📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ວິນຍປິຏເກ

ມຫາວຄ຺ຄປາຬິ

໑. ມຫາຂນ຺ຘໂກ

໑. ໂພຘິກຖາ

໑. [ອຸທາ. ໑ ອາທໂຍ] ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ວິຫຣຕິ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ຕີເຣ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມູເລ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມູເລ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂປຏິສໍເວທີ [ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂໍ ປຏິສໍເວທີ (ກ.)]. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຐມໍ ຍາມໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ມນສາກາສິ – ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ, ນາມຣູປປຈ຺ຈຍາ ສຬາຍຕນໍ, ສຬາຍຕນປຈ຺ຈຍາ ຜສ຺ໂສ, ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ເວທນາ, ເວທນາປຈ຺ຈຍາ ຕຓ຺ຫາ, ຕຓ຺ຫາປຈ຺ຈຍາ ອຸປາທານໍ, ອຸປາທານປຈ຺ຈຍາ ຠໂວ, ຠວປຈ຺ຈຍາ ຊາຕິ, ຊາຕິປຈ຺ຈຍາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ສມ຺ຠວນ຺ຕິ – ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ. ‘‘ອວິຊ຺ຊາຍຕ຺ເວວ ອເສສວິຣາຄນິໂຣຘາ ສງ຺ຂາຣນິໂຣໂຘ, ສງ຺ຂາຣນິໂຣຘາ ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣໂຘ, ວິຎ຺ຎາຓນິໂຣຘາ ນາມຣູປນິໂຣໂຘ, ນາມຣູປນິໂຣຘາ ສຬາຍຕນນິໂຣໂຘ, ສຬາຍຕນນິໂຣຘາ ຜສ຺ສນິໂຣໂຘ, ຜສ຺ສນິໂຣຘາ ເວທນານິໂຣໂຘ, ເວທນານິໂຣຘາ ຕຓ຺ຫານິໂຣໂຘ, ຕຓ຺ຫານິໂຣຘາ ອຸປາທານນິໂຣໂຘ, ອຸປາທານນິໂຣຘາ ຠວນິໂຣໂຘ, ຠວນິໂຣຘາ ຊາຕິນິໂຣໂຘ, ຊາຕິນິໂຣຘາ ຊຣາມຣຓໍ ໂສກປຣິເທວທຸກ຺ຂໂທມນສ຺ສຸປາຍາສາ ນິຣຸຊ຺ຌນ຺ຕິ – ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ຍທາ ຫເວ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ ຘມ຺ມາ;

ອາຕາປິໂນ ຌາຍໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ;

ອຖສ຺ສ ກງ຺ຂາ ວປຍນ຺ຕິ ສພ຺ພາ;

ຍໂຕ ປຊານາຕິ ສເຫຕຸຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

໒. [ອຸທາ. ໒] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ມຊ຺ຌິມໍ ຍາມໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ມນສາກາສິ – ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕີ…ເປ… ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ຍທາ ຫເວ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ ຘມ຺ມາ;

ອາຕາປິໂນ ຌາຍໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ;

ອຖສ຺ສ ກງ຺ຂາ ວປຍນ຺ຕິ ສພ຺ພາ;

ຍໂຕ ຂຍໍ ປຈ຺ຈຍານໍ ອເວທີ’’ຕິ.

໓. [ອຸທາ. ໓] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິມໍ ຍາມໍ ປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາທໍ ອນຸໂລມປຏິໂລມໍ ມນສາກາສິ – ‘‘ອວິຊ຺ຊາປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຂາຣາ, ສງ຺ຂາຣປຈ຺ຈຍາ ວິຎ຺ຎາຓໍ, ວິຎ຺ຎາຓປຈ຺ຈຍາ ນາມຣູປໍ…ເປ… ເອວເມຕສ຺ສ ເກວລສ຺ສ ທຸກ຺ຂກ຺ຂນ຺ຘສ຺ສ ສມຸທໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ນິໂຣໂຘ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ຍທາ ຫເວ ປາຕຸຠວນ຺ຕິ ຘມ຺ມາ;

ອາຕາປິໂນ ຌາຍໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ;

ວິຘູປຍໍ ຕິຏ຺ຐຕິ ມາຣເສນໍ;

ສູຣິໂຍວ [ສຸຣິໂຍວ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ໂອຠາສຍມນ຺ຕລິກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

ໂພຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຊປາລກຖາ

໔. [ອຸທາ. ໔] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ໂພຘິຣຸກ຺ຂມູລາ ເຍນ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣຘມູເລ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂປຏິສໍເວທີ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຫຸໍຫຸງ຺ກຊາຕິໂກ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ໂຫຕິ, ກຕເມ ຈ ປນ ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຣຓາ [ພ຺ຣາຫ຺ມຓກາຣກາ (ກ.) ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຣາຓາ (?)] ຘມ຺ມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ເນຕ຺ຕິ. ໑໐໓] ໂຍ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພາຫິຕປາປຘມ຺ໂມ;

ນິຫຸໍຫຸງ຺ໂກ ນິກ຺ກສາໂວ ຍຕຕ຺ໂຕ;

ເວທນ຺ຕຄູ ວຸສິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິໂຍ;

ຘມ຺ເມນ ໂສ ພ຺ຣຫ຺ມວາທໍ ວເທຍ຺ຍ;

ຍສ຺ສຸສ຺ສທາ ນຕ຺ຖິ ກຸຫິຎ຺ຈິ ໂລເກ’’ຕິ.

ອຊປາລກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ມຸຈລິນ຺ທກຖາ

໕. [ອຸທາ. ໑໑] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣຘມູລາ ເຍນ ມຸຈລິນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຸຈລິນ຺ທມູເລ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂປຏິສໍເວທີ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫາ ອກາລເມໂຆ ອຸທປາທິ, ສຕ຺ຕາຫວທ຺ທລິກາ ສີຕວາຕທຸທ຺ທິນີ. ອຖ ໂຂ ມຸຈລິນ຺ໂທ ນາຄຣາຊາ ສກຠວນາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາຍໍ ສຕ຺ຕກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຠເຄຫິ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຣິມຸທ຺ຘນິ ມຫນ຺ຕໍ ຜຓໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐາສິ – ‘‘ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ສີຕໍ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ໂສ’’ຕິ […ສິຣິໍ ສປ… (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ອຖ ໂຂ ມຸຈລິນ຺ໂທ ນາຄຣາຊາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ວິທ຺ຘໍ ວິຄຕວລາຫກໍ ເທວໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາຍາ ໂຠເຄ ວິນິເວເຐຕ຺ວາ ສກວຓ຺ຓໍ ປຏິສໍຫຣິຕ຺ວາ ມາຓວກວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ ປຎ຺ຊລິໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ນມສ຺ສມາໂນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ກຖາ. ໓໓໘ ກຖາວຕ຺ຖຸປາຬິຍມ຺ປິ]‘‘ສຸໂຂ ວິເວໂກ ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ, ສຸຕຘມ຺ມສ຺ສ ປສ຺ສໂຕ;

ອພ຺ຍາປຊ຺ຊໍ ສຸຂໍ ໂລເກ, ປາຓຠູເຕສຸ ສໍຍໂມ.

[ກຖາ. ໓໓໘ ກຖາວຕ຺ຖຸປາຬິຍມ຺ປິ]‘‘ສຸຂາ ວິຣາຄຕາ ໂລເກ, ກາມານໍ ສມຕິກ຺ກໂມ;

ອສ຺ມິມານສ຺ສ ໂຍ ວິນໂຍ, ເອຕໍ ເວ ປຣມໍ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ມຸຈລິນ຺ທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຣາຊາຍຕນກຖາ

໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ມຸຈລິນ຺ທມູລາ ເຍນ ຣາຊາຍຕນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊາຍຕນມູເລ ສຕ຺ຕາຫໍ ເອກປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ ວິມຸຕ຺ຕິສຸຂປຏິສໍເວທີ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕປຸສ຺ສ [ຕປສ຺ສຸ (ສີ.)] ຠລ຺ລິກາ ວາຓິຊາ ອຸກ຺ກລາ ຕໍ ເທສໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິການໍ ວາຓິຊານໍ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ເທວຕາ ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິເກ ວາຓິເຊ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ມາຣິສາ, ຠຄວາ ຣາຊາຍຕນມູເລ ວິຫຣຕິ ປຐມາຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ; ຄຈ຺ຉຖ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ມນ຺ເຖນ ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກາຍ ຈ ປຕິມາເນຖ; ຕໍ ໂວ ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິກາ ວາຓິຊາ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິກາ ວາຓິຊາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈ, ຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ຕຖາຄຕາ ຫຕ຺ເຖສຸ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍໍ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ຈຕຸທ຺ທິສາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ເສລມເຍ ປຕ຺ເຕ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈາ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ປຈ຺ຈຄ຺ເຆ ເສລມເຍ ປຕ຺ເຕ ມນ຺ຖຎ຺ຈ ມຘຸປິຓ຺ຑິກຎ຺ຈ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິ. ອຖ ໂຂ ຕປຸສ຺ສຠລ຺ລິກາ ວາຓິຊາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ (ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ) [( ) ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ອຸປາສເກ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປເຕ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ. ເຕ ຈ ໂລເກ ປຐມໍ ອຸປາສກາ ອເຫສຸໍ ທ຺ເວວາຈິກາ.

ຣາຊາຍຕນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ພ຺ຣຫ຺ມຍາຈນກຖາ

໗. [ອຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມຍາຈນກຖາ ທີ. ນິ. ໒.໖໔ ອາທໂຍ; ມ. ນິ. ໑.໒໘໑ ອາທໂຍ; ມ. ນິ. ໒.໓໓໖ ອາທໂຍ; ສໍ. ນິ. ໑.໑໗໒ ອາທໂຍ] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຕມ຺ຫາ ສມາຘິມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຣາຊາຍຕນມູລາ ເຍນ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣໂຘ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ອຊປາລນິຄ຺ໂຣຘມູເລ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ອຘິຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ຄມ຺ຠີໂຣ ທຸທ຺ທໂສ ທຸຣນຸໂພໂຘ ສນ຺ໂຕ ປຓີໂຕ ອຕກ຺ກາວຈໂຣ ນິປຸໂຓ ປຓ຺ຑິຕເວທນີໂຍ. ອາລຍຣາມາ ໂຂ ປນາຍໍ ປຊາ ອາລຍຣຕາ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາ. ອາລຍຣາມາຍ ໂຂ ປນ ປຊາຍ ອາລຍຣຕາຍ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາຍ ທຸທ຺ທສໍ ອິທໍ ຐານໍ ຍທິທໍ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາປອຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ; ອິທມ຺ປິ ໂຂ ຐານໍ ສຸທຸທ຺ທສໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ປເຣ ຈ ເມ ນ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ໂສ ມມສ຺ສ ກິລມໂຖ, ສາ ມມສ຺ສ ວິເຫສາ’’ຕິ. ອປິສ຺ສຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ອິມາ ອນຈ຺ຉຣິຍາ ຄາຖາໂຍ ປຏິຠໍສຸ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ພາ –

‘‘ກິຈ຺ເຉນ ເມ ອຘິຄຕໍ, ຫລໍ ທານິ ປກາສິຕຸໍ;

ຣາຄໂທສປເຣເຕຫິ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ສຸສມ຺ພຸໂຘ.

‘‘ປຏິໂສຕຄາມິໍ ນິປຸຓໍ, ຄມ຺ຠີຣໍ ທຸທ຺ທສໍ ອຓຸໍ;

ຣາຄຣຕ຺ຕາ ນ ທກ຺ຂນ຺ຕິ, ຕໂມຂນ຺ເຘນ ອາວຸຏາ [ອາວຏາ (ສີ.)]’’ຕິ.

ອິຕິຫ ຠຄວໂຕ ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂໂຕ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ໂນ ຘມ຺ມເທສນາຍ.

໘. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ສຫມ຺ປຕິສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນສ຺ສຕິ ວຕ ໂຠ ໂລໂກ, ວິນສ຺ສຕິ ວຕ ໂຠ ໂລໂກ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຕຖາຄຕສ຺ສ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ [ນມິສ຺ສຕິ (?)], ໂນ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ ເອວເມວ – ພ຺ຣຫ຺ມໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓຊາຓຸມຓ຺ຑລໍ ປຖວິຍໍ ນິຫນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທເສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ຘມ຺ມໍ. ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິກາ, ອສ຺ສວນຕາ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕາໂຣ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ, ອິທໍ ວຕ຺ວານ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ປາຕຸຣໂຫສິ ມຄເຘສຸ ປຸພ຺ເພ;

ຘມ຺ໂມ ອສຸທ຺ໂຘ ສມເລຫິ ຈິນ຺ຕິໂຕ;

ອປາປຸເຣຕໍ [ອວາປຸເຣຕໍ (ສີ.)] ອມຕສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ;

ສຸຓນ຺ຕຸ ຘມ຺ມໍ ວິມເລນານຸພຸທ຺ຘໍ.

‘‘ເສເລ ຍຖາ ປພ຺ພຕມຸທ຺ຘນິຏ຺ຐິໂຕ;

ຍຖາປິ ປສ຺ເສ ຊນຕໍ ສມນ຺ຕໂຕ;

ຕຖູປມໍ ຘມ຺ມມຍໍ ສຸເມຘ;

ປາສາທມາຣຸຍ຺ຫ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ໂສກາວຕິຓ຺ຓໍ ຊນຕມເປຕໂສໂກ;

ອເວກ຺ຂສ຺ສຸ ຊາຕິຊຣາຠິຠູຕໍ.

‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ວີຣ ວິຊິຕສງ຺ຄາມ;

ສຕ຺ຖວາຫ ອຓຓ [ອນຓ (ກ.)] ວິຈຣ ໂລເກ;

ເທສສ຺ສຸ [ເທເສຕຸ (ກ.)] ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ;

ອຎ຺ຎາຕາໂຣ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

[[ ] ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ, ມູລປຓ຺ຓາສເກສຸ ປາສຣາສິສຸຕ຺ເຖ ພ຺ຣຫ຺ມຍາຈນາ ສກິໍ ເຍວ ອາຄຕາ] [ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫມ຺ປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຘິຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ຄມ຺ຠີໂຣ ທຸທ຺ທໂສ ທຸຣນຸໂພໂຘ ສນ຺ໂຕ ປຓີໂຕ ອຕກ຺ກາວຈໂຣ ນິປຸໂຓ ປຓ຺ຑິຕເວທນີໂຍ. ອາລຍຣາມາ ໂຂ ປນາຍໍ ປຊາ ອາລຍຣຕາ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາ. ອາລຍຣາມາຍ ໂຂ ປນ ປຊາຍ ອາລຍຣຕາຍ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາຍ ທຸທ຺ທສໍ ອິທໍ ຐານໍ ຍທິທໍ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ; ອິທມ຺ປິ ໂຂ ຐານໍ ສຸທຸທ຺ທສໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ປເຣ ຈ ເມ ນ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ໂສ ມມສ຺ສ ກິລມໂຖ, ສາ ມມສ຺ສ ວິເຫສາ’ຕິ. ອປິສ຺ສຸ ມໍ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ອິມາ ອນຈ຺ຉຣິຍາ ຄາຖາໂຍ ປຏິຠໍສຸ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ພາ –

‘ກິຈ຺ເຉນ ເມ ອຘິຄຕໍ, ຫລໍ ທານິ ປກາສິຕຸໍ;

ຣາຄໂທສປເຣເຕຫິ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ສຸສມ຺ພຸໂຘ.

‘ປຏິໂສຕຄາມິໍ ນິປຸຓໍ, ຄມ຺ຠີຣໍ ທຸທ຺ທສໍ ອຓຸໍ;

ຣາຄຣຕ຺ຕາ ນ ທກ຺ຂນ຺ຕິ, ຕໂມຂນ຺ເຘນ ອາວຸຏາ’ຕິ.

ອິຕິຫ ເມ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂໂຕ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ ໂນ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທເສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ຘມ຺ມໍ; ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິກາ, ອສ຺ສວນຕາ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕາໂຣ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ, ອິທໍ ວຕ຺ວານ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ປາຕຸຣໂຫສິ ມຄເຘສຸ ປຸພ຺ເພ;

ຘມ຺ໂມ ອສຸທ຺ໂຘ ສມເລຫິ ຈິນ຺ຕິໂຕ;

ອປາປຸເຣຕໍ ອມຕສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ;

ສຸຓນ຺ຕຸ ຘມ຺ມໍ ວິມເລນານຸພຸທ຺ຘໍ.

‘‘ເສເລ ຍຖາ ປພ຺ພຕມຸທ຺ຘນິຏ຺ຐິໂຕ;

ຍຖາປິ ປສ຺ເສ ຊນຕໍ ສມນ຺ຕໂຕ;

ຕຖູປມໍ ຘມ຺ມມຍໍ ສຸເມຘ;

ປາສາທມາຣຸຍ຺ຫ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ໂສກາວຕິຓ຺ຓໍ ຊນຕມເປຕໂສໂກ;

ອເວກ຺ຂສ຺ສຸ ຊາຕິຊຣາຠິຠູຕໍ.

‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ວີຣ ວິຊິຕສງ຺ຄາມ;

ສຕ຺ຖວາຫ ອຓຓ ວິຈຣ ໂລເກ;

ເທສສ຺ສຸ ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ;

ອຎ຺ຎາຕາໂຣ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫມ຺ປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ໂຂ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຘິຄໂຕ ໂຂ ມ຺ຍາຍໍ ຘມ຺ໂມ ຄມ຺ຠີໂຣ ທຸທ຺ທໂສ ທຸຣນຸໂພໂຘ ສນ຺ໂຕ ປຓີໂຕ ອຕກ຺ກາວຈໂຣ ນິປຸໂຓ ປຓ຺ຑິຕເວທນີໂຍ. ອາລຍຣາມາ ໂຂ ປນາຍໍ ປຊາ ອາລຍຣຕາ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາ. ອາລຍຣາມາຍ ໂຂ ປນ ປຊາຍ ອາລຍຣຕາຍ ອາລຍສມ຺ມຸທິຕາຍ ທຸທ຺ທສໍ ອິທໍ ຐານໍ ຍທິທໍ ອິທປ຺ປຈ຺ຈຍຕາປຏິຈ຺ຈສມຸປ຺ປາໂທ; ອິທມ຺ປິ ໂຂ ຐານໍ ສຸທຸທ຺ທສໍ ຍທິທໍ ສພ຺ພສງ຺ຂາຣສມໂຖ ສພ຺ພູປຘິປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂໂຍ ວິຣາໂຄ ນິໂຣໂຘ ນິພ຺ພານໍ. ອຫຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ປເຣ ຈ ເມ ນ ອາຊາເນຍ຺ຍຸໍ, ໂສ ມມສ຺ສ ກິລມໂຖ, ສາ ມມສ຺ສ ວິເຫສາ’ຕິ. ອປິສ຺ສຸ ມໍ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ອິມາ ອນຈ຺ຉຣິຍາ ຄາຖາໂຍ ປຏິຠໍສຸ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຸຕປຸພ຺ພາ –

‘ກິຈ຺ເຉນ ເມ ອຘິຄຕໍ, ຫລໍ ທານິ ປກາສິຕຸໍ;

ຣາຄໂທສປເຣເຕຫິ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ ສຸສມ຺ພຸໂຘ.

‘ປຏິໂສຕຄາມິໍ ນິປຸຓໍ, ຄມ຺ຠີຣໍ ທຸທ຺ທສໍ ອຓຸໍ;

ຣາຄຣຕ຺ຕາ ນ ທກ຺ຂນ຺ຕິ, ຕໂມຂນ຺ເຘນ ອາວຸຏາ’ຕິ.

ອິຕິຫ ເມ, ພ຺ຣຫ຺ເມ, ປຏິສຎ຺ຈິກ຺ຂໂຕ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກຕາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ນມຕິ, ໂນ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທເສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ, ເທເສຕຸ ສຸຄໂຕ ຘມ຺ມໍ. ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິກາ, ອສ຺ສວນຕາ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕາໂຣ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ, ອິທໍ ວຕ຺ວານ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ປາຕຸຣໂຫສິ ມຄເຘສຸ ປຸພ຺ເພ;

ຘມ຺ໂມ ອສຸທ຺ໂຘ ສມເລຫິ ຈິນ຺ຕິໂຕ;

ອປາປຸເຣຕໍ ອມຕສ຺ສ ທ຺ວາຣໍ;

ສຸຓນ຺ຕຸ ຘມ຺ມໍ ວິມເລນານຸພຸທ຺ຘໍ.

‘‘ເສເລ ຍຖາ ປພ຺ພຕມຸທ຺ຘນິຏ຺ຐິໂຕ;

ຍຖາປິ ປສ຺ເສ ຊນຕໍ ສມນ຺ຕໂຕ;

ຕຖູປມໍ ຘມ຺ມມຍໍ ສຸເມຘ;

ປາສາທມາຣຸຍ຺ຫ ສມນ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ໂສກາວຕິຓ຺ຓໍ ຊນຕມເປຕໂສໂກ;

ອເວກ຺ຂສ຺ສຸ ຊາຕິຊຣາຠິຠູຕໍ.

‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ ວີຣ ວິຊິຕສງ຺ຄາມ;

ສຕ຺ຖວາຫ ອຓຓ ວິຈຣ ໂລເກ;

ເທສສ຺ສຸ ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ;

ອຎ຺ຎາຕາໂຣ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ.

໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸໂນ ຈ ອຊ຺ເຌສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ສຕ຺ເຕສຸ ຈ ກາຣຸຎ຺ຎຕໍ ປຏິຈ຺ຈ ພຸທ຺ຘຈກ຺ຂຸນາ ໂລກໍ ໂວໂລເກສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ພຸທ຺ຘຈກ຺ຂຸນາ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ໂຕ ສຕ຺ເຕ ອປ຺ປຣຊກ຺ເຂ ມຫາຣຊກ຺ເຂ ຕິກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິເຍ ມຸທິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສ຺ວາກາເຣ ທ຺ວາກາເຣ ສຸວິຎ຺ຎາປເຍ ທຸວິຎ຺ຎາປເຍ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ປຣໂລກວຊ຺ຊຠຍທສ຺ສາວິເນ [ທສ຺ສາວິໂນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວິຫຣນ຺ເຕ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ນ ປຣໂລກວຊ຺ຊຠຍທສ຺ສາວິເນ ວິຫຣນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ອຸປ຺ປລິນິຍໍ ວາ ປທຸມິນິຍໍ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີກິນິຍໍ ວາ ອປ຺ເປກຈ຺ຈານິ ອຸປ຺ປລານິ ວາ ປທຸມານິ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການິ ວາ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒານິ ອຸທການຸຄ຺ຄຕານິ ອນ຺ໂຕ ນິມຸຄ຺ຄໂປສີນິ, ອປ຺ເປກຈ຺ຈານິ ອຸປ຺ປລານິ ວາ ປທຸມານິ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການິ ວາ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒານິ ສໂມທກໍ ຐິຕານິ, ອປ຺ເປກຈ຺ຈານິ ອຸປ຺ປລານິ ວາ ປທຸມານິ ວາ ປຸຓ຺ຑຣີການິ ວາ ອຸທເກ ຊາຕານິ ອຸທເກ ສໍວຑ຺ຒານິ ອຸທກໍ ອຈ຺ຈຸຄ຺ຄມ຺ມ ຐິຕານິ [ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອນຸປລິຕ຺ຕານິ ອຸທເກນ, ເອວເມວໍ ຠຄວາ ພຸທ຺ຘຈກ຺ຂຸນາ ໂລກໍ ໂວໂລເກນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ສຕ຺ເຕ ອປ຺ປຣຊກ຺ເຂ ມຫາຣຊກ຺ເຂ ຕິກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິເຍ ມຸທິນ຺ທ຺ຣິເຍ ສ຺ວາກາເຣ ທ຺ວາກາເຣ ສຸວິຎ຺ຎາປເຍ ທຸວິຎ຺ຎາປເຍ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ປຣໂລກວຊ຺ຊຠຍທສ຺ສາວິເນ ວິຫຣນ຺ເຕ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ນ ປຣໂລກວຊ຺ຊຠຍທສ຺ສາວິເນ ວິຫຣນ຺ເຕ; ທິສ຺ວານ ພ຺ຣຫ຺ມານໍ ສຫມ຺ປຕິໍ ຄາຖາຍ ປຈ຺ຈຠາສິ –

‘‘ອປາຣຸຕາ ເຕສໍ ອມຕສ຺ສ ທ຺ວາຣາ;

ເຍ ໂສຕວນ຺ໂຕ ປມຸຎ຺ຈນ຺ຕຸ ສທ຺ຘໍ;

ວິຫິໍສສຎ຺ຎີ ປຄຸຓໍ ນ ຠາສິໍ;

ຘມ຺ມໍ ປຓີຕໍ ມນຸເຊສຸ ພ຺ຣຫ຺ເມ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ‘‘ກຕາວກາໂສ ໂຂມ຺ຫິ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍິ.

ພ຺ຣຫ຺ມຍາຈນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍກຖາ

໑໐. [ມ. ນິ. ໑.໒໘໔ ອາທໂຍ; ມ. ນິ. ໒.໓໓໙ ອາທໂຍ] ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ? ໂກ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປເມວ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຬາໂຣ ກາລາໂມ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິໂກ; ຍໍນູນາຫໍ ອາຬາຣສ຺ສ ກາລາມສ຺ສ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ໂສ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປເມວ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນ຺ຕຣຫິຕາ ເທວຕາ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ສຕ຺ຕາຫກາລງ຺ກໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ອາຬາໂຣ ກາລາໂມ’’ຕິ. ຠຄວໂຕປິ ໂຂ ຎາຓໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ສຕ຺ຕາຫກາລງ຺ກໂຕ ອາຬາໂຣ ກາລາໂມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫາຊານິໂຍ ໂຂ ອາຬາໂຣ ກາລາໂມ; ສເຈ ຫິ ໂສ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ສຸເຓຍ຺ຍ, ຂິປ຺ປເມວ ອາຊາເນຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ? ໂກ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປເມວ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອຸທໂກ [ອຸທ຺ທໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຣາມປຸຕ຺ໂຕ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິໂກ; ຍໍນູນາຫໍ ອຸທກສ຺ສ ຣາມປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ, ໂສ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປເມວ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນ຺ຕຣຫິຕາ ເທວຕາ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຠິໂທສກາລງ຺ກໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸທໂກ ຣາມປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ຠຄວໂຕປິ ໂຂ ຎາຓໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ອຠິໂທສກາລງ຺ກໂຕ ອຸທໂກ ຣາມປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫາຊານິໂຍ ໂຂ ອຸທໂກ ຣາມປຸຕ຺ໂຕ; ສເຈ ຫິ ໂສ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ສຸເຓຍ຺ຍ, ຂິປ຺ປເມວ ອາຊາເນຍ຺ຍາ’’ຕິ

ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍໍ? ໂກ ອິມໍ ຘມ຺ມໍ ຂິປ຺ປເມວ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ພຫຸກາຣາ ໂຂ ເມ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ, ເຍ ມໍ ປຘານປຫິຕຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ; ຍໍນູນາຫໍ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຐມໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ ເອຕຣຫິ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣນ຺ເຕ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ພາຣາຓສີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ.

໑໑. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸປໂກ ອາຊີວໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ຄຍໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ໂພຘິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ. ກໍສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ? ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ? ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ອຸປກໍ ອາຊີວກໍ ຄາຖາຫິ ອຊ຺ຌຠາສິ –

[ຘ. ປ. ໓໕໓; ກຖາ. ໔໐໕] ‘‘ສພ຺ພາຠິຠູ ສພ຺ພວິທູຫມສ຺ມິ,

ສພ຺ເພສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອນູປລິຕ຺ໂຕ;

ສພ຺ພຎ຺ຊໂຫ ຕຓ຺ຫາກ຺ຂເຍ ວິມຸຕ຺ໂຕ,

ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ກມຸທ຺ທິເສຍ຺ຍໍ.

[ມິ. ປ. ໔.໕.໑໑ ມິລິນ຺ທປຎ຺ເຫປິ; ກຖາ. ໔໐໕] ‘‘ນ ເມ ອາຈຣິໂຍ ອຕ຺ຖິ, ສທິໂສ ເມ ນ ວິຊ຺ຊຕິ;

ສເທວກສ຺ມິໍ ໂລກສ຺ມິໍ, ນຕ຺ຖິ ເມ ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ.

[ກຖາ. ໔໐໕ ກຖາວຕ຺ຖຸປາຬິຍມ຺ປິ] ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອຣຫາ ໂລເກ, ອຫໍ ສຕ຺ຖາ ອນຸຕ຺ຕໂຣ;

ເອໂກມ຺ຫິ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ສີຕິຠູໂຕສ຺ມິ ນິພ຺ພຸໂຕ.

[ກຖາ. ໔໐໕ ກຖາວຕ຺ຖຸປາຬິຍມ຺ປິ]‘‘ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ເຕຕຸໍ, ຄຈ຺ຉາມິ ກາສິນໍ ປຸຣໍ;

ອນ຺ຘີຠູຕສ຺ມິໍ ໂລກສ຺ມິໍ, ອາຫຎ຺ຉໍ [ອາຫຎ຺ຎິໍ (ກ.)] ອມຕທຸນ຺ທຸຠິ’’ນ຺ຕິ.

ຍຖາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປຏິຊານາສິ, ອຣຫສິ ອນນ຺ຕຊິໂນຕິ.

[ກຖາ. ໔໐໕ ກຖາວຕ຺ຖຸປາຬິຍມ຺ປິ] ‘‘ມາທິສາ ເວ ຊິນາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຍ ປຕ຺ຕາ ອາສວກ຺ຂຍໍ;

ຊິຕາ ເມ ປາປກາ ຘມ຺ມາ, ຕສ຺ມາຫມຸປກ [ຕສ຺ມາຫມຸປກາ (ສີ.)] ຊິໂນ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຸປໂກ ອາຊີວໂກ ຫຸເປຍ຺ຍປາວຸໂສຕິ [ຫຸເວຍ຺ຍປາວຸໂສ (ສີ.) ຫຸເວຍ຺ຍາວຸໂສ (ສ຺ຍາ.)] ວຕ຺ວາ ສີສໍ ໂອກມ຺ເປຕ຺ວາ ອຸມ຺ມຄ຺ຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໑໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ພາຣາຓສີ ອິສິປຕນໍ ມິຄທາໂຍ, ເຍນ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກຕິກໍ [ອິທໍ ປທໍ ເກສຸຈິ ນຕ຺ຖິ] ສຓ຺ຐເປສຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ພາຫຸລ຺ລິໂກ ປຘານວິພ຺ຠນ຺ໂຕ ອາວຕ຺ໂຕ ພາຫຸລ຺ລາຍ. ໂສ ເນວ ອຠິວາເທຕພ຺ໂພ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ນາສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ; ອປິ ຈ ໂຂ ອາສນໍ ຐເປຕພ຺ພໍ, ສເຈ ໂສ ອາກງ຺ຂິສ຺ສຕິ ນິສີທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຍຖາ ຍຖາ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ຕຖາ ຕຖາ [ຕຖາ ຕຖາ ເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ສກາຍ ກຕິກາຍ ສຓ຺ຐາຕຸໍ. ອສຓ຺ຐຫນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອໂກ ຠຄວໂຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ, ເອໂກ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ, ເອໂກ ປາໂທທກໍ, ເອໂກ ປາທປີຐໍ, ເອໂກ ປາທກຐລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ; ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລສິ. ອປິສ຺ສຸ [ອປິ ຈ ໂຂ (ປາສຣາສິສຸຕ຺ຖ)] ຠຄວນ຺ຕໍ ນາເມນ ຈ ອາວຸໂສວາເທນ ຈ ສມຸທາຈຣນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕໍ ນາເມນ ຈ ອາວຸໂສວາເທນ ຈ ສມຸທາຈຣຖ [ສມຸທາຈຣິຕ຺ຖ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ອຣຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ໂອທຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕໍ, ອມຕມຘິຄຕໍ, ອຫມນຸສາສາມິ, ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ. ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມານາ [ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ປຏິປຊ຺ຊມານາ (ສ຺ຍາ.)] ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຕາຍປິ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ອິຣິຍາຍ [ຈຣິຍາຍ (ສ຺ຍາ.)], ຕາຍ ປຏິປທາຍ, ຕາຍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກາຍ ເນວຊ຺ຌຄາ ອຸຕ຺ຕຣິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ [ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສໍ, ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ, ພາຫຸລ຺ລິໂກ ປຘານວິພ຺ຠນ຺ໂຕ ອາວຕ຺ໂຕ ພາຫຸລ຺ລາຍ, ອຘິຄມິສ຺ສສິ ອຸຕ຺ຕຣິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສ’’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ພາຫຸລ຺ລິໂກ, ນ ປຘານວິພ຺ຠນ຺ໂຕ, ນ ອາວຕ຺ໂຕ ພາຫຸລ຺ລາຍ; ອຣຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ. ໂອທຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕໍ, ອມຕມຘິຄຕໍ, ອຫມນຸສາສາມິ, ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ. ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມານາ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ – ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ…ເປ…. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ…ເປ…. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຕາຍປິ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ໂຄຕມ, ອິຣິຍາຍ, ຕາຍ ປຏິປທາຍ, ຕາຍ ທຸກ຺ກຣກາຣິກາຍ ເນວຊ຺ຌຄາ ອຸຕ຺ຕຣິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສໍ, ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ ເອຕຣຫິ, ພາຫຸລ຺ລິໂກ ປຘານວິພ຺ຠນ຺ໂຕ ອາວຕ຺ໂຕ ພາຫຸລ຺ລາຍ, ອຘິຄມິສ຺ສສິ ອຸຕ຺ຕຣິ ມນຸສ຺ສຘມ຺ມາ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນວິເສສ’’ນ຺ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິຊານາຖ ເມ ໂນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ເອວຣູປໍ ປຠາວິຕເມຕ’’ນ຺ຕິ [ຠາສິຕເມຕນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.) ຏີກາໂຍ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ]? ‘‘ໂນເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ອຣຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ໂອທຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຕໍ, ອມຕມຘິຄຕໍ, ອຫມນຸສາສາມິ, ອຫໍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ. ຍຖານຸສິຏ຺ຐໍ ຕຖາ ປຏິປຊ຺ຊມານາ ນຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ ຕທນຸຕ຺ຕຣໍພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫຣິສ຺ສຖາຕິ. ອສກ຺ຂິ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຸສ຺ສູສິໍສຸ, ໂສຕໍ ໂອທຫິໍສຸ, ອຎ຺ຎາ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສຸໍ.

໑໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘[ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໑ ອາທໂຍ] ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕາ ປພ຺ພຊິເຕນ ນ ເສວິຕພ຺ພາ. ກຕເມ ທ຺ເວ [ອິທໍ ປທທ຺ວຍໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ]? ໂຍ ຈາຍໍ ກາເມສຸ ກາມສຸຂລ຺ລິການຸໂຍໂຄ ຫີໂນ ຄມ຺ໂມ ໂປຖຸຊ຺ຊນິໂກ ອນຣິໂຍ ອນຕ຺ຖສໍຫິໂຕ, ໂຍ ຈາຍໍ ອຕ຺ຕກິລມຖານຸໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ ອນຣິໂຍ ອນຕ຺ຖສໍຫິໂຕ. ເອເຕ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອນຸປຄມ຺ມ, ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ກຕມາ ຈ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ? ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ. ອຍໍ ໂຂ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຊ຺ຌິມາ ປຏິປທາ ຕຖາຄເຕນ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ຘາ, ຈກ຺ຂຸກຣຓີ ຎາຓກຣຓີ ອຸປສມາຍ ອຠິຎ຺ຎາຍ ສມ຺ໂພຘາຍ ນິພ຺ພານາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ.

໑໔. ‘‘ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ. ຊາຕິປິ ທຸກ຺ຂາ, ຊຣາປິ ທຸກ຺ຂາ, ພ຺ຍາຘິປິ ທຸກ຺ໂຂ, ມຣຓມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ, ອປ຺ປິເຍຫິ ສມ຺ປໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ, ປິເຍຫິ ວິປ຺ປໂຍໂຄ ທຸກ຺ໂຂ, ຍມ຺ປິຈ຺ຉໍ ນ ລຠຕິ ຕມ຺ປິ ທຸກ຺ຂໍ. ສໍຂິຕ຺ເຕນ, ປຎ຺ຈຸປາທານກ຺ຂນ຺ຘາ [ປຎ຺ຈຸປາທານຂນ຺ຘາປິ (ກ)] ທຸກ຺ຂາ. ‘‘ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ [ເອຕ຺ຖ ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈນ຺ຕິ ອາທີສຸ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘນ຺ຕິ ລິງ຺ຄວິປລ຺ລາໂສ ຕໂຕ’’ຕິ ປຏິສມ຺ຠິທາມຄ຺ຄຏ຺ຐກຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ວິສຸທ຺ຘິມຄ຺ຄຏີກາຍໍ ປນ ອຸປ຺ປາໂທ ຠຍນ຺ຕິປາຐວຓ຺ຓນາຍໍ ‘‘ສຕິປິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ປທານໍ ສມານາຘິກຣຓຠາເວ ລິງ຺ຄເຠໂທ ຄຫິໂຕ, ຍຖາ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຕສຸ ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ ອຣິຍສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ສກລິງ຺ຄິກປາໂຐ ‘‘ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ປາຬິຍາ ສເມຕິ.] ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ຍາຍໍ ຕຓ຺ຫາ ໂປໂນພ຺ຠວິກາ [ໂປໂນຠວິກາ (ກ.)] ນນ຺ທີຣາຄສຫຄຕາ [ນນ຺ທິຣາຄສຫຄຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຕຕ຺ຣຕຕ຺ຣາຠິນນ຺ທິນີ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ກາມຕຓ຺ຫາ, ຠວຕຓ຺ຫາ, ວິຠວຕຓ຺ຫາ.

‘‘ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ໂຍ ຕສ຺ສາ ເຍວ ຕຓ຺ຫາຍ ອເສສວິຣາຄນິໂຣໂຘ, ຈາໂຄ, ປຏິນິສ຺ສຄ຺ໂຄ, ມຸຕ຺ຕິ, ອນາລໂຍ. ‘‘ອິທໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ – ອຍເມວ ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສມ຺ມາທິຏ຺ຐິ, ສມ຺ມາສງ຺ກປ຺ໂປ, ສມ຺ມາວາຈາ, ສມ຺ມາກມ຺ມນ຺ໂຕ, ສມ຺ມາອາຊີໂວ, ສມ຺ມາວາຍາໂມ, ສມ຺ມາສຕິ, ສມ຺ມາສມາຘິ.

໑໕. ‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ເຎຍ຺ຍນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຣິຎ຺ຎາຕນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫາຕພ຺ພນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ປຫີນນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກາຕພ຺ພນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ສຈ຺ຉິກຕນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ອິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາເວຕພ຺ພນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ. ຕໍ ໂຂ ປນິທໍ ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ຠາວິຕນ຺ຕິ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸພ຺ເພ ອນນຸສ຺ສຸເຕສຸ ຘມ຺ເມສຸ ຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ, ຎາຓໍ ອຸທປາທິ, ປຎ຺ຎາ ອຸທປາທິ, ວິຊ຺ຊາ ອຸທປາທິ, ອາໂລໂກ ອຸທປາທິ.

໑໖. ‘‘ຍາວກີວຎ຺ຈ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ເອວໍ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ນ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ເນວ ຕາວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສຸ ຈຕູສຸ ອຣິຍສຈ຺ເຈສຸ ເອວໍ ຕິປຣິວຏ຺ຏໍ ທ຺ວາທສາກາຣໍ ຍຖາຠູຕໍ ຎາຓທສ຺ສນໍ ສຸວິສຸທ຺ຘໍ ອໂຫສິ, ອຖາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ສມ຺ມາສມ຺ໂພຘິໍ ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘຕິ [ອຠິສມ຺ພຸທ຺ໂຘ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຈ຺ຈຎ຺ຎາສິໍ. ຎາຓຎ຺ຈ ປນ ເມ ທສ຺ສນໍ ອຸທປາທິ – ອກຸປ຺ປາ ເມ ວິມຸຕ຺ຕິ, ອຍມນ຺ຕິມາ ຊາຕິ, ນຕ຺ຖິ ທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ ອຕ຺ຕມນາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ [ອິທມໂວຈ…ເປ… ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິວາກ຺ຍໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ].

ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

໑໗. ປວຕ຺ຕິເຕ ຈ ປນ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມຈກ຺ເກ, ຠຸມ຺ມາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ, ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ຠຸມ຺ມານໍ ເທວານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຈາຕຸມຫາຣາຊິກາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ…ເປ… ຈາຕຸມຫາຣາຊິການໍ ເທວານໍ ສທ຺ທໍ ສຸຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສາ ເທວາ…ເປ… ຍາມາ ເທວາ…ເປ… ຕຸສິຕາ ເທວາ…ເປ… ນິມ຺ມານຣຕີ ເທວາ…ເປ… ປຣນິມ຺ມິຕວສວຕ຺ຕີ ເທວາ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມກາຍິກາ ເທວາ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສຸໍ – ‘‘ເອຕໍ ຠຄວຕາ ພາຣາຓສິຍໍ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ຘມ຺ມຈກ຺ກໍ ປວຕ຺ຕິຕໍ ອປ຺ປຏິວຕ຺ຕິຍໍ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເທເວນ ວາ ມາເຣນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຸນາ ວາ ເກນຈິ ວາ ໂລກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ອິຕິຫ, ເຕນ ຂເຓນ, ເຕນ ລເຍນ [ເຕນ ລເຍນາຕິ ປທທ຺ວຍໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ເຕນ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ຍາວ ພ຺ຣຫ຺ມໂລກາ ສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉິ. ອຍຎ຺ຈ ທສສຫສ຺ສິໂລກຘາຕຸ ສໍກມ຺ປິ ສມ຺ປກມ຺ປິ ສມ຺ປເວຘິ; ອປ຺ປມາໂຓ ຈ ອຸຬາໂຣ ໂອຠາໂສ ໂລເກ ປາຕຸຣໂຫສິ, ອຕິກ຺ກມ຺ມ ເທວານໍ ເທວານຸຠາວໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຎ຺ຎາສິ ວຕ, ໂຠ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ, ອຎ຺ຎາສິ ວຕ ໂຠ ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’’ຕິ. ອິຕິ ຫິທໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂກຓ຺ຑຎ຺ຎສ຺ສ ‘ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ’ ຕ຺ເວວ ນາມໍ ອໂຫສິ.

໑໘. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຎ຺ຎາສິໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຫິ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

໑໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕທວເສເສ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ວປ຺ປສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ຠທ຺ທິຍສ຺ສ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິຍມານານໍ ອນຸສາສິຍມານານໍ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ.

ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕທວເສເສ ຠິກ຺ຂູ ນີຫາຣຠຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ຍໍ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ອາຫຣນ຺ຕິ, ເຕນ ຉພ຺ພຄ຺ໂຄ ຍາເປຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ມຫານາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ອສ຺ສຊິສ຺ສ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິຍມານານໍ ອນຸສາສິຍມານານໍ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

໒໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

[ສໍ. ນິ. ໓.໕໙ ອາທໂຍ] ‘‘ຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຕາ. ຣູປຎ຺ຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ຣູປໍ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ລພ຺ເຠຖ ຈ ຣູເປ – ‘ເອວໍ ເມ ຣູປໍ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ຣູປໍ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປໍ ອນຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ຣູປໍ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ນ ຈ ລພ຺ຠຕິ ຣູເປ – ‘ເອວໍ ເມ ຣູປໍ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ຣູປໍ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ເວທນາ, ອນຕ຺ຕາ. ເວທນາ ຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ເວທນາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ລພ຺ເຠຖ ຈ ເວທນາຍ – ‘ເອວໍ ເມ ເວທນາ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ເວທນາ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວທນາ ອນຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ເວທນາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ນ ຈ ລພ຺ຠຕິ ເວທນາຍ – ‘ເອວໍ ເມ ເວທນາ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ເວທນາ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ສຎ຺ຎາ, ອນຕ຺ຕາ. ສຎ຺ຎາ ຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ສຎ຺ຎາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ລພ຺ເຠຖ ຈ ສຎ຺ຎາຍ – ‘ເອວໍ ເມ ສຎ຺ຎາ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ສຎ຺ຎາ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຎ຺ຎາ ອນຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ສຎ຺ຎາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ນ ຈ ລພ຺ຠຕິ ສຎ຺ຎາຍ – ‘ເອວໍ ເມ ສຎ຺ຎາ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ສຎ຺ຎາ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ສງ຺ຂາຣາ, ອນຕ຺ຕາ. ສງ຺ຂາຣາ ຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສໍສຸ, ນຍິທໍ [ນຍິເມ (ກ.)] ສງ຺ຂາຣາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍຸໍ, ລພ຺ເຠຖ ຈ ສງ຺ຂາເຣສຸ – ‘ເອວໍ ເມ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕຸ, ເອວໍ ເມ ສງ຺ຂາຣາ ມາ ອເຫສຸ’ນ຺ຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຂາຣາ ອນຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ສງ຺ຂາຣາ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນ ຈ ລພ຺ຠຕິ ສງ຺ຂາເຣສຸ – ‘ເອວໍ ເມ ສງ຺ຂາຣາ ໂຫນ຺ຕຸ, ເອວໍ ເມ ສງ຺ຂາຣາ ມາ ອເຫສຸ’ນ຺ຕິ. ວິຎ຺ຎາຓໍ, ອນຕ຺ຕາ. ວິຎ຺ຎາຓຎ຺ຈ ຫິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕາ ອຠວິສ຺ສ, ນຍິທໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ລພ຺ເຠຖ ຈ ວິຎ຺ຎາເຓ – ‘ເອວໍ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຎ຺ຎາຓໍ ອນຕ຺ຕາ, ຕສ຺ມາ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອາພາຘາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ນ ຈ ລພ຺ຠຕິ ວິຎ຺ຎາເຓ – ‘ເອວໍ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ໂຫຕຸ, ເອວໍ ເມ ວິຎ຺ຎາຓໍ ມາ ອໂຫສີ’ຕິ.

໒໑. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣູປໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາຕິ? ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາຕິ? ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເວທນາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາຕິ? ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາຕິ? ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ສຎ຺ຎາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາຕິ? ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາຕິ? ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ສງ຺ຂາຣາ ນິຈ຺ຈາ ວາ ອນິຈ຺ຈາ ວາຕິ? ອນິຈ຺ຈາ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາຕິ? ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ວິຎ຺ຎາຓໍ ນິຈ຺ຈໍ ວາ ອນິຈ຺ຈໍ ວາຕິ? ອນິຈ຺ຈໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ, ທຸກ຺ຂໍ ວາ ຕໍ ສຸຂໍ ວາຕິ? ທຸກ຺ຂໍ, ຠນ຺ເຕ. ຍໍ ປນານິຈ຺ຈໍ ທຸກ຺ຂໍ ວິປຣິຓາມຘມ຺ມໍ, ກລ຺ລໍ ນຸ ຕໍ ສມນຸປສ຺ສິຕຸໍ – ເອຕໍ ມມ, ເອໂສຫມສ຺ມິ, ເອໂສ ເມ ອຕ຺ຕາຕິ? ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ.

໒໒. ‘‘ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຣູປໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ [ຍໍ ທູເຣ ວາ (ສ຺ຍາ.)] ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ຣູປໍ – ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍາ ກາຈິ ເວທນາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກາ ວາ ສຸຂຸມາ ວາ ຫີນາ ວາ ປຓີຕາ ວາ ຍາ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພາ ເວທນາ – ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍາ ກາຈິ ສຎ຺ຎາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກາ ວາ ສຸຂຸມາ ວາ ຫີນາ ວາ ປຓີຕາ ວາ ຍາ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພາ ສຎ຺ຎາ – ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ເຍ ເກຈິ ສງ຺ຂາຣາ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກາ ວາ ສຸຂຸມາ ວາ ຫີນາ ວາ ປຓີຕາ ວາ ເຍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ເພ ສງ຺ຂາຣາ – ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎາຓໍ ອຕີຕານາຄຕປຈ຺ຈຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ໂອຬາຣິກໍ ວາ ສຸຂຸມໍ ວາ ຫີນໍ ວາ ປຓີຕໍ ວາ ຍໍ ທູເຣ ສນ຺ຕິເກ ວາ, ສພ຺ພໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ – ເນຕໍ ມມ, ເນໂສຫມສ຺ມິ, ນ ເມໂສ ອຕ຺ຕາຕິ – ເອວເມຕໍ ຍຖາຠູຕໍ ສມ຺ມປ຺ປຎ຺ຎາຍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ.

໒໓. ‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຣູປສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ເວທນາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສຎ຺ຎາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສງ຺ຂາເຣສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ວິຎ຺ຎາຓສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ; ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ; ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ; ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ, ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

໒໔. ອິທມໂວຈ ຠຄວາ. ອຕ຺ຕມນາ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທຸນ຺ຕິ [ອຠິນນ຺ທຸໍ (ສ຺ຍາ.)]. ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ.

ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິຍກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ.

໗. ປພ຺ພຊ຺ຊາກຖາ

໒໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພາຣາຓສິຍໍ ຍໂສ ນາມ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ສຸຂຸມາໂລ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ຕໂຍ ປາສາທາ ໂຫນ຺ຕິ – ເອໂກ ເຫມນ຺ຕິໂກ, ເອໂກ ຄິມ຺ຫິໂກ, ເອໂກ ວສ຺ສິໂກ. ໂສ ວສ຺ສິເກ ປາສາເທ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ [ວສ຺ສິເກ ປາສາເທ ວສ຺ສິເກ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ (ສີ.)] ນິປ຺ປຸຣິເສຫິ ຕູຣິເຍຫິ ປຣິຈາຣຍມາໂນ ນ ເຫຏ຺ຐາປາສາທໍ ໂອໂຣຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິຕສ຺ສ ສມງ຺ຄີຠູຕສ຺ສ ປຣິຈາຣຍມານສ຺ສ ປຏິກຈ຺ເຈວ [ປຏິຄຈ຺ເຈວ (ສີ.)] ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ, ປຣິຊນສ຺ສປິ ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ, ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໂຍ ຈ ເຕລປທີໂປ ຌາຍຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ປຏິກຈ຺ເຈວ ປພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ສກໍ ປຣິຊນໍ ສຸປນ຺ຕໍ – ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຈ຺ເຉ ວີຓໍ, ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຓ຺ເຐ ມຸທິງ຺ຄໍ, ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ກຈ຺ເຉ ອາຬມ຺ພຣໍ, ອຎ຺ຎໍ ວິເກສິກໍ, ອຎ຺ຎໍ ວິກ຺ເຂຬິກໍ, ອຎ຺ຎາ ວິປ຺ປລປນ຺ຕິໂຍ, ຫຕ຺ຖປ຺ປຕ຺ຕໍ ສຸສານໍ ມຎ຺ເຎ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ອາທີນໂວ ປາຕຸຣໂຫສິ, ນິພ຺ພິທາຍ ຈິຕ຺ຕໍ ສຓ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ວຕ ໂຠ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ສຸວຓ຺ຓປາທຸກາໂຍ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ເຍນ ນິເວສນທ຺ວາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອມນຸສ຺ສາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິໍສຸ – ມາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂກຈິ ອນ຺ຕຣາຍມກາສິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ນຄຣທ຺ວາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອມນຸສ຺ສາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິໍສຸ – ມາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂກຈິ ອນ຺ຕຣາຍມກາສິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອິສິປຕນໍ ມິຄທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

໒໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຈງ຺ກມາ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອຸປທ຺ທຸຕໍ ວຕ ໂຠ, ອຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ ວຕ ໂຠ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ, ຍສ, ອນຸປທ຺ທຸຕໍ, ອິທໍ ອນຸປສ຺ສຏ຺ຐໍ. ເອຫິ ຍສ, ນິສີທ, ຘມ຺ມໍ ເຕ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ – ອິທໍ ກິຣ ອນຸປທ຺ທຸຕໍ, ອິທໍ ອນຸປສ຺ສຏ຺ຐນ຺ຕິ ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ສຸວຓ຺ຓປາທຸກາຫິ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ, ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ.

໒໗. ອຖ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ມາຕາ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ອປສ຺ສນ຺ຕີ ເຍນ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຕ຺ໂຕ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຍໂສ ນ ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ຈຕຸທ຺ທິສາ ອສ຺ສທູເຕ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ສາມໍເຍວ ເຍນ ອິສິປຕນໍ ມິຄທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ສຸວຓ຺ຓປາທຸການໍ ນິກ຺ເຂປໍ, ທິສ຺ວານ ຕໍເຍວ ອນຸຄມາສິ [ອນຸຄມາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍໍ ຍຖາ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ນ ປສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂເຣສິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ເຕນ ຫິ, ຄຫປຕິ, ນິສີທ, ອປ຺ເປວ ນາມ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາສີຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ – ອິເຘວ ກິຣາຫໍ ນິສິນ຺ໂນ ອິຘ ນິສິນ຺ນໍ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ, ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ເອວເມວ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ [ນິກຸຊ຺ຊິຕໍ (ກ.)] ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ – ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ໂສວ ໂລເກ ປຐມໍ ອຸປາສໂກ ອໂຫສິ ເຕວາຈິໂກ.

໒໘. ອຖ ໂຂ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປິຕຸໂນ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍສສ຺ສ ໂຂ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປິຕຸໂນ ຘມ຺ເມ ເທສິຍມາເນ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ອຠພ຺ໂພ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ; ຍໍນູນາຫໍ ຕໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຍສໍ ກຸລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາຕາ ເຕ ຕາຕ, ຍສ, ປຣິເທວ [ປຣິເທວີ (ກ.)] ໂສກສມາປນ຺ນາ, ເທຫິ ມາຕຸຍາ ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸລ຺ໂລເກສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ຄຫປຕິ, ຍສ຺ສ ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ເສກ຺ເຂນ ທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມ ທິຏ຺ໂຐ ວິທິໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕຍາ? ຕສ຺ສ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຄຫປຕິ, ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຍສສ຺ສ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ເສກ຺ເຂນ ທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມ ທິຏ຺ໂຐ ວິທິໂຕ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕຍາ. ຕສ຺ສ ຍຖາທິຏ຺ຐໍ ຍຖາວິທິຕໍ ຠູມິໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ອຠພ຺ໂພ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ກາເມ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ເສຍ຺ຍຖາປິ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ’’ຕິ. ‘‘ລາຠາ, ຠນ຺ເຕ, ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ, ສຸລທ຺ຘໍ, ຠນ຺ເຕ, ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ, ຍຖາ ຍສສ຺ສ ກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຕ຺ຕໍ. ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຊ຺ຊຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ຍເສນ ກຸລປຸຕ຺ເຕນ ປຈ຺ຉາສມເຓນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕ ເສຏ຺ຐິມ຺ຫິ ຄຫປຕິມ຺ຫິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຫິ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ຕສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ.

ຍສສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ອາຍສ຺ມຕາ ຍເສນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເຍນ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ມາຕາ ຈ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາ ຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ຕາສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຕາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕາ, ມຸທຸຈິຕ຺ຕາ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕາ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕາ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຕາສໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ຕາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ເອຕາ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສິກາໂຍ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕາ ສຣຓໍ ຄຕາ’’ຕິ. ຕາ ຈ ໂລເກ ປຐມໍ ອຸປາສິກາ ອເຫສຸໍ ເຕວາຈິກາ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ມາຕາ ຈ ປິຕາ ຈ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາ ຈ ຠຄວນ຺ຕຎ຺ຈ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ຍສໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ມາຕຣຎ຺ຈ ປິຕຣຎ຺ຈ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກຎ຺ຈ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໓໐. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຄິຫິສຫາຍກາ ພາຣາຓສິຍໍ ເສຏ຺ຐານຸເສຏ຺ຐີນໍ ກຸລານໍ ປຸຕ຺ຕາ – ວິມໂລ, ສຸພາຫຸ, ປຸຓ຺ຓຊິ, ຄວມ຺ປຕິ – ຍໂສ ກິຣ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕຕິ. ສຸຕ຺ວານ ເນສໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ຫິ ນູນ ໂສ ໂອຣໂກ ຘມ຺ມວິນໂຍ, ນ ສາ ໂອຣກາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຍຕ຺ຖ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ. ເຕ [ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ (ກ.)] ເຍນາຍສ຺ມາ ຍໂສ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຍສໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຄິຫິສຫາຍເກ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເມ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຄິຫິສຫາຍກາ ພາຣາຓສິຍໍ ເສຏ຺ຐານຸເສຏ຺ຐີນໍ ກຸລານໍ ປຸຕ຺ຕາ – ວິມໂລ, ສຸພາຫຸ, ປຸຓ຺ຓຊິ, ຄວມ຺ປຕິ. ອິເມ [ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ (ກ.)] ຠຄວາ ໂອວທຕຸ ອນຸສາສຕູ’’ຕິ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ, ຍທາ ເຕ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ເຕ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ເຕ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕ ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເຕສໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ເຕສໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິຍມານານໍ ອນຸສາສິຍມານານໍ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເອກາທສ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ.

ຈຕຸຄິຫິສຫາຍກປພ຺ພຊ຺ຊາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓໑. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ປຎ຺ຎາສມຕ຺ຕາ ຄິຫິສຫາຍກາ ຊານປທາ ປຸພ຺ພານຸປຸພ຺ພການໍ ກຸລານໍ ປຸຕ຺ຕາ – ຍໂສ ກິຣ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕຕິ. ສຸຕ຺ວານ ເນສໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ຫິ ນູນ ໂສ ໂອຣໂກ ຘມ຺ມວິນໂຍ, ນ ສາ ໂອຣກາ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຍຕ຺ຖ ຍໂສ ກຸລປຸຕ຺ໂຕ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ. ເຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ຍໂສ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຍສໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ເຕ ປຎ຺ຎາສມຕ຺ເຕ ຄິຫິສຫາຍເກ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເມ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຎາສມຕ຺ຕາ ຄິຫິສຫາຍກາ ຊານປທາ ປຸພ຺ພານຸປຸພ຺ພການໍ ກຸລານໍ ປຸຕ຺ຕາ. ອິເມ ຠຄວາ ໂອວທຕຸ ອນຸສາສຕູ’’ຕິ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ເຕ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ເຕ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ເຕ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕ ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເຕສໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ເຕສໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິຍມານານໍ ອນຸສາສິຍມານານໍ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເອກສຏ຺ຐິ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ.

ປຎ຺ຎາສຄິຫິສຫາຍກປພ຺ພຊ຺ຊາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິຏ຺ຐິຕາ ຈ ປພ຺ພຊ຺ຊາກຖາ.

໘. ມາຣກຖາ

໓໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ [ສໍ. ນິ. ໑.໑໔໑ ມາຣສໍຍຸຕ຺ເຕປິ] – ‘‘ມຸຕ຺ຕາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ. ຕຸມ຺ເຫປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຕ຺ຕາ ສພ຺ພປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ. ຈຣຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຣິກໍ ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ມາ ເອເກນ ທ຺ເວ ອຄມິຕ຺ຖ. ເທເສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມໍ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຖ. ສນ຺ຕິ ສຕ຺ຕາ ອປ຺ປຣຊກ຺ຂຊາຕິກາ, ອສ຺ສວນຕາ ຘມ຺ມສ຺ສ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕາໂຣ. ອຫມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ອຸຣຸເວລາ ເສນານິຄໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມິ ຘມ຺ມເທສນາຍາ’’ຕິ.

໓໓. ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ປາປິມາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ພທ຺ໂຘສິ ສພ຺ພປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;

ມຫາພນ຺ຘນພທ຺ໂຘສິ, ນ ເມ ສມຓ ໂມກ຺ຂສີ’’ຕິ.

‘‘ມຸຕ຺ຕາຫໍ [ມຸຕ຺ໂຕຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສພ຺ພປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;

ມຫາພນ຺ຘນມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາຕິ.

[ສໍ. ນິ. ໑.໑໕໑ ມາຣສໍຍຸຕ຺ເຕປິ] ‘‘ອນ຺ຕລິກ຺ຂຈໂຣ ປາໂສ, ຍ຺ວາຍໍ ຈຣຕິ ມານໂສ;

ເຕນ ຕໍ ພາຘຍິສ຺ສາມິ, ນ ເມ ສມຓ ໂມກ຺ຂສີຕິ.

[ສໍ. ນິ. ໑.໑໑໕໑ ມາຣສໍຍຸຕ຺ເຕປິ] ‘‘ຣູປາ ສທ຺ທາ ຣສາ ຄນ຺ຘາ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ຈ ມໂນຣມາ;

ເອຕ຺ຖ ເມ ວິຄໂຕ ຉນ຺ໂທ, ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ປາປິມາ – ຊານາຕິ ມໍ ຠຄວາ, ຊານາຕິ ມໍ ສຸຄໂຕຕິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ

ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍີຕິ.

ມາຣກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ປພ຺ພຊ຺ຊູປສມ຺ປທາກຖາ

໓໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນານາທິສາ ນານາຊນປທາ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ເຂ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂ ຈ ອາເນນ຺ຕິ – ຠຄວາ ເນ ປພ຺ພາເຊສ຺ສຕິ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ກິລມນ຺ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ຂາ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ຈ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ນານາທິສາ ນານາຊນປທາ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ເຂ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂ ຈ ອາເນນ຺ຕິ – ຠຄວາ ເນ ປພ຺ພາເຊສ຺ສຕິ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ກິລມນ຺ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ຂາ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ຈ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ – ຕຸມ຺ເຫວ ທານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາສຸ ຕາສຸ ທິສາສຸ ເຕສຸ ເຕສຸ ຊນປເທສຸ ປພ຺ພາເຊຖ ອຸປສມ຺ປາເທຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ນານາທິສາ ນານາຊນປທາ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ເຂ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂ ຈ ອາເນນ຺ຕິ ຠຄວາ ເນ ປພ຺ພາເຊສ຺ສຕິ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສຕີຕິ, ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ກິລມນ຺ຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ຂາ ຈ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ຈ, ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ ຕຸມ຺ເຫວ ທານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາສຸ ຕາສຸ ທິສາສຸ ເຕສຸ ເຕສຸ ຊນປເທສຸ ປພ຺ພາເຊຖ ອຸປສມ຺ປາເທຖາ’’’ຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ເຫວ ທານິ ຕາສຸ ຕາສຸ ທິສາສຸ ເຕສຸ ເຕສຸ ຊນປເທສຸ ປພ຺ພາເຊຖ ອຸປສມ຺ປາເທຖ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ –

ປຐມໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາຣາເປຕ຺ວາ [ໂອຫາເຣຕ຺ວາ (ກ.)], ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາທາເປຕ຺ວາ, ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ, ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ, ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ, ເອວໍ ວເທຫີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ທຸຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ຕຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ຕີຫິ ສຣຓຄມເນຫິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ.

ຕີຫິ ສຣຓຄມເນຫິ ອຸປສມ຺ປທາກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ທຸຕິຍມາຣກຖາ

໓໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ [ວສ຺ສໍວຸຕ຺ໂຖ (ສີ.)] ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ [ສໍ. ນິ. ໑.໑໕໕] – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ໂຍນິໂສ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ອນຸຕ຺ຕຣາ ວິມຸຕ຺ຕິ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ, ອນຸຕ຺ຕຣາ ວິມຸຕ຺ຕິ ສຈ຺ຉິກຕາ. ຕຸມ຺ເຫປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍນິໂສ ມນສິກາຣາ ໂຍນິໂສ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ອນຸປາປຸຓາຖ, ອນຸຕ຺ຕຣໍ ວິມຸຕ຺ຕິໍ ສຈ຺ຉິກໂຣຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ປາປິມາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ພທ຺ໂຘສິ ມາຣປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;

ມຫາພນ຺ຘນພທ຺ໂຘສິ [ມາຣພນ຺ຘນພທ຺ໂຘສິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ນ ເມ ສມຓ ໂມກ຺ຂສີ’’ຕິ.

‘‘ມຸຕ຺ຕາຫໍ ມາຣປາເສຫິ, ເຍ ທິພ຺ພາ ເຍ ຈ ມານຸສາ;

ມຫາພນ຺ຘນມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ [ມາຣພນ຺ຘນມຸຕ຺ໂຕມ຺ຫິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ນິຫໂຕ ຕ຺ວມສິ ອນ຺ຕກາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ມາໂຣ ປາປິມາ – ຊານາຕິ ມໍ ຠຄວາ, ຊານາຕິ ມໍ ສຸຄໂຕຕິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ

ຕຕ຺ເຖວນ຺ຕຣຘາຍິ.

ທຸຕິຍມາຣກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸ

໓໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ອຸຣຸເວລາ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວນສຓ຺ໂຑ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ວນສຓ຺ຑໍ ອຊ຺ໂຌຄາເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍາ ສຫາຍກາ ສປຊາປຕິກາ ຕສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ປຣິຈາເຣນ຺ຕິ. ເອກສ຺ສ ປຊາປຕິ ນາໂຫສິ; ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ເວສີ ອານີຕາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ເວສີ ເຕສຸ ປມຕ຺ເຕສຸ ປຣິຈາເຣນ຺ເຕສຸ ຠຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ປລາຍິຕ຺ຖ. ອຖ ໂຂ ເຕ ສຫາຍກາ ສຫາຍກສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕາ, ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ຄເວສນ຺ຕາ, ຕໍ ວນສຓ຺ຑໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ອທ຺ທສໍສຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເອກໍ ອິຕ຺ຖິໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ກິໍ ປນ ໂວ, ກຸມາຣາ, ອິຕ຺ຖິຍາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕິໍສມຕ຺ຕາ ຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍາ ສຫາຍກາ ສປຊາປຕິກາ ອິມສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ປຣິຈາຣິມ຺ຫາ. ເອກສ຺ສ ປຊາປຕິ ນາໂຫສິ; ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ເວສີ ອານີຕາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ເວສີ ອມ຺ເຫສຸ ປມຕ຺ເຕສຸ ປຣິຈາເຣນ຺ເຕສຸ ຠຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ປລາຍິຕ຺ຖ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຫາຍກາ ສຫາຍກສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕາ, ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ຄເວສນ຺ຕາ, ອິມໍ ວນສຓ຺ຑໍ ອາຫິຓ຺ຑາມາ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎຖ ໂວ, ກຸມາຣາ, ກຕມໍ ນຸ ໂຂ ຕຸມ຺ຫາກໍ ວຣໍ – ຍໍ ວາ ຕຸມ຺ເຫ ອິຕ຺ຖິໍ ຄເວເສຍ຺ຍາຖ, ຍໍ ວາ ອຕ຺ຕານໍ ຄເວເສຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕເທວ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ວຣໍ ຍໍ ມຍໍ ອຕ຺ຕານໍ ຄເວເສຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ໂວ, ກຸມາຣາ, ນິສີທຖ, ຘມ຺ມໍ ໂວ ເທເສສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍາ ສຫາຍກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ, ຍທາ ເຕ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ເຕ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ເຕ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕ ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ ທຸກ຺ຂໍ ສມຸທຍໍ ນິໂຣຘໍ ມຄ຺ຄໍ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເຕສໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ຠທ຺ທວຄ຺ຄິຍສຫາຍການໍ ວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ.

໑໒. ອຸຣຸເວລປາຏິຫາຣິຍກຖາ

໓໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອຸຣຸເວລາ ຕທວສຣິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຕໂຍ ຊຏິລາ ປຏິວສນ຺ຕິ – ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ, ນທີກສ຺ສໂປ, ຄຍາກສ຺ສໂປຕິ. ເຕສຸ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ, ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ. ນທີກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕິຓ຺ຓໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ, ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ. ຄຍາກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ໂຫຕິ, ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ກສ຺ສປ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ເມ, ມຫາສມຓ, ຄຣຸ, ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ, ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ກສ຺ສປ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ເມ, ມຫາສມຓ, ຄຣຸ, ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ, ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ເຕ, ກສ຺ສປ, ອຄຣຸ, ວເສຍ຺ຍາມ ເອກຣຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ເມ, ມຫາສມຓ, ຄຣຸ, ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ, ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ. ‘‘ອປ຺ເປວ ມໍ ນ ວິເຫເຐຍ຺ຍ, ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອນຸຊານາຫິ ອຄ຺ຍາຄາຣ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ວິຫຣ, ມຫາສມຓ, ຍຖາສຸຂ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຕິຓສນ຺ຖາຣກໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ນິສີທິ ປລ຺ລງ຺ກໍ ອາຠຸຊິຕ຺ວາ ອຸຊຸໍ ກາຍໍ ປຓິຘາຍ ປຣິມຸຂໍ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐເປຕ຺ວາ.

໓໘. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ຠຄວນ຺ຕໍ ປວິຏ຺ຐໍ, ທິສ຺ວານ ທຸມ຺ມໂນ [ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຘູປາຍິ [ປຂູປາສິ (ກ.)]. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິມສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ອນຸປຫຈ຺ຈ ຉວິຎ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ມໍສຎ຺ຈ ນ຺ຫາຣຸຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊຎ຺ຈ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິເຍຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕຖາຣູປໍ ອິທ຺ຘາຠິສງ຺ຂາຣໍ ອຠິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ປຘູປາຍິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ມກ຺ຂໍ ອສຫມາໂນ ປຊ຺ຊລິ. ຠຄວາປິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຊ຺ຊລິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ສໂຊຕິຠູຕານໍ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ວິຍ ໂຫຕິ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ປຣິວາເຣຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕ ໂຠ ມຫາສມໂຓ ນາເຄນ ວິເຫຐິຍຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຕສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ອນຸປຫຈ຺ຈ ຉວິຎ຺ຈ ຈມ຺ມຎ຺ຈ ມໍສຎ຺ຈ ນ຺ຫາຣຸຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິຎ຺ຈ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊຎ຺ຈ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍິຕ຺ວາ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ທສ຺ເສສິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ກສ຺ສປ, ນາໂຄ ປຣິຍາທິນ຺ໂນ [ປຣິຍາທິຓ຺ໂຓ (ກ.)] ອສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕໂຊ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຓ຺ຑສ຺ສ ນາຄຣາຊສ຺ສ ອິທ຺ຘິມໂຕ ອາສິວິສສ຺ສ ໂຆຣວິສສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕຊໍ ປຣິຍາທິຍິສ຺ສຕິ, ນຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໓໙.

ເນຣຎ຺ຊຣາຍໍ ຠຄວາ, ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອໂວຈ;

‘‘ສເຈ ເຕ ກສ຺ສປ ອຄຣຸ, ວິຫເຣມຸ ອຊ຺ຊຓ຺ໂຫ ອຄ຺ຄິສາລມ຺ຫີ’’ຕິ [ອຄ຺ຄິສຣຓມ຺ຫີຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

‘‘ນ ໂຂ ເມ ມຫາສມຓ ຄຣຸ;

ຜາສຸກາໂມວ ຕໍ ນິວາເຣມິ;

ຈຓ຺ເຑຕ຺ຖ ນາຄຣາຊາ;

ອິທ຺ຘິມາ ອາສິວິໂສ ໂຆຣວິໂສ;

ໂສ ຕໍ ມາ ວິເຫເຐສີ’’ຕິ.

‘‘ອປ຺ເປວ ມໍ ນ ວິເຫເຐຍ຺ຍ;

ອິງ຺ຆ ຕ຺ວໍ ກສ຺ສປ ອນຸຊານາຫິ ອຄ຺ຍາຄາຣ’’ນ຺ຕິ;

ທິນ຺ນນ຺ຕິ ນໍ ວິທິຕ຺ວາ;

ອຠີໂຕ [ອສມ຺ຠີໂຕ (ສີ.)] ປາວິສິ ຠຍມຕີໂຕ.

ທິສ຺ວາ ອິສິໍ ປວິຏ຺ຐໍ, ອຫິນາໂຄ ທຸມ຺ມໂນ ປຘູປາຍິ;

ສຸມນມນໂສ ອຘິມໂນ [ອວິມໂນ (ກຕ຺ຖຈິ), ນວິມໂນ (ສ຺ຍາ.)], ມນຸສ຺ສນາໂຄປິ ຕຕ຺ຖ ປຘູປາຍິ.

ມກ຺ຂຎ຺ຈ ອສຫມາໂນ, ອຫິນາໂຄ ປາວໂກວ ປຊ຺ຊລິ;

ເຕໂຊຘາຕຸສຸ ກຸສໂລ, ມນຸສ຺ສນາໂຄປິ ຕຕ຺ຖ ປຊ຺ຊລິ.

ອຸຠິນ຺ນໍ ສໂຊຕິຠູຕານໍ;

ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ສມ຺ປຊ຺ຊລິຕໍ ສໂຊຕິຠູຕໍ;

ອຸທິຈ຺ຉເຣ ຊຏິລາ;

‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕ ໂຠ ມຫາສມໂຓ;

ນາເຄນ ວິເຫຐິຍຕີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕິ.

ອຖ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ [ອຖ ຣຕ຺ຕິຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຈ຺ຈເຍນ;

ຫຕາ ນາຄສ຺ສ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ [ອຫິນາຄສ຺ສ ອຈ຺ຈິໂຍ ນ ໂຫນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];

ອິທ຺ຘິມໂຕ ປນ ຐິຕາ [ອິທ຺ຘິມໂຕ ປນຸຏ຺ຐິຕາ (ສີ.)];

ອເນກວຓ຺ຓາ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ.

ນີລາ ອຖ ໂລຫິຕິກາ;

ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາ ປີຕກາ ຜລິກວຓ຺ຓາໂຍ;

ອງ຺ຄີຣສສ຺ສ ກາເຍ;

ອເນກວຓ຺ຓາ ອຈ຺ຈິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ.

ປຕ຺ຕມ຺ຫິ ໂອທຫິຕ຺ວາ;

ອຫິນາຄໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ທສ຺ເສສິ;

‘‘ອຍໍ ເຕ ກສ຺ສປ ນາໂຄ;

ປຣິຍາທິນ຺ໂນ ອສ຺ສ ເຕຊສາ ເຕໂຊ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວໂຕ ອິມິນາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍນ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເຘວ, ມຫາສມຓ, ວິຫຣ, ອຫໍ ເຕ [ເຕ ອຸປຏ຺ຐາມິ (ອິຕິປິ)] ຘຸວຠຕ຺ເຕນາ’’ຕິ.

ປຐມໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສມສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ. ອຖ ໂຂ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ອຏ຺ຐໍສຸ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫນ຺ຕາ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ. ເກ ນຸ ໂຂ ເຕ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ຓາ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ອຏ຺ຐໍສຸ ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫນ຺ຕາ ອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ຘາ’’ຕິ. ‘‘ເອເຕ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມຫາຣາຊາໂນ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຈຕ຺ຕາໂຣປິ ມຫາຣາຊາໂນ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ທຸຕິຍໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໑. ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ, ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ. ໂກ ນຸ ໂຂ ໂສ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ, ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສກ຺ໂກປິ ເທວານມິນ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ຕຕິຍໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໒. ອຖ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ, ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ. ໂກ ນຸ ໂຂ ໂສ, ມຫາສມຓ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຠິກ຺ກນ຺ຕວຓ຺ໂຓ ເກວລກປ຺ປໍ ວນສຓ຺ຑໍ ໂອຠາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຕ຺ວໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ມຫາອຄ຺ຄິກ຺ຂນ຺ໂຘ, ປຸຣິມາຫິ ວຓ຺ຓນິຠາຫິ ອຠິກ຺ກນ຺ຕຕໂຣ ຈ ປຓີຕຕໂຣ ຈາ’’ຕິ? ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ພ຺ຣຫ຺ມາ ສຫມ຺ປຕິ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມາປິ ສຫມ຺ປຕິ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ເມ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ, ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ. ສເຈ ມຫາສມໂຓ ມຫາຊນກາເຍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຫາສມຓສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ມມ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕິ. ອໂຫ ນູນ ມຫາສມໂຓ ສ຺ວາຕນາຍ ນາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ທິວາວິຫາຣໍ ອກາສິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ. ກິໍ ນຸ ໂຂ, ມຫາສມຓ, ຫິຍ຺ໂຍ ນາຄມາສິ? ອປິ ຈ ມຍໍ ຕໍ ສຣາມ – ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ນາຄຈ຺ຉຕີຕິ? ຂາທນີຍສ຺ສ ຈ ໂຠຊນີຍສ຺ສ ຈ ເຕ ປຏິວີໂສ [ປຏິວິໍໂສ (ສີ.), ປຏິວິໂສ (ສ຺ຍາ.)] ຐປິໂຕ’’ຕິ. ນນຸ ເຕ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ເມ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ, ເກວລກປ຺ປາ ຈ ອງ຺ຄມຄຘາ ປຫູຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ອາທາຍ ອຠິກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ສເຈ ມຫາສມໂຓ ມຫາຊນກາເຍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຫາສມຓສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ມມ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕິ, ອໂຫ ນູນ ມຫາສມໂຓ ສ຺ວາຕນາຍ ນາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕວ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກໍ ອຎ຺ຎາຍ ອຸຕ຺ຕຣກຸຣຸໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອໂນຕຕ຺ຕທເຫ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ທິວາວິຫາຣໍ ອກາສິ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ເຈຕສາປິ ຈິຕ຺ຕໍ ປຊານິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ປຎ຺ຈມໍ ປາຏິຫາຣິຍໍ.

໔໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ປໍສຸກູລໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ໂຘເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ປາຓິນາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ຂຓິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ໂຘວຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ທຕູຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ [ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ (ກ.)] ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ກກຸເຘ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ສາຂໍ ໂອນາເມສິ – ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕູຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕູຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕໍ. ກິໍ ນຸ ໂຂ, ມຫາສມຓ, ນາຍໍ ປຸພ຺ເພ ອິຘ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສາຍໍ ອິຘ ໂປກ຺ຂຣຓີ. ນຍິມາ ສິລາ ປຸພ຺ເພ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ. ເກນິມາ ສິລາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ? ນຍິມສ຺ສ ກກຸຘສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ສາຂາ ໂອນຕາ, ສາຍໍ ສາຂາ ໂອນຕາ’’ຕິ. ອິຘ ເມ, ກສ຺ສປ, ປໍສຸກູລໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ໂຘເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ປາຓິນາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ຂຓິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ໂຘວຕູ’’ຕິ. ສາຍໍ ກສ຺ສປ ອມນຸສ຺ເສນ ປາຓິນາ ຂຓິຕາ ໂປກ຺ຂຣຓີ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ປຣິມທ຺ທຕູ’’ຕິ. ສາຍໍ ກສ຺ສປ ອມນຸສ຺ເສນ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສິລາ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ກກຸເຘ ອຘິວຕ຺ຖາ ເທວຕາ ຊ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ສາຂໍ ໂອນາເມສິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາລມ຺ພິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕູ’’ຕິ. ສ຺ວາຍໍ ອາຫຣຫຕ຺ໂຖ ກກຸໂຘ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ກສ຺ສປ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິມ຺ຫິ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມມ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ມຫຕິໍ ສິລໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປໍສຸກູລໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕູ’’ຕິ. ສາຍໍ ກສ຺ສປ ອມນຸສ຺ເສນ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ສິລາຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສກ຺ໂກປິ ເທວານມິນ຺ໂທ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອາຍາມຫ’’ນ຺ຕິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ‘ຊມ຺ພຸທີໂປ’ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມນ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓ, ມຄ຺ເຄນ ອາຄໂຕ? ອຫໍ ຕຍາ ປຐມຕຣໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ‘ຊມ຺ພຸທີໂປ’ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ. ອິທໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ຊມ຺ພຸຜລໍ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນໍ ຣສສມ຺ປນ຺ນໍ. ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ມຫາສມຓ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ອຣຫສິ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ [ຕ຺ວໍເຍເວຕໍ ອາຫຣສິ, ຕ຺ວໍເຍເວຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ມໍ ປຐມຕຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ‘ຊມ຺ພຸທີໂປ’ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໂຕ ຜລໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍເຍວ ວນສຓ຺ເຑ ວິຫາສິ.

໔໕. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ມຫາສມຓ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອາຍາມຫນ຺ຕິ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຍາຍ ຊມ຺ພຸຍາ ‘ຊມ຺ພຸທີໂປ’ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ອມ຺ໂພ…ເປ… ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ອາມລກີ…ເປ… ຕສ຺ສາ ອວິທູເຣ ຫຣີຕກີ…ເປ… ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ນໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມນ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓ, ມຄ຺ເຄນ ອາຄໂຕ? ອຫໍ ຕຍາ ປຐມຕຣໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ໂສ ຕ຺ວໍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ອິຘາຫໍ, ກສ຺ສປ, ຕໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສິນ຺ໂນ. ອິທໍ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ວຓ຺ຓສມ຺ປນ຺ນໍ ຄນ຺ຘສມ຺ປນ຺ນໍ [ສຸຄນ຺ຘິກໍ (ກ.)]. (ສເຈ ອາກງ຺ຂສິ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ມຫາສມຓ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ອຣຫສິ, ຕ຺ວໍເຍວ ຕໍ ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ) [( ) ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ]. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ມໍ ປຐມຕຣໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕ຺ວາ ຕາວຕິໍສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປາຣິຈ຺ຉຕ຺ຕກປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຄ຺ຍາຄາເຣ ນິສີທິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໔໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕຸກາມາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ກຏ຺ຐານິ ຜາເລຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ກຏ຺ຐານິ ຜາເລຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຜາລິຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ກຏ຺ຐານີ’’ຕິ. ‘‘ຜາລິຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ກຏ຺ຐສຕານິ ຜາລິຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ກຏ຺ຐານິປິ ຜາລິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໔໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕຸກາມາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊເລຕຸໍ [ຊາເລຕຸໍ (ສີ.), ອຸຊ຺ຊລິຕຸໍ (ກ.)]. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ອຄ຺ຄິໍ ອຸຊ຺ຊເລຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຊ຺ຊລິຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ອຄ຺ຄີ’’ຕິ. ‘‘ອຸຊ຺ຊລິຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຄິສຕານິ ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຄ຺ຄີປິ ອຸຊ຺ຊລິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໔໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ອຄ຺ຄິໍ ປຣິຈຣິຕ຺ວາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ອຄ຺ຄິໍ ວິຊ຺ຌາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ຍຖາ ມຍໍ ນ ສກ຺ໂກມ ອຄ຺ຄິໍ ວິຊ຺ຌາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິຊ຺ຌາຍນ຺ຕຸ, ກສ຺ສປ, ອຄ຺ຄີ’’ຕິ. ‘‘ວິຊ຺ຌາຍນ຺ຕຸ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ. ສກິເທວ ປຎ຺ຈ ອຄ຺ຄິສຕານິ ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຄ຺ຄີປິ ວິຊ຺ຌາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໔໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ສີຕາສຸ ເຫມນ຺ຕິກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ອນ຺ຕຣຏ຺ຐກາສຸ ຫິມປາຕສມເຍ ນຊ຺ຊາ ເນຣຎ຺ຊຣາຍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນ຺ຕິປິ, ນິມຸຊ຺ຊນ຺ຕິປິ, ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊນນິມຸຊ຺ຊນມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ມນ຺ທາມຸຂິສຕານິ ອຠິນິມ຺ມິນິ, ຍຕ຺ຖ ເຕ ຊຏິລາ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ເພສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຊຏິລານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຫາສມຓສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ຍຖຍິມາ ມນ຺ທາມຸຂິໂຍ ນິມ຺ມິຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຕາວ ພຫູ ມນ຺ທາມຸຂິໂຍປິ ອຠິນິມ຺ມິນິສ຺ສຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໕໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫາ ອກາລເມໂຆ ປາວສ຺ສິ, ມຫາ ອຸທກວາຫໂກ ສຎ຺ຊາຍິ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ, ໂສ ປເທໂສ ອຸທເກນ ນ ໂອຕ຺ຖໂຏ [ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖໂຏ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ – ມາເຫວ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ອຸທເກນ ວູຬ຺ໂຫ ອໂຫສີຕິ ນາວາຍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຊຏິເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ຕໍ ປເທສໍ ອຄມາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ສມນ຺ຕາ ອຸທກໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ເຣຓຸຫຕາຍ ຠູມິຍາ ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ຕ຺ວໍ, ມຫາສມຓາ’’ຕິ? ‘‘ອຍມຫມສ຺ມິ [ອາມ ອຫມສ຺ມິ (ສ຺ຍາ.)], ກສ຺ສປາ’’ຕິ ຠຄວາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ນາວາຍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຸທກມ຺ປິ ນ ປວາຫິສ຺ສຕິ [ນປ຺ປສຫິສ຺ສຕິ (ສີ.)], ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’’ນ຺ຕິ.

໕໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຈິຣມ຺ປິ ໂຂ ອິມສ຺ສ ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ ເອວໍ ຠວິສ຺ສຕິ – ‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ມຫານຸຠາໂວ, ນ ຕ຺ເວວ ຈ ໂຂ ອຣຫາ ຍຖາ ອຫ’ນ຺ຕິ; ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຊຏິລໍ ສໍເວເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຊຏິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເນວ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ກສ຺ສປ, ອຣຫາ, ນາປິ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄສມາປນ຺ໂນ. ສາປິ ເຕ ປຏິປທາ ນຕ຺ຖິ, ຍາຍ ຕ຺ວໍ ອຣຫາ ວາ ອສ຺ສສິ, ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ໂນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍໍ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ຕ຺ວໍ ໂຂສິ, ກສ຺ສປ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊຏິລສຕານໍ ນາຍໂກ ວິນາຍໂກ ອຄ຺ໂຄ ປມຸໂຂ ປາໂມກ຺ໂຂ. ເຕປິ ຕາວ ອປໂລເກຫິ, ຍຖາ ເຕ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ ຕຖາ ເຕ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເຍນ ເຕ ຊຏິລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຊຏິເລ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ໂຠ, ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ, ຍຖາ ຠວນ຺ໂຕ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕູ’’ຕິ. ‘‘ຈິຣປຏິກາ ມຍໍ, ໂຠ, ມຫາສມເຓ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ, ສເຈ ຠວໍ, ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສຕິ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

໕໒. ອທ຺ທສາ ໂຂ ນທີກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ວຸຍ຺ຫມາເນ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມາເຫວ ເມ ຠາຕຸໂນ ອຸປສຄ຺ໂຄ ອໂຫສີ’’ຕິ. ຊຏິເລ ປາເຫສິ – ຄຈ຺ຉຖ ເມ ຠາຕຣໍ ຊານາຖາຕິ. ສາມຎ຺ຈ ຕີຫິ ຊຏິລສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອິທໍ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

໕໓. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຄຍາກສ຺ສໂປ ຊຏິໂລ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ວຸຍ຺ຫມາເນ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມາເຫວ ເມ ຠາຕູນໍ ອຸປສຄ຺ໂຄ ອໂຫສີ’’ຕິ. ຊຏິເລ ປາເຫສິ – ຄຈ຺ຉຖ ເມ ຠາຕໂຣ ຊານາຖາຕິ. ສາມຎ຺ຈ ທ຺ວີຫິ ຊຏິລສເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ນຸ ໂຂ, ກສ຺ສປ, ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອິທໍ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຊຏິລາ ເກສມິສ຺ສໍ ຊຏາມິສ຺ສໍ ຂາຣິກາຊມິສ຺ສໍ ອຄ຺ຄິຫຸຕມິສ຺ສໍ ອຸທເກ ປວາເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ຠຄວໂຕ ອຘິຏ຺ຐາເນນ ປຎ຺ຈ ກຏ຺ຐສຕານິ ນ ຜາລິຍິໍສຸ, ຜາລິຍິໍສຸ; ອຄ຺ຄີ ນ ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ, ອຸຊ຺ຊລິຍິໍສຸ; ນ ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ, ວິຊ຺ຌາຍິໍສຸ; ປຎ຺ຈມນ຺ທາມຸຂິສຕານິ ອຠິນິມ຺ມິນິ. ເອເຕນ ນເຍນ ອຑ຺ຒຸຑ຺ຒປາຏິຫາຣິຍສຫສ຺ສານິ ໂຫນ຺ຕິ.

໕໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຣຸເວລາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຄຍາສີສໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ ສພ຺ເພເຫວ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຄຍາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຍາສີເສ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

[ສໍ. ນິ. ໔.໒໙] ‘‘ສພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທິຕ຺ຕໍ. ກິຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຈກ຺ຂຸ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຣູປາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ. ໂສຕໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ສທ຺ທາ ອາທິຕ຺ຕາ, ໂສຕວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ໂສຕສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ໂສຕສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ. ຆານໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຄນ຺ຘາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຆານວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຆານສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ຆານສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ. ຊິວ຺ຫາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຣສາ ອາທິຕ຺ຕາ, ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ຊິວ຺ຫາສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ. ກາໂຍ ອາທິຕ຺ໂຕ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ ອາທິຕ຺ຕາ, ກາຍວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ກາຍສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ກາຍສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ. ມໂນ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຘມ຺ມາ ອາທິຕ຺ຕາ, ມໂນວິຎ຺ຎາຓໍ ອາທິຕ຺ຕໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ໂສ ອາທິຕ຺ໂຕ, ຍມິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕມ຺ປິ ອາທິຕ຺ຕໍ. ເກນ ອາທິຕ຺ຕໍ? ຣາຄຄ຺ຄິນາ ໂທສຄ຺ຄິນາ ໂມຫຄ຺ຄິນາ ອາທິຕ຺ຕໍ, ຊາຕິຍາ ຊຣາຍ ມຣເຓນ ໂສເກຫິ ປຣິເທເວຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ ໂທມນສ຺ເສຫິ ອຸປາຍາເສຫິ ອາທິຕ຺ຕນ຺ຕິ ວທາມິ.

‘‘ເອວໍ ປສ຺ສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕວາ ອຣິຍສາວໂກ ຈກ຺ຂຸສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣູເປສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມິທໍ ຈກ຺ຂຸສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ. ໂສຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ສທ຺ເທສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຆານສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຄນ຺ເຘສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ຊິວ຺ຫາຍປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຣເສສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ກາຍສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ໂຜຏ຺ຐພ຺ເພສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ…ເປ… ມນສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຘມ຺ເມສຸປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນວິຎ຺ຎາເຓປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ມໂນສມ຺ຜສ຺ເສປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ຍມິທໍ ມໂນສມ຺ຜສ຺ສປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ເວທຍິຕໍ ສຸຂໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ ວາ ອທຸກ຺ຂມສຸຂໍ ວາ ຕສ຺ມິມ຺ປິ ນິພ຺ພິນ຺ທຕິ, ນິພ຺ພິນ຺ທໍ ວິຣຊ຺ຊຕິ, ວິຣາຄາ ວິມຸຈ຺ຈຕິ, ວິມຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ວິມຸຕ຺ຕມິຕິ ຎາຓໍ ໂຫຕິ. ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາຕິ ປຊານາຕີ’’ຕິ.

ອິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປນ ເວຍ຺ຍາກຣຓສ຺ມິໍ ຠຎ຺ຎມາເນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ສສ຺ສ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕານິ ວິມຸຈ຺ຈິໍສຸ.

ອາທິຕ຺ຕປຣິຍາຍສຸຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອຸຣຸເວລປາຏິຫາຣິຍໍ ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໓. ພິມ຺ພິສາຣສມາຄມກຖາ

໕໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຄຍາສີເສ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ, ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ ສພ຺ເພເຫວ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ລຏ຺ຐິວເນ [ລຏ຺ຐິວນຸຍ຺ຍາເນ (ສ຺ຍາ.)] ສຸປ຺ປຕິຏ຺ເຐ ເຈຕິເຍ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ – ສມໂຓ ຂລຸ ໂຠ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ຣາຊຄຫໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ລຏ຺ຐິວເນ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ເຐ ເຈຕິເຍ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠຄວນ຺ຕໍ [ຠວນ຺ຕໍ (ກ.)] ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ [ຠຄວາຕິ (ກ.)]. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ທ຺ວາທສນຫຸເຕຫິ [ທ຺ວາທສນິຍຸເຕຫິ (ໂຍຊນາ)] ມາຄຘິເກຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິເກຫິ ປຣິວຸໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເຕປິ ໂຂ ທ຺ວາທສນຫຸຕາ ມາຄຘິກາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິກາ ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ ສາເວຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ທ຺ວາທສນຫຸຕານໍ [ທ຺ວາທສນິຍຸຕານໍ (ໂຍຊນາ)] ມາຄຘິການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຫາສມໂຓ ອຸຣຸເວລກສ຺ສເປ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ, ອຸທາຫຸ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕສໍ ທ຺ວາທສນຫຸຕານໍ ມາຄຘິການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຣຸເວລກສ຺ສປໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ກິເມວ ທິສ຺ວາ ອຸຣຸເວລວາສິ, ປຫາສິ ອຄ຺ຄິໍ ກິສໂກວທາໂນ;

ປຸຈ຺ຉາມິ ຕໍ ກສ຺ສປ, ເອຕມຕ຺ຖໍ ກຖໍ ປຫີນໍ ຕວ ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕນ຺ຕິ.

