📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ວິນຍປິຏເກ

ຈູຬວຄ຺ຄປາຬິ

໑. ກມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ

໑. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ [ອລມຕ຺ຖຕຣາ ຈ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ.

໒. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ໂມຆປຸຣິສານໍ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ? ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ ປສນ຺ນານໍ ວາ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ. ອຖ ຂ຺ເວຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານຎ຺ເຈວ ອປ຺ປສາທາຍ ປສນ຺ນານຎ຺ຈ ເອກຈ຺ຈານໍ ອຎ຺ຎຖຕ຺ຕາຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ [ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕເກ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິຄຣຫິຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ ທຸປ຺ໂປສຕາຍ ມຫິຈ຺ຉຕາຍ ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຕາຍ [ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐຕາຍ (ສ຺ຍາ.), ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ (ສີ.)] ສງ຺ຄຓິກາຍ ໂກສຊ຺ຊສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສິຕ຺ວາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ສຸຠຣຕາຍ ສຸໂປສຕາຍ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ [ວິຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ (ສີ.), ວີຣິຍາຣພ຺ຠສ຺ສ (ກ.)] ວຓ຺ຓໍ ຠາສິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕທນຸຈ຺ຉວິກໍ ຕທນຸໂລມິກໍ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ. ປຐມໍ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ໂຈເທຕພ຺ພາ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ພາ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ [ອາປຕ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອາໂຣເປຕພ຺ພາ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໓. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ກລຫກາຣກາ ວິວາທກາຣກາ ຠສ຺ສກາຣກາ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕນາ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ, ເຍປິ ຈຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣກາ ເຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ເອໂສ ອເຊສິ. ພລວາພລວໍ ປຏິມນ຺ເຕຖ. ຕຸມ຺ເຫ ເຕນ ປຓ຺ຑິຕຕຣາ ຈ ພ຺ຍຕ຺ຕຕຣາ ຈ ພຫຸສ຺ສຸຕຕຣາ ຈ ອລມຕ຺ຕຕຣາ ຈ. ມາ ຈສ຺ສ ຠາຍິຕ຺ຖ. ມຍມ຺ປິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ປກ຺ຂາ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເຕນ ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ເຈວ ຠຓ຺ຑນານິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ຈ ຠຓ຺ຑນານິ ຠິຍ຺ໂຍຠາວາຍ ເວປຸລ຺ລາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໔. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ [ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ເຈວ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໕. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໖. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ

໗. ‘‘ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ [ສມ຺ມຕິ (ສ຺ຍາ.)] ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ [ນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ (ສ຺ຍາ.)] ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ເມ ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໘. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ. ເຕ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມ, ໂລມໍ ປາເຕມ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ…. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ [ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ (ສ຺ຍາ.)] – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໙. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມ, ໂລມໍ ປາເຕມ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມາ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈນ຺ຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກຕາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈນ຺ຕິ. ສງ຺ໂຆ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ປຓ຺ຑຸກໂລຫິຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ,

ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຐມໍ.

໒. ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ

໑໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ເສຍ຺ຍສໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ [ປກຕຕ຺ຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ເສຍ຺ຍສໂກ ພາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣິສ຺ສຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ໂມຆປຸຣິສສ຺ສ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ພາໂລ ຠວິສ຺ສຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣິສ຺ສຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ [ນິຍສກມ຺ມໍ (ກ.)] ກໂຣຕຸ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ. ປຐມໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ [ອາປຕ຺ຕິ ອາໂຣເປຕພ຺ພາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ. ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ; ອປິສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ປກຕາ ປຣິວາສໍ ເທນ຺ຕາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນ຺ຕາ ມານຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕາ ອພ຺ເຠນ຺ຕາ. ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໑໓. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໑໔. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໑໕. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ, ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ

໑໖. ‘‘ນິຍສ຺ສກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ເມ ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໗. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ອກາສິ – ນິສ຺ສາຍ ເຕ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ກລ຺ຍາຓມິຕ຺ເຕ ເສວມາໂນ ຠຊມາໂນ ປຍິຣຸປາສມາໂນ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ໂຕ ປຣິປຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ…. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໑໘. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໑໙. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໐. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສຍ຺ຍສເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ເສຍ຺ຍສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ເສຍ຺ຍສກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ທຸຕິຍໍ.

໓. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ

໒໑. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຣາ. ໔໓໑ ອາທໂຍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ນາມ [ນາມ ຠິກ຺ຂູ (ກ.)] ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາສິກາ ໂຫນ຺ຕິ ອລຊ຺ຊິໂນ ປາປຠິກ຺ຂູ. ເຕ [ຈູຬວ. ໒໙໒ ອາທໂຍ] ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິປິ ໂຣປາເປນ຺ຕິປິ, ສິຎ຺ຈນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປນ຺ຕິປິ, ໂອຈິນນ຺ຕິປິ ໂອຈິນາເປນ຺ຕິປິ, ຄນ຺ເຖນ຺ຕິປິ ຄນ຺ຖາເປນ຺ຕິປິ, ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ [ວິຘຸຕິກໍ (ສ຺ຍາ.)] ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີນໍ ກຸລຘີຕານໍ ກຸລກຸມາຣີນໍ ກຸລສຸຓ຺ຫານໍ ກຸລທາສີນໍ ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີຫິ ກຸລຘີຕາຫິ ກຸລກຸມາຣີຫິ ກຸລສຸຓ຺ຫາຫິ ກຸລທາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຠາຊເນປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ເອກຖາລເກປິ ປິວນ຺ຕິ, ເອກາສເນປິ ນິສີທນ຺ຕິ, ເອກມຎ຺ເຈປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ວິກາເລປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ມຊ຺ຊມ຺ປິ ປິວນ຺ຕິ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນມ຺ປິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິປິ, ຄາຍນ຺ຕິປິ, ວາເທນ຺ຕິປິ, ລາເສນ຺ຕິປິ; ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ອຏ຺ຐປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ທສປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອາກາເສປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຣິຫາຣປເຖປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສນ຺ຕິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຂລິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຆຏິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສລາກຫຕ຺ເຖນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ເຂນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປງ຺ຄຈີເຣນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ວງ຺ກເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ໂມກ຺ຂຈິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຈິງ຺ຄຸລເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕາຬ຺ຫເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຣຖເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຘນຸເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ຂຣິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ມເນສິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຍຖາວຊ຺ເຊນປິ ກີຬນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຘນຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຖຣຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ [ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຘາວນ຺ຕິປິ ອາຘາວນ຺ຕິປິ; ອຸສ຺ເສເຬນ຺ຕິປິ, ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິປິ, ນິພ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິປິ, ມຸຏ຺ຐີຫິປິ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕິ; ຣງ຺ຄມຊ຺ເຌປິ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຈກິໍ [ນຈ຺ຈນ຺ຕິໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອິຘ, ຠຄິນິ, ນຈ຺ຈສ຺ສູ’’ຕິ; ນລາຏິກມ຺ປິ ເທນ຺ຕິ; ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ.

໒໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ກາສີສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ [ວສ຺ສໍວຸຕ຺ໂຖ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ເຍນ ກີຏາຄິຣິ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ກີຏາຄິຣິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ ສມິຎ຺ຊິເຕນ [ສມ຺ມິຎ຺ຊິເຕນ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປສາຣິເຕນ, ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ໂນ. ມນຸສ຺ສາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກ຺ວາຍໍ ອພລພໂລ ວິຍ ມນ຺ທມນ຺ໂທ ວິຍ ຠາກຸຏິກຠາກຸຏິໂກ ວິຍ? ໂກ ອິມສ຺ສ ອຸປຄຕສ຺ສ ປິຓ຺ຑກມ຺ປິ ທສ຺ສຕິ? ອມ຺ຫາກໍ ປນ ອຍ຺ຍາ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ສຓ຺ຫາ ສຂິລາ ສຸຂສມ຺ຠາສາ ມິຫິຕປຸພ຺ພງ຺ຄມາ ເອຫິສ຺ວາຄຕວາທິໂນ ອພ຺ຠາກຸຏິກາ ອຸຕ຺ຕານມຸຂາ ປຸພ຺ພຠາສິໂນ. ເຕສໍ ໂຂ ນາມ ປິຓ຺ໂຑ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ເຍນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ໂຑ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປິຓ຺ໂຑ ລພ຺ຠຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຆຣໍ ຄມິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸປາສໂກ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຆຣໍ ເນຕ຺ວາ ໂຠເຊຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິໍ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄມິສ຺ສາມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ມມ ວຈເນນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ, ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ທຸຏ຺ໂຐ, ຠນ຺ເຕ, ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາໂສ. ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ນາມ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາສິກາ ອລຊ຺ຊິໂນ ປາປຠິກ຺ຂູ. ເຕ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິປິ ໂຣປາເປນ຺ຕິປິ, ສິຎ຺ຈນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປນ຺ຕິປິ, ໂອຈິນນ຺ຕິປິ, ໂອຈິນາເປນ຺ຕິປິ, ຄນ຺ເຖນ຺ຕິປິ ຄນ຺ຖາເປນ຺ຕິປິ, ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີນໍ ກຸລຘີຕານໍ ກຸລກຸມາຣີນໍ ກຸລສຸຓ຺ຫານໍ ກຸລທາສີນໍ ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີຫິ ກຸລຘີຕາຫິ ກຸລກຸມາຣີຫິ ກຸລສຸຓ຺ຫາຫິ ກຸລທາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຠາຊເນປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ເອກຖາລເກປິ ປິວນ຺ຕິ, ເອກາສເນປິ ນິສີທນ຺ຕິ, ເອກມຎ຺ເຈປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ວິກາເລປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ມຊ຺ຊມ຺ປິ ປິວນ຺ຕິ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນມ຺ປິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິປິ, ຄາຍນ຺ຕິປິ, ວາເທນ຺ຕິປິ, ລາເສນ຺ຕິປິ; ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ…ເປ… (ຈກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ). ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ອຏ຺ຐປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ທສປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອາກາເສປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຣິຫາຣປເຖປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສນ຺ຕິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຂລິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຆຏິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສລາກຫຕ຺ເຖນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ເຂນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປງ຺ຄຈີເຣນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ວງ຺ກເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ໂມກ຺ຂຈິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຈິງ຺ຄຸລເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕາຬ຺ຫເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຣຖເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຘນຸເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ຂຣິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ມເນສິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຍຖາວຊ຺ເຊນປິ ກີຬນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຘນຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຖຣຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິປິ ອາຘາວນ຺ຕິປິ; ອຸສ຺ເສເຬນ຺ຕິປິ, ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິປິ, ນິພ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິປິ, ມຸຏ຺ຐີຫິປິ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕິ; ຣງ຺ຄມຊ຺ເຌປິ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຈກິໍ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ອິຘ, ຠຄິນິ, ນຈ຺ຈສ຺ສູ’ຕິ; ນລາຏິກມ຺ປິ ເທນ຺ຕິ; ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ. ເຍປິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ປຸພ຺ເພ ສທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ ປສນ຺ນາ ເຕປິ ເອຕຣຫິ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ຍານິປິ ຕານິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ທານປຖານິ ຕານິປິ ເອຕຣຫິ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນານິ. ຣິຎ຺ຈນ຺ຕິ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ, ນິວສນ຺ຕິ ປາປຠິກ຺ຂູ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກີຏາຄິຣິໍ ຠິກ຺ຂູ ປຫິເຓຍ຺ຍ, ຍຖາຍໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາໂສ ສຓ຺ຐເຫຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອາຈິຓ຺ຓໍ ໂຂ ປເນຕໍ ພຸທ຺ຘານໍ ຠຄວນ຺ຕານໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠິກ຺ຂຸ, ຂມນີຍໍ, ກຈ຺ຈິ ຍາປນີຍໍ, ກຈ຺ຈິສິ ອປ຺ປກິລມເຖນ ອທ຺ຘານໍ ອາຄໂຕ, ກຸໂຕ ຈ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉສີ’’ຕິ? ‘‘ຂມນີຍໍ, ຠຄວາ, ຍາປນີຍໍ ຠຄວາ; ອປ຺ປກິລມເຖນ ຈ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອທ຺ຘານໍ ອາຄໂຕ. ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ກາສີສຸ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ໂຐ ສາວຕ຺ຖິໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ເຍນ ກີຏາຄິຣິ ຕທວສຣິໍ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ກີຏາຄິຣິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ອປິ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ໂຑ ລພ຺ຠຕີ’ຕິ. ‘ນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ປິຓ຺ໂຑ ລພ຺ຠຕີ’ຕິ. ‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຆຣໍ ຄມິສ຺ສາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ໂສ ອຸປາສໂກ ມໍ ຆຣໍ ເນຕ຺ວາ ໂຠເຊຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຄມິສ຺ສຕີ’ຕິ? ‘ສາວຕ຺ຖິໍ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຄມິສ຺ສາມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’ຕິ. ‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ມມ ວຈເນນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ, ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ທຸຏ຺ໂຐ, ຠນ຺ເຕ, ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາໂສ. ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ນາມ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາສິກາ ອລຊ຺ຊິໂນ ປາປຠິກ຺ຂູ. ເຕ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິປິ ໂຣປາເປນ຺ຕິປິ…ເປ… ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ. ເຍປິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ປຸພ຺ເພ ສທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ ປສນ຺ນາ ເຕປິ ເອຕຣຫິ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ. ຍານິປິ ຕານິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ທານປຖານິ ຕານິປິ ເອຕຣຫິ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນານິ. ຣິຎ຺ຈນ຺ຕິ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ, ນິວສນ຺ຕິ ປາປຠິກ຺ຂູ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ກີຏາຄິຣິໍ ຠິກ຺ຂູ ປຫິເຓຍ຺ຍ, ຍຖາຍໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາໂສ ສຓ຺ຐເຫຍ຺ຍາ’ຕິ. ຕໂຕ ອຫໍ ຠຄວາ ອາຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ.

໒໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ນາມ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ອາວາສິກາ ອລຊ຺ຊິໂນ ປາປຠິກ຺ຂູ? ເຕ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິປິ…ເປ… ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ? ເຍປິ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ປຸພ຺ເພ ສທ຺ຘາ ອເຫສຸໍ ປສນ຺ນາ ເຕປິ ເອຕຣຫິ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ? ຍານິປິ ຕານິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ເພ ທານປຖານິ ຕານິປິ ເອຕຣຫິ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນານິ? ຣິຎ຺ຈນ຺ຕິ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ນິວສນ຺ຕິ ປາປຠິກ຺ຂູ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປສ຺ສນ຺ຕິປິ ໂຣປາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ສິຎ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ໂອຈິນິສ຺ສນ຺ຕິປິ ໂອຈິນາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ຄນ຺ເຖສ຺ສນ຺ຕິປິ ຄນ຺ຖາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ກາຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີນໍ ກຸລຘີຕານໍ ກຸລກຸມາຣີນໍ ກຸລສຸຓ຺ຫານໍ ກຸລທາສີນໍ ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ຫຣິສ຺ສນ຺ຕິປິ ຫຣາເປສ຺ສນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີຫິ ກຸລຘີຕາຫິ ກຸລກຸມາຣີຫິ ກຸລສຸຓ຺ຫາຫິ ກຸລທາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຠາຊເນປິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກຖາລເກປິ ປິວິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກາສເນປິ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກມຎ຺ເຈປິ ຕຸວຏ຺ຏິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ຏິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ຏິສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ຏິສ຺ສນ຺ຕິ, ວິກາເລປິ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ, ມຊ຺ຊມ຺ປິ ປິວິສ຺ສນ຺ຕິ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນມ຺ປິ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິປິ, ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວາເທສ຺ສນ຺ຕິປິ, ລາເສສ຺ສນ຺ຕິປິ; ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ລາເສສ຺ສນ຺ຕິ; ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ຄາຍນ຺ຕິຍາປິ ລາເສສ຺ສນ຺ຕິ; ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ວາເທນ຺ຕິຍາປິ ລາເສສ຺ສນ຺ຕິ; ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈິສ຺ສນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ວາເທສ຺ສນ຺ຕິ; ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ລາເສສ຺ສນ຺ຕິ; ອຏ຺ຐປເທປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ທສປເທປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ອາກາເສປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຣິຫາຣປເຖປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ສນ຺ຕິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຂລິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຆຏິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ສລາກຫຕ຺ເຖນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ອກ຺ເຂນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ປງ຺ຄຈີເຣນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ວງ຺ກເກນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ ໂມກ຺ຂຈິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຈິງ຺ຄຸລເກນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕາຬ຺ຫເກນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຖເກນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘນຸເກນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ອກ຺ຂຣິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ມເນສິກາຍປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ, ຍຖາວຊ຺ເຊນປິ ກີຬິສ຺ສນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ຘນຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ຖຣຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂິສ຺ສນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວິສ຺ສນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ [ປຸຣໂຕ ຘາວິສ຺ສນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] ຘາວິສ຺ສນ຺ຕິປິ ອາຘາວິສ຺ສນ຺ຕິປິ; ອຸສ຺ເສເຬສ຺ສນ຺ຕິປິ, ອປ຺ໂຜເຏສ຺ສນ຺ຕິປິ, ນິພ຺ພຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິປິ, ມຸຏ຺ຐີຫິປິ ຍຸຊ຺ຌິສ຺ສນ຺ຕິ; ຣງ຺ຄມຊ຺ເຌປິ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຈກິໍ ເອວໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ [ວທິສ຺ສນ຺ຕິ (ກ.)] – ‘ອິຘ, ຠຄິນິ, ນຈ຺ຈສ຺ສູ’ຕິ; ນລາຏິກມ຺ປິ ທສ຺ສນ຺ຕິ; ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ສາຣິປຸຕ຺ຕາ, ກີຏາຄິຣິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຖ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ເອເຕ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂນ’’ຕິ.

‘‘ກຖໍ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມ, ຈຓ຺ຑາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຜຣຸສາ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕຸມ຺ເຫ, ສາຣິປຸຕ຺ຕາ, ພຫຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ – ປຐມໍ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ໂຈເທຕພ຺ພາ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ພາ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ພາ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໔. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ກຸລທູສກາ ປາປສມາຈາຣາ. ອິເມສໍ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ກຸລານິ ຈ ອິເມຫິ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ກຸລທູສກາ ປາປສມາຈາຣາ. ອິເມສໍ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ກຸລານິ ຈ ອິເມຫິ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ສງ຺ໂຆ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ. ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ກຸລທູສກາ ປາປສມາຈາຣາ. ອິເມສໍ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ກຸລານິ ຈ ອິເມຫິ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ. ສງ຺ໂຆ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໒໕. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ …ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໒໖. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຈຸທ຺ທສກໍ

໒໗. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ກາຍິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ວາຈສິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ກາຍິກວາຈສິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ກາຍິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ວາຈສິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ກາຍິກວາຈສິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ກາຍິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ວາຈສິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ກາຍິກວາຈສິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ກາຍິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ວາຈສິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ກາຍິກວາຈສິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ, ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ກາຍິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ວາຈສິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ກາຍິກວາຈສິເກນ ທເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ກາຍິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ວາຈສິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ກາຍິກວາຈສິເກນ ອນາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ກາຍິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ວາຈສິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ກາຍິກວາຈສິເກນ ອຸປຆາຕິເກນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ກາຍິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ວາຈສິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ, ເອໂກ ກາຍິກວາຈສິເກນ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາກງ຺ຂມານຈຸທ຺ທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ

໒໘. ‘‘ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ເມ ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒໙. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານປ຺ປມຸໂຂ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ກີຏາຄິຣິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກີຏາຄິຣິສ຺ມາ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ – ນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຕາ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນ ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ນ ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ; ນ ຠິກ຺ຂູ ຂມາເປນ຺ຕິ, ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ, ປຣິຠາສນ຺ຕິ; ຉນ຺ທຄາມິຕາ ໂທສຄາມິຕາ ໂມຫຄາມິຕາ ຠຍຄາມິຕາ ປາເປນ຺ຕິ; ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຕາ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ໂລມໍ ປາເຕສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ; ນ ຠິກ຺ຂູ ຂມາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອກ຺ໂກສິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຣິຠາສິສ຺ສນ຺ຕິ; ຉນ຺ທຄາມິຕາ ໂທສຄາມິຕາ ໂມຫຄາມິຕາ ຠຍຄາມິຕາ ປາເປສ຺ສນ຺ຕິ; ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມິສ຺ສນ຺ຕິປີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຕາ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ນ ໂລມໍ ປາເຕນ຺ຕິ, ນ ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ; ນ ຠິກ຺ຂູ ຂມາເປນ຺ຕິ, ອກ຺ໂກສນ຺ຕິ, ປຣິຠາສນ຺ຕິ; ຉນ຺ທຄາມິຕາ ໂທສຄາມິຕາ ໂມຫຄາມິຕາ ຠຍຄາມິຕາ ປາເປນ຺ຕິ; ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ …ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກຕາ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ໂລມໍ ປາເຕສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ; ນ ຠິກ຺ຂູ ຂມາເປສ຺ສນ຺ຕິ, ອກ຺ໂກສິສ຺ສນ຺ຕິ, ປຣິຠາສິສ຺ສນ຺ຕິ; ຉນ຺ທຄາມິຕາ ໂທສຄາມິຕາ ໂມຫຄາມິຕາ ຠຍຄາມິຕາ ປາເປສ຺ສນ຺ຕິ; ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມິສ຺ສນ຺ຕິປິ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໓໐. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ເມ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໓໑. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ເມ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓໒. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ. ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ

ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຕຕິຍໍ.

໔. ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ

໓໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ເຑ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ອາວາສິໂກ ໂຫຕິ, ນວກມ຺ມິໂກ ຘຸວຠຕ຺ຕິໂກ. ຍທາ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ວາ ນິມນ຺ເຕຕຸກາໂມ ໂຫຕິ ຕທາ ນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ວາ ນິມນ຺ເຕຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາກຈ຺ຈາໂນ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂກຏ຺ຐິໂກ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາກປ຺ປິໂນ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາຈຸນ຺ໂທ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ເຣວໂຕ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ອຸປາລິ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ອານນ຺ໂທ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ຣາຫຸໂລ, ກາສີສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມານາ ເຍນ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ໂຑ ຕທວສຣຸໍ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ເຖຣາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕາຕິ. ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ.

ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສນ຺ຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ເຖຣາ ສ຺ວາຕນາຍ ອາຄນ຺ຕຸກຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຘິວາເສສຸໍ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ [ອຘິວາເສສຸໍ ໂຂ ເຕ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ (ສ຺ຍາ.)] ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ເຖເຣຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ‘ປຸພ຺ເພ ຂ຺ວາຍໍ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ຍທາ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ວາ ນິມນ຺ເຕຕຸກາໂມ ນ ມໍ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ວາ ນິມນ຺ເຕຕິ; ໂສທານິ ມໍ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ເຕສິ; ທຸຏ຺ໂຐທານາຍໍ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ອນເປກ຺ໂຂ ວິຣຕ຺ຕຣູໂປ ມຍີ’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ, ນາຘິວາເສມີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ເຖເຣຫີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ, ນາຘິວາເສມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ‘ກິໍ ເມ ກຣິສ຺ສຕິ ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ອຘິວາເສນ຺ໂຕ ວາ ອນຘິວາເສນ຺ໂຕ ວາ’ຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

໓໔. ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ‘ຍໍນູນາຫໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ ປສ຺ເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ເຍນາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສຸຘມ຺ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຫູຕໍ ໂຂ ເຕ ອິທໍ, ຄຫປຕິ, ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍຕ຺ຕໍ; ເອກາ ຈ ໂຂ ອິຘ ນຕ຺ຖິ ຍທິທໍ ຕິລສງ຺ຄຸຬິກາ’’ຕິ. ‘‘ພຫຸມ຺ຫິ ວຕ, ຠນ຺ເຕ, ຣຕເນ ພຸທ຺ຘວຈເນ [ຠນ຺ເຕ ພຸທ຺ຘວຈເນ (ສ຺ຍາ.)] ວິຊ຺ຊມາເນ ອຍ຺ເຍນ ສຸຘມ຺ເມນ ຍເທວ ກິຎ຺ຈິ ຠາສິຕໍ ຍທິທໍ ຕິລສງ຺ຄຸຬິກາຕິ. ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠນ຺ເຕ, ທກ຺ຂິຓາປຖກາ ວາຓິຊາ ປຸຣຕ຺ຖິມໍ ຊນປທໍ ອຄມໍສຸ ວາຓິຊ຺ຊາຍ. ເຕ ຕໂຕ ກຸກ຺ກຸຏິໍ ອາເນສຸໍ. ອຖ ໂຂ ສາ, ຠນ຺ເຕ, ກຸກ຺ກຸຏີ ກາເກນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ກປ຺ເປສິ. ສາ ໂປຕກໍ ຊເນສິ. ຍທາ ໂຂ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ກຸກ຺ກຸຏໂປຕໂກ ກາກວສ຺ສໍ ວສ຺ສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ກາກກຸກ຺ກຸຏີຕິ ວສ຺ສຕິ; ຍທາ ກຸກ຺ກຸຏິວສ຺ສໍ ວສ຺ສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ກຸກ຺ກຸຏິກາກາຕິ ວສ຺ສຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ພຫຸມ຺ຫິ ຣຕເນ ພຸທ຺ຘວຈເນ ວິຊ຺ຊມາເນ ອຍ຺ເຍນ ສຸຘມ຺ເມນ ຍເທວ ກິຎ຺ຈິ ຠາສິຕໍ ຍທິທໍ ຕິລສໍຄຸຬິກາ’’ຕິ. ‘‘ອກ຺ໂກສສິ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ປຣິຠາສສິ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ. ເອໂສ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອາວາໂສ, ປກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍໍ ສຸຘມ຺ມໍ ອກ຺ໂກສາມິ, ປຣິຠາສາມິ [ນ ປຣິຠາສາມິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ວສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ເຑ. ຣມຓີຍໍ ອມ຺ພາຏກວນໍ. ອຫໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອກ຺ໂກສສິ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ປຣິຠາສສິ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ. ເອໂສ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອາວາໂສ, ປກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ກຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິໍ ໂຂ ອຫໍ, ຄຫປຕິ, ຄມິສ຺ສາມິ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາ ຠຓິຕໍ, ຍຎ຺ຈ ມຍາ ຠຓິຕໍ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈຫິ. ອນຈ຺ຉຣິຍໍ ໂຂ ປເນຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ອຍ຺ໂຍ ສຸຘມ຺ໂມ ປຸນເທວ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໓໕. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຊຕວນໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາໂມ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ຍຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາ ຠຓິຕໍ ຍຎ຺ຈ ຈິຕ຺ເຕນ ຄຫປຕິນາ ຠຓິຕໍ ຕໍ ສພ຺ພໍ ຠຄວໂຕ ອາໂຣເຈສິ.

ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ທາຍກໍ ກາຣກໍ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກໍ ຫີເນນ ຂຸໍເສສ຺ສສິ, ຫີເນນ ວມ຺ເຠສ຺ສສິ? ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ – ປຐມໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໓໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ທາຍກໍ ກາຣກໍ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກໍ ຫີເນນ ຂຸໍເສຕິ, ຫີເນນ ວມ຺ເຠຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ທາຍກໍ ກາຣກໍ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກໍ ຫີເນນ ຂຸໍເສຕິ, ຫີເນນ ວມ຺ເຠຕິ. ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ສທ຺ຘໍ ປສນ຺ນໍ ທາຍກໍ ກາຣກໍ ສງ຺ຆຸປຏ຺ຐາກໍ ຫີເນນ ຂຸໍເສຕິ, ຫີເນນ ວມ຺ເຠຕິ. ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ – ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໓໗. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໓໘. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຈຕຸກ຺ກໍ

໓໙. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຄິຫີນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຄິຫີນໍ ອນຕ຺ຖາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຄິຫີນໍ ອນາວາສາຍ [ອວາສາຍ (ສີ.)] ປຣິສກ຺ກຕິ, ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ຄິຫີ ຄິຫີຫິ ເຠເທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຄິຫີນໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຄິຫີນໍ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຄິຫີນໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຄິຫີ ຫີເນນ ຂຸໍເສຕິ ຫີເນນ ວມ຺ເຠຕິ, ຄິຫີນໍ ຘມ຺ມິກໍ ປຏິສ຺ສວໍ ນ ສຈ຺ຈາເປຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ປຎ຺ຈນ຺ນໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຄິຫີນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ເອໂກ ຄິຫີນໍ ອນຕ຺ຖາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ເອໂກ ຄິຫີນໍ ອນາວາສາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ເອໂກ ຄິຫີ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ເອໂກ ຄິຫີ ຄິຫີຫິ ເຠເທຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຄິຫີນໍ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຄິຫີນໍ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຄິຫີນໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຄິຫີ ຫີເນນ ຂຸໍເສຕິ ຫີເນນ ວມ຺ເຠຕິ, ເອໂກ ຄິຫີນໍ ຘມ຺ມິກໍ ປຏິສ຺ສວໍ ນ ສຈ຺ຈາເປຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາກງ຺ຂມານຈຕຸກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ

໔໐. ‘‘ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ເມ ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໑. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ – ‘‘ຈິຕ຺ໂຕ ເຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ໂສ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມງ຺ກຸຠູໂຕ ນາສກ຺ຂິ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ. ປຸນເທວ ສາວຕ຺ຖິໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຂມາປິໂຕ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ສຸຘມ຺ມ, ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘາຫໍ, ອາວຸໂສ, ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມງ຺ກຸຠູໂຕ ນາສກ຺ຂິໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ…. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູຕໍ ເທຕຸ – ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ທາຕພ຺ໂພ – ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູຕໍ ທເທຍ຺ຍ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູຕໍ ເທຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູຕສ຺ສ ທານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູໂຕ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປຕຸໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໔໒. ‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຘມ຺ເມນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈິຕ຺ໂຕ ຄຫປຕິ ຂມາເປຕພ຺ໂພ – ‘ຂມ, ຄຫປຕິ, ປສາເທມິ ຕ’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຂມຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ຂມຕິ, ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ຂມ, ຄຫປຕິ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປສາເທຕິ ຕ’ນ຺ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຂມຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ຂມຕິ, ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ຂມ, ຄຫປຕິ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອຫໍ ຕໍ ປສາເທມີ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຂມຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ຂມຕິ, ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ຂມ, ຄຫປຕິ, ອິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ສງ຺ຆສ຺ສ ວຈເນນາ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຂມຕິ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ຂມຕິ, ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ [ສຸຘມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ… ສາ ອາປຕ຺ຕິ ເທສາເປຕພ຺ພາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ອວິຊຫາເປຕ຺ວາ ສວນູປຈາຣໍ ອວິຊຫາເປຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ’’ຕິ [ສຸຘມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ… ສາ ອາປຕ຺ຕິ ເທສາເປຕພ຺ພາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສຸຘມ຺ໂມ ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ຑໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈິຕ຺ຕໍ ຄຫປຕິໍ ຂມາເປສິ. ໂສ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໔໓. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ’’.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ເມ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ

໔໔. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ເມ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພອຏ຺ຐາຣສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔໕. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ [ເຕນ ຫິ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຘມ຺ເມນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ສຸຘມ຺ໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ສຸຘມ຺ມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ

໔໖. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ – ປຐມໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໔໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ອາວາສປຣມ຺ປຣຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສຖ – ‘ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ [ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ (ສີ. ກ.)] ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນາ’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໔໘. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໔໙. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ…ເປ…. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໕໐. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ

໕໑. ‘‘ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາໂຣ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາໂຣ, ປາໂທທກໍ, ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕພ຺ໂພ [ນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕພ຺ພາ (ສ຺ຍາ.)], ນ ຄິຫິທ຺ຘໂຊ ຘາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘໂຊ ຘາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍາ ເສວິຕພ຺ພາ; ຠິກ຺ຂູ ເສວິຕພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ [ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພາ (ສ຺ຍາ.)]. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ນ ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສາເທຕພ຺ໂພ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໕໒. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸ ກຣິໍສຸ [ນ ຄຣຸກຣິໍສຸ (ກ.)], ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ປຸນເທວ ໂກສມ຺ພິໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ໂສ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ…. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພ-ເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໕໓. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ ສາທິຍຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຍຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ຠິກ຺ຂຸໍ [ຠິກ຺ຂູ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຄິຫິທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ຕິຕ຺ຖິເຍ ເສວຕິ; ຠິກ຺ຂູ ນ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ນ ສິກ຺ຂຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວສຕິ, ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວສຕິ, ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວສຕິ; ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ; ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາສາເທຕິ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພ-ເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພ-ເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໕໔. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ ສາທິຍຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຍຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ຄິຫິທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖິເຍ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂູ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວສຕິ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວສຕິ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວສຕິ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາສາເທຕິ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໕໕. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ປຎ຺ຈມໍ.

໖. ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ

໕໖. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ – ປຐມໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກາຕຸໍ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ອາວາສປຣມ຺ປຣຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສຖ – ‘ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ, ສງ຺ເຆນ ອາປຕ຺ຕິຍາ [ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິຍາ (ສີ. ກ.)] ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນາ’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໕໗. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໕໘. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໕໙. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ

໖໐. ‘‘ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາໂຣ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາໂຣ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕພ຺ໂພ. ນ ຄິຫິທ຺ຘໂຊ ຘາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘໂຊ ຘາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍາ ເສວິຕພ຺ພາ; ຠິກ຺ຂູ ເສວິຕພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ນ ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສາເທຕພ຺ໂພ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໖໑. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ຕມ຺ຫາປິ ອາວາສາ ອຎ຺ຎໍ ອາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ຠິກ຺ຂູ ເນວ ອຠິວາເທສຸໍ, ນ ປຈ຺ຈຸຏ຺ເຐສຸໍ, ນ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ນ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ອກໍສຸ, ນ ສກ຺ກຣິໍສຸ, ນ ຄຣຸໍ ກຣິໍສຸ, ນ ມາເນສຸໍ, ນ ປູເຊສຸໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສກ຺ກຣິຍມາໂນ ອຄຣຸກຣິຍມາໂນ ອມານິຍມາໂນ ອປູຊິຍມາໂນ ອສກ຺ກາຣປກໂຕ ປຸນເທວ ໂກສມ຺ພິໍ ປຈ຺ຈາຄຎ຺ຉິ. ໂສ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ…. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໖໒. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ…ເປ… ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ ສາທິຍຕິ…ເປ… ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຍຕິ…ເປ… ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ…ເປ… ຄິຫິທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ຕິຕ຺ຖິເຍ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂູ ນ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ນ ສິກ຺ຂຕິ…ເປ… ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວສຕິ, ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວສຕິ, ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວສຕິ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາສາເທຕິ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໖໓. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ…ເປ… ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ ສາທິຍຕິ…ເປ… ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ສາທິຍຕິ…ເປ… ນ ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ…ເປ… ນ ຄິຫິທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖິຍທ຺ຘຊໍ ຘາເຣຕິ, ນ ຕິຕ຺ຖິເຍ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂູ ເສວຕິ, ຠິກ຺ຂຸສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂຕິ…ເປ… ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວສຕິ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວສຕິ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວສຕິ, ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາສາເທຕິ ອນ຺ໂຕ ວາ ພຫິ ວາ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໖໔. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ ຠິກ຺ຂເວ, ຉນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຉຏ຺ຐໍ.

໗. ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ

໖໕. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຈິ. ໔໑໗; ມ. ນິ. ໒໓໔ ອາທໂຍ] ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ນາມ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ [ຄນ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ (ກ.)] ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ນາມ ກິຣ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ອາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ.

‘‘ມາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ເອວໍ ອວຈ. ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ. ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ [ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂນໍ (ກ.)]. ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ. ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ອຣິຏ຺ຐ, ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ. ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ [ພຫູປາຍາສາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫູປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ມໍສເປສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ…ເປ… ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ…ເປ… ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສຸປິນກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ຍາຈິຕກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ອສິສູນູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ… ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫູປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ’’ຕິ.

ເອວມ຺ປິ ໂຂ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ຕໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ຖາມສາ ປຣາມາສາ ອຠິນິວິສ຺ສ ໂວຫຣຕິ – ‘‘ເອວໍພ຺ຍາ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນາສກ຺ຂິໍສຸ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ເອຕສ຺ມາ ປາປກາ ທິຏ຺ຐິຄຕາ ວິເວເຈຕຸໍ, ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອຣິຏ຺ຐໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ເຕ, ອຣິຏ຺ຐ, ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ? ‘‘ເອວໍພ຺ຍາ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ.

‘‘ກສ຺ສ ນຸ ໂຂ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ມຍາ ເອວໍ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາສິ? ນນຸ ມຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ? ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍ. ອປ຺ປສ຺ສາທາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ມໍສເປສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ…ເປ… ຕິຓຸກ຺ກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ອງ຺ຄາຣກາສູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສຸປິນກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ…ເປ… ຍາຈິຕກູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ຣຸກ຺ຂຜລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ອສິສູນູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສຕ຺ຕິສູລູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ… ສປ຺ປສິຣູປມາ ກາມາ ວຸຕ຺ຕາ ມຍາ, ພຫຸທຸກ຺ຂາ ພຫຸປາຍາສາ, ອາທີນໂວ ເອຕ຺ຖ ຠິຍ຺ໂຍ. ອຖ ຈ ປນ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຕ຺ຕນາ ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ [ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ ທິຏ຺ຐິຄເຕນ (ສ຺ຍາ.)] ອມ຺ເຫ ເຈວ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂສິ, ອຕ຺ຕານຎ຺ຈ ຂຓສິ, ພຫຸຎ຺ຈ ອປຸຎ຺ຎໍ ປສວສິ. ຕຎ຺ຫິ ເຕ, ໂມຆປຸຣິສ, ຠວິສ຺ສຕິ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອວຎ຺ຈ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ກາຕພ຺ພໍ – ປຐມໍ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໖໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາຕິ. ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາຕິ. ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ ເອວຣູປໍ ປາປກໍ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ – ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາຕິ. ໂສ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ນ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ອາວາສປຣມ຺ປຣຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສຖ – ‘ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ, ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ [ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ປາປິກາຍ (ສີ. ກ.)] ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນາ’’’ຕິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໖໗. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອນາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໖໘. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິປຸຈ຺ຉາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ເທສນາຄາມິນິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ໂຈເທຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ສາເຣຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໖໙. [ປຣິ. ໓໒໓] ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ກມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ

໗໐. ‘‘ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ – ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ເຕຈຕ຺ຕາລີສວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໗໑. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ພສ຺ສ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ອກາສິ – ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ວິພ຺ຠມິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ວິພ຺ຠມິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣິຏ຺ໂຐ ຠິກ຺ຂຸ ຄທ຺ຘພາຘິປຸພ຺ໂພ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ວິພ຺ຠມຕີ’’ຕິ [ວິພ຺ຠມີຕິ (ສີ. ກ.)]? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ວິພ຺ຠມິສ຺ສຕິ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕຸ.

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໗໒. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

[ປຣິ. ໔໒໐] ‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ…ເປ….

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ໂຈເທຕິ, ສາເຣຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ນປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໗໓. ‘‘ປຎ຺ຈຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ນ ນິສ຺ສຍໍ ເທຕິ, ນ ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕິ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິໍ ສາທິຍຕິ, ສມ຺ມໂຕປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕໍ ໂຫຕິ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ຕາທິສິກໍ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣໍ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫຕິ, ກມ຺ມິເກ ນ ຄຣຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ…ເປ….

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕິ, ນ ປວາຣຓໍ ຐເປຕິ, ນ ສວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ, ນ ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕິ, ນ ໂອກາສໍ ກາເຣຕິ, ນ ໂຈເທຕິ, ນ ສາເຣຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ’’.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ເມ

ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພເຕຈຕ຺ຕາລີສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໗໔. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕພ຺ພໍ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມກໂຕ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘໍ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ສຕ຺ຕມໍ.

ກມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘໂກ ປຐໂມ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ສຕ຺ຕ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຓ຺ຑຸໂລຫິຕກາ ຠິກ຺ຂູ, ສຍໍ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ;

ຕາທິເສ ອຸປສງ຺ກມ຺ມ, ອຸສ຺ສຫິໍສຸ ຈ ຠຓ຺ຑເນ.

ອນຸປ຺ປນ຺ນາປິ ຊາຍນ຺ຕິ [ອນຸປ຺ປນ຺ນານິ ຊາຍນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ອຸປ຺ປນ຺ນານິປິ ວຑ຺ຒເຣ [ອຸປ຺ປນ຺ນານິ ປວຑ຺ຒເຣ (ສີ.), ອຸປ຺ປນ຺ນາປິ ປວຑ຺ຒນ຺ຕິ (ກ.)];

ອປ຺ປິຈ຺ຉາ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ປທສ຺ສໂຕ [ປຣີສໂຕ (ສ຺ຍາ.), ປຣສ຺ສໂຕ (ສີ.)].

ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິໂກ ພຸທ຺ໂຘ, ສຍມ຺ຠູ ອຄ຺ຄປຸຄ຺ຄໂລ;

ອາຓາເປສິ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຊິໂນ.

ອສມ຺ມຸຂາປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕຎ຺ຈ ຍໍ;

ອນາປຕ຺ຕິ ອເທສເນ, ເທສິຕາຍ ກຕຎ຺ຈ ຍໍ.

ອໂຈເທຕ຺ວາ ອສາເຣຕ຺ວາ, ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ຈ ຍໍ ກຕໍ;

ອສມ຺ມຸຂາ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນ ຈາປິ [ວຄ຺ເຄນາປິ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍໍ ກຕໍ.

ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາ ອຘມ຺ເມນ, ປຸນ ວຄ຺ເຄນ [ວຄ຺ເຄນາປິ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍໍ ກຕໍ;

ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນ ຈາປິ [ວຄ຺ເຄນາປິ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍໍ ກຕໍ.

ອນາປຕ຺ຕິ [ອນາປຕ຺ຕິຍາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນ

ຈາປິ [ວຄ຺ເຄນາປິ ຈ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍໍ ກຕໍ.

ອເທສນາຄາມິນິຍາ, ອຘມ຺ມວຄ຺ຄເມວ ຈ.

ເທສິຕາຍ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນາປິ ຕເຖວ ຈ;

ອໂຈເທຕ຺ວາ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນາປິ ຕເຖວ ຈ.

ອສາເຣຕ຺ວາ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນາປິ ຕເຖວ ຈ;

ອນາໂຣເປຕ຺ວາ ອຘມ຺ເມນ, ວຄ຺ເຄນາປິ ຕເຖວ ຈ.

ກຓ຺ຫວາຣນເຍເນວ, ສຸກ຺ກວາຣໍ ວິຊານິຍາ;

ສງ຺ໂຆ ອາກງ຺ຂມາໂນ ຈ ຍສ຺ສ ຕຊ຺ຊນິຍໍ ກເຣ.

ຠຓ຺ຑນໍ ພາໂລ ສໍສຏ຺ໂຐ, ອຘິສີເລ ອຊ຺ຌາຈາເຣ;

ອຕິທິຏ຺ຐິວິປນ຺ນສ຺ສ, ສງ຺ໂຆ ຕຊ຺ຊນິຍໍ ກເຣ.

ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອວຓ຺ຓໍ ໂຍ ຈ ຠາສຕິ;

ຕິຓ຺ຓນ຺ນມ຺ປິ ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ, ສງ຺ໂຆ ຕຊ຺ຊນິຍໍ ກເຣ.

ຠຓ຺ຑນໍ ກາຣໂກ ເອໂກ, ພາໂລ ສໍສຄ຺ຄນິສ຺ສິໂຕ;

ອຘິສີເລ ອຊ຺ຌາຈາເຣ, ຕເຖວ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ.

ພຸທ຺ຘຘມ຺ມສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອວຓ຺ຓໍ ໂຍ ຈ ຠາສຕິ;

ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມກໂຕ, ເອວໍ ສມ຺ມານຸວຕ຺ຕນາ.

ອຸປສມ຺ປທນິສ຺ສຍາ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐນາ;

ໂອວາທສມ຺ມເຕນາປິ, ນ ກເຣ ຕຊ຺ຊນີກໂຕ.

ນາປຊ຺ເຊ ຕຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິໍ, ຕາທິສຎ຺ຈ ຕໂຕ ປຣໍ;

ກມ຺ມຎ຺ຈ ກມ຺ມິເກ ຈາປິ, ນ ຄຣເຫ ຕຖາວິໂຘ.

ອຸໂປສຖໍ ປວາຣຓໍ, ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ນຏ຺ຐເປ;

ສວຈນິໍ [ນ ສວຈນິຍໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອນຸວາໂທ, ໂອກາໂສ ໂຈທເນນ ຈ.

ສາຣຓໍ ສມ຺ປໂຍຄຎ຺ຈ, ນ ກເຣຍ຺ຍ ຕຖາວິໂຘ;

ອຸປສມ຺ປທນິສ຺ສຍາ, ສາມເຓຣໍ ອຸປຏ຺ຐນາ.

ໂອວາທສມ຺ມເຕນາປິ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ [ປຎ຺ຈອງ຺ໂຄ (ກ.)] ນ ສມ຺ມຕິ;

ຕຎ຺ຈາປຊ຺ຊຕິ ອາປຕ຺ຕິໍ, ຕາທິສຎ຺ຈ ຕໂຕ ປຣໍ.

ກມ຺ມຎ຺ຈ ກມ຺ມິເກ ຈາປິ, ຄຣຫນ຺ໂຕ ນ ສມ຺ມຕິ;

ອຸໂປສຖໍ ປວາຣຓໍ, ສວຈນີຍາ ຈ ໂນວາໂທ.

ໂອກາໂສ ໂຈທນຎ຺ເຈວ, ສາຣຓາ ສມ຺ປໂຍຊນາ;

ອິເມຫຏ຺ຐງ຺ເຄຫິ ໂຍ ຍຸຕ຺ໂຕ, ຕຊ຺ຊນານຸປສມ຺ມຕິ.

ກຓ຺ຫວາຣນເຍເນວ, ສຸກ຺ກວາຣໍ ວິຊານິຍາ;

ພາໂລ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ, ສໍສຏ຺ໂຐປິ ຈ ເສຍ຺ຍໂສ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ອາຓາເປສິ ມຫາມຸນິ;

ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ, ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ.

ອນາຈາຣຎ຺ຈ ວິວິຘໍ, ອາຈຣິໍສຸ ອສຎ຺ຎຕາ;

ປພ຺ພາຊນີຍໍ ສມ຺ພຸທ຺ໂຘ, ກມ຺ມໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຊິໂນ;

ມຈ຺ຉິກາສຓ຺ເຑ ສຸຘມ຺ໂມ, ຈິຕ຺ຕສ຺ສາວາສິໂກ ອຫຸ.

ຊາຕິວາເທນ ຂຸໍເສຕິ, ສຸຘມ຺ໂມ ຈິຕ຺ຕຸປາສກໍ;

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ, ອາຓາເປສິ ຕຖາຄໂຕ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸໍ, ນິຈ຺ຉນ຺ຕາປຕ຺ຕິໍ ປສ຺ສິຕຸໍ;

ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິຕຸໍ, ອາຓາເປສິ ຊິນຸຕ຺ຕໂມ.

ຉນ຺ໂນ ຕໍເຍວ ອາປຕ຺ຕິໍ, ປຏິກາຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ;

ອຸກ຺ເຂປນາປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອາຓາເປສິ ວິນາຍໂກ.

ປາປທິຏ຺ຐິ ອຣິຏ຺ຐສ຺ສ, ອາສິ ອຎ຺ຎາຓນິສ຺ສິຕາ;

ທິຏ຺ຐິຍາປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ [ທິຏ຺ຐິອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ (ກ.)], ອຸກ຺ເຂປໍ ຊິນຠາສິຕໍ.

ນິຍສ຺ສກມ຺ມໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ [ປພ຺ພາຊໍ (ກ.)], ຕເຖວ ປຏິສາຣຓີ;

ອທສ຺ສນາປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອນິສ຺ສຄ຺ເຄ ຈ ທິຏ຺ຐິຍາ.

ທວານາຈາຣູປຆາຕິ, ມິຈ຺ຉາອາຊີວເມວ ຈ;

ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມມ຺ຫິ, ອຕິເຣກປທາ ອິເມ.

ອລາຠາວຓ຺ຓາ ທ຺ເວ ປຎ຺ຈ, ທ຺ເວ ປຎ຺ຈກາຕິ ນາມກາ [ທ຺ເວ ປຎ຺ຈໂກຕິ ນາມໂກ (ກ.)];

ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມມ຺ຫິ, ອຕິເຣກປທາ ອິເມ.

ຕຊ຺ຊນີຍໍ ນິຍສ຺ສຎ຺ຈ, ທຸເວ ກມ຺ມາປິ ສາທິສາ [ກມ຺ເມສຸ ສທິສໍ (ກ.)];

ປພ຺ພຊ຺ຊາ [ປພ຺ພາຊາ (ກ.)] ປຏິສາຣີ ຈ, ອຕ຺ຖິ ປທາຕິຣິຕ຺ຕຕາ.

ຕໂຍ ອຸກ຺ເຂປນາ ກມ຺ມາ, ສທິສາ ເຕ ວິຠຕ຺ຕິໂຕ;

ຕຊ຺ຊນີຍນເຍນາປິ, ເສສກມ຺ມໍ ວິຊານິຍາຕິ.

ກມ຺ມກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒. ປາຣິວາສິກກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປາຣິວາສິກວຕ຺ຕໍ

໗໕. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາທິຕພ຺ພໍ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາໂຣ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາໂຣ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມິຖຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ.

‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ – ອຸໂປສຖໍ, ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ໂອໂຓຊນໍ, ຠຕ຺ຕໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ປາຣິວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

໗໖. ‘‘ປາຣິວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນປຣິຍນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍາປຣິຍນ຺ໂຕ ວິຫາຣປຣິຍນ຺ໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຈ ໂສ ສາທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸເຣສມເຓນ ວາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ວາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພານິ, ນ ອາຣຎ຺ຎິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ [ສມາທິຕພ຺ພໍ (ກ.)], ນ ປິຓ຺ຑປາຕິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ – ມາ ມໍ ຊານິໍສູຕິ.

‘‘ປາຣິວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ອາຄນ຺ຕຸກສ຺ສ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ອຸໂປສເຖ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ປວາຣຓາຍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ທູເຕນປິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

໘໐. ‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

໘໑. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ [ຈງ຺ກມນ຺ຕໍ (ອຏ຺ຐກຖາຍໍ ສໍວຓ຺ເຓຕພ຺ພປາໂຐ)] ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

໘໒. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິວາສິເກນ ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

[ມຫາວ. ໓໙໓] ‘‘ປາຣິວາສິກຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ [ອກມ຺ມໍ ຕໍ (ສ຺ຍາ.)], ນ ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

ຈຕຸນ຺ນວຸຕິປາຣິວາສິກວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໘໓. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ປາຣິວາສິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ’’ຕິ? ‘‘ຕໂຍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ປາຣິວາສິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ. ສຫວາໂສ, ວິປ຺ປວາໂສ, ອນາໂຣຈນາ – ອິເມ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຕໂຍ ປາຣິວາສິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ’’ຕິ.

໘໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ. ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປຣິວາສໍ ໂສເຘຕຸໍ. ຠຄວໂຕ [ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ (ສ຺ຍາ., ເອວມຸປຣິປິ)] ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ເຕນ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ປຣິວາສໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’ຕິ. ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປຣິວາໂສ. ‘ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’ຕິ. ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປຣິວາໂສ.

໘໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕຫໍ ຕຫໍ ປກ຺ກມິໍສຸ. ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ປາຣິວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປຣິວາສໍ ໂສເຘຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ສມາທິຍິຕຸໍ [ສມາທາຕຸໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາທິຍິຕພ຺ໂພ [ສມາທິຕພ຺ໂພ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເຕນ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ປຣິວາສໍ ສມາທິຍາມີ’ຕິ. ສມາທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາໂສ. ‘ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’ຕິ. ສມາທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາໂສ’’.

ປາຣິວາສິກວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒. ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫວຕ຺ຕໍ

໘໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ! ເນຕໍ ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາທິຕພ຺ພໍ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາໂຣ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາໂຣ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມິຖຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ – ອຸໂປສຖໍ, ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ໂອໂຓຊນໍ, ຠຕ຺ຕໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

໘໗. ‘‘ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ກໂຕ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນປຣິຍນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍາປຣິຍນ຺ໂຕ ວິຫາຣປຣິຍນ຺ໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຈ ໂສ ສາທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸເຣສມເຓນ ວາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ວາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພານິ, ນ ອາຣຎ຺ຎິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ປິຓ຺ຑປາຕິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ – ມາ ມໍ ຊານິໍສູຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ; ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

[ມຫາວ. ໓໙໓] ‘‘ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ, ນ ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣຫວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓. ມານຕ຺ຕາຣຫວຕ຺ຕໍ

໘໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມານຕ຺ຕາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ …ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມານຕ຺ຕາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາທິຕພ຺ພໍ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມິຖຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ – ອຸໂປສຖໍ, ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ໂອໂຓຊນໍ, ຠຕ຺ຕໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ມານຕ຺ຕາຣເຫຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

໘໙. ‘‘ມານຕ຺ຕາຣເຫນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ…ເປ… (ຍຖາ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນາ, ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ.) ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນປຣິຍນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍາປຣິຍນ຺ໂຕ ວິຫາຣປຣິຍນ຺ໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຈ ໂສ ສາທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸເຣສມເຓນ ວາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ວາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພານິ, ນ ອາຣຎ຺ຎິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ປິຓ຺ຑປາຕິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ – ມາ ມໍ ຊານິໍສູຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມນຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ …ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

[ມຫາວ. ໓໙໓] ‘‘ມານຕ຺ຕາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ, ນ ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

ມານຕ຺ຕາຣຫວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔. ມານຕ຺ຕຈາຣິກວຕ຺ຕໍ

໙໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາຣໍ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາທິຕພ຺ພໍ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອາສນາຠິຫາໂຣ, ເສຍ຺ຍາຠິຫາໂຣ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ, ປາທກຖລິກໍ, ປຕ຺ຕຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມິຖຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ – ອຸໂປສຖໍ, ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ໂອໂຓຊນໍ, ຠຕ຺ຕໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ມານຕ຺ຕຈາຣິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

໙໑. ‘‘ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ. ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສງ຺ເຆນ ມານຕ຺ຕໍ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ, ອຎ຺ຎາ ວາ ຕາທິສິກາ, ຕໂຕ ວາ ປາປິຏ຺ຐຕຣາ; ກມ຺ມໍ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພໍ, ກມ຺ມິກາ ນ ຄຣຫິຕພ຺ພາ. ນ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ, ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນປຣິຍນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍາປຣິຍນ຺ໂຕ ວິຫາຣປຣິຍນ຺ໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຈ ໂສ ສາທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸເຣສມເຓນ ວາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ວາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພານິ, ນ ອາຣຎ຺ຎິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ປິຓ຺ຑປາຕິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ – ມາ ມໍ ຊານິໍສູຕິ.

‘‘ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອາຄນ຺ຕຸເກນ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ອາຄນ຺ຕຸກສ຺ສ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ອຸໂປສເຖ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ປວາຣຓາຍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ, ເທວສິກໍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ທູເຕນປິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ນານາສໍວາສກາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອນາວາສາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ. ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

[ມຫາວ. ໓໙໓] ‘‘ມານຕ຺ຕຈາຣິກຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ, ນ ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

໙໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມານຕ຺ຕຈາຣິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ’’ຕິ? ‘‘ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂຂ, ອຸປາລິ, ມານຕ຺ຕຈາຣິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ. ສຫວາໂສ, ວິປ຺ປວາໂສ, ອນາໂຣຈນາ, ອູເນ ຄເຓ ຈຣຓໍ [ຈຣຓນ຺ຕິ (ກ.)] – ອິເມ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ມານຕ຺ຕຈາຣິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ’’ຕິ.

