວ ອຫໍ. ວິເຠມີຕິ ຠາຍາມິ. ອາສາທຸນ຺ຕິ ອາສາທິຕຸໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ນາຫໍ, ເທວ, ຕຍາ ເປສິຕາ ນ ຄມິສ຺ສາມິ, ອປິຈາຫໍ ຕໍ ອິສິໍ ສີລເຠທນຕ຺ຖາຍ ອລ຺ລີຍິຕຸໍ ຠາຍາມິ, ອຸຄ຺ຄເຕໂຊ ຫິ ໂສຕິ. ອາສາທິຍາຕິ ອາສາເທຕ຺ວາ. ໂມຫສໍສາຣນ຺ຕິ ໂມເຫນ ສໍສາຣໍ, ໂມເຫນ ອິສິໍ ປໂລເຠຕ຺ວາ ສໍສາຣໍ ອາປນ຺ນາ ວຏ຺ຏທຸກ຺ເຂ ປຕິຏ຺ຐິຕາ ສຕ຺ຕາ ຄຓນປຖໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ຕສ຺ມາຕິ ເຕນ ກາຣເຓນ. ໂລມານິ ຫໍສເຍຕິ ອຫໍ ໂລມານິ ອຸຏ຺ຐເປມິ, ‘‘ຕສ຺ສ ກິຣາຫໍ ສີລໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ຕຍມານາຍ ເມ ໂລມານິ ປຫໍສນ຺ຕີຕິ ວທຕິ.

໑໐໕.

‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວານ ປກ຺ກາມິ, ອຈ຺ຉຣາ ກາມວຓ຺ຓິນີ;

ມິສ຺ສາ ມິສ຺ສິຕຸມິຈ຺ຉນ຺ຕີ, ອິສິສິງ຺ຄໍ ອລມ຺ພຸສາ.

໑໐໖.

‘‘ສາ ຈ ຕໍ ວນໂມຄຍ຺ຫ, ອິສິສິງ຺ເຄນ ຣກ຺ຂິຕໍ;

ພິມ຺ພິຊາລກສຎ຺ຉນ຺ນໍ, ສມນ຺ຕາ ອທ຺ຘໂຍຊນໍ.

໑໐໗.

‘‘ປາໂຕວ ປາຕຣາສມ຺ຫິ, ອຸທຓ຺ຫສມຍໍ ປຕິ;

ອຄ຺ຄິຏ຺ຐໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ຕໍ, ອິສິສິງ຺ຄໍ ອຸປາຄມີ’’ຕິ. – ອິມາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ;

ຕຕ຺ຖ ປກ຺ກາມີຕິ ເຕນ ຫິ, ເທວຣາຊ, ອາວຊ຺ເຊຍ຺ຍາສິ ມນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຍນຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອິສິສິງ຺ຄໍ ກິເລເສນ ມິສ຺ສິຕຸໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕີ ປກ຺ກາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາ ອຈ຺ຉຣາ ຕສ຺ສ ອສ຺ສມໍ ຄຕາຕິ. ພິມ຺ພິຊາລກສຎ຺ຉນ຺ນນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕງ຺ກຸຣວເນນ ສຎ຺ຉນ຺ນໍ. ປາໂຕວ ປາຕຣາສມ຺ຫີຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕຣາສເວລາຍ ປາໂຕວ ປເຄເຍວ ອຕິປເຄວ. ອຸທຓ຺ຫສມຍໍ ປຕີຕິ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນເວລາຍເມວ. ອຄ຺ຄິຏ຺ຐນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິສາລໍ. ຣຕ຺ຕິໍ ປຘານມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປາໂຕວ ນ຺ຫຕ຺ວາ ອຸທກກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ໂຖກໍ ຌານສຸເຂນ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິສາລໍ ສມ຺ມຊ຺ຊນ຺ຕໍ ຕໍ ອິສິສິງ຺ຄໍ ສາ ອຸປາຄມິ, ອິຕ຺ຖິວິລາສໍ ທສ຺ເສນ຺ຕີ ຕສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ.

ອຖ ນໍ ຕາປໂສ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໐໘.

‘‘ກາ ນຸ ວິຊ຺ຊຸຣິວາຠາສິ, ໂອສຘີ ວິຍ ຕາຣກາ;

ວິຈິຕ຺ຕຫຕ຺ຖາຠຣຓາ, ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລາ.

໑໐໙.

‘‘ອາທິຈ຺ຈວຓ຺ຓສງ຺ກາສາ, ເຫມຈນ຺ທນຄນ຺ຘິນີ;

ສຎ຺ຎຕູຣູ ມຫາມາຍາ, ກຸມາຣີ ຈາຣຸທສ຺ສນາ.

໑໑໐.

‘‘ວິລຄ຺ຄາ ມຸທຸກາ ສຸທ຺ຘາ, ປາທາ ເຕ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ຄມນາ ກາມນີຍາ ເຕ, ຫຣນ຺ຕິເຍວ ເມ ມໂນ.

໑໑໑.

‘‘ອນຸປຸພ຺ພາ ຈ ເຕ ອູຣູ, ນາຄນາສສມູປມາ;

ວິມຏ຺ຐາ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຸສ຺ໂສຓີ, ອກ຺ຂສ຺ສ ຜລກໍ ຍຖາ.

໑໑໒.

‘‘ອຸປ຺ປລສ຺ເສວ ກິຎ຺ຊກ຺ຂາ, ນາຠິ ເຕ ສາຘຸສຓ຺ຐິຕາ;

ປຸຣາ ກຓ຺ຫຎ຺ຊນສ຺ເສວ, ທູຣໂຕ ປຕິທິສ຺ສຕິ.

໑໑໓.

‘‘ທຸວິຘາ ຊາຕາ ອຸຣຊາ, ອວຓ຺ຏາ ສາຘຸປຈ຺ຈຸທາ;

ປໂຍຘຣາ ອປຕິຕາ, ອຑ຺ຒລາພຸສມາ ຖນາ.

໑໑໔.

‘‘ທີຆາ ກມ຺ພຸຕລາຠາສາ, ຄີວາ ເອເຓຍ຺ຍກາ ຍຖາ;

ປຓ຺ຑຣາວຣຓາ ວຄ຺ຄຸ, ຈຕຸຕ຺ຖມນສນ຺ນິຠາ.

໑໑໕.

‘‘ອຸທ຺ຘຄ຺ຄາ ຈ ອຘຄ຺ຄາ ຈ, ທຸມຄ຺ຄປຣິມຊ຺ຊິຕາ;

ທຸວິຊາ ເນລສມ຺ຠູຕາ, ທນ຺ຕາ ຕວ ສຸທສ຺ສນາ.

໑໑໖.

‘‘ອປຓ຺ຑຣາ ໂລຫິຕນ຺ຕາ, ຊິຎ຺ຊູກຜລສນ຺ນິຠາ;

ອາຍຕາ ຈ ວິສາລາ ຈ, ເນຕ຺ຕາ ຕວ ສຸທສ຺ສນາ.

໑໑໗.

‘‘ນາຕິທີຆາ ສຸສມ຺ມຏ຺ຐາ, ກນກພ຺ຍາສໂມຈິຕາ;

ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄຣຸຫາ ຕຸຍ຺ຫໍ, ເກສາ ຈນ຺ທນຄນ຺ຘິກາ.

໑໑໘.

‘‘ຍາວຕາ ກສິໂຄຣກ຺ຂາ, ວາຓິຊານຎ຺ຈ ຍາ ຄຕິ;

ອິສີນຎ຺ຈ ປຣກ຺ກນ຺ຕໍ, ສຎ຺ຎຕານໍ ຕປສ຺ສິນໍ.

໑໑໙.

‘‘ນ ເຕ ສມສມໍ ປສ຺ເສ, ອສ຺ມິໍ ປຖວິມຓ຺ຑເລ;

ໂກ ວາ ຕ຺ວໍ ກສ຺ສ ວາ ປຸຕ຺ໂຕ, ກຖໍ ຊາເນມຸ ຕໍ ມຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິຈິຕ຺ຕຫຕ຺ຖາຠຣຓາຕິ ວິຈິຕ຺ເຕຫິ ຫຕ຺ຖາຠຣເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ເຫມຈນ຺ທນຄນ຺ຘິນີຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓຈນ຺ທນຄນ຺ຘວິເລປນາ. ສຎ຺ຎຕູຣູຕິ ສຸວຏ຺ຏິຕຆນອູຣຸ ສມ຺ປນ຺ນອູຣຸລກ຺ຂຓາ. ວິລຄ຺ຄາຕິ ສໍຂິຕ຺ຕມຊ຺ຌາ. ມຸທຸກາຕິ ມຸທຸ ສຸຂຸມາລາ. ສຸທ຺ຘາຕິ ນິມ຺ມລາ. ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ ສມໍ ປຖວິໍ ຜຸສນ຺ຕາ ສຸຏ຺ຐຸ ປຕິຏ຺ຐິຕາ. ຄມນາຕິ ຄຈ຺ຉມານາ. ກາມນີຍາຕິ ກນ຺ຕາ ກາມິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາ. ຫຣນ຺ຕິເຍວ ເມ ມໂນຕິ ເອເຕ ເອວຣູເປນ ປຣເມນ ອິຕ຺ຖິວິລາເສນ ຈງ຺ກມນ຺ຕິຍາ ຕວ ປາທາ ມມ ຈິຕ຺ຕໍ ຫຣນ຺ຕິເຍວ. ວິມຏ຺ຐາຕິ ວິສາລາ. ສຸສ຺ໂສຓີຕິ ສຸນ຺ທຣໂສຓີ. ອກ຺ຂສ຺ສາຕິ ສຸນ຺ທຣວຓ຺ຓສ຺ສ ອກ຺ຂສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓຜລກໍ ວິຍ ວິສາລາ ເຕ ໂສຓີຕິ ວທຕິ. ອຸປ຺ປລສ຺ເສວ ກິຎ຺ຊກ຺ຂາຕິ ນີລຸປ຺ປລກຓ຺ຓິກາ ວິຍ. ກຓ຺ຫຎ຺ຊນສ຺ເສວາຕິ ສຸຂຸມກຓ຺ຫໂລມຈິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເອວມາຫ.

‘‘ທຸວິຘາ’’ຕິຄາຖໍ ຖເນ ວຓ຺ຓຍນ຺ໂຕ ອາຫ. ເຕ ຫິ ທ຺ເວ ຫຸຕ຺ວາ ອຸເຣ ຊາຕາ ວຓ຺ຏສ຺ສ ອຠາວາ ອວຓ຺ຏາ, ອຸເຣ ລຄ຺ຄາ ເອວ ຫຸຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ນິກ຺ຂນ຺ຕຕ຺ຕາ ສາຘຸປຈ຺ຈຸທາ, ປຍສ຺ສ ຘາຣຓໂຕ ປໂຍຘຣາ, ອປຕິຕາຕິ ນ ປຕິຕາ, ອມິລາຕຕາຍ ວາ ອລມ຺ພນຕາຍ ວາ ນ ອນ຺ໂຕ ປວິຏ຺ຐາຕິ ອປຕິຕາ, ສຸວຓ຺ຓຜລເກ ຐປິຕສຸວຓ຺ຓມຍວຏ຺ຏອລາພຸໂນ ອຑ຺ເຒນ ສທິສຕາຍ ອຑ຺ຒລາພຸສມາ ຖນາ. ເອເຓຍ຺ຍກາ ຍຖາຕິ ເອຓີມິຄສ຺ສ ຫິ ທີຆາ ຈ ວຏ຺ຏາ ຈ ຄີວາ ໂສຠຕິ ຍຖາ, ເອວໍ ຕວ ຄີວາ ໂຖກໍ ທີຆາ. ກມ຺ພຸຕລາຠາສາຕິ ສຸວຓ຺ຓາລິງ຺ຄຕລສນ຺ນິຠາ ຄີວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຓ຺ຑຣາວຣຓາຕິ ທນ຺ຕາວຣຓາ. ຈຕຸຕ຺ຖມນສນ຺ນິຠາຕິ ຈຕຸຕ຺ຖມໂນ ວຸຈ຺ຈຕິ ຈຕຸຕ຺ຖມນວຕ຺ຖຸຠູຕາ ຊິວ຺ຫາ. ອຠິຣຕ຺ຕຠາເວນ ຊິວ຺ຫາສທິສໍ ເຕ ໂອຏ຺ຐປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ວທຕິ. ອຸທ຺ຘຄ຺ຄາຕິ ເຫຏ຺ຐິມທນ຺ຕາ. ອຘຄ຺ຄາຕິ ອຸປຣິມທນ຺ຕາ. ທຸມຄ຺ຄປຣິມຊ຺ຊິຕາຕິ ທນ຺ຕກຏ຺ຐປຣິມຊ຺ຊິຕາ ປຣິສຸທ຺ຘາ. ທຸວິຊາຕິ ທ຺ວິຊາ. ເນລສມ຺ຠູຕາຕິ ນິທ຺ໂທເສສຸ ຫນຸມໍສປຣິໂຍສາເນສຸ ສມ຺ຠູຕາ.

ອປຓ຺ຑຣາຕິ ກຓ຺ຫາ. ໂລຫິຕນ຺ຕາຕິ ຣຕ຺ຕປຣິຍນ຺ຕາ. ຊິຎ຺ຊູກຜລສນ຺ນິຠາຕິ ຣຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ຊິຎ຺ຊຸກຜລສທິສາ. ສຸທສ຺ສນາຕິ ປສ຺ສນ຺ຕານໍ ອຕິຕ຺ຕິກຣາ ປຎ຺ຈປສາທສມນ຺ນາຄຕາ. ນາຕິທີຆາຕິ ປມາຓຍຸຕ຺ຕາ. ສຸສມ຺ມຏ຺ຐາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມ຺ມຏ຺ຐາ. ກນກພ຺ຍາສໂມຈິຕາຕິ ກນກພ຺ຍາ ວຸຈ຺ຈຕິ ສຸວຓ຺ຓຜຓິກາ, ຕາຍ ຄນ຺ຘເຕລໍ ອາທາຍ ປຫຣິຕາ ສຸຣຈິຕາ. ກສິໂຄຣກ຺ຂາຕິ ອິມິນາ ກສິຎ຺ຈ ໂຄຣກ຺ຂຎ຺ຈ ນິສ຺ສາຍ ຊີວນກສຕ຺ເຕ ທສ຺ເສຕິ. ຍາ ຄຕີຕິ ຍຕ຺ຕກາ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ. ປຣກ຺ກນ຺ຕນ຺ຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ອິສີນໍ ປຣກ຺ກນ຺ຕໍ, ວິຕ຺ຖາຣີກຕາ ອິມສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ເຕ ຍຕ຺ຕກາ ອິສໂຍ ວສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນ ເຕ ສມສມນ຺ຕິ ເຕສຸ ສພ຺ເພສຸ ເອກມ຺ປິ ຣູປລີຬາວິລາສາທິສມຕາຍ ຕຍາ ສມານໍ ນ ປສ຺ສາມິ. ໂກ ວາ ຕ຺ວນ຺ຕິ ອິທໍ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຠາວໍ ຊານນ຺ໂຕ ປຸຣິສໂວຫາຣວເສນ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ເອວໍ ປາທໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ເກສາ ອຕ຺ຕໂນ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ເຕ ຕາປເສ ອລມ຺ພຸສາ ຕຸຓ຺ຫີ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ກຖາຍ ຍຖານຸສນ຺ຘິໍ ຄຕາຍ ຕສ຺ສ ສມ຺ມູຬ຺ຫຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໒໐.

‘‘ນ ປຎ຺ຫກາໂລ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ກສ຺ສເປວໍ ຄເຕ ສຕິ;

ເອຫິ ສມ຺ມ ຣມິສ຺ສາມ, ອຸໂຠ ອສ຺ມາກມສ຺ສເມ;

ເອຫິ ຕໍ ອຸປຄູຫິສ຺ສໍ, ຣຕີນໍ ກຸສໂລ ຠວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກສ຺ສເປວໍ ຄເຕ ສຕີຕິ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕ ເອວໍ ຕວ ຈິຕ຺ເຕ ປວຕ຺ເຕ ສຕິ ປຎ຺ຫກາໂລ ນ ໂຫຕິ. ສມ຺ມາຕິ ວຍສ຺ສ, ປິຍວຈນາລປນເມຕໍ. ຣຕີນນ຺ຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓຣຕີນໍ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ອລມ຺ພຸສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ນາຍໍ ມຍິ ຐິຕາຍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ວິຍ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ອິຕ຺ຖິມາຍາກຸສລຕາຍ ຕາປສໍ ອນຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຄຕມຄ຺ຄາຠິມຸຂີ ປາຍາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໒໑.

‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວານ ປກ຺ກາມິ, ອຈ຺ຉຣາ ກາມວຓ຺ຓິນີ;

ມິສ຺ສາ ມິສ຺ສິຕຸມິຈ຺ຉນ຺ຕີ, ອິສິສິງ຺ຄໍ ອລມ຺ພຸສາ’’ຕິ.

ອຖ ນໍ ຕາປໂສ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ທນ຺ຘປຣກ຺ກມໍ ມນ຺ທຄມນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເວເຄນ ຘາວິຕ຺ວາ ເກເສສຸ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໒໒.

‘‘ໂສ ຈ ເວເຄນ ນິກ຺ຂມ຺ມ, ເຉຕ຺ວາ ທນ຺ຘປຣກ຺ກມໍ;

ຕມຸຕ຺ຕມາສຸ ເວຓີສຸ, ອຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຣາມສິ.

໑໒໓.

‘‘ຕມຸທາວຕ຺ຕ ກລ຺ຍາຓີ, ປລິສ຺ສຊິ ສຸໂສຠນາ;

ຈວິຕມ຺ຫິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ, ຍຖາ ຕໍ ອຖ ໂຕສິຕາ.

໑໒໔.

‘‘ມນສາ ອຄມາ ອິນ຺ທໍ, ວສນ຺ຕໍ ນນ຺ທເນ ວເນ;

ຕສ຺ສາ ສງ຺ກປ຺ປມຎ຺ຎາຍ, ມຆວາ ເທວກຸຎ຺ຊໂຣ.

໑໒໕.

‘‘ປລ຺ລງ຺ກໍ ປຫິຓີ ຂິປ຺ປໍ, ໂສວຓ຺ຓໍ ໂສປວາຫນໍ;

ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທປຎ຺ຎາສໍ, ສຫສ຺ສປຏິຍຕ຺ຖຕໍ.

໑໒໖.

‘‘ຕເມນໍ ຕຕ຺ຖ ຘາເຣສິ, ອຸເຣ ກຕ຺ວານ ໂສຠນາ;

ຍຖາ ເອກມຸຫຸຕ຺ຕໍວ, ຕີຓິ ວສ຺ສານິ ຘາຣຍິ.

໑໒໗.

‘‘ວິມໂທ ຕີຫິ ວສ຺ເສຫິ, ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວານ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ;

ອທ຺ທສາສິ ຫຣິຕຣຸກ຺ເຂ, ສມນ຺ຕາ ອຄ຺ຄິຍາຍນໍ.

໑໒໘.

‘‘ນວປຕ຺ຕວນໍ ຜຸລ຺ລໍ, ໂກກິລຄ຺ຄຓໂຆສິຕໍ;

ສມນ຺ຕາ ປວິໂລເກຕ຺ວາ, ຣຸທໍ ອສ຺ສູນິ ວຕ຺ຕຍິ.

໑໒໙.

‘‘ນ ຊຸເຫ ນ ຊເປ ມນ຺ເຕ, ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ປຫາປິຕໍ;

ໂກ ນຸ ເມ ປາຣິຈຣິຍາຍ, ປຸພ຺ເພ ຈິຕ຺ຕໍ ປໂລຠຍິ.

໑໓໐.

‘‘ອຣຎ຺ເຎ ເມ ວິຫຣໂຕ, ໂຍ ເມ ເຕຊາ ຫ ສມ຺ຠຸຕໍ;

ນານາຣຕນປຣິປູຣໍ, ນາວໍວ ຄຓ຺ຫິ ອຓ຺ຓເວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕມຸທາວຕ຺ຕ ກລ຺ຍາຓີຕິ ຕໍ ເກເສ ປຣາມສິຕ຺ວາ ຐິຕໍ ອິສິໍ ອຸທາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກລ຺ຍາຓທສ຺ສນາ ສາ ສຸຏ຺ຐຸ ໂສຠນາ. ປລິສ຺ສຊີຕິ ອາລິງ຺ຄິ. ຈວິຕມ຺ຫິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ, ຍຖາ ຕໍ ອຖ ໂຕສິຕາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ອິສິໂນ ຕາວເທວ ຌານໍ ອນ຺ຕຣຘາຍິ. ຕສ຺ມິໍ ຕມ຺ຫາ ຌານາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈວິເຕ ຍຖາ ຕໍ ສກ຺ເກນ ປຕ຺ຖິຕໍ, ຕເຖວ ອໂຫສິ. ອຖ ສກ຺ກສ຺ສ ປຕ຺ຖນາຍ ສມິທ຺ຘຠາວໍ ວິທິຕ຺ວາ ສາ ເທວກຎ຺ຎາ ໂຕສິຕາ, ຕສ຺ສ ເຕນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວິນາເສນ ສຎ຺ຊນິຕປີຕິປາໂມຊ຺ຊາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ມນສາ ອຄມາຕິ ສາ ຕໍ ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາ ຐິຕາ ‘‘ອໂຫ ວຕ ສກ຺ໂກ ປລ຺ລງ຺ກໍ ເມ ເປເສຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ເຕນ ມນສາ ອິນ຺ທໍ ອຄມາ. ນນ຺ທເນ ວເນຕິ ນນ຺ທິຊນນສມຕ຺ຖຕາຍ ນນ຺ທນວນສງ຺ຂາເຕ ຕາວຕິໍສຠວເນ ວສນ຺ຕໍ. ເທວກຸຎ຺ຊໂຣຕິ ເທວເສຏ຺ໂຐ. ປຫິຓີຕິ ເປເສສິ. ‘‘ປາຫິຓີ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ໂສປວາຫນນ຺ຕິ ສປຣິວາຣໍ. ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທປຎ຺ຎາສນ຺ຕິ ປຎ຺ຎາສາຍ ອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉເທຫິ ປຏິຈ຺ຉາທິຕໍ. ສຫສ຺ສປຏິຍຕ຺ຖຕນ຺ຕິ ສຫສ຺ສທິພ຺ພໂກຊວຕ຺ຖຕໍ. ຕເມນໍ ຕຕ຺ຖາຕິ ຕໍ ອິສິສິງ຺ຄໍ ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນາ ສາ ອຸເຣ ກຕ຺ວາ ຘາເຣສິ. ຕີຓິ ວສ຺ສານີຕິ ເອກມຸຫຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ມນຸສ຺ສຄຓນາຍ ຕີຓິ ວສ຺ສານິ ຕໍ ອຸເຣ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນາ ຘາເຣສິ.

ວິມໂທຕິ ນິມ຺ມໂທ ວິຄຕສຎ຺ຎຠາໂວ. ໂສ ຫິ ຕີຓິ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ວິສຎ຺ໂຎ ສຍິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ປຏິລທ຺ຘສຎ຺ໂຎ ປພຸຊ຺ຌິ. ຕສ຺ມິໍ ປພຸຊ຺ຌມາເນ ຫຕ຺ຖາທິຜນ຺ທນໍ ທິສ຺ວາວ ອລມ຺ພຸສາ ຕສ຺ສ ປພຸຊ຺ຌນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ອນ຺ຕຣຫິຕາ ອຏ຺ຐາສິ. ອທ຺ທສາສີຕິ ໂສ ອສ຺ສມປທໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ ສີລວິນາສໍ ປາປິໂຕ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ປຣິເທວມາໂນ ອທ຺ທສາສິ. ຫຣິຕຣຸກ຺ເຂຕິ ອຄ຺ຄິຍາຍນສງ຺ຂາຕໍ ອຄ຺ຄິສາລໍ ສມນ຺ຕາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຐິເຕ ຫຣິຕປຕ຺ຕຣຸກ຺ເຂ. ນວປຕ຺ຕວນນ຺ຕິ ຕຣຸເຓຫິ ນວປຕ຺ເຕຫິ ສຎ຺ຉນ຺ນໍ ວນໍ. ຣຸທນ຺ຕິ ປຣິເທວນ຺ໂຕ.

ນ ຊຸເຫ ນ ຊເປ ມນ຺ເຕຕິ ອຍມສ຺ສ ປຣິເທວນຄາຖາ. ປຫາປິຕນ຺ຕິ ຫາປິຕໍ, ປ-ກາໂຣ ອຸປສຄ຺ຄມຕ຺ຕໍ. ປາຣິຈຣິຍາຍາຕິ ໂກ ນຸ ກິເລສປາຣິຈຣິຍາຍ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ມມ ຈິຕ຺ຕໍ ປໂລຠຍີຕິ ປຣິເທວຕິ. ໂຍ ເມ ເຕຊາ ຫ ສມ຺ຠຸຕນ຺ຕິ ຫ-ກາໂຣ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ໂຍ ມມ ສມຓເຕເຊນ ສມ຺ຠູຕໍ ຌານຄຸຓໍ ນານາຣຕນປຣິປຸຓ຺ຓໍ ມຫນ຺ຕໍ ມຫຓ຺ຓເວ ນາວໍ ວິຍ ຄຓ຺ຫິ, ວິນາສໍ ປາເປສິ, ໂກ ນາເມໂສຕິ ປຣິເທວຕີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອລມ຺ພຸສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ນ ກເຖສ຺ສາມິ, ອຍໍ ເມ ອຠິສປິສ຺ສຕິ, ຫນ຺ທສ຺ສ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ທິສ຺ສມາເນນ ກາເຍນ ຐຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໓໑.

‘‘ອຫໍ ເຕ ປາຣິຈຣິຍາຍ, ເທວຣາເຊນ ເປສິຕາ;

ອວຘິໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕນ, ປມາໂທ ຕ຺ວໍ ນ ພຸຊ຺ຌສີ’’ຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສາ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ປິຕຣາ ທິນ຺ນໂອວາທໍ ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ປິຕຸ ວຈນໍ ອກຕ຺ວາ ມຫາວິນາສໍ ປຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໓໒.

‘‘ອິມານິ ກິຣ ມໍ ຕາໂຕ, ກສ຺ສໂປ ອນຸສາສຕິ;

ກມລາສທິສິຕ຺ຖິໂຍ, ຕາໂຍ ພຸຊ຺ເຌສິ ມາຓວ.

໑໓໓.

‘‘ອຸເຣຄຓ຺ຑາໂຍ ພຸຊ຺ເຌສິ, ຕາໂຍ ພຸຊ຺ເຌສິ ມາຓວ;

ອິຈ຺ຈານຸສາສິ ມໍ ຕາໂຕ, ຍຖາ ມໍ ອນຸກມ຺ປໂກ.

໑໓໔.

‘‘ຕສ຺ສາຫໍ ວຈນໍ ນາກໍ, ປິຕຸ ວຸທ຺ຘສ຺ສ ສາສນໍ;

ອຣຎ຺ເຎ ນິມ຺ມນຸສ຺ສມ຺ຫິ, ສ຺ວຊ຺ຊ ຌາຍາມິ ເອກໂກ.

໑໓໕.

‘‘ໂສຫໍ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມິ, ຘິຣຕ຺ຖຸ ຊີວິເຕນ ເມ;

ປຸນ ວາ ຕາທິໂສ ເຫສ຺ສໍ, ມຣຓໍ ເມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິມານີຕິ ອິມານິ ວຈນານິ. ກມລາສທິສິຕ຺ຖິໂຍຕິ ກມລາ ວຸຈ຺ຈຕິ ນາຣິປຸປ຺ຜລຕາ, ຕາສໍ ປຸປ຺ຜສທິສາ ອິຕ຺ຖິໂຍ. ຕາໂຍ ພຸຊ຺ເຌສິ ມາຓວາຕິ ມາຓວ ຕ຺ວໍ ຕາໂຍ ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ຎຕ຺ວາ ທສ຺ສນປຖໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ປລາເປຍ຺ຍາສີຕິ ຍານິ ເອວຣູປານິ ວຈນານິ ຕທາ ມໍ ຕາໂຕ ອນຸສາສຕິ, ອິມານິ ກິຣ ຕານີຕິ. ອຸເຣຄຓ຺ຑາໂຍຕິ ອຸຣມ຺ຫິ ທ຺ວີຫິ ຄຓ຺ເຑຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ຕາໂຍ ພຸຊ຺ເຌສິ, ມາຓວາຕິ, ມາຓວ, ຕາໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ຄເຕ ວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕີຕິ ຕ຺ວໍ ຊາເນຍ຺ຍາສິ. ນາກນ຺ຕິ ນາກຣິໍ. ຌາຍາມີຕິ ປຊ຺ຌາຍາມິ ປຣິເທວາມິ. ຘິຣຕ຺ຖຸ ຊີວິເຕນ ເມຕິ ຘິຣຕ຺ຖຸ ຄຣຫິຕໍ ມມ ຊີວິຕໍ, ຊີວິເຕນ ເມ ໂກ ອຕ຺ໂຖ. ປຸນ ວາຕິ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມິ, ຍຖາ ປຸນ ວາ ຕາທິໂສ ຠວິສ຺ສາມິ, ນຏ຺ຐໍ ຌານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ວີຕຣາໂຄ ຠວິສ຺ສາມິ, ມຣຓໍ ວາ ເມ ຠວິສ຺ສຕີຕິ.

ໂສ ກາມຣາຄໍ ປຫາຍ ປຸນ ຌານໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ອຖສ຺ສ ສມຓເຕຊໍ ທິສ຺ວາ ຌານສ຺ສ ຈ ອຸປ຺ປາທິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອລມ຺ພຸສາ ຠີຕາ ຂມາເປສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ທ຺ເວ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໓໖.

‘‘ຕສ຺ສ ເຕຊໍ ວີຣິຍຎ຺ຈ, ຘິຕິໍ ຎຕ຺ວາ ອວຏ຺ຐິຕໍ;

ສິຣສາ ອຄ຺ຄຫີ ປາເທ, ອິສິສິງ຺ຄໍ ອລມ຺ພຸສາ.

໑໓໗.

‘‘ມາ ເມ ກຸຊ຺ຌ ມຫາວີຣ, ມາ ເມ ກຸຊ຺ຌ ມຫາອິເສ;

ມຫາ ອຕ຺ໂຖ ມຍາ ຈິຓ຺ໂຓ, ຕິທສານໍ ຍສສ຺ສິນໍ;

ຕຍາ ປກມ຺ປິຕໍ ອາສິ, ສພ຺ພໍ ເທວປຸຣໍ ຕທາ’’ຕິ.

ອຖ ນໍ ໂສ ‘‘ຂມາມິ ເຕ, ຠທ຺ເທ, ຍຖາສຸຂໍ ຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໓໘.

‘‘ຕາວຕິໍສາ ຈ ເຍ ເທວາ, ຕິທສານຎ຺ຈ ວາສໂວ;

ຕ຺ວຎ຺ຈ ຠທ຺ເທ ສຸຂີ ໂຫຫິ, ຄຈ຺ຉ ກຎ຺ເຎ ຍຖາສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ສາ ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເຕເນວ ສຸວຓ຺ຓປລ຺ລງ຺ເກນ ເທວປຸຣໍ ຄຕາ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໓໙.

‘‘ຕສ຺ສ ປາເທ ຄເຫຕ຺ວານ, ກຕ຺ວາ ຈ ນໍ ປທກ຺ຂິຓໍ;

ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວານ, ຕມ຺ຫາ ຐານາ ອປກ຺ກມິ.

໑໔໐.

‘‘ໂຍ ຈ ຕສ຺ສາສິ ປລ຺ລງ຺ໂກ, ໂສວຓ຺ໂຓ ໂສປວາຫໂນ;

ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທປຎ຺ຎາໂສ, ສຫສ຺ສປຏິຍຕ຺ຖໂຕ;

ຕເມວ ປລ຺ລງ຺ກມາຣຸຍ຺ຫ, ອຄາ ເທວານ ສນ຺ຕິເກ.

໑໔໑.

‘‘ຕໂມກ຺ກມິວ ອາຍນ຺ຕິໍ, ຊລນ຺ຕິໍ ວິຊ຺ຊຸຕໍ ຍຖາ;

ປຕີໂຕ ສຸມໂນ ວິຕ຺ໂຕ, ເທວິນ຺ໂທ ອທທາ ວຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂອກ຺ກມິວາຕິ ທີປກໍ ວິຍ. ‘‘ປຕີໂຕ’’ຕິອາທີຫິ ຕຸຏ຺ຐາກາໂຣວ ທສ຺ສິໂຕ ອທທາ ວຣນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຐິຕາຍ ຕຸຏ຺ໂຐ ວຣໍ ອທາສິ.

ສາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕີ ໂອສານຄາຖມາຫ –

໑໔໒.

‘‘ວຣຎ຺ເຈ ເມ ອໂທ ສກ຺ກ, ສພ຺ພຠູຕານມິສ຺ສຣ;

ນິສິປ຺ປໂລຠິກາ ຄຈ຺ເຉ, ເອຕໍ ສກ຺ກ ວຣໍ ວເຣ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ‘‘ສກ຺ກ ເທວຣາຊ, ສເຈ ເມ ຕ຺ວໍ ວຣໍ ອໂທ, ປຸນ ອິສິປໂລຠິກາຍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ມາ ມໍ ເອຕທຕ຺ຖາຍ ປຫິເຓຍ຺ຍາສິ, ເອຕໍ ວຣໍ ວເຣ ຍາຈາມີ’’ຕິ.

ສຕ຺ຖາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ, ສຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ຕທາ ອລມ຺ພຸສາ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາ ອໂຫສິ, ອິສິສິງ຺ໂຄ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸ, ປິຕາ ມຫາອິສິ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິນ຺ຕິ.

ອລມ຺ພຸສາຊາຕກວຓ຺ຓນາ ຕຕິຍາ.

[໕໒໔] ໔. ສງ຺ຂປາລຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອຣິຍາວກາໂສສີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ຕທາ ຫິ ສຕ຺ຖາ ອຸໂປສຖິເກ ອຸປາສເກ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ‘‘ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ມຫຕິໍ ນາຄສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຫາຍ ອຸໂປສຖວາສໍ ອຸປວສິໍສຸເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ຍາຈິໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ຣາຊຄເຫ ມຄຘຣາຊາ ນາມ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ‘‘ທຸຍ຺ໂຍຘໂນ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕກ຺ກສິລາຍໍ ສພ຺ພສິປ຺ປານິ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຕຸ ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສສິ. ອຖ ນໍ ປິຕາ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ວສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ທິວສສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ຕສ຺ສ ມຫາລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຸທປາທິ. ໂສ ເຕເນວ ປລິໂພເຘນ ກສິຓປຣິກມ຺ມມຕ຺ຕມ຺ປິ ກາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມຫາ ເມ ລາຠສກ຺ກາໂຣ, ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ອິຘ ວສນ຺ເຕນ ອິມໍ ຊຏໍ ຉິນ຺ທິຕຸໍ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາວ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ກຎ຺ຈິ ອຊານາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມຄຘຣຏ຺ຐໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫິສກຣຏ຺ເຐ ສງ຺ຂປາລທຫໂຕ ນາມ ນິກ຺ຂນ຺ຕາຍ ກຓ຺ຓເວຓ຺ຓາຍ ນທິຍາ ນິວຕ຺ຕເນ ຈນ຺ທກປພ຺ພຕໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ປຓ຺ຓສາລໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ໂຕ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຎ຺ຉາຈຣິຍາຍ ຍາເປສິ. ຕເມນໍ ສງ຺ຂປາໂລ ນາມ ນາຄຣາຊາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ກຓ຺ຓເວຓ຺ຓນທິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ອຖສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ປິຕຣໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ຄຕຏ຺ຐານໍ ອຊານນ຺ໂຕ ອນຸວິຈາຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ວສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ຂນ຺ຘວາຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກຕິປເຍຫິ ອມຈ຺ເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ອສ຺ສມປທາຠິມຸໂຂ ປາຍາສິ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສງ຺ຂປາໂລ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ໂສ ຕໍ ຣາຊານໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອິສິໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ຣາຊາ ປິຕຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ນິສີທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ກຕຣຣາຊາ ນາເມສ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄໂຕ’’ຕິ. ຕາຕ, ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊາ ນາເມໂສຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ນາຄຠວເນ ໂລຠໍ ກຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ວສິຕ຺ວາ ປິຕຸ ຠິກ຺ຂາຫາຣໍ ນິພທ຺ຘໍ ທາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນຄຣເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ທານສາລາໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ສງ຺ໂຂເຠນ຺ໂຕ ທານໍ ທຕ຺ວາ ສີລໍ ຣກ຺ຂິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ນາຄຠວນໍ ປຕ຺ເຖຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ນາຄຠວເນ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊາ ອໂຫສິ. ໂສ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກາເລ ຕາຍ ສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ວິປ຺ປຏິສາຣີ ຫຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມນຸສ຺ສໂຍນິໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ອຸໂປສຖວາສໍ ວສິ. ອຖສ຺ສ ນາຄຠວເນ ວສນ຺ຕສ຺ສ ອຸໂປສຖວາໂສ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສີລວິນາສໍ ປາປຸຓາຕິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນາຄຠວນາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ກຓ຺ຓເວຓ຺ຓາຍ ນທິຍາ ອວິທູເຣ ມຫາມຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ເອກປທິກມຄ຺ຄສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕເຣ ເອກໍ ວມ຺ມິກໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ສມາທິນ຺ນສີໂລ ‘‘ມມ ຈມ຺ມມໍສາທີຫິ ອຕ຺ຖິກາ ຈມ຺ມມໍສາທີນິ ຫຣນ຺ຕູ’’ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ທານມຸເຂ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວມ຺ມິກມຕ຺ຖເກ ນິປນ຺ໂນ ສມຓຘມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ວສິຕ຺ວາ ປາຏິປເທ ນາຄຠວນໍ ຄຈ຺ຉຕິ.

ຕສ຺ມິໍ ເອກທິວສໍ ເອວໍ ສີລໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ນິປນ຺ເນ ປຈ຺ຈນ຺ຕຄາມວາສິໂນ ໂສຬສ ຊນາ ‘‘ມໍສໍ ອາຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາວຸຘຫຕ຺ຖາ ອຣຎ຺ເຎ ວິຈຣນ຺ຕາ ກິຎ຺ຈິ ອລຠິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ຕໍ ວມ຺ມິກມຕ຺ຖເກ ນິປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍໍ ອຊ຺ຊ ໂຄຘາໂປຕກມ຺ປິ ນ ລຠິມ຺ຫາ, ອິມໍ ນາຄຣາຊານໍ ວຘິຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ມຫາ ໂຂ ປເນສ ຄຍ຺ຫມາໂນ ປລາເຍຍ຺ຍ, ຍຖານິປນ຺ນເມວ ຕໍ ໂຠເຄສຸ ສູເລຫິ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ທຸພ຺ພລໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສູລານິ ອາທາຍ ອຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສຣີຣໍ ມຫນ຺ຕໍ ເອກໂທຓິກນາວປ຺ປມາຓໍ ວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຐປິຕສຸມນປຸປ຺ຜທາມໍ ວິຍ ຊິຎ຺ຊຸກຜລສນ຺ນິເຠຫິ ອກ຺ຂີຫິ ຊຍສຸມນປຸປ຺ຜສທິເສນ ຈ ສີເສນ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອຕິວິຍ ໂສຠຕິ. ໂສ ເຕສໍ ໂສຬສນ຺ນໍ ຊນານໍ ປທສທ຺ເທນ ໂຠຄນ຺ຕຣໂຕ ສີສໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ເຕ ສູລຫຕ຺ເຖ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ມຍ຺ຫໍ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ, ອຫໍ ອຕ຺ຕານໍ ທານມຸເຂ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ວີຣິຍໍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ, ອິເມ ມມ ສຣີຣໍ ສຕ຺ຕີຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ເຕ ໂກຘວເສນ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ນ ໂອໂລເກສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສີລເຠທຠເຍນ ທຬ຺ຫໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ສີສໍ ໂຠຄນ຺ຕເຣເຍວ ປເວເສຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ອຖ ນໍ ເຕ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ນງ຺ຄຸຏ຺ເຐ ຄເຫຕ຺ວາ ກຑ຺ຒນ຺ຕາ ຠູມິຍໍ ໂປເຖຕ຺ວາ ຕິຂິຓສູເລຫິ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສກຓ຺ຏກກາຬເວຕ຺ຕຍຏ຺ຐິໂຍ ປຫາຣມຸເຂຫິ ປເວເສຕ຺ວາ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ກາເຊນາທາຍ ມຫາມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ, ມຫາສຕ຺ໂຕ ສູເລຫິ ວິຊ຺ຌນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອກຏ຺ຐາເນປິ ໂກຘວເສນ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ເຕ ນ ໂອໂລເກສິ. ຕສ຺ສ ອຏ຺ຐຫິ ກາເຊຫິ ອາທາຍ ນີຍມານສ຺ສ ສີສໍ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ປຫຣິ. ອຖ ນໍ ‘‘ສີສມສ຺ສ ໂອລມ຺ພຕີ’’ຕິ ມຫາມຄ຺ເຄ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ຕຣຸຓສູເລນ ນາສາປຸຏໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊຸກໍ ປເວເສຕ຺ວາ ສີສໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກາຊໂກຏິຍໍ ລຄ຺ຄິຕ຺ວາ ປຸນປິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ວິເທຫຣຏ຺ເຐ ມິຖິລນຄຣວາສີ ອາຬາໂຣ ນາມ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ປຎ຺ຈ ສກຏສຕານິ ອາທາຍ ສຸຂຍານເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເຕ ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຕຖາ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ເຕສໍ ໂສຬສນ຺ນມ຺ປິ ໂສຬສຫິ ວາຫໂຄເຓຫິ ສທ຺ຘິໍ ປສຕໍ ປສຕໍ ສຸວຓ຺ຓມາສເກ ສພ຺ເພສໍ ນິວາສນປາຣຸປນານິ ຠຣິຍານມ຺ປິ ເນສໍ ວຕ຺ຖາຠຣຓານິ ທຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ຊາເປສິ. ອຖ ໂສ ນາຄຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປປຎ຺ຈໍ ອກຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາຬາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນາຄຠວນສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ຕໍ ອາທາຍ ນາຄຠວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕີຫິ ນາຄກຎ຺ຎາສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຫນ຺ຕມສ຺ສ ຍສໍ ທຕ຺ວາ ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ. ອາຬາໂຣ ນາຄຠວເນ ເອກວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ວາ ທິພ຺ພກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ສມ຺ມ, ປພ຺ພຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ນາຄຣາຊສ຺ສ ກເຖຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ນາຄຠວນໂຕ ຫິມວນ຺ຕປ຺ປເທສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຈິຣໍ ວສິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ໂຕ ພາຣາຓສິໍ ປຕ຺ວາ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ວສິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຠິກ຺ຂາຍ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ອຄມາສິ. ອຖ ນໍ ພາຣາຓສິຣາຊາ ທິສ຺ວາ ອິຣິຍາປເຖ ປສີທິຕ຺ວາ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑໔໓.

‘‘ອຣິຍາວກາໂສສິ ປສນ຺ນເນຕ຺ໂຕ, ມຎ຺ເຎ ຠວໍ ປພ຺ພຊິໂຕ ກຸລມ຺ຫາ;

ກຖໍ ນຸ ວິຕ຺ຕານິ ປຫາຍ ໂຠເຄ, ປພ຺ພຊິ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຆຣາ ສປຎ຺ຎາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຣິຍາວກາໂສສີຕິ ນິທ຺ໂທສສຸນ຺ທຣສຣີຣາວກາໂສສິ, ອຠິຣູໂປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປສນ຺ນເນຕ຺ໂຕຕິ ປຎ຺ຈຫິ ປສາເທຫິ ຍຸຕ຺ຕເນຕ຺ໂຕ. ກຸລມ຺ຫາຕິ ຂຕ຺ຕິຍກຸລາ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລາ ວາ ເສຏ຺ຐິກຸລາ ວາ ປພ຺ພຊິໂຕສີຕິ ມຎ຺ຎາມິ. ກຖໍ ນູຕິ ເກນ ກາຣເຓນ ກິໍ ອາຣມ຺ມຓໍ ກຕ຺ວາ ຘນຎ຺ຈ ອຸປໂຠເຄ ຈ ປຫາຍ ຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕສິ ສປຎ຺ຎ ປຓ຺ຑິຕປຸຣິສາຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ຕໂຕ ປຣໍ ຕາປສສ຺ສ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຈ ວຈນປ຺ປຏິວຈນວເສນ ຄາຖານໍ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ເວທິຕພ຺ໂພ –

໑໔໔.

‘‘ສຍໍ ວິມານໍ ນຣເທວ ທິສ຺ວາ, ມຫານຸຠາວສ຺ສ ມໂຫຣຄສ຺ສ;

ທິສ຺ວານ ປຸຎ຺ຎານ ມຫາວິປາກໍ, ສທ຺ຘາຍຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ.

໑໔໕.

‘‘ນ ກາມກາມາ ນ ຠຍາ ນ ໂທສາ, ວາຈໍ ມຸສາ ປພ຺ພຊິຕາ ຠຓນ຺ຕິ;

ອກ຺ຂາຫິ ເມ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ສຸຕ຺ວານ ເມ ຊາຍິຫິຕິປ຺ປສາໂທ.

໑໔໖.

‘‘ວາຓິຊ຺ຊ ຣຏ຺ຐາຘິປ ຄຈ຺ຉມາໂນ, ປເຖ ອທ຺ທສາສິມ຺ຫິ ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ;

ປວຑ຺ຒກາຍໍ ອຸຣຄໍ ມຫນ຺ຕໍ, ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ປໂມທມາເນ.

໑໔໗.

‘‘ໂສຫໍ ສມາຄມ຺ມ ຊນິນ຺ທ ເຕຫິ, ປຫຏ຺ຐໂລໂມ ອວຈມ຺ຫິ ຠີໂຕ;

ກຸຫິໍ ອຍໍ ນີຍຕິ ຠີມກາໂຍ, ນາເຄນ ກິໍ ກາຫຖ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ.

໑໔໘.

‘‘ນາໂຄ ອຍໍ ນີຍຕິ ໂຠຊນຕ຺ຖາ, ປວຑ຺ຒກາໂຍ ອຸຣໂຄ ມຫນ຺ໂຕ;

ສາທຸຎ຺ຈ ຖູລຎ຺ຈ ມຸທຸຎ຺ຈ ມໍສໍ, ນ ຕ຺ວໍ ຣສຎ຺ຎາສິ ວິເທຫປຸຕ຺ຕ.

໑໔໙.

‘‘ອິໂຕ ມຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກໍ ນິເກຕໍ, ອາທາຍ ສຕ຺ຖານິ ວິໂກປຍິຕ຺ວາ;

ມໍສານິ ໂຠກ຺ຂາມ ປໂມທມານາ, ມຍຎ຺ຫິ ເວ ສຕ຺ຕໂວ ປນ຺ນຄານໍ.

໑໕໐.

‘‘ສເຈ ອຍໍ ນີຍຕິ ໂຠຊນຕ຺ຖາ, ປວຑ຺ຒກາໂຍ ອຸຣໂຄ ມຫນ຺ໂຕ;

ທທາມິ ໂວ ພລິພທ຺ທານິ ໂສຬສ, ນາຄໍ ອິມໍ ມຸຎ຺ຈຖ ພນ຺ຘນສ຺ມາ.

໑໕໑.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫິ ໂນ ຠກ຺ໂຂ ອຍໍ ມນາໂປ, ພຫູ ຈ ໂນ ອຸຣຄາ ຠຸຕ຺ຕປຸພ຺ພາ;

ກໂຣມ ເຕ ຕໍ ວຈນໍ ອຬາຣ, ມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂນ ໂຫຫິ ວິເທຫປຸຕ຺ຕ.

໑໕໒.

‘‘ຕທາສ຺ສຸ ເຕ ພນ຺ຘນາ ໂມຈຍິໍສຸ, ຍໍ ນຕ຺ຖຸໂຕ ປຏິໂມກ຺ກສ຺ສ ປາເສ;

ມຸຕ຺ໂຕ ຈ ໂສ ພນ຺ຘນາ ນາຄຣາຊາ, ປກ຺ກາມິ ປາຈີນມຸໂຂ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ.

໑໕໓.

‘‘ຄນ຺ຕ຺ວານ ປາຈີນມຸໂຂ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ, ປຸຓ຺ເຓຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ ປໂລກຍີ ມໍ;

ຕທາສ຺ສຫໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນ຺ວຄຈ຺ຉິໍ, ທສງ຺ຄຸລິໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ.

໑໕໔.

‘‘ຄຈ຺ເຉວ ໂຂ ຕ຺ວໍ ຕຣມານຣູໂປ, ມາ ຕໍ ອມິຕ຺ຕາ ປຸນຣຄ຺ຄເຫສຸໍ;

ທຸກ຺ໂຂ ຫິ ລຸທ຺ເທຫິ ປຸນາ ສມາຄໂມ, ອທສ຺ສນໍ ໂຠຊປຸຕ຺ຕານ ຄຈ຺ຉ.

໑໕໕.

‘‘ອຄມາສິ ໂສ ຣຫທໍ ວິປ຺ປສນ຺ນໍ, ນີໂລຠາສໍ ຣມຓີຍໍ ສຸຕິຕ຺ຖໍ;

ສໂມຕຕໍ ຊມ຺ພຸຫິ ເວຕສາຫິ, ປາເວກ຺ຂິ ນິຕ຺ຕິຓ຺ຓຠໂຍ ປຕີໂຕ.

໑໕໖.

‘‘ໂສ ຕໍ ປວິສ຺ສ ນຈິຣສ຺ສ ນາໂຄ, ທິພ຺ເພນ ເມ ປາຕຸຣຫູ ຊນິນ຺ທ;

ອຸປຏ຺ຐຫີ ມໍ ປິຕຣໍວ ປຸຕ຺ໂຕ, ຫທຍງ຺ຄມໍ ກຓ຺ຓສຸຂໍ ຠຓນ຺ໂຕ.

໑໕໗.

‘‘ຕ຺ວໍ ເມສິ ມາຕາ ຈ ປິຕາ ອຬາຣ, ອພ຺ຠນ຺ຕໂຣ ປາຓທໂທ ສຫາໂຍ;

ສກຎ຺ຈ ອິທ຺ຘິໍ ປຏິລາຠໂກສ຺ມິ, ອຬາຣ ປສ຺ສ ເມ ນິເວສນານິ;

ປຫູຕຠກ຺ຂໍ ພຫຸອນ຺ນປານໍ, ມສກ຺ກສາຣໍ ວິຍ ວາສວສ຺ສາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິມານນ຺ຕິ ສງ຺ຂປາລນາຄຣຎ຺ໂຎ ອເນກສຕນາຏກສມ຺ປຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນໍ ກຎ຺ຈນມຓິວິມານໍ. ປຸຎ຺ຎານນ຺ຕິ ເຕນ ກຕປຸຎ຺ຎານໍ ມຫນ຺ຕໍ ວິປາກໍ ທິສ຺ວາ ກມ຺ມຎ຺ຈ ຜລຎ຺ຈ ປຣໂລກຎ຺ຈ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕາຍ ສທ຺ຘາຍ ອຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ນ ກາມກາມາຕິ ນ ວຕ຺ຖຸກາເມນປິ ຠເຍນປິ ໂທເສນປິ ມຸສາ ຠຓນ຺ຕິ. ຊາຍິຫິຕີຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ມຍ຺ຫມ຺ປິ ປສາໂທ ໂສມນສ຺ສໍ ຊາຍິສ຺ສຕິ. ວາຓິຊ຺ຊນ຺ຕິ ວາຓິຊ຺ຊກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ. ປເຖ ອທ຺ທສາສິມ຺ຫີຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສກຏສຕານໍ ປຸຣໂຕ ສຸຂຍານເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ມຫາມຄ຺ເຄ ຊນປທມນຸສ຺ເສ ອທ຺ທສໍ. ປວຑ຺ຒກາຍນ຺ຕິ ວຑ຺ຒິຕກາຍໍ. ອາທາຍາຕິ ອຏ຺ຐຫິ ກາເຊຫິ ຄເຫຕ຺ວາ. ອວຈມ຺ຫີຕິ ອຠາສິໍ. ຠີມກາໂຍຕິ ຠຍຊນກກາໂຍ. ໂຠຊປຸຕ຺ຕາຕິ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕເກ ປິຍສມຸທາຈາເຣນາລປຕິ. ວິເທຫປຸຕ຺ຕາຕິ ວິເທຫຣຏ຺ຐວາສິຕາຍ ອາຬາຣໍ ອາລປິໍສຸ. ວິໂກປຍິຕ຺ວາຕິ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ. ມຍຎ຺ຫິ ໂວ ສຕ຺ຕໂວຕິ ມຍໍ ປນ ນາຄານໍ ເວຣິໂນ ນາມ. ໂຠຊນຕ຺ຖາຕິ ໂຠຊນຕ຺ຖາຍ. ມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂນ ໂຫຫີຕິ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ມິຕ຺ໂຕ ໂຫຫິ, ກຕຄຸຓໍ ຊານ.

ຕທາສ຺ສຸ ເຕຕິ, ມຫາຣາຊ, ເຕຫິ ໂຠຊປຸຕ຺ເຕຫິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຫໍ ເຕສໍ ໂສຬສ ວາຫໂຄເຓ ນິວາສນປາຣຸປນານິ ປສຕໍ ປສຕໍ ສຸວຓ຺ຓມາສເກ ຠຣິຍານຎ຺ຈ ເນສໍ ວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣໍ ອທາສິໍ, ອຖ ເຕ ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊານໍ ຠູມິຍໍ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກກ຺ຂຬຕາຍ ສກຓ຺ຏກກາຬເວຕ຺ຕລຕາຍ ໂກຏິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒິຕຸໍ ອາຣຠິໍສຸ. ອຖາຫໍ ນາຄຣາຊານໍ ກິລມນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອກິລເມນ຺ໂຕວ ອສິນາ ຕາ ລຕາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ທາຣການໍ ກຓ຺ຓເວຘໂຕ ວຏ຺ຏິນີຫຣຓນິຍາເມນ ອທຸກ຺ຂາເປນ຺ໂຕ ສຓິກໍ ນີຫຣິໍ, ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ເຕ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ ຍໍ ພນ຺ຘນໍ ອສ຺ສ ນຕ຺ຖຸໂຕ ປເວເສຕ຺ວາ ປາເສ ປຏິໂມກ຺ກໍ, ຕສ຺ມາ ພນ຺ຘນາ ຕໍ ອຸຣຄໍ ໂມຈຍິໍສຸ. ຕສ຺ສ ນາສໂຕ ສຫ ປາເສນ ຕໍ ຣຊ຺ຊຸກໍ ນີຫຣິໍສູຕິ ທີເປຕິ. ອິຕິ ເຕ ອຸຣຄໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ໂຖກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຸຣໂຄ ທຸພ຺ພໂລ, ມຕກາເລ ນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນິລີຍິໍສຸ.

ປຸຓ຺ເຓຫີຕິ ໂສປິ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ປາຈີນາຠິມຸໂຂ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອສ຺ສຸປຸຓ຺ເຓຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ ມໍ ປໂລກຍິ. ຕທາສ຺ສຫນ຺ຕິ ຕທາ ອສ຺ສ ອຫໍ. ຄຈ຺ເຉວາຕິ ເອວໍ ຕໍ ອວຈນ຺ຕິ ວທຕິ. ຣຫທນ຺ຕິ ກຓ຺ຓເວຓ຺ຓທຫໍ. ສໂມຕຕນ຺ຕິ ອຸຠຍຕີເຣສຸ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂເວຕສຣຸກ຺ເຂຫິ ໂອຕຕໍ ວິຕຕໍ. ນິຕ຺ຕິຓ຺ຓຠໂຍ ປຕີໂຕຕິ ໂສ ກິຣ ຕໍ ທຫໍ ປວິສນ຺ໂຕ ອາຬາຣສ຺ສ ນິປຈ຺ຈກາຣໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຍາວ ນງ຺ຄຸຏ຺ຐາ ໂອຕຣິ, ອຸທເກ ປວິຏ຺ຐຏ຺ຐານເມວສ຺ສ ນິພ຺ຠຍໍ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ນິຕ຺ຕິຓ຺ຓຠໂຍ ປຕີໂຕ ຫຏ຺ຐຕຸຏ຺ໂຐ ປາເວກ຺ຂີຕິ. ປວິສ຺ສາຕິ ປວິສິຕ຺ວາ. ທິພ຺ເພນ ເມຕິ ນາຄຠວເນ ປມາທໍ ອນາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຍິ ກຓ຺ຓເວຓ຺ຓຕີຣໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ເຕເຍວ ທິພ຺ເພນ ປຣິວາເຣນ ມມ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຸປຏ຺ຐຫີຕິ ອຸປາຄມິ. ອພ຺ຠນ຺ຕໂຣຕິ ຫທຍມໍສສທິໂສ. ຕ຺ວໍ ມມ ພຫຸປກາໂຣ, ສກ຺ກາຣໍ ເຕ ກຣິສ຺ສາມິ. ປສ຺ສ ເມ ນິເວສນານີຕິ ມມ ນາຄຠວນໍ ປສ຺ສ. ມສກ຺ກສາຣໍ ວິຍາຕິ ມສກ຺ກສາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂອສກ຺ກນປຣິສກ຺ກນາຠາເວນ ຆນສາຣຕາຍ ຈ ສິເນຣຸປພ຺ພຕຣາຊາ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ມາປິຕໍ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ສນ຺ຘາເຍວມາຫ.

ມຫາຣາຊ! ເອວໍ ວຕ຺ວາ ໂສ ນາຄຣາຊາ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຕ຺ຕໂນ ນາຄຠວນໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໕໘.

‘‘ຕໍ ຠູມິຠາເຄຫິ ອຸເປຕຣູປໍ, ອສກ຺ຂຣາ ເຈວ ມຸທູ ສຸຠາ ຈ;

ນີຈຕ຺ຕິຓາ ອປ຺ປຣຊາ ຈ ຠູມິ, ປາສາທິກາ ຍຕ຺ຖ ຊຫນ຺ຕິ ໂສກໍ.

໑໕໙.

‘‘ອນາວກຸລາ ເວຬຸຣິຍູປນີລາ, ຈຕຸທ຺ທິສໍ ອມ຺ພວນໍ ສຸຣມ຺ມໍ;

ປກ຺ກາ ຈ ເປສີ ຈ ຜລາ ສຸຜຸລ຺ລາ, ນິຈ຺ໂຈຕຸກາ ຘາຣຍນ຺ຕີ ຜລານີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອສກ຺ຂຣາຕິ ຍາ ຕຕ຺ຖ ຠູມິ ປາສາຓສກ຺ຂຣຣຫິຕາ ມຸທຸ ສຸຠາ ກຎ຺ຈນຣຊຕມຓິມຍາ ສຕ຺ຕຣຕນວາລຸກາກິຓ຺ຓາ. ນີຈຕ຺ຕິຓາຕິ ອິນ຺ທໂຄປກປິຏ຺ຐິສທິສວຓ຺ເຓຫິ ນີຈຕິເຓຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອປ຺ປຣຊາຕິ ປໍສຸຣຫິຕາ. ຍຕ຺ຖ ຊຫນ຺ຕິ ໂສກນ຺ຕິ ຍຕ຺ຖ ປວິຏ຺ຐມຕ຺ຕາວ ນິສ຺ໂສກາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນາວກຸລາຕິ ນ ອວກຸລາ ອຂາຓຸມາ ອຸປຣິ ອຸກ຺ກຸລວິກຸລຠາວຣຫິຕາ ວາ ສມສຓ຺ຐິຕາ. ເວຬຸຣິຍູປນີລາຕິ ເວຬຸຣິເຍນ ອຸປນີລາ, ຕສ຺ມິໍ ນາຄຠວເນ ເວຬຸຣິຍມຍາ ປສນ຺ນສລິລາ ນີໂລຠາສາ ອເນກວຓ຺ຓກມລຸປ຺ປລສຎ຺ຉນ຺ນາ ໂປກ຺ຂຣຓີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕຸທ຺ທິສນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຈຕູສຸ ທິສາສຸ. ປກ຺ກາ ຈາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອມ຺ພວເນ ອມ຺ພຣຸກ຺ຂາ ປກ຺ກຜລາ ຈ ອຑ຺ຒປກ຺ກຜລາ ຈ ຕຣຸຓຜລາ ຈ ຜຸລ຺ລິຕາເຍວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິຈ຺ໂຈຕຸກາຕິ ຉນ຺ນມ຺ປິ ອຸຕູນໍ ອນຸຣູເປຫິ ປຸປ຺ຜຜເລຫິ ສມນ຺ນາຄຕາຕິ.

໑໖໐.

ເຕສໍ ວນານໍ ນຣເທວ ມຊ຺ເຌ, ນິເວສນໍ ຠສ຺ສຣສນ຺ນິກາສໍ;

ຣຊຕຄ຺ຄຬໍ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ອຸຬາຣໍ, ໂອຠາສຕີ ວິຊ຺ຊຸຣິວນ຺ຕລິກ຺ເຂ.

໑໖໑.

‘‘ມຓີມຍາ ໂສຓ຺ຓມຍາ ອຸຬາຣາ, ອເນກຈິຕ຺ຕາ ສຕຕໍ ສຸນິມ຺ມິຕາ;

ປຣິປູຣາ ກຎ຺ຎາຫິ ອລງ຺ກຕາຫິ, ສຸວຓ຺ຓກາຍູຣຘຣາຫິ ຣາຊ.

໑໖໒.

‘‘ໂສ ສງ຺ຂປາໂລ ຕຣມານຣູໂປ, ປາສາທມາຣຸຍ຺ຫ ອໂນມວຓ຺ໂຓ;

ສຫສ຺ສຖມ຺ຠໍ ອຕຸລານຸຠາວໍ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຠຣິຍາ ມເຫສີ ອໂຫສິ.

໑໖໓.

‘‘ເອກາ ຈ ນາຣີ ຕຣມານຣູປາ, ອາທາຍ ເວຬຸຣິຍມຍໍ ມຫຄ຺ຆໍ;

ສຸຠໍ ມຓິໍ ຊາຕິມນ຺ຕູປປນ຺ນໍ, ອໂຈທິຕາ ອາສນມພ຺ຠິຫາສິ.

໑໖໔.

‘‘ຕໂຕ ມໍ ອຸຣໂຄ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ, ນິສີທຍີ ປາມຸຂອາສນສ຺ມິໍ;

ອິທມາສນໍ ອຕ຺ຣ ຠວໍ ນິສີທຕຸ, ຠວຎ຺ຫິ ເມ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຄຣູນໍ.

໑໖໕.

‘‘ອຎ຺ຎາ ຈ ນາຣີ ຕຣມານຣູປາ, ອາທາຍ ວາຣິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ;

ປາທານິ ປກ຺ຂາລຍີ ເມ ຊນິນ຺ທ, ຠຣິຍາວ ຠຕ຺ຕູ ປຕິໂນ ປິຍສ຺ສ.

໑໖໖.

‘‘ອປຣາ ຈ ນາຣີ ຕຣມານຣູປາ, ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ໂສວຓ຺ຓມຍາຍ ປາຕິຍາ;

ອເນກສູປໍ ວິວິຘໍ ວິຍຎ຺ຊນໍ, ອຸປນາມຍີ ຠຕ຺ຕ ມນຸຎ຺ຎຣູປໍ.

໑໖໗.

‘‘ຕຸຣິເຍຫິ ມໍ ຠາຣຕ ຠຸຕ຺ຕວນ຺ຕໍ, ອຸປຏ຺ຐຫຸໍ ຠຕ຺ຕຸ ມໂນ ວິທິຕ຺ວາ;

ຕຕຸຕ຺ຕຣິໍ ມໍ ນິປຕີ ມຫນ຺ຕໍ, ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ອນປ຺ປເກຫີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນິເວສນນ຺ຕິ ປາສາໂທ. ຠສ຺ສຣສນ຺ນິກາສນ຺ຕິ ປຠສ຺ສຣທສ຺ສນໍ. ຣຊຕຄ຺ຄຬນ຺ຕິ ຣຊຕທ຺ວາຣກວາຏໍ. ມຓີມຍາຕິ ເອວຣູປາ ຕຕ຺ຖ ກູຏາຄາຣາ ຈ ຄພ຺ຠາ ຈ. ປຣິປູຣາຕິ ສມ຺ປຸຓ຺ຓາ. ໂສ ສງ຺ຂປາໂລຕິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ນາຄຠວນໍ ວຓ຺ເຓນ຺ເຕ ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ອໂຫສິໍ, ອຖ ມໍ ຕຕ຺ຖ ເນຕ຺ວາ ໂສ ສງ຺ຂປາໂລ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຣມາໂນ ເວຬຸຣິຍຖມ຺ເຠຫິ ສຫສ຺ສຖມ຺ຠໍ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຍສ຺ມິໍ ຐາເນ ອສ຺ສ ມເຫສີ ອໂຫສິ, ຕໍ ຐານໍ ເນຕີຕິ ທີເປຕິ. ເອກາ ຈາຕິ ມຍິ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຬ຺ເຫ ເອກາ ອິຕ຺ຖີ ອຎ຺ເຎຫິ ມຓີຫິ ຊາຕິມຫນ຺ເຕຫິ ອຸເປຕໍ ສຸຠໍ ເວຬຸຣິຍາສນໍ ເຕນ ນາຄຣາເຊນ ອວຸຕ຺ຕາວ. ອພ຺ຠິຫາສີຕິ ອຠິຫຣິ, ອຕ຺ຖຣີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ປາມຸຂອາສນສ຺ມິນ຺ຕິ ປມຸຂາສນສ຺ມິໍ, ອຸຕ຺ຕມາສເນ ນິສີທາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄຣູນນ຺ຕິ ມາຕາປິຕູນໍ ເມ ຕ຺ວໍ ອຎ຺ຎຕໂຣຕິ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ນິສີທາເປສິ. ວິວິຘໍ ວິຍຎ຺ຊນນ຺ຕິ ວິວິຘໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ. ຠຕ຺ຕ ມນຸຎ຺ຎຣູປນ຺ຕິ ຠຕ຺ຕໍ ມນຸຎ຺ຎຣູປໍ. ຠາຣຕາຕິ ຣາຊານໍ ອາລປຕິ. ຠຸຕ຺ຕວນ຺ຕນ຺ຕິ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ. ອຸປຏ຺ຐຫຸນ຺ຕິ ອເນກສເຕຫິ ຕຸຣິເຍຫິ ຄນ຺ຘພ຺ພໍ ກຸຣຸມານາ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ. ຠຕ຺ຕຸ ມໂນ ວິທິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຕິໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ. ຕຕຸຕ຺ຕຣິນ຺ຕິ ຕໂຕ ຄນ຺ຘພ຺ພກຣຓໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ. ມໍ ນິປຕີຕິ ໂສ ນາຄຣາຊາ ມໍ ອຸປສງ຺ກມິ. ມຫນ຺ຕໍ ທິພ຺ເພຫີຕິ ມຫນ຺ເຕຫິ ອຸຬາເຣຫິ ທິພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ເຕຫິ ຈ ອນປ຺ປເກຫິ.

ເອວໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈ ປນ ຄາຖມາຫ –

໑໖໘.

‘‘ຠຣິຍາ ມເມຕາ ຕິສຕາ ອຬາຣ, ສພ຺ພຕ຺ຕມຊ຺ຌາ ປທຸມຸຕ຺ຕຣາຠາ;

ອຬາຣ ເອຕາສ຺ສຸ ເຕ ກາມກາຣາ, ທທາມິ ເຕ ຕາ ປຣິຈາຣຍສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພຕ຺ຕມຊ຺ຌາຕິ ສພ຺ພາ ອຕ຺ຕມຊ຺ຌາ, ປາຓິນາ ຄຫິຕປ຺ປມາຓມຊ຺ຌາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ‘‘ສຸມຊ຺ຌາ’’ຕິ ປາໂຐ. ປທຸມຸຕ຺ຕຣາຠາຕິ ປທຸມວຓ຺ຓອຸຕ຺ຕຣາຠາ, ປທຸມວຓ຺ຓອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉວິໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິຈາຣຍສ຺ສູຕິ ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປາທປຣິຈາຣິກາ ກໂຣຫີຕິ ວຕ຺ວາ ຕີຫິ ອິຕ຺ຖິສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ມຍ຺ຫໍ ອທາສິ.

ໂສ ອາຫ –

໑໖໙.

‘‘ສໍວຈ຺ຉຣໍ ທິພ຺ພຣສານຸຠຸຕ຺ວາ, ຕທາສ຺ສຸຫໍ ອຸຕ຺ຕຣິມຊ຺ຌຠາສິໍ;

ນາຄສ຺ສິທໍ ກິນ຺ຕິ ກຖຎ຺ຈ ລທ຺ຘໍ, ກຖຊ຺ຌຄມາສິ ວິມານເສຏ຺ຐໍ.

໑໗໐.

‘‘ອຘິຈ຺ຈລທ຺ຘໍ ປຣິຓາມຊໍ ເຕ, ສຍໍກຕໍ ອຸທາຫຸ ເທເວຫິ ທິນ຺ນໍ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ນາຄຣາເຊຕມຕ຺ຖໍ, ກຖຊ຺ຌຄມາສິ ວິມານເສຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິພ຺ພຣສານຸຠຸຕ຺ວາຕິ ທິພ຺ເພ ກາມຄຸຓຣເສ ອນຸຠວິຕ຺ວາ. ຕທາສ຺ສຸຫນ຺ຕິ ຕທາ ອສ຺ສຸ ອຫໍ. ນາຄສ຺ສິທນ຺ຕິ ຠທ຺ຣມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊສ຺ສ ອິທໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິຊາຕໍ ກິນ຺ຕິ ກິໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ກຖຎ຺ຈ ກຕ຺ວາ ລທ຺ຘໍ, ກຖເມຕໍ ວິມານເສຏ຺ຐໍ ຕ຺ວໍ ອຊ຺ຌຄມາສິ, ອິຕິ ນໍ ອຫໍ ປຸຈ຺ຉິໍ. ອຘິຈ຺ຈລທ຺ຘນ຺ຕິ ອເຫຕຸນາ ລທ຺ຘໍ. ປຣິຓາມຊໍ ເຕຕິ ເກນຈິ ຕວ ອຕ຺ຖາຍ ປຣິຓາມິຕຕ຺ຕາ ປຣິຓາມໂຕ ຊາຕໍ. ສຍໍກຕນ຺ຕິ ກາຣເກ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຣຕນານິ ທຕ຺ວາ ກາຣິຕນ຺ຕິ.

ຕໂຕ ປຣາ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ວຈນປ຺ປຏິວຈນຄາຖາວ –

໑໗໑.

‘‘ນາຘິຈ຺ຈລທ຺ຘໍ ນ ປຣິຓາມຊໍ ເມ, ນ ສຍໍກຕໍ ນາປິ ເທເວຫິ ທິນ຺ນໍ;

ສເກຫິ ກມ຺ເມຫິ ອປາປເກຫິ, ປຸຎ຺ເຎຫິ ເມ ລທ຺ຘມິທໍ ວິມານໍ.

໑໗໒.

‘‘ກິໍ ເຕ ວຕໍ ກິໍ ປນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກິສ຺ສ ສຸຈິຓ຺ຓສ຺ສ ອຍໍ ວິປາໂກ;

ອກ຺ຂາຫິ ເມ ນາຄຣາເຊຕມຕ຺ຖໍ, ກຖໍ ນຸ ເຕ ລທ຺ຘມິທໍ ວິມານໍ.

໑໗໓.

‘‘ຣາຊາ ອໂຫສິໍ ມຄຘານມິສ຺ສໂຣ, ທຸຍ຺ໂຍຘໂນ ນາມ ມຫານຸຠາໂວ;

ໂສ ອິຕ຺ຕຣໍ ຊີວິຕໍ ສໍວິທິຕ຺ວາ, ອສສ຺ສຕໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ.

໑໗໔.

‘‘ອນ຺ນຎ຺ຈ ປານຎ຺ຈ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ, ສກ຺ກຈ຺ຈ ທານໍ ວິປຸລໍ ອທາສິໍ;

ໂອປານຠູຕໍ ເມ ຆຣໍ ຕທາສິ, ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈ.

໑໗໕.

‘‘ມາລຎ຺ຈ ຄນ຺ຘຎ຺ຈ ວິເລປນຎ຺ຈ, ປທີປິຍໍ ຍານມຸປສ຺ສຍຎ຺ຈ;

ອຈ຺ຉາທນໍ ສຍນມຖນ຺ນປານໍ, ສກ຺ກຈ຺ຈ ທານານິ ອທມ຺ຫ ຕຕ຺ຖ.

໑໗໖.

‘‘ຕໍ ເມ ວຕໍ ຕໍ ປນ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ຕສ຺ສ ສຸຈິຓ຺ຓສ຺ສ ອຍໍ ວິປາໂກ;

ເຕເນວ ເມ ລທ຺ຘມິທໍ ວິມານໍ, ປຫູຕຠກ຺ຂໍ ພຫຸອນ຺ນປານໍ;

ນຈ຺ເຈຫິ ຄີເຕຫິ ຈຸເປຕຣູປໍ, ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ນ ຈ ສສ຺ສຕາຍໍ.

໑໗໗.

‘‘ອປ຺ປານຸຠາວາ ຕໍ ມຫານຸຠາວໍ, ເຕຊສ຺ສິນໍ ຫນ຺ຕິ ອເຕຊວນ຺ໂຕ;

ກິເມວ ທາຐາວຸຘ ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ, ຫຕ຺ຖຕ຺ຕມາຄຈ຺ຉິ ວນິພ຺ພການໍ.

໑໗໘.

‘‘ຠຍໍ ນຸ ເຕ ອນ຺ວຄຕໍ ມຫນ຺ຕໍ, ເຕໂຊ ນຸ ເຕ ນານ຺ວຄໍ ທນ຺ຕມູລໍ;

ກິເມວ ທາຐາວຸຘ ກິໍ ປຏິຈ຺ຈ, ກິເລສມາປຊ຺ຊິ ວນິພ຺ພການໍ.

໑໗໙.

‘‘ນ ເມ ຠຍໍ ອນ຺ວຄຕໍ ມຫນ຺ຕໍ, ເຕໂຊ ນ ສກ຺ກາ ມມ ເຕຫິ ຫນ຺ຕຸໍ;

ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ມານິ ສຸກິຕ຺ຕິຕານິ, ສມຸທ຺ທເວລາວ ທຸຣຈ຺ຈຍານິ.

໑໘໐.

‘‘ຈາຕຸທ຺ທສິໍ ປຎ຺ຈທສິໍ ອຬາຣ, ອຸໂປສຖໍ ນິຈ຺ຈມຸປາວສາມິ;

ອຖາຄມຸໍ ໂສຬສ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ, ຣຊ຺ຊຸໍ ຄເຫຕ຺ວານ ທຬ຺ຫຎ຺ຈ ປາສໍ.

໑໘໑.

‘‘ເຠຕ຺ວານ ນາສໍ ອຕິກສ຺ສ ຣຊ຺ຊຸໍ, ນຍິໍສຸ ມໍ ສມ຺ປຣິຄຍ຺ຫ ລຸທ຺ທາ;

ເອຕາທິສໍ ທຸກ຺ຂມຫໍ ຕິຕິກ຺ຂໍ, ອຸໂປສຖໍ ອປ຺ປຏິໂກປຍນ຺ໂຕ.

໑໘໒.

‘‘ເອກາຍເນ ຕໍ ປເຖ ອທ຺ທສໍສຸ, ພເລນ ວຓ຺ເຓນ ຈຸເປຕຣູປໍ;

ສິຣິຍາ ປຎ຺ຎາຍ ຈ ຠາວິໂຕສິ, ກິໍ ປຕ຺ຖຍໍ ນາຄ ຕໂປ ກໂຣສິ.

໑໘໓.

‘‘ນ ປຸຕ຺ຕເຫຕູ ນ ຘນສ຺ສ ເຫຕູ, ນ ອາຍຸໂນ ຈາປິ ອຬາຣ ເຫຕຸ;

ມນຸສ຺ສໂຍນິໍ ອຠິປຕ຺ຖຍາໂນ, ຕສ຺ມາ ປຣກ຺ກມ ຕໂປ ກໂຣມິ.

໑໘໔.

‘‘ຕ຺ວໍ ໂລຫິຕກ຺ໂຂ ວິຫຕນ຺ຕຣໍໂສ, ອລງ຺ກໂຕ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສຸ;

ສຸໂຣສິໂຕ ໂລຫິຕຈນ຺ທເນນ, ຄນ຺ຘພ຺ພຣາຊາວ ທິສາ ປຠາສສິ.

໑໘໕.

‘‘ເທວິທ຺ຘິປຕ຺ໂຕສິ ມຫານຸຠາໂວ, ສພ຺ເພຫິ ກາເມຫິ ສມງ຺ຄິຠູໂຕ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ນາຄຣາເຊຕມຕ຺ຖໍ, ເສຍ຺ໂຍ ອິໂຕ ເກນ ມນຸສ຺ສໂລໂກ.

໑໘໖.

‘‘ອຬາຣ ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ມນຸສ຺ສໂລກາ, ສຸທ຺ຘີວ ສໍວິຊ຺ຊຕິ ສໍຍໂມ ວາ;

ອຫຎ຺ຈ ລທ຺ຘານ ມນຸສ຺ສໂຍນິໍ, ກາຫາມິ ຊາຕິມຣຓສ຺ສ ອນ຺ຕໍ.

໑໘໗.

‘‘ສໍວຈ຺ຉໂຣ ເມ ວສໂຕ ຕວນ຺ຕິເກ, ອນ຺ເນນ ປາເນນ ອຸປຏ຺ຐິໂຕສ຺ມິ;

ອາມນ຺ຕຍິຕ຺ວານ ປເລມິ ນາຄ, ຈິຣປ຺ປວຸຏ຺ໂຐສ຺ມິ ອຫໍ ຊນິນ຺ທ.

໑໘໘.

‘‘ປຸຕ຺ຕາ ຈ ທາຣາ ອນຸຊີວິໂນ ຈ, ນິຈ຺ຈານຸສິຏ຺ຐາ ອຸປຕິຏ຺ຐເຖຕໍ;

ກຈ຺ຈິນ຺ນຸ ຕໍ ນາຠິສປິຕ຺ຖ ໂກຈິ, ປິຍຎ຺ຫິ ເມ ທສ຺ສນໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຬາຣ.

໑໘໙.

‘‘ຍຖາປິ ມາຕູ ຈ ປິຕູ ອຄາເຣ, ປຸຕ຺ໂຕ ປິໂຍ ປຏິວິຫິໂຕ ວເສຍ຺ຍ;

ຕໂຕປິ ມຍ຺ຫໍ ອິຘເມວ ເສຍ຺ໂຍ, ຈິຕ຺ຕຎ຺ຫິ ເຕ ນາຄ ມຍີ ປສນ຺ນໍ.

໑໙໐.

‘‘ມຓີ ມມໍ ວິຊ຺ຊຕິ ໂລຫິຕງ຺ໂກ, ຘນາຫໂຣ ມຓິຣຕນໍ ອຸຬາຣໍ;

ອາທາຍ ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉ ສກໍ ນິເກຕໍ, ລທ຺ຘາ ຘນໍ ຕໍ ມຓິໂມສ຺ສຊສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກິໍ ເຕ ວຕນ຺ຕິ ກິໍ ຕວ ວຕສມາທານໍ. ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຈຣິຍໍ. ໂອປານຠູຕນ຺ຕິ ຈຕຸມຫາປເຖ ຂຕໂປກ຺ຂຣຓີ ວິຍ ຘມ຺ມິກສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ຍຖາສຸຂໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພວິຠວໍ. ນ ຈ ສສ຺ສຕາຍນ຺ຕິ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ສມານມ຺ປິ ເຈ ຕໍ ມຍ຺ຫໍ ສສ຺ສຕໍ ນ ໂຫຕີຕິ ເມ ກເຖຕິ.

ອປ຺ປານຸຠາວາຕິ ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ ສນ຺ຘາຍາຫ. ຫນ຺ຕີຕິ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ສູເລຫິ ວິຊ຺ຌນ຺ຕາ ກິໍກາຣຓາ ຫນິໍສຸ. ກິໍ ປຏິຈ຺ຈາຕິ ກິໍ ສນ຺ຘາຍ ຕ຺ວໍ ຕທາ ເຕສໍ ຫຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉິ ວສໍ ອຸປຄໂຕ. ວນິພ຺ພການນ຺ຕິ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ ອິຘ ‘‘ວນິພ຺ພກາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ເຕໂຊ ນຸ ເຕ ນານ຺ວຄໍ ທນ຺ຕມູລນ຺ຕິ ກິໍ ນຸ ຕວ ເຕໂຊ ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ຕທາ ຠຍໍ ມຫນ຺ຕໍ ອນ຺ວຄຕໍ, ອຸທາຫຸ ວິສໍ ທນ຺ຕມູລໍ ນ ອນ຺ວຄຕໍ. ກິເລສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໍ. ວນິພ຺ພການນ຺ຕິ ໂຠຊປຸຕ຺ຕານໍ ສນ຺ຕິເກ, ໂຠຊປຸຕ຺ເຕ ນິສ຺ສາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເຕໂຊ ນ ສກ຺ກາ ມມ ເຕຫິ ຫນ຺ຕຸນ຺ຕິ ມມ ວິສເຕໂຊ ອຎ຺ຎສ຺ສ ເຕເຊນ ອຠິຫນ຺ຕຸມ຺ປິ ນ ສກ຺ກາ. ສຕນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘາທີນໍ. ຘມ຺ມານີຕິ ສີລສມາຘິປຎ຺ຎາຂນ຺ຕິອນຸທ຺ທຍເມຕ຺ຕາຠາວນາສງ຺ຂາຕານິ ຘມ຺ມານິ. ສຸກິຕ຺ຕິຕານີຕິ ສຸວຓ຺ຓິຕານິ ສຸກຖິຕານິ. ກິນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ? ສມຸທ຺ທເວລາວ ທຸຣຈ຺ຈຍານີຕິ ເຕຫິ ສມຸທ຺ທເວລາ ວິຍ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ຊີວິຕຕ຺ຖມ຺ປິ ທຸຣຈ຺ຈຍານີຕິ ວຓ຺ຓິຕານິ, ຕສ຺ມາ ອຫໍ ສີລເຠທຠເຍນ ຂນ຺ຕິເມຕ຺ຕາທິສມນ຺ນາຄໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ມມ ໂກປສ຺ສ ສີລເວລນ຺ຕໍ ອຕິກ຺ກມິຕຸໍ ນ ອທາສິນ຺ຕິ ອາຫ.

‘‘ອິມິສ຺ສາ ປນ ສງ຺ຂປາລຘມ຺ມເທສນາຍ ທສປິ ປາຣມິໂຍ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ຕທາ ຫິ ມຫາສຕ຺ເຕນ ສຣີຣສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຠາໂວ ທານປາຣມີ ນາມ ໂຫຕິ, ຕຖາຣູເປນາປິ ວິສເຕເຊນ ສີລສ຺ສ ອຠິນ຺ນຕາ ສີລປາຣມີ, ນາຄຠວນໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສມຓຘມ຺ມກຣຓໍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມີ, ‘ອິທຎ຺ຈິທຎ຺ຈ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’ຕິ ສໍວິທຫນໍ ປຎ຺ຎາປາຣມີ, ອຘິວາສນວີຣິຍໍ ວີຣິຍປາຣມີ, ອຘິວາສນຂນ຺ຕິ ຂນ຺ຕິປາຣມີ, ສຈ຺ຈສມາທານໍ ສຈ຺ຈປາຣມີ, ‘ມມ ສີລໍ ນ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມີ’ຕິ ອຘິຏ຺ຐານໍ ອຘິຏ຺ຐານປາຣມີ, ອນຸທ຺ທຍຠາໂວ ເມຕ຺ຕາປາຣມີ, ເວທນາຍ ມຊ຺ຌຕ຺ຕຠາໂວ ອຸເປກ຺ຂາປາຣມີ’’ຕິ.

ອຖາຄມຸນ຺ຕິ ອເຖກທິວສໍ ວມ຺ມິກມຕ຺ຖເກ ນິປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ໂສຬສ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ ຂຣຣຊ຺ຊຸຎ຺ຈ ທຬ຺ຫປາສຎ຺ຈ ສູລານິ ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕາ. ເຠຕ຺ວານາຕິ ມມ ສຣີຣໍ ອຏ຺ຐສຸ ຐາເນສຸ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ສກຓ຺ຏກກາຬເວຕ຺ຕລຕາ ປເວເສຕ຺ວາ. ນາສໍ ອຕິກສ຺ສ ຣຊ຺ຊຸນ຺ຕິ ໂຖກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສີສໍ ເມ ໂອລມ຺ພນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຫາມຄ຺ເຄ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ປຸນ ນາສມ຺ປິ ເມ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ວຏ຺ຏຣຊ຺ຊຸໍ ອຕິກສ຺ສ ອາວຸນິຕ຺ວາ ກາຊໂກຏິຍໍ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ສມນ຺ຕໂຕ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມໍ ນຍິໍສຸ.

ອທ຺ທສໍສູຕິ, ສມ຺ມ ສງ຺ຂປາລ, ເຕ ໂຠຊປຸຕ຺ຕາ ເອກາຍເນ ເອກຄມເນ ຊງ຺ຆປທິກມຄ຺ເຄ ຕໍ ພເລນ ຈ ວຓ຺ເຓນ ຈ ອຸເປຕຣູປໍ ປສ຺ສິໍສຸ, ຕ຺ວໍ ປນ ອິສ຺ສຣິຍໂສຠຄ຺ຄສິຣິຍາ ຈ ປຎ຺ຎາຍ ຈ ຠາວິໂຕ ວຑ຺ຒິໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ເອວຣູໂປ ສມາໂນປິ ກິມຕ຺ຖໍ ຕປໍ ກໂຣສິ, ກິມິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຸໂປສຖວາສໍ ວສສິ, ສີລໍ ຣກ຺ຂສິ. ‘‘ອທ຺ທສາສິ’’ນ຺ຕິປິ ປາໂຐ, ອຫໍ ເອກາຍເນ ມຫາມຄ຺ເຄ ຕໍ ອທ຺ທສິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠິປຕ຺ຖຍາໂນຕິ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ມນຸສ຺ສໂຍນິໍ ປຕ຺ເຖມິ, ຕສ຺ມາ ວີຣິເຍນ ປຣກ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໂປກມ຺ມໍ ກໂຣມິ.

ສຸໂຣສິໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ມນຸລິຕ຺ໂຕ. ອິໂຕຕິ ອິມມ຺ຫາ ນາຄຠວນາ ມນຸສ຺ສໂລໂກ ເກນ ອຸຕ຺ຕຣິຕໂຣ. ສຸທ຺ຘີຕິ ມຄ຺ຄຜລນິພ຺ພານສງ຺ຂາຕາ ວິສຸທ຺ຘິ. ສໍຍໂມຕິ ສີລໍ. ອິທໍ ໂສ ມນຸສ຺ສໂລເກເຍວ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘານໍ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ກາຫາມີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກຠາວໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຊາຕິຊຣາມຣຓສ຺ສນ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ. ເອວໍ, ມຫາຣາຊ, ໂສ ສງ຺ຂປາໂລ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ວຓ຺ເຓສິ. ສໍວຈ຺ຉໂຣ ເມຕິ ເອວໍ, ມຫາຣາຊ, ຕສ຺ມິໍ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ວຓ຺ເຓນ຺ເຕ ອຫໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ສິເນຫໍ ກຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈໍ. ຕຕ຺ຖ ອຸປຏ຺ຐິໂຕສ຺ມີຕິ ອນ຺ນປາເນນ ເຈວ ທິພ຺ເພຫິ ຈ ກາມຄຸເຓຫິ ປຣິຈິຓ຺ໂຓ ມານິໂຕ ອສ຺ມິ. ປເລມີຕິ ປເຣມິ ຄຈ຺ຉາມິ. ຈິຣປ຺ປວຸຏ຺ໂຐສ຺ມີຕິ ອຫໍ ມນຸສ຺ສໂລກໂຕ ຈິຣປ຺ປວຸຏ຺ໂຐ ອສ຺ມິ.

ນາຠິສປິຕ຺ຖາຕິ ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ມມ ປຸຕ຺ຕາທີສຸ ໂກຈິ ຕໍ ນ ອກ຺ໂກສິ ນ ປຣິຠາສີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ‘‘ນາຠິສຊ຺ເຊຖາ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ນ ໂກເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິວິຫິໂຕຕິ ປຏິຊຄ຺ຄິໂຕ. ມຓີ ມມນ຺ຕິ ສເຈ, ສມ຺ມ ອາຬາຣ, ຄຈ຺ຉສິເຍວ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ມມ ໂລຫິຕງ຺ໂກ ຘນຫາຣໂກ ສພ຺ພກາມທໂທ ມຓິ ສໍວິຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ອຸຬາຣໍ ມຓິຣຕນໍ ອາທາຍ ຕວ ເຄຫໍ ຄຈ຺ຉ, ຕຕ຺ຖ ອິມສ຺ສານຸຠາເວນ ຍາວທິຈ຺ຉກໍ ຘນໍ ລທ຺ຘາ ປຸນ ອິມໍ ມຓິໍ ໂອສ຺ສຊສ຺ສຸ, ໂອສ຺ສຊນ຺ໂຕ ຈ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ອໂນສ຺ສຊິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຸທກຈາຏິຍໍ ໂອສ຺ສເຊຍ຺ຍາສີຕິ ວຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ມຓິຣຕນໍ ອຸປເນສີຕິ ວທຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ອາຬາໂຣ ‘‘ອຖາຫໍ, ມຫາຣາຊ, ນາຄຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ສມ຺ມ, ນາຫໍ ຘເນນຕ຺ຖິໂກ, ປພ຺ພຊິຕຸໍ ປນ ອິຈ຺ຉາມີ’ຕິ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາຣໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ເຕເນວ ສທ຺ຘິໍ ນາຄຠວນາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕໍ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໙໑.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ ມານຸສກາປິ ກາມາ, ອສສ຺ສຕາ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມາ;

ອາທີນວໍ ກາມຄຸເຓສຸ ທິສ຺ວາ, ສທ຺ຘາຍຫໍ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ.

໑໙໒.

‘‘ທຸມປ຺ຜລານີວ ປຕນ຺ຕິ ມາຓວາ, ທຫຣາ ຈ ວຸທ຺ຘາ ຈ ສຣີຣເຠທາ;

ເອຕມ຺ປິ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ ຣາຊ, ອປຓ຺ຓກໍ ສາມຎ຺ຎເມວ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສທ຺ຘາຍາຕິ ກມ຺ມຎ຺ຈ ຜລຎ຺ຈ ນິພ຺ພານຎ຺ຈ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ. ທຸມປ຺ຜລານີວ ປຕນ຺ຕີຕິ ຍຖາ ຣຸກ຺ຂຜລານິ ປກ຺ການິປິ ອປກ຺ການິປິ ປຕນ຺ຕິ, ຕຖາ ມາຓວາ ທຫຣາ ຈ ວຸທ຺ຘາ ຈ ປຕນ຺ຕິ. ອປຓ຺ຓກນ຺ຕິ ອວິຣທ຺ຘໍ ນິຍ຺ຍານິກໍ. ສາມຎ຺ຎເມວ ເສຍ຺ໂຍຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາວ ອຸຕ຺ຕມາຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຄຸຓໍ ທິສ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫິ, ມຫາຣາຊາຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໑໙໓.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫເວ ເສວິຕພ຺ພາ ສປຎ຺ຎາ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ເຍ ພຫຸຐານຈິນ຺ຕິໂນ;

ນາຄຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວານ ຕວຎ຺ຈຬາຣ, ກາຫາມິ ປຸຎ຺ຎານິ ອນປ຺ປການີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເຍ ພຫຸຐານຈິນ຺ຕິໂນຕິ ເຍ ພຫູນິ ກາຣຓານິ ຊານນ຺ຕິ. ນາຄຎ຺ຈາຕິ ຕຖາ ອປ຺ປມາທວິຫາຣິນໍ ນາຄຣາຊານຎ຺ຈ ຕວ ຈ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ.

ອຖສ຺ສ ອຸສ຺ສາຫໍ ຊເນນ຺ໂຕ ຕາປໂສ ໂອສານຄາຖມາຫ –

໑໙໔.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫເວ ເສວິຕພ຺ພາ ສປຎ຺ຎາ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ເຍ ພຫຸຐານຈິນ຺ຕິໂນ;

ນາຄຎ຺ຈ ສຸຕ຺ວານ ມມຎ຺ຈ ຣາຊ, ກໂຣຫິ ປຸຎ຺ຎານິ ອນປ຺ປການີ’’ຕິ.

ເອວໍ ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວສ຺ສານມາເສ ວສິຕ຺ວາ ປຸນ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ຠາເວຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ອໂຫສິ. ສງ຺ຂປາໂລປິ ຍາວຊີວໍ ອຸໂປສຖວາສໍ ວສິຕ຺ວາ ຣາຊາ ຈ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຣິຕ຺ວາ ຍຖາກມ຺ມໍ ຄຕາ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ – ‘‘ຕທາ ປິຕາ ຕາປໂສ ກສ຺ສໂປ ອໂຫສິ, ພາຣາຓສິຣາຊາ ອານນ຺ໂທ, ອາຬາໂຣ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ສງ຺ຂປາລນາຄຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ສງ຺ຂປາລຊາຕກວຓ຺ຓນາ ຈຕຸຕ຺ຖາ.

[໕໒໕] ໕. ຈູຬສຸຕໂສມຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອາມນ຺ຕຍາມິ ນິຄມນ຺ຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນວຕ຺ຖຸ ມຫານາຣທກສ຺ສປຊາຕກສທິສເມວ (ຊາ. ໒.໒໒.໑໑໕໓ ອາທໂຍ). ອຕີເຕ ປນ ພາຣາຓສີ ສຸທສ຺ສນໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ, ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ຣາຊາ ອຊ຺ຌາວສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ທສມາສຈ຺ຈເຍນ ມາຕຸກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ຕສ຺ສ ປນ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທສສ຺ສິຣິກໍ ມຸຂໍ ອໂຫສິ, ເຕນສ຺ສ ‘‘ໂສມກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປຕ຺ໂຕ ສຸຕວິຕ຺ຕໂກ ສວນສີໂລ ອໂຫສິ, ເຕນ ນໍ ‘‘ສຸຕໂສໂມ’’ຕິ ສຎ຺ຊານິໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕກ຺ກສິລາຍໍ ສພ຺ພສິປ຺ປານິ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ, ມຫນ຺ຕໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ຈນ຺ທາເທວິປ຺ປມຸຂານິ ໂສຬສ ອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ ອເຫສຸໍ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ປຸຕ຺ຕຘີຕາຫິ ວຑ຺ຒນ຺ໂຕ ຆຣາວາເສ ອນຠິຣໂຕ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ.

ໂສ ເອກທິວສໍ ກປ຺ປກໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຍທາ ເມ, ສມ຺ມ, ສິຣສ຺ມິໍ ປລິຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາສິ, ຕທາ ເມ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ອາຫ. ກປ຺ປໂກ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອປຣຠາເຄ ປລິຕໍ ທິສ຺ວາ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ ນໍ, ສມ຺ມ ກປ຺ປກ, ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ມມ ຫຕ຺ເຖ ປຕິຏ຺ຐເປຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສຸວຓ຺ຓສຓ຺ຑາເສນ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຫຕ຺ເຖ ຐເປສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ຊຣາຍ ເມ ສຣີຣໍ ອຠິຠູຕ’’ນ຺ຕິ ຠີໂຕ ຕໍ ປລິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ປາສາທາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ທສ຺ສນຏ຺ຐາເນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ເສນາປຕິປ຺ປມຸຂານິ ອສີຕິອມຈ຺ຈສຫສ຺ສານິ ປຸໂຣຫິຕປ຺ປມຸຂານິ ສຏ຺ຐິພ຺ຣາຫ຺ມຓສຫສ຺ສານິ ອຎ຺ເຎ ຈ ຣຏ຺ຐິກຊານປທເນຄມາທໂຍ ພຫູ ຊເນ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ສິຣສ຺ມິໍ ເມ ປລິຕໍ ຊາຕໍ, ອຫໍ ມຫລ຺ລໂກສ຺ມິ, ມມ ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ຊານາຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑໙໕.

‘‘ອາມນ຺ຕຍາມິ ນິຄມໍ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈ ປຣິສ຺ສເຊ;

ສິຣສ຺ມິໍ ປລິຕໍ ຊາຕໍ, ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ທານິ ໂຣຈຫ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອາມນ຺ຕຍາມີຕິ ຊານາເປມິ. ໂຣຈຫນ຺ຕິ ‘‘ໂຣເຈມິ ອຫໍ, ຕສ຺ສ ເມ, ໂຠນ຺ໂຕ! ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ຊານາຖາ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕສຸ ເອໂກ ວິສາຣທປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໙໖.

‘‘ອຠຸໍ ເມ ກຖໍ ນຸ ຠຓສິ, ສລ຺ລໍ ເມ ເທວ ອຸຣສິ ກປ຺ເປສິ;

ສຕ຺ຕສຕາ ເຕ ຠຣິຍາ, ກຖໍ ນຸ ເຕ ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຠຸນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິໍ. ອຸຣສິ ກປ຺ເປສີຕິ ອຸຣສ຺ມິໍ ສຸນິສິຕໂຘຕສຕ຺ຕິໍ ຈາເຣສິ. ສຕ຺ຕສຕາຕິ ສມຊາຕິກາ ຂຕ຺ຕິຍກຎ຺ຎາ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ກຖໍ ນຸ ເຕ ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຕາ ຕວ ຠຣິຍາ ຕຍິ ປພ຺ພຊິເຕ ອນາຖາ ນິປ຺ປຈ຺ຈຍາ ກຖໍ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອຕາ ອນາຖາ ກຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ ນ ຍຸຕ຺ຕາຕິ.

ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໑໙໗.

‘‘ປຎ຺ຎາຍິຫິນ຺ຕິ ເອຕາ, ທຫຣາ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ຕາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ;

ສຄ຺ຄຎ຺ຈ ປຕ຺ຖຍາໂນ, ເຕນ ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຎ຺ຎາຍິຫິນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ເມນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຫໍ ເອຕາສໍ ກິໍ ໂຫມິ, ສພ຺ພາເປຕາ ທຫຣາ, ໂຍ ອຎ຺ໂຎ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕໍ ເອຕາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕີຕິ.

ອມຈ຺ຈາທໂຍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຏິວຈນໍ ທາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ຕສ຺ສ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ຕຸຣິຕຕຸຣິຕາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ, ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໙໘.

‘‘ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ເມ ອາສິ ສຸຕໂສມ, ຍສ຺ສ ເຕ ໂຫມຫໍ ມາຕາ;

ຍໍ ເມ ວິລປນ຺ຕິຍາ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວ.

໑໙໙.

‘‘ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ເມ ອາສິ ສຸຕໂສມ, ຍໍ ຕໍ ອຫໍ ວິຊາຍິສ຺ສໍ;

ຍໍ ເມ ວິລປນ຺ຕິຍາ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທຸລ຺ລທ຺ຘນ຺ຕິ ຍໍ ເອຕໍ ມຍາ ລຠນ຺ຕິຍາ ປຸຕ຺ຕໍ ຊມ຺ມໍ ລທ຺ຘໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ. ຍໍ ເມຕິ ເຍນ ກາຣເຓນ ມຍິ ນານປ຺ປກາຣກໍ ວິປລນ຺ຕິຍາ ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ອິຈ຺ຉສິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ຕາທິສສ຺ສ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ລຠນໍ ມມ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ນາມາຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ເອວໍ ປຣິເທວມານາຍປິ ມາຕຣາ ສທ຺ຘິໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ກເຖສິ. ສາ ໂຣທິຕ຺ວາ ກນ຺ທິຕ຺ວາ ສຍເມວ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖສ຺ສ ປິຕຸ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ຕາວ ຄາຖມາຫ –

໒໐໐.

‘‘ໂກ ນາເມໂສ ຘມ຺ໂມ, ສຸຕໂສມ ກາ ຈ ນາມ ປພ຺ພຊ຺ຊາ;

ຍໍ ໂນ ອມ຺ເຫ ຊິຓ຺ເຓ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍໍ ໂນ ອມ຺ເຫຕິ ຍໍ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ອມ຺ເຫ ຊິຓ຺ເຓ ປຏິຊຄ຺ຄິຕພ຺ພກາເລ ອປ຺ປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ ປປາເຕ ສິລໍ ປວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ວິຍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ, ເຕນ ຕໍ ວທາມິ ໂກ ນາເມໂສ ຕວ ຘມ຺ໂມຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖ ນໍ ປິຕາ, ‘‘ຕາຕ ສຸຕໂສມ, ສເຈປິ ເຕ ມາຕາປິຕູສຸ ສິເນໂຫ ນຕ຺ຖິ, ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ເຕ ພຫູ ຕຣຸຓາ, ຕຍາ ວິນາ ວຕ຺ຕິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕສໍ ວຸຑ຺ຒິປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ປພ຺ພຊິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຕ຺ຕມໍ ຄາຖມາຫ –

໒໐໑.

‘‘ປຸຕ຺ຕາປິ ຕຸຍ຺ຫໍ ພຫໂວ, ທຫຣາ ອປ຺ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພນາ;

ມຎ຺ຊູ ເຕປິຕໍ ອປສ຺ສນ຺ຕາ, ມຎ຺ເຎ ທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຎ຺ຊູຕິ ມຘຸຣວຈນາ. ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ນິຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ ກາຍິກເຈຕສິກທຸກ຺ຂໍ ປຏິລຠິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ມຎ຺ຎາມິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໐໒.

‘‘ປຸຕ຺ເຕຫິ ຈ ເມ ເອເຕຫິ, ທຫເຣຫິ ອປ຺ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພເນຫິ;

ມຎ຺ຊູຫິ ສພ຺ເພຫິປິ ຕຸມ຺ເຫຫິ, ຈິຣມ຺ປິ ຐຕ຺ວາ ວິນາສຠາໂວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພຫິປິ ຕຸມ຺ເຫຫີຕິ, ຕາຕ, ນ ເກວລໍ ປຸຕ຺ເຕເຫວ, ອຖ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫຫິປິ ອຎ຺ເຎຫິປິ ສພ຺ພສງ຺ຂາເຣຫິ ຈິຣໍ ຐຕ຺ວາປິ ທີຆມທ຺ຘານໍ ຐຕ຺ວາປິ ວິນາສຠາໂວວ ນິຍໂຕ. ສກລສ຺ມິມ຺ປິ ຫິ ໂລກສນ຺ນິວາເສ ເອກສງ຺ຂາໂຣປິ ນິຈ຺ໂຈ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປິຕຸ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖສິ. ໂສ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ສຕ຺ຕສຕານໍ ຠຣິຍານໍ ອາໂຣຈຍິໍສຸ. ຕາ ຈ ປາສາທາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄປ຺ຜເກສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິເທວມານາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໒໐໓.

‘‘ຉິນ຺ນໍ ນຸ ຕຸຍ຺ຫໍ ຫທຍໍ, ອທຸ ເຕ ກຣຸຓາ ຈ ນຕ຺ຖິ ອມ຺ເຫສຸ;

ຍໍ ໂນ ວິກນ຺ທນ຺ຕິໂຍ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສາມິ ສຸຕໂສມ, ອມ຺ເຫ ວິຘວາ ກຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອປ຺ປມຕ຺ຕກສ຺ສປິ ສິເນຫສ຺ສ ອຠາເວນ ຕວ ຫທຍໍ ອມ຺ເຫສຸ ຉິນ຺ນໍ ນຸ, ອຸທາຫຸ ກຣຸຓາຍ ອຠາເວນ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ຍໍ ໂນ ເອວໍ ວິກນ຺ທນ຺ຕິໂຍ ປຫາຍ ປພ຺ພຊສີຕິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕາສໍ ປາທມູເລ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຣິເທວມານານໍ ປຣິເທວນສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໒໐໔.

‘‘ນ ຈ ມຍ຺ຫໍ ຉິນ຺ນໍ ຫທຍໍ, ອຕ຺ຖິ ກຣຸຓາປິ ມຍ຺ຫໍ ຕຸມ຺ເຫສຸ;

ສຄ຺ຄຎ຺ຈ ປຕ຺ຖຍາໂນ, ເຕນ ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຄ຺ຄຎ຺ຈາຕິ ອຫໍ ສຄ຺ຄຎ຺ຈ ປຕ຺ຖຍນ຺ໂຕ ຍສ຺ມາ ອຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ນາມ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ວຓ຺ຓິຕາ, ຕສ຺ມາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ເຫ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖາຕິ ຕາ ອສ຺ສາເສສິ.

ອຖສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ຄຣຸຠາຣາ ປຣິປຸຓ຺ຓຄພ຺ຠາປິ ສມານາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໒໐໕.

‘‘ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ເມ ອາສິ ສຸຕໂສມ, ຍສ຺ສ ເຕ ອຫໍ ຠຣິຍາ;

ຍໍ ເມ ວິລປນ຺ຕິຍາ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວ.

໒໐໖.

‘‘ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ເມ ອາສິ ສຸຕໂສມ, ຍສ຺ສ ເຕ ອຫໍ ຠຣິຍາ;

ຍໍ ເມ ກຸຈ຺ຉິປຏິສນ຺ຘິໍ, ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ ເທວ.

໒໐໗.

‘‘ປຣິປກ຺ໂກ ເມ ຄພ຺ໂຠ, ກຸຈ຺ຉິຄໂຕ ຍາວ ນໍ ວິຊາຍາມິ;

ມາຫໍ ເອກາ ວິຘວາ, ປຈ຺ຉາ ທຸກ຺ຂານິ ອທ຺ທກ຺ຂິ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍໍ ເມຕິ ຍສ຺ມາ ມມ ວິລປນ຺ຕິຍາ ຕ຺ວໍ ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ, ຕສ຺ມາ ຍໍ ມຍາ ຕວ ສນ຺ຕິກາ ອຄ຺ຄມເຫສິຏ຺ຐານໍ ລທ຺ຘໍ, ຕໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘເມວ ອາສິ. ທຸຕິຍຄາຖາຍ ຍສ຺ມາ ມໍ ຕ຺ວໍ ກຸຈ຺ຉິປຏິສນ຺ຘິໍ ປຫາຍ ອນເປກ຺ໂຂ ປພ຺ພຊສິ, ຕສ຺ມາ ຍໍ ມຍາ ຕວ ຠຣິຍຕ຺ຕໍ ລທ຺ຘໍ, ຕໍ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ເມຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍາວ ນນ຺ຕິ ຍາວາຫໍ ຕໍ ຄພ຺ຠໍ ວິຊາຍາມິ, ຕາວ ອຘິວາເສຫີຕິ.

ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໐໘.

‘‘ປຣິປກ຺ໂກ ເຕ ຄພ຺ໂຠ, ກຸຈ຺ຉິຄໂຕ ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ ວິຊາຍສ຺ສຸ;

ປຸຕ຺ຕໍ ອໂນມວຓ຺ຓໍ, ຕໍ ຫິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຠທ຺ເທ, ຕວ ຄພ຺ໂຠ ປຣິປກ຺ໂກຕິ ຊານາມິ, ຕ຺ວໍ ປນ ວິຊາຍມານາ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິສ຺ສສິ, ນ ຘີຕຣໍ, ສາ ຕ຺ວໍ ໂສຕ຺ຖິນາ ວິຊາຍສ຺ສຸ ປຸຕ຺ຕໍ, ອຫໍ ປນ ສທ຺ຘິໍ ຕຍາ ຕໍ ປຸຕ຺ຕໍ ຫິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິເຍວາຕິ.

ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສກໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ‘‘ອິໂຕ ທານິ ປຏ຺ຐາຍ, ເທວ, ອມ຺ຫາກໍ ສິຣີ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຫທຍໍ ຘາຣຍມານາ ອສ຺ສູນິ ມຸຎ຺ຈນ຺ຕີ ມຫາສທ຺ເທນ ປຣິເທວິ. ອຖ ນໍ ສມສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໐໙.

‘‘ມາ ຕ຺ວໍ ຈນ຺ເທ ຣຸທິ, ມາ ໂສຈິ ວນຕິມິຣມຕ຺ຕກ຺ຂິ;

ອາໂຣຫ ວຣປາສາທໍ, ອນເປກ຺ໂຂ ອຫໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມາ ຕ຺ວໍ ຈນ຺ເທ ຣຸທີຕິ, ຠທ຺ເທ ຈນ຺ທາເທວິ, ຕ຺ວໍ ມາ ໂຣທິ ມາ ໂສຈິ. ວນຕິມິຣມຕ຺ຕກ຺ຂີຕິ ຄິຣິກຓ຺ຓິກປຸປ຺ຜສມານເນຕ຺ເຕ. ປາຬິຍໍ ປນ ‘‘ໂກວິຬາຣຕມ຺ພກ຺ຂີ’’ຕິ ລິຂິຕໍ, ຕສ຺ສາ ໂກວິຬາຣປຸປ຺ຜໍ ວິຍ ຕມ຺ພເນຕ຺ເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ໂຣທມານາ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເມ ມາຕາ ໂຣທນ຺ຕີ ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ຕໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໑໐.

‘‘ໂກ ຕໍ ອມ຺ມ ໂກເປສິ, ກິໍ ໂຣທສິ ເປກ຺ຂສິ ຈ ມໍ ພາຬ຺ຫໍ;

ກໍ ອວຊ຺ຌໍ ຆາເຕມິ, ຎາຕີນໍ ອຸທິກ຺ຂມານານ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂກເປສີຕິ, ອມ຺ມ! ໂກ ນາມ ຕໍ ໂກເປສິ, ໂກ ເຕ ອປ຺ປິຍໍ ອກາສິ. ເປກ຺ຂສິ ຈາຕິ ມໍ ພາຬ຺ຫໍ ເປກ຺ຂນ຺ຕີ ກິໍກາຣຓາ ໂຣທສີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ກໍ ອວຊ຺ຌໍ ຆາເຕມີຕິ ອຆາເຕຕພ຺ພມ຺ປິ ກໍ ຆາເຕມິ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕີນໍ ອຸທິກ຺ຂມານານຎ຺ເຎວ, ອກ຺ຂາຫິ ເມຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ຕໂຕ ເທວີ ຄາຖມາຫ –

໒໑໑.

‘‘ນ ຫິ ໂສ ສກ຺ກາ ຫນ຺ຕຸໍ, ວິຊິຕາວີ ໂຍ ມໍ ຕາຕ ໂກເປສິ;

ປິຕາ ເຕ ມໍ ຕາຕ ອວຈ, ອນເປກ຺ໂຂ ອຫໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິຊິຕາວີຕິ, ຕາຕ, ໂຍ ມໍ ອິມິສ຺ສາ ປຖວິຍາ ວິຊິຕາວີ ໂກເປສິ, ອປ຺ປິຍສມຸທາຈາເຣນ ເມ ຫທເຍ ໂກປຎ຺ຈ ໂສກຎ຺ຈ ປເວເສສິ, ໂສ ຕຍາ ຫນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ມຎ຺ຫິ, ຕາຕ, ຕວ ປິຕາ ‘‘ອຫໍ ຣຊ຺ຊສິຣິຎ຺ຈ ຕຎ຺ຈ ປຫາຍ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອວຈ, ອິທໍ ເມ ໂຣທນກາຣຓນ຺ຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ມ! ກິໍ ນາມ ຕ຺ວໍ ກເຖສິ, ນນຸ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ມຍໍ ອນາຖາ ນາມ ຠວິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໑໒.

‘‘ໂຍຫໍ ປຸພ຺ເພ ນິຍ຺ຍາມິ, ອຸຍ຺ຍານໍ ມຕ຺ຕກຸຎ຺ຊເຣ ຈ ໂຍເຘມິ;

ສຸຕໂສເມ ປພ຺ພຊິເຕ, ກຖໍ ນຸ ທານິ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ໂຍ ອຫໍ ປຸພ຺ເພ ຈຕຸອາຊຎ຺ຎຍຸຕ຺ຕໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ຣຖໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ມຕ຺ຕກຸຎ຺ຊເຣ ຈ ໂຍເຘມິ, ອຎ຺ເຎຫິ ຈ ອສ຺ສກີຬາທີຫິ ກີຬາມິ, ສ຺ວາຫໍ ອິທານິ ສຸຕໂສເມ ປພ຺ພຊິເຕ ກຖໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ?

ອຖສ຺ສ ກນິຏ຺ຐຠາຕາ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ເຕ ອຸໂຠປິ ໂຣທນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ມາຕຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ! ກິໍກາຣຓາ ຕຸມ຺ເຫ ໂຣທຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ ມາ ໂຣທຖ, ອຫໍ ຕາຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸໂຠປິ ເຕ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ຘາຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ປາສາທາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ປິຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ກິຣ ອມ຺ເຫ ອກາມເກ ປຫາຍ ‘ປພ຺ພຊາມີ’ຕິ ວທສິ, ອຫໍ ເຕ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ປິຕຣໍ ຄີວາຍ ທຬ຺ຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໑໓.

‘‘ມາຕຸຈ຺ຈ ເມ ຣຸທນ຺ຕ຺ຍາ, ເຊຏ຺ຐສ຺ສ ຈ ຠາຕຸໂນ ອກາມສ຺ສ;

ຫຕ຺ເຖປິ ເຕ ຄເຫສ຺ສໍ, ນ ຫິ ຄຈ຺ຉສິ ໂນ ອກາມານ’’ນ຺ຕິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ເມ ປຣິປນ຺ຖໍ ກໂຣຕິ, ເກນ ນຸ ໂຂ ນໍ ອຸປາເຍນ ປຏິກ຺ກມາເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ຘາຕິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ! ຘາຕິ ຫນ຺ທິມໍ ມຓິກ຺ຂນ຺ຘປິຬນ຺ຘນໍ, ຕເວໂສ ໂຫຕຸ ຫຕ຺ເຖ, ປຸຕ຺ຕໍ ອປເນຫິ, ມາ ເມ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກຣີ’’ຕິ ສຍໍ ປຸຕ຺ຕໍ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ອປເນຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ລຎ຺ຊໍ ປຏິຊາເນຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໑໔.

‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ຕ຺ວໍ ຘາຕິ, ອິມໍ ກຸມາຣໍ ຣເມຫິ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ;

ມາ ເມ ປຣິປນ຺ຖມກາສິ, ສຄ຺ຄໍ ມມ ປຕ຺ຖຍານສ຺ສາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິມໍ ກຸມາຣນ຺ຕິ, ອມ຺ມ! ຘາຕິ ຕ຺ວໍ ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອິມໍ ກຸມາຣໍ ອປເນຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອິມໍ ມຓິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ນໍ ອຠິຣເມຫີຕິ.

ສາ ລຎ຺ຊໍ ລຠິຕ຺ວາ ກຸມາຣໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອາທາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິເທວມານາ ຄາຖມາຫ –

໒໑໕.

‘‘ຍໍ ນູນິມໍ ທເທຍ຺ຍໍ ປຠງ຺ກຣໍ, ໂກ ນຸ ເມ ອິມິນາຕ຺ໂຖ;

ສຸຕໂສເມ ປພ຺ພຊິເຕ, ກິໍ ນຸ ເມນໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຍໍ ນູນ ອຫໍ ອິມໍ ລຎ຺ຊຕ຺ຖາຍ ຄຫິຕໍ ປຠງ຺ກຣໍ ສຸປ຺ປຠາສໍ ມຓິໍ ທເທຍ຺ຍໍ, ໂກ ນຸ ມຍ຺ຫໍ ສຸຕໂສມນຣິນ຺ເທ ປພ຺ພຊິເຕ ອິມິນາ ອຕ຺ໂຖ, ກິໍ ນຸ ເມນໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ອຫໍ ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພຊິເຕ ອິມໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ລຠນ຺ຕີປິ ຈ ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ປສ຺ສຖ ເມ ກມ຺ມນ຺ຕິ.

ຕໂຕ ມຫາເສນຄຸຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ‘‘ເຄເຫ ເມ ຘນໍ ມນ຺ທ’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຎໍ ກໂຣຕິ ມຎ຺ເຎ, ພຫຸຠາວມສ຺ສ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ອຸຏ຺ຐາຍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໑໖.

‘‘ໂກໂສ ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ວິປຸໂລ, ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຣິປູຣໍ;

ປຖວີ ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ວິຊິຕາ, ຣມສ຺ສຸ ມາ ປພ຺ພຊິ ເທວາ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໑໗.

‘‘ໂກໂສ ຈ ມຍ຺ຫໍ ວິປຸໂລ, ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ມຍ຺ຫໍ ປຣິປູຣໍ;

ປຖວີ ຈ ມຍ຺ຫໍ ວິຊິຕາ, ຕໍ ຫິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ອປຄເຕ ກຸລວຑ຺ຒນເສຏ຺ຐິ ນາມ ອຸຏ຺ຐາຍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໑໘.

‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຘນໍ ປຫູຕໍ, ສງ຺ຂ຺ຍາຕຸໍ ໂນປິ ເທວ ສກ຺ໂກມິ;

ຕໍ ເຕ ທທາມິ ສພ຺ພມ຺ປິ, ຣມສ຺ສຸ ມາ ປພ຺ພຊິ ເທວາ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໑໙.

‘‘ຊານາມິ ຘນໍ ປຫູຕໍ, ກຸລວຑ຺ຒນ ປູຊິໂຕ ຕຍາ ຈສ຺ມິ;

ສຄ຺ຄຎ຺ຈ ປຕ຺ຖຍາໂນ, ເຕນ ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ກຸລວຑ຺ຒເນ ອປຄເຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ໂສມທຕ຺ຕໍ ກນິຏ຺ຐຠາຕຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ອຫໍ ປຎ຺ຊຣປກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວນກຸກ຺ກຸໂຏ ວິຍ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ, ມໍ ຆຣາວາເສ ອນຠິຣຕິ ອຠິຠວຕິ, ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ອິມໍ ຣຊ຺ຊໍ ປຏິປຊ຺ຊາ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໒໐.

‘‘ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕສ຺ມິ ພາຬ຺ຫໍ, ອຣຕິ ມໍ ໂສມທຕ຺ຕ ອາວິສຕິ;

ພຫຸກາປິ ເມ ອນ຺ຕຣາຍາ, ອຊ຺ເຊວາຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສປິ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ຕໍ ທີເປນ຺ໂຕ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໒໒໑.

‘‘ອິທຎ຺ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ຣຸຈິຕໍ, ສຸຕໂສມ ອຊ຺ເຊວ ທານິ ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊ;

ອຫມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ນ ອຸສ຺ສເຫ ຕຍາ ວິນາ ອຫໍ ຐາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ນໍ ໂສ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຑ຺ຒໍ ຄາຖມາຫ –

໒໒໒.

‘‘ນ ຫິ ສກ຺ກາ ປພ຺ພຊິຕຸໍ, ນຄເຣ ນ ຫິ ປຈ຺ຈຕິ ຊນປເທ ຈາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນ ຫິ ປຈ຺ຈຕີຕິ ອິທາເນວ ຕາວ ມມ ປພ຺ພຊ຺ຊາຘິປ຺ປາຍໍ ສຸຕ຺ວາວ ອິມສ຺ມິໍ ທ຺ວາທສໂຍຊນິເກ ສຸທສ຺ສນນຄເຣ ຈ ສກລຊນປເທ ຈ ນ ປຈ຺ຈຕິ, ໂກຈິ ອຸທ຺ຘເນ ອຄ຺ຄິໍ ນ ຊາເລຕິ, ອມ຺ເຫສຸ ປນ ທ຺ວີສຸ ປພ຺ພຊິເຕສຸ ອນາຖາວ ຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ນ ຫິ ສກ຺ກາ ຕຍາ ປພ຺ພຊິຕຸໍ, ອຫເມວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປາທມູເລ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ອຸປຑ຺ຒຄາຖມາຫ –

‘‘ສຸຕໂສເມ ປພ຺ພຊິເຕ, ກຖໍ ນຸ ທານິ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອລໍ ມາ ໂສຈຍິຕ຺ຖ, ອຫໍ ຈິຣມ຺ປິ ຐຕ຺ວາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ວິນາ ຠວິສ຺ສາມິ, ອຸປ຺ປນ຺ນສງ຺ຂາໂຣ ຫິ ນິຈ຺ໂຈ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ມຫາຊນສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໒໓.

‘‘ອຸປນີຍຕິທໍ ມຎ຺ເຎ, ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍວ ຈງ຺ກວາຣມ຺ຫິ;

ເອວໍ ສຸປຣິຕ຺ຕເກ ຊີວິເຕ, ນ ຈ ປມຊ຺ຊິຕຸໍ ກາໂລ.

໒໒໔.

‘‘ອຸປນີຍຕິທໍ ມຎ຺ເຎ, ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍວ ຈງ຺ກວາຣມ຺ຫິ;

ເອວໍ ສຸປຣິຕ຺ຕເກ ຊີວິເຕ, ອນ຺ຘພາລາ ປມຊ຺ຊນ຺ຕິ.

໒໒໕.

‘‘ເຕ ວຑ຺ຒຍນ຺ຕິ ນິຣຍໍ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຎ຺ຈ ເປຕ຺ຕິວິສຍຎ຺ຈ;

ຕຓ຺ຫາຍ ພນ຺ຘນພທ຺ຘາ, ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ອສຸຣກາຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປນີຍຕິທໍ ມຎ຺ເຎຕິ, ຕາຕ, ‘‘ອິທໍ ຊີວິຕໍ ອຸປນີຍຕີ’’ຕິ ອຫໍ ມຎ຺ຎາມິ. ອຎ຺ເຎສຸ ສຸຕ຺ເຕສຸ ອຸປສໍຫຣຓຕ຺ໂຖ ອຸປນິຍ຺ຍນຕ຺ໂຖ, ອິຘ ປນ ປຣິຍາທານຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມາ ຍຖາ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍ ຣຊການໍ ຂາຣຈງ຺ກວາເຣ ປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ສີຆໍ ປຣິຍາທິຍຕິ, ຕຖາ ຊີວິຕມ຺ປິ. ເອວໍ ສຸປຣິຕ຺ຕເກ ຊີວິເຕ ຕໍ ປຣິຕ຺ຕກໍ ອາຍຸສງ຺ຂາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ນ ປຸຎ຺ຎກິຣິຍາຍ ປມຊ຺ຊິຕຸໍ ກາໂລ, ອປ຺ປມາໂທວ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ອນ຺ຘພາລາ ປມຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຊຣາມຣາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ຄູຖກລເລ ສູກຣາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ກາມປງ຺ເກ ນິມຸຊ຺ຊນ຺ຕາ ປມຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອສຸຣກາຍນ຺ຕິ ກາຬກຎ຺ຊິກອສຸຣໂຍນິຎ຺ຈ ວຑ຺ເຒນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ມຫາຊນສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ປຸພ຺ພກໍ ນາມ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ສຕ຺ຕມາຍ ຠູມິຍາ ຐິໂຕ ຂຄ຺ເຄນ ຈູຬໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ໂຫມິ, ອຕ຺ຕໂນ ຣາຊານໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ສເວຐນໍ ຈູຬໍ ມຫາຊນສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ຂິປິ. ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ຠູມິຍໍ ປຣິວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ປຣິວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ປຣິເທວິ. ຕສ຺ມິໍ ຐາເນ ມຫນ຺ຕໍ ຣຊຄ຺ຄໍ ອຸຏ຺ຐຫິ. ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຐິຕຊໂນ ຕໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ຣຎ຺ຎາ ຈູຬໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສເວຐນາ ຈູຬາ ມຫາຊນສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ຂິຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕິ, ເຕນາຍໍ ປາສາທສ຺ສ ອວິທູເຣ ຣຊວຏ຺ຏິ ອຸຄ຺ຄຕາ’’ຕິ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໒໖.

‘‘ອູຫຎ຺ຎເຕ ຣຊຄ຺ຄໍ ອວິທູເຣ, ປຸພ຺ພກມ຺ຫິ ຈ ປາສາເທ;

ມຎ຺ເຎ ໂນ ເກສາ ຉິນ຺ນາ, ຍສສ຺ສິໂນ ຘມ຺ມຣາຊສ຺ສາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອູຫຎ຺ຎເຕຕິ ອຸຏ຺ຐຫຕິ. ຣຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ຣຊກ຺ຂນ຺ໂຘ. ອວິທູເຣຕິ ອິໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ຐິຕຏ຺ຐານໂຕ ອວິທູເຣ. ປຸພ຺ພກມ຺ຫີຕິ ປຸພ຺ພກປາສາທສ຺ສ ສມີເປ. ມຎ຺ເຎ ໂນຕິ ອມ຺ຫາກໍ ຘມ຺ມຣາຊສ຺ສ ເກສາ ຉິນ຺ນາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ມຎ຺ຎາມ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຣິຈາຣິກໍ ເປເສຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ກປ຺ປເກນ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາຣາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກາຣໍ ສຍນປິຏ຺ເຐ ປາເຕຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕປຏານໍ ທສານິ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕານິ ກາສາຍານິ ນິວາເສຕ຺ວາ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕໍ ວາມອໍສກູເຏ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ມຫາຕເລ ອປຣາປຣໍ ຈງ຺ກມິຕ຺ວາ ປາສາທາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວີຖິໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ປນ ນໍ ນ ໂກຈິ ສຎ຺ຊານິ. ອຖສ຺ສ ສຕ຺ຕສຕາ ຂຕ຺ຕິຍກຎ຺ຎາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຕໍ ອທິສ຺ວາ ອາຠຣຓຠຓ຺ຑເມວ ທິສ຺ວາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອວເສສານໍ ໂສຬສສຫສ຺ສານໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ປິຍສາມິໂກ ສຸຕໂສມມຫິສ຺ສໂຣ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ມຫາສທ຺ເທນ ປຣິເທວມານາວ ພຫິ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ມຫາຊໂນ ຕສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕຠາວໍ ອຎ຺ຎາສິ, ສກລນຄຣໍ ສງ຺ຂຸຠິຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊາ ກິຣ ໂນ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ຣາຊທ຺ວາເຣ ສນ຺ນິປຕິ, ມຫາຊໂນ ‘‘ອິຘ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ຖ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປາສາທາທີນິ ຣຎ຺ໂຎ ປຣິໂຠຄຏ຺ຐານານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອທິສ຺ວາ –

໒໒໗.

‘‘ອຍມສ຺ສ ປາສາໂທ, ໂສວຓ຺ຓປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວີຕິກິຓ຺ໂຓ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໒໘.

‘‘ອຍມສ຺ສ ປາສາໂທ, ໂສວຓ຺ຓປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວີຕິກິຓ຺ໂຓ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໒໙.

‘‘ອິທມສ຺ສ ກູຏາຄາຣໍ, ໂສວຓ຺ຓປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວີຕິກິຓ຺ຓໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໓໐.

‘‘ອິທມສ຺ສ ກູຏາຄາຣໍ, ໂສວຓ຺ຓປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວີຕິກິຓ຺ຓໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໓໑.

‘‘ອຍມສ຺ສ ອໂສກວນິກາ, ສຸປຸປ຺ຜິຕາ ສພ຺ພກາລິກາ ຣມ຺ມາ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໓໒.

‘‘ອຍມສ຺ສ ອໂສກວນິກາ, ສຸປຸປ຺ຜິຕາ ສພ຺ພກາລິກາ ຣມ຺ມາ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໓໓.

‘‘ອິທມສ຺ສ ອຸຍ຺ຍານໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໓໔.

‘‘ອິທມສ຺ສ ອຸຍ຺ຍານໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໓໕.

‘‘ອິທມສ຺ສ ກຓິກາຣວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໓໖.

‘‘ອິທມສ຺ສ ກຓິກາຣວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໓໗.

‘‘ອິທມສ຺ສ ປາຏລິວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໓໘.

‘‘ອິທມສ຺ສ ປາຏລິວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໓໙.

‘‘ອິທມສ຺ສ ອມ຺ພວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໔໐.

‘‘ອິທມສ຺ສ ອມ຺ພວນໍ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ສພ຺ພກາລິກໍ ຣມ຺ມໍ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນ.

໒໔໑.

‘‘ອຍມສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສຎ຺ຉນ຺ນາ ອຓ຺ຑເຊຫິ ວີຕິກິຓ຺ຓາ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫິ.

໒໔໒.

‘‘ອຍມສ຺ສ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສຎ຺ຉນ຺ນາ ອຓ຺ຑເຊຫິ ວີຕິກິຓ຺ຓາ;

ຍຫິມນຸວິຈຣິ ຣາຊາ, ປຣິກິຓ຺ໂຓ ຎາຕິສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. –

ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ວິຈຣິ.

ຕຕ຺ຖ ວີຕິກິຓ຺ໂຓຕິ ໂສວຓ຺ຓປຸປ຺ເຜຫິ ຈ ນານາມາລ຺ເຍຫິ ຈ ສໂມກິຓ຺ໂຓ. ປຣິກິຓ຺ໂຓຕິ ປຣິວາຣິໂຕ. ອິຕ຺ຖາຄາເຣຫີຕິ ທາສິໂຍ ອຸປາທາຍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ອິຕ຺ຖາຄາຣາ ນາມ. ຎາຕິສງ຺ເຆນາຕິ ອມຈ຺ຈາປິ ອິຘ ຎາຕໂຍ ເອວ. ກູຏາຄາຣນ຺ຕິ ສຕ຺ຕຣຕນວິຈິຕ຺ໂຕ ສຍນກູຏາຄາຣຄພ຺ໂຠ. ອໂສກວນິກາຕິ ອໂສກວນຠູມິ. ສພ຺ພກາລິກາຕິ ສພ຺ພກາລປຣິໂຠຄກ຺ຂມາ ນິຈ຺ຈປຸປ຺ຜິຕາ ວາ. ອຸຍ຺ຍານນ຺ຕິ ນນ຺ທນວນຈິຕ຺ຕລຕາວນສທິສໍ ອຸຍ຺ຍານໍ. ສພ຺ພກາລິກນ຺ຕິ ຉສຸປິ ອຸຕູສຸ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກປຸປ຺ຜຜລສຎ຺ຉນ຺ນໍ. ກຓິກາຣວນາທີສຸ ສພ຺ພກາລິກນ຺ຕິ ສພ຺ພກາເລ ສຸປຸປ຺ຜິຕຜລິຕເມວ. ສຎ຺ຉນ຺ນາຕິ ນານາວິເຘຫິ ຊລຊຖລຊກຸສຸເມຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ສຎ຺ຉນ຺ນາ. ອຓ຺ຑເຊຫິ ວີຕິກິຓ຺ຓາຕິ ສກຸຓສງ຺ເຆຫິ ໂອກິຓ຺ຓາ.

ເອວໍ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ປຣິເທວິຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ປຸນ ຣາຊງ຺ຄຓໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ –

໒໔໓.

‘‘ຣາຊາ ໂວ ໂຂ ປພ຺ພຊິໂຕ, ສຸຕໂສໂມ ຣຊ຺ຊໍ ອິມໍ ປຫຕ຺ວານ;

ກາສາຍວຕ຺ຖວສໂນ, ນາໂຄວ ເອກໂກ ຈຣຕີ’’ຕິ. –

ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຆເຣ ວິຠວໍ ປຫາຍ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ຫຕ຺ເຖສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ, ຕຖາ ມາຕາປິຕໂຣ ປຸຕ຺ຕທາຣາ ໂສຬສສຫສ຺ສາ ຈ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ. ສກລນຄຣໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ວິຍ ອໂຫສິ, ຊນປທວາສິໂນປິ ເຕສໍ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ຄມິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊນິກໍ ປຣິສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕາຠິມຸໂຂ ປາຍາສິ. ອຖສ຺ສ ອຠິນິກ຺ຂມນໍ ຎຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ວິສ຺ສກມ຺ມໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ ວິສ຺ສກມ຺ມ, ສຸຕໂສມມຫາຣາຊາ ອຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ, ວສນຏ຺ຐານໍ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ສມາຄໂມ ຈ ມຫາ ຠວິສ຺ສຕິ, ຄຈ຺ຉ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ຄງ຺ຄາຕີເຣ ຕິໍສໂຍຊນາຍາມໍ ປຎ຺ຈທສໂຍຊນວິຕ຺ຖຕໍ ອສ຺ສມປທໍ ມາເປຫີ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ສມປເທ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ເອກປທິກມຄ຺ຄໍ ມາເປຕ຺ວາ ເທວໂລກເມວ ຄໂຕ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອສ຺ສມປທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຐມໍ ສຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ເສເສ ປພ຺ພາເຊສິ, ອປຣຠາເຄ ພຫູ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ຕິໍສໂຍຊນິກໍ ຐານໍ ປຣິປູຣິ. ວິສ຺ສກມ຺ເມນ ປນ ອສ຺ສມມາປິຕນິຍາໂມ ຈ ພຫູນໍ ປພ຺ພຊິຕນິຍາໂມ ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອສ຺ສມປທສໍວິທຫິຕນິຍາໂມ ຈ ຫຕ຺ຖິປາລຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໕.໓໓໗ ອາທໂຍ) ອາຄຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຍສ຺ສ ຍສ຺ເສວ ກາມວິຕກ຺ກາທິ ມິຈ຺ຉາວິຕກ຺ໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ຕໍ ອາກາເສນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາກາເສ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂອວທນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໒໔໔.

‘‘ມາສ຺ສຸ ປຸພ຺ເພ ຣຕິກີຬິຕານິ, ຫສິຕານິ ຈ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ຖ;

ມາ ໂວ ກາມາ ຫນິໍສຸ, ຣມ຺ມຎ຺ຫິ ສຸທສ຺ສນໍ ນຄຣໍ.

໒໔໕.

‘‘ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠາເວຖ, ອປ຺ປມາຓໍ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ;

ອຄຈ຺ຉິຕ຺ຖ ເທວປຸຣໍ, ອາວາສໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມິນ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣຕິກີຬິຕານີຕິ ກາມຣຕິໂຍ ຈ ກາຍວາຈາຂິຑ຺ຑາວເສນ ປວຕ຺ຕກີຬິຕານິ ຈ. ມາ ໂວ ກາມາ ຫນິໍສູຕິ ມາ ຕຸມ຺ເຫ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາມາ ຫນິໍສຸ. ຣມ຺ມໍ ຫີຕິ ສຸທສ຺ສນນຄຣໍ ນາມ ຣມຓີຍໍ, ຕໍ ມາ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ຖ. ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິທໍ ເທສນາມຕ຺ຕເມວ, ໂສ ປນ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ອາຈິກ຺ຂິ. ອປ຺ປມາຓນ຺ຕິ ອປ຺ປມາຓສຕ຺ຕາຣມ຺ມຓໍ. ອຄຈ຺ຉິຕ຺ຖາຕິ ຄມິສ຺ສຖ. ເທວປຸຣນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກໍ.

ໂສປິ ອິສິຄໂຓ ຕສ຺ໂສວາເທ ຐຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣາຍໂຓ ອໂຫສີຕິ ສພ຺ພໍ ຫຕ຺ຖິປາລຊາຕເກ ອາຄຕນເຍເນວ ກເຖຕພ຺ພໍ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ຕຖາຄໂຕ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ມາຕາປິຕໂຣ ມຫາຣາຊກຸລານິ ອເຫສຸໍ, ຈນ຺ທາເທວີ ຣາຫຸລມາຕາ, ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ກນິຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ຣາຫຸໂລ, ຘາຕິ ຂຸຊ຺ຊຸຕ຺ຕຣາ, ກຸລວຑ຺ຒນເສຏ຺ຐິ ກສ຺ສໂປ, ມຫາເສນຄຸຕ຺ໂຕ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ, ໂສມທຕ຺ຕກຸມາໂຣ ອານນ຺ໂທ, ເສສປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ສຸຕໂສມຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ຈູຬສຸຕໂສມຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຎ຺ຈມາ.

ຊາຕກຸທ຺ທານໍ –

ສຸວປຓ຺ຑິຕຊມ຺ພຸກກຸຓ຺ຑລິໂນ, ວຣກຎ຺ຎມລມ຺ພຸສຊາຕກຎ຺ຈ;

ປວຣຸຕ຺ຕມສງ຺ຂສິຣີວ຺ຫຍໂກ, ສຸຕໂສມອຣິນ຺ທມຣາຊວໂຣ.

ຈຕ຺ຕາລີສນິປາຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໘. ປຓ຺ຓາສນິປາໂຕ

[໕໒໖] ໑. ນິຬິນິກາຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອຸທ຺ທຍ຺ຫເຕ ຊນປໂທຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາປໂລຠນໍ ອາຣພ຺ພ ກເຖສິ. ກເຖນ຺ໂຕ ຈ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ‘‘ເກນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐາປິໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນ ເອສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ອິທາເນວ ຕວ ອນຕ຺ຖກາຣິກາ, ປຸພ຺ເພປິ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຌານາ ປຣິຫາຍິຕ຺ວາ ມຫາວິນາສໍ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຸທິຈ຺ຈພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ອຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ໂປ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພິຊິຕ຺ວາ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ອລມ຺ພຸສາຊາຕເກ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ເອກາ ມິຄີ ຄພ຺ຠໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ, ‘‘ອິສິສິງ຺ໂຄ’’ຕ຺ເວວສ຺ສ ນາມໍ ອໂຫສິ. ອຖ ນໍ ປິຕາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕໍ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ໂສ ນຈິຣສ຺ເສວ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຌານສຸເຂນ ກີຬິ, ໂຆຣຕໂປ ປຣມຘິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ສີລເຕເຊນ ສກ຺ກສ຺ສ ຠວນໍ ກມ຺ປິ. ສກ຺ໂກ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕໍ ກາຣຓໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຸປາເຍນສ຺ສ ສີລໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕີຓິ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ສກລກາສິຣຏ຺ເຐ ວຸຏ຺ຐິໍ ນິວາເຣສິ, ຣຏ຺ຐໍ ອຄ຺ຄິທຑ຺ຒໍ ວິຍ ອໂຫສິ. ສສ຺ເສ ອສມ຺ປຊ຺ຊມາເນ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂປີຬິຕາ ມນຸສ຺ສາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ອຸປກ຺ໂກສິໍສຸ. ອຖ ເນ ຣາຊາ ວາຕປາເນ ຐິໂຕ ‘‘ກິໍ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ຕີຓິ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ເທວສ຺ສ ອວສ຺ສນ຺ຕຕ຺ຕາ ສກລຣຏ຺ຐໍ ອຸທ຺ທຍ຺ຫຕິ, ມນຸສ຺ສາ ທຸກ຺ຂິຕາ, ເທວໍ ວສ຺ສາເປຫິ, ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ສີລໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສນ຺ໂຕປິ ວສ຺ສໍ ວສ຺ສາເປຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ.

ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ສກ຺ໂກ ອຑ຺ຒຣຕ຺ຕສມເຍ ຕສ຺ສ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເອໂກຠາສໍ ກຕ຺ວາ ເວຫາເສ ອຏ຺ຐາສິ. ຣາຊາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສກ຺ໂກຫມສ຺ມີ’’ຕິ. ‘‘ເກນຕ຺ເຖນາຄໂຕສີ’’ຕິ? ‘‘ວສ຺ສຕິ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ຣຏ຺ເຐ ເທໂວ’’ຕິ? ‘‘ນ ວສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ຊານາສິ ປນສ຺ສ ອວສ຺ສນກາຣຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມິ, ສກ຺ກາ’’ຕິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ອິສິສິງ຺ໂຄ ນາມ ຕາປໂສ ປຏິວສຕິ ໂຆຣຕໂປ ປຣມຘິຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ. ໂສ ນິພທ຺ຘໍ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອາກາສໍ ໂອໂລເກສິ, ຕສ຺ມາ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ອິທານິ ປເນຕ຺ຖ ກິໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສ ຕເປ ຠິນ຺ເນ ເທໂວ ວສ຺ສິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ໂກ ປນສ຺ສ ຕປໍ ຠິນ຺ທິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ’’ຕິ? ‘‘ຘີຕາ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ນິຬິນິກາ ສມຕ຺ຖາ, ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘ອສຸກຏ຺ຐານໍ ນາມ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາປສສ຺ສ ຕປໍ ຠິນ຺ທາຫີ’ຕິ ເປເສຫີ’’ຕິ. ເອວໍ ໂສ ຣາຊານໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ສກຏ຺ຐານເມວ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ປຸນທິວເສ ອມຈ຺ເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຘີຕຣໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑.

‘‘ອຸທ຺ທຍ຺ຫເຕ ຊນປໂທ, ຣຏ຺ຐຎ຺ຈາປິ ວິນສ຺ສຕິ;

ເອຫິ ນິຬິນິເກ ຄຈ຺ຉ, ຕໍ ເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມານຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕໍ ເມຕິ ຕໍ ມມ ອນຕ຺ຖກາຣິໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ອາເນຫິ, ກິເລສຣຕິວເສນສ຺ສ ສີລໍ ຠິນ຺ທາຫີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສາ ທຸຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໒.

‘‘ນາຫໍ ທຸກ຺ຂກ຺ຂມາ ຣາຊ, ນາຫໍ ອທ຺ຘານໂກວິທາ;

ກຖໍ ອຫໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ວນໍ ກຸຎ຺ຊຣເສວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂກ຺ຂມາຕິ ອຫໍ, ມຫາຣາຊ, ທຸກ຺ຂສ຺ສ ຂມາ ນ ໂຫມິ, ອທ຺ຘານມ຺ປິ ນ ຊານາມິ, ສາຫໍ ກຖໍ ຄມິສ຺ສາມີຕິ.

ຕໂຕ ຣາຊາ ທ຺ເວ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໓.

‘‘ຜີຕໍ ຊນປທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຫຕ຺ຖິນາ ຈ ຣເຖນ ຈ;

ທາຣຸສງ຺ຆາຏຍາເນນ, ເອວໍ ຄຈ຺ຉ ນິຬິນິເກ.

໔.

‘‘ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣເຖ ປຕ຺ຕີ, ຄຈ຺ເຉວາທາຍ ຂຕ຺ຕິເຍ;

ຕເວວ ວຓ຺ຓຣູເປນ, ວສໍ ຕມານຍິສ຺ສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທາຣຸສງ຺ຆາຏຍາເນນາຕິ, ອມ຺ມ, ນິຬິນິເກ ນ ຕ຺ວໍ ປທສາ ຄມິສ຺ສສິ, ຜີຕໍ ປນ ສຸຠິກ຺ຂໍ ເຂມໍ ອຕ຺ຕໂນ ຊນປທໍ ຫຕ຺ຖິວາຫເນຫິ ຈ ຣຖວາຫເນຫິ ຈ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຣມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌກາເສ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ວຍ຺ຫາທິນາ ອຸທກຏ຺ຐາເນ ນາວາສງ຺ຂາເຕນ ທາຣຸສງ຺ຆາຏຍາເນນ ຄຈ຺ຉ. ວຓ຺ຓຣູເປນາຕິ ເອວໍ ອກິລມມານາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕວ ວຓ຺ເຓນ ເຈວ ຣູປສມ຺ປທາຍ ຈ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ອານຍິສ຺ສສີຕິ.

ເອວໍ ໂສ ຘີຕຣາ ສທ຺ຘິໍ ອກເຖຕພ຺ພມ຺ປິ ຣຏ຺ຐປຣິປາລນໍ ນິສ຺ສາຍ ກເຖສິ. ສາປິ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສາ ສພ຺ພໍ ທາຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ທຕ຺ວາ ອມຈ຺ເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ອມຈ຺ຈາ ຕໍ ອາທາຍ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ນິວາສາເປຕ຺ວາ ຣາຊຘີຕຣໍ ອຸກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ວນຈຣເກນ ເທສິເຕນ ມຄ຺ເຄນ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມເຍ ຕສ຺ສ ອສ຺ສມປທສ຺ສ ສມີປໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕໍ ອສ຺ສມປເທ ນິວາສາເປຕ຺ວາ ສຍໍ ຜລາຜລຕ຺ຖາຍ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ວນຈຣໂກ ສຍໍ ອສ຺ສມໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປນ ທສ຺ສນຏ຺ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ນິຬິນິກາຍ ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໕.

‘‘ກທລີຘຊປຎ຺ຎາໂຓ, ອາຠຸຊີປຣິວາຣິໂຕ;

ເອໂສ ປທິສ຺ສຕິ ຣມ຺ໂມ, ອິສິສິງ຺ຄສ຺ສ ອສ຺ສໂມ.

໖.

‘‘ເອໂສ ອຄ຺ຄິສ຺ສ ສງ຺ຂາໂຕ, ເອໂສ ຘູໂມ ປທິສ຺ສຕິ;

ມຎ຺ເຎ ໂນ ອຄ຺ຄິໍ ຫາເປຕິ, ອິສິສິງ຺ໂຄ ມຫິທ຺ຘິໂກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກທລີສງ຺ຂາຕາ ຘຊາ ປຎ຺ຎາຓໍ ອສ຺ສາຕິ ກທລີຘຊປຎ຺ຎາໂຓ. ອາຠຸຊີປຣິວາຣິໂຕຕິ ຠຸຊປຕ຺ຕວນປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ສງ຺ຂາໂຕຕິ ເອໂສ ອຄ຺ຄິ ອສ຺ສ ອິສິສິງ຺ຄສ຺ສ ຌາເນນ ສງ຺ຂາໂຕ ປຈ຺ຈກ຺ຂຄໂຕ ຊລຕິ. ມຎ຺ເຎ ໂນ ອຄ຺ຄິນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ໂນ ຫາເປຕິ ຊຸຫຕິ ປຣິຈຣຕີຕິ ມຎ຺ຎາມິ.

ອມຈ຺ຈາປິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິຏ຺ຐເວລາຍ ອສ຺ສມໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປຕ຺ວາ ຣາຊຘີຕຣໍ ອິສິເວສໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓຈີຣເກນ ນິວາສນປາຣຸປນໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຕນ຺ຕຸພທ຺ຘໍ ຈິຕ຺ຕເຄຓ຺ຑຸກໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ອສ຺ສມປທໍ ເປເສຕ຺ວາ ສຍໍ ພຫິ ຣກ຺ຂນ຺ຕາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ສາ ເຕນ ເຄຓ຺ຑຸເກນ ກີຬນ຺ຕີ ຈງ຺ກມໂກຏິຍໍ ໂອຕຣິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອິສິສິງ຺ໂຄ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາເຣ ປາສາຓຜລເກ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ຠີຕຕສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ສາປິສ຺ສ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກີຬິເຍວ. ສຕ຺ຖາ ຕຎ຺ຈ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຈ ອຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໗.

‘‘ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວານ ອາຍນ຺ຕິໍ, ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລໍ;

ອິສິສິງ຺ໂຄ ປາວິສິ ຠີໂຕ, ອສ຺ສມໍ ປຓ຺ຓຉາທນໍ.

໘.

‘‘ອສ຺ສມສ຺ສ ຈ ສາ ທ຺ວາເຣ, ເຄຓ຺ຑຸເກນສ຺ສ ກີຬຕິ;

ວິທໍສຍນ຺ຕີ ອງ຺ຄານິ, ຄຸຍ຺ຫໍ ປກາສິຕານິ ຈ.

໙.

‘‘ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວານ ກີຬນ຺ຕິໍ, ປຓ຺ຓສາລຄໂຕ ຊຏີ;

ອສ຺ສມາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວານ, ອິທໍ ວຈນມພ຺ຣວີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເຄຓ຺ຑຸເກນສ຺ສາຕິ ອສ຺ສ ອິສິສິງ຺ຄສ຺ສ ອສ຺ສມທ຺ວາເຣ ເຄຓ຺ຑຸເກນ ກີຬຕິ. ວິທໍສຍນ຺ຕີຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕີ. ຄຸຍ຺ຫໍ ປກາສິຕານິ ຈາຕິ ຄຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ຣຫສ຺ສງ຺ຄໍ ປກາສິຕານິ ຈ ປາກຏານິ ມຸຂຫຕ຺ຖາທີນິ. ອພ຺ຣວີຕິ ໂສ ກິຣ ປຓ຺ຓສາລາຍ ຐຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຍໍ ຍກ຺ໂຂ ຠເວຍ຺ຍ, ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມໍ ມຸຣຸມຸຣາເປຕ຺ວາ ຂາເທຍ຺ຍ, ນາຍໍ ຍກ຺ໂຂ, ຕາປໂສ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອສ຺ສມາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໐.

‘‘ອມ຺ໂຠ ໂກ ນາມ ໂສ ຣຸກ຺ໂຂ, ຍສ຺ສ ເຕວໍຄຕໍ ຜລໍ;

ທູເຣປິ ຂິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ເຈຕິ, ນ ຕໍ ໂອຫາຍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ເຕວໍຄຕໍ ຜລນ຺ຕິ ຍສ຺ສ ຕວ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ເອວໍຄຕິກໍ ມໂນຣມໍ ຜລໍ. ໂກ ນາມ ໂສ ຣຸກ຺ໂຂຕິ ຈິຕ຺ຣເຄຓ຺ຑຸກສ຺ສ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ‘‘ຣຸກ຺ຂຜເລນ ເຕນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ເອວໍ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ອຖສ຺ສ ສາ ຣຸກ຺ຂໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໑໑.

‘‘ອສ຺ສມສ຺ສ ມມ ພ຺ຣຫ຺ເມ, ສມີເປ ຄນ຺ຘມາທເນ;

ພຫໂວ ຕາທິສາ ຣຸກ຺ຂາ, ຍສ຺ສ ເຕວໍຄຕໍ ຜລໍ;

ທູເຣປິ ຂິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ເຈຕິ, ນ ມໍ ໂອຫາຍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສມີເປ ຄນ຺ຘມາທເນຕິ ຄນ຺ຘມາທນປພ຺ພເຕ ມມ ອສ຺ສມສ຺ສ ສມີເປ. ຍສ຺ສ ເຕວໍຄຕນ຺ຕິ ຍສ຺ສ ເອວໍຄຕໍ, ຕ-ກາໂຣ ພ຺ຍຎ຺ຊນສນ຺ຘິກໂຣຕິ.

ອິຕິ ສາ ມຸສາວາທໍ ອຠາສິ. ອິຕໂຣປິ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ‘‘ຕາປໂສ ເອໂສ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໒.

‘‘ເອຕູ ຠວໍ ອສ຺ສມິມໍ ອເທຕຸ, ປຊ຺ຊຎ຺ຈ ຠກ຺ຂຎ຺ຈ ປຏິຈ຺ຉ ທມ຺ມິ;

ອິທມາສນໍ ອຕ຺ຣ ຠວໍ ນິສີທຕຸ, ອິໂຕ ຠວໍ ມູລຜລານິ ຠຸຎ຺ຊຕູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອສ຺ສມິມນ຺ຕິ ອສ຺ສມໍ ອິມໍ ຠວໍ ປວິສຕຸ. ອເທຕູຕິ ຍຖາສນ຺ນິຫິຕໍ ອາຫາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕຸ. ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນໍ. ຠກ຺ຂນ຺ຕິ ມຘຸຣຜລາຜລໍ. ປຏິຈ຺ຉາຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫ. ອິທມາສນນ຺ຕິ ປວິຏ຺ຐກາເລ ເອວມາຫ.

ຕສ຺ສາ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ກຏ຺ຐຕ຺ຖຣເຓ ນິສີທນ຺ຕິຍາ ສຸວຓ຺ຓຈີຣເກ ທ຺ວິຘາ ຄເຕ ສຣີຣໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ອໂຫສິ. ຕາປໂສ ມາຕຸຄາມສຣີຣສ຺ສ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ວຓ຺ໂຓ ເອໂສ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ເອວມາຫ –

໑໓.

‘‘ກິໍ ເຕ ອິທໍ ອູຣູນມນ຺ຕຣສ຺ມິໍ, ສຸປິຈ຺ຉິຕໍ ກຓ຺ຫຣິວປ຺ປກາສຕິ;

ອກ຺ຂາຫິ ເມ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ໂກເສ ນຸ ເຕ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໍ ປວິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸປິຈ຺ຉິຕນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອູຣູນໍ ສມາຄມກາເລ ສຸຜຸສິຕໍ ສິປ຺ປິປຸຏມຸຂສຓ຺ຐານໍ. ສຸຠລກ຺ຂເຓນ ຫິ ອສມນ຺ນາຄຕາຍ ຕໍ ຐານໍ ອາວາຏຘາຕຸກໍ ໂຫຕິ, ສມນ຺ນາຄຕາຍ ອພ຺ຠຸນ຺ນຕໍ ສິປ຺ປິປຸຏມຸຂສຓ຺ຐານໍ. ກຓ຺ຫຣິວປ຺ປກາສຕີຕິ ອຸໂຠສຸ ປສ຺ເສສຸ ກາຬກໍ ວິຍ ຂາຍຕິ. ໂກເສ ນຸ ເຕ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໍ ປວິຏ຺ຐນ຺ຕິ ຕວ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໍ ລິງ຺ຄສຓ຺ຐານໍ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ກິໍ ນຸ ຕໍ ຕວ ສຣີຣສງ຺ຂາເຕ ໂກເສ ປວິຏ຺ຐນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ອຖ ນໍ ສາ ວຎ຺ຈຍນ຺ຕີ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໔.

‘‘ອຫໍ ວເນ ມູລຜເລສນໍ ຈຣໍ, ອາສາທຍິໍ ອຈ຺ຉໍ ສຸໂຆຣຣູປໍ;

ໂສ ມໍ ປຕິຕ຺ວາ ສຫສາຊ຺ຌປຕ຺ໂຕ, ປນຸຊ຺ຊ ມໍ ອພ຺ພຫິ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໍ.

໑໕.

‘‘ສ຺ວາຍໍ ວໂຓ ຂຊ຺ຊຕິ ກຓ຺ຑຸວາຍຕິ, ສພ຺ພຎ຺ຈ ກາລໍ ນ ລຠາມິ ສາຕໍ;

ປໂຫ ຠວໍ ກຓ຺ຑຸມິມໍ ວິເນຕຸໍ, ກຸຣຸຕໍ ຠວໍ ຍາຈິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອາສາທຍິນ຺ຕິ ຆຏ຺ເຏສິໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ປຫຣິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຕິຕ຺ວາຕິ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ. ສຫສາຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ ມມໍ ສຫສາ ອຊ຺ຌປ຺ປຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ. ປນຸຊ຺ຊາຕິ ອຖ ມໍ ໂປເຕຕ຺ວາ. ອພ຺ພຫີຕິ ມຸເຂນ ມມ ອຸຕ຺ຕມງ຺ຄໍ ລຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ວໂຓ ຊາໂຕ. ສ຺ວາຍນ຺ຕິ ໂສ ອຍໍ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຍ຺ຫໍ ວໂຓ ຂຊ຺ຊຕິ ເຈວ ກຓ຺ຑຸວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສາຫໍ ສພ຺ພກາລໍ ກາຍິກເຈຕສິກສຸຂໍ ນ ລຠາມິ. ປໂຫຕິ ປຫຸ ສມຕ຺ໂຖ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓຕ຺ຖນ຺ຕິ ຠວໍ ມຍາ ຍາຈິໂຕ ອິມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ກໂຣຕຸ, ອິທໍ ເມ ທຸກ຺ຂໍ ຫຣາຫີຕິ ວທຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສາ ມຸສາວາທໍ ‘‘ສຠາໂວ’’ຕິ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ເຕ ເອວໍ ສຸຂໍ ໂຫຕິ, ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໍ ປເທສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໑໖.

‘‘ຄມ຺ຠີຣຣູໂປ ເຕ ວໂຓ ສໂລຫິໂຕ, ອປູຕິໂກ ວຓຄນ຺ໂຘ ມຫາ ຈ;

ກໂຣມິ ເຕ ກິຎ຺ຈິ ກສາຍໂຍຄໍ, ຍຖາ ຠວໍ ປຣມສຸຂີ ຠເວຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສໂລຫິໂຕຕິ ຣຕ຺ໂຕຠາໂສ. ອປູຕິໂກຕິ ປູຕິມໍສຣຫິໂຕ. ວຓຄນ຺ໂຘຕິ ໂຖກໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ. ກສາຍໂຍຄນ຺ຕິ ອຫໍ ເກຈິ ຣຸກ຺ຂກສາເຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕວ ເອກໍ ກສາຍໂຍຄໍ ກໂຣມີຕິ.

ຕໂຕ ນິຬິນິກາ ຄາຖມາຫ

໑໗.

‘‘ນ ມນ຺ຕໂຍຄາ ນ ກສາຍໂຍຄາ, ນ ໂອສຘາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິ ກມນ຺ຕິ;

ຍໍ ເຕ ມຸທຸ ເຕນ ວິເນຫິ ກຓ຺ຑຸໍ, ຍຖາ ອຫໍ ປຣມສຸຂີ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກມນ຺ຕີຕິ, ໂຠ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິ, ອິມສ຺ມິໍ ມມ ວເຓ ເນວ ມນ຺ຕໂຍຄາ, ນ ກສາຍໂຍຄາ, ນ ປຸປ຺ຜຜລາທີນິ ໂອສຘານິ ກມນ຺ຕິ, ອເນກວາຣໍ ກເຕຫິປິ ເຕຫິ ເອຕສ຺ສ ຜາສຸກຠາໂວ ນ ຠູຕປຸພ຺ໂພ. ຍໍ ປນ ເຕ ເອຕໍ ມຸທຸ ອງ຺ຄຊາຕໍ, ເຕນ ຆຏ຺ຏິຍມານສ຺ເສວ ຕສ຺ສ ກຓ຺ຑຸ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ເຕນ ວິເນຫິ ກຓ຺ຑຸນ຺ຕິ.

ໂສ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ເອໂສ ຠຓຕີ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ‘‘ເມຖຸນສໍສຄ຺ເຄນ ສີລໍ ຠິຊ຺ຊຕິ, ຌານໍ ອນ຺ຕຣຘາຍຕີ’’ຕິ ອຊານນ຺ໂຕ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ເມຖຸນຘມ຺ມສ຺ສ ຈ ອຊານນຠາເວນ ‘‘ເຠສຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ ວທນ຺ຕິຍາ ຕາຍ ເມຖຸນໍ ປຏິເສວິ. ຕາວເທວສ຺ສ ສີລໍ ຠິຊ຺ຊິ, ຌານໍ ປຣິຫາຍິ. ໂສ ທ຺ເວ ຕໂຍ ວາເຣ ສໍສຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ກິລນ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສຣໍ ໂອຣຸຍ຺ຫ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘທຣໂຖ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລາຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ປຸນປິ ຕໍ ‘‘ຕາປໂສ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໘.

‘‘ອິໂຕ ນຸ ໂຠໂຕ ກຕເມນ ອສ຺ສໂມ, ກຈ຺ຈິ ຠວໍ ອຠິຣມສິ ອຣຎ຺ເຎ;

ກຈ຺ຈິ ນຸ ເຕ ມູລຜລໍ ປຫູຕໍ, ກຈ຺ຈິ ຠວນ຺ຕໍ ນ ວິຫິໍສນ຺ຕິ ວາຬາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຕເມນາຕິ ອິໂຕ ກຕເມນ ທິສາຠາເຄນ ໂຠໂຕ ອສ຺ສໂມ. ຠວນ຺ຕິ ອາລປນເມຕໍ.

ຕໂຕ ນິຬິນິກາ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໙.

‘‘ອິໂຕ ອຸຊຸໍ ອຸຕ຺ຕຣາຍໍ ທິສາຍໍ, ເຂມາ ນທີ ຫິມວຕາ ປຠາວີ;

ຕສ຺ສາ ຕີເຣ ອສ຺ສໂມ ມຍ຺ຫ ຣມ຺ໂມ, ອໂຫ ຠວໍ ອສ຺ສມໍ ມຍ຺ຫໍ ປສ຺ເສ.

໒໐.

‘‘ອມ຺ພາ ຈ ສາລາ ຕິລກາ ຈ ຊມ຺ພຸໂຍ, ອຸທ຺ທາລກາ ປາຏລິໂຍ ຈ ຜຸລ຺ລາ;

ສມນ຺ຕໂຕ ກິມ຺ປຸຣິສາຠິຄີຕໍ, ອໂຫ ຠວໍ ອສ຺ສມໍ ມຍ຺ຫໍ ປສ຺ເສ.

໒໑.

‘‘ຕາລາ ຈ ມູລາ ຈ ຜລາ ຈ ເມຕ຺ຖ, ວຓ຺ເຓນ ຄນ຺ເຘນ ອຸເປຕຣູປໍ;

ຕໍ ຠູມິຠາເຄຫິ ອຸເປຕຣູປໍ, ອໂຫ ຠວໍ ອສ຺ສມໍ ມຍ຺ຫໍ ປສ຺ເສ.

໒໒.

‘‘ຜລາ ຈ ມູລາ ຈ ປຫູຕເມຕ຺ຖ, ວຓ຺ເຓນ ຄນ຺ເຘນ ຣເສນຸເປຕາ;

ອາຍນ຺ຕິ ຈ ລຸທ຺ທກາ ຕໍ ປເທສໍ, ມາ ເມ ຕໂຕ ມູລຜລໍ ອຫາສຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕຣາຍນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣາຍ. ເຂມາຕິ ເອວໍນາມິກາ ນທີ. ຫິມວຕາ ປຠາວີຕິ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ປວຕ຺ຕຕິ. ອໂຫຕິ ປຕ຺ຖນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອຸທ຺ທາລກາຕິ ວາຕຆາຕກາ. ກິມ຺ປຸຣິສາຠິຄີຕນ຺ຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ມຘຸຣສທ຺ເທນ ຄາຍນ຺ເຕຫິ ກິມ຺ປຸຣິເສຫິ ອຠິຄີຕໍ. ຕາລາ ຈ ມູລາ ຈ ຜລາ ຈ ເມຕ຺ຖາຕິ ເອຕ຺ຖ ມມ ອສ຺ສເມ ປາສາທິກາ ຕາລຣຸກ຺ຂາ ຈ ເຕສຎ຺ເຎວ ວຓ຺ຓຄນ຺ຘາທິສມ຺ປນ຺ນາ ກນ຺ທສງ຺ຂາຕາ ມູລາ ຈ ຜລາ ຈ. ປຫູຕເມຕ຺ຖາຕິ ນານາຣຸກ຺ຂຜລາ ຈ ຣຸກ຺ຂວລ຺ລິມູລາ ຈ ປຫູຕາ ເອຕ຺ຖ. ມາ ເມ ຕໂຕຕິ ຕໍ ມມ ອສ຺ສມປທໍ ສມ຺ພຫຸລາ ລຸທ຺ທກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ມຍາ ເຈຕ຺ຖ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຐປິຕໍ ພຫຸ ມຘຸຣສມູລຜລາຜລໍ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ມຍິ ຈິຣາຍນ຺ເຕ ມູລຜລາຜລໍ ຫເຣຍ຺ຍຸໍ. ເຕ ຕໂຕ ມມ ມູລຜລາຜລໍ ມາ ຫຣິໍສຸ, ຕສ຺ມາ ສເຈປິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ອາຄນ຺ຕຸກາໂມ, ເອຫິ, ໂນ ເຈ, ອຫໍ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ອາຫ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຕາປໂສ ຍາວ ປິຕຸ ອາຄມນາ ອຘິວາສາເປຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໒໓.

‘‘ປິຕາ ມມໍ ມູລຜເລສນໍ ຄໂຕ, ອິທານິ ອາຄຈ຺ຉຕິ ສາຍກາເລ;

ອຸໂຠວ ຄຈ຺ຉາມເສ ອສ຺ສມໍ ຕໍ, ຍາວ ປິຕາ ມູລຜລໂຕ ເອຕູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸໂຠວ ຄຈ຺ຉາມເສຕິ ມມ ປິຕຸ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ອຸໂຠວ ຄມິສ຺ສາມ.

ຕໂຕ ສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ຕາວ ອຣຎ຺ເຎວ ວຑ຺ຒິຕຠາເວນ ມມ ອິຕ຺ຖິຠາວໍ ນ ຊານາຕິ, ປິຕາ ປນສ຺ສ ມໍ ທິສ຺ວາວ ຊານິຕ຺ວາ ‘ຕ຺ວໍ ອິຘ ກິໍ ກໂຣສີ’ຕິ ກາຊໂກຏິຍາ ປຫຣິຕ຺ວາ ສີສມ຺ປິ ເມ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຕສ຺ມິໍ ອນາຄເຕເຍວ ມຍາ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອາຄມນກມ຺ມມ຺ປິ ເມ ນິຏ຺ຐິຕ’’ນ຺ຕິ. ສາ ຕສ຺ສ ອາຄມນູປາຍໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕີ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໒໔.

‘‘ອຎ຺ເຎ ພຫູ ອິສໂຍ ສາຘຸຣູປາ, ຣາຊີສໂຍ ອນຸມຄ຺ເຄ ວສນ຺ຕິ;

ເຕເຍວ ປຸຈ຺ເຉສິ ມມສ຺ສມໍ ຕໍ, ເຕ ຕໍ ນຍິສ຺ສນ຺ຕິ ມມໍ ສກາເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣາຊີສໂຍຕິ, ສມ຺ມ, ມຍາ ນ ສກ຺ກາ ຈິຣາຍິຕຸໍ, ອຎ຺ເຎ ປນ ສາຘຸສຠາວາ ຣາຊິສໂຍ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິສໂຍ ຈ ອນຸມຄ຺ເຄ ມມ ອສ຺ສມມຄ຺ຄປສ຺ເສ ວສນ຺ຕິ, ອຫໍ ເຕສໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ເຕ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ, ເຕ ຕໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ນຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ.

ເອວໍ ສາ ອຕ຺ຕໂນ ປລາຍນູປາຍໍ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕໍ ໂອໂລເກນ຺ຕເມວ ‘‘ຕ຺ວໍ ນິວຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຄມນມຄ຺ເຄເນວ ອມຈ຺ຈານໍ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ເຕ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ພາຣາຓສິໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ສກ຺ໂກປິ ຕໍ ທິວສເມວ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ ສກລຣຏ຺ເຐ ເທວໍ ວສ຺ສາເປສິ, ຕໂຕ ສຸຠິກ຺ຂໍ ຊນປທໍ ອໂຫສິ. ອິສິສິງ຺ຄຕາປສສ຺ສປິ ຕາຍ ປກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ຕາຍ ເອວ ກາເຍ ຑາໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂສ ກມ຺ປນ຺ໂຕ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວາກຈີຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ໂສຈນ຺ໂຕ ນິປຊ຺ຊິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສາຍໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຄໂຕ’’ຕິ ກາຊໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕໍ ນິປນ຺ນກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ກິໍ ກໂຣສີ’’ຕິ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໒໕.

‘‘ນ ເຕ ກຏ຺ຐານິ ຠິນ຺ນານິ, ນ ເຕ ອຸທກມາຠຕໍ;

ອຄ຺ຄີປິ ເຕ ນ ຫາປິໂຕ, ກິໍ ນຸ ມນ຺ໂທວ ຌາຍສິ.

໒໖.

‘‘ຠິນ຺ນານິ ກຏ຺ຐານິ ຫຸໂຕ ຈ ອຄ຺ຄິ, ຕປນີປິ ເຕ ສມິຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ;

ປີຐຎ຺ຈ ມຍ຺ຫໍ ອຸທກຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ຣມສິ ຕຸວໍ ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕ ປຸຣຕ຺ຖາ.

໒໗.

‘‘ອຠິນ຺ນກຏ຺ໂຐສິ ອນາຠໂຕທໂກ, ອຫາປິຕຄ຺ຄີສິ ອສິທ຺ຘໂຠຊໂນ;

ນ ເມ ຕຸວໍ ອາລປສີ ມມຊ຺ຊ, ນຏ຺ຐໍ ນຸ ກິໍ ເຈຕສິກຎ຺ຈ ທຸກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠິນ຺ນານີຕິ ອຣຎ຺ຎໂຕ ອຸທ຺ຘຏານິ. ນ ຫາປິໂຕຕິ ນ ຊລິໂຕ. ຠິນ຺ນານີຕິ ປຸພ຺ເພ ຕຍາ ມມາຄມນເວລາຍ ກຏ຺ຐານິ ອຸທ຺ຘຏາເນວ ໂຫນ຺ຕິ. ຫຸໂຕ ຈ ອຄ຺ຄີຕິ ອຄ຺ຄິ ຈ ຫຸໂຕ ໂຫຕິ. ຕປນີຕິ ວິສິພ຺ພນອຄ຺ຄິສງ຺ຂາຕາ ຕປນີປິ ເຕ ສມິຕາວ ສຍເມວ ສໍວິທຫິຕາວ ໂຫຕິ. ປີຐນ຺ຕິ ມມ ອາສນຕ຺ຖາຍ ປີຐຎ຺ຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕເມວ ໂຫຕິ. ອຸທກຎ຺ຈາຕິ ປາທໂຘວນອຸທກມ຺ປິ ອຸປຏ຺ຐາປິຕເມວ ໂຫຕິ. ພ຺ຣຫ຺ມຠູໂຕຕິ ຕຸວມ຺ປິ ອິໂຕ ປຸຣຕ຺ຖາ ເສຏ຺ຐຠູໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ອສ຺ສເມ ອຠິຣມສິ. ອຠິນ຺ນກຏ຺ໂຐສີຕິ ໂສ ທານິ ອຊ຺ຊ ອນຸທ຺ຘຏກຏ຺ໂຐສິ. ອສິທ຺ຘໂຠຊໂນຕິ ນ ເຕ ກິຎ຺ຈິ ອມ຺ຫາກໍ ກນ຺ທມູລໍ ວາ ປຓ຺ຓໍ ວາ ເສທິຕໍ. ມມຊ຺ຊາຕິ, ມມ ປຸຕ຺ຕ, ອຊ຺ຊ ນ ເມ ຕ຺ວໍ ອາລປສິ. ນຏ຺ຐໍ ນຸ ກິນ຺ຕິ ກິໍ ນຸ ເຕ ນຏ຺ຐໍ ວາ, ກິໍ ເຈຕສິກໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ, ອກ຺ຂາຫິ ເມ ນິປນ຺ນກາຣຓນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ໂສ ປິຕຸ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ກາຣຓໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໘.

‘‘ອິຘາຄມາ ຊຏິໂລ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ, ສຸທສ຺ສເນຍ຺ໂຍ ສຸຕນູ ວິເນຕິ;

ເນວາຕິທີໂຆ ນ ປນາຕິຣສ຺ໂສ, ສຸກຓ຺ຫກຓ຺ຫຈ຺ຉທເນຫິ ໂຠໂຕ.

໒໙.

‘‘ອມສ຺ສຸຊາໂຕ ອປຸຣາຓວຓ຺ຓີ, ອາຘາຣຣູປຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ກຓ຺ເຐ;

ທ຺ເວ ຍມາ ຄຓ຺ຑາ ອຸເຣ ສຸຊາຕາ, ສຸວຓ຺ຓຕິນ຺ທຸກນິຠາ ປຠສ຺ສຣາ.

໓໐.

‘‘ມຸຂຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ຠຸສທສ຺ສເນຍ຺ຍໍ, ກຓ຺ເຓສຸ ລມ຺ພນ຺ຕິ ຈ ກຸຎ຺ຈິຕຄ຺ຄາ;

ເຕ ໂຊຕເຣ ຈຣໂຕ ມາຓວສ຺ສ, ສຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ຍໍ ສໍຍມນໍ ຊຏານໍ.

໓໑.

‘‘ອຎ຺ຎາ ຈ ຕສ຺ສ ສໍຍມານິ ຈຕສ຺ໂສ, ນີລາ ປີຕາ ໂລຫິຕິກາ ຈ ເສຕາ;

ຕາ ປິໍສເຣ ຈຣໂຕ ມາຓວສ຺ສ, ຕິຣິຏິສງ຺ຆາຣິວ ປາວຸສມ຺ຫິ.

໓໒.

‘‘ນ ມິຂລໍ ມຸຎ຺ຊມຍໍ ຘາເຣຕິ, ນ ສນ຺ຖເຣ ໂນ ປນ ປພ຺ພຊສ຺ສ;

ຕາ ໂຊຕເຣ ຊຆນນ຺ຕເຣ ວິລຄ຺ຄາ, ສເຕຣຕາ ວິຊ຺ຊຸຣິວນ຺ຕລິກ຺ເຂ.

໓໓.

‘‘ອຂີລການິ ຈ ອວຓ຺ຏການິ, ເຫຏ຺ຐາ ນຠ຺ຍາ ກຏິສໂມຫິຕານິ;

ອຆຏ຺ຏິຕາ ນິຈ຺ຈກີຬໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຫໍ ຕາຕ ກິໍຣຸກ຺ຂຜລານິ ຕານິ.

໓໔.

‘‘ຊຏາ ຈ ຕສ຺ສ ຠຸສທສ຺ສເນຍ຺ຍາ, ປໂຣສຕໍ ເວລ຺ລິຕຄ຺ຄາ ສຸຄນ຺ຘາ;

ທ຺ເວຘາ ສິໂຣ ສາຘຸ ວິຠຕ຺ຕຣູໂປ, ອໂຫ ນຸ ໂຂ ມຍ຺ຫ ຕຖາ ຊຏາສ຺ສຸ.

໓໕.

‘‘ຍທາ ຈ ໂສ ປກິຣຕິ ຕາ ຊຏາໂຍ, ວຓ຺ເຓນ ຄນ຺ເຘນ ອຸເປຕຣູປາ;

ນີລຸປ຺ປລໍ ວາຕສເມຣິຕໍວ, ຕເຖວ ສໍວາຕິ ປນສ຺ສໂມ ອຍໍ.

໓໖.

‘‘ປງ຺ໂກ ຈ ຕສ຺ສ ຠຸສທສ຺ສເນຍ຺ໂຍ, ເນຕາທິໂສ ຍາທິໂສ ມຍ຺ຫໍ ກາເຍ;

ໂສ ວາຍຕິ ເອຣິໂຕ ມາລຸເຕນ, ວນໍ ຍຖາ ອຄ຺ຄຄິມ຺ເຫ ສຸຜຸລ຺ລໍ.

໓໗.

‘‘ນິຫນ຺ຕິ ໂສ ຣຸກ຺ຂຜລໍ ປຖພ຺ຍາ, ສຸຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຣຸຈິຣໍ ທສ຺ສເນຍ຺ຍໍ;

ຂິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ປຸນເຣຫິ ຫຕ຺ຖໍ, ຫໍ ຕາຕ ກິໍຣຸກ຺ຂຜລໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ.

໓໘.

‘‘ທນ຺ຕາ ຈ ຕສ຺ສ ຠຸສທສ຺ສເນຍ຺ຍາ, ສຸທ຺ຘາ ສມາ ສງ຺ຂວຣູປປນ຺ນາ;

ມໂນ ປສາເທນ຺ຕິ ວິວຣິຍມານາ, ນ ຫິ ນູນ ໂສ ສາກມຂາທິ ເຕຫິ.

໓໙.

‘‘ອກກ຺ກສໍ ອຄ຺ຄຬິຕໍ ມຸຫຸໍ ມຸທຸໍ, ອຸຊຸໍ ອນຸທ຺ຘຕໍ ອຈປລມສ຺ສ ຠາສິຕໍ;

ຣຸທໍ ມນຸຎ຺ຎໍ ກຣວີກສຸສ຺ສຣໍ, ຫທຍງ຺ຄມໍ ຣຎ຺ຊຍເຕວ ເມ ມໂນ.

໔໐.

‘‘ພິນ຺ທຸສ຺ສໂຣ ນາຕິວິສຏ຺ຐວາກ຺ໂຍ, ນ ນູນ ສຊ຺ຌາຍມຕິປ຺ປຍຸຕ຺ໂຕ;

ອິຈ຺ຉາມິ ໂຠ ຕໍ ປຸນເທວ ທຏ຺ຐຸໍ, ມິຕ຺ໂຕ ຫິ ເມ ມາຓໂວຫຸ ປຸຣຕ຺ຖາ.

໔໑.

‘‘ສຸສນ຺ຘິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິມຏ຺ຐິມໍ ວຓໍ, ປຸຖູ ສຸຊາຕໍ ຂຣປຕ຺ຕສນ຺ນິຠໍ;

ເຕເນວ ມໍ ອຸຕ຺ຕຣິຍານ ມາຓໂວ, ວິວຣິຕໍ ອູຣຸໍ ຊຆເນນ ປິຬຍິ.

໔໒.

‘‘ຕປນ຺ຕິ ອາຠນ຺ຕິ ວິໂຣຈເຣ ຈ, ສເຕຣຕາ ວິຊ຺ຊຸຣິວນ຺ຕລິກ຺ເຂ;

ພາຫາ ມຸທູ ອຎ຺ຊນໂລມສາທິສາ, ວິຈິຕ຺ຣວຏ຺ຏງ຺ຄຸລິກາສ຺ສ ໂສຠເຣ.

໔໓.

‘‘ອກກ຺ກສງ຺ໂຄ ນ ຈ ທີຆໂລໂມ, ນຂາສ຺ສ ທີຆາ ອປິ ໂລຫິຕຄ຺ຄາ;

ມຸທູຫິ ພາຫາຫິ ປລິສ຺ສຊນ຺ໂຕ, ກລ຺ຍາຓຣູໂປ ຣມຍໍ ອຸປຏ຺ຐຫິ.

໔໔.

‘‘ທຸມສ຺ສ ຕູລູປນິຠາ ປຠສ຺ສຣາ, ສຸວຓ຺ຓກມ຺ພຸຕລວຏ຺ຏສຸຈ຺ຉວິ;

ຫຕ຺ຖາ ມຸທູ ເຕຫິ ມໍ ສມ຺ຜຸສິຕ຺ວາ, ອິໂຕ ຄໂຕ ເຕນ ມໍ ທຫນ຺ຕິ ຕາຕ.

໔໕.

‘‘ນ ນູນ ໂສ ຂາຣິວິຘໍ ອຫາສິ, ນ ນູນ ໂສ ກຏ຺ຐານິ ສຍໍ ອຠຎ຺ຊິ;

ນ ນູນ ໂສ ຫນ຺ຕິ ທຸເມ ກຸຐາຣິຍາ, ນ ຫິສ຺ສ ຫຕ຺ເຖສຸ ຂິລານິ ອຕ຺ຖິ.

໔໖.

‘‘ອຈ຺ໂຉ ຈ ໂຂ ຕສ຺ສ ວຓໍ ອກາສິ, ໂສ ມໍພ຺ຣວິ ‘ສຸຂິຕໍ ມໍ ກໂຣຫິ’;

ຕາຫໍ ກຣິໍ ເຕນ ມມາສິ ໂສຂ຺ຍໍ, ໂສ ຈພ຺ຣວິ ‘ສຸຂິໂຕສ຺ມີ’ຕິ ພ຺ຣຫ຺ເມ.

໔໗.

‘‘ອຍຎ຺ຈ ເຕ ມາລຸວປຓ຺ຓສນ຺ຖຕາ, ວິກິຓ຺ຓຣູປາວ ມຍາ ຈ ເຕນ ຈ;

ກິລນ຺ຕຣູປາ ອຸທເກ ຣມິຕ຺ວາ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຓ຺ຓກຸຏິໍ ວຊາມ.

໔໘.

‘‘ນ ມຊ຺ຊ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ ຕາຕ, ນ ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ນປິ ຍຎ຺ຎຕນ຺ຕໍ;

ນ ຈາປິ ເຕ ມູລຜລານິ ຠຸຎ຺ເຊ, ຍາວ ນ ປສ຺ສາມິ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ.

໔໙.

‘‘ອທ຺ຘາ ປຊານາສິ ຕຸວມ຺ປິ ຕາຕ, ຍສ຺ສໍ ທິສໍ ວສເຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ;

ຕໍ ມໍ ທິສໍ ປາປຍ ຕາຕ ຂິປ຺ປໍ, ມາ ເຕ ອຫໍ ອມຣິມສ຺ສມມ຺ຫິ.

໕໐.

‘‘ວິຈິຕ຺ຣຜຸລ຺ລຎ຺ຫິ ວນໍ ສຸຕໍ ມຍາ, ທິຊາຠິຆຸຏ຺ຐໍ ທິຊສງ຺ຆເສວິຕໍ;

ຕໍ ມໍ ວນໍ ປາປຍ ຕາຕ ຂິປ຺ປໍ, ປຸຣາ ເຕ ປາຓໍ ວິຊຫາມິ ອສ຺ສເມ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິຘາຄມາຕິ, ຕາຕ, ອິມໍ ອສ຺ສມປທໍ ອາຄໂຕ. ສຸທສ຺ສເນຍ຺ໂຍຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ທສ຺ສເນຍ຺ໂຍ. ສຸຕນູຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຕນຸໂກ ນາຕິກິໂສ ນາຕິຖູໂລ. ວິເນຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຣີຣປ຺ປຠາຍ ອສ຺ສມປທໍ ເອໂກຠາສໍ ວິຍ ວິເນຕິ ປູເຣຕິ. ສຸກຓ຺ຫກຓ຺ຫຈ຺ຉທເນຫິ ໂຠໂຕຕິ, ຕາຕ, ຕສ຺ສ ໂຠໂຕ ສຸກຓ຺ເຫຫິ ກຓ຺ຫຈ຺ຉທເນຫິ ຠມຣວຓ຺ເຓຫິ ເກເສຫິ ສຸກຓ຺ຫສີສໍ ສຸມຊ຺ຊິຕມຓິມຍໍ ວິຍ ຂາຍຕິ. ອມສ຺ສູຊາໂຕຕິ ນ ຕາວສ຺ສ ມສ຺ສຸ ຊາຍຕິ, ຕຣຸໂຓເຍວ. ອປຸຣາຓວຓ຺ຓີຕິ ອຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ. ອາຘາຣຣູປຎ຺ຈ ປນສ຺ສ ກຓ຺ເຐຕິ ກຓ຺ເຐ ຈ ປນສ຺ສ ອມ຺ຫາກໍ ຠິກ຺ຂາຠາຊນຏ຺ຐປນໍ ປຕ຺ຕາຘາຣສທິສໍ ປິຬນ຺ຘນໍ ອຕ຺ຖີຕິ ມຸຕ຺ຕາຫາຣໍ ສນ຺ຘາຍ ວທຕິ. ຄຓ຺ຑາຕິ ຖເນ ສນ຺ຘາຍາຫ. ອຸເຣ ສຸຊາຕາຕິ ອຸຣມ຺ຫິ ສຸຊາຕາ. ‘‘ອຸຣໂຕ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ປຠສ຺ສຣາຕິ ປຠາສມ຺ປນ຺ນາ. ‘‘ປຠາສເຣ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ໂອຠາສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຠຸສທສ຺ສເນຍ຺ຍນ຺ຕິ ອຕິວິຍ ທສ຺ສນີຍໍ. ກຸຎ຺ຈິຕຄ຺ຄາຕິ ສີຫກຸຓ຺ຑລໍ ສນ຺ຘາຍ ວທຕິ. ສຸຕ຺ຕຎ຺ຈາຕິ ຍໍ ຕສ຺ສ ຊຏາພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕໍ, ຕມ຺ປິ ໂຊຕຕິ ປຠໍ ມຸຎ຺ຈຕິ. ‘‘ສໍຍມານິ ຈຕສ຺ໂສ’’ຕິ ອິມິນາ ມຓິສຸວຓ຺ຓປວາຬຣຊຕມຍານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ປິຬນ຺ຘນານິ ທສ຺ເສຕິ. ຕາ ປິໍສເຣຕິ ຕານິ ປິຬນ຺ຘນານິ ປາວຸສມ຺ຫິ ປວຸຏ຺ເຐ ເທເວ ຕິຣິຏິສງ຺ຆາ ວິຍ ວິຣວນ຺ຕິ. ມິຂລນ຺ຕິ ເມຂລໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອິທໍ ນິວຕ຺ຖກຎ຺ຈນຈີຣກໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ນ ສນ຺ຖເຣຕິ ນ ວາເກ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕາຕ, ຍຖາ ມຍໍ ຕິຓມຍໍ ວາ ວາກມຍໍ ວາ ຈີຣກໍ ຘາເຣມ, ນ ຕຖາ ໂສ, ໂສ ປນ ສຸວຓ຺ຓຈີຣກໍ ຘາເຣຕີຕິ. ອຂີລການີຕິ ອຕຈານິ ນິປ຺ປຓ຺ຓານິ. ກຏິສໂມຫິຕານີຕິ ກຏິຍໍ ພທ຺ຘານິ. ນິຈ຺ຈກີຬໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ອຆຏ຺ຏິຕານິປິ ນິຈ຺ຈກາລໍ ກີຬາຍນ຺ຕິ. ຫໍ, ຕາຕາຕິ ຫມ຺ໂຠ, ຕາຕ. ກິໍ ຣຸກ຺ຂຜລານິ ຕານີຕິ ຕານິ ຕສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ສຸຕ຺ຕາຣຸຬ຺ຫານິ ກຏິຍໍ ພທ຺ຘານິ ກຕຣຣຸກ຺ຂຜລານິ ນາມາຕິ ມຓິສງ຺ຆາຏິໍ ສນ຺ຘາຍາຫ.

ຊຏາຕິ ຊຏາມຓ຺ຑລາກາເຣນ ພທ຺ຘຣຕນມິສ຺ສກເກສວຏ຺ຏິໂຍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ເວລ຺ລິຕຄ຺ຄາຕິ ກຸຎ຺ຈິຕຄ຺ຄາ. ທ຺ເວຘາສິໂຣຕິ ຕສ຺ສ ສີສໍ ທ຺ເວຘາ ກຕ຺ວາ ພທ຺ຘານໍ ຊຏານໍ ວເສນ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຠຕ຺ຕຣູປໍ. ຕຖາຕິ ຍຖາ ຕສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ຊຏາ, ຕຖາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ມມ ນ ພທ຺ຘາ, ອໂຫ ວຕ ມມປິ ຕຖາ ອສ຺ສູຕິ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ອາຫ. ອຸເປຕຣູປາຕິ ອຸເປຕສຠາວາ. ວາຕສເມຣິຕໍວາຕິ ຍຖາ ນາມ ນີລຸປ຺ປລໍ ວາເຕນ ສມີຣິຕໍ, ຕເຖວ ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ອສ຺ສໂມ ສໍວາຕິ. ເນຕາທິໂສຕິ, ຕາຕ, ຍາທິໂສ ມມ ກາເຍ ປງ຺ໂກ, ເນຕາທິໂສ ຕສ຺ສ ສຣີເຣ. ໂສ ຫິ ທສ຺ສນີໂຍ ເຈວ ສຸຄນ຺ໂຘ ຈ. ອຄ຺ຄຄິມ຺ເຫຕິ ວສນ຺ຕສມເຍ.

ນິຫນ຺ຕີຕິ ປຫຣຕິ. ກິໍ ຣຸກ຺ຂຜລໍ ນຸ ໂຂ ຕນ຺ຕິ ກຕຣຣຸກ຺ຂສ຺ສ ນຸ ໂຂ ຕໍ ຜລໍ. ສງ຺ຂວຣູປປນ຺ນາຕິ ສຸໂຘຕສງ຺ຂປຏິຠາຄາ. ນ ຫິ ນູນ ໂສ ສາກມຂາທິ ເຕຫີຕິ ນ ນູນ ໂສ ມາຓໂວ ມຍໍ ວິຍ ເຕຫິ ທນ຺ເຕຫິ ຣຸກ຺ຂປຓ຺ຓານິ ເຈວ ມູລຜລາຜລານິ ຈ ຂາທິ. ອມ຺ຫາກຎ຺ຫິ ຕານິ ຂາທນ຺ຕານໍ ສພລາ ປຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ທນ຺ຕາຕິ ທີເປຕິ.

ອກກ຺ກສນ຺ຕິ, ຕາຕ, ຕສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຜຣຸສໍ ອຄຬິຕໍ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ວທນ຺ຕສ຺ສາປິ ມຘຸຣຕາຍ ມຸຫຸໍ ມຸທຸໍ, ອປມຸສ຺ສຕາຍ ອຸຊຸໍ, ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕຕາຍ ອນຸທ຺ຘຏໍ, ປຕິຏ຺ຐິຕຕາຍ ອຈປລໍ. ຣຸທນ຺ຕິ ຠາສມານສ຺ສ ສຣສງ຺ຂາຕໍ ຣຸທມ຺ປິ ມໂນຫຣໍ ກຣວີກສ຺ສ ວິຍ ສຸສ຺ສຣໍ ສຸມຘຸຣໍ. ຣຎ຺ຊຍເຕວາຕິ ມມ ມໂນ ຣຎ຺ຊຕິເຍວ. ພິນ຺ທຸສ຺ສໂຣຕິ ປິຓ຺ຑິຕສ຺ສໂຣ. ມາຓໂວຫູຕິ ໂສ ຫິ ມາຓໂວ ປຸຣຕ຺ຖາ ມມ ມິຕ຺ໂຕ ອຫຸ.

ສຸສນ຺ຘິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິມຏ຺ຐິມໍ ວຓນ຺ຕິ ຕາຕ ຕສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ອູຣູນໍ ອນ຺ຕເຣ ເອກໍ ວຓໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສຸສນ຺ຘິ ສຸຜຸສິຕໍ ສິປ຺ປິປຸຏມຸຂສທິສໍ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິມຏ຺ຐໍ ສມນ຺ຕໂຕ ມຏ຺ຐໍ. ປຸຖູຕິ ມຫນ຺ຕໍ. ສຸຊາຕນ຺ຕິ ສຸສຓ຺ຐິຕໍ. ຂຣປຕ຺ຕສນ຺ນິຠນ຺ຕິ ສຸປຸປ຺ຜິຕປທຸມມກຸຬສນ຺ນິຠໍ. ອຸຕ຺ຕຣິຍານາຕິ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອວຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ. ປິຬຍີຕິ ປີເຬສິ. ຕປນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ສຣີຣໂຕ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓຣໍສິໂຍ ຊລນ຺ຕິ ໂອຠາສນ຺ຕິ ວິໂຣຈນ຺ຕິ ຈ. ພາຫາຕິ ພາຫາປິສ຺ສ ມຸທູ. ອຎ຺ຊນໂລມສາທິສາຕິ ອຎ຺ຊນສທິເສຫິ ໂລເມຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ວິຈິຕ຺ຣວຏ຺ຏງ຺ຄຸລິກາສ຺ສ ໂສຠເຣຕິ ຫຕ຺ຖາປິສ຺ສ ວຣລກ຺ຂຓວິຈິຕ຺ຣາຫິ ປວາລງ຺ກຸຣສທິສາຫິ ວຏ຺ຏງ຺ຄຸລີຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ ໂສຠນ຺ຕິ.

ອກກ຺ກສງ຺ໂຄຕິ ກຈ຺ຉຸປີຬກາທິຣຫິຕອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ໂຄ. ຣມຍໍ ອຸປຏ຺ຐຫີຕິ ມໍ ຣມຍນ຺ໂຕ ອຸປຏ຺ຐຫິ ປຣິຈຣິ. ຕູລູປນິຠາຕິ ມຸທຸຠາວສ຺ສ ອຸປມາ. ສຸວຓ຺ຓກມ຺ພຸຕລວຏ຺ຏສຸຈ຺ຉວີຕິ ສຸວຓ຺ຓມຍໍ ອາທາສຕລໍ ວິຍ ວຏ຺ຏາ ຈ ສຸຈ຺ຉວິ ຈ, ປຣິມຓ຺ຑລຕລາ ເຈວ ສຸນ຺ທຣຈ຺ຉວິ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ຜຸສິຕ຺ວາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຜຸສິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ສໍ ມມ ສຣີເຣ ຜຣາເປຕ຺ວາ. ອິໂຕ ຄໂຕຕິ ມມ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ເສວ ອິໂຕ ຄໂຕ. ເຕນ ມໍ ທຫນ຺ຕີຕິ ເຕນ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສນ ອິທານິ ມໍ ທຫນ຺ຕິ. ຕຖາ ຫິ ຕສ຺ສ ຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມມ ສຣີເຣ ຑາໂຫ ອຸຏ຺ຐິໂຕ, ເຕນມ຺ຫິ ໂທມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິປນ຺ໂນຕິ.

