📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ວິນຍປິຏເກ

ປາຈິຕ຺ຕິຍປາຬິ

໕. ປາຈິຕ຺ຕິຍກຓ຺ຑໍ

໑. ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ

໑. ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທໍ

ອິເມ ¶ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

໑. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຫຕ຺ຖໂກ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ວາທກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ¶ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສຕິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຫຕ຺ຖໂກ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານິສ຺ສຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານິສ຺ສຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິສ຺ສຕິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ!

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຫຕ຺ຖໂກ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖກໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຫຕ຺ຖກ, ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາສິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາສິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣສິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສສິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ເອເຕ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຕິຕ຺ຖິຍາ ¶ ນາມ ເຍນ ເກນຈິ ເຊຕພ຺ພາ; ເນວ ເຕສໍ ຊໂຍ ¶ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຫຕ຺ຖໂກ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານິສ຺ສຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ¶ ອວຊານິສ຺ສຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິສ຺ສຕິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຫຕ຺ຖກໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖກໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຫຕ຺ຖກ, ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາສິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາສິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣສິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສສິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຕິຕ຺ຖິເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ສລ຺ລປນ຺ໂຕ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານິສ຺ສສິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານິສ຺ສສິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສສິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິສ຺ສສິ, ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒. ‘‘ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓. ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ນາມ ວິສໍວາທນປຸເຣກ຺ຂາຣສ຺ສ ວາຈາ, ຄິຣາ, ພ຺ຍປ຺ປໂຖ, ວຈີເຠໂທ, ວາຈສິກາ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອຏ຺ຐ ອນຣິຍໂວຫາຣາ – ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມຕິ, ອສ຺ສຸຕໍ ສຸຕໍ ເມຕິ, ອມຸຕໍ ມຸຕໍ ¶ ເມຕິ, ອວິຎ຺ຎາຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມຕິ, ທິຏ຺ຐໍ ອທິຏ຺ຐໍ ເມຕິ, ສຸຕໍ ອສ຺ສຸຕໍ ເມຕິ ¶ , ມຸຕໍ ອມຸຕໍ ເມຕິ, ວິຎ຺ຎາຕໍ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ເມຕິ.

ອທິຏ຺ຐໍ ນາມ ນ ຈກ຺ຂຸນາ ທິຏ຺ຐໍ. ອສ຺ສຸຕໍ ນາມ ນ ໂສເຕນ ສຸຕໍ. ອມຸຕໍ ນາມ ນ ຆາເນນ ຆາຍິຕໍ, ນ ຊິວ຺ຫາຍ ສາຍິຕໍ, ນ ກາເຍນ ຜຸຏ຺ຐໍ. ອວິຎ຺ຎາຕໍ ນາມ ນ ມນສາ ວິຎ຺ຎາຕໍ. ທິຏ຺ຐໍ ນາມ ຈກ຺ຂຸນາ ທິຏ຺ຐໍ. ສຸຕໍ ນາມ ໂສເຕນ ສຸຕໍ. ມຸຕໍ ນາມ ຆາເນນ ຆາຍິຕໍ, ຊິວ຺ຫາຍ ສາຍິຕໍ, ກາເຍນ ຜຸຏ຺ຐໍ. ວິຎ຺ຎາຕໍ ນາມ ມນສາ ວິຎ຺ຎາຕໍ.

໔. ຕີຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຈຕູຫາກາເຣຫິ ¶ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ.

ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ.

ຉຫາກາເຣຫິ ¶ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ ¶ , ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ.

ສຕ຺ຕຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ’’ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ.

໕. ຕີຫາກາເຣຫິ ‘‘ອສ຺ສຸຕໍ ສຸຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ອມຸຕໍ ມຸຕໍ ເມຕິ…ເປ… ອວິຎ຺ຎາຕໍ ¶ ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຈຕູຫາກາເຣຫິ…ເປ… ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ…ເປ… ຉຫາກາເຣຫິ…ເປ… ສຕ຺ຕຫາກາເຣຫິ ‘‘ອວິຎ຺ຎາຕໍ ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ມຍາ ຠຓິຕນ຺ຕິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ.

໖. ຕີຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ¶ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ …ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອທິຏ຺ຐໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອທິຏ຺ຐໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອທິຏ຺ຐໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອສ຺ສຸຕໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອມຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ¶ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ອວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

໗. ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ອທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ສຸຕໍ ‘‘ອສ຺ສຸຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ມຸຕໍ ‘‘ອມຸຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ອວິຎ຺ຎາຕໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

໘. ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ສຸຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ມຸຕໍ ¶ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ຐໍ ‘‘ສຸຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈ ¶ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ມຸຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ສຸຕໍ ‘‘ມຸຕຎ຺ຈ ເມ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ສຸຕໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ມຸຕໍ ‘‘ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐໍ ເມ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ສຸຕໍ ເມ’’ຕິ ¶ …ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ມຸຕໍ ເມ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ…ເປ… ຕີຫາກາເຣຫິ ວິຎ຺ຎາຕໍ ‘‘ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາ’’ຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

໙. ຕີຫາກາເຣຫິ ທິຏ຺ເຐ ເວມຕິໂກ ທິຏ຺ຐໍ ໂນກປ຺ເປຕິ, ທິຏ຺ຐໍ ນສ຺ສຣຕິ ¶ , ທິຏ຺ຐໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ…ເປ… ສຸເຕ ເວມຕິໂກ ສຸຕໍ ໂນກປ຺ເປຕິ, ສຸຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ສຸຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ…ເປ… ມຸເຕ ເວມຕິໂກ ມຸຕໍ ໂນກປ຺ເປຕິ, ມຸຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ມຸຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາເຕ ເວມຕິໂກ ວິຎ຺ຎາຕໍ ໂນກປ຺ເປຕິ, ວິຎ຺ຎາຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ… ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈາຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ສຸຕຎ຺ຈາຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ມຸຕຎ຺ຈາຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈາຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ¶ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາຕິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ; ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໐. ຈຕູຫາກາເຣຫິ…ເປ… ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ…ເປ… ຉຫາກາເຣຫິ…ເປ… ສຕ຺ຕຫາກາເຣຫິ…ເປ… ວິຎ຺ຎາຕໍ ປມຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ວິຎ຺ຎາຕຎ຺ຈ ເມ ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ສຸຕຎ຺ຈ ມຸຕຎ຺ຈາຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ – ປຸພ຺ເພວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ຠຓາມີ’’ຕິ, ຠຓິຕສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ມຸສາ ¶ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ.

໑໑. ອນາປຕ຺ຕິ ທວາ ຠຓຕິ, ຣວາ ຠຓຕິ [ທວາຍ ຠຓຕິ, ຣວາຍ ຠຓຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ‘‘ທວາ ຠຓຕິ ນາມ ສຫສາ ຠຓຕິ. ຣວາ ຠຓຕິ ນາມ ‘ອຎ຺ຎໍ ຠຓິສ຺ສາມີ’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ’’. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ ¶ . ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເປສເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນ຺ຕາ [ຠຓ຺ເຑນ຺ຕາ (ອິຕິປິ)] ເປສເລ ຠິກ຺ຂູ ໂອມສນ຺ຕິ – ຊາຕິຍາປິ, ນາເມນປິ, ໂຄຕ຺ເຕນປິ, ກມ຺ເມນປິ, ສິປ຺ເປນປິ, ອາພາເຘນປິ, ລິງ຺ເຄນປິ, ກິເລເສນປິ, ອາປຕ຺ຕິຍາປິ; ຫີເນນປິ ອກ຺ໂກເສນ ຂຸໍເສນ຺ຕິ ວມ຺ເຠນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເປສເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນ຺ຕາ ເປສເລ ຠິກ຺ຂູ ¶ ໂອມສິສ຺ສນ຺ຕິ – ຊາຕິຍາປິ, ນາເມນປິ, ໂຄຕ຺ເຕນປິ, ກມ຺ເມນປິ, ສິປ຺ເປນປິ, ອາພາເຘນປິ, ລິງ຺ເຄນປິ, ກິເລເສນປິ, ອາປຕ຺ຕິຍາປິ; ຫີເນນປິ ອກ຺ໂກເສນ ຂຸໍເສສ຺ສນ຺ຕິ ວມ຺ເຠສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເປສເລຫິ ¶ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນ຺ຕາ ເປສເລ ຠິກ຺ຂູ ໂອມສຖ – ຊາຕິຍາປິ…ເປ… ຫີເນນປິ ອກ຺ໂກເສນ ຂຸໍເສຖ ວມ຺ເຠຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ເປສເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນ຺ຕາ ເປສເລ ຠິກ຺ຂູ ໂອມສິສ຺ສຖ – ຊາຕິຍາປິ…ເປ… ຫີເນນປິ ອກ຺ໂກເສນ ຂຸໍເສສ຺ສຖ ວມ຺ເຠສ຺ສຖ ¶ ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໑໓. ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕກ຺ກສິລາຍໍ [ຕກ຺ກສີລາຍໍ (ກ.)] ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນນ຺ທິວິສາໂລ ນາມ ພລີພທ຺ໂທ [ພລິວທ຺ໂທ (ສີ.), ພລິພທ຺ໂທ (ສ຺ຍາ.)] ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທິວິສາໂລ ພລີພທ຺ໂທ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເສຏ຺ຐິນາ ສທ຺ຘິໍ ສຫສ຺ເສນ ອພ຺ຠຸຕໍ ກໂຣຫິ – ມຍ຺ຫໍ ພລີພທ຺ໂທ ສກຏສຕໍ ອຕິພທ຺ຘໍ ປວຏ຺ເຏສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເສຏ຺ຐິນາ ສທ຺ຘິໍ ສຫສ຺ເສນ ອພ຺ຠຸຕໍ ອກາສິ – ມຍ຺ຫໍ ພລີພທ຺ໂທ ສກຏສຕໍ ອຕິພທ຺ຘໍ ປວຏ຺ເຏສ຺ສຕີຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສກຏສຕໍ ອຕິພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນນ຺ທິວິສາລໍ ພລີພທ຺ທໍ ຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ກູຏ [ອຎ຺ຉ ກູຏ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ວຫສ຺ສຸ, ກູຏາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທິວິສາໂລ ພລີພທ຺ໂທ ຕຕ຺ເຖວ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ສຫສ຺ເສນ ປຣາຊິໂຕ ປຊ຺ຌາຍິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທິວິສາໂລ ພລີພທ຺ໂທ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຊ຺ຌາຍສີ’’ຕິ? ‘ຕຖາ ຫິ ປນາຫໍ, ໂຠ, ຕຍາ ສຫສ຺ເສນ ປຣາຊິໂຕ’’ຕິ. ‘ກິສ຺ສ ປນ ມໍ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອກູຏໍ ກູຏວາເທນ ປາເປສິ? ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ເສຏ຺ຐິນາ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ວີຫິ ສຫສ຺ເສຫິ ອພ຺ຠຸຕໍ ກໂຣຫິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ພລີພທ຺ໂທ ສກຏສຕໍ ອຕິພທ຺ຘໍ ປວຏ຺ເຏສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ມາ ຈ ມໍ ອກູຏໍ ກູຏວາເທນ ປາເປສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເສຏ຺ຐິນາ ¶ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ວີຫິ ສຫສ຺ເສຫິ ອພ຺ຠຸຕໍ ອກາສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ພລີພທ຺ໂທ ສກຏສຕໍ ອຕິພທ຺ຘໍ ປວຏ຺ເຏສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ¶ ສກຏສຕໍ ອຕິພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນນ຺ທິວິສາລໍ ພລີພທ຺ທໍ ຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຉ, ຠທ຺ຣ, ວຫສ຺ສຸ, ຠທ຺ຣາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ນນ຺ທິວິສາໂລ ພລີພທ຺ໂທ ສກຏສຕໍ ອຕິພທ຺ຘໍ ປວຏ຺ເຏສິ.

[ຊາ. ໑.໑.໒໘ ນນ຺ທິວິສາລຊາຕເກປິ, ຕຕ຺ຖ ປນ ມນຸຎ຺ຎສທ຺ໂທ ທິສ຺ສຕິ] ‘‘ມນາປເມວ ¶ ຠາເສຍ຺ຍ, ນາ, ມນາປໍ ກຸທາຈນໍ;

ມນາປໍ ຠາສມານສ຺ສ, ຄຣຸໍ ຠາຣໍ ອຸທພ຺ພຫິ;

ຘນຎ຺ຈ ນໍ ອລາເຠສິ, ເຕນ ຈ, ຕ຺ຕມໂນ ອຫູຕິ.

‘‘ຕທາປິ ¶ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມນາປາ ຂຸໍສນາ ວມ຺ຠນາ. ກິມງ຺ຄໍ ປນ ເອຕຣຫິ ມນາປາ ຠວິສ຺ສຕິ ຂຸໍສນາ ວມ຺ຠນາ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ…. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໔. ‘‘ໂອມສວາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໕. ໂອມສວາໂທ ນາມ ທສຫິ ອາກາເຣຫິ ໂອມສຕິ – ຊາຕິຍາປິ, ນາເມນປິ, ໂຄຕ຺ເຕນປິ, ກມ຺ເມນປິ, ສິປ຺ເປນປິ, ອາພາເຘນປິ, ລິງ຺ເຄນປິ, ກິເລເສນປິ, ອາປຕ຺ຕິຍາປິ, ອກ຺ໂກເສນປິ.

ຊາຕິ ນາມ ທ຺ເວ ຊາຕິໂຍ – ຫີນາ ຈ ຊາຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ຈ ຊາຕິ. ຫີນາ ນາມ ຊາຕິ – ຈຓ຺ຑາລຊາຕິ, ເວນຊາຕິ, ເນສາທຊາຕິ, ຣຖກາຣຊາຕິ, ປຸກ຺ກຸສຊາຕິ. ເອສາ ຫີນາ ນາມ ຊາຕິ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ນາມ ຊາຕິ – ຂຕ຺ຕິຍຊາຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິ. ເອສາ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ນາມ ຊາຕິ.

ນາມໍ ນາມ ທ຺ເວ ນາມານິ – ຫີນຎ຺ຈ ນາມໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ນາມໍ ¶ . ຫີນໍ ນາມ ນາມໍ – ອວກຓ຺ຓກໍ, ຊວກຓ຺ຓກໍ, ຘນິຏ຺ຐກໍ, ສວິຏ຺ຐກໍ, ກຸລວຑ຺ຒກໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ໂອຎ຺ຎາຕໍ ອວຎ຺ຎາຕໍ ຫີຬິຕໍ ປຣິຠູຕໍ ອຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ຫີນໍ ນາມ ນາມໍ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ນາມໍ – ພຸທ຺ຘປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ສງ຺ຆປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ອໂນຎ຺ຎາຕໍ ອນວຎ຺ຎາຕໍ ອຫີຬິຕໍ ອປຣິຠູຕໍ ຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ນາມໍ.

ໂຄຕ຺ຕໍ ນາມ ທ຺ເວ ໂຄຕ຺ຕານິ – ຫີນຎ຺ຈ ໂຄຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ໂຄຕ຺ຕໍ. ຫີນໍ ນາມ ໂຄຕ຺ຕໍ – ໂກສິຍໂຄຕ຺ຕໍ, ຠາຣທ຺ວາຊໂຄຕ຺ຕໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ໂອຎ຺ຎາຕໍ ອວຎ຺ຎາຕໍ ຫີຬິຕໍ ປຣິຠູຕໍ ¶ ອຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ຫີນໍ ນາມ ໂຄຕ຺ຕໍ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ໂຄຕ຺ຕໍ – ໂຄຕມໂຄຕ຺ຕໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໂຄຕ຺ຕໍ, ກຈ຺ຈານໂຄຕ຺ຕໍ, ວາສິຏ຺ຐໂຄຕ຺ຕໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ອໂນຎ຺ຎາຕໍ ອນວຎ຺ຎາຕໍ ອຫີຬິຕໍ ອປຣິຠູຕໍ ຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ໂຄຕ຺ຕໍ.

ກມ຺ມໍ ນາມ ທ຺ເວ ກມ຺ມານິ – ຫີນຎ຺ຈ ກມ຺ມໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ກມ຺ມໍ. ຫີນໍ ນາມ ກມ຺ມໍ – ໂກຏ຺ຐກກມ຺ມໍ, ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກກມ຺ມໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ໂອຎ຺ຎາຕໍ ອວຎ຺ຎາຕໍ ຫີຬິຕໍ ປຣິຠູຕໍ ອຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ຫີນໍ ນາມ ກມ຺ມໍ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ກມ຺ມໍ – ກສິ, ¶ ວຓິຊ຺ຊາ, ໂຄຣກ຺ຂາ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ອໂນຎ຺ຎາຕໍ ອນວຎ຺ຎາຕໍ ອຫີຬິຕໍ ອປຣິຠູຕໍ ຈິຕ຺ຕີກຕໍ. ເອຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ກມ຺ມໍ.

ສິປ຺ປໍ ນາມ ທ຺ເວ ສິປ຺ປານິ – ຫີນຎ຺ຈ ສິປ຺ປໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ¶ ສິປ຺ປໍ ¶ . ຫີນໍ ນາມ ສິປ຺ປໍ – ນຬກາຣສິປ຺ປໍ, ກຸມ຺ຠກາຣສິປ຺ປໍ, ເປສກາຣສິປ຺ປໍ, ຈມ຺ມກາຣສິປ຺ປໍ, ນຫາປິຕສິປ຺ປໍ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ໂອຎ຺ຎາຕໍ ອວຎ຺ຎາຕໍ ຫີຬິຕໍ ປຣິຠູຕໍ ອຈິຕ຺ຕີກຕໍ. ເອຕໍ ຫີນໍ ນາມ ສິປ຺ປໍ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ສິປ຺ປໍ – ມຸທ຺ທາ, ຄຓນາ, ເລຂາ, ເຕສຸ ເຕສຸ ວາ ປນ ຊນປເທສຸ ອໂນຎ຺ຎາຕໍ ອນວຎ຺ຎາຕໍ ອຫີຬິຕໍ ອປຣິຠູຕໍ ຈິຕ຺ຕີກຕໍ, ເອຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ສິປ຺ປໍ.

ສພ຺ເພປິ ອາພາຘາ ຫີນາ, ອປິຈ ມຘຸເມໂຫ ອາພາໂຘ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ.

ລິງ຺ຄໍ ນາມ ທ຺ເວ ລິງ຺ຄານິ – ຫີນຎ຺ຈ ລິງ຺ຄໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ລິງ຺ຄໍ. ຫີນໍ ນາມ ລິງ຺ຄໍ – ອຕິທີຆໍ, ອຕິຣສ຺ສໍ, ອຕິກຓ຺ຫໍ, ອຈ຺ໂຈທາຕໍ, ເອຕໍ ຫີນໍ ນາມ ລິງ຺ຄໍ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ລິງ຺ຄໍ – ນາຕິທີຆໍ, ນາຕິຣສ຺ສໍ, ນາຕິກຓ຺ຫໍ, ນາຈ຺ໂຈທາຕໍ. ເອຕໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ນາມ ລິງ຺ຄໍ.

ສພ຺ເພປິ ກິເລສາ ຫີນາ.

ສພ຺ພາປິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຫີນາ. ອປິຈ, ໂສຕາປຕ຺ຕິສມາປຕ຺ຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ.

ອກ຺ໂກໂສ ນາມ ທ຺ເວ ອກ຺ໂກສາ – ຫີໂນ ຈ ອກ຺ໂກໂສ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ຈ ອກ຺ໂກໂສ. ຫີໂນ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ – ໂອຏ຺ໂຐສິ, ເມຓ຺ໂຑສິ, ໂຄໂຓສິ, ຄທ຺ຣໂຠສິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕສິ, ເນຣຍິໂກສິ; ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຸຄຕິ, ທຸຄ຺ຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາຕິ, ຍກາເຣນ ວາ ຠກາເຣນ ວາ, ກາຏໂກຏຈິກາຍ ວາ, ເອໂສ ຫີໂນ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ. ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ¶ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ – ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ ¶ , ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາຕິ, ເອໂສ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ.

໑໖. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຈຓ຺ຑາລໍ ເວນໍ ເນສາທໍ ຣຖກາຣໍ ປຸກ຺ກຸສໍ – ‘‘ຈຓ຺ຑາໂລສິ, ເວໂນສິ, ເນສາໂທສິ, ຣຖກາໂຣສິ, ປຸກ຺ກຸໂສສີ’’ຕິ ຠຓຕິ [ວເທຕີຕິ ອຸທ຺ເທໂສ. ຠຓຕີຕິ ວິຕ຺ຖາໂຣ (ວຊິຣພຸທ຺ຘິ)], ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ຂຕ຺ຕິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ – ‘‘ຈຓ຺ຑາໂລສິ, ເວໂນສິ, ເນສາໂທສິ, ຣຖກາໂຣສິ, ປຸກ຺ກຸໂສສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຈຓ຺ຑາລໍ ເວນໍ ເນສາທໍ ຣຖກາຣໍ ປຸກ຺ກຸສໍ – ‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ຂຕ຺ຕິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ – ‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍສິ, ¶ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໗. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ອວກຓ຺ຓກໍ ¶ ຊວກຓ຺ຓກໍ ຘນິຏ຺ຐກໍ ສວິຏ຺ຐກໍ ກຸລວຑ຺ຒກໍ – ‘‘ອວກຓ຺ຓໂກສິ, ຊວກຓ຺ຓໂກສິ, ຘນິຏ຺ຐໂກສິ, ສວິຏ຺ຐໂກສິ, ກຸລວຑ຺ຒໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິຕໍ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕໍ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕໍ – ‘‘ອວກຓ຺ຓໂກສິ, ຊວກຓ຺ຓໂກສິ, ຘນິຏ຺ຐໂກສິ, ສວິຏ຺ຐໂກສິ, ກຸລວຑ຺ຒໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ອວກຓ຺ຓກໍ ຊວກຓ຺ຓກໍ ຘນິຏ຺ຐກໍ ສວິຏ຺ຐກໍ ກຸລວຑ຺ຒກໍ – ‘‘ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິໂຕສິ, ຘມ຺ມຣກ຺ຂິໂຕສິ, ສງ຺ຆຣກ຺ຂິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິຕໍ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕໍ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕໍ – ‘‘ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິໂຕສິ, ຘມ຺ມຣກ຺ຂິໂຕສິ, ສງ຺ຆຣກ຺ຂິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໘. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂກສິຍໍ ຠາຣທ຺ວາຊໍ – ‘‘ໂກສິໂຍສິ, ຠາຣທ຺ວາໂຊສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ໂຄຕມໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ກຈ຺ຈານໍ ວາສິຏ຺ຐໍ – ‘‘ໂກສິໂຍສິ, ຠາຣທ຺ວາໂຊສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂກສິຍໍ ຠາຣທ຺ວາຊໍ – ‘‘ໂຄຕໂມສິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນສິ, ກຈ຺ຈາໂນສິ, ວາສິຏ຺ໂຐສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ໂຄຕມໍ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ກຈ຺ຈານໍ ວາສິຏ຺ຐໍ – ‘‘ໂຄຕໂມສິ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນສິ, ກຈ຺ຈາໂນສິ, ວາສິຏ຺ໂຐສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໙. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂກຏ຺ຐກໍ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກໍ – ‘‘ໂກຏ຺ຐໂກສິ, ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ກສ຺ສກໍ ວາຓິຊໍ ໂຄຣກ຺ຂໍ – ‘‘ໂກຏ຺ຐໂກສິ, ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ¶ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂກຏ຺ຐກໍ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກໍ – ‘‘ກສ຺ສໂກສິ, ວາຓິໂຊສິ, ໂຄຣກ຺ໂຂສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ກສ຺ສກໍ ວາຓິຊໍ ໂຄຣກ຺ຂໍ – ‘‘ກສ຺ສໂກສິ, ວາຓິໂຊສິ, ໂຄຣກ຺ໂຂສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໐. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ນຬກາຣໍ ກຸມ຺ຠກາຣໍ ເປສກາຣໍ ຈມ຺ມກາຣໍ ນຫາປິຕໍ – ‘‘ນຬກາໂຣສິ, ກຸມ຺ຠກາໂຣສິ, ເປສກາໂຣສິ, ຈມ຺ມກາໂຣສິ, ນຫາປິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ມຸທ຺ທິກໍ ຄຓກໍ ເລຂກໍ – ‘‘ນຬກາໂຣສິ, ກຸມ຺ຠກາໂຣສິ, ເປສກາໂຣສິ, ຈມ຺ມກາໂຣສິ, ນຫາປິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ນຬກາຣໍ ກຸມ຺ຠກາຣໍ ເປສກາຣໍ ຈມ຺ມກາຣໍ ນຫາປິຕໍ – ‘‘ມຸທ຺ທິໂກສິ, ຄຓໂກສິ, ເລຂໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ¶ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ມຸທ຺ທິກໍ ຄຓກໍ ເລຂກໍ – ‘‘ມຸທ຺ທິໂກສິ, ຄຓໂກສິ, ເລຂໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໑. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ກຸຏ຺ຐິກໍ ຄຓ຺ຑິກໍ ກິລາສິກໍ ໂສສິກໍ ອປມາຣິກໍ – ‘‘ກຸຏ຺ຐິໂກສິ, ຄຓ຺ຑິໂກສິ, ກິລາສິໂກສິ, ໂສສິໂກສິ, ອປມາຣິໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ມຘຸເມຫິກໍ – ‘‘ກຸຏ຺ຐິໂກສິ, ຄຓ຺ຑິໂກສິ, ກິລາສິໂກສິ, ໂສສິໂກສິ, ອປມາຣິໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ກຸຏ຺ຐິກໍ ຄຓ຺ຑິກໍ ກິລາສິກໍ ໂສສິກໍ ອປມາຣິກໍ – ‘‘ມຘຸເມຫິໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ມຘຸເມຫິກໍ – ‘‘ມຘຸເມຫິໂກສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ອຕິທີຆໍ ອຕິຣສ຺ສໍ ອຕິກຓ຺ຫໍ ອຈ຺ໂຈທາຕໍ ¶ – ‘‘ອຕິທີໂຆສິ, ອຕິຣສ຺ໂສສິ, ອຕິກຓ຺ໂຫສິ, ອຈ຺ໂຈທາໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ນາຕິທີຆໍ ນາຕິຣສ຺ສໍ ນາຕິກຓ຺ຫໍ ນາຈ຺ໂຈທາຕໍ – ‘‘ອຕິທີໂຆສິ, ອຕິຣສ຺ໂສສິ, ອຕິກຓ຺ໂຫສິ, ອຈ຺ໂຈທາໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ອຕິທີຆໍ ອຕິຣສ຺ສໍ ອຕິກຓ຺ຫໍ ອຈ຺ໂຈທາຕໍ – ‘‘ນາຕິທີໂຆສິ, ນາຕິຣສ຺ໂສສິ, ນາຕິກຓ຺ໂຫສິ, ນາຈ຺ໂຈທາໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ນາຕິທີຆໍ ນາຕິຣສ຺ສໍ ນາຕິກຓ຺ຫໍ ¶ ນາຈ຺ໂຈທາຕໍ – ‘‘ນາຕິທີໂຆສິ, ນາຕິຣສ຺ໂສສິ, ນາຕິກຓ຺ໂຫສິ, ນາຈ຺ໂຈທາໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໓. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ – ‘‘ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສິ, ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສິ, ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ວີຕຣາຄໍ ວີຕໂທສໍ ວີຕໂມຫໍ – ‘‘ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສິ ¶ , ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສິ, ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕໍ ¶ – ‘‘ວີຕຣາໂຄສິ, ວີຕໂທໂສສິ, ວີຕໂມໂຫສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ວີຕຣາຄໍ ວີຕໂທສໍ ວີຕໂມຫໍ – ‘‘ວີຕຣາໂຄສິ, ວີຕໂທໂສສິ, ວີຕໂມໂຫສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໔. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ປາຏິເທສນີຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ທຸກ຺ກຏໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ – ‘‘ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ປາຏິເທສນີຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ທຸກ຺ກຏໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ໂສຕາປນ຺ນໍ – ‘‘ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສິ…ເປ… ¶ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ…ເປ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ – ‘‘ໂສຕາປນ຺ໂນສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ໂສຕາປນ຺ນໍ – ‘‘ໂສຕາປນ຺ໂນສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໕. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂອຏ຺ຐໍ ເມຓ຺ຑໍ ໂຄຓໍ ຄທ຺ຣຠໍ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕໍ ເນຣຍິກໍ – ‘‘ໂອຏ຺ໂຐສິ, ເມຓ຺ໂຑສິ, ໂຄໂຓສິ, ຄທ຺ຣໂຠສິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕສິ, ເນຣຍິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຸຄຕິ, ທຸຄ຺ຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ເມຘາວິ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ – ‘‘ໂອຏ຺ໂຐສິ, ເມຓ຺ໂຑສິ, ໂຄໂຓສິ, ຄທ຺ຣໂຠສິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕສິ, ເນຣຍິໂກສິ; ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຸຄຕິ, ທຸຄ຺ຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ¶ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ໂອຏ຺ຐໍ ເມຓ຺ຑໍ ໂຄຓໍ ຄທ຺ຣຠໍ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕໍ ເນຣຍິກໍ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໖. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຂຕ຺ຕິຍາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໗. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ¶ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ອວກຓ຺ຓກາ ຊວກຓ຺ຓກາ ຘນິຏ຺ຐກາ ສວິຏ຺ຐກາ ກຸລວຑ຺ຒກາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິຕາ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິຕາ ¶ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິຕາ’’ຕິ ຠຓຕິ ¶ …ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ໂກສິຍາ ຠາຣທ຺ວາຊາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ໂຄຕມາ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ກຈ຺ຈານາ ວາສິຏ຺ຐາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ໂກຏ຺ຐກາ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑກາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ກສ຺ສກາ ວາຓິຊາ ໂຄຣກ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ນຬກາຣາ ກຸມ຺ຠກາຣາ ¶ ເປສກາຣາ ຈມ຺ມກາຣາ ນຫາປິຕາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ມຸທ຺ທິກາ ຄຓກາ ເລຂກາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ກຸຏ຺ຐິກາ ຄຓ຺ຑິກາ ກິລາສິກາ ໂສສິກາ ອປມາຣິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ມຘຸເມຫິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ອຕິທີຆາ ອຕິຣສ຺ສາ ອຕິກຓ຺ຫາ ອຈ຺ໂຈທາຕາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ນາຕິທີຆາ ນາຕິຣສ຺ສາ ນາຕິກຓ຺ຫາ ນາຈ຺ໂຈທາຕາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ວີຕຣາຄາ ວີຕໂທສາ ວີຕໂມຫາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ…ເປ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ໂສຕາປນ຺ນາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ໂອຏ຺ຐາ ເມຓ຺ຑາ ໂຄຓາ ຄທ຺ຣຠາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ເນຣຍິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ສຸຄຕິ, ທຸຄ຺ຄຕິເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໘. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ¶ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໙. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ເຍ ນູນ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ເຍ ນູນ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໐. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ມຍໍ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ນ ມຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ¶ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໑. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ,…ເປ… ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ¶ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ເຍ ນູນ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ເຍ ນູນ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ມຍໍ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ນ ມຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖມ຺ຫາກໍ ¶ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຈຓ຺ຑາລໍ ເວນໍ ເນສາທໍ ຣຖກາຣໍ ປຸກ຺ກຸສໍ – ‘‘ຈຓ຺ຑາໂລສິ, ເວໂນສິ, ເນສາໂທສິ, ຣຖກາໂຣສິ ¶ , ປຸກ຺ກຸໂສສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ຫີເນນ ¶ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ຂຕ຺ຕິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ – ‘‘ຈຓ຺ຑາໂລສິ, ເວໂນສິ, ເນສາໂທສິ, ຣຖກາໂຣສິ, ປຸກ຺ກຸໂສສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ, ຈຓ຺ຑາລໍ ເວນໍ ເນສາທໍ ຣຖກາຣໍ ປຸກ຺ກຸສໍ – ‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ຂຕ຺ຕິຍໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ – ‘‘ຂຕ຺ຕິໂຍສິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ…ເປ… ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

໓໓. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ¶ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ເຍ ນູນ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ເຍ ນູນ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ມຍໍ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ນ ມຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ¶ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

໓໔. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ຫີເນນ ຫີນໍ ວເທຕິ…ເປ… ຫີເນນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ຫີນໍ ວເທຕິ…ເປ… ອຸກ຺ກຏ຺ເຐນ ອຸກ຺ກຏ຺ຐໍ ວເທຕິ, ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕສິ ¶ , ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ ຘມ຺ມກຖິໂກສິ, ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ; ສຸຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ເຍ ນູນ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ເຍ ນູນ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ຂຸໍເສຕຸກາໂມ ນ ວມ຺ເຠຕຸກາໂມ ນ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ທວກມ຺ຍຕາ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ມຍໍ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’’ຕິ ຠຓຕິ…ເປ…. ‘‘ນ ມຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕສ຺ສ.

໓໕. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອຕ຺ຖປຸເຣກ຺ຂາຣສ຺ສ, ຘມ຺ມປຸເຣກ຺ຂາຣສ຺ສ, ອນຸສາສນິປຸເຣກ຺ຂາຣສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ເວທນາຏ຺ຏສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ¶ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣນ຺ຕິ; ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອມຸສ຺ສ ອກ຺ຂາຍນ຺ຕິ, ອິມສ຺ສ ເຠທາຍ; ອມຸສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອກ຺ຂາຍນ຺ຕິ, ອມຸສ຺ສ ເຠທາຍ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອມຸສ຺ສ ອກ຺ຂາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອິມສ຺ສ ເຠທາຍ; ອມຸສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອກ຺ຂາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ອມຸສ຺ສ ເຠທາຍ! ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຖ, ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອມຸສ຺ສ ອກ຺ຂາຍຖ, ອິມສ຺ສ ເຠທາຍ, ອມຸສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອກ຺ຂາຍຖ, ອມຸສ຺ສ ເຠທາຍ? ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ¶ , ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣິສ຺ສຖ! ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອມຸສ຺ສ ອກ຺ຂາຍິສ຺ສຖ, ອິມສ຺ສ ເຠທາຍ! ອມຸສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ອກ຺ຂາຍິສ຺ສຖ, ອມຸສ຺ສ ເຠທາຍ! ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ. ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໗. ‘‘ຠິກ຺ຂຸເປສຸຎ຺ເຎ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໘. ເປສຸຎ຺ຎໍ ນາມ ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ເປສຸຎ຺ຎໍ ໂຫຕິ – ປິຍກມ຺ຍສ຺ສ ວາ ເຠທາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ ວາ. ທສຫາກາເຣຫິ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ຊາຕິໂຕປິ, ນາມໂຕປິ, ໂຄຕ຺ຕໂຕປິ, ກມ຺ມໂຕປິ, ສິປ຺ປໂຕປິ, ອາພາຘໂຕປິ, ລິງ຺ຄໂຕປິ, ກິເລສໂຕປິ, ອາປຕ຺ຕິໂຕປິ, ອກ຺ໂກສໂຕປິ.