໙໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ມຫາຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ສນ຺ນິປຕິໂຕ ໂຫຕິ. ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ມານຕ຺ຕໍ ໂສເຘຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ເຕນ ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມານຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’ຕິ. ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕໍ. ‘ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’ຕິ. ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໙໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕຫໍ ຕຫໍ ປກ຺ກມິໍສຸ. ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ມານຕ຺ຕໍ ໂສເຘຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕໍ ສມາທິຍິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມາທິຍິຕພ຺ພໍ. ເຕນ ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມານຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’ຕິ. ສມາທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕໍ. ‘ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’ຕິ. ສມາທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ມານຕ຺ຕຈາຣິກວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໕. ອພ຺ຠານາຣຫວຕ຺ຕໍ

໙໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອພ຺ຠານາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອພ຺ຠານາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມນ຺ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣຫາ ຠິກ຺ຂູ ສາທິຍິສ຺ສນ຺ຕິ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສາທິຕພ຺ພໍ ປກຕຕ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ໂຍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມິຖຸ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ…ເປ… ນຫາເນ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ – ອຸໂປສຖໍ, ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ, ໂອໂຓຊນໍ, ຠຕ຺ຕໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣຫານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອພ຺ຠານາຣເຫຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

໙໖. ‘‘ອພ຺ຠານາຣເຫນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ…ເປ… (ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ, ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ,) ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນ ປຸຣໂຕ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນປຣິຍນ຺ໂຕ ເສຍ຺ຍາປຣິຍນ຺ໂຕ ວິຫາຣປຣິຍນ຺ໂຕ ໂສ ຕສ຺ສ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ຈ ໂສ ສາທິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸເຣສມເຓນ ວາ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ວາ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕພ຺ພານິ; ນ ອາຣຎ຺ຎິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ; ນ ປິຓ຺ຑປາຕິກງ຺ຄໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ; ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ – ມາ ມໍ ຊານິໍສູຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປກຕຕ຺ເຕນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ…ເປ…. (ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ, ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພາ.)

‘‘ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສຠິກ຺ຂຸກາ ອາວາສາ…ເປ… ອນາວາສາ…ເປ… ອາວາສາ ວາ ອນາວາສາ ວາ ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອນາວາໂສ…ເປ… ສຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ວາ ອນາວາໂສ ວາ, ຍຕ຺ຖສ຺ສຸ ຠິກ຺ຂູ ສມານສໍວາສກາ, ຍໍ ຊຎ຺ຎາ ສກ຺ໂກມິ ອຊ຺ເຊວ ຄນ຺ຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ປກຕຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອາສເນນ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ; ນ ປກຕຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຣິວາສິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕາຣເຫນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ມານຕ຺ຕຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣເຫນ ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອນາວາເສ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ອາວາເສ ວາ ອນາວາເສ ວາ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ; ນ ເອກາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ເນ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ນິສິນ຺ເນ ອາສເນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ, ນ ຉມາຍໍ ຈງ຺ກມນ຺ເຕ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

[ມຫາວ. ໓໙໓] ‘‘ອພ຺ຠານາຣຫຈຕຸຕ຺ໂຖ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ, ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ຕໍວີໂສ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ອກມ຺ມໍ, ນ ຈ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ.

ອພ຺ຠານາຣຫວຕ຺ຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປາຣິວາສິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ທຸຕິໂຍ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ປຎ຺ຈ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປາຣິວາສິກາ ສາເທນ຺ຕິ, ປກຕຕ຺ຕານ ຠິກ຺ຂຸນໍ;

ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິຎ຺ຈ ສາມີຈິຍໍ.

ອາສນໍ ເສຍ຺ຍາຠິຫາຣໍ, ປາໂທ ປີຐໍ ກຖລິກໍ;

ປຕ຺ຕໍ ນຫາເນ ປຣິກມ຺ມໍ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຈ ເປສລາ.

ທຸກ຺ກຏໍ ສາທິຍນ຺ຕສ຺ສ, ມິຖຸ ປຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ [ປຸນາປເຣ (ກ.)];

ອຸໂປສຖໍ ປວາຣຓໍ, ວສ຺ສິໂກໂຓຊໂຠຊນໍ.

ສມ຺ມາ ຈ ວຕ຺ຕນາ ຕຕ຺ຖ, ປກຕຕ຺ຕສ຺ສ ຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ;

ໂຍ ຈ ໂຫຕິ ປຣິຍນ຺ໂຕ, ປຸເຣ ປຈ຺ຉາ ຕເຖວ ຈ [ນ ປຸເຣ ປຈ຺ຉາສມເຓນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ອາຣຎ຺ຎປິຓ຺ຑນີຫາໂຣ, ອາຄນ຺ຕຸເກ ອຸໂປສເຖ;

ປວາຣຓາຍ ທູເຕນ, ຄນ຺ຕພ຺ໂພ ຈ ສຠິກ຺ຂຸໂກ.

ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ຈ ວຸຏ຺ຐານໍ, ຕເຖວ ຈ ນິມນ຺ຕເຍ;

ອາສເນ ນີເຈ ຈງ຺ກເມ, ຉມາຍໍ ຈງ຺ກເມນ ຈ.

ວຸຑ຺ຒຕເຣນ ອກມ຺ມໍ, ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ ຈ ໂສຘນາ;

ນິກ຺ຂິປນໍ ສມາທານໍ, ວຕ຺ຕໍວ ປາຣິວາສິເກ [ຣຕ຺ຕິ ວາ ປາຣິວາສິເກ (ກ.), ຎາຕພ຺ພໍ ປາຣິວາສິກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ມູລາຍ ມານຕ຺ຕາຣຫາ, ຕຖາ ມານຕ຺ຕຈາຣິກາ;

ອພ຺ຠານາຣເຫ ນໂຍ ຈາປິ, ສມ຺ເຠທໍ ນຍໂຕ [ສມ຺ເຠທນຍໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ປຸນ.

ປາຣິວາສິເກສຸ ຕໂຍ, ຈຕຸ ມານຕ຺ຕຈາຣິເກ;

ນ ສເມນ຺ຕິ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉເທສຸ [ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉເທ (ອິຕິປິ), ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທາ (ສ຺ຍາ.)], ມານຕ຺ເຕສຸ ຈ ເທວສິ;

ທ຺ເວ ກມ຺ມາ ສທິສາ ເສສາ, ຕໂຍ ກມ຺ມາ ສມາສມາຕິ [ສມາ ມຕາຕິ (ສີ.)].

ປາຣິວາສິກກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໓. ສມຸຈ຺ຈຍກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິ

໙໗. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ [ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ (ສ຺ຍາ.)] ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ –

ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນມານຕ຺ຕໍ

໙໘. ‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມິ. ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ໂສຫໍ [ທຸຕິຍມ຺ປິ (ສີ. ກ.)] ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມິ. ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂສຫໍ [ຕຕິຍມ຺ປິ (ສີ. ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໙໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນອພ຺ຠານໍ

໑໐໐. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ –

ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘‘ອຫໍ ຠນ຺ເຕ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ, ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມິ.

‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ທຸຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມິ.

‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຕຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມີຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໐໑. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອພ຺ຠິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາສໍ

໑໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໐໓. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນມານຕ຺ຕໍ

໑໐໔. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ [ຍາຈິຕພ຺ໂພ (ສີ. ເອວມຸປຣິປິ)]. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ [ຍາຈິຕພ຺ໂພ (ສີ. ເອວມຸປຣິປິ)]. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໐໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນອພ຺ຠານໍ

໑໐໖. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໐໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ເອກາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ອພ຺ຠິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາໂສ

໑໐໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ຕີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ຈຕູຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໐໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປາຣິວາສິກມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ

໑໑໐. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ [ຍາຈິຕພ຺ໂພ (ສີ. ເອວມຸປຣິປິ)]. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ [ຍາຈິຕພ຺ໂພ (ສີ. ເອວມຸປຣິປິ)]. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໑໑. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ປຏິກສ຺ສິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ [ມູລາຍ (ສ຺ຍາ.)]. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ມານຕ຺ຕາຣຫມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ

໑໑໒. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໑໓. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ປຏິກສ຺ສິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຕິກາປຕ຺ຕິມານຕ຺ຕໍ

໑໑໔. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ…ເປ… ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໑໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ມານຕ຺ຕຈາຣິກມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ

໑໑໖. ໂສ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ – ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໑໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ…ເປ… ປຏິກສ຺ສິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ – ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ…ເປ… ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອພ຺ຠານາຣຫມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ

໑໑໘. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ມູລາຍປຏິກສ຺ສິຕອພ຺ຠານໍ

໑໑໙. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມີ’’’ຕິ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໐. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຎ຺ຈາຫປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ອພ຺ຠິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາໂສ

໑໒໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໒. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປກ຺ຂປາຣິວາສິກມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ

໑໒໓. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໔. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ປຏິກສ຺ສິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ສໂມຘານປຣິວາໂສ

໑໒໕. ‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ – ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’’’ຕິ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ມານຕ຺ຕາຣຫມູລາຍປຏິກສ຺ສນາທິ

໑໒໗. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ… ເທຕິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຕິກາປຕ຺ຕິມານຕ຺ຕໍ

໑໒໘. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໒໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ມານຕ຺ຕຈາຣິກມູລາຍປຏິກສ຺ສນາທິ

໑໓໐. ໂສ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ…ເປ… ເທຕິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອພ຺ຠານາຣຫມູລາຍປຏິກສ຺ສນາທິ

໑໓໑. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕ຺ວາ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ….

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ…ເປ… ເທຕິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນອພ຺ຠານໍ

໑໓໒. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທາຍິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ, ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈາມີ’’’ຕິ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໓. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປກ຺ຂປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ [ໂສ ສໍຆໍ (ກ.)] ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສ ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນ຺ຕຣາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສຎ຺ເຈຕນິກາຍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິຍາ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ຉາຣຕ຺ຕໍ ມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ. ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ໂສ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ອພ຺ຠານໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸທາຍິໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸທາຍິສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອພ຺ຠານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ອພ຺ຠິໂຕ ສງ຺ເຆນ ອຸທາຍີ ຠິກ຺ຂຸ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິ ສມຕ຺ຕາ.

໒. ປຣິວາໂສ

ອຄ຺ຆສໂມຘານປຣິວາໂສ

໑໓໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ຕີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ຈຕູຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ຉາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ສຕ຺ຕາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ອຏ຺ຐາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ນວາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ; ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຕສ຺ສາ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນອຄ຺ຆສໂມຘານໍ

໑໓໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ທ຺ເວ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ [ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ (ກ. ເອວໍ ຍາວທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ)], ຕິສ຺ໂສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຕີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ຈຕສ຺ໂສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຈຕູຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ປຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ຉ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ສຕ຺ຕ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຕ຺ຕາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ອຏ຺ຐ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອຏ຺ຐາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ນວ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນວາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ທສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ທສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ທສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໗. ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ທສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ – ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ…ເປ… ທສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘານປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ທ຺ເວມາສປຣິວາໂສ

໑໓໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ, ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈາມີຕິ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໓໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຕທຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພວິຘິ

໑໔໐. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຕທຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໔໑. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານິໍ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ຊານິໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານິໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຕທຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໔໒. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນສ຺ສຣຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣິໍ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນສ຺ສຣິໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣິໍ, ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຕທຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໔໓. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຍາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອິຕຣິສ຺ສາປິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຕທຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໔໔. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິໍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ, ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ຍາ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກິສ຺ສາ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’’’ຕິ.

໑໔໕. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ; ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ຍາ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກິສ຺ສາ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’’’ຕິ.

໑໔໖. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິໍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ; ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ, ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ຍາ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກິສ຺ສາ, ອາວຸໂສ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’’ຕິ.

໑໔໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕ຺ຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ [ອິຕຣມ຺ປິ ມາສປຣິວາສໍ (ສ຺ຍາ. ກ. ເອວມຸປຣິປິ)] ຍາເຈຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈາມີຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໔໘. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສສ຺ສ [ອິຕຣມ຺ປິ ມາສປຣິວາສສ຺ສ (ກ.), ອິຕຣສ຺ສປິ ມາສປຣິວາສສ຺ສ (ສ຺ຍາ.)] ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາໂສ [ອິຕຣມ຺ປິ ມາສປຣິວາໂສ (ກ.), ອິຕໂຣປິ ມາສປຣິວາໂສ (ສ຺ຍາ.)]. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຣິມໍ ອຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໔໙. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ – ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຕສ຺ສ ເມ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ເອກມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕສ຺ສ ເມ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ລຊ຺ຊີຘມ຺ໂມ ໂອກ຺ກມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຣິມໍ ອຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໕໐. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ຊານາຕິ, ເອກໍ ມາສໍ ນ ຊານາຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ຊານາຕິ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ຊານາຕິ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ຊານາຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ຊານິໍ, ເອກໍ ມາສໍ ນ ຊານິໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ຊານິໍ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ຊານິໍ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ຊານາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຣິມໍ ອຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໕໑. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ສຣຕິ, ເອກໍ ມາສໍ ນສ຺ສຣຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ສຣຕິ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ສຣຕິ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ສຣິໍ, ເອກໍ ມາສໍ ນສ຺ສຣິໍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ສຣິໍ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ສຣິໍ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຣິມໍ ອຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໕໒. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກໍ ມາສໍ ເວມຕິໂກ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອກໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກໍ ມາສໍ ເວມຕິໂກ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉານ຺ນານໍ ຍໍ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕໍ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ນິພ຺ເພມຕິໂກ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາເຈຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອິຕຣມ຺ປິ ມາສໍ ປຣິວາສໍ ເທຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຸຣິມໍ ອຸປາທາຍ ທ຺ເວ ມາສາ ປຣິວສິຕພ຺ພາ.

໑໕໓. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອໂກ ມາໂສ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິໍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ເອໂກ ມາໂສ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ໂຍ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ອຊານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ມາສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’ຕິ.

໑໕໔. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອໂກ ມາໂສ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິໍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອໂກ ມາໂສ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ໂຍ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ອສ຺ສຣມານປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ມາສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’ຕິ.

໑໕໕. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອໂກ ມາໂສ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຕສ຺ສ ປຣິວສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ກິໍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ? ກິສ຺ສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ? ເຕ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ; ເອໂກ ມາໂສ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ເອໂກ ມາໂສ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ຍາຈິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ທ຺ເວມາສປຣິວາສໍ ອທາສິ. ຕາໂຍ ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປນ຺ໂນ ຕາສາຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສຕີ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ຍ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ນິພ຺ເພມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ຘມ຺ມຕ຺ຕາ ຣຸຫຕິ. ໂຍ ຈ ຂ຺ວາຍໍ, ອາວຸໂສ, ມາໂສ ເວມຕິກປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອຘມ຺ມິກໍ ຕສ຺ສ ມາສສ຺ສ ປຣິວາສທານໍ; ອຘມ຺ມຕ຺ຕາ ນ ຣຸຫຕິ. ເອກສ຺ສ, ອາວຸໂສ, ມາສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ’’ຕິ.

ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ

໑໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ. ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາມິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາມິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣາມິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣາມິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາມິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາມິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣາມິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣາມິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໕໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິ. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາສສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໑໕໘. ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ; ເອວໍ ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ? ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ; ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ; ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ; ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໕໙. ‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ? ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ, ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເວມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ຊານາຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນສ຺ສຣຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ສຣຕິ; ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ເອກຈ຺ເຈ ເວມຕິໂກ, ເອກຈ຺ເຈ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ເຕ ນິພ຺ເພມຕິໂກ – ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

ປຣິວາໂສ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ຈຕ຺ຕາລີສກໍ

໑໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມິ. ໂສ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມຕິ. ວິພ຺ຠນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ. ສາມເຓຣສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອນຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຸຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ. ເວທນາຏ຺ຏສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ [ອຸກ຺ຂິປິຍຕິ (ສ຺ຍາ.), ອຸກ຺ຂິປີຍຕິ (ກ.)]. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ [ໂອສາຣິຍຕິ (ສ຺ຍາ.), ໂອສາຣີຍຕິ (ກ.)], ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິວາໂສ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ, ອວເສໂສ ປຣິວສິຕພ຺ໂພ.

໑໖໑. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ວິພ຺ຠມຕິ. ວິພ຺ຠນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ.

໑໖໒. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ວິພ຺ຠມຕິ. ວິພ຺ຠນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕທານໍ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕທານໍ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໖໓. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ວິພ຺ຠມຕິ. ວິພ຺ຠນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈຣິຍາ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ; ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ທິນ຺ນໍ ສຸທິນ຺ນໍ, ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈິຓ຺ຓໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ, ອວເສສໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ມານຕ຺ຕຈຣິຍາ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຸຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ; ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ທິນ຺ນໍ ສຸທິນ຺ນໍ, ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈິຓ຺ຓໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ, ອວເສສໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ.

໑໖໔. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ວິພ຺ຠມຕິ. ວິພ຺ຠນ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານໍ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ; ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ທິນ຺ນໍ ສຸທິນ຺ນໍ, ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈິຓ຺ຓໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ…

ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ, ອຸກ຺ຂິປິຍ຺ຍຕິ. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອພ຺ຠານໍ ນ ຣຸຫຕິ. ໂສ ເຈ ປຸນ ໂອສາຣິຍ຺ຍຕິ, ຕສ຺ສ ຕເທວ ປຸຣິມໍ ປຣິວາສທານໍ. ໂຍ ປຣິວາໂສ ທິນ຺ໂນ ສຸທິນ຺ໂນ, ໂຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຖ ສຸປຣິວຸຕ຺ໂຖ; ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ທິນ຺ນໍ ສຸທິນ຺ນໍ, ຍໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈິຓ຺ຓໍ ສຸຈິຓ຺ຓໍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ.

ຈຕ຺ຕາລີສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໔. ຉຕ຺ຕິໍສກໍ

໑໖໕. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ [ປຣິມາຓາໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອປຣິມາຓາ [ອປຣິມາຓາໂຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ…ເປ… ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ…ເປ… (ຍຖາປຣິວາສໍ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ) ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

ຉຕ຺ຕິໍສກໍ ສມຕ຺ຕໍ.

໕. ມານຕ຺ຕສຕກໍ

໑໖໖. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ [ໂສ ເຈ ປຸນ (ກ.)] ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໖໗. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໖໘. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໖໙. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໗໐. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

໑໗໑. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… (ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ) ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ. ໂສ ປຸນ ອເວທນາຏ຺ໂຏ ຫຸຕ຺ວາ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຸຣິມສ຺ມິຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມສ຺ມິຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

ມານຕ຺ຕສຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໖. ສມູລາຍສໂມຘານປຣິວາສຈຕຸສ຺ສຕໍ

໑໗໒. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ. ໂສ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໓. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໔. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ, ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອຊານິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊານິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໕. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ. ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ອສ຺ສຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ສຣິຕ຺ວາ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໖. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ [ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວິພ຺ຠມິຕ຺ວາ (ກ.)] ປຸນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໗. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ (ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ ວິຕ຺ຖາຣິຕໍ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ)…ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ. ໂສ ປຸນ ອເວທນາຏ຺ໂຏ ຫຸຕ຺ວາ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

໑໗໘. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ…ເປ… ມານຕ຺ຕໍ ຈຣນ຺ໂຕ…ເປ… ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… (ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ຈ ມານຕ຺ຕຈາຣີ ຈ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ຈ ຍຖາ ປຣິວາໂສ ວິຕ຺ຖາຣິໂຕ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ໂພ).

໑໗໙. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສາມເຓໂຣ ໂຫຕິ…ເປ… ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ…ເປ… ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ…ເປ… ຕສ຺ສ ໂຫນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ …ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຊານາຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນ ຊານາຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ເອກຈ຺ຈາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນສ຺ສຣຕິ…ເປ… ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ, ເອກຈ຺ຈາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ. ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຉາເທຕິ; ຍາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ເວມຕິໂກ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂສ ເວທນາຏ຺ໂຏ ໂຫຕິ. ໂສ ປຸນ ອເວທນາຏ຺ໂຏ ຫຸຕ຺ວາ ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ…ເປ… ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ; ຍາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພ ເວມຕິໂກ ນຈ຺ຉາເທສິ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຈ຺ຉາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຉາເທຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານຎ຺ຈສ຺ສ ອາປຕ຺ຕີນໍ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ.

ສມູລາຍສໂມຘານປຣິວາສຈຕຸສ຺ສຕໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໗. ປຣິມາຓາທິວາຣອຏ຺ຐກໍ

໑໘໐. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ເອກນາມາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ນານານາມາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ສຠາຄາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ວິສຠາຄາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ…ເປ… ສມ຺ຠິນ຺ນາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… (ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ ຕຖາ ວິຕ຺ຖາເຣຕພ຺ພໍ).

ປຣິມາຓາທິວາຣອຏ຺ຐກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໘. ທ຺ເວຠິກ຺ຂຸວາຣເອກາທສກໍ

໑໘໑. ‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ [ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ (ສີ.)] ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ເວມຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ມິສ຺ສກທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ມິສ຺ສກໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ມິສ຺ສເກ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ມິສ຺ສກໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ມິສ຺ສເກ ມິສ຺ສກທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສຸທ຺ຘກໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສຸທ຺ຘເກ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ອຸໂຠປິ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສຸທ຺ຘກໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສຸທ຺ຘເກ ສຸທ຺ຘກທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ອຸໂຠປິ ຍຖາຘມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພາ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອກສ຺ສ ໂຫຕິ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີຕິ, ເອກສ຺ສ ໂຫຕິ ນ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີຕິ. ໂສ ປຐມມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ – ອຸຏ຺ຐິເຕ ອຣຸເຓ ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ອາໂຣເຈສ຺ສາມາຕິ. ເອກສ຺ສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ມກ຺ຂຘມ຺ໂມ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ ນ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີຕິ. ໂສ ປຐມມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາມໍ ຉາເທຕິ – ອຸຏ຺ຐິເຕ ອຣຸເຓ ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ປຈ຺ຉາ ອນຸມ຺ມຕ຺ຕກາ ຫຸຕ຺ວາ ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘ອິທາເນວ ໂຂ ມຍໍ ຊານາມ – ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ. ເຕ ສງ຺ຆາທິເສເສ ສງ຺ຆາທິເສສທິຏ຺ຐິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຉາເທຕິ, ເອໂກ ນຈ຺ຉາເທຕິ. ໂຍ ຉາເທຕິ ໂສ ທຸກ຺ກຏໍ ເທສາເປຕພ຺ໂພ. ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ຈສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທຕ຺ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ມານຕ຺ຕໍ ທາຕພ຺ພໍ.

ທ຺ເວຠິກ຺ຂຸວາຣເອກາທສກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙. ມູລາຍອວິສຸທ຺ຘິນວກໍ

໑໘໒. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ …ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ; ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ; ອຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

ມູລາຍອວິສຸທ຺ຘິນວກໍ [ສມູລາວິສຸທ຺ຘິນວກໍ (ກ.)] ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐. ທຸຕິຍນວກໍ [ອິທໍ ນວກໍ ໂປຣາຓໂປຕ຺ຖເກສຸ ອວິສຸທ຺ຘິວເສເນວ ອາຄຕໍ, ວຸຈ຺ຈມານຕຕິຍນວເກນ ຈ ສໍສຏ຺ຐໍ. ຕໍ ປຏິວິໂສຘເກຫິ ອສໍສຏ຺ຐໍ ກຕ຺ວາ ວິສຸໍ ປຕິຏ຺ຐາປິຕໍ. ສີຫຬສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກສຸ ປນ ຕໍ ວິສຸທ຺ຘິວເສເນວ ອາຄຕໍ. ຕໍ ປເນວໍ ເວທິຕພ຺ພໍ –§໑໐- ມູລາຍວິສຸທ຺ຘິນວກ (ສີ. ສ຺ຍາ.)§໑໘໓. ອິຘ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສໍຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ສໍໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສໍຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ, ຕໍ ສໍໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໑-໓)§ອິຘ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສໍຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ, ຕສ຺ສ ສໍໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສໍຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ, ຕໍ ສໍໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຕິ. (໔-໖)§ອິຘ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕີ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສໍຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ, ຕສ຺ສ ສໍໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສໍຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສໍຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ, ຕໍ ສໍໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໗-໙)§ມູລາຍ ວິສຸທ຺ຘິນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.]

໑໘໓. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໑)

ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໒)

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໓)

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ, ເອກນາມມ຺ປິ ນານານາມມ຺ປິ, ສຠາຄມ຺ປິ ວິສຠາຄມ຺ປິ, ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອປຣິມາຓາ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໔-໗)

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໘)

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ. (໙)

ທຸຕິຍນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໑. ຕຕິຍນວກໍ

໑໘໔. ‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານໍ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ; ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ [ອຍໍ ປຐມວາໂຣ ສີ ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ປຣິປຸຓ຺ໂຓ ທິສ຺ສຕິ].

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ, ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາອາປຕ຺ຕີນໍ [ປຸຣິມານໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ (ກ.)] ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສິ, ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານໍ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສຫໍ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານໍ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ອປຣິມາຓາໂຍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ…ເປ… ອປຣິມາຓາໂຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ…ເປ… ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ…ເປ… ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ [ອິເມປິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາຣາ ສີ. ສ຺ຍາ. ໂປຕ຺ຖເກສຸ ປຣິປຸຓ຺ຓາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ].

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ. ໂສຫໍ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານໍ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ. ໂສ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊຕິ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣຕິ. ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓມ຺ປິ ອປຣິມາຓມ຺ປິ…ເປ… ວວຕ຺ຖິຕມ຺ປິ ສມ຺ຠິນ຺ນມ຺ປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ຍາຈິໍ. ຕສ຺ສ ເມ ສງ຺ໂຆ ຕາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສຫໍ ສງ຺ຆໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈິໍ. ຕໍ ມໍ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສິ ອຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ກຸປ຺ເປນ ອຏ຺ຐານາຣເຫນ, ອຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ອທາສິ. ໂສຫໍ ປຣິວສາມີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ອນ຺ຕຣາ ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ປຣິມາຓາໂຍປິ ອປຣິມາຓາໂຍປິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍປິ. ໂສຫໍ ຕສ຺ມິໍ ຠູມິຍໍ ຐິໂຕ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕິໂຍ ສຣາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານ’ນ຺ຕິ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສນໍ ຍາຈຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ຠານໍ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປຸຣິມາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ອປຣາ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອນ຺ຕຣາ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ, ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິເກນ ກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ, ຘມ຺ເມນ ສໂມຘານປຣິວາສໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ມານຕ຺ຕໍ ເທຕິ, ຘມ຺ເມນ ອພ຺ເຠຕິ. ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ວິສຸທ຺ໂຘ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ’’.

ຕຕິຍນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ສມຸຈ຺ຈຍກ຺ຂນ຺ຘໂກ ຕຕິໂຍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ເອກາຫ-ທ຺ວີຫ-ຕີຫ-ຈຕູຫ ຈ;

ປຎ຺ຈາຫປກ຺ຂທສນ຺ນໍ, ອາປຕ຺ຕິມາຫ ມຫາມຸນິ.

ສຸທ຺ຘນ຺ໂຕ ຈ ວິພ຺ຠມນ຺ໂຕ, ປຣິມາຓມຸຂໍ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ;

ຕຕ຺ຖ ສຎ຺ຎິໂນ ທ຺ເວ ຍຖາ, ເວມຕິກາ ຕເຖວ ຈ.

ມິສ຺ສກທິຏ຺ຐິໂນ ທ຺ເວ ຈ, ອສຸທ຺ຘເກກທິຏ຺ຐິໂນ;

ທ຺ເວ ເຈວ ສຸທ຺ຘທິຏ຺ຐິໂນ.

ຕເຖວ ຈ ເອໂກ ຉາເທຕິ, ອຖ ມກ຺ຂມເຕນ ຈ;

ອຸມ຺ມຕ຺ຕກເທສນຎ຺ຈ, ມູລາ ອຏ຺ຐາຣສ [ປນ຺ນຣສ (ກ.)] ວິສຸທ຺ຘໂຕ.

ອາຈຣິຍານໍ ວິຠຊ຺ຊປທານໍ [ວິຠຊ຺ຊວາທີນໍ (ສີ.)], ຕມ຺ພປຓ຺ຓິທີປປສາທການໍ;

ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ, ວາຈນາ ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິຍາຕິ.

ສມຸຈ຺ຈຍກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໔. ສມຖກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ

໑໘໕. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ໂມຆປຸຣິສານໍ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ອສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ – ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ, ນິຍສ຺ສໍ ວາ, ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ, ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໑໘໖. ‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ອຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ. ຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ.

ກຓ຺ຫປກ຺ຂນວກໍ

໑໘໗. ‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ [ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ (ກ.)]. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

‘‘ອຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນຍປຕິຣູປເກນ.

ກຓ຺ຫປກ຺ຂນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ສຸກ຺ກປກ຺ຂນວກໍ

໑໘໘. ‘‘ຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ປຸຄ຺ຄໂລ ອຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ອຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸລາ ອຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ ນິຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ອນຸເປກ຺ເຂນ຺ຕິ ທສ຺ເສນ຺ຕິ ອນຸທສ຺ເສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ອຘມ຺ມວາທິໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ອຘມ຺ມວາທີ ສມ຺ພຫຸເລ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ.

‘‘ຘມ຺ມວາທີ ສງ຺ໂຆ ອຘມ຺ມວາທິໍ ສງ຺ຆໍ ສຎ຺ຎາເປຕິ ນິຊ຺ຌາເປຕິ ເປກ຺ເຂຕິ ອນຸເປກ຺ເຂຕິ ທສ຺ເສຕິ ອນຸທສ຺ເສຕິ – ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຫິ, ອິມໍ ໂຣເຈຫີຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຘມ຺ເມນ ວູປສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນາ’’ຕິ.

ສຸກ຺ກປກ຺ຂນວກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໒. ສຕິວິນໂຍ

໑໘໙. [ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ປາຣາ. ໓໘໐ ອາທໂຍ] ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມຕາ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ໂຫຕິ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສາວເກນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ ສພ຺ພໍ ເຕນ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ນຕ຺ຖິ ຈສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິ [ອຸຕ຺ຕຣິໍ (ສີ.)] ກຣຓີຍໍ, ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈໂຍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ມຍາ ໂຂ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສາວເກນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ ສພ຺ພໍ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ. ນຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍໍ, ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈໂຍ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍໍ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສາຍນ຺ຫສມຍໍ ປຏິສລ຺ລານາ ວຸຏ຺ຐິໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘ມຍາ ໂຂ ຊາຕິຍາ ສຕ຺ຕວສ຺ເສນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສາວເກນ ປຕ຺ຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພໍ ມຍາ ອນຸປ຺ປຕ຺ຕໍ. ນຕ຺ຖິ ຈ ເມ ກິຎ຺ຈິ ອຸຕ຺ຕຣິກຣຓີຍໍ, ກຕສ຺ສ ວາ ປຕິຈໂຍ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກເຣຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ? ຕສ຺ສ ມຍ຺ຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕທໂຫສິ – ‘ຍໍນູນາຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍໍ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎາເປຕຸໍ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສາຘຸ ສາຘຸ, ທພ຺ພ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປຫິ ຠຕ຺ຕານິ ຈ ອຸທ຺ທິສາຫີ’’ຕິ [ອຸທ຺ທິສາຕິ (ປາຣາ. ໓໘໐)]. ‘‘ເອວໍ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກຎ຺ຈ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກຎ຺ຈ ສມ຺ມນ຺ນຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ຍາຈິຕພ຺ໂພ [ທພ຺ໂພ ຍາຈິຕພ຺ໂພ (ສ຺ຍາ. ກ.)]. ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໙໐. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກຎ຺ຈ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກຎ຺ຈ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກຎ຺ຈ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກຎ຺ຈ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກສ຺ສ ຈ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສ຺ສ ຈ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເສນາສນປຎ຺ຎາປໂກ ຈ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສໂກ ຈ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໑໙໑. ສມ຺ມໂຕ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສຠາຄານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິກາ ເຕສໍ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕໍ ສງ຺ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວິນຍຘຣາ ເຕສໍ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ວິນຍໍ ວິນິຈ຺ຉິນິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມກຖິກາ ເຕສໍ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ ສາກຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຌາຍິໂນ ເຕສໍ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ນ ພ຺ຍາພາຘິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕິຣຈ຺ຉານກຖິກາ ກາຍທຬ຺ຫິພຫຸລາ [ກາຍທຑ຺ຒິພຫຸລາ (ສີ.)] ວິຫຣນ຺ຕິ ເຕສມ຺ປິ ເອກຊ຺ຌໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ອິມາຍປິເມ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຣຕິຍາ ອຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຍປິ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວິກາເລ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເຕສມ຺ປິ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ເຕເນວ ອາໂລເກນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ; ອປິສຸ ຠິກ຺ຂູ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ວິກາເລ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ – ມຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ປສ຺ສິສ຺ສາມາຕິ.

ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ ທພ຺ພ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫີ’’ຕິ. ເຕ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎເປມີ’’ຕິ? ເຕ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ທູເຣ ອປທິສນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ ທພ຺ພ, ຄິຊ຺ຌກູເຏ ປພ຺ພເຕ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ໂຈຣປປາເຕ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ອິສິຄິລິປສ຺ເສ ກາຬສິລາຍໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ເວຠາຣປສ຺ເສ ສຕ຺ຕປຓ຺ຓິຄຸຫາຍໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ສີຕວເນ ສປ຺ປໂສຓ຺ຑິກປພ຺ຠາເຣ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕມກກນ຺ທຣາຍໍ [ໂຄມຏກນ຺ທຣາຍໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ຕິນ຺ທຸກກນ຺ທຣາຍໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ຕໂປທກນ຺ທຣາຍໍ [ກໂປຕກນ຺ທຣາຍໍ (ກ.)] ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ຕໂປທາຣາເມ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ຊີວກມ຺ພວເນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫິ. ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ມທ຺ທກຸຈ຺ຉິມ຺ຫິ ມິຄທາເຍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຫີ’’ຕິ.

ເຕສໍ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເຕໂຊຘາຕຸໍ ສມາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸລິຍາ ຊລມານາຍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉຕິ. ເຕປິ ເຕເນວ ອາໂລເກນ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕສໍ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເອວໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕິ – ອຍໍ ມຎ຺ໂຈ, ອິທໍ ປີຐໍ, ອຍໍ ຠິສິ, ອິທໍ ພິພ຺ໂພຫນໍ [ພິມ຺ໂພຫນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອິທໍ ວຈ຺ຈຏ຺ຐານໍ, ອິທໍ ປສ຺ສາວຏ຺ຐານໍ, ອິທໍ ປານີຍໍ, ອິທໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ, ອຍໍ ກຕ຺ຕຣທຓ຺ໂຑ, ອິທໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຕິກສຓ຺ຐານໍ, ອິມໍ ກາລໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ອິມໍ ກາລໍ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ເຕສໍ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເອວໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ປຸນເທວ ເວຬຸວນໍ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉຕິ.

໑໙໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ [ເມຕ຺ຕິຍຠຸມ຺ມຊກາ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຠິກ຺ຂູ ນວກາ ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປປຸຎ຺ຎາ ຈ. ຍານິ ສງ຺ຆສ຺ສ ລາມການິ ເສນາສນານິ ຕານິ ເຕສໍ ປາປຸຓນ຺ຕິ ລາມການິ ຈ ຠຕ຺ຕານິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ມນຸສ຺ສາ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຠິສງ຺ຂາຣິກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ທາຕຸໍ – ສປ຺ປິມ຺ປິ, ເຕລມ຺ປິ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄມ຺ປິ. ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ປນ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາກຕິກໍ ເທນ຺ຕິ – ຍຖາຣນ຺ຘໍ [ຍຖາຣທ຺ຘໍ (ສ຺ຍາ.)] ກຓາຊກໍ ພິລງ຺ຄທຸຕິຍໍ. ເຕ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ – ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ກິໍ ອໂຫສິ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ກິໍ ອໂຫສີ’’ຕິ [ກິໍ ນາໂຫສິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]? ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ສປ຺ປິ ອໂຫສິ, ເຕລໍ ອໂຫສິ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄໍ ອໂຫສີ’’ຕິ. ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ປນ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ນ ກິຎ຺ຈິ ອໂຫສິ – ປາກຕິກໍ ຍຖາຣນ຺ຘໍ ກຓາຊກໍ ພິລງ຺ຄທຸຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈຕຸກ຺ກຠຕ຺ຕໍ ເທຕິ ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕໍ. ໂສ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ ອຸປຕິຏ຺ຐິຕ຺ວາ ປຣິວິສຕິ – ອຎ຺ເຎ ໂອທເນນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ສູເປນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ເຕເລນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິກສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ຠຕ຺ຕໍ ສ຺ວາຕນາຍ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ອາຣາມໍ ອຄມາສິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ໂສ ເຍນາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິກໍ ຄຫປຕິໍ ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ອາຍສ຺ມຕາ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ຫາກໍ ຆເຣ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຆເຣ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ອນຕ຺ຕມໂນ ອໂຫສິ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ປາປຠິກ຺ຂູ ອມ຺ຫາກໍ ຆເຣ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີຕິ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທາສິໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຍ, ເຊ, ສ຺ເວ ຠຕ຺ຕິກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເຕ ໂກຏ຺ຐເກ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ກຓາຊເກນ ພິລງ຺ຄທຸຕິເຍນ ປຣິວິສາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ໂຂ ສາ ທາສີ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິກສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ – ຫິຍ຺ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິກສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ; ສ຺ເວ ອມ຺ເຫ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ ອຸປຕິຏ຺ຐິຕ຺ວາ ປຣິວິສິສ຺ສຕິ; ອຎ຺ເຎ ໂອທເນນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ສູເປນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ເຕເລນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີຕິ. ເຕ ເຕເນວ ໂສມນສ຺ເສນ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຣຕ຺ຕິຍາ ສຸປິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິກສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ສາ ທາສີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ; ທິສ຺ວານ ໂກຏ຺ຐເກ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນິສີທຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ນ ຕາວ ຠຕ຺ຕໍ ສິທ຺ຘໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຍຖາ ມຍໍ ໂກຏ຺ຐເກ ນິສີທາປິຍາມາ’’ຕິ [ນິສີທາເປຍ຺ຍາມາຕິ (ກ.)]. ອຖ ໂຂ ສາ ທາສີ ກຓາຊເກນ [ກາຓາຊເກນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ພິລງ຺ຄທຸຕິເຍນ ອຸປຄຎ຺ຉິ – ຠຸຎ຺ຊຖ, ຠນ຺ເຕຕິ. ‘‘ມຍໍ ໂຂ, ຠຄິນິ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕິກາ’’ຕິ. ‘‘ຊານາມິ ອຍ຺ຍາ ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕິກາຕິ. ອປິ ຈາຫໍ ຫິຍ຺ໂຍວ ຄຫປຕິນາ ອາຓຕ຺ຕາ – ‘ເຍ, ເຊ, ສ຺ເວ ຠຕ຺ຕິກາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ໂກຏ຺ຐເກ ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ກຓາຊເກນ ພິລງ຺ຄທຸຕິເຍນ ປຣິວິສາ’ຕິ. ຠຸຎ຺ຊຖ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ – ຫິຍ຺ໂຍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ກລ຺ຍາຓຠຕ຺ຕິໂກ ຄຫປຕິ ອາຣາມໍ ອຄມາສິ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ. ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ ມຍໍ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ຄຫປຕິໂນ ອນ຺ຕເຣ ປຣິຠິນ຺ນາຕິ [ສນ຺ຕິເກ ປຣິຠິນ຺ນາຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)]. ເຕ ເຕເນວ ໂທມນສ຺ເສນ ນ ຈິຕ຺ຕຣູປໍ ຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ຕາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ພຫາຣາມໂກຏ຺ຐເກ ສງ຺ຆາຏິປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ນິສີທິໍສຸ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ມງ຺ກຸຠູຕາ ປຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘາ ອໂຘມຸຂາ ປຊ຺ຌາຍນ຺ຕາ ອປ຺ປຏິຠານາ.

ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຍນ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວນ຺ທາມິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ນາລປິໍສຸ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວນ຺ທາມິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ນາລປິໍສຸ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ ອຍ຺ຍານໍ ອປຣຊ຺ຌາມິ? ກິສ຺ສ ມໍ ອຍ຺ຍາ ນາລປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ອມ຺ເຫ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ວິເຫຐິຍມາເນ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂສີ’’ຕິ? ‘‘ກ຺ຍາຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ກໂຣມີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ, ອຊ຺ເຊວ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ນາສາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ກໂຣມິ? ກິໍ ມຍາ ສກ຺ກາ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນິ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອວໍ ວເທຫິ – ‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ, ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາ ອຠຍາ ອນີຕິກາ ອນຸປທ຺ທວາ ສາຍໍ ທິສາ ສຠຍາ ສອີຕິກາ ສອຸປທ຺ທວາ; ຍໂຕ ນິວາຕໍ ຕໂຕ ສວາຕໍ [ຕໂຕ ປວາຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)]; ອຸທກໍ ມຎ຺ເຎ ອາທິຕ຺ຕໍ; ອຍ຺ເຍນມ຺ຫິ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ທູສິຕາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ [ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍາ [ສາ ເມຕ຺ຕິຍາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຠິກ຺ຂຸນີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ, ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາ ອຠຍາ ອນີຕິກາ ອນຸປທ຺ທວາ ສາຍໍ ທິສາ ສຠຍາ ສອີຕິກາ ສອຸປທ຺ທວາ; ຍໂຕ ນິວາຕໍ ຕໂຕ ສວາຕໍ; ອຸທກໍ ມຎ຺ເຎ ອາທິຕ຺ຕໍ; ອຍ຺ເຍນມ຺ຫິ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ທູສິຕາ’’ຕິ.

໑໙໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຣສິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເອວຣູປໍ ກຕ຺ຕາ ຍຖາຍໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຣສິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເອວຣູປໍ ກຕ຺ຕາ ຍຖາຍໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຣສິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເອວຣູປໍ ກຕ຺ຕາ ຍຖາຍໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ, ທພ຺ພ, ທພ຺ພາ ເອວໍ ນິພ຺ເພເຐນ຺ຕິ. ສເຈ ຕຍາ ກຕໍ ກຕນ຺ຕິ ວເທຫິ. ສເຈ ອກຕໍ ອກຕນ຺ຕິ ວເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ຍໂຕຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາໂຕ ນາຠິຊານາມິ ສຸປິນນ຺ເຕນປິ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕາ, ປເຄວ ຊາຄໂຣ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕິຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ນາເສຖ. ອິເມ ຈ ຠິກ຺ຂູ ອນຸຍຸຎ຺ຊຖາ’’ຕິ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ຠຄວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ວິຫາຣໍ ປາວິສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເມຕ຺ຕິຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ນາເສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມາວຸໂສ, ເມຕ຺ຕິຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ນາເສຖ, ນ ສາ ກິຎ຺ຈິ ອປຣຊ຺ຌຕິ; ອມ຺ເຫຫິ ສາ ອຸສ຺ສາຫິຕາ ກຸປິເຕຫິ ອນຕ຺ຕມເນຫິ ຈາວນາຘິປ຺ປາເຍຫີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ …ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ – ‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ, ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິເມ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ – ‘ອິເມ ມໍ, ຠນ຺ເຕ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ໂສຫໍ [ໂສຫໍ ຠນ຺ເຕ (ກ.)] ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ຕຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ‘‘ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໙໔. ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິເມ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາ ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນໂຍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໑໙໕. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມິການິ ສຕິວິນຍສ຺ສ ທານານິ. ສຸທ຺ໂຘ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ອນາປຕ຺ຕິໂກ, ອນຸວທນ຺ຕິ ຈ ນໍ, ຍາຈຕິ ຈ, ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ ຘມ຺ເມນ ສມຄ຺ເຄນ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມິການິ ສຕິວິນຍສ຺ສ ທານານີ’’ຕິ.

໓. ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ

໑໙໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ, ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຠິກ຺ຂູ ຄຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’’ຕິ? ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ..ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ຄຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທສ຺ສນ຺ຕິ – ‘‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ! ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ – ‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຄ຺ເຄນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ, ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ, ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ, ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ, ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ມໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ມໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ມໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ມໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສຫໍ ອມູຬ຺ໂຫ [ໂສຫໍ ຠນ຺ເຕ ອມູຬ຺ໂຫ (ກ.)] ຕຕິຍມ຺ປິ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໑໙໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຠິກ຺ຂູ ຄຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ, ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ຄຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຠິກ຺ຂູ ຄຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ຄຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໑໙໘. ‘‘ຕີຓິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິການິ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານານິ, ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ. ກມ຺ມານິ ຕີຓິ ອຘມ຺ມິການິ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານານິ?

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ສຣມາໂນວ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຣາມິ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ສຣມາໂນວ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ສຣາມິ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຍຖາສຸປິນນ຺ເຕນາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອນຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາລຍໍ ກໂຣຕິ – ‘ອຫມ຺ປິ ໂຂ ເອວໍ ກໂຣມິ. ຕຸມ຺ເຫປິ ເອວໍ ກໂຣຖ. ມຍ຺ຫມ຺ປິ ເອຕໍ ກປ຺ປຕິ. ຕຸມ຺ຫາກມ຺ເປຕໍ ກປ຺ປຕີ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ. ອິມານິ ຕີຓິ ອຘມ຺ມິການິ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານານິ.

໑໙໙. ‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານານິ?

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອສ຺ສຣມາໂນວ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຣາມິ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອສ຺ສຣມາໂນວ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ສຣາມິ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຍຖາ ສຸປິນນ຺ເຕນາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ? ໂສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາລຍໍ ກໂຣຕິ – ‘ອຫມ຺ປິ ເອວໍ ກໂຣມິ. ຕຸມ຺ເຫປິ ເອວໍ ກໂຣຖ. ມຍ຺ຫມ຺ປິ ເອຕໍ ກປ຺ປຕິ. ຕຸມ຺ຫາກມ຺ເປຕໍ ກປ຺ປຕີ’ຕິ. ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ. ‘‘ອິມານິ ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານານີ’’ຕິ.

໔. ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ

໒໐໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກໂຣນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມານິ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ – ຕຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ, ນິຍສ຺ສມ຺ປິ, ປພ຺ພາຊນີຍມ຺ປິ, ປຏິສາຣຓີຍມ຺ປິ, ອຸກ຺ເຂປນີຍມ຺ປີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ – ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ, ນິຍສ຺ສໍ ວາ, ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ, ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໒໐໑. ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິກໍ ໂຫຕິ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ, ເອວໍ ຘມ຺ມິກໍ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິກໍ ໂຫຕິ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ?

‘‘ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ປາຣາຊິກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ກາເຣຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ.

‘‘ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ປາຣາຊິກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ…ເປ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ…ເປ… ປາຏິເທສນີຍໍ…ເປ… ທຸກ຺ກຏໍ…ເປ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ທຸພ຺ຠາສິເຕນ ກາເຣຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ.

‘‘ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆາທິເສສໍ…ເປ… ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ…ເປ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ…ເປ… ປາຏິເທສນີຍໍ…ເປ… ທຸກ຺ກຏໍ…ເປ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປາຣາຊິເກນ ກາເຣຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ.

‘‘ຠິກ຺ຂຸ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ…ເປ… ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ…ເປ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ…ເປ… ປາຏິເທສນີຍໍ…ເປ… ທຸກ຺ກຏໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ທຸກ຺ກເຏນ ກາເຣຕິ. ອຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ. ‘‘ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິກໍ ໂຫຕິ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມິກໍ ໂຫຕິ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ? ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ປາຣາຊິກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອາມ, ອາວຸໂສ, ປາຣາຊິກໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ປາຣາຊິເກນ ກາເຣຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ.

‘‘ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆາທິເສສໍ…ເປ… ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ…ເປ… ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ…ເປ… ປາຏິເທສນີຍໍ…ເປ… ທຸກ຺ກຏໍ…ເປ… ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຕເມນໍ ໂຈເທຕິ ສງ຺ໂຆ ວາ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ, ເອກປຸຄ຺ຄໂລ ວາ – ‘ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອາຍສ຺ມາ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອາມ, ອາວຸໂສ, ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ຕໍ ສງ຺ໂຆ ທຸພ຺ຠາສິເຕນ ກາເຣຕິ. ຘມ຺ມິກໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມິກໍ ໂຫຕິ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓ’’ນ຺ຕິ.

໕. ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາ

໒໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຘິກຣຓໍ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ. ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສລາກຄ຺ຄາຫາປໂກ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຫິຕາຄຫິຕຸຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໐໓. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສລາກຄ຺ຄາຫາປໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໐໔. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ, ທສ ຘມ຺ມິກາ [ທສ ຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ (ກ.)]. ກຕເມ ທສ ອຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ? ໂອຣມຕ຺ຕກຎ຺ຈ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ, ນ ຈ ຄຕິຄຕໍ ໂຫຕິ, ນ ຈ ສຣິຕສາຣິຕໍ ໂຫຕິ, ຊານາຕິ ອຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ອຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາ ອສ຺ສູຕິ, ຊານາຕິ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ສງ຺ໂຆ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ, ອຘມ຺ເມນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ວຄ຺ຄາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນ ຈ ຍຖາທິຏ຺ຐິຍາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິເມ ທສ ອຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ.

‘‘ກຕເມ ທສ ຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ? ນ ຈ ໂອຣມຕ຺ຕກໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ, ຄຕິຄຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ສຣິຕສາຣິຕຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ຊານາຕິ ຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາ ອສ຺ສູຕິ, ຊານາຕິ ສງ຺ໂຆ ນ ຠິຊ຺ຊິສ຺ສຕີຕິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ສງ຺ໂຆ ນ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ, ຘມ຺ເມນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ສມຄ຺ຄາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຍຖາທິຏ຺ຐິຍາ ຈ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິເມ ທສ ຘມ຺ມິກາ ສລາກຄ຺ຄາຫາ’’ຕິ.

໖. ຕສ຺ສປາປິຍສິກາ

໒໐໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປວາໂຬ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຸປວາໂຬ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານິສ຺ສຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານິສ຺ສຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣິສ຺ສຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ. ປຐມໍ ອຸປວາໂຬ ຠິກ຺ຂຸ ໂຈເທຕພ຺ໂພ, ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕພ຺ໂພ, ສາເຣຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໐໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸປວາໂຬ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ‘ຠາສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອຸປວາໂຬ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສຕິ. ສງ຺ໂຆ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໐໗. ‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມິການິ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓານິ. ອສຸຈິ ຈ ໂຫຕິ, ອລຊ຺ຊີ ຈ, ສານຸວາໂທ ຈ, ຕສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ ຘມ຺ເມນ, ສມຄ຺ເຄນ – ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມິການິ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓານິ.

ອຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໒໐໘. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ອສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິປຸຈ຺ຉາກຕໍ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ອຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ວຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ອວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ຘມ຺ມກມ຺ມທ຺ວາທສກໍ

໒໐໙. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ. ສມ຺ມຸຂາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິປຸຈ຺ຉາກຕໍ ໂຫຕິ, ປຏິຎ຺ຎາຍ ກຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ຘມ຺ເມນ ກຕໍ ໂຫຕິ, ສມຄ຺ເຄນ ກຕໍ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ຘມ຺ມກມ຺ມຎ຺ຈ ໂຫຕິ, ວິນຍກມ຺ມຎ຺ຈ, ສຸວູປສນ຺ຕຎ຺ຈ.

ອາກງ຺ຂມານຉກ຺ກໍ

໒໑໐. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣຫິປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ຕິຓ຺ຓໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ; ເອໂກ ພາໂລ ໂຫຕິ ອພ຺ຍຕ຺ໂຕ ອາປຕ຺ຕິພຫຸໂລ ອນປທາໂນ; ເອໂກ ຄິຫິສໍສຏ຺ໂຐ ວິຫຣຕິ ອນນຸໂລມິເກຫິ ຄິຫິສໍສຄ຺ເຄຫິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອໂກ ອຘິສີເລ ສີລວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ອາຈາຣວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ເອໂກ ອຕິທິຏ຺ຐິຍາ ທິຏ຺ຐິວິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ….

‘‘ອປເຣສມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ເອໂກ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ – ອິເມສໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓ຺ຓໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາກງ຺ຂມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ.

ອຏ຺ຐາຣສວຕ຺ຕໍ

໒໑໑. ‘‘ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມກເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພໍ, ນ ນິສ຺ສໂຍ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ສາມເຓໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ສາທິຕພ຺ພາ, ສມ຺ມເຕນປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ໂອວທິຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປວາຬສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ອກາສິ.

໗. ຕິຓວຕ຺ຖາຣກໍ

໒໑໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ [ກກ຺ຂຬຕາຍ ວາຬຕາຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອມ຺ເຫຫິ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ [ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂູນໍ (ສ຺ຍາ.)] ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ; ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍາ’ຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຘິກຣຓໍ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ວູປສເມຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວູປສເມຕພ຺ພໍ. ສພ຺ເພເຫວ ເອກຊ຺ຌໍ ສນ຺ນິປຕິຕພ຺ພໍ, ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ວູປສເມຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສໂກ ປກ຺ໂຂ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕານຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຖາປເຣສໍ ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສໂກ ປກ຺ໂຂ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕານຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໒໑໓. ‘‘ອຖາປເຣສໍ ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສມິ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທສນາ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ເທສິຕາ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໑໔. ‘‘ອຖາປເຣສໍ ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສມິ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທສນາ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ເທສິຕາ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ວຸຏ຺ຐິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ຐເປຕ຺ວາ ທິຏ຺ຐາວິກມ຺ມໍ, ຐເປຕ຺ວາ ເຍ ນ ຕຕ຺ຖ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ.

໘. ອຘິກຣຓໍ

໒໑໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ (ຠິກ຺ຂູປິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວິວທນ຺ຕິ,) [( ) ນຕ຺ຖິ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຠິກ຺ຂູປິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວິວທນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍປິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວິວທນ຺ຕິ, ຉນ຺ໂນປິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອນຸປຂຊ຺ຊ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິວທຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປກ຺ຂໍ ຄາເຫຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອນຸປຂຊ຺ຊ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ວິວທິສ຺ສຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປກ຺ຂໍ ຄາເຫສ຺ສຕີຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

[ປຣິ. ໒໗໕] ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓານິ – ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ [ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓຎ຺ຈ (ກ.)].

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ [ປຣິ. ໓໑໔]? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ [ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ (ກ.)] ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ, ວິນໂຍຕິ ວາ ອວິນໂຍຕິ ວາ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ? ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ນານາວາໂທ ອຎ຺ຎຖາວາໂທ ວິປຈ຺ຈຕາຍ ໂວຫາໂຣ ເມຘຄໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ? [ປຣິ. ໓໑໕] ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວທນ຺ຕິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ອນຸວາໂທ ອນຸວທນາ ອນຸລ຺ລປນາ ອນຸຠຓນາ ອນຸສມ຺ປວງ຺ກຕາ ອພ຺ຠຸສ຺ສຫນຕາ ອນຸພລປ຺ປທານໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ? ປຎ຺ຈປິ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ສຕ຺ຕປິ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ? [ປຣິ. ໓໑໗] ຍາ ສງ຺ຆສ຺ສ ກິຈ຺ຈຍຕາ, ກຣຓີຍຕາ, ອປໂລກນກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ.