ນ ນູນ ໂສ ຂາຣິວິຘນ຺ຕິ, ຕາຕ, ນູນ ໂສ ມາຓໂວ ນ ຂາຣິຠາຣໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວິຈຣິ. ຂິລານີຕິ ກິລານິ, ‘‘ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ໂສຂ຺ຍນ຺ຕິ ສຸຂໍ. ມາລຸວປຓ຺ຓສນ຺ຖຕາ ວິກິຓ຺ຓຣູປາວາຕິ, ຕາຕ, ອຍໍ ຕວ ມາລຸວປຓ຺ຓສນ຺ຖຕາ ອຊ຺ຊ ມຍາ ຈ ເຕນ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຣາມສນາລິງ຺ຄນວເສນ ປຣິວຕ຺ຕນ຺ເຕຫິ ວິກິຓ຺ຓາ ວິຍ ອາກຸລພ຺ຍາກຸລາ ຊາຕາ. ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຓ຺ຓກຸຏິໍ ວຊາມາຕິ, ຕາຕ, ອຫຎ຺ຈ ໂສ ຈ ອຠິຣມິຕ຺ວາ ກິລນ຺ຕຣູປາ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣມິຕ຺ວາ ວິຄຕທຣຖາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອິມເມວ ກຸຏິໍ ປວິສາມາຕິ ວທຕິ.

ນ ມຊ຺ຊ ມນ຺ຕາຕິ ອຊ຺ຊ ມມ ຕສ຺ສ ຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເນວ ມນ຺ຕາ ປຏິຠນ຺ຕິ ນ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕິ ນ ຣຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ນ ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ນປິ ຍຎ຺ຎຕນ຺ຕນ຺ຕິ ມຫາພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ອາຣາຘນຕ຺ຖາຍ ກຕ຺ຕພ຺ພໂຫມວິຘູປນາທິຍຎ຺ຎກິຣິຍາປິ ເມ ນ ປຏິຠາຕິ ນ ອຸປຏ຺ຐາຕິ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ. ນ ຈາປິ ເຕຕິ ຕຍາ ອາຠຕມູລຜລາຜລານິປິ ນ ຠຸຎ຺ຊາມິ. ຍສ຺ສໍ ທິສນ຺ຕິ ຍສ຺ສໍ ທິສາຍໍ. ວນນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ມາຓວສ຺ສ ອສ຺ສມໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຐິຕວນນ຺ຕິ.

ຕສ຺ເສວໍ ວິລປນ຺ຕສ຺ສ ຕໍ ວິລາປໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ເອກາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ອິມສ຺ສ ສີລໍ ຠິນ຺ນໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ໂອວທນ຺ໂຕ ຉ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໕໑.

‘‘ອິມສ຺ມາຫໍ ໂຊຕິຣເສ ວນມ຺ຫິ, ຄນ຺ຘພ຺ພເທວຈ຺ຉຣສງ຺ຆເສວິເຕ;

ອິສີນມາວາເສ ສນນ຺ຕນມ຺ຫິ, ເນຕາທິສໍ ອຣຕິໍ ປາປຸເຓຖ.

໕໒.

‘‘ຠວນ຺ຕິ ມິຕ຺ຕານິ ອໂຖ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ຎາຕີສຸ ມິຕ຺ເຕສຸ ກໂຣນ຺ຕິ ເປມໍ;

ອຍຎ຺ຈ ຊມ຺ໂມ ກິສ຺ສ ວາ ນິວິຏ຺ໂຐ, ໂຍ ເນວ ຊານາຕິ ‘ກຸໂຕມ຺ຫິ ອາຄໂຕ’.

໕໓.

‘‘ສໍວາເສນ ຫິ ມິຕ຺ຕານິ, ສນ຺ຘີຍນ຺ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ;

ສ຺ເວວ ມິຕ຺ໂຕ ອສໍຄນ຺ຕຸ, ອສໍວາເສນ ຊີຣຕິ.

໕໔.

‘‘ສເຈ ຕຸວໍ ທກ຺ຂສິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ, ສເຈ ຕຸວໍ ສລ຺ລເປ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນາ;

ສມ຺ປນ຺ນສສ຺ສໍວ ມໂຫທເກນ, ຕໂປຄຸຓໍ ຂິປ຺ປມິມໍ ປຫິສ຺ສສິ.

໕໕.

‘‘ປຸນປິ ເຈ ທກ຺ຂສິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ, ປຸນປິ ເຈ ສລ຺ລເປ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນາ;

ສມ຺ປນ຺ນສສ຺ສໍວ ມໂຫທເກນ, ອຸສ຺ມາຄຕໍ ຂິປ຺ປມິມໍ ປຫິສ຺ສສິ.

໕໖.

‘‘ຠູຕານິ ເຫຕານິ ຈຣນ຺ຕິ ຕາຕ, ວິຣູປຣູເປນ ມນຸສ຺ສໂລເກ;

ນ ຕານິ ເສເວຖ ນໂຣ ສປຎ຺ໂຎ, ອາສຊ຺ຊ ນໍ ນສ຺ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິມສ຺ມາຕິ ອິມສ຺ມິໍ. ຫນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ໂຊຕິຣເສຕິ ຫູຍມານສ຺ສ ໂຊຕິໂນ ຣໍສິໂອຠາສິເຕ. ສນນ຺ຕນມ຺ຫີຕິ ໂປຣາຓເກ. ປາປຸເຓຖາຕິ ປາປຸເຓຍ຺ຍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕາຕ, ເອວຣູເປ ວເນ ວສນ຺ໂຕ ຍໍ ອຣຕິໍ ຕ຺ວໍ ປຕ຺ໂຕ, ເອຕາທິສໍ ນ ປາປຸເຓຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ, ປຕ຺ຕຸໍ ນາຣຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

‘‘ຠວນ຺ຕີ’’ຕິ ອິມໍ ຄາຖໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອນ຺ໂຕຄຕເມວ ຠາສຕິ. ອຍເມຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ – ໂລເກ ສຕ຺ຕານໍ ມິຕ຺ຕານິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິປິ ນ ໂຫນ຺ຕິປິ ຕຕ຺ຖ ເຍສໍ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕີສຸ ຈ ມິຕ຺ເຕສຸ ຈ ເປມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ຊມ຺ໂມຕິ ມິຄສິງ຺ໂຄ ລາມໂກ. ກິສ຺ສ ວາ ນິວິຏ຺ໂຐຕິ ເກນ ນາມ ກາຣເຓນ ຕສ຺ມິໍ ມາຕຸຄາເມ ມິຕ຺ຕສຎ຺ຎາຍ ນິວິຏ຺ໂຐ, ໂສ ມິຄິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ວຑ຺ຒິຕຕ຺ຕາ ‘‘ກຸໂຕມ຺ຫິ ອາຄໂຕ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄຕຏ຺ຐານມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ຊານາຕິ, ປເຄວ ຎາຕິມິຕ຺ເຕຕິ.

ປຸນປ຺ປຸນນ຺ຕິ, ຕາຕ, ມິຕ຺ຕານິ ນາມ ປຸນປ຺ປຸນໍ ສໍວາເສນ ສໍເສວເນນ ສນ຺ຘີຍນ຺ຕິ ຆຏີຍນ຺ຕິ. ສ຺ເວວ ມິຕ຺ໂຕຕິ ໂສ ເອວ ມິຕ຺ໂຕ ອສໍຄນ຺ຕຸ ອສມາຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເຕນ ອສມາຄມສງ຺ຂາເຕນ ອສໍວາເສນ ຊີຣຕິ ວິນສ຺ສຕິ. ສເຈຕິ ຕສ຺ມາ, ຕາຕ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ປຸນປິ ຕໍ ທກ຺ຂສິ, ເຕນ ວາ ສລ຺ລປິສ຺ສສິ, ອຖ ຍຖາ ນາມ ນິປ຺ຜນ຺ນສສ຺ສໍ ມໂຫເຆນ ຫຣີຍຕິ, ເອວໍ ອິມໍ ອຕ຺ຕໂນ ຕໂປຄຸຓໍ ປຫິສ຺ສສິ ຫາເຣສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸສ຺ມາຄຕນ຺ຕິ ສມຓເຕຊໍ.

ວິຣູປຣູເປນາຕິ ວິວິຘຣູເປນ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕາຕ, ມນຸສ຺ສໂລກສ຺ມິຎ຺ຫິ ເອຕານິ ຍກ຺ຂິນິສງ຺ຂາຕານິ ຠູຕານິ ວິວິຘຣູປປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອຕ຺ຕໂນ ຣູເປນ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ຄເຕ ຂາທິຕຸໍ ຈຣນ຺ຕິ, ຕານິ ສປຎ຺ໂຎ ນໂຣ ນ ເສເວຖ. ຕາທິສຎ຺ຫິ ຠູຕໍ ອາສຊ຺ຊ ນໍ ປຕ຺ວາ ນສ຺ສຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ, ທິຏ຺ໂຐສິ ຕາຍ ຍກ຺ຂິນິຍາ ນ ຂາທິໂຕຕິ ປຸຕ຺ຕໍ ໂອວທິ.

ໂສ ປິຕຸ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຍກ຺ຂິນີ ກິຣ ສາ’’ຕິ ຠີໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ເອຕ຺ໂຕ ນ ຄມິສ຺ສາມິ, ຂມຖ ເມ’’ຕິ ຂມາເປສິ. ໂສປິ ນໍ ສມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ມາຓວ, ເມຕ຺ຕໍ ຠາເວຫິ, ກຣຸຓໍ, ມຸທິຕໍ, ອຸເປກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາຣຠາວນໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕສິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ, ສຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ຕທາ ນິຬິນິກາ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາ ອໂຫສິ, ອິສິສິງ຺ໂຄ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸ, ປິຕາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິນ຺ຕິ.

ນິຬິນິກາຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຐມາ.

[໕໒໗] ໒. ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ນິເວສນໍ ກສ຺ສນຸທໍ ສຸນນ຺ທາຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ໂສ ກິເຣກທິວສໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ເອກໍ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣໍ ອິຕ຺ຖິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ວິຫາຣເມວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສລ຺ລວິທ຺ໂຘ ວິຍ ຣາຄາຕຸໂຣ ຠນ຺ຕມິຄປຏິຠາໂຄ ກິໂສ ຘມນີສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ອນຠິຣໂຕ ເອກິຣິຍາປເຖປິ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ອລຠນ຺ໂຕ ອາຈຣິຍວຕ຺ຕາທີນິ ປຫາຍ ອຸທ຺ເທສປຣິປຸຈ຺ຉາກມ຺ມຏ຺ຐານານຸໂຍຄຣຫິໂຕ ວິຫາສິ. ໂສ ສຫາຍຠິກ຺ຂູຫິ ‘‘ປຸພ຺ເພ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ ວິປ຺ປສນ຺ນມຸຂວຓ຺ໂຓ, ອິທານິ ໂນ ຕຖາ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ, ‘‘ອາວຸໂສ, ອນຠິຣໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ເຕ ‘‘ອຠິຣມາວຸໂສ, ສາສເນ, ພຸທ຺ຘຸປ຺ປາໂທ ນາມ ທຸລ຺ລໂຠ, ຕຖາ ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສວນໍ ມນຸສ຺ສປຏິລາໂຠ ຈ, ໂສ ຕ຺ວໍ ມນຸສ຺ສປຏິລາຠໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂສ຺ສນ຺ຕກິຣິຍໍ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ອສ຺ສຸມຸຂໍ ຎາຕິຊນໍ ປຫາຍ ສທ຺ຘາຍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກິໍກາຣຓາ ກິເລສວສໍ ຍາສິ, ກິເລສາ ນາເມເຕ ຄຓ຺ຑຸປ຺ປາທກປາຓກໍ ອຸປາທາຍ ສພ຺ພພາລຊນສາຘາຣຓາ, ເຍ ເຕສໍ ວຕ຺ຖຸຠູຕາ, ເຕປິ ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ, ມໍສເປສູປມາ ກາມາ, ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ກາມາ, ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ, ສຸປິນກູປມາ ກາມາ, ຍາຈິຕກູປມາ ກາມາ, ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ກາມາ, ອສິສູນູປມາ ກາມາ, ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ, ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ, ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘູປມາ ກາມາ, ຕ຺ວໍ ນາມ ເອວຣູເປ ພຸທ຺ຘສາສເນ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ເອວໍ ອນຕ຺ຖກາຣການໍ ກິເລສານໍ ວສໍ ຄໂຕສີ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ຄາຫາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມສຠໍ ເນຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນິຈ຺ຉມານກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອານຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຍໍ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຠິກ຺ຂຸ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສນ຺ຕາປິ ກິເລເສ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຕສ຺ສ ວສໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ນິວາເຣຕ຺ວາ ນ ອຍຸຕ຺ຕກໍ ກຣິໍສູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ສິວິຣຏ຺ເຐ ອຣິຏ຺ຐປຸຣນຄເຣ ສິວິ ນາມ ຣາຊາ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ‘‘ສິວິກຸມາໂຣ’’ຕ຺ເວວສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເສນາປຕິສ຺ສປິ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາຍິ, ‘‘ອຠິປາຣໂກ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ອຸໂຠປິ ສຫາຍາ ຫຸຕ຺ວາ ອຠິວຑ຺ຒນ຺ຕາ ໂສຬສວສ຺ສິກາ ຫຸຕ຺ວາ ຕກ຺ກສິລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອາຄມິໍສຸ. ຣາຊາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ອທາສິ. ໂສປິ ອຠິປາຣກໍ ເສນາປຕິຏ຺ຐາເນ ຐເປຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕສ຺ມິໍເຍວ ນຄເຣ ຕິຣິຏິວຈ຺ຉສ຺ສ ນາມ ອສີຕິໂກຏິວິຠວສ຺ສ ເສຏ຺ຐິໂນ ຘີຕາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ສຸຠລກ຺ຂເຓນ ສມນ຺ນາຄຕາ, ຕສ຺ສາ ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ‘‘ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ສາ ໂສຬສວສ຺ສິກກາເລ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສວຓ຺ຓາ ເທວຈ຺ຉຣາ ວິຍ ອຠິຣູປາ ທສ຺ສນີຍາ ປາສາທິກາ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ອໂຫສິ. ເຍ ເຍ ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ຕໍ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕ ເຕ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ສຸຣາປານມທມຕ຺ຕາ ວິຍ ກິເລສມເທນ ມຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ສຕິໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ ນາມ ນາເຫສຸໍ.

ອຖສ຺ສາ ປິຕາ ຕິຣິຏິວຈ຺ໂຉ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ເທວ, ມມ ເຄເຫ ອິຕ຺ຖິຣຕນໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຣຎ຺ໂຎວ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ, ລກ຺ຂຓປາຐເກ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເປເສຕ຺ວາ ຕໍ ວີມໍສາເປຕ຺ວາ ຍຖາຣຸຈິ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ເປເສສິ. ເຕ ເສຏ຺ຐິເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕສກ຺ກາຣສມ຺ມານາ ປາຍາສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ເຕສໍ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ເຕ ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕິໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ກິເລສມທມຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນຠາວໍ ນ ຊານິໍສຸ. ເອກຈ຺ເຈ ອາໂລປໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ສີເສ ຐເປສຸໍ, ເອກຈ຺ເຈ ອຸປກຈ຺ຉນ຺ຕເຣ ຂິປິໍສຸ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິຕ຺ຕິໍ ປຫຣິໍສຸ, ສພ຺ເພວ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາ ອເຫສຸໍ. ສາ ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິເມ ກິຣ ມມ ລກ຺ຂຓໍ ວີມໍສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຄີວາຍໍ ເນ ຄເຫຕ຺ວາ ນີຫຣຖາ’’ຕິ ນີຫຣາເປສິ. ເຕ ມງ຺ກຸຠູຕາ ຣາຊນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ກຸທ຺ຘາ ‘‘ເທວ, ສາ ອິຕ຺ຖີ ກາຬກຓ຺ຓີ, ນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອນຸຈ຺ຉວິກາ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກາຬກຓ຺ຓີ ກິຣາ’’ຕິ ນ ຕໍ ອາຓາເປສິ. ສາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ກິຣ ກາຬກຓ຺ຓີຕິ ຣຎ຺ຎາ ນ ຄຫິຕາ, ກາຬກຓ຺ຓິໂຍ ນາມ ນ ເອວຣູປາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ໂຫຕຸ, ສເຈ ປນ ຕໍ ຣາຊານໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມິ, ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕສ຺ມິໍ ອາຆາຕໍ ພນ຺ຘິ. ອຖ ນໍ ປິຕາ ອຠິປາຣກສ຺ສ ອທາສິ, ສາ ຕສ຺ສ ປິຍາ ອໂຫສິ ມນາປາ.

ກສ຺ສ ປນ ກມ຺ມສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນ ສາ ເອວໍ ອຠິຣູປາ ອໂຫສີຕິ? ຣຕ຺ຕວຕ຺ຖທານສ຺ສ ນິສ຺ສນ຺ເທນາຕິ. ສາ ກິຣ ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ທລິທ຺ທກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຸສ຺ສວທິວເສ ປຸຎ຺ຎສມ຺ປນ຺ນາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ກຸສຸມ຺ຠຣຕ຺ຕວຕ຺ຖໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕາ ກີຬນ຺ຕິໂຍ ທິສ຺ວາ ຕາທິສໍ ວຕ຺ຖໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກີຬິຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ມາຕາປິຕູນໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ເຕຫິ, ‘‘ອມ຺ມ, ມຍໍ ທລິທ຺ທາ, ກຸໂຕ ໂນ ເອວຣູປໍ ວຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ມໍ ເອກສ຺ມິໍ ອຑ຺ຒກຸເລ ຠຕິໍ ກາຕຸໍ ອນຸຊານາຖ, ເຕ ມມ ຄຸຓໍ ຎຕ຺ວາ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ເອກໍ ກຸລໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ກຸສຸມ຺ຠຣຕ຺ຕວຕ຺ເຖນ ຠຕິໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ເຕ ‘‘ຕີຓິ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ກມ຺ເມ ກເຕ ຕວ ຄຸຓໍ ຎຕ຺ວາ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ສາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ເຕ ຕສ຺ສາ ຄຸຓໍ ຎຕ຺ວາ ອປຣິປຸຓ຺ເຓສຸເຍວ ຕີສຸ ສໍວຈ຺ຉເຣສຸ ຕສ຺ສາ ຆນກຸສຸມ຺ຠຣຕ຺ຕວຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ວຕ຺ຖໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ຕວ ສຫາຍິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ນິວາເສຫີ’’ຕິ ຕໍ ເປສຍິໍສຸ. ສາ ສຫາຍິກາ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕວຕ຺ຖໍ ນທີຕີເຣ ຐເປຕ຺ວາ ນ຺ຫາຍິ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເອໂກ ກສ຺ສປທສພລສ຺ສ ສາວໂກ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວໂຣ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ຈ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຈ ຕໍ ປເທສໍ ປາປຸຓິ. ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຠທນ຺ໂຕ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວໂຣ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຸພ຺ເພປິ ອທິນ຺ນຠາເວນ ເມ ນິວາສນໍ ທຸລ຺ລຠໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ວຕ຺ຖໍ ທ຺ວິຘາ ຜາເລຕ຺ວາ ‘‘ເອກໍ ໂກຏ຺ຐາສໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ນິວາສນໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ‘‘ຕິຏ຺ຐຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຖຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕວຕ຺ຖໍ ມຊ຺ເຌ ຜາເລຕ຺ວາ ຕສ຺ເສກໍ ໂກຏ຺ຐາສໍ ອທາສິ. ໂສ ເອກມນ຺ເຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຐຕ຺ວາ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຕສ຺ເສກໍ ກຓ຺ຓໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ເອກໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິ. ອຖສ຺ສ ວຕ຺ໂຖຠາເສນ ສກລສຣີຣໍ ຕຣຸຓສູຣິໂຍ ວິຍ ເອໂກຠາສໍ ອໂຫສິ. ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ອຍ຺ໂຍ ປຐມໍ ນ ໂສຠຕິ, ອິທານິ ຕຣຸຓສູຣິໂຍ ວິຍ ວິໂຣຈຕິ, ອິທມ຺ປິ ເອຕສ຺ເສວ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂກຏ຺ຐາສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຫໍ ຠເວ ຠເວ ວິຈຣນ຺ຕີ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ຠເວຍ຺ຍໍ, ມໍ ທິສ຺ວາ ໂກຈິ ປຸຣິໂສ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ມາ ອສກ຺ຂິ, ມຍາ ອຠິຣູປຕຣາ ນາມ ອຎ຺ຎາ ມາ ໂຫຕູ’’ຕິ ປຕ຺ຖນໍ ປຏ຺ຐເປສິ. ເຖໂຣປິ ອນຸໂມທນໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ສາ ເທວໂລເກ ສໍສຣນ຺ຕີ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ອຣິຏ຺ຐປຸເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕຖາ ອຠິຣູປາ ອໂຫສິ. ອຖ ຕສ຺ມິໍ ນຄເຣ ກຕ຺ຕິກຉຓໍ ໂຆສຍິໍສຸ, ກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມາຍໍ ນຄຣໍ ສຊ຺ຊຍິໍສຸ. ອຠິປາຣໂກ ອຕ຺ຕໂນ ອາຣກ຺ຂຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຠທ຺ເທ, ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິ ອຊ຺ຊ ກຕ຺ຕິກຣຕ຺ຕິວາໂຣ ຉໂຓ, ຣາຊາ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຐມໍ ອິມໍ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ມາ ໂຂ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສສິ, ໂສປິ ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ສາມິ, ອຫໍ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ອິມໍ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ອາຄຕກາເລ ມຍ຺ຫໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ອຖ ສູຣິເຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອຸຄ຺ຄເຫ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ເທ ເທວນຄເຣ ວິຍ ນຄເຣ ອລງ຺ກເຕ ສພ຺ພທິສາສຸ ທີເປສຸ ຊລິເຕສຸ ຣາຊາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ອາຊຎ຺ຎຣຖວຣຄໂຕ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ມຫນ຺ເຕນ ຍເສນ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຐມເມວ ອຠິປາຣກສ຺ສ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ອຄມາສິ. ຕໍ ປນ ເຄຫໍ ມໂນສິລາວຓ຺ຓປາກາຣປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອລງ຺ກຕທ຺ວາຣຏ຺ຏາລກໍ ໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ປາສາທິກໍ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ທາສີ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ອາໂຣເຈສິ. ສາ ປຸປ຺ຜສມຸຄ຺ຄໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ກິນ຺ນຣິລີຬາຍ ວາຕປານໍ ນິສ຺ສາຍ ຐິຕາ ຣຎ຺ໂຎ ປຸປ຺ຜານິ ຂິປິ. ໂສ ຕໍ ອຸລ຺ໂລເກຕ຺ວາ ກິເລສມທມຕ຺ໂຕ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ອຠິປາຣກສ຺ເສຕໍ ເຄຫ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຊານິຕຸມ຺ປິ ນາສກ຺ຂິ, ອຖ ສາຣຖິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໕໗.

‘‘ນິເວສນໍ ກສ຺ສ ນຸທໍ ສຸນນ຺ທ, ປາກາເຣນ ປຓ຺ຑຸມເຍນ ຄຸຕ຺ຕໍ;

ກາ ທິສ຺ສຕິ ອຄ຺ຄິສິຂາວ ທູເຣ, ເວຫາຍສໍ ປພ຺ພຕຄ຺ເຄວ ອຈ຺ຈິ.

໕໘.

‘‘ຘີຕາ ນ຺ວຍໍ ກສ຺ສ ສຸນນ຺ທ ໂຫຕິ, ສຸຓິສາ ນ຺ວຍໍ ກສ຺ສ ອໂຖປິ ຠຣິຍາ;

ອກ຺ຂາຫິ ເມ ຂິປ຺ປມິເຘວ ປຸຏ຺ໂຐ, ອວາວຏາ ຍທິ ວາ ອຕ຺ຖິ ຠຕ຺ຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກສ຺ສ ນຸທນ຺ຕິ ກສ຺ສ ນຸ ອິທໍ. ປຓ຺ຑຸມເຍນາຕິ ຣຕ຺ຕິຏ຺ຐກມເຍນ. ທິສ຺ສຕີຕິ ວາຕປາເນ ຐິຕາ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ອຈ຺ຈີຕິ ອນລຊາລກ຺ຂນ຺ໂຘ. ຘີຕາ ນ຺ວຍນ຺ຕິ ຘີຕາ ນຸ ອຍໍ. ອວາວຏາຕິ ອເປຕາວຣຓາ ອປຣິຄ຺ຄຫາ. ຠຕ຺ຕາຕິ ຍທິ ວາ ອສ຺ສາ ສາມິໂກ ອຕ຺ຖິ, ເອຕໍ ເມ ອກ຺ຂາຫີຕິ.

ອຖສ຺ສ ໂສ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໕໙.

‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຊານາມິ ຊນິນ຺ທ ເອຕໍ, ມຕ຺ຍາ ຈ ເປຕ຺ຍາ ຈ ອໂຖປິ ອສ຺ສາ;

ຕເວວ ໂສ ປຸຣິໂສ ຠູມິປາລ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຕວຕ຺ເຖ.

໖໐.

‘‘ອິທ຺ໂຘ ຈ ຜີໂຕ ຈ ສຸວຑ຺ຒິໂຕ ຈ, ອມຈ຺ໂຈ ຈ ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຊນິນ຺ທ;

ຕສ຺ເສສາ ຠຣິຍາຠິປາຣກສ຺ສ, ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີ ນາມເຘຍ຺ເຍນ ຣາຊາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຕ຺ຍາ ຈ ເປຕ຺ຍາ ຈາຕິ ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ເຈຕໍ ຊານາມິ. ອໂຖປິ ອສ຺ສາຕິ ອຖ ສາມິກມ຺ປິ ອສ຺ສາ ຊານາມີຕິ ວທຕິ. ອິທ຺ໂຘຕິ ສມິທ຺ໂຘ. ຜີໂຕຕິ ວຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ສຸປຸປ຺ຜິໂຕ. ສຸວຑ຺ຒິໂຕຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ວຸທ຺ໂຘ. ນາມເຘຍ຺ເຍນາຕິ ນາເມນ. ອຍຎ຺ຫິ ໂຍ ນໍ ປສ຺ສຕິ, ຕໍ ອຸມ຺ມາເທຕິ, ສຕິມສ຺ສ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ນ ເທຕິ, ຕສ຺ມາ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ນາມມສ຺ສາ ໂຖເມນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໖໑.

‘‘ອມ຺ໂຠ ອມ຺ໂຠ ນາມມິທໍ ອິມິສ຺ສາ, ມຕ຺ຍາ ຈ ເປຕ຺ຍາ ຈ ກຕໍ ສຸສາຘຸ;

ຕທາ ຫິ ມຍ຺ຫໍ ອວໂລກຍນ຺ຕີ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ອກາສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຕ຺ຍາ ຈ ເປຕ຺ຍາ ຈາຕິ ມາຕຣາ ຈ ປິຕຣາ ຈ. ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ສມ຺ປທານວຈນໍ. ອວໂລກຍນ຺ຕີຕິ ມຍາ ອວໂລກິຕາ ສຍມ຺ປິ ມໍ ອວໂລກຍນ຺ຕີ ມໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກໍ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາ ຕສ຺ສ ກມ຺ປິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ວາຕປານໍ ຖເກຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ຠເມວ ອຄມາສິ. ຣຎ຺ໂຎປິ ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓກຣເຓ ຈິຕ຺ຕເມວ ນາໂຫສິ. ໂສ ສາຣຖິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ສຸນນ຺ທ, ຣຖໍ ນິວຕ຺ເຕຫິ, ອຍໍ ຉໂຓ ອມ຺ຫາກໍ ນານຸຈ຺ຉວິໂກ, ອຠິປາຣກສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ເສວານຸຈ຺ຉວິໂກ, ຣຊ຺ຊມ຺ປິ ຕສ຺ເສວານຸຈ຺ຉວິກ’’ນ຺ຕິ ຣຖໍ ນິວຕ຺ຕາເປຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ສິຣິສຍເນ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິປ຺ປລປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໖໒.

‘‘ຍາ ປຸຓ຺ຓມາເສ ມິຄມນ຺ທໂລຈນາ, ອຸປາວິສິ ປຸຓ຺ຑຣີກຕ຺ຕຈງ຺ຄີ;

ທ຺ເວ ປຸຓ຺ຓມາໂຍ ຕທຫູ ອມຎ຺ຎຫໍ, ທິສ຺ວານ ປາຣາວຕຣຕ຺ຕວາສິນິໍ.

໖໓.

‘‘ອຬາຣປມ຺ເຫຫິ ສຸເຠຫິ ວຄ຺ຄຸຠິ, ປໂລຠຍນ຺ຕີ ມໍ ຍທາ ອຸທິກ຺ຂຕິ;

ວິຊມ຺ຠມານາ ຫຣເຕວ ເມ ມໂນ, ຊາຕາ ວເນ ກິມ຺ປຸຣິສີວ ປພ຺ພເຕ.

໖໔.

‘‘ຕທາ ຫິ ພ຺ຣຫຕີ ສາມາ, ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລາ;

ເອກຈ຺ຈວສນາ ນາຣີ, ມິຄີ ຠນ຺ຕາວຸທິກ຺ຂຕິ.

໖໕.

‘‘ກທາສ຺ສຸ ມໍ ຕມ຺ພນຂາ ສຸໂລມາ, ພາຫາ ມຸທູ ຈນ຺ທນສາຣລິຕ຺ຕາ;

ວຏ຺ຏງ຺ຄຸລີ ສນ຺ນຕຘີຣກຸຕ຺ຕິຍາ, ນາຣີ ອຸປຎ຺ຎິສ຺ສຕິ ສີສໂຕ ສຸຠາ.

໖໖.

‘‘ກທາສ຺ສຸ ມໍ ກຎ຺ຈນຊາລຸຣຈ຺ຉທາ, ຘີຕາ ຕິຣີຏິສ຺ສ ວິລຄ຺ຄມຊ຺ຌາ;

ມຸທູຫິ ພາຫາຫິ ປລິສ຺ສຊິສ຺ສຕິ, ພ຺ຣຫາວເນ ຊາຕທຸມໍວ ມາລຸວາ.

໖໗.

‘‘ກທາສ຺ສຸ ລາຂາຣສຣຕ຺ຕສຸຈ຺ຉວີ, ພິນ຺ທຸຕ຺ຖນີ ປຸຓ຺ຑຣີກຕ຺ຕຈງ຺ຄີ;

ມຸຂໍ ມຸເຂນ ອຸປນາມຍິສ຺ສຕິ, ໂສຓ຺ໂຑວ ໂສຓ຺ຑສ຺ສ ສຸຣາຍ ຖາລໍ.

໖໘.

‘‘ຍທາທ຺ທສໍ ຕໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິໍ, ສພ຺ພຠທ຺ທໍ ມໂນຣມໍ;

ຕໂຕ ສກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ນາວໂພຘາມິ ກຎ຺ຈິນໍ.

໖໙.

‘‘ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິມຫໍ ທຏ຺ຐາ, ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລໍ;

ນ ສຸປາມິ ທິວາຣຕ຺ຕິໍ, ສຫສ຺ສໍວ ປຣາຊິໂຕ.

໗໐.

‘‘ສກ຺ໂກ ເຈ ເມ ວຣໍ ທຊ຺ຊາ, ໂສ ຈ ລພ຺ເຠຖ ເມ ວໂຣ;

ເອກຣຕ຺ຕໍ ທິຣຕ຺ຕໍ ວາ, ຠເວຍ຺ຍໍ ອຠິປາຣໂກ;

ອຸມ຺ມາທນ຺ຕ຺ຍາ ຣມິຕ຺ວານ, ສິວິຣາຊາ ຕໂຕ ສິຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຓ຺ຓມາເສຕິ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ. ມິຄມນ຺ທໂລຈນາຕິ ກຓ຺ຑສນ຺ຕາເສນ ປລາຍິຕ຺ວາ ວນນ຺ຕເຣ ຐຕ຺ວາ ລຸທ຺ທໍ ໂອໂລເກນ຺ຕິຍາ ມິຄິຍາ ວິຍ ມນ຺ທານິ ໂລຈນານິ ອສ຺ສາຕິ ມິຄມນ຺ທໂລຈນາ. ອຸປາວິສີຕິ ປທຸມວຓ຺ເຓນ ກຣຕເລນ ປຸປ຺ຜານິ ຂິປິຕ຺ວາ ມໍ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ວາຕປາເນ ນິສີທິ. ປຸຓ຺ຑຣີກຕ຺ຕຈງ຺ຄີຕິ ຣຕ຺ຕປທຸມວຓ຺ຓສຣີຣາ. ທ຺ເວ ປຸຓ຺ຓມາໂຍຕິ ອຫໍ ຕທຫຸ ຕສ຺ມິໍ ຉຓທິວເສ ຕໍ ປາຣາວຕປາທສມານວຓ຺ຓຣຕ຺ຕວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສາ ມຸຂໂສຠໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ເອກສ຺ສ ປາຈີນໂລກຘາຕຸໂຕ ເອກສ຺ສ ອຠິປາຣກສ຺ສ ເສນາປຕິໂນ ນິເວສເນຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ປຸຓ຺ຓຈນ຺ທານໍ ອຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕາ ທ຺ເວ ປຸຓ຺ຓມາໂຍ ອມຎ຺ຎິໍ. ອຬາຣປມ຺ເຫຫີຕິ ວິສາລປຂຸເມຫິ. ສຸເຠຫີຕິ ປຣິສຸທ຺ເຘຫິ. ວຄ຺ຄຸຠີຕິ ມຘຸຣາກາເຣຫິ. ອຸທິກ຺ຂຕີຕິ ເອວຣູເປຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ ຍສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂອໂລເກຕິ. ປພ຺ພເຕຕິ ຍຖາ ຫິມວນ຺ຕປພ຺ພເຕ ສຸປຸປ຺ຜິຕວເນ ວີຓໍ ອາທາຍ ຕນ຺ຕິສ຺ສເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ສຣໍ ສໍສນ຺ທນ຺ຕີ ກິມ຺ປຸຣິສີ ກິມ຺ປຸຣິສສ຺ສ ມນໍ ຫຣຕິ, ເອວໍ ຫຣເຕວ ເມ ມໂນຕິ ວິປ຺ປລປຕິ.

ພ຺ຣຫຕີຕິ ອຸຬາຣາ. ສາມາຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓສາມາ. ເອກຈ຺ຈວສນາຕິ ເອກຈ຺ຈິກວສນາ, ເອກວຕ຺ຖນິວຕ຺ຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠນ຺ຕາວຸທິກ຺ຂຕີຕິ ສຓ຺ຫເກສາ ປຸຖຸນລາຏາ ອາຍຕຠມູ ວິສາລກ຺ຂີ ຕຸງ຺ຄນາສາ ຣຕ຺ໂຕຏ຺ຐາ ເສຕທນ຺ຕາ ຕິຂິຓທາຐາ ສຸວຏ຺ຏິຕຄີວາ ສຸຕນຸພາຫຸ ສຸສຓ຺ຐິຕປໂຍຘຣາ ກຣມິຕມຊ຺ຌາ ວິສາລໂສຓີ ສຸວຓ຺ຓກທລິສມາໂນຣຸ ສາ ອຸຕ຺ຕມິຕ຺ຖີ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ມໍ ອຸທິກ຺ຂນ຺ຕີ ຠເຍນ ວນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຸນ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ລຸທ຺ທໍ ອຸທິກ຺ຂນ຺ຕີ ຠນ຺ຕາ ມິຄີວ ມໍ ອຸທິກ຺ຂຕີຕິ ວທຕິ. ພາຫາມຸທູຕິ ມຸທຸພາຫາ. ສນ຺ນຕຘີຣກຸຕ຺ຕິຍາຕິ ສຸຜຸສິຕເຉກກຣຓາ. ອຸປຎ຺ຎິສ຺ສຕິ ມນ຺ຕິ ສາ ສຸຠາ ນາຣີ ກທາ ນຸ ມໍ ເຕຫິ ຕມ຺ພນເຂຫິ ສີສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສນ຺ນເຕນ ຘີເຣນ ກຣເຓນ ປຣິໂຕເສສ຺ສຕີຕິ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ວິລປຕິ.

ກຎ຺ຈນຊາລຸຣຈ຺ຉທາຕິ ກຎ຺ຈນມຍອຸຣຈ຺ຉທາລງ຺ກາຣາ. ວິລຄ຺ຄມຊ຺ຌາຕິ ວິລຄ຺ຄສຣີຣາ ຕນຸມຊ຺ຌິມາ. ພ຺ຣຫາວເນຕິ ມຫາວເນ. ລາຂາຣສຣຕ຺ຕສຸຈ຺ຉວີຕິ ຫຕ຺ຖປາທຕລອຄ຺ຄນຂໂອຏ຺ຐມໍເສສຸ ລາຂາຣສຣຕ຺ຕມຓິປວາລວຓ຺ຓາ. ພິນ຺ທຸຕ຺ຖນີຕິ ອຸທກປຸປ຺ຜຸຬປຣິມຓ຺ຑລຕ຺ຖນີ. ຕໂຕຕິ ຍທາ ຕໍ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິໍ ອທ຺ທສໍ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ. ສກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອນິສ຺ສໂຣ ຊາໂຕມ຺ຫີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ກຎ຺ຈິນນ຺ຕິ ກຎ຺ຈິ ‘‘ອຍໍ ອສຸໂກ ນາມາ’’ຕິ ນ ຊານາມິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ຊາໂຕມ຺ຫີຕິ ວທຕິ. ທຏ຺ຐາຕິ ທິສ຺ວາ. ນ ສຸປາມີຕິ ເນວ ຣຕ຺ຕິໍ, ນ ທິວາ ນິທ຺ທໍ ລຠາມິ. ໂສ ຈ ລພ຺ເຠຖາຕິ ຍໍ ເມ ສກ຺ໂກ ວຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ເມ ວໂຣ ລພ຺ເຠຖ, ລເຠຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ວຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຖ ເຕ ອມຈ຺ຈາ ອຠິປາຣກສ຺ສປິ ອາໂຣຈຍິໍສຸ – ‘‘ສາມິ ຣາຊາ, ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຆຣທ຺ວາຣໍ ປຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫີ’’ຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຠທ຺ເທ, ກຈ຺ຈິ ຣຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສາມິ, ເອໂກ ມໂຫທໂຣ ມຫາທາຐິໂກ ຣເຖ ຐຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ປຸຣິໂສ ອຕ຺ຖິ, ອຫໍ ຕໍ ຣາຊາ ວາ ອຣາຊາ ວາຕິ ນ ຊານາມິ, ເອໂກ ອິສ຺ສໂຣຕິ ປນ ວຸຕ຺ເຕ ວາຕປາເນ ຐຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜານິ ຂິປິໍ, ໂສ ຕາວເທວ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄໂຕ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ນາສິໂຕມ຺ຫິ ຕຍາ’’ຕິ ປຸນທິວເສ ປາໂຕວ ຣາຊນິເວສນໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ສິຣິຄພ຺ຠທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ວິປ຺ປລາປໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ຊາໂຕ, ຕໍ ອລຠນ຺ໂຕ ມຣິສ຺ສຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ຈ ມມ ຈ ອຄຸຓໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ມຍາ ຊີວິຕໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ທຬ຺ຫມນ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາກໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ອສຸກຏ຺ຐາເນ ສຸສິຣເຈຕິຍຣຸກ຺ໂຂ ອຕ຺ຖິ, ຕ຺ວໍ ກຎ຺ຈິ ອຊານາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຣຸກ຺ເຂ ນິສີທ, ອຫໍ ຕຕ຺ຖ ພລິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຕໍ ຐານໍ ປຕ຺ວາ ເທວຕາ ນມສ຺ສນ຺ໂຕ, ‘ສາມິ ເທວຣາຊ, ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ນຄຣມ຺ຫິ ຉເຓ ວຕ຺ຕມາເນ ອກີຬິຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ວິປ຺ປລປນ຺ໂຕວ ນິປນ຺ໂນ, ມຍໍ ຕຕ຺ຖ ກາຣຓໍ ນ ຊານາມ, ຣາຊາ ເທວຕານໍ ພຫູປກາໂຣ, ອນຸສໍວຈ຺ຉຣໍ ສຫສ຺ສໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ພລິກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ອິທໍ ນາມ ນິສ຺ສາຍ ຣາຊາ ວິປ຺ປລປຕີຕິ ອາຈິກ຺ຂຖ, ຣຎ຺ໂຎ ໂນ ຊີວິຕທານໍ ເທຖາ’ຕິ ຍາຈິສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສທ຺ທໍ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ, ‘ເສນາປຕິ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຎ຺ໂຎ ພ຺ຍາຘິ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ປນ ຕວ ຠຣິຍາຍ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ. ສເຈ ນໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ຊີວິສ຺ສຕິ, ໂນ ເຈ, ມຣິສ຺ສຕິ. ສເຈ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ ອິຈ຺ຉສິ, ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິມສ຺ສ ເທຫີ’ຕິ ວເທຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ເອວໍ ຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ເຂ ນິສີທິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ເສນາປຕິນາ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸເຕນ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍາຈິໂຕ ຕຖາ ອຠາສິ. ເສນາປຕິ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເທວຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອມຈ຺ເຈ ຊານາເປຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊນິເວສນໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ສິຣິຄພ຺ຠທ຺ວາຣໍ ອາໂກເຏສິ. ຣາຊາ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ໂກ ເອໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອຫໍ, ເທວ, ອຠິປາຣໂກຕິ. ອຖສ຺ສ ຣາຊາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິ. ໂສ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໗໑.

‘‘ຠູຕານິ ເມ ຠູຕປຕີ ນມສ຺ສໂຕ, ອາຄມ຺ມ ຍກ຺ໂຂ ອິທເມຕທພ຺ຣວິ;

ຣຎ຺ໂຎ ມໂນ ອຸມ຺ມທນ຺ຕ຺ຍາ ນິວິຏ຺ໂຐ, ທທາມິ ເຕ ຕໍ ປຣິຈາຣຍສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນມສ຺ສໂຕຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວິປ຺ປລາປກາຣຓຊານນຕ຺ຖໍ ພລິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ນມສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ. ຕນ຺ຕິ ອຫໍ ຕໍ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຣິຈາຣິກໍ ກຕ຺ວາ ທທາມີຕິ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ, ‘‘ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ມມ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ວິປ຺ປລປິຕຠາວໍ ຍກ຺ຂາປິ ຊານນ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອາມ, ເທວາຕິ. ໂສ ‘‘ສພ຺ພໂລເກນ ກິຣ ເມ ລາມກຠາໂວ ຎາໂຕ’’ຕິ ລຊ຺ຊິຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐາຍ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໗໒.

‘‘ປຸຎ຺ຎາ ຈ ຘໍເສ ອມໂຣ ນ ຈມ຺ຫິ, ຊໂນ ຈ ເມ ປາປມິທຎ຺ຈ ຊຎ຺ຎາ;

ຠຸໂສ ຈ ຕ຺ຍສ຺ສ ມນໂສ ວິຆາໂຕ, ທຕ຺ວາ ປິຍໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ອທຏ຺ຐາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘໍເສຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ອຫໍ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ກິເລສວເສນ ປຣິຈາເຣນ຺ໂຕ ປຸຎ຺ຎໂຕ ຈ ຘໍເສຍ຺ຍໍ, ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ປຣິຈາຣິຕມຕ຺ເຕນ ອມໂຣ ຈ ນ ໂຫມິ, ມຫາຊໂນ ຈ ເມ ອິມໍ ລາມກຠາວໍ ຊາເນຍ຺ຍ, ຕໂຕ ‘‘ອຍຸຕ຺ຕໍ ຣຎ຺ຎາ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຄຣເຫຍ຺ຍ, ຕຎ຺ຈ ມມ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ປິຍຠຣິຍໍ ອທຏ຺ຐາ ຕວ ມນໂສ ວິຆາໂຕ ຈສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເສສາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ວຈນປຏິວຈນຄາຖາ ໂຫນ຺ຕິ –

໗໓.

‘‘ຊນິນ຺ທ ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຍາ ມຍາ ວາ, ສພ຺ພາປິ ກມ຺ມສ຺ສ ກຕສ຺ສ ຊຎ຺ຎາ;

ຍໍ ເຕ ມຍາ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ປທິນ຺ນາ, ຠຸເສຫິ ຣາຊາ ວນຖໍ ສຊາຫິ.

໗໔.

‘‘ໂຍ ປາປກໍ ກມ຺ມກຣໍ ມນຸສ຺ໂສ, ໂສ ມຎ຺ຎຕິ ມາຍິທ ມຎ຺ຎິໍສຸ ອຎ຺ເຎ;

ປສ຺ສນ຺ຕິ ຠູຕານິ ກໂຣນ຺ຕເມຕໍ, ຍຸຕ຺ຕາ ຈ ເຍ ໂຫນ຺ຕິ ນຣາ ປຖພ຺ຍາ.

໗໕.

‘‘ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ໂກຈິ ນໂຣ ປຖພ຺ຍາ, ສທ຺ເຘຍ຺ຍ ໂລກສ຺ມິ ນ ເມ ປິຍາຕິ;

ຠຸໂສ ຈ ຕ຺ຍສ຺ສ ມນຸໂສ ວິຆາໂຕ, ທຕ຺ວາ ປິຍໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ອທຏ຺ຐາ.

໗໖.

‘‘ອທ຺ຘາ ປິຍາ ມຍ຺ຫ ຊນິນ຺ທ ເອສາ, ນ ສາ ມມໍ ອປ຺ປິຍາ ຠູມິປາລ;

ຄຈ຺ເຉວ ຕ຺ວໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ຠທນ຺ເຕ, ສີໂຫວ ເສລສ຺ສ ຄຸຫໍ ອຸເປຕິ.

໗໗.

‘‘ນ ປີຬິຕາ ອຕ຺ຕທຸເຂນ ຘີຣາ, ສຸຂປ຺ຜລໍ ກມ຺ມ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິ;

ສມ຺ໂມຫິຕາ ວາປິ ສຸເຂນ ມຕ຺ຕາ, ນ ປາປກມ຺ມຎ຺ຈ ສມາຈຣນ຺ຕິ.

໗໘.

‘‘ຕຸວຎ຺ຫິ ມາຕາ ຈ ປິຕາ ຈ ມຍ຺ຫໍ, ຠຕ຺ຕາ ປຕີ ໂປສໂກ ເທວຕາ ຈ;

ທາໂສ ອຫໍ ຕຸຍ຺ຫ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ, ຍຖາສຸຂໍ ສາມິ ກໂຣຫິ ກາມໍ.

໗໙.

‘‘ໂຍ ‘ອິສ຺ສໂຣມ຺ຫີ’ຕິ ກໂຣຕິ ປາປໍ, ກຕ຺ວາ ຈ ໂສ ນຸຕ຺ຕສເຕ ປເຣສໍ;

ນ ເຕນ ໂສ ຊີວຕິ ທີຆມາຍຸ, ເທວາປິ ປາເປນ ສເມກ຺ຂເຣ ນໍ.

໘໐.

‘‘ອຎ຺ຎາຕກໍ ສາມິເກຫີ ປທິນ຺ນໍ, ຘມ຺ເມ ຐິຕາ ເຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ ທານໍ;

ປຏິຈ຺ຉກາ ທາຍກາ ຈາປິ ຕຕ຺ຖ, ສຸຂປ຺ຜລຎ຺ເຎວ ກໂຣນ຺ຕິ ກມ຺ມໍ.

໘໑.

‘‘ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ໂກຈິ ນໂຣ ປຖພ຺ຍາ, ສທ຺ເຘຍ຺ຍ ໂລກສ຺ມິ ນ ເມ ປິຍາຕິ;

ຠຸໂສ ຈ ຕ຺ຍສ຺ສ ມນໂສ ວິຆາໂຕ, ທຕ຺ວາ ປິຍໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ອທຏ຺ຐາ.

໘໒.

‘‘ອທ຺ຘາ ປິຍາ ມຍ຺ຫ ຊນິນ຺ທ ເອສາ, ນ ສາ ມມໍ ອປ຺ປິຍາ ຠູມິປາລ;

ຍໍ ເຕ ມຍາ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ປທິນ຺ນາ, ຠຸເສຫິ ຣາຊາ ວນຖໍ ສຊາຫິ.

໘໓.

‘‘ໂຍ ອຕ຺ຕທຸກ຺ເຂນ ປຣສ຺ສ ທຸກ຺ຂໍ, ສຸເຂນ ວາ ອຕ຺ຕສຸຂໍ ທຫາຕິ;

ຍເຖວິທໍ ມຍ຺ຫ ຕຖາ ປເຣສໍ, ໂຍ ເອວໍ ຊານາຕິ ສ ເວທິ ຘມ຺ມໍ.

໘໔.

‘‘ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ໂກຈິ ນໂຣ ປຖພ຺ຍາ, ສທ຺ເຘຍ຺ຍ ໂລກສ຺ມິ ນ ເມ ປິຍາຕິ;

ຠຸໂສ ຈ ຕ຺ຍສ຺ສ ມນໂສ ວິຆາໂຕ, ທຕ຺ວາ ປິຍໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ອທຏ຺ຐາ.

໘໕.

‘‘ຊນິນ຺ທ ຊານາສິ ປິຍາ ມເມສາ, ນ ສາ ມມໍ ອປ຺ປິຍາ ຠູມິປາລ;

ປິເຍນ ເຕ ທມ຺ມິ ປິຍໍ ຊນິນ຺ທ, ປິຍທາຍິໂນ ເທວ ປິຍໍ ລຠນ຺ຕິ.

໘໖.

‘‘ໂສ ນູນາຫໍ ວຘິສ຺ສາມິ, ອຕ຺ຕານໍ ກາມເຫຕຸກໍ;

ນ ຫິ ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ເມນ, ອຫໍ ວຘິຕຸມຸສ຺ສເຫ.

໘໗.

‘‘ສເຈ ຕຸວໍ ມຍ຺ຫ ສຕິໍ ຊນິນ຺ທ, ນ ກາມຍາສິ ນຣວີຣ ເສຏ຺ຐ;

ຈຊາມິ ນໍ ສພ຺ພຊນສ຺ສ ສິພ຺ຍາ, ມຍາ ປມຸຕ຺ຕໍ ຕໂຕ ອວ຺ຫເຍສິ ນໍ.

໘໘.

‘‘ອທູສິຍໍ ເຈ ອຠິປາຣກ ຕ຺ວໍ, ຈຊາສິ ກຕ຺ເຕ ອຫິຕາຍ ຕ຺ຍສ຺ສ;

ມຫາ ຈ ເຕ ອຸປວາໂທປິ ອສ຺ສ, ນ ຈາປິ ຕ຺ຍສ຺ສ ນຄຣມ຺ຫິ ປກ຺ໂຂ.

໘໙.

‘‘ອຫໍ ສຫິສ຺ສໍ ອຸປວາທເມຕໍ, ນິນ຺ທໍ ປສໍສໍ ຄຣຫຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ;

ມເມຕມາຄຈ຺ຉຕຸ ຠູມິປາລ, ຍຖາສຸຂໍ ສິວິ ກໂຣຫິ ກາມໍ.

໙໐.

‘‘ໂຍ ເນວ ນິນ຺ທໍ ນ ປນປ຺ປສໍສໍ, ອາທິຍຕິ ຄຣຫໍ ໂນປິ ປູຊໍ;

ສິຣີ ຈ ລກ຺ຂີ ຈ ອເປຕິ ຕມ຺ຫາ, ອາໂປ ສຸວຸຏ຺ຐີວ ຍຖາ ຖລມ຺ຫາ.

໙໑.

‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ສຸຂຎ຺ຈ ເອຕ຺ໂຕ, ຘມ຺ມາຕິສາຣຎ຺ຈ ມໂນວິຆາຕໍ;

ອຸຣສາ ອຫໍ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິສ຺ສາມິ ສພ຺ພໍ, ປຖວີ ຍຖາ ຖາວຣານໍ ຕສານໍ.

໙໒.

‘‘ຘມ຺ມາຕິສາຣຎ຺ຈ ມໂນວິຆາຕໍ, ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ນິຈ຺ຉາມິ ອຫໍ ປເຣສໍ;

ເອໂກວິມໍ ຫາຣຍິສ຺ສາມິ ຠາຣໍ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ກິຎ຺ຈິ ອຫາປຍນ຺ໂຕ.

໙໓.

‘‘ສຄ຺ຄູປຄໍ ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ຊນິນ຺ທ, ມາ ເມ ຕຸວໍ ອນ຺ຕຣາຍໍ ອກາສິ;

ທທາມິ ເຕ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ປສນ຺ໂນ, ຣາຊາວ ຍຎ຺ເຎ ຘນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ.

໙໔.

‘‘ອທ຺ຘາ ຕຸວໍ ກຕ຺ເຕ ຫິເຕສິ ມຍ຺ຫໍ, ສຂາ ມມໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ຕຸວຎ຺ຈ;

ນິນ຺ເທຍ຺ຍຸ ເທວາ ປິຕໂຣ ຈ ສພ຺ເພ, ປາປຎ຺ຈ ປສ຺ສໍ ອຠິສມ຺ປຣາຍໍ.

໙໕.

‘‘ນ ເຫຕຘມ຺ມໍ ສິວິຣາຊ ວຊ຺ຊຸໍ, ສເນຄມາ ຊານປທາ ຈ ສພ຺ເພ;

ຍໍ ເຕ ມຍາ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ປທິນ຺ນາ, ຠຸເສຫິ ຣາຊາ ວນຖໍ ສຊາຫິ.

໙໖.

‘‘ອທ຺ຘາ ຕຸວໍ ກຕ຺ເຕ ຫິເຕສິ ມຍ຺ຫໍ, ສຂາ ມມໍ ອຸມ຺ມທນ຺ຕີ ຕຸວຎ຺ຈ;

ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ມານິ ສຸກິຕ຺ຕິຕານິ, ສມຸທ຺ທເວລາວ ທຸຣຈ຺ຈຍານິ.

໙໗.

‘‘ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ເມສິ ຫິຕານຸກມ຺ປີ, ຘາຕາ ວິຘາຕາ ຈສິ ກາມປາໂລ;

ຕຍີ ຫຸຕາ ຣາຊ ມຫປ຺ຜລາ ຫິ, ກາເມນ ເມ ອຸມ຺ມທນ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉ.

໙໘.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫິ ສພ຺ພໍ ອຠິປາຣກ ຕ຺ວໍ, ຘມ຺ມໍ ອຈາຣີ ມມ ກຕ຺ຕຸປຸຕ຺ຕ;

ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ໂກ ອິຘ ໂສຕ຺ຖິກຕ຺ຕາ, ທ຺ວິປໂທ ນໂຣ ອຣຸເຓ ຊີວໂລເກ.

໙໙.

‘‘ຕຸວໍ ນຸ ເສຏ຺ໂຐ ຕ຺ວມນຸຕ຺ຕໂຣສິ, ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມຄຸຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມວິທູ ສຸເມໂຘ;

ໂສ ຘມ຺ມຄຸຕ຺ໂຕ ຈິຣເມວ ຊີວ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ເມ ເທສຍ ຘມ຺ມປາລ.

໑໐໐.

‘‘ຕທິງ຺ຆ ອຠິປາຣກ, ສຸໂຓຫິ ວຈນໍ ມມ;

ຘມ຺ມໍ ເຕ ເທສຍິສ຺ສາມິ, ສຕໍ ອາເສວິຕໍ ອຫໍ.

໑໐໑.

‘‘ສາຘຸ ຘມ຺ມຣຸຈີ ຣາຊາ, ສາຘຸ ປຎ຺ຎາຓວາ ນໂຣ;

ສາຘຸ ມິຕ຺ຕານມທ຺ທຸພ຺ໂຠ, ປາປສ຺ສາກຣຓໍ ສຸຂໍ.

໑໐໒.

‘‘ອກ຺ໂກຘນສ຺ສ ວິຊິເຕ, ຐິຕຘມ຺ມສ຺ສ ຣາຊິໂນ;

ສຸຂໍ ມນຸສ຺ສາ ອາເສຖ, ສີຕຈ຺ຉາຍາຍ ສງ຺ຆເຣ.

໑໐໓.

‘‘ນ ຈາຫເມຕໍ ອຠິໂຣຈຍາມິ, ກມ຺ມໍ ອສເມກ຺ຂກຕໍ ອສາຘຸ;

ເຍ ວາປິ ຎຕ຺ວານ ສຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຸປມາ ອິມາ ມຍ຺ຫໍ ຕຸວໍ ສຸໂຓຫິ.

໑໐໔.

‘‘ຄວໍ ເຈ ຕຣມານານໍ, ຊິມ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ ປຸງ຺ຄໂວ;

ສພ຺ພາ ຕາ ຊິມ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນຕ຺ເຕ ຊິມ຺ຫໍ ຄເຕ ສຕິ.

໑໐໕.

‘‘ເອວເມວ ມນຸສ຺ເສສຸ, ໂຍ ໂຫຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມໂຕ;

ໂສ ເຈ ອຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ, ປເຄວ ອິຕຣາ ປຊາ;

ສພ຺ພໍ ຣຏ຺ຐໍ ທຸຂໍ ເສຕິ, ຣາຊາ ເຈ ໂຫຕິ ອຘມ຺ມິໂກ.

໑໐໖.

‘‘ຄວໍ ເຈ ຕຣມານານໍ, ອຸຊຸໍ ຄຈ຺ຉຕິ ປຸງ຺ຄໂວ;

ສພ຺ພາ ຄາວີ ອຸຊຸໍ ຍນ຺ຕິ, ເນຕ຺ເຕ ອຸຊຸໍ ຄເຕ ສຕິ.

໑໐໗.

‘‘ເອວເມວ ມນຸສ຺ເສສຸ, ໂຍ ໂຫຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມໂຕ;

ໂສ ສເຈ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ, ປເຄວ ອິຕຣາ ປຊາ;

ສພ຺ພໍ ຣຏ຺ຐໍ ສຸຂໍ ເສຕິ, ຣາຊາ ເຈ ໂຫຕິ ຘມ຺ມິໂກ.

໑໐໘.

‘‘ນ ຈາປາຫໍ ອຘມ຺ເມນ, ອມຣຕ຺ຕມຠິປຕ຺ຖເຍ;

ອິມໍ ວາ ປຖວິໍ ສພ຺ພໍ, ວິເຊຕຸໍ ອຠິປາຣກ.

໑໐໙.

‘‘ຍຎ຺ຫິ ກິຎ຺ຈິ ມນຸສ຺ເສສຸ, ຣຕນໍ ອິຘ ວິຊ຺ຊຕິ;

ຄາໂວ ທາໂສ ຫິຣຎ຺ຎຎ຺ຈ, ວຕ຺ຖິຍໍ ຫຣິຈນ຺ທນໍ.

໑໑໐.

‘‘ອສ຺ສິຕ຺ຖິໂຍ ຣຕນໍ ມຓິກຎ຺ຈ, ຍຎ຺ຈາປິ ເມ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ອຠິປາລຍນ຺ຕິ;

ນ ຕສ຺ສ ເຫຕຸ ວິສມໍ ຈເຣຍ຺ຍໍ, ມຊ຺ເຌ ສິວີນໍ ອຸສໂຠມ຺ຫິ ຊາໂຕ.

໑໑໑.

‘‘ເນຕາ ຫິຕາ ອຸຄ຺ຄໂຕ ຣຏ຺ຐປາໂລ, ຘມ຺ມໍ ສິວີນໍ ອປຈາຍມາໂນ;

ໂສ ຘມ຺ມເມວານຸວິຈິນ຺ຕຍນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ສເກ ຈິຕ຺ຕວເສ ນ ວຕ຺ໂຕ.

໑໑໒.

‘‘ອທ຺ຘາ ຕຸວໍ ມຫາຣາຊ, ນິຈ຺ຈໍ ອພ຺ຍສນໍ ສິວໍ;

ກຣິສ຺ສສິ ຈິຣໍ ຣຊ຺ຊໍ, ປຎ຺ຎາ ຫິ ຕວ ຕາທິສີ.

໑໑໓.

‘‘ເອຕໍ ເຕ ອນຸໂມທາມ, ຍໍ ຘມ຺ມໍ ນປ຺ປມຊ຺ຊສິ;

ຘມ຺ມໍ ປມຊ຺ຊ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ຣຏ຺ຐາ ຈວຕິ ອິສ຺ສໂຣ.

໑໑໔.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມາຕາປິຕູສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໑໕.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ປຸຕ຺ຕທາເຣສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໑໖.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມິຕ຺ຕາມຈ຺ເຈສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໑໗.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ວາຫເນສຸ ພເລສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໑໘.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຄາເມສຸ ນິຄເມສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໑໙.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຣຏ຺ເຐສຸ ຊນປເທສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໒໐.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ຈ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໒໑.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ມິຄປກ຺ຂີສຸ ຂຕ຺ຕິຍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໒໒.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ຘມ຺ໂມ ຈິຓ຺ໂຓ ສຸຂາວໂຫ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ຣາຊ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ.

໑໒໓.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣ ມຫາຣາຊ, ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ;

ສຸຈິຓ຺ເຓນ ທິວໍ ປຕ຺ຕາ, ມາ ຘມ຺ມໍ ຣາຊ ປາມໂທ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພາປີຕິ, ຊນິນ຺ທ, ອຫເມຕໍ ເອກໂກວ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອາເນສ຺ສາມິ, ຕສ຺ມາ ຐເປຕ຺ວາ ມມຎ຺ຈ ຕຸວຎ຺ຈ ອຎ຺ຎາ ສພ຺ພາປິ ປຊາ ອິມສ຺ສ ກຕສ຺ສ ອາກາຣມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ຊຎ຺ຎາ ນ ຊານິສ຺ສນ຺ຕິ. ຠຸເສຫີຕິ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຕຓ຺ຫາວນຖໍ ຠຸສໍ ກໂຣຫິ ວຑ຺ເຒຫິ ມໂນຣຖໍ ປູເຣຫິ. ສຊາຫີຕິ ມໂນຣຖໍ ປນ ປູເຣຕ຺ວາ ສເຈ ເຕ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອຖ ນໍ ສຊາຫິ ມຍ຺ຫເມວ ປຏິເທຫິ. ກມ຺ມກຣນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ໂຍ ມນຸສ຺ໂສ ປາປກໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ, ໂສ ປຈ຺ຉາ ມາ ອິຘ ອຎ຺ເຎ ອິທໍ ປາປກມ຺ມໍ ມຎ຺ຎິໍສຸ ມາ ຊານນ຺ຕູຕິ ມຎ຺ຎຕິ ຈິນ຺ເຕຕິ, ທຸຈິນ຺ຕິຕເມຕໍ ຕສ຺ສ. ກິໍກາຣຓາ? ປສ຺ສນ຺ຕິ ຠູຕານິ ກໂຣນ຺ຕເມຕນ຺ຕິ ເຍ ຈ ພຸທ຺ຘາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘາ ພຸທ຺ຘປຸຕ຺ຕາ ອິທ຺ຘິຍາ ຍຸຕ຺ຕາ, ເຕ ຈ ນໍ ປສ຺ສນ຺ຕິເຍວ. ນ ເມ ປິຍາຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ໂກຈິ ‘‘ອິຘ ໂລກສ຺ມິໍ ສກລາຍປິ ປຖວິຍາ ນ ເມ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີ ປິຍາ’’ຕິ ເອວໍ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍ.

ສີໂຫວ ເສລສ຺ສ ຄຸຫນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ຕໍ ອິຘ ນ ອາເນສິ, ອຖ ຍຖາ ສີໂຫ ກິເລສປຣິຬາເຫ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ສີຫໂປຕິກາຍ ວສນຏ຺ຐານໍ ມຓິຄຸຫໍ ອຸເປຕິ, ເອວໍ ຕສ຺ສາ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉ, ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຖນໍ ປູເຣຫີຕິ. ສຸຂປ຺ຜລນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ປຓ຺ຑິຕາ ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ເຂນ ຜຸຏ຺ຐາ ສມານາ ນ ສຸຂວິປາກທາຍກກມ຺ມໍ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິ, ສມ຺ໂມຫິຕາ ວາປິ ຫຸຕ຺ວາ ໂມເຫນ ມູຬ຺ຫາ ສຸເຂນ ມຕ຺ຕາ ປາປກມ຺ມໍ ນາມ ນ ສມາຈຣນ຺ຕິ. ຍຖາສຸຂໍ, ສາມິ, ກໂຣຫິ ກາມນ຺ຕິ, ສາມິ ສິວິຣາຊ, ອຕ຺ຕໂນ ທາສິໍ ປຣິຈາເຣນ຺ຕສ຺ສ ຄຣຫາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕ຺ວໍ ຍຖາສຸຂໍ ຍຖາຊ຺ຌາສຍໍ ກາມໍ ກໂຣຫິ, ອຕ຺ຕໂນ ອິຈ຺ຉໍ ປູເຣຫີຕິ. ນ ເຕນ ໂສ ຊີວຕີຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ໂຍ ‘‘ອິສ຺ສໂຣມ຺ຫີ’’ຕິ ປາປໍ ກໂຣຕິ, ກຕ຺ວາ ຈ ກິໍ ມໍ ເທວມນຸສ຺ສາ ວກ຺ຂນ຺ຕີຕິ ນ ອຸຕ຺ຕສຕິ ນ ໂອຕ຺ຕປ຺ປຕິ, ໂສ ເຕນ ກມ຺ເມນ ນ ຈ ທີຆກາລໍ ຊີວຕິ, ຂິປ຺ປເມວ ມຣຕິ, ເທວຕາປິ ປນ ‘‘ກິໍ ອິມສ຺ສ ປາປຣຎ຺ໂຎ ຣຊ຺ເຊນ, ວຣມສ຺ສ ວາຬຸກຆຏໍ ຄເລ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຣຓ’’ນ຺ຕິ ລາມເກນ ຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກນ຺ຕິ.

ອຎ຺ຎາຕກນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊ, ອຎ຺ເຎສໍ ສນ຺ຕກໍ ເຕຫິ ສາມິເກຫິ ປທິນ຺ນໍ ທານໍ ເຍ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ເມ ຐິຕາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ຕຕ຺ຖ ປຏິຈ຺ຉກາ ຈ ທາຍກາ ຈ ສພ຺ເພປິ ສຸຂປ຺ຜລເມວ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄາຫເກ ຫິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ເຕ ຕໍ ທານໍ ທາຍກສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ວິປາກໍ ເທຕີຕິ. ໂຍ ອຕ຺ຕທຸກ຺ເຂນາຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ເຂນ ປີຬິໂຕ ຕໍ ປຣສ຺ສ ທຫຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ສຣີຣໂຕ ອປເນຕ຺ວາ ປຣສ຺ສ ສຣີເຣ ຂິປຕິ, ປຣສ຺ສ ວາ ສຸເຂນ ອຕ຺ຕໂນ ສຸຂໍ ທຫຕິ, ປຣສ຺ສ ສຸຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນິ ປກ຺ຂິປຕິ, ‘‘ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ຂໍ ຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣໍ ທຸກ຺ຂິຕໍ ກໂຣຕິ, ‘‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣໍ ທຸກ຺ຂິຕໍ ກໂຣຕິ, ‘‘ອຕ຺ຕານໍ ສຸເຂສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣສ຺ສ ສຸຂໍ ນາເສຕິ, ນ ໂສ ຘມ຺ມໍ ຊານາຕິ. ໂຍ ປນ ເອວໍ ຊານາຕິ ‘‘ຍເຖວິທໍ ມຍ຺ຫໍ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ, ຕຖາ ປເຣສ’’ນ຺ຕິ, ສ ເວທິ ຘມ຺ມໍ ຊານາຕິ ນາມາຕິ ອຍເມຕິສ຺ສາ ຄາຖາຍ ອຕ຺ໂຖ.

ປິເຍນ ເຕ ທມ຺ມີຕິ ປິເຍນ ກາຣຓຠູເຕນ ປິຍໍ ຜລໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ທມ຺ມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິຍໍ ລຠນ຺ຕີຕິ ສໍສາເຣ ສໍສຣນ຺ຕາ ປິຍເມວ ລຠນ຺ຕິ. ກາມເຫຕຸກນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ກາມເຫຕຸກໍ ອຍຸຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຕານໍ ວຘິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເມ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ມຍ຺ຫ ສຕິນ຺ຕິ ມມ ສນ຺ຕກໍ. ‘‘ມຍ຺ຫ ສຕີ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ມມ ສນ຺ຕກາຕິ ເອວໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ສເຈ ຕ຺ວໍ ຕໍ ນ ກາເມສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ພຊນສ຺ສາຕິ ສພ຺ພາ ເສນິໂຍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສພ຺ພຊນສ຺ສ ອຍໍ ມຍ຺ຫໍ ອຫິຕາຕິ ປຣິຈ຺ຈຊິສ຺ສາມິ. ຕໂຕ ອວ຺ຫເຍສີຕິ ຕໂຕ ຕໍ ອປຣິຄ຺ຄຫິຕຕ຺ຕາ ອາເນຍ຺ຍາສິ. ອທູສິຍນ຺ຕິ ອນປຣາຘໍ. ກຕ຺ເຕຕິ ຕເມວ ອປເຣນ ນາເມນ ອາລປຕິ. ໂສ ຫິ ຣຎ຺ໂຎ ຫິຕໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ກຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ນ ຈາປິ ຕ຺ຍສ຺ສາຕິ ເອວໍ ອກິຈ຺ຈກາຣີຕິ ນຄເຣ ຕວ ໂກຈິ ປກ຺ໂຂປິ ນ ຠເວຍ຺ຍ.

ນິນ຺ທນ຺ຕິ ນ ເກວລໍ ອຸປວາທເມວ, ສເຈປິ ມໍ ໂກຈິ ສມ຺ມຸຂາ ນິນ຺ທິສ຺ສຕິ ວາ ປສໍສິສ຺ສຕິ ວາ, ໂທສໍ ວາ ປນ ອາໂຣເປນ຺ໂຕ ຄຣຫິສ຺ສຕິ, ຕມ຺ປາຫໍ ນິນ຺ທໍ ປສໍສໍ ຄຣຫຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ສຫິສ຺ສາມິ, ສພ຺ພເມຕໍ ມມ ອາຄຈ຺ຉຕູຕິ ວທຕິ. ຕມ຺ຫາຕິ ໂຍ ເອເຕ ນິນ຺ທາທໂຍ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕມ຺ຫາ ປຸຣິສາ ອິສ຺ສຣິຍສງ຺ຂາຕາ ສິຣີ ຈ ປຎ຺ຎາສງ຺ຂາຕາ ລກ຺ຂີ ຈ ຖລຏ຺ຐານໂຕ ສຸວຸຏ຺ຐິສງ຺ຂາໂຕ ອາໂປ ວິຍ ອເປຕິ ນ ປຕິຏ຺ຐາຕີຕິ. ເອຕ຺ໂຕຕິ ອິໂຕ ມມ ຕສ຺ສາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕກາຣຓາ. ຘມ຺ມາຕິສາຣຎ຺ຈາຕິ ຘມ຺ມໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ປວຕ຺ຕໍ ອກຸສລໍ ວາ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ໂຫຕິ. ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິສ຺ສາມີຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ຘາຣຍິສ຺ສາມິ. ຖາວຣານໍ ຕສານນ຺ຕິ ຍຖາ ມຫາປຖວີ ຂີຓາສວານຎ຺ຈ ປຸຖຸຊ຺ຊນານຎ຺ຈ ກິຎ຺ຈິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ ສພ຺ພໍ ອຘິວາເສຕິ, ຕເຖວາຫມ຺ປິ ສພ຺ພເມຕໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ອຘິວາເສສ຺ສາມີຕິ ທີເປຕິ. ເອໂກວິມນ຺ຕິ ອຫໍ ເອໂກວ ອິມມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ທຸກ຺ຂຠາຣໍ ຫາຣຍິສ຺ສາມິ ຘາຣຍິສ຺ສາມິ ວຫິສ຺ສາມິ. ຘມ຺ເມ ຐິໂຕຕິ ວິນິຈ຺ຉຍຘມ຺ເມ ປເວຓິຘມ຺ເມ ຕິວິຘສຸຈຣິຕຘມ຺ເມ ຈ ຐິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ.

ສຄ຺ຄູປຄນ຺ຕິ, ເທວ, ປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ນາເມຕໍ ສຄ຺ຄູປຄໍ ໂຫຕິ. ຍຎ຺ເຎ ຘນນ຺ຕິ ຍຎ຺ຎຘນໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ສຂາຕິ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີປິ ມມ ສຫາຍິກາ, ຕ຺ວມ຺ປິ ສຫາຍໂກ. ປິຕໂຣຕິ ພ຺ຣຫ຺ມາໂນ. ສພ຺ເພຕິ ນ ເກວລໍ ເທວພ຺ຣຫ຺ມາໂນວ, ສພ຺ເພ ຣຏ຺ຐວາສິໂນປິ ມໍ ປສ຺ສຖ, ‘‘ໂຠ, ສຫາຍກສ຺ສ ຠຣິຍາ ສຫາຍິກາ ອິມິນາ ເຄເຫ ກຕາ’’ຕິ ນິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ນ ເຫຕຘມ຺ມນ຺ຕິ ນ ຫິ ເອຕໍ ອຘມ຺ມິກໍ. ຍໍ ເຕ ມຍາຕິ ຍສ຺ມາ ມຍາ ສາ ຕຸຍ຺ຫໍ ທິນ຺ນາ, ຕສ຺ມາ ເອຕໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ນ ວທິສ຺ສນ຺ຕິ. ສຕນ຺ຕິ ສນ຺ຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຂນ຺ຕິເມຕ຺ຕາຠາວນາສີລາຈາຣສງ຺ຂາຕານິ ຘມ຺ມານິ ສຸວຓ຺ຓິຕານິ ສມຸທ຺ທເວລາວ ທຸຣຈ຺ຈຍານິ, ຕສ຺ມາ ຍຖາ ສມຸທ຺ໂທ ເວລໍ ນາຕິກ຺ກມຕິ, ເອວມຫມ຺ປິ ສີລເວລໍ ນາຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີຕິ ວທຕິ.

ອາຫຸເນຍ຺ໂຍ ເມສີຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ມມ ອາຫຸນປາຫຸນສກ຺ກາຣສ຺ສານຸຈ຺ຉວິໂກ. ຘາຕາ ວິຘາຕາ ຈສິ ກາມປາໂລຕິ ຕ຺ວໍ ມມ, ເທວ, ຘາຣຓໂຕ ຘາຕາ ອິສ຺ສຣິຍສຸຂສ຺ສ ວິທຫນໂຕ ວິຘາຕາ ອິຈ຺ຉິຕປຕ຺ຖິຕານໍ ກາມານໍ ປາລນໂຕ ກາມປາໂລ. ຕຍີ ຫຸຕາຕິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທິນ຺ນາ. ກາເມນ ເມຕິ ມມ ກາເມນ ມມ ປຕ຺ຖນາຍ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາຕິ ເອວໍ ອຠິປາຣໂກ ຣຎ຺ໂຎ ເທຕິ. ຣາຊາ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ຠູມິຍໍ ປຕິຕໍ ສາກຸຓິກປຈ຺ຉິໍ ປິຏ຺ຐິປາເທນ ປຫຣິຕ຺ວາ ອຏວິຍໍ ຂິປນ຺ຕາ ວິຍ ອຸໂຠປິ ນໍ ຊຫນ຺ເຕວ. ອິທານິ ຣາຊາ ປຸນ ອກຖນຕ຺ຖາຍ ຕໍ ສນ຺ຕຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ‘‘ອທ຺ຘາ ຫີ’’ຕິ ຄາຖມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກຕ຺ຕຸປຸຕ຺ຕາຕິ ປິຕາປິສ຺ສ ກຕ຺ຕາວ, ເຕນ ນໍ ເອວໍ ອາລປຕິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອທ຺ຘາ ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ມຍ຺ຫໍ ສພ຺ພຘມ຺ມໍ ອຈຣິ, ຫິຕເມວ ວຸຑ຺ຒິເມວ ອກາສິ, ອິທານິ ປນ ປຏິປກ຺ໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸໍ ກເຖສິ, ‘‘ມາ ເອວໍ ວິປ຺ປລປສິ, ອຎ຺ໂຎ ນຸ ເຕ ທ຺ວິປໂທ ນໂຣ, ໂກ ອິຘ ຊີວໂລເກ ອຣຸເຓເຍວ ໂສຕ຺ຖິກຕ຺ຕາ, ສເຈ ຫິ ອຫໍ ວິຍ ອຎ຺ໂຎ ຣາຊາ ຕວ ຠຣິຍາຍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ອຠວິສ຺ສ, ອນ຺ໂຕອຣຸເຓເຍວ ຕວ ສີສໍ ຉິນ຺ທາເປຕ຺ວາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຆເຣ ກເຣຍ຺ຍ, ອຫໍ ປນ ອກຸສລຠເຍເນວ ນ ກໂຣມິ, ຕຸຓ຺ຫີ ໂຫຫິ, ນ ເມ ເອຕາຍ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ຕໍ ສນ຺ຕຊ຺ເຊສິ.

ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປຸນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຖຸຕິວເສນ ‘‘ຕຸວໍ ນູ’’ຕິ ຄາຖມາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ສພ຺ເພສໍ ນຣິນ຺ທານໍ ເສຏ຺ໂຐ, ຕ຺ວໍ ອນຸຕ຺ຕໂຣ, ຕ຺ວໍ ວິນິຈ຺ຉຍຘມ຺ມປເວຓິຘມ຺ມສຸຈຣິຕຘມ຺ມານໍ ໂຄປາຍເນນ ຘມ຺ມຄຸຕ຺ໂຕ, ເຕສໍ ວິທິຕຕ຺ຕາ ຘມ຺ມວິທູ ຕ຺ວໍ ສຸເມໂຘ, ໂສ ຕ຺ວໍ ຍໍ ຘມ຺ມໍ ໂຄເປສິ, ເຕເນວ ຄຸຕ຺ໂຕ ຈີຣໍ ຊີວ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ເມ ເທເສຫິ ຘມ຺ມປາລກ, ຘມ຺ມໂຄປກ, ຣາຊວຣາຕິ.

ອຖ ຣາຊາ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ‘‘ຕທິງ຺ຆາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອິງ຺ຆາຕິ ໂຈທນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ຍສ຺ມາ ມໍ ຕ຺ວໍ ໂຈເທສິ, ຕສ຺ມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ອາເສວິຕໍ. ສາຘູຕິ ສຸນ຺ທໂຣ ປສຕ຺ໂຖ. ວິນິຈ຺ຉຍປເວຓິສຸຈຣິຕຘມ຺ເມ ໂຣເຈຕີຕິ ຘມ຺ມຣຸຈິ. ຕາທິໂສ ຫິ ຊີວິຕໍ ຊຫນ຺ໂຕປິ ອກິຈ຺ຈໍ ນ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ສາຘຸ. ປຎ຺ຎາຓວາຕິ ຎາຓສມ຺ປນ຺ໂນ. ມິຕ຺ຕານມທ຺ທຸພ຺ໂຠຕິ ມິຕ຺ຕສ຺ສ ອທຸສ຺ສນຠາໂວ. ຐິຕຘມ຺ມສ຺ສາຕິ ປຕິຏ຺ຐິຕຕິວິຘຘມ຺ມສ຺ສ. ອາເສຖາຕິ ອາເສຍ຺ຍຸໍ ນິສີເທຍ຺ຍຸໍ. ເທສນາສີສເມວ ເຈຕໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ອິຣິຍາປເຖ ສຸຂໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ສີຕຈ຺ຉາຍາຍາຕິ ປຸຕ຺ຕທາຣຎາຕິມິຕ຺ຕານໍ ສີຕລາຍ ຉາຍາຍ. ສງ຺ຆເຣຕິ ສກຆເຣ, ອຕ຺ຕໂນ ເຄເຫຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຘມ຺ມພລິທຓ຺ຑາທີຫິ ອນຸປທ຺ທຸຕາ ສຸຂໍ ວເສຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ນ ຈາຫເມຕນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ອຠິປາຣກ, ຍເມຕໍ ອສເມກ຺ຂິຕ຺ວາ ກຕໍ ອສາຘຸກມ຺ມໍ, ເອຕໍ ອຫໍ ນ ໂຣຈຍາມິ. ເຍ ວາປິ ຎຕ຺ວານາຕິ ເຍ ວາ ປນ ຣາຊາໂນ ຎຕ຺ວາ ຕຸເລຕ຺ວາ ຕີເຣຕ຺ວາ ສຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ເຕສາຫໍ ກມ຺ມໍ ໂຣເຈມີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ອຸປມາ ອິມາຕິ ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ ອິມາ ທ຺ເວ ອຸປມາ ສຸໂຓຫິ.

ຊິມ຺ຫນ຺ຕິ ວງ຺ກໍ. ເນຕ຺ເຕຕິ ໂຍ ຄາວິໂຍ ເນຕິ, ຕສ຺ມິໍ ເຊຏ຺ຐກອຸສເຠ. ປເຄວາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມໍ ຈຣນ຺ເຕ ອິຕຣາ ປຊາ ປເຄວ ຈຣຕິ, ອຕິວິຍ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘມ຺ມິໂກຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຄຕິຄມນານິ ປຫາຍ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ. ອມຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ເທວຕ຺ຕໍ. ຣຕນນ຺ຕິ ສວິຎ຺ຎາຓກາວິຎ຺ຎາຓກຣຕນໍ. ວຕ຺ຖິຍນ຺ຕິ ກາສິກວຕ຺ຖເມວ. ອສ຺ສິຕ຺ຖິໂຍຕິ ວາຕສມຄຕິອສ຺ເສປິ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ອິຕ຺ຖິໂຍປິ. ຣຕນໍ ມຓິກຎ຺ຈາຕິ ສຕ຺ຕວິຘຣຕນຎ຺ຈ ມຫຄ຺ຆຠຓ຺ຑກຎ຺ຈ. ອຠິປາລຍນ຺ຕີຕິ ອາໂລກໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ. ນ ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊສ຺ສປິ ເຫຕຸ ນ ວິສມໍ ຈເຣຍ຺ຍໍ. ອຸສໂຠມ຺ຫີຕິ ຍສ຺ມາ ອຫໍ ສິວີນໍ ມຊ຺ເຌ ເຊຏ຺ຐກຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ຊາໂຕ, ຕສ຺ມາ ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຣຊ຺ຊກາຣຓມ຺ປິ ນ ວິສມໍ ຈຣາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເນຕາຕິ ມຫາຊນໍ ກຸສເລ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເທວນຄຣໍ ເນຕາ, ຫິຕກຣເຓນ ຕສ຺ສ ຫິຕາ, ‘‘ສິວິຣາຊາ ກິຣ ຘມ຺ມຈາຣີ’’ຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຎາຕຕ຺ຕາ ອຸຄ຺ຄໂຕ, ສເມນ ຣຏ຺ຐປາລນໂຕ ຣຏ຺ຐປາໂລ. ອປຈາຍມາໂນຕິ ສິວີນໍ ໂປຣາຓກຣາຊູນໍ ປເວຓິຘມ຺ມໍ ອປຈາຍມາໂນ. ໂສຕິ ໂສ ອຫໍ ຕເມວ ຘມ຺ມໍ ອນຸວິຈິນ຺ຕຍນ຺ໂຕ ຕສ຺ມາ ເຕນ ກາຣເຓນ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສ ນ ວຕ຺ຕາມິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ອຠິປາຣໂກ ຖຸຕິໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ອທ຺ຘາ’’ຕິອາທິມາຫ. ນປ຺ປມຊ຺ຊສີຕິ ອຕ຺ຕນາ ກຖິຕຘມ຺ມໍ ນປ຺ປມຊ຺ຊສິ ຕຕ຺ເຖວ ວຕ຺ເຕສິ. ຘມ຺ມໍ ປມຊ຺ຊາຕິ ຘມ຺ມໍ ປມຸສ຺ສິຕ຺ວາ ອຄຕິວເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ເອວໍ ໂສ ຕສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມໍ ຈຣາ’’ຕິ ຘມ຺ມຈຣິຍາຍ ນິຍ຺ໂຍເຊນ຺ໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິປິ ທສ ໂອວາທຄາຖາ ອຠາສິ. ຕາສມຕ຺ໂຖ ເຫຏ຺ຐາ ເຕສກຸຓຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໑໗.໑ ອາທໂຍ) ວຓ຺ຓິໂຕວ.

ເອວໍ ອຠິປາຣກເສນາປຕິນາ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ເມ ເທສິເຕ ຣາຊາ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕິຍາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕໍ ວິໂນເທສິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ, ສຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ຕທາ ສຸນນ຺ທສາຣຖິ ອານນ຺ໂທ ອໂຫສິ, ອຠິປາຣໂກ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ, ເສສປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ສິວິຣາຊາ ອຫເມວ ອໂຫສິນ຺ຕິ.

ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີຊາຕກວຓ຺ຓນາ ທຸຕິຍາ.

[໕໒໘] ໓. ມຫາໂພຘິຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ກິໍ ນຸ ທຓ຺ຑໍ ກິມຊິນນ຺ຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາປາຣມິໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ວຕ຺ຖຸ ມຫາອຸມງ຺ຄຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໒໒.໕໙໐ ອາທໂຍ) ອາວິ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕທາ ປນ ສຕ຺ຖາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ຕຖາຄໂຕ ປຎ຺ຎວາ ປຣປ຺ປວາທປ຺ປມທ຺ທໂນເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກາສິຣຏ຺ເຐ ອສີຕິໂກຏິວິຠວສ຺ສ ອຸທິຈ຺ຈພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາລສ຺ສ ກຸເລ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ‘‘ໂພຘິກຸມາໂຣ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ໂສ ວຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕກ຺ກສິລາຍໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ໂປ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄາຣມຊ຺ເຌ ວສນ຺ໂຕ ອປຣຠາເຄ ກາເມ ປຫາຍ ຫິມວນ຺ຕປເທສໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຣິພ຺ພາຊກປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຈິຣໍ ວສິຕ຺ວາ ວສ຺ສາຣຕ຺ຕສມເຍ ຫິມວນ຺ຕາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນຸປຸພ຺ເພນ ພາຣາຓສິໍ ປຕ຺ວາ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ວສິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ປຣິພ຺ພາຊກສາຣຸປ຺ເປນ ນຄເຣ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ປາປຸຓິ ຕເມນໍ ສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐິໂຕ ຣາຊາ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຸປສເມ ປສີທິຕ຺ວາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຠວນໍ ປເວເສຕ຺ວາ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ກຕປຏິສນ຺ຖາໂຣ ໂຖກໍ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ທາເປສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິທໍ ຣາຊກຸລໍ ນາມ ພຫຸໂທສໍ ພຫຸປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂກ ນຸ ໂຂ ມມ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຠຍໍ ນິຕ຺ຖຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ອວິທູເຣ ຐິຕໍ ຣາຊວລ຺ລຠໍ ເອກໍ ປິງ຺ຄລສຸນຂໍ ທິສ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ຠຕ຺ຕປິຓ຺ຑໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ທາຕຸກາມຕາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ຣາຊາ ຎຕ຺ວາ ສຸນຂສ຺ສ ຠາຊນໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ທາເປສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ຕສ຺ສ ທຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ນິຏ຺ຐເປສິ. ຣາຊາປິສ຺ສ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕນຄເຣ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ປຓ຺ຓສາລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕປຣິກ຺ຂາເຣ ທຕ຺ວາ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ວາສາເປສິ, ເທວສິກຎ຺ຈສ຺ສ ທ຺ເວ ຕໂຍ ວາເຣ ອຸປຏ຺ຐານໍ ອຄມາສິ. ໂຠຊນກາເລ ປນ ມຫາສຕ຺ໂຕ ນິຈ຺ຈໍ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ນິສີທິຕ຺ວາ ຣາຊໂຠຊນເມວ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ເອວໍ ທ຺ວາທສ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ອຕີຕານິ.

ຕສ຺ສ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ປຎ຺ຈ ອມຈ຺ຈາ ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ເຕສຸ ເອໂກ ອເຫຕຸກວາທີ, ເອໂກ ອິສ຺ສຣກຕວາທີ, ເອໂກ ປຸພ຺ເພກຕວາທີ, ເອໂກ ອຸຈ຺ເຉທວາທີ, ເອໂກ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊວາທີ. ເຕສຸ ອເຫຕຸກວາທີ ‘‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ສໍສາຣສຸທ຺ຘິກາ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ອິສ຺ສຣກຕວາທີ ‘‘ອຍໍ ໂລໂກ ອິສ຺ສຣນິມ຺ມິໂຕ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ປຸພ຺ເພກຕວາທີ ‘‘ອິເມສໍ ສຕ຺ຕານໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊມານໍ ປຸພ຺ເພກເຕເນວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ອຸຈ຺ເຉທວາທີ ‘‘ອິໂຕ ປຣໂລກໍ ຄໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອຍໍ ໂລໂກ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊວາທີ ‘‘ມາຕາປິຕໂຣປິ ມາເຣຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນວ ອຕ຺ໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ວິນິຈ຺ຉເຍ ນິຍຸຕ຺ຕາ ລຎ຺ຊຂາທກາ ຫຸຕ຺ວາ ອສ຺ສາມິກໍ ສາມິກໍ, ສາມິກໍ ອສ຺ສາມິກໍ ກໂຣນ຺ຕິ.

ອເຖກທິວສໍ ເອໂກ ປຸຣິໂສ ກູຏຏ຺ຏປຣາຊິໂຕ ມຫາສຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ຣາຊເຄຫໍ ປວິສນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ຣາຊເຄເຫ ຠຸຎ຺ຊມານາ ວິນິຈ຺ຉຍາມຈ຺ເຈ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂລກໍ ວິນາເສນ຺ເຕ ກສ຺ມາ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂຖ, ອິທານິ ປຎ຺ຈຫິ ອມຈ຺ເຈຫິ ກູຏຏ຺ຏກາຣກສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາມິໂກວ ສມາໂນ ອສ຺ສາມິໂກ ກໂຕ’’ຕິ ປຣິເທວິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ກາຣຸຎ຺ຎວເສນ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ສາມິກຎ຺ເຎວ ສາມິກໍ ອກາສິ. ມຫາຊໂນ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ມຫາສທ຺ເທນ ສາຘຸກາຣໍ ອທາສິ. ຣາຊາ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍສທ຺ໂທ ນາມາຍ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ສຸຕ຺ວາ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຊ຺ຊ ກິຣ ໂວ ອຏ຺ໂຏ ວິນິຈ຺ຉິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອາມ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫສຸ ວິນິຈ຺ຉິນນ຺ເຕສຸ ມຫາຊນສ຺ສ ວຸຑ຺ຒິ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຸມ຺ເຫວ ວິນິຈ຺ຉິນຖາ’’ຕິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ມຍໍ ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ, ເນຕໍ ກມ຺ມໍ ອມ຺ຫາກໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ມຫາຊເນ ກາຣຸຎ຺ເຎນ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕຸມ຺ເຫ ສກລທິວສໍ ມາ ວິນິຈ຺ຉິນຖ, ອຸຍ຺ຍານໂຕ ປນ ອິຘາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ວິນິຈ຺ຉຍຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາໂຕວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອຏ຺ເຏ ວິນິຈ຺ຉິນຖ, ຠຸຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ເອວໍ ມຫາຊນສ຺ສ ວຸຑ຺ຒິ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ເຕນ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິຍມາໂນ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຖາ ອກາສິ.

ກູຏຏ຺ຏກາຣກາ ໂອກາສໍ ນ ລຠິໍສຸ. ເຕປິ ອມຈ຺ຈາ ລຎ຺ຊໍ ອລຠນ຺ຕາ ທຸຄ຺ຄຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ໂພຘິປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ວິນິຈ຺ຉິນນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຍໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ລຠາມ, ຫນ຺ທ ນໍ ‘ຣາຊເວຣິໂກ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ຕເຣ ປຣິຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ມາຣາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖກາໂມ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອສທ຺ທຫນ຺ເຕນ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ສີລວາ ເອສ ຎາຓສມ຺ປນ຺ໂນ, ນ ເອວໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ເຕນ ສກລນຄຣວາສິໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ເຖ ກຕ຺ວາ ເກວລໍ ອມ຺ເຫເຍວ ປຎ຺ຈ ຊເນ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ສເຈ ອມ຺ຫາກໍ ວຈນໍ ນ ສທ຺ທຫຖ, ຕສ຺ສ ອິຘາຄມນກາເລ ປຣິສໍ ໂອໂລເກຖາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐິໂຕ ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ປຣິວາຣໍ ທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຎ຺ຎາເຓນ ອຏ຺ຏກາຣກມນຸສ຺ເສ ‘‘ຕສ຺ສ ປຣິວາຣາ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕ ອມຈ຺ເຈ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ກິນ຺ຕິ ກໂຣມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຄຓ຺ຫາເປຖ ນໍ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ໂອຬາຣິກໍ ອປຣາຘໍ ອປສ຺ສນ຺ຕາ ກຖໍ ຄຓ຺ຫາມາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ປກຕິປຣິຫາຣມສ຺ສ ຫາເປຖ, ຕໍ ປຣິຫາຍນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຓ຺ຑິໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ກສ຺ສຈິ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາ ສຍເມວ ປລາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຕສ຺ສ ປຣິຫາຣໍ ປຣິຫາເປສິ. ປຐມທິວສໍ ຕາວ ນໍ ຕຸຈ຺ຉປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ນິສີທາເປສຸໍ. ໂສ ຕຸຈ຺ຉປລ຺ລງ຺ກໍ ທິສ຺ວາວ ຣຎ຺ໂຎ ປຣິຠິນ຺ນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ສຍເມວ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ທິວສເມວ ປກ຺ກມິຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາປິ ‘‘ເອກນ຺ເຕນ ຎຕ຺ວາ ປກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນ ປກ຺ກາມິ. ອຖສ຺ສ ປຸນທິວເສ ຕຸຈ຺ຉປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎປກຕິຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ມິສ຺ສກຠຕ຺ຕໍ ອທໍສຸ. ຕຕິຍທິວເສ ມຫາຕລໍ ປວິສິຕຸໍ ອທຕ຺ວາ ໂສປານສີເສເຍວ ຐເປຕ຺ວາ ມິສ຺ສກຠຕ຺ຕໍ ອທໍສຸ. ໂສ ຕມ຺ປິ ອາທາຍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ອກາສິ. ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ເຫຏ຺ຐາປາສາເທ ຐເປຕ຺ວາ ກຓາຊກຠຕ຺ຕໍ ອທໍສຸ. ໂສ ຕມ຺ປິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ອກາສິ. ຣາຊາ ອມຈ຺ເຈ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ສກ຺ກາເຣ ປຣິຫາປິເຕປິ ນ ປກ຺ກມຕິ, ກິນ຺ຕິ ນໍ ກໂຣມາ’’ຕິ? ‘‘ເທວ, ນ ໂສ ຠຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຈຣຕິ, ຉຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ປນ ຈຣຕິ. ສເຈ ຠຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຈເຣຍ຺ຍ, ປຐມທິວສໍເຍວ ປລາເຍຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ອິທານິ ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ? ‘‘ສ຺ເວ ຆາຕາເປຖ ນໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ເຕສຎ຺ເຎວ ຫຕ຺ເຖ ຂຄ຺ເຄ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ອນ຺ຕຣທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ເສວສ຺ສ ສີສໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ກຕ຺ວາ ກຎ຺ຈິ ອຊານາເປຕ຺ວາ ວຈ຺ຈກຸຏິຍໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອວໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິຈາເຣຕ຺ວາ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ນິເວສນໍ ອຄມໍສຸ.

ຣາຊາປິ ສາຍໍ ຠຸຕ຺ຕໂຠຊໂນ ສິຣິສຍເນ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຄຸເຓ ອນຸສ຺ສຣິ. ອຖສ຺ສ ຕາວເທວ ໂສໂກ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ສຣີຣໂຕ ເສທາ ມຸຈ຺ຈິໍສຸ, ສຍເນ ອສ຺ສາສໍ ອລຠນ຺ໂຕ ອປຣາປຣໍ ປຣິວຕ຺ຕິ. ອຖສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສີ ອຸປນິປຊ຺ຊິ, ໂສ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລາປມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ກຣິ. ອຖ ນໍ ສາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ສລ຺ລາປມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ກໂຣຖ, ອປິ ນຸ ໂຂ ເມ ໂກຈິ ອປຣາໂຘ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນຕ຺ຖິ ເທວິ, ອປິຈ ໂຂ ໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ກິຣ ອມ຺ຫາກໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ ຊາໂຕຕິ ຕສ຺ສ ສ຺ເວ ຆາຕນຕ຺ຖາຍ ປຎ຺ຈ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປສິໍ, ເຕ ປນ ນໍ ມາເຣຕ຺ວາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ກຕ຺ວາ ວຈ຺ຈກູເປ ປກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສ ປນ ອມ຺ຫາກໍ ທ຺ວາທສ ສໍວຈ຺ຉຣານິ ພຫຸໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ, ເອກາປຣາໂຘປິສ຺ສ ມຍາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ, ປຣປຕ຺ຕິເຍນ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ມຍາ ວໂຘ ອາຓຕ຺ໂຕ, ເຕນ ກາຣເຓນ ໂສຈາມີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ສາ ‘‘ສເຈ ເຕ ເທວ ໂສ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ ຊາໂຕ, ຕໍ ຆາເຕນ຺ໂຕ ກິໍ ໂສຈສິ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໍ ນາມ ປຸຕ຺ຕມ຺ປິ ຆາເຕຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ໂສຕ຺ຖິຠາໂວ ກາຕພ຺ໂພວ, ມາ ໂສຈິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອສ຺ສາເສສິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ວຈເນນ ປຏິລທ຺ຘສ຺ສາໂສ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂກເລຍ຺ຍໂກ ປິງ຺ຄລສຸນໂຂ ຕໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ມຍາ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນສ຺ສ ຊີວິຕໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ປາໂຕວ ປາສາທາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ມຫາທ຺ວາຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸມ຺ມາເຣ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄມນມຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕວ ນິປຊ຺ຊິ. ເຕປິ ອມຈ຺ຈາ ປາໂຕວ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ຖາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ວາຣນ຺ຕເຣ ອຏ຺ຐໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ເວລໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ອາຄຎ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ສຸນໂຂ ທິສ຺ວາ ມຸຂໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຈຕສ຺ໂສ ທາຐາ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊມ຺ພຸທີປຕເລ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂໍ ນ ລຠສິ, ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ຕວ ມາຣຓຕ຺ຖາຍ ປຎ຺ຈ ອມຈ຺ເຈ ຂຄ຺ຄຫຕ຺ເຖ ທ຺ວາຣນ຺ຕເຣ ຐເປສິ, ມາ ຕ຺ວໍ ນລາເຏນ ມຈ຺ຈຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄມິ, ສີຆໍ ປກ຺ກມາ’’ຕິ ມຫາສທ຺ເທນ ວິຣວິ. ໂສ ສພ຺ພຣຸຕຎ຺ຎຸຕາຍ ຕມຕ຺ຖໍ ຎຕ຺ວາ ຕໂຕວ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປກ຺ກມນຕ຺ຖາຍ ປຣິກ຺ຂາເຣ ອາທິຍິ. ຣາຊາ ສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐິໂຕ ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ‘‘ສເຈ ອຍໍ ມມ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິໂກ ຠເວຍ຺ຍ, ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພລໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ກມ຺ມສຊ຺ໂຊ ຠວິສ຺ສຕິ. ໂນ ເຈ, ອຕ຺ຕໂນ ປຣິກ຺ຂາເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ຄມນສຊ຺ໂຊ ຠວິສ຺ສຕິ, ຊານິສ຺ສາມິ ຕາວສ຺ສ ກິຣິຍ’’ນ຺ຕິ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິກ຺ຂາເຣ ອາທາຍ ‘‘ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຓ຺ຓສາລໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕໍ ຈງ຺ກມນໂກຏິຍໍ ທິສ຺ວາວ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑໒໔.

‘‘ກິໍ ນຸ ທຓ຺ຑໍ ກິມຊິນໍ, ກິໍ ຉຕ຺ຕໍ ກິມຸປາຫນໍ;

ກິມງ຺ກຸສຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ, ສງ຺ຆາຏິຎ຺ຈາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;

ຕຣມານຣູໂປຫາສິ, ກິໍ ນຸ ປຕ຺ຖຍເສ ທິສ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ເພ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ຆຣໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ທຓ຺ຑາທີນິ ນ ຄຓ຺ຫາສິ, ອຊ຺ຊ ປນ ເກນ ກາຣເຓນ ທຓ຺ຑຎ຺ຈ ອຊິນຎ຺ຈ ຉຕ຺ຕູປາຫນຎ຺ຈ ມຕ຺ຕິກປສິພ຺ພໂກລມ຺ພນອງ຺ກຸສຎ຺ຈ ມຕ຺ຕິກປຕ຺ຕຎ຺ຈ ສງ຺ຆາຏິຎ຺ຈາຕິ ສພ຺ເພປິເມ ປຣິກ຺ຂາເຣ ຕຣມານຣູໂປ ຄຓ຺ຫາສິ, ກຕຣໍ ນຸ ທິສໍ ປຕ຺ເຖສິ, ກຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸກາໂມສີຕິ ປຸຈ຺ຉິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ອຕ຺ຕນາ ກຕກມ຺ມໍ ນ ຊານາຕີຕິ ມຎ຺ຎຕິ, ຊານາເປສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໑໒໕.

‘‘ທ຺ວາທເສຕານິ ວສ຺ສານິ, ວຸສິຕານິ ຕວນ຺ຕິເກ;

ນາຠິຊານາມິ ໂສເຓນ, ປິງ຺ຄເລນາຠິກູຊິຕໍ.

໑໒໖.

‘‘ສ຺ວາຍໍ ທິຕ຺ໂຕວ ນທຕິ, ສຸກ຺ກທາຐໍ ວິທໍສຍໍ;

ຕວ ສຸຕ຺ວາ ສຠຣິຍສ຺ສ, ວີຕສທ຺ຘສ຺ສ ມໍ ປຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຠິກູຊິຕນ຺ຕິ ເອເຕນ ຕວ ສຸນເຂນ ເອວໍ ມຫາວິຣເວນ ວິຣວິຕໍ ນ ຊານາມິ. ທິຕ຺ໂຕ ວາຕິ ທປ຺ປິໂຕ ວິຍ. ສຠຣິຍສ຺ສາຕິ ຕວ ສຠຣິຍສ຺ສ ມມ ມາຣຓຕ຺ຖາຍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອມຈ຺ຈານໍ ອາຓຕ຺ຕຠາວໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂໍ ນ ລຠສິ, ຣຎ຺ຎາ ເຕ ວໂຘ ອາຓຕ຺ໂຕ, ອິຘ ມາຄຈ຺ຉີ’’ຕິ ທິຕ຺ໂຕວ ນທຕິ. ວີຕສທ຺ຘສ຺ສ ມໍ ປຕີຕິ ມມນ຺ຕເຣ ວິຄຕສທ຺ຘສ຺ສ ຕວ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ເອວ ນທຕີຕິ ອາຫ.

ຕໂຕ ຣາຊາ ອຕ຺ຕໂນ ໂທສໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ຂມາເປນ຺ໂຕ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຄາຖມາຫ –

໑໒໗.

‘‘ອຫຸ ເອສ ກໂຕ ໂທໂສ, ຍຖາ ຠາສສິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;

ເອສ ຠິຍ຺ໂຍ ປສີທາມິ, ວສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ມາຄມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍຕິ ສຈ຺ຈໍ ມຍາ ເອວໍ ອາຓຕ຺ຕໍ, ອຍໍ ເມ ໂທໂສ, ເອສ ປນາຫໍ ອິທານິ ອຘິກຕຣໍ ຕຍິ ປສີທາມິ, ອິເຘວ ວສ, ມາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄມີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ປຓ຺ຑິຕາ ນາມ ຕາທິເສນ ປຣປຕ຺ຕິເຍນ ອປຈ຺ຈກ຺ຂກາຣິນາ ສທ຺ຘິໍ ນ ວສນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອນາຈາຣໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໒໘.

‘‘ສພ຺ພເສໂຕ ປຸເຣ ອາສິ, ຕໂຕປິ ສພໂລ ອຫຸ;

ສພ຺ພໂລຫິຕໂກ ທານິ, ກາໂລ ປກ຺ກມິຕຸໍ ມມ.

໑໒໙.

‘‘ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ປຸເຣ ອາສິ, ຕໂຕ ມຊ຺ເຌ ຕໂຕ ພຫິ;

ປຸຣາ ນິທ຺ຘມນາ ໂຫຕິ, ສຍເມວ ວຊາມຫໍ.

໑໓໐.

‘‘ວີຕສທ຺ຘໍ ນ ເສເວຍ຺ຍ, ອຸປທານໍວໂນທກໍ;

ສເຈປິ ນໍ ອນຸຂເຓ, ວາຣິ ກທ຺ທມຄນ຺ຘິກໍ.

໑໓໑.

‘‘ປສນ຺ນເມວ ເສເວຍ຺ຍ, ອປ຺ປສນ຺ນໍ ວິວຊ຺ຊເຍ;

ປສນ຺ນໍ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ, ຣຫທໍວຸທກຕ຺ຖິໂກ.

໑໓໒.

‘‘ຠເຊ ຠຊນ຺ຕໍ ປຸຣິສໍ, ອຠຊນ຺ຕໍ ນ ຠຊ຺ຊເຍ;

ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ ໂສ, ໂຍ ຠຊນ຺ຕໍ ນ ຠຊ຺ຊຕິ.

໑໓໓.

‘‘ໂຍ ຠຊນ຺ຕໍ ນ ຠຊຕິ, ເສວມານໍ ນ ເສວຕິ;

ສ ເວ ມນຸສ຺ສປາປິຏ຺ໂຐ, ມິໂຄ ສາຂສ຺ສິໂຕ ຍຖາ.

໑໓໔.

‘‘ອຈ຺ຈາຠິກ຺ຂຓສໍສຄ຺ຄາ, ອສໂມສຣເຓນ ຈ;

ເອເຕນ ມິຕ຺ຕາ ຊີຣນ຺ຕິ, ອກາເລ ຍາຈນາຍ ຈ.

໑໓໕.

‘‘ຕສ຺ມາ ນາຠິກ຺ຂຓໍ ຄຈ຺ເຉ, ນ ຈ ຄຈ຺ເຉ ຈິຣາຈິຣໍ;

ກາເລນ ຍາຈໍ ຍາເຈຍ຺ຍ, ເອວໍ ມິຕ຺ຕາ ນ ຊີຍເຣ.

໑໓໖.

‘‘ອຕິຈິຣໍ ນິວາເສນ, ປິໂຍ ຠວຕິ ອປ຺ປິໂຍ;

ອາມນ຺ຕ ໂຂ ຕໍ ຄຈ຺ຉາມ, ປຸຣາ ເຕ ໂຫມ ອປ຺ປິຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພເສໂຕຕິ, ມຫາຣາຊ, ປຐມເມວ ຕວ ນິເວສເນ ມມ ໂອທໂນ ສພ຺ພເສໂຕ ອໂຫສິ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຸຎ຺ຊສິ, ຕເມວ ທາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໂຕຕິ ຕໂຕ ປຈ຺ຉາ ປຣິເຠທການໍ ວຈນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕວ ມຍິ ວິຣຕ຺ຕກາເລ ສພໂລ ມິສ຺ສໂກທໂນ ຊາໂຕ. ທານີຕິ ອິທານິ ສພ຺ພໂລຫິຕໂກ ຊາໂຕ. ກາໂລຕິ ອຄຸຓຎ຺ຎຸສ຺ສ ຕວ ສນ຺ຕິກາ ອິທານິ ມມ ປກ຺ກມິຕຸໍ ກາໂລ. ອພ຺ຠນ຺ຕຣນ຺ຕິ ປຐມໍ ມມ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ອາສນໍ ອາສິ, ອລງ຺ກຕມຫາຕລມ຺ຫິ ອຸສ຺ສິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ມໍ ນິສີທາເປສຸໍ. ມຊ຺ເຌຕິ ໂສປານມຕ຺ຖເກ. ປຸຣາ ນິທ຺ຘມນາ ໂຫຕີຕິ ຍາວ ຄີວາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນາ ນ ໂຫຕິ.

ອນຸຂເຓຕິ ສເຈປິ ອນຸທກໍ ອຸທປານໍ ປຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ອຸທກໍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ກລລໍ ວິຍູຫິຕ຺ວາ ອນຸຂເຓຍ຺ຍ, ຕຖາປິ ຕໍ ວາຣິ ກທ຺ທມຄນ຺ຘິກໍ ຠເວຍ຺ຍ, ອມນຸຎ຺ຎຕາຍ ນ ປິເວຍ຺ຍ, ຕເຖວ ວີຕສທ຺ຘໍ ປຍິຣຸປາສນ຺ເຕນ ລທ຺ຘປຈ຺ຈຍາປິ ປຣິຕ຺ຕາ ເຈວ ລູຂາ ຈ, ອມນຸຎ຺ຎາ ອປຣິໂຠຄາຣຫາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປສນ຺ນນ຺ຕິ ປຕິຏ຺ຐິຕສທ຺ຘໍ. ຣຫທນ຺ຕິ ຄມ຺ຠີຣໍ ມຫາຣຫທໍ. ຠຊນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ຠຊນ຺ຕເມວ ຠເຊຍ຺ຍ. ອຠຊນ຺ຕນ຺ຕິ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກໍ. ນ ຠຊ຺ຊເຍຕິ ນ ຠເຊຍ຺ຍ. ນ ຠຊ຺ຊຕີຕິ ໂຍ ປຸຣິໂສ ອຕ຺ຕານໍ ຠຊນ຺ຕໍ ຫິຕຈິຕ຺ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ນ ຠຊຕິ, ໂສ ອສປ຺ປຸຣິສຘມ຺ໂມ ນາມາຕິ. ມນຸສ຺ສປາປິຏ຺ໂຐຕິ ມນຸສ຺ສລາມໂກ ປຕິກຸຏ຺ໂຐ ສພ຺ພປຈ຺ຉິມໂກ. ສາຂສ຺ສິໂຕຕິ ມກ຺ກໂຏ.

ອຈ຺ຈາຠິກ຺ຂຓສໍສຄ຺ຄາຕິ ອຕິວິຍ ອຠິຓ຺ຫສໍສຄ຺ເຄນ. ອກາເລຕິ ອຍຸຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕກາເລ ປຣສ຺ສ ປິຍຠຓ຺ຑໍ ຍາຈນາຍ ມິຕ຺ຕາ ຊີຣນ຺ຕິ ນາມ, ຕ຺ວມ຺ປິ ອຕິຈິຣໍ ນິວາເສນ ມຍິ ມິຕ຺ຕິໍ ຠິນ຺ທິ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ອຈ຺ຈາຠິກ຺ຂຓສໍສຄ຺ເຄນ ອສໂມສຣເຓນ ຈ ມິຕ຺ຕາ ຊີຣນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ. ຈິຣາຈິຣນ຺ຕິ ຈິຣກາລໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຈິຣໍ ນ ຄຈ຺ເຉ ນ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍ. ຍາຈນ຺ຕິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ ຠຓ຺ຑກໍ ຍຸຕ຺ຕກາເລ ຍາເຈຍ຺ຍ. ນ ຊີຍເຣຕິ ເອວໍ ມິຕ຺ຕາ ນ ຊີຣນ຺ຕິ. ປຸຣາ ເຕ ໂຫມ ອປ຺ປິຍາຕິ ຍາວ ຕວ ອປ຺ປິຍາ ນ ໂຫມ, ຕາວ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາວ ຕໍ ຄຈ຺ຉາມາຕິ.

ຣາຊາ ອາຫ –

໑໓໗.

‘‘ເອວໍ ເຈ ຍາຈມານານໍ, ອຎ຺ຊລິໍ ນາວພຸຊ຺ຌສິ;

ປຣິຈາຣການໍ ສຕໍ, ວຈນໍ ນ ກໂຣສິ ໂນ;

ເອວໍ ຕໍ ອຠິຍາຈາມ, ປຸນ ກຍິຣາສິ ປຣິຍາຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນາວພຸຊ຺ຌສີຕິ ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ຍາຈນ຺ເຕນ ມຍາ ກຕໍ ອຎ຺ຊລິໍ ນ ຊານາສິ, ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິຍາຍນ຺ຕິ ປຸນ ອິຘາຄມນາຍ ເອກວາຣໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ ຍາຈຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໘.

‘‘ເອວໍ ເຈ ໂນ ວິຫຣຕໍ, ອນ຺ຕຣາໂຍ ນ ເຫສ຺ສຕິ;

ຕຸຍ຺ຫໍ ວາປິ ມຫາຣາຊ, ມຍ຺ຫໍ ວາ ຣຏ຺ຐວທ຺ຘນ;

ອປ຺ເປວ ນາມ ປສ຺ເສມ, ອໂຫຣຕ຺ຕານມຈ຺ຈເຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອວໍ ເຈ ໂນຕິ ສເຈ, ມຫາຣາຊ, ເອວໍ ນານາ ຫຸຕ຺ວາ ວິຫຣນ຺ຕານໍ ອມ຺ຫາກໍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ນ ເຫສ຺ສຕິ, ຕຸຍ຺ຫໍ ວາ ມຍ຺ຫໍ ວາ ຊີວິຕໍ ປວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ທີເປຕິ. ປສ຺ເສມາຕິ ອປິ ນາມ ປສ຺ເສຍ຺ຍາມ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຫິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ສຠາຄຏ຺ຐາເນ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຫິມວນ຺ໂຕກາສເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິ ກາລໍ ວສິຕ຺ວາ ປຸນ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ເອກໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕຄາມໍ ນິສ຺ສາຍ ອຣຎ຺ເຎ ວສິ. ຕສ຺ສ ປນ ຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເຕ ອມຈ຺ຈາ ປຸນ ວິນິຈ຺ຉເຍ ນິສີທິຕ຺ວາ ວິໂລປໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ສເຈ ມຫາໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ປຸນາຄມິສ຺ສຕິ, ຊີວິຕໍ ໂນ ນຕ຺ຖິ, ກິໍ ນຸ ຂ຺ວສ຺ສ ອນາຄມນກາຣຓໍ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ເນສໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ປຏິພທ຺ຘຏ຺ຐານໍ ນາມ ຊຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ກິໍ ນຸ ຂ຺ວສ຺ສ ອິຘ ປຏິພທ຺ຘຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ, ຍໍ ໂສ ອິມໍ ນິສ຺ສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປຏິກຈ຺ເຈວ ນໍ ມາຣາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ເຕ ຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທວ, ອິມສ຺ມິໍ ທິວເສ ນຄເຣ ເອກາ ກຖາ ສູຍຕີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ກຖາ ນາມາ’’ຕິ? ‘‘ມຫາໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ຈ ກິຣ ເທວີ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສາສນປຏິສາສນໍ ເປເສນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ກິນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ’’ຕິ? ເຕນ ກິຣ ເທວິຍາ ເປສິຕໍ ‘‘ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ຣາຊານໍ ມາຣາເປຕ຺ວາ ມມ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຕາຍປິສ຺ສ ເປສິຕໍ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ມາຣຓໍ ນາມ ມມ ຠາໂຣ, ມຫາໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ຂິປ຺ປໍ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ຣາຊາ ເຕສໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກເຖນ຺ຕານໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ກິໍ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ເທວິໍ ມາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອນຸປປຣິກ຺ຂິຕ຺ວາວ ‘‘ເຕນ ຫິ ນໍ ຕຸມ຺ເຫວ ມາເຣຕ຺ວາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ວຈ຺ຈກູເປ ຂິປຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕຖາ ກຣິໍສຸ. ຕສ຺ສາ ມາຣິຕຠາໂວ ສກລນຄເຣ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

ອຖສ຺ສາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຕ຺ຕາ ‘‘ອິມິນາ ໂນ ນິຣປຣາຘາ ມາຕາ ມາຣິຕາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ອເຫສຸໍ. ຣາຊາ ມຫາຠຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຣມ຺ປຣາຍ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຐເປຕ຺ວາ ມໍ ອຎ຺ໂຎ ເຕ ກຸມາເຣ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປິຕຣໍ ຂມາເປຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຣຎ຺ໂຎ ຈ ຊີວິຕໍ ທສ຺ສາມິ, ກຸມາເຣ ຈ ປາປໂຕ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ປຸນທິວເສ ປຈ຺ຈນ຺ຕຄາມໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສຫິ ທິນ຺ນໍ ມກ຺ກຏມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຈມ຺ມໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ອສ຺ສມປເທ ສຸກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ນິຄ຺ຄນ຺ຘໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສສິປິ ປາຣຸເປສິປິ ອໍເສປິ ຐເປສິ. ກິໍກາຣຓາ? ‘‘ພຫູປກາໂຣ ເມ’’ຕິ ວຈນຕ຺ຖາຍ. ໂສ ຕໍ ຈມ຺ມໍ ອາທາຍ ອນຸປຸພ຺ເພນ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸມາເຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ປິຕຸຆາຕກກມ຺ມໍ ນາມ ທາຣຸຓໍ, ຕໍ ໂວ ນ ກາຕພ຺ພໍ, ອຊຣາມໂຣ ສຕ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອຫໍ ຕຸມ຺ເຫ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສມຄ຺ເຄ ກຣິສ຺ສາມິຈ຺ເຈວ ອາຄໂຕ, ຕຸມ຺ເຫ ມຍາ ປຫິເຕ ສາສເນ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ກຸມາເຣ ໂອວທິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕນຄເຣ ອຸຍ຺ຍານໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມກ຺ກຏຈມ຺ມໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ສິລາປຏ຺ເຏ ນິສີທິ.

ອຖ ນໍ ອຸຍ຺ຍານປາລໂກ ທິສ຺ວາ ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ສຸຕ຺ວາວ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ຫຸຕ຺ວາ ເຕ ອມຈ຺ເຈ ອາທາຍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກາຕຸໍ ອາຣຠິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ມກ຺ກຏຈມ຺ມເມວ ປຣິມຊ຺ຊິ. ອຖ ນໍ ເອວມາຫ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ມໍ ອກເຖຕ຺ວາ ມກ຺ກຏຈມ຺ມເມວ ປຣິມຊ຺ຊຖ, ກິໍ ໂວ ອິທໍ ມຍາ ພຫູປກາຣຕຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາມ ມຫາຣາຊ, ພຫູປກາໂຣ ເມ ເອສ ວານໂຣ, ອຫມສ຺ສ ປິຏ຺ເຐ ນິສີທິຕ຺ວາ ວິຈຣິໍ, ອຍໍ ເມ ປານີຍຆຏໍ ອາຫຣິ, ວສນຏ຺ຐານໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິ, ອາຠິສມາຈາຣິກວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕໍ ມມ ອກາສິ, ອຫໍ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ທຸພ຺ພລຈິຕ຺ຕຕາຍ ອສ຺ສ ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ສຸກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິສີທາມິ ເຈວ ນິປຊ຺ຊາມິ ຈ, ເອວໍ ພຫູປກາໂຣ ເອສ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ. ອິຕິ ໂສ ເຕສໍ ວາເທ ຠິນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ວານຣຈມ຺ເມ ວານຣໂວຫາຣໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕໍ ຕໍ ປຣິຍາຍໍ ສນ຺ຘາຍ ອິມໍ ກຖໍ ກເຖສິ. ໂສ ຫິ ຕສ຺ສ ນິວຸຕ຺ຖປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ‘‘ປິຏ຺ເຐ ນິສີທິຕ຺ວາ ວິຈຣິ’’ນ຺ຕິ ອາຫ; ຕໍ ອໍເສ ກຕ຺ວາ ປານີຍຆຏສ຺ສ ອາຫຏປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ‘‘ປານີຍຆຏໍ ອາຫຣີ’’ຕິ ອາຫ; ເຕນ ຈມ຺ເມນ ຠູມິຍໍ ສມ຺ມຏ຺ຐປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ‘‘ວສນຏ຺ຐານໍ ສມ຺ມຊ຺ຊີ’’ຕິ ອາຫ; ນິປນ຺ນກາເລ ເຕນ ຈມ຺ເມນ ປິຏ຺ຐິຍາ, ອກ຺ກນ຺ຕກາເລ ປາທານໍ ຜຸຏ຺ຐປຸພ຺ພຕ຺ຕາ ‘‘ວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕໍ ເມ ອກາສີ’’ຕິ ອາຫ. ຉາຕກາເລ ປນ ຕສ຺ສ ມໍສໍ ລຠິຕ຺ວາ ຂາທິຕຕ຺ຕາ ‘‘ອຫໍ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ທຸພ຺ພລຈິຕ຺ຕຕາຍ ຕສ຺ສ ມໍສໍ ຂາທິ’’ນ຺ຕິ ອາຫ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ປາຓາຕິປາໂຕ ເຕນ ກໂຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມໍ, ມກ຺ກຏໍ ກິຣ ມາເຣຕ຺ວາ ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣຕີ’’ຕິ ປາຓິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ປຣິຫາສມກໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕ ຕຖາ ກໂຣນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິເມ ອຕ຺ຕໂນ ວາທເຠທນຕ຺ຖາຍ ມມ ຈມ຺ມໍ ອາທາຍ ອາຄຕຠາວໍ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຊານາເປສ຺ສາມິ ເນ’’ຕິ ອເຫຕຸກວາທິໍ ຕາວ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ມໍ ປຣິຫສສີ’’ຕິ? ‘‘ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠິກມ຺ມສ຺ສ ເຈວ ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ຈ ກຕຕ຺ຕາ’’ຕິ. ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ໂຍ ປນ ຄຕິຍາ ເຈວ ທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ເຕ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເຕນ ກິໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ວາທໍ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໙.

‘‘ອຸທີຣຓາ ເຈ ສໍຄຕ຺ຍາ, ຠາວາຍມນຸວຕ຺ຕຕິ;

ອກາມາ ອກຣຓີຍໍ ວາ, ກຣຓີຍໍ ວາປິ ກຸພ຺ພຕິ;

ອກາມກຣຓີຍມ຺ຫິ, ກ຺ວິຘ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ.

໑໔໐.

‘‘ໂສ ເຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ ຘມ຺ໂມ ຈ, ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ;

ໂຠໂຕ ເຈ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໔໑.

‘‘ອຕ຺ຕໂນ ເຈ ຫິ ວາທສ຺ສ, ອປຣາຘໍ ວິຊານິຍາ;

ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ, ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸທີຣຓາຕິ ກຖາ. ສໍຄຕ຺ຍາຕິ ສໍຄຕິຍາ ຉນ຺ນໍ ອຠິຊາຕີນໍ ຕໍ ຕໍ ອຠິຊາຕິໍ ອຸປຄມເນນ. ຠາວາຍມນຸວຕ຺ຕຕີຕິ ຠາເວນ ອນຸວຕ຺ຕຕິ, ກຣຓຕ຺ເຖ ສມ຺ປທານໍ. ອກາມາຕິ ອກາເມນ ອນິຈ຺ຉາຍ. ອກຣຓີຍໍ ວາ ກຣຓີຍໍ ວາປີຕິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ປາປໍ ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຸສລໍ ວາ. ກຸພ຺ພຕີຕິ ກໂຣຕິ. ກ຺ວິຘາຕິ ໂກ ອິຘ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕ຺ວໍ ອເຫຕຸກວາທີ ‘‘ນຕ຺ຖິ ເຫຕຸ ນຕ຺ຖິ ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຕານໍ ສໍກິເລສາຍາ’’ຕິອາທິທິຏ຺ຐິໂກ, ອຍໍ ໂລໂກ ສໍຄຕິຍາ ເຈວ ສຠາເວນ ຈ ອນຸວຕ຺ຕຕິ ປຣິຓມຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວເທຕິ. ອກາມໂກວ ປາປໍ ວາ ປຸຎ຺ຎໍ ວາ ກໂຣຕີຕິ ວທສິ, ອຍໍ ຕວ ອຸທີຣຓາ ສເຈ ຕຖາ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອກາມກຣຓີຍສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມຕາຍ ປວຕ຺ຕມາເນ ປາເປ ໂກ ອິຘ ສຕ຺ໂຕ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ, ສເຈ ຫິ ອຕ຺ຕນາ ອກເຕນ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ, ນ ໂກຈິ ນ ລິປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ.

ໂສ ເຈຕິ ໂສ ອເຫຕຸກວາທສງ຺ຂາໂຕ ຕວ ຠາສິຕຕ຺ໂຖ ຈ ອຕ຺ຖໂຊຕໂກ ຘມ຺ໂມ ຈ ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ. ‘‘ອເຫຕູ ອປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຕາ ສໍກິລິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ປຏິສໍເວທິຍນ຺ຕີ’’ຕິ ອິທໍ ໂຠໂຕ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ ເຈ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ, ໂກ ເອຕ຺ຖ ມມ ໂທໂສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຊານິຍາຕິ, ສມ຺ມ, ສເຈ ຫິ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ວາທສ຺ສ ອປຣາຘໍ ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ນ ມໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ. ກິໍກາຣຓາ? ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ, ຕສ຺ມາ ອຍໍ ມມ ວາທໍ ກໂຣຕີຕິ ມໍ ປສໍເສຍ຺ຍາສິ, ອຕ຺ຕໂນ ປນ ວາທໍ ອຊານນ຺ໂຕ ມໍ ຄຣຫສີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຠາຓໍ ອກາສິ. ໂສປິ ຣາຊປຣິສຕິ ມງ຺ກຸຠູໂຕ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ໂຘ ນິສີທິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ຕສ຺ສ ວາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອິສ຺ສຣກຕວາທິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ມໍ ກສ຺ມາ ປຣິຫສສິ, ຍທິ ອິສ຺ສຣນິມ຺ມິຕວາທໍ ສາຣໂຕ ປຈ຺ເຈສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໔໒.

‘‘ອິສ຺ສໂຣ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ, ສເຈ ກປ຺ເປຕິ ຊີວິຕໍ;

ອິທ຺ຘິໍ ພ຺ຍສນຠາວຎ຺ຈ, ກມ຺ມໍ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ;

ນິທ຺ເທສກາຣີ ປຸຣິໂສ, ອິສ຺ສໂຣ ເຕນ ລິປ຺ປຕິ.

໑໔໓.

‘‘ໂສ ເຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ ຘມ຺ໂມ ຈ, ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ;

ໂຠໂຕ ເຈ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໔໔.

‘‘ອຕ຺ຕໂນ ເຈ ຫິ ວາທສ຺ສ, ອປຣາຘໍ ວິຊານິຍາ;

ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ, ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກປ຺ເປຕິ ຊີວິຕນ຺ຕິ ສເຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ວາ ອຎ຺ໂຎ ວາ ໂກຈິ ອິສ຺ສໂຣ ‘‘ຕ຺ວໍ ກສິຍາ ຊີວ, ຕ຺ວໍ ໂຄຣກ຺ເຂນາ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ພໂລກສ຺ສ ຊີວິຕໍ ສໍວິທຫຕິ ວິຈາເຣຕິ. ອິທ຺ຘິໍ ພ຺ຍສນຠາວຎ຺ຈາຕິ ອິສ຺ສຣິຍາທິເຠທາ ອິທ຺ຘິໂຍ ຈ ຎາຕິວິນາສາທິກໍ ພ຺ຍສນຠາວຎ຺ຈ ເສສຎ຺ຈ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ ກມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຍທິ ອິສ຺ສໂຣວ ກປ຺ເປຕິ ກໂຣຕິ. ນິທ຺ເທສກາຣີຕິ ຍທິ ຕສ຺ສ ນິທ຺ເທສໍ ອາຓຕ຺ຕິເມວ ເສໂສ ໂຍ ໂກຈິ ປຸຣິໂສ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ໂຍ ໂກຈິ ປຸຣິໂສ ປາປໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ອິສ຺ສເຣນ ກຕຕ຺ຕາ ອິສ຺ສໂຣວ ເຕນ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ຈ ອິຘ, ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ.

ອິຕິ ໂສ ອມ຺ພໂຕວ ມຸຄ຺ຄຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອມ຺ພໍ ປາເຕນ຺ໂຕ ວິຍ ອິສ຺ສຣກຣເຓເນວ ອິສ຺ສຣກຕວາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸພ຺ເພກຕວາທິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ມໍ ກິໍ ປຣິຫສສິ, ຍທິ ປຸພ຺ເພກຕວາທໍ ສຈ຺ຈໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໔໕.

‘‘ສເຈ ປຸພ຺ເພກຕເຫຕຸ, ສຸຂທຸກ຺ຂໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ;

ໂປຣາຓກໍ ກຕໍ ປາປໍ, ຕເມໂສ ມຸຈ຺ຈເຕ ອິຓໍ;

ໂປຣາຓກ ອິຓໂມກ຺ໂຂ, ກ຺ວິຘ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ.

໑໔໖.

‘‘ໂສ ເຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ ຘມ຺ໂມ ຈ, ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ;

ໂຠໂຕ ເຈ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໔໗.

‘‘ອຕ຺ຕໂນ ເຈ ຫິ ວາທສ຺ສ, ອປຣາຘໍ ວິຊານິຍາ;

ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ, ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸພ຺ເພກຕເຫຕູຕິ ປຸພ຺ພກຕເຫຕຸ ປຸຣິມຠເວ ກຕກມ຺ມກາຣເຓເນວ. ຕເມໂສ ມຸຈ຺ຈເຕ ອິຓນ຺ຕິ ໂຍ ວຘພນ຺ຘາທີຫິ ທຸກ຺ຂໍ ປາປຸຓາຕິ, ຍທິ ໂສ ຍໍ ເຕນ ໂປຣາຓກໍ ກຕໍ ປາປໍ, ຕໍ ອິທານິ ອິຓໍ ມຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ມມປິ ເອສ ໂປຣາຓກອິຓໂຕ ໂມກ຺ໂຂ, ອເນນ ຫິ ມກ຺ກເຏນ ປຸພ຺ເພ ປຣິພ຺ພາຊເກນ ຫຸຕ຺ວາ ອຫໍ ມກ຺ກໂຏ ສມາໂນ ມາເຣຕ຺ວາ ຂາທິໂຕ ຠວິສ຺ສາມິ, ສ຺ວາຍໍ ອິຘ ມກ຺ກຏຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ມຍາ ປຣິພ຺ພາຊກຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຕນ ມາເຣຕ຺ວາ ຂາທິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂກ ອິຘ ປາເປນ ລິປ຺ປຕີຕິ.

ອິຕິ ໂສ ຕສ຺ສປິ ວາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ເຉທວາທິໍ ອຠິມຸຂໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ‘ອິຕ຺ຖິ ທິນ຺ນ’ນ຺ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ‘ອິເຘວ ສຕ຺ຕາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ປຣໂລກໍ ຄຕາ ນາມ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ກສ຺ມາ ມໍ ປຣິຫສສີ’’ຕິ ສນ຺ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໔໘.

‘‘ຈຕຸນ຺ນໍເຍວຸປາທາຍ, ຣູປໍ ສມ຺ໂຠຕິ ປາຓິນໍ;

ຍໂຕ ຈ ຣູປໍ ສມ຺ໂຠຕິ, ຕຕ຺ເຖວານຸປຄຈ຺ຉຕິ;

ອິເຘວ ຊີວຕິ ຊີໂວ, ເປຈ຺ຈ ເປຈ຺ຈ ວິນສ຺ສຕິ.

໑໔໙.

‘‘ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ ອຍໍ ໂລໂກ, ເຍ ພາລາ ເຍ ຈ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊມາເນ ໂລກມ຺ຫິ, ກ຺ວິຘ ປາເປນ ລິປ຺ປຕິ.

໑໕໐.

‘‘ໂສ ເຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ ຘມ຺ໂມ ຈ, ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ;

ໂຠໂຕ ເຈ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໕໑.

‘‘ອຕ຺ຕໂນ ເຈ ຫິ ວາທສ຺ສ, ອປຣາຘໍ ວິຊານິຍາ;

ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ, ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຈຕຸນ຺ນນ຺ຕິ ປຖວີອາທີນໍ ຠູຕານໍ. ຣູປນ຺ຕິ ຣູປກ຺ຂນ຺ໂຘ. ຕຕ຺ເຖວາຕິ ຍໂຕ ຕໍ ຣູປໍ ສມ຺ໂຠຕິ, ນິຣຸຊ຺ຌນກາເລປິ ຕຕ຺ເຖວ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ. ອິມິນາ ຕສ຺ສ ‘‘ຈາຕຸມຫາຠູຕິໂກ ອຍໍ ປຸຣິໂສ ຍທາ ກາລໍ ກໂຣຕິ, ຕທາ ປຖວີ ປຖວີກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ອາໂປ… ເຕໂຊ… ວາໂຍ ວາໂຍກາຍໍ ອນຸເປຕິ ອນຸປຄຈ຺ຉຕິ, ອາກາສໍ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ສງ຺ກມນ຺ຕິ, ອາສນ຺ຘິປຎ຺ຈມາ ປຸຣິສາ ມຕໍ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຍາວ ອາຬາຫນາ ປທານິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ກາໂປຕການິ ອຏ຺ຐີນິ ຠວນ຺ຕິ, ຠສ຺ມນ຺ຕາ ອາຫຸຕິໂຍ, ທຕ຺ຕຸປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຍທິທໍ ທານໍ, ເຕສໍ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ວິລາໂປ, ເຍ ເກຈິ ອຕ຺ຖິກວາທໍ ວທນ຺ຕິ, ພາເລ ຈ ປຓ຺ຑິເຕ ຈ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕິ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ໂຫນ຺ຕິ ປຣໍ ມຣຓາ’’ຕິ ອິມໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ອິເຘວາຕິ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ໂລເກ ຊີໂວ ຊີວຕິ. ເປຈ຺ຈ ເປຈ຺ຈ ວິນສ຺ສຕີຕິ ປຣໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ສຕ຺ໂຕ ຄຕິວເສນ ອິຘ ອນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ປຣໂລເກ ວິນສ຺ສຕິ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ເອວໍ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊມາເນ ໂລກສ຺ມິໍ ໂກ ອິຘ ປາເປນ ລິປ຺ປຕີຕິ.

ອິຕິ ໂສ ຕສ຺ສປິ ວາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊວາທິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ‘ມາຕາປິຕໂຣປິ ມາເຣຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’ຕິ ອິມໍ ລທ຺ຘິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ກສ຺ມາ ມໍ ປຣິຫສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໕໒.

‘‘ອາຫຸ ຂຕ຺ຕວິທາ ໂລເກ, ພາລາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນ;

ມາຕຣໍ ປິຕຣໍ ຫຎ຺ເຎ, ອໂຖ ເຊຏ຺ຐມ຺ປິ ຠາຕຣໍ;

ຫເນຍ຺ຍ ປຸຕ຺ຕທາເຣ ຈ, ອຕ຺ໂຖ ເຈ ຕາທິໂສ ສິຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຂຕ຺ຕວິທາຕິ ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ຂຕ຺ຕວິຊ຺ຊາຈຣິຍານໍ ເອຕໍ ນາມໍ. ພາລາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນຕິ ພາລາ ສມານາປິ ‘‘ປຓ຺ຑິຕາ ມຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຑິຕຠາວໍ ປກາເສມາ’’ຕິ ມຎ຺ຎມານາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນ ຫຸຕ຺ວາ ເອວມາຫຸ. ອຕ຺ໂຖ ເຈຕິ ສເຈ ອຕ຺ຕໂນ ຍຖາຣູໂປ ໂກຈິ ອຕ຺ໂຖ ສິຍາ, ນ ກິຎ຺ຈິ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສພ຺ພໍ ຫເນຍ຺ເຍວາຕິ ວທນ຺ຕິ, ຕ຺ວມ຺ປິ ເນສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣຕິ.

ເອວໍ ຕສ຺ສ ລທ຺ຘິໍ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘິໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໕໓.

‘‘ຍສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຉາຍາຍ, ນິສີເທຍ຺ຍ ສເຍຍ຺ຍ ວາ;

ນ ຕສ຺ສ ສາຂໍ ຠຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ມິຕ຺ຕທຸພ຺ໂຠ ຫິ ປາປໂກ.

໑໕໔.

‘‘ອຖ ອຕ຺ເຖ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ, ສມູລມປິ ອພ຺ພເຫ;

ອຕ຺ໂຖ ເມ ສມ຺ພເລນາປິ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໕໕.

‘‘ໂສ ເຈ ອຕ຺ໂຖ ຈ ຘມ຺ໂມ ຈ, ກລ຺ຍາໂຓ ນ ຈ ປາປໂກ;

ໂຠໂຕ ເຈ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

໑໕໖.

‘‘ອຕ຺ຕໂນ ເຈ ຫິ ວາທສ຺ສ, ອປຣາຘໍ ວິຊານິຍາ;

ນ ມໍ ຕ຺ວໍ ຄຣເຫຍ຺ຍາສິ, ໂຠໂຕ ວາໂທ ຫິ ຕາທິໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອມ຺ໂຠ ຂຕ຺ຕວິທ ອມ຺ຫາກໍ ປນ ອາຈຣິຍາ ເອວໍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕິ. ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຕ຺ຕຈ຺ຉາຍສ຺ສ ຣຸກ຺ຂສ຺ສປິ ສາຂໍ ວາ ປຓ຺ຓໍ ວາ ນ ຠຎ຺ເຊຍ຺ຍ. ກິໍກາຣຓາ? ມິຕ຺ຕທຸພ຺ໂຠ ຫິ ປາປໂກ. ຕ຺ວໍ ປນ ເອວໍ ວເທສິ – ‘‘ອຖ ອຕ຺ເຖ ສມຸປ຺ປນ຺ເນ ສມູລມປິ ອພ຺ພເຫ’’ຕິ, ມມ ຈ ປາເຖຍ຺ເຍນ ອຕ຺ໂຖ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ສເຈເປສ ມຍາ ຫໂຕ, ຕຖາປິ ອຕ຺ໂຖ ເມ ສມ຺ພເລນາປິ, ສຸຫໂຕ ວານໂຣ ມຍາ.

ເອວໍ ໂສ ຕສ຺ສປິ ວາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ເຕສຸ ອປຏິຠາເນສຸ ນິສິນ຺ເນສຸ ຣາຊານໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐວິໂລປເກ ມຫາໂຈເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣສິ, ອໂຫ ພາໂລ, ເອວຣູປານຎ຺ຫິ ສໍສຄ຺ເຄນ ປຸຣິໂສ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິກມ຺ປິ ສມ຺ປຣາຍິກມ຺ປິ ມຫາທຸກ຺ຂໍ ປາປຸເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໕໗.

‘‘ອເຫຕຸວາໂທ ປຸຣິໂສ, ໂຍ ຈ ອິສ຺ສຣກຸຕ຺ຕິໂກ;

ປຸພ຺ເພກຕີ ຈ ອຸຈ຺ເຉທີ, ໂຍ ຈ ຂຕ຺ຕວິໂທ ນໂຣ.

໑໕໘.

‘‘ເອເຕ ອສປ຺ປຸຣິສາ ໂລເກ, ພາລາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນ;

ກເຣຍ຺ຍ ຕາທິໂສ ປາປໍ, ອໂຖ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ກາຣເຍ;

ອສປ຺ປຸຣິສສໍສຄ຺ໂຄ, ທຸກ຺ຂນ຺ໂຕ ກຏຸກຸທ຺ຣໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕາທິໂສຕິ, ມຫາຣາຊ, ຍາທິສາ ເອເຕ ປຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐິຄຕິກາ, ຕາທິໂສ ປຸຣິໂສ ສຍມ຺ປິ ປາປໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຍ຺ວາສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຓາຕິ, ຕໍ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ກາຣເຍ. ທຸກ຺ຂນ຺ໂຕຕິ ເອວຣູເປຫິ ອສປ຺ປຸຣິເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍສຄ຺ໂຄ ອິຘໂລເກປິ ປຣໂລເກປິ ທຸກ຺ຂນ຺ໂຕ ກຏຸກຸທ຺ຣໂຍວ ໂຫຕິ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ປກາສນຕ຺ຖໍ ‘‘ຍານິ ການິຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຍານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ພາລໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ຕໍ (ອ. ນິ. ໓.໑) ອາຫຣິຕພ຺ພໍ. ໂຄຘຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໑.໑໓໘) ສຎ຺ຊີວຊາຕກ- (ຊາ. ໑.໑.໑໕໐) ອກິຕ຺ຕິຊາຕກາທີຫິ (ຊາ. ໑.໑໓.໘໓ ອາທໂຍ) ຈາຍມຕ຺ໂຖ ທີເປຕພ຺ໂພ.

ອິທານີ ໂອປມ຺ມທສ຺ສນວເສນ ຘມ຺ມເທສນໍ ວຑ຺ເຒນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໕໙.

‘‘ອຸຣພ຺ຠຣູເປນ ວກສ຺ສຸ ປຸພ຺ເພ, ອສໍກິໂຕ ອຊຍູຖໍ ອຸເປຕິ;

ຫນ຺ຕ຺ວາ ອຸຣຓິໍ ອຊິກໍ ອຊຎ຺ຈ, ອຸຕ຺ຣາສຍິຕ຺ວາ ເຍນກາມໍ ປເລຕິ.

໑໖໐.

‘‘ຕຖາວິເຘເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາເສ, ຉທນໍ ກຕ຺ວາ ວຎ຺ຈຍນ຺ຕິ ມນຸສ຺ເສ;

ອນາສກາ ຖຓ຺ຑິລເສຍ຺ຍກາ ຈ, ຣໂຊຊລ຺ລໍ ອຸກ຺ກຸຏິກປ຺ປຘານໍ;

ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ອປານກຕ຺ຕາ, ປາປາຈາຣາ ອຣຫນ຺ໂຕ ວທານາ.

໑໖໑.

‘‘ເອເຕ ອສປ຺ປຸຣິສາ ໂລເກ, ພາລາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນ;

ກເຣຍ຺ຍ ຕາທິໂສ ປາປໍ, ອໂຖ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ກາຣເຍ;

ອສປ຺ປຸຣິສສໍສຄ຺ໂຄ, ທຸກ຺ຂນ຺ໂຕ ກຏຸກຸທ຺ຣໂຍ.

໑໖໒.

‘‘ຍມາຫຸ ນຕ຺ຖິ ວີຣິຍນ຺ຕິ, ອເຫຕຸຎ຺ຈ ປວທນ຺ຕິ ເຍ;

ປຣກາຣໍ ອຕ຺ຕກາຣຎ຺ຈ, ເຍ ຕຸຈ຺ຉໍ ສມວຓ຺ຓຍຸໍ.

໑໖໓.

‘‘ເອເຕ ອສປ຺ປຸຣິສາ ໂລເກ, ພາລາ ປຓ຺ຑິຕມານິໂນ;

ກເຣຍ຺ຍ ຕາທິໂສ ປາປໍ, ອໂຖ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ກາຣເຍ;

ອສປ຺ປຸຣິສສໍສຄ຺ໂຄ, ທຸກ຺ຂນ຺ໂຕ ກຏຸກຸທ຺ຣໂຍ.

໑໖໔.

‘‘ສເຈ ຫິ ວີຣິຍໍ ນາສ຺ສ, ກມ຺ມໍ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ;

ນ ຠເຣ ວຑ຺ຒກິໍ ຣາຊາ, ນປິ ຍນ຺ຕານິ ກາຣເຍ.

໑໖໕.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ວີຣິຍໍ ອຕ຺ຖິ, ກມ຺ມໍ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ;

ຕສ຺ມາ ຍນ຺ຕານິ ກາເຣຕິ, ຣາຊາ ຠຣຕິ ວຑ຺ຒກິໍ.

໑໖໖.

‘‘ຍທິ ວສ຺ສສຕໍ ເທໂວ, ນ ວສ຺ເສ ນ ຫິມໍ ປເຕ;

ອຸຈ຺ຉິຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຍໍ ໂລໂກ, ວິນສ຺ເສຍ຺ຍ ອຍໍ ປຊາ.

໑໖໗.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ວສ຺ສຕີ ເທໂວ, ຫິມຎ຺ຈານຸຜຸສາຍຕິ;

ຕສ຺ມາ ສສ຺ສານິ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ປາລິເຕ ຈິຣໍ.

໑໖໘.

‘‘ຄວໍ ເຈ ຕຣມານານໍ, ຊິມ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ ປຸງ຺ຄໂວ;

ສພ຺ພາ ຕາ ຊິມ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນຕ຺ເຕ ຊິມ຺ຫໍ ຄເຕ ສຕິ.

໑໖໙.

‘‘ເອວເມວ ມນຸສ຺ເສສຸ, ໂຍ ໂຫຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມໂຕ;

ໂສ ເຈ ອຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ, ປເຄວ ອິຕຣາ ປຊາ;

ສພ຺ພໍ ຣຏ຺ຐໍ ທຸຂໍ ເສຕິ, ຣາຊາ ເຈ ໂຫຕິ ອຘມ຺ມິໂກ.

໑໗໐.

‘‘ຄວໍ ເຈ ຕຣມານານໍ, ອຸຊຸໍ ຄຈ຺ຉຕິ ປຸງ຺ຄໂວ;

ສພ຺ພາ ຄາວີ ອຸຊຸໍ ຍນ຺ຕິ, ເນຕ຺ເຕ ອຸຊຸໍ ຄເຕ ສຕິ.

໑໗໑.

‘‘ເອວເມວ ມນຸສ຺ເສສຸ, ໂຍ ໂຫຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມໂຕ;

ໂສ ສເຈ ຘມ຺ມໍ ຈຣຕິ, ປເຄວ ອິຕຣາ ປຊາ;

ສພ຺ພໍ ຣຏ຺ຐໍ ສຸຂໍ ເສຕິ, ຣາຊາ ເຈ ໂຫຕິ ຘມ຺ມິໂກ.

໑໗໒.

‘‘ມຫາຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຜລິໂນ, ອາມໍ ຉິນ຺ທຕິ ໂຍ ຜລໍ;

ຣສຎ຺ຈສ຺ສ ນ ຊານາຕິ, ພີຊຎ຺ຈສ຺ສ ວິນສ຺ສຕິ.

໑໗໓.

‘‘ມຫາຣຸກ຺ຂູປມໍ ຣຏ຺ຐໍ, ອຘມ຺ເມນ ປສາສຕິ;

ຣສຎ຺ຈສ຺ສ ນ ຊານາຕິ, ຣຏ຺ຐຎ຺ຈສ຺ສ ວິນສ຺ສຕິ.

໑໗໔.

‘‘ມຫາຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຜລິໂນ, ປກ຺ກໍ ຉິນ຺ທຕິ ໂຍ ຜລໍ;

ຣສຎ຺ຈສ຺ສ ວິຊານາຕິ, ພີຊຎ຺ຈສ຺ສ ນ ນສ຺ສຕິ.

໑໗໕.

‘‘ມຫາຣຸກ຺ຂູປມໍ ຣຏ຺ຐໍ, ຘມ຺ເມນ ໂຍ ປສາສຕິ;

ຣສຎ຺ຈສ຺ສ ວິຊານາຕິ, ຣຏ຺ຐຎ຺ຊສ຺ສ ນ ນສ຺ສຕິ.

໑໗໖.

‘‘ໂຍ ຈ ຣາຊາ ຊນປທໍ, ອຘມ຺ເມນ ປສາສຕິ;

ສພ຺ໂພສຘີຫິ ໂສ ຣາຊາ, ວິຣຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ຂຕ຺ຕິໂຍ.

໑໗໗.

‘‘ຕເຖວ ເນຄເມ ຫິໍສໍ, ເຍ ຍຸຕ຺ຕາ ກຍວິກ຺ກເຍ;

ໂອຊທານພລີກາເຣ, ສ ໂກເສນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.

໑໗໘.

‘‘ປຫາຣວຣເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູ, ສງ຺ຄາເມ ກຕນິສ຺ສເມ;

ອຸສ຺ສິເຕ ຫິໍສຍໍ ຣາຊາ, ສ ພເລນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.

໑໗໙.

‘‘ຕເຖວ ອິສໂຍ ຫິໍສໍ, ສຎ຺ຎເຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ;

ອຘມ຺ມຈາຣີ ຂຕ຺ຕິໂຍ, ໂສ ສຄ຺ເຄນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.

໑໘໐.

‘‘ໂຍ ຈ ຣາຊາ ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ຠຣິຍໍ ຫນ຺ຕິ ອທູສິກໍ;

ລຸທ຺ຘໍ ປສວເຕ ຐານໍ, ປຸຕ຺ເຕຫິ ຈ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ.

໑໘໑.

‘‘ຘມ຺ມໍ ຈເຣ ຊານປເທ, ເນຄເມສຸ ພເລສຸ ຈ;

ອິສໂຍ ຈ ນ ຫິໍເສຍ຺ຍ, ປຸຕ຺ຕທາເຣ ສມໍ ຈເຣ.

໑໘໒.

‘‘ສ ຕາທິໂສ ຠູມິປຕິ, ຣຏ຺ຐປາໂລ ອໂກຘໂນ;

ສປຕ຺ເຕ ສມ຺ປກມ຺ເປຕິ, ອິນ຺ໂທວ ອສຸຣາຘິໂປ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວກສ຺ສູຕິ ວໂກ ອສ຺ສຸ, ອສ຺ສູຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ປຸພ຺ເພ ເອໂກ ອຸຣພ຺ຠຣູໂປ ວໂກ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສ ນງ຺ຄຸຏ຺ຐມຕ຺ຕເມວ ທີຆໍ, ຕໍ ປນ ໂສ ອນ຺ຕຣສຕ຺ຕິມ຺ຫິ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຣພ຺ຠຣູເປນ ອສໍກິໂຕ ອຊຍູຖໍ ອຸເປຕິ. ຕຕ຺ຖ ອຸຣຓິກຎ຺ຈ ອຊິກຎ຺ຈ ອຊຎ຺ຈ ຫນ຺ຕ຺ວາ ເຍນກາມໍ ປເລຕິ. ຕຖາວິເຘເກຕິ ຕຖາວິຘາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ປພ຺ພຊ຺ຊາລິງ຺ເຄນ ຉທນໍ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕານໍ ຉາເທຕ຺ວາ ມຘຸຣວຈນາທີຫິ ຫິຕກາມາ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ໂລກໍ ວຎ຺ເຈນ຺ຕິ. ‘‘ອນາສກາ’’ຕິອາທິ ເຕສໍ ຉທນສ຺ສ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອກຈ຺ເຈ ຫິ ‘‘ມຍໍ ອນາສກາ ນ ກິຎ຺ຈິ ອາຫາເຣມາ’’ຕິ ມນຸສ຺ເສ ວຎ຺ເຈນ຺ຕິ, ອປເຣ ‘‘ມຍໍ ຖຓ຺ຑິລເສຍ຺ຍກາ’’ຕິ. ອຎ຺ເຎສໍ ປນ ຣໂຊຊລ຺ລໍ ຉທນໍ, ອຎ຺ເຎສໍ ອຸກ຺ກຸຏິກປ຺ປຘານໍ, ເຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາປິ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກາວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຎ຺ເຎສໍ ສຕ຺ຕາຫທສາຫາທິວາຣໂຠຊນສງ຺ຂາຕໍ ປຣິຍາຍຠຕ຺ຕຉທນໍ, ອປເຣ ອປານກຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ມຍໍ ປານີຍໍ ນ ປິວາມາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອຣຫນ຺ໂຕ ວທານາຕິ ປາປາຈາຣາ ຫຸຕ຺ວາປິ ‘‘ມຍໍ ອຣຫນ຺ໂຕ’’ຕິ ວທນ຺ຕາ ວິຈຣນ຺ຕິ. ເອເຕຕິ, ມຫາຣາຊ, ອິເມ ວາ ປຎ຺ຈ ຊນາ ໂຫນ຺ຕຸ ອຎ຺ເຎ ວາ, ຍາວນ຺ໂຕ ທິຏ຺ຐິຄຕິກາ ນາມ, ສພ຺ເພປິ ເອເຕ ອສປ຺ປຸຣິສາ. ຍມາຫູຕິ ເຍ ອາຫຸ, ເຍ ວທນ຺ຕິ.

ສເຈ ຫິ ວີຣິຍໍ ນາສ຺ສາຕິ, ມຫາຣາຊ, ສເຈ ຎາຓສມ຺ປຍຸຕ຺ຕໍ ກາຍິກເຈຕສິກວີຣິຍໍ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ກມ຺ມນ຺ຕິ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ ກມ຺ມມ຺ປິ ຍທິ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ນ ຠເຣຕິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ວຑ຺ຒກິໍ ວາ ອຎ຺ເຎ ວາ ກາຣເກ ຣາຊາ ນ ໂປເສຍ຺ຍ, ນປິ ຍນ຺ຕານີຕິ ນປິ ເຕຫິ ສຕ຺ຕຠູມິກປາສາທາທີນິ ຍນ຺ຕານິ ກາເຣຍ຺ຍ. ກິໍກາຣຓາ? ວີຣິຍສ຺ສ ເຈວ ກມ຺ມສ຺ສ ຈ ອຠາວາ. ອຸຈ຺ຉິຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ, ມຫາຣາຊ, ຍທິ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ເນວ ເທໂວ ວສ຺ເສຍ຺ຍ, ນ ຫິມໍ ປເຕຍ຺ຍ, ອຖ ກປ຺ປຸຏ຺ຐານກາໂລ ວິຍ ອຍໍ ໂລໂກ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອຸຈ຺ເຉທວາທິນາ ກຖິຕນິຍາເມນ ປນ ອຸຈ຺ເຉໂທ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ປາລິເຕຕິ ປາລຍຕິ.

‘‘ຄວໍ ເຈ’’ຕິ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມເທສນາຍເມວ ວຸຕ຺ຕາ, ຕຖາ ‘‘ມຫາຣຸກ຺ຂສ຺ສາ’’ຕິອາທິກາ. ຕຕ຺ຖ ມຫາຣຸກ຺ຂສ຺ສາຕິ ມຘຸຣອມ຺ພຣຸກ຺ຂສ຺ສ. ອຘມ຺ເມນາຕິ ອຄຕິຄມເນນ. ຣສຎ຺ຈສ຺ສ ນ ຊານາຕີຕິ ອຘມ຺ມິໂກ ຣາຊາ ຣຏ຺ຐສ຺ສ ຣສໍ ໂອຊໍ ນ ຊານາຕິ, ອາຍສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ນ ລຠຕິ. ວິນສ຺ສຕີຕິ ສຸຎ຺ຎໍ ໂຫຕິ, ມນຸສ຺ສາ ຄາມນິຄເມ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ປພ຺ພຕວິສມໍ ຠຊນ຺ຕິ, ສພ຺ພານິ ອາຍມຸຂານິ ປຈ຺ຉິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສພ຺ໂພສຘີຫີຕິ ສພ຺ເພຫິ ມູລຕຈປຕ຺ຕປຸປ຺ຜຜລາທີຫິ ເຈວ ສປ຺ປິນວນີຕາທີຫິ ຈ ໂອສເຘຫິ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ, ຕານິ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອຘມ຺ມິກຣຎ຺ໂຎ ຫິ ປຖວີ ນິໂຣຊາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສາ ນິໂຣຊຕາຍ ໂອສຘານໍ ໂອຊາ ນ ໂຫຕິ, ຕານິ ໂຣຄຎ຺ຈ ວູປສເມຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ອິຕິ ໂສ ເຕຫິ ວິຣຸທ຺ໂຘ ນາມ ໂຫຕິ.

ເນຄເມຕິ ນິຄມວາສິກຸຏຸມ຺ພິເກ. ຫິໍສນ຺ຕິ ຫິໍສນ຺ໂຕ ປີເຬນ຺ໂຕ. ເຍ ຍຸຕ຺ຕາຕິ ເຍ ກຍວິກ຺ກເຍ ຍຸຕ຺ຕາ ອາຍານໍ ມຸຂາ ຖລຊລປຖວາຓິຊາ, ເຕ ຈ ຫິໍສນ຺ໂຕ. ໂອຊທານພລີກາເຣຕິ ຕໂຕ ຕໂຕ ຠຓ຺ຑາຫຣຓສຸງ຺ກທານວເສນ ໂອຊທານຎ຺ເຈວ ຉຠາຄທສຠາຄາທິເຠທໍ ພລິຎ຺ຈ ກໂຣນ຺ເຕ. ສ ໂກເສນາຕິ ໂສ ເອເຕ ຫິໍສນ຺ໂຕ ອຘມ຺ມິກຣາຊາ ຘນຘຎ຺ເຎຫິ ປຣິຫາຍນ຺ໂຕ ໂກເສນ ວິຣຸຊ຺ຌຕິ ນາມ. ປຫາຣວຣເຂຕ຺ຕຎ຺ຎູຕິ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ວິຊ຺ຌິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປຫາຣວຣານໍ ເຂຕ຺ຕໍ ຊານນ຺ເຕ ຘນຸຄ຺ຄເຫ. ສງ຺ຄາເມ ກຕນິສ຺ສເມຕິ ຍຸທ຺ເຘ ສຸກຕກມ຺ເມ ມຫາໂຍເຘ. ອຸສ຺ສິເຕຕິ ອຸຄ຺ຄເຕ ປຎ຺ຎາເຕ ມຫາມຕ຺ເຕ. ຫິ ສຍນ຺ຕິ ເອວຣູເປ ສຍໍ ວາ ຫິໍສນ຺ໂຕ ປເຣຫິ ວາ ຫິໍສາເປນ຺ໂຕ. ພເລນາຕິ ພລກາເຍນ. ຕຖາວິຘຎ຺ຫິ ຣາຊານໍ ‘‘ອຍໍ ພຫຸກາເຣ ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ຊທາຍເກປິ ຫິໍສຕິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ອມ຺ເຫ’’ຕິ ອວເສສາປິ ໂຍຘາ ວິຊຫນ຺ຕິເຍວ. ອິຕິ ໂສ ພເລນ ວິຣຸທ຺ໂຘ ນາມ ໂຫຕິ.

ຕເຖວ ອິສໂຍ ຫິໍສນ຺ຕິ ຍຖາ ຈ ເນຄມາທໂຍ, ຕເຖວ ເອສິຕຄຸເຓ ປພ຺ພຊິເຕ ອກ຺ໂກສນປຫຣຓາທີຫິ ຫິໍສນ຺ໂຕ ອຘມ຺ມຈາຣີ ຣາຊາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ອປາຍເມວ ອຸເປຕິ, ສຄ຺ເຄ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີຕິ ສຄ຺ເຄນ ວິຣຸທ຺ໂຘ ນາມ ໂຫຕິ. ຠຣິຍໍ ຫນ຺ຕິ ອທູສິກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ພາຫຸຈ຺ຉາຍາຍ ວຑ຺ຒິຕໍ ປຸຕ຺ຕຘີຕາຫິ ສໍວຑ຺ຒໍ ສີລວຕິໍ ຠຣິຍໍ ມິຕ຺ຕປຕິຣູປການໍ ໂຈຣານໍ ວຈນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາເຣຕິ. ລຸທ຺ຘໍ ປສວເຕ ຐານນ຺ຕິ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ນິຣຍູປປຕ຺ຕິໍ ປສວຕິ ນິປ຺ຜາເທຕິ. ປຸຕ຺ເຕຫິ ຈາຕິ ອິມສ຺ມິຎ຺ເຎວ ອຕ຺ຕຠາເວ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຣຸຊ຺ຌຕີຕິ.

ເອວມສ຺ສ ໂສ ເຕສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊນານໍ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເທວິຍາ ມາຣິຕຠາວຎ຺ຈ ປຸຕ຺ຕານໍ ວິຣຸທ຺ຘຠາວຎ຺ຈ ສນ຺ຘິມຸເຂ ໂຈຣໍ ຈູຬາຍໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ວິຍ ກເຖສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຫິ ເຕສໍ ອມຈ຺ຈານໍ ນິຄ຺ຄຓ຺ຫນຎ຺ຈ ຘມ຺ມເທສນຎ຺ຈ ເທວິຍາ ເຕຫິ ມາຣິຕຠາວສ຺ສ ອາວິກຣຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອນຸປຸພ຺ເພນ ກຖໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ໂອກາສໍ ກຕ຺ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ກເຖສິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອປຣາຘໍ ຊານິ. ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ, ມຫາຣາຊ, ເອວຣູປານໍ ປາປານໍ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາ ປຸນ ເອວມກາສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ໂອວທນ຺ໂຕ ‘‘ຘມ຺ມໍ ຈເຣ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ຈເຣຕິ, ມຫາຣາຊ, ຣາຊາ ນາມ ຊນປທໍ ອຘມ຺ມິເກນ ພລິນາ ອປີເຬນ຺ໂຕ ຊນປເທ ຘມ຺ມໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ສາມິເກ ອສາມິເກ ອກໂຣນ຺ໂຕ ເນຄເມສຸ ຘມ຺ມໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ອຏ຺ຐາເນ ອກິລເມນ຺ໂຕ ພເລສຸ ຘມ຺ມໍ ຈເຣຍ຺ຍ. ວຘພນ຺ຘອກ຺ໂກສປຣິຠາເສ ປຣິຫຣນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈເຍ ຈ ເນສໍ ທທນ຺ໂຕ ອິສໂຍ ນ ວິຫິໍເສຍ຺ຍ, ຘີຕໂຣ ຍຸຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ປຕິຏ຺ຐາເປນ຺ໂຕ ປຸຕ຺ເຕ ຈ ສິປ຺ປານິ ສິກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ສມ຺ມາ ປຣິຫຣນ຺ໂຕ ຠຣິຍໍ ອິສ຺ສຣິຍໂວສ຺ສຄ຺ຄອລງ຺ກາຣທານສມ຺ມານນາທີຫິ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ປຸຕ຺ຕທາເຣ ສມໍ ຈເຣຍ຺ຍ. ສ ຕາທິໂສຕິ ໂສ ຕາທິໂສ ຣາຊາ ປເວຓິໍ ອຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ຣາຊາຓາຍ ຣາຊເຕເຊນ ສປຕ຺ເຕ ສມ຺ປກມ຺ເປຕິ ຕາເສຕິ ຈາເລຕິ. ‘‘ອິນ຺ໂທວາ’’ຕິ ອິທໍ ອຸປມຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຍຖາ ອສຸເຣ ເຊຕ຺ວາ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ຐິຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອສຸຣາຘິໂປຕິ ສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄໂຕ ອິນ຺ໂທ ອຕ຺ຕໂນ ສປຕ຺ຕຠູເຕ ອສຸເຣ ກມ຺ເປສິ, ຕຖາ ກມ຺ເປຕີຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ກຸມາເຣ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ໂອວທິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ກຕກມ຺ມໍ ປກາເສຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ຂມາເປຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຕຸເລຕ຺ວາ ປຣິເຠທການໍ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມາ ເອວຣູປໍ ສາຫສິກກມ຺ມໍ ອກາສິ, ຕຸມ຺ເຫປິ ກຸມາຣາ ມາ ຣຎ຺ໂຎ ທຸພ຺ຠິຕ຺ຖາ’’ຕິ ສພ຺ເພສໍ ໂອວາທໍ ອທາສິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາຫ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫສຸ ຈ ເທວິຍາ ຈ ອປຣຊ຺ຌນ຺ໂຕ ອິເມ ນິສ຺ສາຍ ເອເຕສໍ ກຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອຕໍ ປາປກມ຺ມໍ ກຣິໍ, ອິເມ ປຎ຺ຈປິ ມາເຣມີ’’ຕິ. ນ ລພ຺ຠາ, ມຫາຣາຊ, ເອວໍ ກາຕຸນ຺ຕິ. ເຕນ ຫິ ເຕສໍ ຫຕ຺ຖປາເທ ເຉທາເປມີຕິ. ອິທມ຺ປິ ນ ລພ຺ຠາ ກາຕຸນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຕ ສພ຺ພສໍຫຣເຓ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຈູຬາກຣຓຄທ຺ທູລພນ຺ຘນໂຄມຍາສິຎ຺ຈເນຫິ ອວມາເນຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐາ ປພ຺ພາເຊສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ຖ ກຕິປາຫໍ ວສິຕ຺ວາ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຫີ’’ຕິ ຣາຊານໍ ໂອວທິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍເຍວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ພ຺ຣຫ຺ມວິຫາເຣ ຠາເວຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ອໂຫສິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ຕຖາຄໂຕ ປຎ຺ຎວາເຍວ ປຣປ຺ປວາທປ຺ປມທ຺ທໂນເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ປຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐິຄຕິກາ ປູຣຓກສ຺ສປມກ຺ຂລິໂຄສາລປກຸຘກຈ຺ຈານອຊິຕເກສກມ຺ພລນິຄຓ຺ຐນາຏປຸຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ, ປິງ຺ຄລສຸນໂຂ ອານນ຺ໂທ, ມຫາໂພຘິປຣິພ຺ພາຊໂກ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ມຫາໂພຘິຊາຕກວຓ຺ຓນາ ຕຕິຍາ.

ຊາຕກຸທ຺ທານໍ –

ສນິຬີນິກມວ຺ຫຍໂນ ປຐໂມ, ທຸຕິໂຍ ປນ ສອຸມ຺ມທນ຺ຕິວໂຣ;

ຕຕິໂຍ ປນ ໂພຘິສິຣີວ຺ຫຍໂນ, ກຖິຕາ ປນ ຕີຓິ ຊິເນນ ສຸຠາຕິ.

ປຓ຺ຓາສນິປາຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໙. ສຏ຺ຐິນິປາໂຕ

[໕໒໙] ໑. ໂສຓກຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ກສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ສຕໍ ທມ຺ມີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ຕທາ ຫິ ຠຄວາ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ເນກ຺ຂມ຺ມປາຣມິໍ ວຓ຺ຓຍນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ຕຖາຄໂຕ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ຣາຊຄເຫ ມຄຘຣາຊາ ນາມ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ນາມຄ຺ຄຫຓທິວເສ ຈສ຺ສ ‘‘ອຣິນ຺ທມກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ຕສ຺ສ ຊາຕທິວເສເຍວ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສປິ ປຸຕ຺ໂຕ ຊາຍິ, ‘‘ໂສຓກກຸມາໂຣ’’ຕິສ຺ສ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ອຸໂຠປິ ເອກໂຕວ ວຑ຺ຒິຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ຣູເປນ ນິພ຺ພິເສສາ ຫຸຕ຺ວາ ຕກ຺ກສິລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ປາ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘‘ສພ຺ພສມຍສິປ຺ປຎ຺ຈ ເທສຈາຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕາ ພາຣາຓສິໍ ປຕ຺ວາ ຣາຊຸຍ຺ຍາເນ ວສິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ນຄຣໍ ປວິສິໍສຸ. ຕໍ ທິວສຎ຺ຈ ເອກຈ຺ເຈ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓວາຈນກໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປາຍາສໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ອາສນານິ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ເຕ ກຸມາເຣ ທິສ຺ວາ ຆຣໍ ປເວເສຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທາເປສຸໍ. ຕຕ຺ຖ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ສຸທ຺ຘວຕ຺ຖໍ ອຕ຺ຖຕໍ ອໂຫສິ, ໂສຓກສ຺ສ ຣຕ຺ຕກມ຺ພລໍ. ໂສ ຕໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາວ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ປິຍສຫາໂຍ ອຣິນ຺ທມກຸມາໂຣ ພາຣາຓສິຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ກຕຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາ ອຸຍ຺ຍານເມວ ອຄມໍສຸ.

ຕທາ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ກາລກຕສ຺ສ ສຕ຺ຕໂມ ທິວໂສ ໂຫຕິ, ອປຸຕ຺ຕກໍ ຣາຊກຸລໍ. ອມຈ຺ຈາທໂຍ ປາໂຕວ ສສີສໍ ນ຺ຫາຕາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ຣຊ຺ຊາຣຫສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຜຸສ຺ສຣຖໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສຸໍ. ໂສ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຣາຊຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານທ຺ວາເຣ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອາໂຣຫຓສຊ຺ໂຊ ຫຸຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ມງ຺ຄລສິລາປຏ຺ເຏສສີສໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ, ໂສຓກກຸມາໂຣ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ໂສ ຕູຣິຍສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຣິນ຺ທມສ຺ສ ຜຸສ຺ສຣໂຖ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອຊ຺ເຊສ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ມມ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ທສ຺ສຕິ, ນ ໂຂ ປນ ມຍ຺ຫໍ ອິສ຺ສຣິເຍນຕ຺ໂຖ, ເອຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອຏ຺ຐາສິ. ປຸໂຣຫິໂຕ ອຸຍ຺ຍານໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ນິປນ຺ນກໍ ທິສ຺ວາ ຕູຣິຍານິ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຖກໍ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ ສິລາປຏ຺ເຏ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ປຸໂຣຫິໂຕ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ຣຊ຺ຊໍ ເຕ, ເທວ, ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອປຸຕ຺ຕກໍ ຣາຊກຸລ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ສາຘູ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ເຕ ຕຕ຺ເຖວ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຣຖໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ນຄຣໍ ປເວເສສຸໍ. ໂສ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣູຫິ. ໂສ ຍສມຫນ຺ຕຕາຍ ໂສຓກກຸມາຣໍ ນ ສຣິ.

ໂສປິ ຕສ຺ມິໍ ນຄຣໍ ປວິຏ຺ເຐ ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສິລາປຏ຺ເຏ ນິສີທິ. ອຖສ຺ສ ປຸຣໂຕ ພນ຺ຘນາ ປວຸຕ຺ຕໍ ສາລຣຸກ຺ຂໂຕ ປຓ຺ຑຸປລາສໍ ປຕິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາວ ‘‘ຍເຖເວຕໍ, ຕຖາ ມມປິ ສຣີຣໍ ຊຣໍ ປຕ຺ວາ ປຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອນິຈ຺ຈາທິວເສນ ວິປສ຺ສນໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກໂພຘິໍ ປາປຸຓິ. ຕໍຂຓຎ຺ເຎວສ຺ສ ຄິຫິລິງ຺ຄໍ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ປພ຺ພຊິຕລິງ຺ຄໍ ປາຕຸຣໂຫສິ. ໂສ ‘‘ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ ອຸທານໍ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ນນ຺ທມູລກປພ຺ຠາຣໍ ອຄມາສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ຈຕ຺ຕາລີສມຕ຺ຕານໍ ສໍວຈ຺ຉຣານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເມ ສຫາໂຍ ໂສຓໂກ’’ຕິ ໂສຓກໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ສຣນ຺ໂຕປິ ‘‘ມຍາ ສຸໂຕ ວາ ທິຏ຺ໂຐ ວາ’’ຕິ ວຕ຺ຕາຣໍ ອລຠິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕມຫາຕເລ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ໂນ ຄນ຺ຘພ຺ພນາຏກນຈ຺ຈຄີຕາທີຫິ ປຣິວຸໂຕ ສມ຺ປຕ຺ຕິມນຸຠວນ຺ໂຕ ‘‘ໂຍ ເມ ກສ຺ສຈິ ສນ຺ຕິເກ ສຸຕ຺ວາ ‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ໂສຓໂກ ວສຕີ’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ສຕໍ ທສ຺ສາມິ, ໂຍ ເມ ສາມໍ ທິສ຺ວາ ອາໂຣເຈສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ສຫສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ເອກໍ ອຸທານໍ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ຄີຕວເສນ ອຸທາເນນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

‘‘ກສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ສຕໍ ທມ຺ມິ, ສຫສ຺ສໍ ທິຏ຺ຐ ໂສຓກໍ;

ໂກ ເມ ໂສຓກມກ຺ຂາຕິ, ສຫາຍໍ ປໍສຸກີຬິຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖສ຺ສ ມຸຂໂຕ ລຸຎ຺ຈນ຺ຕີ ວິຍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກາ ນາຏກີຕ຺ຖີ ຕໍ ຄາຍິ. ອຖຎ຺ຎາ ອຖຎ຺ຎາຕິ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຣຎ຺ໂຎ ປິຍຄີຕ’’ນ຺ຕິ ສພ຺ພາ ໂອໂຣຘາ ຄາຍິໍສຸ. ອນຸກ຺ກເມນ ນຄຣວາສິໂນປິ ຊານປທາປິ ຕເມວ ຄີຕໍ ຄາຍິໍສຸ. ຣາຊາປິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຕເມວ ຄີຕໍ ຄາຍຕິ. ປຓ຺ຓາສມຕ຺ຕານໍ ສໍວຈ຺ຉຣານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ປນສ຺ສ ພຫູ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ອເຫສຸໍ, ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາວຸກຸມາໂຣ ນາມ ອໂຫສິ. ຕທາ ໂສຓກປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ‘‘ອຣິນ຺ທມຣາຊາ ມໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ, ອຫໍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາເມສຸ ອາທີນວໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ຈານິສໍສໍ ກເຖຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊນາກາຣໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິຍາ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍາເນ ນິສີທິ. ຕທາ ເອໂກ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ປຎ຺ຈຈູຬກກຸມາຣໂກ ມາຕຣາ ປຫິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານວເນ ທາຣູນິ ອຸທ຺ຘຣນ຺ໂຕ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຕເມວ ຄີຕໍ ຄາຍິ. ອຖ ນໍ ໂສ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ‘‘ກຸມາຣກ, ຕ຺ວໍ ອຎ຺ຎໍ ອຄາຍິຕ຺ວາ ເອກເມວ ຄີຕໍ ຄາຍສິ, ກິໍ ອຎ຺ຎໍ ນ ຊານາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຊານາມິ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ອິທເມວ ປິຍໍ, ເຕນ ນໍ ປຸນ຺ນປ຺ປຸນໍ ຄາຍາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອຕສ຺ສ ປນ ເຕ ຄີຕສ຺ສ ປຏິຄີຕໍ ຄາຍນ຺ໂຕ ໂກຈິ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ’’ຕິ. ‘‘ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຕໍ ສິກ຺ຂາເປສ຺ສາມິ, ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິຄີຕໍ ຄາຍິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ໂສ ປຏິຄີຕໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ສຸຕ຺ວາ’’ຕິອາທິມາຫ. ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ຈ ປນ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ກຸມາຣກ, ອິມໍ ປຏິຄີຕໍ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ຄາຍາຫິ, ຣາຊາ ເຕ ມຫນ຺ຕໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ທສ຺ສຕິ, ກິໍ ເຕ ທາຣູຫິ, ເວເຄນ ຍາຫີ’’ຕິ.

ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ຕໍ ປຏິຄີຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍາວາຫໍ ຣາຊານໍ ອາເນມິ, ຕາວ ອິເຘວ ໂຫຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເວເຄນ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ, ຂິປ຺ປໍ ມໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກໂຣຖ, ອຊ຺ຊ ຕໍ ທລິທ຺ທຠາວໂຕ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນ຺ຫາຕມຓ຺ຑິໂຕ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຍ຺ຍ ໂທວາຣິກ, ‘ເອໂກ ທາຣໂກ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິຄີຕໍ ຄາຍິສ຺ສາມີຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ວາເຣ ຐິໂຕ’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອໂຣເຈຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິຄີຕໍ ຄາຍິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອາມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຄາຍສ຺ສູ’’ຕິ. ‘‘ເທວ, ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ນ ຄາຍາມິ, ນຄເຣ ປນ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ມຫາຊນໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຖ, ມຫາຊນມຊ຺ເຌ ຄາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕຖາ ກາເຣຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕມຓ຺ຑເປ ປລ຺ລງ຺ກມຊ຺ເຌ ນິສີທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສານຸຣູປໍ ອາສນໍ ທາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ຕວ ຄີຕໍ ຄາຍສ຺ສູ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເທວ, ຕຸມ຺ເຫ ຕາວ ຄາຍຖ, ອຖາຫໍ ປຏິຄີຕໍ ຄາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ປຐມໍ ຄາຍນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑.

‘‘ກສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ສຕໍ ທມ຺ມິ, ສຫສ຺ສໍ ທິຏ຺ຐ ໂສຓກໍ;

ໂສ ເມ ໂສຓກມກ຺ຂາຕິ, ສຫາຍໍ ປໍສຸກີຬິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຕ຺ວາຕິ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ເຕ ປິຍສຫາໂຍ ໂສຓໂກ ວສຕີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ສຸຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ກສ຺ສ ສຕໍ ທມ຺ມິ. ທິຏ຺ຐາຕິ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ມຍາ ທິຏ຺ໂຐ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ກສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ທມ຺ມີຕິ.

ເອວໍ ຣຎ຺ຎາ ປຐມໍ ອຸທານຄາຖາຍ ຄີຕາຍ ປຎ຺ຈຈູຬກທາຣເກນ ປຏິຄີຕຠາວໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຫຸຕ຺ວາ ທີຍຑ຺ຒຄາຖາ ອຠາສິ –

໒.

‘‘ອຖພ຺ຣວີ ມາຓວໂກ, ທຫໂຣ ປຎ຺ຈຈູຬໂກ;

ມຍ຺ຫໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕໍ ເທຫິ, ສຫສ຺ສໍ ທິຏ຺ຐ ໂສຓກໍ;

ອຫໍ ເຕ ໂສຓກກ຺ຂິສ຺ສໍ, ສຫາຍໍ ປໍສຸກີຬິຕ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ວຸຕ຺ຕຄາຖາຍ ປນ ອຍມຕ຺ໂຖ – ມຫາຣາຊ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ‘‘ສຸຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ສຕໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວທສິ, ຕມ຺ປິ ມເມວ ເທຫິ, ຍໍ ‘‘ທິສ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວທສິ, ຕມ຺ປິ ມຍ຺ຫເມວ ເທຫິ, ອຫໍ ເຕ ປິຍສຫາຍໍ ອິທາເນວ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕວ ‘‘ອຍໍ ໂສຓໂກ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ.

ອິໂຕ ປຣໍ ສຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ ປາຬິນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ –

໓.

‘‘ກຕມສ຺ມິໍ ໂສ ຊນປເທ, ຣຏ຺ເຐສຸ ນິຄເມສຸ ຈ;

ກຕ຺ຖ ໂສຓກມທ຺ທກ຺ຂິ, ຕໍ ເມ ອກ຺ຂາຫິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ.

໔.

‘‘ຕເວວ ເທວ ວິຊິເຕ, ຕເວວຸຍ຺ຍານຠູມິຍໍ;

ອຸຊຸວໍສາ ມຫາສາລາ, ນີໂລຠາສາ ມໂນຣມາ.

໕.

‘‘ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ເມຆສມານາ, ຣມ຺ມາ ອຎ຺ໂຎຎ຺ຎນິສ຺ສິຕາ;

ເຕສໍ ມູລມ຺ຫິ ໂສຓໂກ, ຌາຍຕີ ອນຸປາທໂນ;

ອຸປາທາເນສຸ ໂລເກສຸ, ຑຍ຺ຫມາເນສຸ ນິພ຺ພຸໂຕ.

໖.

‘‘ຕໂຕ ຈ ຣາຊາ ປາຍາສິ, ເສນາຍ ຈຕຸຣງ຺ຄິຍາ;

ກາຣາເປຕ຺ວາ ສມໍ ມຄ຺ຄໍ, ອຄມາ ເຍນ ໂສຓໂກ.

໗.

‘‘ອຸຍ຺ຍານຠູມິໍ ຄນ຺ຕ຺ວານ, ວິຈຣນ຺ໂຕ ພ຺ຣຫາວເນ;

ອາສີນໍ ໂສຓກໍ ທກ຺ຂິ, ຑຍ຺ຫມາເນສຸ ນິພ຺ພຸຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸຊຸວໍສາຕິ ອຸຊຸກ຺ຂນ຺ຘາ. ມຫາສາລາຕິ ມຫາຣຸກ຺ຂາ. ເມຆສມານາຕິ ນີລເມຆສທິສາ. ຣມ຺ມາຕິ ຣມຓີຍາ. ອຎ຺ໂຎຎ຺ຎນິສ຺ສິຕາຕິ ສາຂາຫິ ສາຂໍ, ມູເລນ ມູລໍ ສໍສິພ຺ພິຕ຺ວາ ຐິຕາ. ເຕສນ຺ຕິ ເຕສໍ ເອວຣູປານໍ ຕວ ອຸຍ຺ຍານວເນ ສາລານໍ ເຫຏ຺ຐາ. ຌາຍຕີຕິ ລກ຺ຂຓູປນິຊ຺ຌານອາຣມ຺ມຓູປນິຊ຺ຌານສງ຺ຂາເຕຫິ ຌາເນຫິ ຌາຍຕິ. ອນຸປາທໂນຕິ ກາມຸປາທານາທິວິຣຫິໂຕ. ຑຍ຺ຫມາເນສູຕິ ເອກາທສຫິ ອຄ຺ຄີຫິ ຑຍ຺ຫມາເນສຸ ສຕ຺ເຕສຸ. ນິພ຺ພຸໂຕຕິ ເຕ ອຄ຺ຄີ ນິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ສີຕເລນ ຫທເຍນ ຌາຍມາໂນ ຕວ ອຸຍ຺ຍາເນ ມງ຺ຄລສາລຣຸກ຺ຂມູເລ ສິລາປຏ຺ເຏ ນິສິນ຺ໂນ ເອສ ເຕ ສຫາໂຍ ກຎ຺ຈນປຏິມາ ວິຍ ໂສຠມາໂນ ປຏິມາເນຕີຕິ. ຕໂຕ ຈາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຕ ໂສ ອຣິນ຺ທໂມ ຣາຊາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາວ ‘‘ໂສຓກປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ປາຍາສິ ນິກ຺ຂມິ. ວິຈຣນ຺ໂຕຕິ ອຸຊຸກເມວ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ມຫນ຺ເຕ ວນສຓ຺ເຑ ວິຈຣນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອາສີນໍ ອທ຺ທກ຺ຂິ.

ໂສ ຕໍ ອວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກິເລສາຠິຣຕຕ຺ຕາ ຕໍ ‘‘ກປໂຓ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໘.

‘‘ກປໂຓ ວຕຍໍ ຠິກ຺ຂຸ, ມຸຓ຺ໂຑ ສງ຺ຆາຏິປາຣຸໂຕ;

ອມາຕິໂກ ອປິຕິໂກ, ຣຸກ຺ຂມູລສ຺ມິ ຌາຍຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຌາຍຕີຕິ ນິມ຺ມາຕິໂກ ນິປ຺ປິຕິໂກ ກາຣຸຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ໂຕ ຌາຍຕິ.

໙.

‘‘ອິມໍ ວາກ຺ຍໍ ນິສາເມຕ຺ວາ, ໂສຓໂກ ເອຕທພ຺ຣວິ;

ນ ຣາຊ ກປໂຓ ໂຫຕິ, ຘມ຺ມໍ ກາເຍນ ຜສ຺ສຍໍ.

໑໐.

‘‘ໂຍ ຈ ຘມ຺ມໍ ນິຣໍກຕ຺ວາ, ອຘມ຺ມມນຸວຕ຺ຕຕິ;

ສ ຣາຊ ກປໂຓ ໂຫຕິ, ປາໂປ ປາປປຣາຍໂຓ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິມນ຺ຕິ ຕສ຺ສ ກິເລສາຠິຣຕສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ອິມໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຄຣຫວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ. ເອຕທພ຺ຣວີຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ ຄຸຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອພ຺ຣວິ. ຜສ຺ສຍນ຺ຕິ ຜສ຺ສຍນ຺ໂຕ ເຍນ ອຣິຍມຄ຺ຄຘມ຺ໂມ ນາມກາເຍນ ຜສ຺ສິໂຕ, ໂສ ກປໂຓ ນາມ ນ ໂຫຕີຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ນິຣໍກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຕຠາວໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ. ປາໂປ ປາປປຣາຍໂຓຕິ ສຍໍ ປາປານໍ ກຣເຓນ ປາໂປ, ອຎ຺ເຎສມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕານໍ ປຕິຏ຺ຐາຠາເວນ ປາປປຣາຍໂຓຕິ.

ເອວໍ ໂສ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຄຣຫິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ຄຣຫິຕຠາວໍ ອຊານນ຺ໂຕ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ກເຖຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໑.

‘‘ອຣິນ຺ທໂມຕິ ເມ ນາມໍ, ກາສິຣາຊາຕິ ມໍ ວິທູ;

ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ສຸຂສ຺ເສຍ຺ຍາ, ອິຘ ປຕ຺ຕສ຺ສ ໂສຓກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຈ຺ຈີຕິ ອມ຺ຫາກໍ ຕາວ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຜາສຸກໍ, ໂຠໂຕ ປນ ກຈ຺ຈິ ອິຘ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອິມສ຺ມິໍ ອຸຍ຺ຍາເນ ວສໂຕ ສຸຂວິຫາໂຣຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ອຖ ນໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ນ ເກວລໍ ອິຘ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ວສນ຺ຕສ຺ສ ເມ ອສຸຂໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສມຓຠທ຺ຣຄາຖາໂຍ ນາມ ອາຣຠິ –

໑໒.

‘‘ສທາປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ນ ເຕສໍ ໂກຏ຺ເຐ ໂອເປນ຺ຕິ, ນ ກຸມ຺ຠິໍ ນ ກໂຬປິຍໍ;

ປຣນິຏ຺ຐິຕເມສານາ, ເຕນ ຍາເປນ຺ຕິ ສຸພ຺ພຕາ.

໑໓.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ອນວຊ຺ຊປິຓ຺ໂຑ ໂຠຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ໂກຈູປໂຣຘຕິ.

໑໔.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ນິພ຺ພຸໂຕ ປິຓ຺ໂຑ ໂຠຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ໂກຈູປໂຣຘຕິ.

໑໕.

‘‘ຈຕຸຕ຺ຖມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ມຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣຏ຺ເຐ ຈຣໂຕ, ສງ຺ໂຄ ຍສ຺ສ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໖.

‘‘ປຎ຺ຈມມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ນຄຣມ຺ຫິ ຑຍ຺ຫມານມ຺ຫິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອຑຍ຺ຫຖ.

໑໗.

‘‘ຉຏ຺ຐມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ຣຏ຺ເຐ ວິລຸມ຺ປມານມ຺ຫິ, ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອຫີຣຖ.

໑໘.

‘‘ສຕ຺ຕມມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ໂຈເຣຫິ ຣກ຺ຂິຕໍ ມຄ຺ຄໍ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ປຣິປນ຺ຖິກາ;

ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ, ໂສຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ສຸພ຺ພໂຕ.

໑໙.

‘‘ອຏ຺ຐມມ຺ປິ ຠທ຺ຣມຘນສ຺ສ, ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ຍໍ ຍໍ ທິສໍ ປກ຺ກມຕິ, ອນເປກ຺ໂຂວ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນາຄາຣສ຺ສາຕິ, ມຫາຣາຊ, ຆຣາວາສໍ ປຫາຍ ອນາຄາຣິຍຠາວໍ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອຘນສ຺ສ ອກິຎ຺ຈນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສພ຺ພກາລໍ ຠທ຺ຣເມວ. ນ ເຕສນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊ, ເຕສໍ ອຘນານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ໂກຏ຺ຐາຄາເຣ ຘນຘຎ຺ຎານິ ໂອເປນ຺ຕິ, ນ ກຸມ຺ຠິຍໍ, ນ ປຈ຺ຉິຍໍ, ເຕ ປນ ສຸພ຺ພຕາ ປຣນິຏ຺ຐິຕໍ ປເຣສໍ ຆເຣ ປກ຺ກໍ ອາຫາຣໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ກປາລມາທາຍ ຆຣປຏິປາຏິຍາ ເອສານາ ປຣິເຍສນ຺ຕາ ເຕນ ຕໂຕ ລທ຺ເຘນ ປິຓ຺ເຑນ ຕໍ ອາຫາຣໍ ນວນ຺ນໍ ປາຏິກຸລ຺ຍານໍ ວເສນ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຊີວິຕວຸຕ຺ຕິໍ ຍາເປນ຺ຕິ.

ອນວຊ຺ຊປິຓ຺ໂຑ ໂຠຕ຺ຕພ຺ໂພຕິ ເວຊ຺ຊກມ຺ມາທິກາຍ ອເນສນາຍ ວາ ກຸຫນາ ລປນາ ເນມິຕ຺ຕິກຕາ ນິປ຺ເປສິກຕາ ລາເຠນ ລາຠໍ ນິຊິຄີສນຕາຕິ ເອວຣູເປນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ວາ ອຸປ຺ປາທິຕາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຈ຺ຈຍາ, ຘມ຺ເມນ ອຸປ຺ປາທິຕາປິ ອປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຕ຺ຕາ ສາວຊ຺ຊປິຓ຺ໂຑ ນາມ. ອເນສນໍ ປນ ປຫາຍ ມິຈ຺ຉາຊີວໍ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ອຸປ຺ປາທິຕາ ‘‘ປຏິສງ຺ຂາ ໂຍນິໂສ ຈີວຣໍ ປຏິເສວາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຕ຺ຕາ ອນວຊ຺ຊປິຓ຺ໂຑ ນາມ. ເຍນ ເອວຣູໂປ ອນວຊ຺ຊປິຓ຺ໂຑ ໂຠຕ຺ຕພ຺ໂພ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ຍຎ຺ຈ ເອວຣູປໍ ອນວຊ຺ຊໍ ປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ປຈ຺ຈເຍ ນິສ຺ສາຍ ໂກຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ກິເລໂສ ນ ອຸປໂຣຘຕິ ນ ປີເຬຕິ, ຕສ຺ສ ທຸຕິຍມ຺ປິ ຠທ຺ຣໍ ອຘນສ຺ສ ອນາຄາຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ.

ນິພ຺ພຸໂຕຕິ ປຸຖຸຊ຺ຊນຠິກ຺ຂຸໂນ ຘມ຺ເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນປິຓ຺ໂຑປິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ນິພ຺ພຸຕປິຓ຺ໂຑ ນາມ, ເອກນ຺ຕໂຕ ປນ ຂີຓາສວສ຺ສ ປິຓ຺ໂຑວ ນິພ຺ພຸຕປິຓ຺ໂຑ ນາມ. ກິໍກາຣຓາ? ໂສ ຫິ ເຖຍ຺ຍປຣິໂຠໂຄ, ອິຓປຣິໂຠໂຄ, ທາຍຊ຺ຊປຣິໂຠໂຄ, ສາມິປຣິໂຠໂຄຕິ ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ປຣິໂຠເຄສຸ ສາມິປຣິໂຠຄວເສນ ຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕຓ຺ຫາທາສພ຺ຍໍ ອຕີໂຕ ສາມີ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ນ ຕໍ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ໂກຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກປິ ກິເລໂສ ອຸປໂຣຘຕິ.

ມຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣຏ຺ເຐ ຈຣໂຕຕິ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລາທີສຸ ອລຄ຺ຄມານສສ຺ສ ຉິນ຺ນວລາຫກສ຺ສ ວິຍ ຣາຫຸມຸຂາ ປມຸຕ຺ຕສ຺ສ ວິມລຈນ຺ທມຓ຺ຑລສ຺ສ ວິຍ ຈ ຍສ຺ສ ຄາມນິຄມາທີສຸ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ຣາຄສງ຺ຄາທີສຸ ເອໂກປິ ສງ຺ໂຄ ນຕ຺ຖິ. ເອກຈ຺ໂຈ ຫິ ກຸເລຫິ ສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ສຫໂສກີ ສຫນນ຺ທີ, ເອກຈ຺ໂຈ ມາຕາປິຕູສຸປິ ອລຄ຺ຄມານໂສ ວິຈຣຕິ ໂກຣຸນຄຣຄາມວາສີ ທຫໂຣ ວິຍ, ເອວຣູປສ຺ສ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສປິ ຠທ຺ຣເມວ.

ນາສ຺ສ ກິຎ຺ຈີຕິ ໂຍ ຫິ ພຫຸປຣິກ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ, ໂສ ‘‘ມາ ເມ ໂຈຣາ ປຣິກ຺ຂາເຣ ຫຣິໍສູ’’ຕິ ອຕິເຣການິ ຈ ຈີວຣາທີນິ ອນ຺ໂຕນຄເຣ ອຸປຏ຺ຐາກກຸເລ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອຖ ນຄຣມ຺ຫິ ຑຍ຺ຫມາເນ ‘‘ອສຸກກຸເລ ນາມ ອຄ຺ຄິ ອຸຏ຺ຐິໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ໂສຈຕິ ກິລມຕິ, ເອວຣູປສ຺ສ ຠທ຺ຣໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ໂຍ ປນ, ມຫາຣາຊ, ສກຸຓວຕ຺ຕໍ ປູເຣຕິ, ກາຍປຏິພທ຺ຘປຣິກ຺ຂາໂຣວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຕາທິສສ຺ສ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຑຍ຺ຫຖ, ເຕນສ຺ສ ປຎ຺ຈມມ຺ປິ ຠທ຺ຣເມວ.

ວິລຸມ຺ປມານມ຺ຫີຕິ ວິລຸປ຺ປມານມ຺ຫິ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອຫີຣຖາຕິ ຍຖາ ປພ຺ພຕຄຫນາທີຫິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐໍ ວິລຸມ຺ປມາເນສຸ ໂຈເຣສຸ ພຫຸປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ອນ຺ໂຕຄາເມ ຐປິຕໍ ວິລຸມ຺ປຕິ ຫຣຕິ, ຕຖາ ຍສ຺ສ ອຘນສ຺ສ ກາຍປຏິພທ຺ຘປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຫີຣຖ ຕສ຺ສ ຉຏ຺ຐມ຺ປິ ຠທ຺ຣເມວ.

ເຍ ຈຎ຺ເຎ ປຣິປນ຺ຖິກາຕິ ເຍ ຈ ອຎ຺ເຎປິ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ສຸງ຺ກຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຐປິຕາ ປຣິປນ຺ຖິກາ, ເຕຫິ ຈ ຣກ຺ຂິຕໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣນ຺ຕິ ໂຈຣານໍ ອນຸປກາຣໍ ສຸງ຺ກິການໍ ອສຸງ຺ກາຣຫໍ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕຎ຺ເຈວ ກຕທຬ຺ຫີກມ຺ມປຣິຠຓ຺ຑໍ ປໍສຸກູລຈີວຣຎ຺ຈ ອປ຺ປຄ຺ຆານິ ກາຍພນ຺ຘນປຣິສ຺ສາວນສູຈິວາສິປຕ຺ຕຕ຺ຖວິການິ ຈາຕິ ສພ຺ເພປິ ອຏ຺ຐ ປຣິກ຺ຂາເຣ ກາຍປຏິພທ຺ເຘ ກຕ຺ວາ ມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ເກນຈິ ອວິເຫຐິຍມາໂນ ໂສຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ສຸພ຺ພໂຕຕິ ໂລຠນີຍານິ ຫິ ຈີວຣາທີນິ ທິສ຺ວາ ໂຈຣາ ຫຣນ຺ຕິ, ສຸງ຺ກິກາປິ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ’’ຕິ ປຕ຺ຕຕ຺ຖວິກາທີນິ ໂສເຘນ຺ຕິ, ສຸພ຺ພໂຕ ປນ ສລ຺ລຫຸກວຸຕ຺ຕິ ເຕສໍ ປສ຺ສນ຺ຕານຎ຺ເຎວ ໂສຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ເຕນສ຺ສ ສຕ຺ຕມມ຺ປິ ຠທ຺ຣເມວ.

ອນເປກ຺ໂຂວ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ກາຍປຏິພທ຺ຘໂຕ ອຕິເຣກສ຺ສ ວິຫາເຣ ປຏິສາມິຕສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ອຠາວາ ວສນຏ຺ຐານໍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາປິ ນ ໂອໂລເກຕິ. ຍໍ ຍໍ ທິສໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕໍ ຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນເປກ຺ໂຂວ ຄຈ຺ຉຕິ ອນຸຣາຘປຸຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຖູປາຣາເມ ປພ຺ພຊິຕານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ ວຸຑ຺ຒຕໂຣ ວິຍ.

ອິຕິ ໂສຓກປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອຏ຺ຐ ສມຓຠທ຺ຣການິ ກເຖສິ. ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ປນ ສຕມ຺ປິ ສຫສ຺ສມ຺ປິ ອປຣິມາຓານິ ສມຓຠທ຺ຣການິ ເອສ ກເຖຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖເຍວ. ຣາຊາ ປນ ກາມາຠິຣຕຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ກຖໍ ປຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ສມຓຠທ຺ຣເກຫິ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກາມາຘິມຸຕ຺ຕຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໐.

‘‘ພຫູນິ ສມຓຠທ຺ຣານິ, ເຍ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂຸ ປສໍສສິ;

ອຫຎ຺ຈ ຄິທ຺ໂຘ ກາເມສຸ, ກຖໍ ກາຫາມິ ໂສຓກ.

໒໑.

‘‘ປິຍາ ເມ ມານຸສາ ກາມາ, ອໂຖ ທິພ຺ຍາປິ ເມ ປິຍາ;

ອຖ ເກນ ນຸ ວຓ຺ເຓນ, ອຸໂຠ ໂລເກ ລຠາມເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວຓ຺ເຓນາຕິ ກາຣເຓນ.

ອຖ ນໍ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອາຫ –

໒໒.

‘‘ກາເມ ຄິທ຺ຘາ ກາມຣຕາ, ກາເມສຸ ອຘິມຸຈ຺ຈິຕາ;

ນຣາ ປາປານິ ກຕ຺ວານ, ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໒໓.

‘‘ເຍ ຈ ກາເມ ປຫນ຺ຕ຺ວານ, ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ອກຸໂຕຠຍາ;

ເອໂກທິຠາວາຘິຄຕາ, ນ ເຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໒໔.

‘‘ອຸປມໍ ເຕ ກຣິສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸໂຓຫິ ອຣິນ຺ທມ;

ອຸປມາຍ ມິເຘກຈ຺ເຈ, ອຕ຺ຖໍ ຊານນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ.

໒໕.

‘‘ຄງ຺ຄາຍ ກຸຓປໍ ທິສ຺ວາ, ວຸຍ຺ຫມານໍ ມຫຓ຺ຓເວ;

ວາຍໂສ ສມຈິນ຺ເຕສິ, ອປ຺ປປຎ຺ໂຎ ອເຈຕໂສ.

໒໖.

‘‘ຍານຎ຺ຈ ວຕິທໍ ລທ຺ຘໍ, ຠກ຺ໂຂ ຈາຍໍ ອນປ຺ປໂກ;

ຕຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕິໍ ຕຕ຺ຖ ທິວາ, ຕຕ຺ເຖວ ນິຣໂຕ ມໂນ.

໒໗.

‘‘ຂາທໍ ນາຄສ຺ສ ມໍສານິ, ປິວໍ ຠາຄີຣໂຖທກໍ;

ສມ຺ປສ຺ສໍ ວນເຈຕ຺ຍານິ, ນ ປເລຕ຺ຖ ວິຫງ຺ຄໂມ.

໒໘.

‘‘ຕຎ຺ຈ ໂອຕຣຓີ ຄງ຺ຄາ, ປມຕ຺ຕໍ ກຸຓເປ ຣຕໍ;

ສມຸທ຺ທໍ ອຊ຺ຌຄາຫາສິ, ອຄຕີ ຍຕ຺ຖ ປກ຺ຂິນໍ.

໒໙.

‘‘ໂສ ຈ ຠກ຺ຂປຣິກ຺ຂີໂຓ, ອຸທປຕ຺ວາ ວິຫງ຺ຄໂມ;

ນ ປຈ຺ຉໂຕ ນ ປຸຣໂຕ, ນຸຕ຺ຕຣໍ ໂນປິ ທກ຺ຂິຓໍ.

໓໐.

‘‘ທີປໍ ໂສ ນຊ຺ຌຄາຄຎ຺ຉິ, ອຄຕີ ຍຕ຺ຖ ປກ຺ຂິນໍ;

ໂສ ຈ ຕຕ຺ເຖວ ປາປຕ຺ຖ, ຍຖາ ທຸພ຺ພລໂກ ຕຖາ.

໓໑.

‘‘ຕຎ຺ຈ ສາມຸທ຺ທິກາ ມຈ຺ຉາ, ກຸມ຺ຠີລາ ມກຣາ ສຸສູ;

ປສຍ຺ຫກາຣາ ຂາທິໍສຸ, ຜນ຺ທມານໍ ວິປກ຺ຂກໍ.

໓໒.

‘‘ເອວເມວ ຕຸວໍ ຣາຊ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ກາມໂຠຄິໂນ;

ຄິທ຺ຘາ ເຈ ນ ວມິສ຺ສນ຺ຕິ, ກາກປຎ຺ຎາວ ເຕ ວິທູ.

໓໓.

‘‘ເອສາ ເຕ ອຸປມາ ຣາຊ, ອຕ຺ຖສນ຺ທສ຺ສນີ ກຕາ;

ຕ຺ວຎ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍເສ ເຕນ, ຍທິ ກາຫສິ ວາ ນ ວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປາປານີຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ກາມຄິທ຺ໂຘ, ນຣາ ຈ ກາເມ ນິສ຺ສາຍ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ປາປານິ ກຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ສຸປິນນ຺ເຕປິ ທິພ຺ພາ ຈ ມານຸສິກາ ຈ ກາມາ ນ ລພ຺ຠນ຺ຕິ, ຕໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ອຸປປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຫນ຺ຕ຺ວານາຕິ ເຂຬປິຓ຺ຑໍ ວິຍ ປຫາຍ. ອກຸໂຕຠຍາຕິ ຣາຄາທີສຸ ກຸໂຕຈິ ອນາຄຕຠຍາ. ເອໂກທິຠາວາຘິຄຕາຕິ ເອໂກທິຠາວໍ ເອກວິຫາຣິກຕໍ ອຘິຄຕາ. ນ ເຕຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ປພ຺ພຊິຕາ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອຸປມໍ ເຕຕິ, ມຫາຣາຊ, ທິພ຺ພມານຸສເກ ກາເມ ປຕ຺ເຖນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖິກຸຓເປ ປຏິພທ຺ຘກາກສທິສສ຺ສ ຕວ ເອກໍ ອຸປມໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸໂຓຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸຓປນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິກເຬວຣໍ. ມຫຓ຺ຓເວຕິ ຄມ຺ຠີຣປຸຖຸເລ ອຸທເກ. ເອໂກ ກິຣ ມຫາວາຣໂຓ ຄງ຺ຄາຕີເຣ ຈຣນ຺ໂຕ ຄງ຺ຄາຍໍ ປຕິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣິຕຸໍ ອສກ຺ເກນ຺ໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ມໂຕ ຄງ຺ຄາຍ ວຸຍ຺ຫິ, ຕໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ວາຍໂສຕິ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອໂກ ກາໂກ. ຍານຎ຺ຈ ວຕິທນ຺ຕິ ໂສ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິລີຍິຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ມຍາ ຫຕ຺ຖິຍານໍ ລທ຺ຘໍ, ເອຕ຺ຖ ນິລີໂນ ສຸຂໍ ຈຣິສ຺ສາມິ, ອຍເມວ ຈ ເມ ອນປ຺ປໂກ ຠກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທານິ ມຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານມກາສິ. ຕຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕິນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕິຎ຺ຈ ທິວາ ຈ ຕຕ຺ເຖວ ມໂນ ອຠິຣໂຕ ອໂຫສິ. ນ ປເລຕ຺ຖາຕິ ນ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂອຕຣຓີຕິ ສມຸທ຺ທາຠິມຸຂີ ໂອຕຣມານາ. ‘‘ໂອຫາຣິຓີ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ສາ ສມຸທ຺ທາຠິມຸຂີ ອວຫາຣິຓີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຄຕີ ຍຕ຺ຖາຕິ ສມຸທ຺ທມຊ຺ຌໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ຠກ຺ຂປຣິກ຺ຂີໂຓຕິ ປຣິກ຺ຂີຓຠກ຺ໂຂ. ອຸທປຕ຺ວາຕິ ຂີເຓ ຈມ຺ເມ ຈ ມໍເສ ຈ ອຏ຺ຐິສງ຺ຆາໂຕ ອູມິເວເຄນ ຠິນ຺ໂນ ອຸທເກ ນິມຸຊ຺ຊິ. ອຖ ໂສ ກາໂກ ອຸທເກ ປຕິຏ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຕິ, ເອວໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຄຕີ ຍຕ຺ຖ ປກ຺ຂິນນ຺ຕິ ຍສ຺ມິໍ ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ປກ຺ຂີນໍ ອຄຕິ, ຕຕ຺ຖ ໂສ ເອວໍ ອຸປ຺ປຕິໂຕ ປຈ຺ຉິມໍ ທິສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐໍ ອລຠິຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣໍ, ຕໂຕ ທກ຺ຂິຓນ຺ຕິ ຈຕສ຺ໂສປິ ທິສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຕິຏ຺ຐານໍ ນ ອຊ຺ຌຄາ ນາຄຎ຺ຉີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ວາຍໂສ ເອວໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມາທີສຸ ເອເກກໍ ທິສໍ ອາຄຎ຺ຉິ, ທີປໍ ປນ ນຊ຺ຌາຄມາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ປາປຕ຺ຖາຕິ ປປຕິໂຕ. ຍຖາ ທຸພ຺ພລໂກຕິ ຍຖາ ທຸພ຺ພລໂກ ປເຕຍ຺ຍ, ຕເຖວ ປຕິໂຕ. ສຸສູຕິ ສຸສຸນາມກາ ຈຓ຺ຑມຈ຺ຉາ. ປສຍ຺ຫກາຣາຕິ ອນິຈ຺ຉມານກໍເຍວ ພລກ຺ກາເຣນ. ວິປກ຺ຂກນ຺ຕິ ວິທ຺ຘສ຺ຕປກ຺ຂກໍ.

ຄິທ຺ຘາ ເຈ ນ ວມິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຍທິ ຄິທ຺ຘາ ຫຸຕ຺ວາ ກາເມ ນ ວມິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຉຑ຺ເຑສ຺ສນ຺ຕິ. ກາກປຎ຺ຎາວ ເຕຕິ ກາກສ຺ສ ສມານປຎ຺ຎາ ອິຕິ ເຕ ພຸທ຺ຘາທໂຍ ປຓ຺ຑິຕາ ວິທູ ວິທນ຺ຕິ, ຊານນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຖສນ຺ທສ຺ສນີຕິ ອຕ຺ຖປ຺ປກາສິກາ. ຕ຺ວຎ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍເສຕິ ຕ຺ວຎ຺ຈ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສສິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ມຍາ ຫິຕກາເມນ ຕວ ໂອວາໂທ ທິນ຺ໂນ, ຕໍ ປນ ຕ຺ວໍ ຍທິ ກາຫສິ, ເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສສິ, ຍທິ ນ ກາຫສິ, ກາມປງ຺ເກ ນິມຸຄ຺ໂຄ ຊີວິຕປຣິໂຍສາເນ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສສີຕິ ເອວໍ ຕ຺ວເມວ ເຕນ ກາຣເຓນ ວາ ອກາຣເຓນ ວາ ສຄ຺ເຄ ວາ ນິຣເຍ ວາ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສສິ. ອຫໍ ປນ ສພ຺ພຠເວຫິ ມຸຕ຺ໂຕ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິໂກຕິ.

ອິມໍ ປນ ໂອວາທໍ ເທນ຺ເຕນ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ເຘນ ນທີ ທສ຺ສິຕາ, ຕາຍ ວຸຍ຺ຫມານໍ ຫຕ຺ຖິກຸຓປໍ ທສ຺ສິຕໍ, ກຸຓປຂາທໂກ ກາໂກ ທສ຺ສິໂຕ, ຕສ຺ສ ກຸຓປໍ ຂາທິຕ຺ວາ ປານີຍປິວນກາໂລ ທສ຺ສິໂຕ, ຣມຓີຍວນສຓ຺ຑທສ຺ສນກາໂລ ທສ຺ສິໂຕ, ກຸຓປສ຺ສ ນທິຍາ ວຸຍ຺ຫມານສ຺ສ ສມຸທ຺ທປເວໂສ ທສ຺ສິໂຕ, ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ກາກສ຺ສ ຫຕ຺ຖິກຸຓເປ ປຕິຏ຺ຐໍ ອລຠິຕ຺ວາ ວິນາສໍ ປຕ຺ຕກາໂລ ທສ຺ສິໂຕ. ຕຕ຺ຖ ນທີ ວິຍ ອນມຕຄ຺ໂຄ ສໍສາໂຣ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ນທິຍາ ວຸຍ຺ຫມານໍ ຫຕ຺ຖິກຸຓປໍ ວິຍ ສໍສາເຣ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ, ກາໂກ ວິຍ ພາລປຸຖຸຊ຺ຊໂນ, ກາກສ຺ສ ກຸຓປໍ ຂາທິຕ຺ວາ ປານີຍປິວນກາໂລ ວິຍ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ກາມຄຸເຓ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສິກກາໂລ, ກາກສ຺ສ ກຸຓເປ ລຄ຺ຄສ຺ເສວ ຣມຓີຍວນສຓ຺ຑທສ຺ສນໍ ວິຍ ປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ກາມຄຸເຓສຸ ລຄ຺ຄສ຺ເສວ ສວນວເສນ ອຏ຺ຐຕິໍສາຣມ຺ມຓທສ຺ສນໍ, ກຸຓເປ ສມຸທ຺ທໍ ປວິຏ຺ເຐ ກາກສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐໍ ລຠິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕສ຺ສ ວິນາສໍ ປຕ຺ຕກາໂລ ວິຍ ພາລປຸຖຸຊ຺ຊນສ຺ສ ກາມຄຸຓຄິທ຺ຘສ຺ສ ປາປປຣາຍຓສ຺ສ ກຸສລຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐໍ ລຠິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕສ຺ສ ມຫານິຣເຍ ມຫາວິນາສປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາຕິ.

ເອວມສ຺ສ ໂສ ອິມາຍ ອຸປມາຍ ໂອວາທໍ ທຕ຺ວາ ອິທານິ ຕເມວ ໂອວາທໍ ຖິຣໍ ກຕ຺ວາ ປຕິຏ຺ຐເປຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໓໔.

‘‘ເອກວາຈມ຺ປິ ທ຺ວິວາຈໍ, ຠເຓຍ຺ຍ ອນຸກມ຺ປໂກ;

ຕຕຸຕ຺ຕຣິໍ ນ ຠາເສຍ຺ຍ, ທາໂສວຍ຺ຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນ ຠາເສຍ຺ຍາຕິ ວຈນໍ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ຫິ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ຠາສມາໂນ ສາມິກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທາໂສ ວິຍ ໂຫຕິ. ທາໂສ ຫິ ສາມິເກ ກຖໍ ຄຓ຺ຫນ຺ເຕປິ ອຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ເຕປິ ກເຖຕິເຍວ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕຕຸຕ຺ຕຣິໍ ນ ຠາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໓໕.

‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວານ ປກ຺ກາມິ, ໂສຓໂກ ອມິຕພຸທ຺ຘິມາ;

ເວຫາເສ ອນ຺ຕລິກ຺ຂສ຺ມິໍ, ອນຸສາສິຕ຺ວານ ຂຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ. –

ອຍໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ.

ຕຕ຺ຖ ອິທໍ ວຕ຺ວານາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອມິຕາຍ ໂລກຸຕ຺ຕຣພຸທ຺ຘິຍາ ອມິຕພຸທ຺ຘິມາ ອິທໍ ວຕ຺ວາ ອິທ຺ຘິຍາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ປພ຺ພຊິສ຺ສສິ, ຕເວວ, ໂນ ເຈ ປພ຺ພຊິສ຺ສສິ, ຕເວວ, ທິນ຺ໂນ ເຕ ມຍາ ໂອວາໂທ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຫີ’’ຕິ ເອວໍ ອນຸສາສິຕ຺ວານ ຂຕ຺ຕິຍໍ ປກ຺ກາມິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ຕໍ ອາກາເສນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຍາວ ທສ຺ສນປຖາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຐຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຈກ຺ຂຸປເຖ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ສໍເວຄໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຫີນຊຈ຺ໂຈ ສມາໂນ ອສມ຺ຠິນ຺ເນ ຂຕ຺ຕິຍວໍເສ ຊາຕສ຺ສ ມມ ມຕ຺ຖເກ ອຕ຺ຕໂນ ປາທຣຊໍ ໂອກິຣນ຺ໂຕ ອາກາສໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຄໂຕ, ມຍາປິ ອຊ຺ເຊວ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ໂສ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕຸກາໂມ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໓໖.

‘‘ໂກ ນຸເມ ຣາຊກຕ຺ຕາໂຣ, ສຸທ຺ທາ ເວຍ຺ຍຕ຺ຕມາຄຕາ;

ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍິສ຺ສາມິ, ນາຫໍ ຣຊ຺ເຊນ ມຕ຺ຖິໂກ.

໓໗.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂກ ນຸເມຕິ ກຸຫິໍ ນຸ ອິເມ. ຣາຊກຕ຺ຕາໂຣຕິ ເຍ ຣາຊາຣຫໍ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ສຸທ຺ທາ ເວຍ຺ຍຕ຺ຕມາຄຕາຕິ ສຸທ຺ທາ ຈ ເຍ ຈ ອຎ຺ເຎ ພ຺ຍຕ຺ຕຠາວໍ ອາຄຕາ ມຸຂມງ຺ຄລິກາ. ຣຊ຺ເຊນ ມຕ຺ຖິໂກຕິ ຣຊ຺ເຊນ ອຕ຺ຖິໂກ. ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວຕິ ມຣຓໍ ອຊ຺ຊ ວາ ສຸເວ ວາຕິ ອິທໍ ໂກ ຊານິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈາ ອາຫໍສຸ –

໓໘.

‘‘ອຕ຺ຖິ ເຕ ທຫໂຣ ປຸຕ຺ໂຕ, ທີຆາວຸ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒໂນ;

ຕໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈສ຺ສຸ, ໂສ ໂນ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຕໂຕ ປຣໍ ຣຎ຺ຎາ ວຸຕ຺ຕຄາຖມາທິໍ ກຕ຺ວາ ອຸທານສມ຺ພນ຺ຘຄາຖາ ປາຬິນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາ –

໓໙.

‘‘ຂິປ຺ປໍ ກຸມາຣມາເນຖ, ທີຆາວຸໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນໍ;

ຕໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ຈິສ຺ສໍ, ໂສ ໂວ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ.

໔໐.

‘‘ຕໂຕ ກຸມາຣມາເນສຸໍ, ທີຆາວຸໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນໍ;

ຕໍ ທິສ຺ວາ ອາລປີ ຣາຊາ, ເອກປຸຕ຺ຕໍ ມໂນຣມໍ.

໔໑.

‘‘ສຏ຺ຐິ ຄາມສຫສ຺ສານິ, ປຣິປຸຓ຺ຓານິ ສພ຺ພໂສ;

ເຕ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໔໒.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກ ວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໔໓.

‘‘ສຏ຺ຐິ ນາຄສຫສ຺ສານິ, ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາ;

ສຸວຓ຺ຓກຈ຺ຉາ ມາຕງ຺ຄາ, ເຫມກປ຺ປນວາສສາ.

໔໔.

‘‘ອາຣູຬ຺ຫາ ຄາມຓີເຍຠິ, ໂຕມຣງ຺ກຸສປາຓິຠິ;

ເຕ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສ຺ສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໔໕.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໔໖.

‘‘ສຏ຺ຐິ ອສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາ;

ອາຊານີຍາວ ຊາຕິຍາ, ສິນ຺ຘວາ ສີຆວາຫິໂນ.

໔໗.

‘‘ອາຣູຬ຺ຫາ ຄາມຓີເຍຠິ, ອິລ຺ລິຍາຈາປຘາຣິຠິ;

ເຕ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສ຺ສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໔໘.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໔໙.

‘‘ສຏ຺ຐິ ຣຖສຫສ຺ສານິ, ສນ຺ນທ຺ຘາ ອຸສ຺ສິຕທ຺ຘຊາ;

ທີປາ ອໂຖປິ ເວຍ຺ຍຄ຺ຆາ, ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາ.

໕໐.

‘‘ອາຣູຬ຺ຫາ ຄາມຓີເຍຠິ, ຈາປຫຕ຺ເຖຫິ ວມ຺ມິຠິ;

ເຕ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສ຺ສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໕໑.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໕໒.

‘‘ສຏ຺ຐິ ເຘນຸສຫສ຺ສານິ, ໂຣຫຎ຺ຎາ ປຸງ຺ຄວູສຠາ;

ຕາ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສ຺ສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໕໓.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໕໔.

‘‘ໂສຬສິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ, ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາ;

ວິຈິຕ຺ຣວຕ຺ຖາຠຣຓາ, ອາມຸຕ຺ຕມຓິກຸຓ຺ຑລາ;

ຕາ ປຸຕ຺ຕ ປຏິປຊ຺ຊສ຺ສຸ, ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາທຍາມິ ເຕ.

໕໕.

‘‘ອຊ຺ເຊວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ, ໂກ ຊຎ຺ຎາ ມຣຓໍ ສຸເວ;

ມາຫໍ ກາໂກວ ທຸມ຺ເມໂຘ, ກາມານໍ ວສມນ຺ວຄໍ.

໕໖.

‘‘ທຫຣສ຺ເສວ ເມ ຕາຕ, ມາຕາ ມຕາຕິ ເມ ສຸຕໍ;

ຕຍາ ວິນາ ອຫໍ ຕາຕ, ຊີວິຕຸມ຺ປິ ນ ອຸສ຺ສເຫ.

໕໗.

‘‘ຍຖາ ອາຣຎ຺ຎກໍ ນາຄໍ, ໂປໂຕ ອນ຺ເວຕິ ປຈ຺ຉໂຕ;

ເຊສ຺ສນ຺ຕໍ ຄິຣິທຸຄ຺ເຄສຸ, ສເມສຸ ວິສເມສຸ ຈ.

໕໘.

‘‘ເອວໍ ຕໍ ອນຸຄຈ຺ຉາມິ, ປຕ຺ຕມາທາຍ ປຈ຺ຉໂຕ;

ສຸຠໂຣ ເຕ ຠວິສ຺ສາມິ, ນ ເຕ ເຫສ຺ສາມິ ທຸພ຺ຠໂຣ.

໕໙.

‘‘ຍຖາ ສາມຸທ຺ທິກໍ ນາວໍ, ວາຓິຊານໍ ຘເນສິນໍ;

ໂວຫາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ວາຓິຊາ ພ຺ຍສນີ ສິຍາ.

໖໐.

‘‘ເອວເມວາຍໍ ປຸຕ຺ຕກລິ, ອນ຺ຕຣາຍກໂຣ ມມ;

ອິມໍ ກຸມາຣໍ ປາເປຖ, ປາສາທໍ ຣຕິວຑ຺ຒນໍ.

໖໑.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກມ຺ພຸສຫຕ຺ຖາໂຍ, ຍຖາ ສກ຺ກໍວ ອຈ຺ຉຣາ;

ຕາ ນໍ ຕຕ຺ຖ ຣເມສ຺ສນ຺ຕິ, ຕາຫິ ເຈໂສ ຣມິສ຺ສຕິ.

໖໒.

‘‘ຕໂຕ ກຸມາຣໍ ປາເປສຸໍ, ປາສາທໍ ຣຕິວຑ຺ຒນໍ;

ຕໍ ທິສ຺ວາ ອວຈຸໍ ກຎ຺ຎາ, ທີຆາວຸໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນໍ.

໖໓.

‘‘ເທວຕານຸສິ ຄນ຺ຘພ຺ໂພ, ອທຸ ສກ຺ໂກ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ໂກ ວາ ຕ຺ວໍ ກສ຺ສ ວາ ປຸຕ຺ໂຕ, ກຖໍ ຊາເນມຸ ຕໍ ມຍໍ.

໖໔.

‘‘ນມ຺ຫິ ເທໂວ ນ ຄນ຺ຘພ຺ໂພ, ນາປິ ສກ຺ໂກ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ກາສິຣຎ຺ໂຎ ອຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ, ທີຆາວຸ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒໂນ;

ມມໍ ຠຣຖ ຠທ຺ທໍ ໂວ, ອຫໍ ຠຕ຺ຕາ ຠວາມິ ໂວ.

໖໕.

‘‘ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອວຈຸໍ ກຎ຺ຎາ, ທີຆາວຸໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນໍ;

ກຸຫິໍ ຣາຊາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ອິໂຕ ຣາຊາ ກຸຫິໍ ຄໂຕ.

໖໖.

‘‘ປງ຺ກໍ ຣາຊາ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ຖເລ ຣາຊາ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ;

ອກຓ຺ຑກໍ ອຄຫນໍ, ປຏິປນ຺ໂນ ມຫາປຖໍ.

໖໗.

‘‘ອຫຎ຺ຈ ປຏິປນ຺ໂນສ຺ມິ, ມຄ຺ຄໍ ທຸຄ຺ຄຕິຄາມິນໍ;

ສກຓ຺ຏກໍ ສຄຫນໍ, ເຍນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໖໘.

‘‘ຕສ຺ສ ເຕ ສ຺ວາຄຕໍ ຣາຊ, ສີຫສ຺ເສວ ຄິຣິພ຺ພຊໍ;

ອນຸສາສ ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ໂນ ສພ຺ພາສມິສ຺ສໂຣ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຂິປ຺ປນ຺ຕິ ເຕນ ຫິ ນໍ ສີຆໍ ອາເນຖ. ອາລປີຕິ ‘‘ສຏ຺ຐິ ຄາມສຫສ຺ສານີ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ໂຕ ອາລປິ. ສພ຺ພາລງ຺ກາຣຠູສິຕາຕິ ເຕ ນາຄາ ສພ຺ເພຫິ ສີສູປຄາທີຫິ ອລງ຺ກາເຣຫິ ຠູສິຕາ. ເຫມກປ຺ປນວາສສາຕິ ສຸວຓ຺ຓຂຈິເຕນ ກປ຺ປເນນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນສຣີຣາ. ຄາມຓີເຍຠີຕິ ຫຕ຺ຖາຈຣິເຍຫິ. ອາຊານີຍາວາຕິ ກາຣຓາກາຣຓວິຊານນກາ ວ. ຊາຕິຍາຕິ ສິນ຺ຘວຊາຕິຍາ ສິນ຺ຘຸຣຏ຺ເຐ ສິນ຺ຘຸນທີຕີເຣ ຊາຕາ. ຄາມຓີເຍຠີຕິ ອສ຺ສາຈຣິເຍຫິ. ອິລ຺ລິຍາ ຈາປຘາຣິຠີຕິ ອິລ຺ລິຍາວຸຘຎ຺ຈ ຈາປາວຸຘຎ຺ຈ ຘາເຣນ຺ເຕຫິ. ທີປາ ອໂຖປິ ເວຍ຺ຍຄ຺ຆາຕິ ທີປິຈມ຺ມພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິວາຣາ. ຄາມຓີເຍຠີຕິ ຣຖິເກຫິ. ວມ຺ມິຠີຕິ ສນ຺ນທ຺ຘວມ຺ເມຫິ. ໂຣຫຎ຺ຎາຕິ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓາ. ປຸງ຺ຄວູສຠາຕິ ອຸສຠສງ຺ຂາເຕນ ເຊຏ຺ຐກປຸງ຺ຄເວນ ສມນ຺ນາຄຕາ.

ທຫຣສ຺ເສວ ເມ, ຕາຕາຕິ ອຖ ນໍ ກຸມາໂຣ, ຕາຕ, ມມ ທຫຣສ຺ເສວ ສໂຕ ມາຕາ ມຕາ ອິຕິ ມຍາ ສຸຕໍ, ໂສຫໍ ຕຍາ ວິນາ ຊີວິຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ອາຫ. ໂປໂຕຕິ ຕຣຸຓໂປຕໂກ. ເຊສ຺ສນ຺ຕນ຺ຕິ ວິຈຣນ຺ຕໍ. ສາມຸທ຺ທິກນ຺ຕິ ສມຸທ຺ເທ ວິຈຣນ຺ຕໍ. ຘເນສິນນ຺ຕິ ຘນໍ ປຣິເຍສນ຺ຕານໍ. ໂວຫາໂຣຕິ ວິຈິຕ຺ຣໂວຫາໂຣ ເຫຏ຺ຐາກຑ຺ຒນໂກ ວາຬມຈ຺ໂຉ ວາ ອຸທກຣກ຺ຂໂສ ວາ ອາວຏ຺ໂຏ ວາ. ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ສມຸທ຺ເທ. ວາຓິຊາ ພ຺ຍສນີ ສິຍາຕິ ອຖ ເຕ ວາຓິຊາ ພ຺ຍສນປ຺ປຕ຺ຕາ ຠເວຍ຺ຍຸໍ. ‘‘ສິຍ຺ຍຸນ຺ຕິ’’ປິ ປາໂຐ. ປຸຕ຺ຕກລີຕິ ປຸຕ຺ຕລາມໂກ ປຸຕ຺ຕກາຬກຓ຺ຓີ. ກຸມາໂຣ ປຸນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວິສຫິ. ອຖ ຣາຊາ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປນ຺ໂຕ ‘‘ອິມ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ກມ຺ພຸສຫຕ຺ຖາໂຍຕິ ກມ຺ພຸສໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ສຸວຓ຺ຓໍ, ສຸວຓ຺ຓາຠຣຓຠູສິຕຫຕ຺ຖາໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາຕິ ຍຖາ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ຕໍ ອຠິສິຎ຺ຈາເປຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປາເຫສິ. ສຍໍ ປນ ເອກໂກວ ອຸຍ຺ຍານາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣມຓີເຍ ຠູມິຠາເຄ ປຓ຺ຓສາລໍ ມາເປຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຍາເປສິ. ມຫາຊໂນປິ ກຸມາຣໍ ພາຣາຓສິໍ ປເວເສສິ. ໂສ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ‘‘ຕໂຕ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ອວຈຸໍ ກຎ຺ຎາຕິ ຕໍ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ອາຄຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ນາເມໂສ’’ຕິ ອຊານນ຺ຕິໂຍວ ຕາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອໂວຈຸໍ. ມມໍ ຠຣຖາຕິ ມມໍ ອິຈ຺ຉຖ. ປງ຺ກນ຺ຕິ ຣາຄາທິກິເລສປງ຺ກໍ. ຖເລຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ. ອກຓ຺ຏກນ຺ຕິ ຣາຄກຓ຺ຏກາທິວິຣຫິຕໍ. ເຕເຫວ ຄຫເນຫິ ອຄຫນໍ. ມຫາປຖນ຺ຕິ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂຄາມິນໍ ມຫາມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ໂນ. ເຍນາຕິ ເຍນ ມິຈ຺ຉາມຄ຺ເຄນ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕໍ ອຫໍ ປຏິປນ຺ໂນຕິ ວທຕິ. ຕໂຕ ຕາ ຈິນ຺ເຕສຸໍ – ‘‘ຣາຊາ ຕາວ ອມ຺ເຫ ປຫາຍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຍມ຺ປິ ກາເມສຸ ວິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕຣູໂປ, ສເຈ ນໍ ນາຠິຣເມສ຺ສາມ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ, ອຠິຣມນາກາຣມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ອຠິນນ຺ທນ຺ຕິໂຍ ໂອສານຄາຖມາຫໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ຄິຣິພ຺ພຊນ຺ຕິ ສີຫໂປຕການໍ ວສນຏ຺ຐານໍ ກຎ຺ຈນຄຸຫໍ ເກສຣສີຫສ຺ສ ອາຄຕໍ ວິຍ ຕສ຺ສ ຕວ ອາຄຕໍ ສຸອາຄຕໍ. ຕ຺ວໍ ໂນຕິ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພາສມ຺ປິ ອມ຺ຫາກໍ ອິສ຺ສໂຣ, ສາມີຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ສພ຺ພາ ຕູຣິຍານິ ປຄ຺ຄຓ຺ຫິໍສຸ, ນານປ຺ປກາຣານິ ນຈ຺ຈຄີຕານິ ປວຕ຺ຕິໍສຸ. ຍໂສ ມຫາ ອໂຫສິ, ໂສ ຍສມທມຕ຺ໂຕ ປິຕຣໍ ນ ສຣິ, ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຍຖາກມ຺ມໍ ຄໂຕ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກູປໂຄ ອໂຫສິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ຕຖາຄໂຕ ມຫາຠິນິກ຺ຂມນໍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ – ‘‘ຕທາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ປຣິນິພ຺ພາຍິ, ປຸຕ຺ໂຕ ຣາຫຸລກຸມາໂຣ ອໂຫສິ, ເສສປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ອຣິນ຺ທມຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ໂສຓກຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຐມາ.

[໕໓໐] ໒. ສໍກິຈ຺ຈຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ທິສ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ຣາຊານນ຺ຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ຊີວກມ຺ພວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ໂສ ຫິ ເທວທຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຕສ຺ສ ວຈເນນ ປິຕຣໍ ຆາຕາເປຕ຺ວາ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆເຠທາວສາເນ ຠິນ຺ນປຣິສສ຺ສ ໂຣເຄ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ‘‘ຕຖາຄຕໍ ຂມາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຎ຺ຈສິວິກາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ເຊຕວນທ຺ວາເຣ ປຖວິໍ ປວິຏ຺ຐຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ເທວທຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຏິປກ຺ໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ປຖວິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອວີຈິປຣາຍໂຓ ຊາໂຕ, ມຍາປິ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ປິຕາ ຘມ຺ມິໂກ ຘມ຺ມຣາຊາ ຆາຕິໂຕ, ອຫມ຺ປິ ນຸ ໂຂ ປຖວິໍ ປວິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠີໂຕ ຣຊ຺ຊສິຣິຍາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ນ ລຠິ, ‘‘ໂຖກໍ ນິທ຺ທາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິທ຺ທໍ ອຸປຄຕມຕ຺ໂຕວ ນວໂຍຊນພຫລາຍໍ ອຍມຫາປຖວິຍໍ ປາເຕຕ຺ວາ ອຍສູເລຫິ ໂກຏ຺ຏິຍມາໂນ ວິຍ ສຸນເຂຫິ ລຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຂຊ຺ຊມາໂນ ວິຍ ເຠຣວຣເວນ ວິຣວນ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຕິ.

ອເຖກທິວສໍ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຍສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ມມ ປິຕຸ ຍໂສ ອິໂຕ ມຫນ຺ຕຕໂຣ, ຕຖາຣູປໍ ນາມ ອຫໍ ຘມ຺ມຣາຊານໍ ເທວທຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຆາເຕສິ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຕສ຺ເສວໍ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕສ຺ເສວ ກາເຍ ຑາໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ສກລສຣີຣໍ ເສທຕິນ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ຕໂຕ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເມ ອິມໍ ຠຍໍ ວິໂນເທຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຐເປຕ຺ວາ ທສພລໍ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຫາປຣາໂຘ, ໂກ ນຸ ໂຂ ມໍ ເນຕ຺ວາ ທສ຺ເສສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ‘‘ນ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຊີວກາ’’ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຄເຫຕ຺ວາ ຄມນູປາຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ຣມຓີຍາ ວຕ, ໂຠ, ໂທສິນາ ຣຕ຺ຕີ’’ຕິ ອຸທານໍ ອຸທາເນຕ຺ວາ ‘‘ກໍ ນຸ ຂ຺ວຊ຺ຊ ສມຓໍ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວາ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປູຣຓສາວກາທີຫິ ປູຣຓາທີນໍ ຄຸເຓ ກຖິເຕ ເຕສໍ ວຈນໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຕນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ຕໍ ເທໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຕູ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິຍານານິ ກປ຺ປາເປຕ຺ວາ ຊີວກມ຺ພວນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຖາຄຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕນ ກຕປຏິສນ຺ຖາໂຣ ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຘຸຣໍ ສາມຎ຺ຎຜລຘມ຺ມເທສນໍ (ທີ. ນິ. ໑.໑໕໐ ອາທໂຍ) ສຸຕ຺ວາ ສຸຕ຺ຕປຣິໂຍສາເນ ອຸປາສກຕ຺ຕໍ ປຏິເວທິຕ຺ວາ ຕຖາຄຕໍ ຂມາເປຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທານໍ ເທນ຺ໂຕ ສີລໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ຕຖາຄເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສໍສຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ມຘຸຣຘມ຺ມກຖໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສໍສຄ຺ເຄນ ປຫີນຠໂຍ ວິຄຕໂລມຫໍໂສ ຫຸຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ສຸເຂນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິຣິຍາປເຖ ກປ຺ເປສິ.

ອເຖກທິວສໍ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຠຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ຣຊ຺ຊສິຣິໍ ນິສ຺ສາຍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ອລຠນ຺ໂຕ ສພ຺ພອິຣິຍາປເຖສຸ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸໂຠຕິ, ໂສ ທານິ ຕຖາຄຕໍ ອາຄມ຺ມ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສໍສຄ຺ເຄນ ວິຄຕຠໂຍ ອິສ຺ສຣິຍສຸຂໍ ອນຸໂຠຕີ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພເປສ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ມໍ ນິສ຺ສາຍ ສຸຂໍ ສຍີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາຣໍ ນາມ ປຸຕ຺ຕໍ ປຏິລຠິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຸໂຣຫິຕສ຺ສ ເຄເຫ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ, ຊາຕສ຺ເສວສ຺ສ ‘‘ສໍກິຈ຺ຈກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ອຸໂຠປິ ຣາຊນິເວສເນ ເອກໂຕວ ວຑ຺ຒິໍສຸ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຫາຍກາ ຫຸຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາ ຕກ຺ກສິລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ພສິປ຺ປານິ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຄມິໍສຸ. ອຖ ຣາຊາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຣຊ຺ຊໍ ອທາສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ອຸປຣາຊສ຺ເສວ ສນ຺ຕິເກ ອໂຫສິ. ອເຖກທິວສໍ ອຸປຣາຊາ ປິຕຸ ອຸຍ຺ຍານກີຬໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ໂລຠໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ປິຕາ ມມ ຠາຕິກສທິໂສ, ສເຈ ເອຕສ຺ສ ມຣຓໍ ໂອໂລເກສ຺ສາມິ, ມຫລ຺ລກກາເລ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ຕທາ ລທ຺ເຘນປິ ຣຊ຺ເຊນ ໂກ ອຕ຺ໂຖ, ປິຕຣໍ ມາເຣຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ນາມ ຠາຣິຍໍ, ນິຣຍມຄ຺ໂຄ, ນ ສກ຺ກາ ເອຕໍ ກາຕຸໍ, ມາ ກຣີ’’ຕິ ປຏິພາຫິ. ໂສ ປຸນປ຺ປຸນມ຺ປິ ກເຖຕ຺ວາ ຍາວຕຕິຍໍ ເຕນ ປຏິພາຫິໂຕ ປາທມູລິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕສິ. ເຕປິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຣຓູປາຍໍ ວີມໍສິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ນາຫໍ ເອເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມາຕາປິຕໂຣ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາວ ອຄ຺ຄທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຌານາຠິຎ຺ຎາ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ວິຫາສິ.

ຣາຊກຸມາໂຣປິ ຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ປິຕຣໍ ມາຣາເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ອນຸຠວິ. ‘‘ສໍກິຈ຺ຈກຸມາໂຣ ກິຣ ອິສິປພ຺ພຊ຺ຊໍ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ພຫູ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ໂສ ມຫຕາ ອິສິຄເຓນ ປຣິວຸໂຕ ຕຕ຺ຖ ວສິ. ສພ຺ເພປິ ສມາປຕ຺ຕິລາຠິໂນເຍວ. ຣາຊາປິ ປິຕຣໍ ມາເຣຕ຺ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກໍເຍວ ກາລໍ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ອນຸຠວິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠີໂຕ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາທໍ ອລຠນ຺ໂຕ ນິຣເຍ ກມ຺ມກຣຓປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອນຸສ຺ສຣິຕ຺ວາ ‘‘ສຫາໂຍ ເມ ‘ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ຠາຣິຍໍ, ມາ ກຣີ’ຕິ ປຏິເສເຘຕ຺ວາ ມໍ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ຄາຫາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕານໍ ນິທ຺ໂທສໍ ກຕ຺ວາ ປລາຍິ. ສເຈ ໂສ ອິຘ ອຠວິສ຺ສ, ນ ເມ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ອທສ຺ສ, ອິທມ຺ປິ ເມ ຠຍໍ ຫເຣຍ຺ຍ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ໂສ ເອຕຣຫິ ວິຫຣຕິ. ສເຈ ຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ຊາເນຍ຺ຍໍ, ປກ຺ໂກສາເປຍ຺ຍໍ, ໂກ ນຸ ໂຂ ເມ ຕສ຺ສ ວສນຏ຺ຐານໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອນ຺ເຕປຸເຣ ຈ ຣາຊສຠາຍຎ຺ຈ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ.

ເອວໍ ອທ຺ຘາເນ ຄເຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ຣາຊາ ມໍ ສຣຕິ, ມຍາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ຕໍ ນິພ຺ຠຍໍ ກຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ປຓ຺ຓາສ ວສ຺ສານິ ຫິມວນ຺ເຕ ວສິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຕຕາປສປຣິວຸໂຕ ອາກາເສນາຄນ຺ຕ຺ວາ ທາຍປສ຺ເສ ນາມ ອຸຍ຺ຍາເນ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອິສິຄຓປຣິວຸໂຕ ສິລາປຏ຺ເຏ ນິສີທິ. ອຸຍ຺ຍານປາໂລ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຄຓສຕ຺ຖາ ໂກນາໂມ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສໍກິຈ຺ຈປຓ຺ຑິໂຕ ນາມາ’’ຕິ ຈ ສຸຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຍາວາຫໍ ຣາຊານໍ ອາເນມິ, ຕາວ ອິເຘວ ໂຫຖ, ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ຕຸມ຺ເຫ ທຏ຺ຐຸກາໂມ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເວເຄນ ຣາຊກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອາຄຕຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ອຸປຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໖໙.

‘‘ທິສ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ຣາຊານໍ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ຣເຖສຠໍ;

ອຖສ຺ສ ປຏິເວເທສິ, ຍສ຺ສາສິ ອນຸກມ຺ປໂກ.

໗໐.

‘‘ສໍກິຈ຺ຈາຍໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ອິສີນໍ ສາຘຸສມ຺ມໂຕ;

ຕຣມານຣູໂປ ນິຍ຺ຍາຫິ, ຂິປ຺ປໍ ປສ຺ສ ມເຫສິນໍ.

໗໑.

‘‘ຕໂຕ ຈ ຣາຊາ ຕຣມາໂນ, ຍຸຕ຺ຕມາຣຸຍ຺ຫ ສນ຺ທນໍ;

ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫ, ອຄມາສິ ຣເຖສໂຠ.

໗໒.

‘‘ນິກ຺ຂິປ຺ປ ປຎ຺ຈ ກກຸຘານິ, ກາສີນໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒໂນ;

ວາລພີຊນິມຸຓ຺ຫີສໍ, ຂຄ຺ຄໍ ຉຕ຺ຕຎ຺ຈຸປາຫນໍ.

໗໓.

‘‘ໂອຣຸຍ຺ຫ ຣາຊາ ຍານມ຺ຫາ, ຐປຍິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉທໍ;

ອາສີນໍ ທາຍປສ຺ສສ຺ມິໍ, ສໍກິຈ຺ຈມຸປສງ຺ກມິ.

໗໔.

‘‘ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂສ ຣາຊາ, ສມ຺ໂມທິ ອິສິນາ ສຫ;

ຕໍ ກຖໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຸປາວິສິ.

໗໕.

‘‘ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນວ, ອຖ ກາລໍ ອມຎ຺ຎຖ;

ຕໂຕ ປາປານິ ກມ຺ມານິ, ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ປຏິປຊ຺ຊຖ.

໗໖.

‘‘ອິສິໍ ປຸຈ຺ຉາມ ສໍກິຈ຺ຈໍ, ອິສີນໍ ສາຘຸສມ຺ມຕໍ;

ອາສີນໍ ທາຍປສ຺ສສ຺ມິໍ, ອິສິສງ຺ຆປຸຣກ຺ຂຕໍ.

໗໗.

‘‘ກໍ ຄຕິໍ ເປຈ຺ຈ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນຣາ ຘມ຺ມາຕິຈາຣິໂນ;

ອຕິຈິຓ຺ໂຓ ມຍາ ຘມ຺ໂມ, ຕໍ ເມ ອກ຺ຂາຫິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິສ຺ວາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ອຸຍ຺ຍານປາໂລ ຣາຊານໍ ຣາຊສຠາຍໍ ນິສິນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ອຖສ຺ສ ປຏິເວເທສິ, ‘‘ຍສ຺ສາສີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍສ຺ສາສີຕິ, ມຫາຣາຊ, ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ ອນຸກມ຺ປໂກ ມຸທຸຈິຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ຍສ຺ສ ອຠິຓ຺ຫໍ ວຓ຺ຓໍ ປຍິຣຸທາຫາສິ, ໂສ ອຍໍ ສໍກິຈ຺ໂຈ ອິສີນໍ ອນ຺ຕເຣ ສາຘຸ ລທ຺ຘໂກຕິ ສມ຺ມໂຕ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕວ ອຸຍ຺ຍາເນ ສິລາປຏ຺ເຏ ອິສິຄຓປຣິວຸໂຕ ກຎ຺ຈນປຏິມາ ວິຍ ນິສິນ຺ໂນ. ຕຣມານຣູໂປຕິ, ມຫາຣາຊ, ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ກຸເລ ວາ ຄເຓ ວາ ອລຄ຺ຄາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານຎ຺ເຎວ ປກ຺ກເມຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ມາ ຕຣມານຣູໂປ ຂິປ຺ປໍ ນິຍ຺ຍາຫິ, ມຫນ຺ຕານໍ ສີລາທິຄຸຓານໍ ເອສິຕຕ຺ຕາ ປສ຺ສ ມເຫສິນໍ.

ຕໂຕຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ຣາຊາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ຕສ຺ສ ວຈນໂຕ ອນນ຺ຕຣເມວ. ນິກ຺ຂິປ຺ປາຕິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ກິຣ ອຸຍ຺ຍານທ຺ວາຣໍ ປຕ຺ວາວ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ຄຣຸຏ຺ຐານິຍາ, ສໍກິຈ຺ຈຕາປສສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຸທ຺ຘຕເວເສນ ຄນ຺ຕຸໍ ອຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ມຓິຈິຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓທຓ຺ຑໍ ວາລພີຊນິໍ, ກຎ຺ຈນມຍໍ ອຸຓ຺ຫີສປຏ຺ຏໍ, ສຸປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ມງ຺ຄລຂຄ຺ຄໍ, ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ, ໂສວຓ຺ຓປາທຸກາຕິ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຣາຊກກຸຘຠຓ຺ຑານິ ອປເນສິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ນິກ຺ຂິປ຺ປາ’’ຕິ. ປຏິຈ຺ຉທນ຺ຕິ ຕເມວ ຣາຊກກຸຘຠຓ຺ຑໍ ຐປຍິຕ຺ວາ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ທຕ຺ວາ. ທາຍປສ຺ສສ຺ມິນ຺ຕິ ເອວໍນາມເກ ອຸຍ຺ຍາເນ. ອຖ ກາລໍ ອມຎ຺ຎຖາຕິ ອຖ ໂສ ອິທານິ ເມ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ກາໂລຕິ ຊານິ. ປາຬິຍໍ ປນ ‘‘ຍຖາກາລ’’ນ຺ຕິ ອາຄຕໍ, ຕສ຺ສ ກາລານຸຣູເປນ ປຎ຺ຫປຸຈ຺ຉນໍ ອມຎ຺ຎຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິປຊ຺ຊຖາຕິ ປຏິປຊ຺ຊິ. ເປຈ຺ຈາຕິ ປຏິຄນ຺ຕ຺ວາ, ປຣໂລກສ຺ສ ວາ ນາເມຕໍ, ຕສ຺ມາ ປຣໂລເກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຍາຕິ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ສຸຈຣິຕຘມ຺ໂມ ອຕິຈິຓ຺ໂຓ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມໍ ກຕໍ, ຕໍ ເມ ອກ຺ຂາຫິ, ກໍ ຄຕິໍ ປິຕຸຆາຕກາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກຕຣສ຺ມິໍ ນິຣເຍ ປຈ຺ຈນ຺ຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ສຸໂຓຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ໂອວາທໍ ຕາວ ອທາສິ. ສຕ຺ຖາ ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໗໘.

‘‘ອິສີ ອວຈ ສໍກິຈ຺ໂຈ, ກາສີນໍ ຣຏ຺ຐວຑ຺ຒນໍ;

ອາສີນໍ ທາຍປສ຺ສສ຺ມິໍ, ມຫາຣາຊ ສຸໂຓຫິ ເມ.

໗໙.

‘‘ອຸປ຺ປເຖນ ວຊນ຺ຕສ຺ສ, ໂຍ ມຄ຺ຄມນຸສາສຕິ;

ຕສ຺ສ ເຈ ວຈນໍ ກຍິຣາ, ນາສ຺ສ ມຄ຺ເຄຍ຺ຍ ກຓ຺ຏໂກ.

໘໐.

‘‘ອຘມ຺ມໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ, ໂຍ ຘມ຺ມມນຸສາສຕິ;

ຕສ຺ສ ເຈ ວຈນໍ ກຍິຣາ, ນ ໂສ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ທຸຄ຺ຄຕິ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປ຺ປເຖນາຕິ ໂຈເຣຫິ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕມຄ຺ເຄນ. ມຄ຺ຄມນຸສາສຕີຕິ ເຂມມຄ຺ຄໍ ອກ຺ຂາຕິ. ນາສ຺ສ ມຄ຺ເຄຍ຺ຍ ກຓ຺ຏໂກຕິ ຕສ຺ສ ໂອວາທກຣສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ມຸຂໍ ໂຈຣກຓ຺ຏໂກ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍ. ໂຍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ໂຍ ສຸຈຣິຕຘມ຺ມໍ. ນ ໂສຕິ ໂສ ປຸຣິໂສ ນິຣຍາທິເຠທໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ອຸປ຺ປຖສທິໂສ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ອຘມ຺ໂມ, ເຂມມຄ຺ຄສທິໂສ ສຸຈຣິຕຘມ຺ໂມ, ຕ຺ວໍ ປນ ປຸພ຺ເພ ‘‘ປິຕຣໍ ຆາເຕຕ຺ວາ ຣາຊາ ໂຫມີ’’ຕິ ມຍ຺ຫໍ ກເຖຕ຺ວາ ມຍາ ປຏິພາຫິໂຕ ມມ ວຈນໍ ອກຕ຺ວາ ປິຕຣໍ ຆາເຕຕ຺ວາ ອິທານິ ໂສຈສິ, ປຓ຺ຑິຕານໍ ໂອວາທໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ ນາມ ໂຈຣມຄ຺ຄປຏິປນ຺ໂນ ວິຍ ມຫາພ຺ຍສນໍ ປາປຸຓາຕີຕິ.

ເອວມສ຺ສ ໂອວາທໍ ທຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໘໑.

‘‘ຘມ຺ໂມ ປໂຖ ມຫາຣາຊ, ອຘມ຺ໂມ ປນ ອຸປ຺ປໂຖ;

ອຘມ຺ໂມ ນິຣຍໍ ເນຕິ, ຘມ຺ໂມ ປາເປຕິ ສຸຄ຺ຄຕິໍ.

໘໒.

‘‘ອຘມ຺ມຈາຣິໂນ ຣາຊ, ນຣາ ວິສມຊີວິໂນ;

ຍໍ ຄຕິໍ ເປຈ຺ຈ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນິຣເຍ ເຕ ສຸໂຓຫິ ເມ.

໘໓.

‘‘ສຎ຺ຊີໂວ ກາຬສຸຕ຺ໂຕ ຈ, ສງ຺ຆາໂຕ ທ຺ເວ ຈ ໂຣຣຸວາ;

ອຖາປໂຣ ມຫາວີຈິ, ຕາປໂນ ຈ ປຕາປໂນ.

໘໔.

‘‘ອິຈ຺ເຈເຕ ອຏ຺ຐ ນິຣຍາ, ອກ຺ຂາຕາ ທຸຣຕິກ຺ກມາ;

ອາກິຓ຺ຓາ ລຸທ຺ທກມ຺ເມຫິ, ປຈ຺ເຈກາ ໂສຬສຸສ຺ສທາ.

໘໕.

‘‘ກທຣິຍຕາປນາ ໂຆຣາ, ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕ ມຫພ຺ຠຍາ;

ໂລມຫໍສນຣູປາ ຈ, ເຠສ຺ມາ ປຏິຠຍາ ທຸຂາ.

໘໖.

‘‘ຈຕຸກ຺ກຓ຺ຓາ ຈຕຸທ຺ວາຣາ, ວິຠຕ຺ຕາ ຠາຄໂສ ມິຕາ;

ອໂຍປາກາຣປຣິຍນ຺ຕາ, ອຍສາ ປຏິກຸຊ຺ຊິຕາ.

໘໗.

‘‘ເຕສໍ ອໂຍມຍາ ຠູມິ, ຊລິຕາ ເຕຊສາ ຍຸຕາ;

ສມນ຺ຕາ ໂຍຊນສຕໍ, ຜຸຏາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ສພ຺ພທາ.

໘໘.

‘‘ເອເຕ ປຕນ຺ຕິ ນິຣເຍ, ອຸທ຺ຘໍປາທາ ອວໍສິຣາ;

ອິສີນໍ ອຕິວຕ຺ຕາໂຣ, ສຎ຺ຎຕານໍ ຕປສ຺ສິນໍ.

໘໙.

‘‘ເຕ ຠູນຫຸໂນ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ, ມຈ຺ຉາ ພິລກຕາ ຍຖາ;

ສໍວຈ຺ຉເຣ ອສງ຺ເຂຍ຺ເຍ, ນຣາ ກິພ຺ພິສກາຣິໂນ.

໙໐.

‘‘ຑຍ຺ຫມາເນນ ຄຕ຺ເຕນ, ນິຈ຺ຈໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ;

ນິຣຍາ ນາຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ທ຺ວາຣໍ ນິກ຺ຂມເນສິໂນ.

໙໑.

‘‘ປຸຣຕ຺ຖິເມນ ຘາວນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຘາວນ຺ຕິ ປຈ຺ຉໂຕ;

ອຸຕ຺ຕເຣນປິ ຘາວນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຘາວນ຺ຕິ ທກ຺ຂິຓໍ;

ຍໍ ຍຎ຺ຫິ ທ຺ວາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕໍ ຕເທວ ປິຘີຍເຣ.

໙໒.

‘‘ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ຊນາ ນິຣຍຄາມິໂນ;

ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ຕິ, ປຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂໍ ອນປ຺ປກໍ.

໙໓.

‘‘ອາສີວິສໍວ ກຸປິຕໍ, ເຕຊສ຺ສິໍ ທຸຣຕິກ຺ກມໍ;

ນ ສາຘຸຣູເປ ອາສີເທ, ສຎ຺ຎຕານໍ ຕປສ຺ສິນໍ.

໙໔.

‘‘ອຕິກາໂຍ ມຫິສ຺ສາໂສ, ອຊ຺ຊຸໂນ ເກກກາຘິໂປ;

ສຫສ຺ສພາຫຸ ອຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ອິສິມາສຊ຺ຊ ໂຄຕມໍ.

໙໕.

‘‘ອຣຊໍ ຣຊສາ ວຈ຺ຉໍ, ກິສໍ ອວກິຣິຍ ທຓ຺ຑກີ;

ຕາໂລວ ມູລໂຕ ຉິນ຺ໂນ, ສ ຣາຊາ ວິຠວງ຺ຄໂຕ.

໙໖.

‘‘ອຸປຫຈ຺ຈ ມນໍ ມຊ຺ໂຌ, ມາຕງ຺ຄສ຺ມິໍ ຍສສ຺ສິເນ;

ສປາຣິສຊ຺ໂຊ ອຸຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ມຊ຺ຌາຣຎ຺ຎໍ ຕທາ ອຫຸ.

໙໗.

‘‘ກຓ຺ຫທີປາຍນາສຊ຺ຊ, ອິສິໍ ອນ຺ຘກເວຓ຺ຑໂຍ;

ອຎ຺ໂຎຎ຺ຎໍ ມຸສລາ ຫນ຺ຕ຺ວາ, ສມ຺ປຕ຺ຕາ ຍມສາຘນໍ.

໙໘.

‘‘ອຖາຍໍ ອິສິນາ ສຕ຺ໂຕ, ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈໂຣ ປຸເຣ;

ປາເວກ຺ຂິ ປຖວິໍ ເຈຈ຺ໂຈ, ຫີນຕ຺ໂຕ ປຕ຺ຕປຣິຍາຍໍ.

໙໙.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ຉນ຺ທາຄມນໍ, ນປ຺ປສໍສນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຠາເສຍ຺ຍ, ຄິຣໍ ສຈ຺ຈູປສໍຫິຕໍ.

໑໐໐.

‘‘ມນສາ ເຈ ປທຸຏ຺ເຐນ, ໂຍ ນໂຣ ເປກ຺ຂເຕ ມຸນິໍ;

ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ນໍ, ຄນ຺ຕາ ໂສ ນິຣຍໍ ອໂຘ.

໑໐໑.

‘‘ເຍ ວຸຑ຺ເຒ ປຣິຠາສນ຺ຕິ, ຜຣຸສູປກ຺ກມາ ຊນາ;

ອນປຈ຺ຈາ ອທາຍາທາ, ຕາລວຕ຺ຖຸ ຠວນ຺ຕິ ເຕ.

໑໐໒.

‘‘ໂຍ ຈ ປພ຺ພຊິຕໍ ຫນ຺ຕິ, ກຕກິຈ຺ຈໍ ມເຫສິນໍ;

ສ ກາຬສຸຕ຺ເຕ ນິຣເຍ, ຈິຣຣຕ຺ຕາຍ ປຈ຺ຈຕິ.

໑໐໓.

‘‘ໂຍ ຈ ຣາຊາ ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ຣຏ຺ຐວິທ຺ຘໍສໂນ ມໂຄ;

ຕາປຍິຕ຺ວາ ຊນປທໍ, ຕາປເນ ເປຈ຺ຈ ປຈ຺ຈຕິ.

໑໐໔.

‘‘ໂສ ຈ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ສຕໍ ທິພ຺ພານິ ປຈ຺ຈຕິ;

ອຈ຺ຈິສງ຺ຆປເຣໂຕ ໂສ, ທຸກ຺ຂໍ ເວເທຕິ ເວທນໍ.

໑໐໕.

‘‘ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄິສິຂາ ກາຍາ, ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ ປຠສ຺ສຣາ;

ເຕໂຊຠກ຺ຂສ຺ສ ຄຕ຺ຕານິ, ໂລເມຫິ ຈ ນເຂຫິ ຈ.

໑໐໖.

‘‘ຑຍ຺ຫມາເນນ ຄຕ຺ເຕນ, ນິຈ຺ຈໍ ສນ຺ຕຣພາຫິຣໍ;

ທຸກ຺ຂາຠິຕຸນ຺ໂນ ນທຕິ, ນາໂຄ ຕຸຕ຺ຕຏ຺ຏິໂຕ ຍຖາ.

໑໐໗.

‘‘ໂຍ ໂລຠາ ປິຕຣໍ ຫນ຺ຕິ, ໂທສາ ວາ ປຸຣິສາຘໂມ;

ສ ກາຬສຸຕ຺ເຕ ນິຣເຍ, ຈິຣຣຕ຺ຕາຍ ປຈ຺ຈຕິ.

໑໐໘.

‘‘ສ ຕາທິໂສ ປຈ຺ຈຕິ ໂລຫກຸມ຺ຠິຍໍ, ປກ຺ກຎ຺ຈ ສຕ຺ຕີຫິ ຫນນ຺ຕິ ນິຕ຺ຕຈໍ;

ອນ຺ຘໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຸຕ຺ຕກຣີສຠກ຺ຂໍ, ຂາເຣ ນິມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ຕຖາວິຘໍ ນຣໍ.

໑໐໙.

‘‘ຕຕ຺ຕໍ ປກ຺ກຸຖິຕມໂຍຄຸຬຎ຺ຈ, ທີເຆ ຈ ຜາເລ ຈິຣຣຕ຺ຕຕາປິເຕ;

ວິກ຺ຂມ຺ຠມາທາຍ ວິພນ຺ຘຣຊ຺ຊຸຠິ, ວິວເຏ ມຸເຂ ສມ຺ປວິສນ຺ຕິ ຣກ຺ຂສາ.

໑໑໐.

‘‘ສາມາ ຈ ໂສຓາ ສພລາ ຈ ຄິຊ຺ຌາ, ກາໂກລສງ຺ຆາ ຈ ທິຊາ ອໂຍມຸຂາ;

ສງ຺ຄມ຺ມ ຂາທນ຺ຕິ ວິປ຺ຜນ຺ທມານໍ, ຊິວ຺ຫໍ ວິຠຊ຺ຊ ວິຆາສໍ ສໂລຫິຕໍ.

໑໑໑.

‘‘ຕໍ ທຑ຺ຒຕາລໍ ປຣິຠິນ຺ນຄຕ຺ຕໍ, ນິປ຺ໂປຖຍນ຺ຕາ ອນຸວິຈຣນ຺ຕິ ຣກ຺ຂສາ;

ຣຕີ ຫິ ເຕສໍ ທຸຂິໂນ ປນີຕເຣ, ເອຕາທິສສ຺ມິໍ ນິຣເຍ ວສນ຺ຕິ;

ເຍ ເກຈິ ໂລເກ ອິຘ ເປຕ຺ຕິຆາຕິໂນ.

໑໑໒.

‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ຈ ມາຕຣໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ, ອິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍມກ຺ຂຍໍ;

ຠຸສມາປຊ຺ຊເຕ ທຸກ຺ຂໍ, ອຕ຺ຕກມ຺ມຜລູປໂຄ.

໑໑໓.

‘‘ອມນຸສ຺ສາ ອຕິພລາ, ຫນ຺ຕາຣໍ ຊນຍນ຺ຕິຍາ;

ອໂຍມເຍຫິ ວາເລຫິ, ປີຬຍນ຺ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ.

໑໑໔.

‘‘ຕມສ຺ສວໍ ສກາ ຄຕ຺ຕາ, ຣຸຘິຣໍ ອຕ຺ຕສມ຺ຠວໍ;

ຕມ຺ພໂລຫວິລີນໍວ, ຕຕ຺ຕໍ ປາເຍນ຺ຕິ ມຕ຺ຕິຆໍ.

໑໑໕.

‘‘ຊິຄຸຈ຺ຉໍ ກຸຓປໍ ປູຕິໍ, ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ຄູຖກທ຺ທມໍ;

ປຸພ຺ພໂລຫິຕສງ຺ກາສໍ, ຣຫທໂມຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ຐຕິ.

໑໑໖.

‘‘ຕເມນໍ ກິມໂຍ ຕຕ຺ຖ, ອຕິກາຍາ ອໂຍມຸຂາ;

ຉວິໍ ເຠຕ຺ວານ ຂາທນ຺ຕິ, ສໍຄິທ຺ຘາ ມໍສໂລຫິເຕ.

໑໑໗.

‘‘ໂສ ຈ ຕໍ ນິຣຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ນິມຸຄ຺ໂຄ ສຕໂປຣິສໍ;

ປູຕິກໍ ກຸຓປໍ ວາຕິ, ສມນ຺ຕາ ສຕໂຍຊນໍ.

໑໑໘.

‘‘ຈກ຺ຂຸມາປິ ຫິ ຈກ຺ຂູຫິ, ເຕນ ຄນ຺ເຘນ ຊີຍຕິ;

ເອຕາທິສໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕ, ມາຕຸໂຆ ລຠເຕ ທຸຂໍ.

໑໑໙.

‘‘ຂຸຣຘາຣມນຸກ຺ກມ຺ມ, ຕິກ຺ຂໍ ທຸຣຠິສມ຺ຠວໍ;

ປຕນ຺ຕິ ຄພ຺ຠປາຕິໂຍ, ທຸຄ຺ຄໍ ເວຕຣຓິໍ ນທິໍ.

໑໒໐.

‘‘ອໂຍມຍາ ສິມ຺ພລິໂຍ, ໂສຬສງ຺ຄຸລກຓ຺ຏກາ;

ອຸຠໂຕ ອຠິລມ຺ພນ຺ຕິ, ທຸຄ຺ຄໍ ເວຕຣຓິໍ ນທິໍ.

໑໒໑.

‘‘ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາວ ອາຣກາ;

ອາທິຕ຺ຕາ ຊາຕເວເທນ, ອຸທ຺ຘໍ ໂຍຊນມຸຄ຺ຄຕາ.

໑໒໒.

‘‘ເອເຕ ວຊນ຺ຕິ ນິຣເຍ, ຕຕ຺ເຕ ຕິຂິຓກຓ຺ຏເກ;

ນາຣິໂຍ ຈ ອຕິຈາຣາ, ນຣາ ຈ ປຣທາຣຄູ.

໑໒໓.

‘‘ເຕ ປຕນ຺ຕິ ອໂຘກ຺ຂນ຺ຘາ, ວິວຕ຺ຕາ ວິຫຕາ ປຸຖູ;

ສຍນ຺ຕິ ວິນິວິທ຺ຘງ຺ຄາ, ທີຆໍ ຊຄ຺ຄນ຺ຕິ ສພ຺ພທາ.

໑໒໔.

‘‘ຕໂຕ ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນ, ມຫຕິໍ ປພ຺ພຕູປມໍ;

ໂລຫກຸມ຺ຠິໍ ປວຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິສມູທກໍ.

໑໒໕.

‘‘ເອວໍ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ, ທຸສ຺ສີລາ ໂມຫປາຣຸຕາ;

ອນຸໂຠນ຺ຕິ ສກໍ ກມ຺ມໍ, ປຸພ຺ເພ ທຸກ຺ກຏມຕ຺ຕໂນ.

໑໒໖.

‘‘ຍາ ຈ ຠຣິຍາ ຘນກ຺ກີຕາ, ສາມິກໍ ອຕິມຎ຺ຎຕິ;

ສສ຺ສຸໍ ວາ ສສຸຣໍ ວາປິ, ເຊຏ຺ຐໍ ວາປິ ນນນ຺ທຣໍ.

໑໒໗.

‘‘ຕສ຺ສາ ວງ຺ເກນ ຊິວ຺ຫຄ຺ຄໍ, ນິພ຺ພຫນ຺ຕິ ສພນ຺ຘນໍ;

ສ ພ຺ຍາມມຕ຺ຕໍ ກິມິນໍ, ຊິວ຺ຫໍ ປສ຺ສຕິ ອຕ຺ຕນິ;

ວິຎ຺ຎາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ຕາປເນ ເປຈ຺ຈ ປຈ຺ຈຕິ.

໑໒໘.

‘‘ໂອຣພ຺ຠິກາ ສູກຣິກາ, ມຈ຺ຉິກາ ມິຄພນ຺ຘກາ;

ໂຈຣາ ໂຄຆາຕກາ ລຸທ຺ທາ, ອວຓ຺ເຓ ວຓ຺ຓກາຣກາ.

໑໒໙.

‘‘ສຕ຺ຕີຫິ ໂລຫກູເຏຫິ, ເນຕ຺ຕິໍເສຫິ ອຸສູຫິ ຈ;

ຫຎ຺ຎມານາ ຂາຣນທິໍ, ປປຕນ຺ຕິ ອວໍສິຣາ.

໑໓໐.

‘‘ສາຍໍ ປາໂຕ ກູຏກາຣີ, ອໂຍກູເຏຫິ ຫຎ຺ຎຕິ;

ຕໂຕ ວນ຺ຕໍ ທຸຣຕ຺ຕານໍ, ປເຣສໍ ຠຸຎ຺ຊເຣ ສທາ.

໑໓໑.

‘‘ຘງ຺ກາ ເຠຣຓ຺ຑກາ ຄິຊ຺ຌາ, ກາໂກລາ ຈ ອໂຍມຸຂາ;

ວິປ຺ຜນ຺ທມານໍ ຂາທນ຺ຕິ, ນຣໍ ກິພ຺ພິສກາຣກໍ.

໑໓໒.

‘‘ເຍ ມິເຄນ ມິຄໍ ຫນ຺ຕິ, ປກ຺ຂິໍ ວາ ປນ ປກ຺ຂິນາ;

ອສນ຺ໂຕ ຣຊສາ ຉນ຺ນາ, ຄນ຺ຕາ ເຕ ນິຣຍຸສ຺ສທ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ໂມ ປໂຖຕິ ທສກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ໂມ ເຂໂມ ອປ຺ປຏິຠໂຍ ສຸຄຕິມຄ຺ໂຄ. ວິສມຊີວິໂນຕິ ອຘມ຺ເມນ ກປ຺ປິຕຊີວິກາ. ນິຣເຍ ເຕຕິ ເຕ ເອເຕສໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິຣເຍ ກເຖມິ. ສຸໂຓຫິ ເມຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ຎາ ປິຕຸຆາຕການໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິຣຍໍ ປຸຈ຺ຉິໂຕປິ ປຖມໍ ຕໍ ອທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ມຫານິຣເຍ ໂສຬສ ຈ ອຸສ຺ສທນິຣເຍ ທສ຺ເສຕຸໍ ເອວມາຫ. ກິໍກາຣຓາ? ປຐມຎ຺ຫິ ຕສ຺ມິໍ ທສ຺ສິຍມາເນ ຣາຊາ ຜລິເຕນ ຫທເຍນ ຕຕ຺ເຖວ ມເຣຍ຺ຍ, ອິເມສຸ ປນ ນິຣເຍສຸ ປຈ຺ຈມານສຕ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ທິຏ຺ຐານຸຄຕິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ວິຍ ອຎ຺ເຎປິ ພຫູ ປາປກມ຺ມິໂນ ອຕ຺ຖິ, ອຫໍ ເອເຕສໍ ອນ຺ຕເຣ ປຈ຺ຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຎ຺ຊາຕຸປຕ຺ຖມ຺ໂຠ ອໂຣໂຄ ຠວິສ຺ສຕີຕິ ເຕ ປນ ນິຣເຍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຐມໍ ອິທ຺ຘິພເລນ ປຖວິໍ ທ຺ວິຘາ ກຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ທສ຺ເສສິ.

ເຕສໍ ວຈນຕ຺ໂຖ – ນິຣຍປາເລຫິ ປຊ຺ຊລິຕານິ ນານາວຸຘານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກໍ ຉິນ຺ນາ ຫີຣໍ ຫີຣໍ ກຕາ ເນຣຍິກສຕ຺ຕາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ສຎ຺ຊີວນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ສຎ຺ຊີໂວ. ນິຣຍປາລາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນທນ຺ຕາ ວຄ຺ຄນ຺ຕາ ປຊ຺ຊລິຕານິ ນານາວຸຘານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຊລິຕາຍ ໂລຫປຖວິຍໍ ເນຣຍິເກ ສຕ຺ເຕ ອປຣາປຣໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປຫຣິຕ຺ວາ ຊລິຕປຖວິຍໍ ປຕິເຕ ຊລິຕກາຬສຸຕ຺ຕໍ ປາເຕຕ຺ວາ ຊລິຕຜຣສຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຍໍ ອຸນ຺ນທນ຺ຕາ ມຫນ຺ເຕນ ອຏ຺ຏສ຺ສເຣນ ວິຣວນ຺ເຕ ອຏ຺ຐໍເສ ໂສຬສໍເສ ກໂຣນ຺ຕາ ເອຕ຺ຖ ຕຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ກາຬສຸຕ຺ໂຕ. ມຫນ຺ຕາ ຊລິຕອຍປພ຺ພຕາ ຆາເຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ສງ຺ຆາໂຕ. ຕຕ຺ຖ ກິຣ ສຕ຺ເຕ ນວໂຍຊນາຍ ຊລິຕາຍ ອຍປຖວິຍາ ຍາວ ກຏິໂຕ ປເວເສຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈເລ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ປຸຣຕ຺ຖິມໂຕ ຊລິໂຕ ອຍປພ຺ພໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຍ ອສນິ ວິຍ ວິຣວນ຺ໂຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ສຕ຺ເຕ ສຓ຺ຫກຣຓິຍໍ ຕິເລ ປິສນ຺ໂຕ ວິຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມທິສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ປຈ຺ຉິມທິສໂຕ ສມຸຏ຺ຐິໂຕປິ ຕເຖວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຍ ຕິຏ຺ຐຕິ. ທ຺ເວ ປນ ເອກໂຕ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຉຸຍນ຺ເຕ ອຸຈ຺ຉຸຂຓ຺ຑານິ ວິຍ ປີເຬນ຺ຕິ. ເອວໍ ຕຕ຺ຖ ພຫູນິ ວສ຺ສສຕສຫສ຺ສານິ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸໂຠນ຺ຕິ.

ທ຺ເວ ຈ ໂຣຣຸວາຕິ ຊາລໂຣຣຸໂວ, ຘູມໂຣຣຸໂວ ຈາຕິ ທ຺ເວ. ຕຕ຺ຖ ຊາລໂຣຣຸໂວ ກປ຺ເປນ ສຓ຺ຐິຕາຫິ ຣຕ຺ຕໂລຫຊາລາຫິ ປຸຓ຺ໂຓ, ຘູມໂຣຣຸໂວ ຂາຣຘູເມນ ປຸຓ຺ໂຓ. ເຕສຸ ຊາລໂຣຣຸເວ ປຈ຺ຈນ຺ຕານໍ ນວຫິ ວຓ຺ຓມຸເຂຫິ ຊາລາ ປວິສິຕ຺ວາ ສຣີຣໍ ທຫນ຺ຕິ, ຘູມໂຣຣຸເວ ປຈ຺ຈນ຺ຕານໍ ນວຫິ ວຓມຸເຂຫິ ຂາຣຘູໂມ ປວິສິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐໍ ວິຍ ສຣີຣໍ ເສເທຕິ. ອຸຠຍຕ຺ຖປິ ປຈ຺ຈນ຺ຕາ ສຕ຺ຕາ ມຫາວິຣວໍ ວິຣວນ຺ຕີຕິ ທ຺ເວປິ ‘‘ໂຣຣຸວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ຊາລານໍ ວາ ປຈ຺ຈນສຕ຺ຕານໍ ວາ ເຕສໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ວາ ວີຈິ ອນ຺ຕຣໍ ນຕ຺ຖິ ເອຕ຺ຖາຕິ ອວີຈິ, ມຫນ຺ໂຕ ອວີຈິ ມຫາວີຈິ. ຕຕ຺ຖ ຫິ ປຸຣຕ຺ຖິມາທີຫິ ຠິຕ຺ຕີຫິ ຊາລາ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມາທີສຸ ປຏິຫຎ຺ຎຕິ, ຕາ ຈ ຠິຕ຺ຕິໂຍ ວິນິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ໂຍຊນສຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ. ເຫຏ຺ຐາ ອຸຏ຺ຐິຕາ ຊາລາ ອຸປຣິ ປຏິຫຎ຺ຎຕິ, ອຸປຣິ ອຸຏ຺ຐິຕາ ເຫຏ຺ຐາ ປຏິຫຎ຺ຎຕິ. ເອວໍ ຕາເວຕ຺ຖ ຊາລານໍ ວີຈິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ສ ປນ ອນ຺ໂຕ ໂຍຊນສຕໍ ຐານໍ ຂີຣວລ຺ລິປິຏ຺ຐສ຺ສ ປູຣິຕນາຬິ ວິຍ ສຕ຺ເຕຫິ ນິຣນ຺ຕຣໍ ປູຣິຕໍ ຈຕູຫິ ອິຣິຍາປເຖຫິ ປຈ຺ຈນ຺ຕານໍ ສຕ຺ຕານໍ ປມາຓໍ ນຕ຺ຖິ, ນ ຈ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາພາເຘນ຺ຕິ, ສກຏ຺ຐາເນເຍວ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ສຕ຺ຕານໍ ວີຈິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຍຖາ ປນ ຊິວ຺ຫຄ຺ເຄ ຉ ມຘຸພິນ຺ທູນິ ສຕ຺ຕມສ຺ສ ຕມ຺ພໂລຫພິນ຺ທຸໂນ ອນຸທຫນພລວຕາຍ ອພ຺ໂພຫາຣິການິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຖາ ຕຕ຺ຖ ອນຸທຫນພລວຕາຍ ເສສາ ຉ ອກຸສລວິປາກຸເປກ຺ຂາ ອພ຺ໂພຫາຣິກາ ໂຫນ຺ຕິ, ທຸກ຺ຂເມວ ນິຣນ຺ຕຣໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ເອວເມຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ວີຈິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ສ຺ວາຍໍ ສຫ ຠິຕ຺ຕີຫິ ວິກ຺ຂມ຺ຠໂຕ ອຏ຺ຐາຣສາຘິກຕິໂຍຊນສໂຕ, ອາວຏ຺ຏໂຕ ປນ ຈຕຸປຓ຺ຓາສາຘິກນວໂຍຊນສໂຕ, ສຫ ອຸສ຺ສເທຫິ ທສ ໂຍຊນສຫສ຺ສານິ. ເອວມສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ນິຈ຺ຈເລ ສຕ຺ເຕ ຕປຕີຕິ ຕາປໂນ. ອຕິວິຍ ຕາເປຕີຕິ ປຕາປໂນ. ຕຕ຺ຖ ຕາປນສ຺ມິໍ ຕາວ ສຕ຺ເຕ ຕາລກ຺ຂນ຺ຘປ຺ປມາເຓ ຊລິຕອຍສູເລ ນິສີທາເປນ຺ຕິ. ຕໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ປຖວີ ຊລຕິ, ສູລານິ ຊລນ຺ຕິ, ສຕ຺ຕາ ຊລນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂສ ນິຣໂຍ ນິຈ຺ຈເລ ສຕ຺ເຕ ຕປຕິ. ອິຕຣສ຺ມິໍ ປນ ນິພ຺ພຕ຺ຕສຕ຺ເຕ ຊລນ຺ເຕຫິ ອາວຸເຘຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ ຊລິຕໍ ອຍປພ຺ພຕໍ ອາໂຣເປນ຺ຕິ. ເຕສໍ ປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກ ຐິຕກາເລ ກມ຺ມປຈ຺ຈໂຍ ວາໂຕ ປຫຣຕິ. ເຕ ຕຕ຺ຖ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ອຸທ຺ຘໍປາທາ ອໂຘສິຣາ ປຕນ຺ຕິ. ອຖ ເຫຏ຺ຐາ ອຍປຖວິໂຕ ຊລິຕານິ ອຍສູລານິ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ເຕ ຕານິ ມຕ຺ຖເກເນວ ປຫຣິຕ຺ວາ ເຕສຸ ວິນິວິທ຺ຘສຣີຣາ ຊລນ຺ຕາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ. ເອວເມສ ອຕິວິຍ ຕາເປຕີຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປນ ເອເຕ ນິຣເຍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປຐມໍ ສຎ຺ຊີວໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຈນ຺ເຕ ເນຣຍິກສຕ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ມຫາຠເຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຕໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕ຺ວາ ປຸນ ປຖວິໍ ທ຺ວິຘາ ກຕ຺ວາ ກາຬສຸຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສສິ, ຕຕ຺ຖປິ ປຈ຺ຈມາເນ ສຕ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ມຫາຠເຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຕມ຺ປິ ອນ຺ຕຣຘາເປສີຕິ ເອວໍ ປຏິປາຏິຍາ ທສ຺ເສສິ. ຕໂຕ ຣາຊານໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ຕຍາ ອິເມສຸ ອຏ຺ຐສຸ ມຫານິຣເຍສຸ ປຈ຺ຈມາເນ ສຕ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ອປ຺ປມາທໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຸນ ເຕສຎ຺ເຎວ ມຫານິຣຍານໍ ກິຈ຺ຈໍ ກເຖຕຸໍ ‘‘ອິຈ຺ເຈເຕ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອກ຺ຂາຕາຕິ ມຍາ ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ກຖິຕາ, ໂປຣາຓເກຫິ ຈ ກຖິຕາເຍວ. ອາກິຓ຺ຓາຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓາ. ປຈ຺ເຈກາ ໂສຬສຸສ຺ສທາຕິ ເອເຕສໍ ນິຣຍານໍ ເອເກກສ຺ສ ຈຕູສຸ ທ຺ວາເຣສຸ ເອເກກສ຺ມິໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຕ຺ວາ ໂສຬສ ໂສຬສ ອຸສ຺ສທນິຣຍາຕິ ສພ຺ເພປິ ສຕໍ ອຏ຺ຐວີສຕິ ຈ ອຸສ຺ສທນິຣຍາ ອຏ຺ຐ ຈ ມຫານິຣຍາຕິ ຉຕ຺ຕິໍສນິຣຍສຕໍ. ກທຣິຍຕາປນາຕິ ສພ຺ເພເຕ ກທຣິຍານໍ ຕາປນາ. ພລວທຸກ຺ຂຕາຍ ໂຆຣາ. ກມ຺ມນິພ຺ພຕ຺ຕານໍ ອຈ຺ຈີນໍ ອຕ຺ຖິຕາຍ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕ. ຠຍສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ມຫພ຺ຠຍາ. ທິຏ຺ຐມຕ຺ຕາ ວາ ສຸຕມຕ຺ຕາ ວາ ໂລມານິ ຫໍສນ຺ຕີຕິ ໂລມຫໍສນຣູປາ ຈ. ຠີສນຕາຍ ເຠສ຺ມາ. ຠຍຊນນຕາຍ ປຏິຠຍາ. ສຸຂາຠາເວນ ທຸຂາ. ຈຕຸກ຺ກຓ຺ຓາຕິ ສພ຺ເພປິ ຈຕຸຣສ຺ສມຎ຺ຊູສສທິສາ. ວິຠຕ຺ຕາຕິ ຈຕຸທ຺ວາຣວເສນ ວິຠຕ຺ຕາ. ຠາຄໂສ ມິຕາຕິ ທ຺ວາຣວີຖີນໍ ວເສນ ໂກຏ຺ຐາເສ ຐເປຕ຺ວາ ມິຕາ. ອຍສາ ປຏິກຸຊ຺ຊິຕາຕິ ສພ຺ເພປິ ນວໂຍຊນິເກນ ອຍກປາເລນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ຜຸຏາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕີຕິ ສພ຺ເພປິ ເອຕ຺ຕກໍ ຐານໍ ອນຸຜຣິຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ.

ອຸທ຺ຘໍປາທາ ອວໍສິຣາຕິ ເອວໍ ເຕສຸ ເຕສຸ ນິຣເຍສຸ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຕມາເນ ສນ຺ຘາຍາຫ. ອຕິວຕ຺ຕາໂຣຕິ ຜຣຸສວາຈາຫິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕາໂຣ. ມຫານິຣເຍສຸ ກິຣ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຘມ຺ມິກສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ກຕາປຣາຘາວ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເອວມາຫ. ເຕ ຠູນຫຸໂນຕິ ເຕ ອິສີນໍ ອຕິວຕ຺ຕາໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ວຸຑ຺ຒິຍາ ຫຕຕ຺ຕາ ຠູນຫຸໂນ ໂກຏ຺ຐາສກຕາ ມຈ຺ຉາ ວິຍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ. ອສງ຺ເຂຍ຺ເຍຕິ ຄເຓຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ເຍ. ກິພ຺ພິສກາຣິໂນຕິ ທາຣຸຓກມ຺ມກາຣິໂນ. ນິກ຺ຂມເນສິໂນຕິ ນິຣຍາ ນິກ຺ຂມນໍ ເອສນ຺ຕາປິ ຄເວສນ຺ຕາປິ ນິກ຺ຂມນທ຺ວາຣໍ ນາຘິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ປຸຣຕ຺ຖິເມນາຕິ ຍທາ ຕໍ ທ຺ວາຣໍ ອປາຣຸຕໍ ໂຫຕິ, ອຖ ຕທຠິມຸຂາ ຘາວນ຺ຕິ, ເຕສໍ ຕຕ຺ຖ ຉວິອາທີນິ ຌາຍນ຺ຕິ. ທ຺ວາຣສມີປໍ ປຕ຺ຕານຎ຺ຈ ເຕສໍ ຕໍ ປິຘີຍຕິ, ປຈ຺ຉິມທ຺ວາຣໍ ອປາຣຸຕໍ ວິຍ ຂາຍຕິ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ນ ສາຘຸຣູເປຕິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ສປ຺ປໍ ວິຍ ສາຘຸຣູເປ ອິສໂຍ ນ ອາສີເທ, ນ ຜຣຸສວຈເນນ ກາຍກມ຺ເມນ ວາ ຆຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ກິໍກາຣຓາ? ສຎ຺ຎຕານໍ ຕປສ຺ສີນໍ ອາສາທິຕຕ຺ຕາ ອຏ຺ຐສຸ ມຫານິຣເຍສຸ ມຫາທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນຸຠວິຕພ຺ພຕ຺ຕາ.

ອິທານິ ເຍ ຣາຊາໂນ ຕຖາຣູເປ ອາສາເທຕ຺ວາ ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ປຕ຺ຕາ, ເຕ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ອຕິກາໂຍ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕິກາໂຍຕິ ພລສມ຺ປນ຺ໂນ ມຫາກາໂຍ. ມຫິສ຺ສາໂສຕິ ມຫາຘນຸຄ຺ຄໂຫ. ເກກກາຘິໂປຕິ ເກກກຣຏ຺ຐາຘິປຕິ. ສຫສ຺ສພາຫູຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຘນຸຄ຺ຄຫສເຕຫິ ພາຫຸສຫສ຺ເສນ ອາໂຣເປຕພ຺ພໍ ຘນຸໍ ອາໂຣປນສມຕ຺ຖຕາຍ ສຫສ຺ສພາຫຸ. ວິຠວງ຺ຄໂຕຕິ ວິນາສໍ ປຕ຺ໂຕ. ວຕ຺ຖູນິ ປນ ສຣຠງ຺ຄຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໑໗.໕໐ ອາທໂຍ) ວິຕ຺ຖາຣິຕານິ. ອຸປຫຈ຺ຈ ມນນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕໍ ປທູເສຕ຺ວາ. ມາຕງ຺ຄສ຺ມິນ຺ຕິ ມາຕງ຺ຄປຓ຺ຑິເຕ. ວຕ຺ຖຸ ມາຕງ຺ຄຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໕.໑ ອາທໂຍ) ວຓ຺ຓິຕໍ. ກຓ຺ຫທີປາຍນາສຊ຺ຊາຕິ ກຓ຺ຫທີປາຍນໍ ອາສຊ຺ຊ. ຍມສາຘນນ຺ຕິ ນິຣຍປາລກຣຎ຺ໂຎ ອາຓາປວຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ. ວຕ຺ຖຸ ຆຏປຓ຺ຑິຕຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໐.໑໖໕ ອາທໂຍ) ວິຕ຺ຖາຣິຕໍ. ອິສິນາຕິ ກປິລຕາປເສນ. ປາເວກ຺ຂີຕິ ປວິຏ຺ໂຐ. ເຈຈ຺ໂຈຕິ ເຈຕິຍຣາຊາ. ຫີນຕ຺ໂຕຕິ ປຣິຫີນຕ຺ຕຠາໂວ ອນ຺ຕຣຫິຕອິທ຺ຘິ. ປຕ຺ຕປຣິຍາຍນ຺ຕິ ປຣິຍາຍໍ ມຣຓກາລໍ ປຕ຺ວາ. ວຕ຺ຖຸ ເຈຕິຍຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໘.໔໕ ອາທໂຍ) ກຖິຕໍ.

ຕສ຺ມາ ຫີຕິ ຍສ຺ມາ ຈິຕ຺ຕວສິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ອິສີສຸ ອປຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐສຸ ມຫານິຣເຍສຸ ປຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ມາ ຫິ. ຉນ຺ທາຄມນນ຺ຕິ ຉນ຺ທາທິຈຕຸພ຺ພິຘມ຺ປິ ອຄຕິຄມນໍ. ປທຸຏ຺ເຐນາຕິ ກຸທ຺ເຘນ. ຄນ຺ຕາ ໂສ ນິຣຍໍ ອໂຘຕິ ໂສ ເຕນ ອໂຘຄມນິເຍນ ກມ຺ເມນ ອໂຘນິຣຍເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ປາຬິຍໍ ປນ ‘‘ນິຣຍຸສ຺ສທ’’ນ຺ຕິ ລິຂິຕໍ, ຕສ຺ສ ອຸສ຺ສທນິຣຍໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຸຑ຺ເຒຕິ ວໂຍວຸຑ຺ເຒ ຈ ຄຸຓວຸຑ຺ເຒ ຈ. ອນປຈ຺ຈາຕິ ຠວນ຺ຕເຣປິ ອປຈ຺ຈໍ ວາ ທາຍາທໍ ວາ ນ ລຠນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕາລວຕ຺ຖູຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ເມປິ ຉິນ຺ນມູລຕາໂລ ວິຍ ມຫາວິນາສໍ ປຕ຺ວາ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ. ໂຍ ຈ ປພ຺ພຊິຕໍ ຫນ຺ຕີຕິ ໂຍ ພາລຊໂນ ສມຓໍ ຫນຕິ. ຈິຣຣຕ຺ຕາຍາຕິ ຈິຣໍ ກາລໍ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອິສິວິເຫຐການໍ ປຈ຺ຈນນິຣເຍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຸປຣິ ອຘມ຺ມິກຣາຊູນໍ ປຈ຺ຈນນິຣເຍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ໂຍ ຈາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣຏ຺ຐວິທ຺ຘໍສໂນຕິ ຉນ຺ທາທິວເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐສ຺ສ ວິທ຺ຘໍສໂນ. ອຈ຺ຈິສງ຺ຆປເຣໂຕຕິ ອຈ຺ຈິສມູຫປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ເຕໂຊຠກ຺ຂສ຺ສາຕິ ອຄ຺ຄິເມວ ຂາທນ຺ຕສ຺ສ. ຄຕ຺ຕານີຕິ ຕິຄາວຸເຕ ສຣີເຣ ສພ຺ພງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄານິ. ໂລເມຫິ ຈ ນເຂຫິ ຈາຕິ ເອເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສພ຺ພານິ ເອກຊາລານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຸຕ຺ຕຏ຺ຏີໂຕຕິ ອາເນຎ຺ຊກາຣຓໍ ກາຣິຍມາໂນ ຕຸຕ຺ເຕຫິ ວິທ຺ໂຘ ນາໂຄ ຍຖາ ນທຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອຘມ຺ມິກຣາຊູນໍ ປຈ຺ຈນນິຣເຍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ປິຕຸຆາຕກາທີນໍ ປຈ຺ຈນນິຣເຍ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ໂຍ ໂລຠາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ໂລຠາຕິ ຍສຘນໂລເຠນ. ໂທສາ ວາຕິ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕຕາຍ ວາ. ນິຕ຺ຕຈນ຺ຕິ ໂລຫກຸມ຺ຠິຍໍ ພຫູນິ ວສສຫສ຺ສານິ ປກ຺ກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຕິຄາວຸຕມສ຺ສ ສຣີຣໍ ນິຕ຺ຕຈໍ ກຕ຺ວາ ຊລິຕາຍ ໂລຫປຖວິຍໍ ປາເຕຕ຺ວາ ຕິຓ຺ເຫຫິ ອຍສູເລຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຈຸຓວິຈຸຓ຺ຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນ຺ຘໍ ກຣິຕ຺ວາຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕໍ ປິຕຸຆາຕກໍ ນິຣຍປາລາ ຊລິຕໂລຫປຖວິຍໍ ອຸຕ຺ຕານໍ ປາເຕຕ຺ວາ ຊລິເຕຫິ ອຍສູເລຫິ ອກ຺ຂີນິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອນ຺ຘໍ ກຣິຕ຺ວາ ມຸເຂ ອຸຓ຺ຫໍ ມຸຕ຺ຕກຣີສໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປລາລປີຐໍ ວິຍ ນໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ກປ຺ເປນ ສຓ຺ຐິເຕ ຂາເຣ ໂລຫອຸທເກ ນິມຸຊ຺ຊາເປນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຕໍ ປກ຺ກຸຖິຕມໂຍຄຸຬຎ຺ຈາຕິ ປຸນ ປກ຺ກຸຖິຕໍ ຄູຖກລລຎ຺ເຈວ ຊລິຕອໂຍຄຸຬຎ຺ຈ ຂາທາເປນ຺ຕິ. ໂສ ປນ ຕໍ ອາຫຣິຍມານໍ ທິສ຺ວາ ມຸຂໍ ປິເຘຕິ. ອຖສ຺ສ ທີເຆ ຈິຣຕາປິເຕ ຊລມາເນ ຜາເລ ອາທາຍ ມຸຂໍ ວິກ຺ຂມ຺ເຠຕ຺ວາ ວິວຣິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊຸພທ຺ຘໍ ອຍພລິສໍ ຂິປິຕ຺ວາ ຊິວ຺ຫໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ວິວເຏ ມຸເຂ ຕໍ ອໂຍຄຸຬໍ ສມ຺ປວິສນ຺ຕິ ປກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ຣກ຺ຂສາຕິ ນິຣຍປາລາ.

ສາມາ ຈາຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕສ຺ສ ປິຕຸຆາຕກສ຺ສ ຊິວ຺ຫໍ ພລິເສນ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ອຍສງ຺ກູຫິ ປຖວິຍໍ ນີຫຕໍ ຊິວ຺ຫໍ ສາມາ ໂສຓາ ສພລວຓ຺ຓາ ສຸນຂາ ຈ ໂລຫຕຸຓ຺ຑາ ຄິຊ຺ຌາ ຈ ກາໂກລສງ຺ຆາ ຈ ອຎ຺ເຎ ຈ ນານປ຺ປກາຣາ ສກຸຓາ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາວຸເຘຫິ ຉິນ຺ທນ຺ຕາ ວິຍ ວິຠຊ຺ຊ ກາກປທາກາເຣນ ໂກຏ຺ຐາເສ ກຕ຺ວາ ວິປ຺ຜນ຺ທມານໍ ສໂລຫິຕໍ ວິຆາສໍ ຂາທນ຺ຕາ ວິຍ ສຕ຺ເຕ ຠກ຺ຂຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ທຑ຺ຒຕາລນ຺ຕິ ຕໍ ປິຕຸຆາຕກໍ ຌາຍມານຕາລໍ ວິຍ ຊລິຕສຣີຣໍ. ປຣິຠິນ຺ນຄຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຣິຠິນ຺ນຄຕ຺ຕໍ. ນິປ຺ໂປຖຍນ຺ຕາຕິ ຊລິເຕຫິ ອຍມຸຄ຺ຄເຣຫິ ປຫຣນ຺ຕາ. ຣຕີ ຫິ ເຕສນ຺ຕິ ເຕສໍ ນິຣຍປາລານໍ ສາ ຣຕິ ກີຬາ ໂຫຕິ. ທຸຂິໂນ ປນີຕເຣຕິ ອິຕເຣ ປນ ເນຣຍິກສຕ຺ຕາ ທຸກ຺ຂິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ເປຕ຺ຕິຆາຕິໂນຕິ ປິຕຸຆາຕກາ. ອິຕິ ອິມໍ ປິຕຸຆາຕການໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍໍ ທິສ຺ວາ ຣາຊາ ຠີຕຕສິໂຕ ອໂຫສິ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ມາຕຸຆາຕການໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍໍ ທສ຺ເສສິ. ຍມກ຺ຂຍນ຺ຕິ ຍມນິເວສນໍ, ນິຣຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຕກມ຺ມຜລູປໂຄຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມຜເລນ ອຸປຄໂຕ. ອມນຸສ຺ສາຕິ ນິຣຍປາລາ. ຫນ຺ຕາຣໍ ຊນຍນ຺ຕິຍາຕິ ມາຕຸຆາຕກໍ. ວາເລຫີຕິ ອຍມກຈິວາເລຫິ ເວເຐຕ຺ວາ ອຍຍນ຺ເຕນ ປີຬຍນ຺ຕິ. ຕນ຺ຕິ ຕໍ ມາຕຸຆາຕກໍ. ປາເຍນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ສ ປີຬິຍມານສ຺ສ ຣຸຫິຣໍ ຄຬິຕ຺ວາ ອຍກປລ຺ລໍ ປູເຣຕິ. ອຖ ນໍ ຍນ຺ຕໂຕ ນີຫຣນ຺ຕິ, ຕາວເທວສ຺ສ ສຣີຣໍ ປາກຕິກໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ປຖວິຍໍ ອຸຕ຺ຕານໍ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ວິລີນໍ ຕມ຺ພໂລຫໍ ວິຍ ປກ຺ກຸຖິຕໍ ໂລຫິຕໍ ປາເຍນ຺ຕິ. ໂອຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ຐຕີຕິ ຕໍ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ອຍຍນ຺ເຕຫິ ປີເຬຕ຺ວາ ເຊຄຸຈ຺ເຉ ທຸຄ຺ຄນ຺ເຘ ປຏິກູເລ ມຫນ຺ເຕ ຄູຖກລລອາວາເຏ ຂິປນ຺ຕິ, ໂສ ຕໍ ຣຫທໍ ໂອຄຍ຺ຫ ໂອຄາຫິຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອຕິກາຍາຕິ ເອກໂທຓິກນາວປ຺ປມາຓສຣີຣາ. ອໂຍມຸຂາຕິ ອຍສູຈິມຸຂາ. ຉວິໍ ເຠຕ຺ວານາຕິ ຉວິມາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ອຏ຺ຐິມ຺ປິ ເຠຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊມ຺ປິ ຂາທນ຺ຕິ. ສໍຄິທ຺ຘາຕິ ຄຘິຕາ ມຸຈ຺ຉິຕາ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ຂາທນ຺ເຕວ, ອໂຘມຄ຺ຄາທີຫິ ປນ ປວິສິຕ຺ວາ ມຸຂາທີຫິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ວາມປສ຺ສາທີຫິ ປວິສິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓປສ຺ສາທີຫິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ສກລມ຺ປິ ສຣີຣໍ ຉິທ຺ທາວຉິທ຺ທໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂສ ຕຕ຺ຖ ອຕິທຸກ຺ຂປເຣໂຕ ວິຣວນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈຕິ. ໂສ ຈາຕິ ໂສ ມາຕຸຆາຕໂກ ຈ ຕໍ ສຕໂປຣິສໍ ນິຣຍໍ ປຕ຺ໂຕ ສສີສໂກ ນິມຸຄ຺ໂຄວ ໂຫຕິ, ຕຎ຺ຈ ກຸຓປໍ ສມນ຺ຕາ ໂຍຊນສຕໍ ປູຕິກໍ ຫຸຕ຺ວາ ວາຍຕິ. ມາຕຸໂຆຕິ ມາຕຸຆາຕໂກ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ມາຕຸຆາຕການໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຸນ ຄພ຺ຠປາຕການໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ. ຂຸຣຘາຣມນຸກ຺ກມ຺ມາຕິ ຂຸຣຘາຣນິຣຍໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຖ ກິຣ ນິຣຍປາລາ ມຫນ຺ຕມຫນ຺ເຕ ຂຸເຣ ອຸປຣິ ຘາເຣ ກຕ຺ວາ ສນ຺ຖຣນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຍາຫິ ຄພ຺ຠປາຕນຂຣເຠສຊ຺ຊານິ ປິວິຕ຺ວາ ຄພ຺ຠາ ປາຕິຕາ, ຕາ ຄພ຺ຠປາຕິນິໂຍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ຊລິເຕຫິ ອາວຸເຘຫິ ໂປເຖນ຺ຕາ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິ, ຕາ ຕິຂິຓຂຸຣຘາຣາສຸ ຂຓ຺ຑາຂຓ຺ຑິກາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຸຏ຺ຐາຍ ຕໍ ທຸຣຠິສມ຺ຠວໍ ຂຸຣຘາຣນິຣຍໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິໂຍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນິຣຍປາເລຫິ ອນຸພທ຺ຘາ ທຸຄ຺ຄໍ ທຸຣຕິກ຺ກມໍ ວິສມໍ ເວຕຣຓິໍ ນທິໍ ປຕນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມກາຣຓໍ ນິມິຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໒໒.໔໒໑ ອາທໂຍ) ອາວິ ຠວິສ຺ສຕິ.

ເອວໍ ຄພ຺ຠປາຕິນີນໍ ນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຍຕ຺ຖ ປຣທາຣິກາ ຈ ອຕິຈາຣິນິໂຍ ຈ ປຕນ຺ຕາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຕໍ ກຓ຺ຏກສິມ຺ພລິນິຣຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ອໂຍມຍາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຸຠໂຕ ອຠິລມ຺ພນ຺ຕີຕິ ເວຕຣຓິຍາ ອຸໂຠສຸ ຕີເຣສຸ ຕາສໍ ສິມ຺ພລີນໍ ສາຂາ ໂອລມ຺ພນ຺ຕິ. ເຕ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕຕິ ເຕ ປຊ຺ຊລິຕສຣີຣາ ສຕ຺ຕາ ອຈ຺ຈິມນ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ໂຍຊນນ຺ຕິ ຕິຄາວຸຕໍ ເຕສໍ ສຣີຣໍ, ຕໂຕ ອຸຏ຺ຐິຕຊາລາຍ ປນ ສທ຺ຘິໍ ໂຍຊນອຸພ຺ເພຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອເຕ ວຊນ຺ຕີຕິ ເຕ ປຣທາຣິກາ ສຕ຺ຕາ ນານາວິເຘຫິ ອາວຸເຘຫິ ໂກຏ຺ຏິຍມານາ ເອເຕ ສິມ຺ພລິນິຣເຍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ. ເຕ ປຕນ຺ຕີຕິ ເຕ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ຣຸກ຺ຂວິຏເປສຸ ລຄ຺ຄາ ຌາຍິຕ຺ວາ ປຸນ ນິຣຍປາເລຫິ ອາວຸເຘຫິ ວິຫຕາ ວິວຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອໂຘສີສກາ ປຕນ຺ຕິ. ປຸຖູຕິ ພຫູ. ວິນິວິທ຺ຘງ຺ຄາຕິ ເຕສໍ ຕໂຕ ປຕນກາເລ ເຫຏ຺ຐາ ອຍປຖວິໂຕ ສູລານິ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ເຕສໍ ມຕ຺ຖກໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕານິ ເຕສໍ ອໂຘມຄ຺ເຄນ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ເຕ ເອວໍ ສູເລສຸ ວິທ຺ຘສຣີຣາ ຈິຣຣຕ຺ຕາ ສຍນ຺ຕິ. ທີຆນ຺ຕິ ສຸປິເນປິ ນິທ຺ທໍ ອລຠນ຺ຕາ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຊຄ຺ຄນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນຕິ ຣຕ຺ຕີນໍ ອຈ຺ຈເຍນ, ຈິຣກາລາຕິກ຺ກເມນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປວຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິກໍ ຊລິຕໍ ໂລຫກຸມ຺ຠິໍ ກປ຺ເປນ ສຓ຺ຐິຕໍ ຊລິຕຕມ຺ພໂລຫຣສປຸຓ຺ຓໍ ໂລຫກຸມ຺ຠິໍ ນິຣຍປາເລຫິ ຂິຕ຺ຕາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສີລາຕິ ປຣທາຣິກາ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຣທາຣິກອຕິຈາຣິການໍ ປຈ຺ຈນສິມ຺ພລິນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິໂຕ ປຣໍ ສາມິກວຕ຺ຕສສ຺ສຸສສຸຣວຕ຺ຕາທີນິ ອປູເຣນ຺ຕີນໍ ປຈ຺ຈນຏ຺ຐານໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ຍາ ຈາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອຕິມຎ຺ຎຕີຕິ ຠິສຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໑໔.໗໘ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕໍ ສາມິກວຕ຺ຕໍ ອກໂຣນ຺ຕີ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ມຎ຺ຎຕິ. ເຊຏ຺ຐໍ ວາຕິ ສາມິກສ຺ສ ເຊຏ຺ຐຠາຕຣໍ. ນນນ຺ທຣນ຺ຕິ ສາມິກສ຺ສ ຠຄິນິໍ. ເອເຕສມ຺ປິ ຫິ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາທປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມນ຺ຫາປນໂຠຊນາທິເຠທໍ ວຕ຺ຕໍ ອປູເຣນ຺ຕີ ເຕສຸ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ ອນຸປຏ຺ຐເປນ຺ຕີ ເຕ ອຕິມຎ຺ຎຕິ ນາມ, ສາປິ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ວງ຺ເກນາຕິ ຕສ຺ສາ ສາມິກວຕ຺ຕາທີນໍ ອປຣິປູຣິກາຍ ສາມິກາທໂຍ ອກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ປຣິຠາສິຕ຺ວາ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕາຍ ໂລຫປຖວິຍໍ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ອຍສງ຺ກຸນາ ມຸຂໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ພລິເສນ ຊິວ຺ຫຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພຫນ຺ຕິ, ຣຊ຺ຊຸພນ຺ຘເນນ ສພນ຺ຘນໍ ກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ກິມິນນ຺ຕິ ກິມິຠຣິຕໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ໂສ ເນຣຍິກສຕ຺ໂຕ ເອວໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ພ຺ຍາເມນ ພ຺ຍາມມຕ຺ຕໍ ຊິວ຺ຫໍ ອາວຸເຘຫິ ໂກຏ຺ຏິຕໂກຏ຺ຏິຕຏ຺ຐາເນ ສຎ຺ຊາເຕຫິ ມຫາໂທຓິປ຺ປມາເຓຫິ ກິມີຫິ ຠຣິຕໍ ປສ຺ສຕິ. ວິຎ຺ຎາເປຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີຕິ ນິຣຍປາເລ ຍາຈິຕຸກາໂມປິ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຕາປເນຕິ ເອວໍ ສາ ຕຕ຺ຖ ພຫູນິ ວສ຺ສສຫສ຺ສານິ ປຈ຺ຈິຕ຺ວາ ປຸນ ຕາປນມຫານິຣເຍ ປຈ຺ຈຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສາມິກວຕ຺ຕສສ຺ສຸສສຸຣວຕ຺ຕາທີນິ ອປູເຣນ຺ຕີນໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ສູກຣິກາທີນໍ ປຈ຺ຈນນິຣເຍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ໂອຣພ຺ຠິກາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອວຓ຺ເຓ ວຓ຺ຓກາຣກາຕິ ເປສຸຎ຺ຎກາຣກາ. ຂາຣນທິນ຺ຕິ ເອເຕ ໂອຣພ຺ຠິກາທໂຍ ເອເຕຫິ ສຕ຺ຕິອາທີຫິ ຫຎ຺ຎມານາ ເວຕຣຓິໍ ນທິໍ ປຕນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສານິ ໂອຣພ຺ຠິກາທີນໍ ປຈ຺ຈນຏ຺ຐານານິ ນິມິຊາຕເກ ອາວິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ກຸຏກາຣີຕິ ກູຏວິນິຈ຺ຉຍສ຺ສ ເຈວ ຕຸລາກູຏາທີນຎ຺ຈ ກາຣເກ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ກູຏວິນິຈ຺ຉຍກູຏຏ຺ຏກາຣກກູຏອຄ຺ຆາປນິການໍ ປຈ຺ຈນນິຣຍາ ນິມິຊາຕເກ ອາວິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ວນ຺ຕນ຺ຕິ ວມິຕກໍ. ທຸຣຕ຺ຕານນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕຕ຺ຕຠາວານໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ເຕ ທຸຣຕ຺ຕຠາວາ ສຕ຺ຕາ ອຍກູເຏຫິ ມຕ຺ຖເກ ຠິຊ຺ຊມາເນ ວມນ຺ຕິ, ຕໂຕ ຕໍ ວນ຺ຕໍ ຊລິຕອຍກປລ຺ເລຫິ ເຕສຸ ເອກຈ຺ຈານໍ ມຸເຂ ຂິປນ຺ຕິ, ອິຕິ ເຕ ປເຣສໍ ວນ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ນາມ. ເຠຣຓ຺ຑກາຕິ ສິງ຺ຄາລາ. ວິປ຺ຜນ຺ທມານນ຺ຕິ ອໂຘມຸຂໍ ນິປຊ຺ຊາປິຕໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຕຊິວ຺ຫໍ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ວິປ຺ຜນ຺ທມານໍ. ມິເຄນາຕິ ໂອກຈາຣກມິເຄນ. ປກ຺ຂິນາຕິ ຕຖາຣູເປເນວ. ຄນ຺ຕາ ເຕຕິ ຄນ຺ຕາໂຣ ເຕ. ນິຣຍຸສ຺ສທນ຺ຕິ ອຸສ຺ສທນິຣຍໍ. ປາຬິຍໍ ປນ ‘‘ນິຣຍໍ ອໂຘ’’ຕິ ລິຂິຕໍ. ອຍໍ ປນ ນິຣໂຍ ນິມິຊາຕເກ ອາວິ ຠວິສ຺ສຕີຕິ.

ອິຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເອຕ຺ຕເກ ນິຣເຍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ເທວໂລກວິວຣຓໍ ກຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ເທວໂລເກ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໓.

‘‘ສນ຺ໂຕ ຈ ອຸທ຺ຘໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສຸຈິຓ຺ເຓນິຘ ກມ຺ມຸນາ;

ສຸຈິຓ຺ຓສ຺ສ ຜລໍ ປສ຺ສ, ສອິນ຺ທາ ເທວາ ສພ຺ຣຫ຺ມກາ.

໑໓໔.

‘‘ຕໍ ຕໍ ພ຺ຣູມິ ມຫາຣາຊ, ຘມ຺ມໍ ຣຏ຺ຐປຕີ ຈຣ;

ຕຖາ ຣາຊ ຈຣາຫິ ຘມ຺ມໍ, ຍຖາ ຕໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ ນານຸຕປ຺ເປຍ຺ຍ ປຈ຺ຉາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສນ຺ໂຕຕິ ກາຍາທີຫິ ອຸປສນ຺ຕາ. ອຸທ຺ຘນ຺ຕິ ເທວໂລກໍ. ສອິນ຺ທາຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ອິນ຺ເທຫິ ສທ຺ຘິໍ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຫິສ຺ສ ຈາຕຸມຫາຣາຊາທິເກ ເທເວ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ຈາຕຸມຫາຣາຊິເກ ເທເວ ປສ຺ສ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ປສ຺ສ, ຕາວຕິໍເສ ປສ຺ສ, ສກ຺ກໍ ປສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ເພປິ ສອິນ຺ທເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ຈ ເທເວ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ອິທມ຺ປິ ສຸຈິຓ຺ຓສ຺ສ ຜລໍ ອິທມ຺ປິ ຜລ’’ນ຺ຕິ ທສ຺ເສສິ. ຕໍ ຕໍ ພ຺ຣູມີຕິ ຕສ຺ມາ ຕໍ ຠຓາມິ. ຘມ຺ມນ຺ຕິ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາຓາຕິປາຕາທີນິ ປຎ຺ຈ ເວຣານິ ປຫາຍ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກໂຣຫີຕິ. ຍຖາ ຕໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ ນານຸຕປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ຍຖາ ຕໍ ທານາທິປຸຎ຺ຎກມ຺ມໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ ປິຕຸຆາຕກມ຺ມປຈ຺ຈຍໍ ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕຸໍ ສມຕ຺ຖຕາຍ ຕໍ ນານຸຕປ຺ເປຍ຺ຍ, ຕຖາ ຕໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ ຈຣ, ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກໂຣຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂສ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອສ຺ສາສໍ ປຏິລຠິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປນ ກິຎ຺ຈິ ກາລໍ ຕຕ຺ຖ ວສິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານຎ຺ເຎວ ຄໂຕ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພເປສ ມຍາ ອສ຺ສາສິໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ຣາຊາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ອໂຫສິ, ອິສິຄໂຓ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ສໍກິຈ຺ຈປຓ຺ຑິໂຕ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ສໍກິຈ຺ຈຊາຕກວຓ຺ຓນາ ທຸຕິຍາ.

ຊາຕກຸທ຺ທານໍ –

ອຖ ສຏ຺ຐິນິປາຕມ຺ຫິ, ສຸຓາຖ ມມ ຠາສິຕໍ;

ຊາຕກສວ຺ຫຍໂນ ປວໂຣ, ໂສຓກອຣິນ຺ທມສວ຺ຫຍໂນ;

ຕຖາ ວຸຕ຺ຕຣເຖສຠກິຈ຺ຈວໂຣຕິ.

ສຏ຺ຐິນິປາຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໐. ສຕ຺ຕຕິນິປາໂຕ

[໕໓໑] ໑. ກຸສຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ອິທໍ ເຕ ຣຏ຺ຐນ຺ຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ເອໂກ ກິຣ ສາວຕ຺ຖິວາສີ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສາສເນ ອຸຣໍ ທຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິໂຕ ເອກທິວສໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ເອກໍ ອລງ຺ກຕອິຕ຺ຖິໍ ທິສ຺ວາ ສຸຠນິມິຕ຺ຕຄ຺ຄາຫວເສນ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ກິເລສາຠິຠູໂຕ ອນຠິຣໂຕ ວິຫາສິ ທີຆເກສນໂຂ ກິລິຏ຺ຐຈີວໂຣ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນີສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ. ຍຖາ ຫິ ເທວໂລກາ ຈວນຘມ຺ມານໍ ເທວປຸຕ຺ຕານໍ ປຎ຺ຈ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ມາລາ ມິລາຍນ຺ຕິ, ວຕ຺ຖານິ ກິລິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຣີເຣ ທຸພ຺ພຓ຺ຓິຍໍ ໂອກ຺ກມຕິ, ອຸໂຠຫິ ກຈ຺ເຉຫິ ເສທາ ມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເທໂວ ເທວາສເນ ນາຠິຣມຕິ, ເອວເມວ ສາສນາ ຈວນຘມ຺ມານໍ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕານິ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ສທ຺ຘາປຸປ຺ຜານິ ມິລາຍນ຺ຕິ, ສີລວຕ຺ຖານິ ກິລິສ຺ສນ຺ຕິ, ສຣີເຣ ມງ຺ກຸຕາຍ ເຈວ ອຍສວເສນ ຈ ທຸພ຺ພຓ຺ຓິຍໍ ໂອກ຺ກມຕິ, ກິເລສເສທາ ມຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ອຣຎ຺ຎຣຸກ຺ຂມູລສຸຎ຺ຎາຄາເຣສຸ ນາຠິຣມນ຺ຕິ. ຕສ຺ສປິ ຕານິ ປຎ຺ຎາຍິໍສຸ. ອຖ ນໍ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຖຸ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ’’ຕິ ທສ຺ເສສຸໍ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕສີ’’ຕິ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ກິເລສວສິໂກ ໂຫຫິ, ມາຕຸຄາໂມ ນາເມສ ປາໂປ, ຕສ຺ມິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕໍ ວິໂນເທຫິ, ສາສເນ ອຠິຣມ, ມາຕຸຄາເມ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ຫິ ເຕຊວນ຺ໂຕປິ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ນິຕ຺ເຕຊາ ຫຸຕ຺ວາ ອນຍພ຺ຍສນໍ ປາປຸຓິໍສູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ມລ຺ລຣຏ຺ເຐ ກຸສາວຕີຣາຊຘານິຍໍ ໂອກ຺ກາໂກ ນາມ ຣາຊາ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕສ຺ສ ໂສຬສນ຺ນໍ ອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານໍ ເຊຏ຺ຐິກາ ສີລວຕີ ນາມ ອຄ຺ຄມເຫສີ ອໂຫສິ, ສາ ເນວ ປຸຕ຺ຕໍ, ນ ຘີຕຣໍ ລຠິ. ອຖສ຺ສ ນາຄຣາ ເຈວ ຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຈ ຣາຊນິເວສນທ຺ວາເຣ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ຣຏ຺ຐໍ ນສ຺ສິສ຺ສຕິ, ຣຏ຺ຐໍ ນສ຺ສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸປກ຺ໂກສິໍສຸ. ຣາຊາ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ‘‘ມຍິ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ອຘມ຺ມກາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ກສ຺ມາ ອຸປກ຺ໂກສຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ເທວ, ອຘມ຺ມກາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອປິຈ ວໍສານຸຣກ຺ຂໂກ ປນ ໂວ ປຸຕ຺ໂຕ ນຕ຺ຖິ, ອຎ຺ໂຎ ຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐໍ ນາເສສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ຖໍ ປຸຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖຖາ’’ຕິ. ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ກິໍ ກໂຣມີ’’ຕິ? ‘‘ປຐມໍ ຕາວ ເອກໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ຈຸລ຺ລນາຏກໍ ຘມ຺ມນາຏກໍ ກຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຖ, ສເຈ ສາ ປຸຕ຺ຕໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ສາຘຸ, ໂນ ເຈ, ອຖ ມຊ຺ຌິມນາຏກໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຖ, ຕໂຕ ເຊຏ຺ຐນາຏກໍ, ອວສ຺ສໍ ເອຕ຺ຕກາສຸ ອິຕ຺ຖີສຸ ເອກາ ປຸຎ຺ຎວຕີ ປຸຕ຺ຕໍ ລຠິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຣາຊາ ເຕສໍ ວຈເນນ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ທິວເສ ຍຖາສຸຂໍ ອຠິຣມິຕ຺ວາ ອາຄຕາຄຕໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ໂວ ປຸຕ຺ໂຕ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ? ສພ຺ພາ ‘‘ນ ລຠາມ, ເທວາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ນ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ. ນາຄຣາ ປຸນ ຕເຖວ ອຸປກ຺ໂກສິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ອຸປກ຺ໂກສຖ, ມຍາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວຈເນນ ນາຏການິ ວິສ຺ສຏ຺ຐານິ, ເອກາປິ ປຸຕ຺ຕໍ ນ ລຠຕິ, ອິທານິ ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເທວ, ເອຕາ ທຸສ຺ສີລາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ນິປ຺ປຸຎ຺ຎາ, ນຕ຺ຖິ ເອຕາສໍ ປຸຕ຺ຕລາຠາຍ ປຸຎ຺ຎໍ, ຕຸມ຺ເຫ ເອຕາສຸ ປຸຕ຺ຕໍ ອລຠນ຺ຕີສຸປິ ມາ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕໍ ອາປຊ຺ຊຖ, ອຄ຺ຄມເຫສີ ໂວ ສີລວຕີ ເທວີ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ, ຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຖ, ຕສ຺ສາ ປຸຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິໂຕ ກິຣ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ຣາຊາ ສີລວຕິໍ ເທວິໍ ຘມ຺ມນາຏກໍ ກຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສຕິ, ປຸຣິສາ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕູ’’ຕິ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ເທວິໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ຣາຊນິເວສນາ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ຕສ຺ສາ ສີລເຕເຊນ ສກ຺ກສ຺ສ ຠວນໍ ອຸຓ຺ຫາກາຣໍ ທສ຺ເສສິ. ສກ຺ໂກ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ເທວິຍາ ປຸຕ຺ຕປຕ຺ຖນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ເອຕິສ຺ສາ ມຍາ ປຸຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ເທວໂລເກ ເອຕິສ຺ສາ ອນຸຈ຺ຉວິໂກ ປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອທ຺ທສ. ໂສ ກິຣ ຕທາ ຕາວຕິໍສຠວເນ ອາຍຸໍ ເຂເປຕ຺ວາ ອຸປຣິເທວໂລເກ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ສກ຺ໂກ ຕສ຺ສ ວິມານທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ, ‘‘ມາຣິສ, ຕຍາ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອກ຺ກາກຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉາເປຕ຺ວາ ອປຣມ຺ປິ ເທວປຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕ຺ວມ຺ປິ ເອຕິສ຺ສາ ເອວ ປຸຕ຺ໂຕ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ມາ ໂຂ ປນສ຺ສາ ໂກຈິ ສີລໍ ຠິນ຺ທຕູ’’ຕິ ມຫລ຺ລກພ຺ຣາຫ຺ມຓເວເສນ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວສນທ຺ວາຣໍ ອຄມາສິ.

ມຫາຊໂນປິ ນ຺ຫາໂຕ ອລງ຺ກໂຕ ‘‘ອຫໍ ເທວິໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ອຫໍ ເທວິໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣາຊທ຺ວາເຣ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ສກ຺ກຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຣິຫາສມກາສິ. ສກ຺ໂກ ‘‘ກິໍ ມໍ ຕຸມ຺ເຫ ຄຣຫຖ, ສເຈປິ ເມ ສຣີຣໍ ຊິຓ຺ຓໍ, ຣາໂຄ ປນ ນ ຊີຣຕິ, ສເຈ ສີລວຕິໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ອາທາຍ ນໍ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ອາຄໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ສພ຺ເພສໍ ປຸຣໂຕວ ອຏ຺ຐາສິ. ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ຕສ຺ສ ເຕເຊນ ປຸຣໂຕ ຠວິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ໂສ ຕໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ນິເວສນາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິຎ຺ເຎວ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ນໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຐິຕາ ຄຣຫິໍສຸ ‘‘ປສ຺ສຖ, ໂຠ, ມຫລ຺ລກພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເອວໍ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣໍ ເທວິໍ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ຍຸຕ຺ຕໍ ນ ຊານາຕີ’’ຕິ. ເທວີປິ ‘‘ມຫລ຺ລໂກ ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ນ ອຏ຺ຏີຍຕິ ນ ຫຣາຍຕິ. ຣາຊາປິ ວາຕປາເນ ຐຕ຺ວາ ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ ເທວິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕໍ ທິສ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ.

ສກ຺ໂກ ຕໍ ອາທາຍ ນຄຣທ຺ວາຣໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ທ຺ວາຣສມີເປ ເອກໍ ຆຣໍ ມາເປສິ ວິວຏທ຺ວາຣໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕກຏ຺ຐຕ຺ຖຣິກໍ. ອຖ ນໍ ສາ ‘‘ອິທໍ ເຕ ນິເວສນ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສ ‘‘ອາມ, ຠທ຺ເທ, ປຸພ຺ເພ ປນາຫໍ ເອໂກ, ອິທານິມ຺ຫາ ມຍໍ ທ຺ເວ ຊນາ, ອຫໍ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຕຓ຺ຑຸລາທີນິ ອາຫຣິສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ອິມິສ຺ສາ ກຏ຺ຐຕ຺ຖຣິກາຍ ນິປຊ຺ຊາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໍ ມຸທຸນາ ຫຕ຺ເຖນ ປຣາມສນ຺ໂຕ ທິພ຺ພສມ຺ຜສ຺ສໍ ຜຣາເປຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິປຊ຺ຊາເປສິ. ສາ ທິພ຺ພສມ຺ຜສ຺ສຜຣເຓນ ສຎ຺ຎໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ອຖ ນໍ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ເນຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕວິມາເນ ທິພ຺ພສຍເນ ນິປຊ຺ຊາເປສິ. ສາ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຕໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ນ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ມນຸສ຺ໂສ, ສກ຺ໂກ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ສກ຺ໂກປິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກມູເລ ທິພ຺ພນາຏກປຣິວຸໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ສາ ສຍນາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ສກ຺ໂກ ‘‘ວຣໍ ເຕ, ເທວິ, ທທາມິ, ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ເທວ, ເອກໍ ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເທວິ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ເອໂກ ປຸຕ຺ໂຕ, ອຫໍ ເຕ ທ຺ເວ ປຸຕ຺ເຕ ທສ຺ສາມິ. ເຕສຸ ປນ ເອໂກ ປຎ຺ຎວາ ຠວິສ຺ສຕິ ວິຣູປວາ, ເອໂກ ຣູປວາ ນ ປຎ຺ຎວາ. ເຕສຸ ກຕຣໍ ປຐມໍ ອິຈ຺ຉສີ’’ຕິ? ‘‘ປຎ຺ຎວນ຺ຕໍ, ເທວາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ກຸສຕິຓໍ ທິພ຺ພວຕ຺ຖໍ ທິພ຺ພຈນ຺ທນໍ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ໂກກນຸທຎ຺ຈ ນາມ ວີຓໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ອາທາຍ ຣຎ຺ໂຎ ສຍນຆຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ເອກສຍເນ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸຏ຺ຐເກນ ຕສ຺ສາ ນາຠິໍ ປຣາມສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ສກ຺ໂກປິ ສກຏ຺ຐານເມວ ຄໂຕ. ປຓ຺ຑິຕາ ເທວີ ຄພ຺ຠສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິຕຠາວໍ ຊານິ.

ອຖ ນໍ ປພຸທ຺ໂຘ ຣາຊາ ທິສ຺ວາ, ‘‘ເທວິ, ເກນ ນີຕາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສກ຺ເກນ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ເອກໍ ມຫລ຺ລກພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຕໍ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອທ຺ທສໍ, ກສ຺ມາ ມໍ ວຎ຺ເຈສີ’’ຕິ? ‘‘ສທ຺ທຫຖ, ເທວ, ສກ຺ໂກ ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເທວໂລກໍ ເນສີ’’ຕິ. ‘‘ນ ສທ຺ທຫາມິ, ເທວີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ສາ ສກ຺ກທຕ຺ຕິຍໍ ກຸສຕິຓໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ສທ຺ທຫຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ກຸສຕິຓໍ ນາມ ຍໂຕ ກຸໂຕຈິ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ ນ ສທ຺ທຫິ. ອຖສ຺ສ ສາ ທິພ຺ພວຕ຺ຖາທີນິ ທສ຺ເສສິ. ຣາຊາ ຕານິ ທິສ຺ວາ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ, ‘‘ຠທ຺ເທ, ສກ຺ໂກ ຕາວ ຕໍ ເນຕຸ, ປຸຕ຺ໂຕ ປນ ເຕ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ລທ຺ໂຘ ມຫາຣາຊ, ຄພ຺ໂຠ ເມ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ’’ຕິ. ໂສ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສາ ຄພ຺ຠປຣິຫາຣໍ ອທາສິ. ສາ ທສມາສຈ຺ຈເຍນ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ, ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎໍ ນາມໍ ອກຕ຺ວາ ກຸສຕິຓນາມເມວ ອກໍສຸ. ກຸສກຸມາຣສ຺ສ ປທສາ ຄມນກາເລ ອິຕໂຣ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ກຸຈ຺ຉິຍໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ສາ ທສມາເສ ປຣິປຸຓ຺ເຓ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ, ຕສ຺ສ ‘‘ຊຍມ຺ປຕີ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ມຫນ຺ເຕນ ຍເສນ ວຑ຺ຒິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ກິຎ຺ຈິ ສິປ຺ປໍ ອນຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນວ ປຎ຺ຎາຍ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປາປຸຓິ.

ອຖສ຺ສ ໂສຬສວສ຺ສກາເລ ຣາຊາ ຣຊ຺ຊໍ ທາຕຸກາໂມ ເທວິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຠທ຺ເທ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ນາຏການິ ອຸປຏ຺ຐເປສ຺ສາມ, ມຍໍ ຊີວນ຺ຕາເຍວ ນໍ ຣຊ຺ເຊ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ໂຂ ປນ ຍສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ຘີຕຣໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕມສ຺ສ ອາເນຕ຺ວາ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກຣິສ຺ສາມ, ຈິຕ຺ຕມສ຺ສ ຊານາຫິ, ກຕຣໍ ຣາຊຘີຕຣໍ ໂຣເຈສີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ກຸມາຣສ຺ສ ອິມໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ຊານາຫີ’’ຕິ ເອກໍ ປຣິຈາຣິກໍ ເປເສສິ. ສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ນ ຣູປວາ, ຣູປສມ຺ປນ຺ນາ ຣາຊຘີຕາ ອານີຕາປິ ມໍ ທິສ຺ວາ ‘ກິໍ ເມ ອິມິນາ ວິຣູເປນາ’ຕິ ປລາຍິສ຺ສຕິ ອິຕິ ໂນ ລຊ຺ຊິຕພ຺ພກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ກິໍ ເມ ຆຣາວາເສນ, ຘຣມາເນ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ເຕສໍ ອຈ຺ຈເຍນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ເນວ ຣຊ຺ເຊນຕ຺ໂຖ, ນ ນາຏເກຫິ, ອຫໍ ມາຕາປິຕູນໍ ອຈ຺ຈເຍນ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ກຖໍ ເທວິຍາ ອາໂຣເຈສິ, ເທວີປິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ອນຕ຺ຕມໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປຸນ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ສາສນໍ ເປເສສິ. ໂສປິ ປຏິພາຫຕິເຍວ. ເອວໍ ຍາວຕຕິຍໍ ປຏິພາຫິຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມາຕາປິຕູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກນ຺ເຕນ ປຏິປກ຺ຂຠາໂວ ນາມ ນ ຍຸຕ຺ໂຕ, ເອກໍ ອຸປາຍໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ໂສ ກມ຺ມາຣເຊຏ຺ຐກໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ພຫຸໍ ສຸວຓ຺ຓໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ເອກໍ ອິຕ຺ຖິຣູປກໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປກ຺ກນ຺ເຕ ອຎ຺ຎໍ ສຸວຓ຺ຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ອິຕ຺ຖິຣູປກໍ ອກາສິ. ໂພຘິສຕ຺ຕານຎ຺ຫິ ອຘິປ຺ປາໂຍ ນາມ ສມິຊ຺ຌຕິ. ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ຊິວ຺ຫາຍ ອວຓ຺ຓນີຍໂສຠໍ ອໂຫສິ. ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ໂຂມໍ ນິວາສາເປຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ເຠ ຐປາເປສິ. ໂສ ກມ຺ມາຣເຊຏ຺ຐເກນ ອາຠຕຣູປກໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຄຣຫິຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉ ອມ຺ຫາກໍ ສິຣິຄພ຺ເຠ ຐປິຕຣູປກໍ ອາຫຣາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ປວິຏ຺ໂຐ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກຸມາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິຕຸໍ ເອກາ ເທວຈ຺ຉຣາ, ອາຄຕາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕຸໍ ອວິສຫນ຺ໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘‘ເທວ, ສິຣິຄພ຺ເຠ ອຍ຺ຍາ ເອກິກາວ ຐິຕາ, ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຕາຕ, ຄຈ຺ຉ, ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ເອຕໍ, ອາຫຣາ’’ຕິ ປຸນ ເປສິໂຕ ອາຫຣິ. ກຸມາໂຣ ກມ຺ມາເຣນ ກຕໍ ຣູປກໍ ສຸວຓ຺ຓຄພ຺ເຠ ນິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ກຕໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ຣເຖ ຐປາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອວຣູປໍ ລຠນ຺ໂຕ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ປຫິຓິ.

ສາ ອມຈ຺ເຈ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕາ, ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ມຫາປຸຎ຺ໂຎ ສກ຺ກທຕ຺ຕິໂຍ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ ກຸມາຣິກໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ຕຸມ຺ເຫ ເອວຣູປໍ ລຠນ຺ຕາ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຖ, ອິມໍ ຣູປກໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຍາເນ ຐເປຕ຺ວາ ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ຈຣນ຺ຕາ ຍສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ເອວຣູປໍ ຘີຕຣໍ ປສ຺ສຖ, ຕສ຺ເສຕໍ ທຕ຺ວາ ‘ໂອກ຺ກາກຣາຊາ ຕຸມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ອາວາຫໍ ກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ທິວສໍ ວວຕ຺ຖເປຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ຕໍ ອາທາຍ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕາ ຍໍ ຣາຊຘານິໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ມຫາຊນສ຺ສ ສໂມສຣຓຏ຺ຐາເນ ຕໍ ຣູປກໍ ວຕ຺ຖປຸປ຺ຜາລງ຺ກາເຣຫິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓສິວິກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖມຄ຺ເຄ ຐເປຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈາ ສຍໍ ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຄຕາຄຕານໍ ກຖາສວນຕ຺ຖໍ ເອກມນ຺ເຕ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ມຫາຊໂນ ຕໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ສຸວຓ຺ຓຣູປກ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຎໍ ອກຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ ສມານາປິ ເທວຈ຺ຉຣປຏິຠາຄາ ອຕິວິຍ ໂສຠຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕ຺ຖ ຐິຕາ, ກຸໂຕ ວາ ອາຄຕາ, ອມ຺ຫາກໍ ນຄເຣ ເອວຣູປາ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ປກ຺ກມຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ສເຈ ອິຘ ເອວຣູປາ ທາຣິກາ ຠເວຍ຺ຍ, ‘ອສຸກາ ຣາຊຘີຕາ ວິຍ ອສຸກາ ອມຈ຺ຈຘີຕາ ວິຍາ’ຕິ ວເທຍ຺ຍຸໍ, ອທ຺ຘາ ອິຘ ເອວຣູປາ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ຕໍ ອາທາຍ ອຎ຺ຎໍ ນຄຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ເຕ ເອວໍ ວິຈຣນ຺ຕາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ມທ຺ທຣຏ຺ເຐ ສາຄລນຄຣໍ ສມ຺ປາປຸຓິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ມທ຺ທຣຎ຺ໂຎ ອຏ຺ຐ ຘີຕໂຣ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ເທວຈ຺ຉຣປຏິຠາຄາ, ຕາສໍ ສພ຺ພເຊຏ຺ຐິກາ ປຠາວຕີ ນາມ. ຕສ຺ສາ ສຣີຣໂຕ ພາລສູຣິຍສ຺ສ ປຠາ ວິຍ ປຠາ ນິຈ຺ຉຣນ຺ຕິ, ອນ຺ຘກາເຣປິ ຈຕຸຫຕ຺ເຖ ອນ຺ໂຕຄພ຺ເຠ ປທີປກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ສພ຺ໂພ ຄພ຺ໂຠ ເອໂກຠາໂສວ ໂຫຕິ. ຘາຕີ ປນສ຺ສາ ຂຸຊ຺ຊາ, ສາ ປຠາວຕິໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ສີສນ຺ຫາປນຕ຺ຖໍ ອຏ຺ຐຫິ ວຓ຺ຓທາສີຫິ ອຏ຺ຐ ຆເຏ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ອຸທກຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ຕິຕ຺ຖມຄ຺ເຄ ຐິຕໍ ຕໍ ຣູປກໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຠາວຕີ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ‘‘ອຍໍ ທຸພ຺ພິນີຕາ ‘ສີສໍ ນ຺ຫາຍິສ຺ສາມີ’ຕິ ອມ຺ເຫ ອຸທກຕ຺ຖາຍ ເປເສຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖມຄ຺ເຄ ຐິຕາ’’ຕິ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ອເຣ ກຸລລຊ຺ຊາປນິເກ ອມ຺ເຫຫິ ປຸຣິມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ກສ຺ມາ ອິຘ ຐິຕາສິ, ສເຈ ຣາຊາ ຊານິສ຺ສຕິ, ນາເສສ຺ສຕິ ໂນ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ຄຓ຺ຑປສ຺ເສ ປຫຣິ, ຫຕ຺ຖຕລໍ ຠິຊ຺ຊມານໍ ວິຍ ຊາຕໍ. ຕໂຕ ‘‘ສຸວຓ຺ຓຣູປກ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ຫສມານາ ຕາສໍ ວຓ຺ຓທາສີນໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ‘‘ປສ຺ສເຖຕໍ ເມ ກມ຺ມໍ, ມມ ຘີຕາຕິສຎ຺ຎາຍ ປຫາຣໍ ອທາສິໍ, ອຍໍ ມມ ຘີຕຸ ສນ຺ຕິເກ ກິມຄ຺ຆຕິ, ເກວລໍ ເມ ຫຕ຺ໂຖ ທຸກ຺ຂາປິໂຕ’’ຕິ ອາຫ.

ອຖ ນໍ ຣາຊທູຕາ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ‘ມມ ຘີຕາ ອິໂຕ ອຠິຣູປຕຣາ’ຕິ ວທນ຺ຕີ ກໍ ນາມ ກເຖສີ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ມທ຺ທຣຎ຺ໂຎ ຘີຕຣໍ ປຠາວຕິໍ, ອິທໍ ຣູປກໍ ຕສ຺ສາ ໂສຬສິມ຺ປິ ກລໍ ນ ອຄ຺ຆຕີ’’ຕິ. ເຕ ຕຸຏ຺ຐມານສາ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ໂອກ຺ກາກຣຎ຺ໂຎ ທູຕາ ທ຺ວາເຣ ຐິຕາ’’ຕິ ປຏິຫາເຣສຸໍ. ຣາຊາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຐິຕໂກວ ‘‘ປກ຺ໂກສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ປຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ກຕສກ຺ກາຣສມ຺ມານາ ‘‘ກິມຕ຺ຖໍ ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຏ຺ຐາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຣຎ຺ໂຎ ສີຫສ຺ສໂຣ ປຸຕ຺ໂຕ ກຸສກຸມາໂຣ ນາມ, ຣາຊາ ຕສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ທາຕຸກາໂມ ອມ຺ເຫ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກໍ ປຫິຓິ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ກິຣ ຘີຕາ ປຠາວຕີ, ຕໍ ຕສ຺ສ ເທຖ, ອິມຎ຺ຈ ສຸວຓ຺ຓຣູປກໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ຕໍ ຣູປກໍ ຕສ຺ສ ອທໍສຸ. ໂສປິ ‘‘ເອວຣູເປນ ມຫາຣາເຊນ ສທ຺ຘິໍ ວິວາຫມງ຺ຄລໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ທູຕາ ອາຫໍສຸ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ອມ຺ເຫຫິ ນ ສກ຺ກາ ປປຎ຺ຈໍ ກາຕຸໍ, ກຸມາຣິກາຍ ລທ຺ຘຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສ຺ສາມ, ອຖ ນໍ ໂສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາທາຍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕສໍ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຈ ເທວິຍາ ຈ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ກຸສາວຕິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ສາຄລນຄຣໍ ປາປຸຓິ. ມທ຺ທຣາຊາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ນຄຣໍ ປເວເສຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣມກາສິ.

ສີລວຕີ ເທວີ ປຓ຺ຑິຕຕ຺ຕາ ‘‘ໂກ ຊານາຕິ, ກິໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອກາຫທ຺ວີຫຈ຺ຈເຍນ ມທ຺ທຣາຊານໍ ອາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ສຸຓິສໍ ທຏ຺ຐຸກາມາມ຺ຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປສິ. ປຠາວຕີ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ຘາຕິຄຓປຣິວຸຕາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສສ຺ສຸໍ ວນ຺ທິ. ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ກຸມາຣິກາ ອຠິຣູປາ, ມຍ຺ຫໍ ປຸຕ຺ໂຕ ວິຣູໂປ. ສເຈ ເອສາ ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສຕິ, ເອກາຫມ຺ປິ ອວສິຕ຺ວາ ປລາຍິສ຺ສຕິ, ອຸປາຍໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ມທ຺ທຣາຊານໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ສຸຓິສາ ເມ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸຈ຺ຉວິກາ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ອມ຺ຫາກໍ ກຸລປເວຓິຍາ ອາຄຕໍ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖິ, ສເຈ ອຍໍ ຕສ຺ມິໍ ຈາຣິຕ຺ເຕ ວຕ຺ຕິສ຺ສຕິ, ເນສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ‘‘ກິໍ ປນ ໂວ ຈາຣິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ວໍເສ ຍາວ ເອກສ຺ສ ຄພ຺ຠສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐານໍ ໂຫຕິ, ຕາວ ທິວາ ສາມິກໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ສເຈ ເອສາ ຕຖາ ກຣິສ຺ສຕິ, ເນສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ, ອມ຺ມ, ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ເອວໍ ວຕ຺ຕິຕຸ’’ນ຺ຕິ ຘີຕຣໍ ປຸຈ຺ຉິ. ສາ ‘‘ອາມ ຕາຕາ’’ຕິ ອາຫ. ຕໂຕ ໂອກ຺ກາກຣາຊາ ມທ຺ທຣຎ຺ໂຎ ພຫຸໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ອາທາຍ ປກ຺ກາມິ. ມທ຺ທຣາຊາປິ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ຘີຕຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ໂອກ຺ກາໂກ ກຸສາວຕິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ສພ຺ພພນ຺ຘນານິ ໂມເຈຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຠິເສກໍ ກຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ປຠາວຕິໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກາເຣຕ຺ວາ ນຄເຣ ‘‘ກຸສຣາຊສ຺ສ ອາຓາ’’ຕິ ເຠຣິໍ ຈຣາເປສິ. ສກລຊມ຺ພຸທີປຕເລ ຣາຊາໂນ ເຍສໍ ຘີຕໂຣ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ກຸສຣຎ຺ໂຎ ຘີຕໂຣ ປຫິຓິໍສຸ. ເຍສໍ ປຸຕ຺ຕາ ອຕ຺ຖິ, ເຕ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ມິຕ຺ຕຠາວໍ ອາກງ຺ຂນ຺ຕາ ປຸຕ຺ເຕ ອຸປຏ຺ຐາເກ ກຕ຺ວາ ປຫິຓິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ນາຏກປຣິວາໂຣ ມຫາ ອໂຫສິ, ມຫນ຺ເຕນ ຍເສນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ໂສ ປຠາວຕິໍ ທິວາ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ລຠຕິ, ສາປິ ຕໍ ທິວາ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ລຠຕິ, ອຸຠິນ຺ນໍ ຣຕ຺ຕິທສ຺ສນເມວ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຠາວຕິຍາ ສຣີຣປ຺ປຠາປິ ອພ຺ໂພຫາຣິກາ ອໂຫສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສິຣິຄພ຺ຠໂຕ ຣຕ຺ຕິໍເຍວ ນິກ຺ຂມຕິ.

ໂສ ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ປຠາວຕິໍ ທິວາ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ມາຕຸຍາ ອາໂຣເຈສິ. ສາ ‘‘ມາ ເຕ ຕາຕ, ຣຸຈ຺ຈິ, ຍາວ ເອກໍ ປຸຕ຺ຕໍ ລຠສິ, ຕາວ ອາຄເມຫີ’’ຕິ, ປຏິກ຺ຂິປິ. ໂສ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິເຍວ. ອຖ ນໍ ສາ ອາຫ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິເມຓ຺ຑເວເສນ ຕິຏ຺ຐ, ອຫໍ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ອາເນສ຺ສາມິ, ອຖ ນໍ ອກ຺ຂີນິ ປູເຣຕ຺ວາ ໂອໂລເກຍ຺ຍາສິ, ມາ ຈ ອຕ຺ຕານໍ ຊານາເປຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ອຄມາສິ. ອຖສ຺ສ ມາຕາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ປຠາວຕິໍ ‘‘ເອຫິ ສາມິກສ຺ສ ຫຕ຺ຖິໂນ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ເນຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຫຕ຺ຖີ ອສຸໂກ ນາມ, ອຍໍ ຫຕ຺ຖີ ອສຸໂກ ນາມາ’’ຕິ ຕສ຺ສາ ທສ຺ເສສິ. ຕຕ຺ຖ ຕໍ ຣາຊາ ມາຕຸ ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ຫຕ຺ຖິໂຄປກເວເສນ ຫຕ຺ຖິຉກຓປິຓ຺ເຑນ ປິຏ຺ຐິຍໍ ປຫຣິ. ສາ ກຸທ຺ຘາ ‘‘ຣຎ຺ໂຎ ກເຖຕ຺ວາ ເຕ ຫຕ຺ຖໍ ຉິນ຺ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເທວິໍ ອຸຊ຺ຌາເປສິ. ຣາຊມາຕາ ‘‘ມາ ອມ຺ມ ກຸຊ຺ຌີ’’ຕິ ສຸຓິສໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊິ. ປຸນປິ ຣາຊາ ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ອສ຺ສສາລາຍ ອສ຺ສໂຄປກເວເສນ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕເຖວ ອສ຺ສຉກຓປິຓ຺ເຑນ ປຫຣິ. ຕທາປິ ຕໍ ກຸທ຺ຘໍ ສສ຺ສຸ ສຎ຺ຎາເປສິ.

ປຸເນກທິວເສ ປຠາວຕີ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິຕຸກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ສສ຺ສຸຍາ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ‘‘ອລໍ ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາປິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິ. ອຖ ນໍ ສາ ອາຫ – ‘‘ເຕນ ຫິ ສ຺ເວ ມມ ປຸຕ຺ໂຕ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕ຺ວໍ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ນຄຣໍ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ຊຍມ຺ປຕິກຸມາຣໍ ຣາຊເວສໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິປິຏ຺ເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉິມາສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກາຣາເປສິ. ສາ ປຠາວຕິໍ ອາທາຍ ສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐຕ຺ວາ ‘‘ປສ຺ສ ຕວ ສາມິກສ຺ສ ສິຣິໂສຠຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ອນຸຈ຺ຉວິໂກ ເມ ສາມິໂກ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ອຕ຺ຕມນາ ອໂຫສິ. ຕໍ ທິວສໍ ປນ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖິເມຓ຺ຑເວເສນ ຊຍມ຺ປຕິສ຺ສ ປຈ຺ຉິມາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ຍຖາຘິປ຺ປາເຍນ ປຠາວຕິໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖວິກາຣາທິວເສນ ຈິຕ຺ຕຣຸຈິຍາ ເກຬິໍ ທສ຺ເສສິ. ຫຕ຺ຖິມ຺ຫິ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ຣາຊມາຕາ ປຠາວຕິໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເຕ, ອມ຺ມ, ສາມິໂກ’’ຕິ. ‘‘ອາມ ອຍ຺ເຍ, ປຈ຺ຉິມາສເນ ປນສ຺ສ ນິສິນ຺ໂນ ຫຕ຺ຖິເມຓ຺ໂຑ ອຕິວິຍ ທຸພ຺ພິນີໂຕ, ມຍ຺ຫໍ ຫຕ຺ຖວິກາຣາທີນິ ທສ຺ເສສິ, ກສ຺ມາ ເອວຣູປໍ ອລກ຺ຂິກໍ ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຉິມາສເນ ນິສີທາເປສຸໍ, ນີຫຣາເປຫິ ນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອມ຺ມ, ຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຉິມາສເນ ຣກ຺ຂາ ນາມ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ຫຕ຺ຖິເມຓ຺ໂຑ ອຕິວິຍ ນິພ຺ຠໂຍ, ຣາຊານໍ ‘ຣາຊາ’ຕິປິ ນ ມຎ຺ຎຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອໂສວ ກຸສຣາຊາ, ອທ຺ຘາ ຫິ ເອໂສ ອຕິວິຍ ວິຣູໂປ ເອວ ຠວິສ຺ສຕິ, ເຕເນວ ມໍ ນ ທສ຺ເສນ຺ຕີ’’ຕິ. ສາ ຂຸຊ຺ຊໍ ກຓ຺ຓມູເລ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ຄຈ຺ຉ ຕາວ ຊານາຫິ, ກິໍ ປຸຣິມາສເນ ນິສິນ຺ນໂກ ຣາຊາ, ອຸທາຫຸ ປຈ຺ຉິມາສເນ’’ຕິ? ‘‘ກຖໍ ປນາຫໍ ຊານິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ຫິ ໂສ ຣາຊາ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຐມຕຣໍ ຫຕ຺ຖິປິຏ຺ຐິໂຕ ໂອຕຣິສ຺ສຕິ, ອິມາຍ ສຎ຺ຎາຍ ຊານາຫີ’’ຕິ. ສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ເຕ ຐິຕາ ປຐມໍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ໂອຕຣນ຺ຕໍ ອທ຺ທສ, ປຈ຺ຉາ ຊຍມ຺ປຕິກຸມາຣໍ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຂຸຊ຺ຊໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ນາມ ກາຣເຓນ ເອສາ ອາຄຕາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ອນ຺ຕຣໍ ປຠາວຕິຍາ ມາ ກເຖຫີ’’ຕິ ທຬ຺ຫໍ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ປຸຣິມາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ປຐມໍ ໂອຕຣີ’’ຕິ ອາຫ. ປຠາວຕີ ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ສທ຺ທຫິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ປຸນ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ມາຕຣໍ ຍາຈິ. ສາ ປຏິກ຺ຂິປິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ‘‘ເຕນ ຫິ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍໍ ຄລປ຺ປມາຓໍ ອຸທກໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປທຸມິນິປຕ຺ເຕນ ສີສໍ ຉາເທຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜິຕປທຸເມນ ມຸຂໍ ອາວຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ມາຕາປິສ຺ສ ປຠາວຕິໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ເນຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ‘‘ອິເມ ຣຸກ຺ເຂ ປສ຺ສ, ສກຸເຓ ປສ຺ສ, ມິເຄ ປສ຺ສາ’’ຕິ ປໂລຠຍມານາ ໂປກ຺ຂຣຓີຕີຣໍ ປາຍາສິ. ສາ ປຎ຺ຈວິຘປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ທິສ຺ວາ ນ຺ຫາຍິຕຸກາມາ ປຣິຈາຣິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ກີຬນ຺ຕີ ຕໍ ປທຸມໍ ທິສ຺ວາ ວິຈິນິຕຸກາມາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ປທຸມິນິປຕ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ກຸສຣາຊາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖ ຄຓ຺ຫິ. ສາ ຕສ຺ສ ມຸຂໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ຍກ຺ໂຂ ມໍ ຄຓ຺ຫີ’’ຕິ ວິຣວິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ວິສຎ຺ຎິຕໍ ປຕ຺ຕາ. ອຖສ຺ສາ ຣາຊາ ຫຕ຺ຖໍ ມຸຎ຺ຈິ. ສາ ສຎ຺ຎໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ‘‘ກຸສຣາຊາ ກິຣ ມໍ ຫຕ຺ເຖ ຄຓ຺ຫິ, ອິມິນາວາຫໍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍ ຫຕ຺ຖິຉກຓປິຓ຺ເຑນ, ອສ຺ສສາລາຍ ອສ຺ສຉກຓປິຓ຺ເຑນ ປຫຏາ, ອຍເມວ ມໍ ຫຕ຺ຖິສ຺ສ ປຈ຺ຉິມາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑສິ, ກິໍ ເມ ເອວຣູເປນ ທຸມ຺ມຸເຂນ ປຕິນາ, ອິມໍ ຊຫິຕ຺ວາ ອຫໍ ຊີວນ຺ຕີ ອຎ຺ຎໍ ປຕິໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ອາຄເຕ ອມຈ຺ເຈ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ມມ ຍານວາຫນໍ ສຊ຺ຊໍ ກໂຣຖ, ອຊ຺ເຊວ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫໍ. ເຕ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ລຠິສ຺ສຕິ, ຫທຍມສ຺ສາ ຜລິສ຺ສຕິ, ຄຈ຺ຉຕຸ ປຸນ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ອາເນສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອຖສ຺ສາ ຄມນໍ ອນຸຊານິ. ສາ ປິຕຸນຄຣເມວ ອຄມາສິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ອຸຍ຺ຍານໂຕ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິ. ໂພຘິສຕ຺ຕຎ຺ຫິ ສາ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາວເສນ ນ ອິຈ຺ຉິ, ໂສປິ ປຸພ຺ພກມ຺ມວເສເນວ ວິຣູໂປ ອໂຫສິ. ອຕີເຕ ກິຣ ພາຣາຓສິຍໍ ທ຺ວາຣຄາເມ ອຸປຣິມວີຖິຍາ ຈ ເຫຏ຺ຐິມວີຖິຍາ ຈ ທ຺ເວ ກຸລານິ ວສິໍສຸ. ເອກສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ທ຺ເວ ປຸຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ. ເອກສ຺ສ ເອກາວ ຘີຕາ ອໂຫສິ. ທ຺ວີສຸ ປຸຕ຺ເຕສຸ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ກນິຏ຺ໂຐ. ຕໍ ກຸມາຣິກໍ ເຊຏ຺ຐກສ຺ສ ອທໍສຸ. ກນິຏ຺ໂຐ ອທາຣຠຣໂຓ ຠາຕຸ ສນ຺ຕິເກເຍວ ວສິ. ອເຖກທິວສໍ ຕສ຺ມິໍ ຆເຣ ອຕິຣສກປູເວ ປຈິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອຣຎ຺ຎໍ ຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ປູວໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສເສ ຠາເຊຕ຺ວາ ຂາທິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂາຍ ຆຣທ຺ວາຣໍ ອຄມາສິ. ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຠາຕຸຊາຍາ ‘‘ຈູຬປຕິໂນ ອຎ຺ຎໍ ປູວໍ ປຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ອທາສິ. ໂສປິ ຕໍ ຂຓຎ຺ເຎວ ອຣຎ຺ຎໂຕ ອາຄຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ສາ ອາຫ – ‘‘ສາມິ, ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຫິ, ຕວ ໂກຏ຺ຐາໂສ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ທິນ຺ໂນ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ຕວ ໂກຏ຺ຐາສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ມມ ໂກຏ຺ຐາສໍ ເທສິ, ອຫໍ ກິໍ ຂາທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ກຸທ຺ໂຘ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໂຕ ປູວໍ ຄຓ຺ຫິ. ສາ ມາຕຸ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນວວິລີນໍ ຈມ຺ປກປຸປ຺ຜວຓ຺ຓໍ ສປ຺ປິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ປູເຣສິ, ຕໍ ໂອຠາສໍ ມຸຎ຺ຈິ. ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຕ຺ຖນໍ ປຏ຺ຐເປສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມິນາ ທານພເລນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ເມ ສຣີຣໍ ໂອຠາສຊາຕໍ ໂຫຕຸ, ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ ຈ ຠເວຍ຺ຍໍ, ອິມິນາ ຈ ເມ ອສປ຺ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອກຏ຺ຐາເນ ວາໂສ ມາ ອໂຫສີ’’ຕິ. ອິຕິ ສາ ອິມິສ຺ສາ ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາຍ ວເສນ ຕໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ຕໍ ປູວ ຕສ຺ມິໍ ສປ຺ປິປຕ຺ເຕ ໂອສີທາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຖນໍ ປຏ຺ຐເປສິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ໂຍຊນສເຕ ວສນ຺ຕິມ຺ປິ ອາເນຕ຺ວາ ມມ ປາທປຣິຈາຣິກໍ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍໍ ໂສ ກຸທ຺ໂຘ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປູວໍ ຄຓ຺ຫິ, ຕສ຺ສ ປຸພ຺ພກມ຺ມສ຺ສ ວເສນ ວິຣູໂປ ອໂຫສິ, ປຸພ຺ພປຕ຺ຖນາຍ ສາ ຈ ຕໍ ນ ອິຈ຺ຉີຕິ.

ໂສ ປຠາວຕິຍາ ຄຕາຍ ໂສກປ຺ປຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ນານາກາເຣຫິ ປຣິຈາຣຍມານາປິ ນໍ ເສສິຕ຺ຖິໂຍ ໂອໂລກາເປຕຸມ຺ປິ ນາສກ຺ຂິໍສຸ,, ປຠາວຕິຣຫິຕມສ຺ສ ສກລມ຺ປິ ນິເວສນໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ວິຍ ຂາຍິ. ໂສ ‘‘ອິທານິ ສາຄລນຄຣໍ ປຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ, ອຫໍ ປຠາວຕິໍ ອາເນສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ເຫ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສຖາ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑.

‘‘ອິທໍ ເຕ ຣຏ຺ຐໍ ສຘນໍ ສໂຍຄ຺ຄໍ, ສກາຍຸຣໍ ສພ຺ພກາມູປປນ຺ນໍ;

ອິທໍ ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ອນຸສາສ ອມ຺ມ, ຄຈ຺ຉາມຫໍ ຍຕ຺ຖ ປິຍາ ປຠາວຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສໂຍຄ຺ຄນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖິໂຍຄ຺ຄາທິສຫິຕໍ. ສກາຍຸຣນ຺ຕິ ສປຎ຺ຈຣາຊກກຸຘຠຓ຺ຑໍ. ອນຸສາສ, ອມ຺ມາຕິ ໂສ ກິຣ ປຸຣິສສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ທຕ຺ວາ ປຸນ ຄຓ຺ຫນໍ ນາມ ນ ຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ປິຕຸ ວາ ຠາຕຸ ວາ ອນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ມາຕຸ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ໂຕ ເອວມາຫ.

ສາ ຕສ຺ສ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ຕາຕ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຠເວຍ຺ຍາສິ, ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ອປຣິສຸທ຺ຘຫທໂຍ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓກໂຣຏິໍ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ຕໍ ອາທາຍ ມາຕຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ຊີວນ຺ໂຕ ປຸນ ຕຸມ຺ເຫ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາວຸຘໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກໂຣຏິຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຫາປຓສຫສ຺ສໍ ປສິພ຺ພເກ ກຕ຺ວາ ໂກກນຸທຎ຺ຈ ວີຓໍ ອາທາຍ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ມຫພ຺ພໂລ ມຫາຖາໂມ ຍາວ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາ ປຓ຺ຓາສ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເສສທິວສຠາເຄນ ປຸນ ປຓ຺ຓາສ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກາເຫເນວ ໂຍຊນສຕິກໍ ມຄ຺ຄໍ ເຂເປຕ຺ວາ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ນ຺ຫຕ຺ວາ ສາຄລນຄຣໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ມິໍ ປວິຏ຺ຐມຕ຺ເຕເຍວ ຕສ຺ສ ເຕເຊນ ປຠາວຕີ ສຍນປິຏ຺ເຐ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ນິປຊ຺ຊິ. ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ກິລນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ວີຖິຍາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ທິສ຺ວາ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປາເທ ໂຘວາເປຕ຺ວາ ສຍນໍ ທາເປສິ. ໂສ ກິລນ຺ຕກາໂຍ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ.

ອຖ ສາ ຕສ຺ມິໍ ນິທ຺ທມຸປຄເຕ ຠຕ຺ຕໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕໍ ປໂພເຘຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ໂຠເຊສິ. ໂສ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕສ຺ສາ ສທ຺ຘິໍ ຠຕ຺ຕກໂຣຏິຍາ ກຫາປຓສຫສ຺ສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຎ຺ຈາວຸຘໍ ຕຕ຺ເຖວ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ຄນ຺ຕພ຺ພຏ຺ຐານໍ ເມ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ວີຓໍ ອາທາຍ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ອິຘ ວສິຕຸໍ ເທຖ, ຄນ຺ຘພ຺ພໍ ໂວ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິໂຄປເກຫິ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ ເອກມນ຺ເຕ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂຖກໍ ນິທ຺ທາຍິຕ຺ວາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘທຣໂຖ ອຸຏ຺ຐາຍ ວີຓໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ‘‘ສາຄລນຄຣວາສິໂນ ອິມໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓນ຺ຕູ’’ຕິ ວີຓໍ ວາເທນ຺ໂຕ ຄາຍິ. ປຠາວຕີ ຠູມິຍໍ ນິປນ຺ນາ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາວ ‘‘ອຍໍ ນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວີຓາສທ຺ໂທ, ນິສ຺ສໍສຍໍ ກຸສຣາຊາ ມມຕ຺ຖາຍ ອາຄໂຕ’’ຕິ ອຎ຺ຎາສິ. ມທ຺ທຣາຊາປິ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຕິວິຍ ມຘຸຣໍ ວາເທຕິ, ສ຺ເວ ເອຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ມມ ຄນ຺ຘພ຺ພໍ ກາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ນ ສກ຺ກາ ອິຘ ວສມາເນນ ປຠາວຕີ ທຏ຺ຐຸໍ, ອຏ຺ຐານເມຕ’’ນ຺ຕິ ປາໂຕວ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສາຍໍ ຠຸຕ຺ຕເຄເຫເຍວ ປາຕຣາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວີຓໍ ຐເປຕ຺ວາ ຣາຊກຸມ຺ຠກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິກຠາວໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກທິວເສເນວ ຆຣໍ ມຕ຺ຕິກາຍ ປູເຣຕ຺ວາ ‘‘ຠາຊນານິ ກໂຣມິ ອາຈຣິຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ, ‘‘ອາມ, ກາໂຣຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເອກໍ ມຕ຺ຕິກາປິຓ຺ຑໍ ຈກ຺ເກ ຐເປຕ຺ວາ ຈກ຺ກໍ ອາວິຎ຺ຉິ, ສກິໍ ອາວິທ຺ຘເມວ ຍາວ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາຕິກ຺ກມາ ຠມິເຍວ. ໂສ ນານາວຓ຺ຓານິ ຂຸທ຺ທກມຫນ຺ຕານິ ຠາຊນານິ ກຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ຠາຊນໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ນານາຣູປານິ ສມຸຏ຺ຐາເປສິ. ໂພຘິສຕ຺ຕານຎ຺ຫິ ອຘິປ຺ປາໂຍ ນາມ ສມິຊ຺ຌຕິ, ‘‘ຕານິ ຣູປານິ ປຠາວຕີເຍວ ປສ຺ສຕູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາສິ. ໂສ ສພ຺ພຠາຊນານິ ສຸກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ປຈິຕ຺ວາ ເຄຫໍ ປູເຣສິ. ກຸມ຺ຠກາໂຣ ນານາຠາຊນານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຣາຊກຸລໍ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ທິສ຺ວາ ‘‘ເກນິມານິ ກຕານີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຍາ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຕຍາ ກຕານິ ຊານາມິ, ກເຖຫິ, ເກນ ກຕານີ’’ຕິ? ‘‘ອນ຺ເຕວາສິເກນ ເມ ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນ ເຕ ໂສ ອນ຺ເຕວາສີ, ອາຈຣິໂຍ ເຕ ໂສ, ຕ຺ວໍ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ໂສ ມມ ຘີຕານໍ ຠາຊນານິ ກໂຣຕຸ, ອິມຎ຺ຈສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ເທຫີ’’ຕິ ສຫສ຺ສໍ ທາເປຕ຺ວາ ‘‘ນານາວຓ຺ຓານິ ອິມານິ ຂຸທ຺ທກຠາຊນານິ ມມ ຘີຕານໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ.

ໂສ ຕານິ ຕາສໍ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ‘‘ອິມານິ ໂວ ກີຬນຕ຺ຖາຍ ຂຸທ຺ທກຠາຊນານີ’’ຕິ ອາຫ. ຕາ ສພ຺ພາ ອາຄມິໍສຸ. ກຸມ຺ຠກາໂຣ ມຫາສຕ຺ເຕນ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ກຕຠາຊນເມວ ຕສ຺ສາ ອທາສິ. ສາ ຈ ຠາຊນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຂຸຊ຺ຊາຍ ຈ ຣູປໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ນ ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ, ກຸສຣາເຊເນວ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ຂິປິຕ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ, ອິຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖສ຺ສາ ຠຄິນິໂຍ ກຸທ຺ຘຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຂຸທ຺ທກຠາຊນໍ ກຸສຣຎ຺ຎາ ກຕນ຺ຕິ ມຎ຺ຎສິ, ອິທໍ ເຕນ ນ ກຕໍ, ກຸມ຺ຠກາເຣເນວ ກຕໍ, ຄຓ຺ຫາຫິ ນ’’ນ຺ຕິ ອວຫສິໍສຸ. ສາ ເຕນ ກຕຠາວໍ ຕສ຺ສ ຈ ອາຄຕຠາວໍ ຕາສໍ ນ ກເຖສິ. ກຸມ຺ຠກາໂຣ ສຫສ຺ສໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ທຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ຣາຊາ ເຕ ຕຸຏ຺ໂຐ, ອິໂຕ ກິຣ ປຏ຺ຐາຍ ຣາຊຘີຕານໍ ຠາຊນານິ ກເຣຍ຺ຍາສິ, ອຫໍ ຕາສໍ ຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ.

ໂສ ‘‘ອິຘາປິ ວສນ຺ເຕນ ນ ສກ຺ກາ ປຠາວຕີ ທຏ຺ຐຸ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ສຫສ຺ສໍ ຕສ຺ເສວ ທຕ຺ວາ ຣາຊຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ນຬກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ຕາລວຓ຺ຏໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ອາປານຠູມິຎ຺ຈ ວຕ຺ຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕໍ ປຠາວຕິຎ຺ຈາຕິ ນານາຣູປານິ ທສ຺ເສສິ. ນຬກາໂຣ ຕຎ຺ຈ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ເຕນ ກຕຠຓ຺ຑກໍ ອາທາຍ ຣາຊກຸລໍ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ທິສ຺ວາ ‘‘ເກນິມານິ ກຕານີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມານິ ນຬກາຣຠຓ຺ຑານິ ມມ ຘີຕານໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສປິ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ກຕໍ ຕາລວຓ຺ຏໍ ຕສ຺ສາເຍວ ອທາສິ. ຕຕ຺ຣປິ ຣູປານິ ອຎ຺ໂຎ ຊໂນ ນ ປສ຺ສຕິ, ປຠາວຕີ ປນ ທິສ຺ວາ ກຸສຣຎ຺ຎາ ກຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຄຓ຺ຫິຕຸກາມາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ ກຸທ຺ຘາ ຠູມິຍໍ ຂິປິ. ອຖ ນໍ ເສສາ ອວຫສິໍສຸ. ນຬກາໂຣ ສຫສ຺ສໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ທຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ.

ໂສ ‘‘ອິທມ຺ປິ ມຍ຺ຫໍ ອວສນຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ສຫສ຺ສໍ ຕສ຺ເສວ ທຕ຺ວາ ຣາຊມາລາກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ເຕວາສິກຠາວໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ນານາວິຘໍ ມາລາວິກຕິໍ ຄນ຺ຖິຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ນານາຣູປວິຈິຕ຺ຣໍ ເອກໍ ຈຸມ຺ພຏກໍ ອກາສິ. ມາລາກາໂຣ ຕໍ ສພ຺ພໍ ອາທາຍ ຣາຊກຸລໍ ອຄມາສິ. ຣາຊາ ທິສ຺ວາ ‘‘ເກນິມານິ ຄນ຺ຖິຕານີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຍາ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຕຍາ ຄນ຺ຖິຕານິ ຊານາມິ, ກເຖຫິ, ເກນ ຄນ຺ຖິຕານີ’’ຕິ? ‘‘ອນ຺ເຕວາສິເກນ ເມ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂສ ອນ຺ເຕວາສີ, ອາຈຣິໂຍ ເຕ ໂສ, ຕ຺ວໍ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ໂສ ມມ ຘີຕານໍ ປຸປ຺ຜານິ ຄນ຺ຖຕຸ, ອິມຎ຺ຈສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ເທຫີ’’ຕິ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມານິ ປຸປ຺ຜານິ ມມ ຘີຕານໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສປິ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ປຠາວຕິຍາ ອຕ຺ຖາຍ ກຕໍ ຈຸມ຺ພຏກໍ ຕສ຺ສາເຍວ ອທາສິ. ສາ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຈ ຣູເປຫິ ສທ຺ຘິໍ ນານາຣູປານິ ທິສ຺ວາ ເຕນ ກຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ຂິປິ. ເສສາ ຠຄິນິໂຍ ຕໍ ຕເຖວ ອວຫສິໍສຸ. ມາລາກາໂຣປິ ສຫສ຺ສໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ທຕ຺ວາ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ.

ໂສ ‘‘ອິທມ຺ປິ ມຍ຺ຫໍ ອວສນຏ຺ຐານ’’ນ຺ຕິ ສຫສ຺ສໍ ຕສ຺ເສວ ທຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສູທສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ເຕວາສິກຠາວໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ. ອເຖກທິວສໍ ສູໂທ ຣຎ຺ໂຎ ໂຠຊນວິກຕິໍ ຫຣນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ປຈິຕຸໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອຏ຺ຐິມໍສໍ ອທາສິ. ໂສ ຕໍ ຕຖາ ສມ຺ປາເທສິ, ຍຖາສ຺ສ ຄນ຺ໂຘ ສກລນຄຣໍ ອວຕ຺ຖຣິ. ຣາຊາ ຕໍ ຆາຍິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ເຕ ມຫານເສ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ມໍສໍ ປຈສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນຕ຺ຖິ, ເທວ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ເມ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ອຏ຺ຐິມໍສໍ ປຈນຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ, ຕສ຺ເສວ ໂສ ຄນ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຣາຊາ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ຕໂຕ ໂຖກໍ ຊິວ຺ຫຄ຺ເຄ ຐເປສິ, ຕາວເທວ ສຕ຺ຕ ຣສຫຣຓິສຫສ຺ສານິ ໂຂເຠນ຺ຕໍ ຜຣິ. ຣາຊາ ຣສຕຓ຺ຫາຍ ພຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕວ ອນ຺ເຕວາສິນາ ມມ ຈ ຘີຕານຎ຺ຈ ເມ ຠຕ຺ຕໍ ປຈາເປຕ຺ວາ ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ ອາຫຣ, ໂສ ເມ ຘີຕານໍ ຫຣຕູ’’ຕິ ອາຫ. ສູໂທ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ເມ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ໂຕ, ອິທານິ ປນາຫໍ ປຠາວຕິໍ ທຏ຺ຐຸໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕໍ ສຫສ຺ສໍ ຕສ຺ເສວ ທຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຠຕ຺ຕໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຠຕ຺ຕຠາຊນານິ ເປເສຕ຺ວາ ຣາຊຘີຕານໍ ຠຕ຺ຕກາຊໍ ສຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ວສນປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິ. ສາ ຕໍ ຠຕ຺ຕກາຊໍ ອາທາຍ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ ທາສກມ຺ມກເຣຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກໂຣຕິ. ສເຈ ປນາຫໍ ກຕິປາຫໍ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິສ຺ສາມິ, ‘ອິທານິ ມໍ ເອສາ ໂຣຈຕີ’ຕິ ສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ກຕ຺ຖຈິ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ມໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອິເຘວ ວສິສ຺ສຕິ, ອິທາເນວ ຕໍ ອກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ປຣິຠາສິຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອິຘ ວສິຕຸໍ ອທຕ຺ວາ ປລາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ທ຺ວາຣໍ ອຑ຺ຒວິວຏໍ ກຕ຺ວາ ເອກໍ ຫຕ຺ຖໍ ກວາເຏ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ອຄ຺ຄຬໍ ອຸປ຺ປີເຬຕ຺ວາ ທຸຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໒.

‘‘ອນຸຊ຺ຊຸຠູເຕນ ຫຣໍ ມຫນ຺ຕໍ, ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ ນິສີຖກາເລ;

ປຏິຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ ຂິປ຺ປໍ ກຸສາວຕິໍ ກຸສ, ນິຈ຺ຉາມິ ທຸພ຺ພຓ຺ຓມຫໍ ວສນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ຠຕ຺ຕກາຣໂກ ຫຸຕ຺ວາ ອຸຊຸເກນ ຈິຕ຺ເຕນ ໂຍປິ ເຕ ສີສໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຕສ຺ສເປຕໍ ກມ຺ມໍ ນ ກໂຣສິ, ອນຸຊຸຠູເຕນ ປນ ຈິຕ຺ເຕນ ມມຕ຺ຖາຍ ເອຕໍ ມຫນ຺ຕໍ ກາຊໍ ຫຣນ຺ໂຕ ທິວາ ຈ ຣຕ຺ໂຕ ຈ ນິສີຖກາເລ ຈ ມຫນ຺ຕໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວິສ຺ສສິ, ກິໍ ເຕ ເຕນ ອນຸຠູເຕນ ທຸກ຺ເຂນ, ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ນຄຣໍ ກຸສາວຕິເມວ ປຏິຄຈ຺ຉ, ອຎ຺ຎໍ ອຕ຺ຕນາ ສທິສິໍ ອຕິຣສກປູວສຓ຺ຐານມຸຂິໍ ຍກ຺ຂິນິໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫີຕິ. ນິຈ຺ຉາມິ ທຸພ຺ພຓ຺ຓມຫໍ ວສນ຺ຕນ຺ຕິ ອຫໍ ປນ ຕໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ທຸສ຺ສຓ຺ຐິຕໍ ອິຘ ວສນ຺ຕໍ ນ ອິຈ຺ຉາມີຕິ.

ໂສ ‘‘ປຠາວຕິຍາ ເມ ສນ຺ຕິກາ ກຖາ ລທ຺ຘາ’’ຕິ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໓.

‘‘ນາຫໍ ຄມິສ຺ສາມິ ອິໂຕ ກຸສາວຕິໍ, ປຠາວຕີ ວຓ຺ຓປໂລຠິໂຕ ຕວ;

ຣມາມິ ມທ຺ທສ຺ສ ນິເກຕຣມ຺ເມ, ຫິຕ຺ວານ ຣຏ຺ຐໍ ຕວ ທສ຺ສເນ ຣໂຕ.

໔.

‘‘ປຠາວຕີ ວຓ຺ຓປໂລຠິໂຕ ຕວ, ສມ຺ມູຬ຺ຫຣູໂປ ວິຈຣາມິ ເມທິນິໍ;

ທິສໍ ນ ຊານາມິ ກຸໂຕມ຺ຫິ ອາຄໂຕ, ຕຍມ຺ຫິ ມຕ຺ໂຕ ມິຄມນ຺ທໂລຈເນ.

໕.

‘‘ສຸວຓ຺ຓຈີຣວສເນ, ຊາຕຣູປສຸເມຂເລ;

ສຸສ຺ໂສຓິ ຕວ ກາມາ ຫິ, ນາຫໍ ຣຊ຺ເຊນ ມຕ຺ຖິໂກ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣມາມີຕິ ອຠິຣມາມິ ນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐາມິ. ສມ຺ມູຬ຺ຫຣູໂປຕິ ກິເລສສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ຫຸຕ຺ວາ. ຕຍມ຺ຫິ ມຕ຺ໂຕຕິ ຕຍິ ມຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ຕຍາ ວາ ມຕ຺ໂຕມ຺ຫິ. ສຸວຓ຺ຓຈີຣວສເນຕິ ສຸວຓ຺ຓຂຈິຕວຕ຺ຖວສເນ. ນາຫໍ ຣຊ຺ເຊນ ມຕ຺ຖິໂກຕິ ນ ອຫໍ ຣຊ຺ເຊນ ອຕ຺ຖິໂກ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ເອຕໍ ‘ວິປ຺ປຏິສາຣີ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ ປຣິຠາສາມິ, ອຍໍ ປນ ຣຊ຺ຊິຕ຺ວາວ ກເຖຕິ, ສເຈ ໂຂ ປນ ມໍ ‘ອຫໍ ກຸສຣາຊາ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂກ ຕໍ ນິວາເຣຍ຺ຍ, ໂກຈິ ໂນ ອິມໍ ກຖໍ ສຸເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ສູຈິໍ ທຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສປິ ຠຕ຺ຕກາຊໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ຣາຊຘີຕໂຣ ໂຠເຊສິ. ປຠາວຕີ ‘‘ຄຈ຺ຉ ກຸສຣາເຊນ ປກ຺ກຠຕ຺ຕໍ ອາຫຣາ’’ຕິ ຂຸຊ຺ຊໍ ເປເສສິ. ສາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ນາຫໍ ເຕນ ປກ຺ກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊາມິ, ຕ຺ວໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ລທ຺ຘນິວາປໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ປຈິຕ຺ວາ ອາຫຣ, ກຸສຣຎ຺ໂຎ ອາຄຕຠາວຎ຺ຈ ມາ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈສີຕິ. ຂຸຊ຺ຊາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ສາ ໂກຏ຺ຐາສໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຍໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາສໍ ຕສ຺ສາ ອຸປເນຕິ. ກຸສຣາຊາປິ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ອລຠນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ປຠາວຕິຍາ ມຍິ ສິເນໂຫ, ອຸທາຫຸ ນຕ຺ຖິ, ວີມໍສິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ປນ ຣາຊຘີຕໂຣ ໂຠເຊຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕກາຊໍ ອາທາຍ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ຄພ຺ຠທ຺ວາເຣ ປາສາທຕລໍ ປາເທນ ປຫຣິຕ຺ວາ ຠາຊນານິ ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ ນິຕ຺ຖຸນິຕ຺ວາ ວິສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ວິຍ ອວກຸຊ຺ໂຊ ປຕິ. ສາ ຕສ຺ສ ນິຕ຺ຖຸນິຕສທ຺ເທນ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຕໍ ຠຕ຺ຕກາເຊນ ໂອຕ຺ຖຕໍ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຄ຺ຄຣາຊາ ມໍ ນິສ຺ສາຍ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸໂຠຕິ, ສຸຂຸມາລຕາຍ ຠຕ຺ຕກາເຊນ ອວຕ຺ຖໂຕ ປຕຕິ, ຊີວຕິ ນຸ ໂຂ, ໂນ ວາ’’ຕິ. ສາ ຄພ຺ຠໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ນາສວາຕໍ ອຸປຘາເຣຕຸໍ ຄີວໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ມຸຂໍ ໂອໂລເກສິ. ໂສ ມຸຂປູຣໍ ເຂຬໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ສຣີເຣ ປາເຕສິ. ສາ ຕໍ ປຣິຠາສິຕ຺ວາ ຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ອຑ຺ຒວິວຏໍ ຖເກຕ຺ວາ ຐິຕາ ຄາຖມາຫ –

໖.

‘‘ອພ຺ຠູຕິ ຕສ຺ສ ໂຠ ໂຫຕິ, ໂຍ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕມິຈ຺ຉຕິ;

ອກາມໍ ຣາຊ ກາເມສິ, ອກນ຺ຕໍ ກນ຺ຕຸມິຈ຺ຉສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອພ຺ຠູຕີຕິ ອຠູຕິ, ອວຸຑ຺ຒີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂສ ປນ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ອກ຺ໂກສິຍມາໂນປິ ປຣິຠາສິຍມາໂນປິ ວິປ຺ປຏິສາຣໍ ອນຸປ຺ປາເທຕ຺ວາວ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໗.

‘‘ອກາມໍ ວາ ສກາມໍ ວາ, ໂຍ ນໂຣ ລຠເຕ ປິຍໍ;

ລາຠເມຕ຺ຖ ປສໍສາມ, ອລາໂຠ ຕຕ຺ຖ ປາປໂກ’’ຕິ.

ສາປິ ຕສ຺ມິໍ ເອວໍ ກເຖນ຺ເຕປິ ອໂນສກ຺ກິຕ຺ວາ ຖທ຺ຘຕຣວຈນໍ ວຕ຺ວາ ປລາເປຕຸກາມາ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໘.

‘‘ປາສາຓສາຣໍ ຂຓສິ, ກຓິກາຣສ຺ສ ທາຣຸນາ;

ວາຕໍ ຊາເລນ ພາເຘສິ, ໂຍ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕມິຈ຺ຉສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຓິກາຣສ຺ສ ທາຣຸນາຕິ ກຓິກາຣກຏ຺ເຐນ. ພາເຘສີຕິ ພນ຺ຘສີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໙.

‘‘ປາສາໂຓ ນູນ ເຕ ຫທເຍ, ໂອຫິໂຕ ມຸທຸລກ຺ຂເຓ;

ໂຍ ເຕ ສາຕໍ ນ ວິນ຺ທາມິ, ຕິໂຣຊນປທາຄໂຕ.

໑໐.

‘‘ຍທາ ມໍ ຠກຸຏິໍ ກຕ຺ວາ, ຣາຊປຸຕ຺ຕີ ອຸທິກ຺ຂຕິ;

ອາຬາຣິໂກ ຕທາ ໂຫມິ, ຣຎ຺ໂຎ ມທ຺ທສ຺ສນ຺ເຕປຸເຣ.

໑໑.

‘‘ຍທາ ອຸມ຺ຫຍມານາ ມໍ, ຣາຊປຸຕ຺ຕີ ອຸທິກ຺ຂຕິ;

ນາຬາຣິໂກ ຕທາ ໂຫມິ, ຣາຊາ ໂຫມິ ຕທາ ກຸໂສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຸທຸລກ຺ຂເຓຕິ ມຸທຸນາ ອິຕ຺ຖິລກ຺ຂເຓນ ສມນ຺ນາຄເຕ. ໂຍຕິ ໂຍ ອຫໍ ຕິໂຣຣຏ຺ຐາ ອາຄໂຕ ຕວ ສນ຺ຕິເກ ວສນ຺ໂຕ ປຏິສນ຺ຖາຣມຕ຺ຕມ຺ປິ ສາຕໍ ນ ລຠາມິ, ໂສ ເອວໍ ມຎ຺ຎາມິ, ມຍິ ສິເນຫຸປ຺ປຕ຺ຕິນິວາຣຓາຍ ນູນ ຕວ ຫທເຍ ປາສາໂຓ ຐປິໂຕ. ຠກຸຏິໍ ກຕ຺ວາຕິ ໂກຘວເສນ ວລິວິສມໍ ນລາຏໍ ກຕ຺ວາ. ອາຬາຣິໂກຕິ ຠຕ຺ຕກາຣໂກ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອຫໍ ມທ຺ທຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ຠຕ຺ຕກາຣກທາໂສ ວິຍ ໂຫມີຕິ ວທຕິ. ອຸມ຺ຫຍມານາຕິ ປຫຏ຺ຐາກາຣໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຫສມານາ. ຣາຊາ ໂຫມີຕິ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອຫໍ ກຸສາວຕີນຄເຣ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ຣາຊາ ວິຍ ໂຫມິ, ກສ຺ມາສິ ເອວໍ ຜຣຸສາ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມາ ເອວຣູປໍ ກຣິ, ຠທ຺ເທຕິ.

ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ອຕິວິຍ ອລ຺ລີຍິຕ຺ວາ ກເຖຕິ, ມຸສາວາທໍ ກຕ຺ວາ ອຸປາເຍນ ນໍ ອິໂຕ ປລາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄາຖມາຫ –

໑໒.

‘‘ສເຈ ຫິ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ເນມິຕ຺ຕານໍ ຠວິສ຺ສຕິ;

ເນວ ເມ ຕ຺ວໍ ປຕີ ອສ຺ສ, ກາມໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕຸ ສຕ຺ຕຘາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ມຫາຣາຊ, ມຍາ ‘‘ອຍໍ ກຸສຣາຊາ ມຍ຺ຫໍ ປຕິ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ພຫູ ນິມິຕ຺ຕປາຐກາ ປຸຈ຺ຉິຕາ, ເຕ ‘‘ກາມໍ ກິຣ ມໍ ສຕ຺ຕຘາ ຉິນ຺ທນ຺ຕຸ, ເນວ ເມ ຕ຺ວໍ ປຕິ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ວທິໍສູຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຕໍ ປຏິພາຫນ຺ໂຕ ‘‘ຠທ຺ເທ, ມຍາປິ ອຕ຺ຕໂນ ຣຏ຺ເຐ ເນມິຕ຺ຕກາ ປຸຈ຺ຉິຕາ, ເຕ ‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສີຫສ຺ສຣກຸສຣາຊໂຕ ຕວ ປຕິ ນາມ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ພ຺ຍາກຣິໍສຸ, ອຫມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຓພລນິມິຕ຺ເຕນ ເອວເມວ ກເຖສິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໑໓.

‘‘ສເຈ ຫິ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ອຎ຺ເຎສໍ ຍທິ ວາ ມມ;

ເນວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປຕີ ອຕ຺ຖິ, ອຎ຺ໂຎ ສີຫສ຺ສຣາ ກຸສາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຍທິ ຫິ ອຎ຺ເຎສໍ ເນມິຕ຺ຕານໍ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ຍທິ ວາ ມມ ວຈນໍ ສຈ຺ຈໍ, ຕວ ອຎ຺ໂຎ ປຕິ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ.

ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ນ ສກ຺ກາ ອິມໍ ລຊ຺ຊາເປຕຸໍ ວາ ປລາເປຕຸໍ ວາ, ກິໍ ເມ ອິມິນາ’’ຕິ ທ຺ວາຣໍ ປິຘາຍ ອຕ຺ຕານໍ ນ ທສ຺ເສສິ. ໂສປິ ກາຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂອຕຣິ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕໍ ທຏ຺ຐຸໍ ນ ລຠຕິ, ຠຕ຺ຕກາຣກກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຕິວິຍ ກິລມຕິ, ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ທາຣູນິ ຜາເລຕິ, ຠາຊນານິ ໂຘວຕິ, ກາເຊນ ອຸທກໍ ອາຫຣຕິ, ສຍນ຺ໂຕ ອມ຺ພຓປິຏ຺ເຐ ສຍຕິ, ປາໂຕ ວຸຏ຺ຐາຍ ຍາຄຸອາທີນິ ປຈຕິ ຫຣຕິ ໂຠເຊຕິ, ນນ຺ທິຣາຄໍ ນິສ຺ສາຍ ອຕິທຸກ຺ຂໍ ອນຸໂຠຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ຠຕ຺ຕເຄຫທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ຂຸຊ຺ຊໍ ທິສ຺ວາ ປກ຺ໂກສິ. ສາ ປຠາວຕິຍາ ຠເຍນ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸໍ ອວິສຫນ຺ຕີ ຕຸຣິຕຕຸຣິຕາ ວິຍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຖ ນໍ ເວເຄນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຂຸຊ຺ເຊ’’ຕິ ອາຫ.

ສາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຐິຕາ ‘‘ໂກ ເອໂສ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ສທ຺ທໍ ນ ສຸຓາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ‘‘ຂຸຊ຺ເຊ ຕ຺ວມ຺ປິ ສາມິນີປິ ເຕ ອຸໂຠປິ ອຕິວິຍ ຖທ຺ຘາ, ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິເກ ວສນ຺ໂຕ ອາໂຣຄ຺ຍສາສນມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ລຠາມິ, ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ປນ ກິໍ ທສ຺ສຖ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ຕາເວຕໍ, ອປິ ເມ ປຠາວຕິໍ ມຸທຸກໍ ກຕ຺ວາ ທສ຺ເສຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ‘‘ສເຈ ເມ ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ, ຂຸຊ຺ຊຠາວໍ ເຕ ອຸຊຸກໍ ກຕ຺ວາ ຄີເວຍ຺ຍກໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ປໂລເຠນ຺ໂຕ ປຎ຺ຈ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໑໔.

‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກາເຣສ຺ສໍ, ປຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ເຊ ກຸສາວຕິໍ;

ສເຈ ມໍ ນາຄນາສູຣູ, ໂອໂລເກຍ຺ຍ ປຠາວຕີ.

໑໕.

‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກາເຣສ຺ສໍ, ປຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ເຊ ກຸສາວຕິໍ;

ສເຈ ມໍ ນາຄນາສູຣູ, ອາລເປຍ຺ຍ ປຠາວຕີ.

໑໖.

‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກາເຣສ຺ສໍ, ປຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ເຊ ກຸສາວຕິໍ;

ສເຈ ມໍ ນາຄນາສູຣູ, ອຸມ຺ຫາເຍຍ຺ຍ ປຠາວຕີ.

໑໗.

‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກາເຣສ຺ສໍ, ປຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ເຊ ກຸສາວຕິໍ;

ສເຈ ມໍ ນາຄນາສູຣູ, ປມ຺ຫາເຍຍ຺ຍ ປຠາວຕີ.