ຊາຕິ ¶ ນາມ ທ຺ເວ ຊາຕິໂຍ – ຫີນາ ຈ ຊາຕິ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ຈ ຊາຕິ. ຫີນາ ນາມ ຊາຕິ – ຈຓ຺ຑາລຊາຕິ ເວນຊາຕິ ເນສາທຊາຕິ ຣຖກາຣຊາຕິ ປຸກ຺ກຸສຊາຕິ ¶ . ເອສາ ຫີນາ ນາມ ຊາຕິ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ນາມ ຊາຕິ – ຂຕ຺ຕິຍຊາຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິ. ເອສາ ອຸກ຺ກຏ຺ຐາ ນາມ ຊາຕິ…ເປ….

ອກ຺ໂກໂສ ນາມ ທ຺ເວ ອກ຺ໂກສາ – ຫີໂນ ຈ ອກ຺ໂກໂສ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ຈ ອກ຺ໂກໂສ. ຫີໂນ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ – ໂອຏ຺ໂຐສິ, ເມຓ຺ໂຑສິ, ໂຄໂຓສິ, ຄທ຺ຣໂຠສິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕສິ, ເນຣຍິໂກສິ; ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ສຸຄຕິ; ທຸຄ຺ຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາຕິ, ຍກາເຣນ ວາ ຠກາເຣນ ວາ ກາຏໂກຏຈິກາຍ ວາ. ເອໂສ ¶ ຫີໂນ ນາມ ¶ ອກ຺ໂກໂສ. ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ – ປຓ຺ຑິໂຕສິ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕສິ, ເມຘາວີສິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕສິ, ຘມ຺ມກຖິໂກສິ; ນຕ຺ຖິ ຕຸຍ຺ຫໍ ທຸຄ຺ຄຕິ; ສຸຄຕິ ເຍວ ຕຸຍ຺ຫໍ ປາຏິກງ຺ຂາຕິ. ເອໂສ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ນາມ ອກ຺ໂກໂສ.

໓໙. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ຈຓ຺ຑາໂລ ເວໂນ ເນສາໂທ ຣຖກາໂຣ ປຸກ຺ກຸໂສ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ຂຕ຺ຕິໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ອວກຓ຺ຓໂກ ຊວກຓ຺ຓໂກ ຘນິຏ຺ຐໂກ ສວິຏ຺ຐໂກ ກຸລວຑ຺ຒໂກ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ພຸທ຺ຘຣກ຺ຂິໂຕ ຘມ຺ມຣກ຺ຂິໂຕ ສງ຺ຆຣກ຺ຂິໂຕ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ໂກສິໂຍ ຠາຣທ຺ວາໂຊ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ໂຄຕໂມ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ກຈ຺ຈາໂນ ວາສິຏ຺ໂຐ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ໂກຏ຺ຐໂກ ປຸປ຺ຜຉຑ຺ຑໂກ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ກສ຺ສໂກ ວາຓິໂຊ ໂຄຣກ຺ໂຂ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ນຬກາໂຣ ກຸມ຺ຠກາໂຣ ເປສກາໂຣ ຈມ຺ມກາໂຣ ນຫາປິໂຕ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ມຸທ຺ທິໂກ ຄຓໂກ ເລຂໂກ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໐. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ກຸຏ຺ຐິໂກ ຄຓ຺ຑິໂກ ກິລາສິໂກ ໂສສິໂກ ອປມາຣິໂກ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ມຘຸເມຫິໂກ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ອຕິທີໂຆ ອຕິຣສ຺ໂສ ອຕິກຓ຺ໂຫ ອຈ຺ໂຈທາໂຕ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ນາຕິທີໂຆ ¶ ນາຕິຣສ຺ໂສ ນາຕິກຓ຺ໂຫ ນາຈ຺ໂຈທາໂຕ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ໂທສປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ໂມຫປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ວີຕຣາໂຄ ວີຕໂທໂສ ວີຕໂມໂຫ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ¶ , ປາຏິເທສນີຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ທຸກ຺ກຏໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ໂສຕາປນ຺ໂນ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ໂອຏ຺ໂຐ ເມຓ຺ໂຑ ໂຄໂຓ ຄທ຺ຣໂຠ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ເນຣຍິໂກ, ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ສຸຄຕິ, ທຸຄ຺ຄຕິເຍວ ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຕໍ ‘ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ຘມ຺ມກຖິໂກ, ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ’ຕິ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໑. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ, ປຸກ຺ກຸສາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຂຕ຺ຕິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ¶ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖິ ເຕສໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ເຕສໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ¶ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ເຍ ນູນ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ເຍ ນູນ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ນ ມຍໍ ຈຓ຺ຑາລາ ເວນາ ເນສາທາ ຣຖກາຣາ ປຸກ຺ກຸສາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ ¶ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ‘ນ ມຍໍ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວີ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ຘມ຺ມກຖິກາ, ນຕ຺ຖມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕິ, ສຸຄຕິ ເຍວ ອມ຺ຫາກໍ ປາຏິກງ຺ຂາ’ຕິ ຠຓຕິ, ນ ໂສ ອຎ຺ຎໍ ¶ ຠຓຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ຠຓຕີ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິ ວາຈາຍ, ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ເປສຸຎ຺ຎໍ ອຸປສໍຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໓. ອນາປຕ຺ຕິ ນປິຍກມ຺ຍສ຺ສ, ນເຠທາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປາສເກ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈນ຺ຕິ. ອຸປາສກາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປາສເກ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈສ຺ສນ຺ຕິ! ອຸປາສກາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຖ; ອຸປາສກາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອຸປາສເກ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈສ຺ສຖ! ອຸປາສກາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໖. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສໂສ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ.

ປທໂສ ¶ ນາມ ປທໍ, ¶ ອນຸປທໍ, ອນ຺ວກ຺ຂຣໍ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໍ.

ປທໍ ນາມ ເອກໂຕ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ເອກໂຕ ໂອສາເປນ຺ຕິ. ອນຸປທໍ ນາມ ປາເຏກ຺ກໍ ປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ເອກໂຕ ໂອສາເປນ຺ຕິ. ອນ຺ວກ຺ຂຣໍ ນາມ ‘‘ຣູປໍ ອນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ, ‘‘ຣຸ’’ນ຺ຕິ ໂອປາເຕຕິ. ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ນາມ ‘‘ຣູປໍ ອນິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ, ‘‘ເວທນາ ອນິຈ຺ຈາ’’ຕິ ສທ຺ທໍ ນິຈ຺ຉາເຣຕິ.

ຍຎ຺ຈ ¶ ປທໍ, ຍຎ຺ຈ ອນຸປທໍ, ຍຎ຺ຈ ອນ຺ວກ຺ຂຣໍ, ຍຎ຺ຈ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໍ – ສພ຺ພເມຕໍ ປທໂສ [ປທໂສ ຘມ຺ໂມ (ອິຕິປິ)] ນາມ.

ຘມ຺ໂມ ນາມ ພຸທ຺ຘຠາສິໂຕ, ສາວກຠາສິໂຕ, ອິສິຠາສິໂຕ, ເທວຕາຠາສິໂຕ, ອຕ຺ຖູປສຎ຺ຫິໂຕ, ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິໂຕ.

ວາເຈຍ຺ຍາຕິ ປເທນ ວາເຈຕິ, ປເທ ປເທ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອກ຺ຂຣາຍ ວາເຈຕິ, ອກ຺ຂຣກ຺ຂຣາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໗. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໘. ອນາປຕ຺ຕິ ເອກໂຕ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ໂຕ, ເອກໂຕ ສຊ຺ຌາຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ¶ , ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປຄຸຓໍ ຄນ຺ຖໍ ຠຓນ຺ຕໍ ໂອປາເຕຕິ, ໂອສາເຣນ຺ຕໍ ໂອປາເຕຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ວິຫຣຕິ ອຄ຺ຄາຬເວ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປາສກາ ອາຣາມໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ. ຘມ຺ເມ ຠາສິເຕ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຍຖາວິຫາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ນວກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ອຸປາສເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີ, ອສມ຺ປຊານາ, ນຄ຺ຄາ, ວິກູຊມານາ, ກາກຈ຺ຉມານາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ອຸປາສກາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີ ອສມ຺ປຊານາ ນຄ຺ຄາ ວິກູຊມານາ ກາກຈ຺ຉມານາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ອຸປາສການໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ¶ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ¶ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ນວເກ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໕໐. ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ພທຣິກາຣາເມ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຣາຫຸລໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຠຄວຕາ, ອາວຸໂສ ຣາຫຸລ, ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫເສຍ຺ຍາ ກປ຺ເປຕພ຺ພາ’ຕິ. ເສຍ຺ຍໍ, ອາວຸໂສ ຣາຫຸລ, ຊານາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເສຍ຺ຍໍ ອລຠມາໂນ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ເຍນ ວຈ຺ຈກຸຏິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິ. ອາຍສ຺ມາປິ ຣາຫຸໂລ ອຸກ຺ກາສິ. ‘‘ໂກ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຠຄວາ, ຣາຫຸໂລ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ຣາຫຸລ, ອິຘ ນິສິນ຺ໂນສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ¶ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໕໑. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໕໒. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສໂສ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ.

ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ¶ ¶ ອຕິເຣກທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ.

ສຫາຕິ ¶ ເອກໂຕ.

ເສຍ຺ຍາ ນາມ ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ນາ, ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນຈ຺ຉນ຺ນາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປຣິຈ຺ຉນ຺ນາ.

ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ຈຕຸຕ຺ເຖ ທິວເສ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ນິປນ຺ເນ, ຠິກ຺ຂຸ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໕໓. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປຑ຺ຒຈ຺ຉນ຺ເນ ອຸປຑ຺ຒປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໕໔. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສຕິ, ອູນກທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສຕິ, ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສິຕ຺ວາ ຕຕິຍາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຸຣາຣຸຓາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸນ ວສຕິ, ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ເນ, ສພ຺ພອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ສພ຺ພອຈ຺ຉນ຺ເນ [ວສຕິ, ສພ຺ພອຈ຺ຉນ຺ເນ ສພ຺ພອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, (ສີ.)], ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອຈ຺ຉນ຺ເນ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ນິປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ນິສີທຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ ນິສີທຕິ, ອຸໂຠ ວາ ນິສີທນ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໕໕. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ໂກສເລສຸ ¶ ຊນປເທ [ເອຕ຺ຖ ອມ຺ພຏ຺ຐສຸຕ຺ຕາທິຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ສາຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ອຎ຺ຎຕຣິສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ອາວສຖາຄາຣໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຍນ ສາ ອິຕ຺ຖີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ຠຄິນິ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອາວສຖາຄາເຣ’’ຕິ. ‘‘ວເສຍ຺ຍາຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຎ຺ເຎປິ ອທ຺ຘິກາ ເຍນ ສາ ອິຕ຺ຖີ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ອຄຣຸ ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອາວສຖາຄາເຣ’’ຕິ ¶ . ‘‘ເອໂສ ໂຂ ອຍ຺ໂຍ ສມໂຓ ປຐມໍ ອຸປຄໂຕ; ສເຈ ໂສ ອນຸຊານາຕິ, ວເສຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອທ຺ຘິກາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອາວສຖາຄາເຣ’’ຕິ. ‘‘ວເສຍ຺ຍາຖ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອນຸຣຸທ຺ເຘ ສຫ ທສ຺ສເນນ ປຏິພທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍ຺ໂຍ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອາກິຓ຺ໂຓ ນ ຜາສຸ ວິຫຣິສ຺ສຕິ. ສາຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ¶ ມຎ຺ຈກໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຘິວາເສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ມຎ຺ຈກໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ອລງ຺ກຕປ຺ປຏິຍຕ຺ຕາ ຄນ຺ຘຄນ຺ຘິນີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍ຺ໂຍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ, ອຫໍ ຈມ຺ຫິ ອຠິຣູປາ ທສ຺ສນີຍາ ປາສາທິກາ. ສາຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ປຊາປຕິ ຠເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍ຺ໂຍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິຣູໂປ ¶ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ, ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ອຠິຣູປາ ທສ຺ສນີຍາ ປາສາທິກາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ມຎ຺ເຈວ ປຏິຈ຺ຉຕຸ [ສມ຺ປຏິຈ຺ຉຕຸ (ສ຺ຍາ.)] ສພ຺ພຎ຺ຈ ສາປເຕຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ສາຏກໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ປຸຣໂຕ ຈງ຺ກມຕິປິ ຕິຏ຺ຐຕິປິ ນິສີທຕິປິ ເສຍ຺ຍມ຺ປິ ກປ຺ເປຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ໂອກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ເນວ ໂອໂລເກສິ ນປິ ອາລປິ. ອຖ ໂຂ ¶ ສາ ອິຕ຺ຖີ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ພຫູ ເມ ມນຸສ຺ສາ ສເຕນປິ ສຫສ຺ເສນປິ ປຫິຓນ຺ຕິ. ອຍໍ ປນ ສມໂຓ – ມຍາ ສາມໍ ຍາຈິຍມາໂນ – ນ ອິຈ຺ຉຕິ ມຎ຺ເຈວ ປຏິຈ຺ຉິຕຸໍ ສພ຺ພຎ຺ຈ ສາປເຕຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ສາຏກໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ປາເທສຸ ສິຣສາ ¶ ນິປຕິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ ຍາຫໍ ເອວມກາສິໍ. ຕສ຺ສາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ ຍາ ຕ຺ວໍ ເອວມກາສິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ¶ ປຏິກໂຣສິ, ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸທ຺ຘິ ເຫສາ, ຠຄິນິ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ ອາຍຕິຎ຺ຈ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ – ອາຍສ຺ມຕາ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ – ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ¶ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ, ເອວເມວໍ ອຍ຺ເຍນ ອນຸຣຸທ຺ເຘນ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສິກໍ ມໍ ອຍ຺ໂຍ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ມາຕຸຄາເມນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອນຸຣຸທ຺ຘ, ມາຕຸຄາເມນ ¶ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ ¶ . ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອນຸຣຸທ຺ຘ, ມາຕຸຄາເມນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ອນຸຣຸທ຺ຘ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໕໖. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໕໗. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ນ ຍກ຺ຂີ [ຍກ຺ຂິນີ (ກ.)], ນ ເປຕີ, ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ; ອນ຺ຕມໂສ ຕທຫຸຊາຕາປິ ທາຣິກາ, ປເຄວ ມຫຕ຺ຕຣີ.

ສຫາຕິ ເອກໂຕ.

ເສຍ຺ຍາ ນາມ ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ນາ, ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນຈ຺ຉນ຺ນາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປຣິຈ຺ຉນ຺ນາ.

ເສຍ຺ຍໍ ¶ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ, ມາຕຸຄາເມ ນິປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ ມາຕຸຄາໂມ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໕໘. ມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປຑ຺ຒຈ຺ຉນ຺ເນ ອຸປຑ຺ຒປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍກ຺ຂິຍາ ວາ ເປຕິຍາ ວາ ປຓ຺ຑເກນ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕິຕ຺ຖິຍາ ວາ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໕໙. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ເນ ສພ຺ພອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ສພ຺ພອຈ຺ຉນ຺ເນ [ອນາປຕ຺ຕິ ສພ຺ພອຈ຺ຉນ຺ເນ ສພ຺ພອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, (ສີ.)], ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອຈ຺ຉນ຺ເນ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ, ມາຕຸຄາເມ ນິປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ນິສີທຕິ ¶ , ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ ມາຕຸຄາໂມ ນິສີທຕິ, ອຸໂຠ ວາ ນິສີທນ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໖໐. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ກຸລູປໂກ ໂຫຕິ, ພຫຸການິ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຆຣຓີ ນິເວສນທ຺ວາເຣ ນິສິນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຆຣສຸຓ຺ຫາ ອາວສຖທ຺ວາເຣ ນິສິນ຺ນາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຍນ ຆຣຓີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຆຣຓິຍາ ອຸປກຓ຺ຓເກ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ອຖ ໂຂ ຆຣສຸຓ຺ຫາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິ ນຸ ໂຂ ໂສ ສມໂຓ ສສ຺ສຸຍາ ຊາໂຣ ອຸທາຫຸ ໂອຠາສຕີ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຆຣຓິຍາ ອຸປກຓ຺ຓເກ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ເຍນ ຆຣສຸຓ຺ຫາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຆຣສຸຓ຺ຫາຍ ອຸປກຓ຺ຓເກ ຘມ຺ມໍ ເທເສສິ. ອຖ ໂຂ ຆຣຓິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ ສມໂຓ ຆຣສຸຓ຺ຫາຍ ຊາໂຣ ອຸທາຫຸ ໂອຠາສຕີ’’ຕິ ¶ ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຆຣສຸຓ຺ຫາຍ ອຸປກຓ຺ຓເກ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຆຣຓີ ຆຣສຸຓ຺ຫໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຫ ເຊ, ກິໍ ເຕ ເອໂສ ສມໂຓ ອໂວຈາ’’ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມໍ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ເທເສສິ’’. ‘‘ອຍ຺ຍາຍ ປນ ກິໍ ອໂວຈາ’’ຕິ? ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ເທເສສີ’’ຕິ. ຕາ ¶ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ອຸທາຍີ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸປກຓ຺ຓເກ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສຕິ! ນນຸ ນາມ ວິສ຺ສຏ຺ເຐນ ວິວເຏນ ຘມ຺ໂມ ເທເສຕພ຺ໂພ’’ຕິ?

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕາສໍ ອິຕ຺ຖີນໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕີນໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕີນໍ ວິປາເຈນ຺ຕີນໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ¶ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸທາຍິ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ¶ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສສິ. ເນຕໍ ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິງ຺ຆາຍ຺ຍາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖາ’’ຕິ. ‘‘ນ, ຠຄິນີ, ກປ຺ປຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິງ຺ຆາຍ຺ຍາ ຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖ, ສກ຺ກາ ເອຕ຺ຕເກນປິ ຘມ຺ໂມ ອຎ຺ຎາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ, ຠຄິນີ, ກປ຺ປຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ເທເສສຸໍ. ອຸປາສິກາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ຍາ ອມ຺ເຫຫິ ຍາຈິຍມານາ ຘມ຺ມໍ ນ ເທເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕາສໍ ອຸປາສິການໍ ¶ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕີນໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕີນໍ ວິປາເຈນ຺ຕີນໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂູ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ¶ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ’’ນ຺ຕິ ເຕ ອວິຎ຺ຎຸໍ ປຸຣິສວິຄ຺ຄຫໍ ອຸປນິສີທາເປຕ຺ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອວິຎ຺ຎຸໍ ປຸຣິສວິຄ຺ຄຫໍ ອຸປນິສີທາເປຕ຺ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ!

ອຖ ¶ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິຎ຺ຎຸໍ ປຸຣິສວິຄ຺ຄຫໍ ອຸປນິສີທາເປຕ຺ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອວິຎ຺ຎຸໍ ປຸຣິສວິຄ຺ຄຫໍ ອຸປນິສີທາເປຕ຺ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ ¶ –

໖໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໖໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ; ນ ຍກ຺ຂີ ນ ເປຕີ ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ; ວິຎ຺ຎູ, ປຏິພລາ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາຊານິຕຸໍ.

ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫີຕິ ອຕິເຣກຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ.

ຘມ຺ໂມ ນາມ ພຸທ຺ຘຠາສິໂຕ, ສາວກຠາສິໂຕ, ອິສິຠາສິໂຕ, ເທວຕາຠາສິໂຕ, ອຕ຺ຖູປສຎ຺ຫິໂຕ, ຘມ຺ມູປສຎ຺ຫິໂຕ.

ເທເສຍ຺ຍາຕິ ປເທນ ເທເສຕິ, ປເທ ປເທ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອກ຺ຂຣາຍ ເທເສຕິ, ອກ຺ຂຣກ຺ຂຣາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎຸໍ ປຸຣິສວິຄ຺ຄຫໍ. ວິຎ຺ຎູ ນາມ ປຸຣິສວິຄ຺ຄໂຫ, ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາຊານິຕຸໍ.

໖໕. ມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍກ຺ຂິຍາ ¶ ¶ ວາ ເປຕິຍາ ວາ ປຓ຺ຑກສ຺ສ ວາ ¶ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ¶ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໖໖. ອນາປຕ຺ຕິ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອູນກຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນ ນິສີທິຕ຺ວາ ເທເສຕິ, ມາຕຸຄາໂມ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນ ນິສີທຕິ ຕສ຺ມິໍ ເທເສຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ເທເສຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠຓນ຺ຕໍ ມາຕຸຄາໂມ ສຸຓາຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໗. [ປາຣາ. ໑໙໓] ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ວຄ຺ຄຸມຸທາຍ ນທິຍາ ຕີເຣ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວຊ຺ຊີ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂາ ໂຫຕິ – ທ຺ວີຫິຕິກາ ເສຕຏ຺ຐິກາ ສລາກາວຸຕ຺ຕາ, ນ ສຸກຣາ ອຸຎ຺ເຉນ ປຄ຺ຄເຫນ ຍາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ວຊ຺ຊີ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂາ – ທ຺ວີຫິຕິກາ ເສຕຏ຺ຐິກາ ສລາກາວຸຕ຺ຕາ, ນ ສຸກຣາ ອຸຎ຺ເຉນ ປຄ຺ຄເຫນ ຍາເປຕຸໍ. ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຫີນໍ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ເຐມ. ເອວໍ ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ທາຕຸໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວໍ ມຍໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ກິໍ ຄິຫີນໍ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ຐິເຕນ? ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຫີນໍ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຫຣາມ. ເອວໍ ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ທາຕຸໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວໍ ມຍໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ; ¶ ກິໍ ຄິຫີນໍ ກມ຺ມນ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ຐິເຕນ! ກິໍ ຄິຫີນໍ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຫເຏນ! ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຄິຫີນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສິສ຺ສາມ ¶ – ‘ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ¶ ລາຠີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ທຸຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຕຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ¶ ລາຠີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາປນ຺ໂນ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສກທາຄາມີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນາຄາມີ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫາ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຕວິຊ຺ໂຊ, ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຉຬຠິຎ຺ໂຎຕິ. ເອວໍ ເຕ ອມ຺ຫາກໍ ທາຕຸໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວໍ ມຍໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເອໂສ ເຍວ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເສຍ຺ໂຍ, ໂຍ ອມ຺ຫາກໍ ຄິຫີນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ຠາສິໂຕ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຄິຫີນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສິໍສຸ – ‘‘ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ…ເປ… ອສຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຉຬຠິຎ຺ໂຎ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ລາຠາ ວຕ ໂນ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ໂນ, ເຍສໍ ໂນ ເອວຣູປາ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຕາ, ນ ວຕ ໂນ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ເອວຣູປາ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຕາ, ຍຖຍິເມ ຠິກ຺ຂູ ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ’’ຕິ. ເຕ ນ ຕາທິສານິ ໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕນາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ມາຕາປິຕູນໍ ເທນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ເທນ຺ຕິ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ເທນ຺ຕິ ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈານໍ ເທນ຺ຕິ ຎາຕິສາໂລຫິຕານໍ ເທນ຺ຕິ ຍາທິສານິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທນ຺ຕິ. ນ ຕາທິສານິ ຂາທນີຍານິ ສາຍນີຍານິ ປານານິ ອຕ຺ຕນາ ຂາທນ຺ຕິ ສາຍນ຺ຕິ ປິວນ຺ຕິ [ອຕ຺ຕນາ ປິວນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ມາຕາປິຕູນໍ ເທນ຺ຕິ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ເທນ຺ຕິ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ເທນ຺ຕິ ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈານໍ ເທນ຺ຕິ ຎາຕິສາໂລຫິຕານໍ ເທນ຺ຕິ ¶ , ຍາທິສານິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວຓ຺ຓວາ ອເຫສຸໍ ປີຓິນ຺ທ຺ຣິຍາ ປສນ຺ນມຸຂວຓ຺ຓາ ວິປ຺ປສນ຺ນຉວິວຓ຺ຓາ.

໖໘. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ເວສາລີ ມຫາວນໍ ກູຏາຄາຣສາລາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທິສາສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຠິກ຺ຂູ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ ລູຂາ ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ ¶ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ. ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິຍາ ປນ ຠິກ຺ຂູ ວຓ຺ຓວາ ໂຫນ຺ຕິ ປີຓິນ຺ທ຺ຣິຍາ ປສນ຺ນມຸຂວຓ຺ຓາ ວິປ຺ປສນ຺ນຉວິວຓ຺ຓາ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ ¶ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ຖ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ ຠຄວາ. ສມຄ຺ຄາ ຈ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິມ຺ຫາ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິມ຺ຫາ’’ຕິ. ຊານນ຺ຕາປິ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຊານນ຺ຕາປິ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ ¶ , ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕໍ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕໍ. ອນຕ຺ຖສຎ຺ຫິເຕ ເສຕຸຆາໂຕ ຕຖາຄຕານໍ. ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ພຸທ຺ຘາ ¶ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ຘມ຺ມໍ ວາ ເທເສສ຺ສາມ, ສາວການໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ຖ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠູຕໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຣສ຺ສ ກາຣຓາ ຄິຫີນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໖໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ ຠູຕສ຺ມິໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໗໐. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສໂສ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ.

[ປາຣາ. ໑໙໘] ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ໂມ ນາມ ຌານໍ, ວິໂມກ຺ໂຂ, ສມາຘິ, ສມາປຕ຺ຕິ, ຎາຓທສ຺ສນໍ, ມຄ຺ຄຠາວນາ, ຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາ, ກິເລສປ຺ປຫານໍ, ວິນີວຣຓຕາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕິ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ຌານນ຺ຕິ ¶ ປຐມໍ ຌານໍ, ທຸຕິຍໍ ຌານໍ, ຕຕິຍໍ ຌານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ວິໂມກ຺ໂຂຕິ ສຸຎ຺ຎໂຕ ວິໂມກ຺ໂຂ, ອນິມິຕ຺ໂຕ ວິໂມກ຺ໂຂ, ອປ຺ປຓິຫິໂຕ ວິໂມກ຺ໂຂ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ສມາຘີຕິ ສຸຎ຺ຎໂຕ ສມາຘິ, ອນິມິຕ຺ໂຕ ສມາຘິ, ອປ຺ປຓິຫິໂຕ ¶ ສມາຘິ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ສມາປຕ຺ຕີຕິ ສຸຎ຺ຎຕາ ສມາປຕ຺ຕິ, ອນິມິຕ຺ຕາ ສມາປຕ຺ຕິ, ອປ຺ປຓິຫິຕາ ສມາປຕ຺ຕິ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ¶ ¶ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ມຄ຺ຄຠາວນາຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຎ຺ຈ ພລານິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາ, ສກທາຄາມິຜລສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາ, ອນາຄາມິຜລສ຺ສ ສຈ຺ຉິກິຣິຍາ, ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ [ອຣຫຕ຺ຕຜລສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ສຈ຺ຉິກິຣິຍາ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ກິເລສປ຺ປຫານນ຺ຕິ ຣາຄສ຺ສ ປຫານໍ, ໂທສສ຺ສ ປຫານໍ, ໂມຫສ຺ສ ປຫານໍ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ວິນີວຣຓຕາ ຈິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຕາ, ໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຕາ, ໂມຫາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຕາ.

[ປາຣາ. ໑໙໙] ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕີຕິ ປຐເມນ ຌາເນນ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕິ, ທຸຕິເຍນ ຌາເນນ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕິ, ຕຕິເຍນ ຌາເນນ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕິ, ຈຕຸຕ຺ເຖນ ຌາເນນ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣຕິ.

໗໑. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປນ຺ໂນ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ວສິມ຺ຫີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ¶ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ສຸຎ຺ຎຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ… ອນິມິຕ຺ຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ… ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາຘິໍ… ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາຘິໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ອປ຺ປຓິຫິຕສ຺ສ ສມາຘິສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ອປ຺ປຓິຫິໂຕ ສມາຘິ ສຈ຺ຉິກໂຕ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ… ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ອປ຺ປຓິຫິຕາຍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ອປ຺ປຓິຫິຕາ ສມາປຕ຺ຕິ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ວິຊ຺ຊານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ¶ ສຕິປຏ຺ຐາເນ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ຈຕຸນ຺ນໍ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ ¶ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ… ປຎ຺ຈ ພລານິ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ ¶ , ສມາປນ຺ໂນ; ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ພລານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຎ຺ຈ ພລານິ ສຈ຺ຉິກຕານິ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ອຣິຍສ຺ສ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ມຄ຺ຄສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສຈ຺ຉິກໂຕ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ… ສກທາຄາມິຜລໍ… ອນາຄາມິຜລໍ… ອຣຫຕ຺ຕໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ອຣຫຕ຺ຕໍ [ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ (ສ຺ຍາ.)] ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ຣາໂຄ ເມ ຈຕ຺ໂຕ… ໂທໂສ ເມ ຈຕ຺ໂຕ… ໂມໂຫ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ວນ຺ໂຕ, ມຸຕ຺ໂຕ, ປຫີໂນ, ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ, ອຸກ຺ເຂຏິໂຕ ¶ , ສມຸກ຺ເຂຏິໂຕ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ຣາຄາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ… ໂທສາ ເມ ຈິຕ຺ຕ ວິນີວຣຓໍ… ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ປຐມໍ ຌານໍ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໗໒. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ທຸຕິຍສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຕຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ… ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ… ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ… ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ¶ ສມາຘິໍ… ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສມາຘິໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ອປ຺ປຓິຫິຕສ຺ສ ຈ ສມາຘິສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ອປ຺ປຓິຫິໂຕ ຈ ສມາຘິ ສຈ຺ຉິກໂຕ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ… ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ… ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ອປ຺ປຓິຫິຕາຍ ຈ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ອປ຺ປຓິຫິຕາ ຈ ສມາປຕ຺ຕິ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຕິສ຺ໂສ ຈ ວິຊ຺ຊາ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ຕິສ຺ສນ຺ນຎ຺ຈ ວິຊ຺ຊານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຕິສ຺ໂສ ຈ ວິຊ຺ຊາ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ¶ ຌານໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສຕິປຏ຺ຐາເນ…ເປ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ອິທ຺ຘິປາເທ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ຈຕຸນ຺ນຎ຺ຈ ອິທ຺ຘິປາທານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ອິທ຺ຘິປາທາ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ, ປຎ຺ຈ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ… ປຎ຺ຈ ຈ ພລານິ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ປຎ຺ຈນ຺ນຎ຺ຈ ພລານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ປຎ຺ຈ ຈ ພລານິ ສຈ຺ຉິກຕານິ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຕ຺ຕ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ສຕ຺ຕນ຺ນຎ຺ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄານໍ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຕ຺ຕ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ ສຈ຺ຉິກຕາ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ອຣິຍຎ຺ຈ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ອຣິຍສ຺ສ ຈ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກສ຺ສ ¶ ມຄ຺ຄສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ອຣິໂຍ ຈ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ ສຈ຺ຉິກໂຕ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລຎ຺ຈ… ສກທາຄາມິຜລຎ຺ຈ… ອນາຄາມິຜລຎ຺ຈ… ອຣຫຕ຺ຕຎ຺ຈ [ອຣຫຕ຺ຕຜລຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ.)] ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕສ຺ສ [ອຣຫຕ຺ຕຜລສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ຈ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ອຣຫຕ຺ຕຎ຺ຈ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ… ຣາໂຄ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ… ໂທໂສ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ… ໂມໂຫ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ວນ຺ໂຕ, ມຸຕ຺ໂຕ, ປຫີໂນ, ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ, ອຸກ຺ເຂຏິໂຕ, ສມຸກ຺ເຂຏິໂຕ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ… ຣາຄາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ… ໂທສາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ… ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໗໓. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຕຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ… ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ທຸຕິຍສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ…ເປ… ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ທຸຕິຍສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ປຐມສ຺ສ ຈ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ມູລໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ¶ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ປຐມສ຺ສ ¶ ຈ ຌານສ຺ສ ລາຠິມ຺ຫິ, ວສິມ຺ຫິ; ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ມຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂທສາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ…ເປ….

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຕຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ວິໂມກ຺ຂໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ສມາຘິໍ ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສມາຘິໍ ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ສມາຘິໍ ສຸຎ຺ຎຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ ອນິມິຕ຺ຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຓິຫິຕຎ຺ຈ ສມາປຕ຺ຕິໍ ຕິສ຺ໂສ ຈ ວິຊ຺ຊາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສຕິປຏ຺ຐາເນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈ ອິທ຺ຘິປາເທ ປຎ຺ຈ ຈ ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ ປຎ຺ຈ ຈ ພລານິ ສຕ຺ຕ ຈ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ ອຣິຍຎ຺ຈ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລຎ຺ຈ ¶ ສກທາຄາມິຜລຎ຺ຈ ອນາຄາມິຜລຎ຺ຈ ອຣຫຕ຺ຕຎ຺ຈ [ອຣຫຕ຺ຕຜລຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ.)] ສມາປຊ຺ຊິໍ…ເປ… ຣາໂຄ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ໂທໂສ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ໂມໂຫ ຈ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ວນ຺ໂຕ, ມຸຕ຺ໂຕ, ປຫີໂນ, ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ, ອຸກ຺ເຂຏິໂຕ ສມຸກ຺ເຂຏິໂຕ, ຣາຄາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂທສາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໗໔. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ¶ ວຕ຺ຕຸກາໂມ ‘‘ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ ‘‘ຕຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ, ສຸຎ຺ຎຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ, ອນິມິຕ຺ຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ, ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ, ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາຘິໍ, ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາຘິໍ, ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາຘິໍ, ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ, ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ, ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ, ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຎ຺ຈ ພລານິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ເຄ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ, ສກທາຄາມິຜລໍ, ອນາຄາມິຜລໍ, ອຣຫຕ຺ຕໍ [ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ (ສ຺ຍາ.)] ສມາປຊ຺ຊິໍ…ເປ… ຣາໂຄ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ໂທໂສ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ໂມໂຫ ເມ ຈຕ຺ໂຕ, ວນ຺ໂຕ, ມຸຕ຺ໂຕ, ປຫີໂນ; ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ, ອຸກ຺ເຂຏິໂຕ, ສມຸກ຺ເຂຏິໂຕ; ຣາຄາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂທສາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ…ເປ… ‘‘ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ¶ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ມູລໍ ສໍຂິຕ຺ຕໍ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ – ‘‘ໂທສາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ປຐມຎ຺ຈ ຌານໍ ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຕຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ ¶ …ເປ… ໂທສາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ – ‘‘ໂມຫາ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ທຸຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຕຕິຍຎ຺ຈ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ຌານໍ…ເປ… ໂມຫາ ຈ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ – ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ, ນ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ….