໒໑໖. ‘‘ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ກິໍ ມູລໍ? ຉ ວິວາທມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ. ຕີຓິປິ ອກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ, ຕີຓິປິ ກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ. [ປຣິ. ໒໗໒; ອ. ນິ. ໒.໓໕-໓໖; ມ. ນິ. ໓.໔໔] ກຕມານິ ຉ ວິວາທມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ອຸປນາຫີ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ອຸປນາຫີ, ໂສ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສງ຺ເຆປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ…ເປ… ສງ຺ເຆປິ…ເປ… ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ, ໂສ ສງ຺ເຆ ວິວາທໍ ຊເນຕິ. ໂຍ ໂຫຕິ ວິວາໂທ ພຫຸຊນາຫິຕາຍ ພຫຸຊນາສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອນຕ຺ຖາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ປຫານາຍ ວາຍເມຍ຺ຍາຖ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ນ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສວາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ປຫານໍ ໂຫຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສໂວ ໂຫຕິ.

[ປຣິ.໒໗໒] ‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມກ຺ຂີ ໂຫຕິ ປຬາສີ…ເປ… ອິສ຺ສຸກີ ໂຫຕິ ມຈ຺ຉຣີ, ສໂຐ ໂຫຕິ ມາຍາວີ, ປາປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐີ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສີ ໂຫຕິ ອາຘານຄ຺ຄາຫີ ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄີ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສີ ໂຫຕິ ອາຘານຄ຺ຄາຫີ ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄີ, ໂສ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສງ຺ເຆປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ…ເປ… ສງ຺ເຆປິ…ເປ… ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ, ໂສ ສງ຺ເຆ ວິວາທໍ ຊເນຕິ. ໂຍ ໂຫຕິ ວິວາໂທ ພຫຸຊນາຫິຕາຍ ພຫຸຊນາສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອນຕ຺ຖາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ປຫານາຍ ວາຍເມຍ຺ຍາຖ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ນ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສວາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ປຫານໍ ໂຫຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ວິວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສໂວ ໂຫຕິ. ອິມານິ ຉ ວິວາທມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ອກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ລຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ, ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ, ມູຬ຺ຫຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ, ວິນໂຍຕິ ວາ ອວິນໂຍຕິ ວາ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ອິມານິ ຕີຓິ ອກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອລຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ, ອທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ, ອມູຬ຺ຫຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ອິມານິ ຕີຓິ ກຸສລມູລານິ ວິວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

໒໑໗. [ປຣິ. ໒໗໒] ‘‘ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ກິໍ ມູລໍ? ຉ ອນຸວາທມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ. ຕີຓິປິ ອກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ, ຕີຓິປິ ກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ, ກາໂຍປິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ, ວາຈາປິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ. ‘‘ກຕມານິ ຉ ອນຸວາທມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ອຸປນາຫີ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂກຘໂນ ໂຫຕິ ອຸປນາຫີ, ໂສ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສງ຺ເຆປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ…ເປ… ສງ຺ເຆປິ…ເປ… ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ, ໂສ ສງ຺ເຆ ອນຸວາທໍ ຊເນຕິ. ໂຍ ໂຫຕິ ອນຸວາໂທ ພຫຸຊນາຫິຕາຍ ພຫຸຊນາສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອນຕ຺ຖາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ປຫານາຍ ວາຍເມຍ຺ຍາຖ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ນ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສວາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ປຫານໍ ໂຫຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສໂວ ໂຫຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ມກ຺ຂີ ໂຫຕິ ປຬາສີ…ເປ… ອິສ຺ສຸກີ ໂຫຕິ ມຈ຺ຉຣີ, ສໂຐ ໂຫຕິ ມາຍາວີ, ປາປິຈ຺ໂຉ ໂຫຕິ ມິຈ຺ຉາທິຏ຺ຐີ, ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສີ ໂຫຕິ ອາຘານຄ຺ຄາຫີ ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄີ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ທິຏ຺ຐິປຣາມາສີ ໂຫຕິ ອາຘານຄ຺ຄາຫີ ທຸປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄີ, ໂສ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສງ຺ເຆປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ ໂຫຕິ. ໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ສຕ຺ຖຣິປິ ອຄາຣໂວ ວິຫຣຕິ ອປ຺ປຕິສ຺ໂສ, ຘມ຺ເມປິ…ເປ… ສງ຺ເຆປິ…ເປ… ສິກ຺ຂາຍປິ ນ ປຣິປູຣກາຣີ, ໂສ ສງ຺ເຆ ອນຸວາທໍ ຊເນຕິ. ໂຍ ໂຫຕິ ອນຸວາໂທ ພຫຸຊນາຫິຕາຍ ພຫຸຊນາສຸຂາຍ ພຫຸໂນ ຊນສ຺ສ ອນຕ຺ຖາຍ ອຫິຕາຍ ທຸກ຺ຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານໍ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ປຫານາຍ ວາຍເມຍ຺ຍາຖ. ເອວຣູປຎ຺ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາທມູລໍ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ວາ ພຫິທ຺ຘາ ວາ ນ ສມນຸປສ຺ເສຍ຺ຍາຖ, ຕຕ຺ຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ເສວ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕ຺ຕິໍ ອນວສ຺ສວາຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຖ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ປຫານໍ ໂຫຕິ. ເອວເມຕສ຺ສ ປາປກສ຺ສ ອນຸວາທມູລສ຺ສ ອາຍຕິໍ ອນວສ຺ສໂວ ໂຫຕິ. ອິມານິ ຉ ອນຸວາທມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ອກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ລຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ, ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ, ມູຬ຺ຫຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ອິມານິ ຕີຓິ ອກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອລຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ, ອທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ, ອມູຬ຺ຫຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ອິມານິ ຕີຓິ ກຸສລມູລານິ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕໂມ ກາໂຍ [ກຕໂມ ຈ ກາໂຍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິເຘກຈ຺ໂຈ ທຸພ຺ພຓ຺ໂຓ ໂຫຕິ, ທຸທ຺ທສ຺ສິໂກ, ໂອໂກຏິມໂກ, ພຫ຺ວາພາໂຘ, ກາໂຓ ວາ, ກຸຓີ ວາ, ຂຎ຺ໂຊ ວາ, ປກ຺ຂຫໂຕ ວາ, ເຍນ ນໍ ອນຸວທນ຺ຕິ. ອຍໍ ກາໂຍ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

‘‘ກຕມາ ວາຈາ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ? ອິເຘກຈ຺ໂຈ ທຸພ຺ພໂຈ ໂຫຕິ, ມມ຺ມໂນ, ເອຬຄລວາໂຈ, ຍາຍ ນໍ ອນຸວທນ຺ຕິ. ອຍໍ ວາຈາ ອນຸວາທາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

໒໑໘. ‘‘ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓສ຺ສ ກິໍ ມູລໍ? ຉ ອາປຕ຺ຕິສມຸຏ຺ຐານາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ກາຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ວາຈໂຕ, ນ ຈິຕ຺ຕໂຕ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ວາຈໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ກາຍໂຕ, ນ ຈິຕ຺ຕໂຕ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ກາຍໂຕ ຈ ວາຈໂຕ ຈ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ຈິຕ຺ຕໂຕ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ກາຍໂຕ ຈ ຈິຕ຺ຕໂຕ ຈ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ວາຈໂຕ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ວາຈໂຕ ຈ ຈິຕ຺ຕໂຕ ຈ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ກາຍໂຕ. ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ກາຍໂຕ ຈ ວາຈໂຕ ຈ ຈິຕ຺ຕໂຕ ຈ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ອິເມ ຉ ອາປຕ຺ຕິສມຸຏ຺ຐານາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓສ຺ສ ມູລໍ.

໒໑໙. ‘‘ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓສ຺ສ ກິໍ ມູລໍ? ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓສ຺ສ ເອກໍ ມູລໍ – ສງ຺ໂຆ.

໒໒໐. ‘‘ວິວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ, ອກຸສລໍ, ອພ຺ຍາກຕໍ. ວິວາທາຘິກຣຓໍ ສິຍາ ກຸສລໍ, ສິຍາ ອກຸສລໍ, ສິຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ. ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ກຸສລຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ນານາວາໂທ ອຎ຺ຎຖາວາໂທ ວິປຈ຺ຈຕາຍ ໂວຫາໂຣ ເມຘຄໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອກຸສລຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ນານາວາໂທ ອຎ຺ຎຖາວາໂທ ວິປຈ຺ຈຕາຍ ໂວຫາໂຣ ເມຘຄໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ຕາ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ນານາວາໂທ ອຎ຺ຎຖາວາໂທ ວິປຈ຺ຈຕາຍ ໂວຫາໂຣ ເມຘຄໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ.

໒໒໑. ‘‘ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ, ອກຸສລໍ, ອພ຺ຍາກຕໍ. ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ສິຍາ ກຸສລໍ, ສິຍາ ອກຸສລໍ, ສິຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ. ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ກຸສລຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ອນຸວາໂທ ອນຸວທນາ ອນຸລ຺ລປນາ ອນຸຠຓນາ ອນຸສມ຺ປວງ຺ກຕາ ອພ຺ຠຸສ຺ສຫນຕາ ອນຸພລປ຺ປທານໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອກຸສລຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ອນຸວາໂທ ອນຸວທນາ ອນຸລ຺ລປນາ ອນຸຠຓນາ ອນຸສມ຺ປວງ຺ກຕາ ອພ຺ຠຸສ຺ສຫນຕາ ອນຸພລປ຺ປທານໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ຕາ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ອນຸວາໂທ ອນຸວທນາ ອນຸລ຺ລປນາ ອນຸຠຓນາ ອນຸສມ຺ປວງ຺ກຕາ ອພ຺ຠຸສ຺ສຫນຕາ ອນຸພລປ຺ປທານໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ.

໒໒໒. ‘‘ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ [ອິທໍ ປທໍ ເກສຸຈິ ນຕ຺ຖິ], ອກຸສລໍ, ອພ຺ຍາກຕໍ? ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ສິຍາ ອກຸສລໍ, ສິຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ; ນຕ຺ຖິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ. ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ? ຍໍ ຊານນ຺ໂຕ ສຎ຺ຊານນ຺ໂຕ ເຈຈ຺ຈ ອຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກໂມ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ? ຍໍ ອຊານນ຺ໂຕ ອສຎ຺ຊານນ຺ໂຕ ອເຈຈ຺ຈ ອນຠິວິຕຣິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກໂມ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ.

໒໒໓. ‘‘ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ, ອກຸສລໍ, ອພ຺ຍາກຕໍ? ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ສິຍາ ກຸສລໍ, ສິຍາ ອກຸສລໍ, ສິຍາ ອພ຺ຍາກຕໍ. ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ? ຍໍ ສງ຺ໂຆ ກຸສລຈິຕ຺ໂຕ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອປໂລກນກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ? ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອກຸສລຈິຕ຺ໂຕ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອປໂລກນກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ອກຸສລໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ? ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ໂຕ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ອປໂລກນກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ – ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ອພ຺ຍາກຕໍ.

໒໒໔. [ປຣິ. ໓໕໕] ‘‘ວິວາໂທ ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ວິວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ອຘິກຣຓໍ ໂນ ວິວາໂທ, ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ວິວາໂທ ຈ. ສິຍາ ວິວາໂທ ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ວິວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ວິວາໂທ, ສິຍາ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ວິວາໂທ ຈ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ວິວາໂທ ວິວາທາຘິກຣຓໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ. ຍໍ ຕຕ຺ຖ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ນານາວາໂທ ອຎ຺ຎຖາວາໂທ ວິປຈ຺ຈຕາຍ ໂວຫາໂຣ ເມຘຄໍ – ອຍໍ ວິວາໂທ ວິວາທາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ວິວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ? ມາຕາປິ ປຸຕ຺ເຕນ ວິວທຕິ, ປຸຕ຺ໂຕປິ ມາຕຣາ ວິວທຕິ, ປິຕາປິ ປຸຕ຺ເຕນ ວິວທຕິ, ປຸຕ຺ໂຕປິ ປິຕຣາ ວິວທຕິ, ຠາຕາປິ ຠາຕຣາ ວິວທຕິ, ຠາຕາປິ ຠຄິນິຍາ ວິວທຕິ, ຠຄິນີປິ ຠາຕຣາ ວິວທຕິ, ສຫາໂຍປິ ສຫາເຍນ ວິວທຕິ – ອຍໍ ວິວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ວິວາໂທ? ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ – ອິທໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ວິວາໂທ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ວິວາໂທ ຈ? ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ວິວາໂທ ຈ.

໒໒໕. [ປຣິ. ໓໕໖] ‘‘ອນຸວາໂທ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ອນຸວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອນຸວາໂທ, ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອນຸວາໂທ ຈ. ສິຍາ ອນຸວາໂທ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອນຸວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອນຸວາໂທ, ສິຍາ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອນຸວາໂທ ຈ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ອນຸວາໂທ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວທນ຺ຕິ – ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ. ໂຍ ຕຕ຺ຖ ອນຸວາໂທ ອນຸວທນາ ອນຸລ຺ລປນາ ອນຸຠຓນາ ອນຸສມ຺ປວງ຺ກຕາ ອພ຺ຠຸສ຺ສຫນຕາ ອນຸພລປ຺ປທານໍ – ອຍໍ ອນຸວາໂທ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕໂມ ອນຸວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ? ມາຕາປິ ປຸຕ຺ຕໍ ອນຸວທຕິ, ປຸຕ຺ໂຕປິ ມາຕຣໍ ອນຸວທຕິ, ປິຕາປິ ປຸຕ຺ຕໍ ອນຸວທຕິ, ປຸຕ຺ໂຕປິ ປິຕຣໍ ອນຸວທຕິ, ຠາຕາປິ ຠາຕຣໍ ອນຸວທຕິ, ຠາຕາປິ ຠຄິນິໍ ອນຸວທຕິ, ຠຄິນີປິ ຠາຕຣໍ ອນຸວທຕິ, ສຫາໂຍປິ ສຫາຍໍ ອນຸວທຕິ – ອຍໍ ອນຸວາໂທ ໂນ ອຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອນຸວາໂທ? ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ, ວິວາທາຘິກຣຓໍ – ອິທໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອນຸວາໂທ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອນຸວາໂທ ຈ? ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອນຸວາໂທ ຈ.

໒໒໖. [ປຣິ. ໓໕໗] ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕິ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ. ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ສິຍາ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ. ‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ? ປຎ຺ຈປິ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ, ສຕ຺ຕປິ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ – ອຍໍ ອາປຕ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອາປຕ຺ຕິ ໂນ ອຘິກຣຓໍ? ໂສຕາປຕ຺ຕິ ສມາປຕ຺ຕິ – ອຍໍ ອາປຕ຺ຕິ ໂນ ອຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອາປຕ຺ຕິ? ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ, ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ – ອິທໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ອາປຕ຺ຕິ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ? ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ.

໒໒໗. [ປຣິ. ໓໕໘] ‘‘ກິຈ຺ຈໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ, ກິຈ຺ຈໍ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ອຘິກຣຓໍ ໂນ ກິຈ຺ຈໍ, ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ກິຈ຺ຈຎ຺ຈ. ສິຍາ ກິຈ຺ຈໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ກິຈ຺ຈໍ ໂນ ອຘິກຣຓໍ, ສິຍາ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ກິຈ຺ຈໍ, ສິຍາ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ກິຈ຺ຈຎ຺ຈ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ? ຍາ ສງ຺ຆສ຺ສ ກິຈ຺ຈຍຕາ, ກຣຓີຍຕາ, ອປໂລກນກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ – ອິທໍ ກິຈ຺ຈໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ກິຈ຺ຈໍ ໂນ ອຘິກຣຓໍ? ອາຈຣິຍກິຈ຺ຈໍ, ອຸປຊ຺ຌາຍກິຈ຺ຈໍ, ສມານຸປຊ຺ຌາຍກິຈ຺ຈໍ, ສມານາຈຣິຍກິຈ຺ຈໍ – ອິທໍ ກິຈ຺ຈໍ ໂນ ອຘິກຣຓໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ກິຈ຺ຈໍ? ວິວາທາຘິກຣຓໍ, ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ – ອິທໍ ອຘິກຣຓໍ ໂນ ກິຈ຺ຈໍ.

‘‘ຕຕ຺ຖ ກຕມໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ກິຈ຺ຈຎ຺ຈ? ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ອຘິກຣຓຎ຺ເຈວ ກິຈ຺ຈຎ຺ຈ.

໙. ອຘິກຣຓວູປສມນສມໂຖ

ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ

໒໒໘. [ປຣິ. ໒໙໒-໒໙໓, ໓໐໗ ອາທໂຍ] ‘‘ວິວາທາຘິກຣຓໍ ກຕິຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ? ວິວາທາຘິກຣຓໍ ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ຈ. ສິຍາ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ເອກໍ ສມຖໍ ອນາຄມ຺ມ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກໍ, ເອເກນ ສມເຖນ ສເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ວິວທນ຺ຕິ – ຘມ຺ໂມຕິ ວາ ອຘມ຺ໂມຕິ ວາ, ວິນໂຍຕິ ວາ ອວິນໂຍຕິ ວາ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ວາ, ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ວາ.

‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ? ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ? ເຍນ ຘມ຺ເມນ ເຍນ ວິນເຍນ ເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ວິວທຕິ, ເຍນ ຈ ວິວທຕິ, ອຸໂຠ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

໒໒໙. ‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ວູປສເມຕຸໍ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ, ຍສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ [ພຫຸຕຣາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ, ໂສ ອາວາໂສ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອາວາສໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ? ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ? ເຍນ ຘມ຺ເມນ ເຍນ ວິນເຍນ ເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ວິວທຕິ, ເຍນ ຈ ວິວທຕິ, ອຸໂຠ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

໒໓໐. ‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອາວາສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ, ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ອິທໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຘິກຣຓໍ ເອວໍ ຊາຕໍ, ເອວໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ; ສາຘາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມນ຺ຕຸ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ, ຍຖຍິທໍ ອຘິກຣຓໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ອສ຺ສາ’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ວຸຑ຺ຒຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ນວກຕຣາ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ອິງ຺ຆ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂຫຖ, ຍາວ ມຍໍ ມນ຺ເຕມາ’ຕິ. ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ນວກຕຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ວຸຑ຺ຒຕຣາ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ເຕນ ຫິ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອິເຘວ ຕາວ ໂຫຖ, ຍາວ ມຍໍ ມນ຺ເຕມາ’ຕິ.

‘‘ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມນ຺ຕຍມານານໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ນ ມຍໍ ສກ຺ໂກມ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນາ’ຕິ, ນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມນ຺ຕຍມານານໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ສກ຺ໂກມ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນາ’ຕິ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ສເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ຍຖາຊາຕໍ ຍຖາສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອາໂຣເຈສ຺ສຖ, ຍຖາ ຈ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມສ຺ສາມ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕຖາ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິສ຺ສາມ. ໂນ ເຈ ຕຸມ຺ເຫ, ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ອມ຺ຫາກໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ຍຖາຊາຕໍ ຍຖາສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອາໂຣເຈສ຺ສຖ, ຍຖາ ຈ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມສ຺ສາມ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕຖາ ນ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວໍ ສຸປຣິຄ຺ຄຫິຕໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕ຺ວາ ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ.

‘‘ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ຍຖາຊາຕໍ ຍຖາສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາໂຣເຈສ຺ສາມ. ສເຈ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ເອຕ຺ຕເກນ ວາ ເອຕ຺ຕເກນ ວາ ອນ຺ຕເຣນ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕຖາ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ເອວໍ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ນິຍ຺ຍາເທສ຺ສາມ. ໂນ ເຈ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ເອຕ຺ຕເກນ ວາ ເອຕ຺ຕເກນ ວາ ອນ຺ຕເຣນ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕຖາ ນ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ນ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ນິຍ຺ຍາເທສ຺ສາມ. ມຍເມວ ອິມສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ສາມິໂນ ຠວິສ຺ສາມາ’ຕິ. ເອວໍ ສຸປຣິຄ຺ຄຫິຕໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕ຺ວາ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ນິຍ຺ຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸພ຺ພາຫິກາຍວູປສມນໍ

໒໓໑. ‘‘ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນນ຺ຕານິ [ອນຄ຺ຄານິ (ສີ.)] ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ [ນ ເຈຕສ຺ສ (ກ.)] ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ, ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຘິກຣຓໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ. ‘‘ທສຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ – ສີລວາ ໂຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕິ ອາຈາຣໂຄຈຣສມ຺ປນ຺ໂນ ອຓຸມຕ຺ເຕສຸ ວຊ຺ເຊສຸ ຠຍທສ຺ສາວີ, ສມາທາຍ ສິກ຺ຂຕິ ສິກ຺ຂາປເທສຸ; ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ ສຸຕຘໂຣ ສຸຕສນ຺ນິຈໂຍ, ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປສ຺ສ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຘາຕາ [ຘຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ; ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ ສຸວິຠຕ຺ຕານິ ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ ສຸຕ຺ຕໂສ ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ; ວິນເຍ ໂຂ ປນ ຐິໂຕ [ເຉໂກ (ກ.)] ໂຫຕິ ອສໍຫີໂຣ; ປຏິພໂລ ໂຫຕິ ອຸໂຠ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິເກ ອສ຺ສາເສຕຸໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ ນິຊ຺ຌາເປຕຸໍ ເປກ຺ເຂຕຸໍ ປສາເທຕຸໍ; ອຘິກຣຓສມຸປ຺ປາທວູປສມນກຸສໂລ ໂຫຕິ; ອຘິກຣຓໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓສມຸທຍໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓນິໂຣຘໍ ຊານາຕິ; ອຘິກຣຓນິໂຣຘຄາມິນິປຏິປທໍ ຊານາຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ທສຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໓໒. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນນ຺ຕານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນນ຺ຕານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມຎ຺ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສມ຺ມຸຕິ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

໒໓໓. ‘‘ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ຕຕ຺ຣາສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກຖິໂກ, ຕສ຺ສ ເນວ ສຸຕ຺ຕໍ ອາຄຕໍ ໂຫຕິ, ໂນ ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ໂຄ, ໂສ ອຕ຺ຖໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ພ຺ຍຎ຺ຊນຈ຺ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພາຫຕິ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກຖິໂກ. ອິມສ຺ສ ເນວ ສຸຕ຺ຕໍ ອາຄຕໍ ໂຫຕິ, ໂນ ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ໂຄ. ໂສ ອຕ຺ຖໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ພ຺ຍຎ຺ຊນຈ຺ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພາຫຕິ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອວເສສາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາຕິ.

‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

‘‘ເຕຫິ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ຕຕ຺ຣາສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກຖິໂກ, ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ ໂຂ ອາຄຕໍ ໂຫຕິ, ໂນ ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ໂຄ, ໂສ ອຕ຺ຖໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ພ຺ຍຎ຺ຊນຈ຺ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພາຫຕິ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກຖິໂກ. ອິມສ຺ສ ສຸຕ຺ຕຎ຺ຫິ ໂຂ ອາຄຕໍ ໂຫຕິ, ໂນ ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ໂຄ. ໂສ ອຕ຺ຖໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂນ຺ໂຕ ພ຺ຍຎ຺ຊນຈ຺ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພາຫຕິ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອວເສສາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາຕິ.

‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາວິນໂຍ

໒໓໔. ‘‘ເຕ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ, ເຕຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິຍ຺ຍາເທຕພ຺ພໍ – ‘ນ ມຍໍ [ນ ຈ ມຍໍ (ກ.)], ຠນ຺ເຕ, ສກ຺ໂກມ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ, ສງ຺ໂຆວ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕູ’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຘິກຣຓໍ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ວູປສເມຕຸໍ. ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ສລາກຄ຺ຄາຫາປໂກ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຫິຕາຄຫິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ…ເປ… ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສລາກຄ຺ຄາຫາປໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ສລາກຄ຺ຄາຫາປເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສລາກາ ຄາເຫຕພ຺ພາ. ຍຖາ ພຫຸຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມວາທິໂນ ວທນ຺ຕິ ຕຖາ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ? ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ? ເຍນ ຘມ຺ເມນ ເຍນ ວິນເຍນ ເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ວິວທຕິ, ເຍນ ຈ ວິວທຕິ, ອຸໂຠ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິກາ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ? ຍາ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

ຕິວິຘສລາກຄ຺ຄາໂຫ

໒໓໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ເອວໍ ຊາຕໍ ເອວໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ – ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ – ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ສມ຺ພຫຸລາ ເຖຣາ ວິຫຣນ຺ຕິ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ອາຄຕາຄມາ ຘມ຺ມຘຣາ ວິນຍຘຣາ ມາຕິກາຘຣາ ປຓ຺ຑິຕາ ວິຍຕ຺ຕາ ເມຘາວິໂນ ລຊ຺ຊິໂນ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈກາ ສິກ຺ຂາກາມາ. ເຕ ເຈ ເຖຣາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ, ເອວມິທໍ ອຘິກຣຓໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ອສ຺ສາຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ເຖເຣ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຘິກຣຓໍ ເອວໍ ຊາຕໍ, ເອວໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖຣາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມນ຺ຕຸ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ, ຍຖຍິທໍ ອຘິກຣຓໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ເຖຣາ – ຍຖາ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ເຆນ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມິຕໍ ຕຖາ ສຸວູປສນ຺ຕນ຺ຕິ [ຍຖາ ສຸວູປສນ຺ຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] – ຕຖາ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ – ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສມ຺ພຫຸລານໍ ເຖຣານໍ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ – ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອມຸກສ຺ມິໍ ກິຣ ອາວາເສ ຕໂຍ ເຖຣາ ວິຫຣນ຺ຕິ…ເປ… ທ຺ເວ ເຖຣາ ວິຫຣນ຺ຕິ…ເປ… ເອໂກ ເຖໂຣ ວິຫຣຕິ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ໂສ ເຈ ເຖໂຣ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ, ເອວມິທໍ ອຘິກຣຓໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ອສ຺ສາຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອາວາສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ເຖຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຘິກຣຓໍ ເອວໍ ຊາຕໍ, ເອວໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ, ຍຖຍິທໍ ອຘິກຣຓໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ ອສ຺ສາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ເຖໂຣ – ຍຖາ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ເຆນ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມິຕໍ, ຍຖາ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ເຖເຣຫິ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມິຕໍ, ຍຖາ ຕີຫິ ເຖເຣຫິ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມິຕໍ, ຍຖາ ທ຺ວີຫິ ເຖເຣຫິ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມິຕໍ, ຕຖາ ສຸວູປສນ຺ຕນ຺ຕິ – ຕຖາ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສາວຕ຺ຖິຍາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ສມ຺ພຫຸລານໍ ເຖຣານໍ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ຕິຓ຺ຓໍ ເຖຣານໍ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເຖຣານໍ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐາ ເອກສ຺ສ ເຖຣສ຺ສ ອຘິກຣຓວູປສມເນນ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ນິຫຕເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ສນ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ຕໂຍ ສລາກຄ຺ຄາເຫ – ຄູຬ຺ຫກໍ, ສກຓ຺ຓຊປ຺ປກໍ, ວິວຏກໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄູຬ຺ຫໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ? ເຕນ ສລາກຄ຺ຄາຫາປເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສລາກາໂຍ ວຓ຺ຓາວຓ຺ຓາໂຍ ກຕ຺ວາ ເອກເມໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຍໍ ເອວໍວາທິສ຺ສ ສລາກາ, ອຍໍ ເອວໍວາທິສ຺ສ ສລາກາ. ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’ຕິ. ຄຫິເຕ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ມາ ຈ ກສ຺ສຈິ ທສ຺ເສຫີ’ຕິ. ສເຈ ຊານາຕິ – ອຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ທຸຄ຺ຄໂຫຕິ, ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຊານາຕິ – ຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ສຸຄ຺ຄໂຫຕິ, ສາເວຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄູຬ຺ຫໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຓ຺ຓຊປ຺ປໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ? ເຕນ ສລາກຄ຺ຄາຫາປເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກເມກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸປກຓ຺ຓເກ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ – ‘ອຍໍ ເອວໍວາທິສ຺ສ ສລາກາ, ອຍໍ ເອວໍວາທິສ຺ສ ສລາກາ. ຍໍ ອິຈ຺ຉສິ ຕໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’ຕິ. ຄຫິເຕ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ມາ ຈ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈຫີ’ຕິ. ສເຈ ຊານາຕິ – ອຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ທຸຄ຺ຄໂຫຕິ, ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຊານາຕິ – ຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ສຸຄ຺ຄໂຫຕິ, ສາເວຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກຓ຺ຓຊປ຺ປໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວຏໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ? ສເຈ ຊານາຕິ – ຘມ຺ມວາທີ ພຫຸຕຣາຕິ, ວິສ຺ສຏ຺ເຐເນວ ວິວເຏນ ຄາເຫຕພ຺ໂພ. ເອວໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວຏໂກ ສລາກຄ຺ຄາໂຫ ໂຫຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ສລາກຄ຺ຄາຫາ’’ຕິ.

ສຕິວິນໂຍ

໒໓໖. [ປຣິ. ໒໙໒-໒໙໓, ໓໐໗ ອາທໂຍ] ‘‘ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ກຕິຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ? ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ຈຕູຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ສຕິວິນເຍນ ຈ, ອມູຬ຺ຫວິນເຍນ ຈ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ ຈ. ສິຍາ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ທ຺ເວ ສມເຖ ອນາຄມ຺ມ – ອມູຬ຺ຫວິນຍຎ຺ຈ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກຎ຺ຈ; ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ສຕິວິນເຍນ ຈາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ຕສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ [ຕສ຺ສ ໂຂ ຕໍ ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ. ກ.)], ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄ ກຣິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນໍ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຠິກ຺ຂູ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ໂສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຠິກ຺ຂູ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສນ຺ຕິ. ໂສ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນຍສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຕິເວປຸລ຺ລປ຺ປຕ຺ຕສ຺ສ ສຕິວິນໂຍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ສຕິວິນເຍນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ອນຸວທຕິ, ຍຎ຺ຈ ອນຸວທຕິ, ອຸໂຠ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສຕິວິນຍສ຺ມິໍ? ຍາ ສຕິວິນຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອິທໍ ຕຕ຺ຖ ສຕິວິນຍສ຺ມິໍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ

໒໓໗. ‘‘ສິຍາ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ທ຺ເວ ສມເຖ ອນາຄມ຺ມ – ສຕິວິນຍຎ຺ຈ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກຎ຺ຈ; ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ອມູຬ຺ຫວິນເຍນ ຈາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ໂຫຕິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ‘‘ຕສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ໂພ –

‘‘ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ…ເປ… ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ມໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ຕ຺ຍາຫໍ ເອວໍ ວທາມິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ມໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ‘ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ໂສ ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕໍ ຠິກ຺ຂູ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ເຓນ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທນ຺ຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອຫໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ອໂຫສິໍ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກໂຕ. ເຕນ ເມ ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ຈິຕ຺ຕວິປຣິຍາສກເຕນ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ. ມູຬ຺ເຫນ ເມ ເອຕໍ ກຕ’ນ຺ຕິ. ເອວມ຺ປິ ນໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ໂຈເທນ຺ເຕວ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ໂສ ອມູຬ຺ໂຫ ສງ຺ຆໍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູຬ຺ຫສ຺ສ ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ອມູຬ຺ຫວິນເຍນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ມິໍ? ຍາ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອິທໍ ຕຕ຺ຖ ອມູຬ຺ຫວິນຍສ຺ມິໍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕສ຺ສປາປິຍສິກາວິນໂຍ

໒໓໘. ‘‘ສິຍາ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ທ຺ເວ ສມເຖ ອນາຄມ຺ມ – ສຕິວິນຍຎ຺ຈ, ອມູຬ຺ຫວິນຍຎ຺ຈ; ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ ຈາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຄຣຸກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຈເທຕິ – ‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຣາມິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ຕເມນໍ ໂສ ນິພ຺ເພເຐນ຺ຕໍ ອຕິເວເຐຕິ – ‘ອິງ຺ຆາຍສ຺ມາ ສາຘຸກເມວ ຊານາຫິ, ຍທິ ສຣສິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ນ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສຣາມິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ. ສຣາມິ ຈ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວຣູປິໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕິກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ’ຕິ. ຕເມນໍ ໂສ ນິພ຺ເພເຐນ຺ຕໍ ອຕິເວເຐຕິ – ‘ອິງ຺ຆາຍສ຺ມາ ສາຘຸກເມວ ຊານາຫິ, ຍທິ ສຣສິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອິມຎ຺ຫິ ນາມາຫໍ, ອາວຸໂສ, ອປ຺ປມຕ຺ຕິກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປຸຏ຺ໂຐ ປຏິຊານິສ຺ສາມິ. ກິໍ ປນາຫໍ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ, ປຸຏ຺ໂຐ ນ ປຏິຊານິສ຺ສາມີ’ຕິ? ໂສ ເອວໍ ວເທຕິ – ‘ອິມຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອປ຺ປມຕ຺ຕິກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອປຸຏ຺ໂຐ ນ ປຏິຊານິສ຺ສສິ. ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ, ອປຸຏ຺ໂຐ ປຏິຊານິສ຺ສສິ? ອິງ຺ຆາຍສ຺ມາ ສາຘຸກເມວ ຊານາຫິ, ຍທິ ສຣສິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ໂສ ເອວໍ ວເທສິ – ‘ສຣາມິ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ. ທວາ ເມ ເອຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຣວາ ເມ ເອຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ – ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມິ ເອວຣູປິໍ ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕາ, ປາຣາຊິກໍ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ຕໍ ວາ’ຕິ. ຕສ຺ສ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ [ຕສ຺ສ ໂຂ ຕໍ ຠິກ຺ຂເວ (ກ.) ຕສ຺ສ ຂ຺ວຕໍ ຠິກ຺ຂເວ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຄຣຸກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນາຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຄຣຸກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານາຕິ, ປຏິຊານິຕ຺ວາ ອວຊານາຕິ, ອຎ຺ເຎນາຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຕິ, ສມ຺ປຊານມຸສາ ຠາສຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ….

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ? ຍາ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ກາຣໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ

໒໓໙. [ປຣິ. ໒໙໕, ໓໐໖, ໓໐໘ ອາທໂຍ] ‘‘ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ກຕິຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ? ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ຕີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ, ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ຈ. ສິຍາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ເອກໍ ສມຖໍ ອນາຄມ຺ມ – ຕິຓວຕ຺ຖາຣກໍ, ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ຕໍ ປຏິເທເສມີ’ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ປສ຺ສສີ’ຕິ? ‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ເທເສຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ເທເສຕິ, ອຸໂຠ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ມິໍ? ຍາ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອິທໍ ຕຕ຺ຖ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ມິໍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ຕໍ ປຏິເທເສມີ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຎາເປຕພ຺ພາ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ, ວິວຣຕິ, ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣຕິ ເທເສຕິ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍນ຺ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ປສ຺ສສີ’ຕິ? ‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ເທເສຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ເທເສຕິ, ອຸໂຠ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ມິໍ? ຍາ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອິທໍ ຕຕ຺ຖ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓສ຺ມິໍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ; ຕໍ ປຏິເທເສມີ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ, ວິວຣຕິ, ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣຕິ, ເທເສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍນ຺ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ປສ຺ສສີ’ຕິ? ‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’ຕິ. ‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ…ເປ… ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕິຓວຕ຺ຖາຣກໍ

໒໔໐. ‘‘ສິຍາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ເອກໍ ສມຖໍ ອນາຄມ຺ມ – ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ, ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ເມຍ຺ຍ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ຈາຕິ? ສິຍາຕິສ຺ສ ວຈນີຍໍ. ຍຖາ ກຖໍ ວິຍ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອວໍ ໂຫຕິ – ‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຂ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍາ’ຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອວຣູປໍ ອຘິກຣຓໍ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ວູປສເມຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວູປສເມຕພ຺ພໍ. ສພ຺ເພເຫວ ເອກຊ຺ຌໍ ສນ຺ນິປຕິຕພ຺ພໍ, ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ວູປສເມຍ຺ຍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ. ‘‘ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສໂກ ປກ຺ໂຂ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕານຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ.

໒໔໑. ‘‘ອຖາປເຣສໍ ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສໂກ ປກ຺ໂຂ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕານຎ຺ເຈວ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ.

໒໔໒. ‘‘ອຖາປເຣສໍ ເອກໂຕປກ຺ຂິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສຍ຺ຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ວິຫຣຕໍ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ ຠາສິຕປຣິກ຺ກນ຺ຕໍ. ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກາເຣສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຕາຍ ວາຬຕ຺ຕາຍ ເຠທາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ອຫໍ ຍາ ເຈວ ອິເມສໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອາປຕ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ອາປຕ຺ຕິ, ອິເມສຎ຺ເຈວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຈ ອຕ຺ຖາຍ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທເສມິ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາສໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ເທສນາ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ເທສິຕາ ອມ຺ຫາກໍ ອິມາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ, ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ອຖາປເຣສໍ…ເປ… ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

‘‘ອິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ. ເກນ ວູປສນ຺ຕໍ? ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ, ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ຈ. ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍສ຺ມິໍ? ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ.

‘‘ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ? ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕ ອາຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ໂທ ອາຫໂຏ ໂຫຕິ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ນ ປຏິກ຺ໂກສນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ.

‘‘ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ? ເຍນ ຘມ຺ເມນ ເຍນ ວິນເຍນ ເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສມ຺ມຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ.

‘‘ກາ ຈ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ? ໂຍ ຈ ເທເສຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ເທເສຕິ, ອຸໂຠ ສມ຺ມຸຂີຠູຕາ ໂຫນ຺ຕິ – ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ.

‘‘ກິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ຕິຓວຕ຺ຖາຣກສ຺ມິໍ? ຍາ ຕິຓວຕ຺ຖາຣກສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສ ກິຣິຍາ ກຣຓໍ ອຸປຄມນໍ ອຊ຺ຌຸປຄມນໍ ອຘິວາສນາ ອປ຺ປຏິກ຺ໂກສນາ – ອິທໍ ຕຕ຺ຖ ຕິຓວຕ຺ຖາຣກສ຺ມິໍ. ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘິກຣຓໍ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸກ຺ໂກເຏຕິ, ອຸກ຺ໂກຏນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ; ຉນ຺ທທາຍໂກ ຂີຍຕິ, ຂີຍນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

[ປຣິ. ໒໙໕, ໓໐໗, ໓໐໘] ‘‘ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ກຕິຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ? ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ເອເກນ ສມເຖນ ສມ຺ມຕິ – ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນາ’’ຕິ.

ສມຖກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ.

໕. ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖຸກ຺ຂນ຺ຘກໍ

ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖູນິ

໒໔໓. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນຫາຍມານາ ຣຸກ຺ເຂ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນຫາຍມານາ ຣຸກ຺ເຂ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ມລ຺ລມຸຏ຺ຐິກາ ຄາມໂມທ຺ທວາ’’ຕິ [ຄາມໂປທ຺ທວາ (ສີ.), ຄາມປູຕວາ (ສ຺ຍາ.)]! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນຫາຍມານາ ຣຸກ຺ເຂ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ໂມຆປຸຣິສານໍ ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ນຫາຍມານາ ຣຸກ຺ເຂ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຫາຍມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຣຸກ຺ເຂ ກາໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນຫາຍມານາ ຖມ຺ເຠ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນຫາຍມານາ ຖມ຺ເຠ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ມລ຺ລມຸຏ຺ຐິກາ ຄາມໂມທ຺ທວາ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຫາຍມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຖມ຺ເຠ ກາໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ນຫາຍມານາ ກຸຏ຺ເຏ [ກຸຑ຺ເຑ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນຫາຍມານາ ກຸຏ຺ເຏ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສສ຺ສນ຺ຕິ, ອູຣຸມ຺ປິ ພາຫຸມ຺ປິ ອຸຣມ຺ປິ ປິຏ຺ຐິມ຺ປິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ມລ຺ລມຸຏ຺ຐິກາ ຄາມໂມທ຺ທວາ’’ຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຫາຍມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກຸຏ຺ເຏ ກາໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຸຄ຺ຆໍເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຏ຺ຏາເນ [ອຏ຺ຐາເນ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຏາເນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄນ຺ຘພ຺ພຫຕ຺ຖເກນ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄນ຺ຘພ຺ພຫຕ຺ຖເກນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸຣຸວິນ຺ທກສຸຕ຺ຕິຍາ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸຣຸວິນ຺ທກສຸຕ຺ຕິຍາ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິຄ຺ຄຍ຺ຫ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຄ຺ຄຍ຺ຫ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມລ຺ລເກນ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມລ຺ລເກນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໔໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຈ຺ຉຸໂຣຄາພາໂຘ ໂຫຕິ. ນ ຕສ຺ສ ວິນາ ມລ຺ລເກນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ອກຕມລ຺ລກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຊຣາທຸພ຺ພໂລ ນຫາຍມາໂນ ນ ສກ຺ໂກຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກາຍໍ ອຸຄ຺ຆໍເສຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸກ຺ກາສິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປິຏ຺ຐິປຣິກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຖຸປາຓິກ’’ນ຺ຕິ.

໒໔໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວລ຺ລິກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ປາມງ຺ຄໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ກຓ຺ຐສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ກຏິສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ໂອວຏ຺ຏິກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ກາຍຸຣໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ຫຕ຺ຖາຠຣຓໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວລ຺ລິກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ປາມງ຺ຄໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກຓ຺ຐສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກຏິສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ໂອວຏ຺ຏິກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກາຍຸຣໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖາຠຣຓໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກໍ ຘາເຣນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວລ຺ລິກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ປາມງ຺ໂຄ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ກຓ຺ຐສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ… ນ ກຏິສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ… ນ ໂອວຏ຺ຏິກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ… ນ ກາຍຸຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ… ນ ຫຕ຺ຖາຠຣຓໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ… ນ ອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໔໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທີເຆ ເກເສ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາ ເກສາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸມາສິກໍ ວາ ທຸວງ຺ຄຸລໍ ວາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ໂກຈ຺ເຉນ ເກເສ ໂອສຓ຺ເຐນ຺ຕິ [ໂອສຓ຺ເຫນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] …ເປ… ຜຓເກນ ເກເສ ໂອສຓ຺ເຐນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖຜຓເກນ ເກເສ ໂອສຓ຺ເຐນ຺ຕິ, ສິຕ຺ຖເຕລເກນ ເກເສ ໂອສຓ຺ເຐນ຺ຕິ, ອຸທກເຕລເກນ ເກເສ ໂອສຓ຺ເຐນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຈ຺ເຉນ ເກສາ ໂອສຓ຺ເຐຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ສິຕ຺ຖເຕລເກນ ເກສາ ໂອສຓ຺ເຐຕພ຺ພາ… ນ ອຸທກເຕລເກນ ເກສາ ໂອສຓ຺ເຐຕພ຺ພາ. ໂຍ ໂອສຓ຺ເຐຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໔໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອາທາເສປິ ອຸທກປຕ຺ເຕປິ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທາເສ ວາ ອຸທກປຕ຺ເຕ ວາ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ. ໂຍ ໂອໂລເກຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ມຸເຂ ວໂຓ ໂຫຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂູ ປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ກີທິໂສ ເມ, ອາວຸໂສ, ວໂຓ’’ຕິ? ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອທິໂສ ເຕ, ອາວຸໂສ ວໂຓ’’ຕິ. ໂສ ນ ສທ຺ທຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາພາຘປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອາທາເສ ວາ ອຸທກປຕ຺ເຕ ວາ ມຸຂນິມິຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມຸຂໍ ອາລິມ຺ປນ຺ຕິ…ເປ… ມຸຂໍ ອຸມ຺ມທ຺ເທນ຺ຕິ, ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ເຓນ຺ຕິ, ມໂນສິລິກາຍ ມຸຂໍ ລຎ຺ເຉນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ມຸຂຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຣາຄມຸຂຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຂໍ ອາລິມ຺ປິຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ມຸຂໍ ອຸມ຺ມທ຺ທິຕພ຺ພໍ, ນ ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ເຓຕພ຺ພໍ, ນ ມໂນສິລິກາຍ ມຸຂໍ ລຎ຺ເຉຕພ຺ພໍ, ນ ອງ຺ຄຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ມຸຂຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ອງ຺ຄຣາຄມຸຂຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈກ຺ຂຸໂຣຄາພາໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາພາຘປ຺ປຈ຺ຈຍາ ມຸຂໍ ອາລິມ຺ປິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໔໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ໂຊ [ສມຊ຺ຊາ (ອຠິຘານຄນ຺ເຖສຸ)] ໂຫຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ຊໍ ທສ຺ສນາຍ ອຄມໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນຈ຺ຈມ຺ປິ ຄີຕມ຺ປິ ວາທິຕມ຺ປິ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຈ຺ຈໍ ວາ ຄີຕໍ ວາ ວາທິຕໍ ວາ ທສ຺ສນາຍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໔໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ຄາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍເຖວ [ຍຖາ ຈ (ກ.)] ມຍໍ ຄາຍາມ, ເອວເມວິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ຄາຍນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ຄາຍິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ຄາຍນ຺ຕສ຺ສ. ອຕ຺ຕນາປິ ຕສ຺ມິໍ ສເຣ ສາຣຊ຺ຊຕິ, ປເຣປິ ຕສ຺ມິໍ ສເຣ ສາຣຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຄຫປຕິກາປິ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ, ສຣກຸຕ຺ຕິມ຺ປິ ນິກາມຍມານສ຺ສ ສມາຘິສ຺ສ ຠງ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ຊນຕາ ທິຏ຺ຐານຸຄຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອາທີນວາ ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ມໍ ຄາຍນ຺ຕສ຺ສ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຍຕເກນ ຄີຕສ຺ສເຣນ ຘມ຺ໂມ ຄາຍິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຄາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສຣຠຎ຺ເຎ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣຠຎ຺ຎ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ພາຫິຣໂລມິໍ [ພາຫິຍໂລມິໍ (ກ.)] ອຸຓ຺ຓິໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາຫິຍໂລມິ ອຸຓ຺ຓິ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໕໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ອາຣາເມ ອມ຺ພາ ຜລິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ຣຎ຺ຎາ ມາຄເຘນ ເສນິເຍນ ພິມ຺ພິສາເຣນ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ໂຫຕິ – ‘‘ຍຖາສຸຂໍ ອຍ຺ຍາ ອມ຺ພໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕູ’’ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕຣຸຓຎ຺ເຎວ ອມ຺ພໍ ປາຕາເປຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສຸ. ຣຎ຺ໂຎ ຈ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ອມ຺ເພນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອມ຺ພໍ ອາຫຣຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ເທວາ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາຣາມປາລໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທວສ຺ສ, ຠເຓ, ອມ຺ເພນ ອຕ຺ໂຖ, ອມ຺ພໍ ເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖາຍ຺ຍາ ອມ຺ພໍ. ຕຣຸຓຎ຺ເຎວ ອມ຺ພໍ ປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຠຸຎ຺ຊິໍສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຸປຣິຠຸຕ຺ຕໍ, ຠເຓ, ອຍ຺ເຍຫິ ອມ຺ພໍ, ອປິ ຈ ຠຄວຕາ ມຕ຺ຕາ ວຓ຺ຓິຕາ’’ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອມ຺ພໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມ຺ພໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສູເປ ອມ຺ພເປສິກາໂຍ ປກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອມ຺ພເປສິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຕ ນ ປຣິຍາປຸຓິໍສຸ ອມ຺ພເປສິກໍ ກາຕຸໍ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ສກເລເຫວ ອມ຺ເພຫິ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນປ຺ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຸຎ຺ຊຖ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫິ ສມຓກປ຺ເປຫິ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ – ອຄ຺ຄິປຣິຈິຕໍ, ສຕ຺ຖປຣິຈິຕໍ, ນຂປຣິຈິຕໍ, ອພີຊໍ, ນິພ຺ພຕ຺ຕພີຊຎ຺ເຎວ [ນິພ຺ພຏ຺ຏພີຊໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຎ຺ຈມໍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ສມຓກປ຺ເປຫິ ຜລໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຫິນາ ທຏ຺ໂຐ ກາລງ຺ກໂຕ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ ຫິ ນູນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິ. ສເຈ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜເຣຍ຺ຍ, ນ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຫິນາ ທຏ຺ໂຐ ກາລງ຺ກເຣຍ຺ຍ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ? ວິຣູປກ຺ຂໍ ອຫິຣາຊກຸລໍ, ເອຣາປຖໍ ອຫິຣາຊກຸລໍ, ຉພ຺ຍາປຸຕ຺ຕໍ ອຫິຣາຊກຸລໍ, ກຓ຺ຫາໂຄຕມໍ ອຫິຣາຊກຸລໍ. ນ ຫິ ນູນ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິ. ສເຈ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜເຣຍ຺ຍ, ນ ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຫິນາ ທຏ຺ໂຐ ກາລງ຺ກເຣຍ຺ຍ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຫິຣາຊກຸລານິ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິຕຸໍ, ອຕ຺ຕຄຸຕ຺ຕິຍາ ອຕ຺ຕຣກ຺ຂາຍ ອຕ຺ຕປຣິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ –

[ຊາ. ໑.໒.໑໐໕-໑໐໖; ອ. ນິ. ໔.໖໗ ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອາຄຕໍ] ‘‘ວິຣູປກ຺ເຂຫິ ເມ ເມຕ຺ຕໍ, ເມຕ຺ຕໍ ເອຣາປເຖຫິ ເມ;

ຉພ຺ຍາປຸຕ຺ເຕຫິ ເມ ເມຕ຺ຕໍ, ເມຕ຺ຕໍ ກຓ຺ຫາໂຄຕມເກຫິ ຈ.

‘‘ອປາທເກຫິ ເມ ເມຕ຺ຕໍ, ເມຕ຺ຕໍ ທ຺ວິປາທເກຫິ ເມ;

ຈຕຸປ຺ປເທຫິ ເມ ເມຕ຺ຕໍ, ເມຕ຺ຕໍ ພຫຸປ຺ປເທຫິ ເມ.

‘‘ມາ ມໍ ອປາທໂກ ຫິໍສິ, ມາ ມໍ ຫິໍສິ ທ຺ວິປາທໂກ;

ມາ ມໍ ຈຕຸປ຺ປໂທ ຫິໍສິ, ມາ ມໍ ຫິໍສິ ພຫຸປ຺ປໂທ.

‘‘ສພ຺ເພ ສຕ຺ຕາ ສພ຺ເພ ປາຓາ, ສພ຺ເພ ຠູຕາ ຈ ເກວລາ;

ສພ຺ເພ ຠທ຺ຣານິ ປສ຺ສນ຺ຕຸ, ມາ ກິຎ຺ຈິ ປາປມາຄມາ.

‘‘ອປ຺ປມາໂຓ ພຸທ຺ໂຘ, ອປ຺ປມາໂຓ ຘມ຺ໂມ,

ອປ຺ປມາໂຓ ສງ຺ໂຆ, ປມາຓວນ຺ຕານິ ສຣີສປານິ [ສິຣິໍສປານິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

‘‘ອຫິ ວິຈ຺ຉິກາ ສຕປທີ, ອຸຓ຺ຓນາຠິ ສຣພູ ມູສິກາ;

ກຕາ ເມ ຣກ຺ຂາ ກຕໍ ເມ ປຣິຕ຺ຕໍ, ປຏິກ຺ກມນ຺ຕຸ ຠູຕານິ.

‘‘ໂສຫໍ ນໂມ ຠຄວໂຕ, ນໂມ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘານ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອນຠິຣຕິຍາ ປີຬິໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ຉິນ຺ທິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອຎ຺ຎມ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິໂສ ເຉຕພ຺ພມ຺ຫິ, ອຎ຺ຎໍ ຉິນ຺ທິ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕໂນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ເຉຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໕໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ມຫຄ຺ຆສ຺ສ ຈນ຺ທນສ຺ສ [ຈນ຺ທນສາຣສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈນ຺ທນຄຓ຺ຐິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ອິມາຍ ຈນ຺ທນຄຓ຺ຐິຍາ ປຕ຺ຕໍ ເລຂາເປຍ຺ຍໍ. ເລຂຎ຺ຈ ເມ ປຣິໂຠຄໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ທານໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐິ ຕາຍ ຈນ຺ທນຄຓ຺ຐິຍາ ປຕ຺ຕໍ ເລຂາເປຕ຺ວາ ສິກ຺ກາຍ ອຸຑ຺ຑິຕ຺ວາ [ວາຫິຕ຺ວາ (ສີ.)] ເວຬຄ຺ເຄ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ເວຬຸປຣມ຺ປຣາຍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ [ວາຫິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ເອວມາຫ – ‘‘ໂຍ ສມໂຓ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ ທິນ຺ນໍເຍວ ປຕ຺ຕໍ ໂອຫຣຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ປູຣໂຓ ກສ຺ສໂປ ເຍນ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ, ເທຫິ ເມ ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ ທິນ຺ນໍເຍວ ປຕ຺ຕໍ ໂອຫຣຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມກ຺ຂລິ ໂຄສາໂລ… ອຊິໂຕ ເກສກມ຺ພໂລ… ປກຸໂຘ ກຈ຺ຈາຍໂນ… ສຎ຺ຈໂຍ ເພລຏ຺ຐປຸຕ຺ໂຕ [ສຎ຺ຊໂຍ ເພລ຺ລຏ຺ຐິປຸຕ຺ໂຕ (ສີ.)] … ນິຄຓ຺ໂຐ ນາຏປຸຕ຺ໂຕ [ນາຖປຸຕ຺ໂຕ (ສີ.)] ເຍນ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຄຫປຕິ, ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ, ເທຫິ ເມ ປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ, ທິນ຺ນໍເຍວ ປຕ຺ຕໍ ໂອຫຣຕູ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອາຍສ຺ມາ ຈ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ. ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອຕໍ ປຕ຺ຕໍ ໂອຫຣ. ຕຸຍ຺ເຫໂສ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ອຣຫາ ເຈວ ອິທ຺ຘິມາ ຈ. ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ເອຕໍ ປຕ຺ຕໍ ໂອຫຣ. ຕຸຍ຺ເຫໂສ ປຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຣາຊຄຫໍ ອນຸປຣິຍາຍິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐິ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ ສເກ ນິເວສເນ ຐິໂຕ ໂຫຕິ ປຎ຺ຊລິໂກ ນມສ຺ສມາໂນ – ອິເຘວ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຠາຣທ຺ວາໂຊ ອມ຺ຫາກໍ ນິເວສເນ ປຕິຏ຺ຐາຕູຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ນິເວສເນ ປຕິຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐິ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ມຫຄ຺ຆສ຺ສ ຂາທນີຍສ຺ສ ປູເຣຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊສ຺ສ ອທາສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາໂຊ ຕໍ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ອຄມາສິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ມນຸສ຺ສາ – ອຍ຺ເຍນ ກິຣ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂອຫາຣິໂຕຕິ. ເຕ ຈ ມນຸສ຺ສາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘິໍສຸ.