‘‘ຣູເປ ຈ ສທ຺ເທ ຈ ອໂຖ ຣເສ ຈ;

ກາມິຕ຺ຖິໂຍ ຈາຠິວທນ຺ຕິ ຍຎ຺ຎາ;

ເອຕໍ ມລນ຺ຕິ ອຸປຘີສຸ ຎຕ຺ວາ;

ຕສ຺ມາ ນ ຍິຏ຺ເຐ ນ ຫຸເຕ ອຣຎ຺ຊິນ຺ຕິ.

‘‘ເອຕ຺ເຖວ ເຕ ມໂນ ນ ຣມິຕ຺ຖ (ກສ຺ສປາຕິ ຠຄວາ);

ຣູເປສຸ ສທ຺ເທສຸ ອໂຖ ຣເສສຸ;

ອຖ ໂກ ຈຣຫິ ເທວມນຸສ຺ສໂລເກ;

ຣໂຕ ມໂນ ກສ຺ສປ, ພ຺ຣູຫິ ເມຕນ຺ຕິ.

‘‘ທິສ຺ວາ ປທໍ ສນ຺ຕມນູປຘີກໍ;

ອກິຎ຺ຈນໍ ກາມຠເວ ອສຕ຺ຕໍ;

ອນຎ຺ຎຖາຠາວິມນຎ຺ຎເນຍ຺ຍໍ;

ຕສ຺ມາ ນ ຍິຏ຺ເຐ ນ ຫຸເຕ ອຣຎ຺ຊິ’’ນ຺ຕິ.

໕໖. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມິ; ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສາວໂກຫມສ຺ມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ທ຺ວາທສນຫຸຕານໍ ມາຄຘິການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຸຣຸເວລກສ຺ສໂປ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕສໍ ທ຺ວາທສນຫຸຕານໍ ມາຄຘິການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ເຕ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ເຕ ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ເຕ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕ ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເອກາທສນຫຸຕານໍ ມາຄຘິການໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄຫປຕິການໍ ພິມ຺ພິສາຣປ຺ປມຸຂານໍ ຕສ຺ມິໍ ເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ເອກນຫຸຕໍ ອຸປາສກຕ຺ຕໍ ປຏິເວເທສິ.

໕໗. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກຸມາຣສ຺ສ ສໂຕ ປຎ຺ຈ ອສ຺ສາສກາ ອເຫສຸໍ, ເຕ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ຘາ. ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກຸມາຣສ຺ສ ສໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອໂຫ ວຕ ມໍ ຣຊ຺ເຊ ອຠິສິຎ຺ເຈຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ, ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຐໂມ ອສ຺ສາສໂກ ອໂຫສິ, ໂສ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ໂຘ. ‘ຕສ຺ສ ຈ ເມ ວິຊິຕໍ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ໂອກ຺ກເມຍ຺ຍາ’ຕິ, ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ທຸຕິໂຍ ອສ຺ສາສໂກ ອໂຫສິ, ໂສ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ໂຘ. ‘ຕຎ຺ຈາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຕຕິໂຍ ອສ຺ສາສໂກ ອໂຫສິ, ໂສ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ໂຘ. ‘ໂສ ຈ ເມ ຠຄວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍາ’ຕິ, ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອສ຺ສາສໂກ ອໂຫສິ, ໂສ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ໂຘ. ‘ຕສ຺ສ ຈາຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ອາຊາເນຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ, ອຍໍ ໂຂ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈໂມ ອສ຺ສາສໂກ ອໂຫສິ, ໂສ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ໂຘ. ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກຸມາຣສ຺ສ ສໂຕ ອິເມ ປຎ຺ຈ ອສ຺ສາສກາ ອເຫສຸໍ, ເຕ ເມ ເອຕຣຫິ ສມິທ຺ຘາ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ – ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ [ມໍ ຠນ຺ເຕ (ກ.)], ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ, ອຘິວາເສຕຸ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໕໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສຫສ຺ເສນ ສພ຺ເພເຫວ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ມາຓວກວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ຄາຍມາໂນ –

‘‘ທນ຺ໂຕ ທນ຺ເຕຫິ ສຫ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕຫິ;

ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສວຓ຺ໂຓ, ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ມຸຕ຺ໂຕ ມຸຕ຺ເຕຫິ ສຫ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ, ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕຫິ;

ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສວຓ຺ໂຓ, ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ຕິຓ຺ໂຓ ຕິຓ຺ເຓຫິ ສຫ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ;

ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕຫິ;

ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສຸວຓ຺ໂຓ;

ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ສນ຺ໂຕ ສນ຺ເຕຫິ ສຫ ປຸຣາຓຊຏິເລຫິ;

ວິປ຺ປມຸຕ຺ໂຕ ວິປ຺ປມຸຕ຺ເຕຫິ;

ສິງ຺ຄີນິກ຺ຂສວຓ຺ໂຓ;

ຣາຊຄຫໍ ປາວິສິ ຠຄວາ.

‘‘ທສວາໂສ ທສພໂລ, ທສຘມ຺ມວິທູ ທສຠິ ຈຸເປໂຕ;

ໂສ ທສສຕປຣິວາໂຣ [ປຣິວາຣໂກ (ກ.)] ຣາຊຄຫໍ, ປາວິສິ ຠຄວາ’’ຕິ.

ມນຸສ຺ສາ ສກ຺ກໍ ເທວານມິນ຺ທໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕາຍໍ ມາຓວໂກ, ທສ຺ສນີໂຍ ວຕາຍໍ ມາຓວໂກ, ປາສາທິໂກ ວຕາຍໍ ມາຓວໂກ. ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ອຍໍ ມາຓວໂກ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສກ຺ໂກ ເທວານມິນ຺ໂທ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ໂຍ ຘີໂຣ ສພ຺ພຘິ ທນ຺ໂຕ, ສຸທ຺ໂຘ ອປ຺ປຏິປຸຄ຺ຄໂລ;

ອຣຫໍ ສຸຄໂຕ ໂລເກ, ຕສ຺ສາຫໍ ປຣິຈາຣໂກ’’ຕິ.

໕໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ [ຈູຬວ. ໓໐໗] – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ວິຫເຣຍ຺ຍ? ຍໍ ອສ຺ສ ຄາມໂຕ ເນວ ອວິທູເຣ ນ ອຈ຺ຈາສນ຺ເນ, ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຠິກ຺ກມນີຍໍ, ທິວາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓໍ [ອປ຺ປກິຓ຺ຓໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ອພ຺ໂຠກິຓ຺ຓໍ (ກ.)], ຣຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ ວິຊນວາຕໍ, ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍກໍ, ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ເວຬຸວນໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ຄາມໂຕ ເນວ ອວິທູເຣ ນ ອຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຠິກ຺ກມນີຍໍ ທິວາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓໍ ຣຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປສທ຺ທໍ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ ວິຊນວາຕໍ ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍກໍ ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປໍ. ຍໍນູນາຫໍ ເວຬຸວນໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຠິງ຺ກາຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ໂອໂຓເຊສິ – ‘‘ເອຕາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເວຬຸວນໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ອາຣາມໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣາມ’’ນ຺ຕິ.

ພິມ຺ພິສາຣສມາຄມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໔. ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານປພ຺ພຊ຺ຊາກຖາ

໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຎ຺ຈໂຍ [ສຎ຺ຊໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິພ຺ພາຊໂກ ຣາຊຄເຫ ປຏິວສຕິ ມຫຕິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກປຣິສາຍ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ເຍຫິ ປຣິພ຺ພາຊກສເຕຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ສຎ຺ຈເຍ ປຣິພ຺ພາຊເກ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ກຕິກາ ກຕາ ໂຫຕິ – ໂຍ ປຐມໍ ອມຕໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ອິຕຣສ຺ສ ອາໂຣເຈຕູຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອສ຺ສຊິ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ ສມິຎ຺ຊິເຕນ ປສາຣິເຕນ, ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ໂນ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອສ຺ສຊິໍ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ ສມິຎ຺ຊິເຕນ ປສາຣິເຕນ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸໍ ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເຍ ວຕ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ, ອຍໍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕໂຣ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ – ‘ກໍສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ, ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ອຕ຺ຖິເກຫິ ອຸປຎ຺ຎາຕໍ ມຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອສ຺ສຊິ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ປຏິກ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕປິ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນາຍສ຺ມາ ອສ຺ສຊິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອສ຺ສຊິນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອສ຺ສຊິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ. ກໍສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖາວຸໂສ, ມຫາສມໂຓ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ, ຕາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ, ຕສ຺ສ ຈາຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍວາທີ ປນາຍສ຺ມໂຕ ສຕ຺ຖາ, ກິມກ຺ຂາຍີ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນໂວ ອຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ, ອຘຸນາຄໂຕ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ, ນ ຕາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ, ອປິ ຈ ເຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖໍ ວກ຺ຂາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອສ຺ສຊິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂຫຕຸ, ອາວຸໂສ –

‘‘ອປ຺ປໍ ວາ ພຫຸໍ ວາ ຠາສສ຺ສຸ, ອຕ຺ຖໍເຍວ ເມ ພ຺ຣູຫິ;

ອຕ຺ເຖເນວ ເມ ອຕ຺ໂຖ, ກິໍ ກາຫສິ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ພຫຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອສ຺ສຊິ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຠາສິ –

[ອປ. ໑.໑.໒໘໖ ເຖຣາປທາເນປິ] ‘‘ເຍ ຘມ຺ມາ ເຫຕຸປ຺ປຠວາ, ເຕສໍ ເຫຕຸໍ ຕຖາຄໂຕ ອາຫ;

ເຕສຎ຺ຈ ໂຍ ນິໂຣໂຘ, ເອວໍວາທີ ມຫາສມໂຓ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສຸຕ຺ວາ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

[ອປ. ໑.໑.໒໘໙ ເຖຣາປທາເນປິ] ເອເສວ ຘມ຺ໂມ ຍທິ ຕາວເທວ, ປຈ຺ຈພ຺ຍຕ຺ຖ ປທມໂສກໍ;

ອທິຏ຺ຐໍ ອພ຺ຠຕີຕໍ, ພຫຸເກຫິ ກປ຺ປນຫຸເຕຫີຕິ.

໖໑. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຍນ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ. ກຈ຺ຈິ ນຸ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອມຕໍ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອມຕໍ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາກຖໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອມຕໍ ອຘິຄໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອທ຺ທສໍ ອສ຺ສຊິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ ສມິຎ຺ຊິເຕນ ປສາຣິເຕນ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸໍ ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ເຍ ວຕ ໂລເກ ອຣຫນ຺ໂຕ ວາ ອຣຫຕ຺ຕມຄ຺ຄໍ ວາ ສມາປນ຺ນາ, ອຍໍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕໂຣ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ – ກໍສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອກາໂລ ໂຂ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ໂຐ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ ອຕ຺ຖິເກຫິ ອຸປຎ຺ຎາຕໍ ມຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອສ຺ສຊິ ຠິກ຺ຂຸ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ອາທາຍ ປຏິກ຺ກມິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເຍນ ອສ຺ສຊິ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອສ຺ສຊິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອສ຺ສຊິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘‘ວິປ຺ປສນ຺ນານິ ໂຂ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ຉວິວຓ຺ໂຓ ປຣິໂຍທາໂຕ. ‘ກໍສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂກ ວາ ເຕ ສຕ຺ຖາ, ກສ຺ສ ວາ ຕ຺ວໍ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສີ’’’ຕິ? ‘ອຕ຺ຖາວຸໂສ, ມຫາສມໂຓ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ, ຕາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປພ຺ພຊິໂຕ, ໂສ ຈ ເມ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ, ຕສ຺ສ ຈາຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈມີ’ຕິ. ‘ກິໍວາທີ ປນາຍສ຺ມໂຕ ສຕ຺ຖາ ກິມກ຺ຂາຍີ’ຕິ. ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນໂວ ອຈິຣປພ຺ພຊິໂຕ ອຘຸນາຄໂຕ ອິມໍ ຘມ຺ມວິນຍໍ, ນ ຕາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ, ອປິ ຈ ເຕ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖໍ ວກ຺ຂາມີ’’’ຕິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອສ຺ສຊິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘‘ໂຫຕຸ, ອາວຸໂສ,

ອປ຺ປໍ ວາ ພຫຸໍ ວາ ຠາສສ຺ສຸ, ອຕ຺ຖໍເຍວ ເມ ພ຺ຣູຫິ;

ອຕ຺ເຖເນວ ເມ ອຕ຺ໂຖ, ກິໍ ກາຫສິ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ພຫຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອສ຺ສຊິ ຠິກ຺ຂຸ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ອຠາສິ –

‘‘ເຍ ຘມ຺ມາ ເຫຕຸປ຺ປຠວາ, ເຕສໍ ເຫຕຸໍ ຕຖາຄໂຕ ອາຫ;

ເຕສຎ຺ຈ ໂຍ ນິໂຣໂຘ, ເອວໍວາທີ ມຫາສມໂຓ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ອິມໍ ຘມ຺ມປຣິຍາຍໍ ສຸຕ຺ວາ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ.

ເອເສວ ຘມ຺ໂມ ຍທິ ຕາວເທວ, ປຈ຺ຈພ຺ຍຕ຺ຖ ປທມໂສກໍ;

ອທິຏ຺ຐໍ ອພ຺ຠຕີຕໍ, ພຫຸເກຫິ ກປ຺ປນຫຸເຕຫີຕິ.

໖໒. ອຖ ໂຂ ໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈ ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ, ໂສ ໂນ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ‘‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ປຣິພ຺ພາຊກສຕານິ ອມ຺ເຫ ນິສ຺ສາຍ ອມ຺ເຫ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ອິຘ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕປິ ຕາວ ອປໂລເກມ [ອປໂລກາມ (ກ)]. ຍຖາ ເຕ ມຎ຺ຎິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕຖາ ເຕ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຍນ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ປຣິພ຺ພາຊເກ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ, ໂສ ໂນ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ‘‘ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ນິສ຺ສາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ອິຘ ວິຫຣາມ, ສເຈ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ມຫາສມເຓ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຍນ ສຎ຺ຈໂຍ ປຣິພ຺ພາຊໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຎ຺ຈຍໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ, ໂສ ໂນ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ອຄມິຕ຺ຖ, ສພ຺ເພວ ຕໂຍ ອິມໍ ຄຓໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ສຎ຺ຈຍໍ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ, ໂສ ໂນ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ອຄມິຕ຺ຖ, ສພ຺ເພວ ຕໂຍ ອິມໍ ຄຓໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ຕານິ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ປຣິພ຺ພາຊກສຕານິ ອາທາຍ ເຍນ ເວຬຸວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ສຎ຺ຈຍສ຺ສ ປນ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ຕຕ຺ເຖວ ອຸຓ຺ຫໍ ໂລຫິຕໍ ມຸຂໂຕ ອຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ [ຠຄວາເຕ (ກ)] ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ສຫາຍກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂກລິໂຕ ອຸປຕິສ຺ໂສ ຈ. ເອຕໍ ເມ ສາວກຍຸຄໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄ’’ນ຺ຕິ.

ຄມ຺ຠີເຣ ຎາຓວິສເຍ, ອນຸຕ຺ຕເຣ ອຸປຘິສງ຺ຂເຍ;

ວິມຸຕ຺ເຕ ອປ຺ປຕ຺ເຕ ເວຬຸວນໍ, ອຖ ເນ ສຕ຺ຖາ ພ຺ຍາກາສິ.

ເອເຕ ທ຺ເວ ສຫາຍກາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂກລິໂຕ ອຸປຕິສ຺ໂສ ຈ;

ເອຕໍ ເມ ສາວກຍຸຄໍ, ຠວິສ຺ສຕິ ອຄ຺ຄໍ ຠທ຺ທຍຸຄນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ

ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ລເຠຍ຺ຍາມ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ລເຠຍ຺ຍາມ ອຸປສມ຺ປທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອຖ ຠິກ຺ຂໂວ’’ຕິ ຠຄວາ ອໂວຈ – ‘‘ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣຖ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ສາວ ເຕສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຸປສມ຺ປທາ ອໂຫສິ.

ອຠິຎ຺ຎາຕານໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ

໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ມາຄຘິກາ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕິ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ອປຸຕ຺ຕກຕາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ເວຘພ຺ຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ກຸລຸປຈ຺ເຉທາຍ ປຏິປນ຺ໂນ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອິທານິ ອເນນ ຊຏິລສຫສ຺ສໍ ປພ຺ພາຊິຕໍ, ອິມານິ ຈ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍານິ ປຣິພ຺ພາຊກສຕານິ ສຎ຺ຈຍານິ [ສຎ຺ເຊຍ຺ຍານິ (ສີ.), ສຎ຺ຊຍານິ (ສ຺ຍາ.)] ປພ຺ພາຊິຕານິ. ອິເມ ຈ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ມາຄຘິກາ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມເຓ ໂຄຕເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣນ຺ຕີຕິ. ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ໂຈເທນ຺ຕິ –

‘‘ອາຄໂຕ ໂຂ ມຫາສມໂຓ, ມາຄຘານໍ ຄິຣິພ຺ພຊໍ;

ສພ຺ເພ ສຎ຺ຈເຍ ເນຕ຺ວານ [ສຎ຺ເຊຍ຺ຍເກ ເນຕ຺ວາ (ສີ.)], ກໍສຸ ທານິ ນຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສ ສທ຺ໂທ ຈິຣໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕາຫເມວ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ອນ຺ຕຣຘາຍິສ຺ສຕິ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ໂຈເທນ຺ຕິ –

‘‘ອາຄໂຕ ໂຂ ມຫາສມໂຓ, ມາຄຘານໍ ຄິຣິພ຺ພຊໍ;

ສພ຺ເພ ສຎ຺ຈເຍ ເນຕ຺ວານ, ກໍສຸ ທານິ ນຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ເຕ ຕຸມ຺ເຫ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ປຏິໂຈເທຖ –

‘‘ນຍນ຺ຕິ ເວ ມຫາວີຣາ, ສທ຺ຘມ຺ເມນ ຕຖາຄຕາ;

ຘມ຺ເມນ ນຍມານານໍ [ນີຍມານານໍ (ກ.)], ກາ ອຸສູຍາ [ອຸສ຺ສຸຍາ (ກ.)] ວິຊານຕ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ໂຈເທນ຺ຕິ –

‘‘ອາຄໂຕ ໂຂ ມຫາສມໂຓ, ມາຄຘານໍ ຄິຣິພ຺ພຊໍ;

ສພ຺ເພ ສຎ຺ຈເຍ ເນຕ຺ວານ, ກໍສຸ ທານິ ນຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ຠິກ຺ຂູ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ອິມາຍ ຄາຖາຍ ປຏິໂຈເທນ຺ຕິ –

‘‘ນຍນ຺ຕິ ເວ ມຫາວີຣາ, ສທ຺ຘມ຺ເມນ ຕຖາຄຕາ;

ຘມ຺ເມນ ນຍມານານໍ, ກາ ອຸສູຍາ ວິຊານຕ’’ນ຺ຕິ.

ມນຸສ຺ສາ ຘມ຺ເມນ ກິຣ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເນນ຺ຕິ ໂນ ອຘມ຺ເມນາຕິ ສຕ຺ຕາຫເມວ ໂສ ສທ຺ໂທ ອໂຫສິ, ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ອນ຺ຕຣຘາຍິ.

ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານປພ຺ພຊ຺ຊາກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈຕຸຕ຺ຖຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕. ອຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕກຖາ

໖໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຊ຺ຌາຍກາ ອນາຈຣິຍກາ [ອິທໍ ປທໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ອໂນວທິຍມານາ ອນນຸສາສິຍມານາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ; ມນຸສ຺ສານໍ [ເຕ ມນຸສ຺ສານໍ (ກ.)] ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ; ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ; ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ, ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ; ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ; ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເສຍ຺ຍຖາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໂຠຊເນ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ລຊ຺ຊິໂນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈກາ ສິກ຺ຂາກາມາ, ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ, ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ; ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ; ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ…ເປ… ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ອຸປຣິ ໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ໂມຆປຸຣິສານໍ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ, ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ. ອຖ ຂ຺ເວຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານຎ຺ເຈວ ອປ຺ປສາທາຍ, ປສນ຺ນານຎ຺ຈ ເອກຈ຺ຈານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ ທຸປ຺ໂປສຕາຍ ມຫິຈ຺ຉຕາຍ ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຕາຍ [ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ (ສີ.), ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐຕາຍ (ສ຺ຍາ)] ສງ຺ຄຓິກາຍ ໂກສຊ຺ຊສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສິຕ຺ວາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ສຸຠຣຕາຍ ສຸໂປສຕາຍ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ [ວິຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວຓ຺ຓໍ ຠາສິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕທນຸຈ຺ຉວິກໍ ຕທນຸໂລມິກໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໖໕. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍໍ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ປຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປສ຺ສຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ປິຕຸຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐເປສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຄາຣວາ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິໂນ ວິຫຣນ຺ຕາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸຑ຺ຒິໍ ວິຣຸຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄເຫຕພ຺ໂພ – ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫິ; ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫິ; ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫີ’ຕິ. ສາຫູຕິ ວາ ລຫູຕິ ວາ ໂອປາຍິກນ຺ຕິ ວາ ປຕິຣູປນ຺ຕິ ວາ ປາສາທິເກນ ສມ຺ປາເທຫີຕິ ວາ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ [ນ ວາຈາຍ (ກ.)] ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ; ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ.

໖໖. [ຈູຬວ. ໓໗໖ ອາທໂຍ]‘‘ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ກາລສ຺ເສວ ວຸຏ຺ຐາຍ ອຸປາຫນາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ [ສອຸທໂກ (ກ.)] ທາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປຈ຺ຉາສມຓໍ ອາກງ຺ຂຕິ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຠຓມານສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກຖາ ໂອປາເຕຕພ຺ພາ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອາປຕ຺ຕິສາມນ຺ຕາ ຠຓມາໂນ ນິວາເຣຕພ຺ໂພ.

‘‘ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕນ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ; ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ, ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທ຺ທິສາເປຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ [ຠິສິພິມ຺ໂພຫນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ [ນິຍສໍ (ກ.)] ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ໂຘວິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ກາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ປຈິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ [ຣເຊຕພ຺ພໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ [ຣເຊນ຺ເຕນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເກສາ ເຉເທຕພ຺ພາ [ເຉຕ຺ຕພ຺ພາ (ສີ.), ເຉທິຕພ຺ພາ (ກ.)], ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເກສາ ເຉທາເປຕພ຺ພາ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ [ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ (ກຕ຺ຖຈິ)] ກາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຉາສມໂຓ ອາທາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ; ນ ສຸສານໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ; ນ ທິສາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໖. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກວຕ຺ຕກຖາ

໖໗. [ຈູຬວ. ໓໗໘ ອາທໂຍ] ‘‘ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ສງ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອຸທ຺ເທເສນ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ ໂອວາເທນ ອນຸສາສນິຍາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ; ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ, ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ເອວໍ ໂຘເວຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ ເອວໍ ປເຈຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ຣເຊຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ສທ຺ຘິວິຫາຣິກວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗. ປຓາມິຕກຖາ

໖໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີຕິ? ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ. ເນວ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຓາເມຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓາເມຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຓາເມມິ ຕ’’ນ຺ຕິ ວາ, ‘‘ມາຍິຘ ປຏິກ຺ກມີ’’ຕິ ວາ, ‘‘ນີຫຣ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ວາ, ‘‘ນາຫໍ ຕຍາ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ’’ຕິ ວາ, ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ປຓາມິໂຕ ໂຫຕິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ; ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ປຓາມິໂຕ ໂຫຕິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຓາມິຕາ ນ ຂມາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມາເປຕຸນ຺ຕິ. ເນວ ຂມາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓາມິເຕນ ນ ຂມາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ຂມາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ຂມາປິຍມານາ ນ ຂມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມິຕຸນ຺ຕິ. ເນວ ຂມນ຺ຕິ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ ຕິຕ຺ຖິເຍສຸປິ ສງ຺ກມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມາປິຍມາເນນ ນ ຂມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ຂເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຓາເມນ຺ຕິ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ນ ປຓາເມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຓາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ປຓາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປຓາເມຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອລໍ ປຓາເມຕຸໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອລໍ ປຓາເມຕຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນາລໍ ປຓາເມຕຸໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນາລໍ ປຓາເມຕຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ປຓາເມນ຺ໂຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ປຓາເມນ຺ໂຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໖໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ ປພ຺ພາເຊຕຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອລຠມາໂນ ກິໂສ ອໂຫສິ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ກິສໍ ລູຂໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕໍ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ກິໂສ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ’’ຕິ? ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ ປພ຺ພາເຊຕຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອລຠມາໂນ ກິໂສ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂກ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຘິກາຣໍ ສຣສີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຘິກາຣໍ ສຣາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຘິກາຣໍ ສຣສີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ກຏຈ຺ຉຸຠິກ຺ຂໍ ທາເປສິ. ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຘິກາຣໍ ສຣາມີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກຕຎ຺ຎຸໂນ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສປ຺ປຸຣິສາ ກຕເວທິໂນ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປພ຺ພາເຊຫິ ອຸປສມ຺ປາເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ປພ຺ພາເຊມິ ອຸປສມ຺ປາເທມີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ຍາ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຕີຫິ ສຣຓຄມເນຫິ ອຸປສມ຺ປທາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ຕໍ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປຏິກ຺ຂິປາມິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸໍ [ອຸປສມ຺ປທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໗໐. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສມນນ຺ຕຣາ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາວຸໂສ, ເອວຣູປໍ ອກາສິ, ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ເນວາຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ຍາຈິໍ ອຸປສມ຺ປາເທຖ ມນ຺ຕິ. ກິສ຺ສ ມໍ ຕຸມ຺ເຫ ອຍາຈິຕາ ອຸປສມ຺ປາທິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍາຈິເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຈິເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ເຕນ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂນ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ສງ຺ຆໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ, ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໗໒. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໗໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ປຓີຕານໍ ຠຕ຺ຕານໍ ຠຕ຺ຕປຏິປາຏິ ອຏ຺ຐິຕາ [ອຘິຏ຺ຐິຕາ (ກ.)] ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ, ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ຕສ຺ມິໍ ປພ຺ພຊິເຕ ຠຕ຺ຕປຏິປາຏິ ຂີຍິຕ຺ຖ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອຫິ ທານິ, ອາວຸໂສ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕໍກາຣຓາ ປພ຺ພຊິໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສາມີຕິ. ສເຈ ເມ ທສ຺ສຖ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ທສ຺ສຖ ວິພ຺ຠມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຸທຣສ຺ສ ກາຣຓາ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຸທຣສ຺ສ ກາຣຓາ ປພ຺ພຊິສ຺ສຕີຕິ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸທຣສ຺ສ ກາຣຓາ ປພ຺ພຊິໂຕຕິ? ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຸທຣສ຺ສ ກາຣຓາ ປພ຺ພຊິສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ’’…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ເຕນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິສ຺ສເຍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ – ປິຓ຺ຑິຍາໂລປໂຠຊນໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ; ອຕິເຣກລາໂຠ – ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ, ອຸທ຺ເທສຠຕ຺ຕໍ, ນິມນ຺ຕນໍ, ສລາກຠຕ຺ຕໍ, ປກ຺ຂິກໍ, ອຸໂປສຖິກໍ, ປາຏິປທິກໍ. ປໍສຸກູລຈີວຣໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ; ອຕິເຣກລາໂຠ – ໂຂມໍ, ກປ຺ປາສິກໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ, ກມ຺ພລໍ, ສາຓໍ, ຠງ຺ຄໍ. ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ; ອຕິເຣກລາໂຠ – ວິຫາໂຣ, ອຑ຺ຒໂຍໂຄ, ປາສາໂທ, ຫມ຺ມິຍໍ, ຄຸຫາ. ປູຕິມຸຕ຺ຕເຠສຊ຺ຊໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ, ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ; ອຕິເຣກລາໂຠ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕ’’ນ຺ຕິ.

ປຓາມິຕກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ປຎ຺ຈໂມ.

ປຎ຺ຈມຠາຓວາໂຣ

໑໘. ອາຈຣິຍວຕ຺ຕກຖາ

໗໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ມາຓວໂກ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂູ ປຏິກຈ຺ເຈວ ນິສ຺ສເຍ ອາຈິກ຺ຂິໍສຸ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ສເຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊິເຕ ນິສ຺ສເຍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາຖ, ອຠິຣເມຍ຺ຍາມຫໍ [ອຠິຣເມຍ຺ຍຎ຺ຈາຫໍ (ສີ.), ອຠິຣເມຍ຺ຍໍ ສ຺ວາຫໍ (ກ.)]. ນ ທານາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊິສ຺ສາມິ; ເຊຄຸຈ຺ຉາ ເມ ນິສ຺ສຍາ ປຏິກູລາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິກຈ຺ເຈວ ນິສ຺ສຍາ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ. ໂຍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນສມນນ຺ຕຣາ ນິສ຺ສເຍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທຸວຄ຺ເຄນປິ ຕິວຄ຺ເຄນປິ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອູນທສວຄ຺ເຄນ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສວຄ຺ເຄນ ວາ ອຕິເຣກທສວຄ຺ເຄນ ວາ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸນ຺ຕິ.

໗໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ເອກວສ຺ສາປິ ທຸວສ຺ສາປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາປິ ອຸປເສໂນ ວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ໂຕ ເອກວສ຺ໂສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອຸປສມ຺ປາເທສິ. ໂສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ທຸວສ຺ໂສ ເອກວສ຺ສໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປເສນໍ ວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຕ຺ວໍ ອປ຺ປກິລມເຖນ ອທ຺ຘານໍ ອາຄໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ, ຠຄວາ. ອປ຺ປກິລມເຖນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາ’’ຕິ. ຊານນ຺ຕາປິ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຊານນ຺ຕາປິ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕ ເສຕຸຆາໂຕ ຕຖາຄຕານໍ. ທ຺ວີຫິ ອາກາເຣຫິ ພຸທ຺ຘາ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ຘມ຺ມໍ ວາ ເທເສສ຺ສາມ, ສາວການໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປເສນໍ ວງ຺ຄນ຺ຕປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິວສ຺ໂສສິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ທຸວສ຺ໂສຫໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ກຕິວສ຺ໂສ’’ຕິ? ‘‘ເອກວສ຺ໂສ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ຕາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ເມ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ເຎຫິ ໂອວທິໂຍ ອນຸສາສິໂຍ ອຎ຺ຎໍ ໂອວທິຕຸໍ ອນຸສາສິຕຸໍ ມຎ຺ຎິສ຺ສສິ. ອຕິລຫຸໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ພາຫຸລ຺ລາຍ ອາວຕ຺ໂຕ, ຍທິທໍ ຄຓພນ຺ຘິກໍ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ’’…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອູນທສວສ຺ເສນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສວສ຺ເສນ ວາ ອຕິເຣກທສວສ຺ເສນ ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໗໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ – ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ພາລາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຓ຺ຑິຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ວາທໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕໍເຍວ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກມິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ – ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ – ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ພາລາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຓ຺ຑິຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ – ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ – ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ພາລາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຓ຺ຑິຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ – ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ – ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ພາລາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຓ຺ຑິຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາເລນ ອພ຺ຍຕ຺ເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ທສວສ຺ເສນ ວາ ອຕິເຣກທສວສ຺ເສນ ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໗໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ປກ຺ກນ຺ເຕສຸປິ ວິພ຺ຠນ຺ເຕສຸປິ ກາລງ຺ກເຕສຸປິ ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ເຕສຸປິ ອນາຈຣິຍກາ ອໂນວທິຍມານາ ອນນຸສາສິຍມານາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ – ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ – ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ; ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ; ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ມນຸສ຺ສານໍ ຠຸຎ຺ຊມານານໍ ອຸປຣິໂຠຊເນປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸປຣິຂາທນີເຍປິ – ອຸປຣິສາຍນີເຍປິ – ອຸປຣິປານີເຍປິ ອຸຕ຺ຕິຏ຺ຐປຕ຺ຕໍ ອຸປນາເມສ຺ສນ຺ຕິ; ສາມໍ ສູປມ຺ປິ ໂອທນມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ; ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄປິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໂຠຊເນ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ …ເປ… ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍໍ. ອາຈຣິໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ປຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສຕິ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ປິຕຸຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສຕິ. ເອວໍ ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຄາຣວາ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິໂນ ວິຫຣນ຺ຕາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣຸຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສວສ຺ສໍ ນິສ຺ສາຍ ວຕ຺ຖຸໍ, ທສວສ຺ເສນ ນິສ຺ສຍໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິໂຍ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອາຈຣິໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫິ, ອາຍສ຺ມໂຕ ນິສ຺ສາຍ ວຈ຺ຉາມິ; ອາຈຣິໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫິ, ອາຍສ຺ມໂຕ ນິສ຺ສາຍ ວຈ຺ຉາມິ; ອາຈຣິໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂຫຫິ, ອາຍສ຺ມໂຕ ນິສ຺ສາຍ ວຈ຺ຉາມີ’ຕິ. ‘ສາຫູຕິ’ ວາ ‘ລຫູຕິ’ ວາ ‘ໂອປາຍິກ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ປຕິຣູປ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ປາສາທິເກນ ສມ຺ປາເທຫີ’ຕິ ວາ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ ອາຈຣິໂຍ; ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ຄຫິໂຕ ໂຫຕິ ອາຈຣິໂຍ.

໗໘. [ຈູຬວ. ໓໘໐ ອາທໂຍ] ‘‘ອນ຺ເຕວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ອຸປາຫນໍ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ປຈ຺ຉາສມຓໍ ອາກງ຺ຂຕິ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຠຓມານສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກຖາ ໂອປາເຕຕພ຺ພາ. ອາຈຣິໂຍ ອາປຕ຺ຕິສາມນ຺ຕາ ຠຓມາໂນ ນິວາເຣຕພ຺ໂພ.

‘‘ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕນ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອາຈຣິໂຍ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອາຈຣິໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທ຺ທິສາເປຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ທິສາເປຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອາຈຣິໂຍ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍໍ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິໂຍ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ໂຘວິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ກາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ປຈິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ອາຈຣິຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເກສາ ເຉເທຕພ຺ພາ; ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເກສາ ເຉທາເປຕພ຺ພາ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຉາສມໂຓ ອາທາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ. ນ ອາຈຣິຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ, ນ ສຸສານໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ທິສາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອາຈຣິຍວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙. ອນ຺ເຕວາສິກວຕ຺ຕກຖາ

໗໙. [ຈູຬວ. ໓໘໑-໓໘໒] ‘‘ອາຈຣິເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ອາຈຣິເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ສງ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອຸທ຺ເທເສນ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ ໂອວາເທນ ອນຸສາສນິຍາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຕາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເອວໍ ໂຘເວຍ຺ຍາສີ’ຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍາສີ’ຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເອວໍ ປເຈຍ຺ຍາສີ’ຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເອວໍ ຣເຊຍ຺ຍາສີ’ຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອນ຺ເຕວາສິກວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຉຏ຺ຐຠາຓວາໂຣ.

໒໐. ປຓາມນາ ຂມາປນາ

໘໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກາ ອາຈຣິເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ…ເປ… ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ. ເນວ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຓາເມຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓາເມຕພ຺ໂພ – ປຓາເມມິ ຕນ຺ຕິ ວາ, ມາຍິຘ ປຏິກ຺ກມີຕິ ວາ, ນີຫຣ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣນ຺ຕິ ວາ, ນາຫໍ ຕຍາ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພຕິ ວາ. ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ປຓາມິໂຕ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໂກ; ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ປຓາມິໂຕ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໂກຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຓາມິຕາ ນ ຂມາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມາເປຕຸນ຺ຕິ. ເນວ ຂມາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓາມິເຕນ ນ ຂມາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ຂມາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຈຣິຍາ ຂມາປິຍມານາ ນ ຂມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມິຕຸນ຺ຕິ. ເນວ ຂມນ຺ຕິ. ອນ຺ເຕວາສິກາ ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ ຕິຕ຺ຖິເຍສຸປິ ສງ຺ກມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມາປິຍມາເນນ ນ ຂມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ຂເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຈຣິຍາ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຓາເມນ຺ຕິ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ນ ປຓາເມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຓາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ໂຕ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ປຓາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໘໑. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປຓາເມຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນ ປຓາເມຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ອລໍ ປຓາເມຕຸໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ອລໍ ປຓາເມຕຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນາລໍ ປຓາເມຕຸໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນາລໍ ປຓາເມຕຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອາຈຣິໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ນາຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ນາຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອາຈຣິໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ປຓາເມນ຺ໂຕ ອາຈຣິໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ອຘິມຕ຺ຕໍ ເປມໍ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ປສາໂທ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຫິຣີ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ໂຕ ຄາຣໂວ ໂຫຕິ, ອຘິມຕ຺ຕາ ຠາວນາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ປຓາເມນ຺ໂຕ ອາຈຣິໂຍ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຓາເມນ຺ໂຕ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

ປຓາມນາ ຂມາປນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑. ພາລອພ຺ຍຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໘໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ, ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ, ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ນິສ຺ສຍໍ ເທນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ພາລາ, ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຓ຺ຑິຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ, ອນ຺ເຕວາສິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ, ອນ຺ເຕວາສິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ, ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ, ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ, ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ນິສ຺ສຍໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ. ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ພາລາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຓ຺ຑິຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ອປ຺ປສ຺ສຸຕາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ, ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອາຈຣິຍາ ທຸປ຺ປຎ຺ຎາ ອນ຺ເຕວາສິກາ ປຎ຺ຎວນ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ, ທສວສ຺ສມ຺ຫາ ທສວສ຺ສມ຺ຫາຕິ, ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ນິສ຺ສຍໍ ເທນ຺ຕິ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາເລນ ອພ຺ຍຕ຺ເຕນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ທສວສ຺ເສນ ວາ ອຕິເຣກທສວສ຺ເສນ ວາ ນິສ຺ສຍໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ພາລອພ຺ຍຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໒. ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໘໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ປກ຺ກນ຺ເຕສຸປິ ວິພ຺ຠນ຺ເຕສຸປິ ກາລງ຺ກເຕສຸປິ ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ເຕສຸປິ ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫາ – ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ ວາ ໂຫຕິ, ວິພ຺ຠນ຺ໂຕ ວາ, ກາລງ຺ກໂຕ ວາ, ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ໂຕ ວາ, ອາຓຕ຺ຕິເຍວ ປຎ຺ຈມີ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫາ.

‘‘ຉຍິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ ອາຈຣິຍມ຺ຫາ – ອາຈຣິໂຍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ ວາ ໂຫຕິ, ວິພ຺ຠນ຺ໂຕ ວາ, ກາລງ຺ກໂຕ ວາ, ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ໂຕ ວາ, ອາຓຕ຺ຕິເຍວ ປຎ຺ຈມີ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວາ ສໂມຘານຄໂຕ ໂຫຕິ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ນິສ຺ສຍປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໂຍ ອາຈຣິຍມ຺ຫາ’’.

ນິສ຺ສປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓. ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພປຎ຺ຈກໍ

໘໔. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ອເສກ຺ເຂນ [ນ ອເສເຂນ (ກ.)] ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຫິຣິໂກ ໂຫຕິ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ກຸສີໂຕ ໂຫຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຫິຣິມາ ໂຫຕິ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ, ອນຠິຣຕໍ [ອນຠິຣຕິໍ (ສ຺ຍາ.), ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອນຠິຣຕິໍ (ກ.)] ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ [ວິໂນເທຕຸໍ ວາ ວິໂນທາເປຕຸໍ ວາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ, ວິມຕິວິໂນທນີ ຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ)] ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐານໍ ນ ຊານາຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ, ອນຠິຣຕໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐານໍ ຊານາຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ອຠິສມາຈາຣິກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂາເປຕຸໍ, ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ວິເນຕຸໍ, ອຠິຘມ຺ເມ ວິເນຕຸໍ, ອຠິວິນເຍ ວິເນຕຸໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ອຠິສມາຈາຣິກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂາເປຕຸໍ, ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ວິເນຕຸໍ, ອຠິຘມ຺ເມ ວິເນຕຸໍ, ອຠິວິນເຍ ວິເນຕຸໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ນ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ນ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ນ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພປຎ຺ຈກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໔. ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພຉກ຺ກໍ

໘໕. ‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອຕ຺ຕນາ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ. ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ. ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ. ອຕ຺ຕນາ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຣໍ ອເສກ຺ເຂ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘ ສມາທເປຕາ; ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຫິຣິໂກ ໂຫຕິ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ກຸສີໂຕ ໂຫຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຫຕິ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຫິຣິມາ ໂຫຕິ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ໂຫຕິ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ, ອນຠິຣຕໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ, ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐານໍ ນ ຊານາຕິ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ ວາ, ອນຠິຣຕໍ ວູປກາເສຕຸໍ ວາ ວູປກາສາເປຕຸໍ ວາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິໂນເທຕຸໍ, ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐານໍ ຊານາຕິ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ອຠິສມາຈາຣິກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂາເປຕຸໍ, ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ວິເນຕຸໍ, ອຠິຘມ຺ເມ ວິເນຕຸໍ, ອຠິວິນເຍ ວິເນຕຸໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອນ຺ເຕວາສິໍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໍ ວາ ອຠິສມາຈາຣິກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂາເປຕຸໍ ອາທິພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍກາຍ ສິກ຺ຂາຍ ວິເນຕຸໍ, ອຠິຘມ຺ເມ ວິເນຕຸໍ, ອຠິວິນເຍ ວິເນຕຸໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຘມ຺ມໂຕ ວິເວເຈຕຸໍ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ນ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ນ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ນ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ອູນທສວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ທສວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກທສວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໕. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພກຖາ

໘໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂຍ ໂສ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ [ໂຍ ໂສ ປສຸຣປຣິພ຺ພາຊໂກ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ (ກ.)] ປຊ຺ຌາເຍນ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ວາທໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕໍເຍວ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກມິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ວາທໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຕໍເຍວ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກນ຺ໂຕ, ໂສ ອາຄໂຕ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ໂຎປິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ, ຕສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ – ປຐມໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາຣາເປຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາທາເປຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຫີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ທຸຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ຕຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ.

ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ເພນ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂາມິ ອຸປສມ຺ປທໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອາກງ຺ຂຕິ ອຸປສມ຺ປທໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໘໗. ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອນາຣາຘໂກ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອຕິກາເລນ ຄາມໍ ປວິສຕິ, ອຕິທິວາ ປຏິກ຺ກມຕິ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ເວສິຍາໂຄຈໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ວິຘວາໂຄຈໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ຖຸລ຺ລກຸມາຣິກາໂຄຈໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ປຓ຺ຑກໂຄຈໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຄຈໂຣ ວາ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກຣຓີຍານິ, ຕຕ຺ຖ ນ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ນ ອນລໂສ, ນ ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ນ ອລໍ ກາຕຸໍ, ນ ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ນ ຕິພ຺ພຈ຺ຉນ຺ໂທ ໂຫຕິ ອຸທ຺ເທເສ, ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ, ອຘິສີເລ, ອຘິຈິຕ຺ເຕ, ອຘິປຎ຺ຎາຍ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ຍສ຺ສ ຕິຕ຺ຖາຍຕນາ ສງ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຍາ ຕສ຺ສ ຂນ຺ຕິຍາ ຕສ຺ສ ຣຸຈິຍາ ຕສ຺ສ ອາທາຍສ຺ສ ອວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຠິຣທ຺ໂຘ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ອຸທຄ຺ໂຄ ອຠິຣທ຺ໂຘ. ຍສ຺ສ ວາ ປນ ຕິຕ຺ຖາຍຕນາ ສງ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຍາ ຕສ຺ສ ຂນ຺ຕິຍາ ຕສ຺ສ ຣຸຈິຍາ ຕສ຺ສ ອາທາຍສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ອຸທຄ຺ໂຄ ອຠິຣທ຺ໂຘ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຠິຣທ຺ໂຘ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆາຕນິກໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ອນາຣາຘນີຍສ຺ມິໍ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອນາຣາຘໂກ ໂຫຕິ. ເອວໍ ອນາຣາຘໂກ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຄໂຕ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ນາຕິກາເລນ ຄາມໍ ປວິສຕິ ນາຕິທິວາ ປຏິກ຺ກມຕິ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ນ ເວສິຍາໂຄຈໂຣ ໂຫຕິ, ນ ວິຘວາໂຄຈໂຣ ໂຫຕິ, ນ ຖຸລ຺ລກຸມາຣິກາໂຄຈໂຣ ໂຫຕິ, ນ ປຓ຺ຑກໂຄຈໂຣ ໂຫຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຄຈໂຣ ໂຫຕິ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ຍານິ ຕານິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກຣຓີຍານິ, ຕຕ຺ຖ ທກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ອນລໂສ, ຕຕ຺ຣຸປາຍາຍ ວີມໍສາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ອລໍ ກາຕຸໍ, ອລໍ ສໍວິຘາຕຸໍ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ຕິພ຺ພຈ຺ຉນ຺ໂທ ໂຫຕິ ອຸທ຺ເທເສ, ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ, ອຘິສີເລ, ອຘິຈິຕ຺ເຕ, ອຘິປຎ຺ຎາຍ. ເອວມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ຍສ຺ສ ຕິຕ຺ຖາຍຕນາ ສງ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຍາ ຕສ຺ສ ຂນ຺ຕິຍາ ຕສ຺ສ ຣຸຈິຍາ ຕສ຺ສ ອາທາຍສ຺ສ ອວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ອຸທຄ຺ໂຄ ອຠິຣທ຺ໂຘ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຠິຣທ຺ໂຘ. ຍສ຺ສ ວາ ປນ ຕິຕ຺ຖາຍຕນາ ສງ຺ກນ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ສຕ຺ຖຸໂນ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຍາ ຕສ຺ສ ຂນ຺ຕິຍາ ຕສ຺ສ ຣຸຈິຍາ ຕສ຺ສ ອາທາຍສ຺ສ ວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອນຠິຣທ຺ໂຘ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ວຓ຺ເຓ ຠຎ຺ຎມາເນ ອຕ຺ຕມໂນ ໂຫຕິ ອຸທຄ຺ໂຄ ອຠິຣທ຺ໂຘ. ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆາຕນິກໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພສ຺ສ ອາຣາຘນີຍສ຺ມິໍ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຣາຘໂກ ໂຫຕິ. ເອວໍ ອາຣາຘໂກ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຄໂຕ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ນຄ຺ໂຄ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອຸປຊ຺ຌາຍມູລກໍ ຈີວຣໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນເກໂສ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ສງ຺ໂຆ ອປໂລເກຕພ຺ໂພ ຠຓ຺ຑຸກມ຺ມາຍ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄິກາ ຊຏິລກາ, ເຕ ອາຄຕາ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ, ນ ເຕສໍ ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ກມ຺ມວາທິໂນ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິຣິຍວາທິໂນ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາຕິຍາ ສາກິໂຍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ໂພ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ອາຄໂຕ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ນ ຕສ຺ສ ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ອິມາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຎາຕີນໍ ອາເວຓິກໍ ປຣິຫາຣໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍປຸພ຺ພກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຕ຺ຕມຠາຓວາໂຣ.

໒໖. ປຎ຺ຈາພາຘວຕ຺ຖຸ

໘໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຄເຘສຸ ປຎ຺ຈ ອາພາຘາ ອຸສ຺ສນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ – ກຸຏ຺ຐໍ, ຄຓ຺ໂຑ, ກິລາໂສ, ໂສໂສ, ອປມາໂຣ. ມນຸສ຺ສາ ປຎ຺ຈຫິ ອາພາເຘຫິ ຜຸຏ຺ຐາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ສາຘຸ ໂນ, ອາຈຣິຍ, ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຂ຺ວຍ຺ໂຍ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ພຫຸກຣຓີໂຍ; ຣາຊາ ຈ ເມ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ; ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍຎ຺ຈ ເຕ, ອາຈຣິຍ, ໂຫຕຸ; ມຍຎ຺ຈ ເຕ ທາສາ; ສາຘຸ, ໂນ, ອາຈຣິຍ, ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຂ຺ວຍ຺ໂຍ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ພຫຸກຣຓີໂຍ ຣາຊາ ຈ ເມ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ; ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ, ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ຍໍນູນ ມຍໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍາມ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ຊີວໂກ ຈ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕິກິຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ, ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ ຊີວໂກ ຈ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕິກິຈ຺ຉິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ພຫູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ຍາຈນພຫຸລາ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິພຫຸລາ ວິຫຣນ຺ຕິ – ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ເທຖາຕິ. ຊີວໂກປິ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ພຫູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ຕິກິຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຣາຊກິຈ຺ຈໍ ປຣິຫາເປສິ.

໘໙. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ປຸຣິໂສ ປຎ຺ຈຫິ ອາພາເຘຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ມໍ, ອາຈຣິຍ, ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຂ຺ວຍ຺ໂຍ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ, ພຫຸກຣຓີໂຍ, ຣາຊາ ຈ ເມ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ; ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍຎ຺ຈ ເຕ, ອາຈຣິຍ, ໂຫຕຸ, ອຫຎ຺ຈ ເຕ ທາໂສ; ສາຘຸ ມໍ, ອາຈຣິຍ, ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ຂ຺ວຍ຺ໂຍ, ພຫຸກິຈ຺ໂຈ ພຫຸກຣຓີໂຍ, ຣາຊາ ຈ ເມ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ, ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ຊີວໂກ ຈ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕິກິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ. ໂສມ຺ຫິ [ໂສຫໍ (ພຫູສຸ, ວິມຕິວິໂນທນີຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ)] ອໂຣໂຄ ວິພ຺ຠມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ, ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ເຈວ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ, ຊີວໂກ ຈ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕິກິຈ຺ຉິ. ໂສ ອໂຣໂຄ ວິພ຺ຠມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕໍ ປຸຣິສໍ ວິພ຺ຠນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນນຸ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ໂຍ, ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ອາຈຣິຍາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ປນ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ໂຍ, ເອວຣູປມກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ [ຠທ຺ທນ຺ຕາ (ກ.)] ປຎ຺ຈຫິ ອາພາເຘຫິ ຜຸຏ຺ຐໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ປຎ຺ຈຫິ ອາພາເຘຫິ ຜຸຏ຺ຐໍ ນ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫິ ອາພາເຘຫິ ຜຸຏ຺ໂຐ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ປຎ຺ຈາພາຘວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໗. ຣາຊຠຏວຕ຺ຖຸ

໙໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຈ຺ຈນ຺ໂຕ ກຸປິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເສນານາຍເກ ມຫາມຕ຺ເຕ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ປຈ຺ຈນ຺ຕໍ ອຸຈ຺ຈິນຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ເສນານາຍກາ ມຫາມຕ຺ຕາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ອຠິຎ຺ຎາຕານໍ ອຠິຎ຺ຎາຕານໍ ໂຍຘານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍໍ ໂຂ ຍຸທ຺ຘາຠິນນ຺ທິໂນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ປາປຎ຺ຈ ກໂຣມ, ພຫຸຎ຺ຈ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວາມ. ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ປາປາ ຈ ວິຣເມຍ຺ຍາມ ກລ຺ຍາຓຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ໂຍຘານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມຈາຣິໂນ ສມຈາຣິໂນ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ສຈ຺ຈວາທິໂນ ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ. ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍາມ, ເອວໍ ມຍໍ ປາປາ ຈ ວິຣເມຍ຺ຍາມ ກລ຺ຍາຓຎ຺ຈ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂຍຘາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ, ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ເສນານາຍກາ ມຫາມຕ຺ຕາ ຣາຊຠເຏ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ຠເຓ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ໂຍຘາ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ, ສາມິ, ໂຍຘາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິຕາ’’ຕິ. ເສນານາຍກາ ມຫາມຕ຺ຕາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຣາຊຠຏໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເສນານາຍກາ ມຫາມຕ຺ຕາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ໂວຫາຣິເກ ມຫາມຕ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂຍ, ຠເຓ, ຣາຊຠຏໍ ປພ຺ພາເຊຕິ, ກິໍ ໂສ ປສວຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ, ເທວ, ສີສໍ ເຉຕພ຺ພໍ, ອນຸສ຺ສາວກສ຺ສ [ອນຸສາວກສ຺ສ (ກ.)] ຊິວ຺ຫາ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພາ, ຄຓສ຺ສ ອຸປຑ຺ຒຜາສຸກາ ຠຎ຺ຊິຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊາໂນ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ເຕ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກນປິ ຠິກ຺ຂູ ວິເຫເຐຍ຺ຍຸໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ຣາຊຠຏໍ ນ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊຠໂຏ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ຣາຊຠຏວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໘. ອງ຺ຄຸລິມາລໂຈຣວຕ຺ຖຸ

໙໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂຈໂຣ ອງ຺ຄຸລິມາໂລ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸພ຺ພິຊ຺ຊນ຺ຕິປິ, ອຸຕ຺ຕສນ຺ຕິປິ, ປລາຍນ຺ຕິປິ, ອຎ຺ເຎນປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎນປິ ມຸຂໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ທ຺ວາຣມ຺ປິ ຖເກນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘຊພນ຺ຘໍ ໂຈຣໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘຊພນ຺ໂຘ ໂຈໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອງ຺ຄຸລິມາລໂຈຣວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໙. ກາຣເຠທກໂຈຣວຕ຺ຖຸ

໙໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ນ ເຕ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ; ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣນ຺ຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ໂຈຣິກໍ ກຕ຺ວາ ກາຣາຍ ພທ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ໂສ ກາຣໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປລາຍິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ໂສ ກາຣເຠທໂກ ໂຈໂຣ. ຫນ຺ທ, ນໍ ເນມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍ຺ໂຍ, ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ. ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ – ‘‘ເຍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ນ ເຕ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ; ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣນ຺ຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຠຍູວຣາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ, ນຍິເມ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ກາຣເຠທກໍ ໂຈຣໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຣເຠທໂກ ໂຈໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ກາຣເຠທກໂຈຣວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໐. ລິຂິຕກໂຈຣວຕ຺ຖຸ

໙໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ໂຈຣິກໍ ກຕ຺ວາ ປລາຍິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຈ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸເຣ ລິຂິໂຕ ໂຫຕິ – ຍຕ຺ຖ ປສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ຫນ຺ຕພ຺ໂພຕິ. ມນຸສ຺ສາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ໂສ ລິຂິຕໂກ ໂຈໂຣ. ຫນ຺ທ, ນໍ ຫນາມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍ຺ໂຍ, ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ. ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ‘‘ເຍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ນ ເຕ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ, ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣນ຺ຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຠຍູວຣາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ, ນຍິເມ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ລິຂິຕກໍ ໂຈຣໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຂິຕໂກ ໂຈໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ລິຂິຕກໂຈຣວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໑. ກສາຫຕວຕ຺ຖຸ

໙໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ກສາຫໂຕ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ກສາຫຕໍ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສາຫໂຕ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ໂມ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ກສາຫຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໒. ລກ຺ຂຓາຫຕວຕ຺ຖຸ

໙໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ລກ຺ຂຓາຫໂຕ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ລກ຺ຂຓາຫຕໍ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ລກ຺ຂຓາຫໂຕ ກຕທຓ຺ຑກມ຺ໂມ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ລກ຺ຂຓາຫຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໓. ອິຓາຍິກວຕ຺ຖຸ

໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ອິຓາຍິໂກ ປລາຍິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ຘນິຍາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ໂສ ອມ຺ຫາກໍ ອິຓາຍິໂກ. ຫນ຺ທ, ນໍ ເນມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍ຺ໂຍ, ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ. ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ – ‘‘ເຍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ນ ເຕ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ; ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣນ຺ຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຠຍູວຣາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ. ນຍິເມ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອິຓາຍິກໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຓາຍິໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອິຓາຍິກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໔. ທາສວຕ຺ຖຸ

໙໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ທາໂສ ປລາຍິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ອຍ຺ຍກາ [ອຍ຺ຍິກາ (ກ.), ອຍິຣກາ (ສີ.)] ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ໂສ ອມ຺ຫາກໍ ທາໂສ. ຫນ຺ທ, ນໍ ເນມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມາຍ຺ໂຍ, ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ, ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ‘‘ເຍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ນ ເຕ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ, ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣນ຺ຕຸ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຠຍູວຣາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ, ນຍິເມ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ທາສໍ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາໂສ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ທາສວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໕. ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸວຕ຺ຖຸ

໙໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸ ມາຕາປິຕູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ຕໍ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸໍ ວິຈິນນ຺ຕາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ເອວຣູປໍ ທາຣກໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ອຊານໍເຍວ ອາຫໍສຸ – ‘‘ນ ຊານາມາ’’ຕິ, ອປສ຺ສໍເຍວ ອາຫໍສຸ – ‘‘ນ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ຕໍ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸໍ ວິຈິນນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິຕໍ ທິສ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອລຊ຺ຊິໂນ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ, ທຸສ຺ສີລາ ມຸສາວາທິໂນ. ຊານໍເຍວ ອາຫໍສຸ – ‘ນ ຊານາມາ’ຕິ, ປສ຺ສໍເຍວ ອາຫໍສຸ – ‘ນ ປສ຺ສາມາ’ຕິ. ອຍໍ ທາຣໂກ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆໍ ອປໂລເກຕຸໍ ຠຓ຺ຑຸກມ຺ມາຍາຕິ.

ກມ຺ມາຣຠຓ຺ຑຸວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໖. ອຸປາລິທາຣກວຕ຺ຖຸ

໙໙. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຈິ. ໔໐໒ ອາທໂຍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ທາຣກາ ສຫາຍກາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຸປາລິທາຣໂກ ເຕສໍ ປາໂມກ຺ໂຂ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸປາເຍນ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ເລຂໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ເລຂໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອງ຺ຄຸລິໂຍ ທຸກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຄຓນໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຄຓນໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອຸຣສ຺ສ ທຸກ຺ໂຂ ຠວິສ຺ສຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຣູປໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ມາຕາປິຕູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ຣູປໍ ສິກ຺ຂິສ຺ສຕິ, ອກ຺ຂີນິ ທຸກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ, ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ສເຈ ໂຂ ອຸປາລິ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ, ເອວໍ ໂຂ ອຸປາລິ ອມ຺ຫາກໍ ອຈ຺ຈເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອຸປາລິທາຣໂກ ມາຕາປິຕູນໍ ອິມໍ ກຖາສລ຺ລາປໍ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິທາຣໂກ ເຍນ ເຕ ທາຣກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ທາຣເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຖ ມຍໍ, ອຍ຺ຍາ, ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ຍ, ປພ຺ພຊິສ຺ສສິ, ເອວໍ ມຍມ຺ປິ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ທາຣກາ ເອກເມກສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອນຸຊານາຖ ມໍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນາຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ທາຣການໍ ມາຕາປິຕໂຣ – ‘‘ສພ຺ເພປິເມ ທາຣກາ ສມານຈ຺ຉນ຺ທາ ກລ຺ຍາຓາຘິປ຺ປາຍາ’’ຕິ – ອນຸຊານິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິໍສຸ. ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ເຕ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ໂຣທນ຺ຕິ – ‘‘ຍາຄຸໍ ເທຖ, ຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຂາທນີຍໍ ເທຖາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອາຄເມຖ, ອາວຸໂສ, ຍາວ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍຕິ. ສເຈ ຍາຄຸ ຠວິສ຺ສຕິ ປິວິສ຺ສຖ, ສເຈ ຠຕ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖ, ສເຈ ຂາທນີຍໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຂາທິສ຺ສຖ; ໂນ ເຈ ຠວິສ຺ສຕິ ຍາຄຸ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ, ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຖາ’’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຣທນ຺ຕິເຍວ ‘‘ຍາຄຸໍ ເທຖ, ຠຕ຺ຕໍ ເທຖ, ຂາທນີຍໍ ເທຖາ’’ຕິ; ເສນາສນໍ ອຸຫທນ຺ຕິປິ ອຸມ຺ມິຫນ຺ຕິປິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ທາຣກສທ຺ທໍ. ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ທາຣກສທ຺ໂທ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສນ຺ຕິ. ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອກ຺ຂໂມ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫສ຺ສ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປິປາສາຍ ຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ສານໍ ທຸຣຸຕ຺ຕານໍ ທຸຣາຄຕານໍ ວຈນປຖານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອນຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ວີສຕິວສ຺ໂສວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ຂໂມ ໂຫຕິ ສີຕສ຺ສ ອຸຓ຺ຫສ຺ສ ຊິຆຈ຺ຉາຍ ປິປາສາຍ ຑໍສມກສວາຕາຕປສຣີສປສມ຺ຜສ຺ສານໍ ທຸຣຸຕ຺ຕານໍ ທຸຣາຄຕານໍ ວຈນປຖານໍ, ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ, ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ອຸປາລິທາຣກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໗. ອຫິວາຕກໂຣຄວຕ຺ຖຸ

໑໐໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກຸລໍ ອຫິວາຕກໂຣເຄນ ກາລງ຺ກຕໍ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ປິຕາປຸຕ຺ຕກາ ເສສາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ເອກໂຕວ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທາຣໂກ ປິຕຸໂນ ຠິກ຺ຂາຍ ທິນ຺ນາຍ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ, ຕາຕ, ເທຫິ; ມຍ຺ຫມ຺ປິ, ຕາຕ, ເທຫີ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ. ອຍມ຺ປິ ທາຣໂກ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຊາໂຕ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອູນປນ຺ນຣສວສ຺ໂສ ທາຣໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ອຫິວາຕກໂຣເຄນ ກາລງ຺ກຕໍ ໂຫຕິ, ທ຺ເວ ຈ ທາຣກາ ເສສາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ໂປຣາຓເກນ ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ເປນ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸປຘາວນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອປສາເທນ຺ຕິ. ເຕ ຠິກ຺ຂູຫິ ອປສາທິຍມານາ ໂຣທນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອູນປນ຺ນຣສວສ຺ໂສ ທາຣໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ’ຕິ. ອິເມ ຈ ທາຣກາ ອູນປນ຺ນຣສວສ຺ສາ. ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸປາເຍນ ອິເມ ທາຣກາ ນ ວິນສ຺ເສຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ປນ ເຕ, ອານນ຺ທ, ທາຣກາ ກາເກ ອຸຑ຺ຑາເປຕຸນ຺ຕິ? ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ, ຠຄວາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອູນປນ຺ນຣສວສ຺ສໍ ທາຣກໍ ກາກຸຑ຺ເຑປກໍ ປພ຺ພາເຊຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຫິວາຕກໂຣຄວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໘. ກຓ຺ຏກວຕ຺ຖຸ

໑໐໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ສາມເຓຣາ ໂຫນ຺ຕິ – ກຓ຺ຏໂກ ຈ ມຫໂກ ຈ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ທູເສສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສາມເຓຣາ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກນ ທ຺ເວ ສາມເຓຣາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ. ໂຍ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ກຓ຺ຏກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໙. ອາຫຸນ຺ທຣິກວຕ຺ຖຸ

໑໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຕຕ຺ເຖວ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສິ, ຕຕ຺ຖ ເຫມນ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຖ ຄິມ຺ຫໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອາຫຸນ຺ທຣິກາ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ທິສາ ອນ຺ຘກາຣາ, ນ ອິເມສໍ ທິສາ ປກ຺ຂາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉານນ຺ທ, ອວາປຸຣຓໍ [ອປາປຸຣຓໍ (ກ.)] ອາທາຍ ອນຸປຣິເວຓິຍໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈຫິ – ‘‘ອິຈ຺ຉຕາວຸໂສ ຠຄວາ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ອຕ຺ໂຖ, ໂສ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ. ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອວາປຸຣຓໍ ອາທາຍ ອນຸປຣິເວຓິຍໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘ອິຈ຺ຉຕາວຸໂສ ຠຄວາ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ອຕ຺ໂຖ, ໂສ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຠຄວຕາ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ທສວສ຺ສານິ ນິສ຺ສາຍ ວຕ຺ຖຸໍ, ທສວສ຺ເສນ ນິສ຺ສຍໍ ທາຕຸໍ. ຕຕ຺ຖ ຈ ໂນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນິສ຺ສໂຍ ຈ ຄເຫຕພ຺ໂພ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິຕ຺ຕໂຣ ຈ ວາໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຸນ ຈ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕພ຺ພໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຸນ ຈ ນິສ຺ສໂຍ ຄເຫຕພ຺ໂພ ຠວິສ຺ສຕິ. ສເຈ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຍມ຺ປິ ຄມິສ຺ສາມ; ໂນ ເຈ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍາ ຄມິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຍມ຺ປິ ນ ຄມິສ຺ສາມ. ລຫຸຈິຕ຺ຕກຕາ ໂນ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂອຄເຓນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ.

ອາຫຸນ຺ທຣິກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໐. ນິສ຺ສຍມຸຈ຺ຈນກກຖາ

໑໐໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄໂຕ ໂອຄເຓນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິໍ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ປຎ຺ຈວສ຺ສານິ ນິສ຺ສາຍ ວຕ຺ຖຸໍ, ອພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຍາວຊີວໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ນ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ. ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ… ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ… ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຫິຣິໂກ ໂຫຕິ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ກຸສີໂຕ ໂຫຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຫິຣິມາ ໂຫຕິ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ນ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ນ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ນ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ນ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອູນປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກ ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

ນິສ຺ສຍມຸຈ຺ຈນກກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຎ຺ຈກທສວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໐໔. ‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ນ ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ, ນ ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອູນປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອເສກ຺ເຂນ ສີລກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ອເສກ຺ເຂນ ສມາຘິກ຺ຂນ຺ເຘນ, ອເສກ຺ເຂນ ປຎ຺ຎາກ຺ຂນ຺ເຘນ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘນ, ອເສກ຺ເຂນ ວິມຸຕ຺ຕິຎາຓທສ຺ສນກ຺ຂນ຺ເຘນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອສ຺ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ອຫິຣິໂກ ໂຫຕິ, ອໂນຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ກຸສີໂຕ ໂຫຕິ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິ ໂຫຕິ, ອູນປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ສທ຺ໂຘ ໂຫຕິ, ຫິຣິມາ ໂຫຕິ, ໂອຕ຺ຕປ຺ປີ ໂຫຕິ, ອາຣທ຺ຘວີຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອປ຺ປສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ ໂຫຕິ, ອູນປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ນ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຎວາ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ນ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ນ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ນ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ອູນປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ.

‘‘ຉຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ ໂຫຕິ ອຕິເຣກປຎ຺ຈວສ຺ໂສ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອຠຍູວຣຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ອຏ຺ຐໂມ.

ອຏ຺ຐມຠາຓວາໂຣ.

໔໑. ຣາຫຸລວຕ຺ຖຸ

໑໐໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກປິລວຕ຺ຖຸ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ກປິລວຕ຺ຖຸ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສຸທ຺ໂຘທນສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຣາຫຸລມາຕາ ເທວີ ຣາຫຸລໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອໂສ ເຕ, ຣາຫຸລ, ປິຕາ. ຄຈ຺ຉສ຺ສຸ [ຄຈ຺ຉສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)], ທາຍຊ຺ຊໍ ຍາຈາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຫຸໂລ ກຸມາໂຣ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ, ອຏ຺ຐາສິ – ‘‘ສຸຂາ ເຕ, ສມຓ, ຉາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຣາຫຸໂລ ກຸມາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ – ‘‘ທາຍຊ຺ຊໍ ເມ, ສມຓ, ເທຫິ; ທາຍຊ຺ຊໍ ເມ, ສມຓ, ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຣາຫຸລໍ ກຸມາຣໍ ປພ຺ພາເຊຫີ’’ຕິ. ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຫຸລໍ ກຸມາຣໍ ປພ຺ພາເຊມີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ສຣຓຄມເນຫິ ສາມເຓຣປພ຺ພຊ຺ຊໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ – ປຐມໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາຣາເປຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາທາເປຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຫີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ທຸຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ; ຕຕິຍມ຺ປິ ພຸທ຺ຘໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຘມ຺ມໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ສງ຺ຆໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມີຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ຕີຫິ ສຣຓຄມເນຫິ ສາມເຓຣປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຣາຫຸລໍ ກຸມາຣໍ ປພ຺ພາເຊສິ.

ອຖ ໂຂ ສຸທ຺ໂຘທໂນ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຸທ຺ໂຘທໂນ ສກ຺ໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອກາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຕິກ຺ກນ຺ຕວຣາ ໂຂ, ໂຄຕມ, ຕຖາຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ປຕິ, ຍຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ວເທຫິ, ໂຄຕມາ’’ຕິ. ‘‘ຠຄວຕິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊິເຕ ອນປ຺ປກໍ ທຸກ຺ຂໍ ອໂຫສິ, ຕຖາ ນນ຺ເທ, ອຘິມຕ຺ຕໍ ຣາຫຸເລ. ປຸຕ຺ຕເປມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຉວິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຉວິໍ ເຉຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ຉິນ຺ທຕິ, ຈມ຺ມໍ ເຉຕ຺ວາ ມໍສໍ ຉິນ຺ທຕິ, ມໍສໍ ເຉຕ຺ວາ ນ຺ຫາຣຸໍ ຉິນ຺ທຕິ, ນ຺ຫາຣຸໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິໍ ຉິນ຺ທຕິ, ອຏ຺ຐິໍ ເຉຕ຺ວາ ອຏ຺ຐິມິຎ຺ຊໍ ອາຫຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ ມາຕາປິຕູຫິ ປຸຕ຺ຕໍ ນ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຸທ຺ໂຘທນໍ ສກ຺ກໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ສຸທ຺ໂຘທໂນ ສກ຺ໂກ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນນຸຎ຺ຎາໂຕ ມາຕາປິຕູຫິ ປຸຕ຺ໂຕ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທາຣກໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອິມໍ ທາຣກໍ ເຖໂຣ ປພ຺ພາເຊຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ເອເກນ ທ຺ເວ ສາມເຓຣາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ’ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ເມ ຣາຫຸໂລ ສາມເຓໂຣ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເອເກນ ທ຺ເວ ສາມເຓເຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸໍ, ຍາວຕເກ ວາ ປນ ອຸສ຺ສຫຕິ ໂອວທິຕຸໍ ອນຸສາສິຕຸໍ ຕາວຕເກ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸນ຺ຕິ.

ຣາຫຸລວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໒. ສິກ຺ຂາປທກຖາ

໑໐໖. ອຖ ໂຂ ສາມເຓຣານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ສິກ຺ຂາປທານິ, ກຕ຺ຖ ຈ ອມ຺ເຫຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣານໍ ທສ ສິກ຺ຂາປທານິ, ເຕສຸ ຈ ສາມເຓເຣຫິ ສິກ຺ຂິຕຸໍ – ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ [ເວຣມຓິ, ເວຣມຓິໍ (ກ.)], ອທິນ຺ນາທານາ ເວຣມຓີ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ເວຣມຓີ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ, ສຸຣາເມຣຍມຊ຺ຊປມາທຏ຺ຐານາ ເວຣມຓີ, ວິກາລໂຠຊນາ ເວຣມຓີ, ນຈ຺ຈຄີຕວາທິຕວິສູກທສ຺ສນາ ເວຣມຓີ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນຘາຣຓມຓ຺ຑນວິຠູສນຏ຺ຐານາ ເວຣມຓີ, ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນາ ເວຣມຓີ, ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ເວຣມຓີ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣານໍ ອິມານິ ທສ ສິກ຺ຂາປທານິ, ອິເມສຸ ຈ ສາມເຓເຣຫິ ສິກ຺ຂິຕຸນ຺ຕິ.

ສິກ຺ຂາປທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔໓. ທຓ຺ຑກມ຺ມວຕ຺ຖຸ

໑໐໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາມເຓຣາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສາມເຓຣາ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ. ຠິກ຺ຂູນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຕ຺ຖາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອວາສາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສາມເຓຣານໍ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆາຣາມໍ ອາວຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ສາມເຓຣາ ອາຣາມໍ ປວິສິຕຸໍ ອລຠມານາ ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ, ຕິຕ຺ຖິເຍສຸປິ ສງ຺ກມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ໂພ ສງ຺ຆາຣາໂມ ອາວຣຓໍ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ວາ ວສຕິ, ຍຕ຺ຖ ວາ ປຏິກ຺ກມຕິ, ຕຕ຺ຖ ອາວຣຓໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສາມເຓຣານໍ ມຸຂທ຺ວາຣິກໍ ອາຫາຣໍ ອາວຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ຍາຄຸປານມ຺ປິ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕາ ສາມເຓເຣ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘‘ເອຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາຄຸໍ ປິວຖ; ເອຖ, ຠນ຺ເຕ, ຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ສາມເຓຣາ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘‘ນາວຸໂສ, ລພ຺ຠາ. ຠິກ຺ຂູຫິ ອາວຣຓໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ສາມເຓຣານໍ ມຸຂທ຺ວາຣິກໍ ອາຫາຣໍ ອາວຣຓໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຂທ຺ວາຣິໂກ ອາຫາໂຣ ອາວຣຓໍ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ທຓ຺ຑກມ຺ມວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໔. ອນາປຸຈ຺ຉາວຣຓວຕ຺ຖຸ

໑໐໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປຊ຺ຌາເຍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ສາມເຓຣານໍ ອາວຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຸປຊ຺ຌາຍາ ຄເວສນ຺ຕິ – ກຖໍ [ກຫໍ (ກ.)] ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ສາມເຓຣາ ນ ທິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍຫິ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູຫິ ອາວຣຓໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ອຸປຊ຺ຌາຍາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອມ຺ເຫ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອມ຺ຫາກໍ ສາມເຓຣານໍ ອາວຣຓໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາເຍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອາວຣຓໍ ກາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອນາປຸຈ຺ຉາວຣຓວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໕. ອປລາຬນວຕ຺ຖຸ

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສາມເຓເຣ ອປລາເຬນ຺ຕິ. ເຖຣາ ສາມໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐມ຺ປິ ມຸໂຂທກມ຺ປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕາ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ປຣິສາ ອປລາເຬຕພ຺ພາ. ໂຍ ອປລາເຬຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ ຕິ.

ອປລາຬນວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໖. ກຓ຺ຏກສາມເຓຣວຕ຺ຖຸ

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ກຓ຺ຏໂກ ນາມ ສາມເຓໂຣ ກຓ຺ຏກິໍ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ທູເສສິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສາມເຓໂຣ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສາມເຓຣໍ ນາເສຕຸໍ. ປາຓາຕິປາຕີ ໂຫຕິ, ອທິນ຺ນາທາຍີ ໂຫຕິ, ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ໂຫຕິ, ມຸສາວາທີ ໂຫຕິ, ມຊ຺ຊປາຍີ ໂຫຕິ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິໂກ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ໂຫຕິ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ທສຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ສາມເຓຣໍ ນາເສຕຸນ຺ຕິ.

໔໗. ປຓ຺ຑກວຕ຺ຖຸ

໑໐໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຓ຺ຑໂກ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ທຫເຣ ທຫເຣ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ເອຖ, ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທູເສຖາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອປສາເທນ຺ຕິ – ‘‘ນສ຺ສ, ປຓ຺ຑກ, ວິນສ຺ສ, ປຓ຺ຑກ, ໂກ ຕຍາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອປສາທິໂຕ ມຫນ຺ເຕ ມຫນ຺ເຕ ໂມຬິຄລ຺ເລ ສາມເຓເຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ເອຖ, ມໍ ອາວຸໂສ ທູເສຖາ’’ຕິ. ສາມເຓຣາ ອປສາເທນ຺ຕິ – ‘‘ນສ຺ສ, ປຓ຺ຑກ, ວິນສ຺ສ, ປຓ຺ຑກ, ໂກ ຕຍາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ໂສ ສາມເຓເຣຫິ ອປສາທິໂຕ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ເຑ ອສ຺ສຠຓ຺ເຑ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ເອຖ, ມໍ, ອາວຸໂສ, ທູເສຖາ’’ຕິ. ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ຑາ ອສ຺ສຠຓ຺ຑາ ທູເສສຸໍ. ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ປຓ຺ຑກາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ. ເຍປິ ອິເມສໍ ນ ປຓ຺ຑກາ, ເຕປິ ອິເມ ປຓ຺ຑເກ ທູເສນ຺ຕິ. ເອວໍ ອິເມ ສພ຺ເພວ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ຑານໍ ອສ຺ສຠຓ຺ຑານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ປຓ຺ຑໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໔໘. ເຖຍ຺ຍສໍວາສກວຕ຺ຖຸ

໑໑໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣາຓກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຂີຓໂກລຎ຺ໂຎ ສຸຂຸມາໂລ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ປຸຣາຓກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຂີຓໂກລຎ຺ຎສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ສຸຂຸມາໂລ, ນ ປຏິພໂລ ອນຘິຄຕໍ ວາ ໂຠຄໍ ອຘິຄນ຺ຕຸໍ, ອຘິຄຕໍ ວາ ໂຠຄໍ ຜາຕິໍ ກາຕຸໍ. ເກນ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຸປາເຍນ ສຸຂຎ຺ຈ ຊີເວຍ຺ຍໍ, ນ ຈ ກິລເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ປຸຣາຓກຸລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຂີຓໂກລຎ຺ຎສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸຂສີລາ ສຸຂສມາຈາຣາ, ສຸໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິວາເຕສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ສາມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣາຓກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຂີຓໂກລຎ຺ໂຎ ສາມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຍາເທຕ຺ວາ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກຕິວສ຺ໂສສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ? ກິໍ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ກຕິວສ຺ໂສ ນາມາຕິ? ໂກ ປນ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍຕິ? ກິໍ ເອຕໍ, ອາວຸໂສ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ນາມາຕິ? ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິງ຺ຆາວຸໂສ ອຸປາລິ, ອິມໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣາຓກຸລປຸຕ຺ໂຕ ຂີຓໂກລຎ຺ໂຎ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸປາລິນາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ. ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໔໙. ຕິຣຈ຺ຉານຄຕວຕ຺ຖຸ

໑໑໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ນາໂຄ ນາຄໂຍນິຍາ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຸປາເຍນ ນາຄໂຍນິຍາ ຈ ປຣິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍໍ ຂິປ຺ປຎ຺ຈ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ປຏິລເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ນາຄສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມຈາຣິໂນ ສມຈາຣິໂນ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ສຈ຺ຈວາທິໂນ ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ. ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ, ເອວາຫໍ ນາຄໂຍນິຍາ ຈ ປຣິມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍໍ, ຂິປ຺ປຎ຺ຈ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ປຏິລເຠຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ມາຓວກວຓ຺ເຓນ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປພ຺ພາເຊສຸໍ, ອຸປສມ຺ປາເທສຸໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂສ ນາໂຄ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມ ວິຫາເຣ ປຏິວສຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ວິສ຺ສຏ຺ໂຐ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມິ. ສພ຺ໂພ ວິຫາໂຣ ອຫິນາ ປຸຓ຺ໂຓ, ວາຕປາເນຫິ ໂຠຄາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫາຣໍ ປວິສິສ຺ສາມີຕິ ກວາຏໍ ປຓາເມນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ສພ຺ພໍ ວິຫາຣໍ ອຫິນາ ປຸຓ຺ຓໍ, ວາຕປາເນຫິ ໂຠເຄ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ຠີໂຕ ວິສ຺ສຣມກາສິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວິສ຺ສຣມກາສີ’’ຕິ? ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ໂພ ວິຫາໂຣ ອຫິນາ ປຸຓ຺ໂຓ, ວາຕປາເນຫິ ໂຠຄາ ນິກ຺ຂນ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ເຕນ ສທ຺ເທນ ປຏິພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສເກ ອາສເນ ນິສີທິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂກສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາໂຄ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ເອວຣູປໍ ອກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຕໍ ນາຄໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ໂຂຕ຺ຖ ນາຄາ ອວິຣຸຬ຺ຫິຘມ຺ມາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ນາຄ, ຕຕ຺ເຖວ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ອຸໂປສຖໍ ອຸປວສ, ເອວໍ ຕ຺ວໍ ນາຄໂຍນິຍາ ຈ ປຣິມຸຈ຺ຈິສ຺ສສິ, ຂິປ຺ປຎ຺ຈ ມນຸສ຺ສຕ຺ຕໍ ປຏິລຠິສ຺ສສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ອວິຣຸຬ຺ຫິຘມ຺ໂມ ກິຣາຫໍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍຕິ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມໂນ ອສ຺ສູນິ ປວຕ຺ຕຍມາໂນ ວິສ຺ສຣໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍາ ນາຄສ຺ສ ສຠາວປາຕຸກມ຺ມາຍ. ຍທາ ຈ ສຊາຕິຍາ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວຕິ, ຍທາ ຈ ວິສ຺ສຏ຺ໂຐ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ປຈ຺ຈຍາ ນາຄສ຺ສ ສຠາວປາຕຸກມ຺ມາຍ. ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໕໐. ມາຕຸຆາຕກວຕ຺ຖຸ

໑໑໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ມາຓວໂກ ມາຕຣໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສິ. ໂສ ເຕນ ປາປເກນ ກມ຺ເມນ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ມາຓວກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຸປາເຍນ ອິມສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ມາຓວກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມຈາຣິໂນ ສມຈາຣິໂນ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ສຈ຺ຈວາທິໂນ ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ. ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ, ເອວາຫໍ ອິມສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຸພ຺ເພປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸປາລິ, ນາໂຄ ມາຓວກວຓ຺ເຓນ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ. ອິງ຺ຆາວຸໂສ ອຸປາລິ, ອິມໍ ມາຓວກໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸປາລິນາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ມາຕຸຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໕໑. ປິຕຸຆາຕກວຕ຺ຖຸ

໑໑໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ມາຓວໂກ ປິຕຣໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສິ. ໂສ ເຕນ ປາປເກນ ກມ຺ເມນ ອຏ຺ຏີຍຕິ ຫຣາຍຕິ ຊິຄຸຈ຺ຉຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ມາຓວກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ອຸປາເຍນ ອິມສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ມາຓວກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມຈາຣິໂນ ສມຈາຣິໂນ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ ສຈ຺ຈວາທິໂນ ສີລວນ຺ໂຕ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມາ, ສເຈ ໂຂ ອຫໍ ສມເຓສຸ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິເຍສຸ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ, ເອວາຫໍ ອິມສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ນິກ຺ຂນ຺ຕິໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຸພ຺ເພປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸປາລິ, ນາໂຄ ມາຓວກວຓ຺ເຓນ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ, ອິງ຺ຆາວຸໂສ, ອຸປາລິ, ອິມໍ ມາຓວກໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມາຓວໂກ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸປາລິນາ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ປິຕຸຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໕໒. ອຣຫນ຺ຕຆາຕກວຕ຺ຖຸ

໑໑໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ສາເກຕາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຈຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຫນິໍສຸ. ສາວຕ຺ຖິຍາ ຣາຊຠຏາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ໂຈເຣ ອຄ຺ຄເຫສຸໍ, ເອກຈ຺ເຈ ໂຈຣາ ປລາຍິໍສຸ. ເຍ ເຕ ປລາຍິໍສຸ ເຕ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໍສຸ, ເຍ ເຕ ຄຫິຕາ ເຕ ວຘາຍ ໂອນິຍ຺ຍນ຺ຕິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ເຕ ປລາຍິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕາ ເຕ ໂຈເຣ ວຘາຍ ໂອນິຍ຺ຍມາເນ, ທິສ຺ວານ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ສາຘຸ ໂຂ ມຍໍ ປລາຍິມ຺ຫາ, ສຈາ ຈ [ສເຈ ຈ, ສຈຊ຺ຊ (ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປາຐນ຺ຕຣາ)] ມຍໍ ຄຍ຺ເຫຍ຺ຍາມ [ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາມ (ກ.)], ມຍມ຺ປິ ເອວເມວ ຫຎ຺ເຎຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອກຕ຺ຖາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ປພ຺ພຊິຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຣຫນ຺ໂຕ ເອເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ. ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໕໓. ຠິກ຺ຂຸນີທູສກວຕ຺ຖຸ

໑໑໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສາເກຕາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຈຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກຈ຺ຈາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຈ຺ຉິນ຺ທິໍສຸ, ເອກຈ຺ຈາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ທູເສສຸໍ. ສາວຕ຺ຖິຍາ ຣາຊຠຏາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ເອກຈ຺ເຈ ໂຈເຣ ອຄ຺ຄເຫສຸໍ, ເອກຈ຺ເຈ ໂຈຣາ ປລາຍິໍສຸ. ເຍ ເຕ ປລາຍິໍສຸ, ເຕ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຄຫິຕາ, ເຕ ວຘາຍ ໂອນິຍ຺ຍນ຺ຕິ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ເຕ ປລາຍິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊິຕາ ເຕ ໂຈເຣ ວຘາຍ ໂອນິຍ຺ຍມາເນ, ທິສ຺ວານ ເອວມາຫໍສຸ ‘‘ສາຘຸ ໂຂ ມຍໍ ປລາຍິມ຺ຫາ, ສຈາ ຈ ມຍໍ ຄຍ຺ເຫຍ຺ຍາມ, ມຍມ຺ປິ ເອວເມວ ຫຎ຺ເຎຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອກຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ປພ຺ພຊິຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ. ສງ຺ຆເຠທໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ. ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໕໔. ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກວຕ຺ຖຸ

໑໑໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ຠິກ຺ຂູສຸ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ກໂຣຕິປິ ກາຣາເປຕິປິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ, ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນາເສຕພ຺ໂພຕິ.

໕໕. ອນຸປຊ຺ຌາຍກາທິວຕ຺ຖູນິ

໑໑໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຊ຺ຌາຍກໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປຊ຺ຌາຍໂກ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄເຓນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄເຓນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຓ຺ຑກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ …ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານຄຕຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ມາຕຸຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ປິຕຸຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ສງ຺ຆເຠທກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ …ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຕຸຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ …ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆເຠທກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໕໖. ອປຕ຺ຕກາທິວຕ຺ຖຸ

໑໑໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອປຕ຺ຕກໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຫຕ຺ເຖສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຕ຺ຕໂກ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຈີວຣກໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ນຄ຺ຄາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈີວຣໂກ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອປຕ຺ຕຈີວຣກໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ນຄ຺ຄາ ຫຕ຺ເຖສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຕ຺ຕຈີວຣໂກ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຍາຈິຕເກນ ປຕ຺ເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຫຣນ຺ຕິ. ຫຕ຺ເຖສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຈິຕເກນ ປຕ຺ເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຍາຈິຕເກນ ຈີວເຣນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຈີວຣໍ ປຏິຫຣນ຺ຕິ. ນຄ຺ຄາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຈິຕເກນ ຈີວເຣນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຍາຈິຕເກນ ປຕ຺ຕຈີວເຣນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຫຣນ຺ຕິ. ນຄ຺ຄາ ຫຕ຺ເຖສຸ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຈິຕເກນ ປຕ຺ຕຈີວເຣນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ນອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ເພກວີສຕິວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໕໗. ນປພ຺ພາເຊຕພ຺ພທ຺ວຕ຺ຕິໍສວາໂຣ

໑໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຫຕ຺ຖຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ປາທຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຫຕ຺ຖປາທຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກຓ຺ຓຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ນາສຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກຓ຺ຓນາສຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອງ຺ຄຸລິຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອຬຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກຓ຺ຑຣຈ຺ຉິນ຺ນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຜຓຫຕ຺ຖກໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຂຸຊ຺ຊໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ວາມນໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຄລຄຓ຺ຑິໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ລກ຺ຂຓາຫຕໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກສາຫຕໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ລິຂິຕກໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ສີປທິໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ປາປໂຣຄິໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ປຣິສທູສກໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກາຓໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ກຸຓິໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຂຎ຺ຊໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ປກ຺ຂຫຕໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຉິນ຺ນິຣິຍາປຖໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ຊຣາທຸພ຺ພລໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອນ຺ຘໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ມູຄໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ພຘິຣໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອນ຺ຘມູຄໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອນ຺ຘພຘິຣໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ມູຄພຘິຣໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ…ເປ… ອນ຺ຘມູຄພຘິຣໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຕ຺ຖຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາທຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຕ຺ຖປາທຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຓຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາສຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຓນາສຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ຄຸລິຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຬຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຑຣຈ຺ຉິນ຺ໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜຓຫຕ຺ຖໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຸຊ຺ໂຊ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາມໂນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄລຄຓ຺ຑີ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ລກ຺ຂຓາຫໂຕ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສາຫໂຕ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຂິຕໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີປທີ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປໂຣຄີ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິສທູສໂກ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາໂຓ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸຓີ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຎ຺ໂຊ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກ຺ຂຫໂຕ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉິນ຺ນິຣິຍາປໂຖ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຣາທຸພ຺ພໂລ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຘ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູໂຄ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຘິໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘມູໂຄ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘພຘິໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູຄພຘິໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຘມູຄພຘິໂຣ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ນປພ຺ພາເຊຕພ຺ພທ຺ວຕ຺ຕິໍສວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ທາຍຊ຺ຊຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ນວໂມ.

໕໘. ອລຊ຺ຊີນິສ຺ສຍວຕ຺ຖູນິ

໑໒໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສຍໍ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສາຍ ວສນ຺ຕິ. ເຕປິ ນຈິຣສ຺ເສວ ອລຊ຺ຊິໂນ ໂຫນ຺ຕິ ປາປກາຠິກ຺ຂູ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສາຍ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ໂຍ ວເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ອລຊ຺ຊີນໍ ນິສ຺ສາຍ ວຕ຺ຖພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ຊາເນຍ຺ຍາມ ລຊ຺ຊິໍ ວາ ອລຊ຺ຊິໍ ວາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫປຎ຺ຈາຫໍ ອາຄເມຕຸໍ ຍາວ ຠິກ຺ຂຸສຠາຄຕໍ ຊານາມີຕິ.

໕໙. ຄມິກາທິນິສ຺ສຍວຕ຺ຖູນິ

໑໒໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ນິສ຺ສຍກຣຓີໂຍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສຍໍ ອລຠມາເນນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອາວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ນິສ຺ສຍກຣຓີໂຍ ຄິລາໂນ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສຍໍ ອລຠມາເນນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ນິສ຺ສຍກຣຓີໂຍ, ອຍຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິສ຺ສຍໍ ອລຠມາເນນ ຍາຈິຍມາເນນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ຈ ຕສ຺ມິໍ ເສນາສເນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ນິສ຺ສຍກຣຓີໂຍ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣາມິ, ມຍ຺ຫຎ຺ຈ ອິມສ຺ມິໍ ເສນາສເນ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຜາສຸວິຫາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ເຕນ ນິສ຺ສຍໍ ອລຠມາເນນ ອນິສ຺ສິເຕນ ວຕ຺ຖຸໍ – ຍທາ ປຕິຣູໂປ ນິສ຺ສຍທາຍໂກ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ຕທາ ຕສ຺ສ ນິສ຺ສາຍ ວສິສ຺ສາມີຕິ.

໖໐. ໂຄຕ຺ເຕນ ອນຸສ຺ສາວນານຸຊານນາ

໑໒໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ອາຄຈ຺ຉຕຸ ອານນ຺ໂທ ອິມໍ ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສຕູຕິ [ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສຕີຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອວມາຫ – ‘‘ນາຫໍ ອຸສ຺ສຫາມິ ເຖຣສ຺ສ ນາມໍ ຄເຫຕຸໍ, ຄຣຸ ເມ ເຖໂຣ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄຕ຺ເຕນປິ ອນຸສ຺ສາເວຕຸນ຺ຕິ.

໖໑. ທ຺ເວອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາທິວຕ຺ຖຸ

໑໒໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ທ຺ເວ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ວິວທນ຺ຕິ – ອຫໍ ປຐມໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສາມິ, ອຫໍ ປຐມໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ເອການຸສ຺ສາວເນ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລານໍ ເຖຣານໍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ວິວທນ຺ຕິ – ອຫໍ ປຐມໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສາມິ, ອຫໍ ປຐມໍ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ. ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ເພວ ເອການຸສ຺ສາວເນ ກໂຣມາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຕໂຍ ເອການຸສ຺ສາວເນ ກາຕຸໍ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ເອເກນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ນ ຕ຺ເວວ ນານຸປຊ຺ຌາເຍນາຕິ.