໗໕. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຐມໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ທຸຕິຍໍ ຌານໍ…ເປ… ຕຕິຍໍ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ…ເປ… ອນິມິຕ຺ຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ວິໂມກ຺ຂໍ ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາຘິໍ ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາຘິໍ ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາຘິໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປຓິຫິຕສ຺ສ ສມາຘິສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອປ຺ປຓິຫິໂຕ ສມາຘິ ສຈ຺ຉິກໂຕ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ…ເປ… ອນິມິຕ຺ຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປຓິຫິຕໍ ສມາປຕ຺ຕິໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ອປ຺ປຓິຫິຕາຍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອປ຺ປຓິຫິຕາ ສມາປຕ຺ຕິ ສຈ຺ຉິກຕາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ¶ …ເປ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐາເນ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘາເນ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາເທ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຎ຺ຈ ພລານິ, ສຕ຺ຕ ໂພຌງ຺ເຄ, ອຣິຍໍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິກໍ ມຄ຺ຄໍ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ, ສກທາຄາມິຜລໍ, ອນາຄາມິຜລໍ, ອຣຫຕ຺ຕໍ [ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ (ສ຺ຍາ.)] ສມາປຊ຺ຊິ…ເປ… ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ…ເປ… ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາໂຄ ຈຕ຺ໂຕ, ໂທໂສ ຈຕ຺ໂຕ, ໂມໂຫ ¶ ຈຕ຺ໂຕ, ວນ຺ໂຕ, ມຸຕ຺ໂຕ, ປຫີໂນ, ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ, ອຸກ຺ເຂຏິໂຕ, ສມຸກ຺ເຂຏິໂຕ; ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣາຄາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂທສາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓໍ, ໂມຫາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ປຐມໍ ຌານໍ…ເປ… ທຸຕິຍໍ ຌານໍ ຕຕິຍໍ ຌານໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ໂຍ ເຕ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ, ໂຍ ເຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ, ໂຍ ເຕ ເສນາສນໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ, ໂຍ ເຕ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໗໖. ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ເຍນ ເຕ ວິຫາໂຣ ປຣິຠຸຕ຺ໂຕ…ເປ… ເຍນ ເຕ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ, ເຍນ ເຕ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຣິຠຸຕ຺ໂຕ, ເຍນ ເຕ ເສນາສນໍ ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ, ເຍນ ເຕ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາໂຣ ປຣິຠຸຕ຺ໂຕ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ – ‘‘ຍໍ ຕ຺ວໍ ອາຄມ຺ມ ວິຫາຣໍ ອທາສິ…ເປ… ຈີວຣໍ ອທາສິ, ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອທາສິ, ເສນາສນໍ ອທາສິ, ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ ¶ ອທາສິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ, ສມາປຊ຺ຊຕິ, ສມາປນ຺ໂນ; ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ, ວສີ; ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຌານໍ ສຈ຺ຉິກຕ’’ນ຺ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໗໗. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ, ຠູຕໍ ອາໂຣເຈຕິ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໘. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນກໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ອທາສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອາສນປຣິຍນ຺ເຕ ນິສີທິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ອຸປາສເກ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອໂສ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສມ຺ຠາວິໂຕ ກຸລູປໂກ; ເຍເນວ ຫຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ ເຕເນວ ຫຕ຺ເຖນ ອຸປກ຺ກມິຕ຺ວາ ອສຸຈິໍ ໂມເຈສິ. ໂສ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ¶ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ອທາສິ ¶ . ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອາສນປຣິຍນ຺ເຕ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ¶ , ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໗໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ [ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຕິຍາ (ສ຺ຍາ.)], ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໘໐. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ¶ ນາມ ອາປຕ຺ຕິ – ຈຕ຺ຕາຣິ ຈ ປາຣາຊິການິ, ເຕຣສ ຈ ສງ຺ຆາທິເສສາ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສໂສ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາມ.

ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ຄຫຏ຺ຐສ຺ສ ວາ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິໍ.

ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ, ນ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ. ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ, ນ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ, ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ ຈ, ອຕ຺ຖິ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິ ເນວ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ.

ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນາມ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ ¶ ນາມ ກຸລານິ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕເກສຸ ກຸເລສຸ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ນາມ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ຈ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ກຸລານິ ຈ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ເອຕ຺ຕເກສຸ ກຸເລສຸ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ເນວ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນ ກຸລປຣິຍນ຺ຕາ ນາມ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ກຸລານິ ຈ ອປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ເອຕ຺ຕເກສຸ ກຸເລສຸ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໘໑. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອາໂຣເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ກຸລປຣິຍນ຺ເຕ ຍານິ ກຸລານິ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ¶ ຕານິ ກຸລານິ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎສຸ ກຸເລສຸ ອາໂຣເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ຈ ກຸລປຣິຍນ຺ເຕ ຈ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ¶ ຐເປຕ຺ວາ ຍານິ ກຸລານິ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕານິ ກຸລານິ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ເຎສຸ ກຸເລສຸ ອາໂຣເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເນວ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນ ກຸລປຣິຍນ຺ເຕ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໘໒. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ¶ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ອາໂຣເຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ¶ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໘໓. ອນາປຕ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸໍ ອາໂຣເຈຕິ ໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈຕິ ໂນ ວຕ຺ຖຸໍ, ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ວິຫຣຕິ ອຄ຺ຄາຬເວ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຬວກາ [ອາຬວິກາ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ປຖວິໍ ຂຓນ຺ຕິປິ ຂຓາເປນ຺ຕິປິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ປຖວິໍ ຂຓິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຂຓາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ! ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຬວກາ ຠິກ຺ຂູ ປຖວິໍ ຂຓິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຂຓາເປສ຺ສນ຺ຕິປີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຖວິໍ ຂຓຖປິ ຂຓາເປຖປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ປຖວິໍ ຂຓິສ຺ສຖປິ ຂຓາເປສ຺ສຖປິ! ຊີວສຎ຺ຎິໂນ ຫິ, ໂມຆປຸຣິສາ, ¶ ມນຸສ຺ສາ ປຖວິຍາ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໘໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ປຖວິໍ ຂເຓຍ຺ຍ ວາ ຂຓາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໘໖. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ປຖວີ ນາມ ທ຺ເວ ປຖວິໂຍ ¶ – ຊາຕາ ຈ ປຖວີ ອຊາຕາ ຈ ປຖວີ.

ຊາຕາ ¶ ນາມ ປຖວີ – ສຸທ຺ຘປໍສຸ ສຸທ຺ຘມຕ຺ຕິກາ ອປ຺ປປາສາຓາ ອປ຺ປສກ຺ຂຣາ ອປ຺ປກຐລາ ອປ຺ປມຣຸມ຺ພາ ອປ຺ປວາລິກາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນປໍສຸກາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນມຕ຺ຕິກາ. ອທຑ຺ຒາປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊາຕາ ປຖວີ. ໂຍປິ ປໍສຸປຸຎ຺ໂຊ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ໂຊ ວາ ອຕິເຣກຈາຕຸມາສໍ ໂອວຏ຺ໂຐ, ອຍມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ຊາຕາ ປຖວີ.

ອຊາຕາ ນາມ ປຖວີ – ສຸທ຺ຘປາສາຓາ ສຸທ຺ຘສກ຺ຂຣາ ສຸທ຺ຘກຐລາ ສຸທ຺ຘມຣຸມ຺ພາ ສຸທ຺ຘວາລິກາ ອປ຺ປປໍສຸກາ ອປ຺ປມຕ຺ຕິກາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນປາສາຓາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນສກ຺ຂຣາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນກຐລາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນມຣຸມ຺ພາ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນວາລິກາ. ທຑ຺ຒາປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຊາຕາ ປຖວີ. ໂຍປິ ປໍສຸປຸຎ຺ໂຊ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ໂຊ ວາ ໂອມກຈາຕຸມາສໍ ໂອວຏ຺ໂຐ, ອຍມ຺ປິ ວຸຈ຺ຈຕິ ອຊາຕາ ປຖວີ.

ຂເຓຍ຺ຍາຕິ ¶ ສຍໍ ຂຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຂຓາເປຍ຺ຍາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸກມ຺ປິ ຂຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໘໗. ປຖວິຍາ ປຖວິສຎ຺ຎີ ຂຓຕິ ວາ ຂຓາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ທຫຕິ ວາ ທຫາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ປຖວິຍາ ເວມຕິໂກ ຂຓຕິ ວາ ຂຓາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ທຫຕິ ວາ ທຫາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ປຖວິຍາ ອປຖວິສຎ຺ຎີ ຂຓຕິ ວາ ຂຓາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ທຫຕິ ¶ ວາ ທຫາເປຕິ ວາ, ອນາປຕ຺ຕິ.

ອປຖວິຍາ ປຖວິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຖວິຍາ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຖວິຍາ ອປຖວິສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໘໘. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ອິມໍ ຊານ, ອິມໍ ເທຫິ, ອິມໍ ອາຫຣ, ອິມິນາ ອຕ຺ໂຖ, ອິມໍ ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ມຸສາ ¶ ໂອມສເປສຸຎ຺ຎໍ, ປທເສຍ຺ຍາຍ ເວ ທຸເວ;

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ຠູຕາ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິ ຂຓນາຕິ.

໒. ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ

໑. ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທໍ

໘໙. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ວິຫຣຕິ ອຄ຺ຄາຬເວ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຬວກາ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕິປິ ເຉທາເປນ຺ຕິປິ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ອາຬວໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ເຂ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຕໂນ ຠວນໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ມຍ຺ຫໍ ຠວນໍ ຉິນ຺ທີ’’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນາທິຍນ຺ໂຕ ຉິນ຺ທິ ເຍວ, ຕສ຺ສາ ຈ ເທວຕາຍ ທາຣກສ຺ສ ພາຫຸໍ ອາໂກເຏສິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ເທວຕາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນ຺ນູນາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອິເຘວ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ເທວຕາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ ຍາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອິເຘວ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍໍ. ຍນ຺ນູນາຫໍ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ເທວຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ ເທວເຕ! ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ເທວເຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຊີວິຕາ ນ ໂວໂຣເປສິ. ສຈຊ຺ຊ ຕ຺ວໍ, ເທວເຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍາສິ, ພຫຸຎ຺ຈ ຕ຺ວໍ, ເທວເຕ, ອປຸຎ຺ຎໍ ປສເວຍ຺ຍາສິ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ເທວເຕ, ອມຸກສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ຣຸກ຺ໂຂ ວິວິຕ຺ໂຕ ຕສ຺ມິໍ ອຸປຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິປິ ເຉທາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ¶ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊີວໍ ວິເຫເຐສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ!

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຬວກາ ຠິກ຺ຂູ ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທິສ຺ສນ຺ຕິປິ ເຉທາເປສ຺ສນ຺ຕິປີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທຖາປິ ເຉທາເປຖາປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທິສ຺ສຖາປິ, ເຉທາເປສ຺ສຖາປິ! ຊີວສຎ຺ຎິໂນ ຫິ, ໂມຆປຸຣິສາ, ມນຸສ຺ສາ ຣຸກ຺ຂສ຺ມິໍ, ¶ ເນຕໍ ໂມຆປຸຣິສາ ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໙໐. ‘‘ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໙໑. ຠູຕຄາໂມ ¶ ນາມ ປຎ຺ຈ ພີຊຊາຕານິ – ມູລພີຊໍ, ຂນ຺ຘພີຊໍ, ຜຬຸພີຊໍ, ອຄ຺ຄພີຊໍ, ພີຊພີຊເມວ [ພີຊພີຊຎ຺ເຈວ (ອິຕິປິ)] ປຎ຺ຈມໍ.

ມູລພີຊໍ ¶ ນາມ – ຫລິທ຺ທິ, ສິງ຺ຄິເວຣໍ, ວຈາ, ວຈຕ຺ຕໍ, ອຕິວິສາ, ກຏຸກໂຣຫິຓີ, ອຸສີຣໍ, ຠທ຺ທມູຕ຺ຕກໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ມູເລ ຊາຍນ຺ຕິ, ມູເລ ສຎ຺ຊາຍນ຺ຕິ, ເອຕໍ ມູລພີຊໍ ນາມ.

ຂນ຺ຘພີຊໍ ນາມ – ອສ຺ສຕ຺ໂຖ, ນິຄ຺ໂຣໂຘ, ປິລກ຺ໂຂ, ອຸທຸມ຺ພໂຣ, ກຈ຺ຉໂກ, ກປິຕ຺ຖໂນ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ຂນ຺ເຘ ຊາຍນ຺ຕິ, ຂນ຺ເຘ ສຎ຺ຊາຍນ຺ຕິ, ເອຕໍ ຂນ຺ຘພີຊໍ ນາມ.

ຜຬຸພີຊໍ ນາມ – ອຸຈ຺ຉຸ, ເວຬຸ, ນໂຬ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ປພ຺ເພ ຊາຍນ຺ຕິ, ປພ຺ເພ ¶ ສຎ຺ຊາຍນ຺ຕິ, ເອຕໍ ຜຬຸພີຊໍ ນາມ.

ອຄ຺ຄພີຊໍ ນາມ – ອຊ຺ຊຸກໍ, ຜຓິຊ຺ຊກໍ, ຫິຣິເວຣໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ອຄ຺ເຄ ຊາຍນ຺ຕິ, ອຄ຺ເຄ ສຎ຺ຊາຍນ຺ຕິ, ເອຕໍ ອຄ຺ຄພີຊໍ ນາມ.

ພີຊພີຊໍ ນາມ – ປຸພ຺ພຓ຺ຓໍ, ອປຣຓ຺ຓໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ພີເຊ ຊາຍນ຺ຕິ, ພີເຊ ສຎ຺ຊາຍນ຺ຕິ, ເອຕໍ ພີຊພີຊໍ ນາມ.

໙໒. ພີເຊ ພີຊສຎ຺ຎີ ຉິນ຺ທຕິ ວາ ເຉທາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ປຈຕິ ວາ ປຈາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ພີເຊ ເວມຕິໂກ ຉິນ຺ທຕິ ວາ ເຉທາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ປຈຕິ ວາ ປຈາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ພີເຊ ອພີຊສຎ຺ຎີ ຉິນ຺ທຕິ ວາ ເຉທາເປຕິ ວາ, ຠິນ຺ທຕິ ວາ ເຠທາເປຕິ ວາ, ປຈຕິ ວາ ປຈາເປຕິ ວາ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອພີເຊ ພີຊສຎ຺ຎີ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອພີເຊ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອພີເຊ ອພີຊສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໙໓. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ອິມໍ ຊານ, ອິມໍ ເທຫິ, ອິມໍ ອາຫຣ, ອິມິນາ ອຕ຺ໂຖ, ອິມໍ ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທໍ

໙໔. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕ຺ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ – ‘‘ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາ’’ຕິ? ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສຕິ – ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຉນ຺ນ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣສິ – ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສສິ – ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາຕິ! ເນຕໍ, ¶ ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎວາທກໍ ໂຣເປຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ໂຣເປຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໙໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎວາທກໍ ໂຣເປຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎວາທກໍ ໂຣເປຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎວາທກສ຺ສ ໂຣປນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ໂຣປິຕໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎວາທກໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ¶ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ອຎ຺ຎວາທເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ‘‘ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣນ຺ໂຕ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ¶ ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຉນ຺ນ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເຫສກໍ ໂຣເປຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣເປຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໙໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເຫສກໍ ໂຣເປຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເຫສກໍ ໂຣເປຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມາໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເຫສກສ຺ສ ໂຣປນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ໂຣປິຕໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິເຫສກໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ…ເປ… ¶ ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໙໘. ‘‘ອຎ຺ຎວາທເກ ¶ ວິເຫສເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໙໙. ອຎ຺ຎວາທໂກ ¶ ນາມ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ – ‘‘ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາ’’ຕິ. ເອໂສ ອຎ຺ຎວາທໂກ ນາມ.

ວິເຫສໂກ ນາມ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ. ເອໂສ ວິເຫສໂກ ນາມ.

໑໐໐. ອາໂຣປິເຕ ອຎ຺ຎວາທເກ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ – ‘‘ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາ’’ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອາໂຣປິເຕ ວິເຫສເກ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂຣປິເຕ ອຎ຺ຎວາທເກ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ – ‘‘ໂກ ອາປນ຺ໂນ, ກິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກິສ຺ມິໍ ອາປນ຺ໂນ, ກຖໍ ອາປນ຺ໂນ, ກໍ ຠຓຖ, ກິໍ ຠຓຖາ’’ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ . ໂຣປິເຕ ວິເຫສເກ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ຕໍ ນ ອຸຄ຺ຆາເຏຕຸກາໂມ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ສງ຺ຆໍ ວິເຫເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໐໑. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎວາທເກ ວິເຫສເກ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ອຎ຺ຎວາທເກ ວິເຫສເກ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎວາທເກ ວິເຫສເກ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໐໒. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອຊານນ຺ໂຕ ປຸຈ຺ຉຕິ, ຄິລາໂນ ວາ ນ ກເຖຕິ; ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ວາ ¶ ກລໂຫ ວາ ວິຄ຺ຄໂຫ ວາ ວິວາໂທ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ກເຖຕິ; ‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ວາ ສງ຺ຆຣາຊິ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ກເຖຕິ; ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ ກເຖຕິ; ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໓. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປຕິ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິສຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ [ເມຕ຺ຕິຍຠູມ຺ມຊກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ ນວກາ ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປປຸຎ຺ຎາ ຈ ¶ . ຍານິ ສງ຺ຆສ຺ສ ລາມການິ ເສນາສນານິ ຕານິ ເຕສໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ ລາມການິ ຈ ຠຕ຺ຕານິ. ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ – ‘‘ຉນ຺ທາຍ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ຉນ຺ທາຍ ຈ ຠຕ຺ຕານິ ອຸທ຺ທິສຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາເປຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາເປສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ອຸຊ຺ຌາປນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໐໔. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ຠຄວຕາ ອຸຊ຺ຌາປນກໍ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ [ວິເຫສິສ຺ສນ຺ຕີຕິ (ອິຕິປິ)] ຠິກ຺ຂູນໍ ສາມນ຺ຕາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ – ‘‘ຉນ຺ທາຍ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເສນາສນໍ ¶ ປຎ຺ຎເປຕິ, ຉນ຺ທາຍ ຈ ຠຕ຺ຕານິ ອຸທ຺ທິສຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຂິຍ຺ຍິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຂິຍ຺ຍຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ຂິຍ຺ຍິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໐໕. ‘‘ອຸຊ຺ຌາປນເກ ຂິຍ຺ຍນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໐໖. ອຸຊ຺ຌາປນກໍ ນາມ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກໍ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ວາ ຍາຄຸຠາຊກໍ ວາ ຜລຠາຊກໍ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກໍ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຸຊ຺ຌາປນເກ ຂິຍ຺ຍນເກ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ອຸຊ຺ຌາປນເກ ຂິຍ຺ຍນເກ ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຸຊ຺ຌາປນເກ ຂິຍ຺ຍນເກ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກໍ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ວາ ຍາຄຸຠາຊກໍ ວາ ຜລຠາຊກໍ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກໍ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ວາ ອສມ຺ມຕໍ ວາ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກໍ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ວາ ຍາຄຸຠາຊກໍ ວາ ຜລຠາຊກໍ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກໍ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ¶ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໐໗. ອນາປຕ຺ຕິ ປກຕິຍາ ຉນ຺ທາ ໂທສາ ໂມຫາ ຠຍາ ກໂຣນ຺ຕໍ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໘. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ເຫມນ຺ຕິເກ ກາເລ ອຊ຺ໂຌກາເສ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ກາຍໍ ໂອຕາເປນ຺ຕາ ກາເລ ອາໂຣຈິເຕ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິໍສຸ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສຸໍ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເສນາສນໍ ໂອວຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖໍ ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສນາສນໍ ໂອວຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໐໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ຠິສິໍ ວາ ໂກຈ຺ຉໍ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ¶ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໑໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວສິຕ຺ວາ ກາລສ຺ເສວ ເສນາສນໍ ອຠິຫຣນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ກາລສ຺ເສວ ເສນາສນໍ ອຠິຫຣນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ມາເສ ອວສ຺ສິກສງ຺ເກເຕ [ວສິຕຸໍ ອວສ຺ສິກສໍເກເຕ (ອິຕິປິ)] ມຓ຺ຑເປ ¶ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ຍຕ຺ຖ ກາກາ ວາ ກຸລລາ ວາ ນ ອູຫທນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ເສນາສນໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໑໑໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສງ຺ຆິກໍ ນາມ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ.

ມຎ຺ໂຈ ¶ ນາມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຎ຺ຈາ – ມສາຣໂກ, ພຸນ຺ທິກາພທ຺ໂຘ, ກຸຬີຣປາທໂກ, ອາຫຈ຺ຈປາທໂກ.

ປີຐໍ ¶ ນາມ ຈຕ຺ຕາຣິ ປີຐານິ – ມສາຣກໍ, ພຸນ຺ທິກາພທ຺ຘໍ, ກຸຬີຣປາທກໍ, ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ.

ຠິສິ ນາມ ປຎ຺ຈ ຠິສິໂຍ – ອຸຓ຺ຓຠິສິ, ໂຈຬຠິຕິ, ວາກຠິສິ, ຕິຓຠິສິ, ປຓ຺ຓຠິສິ.

ໂກຈ຺ຉໍ ນາມ – ວາກມຍໍ ວາ ອຸສີຣມຍໍ ວາ ມຸຎ຺ຊມຍໍ ວາ ປພ຺ພຊມຍໍ [ພພ຺ພຊມຍໍ (ສີ.)] ວາ ອນ຺ໂຕ ສໍເວເຐຕ຺ວາ ພທ຺ຘໍ ໂຫຕິ.

ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາຕິ ສຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ.

ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາຕິ ອຎ຺ຎໍ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສນ຺ຖຣາເປຕິ, ຕສ຺ສ ¶ ປລິໂພໂຘ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສນ຺ຖຣາເປຕິ, ສນ຺ຖາຣກສ຺ສ [ສນ຺ຖຕສ຺ສ (ອິຕິປິ)] ປລິໂພໂຘ.

ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍາຕິ ນ ສຍໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ.

ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍາຕິ ນ ອຎ຺ຎໍ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ.

ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸໍ ວາ ສາມເຓຣໍ ວາ ອາຣາມິກໍ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉາ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເລຑ຺ຑຸປາຕໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໑໒. ສງ຺ຆິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ ອຊ຺ໂຌກາເສ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ເວມຕິໂກ…ເປ… ສງ຺ຆິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຊ຺ໂຌກາເສ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຈິມິລິກໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ ວາ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ວາ ຕຏ຺ຏິກໍ ວາ ຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ ວາ ປາທປຸຎ຺ຉນິໍ ວາ ¶ ຜລກປີຐໍ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລິເກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໑໓. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ¶ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸທ຺ຘຣາເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຸຈ຺ຉໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ໂອຕາເປນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ, ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຫາຍກາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ວສນ຺ຕາປິ ເອກໂຕວ ວສນ຺ຕິ, ປກ຺ກມນ຺ຕາປິ ເອກໂຕວ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິໍສຸ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສຸໍ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ເສນາສນໍ ອຸປຈິກາຫິ ຂາຍິຕໍ ໂຫຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສນາສນໍ ອຸປຈິກາຫິ ຂາຍິຕ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິໍສຸ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສຸໍ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິໍສຸ, ເສນາສນໍ ອຸປຈິກາຫິ ຂາຍິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕາ ເນວ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສນາສນໍ ອຸປຈິກາຫິ ຂາຍິຕໍ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໑໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໑໖. ໂຍ ¶ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສງ຺ຆິໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ.

ເສຍ຺ຍໍ ນາມ ຠິສິ, ຈິມິລິກາ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ, ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ, ຕຏ຺ຏິກາ, ຈມ຺ມຂຓ຺ໂຑ, ນິສີທນໍ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ຕິຓສນ຺ຖາໂຣ, ປຓ຺ຓສນ຺ຖາໂຣ.

ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາຕິ ສຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ.

ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາຕິ ອຎ຺ຎໍ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ.

ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍາຕິ ນ ສຍໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ.

ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍາຕິ ນ ອຎ຺ຎໍ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ.

ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸໍ ວາ ສາມເຓຣໍ ວາ ອາຣາມິກໍ ¶ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣາມສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ເວມຕິໂກ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ¶ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໑໗. ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາເຣ ວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ວິຫາເຣ ວາ ວິຫາຣສ຺ສູປຈາເຣ ວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ປຸຄ຺ຄລິເກ ¶ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໑໘. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸທ຺ຘຣາເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຸຈ຺ຉໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ສາເປກ຺ໂຂ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ຐິໂຕ ອາປຸຈ຺ຉຕິ, ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວຣເສຍ຺ຍາໂຍ ປລິພຸນ຺ເຘນ຺ຕິ, ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ [ເອຕ຺ຖ ເຕ ອິຕິ ກມ຺ມປທໍ ອູນໍ ວິຍ ທິສ຺ສຕິ]. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ອິເຘວ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ – ຍສ຺ສ ສມ຺ພາໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ ໂສ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ ¶ …ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໒໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ຊານໍ ປຸພ຺ພຸປຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ – ຍສ຺ສ ສມ຺ພາໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ ໂສ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’ຕິ, ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໒໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ໒.໐໒໕໑ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສງ຺ຆິໂກ ¶ ນາມ ວິຫາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ.

ຊານາຕິ ¶ ນາມ ວຸຑ຺ໂຒຕິ ຊານາຕິ, ຄິລາໂນຕິ ຊານາຕິ, ສງ຺ເຆນ ທິນ຺ໂນຕິ ຊານາຕິ.

ອນຸປຂຊ຺ຊາຕິ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ.

ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ມຎ຺ຈສ຺ສ ວາ ປີຐສ຺ສ ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຸປຈາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣຕິ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຠິນິສີທຕິ ວາ ອຠິນິປຊ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕຸໍ.

໑໒໒. ສງ຺ຆິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ເວມຕິໂກ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ມຎ຺ຈສ຺ສ ວາ ປີຐສ຺ສ ວາ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຸປຈາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣຕິ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຠິນິສີທຕິ ວາ ອຠິນິປຊ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາເຣ ວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍໍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣຕິ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຠິນິສີທຕິ ວາ ອຠິນິປ຺ປຊ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໒໓. ອນາປຕ຺ຕິ ຄິລາໂນ ປວິສຕິ, ສີເຕນ ວາ ອຸຓ຺ເຫນ ວາ ປີຬິໂຕ ປວິສຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໔. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ມຫາວິຫາຣໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ – ‘‘ອິຘ ມຍໍ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ . ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫາຣໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫາຣໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ເນ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ! ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອາຄເມຖາວຸໂສ, ຍາວ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ; ປຏິສງ຺ຂເຕ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ປຏິກຈ຺ເຈວ [ປຏິຄຈ຺ເຈວ (ສີ.)] ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ມຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ປຏິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິໂກ ວິຫາໂຣ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ສງ຺ຆິໂກ ວິຫາໂຣ’’ຕິ. ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ມຫລ຺ລໂກ, ອາວຸໂສ, ວິຫາໂຣ. ຕຸມ຺ເຫປິ ວສຖ, ມຍມ຺ປິ ວສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຄີວາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ເຕ ນິກ຺ກຑ຺ຒີຍມານາ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ອມ຺ເຫ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ¶ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິສ຺ສຖ? ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໒໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໒໖. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນ຺ຕິ ¶ ¶ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ.

ກຸປິໂຕ ¶ ອນຕ຺ຕມໂນຕິ ອນຠິຣທ຺ໂຘ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ.

ສງ຺ຆິໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ.

ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍາຕິ ຄພ຺ເຠ ຄເຫຕ຺ວາ ປມຸຂໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປມຸເຂ ຄເຫຕ຺ວາ ພຫິ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ເອເກນ ປໂຍເຄນ ພຫຸເກປິ ທ຺ວາເຣ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ [ທຸກ຺ກຏສ຺ສ (ກຕ຺ຖຈິ)]. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸເກປິ ທ຺ວາເຣ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໒໗. ສງ຺ຆິເກ ¶ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ເວມຕິໂກ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາຣາ ວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ ມຓ຺ຑປາ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລາ ວາ ອຊ຺ໂຌກາສາ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວິຫາຣາ ວາ ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາຣາ ວາ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ ມຓ຺ຑປາ ວາ ຣຸກ຺ຂມູລາ ວາ ອຊ຺ໂຌກາສາ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ປຸຄ຺ຄລິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິເກ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໒໘. ອນາປຕ຺ຕິ ອລຊ຺ຊິໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ¶ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ¶ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ຠຓ຺ຑນກາຣກໍ ກລຫກາຣກໍ ວິວາທກາຣກໍ ຠສ຺ສກາຣກໍ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ¶ ວາ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອນ຺ເຕວາສິກໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ວາ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ນິກ຺ກຑ຺ຒຕິ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຕິ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ¶ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ວິຫຣນ຺ຕິ?. ເອໂກ ເຫຏ຺ຐາ ວິຫຣຕິ [ວິຫຣນ຺ຕິ, ເອໂກ ເຫຏ຺ຐາ (?)], ເອໂກ ອຸປຣິ. ອຸປຣິໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ສຫສາ ອຠິນິສີທິ. ມຎ຺ຈປາໂທ ນິປ຺ປຕິຕ຺ວາ [ປຕິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ເຫຏ຺ຐິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມຕ຺ຖເກ ອວຕ຺ຖາສິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວິສ຺ສຣມກາສິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວິສ຺ສຣມກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ສຫສາ ອຠິນິສີທິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ສຫສາ ອຠິນິສີທສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ສຫສາ ອຠິນິສີທິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໓໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ¶ ວາ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໓໑. ໂຍ ¶ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສງ຺ຆິໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ໂຕ.

ເວຫາສກຸຏິ ນາມ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອສີສຆຏ຺ຏາ.

ອາຫຈ຺ຈປາທໂກ ນາມ ມຎ຺ໂຈ ອງ຺ເຄ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ນາມ ປີຐໍ ອງ຺ເຄ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຐິຕໍ ໂຫຕິ.

ອຠິນິສີເທຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອຠິນິສີທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ມິໍ ອຠິນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໓໒. ສງ຺ຆິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ອຠິນິສີທຕິ ວາ ອຠິນິປຊ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສງ຺ຆິເກ ເວມຕິໂກ…ເປ… ສງ຺ຆິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ອຠິນິສີທຕິ ວາ ອຠິນິປຊ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ປຸຄ຺ຄລິເກ ສງ຺ຆິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລິເກ ປຸຄ຺ຄລິກສຎ຺ຎີ ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລິເກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິເກ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໓໓. ອນາປຕ຺ຕິ – ອເວຫາສກຸຏິຍາ ສີສຆຏ຺ຏາຍ ເຫຏ຺ຐາ ອປຣິໂຠຄໍ ¶ ໂຫຕິ, ປທຣສຎ຺ຈິຕໍ ໂຫຕິ, ປຏາຓິ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຐິໂຕ ຄຓ຺ຫຕິ ວາ ລຄ຺ເຄຕິ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໔. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ມຫາມຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມໂຕ ຉນ຺ນສ຺ສ ວິຫາຣໍ ກາຣາເປຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ກຕປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາເປຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ¶ ເລປາເປຕິ. ອຕິຠາຣິໂຕ ວິຫາໂຣ ປຣິປຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ຕິຓຎ຺ຈ ກຏ຺ຐຎ຺ຈ ສໍກຑ຺ຒນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ຍວເຂຕ຺ຕໍ ທູເສສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ອມ຺ຫາກໍ ຍວເຂຕ຺ຕໍ ທູເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ກຕປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາເປສ຺ສຕິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ເລປາເປສ຺ສຕິ, ອຕິຠາຣິໂຕ ວິຫາໂຣ ປຣິປຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຉນ຺ນ, ກຕປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາເປສິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ເລປາເປສິ, ອຕິຠາຣິໂຕ ວິຫາໂຣ ປຣິປຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ກຕປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາເປສ຺ສສິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ເລປາເປສ຺ສສິ ¶ , ອຕິຠາຣິໂຕ ວິຫາໂຣ ປຣິປຕິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໓໕. ‘‘ມຫລ຺ລກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວິຫາຣໍ ກາຣຍມາເນນ ຍາວທ຺ວາຣໂກສາ ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍ ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມາຍ ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສ ປຣິຍາຍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐິເຕນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ອປ຺ປຫຣິເຕປິ ຐິໂຕ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໓໖. ມຫລ຺ລໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ສສ຺ສາມິໂກ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ວິຫາໂຣ ນາມ ອຸລ຺ລິຕ຺ໂຕ ວາ ໂຫຕິ ອວລິຕ຺ໂຕ ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ໂຕ ວາ.

ກາຣຍມາເນນາຕິ ກໂຣນ຺ໂຕ ວາ ກາຣາເປນ຺ໂຕ ວາ.

ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາຕິ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏສ຺ສ [ປີຐສໍຆາຏສ຺ສ (ອິຕິປິ), ປິຏ຺ຐິສງ຺ຆາຏສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ສມນ຺ຕາ ຫຕ຺ຖປາສາ.

ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍາຕິ ¶ ທ຺ວາຣຏ຺ຐປນາຍ.

ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມາຍາຕິ ວາຕປານປຣິກມ຺ມາຍ ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ.

ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສ ¶ ¶ ປຣິຍາຍໍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐິເຕນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຫຣິຕໍ ນາມ ປຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ອປຣຓ຺ຓໍ. ສເຈ ຫຣິເຕ ຐິໂຕ ອຘິຏ຺ຐາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ມຄ຺ເຄນ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ມຄ຺ເຄ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕຕິຍໍ ມຄ຺ຄໍ ອາຓາເປຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ປຣິຍາເຍນ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ປຣິຍາເຍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕຕິຍໍ ປຣິຍາຍໍ ອາຓາເປຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

໑໓໗. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ອປ຺ປຫຣິເຕປິ ຐິໂຕ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາຕິ ອິຏ຺ຐກາຍ ໒.໐໒໖໒ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ອິຏ຺ຐກິຏ຺ຐກາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສິລາຍ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ສິລາຍ ສິລາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສຸຘາຍ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ປິຓ຺ເຑ ປິຓ຺ເຑ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕິເຓນ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ກຣເຬ ກຣເຬ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຓ຺ເຓນ ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ປຓ຺ເຓ ປຓ຺ເຓ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ ອຘິຏ຺ຐາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ເວມຕິໂກ ອຘິຏ຺ຐາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ອູນກສຎ຺ຎີ ອຘິຏ຺ຐາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ອູນກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໓໘. ອນາປຕ຺ຕິ ທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ, ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ, ເລເຓ, ຄຸຫາຍ, ຕິຓກຸຏິກາຍ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ, ວາສາຄາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ວິຫຣຕິ ອຄ຺ຄາຬເວ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຬວກາ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓມ຺ປິ ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປນ຺ຕິປິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຬວກາ ¶ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓມ຺ປິ ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປສ຺ສນ຺ຕິປີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຬວເກ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓມ຺ປິ ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈຖປິ ສິຎ຺ຈາເປຖປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓມ຺ປິ ມຕ຺ຕິກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈິສ຺ສຖປິ ສິຎ຺ຈາເປສ຺ສຖປິ! ເນຕໍ, ¶ ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໔໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໔໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ [ຊານໍ ນາມ (ສ຺ຍາ.)] ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ.

ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍາຕິ ສຍໍ ສິຎ຺ຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍາຕິ ¶ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ [ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ (ກຕ຺ຖຈິ)]. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໔໒. ສປ຺ປາຓເກ ສປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ຈຕິ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສປ຺ປາຓເກ ເວມຕິໂກ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ຈຕິ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສປ຺ປາຓເກ ອປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ຈຕິ ¶ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຕິ ວາ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອປ຺ປາຓເກ ສປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາຓເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາຓເກ ອປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໔໓. ອນາປຕ຺ຕິ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຠູຕໍ ¶ ອຎ຺ຎາຍ ອຸຊ຺ຌາຍໍ, ປກ຺ກມນ຺ເຕນ ເຕ ທຸເວ;

ປຸພ຺ເພ ນິກ຺ກຑ຺ຒນາຫຈ຺ຈ, ທ຺ວາຣໍ ສປ຺ປາຓເກນ ຈາຕິ.