ອສ຺ເສສິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ມຫາສທ຺ທໍ; ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ’’ຕິ? ‘‘ອາຍສ຺ມຕາ, ຠນ຺ເຕ, ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂອຫາຣິໂຕ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ – ອຍ຺ເຍນ ກິຣ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາເຊນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂອຫາຣິໂຕຕິ. ເຕ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ມນຸສ຺ສາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊໍ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ອນຸພນ຺ຘາ. ໂສ ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປິຓ຺ໂຑລຠາຣທ຺ວາຊໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຍາ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂອຫາຣິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ຉວສ຺ສ ທາຣຸປຕ຺ຕສ຺ສ ກາຣຓາ ຄິຫີນໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສສ຺ສສິ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ມາຕຸຄາໂມ ຉວສ຺ສ ມາສກຣູປສ຺ສ ກາຣຓາ ໂກປິນໍ ທສ຺ເສຕິ, ເອວເມວ ໂຂ ຕຍາ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ຉວສ຺ສ ທາຣຸປຕ຺ຕສ຺ສ ກາຣຓາ ຄິຫີນໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ສິຕໍ. ເນຕໍ, ຠາຣທ຺ວາຊ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີນໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍໍ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ. ໂຍ ທສ຺ເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ຠິນ຺ທເຖຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຣຸປຕ຺ຕໍ ສກລິກໍ ສກລິກໍ ກຕ຺ວາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອຎ຺ຊນຸປປິສນໍ ເທຖ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຣຸປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວເຈ ປຕ຺ເຕ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສວຓ຺ຓມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ ຣູປິຍມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ມຓິມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ເວຬຸຣິຍມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ຜລິກມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ກໍສມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ກາຈມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ຕິປຸມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ສີສມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ… ນ ຕມ຺ພໂລຫມໂຍ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ປຕ຺ເຕ – ອໂຍປຕ຺ຕໍ, ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ປຕ຺ຕມູລໍ ຆໍສິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລານິ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລານິ – ຕິປຸມຍໍ, ສີສມຍ’’ນ຺ຕິ. ພຫລານິ ມຓ຺ຑລານິ ນ ອຈ຺ຉຸປິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ລິຂິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ວລີ [ຈລີ (ກ.)] ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກຣທນ຺ຕກໍ ຉິນ຺ທິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຈິຕ຺ຣານິ ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລານິ ຘາເຣນ຺ຕິ ຣູປກາກິຓ຺ຓານິ ຠິຕ຺ຕິກມ຺ມກຕານິ. ຕານິ ຣຖິກາຍປິ ທສ຺ເສນ຺ຕາ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິຕ຺ຣານິ ປຕ຺ຕມຓ຺ຑລານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ ຣູປກາກິຓ຺ຓານິ ຠິຕ຺ຕິກມ຺ມກຕານິ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກຕິມຓ຺ຑລ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂສທກໍ ປຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມນ຺ຕິ. ປຕ຺ໂຕ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສທໂກ ປຕ຺ໂຕ ປຏິສາເມຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຏິສາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂສທກໍ [ສອຸທກໍ (ກ.)] ປຕ຺ຕໍ ໂອຕາເປນ຺ຕິ. ປຕ຺ໂຕ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສທໂກ ປຕ຺ໂຕ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ໂອຕາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ຕໍ ນິທຫນ຺ຕິ. ປຕ຺ຕສ຺ສ ວຓ຺ໂຓ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິທເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ປຕ຺ຕາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ອນາຘາຣາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ວາຕມຓ຺ຑລິກາຍ ອາວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປຕ຺ຕາ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕາຘາຣກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມິຑ຺ຒນ຺ເຕ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ປຣິປຕິຕ຺ວາ [ປຣິວຏ຺ຏິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຑ຺ຒນ຺ເຕ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິຠຓ຺ຑນ຺ເຕ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ປຣິປຕິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຠຓ຺ຑນ຺ເຕ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉມາຍ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊນ຺ຕິ. ໂອຏ຺ໂຐ ຆໍສິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓສນ຺ຖາຣກ’’ນ຺ຕິ. ຕິຓສນ຺ຖາຣໂກ ອຸປຈິກາຫິ ຂຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຬກ’’ນ຺ຕິ. ໂຈຬກໍ ອຸປຈິກາຫິ ຂຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕມາຬກ’’ນ຺ຕິ. ປຕ຺ຕມາຬໂກ ປຣິປຕິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕກຸຓ຺ໂຑລິກ’’ນ຺ຕິ. ປຕ຺ຕກຸຓ຺ໂຑລິກາຍ ປຕ຺ໂຕ ຆໍສິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕຖວິກ’’ນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠິຕ຺ຕິຂິເລປິ ນາຄທນ຺ຕເກປິ ປຕ຺ຕໍ ລຄ຺ເຄນ຺ຕິ. ປຣິປຕິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ໂຕ ລຄ຺ເຄຕພ຺ໂພ. ໂຍ ລຄ຺ເຄຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຎ຺ເຈ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສຕິສມ຺ໂມສາ ນິສີທນ຺ຕາ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຠິນ຺ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ເຈ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປີເຐ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສຕິສມ຺ໂມສາ ນິສີທນ຺ຕາ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຠິນ຺ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີເຐ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອງ຺ເກ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ສຕິສມ຺ໂມສາ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ. ປຣິປຕິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເກ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ວາຕມຓ຺ຑລິກາຍ ຉຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ຂິປິຍຕິ ປຣິປຕິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ເຕ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໕໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຕ຺ຕຫຕ຺ຖາ ກວາຏໍ ປຓາເມນ຺ຕິ. ກວາໂຏ ອາວຏ຺ຏິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຕ຺ຕຫຕ຺ເຖນ ກວາຏໍ ປຓາເມຕພ຺ພໍ [ກວາໂຏ ປຓາເມຕພ຺ໂພ (ກ.)]. ໂຍ ປຓາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຕຸມ຺ພກຏາເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸມ຺ພກຏາເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຈເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຆຏິກຏາເຫ [ຆຏິກຏາເຫນ (ສ຺ຍາ.)] ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຕິຕ຺ຖິຍາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຆຏິກຏາເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຈເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສພ຺ພປໍສຸກູລິໂກ ໂຫຕິ. ໂສ ຉວສີສສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕິ. ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຠີຕາ ວິສ຺ສຣມກາສິ – ‘‘ອຠຸໍ ເມ ປິສາໂຈ ວຕາຍ’’ນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຉວສີສສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ຘາເຣສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ປິສາຈິລ຺ລິກາ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉວສີສສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພປໍສຸກູລິເກນ ຠວິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຠເວຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈລການິປິ ອຏ຺ຐິການິປິ ອຸຈ຺ຉິຏ຺ໂຐທກມ຺ປິ ປຕ຺ເຕນ ນີຫຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍສ຺ມິໍ ເຍວິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ ໂສວ ເນສໍ ປຏິຄ຺ຄໂຫ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ ຠິກ຺ຂເວ, ຈລການິ ວາ ອຏ຺ຐິການິ ວາ ອຸຈ຺ຉິຏ຺ໂຐທກໍ ວາ ປຕ຺ເຕນ ນີຫຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນີຫເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຫຕ຺ເຖນ ວິປ຺ຜາເຬຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ວິໂລມິກໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖກໍ ນມຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ທຓ຺ຑສຕ຺ຖກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ຑສຕ຺ຖກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວເຈ ສຕ຺ຖກທຓ຺ເຑ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ສຕ຺ຖກທຓ຺ຑາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ ທນ຺ຕມຍໍ ວິສາຓມຍໍ ນຬມຍໍ ເວຬຸມຍໍ ກຏ຺ຐມຍໍ ຊຕຸມຍໍ ຜລມຍໍ ໂລຫມຍໍ ສງ຺ຂນາຠິມຍ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຏປຕ຺ເຕນປິ ເວຬຸເປສິກາຍປິ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ທຸສ຺ສິພ຺ພິຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສູຈິ’’ນ຺ຕິ. ສູຈິໂຍ ກຓ຺ຓກິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສູຈິນາຬິກ’’ນ຺ຕິ. ສູຈິນາຬິກາຍປິ ກຓ຺ຓກິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກິຓ຺ເຓນ ປູເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກິຓ຺ເຓປິ ກຓ຺ຓກິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕຸຍາ ປູເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕຸຍາປິ ກຓ຺ຓກິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣິຕກ’’ນ຺ຕິ. ສຣິຕເກປິ ກຓ຺ຓກິຕາໂຍ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຘຸສິຕ຺ຖເກນ ສາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຣິຕກໍ ປຣິຠິຊ຺ຊຕິ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຣິຕກສິປາຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຂິລໍ ນິກ຺ຂຓິຕ຺ວາ ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ວິກຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖິນໍ ກຖິນຣຊ຺ຊຸໍ [ກຐິນໍ ກຐິນຣຊ຺ຊຸໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ໂອພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພຕຸ’’ນ຺ຕິ. ວິສເມ ກຖິນໍ ປຕ຺ຖຣນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ປຣິຠິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິສເມ ກຖິນໍ ປຕ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຕ຺ຖເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ຉມາຍ ກຖິນໍ ປຕ຺ຖຣນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ປໍສຸກິຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓສນ຺ຖາຣກ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ຊີຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸວາຕໍ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ອາໂຣເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ນປ຺ປໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ຑກຖິນໍ ພິທລກໍ ສລາກໍ ວິນນ຺ຘນຣຊ຺ຊຸໍ ວິນນ຺ຘນສຸຕ຺ຕໍ ວິນນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕນ຺ຕຣິກາໂຍ ວິສມາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຬິມ຺ຠກ’’ນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕາ ວງ຺ກາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອໂຘເຕຫິ ປາເທຫິ ກຖິນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໂຘເຕຫິ ປາເທຫິ ກຖິນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອລ຺ເລຫິ ປາເທຫິ ກຖິນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລ຺ເລຫິ ປາເທຫິ ກຖິນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາ ກຖິນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປາຫເນນ ກຖິນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພນ຺ຕາ ອງ຺ຄຸລິຍາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ອງ຺ຄຸລິໂຍ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວເຈ ປຏິຄ຺ຄເຫ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ປຏິຄ຺ຄຫາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ…ເປ… ສງ຺ຂນາຠິມຍ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສູຈິໂຍປິ ສຕ຺ຖກາປິ ປຏິຄ຺ຄຫາປິ ນສ຺ສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາເວສນວິຕ຺ຖກ’’ນ຺ຕິ. ອາເວສນວິຕ຺ຖເກ ສມາກຸລາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຄ຺ຄຫຖວິກ’’ນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອພ຺ໂຠກາເສ ຈີວຣໍ ສິພ຺ພນ຺ຕາ ສີເຕນປິ ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖິນສາລໍ ກຖິນມຓ຺ຑປ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນສາລາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ [ໂອຄຸມ຺ເພຕ຺ວາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ກຖິນໍ ອຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ, ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ອຸປຈິກາຫິປິ ຂຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຖິນໍ ສງ຺ຆຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ປຣິຠິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຄຆໍສິກາຍ ກຖິນໍ ສງ຺ຆຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກຖິນໍ ວິນິເວຐິຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພນ຺ຘນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ກຸຏ຺ເຏປິ ຖມ຺ເຠປິ ກຖິນໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ປຣິປຕິຕ຺ວາ ກຖິນໍ ຠິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິຕ຺ຕິຂິເລ ວາ ນາຄທນ຺ເຕ ວາ ລຄ຺ເຄຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໕໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສູຈິກມ຺ປິ ສຕ຺ຖກມ຺ປິ ເຠສຊ຺ຊມ຺ປິ ປຕ຺ເຕນ ອາທາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຠສຊ຺ຊຕ຺ຖວິກ’’ນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປາຫນາໂຍ ກາຍພນ຺ຘເນນ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຠິວາເທນ຺ໂຕ ອຸປາຫນາໂຍ ສີເສນ ຆຏ຺ເຏຕິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມງ຺ກຸ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປາຫນຕ຺ຖວິກ’’ນ຺ຕິ. ອໍສພທ຺ຘໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໍສພທ຺ຘກໍ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ອຸທກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ໂຫຕິ. ປຣິສ຺ສາວນໍ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິສ຺ສາວນ’’ນ຺ຕິ. ໂຈຬກໍ ນປ຺ປໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຏຈ຺ຉຸປຣິສ຺ສາວນ’’ນ຺ຕິ. ໂຈຬກໍ ນປ຺ປໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘມ຺ມກຣຓ’’ນ຺ຕິ [ຘມ຺ມກຣຓໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ຘມກຣຓໍ (ກ.)].

໒໕໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ. ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣຕິ. ທຸຕິໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ, ອາວຸໂສ, ເອວຣູປໍ ອກາສິ. ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ໂສ ຕສ຺ມິໍ ອຸປນນ຺ຘິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປິປາສາຍ ປີຬິໂຕ ອຸປນທ຺ຘໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທຫິ ເມ, ອາວຸໂສ, ປຣິສ຺ສາວນໍ, ປານີຍໍ ປິວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຸປນທ຺ໂຘ ຠິກ຺ຂຸ ນ ອທາສິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປິປາສາຍ ປີຬິໂຕ ກາລມກາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິສ຺ສາວນໍ ຍາຈິຍມາໂນ ນ ອທາສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ປຣິສ຺ສາວນໍ ຍາຈິຍມາໂນ ນ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ປຣິສ຺ສາວນໍ ຍາຈິຍມາໂນ ນ ອທາສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ – ‘‘ອນນຸຈ຺ຉວິກໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອນນຸໂລມິກໍ ອປ຺ປຕິຣູປໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອກປ຺ປິຍໍ ອກຣຓີຍໍ. ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ປຣິສ຺ສາວນໍ ຍາຈິຍມາໂນ ນ ທສ຺ສສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ ຠິກ຺ຂເວ, ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣິສ຺ສາວນໍ ຍາຈິຍມາເນນ ນ ທາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປຣິສ຺ສາວນເກນ ອທ຺ຘາໂນ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສເຈ ນ ໂຫຕິ ປຣິສ຺ສາວນໍ ວາ ຘມ຺ມກຣໂຓ ວາ, ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ໂຓປິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ – ອິມິນາ ປຣິສ຺ສາເວຕ຺ວາ ປິວິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ເວສາລີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ປຣິສ຺ສາວນໍ ນ ສມ຺ມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ຑປຣິສ຺ສາວນ’’ນ຺ຕິ. ທຓ຺ຑປຣິສ຺ສາວນໍ ນ ສມ຺ມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຕ຺ຖຣກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມກເສຫິ ອຸພ຺ພາຬ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກສກຸຏິກ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລິຍໍ ປຓີຕານໍ ຠຕ຺ຕານໍ ຠຕ຺ຕປຏິປາຏິ ອຏ຺ຐິຕາ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ປຓີຕານິ ໂຠຊນານິ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ອຠິສນ຺ນກາຍາ ໂຫນ຺ຕິ ພຫ຺ວາພາຘາ [ພວ຺ຫາພາຘາ (ສີ.)]. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ເວສາລິໍ ອຄມາສິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠິກ຺ຂູ ອຠິສນ຺ນກາເຍ ພຫ຺ວາພາເຘ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ອຠິສນ຺ນກາຍາ ພຫ຺ວາພາຘາ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈງ຺ກມຎ຺ຈ ຊນ຺ຕາຆຣຎ຺ຈ ອນຸຊານາຕຸ. ເອວໍ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປາພາຘາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຊີວກໍ ໂກມາຣຠຈ຺ຈໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຊີວໂກ ໂກມາຣຠຈ຺ໂຈ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈງ຺ກມຎ຺ຈ ຊນ຺ຕາຆຣຎ຺ຈາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ວິສເມ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ. ປາທາ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈງ຺ກໂມ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ. ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈງ຺ກມນເວທິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມນ຺ຕາ ສີເຕນປິ ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈງ຺ກມນສາລ’’ນ຺ຕິ. ຈງ຺ກມນສາລາຍໍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ນີຈວຕ຺ຖຸກໍ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣສ຺ສ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ [ປີຐສໍຆາຏໍ (ກ.)] ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິກໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣສ຺ສ ກຸຏ຺ຏປາໂທ ຊີຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຓ຺ຑລິກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣສ຺ສ ຘູມເນຕ຺ຕໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຘູມເນຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຂຸທ຺ທເກ ຊນ຺ຕາຆເຣ ມຊ຺ເຌ ອຄ຺ຄິຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຸປຈາໂຣ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຸທ຺ທເກ ຊນ຺ຕາຆເຣ ເອກມນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິຏ຺ຐານໍ ກາຕຸໍ, ມຫລ຺ລເກ ມຊ຺ເຌ’’ຕິ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອຄ຺ຄິ ມຸຂໍ ຑຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຂມຕ຺ຕິກ’’ນ຺ຕິ. ຫຕ຺ເຖ ມຕ຺ຕິກໍ ເຕເມນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຕ຺ຕິກາໂທຓິກ’’ນ຺ຕິ. ມຕ຺ຕິກາ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາເສຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອຄ຺ຄິ ກາຍໍ ຑຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກໍ ອຕິຫຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປາຕິຍາປິ ປຕ຺ເຕນປິ ອຸທກໍ ອຕິຫຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກຏ຺ຐານໍ, ອຸທກສຣາວກ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ຕິຓຈ຺ຉທນໍ ນ ເສເທຕິ [ຕິຓຈ຺ຉາທເນນ ຉາເທຕິ (ກ.)] …ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຖຣິຕຸໍ ຕໂຍ ສນ຺ຖເຣ – ອິຏ຺ຐກາສນ຺ຖຣໍ, ສິລາສນ຺ຖຣໍ, ທາຣຸສນ຺ຖຣ’’ນ຺ຕິ. ຈິກ຺ຂລ຺ລໍເຍວ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຘວິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣ ຉມາຍ ນິສີທນ຺ຕິ, ຄຕ຺ຕານິ ກຓ຺ຑູວນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏ຺ຐກ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐກສ຺ສ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐເກ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກນ຺ຕິ. ປຣິເວຓໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຣຸມ຺ພໍ ອຸປກິຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທຣສິລໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນຄ຺ຄາ ນຄ຺ຄໍ ອຠິວາເທນ຺ຕິ…ເປ… ນຄ຺ຄາ ນຄ຺ຄໍ ອຠິວາທາເປນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ນຄ຺ຄສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ນຄ຺ຄສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ນຄ຺ຄສ຺ສ ເທນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ຂາທນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ສາຍນ຺ຕິ, ນຄ຺ຄາ ປິວນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຄ຺ເຄນ [ອິທໍ ປທໍ ກຕ຺ຖຈິ ນຕ຺ຖິ] ນຄ຺ໂຄ ອຠິວາເທຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ ນຄ຺ເຄນ ອຠິວາເທຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ [ອິທໍ ປທໍ ກຕ຺ຖຈິ ນຕ຺ຖິ] ນຄ຺ໂຄ ອຠິວາທາເປຕພ຺ໂພ… ນ ນຄ຺ເຄນ ອຠິວາທາເປຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ນຄ຺ຄສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ນຄ຺ຄສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ນຄ຺ຄສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ຂາທິຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ສາຍິຕພ຺ພໍ… ນ ນຄ຺ເຄນ ປາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປິເວຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣ ຉມາຍ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປໍສຸກິຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ຈີວຣໍ ໂອວສ຺ສຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊນ຺ຕາຆຣສາລ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ…ເປ… ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ຊນ຺ຕາຆຣສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ…ເປ… ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣປິ ອຸທເກປິ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ປຏິຈ຺ຉາທິໂຍ – ຊນ຺ຕາຆຣປຏິຈ຺ຉາທິໍ, ອຸທກປຏິຈ຺ຉາທິໍ, ວຕ຺ຖປຏິຈ຺ຉາທິ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຊນ຺ຕາຆເຣ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທປານ’’ນ຺ຕິ. ອຸທປານສ຺ສ ກູລໍ ລຸຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອຸທປາໂນ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ວລ຺ລິກາຍປິ ກາຍພນ຺ຘເນນປິ ອຸທກໍ ວາເຫນ຺ຕິ [ວາຫນ຺ຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກວາຫນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ຫຕ຺ຖາ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຸລໍ ກຣກຏກໍ ຈກ຺ກວຏ຺ຏກ’’ນ຺ຕິ. ຠາຊນາ ພຫູ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ວາຣເກ – ໂລຫວາຣກໍ, ທາຣຸວາຣກໍ, ຈມ຺ມກ຺ຂຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ອຸທກໍ ວາເຫນ຺ຕາ ສີເຕນປິ ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທປານສາລ’’ນ຺ຕິ. ອຸທປານສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທປາໂນ ອປາຣຸໂຕ ໂຫຕິ, ຕິຓຈຸຓ຺ເຓຫິປິ ປໍສຸເກຫິປິ ໂອກິຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກຠາຊນໍ ນ ສໍວິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກໂທຓິໍ ອຸທກກຏາຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອາຣາເມ ຕຫໍ ຕຫໍ ນຫາຍນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ຈິກ຺ຂລ຺ໂລ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທນິກ’’ນ຺ຕິ. ຈນ຺ທນິກາ ປາກຏາ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຫິຣິຍນ຺ຕິ ນຫາຍິຕຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ຈນ຺ທນິກາ ຈິກ຺ຂລ຺ລາ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຖຣິຕຸໍ ຕໂຍ ສນ຺ຖເຣ – ອິຏ຺ຐກາສນ຺ຖຣໍ, ສິລາສນ຺ຖຣໍ, ທາຣຸສນ຺ຖຣ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຕ຺ຕານິ ສີຕິຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກປຸຎ຺ຉນິໍ ໂຈຬເກນປິ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ກາເຣຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂປກ຺ຂຣຓິ’’ນ຺ຕິ. ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ກູລໍ ລຸຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ໂປກ຺ຂຣຓິຍາ ອຸທກໍ ປຸຣາຓໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກມາຕິກໍ ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ນິລ຺ເລຂໍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິລ຺ເລຂໍ ຊນ຺ຕາຆຣ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຈາຕຸມາສໍ ນິສີທເນນ ວິປ຺ປວສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາຕຸມາສໍ ນິສີທເນນ ວິປ຺ປວສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໖໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຸປ຺ຜາຠິກິຓ຺ເຓສຸ ສຍເນສຸ ສຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸປ຺ຜາຠິກິຓ຺ເຓສຸ ສຍເນສຸ ສຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຄນ຺ຘມ຺ປິ ມາລມ຺ປິ ອາທາຍ ອາຣາມໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄນ຺ຘໍ ຄເຫຕ຺ວາ ກວາເຏ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິກໍ ທາຕຸໍ, ປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຫາເຣ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ນມຕກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນມຕກ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນມຕກໍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ ນຸ ໂຂ ອຸທາຫຸ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນມຕກໍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ນ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອາສິຕ຺ຕກູປຘາເນ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສິຕ຺ຕກູປຘາເນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ໂສ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ນ ສກ຺ໂກຕິ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໂຬຣິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອກຠາຊເນປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ…ເປ… ເອກຖາລເກປິ ປິວນ຺ຕິ, ເອກມຎ຺ເຈປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຠາຊເນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ເອກຖາລເກ ປາຕພ຺ພໍ… ນ ເອກມຎ຺ເຈ ຕຸວຏ຺ຏິຕພ຺ພໍ… ນ ເອກຕ຺ຖຣຓາ [ນ ເອກຕ຺ຖຣເຓ] ຕຸວຏ຺ຏິຕພ຺ພໍ… ນ ເອກປາວຸຣຓາ [ນ ເອກປາວຸຣເຓ] ຕຸວຏ຺ຏິຕພ຺ພໍ… ນ ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາ [ນ ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣເຓ (ສ຺ຍາ.)] ຕຸວຏ຺ຏິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຕຸວຏ຺ເຏຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໖໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຫາໂຍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ເຍນ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວນ຺ທາມິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ນາລປິໍສຸ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວນ຺ທາມິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ນາລປິໍສຸ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ວນ຺ທາມິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຠິກ຺ຂູ ນາລປິໍສຸ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ ອຍ຺ຍານໍ ອປຣຊ຺ຌາມິ, ກິສ຺ສ ມໍ ອຍ຺ຍາ ນາລປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ອມ຺ເຫ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ວິເຫຐິຍມາເນ ອຊ຺ຌຸເປກ຺ຂສີ’’ຕິ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ ອຍ຺ຍາ ກໂຣມີ’’ຕິ? ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ, ອຊ຺ເຊວ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ນາສາເປຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ກ຺ຍາຫໍ ອຍ຺ຍາ ກໂຣມິ, ກິໍ ມຍາ ສກ຺ກາ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອວໍ ວເທຫິ – ‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ. ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາ ອຠຍາ ອນີຕິກາ ອນຸປທ຺ທວາ ສາຍໍ ທິສາ ສຠຍາ ສອີຕິກາ ສອຸປທ຺ທວາ; ຍໂຕ ນິວາຕໍ ຕໂຕ ສວາຕໍ; ອຸທກໍ ມຎ຺ເຎ ອາທິຕ຺ຕໍ; ອຍ຺ເຍນ ເມ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ປຊາປຕິ ທູສິຕາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິທໍ, ຠນ຺ເຕ, ນຈ຺ຉນ຺ນໍ ນປ຺ປຕິຣູປໍ. ຍາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາ ອຠຍາ ອນີຕິກາ ອນຸປທ຺ທວາ ສາຍໍ ທິສາ ສຠຍາ ສອີຕິກາ ສອຸປທ຺ທວາ; ຍໂຕ ນິວາຕໍ ຕໂຕ ສວາຕໍ; ອຸທກໍ ມຎ຺ເຎ ອາທິຕ຺ຕໍ; ອຍ຺ເຍນ ເມ ທພ຺ເພນ ມລ຺ລປຸຕ຺ເຕນ ປຊາປຕິ ທູສິຕາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຣສິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເອວຣູປໍ ກຕ຺ຕາ ຍຖາຍໍ ວຑ຺ໂຒ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຣສິ ຕ຺ວໍ, ທພ຺ພ, ເອວຣູປໍ ກຕ຺ຕາ ຍຖາຍໍ ວຑ຺ໂຒ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ຍຖາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຊານາຕີ’’ຕິ. ‘‘ນ ໂຂ, ທພ຺ພ, ທພ຺ພາ ເອວໍ ນິພ຺ເພເຐນ຺ຕິ. ສເຈ ຕຍາ ກຕໍ, ກຕນ຺ຕິ ວເທຫິ; ສເຈ ອກຕໍ, ອກຕນ຺ຕິ ວເທຫີ’’ຕິ. ‘‘ຍໂຕ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຊາໂຕ ນາຠິຊານາມິ ສຸປິນນ຺ເຕນປິ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕາ, ປເຄວ ຊາຄໂຣ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊຕຸ, ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກໂຣຕຸ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ – ຠິກ຺ຂູນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຕ຺ຖາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອວາສາຍ [ອນາວາສາຍ (ສ຺ຍາ.)] ປຣິສກ຺ກຕິ, ຠິກ຺ຂູ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ, ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໖໖. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ. ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊຕິ, ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕສ຺ສ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊນາ, ອສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ ສງ຺ເຆນ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ, ອສມ຺ໂຠໂຄ ສງ຺ເຆນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວຑ຺ຒໍ ລິຈ຺ຉວິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສງ຺ເຆນ ເຕ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ. ອສມ຺ໂຠໂຄສິ ສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ – ສງ຺ເຆນ ກິຣ ເມ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ, ອສມ຺ໂຠໂຄມ຺ຫິ ກິຣ ສງ຺ເຆນາຕິ – ຕຕ຺ເຖວ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ປປໂຕ. ອຖ ໂຂ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ມິຕ຺ຕາມຈ຺ຈາ ຎາຕິສາໂລຫິຕາ ວຑ຺ຒໍ ລິຈ຺ຉວິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ມາ ໂສຈິ, ມາ ປຣິເທວິ. ມຍໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ປສາເທສ຺ສາມ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ວຑ຺ໂຒ ລິຈ຺ຉວີ ສປຸຕ຺ຕທາໂຣ ສມິຕ຺ຕາມຈ຺ໂຈ ສຎາຕິສາໂລຫິໂຕ ອລ຺ລວຕ຺ໂຖ ອລ຺ລເກໂສ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍຫໍ ອຍ຺ຍໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສສິໍ. ຕສ຺ສ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍເສສິ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສິ, ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸຑ຺ຒິເຫສາ, ອາວຸໂສ ວຑ຺ຒ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊຕຸ, ສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກໂຣຕຸ.

‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ – ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນຕ຺ຖາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອວາສາຍ ປຣິສກ຺ກຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູ ອກ຺ໂກສຕິ ປຣິຠາສຕິ, ນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ເຠເທຕິ, ນ ພຸທ຺ຘສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ນ ຘມ຺ມສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ນ ສງ຺ຆສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ເຕນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຑ຺ເຒນ ລິຈ຺ຉວິນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ສງ຺ເຆນ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ, ອສມ຺ໂຠໂຄມ຺ຫິ ສງ຺ເຆນ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕາມິ, ໂລມໍ ປາເຕມິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕາມິ, ສງ຺ຆໍ ປຕ຺ຕຸກ຺ກຸຊ຺ຊນໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໒໖໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ເຆນ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ, ອສມ຺ໂຠໂຄ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ສງ຺ຆໍ ປຕ຺ຕຸກ຺ກຸຊ຺ຊນໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກເຣຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ເຆນ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ, ອສມ຺ໂຠໂຄ ສງ຺ເຆນ. ໂສ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕຕິ, ໂລມໍ ປາເຕຕິ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ຕຕິ, ສງ຺ຆໍ ປຕ຺ຕຸກ຺ກຸຊ຺ຊນໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊຕິ, ສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກໂຣຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ຕສ຺ສ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊນາ, ສມ຺ໂຠຄໍ ສງ຺ເຆນ ກຣຓໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊິໂຕ ສງ຺ເຆນ ວຑ຺ຒສ຺ສ ລິຈ຺ຉວິສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ, ສມ຺ໂຠໂຄ ສງ຺ເຆນ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໖໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄ຺ຄາ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຠຄ຺ຄາ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຠຄ຺ເຄສຸ ວິຫຣຕິ ສຸສຸມາຣຄິເຣ [ສຸໍສຸມາຣຄິເຣ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ສໍສຸມາຣຄິເຣ (ກ.)] ເຠສກຬາວເນ ມິຄທາເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ໂກກນໂທ [ໂກກນຸໂທ (ກ.)] ນາມ ປາສາໂທ ອຈິຣກາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ອນຊ຺ຌາວຸຕ຺ໂຖ ສມເຓນ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມເຓນ ວາ ເກນຈິ ວາ ມນຸສ຺ສຠູເຕນ. ອຖ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ສຎ຺ຊິກາປຸຕ຺ຕໍ ມາຓວໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ຕ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມມ ວຈເນນ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທ; ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉ – ‘ໂພຘິ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊກຸມາໂຣ ຠຄວໂຕ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ, ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕີ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຫິ – ‘ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວຕາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ, ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ໂພຘິ ໂຂ ຣາຊກຸມາໂຣ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ, ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ‘ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເຍນ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂພຘິໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອໂວຈຸມ຺ຫ ໂຂ ມຍໍ ໂຠໂຕ ວຈເນນ ຕໍ ຠວນ຺ຕໍ ໂຄຕມໍ – ‘ໂພຘິ ໂຂ ຣາຊກຸມາໂຣ ໂຠໂຕ ໂຄຕມສ຺ສ ປາເທ ສິຣສາ ວນ຺ທຕິ, ອປ຺ປາພາຘໍ ອປ຺ປາຕງ຺ກໍ ລຫຸຏ຺ຐານໍ ພລໍ ຜາສຸວິຫາຣໍ ປຸຈ຺ຉຕິ. ເອວຎ຺ຈ ວເທຕິ – ອຘິວາເສຕຸ ກິຣ ຠວໍ ໂຄຕໂມ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’ຕິ. ອຘິວຸຕ຺ຖຎ຺ຈ ປນ ສມເຓນ ໂຄຕເມນາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ, ໂກກນທຎ຺ຈ ປາສາທໍ ໂອທາເຕຫິ ທຸສ຺ເສຫິ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ຍາວ ປຈ຺ຉິມໂສປານກເຬວຣາ, ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ຕໍ ມາຓວໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ຕ, ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈຫິ – ‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເອວໍ ໂຠ’’ຕິ ໂຂ ສຎ຺ຈິກາປຸຕ຺ໂຕ ມາຓໂວ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣເຈສິ – ‘‘ກາໂລ, ໂຠ ໂຄຕມ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ໂພຘິສ຺ສ ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ຠຄວນ຺ຕໍ ອາຄມຍມາໂນ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໂຕ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປຸເຣກ຺ຂຕ຺ວາ ເຍນ ໂກກນໂທ ປາສາໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຈ຺ຉິມໂສປານກເຬວຣໍ ນິສ຺ສາຍ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອກ຺ກມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທຸສ຺ສານິ, ອກ຺ກມຕຸ ສຸຄໂຕ ທຸສ຺ສານິ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອກ຺ກມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທຸສ຺ສານິ, ອກ຺ກມຕຸ ສຸຄໂຕ ທຸສ຺ສານິ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອປໂລເກສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂພຘິໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສໍຫຣນ຺ຕຸ, ຣາຊກຸມາຣ, ທຸສ຺ສານິ. ນ ຠຄວາ ເຈລປຏິກໍ [ເຈລປຕ຺ຕິກໍ (ສີ.)] ອກ຺ກມິສ຺ສຕິ ປຈ຺ຉິມໍ ຊນຕໍ ຕຖາຄໂຕ ອນຸກມ຺ປຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ທຸສ຺ສານິ ສໍຫຣາເປຕ຺ວາ ອຸປຣິໂກກນເທ ປາສາເທ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂກກນທໍ ປາສາທໍ ອຠິຣຸຫິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ໂພຘິ ຣາຊກຸມາໂຣ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ໂພຘິໍ ຣາຊກຸມາຣໍ ຠຄວາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຈລປຏິກາ ອກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ອປຄຕຄພ຺ຠາ ຠິກ຺ຂູ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ທຸສ຺ສໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອກ຺ກມຖ, ຠນ຺ເຕ, ທຸສ຺ສ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ‘‘ອກ຺ກມຖ, ຠນ຺ເຕ, ທຸສ຺ສໍ ມງ຺ຄລຕ຺ຖາຍາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ອກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ຍາ ມງ຺ຄລຕ຺ຖາຍ ຍາຈິຍມານາ ເຈລປ຺ປຏິກໍ ນ ອກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິຍາ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິຍາ ວິປາເຈນ຺ຕິຍາ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຄິຫີ, ຠິກ຺ຂເວ, ມງ຺ຄລິກາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີນໍ ມງ຺ຄລຕ຺ຖາຍ ຍາຈິຍມາເນນ ເຈລປ຺ປຏິກໍ ອກ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂຘຕປາທກໍ ອກ຺ກມິຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຘຕປາທກໍ ອກ຺ກມິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒໖໙. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠຄ຺ເຄສຸ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຆຏກຎ຺ຈ ກຕກຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊນິຎ຺ຈ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຆຏກຎ຺ຈ ກຕກຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊນິຎ຺ຈ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ຆຏກຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊນິຎ຺ຈ. ນ ຠຄວາ ກຕກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຆຏກຎ຺ຈ ສມ຺ມຊ຺ຊນິຎ຺ຈ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ປາທຆໍສນິໂຍ – ສກ຺ຂຣໍ, ກຖລໍ, ສມຸທ຺ທເຜຓກ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ວິຘູປນຎ຺ຈ ຕາລວຓ຺ຏຎ຺ຈ [ຕາລວຓ຺ຑຎ຺ຈ (ກ.)] ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ວິຘູປນຎ຺ຈ ຕາລວຓ຺ຏຎ຺ຈ, ຍໍ ມມ ອສ຺ສ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍາ’’ຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫສິ ຠຄວາ ວິຘູປນຎ຺ຈ ຕາລວຓ຺ຏຎ຺ຈ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ວິສາຂໍ ມິຄາຣມາຕຣໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ…ເປ… ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຘູປນຎ຺ຈ ຕາລວຓ຺ຏຎ຺ຈາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ມກສພີຊນີ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກສພີຊນິ’’ນ຺ຕິ. ຈາມຣິພີຊນີ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈາມຣິພີຊນີ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິສ຺ໂສ ພີຊນິໂຍ – ວາກມຍໍ, ອຸສີຣມຍໍ, ໂມຣປິຎ຺ຉມຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຉຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຉຕ຺ຕປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ [ຉຕ຺ຕໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ (ກ.)] ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອຸປາສໂກ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ອາຊີວກສາວເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸຍ຺ຍານໍ ອຄມາສິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ເຕ ອາຊີວກສາວກາ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ທູຣໂຕວ ຉຕ຺ຕປ຺ປຄ຺ຄຫິເຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ອຸປາສກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອເຕ ໂຂ, ອຍ຺ຍາ [ອຍ຺ໂຍ (ກ.)], ຕຸມ຺ຫາກໍ ຠທນ຺ຕາ ຉຕ຺ຕປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄຓກມຫາມຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ນາຍ຺ຍາ ເອເຕ ຠິກ຺ຂູ, ປຣິພ຺ພາຊກາ’’ຕິ. ‘ຠິກ຺ຂູ ນ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ອພ຺ຠຸຕໍ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸປາສໂກ ອຸປຄເຕ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ຉຕ຺ຕປ຺ປຄ຺ຄຫິຕາ ອາຫິຓ຺ຑິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິນາ ຉຕ຺ຕໍ ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ – ຄິລານສ຺ເສວ ຠຄວຕາ ຉຕ຺ຕໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ໂນ ອຄິລານສ຺ສາຕິ – ອາຣາເມ ອາຣາມູປຈາເຣ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄິລາເນນປິ ອາຣາເມ ອາຣາມູປຈາເຣ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ອຸຏ຺ຏິຕ຺ວາ ທຓ຺ເຑ ອາລຄ຺ຄິຕ຺ວາ ວິກາເລ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຄາມທ຺ວາເຣນ ອຕິກ຺ກມຕິ. ມນຸສ຺ສາ – ‘ເອສຍ຺ໂຍ ໂຈໂຣ ຄຈ຺ຉຕິ, ອສິສ຺ສ ວິຊ຺ໂຊຕລຕີ’ຕິ ອນຸປຕິຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ສຎ຺ຊານິຕ຺ວາ ມຸຎ຺ຈິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ທຓ຺ຑສິກ຺ກໍ ຘາເຣສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ທຓ຺ຑສິກ຺ກໍ ຘາເຣສ຺ສສີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຓ຺ຑສິກ຺ກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ. ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລາໂນ; ນ ສກ຺ໂກມິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິຍາ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສມ຺ມຸຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ. ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລາໂນ; ນ ສກ຺ໂກມິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິຍາ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໗໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພາ. ເຕນ ຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຄິລາໂນ; ນ ສກ຺ໂກມິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ; ນ ສກ຺ໂກມິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈາມີ’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ຕຕິຍມ຺ປິ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ທຓ຺ເຑນ ອາຫິຓ຺ຑິຕຸໍ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ວິນາ ສິກ຺ກາຍ ປຕ຺ຕໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ. ໂສ ສງ຺ຆໍ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ຍາຈຕິ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິຍາ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑສິກ຺ກາສມ຺ມຸຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໒໗໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ໂຣມນ຺ຖໂກ [ໂຣມຏ຺ຐໂກ (ກ.)] ໂຫຕິ. ໂສ ໂຣມນ຺ຖິຕ຺ວາ ໂຣມນ຺ຖິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ວິກາລາຍໍ [ກຖໍ ຫິ ນາມ ວິກາລາຍໍ(ກ.)] ຠິກ຺ຂຸ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ເອໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຈິຣໍໂຄໂຍນິຍາ ຈຸໂຕ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣມນ຺ຖກສ຺ສ ໂຣມນ຺ຖນໍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫິມຸຂທ຺ວາຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຊ຺ໂຌຫເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ພຫຸສິຕ຺ຖານິ ປກິຣິຍິໍສຸ [ວິປ຺ປກິຣີຍິໍສຸ (ສີ.), ປຣິກິຣິໍສຸ (ສ຺ຍາ.)]. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ໂອທເນ ທິຍ຺ຍມາເນ ນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສນ຺ຕິ, ເອກເມກໍ ສິຕ຺ຖໍ ກມ຺ມສເຕນ ນິຏ຺ຐາຍຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ທິຍ຺ຍມານໍ ປຕຕິ, ຕໍ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ. ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຍເກຫີ’’ຕິ.

໒໗໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ທີເຆຫິ ນເຂຫິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣຕິ. ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຫິ, ຠນ຺ເຕ, ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຠຄິນິ, ເນຕໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠນ຺ເຕ, ນປ຺ປຏິເສວິສ຺ສສິ, ອິທານາຫໍ ອຕ຺ຕໂນ ນເຂຫິ ຄຕ຺ຕານິ ວິລິຂິຕ຺ວາ ກຸປ຺ປໍ ກຣິສ຺ສາມິ – ອຍໍ ມໍ ຠິກ຺ຂຸ ວິປ຺ປກໂຣຕີ’’ຕິ. ‘‘ປຊານາຫິ ຕ຺ວໍ, ຠຄິນີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ອຕ຺ຕໂນ ນເຂຫິ ຄຕ຺ຕານິ ວິລິຂິຕ຺ວາ ກຸປ຺ປໍ ອກາສິ – ອຍໍ ມໍ ຠິກ຺ຂຸ ວິປ຺ປກໂຣຕີຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຄ຺ຄເຫສຸໍ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ນເຂ ຉວິມ຺ປິ ໂລຫິຕມ຺ປິ. ທິສ຺ວານ – ອິມິສ຺ສາເຍວ ອິຕ຺ຖິຍາ ອິທໍ ກມ຺ມໍ, ອກາຣໂກ ຠິກ຺ຂູຕິ – ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຎ຺ຈິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ທີເຆ ນເຂ ຘາເຣສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ທີເຆ ນເຂ ຘາເຣສ຺ສສີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆາ ນຂາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນເຂນປິ ນຂໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ມຸເຂນປິ ນຂໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ, ກຸຏ຺ເຏປິ ຆໍສນ຺ຕິ. ອງ຺ຄຸລິໂຍ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນຂຈ຺ເຉທນ’’ນ຺ຕິ. ສໂລຫິຕໍ ນຂໍ ຉິນ຺ທນ຺ຕິ. ອງ຺ຄຸລິໂຍ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມໍສປ຺ປມາເຓນ ນຂໍ ຉິນ຺ທິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວີສຕິມຏ຺ຐໍ [ວີສຕິມຏ຺ຏໍ (ສີ.)] ກາຣາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວີສຕິມຏ຺ຐໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມລມຕ຺ຕໍ ອປກຑ຺ຒິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ເກສາ ທີຆາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເກເສ ໂອໂຣເປຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຸສ຺ສຫນ຺ຕິ ຠຄວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ…ເປ… ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຸຣໍ ຂຸຣສິລໍ ຂຸຣສິປາຏິກໍ ນມຕກໍ ສພ຺ພໍ ຂຸຣຠຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ມສ຺ສຸໍ ກປ຺ປາເປນ຺ຕິ…ເປ… ມສ຺ສຸໍ ວຑ຺ຒາເປນ຺ຕິ… ໂຄໂລມິກໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ… ຈຕຸຣສ຺ສກໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ… ປຣິມຸຂໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ… ອຑ຺ຒທຸກໍ [ອຑ຺ຒຸຣກໍ (ສີ.), ອຑ຺ຒຣຸກໍ (ສ຺ຍາ.)] ກາຣາເປນ຺ຕິ… ທາຐິກໍ ຐເປນ຺ຕິ… ສມ຺ພາເຘ ໂລມໍ ສໍຫຣາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມສ຺ສຸ ກປ຺ປາເປຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ມສ຺ສຸ ວຑ຺ຒາເປຕພ຺ພໍ… ນ ໂຄໂລມິກໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ… ນ ຈຕຸຣສ຺ສກໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ… ນ ປຣິມຸຂໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ… ນ ອຑ຺ຒທຸກໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ… ນ ທາຐິກາ ຐເປຕພ຺ພາ… ນ ສມ຺ພາເຘ ໂລມໍ ສໍຫຣາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສໍຫຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສມ຺ພາເຘ ວໂຓ ໂຫຕິ. ເຠສຊ຺ຊໍ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາພາຘປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສມ຺ພາເຘ ໂລມໍ ສໍຫຣາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຕ຺ຕຣິກາຍ ເກເສ ເຉທາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຕ຺ຕຣິກາຍ ເກສາ ເຉທາເປຕພ຺ພາ. ໂຍ ເຉທາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສີເສ ວໂຓ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ຂຸເຣນ ເກເສ ໂອໂຣເປຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາພາຘປ຺ປຈ຺ຈຍາ ກຕ຺ຕຣິກາຍ ເກເສ ເຉທາເປຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທີຆານິ ນາສິກາໂລມານິ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ປິສາຈິລ຺ລິກາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆໍ ນາສິກາໂລມໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສກ຺ຂຣິກາຍປິ ມຘຸສິຕ຺ຖເກນປິ ນາສິກາໂລມໍ ຄາຫາເປນ຺ຕິ. ນາສິກາ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຓ຺ຑາສ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປລິຕໍ ຄາຫາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປລິຕໍ ຄາຫາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຄາຫາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໗໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຓ຺ຓຄູຖເກຫິ ກຓ຺ຓາ ຖກິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຓ຺ຓມລຫຣຓິ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈາ ກຓ຺ຓມລຫຣຓິໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ກຓ຺ຓມລຫຣຓິໂຍ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ ທນ຺ຕມຍໍ ວິສາຓມຍໍ ນຬມຍໍ ເວຬຸມຍໍ ກຏ຺ຐມຍໍ ຊຕຸມຍໍ ຜລມຍໍ ໂລຫມຍໍ ສງ຺ຂນາຠິມຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ພຫຸໍ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ກໍສຠຓ຺ຑໍ ສນ຺ນິຈຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ພຫຸໍ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ກໍສຠຓ຺ຑໍ ສນ຺ນິຈຍໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖາປິ ກໍສປຕ຺ຖຣິກາ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫຸໍ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ກໍສຠຓ຺ຑໍ ສນ຺ນິຈໂຍ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຊນິມ຺ປິ ອຎ຺ຊນິສລາກມ຺ປິ ກຓ຺ຓມລຫຣຓິມ຺ປິ ພນ຺ຘນມຕ຺ຕມ຺ປິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຊນິໍ ອຎ຺ຊນິສລາກໍ ກຓ຺ຓມລຫຣຓິໍ ພນ຺ຘນມຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆາຏິປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ນິສີທນ຺ຕິ. ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຕ຺ຕາ ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆາຏິປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນິສີເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ວິນາ ອາໂຍເຄນ [ອາໂຍຄາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາໂຍຄ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ອາໂຍໂຄ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕນ຺ຕກໍ ເວມໍ ກວຏໍ [ເວມກໍ ວຏ຺ຏໍ (ສີ.), ເວມກໍ ວຏໍ (ສ຺ຍາ.)] ສລາກໍ ສພ຺ພໍ ຕນ຺ຕຠຓ຺ຑກ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອກາຍພນ຺ຘໂນ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ຕສ຺ສ ຣຖິກາຍ ອນ຺ຕຣວາສໂກ ປຠສ຺ສິຕ຺ຖ. ມນຸສ຺ສາ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິມກໍສຸ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ມງ຺ກຸ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກາຍພນ຺ຘເນນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປວິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຍພນ຺ຘນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກາຍພນ຺ຘນານິ ຘາເຣນ຺ຕິ – ກລາພຸກໍ, ເທຑ຺ຑຸຠກໍ, ມຸຣຊໍ, ມທ຺ທວີຓໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈານິ ກາຍພນ຺ຘນານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ – ກລາພຸກໍ, ເທຑ຺ຑຸຠກໍ, ມຸຣຊໍ, ມທ຺ທວີຓໍ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ກາຍພນ຺ຘນານິ – ປຏ຺ຏິກໍ, ສູກຣນ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ. ກາຍພນ຺ຘນສ຺ສ ທສາ ຊີຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຸຣຊໍ ມທ຺ທວີຓ’’ນ຺ຕິ. ກາຍພນ຺ຘນສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ຊີຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສຠຓໍ ຄຸຓກ’’ນ຺ຕິ. ກາຍພນ຺ຘນສ຺ສ ປວນນ຺ໂຕ ຊີຣຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຘ’’ນ຺ຕິ [ວີຖນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວເຈ ວິເຘ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ວິຘາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ…ເປ… ສງ຺ຂນາຠິມຍໍ ສຸຕ຺ຕມຍ’’ນ຺ຕິ.

໒໗໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ລຫຸກາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄາມໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ວາຕມຓ຺ຑລິກາຍ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ອຸກ຺ຂິປິຍິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຓ຺ຐິກໍ ປາສກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈາວຈາ ຄຓ຺ຐິກາໂຍ ຘາເຣນ຺ຕິ ໂສວຓ຺ຓມຍໍ ຣູປິຍມຍໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາວຈາ ຄຓ຺ຐິກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐິມຍໍ ທນ຺ຕມຍໍ ວິສາຓມຍໍ ນຬມຍໍ ເວຬຸມຍໍ ກຏ຺ຐມຍໍ ຊຕຸມຍໍ ຜລມຍໍ ໂລຫມຍໍ ສງ຺ຂນາຠິມຍໍ ສຸຕ຺ຕມຍ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຄຓ຺ຐິກມ຺ປິ ປາສກມ຺ປິ ຈີວເຣ ອປ຺ເປນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ຊີຣຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຓ຺ຐິກຜລກໍ ປາສກຜລກ’’ນ຺ຕິ. ຄຓ຺ຐິກຜລກມ຺ປິ ປາສກຜລກມ຺ປິ ອນ຺ເຕ ອປ຺ເປນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ໂຏ [ໂກໂຓ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວິວຣິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຓ຺ຐິກຜລກໍ ອນ຺ເຕ ອປ຺ເປຕຸໍ; ປາສກຜລກໍ ສຕ຺ຕງ຺ຄຸລໍ ວາ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລໍ ວາ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ ອປ຺ເປຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄິຫິນິວຕ຺ຖໍ ນິວາເສນ຺ຕິ – ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑກໍ, ມຈ຺ຉວາຬກໍ, ຈຕຸກຓ຺ຓກໍ, ຕາລວຓ຺ຏກໍ, ສຕວລິກໍ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫິນິວຕ຺ຖໍ ນິວາເສຕພ຺ພໍ – ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑກໍ, ມຈ຺ຉວາຬກໍ, ຈຕຸກຓ຺ຓກໍ, ຕາລວຓ຺ຏກໍ, ສຕວລິກໍ. ໂຍ ນິວາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄິຫິປາຣຸຕໍ ປາຣຸປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫິປາຣຸຕໍ ປາຣຸປິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປາຣຸເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສໍເວລ຺ລິຍໍ ນິວາເສນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຣຎ຺ໂຎ ມຸຓ຺ຑວຏ຺ຏີຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍເວລ຺ລິຍໍ ນິວາເສຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນິວາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໘໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຠໂຕກາຊໍ ຫຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຣຎ຺ໂຎ ມຸຓ຺ຑວຏ຺ຏີຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຠໂຕກາຊໍ ຫຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຫເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໂຕກາຊໍ ອນ຺ຕຣາກາຊໍ ສີສຠາຣໍ ຂນ຺ຘຠາຣໍ ກຏິຠາຣໍ ໂອລມ຺ພກ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ນ ຂາທນ຺ຕິ. ມຸຂໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາທີນວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐສ຺ສ ອຂາທເນ. ອຈກ຺ຂຸສ຺ສໍ, ມຸຂໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ຣສຫຣຓິໂຍ ນ ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫໍ ຠຕ຺ຕໍ ປຣິໂຍນນ຺ຘຕິ, ຠຕ຺ຕມສ຺ສ ນຈ຺ຉາເທຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອາທີນວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐສ຺ສ ອຂາທເນ.

‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອານິສໍສາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐສ຺ສ ຂາທເນ. ຈກ຺ຂຸສ຺ສໍ, ມຸຂໍ ນ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ຣສຫຣຓິໂຍ ວິສຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ປິຕ຺ຕໍ ເສມ຺ຫໍ ຠຕ຺ຕໍ ນ ປຣິໂຍນນ຺ຘຕິ, ຠຕ຺ຕມສ຺ສ ຉາເທຕິ – ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອານິສໍສາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐສ຺ສ ຂາທເນ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທີຆານິ ທນ຺ຕກຏ຺ຐານິ ຂາທນ຺ຕິ, ເຕເຫວ ສາມເຓຣໍ ອາໂກເຏນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທີຆໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຂາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປຣມໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ, ນ ຈ ເຕນ ສາມເຓໂຣ ອາໂກເຏຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອາໂກເຏຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຕິມຏາຫກໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທນ຺ຕສ຺ສ ກຓ຺ເຐ ວິລຄ຺ຄໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕິມຏາຫກໍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຂາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຣງ຺ຄຸລປຈ຺ຉິມໍ [ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ປຈ຺ຉິມໍ (ກ.)] ທນ຺ຕກຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທາຍໍ ອາລິມ຺ເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ທວຑາຫກາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາໂຍ ອາລິມ຺ປິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອາລິມ຺ເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ຕິຓຄຫນາ ໂຫນ຺ຕິ, ທວຑາເຫ ຑຍ຺ຫມາເນ ວິຫາຣາ ຑຍ຺ຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ ປຏຄ຺ຄິໍ ທາຕຸໍ, ປຣິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທວຑາເຫ ຑຍ຺ຫມາເນ ປຏຄ຺ຄິໍ ທາຕຸໍ, ປຣິຕ຺ຕໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຣຸກ຺ຂໍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິ, ຣຸກ຺ຂາ ຣຸກ຺ຂໍ ສງ຺ກມນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ມກ຺ກຏາຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຣຸກ຺ໂຂ ອຠິຣຸຫິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ອຠິຣຸເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂກສເລສຸ ຊນປເທ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ຫຕ຺ຖີ ປຣິຍຸຏ຺ຐາຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຣຸກ຺ຂມູລໍ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ໂຕ ຣຸກ຺ຂໍ ນ ອຠິຣຸຫິ. ໂສ ຫຕ຺ຖີ ອຎ຺ເຎນ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ໂປຣິສໍ ຣຸກ຺ຂໍ ອຠິຣຸຫິຕຸໍ ອາປທາສຸ ຍາວທຕ຺ຖ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຍເມຬເກກຸຏາ ນາມ [ຍເມຬຸເຕກຸລາ ນາມ (ສີ.), ເມຏ຺ຐໂກກຸຏ຺ຐາ ນາມ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ ທ຺ເວ ຠາຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິກາ ກລ຺ຍາຓວາຈາ ກລ຺ຍາຓວາກ຺ກຣຓາ. ເຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອຕຣຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ນານານາມາ ນານາໂຄຕ຺ຕາ ນານາຊຈ຺ຈາ ນານາກຸລາ ປພ຺ພຊິຕາ. ເຕ ສກາຍ ນິຣຸຕ຺ຕິຍາ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ທູເສນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ຘວຈນໍ ຉນ຺ທໂສ ອາໂຣເປມາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ເຫ, ໂມຆປຸຣິສາ, ເອວໍ ວກ຺ຂຖ – ‘ຫນ຺ທ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ພຸທ຺ຘວຈນໍ ຉນ຺ທໂສ ອາໂຣເປມາ’ຕິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສາ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຸທ຺ຘວຈນໍ ຉນ຺ທໂສ ອາໂຣເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອາໂຣເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກາຍ ນິຣຸຕ຺ຕິຍາ ພຸທ຺ຘວຈນໍ ປຣິຍາປຸຓິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ໂລກາຍຕໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກາຍເຕ ສາຣທສ຺ສາວີ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ວຸທ຺ຘິໍ ວິຣຸຬ຺ຫິໍ ເວປຸລ຺ລໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ວາ ປນ ຘມ຺ມວິນເຍ ສາຣທສ຺ສາວີ ໂລກາຍຕໍ ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ? ‘‘ໂນເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກາຍຕໍ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ໂລກາຍຕໍ ວາເຈນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂລກາຍຕໍ ວາເຈຕພ຺ພໍ. ໂຍ ວາເຈຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໘໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາ ປຣິຍາປຸຓິຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊໍ ວາເຈນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາ ວາເຈຕພ຺ພາ. ໂຍ ວາເຈຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໒໘໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ມຫຕິຍາ ປຣິສາຍ ປຣິວຸໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ຂິປິ. ຠິກ຺ຂູ – ‘ຊີວຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ຊີວຕຸ ສຸຄໂຕ’ຕິ – ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ມຫາສທ຺ທໍ ອກໍສຸ. ເຕນ ສທ຺ເທນ ຘມ຺ມກຖາ ອນ຺ຕຣາ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂິປິເຕ ‘ຊີວາ’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ [ວຸຕ຺ເຕ (ກ.)] ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຊີເວຍ຺ຍ ວາ ມເຣຍ຺ຍ ວາ’’ຕິ? ‘‘ໂນເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂິປິເຕ ‘ຊີວາ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູນໍ ຂິປິເຕ ‘ຊີວຖ ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາລປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ‘ຊີວຖ ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ນາລປິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຄິຫີ, ຠິກ຺ຂເວ, ມງ຺ຄລິກາ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫີນໍ ‘ຊີວຖ ຠນ຺ເຕ’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາເນນ ‘ຈິຣໍ ຊີວາ’ຕິ ວຕ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໘໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ມຫຕິຍາ ປຣິສາຍ ປຣິວຸໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຕເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ລສຸຓໍ ຂາຍິຕໍ ໂຫຕິ. ໂສ – ມາ ຠິກ຺ຂູ ພ຺ຍາພາຘິໍສູຕິ – ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ? ‘‘ເອເຕນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ລສຸຓໍ ຂາຍິຕໍ. ໂສ – ມາ ຠິກ຺ຂູ ພ຺ຍາພາຘິໍສູຕິ – ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ [ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸນາ (ສ຺ຍາ.)], ຕໍ ຂາທິຕພ຺ພໍ, ຍໍ ຂາທິຕ຺ວາ ເອວຣູປາຍ ຘມ຺ມກຖາຍ ປຣິພາຫິໂຍ ອສ຺ສາ’’ຕິ? ‘‘ໂນເຫຕໍ ຠນ຺ເຕ’’. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ລສຸຓໍ ຂາທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຂາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຍນາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ເຕ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ເກນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ລສຸເຓນ ເມ, ອາວຸໂສ’’ຕິ [ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ ‘‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ເມ ອາວຸໂສ ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ ອຸທຣວາຕາພາໂຘ ລສຸເຓນ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາພາຘປ຺ປຈ຺ຈຍາ ລສຸຓໍ ຂາທິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອາຣາເມ ຕຫໍ ຕຫໍ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກມນ຺ຕໍ ປສ຺ສາວໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາວກຸມ຺ຠິ’’ນ຺ຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ນິສິນ຺ນາ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາວປາທຸກ’’ນ຺ຕິ. ປສ຺ສາວປາທຸກາ ປາກຏາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຫິຣິຍນ຺ຕິ ປສ຺ສາວໍ ກາຕຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ປສ຺ສາວກຸມ຺ຠີ ອປາຣຸຕາ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘາ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອາຣາເມ ຕຫໍ ຕຫໍ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກມນ຺ຕໍ ວຈ຺ຈໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຈ຺ຈກູປ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກູປສ຺ສ ກູລໍ ລຸຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກູໂປ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ອນ຺ເຕ ນິສິນ຺ນາ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຉິທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ ວຈ຺ຈໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ນິສິນ຺ນາ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຈ຺ຈປາທຸກ’’ນ຺ຕິ. ພຫິທ຺ຘາ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປສ຺ສາວໂທຓິກ’’ນ຺ຕິ. ອວເລຂນກຏ຺ຐໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວເລຂນກຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ. ອວເລຂນປິຐໂຣ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວເລຂນປິຐຣ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກູໂປ ອປາຣຸໂຕ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານ’’ນ຺ຕິ. ອຊ຺ໂຌກາເສ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສີເຕນປິ ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຈ຺ຈກຸຏິ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຊຣາທຸພ຺ພໂລ ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ປຣິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອລມ຺ພກ’’ນ຺ຕິ. ວຈ຺ຈກຸຏິ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… (‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏ຺ຐກ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐກສ຺ສ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ) [(ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ໂກຏ຺ຐກນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ…ເປ… ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ ສິລາຈຍໍ ທາຣຸຈຍນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ຕໂຍ ໂສປາເນ ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ ສິລາໂສປານໍ ທາຣຸໂສປານນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ ອາລມ຺ພນພາຫນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐກສ຺ສ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ.) (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] …ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐເກ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກ’’ນ຺ຕິ. ປຣິເວຓໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຣຸມ຺ພໍ ປກິຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທຣສິລໍ [ປຏ຺ຏສິລໍ (ກ.)] ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ. ອາຈມນກຸມ຺ຠີ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິ’’ນ຺ຕິ. ອາຈມນສຣາວໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈມນສຣາວກ’’ນ຺ຕິ. ທຸກ຺ຂໍ ນິສິນ຺ນາ ອາຈເມນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈມນປາທຸກ’’ນ຺ຕິ. ອາຈມນປາທຸກາ ປາກຏາ ໂຫນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຫິຣິຍນ຺ຕິ ອາຈເມຕຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ອາຈມນກຸມ຺ຠີ ອປາຣຸຕາ ໂຫຕິ, ຕິຓຈຸຓ຺ເຓຫິປິ ປໍສຸເກຫິປິ ໂອກິຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປິຘານ’’ນ຺ຕິ.

໒໙໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ – ມາລາວຈ຺ຉໍ ໂຣເປນ຺ຕິປິ ໂຣປາເປນ຺ຕິປິ, ສິຎ຺ຈນ຺ຕິປິ ສິຎ຺ຈາເປນ຺ຕິປິ, ໂອຈິນນ຺ຕິປິ ໂອຈິນາເປນ຺ຕິປິ, ຄນ຺ເຖນ຺ຕິປິ ຄນ຺ຖາເປນ຺ຕິປິ, ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ກໂຣນ຺ຕິປິ ກາຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີນໍ ກຸລຘີຕານໍ ກຸລກຸມາຣີນໍ ກຸລສຸຓ຺ຫານໍ ກຸລທາສີນໍ ເອກໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຠໂຕວຓ຺ຏິກມາລໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ມຎ຺ຊຣິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວິຘູຕິກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ວຏໍສກໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອາເວຬໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ, ອຸຣຈ຺ຉທໍ ຫຣນ຺ຕິປິ ຫຣາເປນ຺ຕິປິ. ເຕ ກຸລິຕ຺ຖີຫິ ກຸລຘີຕາຫິ ກຸລກຸມາຣີຫິ ກຸລສຸຓ຺ຫາຫິ ກຸລທາສີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກຠາຊເນປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ເອກຖາລເກປິ ປິວນ຺ຕິ, ເອກາສເນປິ ນິສີທນ຺ຕິ, ເອກມຎ຺ເຈປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາປິ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕິ, ວິກາເລປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ມຊ຺ຊມ຺ປິ ປິວນ຺ຕິ, ມາລາຄນ຺ຘວິເລປນມ຺ປິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິປິ, ຄາຍນ຺ຕິປິ, ວາເທນ຺ຕິປິ, ລາເສນ຺ຕິປິ; ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ນຈ຺ຈນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ…ເປ… ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ຄາຍນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ວາເທນ຺ຕິ, ລາເສນ຺ຕິຍາປິ ລາເສນ຺ຕິ; ອຏ຺ຐປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ທສປເທປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອາກາເສປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຣິຫາຣປເຖປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສນ຺ຕິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຂລິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຆຏິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ສລາກຫຕ຺ເຖນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ເຂນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປງ຺ຄຈີເຣນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ວງ຺ກເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ໂມກ຺ຂຈິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຈິງ຺ຄຸລເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ປຕ຺ຕາຬ຺ຫເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຣຖເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຘນຸເກນປິ ກີຬນ຺ຕິ, ອກ຺ຂຣິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ມເນສິກາຍປິ ກີຬນ຺ຕິ, ຍຖາວຊ຺ເຊນປິ ກີຬນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ, ຘນຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ; ຖຣຸສ຺ມິມ຺ປິ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ; ຫຕ຺ຖິສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ອສ຺ສສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິ, ຣຖສ຺ສປິ ປຸຣໂຕ ຘາວນ຺ຕິປິ ອາຘາວນ຺ຕິປິ; ອຸສ຺ເສເຬນ຺ຕິປິ, ອປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິປິ, ນິພ຺ພຸຊ຺ຌນ຺ຕິປິ, ມຸຏ຺ຐີຫິປິ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕິ; ຣງ຺ຄມຊ຺ເຌປິ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນຈ຺ຈກິໍ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ອິຘ, ຠຄິນິ, ນຈ຺ຈສ຺ສູ’’ຕິ; ນລາຏິກມ຺ປິ ເທນ຺ຕິ; ວິວິຘມ຺ປິ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິວິຘໍ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອາຈເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອຸຣຸເວລກສ຺ສເປ ປພ຺ພຊິເຕ ສງ຺ຆສ຺ສ ພຫຸໍ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ; ກິໍ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ; ກິໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ປຫຣຓິໍ ສພ຺ພໍ ໂລຫຠຓ຺ຑໍ, ຐເປຕ຺ວາ ອາສນ຺ທິໍ ປລ຺ລງ຺ກໍ ທາຣຸປຕ຺ຕໍ ທາຣຸປາທຸກໍ ສພ຺ພໍ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ, ຐເປຕ຺ວາ ກຕກຎ຺ຈ ກຸມ຺ຠກາຣິກຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ.

ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖຸກ຺ຂນ຺ຘໂກ ປຎ຺ຈໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ຣຸກ຺ເຂ ຖມ຺ເຠ ຈ ກຸຏ຺ເຏ ຈ, ອຏ຺ຏາເນ ຄນ຺ຘສຸຕ຺ຕິຍາ;

ວິຄຍ຺ຫ ມລ຺ລໂກ ກຈ຺ຉຸ, ຊຣາ ຈ ປຸຖຸປາຓິກາ.

ວລ຺ລິກາປິ ຈ ປາມງ຺ໂຄ, ກຓ຺ຐສຸຕ຺ຕໍ ນ ຘາຣເຍ;

ກຏິ ໂອວຏ຺ຏິ ກາຍຸຣໍ, ຫຕ຺ຖາຠຣຓມຸທ຺ທິກາ.

ທີເຆ ໂກຈ຺ເຉ ຜເຓ ຫຕ຺ເຖ, ສິຕ຺ຖາ ອຸທກເຕລເກ;

ອາທາສຸທປຕ຺ຕວຓາ, ອາເລໂປມ຺ມທ຺ທຈຸຓ຺ຓນາ.

ລຎ຺ເຉນ຺ຕິ ອງ຺ຄຣາຄຎ຺ຈ, ມຸຂຣາຄໍ ຕທູຠຍໍ;

ຈກ຺ຂຸໂຣຄໍ ຄິຣຄ຺ຄຎ຺ຈ, ອາຍຕໍ ສຣພາຫິຣໍ.

ອມ຺ພເປສິສກເລຫິ, ອຫິຈ຺ຉິນ຺ທິ ຈ ຈນ຺ທນໍ;

ອຸຈ຺ຈາວຈາ ປຕ຺ຕມູລາ, ສຸວຓ຺ໂຓ ພຫລາ ວລີ.

ຈິຕ຺ຣາ ທຸສ຺ສຕິ ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ, ອຸຓ຺ເຫ ຠິຊ຺ຊິໍສຸ ມິຑ຺ຒິຍາ;

ປຣິຠຓ຺ຑໍ ຕິຓໍ ໂຈຬໍ, ມາລໍ ກຸຓ຺ໂຑລິກາຍ ຈ.

ຖວິກາ ອໍສພທ຺ຘຎ຺ຈ, ຕຖາ ພນ຺ຘນສຸຕ຺ຕກາ;

ຂິເລ ມຎ຺ເຈ ຈ ປີເຐ ຈ, ອງ຺ເກ ຉຕ຺ເຕ ປຓາມນາ.

ຕຸມ຺ພຆຏິຉວສີສໍ, ຈລການິ ປຏິຄ຺ຄໂຫ;

ວິປ຺ຜາລິທຓ຺ຑໂສວຓ຺ຓໍ, ປຕ຺ເຕ ເປສິ ຈ ນາຬິກາ.

ກິຓ຺ຓສຕ຺ຕຸ ສຣິຕຎ຺ຈ, ມຘຸສິຕ຺ຖໍ ສິປາຏິກໍ;

ວິກຓ຺ຓໍ ພນ຺ຘິວິສມໍ, ຉມາຊິຣປໂຫຕິ ຈ.

ກຬິມ຺ຠໍ ໂມຆສຸຕ຺ຕຎ຺ຈ, ອໂຘຕລ຺ລໍ ອຸປາຫນາ;

ອງ຺ຄຸເລ ປຏິຄ຺ຄຫຎ຺ຈ, ວິຕ຺ຖກໍ ຖວິກພທ຺ຘກາ.

ອຊ຺ໂຌກາເສ ນີຈວຕ຺ຖຸ, ຈໂຍ ຈາປິ ວິຫຎ຺ຎເຣ;

ປຣິປຕິ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ, ອຸລ຺ລິຕ຺ຕອວລິຕ຺ຕກໍ.

ເສຕໍ ກາຬກວຓ຺ຓຎ຺ຈ, ປຣິກມ຺ມຎ຺ຈ ເຄຣຸກໍ;

ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ, ມກຣທນ຺ຕກປາຏິກໍ.

ຈີວຣວໍສໍ ຣຊ຺ຊຸຎ຺ຈ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ວິນາຍໂກ;

ອຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ ຈ, ກຖິນໍ ປຣິຠິຊ຺ຊຕິ.

ວິນິເວຐິຍຕິ ກຸຏ຺ເຏປິ, ປຕ຺ເຕນາທາຍ ຄຈ຺ຉເຣ;

ຖວິກາ ພນ຺ຘສຸຕ຺ຕຎ຺ຈ, ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຈ ອຸປາຫນາ.

ອຸປາຫນຕ຺ຖວິກຎ຺ຈ, ອໍສພທ຺ຘຎ຺ຈ ສຸຕ຺ຕກໍ;

ອຸທກາກປ຺ປິຍໍ ມຄ຺ເຄ, ປຣິສ຺ສາວນໂຈຬກໍ.

ຘມ຺ມກຣຓໍ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ, ເວສາລິໍ ອຄມາ ມຸນິ;

ທຓ຺ຑໍ ໂອຕ຺ຖຣກໍ ຕຕ຺ຖ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ປຣິສ຺ສາວນໍ.

ມກເສຫິ ປຓີເຕນ, ພຫ຺ວາພາຘາ ຈ ຊີວໂກ;

ຈງ຺ກມນຊນ຺ຕາຆຣໍ, ວິສເມ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ.

ຕໂຍ ຈເຍ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ, ໂສປານາລມ຺ພເວທິກໍ;

ອຊ຺ໂຌກາເສ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ, ອຸລ຺ລິຕ຺ຕອວລິຕ຺ຕກໍ.

ເສຕກໍ ກາຬວຓ຺ຓຎ຺ຈ, ປຣິກມ຺ມຎ຺ຈ ເຄຣຸກໍ;

ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ, ມກຣທນ຺ຕກປາຏິກໍ.

ວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸຎ຺ຈ, ອຸຈ຺ຈຎ຺ຈ ວຕ຺ຖຸກໍ ກເຣ;

ຈໂຍ ໂສປານພາຫຎ຺ຈ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ.

ອຸທຸກ຺ຂລຸຕ຺ຕຣປາສກໍ, ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ກປິສີສກໍ;

ສູຈິຆຏິຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ, ອາວິຎ຺ຉນຎ຺ຈ ຣຊ຺ຊຸກໍ.

ມຓ຺ຑລໍ ຘູມເນຕ຺ຕຎ຺ຈ, ມຊ຺ເຌ ຈ ມຸຂມຕ຺ຕິກາ;

ໂທຓິ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘາ ທຫຕິ, ອຸທກຏ຺ຐານໍ ສຣາວກໍ.

ນ ເສເທຕິ ຈ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ, ໂຘວິ ນິທ຺ຘມນໍ ກເຣ;

ປີຐຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐເກ ກມ຺ມໍ, ມຣຸມ຺ພາ ສິລາ ນິທ຺ຘມນໍ.

ນຄ຺ຄາ ຉມາຍ ວສ຺ສນ຺ເຕ, ປຏິຈ຺ຉາທີ ຕໂຍ ຕຫິໍ;

ອຸທປານໍ ລຸຊ຺ຊຕິ ນີຈໍ, ວລ຺ລິຍາ ກາຍພນ຺ຘເນ.

ຕຸລໍ ກຏກຏໍ ຈກ຺ກໍ, ພຫູ ຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຠາຊນາ;

ໂລຫທາຣຸຈມ຺ມຂຓ຺ຑໍ, ສາລາຕິຓາປິຘານິ ຈ.

ໂທຓິຈນ຺ທນິ ປາກາຣໍ, ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ນິທ຺ຘມເນນ ຈ;

ສີຕິຄຕໍ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ, ປຸຣາຓຎ຺ຈ ນິລ຺ເລຂຓໍ.

ຈາຕຸມາສໍ ສຍນ຺ຕິ ຈ, ນມຕກຎ຺ຈ [ຄນ຺ຘປຸປ຺ຜໍ (ສ຺ຍາ.)] ນຘິຏ຺ຐເຫ;

ອາສິຕ຺ຕກໍ ມໂຬຣິກໍ, ຠຸຎ຺ຊນ຺ເຕກໍ ຕຸວຏ຺ເຏຍ຺ຍຸໍ.

ວຑ຺ໂຒ ໂພຘິ ນ ອກ຺ກມິ, ຆຏໍ ກຕກສມ຺ມຊ຺ຊນິ;

ສກ຺ຂຣໍ ກຖລຎ຺ເຈວ, ເຜຓກໍ ປາທຆໍສນີ.

ວິຘູປນໍ ຕາລວຓ຺ຏໍ, ມກສຎ຺ຈາປິ ຈາມຣີ;

ຉຕ຺ຕໍ ວິນາ ຈ ອາຣາເມ, ຕໂຍ ສິກ຺ກາຍ ສມ຺ມຸຕິ.

ໂຣມສິຕ຺ຖາ ນຂາ ທີຆາ, ຉິນ຺ທນ຺ຕງ຺ຄຸລິກາ ທຸກ຺ຂາ;

ສໂລຫິຕໍ ປມາຓຎ຺ຈ, ວີສຕິ ທີຆເກສຕາ.

ຂຸຣໍ ສິລໍ ສິປາຏິກໍ, ນມຕກໍ ຂຸຣຠຓ຺ຑກໍ;

ມສ຺ສຸໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ, ໂຄໂລມິຈຕຸຣສ຺ສກໍ.

ປຣິມຸຂໍ ອຑ຺ຒທຸກຎ຺ຈ, ທາຐິສມ຺ພາຘສໍຫເຣ;

ອາພາຘາ ກຕ຺ຕຣິວໂຓ, ທີຆໍ ສກ຺ຂຣິກາຍ ຈ.

ປລິຕໍ ຖກິຕໍ ອຸຈ຺ຈາ, ໂລຫຠຓ຺ຑຎ຺ຊນີ ສຫ;

ປລ຺ລຕ຺ຖິກຎ຺ຈ ອາໂຍໂຄ, ວຏໍ ສລາກພນ຺ຘນໍ.

ກລາພຸກໍ ເທຑ຺ຑຸຠກໍ, ມຸຣຊໍ ມທ຺ທວີຓກໍ;

ປຏ຺ຏິກາ ສູກຣນ຺ຕຎ຺ຈ, ທສາ ມຸຣຊເວຓິກາ;

ອນ຺ໂຕ ໂສຠໍ ຄຸຓກຎ຺ຈ, ປວນນ຺ໂຕປິ ຊີຣຕິ.

ຄຓ຺ຐິກາ ອຸຈ຺ຈາວຈຎ຺ຈ, ຜລກນ຺ເຕປິ ໂອຄາເຫ;

ຄິຫິວຕ຺ຖໍ ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑໍ, ມຈ຺ຉກໍ ຈຕຸກຓ຺ຓກໍ.

ຕາລວຓ຺ຏໍ ສຕວລິ, ຄິຫິປາຣຸຕປາຣຸປໍ;

ສໍເວລ຺ລິ ອຸຠໂຕກາຊໍ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ອາໂກຏເນ.

ກຓ຺ເຐ ວິລຄ຺ຄໍ ທາຍຎ຺ຈ, ປຏຄ຺ຄິ ຣຸກ຺ຂຫຕ຺ຖິນາ;

ຍເມເຬ ໂລກາຍຕກໍ, ປຣິຍາປຸຓິໍສຸ ວາຈຍຸໍ.

ຕິຣຈ຺ຉານກຖາ ວິຊ຺ຊາ, ຂິປິ ມງ຺ຄລໍ ຂາທິ ຈ;

ວາຕາພາໂຘ ທຸສ຺ສຕິ ຈ, ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ທຸກ຺ຂປາທຸກາ.

ຫິຣິຍນ຺ຕິ ປາຣຸທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ, ຕຫໍ ຕຫໍ ກໂຣນ຺ຕິ ຈ;

ທຸຄ຺ຄນ຺ໂຘ ກູປໍ ລຸຊ຺ຊນ຺ຕິ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸ ຈເຍນ ຈ.

ໂສປານາລມ຺ພນພາຫາ ອນ຺ເຕ, ທຸກ຺ຂຎ຺ຈ ປາທຸກາ;

ພຫິທ຺ຘາ ໂທຓິ ກຏ຺ຐຎ຺ຈ, ປິຐໂຣ ຈ ອປາຣຸໂຕ.

ວຈ຺ຈກຸຏິໍ ກວາຏຎ຺ຈ, ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏເມວ ຈ;

ອຸທຸກ຺ຂລຸຕ຺ຕຣປາໂສ, ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ກປິສີສກໍ.

ສູຈິຆຏິຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ, ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທເມວ ຈ;

ຣຊ຺ຊຸ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ, ເສຕວຓ຺ຓຎ຺ຈ ກາຬກໍ.

ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ, ມກຣໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ;

ຈີວຣວໍສໍ ຣຊ຺ຊຸຎ຺ຈ, ຊຣາທຸພ຺ພລປາກາຣໍ.

ໂກຏ຺ຐເກ ຈາປິ ຕເຖວ, ມຣຸມ຺ພໍ ປທຣສິລາ;

ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ ນິທ຺ຘມນໍ, ກຸມ຺ຠິຎ຺ຈາປິ ສຣາວກໍ.

ທຸກ຺ຂໍ ຫິຣິ ອປິຘານໍ, ອນາຈາຣຎ຺ຈ ອາຈຣຸໍ;

ໂລຫຠຓ຺ຑໍ ອນຸຎ຺ຎາສິ, ຐປຍິຕ຺ວາ ປຫຣຓິໍ.

ຐປຍິຕ຺ວາ ສນ຺ທິປລ຺ລງ຺ກໍ, ທາຣຸປຕ຺ຕຎ຺ຈ ປາທຸກໍ;

ສພ຺ພໍ ທາຣຸມຍໍ ຠຓ຺ຑໍ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ມຫາມຸນິ.

ກຕກໍ ກຸມ຺ຠກາຣຎ຺ຈ, ຐປຍິຕ຺ວາ ຕຖາຄໂຕ;

ສພ຺ພມ຺ປິ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ອນຸກມ຺ປໂກ.

ຍສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ນິທ຺ເທໂສ, ປຸຣິເມນ ຍທິ ສມໍ;

ຕມ຺ປິ ສໍຂິຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທາເນ, ນຍໂຕ ຕໍ ວິຊານິຍາ.

ເອວໍ ທສສຕາ ວຕ຺ຖູ, ວິນເຍ ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖຸເກ;

ສທ຺ຘມ຺ມຏ຺ຐິຕິໂກ ເຈວ, ເປສລານຎ຺ຈນຸຄ຺ຄໂຫ.

ສຸສິກ຺ຂິໂຕ ວິນຍຘໂຣ, ຫິຕຈິຕ຺ໂຕ ສຸເປສໂລ;

ປທີປກຣໂຓ ຘີໂຣ, ປູຊາຣໂຫ ພຫຸສ຺ສຸໂຕຕິ.

ຂຸທ຺ທກວຕ຺ຖຸກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໖. ເສນາສນກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປຐມຠາຓວາໂຣ

ວິຫາຣານຸຊານນໍ

໒໙໔. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຕຫໍ ຕຫໍ ວິຫຣນ຺ຕິ – ອຣຎ຺ເຎ, ຣຸກ຺ຂມູເລ, ປພ຺ພເຕ, ກນ຺ທຣາຍໍ, ຄິຣິຄຸຫາຍໍ, ສຸສາເນ, ວນປຕ຺ເຖ, ອຊ຺ໂຌກາເສ, ປລາລປຸຎ຺ເຊ. ເຕ ກາລສ຺ເສວ ຕໂຕ ຕໂຕ ອຸປນິກ຺ຂມນ຺ຕິ – ອຣຎ຺ຎາ ຣຸກ຺ຂມູລາ ປພ຺ພຕາ ກນ຺ທຣາ ຄິຣິຄຸຫາ ສຸສານາ ວນປຕ຺ຖາ ອຊ຺ໂຌກາສາ ປລາລປຸຎ຺ຊາ, ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ, ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ, ສມິຎ຺ຊິເຕນ ປສາຣິເຕນ, ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູ, ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ນາ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ [ເສຏ຺ຐິ (ກ.)] ກາລສ຺ເສວ ອຸຍ຺ຍານໍ ອຄມາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ກາລສ຺ເສວ ຕໂຕ ຕໂຕ ອຸປນິກ຺ຂມນ຺ເຕ – ອຣຎ຺ຎາ ຣຸກ຺ຂມູລາ ປພ຺ພຕາ ກນ຺ທຣາ ຄິຣິຄຸຫາ ສຸສານາ ວນປຕ຺ຖາ ອຊ຺ໂຌກາສາ ປລາລປຸຎ຺ຊາ, ປາສາທິເກນ ອຠິກ຺ກນ຺ເຕນ ປຏິກ຺ກນ຺ເຕນ, ອາໂລກິເຕນ ວິໂລກິເຕນ, ສມິຎ຺ຊິເຕນ ປສາຣິເຕນ, ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູ, ອິຣິຍາປຖສມ຺ປນ຺ເນ. ທິສ຺ວານສ຺ສ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ວິຫາເຣ ກາຣາເປຍ຺ຍໍ, ວເສຍ຺ຍາຖ ເມ ວິຫາເຣສູ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຠຄວຕາ ວິຫາຣາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຏິປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ມມ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຄຫປຕີ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຣາຊຄຫໂກ, ຠນ຺ເຕ, ເສຏ຺ຐີ ວິຫາເຣ ກາຣາເປຕຸກາໂມ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອມ຺ເຫຫິ [ຠນ຺ເຕ (ສີ. ກ.)] ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ເລຓານິ [ປຎ຺ຈ ເສນາສນານິ (ສ຺ຍາ.)] – ວິຫາຣໍ, ອຑ຺ຒໂຍຄໍ, ປາສາທໍ, ຫມ຺ມິຍໍ, ຄຸຫ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອນຸຎ຺ຎາຕາ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຠຄວຕາ ວິຫາຣາ; ຍສ຺ສທານິ ກາລໍ ມຎ຺ຎສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ເອກາເຫເນວ ສຏ຺ຐິວິຫາເຣ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ເຕ ສຏ຺ຐິວິຫາເຣ ປຣິໂຍສາເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອເຕ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສຏ຺ຐິວິຫາຣາ ປຸຎ຺ຎຕ຺ຖິເກນ ສຄ຺ຄຕ຺ຖິເກນ ກາຣາປິຕາ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ວິຫາເຣສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ເຕ ສຏ຺ຐິວິຫາເຣ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຕ ສຏ຺ຐິວິຫາເຣ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ.

໒໙໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຫນ຺ຕິ [ປຏິຫນຕິ (ກ.)], ຕໂຕ ວາຬມິຄານິ ຈ;

ສຣີສເປ ຈ ມກເສ, ສິສິເຣ ຈາປິ ວຸຏ຺ຐິໂຍ.

‘‘ຕໂຕ ວາຕາຕໂປ ໂຆເຣ, ສຎ຺ຊາໂຕ [ວາຕາຕເປ ໂຆເຣ, ສຎ຺ຊາເຕ (ກ. ສທ຺ທນີຕິ)] ປຏິຫຎ຺ຎຕິ;

ເລຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຸຂຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຌາຍິຕຸຎ຺ຈ ວິປສ຺ສິຕຸໍ.

‘‘ວິຫາຣທານໍ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອຄ຺ຄໍ ພຸທ຺ເຘນ [ພຸທ຺ເຘຫິ (ສ຺ຍາ.)] ວຓ຺ຓິຕໍ;

ຕສ຺ມາ ຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ, ໂປໂສ ສມ຺ປສ຺ສໍ ອຕ຺ຖມຕ຺ຕໂນ.

‘‘ວິຫາເຣ ກາຣເຍ ຣມ຺ເມ, ວາສເຍຕ຺ຖ ພຫຸສ຺ສຸເຕ;

ເຕສໍ ອນ຺ນຎ຺ຈ ປານຎ຺ຈ, ວຕ຺ຖເສນາສນານິ ຈ;

ທເທຍ຺ຍ ອຸຊຸຠູເຕສຸ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ.

‘‘ເຕ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາປນູທນໍ;

ຍໍ ໂສ ຘມ຺ມໍ ອິຘຎ຺ຎາຍ, ປຣິນິພ຺ພາຕິ ອນາສໂວ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໒໙໖. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ມນຸສ຺ສາ – ‘‘ຠຄວຕາ ກິຣ ວິຫາຣາ ອນຸຎ຺ຎາຕາ’’ຕິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ [ເຕ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ວິຫາເຣ ກາຣາເປນ຺ຕິ. ເຕ ວິຫາຣາ ອກວາຏກາ ໂຫນ຺ຕິ; ອຫີປິ ວິຈ຺ຉິກາປິ ສຕປທິໂຍປິ ປວິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏ’’ນ຺ຕິ. ຠິຕ຺ຕິຉິທ຺ທໍ ກຣິຕ຺ວາ ວລ຺ລິຍາປິ ຣຊ຺ຊຸຍາປິ ກວາຏໍ ພນ຺ຘນ຺ຕິ. ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ອຸປຈິກາຫິປິ ຂຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຂຍິຕພນ຺ຘນານິ ກວາຏານິ ປຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກ’’ນ຺ຕິ. ກວາຏາ ນ ຜຸສີຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ກວາຏາ ນ ຖກິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ກວາຏໍ ອປາປຸຣິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ. ຕີຓິ ຕາຬານິ – ໂລຫຕາຬໍ, ກຏ຺ຐຕາຬໍ, ວິສາຓຕາຬ’’ນ຺ຕິ. ເຍຫິ [ເຍປິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເຕ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕິ [ວິສາຓຕາຬໍ, ເຍຫິ ເຕ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ປວິສນ຺ຕີຕິ (ກ.)], ວິຫາຣາ ອຄຸຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍນ຺ຕກໍ ສູຈິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ຕິຓຈ຺ຉທນາ ໂຫນ຺ຕິ; ສີຕກາເລ ສີຕາ, ອຸຓ຺ຫກາເລ ອຸຓ຺ຫາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ອວາຕປານກາ ໂຫນ຺ຕິ ອຈກ຺ຂຸສ຺ສາ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຓິ ວາຕປານານິ – ເວທິກາວາຕປານໍ, ຊາລວາຕປານໍ, ສລາກວາຕປານ’’ນ຺ຕິ. ວາຕປານນ຺ຕຣິກາຍ ກາຬກາປິ ວຄ຺ຄຸລິໂຍປິ ປວິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາຕປານຈກ຺ກລິກ’’ນ຺ຕິ. ຈກ຺ກລິກນ຺ຕຣິກາຍປິ ກາຬກາປິ ວຄ຺ຄຸລິໂຍປິ ປວິສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວາຕປານກວາຏກໍ ວາຕປານຠິສິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຉມາຍໍ ສຍນ຺ຕິ. ຄຕ຺ຕານິປິ ຈີວຣານິປິ ປໍສຸກິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຓສນ຺ຖາຣກ’’ນ຺ຕິ. ຕິຓສນ຺ຖາຣໂກ ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ອຸປຈິກາຫິປິ ຂຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມິຑ຺ຒິ’’ນ຺ຕິ [ມີຒນ຺ຕິ (ສີ.), ມິຒິນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)]. ມິຑ຺ຒິຍາ ຄຕ຺ຕານິ ທຸກ຺ຂາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພິທລມຎ຺ຈກ’’ນ຺ຕິ.

ມຎ຺ຈປີຐາທິອນຸຊານນໍ

໒໙໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂສສານິໂກ ມສາຣໂກ ມຎ຺ໂຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມສາຣກໍ ມຎ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ມສາຣກໍ ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມສາຣກໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂສສານິໂກ ພຸນ຺ທິກາພທ຺ໂຘ ມຎ຺ໂຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຸນ຺ທິກາພທ຺ຘໍ ມຎ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ພຸນ຺ທິກາພທ຺ຘໍ ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຸນ຺ທິກາພທ຺ຘໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂສສານິໂກ ກຸຬີຣປາທໂກ ມຎ຺ໂຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸຬີຣປາທກໍ ມຎ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ກຸຬີຣປາທກໍ ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸຬີຣປາທກໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂສສານິໂກ ອາຫຈ຺ຈປາທໂກ ມຎ຺ໂຈ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ໂອຣາເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈ’’ນ຺ຕິ. ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາສນ຺ທິໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສນ຺ທິກ’’ນ຺ຕິ. ອຸຈ຺ຈໂກ ອາສນ຺ທິໂກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈກມ຺ປິ ອາສນ຺ທິກ’’ນ຺ຕິ. ສຕ຺ຕງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຕງ຺ຄ’’ນ຺ຕິ. ອຸຈ຺ຈໂກ ສຕ຺ຕງ຺ໂຄ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈກມ຺ປິ ສຕ຺ຕງ຺ຄ’’ນ຺ຕິ. ຠທ຺ທປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠທ຺ທປີຐ’’ນ຺ຕິ. ປີຐິກາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປີຐິກ’’ນ຺ຕິ. ເອຬກປາທກໍ ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອຬກປາທກໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ. ອາມລກວຏ຺ຏິກໍ [ອາມລກວຓ຺ຏິກໍ (ສ຺ຍາ.)] ປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາມລກວຏ຺ຏິກໍ ປີຐ’’ນ຺ຕິ. ຜລກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜລກ’’ນ຺ຕິ. ໂກຈ຺ຉໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຈ຺ຉ’’ນ຺ຕິ. ປລາລປີຐໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປລາລປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ເຈ ມຎ຺ເຈ ສຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ເຈ ມຎ຺ເຈ ສຍິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ນີເຈ ມຎ຺ເຈ ສຍນ຺ໂຕ ອຫິນາ ທຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຎ຺ຈປຏິປາທກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ເຈ ມຎ຺ຈປຏິປາທເກ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສຫ ມຎ຺ຈປຏິປາທເກຫິ ປເວເຘນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈາ ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ຘາເຣຕພ຺ພາ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປຣມໍ ມຎ຺ຈປຏິປາທກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ສຸຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕໍ ມຎ຺ຈໍ ເວເຐຕຸ’’ນ຺ຕິ [ເວຕຸນ຺ຕິ (ສີ.)]. ອງ຺ຄານິ ພຫຸສຸຕ຺ຕໍ ປຣິຍາທິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອຏ຺ຐປທກໍ ເວເຐຕຸ’’ນ຺ຕິ. ໂຈຬກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິມິລິກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຕູລິກາ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຊເຏຕ຺ວາ ພິພ຺ໂພຫນໍ [ພິມ຺ໂພຫນໍ (ສີ. ສ຺ຍາ. ພິມ຺ພ + ໂອຫນໍ)] ກາຕຸໍ. ຕີຓິ ຕູລານິ – ຣຸກ຺ຂຕູລໍ, ລຕາຕູລໍ, ໂປຏກິຕູລ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອທ຺ຘກາຍິການິ [ອຑ຺ຒກາຍິການິ (ກ.)] ພິພ຺ໂພຫນານິ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒກາຍິການິ ພິພ຺ໂພຫນານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ. ໂຍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສີສປ຺ປມາຓໍ ພິພ຺ໂພຫນໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ໂຊ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ມຫາມຕ຺ຕານໍ ອຕ຺ຖາຍ ຠິສິໂຍ ປຏິຍາເທນ຺ຕິ – ອຸຓ຺ຓຠິສິໍ, ໂຈຬຠິສິໍ, ວາກຠິສິໍ, ຕິຓຠິສິໍ, ປຓ຺ຓຠິສິໍ. ເຕ ວີຕິວຕ຺ເຕ ສມຊ຺ເຊ ຉວິໍ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ຫຣນ຺ຕິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ສມຊ຺ຊຏ຺ຐາເນ ພຫຸໍ ອຸຓ຺ຓມ຺ປິ ໂຈຬກມ຺ປິ ວາກມ຺ປິ ຕິຓມ຺ປິ ປຓ຺ຓມ຺ປິ ຉຏ຺ຏິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຠິສິໂຍ – ອຸຓ຺ຓຠິສິໍ, ໂຈຬຠິສິໍ, ວາກຠິສິໍ, ຕິຓຠິສິໍ, ປຓ຺ຓຠິສິ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນປຣິກ຺ຂາຣິກໍ ທຸສ຺ສໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິສິໍ ໂອນນ຺ຘິຕຸ’’ນ຺ຕິ [ໂອນທ຺ຘິຕຸໍ (ສ຺ຍາ.)].

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຎ຺ຈຠິສິໍ ປີເຐ ສນ຺ຖຣນ຺ຕິ, ປີຐຠິສິໍ ມຎ຺ເຈ ສນ຺ຖຣນ຺ຕິ. ຠິສິໂຍ ປຣິຠິຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອນທ຺ຘມຎ຺ຈໍ [ໂອນທ຺ຘມຎ຺ຈໍ (ກ.) ເອວມຸປຣິປິ] ໂອນທ຺ຘປີຐ’’ນ຺ຕິ. ອຸລ຺ໂລກໍ ອກຣິຕ຺ວາ ສນ຺ຖຣນ຺ຕິ, ເຫຏ຺ຐໂຕ ນິປຕນ຺ຕິ [ນິປຏນ຺ຕິ (ກ.), ນິປ຺ຜຏນ຺ຕິ (ສີ.), ນິປ຺ປາເຏນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)] …ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸລ຺ໂລກໍ ກຣິຕ຺ວາ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຠິສິໍ ໂອນນ຺ຘິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຉວິໍ ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ຫຣນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຜສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຫຣນ຺ຕິເຍວ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຕ຺ຕິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຫຣນ຺ຕິເຍວ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຕ຺ຖຠຕ຺ຕິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ຫຣນ຺ຕິເຍວ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫຕ຺ຖຠຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ.

ເສຕວຓ຺ຓາທິອນຸຊານນໍ

໒໙໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຕິຕ຺ຖິຍານໍ ເສຍ຺ຍາໂຍ ເສຕວຓ຺ຓາ ໂຫນ຺ຕິ, ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ, ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ. ພຫູ ມນຸສ຺ສາ ເສຍ຺ຍາເປກ຺ຂກາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫາເຣ ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຜຣຸສາຍ ຠິຕ຺ຕິຍາ ເສຕວຓ຺ໂຓ ນ ນິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຖຸສປິຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ເສຕວຓ຺ຓໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເສຕວຓ຺ໂຓ ອນິພນ຺ຘນີໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຓ຺ຫມຕ຺ຕິກໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ເສຕວຓ຺ຓໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເສຕວຓ຺ໂຓ ອນິພນ຺ຘນີໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິກ຺ກາສໍ ປິຏ຺ຐມທ຺ທ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຜຣຸສາຍ ຠິຕ຺ຕິຍາ ເຄຣຸກາ ນ ນິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຖຸສປິຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ເຄຣຸກໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເຄຣຸກາ ອນິພນ຺ຘນີຍາ ໂຫຕິ …ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸຓ຺ຑກມຕ຺ຕິກໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ເຄຣຸກໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເຄຣຸກາ ອນິພນ຺ຘນີຍາ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາສປກຸຏ຺ຏໍ ສິຕ຺ຖເຕລກ’’ນ຺ຕິ. ອຈ຺ຈຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຬເກນ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຜຣຸສາຍ ຠູມິຍາ ກາຬວຓ຺ໂຓ ນ ນິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຖຸສປິຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ກາຬວຓ຺ຓໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກາຬວຓ຺ໂຓ ອນິພນ຺ຘນີໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຓ຺ຑຸມຕ຺ຕິກໍ ທຕ຺ວາ ປາຓິກາຍ ປຏິພາເຫຕ຺ວາ ກາຬວຓ຺ຓໍ ນິປາເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ. ກາຬວຓ຺ໂຓ ອນິພນ຺ຘນີໂຍ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິກ຺ກາສໍ ກສາວ’’ນ຺ຕິ.

ປຏິຠານຈິຕ຺ຕປຏິກ຺ເຂປໍ

໒໙໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫາເຣ ປຏິຠານຈິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປນ຺ຕິ – ອິຕ຺ຖິຣູປກໍ ປຸຣິສຣູປກໍ. ມນຸສ຺ສາ ວິຫາຣຈາຣິກໍ ອາຫິຓ຺ຑນ຺ຕາ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫີ ກາມໂຠຄິໂນຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຏິຠານຈິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ – ອິຕ຺ຖິຣູປກໍ ປຸຣິສຣູປກໍ. ໂຍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ອິຏ຺ຐກາຈຍາທິອນຸຊານນໍ

໓໐໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ອາຬກມນ຺ທາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຫິຣິຍນ຺ຕິ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິໂຣກຣຓິ’’ນ຺ຕິ. ຕິໂຣກຣຓິໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຑ຺ຒກຸຏ຺ຏກ’’ນ຺ຕິ. ອຑ຺ຒກຸຏ຺ຏກາ ອຸປຣິໂຕ ໂອໂລເກນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ຄພ຺ເຠ – ສິວິກາຄພ຺ຠໍ, ນາຬິກາຄພ຺ຠໍ, ຫມ຺ມິຍຄພ຺ຠ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຂຸທ຺ທເກ ວິຫາເຣ ມຊ຺ເຌ ຄພ຺ຠໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຸປຈາໂຣ ນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຂຸທ຺ທເກ ວິຫາເຣ ເອກມນ຺ຕໍ ຄພ຺ຠໍ ກາຕຸໍ, ມຫລ຺ລເກ ມຊ຺ເຌ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣສ຺ສ ກຸຏ຺ຏປາໂທ ຊີຣຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸລງ຺ກປາທກ’’ນ຺ຕິ [ກຸຬຸງ຺ກປາທກນ຺ຕິ (ສີ.)]. ວິຫາຣສ຺ສ ກຸຏ຺ໂຏ ໂອວສ຺ສຕິ…ເປ…‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິຕ຺ຕາຓກິຏິກໍ ອຸທ຺ທສຸຘ’’ນ຺ຕິ [ອຸທ຺ຘາສຸຘນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ.)].

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິຓຈ຺ຉທນາ ອຫິ ຂນ຺ເຘ ປຕຕິ. ໂສ ຠີໂຕ ວິສ຺ສຣມກາສິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວິສ຺ສຣມກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຕານ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຎ຺ຈປາເທປິ ປີຐປາເທປິ ຖວິກາໂຍ ລຄ຺ເຄນ຺ຕິ. ອຸນ຺ທູເຣຫິປິ ອຸປຈິກາຫິປິ ຂຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິຕ຺ຕິຂິລໍ ນາຄທນ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ມຎ຺ເຈປິ ປີເຐປິ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປຣິຠິຊ຺ຊິຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫາເຣ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ອນາຬິນ຺ທກາ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປຏິສ຺ສຣຓາ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຬິນ຺ທໍ ປຆນໍ ປກຸຏ຺ຏໍ [ປກຸຑ຺ຑໍ (ສີ.)] ໂອສາຣກ’’ນ຺ຕິ. ອາຬິນ຺ທາ ປາກຏາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຫິຣິຍນ຺ຕິ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍສຣຓກິຏິກໍ ອຸຄ຺ຆາຏນກິຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ອຸປຏ຺ຐານສາລາອນຸຊານນໍ

໓໐໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຠຕ຺ຕວິສ຺ສຄ຺ຄໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສີເຕນປິ ອຸຓ຺ເຫນປິ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຏ຺ຐານສາລ’’ນ຺ຕິ. ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຉມາຍ ຈີວຣໍ ປຕ຺ຖຣນ຺ຕິ. ຈີວຣໍ ປໍສຸກິຕໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ປານີຍໍ ໂອຕປ຺ປຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປານີຍສາລໍ ປານີຍມຓ຺ຑປ’’ນ຺ຕິ. ປານີຍສາລາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ປານີຍສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ປານີຍຠາຊນໍ ນ ສໍວິຊ຺ຊຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປານີຍສງ຺ຂໍ ປານີຍສຣາວກ’’ນ຺ຕິ.

ປາກາຣາທິອນຸຊານນໍ

໓໐໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິຫາຣາ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ປາກາເຣ – ອິຏ຺ຐກາປາກາຣໍ, ສິລາປາກາຣໍ, ທາຣຸປາກາຣ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏ຺ຐກ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນີຈວຕ຺ຖຸໂກ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐກສ຺ສ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐເກ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ປຣິເວຓໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຣຸມ຺ພໍ ອຸປກິຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທຣສິລໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິເວເຓ ຕຫໍ ຕຫໍ ອຄ຺ຄິຏ຺ຐານໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກມນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄິສາລໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄິສາລາ ນີຈວຕ຺ຖຸກາ ໂຫຕິ, ອຸທເກນ ໂອຕ຺ຖຣິຍ຺ຍຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຈ຺ຈວຕ຺ຖຸກໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຈໂຍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈິນິຕຸໍ ຕໂຍ ຈເຍ – ອິຏ຺ຐກາຈຍໍ, ສິລາຈຍໍ, ທາຣຸຈຍ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ວິຫຎ຺ຎນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ໂສປາເນ – ອິຏ຺ຐກາໂສປານໍ, ສິລາໂສປານໍ, ທາຣຸໂສປານ’’ນ຺ຕິ. ອາໂຣຫນ຺ຕາ ປຣິປຕນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາລມ຺ພນພາຫ’’ນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄິສາລາຍ ກວາຏໍ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ ອຸທຸກ຺ຂລິກໍ ອຸຕ຺ຕຣປາສກໍ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິໍ ກປິສີສກໍ ສູຈິກໍ ຆຏິກໍ ຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ອາວິຎ຺ຉນຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ. ອຄ຺ຄິສາລາຍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກໍ ຈີວຣວໍສໍ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ’’ນ຺ຕິ.

ອາຣາມປຣິກ຺ເຂປອນຸຊານນໍ

໓໐໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຣາໂມ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອຊກາປິ ປສຸກາປິ ອຸປໂຣເປ ວິເຫເຐນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກ຺ຂິປິຕຸໍ ຕໂຍ ວາເຏ – ເວຬຸວາຏໍ, ກຓ຺ຑກວາຏໍ [ວເຏ ເວຬຸວຏໍ ກຓ຺ຑກວຏໍ (ສ຺ຍາ.)], ປຣິຂ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐໂກ ນ ໂຫຕິ. ຕເຖວ ອຊກາປິ ປສຸກາປິ ອຸປໂຣເປ ວິເຫເຐນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຏ຺ຐກໍ ອເປສິໍ ຍມກກວາຏໍ ໂຕຣຓໍ ປລິຆ’’ນ຺ຕິ. ໂກຏ຺ຐເກ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ ປຣິປຕຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອຄຸມ຺ເຜຕ຺ວາ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ – ເສຕວຓ຺ຓໍ ກາຬວຓ຺ຓໍ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມໍ ມາລາກມ຺ມໍ ລຕາກມ຺ມໍ ມກຣທນ຺ຕກໍ ປຎ຺ຈປຏິກ’’ນ຺ຕິ. ອາຣາໂມ ຈິກ຺ຂລ຺ໂລ ໂຫຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຣຸມ຺ພໍ ອຸປກິຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປທຣສິລໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທກນິທ຺ຘມນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ສຸຘາມຕ຺ຕິກາເລປນໍ ປາສາທໍ ກາເຣຕຸກາໂມ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ຉທນໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ຉທນານິ – ອິຏ຺ຐກາຉທນໍ, ສິລາຉທນໍ, ສຸຘາຉທນໍ, ຕິຓຈ຺ຉທນໍ, ປຓ຺ຓຈ຺ຉທນ’’ນ຺ຕິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ

ອນາຖປິຓ຺ຑິກວຕ຺ຖຸ

໓໐໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ຠຄິນິປຕິໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຣາຊຄຫໍ ອຄມາສິ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫເກນ ເສຏ຺ຐິນາ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ທາເສ ຈ ກມ຺ມກາເຣ [ກມ຺ມກເຣ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈ ອາຓາເປສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ຍາຄຸໂຍ ປຈຖ, ຠຕ຺ຕານິ ປຈຖ, ສູປານິ ສມ຺ປາເທຖ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄານິ ສມ຺ປາເທຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ຂ຺ວາຍໍ ຄຫປຕິ ມຍິ ອາຄເຕ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມມຎ຺ເຎວ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທຕິ. ໂສທານາຍໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຣູໂປ ທາເສ ຈ ກມ຺ມກາເຣ ຈ ອາຓາເປສິ – ‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ຍາຄຸໂຍ ປຈຖ, ຠຕ຺ຕານິ ປຈຖ, ສູປານິ ສມ຺ປາເທຖ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄານິ ສມ຺ປາເທຖາ’ຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ອິມສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ອາວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ວິວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຫາຍຎ຺ໂຎ ວາ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ, ຣາຊາ ວາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສ຺ວາຕນາຍ ສທ຺ຘິໍ ພລກາເຍນາ’’ຕິ?

ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ທາເສ ຈ ກມ຺ມກາເຣ ຈ ອາຓາເປຕ຺ວາ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ຄຫປຕິນາ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຣາຊຄຫກໍ ເສຏ຺ຐິໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ມຍິ ອາຄເຕ ສພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມມຎ຺ເຎວ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທສິ. ໂສທານິ ຕ຺ວໍ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຣູໂປ ທາເສ ຈ ກມ຺ມກາເຣ ຈ ອາຓາເປສິ – ‘ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ຍາຄຸໂຍ ປຈຖ, ຠຕ຺ຕານິ ປຈຖ, ສູປານິ ສມ຺ປາເທຖ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄານິ ສມ຺ປາເທຖາ’ຕິ. ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຕ, ຄຫປຕິ, ອາວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ວິວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ມຫາຍຎ຺ໂຎ ວາ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ, ຣາຊາ ວາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສ຺ວາຕນາຍ ສທ຺ຘິໍ ພລກາເຍນາ’’ຕິ? ‘‘ນ ເມ, ຄຫປຕິ, ອາວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນາປິ ວິວາໂຫ ວາ ຠວິສ຺ສຕິ, ນາປິ ຣາຊາ ວາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສ຺ວາຕນາຍ ສທ຺ຘິໍ ພລກາເຍນ; ອປິ ຈ ເມ ມຫາຍຎ຺ໂຎ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິໂຕ; ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ. ‘‘ພຸທ຺ໂຘຕິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ວເທສີ’’ຕິ? ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຕ຺ຍາຫໍ, ຄຫປຕິ, ວທາມີ’’ຕິ. ‘‘ພຸທ຺ໂຘຕິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ວເທສີ’’ຕິ? ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຕ຺ຍາຫໍ, ຄຫປຕິ, ວທາມີ’’ຕິ. ‘‘ພຸທ຺ໂຘຕິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ວເທສີ’’ຕິ? ‘‘ພຸທ຺ໂຘ ຕ຺ຍາຫໍ, ຄຫປຕິ, ວທາມີ’’ຕິ. ‘‘ໂຆໂສປິ ໂຂ ເອໂສ, ຄຫປຕິ, ທຸລ຺ລໂຠ ໂລກສ຺ມິໍ ຍທິທໍ – ພຸທ຺ໂຘ ພຸທ຺ໂຘຕິ. ສກ຺ກາ ນຸ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອິມໍ ກາລໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອກາໂລ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ອິມໍ ກາລໍ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິຕຸໍ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘໍ. ສ຺ເວທານິ ຕ຺ວໍ ກາເລນ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສສິ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ – ສ຺ເວທານາຫໍ ກາເລນ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ທສ຺ສນາຍ ອຸປສງ຺ກມິສ຺ສາມິ ອຣຫນ຺ຕໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘນ຺ຕິ – ພຸທ຺ຘຄຕາຍ ສຕິຍາ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ສຸທໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຸຏ຺ຐາສິ ປຠາຕໍ ມຎ຺ຎມາໂນ.

໓໐໕. [ສໍ. ນິ. ໑.໒໔໒] ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ສິວກທ຺ວາຣໍ [ສີວທ຺ວາຣໍ (ສີ.), ສີຕວນທ຺ວາຣໍ (ສ຺ຍາ.)] ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອມນຸສ຺ສາ ທ຺ວາຣໍ ວິວຣິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນຄຣມ຺ຫາ ນິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ອາໂລໂກ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ອນ຺ຘກາໂຣ ປາຕຸຣໂຫສິ, ຠຍໍ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ໂລມຫໍໂສ ອຸທປາທິ; ຕໂຕວ ປຸນ ນິວຕ຺ຕິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສິວໂກ [ສີວໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຍກ຺ໂຂ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສິ –

‘‘ສຕໍ ຫຕ຺ຖີ ສຕໍ ອສ຺ສາ, ສຕໍ ອສ຺ສຕຣີຣຖາ;

ສຕໍ ກຎ຺ຎາສຫສ຺ສານິ, ອາມຸກ຺ກມຓິກຸຓ຺ຑລາ;

ເອກສ຺ສ ປທວີຕິຫາຣສ຺ສ, ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ [ໂສຬສິນ຺ຕິ (ສີ. ກ.)].

‘‘ອຠິກ຺ກມ ຄຫປຕິ ອຠິກ຺ກມ ຄຫປຕິ;

ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ເຕ ເສຍ຺ໂຍ ໂນ ປຏິກ຺ກນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ອນ຺ຘກາໂຣ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ອາໂລໂກ ປາຕຸຣໂຫສິ. ຍໍ ອໂຫສິ ຠຍໍ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ໂລມຫໍໂສ ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ອາໂລໂກ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ອນ຺ຘກາໂຣ ປາຕຸຣໂຫສິ, ຠຍໍ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ໂລມຫໍໂສ ອຸທປາທິ, ຕໂຕວ ປຸນ ນິວຕ຺ຕິຕຸກາໂມ ອໂຫສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ສິວໂກ ຍກ຺ໂຂ ອນ຺ຕຣຫິໂຕ ສທ຺ທມນຸສ຺ສາເວສິ –

‘‘ສຕໍ ຫຕ຺ຖີ ສຕໍ ອສ຺ສາ, ສຕໍ ອສ຺ສຕຣີຣຖາ;

ສຕໍ ກຎ຺ຎາສຫສ຺ສານິ, ອາມຸກ຺ກມຓິກຸຓ຺ຑລາ;

ເອກສ຺ສ ປທວີຕິຫາຣສ຺ສ, ກລໍ ນາຄ຺ຆນ຺ຕິ ໂສຬສິໍ.

‘‘ອຠິກ຺ກມ ຄຫປຕິ ອຠິກ຺ກມ ຄຫປຕິ,

ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ເຕ ເສຍ຺ໂຍ ໂນ ປຏິກ຺ກນ຺ຕ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ອນ຺ຘກາໂຣ ອນ຺ຕຣຘາຍິ, ອາໂລໂກ ປາຕຸຣໂຫສິ, ຍໍ ອໂຫສິ ຠຍໍ ຉມ຺ຠິຕຕ຺ຕໍ ໂລມຫໍໂສ, ໂສ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ສີຕວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈງ຺ກມຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຈງ຺ກມາ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ນິສຊ຺ຊ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຫິ ສຸທຕ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ – ນາເມນ ມໍ ຠຄວາ ອາລປຕີຕິ – ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສຸຂໍ ສຍິຕ຺ຖາ’’ຕິ?