໖໒. ຄພ຺ຠວີສູປສມ຺ປທານຸຊານນາ

໑໒໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ກຸມາຣກສ຺ສໂປ ຄພ຺ຠວີໂສ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸມາຣກສ຺ສປສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ’ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ຄພ຺ຠວີໂສ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ. ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ນນຸ ໂຂ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸກຸຈ຺ຉິສ຺ມິໍ ປຐມໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ປຐມໍ ວິຎ຺ຎາຓໍ ປາຕຸຠູຕໍ, ຕທຸປາທາຍ ສາວສ຺ສ ຊາຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄພ຺ຠວີສໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸນ຺ຕິ.

໖໓. ອຸປສມ຺ປທາວິຘິ

໑໒໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ກຸຏ຺ຐິກາປິ ຄຓ຺ຑິກາປິ ກິລາສິກາປິ ໂສສິກາປິ ອປມາຣິກາປິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ເຕນ ເຕຣສ [ຕສ຺ສ (ກ.)] ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ – ‘‘ສນ຺ຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ອາພາຘາ – ກຸຏ຺ຐໍ, ຄຓ຺ໂຑ, ກິລາໂສ, ໂສໂສ, ອປມາໂຣ? ມນຸສ຺ໂສສິ? ປຸຣິໂສສິ? ຠຸຊິສ຺ໂສສິ? ອຓໂຓສິ? ນສິ ຣາຊຠໂຏ? ອນຸຎ຺ຎາໂຕສິ ມາຕາປິຕູຫິ? ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ໂສສິ? ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ? ກິໍນາໂມສິ? ໂກນາໂມ ເຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ’’ຕິ?

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອນນຸສິຏ຺ເຐ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ຕເຖວ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກມນ຺ຕໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສາສິຕພ຺ໂພ –

໑໒໖. ປຐມໍ ອຸປຊ຺ຌໍ ຄາຫາເປຕພ຺ໂພ. ອຸປຊ຺ຌໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ອຍໍ ເຕ ປຕ຺ໂຕ, ອຍໍ ສງ຺ຆາຏິ, ອຍໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ໂຄ, ອຍໍ ອນ຺ຕຣວາສໂກ. ຄຈ຺ຉ, ອມຸມ຺ຫິ ໂອກາເສ ຕິຏ຺ຐາຫີຕິ.

ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ທຸຣນຸສິຏ຺ຐາ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາເລນ ອພ຺ຍຕ຺ເຕນ ອນຸສາສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອນຸສາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ອນຸສາສິຕຸນ຺ຕິ.

ອສມ຺ມຕາ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມເຕນ ອນຸສາສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອນຸສາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມເຕນ ອນຸສາສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ [ສມ຺ມນິຕພ຺ໂພ (ກ.)] – ອຕ຺ຕນາ ວາ [ອຕ຺ຕນາວ (ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ, ປເຣນ ວາ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ.

ກຖຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ.

ກຖຎ຺ຈ ປນ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ.

ເຕນ ສມ຺ມເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ສຸຓສິ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມ, ອຍໍ ເຕ ສຈ຺ຈກາໂລ ຠູຕກາໂລ. ຍໍ ຊາຕໍ ຕໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຸຈ຺ຉນ຺ເຕ ສນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອສນ຺ຕໍ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ມາ ໂຂ ວິຕ຺ຖາຍິ, ມາ ໂຂ ມງ຺ກຸ ອໂຫສິ. ເອວໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ – ‘‘ສນ຺ຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ອາພາຘາ – ກຸຏ຺ຐໍ, ຄຓ຺ໂຑ, ກິລາໂສ, ໂສໂສ, ອປມາໂຣ? ມນຸສ຺ໂສສິ? ປຸຣິໂສສິ? ຠຸຊິສ຺ໂສສິ? ອຓໂຓສິ? ນສິ ຣາຊຠໂຏ? ອນຸຎ຺ຎາໂຕສິ ມາຕາປິຕູຫິ? ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ໂສສິ? ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ? ກິໍນາໂມສິ? ໂກນາໂມ ເຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ’’ຕິ?

ເອກໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໂຕ ອາຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອນຸສາສເກນ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ອນຸສິຏ຺ໂຐ ໂສ ມຍາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອາຄຈ຺ຉາຫີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ.

ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາເປຕພ຺ໂພ – ‘‘ສງ຺ຆໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ຕຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ? ສຸຓສິ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມ, ອຍໍ ເຕ ສຈ຺ຈກາໂລ ຠູຕກາໂລ. ຍໍ ຊາຕໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ. ສນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອສນ຺ຕໍ ນຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສນ຺ຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ອາພາຘາ – ກຸຏ຺ຐໍ ຄຓ຺ໂຑ ກິເລໂສ ໂສໂສ ອປມາໂຣ, ມນຸສ຺ໂສສິ, ປຸຣິໂສສິ, ຠຸຊິສ຺ໂສສິ, ອຓໂຓສິ, ນສິ ຣາຊຠໂຏ, ອນຸຎ຺ຎາໂຕສິ ມາຕາປິຕູຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ໂສສິ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ, ກິໍນາໂມສິ, ໂກນາໂມ ເຕ ອຸປຊ຺ຌາໂຍຕິ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຸປສມ຺ປທາກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໖໔. ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິສ຺ສຍາ

໑໒໘. ຕາວເທວ ຉາຍາ ເມຕພ຺ພາ, ອຸຕຸປ຺ປມາຓໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ທິວສຠາໂຄ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ, ສງ຺ຄີຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິສ຺ສຍາ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ [ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອກຣຓີຍານິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພານິ. (ກ.)] –

‘‘ປິຓ຺ຑິຍາໂລປໂຠຊນໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ. ອຕິເຣກລາໂຠ – ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ, ອຸທ຺ເທສຠຕ຺ຕໍ, ນິມນ຺ຕນໍ, ສລາກຠຕ຺ຕໍ, ປກ຺ຂິກໍ, ອຸໂປສຖິກໍ, ປາຏິປທິກໍ.

‘‘ປໍສຸກູລຈີວຣໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ. ອຕິເຣກລາໂຠ – ໂຂມໍ, ກປ຺ປາສິກໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ, ກມ຺ພລໍ, ສາຓໍ, ຠງ຺ຄໍ.

‘‘ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ. ອຕິເຣກລາໂຠ – ວິຫາໂຣ, ອຑ຺ຒໂຍໂຄ, ປາສາໂທ, ຫມ຺ມິຍໍ, ຄຸຫາ.

‘‘ປູຕິມຸຕ຺ຕເຠສຊ຺ຊໍ ນິສ຺ສາຍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ. ຕຕ຺ຖ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ. ອຕິເຣກລາໂຠ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕ’’ນ຺ຕິ.

ຈຕ຺ຕາໂຣ ນິສ຺ສຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖໕. ຈຕ຺ຕາຣິ ອກຣຓີຍານິ

໑໒໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ເອກກໍ ໂອຫາຍ ປກ຺ກມິໍສຸ. ໂສ ປຈ຺ຉາ ເອກໂກວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປຸຣາຓທຸຕິຍິກາຍ ສມາຄຎ຺ຉິ. ສາ ເອວມາຫ – ‘‘ກິໍທານິ ປພ຺ພຊິໂຕສີ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ປພ຺ພຊິໂຕມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ທຸລ຺ລໂຠ ໂຂ ປພ຺ພຊິຕານໍ ເມຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ; ເອຫິ, ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວາ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕ຺ວາ ຈິເຣນ ອຄມາສິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ເອວໍ ຈິຣໍ ອກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ທຸຕິຍໍ ທາຕຸໍ, ຈຕ຺ຕາຣິ ຈ ອກຣຓີຍານິ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ –

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເມຖຸໂນ ຘມ຺ໂມ ນ ປຏິເສວິຕພ຺ໂພ, ອນ຺ຕມໂສ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍປິ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວຕິ, ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຣິໂສ ສີສຈ຺ຉິນ຺ໂນ ອຠພ຺ໂພ ເຕນ ສຣີຣພນ຺ຘເນນ ຊີວິຕຸໍ, ເອວເມວ ຠິກ຺ຂຸ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕ຺ວາ ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ຕໍ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອກຣຓີຍໍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ນ ອາທາຕພ຺ພໍ, ອນ຺ຕມໂສ ຕິຓສລາກໍ ອຸປາທາຍ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປາທໍ ວາ ປາທາຣຫໍ ວາ ອຕິເຣກປາທໍ ວາ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິຍຕິ, ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຓ຺ຑຸປລາໂສ ພນ຺ຘນາ ປມຸຕ຺ໂຕ ອຠພ຺ໂພ ຫຣິຕຕ຺ຖາຍ, ເອວເມວ ຠິກ຺ຂຸ ປາທໍ ວາ ປາທາຣຫໍ ວາ ອຕິເຣກປາທໍ ວາ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິຍິຕ຺ວາ ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ຕໍ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອກຣຓີຍໍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາໂຓ ຊີວິຕາ ນ ໂວໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອນ຺ຕມໂສ ກຸນ຺ຖກິປິລ຺ລິກໍ ອຸປາທາຍ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕິ, ອນ຺ຕມໂສ ຄພ຺ຠປາຕນໍ ອຸປາທາຍ, ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ປຸຖຸສິລາ ທ຺ເວຘາ ຠິນ຺ນາ ອປ຺ປຏິສນ຺ຘິກາ ໂຫຕິ, ເອວເມວ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ຕໍ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອກຣຓີຍໍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ໂມ ນ ອຸລ຺ລປິຕພ຺ໂພ, ອນ຺ຕມໂສ ‘ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ອຠິຣມາມີ’ຕິ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປາປິຈ຺ໂຉ ອິຈ຺ຉາປກໂຕ ອສນ຺ຕໍ ອຠູຕໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອຸລ຺ລປຕິ ຌານໍ ວາ ວິໂມກ຺ຂໍ ວາ ສມາຘິໍ ວາ ສມາປຕ຺ຕິໍ ວາ ມຄ຺ຄໍ ວາ ຜລໍ ວາ, ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ຕາໂລ ມຕ຺ຖກຈ຺ຉິນ຺ໂນ ອຠພ຺ໂພ ປຸນ ວິຣຸຬ຺ຫິຍາ, ເອວເມວ ຠິກ຺ຂຸ ປາປິຈ຺ໂຉ ອິຈ຺ຉາປກໂຕ ອສນ຺ຕໍ ອຠູຕໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອຸລ຺ລປິຕ຺ວາ ອສ຺ສມໂຓ ໂຫຕິ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ຕໍ ເຕ ຍາວຊີວໍ ອກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

ຈຕ຺ຕາຣິ ອກຣຓີຍານິ ນິຏ຺ຐິຕານິ.

໖໖. ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກວຕ຺ຖູນິ

໑໓໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ວິພ຺ຠມິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປສ຺ສິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປສ຺ສິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປສ຺ສິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປສ຺ສິສ຺ສາມີຕິ, ນ ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ໂອສາເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປສ຺ສສິ [ປສ຺ສາຫິ (ສີ.)] ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສເຈ ປສ຺ສຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປສ຺ສຕິ, ລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຸນ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ອລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ອນາປຕ຺ຕິ ສມ຺ໂຠເຄ ສໍວາເສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປຏິກຣິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິກຣິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິກຣິສ຺ສສິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິກຣິສ຺ສາມີຕິ, ນ ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ໂອສາເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ສເຈ ປຏິກໂຣຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິກໂຣຕິ ລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຸນ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ອລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ອນາປຕ຺ຕິ ສມ຺ໂຠເຄ ສໍວາເສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສສິ ຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ໂພ. ປພ຺ພາເຊຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສສິ ຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ໂພ. ອຸປສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສສິ ຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ? ສຈາຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ສຈາຫໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ, ນ ໂອສາເຣຕພ຺ໂພ. ໂອສາເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ສເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ, ລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຸນ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ອລພ຺ຠມານາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ອນາປຕ຺ຕິ ສມ຺ໂຠເຄ ສໍວາເສຕິ.

ມຫາຂນ຺ຘໂກ ປຐໂມ.

໖໗. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

໑໓໑.

ວິນຍມ຺ຫິ ມຫຕ຺ເຖສຸ, ເປສລານໍ ສຸຂາວເຫ;

ນິຄ຺ຄຫານຎ຺ຈ ປາປິຈ຺ເຉ, ລຊ຺ຊີນໍ ປຄ຺ຄເຫສຸ ຈ.

ສາສນາຘາຣເຓ ເຈວ, ສພ຺ພຎ຺ຎຸຊິນໂຄຈເຣ;

ອນຎ຺ຎວິສເຍ ເຂເມ, ສຸປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອສໍສເຍ.

ຂນ຺ຘເກ ວິນເຍ ເຈວ, ປຣິວາເຣ ຈ ມາຕິເກ;

ຍຖາຕ຺ຖກາຣີ ກຸສໂລ, ປຏິປຊ຺ຊຕິ ໂຍນິໂສ.

ໂຍ ຄວໍ ນ ວິຊານາຕິ, ນ ໂສ ຣກ຺ຂຕິ ໂຄຄຓໍ;

ເອວໍ ສີລໍ ອຊານນ຺ໂຕ, ກິໍ ໂສ ຣກ຺ເຂຍ຺ຍ ສໍວຣໍ.

ປມຸຏ຺ຐມ຺ຫິ ຈ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ, ອຠິຘມ຺ເມ ຈ ຕາວເທ;

ວິນເຍ ອວິນຏ຺ຐມ຺ຫິ, ປຸນ ຕິຏ຺ຐຕິ ສາສນໍ.

ຕສ຺ມາ ສງ຺ຄາຫຓາເຫຕຸໍ [ສງ຺ຄາຫນາເຫຕຸໍ (ກ.)], ອຸທ຺ທານໍ ອນຸປຸພ຺ພໂສ;

ປວກ຺ຂາມິ ຍຖາຎາຍໍ, ສຸຓາຖ ມມ ຠາສໂຕ.

ວຕ຺ຖຸ ນິທານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ນຍາ ເປຍ຺ຍາລເມວ ຈ;

ທຸກ຺ກຣໍ ຕໍ ອເສເສຕຸໍ, ນຍໂຕ ຕໍ ວິຊານຖາຕິ.

ໂພຘິ ຣາຊາຍຕນຎ຺ຈ, ອຊປາໂລ ສຫມ຺ປຕິ;

ພ຺ຣຫ຺ມາ ອາຬາໂຣ ອຸທໂກ, ຠິກ຺ຂຸ ຈ ອຸປໂກ ອິສິ.

ໂກຓ຺ຑຎ຺ໂຎ ວປ຺ໂປ ຠທ຺ທິໂຍ, ມຫານາໂມ ຈ ອສ຺ສຊິ;

ຍໂສ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຎ຺ຎາສ, ສພ຺ເພ ເປເສສິ ໂສ ທິສາ.

ວຕ຺ຖຸ ມາເຣຫິ ຕິໍສາ ຈ, ອຸຣຸເວລໍ ຕໂຍ ຊຏີ;

ອຄ຺ຍາຄາຣໍ ມຫາຣາຊາ, ສກ຺ໂກ ພ຺ຣຫ຺ມາ ຈ ເກວລາ.

ປໍສຸກູລໍ ໂປກ຺ຂຣຓີ, ສິລາ ຈ ກກຸໂຘ ສິລາ;

ຊມ຺ພຸ ອມ຺ໂພ ຈ ອາມໂລ, ປາຣິປຸປ຺ຜຎ຺ຈ ອາຫຣິ.

ຜາລິຍນ຺ຕຸ ອຸຊ຺ຊລນ຺ຕຸ, ວິຊ຺ຌາຍນ຺ຕຸ ຈ ກສ຺ສປ;

ນິມຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ມຸຂີ ເມໂຆ, ຄຍາ ລຏ຺ຐິ ຈ ມາຄໂຘ.

ອຸປຕິສ຺ໂສ ໂກລິໂຕ ຈ, ອຠິຎ຺ຎາຕາ ຈ ປພ຺ພຊຸໍ;

ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ປຓາມນາ, ກິໂສ ລູໂຂ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ.

ອນາຈາຣໍ ອາຈຣຕິ, ອຸທຣໍ ມາຓໂວ ຄໂຓ;

ວສ຺ສໍ ພາເລຫິ ປກ຺ກນ຺ໂຕ, ທສ ວສ຺ສານິ ນິສ຺ສໂຍ.

ນ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຓາເມຕຸໍ, ພາລາ ປສ຺ສທ຺ຘິ ປຎ຺ຈ ຉ;

ໂຍ ໂສ ອຎ຺ໂຎ ຈ ນຄ຺ໂຄ ຈ, ອຈ຺ຉິນ຺ນຊຏິລສາກິໂຍ.

ມຄເຘສຸ ປຎ຺ຈາພາຘາ, ເອໂກ ຣາຊາ [ຠໂຏ ໂຈໂຣ (ສ຺ຍາ.)] ຈ ອງ຺ຄຸລິ;

ມາຄໂຘ ຈ ອນຸຎ຺ຎາສິ, ກາຣາ ລິຂິ ກສາຫໂຕ.

ລກ຺ຂຓາ ອິຓາ ທາໂສ ຈ, ຠຓ຺ຑຸໂກ ອຸປາລິ ອຫິ;

ສທ຺ຘໍ ກຸລໍ ກຓ຺ຏໂກ ຈ, ອາຫຸນ຺ທຣິກເມວ ຈ.

ວຕ຺ຖຸມ຺ຫິ ທາຣໂກ ສິກ຺ຂາ, ວິຫຣນ຺ຕິ ຈ ກິໍ ນຸ ໂຂ;

ສພ຺ພໍ ມຸຂໍ ອຸປຊ຺ຌາເຍ, ອປລາຬນ ກຓ຺ຏໂກ.

ປຓ຺ຑໂກ ເຖຍ຺ຍປກ຺ກນ຺ໂຕ, ອຫິ ຈ ມາຕຣີ ປິຕາ;

ອຣຫນ຺ຕຠິກ຺ຂຸນີເຠທາ, ຣຸຫິເຣນ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ.

ອນຸປຊ຺ຌາຍສງ຺ເຆນ, ຄຓປຓ຺ຑກປຕ຺ຕໂກ;

ອຈີວຣໍ ຕທຸຠຍໍ, ຍາຈິເຕນປິ ເຍ ຕໂຍ.

ຫຕ຺ຖາ ປາທາ ຫຕ຺ຖປາທາ, ກຓ຺ຓາ ນາສາ ຕທູຠຍໍ;

ອງ຺ຄຸລິອຬກຓ຺ຑຣໍ, ຜຓໍ ຂຸຊ຺ຊຎ຺ຈ ວາມນໍ.

ຄລຄຓ຺ຑີ ລກ຺ຂຓາ ເຈວ, ກສາ ລິຂິຕສີປທີ;

ປາປປຣິສທູສີ ຈ, ກາຓໍ ກຸຓິ ຕເຖວ ຈ.

ຂຎ຺ຊໍ ປກ຺ຂຫຕຎ຺ເຈວ, ສຈ຺ຉິນ຺ນອິຣິຍາປຖໍ;

ຊຣານ຺ຘມູຄພຘິຣໍ, ອນ຺ຘມູຄຎ຺ຈ ຍໍ ຕຫິໍ.

ອນ຺ຘພຘິຣໍ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ມູຄພຘິຣເມວ ຈ;

ອນ຺ຘມູຄພຘິຣຎ຺ຈ, ອລຊ຺ຊີນຎ຺ຈ ນິສ຺ສຍໍ.

ວຕ຺ຖພ຺ພຎ຺ຈ ຕຖາທ຺ຘານໍ, ຍາຈມາເນນ ລກ຺ຂຓາ [ເປກ຺ຂນາ (ສພ຺ພຕ຺ຖ)];

ອາຄຈ຺ຉຕຸ ວິວທນ຺ຕິ, ເອກຸປຊ຺ຌາເຍນ ກສ຺ສໂປ.

ທິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ, ອາພາເຘຫິ ຈ ປີຬິຕາ;

ອນນຸສິຏ຺ຐາ ວິຕ຺ເຖນ຺ຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ອນຸສາສນາ.

ສງ຺ເຆປິ ຈ ອໂຖ ພາລາ, ອສມ຺ມຕາ ຈ ເອກໂຕ;

ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸປສມ຺ປທາ, ນິສ຺ສໂຍ ເອກໂກ ຕໂຍຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ເອກສຕຎ຺ຈ ທ຺ວາສຕ຺ຕຕິ.

ມຫາຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ອຸໂປສຖກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໖໘. ສນ຺ນິປາຕານຸຊານນາ

໑໓໒. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ. ເຕ ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍສຸ ປຣິພ຺ພາຊເກສຸ ເປມໍ, ລຠນ຺ຕິ ປສາທໍ, ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ປກ຺ຂໍ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ. ເຕ ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍສຸ ປຣິພ຺ພາຊເກສຸ ເປມໍ, ລຠນ຺ຕິ ປສາທໍ, ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ປກ຺ຂໍ. ຍໍນູນ ອຍ຺ຍາປິ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປເຕຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ ‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ. ເຕ ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິເຍສຸ ປຣິພ຺ພາຊເກສຸ ເປມໍ, ລຠນ຺ຕິ ປສາທໍ, ລຠນ຺ຕິ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ປຣິພ຺ພາຊກາ ປກ຺ຂໍ. ຍໍນູນ ອຍ຺ຍາປິ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປເຕຍ຺ຍຸ’ນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາປິ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປເຕຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕຸນ຺ຕິ – ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທນ຺ຕິ. ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕິ ຘມ຺ມສ຺ສວນາຍ. ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຕຸຓ຺ຫີ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ມູຄສູກຣາ. ນນຸ ນາມ ສນ຺ນິປຕິເຕຫິ ຘມ຺ໂມ ຠາສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ຠາສິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໖໙. ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສານຸຊານນາ

໑໓໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຍານິ ມຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ສິກ຺ຂາປທານິ, ຕານິ ເນສໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ. ໂສ ເນສໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອຸໂປສຖກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ ‘ຍໍນູນາຫໍ ຍານິ ມຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ສິກ຺ຂາປທານິ, ຕານິ ເນສໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ. ໂສ ເນສໍ ຠວິສ຺ສຕິ ອຸໂປສຖກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໔. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ. ກິໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ? ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖ. ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມິ. ຕໍ ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາ ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມ ມນສິ ກໂຣມ. ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍ. ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພໍ. ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ເວທິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ຐສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ໂຫຕິ, ເອວເມວໍ [ເອວເມວ (ກ)] ເອວຣູປາຍ ປຣິສາຍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຍມາເນ ສຣມາໂນ ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນາວິກເຣຍ຺ຍ, ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສ ໂຫຕິ. ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ຕສ຺ມາ, ສຣມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອາປນ຺ເນນ ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ເຂນ ສນ຺ຕີ ອາປຕ຺ຕິ ອາວິກາຕພ຺ພາ; ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໑໓໕. ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ອາທິເມຕໍ ມຸຂເມຕໍ ປມຸຂເມຕໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ. ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕຕິ ປິຍວຈນເມຕໍ ຄຣຸວຈນເມຕໍ ສຄາຣວສປ຺ປຕິສ຺ສາຘິວຈນເມຕໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕຕິ. ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີຕິ ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ເທເສສ຺ສາມິ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ປຏ຺ຐເປສ຺ສາມິ ວິວຣິສ຺ສາມິ ວິຠຊິສ຺ສາມິ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກຣິສ຺ສາມິ [ອຸຕ຺ຕານີ ກຣິສ຺ສາມິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປກາເສສ຺ສາມິ. ຕນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາຕິ ຍາວຕິກາ ຕສ຺ສາ ປຣິສາຍ ເຖຣາ ຈ ນວາ ຈ ມຊ຺ຌິມາ ຈ, ເອເຕ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາຕິ. ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມາຕິ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພເຈຕສາ [ສພ຺ພໍ ເຈຕສາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ສມນ຺ນາຫຣາມ. ມນສິ ກໂຣມາຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ອວິສາຫຏຈິຕ຺ຕາ ນິສາເມມ. ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ເຖຣສ຺ສ ວາ ນວສ຺ສ ວາ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ວາ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ອາປຕ຺ຕິ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ອາປຕ຺ຕິ. ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍາຕິ ໂສ ເທເສຍ຺ຍ, ໂສ ວິວເຣຍ຺ຍ, ໂສ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ໂສ ປກາເສຍ຺ຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ຄຓມຊ຺ເຌ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄເລ ວາ. ອສນ຺ຕີ ນາມ ອາປຕ຺ຕິ ອນຊ຺ຌາປນ຺ນາ ວາ ໂຫຕິ, ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ວຸຏ຺ຐິຕາ. ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຘິວາເສຕພ຺ພໍ ນ ພ຺ຍາຫຣິຕພ຺ພໍ. ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ເວທິສ຺ສາມີຕິ ຊານິສ຺ສາມິ ຘາເຣສ຺ສາມິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ຐສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ໂຫຕີຕິ ຍຖາ ເອເກນ ເອໂກ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຕສ຺ສາ ປຣິສາຍ ຊານິຕພ຺ພໍ ມໍ ປຸຈ຺ຉຕີຕິ. ເອວຣູປາ ນາມ ປຣິສາ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຕໍ ໂຫຕີຕິ ສກິມ຺ປິ ອນຸສ຺ສາວິຕໍ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ອນຸສ຺ສາວິຕໍ ໂຫຕິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ອນຸສ຺ສາວິຕໍ ໂຫຕິ. ສຣມາໂນຕິ ຊານມາໂນ ສຎ຺ຊານມາໂນ. ສນ຺ຕີ ນາມ ອາປຕ຺ຕິ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ວາ ໂຫຕິ, ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ອວຸຏ຺ຐິຕາ. ນາວິກເຣຍ຺ຍາຕິ ນ ເທເສຍ຺ຍ, ນ ວິວເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ນ ປກາເສຍ຺ຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ຄຓມຊ຺ເຌ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄເລ ວາ. ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສ ໂຫຕີຕິ. ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທ ກິໍ ໂຫຕິ? ທຸກ຺ກຏໍ ໂຫຕິ. ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາຕິ. ກິສ຺ສ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ? ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ, ທຸຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ, ຕຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ, ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ, ຌານານໍ ວິໂມກ຺ຂານໍ ສມາຘີນໍ ສມາປຕ຺ຕີນໍ ເນກ຺ຂມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓານໍ ປວິເວການໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ. ຕສ຺ມາຕິ ຕງ຺ກາຣຓາ. ສຣມາເນນາຕິ ຊານມາເນນ ສຎ຺ຊານມາເນນ. ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ເຂນາຕິ ວຸຏ຺ຐາຕຸກາເມນ ວິສຸຊ຺ຌິຕຸກາເມນ. ສນ຺ຕີ ນາມ ອາປຕ຺ຕິ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ວາ ໂຫຕິ, ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ອວຸຏ຺ຐິຕາ. ອາວິກາຕພ຺ພາຕິ ອາວິກາຕພ຺ພາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ຄຓມຊ຺ເຌ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄເລ ວາ. ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕີຕິ. ກິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕິ? ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ຕຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ຌານານໍ ວິໂມກ຺ຂານໍ ສມາຘີນໍ ສມາປຕ຺ຕີນໍ ເນກ຺ຂມ຺ມານໍ ນິສ຺ສຣຓານໍ ປວິເວການໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕີຕິ.

໑໓໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ອນຸຎ຺ຎາໂຕຕິ – ເທວສິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວສິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສເຖ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ອຸໂປສເຖ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ອນຸຎ຺ຎາໂຕຕິ – ປກ຺ຂສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ, ຈາຕຸທ຺ທເສ ປນ຺ນຣເສ ອຏ຺ຐມິຍາ ຈ ປກ຺ຂສ຺ສ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກ຺ຂສ຺ສ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກິໍ ປກ຺ຂສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຍຖາປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ ສກາຍ ສກາຍ ປຣິສາຍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ ສກາຍ ສກາຍ ປຣິສາຍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ຄານໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ສມຄ຺ຄານໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມ’ນ຺ຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ ສາມຄ຺ຄີ ໂຫຕິ, ຍາວຕາ ເອກາວາໂສ, ອຸທາຫຸ ສພ຺ພາ ປຖວີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ສາມຄ຺ຄີ ຍາວຕາ ເອກາວາໂສຕິ.

໗໐. ມຫາກປ຺ປິນວຕ຺ຖຸ

໑໓໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ມທ຺ທກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ມິຄທາເຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ວາຫໍ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ວາຫໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຖ ຂ຺ວາຫໍ ວິສຸທ຺ໂຘ ປຣມາຍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມທ຺ທກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ມິຄທາເຍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ປາຕຸຣໂຫສິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກປ຺ປິນໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນນຸ ເຕ, ກປ຺ປິນ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ວາຫໍ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ ວາຫໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍໍ, ອຖ ຂ຺ວາຫໍ ວິສຸທ຺ໂຘ ປຣມາຍ ວິສຸທ຺ຘິຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ເຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸໂປສຖໍ ນ ສກ຺ກຣິສ຺ສຖ ນ ຄຣຸກຣິສ຺ສຖ [ນ ຄຣຸໍ ກຣິສ຺ສຖ (ກ.)] ນ ມາເນສ຺ສຖ ນ ປູເຊສ຺ສຖ, ອຖ ໂກ ຈຣຫິ ອຸໂປສຖໍ ສກ຺ກຣິສ຺ສຕິ ຄຣຸກຣິສ຺ສຕິ ມາເນສ຺ສຕິ ປູເຊສ຺ສຕິ? ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອຸໂປສຖໍ, ມາ ໂນ ອຄມາສິ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ, ມາ ໂນ ອຄມາສີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກປ຺ປິນໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ມທ຺ທກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ມິຄທາເຍ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກປ຺ປິນສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ປາຕຸຣໂຫສິ.

໗໑. ສີມານຸຊານນາ

໑໓໘. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ສາມຄ຺ຄີ ຍາວຕາ ເອກາວາໂສ’ຕິ, ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ ເອກາວາໂສ ໂຫຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ – ປຐມໍ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ເຕຕພ຺ພາ – ປພ຺ພຕນິມິຕ຺ຕໍ, ປາສາຓນິມິຕ຺ຕໍ, ວນນິມິຕ຺ຕໍ, ຣຸກ຺ຂນິມິຕ຺ຕໍ, ມຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ, ວມ຺ມິກນິມິຕ຺ຕໍ, ນທີນິມິຕ຺ຕໍ, ອຸທກນິມິຕ຺ຕໍ. ນິມິຕ຺ເຕ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາວຕາ ສມນ຺ຕາ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ສມານສໍວາສໍ ເອກຸໂປສຖໍ [ເອກູໂປສຖໍ (ກ.)]. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາວຕາ ສມນ຺ຕາ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິຕາ. ສງ຺ໂຆ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ສມານສໍວາສໍ ເອກຸໂປສຖໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສີມາຍ ສມ຺ມຸຕິ [ສມ຺ມຕິ (ສ຺ຍາ.)] ສມານສໍວາສາຍ ເອກຸໂປສຖາຍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມ຺ມຕາ ສີມາ ສງ຺ເຆນ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໑໔໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ສີມາສມ຺ມຸຕິ ອນຸຎ຺ຎາຕາຕິ – ອຕິມຫຕິໂຍ ສີມາໂຍ ສມ຺ມນ຺ນນ຺ຕິ, ຈຕຸໂຍຊນິກາປິ ປຎ຺ຈໂຍຊນິກາປິ ຉໂຍຊນິກາປິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸໂປສຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນປິ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕປິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອນ຺ຕຣາປິ ປຣິວສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິມຫຕີ ສີມາ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ, ຈຕຸໂຍຊນິກາ ວາ ປຎ຺ຈໂຍຊນິກາ ວາ ຉໂຍຊນິກາ ວາ. ໂຍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິໂຍຊນປຣມໍ ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນທີປາຣສີມໍ [ນທີປາຣໍ ສີມໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ມນ຺ນນ຺ຕິ. ອຸໂປສຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູປິ ວຸຍ຺ຫນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕາປິ ວຸຍ຺ຫນ຺ຕິ, ຈີວຣານິປິ ວຸຍ຺ຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນທີປາຣສີມາ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ໂຍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຘຸວນາວາ ວາ ຘຸວເສຕຸ ວາ, ເອວຣູປໍ ນທີປາຣສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸນ຺ຕິ.

໗໒. ອຸໂປສຖາຄາຣກຖາ

໑໔໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຣິເວຓິຍໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ ອສງ຺ເກເຕນ. ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ນ ຊານນ຺ຕິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ວາ ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ກຣີຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປຣິເວຓິຍໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ ອສງ຺ເກເຕນ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ, ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອາກງ຺ຂຕິ ວິຫາຣໍ ວາ ອຑ຺ຒໂຍຄໍ ວາ ປາສາທໍ ວາ ຫມ຺ມິຍໍ ວາ ຄຸຫໍ ວາ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ອຸໂປສຖາຄາຣສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ວິຫາໂຣ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ທ຺ເວ ອຸໂປສຖາຄາຣານິ ສມ຺ມຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຠຍຕ຺ຖ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ – ‘‘ອິຘ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍິສ຺ສຕິ, ອິຘ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ທ຺ເວ ອຸໂປສຖາຄາຣານິ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພານິ. ໂຍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ສມູຫນິຕ຺ວາ [ສມຸຫນິຕ຺ວາ (ກ.)] ເອກຕ຺ຖ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມູຫນ຺ຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມູຫເນຍ຺ຍ [ສມຸຫເນຍ຺ຍ (ກ.)]. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມູຫນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸໂປສຖາຄາຣສ຺ສ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມູຫຕໍ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໗໓. ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂານຸຊານນາ

໑໔໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຕິຂຸທ຺ທກໍ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມຕໍ ໂຫຕິ, ຕທຫຸໂປສເຖ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອສມ຺ມຕາຍ ຠູມິຍາ ນິສິນ຺ນາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອສ຺ໂສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’ຕິ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ອສມ຺ມຕາຍ ຠູມິຍາ ນິສິນ຺ໂນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອສ຺ສຸມ຺ຫາ, ກໂຕ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ, ອກໂຕ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສມ຺ມຕາຍ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠູມິຍາ ນິສິນ຺ນາ ອສມ຺ມຕາຍ ວາ ຍໂຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ສຸຓາຕິ, ກໂຕວສ຺ສ ອຸໂປສໂຖ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຍາວ ມຫນ຺ຕໍ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂໍ [ອຸໂປສຖມຸຂໍ (ສ຺ຍາ.)] ອາກງ຺ຂຕິ, ຕາວ ມຫນ຺ຕໍ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂໍ ສມ຺ມນ຺ນຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ. ປຐມໍ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ເຕຕພ຺ພາ. ນິມິຕ຺ເຕ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາວຕາ ສມນ຺ຕາ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາວຕາ ສມນ຺ຕາ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິຕາ. ສງ຺ໂຆ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມ຺ມຕໍ ສງ຺ເຆນ ເອເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ອຸໂປສຖປ຺ປມຸຂໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ນວກາ ຠິກ຺ຂູ ປຐມຕຣໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ – ‘‘ນ ຕາວ ເຖຣາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ – ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຸໂປສໂຖ ວິກາເລ ອໂຫສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຐມຕຣໍ ສນ຺ນິປຕິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສາ ສມານສີມາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ວິວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ອາວາເສ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍຕຸ, ອມ຺ຫາກໍ ອາວາເສ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍຕູ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສາ ສມານສີມາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ວິວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ອາວາເສ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍຕຸ, ອມ຺ຫາກໍ ອາວາເສ ອຸໂປສໂຖ ກຣີຍຕູ’’ຕິ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສພ຺ເພເຫວ ເອກຊ຺ຌໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ຍຕ຺ຖ ວາ ປນ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ, ຕຕ຺ຖ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໗໔. ອວິປ຺ປວາສສີມານຸຊານນາ

໑໔໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອນ຺ຘກວິນ຺ທາ ຣາຊຄຫໍ ອຸໂປສຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນທິໍ ຕຣນ຺ໂຕ ມນໍ ວູຬ຺ໂຫ ອໂຫສິ, ຈີວຣານິສ຺ສ [ເຕນ ຈີວຣານິສ຺ສ (ກ.)] ອລ຺ລານິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣານິ ອລ຺ລານີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອນ຺ຘກວິນ຺ທາ ຣາຊຄຫໍ ອຸໂປສຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນທິໍ ຕຣນ຺ໂຕ ມນມ຺ຫິ ວູຬ຺ໂຫ. ເຕນ ເມ ຈີວຣານິ ອລ຺ລານີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຍາ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ນຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອຕິສ຺ສາ ສີມາຍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສາຍ [ອວິປ຺ປວາສສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມ຺ມຕາ ສາ ສີມາ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສາ [ອວິປ຺ປວາໂສ (ສ຺ຍາ.)]. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວຕາ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສສມ຺ມຸຕິ ອນຸຎ຺ຎາຕາຕິ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຈີວຣານິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ຕານິ ຈີວຣານິ ນສ຺ສນ຺ຕິປິ ຑຍ຺ຫນ຺ຕິປິ ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ຂຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ທຸຈ຺ໂຈຬາ ໂຫນ຺ຕິ ລູຂຈີວຣາ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ທຸຈ຺ໂຈຬາ ລູຂຈີວຣາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສສມ຺ມຸຕິ ອນຸຎ຺ຎາຕາຕິ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຈີວຣານິ ນິກ຺ຂິປິມ຺ຫາ. ຕານິ ຈີວຣານິ ນຏ຺ຐານິປິ ທຑ຺ຒານິປິ, ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ຂາຍິຕານິ, ເຕນ ມຍໍ ທຸຈ຺ໂຈຬາ ລູຂຈີວຣາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຍາ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ນຕຸ, ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໔໔. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ, ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອຕິສ຺ສາ ສີມາຍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສາຍ [ອວິປ຺ປວາສສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ມຸຕິ, ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມ຺ມຕາ ສາ ສີມາ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສາ [ອວິປ຺ປວາໂສ (ສ຺ຍາ.)], ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໗໕. ສີມາສມູຫນນ

‘‘ສີມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນນ຺ເຕນ ປຐມໍ ສມານສໍວາສສີມາ [ສມານສໍວາສາ ສີມາ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ, ປຈ຺ຉາ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ສີມໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມູຫນນ຺ເຕນ ປຐມໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ ສມູຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ປຈ຺ຉາ ສມານສໍວາສສີມາ ສມູຫນ຺ຕພ຺ພາ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ ສມູຫນ຺ຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໔໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ໂຍ ໂສ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ ສມ຺ມໂຕ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມູຫເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ໂຍ ໂສ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ ສມ຺ມໂຕ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສໍ ສມູຫນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອຕສ຺ສ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສສ຺ສ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມູຫໂຕ ໂສ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາ [ສມານສໍວາສາ ສີມາ (ສ຺ຍາ.)]. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໔໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ສມູຫເນຍ຺ຍ ສມານສໍວາສໍ ເອກຸໂປສຖໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍາ ສາ ສງ຺ເຆນ ສີມາ ສມ຺ມຕາ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ສີມໍ ສມູຫນຕິ ສມານສໍວາສໍ ເອກຸໂປສຖໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເອຕິສ຺ສາ ສີມາຍ ສມານສໍວາສາຍ ເອກຸໂປສຖາຍ ສມຸຄ຺ຆາໂຕ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ. ສມູຫຕາ ສາ ສີມາ ສງ຺ເຆນ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໗໖. ຄາມສີມາທິ

໑໔໗. ອສມ຺ມຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາຍ ອຏ຺ຐປິຕາຍ, ຍໍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣຕິ, ຍາ ຕສ຺ສ ວາ ຄາມສ຺ສ ຄາມສີມາ, ນິຄມສ຺ສ ວາ ນິຄມສີມາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ. ອຄາມເກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຎ຺ເຎ ສມນ຺ຕາ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາ. ສພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນທີ ອສີມາ; ສພ຺ໂພ ສມຸທ຺ໂທ ອສີໂມ; ສພ຺ໂພ ຊາຕສ຺ສໂຣ ອສີໂມ. ນທິຍາ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທ຺ເທ ວາ ຊາຕສ຺ສເຣ ວາ ຍໍ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອຸທກຸກ຺ເຂປາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມານສໍວາສາ ເອກຸໂປສຖາຕິ.

໑໔໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສີມາຍ ສີມໍ ສມ຺ຠິນ຺ທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຍສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາ ປຐມໍ ສມ຺ມຕາ ເຕສໍ ຕໍ ກມ຺ມໍ ຘມ຺ມິກໍ ອກຸປ຺ປໍ ຐານາຣຫໍ. ເຍສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາ ປຈ຺ຉາ ສມ຺ມຕາ ເຕສໍ ຕໍ ກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາຍ ສີມາ ສມ຺ຠິນ຺ທິຕພ຺ພາ. ໂຍ ສມ຺ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສີມາຍ ສີມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຍສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາ ປຐມໍ ສມ຺ມຕາ ເຕສໍ ຕໍ ກມ຺ມໍ ຘມ຺ມິກໍ ອກຸປ຺ປໍ ຐານາຣຫໍ. ເຍສໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາ ປຈ຺ຉາ ສມ຺ມຕາ ເຕສໍ ຕໍ ກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມາຍ ສີມາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕພ຺ພາ. ໂຍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນນ຺ເຕນ ສີມນ຺ຕຣິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸນ຺ຕິ.

໗໗. ອຸໂປສຖເຠທາທິ

໑໔໙. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ອຸໂປສຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາ – ຈາຕຸທ຺ທສິໂກ ຈ ປນ຺ນຣສິໂກ ຈ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ອຸໂປສຖາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ອຸໂປສຖກມ຺ມານີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖກມ຺ມານິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ກາຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ, ເອວຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ເອວຣູປຎ຺ຈ ມຍາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄນ຺ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໗໘. ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສາທິ

໑໕໐. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສາ – ນິທານໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ປຐໂມ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ. ນິທານໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ. ນິທານໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ຕຕິໂຍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ. ນິທານໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ອນິຍເຕ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ. ວິຕ຺ຖາເຣເນວ ປຎ຺ຈໂມ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ອນຸຎ຺ຎາໂຕຕິ – ສພ຺ພກາລໍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສວຣຠຍໍ [ສໍຈຣຠຍໍ (ສ຺ຍາ.)] ອໂຫສິ. ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ວິຕ຺ຖາເຣນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອສຕິປິ ອນ຺ຕຣາເຍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ. ຕຕ຺ຣິເມ ອນ຺ຕຣາຍາ – ຣາຊນ຺ຕຣາໂຍ, ໂຈຣນ຺ຕຣາໂຍ, ອຄ຺ຍນ຺ຕຣາໂຍ, ອຸທກນ຺ຕຣາໂຍ, ມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາໂຍ, ອມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາໂຍ, ວາຬນ຺ຕຣາໂຍ, ສຣີສປນ຺ຕຣາໂຍ, ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູເປສຸ ອນ຺ຕຣາເຍສຸ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ, ອສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ວິຕ຺ຖາເຣນາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຊ຺ຌິຏ຺ຐາ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຊ຺ຌິຏ຺ເຐນ ຘມ຺ໂມ ຠາສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຠາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມໍ ວາ ຘມ຺ມໍ ຠາສິຕຸໍ ປຣໍ ວາ ອຊ຺ເຌສິຕຸນ຺ຕິ.

໗໙. ວິນຍປຸຈ຺ຉນກຖາ

໑໕໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອສມ຺ມຕາ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອສມ຺ມເຕນ ວິນໂຍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມເຕນ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ – ອຕ຺ຕນາ ວາ [ອຕ຺ຕນາວ (ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ, ປເຣນ ວາ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ກຖຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ.

ກຖຎ຺ຈ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມຕາ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ອາຆາຕໍ, ລຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ, ວເຘນ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມເຕນປິ ປຣິສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸນ຺ຕິ.

໘໐. ວິນຍວິສ຺ສຊ຺ຊນກຖາ

໑໕໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອສມ຺ມຕາ ວິນຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ [ວິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອສມ຺ມເຕນ ວິນໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມເຕນ ວິນຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕນາ ວາ [ອຕ຺ຕນາວ (ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ, ປເຣນ ວາ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ກຖຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ວິນຍໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ.

ກຖຎ຺ຈ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ? ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ວິນຍໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ປເຣນ ປໂຣ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມຕາ ວິນຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ອາຆາຕໍ, ລຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ, ວເຘນ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ສມ຺ມເຕນປິ ປຣິສໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ວິນຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸນ຺ຕິ.

໘໑. ໂຈທນາກຖາ

໑໕໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອໂນກາສກຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໂນກາສກໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທຕພ຺ໂພ. ໂຍ ໂຈເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທຕຸໍ – ກໂຣຕຸ ອາຍສ຺ມາ ໂອກາສໍ, ອຫໍ ຕໍ ວຕ຺ຕຸກາໂມຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ອາຆາຕໍ, ລຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ, ວເຘນ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກເຕປິ ໂອກາເສ ປຸຄ຺ຄລໍ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ປຸຣມ຺ຫາກໍ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ໂອກາສໍ ກາຣາເປນ຺ຕີຕິ – ປຏິກຈ຺ເຈວ ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ໂອກາສໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ໂອກາໂສ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລໍ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ໂອກາສໍ ກາຕຸ [ກາຣາເປຕຸໍ (ສ຺ຍາ.)] ນ຺ຕິ.

໘໒. ອຘມ຺ມກມ຺ມປຏິກ຺ໂກສນາທິ

໑໕໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ. ກໂຣນ຺ຕິເຍວ ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ກຍິຣມາເນ ປຏິກ຺ໂກສິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ກຍິຣມາເນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ອາຆາຕໍ, ລຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ, ວເຘນ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຏ຺ຐິມ຺ປິ ອາວິກາຕຸນ຺ຕິ. ເຕສໍເຍວ ສນ຺ຕິເກ ທິຏ຺ຐິໍ ອາວິກໂຣນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ອາຆາຕໍ, ລຠນ຺ຕິ ອປ຺ປຈ຺ຈຍໍ, ວເຘນ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຎ຺ຈຫິ ປຏິກ຺ໂກສິຕຸໍ, ທ຺ວີຫິ ຕີຫິ ທິຏ຺ຐິໍ ອາວິກາຕຸໍ, ເອເກນ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ – ‘ນ ເມຕໍ ຂມຕີ’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສມານາ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນ ສາເວນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ສາເວຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ສງ຺ຆສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໂກ ໂຫຕິ ກາກສ຺ສຣໂກ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸທາຍິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ສາເວຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ, ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ກາກສ຺ສຣໂກ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວາຍມິຕຸໍ – ‘ກຖໍ ສາເວຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ວາຍມນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕີຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເທວທຕ຺ໂຕ ສຄຫຏ຺ຐາຍ ປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຄຫຏ຺ຐາຍ ປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຊ຺ຌິຏ຺ຐາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຊ຺ຌິຏ຺ເຐນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖຣາຘິກໍ [ເຖຣາເຘຍ຺ຍໍ (ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ປາຐນ຺ຕຣໍ)] ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ.

ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ປຐໂມ [ເອກາທສໂມ (ກ.)].

໘໓. ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສກອຊ຺ເຌສນາທິ

໑໕໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ໂຈທນາວຕ຺ຖຸ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ໂຈທນາວຕ຺ຖຸ ຕທວສຣິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ. ໂສ ນ ຊານາຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ເຖຣາຘິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’ນ຺ຕິ, ອຍຎ຺ຈ ອມ຺ຫາກໍ ເຖໂຣ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນ ຊານາຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ປຏິພໂລ ຕສ຺ສາເຘຍ຺ຍໍ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ເຕ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສິໍສຸ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສິໍສຸ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວມາຫ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສິໍສຸ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວມາຫ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ຍາວ ສງ຺ຆນວກໍ ອຊ຺ເຌສິໍສຸ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ ອາຍສ຺ມາ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວມາຫ – ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ເຕ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ ເຖຣໍ ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ເມ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ຍາວ ສງ຺ຆນວກໍ ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ – ‘‘ອຸທ຺ທິສຕຸ ອາຍສ຺ມາ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ໂສປິ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ວຕ຺ຕຕີ’’ຕິ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວານ ອາຄຈ຺ຉາຫີຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ປາເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸນ຺ຕິ. ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ຕາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໘໔. ປກ຺ຂຄຓນາທິອຸຄ຺ຄຫຓານຸຊານນາ

໑໕໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂຈທນາວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກຕິມີ, ຠນ຺ເຕ, ປກ຺ຂສ຺ສາ’’ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຊານາມາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ປກ຺ຂຄຓນມຕ຺ຕມມ຺ປິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນ ຊານນ຺ຕິ, ກິໍ ປນິເມ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ກລ຺ຍາຓໍ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກ຺ຂຄຓນໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕຸນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ປກ຺ຂຄຓນາ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພເຫວ ປກ຺ຂຄຓນໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕຸນ຺ຕິ.

໑໕໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກີວຕິກາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຊານາມາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອຎ຺ຎມຎ຺ຎມ຺ປິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນ ຊານນ຺ຕິ, ກິໍ ປນິເມ ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ກລ຺ຍາຓໍ ຊານິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຄເຓຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກທາ ນຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຄເຓຕພ຺ພາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ນາມຄ຺ເຄນ [ນາມມຕ຺ເຕນ (ສ຺ຍາ.), ຄຓມຄ຺ເຄນ (ກ.)] ຄເຓຕຸໍ, ສລາກໍ ວາ ຄາເຫຕຸນ຺ຕິ.

໑໕໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊານນ຺ຕາ ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖຕິ ທູຣໍ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ເຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນປິ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕປິ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາໂຣເຈຕຸໍ ‘ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກາລວໂຕ ອາໂຣເຈຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ເຖໂຣ ກາລວໂຕ ນສ຺ສຣຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຕ຺ຕກາເລປິ ອາໂຣເຈຕຸນ຺ຕິ.

ຠຕ຺ຕກາເລປິ ນສ຺ສຣຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ກາລໍ ສຣຕິ, ຕໍ ກາລໍ ອາໂຣເຈຕຸນ຺ຕິ.

໘໕. ປຸພ຺ພກຣຓານຸຊານນາ

໑໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ. ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ນ ສມ຺ມຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸນ຺ຕິ.

ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ຕາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ນ ສມ຺ມຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ນ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ສມ຺ມຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໑໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸໂປສຖາຄາເຣ ອາສນໍ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຉມາຍໍ ນິສີທນ຺ຕິ, ຄຕ຺ຕານິປິ ຈີວຣານິປິ ປໍສຸກິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາຄາເຣ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸໂປສຖາຄາເຣ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸນ຺ຕິ.

ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ຕາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ນ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ນ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໑໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸໂປສຖາຄາເຣ ປທີໂປ ນ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ຘກາເຣ ກາຍມ຺ປິ ຈີວຣມ຺ປິ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາຄາເຣ ປທີປໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸໂປສຖາຄາເຣ ປທີໂປ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸນ຺ຕິ.

ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ຕາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ນ ປທີເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ນ ປທີເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ປທີເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໑໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ນ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ. ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນວໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕຸນ຺ຕິ.

ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ຕາ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ນ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໘໖. ທິສໍຄມິກາທິວຕ຺ຖຸ

໑໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ທິສໍຄມິກາ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍ ນ ອາປຸຈ຺ຉິໍສຸ [ນ ອາປຸຈ຺ຉິໍສຸ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ທິສໍຄມິກາ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍ ນ ອາປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ [ນ ອາປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ (ກ.)]. ເຕ [ເຕຫິ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍຫິ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພາ – ‘‘ກຫໍ ຄມິສ຺ສຖ, ເກນ ສທ຺ຘິໍ ຄມິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອຎ຺ເຎ ພາເລ ອພ຺ຍຕ຺ເຕ ອປທິເສຍ຺ຍຸໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍຫິ ອນຸຊານິຕພ຺ພາ. ອນຸຊາເນຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອນນຸຎ຺ຎາຕາ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາເຍຫິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອຸປລາເປຕພ຺ໂພ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ ຈຸຓ຺ເຓນ ມຕ຺ຕິກາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ເຐນ ມຸໂຂທເກນ. ໂນ ເຈ ສງ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ ອຸປລາເປຍ຺ຍຸໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍຸໍ ຈຸຓ຺ເຓນ ມຕ຺ຕິກາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ເຐນ ມຸໂຂທເກນ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສພ຺ເພເຫວ ຍຕ຺ຖ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ, ໂສ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ໂນ ເຈ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕິ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຸໂປສຖໍ ວາ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ວາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ສໍຂິຕ຺ເຕນ ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປຣິຍາປຸຓິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພໍ. ວເສຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໘໗. ປາຣິສຸທ຺ຘິທານກຖາ

໑໖໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ນິປຕຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ໂສ ອນາຄໂຕ’’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ – ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ທມ຺ມິ, ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເມ ຫຣ, ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເມ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ. ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ມຎ຺ເຈນ ວາ ປີເຐນ ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາເນຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ຄິລານໍ ຐານາ ຈາເວສ຺ສາມ, ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ ກາລໍກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຐານາ ຈາເວຕພ຺ໂພ. ສງ຺ເຆນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ກເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ຕຕ຺ເຖວ ປກ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພາ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ຕຕ຺ເຖວ ວິພ຺ຠມຕິ,…ເປ… ກາລໍ ກໂຣຕິ – ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ – ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ – ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ – ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ – ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ – ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ – ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ – ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພາ ປາຣິສຸທ຺ຘິ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປກ຺ກມຕິ, ອນາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ວິພ຺ຠມຕິ,…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ປກ຺ກມຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມຕິ,…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຸຕ຺ໂຕ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ປມຕ຺ໂຕ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ສມາປນ຺ໂນ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣກສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປາຣິສຸທ຺ຘິຍາ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ. ປາຣິສຸທ຺ຘິຫາຣກສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໘໘. ຉນ຺ທທານກຖາ

໑໖໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ນິປຕຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ໂສ ອນາຄໂຕ’’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຉນ຺ທໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຉນ຺ທໍ ທມ຺ມິ, ຉນ຺ທໍ ເມ ຫຣ, ຉນ຺ທໍ ເມ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ. ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ມຎ຺ເຈນ ວາ ປີເຐນ ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາເນຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ຄິລານໍ ຐານາ ຈາເວສ຺ສາມ, ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ ກາລໍກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຐານາ ຈາເວຕພ຺ໂພ. ສງ຺ເຆນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ກເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ຕຕ຺ເຖວ ປກ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ໂພ ຉນ຺ໂທ. ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ຕຕ຺ເຖວ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລໍກໂຣຕິ – ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ – ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ – ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ – ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ – ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ – ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ – ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ – ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ – ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ໂພ ຉນ຺ໂທ.

ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປກ຺ກມຕິ, ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ.

ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ປກ຺ກມຕິ, ອາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ.

ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຸຕ຺ໂຕ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ປມຕ຺ໂຕ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ສມາປນ຺ໂນ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ອາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ຉນ຺ທຫາຣກສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

ຉນ຺ທຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ເນ ຉນ຺ເທ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນ ອາໂຣເຈຕິ, ອາຫໂຏ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ຉນ຺ທຫາຣກສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ທມ຺ປິ ທາຕຸໍ, ສນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຣຓີຍນ຺ຕິ.

໘໙. ຎາຕກາທິຄ຺ຄຫຓກຖາ

໑໖໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຎາຕກາ ຄຓ຺ຫິໍສຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຎາຕກາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ມຸຎ຺ຈຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂຫຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສີມໍ ເນຖ, ຍາວ ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ກເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຣາຊາໂນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ,…ເປ… ໂຈຣາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ຘຸຕ຺ຕາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ມຸຎ຺ຈຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂຫຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສີມໍ ເນຖ, ຍາວ ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ກເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໙໐. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕິ

໑໖໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ນິປຕຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ຄຄ຺ໂຄ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ, ໂສ ອນາຄໂຕ’’ຕິ.

‘‘ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາ – ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ສຣຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ສຣຕິ, ສຣຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ສຣຕິ, ອຕ຺ຖິ ເນວ ສຣຕິ; ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອຕ຺ຖິ ເນວ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ສຣຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ສຣຕິ, ສຣຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ສຣຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕ຺ຕິໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ – ສຣຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ສຣຕິ, ສຣຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ສຣຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕິໍ ທເທຍ຺ຍ. ສເຣຍ຺ຍ ວາ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ສເຣຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ສຫ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ວິນາ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ – ສຣຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ສຣຕິ, ສຣຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ສຣຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ອຸໂປສຖໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອາຄຈ຺ຉຕິປິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນປິ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ສງ຺ໂຆ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ. ສເຣຍ຺ຍ ວາ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ສເຣຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍໍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ສຫ ວາ ຄຄ຺ເຄນ, ວິນາ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕິຍາ ທານໍ – ສເຣຍ຺ຍ ວາ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ສເຣຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ສຫ ວາ ຄຄ຺ເຄນ, ວິນາ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສມ຺ມຸຕິ. ສເຣຍ຺ຍ ວາ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ສເຣຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ສເຣຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ອຸໂປສຖໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ສຫ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ວິນາ ວາ ຄຄ຺ເຄນ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໙໑. ສງ຺ຆຸໂປສຖາທິປ຺ປເຠທໍ

໑໖໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’ຕິ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ຕໂຍ ຊນາ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ປນ຺ນຣໂສ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖາ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ທ຺ເວ ຊນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ໂພ. ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຫິ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຫິ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຫີ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖ. ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ; ປຣິສຸທ຺ໂຘຕິ ມໍ ຘາເຣຖາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ, ຕິຓ຺ຓນ຺ນໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກໂກ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ, ມຓ຺ຑເປ ວາ, ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ປທີປໍ ກຕ຺ວາ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ໂນ ເຈ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຊ຺ຊ ເມ ອຸໂປສໂຖຕິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ. ໂນ ເຈ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕີຫິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ກເຣຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ເອເກນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ. ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໙໒. ອາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ

໑໖໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸໂປສເຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສາປຕ຺ຕິເກນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸໂປສເຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປສ຺ສສີ’’ຕິ. ‘‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸໂປສເຖ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ; ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕພ຺ພໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸໂປສຖສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ. ໂຍ ເທເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໙໓. ອາປຕ຺ຕິອາວິກຣຓວິຘິ

໑໗໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສາປຕ຺ຕິເກນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ’ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ອິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕພ຺ພໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸໂປສຖສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ. ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸໂປສຖສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

໙໔. ສຠາຄາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ

໑໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ, ນ ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ; ມຍໍ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ຍທາ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຸທ຺ຘໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ປສ຺ສິສ຺ສຕິ, ຕທາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸໂປສຖສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ. ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸໂປສຖສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສູປຄໂຕ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ; ມຍໍ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ; ມຍໍ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ນ ຊານາຕິ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ກິໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ອິມໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອິມໍ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອໂກວ ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ກິໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ກຣິສ຺ສຕິ ປໂຣ ອາປນ຺ໂນ ວາ ອນາປນ຺ໂນ ວາ. ອິງ຺ຆ, ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ສກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈເນນ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂຍ ກິຣ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ອິມໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອິມໍ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ນາ; ປຏິກໂຣຖ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນ ອິຈ຺ຉິໍສຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈເນນ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ນ ຊານາຕິ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນາມໂຄຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ຕເມນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ກິໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ອິມໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອິມໍ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອໂກວ ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ກິໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ກຣິສ຺ສຕິ ປໂຣ ອາປນ຺ໂນ ວາ ອນາປນ຺ໂນ ວາ. ອິງ຺ຆ, ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ສກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ວຸຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈເນນ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ໂຍ ກິຣ, ອາວຸໂສ, ເອວຎ຺ເຈວຎ຺ຈ ກໂຣຕິ ອິມໍ ນາມ ໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອິມໍ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ ອາວຸໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ນາ, ປຏິກໂຣຖ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈເນນ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍຸໍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິກເຣຍ຺ຍຸໍ, ນ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອກາມາ ວຈນີຍາຕິ.

ໂຈທນາວຕ຺ຖຸຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ທຸຕິໂຍ.

໙໕. ອນາປຕ຺ຕິປນ຺ນຣສກໍ

໑໗໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານິໍສຸ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ອກໍສຸ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິໍສຸ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉິໍສຸ ພຫຸຕຣາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄາສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອນາປຕ຺ຕິປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙໖. ວຄ຺ຄາວຄ຺ຄສຎ຺ຎີປນ຺ນຣສກໍ

໑໗໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ…ເປ… ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ວຄ຺ຄາວຄ຺ຄສຎ຺ຎິປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙໗. ເວມຕິກປນ຺ນຣສກໍ

໑໗໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ, ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີຕິ, ເວມຕິກາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ, ເຕ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ເວມຕິກາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາຕິ, ເຕ ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີຕິ, ເວມຕິກາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ, ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ເວມຕິກາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ,…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ…ເປ… ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ເວມຕິກປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙໘. ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕປນ຺ນຣສກໍ

໑໗໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ, ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕຸໍ ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ,…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ …ເປ… ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙໙. ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣປນ຺ນຣສກໍ

໑໗໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ອວເສສໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ເຕຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ອຸທ຺ເທສການໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຎ຺ຈວີສຕິກາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໐. ສີໂມກ຺ກນ຺ຕິກເປຍ຺ຍາລໍ

໑໗໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸໂປສເຖ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ …ເປ… ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ…ເປ… ເຕ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ເຕ …ເປ… ເຕ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ເຕ…ເປ… ເຕ ນ ສຸຓນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ເຕ ນ ສຸຓນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ…ເປ….

ອາວາສິເກນ ອາວາສິກາ ເອກສຕປຎ຺ຈສຕ຺ຕຕິ ຕິກນຍໂຕ, ອາວາສິເກນ ອາຄນ຺ຕຸກາ, ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາວາສິກາ, ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາຄນ຺ຕຸກາ ເປຍ຺ຍາລມຸເຂນ ສຕ຺ຕ ຕິກສຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

໑໗໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈາຕຸທ຺ທໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ປນ຺ນຣໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ຺ນຣໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຈາຕຸທ຺ທໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຏິປໂທ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ປນ຺ນຣໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ. ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ. ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ຺ນຣໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ

ປາຏິປໂທ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ. ອາວາສິເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ.

ສີໂມກ຺ກນ຺ຕິກເປຍ຺ຍາລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐໑. ລິງ຺ຄາທິທສ຺ສນໍ

໑໗໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາວາສິກາກາຣໍ, ອາວາສິກລິງ຺ຄໍ, ອາວາສິກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາວາສິກຸທ຺ເທສໍ, ສຸປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ມຎ຺ຈປີຐໍ, ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ສູປຏ຺ຐິຕໍ, ປຣິເວຓໍ ສຸສມ຺ມຏ຺ຐໍ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ; ອວິຈິນິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສຸຓນ຺ຕິ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາວາສິກາກາຣໍ, ອາວາສິກລິງ຺ຄໍ, ອາວາສິກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາວາສິກຸທ຺ເທສໍ, ຈງ຺ກມນ຺ຕານໍ ປທສທ຺ທໍ, ສຊ຺ຌາຍສທ຺ທໍ, ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ທໍ, ຂິປິຕສທ຺ທໍ; ສຸຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ; ອວິຈິນິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກາກາຣໍ, ອາຄນ຺ຕຸກລິງ຺ຄໍ, ອາຄນ຺ຕຸກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຸທ຺ເທສໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ປຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ຈີວຣໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ນິສີທນໍ, ປາທານໍ ໂຘຕໍ, ອຸທກນິສ຺ເສກໍ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ; ອວິຈິນິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສຸຓນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກາກາຣໍ, ອາຄນ຺ຕຸກລິງ຺ຄໍ, ອາຄນ຺ຕຸກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຸທ຺ເທສໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ປທສທ຺ທໍ, ອຸປາຫນປປ຺ໂຜຏນສທ຺ທໍ, ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ທໍ, ຂິປິຕສທ຺ທໍ; ສຸຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ; ອວິຈິນິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ; ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ລິງ຺ຄາທິທສ຺ສນໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐໒. ນານາສໍວາສກາທີຫິ ອຸໂປສຖກຣຓໍ

໑໘໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສເກ. ເຕ ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ; ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສເກ. ເຕ ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ; ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສເກ. ເຕ ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ; ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສເກ. ເຕ ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ; ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ; ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ນານາສໍວາສກາທີຫິ ອຸໂປສຖກຣຓໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐໓. ນຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ

໑໘໑. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໐໔. ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ

໑໘໒. ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ – ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ – ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ – ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ – ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໐໕. ວຊ຺ຊນີຍປຸຄ຺ຄລສນ຺ທສ຺ສນາ

໑໘໓. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ສິກ຺ຂມານາຍ…ເປ… ນ ສາມເຓຣສ຺ສ …ເປ… ນ ສາມເຓຣິຍາ…ເປ… ນ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ…ເປ… ນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ.

ນ ປຓ຺ຑກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ເຖຍ຺ຍສໍວາສກສ຺ສ…ເປ… ນ ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕສ຺ສ…ເປ… ນ ມາຕຸຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ປິຕຸຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ອຣຫນ຺ຕຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ຠິກ຺ຂຸນິທູສກສ຺ສ…ເປ… ນ ສງ຺ຆເຠທກສ຺ສ…ເປ… ນ ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກສ຺ສ…ເປ… ນ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິກປາຣິສຸທ຺ຘິທາເນນ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸໂປສເຖ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິຍາຕິ.

ວຊ຺ຊນີຍປຸຄ຺ຄລສນ຺ທສ຺ສນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ອຸໂປສຖກ຺ຂນ຺ຘໂກ ທຸຕິໂຍ.

໑໐໖. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ຕິຕ຺ຖິຍາ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຈ, ສນ຺ນິປຕິຕຸໍ ຕຸຓ຺ຫິກາ;

ຘມ຺ມໍ ຣໂຫ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ, ເທວສິກໍ ຕທາ ສກິໍ.

ຍຖາປຣິສາ ສມຄ຺ຄໍ, ສາມຄ຺ຄີ ມທ຺ທກຸຈ຺ຉິ ຈ;

ສີມາ ມຫຕີ ນທິຍາ, ອນຸ ທ຺ເວ ຂຸທ຺ທການິ ຈ.

ນວາ ຣາຊຄເຫ ເຈວ, ສີມາ ອວິປ຺ປວາສນາ;

ສມ຺ມນ຺ເນ [ສມ຺ມເນ (ກ.)] ປຐມໍ ສີມໍ, ປຈ຺ຉາ ສີມໍ ສມູຫເນ.

ອສມ຺ມຕາ ຄາມສີມາ, ນທິຍາ ສມຸທ຺ເທ ສເຣ;

ອຸທກຸກ຺ເຂໂປ ຠິນ຺ທນ຺ຕິ, ຕເຖວຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ຕິ ຈ.

ກຕິ ກມ຺ມານິ ອຸທ຺ເທໂສ, ສວຣາ ອສຕີປິ ຈ;

ຘມ຺ມໍ ວິນຍໍ ຕຊ຺ເຊນ຺ຕິ, ປຸນ ວິນຍຕຊ຺ຊນາ.

ໂຈທນາ ກເຕ ໂອກາເສ, ອຘມ຺ມປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ;

ຈຕຸປຎ຺ຈປຣາ ອາວິ, ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ເຈປິ ວາຍເມ.

ສຄຫຏ຺ຐາ ອນຊ຺ຌິຏ຺ຐາ, ໂຈທນມ຺ຫິ ນ ຊານຕິ;

ສມ຺ພຫຸລາ ນ ຊານນ຺ຕິ, ສຊ຺ຊຸກໍ ນ ຈ ຄຈ຺ຉເຣ.

ກຕິມີ ກີວຕິກາ ທູເຣ, ອາໂຣເຈຕຸຎ຺ຈ ນສ຺ສຣິ;

ອຸກ຺ລາປໍ ອາສນໍ ທີໂປ, ທິສາ ອຎ຺ໂຎ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ.

ສຊ຺ຊຸກໍ [ສຊ຺ຊຸວສ຺ສຣຸໂປສໂຖ (ກ.)] ວສ຺ສຸໂປສໂຖ, ສຸທ຺ຘິກມ຺ມຎ຺ຈ ຎາຕກາ;

ຄຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕໂຍ ທ຺ເວໂກ, ອາປຕ຺ຕິສຠາຄາ ສຣິ.

ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ເວມຕິໂກ, ນ ຊານນ຺ຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ;

ພຫູ ສມສມາ ໂຖກາ, ປຣິສາ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ຈ.

ເອກຈ຺ຈາ ວຸຏ຺ຐິຕາ ສພ຺ພາ, ຊານນ຺ຕິ ຈ ເວມຕິກາ;

ກປ຺ປເຕວາຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາ, ຊານໍ ປສ຺ສໍ ສຸຓນ຺ຕິ ຈ.

ອາວາສິເກນ ອາຄນ຺ຕຸ, ຈາຕຸປນ຺ນຣໂສ ປຸນ;

ປາຏິປໂທ ປນ຺ນຣໂສ, ລິງ຺ຄສໍວາສກາ ອຸໂຠ.

ປາຣິວາສານຸໂປສໂຖ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິຍາ;

ເອເຕ ວິຠຕ຺ຕາ ອຸທ຺ທານາ, ວຕ຺ຖຸວິຠູຕກາຣຓາຕິ.

ອິມສ຺ມິໍ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ຉອສີຕິ.

ອຸໂປສຖກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ວສ຺ສູປນາຍິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໑໐໗. ວສ຺ສູປນາຍິການຸຊານນາ

໑໘໔. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ວສ຺ສາວາໂສ ອປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ເຕອິຘ ຠິກ຺ຂູ ເຫມນ຺ຕມ຺ປິ ຄິມ຺ຫມ຺ປິ ວສ຺ສມ຺ປິ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເຫມນ຺ຕມ຺ປິ ຄິມ຺ຫມ຺ປິ ວສ຺ສມ຺ປິ ຈາຣິກໍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ສມ຺ມທ຺ທນ຺ຕາ, ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕາ, ພຫູ ຂຸທ຺ທເກ ປາເຓ ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທນ຺ຕາ. ອິເມ ຫິ ນາມ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ທຸຣກ຺ຂາຕຘມ຺ມາ ວສ຺ສາວາສໍ ອລ຺ລີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ສງ຺ກສາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ຫິ ນາມ ສກຸນ຺ຕກາ ຣຸກ຺ຂຄ຺ເຄສຸ ກຸລາວການິ ກຣິຕ຺ວາ ວສ຺ສາວາສໍ ອລ຺ລີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ສງ຺ກສາຍິສ຺ສນ຺ຕິ [ສງ຺ກາສຍິສ຺ສນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ອິເມ ປນ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເຫມນ຺ຕມ຺ປິ ຄິມ຺ຫມ຺ປິ ວສ຺ສມ຺ປິ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕິ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ສມ຺ມທ຺ທນ຺ຕາ, ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕາ, ພຫູ ຂຸທ຺ທເກ ປາເຓ ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທນ຺ຕາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກທາ ນຸ ໂຂ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສາເນ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ວສ຺ສູປນາຍິກາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ

ອາໂຣເຈສຸໍ. ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປນາຍິກາ – ປຸຣິມິກາ, ປຈ຺ຉິມິກາ. ອປຣຊ຺ຊຸຄຕາຍ ອາສາຬ຺ຫິຍາ ປຸຣິມິກາ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພາ, ມາສຄຕາຍ ອາສາຬ຺ຫິຍາ ປຈ຺ຉິມິກາ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພາ – ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ວສ຺ສູປນາຍິກາຕິ.

ວສ຺ສູປນາຍິການຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໘. ວສ຺ສາເນ ຈາຣິກາປຏິກ຺ເຂປາທິ

໑໘໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ຕເຖວ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເຫມນ຺ຕມ຺ປິ ຄິມ຺ຫມ຺ປິ ວສ຺ສມ຺ປິ ຈາຣິກໍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ສມ຺ມທ຺ທນ຺ຕາ, ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕາ, ພຫູ ຂຸທ຺ທເກ ປາເຓ ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທນ຺ຕາ. ອິເມ ຫິ ນາມ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ທຸຣກ຺ຂາຕຘມ຺ມາ ວສ຺ສາວາສໍ ອລ຺ລີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ສງ຺ກສາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ຫິ ນາມ ສກຸນ຺ຕກາ ຣຸກ຺ຂຄ຺ເຄສຸ ກຸລາວການິ ກຣິຕ຺ວາ ວສ຺ສາວາສໍ ອລ຺ລີຍິສ຺ສນ຺ຕິ ສງ຺ກສາຍິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ປນ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເຫມນ຺ຕມ຺ປິ ຄິມ຺ຫມ຺ປິ ວສ຺ສມ຺ປິ ຈາຣິກໍ ຈຣນ຺ຕິ, ຫຣິຕານິ ຕິຓານິ ສມ຺ມທ຺ທນ຺ຕາ, ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕາ, ພຫູ ຂຸທ຺ທເກ ປາເຓ ສງ຺ຆາຕໍ ອາປາເທນ຺ຕາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ຈາຣິກໍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ປຈ຺ຉິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ອວສິຕ຺ວາ ຈາຣິກາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ໂຍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໑໘໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍ ນ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕທຫຸ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ວສ຺ສໍ ອນຸປຄນ຺ຕຸກາມາ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອາວາສໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ວສ຺ສໍ ອນຸປຄນ຺ຕຸກາເມນ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອາວາໂສ ອຕິກ຺ກມິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ວສ຺ສໍ ອຸກ຺ກຑ຺ຒິຕຸກາໂມ

ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ຍທິ ປນາຍ຺ຍາ ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊູນໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕຸນ຺ຕິ.

ວສ຺ສາເນ ຈາຣິກາປຏິກ຺ເຂປາທິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐໙. ສຕ຺ຕາຫກຣຓີຍານຸຊານນາ

໑໘໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຸເທເນນ ອຸປາສເກນ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຠຄວຕາ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຣິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ປຈ຺ຉິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ອວສິຕ຺ວາ ຈາຣິກາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ’ຕິ. ອາຄເມຕຸ ອຸເທໂນ ອຸປາສໂກ, ຍາວ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕິ. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ອາຄມິສ຺ສນ຺ຕິ. ສເຈ ປນສ຺ສ ອຈ຺ຈາຍິກໍ ກຣຓີຍໍ, ຕຕ຺ເຖວ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ວິຫາຣໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕູ’’ຕິ. ອຸເທໂນ ອຸປາສໂກ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ມຍາ ປຫິເຕ ນ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຫິ ທາຍໂກ ກາຣໂກ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາໂກ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ອຸເທນສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປຫິເຕ ຄນ຺ຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣສ຺ສ, ສາມເຓຣິຍາ, ອຸປາສກສ຺ສ, ອຸປາສິກາຍ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປຫິເຕ ຄນ຺ຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ’’.

໑໘໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກນ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກນ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຑ຺ຒໂຍໂຄ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ກປ຺ປິຍກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ວຈ຺ຈກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ … ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ … ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກນ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຑ຺ຒໂຍໂຄ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ … ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ກປ຺ປິຍກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ວຈ຺ຈກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ສິກ຺ຂມານາໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸເລ ສາມເຓເຣ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສາມເຓຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ສາມເຓຣິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສາມເຓຣິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ອຑ຺ຒໂຍໂຄ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ … ກປ຺ປິຍກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໘໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສເກນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ນິເວສນໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສຍນິຆຣໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ອຸໂທສິໂຕ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຏ຺ໂຏ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ມາໂຬ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາປໂຓ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາປຓສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຣສວຕີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ … ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ວາເຣຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ… ຘີຕຸຍາ ວາ ວາເຣຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ… ຄິລາໂນ ວາ ໂຫຕິ… ອຠິຎ຺ຎາຕໍ ວາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ຠຓຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິມໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຣິຍາປຸຓິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຸຣາຍໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ນ ປລຸຊ຺ຊຕີ’ຕິ. ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ປນສ຺ສ ກິຈ຺ຈໍ ໂຫຕິ – ກຣຓີຍໍ ວາ, ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສິກາຍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສິກາຍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຑ຺ຒໂຍໂຄ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ກປ຺ປິຍກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ວຈ຺ຈກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສິກາຍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ສິກ຺ຂມານາໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸເລ ສາມເຓເຣ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສາມເຓຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ສມ຺ພຫຸລາ ສາມເຓຣິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ເອກໍ ສາມເຓຣິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ….

໑໙໑. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາສິກາຍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ນິເວສນໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສຍນິຆຣໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ອຸໂທສິໂຕ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຏ຺ໂຏ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ມາໂຬ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາປໂຓ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາປຓສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຣສວຕີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ … ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ວາເຣຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ… ຘີຕຸຍາ ວາ ວາເຣຍ຺ຍໍ ໂຫຕິ… ຄິລານາ ວາ ໂຫຕິ… ອຠິຎ຺ຎາຕໍ ວາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ຠຓຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິມໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ປຣິຍາປຸຓິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຸຣາຍໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ໂຕ ປລຸຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ປນສ຺ສາ ກິຈ຺ຈໍ ໂຫຕິ ກຣຓີຍໍ ວາ, ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ…ເປ… ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສິກ຺ຂມານາຍ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສາມເຓເຣນ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສາມເຓຣິຍາ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ … ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສມ຺ພຫຸລາ ສິກ຺ຂມານາໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ເອກໍ ສິກ຺ຂມານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສມ຺ພຫຸເລ ສາມເຓເຣ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ເອກໍ ສາມເຓຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ສມ຺ພຫຸລາ ສາມເຓຣິໂຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ເອກໍ ສາມເຓຣິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ… ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຫາໂຣ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ອຑ຺ຒໂຍໂຄ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ປາສາໂທ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຫມ຺ມິຍໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ… ຄຸຫາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ປຣິເວຓໍ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ … ໂກຏ຺ຐໂກ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຄິສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ກປ຺ປິຍກຸຏິ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ຈງ຺ກມນສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ອຸທປາໂນ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອຸທປານສາລາ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ໂປກ຺ຂຣຓີ ກາຣາປິຕາ ໂຫຕິ… ມຓ຺ຑໂປ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາໂມ ກາຣາປິໂຕ ໂຫຕິ… ອາຣາມວຕ຺ຖຸ ກາຣາປິຕໍ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ… ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ທານຎ຺ຈ ທາຕຸໍ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ໂສຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ສຕ຺ຕາຫກຣຓີຍານຸຊານຕາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໐. ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອປ຺ປຫິເຕປິ ອນຸຊານນາ

໑໙໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ອປ຺ປຫິເຕປິ ຄນ຺ຕຸໍ, ປເຄວ ປຫິເຕ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣສ຺ສ, ສາມເຓຣິຍາ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ອປ຺ປຫິເຕປິ ຄນ຺ຕຸໍ, ປເຄວ ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອນຠິຣຕິ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ອນຠິຣຕໍ ວູປກາເສສ຺ສາມິ ວາ, ວູປກາສາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ວິໂນເທສ຺ສາມິ ວາ, ວິໂນທາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ວິເວເຈສ຺ສາມິ ວາ, ວິເວຈາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ປຣິວາສາຣໂຫ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ປຣິວາສທານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ມານຕ຺ຕທານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອພ຺ຠານາຣໂຫ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ອພ຺ຠານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ, ນິຍສ຺ສໍ ວາ, ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ, ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ສງ຺ໂຆ ເມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ ‘‘ສງ຺ໂຆ ເມ ກມ຺ມໍ ອກາສິ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອນຠິຣຕິ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ອນຠິຣຕໍ ວູປກາເສສ຺ສາມິ ວາ, ວູປກາສາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສາ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ວິໂນເທສ຺ສາມິ ວາ, ວິໂນທາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສາ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ເມ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ວິເວເຈສ຺ສາມິ ວາ, ວິເວຈາເປສ຺ສາມິ ວາ, ຘມ຺ມກຖໍ ວາສ຺ສາ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕາຣຫາ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ມານຕ຺ຕາຣຫາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ມານຕ຺ຕທານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣຫາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣຫາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີ ອພ຺ຠານາຣຫາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອພ຺ຠານາຣຫາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ອພ຺ຠານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ, ນິຍສ຺ສໍ ວາ, ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ, ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ສງ຺ໂຆ ເມ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສາ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ – ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ, ນິຍສ຺ສໍ ວາ, ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ, ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ສງ຺ໂຆ ເມ ກມ຺ມໍ ອກາສິ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂມານາ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ – ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂມານາຍ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ…ເປ… ສິກ຺ຂມານາຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສິກ຺ຂມານາຍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສິກ຺ຂມານາຍ ສິກ຺ຂາ ກຸປິຕາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ສິກ຺ຂາ ເມ ກຸປິຕາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ສິກ຺ຂາສມາທານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂມານາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາມາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາມາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ອຸປສມ຺ປທໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓໂຣ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ…ເປ… ສາມເຓຣສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສາມເຓຣສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສາມເຓໂຣ ວສ຺ສໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ວສ຺ສໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓໂຣ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາໂມ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠິກ຺ຂູ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ອຸປສມ຺ປທໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ ວາ, ອນຸສ຺ສາເວສ຺ສາມິ ວາ, ຄຓປູຣໂກ ວາ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

໑໙໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣີ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣິຍາ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ…ເປ… ສາມເຓຣິຍາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສາມເຓຣິຍາ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ… ສາມເຓຣີ ວສ຺ສໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາມາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ວສ຺ສໍ ປຸຈ຺ຉິຕຸກາມາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອາຈິກ຺ຂິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣີ ສິກ຺ຂໍ ສມາທິຍິຕຸກາມາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ສິກ຺ຂໍ ສມາທິຍິຕຸກາມາ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ, ອິຈ຺ຉາມິ ອຍ຺ຍານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ສິກ຺ຂາສມາທານໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອປ຺ປຫິເຕປິ ອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໑. ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອປ຺ປຫິເຕປິ ອນຸຊານນາ

໑໙໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມາຕາ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ, ອິຈ຺ຉາມິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປຫິເຕ ຄນ຺ຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ; ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ອປ຺ປຫິເຕປິ ຄນ຺ຕຸໍ, ປເຄວ ປຫິເຕຕິ. ອຍຎ຺ຈ ເມ ມາຕາ ຄິລານາ, ສາ ຈ ອນຸປາສິກາ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ອປ຺ປຫິເຕປິ ຄນ຺ຕຸໍ, ປເຄວ ປຫິເຕ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣສ຺ສ, ສາມເຓຣິຍາ, ມາຕຸຍາ ຈ ປິຕຸສ຺ສ ຈ – ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ອປ຺ປຫິເຕປິ ຄນ຺ຕຸໍ, ປເຄວ ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ມາຕາ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ, ອິຈ຺ຉາມິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປິຕາ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ເມ ປຸຕ຺ໂຕ, ອິຈ຺ຉາມິ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ອປ຺ປຫິເຕປິ, ປເຄວ ປຫິເຕ – ‘‘ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ປຣິເຍສິສ຺ສາມິ, ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ ວາ, ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສາມິ ວາ’’ຕິ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອປ຺ປຫິເຕປິ ອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໒. ປຫິເຕເຍວ ອນຸຊານນາ

໑໙໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຠາຕາ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠາຕຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ເມ ຠາຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠາຕຸໂນ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຠຄິນີ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ສາ ເຈ ຠາຕຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລານາ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ເມ ຠາຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠາຕຸໂນ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຎາຕໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉຕຸ ຠທນ຺ໂຕ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠທນ຺ຕສ຺ສ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸຄຕິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ຄິລາໂນ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ຠທນ຺ຕາ, ອິຈ຺ຉາມິ ຠທນ຺ຕານໍ ອາຄຕ’’ນ຺ຕິ, ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ, ປຫິເຕ, ນ ຕ຺ເວວ ອປ຺ປຫິເຕ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ວິຫາໂຣ ອຸນ຺ທ຺ຣິຍຕິ. ອຎ຺ຎຕເຣນ ອຸປາສເກນ ອຣຎ຺ເຎ ຠຓ຺ຑໍ ເຉທາປິຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ສເຈ ຠທນ຺ຕາ ຕໍ ຠຓ຺ຑໍ ອາວຫາເປຍ຺ຍຸໍ, ທຊ຺ຊາຫໍ ຕໍ ຠຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆກຣຓີເຍນ ຄນ຺ຕຸໍ. ສຕ຺ຕາຫໍ ສນ຺ນິວຕ຺ໂຕ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ປຫິເຕເຍວ ອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວສ຺ສາວາສຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໑໓. ອນ຺ຕຣາເຍ ອນາປຕ຺ຕິວສ຺ສຈ຺ເຉທວາໂຣ

໒໐໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ວາເຬຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ຄຓ຺ຫິໍສຸປິ ປຣິປາຕິໍສຸປິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ວາເຬຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ຄຓ຺ຫນ຺ຕິປິ ປຣິປາເຕນ຺ຕິປິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ສຣີສເປຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ຑໍສນ຺ຕິປິ ປຣິປາເຕນ຺ຕິປິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂຈເຣຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ວິລຸມ຺ປນ຺ຕິປິ ອາໂກເຏນ຺ຕິປິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ປິສາເຈຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ອາວິສນ຺ຕິປິ ຫນນ຺ຕິປິ [ໂອຊມ຺ປິ ຫຣນ຺ຕິ (ສີ.), ຫຣນ຺ຕິປິ (ສ຺ຍາ.)]. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄາໂມ ອຄ຺ຄິນາ ທຑ຺ໂຒ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມນ຺ຕິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ອຄ຺ຄິນາ ທຑ຺ຒໍ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເສນາສເນນ ກິລມນ຺ຕິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄາໂມ ອຸທເກນ ວູຬ຺ໂຫ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມນ຺ຕິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ອຸທເກນ ວູຬ຺ຫໍ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເສນາສເນນ ກິລມນ຺ຕິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສາຕິ.

໒໐໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສູປຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄາໂມ ໂຈເຣຫິ ວຸຏ຺ຐາສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ຄາໂມ ເຕນ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ຄາໂມ ທ຺ເວຘາ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ຖ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ພຫຸຕຣາ ເຕນ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ພຫຸຕຣາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ເຕນ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠິໍສຸ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠນ຺ຕິ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ, ນ ລຠນ຺ຕິ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ, ລຠນ຺ຕິ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ, ນ ລຠນ຺ຕິ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ລຠນ຺ຕິ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ, ລຠນ຺ຕິ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ, ລຠນ຺ຕິ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ນ ລຠນ຺ຕິ ປຕິຣູປໍ ອຸປຏ຺ຐາກໍ. ເອເສວ ອນ຺ຕຣາໂຍຕິ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອິຕ຺ຖີ ນິມນ຺ເຕຕິ – ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຫິຣຎ຺ຎໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ສຸວຓ຺ຓໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ວຕ຺ຖຸໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ຄາວຸໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ຄາວິໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ທາສໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ທາສິໍ ວາ ເຕ ເທມິ, ຘີຕຣໍ ວາ ເຕ ເທມິ ຠຣິຍຕ຺ຖາຍ, ອຫໍ ວາ ເຕ ຠຣິຍາ ໂຫມິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ເຕ ຠຣິຍໍ ອາເນມີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ, ‘ລຫຸປຣິວຕ຺ຕໍ ໂຂ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ, ສິຍາປິ ເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເວສີ ນິມນ຺ເຕຕິ…ເປ… ຖຸລ຺ລກຸມາຣີ ນິມນ຺ເຕຕິ… ປຓ຺ຑໂກ ນິມນ຺ເຕຕິ… ຎາຕກາ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ… ຣາຊາໂນ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ… ໂຈຣາ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ… ຘຸຕ຺ຕາ ນິມນ຺ເຕນ຺ຕິ – ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຫິຣຎ຺ຎໍ ວາ ເຕ ເທມ, ສຸວຓ຺ຓໍ ວາ ເຕ ເທມ, ເຂຕ຺ຕໍ ວາ ເຕ ເທມ, ວຕ຺ຖຸໍ ວາ ເຕ ເທມ, ຄາວຸໍ ວາ ເຕ ເທມ, ຄາວິໍ ວາ ເຕ ເທມ, ທາສໍ ວາ ເຕ ເທມ, ທາສິໍ ວາ ເຕ ເທມ, ຘີຕຣໍ ວາ ເຕ ເທມ ຠຣິຍຕ຺ຖາຍ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ເຕ ຠຣິຍໍ ອາເນມາ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ, ‘ລຫຸປຣິວຕ຺ຕໍ ໂຂ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ, ສິຍາປິ ເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອສ຺ສາມິກໍ ນິຘິໍ ປສ຺ສຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ, ‘ລຫຸປຣິວຕ຺ຕໍ ໂຂ ຈິຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ, ສິຍາປິ ເມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍສ຺ສ ອນ຺ຕຣາໂຍ’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອນ຺ຕຣາເຍ ອນາປຕ຺ຕິວສ຺ສຈ຺ເຉທວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໑໔. ສງ຺ຆເຠເທ ອນາປຕ຺ຕິວສ຺ສຈ຺ເຉທວາໂຣ

໒໐໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປສ຺ສຕິ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ເຕ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ, ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາ ມຍິ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊີ’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ, ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາ ມຍິ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊີ’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຕ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂູ ມິຕ຺ຕາ. ຕ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເມ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຕ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂູ ນ ມິຕ຺ຕາ; ອປິ ຈ ເຍ ເຕສໍ ມິຕ຺ຕາ, ເຕ ເມ ມິຕ຺ຕາ. ຕ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມິ. ເຕ ວຸຕ຺ຕາ ເຕ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເຕສໍ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຕ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂູ ມິຕ຺ຕາ. ຕ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເມ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເຕ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂູ ນ ມິຕ຺ຕາ; ອປິ ຈ, ເຍ ເຕສໍ ມິຕ຺ຕາ ເຕ ເມ ມິຕ຺ຕາ. ຕ຺ຍາຫໍ ວກ຺ຂາມິ. ເຕ ວຸຕ຺ຕາ ເຕ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເຕສໍ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕາ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມິຕ຺ຕາ. ຕາຫໍ ວກ຺ຂາມິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ຠຄິນິໂຍ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເມ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕາ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ມິຕ຺ຕາ. ອປິ ຈ, ຍາ ຕາສໍ ມິຕ຺ຕາ, ຕາ ເມ ມິຕ຺ຕາ. ຕາຫໍ ວກ຺ຂາມິ. ຕາ ວຸຕ຺ຕາ ຕາ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ຠຄິນິໂຍ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ມາ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ຕາສໍ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕາ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມິຕ຺ຕາ. ຕາຫໍ ວກ຺ຂາມິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ຠຄິນິໂຍ, ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ມາ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ເມ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສູປຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕາ ໂຂ ເມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ມິຕ຺ຕາ. ອປິ ຈ, ຍາ ຕາສໍ ມິຕ຺ຕາ ຕາ ເມ ມິຕ຺ຕາ. ຕາຫໍ ວກ຺ຂາມິ. ຕາ ວຸຕ຺ຕາ ຕາ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ‘ຄຣຸໂກ ໂຂ, ຠຄິນິໂຍ [ອຍ຺ຍາໂຍ (ສີ.)], ສງ຺ຆເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ; ມາ ຠຄິນີນໍ [ອຍ຺ຍານໍ (ສີ.)] ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖາ’ຕິ. ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ຕາສໍ ວຈນໍ, ສຸສ຺ສູສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂສຕໍ ໂອທຫິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ, ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອນາປຕ຺ຕິ ວສ຺ສຈ຺ເຉທສ຺ສາຕິ.