໓. ໂອວາທວຄ຺ໂຄ

໑. ໂອວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໔. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕາ ລາຠິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕາ ລາຠິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ຫນ຺ທາວຸໂສ, ມຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອມ຺ເຫປິ, ¶ ຠຄິນິໂຍ, ອຸປສງ຺ກມຖ; ມຍມ຺ປິ ໂອວທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ¶ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠຄິນິໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ກຸໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ! ອຍ຺ຍາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ ¶ . ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ¶ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໔໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ¶ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ¶ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໔໖. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອສມ຺ມໂຕ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໔໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ສມ຺ມຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕາ ຕເຖວ ລາຠິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ສມ຺ມຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕາ ຕເຖວ ¶ ລາຠິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ຫນ຺ທາວຸໂສ, ມຍມ຺ປິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຍມ຺ປິ, ຠຄິນິໂຍ, ສມ຺ມຕາ. ອມ຺ເຫປິ ອຸປສງ຺ກມຖ. ມຍມ຺ປິ ໂອວທິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ¶ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຠຄິນິໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ກຸໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ! ອຍ຺ຍາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ…ເປ… ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ¶ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຣິຕ຺ຕຎ຺ເຎວ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທິວສໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາຍ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ. ສີລວາ ໂຫຕິ ¶ , ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ¶ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ ຕຖາຣູປາສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສາ ອນຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ກລ຺ຍາຓວາໂຈ ໂຫຕິ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣໂຓ; ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປິໂຍ ໂຫຕິ ມນາໂປ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ; ນ ໂຂ ປເນຕໍ [ປນ ຕໍ (?)] ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິຕາຍ ກາສາຍວຕ຺ຖວສນາຍ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນປຸພ຺ໂພ ໂຫຕິ; ວີສຕິວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກວີສຕິວສ຺ໂສ ວາ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໑໔໘. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອສມ຺ມໂຕ ນາມ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ອສມ຺ມໂຕ.

ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ອຏ຺ຐຫິ ຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ເຎນ ຘມ຺ເມນ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໔໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມ຺ມເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ທຸຕິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພາ – ‘‘ສມຄ຺ຄາຕ຺ຖ, ຠຄິນິໂຍ’’ຕິ? ສເຈ ‘‘ສມຄ຺ຄາມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ, ‘‘ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຠຄິນິໂຍ, ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ’’ຕິ? ສເຈ ‘‘ວຕ຺ຕນ຺ຕາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ, ‘‘ເອໂສ, ຠຄິນິໂຍ, ໂອວາໂທ’’ຕິ ນິຍ຺ຍາເທຕພ຺ໂພ [ນິຍ຺ຍາເຕຕພ຺ໂພ (ອິຕິປິ)]. ສເຈ ‘‘ນ ວຕ຺ຕນ຺ຕາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ, ໂອສາເຣຕພ຺ພາ. ‘‘ວສ຺ສສຕູປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕທຫຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ¶ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ. ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພໍ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ. ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພາ [ປຈ຺ຈາສິໍສິຕພ຺ພາ (ອິຕິປິ)] ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉກຎ຺ຈ ໂອວາທຸປສງ຺ກມນຎ຺ຈ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ວສ຺ສໍ ວຸຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ; ອຍມ຺ປິ ¶ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂມານາຍ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປທາ ປຣິເຍສິຕພ຺ພາ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເກນ ຈິ ປຣິຍາເຍນ ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສິຕພ຺ໂພ ປຣິຠາສິຕພ຺ໂພ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ…ເປ… ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ໂອວໂຏ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວຈນປໂຖ, ອໂນວໂຏ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວຈນປໂຖ; ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ’’ຕິ.

ສເຈ ‘‘ສມຄ຺ຄາມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສເຈ ‘‘ວຄ຺ຄາມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂອວາທໍ ອນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໕໐. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນີສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ . ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໕໑. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ…ເປ… ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ…ເປ… ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໕໒. ອນາປຕ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ເທນ຺ໂຕ, ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ເທນ຺ໂຕ, ‘‘ໂອສາເຣຫິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ, ໂອສາເຣຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠຓນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສຸຓນ຺ຕິ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ໂອວາທສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໓. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕິ ປຣິຍາເຍນ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈູຬປນ຺ຖກສ຺ສ ປຣິຍາໂຍ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ທານິ ອຊ຺ຊ ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ທານິ ອຸທານໍ ອຍ຺ໂຍ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຠຓິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈູຬປນ຺ຖກໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສມຄ຺ຄາຕ຺ຖ, ຠຄິນິໂຍ’’ຕິ? ‘‘ສມຄ຺ຄາມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຠຄິນິໂຍ, ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ’’ຕິ? ‘‘ວຕ຺ຕນ຺ຕາຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອໂສ, ຠຄິນິໂຍ, ໂອວາໂທ’’ຕິ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ອິມໍ ອຸທານໍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຠາສິ –

[ອຸທາ. ໓໗] ‘‘ອຘິເຈຕໂສ ¶ ອປ຺ປມຊ຺ຊໂຕ, ມຸນິໂນ ໂມນປເຖສຸ ສິກ຺ຂໂຕ;

ໂສກາ ນ ຠວນ຺ຕິ ຕາທິໂນ, ອຸປສນ຺ຕສ຺ສ ສທາ ສຕີມໂຕ’’ຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນນຸ ອໂວຈຸມ຺ຫາ – ນ ທານິ ອຊ຺ຊ ໂອວາໂທ ອິທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຎ຺ເຎວ ທານິ ອຸທານໍ ອຍ຺ໂຍ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ປຸນປ຺ປຸນໍ ¶ ຠຓິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ຕາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ຈງ຺ກມຕິປິ ຕິຏ຺ຐຕິປິ ນິສີທຕິປິ ເສຍ຺ຍມ຺ປິ ກປ຺ເປຕິ ຘູມາຍຕິປິ ປຊ຺ຊລຕິປິ ອນ຺ຕຣຘາຍຕິປິ, ຕຎ຺ເຈວ [ຕຎ຺ເຎວ (ອິຕິປິ)] ອຸທານໍ ຠຓຕິ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ພຫຸໍ ພຸທ຺ຘວຈນໍ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ, ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ນ ວຕ ໂນ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ໂອວາໂທ ເອວໍ ອິທ຺ໂຘ ຠູຕປຸພ຺ໂພ ຍຖາ ອຍ຺ຍສ຺ສ ຈູຬປນ຺ຖກສ຺ສາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຍາວ ສມນ຺ຘກາຣາ ໂອວທິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ຄຈ຺ຉຖ ຠຄິນິໂຍຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນຄຣທ຺ວາເຣ ຖກິເຕ ພຫິນຄເຣ ວສິຕ຺ວາ ກາລສ຺ເສວ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິນິໂຍ ອິມາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ; ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ວສິຕ຺ວາ ອິທານິ ນຄຣໍ ປວິສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ¶ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຈູຬປນ຺ຖໂກ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຈູຬປນ຺ຖກ, ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ຈູຬປນ຺ຖກ, ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ຈູຬປນ຺ຖກ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໕໔. ‘‘ສມ຺ມໂຕປິ ¶ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໕໕. ສມ຺ມໂຕ ນາມ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ສມ຺ມໂຕ.

ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍຕິ ໂອຄ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ¶ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ອຏ຺ຐຫິ ວາ ຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ອຎ຺ເຎນ ວາ ຘມ຺ເມນ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໕໖. ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ເວມຕິໂກ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອນຕ຺ຖງ຺ຄຕສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອນຕ຺ຖງ຺ຄຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໕໗. ອນາປຕ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ເທນ຺ໂຕ, ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ເທນ຺ໂຕ, ‘‘ໂອສາເຣຫິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ, ໂອສາເຣຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠຓນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສຸຓນ຺ຕິ, ສິກ຺ຂມານາຍ ສາມເຓຣິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໘. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອຖາຍ຺ເຍ, ໂອວາທໍ ¶ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍມ຺ປິ [ຍໍ ຫິ (ກ.)] ມຍໍ, ອຍ຺ເຍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາມ ໂອວາທສ຺ສ ກາຣຓາ, ອຍ຺ຍາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ອິເຘວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອມ຺ເຫ ໂອວທນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ [ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທໍ ນ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີຕິ (ສີ.)]! ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ¶ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ໂຄຕມິ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ອຍ຺ຍາ, ຂມນີຍໍ ນ ຍາປນີຍໍ’’. ‘‘ອິງ຺ຆຍ຺ຍາ, ຘມ຺ມໍ ເທເສຖາ’’ຕິ. ‘‘ນ, ຠຄິນິ, ກປ຺ປຕິ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ເທເສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ເຕ, ໂຄຕມິ, ຂມນີຍໍ ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍ’’ນ຺ຕິ ¶ ? ‘‘ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ. ເຕນ ເມ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ອິທານິ ປນ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ເທເສນ຺ຕິ. ເຕນ ເມ ນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຄິລານໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ໂອວທິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໖໐. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ . ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານາ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

໑໖໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສໂຍ ¶ ນາມ ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອກຣຕ຺ຕມ຺ປິ ວສນ຺ຕິ.

ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາຕິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ອຏ຺ຐຫິ ຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ຄິລານາ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນີ ນ ສກ຺ໂກຕິ ໂອວາທາຍ ວາ ສໍວາສາຍ ວາ ຄນ຺ຕຸໍ.

໑໖໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ເວມຕິໂກ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ເຎນ ຘມ຺ເມນ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ໂອວທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໖໓. ອນາປຕ຺ຕິ ສມເຍ, ອຸທ຺ເທສໍ ເທນ຺ໂຕ, ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ເທນ຺ໂຕ, ‘‘ໂອສາເຣຫິ ¶ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂອສາເຣຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠຓນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສຸຓນ຺ຕິ, ສິກ຺ຂມານາຍ ສາມເຓຣິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ອາມິສສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໔. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ ¶ . ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕາ ລາຠິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານໍ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ນ ພຫຸກຕາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ; ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ¶ ໂອວທນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ນ ພຫຸກຕາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ; ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕີ’’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວໍ ວເທຖ – ‘ນ ພຫຸກຕາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ; ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕີ’’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ເອວໍ ວກ຺ຂຖ – ນ ພຫຸກຕາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ; ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕີຕິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໖໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວນ຺ທຕີ’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໖໖. ໂຍ ¶ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອາມິສເຫຕູຕິ ຈີວຣເຫຕຸ ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ເສນາສນເຫຕຸ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ສກ຺ກາຣເຫຕຸ ຄຣຸກາຣເຫຕຸ ມານນເຫຕຸ ວນ຺ທນເຫຕຸ ປູຊນເຫຕຸ.

ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາຕິ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ຈີວຣເຫຕຸ ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ເສນາສນເຫຕຸ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ສກ຺ກາຣເຫຕຸ ຄຣຸກາຣເຫຕຸ ມານນເຫຕຸ ວນ຺ທນເຫຕຸ ປູຊນເຫຕຸ ໂອວທຕີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໖໗. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ¶ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕໍ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ຈີວຣເຫຕຸ…ເປ… ປູຊນເຫຕຸ ໂອວທຕີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ວາ ອສມ຺ມຕໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກໍ ອວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ອຍສໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ມງ຺ກຸກຕ຺ຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ ¶ – ‘‘ຈີວຣເຫຕຸ ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ເສນາສນເຫຕຸ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ສກ຺ກາຣເຫຕຸ ຄຣຸກາຣເຫຕຸ ມານນເຫຕຸ ວນ຺ທນເຫຕຸ ປູຊນເຫຕຸ ໂອວທຕີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໖໘. ອນາປຕ຺ຕິ ປກຕິຍາ ຈີວຣເຫຕຸ ປິຓ຺ຑປາຕເຫຕຸ ເສນາສນເຫຕຸ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣເຫຕຸ ສກ຺ກາຣເຫຕຸ ຄຣຸກາຣເຫຕຸ ມານນເຫຕຸ ວນ຺ທນເຫຕຸ ປູຊນເຫຕຸ ໂອວທນ຺ຕໍ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອາມິສສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໙. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣິສ຺ສາ ວິສິຂາຍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ອຎ຺ຎຕຣາປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕສ຺ສາ ວິສິຂາຍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠຄິນິ, ອມຸກສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ຠິກ຺ຂາ ທິຍ຺ຍຕີ’’ຕິ. ສາປິ ໂຂ ເອວມາຫ – ‘‘ຄຈ຺ຉາຍ຺ຍ, ອມຸກສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ຠິກ຺ຂາ ທິຍ຺ຍຕີ’’ຕິ. ເຕ ອຠິຓ຺ຫທສ຺ສເນນ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ອເຫສຸໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈີວຣໍ ຠາຊີຍຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂອວາທໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕໍ ໂຂ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ ເມ, ຠຄິນິ, ຈີວຣປຏິວີໂສ [ປຏິວິໍໂສ (ສີ.), ປຏິວິໂສ (ອິຕິປິ)]; ສາທິຍິສ຺ສສີ’’ຕິ? ‘‘ອາມາຍ຺ຍ, ທຸພ຺ພລຈີວຣາມ຺ຫີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ອທາສິ. ໂສປິ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ທຸພ຺ພລຈີວໂຣ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກໂຣຫິ ທານິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ¶ . ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ອທາສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ຎາຕິກາ ເຕ ¶ , ຠິກ຺ຂຸ, ອຎ຺ຎາຕິກາ’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎາຕິກາ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ອຎ຺ຎາຕໂກ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ນ ຊານາຕິ ປຕິຣູປໍ ວາ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ວາ ສນ຺ຕໍ ວາ ອສນ຺ຕໍ ວາ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ທສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໗໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ [ປາຣິວຏ຺ຏກໍ (ອິຕິປິ)] ຈີວຣໍ ນ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ຍາ ອມ຺ຫາກໍ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ຈີວຣໍ ¶ ນ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ¶ ຕາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕີນໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕີນໍ ວິປາເຈນ຺ຕີນໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ທາຕຸໍ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣສ຺ສ, ສາມເຓຣິຍາ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໗໑. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໗໒. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອຎ຺ຎາຕິກາ ນາມ ມາຕິໂຕ ວາ ¶ ປິຕິໂຕ ວາ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອສມ຺ພທ຺ຘາ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ¶ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມໍ [ວິກປ຺ປນຸປຄປຈ຺ຉິມໍ (ສີ.)].

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໗໓. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ເທຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ເວມຕິໂກ ຈີວຣໍ ເທຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຎາຕິກສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ເທຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອກໂຕ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຈີວຣໍ ເທຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ຎາຕິກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໗໔. ອນາປຕ຺ຕິ ຎາຕິກາຍ, ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ປຣິຕ຺ເຕນ ວາ ວິປຸລໍ, ວິປຸເລນ ວາ ປຣິຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂຸນີ ວິສ຺ສາສໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕາວກາລິກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຈີວຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ເທຕິ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗໕. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ປຏ຺ໂຏ [ປຏ຺ໂຐ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ. ອຎ຺ຎຕຣາ ¶ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພິຕ຺ວາ ສຸຣຕ຺ຕໍ ສຸປຣິກມ຺ມກຕໍ ກຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ປຏິຠານຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສໍຫຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທາຍິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຫນ຺ທ, ຠຄິນິ ¶ , ອິມໍ ຈີວຣໍ ຍຖາສໍຫຏໍ ຫຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຍທາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ຕທາ ອິມໍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕໍ ຈີວຣໍ ຍຖາສໍຫຏໍ ຫຣິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຍທາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ຕທາ ຕໍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍາວ ຉິນ຺ນິກາ ອິມາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຘຸຕ຺ຕິກາ ອຫິຣິກາໂຍ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈີວເຣ ປຏິຠານຈິຕ຺ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ!

ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກສ຺ສິທໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸທາຍິສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ເຍປິ ເຕ ຉິນ຺ນກາ ຘຸຕ຺ຕກາ ອຫິຣິກາ ເຕສມ຺ປິ ເອວຣູປໍ ¶ ນ ໂສເຠຍ຺ຍ, ກິໍ ປນ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸທາຍິສ຺ສາ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸທາຍິ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ຎາຕິກາ ເຕ, ອຸທາຍິ, ອຎ຺ຎາຕິກາ’’ຕິ? ‘‘ອຎ຺ຎາຕິກາ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ອຎ຺ຎາຕໂກ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ນ ຊານາຕິ ປຕິຣູປໍ ວາ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ວາ ປາສາທິກໍ ວາ ອປາສາທິກໍ ວາ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໗໖. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພຍ຺ຍ ວາ ສິພ຺ພາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໗໗. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອຎ຺ຎາຕິກາ ນາມ ມາຕິໂຕ ວາ ປິຕິໂຕ ວາ ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອສມ຺ພທ຺ຘາ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ.

ສິພ຺ເພຍ຺ຍາຕິ ¶ ¶ ສຍໍ ສິພ຺ພຕິ ອາຣາປເຖ ອາຣາປເຖ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສິພ຺ພາເປຍ຺ຍາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸກມ຺ປິ ສິພ຺ພຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໗໘. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ¶ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພຕິ ວາ ສິພ຺ພາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ເວມຕິໂກ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພຕິ ວາ ສິພ຺ພາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຎາຕິກສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພຕິ ວາ ສິພ຺ພາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພຕິ ວາ ສິພ຺ພາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎາຕິກາຍ ຎາຕິກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໗໙. ອນາປຕ຺ຕິ ຎາຕິກາຍ, ຈີວຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ສິພ຺ພຕິ ວາ ສິພ຺ພາເປຕິ ວາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘໐. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ¶ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍເຖວ ມຍໍ ສປຊາປຕິກາ ອາຫິຓ຺ຑາມ, ເອວເມວິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ¶ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ.

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໘໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ¶ ຈ ສາເກຕາ ¶ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຍມ຺ປິ ອຍ຺ເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ນ, ຠຄິນີ, ກປ຺ປຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕຸໍ. ຕຸມ຺ເຫ ວາ ປຐມໍ ຄຈ຺ຉຖ ມຍໍ ວາ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຍ຺ຍາ, ຠນ຺ເຕ, ອຄ຺ຄປຸຣິສາ. ອຍ຺ຍາວ ປຐມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຈ຺ຉາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຈຣາ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ ຈ ທູເສສຸຎ຺ຈ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖຄມນີເຍ ມຄ຺ເຄ ສາສງ຺ກສມ຺ມເຕ ສປ຺ປຏິຠເຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໘໒. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ ¶ . ສຕ຺ຖຄມນີໂຍ ໂຫຕິ ມຄ຺ໂຄ ສາສງ຺ກສມ຺ມໂຕ ສປ຺ປຏິຠໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

໑໘໓. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ¶ ເອກໂຕ.

ສໍວິຘາຍາຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ, ຠຄິນິ, ຄຈ຺ຉາມາຍ຺ຍ; ຄຈ຺ຉາມາຍ຺ຍ, ຄຈ຺ຉາມ, ຠຄິນິ; ອຊ຺ຊ ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ¶ ວາ ປເຣ ວາ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປີຕິ ກຸກ຺ກຸຏສມ຺ປາເຕ ຄາເມ, ຄາມນ຺ຕເຣ ຄາມນ຺ຕເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ, ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ສຕ຺ຖຄມນີໂຍ ນາມ ມຄ຺ໂຄ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ວິນາ ສຕ຺ເຖນ ຄນ຺ຕຸໍ.

ສາສງ຺ກໍ ນາມ ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ [ຍສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ (?)] ໂຈຣານໍ ນິວິຏ຺ໂຐກາໂສ ທິສ຺ສຕິ, ຠຸຕ຺ໂຕກາໂສ ທິສ຺ສຕິ, ຐິໂຕກາໂສ ທິສ຺ສຕິ, ນິສິນ຺ໂນກາໂສ ທິສ຺ສຕິ, ນິປນ຺ໂນກາໂສ ທິສ຺ສຕິ.

ສປ຺ປຏິຠຍໍ ນາມ ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ໂຈເຣຫິ ມນຸສ຺ສາ ຫຕາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິລຸຕ຺ຕາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ອາໂກຏິຕາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ສປ຺ປຏິຠຍໍ ¶ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຠຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕພ຺ພາ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຠຄິນິໂຍ’’ຕິ.

໑໘໔. ສໍວິທຫິເຕ ສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສໍວິທຫິເຕ ເວມຕິໂກ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສໍວິທຫິເຕ, ອສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸ ສໍວິທຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ ນ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ ສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ ອສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໘໕. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ¶ ສມເຍ, ອສໍວິທຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ສໍວິທຫຕິ ¶ , ຠິກ຺ຂຸ ນ ສໍວິທຫຕິ, ວິສງ຺ເກເຕນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ນາວາຠິຣຸຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘໖. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ [ເອກນາວໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍເຖວ ມຍໍ ສປຊາປຕິກາ ນາວາຍ [ເອກນາວາຍ (ສ຺ຍາ.)] ກີຬາມ, ເອວເມວິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ນາວາຍ ກີຬນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ [ເອກນາວໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຠິຣຸເຫຍ຺ຍ, ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ¶ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໘໗. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ ສາເກຕາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນທີ ຕຣິຕພ຺ພາ [ອຸຕ຺ຕຣິຕພ຺ພາ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຍມ຺ປິ ອຍ຺ເຍຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸຕ຺ຕຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ນ, ຠຄິນີ, ກປ຺ປຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫິຕຸໍ; ຕຸມ຺ເຫ ວາ ປຐມໍ ອຸຕ຺ຕຣຖ ມຍໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ . ‘‘ອຍ຺ຍາ, ຠນ຺ເຕ, ອຄ຺ຄປຸຣິສາ. ອຍ຺ຍາວ ປຐມໍ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຈ຺ຉາ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕີນໍ ໂຈຣາ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ ຈ ທູເສສຸຎ຺ຈ ¶ . ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໘໘. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸເຫຍ຺ຍ ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໘໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ¶ .

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອກໂຕ.

ສໍວິຘາຍາຕິ ‘‘ອຠິຣຸຫາມ, ຠຄິນິ, ອຠິຣຸຫາມາຍ຺ຍ; ອຠິຣຸຫາມາຍ຺ຍ, ອຠິຣຸຫາມ, ຠຄິນິ; ອຊ຺ຊ ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ວາ ປເຣ ວາ ອຠິຣຸຫາມາ’’ຕິ ສໍວິທຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຠິຣຸຬ຺ເຫ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິຣຸຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸມ຺ຫິ ອຠິຣຸຬ຺ເຫ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຠິຣຸຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິນ຺ຕິ ອຸຊ຺ຊວນິກາຍ.

ອໂຘຄາມິນິນ຺ຕິ ໂອຊວນິກາຍ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓໍ.

ກຸກ຺ກຸຏສມ຺ປາເຕ ຄາເມ, ຄາມນ຺ຕເຣ ຄາມນ຺ຕເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ, ອຑ຺ຒໂຍຊເນ ອຑ຺ຒໂຍຊເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໙໐. ສໍວິທຫິເຕ ¶ ສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫຕິ ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສໍວິທຫິເຕ ¶ ເວມຕິໂກ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫຕິ ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສໍວິທຫິເຕ ອສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸຫຕິ ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸ ສໍວິທຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ນ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ ສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສໍວິທຫິເຕ, ອສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໙໑. ອນາປຕ຺ຕິ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ, ອສໍວິທຫິຕ຺ວາ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ¶ ສໍວິທຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ສໍວິທຫຕິ, ວິສງ຺ເກເຕນ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ອາປທາສຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິສ຺ສາຕິ.

ນາວາຠິຣຸຫນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຣິປາຈິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙໒. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ກຸລູປິກາ ໂຫຕິ ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕິກາ. ເຕນ ຈ ຄຫປຕິນາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ຕິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຕໍ ກຸລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິມິທໍ, ຄຫປຕິ, ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເຖຣາ ມຍາ, ອຍ຺ເຍ, ນິມນ຺ຕິຕາ’’ຕິ. ‘‘ເກ ປນ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເຖຣາ’’ຕິ? ‘‘ອຍ຺ໂຍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຍ຺ໂຍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອຍ຺ໂຍ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອຍ຺ໂຍ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ ອຍ຺ໂຍ ມຫາກປ຺ປິໂນ ອຍ຺ໂຍ ມຫາຈຸນ຺ໂທ ອຍ຺ໂຍ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອຍ຺ໂຍ ເຣວໂຕ ອຍ຺ໂຍ ອຸປາລິ ອຍ຺ໂຍ ອານນ຺ໂທ ອຍ຺ໂຍ ຣາຫຸໂລ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ມຫານາເຄ ຕິຏ຺ຐມາເນ ເຈຏເກ ນິມນ຺ເຕສີ’’ຕິ?

‘‘ເກ ປນ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ມຫານາຄາ’’ຕິ? ‘‘ອຍ຺ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕ ອຍ຺ໂຍ ໂກກາລິໂກ ອຍ຺ໂຍ ກຏໂມທກຕິສ຺ສໂກ [ກຏໂມຣກຕິສ຺ສໂກ (ສີ.) ກຕໂມຣກຕິສ຺ສໂກ (ສ຺ຍາ.)] ອຍ຺ໂຍ ຂຓ຺ຑເທວິຍາ ປຸຕ຺ໂຕ ¶ ອຍ຺ໂຍ ສມຸທ຺ທທຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຍໍ ຈຣຫິ ຖຸລ຺ລນນ຺ທາຍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນ຺ຕຣາ ກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ອຖ ເຕ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ປວິສິໍສຸ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ມຫານາຄາ ໂຂ ຕຍາ, ຄຫປຕິ, ນິມນ຺ຕິຕາ’’ຕິ. ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ, ເຈຏເກ ອກາສິ; ອິທານິ ¶ ມຫານາເຄ’’ຕິ. ຆຣໂຕ ຈ ນິກ຺ກຑ຺ຒິ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິນ຺ທິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເທວທຕ຺ໂຕ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໑໙໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຣາຊຄຫາ ປພ຺ພຊິໂຕ ຎາຕິກຸລໍ ອຄມາສິ. ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຈິຣສ຺ສມ຺ປິ ຠທນ຺ໂຕ ອາຄໂຕ’’ຕິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ຠຕ຺ຕໍ ອກໍສຸ. ຕສ຺ສ ກຸລສ຺ສ ກຸລູປິກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທຖຍ຺ຍສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ນ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ. ນາສກ຺ຂິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ, ຉິນ຺ນຠຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ¶ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ເຠ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໙໔. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໑໙໕. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ¶ ¶ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ ສາ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ປຣິປາເຈຕິ ນາມ ປຸພ຺ເພ ອທາຕຸກາມານໍ ອກຕ຺ຕຸກາມານໍ – ‘‘ອຍ຺ໂຍ ຠາຓໂກ, ອຍ຺ໂຍ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ, ອຍ຺ໂຍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິໂກ, ອຍ຺ໂຍ ວິນຍຘໂຣ, ອຍ຺ໂຍ ຘມ຺ມກຖິໂກ, ເທຖ ອຍ຺ຍສ຺ສ, ກໂຣຖ ອຍ຺ຍສ຺ສາ’’ຕິ ເອສາ ປຣິປາເຈຕິ ນາມ.

ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂຠຊນໍ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠໍ.

ຄິຫິສມາຣມ຺ໂຠ ນາມ ຎາຕກາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ ປວາຣິຕາ ວາ ປກຕິປຏິຍຕ຺ຕໍ ວາ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໑໙໖. ປຣິປາຈິເຕ ¶ ປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎີ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຣິປາຈິເຕ ເວມຕິໂກ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຣິປາຈິເຕ ¶ ອປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎີ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ອນາປຕ຺ຕິ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ປຣິປາຈິຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຣິປາຈິເຕ ປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຣິປາຈິຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຣິປາຈິເຕ ອປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໙໗. ອນາປຕ຺ຕິ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ເຠ, ສິກ຺ຂມານາ ປຣິປາເຈຕິ, ສາມເຓຣີ ປຣິປາເຈຕິ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຣິປາຈິຕສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙໘. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທາຍິສ຺ສ ¶ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ປພ຺ພຊິຕາ ໂຫຕິ. ສາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທາຍິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອາຍສ຺ມາປິ ອຸທາຍີ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສນ຺ຕິເກ ອຠິກ຺ຂຓໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸທາຍິ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໑໙໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໐໐. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ¶ .

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອກໂຕ.

ເອໂກ ເອກາຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸ ເຈວ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຈ.

[ປາຈິ. ໒໘໖, ໒໙໑; ປາຣາ. ໔໔໕,໔໕໔] ຣໂຫ ¶ ນາມ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອກ຺ຂິໍ ວາ ນິຂຓີຍມາເນ ຠມຸກໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ສີສໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ປສ຺ສິຕຸໍ. ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປກຕິກຖາ ໂສຕຸໍ.

ນິສຊ຺ຊໍ ¶ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນິສິນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ໂນ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸ ນິສິນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸປນິສິນ຺ນາ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ນາ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ ອຸໂຠ ວາ ນິປນ຺ນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໐໑. ຣໂຫ ¶ ຣໂຫສຎ຺ຎີ ເອໂກ ເອກາຍ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຣໂຫ ເວມຕິໂກ ເອໂກ ເອກາຍ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຣໂຫ ອຣໂຫສຎ຺ຎີ ເອໂກ ເອກາຍ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຣໂຫ ຣໂຫສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຣໂຫ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຣໂຫ ອຣໂຫສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໐໒. ອນາປຕ຺ຕິ ໂຍ ໂກຈິ ວິຎ຺ຎູ ທຸຕິໂຍ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ນິສີທຕິ, ອຣໂຫເປກ຺ໂຂ, ອຎ຺ຎວິຫິໂຕ ນິສີທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ໂອວາທວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອສມ຺ມຕອຕ຺ຖງ຺ຄຕູ ¶ , ປສ຺ສຍາມິສທາເນນ;

ສິພ຺ພຕິ ອທ຺ຘານໍ ນາວໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອໂກ ເອກາຍ ເຕ ທສາຕິ.

໔. ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ

໑. ອາວສຖປິຓ຺ຑສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐໓. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑໍ ອລຠມານາ ອາວສຖໍ ອຄມໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຈິຣສ຺ສມ຺ປິ ຠທນ຺ຕາ ອາຄຕາ’’ຕິ ເຕ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຣິວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທຸຕິຍມ຺ປິ ທິວສໍ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ທິວສໍ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑໍ ອລຠມານາ ອາວສຖໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ມຍໍ ກຣິສ຺ສາມ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ! ຫິຍ຺ໂຍປິ ອິເຘວ ອາຄນ຺ຕພ຺ພໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ¶ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍາ ອປສກ຺ກນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ¶ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ນຍິເມສຎ຺ເຎວ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ; ສພ຺ເພສຎ຺ເຎວ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີຕິ…ເປ… ¶ ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ເອໂກ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໐໔. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາວສໂຖ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຈິຣສ຺ສມ຺ປິ ເຖໂຣ ອາຄໂຕ’’ຕິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຣິວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ຂໂຣ ອາພາໂຘ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ນາສກ຺ຂິ ຕມ຺ຫາ ອາວສຖາ ປກ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ທຸຕິຍມ຺ປິ ທິວສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຠຸຎ຺ຊຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ນ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ; ຉິນ຺ນຠຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ ¶ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໐໕. ‘‘ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອໂກ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໐໖. ອຄິລາໂນ ¶ ນາມ ສກ຺ໂກຕິ ຕມ຺ຫາ ອາວສຖາ ປກ຺ກມິຕຸໍ.

ຄິລາໂນ ນາມ ນ ສກ຺ໂກຕິ ຕມ຺ຫາ ອາວສຖາ ປກ຺ກມິຕຸໍ.

ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ¶ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂຠຊນໍ – ສາລາຍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວາ ອໂນທິສ຺ສ ຍາວທຕ຺ໂຖ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສກິໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ‘ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໐໗. ອຄິລາໂນ ອຄິລານສຎ຺ຎີ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ ຕຕຸຕ຺ຕຣິໍ ອາວສຖປິຓ຺ຑໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຄິລາໂນ ¶ ອຄິລານສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໐໘. ອນາປຕ຺ຕິ ຄິລານສ຺ສ, ອຄິລາໂນ ສກິໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ, ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ສາມິກາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂຠເຊນ຺ຕິ, ໂອທິສ຺ສ ¶ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ນ ຍາວທຕ຺ໂຖ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອາວສຖປິຓ຺ຑສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເທວທຕ຺ໂຕ ປຣິຫີນລາຠສກ຺ກາໂຣ ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ກສ຺ສ ສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ມນາປໍ, ກສ຺ສ ສາທຸໍ ນ ຣຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ¶ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເທວທຕ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໐. ເຕນ ¶ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ ¶ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຈີວຣທານສມເຍ ສຈີວຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘‘ໂຠເຊຕ຺ວາ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣທານສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຈີວຣກາຣເກ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ¶ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ ¶ . ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣກາຣສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມນຸສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ອທ຺ຘານໍ ¶ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ¶ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຸຫຸຕ຺ຕໍ, ອາວຸໂສ, ອາຄເມຖ; ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິເຘວ, ຠນ຺ເຕ, ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານຄມນສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມນຸສ຺ເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ນາວາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຸຫຸຕ຺ຕໍ, ອາວຸໂສ, ຕີຣໍ ອຸປເນຖ; ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ ¶ – ‘‘ອິເຘວ, ຠນ຺ເຕ, ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາວາຠິຣຸຫນສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໕. ເຕນ ¶ ໐ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທິສາສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຠິກ຺ຂູ ຣາຊຄຫໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ມນຸສ຺ສາ ນານາເວຣຊ຺ຊເກ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຄຓໂຠຊເນ ¶ , ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ, ມຫາສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໑໖. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ຎາຕິສາໂລຫິໂຕ ອາຊີວເກສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ¶ ອາຊີວໂກ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ມຫາຣາຊ, ສພ຺ພປາສຓ຺ຑິກຠຕ຺ຕໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສເຈ ຕ຺ວໍ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຐມໍ ໂຠເຊຍ຺ຍາສິ’’. ‘‘ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຊີວໂກ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຘິວາເສນ຺ຕຸ ເມ ຠິກ຺ຂູ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຄຓໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຊີວໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ອາຊີວໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠວມ຺ປິ ໂຄຕໂມ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອຫມ຺ປິ ປພ຺ພຊິໂຕ; ອຣຫຕິ ປພ຺ພຊິໂຕ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ປິຓ຺ຑໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ. ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຊີວໂກ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຓຠຕ຺ຕສມເຍ ຄຓໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໑໗. ຄຓໂຠຊເນ ¶ , ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ, ມຫາສມໂຍ, ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

໒໑໘. ຄຓໂຠຊນໍ ¶ ນາມ ຍຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ໂຠຊເນນ ນິມນ຺ຕິຕາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເອຕໍ ຄຓໂຠຊນໍ ນາມ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ຄິລານສມໂຍ ¶ ນາມ ອນ຺ຕມໂສ ປາທາປິ ຜລິຕາ [ຜາລິຕາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ໂຫນ຺ຕິ. ‘‘ຄິລານສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ຈີວຣທານສມໂຍ ນາມ ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ປຎ຺ຈມາສາ. ‘‘ຈີວຣທານສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ຈີວຣກາຣສມໂຍ ນາມ ຈີວເຣ ກຍິຣມາເນ. ‘‘ຈີວຣກາຣສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ ¶ ນາມ ‘‘ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຄຈ຺ຉນ຺ເຕນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຄເຕນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ ນາມ ‘‘ນາວໍ ອຠິຣຸຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ອາຣຸຬ຺ເຫນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ໂອຣຸຬ຺ເຫນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ມຫາສມໂຍ ນາມ ຍຕ຺ຖ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຍາເປນ຺ຕິ, ຈຕຸຕ຺ເຖ ອາຄເຕ ນ ຍາເປນ຺ຕິ. ‘‘ມຫາສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ ນາມ ໂຍ ໂກຈິ ປຣິພ຺ພາຊກສມາປນ຺ໂນ ຠຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ‘‘ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໑໙. ຄຓໂຠຊເນ ຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຄຓໂຠຊເນ ເວມຕິໂກ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຄຓໂຠຊເນ ນຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ນຄຓໂຠຊເນ ¶ ຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎີ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນຄຓໂຠຊເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນຄຓໂຠຊເນ ນຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໒໐. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ສມເຍ, ທ຺ເວ ຕໂຍ ເອກໂຕ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕໍ, ສລາກຠຕ຺ຕໍ, ປກ຺ຂິກໍ, ອຸໂປສຖິກໍ, ປາຏິປທິກໍ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໒໑. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລິຍໍ ປຓີຕານໍ ຠຕ຺ຕານໍ ຠຕ຺ຕປຏິປາຏິ ອຘິຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມກາຣສ຺ສ [ກມ຺ມກຣສ຺ສ (ສີ.)] ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິທໍ ໂອຣກໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຍຖຍິເມ ມນຸສ຺ສາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ຠຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຍໍນູນາຫມ຺ປິ ຠຕ຺ຕໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ເຍນ ກິຣປຕິໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ກິຣປຕິກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ¶ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ. ເທຫິ ເມ ເວຕນ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ໂຂ ກິຣປຕິໂກ ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ປສນ຺ໂນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ກິຣປຕິໂກ ຕສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມກາຣສ຺ສ ອພ຺ຠາຕິເຣກໍ [ອຕິເຣກໍ (ສ຺ຍາ.)] ເວຕນໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ‘‘ມຫາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ຊານາຫີ’’ຕິ. ‘‘ໂຫຕຸ [ໂຫຕຸ ເມ (ກ.)] ຠນ຺ເຕ, ມຫາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ພຫູ ເມ ພທຣາ ປຏິຍຕ຺ຕາ ພທຣມິສ຺ເສນ ເປຍ຺ຍາ ປຣິປູຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ¶ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ຠຄວໂຕ ¶ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ທລິທ຺ເທນ ກິຣ ກມ຺ມກາເຣນ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ພທຣມິສ຺ເສນ ເປຍ຺ຍາ ປຣິປູຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕ ກາລສ຺ເສວ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ທລິທ຺ເທນ ກິຣ ກມ຺ມກາເຣນ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ. ເຕ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມກາຣສ຺ສ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອຠິຫຣິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຕສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມກາຣສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ຠິກ຺ຂູ ປຣິວິສຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຖກໍ, ອາວຸໂສ, ເທຫິ. ໂຖກໍ, ອາວຸໂສ, ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອຍໍ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ’ຕິ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ຖ. ປຫູຕໍ ເມ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ.

ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາວທຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕໍກາຣຓາ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ອປິຈ, ມຍໍ ກາລສ຺ເສວ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິມ຺ຫາ; ເຕນ ມຍໍ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ກມ຺ມກາໂຣ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ¶ ຠທນ຺ຕາ ມຍາ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ນ ຈາຫໍ ປຏິພໂລ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ກມ຺ມກາຣສ຺ສ ¶ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໒໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຸຎ຺ຊາຫິ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ອຕ຺ຖິ ເມ ຠຕ຺ຕປຈ຺ຈາສາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸສ຺ສູເຣ [ອຸສ຺ສູເຣນ (ກ.)] ອາຫຣີຍິຕ຺ຖ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຠຸຎ຺ຊິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ, ¶ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໒໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຈີວຣທານສມເຍ ສຈີວຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ [ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ (ອິຕິປິ)] ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘‘ໂຠເຊຕ຺ວາ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣທານສມເຍ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໒໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຈີວຣກາຣເກ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ – ‘‘ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣກາຣສມເຍ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໒໕. ‘‘ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ, ¶ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໒໖. ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ¶ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸລໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ຠຄວໂຕ ຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ອານນ຺ທສ຺ສ ໂຠຊນໍ ອທໍສຸ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ. ‘‘ຄຓ຺ຫາຫິ [ປຕິຄຓ຺ຫາຫິ (ສີ.)], ອານນ຺ທາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຠຄວາ ¶ , ອຕ຺ຖິ ເມ ຠຕ຺ຕປຈ຺ຈາສາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ [ຠຕ຺ຕປຈ຺ຈາສໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກປ຺ເປຕພ຺ພໍ – ‘ມຍ຺ຫໍ ຠຕ຺ຕປຈ຺ຈາສໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’’ຕິ.

໒໒໗. ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ໂຠຊເນນ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ເອຕໍ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນໍ ນາມ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ຄິລານສມໂຍ ນາມ ນ ສກ຺ໂກຕິ ເອກາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ‘‘ຄິລານສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ຈີວຣທານສມໂຍ ນາມ ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ປຎ຺ຈ ມາສາ. ‘‘ຈີວຣທານສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ຈີວຣກາຣສມໂຍ ນາມ ຈີວເຣ ກຍິຣມາເນ. ‘‘ຈີວຣກາຣສມໂຍ’’ຕິ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ¶ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໒໘. ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ¶ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ເວມຕິໂກ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ນປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ນປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ນປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໒໙. ອນາປຕ຺ຕິ ສມເຍ, ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ທ຺ເວ ຕໂຍ ນິມນ຺ຕເນ ເອກໂຕ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ນິມນ຺ຕນປຏິປາຏິຍາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ສກເລນ ຄາເມນ ນິມນ຺ຕິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຠຸຎ຺ຊຕິ ¶ , ສກເລນ ປູເຄນ ນິມນ຺ຕິໂຕ ຕສ຺ມິໍ ປູເຄ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ນິມນ຺ຕິຍມາໂນ ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ຠຓຕິ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ເຕ, ສລາກຠຕ຺ເຕ, ປກ຺ຂິເກ, ອຸໂປສຖິເກ, ປາຏິປທິເກ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ກາຓມາຕຸສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓໐. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ¶ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ສທ຺ຘາ ໂຫຕິ ປສນ຺ນາ. ກາຓາ ຄາມເກ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ກາຓາ ມາຕຸຆຣໍ ອຄມາສິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອຖ ໂຂ ກາຓາຍ ສາມິໂກ ກາຓາຍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕຸ ກາຓາ, ອິຈ຺ຉາມິ ກາຓາຍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວິຍ ຣິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ປູວໍ [ປູປໍ (ຓ຺ວາທິ)] ປຈິ. ປກ຺ເກ ປູເວ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ກາຓມາຕາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປູວໍ ທາເປສິ. ໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ປູວໍ ທາເປສິ. ໂສປິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ປູວໍ ¶ ທາເປສິ. ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ປູວໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມາສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ກາຓາຍ ສາມິໂກ ກາຓາຍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕຸ ກາຓາ, ອິຈ຺ຉາມິ ກາຓາຍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວິຍ ຣິຕ຺ຕຫຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ ປູວໍ ປຈິ. ປກ຺ເກ ປູເວ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ກາຓມາຕາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປູວໍ ທາເປສິ. ໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ປູວໍ ¶ ທາເປສິ. ໂສປິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ປູວໍ ທາເປສິ. ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ປູວໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມາສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ກາຓາຍ ສາມິໂກ ກາຓາຍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕຸ ກາຓາ, ອິຈ຺ຉາມິ ກາຓາຍ ອາຄຕໍ. ສເຈ ກາຓາ ນາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ອຫໍ ອຎ຺ຎໍ ປຊາປຕິໍ ອາເນສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ກິສ຺ມິໍ ວິຍ ຣິຕ຺ຕຫຕ຺ຖໍ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ ປູວໍ ປຈິ. ປກ຺ເກ ປູເວ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ກາຓມາຕາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປູວໍ ທາເປສິ. ໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ປູວໍ ທາເປສິ. ໂສປິ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ¶ ປູວໍ ທາເປສິ. ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ປູວໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ກາຓາຍ ສາມິໂກ ອຎ຺ຎໍ ປຊາປຕິໍ ອາເນສິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ກາຓາ – ‘‘ເຕນ ກິຣ ປຸຣິເສນ ອຎ຺ຎາ ປຊາປຕິ ອານີຕາ’’ຕິ. ສາ ໂຣທນ຺ຕີ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ກາຓມາຕາຍ ອຸປາສິກາຍ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ກາຓມາຕຣໍ ອຸປາສິກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສາຍໍ ກາຓາ ໂຣທຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ກາຓມາຕາ ອຸປາສິກາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກາຓມາຕຣໍ ອຸປາສິກໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ¶ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໒໓໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຖ ຣາຊຄຫາ ປຏິຍາໂລກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ສຕ຺ຖໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕ຺ຕຸໍ ¶ ທາເປສິ. ໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ສຕ຺ຕຸໍ ທາເປສິ. ໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂິ. ຕສ຺ສປິ ສຕ຺ຕຸໍ ທາເປສິ. ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມາສິ ¶ . ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸປາສໂກ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ອຍ຺ຍາ, ອາຄເມຖ, ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ອຍ຺ຍານໍ ທິນ຺ນໍ. ປາເຖຍ຺ຍໍ ປຏິຍາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ນາຍ຺ໂຍ [ນາຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ.)] ສກ຺ກາ ອາຄເມຕຸໍ, ປຍາໂຕ ສຕ຺ໂຖ’’ຕິ ອຄມໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປາເຖຍ຺ຍໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ໂຈຣາ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສນ຺ຕິ! ອຍໍ ອິເມສໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ໂຈເຣຫິ ອຈ຺ຉິນ຺ໂນ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ¶ ທສ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ – ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍ, ສງ຺ຆຜາສຸຕາຍ…ເປ… ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໓໒. ‘‘ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ກຸລໍ ອຸປຄຕໍ ປູເວຫິ ວາ ມນ຺ເຖຫິ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາກງ຺ຂມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ¶ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີ’’ຕິ.

໒໓໓. ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ກຸລໍ ອຸປຄຕນ຺ຕິ ກຸລໍ ນາມ ຈຕ຺ຕາຣິ ກຸລານິ – ຂຕ຺ຕິຍກຸລໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລໍ, ເວສ຺ສກຸລໍ, ສຸທ຺ທກຸລໍ.

ອຸປຄຕນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຄຕໍ.

ປູວໍ ນາມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປເຫຓກຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ.

ມນ຺ຖໍ ນາມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປາເຖຍ຺ຍຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ.

ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍາຕິ ຍາວຕກໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕາວຕກໍ ຄຓ຺ຫາຫີຕິ.

ອາກງ຺ຂມາເນນາຕິ ອິຈ຺ຉມາເນນ.

ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາຕິ ທ຺ເວຕໂຍ ປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ.

ຕໂຕ ¶ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຏິຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຕິ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘‘ອມຸຕ຺ຣ ມຍາ ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕາ, ມາ ໂຂ ຕຕ຺ຖ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫີ’’ຕິ. ສເຈ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ນ ອາຈິກ຺ຂຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສເຈ ອາຈິກ຺ຂິເຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຕໂຕ ¶ ¶ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ ປຏິກ຺ກມນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພໍ.

ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີຕິ ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ອນຸຘມ຺ມຕາ.

໒໓໔. ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ¶ ເວມຕິໂກ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ອູນກສຎ຺ຎີ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ອູນກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໓໕. ອນາປຕ຺ຕິ ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ປເຫຓກຕ຺ຖາຍ ນ ປາເຖຍ຺ຍຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕິ, ປເຫຓກຕ຺ຖາຍ ວາ ປາເຖຍ຺ຍຕ຺ຖາຍ ວາ ປຏິຍຕ຺ຕເສສກໍ ເທນ຺ຕິ, ຄມເນ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ເຘ ເທນ຺ຕິ, ຎາຕການໍ ປວາຣິຕານໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ກາຓມາຕຸສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ປຐມປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓໖. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ໂຠເຊສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິຕາ ຎາຕິກຸລານິ ¶ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ ເອກຈ຺ເຈ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ອຄມໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຏິວິສ຺ສເກ [ປຏິວິສເກ (ໂຍຊນາ)] ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠິກ຺ຂູ ມຍາ ອຍ຺ຍາ ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ. ເອຖ, ຕຸມ຺ເຫປິ ສນ຺ຕປ຺ເປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ໂຍ [ອຍ຺ຍ (ສ຺ຍາ.)], ອມ຺ເຫ ສນ຺ຕປ຺ເປສ຺ສສິ? ເຍປິ ຕຍາ ນິມນ຺ຕິຕາ ເຕປິ ອມ຺ຫາກໍ ຆຣານິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ ເອກຈ຺ເຈ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ອຄມໍສູ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ອມ຺ຫາກໍ ຆເຣ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ນ ຈາຫໍ ປຏິພໂລ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ຠຸຕ຺ຕາວີ ¶ ປວາຣິຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ ¶ ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ¶ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໓໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຓີເຕ ປິຓ຺ຑປາເຕ ນີຫຣນ຺ຕິ. ຄິລານາ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ຉຏ຺ເຏນ຺ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ມຫາສທ຺ທໍ ກາໂກຣວສທ຺ທໍ. ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ ກາໂກຣວສທ຺ໂທ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ປນານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຈ ອຄິລານສ຺ສ ຈ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຕພ຺ພໍ – ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໓໘. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໓໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠຸຕ຺ຕາວີ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ¶ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂຠຊນໍ ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ປວາຣິໂຕ ນາມ ອສນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ ອຠິຫຣຕິ, ປຏິກ຺ເຂໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ.

ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ ອກປ຺ປິຍກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຕໍ ໂຫຕິ, ອນຸຈ຺ຈາຣິຕກຕໍ ໂຫຕິ ¶ , ອຫຕ຺ຖປາເສ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐິເຕນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພນ຺ຕິ ອວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ’’ – ເອຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ.

ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ ກປ຺ປິຍກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຕໍ ໂຫຕິ, ອຸຈ຺ຈາຣິຕກຕໍ ໂຫຕິ, ຫຕ຺ຖປາເສ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອາສນາ ອວຸຏ຺ຐິເຕນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ເອຕໍ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ.

ຂາທນີຍໍ ¶ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ຂາທນີຍໍ ນາມ.

ໂຠຊນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ໂອທໂນ, ກຸມ຺ມາໂສ, ສຕ຺ຕຸ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ.

‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໔໐. ອນຕິຣິຕ຺ເຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຕິຣິຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນຕິຣິຕ຺ເຕ ອຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍາມກາລິກໍ ¶ ¶ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຣິຕ຺ເຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຣິຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຣິຕ຺ເຕ ອຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໔໑. ອນາປຕ຺ຕິ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ‘‘ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຫຣນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ, ຄິລານສ຺ສ ເສສກໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຐມປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ທຸຕິຍປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔໒. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣຕິ. ທຸຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາວຸໂສ, ເອວຣູປມກາສິ, ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ອຸປນນ຺ຘິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສາວຕ຺ຖິໍ ອຄມໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ທຸຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ. ອຸປນທ຺ໂຘ [ອຸປນນ຺ໂຘ (ກ.)] ຠິກ຺ຂຸ ຎາຕິກຸລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຸຎ຺ຊາຫິ, ອາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິປຸຓ຺ໂຓມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ສຸນ຺ທໂຣ, ອາວຸໂສ, ປິຓ຺ຑປາໂຕ, ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິປ຺ປີຬິຍມາໂນ ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິ. ອຸປນທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕ຺ວມ຺ປິ [ຕ຺ວໍ ຫິ (ສ຺ຍາ.)] ນາມ, ອາວຸໂສ, ມໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎສິ ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊສີ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ປວາຣິຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ໂຠຊເນນ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ¶ ປວາເຣສ຺ສຕີ’’ ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ປວາຣິຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ໂຠຊເນນ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ປວາຣິຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ໂຠຊເນນ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໔໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ປວາຣິຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ຂາທນີເຍນ ວາ ໂຠຊນີເຍນ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ – ‘ຫນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂາທ ວາ ຠຸຎ຺ຊ ວາ’ຕິ, ຊານໍ ອາສາທນາເປກ຺ໂຂ, ຠຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໔໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນ຺ຕິ ¶ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ.

ຠຸຕ຺ຕາວີ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂຠຊນໍ, ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ປວາຣິໂຕ ນາມ ອສນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ ອຠິຫຣຕິ, ປຏິກ຺ເຂໂປ ປຎ຺ຎາຍຕິ.

ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ ອກປ຺ປິຍກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຕໍ ໂຫຕິ, ອນຸຈ຺ຈາຣິຕກຕໍ ໂຫຕິ, ອຫຕ຺ຖປາເສ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐິເຕນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ນ ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ເອຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ນາມ.

ຂາທນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ຂາທນີຍໍ ນາມ.

ໂຠຊນີຍໍ ນາມ ¶ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ໂອທໂນ, ກຸມ຺ມາໂສ, ສຕ຺ຕຸ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ.

ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍາຕິ ຍາວຕກໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕາວຕກໍ ຄຓ຺ຫາຫີຕິ.

ຊານາຕິ ¶ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ອາສາທນາເປກ຺ໂຂຕິ ‘‘ອິມິນາ ອິມໍ ໂຈເທສ຺ສາມິ ສາເຣສ຺ສາມິ ປຏິໂຈເທສ຺ສາມິ ປຏິສາເຣສ຺ສາມິ ມງ຺ກຸ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຠິຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕສ຺ສ ວຈເນນ ‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂຠຊນປຣິໂຍສາເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໔໕. ປວາຣິເຕ ປວາຣິຕສຎ຺ຎີ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ຂາທນີເຍນ ວາ ໂຠຊນີເຍນ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປວາຣິເຕ ເວມຕິໂກ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ຂາທນີເຍນ ວາ ໂຠຊນີເຍນ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປວາຣິເຕ ອປ຺ປວາຣິຕສຎ຺ຎີ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ¶ ຂາທນີເຍນ ວາ ໂຠຊນີເຍນ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ອຠິຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕສ຺ສ ວຈເນນ ‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປວາຣິເຕ ປວາຣິຕສຎ຺ຎີ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປວາຣິເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປວາຣິເຕ ອປ຺ປວາຣິຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໔໖. ອນາປຕ຺ຕິ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ເທຕິ, ‘‘ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ¶ ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ ເທຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຫຣນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉາຫີຕິ ເທຕິ, ຄິລານສ຺ສ ເສສກໍ ເທຕິ, ‘‘ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ເທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸຕິຍປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔໗. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ. ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ຊໍ ທສ຺ສນາຍ ອຄມໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ນຫາເປຕ຺ວາ ວິລິມ຺ເປຕ຺ວາ ໂຠເຊຕ຺ວາ ຂາທນີຍໍ ¶ ອທໍສຸ. ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຂາທນີຍໍ ອາທາຍ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຄຓ຺ຫາຖາວຸໂສ, ຂາທນີຍໍ ຂາທຖາ’’ຕິ. ‘‘ກຸໂຕ ຕຸມ຺ເຫຫິ, ອາວຸໂສ, ຂາທນີຍໍ ລທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ? ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໔໘. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ວິກາເລ ຂາທນີຍໍ ¶ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໔໙. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ວິກາໂລ ນາມ ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ວີຕິວຕ຺ເຕ ຍາວ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນາ.

ຂາທນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ຂາທນີຍໍ ນາມ.

ໂຠຊນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ໂອທໂນ, ກຸມ຺ມາໂສ, ສຕ຺ຕຸ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ.

‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໕໐. ວິກາເລ ວິກາລສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ວິກາເລ ເວມຕິໂກ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ວິກາເລ ¶ ກາລສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາເລ ວິກາລສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາເລ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາເລ ກາລສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໕໑. ອນາປຕ຺ຕິ ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕໒. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອາຍສ຺ມາ ເພລຏ຺ຐສີໂສ [ເພລຏ຺ຐິສີໂສ (ສີ.) ເວຬຏ຺ຐສີໂສ (ສ຺ຍາ.)] ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣຕິ. ໂສ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ສຸກ຺ຂກຸຣໍ ອາຣາມໍ ຫຣິຕ຺ວາ ສຸກ຺ຂາເປຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປຕິ. ຍທາ ອາຫາເຣນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ຕທາ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຈິເຣນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເພລຏ຺ຐສີສໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ຈິເຣນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເພລຏ຺ຐສີໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ເພລຏ຺ຐສີໂສ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເພລຏ຺ຐສີສ, ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ເພລຏ຺ຐສີສ, ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ເພລຏ຺ຐສີສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໕໓. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ¶ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໔. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ນາມ ອຊ຺ຊ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ອປຣຊ຺ຊຸ ຂາທິຕໍ ໂຫຕິ.

ຂາທນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ຂາທນີຍໍ ນາມ.

ໂຠຊນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ໂອທໂນ, ກຸມ຺ມາໂສ, ສຕ຺ຕຸ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ.

‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ¶ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໕໕. ສນ຺ນິຘິກາຣເກ ສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສນ຺ນິຘິກາຣເກ ເວມຕິໂກ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສນ຺ນິຘິກາຣເກ ອສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎີ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາທຕິ ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍາມກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກໍ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສນ຺ນິຘິກາຣເກ ສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສນ຺ນິຘິກາຣເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອສນ຺ນິຘິກາຣເກ ອສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໕໖. ອນາປຕ຺ຕິ ຍາວກາລິກໍ ຍາວກາເລ ນິທຫິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຍາມກາລິກໍ ຍາເມ ນິທຫິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ¶ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຍາວຊີວິກໍ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ປຓີຕໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕໗. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ກສ຺ສ ສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ມນາປໍ, ກສ຺ສ ສາທຸໍ ນ ຣຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ!! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ¶ …ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ¶ …ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ ນວນີຕໍ ເຕລໍ ມຘຸ ຜາຓິຕໍ ມຈ຺ໂຉ ມໍສໍ ຂີຣໍ ທຘິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ¶ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໕໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄິລານາ ໂຫນ຺ຕິ. ຄິລານປຸຈ຺ຉກາ ຠິກ຺ຂູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈາວຸໂສ ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາມ, ເຕນ ໂນ ຜາສຸ ໂຫຕິ; ອິທານິ ປນ ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ວິຎ຺ຎາເປມ, ເຕນ ໂນ ນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໕໙. ‘‘ຍານິ ¶ ໂຂ ປນ ຕານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ ນວນີຕໍ ເຕລໍ ມຘຸ ຜາຓິຕໍ ມຈ຺ໂຉ ມໍສໍ ຂີຣໍ ທຘິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຄິລາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໐. ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ປຓີຕໂຠຊນານີຕິ ສປ຺ປິ ນາມ ໂຄສປ຺ປິ ວາ ອຊິກາສປ຺ປິ ວາ ມຫິໍສສປ຺ປິ ວາ, ເຍສໍ ມໍສໍ ກປ຺ປຕິ ເຕສໍ ສປ຺ປິ.

ນວນີຕໍ ນາມ ເຕສຎ຺ເຎວ ນວນີຕໍ.

ເຕລໍ ນາມ ຕິລເຕລໍ ສາສປເຕລໍ ມຘຸກເຕລໍ ເອຣຓ຺ຑເຕລໍ ວສາເຕລໍ.

ມຘຸ ¶ ນາມ ມກ຺ຂິກາມຘຸ ¶ .

ຜາຓິຕໍ ນາມ ອຸຈ຺ຉຸມ຺ຫາ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ.

ມຈ຺ໂຉ ນາມ ອຸທໂກ [ອຸທກຈໂຣ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ວຸຈ຺ຈຕິ.

ມໍສໍ ນາມ ເຍສໍ ມໍສໍ ກປ຺ປຕິ, ເຕສໍ ມໍສໍ.

ຂີຣໍ ນາມ ໂຄຂີຣໍ ວາ ອຊິກາຂີຣໍ ວາ ມຫິໍສຂີຣໍ ວາ, ເຍສໍ ມໍສໍ ກປ຺ປຕິ, ເຕສໍ ຂີຣໍ.

ທຘິ ນາມ ເຕສຎ຺ເຎວ ທຘິ.

ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ເອວຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານີຕິ ຕຖາຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ.

ອຄິລາໂນ ນາມ ຍສ຺ສ ວິນາ ປຓີຕໂຠຊນານິ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ຄິລາໂນ ນາມ ຍສ຺ສ ວິນາ ປຓີຕໂຠຊນານິ ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ອຄິລາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ປໂຍເຄ [ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ (ກ.)] ທຸກ຺ກຏໍ. ປຏິລາເຠນ ‘‘ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໖໑. ອຄິລາໂນ ອຄິລານສຎ຺ຎີ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ ¶ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຄິລາໂນ ¶ ອຄິລານສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໖໒. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ຄິລານສ຺ສ, ຄິລາໂນ ຫຸຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຄິລາໂນ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຄິລານສ຺ສ ເສສກໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຎາຕການໍ ປວາຣິຕານໍ ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຓີຕໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖໓. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພປໍສຸກູລິໂກ ສຸສາເນ ວິຫຣຕິ. ໂສ ມນຸສ຺ເສຫິ ທິຍ຺ຍມານໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ, ສຸສາເນປິ ຣຸກ຺ຂມູເລປິ ອຸມ຺ມາເຣປິ ອຍ຺ຍໂວສາຏິຕການິ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ [ຠຸຎ຺ຊຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອມ຺ຫາກໍ ອຍ຺ຍໂວສາຏິຕການິ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕິ! ເຖໂຣຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ວຐໂຣ ມນຸສ຺ສມໍສໍ ມຎ຺ເຎ ຂາທຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫຣສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫຣິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໖໔. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຸທກທນ຺ຕໂປເນ [ອຸທກທນ຺ຕໂປເຓ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ ¶ . ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ¶ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໖໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫເຣຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໖. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອທິນ຺ນໍ ນາມ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກໍ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ທິນ຺ນໍ ນາມ ກາເຍນ ວາ ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ວາ ເທນ຺ເຕ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ ກາເຍນ ວາ ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ເອຕໍ ທິນ຺ນໍ ນາມ.

ອາຫາໂຣ ນາມ ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ ຐເປຕ຺ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ, ເອໂສ ອາຫາໂຣ ນາມ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ.

‘‘ຂາທິສ຺ສາມິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໖໗. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກສຎ຺ຎີ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ເວມຕິໂກ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ປຏິຄ຺ຄຫິຕກສຎ຺ຎີ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫາເຣຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ປຏິຄ຺ຄຫິຕກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໖໘. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ¶ ອຸທກທນ຺ຕໂປເນ, ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາວິກຕານິ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ອສຕິ ກປ຺ປິຍກາຣເກ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປິຓ຺ໂຑ ຄຓໍ ປຣໍ ປູວໍ, ທ຺ເວ ຈ ວຸຕ຺ຕາ ປວາຣຓາ;

ວິກາເລ ສນ຺ນິຘີ ຂີຣໍ, ທນ຺ຕໂປເນນ ເຕ ທສາຕິ.

໕. ອເຈລກວຄ຺ໂຄ

໑. ອເຈລກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຂາທນີຍໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ວິຆາສາທານໍ ປູວໍ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິຆາສາເທ ປຏິປາຏິຍາ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ເອເກກໍ ປູວໍ ເທນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣິສ຺ສາ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ເອກໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ທ຺ເວ ປູເວ ອທາສິ. ສາມນ຺ຕາ ປຣິພ຺ພາຊິກາໂຍ ຕໍ ປຣິພ຺ພາຊິກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຊາໂຣ ເຕ ເອໂສ ສມໂຓ’’ຕິ. ‘‘ນ ເມ ໂສ ສມໂຓ ຊາໂຣ, ເອກໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ທ຺ເວ ປູເວ ອທາສີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອເກກໍ ປູວໍ ເທນ຺ໂຕ ຕສ຺ສາເຍວ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ເອກໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ທ຺ເວ ປູເວ ອທາສິ. ສາມນ຺ຕາ ປຣິພ຺ພາຊິກາໂຍ ຕໍ ປຣິພ຺ພາຊິກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຊາໂຣ ເຕ ເອໂສ ສມໂຓ’’ຕິ. ‘‘ນ ເມ ໂສ ສມໂຓ ຊາໂຣ, ເອກໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ທ຺ເວ ປູເວ ອທາສີ’’ຕິ. ‘‘ຊາໂຣ ນ ຊາໂຣ’’ຕິ ຠຓ຺ຑິໍສຸ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ອາຊີວໂກ ປຣິເວສນໍ ອຄມາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປຫູເຕນ ສປ຺ປິນາ ໂອທນໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ອາຊີວກສ຺ສ ¶ ມຫນ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຊີວໂກ ຕໍ ປິຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ອຄມາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາຊີວໂກ ຕໍ ອາຊີວກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຸໂຕ ¶ ຕຍາ, ອາວຸໂສ, ປິຓ຺ໂຑ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສາວຸໂສ, ¶ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ມຸຓ຺ຑຄຫປຕິກສ຺ສ ປຣິເວສນາຍ ລທ຺ໂຘ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອຸປາສກາ ເຕສໍ ອາຊີວການໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸປາສກາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ອຸປາສກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິເມ, ຠນ຺ເຕ, ຕິຕ຺ຖິຍາ ອວຓ຺ຓກາມາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓກາມາ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓກາມາ ສງ຺ຆສ຺ສ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ສຫຕ຺ຖາ ນ ທເທຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ອຸປາສເກ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸປາສກາ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ທສ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ – ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍ, ສງ຺ຆຜາສຸຕາຍ ¶ …ເປ… ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາ, ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໗໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອເຈລກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ວາ ¶ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອເຈລໂກ ນາມ ໂຍ ໂກຈິ ປຣິພ຺ພາຊກສມາປນ຺ໂນ ນຄ຺ໂຄ.

ປຣິພ຺ພາຊໂກ ນາມ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ສາມເຓຣຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ໂຍ ໂກຈິ ປຣິພ຺ພາຊກສມາປນ຺ໂນ.

ປຣິພ຺ພາຊິກາ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ສິກ຺ຂມານຎ຺ຈ ສາມເຓຣິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ຍາ ກາຈິ ປຣິພ຺ພາຊິກສມາປນ຺ນາ.

ຂາທນີຍໍ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສໍ ຂາທນີຍໍ ນາມ.

ໂຠຊນີຍໍ ¶ ¶ ນາມ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ – ໂອທໂນ, ກຸມ຺ມາໂສ, ສຕ຺ຕຸ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ.

ທເທຍ຺ຍາຕິ ກາເຍນ ວາ ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ວາ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໗໒. ຕິຕ຺ຖິເຍ ຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎີ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕິຕ຺ຖິເຍ ເວມຕິໂກ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕິຕ຺ຖິເຍ ອຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎີ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຕ຺ຖິເຍ ຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຕ຺ຖິເຍ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິຕ຺ຖິເຍ ອຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໗໓. ອນາປຕ຺ຕິ ທາເປຕິ ນ ເທຕິ, ອຸປນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເທຕິ, ພາຫິຣາເລປໍ ເທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອເຈລກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗໔. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠາຕຸໂນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ອທາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ນ ເມ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ເອກກສ຺ສ ເມ ກຖາ ¶ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປກຏ຺ເຐ ກາເລ ນາສກ຺ຂິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ, ປຏິກ຺ກມເນປິ ຠຕ຺ຕວິສ຺ສຄ຺ຄໍ ນ ສມ຺ຠາເວສິ, ຉິນ຺ນຠຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸໍ – ‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’ຕິ ຕສ຺ສ ອທາເປຕ຺ວາ ¶ ອຸຍ຺ໂຍເຊສ຺ສຕີ’’ຕິ ¶ …ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸໍ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕສ຺ສ ອທາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂຸໍ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕສ຺ສ ອທາເປຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໗໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’ຕິ ຕສ຺ສ ທາເປຕ຺ວາ ວາ ອທາເປຕ຺ວາ ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ – ‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ນ ເມ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ເອກກສ຺ສ ເມ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’ຕິ, ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໖. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ, ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ.

ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາຕິ ຄາໂມປິ ນິຄໂມປິ ນຄຣມ຺ປິ, ຄາໂມ ເຈວ ນິຄໂມ ຈ.

ຕສ຺ສ ທາເປຕ຺ວາຕິ ຍາຄຸໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ທາເປຕ຺ວາ.

ອທາເປຕ຺ວາຕິ ນ ກິຎ຺ຈິ ທາເປຕ຺ວາ.

ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍາຕິ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຫສິຕຸກາໂມ ກີຬິຕຸກາໂມ ຣໂຫ ນິສີທິຕຸກາໂມ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕຸກາໂມ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ນ ເມ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ເອກກສ຺ສ ເມ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວາ ສວນູປຈາຣໍ ວາ ວິຊຫນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ວິຊຫິເຕ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕຸໍ.

໒໗໗. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ . ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ກລິສາສນໍ ອາໂຣເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກລິສາສນໍ ອາໂຣເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໗໘. ອນາປຕ຺ຕິ ‘‘ອຸໂຠ ເອກໂຕ ນ ຍາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ‘‘ມຫຄ຺ຆໍ ຠຓ຺ຑໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ໂລຠຘມ຺ມໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ‘‘ມາຕຸຄາມໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອນຠິຣຕິໍ ອຸປ຺ປາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ‘‘ຄິລານສ຺ສ ວາ ໂອຫິຍ຺ຍກສ຺ສ ວາ ວິຫາຣປາລສ຺ສ ວາ ຍາຄຸໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ນີຫຣາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ນ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕຸກາໂມ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສຫາຍກສ຺ສ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສຍນິຆເຣ [ສຍນີຆເຣ (ສ຺ຍາ.)] ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ປຊາປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທເທຫາຍ຺ຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍໂຕ ອຍ຺ຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂາ ທິນ຺ນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ – ‘‘ປຣິຍຸຏ຺ຐິໂຕ ອຍໍ ປຸຣິໂສ’’ຕິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ ¶ – ‘‘ນິສີທຖ, ຠນ຺ເຕ, ມາ ອຄມິຕ຺ຖາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ ¶ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍໂຕ ອຍ຺ຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂາ ທິນ຺ນາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນິສີທຖ, ຠນ຺ເຕ, ມາ ອຄມິຕ຺ຖາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາເປສິ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ມຍ຺ຫໍ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສຍນິຆເຣ ນິສິນ຺ໂນ. ໂສ ມຍາ ¶ ອຸຍ຺ໂຍຊີຍມາໂນ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ຄນ຺ຕຸໍ. ພຫຸກິຈ຺ຈາ ມຍໍ ພຫຸກຣຓີຍາ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ¶ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໘໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສໂຠຊນໍ ນາມ ກຸລໍ ອິຕ຺ຖີ ເຈວ ໂຫຕິ ປຸຣິໂສ ຈ, ອິຕ຺ຖີ ຈ ປຸຣິໂສ ຈ ອຸໂຠ ອນິກ຺ຂນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຸໂຠ ອວີຕຣາຄາ.