໑໘.

‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກາເຣສ຺ສໍ, ປຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ເຊ ກຸສາວຕິໍ;

ສເຈ ມໍ ນາຄນາສູຣູ, ປາຓີຫິ ອຸປສມ຺ຜຸເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕຕິ ຕວ ຄີເວຍ຺ຍໍ ສພ຺ພສຸວຓ຺ຓມຍເມວ ກາເຣສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ເນກ຺ຂໍ ຄີວໍ ເຕ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຕວ ຄີວາຍ ເນກ຺ຂມຍໍ ປິຬນ຺ຘນໍ ປິຬນ຺ເຘສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອໂລເກຍ຺ຍາຕິ ສເຈ ຕວ ວຈເນນ ມໍ ປຠາວຕີ ໂອໂລເກຍ຺ຍ, ສເຈ ມໍ ຕາຍ ໂອໂລກາເປຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ອາລເປຍ຺ຍາ’’ຕິອາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເອຕ຺ຖ ປນ ອຸມ຺ຫາເຍຍ຺ຍາຕິ ມນ຺ທຫສິຕວເສນ ປຣິຫາເສຍ຺ຍ. ປມ຺ຫາເຍຍ຺ຍາຕິ ມຫາຫສິຕວເສນ ປຣິຫາເສຍ຺ຍ.

ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ເທວ, ກຕິປາຫຈ຺ຈເຍນ ນໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວເສ ກຣິສ຺ສາມິ, ປສ຺ສຖ ເມ ປຣກ຺ກມ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໍ ກຣຓີຍໍ ຕີເຣຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ວສນຄພ຺ຠໍ ໂສເຘນ຺ຕີ ວິຍ ປຫຣຓໂຍຄ຺ຄໍ ເລຑ຺ຑຸຂຓ຺ຑມ຺ປິ ອເສເສຕ຺ວາ ອນ຺ຕມໂສ ປາທຸກາປິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ສກລຄພ຺ຠໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຄພ຺ຠທ຺ວາເຣ ອຸມ຺ມາຣໍ ອນ຺ຕຣໍ ກຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ເອກໍ ນີຈປີຐກໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ອມ຺ມ, ສີເສ ເຕ ອູກາ ວິຈິນິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ປີຐເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອູຣຸອນ຺ຕເຣ ຕສ຺ສາ ສີສໍ ຐເປຕ຺ວາ ໂຖກໍ ກຓ຺ຑຸຍິຕ຺ວາ ‘‘ອໂຫ ອິມິສ຺ສາ ສີເສ ພຫູ ອູກາ’’ຕິ ສກສີສໂຕ ອູກາ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຫຕ຺ເຖ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ປສ຺ສ ກິຕ຺ຕກາ ເຕ ສີເສ ອູກາ’’ຕິ ປິຍກຖໍ ກເຖຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໑໙.

‘‘ນ ຫິ ນູນາຍໍ ຣາຊປຸຕ຺ຕີ, ກຸເສ ສາຕມ຺ປິ ວິນ຺ທຕິ;

ອາຬາຣິເກ ຠເຕ ໂປເສ, ເວຕເນນ ອນຕ຺ຖິເກ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ເອກໍເສນ ອຍໍ ຣາຊປຸຕ຺ຕີ ປຸພ຺ເພ ກຸສາວຕີນຄເຣ ກຸສນຣິນ຺ທສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣວເສນ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ສາຕໍ ນ ວິນ຺ທຕິ ນ ລຠຕິ, ຕມ຺ພູລມຕ຺ຕມ຺ປິ ເອເຕນ ເອຕິສ຺ສາ ທິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ. ກິໍກາຣຓາ? ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ເອກທິວສມ຺ປິ ອງ຺ກໍ ອວຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິປນ຺ນສາມິກມ຺ຫິ ຫທຍໍ ຠິນ຺ທິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ອຍໍ ປນ ອາຬາຣິເກ ຠເຕ ໂປເສ ອາຬາຣິກຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠຕກຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຸປຄເຕ ເອຕສ຺ມິໍ ປຸຣິເສ ມູເລນປິ ອນຕ຺ຖິເກ ເກວລໍ ຕໍເຍວ ນິສ຺ສາຍ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອວໍ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວນ຺ເຕ ປຏິສນ຺ຖາຣມຕ຺ຕມ຺ປິ ນ ກໂຣຕິ, ສເຈປິ ເຕ, ອມ຺ມ, ຕສ຺ມິໍ ສິເນໂຫ ນຕ຺ຖິ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຄ຺ຄຣາຊາ ມໍ ນິສ຺ສາຍ ກິລມຕີຕິ ຕສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທວ ທາຕຸໍ ອຣຫສີຕິ.

ສາ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຂຸຊ຺ຊາຍ ກຸຊ຺ຌິ. ອຖ ນໍ ຂຸຊ຺ຊາ ຄີວາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕຄພ຺ເຠ ຂິປິຕ຺ວາ ສຍໍ ພຫິ ຫຸຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ປິຘາຍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸມ຺ຫິ ໂອລມ຺ພນ຺ຕີ ອຏ຺ຐາສິ. ປຠາວຕີ ຕໍ ຄເຫຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີ ທ຺ວາຣມູເລ ຐຕ຺ວາ ອກ຺ໂກສນ຺ຕີ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໒໐.

‘‘ນ ຫິ ນູນາຍໍ ສາ ຂຸຊ຺ຊາ, ລຠຕິ ຊິວ຺ຫາຍ ເຉທນໍ;

ສຸນິສິເຕນ ສຕ຺ເຖນ, ເອວໍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ຠຓ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸນິສິເຕນາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ນິສິເຕນ ຕິຂິຓສຕ຺ເຖນ. ເອວໍ ທຸພ຺ຠາສິຕນ຺ຕິ ເອວໍ ອໂສຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ຠຓນ຺ຕີ.

ອຖ ຂຸຊ຺ຊາ ອາວິຎ຺ຈນຣຊ຺ຊຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕາວ ‘‘ນິປ຺ປຎ຺ເຎ ທຸພ຺ພິນີເຕ ຕວ ຣູປໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ກິໍ ມຍໍ ຕວ ຣູປໍ ຂາທິຕ຺ວາ ຍາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຣສຫິ ຄາຖາຫິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ປກາເສນ຺ຕີ ຂຸຊ຺ຊາຄຊ຺ຊິຕໍ ນາມ ຄຊ຺ຊິ –

໒໑.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຫາຍໂສຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໒.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຫທ຺ຘໂນຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໓.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຫພ຺ພໂລຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໔.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຫາຣຏ຺ໂຐຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໕.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຫາຣາຊາຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໖.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ສີຫສ຺ສໂຣຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໗.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ວຄ຺ຄຸສ຺ສໂຣຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໘.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ພິນ຺ທຸສ຺ສໂຣຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໒໙.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຎ຺ຊຸສ຺ສໂຣຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໓໐.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ມຘຸສ຺ສໂຣຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໓໑.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ສຕສິປ຺ໂປຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໓໒.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ຂຕ຺ຕິໂຍຕິປິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍໍ.

໓໓.

‘‘ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ ປຠາວຕິ;

ກຸສຣາຊາຕິ ກຕ຺ວານ, ກຣສ຺ສຸ ຣຸຈິເຣ ປິຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມາ ນໍ ຣູເປນ ປາເມສິ, ອາໂຣເຫນ, ປຠາວຕີຕິ ອເຣ ປຠາວຕິ, ມາ ຕ຺ວໍ ເອຕໍ ກຸສນຣິນ຺ທໍ ອຕ຺ຕໂນ ຣູເປນ ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ ປມິນິ, ເອວໍ ປມາຓໍ ຄຓ຺ຫິ. ມຫາຍໂສຕິ ມຫານຸຠາໂວ ໂສຕິ ເອວໍ ຫທເຍ ກຕ຺ວານ ຣຸຈິເຣ ປິຍທສ຺ສເນ ກຣສ຺ສຸ ຕສ຺ສ ປິຍໍ. ອານຸຠາໂວເຍວ ຫິສ຺ສ ຣູປນ຺ຕິ ວທຕິ. ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ອປິ ຈ ມຫາຍໂສຕິ ມຫາປຣິວາໂຣ. ມຫທ຺ຘໂນຕິ ມຫາໂຠໂຄ. ມຫພ຺ພໂລຕິ ມຫາຖາໂມ. ມຫາຣຏ຺ໂຐຕິ ວິປຸລຣຏ຺ໂຐ. ມຫາຣາຊາຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຄ຺ຄຣາຊາ. ສີຫສ຺ສໂຣຕິ ສີຫສທ຺ທສມານສທ຺ໂທ. ວຄ຺ຄຸສ຺ສໂຣຕິ ລີລາຍຸຕ຺ຕສ຺ສໂຣ. ພິນ຺ທຸສ຺ສໂຣຕິ ສມ຺ປິຓ຺ຑິຕຆນສ຺ສໂຣ. ມຎ຺ຊຸສ຺ສໂຣຕິ ສຸນ຺ທຣສ຺ສໂຣ. ມຘຸສ຺ສໂຣຕິ ມຘຸຣຍຸຕ຺ຕສ຺ສໂຣ. ສຕສິປ຺ໂປຕິ ປເຣສໍ ສນ຺ຕິເກ ອສິກ຺ຂິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ພເລເນວ ນິປ຺ຜນ຺ນອເນກສຕສິປ຺ໂປ. ຂຕ຺ຕິໂຍຕິ ໂອກ຺ກາກປເວຓິຍໍ ຊາໂຕ ອສມ຺ຠິນ຺ນຂຕ຺ຕິໂຍ. ກຸສຣາຊາຕິ ສກ຺ກທຕ຺ຕິຍກຸສຕິຓສມານນາໂມ ຣາຊາ. ເອວຣູໂປ ຫິ ອຎ຺ໂຎ ຣາຊາ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ຊານິຕ຺ວາ ເອຕສ຺ສ ປິຍໍ ກໂຣຫີຕິ ຂຸຊ຺ຊາ ເອຕ຺ຕກາຫິ ຄາຖາຫິ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖສິ.

ປຠາວຕີ ຕສ຺ສາ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຂຸຊ຺ເຊ ອຕິວິຍ ຄຊ຺ຊສິ, ຫຕ຺ເຖນ ປາປຸຓນ຺ຕີ ສສາມິກຠາວໍ ເຕ ຊານາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຂຸຊ຺ຊໍ ຕຊ຺ເຊສິ. ສາປິ ຕໍ ‘‘ອຫໍ ຕໍ ຣກ຺ຂມານາ ປິຕຸໂນ ເຕ ກຸສຣາຊສ຺ສ ອາຄຕຠາວໍ ນາໂຣເຈສິໍ, ໂຫຕຸ, ອຊ຺ຊ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ຠາຍາເປສິ. ສາປິ ‘‘ໂກຈິເທວ ສຸເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ ຂຸຊ຺ຊໍ ສຎ຺ຎາເປສິ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ອລຠນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ມາເສ ທຸພ຺ໂຠຊເນນ ທຸກ຺ຂເສຍ຺ຍາຍ ກິລມນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂກ ເມ ເອຕາຍ ອຕ຺ໂຖ, ສຕ຺ຕ ມາເສ ວສນ຺ໂຕ ເອຕໍ ປສ຺ສິຕຸມ຺ປິ ນ ລຠາມິ, ອຕິວິຍ ກກ຺ຂຬາ ສາຫສິກາ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສກ຺ໂກ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊາ ສຕ຺ຕ ມາເສ ປຠາວຕິໍ ທຏ຺ຐຸມ຺ປິ ນ ລຠິ, ລຠນາກາຣມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ມທ຺ທຣຎ຺ໂຎ ທູເຕ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ທູຕໍ ປາເຫນ຺ໂຕ ‘‘ປຠາວຕີ, ກຸສຣາຊໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອາຄຕາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ປຠາວຕິໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ ເອເກກສ຺ສ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ສາສນໍ ປຫິຓິ. ເຕ ມຫາປຣິວາເຣນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອາຄຕກາຣຓໍ ນ ຊານນ຺ຕິ. ເຕ ‘‘ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ອາຄໂຕ, ຕ຺ວໍ ກສ຺ມາ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ຎຕ຺ວາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ເອກໍ ກິຣ ຘີຕຣໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ທສ຺ສຕິ, ປສ຺ສຖສ຺ສ ອນາຈາຣໍ, ອຸປ຺ປຓ຺ເຑຕິ ໂນ, ຄຓ຺ຫຖ ນ’’ນ຺ຕິ ‘‘ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອມ຺ຫາກໍ ປຠາວຕິໍ ເທຕຸ ຍຸທ຺ຘໍ ວາ’’ຕິ ສາສນານິ ປຫິຓິຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປຣິວາຣຍິໍສຸ. ມທ຺ທຣາຊາ ສາສນໍ ສຸຕ຺ວາ ຠີຕຕສິໂຕ ອມຈ຺ເຈ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ເທວ, ສຕ຺ຕປິ ຣາຊາໂນ ປຠາວຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ອາຄຕາ, ‘ສເຈ ນ ທສ຺ສຕິ, ປາກາຣໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມາ’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ປາກາເຣ ອຠິນ຺ເນເຍວ ເຕສໍ ປຠາວຕິໍ ເປເສສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໓໔.

‘‘ເອເຕ ນາຄາ ອຸປຕ຺ຖທ຺ຘາ, ສພ຺ເພ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ ວມ຺ມິຕາ;

ປຸຣາ ມທ຺ທນ຺ຕິ ປາກາຣໍ, ອາເນນ຺ເຕຕໍ ປຠາວຕິ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປຕ຺ຖທ຺ຘາຕິ ອຕິຖທ຺ຘາ ທປ຺ປິຕາ. ອາເນນ຺ເຕຕໍ ປຠາວຕິນ຺ຕິ ອາເນນ຺ຕຸ ເອຕໍ ປຠາວຕິນ຺ຕິ ສາສນານິ ປຫິຓິໍສຸ. ຕສ຺ມາ ຍາວ ເອເຕ ນາຄາ ປາກາຣໍ ນ ມທ຺ທນ຺ຕິ, ຕາວ ເນສໍ ປຠາວຕິໍ ເປເສຫິ, ມຫາຣາຊາຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ສຈາຫໍ ເອກສ຺ສ ປຠາວຕິໍ ເປເສສ຺ສາມິ, ເສສາ ຍຸທ຺ຘໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ກາ ເອກສ຺ສ ທາຕຸໍ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຄ຺ຄຣາຊານໍ ‘ວິຣູໂປ’ຕິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອາຄຕາ ອາຄມນສ຺ສ ຜລໍ ລຠຕຸ, ວຘິຕ຺ວານ ນໍ ສຕ຺ຕ ຂຓ຺ຑານິ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ເປເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໓໕.

‘‘ສຕ຺ຕ ພິເລ ກຣິຕ຺ວານ, ອຫເມຕໍ ປຠາວຕິໍ;

ຂຕ຺ຕິຍານໍ ປທສ຺ສາມິ, ເຍ ມໍ ຫນ຺ຕຸໍ ອິຘາຄຕາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສ ສາ ກຖາ ສກລນິເວສເນ ປາກຏາ ອໂຫສິ. ປຣິຈາຣິກາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊາ ກິຣ ຕໍ ສຕ຺ຕ ຂຓ຺ຑານິ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ເປເສສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຠາວຕິຍາ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາ ມຣຓຠຍຠີຕາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ຠຄິນີຫິ ປຣິວຸຕາ ມາຕຸ ສິຣິຄພ຺ຠໍ ອຄມາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໓໖.

‘‘ອວຸຏ຺ຐຫິ ຣາຊປຸຕ຺ຕີ, ສາມາ ໂກເສຍ຺ຍວາສິນີ;

ອສ຺ສຸປຸຓ຺ເຓຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ, ທາສີຄຓປຸຣກ຺ຂຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສາມາຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ. ໂກເສຍ຺ຍວາສິນີຕິ ສຸວຓ຺ຓຂຈິຕໂກເສຍ຺ຍນິວສນາ.

ສາ ມາຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມາຕຣໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິເທວມານາ ອາຫ –

໓໗.

‘‘ຕໍ ນູນ ກກ຺ກູປນິເສວິຕໍ ມຸຂໍ, ອາທາສທນ຺ຕາຖຣຸປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕໍ;

ສຸຠໍ ສຸເນຕ຺ຕໍ ວິຣຊໍ ອນງ຺ຄຓໍ, ຉຸທ຺ຘໍ ວເນ ຐສ຺ສຕິ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ.

໓໘.

‘‘ເຕ ນູນ ເມ ອສິເຕ ເວລ຺ລິຕຄ຺ເຄ, ເກເສ ມຸທູ ຈນ຺ທນສາຣລິຕ຺ເຕ;

ສມາກຸເລ ສີວຖິກາຍ ມຊ຺ເຌ, ປາເທຫິ ຄິຊ຺ຌາ ປຣິກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ.

໓໙.

‘‘ຕາ ນູນ ເມ ຕມ຺ພນຂາ ສຸໂລມາ, ພາຫາ ມຸທູ ຈນ຺ທນສາຣລິຕ຺ຕາ;

ຉິນ຺ນາ ວເນ ອຸຊ຺ຌິຕາ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ, ຄຍ຺ຫ ຘງ຺ໂກ ຄຈ຺ຉຕິ ເຍນກາມໍ.

໔໐.

‘‘ເຕ ນູນ ຕາລູປນິເຠ ອລມ຺ເພ, ນິເສວິເຕ ກາສິກຈນ຺ທເນນ;

ຖເນສຸ ເມ ລມ຺ພິສ຺ສຕິ ສິງ຺ຄາໂລ, ມາຕູວ ປຸຕ຺ໂຕ ຕຣຸໂຓ ຕນູໂຊ.

໔໑.

‘‘ຕໍ ນູນ ໂສຓິໍ ປຸຖຸລໍ ສຸໂກຏ຺ຏິຕໍ, ນິເສວິຕໍ ກຎ຺ຈນເມຂລາຫິ;

ຉິນ຺ນໍ ວເນ ຂຕ຺ຕິເຍຫີ ອວຕ຺ຖໍ, ສິງ຺ຄາລສງ຺ຆາ ປຣິກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ.

໔໒.

‘‘ໂສຓາ ຘງ຺ກາ ສິງ຺ຄາລາ ຈ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ສນ຺ຕິ ທາຐິໂນ;

ອຊຣາ ນູນ ເຫສ຺ສນ຺ຕິ, ຠກ຺ຂຍິຕ຺ວາ ປຠາວຕິໍ.

໔໓.

‘‘ສເຈ ມໍສານິ ຫຣິໍສຸ, ຂຕ຺ຕິຍາ ທູຣຄາມິໂນ;

ອຏ຺ຐີນິ ອມ຺ມ ຍາຈິຕ຺ວາ, ອນຸປເຖ ທຫາຖ ນໍ.

໔໔.

‘‘ເຂຕ຺ຕານິ ອມ຺ມ ກາເຣຕ຺ວາ, ກຓິກາເຣຕ຺ຖ ໂຣປຍ;

ຍທາ ເຕ ປຸປ຺ຜິຕາ ອສ຺ສຸ, ເຫມນ຺ຕານໍ ຫິມຈ຺ຈເຍ;

ສເຣຍ຺ຍາຖ ມມໍ ອມ຺ມ, ເອວໍວຓ຺ຓາ ປຠາວຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກກ຺ກູປນິເສວິຕນ຺ຕິລ ກກ຺ກູປນິເສວິຕນ຺ຕິ ສາສປກກ຺ກໂລຓກກ຺ກມຕ຺ຕິກກກ຺ກຕິລກກ຺ກຫລິທ຺ທິກກ຺ກມຸຂຈຸຓ຺ຓເກຫິ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ກກ຺ເກຫິ ອຸປນິເສວິຕໍ. ອາທາສທນ຺ຕາຖຣຸປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕນ຺ຕິ ທນ຺ຕມຍຖຣຸມ຺ຫິ ອາທາເສ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕໍ ຕຕ຺ຖ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ມຓ຺ຑິຕໍ. ສຸຠນ຺ຕິ ສຸຠມຸຂໍ. ວິຣຊນ຺ຕິ ວິຄຕຣຊໍ ນິມ຺ມລໍ. ອນງ຺ຄຓນ຺ຕິ ຄຓ຺ຑປິຬກາທິໂທສຣຫິຕໍ. ຉຸທ຺ຘນ຺ຕິ ອມ຺ມ ເອວຣູປໍ ມມ ມຸຂໍ ອທ຺ຘາ ອິທານິ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ ຉຑ຺ຑິຕໍ ວເນ ອຣຎ຺ເຎ ຐສ຺ສຕີຕິ ປຣິເທວຕິ. ອສິເຕຕິ ກາຬເກ. ເວລ຺ລິຕຄ຺ເຄຕິ ອຸນ຺ນຕຄ຺ເຄ. ສີວຖິກາຍາຕິ ສຸສານມ຺ຫິ. ປຣິກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ເອວຣູເປ ມມ ເກເສ ມນຸສ຺ສມໍສຂາທກາ ຄິຊ຺ຌາ ປາເທຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ ນູນ ປຣິກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ. ຄຍ຺ຫ ຘງ຺ໂກ ຄຈ຺ຉຕິ ເຍນກາມນ຺ຕິ ອມ຺ມ ມມ ເອວຣູປໍ ພາຫໍ ນູນ ຘງ຺ໂກ ຄເຫຕ຺ວາ ລຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ໂຕ ເຍນກາມໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ.

ຕາລູປນິເຠຕິ ສຸວຓ຺ຓຕາລຜລສທິເສ. ກາສິກຈນ຺ທເນນາຕິ ສຸຂຸມຈນ຺ທເນນ ນິເສວິເຕ. ຖເນສຸ ເມຕິ ອມ຺ມ ມມ ສຸສາເນ ປຕິຕາຍ ເອວຣູເປ ຖເນ ທິສ຺ວາ ມຸເຂນ ຑໍສິຕ຺ວາ ເຕສຸ ເມ ຖເນສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຕນຸໂຊ ມາຕຸ ຕຣຸຓປຸຕ຺ໂຕ ວິຍ ນູນ ສິງ຺ຄາໂລ ລມ຺ພິສ຺ສຕິ. ໂສຓິນ຺ຕິ ກຏິໍ. ສຸໂກຏ຺ຏິຕນ຺ຕິ ໂຄຫນຸເກນ ປຫຣິຕ຺ວາ ສຸວຑ຺ຒິຕໍ. ອວຕ຺ຖນ຺ຕິ ຉຑ຺ຑິຕໍ. ຠກ຺ຂຍິຕ຺ວາຕິ ອມ຺ມ ເອເຕ ເອຕ຺ຕກາ ນູນ ມມ ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອຊຣາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ.

ສເຈ ມໍສານິ ຫຣິໍສູຕິ ອມ຺ມ ສເຈ ເຕ ຂຕ຺ຕິຍາ ມຍິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ມມ ມໍສານິ ຫເຣຍ຺ຍຸໍ, ອຖ ຕຸມ຺ເຫ ອຏ຺ຐີນິ ຍາຈິຕ຺ວາ ອນຸປເຖ ທຫາຖນໍ, ຊງ຺ຆມຄ຺ຄມຫາມຄ຺ຄານໍ ອນ຺ຕເຣ ທເຫຍ຺ຍາຖາຕິ ວທຕິ. ເຂຕ຺ຕານີຕິ ອມ຺ມ ມມ ຌາປິຕຏ຺ຐາເນ ມາລາທິວຕ຺ຖູນິ ກາເຣຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖ ເອເຕສຸ ເຂຕ຺ເຕສຸ ກຓິກາຣຣຸກ຺ເຂ ໂຣປຍ. ຫິມຈ຺ຈເຍຕິ ຫິມປາຕາຕິກ຺ກເມ ຜຄ຺ຄຸຓມາເສ. ສເຣຍ຺ຍາຖາຕິ ເຕສໍ ປຸປ຺ຜານໍ ສຸວຓ຺ຓຈງ຺ໂກຏກໍ ປູເຣຕ຺ວາ ອູຣູສຸ ຐເປຕ຺ວາ ມມ ຘີຕາ ປຠາວຕີ ເອວໍວຓ຺ຓາຕິ ສເຣຍ຺ຍາຖ.

ອິຕິ ສາ ມຣຓຠຍຕຊ຺ຊິຕາ ມາຕຸ ສນ຺ຕິເກ ວິລປິ. ມທ຺ທຣາຊາປິ ‘‘ຜຣສຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ຄເຫຕ຺ວາ ໂຈຣຆາຕໂກ ອິເຘວ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ອາຓາເປສິ. ຕສ຺ສ ອາຄມນໍ ສກລຣາຊເຄເຫ ປາກຏໍ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ອາຄຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ປຠາວຕິຍາ ມາຕາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ໂສກສມປ຺ປິຕາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໔໕.

‘‘ຕສ຺ສາ ມາຕາ ອຸທຏ຺ຐາສິ, ຂຕ຺ຕິຍາ ເທວວຓ຺ຓິນີ;

ທິສ຺ວາ ອສິຎ຺ຈ ສູນຎ຺ຈ, ຣຎ຺ໂຎ ມທ຺ທສ຺ສນ຺ເຕປຸເຣ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸທຏ຺ຐາສີຕິ ອາສນາ ອຸຏ຺ຐາຍ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ທິສ຺ວາ ອສິຎ຺ຈ ສູນຎ຺ຈາຕິ ອນ຺ເຕປຸຣມ຺ຫິ ອລງ຺ກຕມຫາຕເລ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຜຣສຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ວິລປນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໔໖.

‘‘ອິມິນາ ນູນ ອສິນາ, ສຸສຎ຺ຎໍ ຕນຸມຊ຺ຌິມໍ;

ຘີຕຣໍ ມທ຺ທ ຫນ຺ຕ຺ວານ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ ປທສ຺ສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອສິນາຕິ ຜຣສຸໍ ສນ຺ຘາຍາຫ. ໂສ ຫິ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ອສິ ນາມ ຊາໂຕ. ສຸສຎ຺ຎໍ ຕນຸມຊ຺ຌິມນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສຎ຺ຎາຕໍ ຕນຸມຊ຺ຌິມໍ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ສຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ອາຫ – ‘‘ເທວິ, ກິໍ ກເຖສິ, ຕວ ຘີຕາ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອຄ຺ຄຣາຊານໍ ‘ວິຣູໂປ’ຕິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄຕມຄ຺ເຄ ປທວລຎ຺ເຊ ອວິນຏ຺ເຐເຍວ ມຈ຺ຈຸໍ ນລາເຏນາທາຍ ອາຄຕາ, ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ຣູປໍ ນິສ຺ສາຍ ອີທິສໍ ຜລໍ ລຠຕູ’’ຕິ. ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຘີຕຸ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິລປນ຺ຕີ ອາຫ –

໔໗.

‘‘ນ ເມ ອກາສິ ວຈນໍ, ອຕ຺ຖກາມາຍ ປຸຕ຺ຕິເກ;

ສາຊ຺ຊ ໂລຫິຕສຎ຺ຉນ຺ນາ, ຄຈ຺ຉສິ ຍມສາຘນໍ.

໔໘.

‘‘ເອວມາປຊ຺ຊຕີ ໂປໂສ, ປາປິຍຎ຺ຈ ນິຄຈ຺ຉຕິ;

ໂຍ ເວ ຫິຕານໍ ວຈນໍ, ນ ກໂຣຕິ ອຕ຺ຖທສ຺ສິນໍ.

໔໙.

‘‘ສເຈ ຈ ອຊ຺ຊ ຘາເຣສິ, ກຸມາຣໍ ຈາຣຸທສ຺ສນໍ;

ກຸເສນ ຊາຕໍ ຂຕ຺ຕິຍໍ, ສຸວຓ຺ຓມຓິເມຂລໍ;

ປູຊິຕໍ ຎາຕິສງ຺ເຆຫິ, ນ ຄຈ຺ຉສິ ຍມກ຺ຂຍໍ.

໕໐.

‘‘ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ເຠຣີ ນທຕິ, ກຸຎ຺ຊໂຣ ຈ ນິກູຊຕິ;

ຂຕ຺ຕິຍານໍ ກຸເລ ຠທ຺ເທ, ກິນ຺ນຸ ສຸຂຕຣໍ ຕໂຕ.

໕໑.

‘‘ອສ຺ໂສ ຈ ສິສຕິ ທ຺ວາເຣ, ກຸມາໂຣ ອຸປໂຣທຕິ;

ຂຕ຺ຕິຍານໍ ກຸເລ ຠທ຺ເທ, ກິນ຺ນຸ ສຸຂຕຣໍ ຕໂຕ.

໕໒.

‘‘ມຍູຣໂກຎ຺ຈາຠິຣຸເທ, ໂກກິລາຠິນິກູຊິເຕ;

ຂຕ຺ຕິຍານໍ ກຸເລ ຠທ຺ເທ, ກິນ຺ນຸ ສຸຂຕຣໍ ຕໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຕ຺ຕິເກຕິ ຕໍ ອາລປຕິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອມ຺ມ, ອິຘ ກິໍ ກຣິສ຺ສສິ, ສາມິກສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉ, ມາ ຣູປມເທນ ມຊ຺ຊີຕິ ເອວໍ ຍາຈນ຺ຕິຍາປິ ເມ ວຈນໍ ນ ອກາສິ, ສາ ຕ຺ວໍ ອຊ຺ຊ ໂລຫິຕສຎ຺ຉນ຺ນາ ຄຈ຺ຉສິ ຍມສາຘນໍ, ມຈ຺ຈຸຣາຊສ຺ສ ຠວນໍ ຄມິສ຺ສສີຕິ. ປາປິຍຎ຺ຈາຕິ ອິໂຕ ປາປຕຣຎ຺ຈ ນິຄຈ຺ຉຕິ. ສເຈ ຈ ອຊ຺ຊ ຘາເຣສີຕິ, ອມ຺ມ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວສໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸສນຣິນ຺ທໍ ປຏິຈ຺ຈ ລທ຺ຘໍ ອຕ຺ຕໂນ ຣູເປນ ສທິສໍ ຈາຣຸທສ຺ສນໍ ກຸມາຣໍ ອຊ຺ຊ ຘາຣຍິສ຺ສສິ. ຍມກ຺ຂຍນ຺ຕິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຍມນິເວສນໍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ. ຕໂຕ ຍມ຺ຫິ ຂຕ຺ຕິຍກຸເລ ອຍໍ ວິຠູຕິ, ຕມ຺ຫາ ນານາເຠຣິສທ຺ເທນ ເຈວ ມຕ຺ຕວາຣຓໂກຎ຺ຈນາເທນ ຈ ນິນ຺ນາທິຕາ ກຸສາວຕີຣາຊກຸລາ ກິໍ ນຸ ສຸຂຕຣໍ ທິສ຺ວາ ອິຘາຄຕາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສິສຕີຕິ ຫສຕິ. ກຸມາໂຣຕິ ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ຄນ຺ຘພ຺ພກຸມາໂຣ. ອຸປໂຣທຕີຕິ ນານາຕູຣິຍານິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຫາຣໍ ກໂຣຕິ. ໂກກິລາຠິນິກູຊິເຕຕິ ກຸສຣາຊກຸເລ ສາຍໍ ປາໂຕ ປວຕ຺ຕນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕູປຫາຣໍ ປຏິປ຺ຜຣນ຺ຕີ ວິຍ ໂກກິເລຫິ ອຠິນິກູຊິເຕ.

ອິຕິ ສາປິ ເອຕ຺ຕກາຫິ ຄາຖາຫິ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ອຊ຺ຊ ກຸສນຣິນ຺ໂທ ອິຘ ອສ຺ສ, ອິເມ ສຕ຺ຕ ຣາຊາໂນ ປລາເປຕ຺ວາ ມມ ຘີຕຣໍ ທຸກ຺ຂາ ປໂມເຈຕ຺ວາ ອາທາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໕໓.

‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ສຕ຺ຕຸມທ຺ທໂນ, ປຣຣຏ຺ຐປ຺ປມທ຺ທໂນ;

ກຸໂສ ໂສຬາຣປຎ຺ຎາໂຓ, ໂຍ ໂນ ທຸກ຺ຂາ ປໂມຈເຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂສຬາຣປຎ຺ຎາໂຓຕິ ອຸຬາຣປຎ຺ໂຎ.

ຕໂຕ ປຠາວຕີ ‘‘ມມ ມາຕຸ ກຸສສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠຓນ຺ຕິຍາ ມຸຂໍ ນປ຺ປໂຫຕິ, ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຕາວສ຺ສາ ຕສ຺ສ ອິເຘວ ອາຬາຣິກກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ວສນຠາວ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໕໔.

‘‘ອິເຘວ ໂສ ສຕ຺ຕຸມທ຺ທໂນ, ປຣຣຏ຺ຐປ຺ປມທ຺ທໂນ;

ກຸໂສ ໂສຬາຣປຎ຺ຎາໂຓ, ໂຍ ເຕ ສພ຺ເພ ວຘິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖສ຺ສາ ມາຕາ ‘‘ອຍໍ ມຣຓຠຍຠີຕາ ວິປ຺ປລປຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໕໕.

‘‘ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາ ນຸ ຠຓສິ, ອນ຺ຘພາລາ ປຠາສສິ;

ກຸໂສ ເຈ ອາຄໂຕ ອສ຺ສ, ກິໍ ນ ຊາເນມຸ ຕໍ ມຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນ຺ຘພາລາຕິ ສມ຺ມູຬ຺ຫາ ອຎ຺ຎາຓາ ຫຸຕ຺ວາ. ກິໍ ນ ຊາເນມູຕິ ເກນ ກາຣເຓນ ຕໍ ນ ຊາເນຍ຺ຍາມ. ໂສ ຫິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຐິໂຕວ ອມ຺ຫາກໍ ສາສນໍ ເປເສຍ຺ຍ, ສມຸສ຺ສິຕທ຺ຘຊາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນີເສນາ ປຎ຺ຎາເຍຖ, ຕ຺ວໍ ປນ ມຣຓຠເຍນ ກເຖສີຕິ.

ສາ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນ ເມ ມາຕາ ສທ຺ທຫຕິ, ຕສ຺ສ ອິຘາຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ມາເສ ວສນຠາວໍ ນ ຊານາຕິ, ທສ຺ເສສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມາຕຣໍ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໕໖.

‘‘ເອໂສ ອາຬາຣິໂກ ໂປໂສ, ກຸມາຣີປຸຣມນ຺ຕເຣ;

ທຬ຺ຫໍ ກຕ຺ວານ ສໍເວລ຺ລິໍ, ກຸມ຺ຠິໍ ໂຘວຕິ ໂອຓໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຸມາຣີປຸຣມນ຺ຕເຣຕິ ວາຕປາເນ ຐິຕາ ຕວ ຘີຕານໍ ກຸມາຣີນໍ ວສນຏ຺ຐານນ຺ຕເຣ ນໍ ໂອໂລເກຫິ. ສໍເວລ຺ລິນ຺ຕິ ກຈ຺ຉໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ກຸມ຺ຠິໍ ໂຘວຕິ.

ໂສ ກິຣ ຕທາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕິ, ອທ຺ຘາ ມຣຓຠຍຕຊ຺ຊິຕາ, ປຠາວຕີ, ມມ ອາຄຕຠາວໍ ກເຖສ຺ສຕິ, ຠາຊນານິ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸທກໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຠາຊນານິ ໂຘວິຕຸໍ ອາຣຠິ. ອຖ ນໍ ມາຕາ ປຣິຠາສນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໕໗.

‘‘ເວຓີ ຕ຺ວມສິ ຈຓ຺ຑາລີ, ອທູສິ ກຸລຄນ຺ຘິນີ;

ກຖໍ ມທ຺ທກຸເລ ຊາຕາ, ທາສໍ ກຍິຣາສິ ກາມຸກ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເວຓີຕິ ຕຈ຺ຉິກາ. ອທູສິ ກຸລຄນ຺ຘິນີຕິ ອຸທາຫຸ ຕ຺ວໍ ກຸລທູສິກາ. ກາມຸກນ຺ຕິ ກຖໍ ນາມ ຕ຺ວໍ ເອວຣູເປ ກຸເລ ຊາຕາ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິກໍ ທາສໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ.

ຕໂຕ ປຠາວຕີ ‘‘ມມ ມາຕາ ອິມສ຺ສ ມໍ ນິສ຺ສາຍ ເອວໍ ວສນຠາວໍ ນ ຊານາຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໕໘.

‘‘ນມ຺ຫິ ເວຓີ ນ ຈຓ຺ຑາລີ, ນ ຈມ຺ຫິ ກຸລຄນ຺ຘິນີ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕຕິ, ອມ຺ມ, ເອສ ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ, ຕ຺ວໍ ປນ ‘‘ທາໂສ’’ຕິ ມຎ຺ຎສິ, ກສ຺ມາ ນໍ ອຫໍ ‘‘ທາໂສ’’ຕິ ກເຖສ຺ສາມີຕິ.

ອິທານິສ຺ສ ຍສໍ ວຓ຺ເຓນ຺ຕີ ອາຫ –

໕໙.

‘‘ໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສຫສ຺ສານິ, ສທາ ໂຠເຊຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສິ.

໖໐.

ຍສ຺ສ ນາຄສຫສ຺ສານິ, ສທາ ໂຍເຊນ຺ຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສິ.

໖໑.

‘‘ຍສ຺ສ ອສ຺ສສຫສ຺ສານິ, ສທາ ໂຍເຊນ຺ຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສິ.

໖໒.

‘‘ຍສ຺ສ ຣຖສຫສ຺ສານິ, ສທາ ໂຍເຊນ຺ຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສິ;

ຍສ຺ສ ອຸສຠສຫສ຺ສານິ, ສທາ ໂຍເຊນ຺ຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສິ.

໖໓.

‘‘ຍສ຺ສ ເຘນຸສຫສ຺ສານິ, ສທາ ທຸຫນ຺ຕິ ວີສຕິໍ;

ໂອກ຺ກາກປຸຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທນ຺ເຕ, ຕ຺ວໍ ນຸ ທາໂສຕິ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ.

ເອວໍ ຕາຍ ປຎ຺ຈຫິ ຄາຖາຫິ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຍໂສ ວຓ຺ຓິໂຕ. ອຖສ຺ສາ ມາຕາ ‘‘ອຍໍ ອສມ຺ຠິຕາ ກຖໍ ກເຖຕິ, ອທ຺ຘາ ເອວເມຕ’’ນ຺ຕິ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ໂສ ເວເຄນ ປຠາວຕິຍາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ອມ຺ມ, ກຸສຣາຊາ ອິຘາຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອາມ ຕາຕ, ອຊ຺ຊສ຺ສ ສຕ຺ຕ ມາສາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ ຕວ ຘີຕານໍ ອາຬາຣິກຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອສທ຺ທຫນ຺ໂຕ ຂຸຊ຺ຊໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຍຖາຠູຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຘີຕຣໍ ຄຣຫນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໖໔.

‘‘ຕຄ຺ຆ ເຕ ທຸກ຺ກຏໍ ພາເລ, ຍໍ ຂຕ຺ຕິຍໍ ມຫພ຺ພລໍ;

ນາຄໍ ມຓ຺ຑູກວຓ຺ເຓນ, ນ ຕໍ ອກ຺ຂາສິຘາຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕຄ຺ຆາຕິ ເອກໍເສເນວ.

ໂສ ຘີຕຣໍ ຄຣຫິຕ຺ວາ ເວເຄນ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕປຏິສນ຺ຖາໂຣ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຕ຺ຕໂນ ອຈ຺ຈຍໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໖໕.

‘‘ອປຣາຘໍ ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ໂນ ຂມ ຣເຖສຠ;

ຍໍ ຕໍ ອຎ຺ຎາຕເວເສນ, ນາຎ຺ຎາສິມ຺ຫາ ອິຘາຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ສຈາຫໍ ຜຣຸສໍ ວກ຺ຂາມິ, ອິເຘວສ຺ສ ຫທຍໍ ຜລິສ຺ສຕິ, ອສ຺ສາເສສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຠາຊນນ຺ຕເຣ ຐິໂຕວ ອິຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໖໖.

‘‘ມາທິສສ຺ສ ນ ຕໍ ຉນ຺ນໍ, ໂຍຫໍ ອາຬາຣິໂກ ຠເວ;

ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ເມ ປສີທສ຺ສຸ, ນຕ຺ຖິ ເຕ ເທວ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ.

ຣາຊາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ປຠາວຕິໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຂມາປນຕ຺ຖາຍ ເປເສຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໖໗.

‘‘ຄຈ຺ຉ ພາເລ ຂມາເປຫິ, ກຸສຣາຊໍ ມຫພ຺ພລໍ;

ຂມາປິໂຕ ກຸໂສ ຣາຊາ, ໂສ ເຕ ທສ຺ສຕິ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ສາ ປິຕຸ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຠຄິນີຫິ ເຈວ ປຣິຈາຣິກາຫິ ຈ ປຣິວຸຕາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ໂສປິ ກມ຺ມກາຣເວເສນ ຐິໂຕວ ຕສ຺ສາ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄມນໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ປຠາວຕິຍາ ມານໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປາທມູເລ ນໍ ກລເລ ນິປຊ຺ຊາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຕນາ ອາຠຕໍ ອຸທກໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຂລມຓ຺ຑລມຕ຺ຕໍ ຐານໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ເອກກລລໍ ອກາສິ. ສາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປາເທສຸ ນິປຕິຕ຺ວາ ກລລປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນາ ຕໍ ຂມາເປສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໖໘.

‘‘ປິຕຸສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ເທວວຓ຺ຓີ ປຠາວຕີ;

ສິຣສາ ອຄ຺ຄຫີ ປາເທ, ກຸສຣາຊໍ ມຫພ຺ພລ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສິຣສາຕິ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ກຸສຣາຊານໍ ປາເທ ອຄ຺ຄເຫສີຕິ.

ຄເຫຕ຺ວາ ຈ ປນ ນໍ ຂມາເປນ຺ຕີ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໖໙.

‘‘ຍາມາ ຣຕ຺ໂຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ, ຕາມາ ເທວ ຕຍາ ວິນາ;

ວນ຺ເທ ເຕ ສິຣສາ ປາເທ, ມາ ເມ ກຸຊ຺ຌ ຣເຖສຠ.

໗໐.

‘‘ສພ຺ພໍ ເຕ ປຏິຊານາມິ, ມຫາຣາຊ ສຸໂຓຫິ ເມ;

ນ ຈາປິ ອປ຺ປິຍໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ກເຣຍ຺ຍາມິ ອຫໍ ປຸນ.

໗໑.

‘‘ເອວໍ ເຈ ຍາຈມານາຍ, ວຈນໍ ເມ ນ ກາຫສິ;

ອິທານິ ມໍ ຕາໂຕ ຫນ຺ຕ຺ວາ, ຂຕ຺ຕິຍານໍ ປທສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣຕ຺ໂຍຕິ ຣຕ຺ຕິໂຍ. ຕາມາຕິ ຕາ ອິມາ ສພ຺ພາປິ ຕຍາ ວິນາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ສພ຺ພໍ ເຕ ປຏິຊານາມີຕິ, ມຫາຣາຊ, ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ມຍາ ຕວ ອປ຺ປິຍເມວ ກຕໍ, ອິທໍ ເຕ ອຫໍ ສພ຺ພໍ ປຏິຊານາມິ, ອປຣມ຺ປິ ສຸໂຓຫິ ເມ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍາຫໍ ປຸນ ຕຸຍ຺ຫໍ ອປ຺ປິຍໍ ນ ກຣິສ຺ສາມິ. ເອວໍ ເຈຕິ ສເຈ ເອວໍ ຍາຈມານາຍ ມມ ຕ຺ວໍ ວຈນໍ ນ ກຣິສ຺ສສີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ສຈາຫໍ ‘ອິມໍ ຕ຺ວຎ຺ເຈວ ຊານິສ຺ສສີ’ຕິ ວກ຺ຂາມິ, ຫທຍມສ຺ສາ ຜລິສ຺ສຕິ, ອສ຺ສາເສສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໗໒.

‘‘ເອວໍ ເຕ ຍາຈມານາຍ, ກິໍ ນ ກາຫາມິ ເຕ ວໂຈ;

ວິກຸທ຺ໂຘ ຕ຺ຍສ຺ມິ ກລ຺ຍາຓິ, ມາ ຕ຺ວໍ ຠາຍິ ປຠາວຕິ.

໗໓.

‘‘ສພ຺ພໍ ເຕ ປຏິຊານາມິ, ຣາຊປຸຕ຺ຕິ ສຸໂຓຫິ ເມ;

ນ ຈາປິ ອປ຺ປິຍໍ ຕຸຍ຺ຫໍ, ກເຣຍ຺ຍາມິ ອຫໍ ປຸນ.

໗໔.

‘‘ຕວ ກາມາ ຫິ ສຸສ຺ໂສຓິ, ປຫຸ ທຸກ຺ຂໍ ຕິຕິກ຺ຂິສໍ;

ພຫຸໍ ມທ຺ທກຸລໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ, ນຍິຕຸໍ ຕໍ ປຠາວຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກິໍ ນ ກາຫາມີຕິ ກິໍກາຣຓາ ຕວ ວຈນໍ ນ ກຣິສ຺ສາມິ. ວິກຸທ຺ໂຘ ຕ຺ຍສ຺ມີຕິ ວິກຸທ຺ໂຘ ນິກ຺ໂກໂປ ເຕ ອສ຺ມິໍ. ສພ຺ພໍ ເຕຕິ ວິກຸທ຺ຘຠາວຎ຺ຈ ອິທານິ ອປ຺ປິຍກຣຓຎ຺ຈ ອຸຠຍໍ ເຕ ອິທໍ ສພ຺ພເມວ ປຏິຊານາມິ. ຕວ ກາມາຕິ ຕວ ກາເມນ ຕໍ ອິຈ຺ຉມາໂນ. ຕິຕິກ຺ຂິສນ຺ຕິ ອຘິວາເສມິ. ພຫຸໍ ມທ຺ທກຸລໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ ນຍິຕຸໍ ຕນ຺ຕິ ພຫຸມທ຺ທຣາຊກຸລໍ ຫນິຕ຺ວາ ພລກ຺ກາເຣນ ຕໍ ເນຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖຕິ.

ອຖ ໂສ ສກ຺ກສ຺ສ ເທວຣຎ຺ໂຎ ປຣິຈາຣິກໍ ວິຍ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຈາຣິກໍ ທິສ຺ວາ ຂຕ຺ຕິຍມານໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ມຍິ ກິຣ ຘຣມາເນເຍວ ມມ ຠຣິຍໍ ອຎ຺ເຎ ຄເຫຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ສີໂຫ ວິຍ ຣາຊງ຺ຄເຓ ວິຊມ຺ຠມາໂນ ‘‘ສກລນຄຣວາສິໂນ ເມ ອາຄຕຠາວໍ ຊານນ຺ຕູ’’ຕິ ວຄ຺ຄນ຺ໂຕ ນທນ຺ໂຕ ເສເຬນ຺ໂຕ ອປ຺ໂຜເຏນ຺ໂຕ ‘‘ອິທານິ ເຕ ຊີວຄ຺ຄາຫໍ ຄເຫສ຺ສາມິ, ຣຖາທໂຍ ເມ ໂຍເຊນ຺ຕູ’’ຕິ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໗໕.

‘‘ໂຍຊຍນ຺ຕຸ ຣເຖ ອສ຺ເສ, ນານາຈິຕ຺ເຕ ສມາຫິເຕ;

ອຖ ທກ຺ຂຖ ເມ ເວຄໍ, ວິຘມນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕໂວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນານາຈິຕ຺ເຕຕິ ນານາລງ຺ກາຣວິຈິຕ຺ເຕ. ສມາຫິເຕຕິ ອສ຺ເສ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ສຸສິກ຺ຂິເຕ ນິພ຺ພິເສວເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ທກ຺ຂຖ ເມ ເວຄນ຺ຕິ ອຖ ເມ ປຣກ຺ກມໍ ປສ຺ສິສ຺ສຖາຕິ.

ສຕ຺ຕູນໍ ຄຓ຺ຫນໍ ນາມ ມຍ຺ຫໍ ຠາໂຣ, ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ ນ຺ຫຕ຺ວາ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ປາສາທໍ ອາຣຸຫາຕິ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ມທ຺ທຣາຊາປິສ຺ສ ປຣິຫາຣກຣຓຕ຺ຖໍ ອມຈ຺ເຈ ປຫິຓິ. ເຕ ຕສ຺ສ ມຫານສທ຺ວາເຣເຍວ ສາຓິໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກປ຺ປເກ ອຸປຏ຺ຐເປສຸໍ. ໂສ ກຕມສ຺ສຸກມ຺ໂມ ສີສໍນ຺ຫາໂຕ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ອມຈ຺ຈາທີຫິ ປຣິວຸໂຕ ‘‘ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ທິສາ ວິໂລເກຕ຺ວາ ອປ຺ໂຜເຏສິ. ໂອໂລກິຕໂອໂລກິຕຏ຺ຐານໍ ວິກມ຺ປິ. ໂສ ‘‘ອິທານິ ເມ ປຣກ຺ກມໍ ປສ຺ສິສ຺ສຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໗໖.

‘‘ຕຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອຸທິກ຺ຂິໍສຸ, ຣຎ຺ໂຎ ມທ຺ທສ຺ສນ຺ເຕປຸເຣ;

ວິຊມ຺ຠມານໍ ສີຫໍວ, ໂຜເຏນ຺ຕໍ ທິຄຸຓໍ ຠຸຊ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຕຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ວິຊມ຺ຠນ຺ຕໍ ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕໍ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ວາຕປານານິ ວິວຣິຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ອຸທິກ຺ຂິໍສູຕິ.

ອຖສ຺ສ ມທ຺ທຣາຊາ ກຕອາເນຎ຺ຊກາຣຓໍ ອລງ຺ກຕວຣວາຣຓໍ ເປເສສິ. ໂສ ສມຸສ຺ສິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ‘‘ປຠາວຕິໍ ອາເນຖາ’’ຕິ ຕມ຺ປິ ປຈ຺ຉໂຕ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ປຣິວຸໂຕ ປາຈີນທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຣເສນໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ກຸສຣາຊາ, ຊີວິຕຕ຺ຖິກາ ອຸເຣນ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕູ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສີຫນາທໍ ນທິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕຸມທ຺ທນໍ ອກາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໗໗.

‘‘ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘຎ຺ຈ ອາຣຸຍ຺ຫ, ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປຠາວຕິໍ;

ສງ຺ຄາມໍ ໂອຕຣິຕ຺ວານ, ສີຫນາທໍ ນທີ ກຸໂສ.

໗໘.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ນທໂຕ ສຸຕ຺ວາ, ສີຫສ຺ເສວິຕເຣ ມິຄາ;

ຂຕ຺ຕິຍາ ວິປລາຍິໍສຸ, ກຸສສທ຺ທຠຍຏ຺ຏິຕາ.

໗໙.

‘‘ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ອນີກຏ຺ຐາ, ຣຖິກາ ປຕ຺ຕິກາຣກາ;

ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ກຸສສທ຺ທຠຍຏ຺ຏິຕາ.

໘໐.

‘‘ຕສ຺ມິໍ ສງ຺ຄາມສີສສ຺ມິໍ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຫຏ຺ຐມານໂສ;

ກຸສສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ເທວິນ຺ໂທ, ອທາ ເວໂຣຈນໍ ມຓິໍ.

໘໑.

‘‘ໂສ ຕໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສງ຺ຄາມໍ, ລທ຺ຘາ ເວໂຣຈນໍ ມຓິໍ;

ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘຄໂຕ ຣາຊາ, ປາເວກ຺ຂິ ນຄຣໍ ປຸຣໍ.

໘໒.

‘‘ຊີວຄ຺ຄາຫໍ ຄເຫຕ຺ວານ, ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕ ຂຕ຺ຕິເຍ;

ສສຸຣສ຺ສູປນາເມສິ, ອິເມ ເຕ ເທວ ສຕ຺ຕໂວ.

໘໓.

‘‘ສພ຺ເພວ ເຕ ວສໍ ຄຕາ, ອມິຕ຺ຕາ ວິຫຕາ ຕວ;

ກາມໍ ກໂຣຫິ ເຕ ຕຍາ, ມຸຎ຺ຈ ວາ ເຕ ຫນສ຺ສຸ ວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິປລາຍິໍສູຕິ ສຕິໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ວິປລ຺ລຕ຺ຖຈິຕ຺ຕາ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ. ກຸສສທ຺ທຠຍຏ຺ຏິຕາຕິ ກຸສຣຎ຺ໂຎ ສທ຺ທໍ ນິສ຺ສາຍ ຊາເຕນ ຠເຍນ ອຸປທ຺ທຸຕາ ມູຬ຺ຫຈິຕ຺ຕາ. ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຉິນ຺ທນ຺ຕີຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ ມທ຺ທນ຺ຕິ. ‘‘ຠິນ຺ທິໍສູ’’ຕິປິ ປາໂຐ. ຕສ຺ມິນ຺ຕິ ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສທ຺ທສວເນເນວ ສງ຺ຄາເມ ຠິນ຺ເນ ຕສ຺ມິໍ ສງ຺ຄາມສີເສ ຕໍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣກ຺ກມໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຫທໂຍ ສກ຺ໂກ ເວໂຣຈນໍ ນາມ ມຓິກ຺ຂນ຺ຘໍ ຕສ຺ສ ອທາສິ. ນຄຣໍ ປຸຣນ຺ຕິ ນຄຣສງ຺ຂາຕໍ ປຸຣໍ. ພນ຺ຘິຕ຺ວາຕິ ເຕສຎ຺ເຎວ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາຏເກນ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ. ກາມໍ ກໂຣຫິ ເຕ ຕຍາຕິ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ກາມໍ ອິຈ຺ຉໍ ຣຸຈິໍ ກໂຣຫິ, ເອເຕ ຫິ ຕຍາ ທາສາ ກຕາເຍວາຕິ.

ຣາຊາ ອາຫ –

໘໔.

‘‘ຕຸຍ຺ເຫວ ສຕ຺ຕໂວ ເອເຕ, ນ ຫິ ເຕ ມຍ຺ຫ ສຕ຺ຕໂວ;

ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ໂນ ມຫາຣາຊ, ມຸຎ຺ຈ ວາ ເຕ ຫນສ຺ສຸ ວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ໂນຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ອິສ຺ສໂຣຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ ອິເມຫິ ມາຣິເຕຫິ, ມາ ເຕສໍ ອາຄມນໍ ນິຣຕ຺ຖກໍ ໂຫຕຸ, ປຠາວຕິຍາ ກນິຏ຺ຐາ ສຕ຺ຕ ມທ຺ທຣາຊຘີຕໂຣ ອຕ຺ຖິ, ຕາ ເນສໍ ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໘໕.

‘‘ອິມາ ເຕ ຘີຕໂຣ ສຕ຺ຕ, ເທວກຎ຺ຎູປມາ ສຸຠາ;

ທທາຫິ ເນສໍ ເອເກກໍ, ໂຫນ຺ຕຸ ຊາມາຕໂຣ ຕວາ’’ຕິ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາຫ –

໘໖.

‘‘ອມ຺ຫາກຎ຺ເຈວ ຕາສຎ຺ຈ, ຕ຺ວໍ ໂນ ສພ຺ເພສມິສ຺ສໂຣ;

ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ໂນ ມຫາຣາຊ, ເທຫິ ເນສໍ ຍທິຈ຺ຉສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕ຺ວໍ ໂນ ສພ຺ເພສນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊ ກຸສນຣິນ຺ທ, ກິໍ ວເທສິ, ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ເອເຕສຎ຺ຈ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ມມຎ຺ຈ ອິມາສຎ຺ຈ ສພ຺ເພສໍ ໂນ ອິສ຺ສໂຣ. ຍທິຈ຺ຉສີຕິ ຍທິ ອິຈ຺ຉສິ, ຍສ຺ສ ວາ ຍໍ ທາຕຸໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ເທຫີຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ຕາ ສພ຺ພາປິ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ເອເກກສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ເອເກກໍ ອທາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ປຎ຺ຈ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

໘໗.

‘‘ເອກເມກສ຺ສ ເອເກກໍ, ອທາ ສີຫສ຺ສໂຣ ກຸໂສ;

ຂຕ຺ຕິຍານໍ ຕທາ ເຕສໍ, ຣຎ຺ໂຎ ມທ຺ທສ຺ສ ຘີຕໂຣ.

໘໘.

‘‘ປີຓິຕາ ເຕນ ລາເຠນ, ຕຸຏ຺ຐາ ສີຫສ຺ສເຣ ກຸເສ;

ສກຣຏ຺ຐານິ ປາຍິໍສຸ, ຂຕ຺ຕິຍາ ສຕ຺ຕ ຕາວເທ.

໘໙.

‘‘ປຠາວຕິຎ຺ຈ ອາທາຍ, ມຓິໍ ເວໂຣຈນໍ ສຸຠໍ;

ກຸສາວຕິໍ ກຸໂສ ຣາຊາ, ອຄມາສິ ມຫພ຺ພໂລ.

໙໐.

‘‘ຕ຺ຍສ຺ສຸ ເອກຣເຖ ຍນ຺ຕາ, ປວິສນ຺ຕາ ກຸສາວຕິໍ;

ສມານາ ວຓ຺ຓຣູເປນ, ນາຎ຺ຎມຎ຺ຎາຕິໂຣຈິສຸໍ.

໙໑.

‘‘ມາຕາ ປຸຕ຺ເຕນ ສໍຄຈ຺ຉິ, ອຸຠໂຍ ຈ ຊຍມ຺ປຕີ;

ສມຄ຺ຄາ ເຕ ຕທາ ອາສຸໍ, ຜີຕໍ ຘຣຓິມາວສຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປີຓິຕາຕິ ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ. ປາຍິໍສູຕິ ອິທານິ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ຠເວຍ຺ຍາຖາຕິ ກຸສນຣິນ຺ເທນ ໂອວທິຕາ ອຄມໍສຸ. ອຄມາສີຕິ ກຕິປາຫໍ ວສິຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຣຏ຺ຐໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສສຸຣໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຄໂຕ. ເອກຣເຖ ຍນ຺ຕາຕິ ທ຺ເວປິ ເອກຣຖໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ. ສມານາ ວຓ຺ຓຣູເປນາຕິ ວຓ຺ເຓນ ຈ ຣູເປນ ຈ ສມານາ ຫຸຕ຺ວາ. ນາຎ຺ຎມຎ຺ຎາຕິໂຣຈິສຸນ຺ຕິ ເອໂກ ເອກໍ ນາຕິກ຺ກມິ. ມຓິຣຕນານຸຠາເວນ ກິຣ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອຠິຣູໂປ ອໂຫສິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ ໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ໂຕ, ໂສ ກິຣ ປຸພ຺ເພ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາຕນິສ຺ສນ຺ເທນ ພຸທ຺ຘປຏິມາກຣຓນິສ຺ສນ຺ເທນ ຈ ເອວໍ ເຕຊວນ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ສໍຄຈ຺ຉີຕິ ອຖສ຺ສ ມາຕາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄມນໍ ສຸຕ຺ວາ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ພຫຸໍ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ອາທາຍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ສມາຄຈ຺ຉິ. ໂສປິ ມາຕຣາ ສທ຺ຘິໍເຍວ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫໍ ຉຓກີຬໍ ກີຬິຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປາສາທຕລໍ ອຠິຣຸຫິ. ເຕປິ ອຸໂຠ ຊຍມ຺ປຕິກາ ສມຄ຺ຄາ ອເຫສຸໍ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວຊີວໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ຜີຕໍ ຘຣຓິໍ ອຊ຺ຌາວສິໍສູຕິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ, ສຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ຕທາ ມາຕາປິຕໂຣ ມຫາຣາຊກຸລານິ ອເຫສຸໍ, ກນິຏ຺ໂຐ ອານນ຺ໂທ, ຂຸຊ຺ຊາ ຂຸຊ຺ຊຸຕ຺ຕຣາ, ປຠາວຕີ ຣາຫຸລມາຕາ, ປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ກຸສຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິນ຺ຕິ.

ກຸສຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຐມາ.

[໕໓໒] ໒. ໂສຓນນ຺ທຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ເທວຕາ ນຸສິ ຄນ຺ຘພ຺ໂພຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ມາຕຸໂປສກຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ວຕ຺ຖຸ ສາມຊາຕເກ (ຊາ. ໒.໒໒.໒໙໖ ອາທໂຍ) ວຕ຺ຖຸສທິສໍ. ຕທາ ປນ ສຕ຺ຖາ ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸຊ຺ຌາຍິຕ຺ຖ, ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕາ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຣຊ຺ຊໍ ລຠມານາປິ ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ໂປສິໍສຸເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສີ ພ຺ຣຫ຺ມວຑ຺ຒນໍ ນາມ ນຄຣໍ ອໂຫສິ. ຕຕ຺ຖ ມໂນໂຊ ນາມ ຣາຊາ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອສີຕິໂກຏິວິຠໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓມຫາສາໂລ ອປຸຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓີ ເຕເນວ ‘‘ໂຠຕິ ປຸຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ປຕ຺ເຖສິ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ, ຊາຕສ຺ສ ຈສ຺ສ ‘‘ໂສຓກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ຕສ຺ສ ປທສາ ຄມນກາເລ ອຎ຺ໂຎປິ ສຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ຈວິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາເຍວ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ, ຕສ຺ສ ຊາຕສ຺ສ ‘‘ນນ຺ທກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ເຕສໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕເວທານໍ ສພ຺ພສິປ຺ເປສຸ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ຕານໍ ວຍປ຺ປຕ຺ຕານໍ ຣູປສມ຺ປທໍ ທິສ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ໂຠຕິ ປຸຕ຺ຕໍ ໂສຓກຸມາຣໍ ຆຣພນ຺ຘເນນ ພນ຺ຘິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕມຕ຺ຖໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ໂສ ‘‘ອລໍ, ອມ຺ມ, ມຍ຺ຫໍ ຆຣາວາເສນ, ອຫໍ ຍາວຊີວໍ ຕຸມ຺ເຫ ປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ.

ເຕ ປຸນປ຺ປຸນໍ ກເຖນ຺ຕາປິ ຕສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ອລຠິຕ຺ວາ ນນ຺ທກຸມາຣໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ ກຸຏຸມ຺ພໍ ປຏິປຊ຺ຊາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນາຫໍ ຠາຕຣາ ຉຑ຺ຑິຕເຂຬໍ ສີເສນ ອຸກ຺ຂິປາມິ, ອຫມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ຠາຕຣາວ ສທ຺ຘິໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເຕສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ທ຺ເວ ເອວໍ ຕຣຸຓາວ ກາເມ ປຊຫນ຺ຕິ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ມຍໍ, ສພ຺ເພເຍວ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕາ, ກິໍ ໂວ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍ, ອິທາເນວ ສພ຺ເພ ມຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ຘນໍ ທານມຸເຂ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ທາສຊນໍ ຠຸຊິສ຺ສໍ ກຕ຺ວາ ຎາຕີນໍ ທາຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ທຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ຊນາ ພ຺ຣຫ຺ມວຑ຺ຒນນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ປຎ຺ຈປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ ສຣໍ ນິສ຺ສາຍ ຣມຓີເຍ ວນສຓ຺ເຑ ອສ຺ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສິໍສຸ. ອຸໂຠປິ ຠາຕໂຣ ມາຕາປິຕໂຣ ປຏິຊຄ຺ຄິໍສຸ, ເຕສໍ ປາໂຕວ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຎ຺ຈ ມຸຂໂຘວນຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລຎ຺ຈ ປຣິເວຓຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໂຕ ມຘຸຣຜລາຜລານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ຂາທາເປນ຺ຕິ, ອຸຓ຺ເຫນ ວາ ສີເຕນ ວາ ວາຣິນາ ນ຺ຫາເປນ຺ຕິ, ຊຏາ ໂສເຘນ຺ຕິ, ປາທປຣິກມ຺ມາທີນິ ເຕສໍ ກໂຣນ຺ຕິ.

ເອວໍ ອທ຺ຘາເນ ຄເຕ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ‘‘ມຍາ ອາຠຕຜລາຜລາເນວ ປຐມໍ ມາຕາປິຕໂຣ ຂາທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ຈ ປຣຫິຍ຺ໂຍ ຈ ຄຫິຕຏ຺ຐານໂຕ ຍານິ ວາ ຕານິ ວາ ປາໂຕວ ອາຫຣິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ຂາທາເປສິ. ເຕ ຕານິ ຂາທິຕ຺ວາ ມຸຂໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ອຸໂປສຖິກາ ຠວນ຺ຕິ. ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ປນ ທູຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຘຸຣມຘຸຣານິ ສຸປກ຺ກສຸປກ຺ການິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອຸປນາເມສິ. ອຖ ນໍ, ‘‘ຕາຕ, ກນິຏ຺ເຐນ ເຕ ອາຠຕານິ ມຍໍ ປາໂຕວ ຂາທິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖິກາ ຊາຕາ, ນ ອິທານິ ໂນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອິຕິ ຕສ຺ສ ຜລາຜລານິ ປຣິໂຠຄໍ ນ ລຠນ຺ຕິ ວິນສ຺ສນ຺ຕິ, ປຸນທິວເສສຸປິ ຕເຖວາຕິ. ເອວໍ ໂສ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ຎຕາຍ ທູຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາປິ ອາຫຣຕິ, ເຕ ປນ ນ ຂາທນ຺ຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມາຕາປິຕໂຣ ເມ ສຸຂຸມາລາ, ນນ຺ໂທ ຈ ຍານິ ວາ ຕານິ ວາ ອປກ຺ກທຸປ຺ປກ຺ການິ ຜລາຜລານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຂາທາເປຕິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອິເມ ນ ຈີຣໍ ປວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ, ວາເຣສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ນໍ ໂສ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ນນ຺ທ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຜລາຜລໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ມມາຄມນໍ ປຏິມາເນຫິ, ອຸໂຠປິ ເອກໂຕວ ຂາທາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕປິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎໍ ປຈ຺ຈາສີສນ຺ໂຕ ນ ຕສ຺ສ ວຈນມກາສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ນນ຺ໂທ ມມ ວຈນໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ ອຍຸຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ປລາເປສ຺ສາມິ ນໍ, ຕໂຕ ເອກໂກວ ມາຕາປິຕໂຣ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ນນ຺ທ, ຕ຺ວໍ ອໂນວາທໂກ ປຓ຺ຑິຕານໍ ວຈນໍ ນ ກໂຣສິ, ອຫໍ ເຊຏ຺ໂຐ, ມາຕາປິຕໂຣ ມເມວ ຠາໂຣ, ອຫເມວ ເນສໍ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ອິຘ ວສິຕຸໍ ນ ລຈ຺ຉສິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຍາຫີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ອຈ຺ຉຣໍ ປຫຣິ.

ໂສ ເຕນ ປລາປິໂຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ກສິຓໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕໍ ທິວສເມວ ປຎ຺ຈ ອຠິຎ຺ຎາໂຍ ອຏ຺ຐ ສມາປຕ຺ຕິໂຍ ນິພ຺ພຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ສີເນຣຸປາທໂຕ ຣຕນວາລຸກາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ມມ ຠາຕຸ ປຓ຺ຓສາລາຍ ປຣິເວເຓ ໂອກິຣິຕ຺ວາ ຠາຕຣໍ ຂມາເປຕຸໍ ປໂຫມິ, ເອວມ຺ປິ ນ ໂສຠິສ຺ສຕິ, ອໂນຕຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ມມ ຠາຕຸ ປຓ຺ຓສາລາຍ ປຣິເວເຓ ໂອສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຠາຕຣໍ ຂມາເປຕຸໍ ປໂຫມິ, ເອວມ຺ປິ ນ ໂສຠິສ຺ສຕິ, ສເຈ ເມ ຠາຕຣໍ ເທວຕານໍ ວເສນ ຂມາເປຍ຺ຍໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ມຫາຣາຊາໂນ ສກ຺ກຎ຺ຈ ອາເນຕ຺ວາ ຠາຕຣໍ ຂມາເປຕຸໍ ປໂຫມິ, ເອວມ຺ປິ ນ ໂສຠິສ຺ສຕິ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ມໂນຊໍ ອຄ຺ຄຣາຊານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຣາຊາໂນ ອາເນຕ຺ວາ ຂມາເປສ຺ສາມິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ມມ ຠາຕຸ ຄຸໂຓ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອວຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຄມິສ຺ສຕິ, ຈນ຺ທິມສູຣິໂຍ ວິຍ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ຕາວເທວ ອິທ຺ຘິຍາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມວຑ຺ຒນນຄເຣ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຐິໂຕ ‘‘ເອໂກ ກິຣ ໂວ ຕາປໂສ ທຏ຺ຐຸກາໂມ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣຈາເປສິ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ມຍາ ທິຏ຺ເຐນ, ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ອາຄໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຠຕ຺ຕໍ ປຫິຓິ, ໂສ ຠຕ຺ຕໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ຕຓ຺ຑຸລໍ ປຫິຓິ, ຕຓ຺ຑຸລໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ວຕ຺ຖານິ ປຫິຓິ, ວຕ຺ຖານິ ນ ອິຈ຺ຉິ. ຕມ຺ພູລໍ ປຫິຓິ, ຕມ຺ພູລໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ອຖສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ເປເສສິ, ‘‘ກິມຕ຺ຖໍ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ. ໂສ ທູເຕນ ປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ຣາຊານໍ ອຸປຏ຺ຐຫິຕຸໍ ອາຄໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ພຫູ ມມ ອຸປຏ຺ຐາກາ, ອຕ຺ຕໂນວ ຕາປສຘມ຺ມໍ ກໂຣຕູ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ປຓ຺ຑິຕາ, ກິຎ຺ຈິ ອຸປາຍໍ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ອາສເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫ ກິຣ ມຍ຺ຫໍ ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທສ຺ສຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອາມ ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ກຖໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ມຫາຣາຊ, ອນ຺ຕມໂສ ຂຸທ຺ທກມກ຺ຂິກາຍ ປິວນມຕ຺ຕມ຺ປິ ໂລຫິຕໍ ກສ຺ສຈິ ອນຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຕວ ຘນຈ຺ເຉທໍ ອກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອິທ຺ຘິຍາວ ຄເຫຕ຺ວາ ທສ຺ສາມິ, ອປິຈ ເກວລໍ ປປຎ຺ຈໍ ອກຕ຺ວາ ອຊ຺ເຊວ ນິກ຺ຂມິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ເສນງ຺ຄປຣິວຸໂຕ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິ. ສເຈ ເສນາຍ ອຸຓ຺ຫໍ ໂຫຕິ, ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອິທ຺ຘິຍາ ຉາຍໍ ກຕ຺ວາ ສີຕໍ ກໂຣຕິ, ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ເສນາຍ ອຸປຣິ ວສ຺ສິຕຸໍ ນ ເທຕິ, ສີຕໍ ວາ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ ວາເຣຕິ, ມຄ຺ເຄ ຂາຓຸກຓ຺ຏກາທໂຍ ສພ຺ພປຣິສ຺ສເຍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕິ, ມຄ຺ຄໍ ກສິຓມຓ຺ຑລໍ ວິຍ ສມໍ ກຕ຺ວາ ສຍໍ ອາກາເສ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສິນ຺ໂນ ເສນາຍ ປຣິວຸໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ.

ເອວໍ ເສນໍ ອາທາຍ ປຐມໍ ໂກສລຣຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣສ຺ສາວິທູເຣ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ນິວາສາເປຕ຺ວາ ‘‘ຍຸທ຺ຘໍ ວາ ໂນ ເທຕຸ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ວາ’’ຕິ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ທູຕໍ ປາເຫສິ. ໂສ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ອຫໍ ນ ຣາຊາ’’ຕິ ‘‘ຍຸທ຺ຘໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ເສນາຍ ປຸຣກ຺ຂໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ທ຺ເວ ເສນາ ຍຸຊ຺ຌິຕຸໍ ອາຣຠິໍສຸ. ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ອນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕໂນ ນິສີທນໍ ອຊິນຈມ຺ມໍ ມຫນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ປສາເຣຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິປິ ເສນາຫິ ຂິຕ຺ຕສເຣ ຈມ຺ເມເນວ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ເອກເສນາຍປິ ໂກຈິ ກຓ຺ເຑນ ວິທ຺ໂຘ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຫຕ຺ຖຄຕານໍ ປນ ກຓ຺ຑານໍ ຂເຍນ ທ຺ເວປິ ເສນາ ນິຣຸສ຺ສາຫາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ມໂນຊຣາຊສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ໂກສລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ມາ ຠາຍິ, ນຕ຺ຖິ ເຕ ປຣິປນ຺ໂຖ, ຕວ ຣຊ຺ຊໍ ຕເວວ ຠວິສ຺ສຕິ, ເກວລໍ ມໂນຊຣຎ຺ໂຎ ວສວຕ຺ຕີ ໂຫຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ມໂນຊສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຣາຊ, ໂກສລຣາຊາ ເຕ ວເສ ວຕ຺ຕຕິ, ອິມສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ອິມສ຺ເສວ ໂຫຕູ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ທ຺ເວ ເສນາ ອາທາຍ ອງ຺ຄຣຏ຺ຐໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອງ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ມຄຘຣຏ຺ຐນ຺ຕິ ເອເຕນຸປາເຍນ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຣາຊາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໂຕ ເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມວຑ຺ຒນນຄຣເມວ ຄໂຕ. ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ປເນສ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສໍວຈ຺ຉຣານໍ ອຸປຣິ ສຕ຺ຕທິວສາຘິເກຫິ ສຕ຺ຕມາເສຫິ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ເອເກກຣາຊຘານິໂຕ ນານປ຺ປກາຣໍ ຂຊ຺ຊໂຠຊນໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ເອກສຕຣາຊາໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ມຫາປານໍ ປິວິ.

ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ‘‘ຍາວ ຣາຊາ ສຕ຺ຕາຫໍ ອິສ຺ສຣິຍສຸຂໍ ອນຸໂຠຕິ, ຕາວສ຺ສ ອຕ຺ຕານໍ ນ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸມ຺ຫິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ເຕ ກຎ຺ຈນຄຸຫາທ຺ວາເຣ ສຕ຺ຕາຫໍ ວສິ. ມໂນໂຊປິ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ອຕ຺ຕໂນ ມຫນ຺ຕໍ ສິຣິວິຠວໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຍໂສ ນ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາປິຕູຫິ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ທິນ຺ໂນ, ນນ຺ທຕາປສໍ ນິສ຺ສາຍ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ, ຕໍ ໂຂ ປນ ເມ ອປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ອຊ຺ຊ ສຕ຺ຕໂມ ທິວໂສ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຍສທາຍໂກ’’ຕິ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ ສຣິ. ໂສ ຕສ຺ສ ອນຸສ຺ສຣຓຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ອາກາເສ ອຏ຺ຐາສິ. ຣາຊາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ອິມສ຺ສ ຕາປສສ຺ສ ເທວຕາຠາວໍ ວາ ມນຸສ຺ສຠາວໍ ວາ ນ ຊານາມິ, ສເຈ ເອສ ມນຸສ຺ໂສ ຠເວຍ຺ຍ, ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ຊໍ ເອຕສ຺ເສວ ທສ຺ສາມິ. ອຖ ເທໂວ, ສກ຺ກາຣມສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ວີມໍສນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໙໒.

‘‘ເທວຕາ ນຸຕິ ຄນ຺ຘພ຺ໂພ, ອທຸ ສກ຺ໂກ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ອິທ຺ຘິມາ, ກຖໍ ຊາເນມຸ ຕໍ ມຍ’’ນ຺ຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ສຠາວເມວ ກເຖນ຺ໂຕ ທຸຕິຍໍ ຄາຖມາຫ –

໙໓.

‘‘ນາປິ ເທໂວ ນ ຄນ຺ຘພ຺ໂພ, ນາປິ ສກ຺ໂກ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ອິທ຺ຘິມາ, ເອວໍ ຊານາຫິ ຠາຣຘາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠາຣຘາຕິ ຣຏ຺ຐຠາຣຘາຣິຕາຍ ນໍ ເອວໍ ອາລປຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ກິຣາຍໍ ມຍ຺ຫໍ ເອວໍ ພຫຸປກາໂຣ, ມຫນ຺ເຕນ ຍເສນ ນໍ ສນ຺ຕປ຺ເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໙໔.

‘‘ກຕຣູປມິທໍ ໂຠໂຕ, ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ອນປ຺ປກໍ;

ເທວມ຺ຫິ ວສ຺ສມານມ຺ຫິ, ອໂນວສ຺ສໍ ຠວໍ ອກາ.

໙໕.

‘‘ຕໂຕ ວາຕາຕເປ ໂຆເຣ, ສີຕຈ຺ຉາຍໍ ຠວໍ ອກາ;

ຕໂຕ ອມິຕ຺ຕມຊ຺ເຌສຸ, ສຣຕາຓໍ ຠວໍ ອກາ.

໙໖.

‘‘ຕໂຕ ຜີຕານິ ຣຏ຺ຐານິ, ວສິໂນ ເຕ ຠວໍ ອກາ;

ຕໂຕ ເອກສຕໍ ຂຕ຺ເຍ, ອນຸຍນ຺ເຕ ຠວໍ ອກາ.

໙໗.

‘‘ປຕີຕາສ຺ສຸ ມຍໍ ໂຠໂຕ, ວທ ຕໍ ຠຎ຺ຊມິຈ຺ຉສິ;

ຫຕ຺ຖິຍານໍ ອສ຺ສຣຖໍ, ນາຣິໂຍ ຈ ອລງ຺ກຕາ;

ນິເວສນານິ ຣມ຺ມານິ, ມຍໍ ໂຠໂຕ ທທາມເສ.

໙໘.

‘‘ອຖ ວງ຺ເຄ ວາ ມຄເຘ, ມຍໍ ໂຠໂຕ ທທາມເສ;

ອຖ ວາ ອສ຺ສກາວນ຺ຕີ, ສຸມນາ ທມ຺ມ ເຕ ມຍໍ.

໙໙.

‘‘ອຸປຑ຺ຒໍ ວາປິ ຣຊ຺ຊສ຺ສ, ມຍໍ ໂຠໂຕ ທທາມເສ;

ສເຈ ເຕ ອຕ຺ໂຖ ຣຊ຺ເຊນ, ອນຸສາສ ຍທິຈ຺ຉສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຕຣູປມິທນ຺ຕິ ກຕສຠາວໍ. ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈນ຺ຕິ ກາຍເວຍ຺ຍາວຕິກກມ຺ມໍ. ອໂນວສ຺ສນ຺ຕິ ອວສ຺ສໍ, ຍຖາ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕິ, ຕຖາ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສີຕຈ຺ຉາຍນ຺ຕິ ສີຕລໍ ຉາຍໍ. ວສິໂນ ເຕຕິ ເຕ ຣຏ຺ຐວາສິໂນ ອມ຺ຫາກໍ ວສວຕ຺ຕິໂນ. ຂຕ຺ເຍຕິ ຂຕ຺ຕິເຍ, ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປນ ອຍເມວ ປາໂຐ. ປຕີຕາສ຺ສຸ ມຍນ຺ຕິ ຕຸຏ຺ຐາ ມຍໍ. ວທ ຕໍ ຠຎ຺ຊມິຈ຺ຉສີຕິ ຠຎ຺ຊນ຺ຕິ ຣຕນສ຺ເສຕໍ ນາມໍ, ວຣໍ ເຕ ທທາມິ, ຍໍ ຣຕນໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕໍ ວເທຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຫຕ຺ຖິຍານ’’ນ຺ຕິອາທີຫິ ສຣູປໂຕ ຕໍ ຕໍ ຣຕນໍ ທສ຺ເສຕິ . ອສ຺ສກາວນ຺ຕີອສ຺ສກຣຏ຺ຐໍ ວາ ອວນ຺ຕິຣຏ຺ຐໍ ວາ. ຣຊ຺ເຊນາຕິ ສເຈປິ ເຕ ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ເຊນ ອຕ຺ໂຖ, ຕມ຺ປິ ເຕ ທຕ຺ວາ ອຫໍ ຜລກາວຸຘຫຕ຺ໂຖ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຖສ຺ສ ປຸຣໂຕ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ທີເປຕິ. ຍທິຈ຺ຉສີຕິ ເອເຕສຸ ມຍາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣສຸ ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕໍ ອນຸສາສ ອາຓາເປຫີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິປ຺ປາຍໍ ອາວິກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໐໐.

‘‘ນ ເມ ອຕ຺ໂຖປິ ຣຊ຺ເຊນ, ນຄເຣນ ຘເນນ ວາ;

ອໂຖປິ ຊນປເທນ, ອຕ຺ໂຖ ມຍ຺ຫໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ ເຕ ມຍິ ສິເນໂຫ ອຕ຺ຖິ, ເອກໍ ເມ ວຈນໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໐໑.

‘‘ໂຠໂຕວ ຣຏ຺ເຐ ວິຊິເຕ, ອຣຎ຺ເຎ ອຕ຺ຖິ ອສ຺ສໂມ;

ປິຕາ ມຍ຺ຫໍ ຊເນຕ຺ຕີ ຈ, ອຸໂຠ ສມ຺ມນ຺ຕິ ອສ຺ສເມ.

໑໐໒.

‘‘ເຕສາຫໍ ປຸພ຺ພາຈຣິເຍສຸ, ປຸຎ຺ຎໍ ນ ລຠາມິ ກາຕເວ;

ຠວນ຺ຕໍ ອຊ຺ຌາວຣໍ ກຕ຺ວາ, ໂສຓໍ ຍາເຈມຸ ສໍວຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣຏ຺ເຐຕິ ຣຊ຺ເຊ. ວິຊິເຕຕິ ອາຓາປວຕ຺ຕິຏ຺ຐາເນ. ອສ຺ສໂມຕິ ຫິມວນ຺ຕາຣຎ຺ເຎ ເອໂກ ອສ຺ສໂມ ອຕ຺ຖິ. ສມ຺ມນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ມິໍ ອສ຺ສເມ ວສນ຺ຕິ. ເຕສາຫນ຺ຕິ ເຕສຸ ອຫໍ. ກາຕເວຕິ ວຕ຺ຕປຏິວຕ຺ຕຜລາຜລາຫຣຓສງ຺ຂາຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ກາຕຸໍ ນ ລຠາມິ, ຠາຕາ ເມ ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ນາມ ມເມກສ຺ມິໍ ອປຣາເຘ ມາ ອິຘ ວສີຕິ ມໍ ປລາເປສິ. ອຊ຺ຌາວຣນ຺ຕິ ອຘິອາວຣໍ ເຕ ມຍໍ ຠວນ຺ຕໍ ສປຣິວາຣໍ ກຕ຺ວາ ໂສຓປຓ຺ຑິຕໍ ສໍວຣໍ ຍາເຈມຸ, ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ຍາຈາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຍາເຈມິມໍ ວຣ’’ນ຺ຕິປິ ປາໂຐ, ມຍໍ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ໂສຓໍ ຍາເຈຍ຺ຍາມ ຂມາເປຍ຺ຍາມ, ອິມໍ ວຣໍ ຕວ ສນ຺ຕິກາ ຄຓ຺ຫາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາຫ –

໑໐໓.

‘‘ກໂຣມິ ເຕ ຕໍ ວຈນໍ, ຍໍ ມໍ ຠຓສິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ;

ເອຕຎ຺ຈ ໂຂ ໂນ ອກ຺ຂາຫິ, ກີວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕຸ ຍາຈກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກໂຣມີຕິ ອຫໍ ສກລຊມ຺ພຸທີປຣຊ຺ຊໍ ທທມາໂນ ເອຕ຺ຕກໍ ກິໍ ນ ກຣິສ຺ສາມິ, ກໂຣມີຕິ ວທຕິ. ກີວນ຺ໂຕຕິ ກິຕ຺ຕກາ.

ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອາຫ –

໑໐໔.

‘‘ປໂຣສຕໍ ຊານປທາ, ມຫາສາລາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ອິເມ ຈ ຂຕ຺ຕິຍາ ສພ຺ເພ, ອຠິຊາຕາ ຍສສ຺ສິໂນ;

ຠວຎ຺ຈ ຣາຊາ ມໂນໂຊ, ອລໍ ເຫສ຺ສນ຺ຕິ ຍາຈກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊານປທາຕິ ຄຫປຕີ. ມຫາສາລາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ ສາຣປ຺ປຕ຺ຕາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈ ປໂຣສຕາເຍວ. ອລໍ ເຫສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປຣິຍຕ຺ຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ຍາຈກາຕິ ມມຕ຺ຖາຍ ໂສຓປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ຂມາປກາ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາຫ –

໑໐໕.

‘‘ຫຕ຺ຖີ ອສ຺ເສ ຈ ໂຍເຊນ຺ຕຸ, ຣຖໍ ສນ຺ນຍ຺ຫ ສາຣຖິ;

ອາພນ຺ຘນານິ ຄຓ຺ຫາຖ, ປາທາສຸສ຺ສາຣຍທ຺ຘເຊ;

ອສ຺ສມໍ ຕໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ຍຕ຺ຖ ສມ຺ມຕິ ໂກສິໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂຍເຊນ຺ຕູຕິ ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ຫຕ຺ຖີ, ອສ຺ສາໂຣຫາ ຈ ອສ຺ເສ ກປ຺ເປນ຺ຕຸ. ຣຖໍ ສນ຺ນຍ຺ຫ ສາຣຖີຕິ ສມ຺ມສາຣຖິ ຕ຺ວມ຺ປິ ຣຖໍ ສນ຺ນຍ຺ຫ. ອາພນ຺ຘນານີຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣເຖສຸ ອາພນ຺ຘິຕພ຺ພານິ ຠຓ຺ຑານິ ຈ ຄຓ຺ຫຖ. ປາທາສຸສ຺ສາຣຍທ຺ຘເຊຕິ ຣເຖ ຐປິຕຘຊປາທາສຸ ຘເຊ ອຸສ຺ສາຣຍນ຺ຕຸ ອຸສ຺ສາເປນ຺ຕຸ. ໂກສິໂຍຕິ ຍສ຺ມິໍ ອສ຺ສເມ ໂກສິຍໂຄຕ຺ໂຕ ວສຕີຕິ.

໑໐໖.

‘‘ຕໂຕ ຈ ຣາຊາ ປາຍາສິ, ເສນາຍ ຈຕຸຣງ຺ຄິນີ;

ອຄມາ ອສ຺ສມໍ ຣມ຺ມໍ, ຍຕ຺ຖ ສມ຺ມຕິ ໂກສິໂຍ’’ຕິ. – ອຍໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ;

ຕຕ຺ຖ ຕໂຕ ຈາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວຕ຺ວາ ຕໂຕ ໂສ ຣາຊາ ເອກສຕຂຕ຺ຕິເຍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫຕິຍາ ເສນາຍ ປຣິວຸໂຕ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິ. ຈຕຸຣງ຺ຄີນີຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ອຄມາສິ, ອນ຺ຕຣມຄ຺ເຄ ວຕ຺ຕມາໂນປິ ອວສ຺ສໍ ຄາມິຕາຍ ເອວໍ ວຸຕ຺ໂຕ. ຈຕຸວີສຕິອກ຺ໂຂຠຓິສງ຺ຂາເຕນ ພລກາເຍນ ສທ຺ຘິໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ຕສ຺ສ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອິທ຺ຘານຸຠາເວນ ອຏ຺ຐຸສຠວິຕ຺ຖຕໍ ມຄ຺ຄໍ ສມໍ ມາເປຕ຺ວາ ອາກາເສ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິຕ຺ວາ ເສນາຍ ປຣິວຸໂຕ ອລງ຺ກຕຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘ ນິສີທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕນ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ຘມ຺ມຍຸຕ຺ຕກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ສີຕອຸຓ຺ຫາທິປຣິສ຺ສເຍ ວາເຣນ຺ໂຕ ອຄມາສິ.

ອຖສ຺ສ ອສ຺ສມໍ ປາປຸຓນທິວເສ ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ‘‘ມມ ກນິຏ຺ຐສ຺ສ ອຕິເຣກສຕ຺ຕມາສສຕ຺ຕທິວສາຘິການິ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິ ອາວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ໂສ ເອຕຣຫີ’’ຕິ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ຈຕຸວີສຕິອກ຺ໂຂຠຓິປຣິວາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ເອກສຕຣາຊາໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ມມຎ຺ເຎວ ຂມາເປຕຸໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິເມຫິ ຣາຊູຫິ ເຈວ ປຣິສາຫິ ຈ ມມ ກນິຏ຺ຐສ຺ສ ພຫູນິ ປາຏິຫາຣິຍານິ ທິຏ຺ຐານິ, ມມານຸຠາວໍ ອຊານິຕ຺ວາ ‘ອຍໍ ກູຏຊຏິໂລ ອຕ຺ຕໂນ ປມາຓໍ ນ ຊານາຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ອຍ຺ເຍນ ສທ຺ຘິໍ ປໂຍເຊສີ’ຕິ ມໍ ວມ຺ເຠນ຺ຕາ ກເຖນ຺ຕາ ອວີຈິປຣາຍຓາ ຠເວຍ຺ຍຸໍ, ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ເນສໍ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລມຕ຺ເຕນ ອໍສໍ ອຜຸສນ຺ຕໍ ອາກາເສ ກາຊໍ ຐເປຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ອາຫຣິຕຸໍ ຣຎ຺ໂຎ ອວິທູເຣ ອາກາເສນ ປາຍາສິ. ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອວິສຫນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ນຏ຺ຐາເນເຍວ ອນ຺ຕຣຘາຍິຕ຺ວາ ປລາຍິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປາວິສິ. ມໂນຊຣາຊາ ປນ ຕໍ ຣມຓີເຍນ ອິສິເວເສນ ຕຖາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໐໗.

‘‘ກສ຺ສ ກາທມ຺ພໂຍ ກາໂຊ, ເວຫາສໍ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ;

ອໍສໍ ອສມ຺ຜຸສໍ ເອຕິ, ອຸທຫາຣາຍ ຄຈ຺ຉໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກາທມ຺ພໂຍຕິ ກທມ຺ພຣຸກ຺ຂມໂຍ. ອໍສໍ ອສມ຺ຜຸສໍ ເອຕີຕິ ອໍສໍ ອສມ຺ຜຸສນ຺ໂຕ ສຍເມວ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອຸທຫາຣາຍາຕິ ອຸທກໍ ອາຫຣິຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ກສ຺ສ ເອສ ກາໂຊ ເອວໍ ເອຕິ, ໂກ ນາມ ຕ຺ວໍ, ກຸໂຕ ວາ ອາຄຈ຺ຉສີຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໐໘.

‘‘ອຫໍ ໂສໂຓ ມຫາຣາຊ, ຕາປໂສ ສຫິຕພ຺ພໂຕ;

ຠຣາມິ ມາຕາປິຕໂຣ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວມຕນ຺ທິໂຕ.

໑໐໙.

‘‘ວເນ ຜລຎ຺ຈ ມູລຎ຺ຈ, ອາຫຣິຕ຺ວາ ທິສມ຺ປຕິ;

ໂປເສມິ ມາຕາປິຕໂຣ, ປຸພ຺ເພ ກຕມນຸສ຺ສຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຫິຕພ຺ພໂຕຕິ ສຫິຕວໂຕ ສີລາຈາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ເອໂກ ຕາປໂສ ອຫນ຺ຕິ ວທຕິ. ຠຣາມີຕິ ໂປເສມິ. ອຕນ຺ທິໂຕຕິ ອນລໂສ ຫຸຕ຺ວາ. ປຸພ຺ເພ ກຕມນຸສ຺ສຣນ຺ຕິ ເຕຫິ ປຸພ຺ເພ ກຕໍ ມຍ຺ຫໍ ຄຸຓໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ວິສ຺ສາສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໑໑໐.

‘‘ອິຈ຺ຉາມ ອສ຺ສມໍ ຄນ຺ຕຸໍ, ຍຕ຺ຖ ສມ຺ມຕິ ໂກສິໂຍ;

ມຄ຺ຄໍ ໂນ ໂສຓ ອກ຺ຂາຫິ, ເຍນ ຄຈ຺ເຉມຸ ອສ຺ສມ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອສ຺ສມນ຺ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອສ຺ສມປທໍ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ອສ຺ສມປທຄາມິມຄ຺ຄໍ ມາເປຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໑໑.

‘‘ອຍໍ ເອກປທີ ຣາຊ, ເຍເນຕໍ ເມຆສນ຺ນິຠໍ;

ໂກວິຬາເຣຫິ ສຎ຺ຉນ຺ນໍ, ເອຕ຺ຖ ສມ຺ມຕິ ໂກສິໂຍ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ມຫາຣາຊ, ອຍໍ ເອກປທິໂກ ຊງ຺ຆມຄ຺ໂຄ, ອິມິນາ ຄຈ຺ຉຖ, ເຍນ ທິສາຠາເຄນ ເອຕໍ ເມຆວຓ຺ຓໍ ສຸປຸປ຺ຜິຕໂກວິຬາຣສຎ຺ຉນ຺ນໍ ວນໍ ທິສ຺ສຕິ, ເອຕ຺ຖ ມມ ປິຕາ ໂກສິຍໂຄຕ຺ໂຕ ວສຕິ, ເອຕສ຺ສ ໂສ ອສ຺ສໂມຕິ.

໑໑໒.

‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວານ ປກ຺ກາມິ, ຕຣມາໂນ ມຫາອິສິ;

ເວຫາເສ ອນ຺ຕລິກ຺ຂສ຺ມິໍ, ອນຸສາສິຕ຺ວານ ຂຕ຺ຕິເຍ.

໑໑໓.

‘‘ອສ຺ສມໍ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວານ ອາສນໍ;

ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ, ປິຕຣໍ ປຕິໂພຘຍິ.

໑໑໔.

‘‘ອິເມ ອາຍນ຺ຕິ ຣາຊາໂນ, ອຠິຊາຕາ ຍສສ຺ສິໂນ;

ອສ຺ສມາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວານ, ນິສີທ ຕ຺ວໍ ມຫາອິເສ.

໑໑໕.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ຕຣມາໂນ ມຫາອິສິ;

ອສ຺ສມາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວານ, ສທ຺ວາຣມ຺ຫິ ອຸປາວິສີ’’ຕິ. – ອິມາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ;

ຕຕ຺ຖ ປກ຺ກາມີຕິ ອໂນຕຕ຺ຕໍ ອຄມາສິ. ອສ຺ສມໍ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ອິສິ ເວເຄນ ອໂນຕຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປານີຍໍ ອາທາຍ ເຕສຸ ຣາຊູສຸ ອສ຺ສມໍ ອສມ຺ປຕ຺ເຕສຸເຍວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປານີຍຆເຏ ປານີຍມາຬເກ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ມຫາຊໂນ ປິວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວນກຸສຸເມຫິ ວາເສຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊນິໍ ອາທາຍ ອສ຺ສມໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາເຣ ປິຕຸ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປວິສິຕ຺ວາ ປິຕຣໍ ຊານາເປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸປາວິສີຕິ ອຸຈ຺ຈາສເນ ນິສີທິ.

ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາ ປນ ຕສ຺ສ ປຈ຺ຉໂຕ ນີຈຏ຺ຐາເນ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ນີຈາສເນ ນິສີທິ. ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕປິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ອໂນຕຕ຺ຕໂຕ ປານີຍໍ ອາທາຍ ອສ຺ສມໍ ອາຄຕກາເລ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອສ຺ສມສ຺ສ ອວິທູເຣ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ນິວາເສສິ. ອຖ ຣາຊາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ເອກສຕຣາຊປຣິວຸໂຕ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ສິຣິໂສຠຄ຺ເຄນ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ຂມາເປຕຸໍ ອສ຺ສມໍ ປາວິສິ. ອຖ ນໍ ຕຖາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປິຕາ ທິສ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປຸຈ຺ຉິ, ໂສປິສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໑໖.

‘‘ຕຎ຺ຈ ທິສ຺ວານ ອາຍນ຺ຕໍ, ຊລນ຺ຕໍຣິວ ເຕຊສາ;

ຂຕ຺ຍສງ຺ຆປຣິພ຺ຍູຬ຺ຫໍ, ໂກສິໂຍ ເອຕທພ຺ຣວິ.

໑໑໗.

‘‘ກສ຺ສ ເຠຣີ ມຸທິງ຺ຄາ ຈ, ສງ຺ຂາ ປຓວທິນ຺ທິມາ;

ປຸຣໂຕ ປຏິປນ຺ນານິ, ຫາສຍນ຺ຕາ ຣເຖສຠໍ.

໑໑໘.

‘‘ກສ຺ສ ກຎ຺ຈນປຏ຺ເຏນ, ປຸຖຸນາ ວິຊ຺ຊຸວຓ຺ຓິນາ;

ຍຸວາ ກລາປສນ຺ນທ຺ໂຘ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໑໙.

‘‘ອຸກ຺ກາມຸຂປຫຏ຺ຐໍວ, ຂທິຣງ຺ຄາຣສນ຺ນິຠໍ;

ມຸຂຎ຺ຈ ຣຸຈິຣາ ຠາຕິ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໒໐.

‘‘ກສ຺ສ ປຄ຺ຄຫິຕໍ ຉຕ຺ຕໍ, ສສລາກໍ ມໂນຣມໍ;

ອາທິຈ຺ຈຣໍສາວຣຓໍ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໒໑.

‘‘ກສ຺ສ ອງ຺ຄໍ ປຣິຄ຺ຄຍ຺ຫ, ວາລພີຊນິມຸຕ຺ຕມໍ;

ຈຣນ຺ຕິ ວຣປຸຎ຺ຎສ຺ສ, ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ເຘນ ອາຍໂຕ.

໑໒໒.

‘‘ກສ຺ສ ເສຕານິ ຉຕ຺ຕານິ, ອາຊານີຍາ ຈ ວມ຺ມິຕາ;

ສມນ຺ຕາ ປຣິກີເຣນ຺ຕິ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໒໓.

‘‘ກສ຺ສ ເອກສຕໍ ຂຕ຺ຍາ, ອນຸຍນ຺ຕາ ຍສສ຺ສິໂນ;

ສມນ຺ຕານຸປຣິຍນ຺ຕິ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໒໔.

‘‘ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖປຕ຺ຕິ, ເສນາ ຈ ຈຕຸຣງ຺ຄິນີ;

ສມນ຺ຕານຸປຣິຍນ຺ຕິ, ໂກ ເອຕິ ສິຣິຍາ ຊລໍ.

໑໒໕.

‘‘ກສ຺ເສສາ ມຫຕີ ເສນາ, ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸວຕ຺ຕຕິ;

ອກ຺ໂຂຠຓີ ອປຣິຍນ຺ຕາ, ສາຄຣສ຺ເສວ ອູມິໂຍ.

໑໒໖.

‘‘ຣາຊາຠິຣາຊາ ມໂນໂຊ, ອິນ຺ໂທວ ຊຍຕໍ ປຕິ;

ນນ຺ທສ຺ສຊ຺ຌາວຣໍ ເອຕິ, ອສ຺ສມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນໍ.

໑໒໗.

‘‘ຕສ຺ເສສາ ມຫຕີ ເສນາ, ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸວຕ຺ຕຕິ;

ອກ຺ໂຂຠຓີ ອປຣິຍນ຺ຕາ, ສາຄຣສ຺ເສວ ອູມິໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊລນ຺ຕໍຣິວາຕິ ຊລນ຺ຕໍ ວິຍ. ປຏິປນ຺ນານີຕິ ເອຕານິ ຕູຣິຍານິ ກສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫາສຍນ຺ຕາຕິ ໂຕເສນ຺ຕາ. ກຎ຺ຈນປຏ຺ເຏນາຕິ, ຕາຕ, ກສ຺ສ ກຎ຺ຈນມເຍນ ວິຊ຺ຊຸວຓ຺ເຓນ ອຸຓ຺ຫີສປຏ຺ເຏນ ນລາຏນ຺ໂຕ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ຍຸວາຕິ ຕຣຸໂຓ. ກລາປສນ຺ນທ຺ໂຘຕິ ສນ຺ນທ຺ຘສຣຕູຓີໂຣ. ອຸກ຺ກາມຸຂປຫຏ຺ຐໍ ວາຕິ ກມ຺ມາຣານໍ ອຸທ຺ຘເນ ປຫຏ຺ຐໍ ສຸວຓ຺ຓໍ ວິຍ. ຂທິຣງ຺ຄາຣສນ຺ນິຠນ຺ຕິ ວີຕຈ຺ຈິຕຂທິຣງ຺ຄາຣວຓ຺ຓໍ. ອາທິຈ຺ຈຣໍສາວຣຓນ຺ຕິອາທິຈ຺ຈຣໍສີນໍ ອາວຣຓໍ. ອງ຺ຄໍ ປຣິຄ຺ຄຍ຺ຫາຕິ ອງ຺ຄໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ສຣີຣໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວາລພີຊນິມຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ວາລພີຊນິໍ ອຸຕ຺ຕມໍ. ຈຣນ຺ຕີຕິ ສຎ຺ຈຣນ຺ຕິ. ຉຕ຺ຕານີຕິ ອາຊານີຍປິຏ຺ເຐ ນິສິນ຺ນານໍ ຘາຣິຕຉຕ຺ຕານິ. ປຣິກີເຣນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ສພ຺ພທິສາຠາເຄສຸ ປຣິກີຣຍນ຺ຕິ. ຈຕຸຣງ຺ຄິນີຕິ ເອເຕຫິ ຫຕ຺ຖິອາທີຫິ ຈຕູຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອກ຺ໂຂຠຓີຕິ ໂຂເຠຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ. ສາຄຣສ຺ເສວາຕິ ສາຄຣສ຺ສ ອູມິໂຍ ວິຍ ອປຣິຍນ຺ຕາ. ຣາຊາຠິຣາຊາຕິ ເອກສຕຣາຊູນໍ ປູຊິໂຕ, ເຕສໍ ວາ ອຘິໂກ ຣາຊາຕິ ຣາຊາຠິຣາຊາ. ຊຍຕໍ ປຕີຕິ ຊຍປ຺ປຕ຺ຕານໍ ຕາວຕິໍສານໍ ເຊຏ຺ຐໂກ. ອຊ຺ຌາວຣນ຺ຕິ ມມໍ ຂມາປນຕ຺ຖາຍ ນນ຺ທສ຺ສ ປຣິສຠາວໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ເອຕິ.

ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໒໘.

‘‘ອນຸລິຕ຺ຕາ ຈນ຺ທເນນ, ກາສິກຸຕ຺ຕມຘາຣິໂນ;

ສພ຺ເພ ປຎ຺ຊລິກາ ຫຸຕ຺ວາ, ອິສີນໍ ອຊ຺ຌຸປາຄມຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອິສີນໍ ອຊ຺ຌຸປາຄມຸນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພປິ ເຕ ຣາຊາໂນ ສຸຣຠິຈນ຺ທເນນ ອນຸລິຕ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕມກາສິກວຕ຺ຖຘາຣິໂນ ສິຣສິ ປຕິຏ຺ຐາປິຕອຎ຺ຊລີ ຫຸຕ຺ວາ ອິສີນໍ ສນ຺ຕິກໍ ອຸປຄຕາ.

ຕໂຕ ມໂນໂຊ ຣາຊາ ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໒໙.

‘‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຠໂຕ ກຸສລໍ, ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ອນາມຍໍ;

ກຈ຺ຈິ ອຸຎ຺ເຉນ ຍາເປຖ, ກຈ຺ຈິ ມູລຜລາ ພຫູ.

໑໓໐.

‘‘ກຈ຺ຈິ ຑໍສາ ມກສາ ຈ, ອປ຺ປເມວ ສຣີສປາ;

ວເນ ວາຬມິຄາກິຓ຺ເຓ, ກຈ຺ຈິ ຫິໍສາ ນ ວິຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ຕໂຕ ປຣໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ເຕສໍ ວຈນປຏິວຈນວເສນ ກຖິຕຄາຖາ ໂຫນ຺ຕິ –

໑໓໑.

‘‘ກຸສລຎ຺ເຈວ ໂນ ຣາຊ, ອໂຖ ຣາຊ ອນາມຍໍ;

ອໂຖ ອຸຎ຺ເຉນ ຍາເປມ, ອໂຖ ມູລຜລາ ພຫູ.

໑໓໒.

‘‘ອໂຖ ຑໍສາ ມກສາ ຈ, ອປ຺ປເມວ ສຣີສປາ;

ວເນ ວາຬມິຄາກິຓ຺ເຓ, ຫິໍສາ ມຍ຺ຫໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

໑໓໓.

‘‘ພຫູນິ ວສ຺ສປູຄານິ, ອສ຺ສເມ ສມ຺ມຕໍ ອິຘ;

ນາຠິຊານາມິ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອາພາຘໍ ອມໂນຣມໍ.

໑໓໔.

‘‘ສ຺ວາຄຕໍ ເຕ ມຫາຣາຊ, ອໂຖ ເຕ ອທຸຣາຄຕໍ;

ອິສ຺ສໂຣສິ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຍໍ ອິຘຕ຺ຖິ ປເວທຍ.

໑໓໕.

‘‘ຕິນ຺ທຸການິ ປິຍາລານິ, ມຘຸເກ ກາສຸມາຣິໂຍ;

ຜລານິ ຂຸທ຺ທກປ຺ປານິ, ຠຸຎ຺ຊ ຣາຊ ວຣໍ ວຣໍ.

໑໓໖.

‘‘ອິທມ຺ປິ ປານີຍໍ ສີຕໍ, ອາຠຕໍ ຄິຣິຄພ຺ຠຣາ;

ຕໂຕ ປິວ ມຫາຣາຊ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ອຠິກງ຺ຂສິ.

໑໓໗.

‘‘ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ຍໍ ທິນ຺ນໍ, ສພ຺ພສ຺ສ ອຄ຺ຆິຍໍ ກຕໍ;

ນນ຺ທສ຺ສາປິ ນິສາເມຖ, ວຈນໍ ໂສ ປວກ຺ຂຕິ.

໑໓໘.

‘‘ອຊ຺ຌາວຣມ຺ຫາ ນນ຺ທສ຺ສ, ໂຠໂຕ ສນ຺ຕິກມາຄຕາ;

ສຸຓາຕຸ ຠວໍ ວຈນໍ, ນນ຺ທສ຺ສ ປຣິສາຍ ຈາ’’ຕິ.

ອິມາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປາກຏສມ຺ພນ຺ຘາເຍວ, ຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອປາກຏໍ, ຕເທວ ວກ຺ຂາມ. ປເວທຍາຕິ ຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ຕວ ອຠິຣຸຈິຕໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ໂນ ກເຖຫີຕິ ວທຕິ. ຂຸທ຺ທກປ຺ປານີຕິ ເອຕານິ ນານາຣຸກ຺ຂຜລານິ ຂຸທ຺ທກມຘຸປຏິຠາຄານິ ມຘຸຣານິ. ວຣໍ ວຣນ຺ຕິ ອິໂຕ ອຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊ. ຄິຣິຄພ຺ຠຣາຕິ ອໂນຕຕ຺ຕໂຕ. ສພ຺ພສ຺ສ ອຄ຺ຆິຍນ຺ຕິ ເຍນ ມຍໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕາ, ຕໍ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ນາມ ຕຸມ຺ເຫຫິ ຈ ທິນ຺ນເມວ ນາມ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ອິມສ຺ສ ຊນສ຺ສ ສພ຺ພສ຺ສ ອຄ຺ຆິຍໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ກຕໍ. ນນ຺ທສ຺ສາປີຕິ ອມ຺ຫາກໍ ຕາວ ສພ຺ພໍ ກຕໍ, ອິທານິ ປນ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ, ຕສ຺ສປິ ຕາວ ວຈນໍ ສຸຓາຖ. ອຊ຺ຌາວຣມ຺ຫາຕິ ມຍຎ຺ຫິ ນ ອຎ຺ເຎນ ກມ຺ເມນ ອາຄຕາ, ນນ຺ທສ຺ສ ປນ ປຣິສາ ຫຸຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຂມາປນຕ຺ຖາຍ ອາຄຕາຕິ ວທຕິ. ຠວນ຺ຕິ ຠວໍ ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ສຸຓາຕຸ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ມາຕາປິຕໂຣ ຈ ຠາຕຣຎ຺ຈ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສກປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໙.

‘‘ປໂຣສຕໍ ຊານປທາ, ມຫາສາລາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ອິເມ ຈ ຂຕ຺ຕິຍາ ສພ຺ເພ, ອຠິຊາຕາ ຍສສ຺ສິໂນ;

ຠວຎ຺ຈ ຣາຊາ ມໂນໂຊ, ອນຸມຎ຺ຎນ຺ຕຸ ເມ ວໂຈ.

໑໔໐.

‘‘ເຍ ຈ ສນ຺ຕິ ສມີຕາໂຣ, ຍກ຺ຂານິ ອິຘ ມສ຺ສເມ;

ອຣຎ຺ເຎ ຠູຕຠພ຺ຍານິ, ສຸຓນ຺ຕຸ ວຈນໍ ມມ.

໑໔໑.

‘‘ນໂມ ກຕ຺ວານ ຠູຕານໍ, ອິສິໍ ວກ຺ຂາມິ ສຸພ຺ພຕໍ;

ໂສ ຕ຺ຍາຫໍ ທກ຺ຂິຓາ ພາຫຸ, ຕວ ໂກສິຍ ສມ຺ມໂຕ.

໑໔໒.

‘‘ປິຕຣໍ ເມ ຊເນຕ຺ຕິຎ຺ຈ, ຠຕ຺ຕຸກາມສ຺ສ ເມ ສໂຕ;

ວີຣ ປຸຎ຺ຎມິທໍ ຐານໍ, ມາ ມໍ ໂກສິຍ ວາຣຍ.

໑໔໓.

‘‘ສພ຺ຠິ ເຫຕໍ ອຸປຎ຺ຎາຕໍ, ມເມຕໍ ອຸປນິສ຺ສຊ;

ອຸຏ຺ຐານປາຣິຈຣິຍາຍ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຕຍາ ກຕໍ;

ຘາຕາປິຕູສຸ ປຸຎ຺ຎານິ, ມມ ໂລກທໂທ ຠວ.

໑໔໔.

‘‘ຕເຖວ ສນ຺ຕິ ມນຸຊາ, ຘມ຺ເມ ຘມ຺ມປທໍ ວິທູ;

ມຄ຺ໂຄ ສຄ຺ຄສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ຍຖາ ຊານາສິ ຕ຺ວໍ ອິເສ.

໑໔໕.

‘‘ອຸຏ຺ຐານປາຣິຈຣິຍາຍ, ມາຕາປິຕຸສຸຂາວຫໍ;

ຕໍ ມໍ ປຸຎ຺ຎາ ນິວາເຣຕິ, ອຣິຍມຄ຺ຄາວໂຣ ນໂຣ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸມຎ຺ຎນ຺ຕູຕິ ອນຸພຸຊ຺ຌນ຺ຕຸ, ສາຘຸກໍ ສຸຕ຺ວາ ປຈ຺ຈກ຺ຂໍ ກໂຣນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມີຕາໂຣຕິ ສມາຄຕາ. ອຣຎ຺ເຎ ຠູຕຠພ຺ຍານີຕິ ອສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ຕາຣຎ຺ເຎ ຍານິ ຠູຕານິ ເຈວ ວຸຑ຺ຒິມຣິຍາທປ຺ປຕ຺ຕານິ ຠພ຺ຍານິ ຈ ຕຣຸຓເທວຕານິ, ຕານິປິ ສພ຺ພານິ ມມ ວຈນໍ ສຸຓນ຺ຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ນໂມ ກຕ຺ວານາ’’ຕິ ອິທໍ ໂສ ປຣິສາຍ ສຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ນິພ຺ພຕ຺ຕເທວຕານໍ ນມກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ອາຫ. ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ອຊ຺ຊ ພຫູຫິ ເທວຕາຫິ ມມ ຠາຕິກສ຺ສ ຘມ຺ມກຖາສວນຕ຺ຖໍ ອາຄຕາຫິ ຠວິຕພ຺ພໍ, ອຫໍ ໂວ ນມກ຺ກາໂຣ, ຕຸມ຺ເຫປິ ມຍ຺ຫໍ ສຫາຍາ ໂຫຖາຕິ. ໂສ ເທວຕານໍ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິສໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ‘‘ອິສິໍ ວກ຺ຂາມີ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ອິສິນ຺ຕິ ໂສຓປຓ຺ຑິຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວທຕິ. ສມ຺ມໂຕຕິ ຠາຕໂຣ ນາມ ອງ຺ຄສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ໂສ ເຕ ອຫໍ ທກ຺ຂິຓາ ພາຫູຕິ ສມ຺ມໂຕ. ເຕນ ເມ ຂມິຕຸໍ ອຣຫຖາຕິ ທີເປຕິ.

ວີຣາຕິ ວີຣິຍວນ຺ຕ ມຫາປຣກ຺ກມ. ປຸຎ຺ຎມິທໍ ຐານນ຺ຕິ ອິທໍ ມາຕາປິຕຸອຸປຏ຺ຐານໍ ນາມ ປຸຎ຺ຎໍ ສຄ຺ຄສໍວຕ຺ຕນິກກາຣຓໍ, ຕໍ ກໂຣນ຺ຕໍ ມໍ ມາ ວາຣຍາຕິ ວທຕິ. ສພ຺ຠິ ເຫຕນ຺ຕິ ເອຕຎ຺ຫິ ມາຕາປິຕຸອຸປຏ຺ຐານໍ ນາມ ປຓ຺ຑິເຕຫິ ອຸປຎ຺ຎາຕໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕຎ຺ເຈວ ວຓ຺ຓິຕຎ຺ຈ. ມເມຕໍ ອຸປນິສ຺ສຊາຕິ ອິທໍ ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ ນິສ຺ສຊ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ເທຫິ. ອຸຏ຺ຐານປາຣິຈຣິຍາຍາຕິ ອຸຏ຺ຐາເນນ ຈ ປາຣິຈຣິຍາຍ ຈ. ກຕນ຺ຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຕຍາ ກຸສລໍ ກຕໍ. ປຸຎ຺ຎານີຕິ ອິທານິ ອຫໍ ມາຕາປິຕູສຸ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ຕຸກາໂມ. ມມ ໂລກທໂທຕິ ຕສ຺ສ ມມ ຕ຺ວໍ ສຄ຺ຄໂລກທໂທ ໂຫຕິ, ອຫຎ຺ຫິ ເຕສໍ ວຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ເທວໂລເກ ອປຣິມາຓໍ ຍສໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ຕສ຺ສ ເມ ຕ຺ວໍ ທາຍໂກ ໂຫຫີຕິ ວທຕິ.

ຕເຖວາຕິ ຍຖາ ຕ຺ວໍ ຊານາສິ, ຕເຖວ ອຎ຺ເຎປິ ມນຸຊາ ອິມິສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ສນ຺ຕິ, ເຕ ນານປ຺ປກາເຣ ຘມ຺ເມ ອິທໍ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍິກຠາວສງ຺ຂາຕໍ ຘມ຺ມໂກຏ຺ຐາສໍ ວທນ຺ຕິ. ກິນ຺ຕິ? ມຄ຺ໂຄ ສຄ຺ຄສ຺ສ ໂລກສ຺ສາຕິ. ສຸຂາວຫນ຺ຕິ ອຸຏ຺ຐາເນນ ຈ ປາຣິຈຣິຍາຍ ຈ ມາຕາປິຕູນໍ ສຸຂາວຫໍ. ຕໍ ມນ຺ຕິ ຕໍ ມໍ ເອວໍ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນມ຺ປິ ຠາຕາ ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ຕມ຺ຫາ ປຸຎ຺ຎາ ອຠິວາເຣຕິ. ອຣິຍມຄ຺ຄາວໂຣຕິ ໂສ ເອວໍ ວາເຣນ຺ໂຕ ອຍໍ ນໂຣ ມມ ປິຍທສ຺ສນຕາຍ ອຣິຍສງ຺ຂາຕສ຺ສ ເວທໂລກສ຺ສ ມຄ຺ຄາວຣໂຓ ນາມ ໂຫຕີຕິ.

ເອວໍ ນນ຺ທປຓ຺ຑິເຕນ ວຸຕ຺ເຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອິມສ຺ສ ຕາວ ຕຸມ຺ເຫຫິ ວຈນໍ ສຸຕໍ, ອິທານິ ມມປິ ສຸຓາຖາ’’ຕິ ສາເວນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໔໖.

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ໂຠນ຺ໂຕ ວຈນໍ, ຠາຕຸຣຊ຺ຌາວຣາ ມມ;

ກຸລວໍສໍ ມຫາຣາຊ, ໂປຣາຓໍ ປຣິຫາປຍໍ;

ອຘມ຺ມຈາຣີ ເຊຏ຺ເຐສຸ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕິ.

໑໔໗.

‘‘ເຍ ຈ ຘມ຺ມສ຺ສ ກຸສລາ, ໂປຣາຓສ຺ສ ທິສມ຺ປຕິ;

ຈາຣິຕ຺ເຕນ ຈ ສມ຺ປນ຺ນາ, ນ ເຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໑໔໘.

‘‘ມາຕາ ປິຕາ ຈ ຠາຕາ ຈ, ຠຄິນີ ຎາຕິ ພນ຺ຘວາ;

ສພ຺ເພ ເຊຏ຺ຐສ຺ສ ເຕ ຠາຣາ, ເອວໍ ຊານາຫິ ຠາຣຘ.

໑໔໙.

‘‘ອາທິຍິຕ຺ວາ ຄຣຸໍ ຠາຣໍ, ນາວິໂກ ວິຍ ອຸສ຺ສເຫ;

ຘມ຺ມຎ຺ຈ ນປ຺ປມຊ຺ຊາມິ, ເຊຏ຺ໂຐ ຈສ຺ມິ ຣເຖສຠາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠາຕຸຣຊ຺ຌາວຣາຕິ ມມ ຠາຕຸ ປຣິສາ ຫຸຕ຺ວາ ອາຄຕາ ໂຠນ຺ໂຕ ສພ຺ເພປິ ຣາຊາໂນ ມມປິ ຕາວ ວຈນໍ ສຸຓນ຺ຕຸ. ປຣິຫາປຍນ຺ຕິ ປຣິຫາເປນ຺ໂຕ. ຘມ຺ມສ຺ສາຕິ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍນຘມ຺ມສ຺ສ ປເວຓີຘມ຺ມສ຺ສ. ກຸສລາຕິ ເຉກາ. ຈາຣິຕ຺ເຕນ ຈາຕິ ອາຈາຣສີເລນ ສມ຺ປນ຺ນາ. ຠາຣາຕິ ສພ຺ເພ ເອເຕ ເຊຏ຺ເຐນ ວຫິຕພ຺ພາ ປຏິຊຄ຺ຄິຕພ຺ພາຕິ ຕສ຺ສ ຠາຣາ ນາມ. ນາວິໂກ ວິຍາຕິ ຍຖາ ນາວາຍ ຄຣຸໍ ຠາຣໍ ອາທິຍິຕ຺ວາ ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ນາວໍ ໂສຕ຺ຖິນາ ເນຕຸໍ ນາວິໂກ ອຸສ຺ສເຫຕິ ວາຍມຕິ, ສຫ ນາວາຍ ສພ຺ພຠຓ຺ຑຎ຺ຈ ຊໂນ ຈ ຕສ຺ເສວ ຠາໂຣ ໂຫຕິ, ຕຖາ ມເມວ ສພ຺ເພ ຎາຕກາ ຠາໂຣຕິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕ ອຸສ຺ສຫາມິ ປຏິຊຄ຺ຄິຕຸໍ ສກ຺ໂກມິ, ຕຎ຺ຈ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍນຘມ຺ມໍ ນປ຺ປມຊ຺ຊາມິ, ນ ເກວລຎ຺ຈ ເອເຕສຎ຺ເຎວ, ສກລສ຺ສປິ ໂລກສ຺ສ ເຊຏ຺ໂຐ ຈ ອສ຺ມິ, ຕສ຺ມາ ອຫເມວ ສທ຺ຘິໍ ນນ຺ເທນ ປຏິຊຄ຺ຄິຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ເພປິ ເຕ ຣາຊາໂນ ອຕ຺ຕມນາ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ເຊຏ຺ຐຠາຕິກສ຺ສ ກິຣ ອວເສສາ ຠາຣາຕິ ອຊ຺ຊ ອມ຺ເຫຫິ ຎາຕ’’ນ຺ຕິ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ ປຫາຍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ສນ຺ນິສ຺ສິຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກໂຣນ຺ຕາ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິໍສຸ –

໑໕໐.

‘‘ອຘິຄມາ ຕເມ ຎາຓໍ, ຊາລໍວ ຊາຕເວທໂຕ;

ເອວເມວ ໂນ ຠວໍ ຘມ຺ມໍ, ໂກສິໂຍ ປວິທໍສຍິ.

໑໕໑.

‘‘ຍຖາ ອຸທຍມາທິຈ຺ໂຈ, ວາສຸເທໂວ ປຠງ຺ກໂຣ;

ປາຓີນໍ ປວິທໍເສຕິ, ຣູປໍ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ;

ເອວເມວ ໂນ ຠວໍ ຘມ຺ມໍ, ໂກສິໂຍ ປວິທໍສຍີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຘິຄມາຕິ ມຍໍ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍນຘມ຺ມປຏິຈ຺ຉາທເກ ຕເມ ວຕ຺ຕມານາ ນ ຊານາມ, ອຊ຺ຊ ຊາຕເວທໂຕ ຊາລໍວ ຎາຓໍ ອຘິຄຕາ. ເອວເມວ ໂນຕິ ຍຖາ ມຫນ຺ຘກາເຣ ປພ຺ພຕມຕ຺ຖເກ ຊລິໂຕ ຊາຕເວໂທ ສມນ຺ຕາ ອາໂລກໍ ຜຣນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທສ຺ເສຕິ, ຕຖາ ໂນ ຠວໍ ໂກສິຍໂຄຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ປວິທໍສຍີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວາສຸເທໂວຕິ ວສຸເທໂວ ວສຸໂຊຕໂນ, ຘນປກາສໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ປາຏິຫາຣິຍານິ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ ເຕ ຣາຊາໂນ ຎາຓພເລນ ຕສ຺ມິໍ ປສາທໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສພ຺ເພວ ອຕ຺ຕໂນ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລກິເຕ ອກາສິ. ອຖ ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ‘‘ຠາຕາ ເມ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມກຖິໂກ ສພ຺ເພປິເມ ຣາຊາໂນ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປກ຺ເຂ ກຣິ, ຐເປຕ຺ວາ ອິມໍ ອຎ຺ໂຎ ມຍ຺ຫໍ ປຏິສຣຓໍ ນຕ຺ຖິ, ອິມເມວ ຍາຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໕໒.

‘‘ເອວໍ ເມ ຍາຈມານສ຺ສ, ອຎ຺ຊລິໍ ນາວພຸຊ຺ຌຖ;

ຕວ ພທ຺ຘຈໂຣ ເຫສ຺ສໍ, ວຸຏ຺ຐິໂຕ ປຣິຈາຣໂກ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ຖາ – ສເຈ ຕຸມ຺ເຫ ມມ ເອວໍ ຍາຈມານສ຺ສ ຂມາປນຕ຺ຖາຍ ປຄ຺ຄຫິຕໍ ອຎ຺ຊລິໍ ນາວພຸຊ຺ຌຖ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຕຸມ຺ເຫວ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຏ຺ຐຫຖ, ອຫໍ ປນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ພທ຺ຘຈໂຣ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ ເຫສ຺ສໍ, ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ອນລສຠາເວນ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ປຣິຈາຣໂກ ອຫໍ ຕຸມ຺ເຫ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມີຕິ.

ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປກຕິຍາປິ ນນ຺ທປຓ຺ຑິເຕ ໂທໂສ ວາ ເວຣໍ ວາ ນຕ຺ຖິ, ອຕິຖທ຺ຘໍ ວຈນໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ປນສ຺ສ ມານຫາປນຕ຺ຖໍ ນິຄ຺ຄຫວເສນ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ອິທານິສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ປສາທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ເຕ ຂມາມິ, ມາຕາປິຕໂຣ ຈ ປຏິຊຄ຺ຄິຕຸໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໕໓.

‘‘ອທ຺ຘາ ນນ຺ທ ວິຊານາສິ, ສທ຺ຘມ຺ມໍ ສພ຺ຠິ ເທສິຕໍ;

ອຣິໂຍ ອຣິຍສມາຈາໂຣ, ພາຬ຺ຫໍ ຕ຺ວໍ ມມ ຣຸຈ຺ຈສິ.

໑໕໔.

‘‘ຠວນ຺ຕໍ ວທາມິ ໂຠຕິຎ຺ຈ, ສຸຓາຖ ວຈນໍ ມມ;

ນາຍໍ ຠາໂຣ ຠາຣມໂຕ, ອຫຸ ມຍ຺ຫໍ ກຸທາຈນໍ.

໑໕໕.

‘‘ຕໍ ມໍ ອຸປຏ຺ຐິຕໍ ສນ຺ຕໍ, ມາຕາປິຕຸ ສຸຂາວຫໍ;

ນນ຺ໂທ ອຊ຺ຌາວຣໍ ກຕ຺ວາ, ອຸປຏ຺ຐານາຍ ຍາຈຕິ.

໑໕໖.

‘‘ໂຍ ເວ ອິຈ຺ຉຕິ ກາເມນ, ສນ຺ຕານໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນໍ;

ນນ຺ທໍ ໂວ ວຣຖ ເອໂກ, ກໍ ນນ຺ໂທ ອຸປຕິຏ຺ຐຕູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຣິໂຍຕິ ສຸນ຺ທໂຣ. ອຣິຍສມາຈາໂຣຕິ ສຸນ຺ທຣສມາຈາໂຣປິ ຊາໂຕ. ພາຬ຺ຫນ຺ຕິ ອິທານິ ຕ຺ວໍ ມມ ອຕິວິຍ ຣຸຈ຺ຈສິ. ສຸຓາຖາຕິ ອມ຺ມ ຕາຕາ ຕຸມ຺ເຫ ມມ ວຈນໍ ສຸຓາຖ. ນາຍໍ ຠາໂຣຕິ ອຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຏິຊຄ຺ຄນຠາໂຣ ນ ກທາຈິ ມມ ຠາຣມໂຕ ອຫຸ. ຕໍ ມນ຺ຕິ ຕໍ ຠາໂຣຕິ ອມຎ຺ຎິຕ຺ວາວ ມໍ ຕຸມ຺ເຫ ອຸປຏ຺ຐິຕໍ ສມານໍ. ອຸປຏ຺ຐານາຍ ຍາຈຕີຕິ ຕຸມ຺ເຫ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ມໍ ຍາຈຕິ. ໂຍ ເວ ອິຈ຺ຉຕີຕິ ມຍ຺ຫຎ຺ຫິ ຕ຺ວໍ ເມ ມາຕຣໍ ວາ ປິຕຣໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐຫາຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ຍຸຕ຺ຕໍ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປນ ສນ຺ຕານໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ໂຍ ເອໂກ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ວທາມິ ກາເມນ ນນ຺ທໍ ໂວ ວຣຖ, ຕໍ ມມ ກນິຏ຺ຐໍ ນນ຺ທໍ ໂຣເຈຖ, ຕຸມ຺ເຫສຸ ກໍ ເອສ ອຸປຏ຺ຐາຕຸ, ອຸໂຠປິ ຫິ ມຍໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ຕາເຍວາຕິ.

ອຖສ຺ສ ມາຕາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ, ‘‘ຕາຕ ໂສຓປຓ຺ຑິຕ, ຈິຣປ຺ປວຸຕ຺ໂຖ ເຕ ກນິຏ຺ໂຐ, ເອວໍ ຈິຣາຄຕມ຺ປິ ຕໍ ຍາຈິຕຸໍ ນ ວິສຫາມິ, ມຍຎ຺ຫິ ຕໍ ນິສ຺ສິຕາ, ອິທານິ ປນ ຕຍາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ອຫໍ ເອຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນໍ ພາຫາຫິ ອຸປຄູຫິຕ຺ວາ ສີເສ ອຸປສິງ຺ຆາຍິຕຸໍ ລເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ຕີ ຄາຖມາຫ –

໑໕໗.

‘‘ຕຍາ ຕາຕ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ໂສຓ ຕໍ ນິສ຺ສິຕາ ມຍໍ;

ອຸປຆາຕຸໍ ລເຠ ນນ຺ທໍ, ມຸທ຺ຘນິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ, ອມ຺ມ, ອນຸຊານາມິ, ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉ, ປຸຕ຺ຕໍ ນນ຺ທໍ ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາ ສີເສ ຆາຍິຕ຺ວາ ຈຸມ຺ພິຕ຺ວາ ຕວ ຫທເຍ ໂສກໍ ນິພ຺ພາເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ ປຣິສມຊ຺ເຌເຍວ ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາ ສີສໍ ຆາຍິຕ຺ວາ ຈຸມ຺ພິຕ຺ວາ ຫທເຍ ໂສກໍ ນິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ຕີ ອາຫ –

໑໕໘.

‘‘ອສ຺ສຕ຺ຖສ຺ເສວ ຕຣຸຓໍ, ປວາຬໍ ມາລຸເຕຣິຕໍ;

ຈິຣສ຺ສໍ ນນ຺ທໍ ທິສ຺ວານ, ຫທຍໍ ເມ ປເວຘຕິ.

໑໕໙.

‘‘ຍທາ ສຸຕ຺ຕາປິ ສຸປິເນ, ນນ຺ທໍ ປສ຺ສາມິ ອາຄຕໍ;

ອຸທຄ຺ຄາ ສຸມນາ ໂຫມິ, ນນ຺ໂທ ໂນ ອາຄໂຕ ອຍໍ.

໑໖໐.

‘‘ຍທາ ຈ ປຏິພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ, ນນ຺ທໍ ປສ຺ສາມິ ນາຄຕໍ;

ຠິຍ຺ໂຍ ອາວິສຕີ ໂສໂກ, ໂທມນສ຺ສຎ຺ຈນປ຺ປກໍ.

໑໖໑.

‘‘ສາຫໍ ອຊ຺ຊ ຈິຣສ຺ສມ຺ປິ, ນນ຺ທໍ ປສ຺ສາມິ ອາຄຕໍ;

ຠຕ຺ຕຸຈ຺ຈ ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ປິໂຍ, ນນ຺ໂທ ໂນ ປາວິສີ ຆຣໍ.

໑໖໒.

‘‘ປິຕຸປິ ນນ຺ໂທ ສຸປ຺ປິໂຍ, ຍໍ ນນ຺ໂທ ນປ຺ປວເສ ຆຣາ;

ລຠຕູ ຕາຕ ນນ຺ໂທ ຕໍ, ມໍ ນນ຺ໂທ ອຸປຕິຏ຺ຐຕູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມາລຸເຕຣິຕນ຺ຕິ ຍຖາ ວາຕາຫຕໍ ອສ຺ສຕ຺ຖສ຺ສ ປລ຺ລວໍ ກມ຺ປຕິ, ເອວໍ ຈິຣສ຺ສໍ ນນ຺ທໍ ທິສ຺ວາ ອຊ຺ຊ ມມ ຫທຍໍ ກມ຺ປຕີຕິ ວທຕິ. ສຸຕ຺ຕາຕິ, ຕາຕ ໂສຓ, ຍທາຫໍ ສຸຕ຺ຕາປິ ສຸປິເນ ນນ຺ທໍ ອາຄຕໍ ປສ຺ສາມິ, ຕທາປິ ອຸທຄ຺ຄາ ໂຫມິ. ຠຕ຺ຕຸຈ຺ຈາຕິ ສາມິກສ຺ສ ຈ ເມ ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ປິໂຍ. ນນ຺ໂທ ໂນ ປາວິສີ ຆຣນ຺ຕິ, ຕາຕ, ປຸຕ຺ໂຕ ໂນ ນນ຺ໂທ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສຕຸ. ຍນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ປິຕຸປິ ສຸຏ຺ຐຸ ປິໂຍ, ຕສ຺ມາ ປຸນ ອິມມ຺ຫາ ຆຣາ ນ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ. ນນ຺ໂທ ຕນ຺ຕິ, ຕາຕ, ນນ຺ໂທ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ລຠຕຸ. ມໍ ນນ຺ໂທຕິ, ຕາຕ ໂສຓ, ຕວ ປິຕຣໍ ຕ຺ວໍ ອຸປຏ຺ຐຫ, ມໍ ນນ຺ໂທ ອຸປຏ຺ຐາຕຸ.

ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ເອວໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ມາຕຸ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ນນ຺ທ, ຕຍາ ເຊຏ຺ຐກໂກຏ຺ຐາໂສ ລທ຺ໂຘ, ມາຕາ ນາມ ອຕິຄຸຓກາຣິກາ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປຏິຊຄ຺ເຄຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ມາຕຸ ຄຸຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໑໖໓.

‘‘ອນຸກມ຺ປິກາ ປຕິຏ຺ຐາ ຈ, ປຸພ຺ເພ ຣສທທີ ຈ ໂນ;

ມຄ຺ໂຄ ສຄ຺ຄສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ມາຕາ ຕໍ ວຣເຕ ອິເສ.

໑໖໔.

‘‘ປຸພ຺ເພ ຣສທທີ ໂຄຕ຺ຕີ, ມາຕາ ປຸຎ຺ຎູປສໍຫິຕາ;

ມຄ຺ໂຄ ສຄ຺ຄສ຺ສ ໂລກສ຺ສ, ມາຕາ ຕໍ ວຣເຕ ອິເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸກມ຺ປິກາຕິ ມຸທຸຫທຍາ. ປຸພ຺ເພ ຣສທທີຕິ ປຐມເມວ ອຕ຺ຕໂນ ຂີຣສງ຺ຂາຕສ຺ສ ຣສສ຺ສ ທາຍິກາ. ມາຕາ ຕນ຺ຕິ ມມ ມາຕາ ມໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ວຣຕິ ອິຈ຺ຉຕິ. ໂຄຕ຺ຕີຕິ ໂຄປາຍິກາ. ປຸຎ຺ຎູປສໍຫິຕາຕິ ປຸຎ຺ຎູປນິສ຺ສິຕາ ປຸຎ຺ຎທາຍິກາ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ທ຺ວີຫິ ຄາຖາຫິ ມາຕຸ ຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ອາສເນ ນິສິນ຺ນກາເລ ‘‘ນນ຺ທ, ຕ຺ວໍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກໍ ມາຕຣໍ ລຠສິ, ອຸໂຠປິ ມຍໍ ມາຕຣາ ທຸກ຺ເຂນ ສໍວຑ຺ຒິຕາ, ຕໍ ອິທານິ ຕ຺ວໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ປຏິຊຄ຺ຄາຫິ, ອມຘຸຣານິ ຜລາຜລານິ ມາ ຂາທາເປຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຣິສມຊ຺ເຌເຍວ ມາຕຸ ທຸກ຺ກຣກາຣິກຕໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໖໕.

‘‘ອາກງ຺ຂມານາ ປຸຕ຺ຕຜລໍ, ເທວຕາຍ ນມສ຺ສຕິ;

ນກ຺ຂຕ຺ຕານິ ຈ ປຸຈ຺ຉຕິ, ອຸຕຸສໍວຈ຺ຉຣານິ ຈ.

໑໖໖.

‘‘ຕສ຺ສາ ອຸຕຸມ຺ຫິ ນ຺ຫາຕາຍ, ໂຫຕິ ຄພ຺ຠສ຺ສ ໂວກ຺ກໂມ;

ເຕນ ໂທຫຬິນີ ໂຫຕິ, ສຸຫທາ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໑໖໗.

‘‘ສໍວຈ຺ຉຣໍ ວາ ອູນໍ ວາ, ປຣິຫຣິຕ຺ວາ ວິຊາຍຕິ;

ເຕນ ສາ ຊນຍນ຺ຕີຕິ, ຊເນຕ຺ຕິ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໑໖໘.

‘‘ຖນຂີເຣນ ຄີເຕນ, ອງ຺ຄປາວຸຣເຓນ ຈ;

ໂຣທນ຺ຕໍ ປຸຕ຺ຕໍ ໂຕເສຕິ, ໂຕເສນ຺ຕີ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໑໖໙.

‘‘ຕໂຕ ວາຕາຕເປ ໂຆເຣ, ມມໍ ກຕ຺ວາ ອຸທິກ຺ຂຕິ;

ທາຣກໍ ອປ຺ປຊານນ຺ຕໍ, ໂປເສນ຺ຕີ ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ.

໑໗໐.

‘‘ຍຎ຺ຈ ມາຕຸຘນໍ ໂຫຕິ, ຍຎ຺ຈ ໂຫຕິ ປິຕຸທ຺ຘນໍ;

ອຸຠຍມ຺ເປຕສ຺ສ ໂຄເປຕິ, ອປິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂນ ສິຍາ.

໑໗໑.

‘‘ເອວໍ ປຸຕ຺ຕ ອທຸໍ ປຸຕ຺ຕ, ອິຕິ ມາຕາ ວິຫຎ຺ຎຕິ;

ປມຕ຺ຕໍ ປຣທາເຣສຸ, ນິສີເຖ ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພເນ;

ສາຍໍ ປຸຕ຺ຕໍ ອນາຍນ຺ຕໍ, ອິຕິ ມາຕາ ວິຫຎ຺ຎຕິ.

໑໗໒.

‘‘ເອວໍ ກິຈ຺ຉາ ຠໂຕ ໂປໂສ, ມາຕຸ ອປຣິຈາຣໂກ;

ມາຕຣິ ມິຈ຺ຉາ ຈຣິຕ຺ວານ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕິ.

໑໗໓.

‘‘ເອວໍ ກິຈ຺ຉາ ຠໂຕ ໂປໂສ, ປິຕຸ ອປຣິຈາຣໂກ;

ປິຕຣິ ມິຈ຺ຉາ ຈຣິຕ຺ວານ, ນິຣຍໍ ໂສປປຊ຺ຊຕິ.

໑໗໔.

‘‘ຘນາປິ ຘນກາມານໍ, ນສ຺ສຕິ ອິຕິ ເມ ສຸຕໍ;

ມາຕຣໍ ອປຣິຈຣິຕ຺ວານ, ກິຈ຺ຉໍ ວາ ໂສ ນິຄຈ຺ຉຕິ.

໑໗໕.

‘‘ຘນາປິ ຘນກາມານໍ, ນສ຺ສຕິ ອິຕິ ເມ ສຸຕໍ;

ປິຕຣໍ ອປຣິຈຣິຕ຺ວານ, ກິຈ຺ຉໍ ວາ ໂສ ນິຄຈ຺ຉຕິ.

໑໗໖.

‘‘ອານນ຺ໂທ ຈ ປໂມໂທ ຈ, ສທາ ຫສິຕກີຬິຕໍ;

ມາຕຣໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວານ, ລພ຺ຠເມຕໍ ວິຊານໂຕ.

໑໗໗.

‘‘ອານນ຺ໂທ ຈ ປໂມໂທ ຈ, ສທາ ຫສິຕກີຬິຕໍ;

ປິຕຣໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວານ, ລພ຺ຠເມຕໍ ວິຊານໂຕ.

໑໗໘.

‘‘ທານຎ຺ຈ ປິຍວາຈາ ຈ, ອຕ຺ຖຈຣິຍາ ຈ ຍາ ອິຘ;

ສມານຕ຺ຕຕາ ຈ ຘມ຺ເມສຸ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຣຫໍ;

ເອເຕ ໂຂ ສງ຺ຄຫາ ໂລເກ, ຣຖສ຺ສາຓີວ ຍາຍໂຕ.

໑໗໙.

‘‘ເອເຕ ຈ ສງ຺ຄຫາ ນາສ຺ສຸ, ນ ມາຕາ ປຸຕ຺ຕກາຣຓາ;

ລເຠຖ ມານໍ ປູຊໍ ວາ, ປິຕາ ວາ ປຸຕ຺ຕກາຣຓາ.

໑໘໐.

‘‘ຍສ຺ມາ ຈ ສງ຺ຄຫາ ເອເຕ, ສມ຺ມເປກ຺ຂນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕາ;

ຕສ຺ມາ ມຫຕ຺ຕໍ ປປ຺ໂປນ຺ຕິ, ປາສໍສາ ຈ ຠວນ຺ຕິ ເຕ.

໑໘໑.

‘‘ພ຺ຣຫ຺ມາຕິ ມາຕາປິຕໂຣ, ປຸພ຺ພາຈຣິຍາຕິ ວຸຈ຺ຈເຣ;

ອາຫຸເນຍ຺ຍາ ຈ ປຸຕ຺ຕານໍ, ປຊາຍ ອນຸກມ຺ປກາ.

໑໘໒.

‘‘ຕສ຺ມາ ຫິ ເນ ນມສ຺ເສຍ຺ຍ, ສກ຺ກເຣຍ຺ຍ ຈ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ອນ຺ເນນ ອໂຖ ປາເນນ, ວຕ຺ເຖນ ສຍເນນ ຈ;

ອຸຈ຺ຉາທເນນ ນ຺ຫາປເນນ, ປາທານໍ ໂຘວເນນ ຈ.

໑໘໓.

‘‘ຕາຍ ນໍ ປາຣິຈຣິຍາຍ, ມາຕາປິຕູສຸ ປຓ຺ຑິຕາ;

ອິເຘວ ນໍ ປສໍສນ຺ຕິ, ເປຈ຺ຈ ສຄ຺ເຄ ປໂມທຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຕ຺ຕຜລນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕສງ຺ຂາຕໍ ຜລໍ. ເທວຕາຍ ນມສ຺ສຕີຕິ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕູ’’ຕິ ເທວຕາຍ ນມກ຺ກາຣໍ ກໂຣຕິ ອາຍາຈຕິ. ປຸຈ຺ຉຕີຕິ ‘‘ກຕເຣນ ນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ຊາໂຕ ປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາຍຸໂກ ໂຫຕິ, ກຕເຣນ ອປ຺ປາຍຸໂກ’’ຕິ ເອວໍ ນກ຺ຂຕ຺ຕານິ ຈ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອຸຕຸສໍວຈ຺ຉຣານິ ຈາຕິ ‘‘ຉນ຺ນໍ ອຸຕູນໍ ກຕຣສ຺ມິໍ ອຸຕຸມ຺ຫິ ຊາໂຕ ທີຆາຍຸໂກ ໂຫຕິ, ກຕຣສ຺ມິໍ ອຸຕຸມ຺ຫິ ອປ຺ປາຍຸໂກ, ກຕິວສ຺ສາຍ ວາ ມາຕຸຍາ ຊາໂຕ ປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາຍຸໂກ ໂຫຕິ, ກຕິວສ຺ສາຍ ອປ຺ປາຍຸໂກ’’ຕິ ເອວໍ ອຸຕຸສໍວຈ຺ຉຣານິ ຈ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອຸຕຸມ຺ຫິ ນ຺ຫາຕາຍາຕິ ປຸປ຺ເຜ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ອຸຕຸມ຺ຫິ ນ຺ຫາຕາຍ. ໂວກ຺ກໂມຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ສນ຺ນິປາຕາ ຄພ຺ຠາວກ຺ກນ຺ຕິ ໂຫຕິ, ກຸຈ຺ຉິຍໍ ຄພ຺ໂຠ ປຕິຏ຺ຐາຕິ. ເຕນາຕິ ເຕນ ຄພ຺ເຠນ ສາ ໂທຫຬິນີ ໂຫຕິ. ເຕນາຕິ ຕທາ ຕສ຺ສາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕປຊາຍ ສິເນໂຫ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເຕນ ກາຣເຓນ ‘‘ສຸຫທາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ເຕນາຕິ ເຕນ ກາຣເຓນ ສາ ‘‘ຊນຍນ຺ຕີ’’ຕິ ຈ ‘‘ຊເນຕ຺ຕີ’’ຕິ ຈ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ອງ຺ຄປາວຸຣເຓນ ຈາຕິ ຖນນ຺ຕເຣ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ສຣີຣສມ຺ຜສ຺ສໍ ຜຣາເປນ຺ຕີ ອງ຺ຄສງ຺ຂາເຕເນວ ປາວຸຣເຓນ. ໂຕເສນ຺ຕີຕິ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕີ ຫາເສນ຺ຕີ. ມມໍ ກຕ຺ວາ ອຸທິກ຺ຂຕີຕິ ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເມ ອຸປຣິ ວາໂຕ ປຫຣຕິ, ອາຕໂປ ຜຣຕີ’’ຕິ ເອວໍ ມມໍກາຣໍ ກຕ຺ວາ ສິນິທ຺ເຘນ ຫທເຍນ ອຸທິກ຺ຂຕິ. ອຸຠຍມ຺ເປຕສ຺ສາຕິ ອຸຠຍມ຺ປິ ເອຕໍ ຘນໍ ເອຕສ຺ສ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ອຎ຺ເຎສໍ ອທສ຺ເສຕ຺ວາ ສາຣຄພ຺ຠາທີສຸ ມາຕາ ໂຄເປຕິ. ເອວໍ ປຸຕ຺ຕ, ອທຸໍ ປຸຕ຺ຕາຕິ ‘‘ອນ຺ຘພາລ ປຸຕ຺ຕ, ເອວໍ ຣາຊກຸລາທີສຸ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຫິ, ອທຸຎ຺ຈ ກມ຺ມໍ ມາ ກໂຣຫີ’’ຕິ ສິກ຺ຂາເປນ຺ຕີ ອິຕິ ມາຕາ ວິຫຎ຺ຎຕິ ກິລມຕິ. ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພເນຕິ ປຸຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕໂຍພ຺ພເນ ຕໍ ປຸຕ຺ຕໍ ນິສີເຖ ປຣທາເຣສຸ ປມຕ຺ຕໍ ສາຍໍ ອນາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ຎຕ຺ວາ ອສ຺ສຸປຸຓ຺ເຓຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ ມຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ວິຫຎ຺ຎຕິ ກິລມຕິ.

ກິຈ຺ຉາ ຠໂຕຕິ ກິຈ຺ເຉນ ຠໂຕ ປຏິຊຄ຺ຄິໂຕ. ມິຈ຺ຉາ ຈຣິຕ຺ວານາຕິ ມາຕຣໍ ອປຏິຊຄ຺ຄິຕ຺ວາ. ຘນາປີຕິ ຘນມ຺ປິ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຘນກາມານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຘນມ຺ປິ ມາຕຣໍ ອປຏິຊຄ຺ຄນ຺ຕານໍ ນສ຺ສຕີຕິ ເມ ສຸຕນ຺ຕິ. ກິຈ຺ຉໍ ວາ ໂສຕິ ອິຕິ ຘນໍ ວາ ຕສ຺ສ ນສ຺ສຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ວາໂສ ປຸຣິໂສ ນິຄຈ຺ຉຕິ. ລພ຺ຠເມຕນ຺ຕິ ເອຕໍ ອິຘໂລເກ ຈ ປຣໂລເກ ຈ ອານນ຺ທາທິສຸຂໍ ມາຕຣໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ວິຊານໂຕ ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ລພ຺ຠໍ, ສກ຺ກາ ລທ຺ຘຸໍ ຕາທິເສນາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ທານຎ຺ຈາຕິ ມາຕາປິຕູນໍ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປິຍວຈນໍ ຠຓິຕພ຺ພໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນກິຈ຺ຈສາຘນວເສນ ອຕ຺ໂຖ ຈຣິຕພ຺ໂພ. ຘມ຺ເມສູຕິ ເຊຏ຺ຐາປຈາຍນຘມ຺ເມສຸ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ປຣິສມຊ຺ເຌ ວາ ຣໂຫຄຕານໍ ວາ ອຠິວາທນາທິວເສນ ສມານຕ຺ຕຕາ ກາຕພ຺ພາ, ນ ຣໂຫ ອຠິວາທນາທີນິ ກຕ຺ວາ ປຣິສຕິ ນ ກາຕພ຺ພານິ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ສມາເນເນວ ຠວິຕພ຺ພໍ. ເອເຕ ຈ ສງ຺ຄຫາ ນາສ຺ສູຕິ ສເຈ ເອເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສງ຺ຄຫາ ນ ຠເວຍ຺ຍຸໍ. ສມ຺ມເປກ຺ຂນ຺ຕີຕິ ສມ຺ມາ ນເຍນ ກາຣເຓນ ເປກ຺ຂນ຺ຕິ. ມຫຕ຺ຕນ຺ຕິ ເສຏ຺ຐຕ຺ຕໍ. ພ຺ຣຫ຺ມາຕິ ປຸຕ຺ຕານໍ ພ຺ຣຫ຺ມສມາ ອຸຕ຺ຕມາ ເສຏ຺ຐາ. ປຸພ຺ພາຈຣິຍາຕິ ປຐມາຈຣິຍາ. ອາຫຸເນຍ຺ຍາຕິ ອາຫຸນປຏິຄ຺ຄາຫກາ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສກ຺ກາຣສ຺ສ ອນຸຈ຺ຉວິກາ. ອນ຺ເນນ ອໂຖຕິ ອນ຺ເນນ ເຈວ ອຕ຺ໂຖ ປາເນນ ຈ. ເປຈ຺ຈາຕິ ກາລກິຣິຍາຍ ປຣິໂຍສາເນ ອິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ປໂມທຕີຕິ.

ເອວໍ ມຫສຕ຺ໂຕ ສິເນຣຸໍ ປວຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ວິຍ ຘມ຺ມເທສນໍ ນິຏ຺ຐາເປສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສພ຺ເພປິ ເຕ ຣາຊາໂນ ພລກາຍາ ຈ ປສີທິໍສຸ. ອຖ ເນ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ‘‘ທານາທີສຸ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ໂຫຖາ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ສພ຺ເພປິ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ເທວນຄຣໍ ປູຣຍິໍສຸ. ໂສຓປຓ຺ຑິຕນນ຺ທປຓ຺ຑິຕາປິ ຍາວຕາຍຸກໍ ມາຕາປິຕໂຣ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກປຣາຍຓາ ອເຫສຸໍ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ, ສຈ຺ຈປຣິໂຍສາເນ ມາຕຸໂປສກຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ປຕິຏ຺ຐຫິ. ຕທາ ມາຕາປິຕໂຣ ມາຫາຣາຊກຸລານິ ອເຫສຸໍ, ນນ຺ທປຓ຺ຑິໂຕ ອານນ຺ໂທ, ມໂນຊຣາຊາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ເອກສຕຣາຊາໂນ ອສີຕິມຫາເຖຣາ ເຈວ ອຎ຺ຎຕຣເຖຣາ ຈ, ຈຕຸວີສຕິ ອກ຺ໂຂຠຓິໂຍ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ໂສຓປຓ຺ຑິໂຕ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິນ຺ຕິ.

ໂສຓນນ຺ທຊາຕກວຓ຺ຓນາ ທຸຕິຍາ.

ຊາຕກຸທ຺ທານໍ –

ອຖ ສຕ຺ຕຕິມມ຺ຫິ ນິປາຕວເຣ, ສຠາວນ຺ຕຸ ກຸສາວຕິຣາຊວໂຣ;

ອຖ ໂສຓສຸນນ຺ທວໂຣ ຈ ປຸນ, ອຠິວາສິຕສຕ຺ຕຕິມມ຺ຫິ ສຸເຕຕິ.

ສຕ຺ຕຕິນິປາຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑. ອສີຕິນິປາໂຕ

[໕໓໓] ໑. ຈູຬຫໍສຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ສຸມຸຂາຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເວຬຸວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຊີວິຕປຣິຈ຺ຈາຄໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ເທວທຕ຺ເຕນ ຫິ ຕຖາຄຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ ປໂຍຊິເຕສຸ ຘນຸຄ຺ຄເຫສຸ ສພ຺ພປຐມໍ ເປສິເຕນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສກ຺ໂກມິ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ, ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂສ ຠຄວາ ມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ຕ຺ວໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຫິ, ອຫເມວ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕຖາຄເຕ ຄິຊ຺ຌກູຏປພ຺ພຕສ຺ສ ປຈ຺ຉິມຉາຍາຍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ສຍໍ ຄິຊ຺ຌກູຏໍ ປພ຺ພຕໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຍນ຺ຕເວເຄນ ມຫຕິໍ ສິລໍ ປວິຊ຺ຌິ, ‘‘ອິມາຍ ສິລາຍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕທາ ທ຺ເວ ປພ຺ພຕກູຏາ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ສິລໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ. ຕໂຕ ປປຏິກາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາທໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ຣຸຫິຣໍ ອຸປ຺ປາເທສິ, ພລວເວທນາ ປວຕ຺ຕິໍສຸ. ຊີວໂກ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາທໍ ສຕ຺ຖເກນ ຜາເລຕ຺ວາ ທຸຏ຺ຐໂລຫິຕໍ ວເມຕ຺ວາ ປູຕິມໍສໍ ອປເນຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ເຠສຊ຺ຊໍ ອາລິມ຺ປິຕ຺ວາ ນິໂຣຄມກາສິ. ສຕ຺ຖາ ປຸຣິມສທິສເມວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ມຫຕິຍາ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ວິຈຣິ.

ອຖ ນໍ ທິສ຺ວາ ເທວທຕ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ສຣີຣໍ ທິສ຺ວາ ໂກຈິ ມນຸສ຺ສຠູໂຕ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ຣຎ຺ໂຎ ໂຂ ປນ ນາຬາຄິຣິ ນາມ ຫຕ຺ຖີ ຈຓ຺ໂຑ ຜຣຸໂສ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆຄຸເຓ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ຕໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖາຈຣິຍໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ມ, ສ຺ເວ ນາຬາຄິຣິໍ ມຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ປາໂຕວ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ປຏິປນ຺ນວີຖິຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫີ’’ຕິ ອາຫ. ເທວທຕ຺ໂຕປິ ນໍ ‘‘ອຎ຺ເຎສຸ ທິວເສສຸ ຫຕ຺ຖີ ກິຕ຺ຕກໍ ສຸຣໍ ປິວຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອຏ຺ຐ ຆເຏ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ສ຺ເວ ຕ຺ວໍ ຕໍ ໂສຬສ ຆເຏ ປາເຍຕ຺ວາ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ປຏິປນ຺ນວີຖິຍໍ ອຠິມຸຂໍ ກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ຣາຊາ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປສິ – ‘‘ສ຺ເວ ນາຬາຄິຣິໍ ມຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ນຄເຣ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສຕິ, ນາຄຣາ ປາໂຕວ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ກຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວີຖິໍ ມາ ປຏິປຊ຺ຊິໍສູ’’ຕິ. ເທວທຕ຺ໂຕປິ ຣາຊນິເວສນາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິໂຄປເກ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ມຍໍ ຠເຓ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐານິຍໍ ນີຈຏ຺ຐາເນ, ນີຈຏ຺ຐານິຍໍ ວາ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐາເນ ກາຕຸໍ ສມຕ຺ຖາ, ສເຈ ໂວ ຍເສນ ອຕ຺ໂຖ, ສ຺ເວ ປາໂຕວ ນາຬາຄິຣິໍ ຕິຂິຓສຸຣາຍ ໂສຬສ ຆເຏ ປາເຍຕ຺ວາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອາຄມນເວລາຍ ຕຸຕ຺ຕໂຕມເຣຫິ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ກຸຊ຺ຌາເປຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຠິນ຺ທາເປຕ຺ວາ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ປຏິປນ຺ນວີຖິຍໍ ອຠິມຸຂໍ ກຕ຺ວາ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ.

ສາ ປວຕ຺ຕິ ສກລນຄເຣ ວິຕ຺ຖາຣິກາ ອໂຫສິ. ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆມາມກາ ອຸປາສກາ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສ຺ເວ ຕຸມ຺ເຫຫິ ປຏິປນ຺ນວີຖິຍໍ ນາຬາຄິຣິໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊາເປສ຺ສຕິ, ສ຺ເວ ປິຓ຺ຑາຍ ອປວິສິຕ຺ວາ ອິເຘວ ໂຫຖ, ມຍໍ ວິຫາເຣເຍວ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຠິກ຺ຂໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ສຕ຺ຖາປິ ‘‘ສ຺ເວ ປິຓ຺ຑາຍ ນ ປວິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອວຕ຺ວາວ ‘‘ອຫໍ ສ຺ເວ ນາຬາຄິຣິໍ ທເມຕ຺ວາ ປາຏິຫາຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖິເຍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ອຈຣິຕ຺ວາວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເວຬຸວນເມວ ອາຄມິສ຺ສາມິ, ຣາຊຄຫວາສິໂນປິ ພຫູນິ ຠຕ຺ຕຠາຊນານິ ຄເຫຕ຺ວາ ເວຬຸວນເມວ ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສ຺ເວ ວິຫາເຣເຍວ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອິມິນາ ກາຣເຓນ ເຕສໍ ອຘິວາເສສິ. ເຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕຠາຊນານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ວິຫາເຣເຍວ ທານໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ສຕ຺ຖາປິ ປຐມຍາເມ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມຍາເມ ເທວຕານໍ ປຎ຺ຫໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຍາມສ຺ສ ປຐມໂກຏ຺ຐາເສ ສີຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕ຺ວາ ທຸຕິຍໂກຏ຺ຐາເສ ຜລສມາປຕ຺ຕິຍາ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຕຕິຍໂກຏ຺ຐາເສ ມຫາກຣຸຓາສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຍ ໂພຘເນຍ຺ຍພນ຺ຘເວ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນາຬາຄິຣິທມເນ ຈຕຸຣາສີຕິຍາ ປາຓສຫສ຺ສານໍ ຘມ຺ມາຠິສມຍໍ ທິສ຺ວາ ວິຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ກຕສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄໂນ ຫຸຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ອານນ຺ທ, ອຊ຺ຊ ຣາຊຄຫປຣິວຕ຺ຕເກສຸ ອຏ຺ຐາຣສສຸ ມຫາວິຫາເຣສຸ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ມຍາສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄຫໍ ປວິສິຕຸໍ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ ອາຫ. ເຖໂຣ ຕຖາ ອກາສິ. ສພ຺ເພປິ ຠິກ຺ຂູ ເວຬຸວເນ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ. ອຖ ຫຕ຺ຖິເມຓ຺ຑາ ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ປຏິປຊ຺ຊິໍສຸ, ມຫນ຺ໂຕ ສມາຄໂມ ອໂຫສິ. ສທ຺ຘາສມ຺ປນ຺ນາ ມນຸສ຺ສາ ‘‘ອຊ຺ຊ ກິຣ ພຸທ຺ຘນາຄສ຺ສ ຕິຣຈ຺ຉານນາເຄນ ສງ຺ຄາໂມ ຠວິສ຺ສຕິ, ອນູປມາຍ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ນາຬາຄິຣິທມນໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປາສາທຫມ຺ມິຍເຄຫຈ຺ຉທນາທີນິ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອສທ຺ຘາ ປນ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິກາ ‘‘ອຍໍ ນາຬາຄິຣິ ຈຓ຺ໂຑ ຜຣຸໂສ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຄຸຓໍ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ອຊ຺ຊ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ສຣີຣໍ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປສ຺ສຕິ, ອຊ຺ຊ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປາສາທາທີສຸ ອຏ຺ຐໍສຸ.

ຫຕ຺ຖີປິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ຕາເສນ຺ໂຕ ເຄຫານິ ວິທ຺ຘໍເສນ຺ໂຕ ສກຏານິ ສໍຈຸຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ໂສຓ຺ຑໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ປຫຏ຺ຐກຓ຺ຓວາໂລ ປພ຺ພໂຕ ວິຍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນາຠິຘາວິ. ຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬາຄິຣິ ຈຓ຺ໂຑ ຜຣຸໂສ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ອິມໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປນ຺ໂນ, ນ ໂຂ ປນາຍໍ ພຸທ຺ຘາທິຄຸຓໍ ຊານາຕິ, ປຏິກ຺ກມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ປຏິກ຺ກມຕຸ ສຸຄໂຕ’’ຕິ. ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠາຍິຕ຺ຖ, ປຏິພໂລ ອຫໍ ນາຬາຄິຣິໍ ທເມຕຸນ຺ຕິ. ອຖາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາຣໍ ຍາຈິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ປິຕຸ ອຸປ຺ປນ຺ນກິຈ຺ຈໍ ນາມ ເຊຏ຺ຐປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາໂຣ, ອຫເມວ ຕໍ ທເມມີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ, ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ພຸທ຺ຘພລໍ ນາມ ອຎ຺ຎໍ, ສາວກພລໍ ອຎ຺ຎໍ, ຕິຏ຺ຐ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ປຏິພາຫິ. ເອວໍ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອສີຕິ ມຫາເຖຣາ ຍາຈິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ສພ຺ເພປິ ປຏິພາຫິ. ອຖ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສຕ຺ຖຣິ ພລວສິເນເຫນ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ຫຕ຺ຖີ ປຐມໍ ມໍ ມາເຣຕູ’’ຕິ ຕຖາຄຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ອເປຫິ, ອານນ຺ທ, ມາ ເມ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອຍໍ ຫຕ຺ຖີ ຈຓ຺ໂຑ ຜຣຸໂສ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ກປ຺ປຸຏ຺ຐານຄ຺ຄິສທິໂສ ປຐມໍ ມໍ ມາເຣຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ເຖໂຣ ອວຈ. ຍາວຕຕິຍໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນປິ ຕເຖວ ອຏ຺ຐາສິ ນ ປຏິກ຺ກມິ. ອຖ ນໍ ຠຄວາ ອິທ຺ຘິພເລນ ປຏິກ຺ກມາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ຕເຣ ຐເປສິ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເອກາ ອິຕ຺ຖີ ນາຬາຄິຣິໍ ທິສ຺ວາ ມຣຓຠຍຠີຕາ ປລາຍມານາ ອງ຺ເກນ ຄຫິຕໍ ທາຣກໍ ຫຕ຺ຖິໂນ ຈ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕເຣ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປລາຍິ. ຫຕ຺ຖີ ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ທາຣກສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄມາສິ. ຕທາ ທາຣໂກ ມຫາຣວໍ ຣວິ. ສຕ຺ຖາ ນາຬາຄິຣິໍ ໂອທິສ຺ສກເມຕ຺ຕາຍ ຜຣິຕ຺ວາ ສຸມຘຸຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມສ຺ສຣໍ ນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ‘‘ອມ຺ໂຠ ນາຬາຄິຣິ ຕໍ ໂສຬສ ສຸຣາຆເຏ ປາເຍຕ຺ວາ ມຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕາ ນ ‘ອຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕີ’ຕິ ກຣິໍສຸ, ‘ມໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕີ’ຕິ ປນ ກຣິໍສຸ, ມາ ອກາຣເຓນ ຊງ຺ຆາໂຍ ກິລເມນ຺ໂຕ ວິຈຣິ, ອິໂຕ ເອຫີ’’ຕິ ປກ຺ໂກສິ. ໂສ ສຕ຺ຖຸ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອກ຺ຂີນິ ອຸມ຺ມີເລຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ຣູປສິຣິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘສໍເວໂຄ ພຸທ຺ຘເຕເຊນ ປຈ຺ຉິນ຺ນສຸຣາມໂທ ໂສຓ຺ຑໍ ໂອລມ຺ເພນ຺ໂຕ ກຓ຺ເຓ ຈາເລນ຺ໂຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຖາຄຕສ຺ສ ປາເທສຸ ປຕິ. ອຖ ນໍ ສຕ຺ຖາ, ‘‘ນາຬາຄິຣິ, ຕ຺ວໍ ຕິຣຈ຺ຉານຫຕ຺ຖີ, ອຫໍ ພຸທ຺ຘວາຣໂຓ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມາ ຈຓ຺ໂຑ ຜຣຸໂສ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ຠວ, ສພ຺ພສຕ຺ເຕສຸ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ປຏິລຠາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ກຸມ຺ເຠ ປຣາມສິຕ຺ວາ –

‘‘ມາ ກຸຎ຺ຊຣ ນາຄມາສໂທ, ທຸກ຺ໂຂ ຫິ ກຸຎ຺ຊຣ ນາຄມາສໂທ;

ນ ຫິ ນາຄຫຕສ຺ສ ກຸຎ຺ຊຣ, ສຸຄຕິ ໂຫຕິ ອິໂຕ ປຣໍ ຍໂຕ.

‘‘ມາ ຈ ມໂທ ມາ ຈ ປມາໂທ, ນ ຫິ ປມຕ຺ຕາ ສຸຄຕິໍ ວຊນ຺ຕິ ເຕ;

ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ຕຖາ ກຣິສ຺ສສິ, ເຍນ ຕ຺ວໍ ສຸຄຕິໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ. (ຈູຬວ. ໓໔໒) –

ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ.

ຕສ຺ສ ສກລສຣີຣໍ ປີຕິຍາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ຜຸຏໍ ອໂຫສິ. ສເຈ ກິຣ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ນາຠວິສ຺ສາ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ອຘິຄມິສ຺ສາ. ມນຸສ຺ສາ ຕໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອຸນ຺ນທິໍສຸ ອປ຺ໂຜຏິໍສຸ, ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ສາ ນານາຠຣຓານິ ຂິປິໍສຸ, ຕານິ ຫຕ຺ຖິສ຺ສ ສຣີຣໍ ປຏິຈ຺ຉາທຍິໍສຸ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນາຬາຄິຣິ ຘນປາລໂກ ນາມ ຊາໂຕ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ຘນປາລກສມາຄເມ ຈຕຸຣາສີຕິ ປາຓສຫສ຺ສານິ ອມຕໍ ປິວິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ຘນປາລກໍ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ໂສ ໂສຓ຺ຑາຍ ຠຄວໂຕ ປາເທ ປໍສູນິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຣິ ມຸທ຺ຘນິ ອາກິຣິຕ຺ວາ ປຏິກຸຏິໂຕວ ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ທສ຺ສນູປຈາເຣ ຐິໂຕ ທສພລໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ປາວິສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທນ຺ຕສຸທນ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນ ກຎ຺ຈິ ວິເຫເຐຕິ. ສຕ຺ຖາ ນິປ຺ຜນ຺ນມໂນຣໂຖ ‘‘ເຍຫິ ຍໍ ຘນໍ ຂິຕ຺ຕໍ, ເຕສຎ຺ເຎວ ຕໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ‘‘ອຊ຺ຊ ມຍາ ມຫນ຺ຕໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ ກຕໍ, ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຓໍ ອປ຺ປຏິຣູປ’’ນ຺ຕິ ຕິຕ຺ຖິເຍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ຊຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິຍ ຂຕ຺ຕິໂຍ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເວຬຸວນເມວ ຄໂຕ. ນຄຣວາສິໂນ ພຫຸໍ ອນ຺ນປານຂາທນີຍໍ ອາທາຍ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ຕຍິໍສຸ.

ຕໍ ທິວສໍ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ຘມ຺ມສຠໍ ປູເຣຕ຺ວາ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ຠິກ຺ຂູ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ຕຖາຄຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ເຕນ ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ, ນາຬາຄິຣິໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຏິພາຫິຍມາໂນປິ ນາປຄໂຕ, ອໂຫ ທຸກ຺ກຣກາຣໂກ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ອານນ຺ທສ຺ສ ຄຸຓກຖາ ປວຕ຺ຕຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ ມຍາ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ອານນ຺ໂທ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕປິ ມມຕ຺ຖາຍ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ຍາຈິໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ມຫິໍສກຣຏ຺ເຐ ສາຄລນຄເຣ ສາຄໂລ ນາມ ຣາຊາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕທາ ນຄຣໂຕ ອວິທູເຣ ເອກສ຺ມິໍ ເນສາທຄາມເກ ອຎ຺ຎຕໂຣ ເນສາໂທ ປາເສຫິ ສກຸເຓ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນຄເຣ ວິກ຺ກິຓນ຺ໂຕ ຊີວິກໍ ກປ຺ເປສິ. ນຄຣໂຕ ຈ ອວິທູເຣ ອາວຏ຺ຏໂຕ ທ຺ວາທສໂຍຊໂນ ມານຸສິໂຍ ນາມ ປທຸມສໂຣ ອໂຫສິ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓປທຸມສຎ຺ຉນ຺ໂນ. ຕຕ຺ຖ ນານປ຺ປກາໂຣ ສກຸຓສງ຺ໂຆ ໂອຕຣິ. ໂສ ເນສາໂທ ຕຕ຺ຖ ອນິຍາເມນ ປາເສ ໂອຑ຺ເຑສິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຘຕຣຏ຺ໂຐ ຫໍສຣາຊາ ຉນ຺ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ສປຣິວາໂຣ ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພເຕ ສຸວຓ຺ຓຄຸຫາຍໍ ວສຕິ, ສຸມຸໂຂ ນາມສ຺ສ ເສນາປຕິ ອໂຫສິ. ອເຖກທິວສໍ ຕໂຕ ຫໍສຍູຖາ ກຕິປຍາ ສຸວຓ຺ຓຫໍສາ ມານຸສິຍໍ ສຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຫູຕໂຄຈເຣ ຕສ຺ມິໍ ຍຖາສຸຂໍ ວິຈຣິຕ຺ວາ ສຸຫິຕາ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ມນຸສ຺ສປເຖ ມານຸສິໂຍ ນາມ ປທຸມສໂຣ ສມ຺ປນ຺ນໂຄຈໂຣ, ຕຕ຺ຖ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ມນຸສ຺ສປໂຖ ນາມ ສາສງ຺ໂກ ສປ຺ປຏິຠໂຍ, ມາ ໂວ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາປິ ເຕຫິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ‘‘ສເຈ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ສປຣິວາໂຣ ຕໍ ສຣໍ ອຄມາສິ. ໂສ ອາກາສາ ໂອຕຣນ຺ໂຕ ປາທໍ ປາເສ ປເວເສນ຺ໂຕເຍວ ໂອຕຣິ. ອຖສ຺ສ ປາໂສ ປາທໍ ອຍປຏ຺ຏເກນ ກຑ຺ຒນ຺ໂຕ ວິຍ ອາພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິ. ອຖສ຺ສ ‘‘ຉິນ຺ທິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອາກຑ຺ຒນ຺ຕສ຺ສ ປຐມວາເຣ ຈມ຺ມໍ ຉິຊ຺ຊິ, ທຸຕິຍວາເຣ ມໍສໍ ຉິຊ຺ຊິ, ຕຕິຍວາເຣ ນ຺ຫາຣຸ ຉິຊ຺ຊິ, ປາໂສ ອຏ຺ຐິໍ ອາຫຈ຺ຈ ອຏ຺ຐາສິ, ໂລຫິຕໍ ປຄ຺ຆຣິ, ພລວເວທນາ ປວຕ຺ຕິໍສຸ.

ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ພທ຺ຘຣວໍ ຣວິສ຺ສາມິ, ຎາຕກາ ເມ ອຸຕ຺ຣສ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ໂຄຈຣໍ ອຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຉາຕຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ປລາຍນ຺ຕາ ທຸພ຺ພລຕາຍ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ໂສ ເວທນໍ ອຘິວາເສຕ຺ວາ ຎາຕີນໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຈຣິຕ຺ວາ ຫໍສານໍ ກີຬນກາເລ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ພທ຺ຘຣວໍ ຣວິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕ ຫໍສາ ມຣຓຠຍຕຊ຺ຊິຕາ ວຄ຺ຄວຄ຺ຄາ ຫຸຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕກູຏາຠິມຸຂາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເຕສຸ ປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ສຸມຸໂຂ ຫໍສເສນາປຕິ ‘‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຂ ອິທໍ ຠຍໍ ມຫາຣາຊສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຊານິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ເວເຄນ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຫໍສຄຓສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອທິສ຺ວາ ມຊ຺ຌິມຫໍສຄຓໍ ວິຈິນິ, ຕຕ຺ຖປິ ອທິສ຺ວາ ປຈ຺ຉິມຫໍສຄຓໍ ວິຈິນິ, ຕຕ຺ຖປິ ອທິສ຺ວາ ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ຕສ຺ເສເວທໍ ຠຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປາເສ ພທ຺ຘໍ ໂລຫິຕມກ຺ຂິຕໍ ທຸກ຺ຂາຕຸຣໍ ປງ຺ກປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ມມ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ຕຸມ຺ເຫ ປາສໂຕ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕວ ປງ຺ກປິຏ຺ເຐ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ວີມໍສນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໑.

‘‘ສຸມຸຂ ອນຸປຈິນນ຺ຕາ, ປກ຺ກມນ຺ຕິ ວິຫງ຺ຄມາ;

ຄຈ຺ຉ ຕຸວມ຺ປິ ມາ ກງ຺ຂິ, ນຕ຺ຖິ ພທ຺ເຘ ສຫາຍຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸປຈິນນ຺ຕາຕິ ສິເນເຫນ ອາລຍວເສນ ອໂນໂລເກນ຺ຕາ. ປກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ເອເຕ ຉນ຺ນວຸຕິ ຫໍສສຫສ຺ສາ ຎາຕິວິຫງ຺ຄມາ ມໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕ຺ວມ຺ປິ ຄຈ຺ຉ, ມາ ອິຘ ວາສໍ ອາກງ຺ຂິ, ເອວຎ຺ຫິ ປາເສນ ພທ຺ເຘ ມຍິ ສຫາຍຕາ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ນ ຫິ ເຕ ອຫໍ ອິທານິ ກິຎ຺ຈິ ສຫາຍກິຈ຺ຈໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ກິໍ ເຕ ມຍາ ນິຣູປກາເຣນ, ປປຎ຺ຈໍ ອກຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉວາຕິ ວທຕິ.

ອິໂຕ ປຣໍ –

໒.

‘‘ຄຈ຺ເຉ ວາຫໍ ນ ວາ ຄຈ຺ເຉ, ນ ເຕນ ອມໂຣ ສິຍໍ;

ສຸຂິຕໍ ຕໍ ອຸປາສິຕ຺ວາ, ທຸກ຺ຂິຕໍ ຕໍ ກຖໍ ຊເຫ.

໓.

‘‘ມຣຓໍ ວາ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ, ຊີວິຕໍ ວາ ຕຍາ ວິນາ;

ຕເທວ ມຣຓໍ ເສຍ຺ໂຍ, ຍຎ຺ເຈ ຊີເວ ຕຍາ ວິນາ.

໔.

‘‘ເນສ ຘມ຺ໂມ ມຫາຣາຊ, ຍໍ ຕໍ ເອວໍ ຄຕໍ ຊເຫ;

ຍາ ຄຕິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສາ ມຍ຺ຫໍ, ຣຸຈ຺ຈເຕ ວິຫຄາຘິປ.

໕.

‘‘ກາ ນຸ ປາເສນ ພທ຺ຘສ຺ສ, ຄຕິ ອຎ຺ຎາ ມຫານສາ;

ສາ ກຖໍ ເຈຕຍານສ຺ສ, ມຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕວ ຣຸຈ຺ຈຕິ.

໖.

‘‘ກໍ ວາ ຕ຺ວໍ ປສ຺ສເສ ອຕ຺ຖໍ, ມມ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ປກ຺ຂິມ;

ຎາຕີນໍ ວາວສິຏ຺ຐານໍ, ອຸຠິນ຺ນໍ ຊີວິຕກ຺ຂເຍ.

໗.

‘‘ຍໍ ນ ກຎ຺ຈນເທປິຎ຺ຉ, ອນ຺ເຘນ ຕມສາ ຄຕໍ;

ຕາທິເສ ສຎ຺ຈຊໍ ປາຓໍ, ກມຕ຺ຖມຠິໂຊຕເຍ.

໘.

‘‘ກຖໍ ນຸ ປຕຕໍ ເສຏ຺ຐ, ຘມ຺ເມ ອຕ຺ຖໍ ນ ພຸຊ຺ຌສິ;

ຘມ຺ໂມ ອປຈິໂຕ ສນ຺ໂຕ, ອຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕິ ປາຓິນໍ.

໙.

‘‘ໂສຫໍ ຘມ຺ມໍ ອເປກ຺ຂາໂນ, ຘມ຺ມາ ຈຕ຺ຖໍ ສມຸຏ຺ຐິຕໍ;

ຠຕ຺ຕິຎ຺ຈ ຕຍິ ສມ຺ປສ຺ສໍ, ນາວກງ຺ຂາມິ ຊີວິຕໍ.

໑໐. ‘‘ອທ຺ຘາ ເອໂສ ສຕໍ ຘມ຺ໂມ, ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ ມິຕ຺ຕມາປເທ.

ນ ຈເຊ ຊີວິຕສ຺ສາປິ, ເຫຕຸຘມ຺ມມນຸສ຺ສຣໍ.

໑໑.

‘‘ສ຺ວາຍໍ ຘມ຺ໂມ ຈ ເຕ ຈິຓ຺ໂຓ, ຠຕ຺ຕິ ຈ ວິທິຕາ ມຍິ;

ກາມໍ ກຣສ຺ສຸ ມຍ຺ເຫຕໍ, ຄຈ຺ເຉວານຸມໂຕ ມຍາ.

໑໒.

‘‘ອປິ ຕ຺ເວວໍ ຄເຕ ກາເລ, ຍໍ ຂຓ຺ຑໍ ຎາຕິນໍ ມຍາ;

ຕຍາ ຕໍ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ນໍ, ອສ຺ສ ປຣມສໍວຸຕໍ.

໑໓.

‘‘ອິຈ຺ເຈວໍ ມນ຺ຕຍນ຺ຕານໍ, ອຣິຍານໍ ອຣິຍວຸຕ຺ຕິນໍ;

ປຈ຺ຈທິສ຺ສຖ ເນສາໂທ, ອາຕຸຣານມິວນ຺ຕໂກ.

໑໔.

‘‘ເຕ ສຕ຺ຕຸມຠິສຎ຺ຈິກ຺ຂ, ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາ ທິຊາ;

ຕຸຓ຺ຫີມາສິຕ຺ຖ ອຸຠໂຍ, ນ ສຎ຺ຈເລສຸມາສນາ.

໑໕.

‘‘ຘຕຣຏ຺ເຐ ຈ ທິສ຺ວານ, ສມຸຑ຺ເຑນ຺ເຕ ຕໂຕ ຕໂຕ;

ອຠິກ຺ຂມຖ ເວເຄນ, ທິຊສຕ຺ຕຸ ທິຊາຘິເປ.

໑໖.

‘‘ໂສ ຈ ເວເຄນຠິກ຺ກມ຺ມ, ອາສຊ຺ຊ ປຣເມ ທິເຊ;

ປຈ຺ຈກມິຕ຺ຖ ເນສາໂທ, ພທ຺ຘາ ອິຕິ ວິຈິນ຺ຕຍໍ.

໑໗.

‘‘ເອກໍວ ພທ຺ຘມາສີນໍ, ອພທ຺ຘຎ຺ຈ ປຸນາປຣໍ;

ອາສຊ຺ຊ ພທ຺ຘມາສີນໍ, ເປກ຺ຂມານມທີນວໍ.

໑໘.

‘‘ຕໂຕ ໂສ ວິມໂຕເຍວ, ປຓ຺ຑເຣ ອຊ຺ຌຠາສຖ;

ປວຑ຺ຒກາເຍ ອາສີເນ, ທິຊສງ຺ຆຄຓາຘິເປ.

໑໙.

‘‘ຍໍ ນຸ ປາເສນ ມຫຕາ, ພທ຺ໂຘ ນ ກຸຣຸເຕ ທິສໍ;

ອຖ ກສ຺ມາ ອພທ຺ໂຘ ຕ຺ວໍ, ພລີ ປກ຺ຂິ ນ ຄຈ຺ຉສິ.

໒໐.

‘‘ກິໍ ນຸ ຕ຺ຍາຍໍ ທິໂຊ ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ໂຕ ພທ຺ຘໍ ອຸປາສສິ;

ໂອຫາຍ ສກຸຓາ ຍນ຺ຕິ, ກິໍ ເອໂກ ອວຫີຍສິ.

໒໑.

‘‘ຣາຊາ ເມ ໂສ ທິຊາມິຕ຺ຕ, ສຂາ ປາຓສໂມ ຈ ເມ;

ເນວ ນໍ ວິຊຫິສ຺ສາມິ, ຍາວ ກາລສ຺ສ ປຣິຍາຍໍ.

໒໒.

‘‘ກຖໍ ປນາຍໍ ວິຫງ຺ໂຄ, ນາທ຺ທສ ປາສໂມຑ຺ຑິຕໍ;

ປທຎ຺ເຫຕໍ ມຫນ຺ຕານໍ, ໂພທ຺ຘຸມຣຫນ຺ຕິ ອາປທໍ.

໒໓.

‘‘ຍທາ ປຣາຠໂວ ໂຫຕິ, ໂປໂສ ຊີວິຕສງ຺ຂເຍ;

ອຖ ຊາລຎ຺ຈ ປາສຎ຺ຈ, ອາສຊ຺ຊາປິ ນ ພຸຊ຺ຌຕິ.

໒໔.

‘‘ອປິ ຕ຺ເວວ ມຫາປຎ຺ຎ, ປາສາ ພຫຸວິຘາ ຕຕາ;

ຄຸຍ຺ຫມາສຊ຺ຊ ພຊ຺ຌນ຺ຕິ, ອເຖວໍ ຊີວິຕກ຺ຂເຍ’’ຕິ. –

ອິມາສໍ ຄາຖານໍ ສມ຺ພນ຺ໂຘ ປາຬິນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ເຉ ວາຕິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ອິໂຕ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ວາ ນ ວາ, ນາຫໍ ເຕນ ຄມເນນ ວາ ອຄມເນນ ວາ ອມໂຣ ສິຍໍ, ອຫຎ຺ຫິ ອິໂຕ ຄໂຕປິ ອຄໂຕປິ ມຣຓໂຕ ອມຸຕ຺ໂຕວ, ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ປນ ສຸຂິຕໍ ຕໍ ອຸປາສິຕ຺ວາ ອິທານິ ທຸກ຺ຂິຕໍ ຕໍ ກຖໍ ຊເຫຍ຺ຍນ຺ຕິ ວທຕິ. ມຣຓໍ ວາຕິ ມມ ອຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ວາ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ມຣຓໍ ຠເວຍ຺ຍ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ວາ ຕຍາ ວິນາ ຊີວິຕໍ. ເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ຍໍ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ມຣຓໍ, ຕເທວ ເມ ວຣໍ, ຍໍ ຕຍາ ວິນາ ຊີເວຍ຺ຍໍ, ນ ເມ ຕໍ ວຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຸຈ຺ຈເຕຕິ ຍາ ຕວ ຄຕິ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິ, ສາວ ມຍ຺ຫໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ. ສາ ກຖນ຺ຕິ ສມ຺ມ ສຸມຸຂ ມມ ຕາວ ທຬ຺ເຫນ ວາລປາເສນ ພທ຺ຘສ຺ສ ປຣຫຕ຺ຖໍ ຄຕສ຺ສ ສາ ຄຕິ ຣຸຈ຺ຈຕຸ, ຕວ ປນ ເຈຕຍານສ຺ສ ສເຈຕນສ຺ສ ປຎ຺ຎວໂຕ ມຸຕ຺ຕສ຺ສ ກຖໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ.

ປກ຺ຂິມາຕິ ປກ຺ຂສມ຺ປນ຺ນ. ອຸຠິນ຺ນນ຺ຕິ ອມ຺ຫາກໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊີວິຕກ຺ຂເຍ ສຕິ ຕ຺ວໍ ມມ ວາ ຕວ ວາ ອວສິຏ຺ຐຎາຕີນໍ ວາ ກໍ ອຕ຺ຖໍ ປສ຺ສສິ. ຍໍ ນາຕິ ເອຕ຺ຖ ນ-ກາໂຣ ອຸປມາເນ. ກຎ຺ຈນເທປິຎ຺ຉາຕິ ກຎ຺ຈນທ຺ເວປິຎ຺ຉ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ, ກຎ຺ຈນສທິສອຸຠຍປກ຺ຂາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕມສາຕິ ຕມສິ. ຄຕນ຺ຕິ ກຕໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ປຸຣິມສ຺ສ ນ-ກາຣສ຺ສ ອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ‘‘ນ ກຕ’’ນ຺ຕິ ກຕໍ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຕຍິ ປາຓໍ ຈຊນ຺ເຕປິ ອຈຊນ຺ເຕປິ ມມ ຊີວິຕສ຺ສ ອຠາວາ ຍໍ ຕວ ປາຓສຎ຺ຈຊນໍ, ຕໍ ອນ຺ເຘນ ຕມສິ ກຕໍ ວິຍ ກິຎ຺ຈິເທວ ຣູປກມ຺ມໍ ອປຈ຺ຈກ຺ຂຄຸຓໍ, ຕາທິເສ ຕວ ອປຈ຺ຈກ຺ຂຄຸເຓ ປາຓສຎ຺ຈຊເນ ຕ຺ວໍ ປາຓໍ ສຎ຺ຈຊນ຺ໂຕ ກມຕ຺ຖໍ ໂຊເຕຍ຺ຍາສີຕິ.

ຘມ຺ໂມ ອປຈິໂຕ ສນ຺ໂຕຕິ ຘມ຺ໂມ ປູຊິໂຕ ມານິໂຕ ສມາໂນ. ອຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕີຕິ ວຸທ຺ຘິໍ ທສ຺ເສຕິ. ອເປກ຺ຂາໂນຕິ ອເປກ຺ຂນ຺ໂຕ. ຘມ຺ມາ ຈຕ຺ຖນ຺ຕິ ຘມ຺ມໂຕ ຈ ອຕ຺ຖໍ ສມຸຏ຺ຐິຕໍ ປສ຺ສນ຺ໂຕ. ຠຕ຺ຕິນ຺ຕິ ສິເນຫໍ. ສຕໍ ຘມ຺ໂມຕິ ປຓ຺ຑິຕານໍ ສຠາໂວ. ໂຍ ມິຕ຺ໂຕຕິ ໂຍ ມິຕ຺ໂຕ ອາປທາສຸ ມິຕ຺ຕໍ ນ ຈເຊ, ຕສ຺ສ ອຈຊນ຺ຕສ຺ສ ມິຕ຺ຕສ຺ສ ເອສ ສຠາໂວ ນາມ ອທ຺ຘາ ສຕໍ ຘມ຺ໂມ. ວິທິຕາຕິ ປາກຏາ ຊາຕາ. ກາມໍ ກຣສ຺ສູຕິ ເອຕໍ ມມ ກາມໍ ມຍາ ອິຈ຺ຉິຕໍ ມມ ວຈນໍ ກຣສ຺ສຸ. ອປິ ຕ຺ເວວໍ ຄເຕ ກາເລຕິ ອປິ ຕຸ ເອວໍ ຄເຕ ກາເລ ມຍິ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ປາເສນ ພທ຺ເຘ. ປຣມສໍວຸຕນ຺ຕິ ປຣມປຣິປຸຓ຺ຓໍ.

ອິຈ຺ເຈວໍ ມນ຺ຕຍນ຺ຕານນ຺ຕິ ‘‘ຄຈ຺ຉ, ນ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ເອວໍ ກເຖນ຺ຕານໍ ອຣິຍານນ຺ຕິ ອາຈາຣອຣິຍານໍ. ປຈ຺ຈທິສ຺ສຖາຕິ ກາສາຍານິ ນິວາເສຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕມາລໍ ປິຬນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຸຄ຺ຄຣໍ ອາທາຍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອທິສ຺ສຖ. ອາຕຸຣານນ຺ຕິ ຄິລານານໍ ມຈ຺ຈຸ ວິຍ. ອຠິສຎ຺ຈິກ຺ຂາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ອຸໂຠປິ ສຕ຺ຕຸໍ ອາຍນ຺ຕໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ. ຫິຕາຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຫິຕາ ມຸທຸຈິຕ຺ຕາ. ນ ສຎ຺ຈເລສຸມາສນາຕິ ອາສນໂຕ ນ ຈລິໍສຸ, ຍຖານິສິນ຺ນາວ ອເຫສຸໍ. ສຸມຸໂຂ ປນ ‘‘ອຍໍ ເນສາໂທ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຫຣນ຺ໂຕ ມໍ ປຐມໍ ປຫຣຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉໂຕ ກຕ຺ວາ ນິສີທິ.

ຘຕຣຏ຺ເຐຕິ ຫໍເສ. ສມຸຑ຺ເຑນ຺ເຕຕິ ມຣຓຠເຍນ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ອຸປ຺ປຕນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ. ອາສຊ຺ຊາຕິ ອິຕເຣ ທ຺ເວ ຊເນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ. ປຈ຺ຈກມິຕ຺ຖາຕິ ‘‘ພທ຺ຘາ, ນ ພທ຺ຘາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ອກມິຕ຺ຖ, ເວຄໍ ຫາເປຕ຺ວາ ສຓິກໍ ອຄມາສິ. ອາສຊ຺ຊ ພທ຺ຘມາສີນນ຺ຕິ ພທ຺ຘໍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ສຸມຸຂໍ. ອທີນວນ຺ຕິອາທີນວເມວ ຫຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ. ວິມໂຕຕິ ກິໍ ນຸ ໂຂ ອພທ຺ໂຘ ພທ຺ຘສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສິນ຺ໂນ, ກາຣຓໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີຕິ ວິມຕິຊາໂຕ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຓ຺ຑເຣຕິ ຫໍເສ, ອຖ ວາ ປຣິສຸທ຺ເຘ ນິມ຺ມເລ, ສມ຺ປຫຏ຺ຐກຎ຺ຈນວຓ຺ເຓຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປວຑ຺ຒກາເຍຕິ ວຑ຺ຒິຕກາເຍ ມຫາສຣີເຣ. ຍໍ ນູຕິ ຍໍ ຕາວ ເອໂສ ມຫາປາເສນ ພທ຺ໂຘ. ນ ກຸຣຸເຕ ທິສນ຺ຕິ ປລາຍນຕ຺ຖາຍ ເອກໍ ທິສໍ ນ ຠຊຕິ, ຕໍ ຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ພລີຕິ ພລສມ຺ປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາປິ. ປກ຺ຂີຕິ ຕໍ ອາລປຕິ. ໂອຫາຍາຕິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ. ຍນ຺ຕີຕິ ເສສສກຸຓາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອວຫີຍສີຕິ ໂອຫີຍສິ.

ທິຊາມິຕ຺ຕາຕິ ທິຊານໍ ອມິຕ຺ຕ. ຍາວ ກາລສ຺ສ ປຣິຍາຍນ຺ຕິ ຍາວ ມຣຓສ຺ສ ວາໂຣ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ກຖໍ ປນາຍນ຺ຕິ ຕ຺ວໍ ຣາຊາ ເມ ໂສຕິ ວທສິ, ຣາຊາໂນ ຈ ນາມ ປຓ຺ຑິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອິຕິປິ ປຓ຺ຑິໂຕ ສມາໂນ ເກນ ກາຣເຓນ ໂອຑ຺ຑິຕໍ ປາສໍ ນ ອທ຺ທສ. ປທໍ ເຫຕນ຺ຕິ ຍສມຫຕ຺ຕໍ ວາ ຎາຓມຫຕ຺ຕໍ ວາ ປຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ຕໂນ ອາປທພຸຊ຺ຌນໍ ນາມ ປທໍ ກາຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ເຕ ອາປທໍ ໂພທ຺ຘຸມຣຫນ຺ຕິ. ປຣາຠໂວຕິ ອວຑ຺ຒິ. ອາສຊ຺ຊາປີຕິ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາປິ ນ ພຸຊ຺ຌຕິ. ຕຕາຕິ ວິຕຕາ ໂອຑ຺ຑິຕາ. ຄຸຍ຺ຫມາສຊ຺ຊາຕິ ເຕສຸ ປາເສສຸ ໂຍ ຄຸຬ຺ໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ປາໂສ, ຕໍ ອາສຊ຺ຊ ພຊ຺ຌນ຺ຕິ. ອເຖວນ຺ຕິ ອຖ ເອວໍ ຊີວິຕກ຺ຂເຍ ພຊ຺ຌນ຺ເຕວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ນໍ ໂສ ກຖາສລ຺ລາເປນ ມຸທຸຫທຍໍ ກຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ ຍາຈນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໕.