[ສໍ. ນິ. ໑.໒໔໒] ‘‘ສພ຺ພທາ ເວ ສຸຂໍ ເສຕິ, ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ;

ໂຍ ນ ລິມ຺ປຕິ ກາເມສຸ, ສີຕິຠູໂຕ ນິຣູປຘິ.

‘‘ສພ຺ພາ ອາສຕ຺ຕິໂຍ ເຉຕ຺ວາ, ວິເນຍ຺ຍ ຫທເຍ ທຣໍ;

ອຸປສນ຺ໂຕ ສຸຂໍ ເສຕິ, ສນ຺ຕິໍ ປປ຺ປຸຍ຺ຍ ເຈຕສາ’’ຕິ [ເຈຕໂສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ [ອານຸປຸພ຺ພິກຖໍ (ສີ.)] ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ ຠນ຺ເຕ! ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ – ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕໍ. ອຘິວາເສຕຸ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ – ‘‘ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ກິຣ ຄຫປຕິນາ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ.

໓໐໖. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເສຏ຺ຐີ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຍາ ກິຣ, ຄຫປຕິ, ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ. ຕ຺ວຎ຺ຈາສິ ອາຄນ຺ຕຸໂກ. ເທມິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ ອຕ຺ຖິ ເມ ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ – ‘‘ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ກິຣ ຄຫປຕິນາ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊຄຫໂກ ເນຄໂມ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຍາ ກິຣ, ຄຫປຕິ, ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ. ຕ຺ວຎ຺ຈາສິ ອາຄນ຺ຕຸໂກ. ເທມິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ອຍ຺ຍ; ອຕ຺ຖິ ເມ ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ – ‘‘ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ກິຣ ຄຫປຕິນາ ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຍາ ກິຣ, ຄຫປຕິ, ສ຺ວາຕນາຍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸໂຂ ສງ຺ໂຆ ນິມນ຺ຕິໂຕ. ຕ຺ວຎ຺ຈາສິ ອາຄນ຺ຕຸໂກ. ເທມິ ເຕ, ຄຫປຕິ, ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນ ຕ຺ວໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ເທວ; ອຕ຺ຖິ ເມ ເວຍ຺ຍາຍິກໍ ເຍນາຫໍ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຕ຺ຕໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ນິເວສເນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຣາຊຄຫກສ຺ສ ເສຏ຺ຐິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວສ຺ສາວາສໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ‘‘ສຸຎ຺ຎາຄາເຣ ໂຂ, ຄຫປຕິ, ຕຖາຄຕາ ອຠິຣມນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ອຎ຺ຎາຕໍ ຠຄວາ, ອຎ຺ຎາຕໍ ສຸຄຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

໓໐໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ພຫຸມິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ພຫຸສຫາໂຍ ອາເທຍ຺ຍວາໂຈ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຣາຊຄເຫ ຕໍ ກຣຓີຍໍ ຕີເຣຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ອາຣາເມ, ອຍ຺ຍາ, ກໂຣຖ, ວິຫາເຣ ປຕິຏ຺ຐາເປຖ, ທານານິ ປຏ຺ຐເປຖ. ພຸທ຺ໂຘ ໂລເກ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ. ໂສ ຈ ມຍາ ຠຄວາ ນິມນ຺ຕິໂຕ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອນາຖປິຓ຺ຑິເກນ ຄຫປຕິນາ ອຸຍ຺ໂຍຊິຕາ ອາຣາເມ ອກໍສຸ, ວິຫາເຣ ປຕິຏ຺ຐາເປສຸໍ, ທານານິ ປຏ຺ຐເປສຸໍ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສມນ຺ຕາ ສາວຕ຺ຖິໍ ອນຸວິໂລເກສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ວິຫເຣຍ຺ຍ? ຍໍ ອສ຺ສ ຄາມໂຕ ເນວ ອຕິທູເຣ ນ ອຈ຺ຈາສນ຺ເນ, ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຠິກ຺ກມນີຍໍ, ທິວາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປສທ຺ທໍ, ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ, ວິຊນວາຕໍ, ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍກໍ, ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປ’’ນ຺ຕິ.

ອທ຺ທສາ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຊຕສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ [ຣາຊກຸມາຣສ຺ສ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອຸຍ຺ຍານໍ – ຄາມໂຕ ເນວ ອຕິທູເຣ ນ ອຈ຺ຈາສນ຺ເນ, ຄມນາຄມນສມ຺ປນ຺ນໍ, ອຕ຺ຖິການໍ ອຕ຺ຖິການໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຠິກ຺ກມນີຍໍ, ທິວາ ອປ຺ປາກິຓ຺ຓໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ອປ຺ປສທ຺ທໍ, ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆສໍ, ວິຊນວາຕໍ, ມນຸສ຺ສຣາຫສ຺ເສຍ຺ຍກໍ, ປຏິສລ຺ລານສາຣຸປ຺ປໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ເຊໂຕ ກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຊຕໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທຫິ ເມ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອຸຍ຺ຍານໍ ອາຣາມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ [ເກຕຸໍ (ວຊີຣພຸທ຺ຘິຏີກາຍໍ)]. ‘‘ອເທຍ຺ໂຍ, ຄຫປຕິ, ອາຣາໂມ ອປິ ໂກຏິສນ຺ຖເຣນາ’’ຕິ. ‘‘ຄຫິໂຕ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອາຣາໂມ’’ຕິ. ‘‘ນ, ຄຫປຕິ, ຄຫິໂຕ ອາຣາໂມ’’ຕິ. ຄຫິໂຕ ນ ຄຫິໂຕຕິ ໂວຫາຣິເກ ມຫາມຕ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ. ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຍໂຕ ຕຍາ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕ, ອຄ຺ໂຆ ກໂຕ, ຄຫິໂຕ ອາຣາໂມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ສກເຏຫິ ຫິຣຎ຺ຎໍ ນິພ຺ພາຫາເປຕ຺ວາ ເຊຕວນໍ ໂກຏິສນ຺ຖຣໍ ສນ຺ຖຣາເປສິ. ສກິໍ ນີຫຏໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ໂຖກສ຺ສ ໂອກາສສ຺ສ ໂກຏ຺ຐກສາມນ຺ຕາ ນປ຺ປໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ, ຠເຓ, ຫິຣຎ຺ຎໍ ອາຫຣຖ; ອິມໍ ໂອກາສໍ ສນ຺ຖຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຊຕສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິທໍ ໂອຣກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍຖາຍໍ ຄຫປຕິ ຕາວ ພຫຸໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ປຣິຈ຺ຈຊຕີ’’ຕິ. ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອລໍ, ຄຫປຕິ; ມາ ຕໍ ໂອກາສໍ ສນ຺ຖຣາເປສິ. ເທຫິ ເມ ເອຕໍ ໂອກາສໍ. ມເມຕໍ ທານໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ – ອຍໍ ໂຂ ເຊໂຕ ກຸມາໂຣ ອຠິຎ຺ຎາໂຕ ຎາຕມນຸສ຺ໂສ; ມຫຕ຺ຖິໂກ ໂຂ ປນ ເອວຣູປານໍ ຎາຕມນຸສ຺ສານໍ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປສາໂທຕິ – ຕໍ ໂອກາສໍ ເຊຕສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ປາທາສິ [ອທາສິ (ສ຺ຍາ.)]. ອຖ ໂຂ ເຊໂຕ ກຸມາໂຣ ຕສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ໂກຏ຺ຐກໍ ມາເປສິ.

ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຊຕວເນ ວິຫາເຣ ກາຣາເປສິ, ປຣິເວຓານິ ກາຣາເປສິ, ໂກຏ຺ຐເກ ກາຣາເປສິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາໂຍ ກາຣາເປສິ, ອຄ຺ຄິສາລາໂຍ ກາຣາເປສິ, ກປ຺ປິຍກຸຏິໂຍ ກາຣາເປສິ, ວຈ຺ຈກຸຏິໂຍ ກາຣາເປສິ, ຈງ຺ກເມ ກາຣາເປສິ, ຈງ຺ກມນສາລາໂຍ ກາຣາເປສິ, ອຸທປາເນ ກາຣາເປສິ, ອຸທປານສາລາໂຍ ກາຣາເປສິ, ຊນ຺ຕາຆເຣ ກາຣາເປສິ, ຊນ຺ຕາຆຣສາລາໂຍ ກາຣາເປສິ, ໂປກ຺ຂຣຓິໂຍ ກາຣາເປສິ, ມຓ຺ຑເປ ກາຣາເປສິ.

ນວກມ຺ມທານໍ

໓໐໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ເວສາລີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເຍປິ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ອຘິຏ຺ເຐນ຺ຕິ ເຕປິ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ເຐນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ. ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ຕຸນ຺ນວາຍສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ນ ໂຂ ອິທໍ ໂອຣກໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ຍຖຍິເມ ມນຸສ຺ສາ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ນວກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ; ຍໍນູນາຫມ຺ປິ ນວກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ຕຸນ຺ນວາໂຍ ສາມໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອິຏ຺ຐກາໂຍ ຈິນິຕ຺ວາ ກຸຏ຺ຏໍ ອຸຏ຺ຐາເປສິ. ເຕນ ອກຸສລເກນ ຈິຕາ ວງ຺ກາ ຠິຕ຺ຕິ ປຣິປຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ຕຸນ຺ນວາໂຍ ສາມໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ອິຏ຺ຐກາໂຍ ຈິນິຕ຺ວາ ກຸຏ຺ຏໍ ອຸຏ຺ຐາເປສິ. ເຕນ ອກຸສລເກນ ຈິຕາ ວງ຺ກາ ຠິຕ຺ຕິ ປຣິປຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ທລິທ຺ໂທ ຕຸນ຺ນວາໂຍ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ເຍ ອິເມສໍ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ເທນ຺ຕິ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣໍ, ເຕ ອິເມ ໂອວທນ຺ຕິ ອນຸສາສນ຺ຕິ, ເຕສຎ຺ຈ ນວກມ຺ມໍ ອຘິຏ຺ເຐນ຺ຕິ. ອຫໍ ປນມ຺ຫິ ທລິທ຺ໂທ. ນ ມໍ ໂກຈິ ໂອວທຕິ ວາ ອນຸສາສຕິ ວາ ນວກມ຺ມໍ ວາ ອຘິຏ຺ເຐຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ທລິທ຺ທສ຺ສ ຕຸນ຺ນວາຍສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ ທາຕຸໍ. ນວກມ຺ມິໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ – ‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ວິຫາໂຣ ຂິປ຺ປໍ ປຣິໂຍສານໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’ຕິ; ຂຓ຺ຑໍ ຜຸລ຺ລໍ ປຏິສງ຺ຂຣິສ຺ສຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທາຕພ຺ພໍ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໓໐໙. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ວິຫາຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນວກມ຺ມໍ ທເທຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ວິຫາຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນວກມ຺ມໍ ເທຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ວິຫາຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນວກມ຺ມສ຺ສ ທານໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທິນ຺ໂນ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຄຫປຕິໂນ ວິຫາໂຣ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນວກມ຺ມໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຄ຺ຄາສນາທິອນຸຊານນໍ

໓໑໐. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫາເຣ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍາໂຍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫາເຣສຸ ປຣິຄ຺ຄຫິເຕສຸ, ເສຍ຺ຍາສຸ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາສຸ, ເສຍ຺ຍໍ ອລຠມາໂນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຸກ຺ກາສິ. ອາຍສ຺ມາປິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຸກ຺ກາສິ. ‘‘ໂກ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຠຄວາ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ, ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫາເຣ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍາໂຍ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຫາເຣ ປຣິຄ຺ຄເຫສ຺ສນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍາໂຍ ປຣິຄ຺ຄເຫສ຺ສນ຺ຕິ – ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ໂກ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ?

ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຂຕ຺ຕິຍກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຄຫປຕິກຸລາ ປພ຺ພຊິໂຕ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິໂກ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ວິນຍຘໂຣ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຘມ຺ມກຖິໂກ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ປຐມສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ທຸຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຕຕິຍສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ຌານສ຺ສ ລາຠີ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ໂສຕາປນ຺ໂນ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ສກທາຄາມີ…ເປ… ໂຍ, ຠຄວາ, ອນາຄາມີ…ເປ… ໂຍ, ຠຄວາ, ອຣຫາ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ເຕວິຊ຺ໂຊ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ໂຍ, ຠຄວາ, ຉຬຠິຎ຺ໂຎ ໂສ ອຣຫຕິ ອຄ຺ຄາສນໍ ອຄ຺ໂຄທກໍ ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ.

໓໑໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຫິມວນ຺ຕປເທເສ [ຫິມວນ຺ຕປສ຺ເສ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ມຫານິຄ຺ໂຣໂຘ ອໂຫສິ. ຕໍ ຕໂຍ ສຫາຍາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣິໍສຸ – ຕິຕ຺ຕິໂຣ ຈ, ມກ຺ກໂຏ ຈ, ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ຈ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຕສໍ ສຫາຍານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ອໂຫ ນູນ ມຍໍ ຊາເນຍ຺ຍາມ ຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ຊາຕິຍາ ມຫນ຺ຕຕຣໍ ຕໍ ມຍໍ ສກ຺ກເຣຍ຺ຍາມ ຄຣຸໍ ກເຣຍ຺ຍາມ ມາເນຍ຺ຍາມ ປູເຊຍ຺ຍາມ, ຕສ຺ສ ຈ ມຍໍ ໂອວາເທ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາມາ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຕ຺ຕິໂຣ ຈ ມກ຺ກໂຏ ຈ ຫຕ຺ຖິນາຄໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ, ກິໍ ໂປຣາຓໍ ສຣສີ’ຕິ? ‘ຍທາຫໍ, ສມ຺ມາ, ໂປໂຕ ໂຫມິ, ອິມໍ ນິຄ຺ໂຣຘໍ ອນ຺ຕຣາ ສຕ຺ຖີນໍ [ອນ຺ຕຣາສຕ຺ຖິກໍ (ສີ.)] ກຣິຕ຺ວາ ອຕິກ຺ກມາມິ, ອຄ຺ຄງ຺ກຸຣກໍ ເມ ອຸທຣໍ ຉຸປຕິ. ອິມາຫໍ, ສມ຺ມາ, ໂປຣາຓໍ ສຣາມີ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຕ຺ຕິໂຣ ຈ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ຈ ມກ຺ກຏໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ, ກິໍ ໂປຣາຓໍ ສຣສີ’ຕິ? ‘ຍທາຫໍ, ສມ຺ມາ, ຉາໂປ ໂຫມິ, ຉມາຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອິມສ຺ສ ນິຄ຺ໂຣຘສ຺ສ ອຄ຺ຄງ຺ກຸຣກໍ ຂາທາມິ. ອິມາຫໍ, ສມ຺ມາ, ໂປຣາຓໍ ສຣາມີ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກ຺ກໂຏ ຈ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ຈ ຕິຕ຺ຕິຣໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ, ກິໍ ໂປຣາຓໍ ສຣສີ’ຕິ? ‘ອມຸກສ຺ມິໍ, ສມ຺ມາ, ໂອກາເສ ມຫານິຄ຺ໂຣໂຘ ອໂຫສິ. ຕໂຕ ອຫໍ ຜລໍ ຠກ຺ຂິຕ຺ວາ ອິມສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ວຈ຺ຈໍ ອກາສິໍ; ຕສ຺ສາຍໍ ນິຄ຺ໂຣໂຘ ຊາໂຕ. ຕທາຫໍ, ສມ຺ມາ, ຊາຕິຍາ ມຫນ຺ຕຕໂຣ’ຕິ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມກ຺ກໂຏ ຈ ຫຕ຺ຖິນາໂຄ ຈ ຕິຕ຺ຕິຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘ຕ຺ວໍ, ສມ຺ມ, ອມ຺ຫາກໍ ຊາຕິຍາ ມຫນ຺ຕຕໂຣ. ຕໍ ມຍໍ ສກ຺ກຣິສ຺ສາມ ຄຣຸໍ ກຣິສ຺ສາມ ມາເນສ຺ສາມ ປູເຊສ຺ສາມ, ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈ ມຍໍ ໂອວາເທ ປຕິຏ຺ຐິສ຺ສາມາ’ຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຕ຺ຕິໂຣ ມກ຺ກຏຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖິນາຄຎ຺ຈ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ສມາທເປສິ, ອຕ຺ຕນາ ຈ ປຎ຺ຈສຸ ສີເລສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ. ເຕ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຄາຣວາ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣິຕ຺ວາ ກາຍສ຺ສ ເຠທາ ປຣໍ ມຣຓາ ສຸຄຕິໍ ສຄ຺ຄໍ ໂລກໍ ອຸປປຊ຺ຊິໍສຸ. ເອວໍ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຕ຺ຕິຣິຍໍ ນາມ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອໂຫສິ.

[ຊາ. ໑.໑.໓໗] ‘‘ເຍ ວຸຑ຺ຒມປຈາຍນ຺ຕິ, ນຣາ ຘມ຺ມສ຺ສ ໂກວິທາ;

ທິຏ຺ເຐ ຘມ຺ເມ ຈ ປາສໍສາ, ສມ຺ປຣາເຍ ຈ ສຸຄ຺ຄຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕ ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາ ປາຓາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສຄາຣວາ ສປ຺ປຕິສ຺ສາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫຣິສ຺ສນ຺ຕິ. ອິຘ ໂຂ ຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂສເຠຖ ຍໍ ຕຸມ຺ເຫ ເອວໍ ສ຺ວາກ຺ຂາເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊິຕາ ສມານາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອຄາຣວາ ອປ຺ປຕິສ຺ສາ ອສຠາຄວຸຕ຺ຕິກາ ວິຫເຣຍ຺ຍາຖ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ, ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ, ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ, ສາມີຈິກມ຺ມໍ, ອຄ຺ຄາສນໍ, ອຄ຺ໂຄທກໍ, ອຄ຺ຄປິຓ຺ຑໍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆິກໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ອວນ຺ທິຍາທິປຸຄ຺ຄລາ

໓໑໒. ‘‘ທສຍິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວນ຺ທິຍາ – ປຸເຣ ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຈ຺ຉາ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອວນ຺ທິໂຍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອວນ຺ທິໂຍ, ນານາສໍວາສໂກ ວຸຑ຺ຒຕໂຣ ອຘມ຺ມວາທີ ອວນ຺ທິໂຍ, ມາຕຸຄາໂມ ອວນ຺ທິໂຍ, ປຓ຺ຑໂກ ອວນ຺ທິໂຍ, ປາຣິວາສິໂກ ອວນ຺ທິໂຍ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ອວນ຺ທິໂຍ, ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ອວນ຺ທິໂຍ, ມານຕ຺ຕຈາຣິໂກ ອວນ຺ທິໂຍ, ອພ຺ຠານາຣໂຫ ອວນ຺ທິໂຍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ທສ ອວນ຺ທິຍາ.

‘‘ຕໂຍເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ວນ຺ທິຍາ – ປຈ຺ຉາ ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຸເຣ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ວນ຺ທິໂຍ, ນານາສໍວາສໂກ ວຸຑ຺ຒຕໂຣ ຘມ຺ມວາທີ ວນ຺ທິໂຍ, ສເທວເກ ຠິກ຺ຂເວ ໂລເກ ສມາຣເກ ສພ຺ຣຫ຺ມເກ ສສ຺ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓິຍາ ປຊາຍ ສເທວມນຸສ຺ສາຍ ຕຖາຄໂຕ ອຣຫໍ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ໂຘ ວນ຺ທິໂຍ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ວນ຺ທິຍາ’’ຕິ.

ອາສນປ຺ປຏິພາຫນປຏິກ຺ເຂປໍ

໓໑໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ສງ຺ຆໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ມຓ຺ຑເປ ປຏິຍາເທນ຺ຕິ, ສນ຺ຖເຣ ປຏິຍາເທນ຺ຕິ, ໂອກາເສ ປຏິຍາເທນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘ສງ຺ຆິກຎ຺ເຎວ ຠຄວຕາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ໂນ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕ’ນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຓ຺ຑເປປິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ສນ຺ຖເຣປິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ໂອກາເສປິ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຓ຺ຑເປສຸ ປຣິຄ຺ຄຫິເຕສຸ, ສນ຺ຖເຣສຸ ປຣິຄ຺ຄຫິເຕສຸ, ໂອກາເສສຸ ປຣິຄ຺ຄຫິເຕສຸ, ໂອກາສໍ ອລຠມາໂນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອຸກ຺ກາສິ. ອາຍສ຺ມາປິ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຸກ຺ກາສິ. ‘‘ໂກ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອຫໍ, ຠຄວາ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິຘ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ເຕວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘ສງ຺ຆິກຎ຺ເຎວ ຠຄວຕາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ໂນ ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕ’ນ຺ຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ມຓ຺ຑເປ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ສນ຺ຖເຣ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ໂອກາເສ ປຣິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ – ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ຠວິສ຺ສຕິ, ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ທິສ຺ສກຕມ຺ປິ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ປຏິພາເຫຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ຄິຫິວິກຕອນຸຊານນໍ

໓໑໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ອຸຈ຺ຈາສຍນມຫາສຍນານິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິໍ, ປລ຺ລງ຺ກໍ, ໂຄນກໍ, ຈິຕ຺ຕກໍ, ປຏິກໍ, ປຏລິກໍ, ຕູລິກໍ, ວິກຕິກໍ, ອຸທ຺ທໂລມິໍ, ເອກນ຺ຕໂລມິໍ, ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ [ໂກເສຍ຺ຍໍ ກມ຺ພລໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ກຸຕ຺ຕກໍ, ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ, ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ, ຣຖຕ຺ຖຣໍ, ອຊິນປເວຓິໍ, ກທລິມິຄປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ, ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານໍ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຠິນິສີທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ຕີຓິ – ອາສນ຺ທິໍ, ປລ຺ລງ຺ກໍ, ຕູລິກໍ – ຄິຫິວິກຕໍ [ຄິຫິວິກຏໍ (ສີ. ກ.), ອວເສສໍ ຄິຫິວິກຏໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຠິນິສີທິຕຸໍ, ນຕ຺ເວວ ອຠິນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຕູໂລນທ຺ຘໍ ມຎ຺ຈມ຺ປິ ປີຐມ຺ປິ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນາຠິນິສີທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫິວິກຕໍ ອຠິນິສີທິຕຸໍ, ນຕ຺ເວວ ອຠິນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຊຕວນວິຫາຣານຸໂມທນາ

໓໑໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຘິວາເສຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສ຺ວາຕນາຍ ຠຕ຺ຕໍ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນາ’’ຕິ. ອຘິວາເສສິ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ອຘິວາສນໍ ວິທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ປຓີຕໍ ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ປຏິຍາທາເປຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ກາລໍ ອາໂຣຈາເປສິ – ‘‘ກາໂລ, ຠນ຺ເຕ, ນິຏ຺ຐິຕໍ ຠຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ນິເວສນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ ສທ຺ຘິໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ. ອຖ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ພຸທ຺ຘປ຺ປມຸຂໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຓີເຕນ ຂາທນີເຍນ ໂຠຊນີເຍນ ສຫຕ຺ຖາ ສນ຺ຕປ຺ເປຕ຺ວາ ສມ຺ປວາເຣຕ຺ວາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ໂອນີຕປຕ຺ຕປາຓິໍ, ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຊຕວເນ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ຄຫປຕິ, ເຊຕວນໍ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອນາຖປິຓ຺ຑິໂກ ຄຫປຕິ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຊຕວນໍ ອາຄຕານາຄຕສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທິສສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕິຏ຺ຐາເປສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິ –

‘‘ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ວາຬມິຄານິ ຈ;

ສຣີສເປ ຈ ມກເສ, ສິສິເຣ ຈາປິ ວຸຏ຺ຐິໂຍ.

‘‘ຕໂຕ ວາຕາຕໂປ ໂຆໂຣ, ສຎ຺ຊາໂຕ ປຏິຫຎ຺ຎຕິ;

ເລຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຸຂຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຌາຍິຕຸຎ຺ຈ ວິປສ຺ສິຕຸໍ.

‘‘ວິຫາຣທານໍ ສງ຺ຆສ຺ສ, ອຄ຺ຄໍ ພຸທ຺ເຘນ ວຓ຺ຓິຕໍ;

ຕສ຺ມາ ຫິ ປຓ຺ຑິໂຕ ໂປໂສ, ສມ຺ປສ຺ສໍ ອຕ຺ຖມຕ຺ຕໂນ.

‘‘ວິຫາເຣ ກາຣເຍ ຣມ຺ເມ, ວາສເຍຕ຺ຖ ພຫຸສ຺ສຸເຕ;

ເຕສໍ ອນ຺ນຎ຺ຈ ປານຎ຺ຈ, ວຕ຺ຖເສນາສນານິ ຈ;

ທເທຍ຺ຍ ອຸຊຸຠູເຕສຸ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ.

‘‘ເຕ ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕິ, ສພ຺ພທຸກ຺ຂາປນູທນໍ;

ຍໍ ໂສ ຘມ຺ມໍ ອິຘຎ຺ຎາຍ, ປຣິນິພ຺ພາຕິ ອນາສໂວ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນາຖປິຓ຺ຑິກໍ ຄຫປຕິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກາມິ.

ອາສນປ຺ປຏິພາຫນາທິ

໓໑໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອາຊີວກສາວກສ຺ສ ມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປສິ. ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ມຫາມຕ຺ໂຕ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສນ຺ຕິ! ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ນນຸ ນາມ ລພ຺ຠາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣາປິ ນິສິນ຺ເນນ ຍາວທຕ຺ຖໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ມຫາມຕ຺ຕສ຺ສ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕສ຺ສ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວິປາເຈນ຺ຕສ຺ສ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສຕິ! ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປສິ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ປຈ຺ຉາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສສິ? ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ໂກລາຫລໍ ອໂຫສິ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິປ຺ປກຕໂຠຊໂນ [ໂຠຊໂນ ອານນ຺ຕຣິໂກ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂຸ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສເຈ ວຸຏ຺ຐາເປຕິ, ປວາຣິໂຕ ຈ ໂຫຕິ, ‘ຄຈ຺ຉ ອຸທກໍ ອາຫຣາ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ສາຘຸກໍ ສິຕ຺ຖານິ ຄິລິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ວຸຑ຺ຒຕຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາສນໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມິ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາຕິ’’.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຄິລາເນ ຠິກ຺ຂູ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ. ຄິລານາ ເອວໍ ວເທນ຺ຕິ – ‘‘ນ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສກ຺ໂກມ ວຸຏ຺ຐາຕຸໍ, ຄິລານາມ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ປຣິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ຐິຕເກ ມຸຎ຺ຈນ຺ຕິ. ຄິລານາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລາໂນ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘ຄິລານາ ມຍມ຺ຫາ ອວຸຏ຺ຐາປນີຍາ’ຕິ ວຣເສຍ຺ຍາໂຍ ປລິພຸທ຺ເຘນ຺ຕິ [ປລິພຸນ຺ຘນ຺ຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານສ຺ສ ປຕິຣູປໍ ເສຍ຺ຍໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ເລສກປ຺ເປນ ເສນາສນໍ ປຏິພາຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເລສກປ຺ເປນ ເສນາສນໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

[ປາຈິ. ໑໒໒] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຈ຺ຈນ຺ຕິມໍ ມຫາວິຫາຣໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ – ‘ອິຘ ມຍໍ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມາ’ຕິ. ອທ຺ທສໍສຸ [ອທ຺ທສາສຸໍ (ກ.)] ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫາຣໍ [ອຎ຺ຎຕຣໍ ວິຫາຣໍ (ກ.)] ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ວິຫາຣໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ເນ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອາຄເມຖາວຸໂສ, ຍາວ ປຏິສງ຺ຂໂຣນ຺ຕິ, ປຏິສງ຺ຂເຕ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ປຏິກຈ຺ເຈວ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ? ມຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ປຏິສງ຺ຂເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ‘‘ນນຸ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິໂກ ວິຫາໂຣ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ສງ຺ຆິໂກ ວິຫາໂຣ’’ຕິ. ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ. ‘‘ມຫລ຺ລໂກ, ອາວຸໂສ, ວິຫາໂຣ; ຕຸມ຺ເຫປິ ວສຖ, ມຍມ຺ປິ ວສິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຸຏ຺ເຐຖາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາໂຣ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຄີວາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕິ. ເຕ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຍມານາ ໂຣທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ໂຣທຖາ’’ຕິ? ‘‘ອິເມ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ອມ຺ເຫ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຕຸມ຺ເຫ ຠິກ຺ຂເວ, ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ຠິກ຺ຂູ ນິກ຺ກຑ຺ຒຖາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸປິເຕນ ອນຕ຺ຕມເນນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນໍ ຄາເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກສມ຺ມຸຕິ

໓໑໗. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘ເກນ ນຸ ໂຂ ເສນາສນໍ ຄາເຫຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ …ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຄຫິຕາຄຫິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ –

‘‘ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໓໑໘. ອຖ ໂຂ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ເສນາສນໍ ຄາເຫຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ຠິກ຺ຂູ ຄເຓຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູ ຄເຓຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍາ ຄເຓຕຸໍ, ເສຍ຺ຍາ ຄເຓຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍຄ຺ເຄນ ຄາເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ. ເສຍ຺ຍຄ຺ເຄນ ຄາເຫນ຺ຕາ ເສຍ຺ຍາ ອຸສ຺ສາຣຍິໍສຸ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວິຫາຣຄ຺ເຄນ ຄາເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ. ວິຫາຣຄ຺ເຄນ ຄາເຫນ຺ຕາ ວິຫາຣາ ອຸສ຺ສາຣຍິໍສຸ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິເວຓຄ຺ເຄນ ຄາເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຣິເວຓຄ຺ເຄນ ຄາເຫນ຺ຕາ ປຣິເວຓາ ອຸສ຺ສາຣຍິໍສຸ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸຠາຄມ຺ປິ ທາຕຸໍ. ຄຫິເຕ ອນຸຠາເຄ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ອກາມາ ທາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນິສ຺ສີເມ ຐິຕສ຺ສ ເສນາສນໍ ຄາເຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສີເມ ຐິຕສ຺ສ ເສນາສນໍ ຄາເຫຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຄາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ເສນາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສພ຺ພກາລໍ ປຏິພາຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສພ຺ພກາລໍ ປຏິພາເຫຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສານໍ ເຕມາສໍ ປຏິພາຫິຕຸໍ, ອຸຕຸກາລໍ ປນ ນ ປຏິພາຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕິ ນຸ ໂຂ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຕໂຍ ເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ເສນາສນຄ຺ຄາຫາ – ປຸຣິມໂກ, ປຈ຺ຉິມໂກ, ອນ຺ຕຣາມຸຕ຺ຕໂກ. ອປຣຊ຺ຊຸຄຕາຍ ອາສາຬ຺ຫິຍາ ປຸຣິມໂກ ຄາເຫຕພ຺ໂພ. ມາສຄຕາຍ ອາສາຬ຺ຫິຍາ ປຈ຺ຉິມໂກ ຄາເຫຕພ຺ໂພ. ອປຣຊ຺ຊຸຄຕາຍ ປວາຣຓາຍ ອາຍຕິໍ ວສ຺ສາວາສຕ຺ຖາຍ ອນ຺ຕຣາມຸຕ຺ຕໂກ ຄາເຫຕພ຺ໂພ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕໂຍ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາ’’ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ

໓໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເສນາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມກາວາສໍ ອຄມາສິ. ຕຕ຺ຖປິ ເສນາສນໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ຠຓ຺ຑນກາຣໂກ ກລຫກາຣໂກ ວິວາທກາຣໂກ ຠສ຺ສກາຣໂກ ສງ຺ເຆ ອຘິກຣຓກາຣໂກ. ສຈາຍໍ ອິຘ ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສຕິ, ສພ຺ເພວ ມຍໍ ນ ຜາສຸ ຠວິສ຺ສາມ. ຫນ຺ທ ນໍ ປຸຈ຺ຉາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ນນຸ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ອຸປນນ຺ທ, ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເສນາສນໍ ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອຸປນນ຺ທ, ເອໂກ ທ຺ເວ ປຏິພາຫສີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘທານາຫໍ ອາວຸໂສ, ມຸຎ຺ຈາມິ; ຕຕ຺ຖ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຍສ຺ມາ ອຸປນນ຺ໂທ ສກ຺ຍປຸຕ຺ໂຕ ເອໂກ ທ຺ເວ ປຏິພາເຫສ຺ສຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ອຸປນນ຺ທ, ເອໂກ ທ຺ເວ ປຏິພາຫສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ເອໂກ ທ຺ເວ ປຏິພາຫິສ຺ສສິ? ຕຕ຺ຖ ຕຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ຄຫິຕໍ ອິຘ ມຸຕ຺ຕໍ, ອິຘ ຕຍາ ຄຫິຕໍ ຕຕ຺ຣ ມຸຕ຺ຕໍ. ເອວໍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ປຣິພາຫິໂຣ. ເນຕໍ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກນ ທ຺ເວ ປຏິພາເຫຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໓໒໐. [ປາຈິ. ໔໓໘] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິນຍກຖໍ ກເຖຕິ, ວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ວິນຍປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອາທິສ຺ສ ອາທິສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວາ ໂຂ ອເນກປຣິຍາເຍນ ວິນຍກຖໍ ກເຖຕິ, ວິນຍສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ວິນຍປຣິຍຕ຺ຕິຍາ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ, ອາທິສ຺ສ ອາທິສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ວຓ຺ຓໍ ຠາສຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓາມາ’’ຕິ. ເຕຘ [ເຕ ຈ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ເຖຣາ ຈ ນວາ ຈ ມຊ຺ຌິມາ ຈ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິ. ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຐິຕໂກວ ອຸທ຺ທິສຕິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄາຣເວນ. ເຖຣາປິ ຠິກ຺ຂູ ຐິຕກາວ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ຕິ ຘມ຺ມຄາຣເວນ. ຕຕ຺ຖ ເຖຣາ ເຈວ ຠິກ຺ຂູ ກິລມນ຺ຕິ, ອາຍສ຺ມາ ຈ ອຸປາລິ ກິລມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸທ຺ທິສນ຺ເຕນ ສມເກ ວາ ອາສເນ ນິສີທິຕຸໍ, ອຸຈ຺ຈຕເຣ ວາ ຘມ຺ມຄາຣເວນ; ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ເຕນ ສມເກ ວາ ອາສເນ ນິສີທິຕຸໍ, ນີຈຕເຣ ວາ ຘມ຺ມຄາຣເວນາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ພຫູ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປາລິສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຐິຕກາ ອຸທ຺ເທສໍ ປຏິມາເນນ຺ຕາ ກິລມນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມານາສນິເກຫິ ສຫ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ ສມານາສນິໂກ ໂຫຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວສ຺ສນ຺ຕເຣນ ສຫ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ສມານາສນິກາ ມຎ຺ເຈ [ເອກມຎ຺ເຈ (ສ຺ຍາ.)] ນິສີທິຕ຺ວາ ມຎ຺ຈໍ ຠິນ຺ທິໍສຸ, ປີເຐ [ເອກປີເຐ (ສ຺ຍາ.)] ນິສີທິຕ຺ວາ ປີຐໍ ຠິນ຺ທິໍສຸ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິວຄ຺ຄສ຺ສ ມຎ຺ຈໍ, ຕິວຄ຺ຄສ຺ສ ປີຐ’’ນ຺ຕິ. ຕິວຄ຺ໂຄປິ ມຎ຺ເຈ ນິສີທິຕ຺ວາ ມຎ຺ຈໍ ຠິນ຺ທິ, ປີເຐ ນິສີທິຕ຺ວາ ປີຐໍ ຠິນ຺ທິ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸວຄ຺ຄສ຺ສ ມຎ຺ຈໍ, ທຸວຄ຺ຄສ຺ສ ປີຐ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອສມານາສນິເກຫິ ສຫ ທີຆາສເນ ນິສີທິຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ປຓ຺ຑກໍ, ມາຕຸຄາມໍ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກໍ, ອສມານາສນິເກຫິ ສຫ ທີຆາສເນ ນິສີທິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິຕ຺ຕກໍ ປຈ຺ຉິມໍ ນຸ ໂຂ ທີຆາສນໍ ໂຫຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ຕິຓ຺ຓໍ ປໂຫຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ປຈ຺ຉິມໍ ທີຆາສນ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວິສາຂາ ມິຄາຣມາຕາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ສາຬິນ຺ທໍ ປາສາທໍ ກາຣາເປຕຸກາມາ ໂຫຕິ ຫຕ຺ຖິນຂກໍ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວຕາ ປາສາທປຣິໂຠໂຄ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ ກິໍ ອນນຸຎ຺ຎາໂຕ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ພໍ ປາສາທປຣິໂຠຄ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣຎ຺ໂຎ ປເສນທິສ຺ສ ໂກສລສ຺ສ ອຍ຺ຍິກາ ກາລງ຺ກຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ກາລງ຺ກິຣິຍາຍ ສງ຺ຆສ຺ສ ພຫຸໍ ອກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອາສນ຺ທິ, ປລ຺ລງ຺ໂກ, ໂຄນໂກ, ຈິຕ຺ຕໂກ, ປຏິກາ, ປຏລິກາ, ຕູລິກາ, ວິກຕິກາ, ອຸທ຺ທໂລມີ, ເອກນ຺ຕໂລມີ, ກຏ຺ຏິສ຺ສໍ, ໂກເສຍ຺ຍໍ, ກຸຕ຺ຕກໍ, ຫຕ຺ຖຕ຺ຖຣໍ, ອສ຺ສຕ຺ຖຣໍ, ຣຖຕ຺ຖຣໍ, ອຊິນປ຺ປເວຓິ, ກທລິມິຄປ຺ປວຣປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ສອຸຕ຺ຕຣຈ຺ຉທໍ, ອຸຠໂຕໂລຫິຕກູປຘານໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາສນ຺ທິຍາ ປາເທ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ວາເຬ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ, ຕູລິກໍ ວິຊເຏຕ຺ວາ ພິພ຺ໂພຫນໍ ກາຕຸໍ, ອວເສສໍ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ [ສຸມ຺ມຕ຺ຖຣຓໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍວຕ຺ຖຸ

໓໒໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍາ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຄາມກາວາເສ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸປທ຺ທຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ອາຄນ຺ຕຸກຄມິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕາ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ອຸປທ຺ທຸຕາ ອາຄນ຺ຕຸກຄມິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕາ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ເອກສ຺ສ ເທມ. ຕສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ເຕ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ເອກສ຺ສ ອທໍສຸ. ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ, ອາວຸໂສ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຖາ’’ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ, ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ; ສພ຺ພໍ ອມ຺ເຫຫິ ເອກສ຺ສ ທິນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ [ວິສ຺ສຊ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີຕິ (ກ.)]! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສ຺ສນ຺ຕິ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍານິ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພານິ [ນ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພານິ (ກ.)], ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕານິປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອາຣາໂມ, ອາຣາມວຕ຺ຖຸ – ອິທໍ ປຐມໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍໍ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕມ຺ປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ວິຫາໂຣ, ວິຫາຣວຕ຺ຖຸ – ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍໍ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄລ຺ເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕມ຺ປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ມຎ຺ໂຈ, ປີຐໍ, ຠິສິ, ພິພ຺ໂພຫນໍ – ອິທໍ ຕຕິຍໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍໍ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕມ຺ປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ໂລຫກຸມ຺ຠີ, ໂລຫຠາຓກໍ, ໂລຫວາຣໂກ, ໂລຫກຏາຫໍ, ວາສິ, ປຣສຸ [ຜຣສຸ (ສີ. ສ຺ຍາ. ກ.)], ກຸຐາຣີ [ກຸຘາຣີ (ກ.)], ກຸທາໂລ, ນິຂາທນໍ – ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍໍ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕມ຺ປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ວລ຺ລິ, ເວຬຸ, ມຸຎ຺ຊໍ, ປພ຺ພຊໍ [ພພ຺ພຊໍ (ສີ.)], ຕິຓໍ, ມຕ຺ຕິກາ, ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ, ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ – ອິທໍ ປຎ຺ຈມໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍໍ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕມ຺ປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຍານິ, ນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພານິ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕານິປິ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ອເວຠງ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸ

໓໒໒. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ກີຏາຄິຣິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນຫິ ຈ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ກີຏາຄິຣິໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນຫິ ຈ’’. ‘‘ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ຠາເຊມ. ປາປິຈ຺ຉາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ; ນ ມຍໍ ເຕສໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາ’’ຕິ, ເຕ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ຠາເຊສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ກີຏາຄິຣິ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ; ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຖ – ‘ຠຄວາ, ອາວຸໂສ, ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນຫິ ຈ. ຠຄວໂຕ ຈ, ອາວຸໂສ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຖ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານານຎ຺ຈາ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຠຄວາ, ອາວຸໂສ, ອາຄຈ຺ຉຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນຫິ ຈ. ຠຄວໂຕ ຈ, ອາວຸໂສ, ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຖ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານານຎ຺ຈາ’’ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ, ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ. ສພ຺ພໍ ອມ຺ເຫຫິ ຠາຊິຕໍ. ສ຺ວາຄຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ. ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ຠຄວາ ອິຈ຺ຉິສ຺ສຕິ ຕສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ວສິສ຺ສຕິ. ປາປິຈ຺ຉາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ. ນ ມຍໍ ເຕສໍ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ຠາຊິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ຠາເຊສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເຕ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂມຆປຸຣິສາ ສງ຺ຆິກໍ ເສນາສນໍ ຠາເຊສ຺ສນ຺ຕິ? ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

‘‘ປຎ຺ຈິມານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອເວຠງ຺ຄິຍານິ [ອເວຠງ຺ຄິການິ (ກ.)], ນ ວິຠຊິຕພ຺ພານິ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕານິປິ ອວິຠຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ? ອາຣາໂມ, ອາຣາມວຕ຺ຖຸ – ອິທໍ ປຐມໍ ອເວຠງ຺ຄິຍໍ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ວິຫາໂຣ, ວິຫາຣວຕ຺ຖຸ – ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ອເວຠງ຺ຄິຍໍ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ມຎ຺ໂຈ, ປີຐໍ, ຠິສິ, ພິພ຺ໂພຫນໍ – ອິທໍ ຕຕິຍໍ ອເວຠງ຺ຄິຍໍ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ໂລຫກຸມ຺ຠີ, ໂລຫຠາຓກໍ, ໂລຫວາຣໂກ, ໂລຫກຏາຫໍ, ວາສີ, ປຣສຸ, ກຸຐາຣີ, ກຸທາໂລ, ນິຂາທນໍ – ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອເວຠງ຺ຄິຍໍ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ.

‘‘ວລ຺ລີ, ເວຬຸ, ມຸຎ຺ຊໍ, ປພ຺ພຊໍ, ຕິຓໍ, ມຕ຺ຕິກາ, ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ, ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ – ອິທໍ ປຎ຺ຈມໍ ອເວຠງ຺ຄິຍໍ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕມ຺ປິ ອວິຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ອິມານິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ອເວຠງ຺ຄິຍານິ, ນ ວິຠຊິຕພ຺ພານິ, ສງ຺ເຆນ ວາ ຄເຓນ ວາ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ. ວິຠຕ຺ຕານິປິ ອວິຠຕ຺ຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ໂຍ ວິຠເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສາ’’ຕິ.

ນວກມ຺ມທານກຖາ

໓໒໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກີຏາຄິຣິສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ອາຬວີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ອາຬວີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ວິຫຣຕິ ອຄ຺ຄາຬເວ ເຈຕິເຍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຬວກາ [ອາຬວິກາ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ນວກມ຺ມານິ ເທນ຺ຕິ – ປິຓ຺ຑນິກ຺ເຂປນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ກຸຏ຺ຏເລປນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ທ຺ວາຣຏ຺ຐປນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ອາໂລກສນ຺ຘິກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ເສຕວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ກາຬວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຉາທນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ພນ຺ຘນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຠຓ຺ຑິກາຏ຺ຐປນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປຏິສງ຺ຂຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ປຣິຠຓ຺ຑກຣຓມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ວີສຕິວສ຺ສິກມ຺ປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຕິໍສວສ຺ສິກມ຺ປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຍາວຊີວິກມ຺ປິ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ; ຘູມກາລິກມ຺ປິ ປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຬວກາ ຠິກ຺ຂູ ເອວຣູປານິ ນວກມ຺ມານິ ທສ຺ສນ຺ຕິ – ປິຓ຺ຑນິກ຺ເຂປນມຕ຺ເຕນປິ ນວກມ຺ມໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ; ກຸຏ຺ຏເລປນມຕ຺ເຕນປິ… ທ຺ວາຣຏ຺ຐປນມຕ຺ເຕນປິ … ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ອາໂລກສນ຺ຘິກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ເສຕວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ກາຬວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ຉາເທນມຕ຺ເຕນປິ… ພນ຺ຘນມຕ຺ເຕນປິ… ຠຓ຺ຑິກາຬປນມຕ຺ເຕນປິ… ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປຏິສງ຺ຂຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ປຣິຠຓ຺ຑກຣຓມຕ຺ເຕນປິ… ວິສຕິວສ຺ສິກມ຺ປິ… ຕິໍສວສ຺ສິກມ຺ປິ… ຍາວຊີວິກມ຺ປິ… ຘູມກາລິກມ຺ປິ ປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ນວກມ຺ມໍ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຓ຺ຑນິກ຺ເຂປນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ; ນ ກຸຏ຺ຏເລປນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ທ຺ວາຣຏ຺ຐປນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ອາໂລກສນ຺ຘິກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ເສຕວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ກາຬວຓ຺ຓກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຉາເທນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ພນ຺ຘນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຠຓ຺ຑິກາຬປນມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປຏິສງ຺ຂຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ປຣິຠຓ຺ຑກຣຓມຕ຺ເຕນ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ວິສຕິວສ຺ສິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຕິໍສວສ຺ສິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຍາວຊີວິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ນ ຘູມກາລິກມ຺ປິ ປຣິໂຍສິຕໍ ວິຫາຣໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອກຕໍ ວາ ວິປ຺ປກຕໍ ວາ ນວກມ຺ມໍ ທາຕຸໍ, ຂຸທ຺ທເກ ວິຫາເຣ ກມ຺ມໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ຉປ຺ປຎ຺ຈວສ຺ສິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕຸໍ, ອຑ຺ຒໂຍເຄ ກມ຺ມໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ສຕ຺ຕຏ຺ຐວສ຺ສິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕຸໍ, ມຫລ຺ລເກ ວິຫາເຣ ປາສາເທ ວາ ກມ຺ມໍ ໂອໂລເກຕ຺ວາ ທສທ຺ວາທສວສ຺ສິກໍ ນວກມ຺ມໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສພ຺ເພ ວິຫາເຣ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພ ວິຫາເຣ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ເອກສ຺ສ ທ຺ເວ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກສ຺ສ ທ຺ເວ ທາຕພ຺ພາ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ໂຎ ວາເສຕພ຺ໂພ. ໂຍ ວາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສງ຺ຆິກໍ ປຏິພາເຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສງ຺ຆິກໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ວຣເສຍ຺ຍໍ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນິສ຺ສີເມ ຐິຕສ຺ສ ນວກມ຺ມໍ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນິສ຺ສີເມ ຐິຕສ຺ສ ນວກມ຺ມໍ ທາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສພ຺ພກາລໍ ປຏິພາຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສພ຺ພກາລໍ ປຏິພາຫິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ວສ຺ສານໍ ເຕມາສໍ ປຏິພາຫິຕຸໍ, ອຸຕຸກາລໍ ປນ ນ ປຏິພາຫິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິປິ, ວິພ຺ຠມນ຺ຕິປິ, ກາລມ຺ປິ ກໂຣນ຺ຕິ; ສາມເຓຣາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ເວທນາຏ຺ຏາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ປຓ຺ຑກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ເຖຍ຺ຍສໍວາສກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕກາປິ

ປຏິຊານນ຺ຕິ; ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ມາຕຸຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ປິຕຸຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອຣຫນ຺ຕຆາຕກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ຠິກ຺ຂຸນິທູສກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ສງ຺ຆເຠທກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ; ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກາປິ ປຏິຊານນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປກ຺ກມຕິ – ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ຫາຍີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລງ຺ກໂຣຕິ, ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ຫາຍີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິປ຺ປກເຕ ປກ຺ກມຕິ – ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ຫາຍີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິປ຺ປກເຕ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ຫາຍີຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິໂຍສິເຕ ປກ຺ກມຕິ – ຕສ຺ເສເວຕໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິໂຍສິເຕ ວິພ຺ຠມຕິ…ເປ… ກາລງ຺ກໂຣຕິ, ສາມເຓໂຣ ປຏິຊານາຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ສງ຺ໂຆ ສາມີ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິໂຍສິເຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ເວທນາຏ຺ໂຏ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ – ຕສ຺ເສເວຕໍ.

‘‘ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ນວກມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິໂຍສິເຕ ປຓ຺ຑໂກ ປຏິຊານາຕິ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ມາຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ປິຕຸຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ປຏິຊານາຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີທູສໂກ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ປຏິຊານາຕິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ປຏິຊານາຕິ – ສງ຺ໂຆ ສາມີ’’ຕິ.

ອຎ຺ຎຕ຺ຣປຣິໂຠຄປຏິກ຺ເຂປາທິ

໓໒໔. [ປາຣາ. ໑໕໗] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ວິຫາຣປຣິໂຠຄໍ ເສນາສນໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອຸປາສໂກ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຣິໂຠຄໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຣິໂຠໂຄ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

[ປາຣາ. ໑໕໗] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອຸໂປສຖຄ຺ຄມ຺ປິ ສນ຺ນິສຊ຺ຊມ຺ປິ ຫຣິຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ຉມາຍ ນິສີທນ຺ຕິ. ຄຕ຺ຕານິປິ ຈີວຣານິປິ ປໍສຸກິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕາວກາລິກໍ ຫຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ມຫາວິຫາໂຣ ອຸນ຺ທ຺ຣິຍຕິ. ຠິກ຺ຂູ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ເສນາສນໍ ນາຕິຫຣນ຺ຕິ [ນາຠິຫຣນ຺ຕິ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄຸຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຫຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນປຣິກ຺ຂາຣິໂກ ມຫຄ຺ໂຆ ກມ຺ພໂລ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜາຕິກມ຺ມຕ຺ຖາຍ ປຣິວຕ຺ເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນປຣິກ຺ຂາຣິກໍ ມຫຄ຺ຆໍ ທຸສ຺ສໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຜາຕິກມ຺ມຕ຺ຖາຍ ປຣິວຕ຺ເຕຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຈ຺ຉຈມ຺ມໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາທປຸຎ຺ຉນິໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈກ຺ກລິກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາທປຸຎ຺ຉນິໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຈຬກໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປາທປຸຎ຺ຉນິໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອໂຘເຕຫິ ປາເທຫິ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເສນາສນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອໂຘເຕຫິ ປາເທຫິ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອລ຺ເລຫິ ປາເທຫິ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເສນາສນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອລ຺ເລຫິ ປາເທຫິ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ. ເສນາສນໍ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສອຸປາຫເນນ ເສນາສນໍ ອກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິກມ຺ມກຕາຍ ຠູມິຍາ ນິຏ຺ຐຸຠນ຺ຕິ. ວຓ຺ໂຓ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກມ຺ມກຕາຍ ຠູມິຍາ ນິຏ຺ຐຸຠິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນິຏ຺ຐຸເຠຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຂຬມລ຺ລກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຎ຺ຈປາທາປິ ປີຐປາທາປິ ປຣິກມ຺ມກຕໍ ຠູມິໍ ວິລິຂນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຈຬເກນ ປລິເວເຐຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ປຣິກມ຺ມກຕໍ ຠິຕ຺ຕິໍ ອປສ຺ເສນ຺ຕິ. ວຓ຺ໂຓ ທຸສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ອປສ຺ເສຕພ຺ພາ. ໂຍ ອປສ຺ເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປສ຺ເສນຜລກ’’ນ຺ຕິ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ເຫຏ຺ຐໂຕ ຠູມິໍ ວິລິຂຕິ, ອຸປຣິໂຕ ຠິຕ຺ຕິຎ຺ຈ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຫຏ຺ຐໂຕ ຈ ອຸປຣິໂຕ ຈ ໂຈຬເກນ ປລິເວເຐຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂຘຕປາທກາ ນິປຊ຺ຊິຕຸໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ສງ຺ຆຠຕ຺ຕາທິອນຸຊານນໍ

໓໒໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຬວິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄຫໍ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂໍ ໂຫຕິ. ມນຸສ຺ສາ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ກາຕຸໍ; ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ ອຸທ຺ເທສຠຕ຺ຕໍ ນິມນ຺ຕນໍ ສລາກຠຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂິກໍ ອຸໂປສຖິກໍ ປາຏິປທິກໍ ກາຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ເທສຠຕ຺ຕໍ ນິມນ຺ຕນໍ ສລາກຠຕ຺ຕໍ ປກ຺ຂິກໍ ອຸໂປສຖິກໍ ປາຏິປທິກ’’ນ຺ຕິ.

ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສມ຺ມຸຕິ

໓໒໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕ຺ຕໂນ ວຣຠຕ຺ຕານິ ຄເຫຕ຺ວາ ລາມການິ ຠຕ຺ຕານິ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຸທ຺ທິຏ຺ຐານຸທ຺ທິຏ຺ຐຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສລາກາຍ ວາ ປຏ຺ຏິກາຍ ວາ [ປຏິກາຍ ວາ (ສ຺ຍາ.)] ອຸປນິພນ຺ຘິຕ຺ວາ ໂອປຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ຠຕ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເສນາສນປຎ຺ຎາປກາທິສມ຺ມຸຕິ

໓໒໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ເສນາສນປຎ຺ຎາປໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຠຓ຺ຑາຄາຣິໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຈີວຣຠາຊໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຍາຄຸຠາຊໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຜລຠາຊໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ຂຊ຺ຊກຠາຊໂກ ນ ໂຫຕິ. ຂຊ຺ຊກໍ ອຠາຊິຍມານໍ ນສ຺ສຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂຊ຺ຊກຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຠາຊິຕາຠາຊິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂຊ຺ຊກຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຂຊ຺ຊກຠາຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຂຊ຺ຊກຠາຊກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຂຊ຺ຊກຠາຊໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສມ຺ມຸຕິ

໓໒໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑາຄາເຣ ອປ຺ປມຕ຺ຕໂກ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ອຸປ຺ປນ຺ໂນ [ອຸສ຺ສນ຺ໂນ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາວິສ຺ສຊ຺ຊິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກາ [ເອເກກາ (ສີ.)] ສູຈິ ທາຕພ຺ພາ, ສຕ຺ຖກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຸປາຫນາ ທາຕພ຺ພາ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອໍສພນ຺ຘໂກ ທາຕພ຺ໂພ, ປຣິສ຺ສາວນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຣໂຓ ທາຕພ຺ໂພ, ກຸສິ ທາຕພ຺ພາ, ອຑ຺ຒກຸສິ ທາຕພ຺ພາ, ມຓ຺ຑລໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຑ຺ຒມຓ຺ຑລໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອນຸວາໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ປຣິຠຓ຺ຑໍ ທາຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂຫຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ສປ຺ປິ ວາ ເຕລໍ ວາ ມຘຸ ວາ ຜາຓິຕໍ ວາ, ສກິໍ ປຏິສາຍິຕຸໍ ທາຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຸນປິ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ປຸນປິ ທາຕພ຺ພໍ.