ສງ຺ຆເຠເທ ອນາປຕ຺ຕິວສ຺ສຈ຺ເຉທວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໑໕. ວຊາທີສຸ ວສ຺ສູປຄມນໍ

໒໐໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ວເຊ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວເຊ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ. ວໂຊ ວຸຏ຺ຐາສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍນ ວໂຊ ເຕນ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປກຏ຺ຐາຍ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ສຕ຺ເຖນ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ເຖ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປກຏ຺ຐາຍ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ນາວາຍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາວາຍ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

ວຊາທີສຸ ວສ຺ສູປຄມນໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໑໖. ວສ຺ສໍ ອນຸປຄນ຺ຕພ຺ພຏ຺ຐານານິ

໒໐໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຣຸກ຺ຂສຸສິເຣ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ປິສາຈິລ຺ລິກາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ຂສຸສິເຣ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຣຸກ຺ຂວິຏຠິຍາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ມິຄລຸທ຺ທກາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ຂວິຏຠິຍາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຣຸກ຺ຂມູລມ຺ປິ ນິພ຺ພໂກສມ຺ປິ ອຸປຘາວນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ໂຌກາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອເສນາສນິກາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ສີເຕນປິ ກິລມນ຺ຕິ, ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເສນາສນິເກນ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉວກຸຏິກາຍ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຉວຑາຫກາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉວກຸຏິກາຍ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉຕ຺ເຕ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ໂຄປາລກາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ເຕ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈາຏິຍາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຏິຍາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ວສ຺ສໍ ອນຸປຄນ຺ຕພ຺ພຏ຺ຐານານິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໗. ອຘມ຺ມິກກຕິກາ

໒໐໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ເຆນ ເອວຣູປາ ກຕິກາ ກຕາ ໂຫຕິ – ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ພນ຺ຕິ. ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ນຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ຍາຈິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ສງ຺ເຆນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອວຣູປາ ກຕິກາ ກຕາ ‘ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ນ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອາຄເມຫິ, ອາວຸໂສ, ຍາວ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕິ. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ປພ຺ພາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ນຕ຺ຕາຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອຫິ, ທານິ, ອາວຸໂສ, ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ໂສ ເອວມາຫ – ‘‘ສຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊິໂຕ ອສ຺ສໍ, ອຠິຣເມຍ຺ຍາມຫໍ [ອຠິຣເມຍ຺ຍໍ ຈາຫໍ (ສີ.)]. ນ ທານາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ຍາ ເອວຣູປໍ ກຕິກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ‘ນ ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ກໍ ກາລໍ ຘມ຺ໂມ ນ ຈຣິຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິຍາ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິຍາ ວິປາເຈນ຺ຕິຍາ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປາ ກຕິກາ ກາຕພ຺ພາ – ‘ນ ອນ຺ຕຣາວສ຺ສໍ ປພ຺ພາເຊຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອຘມ຺ມິກກຕິກາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑໘. ປຏິສ຺ສວທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິ

໒໐໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມຕາ ອຸປນນ຺ເທນ ສກ຺ຍປຸຕ຺ເຕນ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ທ຺ເວ ອາວາເສ ພຫຸຈີວຣເກ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິເມສຸ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍໍ. ເອວໍ ເມ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ [ພຫຸຈີວຣໍ (ກ.)] ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວສິ. ຣາຊາ ປເສນທິ ໂກສໂລ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ວສ຺ສາວາສໍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສຕິ. ນນຸ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ມຸສາວາໂທ ຄຣຫິໂຕ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ວສ຺ສາວາສໍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສຕິ. ນນຸ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ມຸສາວາໂທ ຄຣຫິໂຕ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ວສ຺ສາວາສໍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ວສ຺ສາວາສໍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິສໍວາເທສ຺ສສິ. ນນຸ ມຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ມຸສາວາໂທ ຄຣຫິໂຕ, ມຸສາວາທາ ເວຣມຓີ ປສຕ຺ຖາ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໒໐໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ທ຺ເວ ອາວາເສ ພຫຸຈີວຣເກ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິເມສຸ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍໍ. ເອວໍ ເມ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ໂສ ເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວສຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ [ປາຏິປເທນ (ກ.)] ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຫິທ຺ຘາ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນ຺ໂຕ ສນ຺ນິວຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນາຄຕາຍ ປວາຣຓາຍ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ອາວາສໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຸຣິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຫິທ຺ຘາ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນ຺ໂຕ ສນ຺ນິວຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ…ເປ… ໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນາຄຕາຍ ປວາຣຓາຍ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ອາວາສໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໐໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຫິທ຺ຘາ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນ຺ໂຕ ສນ຺ນິວຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫິທ຺ຘາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນາຄຕາຍ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ອາວາສໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕທເຫວ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ອກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ …ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ພຫິທ຺ຘາ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ… ໂສ ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນ຺ໂຕ ສນ຺ນິວຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສາວາໂສ ປຏິສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ປຈ຺ຉິມິກາຍ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ປາຏິປເທ ວິຫາຣໍ ອຸເປຕິ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂສ ສຕ຺ຕາຫໍ ອນາຄຕາຍ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ສກຣຓີໂຍ ປກ຺ກມຕິ. ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ວາ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ອາວາສໍ ນ ວາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມິກາ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຏິສ຺ສເວ ຈ ອນາປຕ຺ຕີຕິ.

ປຏິສ຺ສວທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວສ຺ສູປນາຍິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ຕຕິໂຍ.

໑໑໙. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ອຸປຄນ຺ຕຸໍ ກທາ ເຈວ, ກຕິ ອນ຺ຕຣາວສ຺ສ ຈ;

ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ຈ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອຸກ຺ກຑ຺ຒິຕຸໍ ອຸປາສໂກ.

ຄິລາໂນ ມາຕາ ຈ ປິຕາ, ຠາຕາ ຈ ອຖ ຎາຕໂກ;

ຠິກ຺ຂຸຄຕິໂກ ວິຫາໂຣ, ວາຬາ ຈາປິ ສຣີສປາ.

ໂຈໂຣ ເຈວ ປິສາຈາ ຈ, ທຑ຺ຒາ ຕທຸຠເຍນ ຈ;

ວູຬ຺ໂຫທເກນ ວຸຏ຺ຐາສິ, ພຫຸຕຣາ ຈ ທາຍກາ.

ລູຂປ຺ປຓີຕສປ຺ປາຍ, ເຠສຊ຺ຊຸປຏ຺ຐເກນ ຈ;

ອິຕ຺ຖີ ເວສີ ກຸມາຣີ ຈ, ປຓ຺ຑໂກ ຎາຕເກນ ຈ.

ຣາຊາ ໂຈຣາ ຘຸຕ຺ຕາ ນິຘິ, ເຠທອຏ຺ຐວິເຘນ [ເຠທາ ອຏ຺ຐວິເຘນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈ;

ວຊສຕ຺ຖາ ຈ ນາວາ ຈ, ສຸສິເຣ ວິຏຠິຍາ ຈ.

ອຊ຺ໂຌກາເສ ວສ຺ສາວາໂສ, ອເສນາສນິເກນ ຈ;

ຉວກຸຏິກາ ຉຕ຺ເຕ ຈ, ຈາຏິຍາ ຈ ອຸເປນ຺ຕິ ເຕ.

ກຕິກາ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ, ພຫິທ຺ຘາ ຈ ອຸໂປສຖາ;

ປຸຣິມິກາ ປຈ຺ຉິມິກາ, ຍຖາຎາເຍນ ໂຍຊເຍ.

ອກຣຓີ ປກ຺ກມຕິ, ສກຣຓີ ຕເຖວ ຈ;

ທ຺ວີຫຕີຫາ ຈ ປຸນ ຈ [ທ຺ວີຫຕີຫໍ ວສິຕ຺ວານ (ສີ.)], ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ຈ.

ສຕ຺ຕາຫນາຄຕາ ເຈວ, ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ນ ເອຍ຺ຍ ວາ;

ວຕ຺ຖຸທ຺ທາເນ ອນ຺ຕຣິກາ, ຕນ຺ຕິມຄ຺ຄໍ ນິສາມເຍຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ທ຺ເວປຓ຺ຓາສ.

ວສ຺ສູປນາຍິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໔. ປວາຣຓາກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໑໒໐. ອຜາສຸກວິຫາໂຣ

໒໐໙. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເນວ ອາລເປຍ຺ຍາມ ນ ສລ຺ລເປຍ຺ຍາມ – ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກເມຍ຺ຍ ໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກເມຍ຺ຍ, ສຈສ຺ສ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ໂນ ເຈ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຍ຺ຍ; ໂສ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ເຊຍ຺ຍ; ໂຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ – ເອວໍ ໂຂ ມຍໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເນວ ອາລປິໍສຸ, ນ ສລ຺ລປິໍສຸ. ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ສເຈ ໂຫຕິ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ໂນ ເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຕິ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຕິ; ໂສ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຕິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ປສ຺ສຕິ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈໍ ຠິນ຺ທຕິ.

ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ຖ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ ຠຄວາ. ສມຄ຺ຄາ ຈ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິມ຺ຫາ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິມ຺ຫາ’’ຕິ. ຊານນ຺ຕາປິ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຊານນ຺ຕາປິ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕ ເສຕຸຆາໂຕ ຕຖາຄຕານໍ. ທ຺ວີຫາກາເຣຫິ ພຸທ຺ຘາ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ຘມ຺ມໍ ວາ ເທເສສ຺ສາມ, ສາວການໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຖາກຖໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ຖ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິຕ຺ຖາ’’ຕິ.

ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອຸປາເຍນ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເນວ ອາລເປຍ຺ຍາມ ນ ສລ຺ລເປຍ຺ຍາມ – ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກເມຍ຺ຍ ໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກເມຍ຺ຍ, ສຈສ຺ສ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ໂນ ເຈ ອາກງ຺ເຂຍ຺ຍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຍ຺ຍ; ໂສ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ເຊຍ຺ຍ; ໂຍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ – ເອວໍ ໂຂ ມຍໍ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍາມ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເນວ ອາລປິມ຺ຫາ ນ ສລ຺ລວິມ຺ຫາ. ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ ໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ສເຈ ໂຫຕິ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ໂນ ເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຕິ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຕິ, ໂສ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຕິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ປສ຺ສຕິ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈໍ ຠິນ຺ທຕິ. ເອວໍ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິມ຺ຫາ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິມ຺ຫາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອຜາສຸຎ຺ເຎວ [ອຜາສຸກຎ຺ເຎວ (ສີ.)] ກິຣເມ [ກິຣິເມ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ວຸຏ຺ຐາ [ວຸຕ຺ຖາ (ກ.)] ສມານາ ຜາສຸມ຺ຫາ [ຜາສຸກມ຺ຫາ (ສີ.)] ວຸຏ຺ຐາຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ປສຸສໍວາສຎ຺ເຎວ ກິຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ວຸຏ຺ຐາ ສມານາ ຜາສຸມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐາຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ເອຬກສໍວາສຎ຺ເຎວ ກິຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ວຸຏ຺ຐາ ສມານາ ຜາສຸມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐາຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ສປຕ຺ຕສໍວາສຎ຺ເຎວ ກິຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ວຸຏ຺ຐາ ສມານາ ຜາສຸມ຺ຫາ ວຸຏ຺ຐາຕິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ມູຄພ຺ພຕໍ ຕິຕ຺ຖິຍສມາທານໍ ສມາທິຍິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູຄພ຺ພຕໍ ຕິຕ຺ຖິຍສມາທານໍ ສມາທິຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສມາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປວາເຣຕຸໍ – ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ສາ ໂວ ຠວິສ຺ສຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸໂລມຕາ ອາປຕ຺ຕິວຸຏ຺ຐານຕາ ວິນຍປຸເຣກ຺ຂາຣຕາ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໑໐. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຊ຺ຊ ປວາຣຓາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ສງ຺ຆໍ, ອາວຸໂສ, ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ຕຕິຍມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ສງ຺ຆໍ, ຠນ຺ເຕ, ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໒໑໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ປວາຣຍມາເນສຸ ອາສເນສຸ ອຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ປວາຣຍມາເນສຸ ອາສເນສຸ ອຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ປວາຣຍມາເນສຸ ອາສເນສຸ ອຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ເຖເຣສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ປວາຣຍມາເນສຸ ອາສເນສຸ ອຈ຺ຉິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ, ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ປວາຣຍມາເນສຸ ອາສເນສຸ ອຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພເຫວ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ເນຫິ ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ເຖໂຣ ຊຣາທຸພ຺ພໂລ ຍາວ ສພ຺ເພ ປວາເຣນ຺ຕີຕິ [ຍາວ ສພ຺ເພ ປວາເຣນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສິນ຺ໂນ ອາຄມຍມາໂນ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ປປຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທມນ຺ຕຣາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕຸໍ ຍາວ ປວາເຣຕິ, ປວາເຣຕ຺ວາ ອາສເນ ນິສີທິຕຸນ຺ຕິ.

ອຜາສຸກວິຫາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໒໑. ປວາຣຓາເຠທາ

໒໑໒. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ປວາຣຓາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາ – ຈາຕຸທ຺ທສິກາ ຈ ປນ຺ນຣສິກາ ຈ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ປວາຣຓາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ປວາຣຓກມ຺ມານີ’’ຕິ? [ປວາຣຓາກມ຺ມານີຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓກມ຺ມານິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ, ເອວຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ; ເອວຣູປຎ຺ຈ ມຍາ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ປວາຣຓກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄນ຺ຕິ, ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ປວາຣຓາເຠທາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໒. ປວາຣຓາທານານຸຊານນາ

໒໑໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ນິປຕຖ, ຠິກ຺ຂເວ. ສງ຺ໂຆ ປວາເຣສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ໂສ ອນາຄໂຕ’’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປວາຣຓໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ – ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ປວາຣຓໍ ທມ຺ມິ, ປວາຣຓໍ ເມ ຫຣ, ປວາຣຓໍ ເມ ອາໂຣເຈຫິ, ມມຕ຺ຖາຍ ປວາເຣຫີ’’ຕິ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ; ນ ກາເຍນ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ກາເຍນ ວາຈາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ນ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ມຎ຺ເຈນ ວາ ປີເຐນ ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາເນຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ມຍໍ ຄິລານໍ ຐານາ ຈາເວສ຺ສາມ, ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລໍກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຐານາ ຈາເວຕພ຺ໂພ. ສງ຺ເຆນ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ປວາຣຓຫາຣໂກ [ປວາຣຓາຫາຣໂກ (ສ຺ຍາ.)] ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ຕຕ຺ເຖວ ປກ຺ກມຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພາ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ຕຕ຺ເຖວ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລໍກໂຣຕິ… ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ… ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ … ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພາ ປວາຣຓາ.

ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ປກ຺ກມຕິ, ອນາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລໍກໂຣຕິ… ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ… ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ.

ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ປກ຺ກມຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລໍກໂຣຕິ… ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ… ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ… ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ… ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ.

ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຸຕ຺ໂຕ ນາໂຣເຈຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣກສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ປມຕ຺ໂຕ ນາໂຣເຈຕິ…ເປ… ສມາປນ຺ໂນ ນາໂຣເຈຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣກສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

ປວາຣຓຫາຣໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິນ຺ນາຍ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆປ຺ປຕ຺ໂຕ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນາໂຣເຈຕິ, ອາຫຏາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ປວາຣຓຫາຣກສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ປວາຣຓໍ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ທມ຺ປິ ທາຕຸໍ, ສນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຣຓີຍນ຺ຕິ.

ປວາຣຓາທານານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໓. ຎາຕກາທິຄ຺ຄຫຓກຖາ

໒໑໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຎາຕກາ ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຎາຕກາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ມຸຎ຺ຈຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປວາເຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂຫຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຓໍ ເທຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຎາຕກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສີມໍ ເນຖ, ຍາວ ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຣາຊາໂນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ…ເປ… ໂຈຣາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ … ຘຸຕ຺ຕາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ… ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ມຸຎ຺ຈຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປວາເຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂຫຖ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຓໍ ເທຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕ ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອິງ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນິສ຺ສີມໍ ເນຖ, ຍາວ ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ນ ຕ຺ເວວ ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ຎາຕກາທິຄ຺ຄຫຓກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໔. ສງ຺ຆປວາຣຓາທິປ຺ປເຠທາ

໒໑໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ປຎ຺ຈ ຊນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕຸນ຺ຕິ.

໒໑໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕຸນ຺ຕິ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຊນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ. ອຊ຺ຊ ປວາຣຓາ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕຸໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ຕໂຍ ຊນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອຊ຺ຊ ປວາຣຓາ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໒໑໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕຸໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ, ຕິຓ຺ຓໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ທ຺ເວ ຊນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນໂວ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໒໑໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕຸໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ, ຕິຓ຺ຓໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕຸໍ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກໂກ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວິຫຣຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ປທີປໍ ກຕ຺ວາ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ໂນ ເຈ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ‘ອຊ຺ຊ ເມ ປວາຣຓາ’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ໂນ ເຈ ອຘິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປວາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ

ຈຕູຫິ ສງ຺ເຆ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປວາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປວາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ທ຺ວີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາເຣຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ເອກສ຺ສ ປວາຣຓໍ ອາຫຣິຕ຺ວາ ເອເກນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ອຘິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ສງ຺ຆປວາຣຓາທິປ຺ປເຠທາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໕. ອາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ

໒໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສາປຕ຺ຕິເກນ ປວາເຣຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ [ອາໂຣເຈສິ (ກ.)].

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘‘ປສ຺ສສີ’’ຕິ. ອາມ ປສ຺ສາມີຕິ. ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ; ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ອາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໖. ອາປຕ຺ຕິອາວິກຣຓວິຘິ

໒໒໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຍມາໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສາປຕ຺ຕິເກນ ປວາເຣຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຍມາໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ອິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຍມາໂນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ,

ຠິກ຺ຂຸນາ ສາມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ; ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ອາປຕ຺ຕິ ອາວິກຣຓວິຘິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒໗. ສຠາຄາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ

໒໒໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ, ນ ສຠາຄາ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ – ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ, ມຍໍ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ຍທາ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຸທ຺ຘໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ປສ຺ສິສ຺ສຕິ ຕທາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ; ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ. ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ, ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ນ ຕ຺ເວວ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປວາຣຓາຍ ອນ຺ຕຣາໂຍ ກາຕພ຺ໂພຕິ.

ສຠາຄາປຕ຺ຕິປຏິກມ຺ມວິຘິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໒໘. ອນາປຕ຺ຕິປນ຺ນຣສກໍ

໒໒໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານິໍສຸ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣສຸໍ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉິໍສຸ ພຫຸຕຣາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອນາປຕ຺ຕິ.

ອນາປຕ຺ຕິປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໒໙. ວຄ຺ຄາວຄ຺ຄສຎ຺ຎີປນ຺ນຣສກໍ

໒໒໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວິນຍສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ຄາ ວຄ຺ຄສຎ຺ຎິໂນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ,…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ…ເປ… ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ວຄ຺ຄາວຄ຺ຄສຎ຺ຎີປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໐. ເວມຕິກປນ຺ນຣສກໍ

໒໒໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ເວມຕິກາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ເວມຕິກາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ເວມຕິກາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ເວມຕິກາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ…ເປ… ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ເວມຕິກປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໑. ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕປນ຺ນຣສກໍ

໒໒໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ [ອວເສເສຫິ ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ (ກ.)] ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ກປ຺ປເຕວ ອມ຺ຫາກໍ ປວາເຣຕຸໍ, ນາມ຺ຫາກໍ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ,…ເປ… ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ…ເປ… ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ…ເປ… ສມສມາ…ເປ… ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປກຕປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໒. ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣປນ຺ນຣສກໍ

໒໒໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ອວເສເສຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ພຫຸຕຣາ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປຸນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ສມສມາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ

ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຕ຺ຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນາຄຕາ’’ຕິ. ເຕ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ເຕຫິ ປວາຣິຕມຕ຺ເຕ, ສພ຺ພາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ, ອຖຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂຖກຕຣາ. ປວາຣິຕາ ສຸປ຺ປວາຣິຕາ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ປວາຣິຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຎ຺ຈວີສຕ຺ຕິກາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓໓. ສີໂມຕ຺ຕນ຺ຕິກເປຍ຺ຍາລໍ

໒໒໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣກາ ວາ. ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ເຕ ນ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ…ເປ… ເຕ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ເຕ…ເປ… ເຕ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ເຕ…ເປ… ເຕ ນ ສຸຓນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ…ເປ… ເຕ ນ ສຸຓນ຺ຕິ ‘‘ອຎ຺ເຎ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ…ເປ….

ອາວາສິເກນ ອາວາສິກາ ເອກສຕປຎ຺ຈສຕ຺ຕຕິ ຕິກນຍໂຕ, ອາວາສິເກນ ອາຄນ຺ຕຸກາ, ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາວາສິກາ, ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາຄນ຺ຕຸກາ, ເປຍ຺ຍາລມຸເຂນ ສຕ຺ຕ ຕິກສຕານິ ໂຫນ຺ຕິ.

ສີໂມກ຺ກນ຺ຕິກເປຍ຺ຍາລໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໔. ທິວສນານຕ຺ຕໍ

໒໒໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈາຕຸທ຺ທໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ປນ຺ນຣໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ຺ນຣໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຈາຕຸທ຺ທໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຏິປໂທ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ປນ຺ນຣໂສ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ; ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ; ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາວາສິເກຫິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ, ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ຺ນຣໂສ ໂຫຕິ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ປາຏິປໂທ. ສເຈ ອາວາສິກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ, ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມສມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ສາມຄ຺ຄີ ວາ ທາຕພ຺ພາ, ນິສ຺ສີມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຄນ຺ຕຸກາ ພຫຸຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ນາກາມາ ທາຕພ຺ພາ ສາມຄ຺ຄີ; ອາວາສິເກຫິ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ທິວສນານຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໕. ລິງ຺ຄາທິທສ຺ສນໍ

໒໒໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາວາສິກາກາຣໍ, ອາວາສິກລິງ຺ຄໍ, ອາວາສິກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາວາສິກຸທ຺ເທສໍ, ສຸປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ມຎ຺ຈປີຐໍ ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ສປຏ຺ຐິຕໍ, ປຣິເວຓໍ ສຸສມ຺ມຏ຺ຐໍ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ, ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ, ອວິຈິນິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ…ເປ… ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສຸຓນ຺ຕິ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາວາສິກາກາຣໍ, ອາວາສິກລິງ຺ຄໍ, ອາວາສິກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາວາສິກຸທ຺ເທສໍ, ຈງ຺ກມນ຺ຕານໍ ປທສທ຺ທໍ, ສຊ຺ຌາຍສທ຺ທໍ, ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ທໍ, ຂິປິຕສທ຺ທໍ; ສຸຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ, ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ, ອວິຈິນິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກາກາຣໍ, ອາຄນ຺ຕຸກລິງ຺ຄໍ, ອາຄນ຺ຕຸກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຸທ຺ເທສໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ປຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ຈີວຣໍ, ອຎ຺ຎາຕກໍ ນິສີທນໍ, ປາທານໍ ໂຘຕໍ, ອຸທກນິສ຺ເສກໍ; ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ, ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ, ອວິຈິນິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສຸຓນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກາກາຣໍ,

ອາຄນ຺ຕຸກລິງ຺ຄໍ, ອາຄນ຺ຕຸກນິມິຕ຺ຕໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຸທ຺ເທສໍ, ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ປທສທ຺ທໍ, ອຸປາຫນປປ຺ໂຜຏນສທ຺ທໍ, ອຸກ຺ກາສິຕສທ຺ທໍ, ຂິປິຕສທ຺ທໍ; ສຸຕ຺ວາ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ, ນຕ຺ຖິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ນ ວິຈິນນ຺ຕິ, ອວິຈິນິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ນ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ເວມຕິກາ ວິຈິນນ຺ຕິ, ວິຈິນິຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ – ນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ວິນສ຺ສນ຺ເຕເຕ, ໂກ ເຕຫິ ອຕ຺ໂຖຕິ – ເຠທປຸເຣກ຺ຂາຣາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

ລິງ຺ຄາທິທສ຺ສນໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໓໖. ນານາສໍວາສກາທີຫິ ປວາຣຓາ

໒໓໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສເກ. ເຕ ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສເກ. ເຕ ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສເກ. ເຕ ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ສມານສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນາຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປສ຺ສນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສເກ. ເຕ ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠນ຺ຕິ, ນານາສໍວາສກທິຏ຺ຐິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ປາເຏກ຺ກໍ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ເຕ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຠິວິຕຣນ຺ຕິ, ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິ. ອນາປຕ຺ຕິ.

ນານາສໍວາສກາທີຫິ ປວາຣຓາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓໗. ນ ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ

໒໓໑. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ

ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

ນ ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໓໘. ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ

໒໓໒. ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ

ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ‘‘ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຄນ຺ຕພ຺ພວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໓໙. ວຊ຺ຊນີຍປຸຄ຺ຄລສນ຺ທສ຺ສນາ

໒໓໓. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂມານາຍ…ເປ… ນ ສາມເຓຣສ຺ສ…ເປ… ນ ສາມເຓຣິຍາ…ເປ… ນ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ.

ນ ປຓ຺ຑກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ເຖຍ຺ຍສໍວາສກສ຺ສ…ເປ… ນ ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕສ຺ສ…ເປ… ນ ມາຕຸຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ປິຕຸຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ອຣຫນ຺ຕຆາຕກສ຺ສ…ເປ… ນ ຠິກ຺ຂຸນິທູສກສ຺ສ …ເປ… ນ ສງ຺ຆເຠທກສ຺ສ…ເປ… ນ ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກສ຺ສ …ເປ… ນ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກສ຺ສ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິກປວາຣຓາທາເນນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປວາຣຓາຍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິຍາຕິ.

ວຊ຺ຊນີຍປຸຄ຺ຄລສນ຺ທສ຺ສນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໔໐. ທ຺ເວວາຈິກາທິປວາຣຓາ

໒໓໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສວຣຠຍໍ ອໂຫສິ. ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວວາຈິກໍ ປວາເຣຕຸນ຺ຕິ.

ພາຬ຺ຫຕຣໍ ສວຣຠຍໍ ອໂຫສິ. ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ທ຺ເວວາຈິກໍ ປວາເຣຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກວາຈິກໍ ປວາເຣຕຸນ຺ຕິ.

ພາຬ຺ຫຕຣໍ ສວຣຠຍໍ ອໂຫສິ. ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ເອກວາຈິກໍ ປວາເຣຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ມນຸສ຺ເສຫິ ທານໍ ເທນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມນຸສ຺ເສຫິ ທານໍ ເທນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິສ຺ສຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ມນຸສ຺ເສຫິ ທານໍ ເທນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ມນຸສ຺ເສຫິ ທານໍ ເທນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ມນຸສ຺ເສຫິ ທານໍ ເທນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິສ຺ສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ທ຺ເວວາຈິກໍ, ເອກວາຈິກໍ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ເຕຫິ…ເປ… ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິເກຫິ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ສງ຺ຄາຍນ຺ເຕຫິ… ວິນຍຘເຣຫິ ວິນຍໍ ວິນິຈ຺ຉິນນ຺ເຕຫິ… ຘມ຺ມກຖິເກຫິ ຘມ຺ມໍ ສາກຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ… ຠິກ຺ຂູຫິ ກລຫໍ ກໂຣນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຠິກ຺ຂູຫິ ກລຫໍ ກໂຣນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຠິກ຺ຂູຫິ ກລຫໍ ກໂຣນ຺ເຕຫິ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຣຕ຺ຕິ ເຂປິຕາ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ຣຕ຺ຕິ ວິຠາຍິສ຺ສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ທ຺ເວວາຈິກໍ, ເອກວາຈິກໍ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ, ປຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອໂນວສ຺ສິກໍ [ອໂນວສ຺ສກໍ (ກ.)] ໂຫຕິ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ, ປຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອໂນວສ຺ສິກໍ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ເມໂຆ ປວສ຺ສິສ຺ສຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ, ປຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອໂນວສ຺ສິກໍ ໂຫຕິ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ, ປຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອໂນວສ຺ສິກໍ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ເມໂຆ ປວສ຺ສິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ, ປຣິຕ຺ຕຎ຺ຈ ອໂນວສ຺ສິກໍ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ເມໂຆ ປວສ຺ສິສ຺ສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ທ຺ເວວາຈິກໍ, ເອກວາຈິກໍ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຣາຊນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈຣນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ອຄ຺ຍນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ອຸທກນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ອມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ວາຬນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ສຣີສປນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ຊີວິຕນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ອປ຺ປວາຣິໂຕວ ສງ຺ໂຆ ຠວິສ຺ສຕິ, ອຖາຍໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາໂຍ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ທ຺ເວວາຈິກໍ, ເອກວາຈິກໍ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ທ຺ເວວາຈິກາທິປວາຣຓາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໔໑. ປວາຣຓາຐປນໍ

໒໓໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສາປຕ຺ຕິກາ ປວາເຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາປຕ຺ຕິເກນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ສາປຕ຺ຕິໂກ ປວາເຣຕິ, ຕສ຺ສ ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ໂອກາສໍ ກາຣາປິຍມານາ ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ໂອກາສໍ ກາຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອກາສໍ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕພ຺ພາ. ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫຣິຕພ຺ພໍ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສາປຕ຺ຕິໂກ. ຕສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປມິ. ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປວາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ປຸຣມ຺ຫາກໍ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ປວາຣຓໍ ຐເປນ຺ຕີຕິ – ປຏິກຈ຺ເຈວ ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປວາຣຓໍ ຐເປນ຺ຕິ, ປວາຣິຕານມ຺ປິ ປວາຣຓໍ ຐເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ. ໂຍ ຐເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣິຕານມ຺ປິ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ. ໂຍ ຐເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໓໖. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ, ເອວໍ ອຏ຺ຐປິຕາ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ? ເຕວາຈິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ຠາສິຕາຍ ລປິຕາຍ ປຣິໂຍສິຕາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ອຏ຺ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ທ຺ເວວາຈິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ,… ເອກວາຈິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ,… ສມານວສ຺ສິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ຠາສິຕາຍ ລປິຕາຍ ປຣິໂຍສິຕາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ອຏ຺ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ.

ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ? ເຕວາຈິກາຍ, ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ຠາສິຕາຍ ລປິຕາຍ ອປຣິໂຍສິຕາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ທ຺ເວວາຈິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ,… ເອກວາຈິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ,… ສມານວສ຺ສິກາຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ຠາສິຕາຍ ລປິຕາຍ ອປຣິໂຍສິຕາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐປິຕາ ໂຫຕິ ປວາຣຓາ.

໒໓໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ. ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ, ອປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ, ອປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ພາໂລ, ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນ ປຏິພໂລ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ, ‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ, ມາ ກລຫໍ, ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ, ມາ ວິວາທ’ນ຺ຕິ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ. ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ, ອປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ, ອປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ພາໂລ, ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນ ປຏິພໂລ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ, ‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ, ມາ ກລຫໍ, ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ, ມາ ວິວາທ’ນ຺ຕິ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ. ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ, ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ, ອປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ພາໂລ, ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນ ປຏິພໂລ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ, ‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ, ມາ ກລຫໍ, ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ, ມາ ວິວາທ’ນ຺ຕິ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ. ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ, ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ, ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ພາໂລ, ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ນ ປຏິພໂລ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ, ‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ, ມາ ກລຫໍ, ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ, ມາ ວິວາທ’ນ຺ຕິ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ. ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊານນ຺ຕິ, ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ, ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ, ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ, ປຓ຺ຑິໂຕ, ພ຺ຍຕ຺ໂຕ, ປຏິພໂລ ອນຸຍຸຎ຺ຊີຍມາໂນ ອນຸໂຍຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ, ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປສິ, ກິມ຺ຫິ ນໍ ຐເປສິ, ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປສິ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປສິ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປສີ’’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປມິ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປມິ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ຐເປມີ’’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຊານາສິ ປນາຍສ຺ມາ ສີລວິປຕ຺ຕິໍ, ຊານາສິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິໍ, ຊານາສິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ຊານາມິ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສີລວິປຕ຺ຕິໍ, ຊານາມິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິໍ, ຊານາມິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ກຕມາ ປນາວຸໂສ, ສີລວິປຕ຺ຕິ, ກຕມາ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິ, ກຕມາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕີ’’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ, ອຍໍ ສີລວິປຕ຺ຕິ; ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປາຏິເທສນີຍໍ, ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ, ອຍໍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐິ, ອນ຺ຕຄ຺ຄາຫິກາທິຏ຺ຐິ, ອຍໍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕີ’’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປສິ, ທິຏ຺ເຐນ ວາ ຐເປສິ, ສຸເຕນ ວາ ຐເປສິ, ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ ຐເປສີ’’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ທິຏ຺ເຐນ ວາ ຐເປມິ, ສຸເຕນ ວາ ຐເປມິ, ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ ຐເປມີ’’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທິຏ຺ເຐນ ປວາຣຓໍ ຐເປສິ, ກິໍ ເຕ ທິຏ຺ຐໍ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ທິຏ຺ຐໍ, ກທາ ເຕ ທິຏ຺ຐໍ, ກຕ຺ຖ ເຕ ທິຏ຺ຐໍ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ທິຏ຺ໂຐ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ທິຏ຺ໂຐ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ… ປາຏິເທສນີຍໍ… ທຸກ຺ກຏໍ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ທິຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ຖ ຈ ຕ຺ວໍ ອໂຫສິ, ກຕ຺ຖ ຈາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອໂຫສິ, ກິຎ຺ຈ ຕ຺ວໍ ກໂຣສິ, ກິຎ຺ຈາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ກໂຣຕີ’’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທິຏ຺ເຐນ ປວາຣຓໍ ຐເປມິ, ອປິຈ ສຸເຕນ ປວາຣຓໍ ຐເປມີ’’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸເຕນ ປວາຣຓໍ ຐເປສິ, ກິໍ ເຕ ສຸຕໍ, ກິນ຺ຕິ ເຕ ສຸຕໍ, ກທາ ເຕ ສຸຕໍ, ກຕ຺ຖ ເຕ ສຸຕໍ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ສຸຕໍ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ສຸຕໍ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ… ປາຏິເທສນີຍໍ… ທຸກ຺ກຏໍ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ສຸຕໍ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສຸຕໍ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສຸຕໍ, ສິກ຺ຂມານາຍ ສຸຕໍ, ສາມເຓຣສ຺ສ ສຸຕໍ, ສາມເຓຣິຍາ ສຸຕໍ, ອຸປາສກສ຺ສ ສຸຕໍ, ອຸປາສິກາຍ ສຸຕໍ, ຣາຊູນໍ ສຸຕໍ, ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ສຸຕໍ, ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ສຸຕໍ, ຕິຕ຺ຖິຍສາວການໍ ສຸຕ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸເຕນ ປວາຣຓໍ ຐເປມິ, ອປິຈ ປຣິສງ຺ກາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປມີ’’ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິສງ຺ກາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປສິ, ກິໍ ປຣິສງ຺ກສິ, ກິນ຺ຕິ ປຣິສງ຺ກສິ, ກທາ ປຣິສງ຺ກສິ, ກຕ຺ຖ ປຣິສງ຺ກສິ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຣິສງ຺ກສິ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຣິສງ຺ກສິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ… ປາຏິເທສນີຍໍ… ທຸກ຺ກຏໍ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຣິສງ຺ກສິ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ສິກ຺ຂມານາຍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ສາມເຓຣສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ສາມເຓຣິຍາ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ອຸປາສກສ຺ສ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ອຸປາສິກາຍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ຣາຊູນໍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສິ, ຕິຕ຺ຖິຍສາວການໍ ສຸຕ຺ວາ ປຣິສງ຺ກສີ’’ຕິ? ໂສ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຣິສງ຺ກາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປມິ, ອປິ ຈ ອຫມ຺ປິ ນ ຊານາມິ ເກນ ປນາຫໍ ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປມີ’’ຕິ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸໂຍເຄນ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນ ອາຣາເຘຕິ, ອນນຸວາໂທ ຈຸທິໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸໂຍເຄນ ວິຎ຺ຎູນໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີນໍ ຈິຕ຺ຕໍ ອາຣາເຘຕິ, ສານຸວາໂທ ຈຸທິໂຕ ຠິກ຺ຂູຕິ ອລໍ ວຈນາຍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ອນຸທ຺ຘໍສິຕໍ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍສິຕໍ ປຏິຊານາຕິ, ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈທໂກ, ຠິກ຺ຂຸ ອມູລເກນ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈເຍນ… ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ… ປາຏິເທສນີເຍນ… ທຸກ຺ກເຏນ… ທຸພ຺ຠາສິເຕນ ອນຸທ຺ຘໍສິຕໍ ປຏິຊານາຕິ, ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຸທິໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຏິຊານາຕິ, ນາເສຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຸທິໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຸທິໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ… ປາຏິເທສນີຍໍ… ທຸກ຺ກຏໍ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນຕິ ປຏິຊານາຕິ, ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ປວາຣຓາຐປນໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໔໒. ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍວຕ຺ຖຸກາທິ

໒໓໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ, ເຕຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກມນ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ສາສ຺ສ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປາຈິຕ຺ຕິຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປາຏິເທສນີຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸກ຺ກຏທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ, ເຕຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກມນ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ສາສ຺ສ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ…ເປ… ປາຏິເທສນີຍໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ… ທຸກ຺ກຏໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ, ເຕຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກມນ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ສາສ຺ສ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປາຈິຕ຺ຕິຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປາຏິເທສນີຍທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ… ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ທຸກ຺ກຏທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠາສິຕທິຏ຺ຐິໂນ, ເຕຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກມນ຺ຕໍ ອປເນຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ສາສ຺ສ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍວຕ຺ຖຸກາທິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໔໓. ວຕ຺ຖຸຐປນາທິ

໒໓໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ນ ປຸຄ຺ຄໂລ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ວຕ຺ຖຸໍ ຐເປຕ຺ວາ ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ວິສຸທ຺ຘານໍ ປວາຣຓາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ. ສເຈ ວຕ຺ຖຸ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ນ ປຸຄ຺ຄໂລ, ອິທາເນວ ນໍ ວເທຫີ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ນ ວຕ຺ຖຸ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ປຸຄ຺ຄລໍ ຐເປຕ຺ວາ ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສມຄ຺ຄານໍ ປວາຣຓາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ. ສເຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ນ ວຕ຺ຖຸ, ອິທາເນວ ນໍ ວເທຫີ’’ຕິ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕທຫຸ ປວາຣຓາຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ – ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ວຕ຺ຖຸຎ຺ຈ ປຸຄ຺ຄລຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ. ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ວິສຸທ຺ຘານຎ຺ຈ ສມຄ຺ຄານຎ຺ຈ ປວາຣຓາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ. ສເຈ ວຕ຺ຖຸ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ອິທາເນວ ນໍ ວເທຫີ’’ຕິ.

ປຸພ຺ເພ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ວຕ຺ຖຸ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຈ຺ຉາ ປຸຄ຺ຄໂລ, ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ. ປຸພ຺ເພ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ປຸຄ຺ຄໂລ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປຈ຺ຉາ ວຕ຺ຖຸ, ກລ຺ລໍ ວຈນາຍ. ປຸພ຺ເພ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປວາຣຓາຍ ວຕ຺ຖຸ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ຈ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕໍ ເຈ ກຕາຍ ປວາຣຓາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ.

ວຕ຺ຖຸຐປນາທິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໔໔. ຠຓ຺ຑນກາຣກວຕ຺ຖຸ

໒໔໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ເຕສໍ ສາມນ຺ຕາ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ – ມຍໍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປວາຣຓາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປສ຺ສາມາຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ ສາມນ຺ຕາ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຕາ – ມຍໍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປວາຣຓາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕສໍ ສາມນ຺ຕາ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ – ມຍໍ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປວາຣຓາຍ ປວາຣຓໍ ຐເປສ຺ສາມາຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ທ຺ເວ ຕໂຍ ອຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທສິເກ ກາຕຸໍ – ກຖໍ ມຍໍ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຐມຕຣໍ ປວາເຣຍ຺ຍາມາຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ຕໍ ອາວາສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ລຫຸໍ ລຫຸໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ປວາເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພາ – ‘‘ປວາຣິຕາ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ; ຍຖາຍສ຺ມນ຺ຕາ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕູ’’ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ອສໍວິຫິຕາ ຕໍ ອາວາສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປານີເຍນ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພາ; ເຕສໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ວາ [ວິກ຺ຂິປາເປຕ຺ວາ (ປຏິວິໂສຘການໍ ມຕິ), ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ (ກ.)] ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ, ປວາເຣຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພາ – ‘‘ປວາຣິຕາ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ; ຍຖາຍສ຺ມນ຺ຕາ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕູ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ອາວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ປຏິພເລນ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ [ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ (ກ.)], ອາວາສິກາ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາມ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາມ, ອາຄເມ ກາເຬ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ສາຘາວຸໂສ, ອິທາເນວ ໂນ ປວາເຣຖາ’’ຕິ, ເຕ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອນິສ຺ສຣາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ປວາຣຓາຍ; ນ ຕາວ ມຍໍ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ຕໍ ກາຬໍ ອນຸວເສຍ຺ຍຸໍ, ອາວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ປຏິພເລນ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ອາວາສິກາ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາມ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາມ, ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ – ‘‘ສາຘາວຸໂສ, ອິທາເນວ ໂນ ປວາເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ, ເຕ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘‘ອນິສ຺ສຣາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ປວາຣຓາຍ, ນ ຕາວ ມຍໍ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ຕມ຺ປິ ຊຸຓ຺ຫໍ ອນຸວເສຍ຺ຍຸໍ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສພ຺ເພເຫວ ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ອກາມາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ຄິລາໂນ ອຄິລານສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ຄິລາໂນ. ຄິລາໂນ ຈ ອນນຸໂຍຄກ຺ຂໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ອາຄເມຫິ, ອາວຸໂສ, ຍາວ ອໂຣໂຄ ໂຫສິ. ອໂຣໂຄ ອາກງ຺ຂມາໂນ ໂຈເທສ຺ສສີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂຈເທຕິ, ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຄິລາໂນ ຄິລານສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ. ຄິລາໂນ ຈ ອນນຸໂຍຄກ຺ຂໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ອາຄເມຫິ, ອາວຸໂສ, ຍາວາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອໂຣໂຄ ໂຫຕິ. ອໂຣຄໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ໂຈເທສ຺ສສີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂຈເທຕິ, ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ຄິລາໂນ ຄິລານສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ໂຂ ຄິລານາ. ຄິລາໂນ ຈ ອນນຸໂຍຄກ຺ຂໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ. ອາຄເມຫິ, ອາວຸໂສ, ຍາວ ອໂຣຄາ ໂຫຖ. ອໂຣໂຄ ອໂຣຄໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ໂຈເທສ຺ສສີ’’ຕິ [ຍາວ ອໂຣໂຄ ໂຫຕິ, ອໂຣຄໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ໂຈເທສ຺ສສີຕິ (ກ.)]. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂຈເທຕິ, ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຄິລາໂນ ອຄິລານສ຺ສ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ອຸໂຠ ສງ຺ເຆນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສມນຸຄາຫິຕ຺ວາ [ສມນຸຠາສິຕ຺ວາ (ສີ.)] ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ຠຓ຺ຑນກາຣກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໔໕. ປວາຣຓາສງ຺ຄໂຫ

໒໔໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ເຕສໍ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ. ສເຈ ມຍໍ ອິທານິ ປວາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຠິກ຺ຂູ ປວາເຣຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍຸໍ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມມ຺ຫາ ຜາສຸວິຫາຣາ ປຣິພາຫິຣາ ຠວິສ຺ສາມ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພຫຸລາ ສນ຺ທິຏ຺ຐາ ສມ຺ຠຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕສໍ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ. ສເຈ ມຍໍ ອິທານິ ປວາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຠິກ຺ຂູ ປວາເຣຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍຸໍ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມມ຺ຫາ ຜາສຸວິຫາຣາ ປຣິພາຫິຣາ ຠວິສ຺ສາມາ’’ຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣຓາສງ຺ຄຫໍ ກາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ໂພ. ສພ຺ເພເຫວ ເອກຊ຺ຌໍ ສນ຺ນິປຕິຕພ຺ພໍ – ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ. ສເຈ ມຍໍ ອິທານິ ປວາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຠິກ຺ຂູ ປວາເຣຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍຸໍ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມມ຺ຫາ ຜາສຸວິຫາຣາ ປຣິພາຫິຣາ ຠວິສ຺ສາມ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາຣຓາສງ຺ຄຫໍ ກເຣຍ຺ຍ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ປວາເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ສມຄ຺ຄານໍ ສມ຺ໂມທມານານໍ ອວິວທມານານໍ ວິຫຣຕໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຜາສຸວິຫາໂຣ ອຘິຄໂຕ. ສເຈ ມຍໍ ອິທານິ ປວາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຠິກ຺ຂູ ປວາເຣຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍຸໍ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມມ຺ຫາ ຜາສຸວິຫາຣາ ປຣິພາຫິຣາ ຠວິສ຺ສາມ. ສງ຺ໂຆ ປວາຣຓາສງ຺ຄຫໍ ກໂຣຕິ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສຕິ, ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ປວາເຣສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປວາຣຓາສງ຺ຄຫສ຺ສ ກຣຓໍ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສຕິ, ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ປວາເຣສ຺ສຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກໂຕ ສງ຺ເຆນ ປວາຣຓາສງ຺ຄໂຫ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສຕິ, ອາຄເມ ຊຸຓ຺ເຫ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ປວາເຣສ຺ສຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ກເຕ ປວາຣຓາສງ຺ຄເຫ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອາວຸໂສ, ຊນປທຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິຕຸໍ; ອຕ຺ຖິ ເມ ຊນປເທ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ສາຘາວຸໂສ, ປວາເຣຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປວາຣຍມາໂນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອນິສ຺ສໂຣ ໂຂ ເມ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປວາຣຓາຍ, ນ ຕາວາຫໍ ປວາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຍມານສ຺ສ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ອຸໂຠ ສງ຺ເຆນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສມນຸຄາຫິຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພາ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຊນປເທ ຕໍ ກຣຓີຍໍ ຕີເຣຕ຺ວາ ປຸນເທວ ອນ຺ໂຕ ໂກມຸທິຍາ ຈາຕຸມາສິນິຍາ ຕໍ ອາວາສໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ໂສ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອນິສ຺ສໂຣ ໂຂ ເມ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປວາຣຓາຍ; ປວາຣິໂຕ ອຫ’’ນ຺ຕິ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ປວາຣິຍມາເນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ອຸໂຠ ສງ຺ເຆນ ສມນຸຍຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສມນຸຄາຫິຕ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ສງ຺ເຆນ ປວາເຣຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ປວາຣຓາສງ຺ຄໂຫ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ປວາຣຓາກ຺ຂນ຺ຘໂກ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໑໔໖. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ໂກສເລສຸ, ອຄມຸໍ ສຕ຺ຖຸ ທສ຺ສນໍ;

ອຜາສຸໍ ປສຸສໍວາສໍ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎານຸໂລມຕາ.

ປວາເຣນ຺ຕາ ປຓາມຎ຺ຈ [ປວາເຣນ຺ຕາສເນ ທ຺ເວ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ກມ຺ມໍ ຄິລານຎາຕກາ;

ຣາຊາ ໂຈຣາ ຈ ຘຸຕ຺ຕາ ຈ, ຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ຕຖາ.

ປຎ຺ຈ ຈຕຸຕໂຍ ທ຺ເວໂກ, ອາປນ຺ໂນ ເວມຕີ ສຣິ;

ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ເວມຕິໂກ, ພຫູ ສມາ ຈ ໂຖກິກາ.

ອາວາສິກາ ຈາຕຸທ຺ທສ, ລິງ຺ຄສໍວາສກາ ອຸໂຠ;

ຄນ຺ຕພ຺ພໍ ນ ນິສິນ຺ນາຍ, ຉນ຺ທທາເນ ປວາຣຓາ [ຉນ຺ທທານປວາຣຓາ (ກ.)].

ສວເຣຫິ ເຂປິຕາ ເມໂຆ, ອນ຺ຕຣາ ຈ ປວາຣຓາ;

ນ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ປຸຣມ຺ຫາກໍ, ອຏ຺ຐປິຕາ ຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ.

ກິມ຺ຫິ ວາຕິ ກຕມຎ຺ຈ, ທິຏ຺ເຐນ ສຸຕສງ຺ກາຍ;

ໂຈທໂກ ຈຸທິຕໂກ ຈ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ວຕ຺ຖຸ ຠຓ຺ຑນໍ;

ປວາຣຓາສງ຺ຄໂຫ ຈ, ອນິສ຺ສໂຣ ປວາຣເຍຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ຉຈຕ຺ຕາຣີສາຕິ.

ປວາຣຓາກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໕. ຈມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໑໔໗. ໂສຓໂກຬິວິສວຕ຺ຖຸ

໒໔໒. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອສີຕິຍາ ຄາມສຫສ຺ເສສຸ ອິສ຺ສຣິຍາຘິປຈ຺ຈໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈມ຺ປາຍໍ ໂສໂຓ ນາມ ໂກຬິວິໂສ [ໂກຬິວີໂສ (ສີ.)] ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ສຸຂຸມາໂລ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ປາທຕເລສຸ ໂລມານິ ຊາຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ໂສຓສ຺ສ ໂກຬິວິສສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ອາຄຈ຺ຉຕຸ ໂສໂຓ, ອິຈ຺ຉາມິ ໂສຓສ຺ສ ອາຄຕນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓສ຺ສ ໂກຬິວິສສ຺ສ ມາຕາປິຕໂຣ ໂສຓໍ ໂກຬິວິສໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຣາຊາ ເຕ, ຕາຕ ໂສຓ, ປາເທ ທກ຺ຂິຕຸກາໂມ. ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ໂສຓ, ເຍນ ຣາຊາ ເຕນ ປາເທ ອຠິປ຺ປສາເຣຍ຺ຍາສິ. ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທ. ນິສິນ຺ນສ຺ສ ເຕ ຣາຊາ ປາເທ ທກ຺ຂິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓໍ ໂກຬິວິສໍ ສິວິກາຍ ອາເນສຸໍ. ອຖ ໂຂ ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປຸຣໂຕ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ໂສຓສ຺ສ ໂກຬິວິສສ຺ສ ປາທຕເລສຸ ໂລມານິ ຊາຕານິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິເກ ອຕ຺ເຖ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ຂ຺ວຕ຺ຖ, ຠເຓ, ມຍາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມິເກ ອຕ຺ເຖ ອນຸສາສິຕາ; ຄຈ຺ຉຖ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຍິຣຸປາສຖ; ໂສ ໂນ ຠຄວາ ສມ຺ປຣາຍິເກ ອຕ຺ເຖ ອນຸສາສິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ເຍນ ຄິຊ຺ຌກູໂຏ ປພ຺ພໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ຠຄວໂຕ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ຕານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ; ສາຘຸ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍາມ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອິເຘວ ຕາວ ໂຫຖ, ຍາວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຏິເວເທມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ເຕສໍ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ສານໍ ປຸຣໂຕ ເປກ຺ຂມານານໍ ປາຏິກາຍ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ຕານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ; ຍສ຺ສ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຄຕ, ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ປີຐໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕສໍ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ສານໍ ປຸຣໂຕ ເປກ຺ຂມານານໍ ປາຏິກາຍ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ວິຫາຣປຈ຺ຉາຍາຍໍ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍເຍວ ສາຄຕໍ ສມນ຺ນາຫຣນ຺ຕິ, ໂນ ຕຖາ ຠຄວນ຺ຕໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕສໍ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ສານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຄຕ, ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາກາເສ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ຈງ຺ກມຕິປິ, ຕິຏ຺ຐຕິປິ, ນິສີທຕິປິ, ເສຍ຺ຍມ຺ປິ ກປ຺ເປຕິ, ຘູມາຍຕິປິ [ຘູປາຍຕິປິ (ສີ.), ປຘູປາຍຕິປິ (ສ຺ຍາ.)] ປຊ຺ຊລຕິປິ, ອນ຺ຕຣຘາຍຕິປິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຄໂຕ ອາກາເສ ອນ຺ຕລິກ຺ເຂ ອເນກວິຫິຕໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ສາວໂກຫມສ຺ມິ. ສຕ຺ຖາ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ສາວໂກຫມສ຺ມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ! ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ສາວໂກປິ ນາມ ເອວໍ ມຫິທ຺ຘິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ມຫານຸຠາໂວ, ອໂຫ ນູນ ສຕ຺ຖາ’’ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ສມນ຺ນາຫຣນ຺ຕິ, ໂນ ຕຖາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຄຕໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕສໍ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ສານໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ເຕ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ເຕ, ມຸທຸຈິຕ຺ເຕ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ເຕ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ເຕ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ເຕ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວໍ ເຕສໍ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ສານໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍໍກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມາ ປຕ຺ຕຘມ຺ມາ ວິທິຕຘມ຺ມາ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ມາ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ຉາ ວິຄຕກຖໍກຖາ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕາ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ‘‘ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີ’’ຕິ, ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ. ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສເກ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປເຕ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ.

ໂສຓສ຺ສ ປພ຺ພຊ຺ຊາ

໒໔໓. ອຖ ໂຂ ໂສຓສ຺ສ ໂກຬິວິສສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘‘ຍຖາ ຍຖາ ໂຂ ອຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ; ຍໍນູນາຫໍ ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕານິ ອສີຕິ ຄາມິກສຫສ຺ສານິ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິສຸໍ. ອຖ ໂຂ ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ເຕສຸ ອສີຕິຍາ ຄາມິກສຫສ຺ເສສຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຖາ ຍຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ປພ຺ພາເຊຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ’’ຕິ. ອລຕ຺ຖ ໂຂ ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ອລຕ຺ຖ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອຈິຣຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ສີຕວເນ ວິຫຣຕິ. ຕສ຺ສ ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ຈງ຺ກມໂຕ ປາທາ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ. ຈງ຺ກໂມ ໂລຫິເຕນ ຜຸໂຏ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄວາຆາຕນໍ. [ອິໂຕ ປຣໍ ຍາວ ອິມສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ອວສານໍ ຕາວ ປາໂຐ ອ. ນິ. ໖.໕໕ ອາທໂຍ] ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ອຫໍ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ. ອຖ ຈ ປນ ເມ ນານຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂຂ ປນ ເມ ກຸເລ ໂຠຄາ; ສກ຺ກາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກາຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍໍ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ ເອວເມວ – ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ສີຕວເນ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຍນາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ຈງ຺ກໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ຈງ຺ກມໍ ໂລຫິເຕນ ຜຸຏໍ, ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກສ຺ສ ນ຺ວາຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈງ຺ກໂມ ໂລຫິເຕນ ຜຸໂຏ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄວາຆາຕນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາຍສ຺ມໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ໂສຓສ຺ສ ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘວີຣິຍສ຺ສ ຈງ຺ກມໂຕ ປາທາ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ. ຕສ຺ສາຍໍ ຈງ຺ກໂມ ໂລຫິເຕນ ຜຸໂຏ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄວາຆາຕນ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ວິຫາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ໂສໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂສຓໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນນຸ ເຕ, ໂສຓ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ເຍ ໂຂ ເກຈິ ຠຄວໂຕ ສາວກາ ອາຣທ຺ຘວີຣິຍາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ອຫໍ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ. ອຖ ຈ ປນ ເມ ນານຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ. ສໍວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ໂຂ ປນ ເມ ກຸເລ ໂຠຄາ; ສກ຺ກາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກາຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ຫີນາຍາວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂຠເຄ ຈ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍໍ, ປຸຎ຺ຎານິ ຈ ກເຣຍ຺ຍ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂສຓ, ກຸສໂລ ຕ຺ວໍ ປຸພ຺ເພ ອຄາຣິກຠູໂຕ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິສ຺ສເຣ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂສຓ, ຍທາ ເຕ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິໂຍ ອຈ຺ຈາຍຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອປິ ນຸ ເຕ ວີຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຣວຕີ ວາ ໂຫຕິ, ກມ຺ມຎ຺ຎາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂສຓ, ຍທາ ເຕ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິໂຍ ອຕິສິຖິລາ ໂຫນ຺ຕິ, ອປິ ນຸ ເຕ ວີຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຣວຕີ ວາ ໂຫຕິ, ກມ຺ມຎ຺ຎາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນ ເຫຕໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ຕໍ ກິໍ ມຎ຺ຎສິ, ໂສຓ, ຍທາ ເຕ ວີຓາຍ ຕນ຺ຕິໂຍ ເນວ ອຈ຺ຈາຍຕາ ໂຫນ຺ຕິ ນາຕິສິຖິລາ, ສເມ ຄຸເຓ ປຕິຏ຺ຐິຕາ, ອປິ ນຸ ເຕ ວີຓາ ຕສ຺ມິໍ ສມເຍ ສຣວຕີ ວາ ໂຫຕິ, ກມ຺ມຎ຺ຎາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ໂສຓ, ອຈ຺ຈາຣທ຺ຘວີຣິຍໍ ອຸທ຺ຘຈ຺ຈາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ, ອຕິລີນວີຣິຍໍ ໂກສຊ຺ຊາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ຕສ຺ມາຕິຫ ຕ຺ວໍ, ໂສຓ, ວີຣິຍສມຕໍ ອຘິຏ຺ຐຫ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານຎ຺ຈ ສມຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌ, ຕຕ຺ຖ ຈ ນິມິຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂສຓໍ ອິມິນາ ໂອວາເທນ ໂອວທິຕ຺ວາ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມ຺ມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ ເອວເມວ – ສີຕວເນ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ອປເຣນ ສມເຍນ ວີຣິຍສມຕໍ ອຘິຏ຺ຐາສິ, ອິນ຺ທ຺ຣິຍານຎ຺ຈ ສມຕໍ ປຏິວິຊ຺ຌິ, ຕຕ຺ຖ ຈ ນິມິຕ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ, ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ, ນ ຈິຣສ຺ເສວ – ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ – ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ອຠິຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ອຣຫຕໍ ອໂຫສິ.

໒໔໔. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ອຣຫຕ຺ຕປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ໂຍ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອຣຫໍ ຂີຓາສໂວ ວຸສິຕວາ ກຕກຣຓີໂຍ ໂອຫິຕຠາໂຣ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕສທຕ຺ໂຖ ປຣິກ຺ຂີຓຠວສຎ຺ໂຎຊໂນ ສມ຺ມທຎ຺ຎາ ວິມຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ຉຏ຺ຐານານິ ອຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ – ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອຸປາທານກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອສມ຺ໂມຫາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອິເຘກຈ຺ຈສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອວມສ຺ສ – ‘ເກວລໍ ສທ຺ຘາມຕ຺ຕກໍ ນູນ ອຍມາຍສ຺ມາ ນິສ຺ສາຍ ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕ’ຕິ, ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຂີຓາສໂວ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ວຸສິຕວາ, ກຕກຣຓີໂຍ, ກຣຓີຍມຕ຺ຕານໍ ອສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ກຕສ຺ສ ວາ ປຏິຈຍໍ ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ເນກ຺ຂມ຺ມາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອິເຘກຈ຺ຈສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອວມສ຺ສ – ‘ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ນູນ ອຍມາຍສ຺ມາ ນິກາມຍມາໂນ ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕ’ຕິ. ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຂີຓາສໂວ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ວຸສິຕວາ, ກຕກຣຓີໂຍ, ກຣຓີຍມຕ຺ຕານໍ [ກຣຓີຍໍ ອຕ຺ຕໂນ (ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣປາຬິຍໍ)] ອສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ກຕສ຺ສ ວາ ປຏິຈຍໍ, ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ປວິເວກາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ສິຍາ ໂຂ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ອິເຘກຈ຺ຈສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເອວມສ຺ສ – ‘ສີລພ຺ພຕປຣາມາສໍ ນູນ ອຍມາຍສ຺ມາ ສາຣໂຕ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ໂຕ’ຕິ. ນ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ຂີຓາສໂວ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ວຸສິຕວາ, ກຕກຣຓີໂຍ, ກຣຓີຍມຕ຺ຕານໍ ອສມນຸປສ຺ສນ຺ໂຕ ກຕສ຺ສ ວາ ປຏິຈຍໍ, ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ອຸປາທານກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ອຸປາທານກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ອຸປາທານກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ຂຍາ ຣາຄສ຺ສ ວີຕຣາຄຕ຺ຕາ ອສມ຺ໂມຫາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂທສສ຺ສ ວີຕໂທສຕ຺ຕາ ອສມ຺ໂມຫາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຂຍາ ໂມຫສ຺ສ ວີຕໂມຫຕ຺ຕາ ອສມ຺ໂມຫາຘິມຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ.

‘‘ເອວໍ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຸສາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ. ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ, ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕິ. ຠຸສາ ເຈປິ ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ, ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ເສໂລ ປພ຺ພໂຕ ອຈ຺ຉິທ຺ໂທ ອສຸສິໂຣ ເອກຄ຺ຆໂນ, ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ນໍ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປເວເຘຍ຺ຍ; ປຈ຺ຉິມາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ…ເປ… ອຸຕ຺ຕຣາຍ ເຈປິ ທິສາຍ…ເປ… ທກ຺ຂິຓາຍ ເຈປິ ທິສາຍ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຠຸສາ ວາຕວຸຏ຺ຐິ, ເນວ ນໍ ສງ຺ກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປກມ຺ເປຍ຺ຍ ນ ສມ຺ປເວເຘຍ຺ຍ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ສມ຺ມາ ວິມຸຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຸສາ ເຈປິ ຈກ຺ຂຸວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣູປາ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ, ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕິ. ຠຸສາ ເຈປິ ໂສຕວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ສທ຺ທາ…ເປ… ຆານວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຄນ຺ຘາ… ຊິວ຺ຫາວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຣສາ… ກາຍວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ໂຜຏ຺ຐພ຺ພາ… ມໂນວິຎ຺ເຎຍ຺ຍາ ຘມ຺ມາ ມນສ຺ສ ອາປາຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເນວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ; ອມິສ຺ສີກຕເມວສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຐິຕໍ, ອາເນຎ຺ຊປ຺ປຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ອຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ປວິເວກຎ຺ຈ ເຈຕໂສ;

ອພ຺ຍາປຊ຺ຊາຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ອຸປາທານກ຺ຂຍສ຺ສ ຈ.

ຕຓ຺ຫກ຺ຂຍາຘິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ອສມ຺ໂມຫຎ຺ຈ ເຈຕໂສ;

ທິສ຺ວາ ອາຍຕນຸປ຺ປາທໍ, ສມ຺ມາ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈຕິ.

ຕສ຺ສ ສມ຺ມາວິມຸຕ຺ຕສ຺ສ, ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ;

ກຕສ຺ສ ປຏິຈໂຍ ນຕ຺ຖິ, ກຣຓີຍໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

ເສໂລ ຍຖາ ເອກຄ຺ຆໂນ, ວາເຕນ ນ ສມີຣຕິ;

ເອວໍ ຣູປາ ຣສາ ສທ຺ທາ, ຄນ຺ຘາ ຜສ຺ສາ ຈ ເກວລາ.

ອິຏ຺ຐາ ຘມ຺ມາ ອນິຏ຺ຐາ ຈ, ນ ປເວເຘນ຺ຕິ ຕາທິໂນ;

ຐິຕໍ ຈິຕ຺ຕໍ ວິປ຺ປມຸຕ຺ຕໍ, ວຍຎ຺ຈສ຺ສານຸປສ຺ສຕີຕິ.

ໂສຓໂກຬິວິສວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໔໘. ທິຄຸຓາທິອຸປາຫນປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໔໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕິ, ອຕ຺ໂຖ ຈ ວຸຕ຺ໂຕ, ອຕ຺ຕາ ຈ ອນຸປນີໂຕ. ອຖ ຈ, ປນິເຘກຈ຺ເຈ ໂມຆປຸຣິສາ ຫສມານກໍ, ມຎ຺ເຎ, ອຎ຺ຎໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕິ, ເຕ ປຈ຺ຉາ ວິຆາຕໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂສຓໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຕ຺ວໍ ໂຂສິ, ໂສຓ, ສຸຂຸມາໂລ. ອນຸຊານາມິ ເຕ, ໂສຓ, ເອກປລາສິກໍ ອຸປາຫນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອສີຕິສກຏວາເຫ ຫິຣຎ຺ຎໍ ໂອຫາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ສຕ຺ຕຫຕ຺ຖິກຎ຺ຈ ອນີກໍ. ອຖາຫໍ ຠນ຺ເຕ ເອກປລາສິກໍ ເຈ ອຸປາຫນໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມິ, ຕສ຺ສ ເມ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ ‘ໂສໂຓ ໂກຬິວິໂສ ອສີຕິສກຏວາເຫ ຫິຣຎ຺ຎໍ ໂອຫາຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ສຕ຺ຕຫຕ຺ຖິກຎ຺ຈ ອນີກໍ. ໂສ ທານາຍໍ ເອກປລາສິກາສຸ ອຸປາຫນາສຸ ສຕ຺ໂຕ’ຕິ. ສເຈ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸຊານິສ຺ສຕິ ອຫມ຺ປິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມິ; ໂນ ເຈ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸຊານິສ຺ສຕິ, ອຫມ຺ປິ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກປລາສິກໍ ອຸປາຫນໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທິຄຸຓາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ນ ຕິຄຸຓາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ນ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນາ [ຄຓງ຺ຄຓູປາຫນາ (ພຫູສຸ)] ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ທິຄຸຓາທິອຸປາຫນປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໔໙. ສພ຺ພນີລິກາທິປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໔໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສພ຺ພນີລິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພປີຕິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ… ສພ຺ພໂລຫິຕິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ… ສພ຺ພມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກາ [ສພ຺ພມຎ຺ເຊຏ຺ຐິກາ (ກ.)] ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ … ສພ຺ພກຓ຺ຫາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ… ສພ຺ພມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ… ສພ຺ພມຫານາມຣຕ຺ຕາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພນີລິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ສພ຺ພປີຕິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສພ຺ພໂລຫິຕິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສພ຺ພມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສພ຺ພກຓ຺ຫາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສພ຺ພມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສພ຺ພມຫານາມຣຕ຺ຕາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນີລກວທ຺ຘິກາ [ວຏ຺ຏິກາ (ສີ.)] ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ປີຕກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ໂລຫິຕກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກຓ຺ຫວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ມຫານາມຣຕ຺ຕວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນີລກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ປີຕກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ໂລຫິຕກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກຓ຺ຫວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຫານາມຣຕ຺ຕວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຂລ຺ລກພທ຺ຘາ […ພນ຺ຘາ (ກ.)] ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ປຸຏພທ຺ຘາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ປາລິຄຸຓ຺ຐິມາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຕູລປຸຓ຺ຓິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຕິຕ຺ຕິຣປຕ຺ຕິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ເມຓ຺ຑວິສາຓວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອຊວິສາຓວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ວິຈ຺ຉິກາຬິກາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ໂມຣປິຎ຺ຉ [ໂມຣປິຎ຺ຊ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິສິພ຺ພິຕາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຈິຕ຺ຣາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂລ຺ລກພທ຺ຘາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ປຸຏພທ຺ຘາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ປາລິຄຸຓ຺ຐິມາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຕູລປຸຓ຺ຓິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຕິຕ຺ຕິຣປຕ຺ຕິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ເມຓ຺ຑວິສາຓວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ອຊວິສາຓວທ຺ຘິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ວິຈ຺ຉິກາຬິກາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ໂມຣປິຎ຺ຉປຣິສິພ຺ພິຕາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຈິຕ຺ຣາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສີຫຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ທີປິຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອຊິນຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອຸທ຺ທຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ມຊ຺ຊາຣຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກາຬກຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ລຸວກຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ [ອຸລູກຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ (ໂຍຊນາ)] ອຸປາຫນາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີຫຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ທີປິຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ອຊິນຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ອຸທ຺ທຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຊ຺ຊາຣຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກາຬກຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ລຸວກຈມ຺ມປຣິກ຺ຂຏາ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ສພ຺ພນີລິກາທິປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໐. ໂອມຸກ຺ກຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນານຸຊານນາ

໒໔໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ, ອຎ຺ຎຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຂຎ຺ຊມາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວາ ອຸປາຫນາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຂຎ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ປາທາ ເມ, ອາວຸໂສ, ຜລິຕາ’’ຕິ [ຜາລິຕາຕິ (ກ.)]. ‘‘ຫນ຺ທ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາຫນາໂຍ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນາ’’ຕິ. ‘‘ຄຓ຺ຫາເຫຕາ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸປາຫນາໂຍ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອມຸກ຺ກໍ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວາ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ໂອມຸກ຺ກຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໕໑. ອຊ຺ຌາຣາເມ ອຸປາຫນປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໔໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ອນຸປາຫໂນ ຈງ຺ກມຕິ. ສຕ຺ຖາ ອນຸປາຫໂນ ຈງ຺ກມຕີຕິ, ເຖຣາປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປາຫນາ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ, ສຕ຺ຖຣິ ອນຸປາຫເນ ຈງ຺ກມມາເນ, ເຖເຣສຸປິ ຠິກ຺ຂູສຸ ອນຸປາຫເນສຸ ຈງ຺ກມມາເນສຸ, ສອຸປາຫນາ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ, ສຕ຺ຖຣິ ອນຸປາຫເນ ຈງ຺ກມມາເນ, ເຖເຣສຸປິ ຠິກ຺ຂູສຸ ອນຸປາຫເນສຸ ຈງ຺ກມມາເນສຸ, ສອຸປາຫນາ ຈງ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ, ສຕ຺ຖຣິ ອນຸປາຫເນ ຈງ຺ກມມາເນ, ເຖເຣສຸປິ ຠິກ຺ຂູສຸ ອນຸປາຫເນສຸ ຈງ຺ກມມາເນສຸ, ສອຸປາຫນາ ຈງ຺ກມນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ, ສຕ຺ຖຣິ ອນຸປາຫເນ ຈງ຺ກມມາເນ, ເຖເຣສຸປິ ຠິກ຺ຂູສຸ ອນຸປາຫເນສຸ ຈງ຺ກມມາເນສຸ, ສອຸປາຫນາ ຈງ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິເມ ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີ ໂອທາຕວຕ຺ຖວສນກາ ອຠິຊີວນິກສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ກາຣຓາ ອາຈຣິເຍສຸ ສຄາຣວາ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິຘ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສເຠຖ, ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ອາຈຣິເຍສຸ ອາຈຣິຍມຕ຺ເຕສຸ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ອຸປຊ຺ຌາຍມຕ຺ເຕສຸ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ [ສຄາຣວາ ສຄ຺ຄຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ (ກ.)] ວິຫເຣຍ຺ຍາຖ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິເຍສຸ ອາຈຣິຍມຕ຺ເຕສຸ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ອຸປຊ຺ຌາຍມຕ຺ເຕສຸ ອນຸປາຫເນສຸ ຈງ຺ກມມາເນສຸ ສອຸປາຫເນນ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຈງ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌາຣາເມ ອຸປາຫນາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໔໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປາທຂິລາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ອິມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ອິມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ປາທຂິລາພາໂຘ; ອິມໍ ມຍໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ປາທາ ວາ ທຸກ຺ຂາ, ປາທາ ວາ ຜລິຕາ, ປາທຂິໂລ ວາ ອາພາໂຘ [ປາທຂິລາພາໂຘ ວາ (ສ຺ຍາ.)] ອຸປາຫນໍ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອໂຘເຕຫິ ປາເທຫິ ມຎ຺ຈມ຺ປິ ປີຐມ຺ປິ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ; ຈີວຣມ຺ປິ ເສນາສນມ຺ປິ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ອິທານິ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ອຠິຣຸຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປາຫນໍ ຘາເຣຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຸໂປສຖຄ຺ຄມ຺ປິ ສນ຺ນິສຊ຺ຊມ຺ປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອນ຺ຘກາເຣ ຂາຓຸມ຺ປິ ກຓ຺ຏກມ຺ປິ ອກ຺ກມນ຺ຕິ; ປາທາ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຌາຣາເມ ອຸປາຫນໍ ຘາເຣຕຸໍ, ອຸກ຺ກໍ, ປທີປໍ, ກຕ຺ຕຣທຓ຺ຑນ຺ຕິ.

ອຊ຺ຌາຣາເມ ອຸປາຫນປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໒. ກຏ຺ຐປາທຸກາທິປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໕໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ກຏ຺ຐປາທຸກາໂຍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ຂຏຂຏສທ຺ທາ, ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ [ອິມາ ຕິຣຈ຺ຉານກຖາໂຍ ປາຈິ. ໕໐໘; ທີ. ນິ. ໑.໗; ມ. ນິ. ໒.໒໒໓; ສໍ. ນິ. ໕.໑໐໘໐; ອ. ນິ. ໑໐.໖໙ ອາທໂຍ] – ຣາຊກຖໍ, ໂຈຣກຖໍ, ມຫາມຕ຺ຕກຖໍ, ເສນາກຖໍ, ຠຍກຖໍ, ຍຸທ຺ຘກຖໍ, ອນ຺ນກຖໍ, ປານກຖໍ, ວຕ຺ຖກຖໍ, ສຍນກຖໍ, ມາລາກຖໍ, ຄນ຺ຘກຖໍ, ຎາຕິກຖໍ, ຍານກຖໍ, ຄາມກຖໍ, ນິຄມກຖໍ, ນຄຣກຖໍ, ຊນປທກຖໍ, ອິຕ຺ຖິກຖໍ [ອິຕ຺ຖິກຖໍ ປຸຣິສກຖໍ (ກ.)], ສູຣກຖໍ, ວິສິຂາກຖໍ, ກຸມ຺ຠຏ຺ຐານກຖໍ, ປຸພ຺ພເປຕກຖໍ, ນານຕ຺ຕກຖໍ, ໂລກກ຺ຂາຍິກໍ, ສມຸທ຺ທກ຺ຂາຍິກໍ, ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ; ກີຏກມ຺ປິ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ມາເຣນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູປິ ສມາຘິມ຺ຫາ ຈາເວນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ກຏ຺ຐປາທຸກາໂຍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ຂຏຂຏສທ຺ທາ ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຣາຊກຖໍ, ໂຈຣກຖໍ…ເປ… ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ, ກີຏກມ຺ປິ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ມາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູປິ ສມາຘິມ຺ຫາ ຈາເວສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ກຏ຺ຐປາທຸກາໂຍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ຂຏຂຏສທ຺ທາ, ອເນກວິຫິຕໍ ຕິຣຈ຺ຉານກຖໍ ກເຖນ຺ຕາ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ, – ຣາຊກຖໍ, ໂຈຣກຖໍ…ເປ… ອິຕິຠວາຠວກຖໍ ອິຕິ ວາ, ກີຏກມ຺ປິ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ມາເຣນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູປິ ສມາຘິມ຺ຫາ ຈາເວນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຏ຺ຐປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ພາຣາຓສີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ພາຣາຓສີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ກຏ຺ຐປາທຸກາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາຕິ – ຕາລຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ; ຕານິ ຕາລຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຕາລຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ; ຕານິ ຕາລຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕິ; ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕາລຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ; ຕານິ ຕາລຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕີ’’ຕິ? ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ຕາລຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ; ຕານິ ຕາລຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕິ. ຊີວສຎ຺ຎິໂນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ຣຸກ຺ຂສ຺ມິໍ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘ຠຄວຕາ ຕາລປຕ຺ຕປາທຸກາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ’ຕິ ເວຬຸຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ເວຬຸປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ຕານິ ເວຬຸຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເວຬຸຕຣຸເຓ ເຉທາເປຕ຺ວາ ເວຬຸປຕ຺ຕປາທຸກາໂຍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ. ຕານິ ເວຬຸຕຣຸຓານິ ຉິນ຺ນານິ ມິລາຍນ຺ຕິ. ເອກິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊີວໍ ວິເຫເຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ຊີວສຎ຺ຎິໂນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ຣຸກ຺ຂສ຺ມິໍ…ເປ… ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວຬຸປຕ຺ຕປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໒໕໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຠທ຺ທິເຍ ວິຫຣຕິ ຊາຕິຍາ ວເນ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠທ຺ທິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອເນກວິຫິຕໍ ປາທຸກມຓ຺ຑນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຕິຓປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຸຎ຺ຊປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ປພ຺ພຊປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ຫິນ຺ຕາລປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ກມລປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ກມ຺ພລປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ຣິຎ຺ຈນ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ອຘິສີລໍ ອຘິຈິຕ຺ຕໍ ອຘິປຎ຺ຎໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທ຺ທິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອເນກວິຫິຕໍ ປາທຸກມຓ຺ຑນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕິຓປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ມຸຎ຺ຊປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ປພ຺ພຊປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ຫິນ຺ຕາລປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ກມລປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ກມ຺ພລປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ຣິຎ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ອຘິສີລໍ ອຘິຈິຕ຺ຕໍ ອຘິປຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອເນກວິຫິຕໍ ປາທຸກມຓ຺ຑນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຕິຓປາທຸກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ…ເປ… ຣິຎ຺ຈນ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ອຘິສີລໍ ອຘິຈິຕ຺ຕໍ ອຘິປຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອເນກວິຫິຕໍ ປາທຸກມຓ຺ຑນານຸໂຍຄມນຸຍຸຕ຺ຕາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕິຓປາທຸກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ…ເປ… ຣິຎ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສໍ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ອຘິສີລໍ ອຘິຈິຕ຺ຕໍ ອຘິປຎ຺ຎໍ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຸຎ຺ຊປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ປພ຺ພຊປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຫິນ຺ຕາລປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກມລປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກມ຺ພລປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ໂສວຓ຺ຓມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຣູປິຍມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ມຓິມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ເວຬຸຣິຍມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຜລິກມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກໍສມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ກາຈມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຕິປຸມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ສີສມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ, ນ ຕມ຺ພໂລຫມຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຈິ ສງ຺ກມນິຍາ ປາທຸກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ປາທຸກາ ຘຸວຏ຺ຐານິຍາ ອສງ຺ກມນິຍາໂຍ – ວຈ຺ຈປາທຸກໍ, ປສ຺ສາວປາທຸກໍ, ອາຈມນປາທຸກ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠທ຺ທິເຍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ຄາວີນໍ ຕຣນ຺ຕີນໍ ວິສາເຓສຸປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ກຓ຺ເຓສຸປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຄີວາຍປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເຉປ຺ປາປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ຣຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາປິ ອງ຺ຄຊາຕໍ ຉຸປນ຺ຕິ, ວຈ຺ຉຕຣິມ຺ປິ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ມາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຄາວີນໍ ຕຣນ຺ຕີນໍ ວິສາເຓສຸປິ ຄເຫສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ,…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄາວີນໍ ວິສາເຓສຸ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ກຓ຺ເຓສຸ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ຄີວາຍ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ເຉປ຺ປາຍ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ປິຏ຺ຐິ ອຠິຣຸຫິຕພ຺ພາ. ໂຍ ອຠິຣຸເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ຉຸປິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຉຸເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ນ ວຈ຺ຉຕຣີ ມາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ມາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ກຏ຺ຐປາທຸກາທິປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໓. ຍານາທິປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໕໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຍາເນນ ຍາຍນ຺ຕິ, ອິຕ຺ຖິຍຸຕ຺ເຕນປິ ປຸຣິສນ຺ຕເຣນ, ປຸຣິສຍຸຕ຺ເຕນປິ ອິຕ຺ຖນ຺ຕເຣນ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄງ຺ຄາມຫິຍາຍາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາເນນ ຍາຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຍາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ມນຸສ຺ສາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິໍ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄມິສ຺ສາມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສກ຺ໂກມິ, ຄິລາໂນມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຍານໍ ອຠິຣຸຫາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ ຍານ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ຍານໍ ນາຠິຣຸຫິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຍານນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິຕ຺ຖິຍຸຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ ປຸຣິສຍຸຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິສຍຸຕ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖວຏ຺ຏກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍານຸຄ຺ຆາເຕນ ພາຬ຺ຫຕຣໍ ອຜາສຸ ອໂຫສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິວິກໍ ປາຏງ຺ກິນ຺ຕິ.

ຍານາທິປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໔. ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໕໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິໍ, ປລ຺ລງ຺ກໍ, ໂຄນກໍ, ຈິຕ຺ຕກໍ, ປຏິກໍ, ປຏລິກໍ, ຕູລິກໍ, ວິກຕິກໍ, ອຸທ຺ຘໂລມິໍ [ອຸນ຺ທໂລມິໍ (ກ.), ອຸທ຺ທໂລມິໍ (ກ.)], ເອກນ຺ຕໂລມິໍ, ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ, ກຸຕ຺ຕກໍ, ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ, ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ, ຣຖຕ຺ຖຣໍ, ອຊິນປເວຓິໍ, ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ, ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິ, ປລ຺ລງ຺ໂກ, ໂຄນໂກ, ຈິຕ຺ຕໂກ, ປຏິກາ, ປຏລິກາ, ຕູລິກາ, ວິກຕິກາ, ອຸທ຺ຘໂລມິ, ເອກນ຺ຕໂລມິ, ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ, ກຸຕ຺ຕກໍ, ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ, ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ, ຣຖຕ຺ຖຣໍ, ອຊິນປເວຓິ, ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ, ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໕. ສພ຺ພຈມ຺ມປຏິກ຺ເຂໂປ

໒໕໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນານິ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕານີຕິ – ມຫາຈມ຺ມານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສີຫຈມ຺ມໍ ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມໍ ທີປິຈມ຺ມໍ. ຕານິ ມຎ຺ຈປ຺ປມາເຓນປິ ຉິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ປີຐປ຺ປມາເຓນປິ ຉິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ມຎ຺ເຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ພຫິປິ ມຎ຺ເຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ປີເຐ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ພຫິປິ ປີເຐ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາຈມ຺ມານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ສີຫຈມ຺ມໍ ພ຺ຍຄ຺ຆຈມ຺ມໍ ທີປິຈມ຺ມໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ມຫາຈມ຺ມານິ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕານີຕິ – ໂຄຈມ຺ມານິ ຘາເຣນ຺ຕິ. ຕານິ ມຎ຺ຈປ຺ປມາເຓນປິ ຉິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ປີຐປ຺ປມາເຓນປິ ຉິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ມຎ຺ເຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ພຫິປິ ມຎ຺ເຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ປີເຐ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ພຫິປິ ປີເຐ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ປາປຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປາປຸປາສກສ຺ສ ກຸລູປໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຕສ຺ສ ປາປຸປາສກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຸປາສໂກ ເຍນ ໂສ ປາປຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປາປຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ສ ປາປຸປາສກສ຺ສ ວຈ຺ຉໂກ ໂຫຕິ ຕຣຸຓໂກ ອຠິຣູໂປ ທສ຺ສນີໂຍ ປາສາທິໂກ ຈິຕ຺ໂຣ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ທີປິຈ຺ຉາໂປ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ວຈ຺ຉກໍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຸປາສໂກ ຕໍ ປາປຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອິມໍ ວຈ຺ຉກໍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ໂຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ອິມສ຺ສ ວຈ຺ຉກສ຺ສ ຈມ຺ເມນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຸປາສໂກ ຕໍ ວຈ຺ຉກໍ ວຘິຕ຺ວາ ຈມ຺ມໍ ວິຘຸນິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປາປຠິກ຺ຂຸໂນ ປາທາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຈມ຺ມໍ ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຄາວີ ວຈ຺ຉຄິທ຺ຘິນີ ຕໍ ປາປຠິກ຺ຂຸໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ຍາຍໍ, ອາວຸໂສ, ຄາວີ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘີ’’ຕິ? ‘‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ນ ຊານາມິ ເກນ [ເກນຈິ (ກ.)] ມ຺ຍາຍໍ ຄາວີ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘີ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ສ ປາປຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ຆາຏິ ໂລຫິເຕນ ມກ຺ຂິຕາ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຍໍ ປນ ເຕ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆາຏິ ກິໍ ກຕາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ປາປຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປສ຺ສຕິ, ນນຸ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ປາຓາຕິປາໂຕ ຄຣຫິໂຕ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ປສຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຕໍ ປາປຠິກ຺ຂຸໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປສີ’’ຕິ? ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປສ຺ສສິ, ນນຸ ມຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ປາຓາຕິປາໂຕ ຄຣຫິໂຕ, ປາຓາຕິປາຕາ ເວຣມຓີ ປສຕ຺ຖາ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓາຕິປາເຕ ສມາທເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສມາທເປຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄຈມ຺ມໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິຎ຺ຈິ ຈມ຺ມໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ສພ຺ພຈມ຺ມປຏິກ຺ເຂໂປ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໕໖. ຄິຫິວິກຕານຸຎ຺ຎາຕາທິ

໒໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສານໍ ມຎ຺ຈມ຺ປິ ປີຐມ຺ປິ ຈມ຺ໂມນທ຺ຘານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຈມ຺ມວິນທ຺ຘານິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຠິນິສີທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫິວິກຕໍ ອຠິນິສີທິຕຸໍ, ນ ຕ຺ເວວ ອຠິນິປຊ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ຈມ຺ມວທ຺ເຘຫິ ໂອຄຸມ຺ຜິຍນ຺ຕິ [ໂອຄຸມ຺ຠິຍນ຺ຕິ (ກ.)]. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຠິນິສີທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພນ຺ຘນມຕ຺ຕໍ ອຠິນິສີທິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາ ຄາມໍ ປວິສນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປາຫເນນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປວິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ອຸປາຫເນນ ຄາມໍ ປວິສິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສອຸປາຫເນນ ຄາມໍ ປວິສິຕຸນ຺ຕິ.

ຄິຫິວິກຕານຸຎ຺ຎາຕາທິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໕໗. ໂສຓກຸຏິກຓ຺ຓວຕ຺ຖຸ

໒໕໗. [ອຸທາ. ໔໖ ໂສກສຸຕ຺ເຕນ ສໍສນ຺ທິຕ຺ວາ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ອວນ຺ຕີສຸ ວິຫຣຕິ ກຸຣຣຆເຣ [ກຸຣຸຣຆເຣ (ກ.)] ປປຕເກ [ປປາເຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.) ປວຕ຺ເຖ (ອຸທາ. ໔໖)] ປພ຺ພເຕ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຖາ ຍຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ເຍນ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ປພ຺ພາເຊຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ’’ຕິ. ( ) [(ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາຍໂນ ໂສຓໍ ອຸປາສກໍ ກຸຏິກຓ຺ຓໍ ເອຕທໂວຈ) (ສ຺ຍາ. ອຸທາ. ໔໖)] ‘‘ທຸກ຺ກຣໍ ໂຂ, ໂສຓ, ຍາວຊີວໍ ເອກເສຍ຺ຍໍ ເອກຠຕ຺ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ອິງ຺ຆ, ຕ຺ວໍ, ໂສຓ, ຕຕ຺ເຖວ ອຄາຣິກຠູໂຕ ພຸທ຺ຘານໍ ສາສນໍ ອນຸຍຸຎ຺ຊ, ກາລຍຸຕ຺ຕໍ ເອກເສຍ຺ຍໍ ເອກຠຕ຺ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສຓສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ກຸຏິກຓ຺ຓສ຺ສ ໂຍ ອໂຫສິ ປພ຺ພຊ຺ຊາຠິສງ຺ຂາໂຣ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ …ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສໂຓ ອຸປາສໂກ ກຸຏິກຓ຺ໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຖາ ຍຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ເຍນ ມຫາກຈ຺ຈາເນນ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ນຍິທໍ ສຸກຣໍ ອຄາຣໍ ອຊ຺ຌາວສຕາ ເອກນ຺ຕປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເອກນ຺ຕປຣິສຸທ຺ຘໍ ສງ຺ຂລິຂິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິຕຸໍ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເກສມສ຺ສຸໍ ໂອຫາເຣຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ປພ຺ພາເຊຕຸ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ໂສຓໍ ອຸປາສກໍ ກຸຏິກຓ຺ຓໍ ປພ຺ພາເຊສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປໂຖ ອປ຺ປຠິກ຺ຂຸໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ຕິຓ຺ຓໍ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ຕໂຕ ຕໂຕ ທສວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂສຓໍ ອຸປສມ຺ປາເທສິ.

ໂສຓກຸຏິກຓ຺ຓວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໕໘. ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ປຎ຺ຈວຣປຣິທສ຺ສນາ

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ສຸໂຕເຍວ ໂຂ ເມ ໂສ ຠຄວາ ເອທິໂສ ຈ ເອທິໂສ ຈາຕິ, ນ ຈ ມຍາ ສມ຺ມຸຂາ ທິຏ຺ໂຐ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ສເຈ ມໍ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ສຸໂຕ ເຍວ ໂຂ ເມ ໂສ ຠຄວາ ເອທິໂສ ຈ ເອທິໂສ ຈາຕິ, ນ ຈ ມຍາ ສມ຺ມຸຂາ ທິຏ຺ໂຐ, ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ສເຈ ມໍ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍາ’ຕິ; ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ, ສເຈ ມໍ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອນຸຊານາຕີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ໂສຓ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ໂສຓ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ. ທກ຺ຂິສ຺ສສິ ຕ຺ວໍ, ໂສຓ, ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປາສາທິກໍ ປສາທນີຍໍ ສນ຺ຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ສນ຺ຕມານສໍ ອຸຕ຺ຕມທມຖສມຖໍ ອມນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ທນ຺ຕໍ ຄຸຕ຺ຕໍ ຍຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ ນາຄໍ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ໂສຓ, ມມ ວຈເນນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ – ‘ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕີ’’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘‘ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປໂຖ, ຠນ຺ເຕ, ອປ຺ປຠິກ຺ຂຸໂກ, ຕິຓ຺ຓໍ ເມ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ຕໂຕ ຕໂຕ ທສວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ອລຕ຺ຖໍ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ອປ຺ປຕເຣນ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປທໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ກຓ຺ຫຸຕ຺ຕຣາ ຠູມິ ຂຣາ ໂຄກຓ຺ຏກຫຕາ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ນຫານຄຣຸກາ ມນຸສ຺ສາ ອຸທກສຸທ຺ຘິກາ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຘຸວນຫານໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ເອຣຄູ ໂມຣຄູ ມຊ຺ຊາຣູ [ມຊ຺ຌາຣູ (ກ.)] ຊນ຺ຕູ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ນິສ຺ສີມຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທມາ’’’ຕິ. ເຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມຫິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ມນຸສ຺ເສຫິ ຈີວຣໍ ທິນ຺ນ’ນ຺ຕິ ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ສາທິຍນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ອໂຫສີ’ຕິ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ຈີວເຣ ປຣິຍາຍໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກຈ຺ຈານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິມສ຺ສ, ອານນ຺ທ, ອາຄນ຺ຕຸກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ – ‘‘ຍສ຺ສ ໂຂ ມໍ ຠຄວາ ອາຓາເປຕິ, ‘ອິມສ຺ສ, ອານນ຺ທ, ອາຄນ຺ຕຸກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຫີ’ຕິ, ອິຈ຺ຉຕິ ຠຄວາ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກວິຫາເຣ ວຕ຺ຖຸໍ, ອິຈ຺ຉຕິ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມຕາ ໂສເຓນ ສທ຺ຘິໍ ເອກວິຫາເຣ ວຕ຺ຖຸ’’ນ຺ຕິ – ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ຕສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາເປສິ.