‘‘ອປິ ນາຍໍ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ, ສໍວາສສ຺ສ ສຸຂຸທ຺ຣໂຍ;

ອປິ ໂນ ອນຸມຎ຺ຎາສິ, ອປິ ໂນ ຊີວິຕໍ ທເທ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອປິ ນາຍນ຺ຕິ ອປິ ນຸ ອຍໍ. ສຸຂຸທ຺ຣໂຍຕິ ສຸຂຜໂລ. ອປິ ໂນ ອນຸມຎ຺ຎາສີຕິ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕເກ ປສ຺ສິຕຸໍ ຕ຺ວໍ ອປິ ໂນ ອນຸຊາເນຍ຺ຍາສິ. ອປິ ໂນ ຊີວິຕໍ ທເທຕິ ອປິ ໂນ ອິມາຍ ກຖາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນວິສ຺ສາໂສ ນ ມາເຣຍ຺ຍາສີຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສ ມຘຸຣກຖາຍ ພຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໖.

‘‘ນ ເຈວ ເມ ຕ຺ວໍ ພທ຺ໂຘສິ, ນປິ ອິຈ຺ຉາມິ ເຕ ວຘໍ;

ກາມໍ ຂິປ຺ປມິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຊີວ ຕ຺ວໍ ອນິໂຆ ຈິຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕໂຕ ສຸມຸໂຂ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໒໗.

‘‘ເນວາຫເມຕມິຈ຺ຉາມິ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣຕສ຺ສ ຊີວິຕາ;

ສເຈ ເອເກນ ຕຸຏ຺ໂຐສິ, ມຸຎ຺ເຈຕໍ ມຎ຺ຈ ຠກ຺ຂຍ.

໒໘.

‘‘ອາໂຣຫປຣິຓາເຫນ, ຕຸລ຺ຍາສ຺ມາ ວຍສາ ອຸໂຠ;

ນ ເຕ ລາເຠນ ຊີວຕ຺ຖິ, ເອເຕນ ນິມິນາ ຕຸວໍ.

໒໙.

‘‘ຕທິງ຺ຆ ສມເປກ຺ຂສ຺ສຸ, ໂຫຕຸ ຄິທ຺ຘິ ຕວມ຺ຫສຸ;

ມໍ ປຸພ຺ເພ ພນ຺ຘ ປາເສນ, ປຈ຺ຉາ ມຸຎ຺ຈ ທິຊາຘິປໍ.

໓໐.

‘‘ຕາວເທວ ຈ ເຕ ລາໂຠ, ກຕາສ຺ສ ຍາຈນາຍ ຈ;

ມິຕ຺ຕິ ຈ ຘຕຣຏ຺ເຐຫິ, ຍາວຊີວາຍ ເຕ ສິຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອຕນ຺ຕິ ຍໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເອຕສ຺ສ ຊີວິຕາ ມມ ຊີວິຕໍ, ເອຕໍ ອຫໍ ເນວ ອິຈ຺ຉາມິ. ຕຸລ຺ຍາສ຺ມາຕິ ສມານາ ໂຫມ. ນິມິນາ ຕຸວນ຺ຕິ ປຣິວຕ຺ເຕຫິ ຕ຺ວໍ. ຕວມ຺ຫສູຕິ ຕວ ອມ຺ເຫສຸ ຄິທ຺ຘິ ໂຫຕຸ, ກິໍ ເຕ ເອເຕນ, ມຍິ ໂລຠໍ ອຸປ຺ປາເທຫີຕິ ວທຕິ. ຕາວເທວາຕິ ຕຕ຺ຕໂກເຍວ. ຍາຈນາຍ ຈາຕິ ຍາ ມມ ຍາຈນາ, ສາວ ກຕາ ອສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ໂສ ຕາຍ ຘມ຺ມເທສນາຍ ເຕເລ ປກ຺ຂິຕ຺ຕກປ຺ປາສປິຈຸ ວິຍ ມຸທຸຄຕຫທໂຍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ຕສ຺ສ ທາຍໍ ກຕ຺ວາ ທທນ຺ໂຕ ອາຫ –

໓໑.

‘‘ປສ຺ສນ຺ຕຸ ໂນ ມຫາສງ຺ຆາ, ຕຍາ ມຸຕ຺ຕໍ ອິໂຕ ຄຕໍ;

ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈາ ຈ ຠຈ຺ຈາ ຈ, ປຸຕ຺ຕທາຣາ ຈ ພນ຺ຘວາ.

໓໒.

‘‘ນ ຈ ເຕ ຕາທິສາ ມິຕ຺ຕາ, ພຫູນໍ ອິຘ ວິຊ຺ຊຕິ;

ຍຖາ ຕ຺ວໍ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ, ປາຓສາຘາຣໂຓ ສຂາ.

໓໓.

‘‘ໂສ ເຕ ສຫາຍໍ ມຸຎ຺ຈາມິ, ໂຫຕຸ ຣາຊາ ຕວານຸໂຄ;

ກາມໍ ຂິປ຺ປມິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຎາຕິມຊ຺ເຌ ວິໂຣຈຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂນຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຕຍາ ມຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິມຎ຺ຫິ ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ມຸຎ຺ຈສິ ນາມ, ຕສ຺ມາ ອິມໍ ຕຍາ ມຸຕ຺ຕໍ ອິໂຕ ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພຕໍ ຄຕໍ ມຫນ຺ຕາ ຎາຕິສງ຺ຆາ ເອເຕ ຈ ມິຕ຺ຕາທໂຍ ປສ຺ສນ຺ຕຸ. ເອຕ຺ຖ ຈ ພນ຺ຘວາຕິ ເອກໂລຫິຕສມ຺ພນ຺ຘາ. ວິຊ຺ຊຕີຕິ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ປາຓສາຘາຣໂຓຕິ ສາຘາຣຓປາໂຓ ອວິຠຕ຺ຕຊີວິໂກ, ຍຖາ ຕ຺ວໍ ເອຕສ຺ສ ສຂາ, ເອຕາທິສາ ອຎ຺ເຎສໍ ພຫູນໍ ມິຕ຺ຕາ ນາມ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຕວານຸໂຄຕິ ເອຕໍ ທຸກ຺ຂິຕໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຕວ ອຍໍ ອນຸໂຄ ໂຫຕູຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ປນ ເນສາທປຸຕ຺ໂຕ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາ ສຣໂຕ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ສຣຕີເຣ ຕຣຸຓທພ຺ພຕິຓປິຏ຺ເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປາເທ ພນ຺ຘນປາສໍ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕນ ສຓິກໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ທູເຣ ຂິປິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ເຕ ພລວສິເນຫໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ອຸທກໍ ອາທາຍ ໂລຫິຕໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຣິມຊ຺ຊິ. ຕສ຺ສ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕານຸຠາເວນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປາເທ ສິຣາ ສິຣາຫິ, ມໍສໍ ມໍເສນ, ຈມ຺ມໍ ຈມ຺ເມນ ຆຏິຕໍ, ຕາວເທວ ປາໂທ ສໍຣຸຬ຺ໂຫ ສຎ຺ຊາຕຉວິສຎ຺ຊາຕໂລໂມ ອໂຫສິ ອພທ຺ຘປາເທນ ນິພ຺ພິເສໂສ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸຂິໂຕ ປກຕິຠາເວເນວ ນິສີທິ. ອຖ ສຸມຸໂຂ ອຕ຺ຕານໍ ນິສ຺ສາຍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ສຸຂິຕຠາວໍ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ເນສາທສ຺ສ ຖຸຕິມກາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໓໔.

‘‘ໂສ ປຕີໂຕ ປມຸຕ຺ເຕນ, ຠຕ຺ຕຸນາ ຠຕ຺ຕຸຄາຣໂວ;

ອຊ຺ຌຠາສຖ ວກ຺ກງ຺ໂຄ, ວາຈໍ ກຓ຺ຓສຸຂໍ ຠຓໍ.

໓໕.

‘‘ເອວໍ ລຸທ຺ທກ ນນ຺ທສ຺ສຸ, ສຫ ສພ຺ເພຫິ ຎາຕິຠິ;

ຍຖາຫມຊ຺ຊ ນນ຺ທາມິ, ມຸຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ທິຊາຘິປ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວກ຺ກງ຺ໂຄຕິ ວງ຺ກຄີໂວ.

ເອວໍ ລຸທ຺ທສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ອາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິມິນາ ອມ຺ຫາກໍ ມຫາອຸປກາໂຣ ກໂຕ, ອຍຎ຺ຫິ ອມ຺ຫາກໍ ວຈນໍ ອກຕ຺ວາ ກີຬາຫໍເສ ໂນ ກຕ຺ວາ ອິສ຺ສຣານໍ ເທນ຺ໂຕ ພຫຸໍ ຘນໍ ລເຠຍ຺ຍ, ມາເຣຕ຺ວາ ມໍສໍ ວິກ຺ກິຓນ຺ໂຕ ມູລມ຺ປິ ລເຠຖ, ອຕ຺ຕໂນ ປນ ຊີວິຕໍ ອໂນໂລເກຕ຺ວາ ອມ຺ຫາກໍ ວຈນໍ ອກຣິ, ອິມໍ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ສຸຂຊີວິຕໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ສຸມຸໂຂ ອຕ຺ຕໂນ ຠາສາຍ ມຫາສຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກເຖຕ຺ວາ ປຸນ ມນຸສ຺ສຠາສາຍ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ມ, ຕ຺ວໍ ກິມຕ຺ຖໍ ປາເສ ໂອຑ຺ເຑສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຘນຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອມ຺ເຫ ອາທາຍ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫິ, ພຫຸໍ ເຕ ຘນໍ ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໓໖.

‘‘ເອຫິ ຕໍ ອນຸສິກ຺ຂາມິ, ຍຖາ ຕ຺ວມປິ ລຈ຺ຉເສ;

ລາຠໍ ຕວາຍໍ ຘຕຣຏ຺ໂຐ, ປາປໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ທກ຺ຂຕິ.

໓໗.

‘‘ຂິປ຺ປມນ຺ເຕປຸຣໍ ເນຕ຺ວາ, ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫິ ໂນ ອຸໂຠ;

ອພທ຺ເຘ ປກຕິຠູເຕ, ກາເຊ ອຸຠຍໂຕ ຐິເຕ.

໓໘.

‘‘ຘຕຣຏ຺ຐາ ມຫາຣາຊ, ຫໍສາຘິປຕິໂນ ອິເມ;

ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ຫໍສານໍ, ອຍໍ ເສນາປຕີຕໂຣ.

໓໙. ‘‘ອສໍສຍໍ ອິມໍ ທິສ຺ວາ, ຫໍສຣາຊໍ ນຣາຘິໂປ.

ປຕີໂຕ ສຸມໂນ ວິຕ຺ໂຕ, ພຫຸໍ ທສ຺ສຕິ ເຕ ຘນ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸສິກ຺ຂາມີຕິ ອນຸສາສາມິ. ປາປນ຺ຕິ ລາມກໍ. ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫິ ໂນ ອຸໂຠຕິ ອມ຺ເຫ ອຸໂຠປິ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫິ. ອຍໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຎາປຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ, ອຕ຺ຕໂນ ມິຕ຺ຕຘມ຺ມສ຺ສ ອາວິຠາວນຕ຺ຖໍ, ລຸທ຺ທສ຺ສ ຘນລາຠຕ຺ຖໍ, ຣຎ຺ໂຎ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາປນຕ຺ຖຎ຺ຈາຕິ ຈຕູຫິ ກາຣເຓຫິ ເອວມາຫ. ຘຕຣຏ຺ຐາຕິ ເນຕ຺ວາ ຈ ປນ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາສິ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິເມ ຘຕຣຏ຺ຐກຸເລ ຊາຕາ ທ຺ເວ ຫໍສາຘິປຕິໂນ, ເອເຕສຸ ອຍໍ ຣາຊາ, ອິຕໂຣ ເສນາປຕີ’’ຕິ. ອິຕິ ນໍ ສິກ຺ຂາເປສິ. ‘‘ປຕີໂຕ’’ຕິອາທີນິ ຕີຓິປິ ຕຸຏ຺ຐາກາຣເວວຈນາເນວ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ລຸທ຺ໂທ, ‘‘ສາມິ, ມາ ໂວ ຣາຊທສ຺ສນໍ ຣຸຈ຺ຈິ, ຣາຊາໂນ ນາມ ຈລຈິຕ຺ຕາ, ກີຬາຫໍເສ ວາ ໂວ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ມາຣາເປຍ຺ຍຸໍ ວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ມາ ຠາຍິ, ອຫໍ ຕາທິສໍ ກກ຺ຂຬໍ ລຸທ຺ທໍ ໂລຫິຕປາຓິໍ ຘມ຺ມກຖາຍ ມຸທຸກໍ ກຕ຺ວາ ມມ ປາເທສຸ ປາເຕສິໍ, ຣາຊາໂນ ນາມ ປຸຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ ຈ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕຎ຺ຎູ ຈ, ຂິປ຺ປໍ ອມ຺ເຫ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ມາ ມຍ຺ຫໍ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ຖ, ອຫໍ ອວສ຺ສໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຸຈິຍາ ເນມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂຠປິ ກາຊໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຣາຊກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ປຸຏ຺ໂຐ ຍຖາຠູຕໍ ອາໂຣເຈສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໔໐.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ກມ຺ມຸນາ ອຸປປາທຍິ;

ຂິປ຺ປມນ຺ເຕປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຣຎ຺ໂຎ ຫໍເສ ອທສ຺ສຍິ;

ອພທ຺ເຘ ປກຕິຠູເຕ, ກາເຊ ອຸຠຍໂຕ ຐິເຕ.

໔໑.

‘‘ຘຕຣຏ຺ຐາ ມຫາຣາຊ, ຫໍສາຘິປຕິໂນ ອິເມ;

ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ຫໍສານໍ, ອຍໍ ເສນາປຕີຕໂຣ;

໔໒.

‘‘ກຖໍ ປນິເມ ວິຫງ຺ຄາ, ຕວ ຫຕ຺ຖຕ຺ຕມາຄຕາ;

ກຖໍ ລຸທ຺ໂທ ມຫນ຺ຕານໍ, ອິສ຺ສເຣ ອິຘ ອຊ຺ຌຄາ.

໔໓.

‘‘ວິຫິຕາ ສນ຺ຕິເມ ປາສາ, ປລ຺ລເລສຸ ຊນາຘິປ;

ຍໍ ຍທາຍຕນໍ ມຎ຺ເຎ, ທິຊານໍ ປາຓໂຣຘນໍ.

໔໔.

‘‘ຕາທິສໍ ປາສມາສຊ຺ຊ, ຫໍສຣາຊາ ອພຊ຺ຌຖ;

ຕໍ ອພທ຺ໂຘ ອຸປາສິໂນ, ມມາຍໍ ອຊ຺ຌຠາສຖ.

໔໕.

‘‘ສຸທຸກ຺ກຣໍ ອນຣິເຍຠິ, ທຫເຕ ຠາວມຸຕ຺ຕມໍ;

ຠຕ຺ຕຸຣຕ຺ເຖ ປຣກ຺ກນ຺ໂຕ, ຘມ຺ມຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫງ຺ຄໂມ.

໔໖.

‘‘ອຕ຺ຕນາຍໍ ຈຊິຕ຺ວານ, ຊີວິຕໍ ຊີວິຕາຣໂຫ;

ອນຸຕ຺ຖຸນນ຺ໂຕ ອາສີໂນ, ຠຕ຺ຕຸ ຍາຈິຕ຺ຖ ຊີວິຕໍ.

໔໗.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ປສາທມຫມຊ຺ຌຄາ;

ຕໂຕ ນໍ ປາມຸຈິໍ ປາສາ, ອນຸຎ຺ຎາສິໍ ສຸເຂນ ຈ.

໔໘.

‘‘ໂສ ປຕີໂຕ ປມຸຕ຺ເຕນ, ຠຕ຺ຕຸນາ ຠຕ຺ຕຸຄາຣໂວ;

ອຊ຺ຌຠາສຖ ວກ຺ກງ຺ໂຄ, ວາຈໍ ກຓ຺ຓສຸຂໍ ຠຓໍ.

໔໙.

‘‘ເອວໍ ລຸທ຺ທກ ນນ຺ທສ຺ສຸ, ສຫ ສພ຺ເພຫິ ຎາຕິຠິ;

ຍຖາຫມຊ຺ຊ ນນ຺ທາມິ, ມຸຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ທິຊາຘິປໍ.

໕໐.

‘‘ເອຫິ ຕໍ ອນຸສິກ຺ຂາມິ, ຍຖາ ຕ຺ວມປິ ລຈ຺ຉເສ;

ລາຠໍ ຕວາຍໍ ຘຕຣຏ຺ໂຐ, ປາປໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ທກ຺ຂຕິ.

໕໑.

‘‘ຂິປ຺ປມນ຺ເຕປຸຣໍ ເນຕ຺ວາ, ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫິ ໂນ ອຸໂຠ;

ອພທ຺ເຘ ປກຕິຠູເຕ, ກາເຊ ອຸຠຍໂຕ ຐິເຕ.

໕໒.

‘‘ຘຕຣຏ຺ຐາ ມຫາຣາຊ, ຫໍສາຘິປຕິໂນ ອິເມ;

ອຍຎ຺ຫິ ຣາຊາ ຫໍສານໍ, ອຍໍ ເສນາປຕີຕໂຣ.

໕໓.

‘‘ອສໍສຍໍ ອິມໍ ທິສ຺ວາ, ຫໍສຣາຊໍ ນຣາຘິໂປ;

ປຕີໂຕ ສຸມໂນ ວິຕ຺ໂຕ, ພຫຸໍ ທສ຺ສຕິ ເຕ ຘນໍ.

໕໔.

‘‘ເອວເມຕສ຺ສ ວຈນາ, ອານີຕາເມ ອຸໂຠ ມຍາ;

ເອຕ຺ເຖວ ຫິ ອິເມ ອາສຸໍ, ອຸໂຠ ອນຸມຕາ ມຍາ.

໕໕.

‘‘ໂສຍໍ ເອວໍ ຄໂຕ ປກ຺ຂີ, ທິໂຊ ປຣມຘມ຺ມິໂກ;

ມາທິສສ຺ສ ຫິ ລຸທ຺ທສ຺ສ, ຊນເຍຍ຺ຍາຖ ມທ຺ທວໍ.

໕໖.

‘‘ອຸປາຍນຎ຺ຈ ເຕ ເທວ, ນາຎ຺ຎໍ ປສ຺ສາມິ ເອທິສໍ;

ສພ຺ພສາກຸຓິກາຄາເມ, ຕໍ ປສ຺ສ ມນຸຊາຘິປາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມຸນາ ອຸປປາທຍີຕິ ຍໍ ໂສ ອວຈ, ຕໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ກາຍກມ຺ເມນ ສມ຺ປາເທສິ. ຄນ຺ຕ຺ວາຕິ ຫໍສຣາເຊນ ນິສິນ຺ນກາຊໂກຏິໍ ອຸຈ຺ຈຕຣໍ, ເສນາປຕິນາ ນິສິນ຺ນກາຊໂກຏິໍ ໂຖກໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ອຸໂຠປິ ເຕ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ‘‘ຫໍສຣາຊາ ຈ ເສນາປຕິ ຈ ຣາຊານໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸສ຺ສຣຖ ອຸສ຺ສຣຖາ’’ຕິ ຊນໍ ອຸສ຺ສາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ເອວຣູປາ ນາມ ໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຫໍສຣາຊາໂນ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ’’ຕິ ມຸທຸຫທເຍສຸ ມນຸສ຺ເສສຸ ປສໍສນ຺ເຕສຸ ຂິປ຺ປມນ຺ເຕປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ອທສ຺ສຍີຕິ ‘‘ຫໍສຣາຊາໂນ ຕຸມ຺ເຫ ທຏ຺ຐຸໍ ອາຄຕາ’’ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣຈາເປຕ຺ວາ ເຕນ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ເຕນ ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ ປກ຺ໂກສາປິໂຕ ອຠິຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສສິ. ຫຕ຺ຖຕ຺ຕນ຺ຕິ ຫຕ຺ເຖສຸ ອາຄຕໍ, ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ມຫນ຺ຕານນ຺ຕິ ຍສມຫນ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕານໍ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓານໍ ຘຕຣຏ຺ຐຫໍສານໍ ອິສ຺ສເຣ ສາມິໂນ ກຖໍ ຕ຺ວໍ ລຸທ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ອຘິຄໂຕຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ‘‘ອິສ຺ສຣມິຘມຊ຺ຌຄາ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ເອເຕສໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ຕ຺ວໍ ກຖໍ ອຊ຺ຌຄາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ວິຫິຕາຕິ ໂຍຊິຕາ. ຍໍ ຍທາຍຕນໍ ມຎ຺ເຎຕິ, ມຫາຣາຊ, ຍໍ ຍໍ ສໂມສຣຓຏ຺ຐານໍ ທິຊານໍ ປາຓໂຣຘນໍ ຊີວິຕກ຺ຂຍກຣໍ ມຎ຺ຎາມິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ມຍາ ປລ຺ລເລສຸ ປາສາ ວິຫິຕາ. ຕາທິສນ຺ຕິ ມານຸສິຍສເຣ ຕຖາວິຘໍ ປາຓໂຣຘນໍ ມຍາ ວິຫິຕໍ ປາສໍ. ຕນ຺ຕິ ຕໍ ເອຕໍ ຕຕ຺ຖ ພທ຺ຘໍ. ອຸປາສິໂນຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ອຄເຓຕ຺ວາ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ. ມມາຍນ຺ຕິ ມໍ ອຍໍ ເສນາປຕິ ອຊ຺ຌຠາສຖ, ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ກເຖສິ. ສຸທຸກ຺ກຣນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ເອສ ອມ຺ຫາທິເສຫິ ອນຣິເຍຫິ ສຸທຸກ຺ກຣໍ ອກາສິ. ກິໍ ຕນ຺ຕິ? ທຫເຕ ຠາວມຸຕ຺ຕມໍ, ອຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕມໍ ອຊ຺ຌາສຍໍ ທຫຕິ ວິທຫຕິ ປກາເສຕິ. ອຕ຺ຕນາຍນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຍໍ. ອນຸຕ຺ຖຸນນ຺ໂຕຕິ ຠຕ຺ຕຸຄຸເຓ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຊີວິຕໍ ມຸຎ຺ຈາຕິ ມໍ ຍາຈິ.

ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສ ຕຖາ ຍາຈນ຺ຕສ຺ສ. ສຸເຂນ ຈາຕິ ຍຖາສຸເຂນ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕິສງ຺ຆໍ ປສ຺ສຖາຕິ ຈ ອນຸຊານິໍ. ເອຕ຺ເຖວ ຫີຕິ ມຍາ ປນ ອິເມ ທ຺ເວ ເອຕ຺ຖ ມານຸສິຍສເຣເຍວ ຈິຕ຺ຕກູຏຄມນາຍ ອນຸມຕາ ອເຫສຸໍ. ເອວໍ ຄໂຕຕິ ເອວໍ ສຕ຺ຕຸ ຫຕ຺ຖຄໂຕ. ຊນເຍຍ຺ຍາຖ ມທ຺ທວນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ຊເນສິ. ອຸປາຍນນ຺ຕິ ປຓ຺ຓາກາຣໍ. ສພ຺ພສາກຸຓິກາຄາເມຕິ ສພ຺ພສ຺ມິມ຺ປິ ສາກຸຓິກຄາເມ ນາຫໍ ອຎ຺ຎໍ ຕວ ເອວຣູປໍ ເກນຈິ ສາກຸຓິເກນ ອາຠຕປຸພ຺ພໍ ອຸປາຍນໍ ປສ຺ສາມິ. ຕໍ ປສ຺ສາຕິ ຕໍ ມຍາ ອາຠຕໍ ອຸປາຍນໍ ປສ຺ສ ມນຸຊາຘິປາຕິ.

ເອວໍ ໂສ ຐິຕໂກວ ສຸມຸຂສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖສິ. ຕໂຕ ຣາຊາ ຫໍສຣຎ຺ໂຎ ມຫາຣຫໍ ອາສນໍ, ສຸມຸຂສ຺ສ ຈ ສຸວຓ຺ຓຠທ຺ທປີຐກໍ ທາເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນານໍ ສຸວຓ຺ຓຠາຊເນຫິ ລາຊມຘຸຜາຓິຕາທີນິ ທາເປຕ຺ວາ ນິຏ຺ຐິເຕ ປານໂຠຊນກິຈ຺ເຈ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ມຫາສຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມກຖໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓປີຐເກ ນິສີທິ. ໂສ ເຕນ ຍາຈິໂຕ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ຕາວ ອກາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໕໗.

‘‘ທິສ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ ຣາຊານໍ, ປີເຐ ໂສວຓ຺ຓເຍ ສຸເຠ;

ອຊ຺ຌຠາສຖ ວກ຺ກງ຺ໂຄ, ວາຈໍ ກຓ຺ຓສຸຂໍ ຠຓໍ.

໕໘.

‘‘ກຈ຺ຈິ ນຸ ໂຠໂຕ ກຸສລໍ, ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ອນາມຍໍ;

ກຈ຺ຈິ ຣຏ຺ຐມິທໍ ຜີຕໍ, ຘມ຺ເມນ ມນຸສາສສິ.

໕໙.

‘‘ກຸສລຎ຺ເຈວ ເມ ຫໍສ, ອໂຖ ຫໍສ ອນາມຍໍ;

ອໂຖ ຣຏ຺ຐມິທໍ ຜີຕໍ, ຘມ຺ເມນ ມນຸສາສຫໍ.

໖໐.

‘‘ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ອມຈ຺ເຈສຸ, ໂທໂສ ໂກຈິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ກຈ຺ຈິ ຈ ເຕ ຕວຕ຺ເຖສຸ, ນາວກງ຺ຂນ຺ຕິ ຊີວິຕໍ.

໖໑.

‘‘ອໂຖປິ ເມ ອມຈ຺ເຈສຸ, ໂທໂສ ໂກຈິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ອໂຖປິ ເຕ ມມຕ຺ເຖສຸ, ນາວກງ຺ຂນ຺ຕິ ຊີວິຕໍ.

໖໒.

‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ ສາທິສີ ຠຣິຍາ, ອສ຺ສວາ ປິຍຠາຓິນີ;

ປຸຕ຺ຕຣູປຍສູເປຕາ, ຕວ ຉນ຺ທວສານຸຄາ.

໖໓.

‘‘ອໂຖ ເມ ສາທິສີ ຠຣິຍາ, ອສ຺ສວາ ປິຍຠາຓິນີ;

ປຸຕ຺ຕຣູປຍສູເປຕາ, ມມ ຉນ຺ທວສານຸຄາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣາຊານນ຺ຕິ ສາຄລຣາຊານໍ. ວກ຺ກງ຺ໂຄຕິ ຫໍສຣາຊາ. ຘມ຺ເມນ ມນຸສາສສີຕິ ຘມ຺ເມນ ອນຸສາສສິ. ໂທໂສຕິ ອປຣາໂຘ. ຕວຕ຺ເຖສູຕິ ອຸປ຺ປນ຺ເນສຸ ຕວ ຍຸທ຺ຘາທີສຸ ອຕ຺ເຖສຸ. ນາວກງ຺ຂນ຺ຕີຕິ ອຸຣໍ ທຕ຺ວາ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕາ ກິຈ຺ຈິ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ນ ປຕ຺ເຖນ຺ຕິ, ຊີວິຕຎ຺ຈ ຈຊິຕ຺ວາ ຕເວວຕ຺ຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ສາທິສີຕິ ສມານຊາຕິກາ. ອສ຺ສວາຕິ ວຈນສມ຺ປຏິຈ຺ຉິກາ. ປຸຕ຺ຕຣູປຍສູເປຕາຕິ ປຸຕ຺ເຕຫິ ຈ ຣູເປນ ຈ ຍເສນ ຈ ອຸເປຕາ. ຕວ ຉນ຺ທວສານຸຄາຕິ ກຈ຺ຈິ ຕວ ອຊ຺ຌາສຍໍ ຕວ ວສໍ ອນຸວຕ຺ຕຕິ, ນ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕວເສນ ວຕ຺ຕຕີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ເອວໍ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ປຏິສນ຺ຖາເຣ ກເຕ ປຸນ ຣາຊາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໖໔.

‘‘ຠວນ຺ຕໍ ກຈ຺ຈິ ນຸ ມຫາ-ສຕ຺ຕຸຫຕ຺ຖຕ຺ຕຕໍ ຄໂຕ;

ທຸກ຺ຂມາປຊ຺ຊິ ວິປຸລໍ, ຕສ຺ມິໍ ປຐມມາປເທ.

໖໕.

‘‘ກຈ຺ຈິ ຍນ຺ຕາປຕິຕ຺ວານ, ທຓ຺ເຑນ ສມໂປຖຍິ;

ເອວເມເຕສໍ ຊມ຺ມານໍ, ປາຕິກໍ ຠວຕິ ຕາວເທ.

໖໖.

‘‘ເຂມມາສິ ມຫາຣາຊ, ເອວມາປທິຍາ ສຕິ;

ນ ຈາຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣສ຺ມາສຸ, ສຕ຺ຕູວ ສມປຊ຺ຊຖ.

໖໗.

‘‘ປຈ຺ຈຄມິຕ຺ຖ ເນສາໂທ, ປຸພ຺ເພວ ອຊ຺ຌຠາສຖ;

ຕທາຍໍ ສຸມຸໂຂເຍວ, ປຓ຺ຑິໂຕ ປຈ຺ຈຠາສຖ.

໖໘.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ປສາທມຍມຊ຺ຌຄາ;

ຕໂຕ ມໍ ປາມຸຈີ ປາສາ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ສຸເຂນ ຈ.

໖໙.

‘‘ອິທຎ຺ຈ ສຸມຸເຂເນວ, ເອຕທຕ຺ຖາຍ ຈິນ຺ຕິຕໍ;

ໂຠໂຕ ສກາເສຄມນໍ, ເອຕສ຺ສ ຘນມິຈ຺ຉຕາ.

໗໐.

‘‘ສ຺ວາຄຕຎ຺ເຈວິທໍ ຠວຕໍ, ປຕີໂຕ ຈສ຺ມິ ທສ຺ສນາ;

ເອໂສ ຈາປິ ພຫຸໍ ວິຕ຺ຕໍ, ລຠຕໍ ຍາວທິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຫາສຕ຺ຕຸຫຕ຺ຖຕ຺ຕຕໍ ຄໂຕຕິ ມຫນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕຸໂນ ຫຕ຺ຖຕ຺ຕໍ ຄໂຕ. ອາປຕິຕ຺ວານາຕິ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ. ປາຕິກນ຺ຕິ ປາກຕິກໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ເອເຕສຎ຺ຫິ ຊມ຺ມານໍ ຕາວເທວ ເອວໍ ປາກຕິກໍ ໂຫຕິ, ສກຸເຓ ທຓ຺ເຑນ ໂປເຖຕ຺ວາ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປນ຺ໂຕ ຘນເວຕນໍ ລຠຕີຕິ. ກິຎ຺ຈິ ຣສ຺ມາສູຕິ ກິຎ຺ຈິ ອມ຺ເຫສຸ. ສຕ຺ຕູວາຕິ ສຕ຺ຕຸ ວິຍ. ປຈ຺ຈຄມິຕ຺ຖາຕິ, ມຫາຣາຊ, ເອສ ອມ຺ເຫ ທິສ຺ວາ ພທ຺ຘາຕິ ສຎ຺ຎາຍ ໂຖກໍ ໂອສກ຺ກິຕ຺ຖ. ປຸພ຺ເພວາຕິ ອຍເມວ ປຐມໍ ອຊ຺ຌຠາສິ. ຕທາຕິ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ. ເອຕທຕ຺ຖາຍາຕິ ເອຕສ຺ສ ເນສາທປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຈິນ຺ຕິຕໍ. ຘນມິຈ຺ຉຕາຕິ ເອຕສ຺ສ ຘນໍ ອິຈ຺ຉນ຺ເຕນ ຕວ ສນ຺ຕິກໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຄມນໍ ຈິນ຺ຕິຕໍ. ສ຺ວາຄຕຎ຺ເຈວິທນ຺ຕິ ມາ ໂຠນ຺ໂຕ ຈິນ຺ຕຍນ຺ຕຸ, ຠວຕໍ ອິທໍ ອິຘາຄມນໍ ສ຺ວາຄຕເມວ. ລຠຕນ຺ຕິ ລຠຕຸ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ຣາຊາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອມຈ຺ຈໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ກໂຣມິ ເທວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອິມໍ ເນສາທໍ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສຸໍ ນ຺ຫາຕານຸລິຕ຺ຕໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອາເນຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕນ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ອານີຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ສໍວຈ຺ຉເຣ ສໍວຈ຺ຉເຣ ສຕສຫສ຺ສຸຏ຺ຐານກໍ ຄາມໍ, ທ຺ເວ ວີຖິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕໍ ມຫນ຺ຕໍ ເຄຫໍ, ຣຖວຣຎ຺ຈ, ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ ອທາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ອາວິກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໗໑.

‘‘ສນ຺ຕປ຺ປຍິຕ຺ວາ ເນສາທໍ, ໂຠເຄຫິ ມນຸຊາຘິໂປ;

ອຊ຺ຌຠາສຖ ວກ຺ກງ຺ຄໍ, ວາຈໍ ກຓ຺ຓສຸຂໍ ຠຓ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ໂສ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຫທໂຍ ‘‘ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຏິຈ຺ຉາເປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໗໒.

‘‘ຍໍ ຂລຸ ຘມ຺ມມາຘີນໍ, ວໂສ ວຕ຺ຕຕິ ກິຎ຺ຈນໍ;

ສພ຺ພຕ຺ຖິສ຺ສຣິຍໍ ຠວຕໍ, ປສາສຖ ຍທິຈ຺ຉຖ.

໗໓.

‘‘ທານຕ຺ຖໍ ອຸປໂຠຕ຺ຕຸໍ ວາ, ຍໍ ຈຎ຺ຎໍ ອຸປກປ຺ປຕິ;

ເອຕໍ ທທາມິ ໂວ ວິຕ຺ຕໍ, ອິສ຺ສຣິຍໍ ວິສ຺ສຊາມິ ໂວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວໂສ ວຕ຺ຕຕີຕິ ຍຕ຺ຖ ມມ ວໂສ ວຕ຺ຕຕິ. ກິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ຕໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ. ສພ຺ພຕ຺ຖິສ຺ສຣິຍນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ຠວຕໍເຍວ ອິສ຺ສຣິຍໍ ອຕ຺ຖຸ. ຍໍ ຈຎ຺ຎໍ ອຸປກປ຺ປຕີຕິ ປຸຎ຺ຎກາມຕາຍ ທານຕ຺ຖໍ ວາ ຉຕ຺ຕໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊເມວ ອຸປໂຠຕ຺ຕຸໍ ວາ ຍໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ຕໍ ກໂຣຖ, ເອຕໍ ທທາມິ ໂວ ວິຕ຺ຕໍ, ສທ຺ຘິໍເຍວ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ມມ ສນ຺ຕກໍ ອິສ຺ສຣິຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊາມິ ໂວຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ຎາ ທິນ຺ນໍ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ ປຸນ ຕສ຺ເສວ ອທາສິ. ຣາຊາປິ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຫໍສຣຎ຺ໂຎ ຕາວ ເມ ຘມ຺ມກຖາ ສຸຕາ, ລຸທ຺ທປຸຕ຺ເຕນ ປນ ‘ອຍໍ ສຸມຸໂຂ ມຸຘຸຣກໂຖ’ຕິ ອຕິວິຍ ວຓ຺ຓິໂຕ, ອິມສ຺ສປິ ຘມ຺ມກຖໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໗໔.

‘‘ຍຖາ ຈ ມ຺ຍາຍໍ ສຸມຸໂຂ, ອຊ຺ຌຠາເສຍ຺ຍ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ກາມສາ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ໂນ, ຕໍ ມ຺ຍາສ຺ສ ປຣມປ຺ປິຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍຖາຕິ ຍທິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍທິ ຈ ເມ ອຍໍ ສຸມຸໂຂ ປຓ຺ຑິໂຕ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ກາມສາ ອຕ຺ຕໂນ ຣຸຈິຍາ ອຊ຺ຌຠາເສຍ຺ຍ, ຕໍ ເມ ປຣມປ຺ປິຍໍ ອສ຺ສາຕິ.

ຕໂຕ ສຸມຸໂຂ ອາຫ –

໗໕.

‘‘ອຫໍ ຂລຸ ມຫາຣາຊ, ນາຄຣາຊາຣິວນ຺ຕຣໍ;

ປຏິວຕ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ນ ເມ ໂສ ວິນໂຍ ສິຍາ.

໗໖.

‘‘ອມ຺ຫາກຎ຺ເຈວ ໂສ ເສຏ຺ໂຐ, ຕ຺ວຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ຕໂວ;

ຠູມິປາໂລ ມນຸສ຺ສິນ຺ໂທ, ປູຊາ ພຫູຫິ ເຫຕຸຠິ.

໗໗.

‘‘ເຕສໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ຠຓຕໍ, ວຕ຺ຕມາເນ ວິນິຈ຺ຉເຍ;

ນນ຺ຕຣໍ ປຕິວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເປສ຺ເສນ ມນຸຊາຘິປາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາຣິວນ຺ຕຣນ຺ຕິ ເປຬາຍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ ນາຄຣາຊາ ວິຍ. ປຏິວຕ຺ຕຸນ຺ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນ຺ຕເຣ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ. ນ ເມ ໂສຕິ ສເຈ ວເທຍ຺ຍໍ, ນ ເມ ໂສ ວິນໂຍ ຠເວຍ຺ຍ. ອມ຺ຫາກຎ຺ເຈວາຕິ ຉນ຺ນວຸຕິຍາ ຫໍສສຫສ຺ສານໍ. ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ຕໂວຕິ ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ໂຕ. ປູຊາຕິ ອຸໂຠ ຕຸມ຺ເຫ ມຍ຺ຫໍ ພຫູຫິ ກາຣເຓຫິ ປູຊາຣຫາ ເຈວ ປສໍສາຣຫາ ຈ. ເປສ຺ເສນາຕິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກເຣນ ເສວເກນ.

ຣາຊາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຫທໂຍ ‘‘ເນສາທປຸຕ຺ໂຕ ຕໍ ວຓ຺ເຓຕິ, ນ ອຎ຺ເຎນ ຕຸມ຺ຫາທິເສນ ມຘຸຣຘມ຺ມກຖິເກນ ນາມ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໗໘.

‘‘ຘມ຺ເມນ ກິຣ ເນສາໂທ, ປຓ຺ຑິໂຕ ອຓ຺ຑໂຊ ອິຕິ;

ນເຫວ ອກຕຕ຺ຕສ຺ສ, ນໂຍ ເອຕາທິໂສ ສິຍາ.

໗໙.

‘‘ເອວໍ ອຄ຺ຄປກຕິມາ, ເອວໍ ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ຕໂວ;

ຍາວຕຕ຺ຖິ ມຍາ ທິຏ຺ຐາ, ນາຎ຺ຎໍ ປສ຺ສາມິ ເອທິສໍ.

໘໐.

‘‘ຕຸຏ຺ໂຐສ຺ມິ ໂວ ປກຕິຍາ, ວາກ຺ເຍນ ມຘຸເຣນ ຈ;

ເອໂສ ຈາປິ ມມຈ຺ຉນ຺ໂທ, ຈິຣໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ໂວ ອຸໂຠ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ເມນາຕິ ສຠາເວນ ກາຣເຓນ. ອກຕຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອສມ຺ປາທິຕອຕ຺ຕຠາວສ຺ສ ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠິສ຺ສ. ນໂຍຕິ ປຎ຺ຎາ. ອຄ຺ຄປກຕິມາຕິ ອຄ຺ຄສຠາໂວ. ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ຕໂວຕິ ອຸຕ຺ຕມສຕ຺ໂຕ. ຍາວຕຕ຺ຖີຕິ ຍາວຕາ ມຍາ ທິຏ຺ຐາ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ນາຎ຺ຎນ຺ຕິ ຕສ຺ມິໍ ມຍາ ທິຏ຺ຐຏ຺ຐາເນ ອຎ຺ຎໍ ເອວຣູປໍ ນ ປສ຺ສາມິ. ຕຸຏ຺ໂຐສ຺ມິ ໂວ ປກຕິຍາຕິ ສມ຺ມ ຫໍສຣາຊ ອຫໍ ປກຕິຍາ ປຐມເມວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສເນນ ຕຸຏ຺ໂຐ. ວາກ຺ເຍນາຕິ ອິທານິ ປນ ໂວ ມຘຸຣວຈເນນ ຕຸຏ຺ໂຐສ຺ມິ. ຈິຣໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ໂວຕິ ອິເຘວ ວສາເປຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິປ຺ປວາສນ຺ໂຕ ຈິຣໍ ຕຸມ຺ເຫ ປສ຺ເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ເອສ ເມ ຉນ຺ໂທຕິ ວທຕິ.

ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣາຊານໍ ປສໍສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໘໑.

‘‘ຍໍ ກິຈ຺ຈໍ ປຣເມ ມິຕ຺ເຕ, ກຕມສ຺ມາສຸ ຕໍ ຕຍາ;

ປຕ຺ຕາ ນິສ຺ສໍສຍໍ ຕ຺ຍາມ຺ຫາ, ຠຕ຺ຕິຣສ຺ມາສຸ ຍາ ຕວ.

໘໒.

‘‘ອທຸຎ຺ຈ ນູນ ສຸມຫາ, ຎາຕິສງ຺ຆສ຺ສ ມນ຺ຕຣໍ;

ອທສ຺ສເນນ ອສ຺ມາກໍ, ທຸກ຺ຂໍ ພຫູສຸ ປກ຺ຂິສຸ.

໘໓.

‘‘ເຕສໍ ໂສກວິຆາຕາຍ, ຕຍາ ອນຸມຕາ ມຍໍ;

ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໂຕ ກຕ຺ວາ, ຎາຕິໍ ປສ຺ເສມຸຣິນ຺ທມ.

໘໔.

‘‘ອທ຺ຘາຫໍ ວິປຸລໍ ປີຕິໍ, ຠວຕໍ ວິນ຺ທາມິ ທສ຺ສນາ;

ເອໂສ ຈາປິ ມຫາ ອຕ຺ໂຖ, ຎາຕິວິສ຺ສາສນາ ສິຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຕມສ຺ມາສູຕິ ກຕໍ ອມ຺ເຫສຸ. ປຕ຺ຕາ ນິສ຺ສໍສຍໍ ຕ຺ຍາມ຺ຫາຕິ ມຍໍ ນິສ຺ສໍສເຍນ ຕຍາ ປຕ຺ຕາເຍວ. ຠຕ຺ຕິຣສ຺ມາສຸ ຍາ ຕວາຕິ ຍາ ຕວ ອມ຺ເຫສຸ ຠຕ຺ຕິ, ຕາຍ ຠຕ຺ຕິຍາ ມຍໍ ຕຍາ ອສໍສເຍນ ປຕ຺ຕາເຍວ, ນ ຈ ວິປ຺ປຍຸຕ຺ຕາ, ວິປ຺ປວຸຏ຺ຐາປິ ສຫວາສິໂນເຍວ ນາມ ມຍນ຺ຕິ ທີເປຕິ. ອທຸຎ຺ຈ ນູນ ສຸມຫາຕິ ເອຕຎ຺ຈ ເອກໍເສເນວ ສຸມຫນ຺ຕໍ. ຎາຕິສງ຺ຆສ຺ສ ມນ຺ຕຣນ຺ຕິ ອມ຺ເຫຫິ ທ຺ວີຫິ ຊເນຫິ ວິຣຫິຕສ຺ສ ມມ ຎາຕິສງ຺ຆສ຺ສ ອນ຺ຕຣໍ ຉິທ຺ທໍ. ອສ຺ມາກນ຺ຕິ ອມ຺ຫາກໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອທສ຺ສເນນ ພຫູສຸ ປກ຺ຂີສຸ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ປສ຺ເສມຸຣິນ຺ທມາຕິ ປສ຺ເສຍ຺ຍາມ ອຣິນ຺ທມ. ຠວຕນ຺ຕິ ໂຠໂຕ ທສ຺ສເນນ. ເອໂສ ຈາປິ ມຫາ ອຕ຺ໂຖຕິ ຍາ ເອສາ ຎາຕິສງ຺ຆສງ຺ຂາຕາ ຎາຕິວິສ຺ສາສນາ ສິຍາ, ເອໂສ ຈາປິ ມຫນ຺ໂຕ ອຕ຺ໂຖປິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຣາຊາ ເຕສໍ ຄມນໍ ອນຸຊານິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ຣຎ຺ໂຎ ປຎ຺ຈວິເຘ ທຸສ຺ສີລ຺ເຍ ອາທີນວໍ, ສີເລ ຈ ອານິສໍສໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ສີລໍ ຣກ຺ຂ, ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫິ, ຈຕູຫິ ສງ຺ຄຫວຕ຺ຖູຫິ ຊນໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ອຄມາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໘໕.

‘‘ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຘຕຣຏ຺ໂຐ, ຫໍສຣາຊາ ນຣາຘິປໍ;

ອຸຕ຺ຕມໍ ຊວມນ຺ວາຍ, ຎາຕິສງ຺ຆໍ ອຸປາຄມຸໍ.

໘໖.

‘‘ເຕ ອໂຣເຄ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ປຣເມ ທິເຊ;

ເກກາຕິ ມກຣຸໍ ຫໍສາ, ປຸຖຸສທ຺ໂທ ອຊາຍຖ.

໘໗.

‘‘ເຕ ປຕີຕາ ປມຸຕ຺ເຕນ, ຠຕ຺ຕຸນາ ຠຕ຺ຕຸຄາຣວາ;

ສມນ຺ຕາ ປຣິກິຣິໍສຸ, ອຓ຺ຑຊາ ລທ຺ຘປຈ຺ຈຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປາຄມຸນ຺ຕິ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນເວລາຍເມວ ລາຊມຘຸຜາຓິຕາທີນິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ຈ ເທວິຍາ ຈ ທ຺ວີຫິ ສຸວຓ຺ຓຕາລວຓ຺ເຏຫິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ກຕສກ຺ກາຣາ ຕາລວຓ຺ເຏຫິ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເວຫາສໍ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ສາມິໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສີຫປຎ຺ຊເຣນ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ອຸຕ຺ຕເມນ ຊເວນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຎາຕິຄຓໍ ອຸປາຄມິໍສຸ. ປຣເມຕິ ອຸຕ຺ຕເມ. ເກກາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສຠາເວນ ‘‘ເກກາ’’ຕິ ສທ຺ທມກໍສຸ. ຠຕ຺ຕຸຄາຣວາຕິ ຠຕ຺ຕຣິ ສຄາຣວາ. ປຣິກິຣິໍສູຕິ ຠຕ຺ຕຸໂນ ມຸຕ຺ຕຠາເວນ ຕຸຏ຺ຐາ ຕໍ ຠຕ຺ຕາຣໍ ສມນ຺ຕາ ປຣິວາຣຍິໍສຸ. ລທ຺ຘປຈ຺ຈຍາຕິ ລທ຺ຘປຕິຏ຺ຐາ.

ເອວໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ປນ ເຕ ຫໍສາ ‘‘ກຖໍ ມຸຕ຺ໂຕສິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ສຸມຸຂໍ ນິສ຺ສາຍ ມຸຕ຺ຕຠາວໍ, ສາຄລຣາຊລຸທ຺ທປຸຕ຺ເຕຫິ ກຕກມ຺ມຎ຺ຈ ກເຖສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ໂຐ ຫໍສຄໂຓ ‘‘ສຸມຸຂເສນາປຕິ ຈ ຣາຊາ ຈ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ຈ ສຸຂິຕາ ນິທ຺ທຸກ຺ຂາ ຈິຣໍ ຊີວນ຺ຕູ’’ຕິ ຖຸຕິມກາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ໂອສານຄາຖມາຫ –

໘໘.

‘‘ເອວໍ ມິຕ຺ຕວຕໍ ອຕ຺ຖາ, ສພ຺ເພ ໂຫນ຺ຕິ ປທກ຺ຂິຓາ;

ຫໍສາ ຍຖາ ຘຕຣຏ຺ຐາ, ຎາຕິສງ຺ຆໍ ອຸປາຄມຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມິຕ຺ຕວຕນ຺ຕິ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ນານໍ. ປທກ຺ຂິຓາຕິ ສຸຂນິປ຺ຜຕ຺ຕິໂນ ວຸຑ຺ຒິຍຸຕ຺ຕາ. ຘຕຣຏ຺ຐາຕິ ຫໍສຣາຊາ ສຸມຸໂຂ ຣຎ຺ຎາ ເຈວ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ເຕນ ຈາຕິ ທ຺ວີຫິ ເອວໍ ອຸໂຠປິ ເຕ ຘຕຣຏ຺ຐາ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສມ຺ປນ຺ນາ ຍຖາ ຎາຕິສງ຺ຆໍ ອຸປາຄມຸໍ, ຎາຕິສງ຺ຆອຸປຄມນສງ຺ຂາໂຕ ເນສໍ ອຕ຺ໂຖ ປທກ຺ຂິໂຓ ຊາໂຕ, ເອວໍ ອຎ຺ເຎສມ຺ປິ ມິຕ຺ຕວຕໍ ອຕ຺ຖາ ປທກ຺ຂິຓາ ໂຫນ຺ຕີຕິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ ຠິກ຺ຂເວ ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປານນ຺ໂທ ມມຕ຺ຖາຍ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ເນສາໂທ ຉນ຺ໂນ ອໂຫສິ, ຣາຊາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ສຸມຸໂຂ ອານນ຺ໂທ, ຉນ຺ນວຸຕິ ຫໍສສຫສ຺ສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ຫໍສຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ຈູຬຫໍສຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຐມາ.

[໕໓໔] ໒. ມຫາຫໍສຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ເອເຕ ຫໍສາ ປກ຺ກມນ຺ຕີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເວຬຸວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອານນ຺ທເຖຣສ຺ສ ຊີວິຕປຣິຈ຺ຈາຄເມວ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ວຕ຺ຖຸ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ, ອິຘ ປນ ສຕ຺ຖາ ອຕີຕໍ ອາຫຣນ຺ໂຕ ອິທມາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ສໍຍມສ຺ສ ນາມ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ເຂມາ ນາມ ອຄ຺ຄມເຫສີ ອໂຫສິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ຈິຕ຺ຕກູເຏ ວິຫາສິ. ອເຖກທິວສໍ ເຂມາ ເທວີ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ສຸປິນໍ ອທ຺ທສ. ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຫໍສາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ມຘຸຣສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖສຸໍ. ເທວິຍາ ສາຘຸກາຣໍ ທຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມສ຺ສວເນນ ອຕິຕ຺ຕາຍ ເອວ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິ. ຫໍສາ ຘມ຺ມໍ ກເຖຕ຺ວາ ສີຫປຎ຺ຊເຣນ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຄມໍສຸ. ສາ ເວເຄນຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ປລາຍມາເນ ຫໍເສ ຄຓ຺ຫຖ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣນ຺ຕີເຍວ ປພຸຊ຺ຌິ. ຕສ຺ສາ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິຈາຣິກາໂຍ ‘‘ກຸຫິໍ ຫໍສາ’’ຕິ ໂຖກໍ ອວຫສິໍສຸ. ສາ ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສຸປິນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ອຠູຕໍ ນ ປສ຺ສາມິ, ອທ຺ຘາ ອິມສ຺ມິໍ ໂລເກ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຫໍສາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ສເຈ ໂຂ ປນ ‘ສຸວຓ຺ຓຫໍສານໍ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸກາມາມ຺ຫີ’ຕິ ຣາຊານໍ ວກ຺ຂາມິ, ‘ອມ຺ເຫຫິ ສຸວຓ຺ຓຫໍສາ ນາມ ນ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ, ຫໍສານຎ຺ຈ ກຖາ ນາມ ອຠູຕາເຍວາ’ຕິ ວຕ຺ວາ ນິຣຸສ຺ສຸກ຺ໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ‘ໂທຫໂຬ’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ເຍນ ເກນຈິ ອຸປາເຍນ ປຣິເຍສິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ເມ ມໂນຣໂຖ ສມິຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ສາ ຄິລານາລຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຣິຈາຣິການໍ ສຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ.

ຣາຊາ ຣາຊາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ຕສ຺ສາ ທສ຺ສນເວລາຍ ຕໍ ອທິສ຺ວາ ‘‘ກຫໍ, ເຂມາ ເທວີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຄິລານາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສຍເນກເທເສ ນິສີທິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊນ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ ເຕ ອຜາສຸກ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ເທວ ອຎ຺ຎໍ ອຜາສຸກໍ ນຕ຺ຖິ, ໂທຫໂຬ ປນ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ. ເຕນ ຫິ ‘‘ຠຓ, ເທວິ, ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕໍ ສີຆໍ ເຕ ອຸປນາເມສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ອຫເມກສ຺ສ ສຸວຓ຺ຓຫໍສສ຺ສ ສມຸສ຺ສິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກາຣໍ ທທມານາ ຘມ຺ມກຖໍ ໂສຕຸມິຈ຺ຉາມິ, ສເຈ ລຠາມິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ, ຊີວິຕໍ ເມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ‘‘ສເຈ ມນຸສ຺ສໂລເກ ອຕ຺ຖິ, ລຠິສ຺ສສິ, ມາ ຈິນ຺ຕຍີ’’ຕິ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ສິຣິຄພ຺ຠໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ອມຈ຺ເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອມ຺ໂຠ, ເຂມາ ເທວີ, ‘ສຸວຓ຺ຓຫໍສສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ໂສຕຸໍ ລຠນ຺ຕີ ຊີວິສ຺ສາມິ, ອລຠນ຺ຕິຍາ ເມ ຊີວິຕໍ ນຕ຺ຖີ’ຕິ ວທຕິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຫໍສາ’’ຕິ. ‘‘ເທວ ອມ຺ເຫຫິ ເນວ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ ນ ສຸຕປຸພ຺ພາ’’ຕິ. ‘‘ເກ ປນ ຊາເນຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂຫນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຫໍສາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ມຫາຣາຊ ອມ຺ຫາກໍ ມນ຺ເຕສຸມຈ຺ຉາ, ກກ຺ກຏກາ, ກຈ຺ຉປາ, ມິຄາ, ໂມຣາ, ຫໍສາຕິ ຉ ເອເຕ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອາຄຕາ, ຕຕ຺ຖ ຘຕຣຏ຺ຐກຸລຫໍສາ ນາມ ປຓ຺ຑິຕາ ຎາຓສມ຺ປນ຺ນາ, ອິຕິ ມນຸສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ສຕ຺ຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ອຕ຺ຕມໂນ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍາ ຘຕຣຏ຺ຐຫໍສາ ວສນ຺ຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ນ ຊານາມ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຖ ເກ ປນ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສພ຺ເພ ອຕ຺ຕໂນ ວິຊິເຕ ລຸທ຺ທເກ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຕາຕາ, ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ຘຕຣຏ຺ຐກຸລຫໍສາ ນາມ ກຫໍ ວສນ຺ຕີ’’ຕິ? ອເຖໂກ ລຸທ຺ໂທ ‘‘ຫິມວນ຺ເຕ ກິຣ, ເທວ, ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພເຕຕິ ໂນ ກຸລປຣມ຺ປຣາຍ ກເຖນ຺ຕີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຊານາສິ ປນ ເນສໍ ຄຫຓູປາຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເກ ປນ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ພ຺ຣາຫ຺ມຓາຕິ. ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຓ຺ຑິເຕ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພເຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓານໍ ຫໍສານໍ ອຕ຺ຖິຠາວໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ‘‘ຊານາຖ ນຸ ໂຂ ເຕສໍ ຄຫຓູປາຍ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ກິໍ ເຕຫິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄຫິເຕຫິ, ອຸປາເຍນ ເຕ ນຄຣສມີປໍ ອາເນຕ຺ວາ ຄເຫສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ໂກ ປນ ອຸປາໂຍ’’ຕິ? ‘‘ມຫາຣາຊ, ນຄຣໂຕ ອວິທູເຣ ອຸຕ຺ຕເຣນ ຕິຄາວຸຕມຕ຺ເຕ ຕິຄາວຸຕປ຺ປມາຓໍ ເຂມໍ ນາມ ສຣໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອຸທກສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ນານາຘຎ຺ຎານິ ໂຣເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ເອກໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ເນສາທໍ ປຏິຈ຺ຉາເປຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ອທຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຐິເຕຫິ ອຠຍໍ ໂຆສາເປຖ, ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ນານາສກຸຓາ ທສ ທິສາ ໂອຕຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຕປິ ຫໍສາ ປຣມ຺ປຣາຍ ຕສ຺ສ ສຣສ຺ສ ເຂມຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຖ ເນ ວາລປາເສຫິ ພນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ເຕຫິ ວຸຕ຺ຕປເທເສ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ສຣໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ເຉກໍ ເນສາທໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສຫສ຺ສໍ ທາເປຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມໍ ມາ ກຣິ, ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ເຕ ອຫໍ ໂປເສສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ເຂມໍ ສຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ມນຸສ຺ເສ ປຏິກ຺ກມາເປຕ຺ວາ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ອຠຍໍ ໂຆສາເປຕ຺ວາ ອາຄຕາຄເຕ ສກຸເຓ ມມ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາສິ, ສຸວຓ຺ຓຫໍເສສຸ ອາຄເຕສຸ ມຫນ຺ຕໍ ສກ຺ກາຣໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ເຂມໍ ສຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເປສິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຣຎ຺ຎາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຕຕ຺ຖ ປຏິປຊ຺ຊິ, ‘‘ເຂມໍ ສຣໍ ຣກ຺ຂຕີ’’ຕິ ຈສ຺ສ ‘‘ເຂມເນສາໂທ’’ຕ຺ເວວ ນາມໍ ອຸທປາທິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ນານປ຺ປກາຣາ ສກຸຓາ ໂອຕຣິໍສຸ, ‘‘ເຂມໍ ນິພ຺ຠຍໍ ສຣ’’ນ຺ຕິ ປຣມ຺ປຣາໂຆເສນ ນານາຫໍສາ ອາຄມິໍສຸ. ປຐມໍ ຕາວ ຕິຓຫໍສາ ອາຄມິໍສຸ, ເຕສໍ ໂຆເສນ ປຓ຺ຑຸຫໍສາ, ເຕສໍ ໂຆເສນ ມໂນສິລາວຓ຺ຓາ ຫໍສາ, ເຕສໍ ໂຆເສນ ເສຕຫໍສາ, ເຕສໍ ໂຆເສນ ປາກຫໍສາ ອາຄມິໍສຸ. ເຕສຸ ອາຄເຕສຸ ເຂມໂກ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ເທວ, ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ຫໍສາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສເຣ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ປາກຫໍສານໍ ອາຄຕຕ຺ຕາ ອິທານິ ກຕິປາເຫເນວ ສຸວຓ຺ຓຫໍສາ ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ເທວາ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ອຎ຺ເຎນ ຕຕ຺ຖ ນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ໂຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ຫຕ຺ຖປາທເຉທນຎ຺ຈ ຆຣວິໂລປຎ຺ຈ ປາປຸຓິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນຄຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຕ຺ຖ ໂກຈິ ນ ຄຈ຺ຉຕິ. ຈິຕ຺ຕກູຏສ຺ສ ປນາວິທູເຣ ກຎ຺ຈນຄຸຫາຍໍປາກຫໍສາ ວສນ຺ຕິ, ເຕປິ ມຫພ຺ພລາ. ຘຕຣຏ຺ຐກຸເລນ ສທ຺ຘິໍ ເຕສໍ ສຣີຣວຓ຺ໂຓວ ວິເສໂສ. ປາກຫໍສຣຎ຺ໂຎ ປນ ຘີຕາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ອໂຫສິ. ໂສ ຕໍ ຘຕຣຏ຺ຐມຫິສ຺ສຣສ຺ສ ອນຸຣູປາຕິ ຕສ຺ສ ປາທປຣິຈາຣິກໍ ກຕ຺ວາ ເປເສສິ. ສາ ຕສ຺ສ ປິຍາ ອໂຫສິ ມນາປາ, ເຕເນວ ຈ ກາຣເຓນ ຕານິ ທ຺ເວ ຫໍສກຸລານິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິສ຺ສາສິການິ ຊາຕານິ.

ອເຖກທິວສໍ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິວາຣຫໍສາ ປາກຫໍເສ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອິເມສຸ ທິວເສສຸ ກຫໍ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ? ‘‘ມຍໍ ພາຣາຓສິໂຕ ອວິທູເຣ ເຂມສເຣ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫາມ, ຕຸມ຺ເຫ ປນ ກຸຫິໍ ອາຫິຓ຺ຑຖາ’’ຕິ. ‘‘ອສຸກໍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ກສ຺ມາ ເຂມສຣໍ ນ ຄຈ຺ຉຖ, ໂສ ຫິ ສໂຣ ຣມຓີໂຍ ນານາສກຸຓສມາກິຓ຺ໂຓ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓປທຸມສຎ຺ຉນ຺ໂນ ນານາຘຎ຺ຎຜລສມ຺ປນ຺ໂນ ນານປ຺ປກາຣຠມຣຄຓນິກູຊິໂຕ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ນິຈ຺ຈໍ ປວຕ຺ຕອຠຍໂຆສໂນ, ໂກຈິ ນໍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ປເຄວ ອຎ຺ຎໍ ອຸປທ຺ທວໍ ກາຕຸໍ, ເອວຣູໂປ ໂສ ສໂຣ’’ຕິ ເຂມສຣໍ ວຓ຺ຓຍິໍສຸ. ເຕ ເຕສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ພາຣາຓສິຍາ ສມີເປ ກິຣ ເອວຣູໂປ ເຂໂມ ນາມ ສໂຣ ອຕ຺ຖິ, ປາກຫໍສາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຕຸມ຺ເຫປິ ຘຕຣຏ຺ຐມຫິສ຺ສຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຖ, ສເຈ ອນຸຊານາຕິ, ມຍມ຺ປິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ສຸມຸຂສ຺ສ ກເຖສຸໍ. ສຸມຸໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ມນຸສ຺ສາ ນາມ ພຫຸມາຍາ ຂຣມນ຺ຕາ ອຸປາຍກຸສລາ, ຠວິຕພ຺ພເມຕ຺ຖ ກາຣເຓນ, ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ເອໂສ ສໂຣ ນຕ຺ຖິ, ອິທານິ ອມ຺ຫາກໍ ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ກໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ສຸມຸຂໍ ອາຫ – ‘‘ມາ ໂວ ຕຕ຺ຖ ຄມນໍ ຣຸຈ຺ຈຖ, ນ ໂສ ສໂຣ ເຕຫິ ສຸຘມ຺ມຕາຍ ກໂຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຄຫຓຕ຺ຖາເຍວ ກໂຕ, ມນຸສ຺ສາ ນາມ ພຫຸມາຍາ ຂຣມນ຺ຕາ ອຸປາຍກຸສລາ, ຕຸມ຺ເຫ ສເກເຍວ ໂຄຈເຣ ຈຣຖາ’’ຕິ.

ສຸວຓ຺ຓຫໍສາ ‘‘ເຂມໍ ສຣໍ ຄນ຺ຕຸກາມມ຺ຫາ’’ຕິ ທຸຕິຍມ຺ປິ ຕຕິຍມ຺ປິ ສຸມຸຂສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂສ ເຕສໍ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸກາມຕໍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ມມ ຎາຕກາ ມໍ ນິສ຺ສາຍ ມາ ກິລມນ຺ຕຸ, ເຕນ ຫິ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ສປຣິວຸໂຕ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂຄຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫໍສກີຬໍ ກີຬິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕກູຏເມວ ປຈ຺ຈາຄມິ. ເຂມໂກ ເຕສໍ ໂຄຈຣໍ ຈຣິຕ຺ວາ ຄຕກາເລ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ອາຄຕຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ເຂມກ, ເອກໍ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຫໍເສ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວາຍມ, ມຫນ຺ຕໍ ເຕ ຍສໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຣິພ຺ພຍໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈາຏິປຎ຺ຊເຣ ນິສີທິຕ຺ວາ ຫໍສານໍ ຈຣຓຏ຺ຐານໍ ວີມໍສິ. ໂພຘິສຕ຺ຕາ ນາມ ນິລ຺ໂລລຸປ຺ປຈາຣິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ໂອຕິຓ຺ຓຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສປທານໍ ສາລິໍ ຂາທນ຺ໂຕ ອຄມາສິ. ເສສາ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ຂາທນ຺ຕາ ວິຈຣິໍສຸ.

ອຖ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ຫໍໂສ ນິລ຺ໂລລຸປ຺ປຈາຣີ, ອິມໍ ພນ຺ຘິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຫໍເສສຸ ສຣໍ ອໂນຕິຓ຺ເຓສຸເຍວ ຈາຏິປຎ຺ຊເຣ ນິສິນ຺ໂນ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອວິທູເຣ ປຎ຺ຊເຣ ອຕ຺ຕານໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຉິທ຺ເທນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອຈ຺ຉິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ມຫາສຕ຺ໂຕ ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ສປຸຣກ຺ຂໂຕ ຫິຍ຺ໂຍ ໂອຕິຓ຺ຓຏ຺ຐາເນເຍວ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ໂອຘິຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ສາລິໍ ຂາທນ຺ໂຕ ປາຍາສິ. ເນສາໂທ ປຎ຺ຊຣຉິທ຺ເທນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຣູປໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຫໍໂສ ສກຏນາຠິປ຺ປມາຓສຣີໂຣ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ, ຕີຫິ ຣຕ຺ຕຣາຊີຫິ ຄີວາຍໍ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ, ຕິສ຺ໂສ ຣາຊິໂຍ ຄເລນ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອຸຣນ຺ຕເຣນ ຄຕາ, ຕິສ຺ໂສ ປຈ຺ຉາຠາເຄນ ນິພ຺ພິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຄຕາ, ຣຕ຺ຕກມ຺ພລສຸຕ຺ຕສິກ຺ກາຍ ຐປິຕກຎ຺ຈນກ຺ຂນ຺ໂຘ ວິຍ ອຕິໂຣຈຕິ, ອິມິນາ ເອເຕສໍ ຣຎ຺ຎາ ຠວິຕພ຺ພໍ, ອິມເມວ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕສິ. ຫໍສຣາຊາປິ ພຫຸໍ ໂຄຈຣໍ ຈຣິຕ຺ວາ ຊລກີຬໍ ກີຬິຕ຺ວາ ຫໍສຄຓປຣິວຸໂຕ ຈິຕ຺ຕກູຏເມວ ອຄມາສິ. ອິມິນາ ນິຍາເມເນວ ປຎ຺ຈ ທິວເສ ໂຄຈຣໍ ຄຓ຺ຫິ. ຉຏ຺ເຐ ທິວເສ ເຂມໂກ ກາຬອສ຺ສວາລມຍໍ ທຬ຺ຫໍ ມຫາຣຊ຺ຊຸໍ ວຏ຺ຏິຕ຺ວາ ຍຏ຺ຐິຍາ ປາສໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ຫໍສຣາຊາ ອິມສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ໂອຕຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕຖໂຕ ຎຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕອຸທເກ ຍຏ຺ຐິປາສໍ ໂອຑ຺ຑິ.

ປຸນທິວເສ ຫໍສຣາຊາ ໂອຕຣນ຺ໂຕ ປາທໍ ປາເສ ປເວສນ຺ໂຕເຍວ ໂອຕຣິ. ອຖສ຺ສ ປາໂສ ປາທໍ ອຍປຏ຺ຏເກນ ກຑ຺ຒນ຺ໂຕ ວິຍ ອາພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ‘‘ຉິນ຺ທິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ເວຄໍ ຊເນຕ຺ວາ ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ປາເຕສິ. ປຐມວາເຣ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ຈມ຺ມໍ ຉິຊ຺ຊິ, ທຸຕິຍວາເຣ ກມ຺ພລວຓ຺ຓໍ ມໍສໍ ຉິຊ຺ຊິ, ຕຕິຍວາເຣ ນ຺ຫາຣຸ ຉິຊ຺ຊິ, ຈຕຸຕ຺ຖວາເຣ ປນ ‘‘ປາທາ ຉິຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ຣຎ຺ໂຎ ປນ ຫີນງ຺ຄຕາ ນາມ ອນນຸຈ຺ຉວິກາ’’ຕິ ນ ວາຍາມໍ ອກາສິ, ພລວເວທນາ ຈ ປວຕ຺ຕິໍສຸ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ພທ຺ຘຣວໍ ຣວິສ຺ສາມິ, ຎາຕກາ ເມ ຎຕ຺ຣສ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ໂຄຈຣໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຉາຕຊ຺ຌຕ຺ຕາວ ປລາຍນ຺ຕາ ທຸພ຺ພລຕ຺ຕາ ສມຸທ຺ເທ ປຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ໂສ ເວທນໍ ອຘິວາເສຕ຺ວາ ປາສວເສ ວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສາລິໍ ຂາທນ຺ໂຕ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຈຣິຕ຺ວາ ຫໍສກີຬໍ ກີຬນກາເລ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ພທ຺ຘຣວໍ ຣວິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຫໍສາ ມຣຓຠຍຕຊ຺ຊິຕາ ວຄ຺ຄວຄ຺ຄາ ຈິຕ຺ຕກູຏາຠິມຸຂາ ປຸຣິມນເຍເນວ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ສຸມຸໂຂປິ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ວິຈິນິຕ຺ວາ ຕີສຸປິ ໂກຏ຺ຐາເສສຸ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອທິສ຺ວາ ‘‘ອທ຺ຘາ ຕສ຺ເສເວທໍ ຠຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປາເສນ ພທ຺ຘໍ ໂລຫິຕມກ຺ຂິຕໍ ທຸກ຺ຂາຕຸຣໍ ປງ຺ກປິຏ຺ເຐ ນິປນ຺ນໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມາ ຠາຍິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ມມ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ຕຸມ຺ເຫ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ປງ຺ກປິຏ຺ເຐ ນິສີທິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ເສສຸ ມໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປລາຍນ຺ເຕສຸ ອຍໍ ສຸມຸໂຂ ເອກໂກວ ອາຄໂຕ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕກາເລ ມໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປລາຍິສ຺ສຕິ, ອຸທາຫຸ ໂນ’’ຕິ ວີມໍສນວເສນ ໂລຫິຕມກ຺ຂິໂຕ ປາສຍຏ຺ຐິຍໍ ໂອລມ຺ພນ຺ໂຕເຍວ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໘໙.

‘‘ເອເຕ ຫໍສາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ, ວກ຺ກງ຺ຄາ ຠຍເມຣິຕາ;

ຫຣິຕ຺ຕຈ ເຫມວຓ຺ຓ, ກາມໍ ສຸມຸຂ ປກ຺ກມ.

໙໐.

‘‘ໂອຫາຍ ມໍ ຎາຕິຄຓາ, ເອກໍ ປາສວສໍ ຄຕໍ;

ອນເປກ຺ຂມານາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກິໍ ເອໂກ ອວຫີຍສິ.

໙໑.

‘‘ປເຕວ ປຕຕໍ ເສຏ຺ຐ, ນຕ຺ຖິ ພທ຺ເຘ ສຫາຍຕາ;

ມາ ອນີຆາຍ ຫາເປສິ, ກາມໍ ສຸມຸຂ ປກ຺ກມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠຍເມຣິຕາຕິ ຠເຍນ ເອຣິຕາ ຠຍຏ຺ຏິຕາ ຠຍຈລິຕາ. ຕຕິຍປເທ ‘‘ຫຣີ’’ຕິປິ ‘‘ເຫມ’’ນ຺ຕິປິ ສຸວຓ຺ຓສ຺ເສວ ນາມໍ. ໂສ ຈ ຫຣິຕ຺ຕຈຕາຍ ເຫມວຓ຺ໂຓ, ເຕນ ຕໍ ເອວໍ ອາລປຕິ. ສຸມຸຂາຕິ ສຸນ຺ທຣມຸຂ. ອນເປກ຺ຂມານາຕິ ຕວ ຎາຕກາ ມໍ ອໂນໂລເກນ຺ຕາ ນິຣາລຍາ ຫຸຕ຺ວາ. ປເຕວາຕິ ອຸປ຺ປຕາຫິເຍວ. ມາ ອນີຆາຍາຕິ ອິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕພ຺ພາຍ ນິທຸກ຺ຂຠາວາຍ ວີຣິຍໍ ມາ ຫາເປສິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ‘‘ອຍໍ ຫໍສຣາຊາ ມມ ປິຍມິຕ຺ຕຠາວໍ ນ ຊານາຕິ, ອນຸປ຺ປິຍຠາຓີ ມິຕ຺ໂຕຕິ ມໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕິ, ສິເນຫຠາວມສ຺ສ ທສ຺ເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໙໒.

‘‘ນາຫໍ ທຸກ຺ຂປເຣໂຕປິ, ຘຕຣຏ຺ຐ ຕຸວໍ ຊເຫ;

ຊີວິຕໍ ມຣຓໍ ວາ ເມ, ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ຠວິສ຺ສຕິ.

໙໓.

‘‘ນາຫໍ ທຸກ຺ຂປເຣໂຕປິ, ຘຕຣຏ຺ຐ ຕຸວໍ ຊເຫ;

ນ ມໍ ອນຣິຍສໍຍຸຕ຺ເຕ, ກມ຺ເມ ໂຍເຊຕຸມຣຫສິ.

໙໔.

‘‘ສກຸມາໂຣ ສຂາຕ຺ຍສ຺ມິ, ສຈິຕ຺ເຕ ຈສ຺ມິ ເຕ ຐິໂຕ;

ຎາໂຕ ເສນາປຕີ ຕ຺ຍາຫໍ, ຫໍສານໍ ປວຣຸຕ຺ຕມ.

໙໕.

‘‘ກຖໍ ອຫໍ ວິກຕ຺ຕິສ຺ສໍ, ຎາຕິມຊ຺ເຌ ອິໂຕ ຄໂຕ;

ຕໍ ຫິຕ຺ວາ ປຕຕໍ ເສຏ຺ຐ, ກິໍ ເຕ ວກ຺ຂາມິໂຕ ຄໂຕ;

ອິຘ ປາຓໍ ຈຊິສ຺ສາມິ, ນານຣິຍໍ ກຕ຺ຕຸມຸສ຺ສເຫ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນາຫນ຺ຕິ ອຫໍ, ມຫາຣາຊ, ກາຍິກເຈຕສິເກນ ທຸກ຺ເຂນ ຜຸຏ຺ໂຐປິ ຕໍ ນ ຊຫາມິ. ອນຣິຍສໍຍຸຕ຺ເຕຕິ ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠີຫິ ອຫິຣິເກຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພຕາຍ ອນຣິຍຠາເວນ ສໍຍຸຕ຺ເຕ. ກມ຺ເມຕິ ຕໍ ຊຫິຕ຺ວາ ປກ຺ກມນກມ຺ເມ. ສກຸມາໂຣຕິ ສມານກຸມາໂຣ, ເອກທິວເສເນວ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກທິວເສ ອຓ຺ຑໂກສໍ ປທາເລຕ຺ວາ ເອກໂຕ ວຑ຺ຒິຕກຸມາໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຂາຕ຺ຍສ຺ມີຕິ ອຫໍ ເຕ ທກ຺ຂິຓກ຺ຂິສໂມ ປິຍສຫາໂຍ. ສຈິຕ຺ເຕຕິ ຕວ ສເກ ຈິຕ຺ເຕ ອຫໍ ຐິໂຕ ຕວ ວເສ ວຕ຺ຕາມິ, ຕຍິ ຊີວນ຺ເຕ ຊີວາມິ, ນ ຊີວນ຺ເຕ ນ ຊີວາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ສໍຈິຕ຺ເຕ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຕວ ຈິຕ຺ເຕ ອຫໍ ສຓ຺ຐິໂຕ ສຸຏ຺ຐຸ ຐິໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຎາໂຕຕິ ສພ຺ພຫໍສານໍ ອນ຺ຕເຣ ປຎ຺ຎາໂຕ. ວິກຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ ‘‘ກຸຫິໍ ຫໍສຣາຊາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອຫໍ ກິນ຺ຕິ ກເຖສ຺ສາມິ. ກິໍ ເຕ ວກ຺ຂາມີຕິ ເຕ ຕວ ປວຕ຺ຕິໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ເຕ ຫໍສຄເຓ ກິໍ ວກ຺ຂາມິ.

ເອວໍ ສຸມຸເຂນ ຈຕູຫິ ຄາຖາຫິ ສີຫນາເທ ນທິເຕ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໙໖.

‘‘ເອໂສ ຫິ ຘມ຺ໂມ ສຸມຸຂ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ອຣິຍປເຖ ຐິໂຕ;

ໂຍ ຠຕ຺ຕາຣໍ ສຂາຣໍ ມໍ, ນ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຸມຸສ຺ສເຫ.

໙໗.

‘‘ຕຎ຺ຫິ ເມ ເປກ຺ຂມານສ຺ສ, ຠຍໍ ນ ຕ຺ເວວ ຊາຍຕິ;

ອຘິຄຈ຺ຉສິ ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ, ເອວໍຠູຕສ຺ສ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອໂສ ຘມ຺ໂມຕິ ເອສ ໂປຣາຓກປຓ຺ຑິຕານໍ ສຠາໂວ. ຠຕ຺ຕາຣໍ ສຂາຣໍ ມນ຺ຕິ ສາມິກຎ຺ຈ ສຫາຍຎ຺ຈ ມໍ. ຠຍນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາໂສ ມຍ຺ຫໍ ນ ຊາຍຕິ, ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພເຕ ຫໍສຄຓມຊ຺ເຌ ຐິໂຕ ວິຍ ໂຫມິ. ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ມມ ຊີວິຕໍ ຕ຺ວໍ ລຠາເປສ຺ສສິ.

ເອວໍ ເຕສໍ ກເຖນ຺ຕານຎ຺ເຎວ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ສຣປຣິຍນ຺ເຕ ຐິໂຕ ຫໍເສ ຕີຫິ ຂນ຺ເຘຫິ ປລາຍນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ປາສຏ຺ຐານໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປາສຍຏ຺ຐິຍໍ ໂອລມ຺ພນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ກຈ຺ຉໍ ທຬ຺ຫໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຸຄ຺ຄຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກປ຺ປຸຏ຺ຐານຄ຺ຄິ ວິຍ ອວຕ຺ຖຣມາໂນ ປຓ຺ຫິຍາ ອກ຺ກນ຺ຕກລເລ ອຸປຣິສີເສນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ປຕນ຺ເຕ ເວເຄນ ອຸປສງ຺ກມິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໙໘.

‘‘ອິຈ຺ເຈວໍ ມນ຺ຕຍນ຺ຕານໍ, ອຣິຍານໍ ອຣິຍວຸຕ຺ຕິນໍ;

ທຓ຺ຑມາທາຍ ເນສາໂທ, ອາປຕີ ຕຸຣິໂຕ ຠຸສໍ.

໙໙.

‘‘ຕມາປຕນ຺ຕໍ ທິສ຺ວານ, ສຸມຸໂຂ ອຕິພ຺ຣູຫຍິ;

ອຏ຺ຐາສິ ປຸຣໂຕ ຣຎ຺ໂຎ, ຫໍໂສ ວິສ຺ສາສຍໍ ພ຺ຍຖໍ.

໑໐໐.

‘‘ມາ ຠາຍິ ປຕຕໍ ເສຏ຺ຐ, ນ ຫິ ຠາຍນ຺ຕິ ຕາທິສາ;

ອຫໍ ໂຍຄໍ ປຍຸຎ຺ຊິສ຺ສໍ, ຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິຕໍ;

ເຕນ ປຣິຍາປທາເນນ, ຂິປ຺ປໍ ປາສາ ປໂມກ຺ຂສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຣິຍວຸຕ຺ຕິນນ຺ຕິ ອຣິຍາຈາເຣ ວຕ຺ຕມານານໍ. ຠຸສນ຺ຕິ ທຬ຺ຫໍ ພລວໍ. ອຕິພ຺ຣູຫຍີຕິ ອນນ຺ຕຣຄາຖາຍ ອາຄຕໍ ‘‘ມາ ຠາຍີ’’ຕິ ວຈນໍ ວທນ຺ໂຕ ອຕິພ຺ຣູເຫສິ ມຫາສທ຺ທໍ ນິຈ຺ຉາເຣສິ. ອຏ຺ຐາສີຕິ ສເຈ ເນສາໂທ ຣາຊານໍ ປຫຣິສ຺ສຕິ, ອຫໍ ປຫາຣໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິສ຺ສາມີຕິ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ວິສ຺ສາສຍນ຺ຕິ ວິສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ. ພ຺ຍຖນ຺ຕິ ພ຺ຍຖິຕໍ ຠີຕໍ ຣາຊານໍ ‘‘ມາ ຠາຍີ’’ຕິ ອິມິນາ ວຈເນນ ວິສ຺ສາເສນ຺ໂຕ. ຕາທິສາຕິ ຕຸມ຺ຫາທິສາ ຎາຓວີຣິຍສມ຺ປນ຺ນາ. ໂຍຄນ຺ຕິ ຎາຓວີຣິຍໂຍຄໍ. ຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ. ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິຕນ຺ຕິ ກາຣຓນິສ຺ສິຕໍ. ເຕນ ປຣິຍາປທາເນນາຕິ ເຕນ ມຍາ ປຍຸຕ຺ເຕນ ໂຍເຄນ ປຣິສຸທ຺ເຘນ. ປໂມກ຺ຂສີຕິ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສສິ.

ເອວໍ ສຸມຸໂຂ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຘຸຣໍ ມານຸສິໍ ວາຈໍ ນິຈ຺ຉາເຣນ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ຕ຺ວໍ ໂກນາໂມສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓຫໍສຣາຊ, ອຫໍ ເຂມໂກ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ສມ຺ມ ເຂມກ, ‘ຕຍາ ໂອຑ຺ຑິຕວາລປາເສ ໂຍ ວາ ໂສ ວາ ຫໍໂສ ພທ຺ໂຘ’ຕິ ສຎ຺ຎໍ ມາ ກຣິ, ນວຸຕິຍາ ຫໍສສຫສ຺ສານໍ ປວໂຣ ຘຕຣຏ຺ຐຫໍສຣາຊາ ເຕ ປາເສ ພທ຺ໂຘ, ຎາຓສີລາຈາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ສງ຺ຄາຫກປກ຺ເຂ ຐິໂຕ, ນ ຕໍ ມາເຣຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕ, ອຫໍ ຕວ ອິມິນາ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ອຍມ຺ປິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓ, ອຫມ຺ປິ ຕເຖວ, ອຫໍ ເອຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິສ຺ສາມິ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ເອຕສ຺ສ ປຕ຺ຕານິ ຄຓ຺ຫິຕຸກາໂມສິ, ມມ ປຕ຺ຕານິ ຄຓ຺ຫ, ອໂຖປິ ຈມ຺ມມໍສນ຺ຫາຣຸອຏ຺ຐີນມຎ຺ຎຕຣໍ ຄຓ຺ຫິຕຸກາໂມສິ, ມເມວ ສຣີຣໂຕ ຄຓ຺ຫ, ອຖ ນໍ ກີຬາຫໍສໍ ກາຕຸກາໂມສິ, ມຎ຺ເຎວ ກຣ, ຊີວນ຺ຕເມວ ວິກ຺ກິຓິຕ຺ວາ ສເຈ ຘນໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸກາໂມສິ, ມໍ ຊີວນ຺ຕເມວ ວິກ຺ກິຓິຕ຺ວາ ຘນໍ ອຸປ຺ປາເທຫິ, ມາ ເອຕໍ ຎາຓາທິຄຸຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຫໍສຣາຊານໍ ອວຘິ, ສເຈ ຫິ ນໍ ວຘິສ຺ສສິ, ນິຣຍາທີຫິ ນ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕໍ ນິຣຍາທິຠເຍນ ສນ຺ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ມຘຸຣກຖໍ ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ປຸນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ເນສາໂທ ຕສ຺ສ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ສມາໂນ ມນຸສ຺ເສຫິປິ ກາຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍໍ ເອວຣູປໍ ມິຕ຺ຕຘມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ມນຸສ຺ສາປິ ເອວໍ ມິຕ຺ຕຘມ຺ເມ ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ອໂຫ ເອສ ຎາຓສມ຺ປນ຺ໂນ ມຘຸຣກໂຖ ຘມ຺ມິໂກ’’ຕິ ສກລສຣີຣໍ ປີຕິໂສມນສ຺ສປຣິປຸຓ຺ຓໍ ກຕ຺ວາ ປຫຏ຺ຐໂລໂມ ທຓ຺ຑໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ສິຣສິ ອຎ຺ຊລິໍ ປຕິຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ສູຣິຍໍ ນມສ຺ສນ຺ໂຕ ວິຍ ສຸມຸຂສ຺ສ ຄຸຓໍ ກິຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໐໑.

‘‘ຕສ຺ສ ຕໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ, ສຸມຸຂສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ;

ປຫຏ຺ຐໂລໂມ ເນສາໂທ, ອຎ຺ຊລິສ຺ສ ປຓາມຍິ.

໑໐໒.

‘‘ນ ເມ ສຸຕໍ ວາ ທິຏ຺ຐໍ ວາ, ຠາສນ຺ໂຕ ມານຸສິໍ ທິໂຊ;

ອຣິຍໍ ພ຺ຣຸວາໂນ ວກ຺ກງ຺ໂຄ, ຈຊນ຺ໂຕ ມານຸສິໍ ຄິຣໍ.

໑໐໓.

‘‘ກິໍ ນຸ ຕາຍໍ ທິໂຊ ໂຫຕິ, ມຸຕ຺ໂຕ ພທ຺ຘໍ ອຸປາສສິ;

ໂອຫາຍ ສກຸຓາ ຍນ຺ຕິ, ກິໍ ເອໂກ ອວຫີຍສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ຊລິສ຺ສ ປຓາມຍີຕິ ອຎ຺ຊລິໍ ອສ຺ສ ອຸປນາມຍິ, ‘‘ນ ເມ’’ຕິ ຄາຖາຍສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກໂຣຕິ. ຕຕ຺ຖ ມານຸສິນ຺ຕິ ມນຸສ຺ສວາຈໍ. ອຣິຍນ຺ຕິ ສຸນ຺ທຣໍ ນິທ຺ໂທສໍ. ຈຊນ຺ໂຕຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສມ຺ມ, ຕ຺ວໍ ທິໂຊ ສມາໂນ ອຊ຺ຊ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມານຸສິໍ ວາຈໍ ຠາສນ຺ໂຕ ນິທ຺ໂທສໍ ພ຺ຣຸວາໂນ ມານຸສິໍ ຄິຣໍ ຈຊນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈກ຺ຂໂຕ ທິຏ຺ໂຐ, ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ປນ ອິທໍ ອຈ຺ຉຣິຍໍ ມຍາ ເນວ ສຸຕໍ ນ ທິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ກິໍ ນຸ ຕາຍນ຺ຕິ ຍໍ ເອຕໍ ຕ຺ວໍ ອຸປາສສິ, ກິໍ ນຸ ເຕ ອຍໍ ໂຫຕິ.

ເອວໍ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ເຕນ ເນສາເທນ ປຸຏ຺ໂຐ ສຸມຸໂຂ ‘‘ອຍໍ ມຸທຸໂກ ຊາໂຕ, ອິທານິສ຺ສ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ມຸທຸຠາວຕ຺ຖໍ ມມ ຄຸຓໍ ທສ຺ເສສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໐໔.

‘‘ຣາຊາ ເມ ໂສ ທິຊາມິຕ຺ຕ, ເສນາປຈ຺ຈສ຺ສ ກາຣຍິໍ;

ຕມາປເທ ປຣິຈ຺ຈຕຸໍ, ນຸສ຺ສເຫ ວິຫຄາຘິປໍ.

໑໐໕.

‘‘ມຫາຄຓາຍ ຠຕ຺ຕາ ເມ, ມາ ເອໂກ ພ຺ຍສນໍ ອຄາ;

ຕຖາ ຕໍ ສມ຺ມ ເນສາທ, ຠຕ຺ຕາຍໍ ອຠິໂຕ ຣເມ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນຸສ຺ສເຫຕິ ນ ສມຕ຺ໂຖມ຺ຫິ. ມຫາຄຓາຍາຕິ ມຫໂຕ ຫໍສຄຓສ຺ສ. ມາ ເອໂກຕິ ມາທິເສ ເສວເກ ວິຊ຺ຊມາເນ ມາ ເອກໂກ ພ຺ຍສນໍ ອຄາ. ຕຖາ ຕນ຺ຕິ ຍຖາ ອຫໍ ວທາມິ, ຕເຖວ ຕໍ. ສມ຺ມາຕິ ວຍສ຺ສ. ຠຕ຺ຕາຍໍ ອຠິໂຕ ຣເມຕິ ຠຕ຺ຕາ ອຍໍ ມມ, ອຫມສ຺ສ ອຠິໂຕ ຣເມ ສນ຺ຕິເກ ຣມາມິ ນ ອຸກ຺ກຓ຺ຐາມີຕິ.

ເນສາໂທ ຕໍ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມນິສ຺ສິຕໍ ມຘຸຣກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ໂຕ ປຫຏ຺ຐໂລໂມ ‘‘ສຈາຫໍ ເອຕໍ ສີລາທິຄຸຓສໍຍຸຕ຺ຕໍ ຫໍສຣາຊານໍ ວຘິສ຺ສາມິ, ຈຕູຫິ ອປາເຍຫິ ນ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສາມິ, ຣາຊາ ມໍ ຍທິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ກໂຣຕຸ, ອຫເມຕໍ ສຸມຸຂສ຺ສ ທາຍໍ ກຕ຺ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໐໖.

‘‘ອຣິຍວຕ຺ຕສິ ວກ຺ກງ຺ຄ, ໂຍ ປິຓ຺ຑມປຈາຍສິ;

ຈຊາມິ ເຕ ຕໍ ຠຕ຺ຕາຣໍ, ຄຈ຺ຉຖູໂຠ ຍຖາສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຣິຍວຕ຺ຕສີຕິ ມິຕ຺ຕຘມ຺ມຣກ຺ຂຓສງ຺ຂາເຕນ ອາຈາຣອຣິຍານໍ ວຕ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄໂຕສິ. ປິຓ຺ຑມປຈາຍສີຕິ ຠຕ຺ຕຸ ສນ຺ຕິກາ ລທ຺ຘໍ ປິຓ຺ຑໍ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ປູເຊສິ. ຄຈ຺ຉຖູໂຠຕິ ທ຺ເວປິ ຊນາ ອສ຺ສຸມຸເຂ ຎາຕິສງ຺ເຆ ຫາສຍມານາ ຍຖາສຸຂໍ ຄຈ຺ຉຖາຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ເນສາໂທ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕນ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຍຏ຺ຐິໍ ໂອນາເມຕ຺ວາ ປງ຺ກປິຏ຺ເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປາສຍຏ຺ຐິຍາ ໂມເຈຕ຺ວາ ຕໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຣໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຕຣຸຓທພ຺ພຕິຓປິຏ຺ເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ປາເທ ພທ຺ຘປາສໍ ສຓິກໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ເຕ ພລວສິເນຫໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ອຸທກໍ ອາທາຍ ໂລຫິຕໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປຣິມຊ຺ຊິ, ອຖສ຺ສ ເມຕ຺ຕານຸຠາເວນ ສິຣາຍ ສິຣາ, ມໍເສນ ມໍສໍ, ຈມ຺ເມນ ຈມ຺ມໍ ຆຏິຕໍ, ປາໂທ ປາກຕິໂກ ອໂຫສິ, ອິຕເຣນ ນິພ຺ພິເສໂສ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປກຕິຠາເວນ ນິສີທິ. ສຸມຸໂຂ ອຕ຺ຕານໍ ນິສ຺ສາຍ ຣຎ຺ໂຎ ສຸຂິຕຠາວໍ ທິສ຺ວາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມິນາ ອມ຺ຫາກໍ ມຫາອຸປກາໂຣ ກໂຕ, ອມ຺ເຫຫິ ເອຕສ຺ສ ກໂຕ ອຸປກາໂຣ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ສເຈ ເອສ ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ ອມ຺ເຫ ຄຓ຺ຫິ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິກໍ ເນຕ຺ວາ ພຫຸໍ ຘນໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ສເຈ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫິ, ອມ຺ເຫ ວິກ຺ກິຓິຕ຺ວາ ຘນໍ ລຠິສ຺ສເຕວ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ຕາວ ນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ນໍ ອຸປກາຣໍ ກາຕຸກາມຕາຍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໐໗.

‘‘ສເຈ ອຕ຺ຕປ຺ປໂຍເຄນ, ໂອຫິໂຕ ຫໍສປກ຺ຂິນໍ;

ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ ເຕ ສມ຺ມ, ເອຕໍ ອຠຍທກ຺ຂິຓໍ.

໑໐໘.

‘‘ໂນ ເຈ ອຕ຺ຕປ຺ປໂຍເຄນ, ໂອຫິໂຕ ຫໍສປກ຺ຂິນໍ;

ອນິສ຺ສໂຣ ມຸຎ຺ຈມມ຺ເຫ, ເຖຍ຺ຍໍ ກຍິຣາສິ ລຸທ຺ທກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສເຈຕິ, ສມ຺ມ ເນສາທ, ສເຈ ຕຍາ ອຕ຺ຕໂນ ປໂຍເຄນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ຫໍສານຎ຺ເຈວ ເສສປກ຺ຂີນຎ຺ຈ ປາໂສ ໂອຫິໂຕ. ອນິສ຺ສໂຣຕິ ອນິສ຺ສໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ມຸຎ຺ຈນ຺ໂຕ ເຍນາສິ ອາຓຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ສສນ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເຖຍ຺ຍໍ ກຍິຣາສິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເນສາໂທ ‘‘ນາຫໍ ຕຸມ຺ເຫ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫິໍ, ພາຣາຓສິຣຎ຺ຎາ ປນ ສໍຍເມນ ຄຓ຺ຫາປິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເທວິຍາ ທິຏ຺ຐສຸປິນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ຣຎ຺ຎາ ເຕສໍ ອາຄຕຠາວໍ ສຸຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ເຂມກ, ເອກໍ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຫໍເສ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວາຍມ, ມຫນ຺ຕໍ ເຕ ຍສໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຣິພ຺ພຍໍ ທຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍຊິຕຠາໂວ, ຕາວ ສພ຺ພໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ‘‘ອິມິນາ ເນສາເທນ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ອຄເຓຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ເຕນ ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ, ສເຈ ມຍໍ ອິໂຕ ຈິຕ຺ຕກູຏໍ ຄມິສ຺ສາມ, ເນວ ຘຕຣຏ຺ຐຣຎ຺ໂຎ ປຎ຺ຎານຸຠາໂວ, ນ ມຍ຺ຫໍ ມິຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ປາກໂຏ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ລຈ຺ຉຕິ, ນ ຣາຊາ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐຫິສ຺ສຕິ, ນ ເທວິຍາ ມໂນຣໂຖ ມຕ຺ຖກໍ ປາປຸຓິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອມ຺ເຫ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ ນ ລຠສິ, ຣຎ຺ໂຎ ໂນ ທສ຺ເສຫິ, ໂສ ອມ຺ເຫ ຍຖາຣຸຈິໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອິມມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໐໙.

‘‘ຍສ຺ສ ຕ຺ວໍ ຠຕໂກ ຣຎ຺ໂຎ, ກາມໍ ຕສ຺ເສວ ປາປຍ;

ຕຕ຺ຖ ສໍຍມໂນ ຣາຊາ, ຍຖາຠິຎ຺ຎໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ເສວາຕິ ຕສ຺ເສວ ສນ຺ຕິກໍ ເນຫິ. ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ມິໍ ຣາຊນິເວສເນ. ຍຖາຠິຎ຺ຎນ຺ຕິ ຍຖາຘິປ຺ປາຍໍ ຍຖາຣຸຈິໍ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເນສາໂທ ‘‘ມາ ໂວ ຠທ຺ທນ຺ເຕ ຣາຊທສ຺ສນໍ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖ, ຣາຊາໂນ ນາມ ສປ຺ປຏິຠຍາ, ກີຬາຫໍເສ ວາ ໂວ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ມາເຣຍ຺ຍຸໍ ວາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ສຸມຸໂຂ, ‘‘ສມ຺ມ ລຸທ຺ທກ ມາ ອມ຺ຫາກໍ ຈິນ຺ຕຍິ, ອຫໍ ຕາທິສສ຺ສ ກກ຺ຂຬສ຺ສ ຘມ຺ມກຖາຍ ມທ຺ທວໍ ຊເນສິໍ, ຣຎ຺ໂຎ ກິໍ ນ ຊເນສ຺ສາມິ, ຣາຊາໂນ ຫິ ປຓ຺ຑິຕາ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕຎ຺ຎຸ, ຂິປ຺ປໍ ໂນ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ເນຫິ, ນຍນ຺ໂຕ ຈ ມາ ພນ຺ຘເນນ ນຍິ, ປຸປ຺ຜປຎ຺ຊເຣ ປນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ເນຫິ, ປຸປ຺ຜປຎ຺ຊຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ ມຫນ຺ຕໍ ເສຕປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ, ມມ ຂຸທ຺ທກໍ ຣຕ຺ຕປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນໍ ກຕ຺ວາ ຘຕຣຏ຺ຐໍ ປຸຣໂຕ, ມມໍ ປຈ຺ຉໂຕ ນີຈຕຣໍ ກຕ຺ວາ ອາທາຍ ຂິປ຺ປໍ ເນຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສຸມຸໂຂ ຣາຊານໍ ທິສ຺ວາ ມມ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ທາຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ມຸທູຫິ ລຕາຫິ ປຎ຺ຊເຣ ກຕ຺ວາ ປທຸເມຫິ ຉາເທຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເຕ ຄເຫຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໑໐.

‘‘ອິຈ຺ເຈວໍ ວຸຕ຺ໂຕ ເນສາໂທ, ເຫມວຓ຺ເຓ ຫຣິຕ຺ຕເຈ;

ອຸໂຠ ຫຕ຺ເຖຫິ ສງ຺ຄຍ຺ຫ, ປຎ຺ຊເຣ ອຊ຺ຌໂວທຫິ.

໑໑໑.

‘‘ເຕ ປຎ຺ຊຣຄເຕ ປກ຺ຂີ, ອຸໂຠ ຠສ຺ສຣວຓ຺ຓິເນ;

ສຸມຸຂໍ ຘຕຣຏ຺ຐຎ຺ຈ, ລຸທ຺ໂທ ອາທາຍ ປກ຺ກມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຊ຺ຌໂວທຫີຕິ ໂອທຫິ ຐເປສິ. ຠສ຺ສຣວຓ຺ຓິເນຕິ ປຠາສມ຺ປນ຺ນວຓ຺ເຓ.

ເອວໍ ລຸທ຺ທສ຺ສ ເຕ ອາທາຍ ປກ຺ກມນກາເລ ຘຕຣຏ຺ໂຐ ປາກຫໍສຣາຊຘີຕຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ຠຣິຍໍ ສຣິຕ຺ວາ ສຸມຸຂໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ກິເລສວເສນ ວິລປິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໑໒.

‘‘ຫຣີຍມາໂນ ຘຕຣຏ຺ໂຐ, ສຸມຸຂໍ ເອຕທພ຺ຣວິ;

ພາຬ຺ຫໍ ຠາຍາມິ ສຸມຸຂ, ສາມາຍ ລກ຺ຂຓູຣຸຍາ;

ອສ຺ມາກໍ ວຘມຎ຺ຎາຍ, ອຖຕ຺ຕານໍ ວຘິສ຺ສຕິ.

໑໑໓.

‘‘ປາກຫໍສາ ຈ ສຸມຸຂ, ສຸເຫມາ ເຫມສຸຕ຺ຕຈາ;

ໂກຎ຺ຈີ ສມຸທ຺ທຕີເຣວ, ກປຓາ ນູນ ຣຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠາຍາມີຕິ ມຣຓໂຕ ຠາຍາມິ. ສາມາຍາຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາຍ. ລກ຺ຂຓູຣຸຍາຕິ ລກ຺ຂຓສມ຺ປນ຺ນອູຣຸຍາ. ວຈມຎ຺ຎາຍາຕິ ວຘໍ ຊານິຕ຺ວາ ‘‘ມມ ປິຍສາມິໂກ ມາຣິໂຕ’’ຕິ ສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ. ວຘິສ຺ສຕີຕິ ກິໍ ເມ ປິຍສາມິເກ ມເຕ ຊີວິເຕນາຕິ ມຣິສ຺ສຕິ. ປາກຫໍສາຕິ ປາກຫໍສຣາຊຘີຕາ. ສຸເຫມາຕິ ເອວໍນາມິກາ. ເຫມສຸຕ຺ຕຈາຕິ ເຫມສທິສສຸນ຺ທຣຕຈາ. ຣຸຈ຺ຉຕີຕິ ຍຖາ ໂລຓິສງ຺ຂາຕໍ ສມຸທ຺ທໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ມເຕ ປຕິມ຺ຫິ ໂກຎ຺ຈີ ສກຸຓິກາ ກປຓາ ໂຣທຕິ, ເອວໍ ນູນ ສາ ໂຣທິສ຺ສຕີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ‘‘ອຍໍ ຫໍສຣາຊາ ອຎ຺ເຎ ໂອວທິຕຸໍ ຍຸຕ຺ໂຕ ມາຕຸຄາມໍ ນິສ຺ສາຍ ກິເລສວເສນ ວິລປຕິ, ອຸທກສ຺ສ ອາທິຕ຺ຕກາໂລ ວິຍ ວຕິຍາ ອຸຏ຺ຐາຍ ເກທາຣຂາທນກາໂລ ວິຍ ຈ ຊາໂຕ, ຍໍນູນາຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ໂທສໍ ປກາເສຕ຺ວາ ເອຕໍ ສຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໑໔.

‘‘ເອວໍ ມຫນ຺ໂຕ ໂລກສ຺ສ, ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍ ມຫາຄຓີ;

ເອກິຕ຺ຖິມນຸໂສເຈຍ຺ຍ, ນຍິທໍ ປຎ຺ຎວຕາມິວ.

໑໑໕.

‘‘ວາໂຕວ ຄນ຺ຘມາເທຕິ, ອຸຠຍໍ ເຉກປາປກໍ;

ພາໂລ ອາມກປກ຺ກໍວ, ໂລໂລ ອນ຺ໂຘວ ອາມິສໍ.

໑໑໖.

‘‘ອວິນິຈ຺ຉຍຎ຺ຎຸ ອຕ຺ເຖສຸ, ມນ຺ໂທວ ປຏິຠາສິ ມໍ;

ກິຈ຺ຈາກິຈ຺ຈໍ ນ ຊານາສິ, ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ກາລປຣິຍາຍໍ.

໑໑໗.

‘‘ອຑ຺ຒຸມ຺ມຕ຺ໂຕ ອຸທີເຣສິ, ໂຍ ເສຍ຺ຍາ ມຎ຺ຎສິຕ຺ຖິໂຍ;

ພຫຸສາຘາຣຓາ ເຫຕາ, ໂສຓ຺ຑານໍວ ສຸຣາຆຣໍ.

໑໑໘.

‘‘ມາຍາ ເຈຕາ ມຣີຈີ ຈ, ໂສກາ ໂຣຄາ ຈຸປທ຺ທວາ;

ຂຣາ ຈ ພນ຺ຘນາ ເຈຕາ, ມຈ຺ຈຸປາສາ ຄຸຫາສຍາ;

ຕາສຸ ໂຍ ວິສ຺ສເສ ໂປໂສ, ໂສ ນເຣສຸ ນຣາຘໂມ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຫນ຺ໂຕຕິ ມຫນ຺ໂຕ ສມາໂນ. ໂລກສ຺ສາຕິ ຫໍສໂລກສ຺ສ. ອປ຺ປເມຍ຺ໂຍຕິ ຄຸເຓຫິ ປເມຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍ. ມຫາຄຓີຕິ ມຫນ຺ເຕນ ຄເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄຓສຕ຺ຖາ. ເອກິຕ຺ຖິນ຺ຕິ ຍໍ ເອວຣູໂປ ຠວໍ ເອກໍ ອິຕ຺ຖິໍ ອນຸໂສເຈຍ຺ຍ, ອິທໍ ອນຸໂສຈນໍ ນ ປຎ຺ຎວຕໍ ອິວ, ເຕນາຫໍ ອຊ຺ຊ ຕໍ ພາໂລຕິ ມຎ຺ຎາມີຕິ ອຘິປ຺ປາເຍເນວມາຫ.

ອາເທຕີຕິ ຄຓ຺ຫາຕິ. ເຉກປາປກນ຺ຕິ ສຸນ຺ທຣາສຸນ຺ທຣໍ. ອາມກປກ຺ກຕິ ອາມກຎ຺ຈ ປກ຺ກຎ຺ຈ. ໂລໂລຕິ ຣສໂລໂລ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ຍຖາ ນາມ ວາໂຕ ປທຸມສຣາທີນິ ປຫຣິຕ຺ວາ ສຸຄນ຺ຘມ຺ປິ ສງ຺ກາຣຏ຺ຐານາທີນິ ປຫຣິຕ຺ວາ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘມ຺ປີຕິ ອຸຠຍໍ ເຉກປາປກໍ ຄນ຺ຘໍ ອາທິຍຕິ, ຍຖາ ຈ ພາໂລ ກຸມາຣໂກ ອມ຺ພຊມ຺ພູນໍ ເຫຏ຺ຐາ ນິສິນ຺ໂນ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ປຕິຕປຕິຕໍ ອາມກມ຺ປິ ປກ຺ກມ຺ປິ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຂາທຕິ, ຍຖາ ຈ ຣສໂລໂລ ອນ຺ໂຘ ຠຕ຺ເຕ ອຸປນີເຕ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສມກ຺ຂິກມ຺ປິ ນິມ຺ມກ຺ຂິກມ຺ປິ ອາມິສໍ ອາທິຍຕິ, ເອວໍ ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ກິເລສວເສນ ອຑ຺ຒມ຺ປິ ທຸຄ຺ຄຕມ຺ປິ ກຸລີນມ຺ປິ ອກຸລີນມ຺ປິ ອຠິຣູປມ຺ປິ ວິຣູປມ຺ປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ຠຊນ຺ຕິ, ຕາທິສານໍ ປາປຘມ຺ມານໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ກິໍກາຣຓາ ວິປ຺ປລປສິ, ມຫາຣາຊາຕິ.

ອຕ຺ເຖສູຕິ ກາຣຓາກາຣເຓສຸ. ມນ຺ໂທຕິ ອນ຺ຘພາໂລ. ປຏິຠາສິ ມນ຺ຕິ ມມ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ກາລປຣິຍາຍນ຺ຕິ ເອວຣູປໍ ມຣຓກາລໍ ປຕ຺ໂຕ ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ກາເລ ອິທໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ນກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ນ ວຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ນ ຊານາສິ ເທວາຕິ. ອຑ຺ຒຸມ຺ມຕ຺ໂຕຕິ ອຑ຺ຒຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ມຎ຺ເຎ ຫຸຕ຺ວາ. ອຸທີເຣສີຕິ ຍຖາ ສຸຣໍ ປິວິຕ຺ວາ ນາຕິມຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ ຍໍ ວາ ຕໍ ວາ ປລປຕິ, ເອວໍ ປລປສີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສຍ຺ຍາຕິ ວຣາ ອຸຕ຺ຕມາ.

‘‘ມາຍາ ຈາ’’ຕິອາທີສຸ, ເທວ, ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາເມຕາ ວຎ຺ຈນຏ຺ເຐນ ມາຍາ, ອຄຍ຺ຫຸປຄຏ຺ເຐນ ມຣີຈີ, ໂສກາທີນໍ ປຈ຺ຈຍຕ຺ຕາ ໂສກາ, ໂຣຄາ, ອເນກປ຺ປກາຣາ ອຸປທ຺ທວາ, ໂກຘາທີຫິ ຖທ຺ຘຠາເວເນວ ຂຣາ. ຕາ ຫິ ນິສ຺ສາຍ ອນ຺ທຸພນ຺ຘນາທີຫິ ພນ຺ຘນໂຕ ພນ຺ຘນາ ເຈຕາ, ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ສຣີຣຄຸຫາສຍວເສເນວ ມຈ຺ຈຸ ນາມ ເອຕາ, ເທວາຕິ. ‘‘ກາມເຫຕຸ, ກາມນິທານໍ, ກາມາຘິກຣຓໍ, ກາມານເມວ ເຫຕຸ ຣາຊາໂນ ໂຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໑໖໘-໑໖໙) ສຸຕ຺ເຕນເປສ ອຕ຺ໂຖ ທີເປຕພ຺ໂພ.

ຕໂຕ ຘຕຣຏ຺ໂຐ ມາຕຸຄາເມ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ‘‘ຕ຺ວໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຄຸຓໍ ນ ຊານາສິ, ປຓ຺ຑິຕາ ເອວ ເອຕໍ ຊານນ຺ຕິ, ນ ເຫຕາ ຄຣຫິຕພ຺ພາ’’ຕິ ທີເປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໑໙.

‘‘ຍໍ ວຸທ຺ເຘຫິ ອຸປຎ຺ຎາຕໍ, ໂກ ຕໍ ນິນ຺ທິຕຸມຣຫຕິ;

ມຫາຠູຕິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ, ໂລກສ຺ມິໍ ອຸທປຊ຺ຊິສຸໍ.

໑໒໐.

‘‘ຂິຑ຺ຑາ ປຓິຫິຕາ ຕ຺ຍາສຸ, ຣຕິ ຕ຺ຍາສຸ ປຕິຏ຺ຐິຕາ;

ພີຊານິ ຕ຺ຍາສຸ ຣູຫນ຺ຕິ, ຍທິທໍ ສຕ຺ຕາ ປຊາຍເຣ;

ຕາສຸ ໂກ ນິພ຺ພິເທ ໂປໂສ, ປາຓມາສຊ຺ຊ ປາຓິຠິ.

໑໒໑.

‘‘ຕ຺ວເມວ ນຎ຺ໂຎ ສຸມຸຂ, ຖີນໍ ອຕ຺ເຖສຸ ຍຸຎ຺ຊສິ;

ຕສ຺ສ ຕ຺ຍຊ຺ຊ ຠເຍ ຊາເຕ, ຠີເຕ ນ ຊາຍເຕ ມຕິ.

໑໒໒.

‘‘ສພ຺ໂພ ຫິ ສໍສຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ຠຍໍ ຠີຣູ ຕິຕິກ຺ຂຕິ;

ປຓ຺ຑິຕາ ຈ ມຫນ຺ຕາໂນ, ອຕ຺ເຖ ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ທຸຍ຺ຍຸເຊ.

໑໒໓.

‘‘ເອຕທຕ຺ຖາຍ ຣາຊາໂນ, ສູຣມິຈ຺ຉນ຺ຕິ ມນ຺ຕິນໍ;

ປຏິພາຫຕິ ຍໍ ສູໂຣ, ອາປທໍ ອຕ຺ຕປຣິຍາຍໍ.

໑໒໔.

‘‘ມາ ໂນ ອຊ຺ຊ ວິກນ຺ຕິໍສຸ, ຣຎ຺ໂຎ ສູທາ ມຫານເສ;

ຕຖາ ຫິ ວຓ຺ໂຓ ປຕ຺ຕານໍ, ຜລໍ ເວຬຸໍວ ຕໍ ວຘິ.

໑໒໕.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕປິ ນ ອິຈ຺ຉິ ອຸຑ຺ເຑຕຸໍ, ສຍໍ ພນ຺ຘໍ ອຸປາຄມິ;

ໂສປຊ຺ຊ ສໍສຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ອຕ຺ຖໍ ຄຓ຺ຫາຫິ ມາ ມຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍນ຺ຕິ ຍໍ ມາຕຸຄາມສງ຺ຂາຕໍ ວຕ຺ຖຸ ປຎ຺ຎາວຸທ຺ເຘຫິ ຎາຕໍ, ເຕສເມວ ປາກຏໍ, ນ ພາລານໍ. ມຫາຠູຕາຕິ ມຫາຄຸຓາ ມຫານິສໍສາ. ອຸທປຊ຺ຊິສຸນ຺ຕິ ປຐມກປ຺ປິກກາເລ ອິຕ຺ຖິລິງ຺ຄສ຺ເສວ ປຐມໍ ປາຕຸຠູຕຕ຺ຕາ ປຐມໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕ຺ຍາສູຕິ ສຸມຸຂ ຕາສຸ ອິຕ຺ຖີສຸ ກາຍວຈີຂິຑ຺ຑາ ຈ ປຓິຫິຕາ ໂອຫິຕາ ຐປິຕາ, ກາມຄຸຓຣຕິ ຈ ປຕິຏ຺ຐິຕາ. ພີຊານີຕິ ພຸທ຺ຘປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘອຣິຍສາວກຈກ຺ກວຕ຺ຕິອາທິພີຊານິ ຕາສຸ ຣຸຫນ຺ຕິ. ຍທິທນ຺ຕິ ເຍ ເອເຕ ສພ຺ເພປິ ສຕ຺ຕາ. ປຊາຍເຣຕິ ສພ຺ເພ ຕາສຎ຺ເຎວ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ສໍວທ຺ຘາຕິ ທີເປຕິ. ນິພ຺ພິເທຕິ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍ. ປາຓມາສຊ຺ຊ ປາຓິຠີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປາເຓຫິປິ ຕາສໍ ປາຓໍ ອາສາເທຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ຈຊນ຺ໂຕປິ ຕາ ລຠິຕ຺ວາ ໂກ ນິພ຺ພິນ຺ເທຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ນຎ຺ໂຎຕິ ນ ອຎ຺ໂຎ, ສຸມຸຂ, ມຍາ ຈິຕ຺ຕກູຏຕເລ ຫໍສຄຓມຊ຺ເຌ ນິສິນ຺ເນນ ຕໍ ອທິສ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ນຸ ສຸມຸໂຂ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເອສ ມາຕຸຄາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກຎ຺ຈນຄຸຫາຍໍ ອຸຕ຺ຕມຣຕິໍ ອນຸໂຠຕີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວເມວ ຖີນໍ ອຕ຺ເຖສຸ ຍຸຎ຺ຊສິ ຍຸຕ຺ຕປຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫສິ, ນ ອຎ຺ໂຎຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຕ຺ຍຊ຺ຊາຕິ ຕສ຺ສ ເຕ ອຊ຺ຊ ມຣຓຠເຍ ຊາເຕ ອິມິນາ ຠີເຕນ ມຣຓຠເຍນ ຠີໂຕ ມຎ຺ເຎ, ອຍໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ໂທສທສ຺ສເນ ນິປຸຓາ ມຕິ ຊາຍເຕຕິ ອຘິປ຺ປາເຍເນວມາຫ.

ສພ຺ໂພ ຫີຕິ ໂຍ ຫິ ໂກຈິ. ສໍສຍໍ ປຕ຺ໂຕຕິ ຊີວິຕສໍສຍປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຠີຣູຕິ ຠີຣູ ຫຸຕ຺ວາປິ ຠຍໍ ອຘິວາເສຕິ. ມຫນ຺ຕາໂນຕິ ເຍ ປນ ປຓ຺ຑິຕາ ຈ ໂຫນ຺ຕິ ມຫນ຺ເຕ ຈ ຐາເນ ຐິຕາ ມຫນ຺ຕາໂນ, ເຕ ທຸຍ຺ຍຸເຊ ອຕ຺ເຖ ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ຆເຏນ຺ຕິ ວາຍມນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ມາ ຠາຍິ, ຘີໂຣ ໂຫຫີ’’ຕິ ຕໍ ອຸສ຺ສາເຫນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ອາປທນ຺ຕິ ສາມິໂນ ອາຄຕໍ ອາປທໍ ເອສ ສູໂຣ ປຏິພາຫຕິ, ເອຕທຕ຺ຖາຍ ສູຣໍ ມນ຺ຕິນໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຕ຺ຕປຣິຍາຍນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຕ຺ຕາຓມ຺ປິ ຈ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕີຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ວິກນ຺ຕິໍສູຕິ ຉິນ຺ທິໍສຸ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສມ຺ມ ສຸມຸຂ, ຕ຺ວໍ ມຍາ ອຕ຺ຕໂນ ອນນ຺ຕເຣ ຐາເນ ຐປິໂຕ, ຕສ຺ມາ ຍຖາ ອຊ຺ຊ ຣຎ຺ໂຎ ສູທາ ອມ຺ເຫ ມໍສຕ຺ຖາຍ ນ ວິກນ຺ຕິໍສຸ, ຕຖາ ກໂຣຫິ, ຕາທິໂສ ຫິ ອມ຺ຫາກໍ ປຕ຺ຕວຓ຺ໂຓ. ຕໍ ວຘີຕິ ສ຺ວາຍໍ ວຓ຺ໂຓ ຍຖາ ນາມ ເວຬຸໍ ນິສ຺ສາຍ ຊາຕໍ ຜລໍ ເວຬຸເມວ ວຘຕິ, ຕຖາ ມາ ຕໍ ວຘິ, ຕຎ຺ຈ ມຎ຺ຈ ມາ ວຘີຕິ ອຘິປ຺ປາເຍເນວມາຫ.

ມຸຕ຺ໂຕປີຕິ ຍຖາສຸຂໍ ຈິຕ຺ຕກູຏປພ຺ພຕໍ ຄຈ຺ຉາຕິ ເອວໍ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ເຕນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມຸຕ຺ໂຕ ວິສ຺ສຊ຺ຊິໂຕ ສມາໂນປິ ອຸຑ຺ຑິຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉິ. ສຍນ຺ຕິ ຣາຊານໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ພນ຺ຘໍ ອຸປຄໂຕຕິ ເອວມິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠຍໍ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ອາຄຕໍ. ໂສປຊ຺ຊາຕິ ໂສປິ ອຊ຺ຊ ຊີວິຕສໍສຍໍ ປຕ຺ໂຕ. ອຕ຺ຖໍ ຄຓ຺ຫາຫິ ມາ ມຸຂນ຺ຕິ ອິທານິ ອມ຺ຫາກໍ ມຸຎ຺ຈນກາຣຓໍ ຄຓ຺ຫ, ຍຖາ ມຸຈ຺ຈາມ, ຕຖາ ວາຍມ, ‘‘ວາໂຕວ ຄນ຺ຘມາເທຕີ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ໂຕ ອິຕ຺ຖິຄຣຫຕ຺ຖາຍ ມຸຂໍ ມາ ປສາຣຍິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ມາຕຸຄາມໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ສຸມຸຂໍ ອປ຺ປຏິຠາຓໍ ກຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອນຕ຺ຕມນຠາວໍ ວິທິຕ຺ວາ ອິທານິ ນໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໒໖.

‘‘ໂສ ຕໍ ໂຍຄໍ ປຍຸຎ຺ຊສ຺ສຸ, ຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ;

ຕວ ປຣິຍາປທາເນນ, ມມ ປາເຓສນໍ ຈຣາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂສຕິ, ສມ຺ມ ສຸມຸຂ, ໂສ ຕ຺ວໍ. ຕໍ ໂຍຄນ຺ຕິ ຍໍ ປຸພ຺ເພ ‘‘ອຫໍ ໂຍຄໍ ປຍຸຎ຺ຊິສ຺ສໍ, ຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕ’’ນ຺ຕິ ອວຈາສິ, ຕໍ ອິທານິ ປຍຸຎ຺ຊສ຺ສຸ. ຕວ ປຣິຍາປທາເນນາຕິ ຕວ ເຕນ ໂຍເຄນ ປຣິສຸທ຺ເຘນ. ‘‘ປຣິໂຍທາເຕນາ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ປຣິຕ຺ຕາເຓນາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕຍາ ກຕຕ຺ຕາ ຕວ ສນ຺ຕເກນ ປຣິຕ຺ຕາເຓນ ມມ ຊີວິຕປຣິເຍສນໍ ຈຣາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ອຖ ສຸມຸໂຂ ‘‘ອຍໍ ອຕິວິຍ ມຣຓຠຍຠີໂຕ ມມ ຎາຓພລໍ ນ ຊານາຕິ, ຣາຊານໍ ທິສ຺ວາ ໂຖກໍ ກຖໍ ລຠິຕ຺ວາ ຊານິສ຺ສາມິ, ອສ຺ສາເສສ຺ສາມິ ຕາວ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໒໗.

‘‘ມາ ຠາຍິ ປຕຕໍ ເສຏ຺ຐ, ນ ຫິ ຠາຍນ຺ຕິ ຕາທິສາ;

ອຫໍ ໂຍຄໍ ປຍຸຎ຺ຊິສ຺ສໍ, ຍຸຕ຺ຕໍ ຘມ຺ມູປສໍຫິຕໍ;

ມມ ປຣິຍາປທາເນນ, ຂິປ຺ປໍ ປາສາ ປໂມກ຺ຂສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປາສາຕິ ທຸກ຺ຂປາສໂຕ.

ອິຕິ ເຕສໍ ສກຸຓຠາສາຍ ກເຖນ຺ຕານໍ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ນ ກິຎ຺ຈິ ອຎ຺ຎາສິ, ເກວລໍ ປນ ເຕ ກາເຊນາທາຍ ພາຣາຓສິໍ ປາວິສິ. ອຈ຺ຉຣິຍພ຺ຠຸຕຊາເຕນ ອຎ຺ຊລິນາ ມຫາຊເນນ ອນຸຄ຺ຄຈ຺ຉມາໂນ ໂສ ຣາຊທ຺ວາຣໍ ປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄຕຠາວໍ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣຈາເປສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໒໘.

‘‘ໂສ ລຸທ຺ໂທ ຫໍສກາເຊນ, ຣາຊທ຺ວາຣໍ ອຸປາຄມິ;

ປຏິເວເທຖ ມໍ ຣຎ຺ໂຎ, ຘຕຣຏ຺ຐາຍມາຄໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຏິເວເທຖ ມນ຺ຕິ ເຂມໂກ ອາຄໂຕຕິ ເອວໍ ມໍ ຣຎ຺ໂຎ ນິເວເທຖ. ຘຕຣຏ຺ຐາຍນ຺ຕິ ອຍໍ ຘຕຣຏ຺ໂຐ ອາຄໂຕຕິ ປຏິເວເທຖ.

ໂທວາຣິໂກ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິເວເທສິ. ຣາຊາ ສຎ຺ຊາຕໂສມນສ຺ໂສ ‘‘ຂິປ຺ປໍ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈຄຓປຣິວຸໂຕ ສມຸສ຺ສິຕເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສິນ຺ໂນ ເຂມກໍ ຫໍສກາຊໍ ອາທາຍ ມຫາຕລໍ ອຠິຣຸຬ຺ຫໍ ທິສ຺ວາ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ເຓ ຫໍເສ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ສມ຺ປຸຓ຺ໂຓ ເມ ມໂນຣໂຖ’’ຕິ ຕສ຺ສ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໒໙.

‘‘ເຕ ທິສ຺ວາ ປຸຎ຺ຎສງ຺ກາເສ, ອຸໂຠ ລກ຺ຂຓສມ຺ມເຕ;

ຂລຸ ສໍຍມໂນ ຣາຊາ, ອມຈ຺ເຈ ອຊ຺ຌຠາສຖ.

໑໓໐.

‘‘ເທຖ ລຸທ຺ທສ຺ສ ວຕ຺ຖານິ, ອນ຺ນໍ ປານຎ຺ຈ ໂຠຊນໍ;

ກາມໍກໂຣ ຫິຣຎ຺ຎສ຺ສ, ຍາວນ຺ໂຕ ເອສ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸຎ຺ຎສງ຺ກາເສຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຎ຺ຎສທິເສ. ລກ຺ຂຓສມ຺ມເຕຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມເຕ ອຠິຎ຺ຎາເຕ. ຂລູຕິ ນິປາໂຕ, ຕສ຺ສ ‘‘ເຕ ຂລຸ ທິສ຺ວາ’’ຕິ ປຸຣິມປເທນ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ‘‘ເທຖາ’’ຕິອາທີນິ ຣາຊາ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ກາມໍກໂຣ ຫິຣຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອສ຺ສ ກາມກິຣິຍາ ອຕ຺ຖຸ. ຍາວນ຺ໂຕຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ເອສ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຕກໍ ຫິຣຎ຺ຎມສ຺ສ ເທຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ປສນ຺ນາກາຣໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປີຕິໂສມນສ຺ສາສມຸສ຺ສຫິໂຕ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ນໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອາເນຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ອມຈ຺ຈາ ຣາຊນິເວສນາ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສຸໍ ນ຺ຫາຕານຸລິຕ຺ຕໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ກຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສສຸໍ. ອຖສ຺ສ ຣາຊາ ສໍວຈ຺ຉເຣ ສຕສຫສ຺ສຸຏ຺ຐານເກ ທ຺ວາທສ ຄາເມ ອາຊຎ຺ຎຍຸຕ຺ຕໍ ຣຖໍ ອລງ຺ກຕມຫາເຄຫຎ຺ຈາຕິ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ທາເປສິ. ໂສ ມຫນ຺ຕໍ ຍສໍ ລຠິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກມ຺ມໍ ປກາເສຕຸໍ ‘‘ນ ເຕ, ເທວ, ມຍາ ໂຍ ວາ ໂສ ວາ ຫໍໂສ ອານີໂຕ, ອຍໍ ປນ ນວຸຕິຍາ ຫໍສສຫສ຺ສານໍ ຣາຊາ ຘຕຣຏ຺ໂຐ ນາມ, ອຍໍ ເສນາປຕິ ສຸມຸໂຂ ນາມາ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ‘‘ກຖໍ ເຕ, ສມ຺ມ, ເອເຕ ຄຫິຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໓໑.

‘‘ທິສ຺ວາ ລຸທ຺ທໍ ປສນ຺ນຕ຺ຕໍ, ກາສິຣາຊາ ຕທພ຺ຣວິ;

ຍທ຺ຍາຍໍ ສມ຺ມ ເຂມກ, ປຸຓ຺ຓາ ຫໍເສຫິ ຕິຏ຺ຐຕິ.

໑໓໒.

‘‘ກຖໍ ຣຸຈິມຊ຺ຌຄຕໍ, ປາສຫຕ຺ໂຖ ອຸປາຄມິ;

ໂອກິຓ຺ຓໍ ຎາຕິສງ຺ເຆຫິ, ນິມ຺ມຊ຺ຌິມໍ ກຖໍ ຄຫີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປສນ຺ນຕ຺ຕນ຺ຕິ ປສນ຺ນຠາວໍ ໂສມນສ຺ສປ຺ປຕ຺ຕໍ. ຍທ຺ຍາຍນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ເຂມກ, ຍທິ ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ໂປກ຺ຂຣຓີ ນວຸຕິຫໍສສຫສ຺ເສຫິ ປຸຓ຺ຓາ ຕິຏ຺ຐຕິ. ກຖໍ ຣຸຈິມຊ຺ຌຄຕນ຺ຕິ ເອວໍ ສນ຺ເຕ ຕ຺ວໍ ເຕສໍ ຣຸຈີນໍ ປິຍທສ຺ສນານໍ ຫໍສານໍ ມຊ຺ຌຄຕໍ ເອຕໍ ຎາຕິສງ຺ເຆຫິ ໂອກິຓ຺ຓໍ. ນິມ຺ມຊ຺ຌິມນ຺ຕິ ເນວ ມຊ຺ຌິມໍ ເນວ ກນິຏ຺ຐໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຫໍສຣາຊານໍ ກຖໍ ປາສຫຕ຺ໂຖ ອຸປາຄມິ ກຖໍ ຄຓ຺ຫີຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໓.

‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ສຕ຺ຕມາ ຣຕ຺ຕິ, ອທນານິ ອຸປາສໂຕ;

ປທເມຕສ຺ສ ອນ຺ເວສໍ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຆຏສ຺ສິໂຕ.

໑໓໔.

‘‘ອຖສ຺ສ ປທມທ຺ທກ຺ຂິໍ, ຈຣໂຕ ອທເນສນໍ;

ຕຕ຺ຖາຫໍ ໂອທຫິໍ ປາສໍ, ເອວໍ ຕໍ ທິຊມຄ຺ຄຫິ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອທນານີຕິ ອາທານານິ, ໂຄຈຣຄ຺ຄຫຓຏ຺ຐານານີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ອຸປາສໂຕຕິ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ. ປທນ຺ຕິ ໂຄຈຣຠູມິຍໍ ອກ຺ກນ຺ຕປທໍ. ຆຏສ຺ສິໂຕຕິ ຈາຏິປຎ຺ຊເຣ ນິສ຺ສິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ອຖສ຺ສາຕິ ອຖ ຉຏ຺ເຐ ທິວເສ ເອຕສ຺ສ ອທເນສນໍ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ປທໍ ອທ຺ທກ຺ຂິໍ. ເອວໍ ຕນ຺ຕິ ເອວໍ ຕໍ ທິຊໍ ອຄ຺ຄຫິນ຺ຕິ ສພ຺ພໍ ຄຫິໂຕປາຍໍ ອາຈິກ຺ຂິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ອຍໍ ທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ປຏິເວເທນ຺ໂຕປິ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ເສວາຄມນໍ ປຏິເວເທສິ, ອິທານິປິ ເອຕໍ ເອກເມວ ຄຓ຺ຫິນ຺ຕິ ວທຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕ຺ຖ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໓໕.

‘‘ລຸທ຺ທ ທ຺ເວ ອິເມ ສກຸຓາ, ອຖ ເອໂກຕິ ຠາສສິ;

ຈິຕ຺ຕໍ ນຸ ເຕ ວິປຣິຍຕ຺ຕໍ, ອທຸ ກິໍ ນຸ ຊິຄີສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິປຣິຍຕ຺ຕນ຺ຕິ ວິປລ຺ລຕ຺ຖໍ. ອທຸ ກິໍ ນຸ ຊິຄີສສີຕິ ອຸທາຫຸ ກິໍ ນຸ ຈິນ຺ເຕສິ, ກິໍ ອິຕຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ.

ຕໂຕ ລຸທ຺ໂທ ‘‘ນ ເມ, ເທວ, ຈິຕ຺ຕໍ ວິປລ຺ລຕ຺ຖໍ, ນາປິ ອຫໍ ອິຕຣໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕຸກາໂມ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ມຍາ ໂອຫິເຕ ປາເສ ເອໂກວ ພທ຺ໂຘ’’ຕິ ອາວິ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໓໖.

‘‘ຍສ຺ສ ໂລຫິຕກາ ຕາລາ, ຕປນີຍນິຠາ ສຸຠາ;

ອຸຣໍ ສໍຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ໂສ ເມ ພນ຺ຘໍ ອຸປາຄມິ.

໑໓໗.

‘‘ອຖາຍໍ ຠສ຺ສໂຣ ປກ຺ຂີ, ອພທ຺ໂຘ ພທ຺ຘມາຕຸຣໍ;

ອຣິຍໍ ພ຺ຣຸວາໂນ ອຏ຺ຐາສິ, ຈຊນ຺ໂຕ ມານຸສິໍ ຄິຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂລຫິຕກາຕິ ຣຕ຺ຕວຓ຺ຓາ. ລາຕາຕິ ຣາຊິໂຍ. ອຸຣໍ ສໍຫຈ຺ຈາຕິ ອຸຣໍ ອາຫຈ຺ຈ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ມຫາຣາຊ, ຍສ຺ເສຕາ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓສປ຺ປຏິຠາຄາ ຕິສ຺ໂສ ໂລຫິຕກາ ຣາຊິໂຍ ຄີວໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຣໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ໂສ ເອໂກວ ມມ ປາເສ ພນ຺ຘໍ ອຸປາຄໂຕຕິ. ຠສ຺ສໂຣຕິ ປຣິສຸທ຺ໂຘ ປຠາສມ຺ປນ຺ໂນ. ອາຕຸຣນ຺ຕິ ຄິລານໍ ທຸກ຺ຂິຕໍ ອຏ຺ຐາສີຕິ.

ອຖ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ ພທ຺ຘຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເອຕໍ ສມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ມມາຄມນກາເລ ຈ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ອາກາເສເຍວ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ມຘຸຣປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສຠາສາຍ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ ຄຸຓໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ, ມມ ຫທຍໍ ມຸທຸກໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ເອຕສ຺ເສວ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖາຫໍ, ເທວ, ສຸມຸຂສ຺ສ ສຸຠາສິຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ຘຕຣຏ຺ຐໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິໍ, ອິຕິ ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສ ປາສໂຕ ໂມກ຺ໂຂ, ອິເມ ຫໍເສ ອາທາຍ ມມ ອິຘາຄມນຎ຺ຈ ສຸມຸເຂເນວ ກຕນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂສ ສຸມຸຂສ຺ສ ຄຸຓກຖໍ ກເຖສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ສຸມຸຂສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ໂສຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ລຸທ຺ທປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ເສວ ສູຣິໂຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ, ທີປາ ປຊ຺ຊລິຕາ, ພຫູ ຂຕ຺ຕິຍາທໂຍ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ເຂມາ ເທວີປິ ວິວິຘນາຏກປຣິວາຣາ ຣຎ຺ໂຎ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຣາຊາ ສຸມຸຂໍ ກຖາເປຕຸກາໂມ ຄາຖມາຫ –

໑໓໘.

‘‘ອຖ ກິໍ ທານິ ສຸມຸຂ, ຫນຸໍ ສໍຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐສິ;

ອທຸ ເມ ປຣິສໍ ປຕ຺ໂຕ, ຠຍາ ຠີໂຕ ນ ຠາສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຫນຸໍ ສໍຫຈ຺ຈາຕິ ມຘຸຣກໂຖ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຖ ກສ຺ມາ ອິທານິ ມຸຂໍ ປິຘາຍ ຕິຏ຺ຐສິ. ອທູຕິ ກຈ຺ຈິ. ຠຍາ ຠີໂຕຕິ ປຣິສສາຣຊ຺ຊຠເຍນ ຠີໂຕ ຫຸຕ຺ວາ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ອຠີຕຠາວໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໑໓໙.

‘‘ນາຫໍ ກາສິປຕິ ຠີໂຕ, ໂອຄຍ຺ຫ ປຣິສໍ ຕວ;

ນາຫໍ ຠຍາ ນ ຠາສິສ຺ສໍ, ວາກ຺ຍໍ ອຕ຺ຖສ຺ມິໍ ຕາທິເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕາທິເສຕິ ອປິຈ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູເປ ອຕ຺ເຖ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ວາກ຺ຍໍ ຠາສິສ຺ສາມີຕິ ວຈໂນກາສໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນມ຺ຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຕສ຺ສ ກຖໍ ວຑ຺ເຒຕຸກາມຕາຍ ປຣິຫາສໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໔໐.

‘‘ນ ເຕ ອຠິສຣໍ ປສ຺ເສ, ນ ຣເຖ ນປິ ປຕ຺ຕິເກ;

ນາສ຺ສ ຈມ຺ມໍວ ກີຏໍ ວາ, ວມ຺ມິເຕ ຈ ຘນຸຄ຺ຄເຫ.

໑໔໑.

‘‘ນ ຫິຣຎ຺ຎໍ ສຸວຓ຺ຓໍ ວາ, ນຄຣໍ ວາ ສຸມາປິຕໍ;

ໂອກິຓ຺ຓປຣິຂໍ ທຸຄ຺ຄໍ, ທຬ຺ຫມຏ຺ຏາລໂກຏ຺ຐກໍ;

ຍຕ຺ຖ ປວິຏ຺ໂຐ ສຸມຸຂ, ຠາຍິຕພ຺ພໍ ນ ຠາຍສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຠິສຣນ຺ຕິ ຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຐິຕໍ ອາວຸຘຫຕ຺ຖໍ ປຣິສໍ ເຕ ນ ປສ຺ສາມິ. ນາສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ອສ຺ສາຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຈມ຺ມນ຺ຕິ ສຣປຣິຕ຺ຕາຓຈມ຺ມໍ. ກີຏນ຺ຕິ ກີຏໍ ຈາຏິກປາລາທິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຈາຏິກປາລຫຕ຺ຖາປິ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ນຕ຺ຖີຕິ ທີເປຕິ. ວມ຺ມິເຕຕິ ຈມ຺ມສນ຺ນທ຺ເຘ. ນ ຫິຣຎ຺ຎນ຺ຕິ ຍໍ ນິສ຺ສາຍ ນ ຠາຍສິ, ຕໍ ຫິຣຎ຺ຎມ຺ປິ ເຕ ນ ປສ຺ສາມິ.

ເອວໍ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ກິໍ ເຕ ອຠາຍນກາຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຕໍ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໔໒.

‘‘ນ ເມ ອຠິສເຣນຕ຺ໂຖ, ນຄເຣນ ຘເນນ ວາ;

ອປເຖນ ປຖໍ ຍາມ, ອນ຺ຕລິກ຺ເຂຈຣາ ມຍໍ.

໑໔໓.

‘‘ສຸຕາ ຈ ປຓ຺ຑິຕາ ຕ຺ຍມ຺ຫາ, ນິປຸຓາ ຈຕ຺ຖຈິນ຺ຕກາ;

ຠາເສມຕ຺ຖວຕິໍ ວາຈໍ, ສຈ຺ເຈ ຈສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໔໔.

‘‘ກິຎ຺ຈ ຕຸຍ຺ຫໍ ອສຈ຺ຈສ຺ສ, ອນຣິຍສ຺ສ ກຣິສ຺ສຕິ;

ມຸສາວາທິສ຺ສ ລຸທ຺ທສ຺ສ, ຠຓິຕມ຺ປິ ສຸຠາສິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຠິສເຣນາຕິ ອາຣກ຺ຂປຣິວາເຣນ. ອຕ຺ໂຖຕິ ເອເຕນ ມມ ກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ອປເຖນ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ອມຄ຺ເຄນ ປຖໍ ມາເປຕ຺ວາ ຍາມ, ອາກາສຈາຣິໂນ ມຍນ຺ຕິ. ປຓ຺ຑິຕາ ຕ຺ຍມ຺ຫາຕິ ປຓ຺ຑິຕາຕິ ຕຍາ ສຸຕາມ຺ຫາ, ເຕເນວ ກາຣເຓນ ອມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິກາ ຘມ຺ມໍ ໂສຕຸກາໂມ ກິຣ ໂນ ຄາຫາເປສິ. ສຈ຺ເຈ ຈສ຺ສາຕິ ສເຈ ປນ ຕ຺ວໍ ສຈ຺ເຈ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ອສ຺ສ, ອຕ຺ຖວຕິໍ ກາຣຓນິສ຺ສິຕໍ ວາຈໍ ຠາເສຍ຺ຍາມ. ອສຈ຺ຈສ຺ສາຕິ ວຈີສຈ຺ຈຣຫິຕສ຺ສ ຕວ ສຸຠາສິຕໍ ມຸຓ຺ຑສ຺ສ ທນ຺ຕສູຈິ ວິຍ ກິໍ ກຣິສ຺ສຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ກສ຺ມາ ມໍ ມຸສາວາທີ ອນຣິໂຍຕິ ວທສິ, ກິໍ ມຍາ ກຕ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ສຸມຸໂຂ ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ສຸຓາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໔໕.

‘‘ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ວຈນາ, ອິມໍ ເຂມມກາຣຍິ;

ອຠຍຎ຺ຈ ຕຍາ ຆຸຏ຺ຐໍ, ອິມາໂຍ ທສຘາ ທິສາ.

໑໔໖.

‘‘ໂອຄຍ຺ຫ ເຕ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ, ວິປ຺ປສນ຺ໂນທກໍ ສຸຈິໍ;

ປຫູຕໍ ຈາທນໍ ຕຕ຺ຖ, ອຫິໍສາ ເຈຕ຺ຖ ປກ຺ຂິນໍ.

໑໔໗.

‘‘ອິທໍ ສຸຕ຺ວານ ນິຄ຺ໂຆສໍ, ອາຄຕມ຺ຫ ຕວນ຺ຕິເກ;

ເຕ ເຕ ພທ຺ຘສ຺ມ ປາເສນ, ເອຕໍ ເຕ ຠາສິຕໍ ມຸສາ.

໑໔໘.

‘‘ມຸສາວາທໍ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ, ອິຈ຺ຉາໂລຠຎ຺ຈ ປາປກໍ;

ອຸໂຠສນ຺ຘິມຕິກ຺ກມ຺ມ, ອສາຕໍ ອຸປປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕນ຺ຕິ ຕ຺ວໍ. ເຂມນ຺ຕິ ເອວໍນາມິກໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ. ຆຸຏ຺ຐນ຺ຕິ ຈຕູສຸ ກຓ຺ເຓສຸ ຐຕ຺ວາ ໂຆສາປິຕໍ. ທສຘາຕິ ອິມາສຸ ທສຘາ ຐິຕາສຸ ທິສາສຸ ຕຍາ ອຠຍໍ ຆຸຏ຺ຐໍ. ໂອຄຍ຺ຫາຕິ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ອາຄຕານໍ ສນ຺ຕິກາ. ປຫູຕໍ ຈາທນນ຺ຕິ ປຫູຕຎ຺ຈ ປທຸມປຸປ຺ຜສາລິອາທິກໍ ອທນໍ. ອິທໍ ສຸຕ຺ວານາຕິ ເຕສໍ ຕໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ອາຄຕານໍ ສນ຺ຕິກາ ອິທໍ ອຠຍໍ ສຸຕ຺ວາ ຕວນ຺ຕິເກ ຕວ ສມີເປ ຕຍາ ກາຣິຕໂປກ຺ຂຣຓິໍ ອາຄຕາມ຺ຫາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕ ເຕຕິ ເຕ ມຍໍ ຕວ ປາເສນ ພທ຺ຘາ. ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາຕິ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ. ອິຈ຺ຉາໂລຠນ຺ຕິ ອິຈ຺ຉາສງ຺ຂາຕໍ ປາປກໍ ໂລຠໍ. ອຸໂຠສນ຺ຘິນ຺ຕິ ອຸຠຍໍ ເທວໂລເກ ຈ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈ ປຏິສນ຺ຘິໍ ອິເມ ປາປຘມ຺ເມ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ ຈຣນ຺ໂຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ສຸຄຕິປຏິສນ຺ຘິໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອສາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕີຕິ.

ເອວໍ ປຣິສມຊ຺ເຌເຍວ ຣາຊານໍ ລຊ຺ຊາເປສິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ‘‘ນາຫໍ, ສຸມຸຂ, ຕຸມ຺ເຫ ມາເຣຕ຺ວາ ມໍສໍ ຂາທິຕຸກາໂມ ຄຓ຺ຫາເປສິໍ, ປຓ຺ຑິຕຠາວໍ ປນ ໂວ ສຸຕ຺ວາ ສຸຠາສິຕໍ ໂສຕຸກາໂມ ຄຓ຺ຫາເປສິ’’ນ຺ຕິ ປກາເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໔໙.

‘‘ນາປຣຊ຺ຌາມ ສຸມຸຂ, ນປິ ໂລຠາວ ມຄ຺ຄຫິໍ;

ສຸຕາ ຈ ປຓ຺ຑິຕາຕ຺ຍຕ຺ຖ, ນິປຸຓາ ອຕ຺ຖຈິນ຺ຕກາ.

໑໕໐.

‘‘ອປ຺ເປວຕ຺ຖວຕິໍ ວາຈໍ, ພ຺ຍາຫເຣຍ຺ຍຸໍ ອິຘາຄຕາ;

ຕຖາ ຕໍ ສມ຺ມ ເນສາໂທ, ວຸຕ຺ໂຕ ສຸມຸຂ ມຄ຺ຄຫີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນາປຣຊ຺ຌາມາຕິ ມາເຣນ຺ໂຕ ອປຣຊ຺ຌຕິ ນາມ, ມຍໍ ນ ມາເຣມ. ໂລຠາວ ມຄ຺ຄຫິນ຺ຕິ ມໍສໍ ຂາທິຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ໂລຠາວ ຕຸມ຺ເຫ ນາຫໍ ອຄ຺ຄຫິໍ. ປຓ຺ຑິຕາຕ຺ຍຕ຺ຖາຕິ ປຓ຺ຑິຕາຕິ ສຸຕາ ອຕ຺ຖ. ອຕ຺ຖຈິນ຺ຕກາຕິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອຕ຺ຖານໍ ຈິນ຺ຕກາ. ອຕ຺ຖວຕິນ຺ຕິ ກາຣຓນິສ຺ສິຕໍ. ຕຖາຕິ ເຕນ ກາຣເຓນ. ວຸຕ຺ໂຕຕິ ມຍາ ວຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ສຸມຸຂ, ມຄ຺ຄຫີຕິ, ສຸມຸຂາຕິ ອາລປຕິ, ມ-ກາໂຣ ປທສນ຺ຘິກໂຣ. ອຄ຺ຄຫີຕິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ຕຸມ຺ເຫ ຄຓ຺ຫິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ‘‘ສຸຠາສິຕໍ ໂສຕຸກາເມນ ອຍຸຕ຺ຕໍ ເຕ ກຕໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໕໑.

‘‘ເນວ ຠີຕາ ກາສິປຕິ, ອຸປນີຕສ຺ມິໍ ຊີວິເຕ;

ຠາເສມຕ຺ຖວຕິໍ ວາຈໍ, ສມ຺ປຕ຺ຕາ ກາລປຣິຍາຍໍ.

໑໕໒.

‘‘ໂຍ ມິເຄນ ມິຄໍ ຫນ຺ຕິ, ປກ຺ຂິໍ ວາ ປນ ປກ຺ຂິນາ;

ສຸເຕນ ວາ ສຸຕໍ ກິຓ຺ຍາ, ກິໍ ອນຣິຍຕຣໍ ຕໂຕ.

໑໕໓.

‘‘ໂຍ ຈາຣິຍຣຸທໍ ຠາເສ, ອນຣິຍຘມ຺ມວສ຺ສິໂຕ;

ອຸໂຠ ໂສ ຘໍສເຕ ໂລກາ, ອິຘ ເຈວ ປຣຕ຺ຖ ຈ.

໑໕໔.

‘‘ນ ມຊ຺ເຊຖ ຍສໍ ປຕ຺ໂຕ, ນ ພ຺ຍາເຘ ປຕ຺ຕສໍສຍໍ;

ວາຍເມເຖວ ກິຈ຺ເຈສຸ, ສໍວເຣ ວິວຣານິ ຈ.

໑໕໕.

‘‘ເຍ ວຸທ຺ຘາ ອພ຺ຠຕິກ຺ກນ຺ຕາ, ສມ຺ປຕ຺ຕາ ກາລປຣິຍາຍໍ;

ອິຘ ຘມ຺ມໍ ຈຣິຕ຺ວານ, ເອວໍເຕ ຕິທິວໍ ຄຕາ.

໑໕໖.

‘‘ອິທໍ ສຸຕ຺ວາ ກາສິປຕິ, ຘມ຺ມມຕ຺ຕນິ ປາລຍ;

ຘຕຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ມຸຎ຺ຈາຫິ, ຫໍສານໍ ປວຣຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປນີຕສ຺ມິນ຺ຕິ ມຣຓສນ຺ຕິກໍ ອຸປນີເຕ. ກາລປຣິຍາຍນ຺ຕິ ມຣຓກາລວາຣໍ ສມ຺ປຕ຺ຕາ ສມານາ ນ ຠາສິສ຺ສາມ. ນ ຫິ ຘມ຺ມກຖິກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຣຓຠເຍນ ຕຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ຕິ, ອຍຸຕ຺ຕໍ ເຕ ກຕນ຺ຕິ. ມິເຄນາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສິກ຺ຂາປິເຕນ ທີປກມິເຄນ. ຫນ຺ຕີຕິ ຫນຕິ. ປກ຺ຂິນາຕິ ທີປກປກ຺ຂິນາ. ສຸເຕນາຕິ ເຂມໍ ນິພ຺ຠຍນ຺ຕິ ວິສ຺ສຸເຕນ ທີປກມິຄປກ຺ຂິສທິເສນ ປທຸມສເຣນ. ສຸຕນ຺ຕິ ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ ຈິຕ຺ຣກຖີ’’ຕິ ເອວໍ ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ. ກິຓ຺ຍາຕິ ‘‘ຘມ຺ມໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ປາສພນ຺ຘເນນ ໂຍ ກິເຓຍ຺ຍ ຫິໍເສຍ຺ຍ ພາເຘຍ຺ຍ. ຕໂຕຕິ ເຕສໍ ກິຣິຍໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ອຎ຺ຎໍ ອນຣິຍຕຣໍ ນາມ ກິມຕ຺ຖິ.

ອຣິຍຣຸທນ຺ຕິ ມຸເຂນ ອຣິຍວຈນໍ ສຸນ຺ທຣວຈນໍ ຠາສຕິ. ອນຣິຍຘມ຺ມວສ຺ສິໂຕຕິ ກມ຺ເມນ ອນຣິຍຘມ຺ມໍ ອວສ຺ສິໂຕ. ອຸໂຠຕິ ເທວໂລກາ ຈ ມນຸສ຺ສໂລກາ ຈາຕິ ອຸຠຍມ຺ຫາ. ອິຘ ເຈວາຕິ ອິຘ ອຸປ຺ປນ຺ໂນປິ ປຣຕ຺ຖ ອຸປ຺ປນ຺ໂນປິ ເອວຣູໂປ ທ຺ວີຫິ ສຸຄຕິໂລເກຫິ ຘໍສິຕ຺ວາ ນິຣຍເມວ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ປຕ຺ຕສໍສຍນ຺ຕິ ຊີວິຕສໍສຍມາປນ຺ນມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ ປຕ຺ວາ ນ ກິລເມຍ຺ຍ. ສໍວເຣ ວິວຣານິ ຈາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຉິທ຺ທານິ ທ຺ວາຣານິ ສໍວເຣຍ຺ຍ ປິທເຫຍ຺ຍ. ວຸທ຺ຘາຕິ ຄຸຓວຸທ຺ຘາ ປຓ຺ຑິຕາ. ອພ຺ຠຕິກ຺ກນ຺ຕາຕິ ອິມໍ ມນຸສ຺ສໂລກໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕາ. ກາລປຣິຍາຍນ຺ຕິ ມຣຓກາລປຣິຍາຍໍ ປຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ. ເອວໍເຕຕິ ເອວໍ ເອເຕ. ອິທນ຺ຕິ ອິທໍ ມຍາ ວຸຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຖນິສ຺ສິຕໍ ວຈນໍ. ຘມ຺ມນ຺ຕິ ປເວຓິຍຘມ຺ມມ຺ປິ ສຸຈຣິຕຘມ຺ມມ຺ປິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ອາຫ –

໑໕໗.

‘‘ອາຫຣນ຺ຕຸທກໍ ປຊ຺ຊໍ, ອາສນຎ຺ຈ ມຫາຣຫໍ;

ປຎ຺ຊຣໂຕ ປໂມກ຺ຂາມິ, ຘຕຣຏ຺ຐໍ ຍສສ຺ສິນໍ.

໑໕໘.

‘‘ຕຎ຺ຈ ເສນາປຕິໍ ຘີຣໍ, ນິປຸຓໍ ອຕ຺ຖຈິນ຺ຕກໍ;

ໂຍ ສຸເຂ ສຸຂິໂຕ ຣຎ຺ໂຎ, ທຸກ຺ຂິເຕ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂິໂຕ.

໑໕໙.

‘‘ເອທິໂສ ໂຂ ອຣຫຕິ, ປິຓ຺ຑມສ຺ນາຕຸ ຠຕ຺ຕຸໂນ;

ຍຖາຍໍ ສຸມຸໂຂ ຣຎ຺ໂຎ, ປາຓສາຘາຣໂຓ ສຂາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸທກນ຺ຕິ ປາທໂຘວນໍ. ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນໍ. ສຸເຂຕິ ສຸຂມ຺ຫິ ສຕິ.

ຣຎ຺ໂຎ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ອາສນານິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນານໍ ຄນ຺ໂຘທເກນ ປາເທ ໂຘວິຕ຺ວາ ສຕປາເກນ ເຕເລນ ອພ຺ຠຎ຺ຊິໍສຸ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໖໐.

‘‘ປີຐຎ຺ຈ ສພ຺ພໂສວຓ຺ຓໍ, ອຏ຺ຐປາທໍ ມໂນຣມໍ;

ມຏ຺ຐໍ ກາສິກມຕ຺ຖນ຺ນໍ, ຘຕຣຏ຺ໂຐ ອຸປາວິສິ.

໑໖໑.

‘‘ໂກຈ຺ຉຎ຺ຈ ສພ຺ພໂສວຓ຺ຓໍ, ເວຍ຺ຍຄ຺ຆປຣິສິພ຺ພິຕໍ;

ສຸມຸໂຂ ອຊ຺ຌຸປາເວກ຺ຂິ, ຘຕຣຏ຺ຐສ຺ສນນ຺ຕຣາ.

໑໖໒.

‘‘ເຕສໍ ກຎ຺ຈນປຕ຺ຕຫິ, ປຸຖູ ອາທາຍ ກາສິໂຍ;

ຫໍສານໍ ອຠິຫາເຣສຸ, ອຄ຺ຄຣຎ຺ໂຎ ປວາສິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຏ຺ຐນ຺ຕິ ກຣຓປຣິນິຏ຺ຐິຕໍ. ກາສິກມຕ຺ຖນ຺ນນ຺ຕິ ກາສິກວຕ຺ເຖນ ອຕ຺ຖຕໍ. ໂກຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຊ຺ເຌ ສໍຂິຕ຺ຕໍ. ເວຍ຺ຍຄ຺ຆປຣິສິພ຺ພິຕນ຺ຕິ ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິສິພ຺ພິຕໍ ມງ຺ຄລທິວເສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ນິສິນ຺ນປີຐໍ. ກຎ຺ຈນປຕ຺ເຕຫີຕິ ສຸວຓ຺ຓຠາຊເນຫິ. ປຸຖູຕິ ພຫູ ຊນາ. ກາສິໂຍຕິ ກາສິຣຏ຺ຐວາສິໂນ. ອຠິຫາເຣສຸນ຺ຕິ ອຸປນາເມສຸໍ. ອຄ຺ຄຣຎ຺ໂຎ ປວາສິຕນ຺ຕິ ອຏ຺ຐສຕປລສຸວຓ຺ຓປາຕິປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຫໍສຣຎ຺ໂຎ ປຓ຺ຓາກາຣຕ຺ຖາຍ ກາສິຣຎ຺ຎາ ເປສິຕໍ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ.

ເອວໍ ອຸປນີເຕ ປນ ຕສ຺ມິໍ ກາສິຣາຊາ ເຕສໍ ສມ຺ປຄ຺ຄຫຕ຺ຖໍ ສຍໍ ສຸວຓ຺ຓປາຕິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປນາເມສິ. ເຕ ຕໂຕ ມຘຸລາເຊ ຂາທິຕ຺ວາ ມຘຸໂຣທກຎ຺ຈ ປິວິໍສຸ. ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ອຠິຫາຣຎ຺ຈ ປສາທຎ຺ຈ ທິສ຺ວາ ປຏິສນ຺ຖາຣມກາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໖໓.

‘‘ທິສ຺ວາ ອຠິຫຏໍ ອຄ຺ຄໍ, ກາສິຣາເຊນ ເປສິຕໍ;

ກຸສໂລ ຂຕ຺ຕຘມ຺ມານໍ, ຕໂຕ ປຸຈ຺ຉິ ອນນ຺ຕຣາ.

໑໖໔.

‘‘ກຈ຺ຈິນ຺ນຸ ໂຠໂຕ ກຸສລໍ, ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ອນາມຍໍ;

ກຈ຺ຈິ ຣຏ຺ຐມິທໍ ຜີຕໍ, ຘມ຺ເມນ ມນຸສາສສິ.

໑໖໕.

‘‘ກຸສລຎ຺ເຈວ ເມ ຫໍສ, ອໂຖ ຫໍສ ອນາມຍໍ;

ອໂຖ ຣຏ຺ຐມິທໍ ຜີຕໍ, ຘມ຺ເມນ ມນຸສາສຫໍ.

໑໖໖.

‘‘ກຈ຺ຈິ ໂຠໂຕ ອມຈ຺ເຈສຸ, ໂທໂສ ໂກຈິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ກຈ຺ຈິ ຈ ເຕ ຕວຕ຺ເຖສຸ, ນາວກງ຺ຂນ຺ຕິ ຊີວິຕໍ.

໑໖໗.

‘‘ອໂຖປິ ເມ ອມຈ຺ເຈສຸ, ໂທໂສ ໂກຈິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ອໂຖປິ ເຕ ມມຕ຺ເຖສຸ, ນາວກງ຺ຂນ຺ຕິ ຊີວິຕໍ.

໑໖໘.

‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ ສາທິສີ ຠຣິຍາ, ອສ຺ສວາ ປິຍຠາຓິນີ;

ປຸຕ຺ຕຣູປຍສູເປຕາ, ຕວ ຉນ຺ທວສານຸຄາ.

໑໖໙.

‘‘ອໂຖ ເມ ສາທິສີ ຠຣິຍາ, ອສ຺ສວາ ປິຍຠາຓິນີ;

ປຸຕ຺ຕຣູປຍສູເປຕາ, ມມ ຉນ຺ທວສານຸຄາ.

໑໗໐.

‘‘ກຈ຺ຈິ ຣຏ຺ຐໍ ອນຸປ຺ປີຬໍ, ອກຸໂຕຈິອຸປທ຺ທວໍ;

ອສາຫເສນ ຘມ຺ເມນ, ສເມນ ມນຸສາສສິ.

໑໗໑.

‘‘ອໂຖ ຣຏ຺ຐໍ ອນຸປ຺ປີຬໍ, ອກຸໂຕຈິອຸປທ຺ທວໍ;

ອສາຫເສນ ຘມ຺ເມນ, ສເມນ ມນຸສາສຫໍ.

໑໗໒.

‘‘ກຈ຺ຈິ ສນ຺ໂຕ ອປຈິຕາ, ອສນ຺ໂຕ ປຣິວຊ຺ຊິຕາ;

ໂນ ເຈ ຘມ຺ມໍ ນິຣໍກຕ຺ວາ, ອຘມ຺ມມນຸວຕ຺ຕສິ.

໑໗໓.

‘‘ສນ຺ໂຕ ຈ ເມ ອປຈິຕາ, ອສນ຺ໂຕ ປຣິວຊ຺ຊິຕາ;

ຘມ຺ມເມວານຸວຕ຺ຕາມິ, ອຘມ຺ໂມ ເມ ນິຣໍກໂຕ.

໑໗໔.

‘‘ກຈ຺ຈິ ນານາຄຕໍ ທີຆໍ, ສມເວກ຺ຂສິ ຂຕ຺ຕິຍ;

ກຈ຺ຈິມຕ຺ໂຕ ມທນີເຍ, ປຣໂລກໍ ນ ສນ຺ຕສິ.

໑໗໕.

‘‘ນາຫໍ ອນາຄຕໍ ທີຆໍ, ສມເວກ຺ຂາມິ ປກ຺ຂິມ;

ຐິໂຕ ທສສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ປຣໂລກໍ ນ ສນ຺ຕເສ.

໑໗໖.

‘‘ທານໍ ສີລໍ ປຣິຈ຺ຈາຄໍ, ອຊ຺ຊວໍ ມທ຺ທວໍ ຕປໍ;

ອກ຺ໂກຘໍ ອວິຫິໍສຎ຺ຈ, ຂນ຺ຕິຎ຺ຈ ອວິໂຣຘນໍ.

໑໗໗.

‘‘ອິຈ຺ເຈເຕ ກຸສເລ ຘມ຺ເມ, ຐິເຕ ປສ຺ສາມິ ອຕ຺ຕນິ;

ຕໂຕ ເມ ຊາຍເຕ ປີຕິ, ສາມນສ຺ສຎ຺ຈນປ຺ປກໍ.

໑໗໘.

‘‘ສຸມຸໂຂ ຈ ອຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ວິສຊ຺ຊິ ຜຣຸສໍ ຄິຣໍ;

ຠາວໂທສມນຎ຺ຎາຍ, ອສ຺ມາກາຍໍ ວິຫງ຺ຄໂມ.

໑໗໙.

‘‘ໂສ ກຸທ຺ໂຘ ຜຣຸສໍ ວາຈໍ, ນິຈ຺ຉາເຣສິ ອໂຍນິໂສ;

ຍານສ຺ເມສຸ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນຍິທໍ ປຎ຺ຎວຕາມິວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິສ຺ວາຕິ ຕໍ ພຫຸໍ ອຄ຺ຄປານໂຠຊນໍ ທິສ຺ວາ. ເປສິຕນ຺ຕິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ອຸປນີຕໍ. ຂຕ຺ຕຘມ຺ມານນ຺ຕິ ປຐມກາຣເຓສຸ ປຏິສນ຺ຖາຣຘມ຺ມານໍ. ຕໂຕ ປຸຈ຺ຉິ ອນນ຺ຕຣາຕິ ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ‘‘ກຈ຺ຈິ ນຸ, ໂຠໂຕ’’ຕິ ອນຸປຏິປາຏິຍາ ປຸຈ຺ຉິ. ຕາ ປເນຕາ ຉ ຄາຖາ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖາເຍວ. ອນຸປ຺ປີຬນ຺ຕິ ກຈ຺ຈິ ຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຍນ຺ເຕ ອຸຈ຺ຉຸໍ ວິຍ ນ ປີເຬສີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ອກຸໂຕຈິອຸປທ຺ທວນ຺ຕິ ກຸໂຕຈິ ອນຸປທ຺ທວໍ. ຘມ຺ເມນ ສເມນ ມນຸສາສສີຕິ ກຈ຺ຈິ ຕວ ຣຏ຺ຐໍ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ອນຸສາສສິ. ສນ຺ໂຕຕິ ສີລາທິຄຸຓສໍຍຸຕ຺ຕາ ສປ຺ປຸຣິສາ. ນິຣໍກຕ຺ວາຕິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ. ນານາຄຕໍ ທີຆນ຺ຕິ ອນາຄຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕປວຕ຺ຕິໍ ‘‘ກຈ຺ຈິ ທີຆ’’ນ຺ຕິ ນ ສມເວກ຺ຂສິ, ອາຍຸສງ຺ຂາຣານໍ ປຣິຕ຺ຕຠາວໍ ຊານາສີຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ມທນີເຍຕິ ມທາຣເຫ ຣູປາທິອາຣມ຺ມເຓ. ນ ສນ຺ຕສີຕິ ນ ຠາຍສິ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ກຈ຺ຈິ ຣູປາທີສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ອມຕ຺ໂຕ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ທານາທີນໍ ກຸສລານໍ ກຕຕ຺ຕາ ປຣໂລກໍ ນ ຠາຍສີຕິ.

ທສສູຕິ ທສສຸ ຣາຊຘມ຺ເມສຸ. ທານາທີສຸ ທສວຕ຺ຖຸກາ ເຈຕນາ ທານໍ, ປຎ຺ຈສີລທສສີລານິ ສີລໍ, ເທຍ຺ຍຘມ຺ມຈາໂຄ ປຣິຈ຺ຈາໂຄ, ອຸຊຸຠາໂວ ອຊ຺ຊວໍ, ມຸທຸຠາໂວ ມທ຺ທວໍ, ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ຕໂປ, ເມຕ຺ຕາປຸພ຺ພຠາໂຄ ອກ຺ໂກໂຘ, ກຣຸຓາປຸພ຺ພຠາໂຄ ອວິຫິໍສາ, ອຘິວາສນາ ຂນ຺ຕິ, ອວິໂຣໂຘ ອວິໂຣຘນໍ. ອຈິນ຺ເຕຕ຺ວາຕິ ມມ ອິມໍ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ອຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ. ຠາວໂທສນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕໂທສໍ. ອນຎ຺ຎາຍາຕິ ອຊານິຕ຺ວາ. ອສ຺ມາກຎ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕໂທໂສ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຍເມສ ຊາເນຍ຺ຍ, ຕໍ ອຊານິຕ຺ວາວ ຜຣຸສໍ ກກ຺ຂຬໍ ຄິຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ອໂຍນິໂສຕິ ອນຸປາເຍນ. ຍານສ຺ເມສູຕິ ຍານິ ວຊ຺ຊານິ ອມ຺ເຫສຸ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕານິ ວທຕິ. ນຍິທນ຺ຕິ ຕສ຺ມາສ຺ສ ອິທໍ ວຈນໍ ປຎ຺ຎວຕໍ ອິວ ນ ໂຫຕິ, ເຕເນສ ມມ ນ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍ ອຸປຏ຺ຐາຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສຸມຸໂຂ ‘‘ມຍາ ຄຸຓສມ຺ປນ຺ໂນວ ຣາຊາ ອປສາທິໂຕ, ໂສ ເມ ກຸທ຺ໂຘ, ຂມາເປສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໑໘໐.

‘‘ອຕ຺ຖິ ເມ ຕໍ ອຕິສາຣໍ, ເວເຄນ ມນຸຊາຘິປ;

ຘຕຣຏ຺ເຐ ຈ ພທ຺ຘສ຺ມິໍ, ທຸກ຺ຂໍ ເມ ວິປຸລໍ ອຫຸ.

໑໘໑.

‘‘ຕ຺ວໍ ໂນ ປິຕາວ ປຸຕ຺ຕານໍ, ຠູຕານໍ ຘຣຓີຣິວ;

ອສ຺ມາກໍ ອຘິປນ຺ນານໍ, ຂມສ຺ສຸ ຣາຊກຸຎ຺ຊຣາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຕິສາຣນ຺ຕິ ປກ຺ຂລິຕໍ. ເວເຄນາຕິ ອຫໍ ເອຕໍ ກຖໍ ກເຖນ຺ໂຕ ເວເຄນ ສຫສາ ກເຖສິໍ. ທຸກ຺ຂນ຺ຕິ ເຈຕສິກໍ ທຸກ຺ຂໍ ມມ ວິປຸລໍ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ໂກຘວເສນ ຍໍ ມຍາ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ເມ ຂມຖ, ມຫາຣາຊາຕິ. ປຸຕ຺ຕານນ຺ຕິ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ປຸຕ຺ຕານໍ ປິຕາ ວິຍ. ຘຣຓີຣິວາຕິ ປາຓຠູຕານໍ ປຕິຏ຺ຐາ ປຖວີ ວິຍ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ອວສ຺ສໂຍ. ອຘິປນ຺ນານນ຺ຕິ ໂທເສນ ອປຣາເຘນ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຏານໍ ຂມສ຺ສູຕິ ອິທໍ ໂສ ອາສນາ ໂອຣຸຍ຺ຫ ປກ຺ເຂຫິ ອຎ຺ຊລິໍ ກຕ຺ວາ ອາຫ.

ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາລິງ຺ຄິຕ຺ວາ ອາທາຍ ສຸວຓ຺ຓປີເຐ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຈຍເທສນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໘໒.

‘‘ເອຕໍ ເຕ ອນຸໂມທາມ, ຍໍ ຠາວໍ ນ ນິຄູຫສິ;

ຂິລໍ ປຠິນ຺ທສິ ປກ຺ຂິ, ອຸຊຸໂກສິ ວິຫງ຺ຄມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸໂມທາມາຕິ ເອຕໍ ເຕ ໂທສໍ ຂມາມ. ຍນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕໂນ ຈິຕ຺ຕປຏິຈ຺ຉນ຺ນຠາວໍ ນ ນິຄູຫສິ. ຂິລນ຺ຕິ ຈິຕ຺ຕຂິລໍ ຈິຕ຺ຕຂາຓຸກໍ.

ອິທຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ຣາຊາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມກຖາຍ ສຸມຸຂສ຺ສ ຈ ອຸຊຸຠາເວ ປສີທິຕ຺ວາ ‘‘ປສນ຺ເນນ ນາມ ປສນ຺ນາກາໂຣ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ເຕສໍ ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ຊສິຣິໍ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໘໓.

‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣຕນໍ ອຕ຺ຖິ, ກາສິຣາຊນິເວສເນ;

ຣຊຕໍ ຊາຕຣູປຎ຺ຈ, ມຸຕ຺ຕາ ເວຬຸຣິຍາ ພຫູ.

໑໘໔.

‘‘ມຓໂຍ ສງ຺ຂມຸຕ຺ຕາ ຈ, ວຕ຺ຖກໍ ຫຣິຈນ຺ທນໍ;

ອຊິນໍ ທນ຺ຕຠຓ຺ຑຎ຺ຈ, ໂລຫໍ ກາຬາຍສໍ ພຫຸໍ;

ເອຕໍ ທທາມິ ໂວ ວິຕ຺ຕໍ, ອິສ຺ສຣໍ ວິສ຺ສຊາມິ ໂວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຸຕ຺ຕາຕິ ວິທ຺ຘາວິທ຺ຘມຸຕ຺ຕາ. ມຓໂຍຕິ ມຓິຠຓ຺ຑການິ. ສງ຺ຂມຸຕ຺ຕາ ຈາຕິ ທກ຺ຂິຓາວຏ຺ຏສງ຺ຂຣຕນຎ຺ຈ ອາມລກວຏ຺ຏມຸຕ຺ຕຣຕນຎ຺ຈ. ວຕ຺ຖກນ຺ຕິ ສຸຂຸມກາສິກວຕ຺ຖານິ. ອຊິນນ຺ຕິ ອຊິນມິຄຈມ຺ມໍ. ໂລຫໍ ກາຬາຍສນ຺ຕິ ຕມ຺ພໂລຫຎ຺ຈ ກາຬໂລຫຎ຺ຈ. ອິສ຺ສຣນ຺ຕິ ກຎ຺ຈນມາເລນ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ວາທສໂຍຊນິເກ ພາຣາຓສິນຄເຣ ຣຊ຺ຊໍ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ອຸໂຠປິ ເຕ ເສຕຈ຺ຉຕ຺ເຕນ ປູເຊຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ປຏິຈ຺ຉາເປສິ. ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໑໘໕.

‘‘ອທ຺ຘາ ອປຈິຕາ ຕ຺ຍມ຺ຫາ, ສກ຺ກຕາ ຈ ຣເຖສຠ;

ຘມ຺ເມສຸ ວຕ຺ຕມານານໍ, ຕ຺ວໍ ໂນ ອາຈຣິໂຍ ຠວ.

໑໘໖.

‘‘ອາຈຣິຍ ມນຸຎ຺ຎາຕາ, ຕຍາ ອນຸມຕາ ມຍໍ;

ຕໍ ປທກ຺ຂິຓໂຕ ກຕ຺ວາ, ຎາຕິໍ ປສ຺ເສມຸຣິນ຺ທມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ເມສູຕິ ກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ເມສຸ. ອາຈຣິໂຍຕິ ຕ຺ວໍ ອມ຺ເຫຫິ ພ຺ຍຕ຺ຕຕໂຣ, ຕສ຺ມາ ໂນ ອາຈຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອປິຈ ທສນ຺ນໍ ຣາຊຘມ຺ມານໍ ກຖິຕຕ຺ຕາ ສຸມຸຂສ຺ສ ໂທສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຈ຺ຈຍປຏິຄ຺ຄຫຓສ຺ສ ກຕຕ຺ຕາປິ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິໂຍວ, ຕສ຺ມາ ອິທານິປິ ໂນ ອາຈາຣສິກ຺ຂາປເນນ ອາຈຣິໂຍ ຠວາຕິ ອາຫ. ປສ຺ເສມຸຣິນ຺ທມາຕິ ປສ຺ເສມຸ ອຣິນ຺ທມ.

ໂສ ເຕສໍ ຄມນໍ ອນຸຊານິ, ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສປິ ຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ເສວ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐຫິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໘໗.

‘‘ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ວາ, ມນ຺ຕຍິຕ຺ວາ ຍຖາກຖໍ;

ກາສິຣາຊາ ອນຸຎ຺ຎາສິ, ຫໍສານໍ ປວຣຸຕ຺ຕມ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍຖາກຖນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖໍ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຈິນ຺ເຕຕພ຺ພໍ ມນ຺ເຕຕພ຺ພຎ຺ຈ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຈ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອນຸຎ຺ຎາສີຕິ ຄຈ຺ຉຖາຕິ ອນຸຎ຺ຎາສິ.

ເອວໍ ເຕນ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຣາຊານໍ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫີ’’ຕິ ໂອວທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ຣາຊາ ເຕສໍ ກຎ຺ຈນຠາຊເນຫິ ມຘຸລາຊຎ຺ຈ ມຘຸໂຣທກຎ຺ຈ ອຸປນາເມຕ຺ວາ ນິຏ຺ຐິຕາຫາຣກິຈ຺ເຈ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູເຊຕ຺ວາ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ສຸວຓ຺ຓຈງ຺ໂກຏເກນ ສຍໍ ອຸກ຺ຂິປິ, ເຂມາ ເທວີ ສຸມຸຂໍ ອຸກ຺ຂິປິ. ອຖ ເນ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນເວລາຍ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ສາມິໂນ’’ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສຸໍ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໘໘.

‘‘ຕໂຕ ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນ, ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນໍ ປຕິ;

ເປກ຺ຂໂຕ ກາສິຣາຊສ຺ສ, ຠວນາ ເຕ ວິຄາຫິສຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິຄາຫິສຸນ຺ຕິ ອາກາສໍ ປກ຺ຂນ຺ທິໍສຸ.

ເຕສຸ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓຈງ຺ໂກຏກໂຕ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐຕ຺ວາ ‘‘ມາ ຈິນ຺ທຍິ, ມຫາຣາຊ, ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ໂອວາເທ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ຣາຊານໍ ສມສ຺ສາເສຕ຺ວາ ສຸມຸຂໍ ອາທາຍ ຈິຕ຺ຕກູຏເມວ ຄໂຕ. ຕານິປິ ໂຂ ນວຸຕິ ຫໍສສຫສ຺ສານິ ກຎ຺ຈນຄຸຫໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕຕເລ ນິສິນ຺ນານິ ເຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິວາເຣສຸໍ. ເຕ ຎາຕິຄຓປຣິວຸຕາ ຈິຕ຺ຕກູຏຕລໍ ປວິສິໍສຸ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໘໙.

‘‘ເຕ ອໂຣເຄ ອນຸປ຺ປຕ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ປຣເມ ທິເຊ;

ເກກາຕິ ມກຣຸໍ ຫໍສາ, ປຸຖຸສທ຺ໂທ ອຊາຍຖ.

໑໙໐.

‘‘ເຕ ປຕີຕາ ປມຸຕ຺ເຕນ, ຠຕ຺ຕຸນາ ຠຕ຺ຕຸຄາຣວາ;

ສມນ຺ຕາ ປຣິກິຣິໍສຸ, ອຓ຺ຑຊາ ລທ຺ຘປຈ຺ຈຍາ’’ຕິ.

ເອວໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຈ ປນ ເຕ ຫໍສາ ‘‘ກຖໍ ມຸຕ຺ໂຕສິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ສຸມຸຂໍ ນິສ຺ສາຍ ມຸຕ຺ຕຠາວໍ ສໍຍມຣາຊລຸທ຺ທປຸຕ຺ເຕຫິ ກຕກມ຺ມຎ຺ຈ ກເຖສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐາ ຫໍສຄຓາ ‘‘ສຸມຸໂຂ ເສນາປຕິ ຈ ຣາຊາ ຈ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ຈ ສຸຂິຕາ ນິທ຺ທຸກ຺ຂາ ຈິຣໍ ຊີວນ຺ຕູ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໑໙໑.

‘‘ເອວໍ ມິຕ຺ຕວຕໍ ອຕ຺ຖາ, ສພ຺ເພ ໂຫນ຺ຕິ ປທກ຺ຂິຓາ;

ຫໍສາ ຍຖາ ຘຕຣຏ຺ຐາ, ຎາຕິສງ຺ຆມຸປາຄມຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕໍ ຈູຬຫໍສຊາຕເກ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຖເມວ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພປິ ອານນ຺ໂທ ມມຕ຺ຖາຍ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ລຸທ຺ທປຸຕ຺ໂຕ ຉນ຺ໂນ ອໂຫສິ, ເຂມາ ເທວີ, ເຂມາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ຣາຊາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ສຸມຸໂຂ ອານນ຺ໂທ, ເສສປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ຘຕຣຏ຺ຐຫໍສຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ມຫາຫໍສຊາຕກວຓ຺ຓນາ ທຸຕິຍາ.

[໕໓໕] ໓. ສຸຘາໂຠຊນຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ເນວ ກິຓາມິ ນປິ ວິກ຺ກິຓາມີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ເອກໍ ທານຊ຺ຌາສຍໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ໂສ ກິຣ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເອໂກ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ສຕ຺ຖຸ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ສີເລສຸ ປຣິປູຣກາຣີ ຘຸຕງ຺ຄຄຸຓສມນ຺ນາຄໂຕ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ປວຕ຺ຕເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ທິວສສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາເນ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຈາຣສມ຺ປນ຺ໂນ ທານຊ຺ຌາສໂຍ ອໂຫສິ. ສາຣຓີຍຘມ຺ມປູຣໂກ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ ປຏິຄ຺ຄາຫເກສຸ ວິຊ຺ຊມາເນສຸ ຉິນ຺ນຠຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາປິ ເທຕິເຍວ, ຕສ຺ມາ ຕສ຺ສ ທານຊ຺ຌາສຍທານາຠິຣຕຠາໂວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ປາກໂຏ ອໂຫສິ. ອເຖກທິວສໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ, ‘‘ອາວຸໂສ, ອສຸໂກ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ທານຊ຺ຌາສໂຍ ທານາຠິຣໂຕ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ ປສຕມຕ຺ຕປານີຍມ຺ປິ ໂລຠໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ເທຕິ, ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ເສວສ຺ສ ອຊ຺ຌາສໂຍ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຕໍ ກຖໍ ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ສຸຕ຺ວາ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ເພ ອທານສີໂລ ມຈ຺ຉຣີ ຕິຓຄ຺ເຄນ ເຕລພິນ຺ທຸມ຺ປິ ອທາຕາ ອໂຫສິ, ອຖ ນໍ ອຫໍ ທເມຕ຺ວາ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກຕ຺ວາ ທານຜລໍ ວຓ຺ເຓຕ຺ວາ ທາເນ ປຕິຏ຺ຐາເປສິໍ, ໂສ ‘ປສຕມຕ຺ຕໍ ອຸທກມ຺ປິ ລຠິຕ຺ວາ ອທຕ຺ວາ ນ ປິວິສ຺ສາມີ’ຕິ ມມ ສນ຺ຕິເກ ວຣໍ ອຄ຺ຄເຫສິ, ຕສ຺ສ ຜເລນ ທານຊ຺ຌາສໂຍ ທານາຠິຣໂຕ ຊາໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ຍາຈິໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ເຕ ເອໂກ ຄຫປຕິ ອຑ຺ໂຒ ອໂຫສິ ອສີຕິໂກຏິວິຠໂວ. ອຖສ຺ສ ຣາຊາ ເສຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ອທາສິ. ໂສ ຣາຊປູຊິໂຕ ນາຄຣຊານປທປູຊິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ເອກທິວສໍ ອຕ຺ຕໂນ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຍໍ ຍໂສ ມຍາ ອຕີຕຠເວ ເນວ ນິທ຺ທາຍນ຺ເຕນ, ນ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕາທີນິ ກໂຣນ຺ເຕນ ລທ຺ໂຘ, ສຸຈຣິຕານິ ປນ ປູເຣຕ຺ວາ ລທ຺ໂຘ, ອນາຄເຕປິ ມຍາ ມມ ປຕິຏ຺ຐໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ. ໂສ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເທວ, ມມ ຆເຣ ອສີຕິໂກຏິຘນໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ຕວ ຘເນນຕ຺ໂຖ, ພຫຸໍ ເມ ຘນໍ, ອິໂຕປິ ຍທິຈ຺ຉສິ, ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ກິໍ ນຸ, ເທວ, ມມ ຘນໍ ທາຕຸໍ ລຠາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ຣຎ຺ຎາ ‘‘ຍຖາຣຸຈິ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຈຕູສຸ ນຄຣທ຺ວາເຣສຸ ນຄຣມຊ຺ເຌ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ຈາຕິ ຉ ທານສາລາໂຍ ກາເຣຕ຺ວາ ເທວສິກໍ ຉສຕສຫສ຺ສປຣິຈ຺ຈາຄໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ມຫາທານໍ ປວຕ຺ເຕສິ. ໂສ ຍາວຊີວໍ ທານໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ມມ ທານວໍສໍ ມາ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ທຖາ’’ຕິ ປຸຕ຺ເຕ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ຊີວິຕປຣິໂຍສາເນ ສກ຺ໂກ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ປຸຕ຺ໂຕປິສ຺ສ ຕເຖວ ທານໍ ທຕ຺ວາ ຈນ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ສູຣິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ມາຕລິ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ປຎ຺ຈສິໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ປນ ປຸຕ຺ໂຕ ຉຏ຺ໂຐ ເສຏ຺ຐິຏ຺ຐານໍ ລທ຺ຘາ ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິໂຍ ນາມ ອໂຫສິ ອສີຕິໂກຏິວິຠໂວເຍວ. ໂສ ‘‘ມມ ປິຕຸປິຕາມຫາ ພາລາ ອເຫສຸໍ, ທຸກ຺ເຂນ ສມ຺ຠຕໍ ຘນໍ ຉຑ຺ເຑສຸໍ, ອຫໍ ປນ ຘນໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ກສ຺ສຈິ ກິຎ຺ຈິ ນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ທານສາລາ ວິທ຺ຘໍເສຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິນາ ຌາເປຕ຺ວາ ຖທ຺ຘມຈ຺ຉຣີ ອໂຫສິ.

ອຖສ຺ສ ເຄຫທ຺ວາເຣ ຍາຈກາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ, ‘‘ມຫາເສຏ຺ຐິ, ມາ ອຕ຺ຕໂນ ປິຕຸປິຕາມຫານໍ ທານວໍສໍ ນາສຍິ, ທານໍ ເທຫີ’’ຕິ ມຫາສທ຺ເທນ ປຣິເທວິໍສຸ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາຊໂນ ‘‘ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິເຍນ ອຕ຺ຕໂນ ທານວໍໂສ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ໂນ’’ຕິ ຕໍ ຄຣຫິ. ໂສ ລຊ຺ຊິໂຕ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ຍາຈການໍ ອາຄຕາຄຕຏ຺ຐານໍ ນິວາເຣຕຸໍ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປສິ. ເຕ ນິປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຫຸຕ຺ວາ ປຸນ ຕສ຺ສ ເຄຫທ຺ວາຣໍ ນ ໂອໂລເກສຸໍ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຘນເມວ ສໍຫຣຕິ, ເນວ ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ນ ປຸຕ຺ຕທາຣາທີນໍ ເທຕິ, ກຎ຺ຊິກພິລງ຺ຄທຸຕິຍໍ ສກຸຓ຺ຑກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ມູລຜລມຕ຺ຕຕນ຺ຕານິ ຖູລວຕ຺ຖານິ ນິວາເສຕິ, ປຓ຺ຓຉຕ຺ຕໍ ມຕ຺ຖເກ ຘາເຣຕ຺ວາ ຊຣຄ຺ໂຄຓຍຸຕ຺ເຕນ ຊຊ຺ຊຣຣຖເກນ ຍາຕິ. ອິຕິ ຕສ຺ສ ອສປ຺ປຸຣິສສ຺ສ ຕຕ຺ຕກໍ ຘນໍ ສຸນເຂນ ລທ຺ຘໍ ນາຬິເກຣໍ ວິຍ ອໂຫສິ.

ໂສ ເອກທິວສໍ ຣາຊູປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ‘‘ອນຸເສຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕສ຺ສ ເຄຫໍ ອຄມາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ອນຸເສຏ຺ຐິ ປຸຕ຺ຕຘີຕາທີຫິ ປຣິວຸໂຕ ນວສປ຺ປິປກ຺ກມຘຸສກ຺ຂຣຈຸຓ຺ເຓຫິ ສງ຺ຂຕໍ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິຍໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຍ ‘‘ເອຫິ, ມຫາເສຏ຺ຐິ, ອິມສ຺ມິໍ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທ, ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫ. ຕສ຺ສ ປາຍາສໍ ທິສ຺ວາວ ມຸເຂ ເຂຬາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ, ເອວໍ ປນ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ອນຸເສຏ຺ຐິໂນ ມມ ເຄຫໍ ອາຄຕກາເລ ປຏິສກ຺ກາໂຣ ກາຕພ຺ໂພ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ເມ ຘນໍ ນສ຺ສິສ຺ສຕິ, ນ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິຍມາໂນປິ ‘‘ອິທານິ ເມ ຠຸຕ຺ຕໍ, ສຸຫິໂຕສ຺ມີ’’ຕິ ນ ອິຈ຺ຉິ. ອນຸເສຏ຺ຐິມ຺ຫິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ເຕ ປນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ມຸເຂ ສຎ຺ຊາຍມາເນນ ເຂເຬນ ນິສີທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈາວສາເນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຣາຊນິເວສນໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ປາຍາສຕຓ຺ຫາຍ ປີຬິຍມາໂນ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈາຫໍ ‘ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມມ຺ຫີ’ຕິ ວກ຺ຂາມິ, ມຫາຊໂນ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕິ, ພຫູ ຕຓ຺ຑຸລາທໂຍ ນສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ກສ຺ສຈິ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຣຕ຺ຕິນ຺ທິວໍ ປາຍາສເມວ ຈິນ຺ເຕນ຺ໂຕ ວີຕິນາເມຕ຺ວາປິ ຘນນາສນຠເຍນ ກສ຺ສຈິ ອກເຖຕ຺ວາວ ປິປາສໍ ອຘິວາເສສິ, ອນຸກ຺ກເມນ ອຘິວາເສຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ອໂຫສິ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ຘນນາສນຠເຍນ ອກເຖນ຺ໂຕ ອປຣຠາເຄ ທຸພ຺ພໂລ ຫຸຕ຺ວາ ສຍນໍ ອຸປຄູຫິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ.

ອຖ ນໍ ຠຣິຍາ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖນ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊມານາ ‘‘ກິໍ ເຕ, ສາມິ, ອຜາສຸກ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຕເວວ ສຣີເຣ ອຜາສຸກໍ ກໂຣຫິ, ມມ ອຜາສຸກໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ສາມິ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕສິ, ກິໍ ນຸ ເຕ ກາຈິ ຈິນ຺ຕາ ອຕ຺ຖິ, ອຸທາຫຸ ຣາຊາ ເຕ ກຸປິໂຕ, ອທຸ ປຸຕ຺ເຕຫິ ອວມາໂນ ກໂຕ, ອຖ ວາ ປນ ກາຈິ ຕຓ຺ຫາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຕຓ຺ຫາ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນາ’’ຕິ. ‘‘ກເຖຫິ, ສາມີ’’ຕິ? ‘‘ກເຖສ຺ສາມິ, ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ນໍ ຣກ຺ຂິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຣກ຺ຂິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາ ເຈ, ຣກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ຘນນາສນຠເຍນ ກເຖຕຸໍ ນ ອຸສ຺ສຫິ. ຕາຍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປີຬິຍມາໂນ ກເຖສິ – ‘‘ຠທ຺ເທ, ອຫໍ ເອກທິວສໍ ອນຸເສຏ຺ຐິໍ ນວສປ຺ປິມຘຸສກ຺ຂຣຈຸຓ຺ເຓຫິ ສງ຺ຂຕໍ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕາທິສໍ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ຊາໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອສປ຺ປຸຣິສ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ທຸຄ຺ຄໂຕ, ສກລມາຣາຓສິວາສີນໍ ປໂຫນກໍ ປາຍາສໍ ປຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ສີເສ ທຓ຺ເຑນ ປຫຣຓກາໂລ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ຊານາມຫໍ ຕວ ມຫທ຺ຘນຠາວໍ, ສເຈ ເຕ ກຸລຆຣາ ອາຠຕໍ ອຕ຺ຖິ, ປາຍາສໍ ປຈິຕ຺ວາ ນາຄຣານໍ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ເຕນ ຫິ ເອກວີຖິວາສີນໍ ປໂຫນກໍ ກຕ຺ວາ ປຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ເຕ ເອເຕຫິ, ອຕ຺ຕໂນ ປນ ສນ຺ຕກໍ ຂາທນ຺ຕູ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ສຕ຺ຕສຕ຺ຕຆຣວາສີນໍ ປໂຫນກໍ ກຕ຺ວາ ປຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ເຕ ເອເຕຫີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອິມສ຺ມິໍ ເຄເຫ ປຣິຊນສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ເຕ ເອເຕນາ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ພນ຺ຘຸຊນສ຺ເສວ ປໂຫນກໍ ກຕ຺ວາ ປຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ເຕ ເອເຕນາ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ປຈາມິ ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ກາສິ ຕ຺ວໍ, ນ ຕຸຍ຺ຫໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ເອກສ຺ເສວ ເຕ ປໂຫນກໍ ກຕ຺ວາ ປຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ຕ຺ວໍ ມາ ປຈິ, ເຄເຫ ປນ ປຈນ຺ເຕ ພຫູ ປຈ຺ຈາສີສນ຺ຕິ, ມຍ຺ຫໍ ປນ ປຕ຺ຖໍ ຕຓ຺ຑຸລານໍ ຈຕຸຠາຄໍ ຂີຣສ຺ສ ອຈ຺ຉຣໍ ສກ຺ຂຣາຍ ກຣຓ຺ຑກໍ ສປ຺ປິສ຺ສ ກຣຓ຺ຑກໍ ມຘຸສ຺ສ ເອກຎ຺ຈ ປຈນຠາຊນໍ ເທຫິ, ອຫໍ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ປຈິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາມີ’’ຕິ. ສາ ຕຖາ ອກາສິ. ໂສ ຕໍ ສພ຺ພໍ ເຈຏເກນ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉ ອສຸກຏ຺ຐາເນ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ ຕໍ ປຸຣໂຕ ເປເສຕ຺ວາ ເອກໂກວ ໂອຄຸຓ຺ຐິກໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນທີຕີເຣ ເອກສ຺ມິໍ ຄຈ຺ຉມູເລ ອຸທ຺ຘນໍ ກາເຣຕ຺ວາ ທາຣຸທກໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ຐຕ຺ວາ ກຎ຺ຈິເທວ ທິສ຺ວາ ມມ ສຎ຺ຎໍ ທເທຍ຺ຍາສິ, ມຍາ ປກ຺ໂກສິຕກາເລວ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ຕໍ ເປເສຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ກຕ຺ວາ ປາຍາສໍ ປຈິ.

ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ທສສຫສ຺ສໂຍຊນໍ ອລງ຺ກຕເທວນຄຣໍ, ສຏ຺ຐິໂຍຊນໍ ສຸວຓ຺ຓວີຖິໍ, ໂຍຊນສຫສ຺ສຸພ຺ເພຘໍ ເວຊຍນ຺ຕໍ, ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກໍ ສຸຘມ຺ມສຠໍ, ສຏ຺ຐິໂຍຊນໍ ປຓ຺ຑຸກມ຺ພລສິລາສນໍ, ປຎ຺ຈໂຍຊນາວຏ຺ຏໍ ກຎ຺ຈນມາລເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕໍ, ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍໂກຏິສງ຺ຂາ ເທວຈ຺ຉຣາ, ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕຠາວນ຺ຕິ ອິມໍ ອຕ຺ຕໂນ ສິຣິໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຕ຺ວາ ມຍາ ອຍໍ ຍໂສ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ເສຏ຺ຐິຠູເຕນ ປວຕ຺ຕິຕໍ ທານໍ ອທ຺ທສ. ຕໂຕ ‘‘ມມ ປຸຕ຺ຕາທໂຍ ກຸຫິໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕາ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ຈນ຺ໂທ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ສູຣິໂຍ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ, ມາຕລິ, ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ, ປຎ຺ຈສິໂຂ’’ຕິ ສພ຺ເພສໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຎ຺ຈສິຂສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ກີທິໂສ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ວໍສສ຺ສ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນຠາວໍ ປສ຺ສິ. ອຖສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ອສປ຺ປຸຣິໂສ ມຈ຺ຉຣີ ຫຸຕ຺ວາ ເນວ ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ນ ປເຣສໍ ເທຕິ, ມມ ວໍໂສ ເຕນ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ກາລໍ ກຕ຺ວາ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສຕິ, ໂອວາທມສ຺ສ ທຕ຺ວາ ມມ ວໍສໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເອຕສ຺ສ ອິມສ຺ມິໍ ເທວນຄເຣ ນິພ຺ພຕ຺ຕນາກາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຈນ຺ທາທໂຍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອຖ ມນຸສ຺ສປຖໍ ຄມິສ຺ສາມ, ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິເຍນ ອມ຺ຫາກໍ ວໍໂສ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ທານສາລາ ຌາປິຕາ, ເນວ ອຕ຺ຕນາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ນ ປເຣສໍ ເທຕິ, ອິທານິ ປນ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ‘ຆເຣ ປຈ຺ຈນ຺ເຕ ອຎ຺ຎສ຺ສປິ ປາຍາໂສ ທາຕພ຺ໂພ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເອກໂກວ ປຈຕິ, ເອຕໍ ທເມຕ຺ວາ ທານຜລໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ອາຄມິສ຺ສາມ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ອມ຺ເຫຫິ ສພ຺ເພຫິ ເອກໂຕ ຍາຈິຍມາໂນ ຕຕ຺ເຖວ ມເຣຍ຺ຍ. ມມ ປຐມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຍາສໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນກາເລ ຕຸມ຺ເຫ ພ຺ຣາຫ຺ມຓວຓ຺ເຓນ ປຏິປາຏິຍາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຍາເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຍໍ ຕາວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓວຓ຺ເຓນ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ໂຠ, ກຕໂຣ ພາຣາຓສິຄມນມຄ຺ໂຄ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ອຖ ນໍ ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິໂຍ ‘‘ກິໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກສິ, ພາຣາຓສິມຄ຺ຄມ຺ປິ ນ ຊານາສິ, ກິໍ ອິໂຕ ເອສິ, ເອຕ຺ໂຕ ຍາຫີ’’ຕິ ອາຫ.

ສກ຺ໂກ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອສຸຓນ຺ໂຕ ວິຍ ‘‘ກິໍ ກເຖສີ’’ຕິ ຕໍ ອຸປຄຈ຺ຉເຕວ. ໂສປິ, ‘‘ອເຣ, ພຘິຣ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກິໍ ອິໂຕ ເອສິ, ປຸຣໂຕ ຍາຫີ’’ຕິ ວິຣວິ. ອຖ ນໍ ສກ຺ໂກ, ‘‘ໂຠ, ກສ຺ມາ ວິຣວສິ, ຘູໂມ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ອຄ຺ຄິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປາຍາໂສ ປຈ຺ຈຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ນິມນ຺ຕນຏ຺ຐາເນນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ອຫມ຺ປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ໂຠຊນກາເລ ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ກິໍ ມໍ ນິຈ຺ຉຸຠສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນຕ຺ເຖຕ຺ຖ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ນິມນ຺ຕນໍ, ປຸຣໂຕ ຍາຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ກສ຺ມາ ກຸຊ຺ຌສິ, ຕວ ໂຠຊນກາເລ ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ໂສ ‘‘ອຫໍ ເຕ ເອກສິຕ຺ຖມ຺ປິ ນ ທສ຺ສາມິ, ໂຖກໍ ອິທໍ ມມ ຍາປນມຕ຺ຕເມວ, ມຍາປິ ເຈຕໍ ຍາຈິຕ຺ວາວ ລທ຺ຘໍ, ຕ຺ວໍ ອຎ຺ຎໂຕ ອາຫາຣໍ ປຣິເຍສາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຠຣິຍໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ລທ຺ຘຠາວໍ ສນ຺ຘາເຍວ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໑໙໒.

‘‘ເນວ ກິຓາມິ ນປິ ວິກ຺ກິຓາມິ, ນ ຈາປິ ເມ ສນ຺ນິຈໂຍ ຈ ອຕ຺ຖິ;

ສຸກິຈ຺ຉຣູປໍ ວຕິທໍ ປຣິຕ຺ຕໍ, ປຕ຺ໂຖທໂນ ນາລມຍໍ ທຸວິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ‘‘ອຫມ຺ປິ ເຕ ມຘຸຣສທ຺ເທນ ເອກໍ ສິໂລກໍ ກເຖສ຺ສາມິ, ຕໍ ສຸຓາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນ ເມ ຕວ ສິໂລເກນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ຕສ຺ສ ວາເຣນ຺ຕສ຺ເສວ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໙໓.

‘‘ອປ຺ປມ຺ຫາ ອປ຺ປກໍ ທຊ຺ຊາ, ອນຸມຊ຺ຌໂຕ ມຊ຺ຌກໍ;

ພຫຸມ຺ຫາ ພຫຸກໍ ທຊ຺ຊາ, ອທານໍ ນູປປຊ຺ຊຕິ.

໑໙໔.

‘‘ຕໍ ຕໍ ວທາມິ ໂກສິຍ, ເທຫິ ທານານິ ຠຸຎ຺ຊ ຈ;

ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມາຣຸຫ, ເນກາສີ ລຠເຕ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນຸມຊ຺ຌໂຕ ມຊ຺ຌກນ຺ຕິ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ມຊ຺ເຌ ເຉຕ຺ວາ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາເສ ກຣິຕ຺ວາ ເອກໍ ໂກຏ຺ຐາສໍ ທຕ຺ວາ ຕໂຕ ອວເສສໂຕ ອນຸມຊ຺ຌໂຕປິ ປຸນ ມຊ຺ເຌ ເຉຕ຺ວາ ເອໂກ ໂກຏ຺ຐາໂສ ທາຕພ຺ໂພເຍວ. ອທານໍ ນູປປຊ຺ຊຕີຕິ ອປ຺ປໍ ວາ ພຫຸໍ ວາ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕຸ, ອທານໍ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ຕມ຺ປິ ທານເມວ ມຫປ຺ຜລເມວ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ມນາປໍ ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ກຖິຕໍ, ປາຍາເສ ປກ຺ເກ ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສສິ, ນິສີທາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສກ຺ໂກ ເອກມນ຺ເຕ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ນິສິນ຺ເນ ຈນ຺ໂທ ເຕເນວ ນິຍາເມນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕເຖວ ກຖໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວາເຣນ຺ຕສ຺ເສວ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໙໕.

‘‘ໂມຆຎ຺ຈສ຺ສ ຫຸຕໍ ໂຫຕິ, ໂມຆຎ຺ຈາປິ ສມີຫິຕໍ;

ອຕິຖິສ຺ມິໍ ໂຍ ນິສິນ຺ນສ຺ມິໍ, ເອໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ ໂຠຊນໍ.

໑໙໖.

ຕໍ ຕໍ ວທາມິ ໂກສິຍ, ເທຫິ ທານານິ ຠຸຎ຺ຊ ຈ;

ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມາຣຸຫ, ເນກາສີ ລຠເຕ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສມີຫິຕນ຺ຕິ ຘນຸປ຺ປາທນວີຣິຍໍ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ‘‘ເຕນ ຫິ ນິສີທ, ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກ຺ກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ຕໂຕ ສູຣິໂຍ ເຕເນວ ນເຍນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕເຖວ ກຖໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວາເຣນ຺ຕສ຺ເສວ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໑໙໗.

‘‘ສຈ຺ຈຎ຺ຈສ຺ສ ຫຸຕໍ ໂຫຕິ, ສຈ຺ຈຎ຺ຈາປິ ສມີຫິຕໍ;

ອຕິຖິສ຺ມິໍ ໂຍ ນິສິນ຺ນສ຺ມິໍ, ເນໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ ໂຠຊນໍ.

໑໙໘.

‘‘ຕໍ ຕໍ ວທາມິ ໂກສິຍ, ເທຫິ ທານານິ ຠຸຎ຺ຊ ຈ;

ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມາຣຸຫ, ເນກາສີ ລຠເຕ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສປິ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ‘‘ເຕນ ຫິ ນິສີທ, ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈນ຺ທສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ມາຕລິ ເຕເນວ ນເຍນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕເຖວ ກຖໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວາເຣນ຺ຕສ຺ເສວ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໑໙໙.

‘‘ສຣຎ຺ຈ ຊຸຫຕິ ໂປໂສ, ພຫຸກາຍ ຄຍາຍ ຈ;

ໂທເຓ ຕິມ຺ພຣຸຕິຕ຺ຖສ຺ມິໍ, ສີຆໂສເຕ ມຫາວເຫ.

໒໐໐.

‘‘ອຕ຺ຣ ຈສ຺ສ ຫຸຕໍ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຣ ຈສ຺ສ ສມີຫິຕໍ;

ອຕິຖິສ຺ມິໍ ໂຍ ນິສິນ຺ນສ຺ມິໍ, ເນໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ ໂຠຊນໍ.

໒໐໑.

‘‘ຕໍ ຕໍ ວທາມິ ໂກສິຍ, ເທຫິ ທານານິ ຠຸຎ຺ຊ ຈ;

ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມາຣຸຫ, ເນກາສີ ລຠເຕ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ຕາສໍ ອຕ຺ໂຖ – ໂຍ ປຸຣິໂສ ‘‘ນາຄຍກ຺ຂາທີນໍ ພລິກມ຺ມໍ ກໂຣມີ’’ຕິ ສມຸທ຺ທໂສຓ຺ຑິໂປກ຺ຂຣຓີອາທີສຸ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສຣຎ຺ຈ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຊຸຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ພລິກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕຖາ ພຫຸກາຍ ນທິຍາ ຄຍາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ໂທຓນາມເກ ຈ ຕິມ຺ພຣຸນາມເກ ຈ ຕິຕ຺ເຖ ສີຆໂສເຕ ມຫນ຺ເຕ ວາຣິວເຫ. ອຕ຺ຣ ຈສ຺ສາຕິ ຍທິ ອຕ຺ຣາປິ ເອເຕສຸ ສຣາທີສຸ ອສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຫຸຕຎ຺ເຈວ ສມີຫິຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ສຜລໍ ສຸຂຸທ຺ຣຍໍ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ. ອຕິຖິສ຺ມິໍ ໂຍ ນິສິນ຺ນສ຺ມິໍ ເນໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ ໂຠຊນໍ, ເອຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ, ເຕນ ຕໍ ວທາມິ – ໂກສິຍ, ທານານິ ຈ ເທຫິ, ສຍຎ຺ຈ ຠຸຎ຺ຊ, ອຣິຍານໍ ທານາຠິຣຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ມຄ຺ຄໍ ອຠິຣຸຫ. ນ ຫິ ເອກາສີ ເອໂກວ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ສຸຂໍ ນາມ ລຠຕີຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສປິ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ປພ຺ພຕກູເຏນ ໂອຕ຺ຖໂຏ ວິຍ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ‘‘ເຕນ ຫິ ນິສີທ, ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ມາຕລິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສູຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ຕໂຕ ປຎ຺ຈສິໂຂ ເຕເນວ ນເຍນ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕເຖວ ກຖໍ ປວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວາເຣນ຺ຕສ຺ເສວ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໒໐໒.

‘‘ພຬິສຎ຺ຫິ ໂສ ນິຄິລຕິ, ທີຆສຸຕ຺ຕໍ ສພນ຺ຘນໍ;

ອຕິຖິສ຺ມິໍ ໂຍ ນິສິນ຺ນສ຺ມິໍ, ເອໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ ໂຠຊນໍ.

໒໐໓.

‘‘ຕໍ ຕໍ ວທາມິ ໂກສິຍ, ເທຫິ ທານານິ ຠຸຎ຺ຊ ຈ;

ອຣິຍມຄ຺ຄໍ ສມາຣຸຫ, ເນກາສີ ລຠເຕ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິໂຍ ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂເວທໂນ ນິຕ຺ຖຸນນ຺ໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ນິສີທ, ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ ອາຫ. ປຎ຺ຈສິໂຂ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມາຕລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິ. ອິຕິ ເຕສຸ ປຎ຺ຈສຸ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ນິສິນ຺ນມຕ຺ເຕສ຺ເວວ ປາຍາໂສ ປຈ຺ຈິ. ອຖ ນໍ ໂກສິໂຍ ອຸທ຺ຘນາ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕ຺ຕານິ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ອນຸຏ຺ຐາຍ ຍຖານິສິນ຺ນາວ ຫຕ຺ເຖ ປສາເຣຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ມາລຸວປຕ຺ຕານິ ອາຫຣິໍສຸ. ໂກສິໂຍ ຕານິ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອເຕສຸ ປຕ຺ເຕສຸ ທາຕພ຺ພປາຍາໂສ ນຕ຺ຖິ, ຂທິຣາທີນໍ ປຕ຺ຕານິ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ຕານິປິ ອາຫຣິໍສຸ. ເອເກກໍ ປຕ຺ຕໍ ໂຍຘຜລກປ຺ປມາຓໍ ອໂຫສິ. ໂສ ສພ຺ເພສໍ ທພ຺ພິຍາ ປາຍາສໍ ອທາສິ, ສພ຺ພນ຺ຕິມສ຺ສ ທານກາເລປິ ອຸກ຺ຂລິຍາ ອູນໍ ນ ປຎ຺ຎາຍິ, ປຎ຺ຈນ຺ນມ຺ປິ ທຕ຺ວາ ສຍໍ ອຸກ຺ຂລິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິສີທິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ປຎ຺ຈສິໂຂ ອຸຏ຺ຐາຍ ອຕ຺ຕຠາວໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ສຸນໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ເຕສໍ ປຸຣໂຕ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອຄມາສິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຕ຺ຕໂນ ປາຍາສໍ ປຕ຺ເຕນ ປິທຫິໍສຸ. ໂກສິຍສ຺ສ ຫຕ຺ຖປິຏ຺ເຐ ປສ຺ສາວພິນ຺ທຸ ປຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ກຸຓ຺ຑິກາຫິ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປາຍາສໍ ອພ຺ຠຸກິຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊມານາ ວິຍ ອເຫສຸໍ. ໂກສິໂຍ ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ອຸທກໍ ເທຖ, ຫຕ຺ຖໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຕວ ອຸທກໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖໍ ໂຘວາ’’ຕິ. ‘‘ມຍາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາຍາໂສ ທິນ຺ໂນ, ມຍ຺ຫໍ ໂຖກໍ ອຸທກໍ ເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ມຍໍ ປິຓ຺ຑປຏິປິຓ຺ຑກມ຺ມໍ ນາມ ນ ກໂຣມາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອິມໍ ອຸກ຺ຂລິໍ ໂອໂລເກຖ, ຫຕ຺ຖໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນທິໍ ໂອຕຣິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສຸນໂຂ ອຸກ຺ຂລິໍ ປສ຺ສາວສ຺ສ ປູເຣສິ. ໂສ ຕໍ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ທຓ຺ຑມາທາຍ ຕໍ ຕຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ອາຄຈ຺ຉິ. ໂສ ອສ຺ສາຊານີຍມຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ອນຸພນ຺ຘນ຺ໂຕ ນານາວຓ຺ໂຓ ອໂຫສິ, ກາໂຬປິ ໂຫຕິ ເສໂຕປິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ໂຓປິ ກພໂຣປິ ອຸຈ຺ໂຈປິ ນີໂຈປິ, ເອວໍ ນານາວຓ຺ໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິຍໍ ອນຸພນ຺ຘິ. ໂສ ມຣຓຠຍຠີໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓ ອຸປສງ຺ກມິ. ເຕປິ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ອາກາເສ ຐິຕາ. ໂສ ເຕສໍ ຕໍ ອິທ຺ຘິໍ ທິສ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໐໔.

‘‘ອຸຬາຣວຓ຺ຓາ ວຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອິເມ, ອຍຎ຺ຈ ໂວ ສຸນໂຂ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ;

ອຸຈ຺ຈາວຈໍ ວຓ຺ຓນິຠໍ ວິກຸພ຺ພຕິ, ອກ຺ຂາຖ ໂນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເກ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ –

໒໐໕.

‘‘ຈນ຺ໂທ ຈ ສູຣິໂຍ ຈ ອຸໂຠ ອິຘາຄຕາ, ອຍໍ ປນ ມາຕລິ ເທວສາຣຖິ;

ສກ຺ໂກຫມສ຺ມິ ຕິທສານມິນ຺ໂທ; ເອໂສ ຈ ໂຂ ປຎ຺ຈສິໂຂຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຍສໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໐໖.

‘‘ປາຓິສ຺ສຣາ ມຸທິງ຺ຄາ ຈ, ມຸຣຊາລມ຺ພຣານິ ຈ;

ສຸຕ຺ຕເມນໍ ປໂພເຘນ຺ຕິ, ປຏິພຸທ຺ໂຘ ຈ ນນ຺ທຕີ’’ຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສກ຺ກ, ເອວຣູປໍ ທິພ຺ພສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ກິນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ລຠສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ສກ຺ໂກ ‘‘ອທານສີລາ ຕາວ ປາປຘມ຺ມາ ມຈ຺ຉຣິໂນ ເທວໂລກໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ –

໒໐໗.

‘‘ເຍ ເກຈິເມ ມຈ຺ຉຣິໂນ ກທຣິຍາ, ປຣິຠາສກາ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ;

ອິເຘວ ນິກ຺ຂິປ຺ປ ສຣີຣເທຫໍ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ນິຣຍໍ ວຊນ຺ຕີ’’ຕິ. –

ອິມໍ ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ ຘມ຺ເມ ຐິຕານໍ ເທວໂລກປຏິລາຠໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໒໐໘.

‘‘ເຍ ເກຈິເມ ສຸຄ຺ຄຕິມາສມານາ, ຘມ຺ເມ ຐິຕາ ສໍຍເມ ສໍວິຠາເຄ;

ອິເຘວ ນິກ຺ຂິປ຺ປ ສຣີຣເທຫໍ, ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສຸຄຕິໍ ວຊນ຺ຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອາສມານາຕິ ອາສີສນ຺ຕາ. ເຍ ເກຈິ ສຸຄຕິໍ ອາສີສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ສໍຍມສງ຺ຂາເຕ ທສສີລຘມ຺ເມ ສໍວິຠາຄສງ຺ຂາເຕ ທານຘມ຺ເມ ຈ ຐິຕາ ຫຸຕ຺ວາ ອິຘ ສຣີຣສງ຺ຂາຕໍ ເທຫໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ສຸຄຕິໍ ວຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ຈ ປນ, ‘‘ໂກສິຍ, ນ ມຍໍ ຕວ ສນ຺ຕິເກ ປາຍາສຕ຺ຖາຍ ອາຄຕາ, ກາຣຸຎ຺ເຎນ ປນ ຕໍ ອນຸກມ຺ປມານາ ອາຄຕາມ຺ຫາ’’ຕິ ຕສ຺ສ ປກາເສຕຸໍ ອາຫ –

໒໐໙.

‘‘ຕ຺ວໍ ໂນສິ ຎາຕິ ປຸຣິມາສຸ ຊາຕິສຸ, ໂສ ມຈ຺ຉຣີ ໂຣສໂກ ປາປຘມ຺ໂມ;

ຕເວວ ອຕ຺ຖາຍ ອິຘາຄຕມ຺ຫາ, ມາ ປາປຘມ຺ໂມ ນິຣຍໍ ຄມິຕ຺ຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂສຕິ ໂສ ຕ຺ວໍ. ມາ ປາປຘມ຺ໂມຕິ ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕິ ປາປຘມ຺ໂມ ມາ ນິຣຍໍ ອຄມາຕິ ເອຕທຕ຺ຖໍ ອາຄຕມ຺ຫາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂກສິໂຍ ‘‘ອຕ຺ຖກາມາ ກິຣ ເມ, ເອເຕ ມໍ ນິຣຍາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ສຄ຺ເຄ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸກາມາ’’ຕິ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໑໐.

‘‘ອທ຺ຘາ ມໍ ໂວ ຫິຕກາມາ, ຍໍ ມໍ ສມນຸສາສຖ;

ໂສຫໍ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມິ, ສພ຺ພໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຫິເຕສິຠິ.

໒໑໑.

‘‘ເອສາຫມຊ຺ເຊວ ອຸປຣມາມິ, ນ ຈາຫໍ ກິຎ຺ຈິ ກເຣຍ຺ຍ ປາປໍ;

ນ ຈາປິ ເມ ກິຎ຺ຈິ ອເທຍ຺ຍມຕ຺ຖິ, ນ ຈາປິທຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປິວາມິ.

໒໑໒.

‘‘ເອວຎ຺ຈ ເມ ທທໂຕ ສພ຺ພກາລໍ, ໂຠຄາ ອິເມ ວາສວ ຂີຍິສ຺ສນ຺ຕິ;

ຕໂຕ ອຫໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ ສກ຺ກ, ຫິຕ຺ວານ ກາມານິ ຍໂຖຘິການີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມນ຺ຕິ ມມ. ໂວຕິ ຕຸມ຺ເຫ. ຍໍ ມນ຺ຕິ ເຍນ ມໍ ສມນຸສາສຖ, ເຕນ ເມ ຕຸມ຺ເຫ ຫິຕກາມາ. ຕຖາຕິ ຍຖາ ວທຖ, ຕເຖວ ກຣິສ຺ສາມິ. ອຸປຣມາມີຕິ ມຈ຺ຉຣິຠາວໂຕ ອຸປຣມາມິ. ອເທຍ຺ຍມຕ຺ຖີຕິ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ມມ ອາໂລປໂຕ ອຸປຑ຺ຒມ຺ປິ ອເທຍ຺ຍໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ນ ຈາປິທຕ຺ວາຕິ ອຸທກປສຕມ຺ປິ ຈາຫໍ ລຠິຕ຺ວາ ອທຕ຺ວາ ນ ປິວິສ຺ສາມິ. ຂີຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ວິກ຺ຂີຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ຍໂຖຘິການີຕິ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາມວເສນ ຍຖາຐິຕໂກຏ຺ຐາສານິເຍວ.

ສກ຺ໂກ ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິຍໍ ທເມຕ຺ວາ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກຕ຺ວາ ທານຜລໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ຘມ຺ມເທສນາຍ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສທ຺ຘິໍ ເຕຫິ ເທວນຄຣເມວ ຄໂຕ. ມຈ຺ຉຣິຍໂກສິໂຍປິ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອນຸຊານາເປຕ຺ວາ ‘‘ຄຫິຕຄຫິຕຠາຊນານິ ປູເຣຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ ຍາຈການໍ ຘນໍ ທຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຂີເຓ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ທກ຺ຂິຓປສ຺ເສ ຄງ຺ຄາຍ ເຈວ ເອກສ຺ສ ຈ ຊາຕສ຺ສຣສ຺ສ ອນ຺ຕເຣ ປຓ຺ຓສາລໍ ກຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວນມູລຜລາຫາໂຣ ຕຕ຺ຖ ຈິຣໍ ວິຫາສິ, ຊຣໍ ປາປຸຓິ. ຕທາ ສກ຺ກສ຺ສ ອາສາ ສທ຺ຘາ ສິຣີ ຫິຣີຕິ ຈຕສ຺ໂສ ຘີຕໂຣ ໂຫນ຺ຕິ. ຕາ ພຫຸໍ ທິພ຺ພຄນ຺ຘມາລໍ ອາທາຍ ອຸທກກີຬນຕ຺ຖາຍ ອໂນຕຕ຺ຕທຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ກີຬິຕ຺ວາ ມໂນສິລາຕເລ ນິສີທິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ນາຣໂທ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຕາປໂສ ຕາວຕິໍສຠວນໍ ທິວາວິຫາຣຕ຺ຖາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນນ຺ທນວນຈິຕ຺ຕລຕາວເນສຸ ທິວາວິຫາຣໍ ກຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຉຕ຺ຕໍ ວິຍ ຉາຍຕ຺ຖາຍ ຘາຣຍມາໂນ ມໂນສິລາຕລມຕ຺ຖເກນ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ກຎ຺ຈນຄຸຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຖ ຕາ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ ທິສ຺ວາ ຍາຈິໍສຸ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໒໑໓.

‘‘ນຄຸຕ຺ຕເມ ຄິຣິວເຣ ຄນ຺ຘມາທເນ, ໂມທນ຺ຕິ ຕາ ເທວວຣາຠິປາລິຕາ;

ອຖາຄມາ ອິສິວໂຣ ສພ຺ພໂລກຄູ, ສຸປຸປ຺ຜິຕໍ ທຸມວຣສາຂມາທິຍ.

໒໑໔.

‘‘ສຸຈິໍ ສຸຄນ຺ຘໍ ຕິທເສຫິ ສກ຺ກຕໍ, ປຸປ຺ຜຸຕ຺ຕມໍ ອມຣວເຣຫິ ເສວິຕໍ;

ອລທ຺ຘ ມຈ຺ເຈຫິວ ທານເວຫິ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເທເວຫິ ຕທາຣຫໍ ຫິທໍ.

໒໑໕.

‘‘ຕໂຕ ຈຕສ຺ໂສ ກນກຕ຺ຕຈູປມາ, ອຸຏ຺ຐາຍ ນາຣິໂຍ ປມທາຘິປາ ມຸນິໍ;

ອາສາ ຈ ສທ຺ຘາ ຈ ສິຣີ ຕໂຕ ຫິຣີ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວຸໍ ນາຣທເທວ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.

໒໑໖.

‘‘ສເຈ ອນຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ຕຍາ ມຫາມຸນິ, ປຸປ຺ຜໍ ອິມໍ ປາຣິຉຕ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣມ຺ເຫ;

ທທາຫິ ໂນ ສພ຺ພາ ຄຕິ ເຕ ອິຊ຺ຌຕຸ, ຕຸວມ຺ປິ ໂນ ໂຫຫິ ຍເຖວ ວາສໂວ.

໒໑໗.

‘‘ຕໍ ຍາຈມານາຠິສເມກ຺ຂ ນາຣໂທ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີ ສໍກລຫໍ ອຸທີຣຍິ;

ນ ມຍ຺ຫມຕ຺ຖຕ຺ຖິ ອິເມຫິ ໂກຈິ ນໍ, ຍາເຍວ ໂວ ເສຍ຺ຍສິ ສາ ປິຬນ຺ຘຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຄິຣິວເຣຕິ ປຸຣິມສ຺ສ ເວວຈນໍ. ເທວວຣາຠິປາລິຕາຕິ ສກ຺ເກນ ຣກ຺ຂິຕາ. ສພ຺ພໂລກຄູຕິ ເທວໂລເກ ຈ ມນຸສ຺ສໂລເກ ຈ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄມນສມຕ຺ໂຖ. ທຸມວຣສາຂມາທິຍາຕິ ສາຂາຍ ຊາຕຕ຺ຕາ ທຸມວຣສາຂນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ. ສກ຺ກຕນ຺ຕິ ກຕສກ຺ກາຣໍ. ອມຣວເຣຫີຕິ ສກ຺ກໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເທເວຫີຕິ ຐເປຕ຺ວາ ເທເວ ຈ ອິທ຺ຘິມນ຺ເຕ ຈ ອຎ຺ເຎຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ວາ ຍກ຺ຂາທີຫິ ວາ ອລທ຺ຘໍ. ຕທາຣຫໍ ຫິທນ຺ຕິ ເຕສໍເຍວ ຫິ ຕໍ ອຣຫໍ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ. ກນກຕ຺ຕຈູປມາຕິ ກນກູປມາ ຕຈາ. ອຸຏ຺ຐາຍາຕິ ອຍ຺ໂຍ ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນາທິປຏິວິຣໂຕ ປຸປ຺ຜໍ ນ ປິຬນ຺ຘິສ຺ສຕິ, ເອກສ຺ມິໍ ປເທເສ ຉຑ຺ເຑສ຺ສຕິ, ເອຖ ຕໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ປຸປ຺ຜໍ ປິຬນ຺ຘິສ຺ສາມາຕິ ຫຕ຺ເຖ ປສາເຣຕ຺ວາ ຍາຈມານາ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ. ປມທາຘິປາຕິ ປມທານໍ ອຸຕ຺ຕມາ. ມຸນິນ຺ຕິ ອິສິໍ.

ອນຸທ຺ທິຏ຺ຐນ຺ຕິ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ນາມ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ນ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ. ສພ຺ພາ ຄຕິ ເຕ ອິຊ຺ຌຕູຕິ ສພ຺ພາ ເຕ ຈິຕ຺ຕຄຕິ ອິຊ຺ຌຕຸ, ປຕ຺ຖິຕປຕ຺ຖິຕສ຺ສ ລາຠີ ໂຫຫີຕິ ຕສ຺ສ ຖຸລິມງ຺ຄລໍ ວທນ຺ຕິ. ຍເຖວ ວາສໂວຕິ ຍຖາ ອມ຺ຫາກໍ ປິຕາ ວາສໂວ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕໍ ເທຕິ, ຕເຖວ ໂນ ຕ຺ວມ຺ປິ ໂຫຫີຕິ. ຕນ຺ຕິ ຕໍ ປຸປ຺ຜໍ. ອຠິສເມກ຺ຂາຕິ ທິສ຺ວາ. ສໍກລຫນ຺ຕິ ນານາຄາຫໍ ກລຫວຑ຺ຒນໍ ກຖໍ ອຸທີຣຍິ. ອິເມຫີຕິ ອິເມຫິ ປຸປ຺ເຜຫິ ນາມ ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ໂຖ ນຕ຺ຖິ, ປຏິວິຣໂຕ ອຫໍ ມາລາຘາຣຓໂຕຕິ ທີເປຕິ. ຍາເຍວ ໂວ ເສຍ຺ຍສີຕິ ຍາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອນ຺ຕເຣ ເຊຏ຺ຐິກາ. ສາ ປິຬນ຺ຘຖາຕິ ສາ ເອຕໍ ປິຬນ຺ຘຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕາ ຈຕສ຺ໂສປິ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໒໑໘.

‘‘ຕ຺ວໍ ໂນຕ຺ຕເມວາຠິສເມກ຺ຂ ນາຣທ, ຍສ຺ສິຈ຺ຉສິ ຕສ຺ສາ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ຉສຸ;

ຍສ຺ສາ ຫິ ໂນ ນາຣທ ຕ຺ວໍ ປທສ຺ສສິ, ສາເຍວ ໂນ ເຫຫິຕິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕ຺ວໍ ໂນຕ຺ຕເມວາຕິ ອຸຕ຺ຕມມຫາມຸນິ ຕ຺ວເມວ ໂນ ອຸປຘາເຣຫິ. ຕາສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ນາຣໂທ ຕາ ອາລປນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໑໙.

‘‘ອກລ຺ລເມຕໍ ວຈນໍ ສຸຄຕ຺ເຕ, ໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສໍກລຫໍ ອຸທີຣເຍ;

ຄນ຺ຕ຺ວານ ຠູຕາຘິປເມວ ປຸຈ຺ຉຖ, ສເຈ ນ ຊານາຖ ອິຘຸຕ຺ຕມາຘເມ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຠທ຺ເທ ສຸຄຕ຺ເຕ, ອິທໍ ຕຸມ຺ເຫຫິ ວຸຕ຺ຕໍ ວຈນໍ ມມ ອຍຸຕ຺ຕໍ, ເອວຎ຺ຫິ ສຕິ ມຍາ ຕຸມ຺ເຫສຸ ເອກໍ ເສຏ຺ຐໍ, ເສສາ ຫີນາ ກໂຣນ຺ເຕນ ກລໂຫ ວຑ຺ຒິໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂກ ພາຫິຕປາໂປ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ກລຫໍ ອຸທີຣເຍ ວຑ຺ເຒຍ຺ຍ. ເອວຣູປສ຺ສ ຫິ ກລຫວຑ຺ຒນໍ ນາມ ອຍຸຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ມາ ອິໂຕ ຄຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປິຕຣໍ ຠູຕາຘິປໍ ສກ຺ກເມວ ປຸຈ຺ຉຖ, ສເຈ ອຕ຺ຕໂນ ອຸຕ຺ຕມໍ ອຘມຎ຺ຈ ນ ຊານາຖາຕິ.

ຕໂຕ ສຕ຺ຖາ ຄາຖມາຫ –

໒໒໐.

‘‘ຕາ ນາຣເທນ ປຣມປ຺ປໂກປິຕາ, ອຸທີຣິຕາ ວຓ຺ຓມເທນ ມຕ຺ຕາ;

ສກາເສ ຄນ຺ຕ຺ວານ ສຫສ຺ສຈກ຺ຂຸໂນ, ປຸຈ຺ຉິໍສຸ ຠູຕາຘິປໍ ກາ ນຸ ເສຍ຺ຍສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຣມປ຺ປໂກປິຕາຕິ ປຸປ຺ຜໍ ອທທນ຺ເຕນ ອຕິວິຍ ໂກປິຕາ ຕສ຺ສ ກຸປິຕາ ຫຸຕ຺ວາ. ອຸທີຣິຕາຕິ ‘‘ຠູຕາຘິປເມວ ປຸຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ. ສຫສ຺ສຈກ຺ຂຸໂນຕິ ສກ຺ກສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ກາ ນູຕິ ອມ຺ຫາກໍ ອນ຺ຕເຣ ກຕມາ ອຸຕ຺ຕມາຕິ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ.

ເອວໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຐິຕາ –

໒໒໑.

‘‘ຕາ ທິສ຺ວາ ອາຍຕ຺ຕມນາ ປຸຣິນ຺ທໂທ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີ ເທວວໂຣ ກຕຎ຺ຊລີ;

ສພ຺ພາວ ໂວ ໂຫຖ ສຸຄຕ຺ເຕ ສາທິສີ, ໂກເນວ ຠທ຺ເທ ກລຫໍ ອຸທີຣຍີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕາ ທິສ຺ວາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕສ຺ໂສປິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕາ ທິສ຺ວາ. ອາຍຕ຺ຕມນາຕິ ອຸສ຺ສຸກ຺ກມນາ ພ຺ຍາວຏຈິຕ຺ຕາ. ກຕຎ຺ຊລີຕິ ນມສ຺ສມານາຫິ ເທວຕາຫິ ປຄ຺ຄຫິຕຎ຺ຊລີ. ສາທິສີຕິ ສພ຺ພາວ ຕຸມ຺ເຫ ສາທິສິໂຍ. ໂກ ເນວາຕິ ໂກ ນຸ ເອວໍ. ກລຫໍ ອຸທີຣຍີຕິ ອິທໍ ນານາຄາຫໍ ວິຄ຺ຄຫໍ ກເຖສິ ວຑ຺ເຒສິ.

ອຖສ຺ສ ຕາ ກຖຍມານາ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໒໒໒.

‘‘ໂຍ ສພ຺ພໂລກຈ຺ຈຣິໂຕ ມຫາມຸນິ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ນາຣໂທ ສຈ຺ຈນິກ຺ກໂມ;

ໂສ ໂນພ຺ຣວິ ຄິຣິວເຣ ຄນ຺ຘມາທເນ, ຄນ຺ຕ຺ວານ ຠູຕາຘິປເມວ ປຸຈ຺ຉຖ;

ສເຈ ນ ຊານາຖ ອິຘຸຕ຺ຕມາຘມ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຈ຺ຈນິກ຺ກໂມຕິ ຕຖປຣກ຺ກໂມ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ໂກ ‘‘ອິມາ ຈຕສ຺ໂສປິ ມຍ຺ຫໍ ຘີຕໂຣວ, ສຈາຫໍ ‘ເອຕາສຸ ເອກາ ຄຸຓສມ຺ປນ຺ນາ ອຸຕ຺ຕມາ’ຕິ ວກ຺ຂາມິ, ເສສາ ກຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ກາ ອຍໍ ອຑ຺ໂຑ ວິນິຈ຺ຉິນິຕຸໍ, ອິມາ ຫິມວນ຺ເຕ ໂກສິຍຕາປສສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສສາມິ, ໂສ ເອຕາສໍ ອຑ຺ຑໍ ວິນິຈ຺ຉິນິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຑ຺ຑໍ ນ ວິນິຈ຺ຉິນິສ຺ສາມິ, ຫິມວນ຺ເຕ ໂກສິໂຍ ນາມ ຕາປໂສ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ສາຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ສຸຘາໂຠຊນໍ ເປເສສ຺ສາມິ, ໂສ ປຣສ຺ສ ອທຕ຺ວາ ນ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ທທນ຺ໂຕ ຈ ວິຈິນິຕ຺ວາ ຄຸຓວນ຺ຕານໍ ເທຕິ, ຍາ ຕຸມ຺ເຫສຸ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ຠຕ຺ຕໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ສາ ອຸຕ຺ຕມາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໒໓.

‘‘ອສຸ ພ຺ຣຫາຣຎ຺ຎຈໂຣ ມຫາມຸນິ, ນາທຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວຣຄຕ຺ເຕ ຠຸຎ຺ຊຕິ;

ວິເຈຍ຺ຍ ທານານິ ທທາຕິ ໂກສິໂຍ,

ຍສ຺ສາ ຫິ ໂສ ທສ຺ສຕິ ສາວ ເສຍ຺ຍສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣຫາຣຎ຺ຎຘໂຣຕິ ມຫາອຣຎ຺ຎວາສີ.

ອິຕິ ໂສ ຕາປສສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສຕ຺ວາ ມາຕລິໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເປເສນ຺ໂຕ ອນນ຺ຕຣໍ ຄາຖມາຫ –

໒໒໔.

‘‘ອສູ ຫິ ໂຍ ສມ຺ມຕິ ທກ຺ຂິຓໍ ທິສໍ, ຄງ຺ຄາຍ ຕີເຣ ຫິມວນ຺ຕປສ຺ສນິ;

ສ ໂກສິໂຍ ທຸລ຺ລຠປານໂຠຊໂນ, ຕສ຺ສ ສຸຘໍ ປາປຍ ເທວສາຣຖີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຕີຕິ ວສຕິ. ທກ຺ຂິຓນ຺ຕິ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ. ປສ຺ສນີຕິ ປສ຺ເສ.

ຕໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໒໒໕.

‘‘ສ ມາຕລີ ເທວວເຣນ ເປສິໂຕ, ສຫສ຺ສຍຸຕ຺ຕໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ສນ຺ທນໍ;

ສຸຂິປ຺ປເມວ ອຸປຄມ຺ມ ອສ຺ສມໍ, ອທິສ຺ສມາໂນ ມຸນິໂນ ສຸຘໍ ອທາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອທິສ຺ສມາໂນຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ມາຕລິ ເທວຣາຊສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ອສ຺ສມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອທິສ຺ສມານກາໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສຸຘໍ ອທາສິ, ທທມາໂນ ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ປຘານມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ວິຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຸເທນ຺ຕໍ ສູຣິຍໍ ນມສ຺ສມານສ຺ສ ຐິຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ສຸຘາໂຠຊນປາຕິໍ ຐເປສິ.

ໂກສິໂຍ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕໂກວ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໒໒໖.

‘‘ອຸທຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ອຸປຕິຏ຺ຐໂຕ ຫິ ເມ, ປຠງ຺ກຣໍ ໂລກຕໂມນຸທຸຕ຺ຕມໍ;

ສພ຺ພານິ ຠູຕານິ ອຘິຈ຺ຈ ວາສໂວ;

ໂກ ເນວ ເມ ປາຓິສຸ ກິໍ ສຸໂຘທຫິ.

໒໒໗.

‘‘ສງ຺ຂູປມໍ ເສຕມຕຸລ຺ຍທສ຺ສນໍ, ສຸຈິໍ ສຸຄນ຺ຘໍ ປິຍຣູປມພ຺ຠຸຕໍ;

ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພໍ ມມ ຊາຕຸ ຈກ຺ຂຸຠິ, ກາ ເທວຕາ ປາຓິສຸ ກິໍ ສຸໂຘທຫີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸທຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຸທກອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິສາລໂຕ ນິກ຺ຂມ຺ມ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາເຣ ຐຕ຺ວາ ປຠງ຺ກຣໍ ໂລກຕໂມນຸທໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ອາທິຈ຺ຈໍ ອຸປຕິຏ຺ຐໂຕ ມມ ສພ຺ພານິ ຠູຕານິ ອຘິຈ຺ຈ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕມາໂນ ວາສໂວ ນຸ ໂຂ ເອວໍ ມມ ປາຓີສຸ ກິໍ ສຸຘໍ ກິໍ ນາເມຕໍ ໂອທຫິ. ‘‘ສງ຺ຂູປມ’’ນ຺ຕິອາທີຫິ ຐິຕໂກວ ສຸຘໍ ວຓ຺ເຓຕິ.

ຕໂຕ ມາຕລິ ອາຫ –

໒໒໘.

‘‘ອຫໍ ມຫິນ຺ເທນ ມເຫສິ ເປສິໂຕ, ສຸຘາຠິຫາສິໍ ຕຸຣິໂຕ ມຫາມຸນິ;

ຊານາສິ ມໍ ມາຕລິ ເທວສາຣຖິ, ຠຸຎ຺ຊສ຺ສຸ ຠຕ຺ຕຸຕ຺ຕມ ມາຠິວາຣຍິ.

໒໒໙.

‘‘ຠຸຕ຺ຕາ ຈ ສາ ທ຺ວາທສ ຫນ຺ຕິ ປາປເກ, ຂຸທໍ ປິປາສໍ ອຣຕິໍ ທຣກ຺ລມໍ;

ໂກຘູປນາຫຎ຺ຈ ວິວາທເປສຸຓໍ, ສີຕຸຓ຺ຫ ຕນ຺ທິຎ຺ຈ ຣສຸຕ຺ຕມໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຘາຠິຫາສິນ຺ຕິ ອິມໍ ສຸຘາໂຠຊນໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຠິຫຣິໍ. ຊານາສີຕິ ຊານາຫິ ມໍ ຕ຺ວໍ, ອຫໍ ມາຕລິ ນາມ ເທວສາຣຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາຠິວາຣຍີຕິ ນ ຠຸຎ຺ຊາມີຕິ ອປ຺ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊ ມາ ປປຎ຺ຈ ກຣິ. ປາປເກຕິ ອຍຎ຺ຫິ ສຸຘາ ຠຸຕ຺ຕາ ທ຺ວາທສ ປາປຘມ຺ເມ ຫນຕິ. ຂຸທນ຺ຕິ ປຐມໍ ຕາວ ຉາຕຠາວໍ ຫນຕິ, ທຸຕິຍໍ ປານີຍປິປາສໍ, ຕຕິຍໍ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ກາຍທຣຖໍ, ປຎ຺ຈມໍ ກິລນ຺ຕຠາວໍ, ຉຏ຺ຐໍ ໂກຘໍ, ສຕ຺ຕມໍ ອຸປນາຫໍ, ອຏ຺ຐມໍ ວິວາທໍ, ນວມໍ ເປສຸຓໍ, ທສມໍ ສີຕໍ, ເອກາທສມໍ ອຸຓ຺ຫໍ, ທ຺ວາທສມໍ ຕນ຺ທິໍ ອາລສິຍຠາວໍ, ອິທໍ ຣສຸຕ຺ຕມໍ ອຸຕ຺ຕມຣສໍ ສຸຘາໂຠຊນໍ ອິເມ ທ຺ວາທສ ປາປຘມ຺ເມ ຫນຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂກສິໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ວຕສມາທານໍ ອາວິກໂຣນ຺ໂຕ –

໒໓໐.

‘‘ນ ກປ຺ປຕີ ມາຕລິ ມຍ຺ຫ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ປຸພ຺ເພ ອທຕ຺ວາ ອິຕິ ເມ ວຕຸຕ຺ຕມໍ;

ນ ຈາປິ ເອກາສ຺ນມຣິຍປູຊິຕໍ, ອສໍວິຠາຄີ ຈ ສຸຂໍ ນ ວິນ຺ທຕີ’’ຕິ. –

ຄາຖໍ ວຕ຺ວາ, ‘‘ຠນ຺ເຕ, ຕຸມ຺ເຫຫິ ປຣສ຺ສ ອທຕ຺ວາ ໂຠຊເນ ກໍ ໂທສໍ ທິສ຺ວາ ອິທໍ ວຕໍ ສມາທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ມາຕລິນາ ປຸຏ຺ໂຐ ອາຫ –

໒໓໑.

‘‘ຖີຆາຕກາ ເຍ ຈິເມ ປາຣທາຣິກາ, ມິຕ຺ຕທ຺ທຸໂນ ເຍ ຈ ສປນ຺ຕິ ສຸພ຺ພເຕ;

ສພ຺ເພ ຈ ເຕ ມຈ຺ຉຣິປຎ຺ຈມາຘມາ, ຕສ຺ມາ ອທຕ຺ວາ ອຸທກມ຺ປິ ນາສ຺ນິເຍ.

໒໓໒.

‘‘ໂສຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ປນ, ທສ຺ສາມິ ທານໍ ວິທຸສມ຺ປວຓ຺ຓິຕໍ;

ສທ຺ຘາ ວທຎ຺ຎູ ອິຘ ວີຕມຈ຺ຉຣາ, ຠວນ຺ຕິ ເຫເຕ ສຸຈິສຈ຺ຈສມ຺ມຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸພ຺ເພຕິ ປຐມໍ ອທຕ຺ວາ, ອຖ ວາ ອິຕິ ເມ ປຸພ຺ເພ ວຕຸຕ຺ຕມໍ ອິທໍ ປຸພ຺ເພວ ມຍາ ວຕໍ ສມາທິນ຺ນນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕິ. ນ ຈາປິ ເອກາສ຺ນມຣິຍປູຊິຕນ຺ຕິ ເອກກສ຺ສ ອສນໍ ນ ອຣິເຍຫິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ປູຊິຕໍ. ສຸຂນ຺ຕິ ທິພ຺ພມານຸສິກໍ ສຸຂໍ ນ ລຠຕິ. ຖີຆາຕກາຕິ ອິຕ຺ຖິຆາຕກາ. ເຍ ຈິເມຕິ ເຍ ຈ ອິເມ. ສປນ຺ຕີຕິ ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ. ສຸພ຺ພເຕຕິ ຘມ຺ມິກສມຓພ຺ຣາຫ຺ມເຓ. ມຈ຺ຉຣິປຎ຺ຈມາຕິ ມຈ຺ຉຣີ ປຎ຺ຈໂມ ເອເຕສນ຺ຕິ ມຈ຺ຉຣິປຎ຺ຈມາ. ອຘມາຕິ ອິເມ ປຎ຺ຈ ອຘມາ ນາມ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ອຫໍ ປຎ຺ຈມອຘມຠາວຠເຍນ ອທຕ຺ວາ ອຸທກມ຺ປິ ນາສ຺ນິເຍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ອິມໍ ວຕໍ ສມາທິຍິໍ. ໂສຫິຕ຺ຖິຍາ ວາຕິ ໂສ ອຫໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ. ວິທຸສມ຺ປວຓ຺ຓິຕນ຺ຕິ ວິທູຫິ ປຓ຺ຑິເຕຫິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ວຓ຺ຓິຕໍ. ສຸຈິສຈ຺ຈສມ຺ມຕາຕິ ເອເຕ ໂອກປ຺ປນິຍສທ຺ຘາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ ວທຎ຺ຎູ ວີຕມຈ຺ຉຣາ ປຸຣິສາ ສຸຈີ ເຈວ ອຸຕ຺ຕມສມ຺ມຕາ ຈ ໂຫນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມາຕລິ ທິສ຺ສມານກາເຍນ ອຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຕາ ຈຕສ຺ໂສ ເທວກຎ຺ຎາໂຍ ຈຕຸທ຺ທິສໍ ອຏ຺ຐໍສຸ, ສິຣີ ປາຈີນທິສາຍ ອຏ຺ຐາສິ, ອາສາ ທກ຺ຂິຓທິສາຍ, ສທ຺ຘາ ປຈ຺ຉິມທິສາຍ, ຫິຣີ ອຸຕ຺ຕຣທິສາຍ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໒໓໓.

‘‘ອໂຕ ມຕາ ເທວວເຣນ ເປສິຕາ, ກຎ຺ຎາ ຈຕສ຺ໂສ ກນກຕ຺ຕຈູປມາ;

ອາສາ ຈ ສທ຺ຘາ ຈ ສິຣີ ຕໂຕ ຫິຣີ, ຕໍ ອສ຺ສມໍ ອາຄມຸ ຍຕ຺ຖ ໂກສິໂຍ.

໒໓໔.

‘‘ຕາ ທິສ຺ວາ ສພ຺ໂພ ປຣມປ຺ປໂມທິໂຕ, ສຸເຠນ ວຓ຺ເຓນ ສິຂາຣິວຄ຺ຄິໂນ;

ກຎ຺ຎາ ຈຕສ຺ໂສ ຈຕຸໂຣ ຈຕຸທ຺ທິສາ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີ ມາຕລິໂນ ຈ ສມ຺ມຸຂາ.

໒໓໕.

‘‘ປຸຣິມໍ ທິສໍ ກາ ຕ຺ວໍ ປຠາສິ ເທວເຕ, ອລງ຺ກຕາ ຕາຣວຣາວ ໂອສຘີ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ກຎ຺ຈນເວລ຺ລິວິຄ຺ຄເຫ, ອາຈິກ຺ຂ ເມ ຕ຺ວໍ ກຕມາສິ ເທວຕາ.

໒໓໖.

‘‘ສິຣາຫ ເທວີ ມນຸເຊຫິ ປູຊິຕາ, ອປາປສຕ຺ຕູປນິເສວິນີ ສທາ;

ສຸຘາວິວາເທນ ຕວນ຺ຕິມາຄຕາ, ຕໍ ມໍ ສຸຘາຍ ວຣປຎ຺ຎ ຠາຊຍ.

໒໓໗.

‘‘ຍສ຺ສາຫມິຈ຺ຉາມິ ສຸຘໍ ມຫາມຸນິ, ໂສ ສພ຺ພກາເມຫິ ນໂຣ ປໂມທຕິ;

ສິຣີຕິ ມໍ ຊານຫິ ຊູຫຕຸຕ຺ຕມ, ຕໍ ມໍ ສຸຘາຍ ວຣປຎ຺ຎ ຠາຊຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອໂຕຕິ ຕໂຕ. ມຕາຕິ ອນຸມຕາ, ອຖ ເທວວເຣນ ອນຸມຕາ ເຈວ ເປສິຕາ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສພ຺ໂພ ປຣມປ຺ປໂມທິໂຕຕິ ອນວເສໂສ ຫຸຕ຺ວາ ອຕິປໂມທິໂຕ. ‘‘ສາມ’’ນ຺ຕິປິ ປາໂຐ, ຕາ ເທວຕາ ສາມໍ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈຕຸໂຣຕິ ຈຕຸຣາ. ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ, ຈາຕຸຣິເຍນ ສມນ຺ນາຄຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕາຣວຣາຕິ ຕາຣການໍ ວຣາ. ກຎ຺ຈນເວລ຺ລິວິຄ຺ຄເຫຕິ ກຎ຺ຈນຣູປສທິສສຣີເຣ. ສິຣາຫາຕິ ສິຣີ ອຫໍ. ຕວນ຺ຕິມາຄຕາຕິ ຕວ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຕາ. ຠາຊຍາຕິ ຍຖາ ມໍ ສຸຘາ ຠຊຕິ, ຕຖາ ກໂຣຫິ, ສຸຘໍ ເມ ເທຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊານຫີຕິ ຊານ. ຊູຫຕຸຕ຺ຕມາຕິ ອຄ຺ຄິໍ ຊຸຫນ຺ຕານໍ ອຸຕ຺ຕມ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂກສິໂຍ ອາຫ –

໒໓໘.

‘‘ສິປ຺ເປນ ວິຊ຺ຊາຈຣເຓນ ພຸທ຺ຘິຍາ, ນຣາ ອຸເປຕາ ປຄຸຓາ ສກມ຺ມຸນາ;

ຕຍາ ວິຫີນາ ນ ລຠນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈນໍ, ຕຍິທໍ ນ ສາຘຸ ຍທິທໍ ຕຍາ ກຕໍ.

໒໓໙.

‘‘ປສ຺ສາມິ ໂປສໍ ອລສໍ ມຫຄ຺ຆສໍ, ສຸທຸກ຺ກຸລີນມ຺ປິ ອຣູປິມໍ ນຣໍ;

ຕຍານຸຄຸຕ຺ໂຕ ສິຣິ ຊາຕິມາມປິ, ເປເສຕິ ທາສໍ ວິຍ ໂຠຄວາ ສຸຂີ.

໒໔໐.

‘‘ຕໍ ຕໍ ອສຈ຺ຈໍ ອວິຠຊ຺ຊເສວິນິໍ, ຊານາມິ ມູຬ຺ຫໍ ວິທຸຣານຸປາຕິນິໍ;

ນ ຕາທິສີ ອຣຫຕິ ອາສນູທກໍ, ກຸໂຕ ສຸຘາ ຄຈ຺ຉ ນ ມຍ຺ຫ ຣຸຈ຺ຈສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສິປ຺ເປນາຕິ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖຘນຸສິປ຺ປາທິນາ. ວິຊ຺ຊາຈຣເຓນາຕິ ເວທຕ຺ຕຍສງ຺ຂາຕາຍ ວິຊ຺ຊາຍ ເຈວ ສີເລນ ຈ. ປຄຸຓາ ສກມ຺ມຸນາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຣິສກາເຣນ ປຘານຄຸຓສມນ຺ນາຄຕາ. ກິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈິ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ຍສໍ ວາ ສຸຂໍ ວາ ນ ລຠນ຺ຕິ. ຍທິທນ຺ຕິ ຍໍ ເອຕໍ ອິສ຺ສຣິຍຕ຺ຖາຍ ສິປ຺ປານິ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຈຣນ຺ຕານໍ ຕຍາ ເວກລ຺ລໍ ກຕໍ, ຕໍ ເຕ ນ ສາຘຸ. ອຣູປິມນ຺ຕິ ວິຣູປໍ. ຕຍານຸຄຸຕ຺ໂຕຕິ ຕຍາ ອນຸຣກ຺ຂິໂຕ. ຊາຕິມາມປີຕິ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ນມ຺ປິ ສິປ຺ປວິຊ຺ຊາຈຣຓພຸທ຺ຘິກມ຺ເມຫິ ສມ຺ປນ຺ນມ຺ປິ. ເປເສຕີຕິ ເປສນກາຣກໍ ກໂຣຕິ. ຕໍ ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ມາ ຕໍ. ອສຈ຺ຈນ຺ຕິ ສຠາວສງ຺ຂາເຕ ສຈ຺ເຈ ອວຕ຺ຕນຕາຍ ອສຈ຺ຈໍ ອຸຕ຺ຕມຠາວຣຫິຕໍ. ອວິຠຊ຺ຊເສວິນິນ຺ຕິ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ຍຸຕ຺ຕາຍຸຕ຺ຕໍ ອຊານິຕ຺ວາ ສິປ຺ປາທິສມ຺ປນ຺ເນປິ ອິຕເຣປິ ເສວມານໍ. ວິທຸຣານຸປາຕິນິນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕານຸປາຕິນິໍ ປຓ຺ຑິເຕ ປາເຕຕ຺ວາ ໂປເຖຕ຺ວາ ວິເຫເຐຕ຺ວາ ຈຣມານໍ. ກຸໂຕ ສຸຘາຕິ ຕາທິສາຍ ນິຄ຺ຄຸຓາຍ ກຸໂຕ ສຸຘາໂຠຊນໍ, ນ ເມ ຣຸຈ຺ຈສິ, ຄຈ຺ຉ ມາ ອິຘ ຕິຏ຺ຐາຕິ.

ສາ ເຕນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍິ. ຕໂຕ ໂສ ອາສາຍ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໔໑.

‘‘ກາ ສຸກ຺ກທາຐາ ປຏິມຸກ຺ກກຸຓ຺ຑລາ, ຈິຕ຺ຕງ຺ຄທາ ກມ຺ພຸວິມຏ຺ຐຘາຣິນີ;

ໂອສິຕ຺ຕວຓ຺ຓໍ ປຣິທຍ຺ຫ ໂສຠສິ, ກຸສຄ຺ຄິຣຕ຺ຕໍ ອປິຬຍ຺ຫ ມຎ຺ຊຣິໍ.

໒໔໒.

‘‘ມິຄີວ ຠນ຺ຕາ ສຣຈາປຘາຣິນາ, ວິຣາຘິຕາ ມນ຺ທມິວ ອຸທິກ຺ຂສິ;

ໂກ ເຕ ທຸຕີໂຍ ອິທ ມນ຺ທໂລຈເນ, ນ ຠາຍສິ ເອກິກາ ການເນ ວເນ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕງ຺ຄທາຕິ ຈິຕ຺ເຣຫິ ອງ຺ຄເທຫິ ສມນ຺ນາຄຕາ. ກມ຺ພຸວິມຏ຺ຐຘາຣິນີຕິ ກຣຓປຣິນິຏ຺ຐິເຕນ ວິມຏ຺ຐສຸວຓ຺ຓາລງ຺ກາຣຘາຣິນີ. ໂອສິຕ຺ຕວຓ຺ຓນ຺ຕິ ອວສິຕ຺ຕອຸທກຘາຣວຓ຺ຓໍ ທິພ຺ພທຸກູລໍ. ປຣິທຍ຺ຫາຕິ ນິວາເສຕ຺ວາ ເຈວ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຈ. ກຸສຄ຺ຄິຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ກຸສຕິຓຄ຺ຄິສິຂາວຓ຺ຓໍ. ອປິຬຍ຺ຫ ມຎ຺ຊຣິນ຺ຕິ ສປລ຺ລວໍ ອໂສກກຓ຺ຓິກໍ ກຓ຺ເຓ ປິຬນ຺ຘິຕ຺ວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສຣຈາປຘາຣິນາຕິ ລຸທ຺ເທນ. ວິຣາຘິຕາຕິ ວິຣທ຺ຘປຫາຣາ. ມນ຺ທມິວາຕິ ຍຖາ ສາ ມິຄີ ຠີຕາ ວນນ຺ຕເຣ ຐຕ຺ວາ ຕໍ ມນ຺ທໍ ມນ຺ທໍ ໂອໂລເກຕິ, ເອວໍ ໂອໂລເກສິ.

ຕໂຕ ອາສາ ອາຫ –

໒໔໓.

‘‘ນ ເມ ທຸຕີໂຍ ອິຘ ມຕ຺ຖິ ໂກສິຍ, ມສກ຺ກສາຣປ຺ປຠວມ຺ຫິ ເທວຕາ;

ອາສາ ສຸຘາສາຍ ຕວນ຺ຕິມາຄຕາ, ຕໍ ມໍ ສຸຘາຍ ວຣປຎ຺ຎ ຠາຊຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມສກ຺ກສາຣປ຺ປຠວາຕິ ຕາວຕິໍສຠວເນ ສມ຺ຠວາ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂກສິໂຍ ‘‘ຕ຺ວໍ ກິຣ ໂຍ ເຕ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ອາສາຜລນິປ຺ຜາທເນນ ອາສໍ ເທສິ, ໂຍ ເຕ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສ ນ ເທສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຍາ ສມາ ປຕ຺ຖິຕຕ຺ຖວິນາສິກາ’’ຕິ ທີເປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໔໔.

‘‘ອາສາຍ ຍນ຺ຕິ ວາຓິຊາ ຘເນສິໂນ, ນາວໍ ສມາຣຸຍ຺ຫ ປເຣນ຺ຕິ ອຓ຺ຓເວ;

ເຕ ຕຕ຺ຖ ສີທນ຺ຕິ ອໂຖປິ ເອກທາ, ຊີນາຘນາ ເອນ຺ຕິ ວິນຏ຺ຐປາຠຕາ.

໒໔໕.

‘‘ອາສາຍ ເຂຕ຺ຕານິ ກສນ຺ຕິ ກສ຺ສກາ, ວປນ຺ຕິ ພີຊານິ ກໂຣນ຺ຕຸປາຍໂສ;

ອີຕີນິປາເຕນ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ວາ, ນ ກິຎ຺ຈິ ວິນ຺ທນ຺ຕິ ຕໂຕ ຜລາຄມໍ.

໒໔໖.

‘‘ອຖຕ຺ຕກາຣານິ ກໂຣນ຺ຕິ ຠຕ຺ຕຸສຸ, ອາສໍ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ ນຣາ ສຸເຂສິໂນ;

ເຕ ຠຕ຺ຕຸຣຕ຺ຖາ ອຕິຄາຬ຺ຫິຕາ ປຸນ, ທິສາ ປນສ຺ສນ຺ຕິ ອລທ຺ຘ ກິຎ຺ຈນໍ.

໒໔໗.

‘‘ຫິຕ຺ວານ ຘຎ຺ຎຎ຺ຈ ຘນຎ຺ຈ ຎາຕເກ, ອາສາຍ ສຄ຺ຄາຘິມນາ ສຸເຂສິໂນ;

ຕປນ຺ຕິ ລູຂມ຺ປິ ຕປໍ ຈິຣນ຺ຕຣໍ, ກຸມຄ຺ຄມາຣຸຍ຺ຫ ປເຣນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໒໔໘.

‘‘ອາສາ ວິສໍວາທິກສມ຺ມຕາ ອິເມ, ອາເສ ສຸຘາສໍ ວິນຍສ຺ສຸ ອຕ຺ຕນິ;

ນ ຕາທິສີ ອຣຫຕິ ອາສນູທກໍ, ກຸໂຕ ສຸຘາ ຄຈ຺ຉ ນ ມຍ຺ຫ ຣຸຈ຺ຈສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປເຣນ຺ຕີຕິ ປກ຺ຂນ຺ທນ຺ຕິ. ຊີນາຘນາຕິ ຊີນຘນາ. ອິຕິ ຕວ ວເສນ ເອເກ ສມ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ເອເກ ວິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕຍາ ສທິສາ ປາປຘມ຺ມາຕິ ວທຕິ. ກໂຣນ຺ຕຸປາຍໂສຕິ ຕໍ ຕໍ ກິຈ຺ຈໍ ອຸປາເຍນ ກໂຣນ຺ຕິ. ອີຕີນິປາເຕນາຕິ ວິສມວາຕມູສິກສລຠສຸກປາຓກເສຕຏ຺ຐິກໂຣຄາທີນໍ ສສ຺ສຸປທ຺ທວານໍ ອຎ຺ຎຕຣນິປາເຕນ ວາ. ຕໂຕຕິ ຕໂຕ ສສ຺ສໂຕ ເຕ ກິຎ຺ຈິ ຜລໍ ນ ວິນ຺ທນ຺ຕິ, ເຕສມ຺ປິ ອາສຈ຺ເຉທນກມ຺ມໍ ຕ຺ວເມວ ກໂຣສີຕິ ວທຕິ. ອຖຕ຺ຕກາຣານີຕິ ຍຸທ຺ຘຠູມີສຸ ປຸຣິສກາເຣ. ອາສໍ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາຕິ ອິສ຺ສຣິຍາສໍ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ. ຠຕ຺ຕຸຣຕ຺ຖາຕິ ສາມິໂນ ອຕ຺ຖາຍ. ອຕິຄາຬິຕາຕິ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກຫິ ອຕິປີຬິຕາ ວິລຸຕ຺ຕສາປເຕຍ຺ຍາ ທ຺ຘສ຺ຕເສນວາຫນາ ຫຸຕ຺ວາ. ປນສ຺ສນ຺ຕີຕິ ປລາຍນ຺ຕິ. ອລທ຺ຘ ກິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈິ ອິສ຺ສຣິຍໍ ອລຠິຕ຺ວາ. ອິຕິ ເອເຕສມ຺ປິ ອິສ຺ສຣິຍາລາຠໍ ຕ຺ວເມວ ກໂຣສີຕິ ວທຕິ. ສຄ຺ຄາຘິມນາຕິ ສຄ຺ຄໍ ອຘິຄນ຺ຕຸມນາ. ລູຂນ຺ຕິ ນິໂຣຊໍ ປຎ຺ຈຕປາທິກໍ ກາຍກິລມຖໍ. ຈິຣນ຺ຕຣນ຺ຕິ ຈິຣກາລໍ. ອາສາ ວິສໍວາທິກສມ຺ມຕາ ອິເມຕິ ເອວໍ ອິເມ ສຕ຺ຕາ ສຄ຺ຄາສາຍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຕ຺ວໍ ອາສາ ນາມ ວິສໍວາທິກສມ຺ມຕາ ວິສໍວາທິກາຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕາ. ອາເສຕິ ຕໍ ອາລປຕິ.

ສາປິ ເຕນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ອນ຺ຕຣຘາຍິ. ຕໂຕ ສທ຺ຘາຍ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໒໔໙.

‘‘ທທ຺ທລ຺ລມານາ ຍສສາ ຍສສ຺ສິນີ, ຊິຆຎ຺ຎນາມວ຺ຫຍນໍ ທິສໍ ປຕິ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ກຎ຺ຈນເວລ຺ລິວິຄ຺ຄເຫ, ອາຈິກ຺ຂ ເມ ຕ຺ວໍ ກຕມາສິ ເທວເຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທທ຺ທລ຺ລມານາຕິ ຊລມານາ. ຊິຆຎ຺ຎນາມວ຺ຫຍນນ຺ຕິ ອປຣາຕິ ຈ ປຈ຺ຉິມາຕິ ຈ ເອວໍ ຊິຆຎ຺ເຎນ ລາມເກນ ນາເມນ ວຸຈ຺ຈມານໍ ທິສໍ ປຕິ ທທ຺ທລ຺ລມານາ ຕິຏ຺ຐສິ.

ຕໂຕ ສາ ຄາຖມາຫ –

໒໕໐.

‘‘ສທ຺ຘາຫ ເທວີ ມນຸເຊຫິ ປູຊິຕາ, ອປາປສຕ຺ຕູປນິເສວິນີ ສທາ;

ສຸຘາວິວາເທນ ຕວນ຺ຕິ ມາຄຕາ, ຕໍ ມໍ ສຸຘາຍ ວຣປຎ຺ຎ ຠາຊຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສທ຺ຘາຕິ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ວຈນປຕ຺ຕິຍາຍນາ ສາວຊ຺ຊາປິ ໂຫຕິ ອນວຊ຺ຊາປິ. ປູຊິຕາຕິ ອນວຊ຺ຊໂກຏ຺ຐາສວເສນ ປູຊິຕາ. ອປາປສຕ຺ຕູປນິເສວິນີຕິ ອນວຊ຺ຊສທ຺ຘາຍ ຈ ເອກນ຺ຕປຕ຺ຕິຍາຍນຸສຠາວາຣ ປເຣສຸປິ ປຕ຺ຕິຍາຍນວິທຫນສມຕ຺ຖາຍ ເທວຕາເຍຕໍ ນາມໍ.

ອຖໍ ນໍ ໂກສິໂຍ ‘‘ອິເມ ສຕ຺ຕາ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ວຈນໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ຕໍ ຕໍ ກໂຣນ຺ຕາ ກຕ຺ຕພ຺ພໂຕ ອກຕ຺ຕພ຺ພເມວ ພຫຸຕຣໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຕຍາ ກາຣິຕໍ ນາມ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອວມາຫ –

໒໕໑.

‘‘ທານໍ ທມໍ ຈາຄມໂຖປິ ສໍຍມໍ, ອາທາຍ ສທ຺ຘາຍ ກໂຣນ຺ຕິ ເຫກທາ;

ເຖຍ຺ຍໍ ມຸສາ ກູຏມໂຖປິ ເປສຸຓໍ, ກໂຣນ຺ຕິ ເຫເກ ປຸນ ວິຈ຺ຈຸຕາ ຕຍາ.

໒໕໒.

‘‘ຠຣິຍາສຸ ໂປໂສ ສທິສີສຸ ເປກ຺ຂວາ, ສີລູປປນ຺ນາສຸ ປຕິພ຺ພຕາສຸປິ;

ວິເນຕ຺ວານ ຉນ຺ທໍ ກຸລິຕ຺ຖິຣາສຸປິ, ກໂຣຕິ ສທ຺ຘໍ ປຸນ ກຸມ຺ຠທາສິຍາ.

໒໕໓.

‘‘ຕ຺ວເມວ ສທ຺ເຘ ປຣທາຣເສວິນີ, ປາປໍ ກໂຣສິ ກຸສລມ຺ປິ ຣິຎ຺ຈສິ;

ນ ຕາທິສີ ອຣຫຕິ ອາສນູທກໍ, ກຸໂຕ ສຸຘາ ຄຈ຺ຉ ນ ມຍ຺ຫ ຣຸຈ຺ຈສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທານນ຺ຕິ ທສວຕ຺ຖຸກໍ ປຸຎ຺ຎເຈຕນໍ. ທມນ຺ຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍທມນໍ. ຈາຄນ຺ຕິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມປຣິຈ຺ຈາຄໍ. ສໍຍມນ຺ຕິ ສີລໍ. ອາທາຍ ສທ຺ຘາຍາຕິ ‘‘ເອຕານິ ທານາທີນິ ມຫານິສໍສານິ ກຕ຺ຕພ຺ພານີ’’ຕິ ວທຕໍ ວຈນໍ ສທ຺ຘາຍ ອາທິຍິຕ຺ວາປິ ກໂຣນ຺ຕິ ເອກທາ. ກູຏນ຺ຕິ ຕຸລາກູຏາທິກໍ ວາ ຄາມກູຏາທິກໍ ກມ຺ມໍ ວາ. ກໂຣນ຺ຕິ ເຫເກຕິ ເອເກ ມນຸສ຺ສາ ເອວຣູເປສຸ ນາມ ກາເລສຸ ອິເມສຎ຺ຈ ອຕ຺ຖາຍ ເຖຍ຺ຍາທີນິ ກຕ຺ຕພ຺ພານີຕິ ເກສຎ຺ຈິ ວຈນໍ ສທ຺ທຫິຕ຺ວາ ເອຕານິປິ ກໂຣນ຺ຕິ. ປຸນ ວິຈ຺ຈຸຕາ ຕຍາຕິ ປຸນ ຕຍາ ວິສຸຕ຺ຕາ ສາວຊ຺ຊທຸກ຺ຂວິປາກາເນຕານິ ນ ກຕ຺ຕພ຺ພານີຕິ ວທຕໍ ວຈນໍ ອປຕ຺ຕິຍາຍິຕ຺ວາປິ ກໂຣນ຺ຕິ. ອິຕິ ຕວ ວເສນ ສາວຊ຺ຊມ຺ປິ ອນວຊ຺ຊມ຺ປິ ກເຣຍ຺ຍາສິ ວທຕິ.

ສທິສີສູຕິ ຊາຕິໂຄຕ຺ຕສີລາທີຫິ ສທິສີສຸ. ເປກ຺ຂວາຕິ ເປກ຺ຂາ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຓ຺ຫາ, ສຕຓ຺ໂຫຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຉນ຺ທນ຺ຕິ ຉນ຺ທຣາຄໍ. ກໂຣຕິ ສທ຺ຘນ຺ຕິ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ ວຈເນ ສທ຺ຘໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສາ ‘‘ອຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອິທໍ ນາມ ອຸປກາຣໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິຍາ ປຕ຺ຕິຍາຍິຕ຺ວາ ກຸລິຕ຺ຖິໂຍປິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຕເມວ ປຏິເສວຕິ, ອສຸກາ ນາມ ຕຸມ຺ເຫສຸ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາຕິ ກຸມ຺ຠທາສິຍາປິ ວຈເນ ສທ຺ຘໍ ກຕ຺ວາວ ປຣທາຣໍ ເສວຕິ. ຕ຺ວເມວ ສທ຺ເຘ ປຣທາຣເສວິນີຕິ ຍສ຺ມາ ຕໍ ຕໍ ປຕ຺ຕິຍາຍິຕ຺ວາ ຕວ ວເສນ ປຣທາຣໍ ເສວນ຺ຕິ ປາປໍ ກໂຣນ຺ຕິ ກຸສລໍ ຊຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຕ຺ວເມວ ປຣທາຣເສວິນີ ຕ຺ວໍ ປາປານິ ກໂຣສິ, ກຸສລມ຺ປິ ຣິຎ຺ຈສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຍາ ສມາ ໂລກວິນາສິກາ ປາປຘມ຺ມາ, ຄຈ຺ຉ ນ ເມ ຣຸຈ຺ຈສີຕິ.

ສາ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ຕຣຘາຍິ. ໂກສິໂຍປິ ອຸຕ຺ຕຣໂຕ ຐິຕາຍ ຫິຣິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໒໕໔.

‘‘ຊິຆຎ຺ຎຣຕ຺ຕິໍ ອຣຸຓສ຺ມິມູຫເຕ, ຍາ ທິສ຺ສຕິ ອຸຕ຺ຕມຣູປວຓ຺ຓິນີ;

ຕຖູປມາ ມໍ ປຏິຠາສິ ເທວເຕ, ອາຈິກ຺ຂ ເມ ຕ຺ວໍ ກຕມາສິ ອຈ຺ຉຣາ.

໒໕໕.

‘‘ກາຬາ ນິທາເຆຣິວ ອຄ຺ຄິຊາຣິວ, ອນິເລຣິຕາ ໂລຫິຕປຕ຺ຕມາລິນີ;

ກາ ຕິຏ຺ຐສິ ມນ຺ທມິຄາວໂລກຍໍ, ຠາເສສມານາວ ຄິຣໍ ນ ມຸຎ຺ຈສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊິຆຎ຺ຎຣຕ຺ຕິນ຺ຕິ ປຈ຺ຉິມຣຕ຺ຕິໍ, ຣຕ຺ຕິປຣິໂຍສາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອູຫເຕຕິ ອຣຸເຓ ອຸຄ຺ຄເຕ. ຍາຕິ ຍາ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ທິສາ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓຕາຍ ອຸປ຺ປມຣູປຘຣາ ຫຸຕ຺ວາ ທິສ຺ສຕິ. ກາຬາ ນິທາເຆຣິວາຕິ ນິທາຆສມເຍ ກາຬວລ຺ລິ ວິຍ. ອຄ຺ຄິຊາຣິວາຕິ ອຄ຺ຄິຊາລາ ອິວ, ສາປິ ນິຊ຺ຌາມເຂຕ຺ເຕສຸ ຕຣຸຓອຸຏ຺ຐິຕກາຬວລ຺ລິ ວິຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂລຫິຕປຕ຺ຕມາລິນີຕິ ໂລຫິຕວຓ຺ເຓຫິ ປຕ຺ເຕຫິ ປຣິວຸຕາ. ກາ ຕິຏ຺ຐສີຕິ ຍຖາ ສາ ຕຣຸຓກາຬວລ຺ລິ ວາເຕຣິຕາ ວິລາສມານາ ໂສຠມານາ ຕິຏ຺ຐຕິ, ເອວໍ ກາ ນາມ ຕ຺ວໍ ຕິຏ຺ຐສິ. ຠາເສສມານາວາຕິ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຠາສິຕຸກາມາ ວິຍ ໂຫສິ, ນ ຈ ຄິຣໍ ມຸຎ຺ຈສິ.

ຕໂຕ ສາ ຄາຖມາຫ –

໒໕໖.

‘‘ຫິຣາຫ ເທວີ ມນຸເຊຫິ ປູຊິຕາ, ອປາປສຕ຺ຕູປນິເສວິນີ ສທາ;

ສຸຘາວິວາເທນ ຕວນ຺ຕິມາຄຕາ, ສາຫໍ ນ ສກ຺ໂກມິ ສຸຘມ຺ປິ ຍາຈິຕຸໍ;

ໂກປີນຣູປາ ວິຍ ຍາຈນິຕ຺ຖິຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຫິຣາຫນ຺ຕິ ຫິຣີ ອຫໍ. ສຸຘມ຺ປີຕິ ສາ ອຫໍ ສຸຘາໂຠຊນໍ ຕໍ ຍາຈິຕຸມ຺ປິ ນ ສກ຺ໂກມິ. ກິໍກາຣຓາ? ໂກປີນຣູປາ ວິຍ ຍາຈນິຕ຺ຖິຍາ, ຍສ຺ມາ ອິຕ຺ຖິຍາ ຍາຈນາ ນາມ ໂກປີນຣູປາ ວິຍ ຣຫສ຺ສງ຺ຄວິວຣຓສທິສາ ໂຫຕິ, ນິລ຺ລຊ຺ຊາ ວິຍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຕາປໂສ ທ຺ເວ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໒໕໗.

‘‘ຘມ຺ເມນ ຎາເຍນ ສຸຄຕ຺ເຕ ລຈ຺ຉສິ, ເອໂສ ຫິ ຘມ຺ໂມ ນ ຫິ ຍາຈນາ ສຸຘາ.

ຕໍ ຕໍ ອຍາຈນ຺ຕິມຫໍ ນິມນ຺ຕເຍ, ສຸຘາຍ ຍຎ຺ຈິຈ຺ຉສິ ຕມ຺ປິ ທມ຺ມິ ເຕ.

໒໕໘.

‘‘ສາ ຕ຺ວໍ ມຍາ ອຊ຺ຊ ສກມ຺ຫິ ອສ຺ສເມ, ນິມນ຺ຕິຕາ ກຎ຺ຈນເວລ຺ລິວິຄ຺ຄເຫ;

ຕຸວຎ຺ຫິ ເມ ສພ຺ພຣເສຫິ ປູຊິຍາ, ຕໍ ປູຊຍິຕ຺ວານ ສຸຘມ຺ປິ ອສ຺ນິເຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ເມນາຕິ ສຠາເວນ. ຎາເຍນາຕິ ກາຣເຓນ. ນ ຫິ ຍາຈນາ ສຸຘາຕິ ນ ຫິ ຍາຈນາຍ ສຸຘາ ລພ຺ຠຕິ, ເຕເນວ ກາຣເຓນ ອິຕຣາ ຕິສ຺ໂສ ນລຠິໍສຸ. ຕໍ ຕນ຺ຕິ ຕສ຺ມາ ຕໍ. ຍຎ຺ຈິຈ຺ຉສີຕິ ນ ເກວລໍ ນິມນ຺ເຕມິເຍວ, ຍຎ຺ຈ ສຸຘໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕມ຺ປິ ທມ຺ມິ ເຕ. ກຎ຺ຈນເວລ຺ລິວິຄ຺ຄເຫຕິ ກຎ຺ຈນຣາສິສສ຺ສິຣິກສຣີເຣ. ປູຊິຍາຕິ ນ ເກວລໍ ສຸຘາຍ, ອຎ຺ເຎຫິປິ ສພ຺ພຣເສຫິ ຕ຺ວໍ ມຍາ ປູເຊຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາວ. ອສ຺ນິເຍຕິ ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ສເຈ ສຸຘາຍ ອວເສສໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຫມ຺ປິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ.

ຕໂຕ ອປຣາ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘຄາຖາ –

໒໕໙.

‘‘ສາ ໂກສິເຍນານຸມຕາ ຊຸຕີມຕາ, ອທ຺ຘາ ຫິຣິ ຣມ຺ມໍ ປາວິສິ ຍສ຺ສມໍ;

ອຸທກວນ຺ຕໍ ຜລມຣິຍປູຊິຕໍ, ອປາປສຕ຺ຕູປນິເສວິຕໍ ສທາ.

໒໖໐.

‘‘ຣຸກ຺ຂຄ຺ຄຫານາ ພຫຸເກຕ຺ຖ ປຸປ຺ຜິຕາ, ອມ຺ພາ ປິຍາລາ ປນສາ ຈ ກິໍສຸກາ;

ໂສຠຎ຺ຊນາ ໂລທ຺ທມໂຖປິ ປທ຺ຘກາ, ເກກາ ຈ ຠງ຺ຄາ ຕິລກາ ສຸປຸປ຺ຜິຕາ.

໒໖໑.

‘‘ສາລາ ກເຣຣີ ພຫຸເກຕ຺ຖ ຊມ຺ພຸໂຍ, ອສ຺ສຕ຺ຖນິຄ຺ໂຣຘມຘຸກເວຕສາ;

ອຸທ຺ທາລກາ ປາຏລິ ສິນ຺ທຸວາຣກາ, ມນຸຎ຺ຎຄນ຺ຘາ ມຸຈລິນ຺ທເກຕກາ.

໒໖໒.

‘‘ຫເຣຓຸກາ ເວຬຸກາ ເກຓຸ ຕິນ຺ທຸກາ, ສາມາກນີວາຣມໂຖປິ ຈີນກາ;

ໂມຈາ ກທລີ ພຫຸເກຕ຺ຖ ສາລິໂຍ, ປວີຫໂຍ ອາຠູຊິໂນ ຈ ຕຓ຺ຑຸລາ.

໒໖໓.

‘‘ຕສ຺ເສວຸຕ຺ຕຣປສ຺ເສນ, ຊາຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີ ສິວາ;

ອກກ຺ກສາ ອປພ຺ຠາຣາ, ສາຘຸ ອປ຺ປຏິຄນ຺ຘິກາ.

໒໖໔.

‘‘ຕຕ຺ຖ ມຈ຺ຉາ ສນ຺ນິຣຕາ, ເຂມິໂນ ພຫຸໂຠຊນາ;

ສິງ຺ຄູ ສວງ຺ກາ ສໍກຸລາ, ສຕວງ຺ກາ ຈ ໂຣຫິຕາ;

ອາຬິຄຄ຺ຄຣກາກິຓ຺ຓາ, ປາຐີນາ ກາກມຈ຺ຉກາ.

໒໖໕.

‘‘ຕຕ຺ຖ ປກ຺ຂີ ສນ຺ນິຣຕາ, ເຂມິໂນ ພຫຸໂຠຊນາ;

ຫໍສາ ໂກຎ຺ຈາ ມຍູຣາ ຈ, ຈກ຺ກວາກາ ຈ ກຸກ຺ກຸຫາ;

ກຸຓາລກາ ພຫູ ຈິຕ຺ຣາ, ສິຂຓ຺ຑີ ຊີວຊີວກາ.

໒໖໖.

‘‘ຕຕ຺ຖ ປານາຍ ມາຍນ຺ຕິ, ນານາ ມິຄຄຓາ ພຫູ;

ສີຫາ ພ຺ຍຄ຺ຆາ ວຣາຫາ ຈ, ອຈ຺ຉໂກກຕຣຈ຺ຉໂຍ.

໒໖໗.

‘‘ປລາສາທາ ຄວຊາ ຈ, ມຫິໍສາ ໂຣຫິຕາ ຣຸຣູ;

ເອເຓຍ຺ຍາ ຈ ວຣາຫາ ຈ, ຄຓິໂນ ນີກສູກຣາ;

ກທລິມິຄາ ພຫຸເກຕ຺ຖ, ພິຬາຣາ ສສກຓ຺ຓິກາ.

໒໖໘.

‘‘ຉມາຄິຣີ ປຸປ຺ຜວິຈິຕ຺ຣສນ຺ຖຕາ, ທິຊາຠິຆຸຏ຺ຐາ ທິຊສງ຺ຆເສວິຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊຸຕີມຕາຕິ ອານຸຠາວສມ຺ປນ຺ເນນ. ປາວິສິ ຍສ຺ສມນ຺ຕິ ປາວິສິ ອສ຺ສມໍ, ຍ-ກາໂຣ ພ຺ຍຎ຺ຊນສນ຺ຘິກໂຣ. ອຸທກວນ຺ຕນ຺ຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ອຸທກສມ຺ປນ຺ນໍ. ຜລນ຺ຕິ ອເນກຜລສມ຺ປນ຺ນໍ. ອຣິຍປູຊິຕນ຺ຕິ ນີວຣຓໂທສຣຫິເຕຫິ ຌານລາຠີຫິ ອຣິເຍຫິ ປູຊິຕໍ ປສຕ຺ຖໍ. ຣຸກ຺ຂຄ຺ຄຫານາຕິ ປຸປ຺ຜູປຄຜລູປຄຣຸກ຺ຂຄຫນາ. ໂສຠຎ຺ຊນາຕິ ສິຄ຺ຄຸຣຸກ຺ຂາ. ໂລທ຺ທມໂຖປິ ປທ຺ຘກາຕິ ໂລທ຺ທຣຸກ຺ຂາ ຈ ປທຸມຣຸກ຺ຂາ ຈ. ເກກາ ຈ ຠງ຺ຄາຕິ ເອວໍນາມກາ ຣຸກ຺ຂາ ເອວ. ກເຣຣີຕິ ກເຣຣິຣຸກ຺ຂາ. ອຸທ຺ທາລກາຕິ ວາຕຆາຕກາ. ມຸຈລິນ຺ທເກຕກາຕິ ມຸຈລິນ຺ທາ ຈ ປຎ຺ຈວິຘເກຕກາ ຈ. ຫເຣຓຸກາຕິ ອປຣຓ຺ຓຊາຕິ. ເວຬຸກາຕິ ວໍສເຠທກາ. ເກຓູຕິ ອຣຎ຺ຎມາສາ. ຕິນ຺ທຸກາຕິ ຕິມ຺ພຣຸຣຸກ຺ຂາ. ຈີນກາຕິ ຂຸທ຺ທກຣາຊມາສາ. ໂມຈາຕິ ອຏ຺ຐິກກທລິໂຍ. ສາລິໂຍຕິ ນານປ຺ປກາຣາ ຊາຕສ຺ສຣໍ ອຸປນິສ຺ສາຍ ຊາຕາ ສາລິໂຍ. ປວີຫໂຍຕິ ນານປ຺ປກາຣາ ວີຫໂຍ. ອາຠູຊິໂນຕິ ຠຸຊປຕ຺ຕາ. ຕຓ຺ຑຸລາຕິ ນິກ຺ກຸຓ຺ຑກຖຸສານິ ສຍໍຊາຕຕຓ຺ຑຸລສີສານິ.

ຕສ຺ເສວາຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ອສ຺ສມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣທິສາຠາເຄ. ໂປກ຺ຂຣຓີຕິ ປຎ຺ຈວິຘປທຸມສຎ຺ຉນ຺ນາ ຊາຕສ຺ສຣໂປກ຺ຂຣຓີ. ອກກ຺ກສາຕິ ມຈ຺ຉສິປ຺ປິກເສວາລາທິກກ຺ກສຣຫິຕາ. ອປພ຺ຠາຣາຕິ ອຈ຺ຉິນ຺ນຕຏາ ສມຕິຕ຺ຖາ. ອປ຺ປຏິຄນ຺ຘິກາຕິ ອປຏິກ຺ກູລຄນ຺ເຘນ ອຸທເກນ ສມນ຺ນາຄຕາ. ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ສາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ. ເຂມິໂນຕິ ອຠຍາ. ‘‘ສິງ຺ຄູ’’ຕິອາທີນິ ເຕສໍ ມຈ຺ຉານໍ ນາມານິ. ກຸຓາລກາຕິ ໂກກິລາ. ຈິຕ຺ຣາຕິ ຈິຕ຺ຣປຕ຺ຕາ. ສິຂຓ຺ຑີຕິ ອຸຏ຺ຐິຕສິຂາ ໂມຣາ, ອຎ຺ເຎປິ ວາ ມຕ຺ຖເກ ຊາຕສິຂາ ປກ຺ຂິໂນ. ປານາຍ ມາຍນ຺ຕີຕິ ປານາຍ ອາຍນ຺ຕິ. ປລາສາທາຕິ ຂຄ຺ຄາ. ຄວຊາຕິ ຄວຍາ. ຄຓິໂນຕິ ໂຄກຓ຺ຓາ. ກຓ຺ຓິກາຕິ ກຓ຺ຓິກມິຄາ. ຉມາຄິຣີຕິ ຠູມິສມປຕ຺ຖຏາ ປິຏ຺ຐິປາສາຓາ. ປຸປ຺ຜວິຈິຕ຺ຣສນ຺ຖຕາຕິ ວິຈິຕ຺ຣປຸປ຺ຜສນ຺ຖຕາ. ທິຊາຠິຆຸຏ຺ຐາຕິ ມຘຸຣສ຺ສເຣຫິ ທິເຊຫິ ອຠິຆຸຏ຺ຐາ. ເອວຣູປາ ຕຕ຺ຖ ຠູມິປພ຺ພຕາຕິ ເອວໍ ຠຄວາ ໂກສິຍສ຺ສ ອສ຺ສມໍ ວຓ຺ເຓຕິ.

ອິທານິ ຫິຣິເທວິຍາ ຕຕ຺ຖ ປວິສນາທີນິ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຫ –

໒໖໙.

‘‘ສາ ສຸຕ຺ຕຈາ ນີລທຸມາຠິລມ຺ພິຕາ, ວິຊ຺ຊູ ມຫາເມຆຣິວານຸປຊ຺ຊຖ;

ຕສ຺ສາ ສຸສມ຺ພນ຺ຘສິຣໍ ກຸສາມຍໍ, ສຸຈິໍ ສຸຄນ຺ຘໍ ອຊິນູປເສວິຕໍ;

ອຕ຺ຣິຈ຺ຈ ໂກຈ຺ຉໍ ຫິຣິເມຕທພ຺ຣວິ, ນິສີທ ກລ຺ຍາຓິ ສຸຂຍິທມາສນໍ.

໒໗໐.

‘‘ຕສ຺ສາ ຕທາ ໂກຈ຺ຉຄຕາຍ ໂກສິໂຍ, ຍທິຈ຺ຉມານາຍ ຊຏາຊິນນ຺ຘໂຣ;

ນເວຫິ ປຕ຺ເຕຫິ ສຍໍ ສຫູທກໍ, ສຸຘາຠິຫາສີ ຕຸຣິໂຕ ມຫາມຸນິ.

໒໗໑.

‘‘ສາ ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຸໂຠຫິ ປາຓິຠິ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວິ ອຕ຺ຕມນາ ຊຏາຘຣໍ;

ຫນ຺ທາຫໍ ເອຕຣຫິ ປູຊິຕາ ຕຍາ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ພ຺ຣຫ຺ເມ ຕິທິວໍ ຊິຕາວິນີ.

໒໗໒.

‘‘ສາ ໂກສິເຍນານຸມຕາ ຊຸຕີມຕາ, ອຸທີຣິຕາ ວຓ຺ຓມເທນ ມຕ຺ຕາ;

ສກາເສ ຄນ຺ຕ຺ວານ ສຫສ຺ສຈກ຺ຂຸໂນ, ອຍໍ ສຸຘາ ວາສວ ເທຫິ ເມ ຊຍໍ.

໒໗໓.

‘‘ຕເມນ ສກ຺ໂກປິ ຕທາ ອປູຊຍິ, ສຫິນ຺ທເທວາ ສຸຣກຎ຺ຎມຸຕ຺ຕມໍ;

ສາ ປຎ຺ຊລີ ເທວມນຸສ຺ສປູຊິຕາ, ນວມ຺ຫິ ໂກຈ຺ຉມ຺ຫິ ຍທາ ອຸປາວິສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຕ຺ຕຈາຕິ ສຸຈ຺ຉວີ. ນີລທຸມາຠິລມ຺ພິຕາຕິ ນີເລສຸ ທຸເມສຸ ອຠິລມ຺ພິຕາ ຫຸຕ຺ວາ, ຕໍ ຕໍ ນີລທຸມສາຂໍ ປຣາມສນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຫາເມຆຣິວາຕິ ເຕນ ນິມນ຺ຕິຕາ ມຫາເມຆວິຊ຺ຊຸ ວິຍ ຕສ຺ສ ຕໍ ອສ຺ສມໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ສາຕິ ຕສ຺ສາ ຫິຣິຍາ. ສຸສມ຺ພນ຺ຘສິຣນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ສມ຺ພນ຺ຘສີສໍ. ກຸສາມຍນ຺ຕິ ອຸສີຣາທິມິສ຺ສກກຸສຕິຓມຍໍ. ສຸຄນ຺ຘນ຺ຕິ ອຸສີເຣນ ເຈວ ອຎ຺ເຎນ ສຸຄນ຺ຘຕິເຓນ ຈ ມິສ຺ສກຕ຺ຕາ ສຸຄນ຺ຘໍ. ອຊິນູປເສວິຕນ຺ຕິ ອຸປຣິອຕ຺ຖເຕນ ອຊິນຈມ຺ເມນ ອຸປເສວິຕໍ. ອຕ຺ຣິຈ຺ຈ ໂກຈ຺ຉນ຺ຕິ ເອວຣູປໍ ໂກຈ຺ຉາສນໍ ປຓ຺ຓສາລທ຺ວາເຣ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ. ສຸຂຍິທມາສນນ຺ຕິ ສຸຂໍ ນິສີທ ອິທມາສນໍ.

ຍນ຺ຕິ ຍາວທຕ຺ຖໍ. ອິຈ຺ຉມານາຍາຕິ ສຸຘໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ. ນເວຫິ ປຕ຺ເຕຫີຕິ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ໂປກ຺ຂຣຓິໂຕ ອາຠເຕຫິ ອລ຺ລປທຸມິນິປຕ຺ເຕຫິ. ສຍນ຺ຕິ ສຫຕ຺ເຖນ. ສຫູທກນ຺ຕິ ທກ຺ຂິໂຓທກສຫິຕໍ. ສຸຘາຠິຫາສີຕິ ສຸຘໍ ອຠິຫຣິ. ຕຸຣິໂຕຕິ ໂສມນສ຺ສເວເຄນ ຕຸຣິໂຕ. ຫນ຺ທາຕິ ວວສ຺ສຄ຺ຄຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ຊິຕາວິນີຕິ ວິຊຍປ຺ປຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ.

ອນຸມຕາຕິ ອິທານິ ຍຖາຣຸຈິໍ ຄຈ຺ຉາຕິ ອນຸຎ຺ຎາຕາ. ອຸທີຣິຕາຕິ ຕິທສປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກ຺ກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຍໍ ສຸຘາຕິ ອຸທີຣຍິ. ສຸຣກຎ຺ຎນ຺ຕິ ເທວຘີຕຣໍ. ອຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ປວຣໍ. ສາ ປຎ຺ຊລີ ເທວມນຸສ຺ສປູຊິຕາຕິ ປຎ຺ຊລີ ເທເວຫິ ຈ ມນຸສ຺ເສຫິ ຈ ປູຊິຕາ. ຍທາຕິ ຍທາ ນິສີທນຕ຺ຖາຍ ສກ຺ເກນ ທາປິເຕ ນເວ ກຎ຺ຈນປີຐສງ຺ຂາເຕ ໂກຈ຺ເຉ ສາ ອຸປາວິສິ, ຕທາ ນໍ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ນໍ ສກ຺ໂກ ຈ ເສສເທວຕາ ຈ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜາທີຫິ ປູຊຍິໍສຸ.

ເອວໍ ສກ຺ໂກ ຕໍ ປູເຊຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ກາຣເຓນ ໂກສິໂຍ ເສສານໍ ອທຕ຺ວາ ອິມິສ຺ສາວ ສຸຘໍ ອທາສີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ກາຣຓສ຺ສ ຊານນຕ຺ຖາຍ ປຸນ ມາຕລິໍ ເປເສສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ອາວິ ກໂຣນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໒໗໔.

‘‘ຕເມວ ສໍສີ ປຸນເທວ ມາຕລິໍ, ສຫສ຺ສເນຕ຺ໂຕ ຕິທສານມິນ຺ໂທ;

ຄນ຺ຕ຺ວານ ວາກ຺ຍໍ ມມ ພ຺ຣູຫິ ໂກສິຍໍ, ອາສາຍ ສທ຺ຘາ ສິຣິຍາ ຈ ໂກສິຍ;

ຫິຣີ ສຸຘໍ ເກນ ມລຕ຺ຖ ເຫຕຸນາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສໍສີຕິ ອຠາສິ. ວາກ຺ຍໍ ມມາຕິ ມມ ວາກ຺ຍໍ ໂກສິຍໍ ພ຺ຣູຫິ. ອາສາຍ ສທ຺ຘາ ສິຣິຍາ ຈາຕິ ອາສາໂຕ ຈ ສທ຺ຘາໂຕ ຈ ສິຣິໂຕ ຈ ຫິຣີເຍວ ເກນ ເຫຕຸນາ ສຸຘມລຕ຺ຖາຕິ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເວຊຍນ຺ຕຣຖມາຣຸຍ຺ຫ ອຄມາສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໒໗໕.

‘‘ຕໍ ສຸປ຺ລວຕ຺ຖໍ ອຸທຕາຣຍີ ຣຖໍ, ທທ຺ທລ຺ລມານໍ ອຸປກາຣິຍສາທິສໍ;

ຊມ຺ໂພນທີສໍ ຕປເນຍ຺ຍສນ຺ນິຠໍ, ອລງ຺ກຕໍ ກຎ຺ຈນຈິຕ຺ຕສນ຺ນິຠໍ.

໒໗໖.

‘‘ສຸວຓ຺ຓຈນ຺ເທຕ຺ຖ ພຫູ ນິປາຕິຕາ, ຫຕ຺ຖີ ຄວາສ຺ສາ ກິກິພ຺ຍຄ຺ຆທີປິໂຍ;

ເອເຓຍ຺ຍກາ ລງ຺ຆມເຍຕ຺ຖ ປກ຺ຂິໂນ, ມິເຄຕ຺ຖ ເວຬຸຣິຍມຍາ ຍຸຘາ ຍຸຕາ.

໒໗໗.

‘‘ຕຕ຺ຖສ຺ສຣາຊຫຣໂຍ ອໂຍຊຍຸໍ, ທສສຕານິ ສຸສຸນາຄສາທິເສ;

ອລງ຺ກເຕ ກຎ຺ຈນຊາລຸຣຈ຺ຉເທ, ອາເວຬິເນ ສທ຺ທຄເມ ອສງ຺ຄິເຕ.

໒໗໘.

‘‘ຕໍ ຍານເສຏ຺ຐໍ ອຠິຣຸຍ຺ຫ ມາຕລິ, ທິສາ ອິມາໂຍ ອຠິນາທຍິຕ຺ຖ;

ນຠຎ຺ຈ ເສລຎ຺ຈ ວນປ຺ປຕິນິຎ຺ຈ, ສສາຄຣໍ ປພ຺ຍຖຍິຕ຺ຖ ເມທິນິໍ.

໒໗໙.

‘‘ສ ຂິປ຺ປເມວ ອຸປຄມ຺ມ ອສ຺ສມໍ, ປາວາຣເມກໍສກໂຕ ກຕຎ຺ຊລີ;

ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ວຸທ຺ຘໍ ວິນີຕວນ຺ຕໍ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວິ ມາຕລິ ເທວພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.

໒໘໐.

‘‘ອິນ຺ທສ຺ສ ວາກ຺ຍໍ ນິສາເມຫິ ໂກສິຍ, ທູໂຕ ອຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ ຕໍ ປຸຣິນ຺ທໂທ;

ອາສາຍ ສທ຺ຘາ ສິຣິຍາ ຈ ໂກສິຍ, ຫິຣີ ສຸຘໍ ເກນ ມລຕ຺ຖ ເຫຕຸນາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕໍ ສຸປ຺ລວຕ຺ຖນ຺ຕິ ຕໍ ເວຊຍນ຺ຕຣຖໍ ສຸເຂນ ປ຺ລວນຕ຺ຖໍ. ອຸທຕາຣຍີຕິ ອຸຕ຺ຕາເຣສິ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄມນສຊ຺ຊມກາສິ. ອຸປກາຣິຍສາທິສນ຺ຕິ ອຸປກຣຓຠຓ຺ເຑຫິ ສທິສໍ, ຍຖາ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄິສິຂາຍ ສມານວຓ຺ຓານິ ອຸປກຣຓານິ ຊລນ຺ຕິ, ຕເຖວ ຊລິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊມ຺ໂພນທີສນ຺ຕິ ຊມ຺ພຸນທສງ຺ຂາຕໍ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓມຍໍ ອີສໍ. ກຎ຺ຈນຈິຕ຺ຕສນ຺ນິຠນ຺ຕິ, ກຎ຺ຈນມເຍນ ສຕ຺ຕຣຕນວິຈິຕ຺ເຕນ ອຏ຺ຐມງ຺ຄເລນ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ສຸວຓ຺ຓຈນ຺ເທຕ຺ຖາຕິ ສຸວຓ຺ຓມຍາ ຈນ຺ທກາ ເອຕ຺ຖ ຣເຖ. ຫຕ຺ຖີຕິ ສຸວຓ຺ຓຣຊຕມຓິມຍາ ຫຕ຺ຖີ. ຄວາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ລງ຺ຆມເຍຕ຺ຖ ປກ຺ຂິໂນຕິ ເອຕ຺ຖ ຣເຖ ລງ຺ຆມຍາ ນານາຣຕນມຍາ ປກ຺ຂິຄຓາປິ ປຏິປາຏິຍາ ຐິຕາ. ຍຸຘາ ຍຸຕາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຍຸເຘນ ສທ຺ຘິໍ ຍຸຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ທສ຺ສິຕາ.

ອສ຺ສຣາຊຫຣໂຍຕິ ຫຣິວຓ຺ຓມໂນມຍອສ຺ສຣາຊາໂນ. ສຸສຸນາຄສາທິເສຕິ ພລສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຕຣຸຓນາຄສທິເສ. ກຎ຺ຈນຊາລຸຣຈ຺ຉເທຕິ ກຎ຺ຈນຊາລມເຍນ ອຸຣຈ຺ຉທາລງ຺ກາເຣນ ສມນ຺ນາຄເຕ. ອາເວຬິເນຕິ ອາເວຬສງ຺ຂາເຕຫິ ກຓ຺ຓາລງ຺ກາເຣຫິ ຍຸຕ຺ເຕ. ສທ຺ທຄເມຕິ ປໂຕທປ຺ປຫາຣໍ ວິນາ ສທ຺ທມຕ຺ເຕເນວ ຄມນສີເລ. ອສງ຺ຄີເຕຕິ ນິສ຺ສງ຺ເຄ ສີຆຊເວ ເອວຣູເປ ອສ຺ສຣາເຊ ຕຕ຺ຖ ໂຍເຊສຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຠິນາທຍິຕ຺ຖາຕິ ຍານສທ຺ເທນ ເອກນິນ຺ນາທໍ ອກາສິ. ວນປ຺ປຕິນິຎ຺ຈາຕິ ວນປ຺ປຕິນີ ຈ ວນສຓ຺ເຑ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປພ຺ຍຖຍິຕ຺ຖາຕິ ກມ຺ປຍິຕ຺ຖ. ຕຕ຺ຖ ອາກາສຏ຺ຐກວິມານກມ຺ປເນນ ນຠກມ຺ປນໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ປາວາຣເມກໍສກໂຕຕິ ເອກໍສກຕປາວາຣທິພ຺ພວຕ຺ໂຖ. ວຸທ຺ຘນ຺ຕິ ຄຸຓວຸທ຺ຘໍ. ວິນີຕວນ຺ຕນ຺ຕິ ວິນີເຕນ ອາຈາຣວຕ຺ເຕນ ສມນ຺ນາຄຕໍ. ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີຕິ ຣຖໍ ອາກາເສ ຐເປຕ຺ວາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ເອວໍ ອພ຺ຣວິ. ເທວພ຺ຣາຫ຺ມຓນ຺ຕິ ເທວສມໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ.

ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໘໑.

‘‘ອນ຺ຘາ ສິຣີ ມໍ ປຏິຠາຕິ ມາຕລິ, ສທ຺ຘາ ອນິຈ຺ຈາ ປນ ເທວສາຣຖິ.

ອາສາ ວິສໍວາທິກສມ຺ມຕາ ຫິ ເມ, ຫິຣີ ຈ ອຣິຍມ຺ຫິ ຄຸເຓ ປຕິຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອນ຺ຘາຕິ ສິປ຺ປາທິສມ຺ປນ຺ເນປິ ອສມ຺ປນ຺ເນປິ ຠຊນໂຕ ‘‘ອນ຺ຘາ’’ຕິ ມໍ ປຏິຠາຕິ. ອນິຈ຺ຈາຕິ ສທ຺ຘາ ປນ ຕໍ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ປຫາຍ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອຠາວາກາເຣນ ‘‘ອນິຈ຺ຈາ’’ຕິ ມໍ ປຏິຠາຕິ. ວິສໍວາທິກສມ຺ມຕາຕິ ອາສາ ປນ ຍສ຺ມາ ຘນຕ຺ຖິກາ ນາວາຍ ສມຸທ຺ທໍ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ວິນຏ຺ຐປາຠຕາ ເອນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ວິສໍວາທິກາ’’ຕິ ມໍ ປຏິຠາຕິ. ອຣິຍມ຺ຫິ ຄຸເຓຕິ ຫິຣີ ປນ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປສຠາວສງ຺ຂາເຕ ປຣິສຸທ຺ເຘ ອຣິຍຄຸເຓ ປຕິຏ຺ຐິຕາຕິ.

ອິທານິ ຕສ຺ສາ ຄຸຓໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຫ –

໒໘໒.

‘‘ກຸມາຣິໂຍ ຍາຈິມາ ໂຄຕ຺ຕຣກ຺ຂິຕາ, ຊິຓ຺ຓາ ຈ ຍາ ຍາ ຈ ສຠຕ຺ຕຸອິຕ຺ຖິໂຍ;

ຕາ ຉນ຺ທຣາຄໍ ປຸຣິເສສຸ ອຸຄ຺ຄຕໍ, ຫິຣິຍາ ນິວາເຣນ຺ຕິ ສຈິຕ຺ຕມຕ຺ຕໂນ.

໒໘໓.

‘‘ສງ຺ຄາມສີເສ ສຣສຕ຺ຕິສໍຍຸເຕ, ປຣາຊິຕານໍ ປຕຕໍ ປລາຍິນໍ;

ຫິຣິຍາ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕິ ຊຫິຕ຺ວ ຊີວິຕໍ, ເຕ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸນາ ຫິຣີມນາ.

໒໘໔.

‘‘ເວລາ ຍຖາ ສາຄຣເວຄວາຣິນີ, ຫິຣາຍ ຫິ ປາປຊນໍ ນິວາຣິນີ;

ຕໍ ສພ຺ພໂລເກ ຫິຣິມຣິຍປູຊິຕໍ, ອິນ຺ທສ຺ສ ຕໍ ເວທຍ ເທວສາຣຖີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊິຓ຺ຓາຕິ ວິຘວາ. ສຠຕ຺ຕູຕິ ສສາມິກາ ຕຣຸຓິຕ຺ຖິໂຍ. ອຕ຺ຕໂນຕິ ຕາ ສພ຺ພາປິ ປຣປຸຣິເສສຸ ອຕ຺ຕໂນ ຉນ຺ທຣາຄໍ ອຸຄ຺ຄຕໍ ວິທິຕ຺ວາ ‘‘ອຍຸຕ຺ຕເມຕໍ ອມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ ຫິຣິຍາ ສຈິຕ຺ຕໍ ນິວາເຣນ຺ຕິ, ປາປກມ຺ມໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ປຕຕໍ ປລາຍິນນ຺ຕິ ປຕນ຺ຕານຎ຺ຈ ປລາຍນ຺ຕານຎ຺ຈ ອນ຺ຕເຣ. ຊຫິຕ຺ວ ຊີວິຕນ຺ຕິ ເຍ ຫິຣິມນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕໍ ຈຊິຕ຺ວາ ຫິຣິຍາ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ເອວໍ ນິວຕ຺ຕາ ຈ ປນ ເຕ ຫິຣີມນາ ປຸນ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິກໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໂຕ ໂມເຈຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປາປຊນໍ ນິວາຣິນີຕິ ປາປໂຕ ຊນໍ ນິວາຣິນີ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ຕນ຺ຕິ ຕໍ ຫິຣິໍ. ອຣິຍປູຊິຕນ຺ຕິ ອຣິເຍຫິ ພຸທ຺ຘາທີຫິ ປູຊິຕໍ. ອິນ຺ທສ຺ສ ຕໍ ເວທຍາຕິ ຍສ຺ມາ ເອວໍ ມຫາຄຸຓາ ອຣິຍປູຊິຕາເວສາ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ເອວໍ ອຸຕ຺ຕມາ ນາເມສາຕິ ອິນ຺ທສ຺ສ ກເຖຫີຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມາຕລິ ຄາຖມາຫ –

໒໘໕.

‘‘ໂກ ເຕ ອິມໍ ໂກສິຍ ທິຏ຺ຐິໂມທຫິ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ມຫິນ຺ໂທ ອຖ ວາ ປຊາປຕິ;

ຫິຣາຍ ເທເວສຸ ຫິ ເສຏ຺ຐສມ຺ມຕາ, ຘີຕາ ມຫິນ຺ທສ຺ສ ມເຫສິ ຊາຍຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິຏ຺ຐິນ຺ຕິ ‘‘ຫິຣີ ນາມ ມຫາຄຸຓາ ອຣິຍປູຊິຕາ’’ຕິ ລທ຺ຘິໍ. ໂອທຫີຕິ ຫທເຍ ປເວເສສິ. ເສຏ຺ຐສມ຺ມຕາຕິ ຕວ ສນ຺ຕິເກ ສຸຘາຍ ລທ຺ຘກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອິນ຺ທສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ກຎ຺ຈນາສນໍ ລຠິຕ຺ວາ ສພ຺ພເທວຕາຫິ ປູຊິຍມານາ ອຸຕ຺ຕມສມ຺ມຕາ ຊາຍຖ.

ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ກເຖນ຺ເຕເຍວ ໂກສິຍສ຺ສ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ຈວນຘມ຺ໂມ ຊາໂຕ. ອຖ ນໍ, ມາຕລິ, ‘‘ໂກສິຍ ອາຍຸສງ຺ຂາໂຣ ເຕ ໂອສ຺ສຏ຺ໂຐ, ຈວນຘມ຺ໂມປິ ເຕ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ, ກິໍ ເຕ ມນຸສ຺ສໂລເກນ, ເທວໂລກໍ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ຕຕ຺ຖ ເນຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໒໘໖.

‘‘ຫນ຺ເທຫິ ທານິ ຕິທິວໍ ອປກ຺ກມ, ຣຖໍ ສມາຣຸຍ຺ຫ ມມາຍິຕໍ ອິມໍ;

ອິນ຺ໂທ ຈ ຕໍ ອິນ຺ທສໂຄຕ຺ຕ ກງ຺ຂຕິ, ອຊ຺ເຊວ ຕ຺ວໍ ອິນ຺ທສຫພ຺ຍຕໍ ວຊາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມມາຍິຕນ຺ຕິ ປິຍໍ ມນາປໍ. ອິນ຺ທສໂຄຕ຺ຕາຕິ ປຸຣິມຠເວ ອິນ຺ເທນ ສມານໂຄຕ຺ຕ. ກງ຺ຂຕີຕິ ຕວາຄມນໍ ອິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ກງ຺ຂຕິ.

ອິຕິ ຕສ຺ມິໍ ໂກສິເຍນ ສທ຺ຘິໍ ກເຖນ຺ເຕເຍວ ໂກສິໂຍ ຈວິຕ຺ວາ ໂອປປາຕິໂກ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອາຣຸຍ຺ຫ ທິພ຺ພຣເຖ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ, ມາຕລິ, ສກ຺ກສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ເນສິ. ສກ຺ໂກ ຕໍ ທິສ຺ວາວ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ອຕ຺ຕໂນ ຘີຕຣໍ ຫິຣິເທວິໍ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກຕ຺ວາ ອທາສິ, ອປຣິມາຓມສ຺ສ ອິສ຺ສຣິຍໍ ອໂຫສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ‘‘ອໂນມສຕ຺ຕານໍ ກມ຺ມໍ ນາມ ເອວໍ ວິສຸຊ຺ຌຕີ’’ຕິ ສຕ຺ຖາ ໂອສານຄາຖມາຫ –

໒໘໗.

‘‘ເອວໍ ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ອປາປກມ຺ມິໂນ, ອໂຖ ສຸຈິຓ຺ຓສ຺ສ ຜລໍ ນ ນສ຺ສຕິ;

ເຍ ເກຈິ ມທ຺ທກ຺ຂຸ ສຸຘາຍ ໂຠຊນໍ, ສພ຺ເພວ ເຕ ອິນ຺ທສຫພ຺ຍຕໍ ຄຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອປາປກມ຺ມິໂນຕິ ອປາປກມ຺ມາ ສຕ຺ຕາ ເອວໍ ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ເຍ ເກຈິ ມທ຺ທກ຺ຂູຕິ ເຍ ເກຈິ ສຕ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ຕທາ ໂກສິເຍນ ຫິຣິຍາ ທີຍມານໍ ສຸຘາໂຠຊນໍ ອທ຺ທສໍສຸ. ສພ຺ເພວ ເຕຕິ ເຕ ສພ຺ເພປິ ຕໍ ທານໍ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ ອິນ຺ທສຫພ຺ຍຕໍ ຄຕາຕິ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ, ປຸພ຺ເພເປຕໍ ອທານາຠິຣຕໍ ຖທ຺ຘມຈ຺ຉຣິຍໍ ສມານໍ ອຫໍ ທເມສິໍເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ຫິຣີ ເທວຕາ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາ ອໂຫສິ, ໂກສິໂຍ ທານປຕິ ຠິກ຺ຂຸ, ປຎ຺ຈສິໂຂ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ, ມາຕລິ ອານນ຺ໂທ, ສູຣິໂຍ ກສ຺ສໂປ, ຈນ຺ໂທ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ, ນາຣໂທ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ສກ຺ໂກ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ສຸຘາໂຠຊນຊາຕກວຓ຺ຓນາ ຕຕິຍາ.

[໕໓໖] ໔. ກຸຓາລຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ເອວມກ຺ຂາຍຕີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ກຸຓາລທເຫ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອນຠິຣຕິປີຬິເຕ ປຎ຺ຈສເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ອນຸປຸພ຺ພິກຖາ – ສາກິຍໂກລິຍາ ກິຣ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄຣສ຺ສ ຈ ໂກລິຍນຄຣສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕເຣ ໂຣຫິຓິໍ ນາມ ນທິໍ ເອເກເນວາວຣເຓນ ພນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ສສ຺ສານິ ກາເຣນ຺ຕິ. ອຖ ເຊຏ຺ຐມູລມາເສ ສສ຺ເສສຸ ມິລາຍນ຺ເຕສຸ ອຸຠຍນຄຣວາສີນມ຺ປິ ກມ຺ມກາຣາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ໂກລິຍນຄຣວາສິໂນ ວທິໍສຸ – ‘‘ອິທໍ ອຸທກໍ ອຸຠຍໂຕ ນີຫຣິຍມານໍ ເນວ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ນ ອມ຺ຫາກໍ ປໂຫສ຺ສຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ປນ ສສ຺ສໍ ເອກອຸທເກເນວ ນິປ຺ຜຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອຸທກໍ ອມ຺ຫາກໍ ເທຖາ’’ຕິ. ກປິລວຕ຺ຖຸວາສິໂນ ວທິໍສຸ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫສຸ ໂກຏ຺ເຐ ປູເຣຕ຺ວາ ຐິເຕສຸ ມຍໍ ຣຕ຺ຕສຸວຓ຺ຓນີລມຓິກາຬກຫາປເຓ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມ ປຈ຺ຉິປສິພ຺ພກາທິຫຕ຺ຖາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຆຣທ຺ວາເຣ ວິຈຣິຕຸໍ, ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ສສ຺ສໍ ເອເກເນວ ອຸທເກນ ນິປ຺ຜຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອຸທກໍ ອມ຺ຫາກໍ ເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ນ ມຍໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ? ‘‘ມຍມ຺ປິ ນ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເອວໍ ກລຫໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ເອໂກ ອຸຏ຺ຐາຍ ເອກສ຺ສ ປຫາຣໍ ອທາສິ, ໂສປິ ອຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ເອວໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ຣາຊກຸລານໍ ຊາຕິໍ ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ ກລຫໍ ປວຕ຺ເຕສຸໍ.

ໂກລິຍກມ຺ມກາຣາ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ກປິລວຕ຺ຖຸວາສິເກ ສາກິຍທາຣເກ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຊ຺ຊຖ, ເຍ ໂສຓສິງ຺ຄາລາທໂຍ ວິຍ ອຕ຺ຕໂນ ຠຄິນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວສິໍສຸ, ເອເຕສໍ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ວາ ຜລກາວຸຘານິ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ສາກິຍກມ຺ມກາຣາ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ທານິ ກຸຏ຺ຐິໂນ ທາຣເກ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຊ຺ຊຖ, ເຍ ອນາຖາ ນິຄ຺ຄຕິກາ ຕິຣຈ຺ຉານາ ວິຍ ໂກລຣຸກ຺ເຂ ວສິໍສຸ, ເອເຕສໍ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທໂຍ ວາ ຜລກາວຸຘານິ ວາ ອມ຺ຫາກໍ ກິໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ກມ຺ເມ ນິຍຸຕ຺ຕອມຈ຺ຈານໍ ກເຖສຸໍ, ອມຈ຺ຈາ ຣາຊກຸລານໍ ກເຖສຸໍ. ຕໂຕ ສາກິຍາ ‘‘ຠຄິນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສິການໍ ຖາມຎ຺ຈ ພລຎ຺ຈ ທສ຺ເສສ຺ສາມາ’’ຕິ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ຊາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ໂກລິຍາປິ ‘‘ໂກລຣຸກ຺ຂວາສີນໍ ຖາມຎ຺ຈ ພລຎ຺ຈ ທສ຺ເສສ຺ສາມາ’’ຕິ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ຊາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ອປເຣ ປນາຈຣິຍາ ‘‘ສາກິຍໂກລິຍານໍ ທາສີສຸ ອຸທກຕ຺ຖາຍ ນທິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈຸມ຺ພຏານິ ຠູມິຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຸຂກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາສຸ ເອກິສ຺ສາ ຈຸມ຺ພຏໍ ເອກາ ສກສຎ຺ຎາຍ ຄຓ຺ຫິ, ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ‘ມມ ຈຸມ຺ພຏໍ, ຕວ ຈຸມ຺ພຏ’ນ຺ຕິ ກລເຫ ປວຕ຺ເຕ ກເມນ ອຸຠຍນຄຣວາສິໂນ ທາສກມ຺ມກາຣາ ເຈວ ເສວກຄາມໂຠຊກາມຈ຺ຈອຸປຣາຊາໂນ ຈາຕິ ສພ຺ເພ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ຊາ ນິກ຺ຂມິໍສູ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອິມມ຺ຫາ ປນ ນຍາ ປຸຣິມນໂຍວ ພຫູສຸ ອຏ຺ຐກຖາສຸ ອາຄໂຕ, ຍຸຕ຺ຕຣູໂປ ຈາຕິ ສ຺ເວວ ຄເຫຕພ຺ໂພ.

ເຕ ປນ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ຊາ ນິກ຺ຂມິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣນ຺ໂຕ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ໂຕ ອິເມ ເອວໍ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ເຊ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ອທ຺ທສ, ທິສ຺ວາ ຈ ‘‘ມຍິ ຄເຕ ເອສ ກລໂຫ ວູປສມິສ຺ສຕິ ນຸ ໂຂ, ໂນ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ‘‘ອຫເມຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກລຫວູປສມຕ຺ຖໍ ຕີຓິ ຊາຕການິ ກເຖສ຺ສາມິ, ຕໂຕ ກລໂຫ ວູປສມິສ຺ສຕິ, ອຖ ສາມຄ຺ຄິທີປນຕ຺ຖາຍ ທ຺ເວ ຊາຕການິ ກເຖຕ຺ວາ ອຕ຺ຕທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ (ສຸ. ນິ. ໙໔໑ ອາທໂຍ) ເທເສສ຺ສາມິ, ເທສນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸຠຍນຄຣວາສິໂນ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ກຸມາຣສຕານິ ທສ຺ສນ຺ຕິ, ອຫໍ ເຕ ປພ຺ພາເຊສ຺ສາມິ, ມຫນ຺ໂຕ ສມາຄໂມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ປາໂຕວ ສຣີຣປຏິຊຄ຺ຄນໍ ກຕ຺ວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມເຍ ຄນ຺ຘກຸຏິໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ກສ຺ສຈິ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາ ສຍເມວ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເສນານໍ ອນ຺ຕເຣ ອາກາເສ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ເຕສໍ ສໍເວຄຊນນຕ຺ຖໍ ທິວາ ອນ຺ຘກາຣໍ ກາຕຸໍ ເກສຣໍສິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ອຖ ເນສໍ ສໍວິຄ຺ຄມານສານໍ ອຕ຺ຕານໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຉພ຺ພຓ຺ຓາ ພຸທ຺ຘຣໍສິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ກປິລວຕ຺ຖຸວາສິໂນປິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ຎາຕິເສຏ຺ໂຐ ສຕ຺ຖາ ອາຄໂຕ, ທິຏ຺ໂຐ ນຸ ໂຂ ເຕນ ອມ຺ຫາກໍ ກລຫກຣຓຠາໂວ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ນ ໂຂ ປນ ສກ຺ກາ ສຕ຺ຖຣິ ອາຄເຕ ອມ຺ເຫຫິ ປຣສ຺ສ ສຣີເຣ ສຕ຺ຖໍ ປາເຕຕຸໍ, ໂກລິຍນຄຣວາສິໂນ ອມ຺ເຫ ຫນນ຺ຕຸ ວາ ພຊ຺ຌນ຺ຕຸ ວາ’’ຕິ ອາວຸຘານິ ຉຑ຺ເຑສຸໍ. ໂກລິຍນຄຣວາສິໂນປິ ຕເຖວ ອກໍສຸ.

ອຖ ຠຄວາ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຣມຓີເຍ ປເທເສ ວາລຸກປຸລິເນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕວຣພຸທ຺ຘາສເນ ນິສີທິ ອໂນປມາຍ ພຸທ຺ຘສິຣິຍາ ວິໂຣຈມາໂນ. ເຕປິ ຣາຊາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ເນ ສຕ຺ຖາ ຊານນ຺ໂຕວ ‘‘ກສ຺ມາ ອາຄຕຕ຺ຖ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ເນວ, ຠນ຺ເຕ, ນທິທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ, ນ ກີຬນຕ຺ຖາຍ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ສງ຺ຄາມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອາຄຕມ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ນິສ຺ສາຍ ໂວ ກລໂຫ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ອຸທກໍ ນິສ຺ສາຍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອຸທກໍ ກິໍ ອຄ຺ຆຕິ ມຫາຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ອປ຺ປຄ຺ຆໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ປຖວີ ນາມ ກິໍ ອຄ຺ຆຕິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ອນຄ຺ຆາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຂຕ຺ຕິຍາ ກິໍ ອຄ຺ຆນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ? ‘‘ຂຕ຺ຕິຍາ ນາມ ອນຄ຺ຆາ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອປ຺ປຄ຺ຆໍ ອຸທກໍ ນິສ຺ສາຍ ກສ຺ມາ ອນຄ຺ເຆ ຂຕ຺ຕິເຍ ນາເສຖ, ມຫາຣາຊ, ກລຫສ຺ມິຎ຺ຫິ ອສ຺ສາໂທ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ກລຫວເສນ ຫິ ມຫາຣາຊາ ເອກາຍ ຣຸກ຺ຂເທວຕາຍ ກາຬສີເຫນ ສທ຺ຘິໍ ພທ຺ຘາຆາໂຕ ສກລມ຺ປິ ອິມໍ ກປ຺ປໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຜນ຺ທນຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑໓.໑໔ ອາທໂຍ) ກເຖສິ. ຕໂຕ ‘‘ປຣປຕ຺ຕິເຍນ ນາມ ມຫາຣາຊາ ນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ປຣປຕ຺ຕິຍາ ຫິ ຫຸຕ຺ວາ ເອກສ຺ສ ສສສ຺ສ ກຖາຍ ຕິໂຍຊນສຫສ຺ສວິຕ຺ຖເຕ ຫິມວນ຺ເຕ ຈຕຸປ຺ປທຄຓາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປກ຺ຂນ຺ທິໂນ ອເຫສຸໍ, ຕສ຺ມາ ປຣປຕ຺ຕິເຍນ ນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ທທ຺ທຣຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໒໔໓-໔໔; ໑.໔.໑໓-໑໖; ໑.໙.໑໐໕ ອາທໂຍ) ກເຖສິ. ຕໂຕ ‘‘ກທາຈິ ມຫາຣາຊາ ທຸພ຺ພໂລປິ ມຫພ຺ພລສ຺ສ ຣນ຺ຘໍ ປສ຺ສຕິ, ກທາຈິ ມຫພ຺ພໂລປິ ທຸພ຺ພລສ຺ສ ຣນ຺ຘໍ ປສ຺ສຕິ, ລຏຸກິກາປິ ຫິ ສກຸຓິກາ ຫຕ຺ຖິນາຄໍ ຆາເຕສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ລຏຸກິກຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໕.໓໙ ອາທໂຍ) ກເຖສິ. ເອວໍ ກລຫວູປສມນຕ຺ຖາຍ ຕີຓິ ຊາຕການິ ກເຖຕ຺ວາ ສາມຄ຺ຄິປຣິທີປນຕ຺ຖາຍ ທ຺ເວ ຊາຕການິ ກເຖສິ. ‘‘ສມຄ຺ຄານຎ຺ຫິ ມຫາຣາຊາ ໂກຈິ ໂອຕາຣໍ ນາມ ປສ຺ສິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂຘມ຺ມຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑.໗໔) ກເຖສິ. ຕໂຕ ‘‘ສມຄ຺ຄານໍ ມຫາຣາຊາ ໂກຈິ ວິວຣໍ ປສ຺ສິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ຍທາ ປນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິວາທມກໍສຸ, ອຖ ເນ ເອໂກ ເນສາທປຸຕ຺ໂຕ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາເປຕ຺ວາ ອາທາຍ ຄໂຕ, ວິວາເທ ອສ຺ສາໂທ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ວຏ຺ຏກຊາຕກໍ (ຊາ. ໑.໑.໓໕, ໑໑໘; ໑.໖.໑໒໘-໑໓໓) ກເຖສິ. ເອວໍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຊາຕການິ ກເຖຕ຺ວາ ອວສາເນ ອຕ຺ຕທຓ຺ຑສຸຕ຺ຕໍ (ສຸ. ນິ. ໙໔໑ ອາທໂຍ) ກເຖສິ.

ອຖ ຣາຊາໂນ ປສນ຺ນາ ‘‘ສເຈ ສຕ຺ຖາ ນາຄມິສ຺ສ, ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວຘິຕ຺ວາ ໂລຫິຕນທິໍ ປວຕ຺ຕຍິສ຺ສາມ, ສຕ຺ຖາຣໍ ນິສ຺ສາຍ ໂນ ຊີວິຕໍ ລທ຺ຘໍ. ສເຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສິສ຺ສ, ທ຺ວິສຫສ຺ສທີປປຣິວາຣໍ ຈຕຸມຫາທີປຣຊ຺ຊໍ ຫຕ຺ຖຄຕໍ ອຠວິສ຺ສ, ອຕິເຣກສຫສ຺ສໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ປຸຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສໍສຸ, ຕໂຕ ຂຕ຺ຕິຍປຣິວາໂຣວ ອວິຈຣິສ຺ສ, ຕໍ ໂຂ ປເນສ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຫາຍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ໂຕ, ອິທານິປິ ຂຕ຺ຕິຍປຣິວາໂຣວ ວິຈຣຕູ’’ຕິ ອຸຠຍນຄຣວາສິໂນ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ກຸມາຣສຕານິ ອທໍສຸ. ຠຄວາ ເຕ ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ມຫາວນໍ ອຄມາສິ. ປຸນທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເຕຫິ ປຣິວຸໂຕ ເອກທາ ກປິລວຕ຺ຖຸນຄເຣ ເອກທາ ໂກລິຍນຄເຣຕິ ທ຺ວີສຸ ນຄເຣສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ອຸຠຍນຄຣວາສິໂນ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກຣິໍສຸ. ເຕສໍ ຄຣຸຄາຣເວນ ນ ອຕ຺ຕໂນ ຣຸຈິຍາ ປພ຺ພຊິຕານໍ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາໂຍປິ ເນສໍ ອນຠິຣຕິຊນນຕ຺ຖາຍ ຕໍ ຕໍ ວຕ຺ວາ ສາສນໍ ເປເສສຸໍ. ເຕ ອຕິເຣກຕຣໍ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໍສຸ. ຠຄວາ ອາວຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ເຕສໍ ອນຠິຣຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອິເມ ຠິກ຺ຂູ ມາທິເສນ ພຸທ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ວສນ຺ຕາ ອຸກ຺ກຓ຺ຐນ຺ຕິ, ກຖໍ ຣູປາ ນຸ ໂຂ ເຕສໍ ຘມ຺ມກຖາ ສປ຺ປາຍາ’’ຕິ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ກຸຓາລຘມ຺ມເທສນໍ ປສ຺ສິ. ອຖສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ອິເມ ຠິກ຺ຂູ ຫິມວນ຺ຕໍ ເນຕ຺ວາ ກຸຓາລກຖາຍ ເນສໍ ມາຕຸຄາມໂທສໍ ປກາເສຕ຺ວາ ອນຠິຣຕິໍ ຫຣິຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ໂສ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ກປິລວຕ຺ຖຸໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈເວລາຍເມວ ເຕ ປຎ຺ຈສເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ທິຏ຺ຐປຸພ຺ໂພ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣມຓີໂຍ ຫິມວນ຺ຕປເທໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ໂນເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉິສ຺ສຖ ປນ ຫິມວນ຺ຕຈາຣິກ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອນິທ຺ຘິມນ຺ໂຕ ມຍໍ ກຖໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ປນ ໂວ ໂກຈິ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ສພ຺ເພປິ ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ອິທ຺ຘິຍາ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄຄນຕເລ ຐິໂຕວ ຣມຓີເຍ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ກຎ຺ຈນປພ຺ພຕໍ ຣຊຕປພ຺ພຕໍ ມຓິປພ຺ພຕໍ ຫິງ຺ຄຸລິກປພ຺ພຕໍ ອຎ຺ຊນປພ຺ພຕໍ ສານຸປພ຺ພຕໍ ຜລິກປພ຺ພຕນ຺ຕິ ນານາວິເຘ ປພ຺ພເຕ, ປຎ຺ຈ ມຫານທິໂຍ, ກຓ຺ຓມຸຓ຺ຑກໍ ຣຖກາຣໍ ສີຫປປາຕໍ ຉທ຺ທນ຺ຕໍ ຕິຍຄ຺ຄຬໍ ອໂນຕຕ຺ຕໍ ກຸຓາລທຫນ຺ຕິ ສຕ຺ຕ ທເຫ ທສ຺ເສສິ. ຫິມວນ຺ໂຕ ຈ ນາມ ມຫາ ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕຸພ຺ເພໂຘ ຕິໂຍຊນສຫສ຺ສວິຕ຺ຖໂຕ, ຕສ຺ສ ອິມໍ ຣມຓີຍໍ ເອກເທສໍ ອຕ຺ຕໂນ ອານຸຠາເວນ ທສ຺ເສສິ. ຕຕ຺ຖ ກຕນິວາສານິ ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆຫຕ຺ຖິກຸລາທີນິ ຈຕຸປ຺ປທານິປິ ເອກເທສໂຕ ທສ຺ເສສິ. ຕຕ຺ຖ ອາຣາມຣາມເຓຍ຺ຍກາທີນິ ປຸປ຺ຜູປຄຜລູປເຄ ຣຸກ຺ເຂ ນານາວິເຘ ສກຸຓສງ຺ເຆ ຊລຊຖລຊປຸປ຺ຜານິ ຫິມວນ຺ຕສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມປສ຺ເສ ສຸວຓ຺ຓຕລໍ, ປຸຈ຺ຉິມປສ຺ເສ ຫິງ຺ຄຸລຕລໍ ທສ຺ເສສິ. ອິເມສໍ ຣາມເຓຍ຺ຍການໍ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາສຸ ຉນ຺ທຣາໂຄ ປຫີໂນ.

ອຖ ສຕ຺ຖາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຄເຫຕ຺ວາ ອາກາສໂຕ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປຈ຺ຉິມປສ຺ເສ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິເກ ມໂນສິລາຕເລ ສຕ຺ຕໂຍຊນິກສ຺ສ ກປ຺ປຏ຺ຐິກສາລຣຸກ຺ຂສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຕິໂຍຊນິກາຍ ມໂນສິລາຕລາຍ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຣິວຸໂຕ ຉພ຺ພຓ຺ຓຣສ຺ມິໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ໂຕ ອຓ຺ຓວກຸຈ຺ຉິໍ ໂຂເຠຕ຺ວາ ຊລມາໂນ ສູຣິໂຍ ວິຍ ນິສີທິຕ຺ວາ ມຘຸຣສ຺ສຣໍ ນິຈ຺ຉາເຣນ຺ໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຫິມວນ຺ເຕ ຕຸມ຺ເຫຫິ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພໍ ປຸຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ທ຺ເວ ຈິຕ຺ຣໂກກິລາ ອຸໂຠສຸ ໂກຏີສຸ ທຓ຺ຑກໍ ມຸເຂນ ຑໍສິຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຏ຺ຐ ຈິຕ຺ຣໂກກິລາ ປຸຣໂຕ, ອຏ຺ຐ ປຈ຺ຉໂຕ, ອຏ຺ຐ ວາມໂຕ, ອຏ຺ຐ ທກ຺ຂິຓໂຕ, ອຏ຺ຐ ເຫຏ຺ຐາ, ອຏ຺ຐ ອຸປຣິ ຉາຍໍ ກຕ຺ວາ ເອວໍ ຈິຕ຺ຣໂກກິລໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ອາກາເສນາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຖ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ສກຸຓສງ຺ຆໍ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ເກ ນາເມເຕ, ຠນ຺ເຕ ສກຸຓາ’’ຕິ? ‘‘ຠິກ຺ຂເວ, ເອສ ມມ ໂປຣາຓໂກ ວໍໂສ, ມຍາ ຐປິຕາ ປເວຓີ, ມໍ ຕາວ ປຸພ຺ເພ ເອວໍ ປຣິຈຣິໍສຸ, ຕທາ ປເນສ ສກຸຓຄໂຓ ມຫາ ອໂຫສິ, ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒານິ ທິຊກຎ຺ຎາສຫສ຺ສານິ ມໍ ປຣິຈຣິໍສຸ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ປຣິຫາຍິຕ຺ວາ ອິທານິ ເອຕ຺ຕໂກ ຊາໂຕ’’ຕິ. ‘‘ກຖໍ ເອວຣູເປ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ວນສຓ຺ເຑ ເອຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ຕຸມ຺ເຫ ປຣິຈຣິໍສູ’’ຕິ? ອຖ ເນສໍ ສຕ຺ຖາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຓາຖາ’’ຕິ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອຕີຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

‘‘ເອວມກ຺ຂາຍຕິ ເອວມນຸສູຍຕິ, ສພ຺ໂພສຘຘຣຓິຘເຣ ເນກປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວິຕເຕ ຄຊຄວຊມຫິໍສຣຸຣຸຈມຣປສທຂຄ຺ຄໂຄກຓ຺ຓສີຫພ຺ຍຄ຺ຆທີປິອຈ຺ຉໂກກຕຣຈ຺ຉອຸທ຺ທາຣກທລິ- ມິຄພິຬາຣສສກຓ຺ຓິການຸຈຣິເຕ ອາກິຓ຺ຓເນລມຓ຺ຑລມຫາວຣາຫນາຄກຸລກເຣຓຸສງ຺ຆາຘິວຸຏ຺ເຐ ອິສ຺ສມິຄສາຂມິຄສຣຠມິຄເອຓີມິຄວາຕມິຄປສທມິຄປຸຣິສາລຸກິມ຺ປຸຣິສຍກ຺ຂຣກ຺ຂ- ສນິເສວິເຕ ອມຊ຺ຊວມຎ຺ຊຣີຘຣປຫຏ຺ຐປຸປ຺ຜຜຸສິຕຄ຺ຄາເນກປາທປຄຓວິຕເກ ກຸຣຣຈໂກຣວາຣຓມຍູຣປຣຠຕຊີວຎ຺ຊີວກເຈລາວກຠິງ຺ກາຣກຣວີກມຕ຺ຕວິຫງ຺ຄຄຓສຕຕສມ຺ປຆຸຏ຺ເຐ ອຎ຺ຊນມໂນສິລາຫຣິຕາລຫິງ຺ຄຸລກເຫມຣຊຕກນກາເນກຘາຕຸ- ສຕວິນທ຺ຘປຏິມຓ຺ຑິຕປເທເສ ເອວຣູເປ ຂລຸ, ໂຠ, ຣມ຺ເມ ວນສຓ຺ເຑ ກຸຓາໂລ ນາມ ສກຸໂຓ ປຏິວສຕິ ອຕິວິຍ ຈິຕ຺ໂຕ ອຕິວິຍ ຈິຕ຺ຕປຕ຺ຕຈ຺ຉທໂນ’’.

‘‘ຕສ຺ເສວ ຂລຸ, ໂຠ, ກຸຓາລສ຺ສ ສກຸຓສ຺ສ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒານິ ອິຕ຺ຖິສຫສ຺ສານິ ປຣິຈາຣິກາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ, ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ທ຺ເວ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ກຏ຺ຐໍ ມຸເຂນ ຑໍສິຕ຺ວາ ຕໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ມຊ຺ເຌ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິມາ ນໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ອທ຺ຘານປຣິຍາຍປເຖ ກິລມໂຖ ອຸພ຺ພາເຫຕ຺ຖາ’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ເຫຏ຺ຐໂຕ ເຫຏ຺ຐໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ສຈາຍໍ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ອາສນາ ປຣິປຕິສ຺ສຕິ, ມຍໍ ຕໍ ປກ຺ເຂຫິ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມາ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ອຸປຣູປຣິ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ອາຕໂປ ປຣິຕາເປສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ອຸຠໂຕປສ຺ເສນ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ສີຕໍ ວາ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ ຕິຓໍ ວາ ຣໂຊ ວາ ວາໂຕ ວາ ອຸສ຺ສາໂວ ວາ ອຸປປ຺ຜຸສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ໂຄປາລກາ ວາ ປສຸປາລກາ ວາ ຕິຓຫາຣກາ ວາ ກຏ຺ຐຫາຣກາ ວາ ວນກມ຺ມິກາ ວາ ກຏ຺ເຐນ ວາ ກຐເລນ ວາ ປາຓິນາ ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ທຓ຺ເຑນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ສກ຺ຂຣາຫິ ວາ ປຫາຣໍ ອທໍສຸ, ມາຍໍ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຄຈ຺ເຉຫິ ວາ ລຕາຫິ ວາ ຣຸກ຺ເຂຫິ ວາ ສາຂາຫິ ວາ ຖມ຺ເຠຫິ ວາ ປາສາເຓຫິ ວາ ພລວນ຺ເຕຫິ ວາ ປກ຺ຂີຫິ ສງ຺ຄເມສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ສຓ຺ຫາຫິ ສຂິລາຫິ ມຎ຺ຊູຫິ ມຘຸຣາຫິ ວາຈາຫິ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິໂຍ ‘ມາຍໍ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ອາສເນ ປຣິຍຸກ຺ກຓ຺ຐີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈສຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ທິໂສທິສໍ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ອເນກຣຸກ຺ຂວິວິຘວິກຕິຜລມາຫຣນ຺ຕິໂຍ ‘ມາຍໍ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຂຸທາຍ ປຣິກິລມິຕ຺ຖາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ຕໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ອາຣາເມເນວ ອາຣາມໍ, ອຸຍ຺ຍາເນເນວ ອຸຍ຺ຍານໍ, ນທີຕິຕ຺ເຖເນວ ນທີຕິຕ຺ຖໍ, ປພ຺ພຕສິຂເຣເນວ ປພ຺ພຕສິຂຣໍ, ອມ຺ພວເນເນວ ອມ຺ພວນໍ, ຊມ຺ພຸວເນເນວ ຊມ຺ພຸວນໍ, ລພຸຊວເນເນວ ລພຸຊວນໍ, ນາຬິເກຣສຎ຺ຈາຣິເຍເນວ ນາຬິເກຣສຎ຺ຈາຣິຍໍ ຂິປ຺ປເມວ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ຕິ ຣຕິຕ຺ຖາຍ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕາຫິ ທິຊກຎ຺ຎາຫິ ທິວສໍ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫ ເອວໍ ອປສາເທຕິ ‘ນສ຺ສຖ ຕຸມ຺ເຫ ວສລິໂຍ, ວິນສ຺ສຖ ຕຸມ຺ເຫ ວສິລິໂຍ ໂຈຣິໂຍ ຘຸຕ຺ຕິໂຍ ອສຕິໂຍ ລຫຸຈິຕ຺ຕາໂຍ ກຕສ຺ສ ອປ຺ປຏິກາຣິກາໂຍ ອນິໂລ ວິຍ ເຍນກາມໍຄມາໂຍ’’’ ຕິ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ອຕ຺ຖວຓ຺ຓນາ – ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ວນສຓ຺ໂຑ ເອວໍ ອກ຺ຂາຍຕິ ເອວຎ຺ຈ ອນຸສູຍຕິ. ກິນ຺ຕິ? ສພ຺ໂພສຘຘຣຓິຘເຣຕິ ວິຕ຺ຖາໂຣ. ຕຕ຺ຖ ສພ຺ໂພສຘຘຣຓິຘເຣຕິ ມູລຕຈປຕ຺ຕປຸປ຺ຜາທິສພ຺ໂພສຘຘຣາຍ ຘຣຓິຍາ ສມນ຺ນາຄເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ, ສພ຺ໂພສຘຍຸຕ຺ໂຕ ວາ ຘຣຓິຘໂຣ. ໂສ ຫິ ປເທໂສ ສພ຺ໂພສຘຘຣຓິຘໂຣຕິ ເອວມກ຺ຂາຍຕິ ເອວຎ຺ຈ ອນຸສູຍຕິ, ຕສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສປທໂຍຊນາຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເນກປຸປ຺ຜມາລ຺ຍວິຕເຕຕິ ອເນເກຫິ ຜລຕ຺ຖາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນປຸປ຺ເຜຫິ ເຈວ ປິຬນ຺ຘນມາລ຺ເຍຫິ ຈ ວິຕເຕ. ຣຸຣູຕິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາ ມິຄາ. ອຸທ຺ທາຣາຕິ ອຸທ຺ທາ. ພິຬາຣາຕິ ມຫາພິຬາຣາ. ເນລມຓ຺ຑລໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ຕຣຸຓຠິງ຺ກຈ຺ຉາປມຓ຺ຑລໍ. ມຫາວຣາຫາຕິ ມຫາຫຕ຺ຖິໂນ, ອາກິຓ຺ຓເນລມຓ຺ຑລມຫາວຣາເຫນ ໂຄຈຣິຍາທິເຠເທນ ທສວິເຘນ ນາຄກຸເລນ ເຈວ ກເຣຓຸສງ຺ເຆນ ຈ ອຘິວຸຏ຺ເຐຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິສ຺ສມິຄາຕິ ກາຬສີຫາ. ວາຕມິຄາຕິ ມຫາວາຕມິຄາ. ປສທມິຄາຕິ ຈິຕ຺ຣມິຄາ. ປຸຣິສາລູຕິ ວຬວາມຸຂຍກ຺ຂິນິໂຍ. ກິມ຺ປຸຣິສາຕິ ເທວກິນ຺ນຣຈນ຺ທກິນ຺ນຣທຸມກິນ຺ນຣທຓ຺ຑມາຓວກໂກນ຺ຕິ- ສກຸຓກຓ຺ຓປາວຸຣຓາທິເຠທາ ກິນ຺ນຣາ. ອມຊ຺ຊວມຎ຺ຊຣີຘຣປຫຏ຺ຐປຸປ຺ຜຜຸສິຕຄ຺ຄາເນກປາທປຄຓວິຕເຕຕິ ມກຸລຘເຣຫິ ເຈວ ມຎ຺ຊຣີຘເຣຫິ ຈ ສຸປຸປ຺ຜິເຕຫິ ຈ ອຄ຺ຄມຕ຺ຕປຸປ຺ຜິເຕຫິ ຈ ອເນເກຫິ ປາທປຄເຓຫິ ວິຕເຕ. ວາຣຓາ ນາມ ຫຕ຺ຖິລິງ຺ຄສກຸຓາ. ເຈລາວກາຕິປິ ເອເຕ ສກຸຓາເຍວ. ເຫມຎ຺ຈ ກນກຎ຺ຈາຕິ ທ຺ເວ ສຸວຓ຺ຓຊາຕິໂຍ. ເອເຕຫິ ອຎ຺ຊນາທີຫິ ອເນກຘາຕຸສເຕຫິ ອເນເກຫິ ວຓ຺ຓຘາຕຸຣາສີຫິ ວິນທ຺ຘປຏິມຓ຺ຑິຕປເທເສ. ໂຠຕິ ຘມ຺ມາລປນມຕ຺ຕເມຕໍ. ຈິຕ຺ໂຕຕິ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກປິ ເຫຏ຺ຐາອຸທຣຠາເຄປິ ຈິຕ຺ໂຣວ.

ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒານີຕິ ອຑ຺ຒຈຕຸຕ຺ຖານິ, ຕີຓິ ສຫສ຺ສານິ ປຎ຺ເຈວ ສຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອທ຺ຘານປຣິຍາຍປເຖຕິ ອທ຺ຘານສງ຺ຂາເຕ ຄມນມຄ຺ເຄ. ອຸພ຺ພາເຫຕ຺ຖາຕິ ພາຘຍິຕ຺ຖ. ອຸປປ຺ຜຸສີຕິ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ຜຸສິ. ປຫາຣໍ ອທໍສູຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ມາ ນ’’ນ຺ຕິ ປທສ຺ສ ສາມິວເສນ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສງ຺ຄເມສີຕິ ສມາຄຈ຺ຉິ. ສຓ຺ຫາຫີຕິ ມຏ຺ຐາຫິ. ສຂິລາຫີຕິ ປິຍາຫິ. ມຎ຺ຊູຫີຕິ ສຂິລາຫິ. ມຘຸຣາຫີຕິ ມຘຸຣສ຺ສຣາຫິ. ສມຸທາຈຣນ຺ຕິໂຍຕິ ຄນ຺ຘພ຺ພກຣຓວເສນ ປຣິຈຣນ຺ຕິໂຍ. ອເນກຣຸກ຺ຂວິວິຘວິກຕິຜລນ຺ຕິ ອເນເກຫິ ຣຸກ຺ເຂຫິ ວິວິຘວິກຕິຜລໍ. ອາຣາເມເນວ ອາຣາມນ຺ຕິ ປຸປ຺ຜາຣາມາທີສຸ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອາຣາເມເນວ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອາຣາມໍ ເນນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຍ຺ຍານາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນາຬິເກຣສຎ຺ຈາຣິເຍເນວາຕິ ນາຬິເກຣວເນເນວ ອຎ຺ຎໍ ນາຬິເກຣວນໍ. ອຕິສມ຺ໂຠນ຺ຕີຕິ ເອວໍ ເນຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ນໍ ຂິປ຺ປຎ຺ເຎວ ຣຕິຕ຺ຖາຍ ປາປຸຓນ຺ຕິ.

ທິວສໍ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫຕິ ສກລທິວສໍ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫ. ອປສາເທຕີຕິ ຕາ ກິຣ ຕໍ ເອວໍ ທິວສໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ນິວາສຣຸກ຺ເຂ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ຣຸກ຺ຂສາຂາສຸ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ມຘຸຣວຈນໍ ລເຠຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ປຕ຺ຖຍນ຺ຕິໂຍ ອິມິນາ ອຸຍ຺ໂຍຊິຕກາເລ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສາມາຕິ ວສນ຺ຕິ. ກຸຓາລຣາຊາ ປນ ຕາ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ໂຕ ‘‘ນສ຺ສຖາ’’ຕິອາທິວຈເນຫິ ອປສາເທຕິ. ຕຕ຺ຖ ນສ຺ສຖາຕິ ຄຈ຺ຉຖ. ວິນສ຺ສຖາຕິ ສພ຺ພໂຕຠາເຄນ ນສ຺ສຖ. ເຄເຫ ຘນຘຎ຺ຎາທີນໍ ນາສເນນ ໂຈຣິໂຍ, ພຫຸມາຍຕາຍ ຘຸຕ຺ຕິໂຍ, ນຏ຺ຐສ຺ສຕິຕາຍ ອສຕິໂຍ, ອນວຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ຕຕາຍ ລຫຸຈິຕ຺ຕາໂຍ, ກຕວິນາສເນນ ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠິຕາຍ ກຕສ຺ສ ອປ຺ປຏິກາຣິກາໂຍຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ‘‘ອິຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຫໍ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕປິ ອິຕ຺ຖີນໍ ອກຕຎ຺ຎຸຕໍ ພຫຸມາຍຕໍ ອນາຈາຣຕໍ ທຸສ຺ສີລຕຎ຺ຈ ຊານາມິ, ຕທາປາຫໍ ຕາສໍ ວເສ ອວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຕາ ເອວ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ວຕ຺ເຕມີ’’ຕິ ອິມາຍ ກຖາຍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຠິຣຕິໍ ຫຣິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ທ຺ເວ ກາຬໂກກິລາ ສາມິກໍ ທຓ຺ຑເກນ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐາຠາຄາທີສຸ ຈຕສ຺ໂສ ຈຕສ຺ໂສ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ປເທສໍ ອາຄມິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕາປິ ທິສ຺ວາ ສຕ຺ຖາຣໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ສຕ຺ຖາ ‘‘ປຸພ຺ເພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມມ ສຫາໂຍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ນາມ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ອໂຫສິ, ຕສ຺ສາຍໍ ວໍໂສ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ອາຫ –

‘‘ຕສ຺ເສວ ຂລຸ, ໂຠ, ຫິມວໂຕ ປພ຺ພຕຣາຊສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມທິສາຠາເຄ ສຸສຸຂຸມສຸນິປຸຓຄິຣິປ຺ປຠວຫຣິຕຸປຍນ຺ຕິໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຏ຺ຐຸ ສຸຂຸມສຓ຺ຫສລິລຕາຍ ສຸສຸຂຸມສຸນິປຸຓາ, ຄິຣິ ເອຕາສໍ ປຠໂວຕິ ຄິຣິປ຺ປຠວາ, ຫິມວນ຺ຕໂຕ ສນ຺ທມານຫຣິຕຕິຓມິສ຺ສໂອຆຕາຍ ຫຣິຕາ, ກຸຓາລທຫໍ ອຸປຄມເນນ ອຸປຍນ຺ຕິໂຍຕິ ສຸສຸຂຸມສຸນິປຸຓຄິຣິປ຺ປຠວຫຣິຕຸປຍນ຺ຕິໂຍ, ເອວຣູປາ ນທິໂຍ ຍສ຺ມິໍ ສນ຺ທນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິທານິ ຍໍ ກຸຓາລທຫໍ ຕາ ອຸປຍນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ປຸປ຺ຜານິ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຫ –

‘‘ອຸປ຺ປລປທຸມກຸມຸທນລິນສຕປຕ຺ຕໂສຄນ຺ຘິກມນ຺ທາລກສມ຺ປຕິວິຣຸຬ຺ຫສຸຈິຄນ຺ຘມນຸຎ຺ຎມາວກປ຺ປເທເສ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຸປ຺ປລນ຺ຕິ ນີລຸປ຺ປລໍ. ນລິນນ຺ຕິ ເສຕປທຸມໍ. ສຕປຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຣິປຸຓ຺ຓສຕປຕ຺ຕປທຸມໍ. ສມ຺ປຕີຕິ ເອເຕຫິ ສມ຺ປຕິວິຣຸຬ຺ເຫຫິ ອຠິນວຊາເຕຫິ ສຸຈິຄນ຺ເຘນ ເຈວ ມນຸຎ຺ເຎນ ຈ ຫທຍພນ຺ຘນສມຕ຺ຖຕາຍ ມາວເກນ ຈ ປເທເສນ ສມນ຺ນາຄເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິທານິ ຕສ຺ມິໍ ທເຫ ຣຸກ຺ຂາທໂຍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຫ –

‘‘ກຸຣວກມຸຈລິນ຺ທເກຕກເວທິສວຎ຺ຊຸລປຸນ຺ນາຄພກຸລຕິລກປິຍກຫສນສາລສຬລ- ຈມ຺ປກອໂສກນາຄຣຸກ຺ຂຕິຣີຏິຠຸຊປຕ຺ຕໂລທ຺ທຈນ຺ທໂນຆວເນ ກາຬາຄຣຸປທ຺ມກປິຍງ຺ຄຸເທວທາຣຸກໂຈຈຄຫເນ ກກຸຘກຸຏຊອງ຺ໂກລກຈ຺ຈິກາຣກຓິກາຣກຓ຺ຓິກາຣ- ກນເວຣໂກຣຓ຺ຑກໂກວິຬາຣກິໍສຸກໂຍຘິກວນມລ຺ລິກມນງ຺ຄຓມນວຊ຺ຊຠຓ຺ຑິສຸຣຸຈິຣ- ຠຄິນິມາລາມລ຺ຍຘເຣ ຊາຕິສຸມນມຘຸຄນ຺ຘິກຘນຸຕກ຺ກາຣິຕາລີສຕຄຣມຸສີຣໂກຏ຺ຐກຈ຺ຉວິຕເຕ ອຕິມຸຕ຺ຕກສໍກຸສຸມິຕລຕາວິຕຕປຏິມຓ຺ຑິຕປ຺ປເທເສ ຫໍສປິລວກາທມ຺ພກາຣຓ຺ຑວາຠິນທິເຕ ວິຊ຺ຊາຘຣສິທ຺ຘສມຓຕາປສຄຓາຘິວຸຏ຺ເຐ ວຣເທວຍກ຺ຂຣກ຺ຂສທານວຄນ຺ຘພ຺ພກິນ຺ນຣມໂຫຣຄານຸຈິຓ຺ຓປ຺ປເທເສ – ເອວຣູເປ ຂລຸ, ໂຠ, ຣມ຺ເມ ວນສຓ຺ເຑ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ນາມ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ປຕິວສຕິ ອຕິວິຍ ມຘຸຣຄິໂຣ ວິລາສິຕນຍໂນ ມຕ຺ຕກ຺ໂຂ.

‘‘ຕສ຺ເສວ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸຂສ຺ສ ຜຸສ຺ສໂກກິລສ຺ສ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒານິ ອິຕ຺ຖິສຕານິ ປຣິຈາຣິກາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ. ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ທ຺ເວ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ກຏ຺ຐໍ ມຸເຂນ ຑໍສິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ມຊ຺ເຌ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ອທ຺ຘານປຣິຍາຍປເຖ ກິລມໂຖ ອຸພ຺ພາເຫຕ຺ຖາ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ເຫຏ຺ຐໂຕ ເຫຏ຺ຐໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ສຈາຍໍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ສກຸໂຓ ອາສນາ ປຣິປຕິສ຺ສຕິ, ມຍໍ ຕໍ ປກ຺ເຂຫິ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມາ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ອຸປຣູປຣິ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ອາຕໂປ ປຣິຕາເປສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ອຸຠໂຕປສ຺ເສນ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມານໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ສີຕໍ ວາ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ ຕິຓໍ ວາ ຣໂຊ ວາ ວາໂຕ ວາ ອຸສ຺ສາໂວ ວາ ອຸປປ຺ຜຸສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ‘ມາ ນໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ໂຄປາລກາ ວາ ປສຸປາລກາ ວາ ຕິຓຫາຣກາ ວາ ກຏ຺ຐຫາຣກາ ວາ ວນກມ຺ມິກາ ວາ ກຏ຺ເຐນ ວາ ກຐລາຍ ວາ ປາຓິນາ ວາ ເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ທຓ຺ເຑນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ສກ຺ຂຣາຫິ ວາ ປຫາຣມທໍສຸ, ມາຍໍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ຄຈ຺ເຉຫິ ວາ ລຕາຫິ ວາ ຣຸກ຺ເຂຫິ ວາ ສາຂາຫິ ວາ ຖມ຺ເຠຫິ ວາ ປາສາເຓຫິ ວາ ພລວນ຺ເຕຫິ ວາ ປກ຺ຂີຫິ ສງ຺ຄເມສີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ປຈ຺ຉໂຕ ປຈ຺ຉໂຕ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ສຓ຺ຫາຫິ ສຂິລາຫິ ມຎ຺ຊູຫິ ມຘຸຣາຫິ ວາຈາຫິ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິໂຍ ‘ມາຍໍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ອາສເນ ປຣິຍຸກ຺ກຓ຺ຐີ’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຎາສ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ທິໂສທິສໍ ອຸຑ຺ເຑນ຺ຕິ ອເນກຣຸກ຺ຂວິວິຘວິກຕິຜລມາຫຣນ຺ຕິໂຍ ‘ມາຍໍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ຂຸທາຍ ປຣິກິລມິຕ຺ຖາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ອາຣາເມເນວ ອາຣາມໍ, ອຸຍ຺ຍາເນເນວ ອຸຍ຺ຍານໍ, ນທີຕິຕ຺ເຖເນວ ນທີຕິຕ຺ຖໍ, ປພ຺ພຕສິຂເຣເນວ ປພ຺ພຕສິຂຣໍ, ອມ຺ພວເນເນວ ອມ຺ພວນໍ, ຊມ຺ພຸວເນເນວ ຊມ຺ພຸວນໍ, ລພຸຊວເນເນວ ລພຸຊວນໍ, ນາຬິເກຣສຎ຺ຈາຣິເຍເນວ ນາຬິເກຣສຎ຺ຈາຣິຍໍ ຂິປ຺ປເມວ ອຠິສມ຺ໂຠນ຺ຕິ ຣຕິຕ຺ຖາຍ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ຕາຫິ ທິຊກຎ຺ຎາຫິ ທິວສໍ ປຣິພ຺ຍູຬ຺ໂຫ ເອວໍ ປສໍສຕິ ‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠຄິນິໂຍ, ເອຕໍ ໂຂ ຠຄິນິໂຍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຕິຣູປໍ ກຸລຘີຕານໍ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຠຕ຺ຕາຣໍ ປຣິຈເຣຍ຺ຍາຖາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ເຍນ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ກຸຓາລສ຺ສ ສກຸຓສ຺ສ ປຣິຈາຣິກາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອຍໍ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ອຕິວິຍ ຜຣຸໂສ ອຕິວິຍ ຜຣຸສວາໂຈ, ອປ຺ເປວ ນາມ ຕວມ຺ປິ ອາຄມ຺ມ ປິຍວາຈໍ ລເຠຍ຺ຍາມາ’ຕິ. ‘ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄິນິໂຍ’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍນ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກຸຓາເລນ ສກຸເຓນ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ຕໍ ກຸຓາລໍ ສກຸຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ກຸຓາລ, ອິຕ຺ຖີນໍ ສຸຊາຕານໍ ກຸລຘີຕານໍ ສມ຺ມາປຏິປນ຺ນານໍ ມິຈ຺ຉາປຏິປນ຺ໂນສິ, ອມນາປຠາຓີນມ຺ປິ ກິຣ, ສມ຺ມ ກຸຓາລ, ອິຕ຺ຖີນໍ ມນາປຠາຓິນາ ຠວິຕພ຺ພໍ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ມນາປຠາຓີນ’ນ຺ຕິ.

‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ເອວໍ ອປສາເທສິ – ‘ນສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ຊມ຺ມ ວສລ, ວິນສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ຊມ຺ມ ວສລ, ໂກ ນຸ ຕຍາ ວິຍຕ຺ໂຕ ຊາຍາຊິເນນາ’ຕິ. ເອວໍ ອປສາທິໂຕ ຈ ປນ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ຕໂຕເຍວ ປຏິນິວຕ຺ຕິ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸຂສ຺ສ ຜຸສ຺ສໂກກິລສ຺ສ ອປເຣນ ສມເຍນ ນຈິຣສ຺ເສວ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາ ພາຬ຺ຫາ ເວທນາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ມາຣຓນ຺ຕິກາ. ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸຂສ຺ສ ຜຸສ຺ສໂກກິລສ຺ສ ປຣິຈາຣິການໍ ທິຊກຎ຺ຎານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອາພາຘິໂກ ໂຂ ອຍໍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ, ອປ຺ເປວ ນາມ ອິມມ຺ຫາ ອາພາຘາ ວຸຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາ’ຕິ ເອກໍ ອທຸຕິຍໍ ໂອຫາຍ ເຍນ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິໂຍ, ທິສ຺ວານ ຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຫໍ ປນ ຕຸມ຺ຫໍ ວສລິໂຍ ຠຕ຺ຕາ’ຕິ. ‘ອາພາຘິໂກ ໂຂ, ສມ຺ມ ກຸຓາລ, ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ອປ຺ເປວ ນາມ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ວຸຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕາ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ເອວໍ ອປສາເທສິ – ‘ນສ຺ສຖ ຕຸມ຺ເຫ ວສລິໂຍ, ວິນສ຺ສຖ ຕຸມ຺ເຫ ວສລິໂຍ ໂຈຣິໂຍ ຘຸຕ຺ຕິໂຍ ອສຕິໂຍ ລຫຸຈິຕ຺ຕາໂຍ ກຕສ຺ສ ອປ຺ປຏິກາຣິກາໂຍ ອນິໂລ ວິຍ ເຍນກາມໍຄມາໂຍ’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍນ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ຫໍ, ສມ຺ມ, ປຸຓ຺ຓມຸຂາ’ຕິ. ‘ຫໍ, ສມ຺ມ, ກຸຓາລາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ປກ຺ເຂຫິ ຈ ມຸຂຕຸຓ຺ຑເກນ ຈ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ນານາເຠສຊ຺ຊານິ ປາຍາເປສິ. ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ປຸຓ຺ຓມຸຂສ຺ສ ຜຸສ຺ສໂກກິລສ຺ສ ໂສ ອາພາໂຘ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປິຍກາຕິ ເສຕປຸປ຺ຜາ. ຫສນາຕິ ຫ-ກາໂຣ ສນ຺ຘິກໂຣ, ອສນາເຍວ. ຕິຣີຏີຕິ ເອກາ ຣຸກ຺ຂຊາຕິ. ຈນ຺ທນາຕິ ຣຕ຺ຕສຸຣຠິຈນ຺ທນາ. ໂອຆວເນຕິ ເອເຕສໍ ໂອເຆນ ຆຏາຍ ສມນ຺ນາຄຕວເນ. ເທວທາຣຸກໂຈຈຄຫເນຕິ ເທວທາຣຸຣຸກ຺ເຂຫິ ເຈວ ກທລີຫິ ຈ ຄຫເນ. ກຈ຺ຈິກາຣາຕິ ເອກາ ຣຸກ຺ຂຊາຕິ. ກຓິກາຣາຕິ ມຫາປຸປ຺ຜາ. ກຓ຺ຓິກາຣາຕິ ຂຸທ຺ທກປຸປ຺ຜາ. ກິໍສຸກາຕິ ວາຕຆາຕກາ. ໂຍຘິກາຕິ ຍູຖິກາ. ວນມລ຺ລິກມນງ຺ຄຓມນວຊ຺ຊຠຓ຺ຑິສຸຣຸຈິຣຠຄິນິມາລາມລ຺ຍຘເຣຕິ ມລ຺ລິການຎ຺ຈ ອນງ຺ຄຓານໍ ອນວຊ຺ຊານຎ຺ຈ ຠຓ຺ຑີນໍ ສຸຣຸຈິຣານຎ຺ຈ ຠຄິນີນໍ ປຸປ຺ເຜຫິ ມາລ຺ຍຘາຣຍມາເນ. ຘນຸຕກ຺ກາຣີຕິ ຘນຸປາຏລິ. ຕາລີສາຕິ ຕາລີສປຕ຺ຕຣຸກ຺ຂາ. ກຈ຺ຉວິຕເຕຕິ ເອເຕຫິ ຊາຕິສຸມນາທີຫິ ວິຕເຕ ນທິກຈ຺ຉປພ຺ພຕກຈ຺ເຉ. ສໍກຸສຸມິຕລຕາຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ສຸຏ຺ຐຸ ກຸສຸມິຕອຕິມຸຕ຺ຕເກຫິ ເຈວ ນານາວິຘລຕາຫິ ຈ ວິຕຕປຏິມຓ຺ຑິຕປເທເສ. ຄຓາຘິວຸຏ຺ເຐຕິ ເອເຕສໍ ວິຊ຺ຊາຘຣາທີນໍ ຄເຓຫິ ອຘິວຸຏ຺ເຐ. ປຸຓ຺ຓມຸໂຂຕິ ມຸຂປຣິປຸຓ຺ຓຕາຍ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ. ປເຣຫິ ຜຸຏ຺ຐຕາຍ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ. ວິລາສິຕນຍໂນຕິ ວິລາສິຕເນຕ຺ໂຕ. ມຕ຺ຕກ຺ໂຂຕິ ຍຖາ ມຕ຺ຕານໍ ອກ຺ຂີນິ ຣຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ຣຕ຺ຕກ຺ໂຂ, ປມາຓຍຸຕ຺ຕເນຕ຺ໂຕ ວາ.

ຠຄິນິໂຍຕິ ອຣິຍໂວຫາເຣນ ອາລປນໍ. ປຣິຈເຣຍ຺ຍາຖາຕິ ສກລທິວສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈເຣຍ຺ຍາຖ. ອິຕິ ໂສ ປິຍກຖໍ ກເຖຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ. ກທາຈິ ປນ ກຸຓາໂລ ສປຣິວາໂຣ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ກທາຈິ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ກຸຓາລສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ເຕນາຫ ‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ’’ຕິ. ສມ຺ມາຕິ ວຍສ຺ສ. ອາຄມ຺ມາຕິ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປນິສ຺ສາຍ. ລເຠຍ຺ຍາມາຕິ ກຸຓາລສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ປິຍວຈນໍ ລເຠຍ຺ຍາມ. ອປ຺ເປວ ນາມາຕິ ອປິ ນາມ ລເຠຍ຺ຍາຖ, ວກ຺ຂາມິ ນນ຺ຕິ. ສຸຊາຕານນ຺ຕິ ສມຊາຕິການໍ.

ນສ຺ສາຕິ ປລາຍ. ຊມ຺ມາຕິ ລາມກ. ວິຍຕ຺ໂຕຕິ ໂກ ນຸ ຕຍາ ສທິໂສ ອຎ຺ໂຎ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ຊາຍາຊິເນນາຕິ ຊາຍາຊິເຕນ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ເອວໍ ອິຕ຺ຖິປຣາຊິເຕນ ຕຍາ ສທິໂສ ໂກ ນາມ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອຕ຺ຖີຕິ ຕໍ ປຸນ ເອວຣູປສ຺ສ ວຈນສ຺ສ ອຠຓນຕ຺ຖາຍ ອປສາເທຕິ. ຕໂຕເຍວາຕິ ‘‘ກຸທ຺ໂຘ ເມ ກຸຓາໂລ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໂຕເຍວ ປຏິນິວຕ຺ຕິ, ໂສ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສປຣິວາໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ນິວາສຏ຺ຐານເມວ ອຄມາສິ.

ອປ຺ເປວ ນາມາຕິ ສໍສຍປຣິວິຕກ຺ໂກ, ອິມມ຺ຫາ ອາພາຘາ ວຸຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ ວາ ໂນ ວາຕິ ເອວໍ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕໍ ໂອຫາຍ ປກ຺ກມິໍສຸ. ຕຸມ຺ຫນ຺ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ. ອປ຺ເປວ ນາມາຕິ ຕມ຺ຫາ ອາພາຘາ ວຸຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ ວາ ໂນ ວາ, ອມ຺ຫາກໍ ອາຄຕກາເລ ມໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ. ມຍຎ຺ຫິ ອິທາເນວ ໂສ ມຣິສ຺ສຕີຕິ ຎຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປາທປຣິຈາຣິກາ ຠວິຕຸໍ ອາຄຕາ. ເຕນຸປສງ຺ກມີຕິ ອິມາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ສາມິກສ຺ສ ມຕກາເລ ອາຄຕາ ປຏິກ຺ກູລາ ຠວິສ຺ສາມາຕິ ຕໍ ປຫາຍ ອາຄຕາ, ອຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມມ ສຫາຍກໍ ປຸປ຺ຜຜລາທີນິ ນານາເຠສຊ຺ຊານິ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ອໂຣຄໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ນາຄພໂລ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອາກາເສ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຫນ຺ຕິ ນິປາໂຕ, ‘‘ຊີວສິ, ສມ຺ມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ອິຕໂຣປິສ຺ສ ‘‘ຊີວາມີ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ‘‘ຫໍ ສມ຺ມາ’’ຕິ ອາຫ. ປາຍາເປສີຕິ ປາເຍສິ. ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠີຕິ ວູປສມີຕິ.

ຕາປິ ທິຊກຎ຺ຎາໂຍ ອສ຺ມິໍ ອໂຣເຄ ຊາເຕ ອາຄຕາ. ກຸຓາໂລປິ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ກຕິປາຫໍ ຜລາຜລານິ ຂາທາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ພລປ຺ປຕ຺ຕກາເລ, ‘‘ສມ຺ມ, ອິທານິ ຕ຺ວໍ ອໂຣໂຄ, ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຈາຣິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ວສ, ອຫມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ໂສ ‘‘ອິມາ, ສມ຺ມ, ມໍ ພາຬ຺ຫຄິລານໍ ປຫາຍ ປລາຍນ຺ຕິ, ນ ເມ ເອຕາຫິ ຘຸຕ຺ຕີຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ເຕ, ສມ຺ມ, ອິຕ຺ຖີນໍ ປາປຠາວໍ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫິມວນ຺ຕປສ຺ເສ ມໂນສິລາຕລໍ ເນຕ຺ວາ ສຕ຺ຕໂຍຊນິກສາລຣຸກ຺ຂມູເລ ມໂນສິລາສເນ ນິສີທິ. ເອກສ຺ມິໍ ປສ຺ເສ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ສປຣິວາໂຣ ນິສີທິ. ສກລຫິມວນ຺ເຕ ເທວໂຆສນາ ຈຣິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ກຸຓາໂລ ສກຸຓຣາຊາ ຫິມວນ຺ເຕ ມໂນສິລາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສຕິ, ຕໍ ສຸຓາຖາ’’ຕິ. ປຣມ຺ປຣໂຆເສນ ຉ ກາມາວຈຣເທວາ ສຸຕ຺ວາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຕຕ຺ຖ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ພຫຸນາຄສຸປຓ຺ຓກິນ຺ນຣວິຊ຺ຊາຘຣາທີນມ຺ປິ ເທວຕາ ຕມຕ຺ຖໍ ອຸຄ຺ໂຆເສສຸໍ. ຕທາ ອານນ຺ໂທ ນາມ ຄິຊ຺ຌຣາຊາ ທສສຫສ຺ສຄິຊ຺ຌປຣິວາໂຣ ຄິຊ຺ຌປພ຺ພເຕ ປຏິວສຕິ. ໂສປິ ຕໍ ໂກລາຫລໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສປຣິວາໂຣ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ນາຣໂທປິ ປຎ຺ຈາຠິຎ຺ໂຎ ຕາປໂສ ທສສຫສ຺ສຕາປສປຣິວຸໂຕ ຫິມວນ຺ຕປເທເສ ວິຫຣນ຺ໂຕ ຕໍ ເທວໂຆສນໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ສຫາໂຍ ກິຣ ເມ ກຸຓາໂລ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຄຸຓໍ ກເຖສ຺ສຕິ, ມຫາສມາຄໂມ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຍາປິ ຕໍ ເທສນໍ ໂສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ຕາປສທສສຫສ຺ເສນ ສທ຺ຘິໍ ອິທ຺ຘິຍາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ພຸທ຺ຘານໍ ເທສນາສນ຺ນິປາຕສທິໂສ ມຫາສມາຄໂມ ອໂຫສິ. ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຊາຕິສ຺ສຣຎາເຓນ ອິຕ຺ຖິໂທສປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ ອຕີຕຠເວ ທິຏ຺ຐກາຣຓໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ກາຍສກ຺ຂິໍ ກຕ຺ວາ ກເຖສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ຕໍ ປຸຓ຺ຓມຸຂໍ ຜຸສ຺ສໂກກິລໍ ຄິລານວຸຏ຺ຐິຕໍ ອຈິຣວຸຏ຺ຐິຕໍ ເຄລຎ຺ຎາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ກຓ຺ຫາ ທ຺ເວປິຕິກາ ປຎ຺ຈປຕິກາຍ ຉຏ຺ເຐ ປຸຣິເສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຏິພນ຺ຘນ຺ຕິຍາ, ຍທິທໍ ກພນ຺ເຘ ປີຐສປ຺ປິມ຺ຫີ’’’ຕິ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໒໙໐.

‘‘ອຖຊ຺ຊຸໂນ ນກຸໂລ ຠີມເສໂນ, ຍຸຘິຏ຺ຐິໂລ ສຫເທໂວ ຈ ຣາຊາ;

ເອເຕ ປຕີ ປຎ຺ຈ ມຕິຈ຺ຈ ນາຣີ, ອກາສິ ຂຸຊ຺ຊວາມນເກນ ປາປ’ນ຺ຕິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ສຈ຺ຈຕປາປີ ນາມ ສມຓີ ສຸສານມຊ຺ເຌ ວສນ຺ຕີ ຈຕຸຕ຺ຖຠຕ຺ຕໍ ປຣິຓາມຍມານາ ສຸຣາຘຸຕ຺ຕເກນ ປາປມກາສິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ກາກວຕີ ນາມ ເທວີ ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ວສນ຺ຕີ ຠຣິຍາ ເວນເຕຍ຺ຍສ຺ສ ນຏກຸເວເຣນ ປາປມກາສິ.

‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ກຸຣຸງ຺ຄເທວີ ນາມ ໂລມສຸທ຺ທຣີ ເອຬິກກຸມາຣໍ ກາມຍມານາ ຉຬງ຺ຄກຸມາຣຘນນ຺ເຕວາສິນາ ປາປມກາສິ.

‘‘ເອວຎ຺ເຫຕໍ ມຍາ ຎາຕໍ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຣໍ;

ໂອຫາຍ ໂກສລຣາຊໍ, ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ເຑນ ປາປມກາສິ.

໒໙໑.

‘‘ເອຕາ ຈ ອຎ຺ຎາ ຈ ອກໍສຸ ປາປໍ, ຕສ຺ມາຫມິຕ຺ຖີນໍ ນ ວິສ຺ສເສ ນປ຺ປສໍເສ;

ມຫີ ຍຖາ ຊຄຕິ ສມານຣຕ຺ຕາ, ວສຸນ຺ຘຣາ ອິຕຣີຕຣາປຕິຏ຺ຐາ;

ສພ຺ພສຫາ ອຜນ຺ທນາ ອກຸປ຺ປາ, ຕຖິຕ຺ຖິໂຍ ຕາໂຍ ນ ວິສ຺ສເສ ນໂຣ.

໒໙໒.

‘‘ສີໂຫ ຍຖາ ໂລຫິຕມໍສໂຠຊໂນ, ວາຬມິໂຄ ປຎ຺ຈາວຸໂຘ ສຸຣຸທ຺ໂຘ;

ປສຍ຺ຫຂາທີ ປຣຫິໍສເນ ຣໂຕ, ຕຖິຕ຺ຖິໂຍ ຕາໂຍ ນ ວິສ຺ສເສ ນໂຣ.

‘‘ນ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ເວສິໂຍ ນາຣິໂຍ ຄມນິໂຍ, ນ ເຫຕາ ພນ຺ຘກິໂຍ ນາມ, ວຘິກາໂຍ ນາມ ເອຕາໂຍ, ຍທິທໍ ເວສິໂຍ ນາຣິໂຍ ຄມນິໂຍ’’ຕິ.

‘‘ໂຈໂຣ ວິຍ ເວຓິກຕາ ມທິຣາວ ທິທ຺ຘາ ວາຓິໂຊ ວິຍ ວາຈາສນ຺ຖຸຕິໂຍ ອິສ຺ສສິງ຺ຄມິວ ວິປຣິວຕ຺ຕາໂຍ ອຸຣຄມິວ ທຸຊິວ຺ຫາໂຍ. ໂສພ຺ຠມິວ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ປາຕາລມິວ ທຸປ຺ປູຣາ ຣກ຺ຂສີ ວິຍ ທຸຕ຺ໂຕສາ ຍໂມເວກນ຺ຕຫາຣິໂຍ. ສິຂີຣິວ ສພ຺ພຠກ຺ຂາ ນທີຣິວ ສພ຺ພວາຫີ ອນິໂລ ວິຍ ເຍນກາມໍຈຣາ ເນຣຸ ວິຍ ອວິເສສກຣາ ວິສຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ນິຈ຺ຈຜລິຕາໂຍຕິ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໒໙໓.

‘‘‘ຍຖາ ໂຈໂຣ ຍຖາ ທິທ຺ໂຘ, ວາຓິໂຊວ ວິກຕ຺ຖນີ;

ອິສ຺ສສິງ຺ຄມິວ ປຣິວຕ຺ຕາ, ທຸຊິວ຺ຫາ ອຸຣໂຄ ວິຍ.

໒໙໔.

‘‘‘ໂສພ຺ຠມິວ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ປາຕາລມິວ ທຸປ຺ປຸຣາ;

ຣກ຺ຂສີ ວິຍ ທຸຕ຺ໂຕສາ, ຍໂມເວກນ຺ຕຫາຣິໂຍ.

໒໙໕.

‘‘ຍຖາ ສິຂີ ນທີ ວາໂຕ, ເນຣຸນາວ ສມາຄຕາ;

ວິສຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ນິຈ຺ຈຜລາ, ນາສຍນ຺ຕິ ຆເຣ ໂຠຄໍ;

ຣຕນນ຺ຕກຣິຕ຺ຖິໂຍ’’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຄິລານວຸຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ປຐມໍ ຄິລານໍ ປຈ຺ຉາ ວຸຏ຺ຐິຕໍ. ທິຏ຺ຐາ ມຍາຕິ ອຕີເຕ ກິຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ສມ຺ປນ຺ນພລວາຫນຕາຍ ໂກສລຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂກສລຣາຊານໍ ມາເຣຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ສຄພ຺ຠໍ ຄເຫຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ອກາສິ. ສາ ອປຣຠາເຄ ຘີຕຣໍ ວິຊາຍິ. ຣຎ຺ໂຎ ປນ ປກຕິຍາ ຘີຕາ ວາ ປຸຕ຺ໂຕ ວາ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ, ‘‘ຠທ຺ເທ, ວຣໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ຄຫິຕກໍ ກຕ຺ວາ ຐເປສິ. ຕສ຺ສາ ປນ ກຸມາຣິກາຍ ‘‘ກຓ຺ຫາ’’ຕິ ນາມໍ ກຣິໍສຸ. ອຖສ຺ສາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕາຍ ມາຕາ ຕໍ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ປິຕຣາ ຕວ ວໂຣ ທິນ຺ໂນ, ຕມຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐເປສິໍ, ຕວ ຣຸຈ຺ຈນກໍ ວຣໍ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ສາ ‘‘ອມ຺ມ, ມຍ຺ຫໍ ອຎ຺ຎໍ ອວິຊ຺ຊມານໍ ນຕ຺ຖິ, ປຕິຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ເມ ສຍໍ ວຣໍ ກາເຣຫີ’’ຕິ ກິເລສພຫຸລຕາຍ ຫິໂຣຕ຺ຕປ຺ປໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ມາຕຣໍ ອາຫ. ສາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ‘‘ຍຖາຣຸຈິຕໍ ປຕິໍ ຄຓ຺ຫຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສຍໍ ວຣໍ ໂຆສາເປສິ. ຣາຊງ຺ຄເຓ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕາ ພຫູ ປຸຣິສາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ກຓ຺ຫາ ປຸປ຺ຜສມຸຄ຺ຄໍ ອາທາຍ ອຸຕ຺ຕຣສີຫປຎ຺ຊເຣ ຐິຕາ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ເອກມ຺ປິ ນ ໂຣເຈສິ.

ຕທາ ປຓ຺ຑຸຣາຊໂຄຕ຺ຕໂຕ ອຊ຺ຊຸໂນ ນກຸໂລ ຠີມເສໂນ ຍຸຘິຏ຺ຐິໂລ ສຫເທໂວຕິ ອິເມ ປຎ຺ຈ ປຓ຺ຑຸຣາຊປຸຕ຺ຕາ ຕກ຺ກສິລາຍໍ ທິສາປາໂມກ຺ຂສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ເທສຈາຣິຕ຺ຕໍ ຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວິຈຣນ຺ຕາ ພາຣາຓສິໍ ປຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕນຄເຣ ໂກລາຫລໍ ສຸຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ມຍມ຺ປິ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ ກຎ຺ຈນຣູປສມານຣູປາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ກຓ຺ຫາ ເຕ ທິສ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸປິ ເຕສຸ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ປຎ຺ຈນ຺ນມ຺ປິ ສີເສສຸ ມາລາຈຸມ຺ພຏການິ ຂິປິຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ, ອິເມ ປຎ຺ຈ ຊເນ ວເຣມີ’’ຕິ ອາຫ. ສາປິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ວຣສ຺ສ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ‘‘ນ ລຠິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ອນຕ຺ຕມໂນວ ‘‘ກິໍຊາຕິກາ ກສ຺ສ ປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຓ຺ຑຸຣາຊປຸຕ຺ຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເຕສໍ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ປາທປຣິຈາຣິກໍ ອທາສິ.

ສາ ສຕ຺ຕຠູມິກປາສາເທ ເຕ ກິເລສວເສນ ສງ຺ຄຓ຺ຫິ. ເອໂກ ປນສ຺ສາ ປຣິຈາຣໂກ ຂຸຊ຺ໂຊ ປີຐສປ຺ປີ ອຕ຺ຖິ. ສາ ປຎ຺ຈ ຣາຊປຸຕ຺ເຕ ກິເລສວເສນ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ເຕສໍ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕກາເລ ໂອກາສໍ ລຠິຕ຺ວາ ກິເລເສນ ອນຸຑຍ຺ຫມານາ ຂຸຊ຺ເຊນ ສທ຺ຘິໍ ປາປໍ ກໂຣຕິ, ເຕນ ຈ ສທ຺ຘິໍ ກເຖນ຺ຕີ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຕຍາ ສທິໂສ ປິໂຍ ນຕ຺ຖິ, ຣາຊປຸຕ຺ເຕ ມາຣາເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ຄລໂລຫິເຕນ ຕວ ປາເທ ມກ຺ຂາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທຕິ. ອິຕເຣສຸປິ ເຊຏ຺ຐຠາຕິເກນ ມິສ຺ສີຠູຕກາເລ – ‘‘ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ຕ຺ວເມວ ມຍ຺ຫໍ ປິຍຕໂຣ, ມຍາ ຊີວິຕມ຺ປິ ຕວຕ຺ຖາຍ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ, ມມ ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ເຎວ ຣຊ຺ຊໍ ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທຕິ. ອິຕເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ມິສ຺ສີຠູຕກາເລປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຕ ‘‘ອຍໍ ອມ຺ເຫ ປິຍາຍຕິ, ອິສ຺ສຣິຍຎ຺ຈ ໂນ ເອຕໍ ນິສ຺ສາຍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ອຕິວິຍ ຕຸສ຺ສນ຺ຕິ.

ສາ ເອກທິວສໍ ອາພາຘິກາ ອໂຫສິ. ອຖ ນໍ ເຕ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ເອໂກ ສີສໍ ສມ຺ພາຫນ຺ໂຕ ນິສີທິ, ເສສາ ເອເກກໍ ຫຕ຺ຖຎ຺ຈ ປາທຎ຺ຈ. ຂຸຊ຺ໂຊ ປນ ປາທມູເລ ນິສີທິ. ສາ ສີສໍ ສມ຺ພາຫມານສ຺ສ ເຊຏ຺ຐຠາຕິກສ຺ສ ອຊ຺ຊຸນກຸມາຣສ຺ສ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຕຍາ ປິຍຕໂຣ ນຕ຺ຖິ, ຊີວມານາ ຕຸຍ຺ຫໍ ຊີວິສ຺ສາມິ, ປິຕຸ ອຈ຺ຈເຍນ ຕຸຍ຺ຫໍ ຣຊ຺ຊໍ ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ສີເສນ ສຎ຺ຎໍ ທທມານາ ຕໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິ, ອິຕເຣສມ຺ປິ ຫຕ຺ຖປາເທຫິ ຕເຖວ ສຎ຺ຎໍ ອທາສິ. ຂຸຊ຺ຊສ຺ສ ປນ – ‘‘ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ມມ ປິໂຍ, ຕວຕ຺ຖາຍ ອຫໍ ຊີວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຊິວ຺ຫາຍ ສຎ຺ຎໍ ອທາສິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ປຸພ຺ເພ ກຖິຕຠາເວນ ຕາຍ ສຎ຺ຎາຍ ຕມຕ຺ຖໍ ຊານິໍສຸ. ເຕສຸ ເສສາ ອຕ຺ຕໂນ ທິນ຺ນສຎ຺ຎາເຍວ ຊານິໍສຸ. ອຊ຺ຊຸນກຸມາໂຣ ປນ ຕສ຺ສາ ຫຕ຺ຖປາທຊິວ຺ຫາວິກາເຣ ທິສ຺ວາ – ‘‘ຍຖາ ມຍ຺ຫໍ, ເອວໍ ເສສານມ຺ປິ ອິມາຍ ສຎ຺ຎາ ທິນ຺ນາ ຠວິສ຺ສຕິ, ຂຸຊ຺ເຊນ ຈາປິ ສທ຺ຘິໍ ເອຕິສ຺ສາຍ ສນ຺ຖເວນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຠາຕໂຣ ຄເຫຕ຺ວາ ພຫິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ທິຏ຺ຐາ ໂວ ປຎ຺ຈປຕິກາ ມມ ສີສວິກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ທິຏ຺ຐາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍກາຣຓໍ ຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມາ’’ຕິ. ‘‘ອິທໍ ນາເມຕ຺ຖ ກາຣຓໍ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປນ ຫຕ຺ຖປາເທຫິ ທິນ຺ນສຎ຺ຎາຍ ກາຣຓໍ ຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຊານາມາ’’ຕິ. ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ເຕເນວ ກາຣເຓນ ອທາສິ, ຂຸຊ຺ຊສ຺ສ ຊິວ຺ຫາວິກາເຣນ ສຎ຺ຎາທານສ຺ສ ກາຣຓໍ ຊານາຖາ’’ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມາ’’ຕິ. ອຖ ເນສໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ອິມິນາປິ ສທ຺ຘິໍ ເອຕາຍ ປາປກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕສຸ ອສທ຺ທຫນ຺ເຕສຸ ຂຸຊ຺ຊໍ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສ ສພ຺ພໍ ປວຕ຺ຕິໍ ກເຖສິ.

ເຕ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ທຣາຄາ ຫຸຕ຺ວາ – ‘‘ອໂຫ ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ປາໂປ ທຸສ຺ສີໂລ, ມາທິເສ ນາມ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ເນ ໂສຠຄ຺ຄປ຺ປຕ຺ເຕ ປຫາຍ ເອວຣູເປນ ເຊຄຸຈ຺ຉປຏິກູເລນ ຂຸຊ຺ເຊນ ສທ຺ຘິໍ ປາປກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ໂກ ນາມ ປຓ຺ຑິຕຊາຕິໂກ ເອວໍ ນິລ຺ລຊ຺ຊາຫິ ປາປຘມ຺ມາຫິ ອິຕ຺ຖີຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອເນກປຣິຍາເຍນ ມາຕຸຄາມໍ ຄຣຫິຕ຺ວາ ‘‘ອລໍ ໂນ ຆຣາວາເສນາ’’ຕິ ປຎ຺ຈ ຊນາ ຫິມວນ຺ຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ກສິຓປຣິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ຍຖາກມ຺ມໍ ຄຕາ. ກຸຓາໂລ ປນ ສກຸຓຣາຊາ ຕທາ ອຊ຺ຊຸນກຸມາໂຣ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐກາຣຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ທ຺ເວປິຕິກາຕິ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ຈ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ຈ ວເສເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ປຎ຺ຈປຕິກາຍາຕິ ປຎ຺ຈປຕິກາ, ຍ-ກາໂຣ ນິປາຕມຕ຺ໂຕ. ປຏິພນ຺ຘນ຺ຕິຍາຕິ ປຏິພນ຺ຘມານາ. ກພນ຺ເຘຕິ ຕສ຺ສ ກິຣ ຄີວາ ໂອນມິຕ຺ວາ ອຸຣໍ ອລ຺ລີນາ, ຕສ຺ມາ ຉິນ຺ນສີໂສ ວິຍ ຂາຍຕິ. ປຎ຺ຈ ມຕິຈ຺ຈາຕິ ເອເຕ ປຎ຺ຈ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ. ຂຸຊ຺ຊວາມນເກນາຕິ ຂຸຊ຺ເຊນ ວາມນເກນ.

ອິທໍ ວຕ຺ວາ ອປຣານິປິ ທິຏ຺ຐປຸພ຺ພານິ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ປຸນ ‘‘ທິຏ຺ຐາ’’ຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ທຸຕິຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຕາວ ອຍໍ ວິຠາວນາ – ອຕີເຕ ກິຣ ພາຣາຓສິໍ ນິສ຺ສາຍ ສຈ຺ຈຕປາປີ ນາມ ເສຕສມຓີ ສຸສາເນ ປຓ຺ຓສາລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສມານາ ຈຕ຺ຕາຣິ ຠຕ຺ຕານິ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ສກລນຄເຣ ຈນ຺ໂທ ວິຍ ສູຣິໂຍ ວິຍ ຈ ປາກຏາ ອໂຫສິ. ພາຣາຓສິວາສິໂນ ຂິປິຕ຺ວາປິ ຂລິຕ຺ວາປິ ‘‘ນໂມ ສຈ຺ຈຕປາປິຍາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ອເຖກສ຺ມິໍ ຉຓກາເລ ປຐມທິວເສ ຕາວ ສຸວຓ຺ຓກາຣາ ຄຓພນ຺ເຘນ ເອກສ຺ມິໍ ປເທເສ ມຓ຺ຑປໍ ກຕ຺ວາ ມຈ຺ຉມໍສສຸຣາຄນ຺ຘມາລາທີນິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຸຣາປານໍ ອາຣຠິໍສຸ. ອເຖໂກ ສຸວຓ຺ຓກາໂຣ ສຸຣາປິຏ຺ຐກໍ ຉຑ຺ເຑນ຺ໂຕ – ‘‘ນໂມ ສຈ຺ຈຕປາປິຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອເກນ ປຓ຺ຑິເຕນ – ‘‘ອມ຺ໂຠ ອນ຺ຘພາລ, ຈລຈິຕ຺ຕາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ນໂມ ກໂຣສິ, ອໂຫ ພາໂລ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ສມ຺ມ, ມາ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ນິຣຍສໍວຕ຺ຕນິກໍ ກມ຺ມໍ ກຣີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ໂສ ‘‘ທຸພ຺ພຸທ຺ຘິ ຕຸຓ຺ຫີ ໂຫຫິ, ສຫສ຺ເສນ ອພ຺ຠຸຕໍ ກໂຣຫິ, ອຫໍ ເຕ ສຈ຺ຈຕປາປິໍ ອິໂຕ ສຕ຺ຕເມ ທິວເສ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕໍ ອິມສ຺ມິໍເຍວ ຐາເນ ນິສິນ຺ໂນ ສຸຣາປິຏ຺ຐກໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຸຣໍ ປິວິສ຺ສາມິ, ມາຕຸຄາໂມ ຘຸວສີໂລ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ‘‘ນ ສກ຺ຂິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສຫສ຺ເສນ ອພ຺ຠຸຕມກາສິ. ໂສ ຕໍ ອຎ຺ເຎສໍ ສຸວຓ຺ຓກາຣານໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ປາໂຕວ ຕາປສເວເສນ ສຸສານໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ວສນຏ຺ຐານສ຺ສ ອວິທູເຣ ສູຣິຍໍ ນມສ຺ສນ຺ໂຕ ອຏ຺ຐາສິ.