ສາຏິຍຄ຺ຄາຫາປກາທິສມ຺ມຸຕິ

໓໒໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສງ຺ຆສ຺ສ ສາຏິຍຄ຺ຄາຫາປໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫາປໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ອາຣາມິກເປສໂກ ນ ໂຫຕິ…ເປ… ສາມເຓຣເປສໂກ ນ ໂຫຕິ. ສາມເຓຣາ ອເປສິຍມານາ ກມ຺ມໍ ນ ກໂຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສາມເຓຣເປສກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ໂຍ ນ ຉນ຺ທາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂທສາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ໂມຫາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ນ ຠຍາຄຕິໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ເປສິຕາເປສິຕຎ຺ຈ ຊາເນຍ຺ຍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸ ຍາຈິຕພ຺ໂພ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສາມເຓຣເປສກໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສາມເຓຣເປສກໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສາມເຓຣເປສກສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ສາມເຓຣເປສໂກ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ເສນາສນກ຺ຂນ຺ຘໂກ ຉຏ຺ໂຐ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ວິຫາຣໍ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ເຐນ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕທາ ອຫຸ;

ຕຫໍ ຕຫໍ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ວາສາ ເຕ ຊິນສາວກາ.

ເສຏ຺ຐີ ຄຫປຕິ ທິສ຺ວາ, ຠິກ຺ຂູນໍ ອິທມພ຺ຣວິ;

ກາຣາເປຍ຺ຍໍ ວເສຍ຺ຍາຖ, ປຏິປຸຈ຺ຉິໍສຸ ນາຍກໍ.

ວິຫາຣໍ ອຑ຺ຒໂຍຄຎ຺ຈ, ປາສາທໍ ຫມ຺ມິຍໍ ຄຸຫໍ;

ປຎ຺ຈເລຓໍ ອນຸຎ຺ຎາສິ, ວິຫາເຣ ເສຏ຺ຐິ ກາຣຍິ.

ຊໂນ ວິຫາຣໍ ກາເຣຕິ, ອກວາຏໍ ອສໍວຸຕໍ;

ກວາຏໍ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໍ, ອຸທຸກ຺ຂລຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕຣິ.

ອາວິຎ຺ຉນຈ຺ຉິທ຺ທໍ ຣຊ຺ຊຸໍ, ວຏ຺ຏິຎ຺ຈ ກປິສີສກໍ;

ສູຈິຆຏິຕາຬຈ຺ຉິທ຺ທໍ, ໂລຫກຏ຺ຐວິສາຓກໍ.

ຍນ຺ຕກໍ ສູຈິກຎ຺ເຈວ, ຉທນໍ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕໍ;

ເວທິຊາລສລາກຎ຺ຈ, ຈກ຺ກລິ ສນ຺ຖເຣນ ຈ.

ມິຑ຺ຒິ ພິທລມຎ຺ຈຎ຺ຈ, ໂສສານິກມສາຣໂກ;

ພຸນ຺ທິກຸຬິຣປາທຎ຺ຈ, ອາຫຈ຺ຈາສນ຺ທິ ອຸຈ຺ຈເກ.

ສຕ຺ຕງ຺ໂຄ ຈ ຠທ຺ທປີຐໍ, ປີຐເກຬກປາທກໍ;

ອາມລາຜລກາ ໂກຈ຺ຉາ, ປລາລປີຐເມວ ຈ.

ອຸຈ຺ຈາຫິປຏິປາທກາ, ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລິ ຈ ປາທກາ;

ສຸຕ຺ຕໍ ອຏ຺ຐປທໍ ໂຈຬໍ, ຕູລິກໍ ອຑ຺ຒກາຍິກໍ.

ຄິຣຄ຺ໂຄ ຠິສິໂຍ ຈາປິ, ທຸສ຺ສໍ ເສນາສນມ຺ປິ ຈ;

ໂອນທ຺ຘໍ ເຫຏ຺ຐາ ປຕຕິ, ອຸປ຺ປາເຏຕ຺ວາ ຫຣນ຺ຕິ ຈ.

ຠຕ຺ຕິຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖຠຕ຺ຕິຎ຺ຈ, ອນຸຎ຺ຎາສິ ຕຖາຄໂຕ;

ຕິຕ຺ຖິຍາ ວິຫາເຣ ຈາປິ, ຖຸສໍ ສຓ຺ຫຎ຺ຈ ມຕ຺ຕິກາ.

ອິກ຺ກາສໍ ປາຓິກໍ ກຸຓ຺ຑໍ, ສາສປໍ ສິຕ຺ຖເຕລກໍ;

ອຸສ຺ສນ຺ເນ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕຸໍ, ຜຣຸສໍ ຄຓ຺ຑຸມຕ຺ຕິກໍ.

ອິກ຺ກາສໍ ປຏິຠານຎ຺ຈ, ນີຈາ ຈໂຍ ຈ ອາຣຸຫໍ;

ປຣິປຕນ຺ຕິ ອາຬກາ, ອຑ຺ຒກຸຏ຺ຏໍ ຕໂຍ ປຸນ.

ຂຸທ຺ທເກ ກຸຏ຺ຏປາໂທ ຈ, ໂອວສ຺ສຕິ ສຣໍ ຂິລໍ;

ຈີວຣວໍສໍ ຣຊ຺ຊຸຎ຺ຈ, ອາຬິນ຺ທໍ ກິຏິເກນ ຈ.

ອາລມ຺ພນໍ ຕິຓຈຸຓ຺ຓໍ, ເຫຏ຺ຐາມຄ຺ເຄ ນຍໍ ກເຣ;

ອຊ຺ໂຌກາເສ ໂອຕປ຺ປຕິ, ສາລໍ ເຫຏ຺ຐາ ຈ ຠາຊນໍ.

ວິຫາໂຣ ໂກຏ຺ຐໂກ ເຈວ, ປຣິເວຓຄ຺ຄິສາລກໍ;

ອາຣາເມ ຈ ປຸນ ໂກຏ຺ເຐ, ເຫຏ຺ຐຎ຺ເຎວ ນຍໍ ກເຣ.

ສຸຘໍ ອນາຖປິຓ຺ຑິ ຈ, ສທ຺ໂຘ ສີຕວນໍ ອຄາ;

ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ນິມນ຺ເຕສິ, ສຫ ສງ຺ເຆນ ນາຍກໍ.

ອາຓາເປສນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ, ອາຣາມໍ ກາຣຍີ ຄໂຓ;

ເວສາລິຍໍ ນວກມ຺ມໍ, ປຸຣໂຕ ຈ ປຣິຄ຺ຄຫິ.

ໂກ ອຣຫຕິ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ, ຕິຕ຺ຕິຣຎ຺ຈ ອວນ຺ທິຍາ;

ປຣິຄ຺ຄຫິຕນ຺ຕຣຆຣາ, ຕູໂລ ສາວຕ຺ຖິ ໂອສຣິ.

ປຕິຏ຺ຐາເປສິ ອາຣາມໍ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ຈ ໂກລາຫລໍ;

ຄິລານາ ວຣເສຍ຺ຍາ ຈ, ເລສາ ສຕ຺ຕຣສາ ຕຫິໍ.

ເກນ ນຸ ໂຂ ກຖໍ ນຸ ໂຂ, ວິຫາຣຄ຺ເຄນ ຠາຊຍິ;

ປຣິເວຓໍ ອນຸຠາຄຎ຺ຈ, ອກາມາ ຠາຄໍ ໂນ ທເທ.

ນິສ຺ສີມໍ ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ, ຄາຫາ ເສນາສເນ ຕໂຍ;

ອຸປນນ຺ໂທ ຈ ວຓ຺ເຓສິ, ຐິຕກາ ສມກາສນາ.

ສມານາສນິກາ ຠິນ຺ທິໍສຸ, ຕິວຄ຺ຄາ ຈ ທຸວຄ຺ຄິກໍ;

ອສມານາສນິກາ ທີຆໍ, ສາຬິນ຺ທໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ.

ອຍ຺ຍິກາ ຈ ອວິທູເຣ, ຠາຊິຕຎ຺ຈ ກີຏາຄິເຣ;

ອາຬວີ ປິຓ຺ຑກກຸຏ຺ເຏຫິ, ທ຺ວາຣອຄ຺ຄຬວຏ຺ຏິກາ.

ອາໂລກເສຕກາຬຎ຺ຈ, ເຄຣຸຉາທນພນ຺ຘນາ;

ຠຓ຺ຑິຂຓ຺ຑປຣິຠຓ຺ຑໍ, ວີສ ຕິໍສາ ຈ ກາລິກາ.

ໂອສິເຕ ອກຕໍ ວິປ຺ປໍ, ຂຸທ຺ເທ ຉປ຺ປຎ຺ຈວສ຺ສິກໍ;

ອຑ຺ຒໂຍເຄ ຈ ສຕ຺ຕຏ຺ຐ, ມຫລ຺ເລ ທສ ທ຺ວາທສ.

ສພ຺ພໍ ວິຫາຣໍ ເອກສ຺ສ, ອຎ຺ຎໍ ວາເສນ຺ຕິ ສງ຺ຆິກໍ;

ນິສ຺ສີມໍ ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ, ປກ຺ກມິ ວິພ຺ຠມນ຺ຕິ ຈ.

ກາລຎ຺ຈ ສາມເຓຣຎ຺ຈ, ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂອນ຺ຕິມໍ;

ອຸມ຺ມຕ຺ຕຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕາ ຈ, ເວທນາປຕ຺ຕິທສ຺ສນາ.

ອປ຺ປຏິກມ຺ມທິຏ຺ຐິຍາ, ປຓ຺ຑກາ ເຖຍ຺ຍຕິຕ຺ຖິຍາ;

ຕິຣຈ຺ຉານມາຕຸປິຕຸ, ອຣຫນ຺ຕາ ຈ ທູສກາ.

ເຠທກາ ໂລຫິຕຸປ຺ປາທາ, ອຸຠໂຕ ຈາປິ ພ຺ຍຎ຺ຊນກາ;

ມາ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິຫາຍິ, ກມ຺ມໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາຕເວ.

ວິປ຺ປກເຕ ຈ ອຎ຺ຎສ຺ສ, ກເຕ ຕສ຺ເສວ ປກ຺ກເມ;

ວິພ຺ຠມຕິ ກາລງ຺ກໂຕ, ສາມເຓໂຣ ຈ ຊາຍຕິ.

ປຈ຺ຈກ຺ຂາໂຕ ຈ ສິກ຺ຂາຍ, ອນ຺ຕິມຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ ຍທິ;

ສງ຺ໂຆວ ສາມິໂກ ໂຫຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕຂິຕ຺ຕເວທນາ.

ອທສ຺ສນາປ຺ປຏິກມ຺ເມ, ທິຏ຺ຐິ ຕສ຺ເສວ ໂຫຕິ ຕໍ;

ປຓ຺ຑໂກ ເຖຍ຺ຍຕິຕ຺ຖີ ຈ, ຕິຣຈ຺ຉານມາຕຸເປຕ຺ຕິກໍ.

ຆາຕໂກ ທູສໂກ ຈາປິ, ເຠທໂລຫິຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ;

ປຏິຊານາຕິ ຍທິ ໂສ, ສງ຺ໂຆວ ໂຫຕິ ສາມິໂກ.

ຫຣນ຺ຕຎ຺ຎຕ຺ຣ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ, ອຸນ຺ທ຺ຣິຍຕິ ຈ ກມ຺ພລໍ;

ທຸສ຺ສຎ຺ຈ ຈມ຺ມຈກ຺ກລີ, ໂຈຬກໍ ອກ຺ກມນ຺ຕິ ຈ.

ອລ຺ລາ ອຸປາຫນານິຏ຺ຐຸ, ລິຂນ຺ຕິ ອປສ຺ເສນ຺ຕິ ຈ;

ອປສ຺ເສນໍ ລິຂເຕວ, ໂຘຕປຈ຺ຈຕ຺ຖເຣນ ຈ.

ຣາຊຄເຫ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ລາມກໍ ຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກໍ;

ກຖໍ ນຸ ໂຂ ປຎ຺ຎາປກໍ, ຠຓ຺ຑາຄາຣິກສມ຺ມຸຕິ.

ປຏິຄ຺ຄາຫຠາຊໂກ ຈາປິ, ຍາຄຸ ຈ ຜລຠາຊໂກ;

ຂຊ຺ຊກຠາຊໂກ ເຈວ, ອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ເຊ.

ສາຏິຍຄ຺ຄາຫາປໂກ ເຈວ, ຕເຖວ ປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫໂກ;

ອາຣາມິກສາມເຓຣ, ເປສກສ຺ສ ຈ ສມ຺ມຸຕິ.

ສພ຺ພາຠິຠູ ໂລກວິທູ, ຫິຕຈິຕ຺ໂຕ ວິນາຍໂກ;

ເລຓຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຸຂຕ຺ຖຎ຺ຈ, ຌາຍິຕຸຎ຺ຈ ວິປສ຺ສິຕຸນ຺ຕິ.

ເສນາສນກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໗. ສງ຺ຆເຠທກກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປຐມຠາຓວາໂຣ

ຉສກ຺ຍປພ຺ພຊ຺ຊາກຖາ

໓໓໐. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ອນຸປິຍາຍໍ ວິຫຣຕິ, ອນຸປິຍໍ ນາມ ມລ຺ລານໍ ນິຄໂມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ອນຸປພ຺ພຊນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມຫານາໂມ ຈ ສກ຺ໂກ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຈ ສກ຺ໂກ ທ຺ເວຠາຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ. ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສກ຺ໂກ ສຸຂຸມາໂລ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສ ຕໂຍ ປາສາທາ ໂຫນ຺ຕິ – ເອໂກ ເຫມນ຺ຕິໂກ, ເອໂກ ຄິມ຺ຫິໂກ, ເອໂກ ວສ຺ສິໂກ. ໂສ ວສ຺ສິເກ ປາສາເທ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ [ວສ຺ສິເກ ປາສາເທ ວສ຺ສິເກ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ (ສີ.)] ນິປ຺ປຸຣິເສຫິ ຕູຣິເຍຫິ ປຣິຈາຣຍມາໂນ [ປຣິຈາຣິຍມາໂນ (ກ.)] ນ ເຫຏ຺ຐາປາສາທໍ ໂອໂຣຫຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາມສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເອຕຣຫິ ໂຂ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ອນຸປພ຺ພຊນ຺ຕິ. ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ປນ ກຸລາ ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ຍໍນູນາຫໍ ວາ ປພ຺ພເຊຍ຺ຍໍ, ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ວາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫານາໂມ ສກ຺ໂກ ເຍນ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສກ຺ໂກ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕຣຫິ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ອຠິຎ຺ຎາຕາ ອຠິຎ຺ຎາຕາ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຠຄວນ຺ຕໍ ປພ຺ພຊິຕໍ ອນຸປພ຺ພຊນ຺ຕິ. ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ປນ ກຸລາ ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ ວາ ປພ຺ພຊ, ອຫໍ ວາ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ ສຸຂຸມາໂລ, ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ ໂຂ ເຕ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຆຣາວາສຕ຺ຖໍ ອນຸສາສິສ຺ສາມິ. ປຐມໍ ເຂຕ຺ຕໍ ກສາເປຕພ຺ພໍ. ກສາເປຕ຺ວາ ວປາເປຕພ຺ພໍ. ວປາເປຕ຺ວາ ອຸທກໍ ອຠິເນຕພ຺ພໍ. ອຸທກໍ ອຠິເນຕ຺ວາ ອຸທກໍ ນິນ຺ເນຕພ຺ພໍ. ອຸທກໍ ນິນ຺ເນຕ຺ວາ ນິທ຺ຘາເປຕພ຺ພໍ. ນິທ຺ຘາເປຕ຺ວາ [ນິຑ຺ຑເຫຕພ຺ພໍ, ນິຑ຺ຑເຫຕ຺ວາ (ສີ.)] ລວາເປຕພ຺ພໍ. ລວາເປຕ຺ວາ ອຸພ຺ພາຫາເປຕພ຺ພໍ. ອຸພ຺ພາຫາເປຕ຺ວາ ປຸຎ຺ຊໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ. ປຸຎ຺ຊໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ມທ຺ທາເປຕພ຺ພໍ. ມທ຺ທາເປຕ຺ວາ ປລາລານິ ອຸທ຺ຘຣາເປຕພ຺ພານິ. ປລາລານິ ອຸທ຺ຘຣາເປຕ຺ວາ ຠຸສິກາ ອຸທ຺ຘຣາເປຕພ຺ພາ. ຠຸສິກໍ ອຸທ຺ຘຣາເປຕ຺ວາ ໂອປຸນາເປຕພ຺ພໍ [ໂອຜຸນາເປຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ. ກ.), ໂອຜຸຓາເປຕພ຺ພໍ (ໂຍຊນາ)]. ໂອປຸນາເປຕ຺ວາ ອຕິຫຣາເປຕພ຺ພໍ. ອຕິຫຣາເປຕ຺ວາ ອາຍຕິມ຺ປິ ວສ຺ສໍ ເອວເມວ ກາຕພ຺ພໍ, ອາຍຕິມ຺ປິ ວສ຺ສໍ ເອວເມວ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນ ກມ຺ມາ ຂີຍນ຺ຕິ? ນ ກມ຺ມານໍ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍຕິ? ກທາ ກມ຺ມາ ຂີຍິສ຺ສນ຺ຕິ? ກທາ ກມ຺ມານໍ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ? ກທາ ມຍໍ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ກາ ປຎ຺ຈຫິ ກາມຄຸເຓຫິ ສມປ຺ປິຕາ ສມງ຺ຄີຠູຕາ ປຣິຈາເຣສ຺ສາມາ’’ຕິ? ‘‘ນ ຫິ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ກມ຺ມາ ຂີຍນ຺ຕິ. ນ ກມ຺ມານໍ ອນ຺ໂຕ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ອຂີເຓວ ກມ຺ເມ ປິຕໂຣ ຈ ປິຕາມຫາ ຈ ກາລງ຺ກຕາ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ຆຣາວາສຕ຺ເຖນ ອຸປຊານາຫິ. ອຫໍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສກ຺ໂກ ເຍນ ມາຕາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມາຕຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອມ຺ມ, ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ອນຸຊານາຫິ ມໍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ມາຕາ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຕຸມ຺ເຫ ໂຂ ເມ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ທ຺ເວ ປຸຕ຺ຕາ ປິຍາ ມນາປາ ອປ຺ປຏິກູລາ. ມຣເຓນປິ ໂວ ອກາມກາ ວິນາ ຠວິສ຺ສາມິ. ກິໍ ປນາຫໍ ຕຸມ຺ເຫ ຊີວນ຺ເຕ ອນຸຊານິສ຺ສາມິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ? ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສກ຺ໂກ ມາຕຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຈ຺ຉາມຫໍ, ອມ຺ມ, ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸໍ. ອນຸຊານາຫິ ມໍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາຍາ’’ຕິ [ອິມສ຺ສ ອນນ຺ຕຣໍ ເກສຸຈິ ໂປຕ຺ຖເກສຸ ເອວມ຺ປິ ປາໂຐ ທິສ຺ສຕິ –- ‘‘ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ມາຕາ ເອວມາຫ ‘ສເຈ ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ສກ຺ຍານໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ປພ຺ພຊາຫີ’’’ຕິ]. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ສກ຺ຍານໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ. ໂສ ຈ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ສຫາໂຍ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ມາຕາ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ສກ຺ຍານໍ ຣຊ຺ຊໍ ກາເຣຕິ; ອນຸຣຸທ຺ຘສ຺ສ ສກ຺ກສ຺ສ ສຫາໂຍ; ໂສ ນ ອຸສ຺ສຫຕິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸ’ນ຺ຕິ – ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ສກ຺ໂກ ເຍນ ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠທ຺ທິຍໍ ສກ຺ຍຣາຊານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມມ ໂຂ, ສມ຺ມ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຕວ ປຏິພທ຺ຘາ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ເຕ, ສມ຺ມ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ມມ ປຏິພທ຺ຘາ ວາ ອປ຺ປຏິພທ຺ຘາ ວາ ສາ ໂຫຕຸ, ອຫໍ ຕຍາ; ຍຖາ ສຸຂໍ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ, ສມ຺ມ, ອຸໂຠ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ນາຫໍ, ສມ຺ມ, ສກ຺ໂກມິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕຸນ຺ຕິ. ຍໍ ເຕ ສກ຺ກາ ອຎ຺ຎໍ ມຍາ ກາຕຸໍ, ກ຺ຍາຫໍ [ຕ຺ຍາຫໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກຣິສ຺ສາມິ. ຕ຺ວໍ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ‘‘ມາຕາ ໂຂ ມໍ, ສມ຺ມ, ເອວມາຫ – ‘ສເຈ, ຕາຕ ອນຸຣຸທ຺ຘ, ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊຕິ, ເອວໍ ຕ຺ວມ຺ປິ ປພ຺ພຊາຫີ’’’ຕິ. ‘‘ຠາສິຕາ ໂຂ ປນ ເຕ, ສມ຺ມ, ເອສາ ວາຈາ. ສເຈ ເຕ, ສມ຺ມ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ມມ ປຏິພທ຺ຘາ ວາ, ອປ຺ປຏິພທ຺ຘາ ວາ ສາ ໂຫຕຸ, ອຫໍ ຕຍາ; ຍຖາ ສຸຂໍ ປພ຺ພຊາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອຫິ, ສມ຺ມ, ອຸໂຠ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ສຈ຺ຈວາທິໂນ ໂຫນ຺ຕິ, ສຈ຺ຈປຏິຎ຺ຎາ. ອຖ ໂຂ ຠທ຺ທິໂຍ ສກ຺ຍຣາຊາ ອນຸຣຸທ຺ຘໍ ສກ຺ກໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄເມຫິ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕວສ຺ສານິ. ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອຸໂຠ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຕິຈິຣໍ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕວສ຺ສານິ. ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ສຕ຺ຕວສ຺ສານິ ອາຄເມຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ, ສມ຺ມ, ຉວສ຺ສານິ…ເປ… ປຎ຺ຈວສ຺ສານິ… ຈຕ຺ຕາຣິ ວສ຺ສານິ… ຕີຓິ ວສ຺ສານິ… ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ… ເອກໍ ວສ຺ສໍ. ເອກສ຺ສ ວສ຺ສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ອຸໂຠ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຕິຈິຣໍ, ສມ຺ມ, ເອກວສ຺ສໍ. ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ເອກໍ ວສ຺ສໍ ອາຄເມຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕມາເສ. ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ມາສານໍ ອຈ຺ຈເຍນ ອຸໂຠປິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຕິຈິຣໍ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕມາສາ. ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ສຕ຺ຕມາເສ ອາຄເມຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ, ສມ຺ມ, ຉ ມາເສ…ເປ… ປຎ຺ຈ ມາເສ… ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ… ຕໂຍ ມາເສ… ທ຺ເວ ມາເສ… ເອກໍ ມາສໍ… ອຑ຺ຒມາສໍ. ອຑ຺ຒມາສສ຺ສ ອຈ຺ຈເຍນ ອຸໂຠປິ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ອຕິຈິຣໍ, ສມ຺ມ, ອຑ຺ຒມາໂສ. ນາຫໍ ສກ຺ໂກມິ ອຑ຺ຒມາສໍ ອາຄເມຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອາຄເມຫິ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕາຫໍ ຍາວາຫໍ ປຸຕ຺ເຕ ຈ ຠາຕໂຣ ຈ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທມີ’’ຕິ. ‘‘ນ ຈິຣໍ, ສມ຺ມ, ສຕ຺ຕາໂຫ, ອາຄເມສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໓໓໑. ອຖ ໂຂ ຠທ຺ທິໂຍ ຈ ສກ຺ຍຣາຊາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຈ ອານນ຺ໂທ ຈ ຠຄຸ ຈ ກິມິໂລ ຈ ເທວທຕ຺ໂຕ ຈ, ອຸປາລິກປ຺ປເກນ ສຕ຺ຕມາ, ຍຖາ ປຸເຣ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ອຸຍ຺ຍານຠູມິໍ ນິຍ຺ຍນ຺ຕິ, ເອວເມວ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິຍາ ເສນາຍ ນິຍ຺ຍິໍສຸ. ເຕ ທູຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເສນໍ ນິວຕ຺ຕາເປຕ຺ວາ ປຣວິສຍໍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຠຣຓໍ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄນ ຠຓ຺ຑິກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຸປາລິໍ ກປ຺ປກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ຫນ຺ທ, ຠເຓ ອຸປາລິ, ນິວຕ຺ຕສ຺ສຸ; ອລໍ ເຕ ເອຕ຺ຕກໍ ຊີວິກາຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຸປາລິສ຺ສ ກປ຺ປກສ຺ສ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຈຓ຺ຑາ ໂຂ ສາກິຍາ; ອິມິນາ ກຸມາຣາ ນິປ຺ປາຕິຕາຕິ ຆາຕາເປຍ຺ຍຸມ຺ປິ ມໍ. ອິເມ ຫິ ນາມ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ກິມງ຺ຄ [ກິມງ຺ຄ (ສີ.)] ປນາຫ’’ນ຺ຕິ. ຠຓ຺ຑິກໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຕໍ ຠຓ຺ຑໍ ຣຸກ຺ເຂ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ‘ໂຍ ປສ຺ສຕິ, ທິນ຺ນໍເຍວ ຫຣຕູ’ຕິ ວຕ຺ວາ ເຍນ ເຕ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ເຕ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ອຸປາລິໍ ກປ຺ປກໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ອຸປາລິໍ ກປ຺ປກໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ, ຠເຓ ອຸປາລິ, ນິວຕ຺ເຕສີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘ ເມ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ, ນິວຕ຺ຕນ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘ຈຓ຺ຑາ ໂຂ ສາກິຍາ; ອິມິນາ ກຸມາຣາ ນິປ຺ປາຕິຕາຕິ ຆາຕາເປຍ຺ຍຸມ຺ປິ ມໍ. ອິເມ ຫິ ນາມ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິສ຺ສນ຺ຕິ. ກິມງ຺ຄ ປນາຫ’ນ຺ຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ອຍ຺ຍປຸຕ຺ຕາ, ຠຓ຺ຑິກໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຕໍ ຠຓ຺ຑໍ ຣຸກ຺ເຂ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ‘ໂຍ ປສ຺ສຕິ, ທິນ຺ນຎ຺ເຎວ ຫຣຕູ’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໂຕມ຺ຫິ ປຏິນິວຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ສຸຏ຺ຐຸ, ຠເຓ ອຸປາລິ, ອກາສິ ຍມ຺ປິ ນ ນິວຕ຺ໂຕ [ຍໍ ນິວຕ຺ໂຕ (ສີ.), ຍໍ ປນ ນິວຕ຺ໂຕ (ສ຺ຍາ.)]. ຈຓ຺ຑາ ໂຂ ສາກິຍາ; ອິມິນາ ກຸມາຣາ ນິປ຺ປາຕິຕາຕິ ຆາຕາເປຍ຺ຍຸມ຺ປິ ຕ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ອຸປາລິໍ ກປ຺ປກໍ ອາທາຍ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ສກ຺ຍກຸມາຣາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ສາກິຍາ ນາມ ມານສ຺ສິໂນ. ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປາລິ ກປ຺ປໂກ ອມ຺ຫາກໍ ທີຆຣຕ຺ຕໍ ປຣິຈາຣໂກ. ອິມໍ ຠຄວາ ປຐມໍ ປພ຺ພາເຊຕຸ. ອິມສ຺ສ ມຍໍ ອຠິວາທນປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານອຎ຺ຊລິກມ຺ມສາມີຈິກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມ. ເອວໍ ອມ຺ຫາກໍ ສາກິຍານໍ ສາກິຍມາໂນ ນິມ຺ມານາຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ [ນິມ຺ມາທຍິສ຺ສຕີຕິ (ສີ.), ນິມ຺ມານິຍິສ຺ສຕີຕິ (ສ຺ຍາ.)].

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸປາລິໍ ກປ຺ປກໍ ປຐມໍ ປພ຺ພາເຊສິ, ປຈ຺ຉາ ເຕ ສກ຺ຍກຸມາເຣ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ ເຕເນວ ອນ຺ຕຣວສ຺ເສນ ຕິສ຺ໂສ ວິຊ຺ຊາ ສຈ຺ຉາກາສິ. ອາຍສ຺ມາ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ສຈ຺ຉາກາສິ. ເທວທຕ຺ໂຕ ໂປຖຸຊ຺ຊນິກໍ ອິທ຺ຘິໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທສິ.

໓໓໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອາຍສ຺ມາ, ຠນ຺ເຕ, ຠທ຺ທິໂຍ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’ນ຺ຕິ. ນິສ຺ສໍສຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ ອນຠິຣໂຕວ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣຕິ. ຕໍເຍວ ວາ ປຸຣິມໍ ຣຊ຺ຊສຸຂໍ ສມນຸສ຺ສຣນ຺ໂຕ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫິ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ມມ ວຈເນນ ຠທ຺ທິຍໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາມນ຺ເຕຫິ – ‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທິຍ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຠທ຺ທິຍໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ຕໍ, ອາວຸໂສ ຠທ຺ທິຍ, ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຠທ຺ທິໂຍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຠທ຺ທິຍໍ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠທ຺ທິຍ, ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ຠທ຺ທິຍ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ – ‘ອໂຫ ສຸຂໍ ອໂຫ ສຸຂ’’’ນ຺ຕິ? ‘‘ປຸພ຺ເພ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຣຎ຺ໂຎ ສໂຕປິ ອນ຺ໂຕປິ ອນ຺ເຕປຸເຣ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ, ພຫິປິ ອນ຺ເຕປຸເຣ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ນຄເຣ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ, ພຫິປິ ນຄເຣ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ, ອນ຺ໂຕປິ ຊນປເທ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ, ພຫິປິ ຊນປເທ ຣກ຺ຂາ ສຸສໍວິຫິຕາ ໂຫຕິ. ໂສ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ຣກ຺ຂິໂຕປິ ໂຄປິໂຕປິ ສນ຺ໂຕ ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ວິຫຣາມິ. ເອຕຣຫິ ໂຂ ປນ ອຫໍ ເອໂກ, ຠນ຺ເຕ, ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠີໂຕ ອນຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອນຸສ຺ສງ຺ກີ ອນຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ປນ຺ນໂລໂມ ປຣທຕ຺ຕວຸຕ຺ໂຕ ມິຄຠູເຕນ ເຈຕສາ ວິຫຣາມີຕິ. ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຕ຺ຖວສໍ ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ອຣຎ຺ຎຄໂຕປິ ຣຸກ຺ຂມູລຄໂຕປິ ສຸຎ຺ຎາຄາຣຄໂຕປິ ອຠິກ຺ຂຓໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນມິ – ‘ອໂຫ ສຸຂໍ, ອໂຫ ສຸຂ’’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ອຸທາ. ໒໐] ‘‘ຍສ຺ສນ຺ຕຣໂຕ ນ ສນ຺ຕິ ໂກປາ, ອິຕິ ຠວາຠວຕຎ຺ຈ ວີຕິວຕ຺ໂຕ;

ຕໍ ວິຄຕຠຍໍ ສຸຂິໍ ອໂສກໍ, ເທວາ ນານຸຠວນ຺ຕິ ທສ຺ສນາຍາ’’ຕິ.

ເທວທຕ຺ຕວຕ຺ຖຸ

໓໓໓. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອນຸປິຍາຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ໂກສມ຺ພີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ວິຫຣຕິ ໂຆສິຕາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ກໍ ນຸ ໂຂ ອຫໍ ປສາເທຍ຺ຍໍ, ຍສ຺ມິໍ ເມ ປສນ຺ເນ ພຫຸລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ຕຣຸໂຓ ເຈວ ອາຍຕິໍ ຠທ຺ໂທ ຈ. ຍໍນູນາຫໍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ປສາເທຍ຺ຍໍ. ຕສ຺ມິໍ ເມ ປສນ຺ເນ ພຫຸລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ເສນາສນໍ ສໍສາເມຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ສກວຓ຺ຓໍ ປຏິສໍຫຣິຕ຺ວາ ກຸມາຣກວຓ຺ຓໍ ອຠິນິມ຺ມິນິຕ຺ວາ ອຫິເມຂລິກາຍ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ອຸຈ຺ຉງ຺ເຄ [ອຸຈ຺ຈງ຺ເກ (ສ຺ຍາ.)] ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ຠີໂຕ ອໂຫສິ, ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠາຍສິ ມໍ ຕ຺ວໍ ກຸມາຣາ’’ຕິ? ‘‘ອາມ, ຠາຍາມິ. ໂກສິ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຫໍ ເທວທຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕ, ອິງ຺ຆ ສເກເນວ ວຓ຺ເຓນ ປາຕຸຠວສ຺ສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ກຸມາຣກວຓ຺ຓໍ ປຏິສໍຫຣິຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິປຕ຺ຕຈີວຣຘໂຣ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອິມິນາ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິເຍນ ອຠິປ຺ປສນ຺ໂນ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍຕິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອວຣູປໍ ອິຈ຺ຉາຄຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ – ‘‘ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສຫ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທາວ ເທວທຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ອິທ຺ຘິຍາ ປຣິຫາຍິ.

[ອ. ນິ. ໕.໑໐໐] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກກຸໂຘ ນາມ ໂກຬິຍປຸຕ຺ໂຕ, ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ, ອຘຸນາ ກາລງ຺ກໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອຕ຺ຕຠາວປ຺ປຏິລາໂຠ ໂຫຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ມາຄຘການິ [ມາຄຘິການິ (ສ຺ຍາ.)] ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕານິ. ໂສ ເຕນ ອຕ຺ຕຠາວປ຺ປຏິລາເຠນ ເນວ ອຕ຺ຕານໍ ນ ປຣໍ ພ຺ຍາພາເຘຕິ. ອຖ ໂຂ ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕສ຺ສ [ປຣິຍາທິຓ຺ຓຈິຕ຺ຕສ຺ສ (ກ.)] ເອວຣູປໍ ອິຈ຺ຉາຄຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ – ‘ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ. ສຫ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທາວ ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ອິທ຺ຘິຍາ ປຣິຫີໂນ’’ຕິ. ອິທມໂວຈ ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ຕຣຘາຍິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກກຸໂຘ ນາມ, ຠນ຺ເຕ, ໂກຬິຍປຸຕ຺ໂຕ ມມ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ອຘຸນາ ກາລງ຺ກໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ມໂນມຍໍ ກາຍໍ ອຸປປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ເອວຣູໂປ ອຕ຺ຕຠາວປ຺ປຏິລາໂຠ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ທ຺ເວ ວາ ຕີຓິ ວາ ມາຄຘການິ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕານິ. ໂສ ເຕນ ອຕ຺ຕຠາວປ຺ປຏິລາເຠນ ເນວ ອຕ຺ຕານໍ ນ ປຣໍ ພ຺ຍາພາເຘຕິ. ອຖ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິໂຕ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລເກນ ອຠິຠູຕສ຺ສ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເອວຣູປໍ ອິຈ຺ຉາຄຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ – ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີຕິ. ສຫ ຈິຕ຺ຕຸປ຺ປາທາວ ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສາ ອິທ຺ຘິຍາ ປຣິຫີໂນ’ຕິ. ອິທມໂວຈ, ຠນ຺ເຕ, ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ. ອິທໍ ວຕ຺ວາ ມໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ຕຣຘາຍີ’’ຕິ.

‘‘ກິໍ ປນ ເຕ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ວິທິໂຕ? ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຠາສຕິ ສພ຺ພໍ ຕໍ ຕເຖວ ໂຫຕິ, ໂນ ອຎ຺ຎຖາ’’ຕິ? ‘‘ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ວິທິໂຕ ຈ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ. ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ກກຸໂຘ ເທວປຸຕ຺ໂຕ ຠາສຕິ ສພ຺ພໍ ຕໍ ຕເຖວ ໂຫຕິ, ໂນ ອຎ຺ຎຖາ’’ຕິ. ‘‘ຣກ຺ຂສ຺ເສຕໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ວາຈໍ. ຣກ຺ຂສ຺ເສຕໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ວາຈໍ. ອິທານິ ໂສ ໂມຆປຸຣິໂສ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ປາຕຸກຣິສ຺ສຕິ.

ປຎ຺ຈສຕ຺ຖຸກຖາ

໓໓໔. [ອ. ນິ. ໕.໑໐໐] ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາໂຣ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ‘‘ອິຘ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ເອກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນໍ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ [ປຈ຺ຈາສິໍສຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)].

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ເມ ອາຊີໂວ ປຣິໂຍທາໂຕ ອສໍກິລິຏ຺ໂຐ’ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ເມ ອາຊີໂວ ປຣິໂຍທາໂຕ ອສໍກິລິຏ຺ໂຐ’ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ອາຊີວໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ອາຊີວໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘາ ເມ ຘມ຺ມເທສນາ ປຣິໂຍທາຕາ ອສໍກິລິຏ຺ຐາ’ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘາ ເມ ຘມ຺ມເທສນາ ປຣິໂຍທາຕາ ອສໍກິລິຏ຺ຐາ’ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນໍ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ຘມ຺ມເທສນໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ຘມ຺ມເທສນໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນໍ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ເວຍ຺ຍາກຣຓໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ເວຍ຺ຍາກຣຓໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນໍ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕີຕິ. ອິເມ ໂຂ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ປຎ຺ຈ ສຕ຺ຖາໂຣ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ.

‘‘ອຫໍ ໂຂ ປນ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາມິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ນ ຈ ມໍ ສາວກາ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ນ ຈາຫໍ ສາວເກຫິ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສາມິ. ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາມິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ນ ຈ ມໍ ສາວກາ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ນ ຈາຫໍ ສາວເກຫິ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສາມີ’’ຕິ.

໓໓໕. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ອຖ ໂຂ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນາ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉຕິ; ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍຕີ’’ຕິ. ‘‘ມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລກໍ ປິຫຍິຕ຺ຖ. ຍາວກີວຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍິສ຺ສຕິ, ຫານິເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸຑ຺ຒິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຓ຺ຑສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຣສ຺ສ ນາສາຍ ປິຕ຺ຕໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ, ເອວຎ຺ຫິ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸກ຺ກຸໂຣ ຠິຍ຺ໂຍໂສມຕ຺ຕາຍ ຈຓ຺ຑຕໂຣ ອສ຺ສ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວກີວຎ຺ຈ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ປຎ຺ຈຫິ ຣຖສເຕຫິ ສາຍໍ ປາຕໍ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສຕິ, ປຎ຺ຈ ຈ ຖາລິປາກສຕານິ ຠຕ຺ຕາຠິຫາໂຣ ອຠິຫຣີຍິສ຺ສຕິ, ຫານິເຍວ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປາຏິກງ຺ຂາ ກຸສເລສຸ ຘມ຺ເມສຸ, ໂນ ວຸຑ຺ຒິ.

[ສໍ. ນິ. ໒.໑໘໔; ອ. ນິ. ໔.໖໘] ‘‘ອຕ຺ຕວຘາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກທລີ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເວຬຸ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນໂຬ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ປຣາຠວາຍ ຜລໍ ເທຕິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສ຺ສຕຣີ ອຕ຺ຕວຘາຍ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຣາຠວາຍ ຄພ຺ຠໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕວຘາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທິ, ປຣາຠວາຍ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣສິໂລໂກ ອຸທປາທີ’’ຕິ.

[ສໍ. ນິ. ໑.໑໘໓, ໑.໒.໑໘໔, ເນຕ຺ຕິ. ໙໐] ‘‘ຜລໍ ເວ ກທລິໍ ຫນ຺ຕິ, ຜລໍ ເວຬຸໍ ຜລໍ ນຬໍ;

ສກ຺ກາໂຣ ກາປຸຣິສໍ ຫນ຺ຕິ, ຄພ຺ໂຠ ອສ຺ສຕຣິໍ ຍຖາ’’ຕິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ

ປກາສນີຍກມ຺ມໍ

໓໓໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ມຫຕິຍາ ປຣິສາຍ ປຣິວຸໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ສຣາຊິກາຍ ປຣິສາຍ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຊິຓ຺ໂຓ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ວຸຑ຺ໂຒ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕຸ, ມມໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊຕຸ. ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຊິຓ຺ໂຓ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ວຸຑ຺ໂຒ ມຫລ຺ລໂກ ອທ຺ຘຄໂຕ ວໂຍອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ. ອປ຺ໂປສ຺ສຸກ຺ໂກ ທານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ທິຏ຺ຐຘມ຺ມສຸຂວິຫາຣໍ ອນຸຍຸຕ຺ໂຕ ວິຫຣຕຸ, ມມໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊຕຸ. ອຫໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປຣິຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານານມ຺ປິ ໂຂ ອຫໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນ ນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍໍ, ກິໍ ປນ ຕຸຍ຺ຫໍ ຉວສ຺ສ ເຂຬາສກສ຺ສາ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ – ສຣາຊິກາຍ ມໍ ຠຄວາ ປຣິສາຍ ເຂຬາສກວາເທນ ອປສາເທຕິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນວ ອຸກ຺ກໍສຕີຕິ – ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຍຎ຺ຈຣຫິ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຠຄວຕິ ປຐໂມ ອາຆາໂຕ ອໂຫສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ປກາສນີຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕຸ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໓໓໗. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ສງ຺ໂຆ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ປກາສນີຍໍ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ປກາສນີຍໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ປກາສນີຍໍ ກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ, ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ – ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ກຕໍ ສງ຺ເຆນ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ປກາສນີຍໍ ກມ຺ມໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໓໓໘. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຫີ’’ຕິ. ‘‘ປຸພ຺ເພ ມຍາ, ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ວຓ຺ໂຓ ຠາສິໂຕ – ‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຄຘິປຸຕ຺ໂຕ, ມຫານຸຠາໂວ ໂຄຘິປຸຕ຺ໂຕ’ຕິ. ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສມີ’’ຕິ? ‘‘ນນຸ ຕຍາ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠູໂຕເຍວ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຣາຊຄເຫ ວຓ຺ໂຓ ຠາສິໂຕ – ‘ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂຄຘິປຸຕ຺ໂຕ, ມຫານຸຠາໂວ ໂຄຘິປຸຕ຺ໂຕ’’’ ຕິ? ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠູຕໍເຍວ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ໂຆ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ມນ຺ນຕຸ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຕຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ປຐມໍ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຍາຈິຕພ຺ໂພ. ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຕຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຕຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ, ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ, ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຕຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ, ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ – ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມໂຕ ສງ຺ເຆນ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສຕຸໍ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’ຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ສມ຺ມໂຕ ຈ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄຫໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາເສສິ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ ທຸພ຺ພຸທ຺ຘິໂນ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຸສູຍກາ ອິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາຣໍ ອຸສູຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ເຍ ປນ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘິມນ຺ໂຕ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນ ໂຂ ອິທໍ ໂອຣກໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຍຖາ ຠຄວາ ເທວທຕ຺ຕໍ ຣາຊຄເຫ ປກາສາເປຕີ’’ຕິ.

ອຊາຕສຕ຺ຕຸກຸມາຣວຕ຺ຖຸ

໓໓໙. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ເຍນ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸພ຺ເພ ໂຂ, ກຸມາຣ, ມນຸສ຺ສາ ທີຆາຍຸກາ, ເອຕຣຫິ ອປ຺ປາຍຸກາ. ຐານໍ ໂຂ ປເນຕໍ ວິຊ຺ຊຕິ ຍໍ ຕ຺ວໍ ກຸມາໂຣວ ສມາໂນ ກາລໍ ກເຣຍ຺ຍາສິ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ກຸມາຣ, ປິຕຣໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ ຣາຊາ ໂຫຫິ. ອຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຫນ຺ຕ຺ວາ ພຸທ຺ໂຘ ຠວິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ – ອຍ຺ໂຍ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ, ຊາເນຍ຺ຍາສິ ອຍ຺ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕຕິ – ອູຣຸຍາ ໂປຕ຺ຖນິກໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ທິວາ ທິວສ຺ສ [ທິວາ ທິວສສ຺ສ (ກ.)] ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ສຫສາ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປາວິສິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ອນ຺ເຕປຸເຣ ອຸປຈາຣກາ ມຫາມຕ຺ຕາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ທິວາ ທິວສ຺ສ ຠີຕໍ ອຸພ຺ພິຄ຺ຄໍ ອຸສ຺ສງ຺ກິໍ ອຸຕ຺ຣສ຺ຕໍ ສຫສາ ອນ຺ເຕປຸຣໍ ປວິສນ຺ຕໍ; ທິສ຺ວານ ອຄ຺ຄເຫສຸໍ. ເຕ ວິຈິນນ຺ຕາ ອູຣຸຍາ ໂປຕ຺ຖນິກໍ ພທ຺ຘໍ [ພນ຺ຘໍ (ກ.)] ທິສ຺ວານ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິໍ ຕ຺ວໍ, ກຸມາຣ, ກຕ຺ຕຸກາໂມສີ’’ຕິ? ‘‘ປິຕຣມ຺ຫິ ຫນ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ. ‘‘ເກນາສິ ອຸສ຺ສາຫິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ອຍ຺ເຍນ ເທວທຕ຺ເຕນາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘‘ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຈ, ສພ຺ເພ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘‘ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ. ນ ຠິກ຺ຂູ ກິຎ຺ຈິ ອປຣຊ຺ຌນ຺ຕິ. ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຈາ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘‘ນ ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ເທວທຕ຺ໂຕ. ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ. ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ຣາຊາ ວກ຺ຂຕິ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ມຫາມຕ຺ຕາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ອາທາຍ ເຍນ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ມາຄຘສ຺ສ ເສນິຍສ຺ສ ພິມ຺ພິສາຣສ຺ສ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ກຖໍ, ຠເຓ, ມຫາມຕ຺ເຕຫິ ມຕິ ກຕາ’’ຕິ? ‘‘ເອກຈ຺ເຈ, ເທວ, ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຈ, ສພ຺ເພ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ. ນ ຠິກ຺ຂູ ກິຎ຺ຈິ ອປຣຊ຺ຌນ຺ຕິ. ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຈາ’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ນ ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ເທວທຕ຺ໂຕ. ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ. ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ຍຖາ ຣາຊາ ວກ຺ຂຕິ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມາ’’’ຕິ. ‘‘ກິໍ, ຠເຓ, ກຣິສ຺ສຕິ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ? ນນຸ ຠຄວຕາ ປຏິກຈ຺ເຈວ ເທວທຕ຺ໂຕ ຣາຊຄເຫ ປກາສາປິໂຕ – ‘ປຸພ຺ເພ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ ອໂຫສິ, ອິທານິ ອຎ຺ຎາ ປກຕິ. ຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ ກເຣຍ຺ຍ ກາເຍນ ວາຈາຍ, ນ ເຕນ ພຸທ຺ໂຘ ວາ ຘມ຺ໂມ ວາ ສງ຺ໂຆ ວາ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ເທວທຕ຺ໂຕວ ເຕນ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ’’ຕິ? ຕຕ຺ຖ ເຍ ເຕ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ ເທວທຕ຺ໂຕ ຈ; ສພ຺ເພ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ’ຕິ; ເຕ ອຏ຺ຐາເນ ອກາສິ. ເຍ ເຕ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ; ນ ຠິກ຺ຂູ ກິຎ຺ຈິ ອປຣຊ຺ຌນ຺ຕິ; ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ ເທວທຕ຺ໂຕ ຈາ’ຕິ; ເຕ ນີເຈ ຐາເນ ຐເປສິ. ເຍ ເຕ ມຫາມຕ຺ຕາ ເອວໍ ມຕິໍ ອກໍສຸ – ‘ນ ກຸມາໂຣ ຈ ຫນ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ເທວທຕ຺ໂຕ; ນ ຠິກ຺ຂູ ຫນ຺ຕພ຺ພາ; ຣຎ຺ໂຎ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ; ຍຖາ ຣາຊາ ວກ຺ຂຕິ ຕຖາ ກຣິສ຺ສາມາ’ຕິ; ເຕ ອຸຈ຺ເຈ ຐາເນ ຐເປສິ. ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ມາຄໂຘ ເສນິໂຍ ພິມ຺ພິສາໂຣ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ມໍ ຕ຺ວໍ, ກຸມາຣ, ຫນ຺ຕຸກາໂມສີ’’ຕິ? ‘‘ຣຊ຺ເຊນາມ຺ຫິ, ເທວ, ອຕ຺ຖິໂກ’’ຕິ. ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ກຸມາຣ, ຣຊ຺ເຊນ ອຕ຺ຖິໂກ, ເອຕໍ ເຕ ຣຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ ອຊາຕສຕ຺ຕຸສ຺ສ ກຸມາຣສ຺ສ ຣຊ຺ຊໍ ນິຍ຺ຍາເທສິ.

ອຠິມາຣເປສນໍ

໓໔໐. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ເຍນ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອຊາຕສຕ຺ຕຸໍ ກຸມາຣໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຸຣິເສ, ມຫາຣາຊ, ອາຓາເປຫິ, ເຍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອຊາຕສຕ຺ຕຸ ກຸມາໂຣ ມນຸສ຺ເສ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຍຖາ, ຠເຓ, ອຍ຺ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາຫ ຕຖາ ກເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ເອກໍ ປຸຣິສໍ ອາຓາເປສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ອມຸກສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ທ຺ເວ ປຸຣິເສ ຐເປສິ – ‘‘ໂຍ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ເອໂກ ປຸຣິໂສ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິເສ ຐເປສິ – ‘‘ເຍ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ທ຺ເວ ປຸຣິສາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ອຏ຺ຐ ປຸຣິເສ ຐເປສິ – ‘‘ເຍ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິສາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ມຄ຺ເຄ ໂສຬສ ປຸຣິເສ ຐເປສິ – ‘‘ເຍ ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ເອໂກ ປຸຣິໂສ ອສິຈມ຺ມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຘນຸກລາປໍ ສນ຺ນຍ຺ຫິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ຠີໂຕ ອຸພ຺ພິຄ຺ໂຄ ອຸສ຺ສງ຺ກີ ອຸຕ຺ຣສ຺ໂຕ ປຕ຺ຖທ຺ເຘນ ກາເຍນ ອຏ຺ຐາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ຠີຕໍ ອຸພ຺ພິຄ຺ຄໍ ອຸສ຺ສງ຺ກິໍ ອຸຕ຺ຣສ຺ຕໍ ປຕ຺ຖທ຺ເຘນ ກາເຍນ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ມາ ຠາຍີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ອສິຈມ຺ມໍ ເອກມນ຺ຕໍ ກຣິຕ຺ວາ ຘນຸກລາປໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທສຸ ສິຣສາ ນິປຕິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຈ຺ຈໂຍ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ໂຍຫໍ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວຘກຈິຕ຺ໂຕ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ໂຕ. ຕສ຺ສ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍຕິໍ ສໍວຣາຍາ’’ຕິ. ‘‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຈ຺ຈໂຍ ອຈ຺ຈຄມາ ຍຖາພາລໍ ຍຖາມູຬ຺ຫໍ ຍຖາອກຸສລໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວຘກຈິຕ຺ໂຕ ອິຘູປສງ຺ກນ຺ໂຕ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣສິ, ຕໍ ເຕ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ. ວຸຑ຺ຒິ ເຫສາ, ອາວຸໂສ, ອຣິຍສ຺ສ ວິນເຍ – ໂຍ ອຈ຺ຈຍໍ ອຈ຺ຈຍໂຕ ທິສ຺ວາ ຍຖາຘມ຺ມໍ ປຏິກໂຣຕິ, ອາຍຕິໍ ສໍວຣໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ ສີລກຖໍ ສຄ຺ຄກຖໍ, ກາມານໍ ອາທີນວໍ ໂອກາຣໍ ສໍກິເລສໍ, ເນກ຺ຂມ຺ເມ ອານິສໍສໍ ປກາເສສິ. ຍທາ ຕໍ ຠຄວາ ອຎ຺ຎາສິ ກລ຺ລຈິຕ຺ຕໍ, ມຸທຸຈິຕ຺ຕໍ, ວິນີວຣຓຈິຕ຺ຕໍ, ອຸທຄ຺ຄຈິຕ຺ຕໍ, ປສນ຺ນຈິຕ຺ຕໍ, ອຖ ຍາ ພຸທ຺ຘານໍ ສາມຸກ຺ກໍສິກາ ຘມ຺ມເທສນາ ຕໍ ປກາເສສິ – ທຸກ຺ຂໍ, ສມຸທຍໍ, ນິໂຣຘໍ, ມຄ຺ຄໍ. ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ສຸທ຺ຘໍ ວຕ຺ຖໍ ອປຄຕກາຬກໍ ສມ຺ມເທວ ຣຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຍ຺ຍ, ເອວເມວ ຕສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຕສ຺ມິໍເຍວ ອາສເນ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ປຸຣິໂສ ທິຏ຺ຐຘມ຺ໂມ ປຕ຺ຕຘມ຺ໂມ ວິທິຕຘມ຺ໂມ ປຣິໂຍຄາຬ຺ຫຘມ຺ໂມ ຕິຓ຺ຓວິຈິກິຈ຺ໂຉ ວິຄຕກຖໍກໂຖ ເວສາຣຊ຺ຊປ຺ປຕ຺ໂຕ ອປຣປ຺ປຈ຺ຈໂຍ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ. ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ, ນິກ຺ກຸຊ຺ຊິຕໍ ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ວາ ວິວເຣຍ຺ຍ, ມູຬ຺ຫສ຺ສ ວາ ມຄ຺ຄໍ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍ, ອນ຺ຘກາເຣ ວາ ເຕລປຊ຺ໂຊຕໍ ຘາເຣຍ຺ຍ – ຈກ຺ຂຸມນ຺ໂຕ ຣູປານິ ທກ຺ຂນ຺ຕີຕິ – ເອວເມວໍ ຠຄວຕາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ຘມ຺ໂມ ປກາສິໂຕ. ເອສາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ສຣຓໍ ຄຈ຺ຉາມິ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆຎ຺ຈ. ອຸປາສກໍ ມໍ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ທ຺ເວ ປຸຣິສາ – ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ ເອໂກ ປຸຣິໂສ ຈິເຣນ ອາຄຈ຺ຉຕີຕິ – ປຏິປຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອທ຺ທສໍສຸ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ອຸປາສເກ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ປຸຣິເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉິຕ຺ຖ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ອຖ ໂຂ ເຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸຣິສາ…ເປ… ອຖ ໂຂ ເຕ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສາ…ເປ… ອຖ ໂຂ ເຕ ໂສຬສ ປຸຣິສາ – ກິໍ ນຸ ໂຂ ເຕ ອຏ຺ຐ ປຸຣິສາ ຈິເຣນ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ – ປຏິປຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອທ຺ທສາສຸໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເຕສໍ ຠຄວາ ອນຸປຸພ຺ພິໍ ກຖໍ ກເຖສິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ທານກຖໍ…ເປ… ອປຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕໍ, ຠນ຺ເຕ…ເປ… ອຸປາສເກ ໂນ ຠຄວາ ຘາເຣຕຸ ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ປາຓຸເປຕໍ ສຣຓໍ ຄເຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເຕ ປຸຣິເສ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ, ອາວຸໂສ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉິຕ຺ຖ, ອິມິນາ ມຄ຺ເຄນ ຄຈ຺ຉຖາ’’ຕິ ອຎ຺ເຎນ ມຄ຺ເຄນ ອຸຍ຺ໂຍເຊສິ.