໒໕໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ໂສໂຓ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ໂສຓໍ ອຊ຺ເຌສິ – ‘‘ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຘມ຺ໂມ ຠາສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ສພ຺ພາເນວ ອຏ຺ຐກວຄ຺ຄິການິ ສເຣນ ອຠາສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ໂສຓສ຺ສ ສຣຠຎ຺ຎປຣິໂຍສາເນ ອພ຺ຠານຸໂມທິ – ‘‘ສາຘຸ, ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ. ສຸຄ຺ຄຫິຕານິ ໂຂ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຏ຺ຐກວຄ຺ຄິການິ, ສຸມນສິກຕານິ ສູປຘາຣິຕານິ. ກລ຺ຍາຓິຍາປິ ວາຈາຍ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ວິສ຺ສຏ຺ຐາຍ, ອເນລຄລາຍ [ອເນຬຄລາຍ (ກ.)], ອຕ຺ຖສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນິຍາ. ກຕິວສ຺ໂສສິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ເອກວສ຺ໂສຫໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ເອວໍ ຈິຣໍ ອກາສີ’’ຕິ? ‘‘ຈິຣໍ ທິຏ຺ໂຐ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກາເມສຸ ອາທີນໂວ, ອປິ ຈ ສມ຺ພາຘາ ຆຣາວາສາ ພຫຸກິຈ຺ຈາ ພຫຸກຣຓີຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ອຸທາ. ໔໖ ອຸທາເນປິ] ‘‘ທິສ຺ວາ ອາທີນວໍ ໂລເກ, ຎຕ຺ວາ ຘມ຺ມໍ ນິຣູປຘິໍ;

ອຣິໂຍ ນ ຣມຕີ ປາເປ, ປາເປ ນ ຣມຕີ ສຸຈີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ໂສໂຓ – ປຏິສມ຺ໂມທຕິ ໂຂ ມໍ ຠຄວາ, ອຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ ກາໂລ ຍໍ ເມ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປຣິທສ຺ສີຕິ – ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ, ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປໂຖ, ຠນ຺ເຕ, ອປ຺ປຠິກ຺ຂຸໂກ. ຕິຓ຺ຓໍ ເມ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ກິຈ຺ເຉນ ກສິເຣນ ຕໂຕ ຕໂຕ ທສວຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ອລຕ຺ຖໍ, ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ອປ຺ປຕເຣນ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປທໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ກຓ຺ຫຸຕ຺ຕຣາ ຠູມິ ຂຣາ ໂຄກຓ຺ຏກຫຕາ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ນຫານຄຣຸກາ ມນຸສ຺ສາ ອຸທກສຸທ຺ຘິກາ, ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຘຸວນຫານໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠນ຺ເຕ, ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ເອຣຄູ ໂມຣຄູ ມຊ຺ຊາຣູ ຊນ຺ຕູ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ນິສ຺ສີມຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທມາ’ຕິ. ເຕ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມຫິ ເຕ, ອາວຸໂສ, ມນຸສ຺ເສຫິ ຈີວຣໍ ທິນ຺ນ’ນ຺ຕິ. ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ສາທິຍນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ອໂຫສີ’ຕິ; ອປ຺ເປວ ນາມ ຠຄວາ ຈີວເຣ ປຣິຍາຍໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໒໕໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປໂຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຠິກ຺ຂຸໂກ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ວິນຍຘຣປຎ຺ຈເມນ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປທໍ. ຕຕ຺ຣິເມ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ – ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ຄຊງ຺ຄລໍ [ກຊງ຺ຄລໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນາມ ນິຄໂມ, ຕສ຺ສ ປເຣນ ມຫາສາລາ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ; ປຸຣຕ຺ຖິມທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ສລ຺ລວຕີ [ສລລວຕີ (ສີ.)] ນາມ ນທີ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ; ທກ຺ຂິຓາຍ ທິສາຍ ເສຕກຓ຺ຓິກໍ ນາມ ນິຄໂມ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ; ປຈ຺ຉິມາຍ ທິສາຍ ຖູຓໍ ນາມ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຄາໂມ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ; ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ອຸສີຣທ຺ຘໂຊ ນາມ ປພ຺ພໂຕ, ຕໂຕ ປຣາ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມາ ຊນປທາ, ໂອຣໂຕ ມຊ຺ເຌ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູເປສຸ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ວິນຍຘຣປຎ຺ຈເມນ ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປທໍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຫຸຕ຺ຕຣາ ຠູມິ ຂຣາ ໂຄກຓ຺ຏກຫຕາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ຄຸຓງ຺ຄຸຓູປາຫນໍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຫານຄຣຸກາ ມນຸສ຺ສາ ອຸທກສຸທ຺ຘິກາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ຘຸວນຫານໍ. ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ເອຣຄູ ໂມຣຄູ ມຊ຺ຊາຣູ ຊນ຺ຕູ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປເຖ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປຈ຺ຈນ຺ຕິເມສຸ ຊນປເທສຸ ຈມ຺ມານິ ອຕ຺ຖຣຓານິ, ເອຬກຈມ຺ມໍ ອຊຈມ຺ມໍ ມິຄຈມ຺ມໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ນິສ຺ສີມຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທມາ’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາທິຕຸໍ, ນ ຕາວ ຕໍ ຄຓນູປຄໍ ຍາວ ນ ຫຕ຺ຖໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ.

ມຫາກຈ຺ຈານສ຺ສ ປຎ຺ຈວຣປຣິທສ຺ສນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘໂກ ປຎ຺ຈໂມ.

໑໕໙. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ຣາຊາ ຈ ມາຄໂຘ ໂສໂຓ, ອສີຕິສຫສ຺ສິສ຺ສໂຣ;

ສາຄໂຕ ຄິຊ຺ຌກູຏສ຺ມິໍ, ພຫຸໍ ທສ຺ເສຕິ ອຸຕ຺ຕຣິໍ.

ປພ຺ພຊ຺ຊາຣທ຺ຘຠິຊ຺ຊິໍສຸ, ວີຓໍ ເອກປລາສິກໍ;

ນີລາ ປີຕາ ໂລຫິຕິກາ, ມຎ຺ຊິຏ຺ຐາ ກຓ຺ຫເມວ ຈ.

ມຫາຣງ຺ຄມຫານາມາ, ວທ຺ຘິກາ ຈ ປຏິກ຺ຂິປິ;

ຂລ຺ລກາ ປຸຏປາລິ ຈ, ຕູລຕິຕ຺ຕິຣເມຓ຺ຑຊາ.

ວິຈ຺ຉິກາ ໂມຣຈິຕ຺ຣາ ຈ, ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆາ ຈ ທີປິກາ;

ອຊິນຸທ຺ທາ ມຊ຺ຊາຣີ ຈ, ກາຬລຸວກປຣິກ຺ຂຏາ.

ຜລິຕຸປາຫນາ ຂິລາ, ໂຘຕຂາຓຸຂຏຂຏາ;

ຕາລເວຬຸຕິຓໍ ເຈວ, ມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊຫິນ຺ຕາລາ.

ກມລກມ຺ພລໂສວຓ຺ຓາ, ຣູປິກາ ມຓິເວຬຸຣິຍາ;

ຜລິກາ ກໍສກາຈາ ຈ, ຕິປຸສີສຎ຺ຈ ຕມ຺ພກາ.

ຄາວີ ຍານໍ ຄິລາໂນ ຈ, ປຸຣິສາຍຸຕ຺ຕສິວິກາ;

ສຍນານິ ມຫາຈມ຺ມາ, ໂຄຈມ຺ເມຫິ ຈ ປາປໂກ.

ຄິຫີນໍ ຈມ຺ມວທ຺ເຘຫິ, ປວິສນ຺ຕິ ຄິລາຍໂນ;

ມຫາກຈ຺ຈາຍໂນ ໂສໂຓ, ສເຣນ ອຏ຺ຐກວຄ຺ຄິກໍ.

ອຸປສມ຺ປທໍ ປຎ຺ຈຫິ, ຄຸຓງ຺ຄຸຓາ ຘຸວສິນາ;

ຈມ຺ມຕ຺ຖຣຓານຸຎ຺ຎາສິ, ນ ຕາວ ຄຓນູປຄໍ;

ອທາສິ ເມ ວເຣ ປຎ຺ຈ, ໂສຓຕ຺ເຖຣສ຺ສ ນາຍໂກຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ເຕສຏ຺ຐິ.

ຈມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໖. ເຠສຊ຺ຊກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໑໖໐. ປຎ຺ຈເຠສຊ຺ຊກຖາ

໒໖໐. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐານໍ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕ ເຕນ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ກິເສ ລູເຂ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາເຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ກິສາ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐານໍ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕ ເຕນ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐານໍ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕ ເຕນ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ, ຍໍ ເຠສຊ຺ຊຎ຺ເຈວ ອສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊສມ຺ມຕຎ຺ຈ ໂລກສ຺ສ, ອາຫາຣຕ຺ຖຎ຺ຈ ຜເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂອຬາຣິໂກ ອາຫາໂຣ ປຎ຺ຎາເຍຍ຺ຍາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິມານິ ໂຂ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕໍ; ເຠສຊ຺ຊານິ ເຈວ ເຠສຊ຺ຊສມ຺ມຕານິ ຈ ໂລກສ຺ສ, ອາຫາຣຕ຺ຖຎ຺ຈ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂອຬາຣິໂກ ອາຫາໂຣ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ, ກາເລ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐານໍ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕ ເຕນ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ, ຍໍ ເຠສຊ຺ຊຎ຺ເຈວ ອສ຺ສ ເຠສຊ຺ຊສມ຺ມຕຎ຺ຈ ໂລກສ຺ສ, ອາຫາຣຕ຺ຖຎ຺ຈ ຜເຣຍ຺ຍ, ນ ຈ ໂອຬາຣິໂກ ອາຫາໂຣ ປຎ຺ຎາເຍຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ ‘ອິມານິ ໂຂ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕໍ; ເຠສຊ຺ຊານິ ເຈວ ເຠສຊ຺ຊສມ຺ມຕານິ ຈ ໂລກສ຺ສ, ອາຫາຣຕ຺ຖຎ຺ຈ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂອຬາຣິໂກ ອາຫາໂຣ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ອນຸຊາເນຍ຺ຍໍ, ກາເລ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’ນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ກາເລ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຕານິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ກາເລ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຍານິປິ ຕານິ ປາກຕິການິ ລູຂານິ ໂຠຊນານິ ຕານິປິ ນຈ຺ຉາເທນ຺ຕິ, ປເຄວ ເສເນສິຕານິ [ເສເນສິການິ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ເສເນຫິການິ (ໂຍຊນາ)]. ເຕ ເຕນ ເຈວ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐາ, ອິມິນາ ຈ ຠຕ຺ຕາຈ຺ຉາທເກນ [ຠຕ຺ຕາຈ຺ຉນ຺ນເກນ (ກ.)], ຕທຸຠເຍນ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ກິສາ ໂຫນ຺ຕິ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ກິເສ ລູເຂ ທຸພ຺ພຓ຺ເຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາເຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ເອຕຣຫິ ຠິກ຺ຂູ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ກິສາ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຕານິ ຈ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ກາເລ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຍານິປິ ຕານິ ປາກຕິການິ ລູຂານິ ໂຠຊນານິ ຕານິປິ ນຈ຺ຉາເທນ຺ຕິ, ປເຄວ ເສເນສິການິ. ເຕ ເຕນ ເຈວ ສາຣທິເກນ ອາພາເຘນ ຜຸຏ຺ຐາ, ອິມິນາ ຈ ຠຕ຺ຕາຈ຺ຉາທເກນ, ຕທຸຠເຍນ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ກິສາ, ລູຂາ, ທຸພ຺ພຓ຺ຓາ, ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາຕາ, ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕານິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກາເລປິ ວິກາເລປິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວເສຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສານິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ອຈ຺ຉວສໍ, ມຈ຺ຉວສໍ, ສຸສຸກາວສໍ, ສູກຣວສໍ, ຄທ຺ຣຠວສໍ – ກາເລ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ນິປ຺ປກ຺ກໍ [ນິປກ຺ກໍ (ກ.)] ກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ ເຕລປຣິໂຠເຄນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ວິກາເລ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວິກາເລ ນິປ຺ປກ຺ກໍ ວິກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ, ຕໍ ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ກາເລ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວິກາເລ ນິປ຺ປກ຺ກໍ ວິກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ, ຕໍ ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ກາເລ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ນິປ຺ປກ຺ກໍ ວິກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ, ຕໍ ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ກາເລ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ນິປ຺ປກ຺ກໍ ກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ, ຕໍ ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນາປຕ຺ຕີຕິ.

ປຎ຺ຈເຠສຊ຺ຊກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໑. ມູລາທິເຠສຊ຺ຊກຖາ

໒໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມູເລຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລານິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ຫລິທ຺ທິໍ, ສິງ຺ຄິເວຣໍ, ວຈໍ, ວຈຕ຺ຖໍ [ວຈຕ຺ຖໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອຕິວິສໍ, ກຏຸກໂຣຫິຓິໍ, ອຸສີຣໍ, ຠທ຺ທມຸຕ຺ຕກໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ມູລານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ໂຠຊນີເຍ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ຕານິ – ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ; ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ອສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມູເລຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປິຏ຺ເຐຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສທໍ ນິສທໂປຕກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກສາເວຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສາວານິ [ກສາວເຠສຊ຺ຊານິ (ກ.)] ເຠສຊ຺ຊານິ – ນິມ຺ພກສາວໍ, ກຸຏຊກສາວໍ, ປໂຏລກສາວໍ, ຜຄ຺ຄວກສາວໍ, ນຕ຺ຕມາລກສາວໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ກສາວານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ໂຠຊນີເຍ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ຕານິ – ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ; ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ອສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຓ຺ເຓຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຓານິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ນິມ຺ພປຓ຺ຓໍ, ກຸຏຊປຓ຺ຓໍ, ປໂຏລປຓ຺ຓໍ, ສຸລສິປຓ຺ຓໍ, ກປ຺ປາສປຓ຺ຓໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ປຓ຺ຓານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ໂຠຊນີເຍ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ…ເປ….

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜເລຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜລານິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ພິລງ຺ຄໍ, ປິປ຺ປລິໍ, ມຣິຈໍ, ຫຣີຕກໍ, ວິຠີຕກໍ, ອາມລກໍ, ໂຄຏ຺ຐຜລໍ [ໂຄຐຜລໍ (ສ຺ຍາ.), ໂກຏ຺ຐຜລໍ (ກ.)], ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ຜລານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ໂຠຊນີເຍ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ…ເປ….

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຊຕູຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊຕູນິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ຫິງ຺ຄຸໍ, ຫິງ຺ຄຸຊຕຸໍ, ຫິງ຺ຄຸສິປາຏິກໍ, ຕກໍ, ຕກປຕ຺ຕິໍ, ຕກປຓ຺ຓິໍ, ສຊ຺ຊຸລສໍ, ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ຊຕູນິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ…ເປ….

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ໂລເຓຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຓານິ ເຠສຊ຺ຊານິ – ສາມຸທ຺ທໍ, ກາຬໂລຓໍ, ສິນ຺ຘວໍ, ອຸພ຺ຠິທໍ [ອຸພ຺ຠິຣໍ (ກ.)], ພິລໍ [ພິຬາລໍ (ສີ.)], ຍານິ ວາ ປນຎ຺ຎານິປິ ອຕ຺ຖິ ໂລຓານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເນວ ຂາທນີເຍ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ນ ໂຠຊນີເຍ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣນ຺ຕິ, ຕານິ – ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ; ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ອສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໒໖໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເພລຏ຺ຐສີສສ຺ສ ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ລສິກາຍ ຈີວຣານິ ກາເຍ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ, ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕານິ ຈີວຣານິ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ອິມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ອິມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉາພາໂຘ, ລສິກາຍ ຈີວຣານິ ກາເຍ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ, ຕານິ ມຍໍ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກຓ຺ຑຸ ວາ, ປິຬກາ ວາ, ອສ຺ສາໂວ ວາ, ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉຸ ວາ ອາພາໂຘ, ກາໂຍ ວາ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ, ຈຸຓ຺ຓານິ ເຠສຊ຺ຊານິ; ອຄິລານສ຺ສ ຉກຓໍ ມຕ຺ຕິກໍ ຣຊນນິປ຺ປກ຺ກໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທຸກ຺ຂລໍ ມຸສລ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈຸຓ຺ເຓຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ຈາລິເຕຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຸຓ຺ຓຈາລິນິນ຺ຕິ. ສຓ຺ເຫຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸສ຺ສຈາລິນິນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມນຸສ຺ສິກາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຕໍ ອາຈຣິຍຸປຊ຺ຌາຍາ ອຸປຏ຺ຐຫນ຺ຕາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ໂສ ສູກຣສູນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາມກມໍສໍ ຂາທິ, ອາມກໂລຫິຕໍ ປິວິ. ຕສ຺ສ ໂສ ອມນຸສ຺ສິກາພາໂຘ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມນຸສ຺ສິກາພາເຘ ອາມກມໍສໍ ອາມກໂລຫິຕນ຺ຕິ.

໒໖໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸໂຣຄາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ອິມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ອິມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ຈກ຺ຂຸໂຣຄາພາໂຘ. ອິມໍ ມຍໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຈ຺ຈາຣມ຺ປິ ປສ຺ສາວມ຺ປິ ນິກ຺ຂາເມມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຊນໍ – ກາຬຎ຺ຊນໍ, ຣສຎ຺ຊນໍ, ໂສຕຎ຺ຊນໍ, ເຄຣຸກໍ, ກປລ຺ລ’’ນ຺ຕິ. ອຎ຺ຊນູປປິສເນຫິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທນໍ, ຕຄຣໍ, ກາຬານຸສາຣິຍໍ, ຕາລີສໍ, ຠທ຺ທມຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປິຏ຺ຐານິ ອຎ຺ຊນານິ ຈຣຸເກສຸປິ [ຖາລເກສຸປິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສຣາວເກສຸປິ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ; ຕິຓຈຸຓ຺ເຓຫິປິ ປໍສຸເກຫິປິ ໂອກິຣິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຊນິນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈາ ອຎ຺ຊນິໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ – ໂສວຓ຺ຓມຍໍ, ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ອຎ຺ຊນີ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ, ທນ຺ຕມຍໍ, ວິສາຓມຍໍ, ນຬມຍໍ, ເວຬຸມຍໍ, ກຏ຺ຐມຍໍ, ຊຕຸມຍໍ, ຜລມຍໍ, ໂລຫມຍໍ, ສງ຺ຂນາຠິມຍນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຊນິໂຍ ອປາຣຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕິຓຈຸຓ຺ເຓຫິປິ ປໍສຸເກຫິປິ ໂອກິຣິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານນ຺ຕິ. ອປິຘານໍ ນິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕເກນ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊນິຍາ ພນ຺ຘິຕຸນ຺ຕິ. ອຎ຺ຊນີ ຜລຕິ [ນິປຕຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕເກນ ສິພ຺ເພຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອງ຺ຄຸລິຍາ ອຎ຺ຊນ຺ຕິ, ອກ຺ຂີນິ ທຸກ຺ຂານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຊນິສລາກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈາ ອຎ຺ຊນິສລາກາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ – ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ອຎ຺ຊນິສລາກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ…ເປ… ສງ຺ຂນາຠິມຍນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຊນິສລາກາ ຠູມິຍໍ ປຕິຕາ ຜຣຸສາ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສລາກຐານິຍນ຺ຕິ [ສລາໂກຘານິຍນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຊນິມ຺ປິ ອຎ຺ຊນິສລາກມ຺ປິ ຫຕ຺ເຖນ ປຣິຫຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຊນິຕ຺ຖວິກນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ.

໒໖໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ສີສາຠິຕາໂປ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸທ຺ຘນິ ເຕລກນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຕ຺ຖຸກມ຺ມນ຺ຕິ. ນຕ຺ຖຸ ຄລຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຕ຺ຖຸກຣຓິນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈາ ນຕ຺ຖຸກຣຓິໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ – ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ, ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ນຕ຺ຖຸກຣຓີ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ…ເປ… ສງ຺ຂນາຠິມຍນ຺ຕິ. ນຕ຺ຖຸໍ ວິສມໍ ອາສິຎ຺ຈນ຺ຕິ [ນຕ຺ຖຸ ວິສມໍ ອາສິຎ຺ຈິຍຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມກນຕ຺ຖຸກຣຓິນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘູມໍ ປາຕຸນ຺ຕິ. ຕຎ຺ເຎວ ວຏ຺ຏິໍ ອາລິມ຺ເປຕ຺ວາ ປິວນ຺ຕິ, ກຓ຺ໂຐ ທຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘູມເນຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ຘູມເນຕ຺ຕານິ ຘາເຣນ຺ຕິ – ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ຘູມເນຕ຺ຕານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ…ເປ… ສງ຺ຂນາຠິມຍນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຘູມເນຕ຺ຕານິ ອປາຣຸຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ປາຓກາ ປວິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຘູມເນຕ຺ຕານິ ຫຕ຺ເຖນ ປຣິຫຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘູມເນຕ຺ຕຖວິກນ຺ຕິ. ເອກໂຕ ຆໍສິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍມກຖວິກນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ.

໒໖໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ວາຕາພາໂຘ ໂຫຕິ. ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເຕລໍ ປຈິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປາກນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ເຕລປາເກ ມຊ຺ຊໍ ປກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕລປາເກ ມຊ຺ຊໍ ປກ຺ຂິປິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕິປກ຺ຂິຕ຺ຕມຊ຺ຊານິ [ອຕິຂິຕ຺ຕມຊ຺ຊານິ (ກ.)] ເຕລານິ ປຈນ຺ຕິ, ຕານິ ປິວິຕ຺ວາ ມຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິປກ຺ຂິຕ຺ຕມຊ຺ຊໍ ເຕລໍ ປາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປິເວຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ມິໍ ເຕລປາເກ ມຊ຺ຊສ຺ສ ນ ວຓ຺ໂຓ ນ ຄນ຺ໂຘ ນ ຣໂສ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ເອວຣູປໍ ມຊ຺ຊປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ເຕລໍ ປາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ພຫຸໍ ອຕິປກ຺ຂິຕ຺ຕມຊ຺ຊໍ ເຕລໍ ປກ຺ກໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອຕິປກ຺ຂິຕ຺ຕມຊ຺ເຊ ເຕເລ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠຎ຺ຊນໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ພຫຸຕຣໍ ເຕລໍ ປກ຺ກໍ ໂຫຕິ, ເຕລຠາຊນໍ ນ ວິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ຕຸມ຺ພານິ – ໂລຫຕຸມ຺ພໍ, ກຏ຺ຐຕຸມ຺ພໍ, ຜລຕຸມ຺ພນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ອງ຺ຄວາໂຕ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສທກມ຺ມນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ຠາຣເສທນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາເສທນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠງ຺ໂຄທກນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກໂກຏ຺ຐກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ປພ຺ພວາໂຕ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຫິຕໍ ໂມເຈຕຸນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຫິຕໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ວິສາເຓນ ຄາເຫຕຸນ຺ຕິ [ຄເຫຕຸນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ປາທາ ຜລິຕາ [ຜາລິຕາ (ກ.)] ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນນ຺ຕິ. ນກ຺ຂມນິໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຊ຺ຊໍ ອຠິສງ຺ຂຣິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄຓ຺ຑາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖກມ຺ມນ຺ຕິ. ກສາໂວທເກນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກສາໂວທກນ຺ຕິ. ຕິລກກ຺ເກນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິລກກ຺ກນ຺ຕິ. ກພຬິກາຍ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກພຬິກນ຺ຕິ. ວຓພນ຺ຘນໂຈເຬນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຓພນ຺ຘນໂຈຬນ຺ຕິ. ວໂຓ ກຓ຺ຑຸວຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສປກຸຏ຺ເຏນ [ສາສປກຸຑ຺ເຑນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຜສິຕຸນ຺ຕິ. ວໂຓ ກິລິຊ຺ຊິຕ຺ຖ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘູມໍ ກາຕຸນ຺ຕິ. ວຑ຺ຒມໍສໍ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລຓສກ຺ຂຣິກາຍ ຉິນ຺ທິຕຸນ຺ຕິ. ວໂຓ ນ ຣຸຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຓເຕລນ຺ຕິ. ເຕລໍ ຄລຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກາສິກໍ ສພ຺ພໍ ວຓປຏິກມ຺ມນ຺ຕິ.

໒໖໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຫິນາ ທຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາວິກຏານິ ທາຕຸໍ – ຄູຖໍ, ມຸຕ຺ຕໍ, ຉາຣິກໍ, ມຕ຺ຕິກນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕານິ ນຸ ໂຂ ອຸທາຫຸ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພານີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ກປ຺ປິຍກາຣເກ ປຏິຄ຺ຄຫາເປຕຸໍ, ອສຕິ ກປ຺ປິຍກາຣເກ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວິສໍ ປີຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ຄູຖໍ ປາເຍຕຸນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ນຸ ໂຂ ອຸທາຫຸ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ສ຺ເວວ ປຏິຄ຺ຄໂຫ ກໂຕ, ນ ປຸນ [ກໂຕ ປນ (?)] ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພຕິ.

໒໖໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຆຣທິນ຺ນກາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີຕາໂລຬິໍ ປາເຍຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ທຸຏ຺ຐຄຫຓິໂກ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາມິສຂາຣໍ ປາເຍຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຓ຺ຑຸໂຣຄາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຕ຺ຕຫຣີຕກໍ ປາເຍຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຉວິໂທສາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄນ຺ຘາເລປໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຠິສນ຺ນກາໂຍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິເຣຈນໍ ປາຕຸນ຺ຕິ. ອຈ຺ຉກຎ຺ຊິຍາ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຉກຎ຺ຊິນ຺ຕິ. ອກຏຍູເສນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຏຍູສນ຺ຕິ. ກຏາກເຏນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຏາກຏນ຺ຕິ. ປຏິຈ຺ຉາທນີເຍນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຈ຺ຉາທນີຍນ຺ຕິ.

ມູລາທິເຠສຊ຺ຊກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໒. ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉວຕ຺ຖຸ

໒໗໐. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຣາ. ໖໑໘ ອາທໂຍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຣາຊຄເຫ ປພ຺ຠາຣໍ ໂສຘາເປຕິ ເລຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຍນາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ກາຣາເປຕີ’’ຕິ? ‘‘ປພ຺ຠາຣໍ, ມຫາຣາຊ, ໂສຘາເປມິ, ເລຓໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ໂຖ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອາຣາມິເກນາ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ມຫາຣາຊ, ຠຄວຕາ ອາຣາມິໂກ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ມມ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ‘ເອວໍ, ມຫາຣາຊາ’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ, ສມາທເປສິ, ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ, ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອາຍສ຺ມຕາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ເຉນ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ຣາຊາ, ຠນ຺ເຕ, ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອາຣາມິກໍ ທາຕຸກາໂມ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣາມິກ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຍນາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອນຸຎ຺ຎາໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ອາຣາມິໂກ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ມຫາຣາຊາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອາຣາມິກໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ອາຣາມິກໍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ, ວິສ຺ສຣິຕ຺ວາ, ຈິເຣນ ສຕິໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ, ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ພຕ຺ຖກໍ ມຫາມຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂຍ ມຍາ, ຠເຓ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອາຣາມິໂກ ປຏິສ຺ສຸໂຕ, ທິນ຺ໂນ ໂສ ອາຣາມິໂກ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ເທວ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອາຣາມິໂກ ທິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ກີວ ຈິຣໍ ນຸ ໂຂ, ຠເຓ, ອິໂຕ [ອິໂຕ ຣຕ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຫິ ຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຣຕ຺ຕິໂຍ ຄເຓຕ຺ວາ [ວິຄເຓຕ຺ວາ (ສີ.)] ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຎ຺ຈ, ເທວ, ຣຕ຺ຕິສຕານີ’’ຕິ. ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ປຎ຺ຈ ອາຣາມິກສຕານິ ເທຫີຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ປຎ຺ຈ ອາຣາມິກສຕານິ ປາທາສິ, ປາຏິເຍກ຺ໂກ ຄາໂມ ນິວິສິ. ‘ອາຣາມິກຄາມໂກຕິ’ປິ ນໍ ອາຫໍສຸ, ‘ປິລິນ຺ທຄາມໂກ’ຕິປິ ນໍ ອາຫໍສຸ.

໒໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຕສ຺ມິໍ ຄາມເກ ກຸລູປໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ປິລິນ຺ທຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ມິໍ ຄາມເກ ອຸສ຺ສໂວ ໂຫຕິ. ທາຣກາ ອລງ຺ກຕາ ມາລາກິຕາ ກີຬນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ປິລິນ຺ທຄາມເກ ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອາຣາມິກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ສາ ອາຣາມິກິນິຍາ ຘີຕາ ອຎ຺ເຎ ທາຣເກ ອລງ຺ກເຕ ມາລາກິເຕ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ໂຣທຕິ – ‘ມາລໍ ເມ ເທຖ, ອລງ຺ກາຣໍ ເມ ເທຖາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຕໍ ອາຣາມິກິນິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສາຍໍ ທາຣິກາ ໂຣທຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທາຣິກາ ອຎ຺ເຎ ທາຣເກ ອລງ຺ກເຕ ມາລາກິເຕ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ໂຣທຕິ – ‘ມາລໍ ເມ ເທຖ, ອລງ຺ກາຣໍ ເມ ເທຖາ’ຕິ. ກຸໂຕ ອມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕານໍ ມາລາ, ກຸໂຕ ອລງ຺ກາໂຣ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຕິຓຓ຺ຑຸປກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕໍ ອາຣາມິກິນິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທິມໍ ຕິຓຓ຺ຑຸປກໍ ຕສ຺ສາ ທາຣິກາຍ ສີເສ ປຏິມຸຎ຺ຈາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອາຣາມິກິນີ ຕໍ ຕິຓຓ຺ຑຸປກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ທາຣິກາຍ ສີເສ ປຏິມຸຎ຺ຈິ. ສາ ອໂຫສິ ສຸວຓ຺ຓມາລາ ອຠິຣູປາ, ທສ຺ສນີຍາ, ປາສາທິກາ; ນຕ຺ຖິ ຕາທິສາ ຣຎ຺ໂຎປິ ອນ຺ເຕປຸເຣ ສຸວຓ຺ຓມາລາ. ມນຸສ຺ສາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ອມຸກສ຺ສ, ເທວ, ອາຣາມິກສ຺ສ ຆເຣ ສຸວຓ຺ຓມາລາ ອຠິຣູປາ, ທສ຺ສນີຍາ, ປາສາທິກາ; ນຕ຺ຖິ ຕາທິສາ ເທວສ຺ສປິ ອນ຺ເຕປຸເຣ ສຸວຓ຺ຓມາລາ; ກຸໂຕ ຕສ຺ສ ທຸຄ຺ຄຕສ຺ສ? ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຈຣິກາຍ ອາຠຕາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຕໍ ອາຣາມິກກຸລໍ ພນ຺ຘາເປສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ປິລິນ຺ທຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ປິລິນ຺ທຄາມເກ ສປທານໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຕສ຺ສ ອາຣາມິກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຏິວິສ຺ສເກ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຫໍ ອິມໍ ອາຣາມິກກຸລໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕິສ຺ສາ, ຠນ຺ເຕ, ສຸວຓ຺ຓມາລາຍ ກາຣຓາ ຣຎ຺ຎາ ພນ຺ຘາປິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຍນາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ, ມຫາຣາຊ, ອາຣາມິກກຸລໍ ພນ຺ຘາປິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຣາມິກສ຺ສ ຆເຣ ສຸວຓ຺ຓມາລາ ອຠິຣູປາ, ທສ຺ສນີຍາ, ປາສາທິກາ; ນຕ຺ຖິ ຕາທິສາ ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ອນ຺ເຕປຸເຣ ສຸວຓ຺ຓມາລາ; ກຸໂຕ ຕສ຺ສ ທຸຄ຺ຄຕສ຺ສ? ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຈຣິກາຍ ອາຠຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປາສາທໍ ສຸວຓ຺ຓນ຺ຕິ ອຘິມຸຈ຺ຈິ; ໂສ ອໂຫສິ ສພ຺ພໂສວຓ຺ຓມໂຍ. ‘‘ອິທໍ ປນ ເຕ, ມຫາຣາຊ, ຕາວ ພຫຸໍ ສຸວຓ຺ຓໍ ກຸໂຕ’’ຕິ? ‘ອຎ຺ຎາຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ເສເວໂສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ’ຕິ ຕໍ ອາຣາມິກກຸລໍ ມຸຎ຺ຈາເປສິ.

ມນຸສ຺ສາ ‘‘ອຍ຺ເຍນ ກິຣ ປິລິນ຺ທວຈ຺ເຉນ ສຣາຊິກາຍ ປຣິສາຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ສິຕ’’ນ຺ຕິ ອຕ຺ຕມນາ ອຠິປ຺ປສນ຺ນາ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉສ຺ສ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ອຠິຫຣິໍສຸ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິໍ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸໍ [ສປ຺ປິ ນວນີຕໍ ເຕລໍ ມຘຸ (ກ.)], ຜາຓິຕໍ. ປກຕິຍາປິ ຈ ອາຍສ຺ມາ ປິລິນ຺ທວຈ຺ໂຉ ລາຠີ ໂຫຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ເຠສຊ຺ຊານໍ; ລທ຺ຘໍ ລທ຺ຘໍ ປຣິສາຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ. ປຣິສາ ຈສ຺ສ ໂຫຕິ ພາຫຸລ຺ລິກາ; ລທ຺ຘໍ ລທ຺ຘໍ ໂກລມ຺ເພປິ [ໂກຬຸມ຺ເພປິ (ກ.)], ຆເຏປິ, ປູເຣຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕິ; ປຣິສ຺ສາວນານິປິ, ຖວິກາໂຍປິ, ປູເຣຕ຺ວາ ວາຕປາເນສຸ ລຄ຺ເຄຕິ. ຕານິ ໂອລີນວິລີນານິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ. ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ວິຫາຣາ ໂອກິຓ຺ຓວິກິຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອນ຺ໂຕໂກຏ຺ຐາຄາຣິກາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ, ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປາຍ ພາຫຸລ຺ລາຍ ເຈເຕສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປາຍ ພາຫຸລ຺ລາຍ ເຈເຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສາຍນີຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕໍ, ຕານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫປຣມໍ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ປິລິນ຺ທວຈ຺ຉວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ເຠສຊ຺ຊານຸຎ຺ຎາຕຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ປຐໂມ.

໑໖໓. ຄຸຬາທິອນຸຊານນາ

໒໗໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກງ຺ຂາເຣວໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຄຸຬກຣຓໍ, ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ຄຸເຬ ປິຏ຺ຐມ຺ປິ ຉາຣິກມ຺ປິ ປກ຺ຂິປນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ‘‘ອກປ຺ປິໂຍ ຄຸໂຬ ສາມິໂສ, ນ ກປ຺ປຕິ ຄຸໂຬ ວິກາເລ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ຄຸຬໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ. ເຍປິສ຺ສ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ເຕປິ ຄຸຬໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ກິມຕ຺ຖາຍ [ກິມຕ຺ຖິຍາ (ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ຄຸເຬ ປິຏ຺ຐມ຺ປິ ຉາຣິກມ຺ປິ ປກ຺ຂິປນ຺ຕີຕິ? ຖທ຺ຘຕ຺ຖາຍ [ພນ຺ຘນຕ຺ຖາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠຄວາຕິ. ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຖທ຺ຘຕ຺ຖາຍ ຄຸເຬ ປິຏ຺ຐມ຺ປິ ຉາຣິກມ຺ປິ ປກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ໂສ ຈ ຄຸໂຬຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາສຸຂໍ ຄຸຬໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ກງ຺ຂາເຣວໂຕ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ວຈ຺ເຈ ມຸຄ຺ຄໍ ຊາຕໍ, ປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ອກປ຺ປິຍາ ມຸຄ຺ຄາ; ປກ຺ກາປິ ມຸຄ຺ຄາ ຊາຍນ຺ຕີຕິ’’ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ມຸຄ຺ຄໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ. ເຍປິສ຺ສ ໂສຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎນ຺ຕິ, ເຕປິ ມຸຄ຺ຄໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສເຈ [ສເຈປິ (?)], ຠິກ຺ຂເວ, ປກ຺ກາປິ ມຸຄ຺ຄາ ຊາຍນ຺ຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາສຸຂໍ ມຸຄ຺ຄໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

໒໗໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ໂຫຕິ. ໂສ ໂລຓໂສວີຣກໍ ອປາຍິ. ຕສ຺ສ ໂສ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ໂລຓໂສວີຣກໍ; ອຄິລານສ຺ສ ອຸທກສມ຺ຠິນ຺ນໍ ປານປຣິໂຠເຄນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ຄຸຬາທິອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໔. ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໒໗໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ – ‘ປຸພ຺ເພປິ ຠຄວໂຕ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ເຕກຏຸລຍາຄຸຍາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’ຕິ – ສາມໍ ຕິລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ມຸຄ຺ຄມ຺ປິ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ, ອນ຺ໂຕ ວາເສຕ຺ວາ, ອນ຺ໂຕ ສາມໍ ປຈິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ‘‘ປິວຕຸ ຠຄວາ ເຕກຏຸລຍາຄຸ’’ນ຺ຕິ. ຊານນ຺ຕາປິ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຊານນ຺ຕາປິ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ກາລໍ ວິທິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ; ອຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ. ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕ ເສຕຸຆາໂຕ ຕຖາຄຕານໍ. ທ຺ວີຫິ ອາກາເຣຫິ ພຸທ຺ຘາ ຠຄວນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ຘມ຺ມໍ ວາ ເທເສສ຺ສາມ, ສາວການໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກຸຕາຍໍ, ອານນ຺ທ, ຍາຄູ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ອານນ຺ທ, ອນນຸໂລມິກໍ, ອປ຺ປຕິຣູປໍ, ອສ຺ສາມຓກໍ, ອກປ຺ປິຍໍ, ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ເອວຣູປາຍ ພາຫຸລ຺ລາຍ ເຈເຕສ຺ສສິ. ຍທປິ, ອານນ຺ທ, ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ [ວຸຕ຺ຖໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)] ຕທປິ ອກປ຺ປິຍໍ; ຍທປິ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ ຕທປິ ອກປ຺ປິຍໍ; ຍທປິ ສາມໍ ປກ຺ກໍ, ຕທປິ ອກປ຺ປິຍໍ. ເນຕໍ, ອານນ຺ທ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນ຺ໂຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກໍ ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ອນ຺ໂຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ອຎ຺ເຎຫິ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ອນ຺ໂຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ພຫິ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ພຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ທຸກ຺ກຏານໍ. ອນ຺ໂຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ພຫິ ປກ຺ກໍ, ອຎ຺ເຎຫິ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ພຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ອຎ຺ເຎຫິ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ພຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ພຫິ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ພຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຸຏ຺ຐໍ, ພຫິ ປກ຺ກໍ, ອຎ຺ເຎຫິ ປກ຺ກໍ, ຕຎ຺ເຈ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອນາປຕ຺ຕີ’’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ຠຄວຕາ ສາມໍປາໂກ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ’’ຕິ ປຸນ ປາເກ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸນ ປາກໍ ປຈິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫໍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ອາຣາມໍ ອາຫຣນ຺ຕິ. ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ພຫິ ວາເສນ຺ຕິ; ອຸກ຺ກປິຓ຺ຑກາປິ ຂາທນ຺ຕິ, ໂຈຣາປິ ຫຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຕ ວາເສຕຸນ຺ຕິ. ອນ຺ໂຕ ວາເສຕ຺ວາ ພຫິ ປາເຈນ຺ຕິ. ທມກາ ປຣິວາເຣນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອວິສ຺ສຏ຺ຐາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຕ ປຈິຕຸນ຺ຕິ. ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ກປ຺ປິຍກາຣກາ ພຫຸຕຣໍ ຫຣນ຺ຕິ, ອປ຺ປຕຣໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມໍ ປຈິຕຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ, ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ, ສາມໍ ປກ຺ກນ຺ຕິ.

ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໕. ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ

໒໗໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ກາສີສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຣາຊຄຫໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນ ລຠິໍສຸ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ; ພຫຸຎ຺ຈ ຜລຂາທນີຍໍ ອໂຫສິ; ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ ນ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ກິລນ຺ຕຣູປາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເວຬຸວນໍ ກລນ຺ທກນິວາໂປ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ອປ຺ປກິລມເຖນ ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາ; ກຸໂຕ ຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ ຠຄວາ. ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ກາສີສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຣາຊຄຫໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນ ລຠິມ຺ຫາ ລູຂສ຺ສ ວາ ປຓີຕສ຺ສ ວາ ໂຠຊນສ຺ສ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປາຣິປູຣິໍ; ພຫຸຎ຺ຈ ຜລຂາທນີຍໍ ອໂຫສິ; ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ ນ ອໂຫສິ; ເຕນ ມຍໍ ກິລນ຺ຕຣູປາ ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຕ຺ຖ ຜລຂາທນີຍໍ ປສ຺ສຕິ, ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ ນ ໂຫຕິ, ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ, ຫຣິຕ຺ວາ, ກປ຺ປິຍກາຣເກ ປສ຺ສິຕ຺ວາ, ຠູມິຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ປຏິຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຄ຺ຄຫິຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນວາ ຈ ຕິລາ ນວຎ຺ຈ ມຘຸ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ, ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ, ສມາທເປຕ຺ວາ, ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ, ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເຍສໍ ໂຂ ມຍາ ອຕ຺ຖາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ‘ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸໍ ທສ຺ສາມີ’ຕິ, ເຕ ມຍາ ປມຸຏ຺ຐາ ທາຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸໍ ໂກລມ຺ເພຫິ ຈ ຆເຏຫິ ຈ ອາຣາມໍ ຫຣາເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸໍ ໂກລມ຺ເພຫິ ຈ ຆເຏຫິ ຈ ອາຣາມໍ ຫຣາເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຍສໍ ໂຂ ມຍາ, ໂຠ ໂຄຕມ, ອຕ຺ຖາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ‘ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸໍ ທສ຺ສາມີ’ຕິ, ເຕ ມຍາ ປມຸຏ຺ຐາ ທາຕຸໍ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ນເວ ຈ ຕິເລ ນວຎ຺ຈ ມຘຸ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຫີຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກປິ ປວາເຣນ຺ຕິ, ປຏິສງ຺ຂາປິ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສພ຺ໂພ ຈ ສງ຺ໂຆ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຕ ນີຫຏໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫຓາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໖. ປຏິຄ຺ຄຫິຕາທິອນຸຊານນາ

໒໗໗. [ປາຈິ. ໒໙໕] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາກກຸລໍ ສງ຺ຆສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຂາທນີຍໍ ປາເຫສິ – ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ອຸປນນ຺ໂທ’’ຕິ? ‘‘ເອສາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິຏ຺ໂຐ’’ຕິ. ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ຂາທນີຍໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປຖ ຍາວ ອຸປນນ຺ໂທ ອາຄຈ຺ຉຕີຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸລານິ ປຍິຣຸປາສິຕ຺ວາ ທິວາ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກປິ ປວາເຣນ຺ຕິ, ປຏິສງ຺ຂາປິ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສພ຺ໂພ ຈ ສງ຺ໂຆ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

໒໗໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ກາຍຑາຫາພາໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ເຕ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ກາຍຑາຫາພາໂຘ ເກນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ຠິເສຫິ ຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ມຸຬາລິກາຫິ ຈາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມ຺ມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມນ຺ທາກິນິຍາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ນາໂຄ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ. ສ຺ວາຄຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ. ເກນ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ; ກິໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ? ‘‘ຠິເສຫິ ຈ ເມ, ອາວຸໂສ, ອຕ຺ໂຖ, ມຸຬາລິກາຫິ ຈາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ອຎ຺ຎຕຣໍ ນາຄໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ຠິເສ ຈ ມຸຬາລິກາໂຍ ຈ ຍາວທຕ຺ຖໍ ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ມນ຺ທາກິນິໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ, ໂສຓ຺ຑາຍ ຠິສຎ຺ຈ ມຸຬາລິກຎ຺ຈ ອພ຺ພາຫິຕ຺ວາ, ສຸວິກ຺ຂາລິຕໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ, ຠຓ຺ຑິກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ມນ຺ທາກິນິຍາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເຊຕວເນ ປາຕຸຣໂຫສິ. ໂສປິ ໂຂ ນາໂຄ ມນ຺ທາກິນິຍາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ເຊຕວເນ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ນາໂຄ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ຠິເສ ຈ ມຸຬາລິກາໂຍ ຈ ປຏິຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ມນ຺ທາກິນິຍາ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠິເສ ຈ ມຸຬາລິກາໂຍ ຈ ອຸປນາເມສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠິເສ ຈ ມຸຬາລິກາໂຍ ຈ ຠຸຕ຺ຕສ຺ສ ກາຍຑາຫາພາໂຘ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ພຫູ ຠິສາ ຈ ມຸຬາລິກາໂຍ ຈ ອວສິຏ຺ຐາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກປິ ປວາເຣນ຺ຕິ, ປຏິສງ຺ຂາປິ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສພ຺ໂພ ຈ ສງ຺ໂຆ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວນຏ຺ຐໍ ໂປກ຺ຂຣຏ຺ຐໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພຫຸໍ ຜລຂາທນີຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ ນ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ຜລໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພີຊໍ ນິພ຺ພຕ຺ຕພີຊໍ [ນິພ຺ພຏ຺ຏພີຊໍ (ສີ.), ນິພ຺ພຏພີຊໍ (ສ຺ຍາ.), ນິປ຺ປຏ຺ຏພີຊໍ (ກ.)] ອກຕກປ຺ປໍ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸນ຺ຕິ.

ປຏິຄ຺ຄຫິຕາທິ ອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໗. ສຕ຺ຖກມ຺ມປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໒໗໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຄນ຺ທລາພາໂຘ ໂຫຕິ. ອາກາສໂຄຕ຺ໂຕ ເວຊ຺ໂຊ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຍນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິຫາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາກາສໂຄຕ຺ໂຕ ເວຊ຺ໂຊ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕຸ ຠວໍ ໂຄຕໂມ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຈ຺ຈມຄ຺ຄໍ ປສ຺ສຕຸ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ໂຄຘາມຸຂ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ – ‘‘ໂສ ມໍ ຂ຺ວາຍໍ ໂມຆປຸຣິໂສ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑຕີ’’ຕິ – ຕໂຕວ ປຏິນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ, ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ, ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມຸກສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ຠຄນ຺ທລາພາໂຘ, ອາກາສໂຄຕ຺ໂຕ ເວຊ຺ໂຊ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກໂຣຕີ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ, ອນນຸໂລມິກໍ, ອປ຺ປຕິຣູປໍ, ອສ຺ສາມຓກໍ, ອກປ຺ປິຍໍ, ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ສມ຺ພາເຘ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກາຣາເປສ຺ສຕິ. ສມ຺ພາເຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຂຸມາ ຉວິ, ທຸໂຣປໂຍ ວໂຓ, ທຸປ຺ປຣິຫາຣໍ ສຕ຺ຖໍ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພາເຘ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ຠຄວຕາ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕນ຺ຕິ – ວຕ຺ຖິກມ຺ມໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ, ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຖິກມ຺ມໍ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວຕ຺ຖິກມ຺ມໍ ກາຣາເປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ພາຘສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ທ຺ວງ຺ຄຸລາ ສຕ຺ຖກມ຺ມໍ ວາ ວຕ຺ຖິກມ຺ມໍ ວາ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ສຕ຺ຖກມ຺ມປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໘. ມນຸສ຺ສມໍສປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໒໘໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ພາຣາຓສີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ພາຣາຓສີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພາຣາຓສິຍໍ ສຸປ຺ປິໂຍ ຈ ອຸປາສໂກ ສຸປ຺ປິຍາ ຈ ອຸປາສິກາ ອຸຠໂຕປສນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ທາຍກາ, ກາຣກາ, ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກາ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິຍາ ອຸປາສິກາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫາເຣນ ວິຫາຣໍ ປຣິເວເຓນ ປຣິເວຓໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລາໂນ, ກສ຺ສ ກິໍ ອາຫຣິຍຕູ’’ຕິ? ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວິເຣຈນໍ ປີຕໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ວິເຣຈນໍ ປີຕໍ. ອຕ຺ໂຖ ເມ ປຏິຈ຺ຉາທນີເຍນາ’’ຕິ. ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ອຍ຺ຍ, ອາຫຣິຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອນ຺ເຕວາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ປວຕ຺ຕມໍສໍ ຊານາຫີ’’ຕິ. ເອວໍ, ອຍ຺ເຍຕິ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ສຸປ຺ປິຍາຍ ອຸປາສິກາຍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ເກວລກປ຺ປໍ ພາຣາຓສິໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ນ ອທ຺ທສ ປວຕ຺ຕມໍສໍ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ເຍນ ສຸປ຺ປິຍາ ອຸປາສິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນຕ຺ຖຍ຺ເຍ ປວຕ຺ຕມໍສໍ. ມາຆາໂຕ ອຊ຺ຊາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິຍາຍ ອຸປາສິກາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຕສ຺ສ ໂຂ ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິຈ຺ຉາທນີຍໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລງ຺ກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ. ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ ຍາຫໍ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ນ ຫຣາເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂປຕ຺ຖນິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອູຣຸມໍສໍ ອຸກ຺ກນ຺ຕິຕ຺ວາ ທາສິຍາ ອທາສິ – ‘‘ຫນ຺ທ, ເຊ, ອິມໍ ມໍສໍ ສມ຺ປາເທຕ຺ວາ ອມຸກສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ຕສ຺ສ ທຊ຺ຊາຫິ. ໂຍ ຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ‘ຄິລານາ’ຕິ ປຏິເວເທຫີ’’ຕິ. ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄນ ອູຣຸໍ ເວເຐຕ຺ວາ ໂອວຣກໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຎ຺ຈເກ ນິປຊ຺ຊິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທາສິໍ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກຫໍ ສຸປ຺ປິຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອສາຍ຺ຍ ໂອວຣເກ ນິປນ຺ນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ເຍນ ສຸປ຺ປິຍາ ອຸປາສິກາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ນິປນ຺ນາສີ’’ຕິ? ‘‘ຄິລານາມ຺ຫີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ເຕ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິຍາ ອຸປາສິກາ ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ – ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ! ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ຍາວ ສທ຺ຘາຍໍ ສຸປ຺ປິຍາ ປສນ຺ນາ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອຕ຺ຕໂນປິ ມໍສານິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕານິ! ກິມ຺ປິມາຍ [ກິໍ ປນິມາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຎ຺ຎໍ ກິຎ຺ຈິ ອເທຍ຺ຍໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ – ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ, ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສຸປ຺ປິຍສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕໍ ໂຂ ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສກໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ ສຸປ຺ປິຍາ’’ຕິ? ‘‘ຄິລານາ ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ. ‘‘ນ ຠຄວາ ອຸສ຺ສຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາປິ ອາເນຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ອຸປາສໂກ ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາເນສິ. ຕສ຺ສາ, ສຫ ທສ຺ສເນນ ຠຄວໂຕ, ຕາວ ມຫາວໂຓ ຣຸຬໂຫ ອໂຫສິ, ສຸຈ຺ຉວິໂລມຊາໂຕ. ອຖ ໂຂ ສຸປ຺ປິໂຍ ຈ ອຸປາສໂກ ສຸປ຺ປິຍາ ຈ ອຸປາສິກາ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ! ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຫິທ຺ຘິກຕາ ມຫານຸຠາວຕາ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສຫ ທສ຺ສເນນ ຠຄວໂຕ ຕາວ ມຫາວໂຓ ຣຸຬໂຫ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຸຈ຺ຉວິໂລມຊາໂຕ’’ຕິ – ຫຏ຺ຐາ ອຸທຄ຺ຄາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຸປ຺ປິຍຎ຺ຈ ອຸປາສກໍ ສຸປ຺ປິຍຎ຺ຈ ອຸປາສິກໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ

ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ມໍສໍ ວິຎ຺ຎາເປສີ’’ຕິ? ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສຸປ຺ປິຍໍ ອຸປາສິກໍ ມໍສໍ ວິຎ຺ຎາເປສິ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຫຣິຍິຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ອາຫຣິຍິຕ຺ຖ ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ປຣິຠຸຎ຺ຊິ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ປຣິຠຸຎ຺ຊາມຫໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ປຏິເວກ຺ຂິ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ນາຫໍ ຠຄວາ ປຏິເວກ຺ຂິ’’ນ຺ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປຏິເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສສິ. ມນຸສ຺ສມໍສໍ ໂຂ ຕຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ, ເຕຫິ ອຕ຺ຕໂນປິ ມໍສານິ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕານິ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຏິເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ມນຸສ຺ສມໍສປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໖໙. ຫຕ຺ຖິມໍສາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໒໘໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ຫຕ຺ຖີ ມຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ຫຕ຺ຖິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ຫຕ຺ຖິມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຫຕ຺ຖິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຫຕ຺ຖິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຣາຊງ຺ຄໍ ຫຕ຺ຖີ, ສເຈ ຣາຊາ ຊາເນຍ຺ຍ, ນ ເນສໍ ອຕ຺ຕມໂນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຕ຺ຖິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ອສ຺ສາ ມຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ອສ຺ສມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ອສ຺ສມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອສ຺ສມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອສ຺ສມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ຣາຊງ຺ຄໍ ອສ຺ສາ, ສເຈ ຣາຊາ ຊາເນຍ຺ຍ, ນ ເນສໍ ອຕ຺ຕມໂນ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ສຸນຂມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ສຸນຂມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ສຸນຂມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ສຸນຂມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຊຄຸຈ຺ໂຉ ສຸນໂຂ ປຏິກູໂລ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸນຂມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ອຫິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ອຫິມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອຫິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອຫິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຊຄຸຈ຺ໂຉ ອຫິ ປຏິກູໂລ’’ຕິ. ສຸປສ຺ໂສປິ [ສຸຜສ຺ໂສ (ສີ.)] ນາຄຣາຊາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ສຸປສ຺ໂສ ນາຄຣາຊາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ນາຄາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ເຕ ອປ຺ປມຕ຺ຕເກຫິປິ ຠິກ຺ຂູ ວິເຫເຐຍ຺ຍຸໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ອຫິມໍສໍ ນ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຸປສ຺ສໍ ນາຄຣາຊານໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ…ເປ… ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຫິມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ລຸທ຺ທກາ ສີຫໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ ສີຫມໍສໍ [ມໍສໍ (ກ.)] ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ສີຫມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ສີຫມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣນ຺ຕິ. ສີຫາ ສີຫມໍສຄນ຺ເຘນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິປາເຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີຫມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ລຸທ຺ທກາ ພ຺ຍຄ຺ຆໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ…ເປ… ທີປິໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ…ເປ… ອຈ຺ຉໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ…ເປ… ຕຣຈ຺ຉໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ ຕຣຈ຺ຉມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕານໍ ຕຣຈ຺ຉມໍສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຕຣຈ຺ຉມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຕຣຈ຺ຉາ ຕຣຈ຺ຉມໍສຄນ຺ເຘນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິປາເຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຣຈ຺ຉມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ຫຕ຺ຖິມໍສາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຸປ຺ປິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ທຸຕິໂຍ.

໑໗໐. ຍາຄຸມຘຸໂຄຬການຸຊານນາ

໒໘໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ອນ຺ຘກວິນ຺ທໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ, ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ, ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊານປທາ ມນຸສ຺ສາ ພຫຸໍ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສກເຏສຸ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ – ຍທາ ປຏິປາຏິໍ ລຠິສ຺ສາມ ຕທາ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມາຕິ, ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຈ ວິຆາສາທສຕານິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອນ຺ຘກວິນ຺ທໍ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ພ຺ຣາຫ຺ມຓສ຺ສ ປຏິປາຏິໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕີຕານິ [ອຘິການິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຂ ເມ ທ຺ເວ ມາສານິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕສ຺ສ ‘ຍທາ ປຏິປາຏິໍ ລຠິສ຺ສາມິ ຕທາ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ, ນ ຈ ເມ ປຏິປາຏິ ລພ຺ຠຕິ, ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກຕ຺ຕໂກ [ເອກໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ພຫຸ ຈ ເມ ຆຣາວາສຕ຺ໂຖ ຫາຍຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກຍ຺ຍໍ; ຍໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນາສ຺ສ, ຕໍ ປຏິຍາເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ນາທ຺ທສ – ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ເມ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ປຏິປາຏິໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ ‘ອຕີຕານິ ໂຂ ເມ ທ຺ເວ ມາສານິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕສ຺ສ, ຍທາ ປຏິປາຏິໍ ລຠິສ຺ສາມິ ຕທາ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ. ນ ຈ ເມ ປຏິປາຏິ ລພ຺ຠຕິ, ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກຕ຺ຕໂກ, ພຫຸ ຈ ເມ ຆຣາວາສຕ຺ໂຖ ຫາຍຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກຍ຺ຍໍ; ຍໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນາສ຺ສ, ຕໍ ປຏິຍາເທຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ນາທ຺ທສໍ – ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈ. ສຈາຫໍ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ປຏິຍາເທຍ຺ຍໍ ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຕນ ຫານນ຺ທ, ປຏິຍາເທຕູຕິ. ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ປຏິຍາເທຫີຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຫູຕໍ ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈາຕິ. ເຕນ ຫິ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຫີຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຫູຕາຍ ຍາຄຸຍາ ຈ ມຘຸໂຄຬເກນ ຈ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຘຕຫຕ຺ຖໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ທສຍິເມ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ອານິສໍສາ ຍາຄຸຍາ. ກຕເມ ທສ? ຍາຄຸໍ ເທນ຺ໂຕ ອາຍຸໍ ເທຕິ, ວຓ຺ຓໍ ເທຕິ, ສຸຂໍ ເທຕິ, ພລໍ ເທຕິ, ປຏິຠານໍ ເທຕິ, ຍາຄຸ ປີຕາ ຂຸທ຺ທໍ [ຂຸທໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຏິຫນຕິ, ປິປາສໍ ວິເນຕິ, ວາຕໍ ອນຸໂລເມຕິ, ວຕ຺ຖິໍ ໂສເຘຕິ, ອາມາວເສສໍ ປາເຈຕິ – ອິເມ ໂຂ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓ, ທສານິສໍສາ ຍາຄຸຍາ’’ຕິ [ປຈ຺ຉິມາ ປຎ຺ຈ ອານິສໍສາ ອ. ນິ. ໕.໒໐໗].

[ອ. ນິ. ໔.໕໘-໕໙ ໂຖກໍ ວິສທິສໍ] ໂຍ ສຎ຺ຎຕານໍ ປຣທຕ຺ຕໂຠຊິນໍ;

ກາເລນ ສກ຺ກຈ຺ຈ ທທາຕິ ຍາຄຸໍ;

ທສສ຺ສ ຐານານິ ອນຸປ຺ປເວຈ຺ຉຕິ;

ອາຍຸຎ຺ຈ ວຓ຺ຓຎ຺ຈ ສຸຂໍ ພລຎ຺ຈ.

ປຏິຠານມສ຺ສ ອຸປຊາຍເຕ ຕໂຕ;

ຂຸທ຺ທໍ ປິປາສຎ຺ຈ ພ຺ຍປເນຕິ ວາຕໍ;

ໂສເຘຕິ ວຕ຺ຖິໍ ປຣິຓາເມຕິ ຠຸຕ຺ຕໍ;

ເຠສຊ຺ຊເມຕໍ ສຸຄເຕນ ວຓ຺ຓິຕໍ.

ຕສ຺ມາ ຫິ ຍາຄຸໍ ອລເມວ ທາຕຸໍ;

ນິຈ຺ຈໍ ມນຸສ຺ເສນ ສຸຂຕ຺ຖິເກນ;

ທິພ຺ພານິ ວາ ປຕ຺ຖຍຕາ ສຸຂານິ;

ມນຸສ຺ສໂສຠຄ຺ຍຕມິຈ຺ຉຕາ ວາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາຄຸຎ຺ຈ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈາ’’ຕິ.

ຍາຄຸມຘຸໂຄຬການຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໗໑. ຕຣຸຓປສນ຺ນມຫາມຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໒໘໓. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ມນຸສ຺ສາ ຠຄວຕາ ກິຣ ຍາຄຸ ອນຸຎ຺ຎາຕາ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈາຕິ. ເຕ ກາລສ຺ເສວ, ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸໍ ປຏິຍາເທນ຺ຕິ ມຘຸໂຄຬກຎ຺ຈ. ຠິກ຺ຂູ ກາລສ຺ເສວ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸຍາ ຘາຕາ ມຘຸໂຄຬເກນ ຈ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຕຣຸຓປສນ຺ເນນ ມຫາມຕ຺ເຕນ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຕຣຸຓປສນ຺ນສ຺ສ ມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອຑ຺ຒເຕລສນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ມໍສປາຕິສຕານິ ປຏິຍາເທຍ຺ຍໍ, ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກເມກໍ ມໍສປາຕິໍ ອຸປນາເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຈ ມໍສປາຕິສຕານິ, ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຕສ຺ສ ຕຣຸຓປສນ຺ນສ຺ສ ມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ຠິກ຺ຂູ ປຣິວິສຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຖກໍ, ອາວຸໂສ, ເທຫິ; ໂຖກໍ, ອາວຸໂສ, ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠນ຺ເຕ, – ‘ອຍໍ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ’ຕິ – ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ. ພຫຸໍ ເມ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ, ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຈ ມໍສປາຕິສຕານິ. ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກເມກໍ ມໍສປາຕິໍ ອຸປນາເມສ຺ສາມີຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠນ຺ເຕ, ຍາວທຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕໍກາຣຓາ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ, ອປິ ຈ ມຍໍ ກາລສ຺ເສວ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸຍາ ຘາຕາ ມຘຸໂຄຬເກນ ຈ. ເຕນ ມຍໍ ໂຖກໍ ໂຖກໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ມຍາ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ຈາຫໍ ປຏິພໂລ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາສາທນາເປກ຺ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ເຕ ປູເຣນ຺ໂຕ ອຄມາສິ – ຠຸຎ຺ຊຖ ວາ ຫຣຖ ວາຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຕໍ ຕຣຸຓປສນ຺ນໍ ມຫາມຕ຺ຕໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຕຣຸຓປສນ຺ນສ຺ສ ມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫຸເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ອຫຸ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ – ‘‘ອລາຠາ ວຕ ເມ, ນ ວຕ ເມ ລາຠາ; ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ນ ວຕ ເມ ສຸລທ຺ຘໍ; ໂຍຫໍ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາສາທນາເປກ຺ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ເຕ ປູເຣນ຺ໂຕ ອຄມາສິໍ – ‘ຠຸຎ຺ຊຖ ວາ ຫຣຖ ວາ’ຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ພຫຸໍ ປສຸຕໍ ປຸຎ຺ຎໍ ວາ ອປຸຎ຺ຎໍ ວາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈິຣປກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຫຸເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ອຫຸ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ‘ອລາຠາ ວຕ ເມ, ນ ວຕ ເມ ລາຠາ; ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ນ ວຕ ເມ ສຸລທ຺ຘໍ; ໂຍຫໍ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ອາສາທນາເປກ຺ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຕ຺ເຕ ປູເຣນ຺ໂຕ ອຄມາສິໍ – ຠຸຎ຺ຊຖ ວາ ຫຣຖ ວາຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ພຫຸໍ ປສຸຕໍ, ປຸຎ຺ຎໍ ວາ ອປຸຎ຺ຎໍ ວາ’ຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸໍ ປສຸຕໍ, ປຸຎ຺ຎໍ ວາ ອປຸຎ຺ຎໍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ຍທຄ຺ເຄນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ, ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ ຕທຄ຺ເຄນ ເຕ ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສຸຕໍ. ຍທຄ຺ເຄນ ເຕ ເອກເມເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກເມກໍ ສິຕ຺ຖໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ຕທຄ຺ເຄນ ເຕ ພຫຸໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສຸຕໍ, ສຄ຺ຄາ ເຕ ອາຣທ຺ຘາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຕຣຸຓປສນ຺ໂນ ມຫາມຕ຺ໂຕ – ‘‘ລາຠາ ກິຣ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ກິຣ ເມ, ພຫຸໍ ກິຣ ມຍາ ປຸຎ຺ຎໍ ປສຸຕໍ, ສຄ຺ຄາ ກິຣ ເມ ອາຣທ຺ຘາ’’ຕິ – ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິເຕນ ອຎ຺ຎສ຺ສ ໂຠຊ຺ຊຍາຄຸ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ຕຣຸຓປສນ຺ນມຫາມຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໒. ເພລຏ຺ຐກຈ຺ຈານວຕ຺ຖຸ

໒໘໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນ຺ຘກວິນ຺ເທ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ, ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ, ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຣາຊຄຫາ ອນ຺ຘກວິນ຺ທໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ສກຏສເຕຫິ, ສພ຺ເພເຫວ ຄຸຬກຸມ຺ຠປູເຣຫິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເພລຏ຺ຐໍ ກຈ຺ຈານໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກເມກໍ ຄຸຬກຸມ຺ຠໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ເອກໍເຍວ ຄຸຬກຸມ຺ຠໍ ອາຫຣາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ເອກໍເຍວ ຄຸຬກຸມ຺ຠໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຠໂຕ [ອາຫໂຏ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ຄຸຬກຸມ຺ໂຠ; ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸຬໍ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸຬໍ ທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທິນ຺ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸໂຬ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸຬໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸຬໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທິນ຺ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຸໂຬ ຍາວທຕ຺ໂຖ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ຠິກ຺ຂູ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປຕ຺ເຕປິ ປູເຣສຸໍ ປຣິສ຺ສາວນານິປິ ຖວິກາໂຍປິ ປູເຣສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠິກ຺ຂູ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຄຸເຬຫິ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ວິຆາສາທານໍ ຄຸຬໍ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິຆາສາທານໍ ຄຸຬໍ ທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທິນ຺ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ວິຆາສາທານໍ ຄຸໂຬ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ວິຆາສາທານໍ ຄຸຬໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິຆາສາທານໍ ຄຸຬໍ ຍາວທຕ຺ຖໍ ທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທິນ຺ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ວິຆາສາທານໍ ຄຸໂຬ ຍາວທຕ຺ໂຖ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ວິຆາສາເທ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ວິຆາສາເທ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ. ເອກຈ຺ເຈ ວິຆາສາທາ ໂກລມ຺ເພປິ ຆເຏປິ ປູເຣສຸໍ, ປິຏການິປິ ອຸຈ຺ຉງ຺ເຄປິ ປູເຣສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ວິຆາສາເທ ຄຸເຬຫິ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕປ຺ປິຕາ, ຠນ຺ເຕ, ວິຆາສາທາ ຄຸເຬຫິ, ພຫຸ ຈາຍໍ ຄຸໂຬ ອວສິຏ຺ໂຐ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ນາຫໍ ຕໍ, ກຈ຺ຈານ, ປສ຺ສາມິ ສເທວເກ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ຍສ຺ສ ໂສ ຄຸໂຬ ປຣິຠຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຄຕສ຺ສ ວາ ຕຖາຄຕສາວກສ຺ສ ວາ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຈ຺ຈານ, ຕໍ ຄຸຬໍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຫິ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຕໍ ຄຸຬໍ ອປ຺ປາຓເກ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຄຸໂຬ ອຸທເກ ປກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈິຈ຺ຈິຏາຍຕິ ຈິຏິຈິຏາຍຕິ ປຘູປາຍຕິ [ສນ຺ຘູປາຍຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ປຘູປາຍຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ຜາໂລ ທິວສໍສນ຺ຕຕ຺ໂຕ ອຸທເກ ປກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈິຈ຺ຈິຏາຍຕິ ຈິຏິຈິຏາຍຕິ ປຘູປາຍຕິ ສມ຺ປຘູປາຍຕິ, ເອວເມວ ໂສ ຄຸໂຬ ອຸທເກ ປກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈິຈ຺ຈິຏາຍຕິ ຈິຏິຈິຏາຍຕິ ປຘູປາຍຕິ ສມ຺ປຘູປາຍຕິ.

ອຖ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ສໍວິຄ຺ໂຄ ໂລມຫຏ຺ຐຊາໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ເພລຏ຺ຐສ຺ສ ກຈ຺ຈານສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ‘‘ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ເພລຏ຺ຐໍ ກຈ຺ຈານໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ, ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ, ຕໍ ປກາເສສິ…ເປ… ເອວເມວ ເພລຏ຺ຐສ຺ສ ກຈ຺ຈານສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເພລຏ຺ໂຐ ກຈ຺ຈາໂນ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ເອວເມວໍ ໂຂ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ຄຸໂຬ ອຸສ຺ສນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ – ຄິລານສ຺ເສວ ຠຄວຕາ ຄຸໂຬ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ, ໂນ ອຄິລານສ຺ສາຕິ – ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ຄຸຬໍ ນ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຄຸຬໍ, ອຄິລານສ຺ສ ຄຸໂຬທກນ຺ຕິ.

ເພລຏ຺ຐກຈ຺ຈານວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໓. ປາຏລິຄາມວຕ຺ຖຸ

໒໘໕. [ອິໂຕ ປຣໍ ມຫາວ. ໒໘໖-໒໘໗ ‘ຕິຓ຺ຓາ ເມຘາວິໂນ ຊນາ’ຕິ ປາໂຐ ທີ. ນິ. ໒.໑໔໘; ອຸທາ. ໗໖ ອາທໂຍ] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ປາຏລິຄາໂມ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ, ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ, ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ປາຏລິຄາໂມ ຕທວສຣິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ປາຏລິຄາມໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ປາຏລິຄາມິເກ ອຸປາສເກ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ, ສມາທເປສິ, ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ, ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອາວສຖາຄາຣໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ອາວສຖາຄາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສພ຺ພສນ຺ຖຣິໍ ອາວສຖາຄາຣໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ, ອາສນານິ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ, ອຸທກມຓິກໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ, ເຕລປທີປໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສພ຺ພສນ຺ຖຣິສນ຺ຖຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາວສຖາຄາຣໍ. ອາສນານິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ. ອຸທກມຓິໂກ ປຕິຏ຺ຐາປິໂຕ. ເຕລປທີໂປ ອາໂຣປິໂຕ. ຍສ຺ສທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກາລໍ ມຎ຺ຎຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ເຍນ ອາວສຖາຄາຣໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ອາວສຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິມໍ ຖມ຺ຠໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສີທິ. ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆປິ ໂຂ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ອາວສຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉິມໍ ຠິຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຸຣຕ຺ຖາຠິມຸໂຂ ນິສີທິ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ. ປາຏລິຄາມິກາປິ ໂຂ ອຸປາສກາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລຕ຺ວາ ອາວສຖາຄາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ຠິຕ຺ຕິໍ ນິສ຺ສາຍ ປຈ຺ຉິມາຠິມຸຂາ ນິສີທິໍສຸ, ຠຄວນ຺ຕໍເຍວ ປຸຣກ຺ຂຕ຺ວາ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປາຏລິຄາມິເກ ອຸປາສເກ ອາມນ຺ເຕສິ –

[ທີ. ນິ. ໓.໓໑໖; ອ. ນິ. ໕.໒໑໓ ອາທໂຍ], ຄຫປຕໂຍ, ອາທີນວາ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຄຫປຕໂຍ, ທຸສ຺ສີໂລ ສີລວິປນ຺ໂນ ປມາທາຘິກຣຓໍ ມຫຕິໍ ໂຠຄຊານິໍ ນິຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ອາທີນໂວ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປນ຺ນສ຺ສ ປາປໂກ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ອາທີນໂວ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ທຸສ຺ສີໂລ ສີລວິປນ຺ໂນ ຍຎ຺ຎເທວ ປຣິສໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ຍທິ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສໍ, ຍທິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຣິສໍ, ຍທິ ຄຫປຕິປຣິສໍ, ຍທິ ສມຓປຣິສໍ, ອວິສາຣໂທ ອຸປສງ຺ກມຕິ ມງ຺ກຸຠູໂຕ. ອຍໍ ຕຕິໂຍ ອາທີນໂວ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ທຸສ຺ສີໂລ ສີລວິປນ຺ໂນ ສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍກໂຣຕິ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອາທີນໂວ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ທຸສ຺ສີໂລ ສີລວິປນ຺ໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ອປາຍໍ ທຸຄ຺ຄຕິໍ ວິນິປາຕໍ ນິຣຍໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ອາທີນໂວ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ. ອິເມ ໂຂ, ຄຫປຕໂຍ, ປຎ຺ຈ ອາທີນວາ ທຸສ຺ສີລສ຺ສ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ.

[ທີ. ນິ. ໓.໓໑໖; ອ. ນິ. ໕.໒໑໓ ອາທໂຍ] ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຄຫປຕໂຍ, ອານິສໍສາ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ອິຘ, ຄຫປຕໂຍ, ສີລວາ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ອປ຺ປມາທາຘິກຣຓໍ ມຫນ຺ຕໍ ໂຠຄກ຺ຂນ຺ຘໍ ອຘິຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ປຐໂມ ອານິສໍໂສ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ອຍໍ ທຸຕິໂຍ ອານິສໍໂສ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ສີລວາ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ຍຎ຺ຎເທວ ປຣິສໍ ອຸປສງ຺ກມຕິ, ຍທິ ຂຕ຺ຕິຍປຣິສໍ, ຍທິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປຣິສໍ, ຍທິ ຄຫປຕິປຣິສໍ, ຍທິ ສມຓປຣິສໍ, ວິສາຣໂທ ອຸປສງ຺ກມຕິ ອມງ຺ກຸຠູໂຕ. ອຍໍ ຕຕິໂຍ ອານິສໍໂສ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ສີລວາ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ອສມ຺ມູຬ຺ໂຫ ກາລໍກໂຣຕິ. ອຍໍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອານິສໍໂສ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຄຫປຕໂຍ, ສີລວາ ສີລສມ຺ປນ຺ໂນ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊຕິ. ອຍໍ ປຎ຺ຈໂມ ອານິສໍໂສ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍ. ອິເມ ໂຂ, ຄຫປຕໂຍ, ປຎ຺ຈ ອານິສໍສາ ສີລວໂຕ ສີລສມ຺ປທາຍາຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປາຏລິຄາມິເກ ອຸປາສເກ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕາ ໂຂ, ຄຫປຕໂຍ, ຣຕ຺ຕິ. ຍສ຺ສທານິ ຕຸມ຺ເຫ ກາລໍ ມຎ຺ຎຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ, ໂຂ ປາຏລິຄາມິກາ ອຸປາສກາ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຈິຣປກ຺ກນ຺ເຕສຸ ປາຏລິຄາມິເກສຸ ອຸປາສເກສຸ ສຸຎ຺ຎາຄາຣໍ ປາວິສິ.

ປາຏລິຄາມວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໔. ສຸນິຘວສ຺ສກາຣວຕ຺ຖຸ

໒໘໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ປາຏລິຄາເມ ນຄຣໍ ມາເປນ຺ຕິ ວຊ຺ຊີນໍ ປຏິພາຫາຍ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາໂຍ ປາຏລິຄາເມ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິໂຍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ມເຫສກ຺ຂາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ມເຫສກ຺ຂານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ມຊ຺ຌິມາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ນີຈາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນີຈານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເກ ນຸ ໂຂ ເຕ, ອານນ຺ທ, ປາຏລິຄາເມ ນຄຣໍ ມາເປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ, ຠນ຺ເຕ, ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ປາຏລິຄາເມ ນຄຣໍ ມາເປນ຺ຕິ ວຊ຺ຊີນໍ ປຏິພາຫາຍາ’’ຕິ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ເທເວຫິ ຕາວຕິໍເສຫິ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕ຺ວາ, ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ປາຏລິຄາເມ ນຄຣໍ ມາເປນ຺ຕິ ວຊ຺ຊີນໍ ປຏິພາຫາຍ. ອິຘາຫໍ, ອານນ຺ທ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອທ຺ທສໍ ທິພ຺ເພນ ຈກ຺ຂຸນາ ວິສຸທ຺ເຘນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສເກນ ສມ຺ພຫຸລາ ເທວຕາໂຍ ປາຏລິຄາເມ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິໂຍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ມເຫສກ຺ຂາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ມເຫສກ຺ຂານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ມຊ຺ຌິມາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ມຊ຺ຌິມານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ນີຈາ ເທວຕາ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນີຈານໍ ຕຕ຺ຖ ຣາຊູນໍ ຣາຊມຫາມຕ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕານິ ນມນ຺ຕິ ນິເວສນານິ ມາເປຕຸໍ. ຍາວຕາ, ອານນ຺ທ, ອຣິຍໍ ອາຍຕນໍ, ຍາວຕາ ວຓິປ຺ປໂຖ, ອິທໍ ອຄ຺ຄນຄຣໍ ຠວິສ຺ສຕິ ປາຏລິປຸຕ຺ຕໍ ປຸຏເຠທນໍ. ປາຏລິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຕໂຍ ອນ຺ຕຣາຍາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ – ອຄ຺ຄິໂຕ ວາ ອຸທກໂຕ ວາ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໂຕ ວາ ມິຖຸເຠທາຕິ.

ອຖ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິໍສຸ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ໂນ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ອຊ຺ຊຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສຸໍ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣານໍ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕານໍ ປຣິເວສນາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ສຸນິຘວສ຺ສກາເຣ ມຄຘມຫາມຕ຺ເຕ ຠຄວາ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ກປ຺ເປຕິ, ວາສໍ ປຓ຺ຑິຕຊາຕິໂຍ;

ສີລວນ຺ເຕຕ຺ຖ ໂຠເຊຕ຺ວາ, ສຎ຺ຎເຕ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣໂຍ [ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໂນ (ສ຺ຍາ.)].

‘‘ຍາ ຕຕ຺ຖ ເທວຕາ ອາສຸໍ, ຕາສໍ ທກ຺ຂິຓມາທິເສ;

ຕາ ປູຊິຕາ ປູຊຍນ຺ຕິ, ມານິຕາ ມານຍນ຺ຕິ ນໍ.

‘‘ຕໂຕ ນໍ ອນຸກມ຺ປນ຺ຕິ, ມາຕາ ປຸຕ຺ຕໍວ ໂອຣສໍ;

ເທວຕານຸກມ຺ປິໂຕ ໂປໂສ, ສທາ ຠທ຺ຣານິ ປສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສຸນິຘວສ຺ສກາເຣ ມຄຘມຫາມຕ຺ເຕ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຸນິຘວສ຺ສກາຣາ ມຄຘມຫາມຕ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ເຍນຊ຺ຊ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິສ຺ສຕິ, ຕໍ ໂຄຕມທ຺ວາຣໍ ນາມ ຠວິສ຺ສຕິ; ເຍນ ຕິຕ຺ເຖນ ຄງ຺ຄໍ ນທິໍ ອຸຕ຺ຕຣິສ຺ສຕິ, ຕໍ ໂຄຕມຕິຕ຺ຖໍ ນາມ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂມິ, ຕໍ ໂຄຕມທ຺ວາຣໍ ນາມ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ຄງ຺ຄາ ນທີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄງ຺ຄາ ນທີ ປູຣາ ໂຫຕິ ສມຕິຕ຺ຕິກາ ກາກເປຍ຺ຍາ. ມນຸສ຺ສາ ອຎ຺ເຎ ນາວໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ອຸຬຸມ຺ປໍ ປຣິເຍສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ກຸລ຺ລໍ ພນ຺ຘນ຺ຕິ ໂອຣາ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸກາມາ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ອຎ຺ເຎ ນາວໍ ປຣິເຍສນ຺ເຕ, ອຎ຺ເຎ ອຸຬຸມ຺ປໍ ປຣິເຍສນ຺ເຕ, ອຎ຺ເຎ ກຸລ຺ລໍ ພນ຺ຘນ຺ເຕ ໂອຣາ ປາຣໍ ຄນ຺ຕຸກາເມ, ທິສ຺ວານ ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ ໂຂ ຄງ຺ຄາຍ ນທິຍາ ໂອຣິມຕີເຣ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ປາຣິມຕີເຣ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

‘‘ເຍ ຕຣນ຺ຕິ ອຓ຺ຓວໍ ສຣໍ;

ເສຕຸໍ ກຕ຺ວານ ວິສຊ຺ຊ ປລ຺ລລານິ;

ກຸລ຺ລຎ຺ຫິ ຊໂນ ພນ຺ຘຕິ;

ຕິຓ຺ຓາ ເມຘາວິໂນ ຊນາ’’ຕິ.

ສຸນິຘວສ຺ສກາຣວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໕. ໂກຏິຄາເມ ສຈ຺ຈກຖາ

໒໘໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ໂກຏິຄາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ໂກຏິຄາເມ ວິຫຣຕິ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – [ທີ. ນິ. ໒.໑໕໕] ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ. ກຕເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ? ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ. ທຸກ຺ຂສມຸທຍສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘສ຺ສ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ…ເປ… ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນິຍາ ປຏິປທາຍ ອຣິຍສຈ຺ຈສ຺ສ ອນນຸໂພຘາ ອປ຺ປຏິເວຘາ ເອວມິທໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ ສນ຺ຘາວິຕໍ ສໍສຣິຕໍ ມມຎ຺ເຈວ ຕຸມ຺ຫາກຎ຺ຈ. ຕຍິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸກ຺ຂໍ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂສມຸທຍໍ [ທຸກ຺ຂສມຸທໂຍ (ສ຺ຍາ.)] ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘໍ [ທຸກ຺ຂນິໂຣໂຘ (ສ຺ຍາ.)] ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ທຸກ຺ຂນິໂຣຘຄາມິນີ ປຏິປທາ ອຣິຍສຈ຺ຈໍ ອນຸພຸທ຺ຘໍ ປຏິວິທ຺ຘໍ, ອຸຈ຺ຉິນ຺ນາ ຠວຕຓ຺ຫາ, ຂີຓາ ຠວເນຕ຺ຕິ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວ’’ຕິ.

ຈຕຸນ຺ນໍ ອຣິຍສຈ຺ຈານໍ, ຍຖາຠູຕໍ ອທສ຺ສນາ;

ສໍສິຕໍ ທີຆມທ຺ຘານໍ, ຕາສຸ ຕາສ຺ເວວ ຊາຕິສຸ.

ຕານິ ເອຕານິ ທິຏ຺ຐານິ, ຠວເນຕ຺ຕິ ສມູຫຕາ;

ອຸຈ຺ຉິນ຺ນໍ ມູລໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ, ນຕ຺ຖິທານິ ປຸນພ຺ຠໂວຕິ.

ໂກຏິຄາເມ ສຈ຺ຈກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໗໖. ອມ຺ພປາລີວຕ຺ຖຸ

໒໘໘. [ທີ. ນິ. ໒.໑໖໑ ອາທໂຍ] ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ – ຠຄວາ ກິຣ ໂກຏິຄາມໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ຠທ຺ຣານິ ຠທ຺ຣານິ ຍານານິ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ຠທ຺ຣໍ ຠທ຺ຣໍ ຍານໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ເວສາລິຍາ ນິຍ຺ຍາສິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ, ປຕ຺ຕິກາວ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອມ຺ພປາລິໍ ຄຓິກໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອມ຺ພປາລີວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໗. ລິຈ຺ຉວີວຕ຺ຖຸ

໒໘໙. [ທີ. ນິ. ໒.໑໖໑ ອາທໂຍ] ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເວສາລິກາ ລິຈ຺ຉວີ – ຠຄວາ ກິຣ ໂກຏິຄາມໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕຕິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ລິຈ຺ຉວີ ຠທ຺ຣານິ ຠທ຺ຣານິ ຍານານິ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ຠທ຺ຣໍ ຠທ຺ຣໍ ຍານໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ເວສາລິຍາ ນິຍ຺ຍາສຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ລິຈ຺ຉວີ ນີລາ ໂຫນ຺ຕິ ນີລວຓ຺ຓາ ນີລວຕ຺ຖາ ນີລາລງ຺ກາຣາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ລິຈ຺ຉວີ ປີຕາ ໂຫນ຺ຕິ ປີຕວຓ຺ຓາ ປີຕວຕ຺ຖາ ປີຕາລງ຺ກາຣາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ລິຈ຺ຉວີ ໂລຫິຕາ ໂຫນ຺ຕິ ໂລຫິຕວຓ຺ຓາ ໂລຫິຕວຕ຺ຖາ ໂລຫິຕາລງ຺ກາຣາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ລິຈ຺ຉວີ ໂອທາຕາ ໂຫນ຺ຕິ ໂອທາຕວຓ຺ຓາ ໂອທາຕວຕ຺ຖາ ໂອທາຕາລງ຺ກາຣາ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ ລິຈ຺ຉວີນໍ ອີສາຍ ອີສໍ ຍຸເຄນ ຍຸຄໍ ຈກ຺ເກນ ຈກ຺ກໍ ອກ຺ເຂນ ອກ຺ຂໍ ປຏິວຏ຺ເຏສິ [ປຏິວຕ຺ເຕສິ (ກ.)]. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ອມ຺ພປາລິໍ ຄຓິກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ, ເຊ ອມ຺ພປາລິ, ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ [ອມ຺ຫາກໍ ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ລິຈ຺ຉວີນໍ ອີສາຍ ອີສໍ ຍຸເຄນ ຍຸຄໍ ຈກ຺ເກນ ຈກ຺ກໍ ອກ຺ເຂນ ອກ຺ຂໍ ປຏິວຏ຺ເຏສີ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ມຍາ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ, ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ເທຫິ, ເຊ ອມ຺ພປາລິ, ອມ຺ຫາກໍ ເອຕໍ ຠຕ຺ຕໍ ສຕສຫສ຺ເສນາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈປິ ເມ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ, ເວສາລິໍ ສາຫາຣໍ ທຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖ, ເນວ ທຊ຺ຊາຫໍ ຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ອງ຺ຄຸລິໍ ໂຜເຏສຸໍ – ‘‘ຊິຕມ຺ຫາ ວຕ, ໂຠ, ອມ຺ພກາຍ, ປຣາຊິຕມ຺ຫ ວຕ, ໂຠ, ອມ຺ພກາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຍຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ເທວາ ຕາວຕິໍສາ ອທິຏ຺ຐປຸພ຺ພາ, ໂອໂລເກຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຈ຺ຉວີປຣິສໍ; ອປໂລເກຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຈ຺ຉວີປຣິສໍ; ອຸປສໍຫຣຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຈ຺ຉວີປຣິສໍ ຕາວຕິໍສປຣິສ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິກາວ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ‘‘ອຘິວຸຏ຺ໂຐມ຺ຫິ, ລິຈ຺ຉວີ, ສ຺ວາຕນາຍ ອມ຺ພປາລິຍາ ຄຓິກາຍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ອງ຺ຄຸລິໍ ໂຜເຏສຸໍ – ‘‘ຊິຕມ຺ຫ ວຕ, ໂຠ, ອມ຺ພກາຍ, ປຣາຊິຕມ຺ຫ ວຕ, ໂຠ, ອມ຺ພກາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ລິຈ຺ຉວີ ຠຄວໂຕ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂກຏິຄາເມ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ [ມຫາປຣິນິພ຺ພານສຸຕ຺ເຕ ອນຸສນ຺ຘິ ອຎ຺ຎຖາ ອາຄໂຕ] ເຍນ ນາຕິກາ [ນາທິກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ນາຕິເກ ວິຫຣຕິ ຄິຎ຺ຊກາວສເຖ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສເກ ອາຣາເມ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອມ຺ພປາລິຍາ ຄຓິກາຍ ປຣິເວສນາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ອມ຺ພປາລີ ຄຓິກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ພວນໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ອາຣາມໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອມ຺ພປາລິໍ ຄຓິກໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ມຫາວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ.

ລິຈ຺ຉວີວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ລິຈ຺ຉວິຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ຕຕິໂຍ.

໑໗໘. ສີຫເສນາປຕິວຕ຺ຖຸ

໒໙໐. [ອ. ນິ. ໘.໑໒ ອາທໂຍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຘາຄາເຣ [ສນ຺ຖາຄາເຣ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ນິຄຓ຺ຐສາວໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ຫິເມ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຖາຄາເຣ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ເຍນ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນິຄຓ຺ຐໍ ນາຏປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ສີຫ, ກິຣິຍວາໂທ ສມາໂນ ອກິຣິຍວາທໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສສິ? ສມໂຓ ຫິ, ສີຫ, ໂຄຕໂມ ອກິຣິຍວາໂທ ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ໂຍ ອໂຫສິ ຄມິກາຠິສງ຺ຂາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຘາຄາເຣ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເນນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ຫິເມ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຘາຄາເຣ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ເຍນ ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ນິຄຓ຺ຐໍ ນາຏປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ສີຫ, ກິຣິຍວາໂທ ສມາໂນ ອກິຣິຍວາທໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສສິ? ສມໂຓ ຫິ, ສີຫ, ໂຄຕໂມ ອກິຣິຍວາໂທ ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ໂຍ ອໂຫສິ ຄມິກາຠິສງ຺ຂາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ, ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຘາຄາເຣ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຖາ ຫິເມ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ລິຈ຺ຉວີ ສນ຺ຘາຄາເຣ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ສນ຺ນິປຕິຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິ. ກິຎ຺ຫິ ເມ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ນິຄຓ຺ຐາ ອປໂລກິຕາ ວາ ອນປໂລກິຕາ ວາ? ຍໍນູນາຫໍ ອນປໂລເກຕ຺ວາວ ນິຄຓ຺ເຐ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກເມຍ຺ຍໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ທິວາ ທິວສ຺ສ ເວສາລິຍາ ນິຍ຺ຍາສິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຸຕໍ ເມ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ‘ອກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’ຕິ. ເຍ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ເອວມາຫໍສຸ ‘ອກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’ຕິ. ກຈ຺ຈິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ວຸຕ຺ຕວາທິໂນ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣນ຺ຕິ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ? ອນພ຺ຠກ຺ຂາຕຸກາມາ ຫິ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໑. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຸຈ຺ເຉທວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອຸຈ຺ເຉທາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເຊຄຸຈ຺ຉີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເວນຍິໂກ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ຕປສ຺ສີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ຕປສ຺ສິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອປຄພ຺ໂຠ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອປຄພ຺ຠຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ. ອຕ຺ຖິ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອສ຺ສາສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

໒໙໒. ‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ອກິຣິຍໍ ວທາມິ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕສ຺ສ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕສ຺ສ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕສ຺ສ; ອເນກວິຫິຕານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອກິຣິຍໍ ວທາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ກິຣິຍໍ ວທາມິ ກາຍສຸຈຣິຕສ຺ສ ວຈີສຸຈຣິຕສ຺ສ ມໂນສຸຈຣິຕສ຺ສ, ອເນກວິຫິຕານໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ກິຣິຍໍ ວທາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ກິຣິຍວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຸຈ຺ເຉທວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອຸຈ຺ເຉທາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ອຸຈ຺ເຉທໍ ວທາມິ ຣາຄສ຺ສ ໂທສສ຺ສ ໂມຫສ຺ສ; ອເນກວິຫິຕານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ອຸຈ຺ເຉທໍ ວທາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອຸຈ຺ເຉທວາໂທ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອຸຈ຺ເຉທາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເຊຄຸຈ຺ຉີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ຊິຄຸຈ຺ຉາມິ ກາຍທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິເຕນ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິເຕນ; ອເນກວິຫິຕານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ສມາປຕ຺ຕິຍາ ຊິຄຸຈ຺ຉາມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເຊຄຸຈ຺ຉີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ເຊຄຸຈ຺ຉິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເວນຍິໂກ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ ຣາຄສ຺ສ ໂທສສ຺ສ ໂມຫສ຺ສ; ອເນກວິຫິຕານໍ ປາປການໍ ອກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ເວນຍິໂກ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ວິນຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ຕປສ຺ສີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ຕປສ຺ສິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ຕປນີຍາຫໍ, ສີຫ, ປາປເກ ອກຸສເລ ຘມ຺ເມ ວທາມິ – ກາຍທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ວຈີທຸຈ຺ຈຣິຕໍ ມໂນທຸຈ຺ຈຣິຕໍ. ຍສ຺ສ ໂຂ, ສີຫ, ຕປນີຍາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວງ຺ກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ, ຕມຫໍ ຕປສ຺ສີຕິ ວທາມິ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂ, ສີຫ, ຕປນີຍາ ປາປກາ ອກຸສລາ ຘມ຺ມາ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉີນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຕປສ຺ສີ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຕປສ຺ສິຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອປຄພ຺ໂຠ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອປຄພ຺ຠຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ຍສ຺ສ ໂຂ, ສີຫ, ອາຍຕິໍ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ, ຕມຫໍ ອປຄພ຺ໂຠຕິ ວທາມິ. ຕຖາຄຕສ຺ສ ໂຂ, ສີຫ, ອາຍຕິໍ ຄພ຺ຠເສຍ຺ຍາ ປຸນພ຺ຠວາຠິນິພ຺ພຕ຺ຕິ ປຫີນາ ອຸຈ຺ຉິນ຺ນມູລາ ຕາລາວຕ຺ຖຸກຕາ ອນຠາວໍກຕາ ອາຍຕິໍ ອນຸປ຺ປາທຘມ຺ມາ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອປຄພ຺ໂຠ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ, ອປຄພ຺ຠຕາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ.