ອນຸປຂຊ຺ຊາຕິ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ.

ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ມຫລ຺ລເກ ຆເຣ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏສ຺ສ [ປິຏ຺ຐິສງ຺ຆາຏສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ນິສີທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຂຸທ຺ທເກ ຆເຣ ປິຏ຺ຐິວໍສໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນິສີທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໘໒. ສຍນິຆເຣ ສຍນິຆຣສຎ຺ຎີ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສຍນິຆເຣ ເວມຕິໂກ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ¶ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສຍນິຆເຣ ນສຍນິຆຣສຎ຺ຎີ ¶ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ນສຍນິຆເຣ ສຍນິຆຣສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນສຍນິຆເຣ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນສຍນິຆເຣ ນສຍນິຆຣສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໘໓. ອນາປຕ຺ຕິ ມຫລ຺ລເກ ຆເຣ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ນິສີທຕິ, ຂຸທ຺ທເກ ຆເຣ ປິຏ຺ຐິວໍສໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນິສີທຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ທຸຕິໂຍ ໂຫຕິ, ອຸໂຠ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຸໂຠ ວີຕຣາຄາ, ນສຍນິຆເຣ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘໔. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສຫາຍກສ຺ສ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ¶ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ມຍ຺ຫໍ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໘໕. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໖. ໂຍ ¶ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ນ ຍກ຺ຂີ ນ ເປຕີ ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ, ອນ຺ຕມໂສ ຕທຫຸຊາຕາປິ ທາຣິກາ, ປເຄວ ມຫຕ຺ຕຣີ.

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອກໂຕ.

[ປາຈິ. ໒໐໐,໒໙໑; ປາຣາ. ໔໔໕,໔໕໔] ຣໂຫ ນາມ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອກ຺ຂິໍ ວາ ນິຂຓີຍມາເນ ຠມຸກໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ສີສໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ປສ຺ສິຕຸໍ. ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປກຕິກຖາ ໂສຕຸໍ.

[ປາຣາ. ໔໔໕] ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ນາມ ອາສນໍ ກຸຏ຺ເຏນ [ກຸຑ຺ເຑນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວາ ກວາເຏນ ວາ ກິລຎ຺ເຊນ ວາ ສາຓິປາກາເຣນ ວາ ຣຸກ຺ເຂນ ວາ ຖມ຺ເຠນ ວາ ໂກຕ຺ຖຬິຍາ [ໂກຏ຺ຐຬິຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ.) ໂກຕ຺ຖຬິກາຍ (ກ.)] ວາ, ເຍນ ເກນຈິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ໂຫຕິ.

ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ມາຕຸຄາເມ ນິສິນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ໂນ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິສິນ຺ເນ ມາຕຸຄາໂມ ອຸປນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ໂນ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ ອຸໂຠ ວາ ນິປນ຺ນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໘໗. ມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍກ຺ຂິຍາ ວາ ເປຕິຍາ ວາ ປຓ຺ຑເກນ ວາ ¶ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍ ວາ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໘໘. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ¶ ໂຍ ໂກຈິ ວິຎ຺ຎູ ປຸຣິໂສ ທຸຕິໂຍ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ນິສີທຕິ, ອຣໂຫເປກ຺ໂຂ, ອຎ຺ຎວິຫິໂຕ ນິສີທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘໙. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສຫາຍກສ຺ສ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ມຍ຺ຫໍ ປຊາປຕິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປາສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໙໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ¶ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ນ ຍກ຺ຂີ ນ ເປຕີ ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ, ວິຎ຺ຎູ ປຏິພລາ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາຊານິຕຸໍ.

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອກໂຕ.

ເອໂກ ¶ ເອກາຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸ ເຈວ ໂຫຕິ ມາຕຸຄາໂມ ຈ.

[ປາຈິ. ໒໐໐,໒໘໖; ປາຣາ. ໔໔໕,໔໕໔] ຣໂຫ ¶ ນາມ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ, ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອກ຺ຂິໍ ວາ ນິຂຓີຍມາເນ ຠມຸກໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ສີສໍ ວາ ອຸກ຺ຂິປີຍມາເນ ປສ຺ສິຕຸໍ. ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ ນາມ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປກຕິກຖາ ໂສຕຸໍ.

ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ມາຕຸຄາເມ ນິສິນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ໂນ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິສິນ຺ເນ ມາຕຸຄາໂມ ອຸປນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ອຸປນິປນ຺ໂນ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ ອຸໂຠ ວາ ນິປນ຺ນາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໒໙໒. ມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຍກ຺ຂິຍາ ວາ ເປຕິຍາ ວາ ປຓ຺ຑເກນ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ [ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍ ວາ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ (ກ.)] ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ¶ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໙໓. ອນາປຕ຺ຕິ ໂຍ ໂກຈິ ວິຎ຺ຎູ ປຸຣິໂສ ທຸຕິໂຍ ໂຫຕິ, ຕິຏ຺ຐຕິ ນ ນິສີທຕິ, ອຣໂຫເປກ຺ໂຂ ອຎ຺ຎວິຫິໂຕ ນິສີທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕສິ. ອຎ຺ເຎປິ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ¶ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ, ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທຖາວຸໂສ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຄເມຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາວາຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທຖາວຸໂສ, ຠຕ຺ຕໍ; ປຸເຣ ກາໂລ ອຕິກ຺ກມຕີ’’ຕິ. ‘‘ຍມ຺ປິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຕ຺ຕໍ ກຣິມ຺ຫາ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ກາຣຓາ. ອາຄເມຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາວາຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ທິວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຠິກ຺ຂູ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ¶ ອາປຊ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໙໕. [ມຫາວ. ໒໗໗] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ສງ຺ຆສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຂາທນີຍໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ’’ຕິ ¶ ? ‘‘ເອສາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ’’ຕິ. ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂາທນີຍໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ¶ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປຖ ຍາວ ອຸປນນ຺ໂທ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ¶ ອາປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ກຸລານິ ¶ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ທິວາ ປຏິກ຺ກມິ, ຂາທນີຍໍ ອຸສ຺ສາຣິຍິຕ຺ຖ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣທານສມເຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ກຸລານິ ນ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣທານສມເຍ ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຈີວຣທານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໙໗. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຕ຺ໂຖ ຈ ໂຫຕິ ສູຈິຍາປິ ສຸຕ຺ເຕນປິ ສຕ຺ຖເກນປິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ກຸລານິ ນ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣກາຣສມເຍ ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ¶ , ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ . ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໒໙໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄິລານາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຕ຺ໂຖ ຈ ໂຫຕິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ກຸລານິ ນ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຸຈ຺ຉາ ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໒໙໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

໓໐໐. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ນິມນ຺ຕິໂຕ ນາມ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ໂຠຊເນນ ນິມນ຺ຕິໂຕ.

ສຠຕ຺ໂຕ ນາມ ເຍນ ນິມນ຺ຕິໂຕ ¶ ເຕນ ສຠຕ຺ໂຕ.

ສນ຺ຕໍ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໍ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອາປຸຈ຺ຉາ ປວິສິຕຸໍ.

ອສນ຺ຕໍ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໍ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອາປຸຈ຺ຉາ ປວິສິຕຸໍ.

ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ນາມ ເຍນ ນິມນ຺ຕິໂຕ ຕໍ ອຠຸຕ຺ຕາວີ.

ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ນາມ ເຍນ ນິມນ຺ຕິໂຕ ຕໍ ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ [ອຣຸຓຸຄ຺ຄມເນປິ (ສີ.)] ຠຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ກຸລໍ ນາມ ຈຕ຺ຕາຣິ ກຸລານິ – ຂຕ຺ຕິຍກຸລໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລໍ, ເວສ຺ສກຸລໍ, ສຸທ຺ທກຸລໍ.

ກຸເລສຸ ¶ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຆຣູປຈາຣໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຐມໍ ປາທໍ ອຸມ຺ມາຣໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທຸຕິຍໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ¶ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ຈີວຣທານສມໂຍ ນາມ ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ປຎ຺ຈ ມາສາ.

ຈີວຣກາຣສມໂຍ ນາມ ຈີວເຣ ກຍິຣມາເນ.

໓໐໑. ນິມນ຺ຕິເຕ ນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎີ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ນິມນ຺ຕິເຕ ເວມຕິໂກ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ນິມນ຺ຕິເຕ ອນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎີ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນິມນ຺ຕິເຕ ນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນິມນ຺ຕິເຕ ເວມຕິໂກ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນິມນ຺ຕິເຕ ອນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໐໒. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ສມເຍ, ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຸຈ຺ຉາ ປວິສຕິ, ອສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປວິສຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຆເຣນ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ຆຣູປຈາເຣນ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ອນ຺ຕຣາຣາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍເສຍ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປຏິກ຺ກມນໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕິຍຆຣໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ມຫານາມສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐໓. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫານາມສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຈຕຸມາສໍ [ຈຕຸມ຺ມາສໍ (ສີ.) ຈາຕຸມາສໍ (ສ຺ຍາ.)] ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ ¶ , ມຫານາມ! ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ສງ຺ຆໍ ຈຕຸມາສໍ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຫີ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸມາສໍ ເຠສຊ຺ຊປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓໍ ສາທິຕຸນ຺ຕິ.

໓໐໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ. ຕເຖວ ມຫານາມສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອປຣມ຺ປິ ຈຕຸມາສໍ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ມຫານາມ! ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ສງ຺ຆໍ ອປຣມ຺ປິ ຈຕຸມາສໍ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຫີ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸນ ປວາຣຓມ຺ປິ ສາທິຕຸນ຺ຕິ.

໓໐໕. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ປຣິຕ຺ຕໍເຍວ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ. ຕເຖວ ມຫານາມສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ມຫານາໂມ ¶ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຍາວຊີວໍ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ມຫານາມ! ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ມຫານາມ, ສງ຺ຆໍ ຍາວຊີວໍ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາເຣຫີ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຘິວາເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິຈ຺ຈປວາຣຓມ຺ປິ ສາທິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ໂຫນ຺ຕິ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ. ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ວຕ຺ຕາ ໂຫຕິ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ? ນນຸ ນາມ ປພ຺ພຊິເຕນ ສຸນິວຕ຺ເຖນ ຠວິຕພ຺ພໍ ສຸປາຣຸເຕນ ອາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ເນນາ’’ຕິ? ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາເມ ສກ຺ເກ ອຸປນນ຺ຘິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ມງ຺ກຸ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫານາເມນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສກ຺ເກນ ສງ຺ໂຆ ເຠສຊ຺ເຊນ ປວາຣິໂຕ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ¶ ສປ຺ປິໍ ¶ ວິຎ຺ຎາເປມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂທເຓນ, ອາວຸໂສ, ສປ຺ປິນາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ‘‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຖ. ມນຸສ຺ສາ ວຊໍ ຄຕາ ສປ຺ປິໍ ອາຫຣິຕຸໍ. ກາລໍ ອາຫຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ [ກາເລ ຫຣິສ຺ສຖາຕິ (ສ຺ຍາ.)].

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາມໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂທເຓນ, ອາວຸໂສ, ສປ຺ປິນາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ‘‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຖ. ມນຸສ຺ສາ ວຊໍ ຄຕາ ສປ຺ປິໍ ອາຫຣິຕຸໍ. ກາລໍ ອາຫຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ, ອທາຕຸກາເມນ ປວາຣິເຕນ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປວາເຣຕ຺ວາ ນ ເທສີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ – ‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຖາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ນາຄເມສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາມສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມຫານາເມນ ສກ຺ເກນ – ‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຖາ’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ນາຄເມສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫານາເມນ ສກ຺ເກນ – ‘‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຖາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ນາຄເມຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ມຫານາເມນ ສກ຺ເກນ – ‘‘ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ ອາຄເມຖາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ນາຄເມສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ¶ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໐໖. ‘‘ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕຸມາສປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ ສາທິຕພ຺ພາ ¶ , ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸນປວາຣຓາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິຈ຺ຈປວາຣຓາຍ; ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໐໗. ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕຸມາສປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ ສາທິຕພ຺ພາຕິ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ ສາທິຕພ຺ພາ.

ປຸນປວາຣຓາປິ ສາທິຕພ຺ພາຕິ ຍທາ ຄິລາໂນ ຠວິສ຺ສາມິ ຕທາ ວິຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີຕິ.

ນິຈ຺ຈປວາຣຓາປິ ສາທິຕພ຺ພາຕິ ຍທາ ຄິລາໂນ ຠວິສ຺ສາມິ ຕທາ ວິຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີຕິ.

ຕໂຕ ¶ ¶ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ຖິ ປວາຣຓາ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ນ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ, ອຕ຺ຖິ ປວາຣຓາ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ, ອຕ຺ຖິ ປວາຣຓາ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ຈ, ອຕ຺ຖິ ປວາຣຓາ ເນວ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ນ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ.

ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ນາມ ເຠສຊ຺ຊານິ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕເກຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາເຣມີ’’ຕິ. ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນາມ ຣຕ຺ຕິໂຍ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາເຣມີ’’ຕິ. ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ຈ ນາມ ເຠສຊ຺ຊານິ ຈ ປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຈ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ເອຕ຺ຕເກຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ເອຕ຺ຕກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາເຣມີ’’ຕິ. ເນວ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕາ ນ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕາ ນາມ ເຠສຊ຺ຊານິ ຈ ອປຣິຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຈ ອປຣິຄ຺ຄຫິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ.

໓໐໘. ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ເຕ ¶ – ເຍຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ ຕານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ – ຍາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ຕາ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ເຕ ຈ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ຈ – ເຍຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ຕານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ຐເປຕ຺ວາ ຍາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ຕາ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ອຎ຺ຎາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ເນວ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ເຕ ນ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໐໙. ນ ເຠສຊ຺ເຊນ ກຣຓີເຍນ [ກຣຓີເຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຎ຺ເຎນ ເຠສຊ຺ເຊນ ກຣຓີເຍນ ອຎ຺ຎໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎີ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ເວມຕິໂກ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ນຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎີ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ນຕຕຸຕ຺ຕຣິ ຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນຕຕຸຕ຺ຕຣິ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນຕຕຸຕ຺ຕຣິ ນຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໑໐. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ເຍຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ ຕານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ຍາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ ຕາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕິ ¶ , ‘‘ອິເມຫິ ຕຍາ ¶ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາຣິຕາມ຺ຫ ¶ , ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ອິມິນາ ຈ ອິມິນາ ຈ ເຠສຊ຺ເຊນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ‘‘ຍາສຸ ຕຍາ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາຣິຕາມ຺ຫ ຕາໂຍ ຈ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວີຕິວຕ຺ຕາ ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ເຊນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ຎາຕການໍ ປວາຣິຕານໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ມຫານາມສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑໑. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເສນາຍ ອພ຺ຠຸຍ຺ຍາໂຕ ໂຫຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ອຄມໍສຸ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ມຫາຣາຊານໍ ມຍໍ ທຏ຺ຐຸກາມາ’’ [ມຫາຣາຊ ມຫາຣາຊານໍ ມຍໍ ທຏ຺ຐຸກາມາ (ກ.)] ຕິ. ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ມໍ ທິຏ຺ເຐນ ຍຸທ຺ຘາຠິນນ຺ທິນໍ [ຍຸທ຺ຘາຠິນນ຺ທິນາ (ກ.)]; ນນຸ ຠຄວາ ປສ຺ສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ! ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ອລາຠາ, ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ເຍ ມຍໍ ອາຊີວສ຺ສ ເຫຕຸ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ກາຣຓາ ເສນາຍ ອາຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ¶ ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໑໒. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມາຕຸໂລ ເສນາຍ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ ¶ . ໂສ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ເສນາຍ ຄິລາໂນ. ອາຄຈ຺ຉຕຸ ຠທນ຺ໂຕ. ອິຈ຺ຉາມິ ຠທນ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ນ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄນ຺ຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ເມ ມາຕຸໂລ ເສນາຍ ຄິລາໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ ເສນາຍ ຄນ຺ຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໑໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໑໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕາ ນາມ ເສນາ ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ນິວິຏ຺ຐາ ວາ ໂຫຕິ ປຍາຕາ ວາ.

ເສນາ ນາມ ຫຕ຺ຖີ ອສ຺ສາ ຣຖາ ປຕ຺ຕີ. ທ຺ວາທສປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖີ, ຕິປຸຣິໂສ ອສ຺ໂສ, ຈຕຸປຸຣິໂສ ຣໂຖ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິສາ ສຣຫຕ຺ຖາ ປຕ຺ຕິ. ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍໍ.

໓໑໕. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອກເມກໍ ¶ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໑໖. ອນາປຕ຺ຕິ ອາຣາເມ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຐິໂຕກາສໍ ວາ ນິສິນ຺ໂນກາສໍ ວາ ນິປນ຺ໂນກາສໍ ວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ປຏິປຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑໗. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕິ ກຣຓີເຍ ເສນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເສນາຍ ວສິສ຺ສນ຺ຕິ! ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ອລາຠາ, ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ເຍ ມຍໍ ອາຊີວສ຺ສ ເຫຕຸ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ກາຣຓາ ເສນາຍ ປຏິວສາມາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໑໘. ‘‘ສິຍາ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍ ເສນໍ ຄມນາຍ, ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເສນາຍ ວສິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິໍ ວເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໑໙. ສິຍາ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍ ເສນໍ ຄມນາຍາຕິ ¶ ສິຍາ ປຈ຺ຈໂຍ ສິຍາ ກຣຓີຍໍ.

ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ¶ ¶ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເສນາຍ ວສິຕພ຺ພນ຺ຕິ ທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສິຕພ຺ພໍ.

ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວເສຍ຺ຍາຕິ ຈຕຸຕ຺ເຖ ທິວເສ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ເສນາຍ ວສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໒໐. ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ເຕ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ ເສນາຍ ວສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ ເສນາຍ ວສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ເຕ ອູນກສຎ຺ຎີ ເສນາຍ ວສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອູນກຕິຣຕ຺ເຕ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກຕິຣຕ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນກຕິຣຕ຺ເຕ ອູນກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໒໑. ອນາປຕ຺ຕິ ທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສຕິ, ອູນກທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສຕິ, ທ຺ເວ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສິຕ຺ວາ ຕຕິຍາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຸຣາຣຸຓາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸນ ວສຕິ, ຄິລາໂນ ວສຕິ, ຄິລານສ຺ສ ກຣຓີເຍນ ວສຕິ, ເສນາ ¶ ວາ ປຏິເສນາຍ ຣຸທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒໒. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສມານາ ອຸຍ຺ໂຍຘິກມ຺ປິ ພລຄ຺ຄມ຺ປິ ເສນາພ຺ຍູຫມ຺ປິ ອນີກທສ຺ສນມ຺ປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ຉພ຺ພຄ຺ຄິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຓ຺ເຑນ ປຏິວິທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑສຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠນ຺ເຕ, ສຸຍຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ກຕິ ເຕ ລກ຺ຂານິ ລທ຺ຘານີ’’ຕິ? ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ອຸປ຺ປຓ຺ຑີຍມາໂນ ມງ຺ກຸ ອໂຫສິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ທສ຺ສນາຍ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ! ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ອລາຠາ, ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ເຍ ມຍໍ ອາຊີວສ຺ສ ເຫຕຸ ¶ ປຸຕ຺ຕທາຣສ຺ສ ກາຣຓາ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ອາຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ ¶ . ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໒໓. ‘‘ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາຍ ວສມາໂນ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ວາ ພລຄ຺ຄໍ ວາ ເສນາພ຺ຍູຫໍ ວາ ອນີກທສ຺ສນໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໒໔. ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາຍ ວສມາໂນຕິ ທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ວສມາໂນ.

ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ນາມ ຍຕ຺ຖ ສມ຺ປຫາໂຣ ທິສ຺ສຕິ.

ພລຄ຺ຄໍ ນາມ ເອຕ຺ຕກາ ຫຕ຺ຖີ, ເອຕ຺ຕກາ ອສ຺ສາ, ເອຕ຺ຕກາ ຣຖາ, ເອຕ຺ຕກາ ປຕ຺ຕີ.

ເສນາພ຺ຍູຫໍ ນາມ ອິໂຕ ຫຕ຺ຖີ ໂຫນ຺ຕຸ, ອິໂຕ ອສ຺ສາ ໂຫນ຺ຕຸ, ອິໂຕ ຣຖາ ໂຫນ຺ຕຸ, ອິໂຕ ປຕ຺ຕິກາ ໂຫນ຺ຕຸ.

ອນີກໍ ນາມ ຫຕ຺ຖານີກໍ, ອສ຺ສານີກໍ ¶ , ຣຖານີກໍ, ປຕ຺ຕານີກໍ. ຕໂຍ ຫຕ຺ຖີ ປຈ຺ຉິມໍ ຫຕ຺ຖານີກໍ, ຕໂຍ ອສ຺ສາ ປຈ຺ຉິມໍ ອສ຺ສານີກໍ, ຕໂຍ ຣຖາ ປຈ຺ຉິມໍ ຣຖານີກໍ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິສາ ສຣຫຕ຺ຖາ ປຕ຺ຕີ ປຈ຺ຉິມໍ ປຕ຺ຕານີກໍ. ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອກເມກໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໒໕. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອາຣາເມ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຐິໂຕກາສໍ ວາ ນິສິນ຺ໂນກາສໍ ວາ ¶ ນິປນ຺ໂນກາສໍ ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສມ຺ປຫາໂຣ ທິສ຺ສຕິ, ປຏິປຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປສ຺ສຕິ ¶ , ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ອເຈລກວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປູວໍ ກໂຖປນນ຺ທສ຺ສ, ຕຍໍປຏ຺ຐາກເມວ ຈ;

ມຫານາໂມ ປເສນທິ, ເສນາວິທ຺ໂຘ ອິເມ ທສາຕິ [ອເຈລກໍ ອຸຍ຺ໂຍຊຎ຺ຈ, ສໂຠຊນໍ ທຸເວ ຣໂຫ; ສຠຕ຺ຕກຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊໍ, ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນຸຍ຺ໂຍຘິກໍ].

໖. ສຸຣາປານວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒໖. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ເຈຕິເຍສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຠທ຺ທວຕິກາ ເຕນ ປາຍາສິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ໂຄປາລກາ ປສຸປາລກາ ກສ຺ສກາ ປຖາວິໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອມ຺ພຕິຕ຺ຖໍ ອຄມາສິ. ອມ຺ພຕິຕ຺ເຖ, ຠນ຺ເຕ, ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສເມ ນາໂຄ ປຏິວສຕິ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ [ອາສີວິໂສ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຆຣວິໂສ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂຄປາລກາ ປສຸປາລກາ ກສ຺ສກາ ປຖາວິໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມາ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອມ຺ພຕິຕ຺ຖໍ ອຄມາສິ. ອມ຺ພຕິຕ຺ເຖ, ຠນ຺ເຕ, ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສເມ ນາໂຄ ປຏິວສຕິ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ. ໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຠທ຺ທວຕິກາ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຠທ຺ທວຕິກາຍໍ ວິຫຣຕິ ¶ . ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ເຍນ ອມ຺ພຕິຕ຺ຖສ຺ສ [ອມ຺ພຕິຕ຺ຖກສ຺ສ (ສີ.), ອມ຺ພຕິຕ຺ຖໍ (ສ຺ຍາ.)] ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ¶ ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣກໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ນິສີທິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ປວິຏ຺ຐໍ ¶ . ທິສ຺ວານ ທຸມ຺ມໂນ [ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຘູປາຍິ [ປຘູປາສິ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ອາຍສ຺ມາປິ ສາຄໂຕ ປຘູປາຍິ [ປຘູປາສິ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ມກ຺ຂໍ ອສຫມາໂນ ປຊ຺ຊລິ. ອາຍສ຺ມາປິ ສາຄໂຕ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຊ຺ຊລິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ຕສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ເຍນ ຠທ຺ທວຕິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠທ຺ທວຕິກາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ໂກສມ຺ພິກາ ອຸປາສກາ – ‘‘ອຍ຺ໂຍ ກິຣ ສາຄໂຕ ອມ຺ພຕິຕ຺ຖິເກນ ນາເຄນ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາເມສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພິກາ ອຸປາສກາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ໂກສມ຺ພິກາ ¶ ອຸປາສກາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍານໍ ທຸລ຺ລຠຎ຺ຈ ມນາປຎ຺ຈ, ກິໍ ປຏິຍາເທມາ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສມ຺ພິເກ ອຸປາສເກ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຕ຺ຖາວຸໂສ, ກາໂປຕິກາ ນາມ ປສນ຺ນາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທຸລ຺ລຠາ ຈ ມນາປາ ຈ, ຕໍ ປຏິຍາເທຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພິກາ ອຸປາສກາ ຆເຣ ຆເຣ ກາໂປຕິກໍ ປສນ຺ນໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ຐໍ ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປິວຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສາຄໂຕ ກາໂປຕິກໍ ປສນ຺ນໍ, ປິວຕຸ ¶ , ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສາຄໂຕ ກາໂປຕິກໍ ປສນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ຆເຣ ຆເຣ ກາໂປຕິກໍ ປສນ຺ນໍ ປິວິຕ຺ວາ ນຄຣມ຺ຫາ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ນຄຣທ຺ວາເຣ ປຣິປຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ນຄຣມ຺ຫາ ນິກ຺ຂມນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ນຄຣທ຺ວາເຣ ປຣິປຕນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ອາຣາມໍ ເນຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ນິປາເຕສຸໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ປຣິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນ ປາເທ ກຣິຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ ¶ . ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນນຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ສາຄໂຕ ຕຖາຄເຕ ສຄາຣໂວ ອໂຫສິ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ’’ຕິ ¶ ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄໂຕ ເອຕຣຫິ ຕຖາຄເຕ ສຄາຣໂວ ສປ຺ປຕິສ຺ໂສ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນນຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄໂຕ ອມ຺ພຕິຕ຺ຖິເກນ ນາເຄນ [ເຑຑ຺ຑຸເຠນາປິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາເມສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄໂຕ ເອຕຣຫິ ປໂຫຕິ ນາເຄນ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຄາເມຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໍ ປາຕພ຺ພໍ ຍໍ ປິວິຕ຺ວາ ວິສຎ຺ຎີ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄຕສ຺ສ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຄໂຕ ມຊ຺ຊໍ ປິວິສ຺ສຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ¶ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໒໗. ‘‘ສຸຣາເມຣຍປາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໒໘. ສຸຣາ ນາມ ປິຏ຺ຐສຸຣາ ປູວສຸຣາ ໂອທນສຸຣາ ກິຓ຺ຓປກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສມ຺ຠາຣສໍຍຸຕ຺ຕາ.

ເມຣໂຍ ນາມ ປຸປ຺ຜາສໂວ ຜລາສໂວ ມຘ຺ວາສໂວ ຄຸຬາສໂວ ສມ຺ຠາຣສໍຍຸຕ຺ໂຕ.

ປິເວຍ຺ຍາຕິ ¶ ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ ປິວຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ມຊ຺ເຊ ມຊ຺ຊສຎ຺ຎີ ປິວຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມຊ຺ເຊ ເວມຕິໂກ ປິວຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມຊ຺ເຊ ອມຊ຺ຊສຎ຺ຎີ ປິວຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອມຊ຺ເຊ ມຊ຺ຊສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມຊ຺ເຊ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມຊ຺ເຊ ອມຊ຺ຊສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໒໙. ອນາປຕ຺ຕິ ອມຊ຺ຊຎ຺ຈ ໂຫຕິ ມຊ຺ຊວຓ຺ຓໍ ມຊ຺ຊຄນ຺ຘໍ ມຊ຺ຊຣສໍ ຕໍ ປິວຕິ, ສູປສມ຺ປາເກ, ມໍສສມ຺ປາເກ, ເຕລສມ຺ປາເກ, ອາມລກຜາຓິເຕ, ອມຊ຺ຊໍ ອຣິຏ຺ຐໍ ປິວຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓໐. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫາເສສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ອນສ຺ສາສໂກ ກາລມກາສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ¶ ຫາເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫາເສຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸໍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫາເສສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໓໑. ‘‘ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໓໒. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທໂກ ນາມ [ອງ຺ຄຸລິປໂຕທໂກ ນາມ ອງ຺ຄຸລິຍາປິ ຕຸທນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ [ຫສ຺ສາຘິປ຺ປາໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກາເຍນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫາເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫາເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ . ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ¶ ຫາເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ກາເຍນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໓໓. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ກາເຍນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາເຍນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ກາຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ອາມສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໓໔. ອນາປຕ຺ຕິ ນ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ອາມສຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓໕. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ¶ ອຸທເກ ກີຬນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ມລ຺ລິກາຍ ເທວິຍາ ສທ຺ຘິໍ ອຸປຣິປາສາທວຣຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ອຸທເກ ກີຬນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ມລ຺ລິກໍ ເທວິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອເຕ ເຕ, ມລ຺ລິເກ, ອຣຫນ຺ໂຕ ອຸທເກ ກີຬນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠຄວຕາ ສິກ຺ຂາປທໍ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ເຕ ວາ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປກຕຎ຺ຎຸໂນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຸປາເຍນ ຠຄວໂຕ ຈ ນ ອາໂຣເຈຍ຺ຍໍ, ຠຄວາ ຈ ຊາເນຍ຺ຍ ອິເມ ¶ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກ ກີຬິຕາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ຄຸຬປິຓ຺ຑໍ ອທາສິ – ‘‘ອິມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄຸຬປິຓ຺ຑໍ ຠຄວໂຕ ເທຖາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຄຸຬປິຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄຸຬປິຓ຺ຑໍ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຠຄວໂຕ ເທຕີ’’ຕິ. ‘‘ກຫໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ອທ຺ທສາ’’ຕິ. ‘‘ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ, ຠຄວາ, ອຸທເກ ກີຬນ຺ເຕ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອຸທເກ ກີຬິສ຺ສຖ! ເນຕໍ ¶ , ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໓໖. ‘‘ອຸທເກ ¶ ຫສຘມ຺ເມ [ຫສ຺ສຘມ຺ເມ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໓໗. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ໂມ ນາມ ອຸປຣິໂຄປ຺ຜເກ ອຸທເກ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ ນິມຸຊ຺ຊຕິ ວາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊຕິ ວາ ປລວຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໓໘. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມ ຫສຘມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມ ອຫສຘມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເຫຏ຺ຐາໂຄປ຺ຜເກ ອຸທເກ ກີຬຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸທເກ ນາວາຍ ກີຬຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຫຕ຺ເຖນ ວາ ປາເທນ ວາ ກຏ຺ເຐນ ວາ ກຐລາຍ ວາ ອຸທກໍ ປຫຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຠາຊນຄຕໍ ອຸທກໍ ວາ ກຎ຺ຊິກໍ ວາ ຂີຣໍ ວາ ຕກ຺ກໍ ວາ ຣຊນໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ວາ ກີຬຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອຸທເກ ອຫສຘມ຺ເມ ຫສຘມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸທເກ ອຫສຘມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸທເກ ອຫສຘມ຺ເມ ອຫສຘມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໓໙. ອນາປຕ຺ຕິ ນ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ອຸທກໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນິມຸຊ຺ຊຕິ ¶ ວາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊຕິ ວາ ປລວຕິ ວາ, ປາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ນິມຸຊ຺ຊຕິ ¶ ວາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊຕິ ວາ ປລວຕິ ວາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔໐. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ເອວຣູປໍ ອກາສິ. ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ໂສ ອນາທຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ກໂຣຕິເຍວ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອນາທຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຉນ຺ນ, ອນາທຣິຍໍ ກໂຣສີຕິ ¶ ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນາທຣິຍໍ ກຣິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໔໑. ‘‘ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໔໒. ອນາທຣິຍໍ ນາມ ທ຺ເວ ອນາທຣິຍານິ – ປຸຄ຺ຄລານາທຣິຍຎ຺ຈ ຘມ຺ມານາທຣິຍຎ຺ຈ.

ປຸຄ຺ຄລານາທຣິຍໍ ນາມ ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ – ‘‘ອຍໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ວາ ວມ຺ຠິໂຕ ວາ ຄຣຫິໂຕ ວາ, ອິມສ຺ສ ວຈນໍ ອກຕໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຘມ຺ມານາທຣິຍໍ ນາມ ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ‘‘ກຖາຍໍ ນສ຺ເສຍ຺ຍ ວາ ວິນສ຺ເສຍ຺ຍ ວາ ອນ຺ຕຣຘາເຍຍ຺ຍ ວາ’’, ຕໍ ວາ ນ ສິກ຺ຂິຕຸກາໂມ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໔໓. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ – ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍ ນ ຘຸຕຕ຺ຖາຍ ນ ປາສາທິກຕາຍ ນ ອປຈຍາຍ ນ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວາ ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວາ ວຸຈ຺ຈມາໂນ – ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍ ນ ຘຸຕຕ຺ຖາຍ ນ ¶ ປາສາທິກຕາຍ ນ ອປຈຍາຍ ນ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໔໔. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ເອວໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ອຸຄ຺ຄໂຫ ປຣິປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔໕. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ຠິໍສາເປນ຺ຕິ. ເຕ ຠິໍສາປີຍມານາ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອມ຺ເຫ ຠິໍສາເປນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິໍສາເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິໍສາເປຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິໍສາເປສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໔໖. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິໍສາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໔໗. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ.