ສາ ຠິກ຺ຂາຍ ຄຈ຺ຉມານາ ນໍ ທິສ຺ວາ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ຕາປໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຫໍ ຕາວ ສຸສານປສ຺ເສ ວສາມິ, ອຍໍ ມຊ຺ເຌ ສຸສານສ຺ສ ວສຕິ, ຠວິຕພ຺ພມສ຺ສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ສນ຺ຕຘມ຺ເມນ, ວນ຺ທິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວນ຺ທິ. ໂສ ເນວ ໂອໂລເກສິ ນ ອາລປິ. ທຸຕິຍທິວເສປິ ຕເຖວ ອກາສິ. ຕຕິຍທິວເສ ປນ ວນ຺ທິຕກາເລ ອໂຘມຸໂຂວ ‘‘ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ‘‘ກຈ຺ຈິ ຠິກ຺ຂາຍ ນ ກິລມສີ’’ຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣມກາສິ. ສາ ‘‘ປຏິສນ຺ຖາໂຣ ເມ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ ຕຸຏ຺ຐາ ປກ຺ກາມິ. ປຎ຺ຈມທິວເສ ພຫຸຕຣໍ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ໂຖກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ຄຕາ. ຉຏ຺ເຐ ທິວເສ ປນ ຕໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນໍ – ‘‘ຠຄິນິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຊ຺ຊ ພາຣາຓສິຍໍ ມຫາຄີຕວາທິຕສທ຺ໂທ’’ຕິ ວຕ຺ວາ – ‘‘ອຍ຺ຍ, ຕຸມ຺ເຫ ນ ຊານາຖ, ນຄເຣ ຉໂຓ ຆຸຏ຺ໂຐ, ຕຕ຺ຖ ກີຬນ຺ຕານໍ ເອສ ສທ຺ໂທ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ – ‘‘ເອຕ຺ຖ ນາເມໂສ ສທ຺ໂທ’’ຕິ ອຊານນ຺ໂຕ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ – ‘‘ຠຄິນິ, ກຕິ ຠຕ຺ຕານິ ອຕິກ຺ກເມສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ, ອຍ຺ຍ, ຕຸມ຺ເຫ ປນ ກຕິ ອຕິກ຺ກເມຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຕ຺ຕ ຠຄິນີ’’ຕິ. ອິທໍ ໂສ ມຸສາ ອຠາສິ. ເທວສິກໍ ເຫສ ຣຕ຺ຕິໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ‘‘ກຕິ ເຕ ຠຄິນິ ວສ຺ສານິ ປພ຺ພຊິຕາຍາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕາຍ ‘‘ທ຺ວາທສ ວສ຺ສານີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ກຕິ ວສ຺ສານີ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ‘‘ອິທໍ ເມ ຉຏ຺ຐໍ ວສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ ເຕ ຠຄິນິ ສນ຺ຕຘມ຺ມາຘິຄໂມ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ນຕ຺ຖິ, ອຍ຺ຍ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ປນ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ – ‘‘ຠຄິນິ, ມຍໍ ເນວ ກາມສຸຂໍ ລຠາມ, ນ ເນກ຺ຂມ຺ມສຸຂໍ, ກິໍ ອມ຺ຫາກໍເຍວ ອຸຓ຺ໂຫ ນິຣໂຍ, ມຫາຊນສ຺ສ ກິຣິຍໍ ກໂຣມ, ອຫໍ ຄິຫີ ຠວິສ຺ສາມິ, ອຕ຺ຖິ ເມ ມາຕຸ ສນ຺ຕກໍ ຘນໍ, ນ ສກ຺ໂກມິ ທຸກ຺ຂໍ ອນຸຠວິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ສາ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຈລຈິຕ຺ຕຕາຍ ຕສ຺ມິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ – ‘‘ອຍ຺ຍ, ອຫມ຺ປິ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕາ, ສເຈ ປນ ມໍ ນ ຉຑ຺ເຑສ຺ສຖ, ອຫມ຺ປິ ຄິຫິນີ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ນໍ ໂສ ‘‘ເອຫິ ຕໍ ນ ຉຑ຺ເຑສ຺ສາມິ, ຠຣິຍາ ເມ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕໍ ນຄຣໍ ປເວເສຕ຺ວາ ສໍວສິຕ຺ວາ ສຸຣາປານມຓ຺ຑປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາຍ ສຸຣາປິຏ຺ຐກໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ສຸຣໍ ປິວິ. ອິຕໂຣ ສຫສ຺ສໍ ຊິໂຕ. ສາ ຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຸຕ຺ຕຘີຕາຫິ ວຑ຺ຒິ. ຕທາ ກຸຓາໂລ ສຸຣາຘຸຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕິຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອຕີຕກຖາ ຈຕຸກ຺ກນິປາເຕ ກາກວຕີຊາຕກວຓ຺ຓນາຍໍ (ຊາ. ອຏ຺ຐ. ໓.໔.ກາກວຕີຊາຕກວຓ຺ຓນາ) ວິຕ຺ຖາຣິຕາ. ຕທາ ປນ ກຸຓາໂລ ຄຣຸໂຬ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຈຕຸຕ຺ຖວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອຕີເຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ໂກສລຣາຊານໍ ວຘິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ຄພ຺ຠິນິໍ ອາທາຍ ພາຣາຓສິໍ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຄພ຺ຠິນິຠາວໍ ຊານນ຺ໂຕປິ ຕໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ອກາສິ. ສາ ປຣິປກ຺ກຄພ຺ຠາ ສຸວຓ຺ຓຣູປກສທິສໍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິຕ຺ວາ – ‘‘ວຸທ຺ຘິປ຺ປຕ຺ຕມ຺ປິ ນໍ ພາຣາຓສິຣາຊາ ‘ເອສ ເມ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ, ກິໍ ອິມິນາ’ຕິ ມາຣາເປສ຺ສຕິ, ມາ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ ປຣຫຕ຺ເຖ ມຣຕູ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຘາຕິໍ ອາຫ – ‘‘ອມ຺ມ, ອິມໍ ທາຣກໍ ປິໂລຕິກໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອາມກສຸສາເນ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ເອຫີ’’ຕິ. ຘາຕີ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຄມິ. ໂກສລຣາຊາປິ ມຣິຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ ຫຸຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສານຸຠາເວນ ເອກສ຺ສ ເອຬກປາລກສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ປເທເສ ເອຬເກ ຈາເຣນ຺ຕສ຺ສ ເອກາ ເອຬິກາ ຕໍ ກຸມາຣໍ ທິສ຺ວາ ສິເນຫໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ຂີຣໍ ປາເຍຕ຺ວາ ໂຖກໍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຸນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາເຣ ປາເຍສິ. ເອຬກປາລໂກ ຕສ຺ສາ ກິຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ທາຣກໍ ທິສ຺ວາ ປຸຕ຺ຕສິເນຫໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ເນຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຠຣິຍາຍ ອທາສິ. ສາ ປນ ອປຸຕ຺ຕິກາ, ເຕນສ຺ສາ ຖຎ຺ຎໍ ນຕ຺ຖິ, ອຖ ນໍ ເອຬິກຂີຣເມວ ປາເຍສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ເທວສິກໍ ທ຺ເວ ຕິສ຺ໂສ ເອຬິກາ ມຣນ຺ຕິ. ເອຬກປາໂລ – ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ປຏິຊຄ຺ຄິຍມາເນ ສພ຺ພາ ເອຬິກາ ມຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ກິໍ ໂນ ອິມິນາ’’ຕິ ຕໍ ເອກສ຺ມິໍ ມຕ຺ຕິກາຠາຊເນ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ອປເຣນ ປິທຫິຕ຺ວາ ມາສຈຸຓ຺ເຓນ ມຸຂໍ ນິພ຺ພິວຣໍ ວິລິມ຺ປິຕ຺ວາ ນທິຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ຕເມນໍ ວຸຍ຺ຫມານໍ ເຫຏ຺ຐາຕິຕ຺ເຖ ຣາຊນິເວສເນ ຊິຓ຺ຓປຏິສງ຺ຂາຣໂກ ເອໂກ ຈຓ຺ຑາໂລ ສປຊາປຕິໂກ ມກຈິໍ ໂຘວນ຺ໂຕ ທິສ຺ວາວ ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕີເຣ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ກິເມຕ຺ຖາ’’ຕິ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ທາຣກໍ ປສ຺ສິ. ຠຣິຍາປິສ຺ສ ອປຸຕ຺ຕິກາ, ຕສ຺ສາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຕ຺ຕສິເນໂຫ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ອຖ ນໍ ເຄຫໍ ເນຕ຺ວາ ປຏິຊຄ຺ຄິ. ຕໍ ສຕ຺ຕຏ຺ຐວສ຺ສກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມາຕາປິຕໂຣ ຣາຊກຸລໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ໂສຬສວສ຺ສກາລໂຕ ປນ ປຏ຺ຐາຍ ສ຺ເວວ ພຫຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊິຓ຺ຓປຏິສງ຺ຂຣຓໍ ກໂຣຕິ.

ຣຎ຺ໂຎ ຈ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຣຸງ຺ຄເທວີ ນາມ ຘີຕາ ອໂຫສິ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘຣາ. ສາ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ມິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ອນຠິຣຕາ ຕສ຺ສ ກມ຺ມກຣຓຏ຺ຐານເມວ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ເຕສໍ ອຠິຓ຺ຫທສ຺ສເນນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕານໍ ອນ຺ໂຕຣາຊກຸເລເຍວ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາເສ ອຊ຺ຌາຈາໂຣ ປວຕ຺ຕິ. ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ກາເລ ປຣິຈາຣິກາໂຍ ຎຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອມຈ຺ເຈ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ – ‘‘ອິມິນາ ຈຓ຺ຑາລປຸຕ຺ເຕນ ອິທໍ ນາມ ກຕໍ, ອິມສ຺ສ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ຊານາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ອມຈ຺ຈາ ‘‘ມຫາປຣາໂຘ ເອສ, ນານາວິຘກມ຺ມກາຣຓາ ກາເຣຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ມາເຣຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ກຸມາຣສ຺ສ ປິຕາ ອາຣກ຺ຂເທວຕາ ຕສ຺ເສວ ກຸມາຣສ຺ສ ມາຕຸ ສຣີເຣ ອຘິມຸຈ຺ຈິ. ສາ ເທວຕານຸຠາເວນ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ນາຍໍ ກຸມາໂຣ ຈຓ຺ຑາໂລ, ເອສ ກຸມາໂຣ ມມ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ, ອຫໍ ‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ມໂຕ’ຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມຸສາ ອວຈໍ, ອຫເມຕໍ ‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ’ຕິ ຘາຕິຍາ ທຕ຺ວາ ອາມກສຸສາເນ ຉຑ຺ຑາເປສິໍ, ອຖ ນໍ ເອໂກ ເອຬກປາລໂກ ປຏິຊຄ຺ຄິ, ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ເອຬິກາສຸ ມຣນ຺ຕີສຸ ນທິຍາ ປວາເຫສິ, ອຖ ນໍ ວຸຍ຺ຫມານໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຄເຫ ຊິຓ຺ຓປຏິສງ຺ຂາຣໂກ ຈຓ຺ຑາໂລ ທິສ຺ວາ ໂປເສສິ, ສເຈ ນ ສທ຺ທຫຖ, ເຕ ສພ຺ເພ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉຖາ’’ຕິ.

ຣາຊາ ຘາຕິໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕເຖວ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ຊາຕິສມ຺ປນ຺ໂນຍໍ ກຸມາໂຣ’’ຕິ ຕຸຏ຺ໂຐ ຕໍ ນ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກາຣາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ຘີຕຣໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປນ ເອຬິການໍ ມາຣິຕຕ຺ຕາ ‘‘ເອຬິກກຸມາໂຣ’’ຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ອຖສ຺ສ ຣາຊາ ສເສນວາຫນໍ ທຕ຺ວາ – ‘‘ຄຈ຺ຉ ອຕ຺ຕໂນ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສປິ ກຸຣຸງ຺ຄເທວິໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຊ຺ເຊ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຖສ຺ສ ພາຣາຓສິຣາຊາ ‘‘ອນຸຄ຺ຄຫິຕສິປ຺ໂປ ອຍ’’ນ຺ຕິ ສິປ຺ປສິກ຺ຂາປນຕ຺ຖໍ ຉຬງ຺ຄກຸມາຣໍ ນາມ ອາຈຣິຍໍ ເປເສສິ. ໂສ ຕສ຺ສ ‘‘ອາຈຣິໂຍ ເມ’’ຕິ ເສນາປຕິຏ຺ຐານໍ ອທາສິ. ອປຣຠາເຄ ກຸຣຸງ຺ຄເທວີ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອນາຈາຣມກາສິ. ເສນາປຕິໂນປິ ປຣິຈາຣໂກ ຘນນ຺ເຕວາສີ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ໂສ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ກຸຣຸງ຺ຄເທວິຍາ ວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣາທີນິ ເປເສສິ. ສາ ເຕນປິ ສທ຺ຘິໍ ປາປມກາສິ. ກຸຓາໂລ ຕໍ ກາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ມຍາ’’ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ໂລມສຸທ຺ທຣີຕິ ໂລມຣາຊິຍາ ມຓ຺ຑິຕອຸທຣາ. ຉຬງ຺ຄກຸມາຣຘນນ຺ເຕວາສິນາຕິ ເອຬິກກຸມາຣກໍ ປຕ຺ຖຍມານາປິ ຉຬງ຺ຄກຸມາຣເສນາປຕິນາ ຈ ຕສ຺ເສວ ປຣິຈາຣເກນ ຘນນ຺ເຕວາສິນາ ຈ ສທ຺ຘິໍ ປາປມກາສິ. ເອວໍ ອນາຈາຣາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ທຸສ຺ສີລາ ປາປຘມ຺ມາ, ເຕນາຫໍ ຕາ ນປ຺ປສໍສາມີຕິ ອິທໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສສິ. ໂສ ຫິ ຕທາ ຉຬງ຺ຄກຸມາໂຣ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐກາຣຓໍ ອາຫຣິ.

ປຎ຺ຈມວຕ຺ຖຸສ຺ມິມ຺ປິ ອຕີເຕ ໂກສລຣາຊາ ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ຄພ຺ຠິນິມ຺ປິ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກຕ຺ວາ ສກນຄຣເມວ ຄໂຕ. ສາ ອປຣຠາເຄ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ຣາຊາ ອປຸຕ຺ຕກຕ຺ຕາ ຕໍ ປຸຕ຺ຕສິເນເຫນ ໂປເສຕ຺ວາ ສພ຺ພສິປ຺ປານິ ສິກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕໍ ‘‘ອຕ຺ຕໂນ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ ເປເສສິ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ອຖສ຺ສ ມາຕາ ‘‘ປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິຕຸກາມາມ຺ຫີ’’ຕິ ໂກສລຣາຊານໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ມຫາປຣິວາຣາ ພາຣາຓສິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຣຏ຺ຐານໍ ອນ຺ຕເຣ ເອກສ຺ມິໍ ນິຄເມ ນິວາສໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕຕ຺ເຖເວໂກ ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ໂຑ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸມາໂຣ ອຕ຺ຖິ ອຠິຣູໂປ. ໂສ ຕສ຺ສາ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ອຸປນາເມສິ. ສາ ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປາປກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ຕຕ຺ເຖວ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຂິປ຺ປໍ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ປຸນ ຕສ຺ມິໍເຍວ ນິຄເມ ນິວາສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກຕິປາຫໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອນາຈາຣໍ ຈຣິຕ຺ວາ ໂກສລນຄຣໍ ຄຕາ. ສາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນຈິຣສ຺ເສວ ຕໍ ຕໍ ກາຣຓໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຣາຊານໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ຈ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ຈ ຕສ຺ມິໍ ນິຄເມ ອຑ຺ຒມາສມຕ຺ຕໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອນາຈາຣໍ ຈຣິ. ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາເມຕາ ທຸສ຺ສີລາ ມຸສາວາທິນິໂຍຕິ ອິທມ຺ປິ ອຕີຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ເອວຎ຺ເຫຕ’’ນ຺ຕິອາທິມາຫ.

ຕຕ຺ຖ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕຣນ຺ຕິ ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ຕສ຺ສ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາຣສ຺ສ ມາຕຣໍ. ຕທາ ກິຣ ກຸຓາໂລ ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ໂຑ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ອຕ຺ຕນາ ຎາຕກາຣຓໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ.

ເອຕາ ຈາຕິ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ເອຕາວ ປຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖິໂຍ ປາປມກໍສຸ, ນ ອຎ຺ຎາຕິ ສຎ຺ຎໍ ມາ ກຣິ, ອຖ ໂຂ ເອຕາ ຈ ອຎ຺ຎາ ຈ ພຫູ ປາປກມ຺ມກາຣິກາຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ໂລເກ ອຕິຈາຣິນີນໍ ວຕ຺ຖູນິ ກເຖຕພ຺ພານິ. ຊຄຕີຕິ ຍຖາ ຊຄຕິສງ຺ຂາຕາ ມຫີ ສມານຣຕ຺ຕາ ປຏິຆາຠາເວນ ສພ຺ເພສຸ ສມານຣຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ສາ ວສຸນ຺ຘຣາ ອິຕຣີຕຣາປຕິຏ຺ຐາ ອຸຕ຺ຕມານຎ຺ຈ ອຘມານຎ຺ຈ ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫຕິ, ຕຖາ ອິຕ຺ຖິໂຍປິ ກິເລສວເສນ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອຸຕ຺ຕມາຘມານໍ ປຕິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ. ອິຕ຺ຖິໂຍ ຫິ ໂອກາສໍ ລຠມານາ ເກນຈິ ສທ຺ຘິໍ ປາປກໍ ກໂຣນ຺ຕິ ນາມ. ສພ຺ພສຫາຕິ ຍຖາ ຈ ສາ ສພ຺ພເມວ ສຫຕິ ນ ຜນ຺ທຕິ ນ ກຸປ຺ປຕິ ນ ຈລຕິ, ຕຖາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ສພ຺ເພປິ ປຸຣິເສ ໂລກສ຺ສາທວເສນ ສຫນ຺ຕິ. ສເຈ ຕາສໍ ໂກຈິ ປຸຣິໂສ ຈິຕ຺ເຕ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ນ ຜນ຺ທນ຺ຕິ ນ ຈລນ຺ຕິ ນ ໂກລາຫລໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ຍຖາ ຈ ສາ ນ ກຸປ຺ປຕິ ນ ຈລຕິ, ເອວໍ ອິຕ຺ຖິໂຍປິ ເມຖຸນຘມ຺ເມນ ນ ກຸປ຺ປນ຺ຕິ ນ ຈລນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ກາ ເຕນ ປູເຣຕຸໍ.

ວາຬມິໂຄຕິ ທຸຏ຺ຐມິໂຄ. ປຎ຺ຈາວຸໂຘຕິ ມຸຂສ຺ສ ເຈວ ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ຈຣຓານໍ ວເສເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຸຣຸທ຺ໂຘຕິ ສຸລຸທ຺ໂຘ ສຸຜຣຸໂສ. ຕຖິຕ຺ຖິໂຍຕິ ຍຖາ ຫິ ສີຫສ຺ສ ມຸຂຎ຺ເຈວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ຫຕ຺ຖປາທາຕິ ປຎ຺ຈາວຸຘານິ, ຕຖາ ອິຕ຺ຖີນມ຺ປິ ຣູປສທ຺ທຄນ຺ຘຣສໂຜຏ຺ຐພ຺ພານິ ປຎ຺ຈາວຸຘານິ. ຍຖາ ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ຠກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເຕຫິປິ ປຎ຺ຈຫິ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕຖາ ຕາປິ ກິເລສຠກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫມານາ ຣູປາທີຫິ ອາວຸເຘຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ໂສ ກກ຺ຂໂຬ ປສຍ຺ຫ ຂາທຕິ, ເອວໍ ເອຕາປິ ກກ຺ຂຬາ ປສຍ຺ຫ ຂາທິກາ. ຕຖາ ເຫຕາ ຖິຣສີເລປິ ປຸຣິເສ ອຕ຺ຕໂນ ພເລນ ປສຍ຺ຫກາຣໍ ກຕ຺ວາ ສີລວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕິ. ຍຖາ ໂສ ປຣຫິໍສເນ ຣໂຕ, ເອວເມຕາປິ ກິເລສວເສນ ປຣຫິໍສເນ ຣຕາ. ຕາໂຍຕິ ຕາ ເອວໍ ອຄຸຓສມ຺ມນ຺ນາຄຕາ ນ ວິສ຺ສເສ ນໂຣ.

ຄມນິໂຍຕິ ຄຓິກາໂຍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຍາເນຕານິ ອິຕ຺ຖີນໍ ‘‘ເວສິໂຍ’’ຕິອາທີນິ ນາມານິ, ນ ເອຕານິ ຕາສໍ ສຠາວນາມານິ. ນ ເຫຕາ ເວສິໂຍ ນາມ ຄມນິໂຍ ນາມ ພນ຺ຘກິໂຍ ນາມ, ສຠາວນາມໂຕ ປນ ວຘິກາໂຍ ນາມ ເອຕາໂຍ, ຍາ ເອຕາ ເວສິໂຍ ນາຣິໂຍ ຄມນິໂຍຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ວຘິກາໂຍຕິ ສາມິກຆາຕິກາໂຍ. ສ຺ວາຍມຕ຺ໂຖ ມຫາຫໍສຊາຕເກນ ທີເປຕພ຺ໂພ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ –

‘‘ມາຍາ ເຈຕາ ມຣີຈີ ຈ, ໂສກາ ໂຣຄາ ຈຸປທ຺ທວາ;

ຂຣາ ຈ ພນ຺ຘນາ ເຈຕາ, ມຈ຺ຈຸປາສາ ຄຸຫາສຍາ;

ຕາສຸ ໂຍ ວິສ຺ສເສ ໂປໂສ, ໂສ ນເຣສຸ ນຣາຘໂມ’’ຕິ. (ຊາ. ໒.໒໑.໑໑໘);

ເວຓິກຕາຕິ ກຕເວຓິໂຍ. ຍຖາ ຫິ ໂມຬິໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຏວິຍໍ ຐິຕໂຈໂຣ ຘນໍ ວິລຸມ຺ປຕິ, ເອວເມຕາປິ ກິເລສວສໍ ເນຕ຺ວາ ຘນໍ ວິລຸມ຺ປນ຺ຕິ. ມທິຣາວ ທິທ຺ຘາຕິ ວິສມິສ຺ສກາ ສຸຣາ ວິຍ. ຍຖາ ສາ ວິກາຣໍ ທສ຺ເສຕິ, ເອວເມຕາປິ ອຎ຺ເຎສຸ ປຸຣິເສສຸ ສາຣຕ຺ຕາ ກິຈ຺ຈາກິຈ຺ຈໍ ອຊານນ຺ຕິໂຍ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກຕ຺ຕພ຺ເພ ອຎ຺ຎເມວ ກໂຣນ຺ຕິໂຍ ວິກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ. ວາຈາສນ຺ຖຸຕິໂຍຕິ ຍຖາ ວາຓິໂຊ ອຕ຺ຕໂນ ຠຓ຺ຑສ຺ສ ວຓ຺ຓເມວ ຠຓຕິ, ເອວເມຕາປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຄຸຓໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຄຸຓເມວ ປກາເສນ຺ຕິ. ວິປຣິວຕ຺ຕາໂຍຕິ ຍຖາ ອິສ຺ສມິຄສ຺ສ ສິງ຺ຄໍ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຐິຕໍ, ເອວໍ ລຫຸຈິຕ຺ຕຕາຍ ວິປຣິວຕ຺ຕາໂຍວ ໂຫນ຺ຕິ. ອຸຣຄມິວາຕິ ອຸຣໂຄ ວິຍ ມຸສາວາທິຕາຍ ທຸຊິວ຺ຫາ ນາມ. ໂສພ຺ຠມິວາຕິ ຍຖາ ປທຣປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຄູຖກູໂປ, ເອວໍ ວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຫຸຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ຕິ. ຍຖາ ຈ ກຈວເຣຫິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອາວາໂຏ ອກ຺ກນ຺ໂຕ ປາທທຸກ຺ຂໍ ຊເນຕິ, ເອວເມຕາປິ ວິສ຺ສາເສນ ອຸປເສວິຍມານາ. ປາຕາລມິວາຕິ ຍຖາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປາຕາລໍ ທຸປ຺ປູຣໍ, ເອວເມຕາປິ ເມຖຸເນນ ວິຊາຍເນນ ອລງ຺ກາເຣນາຕິ ຕີຫິ ທຸປ຺ປູຣາ. ເຕເນວາຫ – ‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມານໍ ອຕິຕ຺ໂຕ ມາຕຸຄາໂມ’’ຕິອາທິ.

ຣກ຺ຂສີ ວິຍາຕິ ຍຖາ ຣກ຺ຂສີ ນາມ ມໍສຄິທ຺ຘຕາຍ ຘເນນ ນ ສກ຺ກາ ໂຕເສຕຸໍ, ພຫຸມ຺ປິ ຘນໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມໍສເມວ ປຕ຺ເຖຕິ, ເອວເມຕາປິ ເມຖຸນຄິທ຺ຘຕາຍ ພຫຸນາປິ ຘເນນ ນ ຕຸສ຺ສນ຺ຕິ, ຘນໍ ອຄເຓຕ຺ວາ ເມຖຸນເມວ ປຕ຺ເຖນ຺ຕິ. ຍໂມວາຕິ ຍຖາ ຍໂມ ເອກນ຺ຕຫໂຣ ນ ກິຎ຺ຈິ ປຣິຫຣຕິ, ເອວເມຕາປິ ຊາຕິສມ຺ປນ຺ນາທີສຸ ນ ກຎ຺ຈິ ປຣິຫຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພໍ ກິເລສວເສນ ສີລາທິວິນາສໍ ປາເປຕ຺ວາ ທຸຕິຍຈິຕ຺ຕວາເຣ ນິຣຍໍ ອຸປເນນ຺ຕິ. ສິຂີຣິວາຕິ ຍຖາ ສິຂີ ສຸຈິມ຺ປິ ອສຸຈິມ຺ປິ ສພ຺ພໍ ຠກ຺ຂຍຕິ, ຕເຖຕາປິ ຫີນຸຕ຺ຕເມ ສພ຺ເພ ເສວນ຺ຕິ. ນທີອຸປມາຍມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຍນກາ ມໍຈຣາຕິ ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ກຣຓວຈນໍ, ຍຕ຺ຖ ເອຕາສໍ ກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ຘາວນ຺ຕິ. ເນຣູຕິ ຫິມວຕິ ເອໂກ ສຸວຓ຺ຓປພ຺ພໂຕ, ຕໍ ອຸປຄຕາ ກາກາປິ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓາວ ໂຫນ຺ຕິ. ຍຖາ ໂສ, ເອວໍ ເອຕາປິ ນິພ຺ພິເສສກຣາ ອຕ຺ຕານໍ ອຸປຄຕໍ ເອກສທິສໍ ກຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ.

ວິສຣຸກ຺ໂຂຕິ ອມ຺ພສທິໂສ ກິໍປກ຺ກຣຸກ຺ໂຂ. ໂສ ນິຈ຺ຈເມວ ຜລຕິ, ວຓ຺ຓາທິສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ໂຫຕິ, ເຕນ ນໍ ນິຣາສງ຺ກາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ມຣນ຺ຕິ, ເອວເມວ ຕາປິ ຣູປາທິວເສນ ນິຈ຺ຈຜລິຕາ ຣມຓີຍາ ວິຍ ຂາຍນ຺ຕິ. ເສວິຍມານາ ປນ ປມາທໍ ອຸປ຺ປາເທຕ຺ວາ ອປາເຍສຸ ປາເຕນ຺ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ອາຍຕິໍ ໂທສໍ ນຎ຺ຎາຍ, ໂຍ ກາເມ ປຏິເສວຕິ;

ວິປາກນ຺ເຕ ຫນນ຺ຕິ ນໍ, ກິໍປກ຺ກມິວ ຠກ຺ຂິຕ’’ນ຺ຕິ. (ຊາ. ໑.໑.໘໕);

ຍຖາ ວາ ວິສຣຸກ຺ໂຂ ນິຈ຺ຈຜລິໂຕ ສທາ ອນຕ຺ຖາວໂຫ ໂຫຕິ, ເອວເມຕາປິ ສີລາທິວິນາສນວເສນ. ຍຖາ ວິສຣຸກ຺ຂສ຺ສ ມູລມ຺ປິ ຕໂຈປິ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ປຸປ຺ຜມ຺ປິ ຜລມ຺ປິ ວິສເມວາຕິ ນິຈ຺ຈຜໂລ, ຕເຖວ ຕາສໍ ຣູປມ຺ປິ…ເປ… ໂຜຏ຺ຐພ຺ພມ຺ປິ ວິສເມວາຕິ ວິສຣຸກ຺ໂຂ ວິຍ ນິຈ຺ຈຜລິຕາໂຍຕິ.

‘‘ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖາ’’ຕິ ຄາຖາພນ຺ເຘນ ຕມຕ຺ຖໍ ປາກຏໍ ກາຕຸໍ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຣຕນນ຺ຕກຣິຕ຺ຖິໂຍຕິ ສາມິເກຫິ ທຸກ຺ຂສມ຺ຠຕານໍ ຣຕນານໍ ອນ຺ຕຣາຍກຣາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ເອຕານິ ປເຣສໍ ທຕ຺ວາ ອນາຈາຣໍ ຈຣນ຺ຕິ.

ອິໂຕ ປຣໍ ນານປ຺ປກາເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ຘມ຺ມກຖາວິລາສໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຍານິ ວຕ຺ຖູນິ ກິຈ຺ເຈ ຊາເຕ ອນຕ຺ຖຈຣານິ ຠວນ຺ຕິ, ຕານິ ປຣກຸເລ ນ ວາເສຕພ຺ພານິ, ໂຄຓໍ ເຘນຸໍ ຍານໍ ຠຣິຍາ. ຈຕ຺ຕາຣິ ເອຕານິ ປຓ຺ຑິໂຕ ຘນານິ ຆຣາ ນ ວິປ຺ປວາສເຍ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໒໙໖.

‘ໂຄຓໍ ເຘນຸຎ຺ຈ ຍານຎ຺ຈ, ຠຣິຍໍ ຎາຕິກຸເລ ນ ວາສເຍ;

ຠຎ຺ຊນ຺ຕິ ຣຖໍ ອຍານກາ, ອຕິວາເຫນ ຫນນ຺ຕິ ປຸງ຺ຄວໍ;

ໂທເຫນ ຫນນ຺ຕິ ວຈ຺ຉກໍ, ຠຣິຍາ ຎາຕິກຸເລ ປທຸສ຺ສຕີ’’’ຕິ.

‘‘ຉ ອິມານິ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຍານິ ວຕ຺ຖູນິ ກິຈ຺ເຈ ຊາເຕ ອນຕ຺ຖຈຣານິ ຠວນ຺ຕິ –

໒໙໗.

‘ອຄຸຓໍ ຘນຸ ຎາຕິກຸເລ ຈ ຠຣິຍາ, ປາຣໍ ນາວາ ອກ຺ຂຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ຍານໍ;

ທູເຣ ມິຕ຺ໂຕ ປາປສຫາຍໂກ ຈ, ກິຈ຺ເຈ ຊາເຕ ອນຕ຺ຖຈຣານິ ຠວນ຺ຕີ’’’ຕິ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ສາມິກໍ ອວຊານາຕິ – ທລິທ຺ທຕາ, ອາຕຸຣຕາ, ຊິຓ຺ຓຕາ, ສຸຣາໂສຓ຺ຑຕາ, ມຸທ຺ຘຕາ, ປມຕ຺ຕຕາ, ສພ຺ພກິຈ຺ເຈສຸ ອນຸວຕ຺ຕນຕາ, ສພ຺ພຘນອນຸປ຺ປທາເນນ. ອິເມຫິ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ອຏ຺ຐຫິ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ສາມິກໍ ອວຊານາຕິ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໒໙໘.

‘‘‘ທລິທ຺ທໍ ອາຕຸຣຎ຺ຈາປິ, ຊິຓ຺ຓກໍ ສຸຣໂສຓ຺ຑກໍ;

ປມຕ຺ຕໍ ມຸທ຺ຘປຕ຺ຕຎ຺ຈ, ສພ຺ພກິຈ຺ເຈສຸ ຫາປນໍ;

ສພ຺ພກາມປ຺ປທາເນນ, ອວຊານາຕິ ສາມິກ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ນວຫິ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປໂທສມາຫຣຕິ – ອາຣາມຄມນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ອຸຍ຺ຍານຄມນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ນທີຕິຕ຺ຖຄມນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ຎາຕິກຸລຄມນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ປຣກຸລຄມນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ອາທາສທຸສ຺ສມຓ຺ຑນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ມຊ຺ຊປາຍິນີ ຈ ໂຫຕິ, ນິລ຺ໂລກນສີລາ ຈ ໂຫຕິ, ສທ຺ວາຣຏ຺ຐາຍິນີ ຈ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ນວຫິ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປໂທສມາຫຣຕິ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໒໙໙.

‘ອາຣາມສີລາ ຈ ອຸຍ຺ຍານໍ, ນທີ ຎາຕິ ປຣກຸລໍ;

ອາທາສທຸສ຺ສມຓ຺ຑນມນຸຍຸຕ຺ຕາ, ຍາ ຈິຕ຺ຖີ ມຊ຺ຊປາຍິນີ.

໓໐໐.

‘‘‘ຍາ ຈ ນິລ຺ໂລກນສີລາ, ຍາ ຈ ສທ຺ວາຣຐາຍິນີ;

ນວເຫເຕຫິ ຐາເນຫິ, ປໂທສມາຫຣນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິໂຍ’’’ຕິ.

‘‘ຈຕ຺ຕາລີສາຍ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປຸຣິສໍ ອຈ຺ຈາຈຣຕິ – ວິຊມ຺ຠຕິ, ວິນມຕິ, ວິລສຕິ, ວິລຊ຺ຊຕິ, ນເຂນ ນຂໍ ຆຏ຺ເຏຕິ, ປາເທນ ປາທໍ ອກ຺ກມຕິ, ກຏ຺ເຐນ ປຖວິໍ ວິລິຂຕິ, ທາຣກໍ ອຸລ຺ລງ຺ຆຕິ ອຸລ຺ລງ຺ຆາເປຕິ, ກີຬຕິ ກີຬາເປຕິ, ຈຸມ຺ພຕິ ຈຸມ຺ພາເປຕິ, ຠຸຎ຺ຊຕິ ຠຸຎ຺ຊາເປຕິ, ທທາຕິ, ຍາຈຕິ, ກຕມນຸກໂຣຕິ, ອຸຈ຺ຈໍ ຠາສຕິ, ນີຈໍ ຠາສຕິ, ອວິຈ຺ຈໍ ຠາສຕິ, ວິວິຈ຺ຈໍ ຠາສຕິ, ນຈ຺ເຈນ ຄີເຕນ ວາທິເຕນ ໂຣທເນນ ວິລສິເຕນ ວິຠູສິເຕນ ຊຄ຺ຆຕິ, ເປກ຺ຂຕິ, ກຏິໍ ຈາເລຕິ, ຄຸຍ຺ຫຠຓ຺ຑກໍ ສຎ຺ຈາເລຕິ, ອູຣຸໍ ວິວຣຕິ, ອູຣຸໍ ປິທຫຕິ, ຖນໍ ທສ຺ເສຕິ, ກຈ຺ຉໍ ທສ຺ເສຕິ, ນາຠິໍ ທສ຺ເສຕິ, ອກ຺ຂິໍ ນິຂນຕິ, ຠມຸກໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ໂອຏ຺ຐໍ ອຸປລິຂຕິ, ຊິວ຺ຫໍ ນິລ຺ລາເລຕິ, ທຸສ຺ສໍ ມຸຎ຺ຈຕິ, ທຸສ຺ສໍ ປຏິພນ຺ຘຕິ, ສິຣສໍ ມຸຎ຺ຈຕິ, ສິຣສໍ ພນ຺ຘຕິ. ອິເມຫິ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຈຕ຺ຕາລີສາຍ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປຸຣິສໍ ອຈ຺ຈາຈຣຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈວີສາຍ ຂລຸ, ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປທຸຏ຺ຐາ ເວທິຕພ຺ພາ ຠວຕິ – ສາມິກສ຺ສ ປວາສໍ ວຓ຺ເຓຕິ, ປວຸຏ຺ຐໍ ນ ສຣຕິ, ອາຄຕໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ອວຓ຺ຓໍ ຕສ຺ສ ຠຓຕິ, ວຓ຺ຓໍ ຕສ຺ສ ນ ຠຓຕິ, ອນຕ຺ຖໍ ຕສ຺ສ ຈຣຕິ, ອຕ຺ຖໍ ຕສ຺ສ ນ ຈຣຕິ, ອກິຈ຺ຈໍ ຕສ຺ສ ກໂຣຕິ, ກິຈ຺ຈໍ ຕສ຺ສ ນ ກໂຣຕິ, ປຣິທຫິຕ຺ວາ ສຍຕິ, ປຣມ຺ມຸຂີ ນິປຊ຺ຊຕິ, ປຣິວຕ຺ຕກຊາຕາ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ກຸງ຺ກຸມິຍຊາຕາ, ທີຆໍ ອສ຺ສສຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ເວທຍຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວໍ ອຠິຓ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ວິໂລມມາຈຣຕິ, ປຣປຸຣິສສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ກຓ຺ຓໂສຕໍ ວິວຣໂມທຫຕິ, ນິຫຕໂຠຄາ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ, ປຏິວິສ຺ສເກຫິ ສນ຺ຖວໍ ກໂຣຕິ, ນິກ຺ຂນ຺ຕປາທາ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ວິສິຂານຸຈາຣິນີ, ອຕິຈາຣິນີ ໂຂ ປນ ໂຫຕິ ນິຈ຺ຈໍ ສາມິເກ ອຄາຣວາ ປທຸຏ຺ຐມນສງ຺ກປ຺ປາ, ອຠິຓ຺ຫໍ ທ຺ວາເຣ ຕິຏ຺ຐຕິ, ກຈ຺ຉານິ ອງ຺ຄານິ ຖນານິ ທສ຺ເສຕິ, ທິໂສທິສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເປກ຺ຂຕິ. ອິເມຫິ ຂລຸ ສມ຺ມ ປຸຓ຺ຓມຸຂ, ປຎ຺ຈວີສາຍ ຐາເນຫິ ອິຕ຺ຖີ ປທຸຏ຺ຐາ ເວທິຕພ຺ພາ ຠວຕິ. ຠວຕິ ຈ ປນຸຕ຺ຕເຣຕ຺ຖ ວາກ຺ຍໍ –

໓໐໑.

‘ປວາສໍ ຕສ຺ສ ວຓ຺ເຓຕິ, ຄຕໍ ຕສ຺ສ ນ ໂສຈຕິ;

ທິສ຺ວານ ປຕິມາຄຕໍ ນາຠິນນ຺ທຕິ, ຠຕ຺ຕາຣວຓ຺ຓໍ ນ ກທາຈິ ຠາສຕິ;

ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໒.

‘ອນຕ຺ຖໍ ຕສ຺ສ ຈຣຕິ ອສຎ຺ຎຕາ, ອຕ຺ຖຎ຺ຈ ຫາເປຕິ ອກິຈ຺ຈກາຣິນີ;

ປຣິທຫິຕ຺ວາ ສຍຕິ ປຣມ຺ມຸຂີ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໓.

‘ປຣິວຕ຺ຕຊາຕາ ຈ ຠວຕິ ກຸງ຺ກຸມີ, ທີຆຎ຺ຈ ອສ຺ສສຕິ ທຸກ຺ຂເວທິນີ;

ອຸຈ຺ຈາຣປສ຺ສາວມຠິຓ຺ຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໔.

‘ວິໂລມມາຈຣຕິ ອກິຈ຺ຈກາຣິນີ, ສທ຺ທໍ ນິສາເມຕິ ປຣສ຺ສ ຠາສໂຕ;

ນິຫຕໂຠຄາ ຈ ກໂຣຕິ ສນ຺ຖວໍ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໕.

‘ກິຈ຺ເຉນ ລທ຺ຘໍ ກສິຣາຠຕໍ ຘນໍ, ວິຕ຺ຕໍ ວິນາເສຕິ ທຸກ຺ເຂນ ສມ຺ຠຕໍ;

ປຏິວິສ຺ສເກຫິ ຈ ກໂຣຕິ ສນ຺ຖວໍ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໖.

‘ນິກ຺ຂນ຺ຕປາທາ ວິສິຂານຸຈາຣິນີ, ນິຈ຺ຈຎ຺ຈ ສາມິມ຺ຫິ ປທຸຏ຺ຐມານສາ;

ອຕິຈາຣິນີ ໂຫຕິ ອເປຕຄາຣວາ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໗.

‘ອຠິກ຺ຂຓໍ ຕິຏ຺ຐຕິ ທ຺ວາຣມູເລ, ຖນານິ ກຈ຺ຉານິ ຈ ທສ຺ສຍນ຺ຕີ;

ທິໂສທິສໍ ເປກ຺ຂຕິ ຠນ຺ຕຈິຕ຺ຕາ, ເອເຕ ປທຸຏ຺ຐາຍ ຠວນ຺ຕິ ລກ຺ຂຓາ.

໓໐໘.

‘ສພ຺ພາ ນທີ ວງ຺ກຄຕີ, ສພ຺ເພ ກຏ຺ຐມຍາ ວນາ;

ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ກເຣ ປາປໍ, ລຠມາເນ ນິວາຕເກ.

໓໐໙.

‘ສເຈ ລເຠຖ ຂຓໍ ວາ ຣໂຫ ວາ, ນິວາຕກໍ ວາປິ ລເຠຖ ຕາທິສໍ;

ສພ຺ພາວ ອິຕ຺ຖີ ກຍິຣຸໍ ນຸ ປາປໍ, ອຎ຺ຎໍ ອລຕ຺ຖ ປີຐສປ຺ປິນາປິ ສທ຺ຘິໍ.

໓໑໐.

‘ນຣານມາຣາມກຣາສຸ ນາຣິສຸ, ອເນກຈິຕ຺ຕາສຸ ອນິຄ຺ຄຫາສຸ ຈ;

ສພ຺ພຕ຺ຖ ນາປີຕິກຣາປິ ເຈ ສິຍາ, ນ ວິສ຺ສເສ ຕິຕ຺ຖສມາ ຫິ ນາຣິໂຍ’’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂຄຓໍ ເຘນຸນ຺ຕິ ລິງ຺ຄວິປລ຺ລາເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ຎາຕິກຸເລ ປທຸສ຺ສຕີຕິ ຕຕ຺ຖ ສາ ນິພ຺ຠຍາ ຫຸຕ຺ວາ ຕຣຸຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວິສ຺ສາສເກຫິ ທາສາທີຫິປິ ສທ຺ຘິໍ ອນາຈາຣໍ ຈຣຕິ, ຎາຕກາ ຎຕ຺ວາປິ ນິຄ຺ຄຫໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ອກິຕ຺ຕິໍ ປຣິຫຣມານາ ອຊານນ຺ຕາ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ. ອນຕ຺ຖຈຣານີຕິ ອຈຣິຕພ຺ພານິ ອຕ຺ຖານິ, ອກິຈ຺ຈກາຣານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຄຸຓນ຺ຕິ ຊິຍາຣຫິຕໍ. ປາປສຫາຍໂກຕິ ທຸມ຺ມິຕ຺ໂຕ.

ທລິທ຺ທຕາຕິ ທລິທ຺ທຕາຍ. ເສສປເທສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕຕ຺ຖ ທລິທ຺ໂທ ອລງ຺ກາຣາທີນໍ ອຠາວໂຕ ກິເລເສນ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕີຕິ ຕໍ ອວຊານາຕິ. ຄິລາໂນ ວຕ຺ຖຸກາມກິເລສກາເມຫິ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ. ຊຣາຊິຓ຺ໂຓ ກາຍິກວາຈສິກຂິຑ຺ຑາຣຕິສມຕ຺ໂຖ ນ ໂຫຕິ. ສຸຣາໂສຓ຺ໂຑ ຕສ຺ສາ ຫຕ຺ຖປິຬນ຺ຘນາທີນິປິ ສຸຣາຆຣຎ຺ເຎວ ປເວເສຕິ. ມຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຘພາໂລ ຣຕິກຸສໂລ ນ ໂຫຕິ. ປມຕ຺ໂຕ ທາສິໂສຓ຺ໂຑ ຫຸຕ຺ວາ ຆຣທາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວສຕິ, ຠຣິຍໍ ປນ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ເຕນ ນໍ ອວຊານາຕິ. ສພ຺ພກິຈ຺ເຈສຸ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ‘‘ອຍໍ ນິຕ຺ເຕໂຊ, ມເມວ ອນຸວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ຕໍ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ໂຍ ປນ ສພ຺ພໍ ຘນໍ ອນຸປ຺ປເທຕິ ກຸຏຸມ຺ພໍ ປຏິຈ຺ຉາເປຕິ, ຕສ຺ສ ຠຣິຍາ ສພ຺ພໍ ຘນສາຣໍ ຫຕ຺ເຖ ກຕ຺ວາ ຕໍ ທາສໍ ວິຍ ອວຊານາຕິ, ອິຈ຺ຉມານາ ‘‘ໂກ ຕຍາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ຆຣໂຕປິ ນໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ. ມຸທ຺ຘປຕ຺ຕນ຺ຕິ ມຸທ຺ຘຠາວປ຺ປຕ຺ຕໍ.

ປໂທສມາຫຣຕີຕິ ສາມິເກ ປໂທສໍ ອາຫຣຕິ ທຸສ຺ສຕິ, ປາປກມ຺ມໍ ກໂຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາຣາມຄມນສີລາຕິ ສາມິກໍ ອາປຸຈ຺ຉາ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉາ ວາ ອຠິຓ຺ຫໍ ປຸປ຺ຜາຣາມາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ອນາຈາຣໍ ຈຣິຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ມຍາ ອາຣາເມ ຣຸກ຺ຂເທວຕາຍ ພລິກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ພາລສາມິກໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ. ປຓ຺ຑິໂຕ ປນ ‘‘ອທ຺ຘາ ເອສາ ຕຕ຺ຖ ອນາຈາຣໍ ຈຣຕີ’’ຕິ ປຸນ ຕສ຺ສາ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ເທຕິ. ເອວໍ ສພ຺ພປເທສຸປິ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຣກຸລນ຺ຕິ ສນ຺ທິຏ຺ຐສມ຺ຠຕ຺ຕາທີນໍ ເຄຫໍ. ຕໍ ສາ ‘‘ອສຸກກຸເລ ເມ ວຑ຺ຒິ ປໂຍຊິຕາ ອຕ຺ຖິ, ຕາວກາລິກໍ ທິນ຺ນກໍ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ສາເຘມີ’’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ. ນິລ຺ໂລກນສີລາຕິ ວາຕປານນ຺ຕຣາທີຫິ ໂອໂລກນສີລາ. ສທ຺ວາຣຏ຺ຐາຍິນີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອງ຺ຄປຈ຺ຈງ຺ຄານິ ທສ຺ເສນ຺ຕີ ສທ຺ວາເຣ ຕິຏ຺ຐຕິ.

ອຈ຺ຈາຈຣຕີຕິ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຈຣຕິ, ສາມິກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຐິຕາວ ອຎ຺ຎສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຊມ຺ຠຕີຕິ ‘‘ອຫໍ ຕໍ ທິສ຺ວາ ວິຊມ຺ຠິສ຺ສາມິ, ຕາຍ ສຎ຺ຎາຍ ໂອກາສສ຺ສ ອຕ຺ຖິຠາວໍ ວາ ນຕ຺ຖິຠາວໍ ວາ ຊາເນຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ປຐມເມວ ກຕສງ຺ເກຕາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ອກຕສງ຺ເກຕາ ວາປິ ‘‘ເອວໍ ເອສ ມຍິ ພຊ຺ຌິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສາມິກສ຺ສ ປສ຺ເສ ຐິຕາວ ວິຊມ຺ຠຕິ ວິຊມ຺ຠນໍ ທສ຺ເສຕິ. ວິນມຕີຕິ ກິຎ຺ຈິເທວ ຠູມິຍໍ ປາເຕຕ຺ວາ ຕໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕີ ວິຍ ໂອນມິຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິໍ ທສ຺ເສຕິ. ວິລສຕີຕິ ຄມນາທີຫິ ວາ ອິຣິຍາປເຖຫິ ອລງ຺ກາເຣນ ວາ ວິລາສໍ ທສ຺ເສຕິ. ວິລຊ຺ຊຕີຕິ ລຊ຺ຊນ຺ຕີ ວິຍ ວຕ຺ເຖນ ສຣີຣໍ ຉາເທຕິ, ກວາຏໍ ວາ ຠິຕ຺ຕິໍ ວາ ອລ຺ລີຍຕິ. ນເຂນາຕິ ປາທນເຂນ ປາທນຂໍ, ຫຕ຺ຖນເຂນ ຫຕ຺ຖນຂໍ ຆຏ຺ເຏຕິ. ກຏ຺ເຐນາຕິ ທຓ຺ຑເກນ. ທາຣກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ ວາ ອຸກ຺ຂິປາເປຕິ ວາ. ກີຬຕີຕິ ສຍໍ ວາ ກີຬຕິ, ທາຣກໍ ວາ ກີຬາເປຕິ. ຈຸມ຺ພນາທີສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ທທາຕີຕິ ຕສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທວ ຜລໍ ວາ ປຸປ຺ຜໍ ວາ ເທຕິ. ຍາຈຕີຕິ ຕເມວ ປຏິຍາຈຕິ. ອນຸກໂຣຕີຕິ ທາຣເກນ ກຕໍ ກຕໍ ອນຸກໂຣຕິ. ອຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ມຫາສທ຺ທວເສນ ວາ ໂຖມນວເສນ ວາ ອຸຈ຺ຈໍ. ນີຈນ຺ຕິ ມນ຺ທສທ຺ທວເສນ ວາ ອມນາປວຈເນນ ວາ ປຣິຠວວຈເນນ ວາ ນີຈໍ. ອວິຈ຺ຈນ຺ຕິ ພຫຸຊນມຊ຺ເຌ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ວິວິຈ຺ຈນ຺ຕິ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ນຈ຺ເຈນາຕິ ເອເຕຫິ ນຈ຺ຈາທີຫິ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຣທິເຕນ ນິມິຕ຺ຕກຣເຓນ ຣຕ຺ຕິໍ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ວາຕປາເນນ ຫຕ຺ຖິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ເຕນ ນີຕາຍ ປຸໂຣຫິຕພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ວຕ຺ຖຸ ກເຖຕພ຺ພໍ. ຊຄ຺ຆຕີຕິ ມຫາຫສິຕໍ ຫສຕິ, ເອວມ຺ປິ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ກຈ຺ຉນ຺ຕິ ອຸປກຈ຺ຉກໍ. ອຸປລິຂຕີຕິ ທນ຺ເຕຫິ ອຸປລິຂຕິ. ສິຣສນ຺ຕິ ເກສວຏ຺ຏິໍ. ເອວໍ ເກສານໍ ໂມຈນພນ຺ຘເນຫິປິ ປຣປຸຣິສານໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ນິຍາເມຕ຺ວາ ວາ ອນິຍາເມຕ຺ວາ ວາ ໂກຈິເທວ ສາຣຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິປິ ກໂຣຕິເຍວ.

ປທຸຏ຺ຐາ ເວທິຕພ຺ພາ ຠວຕີຕິ ອຍໍ ມຍິ ປທຸຏ຺ຐາ ກຸທ຺ຘາ, ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຈ ປນ ມິຈ຺ຉາຈາຣໍ ຈຣຕີຕິ ປຓ຺ຑິເຕນ ເວທິຕພ຺ພາ ຠວຕິ. ປວາສນ຺ຕິ ‘‘ອສຸກຄາເມ ປຍຸຕ຺ຕໍ ຘນໍ ນສ຺ສຕິ, ຄຈ຺ຉ ຕໍ ສາເຘຫິ, ໂວຫາຣໍ ກໂຣຫີ’’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຄເຕ ອນາຈາຣໍ ຈຣິຕຸກາມາ ປວາສໍ ວຓ຺ເຓຕິ. ອນຕ຺ຖນ຺ຕິ ອວຑ຺ຒິໍ. ອກິຈ຺ຈນ຺ຕິ ອກຕ຺ຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ. ປຣິທຫິຕ຺ວາຕິ ຄາຬ຺ຫໍ ນິວາເສຕ຺ວາ. ປຣິວຕ຺ຕກຊາຕາຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ປຣິວຕ຺ຕມານາ. ກຸງ຺ກຸມິຍຊາຕາຕິ ໂກລາຫລຊາຕາ ປາທມູເລ ນິປນ຺ນາ ປຣິຈາຣິກາ ອຸຏ຺ຐາເປຕິ, ທີປໍ ຊາລາເປຕິ, ນານປ຺ປກາຣໍ ໂກລາຫລໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ກິເລສຣຕິໍ ນາເສຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ເວທຍຕີຕິ ສີສໍ ເມ ຣຸຊ຺ຊຕີຕິອາທີນິ ວທຕິ. ວິໂລມມາຈຣຕີຕິ ອາຫາຣໍ ສີຕລໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫໍ ເທຕີຕິອາທີນໍ ວເສນ ປຈ຺ຈນີກວຸຕ຺ຕິ ໂຫຕິ. ນິຫຕໂຠຄາຕິ ສາມິເກນ ທຸກ຺ຂສມ຺ຠຕານໍ ໂຠຄານໍ ສຸຣາໂລລຕາທີຫິ ວິນາສິກາ. ສນ຺ຖວນ຺ຕິ ກິເລສວເສນ ສນ຺ຖວໍ ກໂຣຕິ. ນິກ຺ຂນ຺ຕປາທາຕິ ຊາຣສ຺ສ ອຸປຘາຣຓຕ຺ຖາຍ ນິກ຺ຂນ຺ຕປາທາ. ສາມິເກຕິ ປຕິມ຺ຫິ ອຄາຣເວນ ຈ ປທຸຏ຺ຐມານສາຍ ຈ ອຕິຈາຣິນີ ໂຫຕິ.

ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍຕິ ຐເປຕ຺ວາ ວິປສ຺ສນາຍ ຕນຸກຕກິເລສາ ເສສາ ສພ຺ພາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ປາປໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ. ລຠມາເນຕິ ລພ຺ຠມາເນ, ສໍວິຊ຺ຊມາເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິວາຕເກຕິ ຣໂຫມນ຺ຕນເກ ປຣິເຠທເກ. ຂຓໍ ວາ ຣໂຫ ວາຕິ ປາປກຣຓຕ຺ຖາຍ ໂອກາສໍ ວາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຏ຺ຐານໍ ວາ. ກຍິຣຸໍ ນູຕິ ເອຕ຺ຖ ນູ-ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ອລຕ຺ຖາຕິ ອລທ຺ຘາ. ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ, ອຎ຺ຎໍ ສມ຺ປນ຺ນປຸຣິສໍ ອລຠິຕ຺ວາ ປີຐສປ຺ປິນາປິ ຕໂຕ ປຏິກ຺ກູລຕເຣນາປິ ປາປໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ. ອາຣາມກຣາສູຕິ ອຠິຣຕິກາຣິກາສຸ. ອນິຄ຺ຄຫາສູຕິ ນິຄ຺ຄເຫນ ວິເນຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍາສຸ. ຕິຕ຺ຖສມາຕິ ຍຖາ ຕິຕ຺ຖໍ ອຸຕ຺ຕມາຘເມສຸ ນ ກຎ຺ຈິ ນ຺ຫາຍນ຺ຕໍ ວາເຣຕິ, ຕຖາ ເອຕາປິ ຣໂຫ ວາ ຂເຓ ວາ ນິວາຕເກ ວາ ສຕິ ນ ກຎ຺ຈິ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕິ.

ຕຖາ ຫິ ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ກຓ຺ຑຣີ ນາມ ຣາຊາ ອໂຫສິ ອຸຕ຺ຕມຣູປຘໂຣ. ຕສ຺ສ ເທວສິກໍ ອມຈ຺ຈາ ຄນ຺ຘກຣຓ຺ຑກສຫສ຺ສໍ ອາຫຣນ຺ຕິ. ເຕນສ຺ສ ນິເວສເນ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ກຕ຺ວາ ຄນ຺ຘກຣຓ຺ຑເກ ຜາເລຕ຺ວາ ຄນ຺ຘທາຣູນິ ກຕ຺ວາ ອາຫາຣໍ ປຈນ຺ຕິ. ຠຣິຍາປິສ຺ສ ອຠິຣູປາ ອໂຫສິ ນາເມນ ກິນ຺ນຣາ ນາມ. ປຸໂຣຫິໂຕປິສ຺ສ ສມວໂຍ ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ໂຑ ນາມ ພຸທ຺ຘິສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ຣຎ຺ໂຎ ປນ ປາສາທໍ ນິສ຺ສາຍ ອນ຺ໂຕປາກາເຣ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ໂຂ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສາຂາ ປາກາຣມຕ຺ຖເກ ໂອລມ຺ພຕິ. ຕສ຺ສ ຉາຍາຍ ເຊຄຸຈ຺ໂຉ ທຸສ຺ສຓ຺ຐາໂນ ປີຐສປ຺ປີ ວສຕິ. ອເຖກທິວສໍ ກິນ຺ນຣາ ເທວີ ວາຕປາເນນ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ຕໍ ທິຕ຺ວາ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ຣາຊານໍ ຣຕິຍາ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກນ຺ເຕ ສຓິກໍ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ນານຄ຺ຄຣສໂຠຊນໍ ສຸວຓ຺ຓສຣເກ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຉງ຺ເຄ ກຕ຺ວາ ສາຏກຣຊ຺ຊຸຍາ ວາຕປາເນນ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຊມ຺ພຸໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ສາຂາຍ ໂອຣຸຍ຺ຫ ປີຐສປ຺ປິໍ ໂຠເຊຕ຺ວາ ປາປໍ ກຕ຺ວາ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຄນ຺ເຘຫິ ສຣີຣໍ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ນິປຊ຺ຊິ. ເອເຕນຸປາເຍນ ນິພທ຺ຘໍ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປາປໍ ກໂຣຕິ. ຣາຊາ ປນ ນ ຊານາຕິ.

ໂສ ເອກທິວສໍ ນຄຣໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ນິເວສນໍ ປເວສນ຺ໂຕ ຊມ຺ພຸຉາຍາຍ ສຍິຕໍ ປຣມກາຣຸຎ຺ຎປ຺ປຕ຺ຕໍ ປີຐສປ຺ປິໍ ທິສ຺ວາ ປຸໂຣຫິຕໍ ອາຫ – ‘‘ປສ຺ເສຕໍ ມນຸສ຺ສເປຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາມ, ປສ຺ສາມິ ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ສມ຺ມ, ເອວຣູປໍ ປຏິກ຺ກູລໍ ກາຈິ ອິຕ຺ຖີ ຉນ຺ທຣາຄວເສນ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຕໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ປີຐສປ຺ປີ ມານໍ ຊເນຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ກິໍ ກເຖຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ເທວິຍາ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄມນໍ ນ ຊານາຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ຂສ຺ສ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ສຸຓ ສາມິ, ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ເຂ ນິພ຺ພຕ຺ຕເທວເຕ, ຐເປຕ຺ວາ ຕໍ ອຎ຺ໂຎ ເອຕໍ ກາຣຓໍ ນ ຊານາຕີ’’ຕິ ອາຫ. ປຸໂຣຫິໂຕ ຕສ຺ສ ກິຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອທ຺ຘາ ຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສີ ຊມ຺ພຸຣຸກ຺ເຂນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິມິນາ ສທ຺ຘິໍ ປາປໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ໂສ ຣາຊານໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ເທວິຍາ ເຕ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ສຣີຣສມ຺ຜສ຺ໂສ ກີທິໂສ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ສມ຺ມ, ອຎ຺ຎໍ ນ ປສ຺ສາມິ, ມຊ຺ຌິມຍາເມ ປນສ຺ສາ ສຣີຣໍ ສີຕລໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ເທວ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ອຎ຺ຎາ ອິຕ຺ຖີ, ອຄ຺ຄມເຫສີ ເຕ ກິນ຺ນຣາເທວີ ອິມິນາ ສທ຺ຘິໍ ປາປໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ‘‘ສມ຺ມ, ກິໍ ວເທສິ, ເອວຣູປາ ປຣມວິລາສສມ຺ປນ຺ນາ ກິໍ ອິມິນາ ປຣມເຊຄຸຈ຺ເຉນ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ນໍ, ເທວ, ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ.

ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ຣຕ຺ຕິໍ ຠຸຕ຺ຕສາຍມາໂສ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ນິປ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ປກຕິຍາ ນິທ຺ທຸປຄມນເວລາຍ ນິທ຺ທຸປຄໂຕ ວິຍ ອໂຫສິ. ສາປິ ອຸຏ຺ຐາຍ ຕເຖວ ອກາສິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສາ ອນຸປທຎ຺ເຎວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊມ຺ພຸຉາຍໍ ນິສ຺ສາຍ ອຏ຺ຐາສິ. ປີຐສປ຺ປີ ເທວິຍາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ອຊ຺ຊ ອຕິຈິຣາຍິຕ຺ວາ ອາຄຕາ’’ຕິ ຫຕ຺ເຖນ ກຓ຺ຓສງ຺ຂລິກໍ ປຫຣິ. ອຖ ນໍ ‘‘ມາ ມໍ ກຸຊ຺ຌິ, ສາມິ, ຣຎ຺ໂຎ ນິທ຺ທຸປຄມນໍ ໂອໂລເກສິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ເຄເຫ ປາທປຣິຈາຣິກາ ວິຍ ອໂຫສິ. ເຕນ ປນສ຺ສາ ປຫາເຣນ ສີຫມຸຂກຸຓ຺ຑລໍ ກຓ຺ຓໂຕ ຄຬິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປາທມູເລ ປຕິ. ຣາຊາ ‘‘ວຏ຺ຏິສ຺ສຕິ ເອຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄໂຕ. ສາປິ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຕິຈຣິຕ຺ວາ ປຸຣິມນິຍາເມເນວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ ອາຣຠິ. ຣາຊາ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ‘‘ກິນ຺ນຣາເທວີ ມຍາ ທິນ຺ນໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ເອຕູ’’ຕິ ອາຓາເປສິ. ສາ ‘‘ສີຫມຸຂກຸຓ຺ຑລໍ ເມ ສຸວຓ຺ຓກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນາຄມິ, ປຸນ ເປສິເຕ ຈ ປນ ເອກກຸຓ຺ຑລາວ ອາຄມາສິ. ຣາຊາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຫໍ ເຕ ກຸຓ຺ຑລ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຸວຓ຺ຓກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ’’ຕິ. ສຸວຓ຺ຓກາຣໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ກິໍກາຣຓາ ອິມິສ຺ສາ ກຸຓ຺ຑລໍ ນ ເທສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ນາຫໍ ຄຓ຺ຫາມິ ເທວາ’’ຕິ. ຣາຊາ ຕສ຺ສາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ປາເປ ຈຓ຺ຑາລິ ມາທິເສນ ເຕ ສຸວຓ຺ຓກາເຣນ ຠວິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໍ ກຸຓ຺ຑລໍ ຕສ຺ສາ ປຸຣໂຖ ຂິປິຕ຺ວາ ປຸໂຣຫິຕໍ ອາຫ – ‘‘ສມ຺ມ, ສຈ຺ຈໍ ຕຍາ ວຸຕ຺ຕໍ, ຄຈ຺ຉ ສີສມສ຺ສາ ເຉທາເປຫີ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ຣາຊເຄເຫເຍວ ເອກສ຺ມິໍ ປເທເສ ຐເປຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ – ‘‘ເທວ, ມາ ກິນ຺ນຣາເທວິຍາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ຖ, ສພ຺ພາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ເອວຣູປາເຍວ. ສເຈປິ ອິຕ຺ຖີນໍ ທຸສ຺ສີລຠາວໍ ຎາຕຸກາໂມສິ, ທສ຺ເສສ຺ສາມິ ເຕ ເອຕາສໍ ປາປກຎ຺ເຈວ ພຫຸມາຍາຠາວຎ຺ຈ, ເອຫິ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ຊນປທໍ ຈຣາມາ’’ຕິ ອາຫ.

ຣາຊາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ມາຕຣໍ ຣຊ຺ຊໍ ປຏິຈ຺ຉາເປຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ເຕສໍ ໂຍຊນໍ ມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາມຄ຺ເຄ ນິສິນ຺ນານໍເຍວ ເອໂກ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ປຸຕ຺ຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ມງ຺ຄລໍ ກຕ຺ວາ ເອກໍ ກຸມາຣິກໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຍາເນ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ເຕນ ປຣິວາເຣນ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຸໂຣຫິໂຕ ຣາຊານໍ ອາຫ – ‘‘ສເຈ ອິຈ຺ຉສິ, ອິມໍ ກຸມາຣິກໍ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ປາປໍ ກາເຣຕຸໍ ສກ຺ກາ ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ກເຖສິ, ມຫາປຣິວາຣາ ເອສາ, ນ ສກ຺ກາ ສມ຺ມາ’’ຕິ? ປຸໂຣຫິໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ປສ຺ສ, ເທວາ’’ຕິ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໂຕ ອວິທູເຣ ສາຓິຍາ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ກຕ຺ວາ ສຍໍ ມຄ຺ຄປສ຺ເສ ໂຣທນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ໂສ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ທິສ຺ວາ ‘‘ຕາຕ, ກສ຺ມາ ໂຣທສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຠຣິຍາ ເມ ຄຣຸຠາຣາ, ຕໍ ກຸລຆຣໍ ເນຕຸໍ ມຄ຺ຄປຏິປນ຺ໂນສ຺ມິ, ຕສ຺ສາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄເຍວ ຄພ຺ໂຠ ຈລິ, ເອສາ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ກິລມຕິ, ກາຈິສ຺ສາ ອິຕ຺ຖີ ສນ຺ຕິເກ ນຕ຺ຖິ, ມຍາປິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ນ ຊານາມິ ‘ກິໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ, ເອກໍ ອິຕ຺ຖິໍ ລທ຺ຘຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ? ‘‘ມາ ໂຣທິ, ພຫູ ເມ ອິຕ຺ຖິໂຍ, ເອກາ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອຍເມວ ກຸມາຣິກາ ຄຈ຺ຉຕຸ, ເອຕິສ຺ສາປິ ມງ຺ຄລໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ວທຕິ, ສຸຓິສາຍປິ ເມ ມງ຺ຄລເມວ, ອິມິນາ ຫິ ນິມິຕ຺ເຕນ ສາ ປຸຕ຺ຕຘີຕາຫິ ວຑ຺ຒິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕເມວ ເປເສສິ. ສາ ຕຕ຺ຖ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ທິສ຺ວາວ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ປາປມກາສິ. ຣາຊາປິສ຺ສາ ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກໍ ອທາສິ. ອຖ ນໍ ກຕກິຈ຺ຈໍ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອາຄຕໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກິໍ ວິຊາຕາ’’ຕິ? ‘‘ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ປຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ຕໍ ອາທາຍ ປາຍາສິ. ປຸໂຣຫິໂຕປິ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ເຕ, ເທວ, ກຸມາຣິກາປິ ເອວໍ ປາປາ, ກິມງ຺ຄໍ ປນ ອຎ຺ຎາ, ອປິ ປນ ເຕ ກິຎ຺ຈິ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ອາມ, ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກາ ທິນ຺ນາ’’ຕິ. ‘‘ນາສ຺ສາ ຕໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເວເຄນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານກໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ‘‘ກິເມຕ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຍໍ ເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ອຸສ຺ສີສເກ ຐປິຕໍ ມຸທ຺ທິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄຕາ, ເທຫິ, ອມ຺ມ, ມຸທ຺ທິກ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ສາ ຕໍ ທທມານາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຫຕ຺ເຖ ນເຂນ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ‘‘ຄຓ຺ຫ ໂຈຣາ’’ຕິ ອທາສິ.

ເອວໍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ນານາວິເຘຫິ ອຸປາເຍຫິ ອຎ຺ຎາປິ ພຫູ ອຕິຈາຣິນິໂຍ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘‘ອິຘ ຕາວ ເອຕ຺ຕກໍ ໂຫຕຸ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄມິສ຺ສາມ, ເທວາ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຈຣິເຕປິ ສພ຺ພາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ເອວຣູປາວ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ກິໍ ໂນ ເອຕາຫິ, ນິວຕ຺ຕາມາ’’ຕິ ພາຣາຓສິເມວ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ ເອວໍ ປາປຘມ຺ມາ, ປກຕິ ເອສາ ເອຕາສໍ, ຂມຖ, ເທວ, ກິນ຺ນຣາເທວິຍາ’’ຕິ ປຸໂຣຫິເຕນ ຍາຈິໂຕ ຂມິຕ຺ວາ ຣາຊນິເວສນໂຕ ນໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປສິ, ຐານໂຕ ປນ ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ອກາສິ. ຕຎ຺ຈ ປີຐສປ຺ປິໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕ຺ວາ ຊມ຺ພຸສາຂໍ ເຉທາເປສິ. ຕທາ ກຸຓາໂລ ປຎ຺ຈາລຈຓ຺ໂຑ ອໂຫສິ. ອິຕິ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐກາຣຓເມວ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໓໑໑.

‘‘ຍໍ ເວ ທິສ຺ວາ ກຓ຺ຑຣີກິນ຺ນຣານໍ, ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ນ ຣມນ຺ຕິ ອຄາເຣ;

ຕໍ ຕາທິສໍ ມຈ຺ຈໍ ຈຊິຕ຺ວາ ຠຣິຍາ, ອຎ຺ຎໍ ທິສ຺ວາ ປຸຣິສໍ ປີຐສປ຺ປິ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຍໍ ເວ ກຓ຺ຑຣິສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ກິນ຺ນຣາຍ ເທວິຍາ ຈາຕິ ອິເມສໍ ກຓ຺ຑຣິກິນ຺ນຣານໍ ວິຣາຄກາຣຓໍ ອໂຫສິ, ຕໍ ທິສ຺ວາ ຊານິຕພ຺ພໍ – ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ສາມິການໍ ນ ຣມນ຺ຕິ ອຄາເຣ. ຕຖາ ຫິ ອຎ຺ຎໍ ປີຐສປ຺ປິໍ ປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ ຕໍ ຣາຊານໍ ຕາທິສໍ ຣຕິກຸສລໍ ມຈ຺ຈໍ ຈຊິຕ຺ວາ ຠຣິຍາ ເຕນ ມນຸສ຺ສເປເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປາປມກາສີຕິ.

ອປໂຣປິ ອຕີເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພໂກ ນາມ ຣາຊາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕທາ ພາຣາຓສິຍາ ປາຈີນທ຺ວາຣວາສິໂນ ເອກສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ປຎ຺ຈປາປີ ນາມ ຘີຕາ ອໂຫສິ. ສາ ກິຣ ປຸພ຺ເພປິ ເອກາ ທລິທ຺ທຘີຕາ ມຕ຺ຕິກໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ເຄເຫ ຠິຕ຺ຕິໍ ວິລິມ຺ປຕິ. ອເຖໂກ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ອຕ຺ຕໂນ ປພ຺ຠາຣປຣິຠຓ຺ຑກຣຓຕ຺ຖໍ ‘‘ກຫໍ ມຕ຺ຕິກໍ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ພາຣາຓສິຍໍ ລທ຺ຘຸໍ ສກ຺ກາ’’ຕິ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຫຕ຺ໂຖ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ອຏ຺ຐາສິ. ສາ ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ຕີ ປທຸຏ຺ເຐນ ມນສາ ‘‘ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຕີ’’ຕິ ອໂວຈ. ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ໂຘ ນິຈ຺ຈໂລວ ອໂຫສິ. ອຖ ສາ ປຈ຺ເຈກພຸທ຺ຘໍ ນິຈ຺ຈລິຕໍ ທິສ຺ວາ ປຸນ ຈິຕ຺ຕໍ ປສາເທຕ຺ວາ, ‘‘ສມຓ, ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ນ ລຠສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ມຕ຺ຕິກາປິຓ຺ຑໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ເຕ ຐເປສິ. ໂສ ຕາຍ ມຕ຺ຕິກາຍ ປພ຺ຠາເຣ ປຣິຠຓ຺ຑມກາສິ. ສາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຕໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ນຄເຣ ພຫິທ຺ວາຣຄາເມ ທຸຄ຺ຄຕິຕ຺ຖິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ປຏິສນ຺ຘິໍ ຄຓ຺ຫິ. ສາ ທສມາສຈ຺ຈເຍນ ມາຕຸ ກຸຈ຺ຉິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ຕສ຺ສາ ມຕ຺ຕິກາປິຓ຺ຑຜເລນ ສຣີຣໍ ຜສ຺ສສມ຺ປນ຺ນໍ ອໂຫສິ, ກຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຸລ຺ໂລກິຕຕ຺ຕາ ປນ ຫຕ຺ຖປາທມຸຂອກ຺ຂິນາສານິ ປາປານິ ວິຣູປານິ ອເຫສຸໍ. ເຕນ ຕໍ ‘‘ປຎ຺ຈປາປີ’’ຕ຺ເວວ ສຎ຺ຊານິໍສຸ.

ອເຖກທິວສໍ ພາຣາຓສິຣາຊາ ຣຕ຺ຕິໍ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ນຄຣໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຕໍ ປເທສໍ ຄໂຕ. ສາປິ ຄາມທາຣິກາຫິ ສທ຺ຘິໍ ກີຬນ຺ຕີ ອຊານິຕ຺ວາວ ຣາຊານໍ ຫຕ຺ເຖ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສນ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ທິພ຺ພສມ຺ຜສ຺ເສນ ຜຸຏ຺ໂຐ ວິຍ ອໂຫສິ. ໂສ ຜສ຺ສຣາຄຣຕ຺ໂຕ ຕຖາວິຣູປມ຺ປິ ຕໍ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ກສ຺ສ ຘີຕາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ທ຺ວາຣວາສິໂນ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອສ຺ສາມິກຠາວໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ເຕ ສາມິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຄຈ຺ຉ ມາຕາປິຕໂຣ ອນຸຊານາເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເອໂກ, ອມ຺ມ, ປຸຣິໂສ ມໍ ອິຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ໂສປິ ທຸຄ຺ຄໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ, ສເຈ ຕາທິສມ຺ປິ ອິຈ຺ຉຕິ, ສາຘູ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມາຕາປິຕູຫິ ອນຸຎ຺ຎາຕຠາວໍ ອາໂຣເຈສິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ເຄເຫ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ວສິຕ຺ວາ ປາໂຕວ ຣາຊນິເວສນໍ ປາວິສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາເຍວ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ນິພທ຺ຘໍ ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ຎໍ ອິຕ຺ຖິໍ ໂອໂລເກຕຸມ຺ປິ ນ ອິຈ຺ຉຕິ.

ອເຖກທິວສໍ ຕສ຺ສາ ປິຕຸ ໂລຫິຕປກ຺ຂນ຺ທິກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ອສມ຺ຠິນ຺ນຂີຣສປ຺ປິມຘຸສກ຺ຂຣຍຸຕ຺ຕປາຍາໂສວ ເອຕສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊໍ, ຕໍ ເຕ ທລິທ຺ທຕາຍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ. ຕໂຕ ປຎ຺ຈປາປິມາຕາ ຘີຕຣໍ ອາຫ – ‘‘ກິໍ, ອມ຺ມ, ຕວ ສາມິໂກ ປາຍາສໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ອມ຺ມ, ມມ ສາມິເກນ ອມ຺ເຫຫິປິ ທຸຄ຺ຄຕຕເຣນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ນໍ, ມາ ຈິນ຺ຕຍີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ສາຄມນເວລາຍໍ ທຸມ຺ມນາ ຫຸຕ຺ວາ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ທຸມ຺ມນາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ສາ ຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ‘‘ຠທ຺ເທ ອິທໍ ອຕິຣສເຠສຊ຺ຊໍ, ກຸໂຕ ລຠິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ນິຈ຺ຈກາລໍ ເອວໍ ຈຣິຕຸໍ, ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປຣິສ຺ສໂຍປິ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ສເຈ ໂຂ ປນ ເອຕໍ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ເນສ຺ສາມິ, ເອຕິສ຺ສາ ຜສ຺ສສມ຺ປທໍ ອຊານນ຺ຕາ ‘ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ຍກ຺ຂິນິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ’ຕິ ເກຬິໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສກລນຄຣວາສິໂນ ເອຕິສ຺ສາ ສມ຺ຜສ຺ສໍ ຊານາເປຕ຺ວາ ຄຣຫໍ ໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ – ‘‘ຠທ຺ເທ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ອາຫຣິສ຺ສາມິ ເຕ ປິຕຸ ປາຍາສ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິຕ຺ວາ ຣາຊນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ຕາທິສໍ ປາຍາສໍ ປຈາເປຕ຺ວາ ປຓ຺ຓານິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ປຸເຏ ກຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ປາຍາສໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ຈູຬາມຓິໍ ຐເປຕ຺ວາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ‘‘ຠທ຺ເທ, ມຍໍ ທລິທ຺ທາ, ກິຈ຺ເຉນ ສມ຺ປາທິຕໍ, ຕວ ປິຕຣໍ ‘ອຊ຺ຊ ອິມມ຺ຫາ ປຸຏາ ປາຍາສໍ ຠຸຎ຺ຊ, ສ຺ເວ ອິມມ຺ຫາ’ຕິ ວເທຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ອາຫ. ສາ ຕຖາ ອກາສິ. ອຖສ຺ສາ ປິຕາ ໂອຊສມ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ປາຍາສສ຺ສ ໂຖກເມວ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສຸຫິໂຕ ຊາໂຕ. ເສສໍ ມາຕຸ ທຕ຺ວາ ສຍມ຺ປິ ຠຸຎ຺ຊິ. ຕໂຍປິ ສຸຫິຕາ ອເຫສຸໍ. ຈູຬາມຓິປຸຏໍ ປນ ປຸນທິວສຕ຺ຖາຍ ຐເປສຸໍ.

ຣາຊາ ນິເວສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຸຂໍ ໂຘວິຕ຺ວາວ ‘‘ຈູຬາມຓິໍ ເມ ອາຫຣຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນ ປສ຺ສາມ, ເທວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສກລນຄຣໍ ວິຈິນຖາ’’ຕິ ອາຫ. ເຕ ວິຈິນິຕ຺ວາປິ ນ ປສ຺ສິໍສຸ. ເຕນ ຫິ ພຫິນຄເຣ ທລິທ຺ທເຄເຫສຸ ຠຕ຺ຕປຓ຺ຓປຸເຏ ອຸປາທາຍ ວິຈິນຖາຕິ. ວິຈິນນ຺ຕາ ຕສ຺ມິໍ ຆເຏ ຈູຬາມຓິໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສາ ມາຕາປິຕໂຣ ‘‘ໂຈຣາ’’ຕິ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນຍິໍສຸ. ອຖສ຺ສາ ປິຕາ, ‘‘ສາມິ, ນ ມຍໍ ໂຈຣາ, ອຎ຺ເຎນາຍໍ ມຓິ ອາຠໂຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ເກນາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ຊາມາຕຣາ ເມ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ‘‘ກຫໍ ໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ‘‘ຘີຕາ ເມ ຊານາຕີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໂຕ ຘີຕາຍ ສທ຺ຘິໍ ກເຖສິ – ‘‘ອມ຺ມ, ສາມິກໍ ເຕ ຊານາສີ’’ຕິ? ‘‘ນ ຊານາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ຊີວິຕໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ. ‘‘ຕາຕ, ໂສ ອນ຺ຘກາເຣ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຘກາເຣ ເອວ ຍາຕິ, ເຕນສ຺ສ ຣູປໍ ນ ຊານາມິ, ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສນ ປນ ນໍ ຊານິຕຸໍ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ. ໂສ ຣາຊປຸຣິສານໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຕປິ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຣາຊາ ອຊານນ຺ໂຕ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ຣາຊງ຺ຄເຓ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ສາຓິຍາ ຫຕ຺ຖປ຺ປມາຓໍ ຉິທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ ນຄຣວາສິໂນ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖສມ຺ຜສ຺ເສນ ໂຈຣໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊປຸຣິສາ ຕຖາ ກາຕຸໍ ຕສ຺ສາ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣູປໍ ທິສ຺ວາວ ວິປ຺ປຏິສາຣິໂນ ຫຸຕ຺ວາ – ‘‘ຘີ, ຘີ ປິສາຈີ’’ຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຜຸສິຕຸໍ ນ ອຸສ຺ສຫິໍສຸ, ອາເນຕ຺ວາ ປນ ນໍ ຣາຊງ຺ຄເຓ ອນ຺ໂຕສາຓິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ສກລນຄຣວາສິໂນ ສນ຺ນິປາເຕສຸໍ. ສາ ອາຄຕາຄຕສ຺ສ ຉິທ຺ເທນ ປສາຣິຕຫຕ຺ຖໍ ຄເຫຕ຺ວາວ ‘‘ໂນ ເອໂສ’’ຕິ ວທຕິ. ປຸຣິສາ ຕສ຺ສາ ທິພ຺ພຜສ຺ສສທິເສ ຜສ຺ເສ ພຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອປຄນ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິໍສຸ, ‘‘ສຈາຍໍ ທຓ຺ຑາຣຫາ, ທຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາປິ ທາສກມ຺ມກາຣຠາວໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາປິ ເອຕໍ ຆເຣ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ. ອຖ ເນ ຣາຊປຸຣິສາ ທຓ຺ເຑຫິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປລາເປສຸໍ. ອຸປຣາຊານໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາ ວິຍ ອເຫສຸໍ.

ອຖ ຣາຊາ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ອຫໍ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣສິ. ຕໍ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາວ ‘‘ໂຈໂຣ ເມ ຄຫິໂຕ’’ຕິ ມຫາສທ຺ທໍ ກຣິ. ຣາຊາ ເຕປິ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ເອຕາຍ ຫຕ຺ເຖ ຄຫິຕາ ກິໍ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ. ເຕ ຍຖາຠູຕໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ເນ ຣາຊາ ອາຫ – ‘‘ອຫໍ ເອຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ເຄຫໍ ອາເນຕຸໍ ເອວໍ ກາເຣສິໍ ‘ເອຕິສ຺ສາ ຜສ຺ສໍ ອຊານນ຺ຕາ ມໍ ປຣິຠເວຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ຕສ຺ມາ ມຍາ ສພ຺ເພ ຕຸມ຺ເຫ ຊານາປິຕາ, ວທຖ, ໂຠ ທານິ, ສາ ກສ຺ສ ເຄເຫ ຠວິຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ, ເທວາ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ອກາສິ. ມາຕາປິຕູນມ຺ປິສ຺ສາ ອິສ຺ສຣິຍໍ ທາເປສິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ປນ ຕາຍ ສມ຺ມຕ຺ໂຕ ເນວ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ປຏ຺ຐເປສິ, ນ ອຎ຺ຎໍ ອິຕ຺ຖິໍ ໂອໂລເກສິ. ຕາ ຕສ຺ສາ ອນ຺ຕຣໍ ປຣິເຍສິໍສຸ. ສາ ເອກທິວສໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຣາຊູນໍ ອຄ຺ຄມເຫສິຠາວສ຺ສ ສຸປິເນ ນິມິຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສິ. ຣາຊາ ສຸປິນປາຐເກ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອວຣູເປ ສຸປິເນ ທິຏ຺ເຐ ກິໍ ໂຫຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ເຕ ອິຕຣາສໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ສນ຺ຕິກາ ລຎ຺ຊໍ ຄເຫຕ຺ວາ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ເທວິຍາ ສພ຺ພເສຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖິໂນ ຂນ຺ເຘ ນິສິນ຺ນຠາໂວ ຕຸມ຺ຫາກໍ ມຣຓສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕໍ, ຫຕ຺ຖິຂນ຺ຘຄຕາຍ ປນ ຈນ຺ທປຣາມສນໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕຣາຊານຍນສ຺ສ ປຸພ຺ພນິມິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ກິໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເທວ ອິມໍ ມາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ນາວາຍ ປນ ນໍ ຐເປຕ຺ວາ ນທິຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ຣາຊາ ອາຫາຣວຕ຺ຖາລງ຺ກາເຣຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ນໍ ນາວາຍ ຐເປຕ຺ວາ ນທິຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ.

ສາ ນທິຍາ ວຸຍ຺ຫມານາ ເຫຏ຺ຐານທິຍາ ນາວາຍ ອຸທກໍ ກີຬນ຺ຕສ຺ສ ພາວຣິກຣຎ຺ໂຎ ອຠິມຸຂຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ຕາ. ຕສ຺ສ ເສນາປຕິ ນາວໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ນາວາ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ນາວາຍ ຠຓ຺ຑໍ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຄຕາຍ ນາວາຍ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກາ ນາມ ຕ຺ວໍ ປິສາຈີສທິສາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ສາ ສິຕໍ ກຕ຺ວາ ພກສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອຄ຺ຄມເຫສິຠາວໍ ກເຖຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ຕສ຺ສ ກເຖສິ. ສາ ປນ ປຎ຺ຈປາປີຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປາກຏາ. ອຖ ນໍ ຣາຊາ ຫຕ຺ເຖ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປິ, ສຫ ຄຫເຓເນວ ຜສ຺ສຣາຄຣຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎາສຸ ອິຕ຺ຖີສຸ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎໍ ອກຕ຺ວາ ຕໍ ອຄ຺ຄມເຫສິຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ. ສາ ຕສ຺ສ ປາຓສມາ ອໂຫສິ. ພໂກ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ນາຫໍ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ກາຕຸໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເສນໍ ສງ຺ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຏິຕິຕ຺ເຖ ນິເວສນໍ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຓໍ ເປເສສິ – ‘‘ຠຣິຍໍ ວາ ເມ ເທຕຸ ຍຸທ຺ຘໍ ວາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ຍຸທ຺ຘໍ ທສ຺ສາມິ, ນ ຠຣິຍ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ຍຸທ຺ຘສຊ຺ໂຊ ອໂຫສິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ອມຈ຺ຈາ ‘‘ມາຕຸຄາມໍ ນິສ຺ສາຍ ມຣຓກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ປຸຣິມສາມິກຕ຺ຕາ ເອສາ ພກສ຺ສ ປາປຸຓາຕິ, ນາວາຍ ລທ຺ຘຕ຺ຕາ ພາວຣິກສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ເອເກກສ຺ສ ເຄເຫ ສຕ຺ຕ ສຕ຺ຕ ທິວສານິ ໂຫຕູ’’ຕິ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ທ຺ເວປິ ຣາຊາໂນ ສຎ຺ຎາເປສຸໍ. ເຕ ອຸໂຠປິ ອຕ຺ຕມນາ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຕ຺ຖປຏິຕິຕ຺ເຖ ນຄຣານິ ມາເປຕ຺ວາ ວສິໍສຸ. ສາ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ເຕສໍ ອຄ຺ຄມເຫສິຕ຺ຕໍ ກາເຣສິ. ທ຺ເວປິ ຕສ຺ສາ ສມ຺ມຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ. ສາ ປນ ເອກສ຺ສ ຆເຣ ສຕ຺ຕາຫໍ ວສິຕ຺ວາ ນາວາຍ ອິຕຣສ຺ສ ຆຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ນາວໍ ປາເຊຕ຺ວາ ເນນ຺ເຕນ ເອເກນ ມຫລ຺ລກຂຸຊ຺ຊເກວຏ຺ເຏນ ສທ຺ຘິໍ ນທີມຊ຺ເຌ ປາປໍ ກໂຣຕິ. ຕທາ ກຸຓາໂລ ສກຸຓຣາຊາ ພໂກ ອໂຫສິ, ຕສ຺ມາ ອິທໍ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐກາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໓໑໒.

‘‘ພກສ຺ສ ຈ ພາວຣິກສ຺ສ ຈ ຣຎ຺ໂຎ, ອຈ຺ຈນ຺ຕກາມານຸຄຕສ຺ສ ຠຣິຍາ;

ອວາຈຣີ ປຏ຺ຐວສານຸຄສ຺ສ, ກໍ ວາປິ ອິຕ຺ຖີ ນາຕິຈເຣ ຕທຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຈ຺ຈນ຺ຕກາມານຸຄຕສ຺ສາຕິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ກາມໍ ອນຸຄຕສ຺ສ. ອວາຈຣີຕິ ອນາຈາຣໍ ຈຣິ. ປຏ຺ຐວສານຸຄສ຺ສາຕິ ປຏ຺ຐສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ວສານຸຄຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ເປສນກາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຣຓຕ຺ເຖ ວາ ສາມິວຈນໍ, ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ປາປມກາສີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕທຎ຺ຎນ຺ຕິ ກຕຣໍ ຕໍ ອຎ຺ຎໍ ປຸຣິສໍ ນາຕິຈເຣຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອປຣາປິ ອຕີເຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ຠຣິຍາ ປິງ຺ຄິຍານີ ນາມ ອຄ຺ຄມເຫສີ ສີຫປຎ຺ຊຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕີ ມງ຺ຄລອສ຺ສໂຄປກໍ ທິສ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ນິທ຺ທຸປຄມນກາເລ ວາຕປາເນນ ໂອຣຸຍ຺ຫ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຕິຈຣິຕ຺ວາ ປຸນ ປາສາທໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ຄນ຺ເຘຫິ ສຣີຣໍ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ນິປຊ຺ຊິ. ອເຖກທິວສໍ ຣາຊາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເທວິຍາ ອຑ຺ຒຣຕ຺ຕສມເຍ ນິຈ຺ຈໍ ສຣີຣໍ ສີຕໍ ໂຫຕິ, ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ເອກທິວສໍ ນິທ຺ທຸປຄໂຕ ວິຍ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ອຸຏ຺ຐາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ ອນຸຄນ຺ຕ຺ວາ ອສ຺ສພນ຺ເຘນ ສທ຺ຘິໍ ອຕິຈຣນ຺ຕິໍ ທິສ຺ວາ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ສຍນໍ ອຠິຣຸຫິ. ສາປິ ອຕິຈຣິຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຈູຬສຍນເກ ນິປຊ຺ຊິ. ປຸນທິວເສ ຣາຊາ ອມຈ຺ຈຄຓມຊ຺ເຌເຍວ ຕໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ຕໍ ກິຈ຺ຈໍ ອາວິກຕ຺ວາ ‘‘ສພ຺ພາວ ອິຕ຺ຖິໂຍ ປາປຘມ຺ມາ’’ຕິ ຕສ຺ສາ ວຘພນ຺ຘເຉຊ຺ຊເຠຊ຺ຊາຣຫໍ ໂທສໍ ຂມິຕ຺ວາ ຐານາ ຈາເວຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ອກາສິ. ຕທາ ກຸຓາໂລ ຣາຊາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ, ເຕນ ຕໍ ອຕ຺ຕນາ ທິຏ຺ຐໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໓໑໓.

‘‘ປິງ຺ຄິຍານີ ສພ຺ພໂລກິສ຺ສຣສ຺ສ, ຣຎ຺ໂຎ ປິຍາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ຠຣິຍາ;

ອວາຈຣີ ປຏ຺ຐວສານຸຄສ຺ສ, ຕໍ ວາປິ ສາ ນາຊ຺ຌຄາ ກາມກາມິນີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕໍ ວາຕິ ສາ ເອວໍ ອຕິຈຣນ຺ຕີ ຕໍ ວາ ອສ຺ສພນ຺ຘໍ ຕໍ ວາ ອຄ຺ຄມເຫສິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອຸຠຍມ຺ປິ ນາຊ຺ຌຄາ, ອຸຠໂຕ ຠຏ຺ຐາ ອໂຫສິ. ກາມກາມິນີຕິ ກາເມ ປຕ຺ຖຍມານາ.

ເອວໍ ປາປຘມ຺ມາ ອິຕ຺ຖິໂຍຕິ ອຕີຕວຕ຺ຖູຫິ ອິຕ຺ຖີນໍ ໂທສໍ ກເຖຕ຺ວາ ອປເຣນປິ ປຣິຍາເຍນ ຕາສໍ ໂທສເມວ ກເຖນ຺ໂຕ ອາຫ –

໓໑໔.

‘‘ລຸທ຺ຘານໍ ລຫຸຈິຕ຺ຕານໍ, ອກຕຎ຺ຎູນ ທຸພ຺ຠິນໍ;

ນາເທວສຕ຺ໂຕ ປຸຣິໂສ, ຖີນໍ ສທ຺ຘາຕຸມຣຫຕິ.

໓໑໕.

‘‘ນ ຕາ ປຊານນ຺ຕິ ກຕໍ ນ ກິຈ຺ຈໍ, ນ ມາຕຣໍ ປິຕຣໍ ຠາຕຣໍ ວາ;

ອນຣິຍາ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕຘມ຺ມາ, ສສ຺ເສວ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວສໍ ວຊນ຺ຕິ.

໓໑໖.

‘‘ຈິຣານຸວຸຏ຺ຐມ຺ປິ ປິຍໍ ມນາປໍ, ອນຸກມ຺ປກໍ ປາຓສມມ຺ປິ ຠຕ຺ຕຸໍ;

ອາວາສຸ ກິຈ຺ເຈສຸ ຈ ນໍ ຊຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາຫມິຕ຺ຖີນໍ ນ ວິສ຺ສສາມິ.

໓໑໗.

‘‘ຖີນຎ຺ຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ຍຖາ ວານຣສ຺ສ, ກນ຺ນປ຺ປກນ຺ນໍ ຍຖາ ຣຸກ຺ຂຉາຍາ;

ຈລາຈລໍ ຫທຍມິຕ຺ຖິຍານໍ, ຈກ຺ກສ຺ສ ເນມິ ວິຍ ປຣິວຕ຺ຕຕິ.

໓໑໘.

‘‘ຍທາ ຕາ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສເມກ຺ຂມານາ, ອາເທຍ຺ຍຣູປໍ ປຸຣິສສ຺ສ ວິຕ຺ຕໍ;

ສຓ຺ຫາຫິ ວາຈາຫິ ນຍນ຺ຕິ ເມນໍ, ກມ຺ໂພຊກາ ຊລເຊເນວ ອສ຺ສໍ.

໓໑໙.

‘‘ຍທາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ສເມກ຺ຂມານາ, ອາເທຍ຺ຍຣູປໍ ປຸຣິສສ຺ສ ວິຕ຺ຕໍ;

ສມນ຺ຕໂຕ ນໍ ປຣິວຊ຺ຊຍນ຺ຕິ, ຕິຓ຺ໂຓ ນທີປາຣຄໂຕວ ກຸລ຺ລໍ.

໓໒໐.

‘‘ສິເລສູປມາ ສິຂິຣິວ ສພ຺ພຠກ຺ຂາ, ຕິກ຺ຂມາຍາ ນທີຣິວ ສີຆໂສຕາ;

ເສວນ຺ຕິ ເຫຕາ ປິຍມປ຺ປິຍຎ຺ຈ, ນາວາ ຍຖາ ໂອຣກຸລໍ ປຣຎ຺ຈ.

໓໒໑.

‘‘ນ ຕາ ເອກສ຺ສ ນ ທ຺ວິນ຺ນໍ, ອາປໂຓວ ປສາຣິໂຕ;

ໂຍ ຕາ ມຍ຺ຫນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ, ວາຕໍ ຊາເລນ ພາຘເຍ.

໓໒໒.

‘‘ຍຖາ ນທີ ຈ ປນ຺ໂຖ ຈ, ປານາຄາຣໍ ສຠາ ປປາ;

ເອວໍ ໂລກິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ, ເວລາ ຕາສໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

໓໒໓.

‘‘ຆຕາສນສມາ ເອຕາ, ກຓ຺ຫສປ຺ປສິຣູປມາ;

ຄາໂວ ພຫິ ຕິຓສ຺ເສວ, ໂອມສນ຺ຕິ ວຣໍ ວຣໍ.

໓໒໔.

‘‘ຆຕາສນໍ ກຸຎ຺ຊຣໍ ກຓ຺ຫສປ຺ປໍ, ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕໍ ປມທາ ຈ ສພ຺ພາ;

ເອເຕ ນໂຣ ນິຈ຺ຈຍໂຕ ຠເຊຖ, ເຕສໍ ຫເວ ທຸພ຺ພິທຸ ສພ຺ພຠາໂວ.

໓໒໕.

‘‘ນຈ຺ຈນ຺ຕວຓ຺ຓາ ນ ພຫູນ ກນ຺ຕາ, ນ ທກ຺ຂິຓາ ປມທາ ເສວິຕພ຺ພາ;

ນ ປຣສ຺ສ ຠຣິຍາ ນ ຘນສ຺ສ ເຫຕຸ, ເອຕິຕ຺ຖິໂຍ ປຎ຺ຈ ນ ເສວິຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ລຸທ຺ຘານນ຺ຕິ ລຸພ຺ຠານໍ. ກຓເວຣຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໔.໖໙-໗໒) ວິຍ ພທ຺ຘໂຈເຣປິ ສາຣຊ຺ຊນໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ລຫຸຈິຕ຺ຕານນ຺ຕິ ມຸຫຸຕ຺ຕເມວ ປຣິວຕ຺ຕນຈິຕ຺ຕານໍ. ຈູຬຘນຸຄ຺ຄຫຊາຕເກນ (ຊາ. ໑.໕.໑໒໘ ອາທໂຍ) ເອຕໍ ທີເປຕພ຺ພໍ. ອກຕຎ຺ຎຸຕາ ປນ ເອຕາສໍ ເອກກນິປາເຕ ຕກ຺ກາຣິຍຊາຕເກນ (ຊາ. ໑.໑໓.໑໐໔ ອາທໂຍ) ທີເປຕພ຺ພາ. ນາເທວສຕ຺ໂຕຕິ ນ ອເທວສຕ຺ໂຕ ເທເວນ ອນາສຕ຺ໂຕ ອຍກ຺ຂຄຫິຕໂກ ອຠູຕວິຏ຺ໂຐ ປຸຣິໂສ ຖີນໍ ສີລວນ຺ຕຕໍ ສທ຺ຘາຕຸໍ ນາຣຫຕິ, ຠູຕວິຏ຺ໂຐ ປນ ສທ຺ທເຫຍ຺ຍ. ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກຕໍ ອຸປກາຣໍ. ກິຈ຺ຈນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກິຈ຺ຈໍ. ນ ມາຕຣນ຺ຕິ ສພ຺ເພປິ ຎາຕເກ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຍສ຺ມິໍ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ອນຸພນ຺ຘນໂຕ ເອເຕ ມາຕາທໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ ນາມ ມຫາປນ຺ຖກມາຕາ ວິຍ. ອນຣິຍາຕິ ນິລ຺ລຊ຺ຊາ. ສສ຺ເສວາຕິ ສກສ຺ສ. ອາວາສູຕິ ອາປທາສຸ. ກິຈ຺ເຈສູຕິ ເຕສຸ ເຕສຸ ກຣຓີເຍສຸ.

ກນ຺ນປ຺ປກນ຺ນນ຺ຕິ ໂອຕິຓ຺ໂຓຕິຓ຺ຓໍ. ຍຖາ ຫິ ວິສເມ ປເທເສ ຣຸກ຺ຂຉາຍາ ນິນ຺ນມ຺ປິໂອໂຣຫຕິ, ຖລມ຺ປິ ອຠິຣຸຫຕິ, ຕຖາ ເອຕາສມ຺ປິ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ກຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕມາຘມໍ ວຊ຺ເຊຕິ. ຈລາຈລນ຺ຕິ ເອກສ຺ມິໍເຍວ ອປຕິຏ຺ຐິຕໍ. ເນມິ ວິຍາຕິ ສກຏສ຺ສ ຄຈ຺ຉໂຕ ຈກ຺ກເນມິ ວິຍ. ອາເທຍ຺ຍຣູປນ຺ຕິ ຄເຫຕພ຺ພຊາຕິກໍ. ວິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຘນໍ. ນຍນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວສໍ ເນນ຺ຕິ. ຊລເຊນາຕິ ຊລຊາຕເສວາເລນ. ກມ຺ໂພຊຣຏ຺ຐວາສິໂນ ກິຣ ຍທາ ອຏວິໂຕ ອສ຺ເສ ຄຓ຺ຫິຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕທາ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ວຕິໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ອສ຺ສານໍ ອຸທກປານຕິຕ຺ເຖ ເສວາລໍ ມຘຸນາ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ເສວາລສມ຺ພນ຺ຘານິ ຕີເຣ ຕິຓານິ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ຍາວ ປຣິກ຺ເຂປທ຺ວາຣາ ມກ຺ເຂນ຺ຕິ, ອສ຺ສາ ປານີຍໍ ປິວິຕ຺ວາ ຣສຄິທ຺ເຘນ ມຘຸນາ ມກ຺ຂິຕານິ ຕານິ ຕິຓານິ ຂາທນ຺ຕາ ອນຸກ຺ກເມນ ຕໍ ຐານໍ ປວິສນ຺ຕິ. ອິຕິ ຍຖາ ເຕ ຊລເຊນ ປໂລເຠຕ຺ວາ ອສ຺ເສ ວສໍ ເນນ຺ຕິ, ຕຖາ ເອຕາປິ ຘນໍ ທິສ຺ວາ ຕສ຺ສ ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ສຓ຺ຫາຫິ ວາຈາຫິປິ ປຸຣິສໍ ວສໍ ເນນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຸລ຺ລນ຺ຕິ ຕຣຓຕ຺ຖາຍ ຄຫິຕໍ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ.

ສິເລສູປມາຕິ ປຸຣິສານໍ ຈິຕ຺ຕພນ຺ຘເນນ ສິເລສສທິສາ. ຕິກ຺ຂມາຍາຕິ ຕິຂິຓມາຍາ ສີຆມາຍາ. ນທີຣິວາຕິ ຍຖາ ປພ຺ພເຕຍ຺ຍາ ນທີ ສີຆໂສຕາ, ເອວໍ ສີຆມາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາປໂຓວາຕິ ຍຖາ ຈ ປສາຣິຕາປໂຓ ເຍສໍ ມູລໍ ອຕ຺ຖິ, ເຕສຎ຺ເຎວ ອຸປກາໂຣ, ຕເຖວ ຕາປິ. ໂຍ ຕາຕິ ໂຍ ປຸຣິໂສ ຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ. ພາຘເຍຕິ ໂສ ວາຕໍ ຊາເລນ ພາເຘຍ຺ຍ. ເວລາ ຕາສໍ ນ ວິຊ຺ຊຕີຕິ ຍຖາ ເອເຕສໍ ນທີອາທີນໍ ‘‘ອສຸກເວລາຍເມວ ເອຕ຺ຖ ຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ເວລາ ນຕ຺ຖິ, ຣຕ຺ຕິມ຺ປິ ທິວາປິ ອິຈ຺ຉິຕິຈ຺ຉິຕກ຺ຂເຓ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພາເນວ, ອສຸເກເນວາຕິປິ ມຣິຍາທາ ນຕ຺ຖິ, ອຕ຺ຖິເກນ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພາເນວ, ຕຖາ ຕາສມ຺ປີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຆຕາສນສມາ ເອຕາຕິ ຍຖາ ອຄ຺ຄິ ອິນ຺ຘເນນ ນ ຕປ຺ປຕິ, ເອວເມຕາປິ ກິເລສຣຕິຍາ. ກຓ຺ຫສປ຺ປສິຣູປມາຕິ ໂກຘນຕາຍ ອຸປນາຫິຕາຍ ໂຆຣວິສຕາຍ ທຸຊິວ຺ຫຕາຍ ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠິຕາຍາຕິ ປຎ຺ຈຫິ ກາຣເຓຫິ ກຓ຺ຫສປ຺ປສິຣສທິສາ. ຕຕ຺ຖ ພຫຸລຣາຄຕາຍ ໂຆຣວິສຕາ, ປິສຸຓຕາຍ ທຸຊິວ຺ຫຕາ, ອຕິຈາຣິຕາຍ ມິຕ຺ຕທຸພ຺ຠິຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຄາໂວ ພຫິ ຕິຓສ຺ເສວາຕິ ຍຖາ ຄາໂວ ຂາທິຕຏ຺ຐານໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ພຫິ ມນາປມນາປສ຺ສ ຕິຓສ຺ສ ວຣໍ ວຣໍ ໂອມສນ຺ຕິ ຂາທນ຺ຕິ, ເອວເມຕາປິ ນິທ຺ຘນໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ສຘນເມວ ຠຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕນ຺ຕິ ຣາຊານໍ. ປມທາ ຈ ສພ຺ພາຕິ ສພ຺ພາ ຈ ອິຕ຺ຖິໂຍ. ເອເຕຕິ ເອເຕ ປຎ຺ຈ ຊເນ. ນິຈ຺ຈຍໂຕຕິ ນິຈ຺ຈສຎ຺ຎໂຕ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕວ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸພ຺ພິທູຕິ ທຸຊ຺ຊາໂນ. ສພ຺ພຠາໂວຕິ ອຊ຺ຌາສໂຍ. ຈິຣປຣິຈິຓ຺ໂຓປິ ຫິ ອຄ຺ຄິ ທຫຕິ, ຈິຣວິສ຺ສາສິໂກປິ ກຸຎ຺ຊໂຣ ຆາເຕຕິ, ຈິຣປຣິຈິໂຕປິ ສປ຺ໂປ ຑໍສຕິ, ຈິຣວິສ຺ສາສິໂກປິ ຣາຊາ ອນຕ຺ຖກໂຣ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຈິຣາຈິຓ຺ຓາປິ ອິຕ຺ຖິໂຍ ວິກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ຕີຕິ.

ນຈ຺ຈນ຺ຕວຓ຺ຓາຕິ ອຠິຣູປວຕີ. ນ ພຫູນ ກນ຺ຕາຕິ ອຑ຺ຒກາສິຄຓິກາ ວິຍ ພຫູນໍ ປິຍາ ມນາປາ. ນ ທກ຺ຂິຓາຕິ ນຈ຺ຈຄີຕກຸສລາ. ຕຖາຣູປາ ຫິ ພຫຸປຕ຺ຖິຕາ ພຫຸມິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ນ ເສວິຕພ຺ພາ. ນ ຘນສ຺ສ ເຫຕູຕິ ຍາ ຘນເຫຕຸເຍວ ຠຊຕິ, ສາ ອປຣິຄ຺ຄຫາປິ ນ ເສວິຕພ຺ພາ. ສາ ຫິ ຘນໍ ອລຠມານາ ກຸຊ຺ຌຕີຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ມຫາຊໂນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ‘‘ອໂຫ ສຸກຖິຕ’’ນ຺ຕິ ສາຘຸກາຣມທາສິ. ໂສປິ ເອຕ຺ຕເກຫິ ກາຣເຓຫິ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອານນ຺ໂທ ຄິຊ຺ຌຣາຊາ, ‘‘ສມ຺ມ ກຸຓາລ, ອຫມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ຎາຓພເລນ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຄຸຓໍ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຄຸຓກຖໍ ອາຣຠິ. ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ອານນ຺ໂທ ຄິຊ຺ຌຣາຊາ ກຸຓາລສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌກຖາປຣິໂຍສານໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໓໒໖.

‘‘ປຸຓ຺ຓມ຺ປິ ເຈມໍ ປຖວິໍ ຘເນນ, ທຊ຺ຊິຕ຺ຖິຍາ ປຸຣິໂສ ສມ຺ມຕາຍ;

ລທ຺ຘາ ຂຓໍ ອຕິມຎ຺ເຎຍ຺ຍ ຕມ຺ປິ, ຕາສໍ ວສໍ ອສຕີນໍ ນ ຄຈ຺ເຉ.

໓໒໗.

‘‘ອຸຏ຺ຐາຫກໍ ເຈປິ ອລີນວຸຕ຺ຕິໍ, ໂກມາຣຠຕ຺ຕາຣໍ ປິຍໍ ມນາປໍ;

ອາວາສຸ ກິຈ຺ເຈສຸ ຈ ນໍ ຊຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາຫມິຕ຺ຖີນໍ ນ ວິສ຺ສສາມິ.

໓໒໘.

‘‘ນ ວິສ຺ສເສ ‘ອິຈ຺ຉຕິ ມ’ນ຺ຕິ ໂປໂສ, ນ ວິສ຺ສເສ ‘ໂຣທຕິ ເມ ສກາເສ’;

ເສວນ຺ຕິ ເຫຕາ ປິຍມປ຺ປິຍຎ຺ຈ, ນາວາ ຍຖາ ໂອຣກູລໍ ປຣຎ຺ຈ.

໓໒໙.

‘‘ນ ວິສ຺ສເສ ສາຂປຸຣາຓສນ຺ຖຕໍ, ນ ວິສ຺ສເສ ມິຕ຺ຕປຸຣາຓໂຈຣໍ;

ນ ວິສ຺ສເສ ຣາຊານໍ ‘ສຂາ ມມ’ນ຺ຕິ, ນ ວິສ຺ສເສ ອິຕ຺ຖິ ທສນ຺ນ ມາຕຣໍ.

໓໓໐.

‘‘ນ ວິສ຺ສເສ ຣາມກຣາສຸ ນາຣິສຸ, ອຈ຺ຈນ຺ຕສີລາສຸ ອສຎ຺ຎຕາສຸ;

ອຈ຺ຈນ຺ຕເປມານຸຄຕສ຺ສ ຠຣິຍາ, ນ ວິສ຺ສເສ ຕິຕ຺ຖສມາ ຫິ ນາຣິໂຍ.

໓໓໑.

‘‘ຫເນຍ຺ຍຸໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ ເຉທາເປຍ຺ຍຸມ຺ປິ, ກຓ຺ເຐປິ ເຉຕ຺ວາ ຣຸຘິຣໍ ປິເວຍ຺ຍຸໍ;

ມາ ທີນກາມາສຸ ອສຎ຺ຎຕາສຸ, ຠາວໍ ກເຣ ຄງ຺ຄຕິຕ຺ຖູປມາສຸ.

໓໓໒.

‘‘ມຸສາ ຕາສໍ ຍຖາ ສຈ຺ຈໍ, ສຈ຺ຈໍ ຕາສໍ ຍຖາ ມຸສາ;

ຄາໂວ ພຫິ ຕິຓສ຺ເສວ, ໂອມສນ຺ຕິ ວຣໍ ວຣໍ.

໓໓໓.

‘‘ຄເຕເນຕາ ປໂລເຠນ຺ຕິ, ເປກ຺ຂິເຕນ ມ຺ຫິເຕນ ຈ;

ອໂຖປິ ທຸນ຺ນິວຕ຺ເຖນ, ມຎ຺ຊຸນາ ຠຓິເຕນ ຈ.

໓໓໔.

‘‘ໂຈຣິໂຍ ກຖິນາ ເຫຕາ, ວາຬາ ຈ ລປສກ຺ຂຣາ;

ນ ຕາ ກິຎ຺ຈິ ນ ຊານນ຺ຕິ, ຍໍ ມນຸສ຺ເສສຸ ວຎ຺ຈນໍ.

໓໓໕.

‘‘ອສາ ໂລກິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ, ເວລາ ຕາສໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ສາຣຕ຺ຕາ ຈ ປຄພ຺ຠາ ຈ, ສິຂີ ສພ຺ພຆໂສ ຍຖາ.

໓໓໖.

‘‘ນຕ຺ຖິຕ຺ຖີນໍ ປິໂຍ ນາມ, ອປ຺ປິໂຍປິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ເສວນ຺ຕິ ເຫຕາ ປິຍມປ຺ປິຍຎ຺ຈ, ນາວາ ຍຖາ ໂອຣກູລໍ ປຣຎ຺ຈ.

໓໓໗.

‘‘ນຕ຺ຖິຕ຺ຖີນໍ ປິໂຍ ນາມ, ອປ຺ປິໂຍປິ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ຘນຕ຺ຕາ ປຏິວລ຺ລນ຺ຕິ, ລຕາວ ທຸມນິສ຺ສິຕາ.

໓໓໘.

‘‘ຫຕ຺ຖິພນ຺ຘໍ ອສ຺ສພນ຺ຘໍ, ໂຄປຸຣິສຎ຺ຈ ມຓ຺ຑລໍ;

ຉວຑາຫກໍ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກໍ, ສຘນມນຸປຕນ຺ຕິ ນາຣິໂຍ.

໓໓໙.

‘‘ກຸລປຸຕ຺ຕມ຺ປິ ຊຫນ຺ຕິ ອກິຎ຺ຈນໍ, ຉວກສມສທິສມ຺ປິ;

ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອນຸປຕນ຺ຕິ, ຘນເຫຕຸ ຫິ ນາຣິໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອາທິມຊ຺ຌກຖາປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ກຖາຍ ອາທິມຊ຺ຌປຣິໂຍສານໍ. ລທ຺ຘາ ຂຓນ຺ຕິ ໂອກາສໍ ລຠິຕ຺ວາ. ອິຈ຺ຉຕິ ມນ຺ຕິ ມໍ ເອສາ ອິຈ຺ຉຕີຕິ ປຸຣິໂສ ອິຕ຺ຖິໍ ນ ວິສ຺ສເສຍ຺ຍ. ສາຂປຸຣາຓສນ຺ຖຕນ຺ຕິ ຫິຍ຺ໂຍ ວາ ປເຣ ວາ ສນ຺ຖຕໍ ປຸຣາຓສາຂາສນ຺ຖຕໍ ນ ວິສ຺ສເສ, ອປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ນ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຣ ຫິ ທີຆຊາຕິໂກ ວາ ປວິສິຕ຺ວາ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ເຍ, ປຈ຺ຈາມິຕ຺ໂຕ ວາ ສຕ຺ຖໍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ມິຕ຺ຕປຸຣາຓໂຈຣນ຺ຕິ ປນ຺ຖທູຫນຏ຺ຐາເນ ຐິຕໍ ໂຈຣໍ ‘‘ປຸຣາຓມິຕ຺ໂຕ ເມ’’ຕິ ນ ວິສ຺ສເສຍ຺ຍ. ໂຈຣາ ຫິ ເຍ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ ເຕເຍວ ມາເຣນ຺ຕິ. ສຂາ ມມນ຺ຕິ ໂສ ຫິ ຂິປ຺ປເມວ ກຸຊ຺ຌຕິ, ຕສ຺ມາ ຣາຊານໍ ‘‘ສຂາ ເມ’’ຕິ ນ ວິສ຺ສເສ. ທສນ຺ນມາຕຣນ຺ຕິ ‘‘ອຍໍ ມຫລ຺ລິກາ ອິທານິ ມໍ ນ ອຕິຈຣິສ຺ສຕິ, ອຕ຺ຕານໍ ຣກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ວິສ຺ສເສຕພ຺ພາ. ຣາມກຣາສູຕິ ພາລານໍ ຣຕິກຣາສຸ. ອຈ຺ຈນ຺ຕສີລາສູຕິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕສີລາສຸ. ອຈ຺ຈນ຺ຕເປມານຸຄຕສ຺ສາຕິ ສເຈປິ ອຈ຺ຈນ຺ຕໍ ອນຸຄຕເປມາ ອສ຺ສ, ຕຖາປິ ຕໍ ນ ວິສ຺ສເສ. ກິໍກາຣຓາ? ຕິຕ຺ຖສມາ ຫິ ນາຣິໂຍຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ຕິຕ຺ຖໍ ວິຍ ສພ຺ພສາຘາຣຓາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຫເນຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ກຸທ຺ຘາ ວາ ອຎ຺ຎປຸຣິສສາຣຕ຺ຕາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ສພ຺ພເມຕໍ ຫນນາທິໍ ກເຣຍ຺ຍຸໍ. ມາ ທີນກາມາສູຕິ ຫີນຊ຺ຌາສຍາສຸ ສໍກິລິຏ຺ຐອາສຍາສຸ. ຠາວນ຺ຕິ ເອວຣູປາສຸ ສິເນຫໍ ມາ ກເຣ. ຄງ຺ຄຕິຕ຺ຖູປມາສູຕິ ສພ຺ພສາຘາຣຓຏ຺ເຐນ ຄງ຺ຄາຕິຕ຺ຖສທິສາສຸ. ມຸສາຕິ ມຸສາວາໂທ ຕາສໍ ສຈ຺ຈສທິໂສວ. ຄເຕນາຕິອາທີສຸ ເປກ຺ຂິເຕນ ປໂລຠເນ ອຸມ຺ມາທນ຺ຕີຊາຕກໍ, (ຊາ. ໒.໑໘.໕໗ ອາທໂຍ) ທຸນ຺ນິວຕ຺ເຖນ ນິຬິນິກາຊາຕກໍ, (ຊາ. ໒.໑໘.໑ ອາທໂຍ) ມຎ຺ຊຸນາ ຠຓິເຕນ ‘‘ຕຸວຏໍ ໂຂ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ນນ຺ທຕ຺ເຖຣສ຺ສ ວຕ຺ຖຸ (ອຸທາ. ໒໒) ກເຖຕພ຺ພໍ. ໂຈຣິໂຍຕິ ສມ຺ຠຕສ຺ສ ຘນສ຺ສ ວິນາສເນນ ໂຈຣິໂຍ. ກຖິນາຕິ ຖທ຺ຘຫທຍາ. ວາຬາຕິ ທຸຏ຺ຐາ ອປ຺ປເກເນວ ກຸຊ຺ຌນສີລາ. ລປສກ຺ຂຣາຕິ ນິຣຕ຺ຖກລປເນນ ສກ຺ຂຣາ ວິຍ ມຘຸຣາ. ອສາຕິ ອສຕິໂຍ ລາມກາ. ສາຣຕ຺ຕາຕິ ສພ຺ພທາ ສາຣຕ຺ຕາ. ປຄພ຺ຠາຕິ ກາຍປາຄພ຺ຠິຍາທີຫິ ປຄພ຺ຠາ. ຍຖາຕິ ຍຖາ ສິຂີ ສພ຺ພຆໂສ, ເອວເມຕາປິ ສພ຺ພຆສາ. ປຏິວລ຺ລນ຺ຕີຕິ ປຣິສ຺ສຊນ຺ຕິ ອຸປຄູຫນ຺ຕິ ເວເຐນ຺ຕິ. ລຕາວາຕິ ຍຖາ ລຕາ ຣຸກ຺ຂນິສ຺ສິຕາ ຣຸກ຺ຂໍ ເວເຐນ຺ຕິ, ເອວເມຕາ ປຸຣິສໍ ປຣິສ຺ສຊນ຺ຕິ ນາມ.

ຫຕ຺ຖິພນ຺ຘນ຺ຕິອາທີສຸ ໂຄປຸຣິໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ ໂຄປາລໂກ. ຉວຑາຫກນ຺ຕິ ຉວານໍ ຑາຫກໍ, ສຸສານປາລນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກນ຺ຕິ ວຈ຺ຈຏ຺ຐານໂສຘກໍ. ສຘນນ຺ຕິ ເອເຕສຸປິ ສຘນໍ ອນຸຄຈ຺ຉນ຺ຕິເຍວ. ອກິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ອຘນໍ. ຉວກສມສທິສນ຺ຕິ ສຸນຂມໍສຂາທຈຓ຺ຑາເລນ ສມໍ ສທິສໍ, ເຕນ ນິພ຺ພິເສສມ຺ປິ ປຸຣິສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ຠຊນ຺ຕິ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ອນຸປຕນ຺ຕິ ຘນເຫຕຸ ນາຣິໂຍຕິ.

ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ຎາເຓ ຐຕ຺ວາ ອານນ຺ໂທ ຄິຊ຺ຌຣາຊາ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຄຸຓໍ ກເຖຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ນາຣໂທປິ ອຕ຺ຕໂນ ຎາເຓ ຐຕ຺ວາ ຕາສໍ ອຄຸຓໍ ກເຖສິ. ຕໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ນາຣໂທ ເທວພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອານນ຺ທສ຺ສ ຄິຊ຺ຌຣາຊສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌກຖາປຣິໂຍສານໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມາ ຄາຖາ ອຠາສິ –

໓໔໐.

‘‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ນ ປູເຣນ຺ຕິ, ເຕ ເມ ສຸຓາຖ ຠາສໂຕ;

ສມຸທ຺ໂທ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣາຊາ, ອິຕ຺ຖີ ຈາປິ ທິຊມ຺ປຕິ.

໓໔໑.

‘‘ສຣິຕາ ສາຄຣໍ ຍນ຺ຕິ, ຍາ ກາຈິ ປຖວິສ຺ສິຕາ;

ຕາ ສມຸທ຺ທໍ ນ ປູເຣນ຺ຕິ, ອູນຕ຺ຕາ ຫິ ນ ປູຣຕິ.

໓໔໒.

‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈ ອຘີຍານ, ເວທມກ຺ຂານປຎ຺ຈມໍ;

ຠິຍ຺ໂຍປິ ສຸຕມິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອູນຕ຺ຕາ ຫິ ນ ປູຣຕິ.

໓໔໓.

‘‘ຣາຊາ ຈ ປຖວິໍ ສພ຺ພໍ, ສສມຸທ຺ທໍ ສປພ຺ພຕໍ;

ອຊ຺ຌາວສໍ ວິຊິນິຕ຺ວາ, ອນນ຺ຕຣຕໂນຈິຕໍ;

ປາຣໍ ສມຸທ຺ທໍ ປຕ຺ເຖຕິ ອູນຕ຺ຕາ ຫິ ນ ປູຣຕິ.

໓໔໔.

‘‘ເອກເມກາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ, ອຏ຺ຐຏ຺ຐ ປຕິໂນ ສິຍາ;

ສູຣາ ຈ ພລວນ຺ໂຕ ຈ, ສພ຺ພກາມຣສາຫຣາ;

ກເຣຍ຺ຍ ນວເມ ຉນ຺ທໍ, ອູນຕ຺ຕາ ຫິ ນ ປູຣຕິ.

໓໔໕.

‘‘ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ສິຂີຣິວ ສພ຺ພຠກ຺ຂາ, ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ນທີຣິວ ສພ຺ພວາຫີ;

ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ກຓ຺ຏການໍວ ສາຂາ, ສພ຺ພິຕ຺ຖິໂຍ ຘນເຫຕຸ ວຊນ຺ຕິ.

໓໔໖.

‘‘ວາຕຎ຺ຈ ຊາເລນ ນໂຣ ປຣາມເສ, ໂອສິຎ຺ຈເຍ ສາຄຣເມກປາຓິນາ;

ສເກນ ຫຕ຺ເຖນ ກເຣຍ຺ຍ ໂຆສໍ, ໂຍ ສພ຺ພຠາວໍ ປມທາສຸ ໂອສ຺ສເຊ.

໓໔໗.

‘‘ໂຈຣີນໍ ພຫຸພຸທ຺ຘີນໍ, ຍາສຸ ສຈ຺ຈໍ ສຸທຸລ຺ລຠໍ;

ຖີນໍ ຠາໂວ ທຸຣາຊາໂນ, ມຈ຺ຉສ຺ເສໂວທເກ ຄຕໍ.

໓໔໘.

‘‘ອນລາ ມຸທຸສມ຺ຠາສາ, ທຸປ຺ປູຣາ ຕາ ນທີສມາ;

ສີທນ຺ຕິ ນໍ ວິທິຕ຺ວານ, ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ຊເຍ.

໓໔໙.

‘‘ອາວຏ຺ຏນີ ມຫາມາຍາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍວິໂກປນາ;

ສີທນ຺ຕິ ນໍ ວິທິຕ຺ວານ, ອາຣກາ ປຣິວຊ຺ຊເຍ.

໓໕໐.

‘‘ຍໍ ເອຕາ ອຸປເສວນ຺ຕິ, ຉນ຺ທສາ ວາ ຘເນນ ວາ;

ຊາຕເວໂທວ ສໍຐານໍ, ຂິປ຺ປໍ ອນຸທຫນ຺ຕິ ນ’’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິຊມ຺ປຕີຕິ ທິຊເຊຏ຺ຐກໍ ກຸຓາລໍ ອາລປຕິ. ‘‘ສຣິຕາ’’ຕິອາທິ ຐປິຕມາຕິກາຍ ຠາຊນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອູນຕ຺ຕາຕິ ອຸທກປຕິຏ຺ຐານສ຺ສ ມຫນ຺ຕຕາຍ ອູນາ ເອວ. ອຘີຍານາຕິ ສຊ຺ຌາຍິຕ຺ວາ. ເວທມກ຺ຂານປຎ຺ຈມນ຺ຕິ ອິຕິຫາສປຎ຺ຈມໍ ເວທຈຕຸກ຺ກໍ. ອູນຕ຺ຕາຕິ ໂສ ຫິ ອຊ຺ຌາສຍມຫນ຺ຕຕາຍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພສ຺ສ ນ ປູຣຕິ. ອນນ຺ຕຣຕໂນຈິຕນ຺ຕິ ນານາຣຕເນຫິ ໂອຈິຕໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ. ອູນຕ຺ຕາຕິ ໂສ ຫິ ຕຓ຺ຫາມຫນ຺ຕຕາຍ ນ ປູຣຕິ. ສິຍາຕິ ສິຍຸໍ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ສພ຺ພກາມຣສາຫຣາຕິ ສພ຺ເພສໍ ກາມຣສານໍ ອາຫຣກາ. ‘‘ນວເມ’’ຕິ ອຏ຺ຐຫິ ອຕິຕ຺ຕຠາວທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສາ ປນ ທສເມປິ ວີສຕິເມປິ ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິຕເຣປິ ຉນ຺ທໍ ກໂຣເຕວ. ອູນຕ຺ຕາຕິ ສາ ຫິ ກາມຕຓ຺ຫາຍ ມຫນ຺ຕຕາຍ ນ ປູຣຕິ. ກຓ຺ຑການໍວ ສາຂາຕິ ສມ຺ພາຘມຄ຺ເຄ ກຓ຺ຏກສາຂສທິສາ. ຍຖາ ຫິ ສາຂາ ລຄ຺ຄິຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒຕິ, ເອວໍ ເອຕາປິ ຣູປາທີຫິ ກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ຍຖາ ສາຂາ ຫຕ຺ຖາທີສຸ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ເອວໍ ເອຕາປິ ຜຸຏ຺ຐມຕ຺ຕາ ສຣີຣສມ຺ຜສ຺ເສນ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ມຫາວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕິ. ວຊນ຺ຕີຕິ ປຣປຸຣິສໍ ວຊນ຺ຕິ.

ປຣາມເສຕິ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ໂອສິຎ຺ຈເຍຕິ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ເອເກນ ປາຓິນາ ສກລສມຸທ຺ທອຸທກໍ ໂອສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ. ສເກນາຕິ ເອເກນ ອຕ຺ຕໂນ ຫຕ຺ເຖນ ຕເມວ ຫຕ຺ຖໍ ຫຣິຕ຺ວາ ໂຆສໍ ອຸປ຺ປາເທຍ຺ຍ. ສພ຺ພຠາວນ຺ຕິ ‘‘ຕ຺ວເມວ ອິຏ຺ໂຐ ກນ຺ໂຕ ປິໂຍ ມນາໂປ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂຍ ປຸຣິໂສ ‘‘ເອວເມຕ’’ນ຺ຕິ ສທ຺ທຫນ຺ໂຕ ສພ຺ພໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຊ຺ຌາສຍໍ ປມທາສຸ ໂອສ຺ສເຊຍ຺ຍ, ໂສ ຊາລາທີຫິ ວາຕຄ຺ຄຫຓາທີນິ ກເຣຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄຕນ຺ຕິ ຄມນໍ. ອນລາຕິ ຕີຫິ ຘມ຺ເມຫິ ອລນ຺ຕິ ວຈນວິຣຫິຕາ. ທຸປ຺ປຸຣາ ຕາຕິ ຍຖາ ມຫານທີ ອຸທເກນ, ເອວໍ ກິເລສຣຕິຍາ ຕາ ທຸປ຺ປູຣາ. ສີທນ຺ຕິ ນໍ ວິທິຕ຺ວານາຕິ ເອຕ຺ຖ ນນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ອິຕ຺ຖິໂຍ ອລ຺ລີນາ ຈຕູສຸ ອປາເຍສຸ ສີທນ຺ຕີຕິ ວິທິຕ຺ວາ. ອາວຏ຺ຏນີຕິ ຍຖາ ອາວຏ຺ຏນີ ມຫາຊນສ຺ສ ຫທຍໍ ໂມເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ວຕ຺ເຕຕິ, ເອວເມຕາປີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິໂກປນາຕິ ນາສນຕ຺ເຖນ ຈ ຄຣຫຕ຺ເຖນ ຈ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ໂກປິກາ. ຉນ຺ທສາ ວາຕິ ປິຍສໍວາເສນ ວາ. ຘເນນ ວາຕິ ຘນເຫຕຸ ວາ. ສໍຐານນ຺ຕິ ຍຖາ ຊາຕເວໂທ ອຕ຺ຕໂນ ຐານໍ ຍໍ ຍໍ ປເທສໍ ອລ຺ລີຍຕິ, ຕໍ ຕໍ ທຫຕິ, ຕຖາ ເອຕາປິ ຍໍ ຍໍ ປຸຣິສໍ ກິເລສວເສນ ອລ຺ລີຍນ຺ຕິ, ຕໍ ຕໍ ອນຸທຫນ຺ຕິ ມຫາວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕິ.

ເອວໍ ນາຣເທນ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຄຸເຓ ປກາສິເຕ ປຸນ ມຫາສຕ຺ໂຕ ວິເສເສຕ຺ວາ ຕາສໍ ອຄຸຓໍ ປກາເສຕິ. ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

‘‘ອຖ ຂລຸ, ໂຠ, ກຸຓາໂລ ສກຸໂຓ ນາຣທສ຺ສ ເທວພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອາທິມຊ຺ຌກຖາປຣິໂຍສານໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

໓໕໑.

‘‘‘ສລ຺ລເປ ນິສິຕຂຄ຺ຄປາຓິນາ, ປຓ຺ຑິໂຕ ອປິ ປິສາຈໂທສິນາ;

ອຸຄ຺ຄເຕຊມຸຣຄມ຺ປິ ອາສິເທ, ເອໂກ ເອກາຍ ປມທາຍ ນາລເປ.

໓໕໒.

‘‘ໂລກຈິຕ຺ຕມຖນາ ຫິ ນາຣິໂຍ, ນຈ຺ຈຄີຕຠຓິຕມ຺ຫິຕາວຸຘາ;

ພາຘຍນ຺ຕິ ອນຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິໍ, ທີເປ ຣກ຺ຂສິຄໂຓວ ວາຓິເຊ.

໓໕໓.

‘‘ນຕ຺ຖິ ຕາສໍ ວິນໂຍ ນ ສໍວໂຣ, ມຊ຺ຊມໍສນິຣຕາ ອສຎ຺ຎຕາ;

ຕາ ຄິລນ຺ຕິ ປຸຣິສສ຺ສ ປາຠຕໍ, ສາຄເຣວ ມກຣໍ ຕິມິງ຺ຄໂລ.

໓໕໔.

‘‘ປຎ຺ຈກາມຄຸຓສາຕໂຄຈຣາ, ອຸທ຺ຘຕາ ອນິຍຕາ ອສຎ຺ຎຕາ;

ໂອສຣນ຺ຕິ ປມທາ ປມາທິນໍ, ໂລຓໂຕຍວຕິຍໍວ ອາປກາ.

໓໕໕.

‘‘ຍໍ ນຣໍ ອຸປລເປນ຺ຕິ ນາຣິໂຍ, ຉນ຺ທສາ ວາ ຣຕິຍາ ຘເນນ ວາ;

ຊາຕເວທສທິສມ຺ປິ ຕາທິສໍ, ຣາຄໂທສວຘິໂຍ ທຫນ຺ຕິ ນໍ.

໓໕໖.

‘‘ອຑ຺ຒໍ ຎຕ຺ວາ ປຸຣິສໍ ມຫທ຺ຘນໍ, ໂອສຣນ຺ຕິ ສຘນໍ ສຫຕ຺ຕນາ;

ຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕມຕິເວຐຍນ຺ຕິ ນໍ, ສາລ ມາລຸວລຕາວ ການເນ.

໓໕໗.

‘‘ຕາ ອຸເປນ຺ຕິ ວິວິເຘນ ຉນ຺ທສາ, ຈິຕ຺ຣພິມ຺ພມຸຂິໂຍ ອລງ຺ກຕາ;

ອຸຫສນ຺ຕິ ປຫສນ຺ຕິ ນາຣິໂຍ, ສມ຺ພໂຣວ ສຕມາຍໂກວິທາ.

໓໕໘.

‘‘ຊາຕຣູປມຓິມຸຕ຺ຕຠູສິຕາ, ສກ຺ກຕາ ປຕິກຸເລສຸ ນາຣິໂຍ;

ຣກ຺ຂິຕາ ອຕິຈຣນ຺ຕິ ສາມິກໍ, ທານວໍວ ຫທຍນ຺ຕຣສ຺ສິຕາ.

໓໕໙.

‘‘ເຕຊວາປິ ຫິ ນໂຣ ວິຈກ຺ຂໂຓ, ສກ຺ກໂຕ ພຫຸຊນສ຺ສ ປູຊິໂຕ;

ນາຣິນໍ ວສຄໂຕ ນ ຠາສຕິ, ຣາຫຸນາ ອຸປຫໂຕວ ຈນ຺ທິມາ.

໓໖໐.

‘‘ຍໍ ກເຣຍ຺ຍ ກຸປິໂຕ ທິໂສ ທິສໍ, ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວສມາຄຕໍ ອຣິໍ;

ເຕນ ຠິຍ຺ໂຍ ພ຺ຍສນໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ, ນາຣິນໍ ວສຄໂຕ ອເປກ຺ຂວາ.

໓໖໑.

‘‘ເກສລູນນຂຉິນ຺ນຕຊ຺ຊິຕາ, ປາທປາຓິກສທຓ຺ຑຕາຬິຕາ;

ຫີນເມວຸປຄຕາ ຫິ ນາຣິໂຍ, ຕາ ຣມນ຺ຕິ ກຸຓເປວ ມກ຺ຂິກາ.

໓໖໒.

‘‘ຕາ ກຸເລສຸ ວິສິຂນ຺ຕເຣສຸ ວາ, ຣາຊຘານິນິຄເມສຸ ວາ ປຸນ;

ໂອຑ຺ຑິຕໍ ນມຸຈິປາສວາກຣໍ, ຈກ຺ຂຸມາ ປຣິວຊ຺ເຊ ສຸຂຕ຺ຖິໂກ.

໓໖໓.

‘‘ໂອສ຺ສຊິຕ຺ວ ກຸສລໍ ຕໂປຄຸຓໍ, ໂຍ ອນຣິຍຈຣິຕານິ ມາຈຣິ;

ເທວຕາຫິ ນິຣຍໍ ນິມິສ຺ສຕິ, ເຉທຄາມິມຓິຍໍວ ວາຓິໂຊ.

໓໖໔.

‘‘ໂສ ອິຘ ຄຣຫິໂຕ ປຣຕ຺ຖ ຈ, ທຸມ຺ມຕີ ອຸປຫໂຕ ສກມ຺ມຸນາ;

ຄຈ຺ຉຕີ ອນິຍໂຕ ຄຬາຄຬໍ, ທຸຏ຺ຐຄທ຺ຣຠຣໂຖວ ອຸປ຺ປເຖ.

໓໖໕.

‘‘ໂສ ອຸເປຕິ ນິຣຍໍ ປຕາປນໍ, ສຕ຺ຕິສິມ຺ພລິວນຎ຺ຈ ອາຍສໍ;

ອາວສິຕ຺ວາ ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍໍ, ເປຕຣາຊວິສຍໍ ນ ມຸຎ຺ຈຕິ.

໓໖໖.

‘‘ທິພ຺ຍຂິຑ຺ຑຣຕິໂຍ ຈ ນນ຺ທເນ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຈຣິຕຎ຺ຈ ມານຸເສ;

ນາສຍນ຺ຕິ ປມທາ ປມາທິນໍ, ທຸຄ຺ຄຕິຎ຺ຈ ປຏິປາທຍນ຺ຕິ ນໍ.

໓໖໗.

‘‘ທິພ຺ຍຂິຑ຺ຑຣຕິໂຍ ນ ທຸລ຺ລຠາ, ຈກ຺ກວຕ຺ຕິຈຣິຕຎ຺ຈ ມານຸເສ;

ໂສຓ຺ຓພ຺ຍມ຺ຫນິລຍາ ຈ ອຈ຺ຉຣາ, ເຍ ຈຣນ຺ຕິ ປມທາຫນຕ຺ຖິກາ.

໓໖໘.

‘‘ກາມຘາຕຸສມຕິກ຺ກມາ ຄຕິ, ຣູປຘາຕຸຍາ ຠາໂວ ນ ທຸລ຺ລໂຠ;

ວີຕຣາຄວິສຍູປປຕ຺ຕິ ຍາ, ເຍ ຈຣນ຺ຕິ ປມທາຫນຕ຺ຖິກາ.

໓໖໙.

‘‘ສພ຺ພທຸກ຺ຂສມຕ຺ຕິກ຺ກມໍ ສິວໍ, ອຈ຺ຈນ຺ຕມຈລິຕໍ ອສງ຺ຂຕໍ;

ນິພ຺ພຸເຕຫິ ສຸຈິຫີ ນ ທຸລ຺ລຠໍ, ເຍ ຈຣນ຺ຕິ ປມທາຫນຕ຺ຖິກາ’’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສລ຺ລເປຕິ ‘‘ສເຈ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລເປສ຺ສສິ, ສີສໍ ເຕ ປາເຕສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຂຄ຺ຄໍ ອາທາຍ ຐິເຕນາປິ, ‘‘ສລ຺ລປິຕມຕ຺ເຕເຍວ ຕໍ ຂາທິຕ຺ວາ ຊີວິຕວິນາສໍ ປາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ໂທສິນາ ຫຸຕ຺ວາ ຐິເຕນາປິ ປິສາເຈນ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລເປ. ‘‘ອຸປຄຕໍ ຑໍສິຕ຺ວາ ນາເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ຐິຕໍ ອຸຄ຺ຄເຕຊໍ ອຸຣຄມ຺ປິ ອາສິເທ. ເອໂກ ປນ ຫຸຕ຺ວາ ຣໂຫ ເອກາຍ ປມທາຍ ນ ຫິ ອາລເປ. ໂລກຈິຕ຺ຕມຖນາຕິ ໂລກສ຺ສ ຈິຕ຺ຕຆາຕິກາ. ທີເປ ຣກ຺ຂສິຄໂຓຕິ ຍຖາ ທີເປ ຣກ຺ຂສິຄໂຓ ມນຸສ຺ສເວເສນ ວາຓິເຊ ອຸປລາເປຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ຄເຕ ກຕ຺ວາ ຂາທຕິ, ເອວໍ ອິມາປິ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ອຕ຺ຕໂນ ວເສ ກຕ຺ວາ ສຕ຺ເຕ ມຫາວິນາສໍ ປາເປນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິນໂຍຕິ ອາຈາໂຣ. ສໍວໂຣຕິ ມຣິຍາໂທ. ປຸຣິສສ຺ສ ປາຠຕນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂສມ຺ຠຕໍ ຘນໍ ຄິລນ຺ຕິ ນາເສນ຺ຕິ.

ອນິຍຕາຕິ ອນິຍຕຈິຕ຺ຕາ. ໂລຓໂຕຍວຕິຍນ຺ຕິ ໂລຓໂຕຍວນ຺ຕໍ ສມຸທ຺ທນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອາປກາຕິ ອາປຄາ, ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ. ຍຖາ ສມຸທ຺ທໍ ນທິໂຍ ໂອສຣນ຺ຕິ, ເອວໍ ປມາທິນໍ ປມທາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຉນ຺ທສາຕິ ເປເມນ. ຣຕິຍາຕິ ປຎ຺ຈກາມຄຸຓຣຕິຍາ. ຘເນນ ວາຕິ ຘນເຫຕຸ ວາ. ຊາຕເວທສທິສນ຺ຕິ ຄຸຓສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ອຄ຺ຄິມິວ ຊລິຕມ຺ປິ. ຣາຄໂທສວຘິໂຍຕິ ກາມຣາຄໂທເສຫິ ວຘິກາ. ຣາຄໂທສຄຕິໂຍຕິປິ ປາໂຐ. ໂອສຣນ຺ຕີຕິ ຘນຄຫຓຕ຺ຖາຍ ມຘຸຣວຈເນນ ຕໍ ພນ຺ຘນ຺ຕິໂຍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ສຘນນ຺ຕິ ສຘນາ. ອຍເມວ ວາ ປາໂຐ, ວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣຕ຺ຖາຍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຕໂນ ຘນໍ ທຕ຺ວາປິ ໂອສຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຫຕ຺ຕນາຕິ ອຕ຺ຕຠາເວນ ສທ຺ຘິໍ ອຕ຺ຕຠາວມ຺ປິ ຕສ຺ເສວ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ຕິໂຍ ວິຍ ໂຫນ຺ຕິ. ອຕິເວຐຍນ຺ຕີຕິ ຘນຄຫຓຕ຺ຖາຍ ອຕິວິຍ ເວເຐນ຺ຕິ ປີເຬນ຺ຕິ.

ວິວິເຘນ ຉນ຺ທສາຕິ ນານາວິເຘນ ອາກາເຣນ. ຈິຕ຺ຣພິມ຺ພມຸຂິໂຍຕິ ອລງ຺ກາຣວເສນ ຈິຕ຺ຣສຣີຣາ ຈິຕ຺ຣມຸຂິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ. ອຸຫສນ຺ຕີຕິ ມຫາຫສິຕໍ ຫສນ຺ຕິ. ປຫສນ຺ຕີຕິ ມນ຺ທຫສິຕໍ ຫສນ຺ຕິ. ສມ຺ພໂຣວາຕິ ມາຍາກາຣປຸຣິໂສ ວິຍ ອສຸຣິນ຺ໂທ ວິຍ ຈ. ທານວໍວ ຫທຍນ຺ຕຣສ຺ສິຕາຕິ ຍຖາ ‘‘ກຸໂຕ ນຸ ອາຄຈ຺ຉຖ, ໂຠ, ຕໂຍ ຊນາ’’ຕິ ກຣຓ຺ຑກຊາຕເກ (ຊາ. ໑.໙.໘໗ ອາທໂຍ) ຫທຍນ຺ຕຣນິສ຺ສິຕາ ອນ຺ໂຕອຸທຣຄຕາປິ ທານວໍ ອຕິຈຣິ, ເອວໍ ອຕິຈຣນ຺ຕິ. ອຣກ຺ຂິຕາ ເຫຕາຕິ ທີເປຕິ. ນ ຠາສຕີຕິ ນ ວິໂຣຈຕິ ຫຣິຕຈໂລມສກສ຺ສປກຸສຣາຊາໂນ ວິຍ. ເຕນາຕິ ຕມ຺ຫາ ອມິຕ຺ເຕນ ກຕາ ພ຺ຍສນາ ອຕິເຣກຕຣໍ ພ຺ຍສນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອເປກ຺ຂວາຕິ ສຕຓ຺ໂຫ.

ເກສລູນນຂຉິນ຺ນຕຊ຺ຊິຕາຕິ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ລູນເກສາ ນເຂຫິ ຉິນ຺ນຄຕ຺ຕາ ຕຊ຺ຊິຕາ ປາທາທີຫິ ຈ ຕາຬິຕາວ ຫຸຕ຺ວາ. ໂຍ ກິເລສວເສນ ເອເຕປິ ວິປ຺ປກາເຣ ກໂຣຕິ, ຕາທິສໍ ຫີນເມວ ອຸປຄຕາ ນາຣິໂຍ ຣມນ຺ຕິ, ນ ເອເຕ ວິປ຺ປກາເຣ ປຣິຫຣນ຺ຕິ, ມຘຸຣສມາຈາເຣ ກິໍກາຣຓາ ຕາ ນ ຣມນ຺ຕິ. ກຸຓເປວ ມກ຺ຂິກາຕິ ຍສ຺ມາ ເຊຄຸຈ຺ຉຫຕ຺ຖິກຸຓປາທິມ຺ຫິ ມກ຺ຂິກາ ວິຍ ຕາ ຫີເນເຍວ ຣມນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂອຑ຺ຑິຕນ຺ຕິ ນ ເອຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ ນາມ, ອຖ ໂຂ ອິເມສຸ ຐາເນສຸ ນມຸຈິໂນ ກິເລສມາຣສ຺ສ ມິຄປກ຺ຂິຄຫຓຕ຺ຖໍ ລຸທ຺ທເກຫິ ໂອຑ຺ຑິຕໍ ປາສຎ຺ຈ ວາກຣຎ຺ຈາຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ປຎ຺ຎາຈກ຺ຂຸມາ ປຸຣິໂສ ທິພ຺ພມານຸສິເກນ ສຸເຂນ ອຕ຺ຖິໂກ ປຣິວຊ຺ເຊຍ຺ຍ.

ໂອສ຺ສຊິຕ຺ວາຕິ ເທວມນຸສ຺ເສສຸ ມຫາສມ຺ປຕ຺ຕິທາຍກໍ ຕໂປຄຸຓໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ. ໂຍຕິ ໂຍ ປຸຣິໂສ ອນຣິເຍສຸ ອປຣິສຸທ຺ເຘສຸ ກາມຄຸເຓສຸ ກາມຣຕິຈຣິຕານິ ອາຈຣຕິ. ເທວຕາຫິ ນິຣຍໍ ນິມິສ຺ສຕີຕິ ໂສ ເທວໂລເກນ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ນິຣຍໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕິ. ເຉທຄາມິມຓິຍໍວ ວາຓິໂຊຕິ ຍຖາ ພາລວາຓິໂຊ ສຕສຫສ຺ສຄ຺ຆຠຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາ ເຉທຄາມິມຓິກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕຖາຣູໂປ ອຍໍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສຕິ ໂສ ອິຕ຺ຖີນໍ ວສໍ ຄໂຕ. ອນິຍໂຕຕິ ເອຕ຺ຕກໍ ນາມ ກາລໍ ອປາເຍສຸ ປຈ຺ຈິສ຺ສຕີຕິ ອນິຍໂຕ. ຄຬາຄຬນ຺ຕິ ເທວໂລກາ ວາ ມນຸສ຺ສໂລກາ ວາ ຄຬິຕ຺ວາ ອປາຍເມວ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍຖາ ກິໍ? ທຸຏ຺ຐຄທ຺ຣຠຣໂຖວ ອຸປ຺ປເຖຕິ, ຍຖາ ກູຏຄທ຺ຣຠຍຸຕ຺ຕຣໂຖ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸປ຺ປເຖເຍວ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕຖາ. ສຕ຺ຕິສິມ຺ພລິວນນ຺ຕິ ສຕ຺ຕິສທິເສຫິ ກຓ຺ຏເກຫິ ຍຸຕ຺ຕໍ ອາຍສໍ ສິມ຺ພລິວນໍ. ເປຕຣາຊວິສຍນ຺ຕິ ເປຕວິສຍຎ຺ຈ ກາລກຎ຺ຈິກອສຸຣວິສຍຎ຺ຈ.

ປມາທິນນ຺ຕິ ປມຕ຺ຕານໍ. ເຕ ຫິ ປມທາສຸ ປມຕ຺ຕາ ຕາສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕີນໍ ມູລຠູຕໍ ກຸສລໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ, ອິຕິ ເຕສໍ ປມທາ ສພ຺ພາ ຕາ ນາເສນ຺ຕິ ນາມ. ປຏິປາທຍນ຺ຕີຕິ ຕຖາວິຘໍ ປຸຣິສໍ ຕາ ປມາທວເສເນວ ອກຸສລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ປຏິປາເທນ຺ຕິ ນາມ. ໂສຓ຺ຓພ຺ຍມ຺ຫນິລຍາຕິ ສຸວຓ຺ຓມຍວິມານວາສິນິໂຍ. ປມທາຫນຕ຺ຖິກາຕິ ເຍ ປຸຣິສາ ປມທາຫິ ອນຕ຺ຖິກາ ຫຸຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ກາມຘາຕຸສມຕິກ຺ກມາຕິ ກາມຘາຕຸສມຕິກ຺ກມາ ຍາ ຄຕິ. ຣູປຘາຕຸຍາ ຠາໂວຕິ ໂຍ ກາມຘາຕຸສມຕິກ຺ກມຄຕິສງ຺ຂາໂຕ ຣູປຘາຕຸຍາ ຠາໂວ, ໂສ ເຕສໍ ນ ທຸລ຺ລໂຠ. ວີຕຣາຄວິສຍູປປຕ຺ຕິ ຍາຕິ ຍາ ວີຕຣາຄວິສເຍ ສຸທ຺ຘາວາສໂລເກ ອຸປປຕ຺ຕິ, ສາປິ ເຕສໍ ນ ທຸລ຺ລຠາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຈ຺ຈນ຺ຕນ຺ຕິ ອນ຺ຕາຕີຕໍ ອວິນາສຘມ຺ມໍ. ອຈລິຕນ຺ຕິ ກິເລເສຫິ ອກມ຺ປິຕໍ. ນິພ຺ພຸເຕຫີຕິ ນິພ຺ພຸຕກິເລເສຫິ. ສຸຈິຫີຕິ ສຸຈີຫິ ປຣິສຸທ຺ເຘຫິ ເອວຣູປໍ ນິພ຺ພານໍ ນ ທຸລ຺ລຠນ຺ຕິ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ປາເປຕ຺ວາ ເທສນໍ ນິຏ຺ຐາເປສິ. ຫິມວນ຺ເຕ ກິນ຺ນຣມໂຫຣຄາທໂຍ ອາກາເສ ຐິຕາ ເທວຕາ ຈ ‘‘ອໂຫ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ກຖິຕາ’’ຕິ ສາຘຸກາຣໍ ອທໍສຸ. ອານນ຺ໂທ ຄິຊ຺ຌຣາຊາ ນາຣໂທ ເທວພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຸຓ຺ຓມຸໂຂ ຈ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສໍ ອາທາຍ ຍຖາຐານເມວ ຄມິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ສກຏ຺ຐານເມວ ຄໂຕ. ອິຕເຣ ປນ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ໂອວາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ສຄ຺ຄປຣາຍຓາ ອເຫສຸໍ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນນ຺ໂຕ ໂອສານຄາຖາ ອຠາສິ –

໓໗໐.

‘‘ກຸຓາໂລຫໍ ຕທາ ອາສິໍ, ອຸທາຍີ ຜຸສ຺ສໂກກິໂລ;

ອານນ຺ໂທ ຄິຊ຺ຌຣາຊາສິ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ນາຣໂທ;

ປຣິສາ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ເອວໍ ຘາເຣຖ ຊາຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕ ປນ ຠິກ຺ຂູ ຄມນກາເລ ສຕ຺ຖານຸຠາເວນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຄມນກາເລ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນວ ອານຸຠາເວນ ອາຄຕາ. ເຕສໍ ສຕ຺ຖາ ມຫາວເນເຍວ ກມ຺ມຏ຺ຐານໍ ກເຖສິ. ສພ຺ເພປິ ເຕ ຕໍ ທິວສເມວ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປາປຸຓິໍສຸ. ມຫາເທວຕາສມາຄໂມ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ຠຄວາ ມຫາສມຍສຸຕ຺ຕໍ (ທີ. ນິ. ໒.໓໓໑ ອາທໂຍ) ກເຖສິ.

ກຸຓາລຊາຕກວຓ຺ຓນາ ຈຕຸຕ຺ຖາ.

[໕໓໗] ໕. ມຫາສຸຕໂສມຊາຕກວຓ຺ຓນາ

ກສ຺ມາ ຕຸວໍ ຣສກ ເອທິສານີຕິ ອິທໍ ສຕ຺ຖາ ເຊຕວເນ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອງ຺ຄຸລິມາລຕ຺ເຖຣທມນໍ ອາຣພ຺ຠ ກເຖສິ. ຕສ຺ສ ອຸປ຺ປຕ຺ຕິ ຈ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຈ ອຸປສມ຺ປທາ ຈ ອງ຺ຄຸລິມາລສຸຕ຺ຕວຓ຺ຓນາຍໍ (ມ. ນິ. ອຏ຺ຐ. ໒.໓໔ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ເວທິຕພ຺ພາ. ໂສ ປນ ສຈ຺ຈກິຣິຍາຍ ມູຬ຺ຫຄພ຺ຠາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ໂສຕ຺ຖິຠາວໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຸລຠປິຓ຺ໂຑ ຫຸຕ຺ວາ ວິເວກມນຸພ຺ຣູຫນ຺ໂຕ ອປຣຠາເຄ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ວາ ອຠິຎ຺ຎາໂຕວ ອສີຕິຍາ ມຫາເຖຣານໍ ອພ຺ຠນ຺ຕໂຣ ອໂຫສິ. ຕສ຺ມິໍ ກາເລ ຘມ຺ມສຠາຍໍ ກຖໍ ສມຸຏ຺ຐາເປສຸໍ – ‘‘ອາວຸໂສ, ອໂຫ ວຕ ຠຄວຕາ ຕຖາຣູປໍ ລຸທ຺ທໍ ໂລຫິຕປາຓິໍ ມຫາໂຈຣໍ ອງ຺ຄຸລິມາລໍ ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ ທເມຕ຺ວາ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ, ອໂຫ ພຸທ຺ຘາ ນາມ ທຸກ຺ກຣກາຣິໂນ’’ຕິ. ສຕ຺ຖາ ຄນ຺ຘກຸຏິຍໍ ຐິໂຕວ ທິພ຺ພໂສເຕນ ຕໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ມມ ຄມນໍ ພຫຸປກາຣໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຫາຘມ຺ມເທສນາ ປວຕ຺ຕິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ອໂນປມາຍ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ຘມ຺ມສຠໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວຣປຎ຺ຎຕ຺ຕາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ກາຍ ນຸຕ຺ຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕຣຫິ ກຖາຍ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອນຈ຺ຉຣິຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວ ປຣມາຠິສມ຺ໂພຘິໍ ປຕ຺ເຕນ ມຍາ ເອຕສ຺ສ ທມນໍ, ສ຺ວາຫໍ ປຸພ຺ພຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ໂຕ ປເທສຎາເຓ ຐິໂຕປິ ເອຕໍ ທເມສິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ເຕຫິ ຍາຈິໂຕ ອຕີຕໍ ອາຫຣິ.

ອຕີເຕ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ອິນ຺ທປຕ຺ຖນຄເຣ ໂກຣພ຺ໂຍ ນາມ ຣາຊາ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣສິ. ຕທາ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິຍາ ກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ. ທສມາເສ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ສຸວຓ຺ຓວຓ຺ຓໍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ, ສຸຕວິຕ຺ຕຕາຍ ປນ ນໍ ‘‘ສຸຕໂສໂມ’’ຕິ ສຎ຺ຊານິໍສຸ. ຕເມນໍ ຣາຊາ ວຍປ຺ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ທິສາປາໂມກ຺ຂສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຕກ຺ກສິລໍ ເປເສສິ. ໂສ ອາຈຣິຍຠາຄໍ ອາທາຍ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ຕທາ ພາຣາຓສິຍໍ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາໂຣປິ ຕເຖວ ວຕ຺ວາ ປິຕຣາ ເປສິໂຕ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕເມວ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ອຖ ສຸຕໂສໂມ ມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນຄຣທ຺ວາເຣ ສາລາຍ ຜລເກ ວິສ຺ສມຕ຺ຖາຍ ນິສີທິ. ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາໂຣປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ເອກຜລເກ ນິສີທິ. ອຖ ນໍ ສຸຕໂສໂມ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ‘‘ສມ຺ມ, ມຄ຺ຄກິລນ຺ໂຕສິ, ກຸໂຕ ອາຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ພາຣາຓສິໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ກສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ໂກ ນາໂມສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາໂຣ ນາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເກນ ກາຣເຓນ ອິຘາຄໂຕສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສ ‘‘ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວມ຺ປິ ມຄ຺ຄກິລນ຺ໂຕສິ, ກຸໂຕ ອາຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ ເຕເນວ ນເຍນ ອິຕຣໍ ປຸຈ຺ຉິ. ໂສປິ ຕສ຺ສ ສພ຺ພໍ ອາຈິກ຺ຂິ. ເຕ ອຸໂຠປິ ‘‘ມຍໍ ຂຕ຺ຕິຍາ, ເອກາຈຣິຍສ຺ເສວ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມິຕ຺ຕຠາວໍ ກຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອາຈຣິຍກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຈຣິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຊາຕິອາທິໍ ກເຖຕ຺ວາ ສິປ຺ປຸຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ອາຄຕຠາວໍ ກເຖສຸໍ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ເຕ ອາຈຣິຍຠາຄໍ ທຕ຺ວາ ສິປ຺ປໍ ປຏ຺ຐເປສຸໍ.

ນ ເກວລຎ຺ຈ ເຕ ທ຺ເວວ, ອຎ຺ເຎປິ ຕທາ ຊມ຺ພຸທີເປ ເອກສຕມຕ຺ຕາ ຣາຊປຸຕ຺ຕາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິປ຺ປໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ສຸຕໂສໂມ ເຕສໍ ເຊຏ຺ຐນ຺ເຕວາສິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ສິປ຺ປໍ ອຸປທິສນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ນິປ຺ຜຕ຺ຕິໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ອຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ສຫາໂຍ ເມ’’ຕິ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ເສວ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິອາຈຣິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂາເປສິ. ອິຕເຣສມ຺ປິ ອນຸກ຺ກເມນ ສິປ຺ປໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ. ເຕ ອນຸໂຍຄໍ ທຕ຺ວາ ອາຈຣິຍໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ສຸຕໂສມໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິໍສຸ. ອຖ ເນ ສຸຕໂສໂມ ມຄ຺ຄນ຺ຕເຣ ຐຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ໂຕ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ປິຕູນໍ ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຣຊ຺ເຊສຸ ປຕິຏ຺ຐຫິສ຺ສຖ, ປຕິຏ຺ຐິຕາ ຈ ປນ ມໂມວາທໍ ກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ກິໍ, ອາຈຣິຍາ’’ຕິ? ‘‘ປກ຺ຂທິວເສສຸ ອຸໂປສຖິກາ ຫຸຕ຺ວາ ມາ ຆາຕໍ ກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ. ໂພຘິສຕ຺ໂຕປິ ອງ຺ຄວິຊ຺ຊາປາຐກຕ຺ຕາ ‘‘ອນາຄເຕ ພາຣາຓສິຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕກຸມາຣໍ ນິສ຺ສາຍ ມຫາຠຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ເຕ ເອວໍ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຊນປທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຕູນໍ ສິປ຺ປໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຣຊ຺ເຊສຸ ປຕິຏ຺ຐາຍ ປຕິຏ຺ຐິຕຠາວຎ຺ເຈວ ໂອວາເທ ວຕ຺ຕນຠາວຎ຺ຈ ຊານາເປຕຸໍ ປຓ຺ຓາກາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ປຓ຺ຓານິ ປຫິຓິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ອປ຺ປມຕ຺ຕາວ ໂຫຖາ’’ຕິ ປຓ຺ຓານິ ປຏິເປເສສິ.

ເຕສຸ ພາຣາຓສິຣາຊາ ວິນາ ມໍເສນ ຠຕ຺ຕໍ ນ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ອຸໂປສຖທິວສຕ຺ຖາຍປິສ຺ສ ມໍສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐເປສິ. ອເຖກທິວສໍ ເອວໍ ຐປິຕມໍສໍ ຠຕ຺ຕກາຣກສ຺ສ ປມາເທນ ຣາຊເຄເຫ ໂກເລຍ຺ຍກສຸນຂາ ຂາທິໍສຸ. ຠຕ຺ຕກາຣໂກ ຕໍ ມໍສໍ ອທິຕ຺ວາ ກຫາປຓມຸຏ຺ຐິໍ ອາທາຍ ຈຣນ຺ໂຕປິ ມໍສໍ ອຸປ຺ປາເທຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ສເຈ ອມໍສກຠຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສາມິ, ຊີວິຕໍ ເມ ນຕ຺ຖິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ເຖໂສ ອຸປາໂຍ’’ຕິ ວິກາເລ ອາມກສຸສານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕມຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອູຣຸມໍສໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຸປກ຺ກໍ ປຈິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສິ. ຣຎ຺ໂຎ ມໍສຂຓ຺ຑໍ ຊິວ຺ຫຄ຺ເຄ ຐປິຕມຕ຺ຕເມວ ສຕ຺ຕ ຣສຫຣຓິສຫສ຺ສານິ ຜຣິ, ສກລສຣີຣໍ ໂຂເຠຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ກິໍກາຣຓາ? ປຸພ຺ເພ ຈສ຺ສ ເສວນຕາຍ. ໂສ ກິຣ ອຕີຕານນ຺ຕເຣ ອຕ຺ຕຠາເວ ຍກ຺ໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຂາທິຕປຸພ຺ໂພ, ເຕນສ຺ສ ຕໍ ປິຍໍ ອໂຫສິ. ໂສ ‘‘ສຈາຫໍ ຕຸຓ຺ຫີເຍວ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ນ ເມ ອຍໍ ອິມໍ ມໍສໍ ກເຖສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຫ ເຂເຬນ ຠູມິຍໍ ປາເຕສິ. ‘‘ນິທ຺ໂທສໍ, ເທວ, ຂາທາຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ມນຸສ຺ເສ ປຏິກ຺ກມາເປຕ຺ວາ ‘‘ອຫເມຕສ຺ສ ນິທ຺ໂທສຠາວໍ ຊານາມິ, ກິໍ ນາເມຕໍ ມໍສ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ປຸຣິມທິວເສສຸ ປຣິໂຠຄມໍສເມວ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອຍໍ ຣໂສ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ? ‘‘ອຊ຺ຊ ສຸປກ຺ກໍ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ ປຸພ຺ເພປິ ເອວເມວ ປຈສີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ສຠາວໍ ກເຖຫິ, ໂນ ເຈ ກເຖສິ, ຊີວິຕໍ ເຕ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ອຠຍໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ຍຖາຠູຕໍ ກເຖສິ. ຣາຊາ ‘‘ມາ ສທ຺ທມກາສິ, ປກຕິຍາ ປຈນກມໍສໍ ຕ຺ວໍ ຂາທິຕ຺ວາ ມຍ຺ຫໍ ມນຸສ຺ສມໍສເມວ ປຈາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ນນຸ ທຸກ຺ກຣໍ, ເທວາ’’ຕິ? ‘‘ມາ ຠາຍິ, ນ ທຸກ຺ກຣ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນິພທ຺ຘໍ ກຸໂຕ ລຠິສ຺ສາມິ, ເທວາ’’ຕິ? ‘‘ນນຸ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ພຫູ ມນຸສ຺ສາ’’ຕິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຖາ ອກາສິ.

ອປຣຠາເຄ ພນ຺ຘນາຄາເຣ ມນຸສ຺ເສສຸ ຂີເຓສຸ ‘‘ອິທານິ ກິໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ເທວາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຫສ຺ສຠຓ຺ຑິກໍ ຂິປິຕ຺ວາ ໂຍ ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໍ ‘ໂຈໂຣ’ຕິ ຄເຫຕ຺ວາ ມາເຣຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕຖາ ອກາສິ. ອປຣຠາເຄ ຣາຊຠເຍນ ສຫສ຺ສຠຓ຺ຑິກໍ ໂອໂລເກນ຺ຕມ຺ປິ ອທິສ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ກິໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຍທາ ເຠຣິເວລາຍ ນຄຣໍ ອາກຸລໍ ໂຫຕິ, ຕທາ ຕ຺ວໍ ປນ ເອກສ຺ມິໍ ຆຣສນ຺ຘິມ຺ຫິ ວາ ວີຖິຍໍ ວາ ຈຕຸກ຺ເກ ວາ ຐຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ມາເຣຕ຺ວາ ມໍສໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ໂສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ຖູລມໍສໍ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ກເຬວຣານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ. ມມ ມາຕາ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ມມ ປິຕາ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ມມ ຠາຕາ ຠຄິນີ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ປຣິເທວນສທ຺ໂທ ສູຍຕິ. ນາຄຣາ ຠີຕຕສິຕາ ‘‘ອິເມ ມນຸສ຺ເສ ສີໂຫ ນຸ ໂຂ ຂາທຕິ, ພ຺ຍຄ຺ໂຆ ນຸ ໂຂ ຂາທຕິ, ຍກ຺ໂຂ ນຸ ໂຂ ຂາທຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ຕາ ປຫາຣມຸຂໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອໂກ ມນຸສ຺ສຂາທໂກ ໂຈໂຣ ອິເມ ຂາທຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ. ມຫາຊນາ ຣາຊງ຺ຄເຓ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ອຸປກ຺ໂກສິໍສຸ. ຣາຊາ ‘‘ກິໍ, ຕາຕາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ເທວ ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ມນຸສ຺ສຂາທໂກ ໂຈໂຣ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ຄຓ຺ຫາເປຖາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ອຫໍ ກຖໍ ຕໍ ຊານິສ຺ສາມິ, ກິໍ ອຫໍ ນຄຣໍ ຣກ຺ຂນ຺ໂຕປິ ຈຣາມີ’’ຕິ.

ມຫາຊນາ ‘‘ຣາຊາ ນຄເຣນ ອນຕ຺ຖິໂກ, ກາຬຫຕ຺ຖິເສນາປຕິສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຕໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ໂຈຣໍ ປຣິເຍສິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ໂສ ‘‘ສາຘຸ ສຕ຺ຕາຫໍ ອາຄເມຖ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ໂຈຣໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ມຫາຊເນ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ປຸຣິເສ ອາຓາເປສິ, ‘‘ຕາຕາ, ນຄເຣ ກິຣ ມນຸສ຺ສຂາທໂກ ໂຈໂຣ ອຕ຺ຖິ, ຕຸມ຺ເຫ ເຕສຸ ເຕສຸ ຐາເນສຸ ນິລີຍິຕ຺ວາ ຕໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນຄຣໍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຠຕ຺ຕກາຣໂກປິ ເອກສ຺ມິໍ ຆຣສນ຺ຘິມ຺ຫິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ເອກໍ ອິຕ຺ຖິໍ ມາເຣຕ຺ວາ ຆນຆນມໍສໍ ອາທາຍ ປຈ຺ຉິຍໍ ປູເຣຕຸໍ ອາຣຠິ. ອຖ ນໍ ເຕ ປຸຣິສາ ຄເຫຕ຺ວາ ໂປເຖຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ‘‘ຄຫິໂຕ ມນຸສ຺ສຂາທໂກ ໂຈໂຣ’’ຕິ ມຫາສທ຺ທໍ ກຣິໍສຸ. ມຫາຊໂນ ຕໍ ປຣິວາເຣສິ. ອຖ ນໍ ສຸຏ຺ຐຸ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມໍສປຈ຺ຉິໍ ຄີວາຍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອາທາຍ ເສນາປຕິສ຺ສ ທສ຺ເສສຸໍ. ເສນາປຕິ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອສ ອິມໍ ມໍສໍ ຂາທຕິ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ເຎນ ມໍເສນ ມິສ຺ເສຕ຺ວາ ວິກ຺ກິຓາຕິ, ອຸທາຫຸ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວຈເນນ ມາເຣຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຐມໍ ຄາຖມາຫ –

໓໗໑.

‘‘ກສ຺ມາ ຕຸວໍ ຣສກ ເອທິສານິ, ກໂຣສິ ກມ຺ມານິ ສຸທາຣຸຓານິ;

ຫນາສິ ອິຕ຺ຖີ ປຸຣິເສ ຈ ມູຬ຺ໂຫ, ມໍສສ຺ສ ເຫຕຸ ອທຸ ຘນສ຺ສ ກາຣຓາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣສກາຕິ ຠຕ຺ຕກາຣຓໍ ອາລປຕິ.

ອິໂຕ ປຣໍ ອຸຕ຺ຕານສມ຺ພນ຺ຘານິ ວຈນປຏິວຈນານິ ປາຬິວເສເນວ ເວທິຕພ຺ພານິ –

໓໗໒.

‘‘ນ ອຕ຺ຕເຫຕູ ນ ຘນສ຺ສ ກາຣຓາ, ນ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ສຫາຍຎາຕິນໍ;

ຠຕ຺ຕາ ຈ ເມ ຠຄວາ ຠູມິປາໂລ, ໂສ ຂາທຕິ ມໍສໍ ຠທນ຺ເຕທິສໍ.

໓໗໓.

‘‘ສເຈ ຕຸວໍ ຠຕ຺ຕຸຣຕ຺ເຖ ປຍຸຕ຺ໂຕ, ກໂຣສິ ກມ຺ມານິ ສຸທາຣຸຓານິ;

ປາໂຕວ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ, ລເປຍ຺ຍາສິ ເມ ຣາຊິໂນ ສມ຺ມຸເຂ ຕໍ.

໓໗໔.

‘‘ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມິ ອຫໍ ຠທນ຺ເຕ, ຍຖາ ຕຸວໍ ຠາສສິ ກາຬຫຕ຺ຖິ;

ປາໂຕວ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປາປຸຓິຕ຺ວາ, ວກ຺ຂາມິ ເຕ ຣາຊິໂນ ສມ຺ມຸເຂ ຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຠຄວາຕິ ຄາຣວາຘິວຈນໍ. ສເຈ ຕຸວນ຺ຕິ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ນຸ ໂຂ ຠຓຕິ, ອຸທາຫຸ ມຣຓຠເຍນ ມຸສາ ຠຓຕີ’’ຕິ ວີມໍສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສຸທາຣຸຓານີຕິ ມນຸສ຺ສຆາຕກມ຺ມານິ. ສມ຺ມຸເຂ ຕນ຺ຕິ ສມ຺ມຸເຂ ຐຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາສີຕິ. ໂສ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ.

ອຖ ນໍ ເສນາປຕິ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນເມວ ສຍາເປຕ຺ວາ ວິຠາຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອມຈ຺ເຈຫິ ຈ ນາຄເຣຫິ ຈ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ສພ຺ເພສຸ ເອກຈ຺ຉນ຺ເທສຸ ຊາເຕສຸ ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ອາຣກ຺ຂໍ ຐເປຕ຺ວາ ນຄຣໍ ຫຕ຺ຖຄຕໍ ກຕ຺ວາ ຣສກສ຺ສ ຄີວາຍໍ ມໍສປຈ຺ຉິໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອາທາຍ ຣາຊນິເວສນໍ ປາຍາສິ. ສກລນຄຣໍ ວິຣວິ. ຣາຊາ ຫິຍ຺ໂຍ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ສາຍມາສມ຺ປິ ອລຠິຕ຺ວາ ‘‘ຣສໂກ ອິທານິ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ອິທານິ ອາຄຈ຺ຉສ຺ສຕີ’’ຕິ ນິສິນ຺ໂນວ ຕໍ ຣຕ຺ຕິໍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊປິ ຣສໂກ ນາຄຈ຺ຉຕິ, ນາຄຣານຎ຺ຈ ມຫາສທ຺ໂທ ສູຍຕິ, ກິໍ ນູ ໂຂ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ວາຕປາເນນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕໍ ຕຖາ ອານີຍມານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປາກຏໍ ອິທໍ ກາຣຓໍ ຊາຕ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ປລ຺ລງ຺ເກເຍວ ນິສີທິ. ກາຬຫຕ຺ຖິປິ ນໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິ, ໂສປິສ຺ສ ກເຖສິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໓໗໕.

‘‘ຕໂຕ ຣຕ຺ຍາ ວິວສາເນ, ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນໍ ປຕິ;

ກາໂຬ ຣສກມາທາຍ, ຣາຊານໍ ອຸປສງ຺ກມິ;

ອຸປສງ຺ກມ຺ມ ຣາຊານໍ, ອິທໍ ວຈນມພ຺ຣວິ.

໓໗໖.

‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ມຫາຣາຊ, ຣສໂກ ເປສິໂຕ ຕຍາ.

ຫນຕິ ອິຕ຺ຖິປຸຣິເສ, ຕຸວໍ ມໍສານິ ຂາທສິ.

໓໗໗.

‘‘ເອວເມວ ຕຖາ ກາຬ, ຣສໂກ ເປສິໂຕ ມຍາ;

ມມ ອຕ຺ຖໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ກິເມຕໍ ປຣິຠາສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກາຬາຕິ ກາຬຫຕ຺ຖິ. ເອວເມວາຕິ ເຕນ ເສນາປຕິນາ ເຕຊວນ຺ເຕນ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ຣາຊາ ມຸສາ ວຕ຺ຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ຕຖາຕິ ອິທໍ ປຸຣິມສ຺ສ ເວວຈນໍ. ມມ ອຕ຺ຖນ຺ຕິ ມມ ວຸຑ຺ຒິໍ. ກໂຣນ຺ຕສ຺ສາຕິ ກໂຣນ຺ຕໍ. ກິເມຕນ຺ຕິ ກສ຺ມາ ເອຕໍ. ປຣິຠາສສີຕິ ອໂຫ ທຸກ຺ກຣໍ ກໂຣສິ, ກາຬຫຕ຺ຖິ ຕ຺ວໍ ນາມ ອຎ຺ຎໍ ໂຈຣໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມມ ເປສນກາຣກໍ ຄຓ຺ຫາສີຕິ ຕສ຺ສ ຠຍໍ ຊເນນ຺ໂຕ ກເຖສິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ເສນາປຕິ ‘‘ອຍໍ ສເກເນວ ມຸເຂນ ປຏິຊານາຕິ, ອໂຫ ສາຫສິໂກ, ເອຕ຺ຕກໍ ນາມ ກາລໍ ອິເມ ມນຸສ຺ສາ ເອເຕນ ຂາທິຕາ, ວາເຣສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ມາ ເອວໍ ກຣິ, ມາ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຂາທສີ’’ຕິ. ‘‘ກາຬຫຕ຺ຖິ ກິໍ ກເຖສິ, ນາຫໍ ວິຣມິຕຸໍ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ. ‘‘ມຫາຣາຊ, ສເຈ ນ ວິຣມິສ຺ສສິ, ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐຎ຺ຈ ນາເສສ຺ສສີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ນສ຺ສນ຺ເຕປິ ອຫໍ ເນວ ຕໂຕ ວິຣມິຕຸໍ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ເສນາປຕິ ຕສ຺ສ ສຎ຺ຎາປນຕ຺ຖາຍ ວຕ຺ຖຸໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສຕິ – ອຕີຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ກາເລ ມຫາສມຸທ຺ເທ ຉ ມຫາມຈ຺ຉາ ອເຫສຸໍ. ເຕສຸ ອານນ຺ໂທ ຕິມິນນ຺ໂທ ອຊ຺ຌາໂຣໂຫຕິ ອິເມ ຕໂຍ ມຈ຺ຉາ ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກາ, ຕິມິງ຺ຄໂລ ຕິມິຣປິງ຺ຄໂລ ມຫາຕິມິຣປິງ຺ຄໂລຕິ ອິເມ ຕໂຍ ມຈ຺ຉາ ສຫສ຺ສໂຍຊນິກາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ປາສາຓເສວາລຠກ຺ຂາ ອເຫສຸໍ. ເຕສຸ ອານນ຺ໂທ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ເອກປສ຺ເສ ວສຕິ. ຕໍ ພຫູ ມຈ຺ຉາ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ, ເອກທິວສໍ ‘‘ສພ຺ເພສໍ ທ຺ວິປທຈຕຸປ຺ປທານໍ ສຕ຺ຕານໍ ຣາຊາ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ຣາຊາ ນຕ຺ຖິ, ມຍມ຺ເປຕໍ ຣາຊານໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ເອກຈ຺ຉນ຺ທາ ຫຸຕ຺ວາ ອານນ຺ທໍ ຣາຊານໍ ກຣິໍສຸ. ເຕ ມຈ຺ຉາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ສ ສາຍໍ ປາໂຕວ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອເຖກທິວສໍ ອານນ຺ໂທ ເອກສ຺ມິໍ ປພ຺ພເຕ ປາສາຓເສວາລໍ ຂາທນ຺ໂຕ ອຊານິຕ຺ວາ ‘‘ເສວາໂລ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ເອກໍ ມຈ຺ຉໍ ຂາທິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ມໍສໍ ຂາທນ຺ຕສ຺ສ ສກລສຣີຣໍ ສງ຺ໂຂເຠສິ. ໂສ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອິທໍ ອຕິວິຍ ມຘຸຣ’’ນ຺ຕິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ມຈ຺ຉມໍສຂຓ຺ຑໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອຊານິຕ຺ວາ ນ ຂາທາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ສາຍໍ ປາໂຕປິ ມຈ຺ຉານໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຄມນກາເລ ເອກໍ ທ຺ເວ ມຈ຺ເຉ ຂາທິສ຺ສາມິ, ປາກຏໍ ກຕ຺ວາ ຂາທິຍມາເນ ເອໂກປິ ມໍ ນ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ, ສພ຺ເພ ປລາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ໂອສກ຺ກິໂຕສກ຺ກິຕໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕຖາ ກຕ຺ວາ ຂາທິ. ມຈ຺ຉາ ປຣິກ຺ຂຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ. ‘‘ກຸໂຕ ນຸ ໂຂ ຎາຕີນໍ ຠຍໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອເຖໂກ ປຓ຺ຑິໂຕ ມຈ຺ໂຉ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ອານນ຺ທສ຺ສ ກິຣິຍາ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ມຈ຺ເຉສຸ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄເຕສຸ ອານນ຺ທສ຺ສ ກຓ຺ຓປຕ຺ເຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອຏ຺ຐາສິ. ອານນ຺ໂທ ມຈ຺ເຉ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ສພ຺ພປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ມຈ຺ຉໍ ຂາທິ. ໂສ ປຓ຺ຑິຕມຈ຺ໂຉ ຕສ຺ສ ກິຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ອິຕເຣສໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຕ ສພ຺ເພປິ ຠີຕຕສິຕາ ປລາຍິໍສຸ.

ອານນ຺ໂທ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມຈ຺ຉມໍສຄິທ຺ເຘນ ອຎ຺ຎໍ ໂຄຈຣໍ ນ ຄຓ຺ຫິ. ໂສ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປີຬິໂຕ ກິລນ຺ໂຕ ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ອິເມ ຄຕາ’’ຕິ ເຕ ມຈ຺ເຉ ປຣິເຍສນ຺ໂຕ ເອກໍ ປພ຺ພຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມມ ຠເຍນ ອິມໍ ປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ວສນ຺ຕິ ມຎ຺ເຎ, ປພ຺ພຕໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຘາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ນງ຺ຄຸຏ຺ເຐນ ຈ ສີເສນ ຈ ອຸໂຠ ປສ຺ເສ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິ. ຕໂຕ ‘‘ສເຈ ອິຘ ວສນ຺ຕິ, ປລາຍິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ປພ຺ພຕໍ ປຣິກ຺ຂິປນ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ນງ຺ຄຸຏ຺ຐໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມຈ຺ໂຉ ມໍ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ປພ຺ພຕໍ ນິສ຺ສາຍ ວສຕີ’’ຕິ ກຸທ຺ໂຘ ປຓ຺ຓາສໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ສກນງ຺ຄຸຏ຺ຐຂຓ຺ຑໍ ອຎ຺ຎມຈ຺ຉສຎ຺ຎາຍ ທຬ຺ຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຸຣຸມຸຣາຍນ຺ໂຕ ຂາທິ, ທຸກ຺ຂເວທນາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ. ໂລຫິຕຄນ຺ເຘນ ມຈ຺ຉາ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ລຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕາ ຍາວ ສີສາ ອາຄມໍສຸ. ມຫາສຣີຣຕາຍ ປຣິວຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ຕຕ຺ເຖວ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາປຸຓິ, ປພ຺ພຕຣາສິ ວິຍ ອຏ຺ຐິຣາສິ ອໂຫສິ. ອາກາສຈາຣິໂນ ຕາປສປຣິພ຺ພາຊກາ ມນຸສ຺ສານໍ ກຖຍິໍສຸ. ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ມນຸສ຺ສາ ຊານິໍສຸ. ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ກາຬຫຕ຺ຖິ ອາຫ –

໓໗໘.

‘‘ອານນ຺ໂທ ສພ຺ພມຈ຺ຉານໍ, ຂາທິຕ຺ວາ ຣສຄິທ຺ຘິມາ;

ປຣິກ຺ຂີຓາຍ ປຣິສາຍ, ອຕ຺ຕານໍ ຂາທິຍາ ມໂຕ.

໓໗໙.

‘‘ເອວໍ ປມຕ຺ໂຕ ຣສຄາຣເວ ຣຕ຺ໂຕ, ພາໂລ ຍທີ ອາຍຕິ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ;

ວິຘມ຺ມ ປຸຕ຺ເຕ ຈຊິ ຎາຕເກ ຈ, ປຣິວຕ຺ຕິຍ ອຕ຺ຕານຎ຺ເຎວ ຂາທຕິ.

໓໘໐.

‘‘ອິທໍ ເຕ ສຸຕ຺ວານ ວິເຄຕຸ ຉນ຺ໂທ, ມາ ຠກ຺ຂຍີ ຣາຊ ມນຸສ຺ສມໍສໍ;

ມາ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ເກວລໍ ວາຣິໂຊວ, ທ຺ວິປທາຘິປ ສຸຎ຺ຎມກາສິ ຣຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອານນ຺ໂທຕິ, ມຫາຣາຊ, ອຕີຕສ຺ມິໍ ກາເລ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປຎ຺ຈສຕໂຍຊນິໂກ ອານນ຺ໂທ ນາມ ມຫາມຈ຺ໂຉ ສພ຺ເພສໍ ມຈ຺ຉານໍ ຣາຊາ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ເອກປສ຺ເສ ຐິໂຕ. ຂາທິຕ຺ວາຕິ ສກຊາຕິການໍ ມຈ຺ຉານໍ ຣສຄິທ຺ຘິມາ ມຈ຺ເຉ ຂາທິຕ຺ວາ. ປຣິກ຺ຂີຓາຍາຕິ ມຈ຺ຉປຣິສາຍ ຂຍປ຺ປຕ຺ຕາຍ. ອຕ຺ຕານນ຺ຕິ ອຎ຺ຎໍ ໂຄຈຣໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປພ຺ພຕໍ ປຣິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ປຓ຺ຓາສໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ນງ຺ຄຸຏ຺ຐຂຓ຺ຑໍ ອຎ຺ຎມຈ຺ຉສຎ຺ຎາຍ ຂາທິຕ຺ວາ ມໂຕ ມຣຓປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອິທານິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ປພ຺ພຕມຕ຺ໂຕ ອຏ຺ຐິຣາສິ ອໂຫສິ. ເອວໍ ປມຕ຺ໂຕຕິ ຍຖາ ມຫາມຈ຺ໂຉ ອານນ຺ໂທ, ເອວມ຺ປິ ຕຖາ ຕ຺ວໍ ຕຓ຺ຫາຣສຄິທ຺ຘິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ປມຕ຺ໂຕ ປມາທຠາວປ຺ປຕ຺ໂຕ.

ຣສຄາຣເວ ຣຕ຺ໂຕຕິ ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ ຣສຄາຣເວ ຣຕ຺ໂຕ ອຕິຣຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ພາໂລຕິ ຍທິ ພາໂລ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ອາຍຕິໍ ອນາຄເຕ ກາເລ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນກທຸກ຺ຂໍ ນາວພຸຊ຺ຌຕິ ນ ຊານາຕິ. ວິຘມ຺ມາຕິ ວິຘເມຕ຺ວາ ວິນາເສຕ຺ວາ. ປຸຕ຺ເຕຕິ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ຈ. ຎາຕເກ ຈາຕິ ເສສຎາຕເກ ຈ ສຫາເຍ ຈ, ວິຘມ຺ມ ປຸຕ຺ເຕ ຈ ຈຊິຕ຺ວາ ຎາຕເກ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິວຕ຺ຕິຍາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຫາຣໍ ອລຠິຕ຺ວາ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປີຬິໂຕ ສກລນຄຣໍ ປຣິວຕ຺ຕິຍ ວິຈຣິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ອລຠິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕານໍ ຂາທນ຺ໂຕ ອານນ຺ໂທ ມຈ຺ໂຉ ວິຍ ອຕ຺ຕານຎ຺ເຎວ ຂາທຕິ.

ອິທໍ ເຕ ສຸຕ຺ວານາຕິ, ມຫາຣາຊ, ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ມຍາ ອານີຕໍ ອິທໍ ອຸທາຫຣຓໍ ສຸຕ຺ວາ ຉນ຺ໂທ ມນຸສ຺ສມໍສຂາທນຈ຺ຉນ຺ໂທ ວິເຄຕຸ ວິຄຈ຺ຉຕຸ ວິຣມຕຸ. ມາ ຠກ຺ຂຍີຕິ ຣາຊ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ມາ ຠກ຺ຂຍິ ມາ ຂາທິ. ມາ ຕ຺ວໍ ອິມໍ ເກວລນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ສຸຎ຺ຎໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ວາຣິໂຊ ອານນ຺ໂທ ມຈ຺ໂຉ ອິວ, ໂຠ ທ຺ວິປທາຘິປ, ທ຺ວິປທານໍ ມນຸສ຺ສານໍ, ອິສ຺ສຣ ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ເກວລໍ ສຈ຺ຈໂຕ ອິມໍ ຕວ ກາສິຣຏ຺ຐໍ ນຄຣໍ ສຸຎ຺ຎໍ ມາ ອກາສີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ, ‘‘ໂຠ ກາຬຫຕ຺ຖິ, ນ ຕ຺ວເມວ ອຸປມໍ ຊານາສິ, ອຫມ຺ປິ ຊານາມີ’’ຕິ ມນຸສ຺ສມໍສຄິທ຺ຘຕາຍ ໂປຣາຓກວຕ຺ຖຸໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ອາຫ –

໓໘໑.

‘‘ສຸຊາໂຕ ນາມ ນາເມນ, ໂອຣໂສ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຣໂຊ;

ຊມ຺ພຸເປສິມລທ຺ຘານ, ມໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ສງ຺ຂເຍ.

໓໘໒.

‘‘ເອວເມວ ອຫໍ ກາຬ, ຠຸຕ຺ວາ ຠກ຺ຂໍ ຣສຸຕ຺ຕມໍ;

ອລທ຺ຘາ ມານຸສໍ ມໍສໍ, ມຎ຺ເຎ ຫິສ຺ສາມິ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຊາໂຕ ນາມາຕິ ກາຬຫຕ຺ຖິ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ນາເມນ ສຸຊາໂຕ ນາມ, ຕສ຺ສ ອຕ຺ຣໂຊ ປຸຕ຺ໂຕ ໂອຣໂສ ຊມ຺ພຸເປສິໍ ອລທ຺ຘານ ອລຠິຕ຺ວານ. ມໂຕຕິ ຍຖາ ຕສ຺ສາ ຊມ຺ພຸເປສິຍາ ສງ຺ຂເຍ ໂສ ກຸຏຸມ຺ພິກປຸຕ຺ໂຕ ມໂຕ, ເອວເມວ ອຫໍ ຣສຸຕ຺ຕມໍ ອຎ຺ຎຣສານໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ມນຸສ຺ສານໍ ມໍສໍ ຠຸຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອລທ຺ຘາ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຊີວິຕໍ ຫິສ຺ສາມີຕິ ມຎ຺ເຎ ມຎ຺ຎາມິ.

ອຕີເຕ ກິຣ ພາຣາຓສິຍໍ ສຸຊາໂຕ ນາມ ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ໂລຓມ຺ພິລເສວນຕ຺ຖາຍ ຫິມວນ຺ຕໂຕ ອາຄຕານິ ປຎ຺ຈ ອິສິສຕານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸຍ຺ຍາເນ ວສາເປຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາສິ. ຆເຣ ຈສ຺ສ ນິພທ຺ຘໍ ປຎ຺ຈສຕມຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂາ ອໂຫສິ. ເຕ ປນ ຕາປສາ ກທາຈິ ຊນປເທປິ ຠິກ຺ຂາຍ ຈຣນ຺ຕິ, ກທາຈິ ມຫາຊມ຺ພຸເປສິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຂາທນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຊມ຺ພຸເປສິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຂາທນກາເລ ສຸຊາໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ຠທ຺ທນ຺ຕານໍ ຕໂຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ທິວສາ ອນາຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ, ກຫໍ ນຸ ໂຂ ຄຕາ’’ຕິ. ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຕ຺ຕກໍ ອງ຺ຄຸລິຍໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈກາເລ ຕຕ຺ຖ ອຄມາສິ. ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ມຫລ຺ລການໍ ມຸຂວິກ຺ຂາລນກາເລ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ສພ຺ພນວໂກ ຊມ຺ພຸເປສິໍ ຂາທຕິ. ສຸຊາໂຕ ຕາປເສ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ – ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂາທຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ມຫາຊມ຺ພຸເປສິໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ກຸມາໂຣ ປິປາສໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ອຖສ຺ສ ຄຓເຊຏ຺ຐໂກ ຕາປໂສ ໂຖກໍ ທາເປສິ. ໂສ ຕໍ ຂາທິຕ຺ວາ ມຘຸຣຣເສ ພຊ຺ຌິຕ຺ວາ – ‘‘ຊມ຺ພຸເປສິໍ ເມ ເທຖາ’’ຕິ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິ. ກຸຏຸມ຺ພິໂກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ, ‘‘ປຸຕ຺ຕກ, ມາ ວິຣວິ, ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຂາທິສ຺ສສີ’’ຕິ ຕໍ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ນິສ຺ສາຍ ຠທນ຺ຕາ ອຸກ຺ກຓ຺ເຐຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ຕໍ ສມສ຺ສາເສນ຺ໂຕ ອິສິຄຓໍ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເຄຫໍ ຄໂຕ. ຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ‘‘ຊມ຺ພຸເປສິໍ ເມ ເທຖາ’’ຕິ ປຣິເທວິ. ສຸຊາໂຕ ‘‘ອິສໂຍປິ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄໂຕ. ເຕ ອິສໂຍປິ ‘‘ອິຘ ຈິຣໍ ວສິມ຺ຫາ’’ຕິ ຫິມວນ຺ຕເມວ ຄຕາ. ອາຣາເມ ອິສໂຍ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຊມ຺ພຸອມ຺ພປນສໂມຈາທີນໍ ເປສິໂຍ ມຘຸສກ຺ຂຣຈຸຓ຺ຓສໍຍຸຕ຺ຕາ ອທາສິ. ຕາ ຕສ຺ສ ຊິວ຺ຫຄ຺ເຄ ຐປິຕມຕ຺ຕາ ຫລາຫລວິສສທິສາ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣາຫາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາປຸຓິ. ຣາຊາ ອິທໍ ກາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ເອວມາຫ.