‘‘ກຕໂມ ຈ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອສ຺ສາສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີຕິ? ອຫຎ຺ຫິ, ສີຫ, ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ປຣເມນ ອສ຺ສາເສນ, ອສ຺ສາສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສມິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນມິ. ອຍໍ ໂຂ, ສີຫ, ປຣິຍາໂຍ, ເຍນ ມໍ ປຣິຍາເຍນ ສມ຺ມາ ວທມາໂນ ວເທຍ຺ຍ – ອສ຺ສຕ຺ໂຖ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອສ຺ສາສາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’’ຕິ.

໒໙໓. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອນຸວິຈ຺ຈກາຣໍ [ອນຸວິຊ຺ຊກາຣໍ (ກ.)] ໂຂ, ສີຫ, ກໂຣຫິ; ອນຸວິຈ຺ຈກາໂຣ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ຎາຕມນຸສ຺ສານໍ ສາຘຸ ໂຫຕີ’’ຕິ. ‘‘ອິມິນາປາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຕ຺ຕມໂນ ອຠິຣທ຺ໂຘ, ຍໍ ມໍ ຠຄວາ ເອວມາຫ – ‘ອນຸວິຈ຺ຈກາຣໍ ໂຂ, ສີຫ, ກໂຣຫິ; ອນຸວິຈ຺ຈກາໂຣ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ຎາຕມນຸສ຺ສານໍ ສາຘຸ ໂຫຕີ’ຕິ. ມມຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ສາວກໍ ລຠິຕ຺ວາ ເກວລກປ຺ປໍ ເວສາລິໍ ປຏາກໍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍຸໍ – ‘ສີໂຫ ໂຂ ອມ຺ຫາກໍ ເສນາປຕິ ສາວກຕ຺ຕໍ ອຸປຄໂຕ’ຕິ. ອຖ ຈ ປນ ມໍ ຠຄວາ ເອວມາຫ – ‘ອນຸວິຈ຺ຈກາຣໍ ໂຂ, ສີຫ, ກໂຣຫິ; ອນຸວິຈ຺ຈກາໂຣ ຕຸມ຺ຫາທິສານໍ ຎາຕມນຸສ຺ສານໍ ສາຘຸ ໂຫຕີ’ຕິ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂຂ ເຕ, ສີຫ, ນິຄຓ຺ຐານໍ ໂອປານຠູຕໍ ກຸລໍ, ເຍນ ເນສໍ ອຸປຄຕານໍ ປິຓ຺ຑກໍ ທາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ‘‘ອິມິນາປາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຕ຺ຕມໂນ ອຠິຣທ຺ໂຘ, ຍໍ ມໍ ຠຄວາ ເອວມາຫ – ‘ທີຆຣຕ຺ຕໍ ໂຂ ເຕ, ສີຫ, ນິຄຓ຺ຐານໍ ໂອປານຠູຕໍ ກຸລໍ, ເຍນ ເນສໍ ອຸປຄຕານໍ ປິຓ຺ຑກໍ ທາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາສີ’ຕິ. ສຸຕໍ ເມ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ເອວມາຫ – ‘ມຍ຺ຫເມວ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ; ມຍ຺ຫເມວ ສາວການໍ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ສາວການໍ ທານໍ ທາຕພ຺ພໍ; ມຍ຺ຫເມວ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ; ມຍ຺ຫເມວ ສາວການໍ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລໍ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ ສາວການໍ ທິນ຺ນໍ ມຫປ຺ຜລ’ນ຺ຕິ. ອຖ ຈ ປນ ມໍ ຠຄວາ ນິຄຓ຺ເຐສຸປິ ທາເນ ສມາທເປຕິ. ອປິ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ມຍເມຕ຺ຖ ກາລໍ ຊານິສ຺ສາມ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໒໙໔. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຸຣິສໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ປວຕ຺ຕມໍສໍ ຊານາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ນິຄຓ຺ຐາ ເວສາລິຍໍ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ຕິ – ‘‘ອຊ຺ຊ ສີເຫນ ເສນາປຕິນາ ຖູລໍ ປສຸໍ ວຘິຕ຺ວາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກຕໍ, ຕໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຊານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕໍ ມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປຸຣິໂສ ເຍນ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສີຫສ຺ສ ເສນາປຕິສ຺ສ ອຸປກຓ຺ຓເກ ອາໂຣເຈສິ ‘‘ຍຄ຺ເຆ, ຠນ຺ເຕ, ຊາເນຍ຺ຍາສິ, ເອເຕ ສມ຺ພຫຸລາ ນິຄຓ຺ຐາ ເວສາລິຍໍ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ຕິ – ‘ອຊ຺ຊ ສີເຫນ ເສນາປຕິນາ ຖູລໍ ປສຸໍ ວຘິຕ຺ວາ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກຕໍ, ຕໍ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ຊານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕໍ ມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ ປຏິຈ຺ຈກມ຺ມ’’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ ອຍ຺ໂຍ, ທີຆຣຕ຺ຕມ຺ປິ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອວຓ຺ຓກາມາ ພຸທ຺ຘສ຺ສ, ອວຓ຺ຓກາມາ ຘມ຺ມສ຺ສ, ອວຓ຺ຓກາມາ ສງ຺ຆສ຺ສ; ນ ຈ ປນ ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ຊິຣິທນ຺ຕິ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອສຕາ ຕຸຈ຺ຉາ ມຸສາ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນ຺ຕາ; ນ ຈ ມຍໍ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສີໂຫ ເສນາປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ສີຫໍ ເສນາປຕິໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊາ ນໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕໍ ມໍສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ຘໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ – ອທິຏ຺ຐໍ ອສ຺ສຸຕໍ ອປຣິສງ຺ກິຕ’’ນ຺ຕິ.

ສີຫເສນາປຕິວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗໙. ກປ຺ປິຍຠູມິອນຸຊານນາ

໒໙໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລີ ສຸຠິກ຺ຂາ ໂຫຕິ ສຸສສ຺ສາ ສຸລຠປິຓ຺ຑາ, ສຸກຣາ ອຸຎ຺ເຉນ ປຄ຺ຄເຫນ ຍາເປຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ຍານິ ຕານິ ມຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຎ຺ຎາຕານິ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ທຸສ຺ສສ຺ເສ ທຸລ຺ລຠປິຓ຺ເຑ ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ ສາມໍ ປກ຺ກໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫິຕກໍ ຕໂຕ ນີຫຏໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວນຏ຺ຐໍ ໂປກ຺ຂຣຏ຺ຐໍ, ອຊ຺ຊາປິ ນຸ ໂຂ ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍານິ ຕານິ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຎ຺ຎາຕານິ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ທຸສ຺ສສ຺ເສ ທຸລ຺ລຠປິຓ຺ເຑ ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ ສາມໍ ປກ຺ກໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫິຕກໍ ຕໂຕ ນີຫຏໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວນຏ຺ຐໍ ໂປກ຺ຂຣຏ຺ຐໍ, ອຊ຺ຊາປິ ນຸ ໂຂ ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ຠຄວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍານິ ຕານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸຎ຺ຎາຕານິ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ ທຸສ຺ສສ຺ເສ ທຸລ຺ລຠປິຓ຺ເຑ ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ ສາມໍ ປກ຺ກໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫິຕກໍ ຕໂຕ ນີຫຏໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວນຏ຺ຐໍ ໂປກ຺ຂຣຏ຺ຐໍ, ຕານາຫໍ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປຏິກ຺ຂິປາມິ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ໂຕ ວຸຏ຺ຐໍ ອນ຺ໂຕ ປກ຺ກໍ ສາມໍ ປກ຺ກໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕປຏິຄ຺ຄຫິຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຕ ນີຫຏໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວນຏ຺ຐໍ ໂປກ຺ຂຣຏ຺ຐໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊານປທາ ມນຸສ຺ສາ ພຫຸໍ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສກເຏສຸ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພຫາຣາມໂກຏ຺ຐເກ ສກຏປຣິວຏ຺ຏໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຈ຺ຉນ຺ຕິ – ຍທາ ປຏິປາຏິໍ ລຠິສ຺ສາມ, ຕທາ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມາຕິ. ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ພຫຸໍ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສກເຏສຸ ອາໂຣປິຕາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ມຫາ ຈ ເມໂຆ ອຸຄ຺ຄໂຕ; ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ເຕນ ຫານນ຺ທ, ສງ຺ໂຆ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ວິຫາຣໍ ກປ຺ປິຍຠູມິໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ຕຕ຺ຖ ວາເສຕຸ, ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອາກງ຺ຂຕິ ວິຫາຣໍ ວາ ອຑ຺ຒໂຍຄໍ ວາ ປາສາທໍ ວາ ຫມ຺ມິຍໍ ວາ ຄຸຫໍ ວາ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ກປ຺ປິຍຠູມິໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ, ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ກປ຺ປິຍຠູມິໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ກປ຺ປິຍຠູມິຍາ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ວິຫາໂຣ ກປ຺ປິຍຠູມິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຕຕ຺ເຖວ ສມ຺ມຸຕິຍາ [ສມ຺ມຕິກາຍ (ສ຺ຍາ.)] ກປ຺ປິຍຠູມິຍາ ຍາຄຸໂຍ ປຈນ຺ຕິ, ຠຕ຺ຕານິ ປຈນ຺ຕິ, ສູປານິ ສມ຺ປາເທນ຺ຕິ, ມໍສານິ ໂກຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ກຏ຺ຐານິ ຜາເລນ຺ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ມຫາສທ຺ທໍ ກາໂກຣວສທ຺ທໍ, ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ ກາໂກຣວສທ຺ໂທ’’ຕິ? ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ຕຕ຺ເຖວ ສມ຺ມຸຕິຍາ ກປ຺ປິຍຠູມິຍາ ຍາຄຸໂຍ ປຈນ຺ຕິ, ຠຕ຺ຕານິ ປຈນ຺ຕິ, ສູປານິ ສມ຺ປາເທນ຺ຕິ, ມໍສານິ ໂກຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ກຏ຺ຐານິ ຜາເລນ຺ຕິ. ໂສ ເອໂສ, ຠຄວາ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ ກາໂກຣວສທ຺ໂທ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຸຕິ [ສມ຺ມຕິກາ (ສ຺ຍາ.)] ກປ຺ປິຍຠູມິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ກປ຺ປິຍຠູມິໂຍ – ອຸສ຺ສາວນນ຺ຕິກໍ ໂຄນິສາທິກໍ ຄຫປຕິ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສໂຊ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສຕ຺ຖາຍ ເຠສຊ຺ຊານິ ອາຫຣິຍນ຺ຕິ. ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ພຫິ ວາເສນ຺ຕິ. ອຸກ຺ກປິຓ຺ຑິກາປິ ຂາທນ຺ຕິ, ໂຈຣາປິ ຫຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຸຕິໍ ກປ຺ປິຍຠູມິໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕສ຺ໂສ ກປ຺ປິຍຠູມິໂຍ – ອຸສ຺ສາວນນ຺ຕິກໍ ໂຄນິສາທິກໍ ຄຫປຕິໍ ສມ຺ມຸຕິນ຺ຕິ.

ກປ຺ປິຍຠູມິອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສີຫຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໑໘໐. ເມຓ຺ຑກຄຫປຕິວຕ຺ຖຸ

໒໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ໂຫຕິ – ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາເຣ ນິສີທຕິ, ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ໂອປຕິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ປູເຣຕິ. ຠຣິຍາຍ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ໂຫຕິ – ເອກໍເຍວ ອາຬ຺ຫກຖາລິກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ເອກຎ຺ຈ ສູປຠິຎ຺ຊນກໍ [ສູປຠິຎ຺ຊຣກໍ (ສີ.)] ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສໍ ຠຕ຺ເຕນ ປຣິວິສຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ [ຂີຍຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ໂຫຕິ – ເອກໍເຍວ ສຫສ຺ສຖວິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ຉມາສິກໍ ເວຕນໍ ເທຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄຕາ. ສຸຓິສາຍ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ໂຫຕິ – ເອກໍເຍວ ຈຕຸໂທຓິກໍ ປິຏກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ຉມາສິກໍ ຠຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ທາສສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ໂຫຕິ – ເອເກນ ນງ຺ຄເລນ ກສນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສີຕາໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ ວິຊິເຕ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາເຣ ນິສີທຕິ, ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ໂອປຕິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ປູເຣຕິ. ຠຣິຍາຍ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ເອກໍເຍວ ອາຬ຺ຫກຖາລິກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ເອກຎ຺ຈ ສູປຠິຎ຺ຊນກໍ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສໍ ຠຕ຺ເຕນ ປຣິວິສຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ເອກໍເຍວ ສຫສ຺ສຖວິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ຉມາສິກໍ ເວຕນໍ ເທຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄຕາ. ສຸຓິສາຍ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ເອກໍເຍວ ຈຕຸໂທຓິກໍ ປິຏກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ທາສກມ຺ມກຣໂປຣິສສ຺ສ ຉມາສິກໍ ຠຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ທາສສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ເອເກນ ນງ຺ຄເລນ ກສນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສີຕາໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຎ຺ຎຕຣໍ ສພ຺ພຕ຺ຖກໍ ມຫາມຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ, ຠເຓ, ວິຊິເຕ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ປຏິວສຕິ. ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ – ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາເຣ ນິສີທຕິ, ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ໂອປຕິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ປູເຣຕິ. ຠຣິຍາຍ…ເປ… ປຸຕ຺ຕສ຺ສ… ສຸຓິສາຍ… ທາສສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ເອເກນ ນງ຺ຄເລນ ກສນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສີຕາໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ. ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ຊານາຫິ. ຍຖາ ມຍາ ສາມໍ ທິຏ຺ໂຐ, ເອວໍ ຕວ ທິຏ຺ໂຐ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໒໙໗. ເອວໍ, ເທວາຕິ ໂຂ ໂສ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ເຕນ ປາຍາສິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ເຍນ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ຣຎ຺ຎາ ອາຓຕ຺ໂຕ ‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ, ຠເຓ, ວິຊິເຕ ຠທ຺ທິຍນຄເຣ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ປຏິວສຕິ, ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ…ເປ… ຠຣິຍາຍ… ປຸຕ຺ຕສ຺ສ… ສຸຓິສາຍ… ທາສສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ, ເອເກນ ນງ຺ຄເລນ ກສນ຺ຕສ຺ສ ສຕ຺ຕ ສີຕາໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’ຕິ, ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ, ຊານາຫິ. ຍຖາ ມຍາ ສາມໍ ທິຏ຺ໂຐ, ເອວໍ ຕວ ທິຏ຺ໂຐ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ປສ຺ສາມ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອິທ຺ຘານຸຠາວ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ສີສໍ ນຫາຍິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາເຣ ນິສີທິ, ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘຎ຺ຎສ຺ສ ຘາຣາ ໂອປຕິຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎາຄາຣໍ ປູເຣສິ. ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ. ຠຣິຍາຍ ເຕ ອິທ຺ຘານຸຠາວໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຣິຍໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ຠຕ຺ເຕນ ປຣິວິສາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຠຣິຍາ ເອກໍເຍວ ອາຬ຺ຫກຖາລິກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ເອກຎ຺ຈ ສູປຠິຎ຺ຊນກໍ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ຠຕ຺ເຕນ ປຣິວິສິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ, ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເຕ, ຄຫປຕິ, ຠຣິຍາຍປິ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ. ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເຕ ອິທ຺ຘານຸຠາວໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ປຸຕ຺ຕໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ຉມາສິກໍ ເວຕນໍ ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ປຸຕ຺ໂຕ ເອກໍເຍວ ສຫສ຺ສຖວິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ຉມາສິກໍ ເວຕນໍ ອທາສິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ, ຍາວສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄຕາ. ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເຕ, ຄຫປຕິ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສປິ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ. ສຸຓິສາຍ ເຕ ອິທ຺ຘານຸຠາວໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ສຸຓິສໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ຉມາສິກໍ ຠຕ຺ຕໍ ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ສຸຓິສາ ເອກໍເຍວ ຈຕຸໂທຓິກໍ ປິຏກໍ ອຸປນິສີທິຕ຺ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ຉມາສິກໍ ຠຕ຺ຕໍ ອທາສິ, ນ ຕາວ ຕໍ ຂິຍ຺ຍຕິ ຍາວ ສາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ‘‘ທິຏ຺ໂຐ ເຕ, ຄຫປຕິ, ສຸຓິສາຍປິ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ. ທາສສ຺ສ ເຕ ອິທ຺ຘານຸຠາວໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ສາມິ, ທາສສ຺ສ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ ເຂຕ຺ເຕ ປສ຺ສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ, ທິຏ຺ໂຐ ເຕ ທາສສ຺ສປິ ອິທ຺ຘານຸຠາໂວ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມຫາມຕ຺ໂຕ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ.

໒໙໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຠທ຺ທິຍໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຠທ຺ທິເຍ ວິຫຣຕິ ຊາຕິຍາ ວເນ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ ໂຠ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ຠທ຺ທິຍໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ຠທ຺ທິເຍ ວິຫຣຕິ ຊາຕິຍາ ວເນ. ຕໍ ໂຂ ປນ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ – ‘ອິຕິປິ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວິຊ຺ຊາຈຣຓສມ຺ປນ຺ໂນ ສຸຄໂຕ ໂລກວິທູ ອນຸຕ຺ຕໂຣ ປຸຣິສທມ຺ມສາຣຖິ ສຕ຺ຖາ ເທວມນຸສ຺ສານໍ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ’ [ຠຄວາຕິ (ກ.)]. ໂສ ອິມໍ ໂລກໍ ສເທວກໍ ສມາຣກໍ ສພ຺ຣຫ຺ມກໍ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິໍ ປຊໍ ສເທວມນຸສ຺ສໍ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ປເວເທຕິ. ໂສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ ອາທິກລ຺ຍາຓໍ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓໍ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓໍ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ປກາເສຕິ. ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠທ຺ຣານິ ຠທ຺ຣານິ ຍານານິ ໂຍຊາເປຕ຺ວາ ຠທ຺ຣໍ ຠທ຺ຣໍ ຍານໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ຠທ຺ເຣຫິ ຠທ຺ເຣຫິ ຍາເນຫິ ຠທ຺ທິຍາ ນິຍ຺ຍາສິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ອທ຺ທສໍສຸ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຕິຕ຺ຖິຍາ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກຫໍ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ? ‘‘ຄຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ [ອິທໍ ປທໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ] ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ກິຣິຍວາໂທ ສມາໂນ ອກິຣິຍວາທໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສສິ? ສມໂຓ ຫິ, ຄຫປຕິ, ໂຄຕໂມ ອກິຣິຍວາໂທ ອກິຣິຍາຍ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕິ, ເຕນ ຈ ສາວເກ ວິເນຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ, ໂຂ ໂສ ຠຄວາ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍຖຍິເມ ຕິຕ຺ຖິຍາ ອຸສູຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ຍາວຕິກາ ຍານສ຺ສ ຠູມິ, ຍາເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍານາ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕິໂກວ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ອຘິວາເສຕຸ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຠຣິຍາ ຈ ປຸຕ຺ໂຕ ຈ ສຸຓິສາ ຈ ທາໂສ ຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ເອເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສເກ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປເຕ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍາວ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠທ຺ທິເຍ ວິຫຣຕິ ຕາວ ອຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຘຸວຠຕ຺ເຕນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ເມຓ຺ຑກຄຫປຕິວຕ຺ຖ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໘໑. ປຎ຺ຈໂຄຣສາທິອນຸຊານນາ

໒໙໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠທ຺ທິເຍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເຍນ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣາໂປ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ເຍນ ອງ຺ຄຸຕ຺ຕຣາໂປ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກນ຺ໂຕ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ທາເສ ຈ ກມ຺ມກເຣ ຈ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ພຫຸໍ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສກເຏສຸ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຖ, ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຈ ໂຄປາລກສຕານິ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຈ ເຘນຸສຕານິ ອາທາຍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ, ຍຕ຺ຖ ຠຄວນ຺ຕໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມ ຕຕ຺ຖ ຕຣຸເຓນ [ຘາຣຸຓ຺ເຫນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຂີເຣນ ໂຠເຊສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ກນ຺ຕາເຣ ສມ຺ຠາເວສິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເມຓ຺ຑກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ປຣິເວສນາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ໂຄປາລກສຕານິ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນຫິ, ຠເຓ, ເອກເມກໍ ເຘນຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຕິຏ຺ຐຖ ຕຣຸເຓນ ຂີເຣນ ໂຠເຊສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປສິ ສມ຺ປວາເຣສິ, ຕຣຸເຓນ ຈ ຂີເຣນ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ຂີຣໍ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຕຣຸເຓນ ຈ ຂີເຣນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ເມຓ຺ຑໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສນ຺ຕິ, ຠນ຺ເຕ, ມຄ຺ຄາ ກນ຺ຕາຣາ, ອປ຺ໂປທກາ ອປ຺ປຠກ຺ຂາ, ນ ສຸກຣາ ອປາເຖຍ຺ເຍນ ຄນ຺ຕຸໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ອນຸຊານາຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເມຓ຺ຑກໍ ຄຫປຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ໂຄຣເສ – ຂີຣໍ, ທຘິໍ, ຕກ຺ກໍ, ນວນີຕໍ, ສປ຺ປິໍ. ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຄ຺ຄາ ກນ຺ຕາຣາ ອປ຺ໂປທກາ ອປ຺ປຠກ຺ຂາ, ນ ສຸກຣາ ອປາເຖຍ຺ເຍນ ຄນ຺ຕຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາເຖຍ຺ຍໍ ປຣິເຍສິຕຸໍ ຕຓ຺ຑຸໂລ ຕຓ຺ຑຸລຕ຺ຖິເກນ, ມຸຄ຺ໂຄ ມຸຄ຺ຄຕ຺ຖິເກນ, ມາໂສ ມາສຕ຺ຖິເກນ, ໂລຓໍ ໂລຓຕ຺ຖິເກນ, ຄຸໂຬ ຄຸຬຕ຺ຖິເກນ, ເຕລໍ ເຕລຕ຺ຖິເກນ, ສປ຺ປິ ສປ຺ປິຕ຺ຖິເກນ. ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຸສ຺ສາ, ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ, ເຕ ກປ຺ປິຍກາຣການໍ ຫຕ຺ເຖ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອຸປນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ – ‘ອິມິນາ ອຍ຺ຍສ຺ສ ຍໍ ກປ຺ປິຍໍ ຕໍ ເທຖາ’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຕໂຕ ກປ຺ປິຍໍ ຕໍ ສາທິຕຸໍ; ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ສາທິຕພ຺ພໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມີ’’ຕິ.

ປຎ຺ຈໂຄຣສາທິອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໘໒. ເກຓິຍຊຏິລວຕ຺ຖຸ

໓໐໐. [ມ. ນິ. ໒.໓໙໖ ອາທໂຍ; ສຸ. ນິ. ເສລສຸຕ຺ຕມ຺ປິ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອາປຓໍ ຕທວສຣິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ – ‘‘ສມໂຓ ຂລຸ ໂຠ ໂຄຕໂມ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສກ຺ຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ອາປຓໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ, ຕໍ ໂຂ ປນ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ ເອວໍ ກລ຺ຍາໂຓ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄໂຕ…ເປ… ສາຘຸ ໂຂ ປນ ຕຖາຣູປານໍ ອຣຫຕໍ ທສ຺ສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເກຓິຍສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ຫຣາເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເກຓິຍສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເຍປິ ໂຂ ເຕ ພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ [ອຍໍ ປາໂຐ ທີ. ນິ. ໑.໒໘໕, ໕໒໖, ໕໓໖; ມ. ນິ. ໒.໔໒໗; ອ. ນິ. ໕.໑໙໑-໑໙໒ ອາທໂຍ] ປຸພ຺ພກາ ອິສໂຍ ມນ຺ຕານໍ ກຕ຺ຕາໂຣ ມນ຺ຕານໍ ປວຕ຺ຕາໂຣ, ເຍສມິທໍ ເອຕຣຫິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ໂປຣາຓໍ ມນ຺ຕປທໍ ຄີຕໍ ປວຸຕ຺ຕໍ ສມິຫິຕໍ, ຕທນຸຄາຍນ຺ຕິ ຕທນຸຠາສນ຺ຕິ, ຠາສິຕມນຸຠາສນ຺ຕິ, ວາຈິຕມນຸວາເຈນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຏ຺ຐໂກ ວາມໂກ ວາມເທໂວ ເວສ຺ສາມິຕ຺ໂຕ ຍມຕຄ຺ຄິ [ຍມທຄ຺ຄິ (ກ.)] ອງ຺ຄີຣໂສ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ວາເສຏ຺ໂຐ ກສ຺ສໂປ ຠຄຸ [ອຍໍ ປາໂຐ ທີ. ນິ. ໑.໒໘໕, ໕໒໖, ໕໓໖; ມ. ນິ. ໒.໔໒໗; ອ. ນິ. ໕.໑໙໑-໑໙໒ ອາທໂຍ], ຣຕ຺ຕູປຣຕາ ວິຣຕາ ວິກາລໂຠຊນາ, ເຕ ເອວຣູປານິ ປານານິ ສາທິຍິໍສຸ. ສມໂຓປິ ໂຄຕໂມ ຣຕ຺ຕູປຣໂຕ ວິຣໂຕ ວິກາລໂຠຊນາ, ອຣຫຕິ ສມໂຓປິ ໂຄຕໂມ ເອວຣູປານິ ປານານິ ສາທິຍິຕຸ’’ນ຺ຕິ ປຫູຕໍ ປານໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ກາເຊຫິ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ; ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ປານ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຫິ, ເກຓິຍ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຫີຕິ. ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາຕິ. ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຫູເຕຫິ ປາເນຫິ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຘຕຫຕ຺ຖໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ເກຓິຍໍ ຊຏິລໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ມຫາ ໂຂ, ເກຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ, ຕ຺ວຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ມຫາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ, ອຫຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ, ອຘິວາເສຕຸ ເມ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ມຫາ ໂຂ, ເກຓິຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ, ຕ຺ວຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂ, ໂຠ ໂຄຕມ, ມຫາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຑ຺ຒເຕລສານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ, ອຫຎ຺ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓສຸ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ, ອຘິວາເສຕຸ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐ ປານານິ – ອມ຺ພປານໍ ຊມ຺ພຸປານໍ ໂຈຈປານໍ ໂມຈປານໍ ມຘູກປານໍ [ມຘຸປານໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ມຸທ຺ທິກປານໍ ສາລູກປານໍ ຜາຣຸສກປານໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ຜລຣສໍ ຐເປຕ຺ວາ ຘຎ຺ຎຜລຣສໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ປຕ຺ຕຣສໍ ຐເປຕ຺ວາ ຑາກຣສໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ປຸປ຺ຜຣສໍ ຐເປຕ຺ວາ ມຘູກປຸປ຺ຜຣສໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຉຸຣສ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ສເກ ອສ຺ສເມ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ເກຓິຍສ຺ສ ຊຏິລສ຺ສ ອສ຺ສໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ເກຓິໂຍ ຊຏິໂລ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ເກຓິຍໍ ຊຏິລໍ ຠຄວາ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ອຄ຺ຄິຫຸຕ຺ຕມຸຂາ ຍຎ຺ຎາ, ສາວິຕ຺ຕີ ຉນ຺ທໂສ ມຸຂໍ;

ຣາຊາ ມຸຂໍ ມນຸສ຺ສານໍ, ນທີນໍ ສາຄໂຣ ມຸຂໍ.

‘‘ນກ຺ຂຕ຺ຕານໍ ມຸຂໍ ຈນ຺ໂທ, ອາທິຈ຺ໂຈ ຕປຕໍ ມຸຂໍ;

ປຸຎ຺ຎໍ ອາກງ຺ຂມານານໍ ສງ຺ໂຆ, ເວ ຍຊຕໍ ມຸຂ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເກຓິຍໍ ຊຏິລໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ເກຓິຍຊຏິລວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໘໓. ໂຣຊມລ຺ລວຕ຺ຖຸ

໓໐໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາປເຓ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກຸສິນາຣາ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ໂກສິນາຣກາ ມລ຺ລາ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ກຸສິນາຣໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫີ’’ຕິ. ເຕ ສງ຺ຄຣໍ [ສງ຺ກຣໍ (ກ.)] ອກໍສຸ – ‘‘ໂຍ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ນ ກຣິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈສຕານິສ຺ສ ທຓ຺ໂຑ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ສຫາໂຍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ກຸສິນາຣາ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ໂກສິນາຣກາ ມລ຺ລາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕໍ ໂຂ ໂຣຊໍ ມລ຺ລໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຬາຣໍ ໂຂ ເຕ ອິທໍ, ອາວຸໂສ ໂຣຊ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອກາສີ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ພຫຸກໂຕ ພຸທ຺ເຘ ວາ ຘມ຺ເມ ວາ ສງ຺ເຆ ວາ; ອປິ ຈ ຎາຕີຫິ ສງ຺ຄໂຣ ກໂຕ – ‘ໂຍ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ນ ກຣິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈສຕານິສ຺ສ ທຓ຺ໂຑ’’’ຕິ; ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຎາຕີນໍ ທຓ຺ຑຠຍາ ເອວາຫໍ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄມນໍ ອກາສິນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອນຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ’ ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ເອວໍ ວກ຺ຂຕີ’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ອຠິຎ຺ຎາໂຕ ຎາຕມນຸສ຺ໂສ. ມຫຕ຺ຖິໂກ ໂຂ ປນ ເອວຣູປານໍ ຎາຕມນຸສ຺ສານໍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປສາໂທ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຕຖາ ກໂຣຕຸ, ຍຖາ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ ຕໍ, ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຣໍ ຕຖາຄເຕນ, ຍຖາ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປສີເທຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂຣຊໍ ມລ຺ລໍ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ຠຄວໂຕ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຸຏ຺ໂຐ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ຄາວິໍ ຕຣຸຓວຈ຺ໂຉ, ເອວເມວ, ວິຫາເຣນ ວິຫາຣໍ ປຣິເວເຓນ ປຣິເວຓໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ກຫໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ໂສ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ທສ຺ສນກາມາ ຫິ ມຍໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອສາວຸໂສ ໂຣຊ, ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ, ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາຬິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏຫິ, ວິວຣິສ຺ສຕິ ເຕ ຠຄວາ ທ຺ວາຣ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ເຍນ ໂສ ວິຫາໂຣ ສໍວຸຕທ຺ວາໂຣ, ເຕນ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຕຣມາໂນ ອາຬິນ຺ທໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄຬໍ ອາໂກເຏສິ. ວິວຣິ ຠຄວາ ທ຺ວາຣໍ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ໂຂ ໂຣຊສ຺ສ ມລ຺ລສ຺ສ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ມມຎ຺ເຎວ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ, ໂນ ອຎ຺ເຎສ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຍສໍ ໂຂ, ໂຣຊ, ເສກ຺ເຂນ ຎາເຓນ ເສກ຺ເຂນ ທສ຺ສເນນ ຘມ຺ໂມ ທິຏ຺ໂຐ ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕຍາ, ເຕສມ຺ປິ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອໂຫ ນູນ ອຍ຺ຍາ ອມ຺ຫາກຎ຺ເຎວ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ, ໂນ ອຎ຺ເຎສ’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຫິ, ໂຣຊ, ຕວ ເຈວ ປຏິຄ຺ຄຫິສ຺ສນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎສຎ຺ຈາ’’ຕິ.

໓໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກຸສິນາຣາຍໍ ປຓີຕານໍ ຠຕ຺ຕານໍ ຠຕ຺ຕປຏິປາຏິ ອຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣຊສ຺ສ ມລ຺ລສ຺ສ ປຏິປາຏິໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກຍ຺ຍໍ, ຍໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນາສ຺ສ, ຕໍ ປຏິຍາເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ນາທ຺ທສ – ຑາກຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍຎ຺ຈ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ເມ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ປຏິປາຏິໍ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກຍ຺ຍໍ, ຍໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນາສ຺ສ, ຕໍ ປຏິຍາເທຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ນາທ຺ທສໍ – ຑາກຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍຎ຺ຈ. ສຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ປຏິຍາເທຍ຺ຍໍ ຑາກຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍຎ຺ຈ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ເມ ຠຄວາ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຣຊ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ເຕນ ຫານນ຺ທ, ປຏິຍາເທຕູ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຣຊ, ປຏິຍາເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຫູຕໍ ຑາກຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍຎ຺ຈ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຑາກຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍຎ຺ຈາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ໂຣຊ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຫູເຕຫິ ຑາເກຫິ ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີເຍຫິ ຈ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ໂຘຕຫຕ຺ຖໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ໂຣຊໍ ມລ຺ລໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພຎ຺ຈ ຑາກໍ ສພ຺ພຎ຺ຈ ປິຏ຺ຐຂາທນີຍ’’ນ຺ຕິ.

ໂຣຊມລ຺ລວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໘໔. ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕວຕ຺ຖຸ

໓໐໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກຸສິນາຣາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ອາຕຸມາ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ອາຕຸມາຍໍ ປຏິວສຕິ ນຫາປິຕປຸພ຺ໂພ. ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ທາຣກາ ໂຫນ຺ຕິ, ມຎ຺ຊຸກາ ປຏິຠາເນຍ຺ຍກາ, ທກ຺ຂາ ປຣິໂຍທາຕສິປ຺ປາ ສເກ ອາຈຣິຍເກ ນຫາປິຕກມ຺ເມ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ໂສ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ອາຕຸມໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ເຕ ທາຣເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ, ຕາຕາ, ອາຕຸມໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ອຑ຺ຒເຕລເສຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຕາຕາ, ຂຸຣຠຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ນາຬິຍາວາປເກນ ອນຸຆຣກໍ ອນຸຆຣກໍ ອາຫິຓ຺ຑຖ, ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສໍຫຣຖ, ຠຄວໂຕ ອາຄຕສ຺ສ ຍາຄຸປານໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຕາຕາ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ທາຣກາ ຕສ຺ສ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ຂຸຣຠຓ຺ຑໍ ອາທາຍ ນາຬິຍາວາປເກນ ອນຸຆຣກໍ ອນຸຆຣກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ, ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສໍຫຣນ຺ຕາ. ມນຸສ຺ສາ ເຕ ທາຣເກ ມຎ຺ຊຸເກ ປຏິຠາເນຍ຺ຍເກ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເຍປິ ນ ກາຣາເປຕຸກາມາ ເຕປິ ກາຣາເປນ຺ຕິ, ກາຣາເປຕ຺ວາປິ ພຫຸໍ ເທນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ທາຣກາ ພຫຸໍ ໂລຓມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ຕຓ຺ຑຸລມ຺ປິ, ຂາທນີຍມ຺ປິ ສໍຫຣິໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອາຕຸມາ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ອາຕຸມາຍໍ ວິຫຣຕິ ຠຸສາຄາເຣ. ອຖ ໂຂ ໂສ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຫູຕໍ ຍາຄຸໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຍາຄຸ’’ນ຺ຕິ. ຊານນ຺ຕາປິ ຕຖາຄຕາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ…ເປ… ສາວການໍ ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຸຕາຍໍ, ຠິກ຺ຂຸ ຍາຄູ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ, ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ປພ຺ພຊິໂຕ ອກປ຺ປິເຍ ສມາທເປສ຺ສສິ [ສມາທເປສິ (ກ.)]. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ ‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພຊິເຕນ ອກປ຺ປິເຍ ສມາທເປຕພ຺ພໍ, ໂຍ ສມາທເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຫາປິຕປຸພ຺ເພນ ຂຸຣຠຓ຺ຑໍ ປຣິຫຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຫເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຕຸມາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ພຫຸໍ ຜລຂາທນີຍໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ຜລຂາທນີຍໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ຜລຂາທນີຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໐໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆິການິ ພີຊານິ ປຸຄ຺ຄລິກາຍ ຠູມິຍາ ໂຣປິຍນ຺ຕິ, ປຸຄ຺ຄລິການິ ພີຊານິ ສງ຺ຆິກາຍ ຠູມິຍາ ໂຣປິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສງ຺ຆິການິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພີຊານິ ປຸຄ຺ຄລິກາຍ ຠູມິຍາ ໂຣປິຕານິ ຠາຄໍ ທຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ. ປຸຄ຺ຄລິການິ ພີຊານິ ສງ຺ຆິກາຍ ຠູມິຍາ ໂຣປິຕານິ ຠາຄໍ ທຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານີຕິ.

ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໘໕. ຈຕຸມຫາປເທສກຖາ

໓໐໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິ ຐາເນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ‘ອິທໍ ນ ກປ຺ປຕີ’ຕິ ອປ຺ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຕຎ຺ເຈ ອກປ຺ປິຍໍ ອນຸໂລເມຕິ, ກປ຺ປິຍໍ ປຏິພາຫຕິ, ຕໍ ໂວ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ‘ອິທໍ ນ ກປ຺ປຕີ’ຕິ ອປ຺ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຕຎ຺ເຈ ກປ຺ປິຍໍ ອນຸໂລເມຕິ, ອກປ຺ປິຍໍ ປຏິພາຫຕິ, ຕໍ ໂວ ກປ຺ປຕິ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ‘ອິທໍ ກປ຺ປຕີ’ຕິ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ ຕຎ຺ເຈ ອກປ຺ປິຍໍ ອນຸໂລເມຕິ, ກປ຺ປິຍໍ ປຏິພາຫຕິ, ຕໍ ໂວ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ‘ອິທໍ ກປ຺ປຕີ’ຕິ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ, ຕຎ຺ເຈ ກປ຺ປິຍໍ ອນຸໂລເມຕິ, ອກປ຺ປິຍໍ ປຏິພາຫຕິ, ຕໍ ໂວ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ຍາວກາລິເກນ ຍາມກາລິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕິ? ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ຍາວກາລິເກນ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕິ? ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ຍາວກາລິເກນ ຍາວຊີວິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕິ? ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ຍາມກາລິເກນ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕິ? ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ຍາມກາລິເກນ ຍາວຊີວິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕິ? ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ສຕ຺ຕາຫກາລິເກນ ຍາວຊີວິກໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຍາວກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາມກາລິກໍ, ຕທຫຸ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ກປ຺ປຕິ, ວິກາເລ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍາວກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ຕທຫຸ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ກປ຺ປຕິ, ວິກາເລ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍາວກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວຊີວິກໍ, ຕທຫຸ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ກປ຺ປຕິ, ວິກາເລ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍາມກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ຕທຫຸ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ຍາເມ ກປ຺ປຕິ, ຍາມາຕິກ຺ກນ຺ເຕ ນ ກປ຺ປຕິ. ຍາມກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວຊີວິກໍ, ຕທຫຸ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ຍາເມ ກປ຺ປຕິ, ຍາມາຕິກ຺ກນ຺ເຕ ນ ກປ຺ປຕິ. ສຕ຺ຕາຫກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວຊີວິກໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ, ສຕ຺ຕາຫໍ ກປ຺ປຕິ, ສຕ຺ຕາຫາຕິກ຺ກນ຺ເຕ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ.

ຈຕຸມຫາປເທສກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ເຠສຊ຺ຊກ຺ຂນ຺ຘໂກ ຉຏ຺ໂຐ.

໑໘໖. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ສາຣທິເກ ວິກາເລປິ, ວສໍ ມູເລ ປິຏ຺ເຐຫິ ຈ;

ກສາເວຫິ ປຓ຺ຓໍ ຜລໍ, ຊຕຸ ໂລຓໍ ຉກຓຎ຺ຈ.

ຈຸຓ຺ຓໍ ຈາລິນິ ມໍສຎ຺ຈ, ອຎ຺ຊນໍ ອຸປປິສນີ [ອຸປປິໍ ສນີ (ສີ.), ອຸປປິໍ ສນໍ (ສ຺ຍາ.)];

ອຎ຺ຊນີ ອຸຈ຺ຈາປາຣຸຕາ, ສລາກາ ສລາກຐານິໍ [ສລາໂກຘນີ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ຖວິກໍສພທ຺ຘກໍ ສຸຕ຺ຕໍ, ມຸທ຺ຘນິເຕລນຕ຺ຖຸ ຈ;

ນຕ຺ຖຸກຣຓີ ຘູມຎ຺ຈ, ເນຕ຺ຕຎ຺ຈາປິຘນຕ຺ຖວິ.

ເຕລປາເກສຸ ມຊ຺ຊຎ຺ຈ, ອຕິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ອພ຺ຠຎ຺ຊນໍ;

ຕຸມ຺ພໍ ເສທໍ ສມ຺ຠາຣຎ຺ຈ, ມຫາ ຠງ຺ໂຄທກໍ ຕຖາ.

ທກໂກຏ຺ຐໍ ໂລຫິຕຎ຺ຈ, ວິສາຓໍ ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນໍ;

ປຊ຺ຊໍ ສຕ຺ຖໍ ກສາວຎ຺ຈ, ຕິລກກ຺ກໍ ກພຬິກໍ.

ໂຈຬໍ ສາສປກຸຏ຺ຏຎ຺ຈ, ຘູມ ສກ຺ຂຣິກາຍ ຈ;

ວຓເຕລໍ ວິກາສິກໍ, ວິກຏຎ຺ຈ ປຏິຄ຺ຄຫໍ.

ຄູຖໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ໂລຬິຎ຺ຈ, ຂາຣໍ ມຸຕ຺ຕຫຣີຕກໍ;

ຄນ຺ຘາ ວິເຣຈນຎ຺ເຈວ, ອຈ຺ຉາກຏໍ ກຏາກຏໍ.

ປຏິຈ຺ຉາທນິ ປພ຺ຠາຣາ, ອາຣາມ ສຕ຺ຕາເຫນ ຈ;

ຄຸຬໍ ມຸຄ຺ຄໍ ໂສວີຣຎ຺ຈ, ສາມໍປາກາ ປຸນາປເຈ.

ປຸນານຸຎ຺ຎາສິ ທຸພ຺ຠິກ຺ເຂ, ຜລຎ຺ຈ ຕິລຂາທນີ;

ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກາຍຑາໂຫ, ນິພ຺ພຕ຺ຕຎ຺ຈ ຠຄນ຺ທລໍ.

ວຕ຺ຖິກມ຺ມຎ຺ຈ ສຸປ຺ປິຎ຺ຈ, ມນຸສ຺ສມໍສເມວ ຈ;

ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາ ສຸນໂຂ ຈ, ອຫິ ສີຫຎ຺ຈ ທີປິກໍ [ຫຕ຺ຖິອສ຺ສສຸນຂາຫິ, ສີຫພ຺ຍຄ຺ຆຎ຺ຈ ທີປິກໍ (ສີ.)].

ອຈ຺ຉຕຣຈ຺ຉມໍສຎ຺ຈ, ປຏິປາຏິ ຈ ຍາຄຸ ຈ;

ຕຣຸຓໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຄຸຬໍ, ສຸນິຘາວສຖາຄາຣໍ.

ຄງ຺ຄາ ໂກຏິສຈ຺ຈກຖາ, ອມ຺ພປາລີ ຈ ລິຈ຺ຉວີ;

ອຸທ຺ທິສ຺ສ ກຕໍ ສຸຠິກ຺ຂໍ, ປຸນເທວ ປຏິກ຺ຂິປິ.

ເມໂຆ ຍໂສ ເມຓ຺ຑໂກ, ຈ ໂຄຣສໍ ປາເຖຍ຺ຍເກນ ຈ;

ເກຓິ ອມ຺ໂພ ຊມ຺ພຸ ໂຈຈ, ໂມຈມຘຸມຸທ຺ທິກສາລຸກໍ.

ຜາຣຸສກາ ຑາກປິຏ຺ຐໍ, ອາຕຸມາຍໍ ນຫາປິໂຕ;

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຜລໍ ພີຊໍ, ກິສ຺ມິໍ ຐາເນ ຈ ກາລິເກຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ເອກສຕໍ ຉວຕ຺ຖຸ.

ເຠສຊ຺ຊກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໗. ກຖິນກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໑໘໗. ກຖິນານຸຊານນາ

໓໐໖. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕິໍສມຕ຺ຕາ ປາເວຍ຺ຍກາ [ປາເຐຍ຺ຍກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ, ສພ຺ເພ ອາຣຎ຺ຎິກາ ສພ຺ເພ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ສພ຺ເພ ປໍສຸກູລິກາ ສພ຺ເພ ເຕຈີວຣິກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປກຏ຺ຐາຍ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສູປນາຍິກໍ ສມ຺ຠາເວຕຸໍ; ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສາເກເຕ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ເຕ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຣູປາ ວສ຺ສໍ ວສິໍສຸ – ອາສນ຺ເນວ ໂນ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ອິໂຕ ຉສຸ ໂຍຊເນສຸ, ນ ຈ ມຍໍ ລຠາມ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ, ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ກຕາຍ ປວາຣຓາຍ, ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ, ອຸທກສງ຺ຄເຫ ອຸທກຈິກ຺ຂລ຺ເລ ໂອກປຸຓ຺ເຓຫິ ຈີວເຣຫິ ກິລນ຺ຕຣູປາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຜາສຸກໍ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ຖ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ; ຍາປນີຍໍ, ຠຄວາ; ສມຄ຺ຄາ ຈ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ວສ຺ສໍ ວສິມ຺ຫາ, ນ ຈ ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມິມ຺ຫາ. ອິຘ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕິໍສມຕ຺ຕາ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປກຏ຺ຐາຍ ວສ຺ສູປນາຍິກາຍ ນາສກ຺ຂິມ຺ຫາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສູປນາຍິກໍ ສມ຺ຠາເວຕຸໍ, ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສາເກເຕ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິມ຺ຫາ. ເຕ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ກຓ຺ຐິຕຣູປາ ວສ຺ສໍ ວສິມ຺ຫາ – ‘ອາສນ຺ເນວ ໂນ ຠຄວາ ວິຫຣຕິ ອິໂຕ ຉສຸ ໂຍຊເນສຸ, ນ ຈ ມຍໍ ລຠາມ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ, ເຕມາສຈ຺ຈເຍນ ກຕາຍ ປວາຣຓາຍ, ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ, ອຸທກສງ຺ຄເຫ ອຸທກຈິກ຺ຂລ຺ເລ ໂອກປຸຓ຺ເຓຫິ ຈີວເຣຫິ ກິລນ຺ຕຣູປາ ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກຖິນໍ [ກຐິນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຕ຺ຖຣິຕຸໍ. ອຕ຺ຖຕກຖິນານໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ກປ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ – ອນາມນ຺ຕຈາໂຣ, ອສມາທານຈາໂຣ, ຄຓໂຠຊນໍ, ຍາວທຕ຺ຖຈີວຣໍ, ໂຍ ຈ ຕຕ຺ຖ ຈີວຣຸປ຺ປາໂທ ໂສ ເນສໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ອຕ຺ຖຕກຖິນານໍ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມານິ ປຎ຺ຈ ກປ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໓໐໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນທຸສ຺ສໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ກຖິນທຸສ຺ສໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທເທຍ຺ຍ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕຸໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນທຸສ຺ສໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ກຖິນທຸສ຺ສໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເທຕິ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິມສ຺ສ ກຖິນທຸສ຺ສສ຺ສ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທານໍ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕຸໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນໍ ອິທໍ ສງ຺ເຆນ ກຖິນທຸສ຺ສໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຕຸໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໓໐໘. ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ເອວໍ ອນຕ຺ຖຕໍ. ກຖຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ? ນ ອຸລ຺ລິຂິຕມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ໂຘວນມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ຈີວຣວິຈາຣຓມຕ຺ເຕນ [ນ ຄຓ຺ຏຸສກຣຓມຕ຺ເຕນ (ກ.)] ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ເຉທນມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ພນ຺ຘນມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ໂອວຏ຺ຏິຍກຣຓມຕ຺ເຕນ [ນ ໂອວຏ຺ເຏຍ຺ຍກຣຓມຕ຺ເຕນ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ນ ໂອວເທຍ຺ຍກຣຓມຕ຺ເຕນ (ກ.)] ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ກຓ຺ຑຸສກຣຓມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ທຬ຺ຫີກມ຺ມກຣຓມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອນຸວາຕກຣຓມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ປຣິຠຓ຺ຑກຣຓມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ໂອວທ຺ເຘຍ຺ຍກຣຓມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ກມ຺ພລມທ຺ທນມຕ຺ເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ນິມິຕ຺ຕກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ປຣິກຖາກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ກຸກ຺ກຸກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ສນ຺ນິຘິກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອກປ຺ປກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ຆາຏິຍາ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣວາສເກນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຎ຺ຈເກນ ວາ ອຕິເຣກປຎ຺ຈເກນ ວາ ຕທເຫວ ສຎ຺ຉິນ຺ເນນ ສມຓ຺ຑລີກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຕ຺ຖາຣາ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ; ສມ຺ມາ ເຈວ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ຕຎ຺ເຈ ນິສ຺ສີມຏ຺ໂຐ ອນຸໂມທຕິ, ເອວມ຺ປິ ອນຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ.

໓໐໙. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ? ອຫເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອຫຕກປ຺ເປນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ປິໂລຕິກາຍ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ປໍສຸກູເລນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ປາປຓິເກນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອນິມິຕ຺ຕກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອປຣິກຖາກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອກຸກ຺ກຸກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອສນ຺ນິຘິກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ກປ຺ປກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ສງ຺ຆາຏິຍາ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ອນ຺ຕຣວາສເກນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ປຎ຺ຈເກນ ວາ ອຕິເຣກປຎ຺ຈເກນ ວາ ຕທເຫວ ສຎ຺ຉິນ຺ເນນ ສມຓ຺ຑລີກເຕນ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຕ຺ຖາຣາ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ; ສມ຺ມາ ເຈ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ, ຕຎ຺ເຈ ສີມຏ຺ໂຐ ອນຸໂມທຕິ, ເອວມ຺ປິ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ.

໓໑໐. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸພ຺ຠຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ? ອຏ຺ຐິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕິກາ ກຖິນສ຺ສ ອຸພ຺ຠາຣາຍ – ປກ຺ກມນນ຺ຕິກາ, ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິກາ, ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິກາ, ນາສນນ຺ຕິກາ, ສວນນ຺ຕິກາ, ອາສາວຈ຺ເຉທິກາ, ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິກາ, ສຫຸພ຺ຠາຣາ’’ຕິ [ສອຸພ຺ຠາຣາຕິ (ກ.)].

ກຖິນານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໘໘. ອາທາຍສຕ຺ຕກໍ

໓໑໑. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປກ຺ກມນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ອາທາຍສຕ຺ຕກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ […ທຸຕິຍໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ (ກ.)].

໑໘໙. ສມາທາຍສຕ຺ຕກໍ

໓໑໒. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປກ຺ກມນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ສມາທາຍສຕ຺ຕກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໐. ອາທາຍຉກ຺ກໍ

໓໑໓. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສໍ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ອາທາຍຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໑. ສມາທາຍຉກ຺ກໍ

໓໑໔. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ສມາທາຍຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໒. ອາທາຍປນ຺ນຣສກໍ

໓໑໕. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ –

‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຉກ຺ກໍ.

ອາທາຍປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໓. ສມາທາຍປນ຺ນຣສກາທິ

໓໑໖. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ…ເປ….

(ອາທາຍວາຣສທິສໍ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.)

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ…ເປ….

(ສມາທາຍວາຣສທິສໍ ເອວໍ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.)

ສມາທາຍປນ຺ນຣສກາທິ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໙໔. ວິປ຺ປກຕສມາທາຍປນ຺ນຣສກໍ

໓໑໗. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຕິກໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ວິປ຺ປກຕຈີວຣໍ ສມາທາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຉກ຺ກໍ.

ວິປ຺ປກຕສມາທາຍປນ຺ນຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາທາຍຠາຓວາໂຣ.

໑໙໕. ອນາສາໂທຬສກໍ

໓໑໘. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ອນາສາໂທຬສກໍ [ອນາສາທ຺ວາທສກໍ (ສີ.)] ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໖. ອາສາໂທຬສກໍ

໓໑໙. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍໂຕ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຸພ຺ຠຕໍ ກຖິນໍ, ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍໂຕ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຸພ຺ຠຕໍ ກຖິນໍ, ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍໂຕ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຸພ຺ຠຕໍ ກຖິນໍ, ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍໂຕ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ອຸພ຺ຠຕໍ ກຖິນໍ, ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ – ‘‘ອຸພ຺ຠຕໍ ກິຣ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຈີວຣາສາຍ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອາສາຍ ລຠຕິ, ອນາສາຍ ນ ລຠຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ – ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ອາສາໂທຬສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໗. ກຣຓີຍໂທຬສກໍ

໓໒໐. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ອນາສາຍ ລຠຕິ, ອາສາຍ ນ ລຠຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ປກ຺ກມຕິ ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ; ເນວສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ – ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ຈີວຣາສາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສິສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣາສໍ ປຍິຣຸປາສຕິ. ຕສ຺ສ ສາ ຈີວຣາສາ ອຸປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສາວຈ຺ເຉທິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ກຣຓີຍໂທຬສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໘. ອປວິລາຍນນວກໍ

໓໒໑. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ ຈີວຣປຏິວີສໍ ອປວິລາຍມາໂນ [ອປວິນຍມາໂນ (ສີ.), ອປຈິນຍມາໂນ (ກ.)]. ຕເມນໍ ທິສງ຺ຄຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກຫໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ຖ ຈ ເຕ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐມ຺ຫິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ເມ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຫຣ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ກຫໍ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ; ກຫໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ [ອມຸກຎ຺ຈ (ກ.)] ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ຕຕ຺ຖ ເມ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ອຄມາສິ. ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

໓໒໒. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ ຈີວຣປຏິວີສໍ ອປວິລາຍມາໂນ. ຕເມນໍ ທິສໍຄຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກຫໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ຖ ຈ ເຕ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐມ຺ຫິ, ຕຕ຺ຖ ຈ ເມ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຫຣ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ກຫໍ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕເມນໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ກຫໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ຕຕ຺ຖ ເມ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ອຄມາສິ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ ຈີວຣປຏິວີສໍ ອປວິລາຍມາໂນ. ຕເມນໍ ທິສໍຄຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກຫໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ຖ ຈ ເຕ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐມ຺ຫິ, ຕຕ຺ຖ ຈ ເມ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຫຣ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ກຫໍ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕເມນໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ອາວຸໂສ, ກຫໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ, ຕຕ຺ຖ ເມ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ອຄມາສິ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

໓໒໓. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ ຈີວຣປຏິວີສໍ ອປວິລາຍມາໂນ. ຕເມນໍ ທິສໍຄຕໍ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ກຫໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ, ກຕ຺ຖ ຈ ເຕ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອມຸກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐມ຺ຫິ, ຕຕ຺ຖ ຈ ເມ ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຫຣ, ມຍໍ ເຕ ອິຘ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉຕິ – ‘‘ກຫໍ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອຍໍ ເຕ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣປຏິວີໂສ’’ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ທິສໍຄມິໂກ ປກ຺ກມຕິ…ເປ… ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ອປວິລາຍນນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໙໙. ຜາສຸວິຫາຣປຎ຺ຈກໍ

໓໒໔. ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຜາສຸວິຫາຣິໂກ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຜາສຸວິຫາຣິໂກ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ເນວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຜາສຸວິຫາຣິໂກ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ພຫິສີມຄຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິເຘວິມໍ ຈີວຣໍ ກາເຣສ຺ສໍ, ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ຈີວຣໍ ກຍິຣມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນາສນນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຜາສຸວິຫາຣິໂກ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ – ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ພຫິທ຺ຘາ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ວີຕິນາເມຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖຕກຖິໂນ ຜາສຸວິຫາຣິໂກ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ປກ຺ກມຕິ – ‘‘ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ອມຸກໍ ນາມ ອາວາສໍ ຄມິສ຺ສາມິ; ຕຕ຺ຖ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ ວສິສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ເມ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ພຫິສີມຄໂຕ ຕໍ ຈີວຣໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ກຕຈີວໂຣ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ສມ຺ຠຸຓາຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ຜາສຸວິຫາຣປຎ຺ຈກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໐. ປລິໂພຘາປລິໂພຘກຖາ

໓໒໕. ທ຺ເວເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖິນສ຺ສ ປລິໂພຘາ, ທ຺ເວ ອປລິໂພຘາ. ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ກຖິນສ຺ສ ປລິໂພຘາ? ອາວາສປລິໂພໂຘ ຈ ຈີວຣປລິໂພໂຘ ຈ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວສຕິ ວາ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ, ສາເປກ຺ໂຂ ວາ ປກ຺ກມຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣໍ ອກຕໍ ວາ ໂຫຕິ ວິປ຺ປກຕໍ ວາ, ຈີວຣາສາ ວາ ອນຸປຈ຺ຉິນ຺ນາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ກຖິນສ຺ສ ປລິໂພຘາ.

ກຕເມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ກຖິນສ຺ສ ອປລິໂພຘາ? ອາວາສອປລິໂພໂຘ ຈ ຈີວຣອປລິໂພໂຘ ຈ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສອປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປກ຺ກມຕິ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ຈຕ຺ເຕນ ວນ຺ເຕນ ມຸຕ຺ເຕນ ອນເປກ຺ໂຂ [ອນເປກ຺ເຂນ (ກ.)] ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສອປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣອປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣໍ ກຕໍ ວາ ໂຫຕິ, ນຏ຺ຐໍ ວາ ວິນຏ຺ຐໍ ວາ ທຑ຺ຒໍ ວາ, ຈີວຣາສາ ວາ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນາ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣອປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ກຖິນສ຺ສ ອປລິໂພຘາຕິ.

ປລິໂພຘາປລິໂພຘກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກຖິນກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ ສຕ຺ຕໂມ.

໒໐໑. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ຕິໍສ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ, ສາເກຕຸກ຺ກຓ຺ຐິຕາ ວສຸໍ;

ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐກປຸຓ຺ເຓຫິ, ອຄມຸໍ ຊິນທສ຺ສນໍ.

ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ກຖິນສ຺ສ, ກປ຺ປິສ຺ສນ຺ຕິ ຈ ປຎ຺ຈກາ;

ອນາມນ຺ຕາ ອສມາຈາຣາ, ຕເຖວ ຄຓໂຠຊນໍ.

ຍາວທຕ຺ຖຎ຺ຈ ອຸປ຺ປາໂທ, ອຕ຺ຖຕານໍ ຠວິສ຺ສຕິ;

ຎຕ຺ຕິ ເອວຕ຺ຖຕຎ຺ເຈວ, ເອວຎ຺ເຈວ ອນຕ຺ຖຕໍ.

ອຸລ຺ລິຂິ ໂຘວນາ ເຈວ, ວິຈາຣຓຎ຺ຈ ເຉທນໍ;

ພນ຺ຘໂນ ວຏ຺ຏິ ກຓ຺ຑຸສ, ທຬ຺ຫີກມ຺ມານຸວາຕິກາ.

ປຣິຠຓ຺ຑໍ ໂອວທ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ມທ຺ທນາ ນິມິຕ຺ຕໍ ກຖາ;

ກຸກ຺ກຸ ສນ຺ນິຘິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິ, ນ ກປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຣ ເຕ ຕໂຍ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຎ຺ຈາຕິເຣເກ, ສຎ຺ຉິນ຺ເນນ ສມຓ຺ຑລີ;

ນາຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸຄ຺ຄລາ ສມ຺ມາ, ນິສ຺ສີມຏ຺ໂຐນຸໂມທຕິ.

ກຖິນານຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ;

ອຫຕາກປ຺ປປິໂລຕິ, ປໍສຸ ປາປຓິກາຍ ຈ.

ອນິມິຕ຺ຕາປຣິກຖາ, ອກຸກ຺ກຸ ຈ ອສນ຺ນິຘິ;

ອນິສ຺ສຄ຺ຄິ ກປ຺ປກເຕ, ຕຖາ ຕິຈີວເຣນ ຈ.

ປຎ຺ຈເກ ວາຕິເຣເກ ວາ, ຉິນ຺ເນ ສມຓ຺ຑລີກເຕ;

ປຸຄ຺ຄລສ຺ສຕ຺ຖາຣາ ສມ຺ມາ, ສີມຏ຺ໂຐ ອນຸໂມທຕິ.

ເອວໍ ກຖິນຕ຺ຖຣຓໍ, ອຸພ຺ຠາຣສ຺ສຏ຺ຐມາຕິກາ;

ປກ຺ກມນນ຺ຕິ ນິຏ຺ຐານໍ, ສນ຺ນິຏ຺ຐານຎ຺ຈ ນາສນໍ.

ສວນໍ ອາສາວຈ຺ເຉທິ, ສີມາ ສຫຸພ຺ຠາຣຏ຺ຐມີ;

ກຕຈີວຣມາທາຍ, ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ.

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາຣາ,ເອ ໂຫຕິ ປກ຺ກມນນ຺ຕິໂກ;

ອາທາຍ ຈີວຣໍ ຍາຕິ, ນິສ຺ສີເມ ອິທໍ ຈິນ຺ຕຍິ.

‘‘ກາເຣສ຺ສໍ ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ນິຏ຺ຐາເນ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ;

ອາທາຍ ນິສ຺ສີມໍ ເນວ, ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ມານໂສ.

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ, ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິໂກ ຠເວ;

ອາທາຍ ຈີວຣໍ ຍາຕິ, ນິສ຺ສີເມ ອິທໍ ຈິນ຺ຕຍິ.

‘‘ກາເຣສ຺ສໍ ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ກຍິຣໍ ຕສ຺ສ ນສ຺ສຕິ;

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ, ຠວຕິ ນາສນນ຺ຕິໂກ.

ອາທາຍ ຍາຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ’’, ພຫິ ກາເຣຕິ ຈີວຣໍ;

ກຕຈີວໂຣ ສຸຓາຕິ, ອຸພ຺ຠຕໍ ກຖິນໍ ຕຫິໍ.

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ, ຠວຕິ ສວນນ຺ຕິໂກ;

ອາທາຍ ຍາຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ’’, ພຫິ ກາເຣຕິ ຈີວຣໍ.

ກຕຈີວໂຣ ພຫິທ຺ຘາ, ນາເມຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ;

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ, ສີມາຕິກ຺ກນ຺ຕິໂກ ຠເວ.

ອາທາຍ ຍາຕິ ‘‘ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ’’, ພຫິ ກາເຣຕິ ຈີວຣໍ;

ກຕຈີວໂຣ ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ, ສມ຺ໂຠຕິ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ.

ຕສ຺ສ ຕໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ, ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ຊາຍຕິ;

ອາທາຍ ຈ ສມາທາຍ, ສຕ຺ຕ-ສຕ຺ຕວິຘາ ຄຕິ.

ປກ຺ກມນນ຺ຕິກາ ນຕ຺ຖິ, ຉກ຺ເກ ວິປ຺ປກເຕ [ຉຏ຺ເຐ ວິປ຺ປກຕາ (ສີ.), ຉຈ຺ຈາ ວິປ຺ປກຖາ (ກ.)] ຄຕິ;

ອາທາຍ ນິສ຺ສີມຄຕໍ, ກາເຣສ຺ສໍ ອິຕິ ຊາຍຕິ.

ນິຏ຺ຐານໍ ສນ຺ນິຏ຺ຐານຎ຺ຈ, ນາສນຎ຺ຈ ອິເມ ຕໂຍ;

ອາທາຍ ‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ພຫິສີເມ ກໂຣມິຕິ.

ນິຏ຺ຐານໍ ສນ຺ນິຏ຺ຐານມ຺ປິ, ນາສນມ຺ປິ ອິທໍ ຕໂຍ;

ອນຘິຏ຺ຐິເຕນ ເນວສ຺ສ, ເຫຏ຺ຐາ ຕີຓິ ນຍາວິຘິ.

ອາທາຍ ຍາຕິ ປຈ຺ເຈສ຺ສໍ, ພຫິສີເມ ກໂຣມິຕິ;

‘‘ນ ປຈ຺ເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ກາເຣຕິ, ນິຏ຺ຐາເນ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ.

ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ ນາສນຎ຺ຈ, ສວນສີມາຕິກ຺ກມາ;

ສຫ ຠິກ຺ຂູຫິ ຊາເຍຖ, ເອວໍ ປນ຺ນຣສໍ ຄຕິ.

ສມາທາຍ ວິປ຺ປກຕາ, ສມາທາຍ ປຸນາ ຕຖາ;

ອິເມ ເຕ ຈຕຸໂຣ ວາຣາ, ສພ຺ເພ ປນ຺ນຣສວິຘິ.

ອນາສາຍ ຈ ອາສາຍ, ກຣຓີໂຍ ຈ ເຕ ຕໂຍ;

ນຍໂຕ ຕໍ ວິຊາເນຍ຺ຍ, ຕໂຍ ທ຺ວາທສ ທ຺ວາທສ.

ອປວິລານາ ນເວຕ຺ຖ [ອປວິລາຍມາເນວ (ສ຺ຍາ.), ອປວິນາ ນວ ເຈຕ຺ຖ (ສີ.)], ຜາສຸ ປຎ຺ຈວິຘາ ຕຫິໍ;

ປລິໂພຘາປລິໂພຘາ, ອຸທ຺ທານໍ ນຍໂຕ ກຕນ຺ຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ໂທຬສກເປຍ຺ຍາລມຸຂານິ ເອກສຕໍ ອຏ຺ຐາຣສ.

ກຖິນກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໘. ຈີວຣກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໒໐໒. ຊີວກວຕ຺ຖຸ

໓໒໖. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລີ ອິທ຺ຘາ ເຈວ ໂຫຕິ ຜິຕາ [ຜີຕາ (ພຫູສຸ)] ຈ ພຫຸຊນາ ຈ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສາ ຈ ສຸຠິກ຺ຂາ ຈ; ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທາ; ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣານິ; ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາມສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາມສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາມາ; ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓີສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓີສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓິໂຍ; ອມ຺ພປາລີ ຈ ຄຓິກາ ອຠິຣູປາ ໂຫຕິ ທສ຺ສນີຍາ ປາສາທິກາ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ, ປທກ຺ຂິຓາ [ປທກ຺ຂາ (ສ຺ຍາ.)] ນຈ຺ເຈ ຈ ຄີເຕ ຈ ວາທິເຕ ຈ, ອຠິສຏາ ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ປຎ຺ຎາສາຍ ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ຕາຍ ຈ ເວສາລີ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຸປໂສຠຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ເວສາລິໍ ອຄມາສິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ເວສາລິໍ ອິທ຺ຘຎ຺ເຈວ ຜິຕຎ຺ຈ ພຫຸຊນຎ຺ຈ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສຎ຺ຈ ສຸຠິກ຺ຂຎ຺ຈ; ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາເທ; ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ກູຏາຄາຣານິ; ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາມສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາມສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ອາຣາເມ; ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓີສຫສ຺ສານິ ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓີສຕານິ ສຕ຺ຕ ຈ ໂປກ຺ຂຣຓິໂຍ; ອມ຺ພປາລິຎ຺ຈ ຄຓິກໍ ອຠິຣູປໍ ທສ຺ສນີຍໍ ປາສາທິກໍ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປທກ຺ຂິຓໍ [ປທກ຺ຂໍ (ສ຺ຍາ.)] ນຈ຺ເຈ ຈ ຄີເຕ ຈ ວາທິເຕ ຈ, ອຠິສຏໍ ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ປຎ຺ຎາສາຍ ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ, ຕາຍ ຈ ເວສາລິໍ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຸປໂສຠນ຺ຕິໍ.

໓໒໗. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ເວສາລິຍໍ ຕໍ ກຣຓີຍໍ ຕີເຣຕ຺ວາ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເວສາລີ, ເທວ, ອິທ຺ຘາ ເຈວ ຜິຕາ ຈ ພຫຸຊນາ ຈ ອາກິຓ຺ຓມນຸສ຺ສາ ຈ ສຸຠິກ຺ຂາ ຈ; ສຕ຺ຕ ຈ ປາສາທສຫສ຺ສານິ…ເປ… ຕາຍ ຈ ເວສາລີ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ອຸປໂສຠຕິ. ສາຘຸ, ເທວ, ມຍມ຺ປິ ຄຓິກໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ [ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາມ (ກ.)]. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຕາທິສິໍ ກຸມາຣິໍ ຊານາຖ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ຄຓິກໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ສາລວຕີ ນາມ ກຸມາຣີ ອຠິຣູປາ ໂຫຕິ ທສ຺ສນີຍາ ປາສາທິກາ ປຣມາຍ ວຓ຺ຓໂປກ຺ຂຣຕາຍ ສມນ຺ນາຄຕາ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ສາລວຕິໍ ກຸມາຣິໍ ຄຓິກໍ ວຸຏ຺ຐາເປສິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ນຈິຣສ຺ເສວ ປທກ຺ຂິຓາ ອໂຫສິ ນຈ຺ເຈ ຈ ຄີເຕ ຈ ວາທິເຕ ຈ, ອຠິສຏາ ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ປຏິສເຕນ ຈ ຣຕ຺ຕິໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ນຈິຣສ຺ເສວ ຄພ຺ຠິນີ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕິຍາ ຄຓິກາຍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິຕ຺ຖີ ໂຂ ຄພ຺ຠິນີ ປຸຣິສານໍ ອມນາປາ. ສເຈ ມໍ ໂກຈິ ຊານິສ຺ສຕິ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ຄພ຺ຠິນີຕິ, ສພ຺ໂພ ເມ ສກ຺ກາໂຣ ຠຎ຺ຊິສ຺ສຕິ [ ປຣິຫາຍິສ຺ສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ຍໍນູນາຫໍ ຄິລານໍ ປຏິເວເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ໂທວາຣິກໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ມາ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ໂກຈິ ປຸຣິໂສ ປາວິສິ. ໂຍ ຈ ມໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ‘ຄິລານາ’ຕິ ປຏິເວເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ໂທວາຣິໂກ ສາລວຕິຍາ ຄຓິກາຍ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ຕສ຺ສ ຄພ຺ຠສ຺ສ ປຣິປາກມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ອຖ ໂຂ ສາລວຕີ ຄຓິກາ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຫນ຺ທ, ເຊ, ອິມໍ ທາຣກໍ ກຕ຺ຕຣສຸປ຺ເປ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ສງ຺ກາຣກູເຏ ຉຑ຺ເຑຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ໂຂ ສາ ທາສີ ສາລວຕິຍາ ຄຓິກາຍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ທາຣກໍ ກຕ຺ຕຣສຸປ຺ເປ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ສງ຺ກາຣກູເຏ ຉຑ຺ເຑສິ.

໓໒໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຠໂຍ ນາມ ຣາຊກຸມາໂຣ ກາລສ຺ເສວ ຣາຊຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ຕໍ ທາຣກໍ ກາເກຫິ ສມ຺ປຣິກິຓ຺ຓໍ, ທິສ຺ວານ ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກິໍ ເອຕໍ, ຠເຓ, ກາເກຫິ ສມ຺ປຣິກິຓ຺ຓ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ທາຣໂກ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ຊີວຕິ, ຠເຓ’’ຕິ? ‘‘ຊີວຕິ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຕໍ ທາຣກໍ ອມ຺ຫາກໍ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ເນຕ຺ວາ ຘາຕີນໍ ເທຖ ໂປເສຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອຠຍສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຕໍ ທາຣກໍ ອຠຍສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ເນຕ຺ວາ ຘາຕີນໍ ອທໍສຸ – ‘‘ໂປເສຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ຊີວຕີຕິ ‘ຊີວໂກ’ຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ກຸມາເຣນ ໂປສາປິໂຕຕິ ‘ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ’ຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ນຈິຣສ຺ເສວ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ອຠໂຍ ຣາຊກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຠຍໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກາ ເມ, ເທວ, ມາຕາ, ໂກ ປິຕາ’’ຕິ? ‘‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ ເຕ, ຠເຓ ຊີວກ, ມາຕຣໍ ນ ຊານາມິ; ອປິ ຈາຫໍ ເຕ ປິຕາ; ມຍາສິ [ມຍາປິ (ກ.)] ໂປສາປິໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິມານິ ໂຂ ຣາຊກຸລານິ ນ ສຸກຣານິ ອສິປ຺ເປນ ອຸປຊີວິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ເຂຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

໓໒໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕກ຺ກສິລາຍໍ [ຕກ຺ກສີລາຍໍ (ກ.)] ທິສາປາໂມກ຺ໂຂ ເວຊ຺ໂຊ ປຏິວສຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ອຠຍໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເຍນ ຕກ຺ກສິລາ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຕກ຺ກສິລາ, ເຍນ ເວຊ຺ໂຊ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ເວຊ຺ຊໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ຊີວກ, ສິກ຺ຂສ຺ສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ພຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາຕິ ລຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ຈ ອຸປຘາເຣຕິ, ຄຫິຕຎ຺ຈສ຺ສ ນ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ [ນ ປມຸສ຺ສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ, ໂຂ ພຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາມິ ລຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາມິ ສຸຏ຺ຐຸ ຈ ອຸປຘາເຣມິ, ຄຫິຕຎ຺ຈ ເມ ນ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ຈ ເມ ວສ຺ສານິ ອຘີຍນ຺ຕສ຺ສ, ນຍິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ກທາ ອິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ໂສ ເວຊ຺ໂຊ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ເວຊ຺ຊໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາຈຣິຍ, ພຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາມິ ລຫຸຎ຺ຈ ຄຓ຺ຫາມິ ສຸຏ຺ຐຸ ຈ ອຸປຘາເຣມິ, ຄຫິຕຎ຺ຈ ເມ ນ ສມ຺ມຸສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຕ ຈ ເມ ວສ຺ສານິ ອຘີຍນ຺ຕສ຺ສ, ນຍິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ກທາ ອິມສ຺ສ ສິປ຺ປສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ຊີວກ, ຂຓິຕ຺ຕິໍ ອາທາຍ ຕກ຺ກສິລາຍ ສມນ຺ຕາ ໂຍຊນໍ ອາຫິຓ຺ຑິຕ຺ວາ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ອເຠສຊ຺ຊໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາສິ ຕໍ ອາຫຣາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອາຈຣິຍາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕສ຺ສ ເວຊ຺ຊສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຂຓິຕ຺ຕິໍ ອາທາຍ ຕກ຺ກສິລາຍ ສມນ຺ຕາ ໂຍຊນໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ນ ກິຎ຺ຈິ ອເຠສຊ຺ຊໍ ອທ຺ທສ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ໂສ ເວຊ຺ໂຊ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ເວຊ຺ຊໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕມ຺ຫິ, ອາຈຣິຍ, ຕກ຺ກສິລາຍ ສມນ຺ຕາ ໂຍຊນໍ, ນ ກິຎ຺ຈິ [ອາຫິຓ຺ຏນ຺ໂຕ ນ ກິຎ຺ຈິ (ກ.)] ອເຠສຊ຺ຊໍ ອທ຺ທສ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສຸສິກ຺ຂິໂຕສິ, ຠເຓ ຊີວກ. ອລໍ ເຕ ເອຕ຺ຕກໍ ຊີວິກາຍາ’’ຕິ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິຕ຺ຕໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ປາທາສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ອາທາຍ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ຕໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສາເກເຕ ປຣິກ຺ຂຍໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ມຄ຺ຄາ ກນ຺ຕາຣາ ອປ຺ໂປທກາ ອປ຺ປຠກ຺ຂາ, ນ ສຸກຣາ ອປາເຖຍ຺ເຍນ ຄນ຺ຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ປາເຖຍ຺ຍໍ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ຊີວກວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໓. ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາວຕ຺ຖຸ

໓໓໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາເກເຕ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ສີສາພາໂຘ ໂຫຕິ. ພຫູ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ທິສາປາໂມກ຺ຂາ ເວຊ຺ຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາທາຍ ອຄມໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ສາເກຕໍ ປວິສິຕ຺ວາ ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂກ, ຠເຓ, ຄິລາໂນ, ກໍ ຕິກິຈ຺ຉາມີ’’ຕິ? ‘‘ເອຕິສ຺ສາ, ອາຈຣິຍ, ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ສີສາພາໂຘ; ຄຈ຺ຉ, ອາຈຣິຍ, ເສຏ຺ຐິຠຣິຍໍ ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂທວາຣິກໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ປາວທ – ‘ເວຊ຺ໂຊ, ອຍ຺ເຍ, ອາຄໂຕ, ໂສ ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອາຈຣິຍາ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ໂທວາຣິໂກ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເວຊ຺ໂຊ, ອຍ຺ເຍ, ອາຄໂຕ; ໂສ ຕໍ ທຏ຺ຐຸກາໂມ’’ຕິ. ‘‘ກີທິໂສ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ເວຊ຺ໂຊ’’ຕິ? ‘‘ທຫຣໂກ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ກິໍ ເມ ທຫຣໂກ ເວຊ຺ໂຊ ກຣິສ຺ສຕິ? ພຫູ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ທິສາປາໂມກ຺ຂາ ເວຊ຺ຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາທາຍ ອຄມໍສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ໂທວາຣິໂກ ເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ, ອາຈຣິຍ, ເອວມາຫ – ‘ອລໍ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ກິໍ ເມ ທຫຣໂກ ເວຊ຺ໂຊ ກຣິສ຺ສຕິ? ພຫູ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ທິສາປາໂມກ຺ຂາ ເວຊ຺ຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາທາຍ ອຄມໍສູ’’’ຕິ. ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ປາວທ – ‘ເວຊ຺ໂຊ, ອຍ຺ເຍ, ເອວມາຫ – ມາ ກິຣ, ອຍ຺ເຍ, ປຸເຣ ກິຎ຺ຈິ ອທາສິ. ຍທາ ອໂຣຄາ ອໂຫສິ ຕທາ ຍໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ ຕໍ ທຊ຺ເຊຍ຺ຍາສີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອາຈຣິຍາ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ໂທວາຣິໂກ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເວຊ຺ໂຊ, ອຍ຺ເຍ, ເອວມາຫ – ‘ມາ ກິຣ, ອຍ຺ເຍ, ປຸເຣ ກິຎ຺ຈິ ອທາສິ. ຍທາ ອໂຣຄາ ອໂຫສິ ຕທາ ຍໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ ຕໍ ທຊ຺ເຊຍ຺ຍາສີ’’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ໂທວາຣິກ, ເວຊ຺ໂຊ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ໂທວາຣິໂກ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ຕໍ, ອາຈຣິຍ, ປກ຺ໂກສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ວິກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປສເຕນ, ອຍ຺ເຍ, ສປ຺ປິນາ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ປສຕໍ ສປ຺ປິໍ ທາເປສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕໍ ປສຕໍ ສປ຺ປິໍ ນານາເຠສຊ຺ເຊຫິ ນິປ຺ປຈິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍໍ ມຎ຺ຈເກ ອຸຕ຺ຕານໍ ນິປາເຕຕ຺ວາ [ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນຕ຺ຖຸໂຕ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ຕໍ ສປ຺ປິໍ ນຕ຺ຖຸໂຕ ທິນ຺ນໍ ມຸຂໂຕ ອຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ປຏິຄ຺ຄເຫ ນິຏ຺ຐຸຠິຕ຺ວາ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຫນ຺ທ, ເຊ, ອິມໍ ສປ຺ປິໍ ປິຈຸນາ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ [ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ (ສ຺ຍາ.)] ຍາວ ລູຂາຍໍ ຆຣຓີ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອິມໍ ຉຑ຺ຑນີຍຘມ຺ມໍ ສປ຺ປິໍ ປິຈຸນາ ຄາຫາເປສ຺ສຕິ. ພຫຸການິ ຈ ເມ ມຫຄ຺ຆານິ [ມຫຄ຺ຆານິ ມຫຄ຺ຆານິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຠສຊ຺ຊານິ ອຸປຄຕານິ. ກິມ຺ປິ ມາຍໍ ກິຎ຺ຈິ [ກຎ຺ຈິ (ສ຺ຍາ.)] ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ວິກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາຈຣິຍ, ວິມໂນສີ’’ຕິ? ອິຘ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ຍາວ ລູຂາຍໍ ຘຣຓີ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ອິມໍ ຉຑ຺ຑນີຍຘມ຺ມໍ ສປ຺ປິໍ ປິຈຸນາ ຄາຫາເປສ຺ສຕິ. ພຫຸການິ ຈ ເມ ມຫຄ຺ຆານິ ສຊ຺ຊານິ ອຸປຄຕານິ. ກິມ຺ປິ ມາຍໍ ກິຎ຺ຈິ ເທຍ຺ຍຘມ຺ມໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ມຍໍ ໂຂ, ອາຈຣິຍ, ອາຄາຣິກາ ນາມ ອຸປຊານາເມຕສ຺ສ ສໍຍມສ຺ສ. ວຣເມຕໍ ສປ຺ປິ ທາສານໍ ວາ ກມ຺ມກຣານໍ ວາ ປາທພ຺ຠຎ຺ຊນໍ ວາ ປທີປກຣເຓ ວາ ອາສິຕ຺ຕໍ. ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາຈຣິຍ, ວິມໂນ ອໂຫສິ. ນ ເຕ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ຫາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາຍ ສຕ຺ຕວສ຺ສິກໍ ສີສາພາຘໍ ເອເກເນວ ນຕ຺ຖຸກມ຺ເມນ ອປກຑ຺ຒິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາ ອໂຣຄາ ສມານາ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ປາທາສິ. ປຸຕ຺ໂຕ – ມາຕາ ເມ ອໂຣຄາ ຐິຕາຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ປາທາສິ. ສຸຓິສາ – ສສ຺ສຸ ເມ ອໂຣຄາ ຐິຕາຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ປາທາສິ. ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ – ຠຣິຍາ ເມ ອໂຣຄາ ຐິຕາຕິ ຈຕ຺ຕາຣິ ສຫສ຺ສານິ ປາທາສິ ທາສຎ຺ຈ ທາສິຎ຺ຈ ອສ຺ສຣຖຎ຺ຈ.

ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕານິ ໂສຬສສຫສ຺ສານິ ອາທາຍ ທາສຎ຺ຈ ທາສິຎ຺ຈ ອສ຺ສຣຖຎ຺ຈ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຍນ ອຠໂຍ ຣາຊກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຠຍໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ ເມ, ເທວ, ປຐມກມ຺ມໍ ໂສຬສສຫສ຺ສານິ ທາໂສ ຈ ທາສີ ຈ ອສ຺ສຣໂຖ ຈ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ ເທໂວ ໂປສາວນິກ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຠເຓ ຊີວກ; ຕຸຍ຺ຫເມວ ໂຫຕຸ. ອມ຺ຫາກຎ຺ເຎວ ອນ຺ເຕປຸເຣ ນິເວສນໍ ມາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ອຠຍສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຠຍສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ອນ຺ເຕປຸເຣ ນິເວສນໍ ມາເປສິ.

ເສຏ຺ຐິຠຣິຍາວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໔. ພິມ຺ພິສາຣຣາຊວຕ຺ຖຸ

໓໓໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ຠຄນ຺ທລາພາໂຘ ໂຫຕິ. ສາຏກາ ໂລຫິເຕນ ມກ຺ຂິຍນ຺ຕິ. ເທວິໂຍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑນ຺ຕິ – ‘‘ອຸຕຸນີ ທານິ ເທໂວ, ປຸປ຺ຜໍ ເທວສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ນ ຈິຣໍ [ນຈິຣສ຺ເສວ (ສ຺ຍາ.)] ເທໂວ ວິຊາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເຕນ ຣາຊາ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຠຍໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ຠເຓ ອຠຍ, ຕາທິໂສ ອາພາໂຘ, ສາຏກາ ໂລຫິເຕນ ມກ຺ຂິຍນ຺ຕິ, ເທວິໂຍ ມໍ ທິສ຺ວາ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑນ຺ຕິ – ‘ອຸຕຸນີ ທານິ ເທໂວ, ປຸປ຺ຜໍ ເທວສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ນ ຈິຣໍ ເທໂວ ວິຊາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອິງ຺ຆ, ຠເຓ ອຠຍ, ຕາທິສໍ ເວຊ຺ຊໍ ຊານາຫິ ໂຍ ມໍ ຕິກິຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ອມ຺ຫາກໍ ຊີວໂກ ເວຊ຺ໂຊ ຕຣຸໂຓ ຠທ຺ຣໂກ. ໂສ ເທວໍ ຕິກິຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ອຠຍ, ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ອາຓາເປຫິ; ໂສ ມໍ ຕິກິຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຠໂຍ ຣາຊກຸມາໂຣ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ຊີວກ, ຣາຊານໍ ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ອຠຍສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ນເຂນ ເຠສຊ຺ຊໍ ອາທາຍ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາພາຘໍ ເຕ, ເທວ, ປສ຺ສາມາ’’ຕິ [ປສ຺ສາມີຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ຠຄນ຺ທລາພາຘໍ ເອເກເນວ ອາເລເປນ ອປກຑ຺ຒິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອໂຣໂຄ ສມາໂນ ປຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖິສຕານິ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣໍ ຠູສາເປຕ຺ວາ ໂອມຸຎ຺ຈາເປຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຊໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕໍ, ຠເຓ ຊີວກ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອິຕ຺ຖິສຕານໍ ສພ຺ພາລງ຺ກາຣໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ໂຫຕູ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ເທວ, ອຘິກາຣໍ ເມ ເທໂວ ສຣຕູ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ຊີວກ, ມໍ ອຸປຏ຺ຐຫ, ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ, ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ພິມ຺ພິສາຣຣາຊວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໕. ຣາຊຄຫເສຏ຺ຐິວຕ຺ຖຸ

໓໓໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ສຕ຺ຕວສ຺ສິໂກ ສີສາພາໂຘ ໂຫຕິ. ພຫູ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ທິສາປາໂມກ຺ຂາ ເວຊ຺ຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາທາຍ ອຄມໍສຸ. ອປິ ຈ, ເວຊ຺ເຊຫິ ປຈ຺ຈກ຺ຂາໂຕ ໂຫຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ສຕ຺ຕມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເນຄມສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ພຫູປກາໂຣ ຣຎ຺ໂຎ ເຈວ ເນຄມສ຺ສ ຈ. ອປິ ຈ, ເວຊ຺ເຊຫິ ປຈ຺ຈກ຺ຂາໂຕ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ສຕ຺ຕມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີ’ຕິ. ອຍຎ຺ຈ ຣຎ຺ໂຎ ຊີວໂກ ເວຊ຺ໂຊ ຕຣຸໂຓ ຠທ຺ຣໂກ. ຍໍນູນ ມຍໍ ຣາຊານໍ ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ຍາເຈຍ຺ຍາມ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ເທວ, ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ພຫູປກາໂຣ ເທວສ຺ສ ເຈວ ເນຄມສ຺ສ ຈ; ອປິ ຈ, ເວຊ຺ເຊຫິ ປຈ຺ຈກ຺ຂາໂຕ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເວຊ຺ຊາ ເອວມາຫໍສຸ – ສຕ຺ຕມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ. ສາຘຸ ເທໂວ ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ອາຓາເປຕຸ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ຊີວກ, ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ວິກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອໂຣໂຄ ຠເວຍ຺ຍາສິ [ສຈາຫໍ ຕໍ ຄຫປຕິ ອໂຣຄາເປຍ຺ຍໍ (ສີ.), ສຈາຫໍ ຕໍ ຄຫປຕິ ອໂຣຄໍ ກເຣຍ຺ຍໍ (ສ຺ຍາ.)] ກິໍ ເມ ອສ຺ສ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ’’ຕິ? ‘‘ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍຎ຺ຈ ເຕ, ອາຈຣິຍ, ໂຫຕຸ, ອຫຎ຺ຈ ເຕ ທາໂສ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ປນ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ເອເກນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ເອເກນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ປນ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສກ຺ຂິສ຺ສສິ ປນ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເສຏ຺ຐິໍ ຄຫປຕິໍ ມຎ຺ຈເກ ນິປາເຕຕ຺ວາ [ນິປຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ມຎ຺ຈເກ [ມຎ຺ຈເກນ (ສີ.)] ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສີສຈ຺ຉວິໍ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ [ຜາເລຕ຺ວາ (ສີ.)] ສິພ຺ພິນິໍ ວິນາເມຕ຺ວາ ທ຺ເວ ປາຓເກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ມຫາຊນສ຺ສ ທສ຺ເສສິ – ‘‘ປສ຺ສຖຍ຺ເຍ [ປສ຺ເສສ຺ຍາຖ (ສີ.), ປສ຺ສຖ (ສ຺ຍາ.), ປສ຺ສຖຍ຺ໂຍ (ກ.)], ອິເມ ທ຺ເວ ປາຓເກ, ເອກໍ ຂຸທ຺ທກໍ ເອກໍ ມຫລ຺ລກໍ. ເຍ ເຕ ອາຈຣິຍາ ເອວມາຫໍສຸ – ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ – ເຕຫາຍໍ ມຫລ຺ລໂກ ປາຓໂກ ທິຏ຺ໂຐ. ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄໍ ປຣິຍາທິຍິສ຺ສຕິ. ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄສ຺ສ ປຣິຍາທານາ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ສຸທິຏ຺ໂຐ ເຕຫິ ອາຈຣິເຍຫິ. ເຍ ເຕ ອາຈຣິຍາ ເອວມາຫໍສຸ – ສຕ຺ຕມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕີຕິ – ເຕຫາຍໍ ຂຸທ຺ທໂກ ປາຓໂກ ທິຏ຺ໂຐ. ສຕ຺ຕມໍ ທິວສໍ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄໍ ປຣິຍາທິຍິສ຺ສຕິ. ມຕ຺ຖລຸງ຺ຄສ຺ສ ປຣິຍາທານາ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ກາລໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ສຸທິຏ຺ໂຐ ເຕຫິ ອາຈຣິເຍຫີ’’ຕິ. ສິພ຺ພິນິໍ ສມ຺ປຏິປາເຏຕ຺ວາ ສີສຈ຺ຉວິໍ ສິພ຺ພິຕ຺ວາ ອາເລປໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສກ຺ໂກມິ ເອເກນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ ເມ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ປຏິສ຺ສຸຓິ – ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ເອເກນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ປຏິສ຺ສຸຓິໍ, ອປາຫໍ ມຣິສ຺ສາມິ, ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ເອເກນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສກ຺ໂກມິ ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ ເມ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ປຏິສ຺ສຸຓິ – ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ປຏິສ຺ສຸຓິໍ, ອປາຫໍ ມຣິສ຺ສາມິ, ນາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສກ຺ໂກມິ ທຸຕິເຍນ ປສ຺ເສນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ສຕ຺ຕາຫສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສກ຺ໂກມິ ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນນຸ ເມ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ປຏິສ຺ສຸຓິ – ສກ຺ໂກມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈາຫໍ, ອາຈຣິຍ, ປຏິສ຺ສຸຓິໍ, ອປາຫໍ ມຣິສ຺ສາມິ, ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ອຸຕ຺ຕາໂນ ສຕ຺ຕມາເສ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ເຈ ຕໍ, ຄຫປຕິ, ນ ວເທຍ຺ຍໍ, ເອຕ຺ຕກມ຺ປິ ຕ຺ວໍ ນ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາສິ, ອປິ ຈ ປຏິກຈ຺ເຈວ ມຍາ ຎາໂຕ – ຕີຫິ ສຕ຺ຕາເຫຫິ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ອໂຣໂຄ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ອຸຏ຺ເຐຫິ, ຄຫປຕິ, ອໂຣໂຄສິ. ຊານາສິ ກິໍ ເມ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ’’ຕິ? ‘‘ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍຎ຺ຈ ເຕ, ອາຈຣິຍ, ໂຫຕຸ, ອຫຎ຺ຈ ເຕ ທາໂສ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ, ມາ ເມ ຕ຺ວໍ ສພ຺ພໍ ສາປເຕຍ຺ຍໍ ອທາສິ, ມາ ຈ ເມ ທາໂສ. ຣຎ຺ໂຎ ສຕສຫສ຺ສໍ ເທຫິ, ມຍ຺ຫໍ ສຕສຫສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເສຏ຺ຐິ ຄຫປຕິ ອໂຣໂຄ ສມາໂນ ຣຎ຺ໂຎ ສຕສຫສ຺ສໍ ອທາສິ, ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ສຕສຫສ຺ສໍ.