ຠິໍສາເປຍ຺ຍາຕິ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຠິໍສາເປຕຸກາໂມ ຣູປໍ ວາ ສທ຺ທໍ ວາ ຄນ຺ຘໍ ວາ ຣສໍ ວາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ. ຠາເຍຍ຺ຍ ວາ ໂສ ນ ວາ ຠາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ໂຈຣກນ຺ຕາຣໍ ວາ ວາຬກນ຺ຕາຣໍ ວາ ປິສາຈກນ຺ຕາຣໍ ວາ ອາຈິກ຺ຂຕິ. ຠາເຍຍ຺ຍ ວາ ໂສ ¶ ນ ວາ ຠາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໔໘. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ຠິໍສາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ຠິໍສາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ‘ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ຠິໍສາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຠິໍສາເປຕຸກາໂມ ຣູປໍ ວາ ສທ຺ທໍ ວາ ຄນ຺ຘໍ ວາ ຣສໍ ວາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ. ຠາເຍຍ຺ຍ ວາ ໂສ ນ ວາ ຠາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂຈຣກນ຺ຕາຣໍ ວາ ວາຬກນ຺ຕາຣໍ ວາ ປິສາຈກນ຺ຕາຣໍ ວາ ອາຈິກ຺ຂຕິ. ຠາເຍຍ຺ຍ ວາ ໂສ ນ ວາ ຠາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໔໙. ອນາປຕ຺ຕິ ນ ຠິໍສາເປຕຸກາໂມ ຣູປໍ ວາ ສທ຺ທໍ ວາ ຄນ຺ຘໍ ວາ ຣສໍ ວາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພໍ ວາ ອຸປສໍຫຣຕິ, ໂຈຣກນ຺ຕາຣໍ ວາ ວາຬກນ຺ຕາຣໍ ວາ ປິສາຈກນ຺ຕາຣໍ ວາ ອາຈິກ຺ຂຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ໂຊຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕໐. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຠຄ຺ເຄສຸ ວິຫຣຕິ ສຸໍສຸມາຣຄິເຣ [ສຸໍສຸມາຣຄິເຣ (ສີ. ສ຺ຍາ.) ສໍສຸມາຣຄິເຣ (ກ.)] ເຠສກຬາວເນ ມິຄທາເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ເຫມນ຺ຕິເກ ກາເລ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມຫນ຺ຕໍ ສຸສິຣກຏ຺ຐໍ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພສຸໍ. ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ສຸສິເຣ ກຓ຺ຫສປ຺ໂປ ອຄ຺ຄິນາ ສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຣິປາເຕສິ. ຠິກ຺ຂູ ຕຫໍ ຕຫໍ ອຸປຘາວິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພນ຺ຕີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ໂມຆປຸຣິສາ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພສ຺ສນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທເຫຍ຺ຍ ວາ ສມາທຫາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໕໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄິລານາ ໂຫນ຺ຕິ. ຄິລານປຸຈ຺ຉກາ ຠິກ຺ຂູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພມ; ເຕນ ¶ ໂນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ອິທານິ ປນ ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ¶ ນ ວິສິພ຺ເພມ, ເຕນ ໂນ ນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວາ ສມາທຫາເປຕ຺ວາ ວາ ວິສິພ຺ເພຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຄິລາໂນ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທເຫຍ຺ຍ ¶ ວາ ສມາທຫາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໕໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປທີເປປິ ໂຊຕິເກປິ ຊນ຺ຕາຆເຣປິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕຸໍ ສມາທຫາເປຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໕໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຄິລາໂນ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທເຫຍ຺ຍ ວາ ສມາທຫາເປຍ຺ຍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອຄິລາໂນ ¶ ນາມ ຍສ຺ສ ວິນາ ອຄ຺ຄິນາ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ຄິລາໂນ ນາມ ຍສ຺ສ ວິນາ ອຄ຺ຄິນາ ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂຕິ ຕປ຺ປິຕຸກາໂມ.

ໂຊຕິ ນາມ ອຄ຺ຄິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ສມາທເຫຍ຺ຍາຕິ ສຍໍ ສມາທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສມາທຫາເປຍ຺ຍາຕິ ¶ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸກມ຺ປິ ສມາທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາ ຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍໍ.

໓໕໕. ອຄິລາໂນ ອຄິລານສຎ຺ຎີ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທຫຕິ ວາ ສມາທຫາເປຕິ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທຫຕິ ¶ ວາ ສມາທຫາເປຕິ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທຫຕິ ວາ ສມາທຫາເປຕິ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ປຏິລາຕໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ອຄິລານສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຄິລາໂນ ຄິລານສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໕໖. ອນາປຕ຺ຕິ ຄິລານສ຺ສ, ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ວິສິພ຺ເພຕິ, ວີຕຈ຺ຈິຕງ຺ຄາຣໍ ວິສິພ຺ເພຕິ, ປທີເປ ໂຊຕິເກ ຊນ຺ຕາຆເຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ໂຊຕິກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ນຫານສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕໗. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຕໂປເທ ນຫາຍນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ [ອຖ ໂຂ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ‘‘ສີສໍ ນຫາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຕໂປທໍ ¶ ຄນ຺ຕ຺ວາ – ‘‘ຍາວາຍ຺ຍາ ນຫາຍນ຺ຕີ’’ຕິ ເອກມນ຺ຕໍ ປຏິມາເນສິ. ຠິກ຺ຂູ ຍາວ ສມນ຺ຘກາຣາ ນຫາຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ວິກາເລ ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ, ນຄຣທ຺ວາເຣ ຖກິເຕ ພຫິນຄເຣ ວສິຕ຺ວາ, ກາລສ຺ເສວ ອສມ຺ຠິນ຺ເນນ ວິເລປເນນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ມຫາຣາຊ, ກາລສ຺ເສວ ອາຄໂຕ ອສມ຺ຠິນ຺ເນນ ວິເລປເນນາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ¶ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຣາຊານມ຺ປິ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ນ ມຕ຺ຕໍ ¶ ຊານິຕ຺ວາ ນຫາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ຣາຊານມ຺ປິ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ນຫາຍິສ຺ສນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໕໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຸຓ຺ຫສມເຍ ປຣິຬາຫສມເຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ນຫາຍນ຺ຕິ, ເສທຄເຕນ ຄຕ຺ເຕນ ສຍນ຺ຕິ. ຈີວຣມ຺ປິ ເສນາສນມ຺ປິ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຓ຺ຫສມເຍ ປຣິຬາຫສມເຍ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ [ຄິມ຺ຫານໍ (ອິຕິປິ)] ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ ປຣິຬາຫສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ¶ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄິລານາ ໂຫນ຺ຕິ. ຄິລານປຸຈ຺ຉກາ ຠິກ຺ຂູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຈ຺ຈາວຸໂສ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ¶ ຍາປນີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍາມ, ເຕນ ໂນ ຜາສຸ ໂຫຕິ; ອິທານິ ປນ ‘‘ຠຄວຕາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ນຫາຍາມ, ເຕນ ໂນ ນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ [ຄິມ຺ຫານໍ (ອິຕິປິ)] ວສ຺ສານສ຺ສ ¶ ປຐໂມ ມາໂສ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ນຫາຍນ຺ຕິ. ເຕ ເສທຄເຕນ ຄຕ຺ເຕນ ສຍນ຺ຕິ. ຈີວຣມ຺ປິ ເສນາສນມ຺ປິ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມສມເຍ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ກມ຺ມສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໖໑. ເຕນ ¶ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອທ຺ຘານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ນຫາຍນ຺ຕິ. ເຕ ເສທຄເຕນ ຄຕ຺ເຕນ ສຍນ຺ຕິ. ຈີວຣມ຺ປິ ເສນາສນມ຺ປິ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານຄມນສມເຍ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ກມ຺ມສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈິທໍ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

໓໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສຣເຊນ ວາເຕນ ໂອກິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ເທໂວ ຈ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ຜຸສາຍຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ນຫາຍນ຺ຕິ, ກິລິນ຺ເນນ ¶ ຄຕ຺ເຕນ ສຍນ຺ຕິ. ຈີວຣມ຺ປິ ເສນາສນມ຺ປິ ¶ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາຕວຸຏ຺ຐິສມເຍ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໖໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ. ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ກມ຺ມສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍ ¶ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ’’ຕິ.

໓໖໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ໂອເຣນທ຺ຘມາສນ຺ຕິ ອູນກທ຺ຘມາສໍ.

ນຫາເຍຍ຺ຍາຕິ ຈຸຓ຺ເຓນ ວາ ມຕ຺ຕິກາຍ ວາ ນຫາຍຕິ, ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ. ນຫານປຣິໂຍສາເນ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ¶ ສມຍາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສມຍໍ.

ອຸຓ຺ຫສມໂຍ ນາມ ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານໍ. ປຣິຬາຫສມໂຍ ນາມ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ ‘‘ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ ປຣິຬາຫສມໂຍ’’ຕິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ.

ຄິລານສມໂຍ ນາມ ຍສ຺ສ ວິນາ ນຫາເນນ ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ຄິລານສມໂຍຕິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ.

ກມ຺ມສມໂຍ ນາມ ອນ຺ຕມໂສ ປຣິເວຓມ຺ປິ ສມ຺ມຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ‘‘ກມ຺ມສມໂຍ’’ຕິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ.

ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ ນາມ ‘‘ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ, ຄຈ຺ຉນ຺ເຕນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ, ຄເຕນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ.

ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ສຣເຊນ ວາເຕນ ໂອກິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ອຸທກຜຸສິຕານິ ກາເຍ ປຕິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ‘‘ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍ’’ຕິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ.

໓໖໕. ອູນກທ຺ຘມາເສ ອູນກສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ນຫາຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອູນກທ຺ຘມາເສ ເວມຕິໂກ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ນຫາຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອູນກທ຺ຘມາເສ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ນຫາຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຕິເຣກທ຺ຘມາເສ ອູນກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ຘມາເສ ເວມຕິໂກ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຕິເຣກທ຺ຘມາເສ ອຕິເຣກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໖໖. ອນາປຕ຺ຕິ ສມເຍ, ອທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍຕິ, ອຕິເຣກທ຺ຘມາສໍ ນຫາຍຕິ, ປາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ນຫາຍຕິ, ສພ຺ພປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ນຫານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖໗. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ຈ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຈ ສາເກຕາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຈຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຕ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ. ສາວຕ຺ຖິຍາ ຣາຊຠຏາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເຕ ໂຈເຣ ສຠຓ຺ເຑ ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສຸໍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ, ຠທນ຺ຕາ, ສກໍ ສກໍ ຈີວຣໍ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕູ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ນ ສຎ຺ຊານນ຺ຕິ. ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ຈີວຣໍ ນ ສຎ຺ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕທນຸຈ຺ຉວິກໍ ຕທນຸໂລມິກໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ທສ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ – ສງ຺ຆສຸຏ຺ຐຸຕາຍ, ສງ຺ຆຜາສຸຕາຍ…ເປ… ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາ, ວິນຍານຸຄ຺ຄຫາຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໖໘. ‘‘ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈີວຣລາເຠນ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ອາທາຕພ຺ພໍ – ນີລໍ ວາ ກທ຺ທມໍ ວາ ກາຬສາມໍ ວາ. ອນາທາ ¶ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ¶ ນວໍ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໖໙. ນວໍ ນາມ ອກຕກປ຺ປໍ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ.

ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ອາທາຕພ຺ພນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ ອາທາຕພ຺ພໍ.

ນີລໍ ນາມ ທ຺ເວ ນີລານິ – ກໍສນີລໍ, ປລາສນີລໍ.

ກທ຺ທໂມ ນາມ ໂອທໂກ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ກາຬສາມໍ ¶ ນາມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກາຬສາມກໍ [ກາຬກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ອນາທາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ກຸສຄ຺ເຄນປິ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ¶ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ນວໍ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໗໐. ອນາທິນ຺ເນ ອນາທິນ຺ນສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນາທິນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອນາທິນ຺ເນ ອາທິນ຺ນສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາທິນ຺ເນ ອນາທິນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອາທິນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອາທິນ຺ເນ ອາທິນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໗໑. ອນາປຕ຺ຕິອາທິຍິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ກປ຺ໂປ ນຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ກປ຺ປກໂຕກາໂສ ຊິຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ, ກປ຺ປກເຕນ ອກປ຺ປກຕໍ ສໍສິພ຺ພິຕໍ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄເຬ ອນຸວາເຕ ປຣິຠຓ຺ເຑ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗໒. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ¶ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠາຕຸໂນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ [ອປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ມຍ຺ຫໍ ຈີວຣໍ ສາມໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສາມໍ ຈີວຣໍ ¶ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໗໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣສ຺ສ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ [ອປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໗໔. ໂຍ ປນາຕິ ¶ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ¶ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ນາມ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ.

ສິກ຺ຂມານາ ນາມ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂາ.

ສາມເຓໂຣ ນາມ ທສສິກ຺ຂາປທິໂກ.

ສາມເຓຣີ ນາມ ທສສິກ຺ຂາປທິກາ.

ສາມນ຺ຕິ ສຍໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມໍ.

ວິກປ຺ປນາ ນາມ ທ຺ເວ ວິກປ຺ປນາ – ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ຈ ປຣມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ຈ.

ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ນາມ ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ວິກປ຺ເປມິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ວາ’’ຕິ.

ປຣມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ¶ ນາມ ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ປນຕ຺ຖາຍ ຕຸຍ຺ຫໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ໂກ ເຕ ມິຕ຺ໂຕ ວາ ສນ຺ທິຏ຺ໂຐ ວາ’’ຕິ? ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈາ’’ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ອຫໍ ເຕສໍ ທມ຺ມິ, ເຕສໍ ສນ຺ຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ວາ ກໂຣຫີ’’ຕິ.

ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ¶ ນາມ ຕສ຺ສ ວາ ອທິນ຺ນໍ, ຕສ຺ສ ວາ ອວິສ຺ສສນ຺ໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໗໕. ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ເວມຕິໂກ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘິຏ຺ເຐຕິ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໗໖. ອນາປຕ຺ຕິ ໂສ ວາ ເທຕິ, ຕສ຺ສ ວາ ວິສ຺ສສນ຺ໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ຈີວຣອປນິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗໗. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອສນ຺ນິຫິຕປຣິກ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປິ ອປນິເຘນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ¶ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປີ’’ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຫສນ຺ຕິ, ເຕ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອມ຺ຫາກໍ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປິ ອປນິເຘນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ¶ ຈີວຣມ຺ປິ ອປນິເຘສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປິ ອປນິເຘຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ຕມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປິ ອປນິເຘສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໗໘. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ນິສີທນໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ວາ ອປນິເຘຍ຺ຍ ວາ ອປນິຘາເປຍ຺ຍ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໗໙. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ປຕ຺ໂຕ ນາມ ທ຺ເວ ປຕ຺ຕາ – ອໂຍປຕ຺ໂຕ, ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ໂຕ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ, ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມໍ.

ນິສີທນໍ ນາມ ສທສໍ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ສູຈິຆຣໍ ນາມ ສສູຈິກໍ ວາ ອສູຈິກໍ ວາ.

ກາຍພນ຺ຘນໍ ນາມ ທ຺ເວ ກາຍພນ຺ຘນານິ – ປຏ຺ຏິກາ, ສູກຣນ຺ຕກໍ.

ອປນິເຘຍ຺ຍ ວາຕິ ສຍໍ ອປນິເຘຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອປນິຘາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປສິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປນິຘາເປຍ຺ຍ ວາ ຕິ ອຍ຺ຍໍ ອາຓາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສກິໍ ອາຓຕ຺ໂຕ ພຫຸກມ຺ປິ ອປນິເຘຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປີຕິ ກີຬາຘິປ຺ປາໂຍ.

໓໘໐. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ນິສີທນໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ວາ ອປນິເຘຕິ ວາ ອປນິຘາເປຕິ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ…ເປ… ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ນິສີທນໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ວາ ອປນິເຘຕິ ວາ ອປນິຘາເປຕິ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎໍ ¶ ¶ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອປນິເຘຕິ ວາ ອປນິຘາເປຕິ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ¶ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອປນິເຘຕິ ວາ ອປນິຘາເປຕິ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໘໑. ອນາປຕ຺ຕິ ນຫສາຘິປ຺ປາໂຍ, ທຸນ຺ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມຕິ, ‘‘ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິສາເມຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຈີວຣອປນິຘານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ສຸຣາປານວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຸຣາ ອງ຺ຄຸລິ ຫາໂສ ຈ [ໂຕຍຎ຺ຈ (ອິຕິປິ)], ອນາທຣິຍຎ຺ຈ ຠິໍສນໍ;

ໂຊຕິນຫານທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ, ສາມໍ ອປນິເຘນ ຈາຕິ.

໗. ສປ຺ປາຓກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘໒. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ອິສ຺ສາໂສ ໂຫຕິ, ກາກາ ຈສ຺ສ ອມນາປາ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ກາເກ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສີສໍ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສູເລ ປຏິປາຏິຍາ ຐເປສິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເກນິເມ, ອາວຸໂສ, ກາກາ ຊີວິຕາ ໂວໂຣປິຕາ’’ຕິ? ‘‘ມຍາ, ອາວຸໂສ. ອມນາປາ ເມ ກາກາ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸທາຍິ, ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ¶ , ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໘໓. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໘໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິ ຊານນ຺ໂຕ ສຎ຺ຊານນ຺ໂຕ ເຈຈ຺ຈ ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກໂມ.

ປາໂຓ ນາມ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕປາໂຓ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍາຕິ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ທຕິ ອຸປໂຣເຘຕິ ¶ ສນ຺ຕຕິໍ ວິໂກເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໘໕. ປາເຓ ¶ ປາຓສຎ຺ຎີ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປາເຓ ເວມຕິໂກ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປາເຓ ອປ຺ປາຓສຎ຺ຎີ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອປ຺ປາເຓ ປາຓສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາເຓ ເວມິຕໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາເຓ ອປ຺ປາຓສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໘໖. ອນາປຕ຺ຕິ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ນມຣຓາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘໗. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຍ ¶ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ ¶ , ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໘໘. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໘໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ. ‘‘ສປ຺ປາຓກ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ປຣິໂຠເຄນ ມຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຊານນ຺ໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໙໐. ສປ຺ປາຓເກ ສປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ສປ຺ປາຓເກ ເວມຕິໂກ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ສປ຺ປາຓເກ ອປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອປ຺ປາຓເກ ສປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາຓເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປ຺ປາຓເກ ອປ຺ປາຓກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໙໑. ອນາປຕ຺ຕິ ‘‘ສປ຺ປາຓກ’’ນ຺ຕິ ອຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ອປ຺ປາຓກ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ, ‘‘ປຣິໂຠເຄນ ນ ມຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຊານນ຺ໂຕ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙໒. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏນ຺ຕິ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ອນິຫຕໍ ທຸນ຺ນິຫຕໍ ¶ ປຸນ ນິຫນິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ¶ …ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໙໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໙໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ຍຖາຘມ຺ມໍ ນາມ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ກຕໍ, ເອຕໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນາມ.

ອຘິກຣຓໍ ¶ ນາມ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘິກຣຓານິ – ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ.

ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ອນິຫຕໍ ທຸນ຺ນິຫຕໍ ປຸນ ນິຫນິຕພ຺ພໍ’’ຕິ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໓໙໕. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໙໖. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນ ກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙໗. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠາຕຸໂນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ມາ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ, ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສໍ ອທາສິ, ໂສຫໍ ປຣິວສາມິ, ເວທິຍາມຫໍ [ເວທຍາມຫໍ (ສ຺ຍາ.)], ອາວຸໂສ, ເວທິຍຕີ’’ຕິ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ຘາເຣຕູ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂຍ ອຎ຺ໂຎປິ ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ ໂສປິ ເອວໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ [ອາປຊ຺ຊິ (?)] ໂສ ເມ ອາໂຣເຈຕິ ມາ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ¶ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປຏິຈ຺ຉາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຊານໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຊານໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທສີຕິ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຊານໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໓໙໘. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຊານໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໙໙. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ¶ ນາມ ອາປຕ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຈ ປາຣາຊິການິ ເຕຣສ ຈ ສງ຺ຆາທິເສສາ.

ປຏິຈ຺ຉາເທຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິມໍ ຊານິຕ຺ວາ ໂຈເທສ຺ສນ຺ຕິ, ສາເຣສ຺ສນ຺ຕິ ຂຸໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ວມ຺ເຠສ຺ສນ຺ຕິ, ມງ຺ກຸໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໐໐. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໐໑. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ວາ ກລໂຫ ວາ ວິຄ຺ຄໂຫ ວາ ວິວາໂທ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນາໂຣເຈຕິ, ‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ວາ ສງ຺ຆຣາຊິ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນາໂຣເຈຕິ, ‘‘ອຍໍ ກກ຺ຂໂຬ ຜຣຸໂສ ຊີວິຕນ຺ຕຣາຍໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາຍໍ ວາ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນາໂຣເຈຕິ, ອຎ຺ເຎ ປຕິຣູເປ ຠິກ຺ຂູ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ ນາໂຣເຈຕິ, ນຉາເທຕຸກາໂມ ນາໂຣເຈຕິ, ‘‘ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ ສເກນ ກມ຺ເມນາ’’ຕິ ນາໂຣເຈຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອູນວີສຕິວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐໒. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ມຫາວ. ໙໙] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ທາຣກາ ສຫາຍກາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຸປາລິທາຣໂກ ເຕສໍ ປາໂມກ຺ໂຂ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸປາເຍນ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ເລຂໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ເລຂໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອງ຺ຄຸລິໂຍ ¶ ທຸກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຄຓນໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຄຓນໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອຸຣສ຺ສ ທຸກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຣູປໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຣູປໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອກ຺ຂີນິ ທຸກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ¶ ສຍນ຺ຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອຸປາລິທາຣໂກ ມາຕາປິຕູນໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິທາຣໂກ ເຍນ ເຕ ທາຣກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ທາຣເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຖ ມຍໍ, ອຍ຺ຍາ, ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ຍ, ປພ຺ພຊິສ຺ສສິ, ເອວໍ ມຍມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ທາຣກາ ເອກເມກສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອນຸຊານາຖ ມໍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ທາຣການໍ ມາຕາປິຕໂຣ – ‘‘ສພ຺ເພປິເມ ທາຣກາ ສມານຈ຺ຉນ຺ທາ ກລ຺ຍາຓາຘິປ຺ປາຍາ’’ຕິ ອນຸຊານິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ເຕ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ໂຣທນ຺ຕິ – ‘‘ຍາຄຸໍ ເທຖ ¶ , ຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຂາທນີຍໍ ເທຖາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອາຄເມຖ, ອາວຸໂສ, ຍາວ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍຕິ. ສເຈ ຍາຄຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປິວິສ຺ສຖ. ສເຈ ຠຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ. ສເຈ ຂາທນີຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຂາທິສ຺ສຖ. ໂນ ເຈ ຠວິສ຺ສຕິ ຍາຄຸ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ ¶ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຣທນ຺ຕິເຍວ – ‘‘ຍາຄຸໍ ເທຖ, ຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຂາທນີຍໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເສນາສນໍ ອູຫທນ຺ຕິປິ ອຸມ຺ມິຫນ຺ຕິປິ.

ອສ຺ໂສສິ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ທາຣກສທ຺ທໍ. ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ທາຣກສທ຺ໂທ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ¶ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສນ຺ຕິ! ອູນກວີສຕິວສ຺ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອກ຺ຂໂມ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫສ຺ສ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປິປາສາຍ ຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ສານໍ ທຸຣຸຕ຺ຕານໍ ທຸຣາຄຕານໍ ວຈນປຖານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອນຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ວີສຕິວສ຺ໂສວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ຂໂມ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫສ຺ສ…ເປ… ປາຓຫຣານໍ ອຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໐໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ¶ , ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຄາຣຍ຺ຫາ, ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໐໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ¶ ນາມ ອປ຺ປຕ຺ຕວີສຕິວສ຺ໂສ.

‘‘ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຓໍ ວາ ອາຈຣິຍໍ ວາ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ປຣິເຍສຕິ, ສີມໍ ວາ ສມ຺ມນ຺ນຕິ [ສມ຺ມນຕິ (ກ.)], ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຎຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ. ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ທຸກ຺ກຏາ. ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຄຓສ຺ສ ຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໐໕. ອູນວີສຕິວສ຺ເສ ¶ ອູນວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອູນວີສຕິວສ຺ເສ ເວມຕິໂກ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອູນວີສຕິວສ຺ເສ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ເສ ອູນວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ເສ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ເສ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໐໖. ອນາປຕ຺ຕິ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສໍ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສສຎ຺ຎີ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອູນວີສຕິວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐໗. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສຕ຺ໂຖ ຣາຊຄຫາ ປຏິຍາໂລກໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫມ຺ປາຍສ຺ມນ຺ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ມຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຸງ຺ກໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ປຊານາຖາວຸໂສ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ກມ຺ມິຍາ [ກມ຺ມິກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] – ‘‘ສຕ຺ໂຖ ກິຣ ສຸງ຺ກໍ ປຣິຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເຕ ມຄ຺ເຄ ປຣິຍຸຏ຺ຐິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕ ກມ຺ມິກາ ຕໍ ສຕ຺ຖໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ? ປລິພຸນ຺ເຘຕ຺ວາ ມຸຎ຺ຈິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ¶ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໐໘. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ¶ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໐໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ເຖຍ຺ຍສຕ຺ໂຖ ນາມ ໂຈຣາ ກຕກມ຺ມາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ ອກຕກມ຺ມາ ວາ, ຣາຊານໍ ວາ ເຖຍ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສຸງ຺ກໍ ວາ ປຣິຫຣນ຺ຕິ.

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອກໂຕ.

ສໍວິຘາຍາຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມາວຸໂສ, ຄຈ຺ຉາມ ຠນ຺ເຕ; ຄຈ຺ຉາມ ຠນ຺ເຕ, ຄຈ຺ຉາມາວຸໂສ, ອຊ຺ຊ ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ວາ ປເຣ ວາ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປີຕິ ກຸກ຺ກຸຏສມ຺ປາເຕ ຄາເມ ຄາມນ຺ຕເຣ ຄາມນ຺ຕເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໑໐. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ¶ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎີ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ເວມຕິໂກ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎີ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸ ສໍວິທຫຕິ, ມນຸສ຺ສາ ນ ສໍວິທຫນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎີ ¶ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໑໑. ອນາປຕ຺ຕິ ອສໍວິທຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ມນຸສ຺ສາ ສໍວິທຫນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສໍວິທຫຕິ, ວິສງ຺ເກເຕນ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑໒. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຄາມທ຺ວາເຣນ ອຕິກ຺ກມຕິ. ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ສາມິເກນ ສຫ ຠຓ຺ຑິຕ຺ວາ ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠຄິນິ, ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ອຍ຺ເຍນ ສທ຺ຘິໍ ຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອຍ຺ຍາສິ, ຠຄິນີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ສາມິໂກ ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອປາຍ຺ໂຍ [ອປຍ຺ຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເອວຣູປິໍ ອິຕ຺ຖິໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອສາຍ຺ໂຍ, ປພ຺ພຊິເຕນ ສຫ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອນຸພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາໂກເຏຕ຺ວາ ມຸຎ຺ຈິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ປຘູເປນ຺ໂຕ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຍ຺ໂຍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມໍ ນິປ຺ປາເຕສິ; ອປິຈ, ອຫເມວ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ອກາຣໂກ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ; ຄຈ຺ຉ, ນໍ ຂມາເປຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂມາເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາຕຸຄາເມນ ¶ ສທ຺ຘິໍ ¶ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມາຕຸຄາເມນ ¶ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ, ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໑໓. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໑໔. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ມາຕຸຄາໂມ ນາມ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ນ ຍກ຺ຂີ ນ ເປຕີ ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ວິຎ຺ຎູ ປຏິພລາ ສຸຠາສິຕທຸພ຺ຠາສິຕໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາຊານິຕຸໍ.

ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ¶ ເອກໂຕ.

ສໍວິຘາຍາຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ຠຄິນິ, ຄຈ຺ຉາມາຍ຺ຍ, ຄຈ຺ຉາມາຍ຺ຍ, ຄຈ຺ຉາມ ຠຄິນິ, ອຊ຺ຊ ວາ ຫິຍ຺ໂຍ ວາ ປເຣ ວາ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປີຕິ ກຸກ຺ກຸຏສມ຺ປາເຕ ຄາເມ ຄາມນ຺ຕເຣ ຄາມນ຺ຕເຣ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອທ຺ຘໂຍຊເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໑໕. ມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ ສໍວິຘາຍ ¶ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ຠິກ຺ຂຸ ສໍວິທຫຕິ ມາຕຸຄາໂມ ນ ສໍວິທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍກ຺ຂິຍາ ວາ ເປຕິຍາ ປຓ຺ຑເກນ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫິຕ຺ຖິຍາ ວາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອມາຕຸຄາເມ ອມາຕຸຄາມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໑໖. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອສໍວິທຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ມາຕຸຄາໂມ ສໍວິທຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ນ ສໍວິທຫຕິ, ວິສງ຺ເກເຕນ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑໗. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ຈູຬວ. ໖໕; ມ. ນິ. ໑.໒໓໔] ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ¶ [ຄນ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ¶ – ‘‘ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ກິຣ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ອາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ມາ, ອາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ເອວໍ ອວຈ. ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ [ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນໍ (ອິຕິປິ)]. ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ¶ . ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ¶ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ມໍສເປສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ…ເປ… ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສຸປິນກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ຍາຈິຕກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ອສິສູນູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິ.

ເອວມ຺ປິ ໂຂ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ຕໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຖາມສາ ປຣາມາສາ ອຠິນິວິສ຺ສ ໂວຫຣຕິ – ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ເອຕສ຺ມາ ປາປກາ ທິຏ຺ຐິຄຕາ ວິເວເຈຕຸໍ, ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ¶ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ¶ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ອຣິຏ຺ຐ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ ¶ ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ.

ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມຍາ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ? ນນຸ ມຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ…ເປ… ມໍສເປສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສຸປິນກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ຍາຈິຕກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ອສິສູນູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ ¶ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຖ ຈ ປນ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຕ຺ຕນາ ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ ອມ຺ເຫ ¶ ເຈວ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂສິ, ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ຂຓສິ, ພຫຸຎ຺ຈ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວສິ. ຕຎ຺ຫິ ເຕ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ…. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໑໘. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ [ເອວຎ຺ຈ ປນ (ກ.)] ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໑໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ.

ໂສ ¶ ຠິກ຺ຂູຕິ ໂຍ ໂສ ເອວໍວາທີ ຠິກ຺ຂຸ.

ຠິກ຺ຂູຫີຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ¶ ຠິກ຺ຂູຫິ. ເຍ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ສຸຓນ຺ຕິ ເຕຫິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ມາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ ¶ , ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ; ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສຸຕ຺ວາ ນ ວທນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ຌມ຺ປິ ¶ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ມາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໔໒໐. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ. ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ຍທິ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມນຸຠາເສຍ຺ຍ – ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ. ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມນຸຠາສຕິ ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສມນຸຠາສນາ, ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ ¶ . ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມນຸຠາສຕິ ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສມນຸຠາສນາ, ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມນຸຠຏ຺ໂຐ ¶ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ, ຕສ຺ສາ ທິຏ຺ຐິຍາ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຎຕ຺ຕິຍາ ¶ ທຸກ຺ກຏໍ. ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ທຸກ຺ກຏາ. ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໒໑. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໒໒. ອນາປຕ຺ຕິ ອສມນຸຠາສນ຺ຕສ຺ສ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສາຕິ.

ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒໓. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ອຣິຏ຺ເຐນ ຠິກ຺ຂຸນາ [ຠິກ຺ຂຸນາ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ເພນ (?)] ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິປິ ສໍວສນ຺ຕິປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ອຣິຏ຺ເຐນ ຠິກ຺ຂຸນາ [ຠິກ຺ຂຸນາ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ເພນ (?)] ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິປິ ສໍວສິສ຺ສນ຺ຕິປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕີຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ອຣິຏ຺ເຐນ ຠິກ຺ຂຸນາ [ຠິກ຺ຂຸນາ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ເພນ (?)] ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ¶ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຖາປິ ສໍວສຖາປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ອຣິຏ຺ເຐນ ຠິກ຺ຂຸນາ [ຠິກ຺ຂຸນາ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພເນ (?)] ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖາປິ ສໍວສິສ຺ສຖາປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໒໔. ‘‘ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ ສໍວເສຍ຺ຍ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ¶ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໒໕. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ຕຖາວາທິນາຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ ເອວໍ ວາທິນາ.

ອກຏານຸຘມ຺ໂມ ນາມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອໂນສາຣິໂຕ.

ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ເອຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ.

ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຕິ ສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ທ຺ເວ ສມ຺ໂຠຄາ – ອາມິສສມ຺ໂຠໂຄ ຈ ຘມ຺ມສມ຺ໂຠໂຄ ຈ. ອາມິສສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ອາມິສໍ ເທຕິ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ປເທນ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ປເທ ປເທ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອກ຺ຂຣາຍ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ອກ຺ຂຣກ຺ຂຣາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສໍວເສຍ຺ຍ ¶ ວາຕິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກນ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ວາ ປວາຣຓໍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ວາ ກໂຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສຫ ¶ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ນິປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໒໖. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ¶ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎີ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສໍວສຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ເວມຕິໂກ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສໍວສຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎີ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສໍວສຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ ¶ . ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໒໗. ອນາປຕ຺ຕິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕຕິ ຊານາຕິ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂອສາຣິໂຕຕິ ຊານາຕິ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐຕິ ຊານາຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒໘. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກຓ຺ຏກສ຺ສ [ກຓ຺ຑກສ຺ສ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ນາມ ສມຓຸທ຺ເທສສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ກຓ຺ຏກສ຺ສ ນາມ ກິຣ ສມຓຸທ຺ເທສສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ກຓ຺ຏໂກ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ອາວຸໂສ ກຓ຺ຏກ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍ’ເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ.

ມາ ¶ , ອາວຸໂສ ກຓ຺ຏກ, ເອວໍ ອວຈ. ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ. ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ. ອເນກປຣິຍາເຍນ, ອາວຸໂສ ກຓ຺ຏກ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ¶ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ¶ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ…ເປ… ເອວມ຺ປິ ໂຂ ກຓ຺ຏໂກ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ຕໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຖາມສາ ປຣາມາສາ ອຠິນິວິສ຺ສ ໂວຫຣຕິ – ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ.

ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ເອຕສ຺ມາ ປາປກາ ທິຏ຺ຐິຄຕາ ວິເວເຈຕຸໍ, ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ກຓ຺ຏກ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ¶ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ – ‘ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’’ຕິ.

‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມຍາ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ? ນນຸ ມຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ? ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ…ເປ… ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຖ ຈ ປນ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຕ຺ຕນາ ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ ອມ຺ເຫ ເຈວ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂສິ ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ຂຓສິ ພຫຸຎ຺ຈ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວສິ. ຕຎ຺ຫິ ເຕ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ¶ ປສນ຺ນານຎ຺ຈ ເອກຈ຺ຈານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ນາເສຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາເສຕພ຺ໂພ – ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອາວຸໂສ ກຓ຺ຏກ, ນ ¶ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິ ຈຎ຺ເຎ ສມຓຸທ຺ເທສາ ລຠນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ສາປິ ¶ ເຕ ນຕ຺ຖິ. ຈຣ ປິເຣ ວິນສ຺ສາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ນາເສສິ.

ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປນ຺ຕິປິ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິປິ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປຖາປິ ອຸປຏ຺ຐາເປຖາປິ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຖາປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ກຓ຺ຏກໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປສ຺ສຖາປິ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສຖາປິ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖາປິ ສຫາປິ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສ຺ສຖ ¶ ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໒໙. ‘‘ສມຓຸທ຺ເທໂສປິ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ, ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ. ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ [ເອວຎ຺ຈ ປນ (ກ.)] ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ນ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິ ຈຎ຺ເຎ ສມຓຸທ຺ເທສາ ລຠນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ສາປິ ເຕ ນຕ຺ຖິ. ຈຣ ປິເຣ ວິນສ຺ສາ’ຕິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປຍ຺ຍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ ວາ ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໐. ສມຓຸທ຺ເທໂສ ນາມ ສາມເຓໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ເອວໍ ¶ ວເທຍ຺ຍາຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ.

ໂສ ¶ ສມຓຸທ຺ເທໂສຕິ ¶ ໂຍ ໂສ ເອວໍວາທີ ສມຓຸທ຺ເທໂສ.

ຠິກ຺ຂູຫີຕິ ¶ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ, ເຍ ປສ຺ສນ຺ຕິ ເຍ ສຸຓນ຺ຕິ ເຕຫິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ມາ, ອາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ເອວໍ ອວຈ. ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ. ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ. ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ… ຕຕິຍມ຺ປິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ນ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ. ຍມ຺ປິ ຈຎ຺ເຎ ສມຓຸທ຺ເທສາ ລຠນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ສາປິ ເຕ ນຕ຺ຖິ. ຈຣ ປິເຣ ວິນສ຺ສາ’’ຕິ.

ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ຕຖານາສິຕນ຺ຕິ ເອວໍ ນາສິຕໍ.

ສມຓຸທ຺ເທໂສ ນາມ ສາມເຓໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ອຸປລາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ອຸທ຺ເທສໍ ວາ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ວາ ທສ຺ສາມີຕິ ອຸປລາເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ຕສ຺ສ ຈຸຓ຺ຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ວາ ມຸໂຂທກໍ ວາ ສາທິຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຕິ ¶ ສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ທ຺ເວ ສມ຺ໂຠຄາ – ອາມິສສມ຺ໂຠໂຄ ຈ ຘມ຺ມສມ຺ໂຠໂຄ ຈ. ອາມິສສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ອາມິສໍ ເທຕິ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມສມ຺ໂຠໂຄ ນາມ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ປເທນ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ປເທ ປເທ ອາປຕ຺ຕິ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອກ຺ຂຣາຍ ອຸທ຺ທິສຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປຕິ ວາ, ອກ຺ຂຣກ຺ຂຣາຍ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ສຫ ¶ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ນາສິຕເກ ສມຓຸທ຺ເທເສ ນິປນ຺ເນ ຠິກ຺ຂຸ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸ ນິປນ຺ເນ ນາສິຕໂກ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ນິປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸໂຠ ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໓໑. ນາສິຕເກ ນາສິຕກສຎ຺ຎີ ອຸປລາເປຕິ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ ວາ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ນາສິຕເກ ເວມຕິໂກ ອຸປລາເປຕິ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ ວາ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນາສິຕເກ ອນາສິຕກສຎ຺ຎີ ອຸປລາເປຕິ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ ວາ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊຕິ ວາ ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອນາສິຕເກ ນາສິຕກສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນາສິຕເກ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນາສິຕເກ ອນາສິຕກສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໓໒. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ອນາສິຕໂກຕິ ຊານາຕິ, ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐຕິ ຊານາຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

ສປ຺ປາຓກວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈວຘສປ຺ປາຓໍ, ອຸກ຺ໂກຏໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລຉາທນໍ;

ອູນວີສຕິ ສຕ຺ຖຎ຺ຈ, ສໍວິຘານໍ ອຣິຏ຺ຐກໍ;

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ກຓ຺ຏກຎ຺ເຈວ, ທສ ສິກ຺ຂາປທາ ອິເມຕິ.

໘. ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓໓. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອນາຈາຣໍ ¶ ອາຈຣຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ເອວຣູປໍ ອກາສິ. ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວກ຺ຂຕິ – ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຉນ຺ນ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວເທສິ – ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວກ຺ຂສິ – ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໓໔. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ¶ – ‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສິກ຺ຂມາເນນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຎ຺ຎາຕພ຺ພໍ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ປຣິປຎ຺ຫິຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີ’’ຕິ.

໔໓໕. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂູຫີຕິ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ.

ສຫຘມ຺ມິກໍ ¶ ນາມ ຍໍ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ເອຕໍ ສຫຘມ຺ມິກໍ ນາມ. ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວເທຕິ [ວເທຍ຺ຍ (ກ.)] – ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ [ອິມານິ ປທານິ ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕິ]. ປຓ຺ຑິຕໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ [ອິມານິ ປທານິ ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕິ] ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໓໖. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ¶ ເອວໍ ວເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ – ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍ ນ ຘຸຕຕ຺ຖາຍ ນ ປາສາທິກຕາຍ ນ ອປຈຍາຍ ນ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວາ ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວາ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ¶ – ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍ ນ ຘຸຕຕ຺ຖາຍ ນ ປາສາທິກຕາຍ ນ ອປຈຍາຍ ນ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ ເອວໍ ວເທຕິ, ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຓ຺ຑິຕໍ ເມຘາວິໍ ພຫຸສ຺ສຸຕໍ ຘມ຺ມກຖິກໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ສິກ຺ຂມາເນນາຕິ ສິກ຺ຂິຕຸກາເມນ.

ອຎ຺ຎາຕພ຺ພນ຺ຕິ ຊານິຕພ຺ພໍ.

ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພນ຺ຕິ ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ກຖໍ; ອິມສ຺ສ ວາ ກ຺ວຕ຺ໂຖ’’ຕິ?

ປຣິປຎ຺ຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕພ຺ພໍ ຕຸລຍິຕພ຺ພໍ.

ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີຕິ ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ອນຸຘມ຺ມຕາ.

໔໓໗. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ‘‘ຊານິສ຺ສາມິ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓໘. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ຈູຬວ. ໓໒໐] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິນຍກຖໍ ກເຖຕິ, ວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ວິນຍປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ¶ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອາທິສ຺ສ ອາທິສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ [ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] – ‘‘ຠຄວາ ໂຂ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິນຍກຖໍ ກເຖຕິ, ວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ວິນຍປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອາທິສ຺ສ ອາທິສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓາມາ’’ຕິ, ເຕ ຈ ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຈ ນວາ ຈ ມຊ຺ຌິມາ ຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ ¶ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຈ ນວາ ຈ ມຊ຺ຌິມາ ຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ. ສເຈ ອິເມ ວິນເຍ ປກຕຎ຺ຎຸໂນ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອມ຺ເຫ ເຍນິຈ຺ຉກໍ ຍທິຈ຺ຉກໍ ຍາວທິຈ຺ຉກໍ ອາກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ ປຣິກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ກິໍ ປນິເມຫິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫິ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ, ຍາວເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ! ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ¶ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓສ຺ສນ຺ຕີຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໓໙. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ກິໍ ປນິເມຫິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫິ ¶ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ, ຍາວເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’ຕິ, ສິກ຺ຂາປທວິວຓ຺ຓເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໔໐. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນຕິ ອຸທ຺ທິສນ຺ເຕ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ເຕ ວາ ສຊ຺ຌາຍໍ ວາ ກໂຣນ຺ເຕ.

ເອວໍ ¶ ວເທຍ຺ຍາຕິ – ‘‘ກິໍ ປນິເມຫິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫິ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ, ຍາວເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ. ‘‘ເຍ ອິມໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ ເຕສໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ໂຫຕິ, ວິເຫສາ ໂຫຕິ, ວິເລຂາ ໂຫຕິ, ເຍ ອິມໍ ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ ເຕສໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ນ ໂຫຕິ ວິເຫສາ ນ ໂຫຕິ ວິເລຂາ ນ ໂຫຕິ. ອນຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ອິທໍ ວຣໍ, ອນຸຄ຺ຄຫິຕໍ ອິທໍ ວຣໍ, ອປຣິຍາປຸຏໍ ອິທໍ ວຣໍ, ອຘາຣິຕໍ ອິທໍ ວຣໍ, ວິນໂຍ ວາ ອນ຺ຕຣຘາຍຕຸ, ອິເມ ວາ ຠິກ຺ຂູ ອປກຕຎ຺ຎຸໂນ ໂຫນ຺ຕູ’’ຕິ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໔໑. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ ¶ . ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ວິນຍໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວິນຍໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ຘມ຺ມໍ ວິວຓ຺ເຓຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໔໒. ອນາປຕ຺ຕິ ນ ວິວຓ຺ເຓຕຸກາໂມ, ‘‘ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ວາ ຄາຖາໂຍ ວາ ອຠິຘມ຺ມໍ ວາ ປຣິຍາປຸຓສ຺ສຸ, ປຈ຺ຉາ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ໂມຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔໓. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕ຺ວາ ‘‘ອຎ຺ຎາຓເກນ ອາປນ຺ນາຕິ ຊານນ຺ຕູ’’ຕິ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ຊານາມ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ຊານາມ ¶ , ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຖ – ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ຊານາມ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວກ຺ຂຖ – ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ຊານາມ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໔໔. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ¶ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ອິທາເນວ ໂຂ ອຫໍ ຊານາມິ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ ນິສິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ, ໂກ ປນ ວາໂທ ຠິຍ຺ໂຍ [ຠິຍ຺ໂຍຕິ (ສ຺ຍາ.)], ນ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎາຓເກນ ມຸຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ຕຎ຺ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ – ‘ຕສ຺ສ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອລາຠາ, ຕສ຺ສ ເຕ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ນ ສາຘຸກໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ [ອຏ຺ຐິກຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ມນສິ ກໂຣສີ’ຕິ. ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ໂມຫນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໔໕. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ອນ຺ວທ຺ຘມາສນ຺ຕິ ອນຸໂປສຖິກໍ.

ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນຕິ ອຸທ຺ທິສນ຺ເຕ.

ເອວໍ ¶ ວເທຍ຺ຍາຕິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕ຺ວາ – ‘‘ອຎ຺ຎາຓເກນ ອາປນ຺ໂນຕິ ຊານນ຺ຕູ’’ຕິ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ອຫໍ ຊານາມິ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຕຎ຺ເຈ ¶ ໂມເຫຕຸກາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ ນິສິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ, ໂກ ¶ ປນ ວາໂທ ຠິຍ຺ໂຍ, ນ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎາຓເກນ ມຸຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕຎ຺ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໔໔໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ນ ສາຘຸກໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂມຫໍ ອາໂຣເປຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ນ ສາຘຸກໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂມຫໍ ອາໂຣເປຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂມຫສ຺ສ ອາໂຣປນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອາໂຣປິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂມໂຫ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອນາໂຣປິເຕ ໂມເຫ ໂມເຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອາໂຣປິເຕ ໂມເຫ ໂມເຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໔໗. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ໂມເຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໔໘. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ນ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສຸຕໍ ໂຫຕິ, ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສຸຕໍ ໂຫຕິ, ນ ໂມເຫຕຸກາມສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ໂມຫນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ປຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕິ. ເຕ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ອມ຺ຫາກໍ ປຫາຣໍ ເທນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຫາຣໍ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຫາຣໍ ເທຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຫາຣໍ ທສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໕໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໕໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນຕິ ອນຠິຣທ຺ໂຘ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ.

ປຫາຣໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ ກາເຍນ ວາ ກາຍປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ອຸປ຺ປລປຕ຺ເຕນປິ ¶ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໕໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໕໓. ອນາປຕ຺ຕິ ເກນຈິ ວິເຫຐີຍມາໂນ ໂມກ຺ຂາຘິປ຺ປາໂຍ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕໔. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ¶ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ຕິ. ເຕ ປຫາຣສມຸຈ຺ຈິຕາ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ອມ຺ຫາກໍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໕໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໕໖. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນຕິ ອນຠິຣທ຺ໂຘ ອາຫຕຈິຕ຺ໂຕ ຂິລຊາໂຕ.

ຕລສຕ຺ຕິກໍ ¶ ອຸຄ຺ຄິເຣຍ຺ຍາຕິ ¶ ກາຍໍ ວາ ກາຍປຏິພທ຺ຘໍ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ອຸປ຺ປລປຕ຺ຕມ຺ປິ ອຸຈ຺ຈາເຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໕໗. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໕໘. ອນາປຕ຺ຕິ ເກນຈິ ວິເຫຐີຍມາໂນ ໂມກ຺ຂາຘິປ຺ປາໂຍ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິຣຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອມູລກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຖາຕິ ¶ ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ¶ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໖໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໖໑. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນ຺ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ.

ອມູລກໍ ນາມ ອທິຏ຺ຐໍ ອສ຺ສຸຕໍ ອປຣິສງ຺ກິຕໍ.

ສງ຺ຆາທິເສເສນາຕິ ເຕຣສນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ.

ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍາຕິ ໂຈເທຕິ ວາ ໂຈທາເປຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໖໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໖໓. ອນາປຕ຺ຕິ ຕຖາສຎ຺ຎີ ໂຈເທຕິ, ວາ ໂຈທາເປຕິ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອມູລກສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫນ຺ຕິ – ‘‘ຠຄວຕາ, ອາວຸໂສ, ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ນ ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ’ຕິ. ຕຸມ຺ເຫ ຈ ອູນວີສຕິວສ຺ສາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ. ກຈ຺ຈິ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາ’’ຕິ? ເຕ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ ¶ , ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອມ຺ຫາກໍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫນ຺ຕີ’’ຕິ ¶ . ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໖໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທເຫຍ຺ຍ [ອຸປ຺ປາເທຍ຺ຍ (ອິຕິປິ)] – ‘ອິຕິສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໖໖. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ¶ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິ ຊານນ຺ໂຕ ສຎ຺ຊານນ຺ໂຕ ເຈຈ຺ຈ ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກໂມ.

ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທເຫຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ມຎ຺ເຎ ຕ຺ວໍ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ, ວິກາເລ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ຠຸຕ຺ຕໍ, ມຊ຺ຊໍ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ປີຕໍ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ນິສິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອຕເທວ ¶ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ, ອນຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫິຕຸໍ.

໔໖໗. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໖໘. ອນາປຕ຺ຕິ ¶ ນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທຫິຕຸກາໂມ ‘‘ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ມຎ຺ເຎ ຕ຺ວໍ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ, ວິກາເລ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ຠຸຕ຺ຕໍ, ມຊ຺ຊໍ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ປີຕໍ, ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ມຎ຺ເຎ ຕຍາ ນິສິນ຺ນໍ, ອິງ຺ຆ ຊານາຫິ, ມາ ເຕ ປຈ຺ຉາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອໂຫສີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

໘. ອຸປສ຺ສຸຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖໙. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເປສເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑນ຺ຕິ. ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອລຊ຺ຊິໂນ ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ. ນ ສກ຺ກາ ອິເມຫິ ສຫ ຠຓ຺ຑິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ເຫ ອລຊ຺ຊິວາເທນ ປາເປຖາ’’ຕິ? ‘‘ກຫໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອສ຺ສຸຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ [ອຸປສ຺ສຸຕິ (?)] ຕິຏ຺ຐມ຺ຫາ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ [ອຸປສ຺ສຸຕິ (?)] ຕິຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ [ອຸປສ຺ສຸຕິ (?)] ຕິຏ຺ຐຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ¶ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ [ອຸປສ຺ສຸຕິ (?)] ຕິຏ຺ຐິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໗໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ – ‘ຍໍ ອິເມ ຠຓິສ຺ສນ຺ຕິ ຕໍ ໂສສ຺ສາມີ’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໗໑. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຠິກ຺ຂູນນ຺ຕິ ¶ ອຎ຺ເຎສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ.

ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານນ຺ຕິ ອຘິກຣຓຊາຕານໍ.

ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິເມສໍ ສຸຕ຺ວາ ໂຈເທສ຺ສາມິ ສາເຣສ຺ສາມິ ປຏິໂຈເທສ຺ສາມິ ປຏິສາເຣສ຺ສາມິ ມງ຺ກູ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ສຸຓາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຕຸຣິໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ ໂສສ຺ສາມີຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ສຸຓາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ໂອຫິຍ຺ຍຕິ ໂສສ຺ສາມີຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ສຸຓາຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຐິໂຕກາສໍ ວາ ນິສິນ຺ໂນກາສໍ ວາ ນິປນ຺ໂນກາສໍ ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ມນ຺ເຕນ຺ຕໍ ອຸກ຺ກາສິຕພ຺ພໍ ¶ , ວິຊານາເປຕພ຺ພໍ, ໂນ ເຈ ອຸກ຺ກາເສຍ຺ຍ ວາ ວິຊານາເປຍ຺ຍ ວາ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎນ຺ຕິ ນ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປຈ຺ຈໂຍ ໂຫຕິ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ຐິຕຸໍ.

໔໗໒. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ¶ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໔໗໓. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ອິເມສໍ ສຸຕ຺ວາ ໂອຣມິສ຺ສາມິ ວິຣມິສ຺ສາມິ ວູປສມິສ຺ສາມິ [ວູປສເມສ຺ສາມິ (ສີ.)] ອຕ຺ຕານໍ ປຣິໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ອຸປສ຺ສຸຕິສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ອຏ຺ຐມໍ.

໙. ກມ຺ມປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕ຺ວາ ເອກເມກສ຺ສ ກມ຺ເມ ກຍິຣມາເນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ເອກສ຺ສ ຉນ຺ທໍ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໂກ ອາຄໂຕ, ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ຕສ຺ສ ກມ຺ມໍ ອກາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ ອກາສີ’’ຕິ? ‘‘ສງ຺ໂຆ ເມ, ອາວຸໂສ, ກມ຺ມໍ ອກາສີ’’ຕິ. ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທຕ຺ຖາຍ ຉນ຺ທໍ ອທມ຺ຫາ – ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ສເຈ ຈ ມຍໍ ຊາເນຍ຺ຍາມ ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ນ ມຍໍ ຉນ຺ທໍ ທເທຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ [ຂິຍ຺ຍຘມ຺ມໍ (ອິຕິປິ)] ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ¶ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ [ຂິຍ຺ຍຘມ຺ມໍ (ອິຕິປິ)] ອາປຊ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ¶ [ຂິຍ຺ຍຘມ຺ມໍ (ອິຕິປິ)] ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໗໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໗໖. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຘມ຺ມິກໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ກຕໍ, ເອຕໍ ຘມ຺ມິກໍ ນາມ ກມ຺ມໍ. ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໗໗. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໗໘. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນ ກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ກມ຺ມປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ນວມໍ.

໑໐. ຉນ຺ທໍອທຕ຺ວາຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗໙. ເຕນ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ເອກສ຺ສ ຉນ຺ທໍ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ‘‘ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ຕໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ – ‘‘ເອວເມວິເມ ເອກເມກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ກສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ¶ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມິສ຺ສສິ ¶ ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໘໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໘໑. ໂຍ ¶ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ນາມ ວຕ຺ຖຸ ວາ ອາໂຣຈິຕໍ ໂຫຕິ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ, ຎຕ຺ຕິ ວາ ຐປິຕາ ໂຫຕິ, ກມ຺ມວາຈາ ວາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ.

ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກເມຍ຺ຍາຕິ – ‘‘ກຖໍ ອິທໍ ກມ຺ມໍ ກຸປ຺ປໍ ອສ຺ສ ວຄ຺ຄໍ ອສ຺ສ ນ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຣິສາຍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ວິຊຫິເຕ ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໘໒. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກມຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໘໓. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ວາ ກລໂຫ ວາ ວິຄ຺ຄໂຫ ວາ ວິວາໂທ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ວາ ສງ຺ຆຣາຊິ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນ ກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ຄິລາໂນ ຄຈ຺ຉຕິ, ຄິລານສ຺ສ ກຣຓີເຍນ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸຈ຺ຈາເຣນ ວາ ປສ຺ສາເວນ ວາ ປີຬິໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ, ‘‘ນ ກມ຺ມໍ ¶ ໂກເປຕຸກາໂມ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ຄມນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທສມໍ.

໑໑. ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘໔. ເຕນ ¶ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປຕິ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິສຕິ. ໂສ ຈາຍສ຺ມາ ທຸພ຺ພລຈີວໂຣ ໂຫຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ເອກໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອທາສິ ¶ . ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍຖາສນ຺ຖຸຕໍ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ, ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໘໕. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘ຍຖາສນ຺ຖຸຕໍ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕີ’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໘໖. ໂຍ ¶ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ສມຄ຺ໂຄ ນາມ ສງ຺ໂຆ ສມານສໍວາສໂກ ສມານສີມາຍໍ ຐິໂຕ.

ຈີວຣໍ ນາມ ຉນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມໍ.

ທຕ຺ວາຕິ ສຍໍ ທຕ຺ວາ.

ຍຖາສນ຺ຖຸຕໍ ນາມ ຍຖາມິຕ຺ຕຕາ ຍຖາສນ຺ທິຏ຺ຐຕາ ຍຖາສມ຺ຠຕ຺ຕຕາ ຍຖາສມານຸປຊ຺ຌາຍກຕາ ຍຖາສມານາຈຣິຍກຕາ.

ສງ຺ຆິກໍ ¶ ນາມ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ.

ລາໂຠ ນາມ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ, ອນ຺ຕມໂສ ຈຸຓ຺ຓປິຓ຺ໂຑປິ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐມ຺ປິ, ທສິກສຸຕ຺ຕມ຺ປິ.

ປຈ຺ຉາ ¶ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕສ຺ສ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກສ຺ສ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສ຺ສ ວາ ຍາຄຸຠາຊກສ຺ສ ວາ ຜລຠາຊກສ຺ສ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກສ຺ສ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສ຺ສ ວາ ຈີວຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໘໗. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ ຈີວຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ຈີວຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

ອຎ຺ຎໍ ¶ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕສ຺ສ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກສ຺ສ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສ຺ສ ວາ ຍາຄຸຠາຊກສ຺ສ ວາ ຜລຠາຊກສ຺ສ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກສ຺ສ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສ຺ສ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສງ຺ເຆນ ¶ ສມ຺ມຕສ຺ສ ວາ ອສມ຺ມຕສ຺ສ ວາ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກສ຺ສ ວາ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສ຺ສ ວາ ຍາຄຸຠາຊກສ຺ສ ວາ ຜລຠາຊກສ຺ສ ວາ ຂຊ຺ຊຠາຊກສ຺ສ ວາ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສ຺ສ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທິນ຺ເນ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິໂກ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໘໘. ອນາປຕ຺ຕິ – ປກຕິຍາ ຉນ຺ທາ ໂທສາ ໂມຫາ ຠຍາ ກໂຣນ຺ຕໍ ‘‘ກ຺ວຕ຺ໂຖ ຕສ຺ສ ທິນ຺ເນນ ລທ຺ຘາປິ ວິນິປາເຕສ຺ສຕິ ນ ສມ຺ມາ ອຸປເນສ຺ສຕີ’’ຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ເອກາທສມໍ.

໑໒. ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘໙. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຣາ. ໖໕໗] ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ສຈີວຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ‘‘ໂຠເຊຕ຺ວາ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ໂສ ປູໂຄ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປູຄໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທຖາວຸໂສ, ອິມານິ ຈີວຣານິ ອິເມສໍ ຠິກ຺ຂູນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທສ຺ສາມ. ອມ຺ຫາກໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸວສ຺ສໍ ສຈີວຣຠິກ຺ຂາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ພຫູ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຍກາ, ພຫູ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕາ [ຠທ຺ທາ (ກ.)]. ອິເມ ຕຸມ຺ເຫ ນິສ຺ສາຍ ຕຸມ຺ເຫ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ອິຘ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຕຸມ຺ເຫ ເຈ ອິເມສໍ ນ ທສ຺ສຖ, ອຖ ໂກ ¶ ຈຣຫິ ອິເມສໍ ທສ຺ສຕິ? ເທຖາວຸໂສ, ອິມານິ ຈີວຣານິ ອິເມສໍ ຠິກ຺ຂູນ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປູໂຄ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ນິປ຺ປີຬິຍມາໂນ ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ຈີວຣໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ທຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ຠຕ຺ເຕນ ປຣິວິສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ສຈີວຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ ‘‘ນ ຈ ຊານນ຺ຕິ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂອໂຓເຊຖາວຸໂສ, ສງ຺ຆສ຺ສ ຈີວຣ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ. ຍຖາປຏິຍຕ຺ຕໍ ຈີວຣໍ ອຍ຺ຍາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ອຍ຺ຍານໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ປຣິຓາເມສຸ’’ນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ¶ ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຖາຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມສ຺ສຖ! ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໙໐. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໙໑. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຊານາຕິ ນາມ ສາມໍ ວາ ຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ, ໂສ ວາ ອາໂຣເຈຕິ.

ສງ຺ຆິກໍ ¶ ນາມ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ.

ລາໂຠ ນາມ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣາ, ອນ຺ຕມໂສ ຈຸຓ຺ຓປິຓ຺ໂຑປິ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐມ຺ປິ, ທສິກສຸຕ຺ຕມ຺ປິ.

ປຣິຓຕໍ ນາມ ‘‘ທສ຺ສາມ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວາຈາ ຠິນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໔໙໒. ປຣິຓເຕ ປຣິຓຕສຎ຺ຎີ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ປຣິຓເຕ ເວມຕິໂກ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຣິຓເຕ ອປຣິຓຕສຎ຺ຎີ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິຓຕໍ ອຎ຺ຎສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ເຈຕິຍສ຺ສ ວາ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຈຕິຍສ຺ສ ປຣິຓຕໍ ອຎ຺ຎເຈຕິຍສ຺ສ ¶ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓຕໍ ອຎ຺ຎປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ເຈຕິຍສ຺ສ ວາ ປຣິຓາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ ¶ . ອປຣິຓເຕ ປຣິຓຕສຎ຺ຎີ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຣິຓເຕ ເວມຕິໂກ ¶ , ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອປຣິຓເຕ ອປຣິຓຕສຎ຺ຎີ, ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໙໓. ອນາປຕ຺ຕິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ເທມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉີຍມາໂນ – ‘‘ຍຕ຺ຖ ຕຸມ຺ຫາກໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ປຣິໂຠຄໍ ວາ ລເຠຍ຺ຍ ປຏິສງ຺ຂາຣໍ ວາ ລເຠຍ຺ຍ ຈິຣຏ຺ຐິຕິໂກ ວາ ອສ຺ສ ຍຕ຺ຖ ວາ ປນ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທຕິ ຕຕ຺ຖ ເທຖາ’’ຕິ ຠຓຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສາຕິ.

ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທ຺ວາທສມໍ.

ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສຫຘມ຺ມ-ວິວຓ຺ຓຎ຺ຈ, ໂມຫາປນໍ ປຫາຣກໍ;

ຕລສຕ຺ຕິ ອມູລຎ຺ຈ, ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ຈ ອຸປສ຺ສຸຕິ;

ປຏິພາຫນຉນ຺ທຎ຺ຈ, ທພ຺ພຎ຺ຈ ປຣິຓາມນນ຺ຕິ.

໙. ຣຕນວຄ຺ໂຄ

໑. ອນ຺ເຕປຸຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙໔. ເຕນ ¶ ¶ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຍ຺ຍານປາລໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ອຸຍ຺ຍານໍ ໂສເຘຫິ. ອຸຍ຺ຍານໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ອຸຍ຺ຍານປາໂລ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ໂສເຘນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸທ຺ຘໍ, ເທວ, ອຸຍ຺ຍານໍ. ອປິຈ, ຠຄວາ ຕຕ຺ຖ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ໂຫຕຸ, ຠເຓ! ມຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຕໍ ອຸປາສກໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ຠີໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນາຣຫຕາຍໍ ປຸຣິໂສ ປາໂປ ໂຫຕຸໍ ¶ , ຍຖາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຕີ’’ຕິ. ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸປາສໂກ ຠຄວໂຕ ຄາຣເວນ ຣາຊານໍ ¶ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ເນວ ອຠິວາເທສິ ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ¶ ໂກສໂລ ອນຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມາຍໍ ປຸຣິໂສ ມຍິ ອາຄເຕ ເນວ ອຠິວາເທສ຺ສຕິ ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ອນຕ຺ຕມນໍ ວິທິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ອຸປາສໂກ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ກາເມສຸ ວີຕຣາໂຄ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນາຣຫຕາຍໍ ອຸປາສໂກ ໂອຣໂກ ໂຫຕຸໍ, ຠຄວາປິ ອິມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕີ’’ຕິ. ຕໍ ອຸປາສກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວເທຍ຺ຍາສິ, ອຸປາສກ, ເຍນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ເທວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໔໙໕. ເຕນ ¶ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸປຣິປາສາທວຣຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຕໍ ອຸປາສກໍ ຣຖິກາຍ [ຣຖິຍາຍ (ອິຕິປິ)] ຉຕ຺ຕປາຓິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ປກ຺ໂກສາເປຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕ຺ວໍ ກິຣ, ອຸປາສກ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ. ສາຘຸ, ອຸປາສກ, ອມ຺ຫາກໍ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຫີ’’ຕິ. ‘‘ຍມຫໍ [ຍມ຺ປາຫໍ (ສີ.)], ເທວ, ຊານາມິ ອຍ຺ຍານໍ ວາຫສາ, ອຍ຺ຍາວ ເທວສ຺ສ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາເຈສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ໂຂ ອຸປາສໂກ ອາຫາ’’ຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ¶ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸ ໂຍ ອມ຺ຫາກໍ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາເຈສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ປເສນທິໍ ໂກສລໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ…ເປ… ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນຫານນ຺ທ, ຣຎ຺ໂຎ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ¶ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ກາເລນ ກາລໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອິຕ຺ຖາຄາຣໍ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

໔໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ມລ຺ລິກາຍ ເທວິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສຍນຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ມລ຺ລິກາ ເທວີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ສຫສາ ວຸຏ຺ຐາສິ; ປີຕກມຏ຺ຐໍ ¶ ທຸສ຺ສໍ ປຠສ຺ສິຕ຺ຖ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຕໂຕວ ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສິສ຺ສຕີ’’ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ¶ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສສີຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສິສ຺ສສິ! ເນຕໍ, ອານນ຺ທ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໔໙໗. [ອ. ນິ. ໑໐.໔໕] ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ. ກຕເມ ທສ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ມເຫສິຍາ ສທ຺ຘິໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸ ປວິສຕິ. ມເຫສີ ວາ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ສິຕໍ ປາຕຸກໂຣຕິ. ຠິກ຺ຂຸ ວາ ມເຫສິໍ ທິສ຺ວາ ສິຕໍ ປາຕຸກໂຣຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອທ຺ຘາ ອິເມສໍ ກຕໍ ວາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ’’ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ¶ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ພຫຸກຣຓີໂຍ. ອຎ຺ຎຕຣໍ ອິຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນສ຺ສຣຕິ. ສາ ເຕນ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິໂຍ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣຕນໍ ນສ຺ສຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິໂຍ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ¶ ¶ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ອພ຺ຠນ຺ຕຣາ ຄຸຍ຺ຫມນ຺ຕາ ພຫິທ຺ຘາ ສມ຺ເຠທໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຣຎ຺ໂຎ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ປຸຕ຺ໂຕ ວາ ປິຕຣໍ ປຕ຺ເຖຕິ ປິຕາ ວາ ປຸຕ຺ຕໍ ປຕ຺ເຖຕິ. ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິຘ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປວິສຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປພ຺ພຊິເຕນ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ນີຈຏ຺ຐານິຍໍ ອຸຈ຺ເຈ ຐາເນ ຐເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຏ຺ໂຐ ອາທີນໂວ, ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐານິຍໍ ນີເຈ ຐາເນ ຐເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ ¶ , ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ອກາເລ ເສນໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ¶ ¶ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊາ ກາເລ ເສນໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ຄໂຕ ນິວຕ຺ຕາເປຕິ. ເຍສໍ ຕໍ ອມນາປໍ ເຕສໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘‘ຣາຊາ ໂຂ ປພ຺ພຊິເຕນ ສໍສຏ຺ໂຐ. ສິຍາ ນຸ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຎ຺ໂຎ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣໍ ຫຕ຺ຖິສມ຺ມທ຺ທໍ ອສ຺ສສມ຺ມທ຺ທໍ ຣຖສມ຺ມທ຺ທໍ ຣຊ຺ຊນີຍານິ [ຣຊ຺ຊນີຍານິ (ກ.)] ຣູປສທ຺ທຄນ຺ຘຣສໂຜຏ຺ຐພ຺ພານິ, ຍານິ ນ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ສາຣຸປ຺ປານິ. ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສໂມ ອາທີນໂວ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອາທີນວາ ຣາຊນ຺ເຕປຸຣປ຺ປເວສເນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ¶ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ –

໔໙໘. ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຣຎ຺ໂຎ ຂຕ຺ຕິຍສ຺ສ ມຸທ຺ຘາວສິຕ຺ຕສ຺ສ [ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ອນິກ຺ຂນ຺ຕຣາຊເກ ອນິຄ຺ຄຕຣຕນເກ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕ ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

໔໙໙. ໂຍ ປນາຕິ ໂຍ ຍາທິໂສ…ເປ… ຠິກ຺ຂູຕິ…ເປ… ອຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ອຘິປ຺ເປໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ.

ຂຕ຺ຕິໂຍ ນາມ ອຸຠໂຕ ສຸຊາໂຕ ໂຫຕິ, ມາຕິໂຕ ຈ ປິຕິໂຕ ຈ ສໍສຸທ຺ຘຄຫຓິໂກ, ຍາວ ສຕ຺ຕມາ ປິຕາມຫຍຸຄາ ອກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອນຸປກຸຏ຺ໂຐ ຊາຕິວາເທນ.

ມຸທ຺ຘາວສິຕ຺ໂຕ ນາມ ¶ ຂຕ຺ຕິຍາຠິເສເກນ ອຠິສິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

ອນິກ຺ຂນ຺ຕຣາຊເກຕິ ຣາຊາ ສຍນິຆຣາ ອນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

ອນິຄ຺ຄຕຣຕນເກຕິ ມເຫສີ ສຍນິຆຣາ ອນິກ຺ຂນ຺ຕາ ໂຫຕິ, ອຸໂຠ ວາ ອນິກ຺ຂນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ.

ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕຕິ ປຸພ຺ເພ ອນາມນ຺ເຕຕ຺ວາ.

ອິນ຺ທຂີໂລ ນາມ ສຍນິຆຣສ຺ສ ອຸມ຺ມາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ສຍນິຆຣໍ ¶ ນາມ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຣຎ຺ໂຎ ສຍນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ສາຓິປາກາຣປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕມ຺ປິ.

ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍາຕິ ປຐມໍ ປາທໍ ອຸມ຺ມາຣໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ທຸຕິຍໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ.

໕໐໐. ອປ຺ປຏິສໍວິທິເຕ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎີ ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຏິສໍວິທິເຕ ເວມຕິໂກ ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍສ຺ສ. ອປ຺ປຏິສໍວິທິເຕ ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎີ ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ອາປຕ຺