ຕໂຕ ກາຬຫຕ຺ຖິ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ອຕິວິຍ ຣສຄິທ຺ໂຘ, ອປຣານິປິສ຺ສ ອຸທາຫຣຓານິ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ວິຣມາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອຫໍ ວິຣມິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ. ເທວ, ສເຈ ນ ວິຣມິສ຺ສສິ, ຕຸວໍ ຎາຕິມຓ຺ຑລໂຕ ເຈວ ຣຊ຺ຊສິຣິໂຕ ຈ ປຣິຫາຍິສ຺ສສິ. ອຕີຕສ຺ມິຎ຺ຫິ, ມຫາຣາຊ, ອິເຘວ ພາຣາຓສິຍໍ ປຎ຺ຈສີລຣກ຺ຂກໍ ໂສຕ຺ຖິຍກຸລໍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ເອກປຸຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ. ໂສ ມາຕາປິຕູນໍ ປິໂຍ ມນາໂປ ອໂຫສິ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ຕິຓ຺ຓໍ ເວທານໍ ປາຣຄູ. ໂສ ສມວເຍຫິ ຕຣຸເຓຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄຓພນ຺ຘເນນ ວິຈຣິ. ເສສາ ຄຓພນ຺ຘາ ມຈ຺ຉມໍສາທີນິ ຂາທນ຺ຕາ ສຸຣໍ ປິວນ຺ຕິ. ມາຓໂວ ມໍສາທີນິ ນ ຂາທຕິ, ສຸຣໍ ນ ປິວຕິ. ເຕ ມນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ສຸຣາຍ ອປິວນໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ມູລໍ ນ ເທຕິ, ອຸປາເຍນ ນໍ ສຸຣໍ ປາເຍສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ຉຓກີຬໍ ກີຬິສ຺ສາມາ’’ຕິ ອາຫໍສຸ. ‘‘ສມ຺ມ, ຕຸມ຺ເຫ ສຸຣໍ ປິວຖ, ອຫໍ ສຸຣໍ ນ ປິວາມິ, ຕຸມ຺ເຫວ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ‘‘ສມ຺ມ, ຕວ ປິວນຕ຺ຖາຍ ຂີຣໍ ຄຓ຺ຫາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ຘຸຕ຺ຕາ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປທຸມິນິປຕ຺ເຕສຸ ຕິຂິຓສຸຣໍ ພນ຺ຘາເປຕ຺ວາ ຐປຍິໍສຸ. ອຖ ເນສໍ ປານກາເລ ມາຓວສ຺ສ ຂີຣໍ ອຸປນຍິໍສຸ. ອຖ ເອໂກ ຘຸຕ຺ໂຕ ‘‘ໂປກ຺ຂຣມຘຸໍ, ໂຠ, ອາຫຣາ’’ຕິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ປທຸມິນິປຕ຺ຕປຸຏໍ ເຫຏ຺ຐາ ຉິທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸລີຫິ ມຸເຂ ຐເປຕ຺ວາ ອາກຑ຺ຒິ. ເອວໍ ອິຕເຣປິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ປິວິໍສຸ. ມາຓໂວ ‘‘ກິໍ ນາເມຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ໂປກ຺ຂຣມຘຸນາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຫມ຺ປິ ໂຖກໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ເທຖ ໂຠນ຺ໂຕ’’ຕິ. ຕສ຺ສປິ ທາປຍິໍສຸ. ໂສ ໂປກ຺ຂຣມຘຸສຎ຺ຎາຍ ສຸຣໍ ປິວິ. ອຖສ຺ສ ອງ຺ຄາຣປກ຺ກມໍສໍ ອທໍສຸ, ຕມ຺ປິ ຂາທິ.

ເອວມສ຺ສ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປິວນ຺ຕສ຺ສ ມຕ຺ຕກາເລ ‘‘ນ ເອຕໍ ໂປກ຺ຂຣມຘຸ, ສຸຣາ ເອສາ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ໂສ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ເອວໍ ມຘຸຣຣສໍ ນ ຊານິໍ, ອາຫຣຖ, ໂຠ, ສຸຣ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ເຕ ອາຫຣິຕ຺ວາ ປຸນປິ ອທໍສຸ. ປິປາສາ ມຫຕີ ອໂຫສິ. ອຖສ຺ສ ປຸນປິ ຍາຈນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ຂີຓາ’’ຕິ ວທິໍສຸ. ໂສ ‘‘ຫນ຺ທ ຕໍ, ໂຠ, ອາຫຣາເປຖາ’’ຕິ ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກໍ ອທາສິ, ໂສ ສກລທິວສໍ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປິວິຕ຺ວາ ມຕ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕກ຺ໂຂ ກມ຺ປນ຺ໂຕ ວິລປນ຺ໂຕ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ອຖສ຺ສ ປິຕາ ສຸຣາຍ ປິວິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ວິຄເຕ ມຕ຺ເຕ, ‘‘ຕາຕ, ອຍຸຕ຺ຕໍ ເຕ ກຕໍ ໂສຕ຺ຕິຍກຸເລ ຊາເຕນ ສຸຣໍ ປິວນ຺ເຕນ, ມາ ປຸນ ເອວໍ ອກາສີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ຕາຕ, ໂກ ມຍ຺ຫໍ ໂທໂສ’’ຕິ. ‘‘ສຸຣາຍ ປິວິຕຠາໂວ’’ຕິ. ‘‘ຕາຕ, ກິໍ ກເຖສິ, ມຍາ ເອວຣູປໍ ມຘຸຣຣສໍ ເອຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ອລທ຺ຘປຸພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຍາຈິ. ໂສປິ ‘‘ນ ສກ຺ໂກມິ ວິຣມິຕຸ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ກຸລວໍໂສ ຈ ອຸຈ຺ຉິຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຘນຎ຺ຈ ວິນສ຺ສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໓໘໓.

‘‘ມາຓວ ອຠິຣູໂປສິ, ກຸເລ ຊາໂຕສິ ໂສຕ຺ຖິເຍ;

ນ ຕ຺ວໍ ອຣຫສິ ຕາຕ, ອຠກ຺ຂໍ ຠກ຺ຂເຍຕເວ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ, ມາຓວາຕິ, ມາຓວ, ຕ຺ວໍ ອຠິຣູໂປ ອສິ, ໂສຕ຺ຖິເຍ ກຸເລ ຊາໂຕປິ ອສິ. ອຠກ຺ຂໍ ຠກ຺ຂເຍຕເວຕິ, ຕາຕ, ຕ຺ວໍ ອຠກ຺ຂິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ຠກ຺ຂຍິຕຸໍ ນ ອຣຫສິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ, ‘‘ຕາຕ, ວິຣມ, ສເຈ ນ ວິຣມສິ, ອຫໍ ຕໍ ອິໂຕ ເຄຫາ ນິກ຺ຂາເມສ຺ສາມິ, ຕວ ຣຏ຺ຐາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ມາຓໂວ ‘‘ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ອຫໍ ສຸຣໍ ຊຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໓໘໔.

‘‘ຣສານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ເອຕໍ, ກສ຺ມາ ມໍ ຕ຺ວໍ ນິວາຣເຍ;

ໂສຫໍ ຕຕ຺ຖ ຄມິສ຺ສາມິ, ຍຕ຺ຖ ລຈ຺ຉາມິ ເອທິສໍ.

໓໘໕.

‘‘ໂສວາຫໍ ນິປ຺ປຕິສ຺ສາມິ, ນເຕ ວຈ຺ຉາມິ ສນ຺ຕິເກ;

ຍສ຺ສ ເມ ທສ຺ສເນນ ຕ຺ວໍ, ນາຠິນນ຺ທສິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຣສານນ຺ຕິ ໂລຓມ຺ພິລຕິຕ຺ຕກກຏຸກຂາຣິກມຘຸຣກສາວສງ຺ຂາຕານໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຣສານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອຸຕ຺ຕມຣສເມຕໍ ມຊ຺ຊໍ ນາມ. ໂສວາຫນ຺ຕິ ໂສ ອຫໍ ເອວ. ນິປ຺ປຕິສ຺ສາມີຕິ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ‘‘ນາຫໍ ສຸຣາປານາ ວິຣມິສ຺ສາມິ, ຍໍ ເຕ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ຕໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ‘‘ຕຍິ ອມ຺ເຫ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ເຕ ມຍມ຺ປິ ຕໍ ປຣິຈ຺ຈຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໓໘໖.

‘‘ອທ຺ຘາ ອຎ຺ເຎປິ ທາຍາເທ, ປຸຕ຺ເຕ ລຈ຺ຉາມ ມາຓວ;

ຕ຺ວຎ຺ຈ ຊມ຺ມ ວິນສ຺ສສຸ, ຍຕ຺ຖ ປຕ຺ຕໍ ນ ຕໍ ສຸເຓ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ຍຕ຺ຖ ຄຕໍ ຕໍ ‘‘ອສຸກຏ຺ຐາເນ ນາມ ວສຕີ’’ຕິ ນ ສຸໂຓມ, ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉາຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຖ ນໍ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ເນຕ຺ວາ ອປຸຕ຺ຕຠາວໍ ກຕ຺ວາ ນີຫຣາເປສິ. ໂສ ອປຣຠາເຄ ນິປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ກປໂຓ ຊິຓ຺ຓປິໂລຕິກໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກປາລຫຕ຺ໂຖ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸຏ຺ຏໍ ນິສ຺ສາຍ ກາລມກາສິ. ອິທໍ ກາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ກາຬຫຕ຺ຖິ ຣຎ຺ໂຎ ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ສເຈ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ວຈນໍ ນ ກຣິສ຺ສສິ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ເຕ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໓໘໗.

‘‘ເອວເມວ ຕຸວໍ ຣາຊ, ທ຺ວິປທິນ຺ທ ສຸໂຓຫິ ເມ;

ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕິ ຕໍ ຣຏ຺ຐາ, ໂສຓ຺ຑໍ ມາຓວກໍ ຍຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທ຺ວິປທິນ຺ທາຕິ ທ຺ວິປທານໍ ອິນ຺ທ, ໂຠ ມຫາຣາຊ, ເມ ມມ ວຈນໍ ສຸໂຓຫິ ຕຸວໍ, ເອວເມວ ໂສຓ຺ຑໍ ມາຓວກໍ ຍຖາ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ຣຏ຺ຐໂຕ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕິ.

ເອວໍ ກາຬຫຕ຺ຖິນາ ອຸປມາຍ ອາຫຏາຍປິ ຣາຊາ ຕໂຕ ວິຣມິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອປຣມ຺ປິ ອຸທາຫຣຓໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອາຫ –

໓໘໘.

‘‘ສຸຊາໂຕ ນາມ ນາເມນ, ຠາວິຕຕ຺ຕານ ສາວໂກ;

ອຈ຺ຉຣໍ ກາມຍນ຺ໂຕວ, ນ ໂສ ຠຸຎ຺ຊິ ນ ໂສ ປິວິ.

໓໘໙.

‘‘ກຸສຄ຺ເຄນຸທກມາທາຍ, ສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ມິເນ;

ເອວໍ ມານຸສກາ ກາມາ, ທິພ຺ພກາມານ ສນ຺ຕິເກ.

໓໙໐.

‘‘ເອວເມວ ອຫໍ ກາຬ, ຠຸຕ຺ວາ ຠກ຺ຂໍ ຣສຸຕ຺ຕມໍ;

ອລທ຺ຘາ ມານຸສໍ ມໍສໍ, ມຎ຺ເຎ ຫິສ຺ສາມິ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ.

ວຕ຺ຖຸ ເຫຏ຺ຐາ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ.

ຕຕ຺ຖ ຠາວິຕຕ຺ຕານາຕິ ຠາວິຕຈິຕ຺ຕານໍ ເຕສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິສິສຕານໍ. ອຈ຺ຉຣໍ ກາມຍນ຺ໂຕວາຕິ ໂສ ກິຣ ເຕສໍ ອິສີນໍ ມຫາຊມ຺ພຸເປສິຍາ ຂາທນກາເລ ອນາຄມນໍ ວິທິຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກາຣຓາ ນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສເຈ ກຕ຺ຖຈິ ຄຕາ, ຊານິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ, ອຖ ເນສໍ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອິສິຄເຓ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຓເຊຏ຺ຐກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ມໍ ສຸຓນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນວ ສູຣິເຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອຸຍ຺ໂຍຊິຍມາໂນປິ ‘‘ອຊ຺ຊ ອິເຘວ ວສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຓ຺ຓສາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິ. ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ສກ຺ໂກ ເທວຣາຊາ ເທວຈ຺ຉຣາສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ສທ຺ຘິໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຈາຣິກາຫິ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕຸໍ ອາຄໂຕ, ສກລາຣາໂມ ເອໂກຠາໂສ ອໂຫສິ. ສຸຊາໂຕ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ອຸຏ຺ຐາຍ ປຓ຺ຓສາລຉິທ຺ເທນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ສກ຺ກໍ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕຸໍ ອາຄຕໍ ເທວຈ຺ຉຣາປຣິວຸຕໍ ທິສ຺ວາ ອຈ຺ຉຣານໍ ສຫ ທສ຺ສເນນ ຣາຄຣຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ສກ຺ໂກ ນິສີທິຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ສກຏ຺ຐານເມວ ຄໂຕ. ກຸຏຸມ຺ພິໂກປິ ປຸນທິວເສ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ຠນ຺ເຕ, ໂກ ນາເມສ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວນ຺ທນຕ຺ຖາຍ ອາຄໂຕ’’ຕິ? ‘‘ສກ຺ໂກ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນາ ກາ ນາເມຕາ’’ຕິ? ‘‘ເທວຈ຺ຉຣາ ນາເມຕາ’’ຕິ. ໂສ ອິສິຄຓໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຄຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ອຈ຺ຉຣໍ ເມ ເທຖ, ອຈ຺ຉຣໍ ເມ ເທຖາ’’ຕິ ວິລປິ. ຎາຕກາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ‘‘ຠູຕາວິຏ຺ໂຐ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ອຈ຺ຉຣໍ ປຫຣິໍສຸ. ໂສ ‘‘ນາຫໍ ເອຕໍ ອຈ຺ຉຣໍ ກເຖມິ, ເທວຈ຺ຉຣໍ ກເຖມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຈ຺ຉຣາ’’ຕິ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ອານີຕໍ ຠຣິຍມ຺ປິ ຄຓິກມ຺ປິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ‘‘ນາຍໍ ອຈ຺ຉຣາ, ຍກ຺ຂິນີ ເອສາ, ເທວຈ຺ຉຣໍ ເມ ເທຖາ’’ຕິ ວິລປນ຺ໂຕ ນິຣາຫາໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຊີວິຕກ຺ຂຍໍ ປາປຸຓິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ອຈ຺ຉຣໍ ກາມຍນ຺ໂຕວ, ນ ໂສ ຠຸຎ຺ຊິ ນ ໂສ ປິວີ’’ຕິ.

ກຸສຄ຺ເຄນຸທກມາທາຍ, ສມຸທ຺ເທ ອຸທກໍ ມິເນຕິ, ສມ຺ມ ກາຬຫຕ຺ຖິ, ໂຍ ກຸສຄ຺ເຄເນວ ອຸທກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ສິຍາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຸທກ’’ນ຺ຕິ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຸປມາຍ ມິເນຍ຺ຍ, ໂສ ເກວລໍ ມິເນຍ຺ເຍວ, ກຸສຄ຺ເຄ ປນ ອຸທກໍ ອຕິປຣິຕ຺ຕກເມວ. ຍຖາ ຕໍ, ເອວໍ ມານຸສກາ ກາມາ ທິພ຺ພກາມານໍ ສນ຺ຕິເກ, ຕສ຺ມາ ໂສ ສຸຊາໂຕ ອຎ຺ຎໍ ອິຕ຺ຖິໍ ນ ໂອໂລເກສິ, ອຈ຺ຉຣເມວ ປຕ຺ເຖນ຺ໂຕ ມໂຕ. ເອວເມວາຕິ ຍຖາ ໂສ ທິພ຺ພກາມໍ ອລຠນ຺ໂຕ ຊີວິຕໍ ຊຫິ, ເອວໍ ອຫມ຺ປິ ອຸຕ຺ຕມຣສໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ອລຠນ຺ໂຕ ຊີວິຕໍ ຊຫິສ຺ສາມີຕິ ວທຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ກາຬຫຕ຺ຖິ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ອຕິວິຍ ຣສຄິທ຺ໂຘ, ສຎ຺ຎາເປສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ສກຊາຕິການໍ ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອາກາສຈຣາ ສຸວຓ຺ຓຫໍສາປິ ຕາວ ວິນຏ຺ຐາຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໓໙໑.

‘‘ຍຖາປິ ເຕ ຘຕຣຏ຺ຐາ, ຫໍສາ ເວຫາຍສງ຺ຄມາ;

ອຠຸຕ຺ຕປຣິໂຠເຄນ, ສພ຺ເພ ອພ຺ຠຕ຺ຖຕໍ ຄຕາ.

໓໙໒.

‘‘ເອວເມວ ຕຸວໍ ຣາຊ, ທ຺ວິປທິນ຺ທ ສຸໂຓຫິ ເມ;

ອຠກ຺ຂໍ ຣາຊ ຠກ຺ເຂສິ, ຕສ຺ມາ ປພ຺ພາຊຍນ຺ຕິ ຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຠຸຕ຺ຕປຣິໂຠເຄນາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ສມານຊາຕິການໍ ປຣິໂຠເຄນ. ອພ຺ຠຕ຺ຖຕໍ ຄຕາຕິ ສພ຺ເພ ມຣຓເມວ ປຕ຺ຕາ. ອຕີເຕ ກິຣ ຈິຕ຺ຕກູເຏ ສຸວຓ຺ຓຄຸຫາຍໍ ນວຸຕິ ຫໍສສຫສ຺ສານິ ວສນ຺ຕິ. ເຕ ວສ຺ສິເກ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ນ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ສເຈ ນິກ຺ຂເມຍ຺ຍຸໍ, ອຸທກປຸຓ຺ເຓຫິ ປຕ຺ເຕຫິ ອຸປ຺ປຕິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ມຫາສມຸທ຺ເທເຍວ ປເຕຍ຺ຍຸໍ, ຕສ຺ມາ ນ ຈ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ. ອຸປກຏ຺ເຐ ປນ ວສ຺ສກາເລ ຊາຕສ຺ສຣໂຕ ສຍໍຊາຕສາລິໂຍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຄຸຫໍ ປູເຣຕ຺ວາ ສາລິໍ ຂາທນ຺ຕາ ວສນ຺ຕິ. ເຕສໍ ປນ ຄຸຫໍ ປວິຏ຺ຐກາເລ ຄຸຫທ຺ວາເຣ ເອໂກ ຣຖຈກ຺ກປ຺ປມາໂຓ ອຸຓ຺ຓນາຠິ ນາມ ມກ຺ກຏໂກ ເອເກກສ຺ມິໍ ມາເສ ເອເກກໍ ຊາລໍ ວິນນ຺ຘຕິ. ຕສ຺ສ ເອເກກໍ ສຸຕ຺ຕໍ ໂຄຣຊ຺ຊຸປ຺ປມາຓໍ ໂຫຕິ. ຫໍສາ ‘‘ຕໍ ຊາລໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອກສ຺ສ ຕຣຸຓຫໍສສ຺ສ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາເສ ເທນ຺ຕິ. ໂສ ວິຄເຕ ເທເວ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ຊາລໍ ຠິນ຺ທຕິ. ເຕນ ມຄ຺ເຄນ ເສສາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອເຖກສ຺ມິໍ ກາເລ ປຎ຺ຈ ມາເສ ວສ຺ໂສ ວຸຏ຺ໂຐ ອໂຫສິ. ຫໍສາ ຂີຓໂຄຈຣາ ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ມຍໍ ຊີວນ຺ຕາ ອຓ຺ຑານິ ລຠິສ຺ສາມາ’’ຕິ ປຐມໍ ອຓ຺ຑານິ ຂາທິໍສຸ, ຕໂຕ ໂປຕເກ, ຕໂຕ ຊິຓ຺ຓຫໍເສ. ປຎ຺ຈມາສຈ຺ຈເຍນ ວສ຺ສໍ ອປຄຕໍ. ມກ຺ກຏໂກ ປຎ຺ຈ ຊາລານິ ວິນນ຺ຘິ. ຫໍສາ ສກຊາຕິການໍ ມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ອປ຺ປຖາມາ ຊາຕາ. ທ຺ວິຄຸຓໂກຏ຺ຐາສລາຠີ ຫໍສຕຣຸໂຓ ຊາເລ ປຫຣິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ຠິນ຺ທິ, ປຎ຺ຈມໍ ຉິນ຺ທິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ຕຕ຺ເຖວ ລຄ຺ຄິ. ອຖສ຺ສ ສີສໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ມກ຺ກຏໂກ ໂລຫິຕໍ ປິວິ. ອຎ຺ໂຎປິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຊາລໍ ປຫຣິ, ໂສປິ ຕຕ຺ເຖວ ລຄ຺ຄີຕິ ເອວໍ ສພ຺ເພສໍ ມກ຺ກຏໂກ ໂລຫິຕໍ ປິວິ. ຕທາ ຘຕຣຏ຺ຐກຸລໍ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນນ຺ຕິ ວທນ຺ຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ສພ຺ເພ ອພ຺ຠຕ຺ຖຕໍຄຕາ’’ຕິ.

ເອວເມວ ຕຸວນ຺ຕິ ຍຖາ ເອເຕ ຫໍສາ ອຠກ຺ຂໍ ສກຊາຕິກມໍສໍ ຂາທິໍສຸ, ຕຖາ ຕ຺ວມ຺ປິ ຂາທສິ, ສກລນຄຣໍ ຠຍປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວິຣມ, ມຫາຣາຊາຕິ. ຕສ຺ມາ ປພ຺ພາຊຍນ຺ຕິ ຕນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ອຠກ຺ຂໍ ສກຊາຕິກມໍສໍ ຠກ຺ເຂສິ, ຕສ຺ມາ ອິເມ ນຄຣວາສິໂນ ຕໍ ຣຏ຺ຐາ ປພ຺ພາຊຍນ຺ຕິ.

ຣາຊາ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ອຸປມໍ ວຕ຺ຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ນາຄຣາ ປນ ອຸຏ຺ຐາຍ, ‘‘ສາມິ ເສນາປຕິ, ກິໍ ກໂຣສິ, ກິໍ ມນຸສ຺ສມໍສຂາທກໍ ໂຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣສິ, ສເຈ ນ ວິຣມິສ຺ສຕິ, ຣຏ຺ຐໂຕ ນໍ ປພ຺ພາເຊຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນາສ຺ສ ກເຖຕຸໍ ອທໍສຸ. ຣາຊາ ພຫູນໍ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຠີໂຕ ປຸນ ວຕ຺ຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ. ປຸນປິ ນໍ ເສນາປຕິ ‘‘ກິໍ ມຫາຣາຊ ວິຣມິຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ, ອຸທາຫຸ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສພ຺ພໍ ໂອໂຣຘຄຓຎ຺ຈ ປຸຕ຺ຕຘີຕໂຣ ຈ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິເຕ ປສ຺ເສ ຐເປຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິເມ ຎາຕິມຓ຺ຑເລ ເຈວ ອມຈ຺ຈຄຓຎ຺ຈ ຣຊ຺ຊສິຣິຎ຺ຈ ໂອໂລເກຫິ, ມາ ວິນສ຺ສິ, ວິຣມ ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ເອເຕ ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ ປິຍຕຣາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ອິມມ຺ຫາ ນຄຣາ ຈ ຣຏ຺ຐາ ຈ ນິກ຺ຂມຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ, ‘‘ກາຬຫຕ຺ຖິ, ນ ເມ ຣຊ຺ເຊນຕ຺ໂຖ, ນຄຣາ ນິກ຺ຂມາມິ, ເອກໍ ປນ ເມ ຂຄ຺ຄຎ຺ຈ ຣສກຎ຺ຈ ຠາຊນຎ຺ຈ ເທຫີ’’ຕິ ອາຫ. ອຖສ຺ສ ຂຄ຺ຄຎ຺ຈ ມໍສປຈນຠາຊນຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິຎ຺ຈ ອຸກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ ຣສກຎ຺ຈ ທຕ຺ວາ ຣຏ຺ຐາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກຣິໍສຸ.

ໂສ ຂຄ຺ຄຎ຺ຈ ຣສກຎ຺ຈ ອາທາຍ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ຎໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘມູເລ ວສນຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ໂຕ ອຏວິມຄ຺ເຄ ຐຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ມາເຣຕ຺ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຣສກສ຺ສ ເທຕິ. ໂສປິສ຺ສ ມໍສໍ ປຈິຕ຺ວາ ອຸປນາເມຕິ. ເອວໍ ອຸໂຠປິ ຊີວນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສຄຫຓກາເລ ‘‘ອຫໍ ອເຣ ມນຸສ຺ສໂຈໂຣ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ປກ຺ຂນ຺ເຕ ໂກຈິ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກຕິ, ສພ຺ເພ ຠູມິຍໍ ປຕນ຺ຕິ. ເຕສຸ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ອຸທ຺ຘໍປາທໍ ອໂຘສີສໍ ກຕ຺ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຣສກສ຺ສ ເທຕິ. ໂສ ເອກທິວສໍ ອຣຎ຺ເຎ ກຎ຺ຈິ ມນຸສ຺ສໍ ອລຠິຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ຣສເກນ ‘‘ກິໍ ເທວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອຸທ຺ຘເນ ອຸກ຺ຂລິໍ ອາໂຣເປຫີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ມໍສໍ ກຫໍ, ເທວາ’’ຕິ? ‘‘ລຠິສ຺ສາມຫໍ ມໍສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ ທານິ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ ກມ຺ປມາໂນ ອຸທ຺ຘເນ ອຄ຺ຄິໍ ກຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂລິໍ ອາໂຣເປສິ. ອຖ ນໍ ໂປຣິສາໂທ ອສິນາ ມາເຣຕ຺ວາ ມໍສໍ ປຈິຕ຺ວາ ຂາທິ. ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອກໂກວ ຊາໂຕ ສຍເມວ ປຈິຕ຺ວາ ຂາທຕິ. ‘‘ໂປຣິສາໂທ ມຄ຺ເຄ ມຄ຺ຄປຏິປນ຺ເນ ຫນຕີ’’ຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ປາກໂຏ ອໂຫສິ.

ຕທາ ເອໂກ ສມ຺ປນ຺ນວິຠໂວ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຎ຺ຈຫິ ສກຏສເຕຫິ ໂວຫາຣໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຸພ຺ພນ຺ຕໂຕ ອປຣນ຺ຕໍ ສຎ຺ຈຣຕິ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂປຣິສາໂທ ນາມ ກິຣ ໂຈໂຣ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ມນຸສ຺ເສ ມາເຣສິ, ຘນໍ ທຕ຺ວາ ຕໍ ອຏວິໍ ອຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ອຏວິມຸຂວາສີນໍ ມນຸສ຺ສານໍ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ມໍ ອຏວິໂຕ ອຕິກ຺ກາເມຖາ’’ຕິ ສຫສ຺ສໍ ທຕ຺ວາ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສພ຺ພສຕ຺ຖໍ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ ສຍໍ ນ຺ຫາຕານຸລິຕ຺ໂຕ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິໂຕ ເສຕໂຄຓຍຸຕ຺ເຕ ສຸຂຍານເກ ນິສິນ຺ໂນ ເຕຫິ ອຏວິວາສິກປຸຣິເສຫິ ປຣິວຸໂຕ ສພ຺ພປຈ຺ຉໂຕ ອຄມາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ໂປຣິສາໂທ ຣຸກ຺ຂໍ ອາຣຸຍ຺ຫ ປຸຣິເສ ອຸປຘາເຣນ຺ໂຕ ເສສມນຸສ຺ເສສຸ ‘‘ກິໍ ອິເມສຸ ມຍາ ຂາທິຕພ຺ພໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ວິຄຕຈ຺ຉນ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ທິຏ຺ຐກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕໍ ຂາທິຕຸກາມຕາຍ ປຄ຺ຆຣິຕເຂໂຬ ອໂຫສິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕິກໍ ອາຄເຕ ຣຸກ຺ຂໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ‘‘ອຫໍ ອເຣ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ ນາມໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສາເວຕ຺ວາ ຂຄ຺ຄໍ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ໂຕ ວາລຸກາຍ ເຕສໍ ອກ຺ຂີນິ ປູເຣນ຺ໂຕ ວິຍ ປກ຺ຂນ຺ທິ. ເອໂກປິ ຐາຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ສພ຺ເພ ຠູມິຍໍ ອຸເຣນ ນິປຊ຺ຊິໍສຸ. ໂສ ສຸຂຍານເກ ນິສິນ຺ນໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປາເທ ຄເຫຕ຺ວາ ປິຏ຺ຐິຍໍ ອໂຘສີສກໍ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ສີສໍ ໂຄປ຺ຜເກຫິ ປຫຣນ຺ໂຕ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປາຍາສິ.

ຕທາ ເຕ ປຸຣິສາ ອຸຏ຺ຐາຍ, ‘‘ໂຠ, ປຸຣິສາ ມຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ກຫາປຓສຫສ຺ສໍ ຄຓ຺ຫິມ຺ຫາ, ໂກ ນາມ ອມ຺ຫາກໍ ປຸຣິສກາໂຣ, ສກ຺ໂກນ຺ຕາ ວາ ອສກ຺ໂກນ຺ຕາ ວາ ໂຖກໍ ອນຸພນ຺ຘາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ. ໂປຣິສາໂທປິ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ກຎ຺ຈິ ອທິຕ຺ວາ ສຓິກໍ ປາຍາສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຖາມສມ຺ປນ຺ໂນ ເອໂກ ສູຣປຸຣິໂສ ເວເຄນ ຕໍ ປາປຸຓິ. ໂສ ຕໍ ທິສ຺ວາ ເອກໍ ວຕິໍ ລງ຺ຆນ຺ໂຕ ຂທິຣຂາຓຸກໍ ອກ຺ກມິ, ຂາຓຸໂກ ປິຏ຺ຐິປາເທນ ນິກ຺ຂມິ. ໂລຫິເຕນ ປຄ຺ຆຣນ຺ເຕນ ລງ຺ຆມາໂນ ຍາຕິ. ອຖ ນໍ ໂສ ທິສ຺ວາ, ‘‘ໂຠ, ມຍາ ເອສ ວິທ຺ໂຘ, ເກວລໍ ຕຸມ຺ເຫ ປຈ຺ຉໂຕ ເອຖ, ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ເຕ ທຸພ຺ພລຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ. ໂສ ເຕຫິ ອນຸພທ຺ຘຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ອຕ຺ຕານໍ ໂສຕ຺ຖິມກາສິ. ອຖ ອຏວິວາສິກປຸຣິສາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ລທ຺ຘກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ‘‘ກິໍ ອມ຺ຫາກໍ ໂຈເຣນາ’’ຕິ ຕໂຕ ນິວຕ຺ຕິໍສຸ.

ໂປຣິສາໂທປິ ອຕ຺ຕໂນ ນິຄ຺ໂຣຘມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາໂຣຫນ຺ຕຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ, ‘‘ອຍ຺ເຍ ຣຸກ຺ຂເທວເຕ, ສເຈ ເມ ສຕ຺ຕາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣເຍວ ວຓໍ ຜາສຸກໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສສິ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ເອກສຕຂຕ຺ຕິຍານໍ ຄລໂລຫິເຕນ ຕວ ຂນ຺ຘໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອນ຺ເຕຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມຘຸຣມໍເສນ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຍາຈນໍ ກຣິ. ຕສ຺ສ ອນ຺ນປານມໍສໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ສຣີຣໍ ສຸສ຺ສິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕສຕ຺ຕາເຫເຍວ ວໂຓ ຜາສຸໂກ ອໂຫສິ. ໂສ ເທວຕານຸຠາເວນ ຕສ຺ສ ຜາສຸກຠາວໍ ສລ຺ລກ຺ເຂສິ. ໂສ ກຕິປາຫໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຂາທິຕ຺ວາ ພລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ພຫຸປກາຣາ ເມ ເທວຕາ, ອາຍາຈນາ ອສ຺ສາ ມຸຈ຺ຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຂຄ຺ຄໍ ອາທາຍ ຣຸກ຺ຂມູລໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ‘‘ຣາຊາໂນ ອາເນສ຺ສາມີ’’ຕິ ປາຍາສິ. ອຖ ນໍ ປຸຣິມຠເວ ຍກ຺ຂກາເລ ເອກໂຕ ມນຸສ຺ສມໍສຂາທໂກ ສຫາຍກຍກ຺ໂຂ ອນຸວິຈຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ມມ ອຕີຕຠເວ ສຫາໂຍ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ມໍ ສຎ຺ຊານາສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ນ ສຎ຺ຊານາມີ’’ຕິ. ອຖສ຺ສ ປຸຣິມຠເວ ກຕກາຣຓໍ ກເຖສິ. ໂສ ຕໍ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ປຏິສນ຺ຖາຣມກາສິ. ‘‘ກຫໍ ນິພ຺ພຕ຺ໂຕສີ’’ຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ນິພ຺ພຕ຺ຕຏ຺ຐານຎ຺ຈ ຣຏ຺ຐາ ປພ຺ພາຊິຕກາຣຓຎ຺ຈ ອິທານິ ວສນຏ຺ຐານຎ຺ຈ ຂາຓຸນາ ວິທ຺ຘກາຣຓຎ຺ຈ ເທວຕາຍ ອາຍາຈນາໂມຈນຕ຺ຖໍ ຄມນກາຣຓຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ‘‘ຕຍາປິ ມເມຕໍ ກິຈ຺ຈໍ ນິຕ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ, ອຸໂຠປິ ຄຈ຺ຉາມ, ສມ຺ມາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ສມ຺ມ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ, ເອກໍ ປນ ເມ ກມ຺ມໍ ອຕ຺ຖິ, ອຫໍ ໂຂ ປນ ອນຄ຺ຆໍ ປທລກ຺ຂຓໍ ນາມ ເອກໍ ມນ຺ຕໍ ຊານາມິ, ໂສ ພລຎ຺ຈ ຊວຎ຺ຈ ສທ຺ທຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ຕໍ ມນ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິ. ຍກ຺ໂຂປິສ຺ສ ຕໍ ທຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ໂປຣິສາໂທ ມນ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ວາຕຊໂວ ອຕິສູໂຣ ອໂຫສິ. ໂສ ສຕ຺ຕາຫພ຺ຠນ຺ຕເຣເຍວ ເອກສຕຣາຊາໂນ ອຸຍ຺ຍານາທີນິ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕ ທິສ຺ວາ ວາຕເວເຄນ ປກ຺ຂນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ອເຣ ມນຸສ຺ສໂຈໂຣ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ ນາມໍ ສາເວຕ຺ວາ ວຄ຺ຄນ຺ໂຕ ນທນ຺ໂຕ ຠຍປ຺ປຕ຺ເຕ ກຕ຺ວາ ປາເທ ຄເຫຕ຺ວາ ອໂຘສີສເກ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຫິຍາ ສີສໍ ປຫຣນ຺ໂຕ ວາຕເວເຄນ ເນຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖຕເລສຸ ຉິທ຺ທານິ ກຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊຸຍາ ອາວຸນິຕ຺ວາ ນິຄ຺ໂຣຘຣຸກ຺ເຂ ໂອລມ຺ເພສິ ອຄ຺ຄປາທງ຺ຄຸລີຫິ ຠູມິຍໍ ຜຸສມານາຫິ. ເຕ ສພ຺ເພ ຣາຊາໂນ ວາເຕ ປຫຣນ຺ເຕ ມິລາຕກຸຣຓ຺ຑກທາມານິ ວິຍ ປຣິວຕ຺ຕນ຺ຕາ ໂອລມ຺ພິໍສຸ. ‘‘ສຸຕໂສໂມ ປນ ເມ ປິຏ຺ຐິອາຈຣິໂຍ ໂຫຕິ, ສເຈ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ສກລຊມ຺ພຸທີໂປ ຕຸຈ຺ໂຉ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕໍ ນ ເນສິ. ໂສ ‘‘ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ກຕ຺ວາ ສູເລ ຕຈ຺ຉນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ຕໍ ກິຣິຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ກິເຣສ ພລິກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ວຓມ຺ປິສ຺ສ ມຍາ ກິຎ຺ຈິ ຜາສຸກໍ ກຕໍ ນຕ຺ຖິ, ອິທານິ ອິເມສໍ ມຫາວິນາສໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ເອຕໍ ວາເຣຕຸໍ ນ ສກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈາຕຸມຫາຣາຊິການໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ນິວາເຣຖ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ເຕຫິປິ ‘‘ນ ມຍໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນິວາເຣຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ໂກ ສກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສກ຺ໂກ, ເທວຣາຊາ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ສກ຺ກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕມຕ຺ຖໍ ກເຖຕ຺ວາ ‘‘ນິວາເຣຖ ນ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ໂສປິ ‘‘ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ນິວາເຣຕຸໍ, ສມຕ຺ຖໍ ປນ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ໂກນາໂມ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສເທວເກ ໂລເກ ອຎ຺ໂຎ ນຕ຺ຖິ, ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ປນ ອິນ຺ທປຕ຺ຖນຄເຣ ໂກຣພ຺ຍຣາຊປຸຕ຺ໂຕ ສຸຕໂສໂມ ນາມ ຕໍ ນິພ຺ພິເສວນໍ ກຕ຺ວາ ທເມສ຺ສຕິ, ຣາຊູນຎ຺ຈ ຊີວິຕໍ ທສ຺ສຕິ, ຕຎ຺ຈ ມນຸສ຺ສມໍສາ ໂອຣມາເປສ຺ສຕິ, ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອມຕໍ ວິຍ ຘມ຺ມໍ ອຠິສິຎ຺ຈິສ຺ສຕິ, ສເຈປິ ຣາຊູນໍ ຊີວິຕໍ ທາຕຸກາໂມ, ‘ສຸຕໂສມໍ ອາເນຕ຺ວາ ພລິກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’ຕິ ວເທຫີ’’ຕິ ອາຫ.

ສາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຂິປ຺ປໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕເວເສນ ຕສ຺ສ ອວິທູເຣ ປາຍາສິ. ໂສ ປທສທ຺ເທນ ‘‘ຣາຊາ ນຸ ໂຂ ໂກຈິ ປລາໂຕ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ຂຕ຺ຕິຍາວ, ອິມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກສຕໍ ປູເຣຕ຺ວາ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸຏ຺ຐາຍ ອສິຫຕ຺ໂຖ ອນຸພນ຺ຘິ, ຕິໂຍຊນໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາປິ ຕໍ ປາປຸຓິຕຸໍ ນາສກ຺ຂິ, ຄຕ຺ເຕຫິ ເສທາ ມຸຈ຺ຈິໍສຸ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຫໍ ປຸພ຺ເພ ຫຕ຺ຖິມ຺ປິ ອສ຺ສມ຺ປິ ຣຖມ຺ປິ ຘາວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາມິ, ອຊ຺ຊ ອິມໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ສກາຍ ຄຕິຍາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ສພ຺ພຖາເມນ ຘາວນ຺ໂຕປິ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ກາຣຓ’’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ໂສ ‘‘ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ວຈນກຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ‘ຕິຏ຺ຐາ’ຕິ ນໍ ວຕ຺ວາ ຐິຕໍ ຄເຫສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕິຏ຺ຐ, ສມຓາ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ອຫໍ ຕາວ ຐິໂຕ, ຕ຺ວໍ ປນ ຘາວິຕຸໍ ວາຍາມມກາສີ’’ຕິ. ອຖ ນໍ, ‘‘ໂຠ, ປພ຺ພຊິຕາ ນາມ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ອລິກໍ ນ ຠຓນ຺ຕິ, ຕ຺ວໍ ປນ ມຸສາວາທໍ ກເຖສີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໓໙໓.

‘‘ຕິຏ຺ຐາຫີຕິ ມຍາ ວຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ຄຈ຺ຉສິ ປມ຺ມຸໂຂ;

ອຏ຺ຐິໂຕ ຕ຺ວໍ ຐິໂຕມ຺ຫີຕິ, ລປສິ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນິ;

ອິທໍ ເຕ ສມຓາຍຸຕ຺ຕໍ, ອສິຎ຺ຈ ເມ ມຎ຺ຎສິ ກງ຺ກປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສມຓ, ຕິຏ຺ຐາຫິ ອິຕິ ວຈນໍ ມຍາ ວຸຕ຺ໂຕ ໂສ ຕ຺ວໍ ປມ຺ມຸໂຂ ປຣມ຺ມຸໂຂ ຫຸຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉສິ, ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນິ ອຏ຺ຐິໂຕ ສມາໂນ ຕ຺ວໍ ຐິໂຕ ອມ຺ຫິ ອິຕິ ລປສິ, ອສິຎ຺ຈ ເມ ກງ຺ກປຕ຺ຕໍ ມຎ຺ຎສີຕິ.

ຕໂຕ ເທວຕາ ຄາຖາທ຺ວຍມາຫ –

໓໙໔.

‘‘ຐິໂຕຫມສ຺ມີ ສຘມ຺ເມສຸ ຣາຊ, ນ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ປຣິວຕ຺ຕຍາມິ;

ໂຈຣຎ຺ຈ ໂລເກ ອຐິຕໍ ວທນ຺ຕິ;

ອາປາຍິກໍ ເນຣຍິກໍ ອິໂຕ ຈຸຕໍ.

໓໙໕.

‘‘ສເຈ ຕ຺ວໍ ສທ຺ທຫສິ ຣາຊ, ສຸຕໍ ຄຓ຺ຫາຫິ ຂຕ຺ຕິຍ;

ເຕນ ຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕ຺ວານ, ເອວໍ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຘມ຺ເມສູຕິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ສເກສຸ ທສສຸ ກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ເມສຸ ຐິໂຕ ອສ຺ມິ ຠວາມິ. ນ ນາມໂຄຕ຺ຕນ຺ຕິ ຕ຺ວໍ ປຸພ຺ເພ ທຫຣກາເລ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ປິຕຣິ ກາລກເຕ ພາຣາຓສິໍ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຣາຊາ ຊາໂຕ, ຕໍ ນາມໍ ຊຫິຕ຺ວາ ໂປຣິສາໂທ ຫຸຕ຺ວາ ອິທານິ ກມ຺ມາສປາໂທ ຊາໂຕ, ຂຕ຺ຕິຍກຸເລ ຊາໂຕປິ ອຠກ຺ຂໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຍສ຺ມາ ຠກ຺ເຂສິ, ຕສ຺ມາ ອຕ຺ຕໂນ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ຍຖາ ປຣິວຕ຺ເຕສິ, ຕຖາ ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ນ ປຣິວຕ຺ຕຍາມິ. ໂຈຣຎ຺ຈາຕິ ໂລເກ ໂຈຣຎ຺ຈ ທສກຸສລກມ຺ມປເຖສຸ ອຐິຕໍ ນາມ ວທນ຺ຕິ. ອິໂຕ ຈຸຕນ຺ຕິ ອິໂຕ ຈຸຕໍ ຫຸຕ຺ວາ ອປາເຍ ນິຣເຍ ປຕິຏ຺ຐິຕໍ. ຂຕ຺ຕິຍ, ຠູມິປາລ ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ມມ ວຈນໍ ສເຈ ສທ຺ທຫສິ, ສຸຕໂສມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ເຕນ ສຸຕໂສເມນ ຍຎ຺ຎໍ ຍຊິຕ຺ວານ ເອວໍ ສຄ຺ຄໍ ຄມິສ຺ສສິ. ໂຠ, ໂປຣິສາທ ມຸສາວາທິ ຕຍາ ມຍ຺ຫໍ ‘‘ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ຣາຊາໂນ ອາເນຕ຺ວາ ພຫິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຕໍ, ອິທານິ ເຍ ວາ ເຕ ວາ ທຸພ຺ພລຣາຊາໂນ ອາເນສິ, ຊມ຺ພຸທີປຕເລ ເຊຏ຺ຐກໍ ສຸຕໂສມຣາຊານໍ ສເຈ ຕ຺ວໍ ນ ອາເນສ຺ສສິ, ວຈນໍ ເຕ ມຸສາ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ສຸຕໂສມໍ ຄຓ຺ຫາຫີຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ເທວຕາ ປພ຺ພຊິຕເວສໍ ອນ຺ຕຣຘາເປຕ຺ວາ ສເກນ ວຓ຺ເຓນ ອາກາເສ ຕຣຸຓສູຣິໂຍ ວິຍ ຊລມານາ ອຏ຺ຐາສິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຣູປຎ຺ຈ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ກາສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ອາຫ. ອິມສ຺ມິໍ ‘‘ຣຸກ຺ເຂ ນິພ຺ພຕ຺ຕເທວຕາ’’ຕິ. ໂສ ‘‘ທິຏ຺ຐາ ເມ ອຕ຺ຕໂນ, ເທວຕາ’’ຕິ ຕຸສ຺ສິຕ຺ວາ, ‘‘ສາມິ ເທວຣາຊ, ມາ ສຸຕໂສມສ຺ສ ກາຣຓາ ຈິນ຺ຕຍິ, ອຕ຺ຕໂນ ຣຸກ຺ຂໍ ປວິສາ’’ຕິ ອາຫ. ເທວຕາ ຕສ຺ສ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ເສວ ຣຸກ຺ຂໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ສູຣິໂຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ, ຈນ຺ໂທ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ໂປຣິສາໂທ ເວທງ຺ຄກຸສໂລ ນກ຺ຂຕ຺ຕຈາຣໍ ຊານາຕິ. ໂສ ນຠໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ຜຸສ຺ສນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸຕໂສໂມ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ອາຣກ຺ໂຂ ປນສ຺ສ ມຫາ ຠວິສ຺ສຕິ, ສມນ຺ຕາ ຕິໂຍຊນໍ ສກລນຄຣວາສິໂນ ຣກ຺ຂນ຺ຕາ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສໍວິຫິເຕ ອາຣກ຺ເຂ ປຐມຍາເມເຍວ ມິຄາຊິນໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມງ຺ຄລໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ຐສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຣຸຍ຺ຫ ປທຸມປຕ຺ເຕນ ສີສໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ຕສ຺ສ ເຕເຊນ ມຈ຺ຉກຈ຺ຉປາທໂຍ ໂອສກ຺ກິຕ຺ວາ ອຸທກປຣິຍນ຺ເຕ ວຄ຺ຄວຄ຺ຄາ ຫຸຕ຺ວາ ວິຈຣິໍສຸ.

ກຸໂຕ ປນ ລທ຺ໂຘຍໍ ເຕໂຊຕິ? ປຸພ຺ພໂຍຄວເສນ. ໂສ ຫິ ກສປທສພລສ຺ສ ກາເລ ຂີຣສລາກຠຕ຺ຕໍ ປຏ຺ຐເປສິ, ເຕນ ມຫາຖາໂມ ອໂຫສິ. ອຄ຺ຄິສາລຎ຺ຈ ກາເຣຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສີຕວິໂນທນຕ຺ຖໍ ອຄ຺ຄິຎ຺ຈ ທາຣູນິ ຈ ທາຣຸຈ຺ເຉທນວາສິຎ຺ຈ ຜຣສຸຎ຺ຈ ອທາສິ, ເຕນ ເຕຊວາ ອໂຫສິ.

ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ອນ຺ໂຕອຸຍ຺ຍານໍ ຄເຕເຍວ ພລວປຈ຺ຈູສສມເຍ ສມນ຺ຕາ ຕິໂຍຊນໍ ອາຣກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ຣາຊາປິ ປາໂຕວ ຠຸຕ຺ຕປາຕຣາໂສ ອລງ຺ກຕຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘວຣຄໂຕ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ປຣິວຸໂຕ ນຄຣໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ຕທາ ຕກ຺ກສິລໂຕ ນນ຺ໂທ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາໂຍ ອາທາຍ ວີສຕິໂຍນຊສຕໍ ມຄ຺ຄໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ທ຺ວາຣຄາເມ ວສິຕ຺ວາ ສູຣິເຍ ອຸຄ຺ຄເຕ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ໂຕ ຣາຊານໍ ປາຈີນທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ຫຕ຺ຖໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ຊຍາເປສິ. ຣາຊາ ທິສາຈກ຺ຂຸໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຸນ຺ນຕປ຺ປເທເສ ຐິຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປສາຣິຕຫຕ຺ຖໍ ທິສ຺ວາ ຫຕ຺ຖິນາ ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ –

໓໙໖.

‘‘ກິສ຺ມິໍ ນຸ ຣຏ຺ເຐ ຕວ ຊາຕິຠູມິ, ອຖ ເກນ ອຕ຺ເຖນ ອິຘານຸປຕ຺ໂຕ;

ອກ຺ຂາຫິ ເມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ກິມິຈ຺ຉສີ ເທມິ ຕຍຊ຺ຊ ປຕ຺ຖິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕວ ຊາຕິຠູມິ ກິສ຺ມິໍ ຣຏ຺ເຐ ອຕ຺ຖິ ນຸ, ເກນ ອຕ຺ເຖນ ປໂຍຊເນນ ເຫຕຸຠູເຕນ ອິທ ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ໂຠ ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ມຍາ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ໂສ ຕ຺ວໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ເອຕໍ ປໂຍຊນໍ ເມ ມຍ຺ຫໍ ອກ຺ຂາຫິ ກເຖຫິ, ຕຍາ ປຕ຺ຖິຕວຕ຺ຖຸໍ ເຕ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຊ຺ຊ ອິທານິ ທທາມິ, ກິໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອິຈ຺ຉສີຕິ.

ອຖ ນໍ ໂສ ຄາຖມາຫ –

໓໙໗.

‘‘ຄາຖາ ຈຕສ຺ໂສ ຘຣຓີມຫິສ຺ສຣ, ສຸຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ວຣສາຄຣູປມາ;

ຕເວວ ອຕ຺ຖາຍ ອິຘາຄໂຕສ຺ມິ, ສຸໂຓຫິ ຄາຖາ ປຣມຕ຺ຖສໍຫິຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘຣຓີມຫິສ຺ສຣາຕິ ຠູມິປາລ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ກິໍ ຠູຕາ?. ສຸຄມ຺ຠີຣຕ຺ຖາ ວຣສາຄຣູປມາ, ຕເວວ ຕວ ເອວ ອຕ຺ຖາຍ ອິຘ ຐານໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ອສ຺ມິ ຠວາມິ. ສຸໂຓຫີຕິ ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ປຣມຕ຺ຖສໍຫິຕາ ອິມາ ສຕາຣຫາ ຄາຖາໂຍ ສຸໂຓຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ວຕ຺ວາ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ອິມາ ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາໂຍ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ສຸຕວິຕ຺ຕກາ’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເທເສຕຸໍ ອາຄໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ ອາຫ. ຣາຊາ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ຫຸຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ສຸຏ຺ຐຸ ເຕ ອາຄຕໍ, ມຍາ ປນ ນິວຕ຺ຕິຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ອຊ຺ຊ ຜຸສ຺ສນກ຺ຂຕ຺ຕໂຍເຄນ ສີສໍ ນ຺ຫາຍິຕຸໍ ອາຄໂຕມ຺ຫິ, ອຫໍ ປຸນທິວເສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ໂສສ຺ສາມິ, ຕ຺ວໍ ມາ ອຸກ຺ກຓ຺ຐີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອສຸກເຄເຫ ສຍນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຆາສຈ຺ຉາທນໍ ສໍວິທຫຖາ’’ຕິ ອມຈ຺ເຈ ອາຓາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ປາວິສິ. ຕໍ ອຏ຺ຐາຣສຫຕ຺ເຖນ ປາກາເຣນ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ຕໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ຕາ ສມນ຺ຕາ ຫຕ຺ຖິໂນ ປຣິກ຺ຂິປິໍສຸ, ຕໂຕ ອສ຺ສາ, ຕໂຕ ຣຖາ, ຕໂຕ ຘນຸຄ຺ຄຫາ, ຕໂຕ ປຕ຺ຕີຕິ, ສງ຺ຂຸຠິຕມຫາສມຸທ຺ໂທ ວິຍ ອຸນ຺ນາເທນ຺ໂຕ ພລກາໂຍ ອໂຫສິ. ອຖ ຣາຊາ ໂອຬາຣິການິ ອາຠຣຓານິ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ມສ຺ສຸກມ຺ມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ອຸພ຺ພຏ຺ຏິຕສຣີໂຣ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອນ຺ໂຕ ຣາຊວິຠເວນ ນ຺ຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຸທກຄ຺ຄຫຓສາຏເກນ ນິວາເສຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖສ຺ສ ທຸສ຺ສຄນ຺ຘມາລາລງ຺ກາເຣ ອຸປນຍິໍສຸ. ໂປຣິສາໂທ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຣາຊາ ອລງ຺ກຕກາເລ ຠາຣິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ສລ຺ລຫຸກກາເລເຍວ ນໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ນທນ຺ໂຕ ວຄ຺ຄນ຺ໂຕ ອຸທເກ ມຈ຺ຉໍ ອາລຸເຬນ຺ໂຕ ວິຊ຺ຊຸລຕາ ວິຍ ມຕ຺ຖເກ ຂຄ຺ຄໍ ປຣິພ຺ຠເມນ຺ໂຕ ‘‘ອຫໍ ອເຣ ມນຸສ຺ສໂຈໂຣ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ ນາມໍ ສາເວຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸລິໍ ນລາເຏ ຐເປຕ຺ວາ ອຸທກາ ອຸຕ຺ຕຣິ. ຕສ຺ສ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາວ ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ຫຕ຺ຖີຫິ, ອສ຺ສາໂຣຫາ ອສ຺ເສຫິ, ຣຖາໂຣຫາ ຣເຖຫິ ຠສ຺ສິໍສຸ. ພລກາໂຍ ຄຫິຕຄຫິຕານິ ອາວຸຘານິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ອຸເຣນ ຠູມິຍໍ ນິປຊ຺ຊິ.

ໂປຣິສາໂທ ສຸຕໂສມໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິ, ເສສຣາຊາໂນ ປາເທ ຄເຫຕ຺ວາ ອໂຘສີສເກ ກຕ຺ວາ ປຓ຺ຫິຍາ ສີສໍ ປຫຣນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ. ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ປນ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ໂອນໂຕ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຂນ຺ເຘ ນິສີທາເປສິ. ໂສ ‘‘ທ຺ວາເຣນ ຄມນໍ ປປຎ຺ໂຈ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສມ຺ມຸຂຏ຺ຐາເນເຍວ ອຏ຺ຐາຣສຫຕ຺ຖໍ ປາກາຣໍ ລງ຺ຆິຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຄລິຕມທມຕ຺ຕວາຣຓກຸມ຺ເຠ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຕກູຏານິ ປາເຕນ຺ໂຕ ວິຍ ວາຕຊວານໍ ອສ຺ສຕຣານໍ ປິຏ຺ເຐ ອກ຺ກມນ຺ໂຕ ປາເຕຕ຺ວາ ຣຖຘຸຣຣຖສີເສສຸ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ຠມິກໍ ຠມນ຺ໂຕ ວິຍ ນີລຜລການິ ນິຄ຺ໂຣຘປຕ຺ຕານິ ມທ຺ທນ຺ໂຕ ວິຍ ເອກເວເຄເນວ ຕິໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ມຄ຺ຄໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ໂກຈິ ສຸຕໂສມສ຺ສຕ຺ຖາຍ ປຈ຺ຉໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ’’ຕິ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ກຎ຺ຈິ ອທິຕ຺ວາ ສຓິກໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຸຕໂສມສ຺ສ ເກເສຫິ ອຸທກພິນ຺ທູນິ ອຕ຺ຕໂນ ອຸເຣ ປຕິຕານິ ທິສ຺ວາ ‘‘ມຣຓສ຺ສ ອຠາຍນ຺ໂຕ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ສຸຕໂສໂມປິ ມຣຓຠເຍນ ໂຣທຕິ ມຎ຺ເຎ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໓໙໘.

‘‘ນ ເວ ຣຸທນ຺ຕິ ມຕິມນ຺ໂຕ ສປຎ຺ຎາ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ເຍ ພຫຸຐານຈິນ຺ຕິໂນ;

ທີປຎ຺ຫິ ເອຕໍ ປຣມໍ ນຣານໍ, ຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ໂສກນຸທາ ຠວນ຺ຕິ.

໓໙໙.

‘‘ອຕ຺ຕານໍ ຎາຕີ ອຸທາຫຸ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ, ຘຎ຺ຎໍ ຘນໍ ຣຊຕໍ ຊາຕຣູປໍ;

ກິເມວ ຕ຺ວໍ ສຸຕໂສມານຸຕປ຺ເປ, ໂກຣພ຺ຍເສຏ຺ຐ ວຈນໍ ສຸໂຓມ ເຕຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ, ໂຠ ສຸຕໂສມ ມຫາຣາຊ, ເຍ ປຓ຺ຑິຕາ ກິໍ ຠູຕາ? ມຕິມນ຺ໂຕ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ກາຣຓາກາຣຓໍ ຊານນປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ, ສປ຺ປຎ຺ຎາ ວິຈຣຓປຎ຺ຎາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ, ພຫຸສ຺ສຸຕາ ພຫຸສ຺ສຸຕຘຣາ ພຫຸຏ຺ຐານຈິນ຺ຕິໂນ ພຫຸກາຣຓຈິນ຺ຕນສີລາ, ເຕ ປຓ຺ຑິຕາ ມຣຓຠເຍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ສຕິ ຠີຕາ ຫຸຕ຺ວາ ເວ ເອກນ຺ເຕນ ນ ຣຸທນ຺ຕິ ນ ປຣິເທວນ຺ຕິ. ທີປໍ ຫີຕິ, ໂຠ ສຸຕໂສມ ມຫາຣາຊ ຫິ ກສ຺ມາ ປນ ວທາມິ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ຠິນ຺ນນາວານໍ ວາຓິຊການໍ ຊນານໍ ປຕິຏ຺ຐາຠູຕໍ ມຫາທີປໍ ອິວ, ເອວມ຺ປິ ຕຖາ ເອຕໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ອປ຺ປຏິສຣຓານໍ ນຣານໍ ປຣມໍ. ຍໍ ເຍນ ກາຣເຓນ ເຍ ປຓ຺ຑິຕາ ໂສກີນໍ ຊນານໍ ໂສກນຸທາ ຠວນ຺ຕິ, ໂຠ ສຸຕໂສມ ມຫາຣາຊ, ຕ຺ວໍ ມຣຓຠເຍນ ປຣິເທວີຕິ ມຎ຺ເຎ ມຎ຺ຎາມິ. ອຕ຺ຕານນ຺ຕິ, ໂຠ ສຸຕໂສມ ມຫາຣາຊ, ອຕ຺ຕເຫຕຸ ອຸທາຫຸ ຎາຕິເຫຕຸ ປຸຕ຺ຕທາຣເຫຕຸ ອຸທາຫຸ ຘຎ຺ຎຘນຣຊຕຊາຕຣູປເຫຕຸ ກິເມວ ຕ຺ວໍ ກິເມວ ຘມ຺ມຊາຕໍ ຕ຺ວໍ ອນຸຕປ຺ເປ ອນຸຕປ຺ເປຍ຺ຍາສິ. ໂກຣພ຺ຍເສຏ຺ຐ ກຸຣຸຣຏ຺ຐວາສີນໍ ເສຏ຺ຐ ອຸຕ຺ຕມ, ໂຠ ມຫາຣາຊ, ເອຕໍ ຕວ ວຈນໍ ສຸໂຓມາຕິ.

ສຸຕໂສໂມ ອາຫ –

໔໐໐.

‘‘ເນວາຫມຕ຺ຕານມນຸຕ຺ຖຸນາມິ, ນ ປຸຕ຺ຕທາຣໍ ນ ຘນໍ ນ ຣຏ຺ຐໍ;

ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ ຈຣິໂຕ ປຸຣາໂຓ, ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສານຸຕປ຺ເປ.

໔໐໑.

‘‘ກໂຕ ມຍາ ສງ຺ຄໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ, ຣຏ຺ເຐ ສເກ ອິສ຺ສຣິເຍ ຐິເຕນ;

ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສປ຺ປທາຍ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາວຊິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເນວາຫມຕ຺ຕານມນຸຕ຺ຖຸນາມີຕິ ອຫໍ ຕາວ ອຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ເນວ ໂຣທາມິ ນ ໂສຈາມິ, ອິເມສມ຺ປິ ປຸຕ຺ຕາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ນ ໂຣທາມິ ນ ໂສຈາມິ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ສຕໍ ປຓ຺ຑິຕານໍ ຈຣິໂຕ ປຸຣາຓຘມ຺ໂມ ອຕ຺ຖິ, ຍໍ ສງ຺ຄຣໍ ກຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອນຸຕປ຺ປນໍ ນາມ, ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຫໍ ອນຸໂສຈາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີຕິ ສຈ຺ຈໍ ອນຸຣກ຺ຂນ຺ໂຕ. ໂສ ຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕກ຺ກສິລໂຕ ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາໂຍ ອາທາຍ ອາຄໂຕ, ຕສ຺ສາຫໍ ອາຄນ຺ຕຸກວຕ຺ຕໍ ກາເຣຕ຺ວາ ‘‘ນ຺ຫຕ຺ວາ ອາຄໂຕ ສຸຓິສ຺ສາມິ, ຍາວ ມມາຄມນາ ອາຄເມຫີ’’ຕິ ສງ຺ຄຣໍ ກຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ຕ຺ວໍ ຕາ ຄາຖາໂຍ ໂສຕຸໍ ອທຕ຺ວາວ ມໍ ຄຓ຺ຫິ. ສເຈ ມໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ, ຕໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາວຊິສ຺ສາມີຕິ ວທຕິ.

ອຖ ນໍ ໂປຣິສາໂທ ອາຫ –

໔໐໑.

‘‘ເນວາຫເມຕໍ ອຠິສທ຺ທຫາມິ, ສຸຂີ ນໂຣ ມຈ຺ຈຸມຸຂາ ປມຸຕ຺ໂຕ;

ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ປຸນຣາວເຊຍ຺ຍ, ໂກຣພ຺ຍເສຏ຺ຐ ນ ຫິ ມໍ ອຸເປສິ.

໔໐໓.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕ ຕຸວໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຫຕ຺ຖາ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກໍ ມນ຺ທິຣໍ ກາມກາມີ;

ມຘຸຣໍ ປິຍໍ ຊີວິຕໍ ລທ຺ຘ ຣາຊ, ກຸໂຕ ຕຸວໍ ເອຫິສິ ເມ ສກາສ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸຂີຕິ ສຸຂປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ. ມຈ຺ຈຸມຸຂາ ປມຸຕ຺ໂຕຕິ ມາທິສສ຺ສ ໂຈຣສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ຕຕາຍ ມຣຓມຸຂາ ມຸຕ຺ໂຕ ນາມ ຫຸຕ຺ວາ ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ປຸນຣາວເຊຍ຺ຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຫໍ ເອຕໍ ວຈນໍ ເນວ ອຠິສທ຺ທຫາມິ, ໂກຣພ຺ຍເສຏ຺ຐ ຕ຺ວໍ ມມ ສນ຺ຕິກໍ ນ ຫິ ອຸເປສິ. ມຸຕ຺ໂຕຕິ ສຸຕໂສມ ຕຸວໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ໂຕ. ສກໍ ມນ຺ທິຣນ຺ຕິ ຣາຊຘານິເຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ. ກາມກາມີຕິ ກາມໍ ກາມຍມາໂນ. ລທ຺ຘາຕິ ອຕິວິຍ ປິຍໍ ຊີວິຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕຸວໍ ເມ ມມ ສນ຺ຕິເກ ກຸໂຕ ເກນ ນາມ ກາຣເຓນ ເອຫິສິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສີໂຫ ວິຍ ອສມ຺ຠິໂຕ ອາຫ –

໔໐໔.

‘‘ມຕໍ ວເຣຍ຺ຍ ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ, ນ ຊີວິຕໍ ຄຣຫິໂຕ ປາປຘມ຺ໂມ;

ນ ຫິ ຕໍ ນຣໍ ຕາຍຕິ ທຸຄ຺ຄຕີຫິ, ຍສ຺ສາປິ ເຫຕຸ ອລິກໍ ຠເຓຍ຺ຍ.

໔໐໕.

‘‘ສເຈປິ ວາໂຕ ຄິຣິມາວເຫຍ຺ຍ, ຈນ຺ໂທ ຈ ສູຣິໂຍ ຈ ຉມາ ປເຕຍ຺ຍຸໍ;

ສພ຺ພາ ຈ ນຊ຺ໂຊ ປຏິໂສຕໍ ວເຊຍ຺ຍຸໍ, ນ ຕ຺ເວວຫໍ ຣາຊ ມຸສາ ຠເຓຍ຺ຍໍ.

໔໐໖.

‘‘ນຠໍ ຜເລຍ຺ຍ ອຸທຘີປິ ສຸສ຺ເສ, ສໍວຕ຺ຕເຍ ຠູຕຘຣາ ວສຸນ຺ຘຣາ;

ສິລຸຈ຺ຈໂຍ ເມຣຸ ສມູລມຸປ຺ປເຕ, ນ ຕ຺ເວວຫໍ ຣາຊ ມຸສາ ຠເຓຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ມຕໍ ວເຣຍ຺ຍາຕິ ໂປຣິສາທ ໂຍ ນໂຣ ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ຊີວິຕເຫຕຸ ອຓຸມຕ຺ຕມ຺ປິ ປາປໍ ນ ກໂຣຕິ, ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ຫຸຕ຺ວາ ວເຣຍ຺ຍ ຕໍ ມຣຓໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຣຫິໂຕ ປາປຘມ຺ໂມ ຕໍ ຊີວິຕໍ ນ ເສຍ຺ໂຍ, ທຸສ຺ສີໂລ ປຸຄ຺ຄໂລ ຍສ຺ສາປິ ເຫຕຸ ອຕ຺ຕາທິໂນປິ ເຫຕຸ ອລິກໍ ວຈນໍ ຠເຓຍ຺ຍ, ຕໍ ນຣໍ ເອວຣູປໍ ທຸຄ຺ຄຕີຫິ ຕໍ ອລິກໍ ນ ຕາຍເຕ. ສເຈປິ ວາໂຕ ຄິຣິມາວເຫຍ຺ຍາຕິ, ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາຈຣິຍກຸເລ ສິກ຺ຂິໂຕ ເອວຣູໂປ ສຫາຍໂກ ຫຸຕ຺ວາ ອຫໍ ຊີວິຕເຫຕຸ ມຸສາ ນ ກເຖມິ, ກິໍ ນ ສທ຺ທຫສິ. ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາທິເຠໂທ ວາໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍ ມຫນ຺ຕໍ ຄິຣິໍ ຕູລປິຈຸໍ ວິຍ ອາກາເສ ອາວເຫຍ຺ຍ, ຈນ຺ໂທ ຈ ສູຣິໂຍ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ວິມາເນນ ສທ຺ຘິໍ ຉມາ ປຖວິຍໍ ປເຕຍ຺ຍຸໍ, ສພ຺ພາປິ ນຊ຺ໂຊ ປຕິໂສຕໍ ວເຊຍ຺ຍຸໍ, ໂຠ ໂປຣິສາທ, ເອວຣູປໍ ວຈນໍ ສເຈ ຠເຓຍ຺ຍ, ຕໍ ສທ຺ທຫິຕພ຺ພໍ, ອຫໍ ມຸສາ ຠເຓຍ຺ຍໍ ອິຕິ ວຈນໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ຊເນຫິ ວຸຕ຺ຕໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຕໍ ສທ຺ທຫິຕພ຺ພໍ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕປິ ໂສ ນ ສທ຺ທຫິເຍວ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ມຍ຺ຫໍ ນ ສທ຺ທຫຕິ, ສປເຖນປິ ນໍ ສທ຺ທຫາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ຂນ຺ຘໂຕ ຕາວ ມໍ ໂອຕາເຣຫິ, ສປຖໍ ກຕ຺ວາ ຕໍ ສທ຺ທຫາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ເຕນ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ຐປິໂຕ ສປຖໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໐໗.

‘‘ອສິຎ຺ຈ ສຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປຣາມສາມິ, ສປຖມ຺ປິ ເຕ ສມ຺ມ ອຫໍ ກໂຣມິ;

ຕຍາ ປມຸຕ຺ໂຕ ອນໂຓ ຠວິຕ຺ວາ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາວຊິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ສເຈ ອິຈ຺ຉສິ, ເອວຣູເປຫິ ອາວຸເຘຫິ ສໍວິຫິຕາຣກ຺ເຂ ຂຕ຺ຕິຍກຸເລ ເມ ນິພ຺ພຕ຺ຕິ ນາມ ມາ ໂຫຕູຕິ ອສິຎ຺ຈ ສຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປຣາມສາມິ. ສເຈ ອຎ຺ເຎຫິ ຣາຊູຫິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ອຎ຺ຎໍ ວາ ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕໍ ສປຖມ຺ປິ ເຕ, ສມ຺ມ, ອຫໍ ກໂຣມິ. ຍຖາຫໍ ຕຍາ ປມຸຕ຺ໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອນໂຓ ຫຸຕ຺ວາ ສຈ຺ຈມນຸຣກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຸນຣາຄມິສ຺ສາມີຕິ.

ຕໂຕ ໂປຣິສາໂທ ‘‘ອຍໍ ສຸຕໂສໂມ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ສປຖໍ ກໂຣຕິ, ກິໍ ເມ ອິມິນາ, ເອສ ເອຕຸ ວາ ມາ ວາ, ອຫມ຺ປິ ຂຕ຺ຕິຍຣາຊາ, ມເມວ ພາຫຸໂລຫິຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເທວຕາຍ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ອຍໍ ອຕິວິຍ ກິລມຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ –

໔໐໘.

‘‘ໂຍ ເຕ ກໂຕ ສງ຺ຄໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ, ຣຏ຺ເຐ ສເກ ອິສ຺ສຣິເຍ ຐິເຕນ;

ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສປ຺ປທາຍ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາວຊສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຸນຣາວຊສ຺ສູຕິ ປຸນ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ປາໂຕວາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໐໙.

‘‘ໂຍ ເມ ກໂຕ ສງ຺ຄໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ, ຣຏ຺ເຐ ສເກ ອິສ຺ສຣິເຍ ຐິເຕນ;

ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສປ຺ປທາຍ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາວຊິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ນໍ ໂປຣິສາໂທ, ‘‘ມຫາຣາຊ, ຕຸມ຺ເຫ ຂຕ຺ຕິເຍຫິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ສປຖໍ ກຣິຕ຺ຖ, ຕໍ ອນຸສ຺ສເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ຕ຺ວໍ ມໍ ທຫຣກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຊານາສິ, ຫາເສນປິ ເມ ມຸສາ ນ ກຖິຕປຸພ຺ພາ, ໂສຫໍ ອິທານິ ຣຊ຺ເຊ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ຘມ຺ມາຘມ຺ມໍ ຊານນ຺ໂຕ ກິໍ ມຸສາ ກເຖສ຺ສາມິ, ສທ຺ທຫສິ ມຍ຺ຫໍ, ອຫໍ ເຕ ສ຺ເວ ພລິກມ຺ມໍ ປາປຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສທ຺ທຫາປິໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ຄຈ຺ຉ, ມຫາຣາຊ, ຕຸມ຺ເຫສຸ ອນາຄເຕສຸ ພລິກມ຺ມໍ ນ ຠວິສ຺ສຕິ, ເທວຕາປິ ຕຸມ຺ເຫຫິ ວິນາ ນ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕິ, ມາ ເມ ພລິກມ຺ມສ຺ສ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກຣິຕ຺ຖາ’’ຕິ ມຫາສຕ຺ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ໂສ ຣາຫຸມຸຂາ ມຸຕ຺ຕຈນ຺ໂທ ວິຍ ນາຄພໂລ ຖາມສມ຺ປນ຺ໂນ ຂິປ຺ປເມວ ນຄຣໍ ສມ຺ປາປຸຓິ. ເສນາປິສ຺ສ ‘‘ສຸຕໂສໂມ ຣາຊາ ປຓ຺ຑິໂຕ ມຘຸຣຘມ຺ມກຖິໂກ ເອກໍ ທ຺ເວ ກຖາ ກເຖຕຸໍ ລຠນ຺ໂຕ ໂປຣິສາທໍ ທເມຕ຺ວາ ສີຫມຸຂາ ມຸຕ຺ຕມຕ຺ຕວາຣໂຓ ວິຍ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ‘ອິເມ ຣາຊານໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ທຕ຺ວາ ອາຄຕາ’ຕິ ມຫາຊໂນ ຄຣຫິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ພຫິນຄເຣເຍວ ຂນ຺ຘາວາຣໍ ກຕ຺ວາ ຐິຕາ ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ກຈ຺ຈິ, ມຫາຣາຊ, ໂປຣິສາເທນ ກິລມິໂຕ’’ຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ໂປຣິສາເທນ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາປິຕູຫິປິ ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ, ຕຖາຣູໂປ ນາມ ຈຓ຺ໂຑ ສາຫສິໂກ ໂປຣິສາໂທ ມມ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ມໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຣາຊານໍ ອລງ຺ກຣິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິກ຺ຂນ຺ຘໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປາວິສິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ສພ຺ເພ ນາຄຣາ ຕຸສ຺ສິໍສຸ.

ໂສປິ ຘມ຺ມຄຣຸຕາຍ ຘມ຺ມໂສຓ຺ຑຕາຍ ມາຕາປິຕໂຣ ອທິສ຺ວາວ ‘‘ປຈ຺ຉາປິ ເນ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຣາຊນິເວສນໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣາຊາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ມສ຺ສຸກມ຺ມາທີນິສ຺ສ ອາຓາເປຕ຺ວາ ຕໍ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສຸໍ ນ຺ຫາຕານຸລິຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຖາລງ຺ກາຣປຏິມຓ຺ຑິຕໍ ກຕ຺ວາ ອາເນຕ຺ວາ ທສ຺ສິຕກາເລ ສຍໍ ປຈ຺ຉາ ນ຺ຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ໂຠຊນໍ ທາເປຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ຠຸຕ຺ເຕ ສຍໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕໍ ມຫາຣເຫ ປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ຘມ຺ມຄຣຸກຕາຍ ອສ຺ສ ຄນ຺ຘມາລາທີຫິ ປູຊໍ ກຕ຺ວາ ສຍໍ ນີເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ມຍ຺ຫໍ ອາຠຕາ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ສຸໂຓມ ອາຈຣິຍາ’’ຕິ ຍາຈິ. ຕມຕ຺ຖໍ ທີເປນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ຄາຖມາຫ –

໔໑໐.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕ ຈ ໂສ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຫຕ຺ຖາ, ຄນ຺ຕ຺ວານ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ;

ສຸໂຓມິ ຄາຖາໂຍ ສຕາຣຫາໂຍ, ຍາ ເມ ສຸຕາ ອສ຺ສຸ ຫິຕາຍ ພ຺ຣຫ຺ເມ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອຕທໂວຈາຕິ ເອຕໍ ອໂວຈ.

ອຖ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂພຘິສຕ຺ເຕນ ຍາຈິຕກາເລ ຄນ຺ເຘຫິ ຫຕ຺ເຖ ອຸພ຺ພຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປສິພ຺ພກາ ມໂນຣມໍ ໂປຕ຺ຖກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ມຫາຣາຊ, ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ຣາຄມທາທິນິມ຺ມທນາ ອມຕມຫານິພ຺ພານສມ຺ປາປິກາ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາໂຍ ສຸໂຓຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ໂປຕ຺ຖກໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໑໑.

‘‘ສກິເທວ ສຸຕໂສມ, ສພ຺ຠິ ໂຫຕິ ສມາຄໂມ;

ສາ ນໍ ສງ຺ຄຕິ ປາເລຕິ, ນາສພ຺ຠິ ພຫຸ ສງ຺ຄໂມ.

໔໑໒.

‘‘ສພ຺ຠິເຣວ ສມາເສຖ, ສພ຺ຠິ ກຸພ຺ເພຖ ສນ຺ຖວໍ;

ສຕໍ ສທ຺ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ, ເສຍ຺ໂຍ ໂຫຕິ ນ ປາປິໂຍ.

໔໑໓.

‘‘ຊີຣນ຺ຕິ ເວ ຣາຊຣຖາ ສຸຈິຕ຺ຕາ, ອໂຖ ສຣີຣມ຺ປິ ຊຣໍ ອຸເປຕິ;

ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ ນ ຊຣໍ ອຸເປຕິ, ສນ຺ໂຕ ຫເວ ສພ຺ຠິ ປເວທຍນ຺ຕິ.

໔໑໔.

‘‘ນຠຎ຺ຈ ທູເຣ ປຖວີ ຈ ທູເຣ, ປາຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສ ຕທາຫຸ ທູເຣ;

ຕໂຕ ຫເວ ທູຣຕຣໍ ວທນ຺ຕິ, ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ ອສຕຎ຺ຈ ຣາຊາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສກິເທວາຕິ ເອກວາຣເມວ. ສພ຺ຠີຕິ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ. ສາ ນນ຺ຕິ ສາ ສພ຺ຠິ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ສງ຺ຄຕິ ສມາຄໂມ ເອກວາຣໍ ປວຕ຺ໂຕປິ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ປາເລຕິ ຣກ຺ຂຕິ. ນາສພ຺ຠີຕິ ອສປ຺ປຸຣິເສຫິ ປນ ພຫຸ ສຸຈິຣມ຺ປິ ກໂຕ ສງ຺ຄໂມ ເອກຏ຺ຐາເນ ນິວາໂສ ນ ປາເລຕິ, ນ ຖາວໂຣ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມາເສຖາຕິ ສທ຺ຘິໍ ນິສີເທຍ຺ຍ, ສພ຺ເພປິ ອິຣິຍາປເຖ ປຓ຺ຑິເຕເຫວ ສທ຺ຘິໍ ປວຕ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສນ຺ຖວນ຺ຕິ ມິຕ຺ຕສນ຺ຖວໍ. ສຕໍ ສທ຺ຘມ຺ມນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ສຕ຺ຕຕິໍສໂພຘິປກ຺ຂິຍຘມ຺ມສງ຺ຂາຕໍ ສທ຺ຘມ຺ມໍ. ເສຍ຺ໂຍຕິ ເອຕໍ ຘມ຺ມໍ ຎຕ຺ວາ ວຑ຺ຒິເຍວ ໂຫຕິ, ຫານິ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣາຊຣຖາຕິ ຣາຊູນໍ ອາໂຣຫນີຍຣຖາ. ສຸຈິຕ຺ຕາຕິ ສຸປຣິກມ຺ມກຕາ. ສພ຺ຠິ ປເວທຍນ຺ຕີຕິ ພຸທ຺ຘາທໂຍ ສນ຺ໂຕ ‘‘ສພ຺ຠີ’’ຕິ ສງ຺ຂໍ ຄຕໍ ໂສຠນໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ນິພ຺ພານໍ ປເວເທນ຺ຕິ ໂຖເມນ຺ຕິ, ໂສ ນິພ຺ພານສງ຺ຂາໂຕ ສຕໍ ຘມ຺ໂມ ຊຣໍ ນ ອຸເປຕິ ນ ຊີຣຕິ. ນຠນ຺ຕິ ອາກາໂສ. ທູເຣຕິ ປຖວີ ຫິ ສປ຺ປຕິຏ຺ຐາ ສຄຫຓາ, ອາກາໂສ ນິຣາລມ຺ໂພ ອປ຺ປຕິຏ຺ໂຐ, ອິຕິ ອຸໂຠ ເອເຕ ເອກາພທ຺ຘາປິ ວິສໍໂຍຄຏ຺ເຐນ ອນຸປລິຕ຺ຕຏ຺ເຐນ ຈ ທູເຣ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ປາຣນ຺ຕິ ໂອຣິມຕີຣໂຕ ປຣຕີຣໍ. ຕທາຫູຕິ ຕໍ ອາຫຸ.

ອິຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕນິຍາເມນ ເທເສຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ສປ຺ຜລໍ ວຕ ເມ ອາຄມນ’’ນ຺ຕິ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ອິມາ ຄາຖາ ເນວ ສາວກຠາສິຕາ, ນ ອິສິຠາສິຕາ, ນ ເກນຈິ ຠາສິຕາ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸນາວ ຠາສິຕາ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຄ຺ຆນ຺ຕີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອິມາສໍ ສກລມ຺ປິ ຈກ຺ກວາຬໍ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ສຕ຺ຕຣຕນປຸຓ຺ຓໍ ກຕ຺ວາ ທທມາໂນປິ ເນວ ອນຸຈ຺ຉວິກໍ ກາຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ອຫໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ຕິໂຍຊນສເຕ ກຸຣຸຣຏ຺ເຐ ສຕ຺ຕໂຍຊນິເກ ອິນ຺ທປຕ຺ຖນຄເຣ ຣຊ຺ຊໍ ທາຕຸໍ ປໂຫມິ, ອຕ຺ຖິ ນຸ ຂ຺ວສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕຸໍ ຠາຄ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ອງ຺ຄວິຊ຺ຊານຸຠາເວນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ນາທ຺ທສ. ຕໂຕ ເສນາປຕິຏ຺ຐານາທີນິ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ເອກຄາມໂຠຊກມຕ຺ຕສ຺ສປິ ຠາຄ຺ຍໍ ອທິສ຺ວາ ຘນລາຠສ຺ສ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ໂກຏິຘນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຈຕຸນ຺ນໍເຍວ ກຫາປຓສຫສ຺ສານໍ ຠາຄ຺ຍໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຕເກນ ນໍ ປູເຊສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈຕສ຺ໂສ ສຫສ຺ສຕ຺ຖວິກາ ທາເປຕ຺ວາ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ຕຸມ຺ເຫ ອຎ຺ເຎສໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ອິມາ ຄາຖາ ເທເສຕ຺ວາ ກິຕ຺ຕກໍ ຘນໍ ລຠຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ‘‘ເອເກກາຍ ຄາຖາຍ ສຕໍ ສຕໍ, ມຫາຣາຊ, ເຕເນວ ຕາ ສຕາຣຫາ ນາມ ຊາຕາ’’ຕິ. ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ອາຈຣິຍ, ຕ຺ວໍ ອຕ຺ຕນາ ຄເຫຕ຺ວາ ວິກ຺ເກຍ຺ຍຠຓ຺ຑສ຺ສ ອຄ຺ຆມ຺ປິ ນ ຊານາສິ, ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອເກກາ ຄາຖາ ສຫສ຺ສາຣຫາ ນາມ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໑໕.

‘‘ສຫສ຺ສິຍາ ອິມາ ຄາຖາ, ນຫິມາ ຄາຖາ ສຕາຣຫາ;

ຈຕ຺ຕາຣິ ຕ຺ວໍ ສຫສ຺ສານິ, ຂິປ຺ປໍ ຄຓ຺ຫາຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອິມາ ຄາຖາ ສຫສ຺ສິຍາ ສຫສ຺ສາຣຫາ, ອິມາ ຄາຖາ ສຕາຣຫາ ນ ຫິ ໂຫນ຺ຕຸ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຕ຺ວໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ຂິປ຺ປໍ ຄຓ຺ຫາຕິ.

ອຖສ຺ສ ເອກໍ ສຸຂຍານກໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ໂສຕ຺ຖິນາ ເຄຫໍ ສມ຺ປາເປຖາ’’ຕິ ປຸຣິເສ ອາຓາເປຕ຺ວາ ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ‘‘ສຸຕໂສມຣຎ຺ຎາ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ສຫສ຺ສາຣຫາ ກຕ຺ວາ ປູຊິຕາ ສາຘຸ ສາຘູ’’ຕິ ມຫາສາຘຸກາຣສທ຺ໂທ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ຕໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ‘‘ກິໍ ສທ຺ໂທ ນາເມສາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຍຖາຠູຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຘນໂລຠຕາຍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ກຸຊ຺ຌິໍສຸ. ໂສປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ເຕສໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖສ຺ສ ປິຕາ ‘‘ກຖໍ, ຕາຕ, ເອວຣູປສ຺ສ ສາຫສິກສ຺ສ ໂຈຣສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ໂຕສີ’’ຕິ ປຏິສນ຺ຖາຣມຕ຺ຕມ຺ປິ ອກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຘນໂລຠຕາຍ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຕາຕ, ຕຍາ ຈຕສ຺ໂສ ຄາຖາ ສຸຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ທິນ຺ນານີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຄາຖມາຫ –

໔໑໖.

‘‘ອາສີຕິຍາ ນາວຸຕິຍາ ຈ ຄາຖາ, ສຕາຣຫາ ຈາປິ ຠເວຍ຺ຍ ຄາຖາ;

ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ສຸຕໂສມ ຊານຫິ, ສຫສ຺ສິຍາ ນາມ ກາ ອຕ຺ຖິ ຄາຖາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ຄາຖາ ນາມ, ຕາຕ, ອາສີຕິຍາ ຈ ນາວຸຕິຍາ ຈ ສຕາຣຫາ ຈາປິ ຠເວຍ຺ຍ, ປຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ອຕ຺ຕນາວ ຊານາຫິ, ສຫສ຺ສາຣຫາ ນາມ ຄາຖາ ກາ ກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຕ຺ຖີຕິ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ນາຫໍ, ຕາຕ, ຘເນນ ວຸທ຺ຘິໍ ອິຈ຺ຉາມິ, ສຸເຕນ ປນ ອິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ສຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໑໗.

‘‘ອິຈ຺ຉາມິ ໂວຫໍ ສຸຕວຸທ຺ຘິມຕ຺ຕໂນ, ສນ຺ໂຕຕິ ມໍ ສປ຺ປຸຣິສາ ຠເຊຍ຺ຍຸໍ;

ອຫໍ ສວນ຺ຕີຫິ ມໂຫທຘີວ, ນ ຫິ ຕາຕ ຕປ຺ປາມິ ສຸຠາສິເຕນ.

໔໑໘.

‘‘ອຄ຺ຄິ ຍຖາ ຕິຓກຏ຺ຐໍ ທຫນ຺ໂຕ, ນ ກປ຺ປຕີ ສາຄໂຣວ ນທີຠິ;

ເອວມ຺ປິ ເຕ ປຓ຺ຑິຕາ ຣາຊເສຏ຺ຐ, ສຸຕ຺ວາ ນ ຕປ຺ປນ຺ຕິ ສຸຠາສິເຕນ.

໔໑໙.

‘‘ສກສ຺ສ ທາສສ຺ສ ຍທາ ສຸໂຓມິ, ຄາຖໍ ອຫໍ ອຕ຺ຖວຕິໍ ຊນິນ຺ທ;

ຕເມວ ສກ຺ກຈ຺ຈ ນິສາມຍາມິ, ນ ຫິ ຕາຕ ຘມ຺ເມສຸ ມມຕ຺ຖິ ຕິຕ຺ຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂວຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ‘‘ສນ຺ໂຕ’’ຕິ ເອເຕ ຈ ມໍ ຠເຊຍ຺ຍຸໍ ອິຕິ ອິຈ຺ຉາມິ. ສວນ຺ຕີຫີຕິ ນທີຫິ. ສກສ຺ສາຕິ ຕິຏ຺ຐຕຸ, ນນ຺ທ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ, ຍທາ ອຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ທາສສ຺ສປິ ສນ຺ຕິເກ ສຸໂຓມິ, ຕາຕ, ຘມ຺ເມສຸ ມມ ຕິຕ຺ຕິ ນ ຫິ ອຕ຺ຖີຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ ‘‘ມາ ມໍ, ຕາຕ, ຘນເຫຕຸ ປຣິຠາສສິ, ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ອາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສປຖໍ ກຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ອິທານາຫໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ອິທໍ ເຕ ຣຊ຺ຊໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໒໐.

‘‘ອິທໍ ເຕ ຣຏ຺ຐໍ ສຘນໍ ສໂຍຄ຺ຄໍ, ສກາຍຸຣໍ ສພ຺ພກາມູປປນ຺ນໍ;

ກິໍ ກາມເຫຕຸ ປຣິຠາສສິ ມໍ, ຄຈ຺ຉາມຫໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຎຕ຺ເຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຎຕ຺ເຕຕິ ສນ຺ຕິເກ.

ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ປິຕຸຣຎ຺ໂຎ ຫທຍໍ ອຸຓ຺ຫໍ ອໂຫສິ. ໂສ, ‘‘ຕາຕ ສຸຕໂສມ, ກິໍ ນາເມຕໍ ກເຖສິ, ມຍໍ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ໂຈຣໍ ຄເຫສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໒໑.

‘‘ອຕ຺ຕານຸຣກ຺ຂາຍ ຠວນ຺ຕິ ເຫເຕ, ຫຕ຺ຖາໂຣຫາ ຣຖິກາ ປຕ຺ຕິກາ ຈ;

ອສ຺ສາໂຣຫາ ເຍ ຈ ຘນຸຄ຺ຄຫາເສ, ເສນໍ ປຍຸຎ຺ຊາມ ຫນາມ ສຕ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຫນາມາຕິ ສເຈ ເອວໍ ປໂຍຊິຕາ ເສນາ ຕໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ອຖ ນໍ ສກລຣຏ຺ຐວາສິໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫນາມ ສຕ຺ຕຸໍ, ມາເຣມ ຕໍ ອມ຺ຫາກໍ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອຖ ນໍ ມາຕາປິຕໂຣ ອສ຺ສຸປຸຓ຺ຓມຸຂາ ໂຣທມານາ ວິລປນ຺ຕາ, ‘‘ຕາຕ, ມາ ຄຈ຺ຉ, ຄນ຺ຕຸໍ ນ ລພ຺ຠາ’’ຕິ ຍາຈິໍສຸ. ໂສຬສສຫສ຺ສາ ນາຏກິຕ຺ຖິໂຍປິ ເສສປຣິຊໂນປິ ‘‘ອມ຺ເຫ ອນາເຖ ກຕ຺ວາ ກຸຫິໍ ຄຈ຺ຉສິ, ເທວາ’’ຕິ ປຣິເທວິໍສຸ. ສກລນຄເຣ ໂກຈິ ສກຠາເວນ ສຓ຺ຐາຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ‘‘ສຸຕໂສໂມ ໂປຣິສາທສ຺ສ ກິຣ ປຏິຎ຺ຎໍ ທຕ຺ວາ ອາຄໂຕ, ອິທານິ ຈຕສ຺ໂສ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ປຸນປິ ກິຣ ໂຈຣສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສກລນຄຣໍ ເອກໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ໂສປິ ມາຕາປິຕູນໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໒໒.

‘‘ສຸທຸກ຺ກຣໍ ໂປຣິສາໂທ ອກາສິ, ຊີວໍ ຄເຫຕ຺ວານ ອວສ຺ສຊີ ມໍ;

ຕໍ ຕາທິສໍ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ສຣນ຺ໂຕ, ທຸພ຺ເຠ ອຫໍ ຕສ຺ສ ກຖໍ ຊນິນ຺ທາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຊີວໍ ຄເຫຕ຺ວານາຕິ ຊີວຄ຺ຄາຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ. ຕໍ ຕາທິສນ຺ຕິ ຕໍ ເຕນ ກຕໍ ຕຖາຣູປໍ. ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈນ຺ຕິ ປຸຣິມໍ ອຸປກາຣໍ. ຊນິນ຺ທາຕິ ປິຕຣໍ ອາລປຕິ.

ໂສ ມາຕາປິຕໂຣ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ, ‘‘ອມ຺ມ ຕາຕາ, ຕຸມ຺ເຫ ມຍ຺ຫໍ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ກຕກລ຺ຍາໂຓ ອຫໍ, ມມ ຉກາມສ຺ສຄ຺ຄິສ຺ສຣິຍໍ ນ ທຸລ຺ລຠ’’ນ຺ຕິ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເສສຊນໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ຕມຕ຺ຖໍ ປກາເສນ຺ໂຕ ສຕ຺ຖາ ອາຫ –

໔໒໓.

‘‘ວນ຺ທິຕ຺ວາ ໂສ ປິຕຣໍ ມາຕຣຎ຺ຈ, ອນຸສາສິຕ຺ວາ ເນຄມຎ຺ຈ ພລຎ຺ຈ;

ສຈ຺ຈວາທີ ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂມາໂນ, ອຄມາສິ ໂສ ຍຕ຺ຖ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂມາໂນຕິ ສຈ຺ຈໍ ອນຸຣກ຺ຂມາໂນ. ອຄມາສີຕິ ຕໍ ຣຕ຺ຕິໍ ນິເວສເນເຍວ ວສິຕ຺ວາ ປຸນທິວເສ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນເວລາຍ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເສສຊນໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ອສ຺ສຸມຸເຂນ ນານປ຺ປກາຣໍ ປຣິເທວນ຺ເຕນ ອິຕ຺ຖາຄາຣາທິນາ ມຫາຊເນນ ອນຸຄໂຕ ນຄຣາ ນິກ຺ຂມ຺ມ ຕໍ ຊນໍ ນິວຕ຺ເຕຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ມຫາມຄ຺ເຄ ທຓ຺ຑເກນ ຕິຣິຍໍ ເລຂໍ ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ມຍິ ສິເນໂຫ ອຕ຺ຖິ, ອິມໍ ມາ ອຕິກ຺ກມິໍສູ’’ຕິ ອາຫ. ມຫາຊໂນ ສີລວໂຕ ເຕຊວນ຺ຕສ຺ສ ອາຓໍ ອຕິກ຺ກມິຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ມຫາສທ຺ເທນ ປຣິເທວມາໂນ ຕໍ ສີຫວິຊມ຺ຠິເຕນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ເອກຣວໍ ຣວນ຺ໂຕ ນຄຣໍ ປາວິສິ. ໂສປິ ອາຄຕມຄ຺ເຄເນວ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄໂຕ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຄມາສິ ໂສ ຍຕ຺ຖ ໂປຣິສາໂທ’’ຕິ.

ຕໂຕ ໂປຣິສາໂທ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ສເຈ ມມ ສຫາໂຍ ສຸຕໂສໂມ ອາຄນ຺ຕຸກາໂມ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ, ອນາຄນ຺ຕຸກາໂມ, ອນາຄຈ຺ຉຕຸ, ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ຍໍ ມຍ຺ຫໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ກໂຣຕຸ, ອິເມ ຣາຊາໂນ ມາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມຘຸຣມໍເສນ ພລິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕກໍ ກຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ຊາເລຕ຺ວາ ‘‘ອງ຺ຄາຣຣາສິ ຕາວ ໂຫຕູ’’ຕິ ຕສ຺ສ ສູເລ ຕຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ນິສິນ຺ນກາເລ ສຸຕໂສໂມ ອາຄໂຕ. ອຖ ນໍ ໂປຣິສາໂທ ທິສ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ເຕ ກຕ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ອາມ ມຫາຣາຊ, ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ຄາຖາ ເມ ສຸຕາ, ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ຈ ສກ຺ກາໂຣ ກໂຕ, ຕສ຺ມາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ກຕໍ ນາມ ໂຫຕີ’’ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໔໒໔.

‘‘ກໂຕ ມຍາ ສງ຺ຄໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ, ຣຏ຺ເຐ ສເກ ອິສ຺ສຣິເຍ ຐິເຕນ;

ຕໍ ສງ຺ຄຣໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສປ຺ປທາຍ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາຄໂຕສ຺ມິ;

ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ຂາທ ມໍ ໂປຣິສາທາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍຊສ຺ສູຕິ ມໍ ມາເຣຕ຺ວາ ເທວຕາຍ ວາ ຍຎ຺ຎໍ ຍຊສ຺ສຸ, ມໍສໍ ວາ ເມ ຂາທາຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂປຣິສາໂທ ‘‘ອຍໍ ຣາຊາ ນ ຠາຍຕິ, ວິຄຕມຣຓຠໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ກເຖຕິ, ກິສ຺ສ ນຸ ໂຂ ເອສ ອານຸຠາໂວ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ອຎ຺ຎໍ ນຕ຺ຖິ, ອຍໍ ‘ກສ຺ສປທສພເລນ ເທສິຕາ ຄາຖາ ເມ ສຸຕາ’ຕິ ວທຕິ, ຕາສໍ ເອເຕນ ອາສຸຠາເວນ ຠວິຕພ຺ພໍ, ອຫມ຺ປິ ຕໍ ກຖາເປຕ຺ວາ ຕາ ຄາຖາໂຍ ໂສສ຺ສາມິ, ເອວໍ ອຫມ຺ປິ ນິພ຺ຠໂຍ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ກຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໒໕.

‘‘ນ ຫາຍເຕ ຂາທິຕໍ ມຍ຺ຫໍ ປຈ຺ຉາ, ຈິຕກາ ອຍໍ ຕາວ ສຘູມິກາວ;

ນິທ຺ຘູມເກ ປຈິຕໍ ສາຘຸປກ຺ກໍ, ສຸໂຓມິ ຄາຖາໂຍ ສຕາຣຫາໂຍ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຂາທິຕນ຺ຕິ ຂາທນໍ. ຕໍ ຂາທນໍ ມຍ຺ຫໍ ປຈ຺ຉາ ວາ ປຸເຣ ວາ ນ ປຣິຫາຍຕິ, ປຈ຺ຉາປິ ຫິ ຕ຺ວໍ ມຍາ ຂາທິຕພ຺ໂພວ. ນິທ຺ຘູມເກ ປຈິຕນ຺ຕິ ນິທ຺ຘູເມ ນິຊ຺ຌາເລ ອຄ຺ຄິມ຺ຫິ ປກ຺ກມໍສໍ ສາຘຸປກ຺ກໍ ນາມ ໂຫຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ໂປຣິສາໂທ ປາປຘມ຺ໂມ, ອິມໍ ໂຖກໍ ນິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ລຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໔໒໖.

‘‘ອຘມ຺ມິໂກ ຕ຺ວໍ ໂປຣິສາທກາສິ, ຣຏ຺ຐາ ຈ ຠຏ຺ໂຐ ອຸທຣສ຺ສ ເຫຕຸ;

ຘມ຺ມຎ຺ຈິມາ ອຠິວທນ຺ຕິ ຄາຖາ, ຘມ຺ໂມ ຈ ອຘມ຺ໂມ ຈ ກຸຫິໍ ສເມຕິ.

໔໒໗.

‘‘ອຘມ຺ມິກສ຺ສ ລຸທ຺ທສ຺ສ, ນິຈ຺ຈໍ ໂລຫິຕປາຓິໂນ;

ນຕ຺ຖິ ສຈ຺ຈໍ ກຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ກິໍ ສຸເຕນ ກຣິສ຺ສສີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມຎ຺ຈິມາຕິ ອິມາ ຈ ຄາຖາ ນວໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອຠິວທນ຺ຕິ. ກຸຫິໍ ສເມຕີຕິ ກຕ຺ຖ ສມາຄຈ຺ຉຕິ. ຘມ຺ໂມ ຫິ ສຸຄຕິໍ ປາເປຕິ ນິພ຺ພານໍ ວາ, ອຘມ຺ໂມ ທຸຄ຺ຄຕິໍ. ກຸໂຕ ຘມ຺ໂມຕິ ວຈີສຈ຺ຈມຕ຺ຕມ຺ປິ ນຕ຺ຖິ, ກຸໂຕ ຘມ຺ໂມ. ກິໍ ສຸເຕນາຕິ ຕ຺ວໍ ເອເຕນ ສຸເຕນ ກິໍ ກຣິສ຺ສສິ, ມຕ຺ຕິກາຠາຊນໍ ວິຍ ຫິ ສີຫວສາຍ ອຠາຊນໍ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມສ຺ສ.

ໂສ ເອວໍ ກຖິເຕປິ ເນວ ກຸຊ຺ຌິ. ກສ຺ມາ? ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ເມຕ຺ຕາຠາວນາຍ ມຫຕ຺ເຕນ. ອຖ ນໍ ‘‘ກິໍ ປນ ສມ຺ມ ສຸຕໂສມ ອຫເມວ ອຘມ຺ມິໂກ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໒໘.

‘‘ໂຍ ມໍສເຫຕຸ ມິຄວໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ໂຍ ວາ ຫເນ ປຸຣິສມຕ຺ຕເຫຕຸ;

ອຸໂຠປິ ເຕ ເປຈ຺ຈ ສມາ ຠວນ຺ຕິ, ກສ຺ມາ ໂນ ອຘມ຺ມິກໍ ພ຺ຣູສິ ມໍ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກສ຺ມາ ໂນຕິ ເຍ ຊມ຺ພຸທີປຕເລ ຣາຊາໂນ ອລງ຺ກຕປຏິຍຕ຺ຕາ ມຫາພລປຣິວາຣາ ຣຖວຣຄຕາ ມິຄວໍ ຈຣນ຺ຕາ ຕິຂິເຓຫິ ສເຣຫິ ມິເຄ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ມາເຣນ຺ຕິ, ເຕ ອວຕ຺ວາ ກສ຺ມາ ຕ຺ວໍ ມຎ຺ເຎວ ອຘມ຺ມິກນ຺ຕິ ວທຕິ. ຍທິ ເຕ ນິທ຺ໂທສາ, ອຫມ຺ປິ ນິທ຺ໂທໂສ ເອວາຕິ ທີເປຕິ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ລທ຺ຘິໍ ຠິນ຺ທນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໒໙.

‘‘ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈ ນ ຂາ ຠກ຺ຂາ, ຂຕ຺ຕິເຍນ ປຊານຕາ;

ອຠກ຺ຂໍ ຣາຊ ຠກ຺ເຂສິ, ຕສ຺ມາ ອຘມ຺ມິໂກ ຕຸວ’’ນ຺ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ຂຕ຺ຕິເຍນ ນາມ ຂຕ຺ຕິຍຘມ຺ມໍ ຊານນ຺ເຕນ ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖິອາທໂຍ ທເສວ ສຕ຺ຕາ ມໍສວເສນ ນ ຂາ ຠກ຺ຂາ ນ ໂຂ ຂາທິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາ. ‘‘ນ ໂຂ’’ຕ຺ເວວ ວາ ປາໂຐ. ອປໂຣ ນໂຍ ຂຕ຺ຕິເຍນ ຂຕ຺ຕິຍຘມ຺ມໍ ຊານນ຺ເຕນ ປຎ຺ຈນເຂສຸ ສຕ຺ເຕສຸ ສສໂກ, ສລ຺ລໂກ, ໂຄຘາ, ກປິ ກຸມ຺ໂມຕິ ອິເມ ປຎ຺ເຈວ ສຕ຺ຕາ ຠກ຺ຂິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກາ, ນ ອຎ຺ເຎ, ຕ຺ວໍ ປນ ອຠກ຺ຂໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ຠກ຺ເຂສິ, ເຕນ ອຘມ຺ມິໂກຕິ.

ອິຕິ ໂສ ນິຄ຺ຄຫໍ ປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ນິສ຺ສຣຓໍ ອທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປາປໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໓໐.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕ ຕຸວໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຫຕ຺ຖາ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກໍ ມນ຺ທິຣໍ ກາມກາມີ;

ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ປຸນຣາຄໂຕສິ, ນ ຂຕ຺ຕຘມ຺ເມ ກຸສໂລສິ ຣາຊາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ນ ຂຕ຺ຕຘມ຺ເມຕິ ຕ຺ວໍ ຂຕ຺ຕິຍຘມ຺ມສງ຺ຂາເຕ ນີຕິສຕ຺ເຖ ນ ກຸສໂລສິ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖານຕ຺ຖໍ ນ ຊານາສິ, ອກາຣເຓເນວ ເຕ ໂລເກ ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ກິຕ຺ຕິ ປຕ຺ຖຏາ, ອຫໍ ປນ ເຕ ປຓ຺ຑິຕຠາວໍ ນ ປສ຺ສາມິ ນ ຊານາມິ, ອຕິພາໂລສີຫິ ວທຕິ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ, ‘‘ສມ຺ມ, ຂຕ຺ຕິຍຘມ຺ເມ ກຸສເລນ ນາມ ມາທິເສເນວ ຠວິຕພ຺ພໍ. ອຫຎ຺ຫິ ຕໍ ຊານາມິ, ນ ປນ ຕທຕ຺ຖາຍ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໓໑.

‘‘ເຍ ຂຕ຺ຕຘມ຺ເມ ກຸສລາ ຠວນ຺ຕິ, ປາເຍນ ເຕ ເນຣຍິກາ ຠວນ຺ຕິ;

ຕສ຺ມາ ອຫໍ ຂຕ຺ຕຘມ຺ມໍ ປຫາຍ, ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ປຸນຣາຄໂຕສ຺ມິ;

ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ຂາທ ມໍ ໂປຣິສາທາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຸສລາຕິ ຕທຕ຺ຖາຍ ປຏິປຊ຺ຊນກຸສລາ. ປາເຍນາຕິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ເນຣຍິກາ. ເຍ ປນ ຕຕ຺ຖ ນ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ, ເຕ ເສສາປາເຍສຸ ນິພ຺ພຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ໂປຣິສາໂທ ອາຫ –

໔໓໒.

‘‘ປາສາທວາສາ ປຖວີຄວາສ຺ສາ, ກາມິຕ຺ຖິໂຍ ກາສິກຈນ຺ທນຎ຺ຈ;

ສພ຺ພໍ ຕຫິໍ ລຠສິ ສາມິຕາຍ, ສຈ຺ເຈນ ກິໍ ປສ຺ສສິ ອານິສໍສ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປາສາທວາສາຕິ, ສມ຺ມ ສຸຕໂສມ, ຕວ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ອນຸຈ຺ຉວິກາ ທິພ຺ພວິມານກປ຺ປາ ຕໂຍ ນິວາສປາສາທາ. ປຖວີຄວາສ຺ສາຕິ ປຖວີ ຈ ຄາໂວ ຈ ອສ຺ສາ ຈ ພຫູ. ກາມິຕ຺ຖິໂຍຕິ ກາມວຕ຺ຖຸຠູຕາ ອິຕ຺ຖິໂຍ. ກາສິກຈນ຺ທນຎ຺ຈາຕິ ກາສິກວຕ຺ຖຎ຺ຈ ໂລຫິຕຈນ຺ທນຎ຺ຈ. ສພ຺ພໍ ຕຫິນ຺ຕິ ເອຕຎ຺ຈ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄໍ ສພ຺ພໍ ຕ຺ວໍ ຕຫິໍ ອຕ຺ຕໂນ ນຄເຣ ສາມິຕາຍ ລຠສິ, ສາມີ ຫຸຕ຺ວາ ຍຖາ ອິຈ຺ຉສິ, ຕຖາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ລຠຕິ, ໂສ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພເມຕໍ ປຫາຍ ສຈ຺ຈານຸຣກ຺ຂີ ອິຘາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສຈ຺ເຈນ ກິໍ ອານິສໍສໍ ປສ຺ສສີຕິ.

ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໓໓.

‘‘ເຍ ເກຈິເມ ອຕ຺ຖິ ຣສາ ປຖພ຺ຍາ, ສຈ຺ຈໍ ເຕສໍ ສາທຸຕຣໍ ຣສານໍ;

ສຈ຺ເຈ ຐິຕາ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈ, ຕຣນ຺ຕິ ຊາຕິມຣຓສ຺ສ ປາຣ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສາທຸຕຣນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ສພ຺ເພປິ ຣສາ ສຕ຺ຕານໍ ສຈ຺ຈກາເລເຍວ ປຓີຕາ ມຘຸຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ສຈ຺ຈໍ ເຕສໍ ສາທຸຕຣໍ ຣສານໍ, ຍສ຺ມາ ວາ ວິຣຕິສຈ຺ຈວຈີສຈ຺ເຈ ຐິຕາ ຊາຕິມຣຓສງ຺ຂາຕສ຺ສ ເຕຠູມກວຏ຺ຏສ຺ສ ປາຣໍ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ຕຣນ຺ຕິ ປາປຸຓນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາປິ ຕໍ ສາທຸຕຣນ຺ຕິ.

ເອວມສ຺ສ ມຫາສຕ຺ໂຕ ສຈ຺ເຈ ອານິສໍສໍ ກເຖສິ. ຕໂຕ ໂປຣິສາໂທ ວິກສິຕປທຸມປຸຓ຺ຓຈນ຺ທສສ຺ສິຣິກເມວສ຺ສ ມຸຂໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ສຸຕໂສໂມ ອງ຺ຄາຣຈິຕກໍ ມຎ຺ຈ ສູລໍ ຕຈ຺ຉນ຺ຕໍ ປສ຺ສຕິ, ຈິຕ຺ຕຸຕ຺ຣາສມຕ຺ຕມ຺ປິສ຺ສ ນຕ຺ຖິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ເອສ ສຕາຣຫຄາຖານໍ ອານຸຠາໂວ, ອຸທາຫຸ ສຈ຺ຈສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ເສວ ວາ ກສ຺ສຈີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ຕາວ ນ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໓໔.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕ ຕຸວໍ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຫຕ຺ຖາ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ສກໍ ມນ຺ທິຣໍ ກາມກາມີ;

ອມິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ປຸນຣາຄໂຕສິ, ນ ຫິ ນູນ ເຕ ມຣຓຠຍໍ ຊນິນ຺ທ;

ອລີນຈິຕ຺ໂຕ ອສິ ສຈ຺ຈວາທີ’’ຕິ.

ມຫາສຕ຺ໂຕປິສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂນ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໓໕.

‘‘ກຕາ ເມ ກລ຺ຍາຓາ ອເນກຣູປາ, ຍຎ຺ຎາ ຍິຏ຺ຐາ ເຍ ວິປຸລາ ປສຕ຺ຖາ;

ວິໂສຘິໂຕ ປຣໂລກສ຺ສ ມຄ຺ໂຄ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ໂກ ມຣຓສ຺ສ ຠາເຍ.

໔໓໖.

‘‘ກຕາ ເມ ກລ຺ຍາຓາ ອເນກຣູປາ, ຍຎ຺ຎາ ຍິຏ຺ຐາ ເຍ ວິປຸລາ ປສຕ຺ຖາ;

ອນານຸຕປ຺ປໍ ປຣໂລກໍ ຄມິສ຺ສໍ, ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ອທ ມໍ ໂປຣິສາທ.

໔໓໗.

‘‘ປິຕາ ຈ ມາຕາ ຈ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ເມ, ຘມ຺ເມນ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ປສຕ຺ຖໍ;

ວິໂສຘິໂຕ ປຣໂລກສ຺ສ ມຄ຺ໂຄ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ໂກ ມຣຓສ຺ສ ຠາເຍ.

໔໓໘.

‘‘ປິຕາ ຈ ມາຕາ ຈ ອຸປຏ຺ຐິຕາ ເມ, ຘມ຺ເມນ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ປສຕ຺ຖໍ;

ອນານຸຕປ຺ປໍ ປຣໂລກໍ ຄມິສ຺ສໍ, ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ອທ ມໍ ໂປຣິສາທ.

໔໓໙.

‘‘ຎາຕີສຸ ມິຕ຺ເຕສຸ ກຕາ ເມ ກາຣາ, ຘມ຺ເມນ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ປສຕ຺ຖໍ;

ວິໂສຘິໂຕ ປຣໂລກສ຺ສ ມຄ຺ໂຄ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ໂກ ມຣຓສ຺ສ ຠາເຍ.

໔໔໐.

‘‘ຎາຕີສຸ ມິຕ຺ເຕສຸ ກຕາ ເມ ກາຣາ, ຘມ຺ເມນ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ປສຕ຺ຖໍ;

ອນານຸຕປ຺ປໍ ປຣໂລກໍ ຄມິສ຺ສໍ, ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ອທ ມໍ ໂປຣິສາທ.

໔໔໑.

‘‘ທິນ຺ນໍ ເມ ທານໍ ພຫຸຘາ ພຫູນໍ, ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈ;

ວິໂສຘິໂຕ ປຣໂລກສ຺ສ ມຄ຺ໂຄ, ຘມ຺ເມ ຐິໂຕ ໂກ ມຣຓສ຺ສ ຠາເຍ.

໔໔໒.

‘‘ທິນ຺ນໍ ເມ ທານໍ ພຫຸຘາ ພຫູນໍ, ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຈ;

ອນານຸຕປ຺ປໍ ປຣໂລກໍ ຄມິສ຺ສໍ, ຍຊສ຺ສຸ ຍຎ຺ຎໍ ອທ ມໍ ໂປຣິສາທາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກລ຺ຍາຓາຕິ ກລ຺ຍາຓກມ຺ມາ. ອເນກຣູປາຕິ ທານາທິວເສນ ອເນກວິຘາ. ຍຎ຺ຎາຕິ ທສວິຘທານວຕ຺ຖຸປຣິຈ຺ຈາຄວເສນ ອຕິວິປຸລາ ປຓ຺ຑິເຕຫິ ປສຕ຺ຖາ ຍຎ຺ຎາປິ ຍິຏ຺ຐາ ປວຕ຺ຕິຕາ. ຘມ຺ເມ ຐິໂຕຕິ ເອວໍ ຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ ມາທິໂສ ໂກ ນາມ ມຣຓສ຺ສ ຠາເຍຍ຺ຍ. ອນານຸຕປ຺ປນ຺ຕິ ອນານຸຕປ຺ປມາໂນ. ຘມ຺ເມນ ເມ ອິສ຺ສຣິຍໍ ປສຕ຺ຖນ຺ຕິ ທສວິຘໍ ຣາຊຘມ຺ມໍ ອໂກເປຕ຺ວາ ຘມ຺ເມເນວ ມຍາ ຣຊ຺ຊໍ ປສາສິຕໍ. ກາຣາຕິ ຎາຕີສຸ ຎາຕິກິຈ຺ຈານິ, ມິຕ຺ເຕສຸ ຈ ມິຕ຺ຕກິຈ຺ຈານິ. ທານນ຺ຕິ ສວຕ຺ຖຸກເຈຕນາ. ພຫຸຘາຕິ ພຫູຫິ ອາກາເຣຫິ. ພຫູນນ຺ຕິ ນ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ, ນ ທສນ຺ນໍ, ສຕສ຺ສປິ ສຫສ຺ສສ຺ສປິ ສຕສຫສ຺ສສ຺ສປິ ທິນ຺ນເມວ. ສນ຺ຕປ຺ປິຕາຕິ ຄຫິຕຄຫິຕຠາຊນານິ ປູເຣຕ຺ວາ ສຸຏ຺ຐຸ ຕປ຺ປິຕາ.

ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂປຣິສາໂທ ‘‘ອຍໍ ສຸຕໂສມມຫາຣາຊາ ສປ຺ປຸຣິໂສ ຎາຓສມ຺ປນ຺ໂນ ມຘຸຣຘມ຺ມກຖິໂກ, ສຈາຫໍ ເອຕໍ ຂາເທຍ຺ຍໍ, ມຸທ຺ຘາ ເມ ສຕ຺ຕຘາ ຜເລຍ຺ຍ, ປຖວີ ວາ ປນ ເມ ວິວຣໍ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠີຕຕສິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ນ ຕ຺ວໍ ມຍາ ຂາທິຕພ຺ພຣູໂປ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໔໓.

‘‘ວິສໍ ປຊານໍ ປຸຣິໂສ ອເທຍ຺ຍ, ອາສີວິສໍ ຊລິຕມຸຄ຺ຄເຕຊໍ;

ມຸທ຺ຘາປິ ຕສ຺ສ ວິຜເລຍ຺ຍ ສຕ຺ຕຘາ, ໂຍ ຕາທິສໍ ສຈ຺ຈວາທິໍ ອເທຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິສນ຺ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ມາຣຓສມຕ຺ຖໍ ຫລາຫລວິສໍ. ຊລິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ວິສເຕເຊນ ຊລິຕໍ ເຕເນວ ອຸຄ຺ຄເຕຊໍ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘໍ ວິຍ ຈຣນ຺ຕໍ ອາສີວິສໍ ວາ ປນ ໂສ ຄີວາຍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ.

ອິຕິ ໂສ ມຫາສຕ຺ຕໍ ‘‘ຫລາຫລວິສສທິໂສ ຕ຺ວໍ, ໂກ ຕໍ ຂາທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖາ ໂສຕຸກາໂມ ຕໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ເຕນ ຘມ຺ມຄາຣວຊນນຕ຺ຖໍ ‘‘ເອວຣູປານໍ ອນວຊ຺ຊຄາຖານໍ ຕ຺ວໍ ອຠາຊນ’’ນ຺ຕິ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ໂຕປິ ‘‘ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ອິມິນາ ສທິໂສ ປຓ຺ຑິໂຕ ນຕ຺ຖິ, ອຍໍ ມມ ຫຕ຺ຖາ ມຸຈ຺ຈິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕາ ຄາຖາ ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ສກ຺ກາຣໍ ກຕ຺ວາ ນລາເຏນ ມຈ຺ຈຸໍ ອາທາຍ ປຸນາຄໂຕ, ອຕິວິຍ ສາຘຸຣູປາ ຄາຖາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ສຸຏ຺ຐຸຕຣໍ ສຎ຺ຊາຕຘມ຺ມສ຺ສວນາທໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ຍາຈນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໔໔.

‘‘ສຸຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ວິຊານນ຺ຕິ, ນຣາ ກລ຺ຍາຓປາປກໍ;

ອປິ ຄາຖາ ສຸຓິຕ຺ວານ, ຘມ຺ເມ ເມ ຣມເຕ ມໂນ’’ຕິ.

ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ – ‘‘ສມ຺ມ ສຸຕໂສມ, ນຣາ ນາມ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ກລ຺ຍາຓມ຺ປິ ປາປກມ຺ປິ ຊານນ຺ຕິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ຕາ ຄາຖາ ສຸຕ຺ວາ ມມປິ ກຸສລກມ຺ມປຖຘມ຺ເມ ມໂນ ຣເມຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ໂສຕຸກາໂມ ທານິ ໂປຣິສາໂທ, ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ເຕນ ຫິ, ສມ຺ມ, ສາຘຸກໍ ສຸຓາຫີ’’ຕິ ຕໍ ໂອຫິຕໂສຕໍ ກຕ຺ວາ ນນ຺ທພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ກຖິຕນິຍາເມເນວ ຄາຖານໍ ຖຸຕິໍ ກຕ຺ວາ ຉສຸ ກາມາວຈຣເທເວສຸ ເອກໂກລາຫລໍ ກຕ຺ວາ ເທວຕາສຸ ສາຘຸກາຣໍ ທທມານາສຸ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ກເຖສິ –

໔໔໕.

‘‘ສກິເທວ ມຫາຣາຊ, ສພ຺ຠິ ໂຫຕິ ສມາຄໂມ;

ສາ ນໍ ສງ຺ຄຕິ ປາເລຕິ, ນາສພ຺ຠິ ພຫຸ ສງ຺ຄໂມ.

໔໔໖.

‘‘ສພ຺ຠິເຣວ ສມາເສຖ, ສພ຺ຠິ ກຸພ຺ເພຖ ສນ຺ຖວໍ;

ສຕໍ ສນ຺ຘມ຺ມມຎ຺ຎາຍ, ເສຍ຺ໂຍ ໂຫຕິ ນ ປາປິໂຍ.

໔໔໗.

‘‘ຊີຣນ຺ຕິ ເວ ຣາຊຣຖາ ສຸຈິຕ຺ຕາ, ອໂຖ ສຣີຣມ຺ປິ ຊຣໍ ອຸເປຕິ;

ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ ນ ຊຣໍ ອຸເປຕິ, ສນ຺ໂຕ ຫເວ ສພ຺ຠິ ປເວທຍນ຺ຕິ.

໔໔໘.

‘‘ນຠຎ຺ຈ ທູເຣ ປຖວີ ຈ ທູເຣ, ປາຣໍ ສມຸທ຺ທສ຺ສ ຕທາຫຸ ທູເຣ;

ຕໂຕ ຫເວ ທູຣຕຣໍ ວທນ຺ຕິ, ສຕຎ຺ຈ ຘມ຺ໂມ ອສຕຎ຺ຈ ຣາຊາ’’ຕິ.

ຕສ຺ສ ເຕນ ສຸກຖິຕຕ຺ຕາ ເຈວ ອຕ຺ຕໂນ ປຓ຺ຑິຕຠາເວນ ຈ ຕາ ຄາຖາ ສພ຺ພຎ຺ຎຸພຸທ຺ຘກຖິຕາ ວິຍາຕິ ຈິນ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ສກລສຣີຣໍ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາຍ ປີຕິຍາ ປຣິປູຣິ, ໂພຘິສຕ຺ເຕ ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ, ເສຕຈ຺ຉຕ຺ຕທາຍກໍ ປິຕຣໍ ວິຍ ນໍ ອມຎ຺ຎິ. ໂສ ‘‘ອຫໍ ສຸຕໂສມສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ ກິຎ຺ຈິ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ ນ ປສ຺ສາມິ, ເອເກກາຍ ປນສ຺ສ ຄາຖາຍ ເອເກກໍ ວຣໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໔໙.

‘‘ຄາຖາ ອິມາ ອຕ຺ຖວຕີ ສຸພ຺ຍຎ຺ຊນາ, ສຸຠາສິຕາ ຕຸຍ຺ຫ ຊນິນ຺ທ ສຸຕ຺ວາ;

ອານນ຺ທິ ວິຕ຺ໂຕ ສຸມໂນ ປຕີໂຕ, ຈຕ຺ຕາຣິ ເຕ ສມ຺ມ ວເຣ ທທາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອານນ຺ທີຕິ ອານນ຺ທຊາໂຕ. ເສສານິ ຕສ຺ເສວ ເວວຈນານິ. ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ເຫເຕ ຕຸຏ຺ຐາກາຣາ ເອວ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ກິໍ ນາມ ຕ຺ວໍ ວຣໍ ທສ຺ສສີ’’ຕິ ອປສາເທນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໕໐.

‘‘ໂຍ ນຕ຺ຕໂນ ມຣຓໍ ພຸຊ຺ຌສິ ຕຸວໍ, ຫິຕາຫິຕໍ ວິນິປາຕຎ຺ຈ ສຄ຺ຄໍ;

ຄິທ຺ໂຘ ຣເສ ທຸຈ຺ຈຣິເຕ ນິວິຏ຺ໂຐ, ກິໍ ຕ຺ວໍ ວຣໍ ທສ຺ສສິ ປາປຘມ຺ມ.

໔໕໑.

‘‘ອຫຎ຺ຈ ຕໍ ‘ເທຫິ ວຣ’ນ຺ຕິ ວຊ຺ຊໍ, ຕ຺ວໍ ຈາປິ ທຕ຺ວາ ນ ອວາກເຣຍ຺ຍ;

ສນ຺ທິຏ຺ຐິກໍ ກລຫມິມໍ ວິວາທໍ, ໂກ ປຓ຺ຑິໂຕ ຊານມຸປພ຺ພເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂຍຕິ ໂຍ ຕ຺ວໍ ‘‘ມຣຓຘມ຺ໂມຫມສ຺ມີ’’ຕິ ອຕ຺ຕໂນປິ ມຣຓໍ ນ ພຸຊ຺ຌສິ ນ ຊານາສິ, ປາປກມ຺ມເມວ ກໂຣສິ. ຫິຕາຫິຕນ຺ຕິ ‘‘ອິທໍ ເມ ກມ຺ມໍ ຫິຕໍ, ອິທໍ ອຫິຕໍ, ອິທໍ ວິນິປາຕໍ ເນສ຺ສຕິ, ອິທໍ ສຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ ນ ຊານາສິ. ຣເສຕິ ມນຸສ຺ສມໍສຣເສ. ວຊ຺ຊນ຺ຕິ ວເທຍ຺ຍໍ. ນ ອວາກເຣຍ຺ຍາຕິ ວາຈາຍ ທຕ຺ວາ ‘‘ເທຫິ ເມ ວຣ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ນ ອວາກເຣຍ຺ຍາສິ ນ ທເທຍ຺ຍາສິ. ອຸປພ຺ພເຊຍ຺ຍາຕິ ໂກ ອິມໍ ກລຫໍ ປຓ຺ຑິໂຕ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ.

ຕໂຕ ໂປຣິສາໂທ ‘‘ນາຍໍ ມຍ຺ຫໍ ສທ຺ທຫຕິ, ສທ຺ທຫາເປສ຺ສາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ຄາຖມາຫ –

໔໕໒.

‘‘ນ ຕໍ ວຣໍ ອຣຫຕິ ຊນ຺ຕຸ ທາຕຸໍ, ຍໍ ວາປິ ທຕ຺ວາ ນ ອວາກເຣຍ຺ຍ;

ວຣສ຺ສຸ ສມ຺ມ ອວິກມ຺ປມາໂນ, ປາຓໍ ຈຊິຕ຺ວານປິ ທສ຺ສເມວາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອວິກມ຺ປມາໂນຕິ ອໂນລີຍມາໂນ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອຍໍ ອຕິວິຍ ສູໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ກເຖຕິ, ກຣິສ຺ສຕິ ເມ ວຈນໍ, ວຣໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ສເຈ ປນ ‘‘ມນຸສ຺ສມໍສໍ ນ ຂາທິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ປຐມເມວ ວຣໍ ວາຣຍິສ຺ສໍ, ອຕິວິຍ ກິລມິສ຺ສຕິ, ປຐມໍ ອຎ຺ເຎ ຕໂຍ ວເຣ ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ເອຕໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ອາຫ –

໔໕໓.

‘‘ອຣິຍສ຺ສ ອຣິເຍນ ສເມຕິ ສຂ຺ຍໍ, ປຎ຺ຎສ຺ສ ປຎ຺ຎາຓວຕາ ສເມຕິ;

ປສ຺ເສຍ຺ຍ ຕໍ ວສ຺ສສຕໍ ອໂຣຄໍ, ເອຕໍ ວຣານໍ ປຐມໍ ວຣາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອຣິຍສ຺ສາຕິ ອາຈາຣອຣິຍສ຺ສ. ສຂ຺ຍນ຺ຕິ ສຂິຘມ຺ໂມ ມິຕ຺ຕຘມ຺ໂມ. ປຎ຺ຎາຓວຕາຕິ ຎາຓສມ຺ປນ຺ເນນ. ສເມຕີຕິ ຄງ຺ໂຄທກໍ ວິຍ ຍມຸໂນທເກນ ສໍສນ຺ທຕິ. ຘາຕຸໂສ ຫິ ສຕ຺ຕາ ສໍສນ຺ທນ຺ຕິ. ປສ຺ເສຍ຺ຍ ຕນ຺ຕິ ສຸຕໂສໂມ ໂປຣິສາທສ຺ສ ຈິຣໍ ຊີວິຕໍ ອິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວິຍ ປຐມໍ ອຕ຺ຕໂນ ຊີວິຕວຣໍ ຍາຈຕິ. ປຓ຺ຑິຕສ຺ສ ຫິ ‘‘ມມ ຊີວິຕໍ ເທຫີ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ອຍຸຕ຺ຕໍ, ອປິຈ ໂສ ‘ມຍ຺ຫເມວ ເອສ ອາໂຣຄ຺ຍໍ ອິຈ຺ຉຕີ’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຸສ຺ສິສ຺ສຕີຕິ ເອວມາຫ.

ໂສປິ ຕໍ ສຸຕ຺ວາວ ‘‘ອຍໍ ອິສ຺ສຣິຍາ ຘໍເສຕ຺ວາ ອິທານິ ມໍສໍ ຂາທິຕຸກາມສ຺ສ ເອວໍ ມຫາອນຕ຺ຖກຣສ຺ສ ມຫາໂຈຣສ຺ສ ມຍ຺ຫເມວ ຊີວິຕໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ອໂຫ ມມ ຫິຕກາໂມ’’ຕິ ຕຸຏ຺ຐມານໂສ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ວຣສ຺ສ ຄຫິຕຠາວໍ ອຊານິຕ຺ວາ ຕໍ ວຣໍ ທທມາໂນ ຄາຖມາຫ –

໔໕໔.

‘‘ອຣິຍສ຺ສ ອຣິເຍນ ສເມຕິ ສຂ຺ຍໍ, ປຎ຺ຎສ຺ສ ປຎ຺ຎາຓວຕາ ສເມຕິ;

ປສ຺ສາສິ ມໍ ວສ຺ສສຕໍ ອໂຣຄໍ, ເອຕໍ ວຣານໍ ປຐມໍ ທທາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວຣານນ຺ຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ວຣານໍ ປຐມໍ.

ຕໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໕໕.

‘‘ເຍ ຂຕ຺ຕິຍາເສ ອິຘ ຠູມິປາລາ, ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕາ ກຕນາມເຘຍ຺ຍາ;

ນ ຕາທິເສ ຠູມິປຕີ ອເທສິ, ເອຕໍ ວຣານໍ ທຸຕິຍໍ ວຣາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກຕນາມເຘຍ຺ຍາຕິ ມຸທ຺ຘນິ ອຠິສິຕ຺ຕຕ຺ຕາວ ‘‘ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕາ’’ຕິ ກຕນາມເຘຍ຺ຍາ. ນ ຕາທິເສຕິ ຕາທິເສ ຂຕ຺ຕິເຍ ນ ອເທສິ ມາ ຂາທິ.

ອິຕິ ໂສ ທຸຕິຍໍ ວຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ປໂຣສຕານໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ຊີວິຕວຣໍ ຄຓ຺ຫິ. ໂປຣິສາໂທປິສ຺ສ ທທມາໂນ ອາຫ –

໔໕໖.

‘‘ເຍ ຂຕ຺ຕິຍາເສ ອິຘ ຠູມິປາລາ, ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕາ ກຕນາມເຘຍ຺ຍາ;

ນ ຕາທິເສ ຠູມິປຕີ ອເທມິ, ເອຕໍ ວຣານໍ ທຸຕິຍໍ ທທາມີ’’ຕິ.

ກິໍ ປນ ເຕ ເຕສໍ ສທ຺ທໍ ສຸຓນ຺ຕິ, ນ ສຸຓນ຺ຕີຕິ? ນ ສພ຺ພໍ ສຸຓນ຺ຕິ. ໂປຣິສາເທນ ຫິ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຘູມຊາລອຸປທ຺ທວຠເຍນ ປຏິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິ ກໂຕ, ອຄ຺ຄິໂນ ຈ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ຈ ອນ຺ຕເຣ ນິສີທິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກເຖສິ, ຕສ຺ມາ ສພ຺ພໍ ອສຸຕ຺ວາ ອຸປຑ຺ຒຸປຑ຺ຒໍ ສຸຓິໍສຸ. ເຕ ‘‘ອິທານິ ສຸຕໂສໂມ ໂປຣິສາທໍ ທເມສ຺ສຕິ, ມາ ຠາຍຖາ’’ຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສມສ຺ສາເສສຸໍ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໔໕໗.

‘‘ປໂຣສຕໍ ຂຕ຺ຕິຍາ ເຕ ຄຫີຕາ, ຕລາວຸຕາ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທນ຺ຕາ;

ສເກ ເຕ ຣຏ຺ເຐ ປຏິປາທຍາຫິ, ເອຕໍ ວຣານໍ ຕຕິຍໍ ວຣາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປໂຣສຕນ຺ຕິ ອຕິເຣກສຕໍ. ເຕ ຄຫີຕາຕິ ຕຍາ ຄຫິຕາ. ຕລາວຸຕາຕິ ຫຕ຺ຖຕເລສຸ ອາວຸຕາ.

ອິຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕຕິຍໍ ວຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ເຕສໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ສກຣຏ຺ຐນິຍ຺ຍາຕນວຣໍ ຄຓ຺ຫິ. ກິໍກາຣຓາ? ໂສ ອຂາທນ຺ໂຕປິ ເວຣຠເຍນ ສພ຺ເພ ເຕ ທາເສ ກຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎເຍວ ວາເສຍ຺ຍ, ມາເຣຕ຺ວາ ວາ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ, ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ເນຕ຺ວາ ວາ ວິກ຺ກິເຓຍ຺ຍ, ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ສກຣຏ຺ຐນິຍ຺ຍາຕນວຣໍ ຄຓ຺ຫິ. ອິຕໂຣປິສ຺ສ ທທມາໂນ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໔໕໘.

‘‘ປໂຣສຕໍ ຂຕ຺ຕິຍາ ເມ ຄຫີຕາ, ຕລາວຸຕາ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທນ຺ຕາ;

ສເກ ເຕ ຣຏ຺ເຐ ປຏິປາທຍາມິ, ເອຕໍ ວຣານໍ ຕຕິຍໍ ທທາມີ’’ຕິ.

ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປນ ວຣໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໔໕໙.

‘‘ຉິທ຺ທໍ ເຕ ຣຏ຺ຐໍ ພ຺ຍຖິຕາ ຠຍາ ຫິ, ປຸຖູ ນຣາ ເລຓມນຸປ຺ປວິຏ຺ຐາ;

ມນຸສ຺ສມໍສໍ ວິຣເມຫິ ຣາຊ, ເອຕໍ ວຣານໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ວຣາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຉິທ຺ທນ຺ຕິ ນ ຆນວາສໍ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຄາມາທີນໍ ອຸຏ຺ຐິຕຕ຺ຕາ ສວິວຣໍ. ພ຺ຍຖິຕາ ຠຍາຫີຕິ ‘‘ໂປຣິສາໂທ ອິທານິ ອາຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຕວ ຠເຍນ ກມ຺ປິຕາ. ເລຓມນຸປ຺ປວິຏ຺ຐາຕິ ທາຣເກ ຫຕ຺ເຖສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ຕິຓຄຫນາທິນິລີຍນຏ຺ຐານໍ ປວິຏ຺ຐາ. ມນຸສ຺ສມໍສນ຺ຕິ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ເຊຄຸຈ຺ຉໍ ປຏິກ຺ກູລໍ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ປຊຫ. ນິສ຺ສກ຺ກຕ຺ເຖ ວາ ອຸປໂຍຄໍ, ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ ວິຣມາຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂປຣິສາໂທ ປາຓິໍ ປຫຣິຕ຺ວາ ຫສນ຺ໂຕ ‘‘ສມ຺ມ ສຸຕໂສມ ກິໍ ນາເມຕໍ ກເຖສິ, ກຖາຫໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອຕໍ ວຣໍ ທສ຺ສາມິ, ສເຈ ຄຓ຺ຫິຕຸກາໂມ, ອຎ຺ຎໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໖໐.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫິ ໂສ ຠກ຺ໂຂ ມມ ມນາໂປ, ເອຕສ຺ສ ເຫຕຸມ຺ຫິ ວນໍ ປວິຏ຺ໂຐ;

ໂສຫໍ ກຖໍ ເອຕ຺ໂຕ ອຸປາຣເມຍ຺ຍໍ, ອຎ຺ຎໍ ວຣານໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ວຣສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວນນ຺ຕິ ຣຊ຺ຊໍ ປຫາຍ ອິມໍ ວນໍ ປວິຏ຺ໂຐ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ຕ຺ວໍ ‘ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ ປິຍຕຣຕ຺ຕາ ຕໂຕ ວິຣມິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມີ’’ຕິ ວທສິ. ໂຍ ຫິ ປິຍໍ ນິສ຺ສາຍ ປາປໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ພາໂລ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໖໑.

‘‘ນ ເວ ‘ປິຍໍ ເມ’ຕິ ຊນິນ຺ທ ຕາທິໂສ, ອຕ຺ຕໍ ນິຣໍກຈ຺ຈ ປິຍານິ ເສວຕິ;

ອຕ຺ຕາວ ເສຍ຺ໂຍ ປຣມາ ຈ ເສຍ຺ໂຍ, ລພ຺ຠາ ປິຍາ ໂອຈິຕຕ຺ເຖນ ປຈ຺ຉາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕາທິໂສຕິ ຊນິນ຺ທ ຕາທິໂສ ຍຸວາ ອຠິຣູໂປ ມຫາຍໂສ ‘‘ອິທໍ ນາມ ເມ ປິຍ’’ນ຺ຕິ ປິຍວຕ຺ຖຸໂລເຠນ ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕານໍ ນິຣໍກຕ຺ວາ ສພ຺ພສຸຄຕີຫິ ເຈວ ສຸຂວິເສເສຫິ ຈ ຈວິຕ຺ວາ ນິຣເຍ ປາເຕຕ຺ວາ ນ ເວ ປິຍານິ ເສວຕິ. ປຣມາ ຈ ເສຍ຺ໂຍຕິ ປຸຣິສສ຺ສ ຫິ ປຣມາ ປິຍວຕ຺ຖຸມ຺ຫາ ອຕ຺ຕາວ ວຣຕໂຣ. ກິໍກາຣຓາ? ລພ຺ຠາ ປິຍາຕິ, ປິຍາ ນາມ ວິສຍວເສນ ເຈວ ປຸຎ຺ເຎນ ຈ ໂອຈິຕຕ຺ເຖນ ວຑ຺ຒິຕຕ຺ເຖນ ທິຏ຺ຐຘມ຺ເມ ເຈວ ປຣຕ຺ຖ ຈ ເທວມນຸສ຺ສສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ປຕ຺ວາ ສກ຺ກາ ລທ຺ຘຸໍ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂປຣິສາໂທ ຠຍປ຺ປຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ສຸຕໂສເມນ ຄຫິຕໍ ວຣໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊາເປຕຸມ຺ປິ ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ ວິຣມິຕຸມ຺ປິ ນ ສກ຺ໂກມິ, ກິໍ ນຸ ໂຂ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອສ຺ສຸປຸຓ຺ເຓຫິ ເນຕ຺ເຕຫິ ຄາຖມາຫ –

໔໖໒.

‘‘ປິຍໍ ເມ ມານຸສໍ ມໍສໍ, ສຸຕໂສມ ວິຊານຫິ;

ນມ຺ຫິ ສກ຺ກາ ນິວາເຣຕຸໍ, ອຎ຺ຎໍ ວຣໍ ສມ຺ມ ວຣສ຺ສູ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ວິຊານຫີຕິ ຕ຺ວມ຺ປິ ຊານາຫິ.

ຕໂຕ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໖໓.

‘‘ໂຍ ເວ ‘ປິຍໍ ເມ’ຕິ ປິຍານຸຣກ຺ຂີ, ອຕ຺ຕໍ ນິຣໍກຈ຺ຈ ປິຍານິ ເສວຕິ;

ໂສຓ຺ໂຑວ ປິຕ຺ວາ ວິສມິສ຺ສປານໍ, ເຕເນວ ໂສ ໂຫຕິ ທຸກ຺ຂີ ປຣຕ຺ຖ.

໔໖໔.

‘‘ໂຍ ຈີຘ ສງ຺ຂາຍ ປິຍານິ ຫິຕ຺ວາ, ກິຈ຺ເຉນປິ ເສວຕິ ອຣິຍຘມ຺ເມ;

ທຸກ຺ຂິໂຕວ ປິຕ຺ວານ ຍໂຖສຘານິ, ເຕເນວ ໂສ ໂຫຕິ ສຸຂີ ປຣຕ຺ຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ໂຍ ເວຕິ, ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ໂຍ ປຸຣິໂສ ‘‘ອິທໍ ເມ ປິຍ’’ນ຺ຕິ ປາປກິຣິຍາຍ ອຕ຺ຕານໍ ນິຣໍກຕ຺ວາ ປິຍານິ ວຕ຺ຖູນິ ເສວຕິ, ໂສ ສຸຣາເປເມນ ວິສມິສ຺ສໍ ສຸຣໍ ປິຕ຺ວາ ໂສຓ຺ໂຑ ວິຍ ເຕນ ປາປກມ຺ເມນ ປຣຕ຺ຖ ນິຣຍາທີສຸ ທຸກ຺ຂີ ໂຫຕິ. ສງ຺ຂາຍາຕິ ຊານິຕ຺ວາ ຕຸເລຕ຺ວາ. ປິຍານິ ຫິຕ຺ວາຕິ ອຘມ຺ມປຏິສໍຍຸຕ຺ຕານິ ປິຍານິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂປຣິສາໂທ ກລູນໍ ປຣິເທວນ຺ໂຕ ຄາຖມາຫ –

໔໖໕.

‘‘ໂອຫາຍຫໍ ປິຕຣໍ ມາຕຣຎ຺ຈ, ມນາປິເຍ ກາມຄຸເຓ ຈ ປຎ຺ຈ;

ເອຕສ຺ສ ເຫຕຸມ຺ຫິ ວນໍ ປວິຏ຺ໂຐ, ຕໍ ເຕ ວຣໍ ກິນ຺ຕິ ມຫໍ ທທາມີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເອຕສ຺ສາຕິ ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ. ກິນ຺ຕິ ມຫນ຺ຕິ ກິນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ອຫໍ ຕໍ ວຣໍ ເທມິ.

ຕໂຕ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໔໖໖.

‘‘ນ ປຓ຺ຑິຕາ ທິຄຸຓມາຫຸ ວາກ຺ຍໍ, ສຈ຺ຈປ຺ປຏິຎ຺ຎາວ ຠວນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ;

‘ວຣສ຺ສຸ ສມ຺ມ’ ອິຕິ ມໍ ອໂວຈ, ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີ ຕ຺ວໍ ນ ຫິ ເຕ ສເມຕີ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ທິຄຸຓນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ປຓ຺ຑິຕາ ນາມ ເອກໍ ວຕ຺ວາ ປຸນ ຕໍ ວິສໍວາເທນ຺ຕາ ທຸຕິຍໍ ວຈນໍ ນ ກເຖນ຺ຕິ. ອິຕິ ມໍ ອໂວຈາຕິ, ‘‘ສມ຺ມ ສຸຕໂສມ ວຣສ຺ສຸ ວຣ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ມໍ ອຠາສສິ. ອິຈ຺ຈພ຺ຣວີຕິ ຕສ຺ມາ ຍໍ ຕ຺ວໍ ອິຕິ ອພ຺ຣວິ, ຕໍ ເຕ ອິທານິ ນ ສເມຕິ.

ໂສ ປຸນ ໂຣທນ຺ໂຕ ເອວ ຄາຖມາຫ –

໔໖໗.

‘‘ອປຸຎ຺ຎລາຠໍ ອຍສໍ ອກິຕ຺ຕິໍ, ປາປໍ ພຫຸໍ ທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ກິເລສໍ;

ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ ກເຕ ອຸປາຄາ, ຕໍ ເຕ ວຣໍ ກິນ຺ຕິ ມຫໍ ທເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປາປນ຺ຕິ ກມ຺ມປຖໍ ອປ຺ປຕ຺ຕໍ. ທຸຈ຺ຈຣິຕນ຺ຕິ ກມ຺ມປຖປ຺ປຕ຺ຕໍ. ກິເລສນ຺ຕິ ທຸກ຺ຂໍ. ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ ກເຕຕິ ມນຸສ຺ສມໍສສ຺ສ ເຫຕຸ. ອຸປາຄາຕິ ອຸປຄໂຕມ຺ຫິ. ຕໍ ເຕຕິ ຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ກຖາຫໍ ວຣໍ ເທມິ, ມາ ມໍ ວາຣຍິ, ອນຸກມ຺ປໍ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ມຍິ ກໂຣຫິ, ອຎ຺ຎໍ ວຣໍ ຄຓ຺ຫາຫີຕິ ອາຫ.

ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໖໘.

‘‘ນ ຕໍ ວຣໍ ອຣຫຕິ ຊນ຺ຕຸ ທາຕຸໍ, ຍໍ ວາປິ ທຕ຺ວາ ນ ອວາກເຣຍ຺ຍ;

ວຣສ຺ສຸ ສມ຺ມ ອວິກມ຺ປມາໂນ, ປາຓໍ ຈຊິຕ຺ວານປິ ທສ຺ສເມວາ’’ຕິ.

ເອວໍ ເຕນ ປຐມໍ ວຸຕ຺ຕຄາຖໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ວຣທາເນ ອຸສ຺ສາເຫນ຺ໂຕ ຄາຖາ ອາຫ –

໔໖໙.

‘‘ປາຓໍ ຈຊນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ ນາປິ ຘມ຺ມໍ, ສຈ຺ຈປ຺ປຏິຎ຺ຎາວ ຠວນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ;

ທຕ຺ວາ ວຣໍ ຂິປ຺ປມວາກໂຣຫິ, ເອເຕນ ສມ຺ປຊ຺ຊ ສຸຣາຊເສຏ຺ຐ.

໔໗໐.

‘‘ຈເຊ ຘນໍ ອງ຺ຄວຣສ຺ສ ເຫຕຸ, ອງ຺ຄໍ ຈເຊ ຊີວິຕໍ ຣກ຺ຂມາໂນ;

ອງ຺ຄໍ ຘນໍ ຊີວິຕຎ຺ຈາປິ ສພ຺ພໍ, ຈເຊ ນໂຣ ຘມ຺ມມນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປາຓນ຺ຕິ ຊີວິຕໍ. ສນ຺ໂຕ ນາມ ອປິ ຊີວິຕໍ ຈຊນ຺ຕິ, ນ ຘມ຺ມໍ. ຂິປ຺ປມວາກໂຣຫີຕິ ອິຘ ຂິປ຺ປໍ ມຍ຺ຫໍ ເທຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕນາຕິ ເອເຕນ ຘມ຺ເມນ ເຈວ ສຈ຺ເຈນ ຈ ສມ຺ປຊ຺ຊ ສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປປນ຺ໂນ ໂຫຫິ. ສຸຣາຊເສຏ຺ຐາຕິ ຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ອາລປຕິ. ຈເຊ ຘນນ຺ຕິ, ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ປຓ຺ຑິໂຕ ປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖປາທາທິມ຺ຫິ ອງ຺ເຄ ຉິຊ຺ຊມາເນ ຕສ຺ສ ຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ພຫຸມ຺ປິ ຘນໍ ຈເຊຍ຺ຍ. ຘມ຺ມມນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕຕິ ອງ຺ຄຘນຊີວິຕານິ ປຣິຈ຺ຈຊນ຺ໂຕປິ ‘‘ສຕໍ ຘມ຺ມໍ ນ ວີຕິກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ.

ເອວໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ອິເມຫິ ກາຣເຓຫິ ຕໍ ສຈ຺ເຈ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອິທານິ ອຕ຺ຕໂນ ຄຸຣຸຠາວໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຄາຖມາຫ –

໔໗໑.

‘‘ຍສ຺ມາ ຫິ ຘມ຺ມໍ ປຸຣິໂສ ວິຊຎ຺ຎາ, ເຍ ຈສ຺ສ ກງ຺ຂໍ ວິນຍນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ;

ຕໍ ຫິສ຺ສ ທີປຎ຺ຈ ປຣາຍຓຎ຺ຈ, ນ ເຕນ ມິຕ຺ຕິໍ ຊິຣເຍຖ ປຎ຺ໂຎ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາຕິ ຍມ຺ຫາ ປຸຣິສາ. ຘມ຺ມນ຺ຕິ ກຸສລາກຸສລໂຊຕກໍ ກາຣຓໍ. ວິຊຎ຺ຎາຕິ ວິຊາເນຍ຺ຍ. ຕໍ ຫິສ຺ສາຕິ ຕໍ ອາຈຣິຍກຸລໍ ເອຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ທີປໍ, ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຠເຍ ຄນ຺ຕພ຺ພຏ຺ຐານຏ຺ເຐນ ປຣາຍຓຎ຺ຈ. ນ ເຕນ ມິຕ຺ຕິນ຺ຕິ ເຕນ ອາຈຣິຍປຸຄ຺ຄເລນ ສຫ ໂສ ປຓ຺ຑິໂຕ ເກນຈິປິ ກາຣເຓນ ມິຕ຺ຕິໍ ນ ຊີຣເຍຖ ນ ວິນາເສຍ຺ຍ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ ວຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ຄຸຓວນ຺ຕສ຺ສ ອາຈຣິຍສ຺ສ ວຈນໍ ນາມ ຠິນ຺ທິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອຫຎ຺ຈ ຕຣຸຓກາເລປິ ຕວ ປິຏ຺ຐິອາຈຣິໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ພຫຸໍ ສິກ຺ຂໍ ສິກ຺ຂາເປສິໍ, ອິທານິປິ ພຸທ຺ຘລີລາຍ ສຕາຣຫາ ຄາຖາ ເຕ ກເຖສິໍ, ເຕນ ເມ ວຈນໍ ກາຕຸໍ ອຣຫສີ’’ຕິ ອາຫ. ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ໂປຣິສາໂທ ‘‘ອຍໍ ສຸຕໂສໂມ ມຍ຺ຫໍ ອາຈຣິໂຍ ເຈວ ປຓ຺ຑິໂຕ ຈ, ວໂຣ ຈສ຺ສ ມຍາ ທິນ຺ໂນ, ກິໍ ສກ຺ກາ ກາຕຸໍ, ເອກສ຺ມິໍ ອຕ຺ຕຠາເວ ມຣຓໍ ນາມ ຘຸວໍ, ມນຸສ຺ສມໍສໍ ນ ຂາທິສ຺ສາມິ, ທສ຺ສາມິສ຺ສ ວຣ’’ນ຺ຕິ ອສ຺ສຸຘາຣາຫິ ປວຕ຺ຕມານາຫິ ອຸຏ຺ຐາຍ ສຸຕໂສມນຣິນ຺ທສ຺ສ ປາເທສຸ ປຕິຕ຺ວາ ວຣໍ ທທມາໂນ ອິມໍ ຄາຖມາຫ –

໔໗໒.

‘‘ອທ຺ຘາ ຫິ ໂສ ຠກ຺ໂຂ ມມ ມນາໂປ, ເອຕສ຺ສ ເຫຕຸມ຺ຫິ ວນໍ ປວິຏ຺ໂຐ;

ສເຈ ຈ ມໍ ຍາຈສິ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ເອຕມ຺ປິ ເຕ ສມ຺ມ ວຣໍ ທທາມີ’’ຕິ.

ອຖ ນໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເອວມາຫ – ‘‘ສມ຺ມ, ສີເລ ຐິຕສ຺ສ ມຣຓມ຺ປິ ວຣໍ, ຄຓ຺ຫາມິ, ມຫາຣາຊ, ຕຍາ ທິນ຺ນໍ ວຣໍ, ອຊ຺ຊ ປຏ຺ຐາຍ ອຣິຍປເຖ ປຕິຏ຺ຐິໂຕສິ, ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ຕໍ ຍາຈາມິ, ສເຈ ເຕ ມຍິ ສິເນໂຫ ອຕ຺ຖິ, ປຎ຺ຈ ສີລານິ ຄຓ຺ຫ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ, ສມ຺ມ, ເທຫິ ເມ ສີລານີ’’ຕິ. ‘‘ຄຓ຺ຫ ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ໂສ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຈປຕິຏ຺ຐິເຕນ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ນໍ ປຎ຺ຈສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ຕສ຺ມິໍ ຂເຓ ຕຕ຺ຖ ສນ຺ນິປຕິຕາ ຠຸມ຺ມາ ເທວາ ມຫາສຕ຺ເຕ ປີຕິໍ ຊເນຕ຺ວາ ‘‘ອວີຈິໂຕ ຍາວ ຠວຄ຺ຄາ ອຎ຺ໂຎ ໂປຣິສາທໍ ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ ນິວາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ໂຖ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ອໂຫ ສຸຕໂສເມນ ທຸກ຺ກຣຕຣໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ມຫນ຺ເຕນ ສທ຺ເທນ ວນໍ ອຸນ຺ນາເທນ຺ຕາ ສາຘຸກາຣໍ ອທໍສຸ. ເຕສໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາຕິ ເອວໍ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ເອກໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ຣຸກ຺ເຂ ລຄ຺ຄິຕຣາຊາໂນປິ ຕໍ ເທວຕານໍ ສາຘຸກາຣສທ຺ທໍ ສຸຓິໍສຸ. ຣຸກ຺ຂເທວຕາປິ ສກວິມາເນ ຐິຕາວ ສາຘຸກາຣມທາສິ. ອິຕິ ເທວຕານໍ ສທ຺ໂທວ ສູຍຕິ, ຣູປໍ ນ ທິສ຺ສຕິ. ເທວຕານໍ ສາຘຸກາຣສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາໂນ ຈິນ຺ຕຍິໍສຸ – ‘‘ສຸຕໂສມໍ ນິສ຺ສາຍ ໂນ ຊີວິຕໍ ລທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ ສຸຕໂສເມນ ໂປຣິສາທໍ ທເມນ຺ເຕນາ’’ຕິ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ຖຸຕິໍ ກຣິໍສຸ. ໂປຣິສາໂທ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ນໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ – ‘‘ສມ຺ມ, ຂຕ຺ຕິເຍ ໂມເຈຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຈິນ຺ເຕສິ ‘‘ອຫໍ ເອເຕສໍ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ໂຕ, ເອເຕ ມຍາ ໂມຈິຕາ ‘ຄຓ຺ຫຖ ໂນ ປຈ຺ຈາມິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ມໍ ຫິໍເສຍ຺ຍຸໍ, ມຍາ ຊີວິຕໍ ຈຊນ຺ເຕນປິ ນ ສກ຺ກາ ສຸຕໂສມສ຺ສ ສນ຺ຕິກາ ຄຫິຕໍ ສີລໍ ຠິນ຺ທິຕຸໍ, ອິມິນາ ສທ຺ຘິເຍວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂມເຈສ຺ສາມິ, ເອວໍ ເມ ຠຍໍ ນ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂພຘິສຕ຺ຕໍ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ‘‘ສຸຕໂສມ, ອຸໂຠປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຂຕ຺ຕິເຍ ໂມເຈສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໗໓.

‘‘ສຕ຺ຖາ ຈ ເມ ໂຫສິ ສຂາ ຈ ເມສິ, ວຈນມ຺ປິ ເຕ ສມ຺ມ ອຫໍ ອກາສິໍ;

ຕຸວມ຺ປິ ເມ ສມ຺ມ ກໂຣຫິ ວາກ຺ຍໍ, ອຸໂຠປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປໂມຈຍາມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຕ຺ຖາຕິ ສຄ຺ຄມຄ຺ຄສ຺ສ ເທສິຕຕ຺ຕາ ສຕ຺ຖາ ຈ, ຕຣຸຓກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຂາ ຈ.

ອຖ ນໍ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໗໔.

‘‘ສຕ຺ຖາ ຈ ເຕ ໂຫມິ ສຂາ ຈ ຕ຺ຍມ຺ຫິ, ວຈນມ຺ປິ ເມ ສມ຺ມ ຕຸວໍ ອກາສິ;

ອຫມ຺ປິ ເຕ ສມ຺ມ ກໂຣມິ ວາກ຺ຍໍ, ອຸໂຠປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປໂມຈຍາມາ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຕ຺ວາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຫ –

໔໗໕.

‘‘ກມ຺ມາສປາເທນ ວິເຫຐິຕຕ຺ຖ, ຕລາວຸຕາ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທນ຺ຕາ;

ນ ຊາຕຸ ທຸພ຺ເຠຖ ອິມສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ, ສຈ຺ຈປ຺ປຏິຎ຺ຎໍ ເມ ປຏິສ຺ສຸຓາຖາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ກມ຺ມາສປາເທນາຕິ ອິທໍ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອຸໂຠປິ ຄນ຺ຕ຺ວານ ປໂມຈຍາມາ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຂຕ຺ຕິຍາ ນາມ ມານຖທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ມຸຕ຺ຕມຕ຺ຕາວ ‘ອິມິນາ ມຍໍ ວິເຫຐິຕມ຺ຫາ’ຕິ ໂປຣິສາທໍ ໂປເຖຍ຺ຍຸມ຺ປິ ຫເນຍ຺ຍຸມ຺ປິ, ນ ໂຂ ປເນສ ເຕສຸ ທຸພ຺ຠິສ຺ສຕິ, ອຫໍ ເອກໂກວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິຎ຺ຎໍ ຕາວ ເນສໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ຫຕ຺ຖຕເລ ອາວຸນິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄປາທງ຺ຄຸລີຫິ ຠູມິໍ ຜຸສມານາຫິ ຣຸກ຺ຂສາຂາສຸ ໂອລຄ຺ຄິເຕ ວາຕປ຺ປຫຣຓກາເລ ນາຄທນ຺ເຕສຸ ໂອລຄ຺ຄິຕກຸຣຓ຺ຑກທາມານິ ວິຍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕນ຺ເຕ ອທ຺ທສ. ເຕປິ ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອິທານິມ຺ຫາ ມຍໍ ອໂຣຄາ’’ຕິ ເອກປ຺ປຫາເຣເນວ ມຫາວິຣວໍ ຣວິໍສຸ. ອຖ ເນ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ມາ ຠາຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອສ຺ສາເສຕ຺ວາ ‘‘ມຍາ ໂປຣິສາໂທ ທມິໂຕ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຠຍໍ ຄຫິຕໍ, ຕຸມ຺ເຫ ປນ ເມ ວຈນໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອວມາຫ. ຕຕ຺ຖ ນ ຊາຕູຕິ ເອກໍເສເນວ ນ ທຸພ຺ເຠຖ.

ເຕ ອາຫໍສຸ –

໔໗໖.

‘‘ກມ຺ມາສປາເທນ ວິເຫຐິຕມ຺ຫາ, ຕລາວຸຕາ ອສ຺ສຸມຸຂາ ຣຸທນ຺ຕາ;

ນ ຊາຕຸ ທຸພ຺ເຠມ ອິມສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ, ສຈ຺ຈປ຺ປຏິຎ຺ຎໍ ເຕ ປຏິສ຺ສຸຓາມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຏິສ຺ສຸຓາມາຕິ ‘‘ເອວໍ ປຏິຎ຺ຎໍ ອຘິວາເສມ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉາມ, ອປິຈ ໂຂ ປນ ມຍໍ ກິລນ຺ຕາ ກເຖຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກມ, ຕຸມ຺ເຫ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ ສຣຓໍ, ຕຸມ຺ເຫວ ກເຖຖ, ມຍໍ ໂວ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິຎ຺ຎໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ເນ ໂພຘິສຕ຺ໂຕ ‘‘ເຕນ ຫິ ປຏິຎ຺ຎໍ ເທຖາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄາຖມາຫ –

໔໗໗.

‘‘ຍຖາ ປິຕາ ວາ ອຖ ວາປິ ມາຕາ, ອນຸກມ຺ປກາ ອຕ຺ຖກາມາ ປຊານໍ,.

ເອວເມວ ໂວ ໂຫຕຸ ອຍຎ຺ຈ ຣາຊາ, ຕຸມ຺ເຫ ຈ ໂວ ໂຫຖ ຍເຖວ ປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ.

ອຖ ນໍ ເຕປິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉມານາ ອິມໍ ຄາຖມາຫໍສຸ –

໔໗໘.

‘‘ຍຖາ ປິຕາ ວາ ອຖ ວາປິ ມາຕາ, ອນຸກມ຺ປກາ ອຕ຺ຖກາມາ ປຊານໍ;

ເອວເມວ ໂນ ໂຫຕຸ ອຍຎ຺ຈ ຣາຊາ, ມຍມ຺ປິ ເຫສ຺ສາມ ຍເຖວ ປຸຕ຺ຕາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ຕຸມ຺ເຫ ຈ ໂວຕິ ໂວ-ກາໂຣ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ.

ອິຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕສໍ ປຏິຎ຺ຎໍ ຄເຫຕ຺ວາ ໂປຣິສາທໍ ປກ຺ໂກສິຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ສມ຺ມ, ຂຕ຺ຕິເຍ ໂມເຈຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຂຄ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທິ. ຣາຊາ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣາຫາໂຣ ເວທນປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຫ ພນ຺ຘນເຉທາ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ຠູມິຍໍ ປຕິ. ຕໍ ທິສ຺ວາ ມຫາສຕ຺ໂຕ ກາຣຸຎ຺ຎໍ ກຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ມາ ເອວໍ ຉິນ຺ທີ’’ຕິ ເອກໍ ຣາຊານໍ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ທຬ຺ຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸເຣ ກຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ພນ຺ຘນໍ ຉິນ຺ທາຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂປຣິສາໂທ ຂຄ຺ເຄນ ຉິນ຺ທິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ຖາມສມ຺ປນ຺ນຕາຍ ນໍ ອຸເຣ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ໂອຣສປຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕນ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ຠູມິຍໍ ນິປຊ຺ຊາເປສິ. ເອວໍ ສພ຺ເພປິ ເຕ ຠູມິຍໍ ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ວເຓ ໂຘວິຕ຺ວາ ທາຣການໍ ກຓ຺ຓໂຕ ສຸຕ຺ຕກໍ ວິຍ ສຓິກໍ ຣຊ຺ຊຸໂຍ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ປຸພ຺ພໂລຫິຕໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ວເຓ ນິທ຺ໂທເສ ກຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ເອກໍ ຣຸກ຺ຂຕຈໍ ປາສາເຓ ຆໍສິຕ຺ວາ ອາຫຣາ’’ຕິ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ສຈ຺ຈກິຣິຍໍ ກຕ຺ວາ ເຕສໍ ຫຕ຺ຖຕລານິ ມກ຺ເຂສິ. ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ວໂຓ ຜາສຸກໍ ອໂຫສິ. ໂປຣິສາໂທ ຕຓ຺ຑຸລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕຣລໍ ປຈິ, ອຸໂຠ ຊນາ ປໂຣສຕໍ ຂຕ຺ຕິເຍ ປາເຍສຸໍ. ອິຕິ ເຕ ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ, ສູຣິໂຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂຕ. ປຸນທິວເສ ປາໂຕ ຈ ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ຈ ສາຍຎ຺ຈ ຕຣລເມວ ປາເຍຕ຺ວາ ຕຕິຍທິວເສ ສສິຕ຺ຖກຍາຄຸໍ ປາເຍສຸໍ, ຕາວຕາ ເຕ ອໂຣຄາ ອເຫສຸໍ.

ອຖ ເນ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ຄນ຺ຕຸໍ ສກ຺ຂິສ຺ສຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ເອຫິ, ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ສກໍ ຣຏ຺ຐໍ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ໂຣທມາໂນ ຕສ຺ສ ປາເທສຸ ປຕິຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ, ຣາຊາໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉ, ອຫໍ ອິເຘວ ວນມູລຜລານິ ຂາທນ຺ໂຕ ວສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຫ. ‘‘ສມ຺ມ, ອິຘ ກິໍ ກຣິສ຺ສສິ, ຣມຓີຍໍ ເຕ ຣຏ຺ຐໍ, ພາຣາຓສິຍໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຫີ’’ຕິ. ‘‘ສມ຺ມ ກິໍ ກເຖສິ, ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕຸໍ, ສກລນຄຣວາສິໂນ ຫິ ເມ ເວຣິໂນ, ເຕ ‘ອິມິນາ ມຍ຺ຫໍ ມາຕາ ຂາທິຕາ, ມຍ຺ຫໍ ປິຕາ, ມຍ຺ຫໍ ຠາຕາ’ຕິ ມໍ ປຣິຠາສິສ຺ສນ຺ຕິ, ‘ຄຓ຺ຫຖ ອິມໍ ໂຈຣ’ນ຺ຕິ ເອເກກທຓ຺ເຑນ ວາ ເອເກກເລຑ຺ຑຸນາ ວາ ມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອຫຎ຺ຈ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕິເກ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ຊີວິຕເຫຕຸປິ ນ ສກ຺ກາ ມຍາ ປຣໍ ມາເຣຕຸໍ, ຕສ຺ມາ ນາຫໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ອຫໍ ມນຸສ຺ສມໍສໂຕ ວິຣຕຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕກໍ ຊີວິສ຺ສາມິ, ອິທານິ ມມ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທສ຺ສນໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ໂຣທິຕ຺ວາ ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ’’ຕິ ອາຫ. ອຖ ມຫາສຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໍ ປຣິມຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ ໂປຣິສາທ, ມາ ຈິນ຺ຕຍິ, ສຸຕໂສໂມ ນາມາຫໍ, ມຍາ ຕາທິໂສ ກກ຺ຂໂຬ ຜຣຸໂສ ວິນີໂຕ, ພາຣາຓສິວາສິເກສຸ ກິໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ອຕ຺ຖິ, ອຫໍ ຕໍ ຕຕ຺ຖ ປຕິຏ຺ຐາເປສ຺ສາມິ, ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ຣຊ຺ຊໍ ທ຺ວິຘາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ນຄເຣ ມມ ເວຣິໂນ ອຕ຺ຖິເຍວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອິມິນາ ມມ ວຈນໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ທຸກ຺ກຣໍ ກຕໍ, ເຍນ ເກນຈິ ອຸປາເຍນ ໂປຣາຓກຍເສ ປຕິຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ ເອສ ມຍາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປໂລຠນຕ຺ຖາຍ ນຄຣສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ວຓ຺ເຓນ຺ໂຕ ອາຫ –

໔໗໙.

‘‘ຈຕຸປ຺ປທໍ ສກຸຓຎ຺ຈາປິ ມໍສໍ, ສູເທຫິ ຣນ຺ຘໍ ສຸກຕໍ ສຸນິຏ຺ຐິຕໍ;

ສຸຘໍວ ອິນ຺ໂທ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຍານ, ຫິຕ຺ວາ ກເຖໂກ ຣມສີ ອຣຎ຺ເຎ.

໔໘໐.

‘‘ຕາ ຂຕ຺ຕິຍາ ເວລ຺ລິວິລາກມຊ຺ຌາ, ອລງ຺ກຕາ ສມ຺ປຣິວາຣຍິຕ຺ວາ;

ອິນ຺ທໍວ ເທເວສຸ ປໂມທຍິໍສຸ, ຫິຕ຺ວາ ກເຖໂກ ຣມສີ ອຣຎ຺ເຎ.

໔໘໑.

‘‘ຕມ຺ພູປຘາເນ ພຫຸໂຄຓກມ຺ຫິ, ສຸຠມ຺ຫິ ສພ຺ພສ຺ສຍນມ຺ຫິ ສງ຺ເຄ;

ເສຍ຺ຍສ຺ສ ມຊ຺ຌມ຺ຫິ ສຸຂໍ ສຍິຕ຺ວາ

ຫິຕ຺ວາ ກເຖໂກ ຣມສີ ອຣຎ຺ເຎ.

໔໘໒.

‘‘ປາຓິສ຺ສຣໍ ກຸມ຺ຠຖູຓໍ ນິສີເຖ, ອໂຖປິ ເວ ນິປ຺ປຸຣິສມ຺ປິ ຕູຣິຍໍ;

ພຫຸໍ ສຸຄີຕຎ຺ຈ ສຸວາທິຕຎ຺ຈ, ຫິຕ຺ວາ ກເຖໂກ ຣມສີ ອຣຎ຺ເຎ.

໔໘໓.

‘‘ອຸຍ຺ຍານສມ຺ປນ຺ນໍ ປຫູຕມາລ຺ຍໍ, ມິຄາຊິນູເປຕໍ ປຸຣໍ ສຸຣມ຺ມໍ;

ຫເຍຫິ ນາເຄຫິ ຣເຖຫຸເປຕໍ, ຫິຕ຺ວາ ກເຖໂກ ຣມສີ ອຣຎ຺ເຎ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸກຕນ຺ຕິ ນານປ຺ປກາເຣຫິ ສຸຏ຺ຐຸ ກຕໍ. ສຸນິຏ຺ຐິຕນ຺ຕິ ນານາສມ຺ຠາຣໂຍຊເນນ ສຸຏ຺ຐຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ. ກເຖໂກຕິ ກຖໍ ເອໂກ. ຣມສີຕິ ມູລຜລາທີນິ ຂາທນ຺ໂຕ ກຖໍ ຣມິສ຺ສສິ, ‘‘ເອຫິ, ມຫາຣາຊ, ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເວລ຺ລິວິລາກມຊ຺ຌາຕິ ເອຕ຺ຖ ເວລ຺ລີຕິ ຣາສິ, ວິລາກມຊ຺ຌາຕິ ວິລຄ຺ຄມຊ຺ຌາ. ອຸຕ຺ຕຕ຺ຕຆນສຸວຓ຺ຓຣາສິປຠາ ເຈວ ຕນຸທີຆມຊ຺ຌາ ຈາຕິ ທສ຺ເສຕິ. ເທເວສູຕິ ເທວໂລເກສຸ ອຈ຺ຉຣາ ອິນ຺ທໍ ວິຍ ຣມຓີເຍ ພາຣາຓສິນຄເຣ ປຸພ຺ເພ ຕໍ ປໂມທຍິໍສຸ, ຕາ ຫິຕ຺ວາ ອິຘ ກິໍ ກຣິສ຺ສສິ, ‘‘ເອຫິ, ສມ຺ມ, ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ຕມ຺ພູປຘາເນຕິ ຣຕ຺ຕູປຘາເນ. ສພ຺ພສ຺ສຍນມ຺ຫີຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖຣຓຕ຺ຖເຕ ສຍເນ. ສງ຺ເຄຕິ ອເນກຠູມິເກ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອທ຺ຘຣຕ຺ຕອງ຺ຄຍຸຕ຺ເຕ ຕຕ຺ຖ ຕ຺ວໍ ປຸພ຺ເພ ສຍີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຸຂນ຺ຕິ ຕາທິສສ຺ສ ສຍນສ຺ສ ມຊ຺ຌມ຺ຫິ ສຸຂໍ ສຍິຕ຺ວານ ອິທານິ ກຖໍ ອຣຎ຺ເຎ ຣມິສ຺ສສິ, ‘‘ເອຫິ ຄຈ຺ຉາມ, ສມ຺ມາ’’ຕິ. ນິສີເຖຕິ ຣຕ຺ຕິຠາເຄ. ຫິຕ຺ວາຕິ ເອວຣູປໍ ສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ. ອຸຍ຺ຍານສມ຺ປນ຺ນໍ ປຫູຕມາລ຺ຍນ຺ຕິ, ມຫາຣາຊ, ຕວ ອຸຍ຺ຍານສມ຺ປນ຺ນໍ ນານາວິຘປຸປ຺ຜໍ. ມິຄາຊິນູເປຕໍ ປຸຣໍ ສຸຣມ຺ມນ຺ຕິ ຕໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ມິຄາຊິນໍ ນາມ ນາເມນ, ເຕນ ອຸເປຕໍ ປຸຣມ຺ປິ ເຕ ສຸຏ຺ຐຸ ຣມ຺ມໍ. ຫິຕ຺ວາຕິ ເອວຣູປໍ ມໂນຣມໍ ນຄຣໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ.

ອິຕິ ມຫາສຕ຺ໂຕ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາເມສ ປຸພ຺ເພ ອຸປຠຸຕ຺ຕປຣິໂຠຄຣສໍ ສຣິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຠເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ປຐມໍ ໂຠຊເນນ ປໂລເຠສິ, ທຸຕິຍໍ ກິເລເສນ, ຕຕິຍໍ ສຍເນນ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ນຈ຺ຈຄີຕວາທິເຕນ, ປຎ຺ຈມໍ ອຸຍ຺ຍາເນນ ເຈວ ນຄເຣນ ຈາຕິ ອິເມຫິ ເອຕ຺ຕເກຫິ ປໂລເຠຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ມຫາຣາຊ, ອຫໍ ຕໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພາຣາຓສິຍໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ສກຣຏ຺ຐໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ສເຈ ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ ນ ລຠິສ຺ສສິ, ອຸປຑ຺ຒຣຊ຺ຊໍ ເຕ ທສ຺ສາມິ, ກິໍ ເຕ ອຣຎ຺ຎວາເສນ, ມມ ວຈນໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຫ. ໂສ ຕສ຺ສ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ສຸຕໂສໂມ ມຍ຺ຫໍ ອຕ຺ຖກາໂມ ອນຸກມ຺ປໂກ, ປຐມໍ ມໍ ກລ຺ຍາເຓ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ‘ອິທານິ ໂປຣາຓກຍເສວ ປຕິຏ຺ຐາເປສ຺ສາມີ’ຕິ ວທຕິ, ສກ຺ຂິສ຺ສຕິ ເຈສ ປຕິຏ຺ຐາເປຕຸໍ, ອິມິນາ ສທ຺ຘິໍເຍວ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ກິໍ ເມ ອຣຎ຺ຎວາເສນາ’’ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຄຸຓໍ ນິສ຺ສາຍ ວຓ຺ຓໍ ກເຖຕຸກາໂມ ‘‘ສມ຺ມ, ສຸຕໂສມ, ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ຕສໍສຄ຺ຄໂຕ ສາຘຸຕຣໍ, ປາປມິຕ຺ຕສໍສຄ຺ຄໂຕ ວາ ປາປຕຣໍ ນາມ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອາຫ –

໔໘໔.

‘‘ກາຬປກ຺ເຂ ຍຖາ ຈນ຺ໂທ, ຫາຍເຕວ ສຸເວ ສຸເວ;

ກາຬປກ຺ຂູປໂມ ຣາຊ, ອສຕໍ ໂຫຕິ ສມາຄໂມ.

໔໘໕.

‘‘ຍຖາຫໍ ຣສກມາຄມ຺ມ, ສູທໍ ກາປຸຣິສາຘມໍ;

ອກາສິໍ ປາປກໍ ກມ຺ມໍ, ເຍນ ຄຈ຺ຉາມິ ທຸຄ຺ຄຕິໍ.

໔໘໖.

‘‘ສຸກ຺ກປກ຺ເຂ ຍຖາ ຈນ຺ໂທ, ວຑ຺ຒເຕວ ສຸເວ ສຸເວ;

ສຸກ຺ກປກ຺ຂູປໂມ ຣາຊ, ສຕໍ ໂຫຕິ ສມາຄໂມ.

໔໘໗.

‘‘ຍຖາຫໍ ຕຸວມາຄມ຺ມ, ສຸຕໂສມ ວິຊານຫິ;

ກາຫາມິ ກຸສລໍ ກມ຺ມໍ, ເຍນ ຄຈ຺ຉາມິ ສຸຄ຺ຄຕິໍ.

໔໘໘.

‘‘ຖເລ ຍຖາ ວາຣິ ຊນິນ຺ທ ວຸຏ຺ຐໍ, ອນທ຺ຘເນຍ຺ຍໍ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕີກໍ;

ເອວມ຺ປິ ໂຫຕິ ອສຕໍ ສມາຄໂມ, ອນທ຺ຘເນຍ຺ໂຍ ອຸທກໍ ຖເລວ.

໔໘໙.

‘‘ສເຣ ຍຖາ ວາຣິ ຊນິນ຺ທ ວຸຏ຺ຐໍ, ຈິຣຏ຺ຐິຕີກໍ ນຣວີຣເສຏ຺ຐ;

ເອວມ຺ປິ ເວ ໂຫຕິ ສຕໍ ສມາຄໂມ, ຈິຣຏ຺ຐິຕີໂກ ອຸທກໍ ສເຣວ.

໔໙໐.

‘‘ອພ຺ຍາຍິໂກ ໂຫຕິ ສຕໍ ສມາຄໂມ, ຍາວມ຺ປິ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ຕເຖວ ໂຫຕິ;

ຂິປ຺ປຎ຺ຫິ ເວຕິ ອສຕໍ ສມາຄໂມ, ຕສ຺ມາ ສຕໍ ຘມ຺ໂມ ອສພ຺ຠິ ອາຣກາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ສຸເວ ສຸເວຕິ ທິວເສ ທິວເສ. ອນທ຺ຘເນຍ຺ຍນ຺ຕິ ນ ອທ຺ຘານກ຺ຂມໍ. ສເຣຕິ ສມຸທ຺ເທ. ນຣວີຣເສຏ຺ຐາຕິ ນເຣສຸ ວີຣິເຍນ ເສຏ຺ຐ. ອຸທກໍ ສເຣວາຕິ ສມຸທ຺ເທ ວຸຏ຺ຐອຸທກໍ ວິຍ. ອພ຺ຍາຍິໂກຕິ ອວິຄຈ຺ຉນໂກ. ຍາວມ຺ປິ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາຕິ ຍຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຊີວິຕໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຕກໍ ກາລໍ ຕເຖວ ໂຫຕິ, ນ ຊີຣຕິ ສປ຺ປຸຣິເສຫິ ມິຕ຺ຕຠາໂວຕິ.

ອິຕິ ໂປຣິສາໂທ ສຕ຺ຕຫິ ຄາຖາຫິ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ເສວ ວຓ຺ຓໍ ກເຖສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ໂປຣິສາທຎ຺ຈ ເຕ ຈ ຣາຊາໂນ ຄເຫຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຈ຺ຈນ຺ຕຄາມໍ ອຄມາສິ. ປຈ຺ຈນ຺ຕຄາມວາສິໂນ ມຫາສຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ນຄຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອມຈ຺ຈານໍ ອາຈິກ຺ຂິໍສຸ. ອມຈ຺ຈາ ພລກາຍໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຣິວາຣຍິໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ເຕນ ປຣິວາເຣນ ພາຣາຓສິຣຊ຺ຊໍ ອຄມາສິ. ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຊນປທວາສິໂນ ໂພຘິສຕ຺ຕສ຺ສ ປຓ຺ຓາກາຣໍ ທຕ຺ວາ ອນຸຄຈ຺ຉິໍສຸ, ມຫນ຺ໂຕ ປຣິວາໂຣ ອໂຫສິ, ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ພາຣາຓສິໍ ປາປຸຓິ. ຕທາ ໂປຣິສາທສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ຣາຊາ ໂຫຕິ, ເສນາປຕິ ກາຬຫຕ຺ຖິເຍວ. ນາຄຣາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣຈຍິໍສຸ – ‘‘ມຫາຣາຊ, ສຸຕໂສໂມ ກິຣ ໂປຣິສາທໍ ທເມຕ຺ວາ ອາທາຍ ອິຘາຄຈ຺ຉຕິ, ນຄຣມສ຺ສ ປວິສິຕຸໍ ນ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ສີຆໍ ນຄຣທ຺ວາຣານິ ປິທຫິຕ຺ວາ ອາວຸຘຫຕ຺ຖາ ອຏ຺ຐໍສຸ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ທ຺ວາຣານໍ ປິຫິຕຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ໂປຣິສາທຎ຺ຈ ປໂຣສຕຎ຺ຈ ຣາຊາໂນ ໂອຫາຍ ກຕິປເຍຫິ ອມຈ຺ເຈຫິ ສທ຺ຘິໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ ສຸຕໂສມຣາຊາ, ທ຺ວາຣໍ ວິວຣຖາ’’ຕິ ອາຫ. ປຸຣິສາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂສ ‘‘ຂິປ຺ປໍ ວິວຣຖາ’’ຕິ ວິວຣາເປສິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ນຄຣໍ ປາວິສິ. ຣາຊາ ຈ ກາຬຫຕ຺ຖິ ຈສ຺ສ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຕ຺ວາ ອາທາຍ ປາສາທໍ ອາໂຣປຍິໍສຸ.

ໂສ ຣາຊປລ຺ລງ຺ເກ ນິສີທິຕ຺ວາ ໂປຣິສາທສ຺ສ ອຄ຺ຄມເຫສິໍ ເສສາມຈ຺ເຈ ຈ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ກາຬຫຕ຺ຖິໍ ອາຫ – ‘‘ກາຬຫຕ຺ຖິ, ກສ຺ມາ ຣຎ຺ໂຎ ນຄຣໍ ປວິສິຕຸໍ ນ ເທຖາ’’ຕິ? ‘‘ໂສ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ອິມສ຺ມິໍ ນຄເຣ ພຫູ ມນຸສ຺ເສ ຂາທິ, ຂຕ຺ຕິເຍຫິ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກຣິ, ສກລຊມ຺ພຸທີປໍ ຉິທ຺ທມກາສິ, ເອວຣູໂປ ປາປຘມ຺ໂມ, ເຕນ ກາຣເຓນາ’’ຕິ. ‘‘ອິທານິ ‘ໂສ ເອວຣູປໍ ກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ ມາ ຈິນ຺ຕຍິຕ຺ຖ, ອຫໍ ຕໍ ທເມຕ຺ວາ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐາເປສິໍ, ຊີວິຕເຫຕຸປິ ກຎ຺ຈິ ນ ວິເຫເຐສ຺ສຕິ, ນຕ຺ຖິ ໂວ ຕໂຕ ຠຍໍ, ເອວໍ ມາ ກຣິຕ຺ຖ, ປຸຕ຺ເຕຫິ ນາມ ມາຕາປິຕໂຣ ປຏິຊຄ຺ຄິຕພ຺ພາ, ມາຕາປິຕຸໂປສກາ ຫິ ສຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອິຕເຣ ນິຣຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ໂສ ນິຈາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປຸຕ຺ຕຣາຊສ຺ສ ໂອວາທໍ ທຕ຺ວາ, ‘‘ກາຬຫຕ຺ຖິ, ຕ຺ວໍ ຣຎ຺ໂຎ ສຫາໂຍ ເຈວ ເສວໂກ ຈ, ຣຎ຺ຎາປິ ມຫນ຺ເຕ ອິສ຺ສຣິເຍ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ, ຕຍາປິ ຣຎ຺ໂຎ ອຕ຺ຖໍ ຈຣິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ເສນາປຕິມ຺ປິ ອນຸສາສິຕ຺ວາ, ‘‘ເທວິ, ຕ຺ວມ຺ປິ ກຸລເຄຫາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຄ຺ຄມເຫສິຏ຺ຐານໍ ປຕ຺ວາ ປຸຕ຺ຕຘີຕາຫິ ວຑ຺ຒິປ຺ປຕ຺ຕາ, ຕຍາປິ ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖໍ ຈຣິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ເທວິຍາປິ ໂອວາທໍ ທຕ຺ວາ ຕເມວຕ຺ຖໍ ມຕ຺ຖກໍ ປາເປຕຸໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ຄາຖາ ອາຫ –

໔໙໑.

‘‘ນ ໂສ ຣາຊາ ໂຍ ອເຊຍ຺ຍໍ ຊິນາຕິ, ນ ໂສ ສຂາ ໂຍ ສຂາຣໍ ຊິນາຕິ;

ນ ສາ ຠຣິຍາ ຍາ ປຕິໂນ ນ ວິເຠຕິ, ນ ເຕ ປຸຕ຺ຕາ ເຍ ນ ຠຣນ຺ຕິ ຊິຓ຺ຓໍ.

໔໙໒.

‘‘ນ ສາ ສຠາ ຍຕ຺ຖ ນ ສນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ, ນ ເຕ ສນ຺ໂຕ ເຍ ນ ຠຓນ຺ຕິ ຘມ຺ມໍ;

ຣາຄຎ຺ຈ ໂທສຎ຺ຈ ປຫາຍ ໂມຫໍ, ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ຕາວ ຠວນ຺ຕິ ສນ຺ໂຕ.

໔໙໓.

‘‘ນາຠາສມານໍ ຊານນ຺ຕິ, ມິສ຺ສໍ ພາເລຫິ ປຓ຺ຑິຕໍ;

ຠາສມານຎ຺ຈ ຊານນ຺ຕິ, ເທເສນ຺ຕໍ ອມຕໍ ປທໍ.

໔໙໔.

‘‘ຠາສເຍ ໂຊຕເຍ ຘມ຺ມໍ, ປຄ຺ຄຓ຺ເຫ ອິສິນໍ ຘຊໍ;

ສຸຠາສິຕທ຺ຘຊາ ອິສໂຍ, ຘມ຺ໂມ ຫິ ອິສິນໍ ຘໂຊ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອເຊຍ຺ຍນ຺ຕິ ອເຊຍ຺ຍາ ນາມ ມາຕາປິຕໂຣ, ເຕ ຊິນນ຺ໂຕ ຣາຊາ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ສເຈ ຕ຺ວມ຺ປິ ປິຕຸ ສນ຺ຕກໍ ຣຊ຺ຊໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຏິສຕ຺ຕຸ ໂຫສິ, ອກິຈ຺ຈກາຣີ ນາມ ຠວິສ຺ສສິ. ສຂາຣໍ ຊິນາຕີຕິ ກູຏຑ຺ເຑນ ຊິນາຕິ. ສເຈ ຕ຺ວໍ, ກາຬຫຕ຺ຖິ, ຣຎ຺ຎາ ສທ຺ຘິໍ ມິຕ຺ຕຘມ຺ມໍ ນ ປູເຣສິ, ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ ຫຸຕ຺ວາ ນິຣເຍ ນິພ຺ພຕ຺ຕິສ຺ສສິ. ນ ວິເຠຕີຕິ ນ ຠາຍຕິ. ສເຈ ຕ຺ວໍ ຣຎ຺ໂຎ ນ ຠາຍສິ, ຠຣິຍາຘມ຺ເມ ຐິຕາ ນາມ ນ ໂຫສິ, ອກິຈ຺ຈກາຣີ ນາມ ຠວິສ຺ສສິ. ຊິຓ຺ຓນ຺ຕິ ມຫລ຺ລກໍ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ກາເລ ອຠຣນ຺ຕາ ປຸຕ຺ຕາ ປຸຕ຺ຕາ ນາມ ນ ໂຫນ຺ຕິ.

ສນ຺ໂຕຕິ ປຓ຺ຑິຕາ. ເຍ ນ ຠຓນ຺ຕິ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ເຍ ປຸຈ຺ຉິຕາ ສຈ຺ຈສຠາວໍ ນ ວທນ຺ຕິ, ນ ເຕ ປຓ຺ຑິຕາ ນາມ. ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ຕາວາຕິ ເອເຕ ຣາຄາທໂຍ ປຫາຍ ປຣສ຺ສ ຫິຕານຸກມ຺ປກາ ຫຸຕ຺ວາ ສຠາວໍ ຠຓນ຺ຕາວ ປຓ຺ຑິຕາ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ. ນາຠາສມານນ຺ຕິ ນ ອຠາສມານໍ. ອມຕໍ ປທນ຺ຕິ ອມຕມຫານິພ຺ພານໍ ເທເສນ຺ຕໍ ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ’’ຕິ ຊານນ຺ຕິ, ເຕເນວ ໂປຣິສາໂທ ມໍ ຎຕ຺ວາ ປສນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວເຣ ທຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ. ຠາສເຍຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ ປຸຣິໂສ ຘມ຺ມໍ ຠາເສຍ຺ຍ ໂຊເຕຍ຺ຍ, ພຸທ຺ຘາທໂຍ ອິສໂຍ ຍສ຺ມາ ຘມ຺ໂມ ເອເຕສໍ ຘໂຊ, ຕສ຺ມາ ສຸຠາສິຕທ຺ຘຊາ ນາມ ສຸຠາສິຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ພາລາ ປນ ສຸຠາສິຕໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ.

ອິມສ຺ສ ຘມ຺ມກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ຣາຊາ ຈ ເສນາປຕິ ຈ ເທວີ ຈ ຕຸຏ຺ຐາ ‘‘ຄຈ຺ຉາມ, ມຫາຣາຊ, ອາເນມາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ນຄເຣ ເຠຣິໍ ຈຣາເປຕ຺ວາ ນາຄເຣ ສນ຺ນິປາເຕຕ຺ວາ ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ມາ ຠາຍິຕ຺ຖ, ຣາຊາ ກິຣ ຘມ຺ເມ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ເອຖ ນໍ ອາເນມາ’’ຕິ ມຫາຊນໍ ອາທາຍ ມຫາສຕ຺ຕໍ ປຸຣໂຕ ກຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ກປ຺ປເກ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ກປ຺ປິຕເກສມສ຺ສຸໍ ນ຺ຫາຕານຸລິຕ຺ຕປສາຘິຕໍ ຣາຊານໍ ຣຕນຣາສິມ຺ຫິ ຐເປຕ຺ວາ ອຠິສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ນຄຣໍ ປເວເສສຸໍ. ໂປຣິສາໂທ ຣາຊາ ຫຸຕ຺ວາ ປໂຣສຕານໍ ຂຕ຺ຕິຍານໍ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ມຫາສກ຺ກາຣໍ ກາເຣສິ. ‘‘ສຸຕໂສມນຣິນ຺ເທນ ກິຣ ໂປຣິສາທໍ ທເມຕ຺ວາ ຣຊ຺ເຊ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ’’ຕິ ສກລຊມ຺ພຸທີເປ ມຫາໂກລາຫລໍ ອຸທປາທິ. ອິນ຺ທປຕ຺ຖນຄຣວາສິໂນປິ ‘‘ຣາຊາ ໂນ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ທູຕໍ ປຫິຓິໍສຸ. ໂສ ຕຕ຺ຖ ມາສມຕ຺ຕໍ ວສິຕ຺ວາ, ‘‘ສມ຺ມ, ຄຈ຺ຉາມຫໍ, ຕ຺ວໍ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ໂຫຫິ, ນຄຣທ຺ວາເຣສຸ ຈ ມຊ຺ເຌ ຈາຕິ ປຎ຺ຈ ທານສາລາໂຍ ກາເຣຫິ, ທສ ຣາຊຘມ຺ເມ ອໂກເປຕ຺ວາ ອຄຕິຄມນໍ ປຣິຫຣາ’’ຕິ ໂປຣິສາທໍ ໂອວທິ. ປໂຣສຕາຫິ ຣາຊຘານີຫິ ພລກາໂຍ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ສນ຺ນິປຕິ. ໂສ ເຕນ ພລກາເຍນ ປຣິວຸໂຕ ພາຣາຓສິໂຕ ນິກ຺ຂມິ. ໂປຣິສາໂທປິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຸປຑ຺ຒປຖາ ນິວຕ຺ຕິ. ມຫາສຕ຺ໂຕ ອວາຫນານໍ ຣາຊູນໍ ວາຫນານິ ທຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ. ເຕປິ ຣາຊາໂນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ມຫາສຕ຺ຕໍ ວນ຺ທນາທີນິ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຊນປທໍ ອຄມິໍສຸ.

ມຫາສຕ຺ໂຕປິ ນຄຣໍ ປຕ຺ວາ ອິນ຺ທປຕ຺ຖນຄຣວາສີຫິ ເທວນຄຣໍ ວິຍ ອລງ຺ກຕນຄຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕໂຣ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ມຘຸຣປຏິສນ຺ຖາຣໍ ກຕ຺ວາ ມຫາຕລໍ ອຠິຣຸຫິ. ໂສ ຘມ຺ເມນ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣນ຺ໂຕ ຈິນ຺ເຕສິ – ‘‘ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ມຍ຺ຫໍ ພຫູປກາຣາ, ພລິກມ຺ມລາຠມສ຺ສາ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສ ນິຄ຺ໂຣຘສ຺ສ ອວິທູເຣ ມຫນ຺ຕໍ ຕຬາກໍ ກາເຣຕ຺ວາ ພຫູນິ ກຸລານິ ເປເສຕ຺ວາ ຄາມໍ ນິເວເສສິ. ຄາໂມ ມຫາ ອໂຫສິ ອສີຕິມຕ຺ຕອາປຓສຫສ຺ສປຏິມຓ຺ຑິໂຕ. ຕມ຺ປິ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ສາຂນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສມຕລໍ ກາເຣຕ຺ວາ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕເວທິກໂຕຣຓທ຺ວາຣຍຸຕ຺ຕໍ ອກາສິ, ເທວຕາ ອຠິປ຺ປສີທິ. ກມ຺ມາສປາທສ຺ສ ທມິຕຏ຺ຐາເນ ນິວຸຏ຺ຐຕ຺ຕາ ປນ ໂສ ຄາໂມ ກມ຺ມາສທມ຺ມນິຄໂມ ນາມ ຊາໂຕ. ເຕປິ ສພ຺ເພ ຣາຊາໂນ ມຫາສຕ຺ຕສ຺ສ ໂອວາເທ ຐຕ຺ວາ ທານາທີນິ ປຸຎ຺ຎານິ ກຕ຺ວາ ອາຍຸປຣິໂຍສາເນ ສຄ຺ຄໍ ປູຣຍິໍສຸ.

ສຕ຺ຖາ ອິມໍ ຘມ຺ມເທສນໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສຈ຺ຈານິ ປກາເສຕ຺ວາ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິທາເນວາຫໍ ອງ຺ຄຸລິມາລໍ ທເມມິ, ປຸພ຺ເພເປສ ມຍາ ທມິໂຕເຍວາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຊາຕກໍ ສໂມຘາເນສິ ‘‘ຕທາ ໂປຣິສາໂທ ຣາຊາ ອງ຺ຄຸລິມາໂລ ອໂຫສິ, ກາຬຫຕ຺ຖິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ນນ຺ທພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອານນ຺ໂທ, ຣຸກ຺ຂເທວຕາ ກສ຺ສໂປ, ສກ຺ໂກ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ, ເສສຣາຊາໂນ ພຸທ຺ຘປຣິສາ, ມາຕາປິຕໂຣ ມຫາຣາຊກຸລານິ, ສຸຕໂສມຣາຊາ ປນ ອຫເມວ ອໂຫສິ’’ນ຺ຕິ.

ມຫາສຸຕໂສມຊາຕກວຓ຺ຓນາ ປຎ຺ຈມາ.

ຊາຕກຸທ຺ທານໍ –

ສຸມຸໂຂ ປນ ຫໍສວໂຣ ຈ ມຫາ, ສຸຘໂຠຊນິໂກ ຈ ປໂຣ ປວໂຣ;

ສກຸຓາລທິຊາຘິປຕິວ຺ຫຍໂນ, ສຸຕໂສມວຣຸຕ຺ຕມສວ຺ຫຍໂນຕິ.

ອສີຕິນິປາຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຎ຺ຈໂມ ຠາໂຄ ນິຏ຺ຐິໂຕ.