ຣາຊຄຫເສຏ຺ຐິວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໖. ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໓໓໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ໂມກ຺ຂຈິກາຍ ກີຬນ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ຕຄຓ຺ຐາພາໂຘ ໂຫຕິ, ເຍນ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸຈ຺ຈາໂຣປິ ປສ຺ສາໂວປິ ນ ປຄຸໂຓ. ໂສ ເຕນ ກິໂສ ໂຫຕິ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ. ອຖ ໂຂ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂສ ອາພາໂຘ, ເຍນ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸຈ຺ຈາໂຣປິ ປສ຺ສາໂວປິ ນ ປຄຸໂຓ. ໂສ ເຕນ ກິໂສ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ. ຍໍນູນາຫໍ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ພາຣາຓເສຍ຺ຍໂກ ເສຏ຺ຐິ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ມາຄຘໍ ເສນິຍໍ ພິມ຺ພິສາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ເທວ, ປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂສ ອາພາໂຘ, ເຍນ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸຈ຺ຈາໂຣປິ ປສ຺ສາໂວປິ ນ ປຄຸໂຓ. ໂສ ເຕນ ກິໂສ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ. ສາຘຸ ເທໂວ ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ອາຓາເປຕຸ ປຸຕ຺ຕໍ ເມ ຕິກິຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ຊີວກ, ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກໍ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕໍ ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ພາຣາຓເສຍ຺ຍໂກ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພາຣາຓເສຍ຺ຍກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ວິກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຊນໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຕິໂຣກຣຓິຍໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຖມ຺ເຠ ອຸພ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ [ອຸປນິພນ຺ຘິຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠຣິຍໍ ປຸຣໂຕ ຐເປຕ຺ວາ ອຸທຣຈ຺ຉວິໍ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ອນ຺ຕຄຓ຺ຐິໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠຣິຍາຍ ທສ຺ເສສິ – ‘‘ປສ຺ສ ເຕ ສາມິກສ຺ສ ອາພາຘໍ, ອິມິນາ ຍາຄຸປິ ປີຕາ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕໍ ນ ສມ຺ມາ ປຣິຓາມໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຸຈ຺ຈາໂຣປິ ປສ຺ສາໂວປິ ນ ປຄຸໂຓ; ອິມິນາຍໍ ກິໂສ ລູໂຂ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ອຸປ຺ປຓ຺ຑຸປ຺ປຓ຺ຑຸກຊາໂຕ ຘມນິສນ຺ຖຕຄຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອນ຺ຕຄຓ຺ຐິໍ ວິນິເວເຐຕ຺ວາ ອນ຺ຕານິ ປຏິປເວເສຕ຺ວາ ອຸທຣຈ຺ຉວິໍ ສິພ຺ພິຕ຺ວາ ອາເລປໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ພາຣາຓເສຍ຺ຍໂກ ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ອໂຣໂຄ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ພາຣາຓເສຍ຺ຍໂກ ເສຏ຺ຐິ ‘ປຸຕ຺ໂຕ ເມ ອໂຣໂຄ ຐິໂຕ’ຕິ [ອໂຣຄາປິໂຕຕິ (ສີ.)] ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ໂສຬສສຫສ຺ສານິ ປາທາສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕານິ ໂສຬສສຫສ຺ສານິ ອາທາຍ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ.

ເສຏ຺ຐິປຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໗. ປຊ຺ໂຊຕຣາຊວຕ຺ຖຸ

໓໓໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ [ອຸຊ຺ເຊນິຍໍ ຣຎ຺ໂຎ (ສ຺ຍາ.)] ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ປຓ຺ຑຸໂຣຄາພາໂຘ ໂຫຕິ. ພຫູ ມຫນ຺ຕາ ມຫນ຺ຕາ ທິສາປາໂມກ຺ຂາ ເວຊ຺ຊາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາທາຍ ອຄມໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ ຕາທິໂສ ອາພາໂຘ, ສາຘຸ ເທໂວ ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ອາຓາເປຕຸ, ໂສ ມໍ ຕິກິຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ຊີວກ; ອຸຊ຺ເຊນິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປຊ຺ໂຊຕໍ ຕິກິຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຊ຺ເຊນິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ວິກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປຊ຺ໂຊຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສປ຺ປິໍ ເທຫິ [ອິທໍ ປທທ຺ວຍໍ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ນຕ຺ຖິ], ສປ຺ປິໍ ເທວ, ນິປ຺ປຈິສ຺ສາມິ. ຕໍ ເທໂວ ປິວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຠເຓ ຊີວກ, ຍໍ ເຕ ສກ຺ກາ ວິນາ ສປ຺ປິນາ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ ຕໍ ກໂຣຫິ. ເຊຄຸຈ຺ຉໍ ເມ ສປ຺ປິ, ປຏິກູລ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ຕາທິໂສ ອາພາໂຘ, ນ ສກ຺ກາ ວິນາ ສປ຺ປິນາ ອໂຣຄໍ ກາຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ສປ຺ປິໍ ນິປ຺ປເຈຍ຺ຍໍ ກສາວວຓ຺ຓໍ ກສາວຄນ຺ຘໍ ກສາວຣສ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ນານາເຠສຊ຺ເຊຫິ ສປ຺ປິໍ ນິປ຺ປຈິ ກສາວວຓ຺ຓໍ ກສາວຄນ຺ຘໍ ກສາວຣສໍ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ສປ຺ປິ ປີຕໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕໍ ອຸທ຺ເທກໍ ທສ຺ສຕິ. ຈຓ຺ໂຑຍໍ ຣາຊາ ຆາຕາເປຍ຺ຍາປິ ມໍ. ຍໍນູນາຫໍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອາປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ປຊ຺ໂຊຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍໍ ໂຂ, ເທວ, ເວຊ຺ຊາ ນາມ ຕາທິເສນ ມຸຫຸຕ຺ເຕນ ມູລານິ ອຸທ຺ຘຣາມ ເຠສຊ຺ຊານິ ສໍຫຣາມ. ສາຘຸ ເທໂວ ວາຫນາຄາເຣສຸ ຈ ທ຺ວາເຣສຸ ຈ ອາຓາເປຕຸ – ເຍນ ວາຫເນນ ຊີວໂກ ອິຈ຺ຉຕິ ເຕນ ວາຫເນນ ຄຈ຺ຉຕຸ, ເຍນ ທ຺ວາເຣນ ອິຈ຺ຉຕິ ເຕນ ທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉຕຸ, ຍໍ ກາລໍ ອິຈ຺ຉຕິ ຕໍ ກາລໍ ຄຈ຺ຉຕຸ, ຍໍ ກາລໍ ອິຈ຺ຉຕິ ຕໍ ກາລໍ ປວິສຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ວາຫນາຄາເຣສຸ ຈ ທ຺ວາເຣສຸ ຈ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຍນ ວາຫເນນ ຊີວໂກ ອິຈ຺ຉຕິ ເຕນ ວາຫເນນ ຄຈ຺ຉຕຸ, ເຍນ ທ຺ວາເຣນ ອິຈ຺ຉຕິ ເຕນ ທ຺ວາເຣນ ຄຈ຺ຉຕຸ, ຍໍ ກາລໍ ອິຈ຺ຉຕິ ຕໍ ກາລໍ ຄຈ຺ຉຕຸ, ຍໍ ກາລໍ ອິຈ຺ຉຕິ ຕໍ ກາລໍ ປວິສຕູ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ຠທ຺ທວຕິກາ ນາມ ຫຕ຺ຖິນິກາ ປຎ຺ຎາສໂຍຊນິກາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ສປ຺ປິໍ [ຕໍ ສປ຺ປິໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຸປນາເມສິ – ‘‘ກສາວໍ ເທໂວ ປິວຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຣາຊານໍ ປຊ຺ໂຊຕໍ ສປ຺ປິໍ ປາເຍຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠທ຺ທວຕິກາຍ ຫຕ຺ຖິນິກາຍ ນຄຣມ຺ຫາ ນິປ຺ປຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ຕໍ ສປ຺ປິ ປີຕໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕໍ ອຸທ຺ເທກໍ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ມນຸສ຺ເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທຸຏ຺ເຐນ, ຠເຓ, ຊີວເກນ ສປ຺ປິໍ ປາຍິໂຕມ຺ຫິ. ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ວິຈິນຖາ’’ຕິ. ‘‘ຠທ຺ທວຕິກາຍ, ເທວ, ຫຕ຺ຖິນິກາຍ ນຄຣມ຺ຫາ ນິປ຺ປຕິໂຕ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ກາໂກ ນາມ ທາໂສ ສຏ຺ຐິໂຍຊນິໂກ ໂຫຕິ, ອມນຸສ຺ເສນ ປຏິຈ຺ຈ ຊາໂຕ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ກາກໍ ທາສໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ຠເຓ ກາກ, ຊີວກໍ ເວຊ຺ຊໍ ນິວຕ຺ເຕຫິ – ຣາຊາ ຕໍ, ອາຈຣິຍ, ນິວຕ຺ຕາເປຕີຕິ. ເອເຕ ໂຂ, ຠເຓ ກາກ, ເວຊ຺ຊາ ນາມ ພຫຸມາຍາ. ມາ ຈສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ປຏິຄ຺ຄເຫສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ກາໂກ ທາໂສ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂກສມ຺ພິຍໍ ສມ຺ຠາເວສິ

ປາຕຣາສໍ ກໂຣນ຺ຕໍ. ອຖ ໂຂ ກາໂກ ທາໂສ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຣາຊາ ຕໍ, ອາຈຣິຍ, ນິວຕ຺ຕາເປຕີ’’ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ, ຠເຓ ກາກ, ຍາວ ຠຸຎ຺ຊາມ [ຠຸຎ຺ຊາມິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ຫນ຺ທ, ຠເຓ ກາກ, ຠຸຎ຺ຊສ຺ສູ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາຈຣິຍ, ຣຎ຺ຎາມ຺ຫິ ອາຓຕ຺ໂຕ – ເອເຕ ໂຂ, ຠເຓ ກາກ, ເວຊ຺ຊາ ນາມ ພຫຸມາຍາ, ມາ ຈສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ປຏິຄ຺ຄເຫສີ’’ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ນເຂນ ເຠສຊ຺ຊໍ ໂອລຸມ຺ເປຕ຺ວາ ອາມລກຎ຺ຈ ຂາທຕິ ປານີຍຎ຺ຈ ປິວຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ກາກໍ ທາສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ, ຠເຓ ກາກ, ອາມລກຎ຺ຈ ຂາທ ປານີຍຎ຺ຈ ປິວສ຺ສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ກາໂກ ທາໂສ – ອຍໍ ໂຂ ເວຊ຺ໂຊ ອາມລກຎ຺ຈ ຂາທຕິ ປານີຍຎ຺ຈ ປິວຕິ, ນ ອຣຫຕິ ກິຎ຺ຈິ ປາປກໍ ໂຫຕຸນ຺ຕິ – ອຸປຑ຺ຒາມລກຎ຺ຈ ຂາທິ ປານີຍຎ຺ຈ ອປາຍິ. ຕສ຺ສ ຕໍ ອຸປຑ຺ຒາມລກໍ ຂາທິຕໍ ຕຕ຺ເຖວ ນິຈ຺ຉາເຣສິ. ອຖ ໂຂ ກາໂກ ທາໂສ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຖິ ເມ, ອາຈຣິຍ, ຊີວິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມາ, ຠເຓ ກາກ, ຠາຍິ, ຕ຺ວໍ ເຈວ ອໂຣໂຄ ຠວິສ຺ສສິ ຣາຊາ ຈ. ຈຓ຺ໂຑ ໂສ ຣາຊາ ຆາຕາເປຍ຺ຍາປິ ມໍ, ເຕນາຫໍ ນ ນິວຕ຺ຕາມີ’’ຕິ ຠທ຺ທວຕິກໍ ຫຕ຺ຖິນິກໍ ກາກສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເທຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ຠເຓ ຊີວກ, ອກາສິ ຍມ຺ປິ ນ ນິວຕ຺ໂຕ, ຈຓ຺ໂຑ ໂສ ຣາຊາ ຆາຕາເປຍ຺ຍາປິ ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ອໂຣໂຄ ສມາໂນ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉຕຸ ຊີວໂກ, ວຣໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອຍ຺ໂຍ [ເທວ (ສ຺ຍາ.)], ອຘິກາຣໍ ເມ ເທໂວ ສຣຕູ’’ຕິ.

ປຊ຺ໂຊຕຣາຊວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐໘. ສິເວຍ຺ຍກທຸສ຺ສຍຸຄກຖາ

໓໓໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ພຫູນໍ [ພຫຸນ຺ນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ທຸສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຫສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕສຫສ຺ສານໍ ອຄ຺ຄຎ຺ຈ ເສຏ຺ຐຎ຺ຈ ໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕມຎ຺ຈ ປວຣຎ຺ຈ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ປຊ຺ໂຊໂຕ ຕໍ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ປາເຫສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ເມ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ຣຎ຺ຎາ ປຊ຺ໂຊເຕນ ປຫິຕໍ – ພຫູນໍ ທຸສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຫສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕສຫສ຺ສານໍ ອຄ຺ຄຎ຺ຈ ເສຏ຺ຐຎ຺ຈ ໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕມຎ຺ຈ ປວຣຎ຺ຈ. ນຍິທໍ ອຎ຺ໂຎ ໂກຈິ ປຈ຺ຈາຣຫຕິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເຕນ ຠຄວຕາ ອຣຫຕາ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ເຘນ, ຣຎ຺ຎາ ວາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນາ’’ຕິ.

ສິເວຍ຺ຍກທຸສ຺ສຍຸຄກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໐໙. ສມຕ຺ຕິໍສວິເຣຈນກຖາ

໓໓໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວໂຕ ກາໂຍ ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ອິຈ຺ຉຕິ ຕຖາຄໂຕ ວິເຣຈນໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຊີວກ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ອິຈ຺ຉຕິ ຕຖາຄໂຕ ວິເຣຈນໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວໂຕ ກາຍໍ ກຕິປາຫໍ ສິເນເຫຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ກາຍໍ ກຕິປາຫໍ ສິເນເຫຕ຺ວາ ເຍນ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສິນິທ຺ໂຘ ໂຂ, ອາວຸໂສ ຊີວກ, ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ ໂຍຫໍ ຠຄວໂຕ ໂອຬາຣິກໍ ວິເຣຈນໍ ທເທຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕີຓິ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖານິ ນານາເຠສຊ຺ເຊຫິ ປຣິຠາເວຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ‘‘ອິມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ປຐມໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ອຸປສິງ຺ຆຕຸ. ອິທໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ‘‘ອິມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທຸຕິຍໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ອຸປສິງ຺ຆຕຸ. ອິທໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ຠຄວໂຕ ອຸປນາເມສິ – ‘‘ອິມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຕຕິຍໍ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ຖໍ ອຸປສິງ຺ຆຕຸ. ອິທໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ທຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ພຫິ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍາ ໂຂ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ທິນ຺ນໍ. ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ, ເອກູນຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ອປິ ຈ, ຠຄວາ ວິຣິຕ຺ໂຕ ນຫາຍິສ຺ສຕິ. ນຫາຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສກິໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ເອວໍ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຘານນ຺ທ, ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ພຫິ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ມຍາ ໂຂ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ທິນ຺ນໍ. ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສມຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ, ເອກູນຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ອປິ ຈ, ຠຄວາ ວິຣິຕ຺ໂຕ ນຫາຍິສ຺ສຕິ. ນຫາຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສກິໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ເອວໍ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເຕນ ຫານນ຺ທ, ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ປຏິຍາເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ປຏິຍາເທສິ.

ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວິຣິຕ຺ໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ’’ຕິ? ‘‘ວິຣິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ຊີວກາ’’ຕິ. ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ພຫິ ທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍາ ໂຂ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ທິນ຺ນໍ. ໂທສາຠິສນ຺ໂນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ກາໂຍ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສມຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ, ເອກູນຕ຺ຕິໍສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ອປິ ຈ, ຠຄວາ ວິຣິຕ຺ໂຕ ນຫາຍິສ຺ສຕິ. ນຫາຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສກິໍ ວິເຣເຈສ຺ສຕິ. ເອວໍ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ນຫາຍຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ, ນຫາຍຕຸ ສຸຄໂຕຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຓ຺ໂຫທກໍ ນຫາຍິ. ນຫາຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ສກິໍ ວິເຣເຈສິ. ເອວໍ ຠຄວໂຕ ສມຕ຺ຕິໍສາຍ ວິເຣຈນໍ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍາວ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ກາໂຍ ປກຕຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອລໍ [ອຫໍ ຕາວ ຍູສປິຓ຺ຏປາເຕນາຕິ (ສີ.), ອລໍ ຍູສປິຓ຺ຏເກນາຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຍູສປິຓ຺ຑປາເຕນາ’’ຕິ.

ສມຕ຺ຕິໍສວິເຣຈນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໐. ວຣຍາຈນາກຖາ

໓໓໗. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ກາໂຍ ນຈິຣສ຺ເສວ ປກຕຕ຺ໂຕ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕໍ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອກາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຕິກ຺ກນ຺ຕວຣາ ໂຂ, ຊີວກ, ຕຖາຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ຍຎ຺ຈ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ປຕິ ຍຎ຺ຈ ອນວຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ວເທຫິ, ຊີວກາ’’ຕິ. ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ປໍສຸກູລິໂກ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຈ. ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ ຣຎ຺ຎາ ປຊ຺ໂຊເຕນ ປຫິຕໍ – ພຫູນໍ ທຸສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຫສ຺ສານໍ ພຫູນໍ ທຸສ຺ສຍຸຄສຕສຫສ຺ສານໍ ອຄ຺ຄຎ຺ຈ ເສຏ຺ຐຎ຺ຈ ໂມກ຺ຂຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕມຎ຺ຈ ປວຣຎ຺ຈ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ; ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ອນຸຊານາຕູ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ສິເວຍ຺ຍກໍ ທຸສ຺ສຍຸຄໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຫປຕິຈີວຣໍ. ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ປໍສຸກູລິໂກ ໂຫຕຸ. ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິຍຕຸ. ອິຕຣີຕເຣນປາຫໍ [ປຫໍ (ສີ.), ຈາຫໍ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິໍ ວຓ຺ເຓມີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຣາຊຄເຫ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຠຄວຕາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ຫຏ຺ຐາ ອເຫສຸໍ ອຸທຄ຺ຄາ ‘‘ອິທານິ ໂຂ ມຍໍ ທານານິ ທສ຺ສາມ ປຸຎ຺ຎານິ ກຣິສ຺ສາມ, ຍໂຕ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ. ເອກາເຫເນວ ຣາຊຄເຫ ພຫູນິ ຈີວຣສຫສ຺ສານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິໍສຸ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຊານປທາ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຠຄວຕາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ. ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ຫຏ຺ຐາ ອເຫສຸໍ ອຸທຄ຺ຄາ – ‘‘ອິທານິ ໂຂ ມຍໍ ທານານິ ທສ຺ສາມ ປຸຎ຺ຎານິ ກຣິສ຺ສາມ, ຍໂຕ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ. ຊນປເທປິ ເອກາເຫເນວ ພຫູນິ ຈີວຣສຫສ຺ສານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິໍສຸ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ປາວາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາວາຣນ຺ຕິ.

ໂກເສຍ຺ຍປາວາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກເສຍ຺ຍປາວາຣນ຺ຕິ.

ໂກຊວໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຊວນ຺ຕິ.

ວຣຍາຈນາກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒໑໑. ກມ຺ພລານຸຊານນາທິກຖາ

໓໓໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກາສິຣາຊາ ຊີວກສ຺ສ ໂກມາຣຠຈ຺ຈສ຺ສ ອຑ຺ຒກາສິກໍ ກມ຺ພລໍ ປາເຫສິ ອຸປຑ຺ຒກາສິນໍ ຂມມານໍ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຕໍ ອຑ຺ຒກາສິກໍ ກມ຺ພລໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຑ຺ຒກາສິໂກ ກມ຺ພໂລ ກາສິຣຎ຺ຎາ ປຫິໂຕ ອຸປຑ຺ຒກາສິນໍ ຂມມາໂນ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກມ຺ພລໍ, ຍໍ ມມສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ກມ຺ພລໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ…ເປ… ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ພລ’’ນ຺ຕິ.

໓໓໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ຈີວຣານິ ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ຈີວຣານິ – ໂຂມໍ ກປ຺ປາສິກໍ ໂກເສຍ຺ຍໍ ກມ຺ພລໍ ສາຓໍ ຠງ຺ຄນ຺ຕິ.

໓໔໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິຍນ຺ຕິ ເຕ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ປໍສຸກູລໍ ນ ສາທິຍນ຺ຕິ – ເອກໍເຍວ ຠຄວຕາ ຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ນ ທ຺ເວຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິຍນ຺ເຕນ ປໍສຸກູລມ຺ປິ ສາທິຍິຕຸໍ; ຕທຸຠເຍນປາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິໍ ວຓ຺ເຓມີຕິ.

ກມ຺ພລານຸຊານນາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໒. ປໍສຸກູລປຣິເຍສນກຖາ

໓໔໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ນາຄເມສຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ ເຕ ປໍສຸກູລານິ ລຠິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນາຄເມສຸໍ ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ຠາຄໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາຄໍ ທສ຺ສາມ. ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ນາຄມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນາຄເມນ຺ຕານໍ ນາກາມາ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ອາຄເມສຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ ເຕ ປໍສຸກູລານິ ລຠິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຄເມສຸໍ ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ຠາຄໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາຄໍ ທສ຺ສາມ. ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ນ ໂອກ຺ກມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄເມນ຺ຕານໍ ອກາມາ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປຐມໍ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາ ໂອກ຺ກມິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປຐມໍ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ ເຕ ປໍສຸກູລານິ ລຠິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ເຕ ນ ລຠິໍສຸ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ຠາຄໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາຄໍ ທສ຺ສາມ. ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ປຈ຺ຉາ ໂອກ຺ກມິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຉາ ໂອກ຺ກນ຺ຕານໍ ນາກາມາ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສທິສາ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປໍສຸກູລານິ ລຠິໍສຸ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠິໍສຸ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ຠາຄໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາຄໍ ທສ຺ສາມ. ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ນ ລຠິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທິສານໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕານໍ ອກາມາ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ກຕິກໍ ກຕ຺ວາ ສຸສານໍ ໂອກ຺ກມິໍສຸ ປໍສຸກູລາຍ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ປໍສຸກູລານິ ລຠິໍສຸ, ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນ ລຠິໍສຸ ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອມ຺ຫາກມ຺ປິ, ອາວຸໂສ, ຠາຄໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠາຄໍ ທສ຺ສາມ. ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ ນ ລຠິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕິກໍ ກຕ຺ວາ ໂອກ຺ກນ຺ຕານໍ ອກາມາ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ປໍສຸກູລປຣິເຍສນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໓. ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກສມ຺ມຸຕິກຖາ

໓໔໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ອາຣາມໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕ ປຏິຄ຺ຄາຫກໍ ອລຠມານາ ປຏິຫຣນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຫິຕາຄຫິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ; ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກາ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ນສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣນິທຫກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນິຫິຕານິຫິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ; ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣນິທຫກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣນິທຫກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣນິທຫກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈີວຣນິທຫໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຈີວຣປຏິຄ຺ຄາຫກສມ຺ມຸຕິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໔. ຠຓ຺ຑາຄາຣສມ຺ມຸຕິອາທິກຖາ

໓໔໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈີວຣນິທຫໂກ ຠິກ຺ຂຸ ມຓ຺ຑເປປິ ຣຸກ຺ຂມູເລປິ ນິພ຺ພໂກເສປິ ຈີວຣໍ ນິທຫຕິ, ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ອຸປຈິກາຫິປິ ຂຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ, ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອາກງ຺ຂຕິ ວິຫາຣໍ ວາ ອຑ຺ຒໂຍຄໍ ວາ ປາສາທໍ ວາ ຫມ຺ມິຍໍ ວາ ຄຸຫໍ ວາ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ວິຫາຣໍ ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ຠຓ຺ຑາຄາຣສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ວິຫາໂຣ ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑາຄາເຣ ຈີວຣໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຸຕ຺ຕາຄຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ; ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑາຄາເຣ ຈີວຣໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຸຂີຠູເຕນ ສງ຺ເຆນ ຠາເຊຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ໂຆ ຈີວຣໍ ຠາເຊນ຺ໂຕ ໂກລາຫລໍ ອກາສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຠາຊິຕາຠາຊິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ; ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວຣຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣຠາຊກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈີວຣຠາຊໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຈີວຣຠາຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ອຸຈ຺ຈິນິຕ຺ວາ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ວຓ຺ຓາວຓ຺ຓໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ຄເຓຕ຺ວາ ວຄ຺ຄໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈີວຣປຏິວີສໍ ຐເປຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຈີວຣຠາຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ສາມເຓຣານໍ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາມເຓຣານໍ ອຸປຑ຺ຒປຏິວີສໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສເກນ ຠາເຄນ ອຸຕ຺ຕຣິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕສ຺ສ ສກໍ ຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຕິເຣກຠາເຄນ ອຸຕ຺ຕຣິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸກ຺ເຂເປ ທິນ຺ເນ ອຕິເຣກຠາຄໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຈີວຣຠາຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພ, ອາຄຕປຏິປາຏິຍາ [ອາຄຕາຄຕປຏິປາຏິຍາ (ກ.)] ນຸ ໂຂ ອຸທາຫຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກລເກ ໂຕເສຕ຺ວາ ກຸສປາຕໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

ຠຓ຺ຑາຄາຣສມ຺ມຸຕິອາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໕. ຈີວຣຣຊນກຖາ

໓໔໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉກເຓນປິ ປຓ຺ຑຸມຕ຺ຕິກາຍປິ ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉ ຣຊນານິ – ມູລຣຊນໍ, ຂນ຺ຘຣຊນໍ, ຕຈຣຊນໍ, ປຕ຺ຕຣຊນໍ, ປຸປ຺ຜຣຊນໍ, ຜລຣຊນນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສີຕຸທກາຍ [ສີຕຸນ຺ທິກາຍ (ສີ.), ສີຕູທກາຍ (ສ຺ຍາ.)] ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຊນໍ ປຈິຕຸໍ ຈຸລ຺ລໍ ຣຊນກຸມ຺ຠິນ຺ຕິ. ຣຊນໍ ອຸຕ຺ຕຣິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຕ຺ຕຣາຬຸມ຺ປໍ [ອຸຕ຺ຕຣາຬຸປໍ (ໂຍຊນາ), ອຸຕ຺ຕຣາຬຸປໍ (ສ຺ຍາ.)] ພນ຺ຘິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນ ຊານນ຺ຕິ ຣຊນໍ ປກ຺ກໍ ວາ ອປກ຺ກໍ ວາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທເກ ວາ ນຂປິຏ຺ຐິກາຍ ວາ ເຖວກໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຣຊນໍ ໂອໂຣເປນ຺ຕາ ກຸມ຺ຠິໍ ອາວິຎ຺ຉນ຺ຕິ [ອາວິຎ຺ຊນ຺ຕິ (ສີ.), ອາວຏ຺ຏນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ກຸມ຺ຠີ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຊນຸຬຸງ຺ກໍ [ຣຊນາຬຸງ຺ກໍ (ໂຍຊນາ)] ທຓ຺ຑກຖາລກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ຣຊນຠາຊນໍ ນ ສໍວິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຊນໂກລມ຺ພໍ ຣຊນຆຏນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປາຕິຍາປິ ປຕ຺ເຕປິ ຈີວຣໍ ໂອມທ຺ທນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຊນໂທຓິກນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉມາຍ ຈີວຣໍ ປຕ຺ຖຣນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປໍສຸກິຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓສນ຺ຖາຣກນ຺ຕິ.

ຕິຓສນ຺ຖາຣໂກ ອຸປຈິກາຫິ ຂຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸນ຺ຕິ.

ມຊ຺ເຌນ ລຄ຺ເຄນ຺ຕິ. ຣຊນໍ ອຸຠໂຕ ຄລຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ເຓ ພນ຺ຘິຕຸນ຺ຕິ.

ກຓ຺ໂຓ ຊີຣຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຓສຸຕ຺ຕກນ຺ຕິ.

ຣຊນໍ ເອກໂຕ ຄລຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣເຊຕຸໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈີວຣໍ ປຕ຺ຖິນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທເກ ໂອສາເຣຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈີວຣໍ ຜຣຸສໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຓິນາ ອາໂກເຏຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຈ຺ຉິນ຺ນການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ ທນ຺ຕກາສາວານິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ [ເສຍ຺ຍຖາປິ (?)] ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຉິນ຺ນການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ຈີວຣຣຊນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໖. ຉິນ຺ນກຈີວຣານຸຊານນາ

໓໔໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ມຄຘເຂຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຉິພທ຺ຘໍ [ອຈ຺ຈິພທ຺ຘໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ອຈ຺ຉິພນ຺ຘໍ (ກ.)] ປາຬິພທ຺ຘໍ ມຣິຍາທພທ຺ຘໍ ສິງ຺ຆາຏກພທ຺ຘໍ, ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສສິ ໂນ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ມຄຘເຂຕ຺ຕໍ ອຈ຺ຉິພທ຺ຘໍ ປາຬິພທ຺ຘໍ ມຣິຍາທພທ຺ຘໍ ສິງ຺ຆາຏກພທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ອຸສ຺ສຫສິ ຕ຺ວໍ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວຣູປານິ ຈີວຣານິ ສໍວິທຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຸສ຺ສຫາມິ, ຠຄວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ປຸນເທວ ຣາຊຄຫໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສມ຺ພຫຸລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວຣານິ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປສ຺ສຕຸ ເມ [ປສ຺ສຖ ຕຸມ຺ເຫ (ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຈີວຣານິ ສໍວິທຫິຕານີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປຓ຺ຑິໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ; ມຫາປຎ຺ໂຎ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ໂທ; ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ມຍາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສຕິ, ກຸສິມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ອຑ຺ຒກຸສິມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ມຓ຺ຑລມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ອຑ຺ຒມຓ຺ຑລມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ວິວຏ຺ຏມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ອນຸວິວຏ຺ຏມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຄີເວຍ຺ຍກມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຊງ຺ເຆຍ຺ຍກມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ພາຫນ຺ຕມ຺ປິ ນາມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຉິນ຺ນກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ສຕ຺ຖລູຂໍ ສມຓສາຣຸປ຺ປໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການຎ຺ຈ ອນຠິຈ຺ຉິຕໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉິນ຺ນກໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ຉິນ຺ນກໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ຉິນ຺ນກໍ ອນ຺ຕຣວາສກ’’ນ຺ຕິ.

ຉິນ຺ນກຈີວຣານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໗. ຕິຈີວຣານຸຊານນາ

໓໔໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອທ຺ທສ ໂຂ ຠຄວາ ອນ຺ຕຣາ ຈ ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ເວສາລິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ຈີວເຣຫິ ອຸພ຺ຠຓ຺ຑິເຕ [ອຸພ຺ຠຓ຺ຑີກເຕ (ສ຺ຍາ.)] ສີເສປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂນ຺ເຘປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ກຏິຍາປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຕິລຫຸໍ ໂຂ ອິເມ ໂມຆປຸຣິສາ ຈີວເຣ ພາຫຸລ຺ລາຍ ອາວຕ຺ຕາ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວເຣ ສີມໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ມຣິຍາທໍ ຐເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ເວສາລີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຄຕມເກ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ສີຕາສຸ ເຫມນ຺ຕິກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ອນ຺ຕຣຏ຺ຐກາສຸ ຫິມປາຕສມເຍ ຣຕ຺ຕິໍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ເອກຈີວໂຣ ນິສີທິ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຐເມ ຍາເມ ສີຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍໍ ຠຄວາ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ ສີຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ຕຕິຍໍ ຠຄວາ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ ອຸທ຺ຘສ຺ເຕ ອຣຸເຓ ນນ຺ທິມຸຂິຍາ ຣຕ຺ຕິຍາ ສີຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອໂຫສິ. ຈຕຸຕ຺ຖໍ ຠຄວາ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິ. ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເຍປິ ໂຂ ເຕ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ສີຕາລຸກາ ສີຕຠີຣຸກາ ເຕປິ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕິຈີວເຣນ ຍາເປຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວເຣ ສີມໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ມຣິຍາທໍ ຐເປຍ຺ຍໍ, ຕິຈີວຣໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ຕຣາ ຈ ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ເວສາລິໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ອທ຺ທສໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ຈີວເຣຫິ ອຸພ຺ຠຓ຺ຑິເຕ ສີເສປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂນ຺ເຘປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ກຏິຍາປິ ຈີວຣຠິສິໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຕິລຫຸໍ ໂຂ ອິເມ ໂມຆປຸຣິສາ ຈີວເຣ ພາຫຸລ຺ລາຍ ອາວຕ຺ຕາ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວເຣ ສີມໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ມຣິຍາທໍ ຐເປຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີຕາສຸ ເຫມນ຺ຕິກາສຸ ຣຕ຺ຕີສຸ ອນ຺ຕຣຏ຺ຐກາສຸ ຫິມປາຕສມເຍ ຣຕ຺ຕິໍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ເອກຈີວໂຣ ນິສີທິໍ. ນ ມໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຐເມ ຍາເມ ສີຕໍ ມໍ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍາຫໍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິໍ. ນ ມໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ ສີຕໍ ມໍ ອໂຫສິ. ຕຕິຍາຫໍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິໍ. ນ ມໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ ອຸທ຺ຘສ຺ເຕ ອຣຸເຓ ນນ຺ທິມຸຂິຍາ ຣຕ຺ຕິຍາ ສີຕໍ ມໍ ອໂຫສິ. ຈຕຸຕ຺ຖາຫໍ ຈີວຣໍ ປາຣຸປິໍ. ນ ມໍ ສີຕໍ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເຍປິ ໂຂ ເຕ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ສີຕາລຸກາ ສີຕຠີຣຸກາ ເຕປິ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕິຈີວເຣນ ຍາເປຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈີວເຣ ສີມໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍໍ, ມຣິຍາທໍ ຐເປຍ຺ຍໍ, ຕິຈີວຣໍ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຈີວຣໍ – ທິຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ, ເອກຈ຺ຈິຍໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ, ເອກຈ຺ຈິຍໍ ອນ຺ຕຣວາສກ’’ນ຺ຕິ.

ຕິຈີວຣານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໘. ອຕິເຣກຈີວຣກຖາ

໓໔໗. [ປາຣາ. ໔໖໑] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວຕາ ຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕນ຺ຕິ ອຎ຺ເຎເນວ ຕິຈີວເຣນ ຄາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎນ ຕິຈີວເຣນ ອາຣາເມ ອຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎນ ຕິຈີວເຣນ ນຫານໍ ໂອຕຣນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

[ປາຣາ. ໔໖໑] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ ຕໍ ຈີວຣໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ທາຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາເກເຕ ວິຫຣຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ນ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອິທຎ຺ຈ ເມ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ. ອຫຎ຺ຈິມໍ ຈີວຣໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ທາຕຸກາໂມ. ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສາເກເຕ ວິຫຣຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກີວຈິຣໍ ປນານນ຺ທ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ນວມໍ ວາ, ຠຄວາ, ທິວສໍ, ທສມໍ ວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສາຫປຣມໍ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ອຕິເຣກຈີວເຣ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິເຣກຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸນ຺ຕິ.

໓໔໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ພາຣາຓສີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ພາຣາຓສີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ວິຫຣຕິ ອິສິປຕເນ ມິຄທາເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣວາສໂກ ຉິທ຺ໂທ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ຕິຈີວຣໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ – ທິຄຸຓາ ສງ຺ຆາຏິ, ເອກຈ຺ຈິໂຍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ໂຄ, ເອກຈ຺ຈິໂຍ ອນ຺ຕຣວາສໂກ. ອຍຎ຺ຈ ເມ ອນ຺ຕຣວາສໂກ ຉິທ຺ໂທ. ຍໍນູນາຫໍ ອຄ຺ຄຬໍ ອຈ຺ຉຸເປຍ຺ຍໍ, ສມນ຺ຕໂຕ ທຸປຏ຺ຏໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຊ຺ເຌ ເອກຈ຺ຈິຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຄ຺ຄຬໍ ອຈ຺ຉຸເປສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຄ຺ຄຬໍ ອຈ຺ຉຸເປນ຺ຕໍ [ອຈ຺ຉຸປນ຺ຕໍ (ກ.)], ທິສ຺ວານ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ກໂຣສີ’’ຕິ? ‘‘ອຄ຺ຄຬໍ, ຠຄວາ, ອຈ຺ຉຸເປມີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂຸ; ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຄ຺ຄຬໍ ອຈ຺ຉຸເປສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຫຕານໍ ທຸສ຺ສານໍ ອຫຕກປ຺ປານໍ ທິຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ, ເອກຈ຺ຈິຍໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ, ເອກຈ຺ຈິຍໍ ອນ຺ຕຣວາສກໍ; ອຸຕຸທ຺ຘຏານໍ ທຸສ຺ສານໍ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ, ທິຄຸຓໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ, ທິຄຸຓໍ ອນ຺ຕຣວາສກໍ; ປໍສຸກູເລ ຍາວທຕ຺ຖໍ; ປາປຓິເກ ອຸສ຺ສາໂຫ ກຣຓີໂຍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄຬໍ ຕຸນ຺ນໍ ໂອວຏ຺ຏິກໍ ກຓ຺ຑຸສກໍ ທຬ຺ຫີກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ອຕິເຣກຈີວຣກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໑໙. ວິສາຂາວຕ຺ຖຸ

໓໔໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ພາຣາຓສິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຈາຕຸທ຺ທີປິໂກ ມຫາເມໂຆ ປາວສ຺ສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຍຖາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຊຕວເນ ວສ຺ສຕິ ເອວໍ ຈຕູສຸ ທີເປສຸ ວສ຺ສຕິ. ໂອວສ຺ສາເປຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍໍ. ອຍໍ ປຈ຺ຉິມໂກ ຈາຕຸທ຺ທີປິໂກ ມຫາເມໂຆ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວຣາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ເຊ. ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ໂຂ ສາ ທາສີ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ຠິກ຺ຂູ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວເຣ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ‘ນຕ຺ຖິ ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ອາຊີວກາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕີ’ຕິ ເຍນ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນຕ຺ຖຍ຺ເຍ, ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ອາຊີວກາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ປຓ຺ຑິຕາຍ ວິຍຕ຺ຕາຍ ເມຘາວິນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ອຍ຺ຍາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວຣາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕິ. ສາຍໍ ພາລາ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ – ນຕ຺ຖິ ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ອາຊີວກາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕີ’’ຕິ, ປຸນ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ເຊ. ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຄຕ຺ຕານິ ສີຕິໍ ກຣິຕ຺ວາ [ສີຕີກຣິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ກລ຺ລກາຍາ ຈີວຣານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຍຖາວິຫາຣໍ ປວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ສາ ທາສີ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອປສ຺ສນ຺ຕີ ‘ນຕ຺ຖິ ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ສຸຎ຺ໂຎ ອາຣາໂມ’ຕິ ເຍນ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນຕ຺ຖຍ຺ເຍ, ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ສຸຎ຺ໂຎ ອາຣາໂມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ປຓ຺ຑິຕາຍ ວິຍຕ຺ຕາຍ ເມຘາວິນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ອຍ຺ຍາ ຄຕ຺ຕານິ ສີຕິໍ ກຣິຕ຺ວາ ກລ຺ລກາຍາ ຈີວຣານິ ຄເຫຕ຺ວາ ຍຖາວິຫາຣໍ ປວິຏ຺ຐາ. ສາຍໍ ພາລາ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ – ນຕ຺ຖິ ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ສຸຎ຺ໂຎ ອາຣາໂມ’’ຕິ, ປຸນ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉ, ເຊ. ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ສນ຺ທຫຖ [ສນ຺ນຫຖ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕຈີວຣໍ; ກາໂລ ຠຕ຺ຕສ຺ສາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມ຺ມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ – ເຊຕວເນ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ວິສາຂາຍ ມິຄາຣມາຕຸຍາ ໂກຏ຺ຐເກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ! ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ຕຖາຄຕສ຺ສ ມຫິທ຺ຘິກຕາ ມຫານຸຠາວຕາ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ຊຓ຺ຓຸກມຕ຺ເຕສຸປິ ໂອເຆສຸ ປວຕ຺ຕມາເນສຸ, ກຏິມຕ຺ເຕສຸປິ ໂອເຆສຸ ປວຕ຺ຕມາເນສຸ, ນ ຫິ ນາມ ເອກຠິກ຺ຂຸສ຺ສປິ [ປວຕ຺ຕມາເນສຸ ນ ເອກຠິກ຺ຂຸສ຺ສປິ (?)] ປາທາ ວາ ຈີວຣານິ ວາ ອລ຺ລານິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ – ຫຏ຺ຐາ ອຸທຄ຺ຄາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຏ຺ຐາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣານິ ຍາຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຕິກ຺ກນ຺ຕວຣາ ໂຂ, ວິສາເຂ, ຕຖາຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ກປ຺ປິຍານິ ຍານິ ຈ ອນວຊ຺ຊານີ’’ຕິ. ‘‘ວເທຫິ, ວິສາເຂ’’ຕິ. ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ທາຕຸໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ, ຄມິກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ, ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ທາຕຸໍ, ຘຸວຍາຄຸໍ ທາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຸທກສາຏິກໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ວິສາເຂ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ຕຖາຄຕໍ ອຏ຺ຐ ວຣານິ ຍາຈສີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທາສິໍ ອາຓາເປສິໍ – ‘ຄຈ຺ຉ, ເຊ. ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ທາສີ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ຠິກ຺ຂູ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວເຣ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ‘‘ນຕ຺ຖິ ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ອາຊີວກາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕີ’’ຕິ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນຕ຺ຖຍ຺ເຍ, ອາຣາເມ ຠິກ຺ຂູ, ອາຊີວກາ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາເປນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສຸຈິ, ຠນ຺ເຕ, ນຄ຺ຄິຍໍ ເຊຄຸຈ຺ຉໍ ປຏິກູລໍ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນ ວີຖິກຸສໂລ ນ ໂຄຈຣກຸສໂລ ກິລນ຺ໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ໂສ ເມ ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວີຖິກຸສໂລ ໂຄຈຣກຸສໂລ ອກິລນ຺ໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສຕິ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄມິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕໂນ ຠຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສມາໂນ ສຕ຺ຖາ ວາ ວິຫາຍິສ຺ສຕິ, ຍຕ຺ຖ ວາ ວາສໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕິ ຕຕ຺ຖ ວິກາເລ ອຸປຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ກິລນ຺ໂຕ ອທ຺ຘານໍ ຄມິສ຺ສຕິ. ໂສ ເມ ຄມິກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ສຕ຺ຖາ ນ ວິຫາຍິສ຺ສຕິ, ຍຕ຺ຖ ວາສໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ຠວິສ຺ສຕິ ຕຕ຺ຖ ກາເລ ອຸປຄຈ຺ຉິສ຺ສຕິ, ອກິລນ຺ໂຕ ອທ຺ຘານໍ ຄມິສ຺ສຕິ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ຄມິກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສປ຺ປາຍານິ ໂຠຊນານິ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລໍກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ເມ ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາພາໂຘ ນ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລໍກິຣິຍາ ນ ຠວິສ຺ສຕິ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ. ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຕໂນ ຠຕ຺ຕໍ ປຣິເຍສມາໂນ ຄິລານສ຺ສ ອຸສ຺ສູເຣ ຠຕ຺ຕໍ ນີຫຣິສ຺ສຕິ, ຠຕ຺ຕຈ຺ເຉທໍ ກຣິສ຺ສຕິ. ໂສ ເມ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຄິລານສ຺ສ ກາເລນ ຠຕ຺ຕໍ ນີຫຣິສ຺ສຕິ, ຠຕ຺ຕຈ຺ເຉທໍ ນ ກຣິສ຺ສຕິ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສປ຺ປາຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ອລຠນ຺ຕສ຺ສ ອາພາໂຘ ວາ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລໍກິຣິຍາ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ. ຕສ຺ສ ເມ ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ປຣິຠຸຕ຺ຕສ຺ສ ອາພາໂຘ ນ ອຠິວຑ຺ຒິສ຺ສຕິ, ກາລໍກິຣິຍາ ນ ຠວິສ຺ສຕິ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ອນ຺ຘກວິນ຺ເທ ທສານິສໍເສ ສມ຺ປສ຺ສມາເນນ ຍາຄຸ ອນຸຎ຺ຎາຕາ. ຕ຺ຍາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອານິສໍເສ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ຘຸວຍາຄຸໍ ທາຕຸໍ.

‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຈິຣວຕິຍາ ນທິຍາ ເວສິຍາຫິ ສທ຺ຘິໍ ນຄ຺ຄາ ເອກຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍນ຺ຕິ. ຕາ, ຠນ຺ເຕ, ເວສິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປ຺ປຓ຺ເຑສຸໍ – ‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ນາມ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ອຍ຺ເຍ, ທຫຣານໍ [ທຫຣານໍ ທຫຣານໍ (ສີ.)] ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈິຓ຺ເຓນ, ນນຸ ນາມ ກາມາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພາ; ຍທາ ຊິຓ຺ຓາ ຠວິສ຺ສຖ ຕທາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສຖ. ເອວໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອຸໂຠ ອຕ຺ຖາ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’ຕິ. ຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເວສິຍາຫິ ອຸປ຺ປຓ຺ຑິຍມານາ ມງ຺ກູ ອເຫສຸໍ. ອສຸຈິ, ຠນ຺ເຕ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ນຄ຺ຄິຍໍ ເຊຄຸຈ຺ຉໍ ປຏິກູລໍ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ອິຈ຺ຉາມິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ຍາວຊີວໍ ອຸທກສາຏິກໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໑. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ວິສາເຂ, ອານິສໍສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ຕຖາຄຕໍ ອຏ຺ຐ ວຣານິ ຍາຈສີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຠິກ຺ຂູ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ. ເຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ, ຕສ຺ສ ກາ ຄຕິ ໂກ ອຠິສມ຺ປຣາໂຍ’ຕິ? ຕໍ ຠຄວາ ພ຺ຍາກຣິສ຺ສຕິ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜເລ ວາ ສກທາຄາມິຜເລ ວາ ອນາຄາມິຜເລ ວາ ອຣຫຕ຺ເຕ ວາ. ຕ຺ຍາຫໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ – ‘ອາຄຕປຸພ຺ພາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຕນ ອຍ຺ເຍນ ສາວຕ຺ຖີ’ຕິ? ສເຈ ເມ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ອາຄຕປຸພ຺ພາ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາວຕ຺ຖີ’ຕິ ນິຏ຺ຐເມຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉິສ຺ສາມິ – ນິສ຺ສໍສຍໍ ເມ ປຣິຠຸຕ຺ຕໍ ເຕນ ອຍ຺ເຍນ ວສ຺ສິກສາຏິກາ ວາ ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕໍ ວາ ຄມິກຠຕ຺ຕໍ ວາ ຄິລານຠຕ຺ຕໍ ວາ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ ວາ ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ຘຸວຍາຄຸ ວາຕິ. ຕສ຺ສາ ເມ ຕທນຸສ຺ສຣນ຺ຕິຍາ ປາມຸຊ຺ຊໍ ຊາຍິສ຺ສຕິ, ປມຸທິຕາຍ ປີຕິ ຊາຍິສ຺ສຕິ, ປີຕິມນາຍ ກາໂຍ ປສ຺ສມ຺ຠິສ຺ສຕິ, ປສ຺ສທ຺ຘກາຍາ ສຸຂໍ ເວທິຍິສ຺ສາມິ, ສຸຂິນິຍາ ຈິຕ຺ຕໍ ສມາຘິຍິສ຺ສຕິ. ສາ ເມ ຠວິສ຺ສຕິ ອິນ຺ທ຺ຣິຍຠາວນາ ພລຠາວນາ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄຠາວນາ. ອິມາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອານິສໍສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ຕຖາຄຕໍ ອຏ຺ຐ ວຣານິ ຍາຈາມີ’’ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ວິສາເຂ; ສາຘຸ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ວິສາເຂ, ອິມໍ ອານິສໍສໍ ສມ຺ປສ຺ສມານາ ຕຖາຄຕໍ ອຏ຺ຐ ວຣານິ ຍາຈສິ. ອນຸຊານາມິ ເຕ, ວິສາເຂ, ອຏ຺ຐ ວຣານີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ຍາ ອນ຺ນປານໍ ທທຕິປ຺ປໂມທິຕາ;

ສີລູປປນ຺ນາ ສຸຄຕສ຺ສ ສາວິກາ;

ທທາຕິ ທານໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ມຈ຺ຉຣໍ;

ໂສວຄ຺ຄິກໍ ໂສກນຸທໍ ສຸຂາວຫໍ.

‘‘ທິພ຺ພໍ ສາ ລຠເຕ ອາຍຸໍ [ທິພ຺ພໍ ພລໍ ສາ ລຠເຕ ຈ ອາຍຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];

ອາຄມ຺ມ ມຄ຺ຄໍ ວິຣຊໍ ອນງ຺ຄຓໍ;

ສາ ປຸຎ຺ຎກາມາ ສຸຂິນີ ອນາມຍາ;

ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ກາຍມ຺ຫິ ຈິຣໍ ປໂມທຕີ’’ຕິ.

໓໕໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕໍ, ຄມິກຠຕ຺ຕໍ, ຄິລານຠຕ຺ຕໍ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກຠຕ຺ຕໍ, ຄິລານເຠສຊ຺ຊໍ, ຘຸວຍາຄຸໍ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຸທກສາຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ວິສາຂາວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ວິສາຂາຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒໒໐. ນິສີທນາທິອນຸຊານນາ

໓໕໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີ ອສມ຺ປຊານາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເຕສໍ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີນໍ ອສມ຺ປຊານານໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕານໍ ສຸປິນນ຺ເຕນ ອສຸຈິ ມຸຈ຺ຈຕິ, ເສນາສນໍ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຍຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ອທ຺ທສ ເສນາສນໍ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຕໍ, ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ເສນາສນໍ ມກ຺ຂິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີ ອສມ຺ປຊານາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເຕສໍ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີນໍ ອສມ຺ປຊານານໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕານໍ ສຸປິນນ຺ເຕນ ອສຸຈິ ມຸຈ຺ຈຕິ; ຕຍິທໍ, ຠຄວາ, ເສນາສນໍ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ. ມຸຈ຺ຈຕິ ຫິ, ອານນ຺ທ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີນໍ ອສມ຺ປຊານານໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕານໍ ສຸປິນນ຺ເຕນ ອສຸຈິ. ເຍ ເຕ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີ ສມ຺ປຊານາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອສຸຈິ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ. ເຍປິ ເຕ, ອານນ຺ທ, ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ກາເມສຸ ວີຕຣາຄາ, ເຕສມ຺ປິ ອສຸຈິ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ. ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ອນວກາໂສ ຍໍ ອຣຫໂຕ ອສຸຈິ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ອທ຺ທສໍ ເສນາສນໍ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຕໍ, ທິສ຺ວານ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິໍ ‘ກິໍ ເອຕໍ, ອານນ຺ທ, ເສນາສນໍ ມກ຺ຂິຕ’ນ຺ຕິ? ‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີ ອສມ຺ປຊານາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເຕສໍ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີນໍ ອສມ຺ປຊານານໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕານໍ ສຸປິນນ຺ເຕນ ອສຸຈິ ມຸຈ຺ຈຕິ; ຕຍິທໍ, ຠຄວາ, ເສນາສນໍ ອສຸຈິນາ ມກ຺ຂິຕ’ນ຺ຕິ. ‘ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ເອວເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ມຸຈ຺ຈຕິ ຫິ, ອານນ຺ທ, ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕີນໍ ອສມ຺ປຊານານໍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕານໍ ສຸປິນນ຺ເຕນ ອສຸຈິ. ເຍ ເຕ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕີ ສມ຺ປຊານາ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິ, ເຕສໍ ອສຸຈິ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ. ເຍປິ ເຕ, ອານນ຺ທ, ປຸຖຸຊ຺ຊນາ ກາເມສຸ ວີຕຣາຄາ ເຕສມ຺ປິ ອສຸຈິ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ. ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ອນວກາໂສ ຍໍ ອຣຫໂຕ ອສຸຈິ ມຸຈ຺ເຈຍ຺ຍາ’’’ຕິ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມໂຕ – ທຸກ຺ຂໍ ສຸປຕິ, ທຸກ຺ຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌຕິ, ປາປກໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ, ເທວຕາ ນ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ອສຸຈິ ມຸຈ຺ຈຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອາທີນວາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມໂຕ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານິສໍສາ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມໂຕ – ສຸຂໍ ສຸປຕິ, ສຸຂໍ ປຏິພຸຊ຺ຌຕິ, ນ ປາປກໍ ສຸປິນໍ ປສ຺ສຕິ, ເທວຕາ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ອສຸຈິ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອານິສໍສາ ອຸປຏ຺ຐິຕສ຺ສຕິສ຺ສ ສມ຺ປຊານສ຺ສ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກມໂຕ.

‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍຄຸຕ຺ຕິຍາ ຈີວຣຄຸຕ຺ຕິຍາ ເສນາສນຄຸຕ຺ຕິຍາ ນິສີທນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຕິຂຸທ຺ທກໍ ນິສີທນໍ ນ ສພ຺ພໍ ເສນາສນໍ ສໍໂຄເປຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວມຫນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ອາກງ຺ຂຕິ ຕາວມຫນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

໓໕໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເພລຏ຺ຐສີສສ຺ສ ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ລສິກາຍ ຈີວຣານິ ກາເຍ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ. ຕານິ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕານິ ຈີວຣານິ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ອິມສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ອິມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉາພາໂຘ. ລສິກາຍ ຈີວຣານິ ກາເຍ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ. ຕານິ ມຍໍ ອຸທເກນ ເຕເມຕ຺ວາ ເຕເມຕ຺ວາ ອປກຑ຺ຒາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ກຓ຺ຑຸ ວາ ປິຬກາ ວາ ອສ຺ສາໂວ ວາ ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉຸ ວາ ອາພາໂຘ ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິ’’ນ຺ຕິ.

໓໕໕. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬໍ [ມຸຂປຸຎ຺ຊນໂຈຬໍ (ກ.)] ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬໍ, ຍໍ ມມສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬກ’’ນ຺ຕິ [ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈລນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)].

໓໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂຣໂຊ ມລ຺ໂລ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ສຫາໂຍ ໂຫຕິ. ໂຣຊສ຺ສ ມລ຺ລສ຺ສ ໂຂມປິໂລຕິກາ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ ອານນ຺ທສ຺ສ ໂຂມປິໂລຕິກາຍ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສໍ ຄເຫຕຸໍ – ສນ຺ທິຏ຺ໂຐ ຈ ໂຫຕິ, ສມ຺ຠຕ຺ໂຕ ຈ, ອາລປິໂຕ ຈ, ຊີວຕິ ຈ, ຊານາຕິ ຈ, ຄຫິເຕ ເມ ອຕ຺ຕມໂນ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສໍ ຄເຫຕຸນ຺ຕິ.

໓໕໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຕິຈີວຣໍ. ອຕ຺ໂຖ ຈ ໂຫຕິ ປຣິສ຺ສາວເນຫິປິ ຖວິກາຫິປິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬກນ຺ຕິ.

ນິສີທນາທິອນຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໑. ປຈ຺ຉິມວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣາທິກຖາ

໓໕໘. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍານິ ຕານິ ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕານິ ຕິຈີວຣນ຺ຕິ ວາ ວສ຺ສິກສາຏິກາຕິ ວາ ນິສີທນນ຺ຕິ ວາ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓນ຺ຕິ ວາ ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທີຕິ ວາ ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬນ຺ຕິ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬນ຺ຕິ ວາ, ສພ຺ພານິ ຕານິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພານິ ນຸ ໂຂ, ອຸທາຫຸ, ວິກປ຺ເປຕພ຺ພານີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ວສ຺ສານໍ ຈາຕຸມາສໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ, ຕໂຕ ປຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ນິສີທນໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິໍ ຍາວອາພາຘາ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ຕໂຕ ປຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ; ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິຕ຺ຕກໍ ປຈ຺ຉິມໍ ນຸ ໂຂ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຍາເມນ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລໍ ສຸຄຕງ຺ຄຸເລນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລວິຕ຺ຖຕໍ ປຈ຺ຉິມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸນ຺ຕິ.

໓໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາກສ຺ສປສ຺ສ ປໍສຸກູລກໂຕ ຄຣຸໂກ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕລູຂໍ ກາຕຸນ຺ຕິ. ວິກຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິກຓ຺ຓໍ ອຸທ຺ຘຣິຕຸນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕາ ໂອກິຣິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາຕໍ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ອາໂຣເປຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຕ຺ຕາ ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐປທກໍ ກາຕຸນ຺ຕິ.

໓໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິຈີວເຣ ກຍິຣມາເນ ສພ຺ພໍ ຉິນ຺ນກໍ ນປ຺ປໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຉິນ຺ນການິ ເອກໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນກນ຺ຕິ.

ທ຺ເວ ຉິນ຺ນການິ ເອກໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນກໍ ນປ຺ປໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ອຈ຺ຉິນ຺ນການິ ເອກໍ ຉິນ຺ນກນ຺ຕິ.

ທ຺ເວ ອຈ຺ຉິນ຺ນການິ ເອກໍ ຉິນ຺ນກໍ ນປ຺ປໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ວາຘິກມ຺ປິ ອາໂຣເປຕຸໍ, ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໓໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ໂສ ຈ ຕໍ ຈີວຣໍ ມາຕາປິຕູນໍ ທາຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ມາຕາປິຕໂຣຕິ [ມາຕາປິຕູນໍ ໂຂ (ສີ.)] ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທທມາເນ [ວທມາໂນ (ກ.), ວທມາເນ (?)] ກິໍ ວເທຍ຺ຍາມ? ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາປິຕູນໍ ທາຕຸໍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘາເທຍ຺ຍໍ ວິນິປາເຕຕພ຺ພໍ. ໂຍ ວິນິປາເຕຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

໓໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຘວເນ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ໂຈຣາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອວຫຣິໍສຸ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ທຸຈ຺ໂຈໂຬ ໂຫຕິ ລູຂຈີວໂຣ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ທຸຈ຺ໂຈໂຬ ລູຂຈີວໂຣສີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ [ໂສ ອຫໍ (ກຕ຺ຖຈິ)], ອາວຸໂສ, ອນ຺ຘວເນ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ໂຈຣາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອວຫຣິໍສຸ. ເຕນາຫໍ ທຸຈ຺ໂຈໂຬ ລູຂຈີວໂຣ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປວິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອສ຺ສຕິຍາ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ນ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ’ຕິ? ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາມໍ ປວິຏ຺ໂຐ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ນ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ’ຕິ. ອປິ ຈາຫໍ ອສ຺ສຕິຍາ ປວິຏ຺ໂຐ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຆາຏິຍາ ນິກ຺ເຂປາຍ – ຄິລາໂນ ວາ ໂຫຕິ, ວສ຺ສິກສງ຺ເກຕໍ ວາ ໂຫຕິ, ນທີປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ວາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄຬຄຸຕ຺ຕິວິຫາໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຖຕກຖິນໍ ວາ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ປຈ຺ຈຍາ ສງ຺ຆາຏິຍາ ນິກ຺ເຂປາຍ.

ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສ຺ສ ນິກ຺ເຂປາຍ…ເປ… ອນ຺ຕຣວາສກສ຺ສ ນິກ຺ເຂປາຍ – ຄິລາໂນ ວາ ໂຫຕິ, ວສ຺ສິກສງ຺ເກຕໍ ວາ ໂຫຕິ, ນທີປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ວາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄຬຄຸຕ຺ຕິວິຫາໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຖຕກຖິນໍ ວາ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ປຈ຺ຈຍາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສ຺ສ ອນ຺ຕຣວາສກສ຺ສ ນິກ຺ເຂປາຍ.

ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຍາ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ນິກ຺ເຂປາຍ – ຄິລາໂນ ວາ ໂຫຕິ, ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕຸໍ ວາ ໂຫຕິ, ນທີປາຣໍ ຄນ຺ຕຸໍ ວາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄຬຄຸຕ຺ຕິວິຫາໂຣ ວາ ໂຫຕິ, ວສ຺ສິກສາຏິກາ ອກຕາ ວາ ໂຫຕິ ວິປ຺ປກຕາ ວາ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ປຈ຺ຈຍາ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ນິກ຺ເຂປາຍາຕິ.

ປຈ຺ຉິມວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໒. ສງ຺ຆິກຈີວຣຸປ຺ປາທກຖາ

໓໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເອໂກ ວສ຺ສໍ ວສິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ປຈ຺ຉິໂມ ສງ຺ໂຆ’ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກໂກ. ອິເມ ຈ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ອທໍສຸ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມານິ ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ສາວຕ຺ຖິໍ ຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕານິ ຈີວຣານິ ອາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ຕຸຍ຺ເຫວ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕານິ ຈີວຣານິ ຍາວ ກຖິນສ຺ສ ອຸພ຺ຠາຣາຍາ’’ຕິ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອໂກ ວສ຺ສໍ ວສຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ເທນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ຕານິ ຈີວຣານິ ຍາວ ກຖິນສ຺ສ ອຸພ຺ຠາຣາຍາຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຕຸກາລໍ ເອໂກ ວສິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ປຈ຺ຉິໂມ ສງ຺ໂຆ’ຕິ. ອຫຎ຺ຈມ຺ຫິ ເອກໂກ. ອິເມ ຈ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ອທໍສຸ. ຍໍນູນາຫໍ ອິມານິ ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ສາວຕ຺ຖິໍ ຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕານິ ຈີວຣານິ ອາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຸຂີຠູເຕນ ສງ຺ເຆນ ຠາເຊຕຸໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸຕຸກາລໍ ເອໂກ ວສຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ເທນ຺ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຕານິ ຈີວຣານິ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ – ‘‘ມຍ຺ຫິມານິ ຈີວຣານີ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕໍ ຈີວຣໍ ອນຘິຏ຺ຐິເຕ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ສມໂກ ທາຕພ຺ໂພ ຠາໂຄ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕໍ ຈີວຣໍ ຠາຊິຍມາເນ, ອປາຕິເຕ ກຸເສ, ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ສມໂກ ທາຕພ຺ໂພ ຠາໂຄ. ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕໍ ຈີວຣໍ ຠາຊິຍມາເນ, ປາຕິເຕ ກຸເສ, ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ນາກາມາ ທາຕພ຺ໂພ ຠາໂຄຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ຠາຕິກາ ເຖຣາ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ອິສິທາໂສ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອິສິຠໂຏ, ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມກາວາສໍ ອຄມໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ຈິຣສ຺ສາປິ ເຖຣາ ອາຄຕາຕິ ສຈີວຣານິ ຠຕ຺ຕານິ ອທໍສຸ. ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ເຖເຣ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ເຖເຣ ອາຄມ຺ມ ອຸປ຺ປນ຺ນານິ, ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ເຖຣາ ຠາຄ’’ນ຺ຕິ. ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍຖາ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍເຍວ ຕານິ ຈີວຣານິ ຍາວ ກຖິນສ຺ສ ອຸພ຺ຠາຣາຍາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ

ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ເທນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ‘ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ປຈ຺ຉິໂມ ສງ຺ໂຆ’ຕິ. ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ຕໂຍ ຊນາ. ອິເມ ຈ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ ຈີວຣານິ ເທນ຺ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ເຖຣາ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ນິລວາສີ ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຓວາສີ ອາຍສ຺ມາ ຈ ໂຄຕໂກ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຠຄຸ ອາຍສ຺ມາ ຈ ຜຬິກສນ຺ຕາໂນ, ປາຏລິປຸຕ຺ເຕ ວິຫຣນ຺ຕິ ກຸກ຺ກຸຏາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປາຏລິປຸຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຖເຣ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍຖາ ໂຂ ມຍໍ ອາວຸໂສ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມ, ຕຸມ຺ຫາກໍເຍວ ຕານິ ຈີວຣານິ ຍາວ ກຖິນສ຺ສ ອຸພ຺ຠາຣາຍາ’’ຕິ.

ສງ຺ຆິກຈີວຣຸປ຺ປາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໓. ອຸປນນ຺ທສກ຺ຍປຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໓໖໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມກາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕ ຈີວຣຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕປິ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕປິ ຈີວຣຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕປິ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໂຕປິ ຈີວຣຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫນ຺ຕໍ ຈີວຣຠຓ຺ຑິກໍ ອາທາຍ ປຸນເທວ ສາວຕ຺ຖິໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມຫາປຸຎ຺ໂຎສິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອຸປນນ຺ທ, ພຫຸໍ ເຕ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກຸໂຕ ເມ, ອາວຸໂສ, ປຸຎ຺ຎໍ? ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມກາວາສໍ ອຄມາສິໍ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕ ມໍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’ນ຺ຕິ? ‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຕໂຕ ຈີວຣຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິໍ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕປິ ມໍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’’’ນ຺ຕິ? ‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຕໂຕປິ ຈີວຣຠາຄໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິໍ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ຠາເຊຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ເຕປິ ມໍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອິມານິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິການິ ຈີວຣານິ ຠາຊິຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ສາທິຍິສ຺ສສິ ຠາຄ’ນ຺ຕິ? ‘ອາມາວຸໂສ, ສາທິຍິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຕໂຕປິ ຈີວຣຠາຄໍ ອຄ຺ຄເຫສິໍ. ເອວໍ ເມ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປນ຺ນນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອຸປນນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈີວຣຠາຄໍ ສາທິຍີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈີວຣຠາຄໍ ສາທິຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈີວຣຠາຄໍ ສາທິຍີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈີວຣຠາຄໍ ສາທິຍິສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ເຐນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈີວຣຠາໂຄ ສາທິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວສິ – ‘‘ເອວໍ ເມ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເທຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ ເອກາຘິປ຺ປາຍໍ. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອໂກ ທ຺ວີສຸ ອາວາເສສຸ ວສ຺ສໍ ວສຕິ – ‘‘ເອວໍ ເມ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ສເຈ ອມຸຕ຺ຣ ອຸປຑ຺ຒໍ ອມຸຕ຺ຣ ອຸປຑ຺ຒໍ ວສຕິ, ອມຸຕ຺ຣ ອຸປຑ຺ໂຒ ອມຸຕ຺ຣ ອຸປຑ຺ໂຒ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ຍຕ຺ຖ ວາ ປນ ພຫຸຕຣໍ ວສຕິ, ຕໂຕ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພຕິ.

ອຸປນນ຺ທສກ຺ຍປຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໒໔. ຄິລານວຕ຺ຖຸກຖາ

໓໖໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຸຈ຺ຉິວິກາຣາພາໂຘ ໂຫຕິ. ໂສ ສເກ ມຸຕ຺ຕກຣີເສ ປລິປນ຺ໂນ ເສຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ເສນາສນຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ໂຕ ເຍນ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິຫາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສເກ ມຸຕ຺ຕກຣີເສ ປລິປນ຺ນໍ ສຍມານໍ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິໍ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ກຸຈ຺ຉິວິກາໂຣ ເມ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸປຏ຺ຐາໂກ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປຏ຺ເຐນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອກາຣໂກ; ເຕນ ມໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປຏ຺ເຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉານນ຺ທ, ອຸທກໍ ອາຫຣ, ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ນຫາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອຸທກໍ ອາຫຣິ. ຠຄວາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຣິໂຘວິ. ຠຄວາ ສີສໂຕ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປາທໂຕ ອຸຈ຺ຈາເຣຕ຺ວາ ມຎ຺ຈເກ ນິປາເຕສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມຸກສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ’’ຕິ? ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາພາໂຘ’’ຕິ? ‘‘ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ກຸຈ຺ຉິວິກາຣາພາໂຘ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປຏ຺ຐາໂກ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ, ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປຏ຺ເຐນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ອກາຣໂກ; ເຕນ ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຸປຏ຺ເຐນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕາ, ນຕ຺ຖິ ປິຕາ, ເຍ ໂວ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍຸໍ. ຕຸມ຺ເຫ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຖ, ອຖ ໂກ ຈຣຫິ ອຸປຏ຺ຐຫິສ຺ສຕິ? ໂຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໍ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ ໂສ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມານຸປຊ຺ຌາຍໂກ ໂຫຕິ, ສມານຸປຊ຺ຌາຍເກນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສມານາຈຣິຍໂກ ໂຫຕິ, ສມານາຈຣິຍເກນ ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ; ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນ ໂຫຕິ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ວາ ອາຈຣິໂຍ ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ວາ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ວາ ສມານຸປຊ຺ຌາຍໂກ ວາ ສມານາຈຣິຍໂກ ວາ ສງ຺ເຆນ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ. ໂນ ເຈ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ’’.

໓໖໖. ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລາໂນ ທູປຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ – ອສປ຺ປາຍກາຣີ ໂຫຕິ, ສປ຺ປາເຍ ມຕ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ເຠສຊ຺ຊໍ ນ ປຏິເສວິຕາ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຖກາມສ຺ສ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ອາພາຘໍ ນາວິກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ‘ອຠິກ຺ກມນ຺ຕໍ ວາ ອຠິກ຺ກມຕີຕິ, ປຏິກ຺ກມນ຺ຕໍ ວາ ປຏິກ຺ກມຕີຕິ, ຐິຕໍ ວາ ຐິໂຕ’ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອນຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລາໂນ ທູປຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ.

ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລາໂນ ສູປຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ – ສປ຺ປາຍກາຣີ ໂຫຕິ, ສປ຺ປາເຍ ມຕ຺ຕໍ ຊານາຕິ, ເຠສຊ຺ຊໍ ປຏິເສວິຕາ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຖກາມສ຺ສ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ຍຖາຠູຕໍ ອາພາຘໍ ອາວິກຕ຺ຕາ ໂຫຕິ ‘ອຠິກ຺ກມນ຺ຕໍ ວາ ອຠິກ຺ກມຕີຕິ, ປຏິກ຺ກມນ຺ຕໍ ວາ ປຏິກ຺ກມຕີຕິ, ຐິຕໍ ວາ ຐິໂຕ’ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ສາຣີຣິການໍ ເວທນານໍ ທຸກ຺ຂານໍ ຕິພ຺ພານໍ ຂຣານໍ ກຏຸການໍ ອສາຕານໍ ອມນາປານໍ ປາຓຫຣານໍ ອຘິວາສກຊາຕິໂກ ໂຫຕິ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລາໂນ ສູປຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ.

ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ ນາລໍ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ – ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ເຠສຊ຺ຊໍ ສໍວິຘາຕຸໍ, ສປ຺ປາຍາສປ຺ປາຍໍ ນ ຊານາຕິ, ອສປ຺ປາຍໍ ອຸປນາເມຕິ ສປ຺ປາຍໍ ອປນາເມຕິ, ອາມິສນ຺ຕໂຣ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕິ ໂນ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ເຊຄຸຈ຺ຉີ ໂຫຕິ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ວນ຺ຕໍ ວາ ນີຫາຕຸໍ, ນ ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຄິລານໍ ກາເລນ ກາລໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕຸໍ ສມາທເປຕຸໍ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕຸໍ ສມ຺ປຫໍເສຕຸໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ ນາລໍ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ.

ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ ອລໍ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸໍ – ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ເຠສຊ຺ຊໍ ສໍວິຘາຕຸໍ, ສປ຺ປາຍາສປ຺ປາຍໍ ຊານາຕິ, ອສປ຺ປາຍໍ ອປນາເມຕິ ສປ຺ປາຍໍ ອຸປນາເມຕິ, ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕິ ໂນ ອາມິສນ຺ຕໂຣ, ອເຊຄຸຈ຺ຉີ ໂຫຕິ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ວນ຺ຕໍ ວາ ນີຫາຕຸໍ, ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ຄິລານໍ ກາເລນ ກາລໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕຸໍ ສມາທເປຕຸໍ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕຸໍ ສມ຺ປຫໍເສຕຸໍ. ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຄິລານຸປຏ຺ຐາໂກ ອລໍ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐາຕຸນ຺ຕິ.

ຄິລານວຕ຺ຖຸກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໕. ມຕສນ຺ຕກກຖາ

໓໖໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອາວາສໍ ອຸປຄຈ຺ຉິໍສຸ. ຕຕ຺ຖ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຄິລານຸປຏ຺ຐານໍ ວຓ຺ຓິຕໍ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປຏ຺ຐເຫມາ’’ຕິ. ເຕ ຕໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ. ໂສ ເຕຫິ ອຸປຏ຺ຐຫິຍມາໂນ ກາລມກາສິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລງ຺ກເຕ ສງ຺ໂຆ ສາມີ ປຕ຺ຕຈີວເຣ, ອປິຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກາ ພຫູປກາຣາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ. ເຕນ ຄິລານຸປຏ຺ຐາເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ. ອິທໍ ຕສ຺ສ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈາ’’’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ. ອິທໍ ຕສ຺ສ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ກາລງ຺ກໂຕ. ອິທໍ ຕສ຺ສ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ. ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິມສ຺ສ ຕິຈີວຣສ຺ສ ຈ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນໍ ອິທໍ ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໓໖໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ສາມເຓໂຣ ກາລງ຺ກໂຕ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ສາມເຓຣສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລງ຺ກເຕ ສງ຺ໂຆ ສາມີ ປຕ຺ຕຈີວເຣ, ອປິ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກາ ພຫູປກາຣາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ. ເຕນ ຄິລານຸປຏ຺ຐາເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ຠນ຺ເຕ, ສາມເຓໂຣ ກາລງ຺ກໂຕ, ອິທໍ ຕສ຺ສ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈາ’’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສາມເຓໂຣ ກາລງ຺ກໂຕ. ອິທໍ ຕສ຺ສ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ສາມເຓໂຣ ກາລງ຺ກໂຕ. ອິທໍ ຕສ຺ສ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ. ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິມສ຺ສ ຈີວຣສ຺ສ ຈ ປຕ຺ຕສ຺ສ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນໍ ອິທໍ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ໂຕ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໓໖໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຈ ສາມເຓໂຣ ຈ ຄິລານໍ ອຸປຏ຺ຐຫິໍສຸ. ໂສ ເຕຫິ ອຸປຏ຺ຐຫິຍມາໂນ ກາລມກາສິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ຈີວຣປຏິວີໂສ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານຸປຏ຺ຐາກສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ ສມກໍ ປຏິວີສໍ ທາຕຸນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸຠຓ຺ໂຑ ພຫຸປຣິກ຺ຂາໂຣ ກາລງ຺ກໂຕ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລງ຺ກເຕ ສງ຺ໂຆ ສາມີ ປຕ຺ຕຈີວເຣ, ອປິ ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາກາ ພຫູປກາຣາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆນ ຕິຈີວຣຎ຺ຈ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄິລານຸປຏ຺ຐາການໍ ທາຕຸໍ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ລຫຸຠຓ຺ຑໍ ລຫຸປຣິກ຺ຂາຣໍ ຕໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕນ ສງ຺ເຆນ ຠາເຊຕຸໍ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ ຄຣຸປຣິກ຺ຂາຣໍ ຕໍ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິກໍ ອເວຠງ຺ຄິກນ຺ຕິ.

ມຕສນ຺ຕກກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໖. ນຄ຺ຄິຍປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໓໗໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ນຄ຺ໂຄ ຫຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຄ຺ຄິຍໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຕາຍ ສລ຺ເລຂາຍ ຘຸຕຕາຍ [ຘຸຕຕ຺ຕາຍ (ກ.)] ປາສາທິກຕາຍ ອປຈຍາຍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ນຄ຺ຄິຍໍ ອນຸຊານາຕູ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ນຄ຺ຄິຍໍ ຕິຕ຺ຖິຍສມາທານໍ ສມາທິຍິສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ…’’ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຄ຺ຄິຍໍ ຕິຕ຺ຖິຍສມາທານໍ ສມາທິຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສມາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ນຄ຺ຄິຍປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໗. ກຸສຈີຣາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໓໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ກຸສຈີຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ວາກຈີຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ຜລກຈີຣໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ເກສກມ຺ພລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ວາຬກມ຺ພລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ອຸລູກປກ຺ຂໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ອຊິນກ຺ຂິປໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ; ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຊິນກ຺ຂິປໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຕາຍ ສລ຺ເລຂາຍ ຘຸຕຕາຍ ປາສາທິກຕາຍ ອປຈຍາຍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຊິນກ຺ຂິປໍ ອນຸຊານາຕູ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຊິນກ຺ຂິປໍ ຕິຕ຺ຖິຍຘຊໍ ຘາເຣສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊິນກ຺ຂິປໍ ຕິຕ຺ຖິຍຘຊໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ກນາຬໍ ນິວາເສຕ຺ວາ…ເປ… ໂປຕ຺ຖກໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ, ວຓ຺ຓວາທີ. ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ໂປຕ຺ຖໂກ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຕາຍ ສລ຺ເລຂາຍ ຘຸຕຕາຍ ປາສາທິກຕາຍ ອປຈຍາຍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ໂປຕ຺ຖກໍ ອນຸຊານາຕູ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ໂປຕ຺ຖກໍ ນິວາເສສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂປຕ຺ຖໂກ ນິວາເສຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິວາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ກຸສຈີຣາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໘. ສພ຺ພນີລກາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ

໓໗໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສພ຺ພນີລການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພປີຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພໂລຫິຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພມຎ຺ຊິຏ຺ຐການິ [ສພ຺ພມຎ຺ເຊຏ຺ຐການິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພກຓ຺ຫານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ …ເປ… ສພ຺ພມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພມຫານາມຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ອຈ຺ຉິນ຺ນທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ທີຆທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ປຸປ຺ຜທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ຜຓທສານິ [ຜລທສານິ (ກ.)] ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ກຎ຺ຈຸກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ຕິຣີຏກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ເວຐນໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເວຐນໍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພນີລການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພປີຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພໂລຫິຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພມຎ຺ຊິຏ຺ຐການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພກຓ຺ຫານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ສພ຺ພມຫານາມຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ອຈ຺ຉິນ຺ນທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ທີຆທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ປຸປ຺ຜທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ຜຓທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ, ນ ກຎ຺ຈຸກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ, ນ ຕິຣີຏກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ, ນ ເວຐນໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ.

ສພ຺ພນີລກາທິປຏິກ຺ເຂປກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໒໙. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ອນຸປ຺ປນ຺ນຈີວຣກຖາ

໓໗໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ, ກາລມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕິ, ສາມເຓຣາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ເວທນາຏ຺ຏາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ປຓ຺ຑກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ມາຕຸຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ປິຕຸຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ສງ຺ຆເຠທກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

໓໗໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ປກ຺ກມຕິ, ສນ຺ເຕ ປຕິຣູເປ ຄາຫເກ ທາຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ວິພ຺ຠມຕິ, ກາລໍ ກໂຣຕິ, ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ໂຆ ສາມີ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສນ຺ເຕ ປຕິຣູເປ ຄາຫເກ ທາຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ໂຆ ສາມີ.

໓໗໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຠາຊິເຕ ປກ຺ກມຕິ, ສນ຺ເຕ ປຕິຣູເປ ຄາຫເກ ທາຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຠາຊິເຕ ວິພ຺ຠມຕິ, ກາລໍ ກໂຣຕິ, ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ໂຆ ສາມີ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຠາຊິເຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ. ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສນ຺ເຕ ປຕິຣູເປ ຄາຫເກ ທາຕພ຺ພໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຠາຊິເຕ ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ໂຆ ສາມີ.

ວສ຺ສໍ ວຸຏ຺ຐານໍ ອນຸປ຺ປນ຺ນຈີວຣກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໐. ສງ຺ເຆ ຠິນ຺ເນ ຈີວຣຸປ຺ປາທກຖາ

໓໗໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ອຸທກໍ ເທນ຺ຕິ, ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ. ສງ຺ຆສ຺ເສເວຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ອຸທກໍ ເທນ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ປກ຺ເຂ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາຕິ. ສງ຺ຆສ຺ເສເວຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ອຸທກໍ ເທນ຺ຕິ, ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ປກ຺ຂສ຺ສ ເທມາຕິ. ປກ຺ຂສ຺ເສເວຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ມນຸສ຺ສາ ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ອຸທກໍ ເທນ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ປກ຺ເຂ ຈີວຣໍ ເທນ຺ຕິ – ປກ຺ຂສ຺ສ ເທມາຕິ. ປກ຺ຂສ຺ເສເວຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຈີວເຣ ອຠາຊິເຕ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ. ສພ຺ເພສໍ ສມກໍ ຠາເຊຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ສງ຺ເຆ ຠິນ຺ເນ ຈີວຣຸປ຺ປາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໑. ທຸຄ຺ຄຫິຕສຸຄ຺ຄຫິຕາທິກຖາ

໓໗໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຫຕ຺ເຖ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຈີວຣໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ເຖຣສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຣວຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຖຣສ຺ສ ຈີວຣໍ ປາເຫສິໍ. ສມ຺ປຕ຺ຕໍ ຕໍ ຈີວຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາຫໍ ຕໍ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣໍ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມໂຕ ຫຕ຺ເຖ ເຖຣສ຺ສ ຈີວຣໍ ປາເຫສິໍ. ກຫໍ ຕໍ ຈີວຣ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ວິສ຺ສາສາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຄ຺ຄເຫສິ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

໓໗໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ – ໂຍ ປຫິຓຕິ ໂສ ກາລງ຺ກໂຕຕິ. ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ – ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ໂສ ກາລງ຺ກໂຕຕິ. ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ທ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ – ອຸໂຠ ກາລງ຺ກຕາຕິ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ທ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ – ‘‘ໂຍ ປຫິຓຕິ ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ທ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ສຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ – ‘‘ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ໂສ ກາລງ຺ກໂຕ’’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສາ ຄຓ຺ຫາຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ຈີວຣໍ ປຫິຓຕິ – ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສຸຓາຕິ ‘‘ອຸໂຠ ກາລງ຺ກຕາ’’ຕິ. ໂຍ ປຫິຓຕິ ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ທ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ. ຍສ຺ສ ປຫິຍ຺ຍຕິ ຕສ຺ສ ມຕກຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕິ. ສ຺ວາຘິຏ຺ຐິຕໍ.

ທຸຄ຺ຄຫິຕສຸຄ຺ຄຫິຕາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໒. ອຏ຺ຐຈີວຣມາຕິກາ

໓໗໙. ອຏ຺ຐິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕິກາ ຈີວຣສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ – ສີມາຍ ເທຕິ, ກຕິກາຍ ເທຕິ, ຠິກ຺ຂາປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ເທຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ອາທິສ຺ສ ເທຕິ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ເທຕິ.

ສີມາຍ ເທຕິ – ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ອນ຺ໂຕສີມຄຕາ ເຕຫິ ຠາເຊຕພ຺ພໍ. ກຕິກາຍ ເທຕິ – ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສາ ສມານລາຠາ ໂຫນ຺ຕິ ເອກສ຺ມິໍ ອາວາເສ ທິນ຺ເນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂາປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ເທຕິ, ຍຕ຺ຖ ສງ຺ຆສ຺ສ ຘຸວກາຣາ ກຣິຍ຺ຍນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ເທຕິ. ສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູເຕນ ສງ຺ເຆນ ຠາເຊຕພ຺ພໍ. ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ພຫຸກາປິ ຠິກ຺ຂູ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂຫຕິ, ອຸປຑ຺ຒໍ ທາຕພ຺ພໍ, ພຫຸກາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ອຸປຑ຺ຒໍ ທາຕພ຺ພໍ. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ, ເຕຫິ ຠາເຊຕພ຺ພໍ. ອາທິສ຺ສ ເທຕິ, ຍາຄຸຍາ ວາ ຠຕ຺ເຕ ວາ ຂາທນີເຍ ວາ ຈີວເຣ ວາ ເສນາສເນ ວາ ເຠສຊ຺ເຊ ວາ. ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ເທຕິ, ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ.

ອຏ຺ຐຈີວຣມາຕິກາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈີວຣກ຺ຂນ຺ຘໂກ ອຏ຺ຐໂມ.

໒໓໓. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ, ທິສ຺ວາ ເວສາລິຍໍ ຄຓິໍ;

ປຸນ ຣາຊຄຫໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ຣຎ຺ໂຎ ຕໍ ປຏິເວທຍິ.

ປຸຕ຺ໂຕ ສາລວຕິກາຍ, ອຠຍສ຺ສ ຫິ ອຕ຺ຣໂຊ;

ຊີວຕີຕິ ກຸມາເຣນ, ສງ຺ຂາໂຕ ຊີວໂກ ອິຕິ.

ໂສ ຫິ ຕກ຺ກສີລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມຫາຠິໂສ;

ສຕ຺ຕວສ຺ສິກອາພາຘໍ, ນຕ຺ຖຸກມ຺ເມນ ນາສຍິ.

ຣຎ຺ໂຎ ຠຄນ຺ທລາພາຘໍ, ອາເລເປນ ອປາກຑ຺ຒິ;

ມມຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖາຄາຣຎ຺ຈ, ພຸທ຺ຘສງ຺ຆໍ ຈຸປຏ຺ຐຫິ.

ຣາຊຄຫໂກ ຈ ເສຏ຺ຐິ, ອນ຺ຕຄຓ຺ຐິ ຕິກິຈ຺ຉິຕໍ;

ປຊ຺ໂຊຕສ຺ສ ມຫາໂຣຄໍ, ຆຕປາເນນ ນາສຍິ.

ອຘິກາຣຎ຺ຈ ສິເວຍ຺ຍໍ, ອຠິສນ຺ນໍ ສິເນຫຕິ;

ຕີຫິ ອຸປ຺ປລຫຕ຺ເຖຫິ, ສມຕ຺ຕິໍສວິເຣຈນໍ.

ປກຕຕ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈິ, ສິເວຍ຺ຍຎ຺ຈ ປຏິຄ຺ຄຫິ;

ຈີວຣຎ຺ຈ ຄິຫິທານໍ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ຕຖາຄໂຕ.

ຣາຊຄເຫ ຊນປເທ ພຫຸໍ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ຈີວຣໍ;

ປາວາໂຣ ໂກສິຍຎ຺ເຈວ, ໂກຊໂວ ອຑ຺ຒກາສິກໍ.

ອຸຈ຺ຈາວຈາ ຈ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິ, ນາຄເມສາຄເມສຸໍ ຈ;

ປຐມໍ ປຈ຺ຉາ ສທິສາ, ກຕິກາ ຈ ປຏິຫຣຸໍ.

ຠຓ຺ຑາຄາຣໍ ອຄຸຕ຺ຕຎ຺ຈ, ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ ຕເຖວ ຈ;

ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂກລາຫລຎ຺ຈ, ກຖໍ ຠາເຊ ກຖໍ ທເທ.

ສກາຕິເຣກຠາເຄນ, ປຏິວີໂສ ກຖໍ ທເທ;

ຉກເຓນ ສີຕຸທກາ [ສີຕຸນ຺ທີ ຈ (ສີ.), ສີຕຸຓ຺ຫິ ຈ (ກຕ຺ຖຈິ)], ອຸຕ຺ຕຣິຕຸ ນ ຊານເຣ.

ອາໂຣເປນ຺ຕາ ຠາຊນຎ຺ຈ, ປາຕິຍາ ຈ ຉມາຍ ຈ;

ອຸປຈິກາມຊ຺ເຌ ຊີຣນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ປຕ຺ຖິນ຺ເນນ ຈ.

ຜຣຸສາຈ຺ຉິນ຺ນຈ຺ຉິພນ຺ຘາ, ອທ຺ທສາສິ ອຸພ຺ຠຓ຺ຑິເຕ;

ວີມໍສິຕ຺ວາ ສກ຺ຍມຸນິ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ຕິຈີວຣໍ.

ອຎ຺ເຎນ ອຕິເຣເກນ, ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ຉິທ຺ທເມວ ຈ;

ຈາຕຸທ຺ທີໂປ ວຣໍ ຍາຈິ, ທາຕຸໍ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ.

ອາຄນ຺ຕຸຄມິຄິລານໍ, ອຸປຏ຺ຐາກຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊໍ;

ຘຸວໍ ອຸທກສາຏິຎ຺ຈ, ປຓີຕໍ ອຕິຂຸທ຺ທກໍ.

ຖຸລ຺ລກຈ຺ຉຸມຸຂໍ ໂຂມໍ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ;

ປຈ຺ຉິມໍ ກໂຕ ຄຣຸໂກ, ວິກຓ຺ໂຓ ສຸຕ຺ຕໂມກິຣິ.

ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ ນປ຺ປໂຫນ຺ຕິ, ຈ ອນ຺ວາຘິກໍ ພຫູນິ ຈ;

ອນ຺ຘວເນ ອສ຺ສຕິຍາ, ເອໂກ ວສ຺ສໍ ອຸຕຸມ຺ຫິ ຈ.

ທ຺ເວ ຠາຕຸກາ ຣາຊຄເຫ, ອຸປນນ຺ໂທ ປຸນ ທ຺ວິສຸ;

ກຸຈ຺ຉິວິກາໂຣ ຄິລາໂນ, ອຸໂຠ ເຈວ ຄິລານກາ [ຄິລາຍນາ (ກ.)].

ນຄ຺ຄາ ກຸສາ ວາກຈີຣໍ, ຜລໂກ ເກສກມ຺ພລໍ;

ວາຬອຸລູກປກ຺ຂຎ຺ຈ, ອຊິນໍ ອກ຺ກນາຬກໍ.

ໂປຕ຺ຖກໍ ນີລປີຕຎ຺ຈ, ໂລຫິຕໍ ມຎ຺ຊິຏ຺ເຐນ ຈ;

ກຓ຺ຫາ ມຫາຣງ຺ຄນາມ, ອຈ຺ຉິນ຺ນທສິກາ ຕຖາ.

ທີຆປຸປ຺ຜຜຓທສາ, ກຎ຺ຈຸຕິຣີຏເວຐນໍ;

ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ປກ຺ກມຕິ, ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊຕິ ຕາວເທ.

ປກ຺ເຂ ທທນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ປຫິ;

ວິສ຺ສາສຄາຫາຘິຏ຺ຐາຕິ, ອຏ຺ຐ ຈີວຣມາຕິກາຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ຉນ຺ນວຸຕິ.

ຈີວຣກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໙. ຈມ຺ເປຍ຺ຍກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໒໓໔. ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕຠິກ຺ຂຸວຕ຺ຖຸ

໓໘໐. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຈມ຺ປາຍໍ ວິຫຣຕິ ຄຄ຺ຄຣາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ຕີເຣ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກາສີສຸ ຊນປເທ ວາສຠຄາໂມ ນາມ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ໂຕ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ອາວາສິໂກ ໂຫຕິ ຕນ຺ຕິພທ຺ໂຘ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອາປນ຺ໂນ – ກິນ຺ຕິ ອນາຄຕາ ຈ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ, ອາຄຕາ ຈ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ຜາສຸ ວິຫເຣຍ຺ຍຸໍ, ອຍຎ຺ຈ ອາວາໂສ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣຸຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມານາ ເຍນ ວາສຠຄາໂມ ຕທວສຣຸໍ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ, ປານີເຍນ ອາປຸຈ຺ຉິ, ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ອກາສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ກໂຣຕິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອິເຘວ ວາສຠຄາເມ ນິວາສໍ ກປ຺ເປມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ວາສຠຄາເມ ນິວາສໍ ກປ຺ເປສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ໂຍ ໂຂ ອິເມສໍ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກກິລມໂຖ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ. ເຍປິເມ ໂຄຈເຣ ອປ຺ປກຕຎ຺ຎຸໂນ ເຕທານິເມ ໂຄຈເຣ ປກຕຎ຺ຎຸໂນ. ທຸກ຺ກຣໍ ໂຂ ປນ ປຣກຸເລສຸ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕຸໍ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ຈ ມນຸສ຺ສານໍ ອມນາປາ. ຍໍນູນາຫໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍໍ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ອກາສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ໂສທານາຍໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣຕິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ທຸຏ຺ໂຐທານາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິກໍ [ອິມໍ ອາວາສິກໍ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸກ຺ຂິປາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣສິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ກໂຣສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ໂສທານິ ຕ຺ວໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ. ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິໍສຸ.

ອຖ ໂຂ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ເອຕໍ ນ ຊານາມິ ‘ອາປຕ຺ຕິ ວາ ເອສາ ອນາປຕ຺ຕິ ວາ, ອາປນ຺ໂນ ຈມ຺ຫິ [ວມ຺ຫິ (?)] ອນາປນ຺ໂນ ວາ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈມ຺ຫິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວາ, ຘມ຺ມິເກນ ວາ ອຘມ຺ມິເກນ ວາ, ກຸປ຺ເປນ ວາ ອກຸປ຺ເປນ ວາ, ຐານາຣເຫນ ວາ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ ວາ’. ຍໍນູນາຫໍ ຈມ຺ປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຈມ຺ປາ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຈມ຺ປາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ອປ຺ປກິລມເຖນ ອທ຺ຘານໍ ອາຄໂຕ, ກຸໂຕ ຈ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອາຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ; ຍາປນີຍໍ, ຠຄວາ; ອປ຺ປກິລມເຖນ ຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທ຺ຘານໍ ອາຄໂຕ. ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ກາສີສຸ ຊນປເທ ວາສຠຄາໂມ ນາມ. ຕຕ຺ຖາຫໍ, ຠຄວາ, ອາວາສິໂກ ຕນ຺ຕິພທ຺ໂຘ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອາປນ຺ໂນ – ‘ກິນ຺ຕິ ອນາຄຕາ ຈ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ, ອາຄຕາ ຈ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ຜາສຸ ວິຫເຣຍ຺ຍຸໍ, ອຍຎ຺ຈ ອາວາໂສ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣຸຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມານາ ເຍນ ວາສຠຄາໂມ ຕທວສຣຸໍ. ອທ຺ທສໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິໍ, ປານີເຍນ ອປຸຈ຺ຉິໍ, ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ອກາສິໍ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ຠທ຺ທໂກ ໂຂ ອຍໍ ອາວຸໂສ ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ກໂຣຕິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອິເຘວ ວາສຠຄາເມ ນິວາສໍ ກປ຺ເປມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ວາສຠຄາເມ ນິວາສໍ ກປ຺ເປສຸໍ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ໂຍ ໂຂ ອິເມສໍ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຄນ຺ຕຸກກິລມໂຖ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ. ເຍປິເມ ໂຄຈເຣ ອປ຺ປກຕຎ຺ຎຸໂນ ເຕທານິເມ ໂຄຈເຣ ປກຕຎ຺ຎຸໂນ. ທຸກ຺ກຣໍ ໂຂ ປນ ປຣກຸເລສຸ ຍາວຊີວໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕຸໍ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ຈ ມນຸສ຺ສານໍ ອມນາປາ. ຍໍນູນາຫໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍໍ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິໍ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ປຸພ຺ເພ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ກໂຣຕິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ໂສທານາຍໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣຕິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ທຸຏ຺ໂຐທານາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາວາສິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸກ຺ຂິປາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ນຫາເນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣສິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກມ຺ປິ ກໂຣສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ໂສທານິ ຕ຺ວໍ ນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກໂຣສິ ຍາຄຸຍາ ຂາທນີເຍ ຠຕ຺ຕສ຺ມິໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ. ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’ນ຺ຕິ? ‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ມໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິໍສຸ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ເອຕໍ ນ ຊານາມິ ‘ອາປຕ຺ຕິ ວາ ເອສາ ອນາປຕ຺ຕິ ວາ, ອາປນ຺ໂນ ຈມ຺ຫິ ອນາປນ຺ໂນ ວາ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈມ຺ຫິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວາ, ຘມ຺ມິເກນ ວາ ອຘມ຺ມິເກນ ວາ, ກຸປ຺ເປນ ວາ ອກຸປ຺ເປນ ວາ, ຐານາຣເຫນ ວາ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ ວາ’. ຍໍນູນາຫໍ ຈມ຺ປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ຕໂຕ ອຫໍ, ຠຄວາ, ອາຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ. ‘‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ຠິກ຺ຂຸ, ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນສິ, ນສິ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕສິ, ນສິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນາສິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ. ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ຕຕ຺ເຖວ ວາສຠຄາເມ ນິວາສໍ ກປ຺ເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ກສ຺ສປໂຄຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ວາສຠຄາໂມ ເຕນ ປກ຺ກາມິ.

໓໘໑. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຫຸເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ອຫຸ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ – ‘‘ອລາຠາ ວຕ ໂນ, ນ ວຕ ໂນ ລາຠາ, ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ ວຕ ໂນ, ນ ວຕ ໂນ ສຸລທ຺ຘໍ, ເຍ ມຍໍ ສຸທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ອຸກ຺ຂິປິມ຺ຫາ. ຫນ຺ທ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຈມ຺ປໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ເທເສມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຈມ຺ປາ ເຕນ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຈມ຺ປາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ອປ຺ປກິລມເຖນ ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາ, ກຸໂຕ ຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ; ຍາປນີຍໍ, ຠຄວາ; ອປ຺ປກິລມເຖນ ຈ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທ຺ຘານໍ ອາຄຕາ. ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ກາສີສຸ ຊນປເທ ວາສຠຄາໂມ ນາມ. ຕໂຕ ມຍໍ, ຠຄວາ, ອາຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ‘‘ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ມິໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ກາຣເຓ’’ຕິ? ‘‘ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ, ຠຄວາ, ອກາຣເຓ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ສຸທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຖ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ…’’ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂຸ ອນາປຕ຺ຕິໂກ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາເລ ຍຖາມູຬ຺ເຫ ຍຖາອກຸສເລ, ເຍ ມຍໍ ສຸທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ອຸກ຺ຂິປິມ຺ຫາ. ເຕສໍ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ, ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາເລ ຍຖາມູຬ຺ເຫ ຍຖາອກຸສເລ, ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ສຸທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ຖ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຖ, ຕໍ ໂວ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸທ຺ຘິເຫສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິໍ [ອາຍຕິໍ ຈ (ສີ.)] ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ກສ຺ສປໂຄຕ຺ຕຠິກ຺ຂຸວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໓໕. ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາທິກມ຺ມກຖາ

໓໘໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈມ຺ປາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ເອໂກປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ເອໂກປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ເອໂກປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ເອໂກປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ; ທ຺ເວປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ; ສມ຺ພຫຸລາປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ; ສມ຺ພຫຸລາປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ; ສງ຺ໂຆປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຈມ຺ປາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອໂກປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕິ, ເອໂກປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕິ, ເອໂກປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕິ, ເອໂກປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕິ, ທ຺ເວປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ທ຺ເວປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ໂຆປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈມ຺ປາຍໍ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ສງ຺ໂຆປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ໂມຆປຸຣິສານໍ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ…ເປ… ສງ຺ໂຆປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໘໓. ‘‘ອຘມ຺ເມນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ອຘມ຺ເມນ [ອຘມ຺ເມນ ເຈ ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ.)] ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ເອໂກປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ເອໂກປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ເອໂກປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ເອໂກປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ທ຺ເວປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ທ຺ເວປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ທ຺ເວປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ທ຺ເວປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ສມ຺ພຫຸລາປິ ເອກໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ທ຺ເວ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສມ຺ພຫຸເລ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ, ສມ຺ພຫຸລາປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ສງ຺ໂຆປິ ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

໓໘໔. ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມານິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ວຄ຺ຄຕ຺ຕາ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ; ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ; ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ວຄ຺ຄຕ຺ຕາ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ; ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ມຍາ ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ສມຄ຺ຄຕ຺ຕາ ອກຸປ຺ປໍ ຐານາຣຫໍ; ເອວຣູປໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ເອວຣູປຎ຺ຈ ມຍາ ກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ ຍທິທໍ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄນ຺ຕິ – ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາທິກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໖. ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນກມ຺ມາທິກຖາ

໓໘໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອນຸສ຺ສາວນສມ຺ປນ຺ນໍ, ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ ຎຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນໍ, ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນມ຺ປິ ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ຘມ຺ມາ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ວິນຍາ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ປຏິກຸຏ຺ຐກຕມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ອນຸສ຺ສາວນສມ຺ປນ຺ນໍ, ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ຎຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນໍ, ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນມ຺ປິ ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ຘມ຺ມາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ວິນຍາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ປຏິກຸຏ຺ຐກຕມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ປຏິກຸຏ຺ຐກຕມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໘໖. ‘‘ອຘມ຺ເມນ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສາວນສມ຺ປນ຺ນໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິສມ຺ປນ຺ນໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ຘມ຺ມາ ກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ວິນຍາ ກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ສຕ຺ຖຸສາສນາ ກມ຺ມໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ; ປຏິກຸຏ຺ຐກຕຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມິກໍ ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫໍ ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

໓໘໗. ຉຍິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມານິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ, ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ເອກາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ທ຺ວີຫິ ຎຕ຺ຕີຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ເອກາຍ ກມ຺ມວາຈາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ເອກາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ທ຺ວີຫິ ຎຕ຺ຕີຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຕີຫິ ຎຕ຺ຕີຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຈຕູຫິ ຎຕ຺ຕີຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ເອກາຍ ກມ຺ມວາຈາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຕີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຈຕູຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນ ຈ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອນາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອນາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອນາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອນາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອນາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ກຕມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ? ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ປຈ຺ຉາ ເອກາຍ ກມ຺ມວາຈາຍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ເມ ປຐມໍ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕິ, ປຈ຺ຉາ ຕີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ.

ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນກມ຺ມາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໗. ຈຕຸວຄ຺ຄກຣຓາທິກຖາ

໓໘໘. ປຎ຺ຈ ສງ຺ຆາ – ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ປຎ຺ຈວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ທສວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ວີສຕິວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ອຕິເຣກວີສຕິວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຐເປຕ຺ວາ ຕີຓິ ກມ຺ມານິ – ອຸປສມ຺ປທໍ ປວາຣຓໍ ອພ຺ຠານໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ໂຄ ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ປຎ຺ຈວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຐເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ກມ຺ມານິ – ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ອຸປສມ຺ປທໍ ອພ຺ຠານໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ໂຄ ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ທສວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຐເປຕ຺ວາ ເອກໍ ກມ຺ມໍ – ອພ຺ຠານໍ, ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ໂຄ ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ວີສຕິວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ໂຄ ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ໂຕ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍ຺ວາຍໍ ອຕິເຣກວີສຕິວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ໂຄ ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ໂຕ.

໓໘໙. ຈຕຸວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸນິຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຈຕຸວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ສິກ຺ຂມານຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ…ເປ…. ສາມເຓຣຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ສາມເຓຣິຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ປຓ຺ຑກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ເຖຍ຺ຍສໍວາສກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຕິຣຈ຺ຉານຄຕຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ມາຕຸຆາຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ປິຕຸຆາຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອຣຫນ຺ຕຆາຕກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຠິກ຺ຂຸນິທູສກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ສງ຺ຆເຠທກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ນານາສໍວາສກຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ນານາສີມາຍ ຐິຕຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອິທ຺ຘິຍາ ເວຫາເສ ຐິຕຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕໍຈຕຸຕ຺ໂຖ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ … ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

ຈຕຸວຣຓໍ.

໓໙໐. ປຎ຺ຈວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ປຎ຺ຈວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ສິກ຺ຂມານປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ…ເປ…. ສາມເຓຣປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ສາມເຓຣິປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ … ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປຓ຺ຑກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຕິຣຈ຺ຉານຄຕປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ມາຕຸຆາຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປິຕຸຆາຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ສງ຺ຆເຠທກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ນານາສໍວາສກປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ນານາສີມາຍ ຐິຕປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອິທ຺ຘິຍາ ເວຫາເສ ຐິຕປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕໍປຎ຺ຈໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

ປຎ຺ຈວຄ຺ຄກຣຓໍ.

໓໙໑. ທສວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸນິທສໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ທສວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ສິກ຺ຂມານທສໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ…ເປ…. ທສວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕໍທສໂມ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

ທສວຄ຺ຄກຣຓໍ.

໓໙໒. ວີສຕິວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸນິວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ວີສຕິວຄ຺ຄກຣຓຎ຺ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກມ຺ມໍ ສິກ຺ຂມານວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ …ເປ… ສາມເຓຣວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ສາມເຓຣິວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປຓ຺ຑກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຕິຣຈ຺ຉານຄຕວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ມາຕຸຆາຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ປິຕຸຆາຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ສງ຺ຆເຠທກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ນານາສໍວາສກວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ນານາສີມາຍ ຐິຕວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ອິທ຺ຘິຍາ ເວຫາເສ ຐິຕວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ… ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕໍວີໂສ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

ວີສຕິວຄ຺ຄກຣຓໍ.

ຈຕຸວຄ຺ຄກຣຓາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໘. ປາຣິວາສິກາທິກຖາ

໓໙໓. ປາຣິວາສິກຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ມານຕ຺ຕາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ມານຕ຺ຕຈາຣິກຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ. ອພ຺ຠານາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ – ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓີຍໍ.

໓໙໔. ເອກຈ຺ຈສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ຣຸຫຕິ, ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ນ ຣຸຫຕິ. ກສ຺ສ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ນ ຣຸຫຕິ? ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ນ ຣຸຫຕິ. ສິກ຺ຂມານາຍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສາມເຓຣສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ສາມເຓຣິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ… ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ… ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ … ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ເວທນາຏ຺ຏສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ປຓ຺ຑກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ເຖຍ຺ຍສໍວາສກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ … ຕິຣຈ຺ຉານຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂເວ… ມາຕຸຆາຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ປິຕຸຆາຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ສງ຺ຆເຠທກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ນານາສໍວາສກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ນານາສີມາຍ ຐິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ… ອິທ຺ຘິຍາ ເວຫາເສ ຐິຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ຈ [ຕສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ນ ຣຸຫຕິ. ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ນ ຣຸຫຕິ.

ກສ຺ສ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ຣຸຫຕິ? ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ

ສມານສໍວາສກສ຺ສ ສມານສີມາຍ ຐິຕສ຺ສ ອນ຺ຕມໂສ ອານນ຺ຕຣິກສ຺ສາປິ [ອນນ຺ຕຣິກສ຺ສາປິ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ຣຸຫຕິ. ອິມສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຏິກ຺ໂກສນາ ຣຸຫຕິ.

ປາຣິວາສິກາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໓໙. ທ຺ເວນິສ຺ສາຣຓາທິກຖາ

໓໙໕. ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສາຣຓາ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສາຣຓໍ. ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ສຸນິສ຺ສາຣິໂຕ, ເອກຈ຺ໂຈ ທຸນ຺ນິສ຺ສາຣິໂຕ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ທຸນ຺ນິສ຺ສາຣິໂຕ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ອນາປຕ຺ຕິໂກ. ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ທຸນ຺ນິສ຺ສາຣິໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ທຸນ຺ນິສ຺ສາຣິໂຕ.

ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ສຸນິສ຺ສາຣິໂຕ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ, ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ສຸນິສ຺ສາຣິໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ນິສ຺ສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ນິສ຺ສາເຣຕິ – ສຸນິສ຺ສາຣິໂຕ.

໓໙໖. ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອສາຣຓາ. ອຕ຺ຖິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ໂສສາຣິໂຕ, ເອກຈ຺ໂຈ ໂທສາຣິໂຕ. ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິໂຕ? ປຓ຺ຑໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິໂຕ. ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິໂຕ. ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ… ມາຕຸຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ປິຕຸຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ສງ຺ຆເຠທໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ, ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິໂຕ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ອປ຺ປຕ຺ຕາ ໂອສາຣຓໍ, ເຕ ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂທສາຣິຕາ.

ກຕໂມ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂສສາຣິໂຕ? ຫຕ຺ຖຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ, ໂສສາຣິໂຕ. ປາທຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຫຕ຺ຖປາທຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ກຓ຺ຓຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ນາສຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ກຓ຺ຓນາສຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ອງ຺ຄຸລິຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ອຬຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ກຓ຺ຑຣຈ຺ຉິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ຜຓຫຕ຺ຖໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ຂຸຊ຺ໂຊ, ຠິກ຺ຂເວ… ວາມໂນ, ຠິກ຺ຂເວ… ຄລຄຓ຺ຑີ, ຠິກ຺ຂເວ… ລກ຺ຂຓາຫໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ… ກສາຫໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ… ລິຂິຕໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ສີປທິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ປາປໂຣຄີ, ຠິກ຺ຂເວ… ປຣິສທູສໂກ, ຠິກ຺ຂເວ… ກາໂຓ, ຠິກ຺ຂເວ… ກຸຓີ, ຠິກ຺ຂເວ… ຂຎ຺ໂຊ, ຠິກ຺ຂເວ… ປກ຺ຂຫໂຕ, ຠິກ຺ຂເວ… ຉິນ຺ນິຣິຍາປໂຖ, ຠິກ຺ຂເວ… ຊຣາທຸພ຺ພໂລ, ຠິກ຺ຂເວ… ອນ຺ໂຘ, ຠິກ຺ຂເວ… ມູໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ… ພຘິໂຣ, ຠິກ຺ຂເວ… ອນ຺ຘມູໂຄ, ຠິກ຺ຂເວ… ອນ຺ຘພຘິໂຣ, ຠິກ຺ຂເວ… ມູຄພຘິໂຣ, ຠິກ຺ຂເວ… ອນ຺ຘມູຄພຘິໂຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂສສາຣິໂຕ. ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄໂລ ອປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂອສາຣຓໍ, ຕຎ຺ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂສສາຣິໂຕ. ອິເມ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລາ ອປ຺ປຕ຺ຕາ ໂອສາຣຓໍ, ເຕ ເຈ ສງ຺ໂຆ ໂອສາເຣຕິ – ໂສສາຣິຕາ.

ທ຺ເວນິສ຺ສາຣຓາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ວາສຠຄາມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ປຐໂມ.

໒໔໐. ອຘມ຺ມກມ຺ມາທິກຖາ

໓໙໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຍໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ປາປິກາ ເຕ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ? ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ນ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ? ປາປິກາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ; ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ນ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ; ປາປິກາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ນ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ນ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ? ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ; ປາປິກາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

໓໙໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ. ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອາມາວຸໂສ, ປສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອາມາວຸໂສ, ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ປາປິກາ ເຕ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິ; ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອາມາວຸໂສ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ…ເປ… ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ…ເປ… ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ…ເປ… ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ? ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ; ປາປິກາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອາມາວຸໂສ, ປສ຺ສາມິ, ອາມ ປຏິກຣິສ຺ສາມິ, ອາມ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

໓໙໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ປາປິກາ ເຕ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ຘມ຺ມກມ຺ມໍ.

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ…ເປ…

ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ…ເປ… ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ …ເປ… ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ທຏ຺ຐພ຺ພາ, ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ໂຫຕິ ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ? ປຏິກໂຣຫິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ. ປາປິກາ ເຕ ທິຏ຺ຐິ, ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຕໍ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ, ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ຍມຫໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍໍ. ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປາປິກາ ທິຏ຺ຐິ, ຍມຫໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ – ຘມ຺ມກມ຺ມນ຺ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມາທິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໑. ອຸປາລິປຸຈ຺ຉາກຖາ

໔໐໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ມຸຂາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອສມ຺ມຸຂາ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ປຏິປຸຈ຺ຉາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອປຏິຎ຺ຎາຍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ … ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ປຣິວາສາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອວິນຍກມ຺ມໍ’’.

‘‘ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ມຸຂາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອສມ຺ມຸຂາ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ, ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ປຏິປຸຈ຺ຉາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ອປຏິຎ຺ຎາຍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ປຣິວາສາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໔໐໑. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ມຸຂາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ສມ຺ມຸຂາ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ປຏິປຸຈ຺ຉາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ປຏິຎ຺ຎາຍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ມານຕ຺ຕາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ວິນຍກມ຺ມໍ.

‘‘ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ມຸຂາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ສມ຺ມຸຂາ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ປຏິປຸຈ຺ຉາກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກໂຣຕິ… ປຏິຎ຺ຎາຍກຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ ປຏິຎ຺ຎາຍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ … ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ມານຕ຺ຕາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໔໐໒. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ, ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ…ເປ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ, ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຣິວາສາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ອພ຺ຠານາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ, ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ…ເປ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ, ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ປຣິວາສາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ – ມານຕ຺ຕາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ອພ຺ຠານາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໔໐໓. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ໂຍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ…ເປ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ນຸ ໂຂ ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິນຍກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ວິນຍກມ຺ມໍ’’.

‘‘ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ …ເປ… ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ປຣິວາສາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ…ເປ… ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ອນຕິສາໂຣ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໔໐໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ … ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ສຕິວິນຍາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ.

໔໐໕. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ… ອມູຬ຺ຫວິນຍາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ.

໔໐໖. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ…ເປ… ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ… ນິຍສ຺ສກມ຺ມາຣຫສ຺ສ… ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ… ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ… ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມາຣຫສ຺ສ… ປຣິວາສາຣຫໍ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫສ຺ສ… ມານຕ຺ຕາຣຫໍ… ອພ຺ຠານາຣຫໍ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຄ຺ໂຄ ສງ຺ໂຆ ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ…ເປ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ປຣິວາສໍ ເທຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ… ອຸປສມ຺ປທາຣຫໍ ອພ຺ເຠຕິ, ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ ອວິນຍກມ຺ມໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ສງ຺ໂຆ ສາຕິສາໂຣ ໂຫຕີຕິ.

ອຸປາລິປຸຈ຺ຉາກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸປາລິປຸຈ຺ຉາຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ທຸຕິໂຍ.

໒໔໒. ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຖາ

໔໐໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ.

໔໐໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ.

໔໐໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ.

໔໑໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ.

໔໑໑. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໓. ນິຍສ຺ສກມ຺ມກຖາ

໔໑໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ, ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ, ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ, ຕຖາ ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໔. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຖາ

໔໑໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກຸລທູສໂກ ໂຫຕິ ປາປສມາຈາໂຣ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກຸລທູສໂກ ປາປສມາຈາໂຣ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຕາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໕. ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກຖາ

໔໑໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໖. ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ

໔໑໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໗. ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ

໔໑໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໘. ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ

໔໑໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໔໙. ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໑໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ.

໔໑໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ.

໔໒໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ.

໔໒໑. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ.

໔໒໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໐. ນິຍສ຺ສກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໑. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໒. ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໓. ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໔. ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໕. ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໒໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ໂສ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອິມສ຺ສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ…ເປ….

ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ.

ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໖. ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໒໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໓໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໓໑. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໓໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໓໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໗. ນິຍສ຺ສກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ, ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ, ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໘. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ກຸລທູສໂກ ໂຫຕິ ປາປສມາຈາໂຣ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ກຸລທູສໂກ ປາປສມາຈາໂຣ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໕໙. ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໐. ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໑. ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ; ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໒. ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ

໔໓໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕຸໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ປາປິກໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊິຕຸໍ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໓. ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໔໑. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໔໒. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໔໓. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

໔໔໔. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໔. ນິຍສ຺ສກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໕. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ [ອິເມ (ສີ. ສ຺ຍາ. ເອວມຸປຣິປິ)] ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໕. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໖. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໖. ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໗. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໗. ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໘. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໘. ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໔໙. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໖໙. ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ

໔໕໐. ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠນ຺ຕິ – ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ… ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ… ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄາ. ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ສງ຺ໂຆ ວິວທຕິ – ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຘມ຺ມປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ເຍ ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມໍ ທຸກ຺ກຏໍ ກມ຺ມໍ ປຸນ ກາຕພ຺ພໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ, ອິເມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ. ອິເມປິ ປຎ຺ຈ ວາຣາ ສໍຂິຕ຺ຕາ.

ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈມ຺ເປຍ຺ຍກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນວໂມ.

໒໗໐. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ຈມ຺ປາຍໍ ຠຄວາ ອາສິ, ວຕ຺ຖຸ ວາສຠຄາມເກ;

ອາຄນ຺ຕຸການມຸສ຺ສຸກ຺ກໍ, ອກາສິ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພເກ [ອິຈ຺ຉິຕພ຺ພໂກ (ກ.)].

ປກຕຎ຺ຎຸໂນຕິ ຎຕ຺ວາ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ນ ກຣີ ຕທາ;

ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ນ ກໂຣຕີຕິ, ສາຄມາ ຊິນສນ຺ຕິເກ.

ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ສມຄ຺ຄໍ ອຘມ຺ເມນ ຈ;

ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມຎ຺ຈ, ປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄິກໍ.

ປຕິຣູປເກນ ສມຄ຺ຄໍ, ເອໂກ ອຸກ຺ຂິປເຕກກໍ;

ເອໂກ ຈ ທ຺ເວ ສມ຺ພຫຸເລ, ສງ຺ຆໍ ອຸກ຺ຂິປເຕກໂກ.

ທຸເວປິ ສມ຺ພຫຸລາປິ, ສງ຺ໂຆ ສງ຺ຆຎ຺ຈ ອຸກ຺ຂິປິ;

ສພ຺ພຎ຺ຎຸປວໂຣ ສຸຕ຺ວາ, ອຘມ຺ມນ຺ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິ.

ຎຕ຺ຕິວິປນ຺ນໍ ຍໍ ກມ຺ມໍ, ສມ຺ປນ຺ນໍ ອນຸສາວນໍ;

ອນຸສ຺ສາວນວິປນ຺ນໍ, ສມ຺ປນ຺ນໍ ຎຕ຺ຕິຍາ ຈ ຍໍ.

ອຸຠເຍນ ວິປນ຺ນຎ຺ຈ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຘມ຺ມເມວ ຈ;

ວິນຍາ ສຕ຺ຖຸ ປຏິກຸຏ຺ຐໍ, ກຸປ຺ປໍ ອຏ຺ຐານາຣຫິກໍ.

ອຘມ຺ມວຄ຺ຄໍ ສມຄ຺ຄໍ, ຘມ຺ມ ປຕິຣູປານິ ເຍ ທຸເວ;

ຘມ຺ເມເນວ ຈ ສາມຄ຺ຄິໍ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ຕຖາຄໂຕ.

ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈວຄ຺ໂຄ, ທສວຄ຺ໂຄ ຈ ວີສຕິ;

ປໂຣວີສຕິວຄ຺ໂຄ ຈ [ອຕິເຣກວີສຕິວຄ຺ໂຄ (ສ຺ຍາ.)], ສງ຺ໂຆ ປຎ຺ຈວິໂຘ ຕຖາ.

ຐເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ, ຍຎ຺ຈ ກມ຺ມໍ ປວາຣຓໍ;

ອພ຺ຠານກມ຺ເມນ ສຫ, ຈຕຸວຄ຺ເຄຫິ ກມ຺ມິໂກ.

ທຸເວ ກມ຺ເມ ຐເປຕ຺ວານ, ມຊ຺ຌເທສູປສມ຺ປທໍ;

ອພ຺ຠານໍ ປຎ຺ຈວຄ຺ຄິໂກ, ສພ຺ພກມ຺ເມສຸ ກມ຺ມິໂກ.

ອພ຺ຠາເນກໍ ຐເປຕ຺ວານ, ເຍ ຠິກ຺ຂູ ທສວຄ຺ຄິກາ;

ສພ຺ພກມ຺ມກໂຣ ສງ຺ໂຆ, ວີໂສ ສພ຺ພຕ຺ຖ ກມ຺ມິໂກ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານາ, ຈ ສາມເຓໂຣ ສາມເຓຣີ;

ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕນ຺ຕິມວຕ຺ຖູ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕາປຕ຺ຕິທສ຺ສເນ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ທິຏ຺ຐິຍາ, ປຓ຺ຑໂກ ເຖຍ຺ຍສໍວາສກໍ;

ຕິຕ຺ຖິຍາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕໍ, ມາຕຸ ປິຕຸ ຈ ຆາຕກໍ.

ອຣຫໍ ຠິກ຺ຂຸນີທູສິ, ເຠທກໍ ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໍ;

ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ນານາສໍວາສໍ, ນານາສີມາຍ ອິທ຺ຘິຍາ.

ຍສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ກເຣ ກມ຺ມໍ, ໂຫນ຺ເຕເຕ ຈຕຸວີສຕິ;

ສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ນ ເຫເຕ ຄຓປູຣກາ.

ປາຣິວາສິກຈຕຸຕ຺ໂຖ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ ວາ;

ມູລາ ມານຕ຺ຕມພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ ນ ຈ ກຣຓໍ.

ມູລາ ອຣຫມານຕ຺ຕາ, ອພ຺ຠານາຣຫເມວ ຈ;

ນ ກມ຺ມກາຣກາ ປຎ຺ຈ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປກາສິຕາ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານາ ຈ, ສາມເຓໂຣ ສາມເຓຣິກາ;

ປຈ຺ຈກ຺ຂນ຺ຕິມອຸມ຺ມຕ຺ຕາ, ຂິຕ຺ຕາເວທນທສ຺ສເນ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ທິຏ຺ຐິຍາ, ປຓ຺ຑກາປິ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນາ [ອິໂຕ ປຣໍ ສ຺ຍາມມູເລ ທິຍຑ຺ຒຄາຖາຫິ ອຠພ຺ພປຸຄ຺ຄລາ ສມຕ຺ຕໍ ທສ຺ສິຕາ];

ນານາສໍວາສກາ ສີມາ, ເວຫາສໍ ຍສ຺ສ ກມ຺ມ ຈ.

ອຏ຺ຐາຣສນ຺ນເມເຕສໍ, ປຏິກ຺ໂກສໍ ນ ຣຸຫຕິ;

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ, ຣຸຫຕິ ປຏິກ຺ໂກສນາ.

ສຸທ຺ຘສ຺ສ ທຸນ຺ນິສາຣິໂຕ, ພາໂລ ຫິ ສຸນິສ຺ສາຣິໂຕ;

ປຓ຺ຑໂກ ເຖຍ຺ຍສໍວາໂສ, ປກ຺ກນ຺ໂຕ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ.

ມາຕຸ ປິຕຸ ອຣຫນ຺ຕ, ທູສໂກ ສງ຺ຆເຠທໂກ;

ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ເຈວ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊໂນ ຈ ໂຍ.

ເອກາທສນ຺ນໍ ເອເຕສໍ, ໂອສາຣຓໍ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ;

ຫຕ຺ຖປາທໍ ຕທຸຠຍໍ, ກຓ຺ຓນາສໍ ຕທູຠຍໍ.

ອງ຺ຄຸລິ ອຬກຓ຺ຑຣໍ, ຜຓໍ ຂຸຊ຺ໂຊ ຈ ວາມໂນ;

ຄຓ຺ຑີ ລກ຺ຂຓກສາ, ຈ ລິຂິຕໂກ ຈ ສີປທີ.

ປາປາ ປຣິສກາໂຓ ຈ, ກຸຓີ ຂຎ຺ໂຊ ຫໂຕປິ ຈ;

ອິຣິຍາປຖທຸພ຺ພໂລ, ອນ຺ໂຘ ມູໂຄ ຈ ພຘິໂຣ.

ອນ຺ຘມູຄນ຺ຘພຘິໂຣ ມູຄພຘິຣເມວ ຈ;

ອນ຺ຘມູຄພຘິໂຣ ຈ, ທ຺ວຕ຺ຕິໍເສເຕ ອນູນກາ.

ເຕສໍ ໂອສາຣຓໍ ໂຫຕິ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປກາສິຕໍ;

ທຏ຺ຐພ຺ພາ ປຏິກາຕພ຺ພາ, ນິສ຺ສຊ຺ເຊຕາ ນ ວິຊ຺ຊຕິ.

ຕສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນາ ກມ຺ມາ, ສຕ຺ຕ ໂຫນ຺ຕິ ອຘມ຺ມິກາ;

ອາປນ຺ນໍ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ສຕ຺ຕ ເຕປິ ອຘມ຺ມິກາ.

ອາປນ຺ນໍ ນານຸວຕ຺ຕນ຺ຕໍ, ສຕ຺ຕ ກມ຺ມາ ສຸຘມ຺ມິກາ;

ສມ຺ມຸຂາ ປຏິປຸຈ຺ຉາ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ຈ ກາຣຓາ.

ສຕິ ອມູຬ຺ຫປາປິກາ, ຕຊ຺ຊນີນິຍສ຺ເສນ ຈ;

ປພ຺ພາຊນີຍ ປຏິສາໂຣ, ອຸກ຺ເຂປປຣິວາສ ຈ.

ມູລາ ມານຕ຺ຕອພ຺ຠານາ, ຕເຖວ ອຸປສມ຺ປທາ;

ອຎ຺ຎໍ ກເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎສ຺ສ, ໂສຬເສເຕ ອຘມ຺ມິກາ.

ຕໍ ຕໍ ກເຣຍ຺ຍ ຕໍ ຕສ຺ສ, ໂສຬເສເຕ ສຸຘມ຺ມິກາ;

ປຈ຺ຈາໂຣເປຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຎ຺ຎໍ, ໂສຬເສເຕ ອຘມ຺ມິກາ.

ທ຺ເວ ທ຺ເວ ຕມ຺ມູລກໍ ຕສ຺ສ [ທ຺ເວ ທ຺ເວ ມູລາ ກຕາ ກສ຺ສ (ສ຺ຍາ.), ໂທໂທຕມູລກນ຺ຕສ຺ສ (ກ.)], ເຕປິ ໂສຬສ ຘມ຺ມິກາ;

ເອເກກມູລກໍ ຈກ຺ກໍ, ‘‘ອຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິ ຊິໂນພ຺ຣວິ.

ອກາສິ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ກມ຺ມໍ, ສງ຺ໂຆ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ;

ອຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄກມ຺ມໍ, ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉິ ໂສ.

ຕຕ຺ຖາຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ, ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ກຣຸໍ;

ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ວຄ຺ຄາຘມ຺ເມນ, ຕສ຺ສ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ກຣຸໍ.

ປຕິຣູເປນ ວຄ຺ຄາປິ, ສມຄ຺ຄາປິ ຕຖາ ກຣຸໍ;

ອຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ຄາ ຈ, ຘມ຺ເມນ ວຄ຺ຄເມວ ຈ.

ປຕິຣູປເກນ ວຄ຺ຄາ ຈ, ສມຄ຺ຄາ ຈ ອິເມ ປທາ;

ເອເກກມູລກໍ ກຕ຺ວາ, ຈກ຺ກໍ ພນ຺ເຘ ວິຈກ຺ຂໂຓ.

ພາລາ ພ຺ຍຕ຺ຕສ຺ສ ນິຍສ຺ສໍ, ປພ຺ພາເຊ ກຸລທູສກໍ;

ປຏິສາຣຓີຍໍ ກມ຺ມໍ, ກເຣ ອກ຺ໂກສກສ຺ສ ຈ.

ອທສ຺ສນາປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ໂຍ ຈ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ນິສ຺ສຊ຺ເຊ;

ເຕສໍ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ, ສຕ຺ຖວາເຫນ ຠາສິຕໍ.

ອຸປຣິ ນຍກມ຺ມານໍ [ອຸປວິນຍກມ຺ມານໍ (ສ຺ຍາ.), ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມານໍ (ກ.)] ປຎ຺ໂຎ ຕຊ຺ຊນີຍໍ ນເຍ;

ເຕສໍເຍວ ອນຸໂລມໍ, ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ ຍາຈິເຕ [ຍາຈຕິ (ສ຺ຍາ.), ຍາຈິໂຕ (ສີ.)].

ປສ຺ສທ຺ຘິ ເຕສໍ ກມ຺ມານໍ, ເຫຏ຺ຐາ ກມ຺ມນເຍນ ຈ;

ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ຕຸ ກມ຺ເມສຸ, ຕຕ຺ຣຏ຺ໂຐ ຈ ວິວທຕິ.

ອກຕໍ ທຸກ຺ກຏຎ຺ເຈວ, ປຸນກາຕພ຺ພກນ຺ຕິ ຈ;

ກມ຺ເມ ປສ຺ສທ຺ຘິຍາ ຈາປິ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ.

ວິປຕ຺ຕິພ຺ຍາຘິເຕ ທິສ຺ວາ, ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ເຕ ມຫາມຸນິ;

ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິມກ຺ຂາສິ, ສລ຺ລກຕ຺ໂຕວ ໂອສຘນ຺ຕິ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູນິ ຉຕ຺ຕິໍສາຕິ.

ຈມ຺ເປຍ຺ຍກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໐. ໂກສມ຺ພກກ຺ຂນ຺ຘໂກ

໒໗໑. ໂກສມ຺ພກວິວາທກຖາ

໔໕໑. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ [ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐີ (ສີ.)] ໂຫຕິ; ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາ ປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ; ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສາມຄ຺ຄິໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິໍສຸ. ໂສ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ, ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ. ໂຫຖ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ຂາ’’ຕິ. ອລຠິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ເຂ. ຊານປທານມ຺ປິ ສນ຺ທິຏ຺ຐານໍ ສມ຺ຠຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ, ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ. ໂຫນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ຂາ’’ຕິ. ອລຠິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຊານປເທປິ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ເຂ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸກ຺ເຂປເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ, ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ ອາວຸໂສ, ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ. ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕ຺ຖ ອນຸປຣິວາເຣຖາ’’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸກ຺ເຂປເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວຕ຺ຕິໍສຸ ອນຸປຣິວາເຣສຸໍ.

໔໕໒. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ອໂຫສິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ອໂຫສິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ອເຫສຸໍ. ໂສ ອປເຣນ ສມເຍນ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ອໂຫສິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ອເຫສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອາປຕ຺ຕິໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອາປນ຺ໂນ, ປສ຺ສເສຕໍ ອາປຕ຺ຕິ’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖິ ເມ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ຍມຫໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ສາມຄ຺ຄິໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິໍສຸ. ໂສ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ອຖ ໂຂ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ. ໂຫຖ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ຂາ’ຕິ. ອລຠິ ໂຂ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ເຂ. ຊານປທານມ຺ປິ ສນ຺ທິຏ຺ຐານໍ ສມ຺ຠຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ. ໂຫນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ຂາ’ຕິ. ອລຠິ ໂຂ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸ ຊານປເທປິ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ເຂ. ອຖ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸກ຺ເຂປເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອນາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອາປຕ຺ຕິ. ອນາປນ຺ໂນ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ. ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນາ’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ. ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕ຺ຖ ອນຸປຣິວາເຣຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸກ຺ເຂປເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວຕ຺ຕນ຺ຕິ ອນຸປຣິວາເຣນ຺ຕີ’’ຕິ.

໔໕໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ‘ຠິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຠິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ’ຕິ – ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອຸກ຺ເຂປເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘ປຏິຠາຕິ ໂນ, ປຏິຠາຕິ ໂນ’ຕິ ຍສ຺ມິໍ ວາ ຕສ຺ມິໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສເຈ ມຍໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສາມ, ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມ, ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ເຠທຄຣຸເກຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສເຈ ມຍໍ ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສາມ, ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ປວາເຣສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ປວາເຣສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອາສເນ ນິສີທິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ອາສເນ ນິສີທິສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ຍາຄຸປາເນ ນິສີທິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ຍາຄຸປາເນ ນິສີທິສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນິສີທິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນິສີທິສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ວສິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ວສິສ຺ສາມ. ນ ມຍໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ, ວິນາ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ. ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ເຠທຄຣຸເກຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໔໕໔. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸກ຺ເຂປການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠາສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘ນາມ຺ຫ ອາປນ຺ນາ, ນາມ຺ຫ ອາປນ຺ນາ’ຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ປຏິກາຕພ຺ພໍ ມຎ຺ຎິຕ຺ຖ’’.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິເມ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ [ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ (ກ.)] ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວິໂນ ລຊ຺ຊິໂນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈກາ ສິກ຺ຂາກາມາ, ນາລໍ ມມໍ ວາ ກາຣຓາ ອຎ຺ເຎສໍ ວາ ກາຣຓາ ຉນ຺ທາ ໂທສາ ໂມຫາ ຠຍາ ອຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ. ສເຈ ມໍ ອິເມ ຠິກ຺ຂູ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ເຠທຄຣຸເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປເຣສມ຺ປິ ສທ຺ຘາຍ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິ ໂຫຕິ, ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ໂສ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິເມ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ເມຘາວິໂນ ລຊ຺ຊິໂນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈກາ ສິກ຺ຂາກາມາ, ນາລໍ ມມໍ ວາ ກາຣຓາ ອຎ຺ເຎສໍ ວາ ກາຣຓາ ຉນ຺ທາ ໂທສາ ໂມຫາ ຠຍາ ອຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ. ສເຈ ມໍ ອິເມ ຠິກ຺ຂູ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ປວາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ປວາເຣສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ອາສເນ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ອາສເນ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຍາຄຸປາເນ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ຍາຄຸປາເນ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ ວິນາ ມຍາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ວສິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ວສິສ຺ສນ຺ຕິ. ນ ມຍາ ສທ຺ຘິໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິນາ ມຍາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ເຠທຄຣຸເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປເຣສມ຺ປິ ສທ຺ຘາຍ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ຠາສິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໔໕໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ໂຕສີມາຍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຸກ຺ເຂປກາ ປນ ຠິກ຺ຂູ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸກ຺ເຂປໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ໂຕສີມາຍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມຍໍ ປນ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ນິສ຺ສີມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣມ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ໂຕສີມາຍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຍຖາ ມຍາ ຎຕ຺ຕິ ຈ ອນຸສ຺ສາວນາ ຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ຕານິ ກມ຺ມານິ ຘມ຺ມິການິ ກມ຺ມານິ ຠວິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ອກຸປ຺ປານິ ຐານາຣຫານິ. ຕຸມ຺ເຫ ເຈ, ຠິກ຺ຂຸ, ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ໂຕສີມາຍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສຖ, ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສຖ, ຍຖາ ມຍາ ຎຕ຺ຕິ ຈ ອນຸສ຺ສາວນາ ຈ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ຕຸມ຺ຫາກມ຺ປິ ຕານິ ກມ຺ມານິ ຘມ຺ມິການິ ກມ຺ມານິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ອກຸປ຺ປານິ ຐານາຣຫານິ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ນານາສໍວາສກາ ເອເຕ [ເຕ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ [ຠິກ຺ຂຸ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຕຸມ຺ເຫຫິ, ຕຸມ຺ເຫ ຈ ເຕຫິ ນານາສໍວາສກາ.

‘‘ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ນານາສໍວາສກຠູມິໂຍ – ອຕ຺ຕນາ ວາ ອຕ຺ຕານໍ ນານາສໍວາສກໍ ກໂຣຕິ, ສມຄ຺ໂຄ ວາ ນໍ ສງ຺ໂຆ ອຸກ຺ຂິປຕິ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ທ຺ເວ ນານາສໍວາສກຠູມິໂຍ. ທ຺ເວມາ, ຠິກ຺ຂຸ, ສມານສໍວາສກຠູມິໂຍ – ອຕ຺ຕນາ ວາ ອຕ຺ຕານໍ ສມານສໍວາສໍ ກໂຣຕິ, ສມຄ຺ໂຄ ວາ ນໍ ສງ຺ໂຆ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂອສາເຣຕິ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ. ອິມາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂຸ, ທ຺ເວ ສມານສໍວາສກຠູມິໂຍ’’ຕິ.

໔໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອນນຸໂລມິກໍ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມໍ ອຸປທໍເສນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖປຣາມາສໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອນນຸໂລມິກໍ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມໍ ອຸປທໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖປຣາມາສໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອນນຸໂລມິກໍ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມໍ ອຸປທໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖປຣາມາສໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ…ເປ… ຫຕ຺ຖປຣາມາສໍ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ, ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠິນ຺ເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆ ອຘມ຺ມິຍາຍມາເນ [ອຘມ຺ມິຍມາເນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກຕ຺ຖຈິ) ອຘມ຺ມີຍມາເນ (ກ.)] ອສມ຺ໂມທິກາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ [-‘‘ອສມ຺ໂມທິກາວຕ຺ຕມານາຍ’’ ອິຕິ ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ສໍວຓ຺ເຓຕພ຺ພປາໂຐ] ‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອນນຸໂລມິກໍ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມໍ ອຸປທໍເສສ຺ສາມ, ຫຕ຺ຖປຣາມາສໍ ກຣິສ຺ສາມາ’ຕິ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ຠິນ຺ເນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ເຆ ຘມ຺ມິຍາຍມາເນ ສມ຺ໂມທິກາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ອາສນນ຺ຕຣິກາຍ ນິສີທິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໔໕໗. [ມ. ນິ. ໓.໒໓໖ ໂຖກໍ ວິສທິສໍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມຕຸ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ, ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ ມາ ກລຫໍ ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ ມາ ວິວາທ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຘມ຺ມວາທີ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄເມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ; ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕຸ. ມຍເມເຕນ ຠຓ຺ຑເນນ ກລເຫນ ວິຄ຺ຄເຫນ ວິວາເທນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ ມາ ກລຫໍ ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ ມາ ວິວາທ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ອຘມ຺ມວາທີ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄເມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ; ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕຸ. ມຍເມເຕນ ຠຓ຺ຑເນນ ກລເຫນ ວິຄ຺ຄເຫນ ວິວາເທນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ໂກສມ຺ພກວິວາທກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໒. ທີຆາວຸວຕ຺ຖຸ

໔໕໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຣາຓສິຍໍ [ວຊິຣພຸທ຺ຘິຏີກາ ໂອໂລເກຕພ຺ພາ] ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ນາມ ກາສິຣາຊາ ອໂຫສິ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ມຫພ຺ພໂລ ມຫາວາຫໂນ ມຫາວິຊິໂຕ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ. ທີຆີຕິ ນາມ ໂກສລຣາຊາ ອໂຫສິ ທລິທ຺ໂທ ອປ຺ປຘໂນ ອປ຺ປໂຠໂຄ ອປ຺ປພໂລ ອປ຺ປວາຫໂນ ອປ຺ປວິຊິໂຕ ອປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ອພ຺ຠຸຍ຺ຍາສິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ – ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກິຣ ກາສິຣາຊາ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ມມໍ ອພ຺ຠຸຍ຺ຍາໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ໂຂ ກາສິຣາຊາ ອຑ຺ໂຒ ມຫທ຺ຘໂນ ມຫາໂຠໂຄ ມຫພ຺ພໂລ ມຫາວາຫໂນ ມຫາວິຊິໂຕ ປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ, ອຫໍ ປນມ຺ຫິ ທລິທ຺ໂທ ອປ຺ປຘໂນ ອປ຺ປໂຠໂຄ ອປ຺ປພໂລ ອປ຺ປວາຫໂນ ອປ຺ປວິຊິໂຕ ອປຣິປຸຓ຺ຓໂກສໂກຏ຺ຐາຄາໂຣ, ນາຫໍ ປຏິພໂລ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕນ ກາສິຣຎ຺ຎາ ເອກສງ຺ຆາຕມ຺ປິ ສຫິຕຸໍ. ຍໍນູນາຫໍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ນຄຣມ຺ຫາ ນິປ຺ປເຕຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ມເຫສິໍ ອາທາຍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ນຄຣມ຺ຫາ ນິປ຺ປຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປທຎ຺ຈ ໂກສຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຠິວິຊິຍ ອຊ຺ຌາວສຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ສປຊາປຕິໂກ ເຍນ ວາຣາຓສີ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ພາຣາຓສີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ສປຊາປຕິໂກ ພາຣາຓສິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມ ໂອກາເສ ກຸມ຺ຠກາຣນິເວສເນ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ປຣິພ຺ພາຊກຈ຺ຉນ຺ເນນ ປຏິວສຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ນຈິຣສ຺ເສວ ຄພ຺ຠິນີ ອໂຫສິ. ຕສ຺ສາ ເອວຣູໂປ ໂທຫໂຬ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ‘‘ອິຈ຺ຉຕິ ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນທ຺ຘໍ ວມ຺ມິກໍ ສຸຠູເມ ຐິຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸໍ’’. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຄພ຺ຠິນີມ຺ຫິ, ເທວ. ຕສ຺ສາ ເມ ເອວຣູໂປ ໂທຫໂຬ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ – ອິຈ຺ຉາມິ ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນທ຺ຘໍ ວມ຺ມິກໍ [ວມ຺ມິຕໍ (ສີ.)] ສຸຠູເມ ຐິຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກຸໂຕ, ເທວິ, ອມ຺ຫາກໍ ທຸຄ຺ຄຕານໍ ຈຕຸຣງ຺ຄິນີ ເສນາ ສນ຺ນທ຺ຘາ ວມ຺ມິກາ ສຸຠູເມ ຐິຕາ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ [ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ‘‘ສຈາຫໍ, ເທວ, ນ ລຠິສ຺ສາມິ, ມຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໔໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ສຫາໂຍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຂີ ເຕ, ສມ຺ມ, ຄພ຺ຠິນີ. ຕສ຺ສາ ເອວຣູໂປ ໂທຫໂຬ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ – ອິຈ຺ຉຕິ ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນທ຺ຘໍ ວມ຺ມິກໍ ສຸຠູເມ ຐິຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ເທວ, ມຍມ຺ປິ ເທວິໍ ປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ, ທິສ຺ວານ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ໂກສລຣາຊາ ວຕ ໂຠ ກຸຈ຺ຉິຄໂຕ, ໂກສລຣາຊາ ວຕ ໂຠ ກຸຈ຺ຉິຄໂຕ’’ຕິ. ອຕ຺ຕມນາ [ອວິມນາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກຕ຺ຖຈິ], ເທວິ, ໂຫຫິ. ລຈ຺ຉສິ ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນທ຺ຘໍ ວມ຺ມິກໍ ສຸຠູເມ ຐິຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຖາ, ເທວ, ນິມິຕ຺ຕານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ, ສ຺ເວ ສູຣິຍຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນີ ເສນາ ສນ຺ນທ຺ຘາ ວມ຺ມິກາ ສຸຠູເມ ຕິຏ຺ຐຕຸ, ຂຄ຺ຄາ ຈ ໂຘວິຍນ຺ຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຍຖາ, ຠເຓ, ປຸໂຣຫິໂຕ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ອາຫ ຕຖາ ກໂຣຖາ’’ຕິ. ອລຠິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ສູຣິຍສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນກາເລ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ ເສນໍ ສນ຺ນທ຺ຘໍ ວມ຺ມິກໍ ສຸຠູເມ ຐິຕໍ ປສ຺ສິຕຸໍ, ຂຄ຺ຄານຎ຺ຈ ໂຘວນໍ ປາຕຸໍ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ມເຫສີ ຕສ຺ສ ຄພ຺ຠສ຺ສ ປຣິປາກມນ຺ວາຍ ປຸຕ຺ຕໍ ວິຊາຍິ. ຕສ຺ສ ທີຆາວູຕິ ນາມໍ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ນຈິຣສ຺ເສວ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ພຫຸໂນ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ, ອິມິນາ ອມ຺ຫາກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປໂທ ຈ ໂກໂສ ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ, ສຈາຍໍ ອມ຺ເຫ ຊານິສ຺ສຕິ, ສພ຺ເພວ ຕໂຍ ຆາຕາເປສ຺ສຕິ, ຍໍນູນາຫໍ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ພຫິນຄເຣ ວາເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ພຫິນຄເຣ ວາເສສິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂເວ ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພຫິນຄເຣ ປຏິວສນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ສພ຺ພສິປ຺ປານິ ສິກ຺ຂິ.

໔໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ກປ຺ປໂກ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ເຕ ກາສິຣຎ຺ເຎ ປຏິວສຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ກປ຺ປໂກ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ພາຣາຓສິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມ ໂອກາເສ ກຸມ຺ຠກາຣນິເວສເນ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ປຣິພ຺ພາຊກຈ຺ຉນ຺ເນນ ປຏິວສນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ທີຆີຕິ, ເທວ, ໂກສລຣາຊາ ສປຊາປຕິໂກ ພາຣາຓສິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມ ໂອກາເສ ກຸມ຺ຠກາຣນິເວສເນ ອຎ຺ຎາຕກເວເສນ ປຣິພ຺ພາຊກຈ຺ຉນ຺ເນນ ປຏິວສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ອາເນຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ອາເນສຸໍ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຣສ຺ສເຣນ ປຓເວນ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໂຕ ນຄຣສ຺ສ ຈຕຸຘາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ພິລານິ ນິກ຺ຂິປຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຣສ຺ສເຣນ ປຓເວນ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຈິຣໍທິຏ຺ຐາ ໂຂ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ. ຍໍນູນາຫໍ ມາຕາປິຕໂຣ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພາຣາຓສິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອທ຺ທສ ມາຕາປິຕໂຣ ທຬ຺ຫາຍ ຣຊ຺ຊຸຍາ ປຈ຺ຉາພາຫໍ ຄາຬ຺ຫພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຂຸຣມຸຓ຺ຑໍ ກຣິຕ຺ວາ ຂຣສ຺ສເຣນ ປຓເວນ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນນ຺ເຕ, ທິສ຺ວານ ເຍນ ມາຕາປິຕໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອຍໍ ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ວິປ຺ປລປຕິ. ໂກ ອິມສ຺ສ ທີຆາວຸ? ກໍ ອຍໍ ເອວມາຫ – ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ຠເຓ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ວິປ຺ປລປາມິ, ອປິ ຈ ໂຍ ວິຎ຺ຎູ ໂສ ວິຠາເວສ຺ສຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອຍໍ ທີຆີຕິ ໂກສລຣາຊາ ວິປ຺ປລປຕິ. ໂກ ອິມສ຺ສ ທີຆາວຸ? ກໍ ອຍໍ ເອວມາຫ – ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ຠເຓ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ວິປ຺ປລປາມິ, ອປິ ຈ ໂຍ ວິຎ຺ຎູ ໂສ ວິຠາເວສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ທີຆີຕິໍ ໂກສລຣາຊານໍ ສປຊາປຕິກໍ ຣຖິກາຍ ຣຖິກໍ ສິງ຺ຆາຏເກນ ສິງ຺ຆາຏກໍ ປຣິເນຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ທ຺ວາເຣນ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ທກ຺ຂິຓໂຕ ນຄຣສ຺ສ ຈຕຸຘາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຈຕຸທ຺ທິສາ ພິລານິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຸມ຺ພໍ ຐເປຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພາຣາຓສິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ສຸຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຄຸມ຺ພິເຍ ປາເຍສິ. ຍທາ ເຕ ມຕ຺ຕາ ອເຫສຸໍ ປຕິຕາ, ອຖ ກຏ຺ຐານິ ສໍກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ຈິຕກໍ ກຣິຕ຺ວາ ມາຕາປິຕູນໍ ສຣີຣໍ ຈິຕກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ທຕ຺ວາ ປຎ຺ຊລິໂກ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຈິຕກໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ອກາສິ.

໔໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ອຸປຣິປາສາທວຣຄໂຕ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ປຎ຺ຊລິກໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຈິຕກໍ ປທກ຺ຂິຓໍ ກໂຣນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ໂສ ມນຸສ຺ໂສ ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ຎາຕິ ວາ ສາໂລຫິໂຕ ວາ, ອໂຫ ເມ ອນຕ຺ຖໂຕ, ນ ຫິ ນາມ ເມ ໂກຈິ ອາໂຣເຈສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ອຣຎ຺ຎໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍາວທຕ຺ຖໍ ກນ຺ທິຕ຺ວາ ໂຣທິຕ຺ວາ ຂປ຺ປໍ [ພປ຺ປໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຸຎ຺ຉິຕ຺ວາ ພາຣາຓສິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອນ຺ເຕປຸຣສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖາຈຣິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອາຈຣິຍ, ສິປ຺ປໍ ສິກ຺ຂິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ມາຓວກ, ສິກ຺ຂສ຺ສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍໍ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄາຍິ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທສິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍໍ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄີຕໍ ວີຓຎ຺ຈ ວາທິຕໍ, ສຸຕ຺ວານ ມນຸສ຺ເສ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ໂກ, ຠເຓ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍໍ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄາຍິ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ອມຸກສ຺ສ, ເທວ, ຫຕ຺ຖາຈຣິຍສ຺ສ ອນ຺ເຕວາສີ ມາຓວໂກ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍໍ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄາຍິ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທສີ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຕໍ ມາຓວກໍ ອາເນຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ມນຸສ຺ສາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ອາເນສຸໍ. ‘‘ຕ຺ວໍ ຠເຓ ມາຓວກ, ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖິສາລາຍໍ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄາຍິ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຠເຓ ມາຓວກ, ຄາຍສ຺ສຸ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອາຣາຘາເປກ຺ໂຂ ມຎ຺ຊຸນາ ສເຣນ ຄາຍິ, ວີຓຎ຺ຈ ວາເທສິ. ‘‘ຕ຺ວໍ, ຠເຓ ມາຓວກ, ມໍ ອຸປຏ຺ຐຫາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຸພ຺ພຸຏ຺ຐາຍີ ອໂຫສິ ປຈ຺ຉານິປາຕີ ກິງ຺ກາຣປຏິສ຺ສາວີ ມນາປຈາຣີ ປິຍວາທີ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ນຈິຣສ຺ເສວ ອພ຺ຠນ຺ຕຣິເມ ວິສ຺ສາສິກຏ຺ຐາເນ ຐເປສິ.

໔໖໒. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ມາຓວກ, ຣຖໍ ໂຍເຊຫິ, ມິຄວໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຣຖໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ ເຕ, ເທວ, ຣໂຖ, ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ຣຖໍ ອຠິຣຸຫິ. ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ຣຖໍ ເປເສສິ. ຕຖາ ຕຖາ ຣຖໍ ເປເສສິ ຍຖາ ຍຖາ ອຎ຺ເຎເນວ ເສນາ ອຄມາສິ ອຎ຺ເຎເນວ ຣໂຖ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທູຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ ມາຓວກ, ຣຖໍ ມຸຎ຺ຈສ຺ສຸ, ກິລນ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນິປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຣຖໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຖວິຍໍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ອຸຈ຺ຉງ຺ເຄ ສີສໍ ກຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ສ ກິລນ຺ຕສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕເກເນວ ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ພຫຸໂນ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ. ອິມິນາ ອມ຺ຫາກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປໂທ ຈ ໂກໂສ ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ. ອິມິນາ ຈ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ ຫຕາ. ອຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ ກາໂລ ໂຍຫໍ ເວຣໍ ອປ຺ເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພາຫິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປິຕາ ໂຂ ມໍ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ, ຍ຺ວາຫໍ ປິຕຸວຈນໍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ປເວເສສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ພຫຸໂນ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ, ອິມິໂນ ອມ຺ຫາກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປໂທ ຈ ໂກໂສ ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ, ອິມິນາ ຈ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ ຫຕາ, ອຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ ກາໂລ ໂຍຫໍ ເວຣໍ ອປ຺ເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພາຫິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປິຕາ ໂຂ ມໍ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ, ນ ຫິ ຕາຕ ທີຆາວຸ ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ, ຍ຺ວາຫໍ ປິຕຸວຈນໍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ປຸນເທວ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ປເວເສສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ພຫຸໂນ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ. ອິມິນາ ອມ຺ຫາກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປໂທ ຈ ໂກໂສ ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ. ອິມິນາ ຈ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ ຫຕາ. ອຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ ກາໂລ ໂຍຫໍ ເວຣໍ ອປ຺ເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພາຫິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປິຕາ ໂຂ ມໍ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’ຕິ. ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ, ຍ຺ວາຫໍ ປິຕຸວຈນໍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ’’’ນ຺ຕິ ປຸນເທວ ໂກສິຍາ ຂຄ຺ຄໍ ປເວເສສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ສຫສາ ວຸຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ເທວ, ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ສຫສາ ວຸຏ຺ຐາສີ’’ຕິ? ອິຘ ມໍ, ຠເຓ ມາຓວກ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ສຸປິນນ຺ເຕນ ຂຄ຺ເຄນ ປຣິປາເຕສິ. ເຕນາຫໍ ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ສຫສາ ວຸຏ຺ຐາສິນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ວາເມນ ຫຕ຺ເຖນ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ສີສໍ ປຣາມສິຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ຂຄ຺ຄໍ ນິພ຺ພາເຫຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ໂສ, ເທວ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ. ພຫຸໂນ ຕ຺ວໍ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣໂກ. ຕຍາ ອມ຺ຫາກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປໂທ ຈ ໂກໂສ ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ. ຕຍາ ຈ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ ຫຕາ. ອຍໍ ຂ຺ວສ຺ສ ກາໂລ ຍ຺ວາຫໍ ເວຣໍ ອປ຺ເປຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຊີວິຕໍ ເມ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເທຫິ. ຊີວິຕໍ ເມ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ ອຸສ຺ສຫາມິ ເທວສ຺ສ ຊີວິຕໍ ທາຕຸໍ? ເທໂວ ໂຂ ເມ ຊີວິຕໍ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ຕ຺ວຎ຺ເຈວ ເມ ຊີວິຕໍ ເທຫິ, ອຫຎ຺ຈ ເຕ ຊີວິຕໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ຈ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸ ຈ ກຸມາໂຣ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຊີວິຕໍ ອທໍສຸ, ປາຓິຎ຺ຈ ອຄ຺ຄເຫສຸໍ, ສປຖຎ຺ຈ ອກໍສຸ ອທ຺ທູຠາຍ [ອທ຺ຣູຠາຍ, ອທຸພ຺ຠາຍ (ກ.)].

ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ຣຖໍ ໂຍເຊຫິ, ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ເທວາ’’ຕິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕສ຺ສ ກາສິຣຎ຺ໂຎ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ຣຖໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕໍ ກາສິຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍຸຕ຺ໂຕ ໂຂ ເຕ, ເທວ, ຣໂຖ, ຍສ຺ສ ທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ຣຖໍ ອຠິຣຸຫິ. ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ ຣຖໍ ເປເສສິ. ຕຖາ ຕຖາ ຣຖໍ ເປເສສິ ຍຖາ ຍຖາ ນຈິຣສ຺ເສວ ເສນາຍ ສມາຄຎ຺ຉິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ພາຣາຓສິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ອມຈ຺ເຈ ປາຣິສຊ຺ເຊ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ, ຠເຓ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ຕໍ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ກິນ຺ຕິ ນໍ ກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ? ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ມຍໍ, ເທວ, ຫຕ຺ເຖ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ປາເທ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ຫຕ຺ຖປາເທ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ກຓ຺ເຓ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ນາສໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ກຓ຺ຓນາສໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມ. ມຍໍ, ເທວ, ສີສໍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຍໍ ໂຂ, ຠເຓ, ທີຆີຕິສ຺ສ ໂກສລຣຎ຺ໂຎ ປຸຕ຺ໂຕ ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ. ນາຍໍ ລພ຺ຠາ ກິຎ຺ຈິ ກາຕຸໍ. ອິມິນາ ຈ ເມ ຊີວິຕໍ ທິນ຺ນໍ, ມຍາ ຈ ອິມສ຺ສ ຊີວິຕໍ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ.

໔໖໓. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ ທີຆາວຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍໍ ໂຂ ເຕ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ທີຆໍ ປສ຺ສ, ມາ ຣສ຺ສໍ. ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’ຕິ, ກິໍ ເຕ ປິຕາ ສນ຺ຘາຍ ອວຈາ’’ຕິ? ‘‘ຍໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ທີຆ’ນ຺ຕິ ມາ ຈິຣໍ ເວຣໍ ອກາສີຕິ. ອິມໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ມາ ທີຆນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘ມາ ຣສ຺ສ’ນ຺ຕິ ມາ ຂິປ຺ປໍ ມິຕ຺ເຕຫິ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ. ອິມໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ມາ ຣສ຺ສນ຺ຕິ. ຍໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ ‘‘ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ, ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ ເທເວນ ເມ ມາຕາປິຕໂຣ ຫຕາຕິ. ສຈາຫໍ ເທວໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍໍ, ເຍ ເທວສ຺ສ ອຕ຺ຖກາມາ ເຕ ມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍຸໍ, ເຍ ເມ ອຕ຺ຖກາມາ ເຕ ເຕ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍຸໍ – ເອວໍ ຕໍ ເວຣໍ ເວເຣນ ນ ວູປສເມຍ຺ຍ. ອິທານິ ຈ ປນ ເມ ເທເວນ ຊີວິຕໍ ທິນ຺ນໍ, ມຍາ ຈ ເທວສ຺ສ ຊີວິຕໍ ທິນ຺ນໍ. ເອວໍ ຕໍ ເວຣໍ ອເວເຣນ ວູປສນ຺ຕໍ. ອິມໍ ໂຂ ເມ, ເທວ, ປິຕາ ມຣຓກາເລ ອວຈ – ນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວເຣນ ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕິ; ອເວເຣນ ຫິ, ຕາຕ ທີຆາວຸ, ເວຣາ ສມ຺ມນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ໂຕ ກາສິຣາຊາ – ‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ ວຕ ໂຠ! ອພ຺ຠຸຕໍ ວຕ ໂຠ! ຍາວ ປຓ຺ຑິໂຕ ອຍໍ ທີຆາວຸ ກຸມາໂຣ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ປິຕຸໂນ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຠາສິຕສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖໍ ອາຊານິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເປຕ຺ຕິກໍ ພລຎ຺ຈ ວາຫນຎ຺ຈ ຊນປທຎ຺ຈ ໂກສຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐາຄາຣຎ຺ຈ ປຏິປາເທສິ, ຘີຕຣຎ຺ຈ ອທາສິ. ເຕສຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣາຊູນໍ ອາທິນ຺ນທຓ຺ຑານໍ ອາທິນ຺ນສຕ຺ຖານໍ ເອວຣູປໍ ຂນ຺ຕິໂສຣຈ຺ຈໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ອິຘ ໂຂ ປນ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສເຠຖ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ຂມາ ຈ ຠເວຍ຺ຍາຖ ໂສຣຕາ ຈາຕິ? ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ຠຓ຺ຑນໍ ມາ ກລຫໍ ມາ ວິຄ຺ຄຫໍ ມາ ວິວາທ’’ນ຺ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ອຘມ຺ມວາທີ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄເມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຘມ຺ມສ຺ສາມີ; ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣມນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕຸ. ມຍເມເຕນ ຠຓ຺ຑເນນ ກລເຫນ ວິຄ຺ຄເຫນ ວິວາເທນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ – ປຣິຍາທິນ຺ນຣູປາ ໂຂ ອິເມ ໂມຆປຸຣິສາ, ນຍິເມ ສຸກຣາ ສຎ຺ຎາເປຕຸນ຺ຕິ – ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ທີຆາວຸຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ ປຐໂມ.

໔໖໔. [ມ. ນິ. ໓.໒໓໖] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ໂກສມ຺ພິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ໂກສມ຺ພິຍໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຐິຕໂກວ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ອຠາສິ –

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ປຸຖຸສທ຺ໂທ ສມຊໂນ, ນ ພາໂລ ໂກຈິ ມຎ຺ຎຖ;

ສງ຺ຆສ຺ມິໍ ຠິຊ຺ຊມານສ຺ມິໍ, ນາຎ຺ຎໍ ຠິຍ຺ໂຍ ອມຎ຺ຎຣຸໍ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ປຣິມຸຏ຺ຐາ ປຓ຺ຑິຕາຠາສາ, ວາຈາໂຄຈຣຠາຓິໂນ;

ຍາວິຈ຺ຉນ຺ຕິ ມຸຂາຍາມໍ, ເຍນ ນີຕາ ນ ຕໍ ວິທູ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ອກ຺ໂກຈ຺ຉິ ມໍ ອວຘິ ມໍ, ອຊິນິ ມໍ ອຫາສິ ເມ;

ເຍ ຈ ຕໍ ອຸປນຍ຺ຫນ຺ຕິ, ເວຣໍ ເຕສໍ ນ ສມ຺ມຕິ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ອກ຺ໂກຈ຺ຉິ ມໍ ອວຘິ ມໍ, ອຊິນິ ມໍ ອຫາສິ ເມ;

ເຍ ຈ ຕໍ ນຸປນຍ຺ຫນ຺ຕິ, ເວຣໍ ເຕສູປສມ຺ມຕິ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ນ ຫິ ເວເຣນ ເວຣານິ, ສມ຺ມນ຺ຕີຘ ກຸທາຈນໍ;

ອເວເຣນ ຈ ສມ຺ມນ຺ຕິ, ເອສຘມ຺ໂມ ສນນ຺ຕໂນ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ປເຣ ຈ ນ ວິຊານນ຺ຕິ, ມຍເມຕ຺ຖ ຍມາມເສ;

ເຍ ຈ ຕຕ຺ຖ ວິຊານນ຺ຕິ, ຕໂຕ ສມ຺ມນ຺ຕິ ເມຘຄາ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ອຏ຺ຐິຈ຺ຉິນ຺ນາ ປາຓຫຣາ, ຄວາສ຺ສຘນຫາຣິໂນ;

ຣຏ຺ຐໍ ວິລຸມ຺ປມານານໍ, ເຕສມ຺ປິ ໂຫຕິ ສງ຺ຄຕິ.

‘‘ກສ຺ມາ ຕຸມ຺ຫາກ ໂນ ສິຍາ;

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ສເຈ ລເຠຖ ນິປກໍ ສຫາຍໍ;

ສທ຺ຘິໍຈຣໍ ສາຘຸວິຫາຣິ ຘີຣໍ;

ອຠິຠຸຍ຺ຍ ສພ຺ພານິ ປຣິສ຺ສຍານິ;

ຈເຣຍ຺ຍ ເຕນຕ຺ຕມໂນ ສຕີມາ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ໂນ ເຈ ລເຠຖ ນິປກໍ ສຫາຍໍ;

ສທ຺ຘິໍ ຈຣໍ ສາຘຸວິຫາຣິ ຘີຣໍ;

ຣາຊາວ ຣຏ຺ຐໍ ວິຊິຕໍ ປຫາຍ;

ເອໂກ ຈເຣ ມາຕງ຺ຄຣຎ຺ເຎວ ນາໂຄ.

[ມ. ນິ. ໓.໒໓໗] ‘‘ເອກສ຺ສ ຈຣິຕໍ ເສຍ຺ໂຍ;

ນຕ຺ຖິ ພາເລ ສຫາຍຕາ;

ເອໂກ ຈເຣ ນ ຈ ປາປານິ ກຍິຣາ;

ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ມາຕງ຺ຄຣຎ຺ເຎວ ນາໂຄ’’ຕິ.

ທີຆາວຸວຕ຺ຖຸ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໗໓. ພາລກໂລຓກຄມນກຖາ

໔໖໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຐິຕໂກວ ອິມາ ຄາຖາໂຍ ຠາສິຕ຺ວາ ເຍນ ພາລກໂລຓກຄາໂມ [ພາລກໂລຓກາຣຄາໂມ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຠຄຸ ພາລກໂລຓກຄາເມ ວິຫຣຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠຄຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ, ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລສິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ຠຄຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຠຄຸໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ; ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ປິຓ຺ຑເກນ ນ ກິລມສີ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ, ຠຄວາ; ນ ຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຠຄຸໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ປາຈີນວໍສທາໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ.

ພາລກໂລຓກຄມນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໔. ປາຈີນວໍສທາຍຄມນກຖາ

໔໖໖. [ມ. ນິ. ໑.໓໒໕ ອາທໂຍ ປສ຺ສິຕພ຺ພໍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອາຍສ຺ມາ ຈ ນນ຺ທິໂຍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ກິມິໂລ [ກິມ຺ພິໂລ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປາຈີນວໍສທາເຍ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ທາຍປາໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ, ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ, ສມຓ, ເອຕໍ ທາຍໍ ປາວິສິ. ສນ຺ເຕຕ຺ຖ ຕໂຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕກາມຣູປາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ມາ ເຕສໍ ອຜາສຸມກາສີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ທາຍປາລສ຺ສ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ຕຍມານສ຺ສ, ສຸຕ຺ວານ ທາຍປາລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາວຸໂສ, ທາຍປາລ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວາເຣສິ. ສຕ຺ຖາ ໂນ ຠຄວາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ເຍນາຍສ຺ມາ ຈ ນນ຺ທິໂຍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ກິມິໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ນນ຺ທິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ກິມິລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອຠິກ຺ກມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ສຕ຺ຖາ ໂນ ຠຄວາ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ອາຍສ຺ມາ ຈ ນນ຺ທິໂຍ ອາຍສ຺ມາ ຈ ກິມິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອໂກ ຠຄວໂຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ, ເອໂກ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ, ເອໂກ ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິ. ນິສີທິ ຠຄວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ, ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ປາເທ ປກ຺ຂາເລສິ. ເຕປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ ໂວ, ອນຸຣຸທ຺ຘາ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ; ກຈ຺ຈິ ປິຓ຺ຑເກນ ນ ກິລມຖາ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ ຠຄວາ; ນ ຈ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ຑເກນ ກິລມາມາ’’ຕິ.

‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ ໂວ ອນຸຣຸທ຺ຘາ ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕຄ຺ຆ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອນຸຣຸທ຺ຘາ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ໂຍຫໍ ເອວຣູເປຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫຣາມີ’’’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມສຸ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕສຸ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ; ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ… ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘‘‘ຍໍນູນາຫໍ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອິເມສໍເຍວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອິເມສໍເຍວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ຕາມິ. ນານາ ຫິ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ກາຍາ, ເອກຎ຺ຈ ປນ ມຎ຺ເຎ ຈິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ນນ຺ທິໂຍ…ເປ… ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ກິມິໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ລາຠາ ວຕ ເມ, ສຸລທ຺ຘໍ ວຕ ເມ, ໂຍຫໍ ເອວຣູເປຫິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິຫຣາມີ’ຕິ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິເມສຸ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕສຸ ເມຕ຺ຕໍ ກາຍກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ; ເມຕ຺ຕໍ ວຈີກມ຺ມໍ ເມຕ຺ຕໍ ມໂນກມ຺ມໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ອາວິ ເຈວ ຣໂຫ ຈ. ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ໂຫຕິ ‘ຍໍນູນາຫໍ ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອິເມສໍເຍວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອິເມສໍເຍວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ຕາມິ. ນານາ ຫິ ໂຂ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ກາຍາ, ເອກຎ຺ຈ ປນ ມຎ຺ເຎ ຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເອວໍ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມຄ຺ຄາ ສມ຺ໂມທມານາ ອວິວທມານາ ຂີໂຣທກີຠູຕາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປິຍຈກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປສ຺ສນ຺ຕາ ວິຫຣາມາ’’ຕິ.

‘‘ກຈ຺ຈິ ປນ ໂວ, ອນຸຣຸທ຺ຘາ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕຄ຺ຆ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫຣາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍຖາ ກຖໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອນຸຣຸທ຺ຘາ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫຣຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ ໂສ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ສເຈ ໂຫຕິ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ໂນ ເຈ ອາກງ຺ຂຕິ ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຕິ. ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຕິ. ໂສ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕິ, ອວກ຺ກາຣປາຕິໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕິ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຕິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ຊຕິ. ໂຍ ປສ຺ສຕິ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ. ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປມ, ນ ຕ຺ເວວ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈໍ ຠິນ຺ທາມ. ປຎ຺ຈາຫິກໍ ໂຂ ປນ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສພ຺ພຣຕ຺ຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ນິສີທາມ. ເອວໍ ໂຂ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິໂນ ປຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫຣາມາ’’ຕິ.

ປາຈິນວໍສທາຍຄມນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໕. ປາລິເລຍ຺ຍກຄມນກຖາ

໔໖໗. [ອຸທາ. ໓໕ ອາທໂຍ ໂຖກໍ ວິສທິສໍ] ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ນນ຺ທິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ກິມິລໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ປາລິເລຍ຺ຍກໍ [ປາຣິເລຍ຺ຍກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ປາລິເລຍ຺ຍກໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ປາລິເລຍ຺ຍເກ ວິຫຣຕິ ຣກ຺ຂິຕວນສຓ຺ເຑ ຠທ຺ທສາລມູເລ. ອຖ ໂຂ ຠຄວໂຕ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອາກິຓ຺ໂຓ ນ ຜາສຸ ວິຫາສິໍ ເຕຫິ ໂກສມ຺ພເກຫິ [ໂກສພ຺ຠິເກຫິ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຓ຺ຑນກາຣເກຫິ ກລຫກາຣເກຫິ ວິວາທກາຣເກຫິ ຠສ຺ສກາຣເກຫິ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣເກຫິ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣາມິ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ເຕຫິ ໂກສມ຺ພເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຓ຺ຑນກາຣເກຫິ ກລຫກາຣເກຫິ ວິວາທກາຣເກຫິ ຠສ຺ສກາຣເກຫິ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣເກຫີ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ໂຂ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫຣຕິ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກຬເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫິ, ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທຕິ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈສ຺ສ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທນ຺ຕິ, ອາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວຕິ, ໂອຄາຫາ ຈສ຺ສ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ອາກິຓ຺ໂຓ ວິຫຣາມິ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກຬເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫິ, ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທາມິ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ເມ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທນ຺ຕິ, ອາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ປິວາມິ, ໂອຄາຫາ ຈ ເມ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍໍນູນາຫໍ ເອໂກວ ຄຓສ຺ມາ ວູປກຏ຺ໂຐ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ຍູຖາ ອປກ຺ກມ຺ມ ເຍນ ປາລິເລຍ຺ຍກໍ ຣກ຺ຂິຕວນສຓ຺ໂຑ ຠທ຺ທສາລມູລໍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂສຓ຺ຑາຍ ຠຄວໂຕ ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ອປ຺ປຫຣິຕຎ຺ຈ ກໂຣຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ປຸພ຺ເພ ອາກິຓ຺ໂຓ ນ ຜາສຸ ວິຫາສິໍ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກຬເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫິ, ຉິນ຺ນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຕິຓານິ ຂາທິໍ, ໂອຠຄ຺ໂຄຠຄ຺ຄຎ຺ຈ ເມ ສາຂາຠງ຺ຄໍ ຂາທິໍສຸ, ອາວິລານິ ຈ ປານີຍານິ ອປາຍິໍ ໂອຄາຫາ ຈ ເມ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ [ໂອຄາຫຎ຺ຈສ຺ສ ໂອຕິຓ຺ຓສ຺ສ (ສ຺ຍາ.), ໂອຄາຫາ ຈສ຺ສ ອຸຕ຺ຕິຓ຺ຓສ຺ສ (ສີ.)] ຫຕ຺ຖິນິໂຍ ກາຍໍ ອຸປນິຆໍສນ຺ຕິໂຍ ອຄມໍສຸ. ໂສມ຺ຫິ ເອຕຣຫິ ເອໂກ ອທຸຕິໂຍ ສຸຂໍ ຜາສຸ ວິຫຣາມິ ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ຫຕ຺ຖີຫິ ຫຕ຺ຖິນີຫິ ຫຕ຺ຖິກຬເຠຫິ ຫຕ຺ຖິຈ຺ຉາເປຫີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ປວິເວກໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ຈ ຫຕ຺ຖິນາຄສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ອຸທາ. ໓໕] ‘‘ເອຕໍ [ເອວໍ (ກ.)] ນາຄສ຺ສ ນາເຄນ, ອີສາທນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖິໂນ;

ສເມຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ຈິຕ຺ເຕນ, ຍເທໂກ ຣມຕີ ວເນ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປາລິເລຍ຺ຍເກ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພກາ ອຸປາສກາ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ອຍ຺ຍາ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ພຫຸໂນ ອມ຺ຫາກໍ ອນຕ຺ຖສ຺ສ ກາຣກາ. ອິເມຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ໂຫ ຠຄວາ ປກ຺ກນ຺ໂຕ. ຫນ຺ທ ມຍໍ ອຍ຺ເຍ ໂກສມ຺ພເກ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທຍ຺ຍາມ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐຍ຺ຍາມ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍາມ, ນ ມາເນຍ຺ຍາມ, ນ ຠເຊຍ຺ຍາມ, ນ ປູເຊຍ຺ຍາມ, ອຸປຄຕານມ຺ປິ ປິຓ຺ຑກໍ ນ ທຊ຺ເຊຍ຺ຍາມ – ເອວໍ ອິເມ ອມ຺ເຫຫິ ອສກ຺ກຣິຍມານາ ອຄຣຸກຣິຍມານາ ອມານິຍມານາ ອຠຊິຍມານາ ອປູຊິຍມານາ ອສກ຺ກາຣປກຕາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ ວິພ຺ຠມິສ຺ສນ຺ຕິ ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ວາ ປສາເທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພກາ ອຸປາສກາ ໂກສມ຺ພເກ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ຠເຊສຸໍ ນ ປູເຊສຸໍ, ອຸປຄຕານມ຺ປິ ປິຓ຺ຑກໍ ນ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ໂກສມ຺ພເກຫິ ອຸປາສເກຫິ ອສກ຺ກຣິຍມານາ ອຄຣຸກຣິຍມານາ ອມານິຍມານາ ອຠຊິຍມານາ ອປູຊິຍມານາ ອສກ຺ກາຣປກຕາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

ປາລິເລຍ຺ຍກຄມນກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໖. ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຖຸກຖາ

໔໖໘. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ – ‘‘ເຕ ກິຣ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຕຖາ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ. ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາເນຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມໍ ວາ ອຘມ຺ມໍ ວາ’’ຕິ?

ອຏ຺ຐາຣສຫິ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວຕ຺ຖູຫິ ອຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ. ອິຘ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ; ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ; ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ອຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ.

ອຏ຺ຐາຣສຫິ ຈ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວຕ຺ຖູຫິ ຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ. ອິຘ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ; ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ; ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພຕິ.

໔໖໙. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ…ເປ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ … ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກປ຺ປິໂນ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາຈຸນ຺ໂທ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ … ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ… ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ – ‘‘ເຕ ກິຣ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຣາຫຸໂລ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຣາຫຸລ, ຍຖາ ຘມ຺ໂມ ຕຖາ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ. ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາເນຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມໍ ວາ ອຘມ຺ມໍ ວາ’’ຕິ?

ອຏ຺ຐາຣສຫິ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ວຕ຺ຖູຫິ ອຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ. ອິຘ, ຣາຫຸລ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ; ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ; ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ອຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ.

ອຏ຺ຐາຣສຫິ ຈ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ວຕ຺ຖູຫິ ຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພ. ອິຘ, ຣາຫຸລ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ; ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ; ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ; ອນາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ; ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຣາຫຸລ, ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ຘມ຺ມວາທີ ຊານິຕພ຺ໂພຕິ.

໔໗໐. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ [ມຫາປຊາປຕີ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຄຕມີ – ‘‘ເຕ ກິຣ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຓ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເຍ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິຎ຺ຈ ຂນ຺ຕິຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ອາທາຍຎ຺ຈ ໂຣເຈຫິ. ຍຎ຺ຈ ກິຎ຺ຈິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພໍ ສພ຺ພໍ ຕໍ ຘມ຺ມວາທິໂຕວ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໔໗໑. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ – ‘‘ເຕ ກິຣ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ທານໍ ເທຫິ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ທານໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຓ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເຍ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິຎ຺ຈ ຂນ຺ຕິຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ອາທາຍຎ຺ຈ ໂຣເຈຫີ’’ຕິ.

໔໗໒. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ – ‘‘ເຕ ກິຣ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ວິສາເຂ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ທານໍ ເທຫິ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ທານໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຓ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເຍ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ ເຕສໍ ທິຏ຺ຐິຎ຺ຈ ຂນ຺ຕິຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ອາທາຍຎ຺ຈ ໂຣເຈຫີ’’ຕິ.

໔໗໓. ອຖ ໂຂ ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣຸໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເຕ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສມ຺ພກາ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ເສນາສເນ [ເສນາສເນສຸ (ກ.), ເສນາສນໍ (ສ຺ຍາ.)] ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວິວິຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສເຈ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ວິວິຕ຺ຕໍ ນ ໂຫຕິ, ກຖໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ວິວິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາປິ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ວຸຑ຺ຒຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສນາສນໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

‘‘ອາມິເສ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກຖໍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາມິສໍ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ສພ຺ເພສໍ ສມກໍ ຠາເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຖຸກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໗. ໂອສາຣຓານຸຊານນາ

໔໗໔. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເຍນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ. ເອຖ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ໂອສາເຣຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເອວມາຫ – ‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ອາວຸໂສ; ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕມ຺ຫິ, ນມ຺ຫິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນມ຺ຫິ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ. ເອຖ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ໂອສາເຣຖາ’ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ເອສາ, ຠິກ຺ຂເວ; ເນສາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາປນ຺ໂນ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນາປນ຺ໂນ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ເນໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ. ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສຕິ ຈ, ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ໂອສາເຣຖາ’’ຕິ.

ໂອສາຣຓານຸຊານນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໘. ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີກຖາ

໔໗໕. ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ໂອສາເຣຕ຺ວາ ເຍນ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຸກ຺ເຂປເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອໂຫສິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ໂສ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສິ [ປສ຺ສີ (ອິຕິປິ)] ຈ ໂອສາຣິໂຕ ຈ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ອຸກ຺ເຂປກາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ຍສ຺ມິໍ, ອາວຸໂສ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອໂຫສິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ໂສ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສິ ຈ ໂອສາຣິໂຕ ຈ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣມາ’ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຍໂຕ ຈ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສິ ຈ ໂອສາຣິໂຕ ຈ, ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພາ. ສພ຺ເພເຫວ ເອກຊ຺ຌໍ ສນ຺ນິປຕິຕພ຺ພໍ ຄິລາເນຫິ ຈ ອຄິລາເນຫິ ຈ. ນ ເກຫິຈິ ຉນ຺ໂທ ທາຕພ຺ໂພ. ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອໂຫສິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ໂສ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສິ ຈ ໂອສາຣິໂຕ ຈ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອໂຫສິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ໂສ ເອໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຈ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຈ ປສ຺ສິ ຈ ໂອສາຣິໂຕ ຈ. ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິຍາ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ, ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕາ ສງ຺ເຆນ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ. ນິຫໂຕ ສງ຺ຆເຠໂທ, ນິຫຕາ ສງ຺ຆຣາຊິ, ນິຫຕໍ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ, ນິຫຕໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຕາວເທວ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗໙. ອຸປາລິສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີປຸຈ຺ຉາ

໔໗໖. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ຠນ຺ເຕ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ອມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມິກາ ນຸ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’’ຕິ? ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອຸປາລິ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ອມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ອຘມ຺ມິກາ ສາ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’’ຕິ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມິກາ ນຸ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’’ຕິ? ‘‘ຍສ຺ມິໍ, ອຸປາລິ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ຘມ຺ມິກາ ສາ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ’’ຕິ.

‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໂຍ’’ຕິ? ‘‘ທ຺ເວມາ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໂຍ – ອຕ຺ຖຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖາເປຕາ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ; ອຕ຺ຖຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖຸເປຕາ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ ຈ. ກຕມາ ຈ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖາເປຕາ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ? ຍສ຺ມິໍ, ອຸປາລິ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ອມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖາເປຕາ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ. ກຕມາ ຈ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖຸເປຕາ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ ຈ? ຍສ຺ມິໍ, ອຸປາລິ, ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕ຺ວາ ມູລາ ມູລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ອຕ຺ຖຸເປຕາ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນຸເປຕາ ຈ. ອິມາ ໂຂ, ອຸປາລິ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິໂຍ’’ຕິ.

໔໗໗. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຄາຖາຍ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ກິຈ຺ເຈສຸ ຈ ມນ຺ຕນາສຸ ຈ;

ອຕ຺ເຖສຸ ຊາເຕສຸ ວິນິຈ຺ຉເຍສຸ ຈ;

ກຖໍປກາໂຣຘ ນໂຣ ມຫຕ຺ຖິໂກ;

ຠິກ຺ຂຸ ກຖໍ ໂຫຕິຘ ປຄ຺ຄຫາຣໂຫຕິ.

‘‘ອນານຸວຊ຺ໂຊ ປຐເມນ ສີລໂຕ;

ອເວກ຺ຂິຕາຈາໂຣ ສຸສໍວຸຕິນ຺ທ຺ຣິໂຍ;

ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ນູປວທນ຺ຕິ ຘມ຺ມໂຕ;

ນ ຫິສ຺ສ ຕໍ ໂຫຕິ ວເທຍ຺ຍຸ ເຍນ ນໍ.

‘‘ໂສ ຕາທິໂສ ສີລວິສຸທ຺ຘິຍາ ຐິໂຕ;

ວິສາຣໂທ ໂຫຕິ ວິສຍ຺ຫ ຠາສຕິ;

ນຈ຺ຉມ຺ຠຕິ ປຣິສຄໂຕ ນ ເວຘຕິ;

ອຕ຺ຖໍ ນ ຫາເປຕິ ອນຸຍ຺ຍຸຕໍ ຠຓໍ.

‘‘ຕເຖວ ປຎ຺ຫໍ ປຣິສາສຸ ປຸຈ຺ຉິໂຕ;

ນ ເຈວ ປຊ຺ຌາຍຕິ ນ ມງ຺ກຸ ໂຫຕິ;

ໂສ ກາລາຄຕໍ ພ຺ຍາກຣຓາຣຫໍ ວໂຈ;

ຣຎ຺ເຊຕິ ວິຎ຺ຎູປຣິສໍ ວິຈກ຺ຂໂຓ.

‘‘ສຄາຣໂວ ວຸຑ຺ຒຕເຣສຸ ຠິກ຺ຂຸສຸ;

ອາເຈຣກມ຺ຫິ ຈ ສເກ ວິສາຣໂທ;

ອລໍ ປເມຕຸໍ ປຄຸໂຓ ກເຖຕເວ;

ປຈ຺ຈຕ຺ຖິການຎ຺ຈ ວິຣທ຺ຘິໂກວິໂທ.

‘‘ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ເຍນ ວຊນ຺ຕິ ນິຄ຺ຄຫໍ;

ມຫາຊໂນ ສຎ຺ຎປນຎ຺ຈ ຄຈ຺ຉຕິ;

ສກຎ຺ຈ ອາທາຍມຍໍ ນ ຣິຎ຺ຈຕິ;

ວິຍາກຣໍ [ໂສ ພ຺ຍາກຣໍ (ສີ.), ເວຍ຺ຍາກຣໍ (ສ຺ຍາ.)] ປຎ຺ຫມນູປຆາຕິກໍ.

‘‘ທູເຕຍ຺ຍກມ຺ເມສຸ ອລໍ ສມຸຄ຺ຄໂຫ;

ສງ຺ຆສ຺ສ ກິຈ຺ເຈສຸ ຈ ອາຫຸ ນໍ ຍຖາ;

ກຣໍ ວໂຈ ຠິກ຺ຂຸຄເຓນ ເປສິໂຕ;

ອຫໍ ກໂຣມີຕິ ນ ເຕນ ມຎ຺ຎຕິ.

‘‘ອາປຊ຺ຊຕິ ຍາວຕເກສຸ ວຕ຺ຖຸສຸ;

ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຫຕິ ຍຖາ ຈ ວຸຏ຺ຐິຕິ;

ເອເຕ ວິຠງ຺ຄາ ອຸຠຍສ຺ສ ສ຺ວາຄຕາ;

ອາປຕ຺ຕິ ວຸຏ຺ຐານປທສ຺ສ ໂກວິໂທ.

‘‘ນິສ຺ສາຣຓໍ ຄຈ຺ຉຕິ ຍານິ ຈາຈຣໍ;

ນິສ຺ສາຣິໂຕ ໂຫຕິ ຍຖາ ຈ ວຕ຺ຕນາ [ວຕ຺ຖຸນາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)];

ໂອສາຣຓໍ ຕໍວຸສິຕສ຺ສ ຊນ຺ຕຸໂນ;

ເອຕມ຺ປິ ຊານາຕິ ວິຠງ຺ຄໂກວິໂທ.

‘‘ສຄາຣໂວ ວຸຑ຺ຒຕເຣສຸ ຠິກ຺ຂຸສຸ;

ນເວສຸ ເຖເຣສຸ ຈ ມຊ຺ຌິເມສຸ ຈ;

ມຫາຊນສ຺ສຕ຺ຖຈໂຣຘ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ໂສ ຕາທິໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອິຘ ປຄ຺ຄຫາຣໂຫ’’ຕິ.

ອຸປາລິສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີປຸຈ຺ຉາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ໂກສມ຺ພກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ທສໂມ.

໒໘໐. ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຊິນວໂຣ, ວິວາທາປຕ຺ຕິທສ຺ສເນ;

ນຸກ຺ຂິເປຍ຺ຍ ຍສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ, ສທ຺ຘາຍາປຕ຺ຕິ ເທສເຍ.

ອນ຺ໂຕສີມາຍໍ ຕຕ຺ເຖວ, ພາລກຎ຺ເຈວ ວໍສທາ;

ປາລິເລຍ຺ຍາ ຈ ສາວຕ຺ຖິ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຈ ໂກລິໂຕ.

ມຫາກສ຺ສປກຈ຺ຈານາ, ໂກຏ຺ຐິໂກ ກປ຺ປິເນນ ຈ;

ມຫາຈຸນ຺ໂທ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ, ເຣວໂຕ ອຸປາລິ ຈຸໂຠ.

ອານນ຺ໂທ ຣາຫຸໂລ ເຈວ, ໂຄຕມີນາຖປິຓ຺ຑິໂກ;

ເສນາສນໍ ວິວິຕ຺ຕຎ຺ຈ, ອາມິສໍ ສມກມ຺ປິ ຈ.

ນ ເກຫິ ຉນ຺ໂທ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸປາລິປຣິປຸຈ຺ຉິໂຕ;

ອນານຸວຊ຺ໂຊ ສີເລນ, ສາມຄ຺ຄີ ຊິນສາສເນຕິ.

ໂກສມ຺ພກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ມຫາວຄ຺ຄປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.