ອຖ ໂຂ ໂສ ເອໂກ ປຸຣິໂສ ເຍນ ເທວທຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເທວທຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສກ຺ໂກມິ ຕໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຕຸໍ; ມຫິທ຺ຘິໂກ ໂສ ຠຄວາ, ມຫານຸຠາໂວ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ; ມາ ຕ຺ວໍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສິ. ອຫເມວ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ໂລຫິຕຸປ຺ປາທກກມ຺ມໍ

໓໔໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຄິຊ຺ຌກູຏສ຺ສ ປພ຺ພຕສ຺ສ ຉາຍາຍໍ ຈງ຺ກມຕິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຄິຊ຺ຌກູຏໍ ປພ຺ພຕໍ ອາຣຸຫິຕ຺ວາ ມຫຕິໍ ສິລໍ ປວິຊ຺ຌິ – ອິມາຍ ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປສ຺ສາມີຕິ. ທ຺ເວ ປພ຺ພຕກູຏາ ສມາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໍ ສິລໍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໍສຸ. ຕໂຕ ປປຕິກາ ອຸປ຺ປຕິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປາເທ ຣຸຫິຣໍ ອຸປ຺ປາເທສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ອຸທ຺ຘໍ ອຸລ຺ໂລເກຕ຺ວາ ເທວທຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ພຫຸໍ ຕຍາ, ໂມຆປຸຣິສ, ອປຸຎ຺ຎໍ ປສຸຕໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ ວຘກຈິຕ຺ໂຕ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຣຸຫິຣໍ ອຸປ຺ປາເທສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອິທໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ເຕນ ປຐມໍ ອານນ຺ຕຣິຍໍ ກມ຺ມໍ ອຸປຈິຕໍ, ຍໍ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ເຕນ ວຘກຈິຕ຺ເຕນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຣຸຫິຣໍ ອຸປ຺ປາທິຕ’’ນ຺ຕິ.

ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ເທວທຕ຺ເຕນ ກິຣ ຠຄວໂຕ ວໂຘ ປຍຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ. ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ວິຫາຣສ຺ສ ປຣິໂຕ ປຣິໂຕ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ສຊ຺ຌາຍໍ ກໂຣນ຺ຕາ, ຠຄວໂຕ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິຍາ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຠຄວາ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທໍ ມຫາສທ຺ທໍ ສຊ຺ຌາຍສທ຺ທໍ. ສຸຕ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ໂສ, ອານນ຺ທ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ ສຊ຺ຌາຍສທ຺ໂທ’’ຕິ? ‘‘ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ – ‘ເທວທຕ຺ເຕນ ກິຣ ຠຄວໂຕ ວໂຘ ປຍຸຕ຺ໂຕ’ຕິ. ເຕ ຈ [ເຕຘ (ສີ.)], ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ວິຫາຣສ຺ສ ປຣິໂຕ ປຣິໂຕ ຈງ຺ກມນ຺ຕິ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທາ ມຫາສທ຺ທາ ສຊ຺ຌາຍໍ ກໂຣນ຺ຕາ, ຠຄວໂຕ ຣກ຺ຂາວຣຓຄຸຕ຺ຕິຍາ. ໂສ ເອໂສ, ຠຄວາ, ອຸຈ຺ຈາສທ຺ໂທ ມຫາສທ຺ໂທ ສຊ຺ຌາຍສທ຺ໂທ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫານນ຺ທ, ມມ ວຈເນນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕຫິ – ສຕ຺ຖາ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສຕ຺ຖາ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອາມນ຺ເຕຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ເນ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວາ ເອຕທໂວຈ –

‘‘ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ປຣູປກ຺ກເມນ ຕຖາຄຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ. ອນຸປກ຺ກເມນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ.

[ຈູຬວ. ໓໓໔; ອ. ນິ. ໕.໑໐໐] ‘‘ປຎ຺ຈິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖາໂຣ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ກຕເມ ປຎ຺ຈ? ‘‘ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນໍ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິເຘກຈ຺ໂຈ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘອາຊີໂວ ສມາໂນ…ເປ… ອປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນ ສມາໂນ…ເປ… ອປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສມາໂນ…ເປ… ອປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ຕເມນໍ ສາວກາ ເອວໍ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອຍໍ ໂຂ ຠວໍ ສຕ຺ຖາ ອປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາຕິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ມຍຎ຺ເຈວ ໂຂ ປນ ຄິຫີນໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາມ, ນາສ຺ສສ຺ສ ມນາປໍ. ຍໍ ໂຂ ປນສ຺ສ ອມນາປໍ, ກຖໍ ນ ມຍໍ ເຕນ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາມ? ສມ຺ມນ຺ນຕິ ໂຂ ປນ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາເຣນ – ຍໍ ຕຸໂມ ກຣິສ຺ສຕິ, ຕຸໂມວ ເຕນ ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕີ’ຕິ. ເອວຣູປໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕ຺ຖາຣໍ ສາວກາ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ເອວຣູໂປ ຈ ປນ ສຕ຺ຖາ ສາວເກຫິ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຎ຺ຈ ສຕ຺ຖາໂຣ ສນ຺ໂຕ ສໍວິຊ຺ຊມານາ ໂລກສ຺ມິໍ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລ ສມາໂນ ‘ປຣິສຸທ຺ຘສີໂລມ຺ຫີ’ຕິ ປຏິຊານາມິ ‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ສີລໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’ນ຺ຕິ ຈ. ນ ຈ ມໍ ສາວກາ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ; ນ ຈາຫໍ ສາວເກຫິ ສີລໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສາມິ. ອຫໍ ໂຂ ປນ ຠິກ຺ຂເວ ປຣິສຸທ຺ຘາຊີໂວ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘຘມ຺ມເທສໂນ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘເວຍ຺ຍາກຣໂຓ ສມາໂນ…ເປ… ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນ ສມາໂນ ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘຎາຓທສ຺ສໂນມ຺ຫີ’’ຕິ ປຏິຊານາມິ ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘໍ ເມ ຎາຓທສ຺ສນໍ ປຣິໂຍທາຕໍ ອສໍກິລິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ ຈ, ນ ຈ ມໍ ສາວກາ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂນ຺ຕິ, ນ ຈາຫໍ ສາວເກຫິ ຎາຓທສ຺ສນໂຕ ຣກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາສີສາມິ. ‘‘ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ປຣູປກ຺ກເມນ ຕຖາຄຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ. ອນຸປກ຺ກເມນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ. ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍຖາວິຫາຣໍ. ອຣກ຺ຂິຍາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕາ’’ຕິ.

ນາຬາຄິຣິເປສນໍ

໓໔໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊຄເຫ ນາຬາຄິຣິ ນາມ ຫຕ຺ຖີ ຈຓ຺ໂຑ ໂຫຕິ, ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຣາຊຄຫໍ ປວິສິຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ເຑ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຍໍ ໂຂ, ຠເຓ, ຣາຊຎາຕກາ ນາມ ປຏິພລາ ນີຈຏ຺ຐານິຍໍ ອຸຈ຺ຈຏ຺ຐາເນ ຐເປຕຸໍ, ຠຕ຺ຕມ຺ປິ ເວຕນມ຺ປິ ວຑ຺ຒາເປຕຸໍ. ເຕນ ຫິ, ຠເຓ, ຍທາ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ອິມໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕທາ ອິມໍ ນາຬາຄິຣິໍ ຫຕ຺ຖິໍ ມຸຎ຺ເຈຕ຺ວາ ອິມໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປາເທຖາ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ເຕ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ຑາ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ສມ຺ພຫຸເລຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປຊ຺ຊິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ເຕ ຫຕ຺ຖິຠຓ຺ຑາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຕໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ນາຬາຄິຣິໍ ຫຕ຺ຖິໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຕໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປາເທສຸໍ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ຠຄວນ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ໂສຓ຺ຑໍ ອຸສ຺ສາເປຕ຺ວາ ປຫຏ຺ຐກຓ຺ຓວາໂລ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນ ອຠິຘາວິ. ອທ຺ທສາສຸໍ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ນາຬາຄິຣິໍ ຫຕ຺ຖິໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ຈຓ຺ໂຑ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ອິມໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປນ຺ໂນ. ປຏິກ຺ກມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ປຏິກ຺ກມຕຸ ສຸຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອາຄຈ຺ຉຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ຠາຍິຕ຺ຖ. ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ປຣູປກ຺ກເມນ ຕຖາຄຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ. ອນຸປກ຺ກເມນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ຈຓ຺ໂຑ ມນຸສ຺ສຆາຕໂກ ອິມໍ ຣຈ຺ຉໍ ປຏິປນ຺ໂນ. ປຏິກ຺ກມຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ; ປຏິກ຺ກມຕຸ ສຸຄໂຕ’’ຕິ. ‘‘ອາຄຈ຺ຉຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາ ຠາຍິຕ຺ຖ. ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ປຣູປກ຺ກເມນ ຕຖາຄຕໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ. ອນຸປກ຺ກເມນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຖາຄຕາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ປາສາເທສຸປິ ຫມ຺ມິເຍສຸປິ ຉທເນສຸປິ ອາຣຸຬ຺ຫາ ອຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ເຍ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ ທຸພ຺ພຸທ຺ຘິໂນ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອຠິຣູໂປ ວຕ, ໂຠ [ອຠິຣູໂປ ວຕ ໂຠ ໂຄຕໂມ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ມຫາສມໂຓ ນາເຄນ ວິເຫຐີຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເຍ ປນ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘິມນ຺ໂຕ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ນຈິຣສ຺ສໍ ວຕ, ໂຠ, ນາໂຄ ນາເຄນ ສງ຺ຄາເມສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ນາຬາຄິຣິໍ ຫຕ຺ຖິໍ ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຣິ. ອຖ ໂຂ ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ຠຄວໂຕ [ຠຄວຕາ (ສີ.)] ເມຕ຺ເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ຜຸຏ຺ໂຐ [ຜຸໂຏ (ກ.)] ໂສຓ຺ຑໍ ໂອໂຣເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວໂຕ ປຸຣໂຕ ອຏ຺ຐາສິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ນາຬາຄິຣິສ຺ສ ຫຕ຺ຖິສ຺ສ ກຸມ຺ຠໍ ປຣາມສນ຺ໂຕ ນາຬາຄິຣິໍ ຫຕ຺ຖິໍ ອິມາຫິ ຄາຖາຫິ ອຊ຺ຌຠາສິ –

‘‘ມາ ກຸຎ຺ຊຣ ນາຄມາສໂທ, ທຸກ຺ຂຎ຺ຫິ ກຸຎ຺ຊຣ ນາຄມາສໂທ;

ນ ຫິ ນາຄຫຕສ຺ສ ກຸຎ຺ຊຣ ສຸຄຕິ, ໂຫຕິ ອິໂຕ ປຣໍ ຍໂຕ.

‘‘ມາ ຈ ມໂທ ມາ ຈ ປມາໂທ, ນ ຫິ ປມຕ຺ຕາ ສຸຄຕິໍ ວຊນ຺ຕິ ເຕ;

ຕ຺ວຎ຺ເຎວ ຕຖາ ກຣິສ຺ສສິ, ເຍນ ຕ຺ວໍ ສຸຄຕິໍ ຄມິສ຺ສສີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ໂສຓ຺ຑາຍ ຠຄວໂຕ ປາທປໍສູນິ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຣິມຸທ຺ຘນິ ອາກິຣິຕ຺ວາ ປຏິກຸຏິໂຍວ [ປຏິກຸຏິໂຕ ປຏິສກ຺ກິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂອສກ຺ກິ, ຍາວ ຠຄວນ຺ຕໍ ອທ຺ທກ຺ຂິ. ອຖ ໂຂ ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ຫຕ຺ຖິສາລໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສເກ ຐາເນ ອຏ຺ຐາສິ. ຕຖາ ທນ຺ໂຕ ຈ ປນ ນາຬາຄິຣິ ຫຕ຺ຖີ ອໂຫສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ອິມໍ ຄາຖໍ ຄາຍນ຺ຕິ –

[ມ. ນິ. ໒.໓໕໒; ເຖຣຄາ. ໘໗໘] ‘‘ທຓ຺ເຑເນເກ ທມຍນ຺ຕິ, ອງ຺ກຸເສຫິ ກສາຫິ ຈ;

ອທຓ຺ເຑນ ອສຕ຺ເຖນ, ນາໂຄ ທນ຺ໂຕ ມເຫສິນາ’’ຕິ.

ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຍາວ ປາໂປ ອຍໍ ເທວທຕ຺ໂຕ, ອລກ຺ຂິໂກ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ນາມ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ເອວໍມຫິທ຺ຘິກສ຺ສ ເອວໍ ມຫານຸຠາວສ຺ສ ວຘາຍ ປຣກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ປຣິຫາຍິ. ຠຄວໂຕ ຈ ລາຠສກ຺ກາໂຣ ອຠິວຑ຺ຒິ.

ປຎ຺ຈວຕ຺ຖຸຍາຈນກຖາ

໓໔໓. [ປາຈິ. ໒໐໙] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເທວທຕ຺ໂຕ ປຣິຫີນລາຠສກ຺ກາໂຣ ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສນ຺ຕິ! ກສ຺ສ ສມ຺ປນ຺ນໍ ນ ມນາປໍ, ກສ຺ສ ສາທຸໍ ນ ຣຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເທວທຕ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ສປຣິໂສ ກຸເລສຸ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ກຸເລສຸ ຕິກໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຕໂຍ ອຕ຺ຖວເສ ປຏິຈ຺ຈ – ທຸມ຺ມງ຺ກູນໍ ປຸຄ຺ຄລານ ນິຄ຺ຄຫາຍ; ເປສລານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຜາສຸວິຫາຣາຍ, ມາ ປາປິຈ຺ຉາ ປກ຺ຂໍ ນິສ຺ສາຍ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍຸນ຺ຕິ; ກຸລານຸທ຺ທຍາຍ [ກຸລານຸທຍຕາຍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຈ. ຄຓໂຠຊເນ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

[ປາຣາ. ໔໐໙] ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ເຍນ ໂກກາລິໂກ ກຏໂມທກຕິສ຺ສໂກ [ກຏໂມຣກຕິສ຺ສໂກ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ຂຓ຺ຑເທວິຍາ ປຸຕ຺ໂຕ ສມຸທ຺ທທຕ຺ໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂກກາລິກໍ ກຏໂມທກຕິສ຺ສກໍ ຂຓ຺ຑເທວິຍາ ປຸຕ຺ຕໍ ສມຸທ຺ທທຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຖ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສງ຺ຆເຠທໍ ກຣິສ຺ສາມ ຈກ຺ກເຠທ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂກກາລິໂກ ເທວທຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສມໂຓ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ໂຄຕໂມ ມຫິທ຺ຘິໂກ ມຫານຸຠາໂວ. ກຖໍ ມຍໍ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສງ຺ຆເຠທໍ ກຣິສ຺ສາມ ຈກ຺ກເຠທ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເອຖ, ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ຍາຈິສ຺ສາມ – ‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສລ຺ເລຂາຍ ຘຸຕຕາຍ ປາສາທິກຕາຍ ອປຈຍາຍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຍາວຊີວໍ ອາຣຎ຺ຎິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄາມນ຺ຕໍ ໂອສເຣຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ນິມນ຺ຕນໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ປໍສຸກູລິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ຣຸກ຺ຂມູລິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຉນ຺ນໍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ນ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ; ໂຍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ຂາເທຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນານຸຊານິສ຺ສຕິ. ເຕ ມຍໍ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ຊນໍ ສຎ຺ຎາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ສກ຺ກາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ສງ຺ຆເຠໂທ ກາຕຸໍ ຈກ຺ກເຠໂທ. ລູຂປ຺ປສນ຺ນາ ຫິ, ອາວຸໂສ, ມນຸສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐສ຺ສ ສລ຺ເລຂສ຺ສ ຘຸຕສ຺ສ ປາສາທິກສ຺ສ ອປຈຍສ຺ສ ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສລ຺ເລຂາຍ ຘຸຕຕາຍ ປາສາທິກຕາຍ ອປຈຍາຍ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຍາວຊີວໍ ອາຣຎ຺ຎິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄາມນ຺ຕໍ ໂອສເຣຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ນິມນ຺ຕນໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ປໍສຸກູລິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ຣຸກ຺ຂມູລິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຉນ຺ນໍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ. ຍາວຊີວໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ນ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ; ໂຍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ຂາເທຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ເທວທຕ຺ຕ. ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ອາຣຎ຺ຎິໂກ ໂຫຕຸ; ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຄາມນ຺ເຕ ວິຫຣຕຸ. ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ປິຓ຺ຑປາຕິໂກ ໂຫຕຸ; ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ນິມນ຺ຕນໍ ສາທິຍຕຸ. ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ປໍສຸກູລິໂກ ໂຫຕຸ; ໂຍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຄຫປຕິຈີວຣໍ ສາທິຍຕຸ. ອຏ຺ຐມາເສ ໂຂ ມຍາ, ເທວທຕ຺ຕ, ຣຸກ຺ຂມູລເສນາສນໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ; ຕິໂກຏິປຣິສຸທ຺ຘໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ – ອທິຏ຺ຐໍ, ອສ຺ສຸຕໍ, ອປຣິສງ຺ກິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ – ນ ຠຄວາ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ອນຸຊານາຕີຕິ – ຫຏ຺ໂຐ ອຸທຄ຺ໂຄ ສປຣິໂສ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ສປຣິໂສ ຣາຊຄຫໍ ປວິສິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ຊນໍ ສຎ຺ຎາເປສິ – ‘‘ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ຍາຈິມ຺ຫາ – ‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ…ເປ… ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ…ເປ… ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຍາວຊີວໍ ອາຣຎ຺ຎິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄາມນ຺ຕໍ ໂອສເຣຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ…ເປ… ຍາວຊີວໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ນ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ; ໂຍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ຂາເທຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນານຸຊານາຕິ. ເຕ ມຍໍ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕາມາ’’ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ເຍ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ອສ຺ສທ຺ຘາ ອປ຺ປສນ຺ນາ ທຸພ຺ພຸທ຺ຘິໂນ, ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ອິເມ ໂຂ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຘຸຕາ ສລ຺ເລຂວຸຕ຺ຕິໂນ. ສມໂຓ ປນ ໂຄຕໂມ ພາຫຸລ຺ລິໂກ ພາຫຸລ຺ລາຍ ເຈເຕຕີ’’ຕິ. ເຍ ປນ ເຕ ມນຸສ຺ສາ ສທ຺ຘາ ປສນ຺ນາ ປຓ຺ຑິຕາ ພ຺ຍຕ຺ຕາ ພຸທ຺ຘິມນ຺ໂຕ, ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເທວທຕ຺ໂຕ ຠຄວໂຕ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມິສ຺ສຕິ ຈກ຺ກເຠທາຍາ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ເທວທຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມິສ຺ສຕິ ຈກ຺ກເຠທາຍາ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ເທວທຕ຺ຕ, ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມສິ ຈກ຺ກເຠທາຍາ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ເທວທຕ຺ຕ. ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ສງ຺ຆເຠໂທ. ຄຣຸໂກ ໂຂ, ເທວທຕ຺ຕ, ສງ຺ຆເຠໂທ. ໂຍ ໂຂ, ເທວທຕ຺ຕ, ສມຄ຺ຄໍ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ກປ຺ປຏ຺ຐິກໍ [ກປ຺ປຏ຺ຐິຕິກໍ (ສ຺ຍາ.)] ກິພ຺ພິສໍ ປສວຕິ, ກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕິ. ໂຍ ຈ ໂຂ, ເທວທຕ຺ຕ, ຠິນ຺ນໍ ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກໂຣຕິ, ພ຺ຣຫ຺ມໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ, ກປ຺ປໍ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕິ. ອລໍ, ເທວທຕ຺ຕ. ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ສງ຺ຆເຠໂທ. ຄຣຸໂກ ໂຂ, ເທວທຕ຺ຕ, ສງ຺ຆເຠໂທ’’ຕິ.

[ອຸທາ. ໔໘] ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄທານາຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ຠຄວຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆາ, ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕປ຺ປຏິກ຺ກນ຺ໂຕ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິຘາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຸພ຺ພຓ຺ຫສມຍໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣມາທາຍ ຣາຊຄຫໍ ປິຓ຺ຑາຍ ປາວິສິໍ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ຣາຊຄເຫ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນາຫໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄທານາຫໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ຠຄວຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ເຣວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆາ, ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມີ’ຕິ. ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ, ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ອຸທາ. ໔໘] ‘‘ສຸກຣໍ ສາຘຸນາ ສາຘຸໍ, ສາຘຸໍ ປາເປນ ທຸກ຺ກຣໍ;

ປາປໍ ປາເປນ ສຸກຣໍ, ປາປມຣິເຍຫິ ທຸກ຺ກຣ’’ນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ

ສງ຺ຆເຠທກຖາ

໓໔໔. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຕທຫຸໂປສເຖ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ສລາກໍ ຄາເຫສິ – ‘‘ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ສມຓໍ ໂຄຕມໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ຍາຈິມ຺ຫາ – ‘ຠຄວາ, ຠນ຺ເຕ, ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉສ຺ສ…ເປ… ວີຣິຍາຣມ຺ຠສ຺ສ ວຓ຺ຓວາທີ. ອິມານິ, ຠນ຺ເຕ, ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ອເນກປຣິຍາເຍນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ…ເປ… ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂູ ຍາວຊີວໍ ອາຣຎ຺ຎິກາ ອສ຺ສຸ; ໂຍ ຄາມນ຺ຕໍ ໂອສເຣຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍ…ເປ… ຍາວຊີວໍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ນ ຂາເທຍ຺ຍຸໍ; ໂຍ ມຈ຺ຉມໍສໍ ຂາເທຍ຺ຍ, ວຊ຺ຊໍ ນໍ ຜຸເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ ນານຸຊານາຕິ. ເຕ ມຍໍ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕາມ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ວຕ຺ຖູນິ ຂມນ຺ຕິ, ໂສ ສລາກໍ ຄຓ຺ຫາຕູ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ນວກາ ເຈວ ໂຫນ຺ຕິ ອປ຺ປກຕຎ຺ຎຸໂນ ຈ. ເຕ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນ’ນ຺ຕິ – ສລາກໍ ຄຓ຺ຫິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ອາທາຍ ເຍນ ຄຍາສີສໍ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິໍສຸ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເທວທຕ຺ໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈມຕ຺ຕານິ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ອາທາຍ ເຍນ ຄຍາສີສໍ ເຕນ ປກ຺ກນ຺ໂຕ’’ຕິ. ‘‘ນ ຫິ ນາມ ຕຸມ຺ຫາກໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ນວເກສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ກາຣຸຎ຺ຎມ຺ປິ ຠວິສ຺ສຕິ? ຄຈ຺ຉຖ ຕຸມ຺ເຫ, ສາຣິປຸຕ຺ຕາ, ປຸຣາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອນຍພ຺ຍສນໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ຠຄວໂຕ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ຄຍາສີສໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຠຄວໂຕ ອວິທູເຣ ໂຣທມາໂນ ຐິໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ໂຣທສີ’’ຕິ? ‘‘ເຍປິ ເຕ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວໂຕ ອຄ຺ຄສາວກາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຕປິ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈນ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈຍ຺ຍຸໍ, ອປິ ຈ ເຕ ຄຕາ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ [ຠິກ຺ຂຸສຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ຠິກ຺ຂູ ສຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ (ກ.)].

໓໔໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເທວທຕ຺ໂຕ ມຫຕິຍາ ປຣິສາຍ ປຣິວຸຕ຺ໂຕ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ເຕ. ທິສ຺ວານ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ປສ຺ສຖ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາວ ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ມຍາ ຘມ຺ໂມ, ເຍປິ ເຕ ສມຓສ຺ສ ໂຄຕມສ຺ສ ອຄ຺ຄສາວກາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຕປິ ມມ ສນ຺ຕິເກ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມມ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈນ຺ຕາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂກກາລິໂກ ເທວທຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາ, ອາວຸໂສ ເທວທຕ຺ຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ວິສ຺ສສິ. ປາປິຈ຺ຉາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ. ສ຺ວາຄຕໍ ເຕສໍ ຍໂຕ ເມ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອຸປຑ຺ຒາສເນນ ນິມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອຫາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ອິຘ ນິສີທາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ອາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອາຍສ຺ມາປິ ໂຂ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ອຊ຺ເຌສິ – ‘‘ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ໂຂ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ອາວຸໂສ ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມີ ກຖາ, ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕິ, ຕມຫໍ ອາຍມິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ໂຕ ຈຕຸຄ຺ຄຸຓໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ປສ຺ເສນ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ຕສ຺ສ ກິລມນ຺ຕສ຺ສ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິສ຺ສ ອສມ຺ປຊານສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕເກເນວ ນິທ຺ທາ ໂອກ຺ກມິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ອາເທສນາປາຏິຫາຣິຍານຸສາສນິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍານຸສາສນິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ໂອວທິ ອນຸສາສິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາຍສ຺ມຕາ ສາຣິປຸຕ຺ເຕນ ອາເທສນາປາຏິຫາຣິຍານຸສາສນິຍາ ອາຍສ຺ມຕາ ຈ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນນ ອິທ຺ຘິປາຏິຫາຣິຍານຸສາສນິຍາ ໂອວທິຍມານານໍ ອນຸສາສິຍມານານໍ ວິຣຊໍ ວີຕມລໍ ຘມ຺ມຈກ຺ຂຸໍ ອຸທປາທິ – ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ສມຸທຍຘມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິໂຣຘຘມ຺ມນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຄຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ. ໂຍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ໂຣເຈສິ ໂສ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ຕານິ ປຎ຺ຈຠິກ຺ຂຸສຕານິ ອາທາຍ ເຍນ ເວຬຸວນໍ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ໂກກາລິໂກ ເທວທຕ຺ຕໍ ອຸຏ຺ຐາເປສິ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອາວຸໂສ ເທວທຕ຺ຕ, ນີຕາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນຫິ. ນນຸ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ເທວທຕ຺ຕ, ມຍາ ວຸຕ຺ໂຕ – ‘ມາ, ອາວຸໂສ ເທວທຕ຺ຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນ ວິສ຺ສາສິ. ປາປິຈ຺ຉາ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ, ປາປິການໍ ອິຈ຺ຉານໍ ວສໍ ຄຕາ’’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ຕຕ຺ເຖວ ອຸຓ຺ຫໍ ໂລຫິຕໍ ມຸຂໂຕ ອຸຄ຺ຄຎ຺ຉິ.

ອຖ ໂຂ ສາຣິປຸຕ຺ຕໂມຄ຺ຄລ຺ລານາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິສຸໍ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຠທການຸວຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ. ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ເຠທການຸວຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸນ ອຸປສມ຺ປທາ. ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເຠທການຸວຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ເທສາເປຫິ. ກຖໍ ປນ ເຕ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ປຏິປຊ຺ຊີ’’ຕິ? ‘‘ຍເຖວ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສມາທເປຕ຺ວາ ສມຸຕ຺ເຕເຊຕ຺ວາ ສມ຺ປຫໍເສຕ຺ວາ ມໍ ອຊ຺ເຌສຕິ – ‘ວິຄຕຖິນມິທ຺ໂຘ ໂຂ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ; ປຏິຠາຕຸ ຕໍ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຘມ຺ມີ ກຖາ, ປິຏ຺ຐິ ເມ ອາຄິລາຍຕິ, ຕມຫໍ ອາຍມິສ຺ສາມີ’ຕິ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ເທວທຕ຺ໂຕ ປຏິປຊ຺ຊີ’’ຕິ.

໓໔໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ຠູຕປຸພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຣຎ຺ຎາຍຕເນ ມຫາສຣສີ. ຕໍ ນາຄາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣິໍສຸ. ເຕ ຕໍ ສຣສິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ, ໂສຓ຺ຑາຍ ຠິສມຸຬາລໍ ອພ຺ພຸຫິຕ຺ວາ, ສຸວິກ຺ຂາລິຕໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ, ອກທ຺ທມໍ ສງ຺ຂາທິຕ຺ວາ, ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ວຓ຺ຓາຍ ເຈວ ໂຫຕິ, ພລາຍ ຈ. ນ ຈ ຕໂຕນິທານໍ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເຕສໍເຍວ ໂຂ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫານາຄານໍ ອນຸສິກ຺ຂມານາ ຕຣຸຓາ ຠິງ຺ກຈ຺ຉາປາ. ເຕ ຕໍ ສຣສິໍ ໂອຄາເຫຕ຺ວາ, ໂສຓ຺ຑາຍ ຠິສມຸຬາລໍ ອພ຺ພຸຫິຕ຺ວາ, ນ ສຸວິກ຺ຂາລິຕໍ ວິກ຺ຂາເລຕ຺ວາ, ສກທ຺ທມໍ ສງ຺ຂາທິຕ຺ວາ, ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕິ. ເຕສໍ ຕໍ ເນວ ວຓ຺ຓາຍ ໂຫຕິ, ນ ພລາຍ. ຕໂຕນິທານຎ຺ຈ ມຣຓໍ ວາ ນິຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ມຣຓມຕ຺ຕໍ ວາ ທຸກ຺ຂໍ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ເທວທຕ຺ໂຕ ມມານຸກ຺ຣຸພ຺ພໍ [ມມານຸກຸພ຺ພໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ກປໂຓ ມຣິສ຺ສຕີຕິ.

‘‘ມຫາວຣາຫສ຺ສ ມຫິໍ ວິກ຺ຣຸພ຺ພໂຕ [ວິກຸພ຺ພໂຕ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຠິສໍ ຆສານສ຺ສ [ຆສມານສ຺ສ (ກ.)] ນທີສຸ ຊຄ຺ຄໂຕ;

ຠິງ຺ໂກວ ປງ຺ກໍ ອຠິຠກ຺ຂຍິຕ຺ວາ, ມມານຸກ຺ຣຸພ຺ພໍ ກປໂຓ ມຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໓໔໗. [ອ. ນິ. ໘.໑໖] ‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕຸມຣຫຕິ. ກຕເມຫິ ອຏ຺ຐຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ໂສຕາ ຈ ໂຫຕິ, ສາເວຕາ ຈ, ອຸຄ຺ຄເຫຕາ ຈ, ຘາເຣຕາ ຈ, ວິຎ຺ຎາຕາ ຈ, ວິຎ຺ຎາເປຕາ ຈ, ກຸສໂລ ຈ ສຫິຕາສຫິຕສ຺ສ, ໂນ ຈ ກລຫກາຣໂກ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕຸມຣຫຕິ.

[ອ. ນິ. ໘.໑໖] ‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕຸມຣຫຕິ. ກຕເມຫິ ອຏ຺ຐຫິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ໂສຕາ ຈ ໂຫຕິ, ສາເວຕາ ຈ, ອຸຄ຺ຄເຫຕາ ຈ, ຘາເຣຕາ ຈ, ວິຎ຺ຎາຕາ ຈ, ວິຎ຺ຎາເປຕາ ຈ, ກຸສໂລ ຈ ສຫິຕາສຫິຕສ຺ສ, ໂນ ຈ ກລຫກາຣໂກ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ທູເຕຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕຸມຣຫຕີຕິ.

[ອ. ນິ. ໘.໑໖] ‘‘ໂຍ ເວ ນ ພ຺ຍຖຕິ [ພ຺ຍາຘຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ປຕ຺ວາ, ປຣິສໍ ອຸຄ຺ຄວາທິນິໍ;

ນ ຈ ຫາເປຕິ ວຈນໍ, ນ ຈ ຉາເທຕິ ສາສນໍ.

‘‘ອສນ຺ທິທ຺ໂຘ ຈ ອກ຺ຂາຕິ [ອກ຺ຂາຕາ (ກ.)], ປຸຈ຺ຉິໂຕ ຈ ນ ກຸປ຺ປຕິ;

ສ ເວ ຕາທິສໂກ ຠິກ຺ຂຸ, ທູເຕຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕຸມຣຫຕີ’’ຕິ.

໓໔໘. [ອ. ນິ. ໘.໗] ‘‘ອຏ຺ຐຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ. ກຕເມຫິ ອຏ຺ຐຫິ? ລາເຠນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ; ອລາເຠນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ຍເສນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຍເສນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສກ຺ກາເຣນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອສກ຺ກາເຣນ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປາປິຈ຺ຉຕາຍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ປາປມິຕ຺ຕຕາຍ ຠິກ຺ຂເວ, ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

໓໔໙. ‘‘ສາຘຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອລາຠໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປິຈ຺ຉຕໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ກຖຎ຺ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖວສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອລາຠໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປິຈ຺ຉຕໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ? ຍໍ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອນຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ອາສວາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣໂຕ ເອວໍສເຕ ອາສວາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ຍໍ ຫິສ຺ສ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອລາຠໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປິຈ຺ຉຕໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອນຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ ອາສວາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣໂຕ ເອວໍສເຕ ອາສວາ ວິຆາຕປຣິຬາຫາ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຖວສໍ ປຏິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອລາຠໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປິຈ຺ຉຕໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫເຣຍ຺ຍ. ຕສ຺ມາຕິຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ລາຠໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣິສ຺ສາມ, ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອລາຠໍ…ເປ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອຍສໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ອສກ຺ກາຣໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປິຈ຺ຉຕໍ… ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ປາປມິຕ຺ຕຕໍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ອຠິຠຸຍ຺ຍ ວິຫຣິສ຺ສາມາຕິ; ເອວຎ຺ຫິ ໂວ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

໓໕໐. ‘‘ຕີຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉ. ກຕເມຫິ ຕີຫິ? ປາປິຈ຺ຉຕາ, ປາປມິຕ຺ຕຕາ, ໂອຣມຕ຺ຕເກນ ວິເສສາຘິຄເມນ ອນ຺ຕຣາ ໂວສານໍ ອາປາທິ – ອິເມຫິ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕີຫິ ອສທ຺ຘມ຺ເມຫິ ອຠິຠູໂຕ ປຣິຍາທິນ຺ນຈິຕ຺ໂຕ ເທວທຕ຺ໂຕ ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ອເຕກິຈ຺ໂຉຕິ.

‘‘ມາ ຊາຕຸ ໂກຈິ ໂລກສ຺ມິໍ, ປາປິຈ຺ໂຉ ອຸທປຊ຺ຊຖ;

ຕທມິນາປິ ຊານາຖ, ປາປິຈ຺ຉານໍ ຍຖາຄຕິ.

‘‘ປຓ຺ຑິໂຕຕິ ສມຎ຺ຎາໂຕ, ຠາວິຕຕ຺ໂຕຕິ ສມ຺ມໂຕ;

ຊລໍວ ຍສສາ ອຏ຺ຐາ, ເທວທຕ຺ໂຕຕິ ເມ ສຸຕໍ.

‘‘ໂສ ປມາທໍ ອນຸຈິຓ຺ໂຓ, ອາສຊ຺ຊ ນໍ ຕຖາຄຕໍ;

ອວີຈິນິຣຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ຈຕຸທ຺ວາຣໍ ຠຍານກໍ.

‘‘ອທຸຏ຺ຐສ຺ສ ຫິ ໂຍ ທຸພ຺ເຠ, ປາປກມ຺ມໍ ອກ຺ຣຸພ຺ພໂຕ;

ຕເມວ ປາປໍ ຜຸສຕິ, ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ຕໍ ອນາທຣໍ.

‘‘ສມຸທ຺ທໍ ວິສກຸມ຺ເຠນ, ໂຍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍ ປທູສິຕຸໍ [ປທຸສ຺ສິຕຸໍ (ກ.)];

ນ ໂສ ເຕນ ປທູເສຍ຺ຍ, ເຠສ຺ມາ ຫິ ອຸທຘີ ມຫາ.

‘‘ເອວເມວ ຕຖາຄຕໍ, ໂຍ ວາເທນຸປຫິໍສຕິ;

ສມຄ຺ຄຕໍ [ສມ຺ມາຄຕໍ (ສີ.), ສມຄຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ສນ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ, ວາໂທ ຕມ຺ຫິ ນ ຣູຫຕິ.

‘‘ຕາທິສໍ ມິຕ຺ຕໍ ກ຺ຣຸພ຺ເພຖ [ກຸພ຺ເພຖ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ຕຎ຺ຈ ເສເວຖ ປຓ຺ຑິໂຕ;

ຍສ຺ສ ມຄ຺ຄານຸໂຄ ຠິກ຺ຂຸ, ຂຍໍ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ປາປຸເຓ’’ຕິ.

ອຸປາລິປຎ຺ຫາ

໓໕໑. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆຣາຊີຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ? ກິຕ຺ຕາວຕາ ຈ ປນ ສງ຺ຆຣາຊິ ເຈວ ໂຫຕິ ສງ຺ຆເຠໂທ ຈາ’’ຕິ?

‘‘ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ເອໂກ ໂຫຕິ, ເອກໂຕ ທ຺ເວ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ. ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ທ຺ເວ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ທ຺ເວ, ປຎ຺ຈໂມ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ. ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ທ຺ເວ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ຕໂຍ, ຉຏ຺ໂຐ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ. ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ຕໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ຕໂຍ, ສຕ຺ຕໂມ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ. ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ຕໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ອຏ຺ຐໂມ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ໂຫຕິ, ໂນ ຈ ສງ຺ຆເຠໂທ. ເອກໂຕ, ອຸປາລິ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ນວໂມ ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ເອວໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆຣາຊິ ເຈວ ໂຫຕິ ສງ຺ຆເຠໂທ ຈ. ນວນ຺ນໍ ວາ, ອຸປາລິ, ອຕິເຣກນວນ຺ນໍ ວາ ສງ຺ຆຣາຊິ ເຈວ ໂຫຕິ ສງ຺ຆເຠໂທ ຈ. ນ ໂຂ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ອປິ ຈ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກມຕິ, ນ ສິກ຺ຂມານາ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ…ເປ… ນ ສາມເຓໂຣ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ນ ສາມເຓຣີ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ນ ອຸປາສໂກ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ນ ອຸປາສິກາ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ອປິ ຈ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກມຕິ. ຠິກ຺ຂຸ ໂຂ, ອຸປາລິ, ປກຕຕ຺ໂຕ, ສມານສໍວາສໂກ, ສມານສີມາຍໍ ຐິໂຕ, ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕີ’’ຕິ.

໓໕໒. [ອ. ນິ. ໑໐.໓໗] ‘‘ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆເຠໂທຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ?

‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ, ອວປກສ຺ສນ຺ຕິ, ອາເວນິໍ [ອາເວຓິ (ສີ.), ອາເວຓິກໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອາເວນິໍ ປວາຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອາເວນິໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ໂຆ ຠິນ຺ໂນ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໓໕໓. [ ອ. ນິ. ໑໐.໓໗] ‘‘ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄີຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຸຈ຺ຈຕິ. ກິຕ຺ຕາວຕາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂູ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປນ຺ຕິ. ເຕ ອິເມຫິ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ນ ອປກສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ອວປກສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ອາເວນິໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ອາເວນິໍ ປວາຣຓໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ນ ອາເວນິໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ໂຆ ສມຄ຺ໂຄ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໓໕໔. ‘‘ສມຄ຺ຄໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ກິໍ ໂສ ປສວຕີ’’ຕິ? ‘‘ສມຄ຺ຄໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ກປ຺ປຏ຺ຐິກໍ ກິພ຺ພິສໍ ປສວຕິ, ກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

[ອິຕິວຸ. ໑໘; ອ. ນິ. ໑໐.໓໙] ‘‘ອາປາຍິໂກ ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ ສງ຺ຆເຠທໂກ;

ວຄ຺ຄຣໂຕ ອຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ປຘໍສຕິ;

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ, ກປ຺ປໍ ນິຣຍມ຺ຫິ ປຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

‘‘ຠິນ຺ນໍ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ກິໍ ໂສ ປສວຕີ’’ຕິ? ‘‘ຠິນ຺ນໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວາ ພ຺ຣຫ຺ມໍ ປຸຎ຺ຎໍ ປສວຕິ, ກປ຺ປໍ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕີ’’ຕິ.

[ອິຕ຺ຕິວຸ. ໑໘; ອ. ນິ. ໑໐.໔໐] ‘‘ສຸຂາ ສງ຺ຆສ຺ສ ສາມຄ຺ຄີ, ສມຄ຺ຄານຎ຺ຈ ອນຸຄ຺ຄໂຫ;

ສມຄ຺ຄຣໂຕ ຘມ຺ມຏ຺ໂຐ, ໂຍຄກ຺ເຂມາ ນ ຘໍສຕິ;

ສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄໍ ກຕ຺ວານ, ກປ຺ປໍ ສຄ຺ຄມ຺ຫິ ໂມທຕີ’’ຕິ.

໓໕໕. [ປຣິ. ໔໕໙] ‘‘ສິຍາ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ? ‘‘ສິຍາ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ.

[ປຣິ. ໔໕໙] ‘‘ສິຍາ [ສິຍາ ນຸ ໂຂ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ນ ອາປາຍິໂກ, ນ ເນຣຍິໂກ, ນ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ນ ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ? ‘‘ສິຍາ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ນ ອາປາຍິໂກ, ນ ເນຣຍິໂກ, ນ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ນ ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ເວມຕິໂກ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ…ເປ… (ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ) [( ) ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ ນຕ຺ຖິ, ວິມຕິວິໂນທນີຏີກາຍ ສເມຕິ]. ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ ເຠເທ ເວມຕິໂກ. ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ. ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ. ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ ເຠເທ ເວມຕິໂກ ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ…ເປ… ອວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ… ວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ທີເປຕິ… ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ຠາສິຕໍ ລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອຠາສິຕໍ ອລປິຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ອາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນ ອນາຈິຓ຺ຓໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນ ອປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຕຖາຄເຕນາຕິ ທີເປຕິ… ອນາປຕ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ອາປຕ຺ຕິໍ ອນາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຄຣຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ຄຣຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ລຫຸກາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ອນວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສາວເສສາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ… ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ…ເປ… ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ … ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ເວມຕິໂກ… ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ… (ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ) [( ) ສ຺ຍາມໂປຕ຺ຖເກ ນຕ຺ຖິ] … ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ເວມຕິໂກ… ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ, ເຠເທ ອຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ… ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ… ຕສ຺ມິໍ ເວມຕິໂກ, ເຠເທ ເວມຕິໂກ, ວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ອາປາຍິໂກ, ເນຣຍິໂກ, ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ນ ອາປາຍິໂກ, ນ ເນຣຍິໂກ, ນ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ນ ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ? ‘‘ອິຘຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ອຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ອວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ອວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ອວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ອວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ນ ອາປາຍິໂກ, ນ ເນຣຍິໂກ, ນ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ນ ອເຕກິຈ຺ໂຉ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ທີເປຕິ…ເປ… ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ທີເປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ເຠເທ ຘມ຺ມທິຏ຺ຐິ, ອວິນິຘາຍ ທິຏ຺ຐິໍ, ອວິນິຘາຍ ຂນ຺ຕິໍ, ອວິນິຘາຍ ຣຸຈິໍ, ອວິນິຘາຍ ຠາວໍ, ອນຸສ຺ສາເວຕິ, ສລາກໍ ຄາເຫຕິ – ‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ອຍໍ ວິນໂຍ, ອິທໍ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖ, ອິມໍ ໂຣເຈຖາ’ຕິ. ອຍມ຺ປິ ໂຂ, ອຸປາລິ, ສງ຺ຆເຠທໂກ ນ ອາປາຍິໂກ, ນ ເນຣຍິໂກ, ນ ກປ຺ປຏ຺ໂຐ, ນ ອເຕກິຈ຺ໂຉ’’ຕິ.

ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ສງ຺ຆເຠທກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ສຕ຺ຕໂມ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອນຸປິເຍ ອຠິຎ຺ຎາຕາ, ສຸຂຸມາໂລ ນ ອິຈ຺ຉຕິ;

ກສາ ວປາ ອຠິ ນິນ຺ເນ, ນິທ຺ຘາ ລາເວ ຈ ອຸພ຺ພເຫ.

ປຸຎ຺ຊມທ຺ທປລາລຎ຺ຈ, ຠຸສໂອຜຸຓນີຫເຣ;

ອາຍຕິມ຺ປິ ນ ຂີຍນ຺ຕິ, ປິຕໂຣ ຈ ປິຕາມຫາ.

ຠທ຺ທິໂຍ ອນຸຣຸທ຺ໂຘ ຈ, ອານນ຺ໂທ ຠຄຸ ກິມິໂລ;

ສກ຺ຍມາໂນ ຈ ໂກສມ຺ພິໍ, ປຣິຫາຍິ ກກຸເຘນ ຈ.

ປກາເສສິ ປິຕຸໂນ ຈ, ປຸຣິເສ ສິລໍ ນາຬາຄິຣິໍ;

ຕິກປຎ຺ຈຄຣຸໂກ ໂຂ, ຠິນ຺ທິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈເຍນ ຈ;

ຕໂຍ ອຏ຺ຐ ປຸນ ຕີຓິ, ຣາຊິ ເຠທາ ສິຍາ ນຸ ໂຂຕິ.

ສງ຺ຆເຠທກກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໘. ວຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ອາຄນ຺ຕຸກວຕ຺ຕກຖາ

໓໕໖. ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ຉຕ຺ຕປຄ຺ຄຫິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ສີເສປິ ຈີວຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ປານີເຍນປິ ປາເທ ໂຘວນ຺ຕິ, ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຠິວາເທນ຺ຕິ, ນປິ ເສນາສນໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ອາຄນ຺ຕຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວິຫາຣໍ ຆຏິກໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ກວາຏໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ສຫສາ ປາວິສິ. ຕສ຺ສ ອຸປຣິປິຏ຺ຐິໂຕ [ອຸປຣິປິຏ຺ຐໂຕ (?)] ອຫິ ຂນ຺ເຘ ປປຕິ. ໂສ ຠີໂຕ ວິສ຺ສຣມກາສິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸປຘາວິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວິສ຺ສຣມກາສີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຉຕ຺ຕປຄ຺ຄຫິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ສີເສປິ ຈີວຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ປານີເຍນປິ ປາເທ ໂຘວິສ຺ສນ຺ຕິ, ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຠິວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ນປິ ເສນາສນໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ‘‘ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ຉຕ຺ຕປຄ຺ຄຫິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ສີເສປິ ຈີວຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ປານີເຍນິປິ ປາເທ ໂຘວນ຺ຕິ, ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຠິວາເທນ຺ຕິ, ນປິ ເສນາສນໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ. ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ. ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂເວ ອາຄນ຺ຕຸກາ ຠິກ຺ຂູ ສອຸປາຫນາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຉຕ຺ຕປຄ຺ຄຫິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາປິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ສີເສປິ ຈີວຣໍ ກຣິຕ຺ວາ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ປານີເຍນປິ ປາເທ ໂຘວິສ຺ສນ຺ຕິ, ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາວາສິເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຠິວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ນປິ ເສນາສນໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ເນຕໍ ຠິກ຺ຂເວ ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໕໗. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ອາຄນ຺ຕຸເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ‘ອິທານິ ອາຣາມໍ ປວິສິສ຺ສາມີ’ຕິ ອຸປາຫນາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕໍ ອປນາເມຕ຺ວາ ສີສໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ສີເສ ຈີວຣໍ [ວິວຣິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ (ກ.)] ຂນ຺ເຘ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ອາຣາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ. ອາຣາມໍ ປວິສນ຺ເຕນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ກຕ຺ຖ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕີ’ຕິ? ຍຕ຺ຖ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິກ຺ກມນ຺ຕິ – ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ ມຓ຺ຑເປ ວາ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ – ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ເອກມນ຺ຕໍ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ປຕິຣູປໍ ອາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນິສີທິຕພ຺ພໍ; ປານີຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ – ‘ກຕມໍ ປານີຍໍ, ກຕມໍ ປຣິໂຠຊນີຍ’ນ຺ຕິ? ສເຈ ປານີເຍນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປາຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີເຍນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປາທາ ໂຘວິຕພ຺ພາ. ປາເທ ໂຘວນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ, ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປາທາ ໂຘວິຕພ຺ພາ. ເຕເນວ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ [ເຍນ ຫຕ຺ເຖນ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ.)] ນ ເຕເນວ ຫຕ຺ເຖນ ປາທາ ໂຘວິຕພ຺ພາ. ອຸປາຫນປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຸປາຫນາ ປຸຎ຺ຉິຕພ຺ພາ. ອຸປາຫນາ ປຸຎ຺ຉນ຺ເຕນ ປຐມໍ ສຸກ຺ເຂນ ໂຈຬເກນ ປຸຎ຺ຉິຕພ຺ພາ, ປຈ຺ຉາ ອລ຺ເລນ. ອຸປາຫນາປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ໂຘວິຕ຺ວາ [ປີເຬຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ເອກມນ຺ຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອາວາສິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວຸຑ຺ໂຒ ໂຫຕິ, ອຠິວາເທຕພ຺ໂພ. ສເຈ ນວໂກ ໂຫຕິ, ອຠິວາທາເປຕພ຺ໂພ. ເສນາສນໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ – ‘ກຕມໍ ເມ ເສນາສນໍ ປາປຸຓາຕີ’ຕິ? ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ໂຄຈໂຣ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ອໂຄຈໂຣ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ເສກ຺ຂສມ຺ມຕານິ [ເສຂສມ຺ມຕານິ (ກ.)] ກຸລານິ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພານິ, ວຈ຺ຈຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ປສ຺ສາວຏ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ປານີຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ກຕ຺ຕຣທຓ຺ໂຑ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ສງ຺ຆສ຺ສ ກຕິກສຓ຺ຐານໍ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ – ‘ກໍ ກາລໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ກໍ ກາລໍ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ? ສເຈ ວິຫາໂຣ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ກວາຏໍ ອາໂກເຏຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອາຄເມຕ຺ວາ ຆຏິກໍ ອຸຄ຺ຆາເຏຕ຺ວາ ກວາຏໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ພຫິ ຐິເຕນ ນິລ຺ໂລເກຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ມຎ຺ເຈ ວາ ມຎ຺ໂຈ ອາໂຣປິໂຕ ໂຫຕິ, ປີເຐ ວາ ປີຐໍ ອາໂຣປິຕໍ ໂຫຕິ, ເສນາສນໍ ອຸປຣິ ປຸຎ຺ຊີກຕໍ [ປຸຎ຺ຊກິຕໍ (ກ.)] ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. [ມຫາວ. ໖໖-໖໗ (ໂຖກໍ ວິສທິສໍ)] ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ [ອູຫຎ຺ຎີຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)]. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ [ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ຍຖາຠາຄໍ (ກ.)] ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ [ຍຖາຠາຄໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ [ຍຖາຠາຄໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ [ຍຖາຠາຄໍ (ສ຺ຍາ. ກ.)] ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຠາຄໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຠາຄໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຠາຄໍ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຠາຄໍ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄນ຺ຕຸການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໒. ອາວາສິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໕໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ເນວ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ, ນ ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ນ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ນ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ [ນ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ປຣິໂຠຊນີເຍນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ນ ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ອຠິວາເທນ຺ຕິ, ນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາວາສິກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ເນວ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ວຸຑ຺ຒຕເຣປິ ອາຄນ຺ຕຸເກ ຠິກ຺ຂູ ນ ອຠິວາເທສ຺ສນ຺ຕິ, ນ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໕໙. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ອາວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອາຄນ຺ຕຸກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຑ຺ຒຕຣໍ ທິສ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ [ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ປຣິໂຠຊນີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ (ສ຺ຍາ.)]. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ອຸປາຫນາ ປຸຎ຺ຉິຕພ຺ພາ. ອຸປາຫນາ ປຸຎ຺ຉນ຺ເຕນ ປຐມໍ ສຸກ຺ເຂນ ໂຈຬເກນ ປຸຎ຺ຉິຕພ຺ພາ, ປຈ຺ຉາ ອລ຺ເລນ. ອຸປາຫນາປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ໂຘວິຕ຺ວາ [ໂຘວິຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ເອກມນ຺ຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕພ຺ພໍ.

‘‘ອາຄນ຺ຕຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ວຸຑ຺ຒຕໂຣ ອຠິວາເທຕພ຺ໂພ. ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ – ‘ເອຕໍ ເຕ ເສນາສນໍ ປາປຸຓາຕີ’ຕິ. ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ໂຄຈໂຣ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ອໂຄຈໂຣ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ເສກ຺ຂສມ຺ມຕານິ ກຸລານິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພານິ. ວຈ຺ຈຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປສ຺ສາວຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປານີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ກຕ຺ຕຣທຓ຺ໂຑ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ສງ຺ຆສ຺ສ ກຕິກສຓ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອິມໍ ກາລໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ອິມໍ ກາລໍ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ.

‘‘ສເຈ ນວໂກ ໂຫຕິ, ນິສິນ຺ນເກເນວ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຕ຺ຣ ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາຫິ, ອຕ຺ຣ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປາຫິ, ອິທໍ ອາສນໍ ນິສີທາຫີ’ຕິ. ປານີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອຸປາຫນາປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອາຄນ຺ຕຸໂກ ຠິກ຺ຂຸ ນວໂກ ອຠິວາທາເປຕພ຺ໂພ. ເສນາສນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເອຕໍ ເຕ ເສນາສນໍ ປາປຸຓາຕີ’ຕິ. ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ອນຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐໍ ວາ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ໂຄຈໂຣ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ອໂຄຈໂຣ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ເສກ຺ຂສມ຺ມຕານິ ກຸລານິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພານິ. ວຈ຺ຈຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປສ຺ສາວຏ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປານີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ກຕ຺ຕຣທຓ຺ໂຑ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ. ສງ຺ຆສ຺ສ ກຕິກສຓ຺ຐານໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອິມໍ ກາລໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ, ອິມໍ ກາລໍ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວາສິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອາວາສິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໓. ຄມິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຄມິກາ ຠິກ຺ຂູ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ອປ຺ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ. ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ນສ຺ສຕິ. ເສນາສນໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຄມິກາ ຠິກ຺ຂູ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ອປ຺ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິສ຺ສນ຺ຕິ! ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ນສ຺ສຕິ. ເສນາສນໍ ອຄຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໖໑. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ຄມິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຄມິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ຖເກຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ [ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ.)]. ສເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນ ໂຫຕິ, ສາມເຓໂຣ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ສາມເຓໂຣ ນ ໂຫຕິ, ອາຣາມິໂກ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອາຣາມິໂກ ນ ໂຫຕິ, ອຸປາສໂກ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ນ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ ວາ ສາມເຓໂຣ ວາ ອາຣາມິໂກ ວາ ອຸປາສໂກ ວາ, ຈຕູສຸ ປາສາເຓສຸ ມຎ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ມຎ຺ເຈ ມຎ຺ຈໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປີເຐ ປີຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອຸປຣິ ປຸຎ຺ຊໍ ກຣິຕ຺ວາ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ຖເກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາໂຣ ໂອວສ຺ສຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຉາເທຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ວິຫາໂຣ ຉາທິເຍຖາ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ໂຍ ເທໂສ ອໂນວສ຺ສໂກ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ຈຕູສຸ ປາສາເຓສຸ ມຎ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ມຎ຺ເຈ ມຎ຺ຈໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປີເຐ ປີຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອຸປຣິ ປຸຎ຺ຊໍ ກຣິຕ຺ວາ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ຖເກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສພ຺ໂພ ວິຫາໂຣ ໂອວສ຺ສຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ເສນາສນໍ ຄາມໍ ອຕິຫຣິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ‘ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ເສນາສນໍ ຄາມໍ ອຕິຫຣິເຍຖາ’ຕິ. ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈຕູສຸ ປາສາເຓສຸ ມຎ຺ຈໍ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ມຎ຺ເຈ ມຎ຺ຈໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ປີເຐ ປີຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ເສນາສນໍ ອຸປຣິ ປຸຎ຺ຊໍ ກຣິຕ຺ວາ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ຕິເຓນ ວາ ປຓ຺ເຓນ ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ – ອປ຺ເປວ ນາມ ອງ຺ຄານິປິ ເສເສຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄມິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ຄມິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໔. ອນຸໂມທນວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນ ອນຸໂມທນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ນ ອນຸໂມທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຠິກ຺ຂູ ເຕສໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕານໍ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕານໍ ວິປາເຈນ຺ຕານໍ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນຸໂມທິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນຸໂມທິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນຸໂມທິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ປູຄສ຺ສ ສງ຺ຆຠຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂູ – ‘ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອນຸໂມທິຕຸ’ນ຺ຕິ – ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອກກໍ ໂອຫາຍ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສາຣິປຸຕ຺ໂຕ ເຕ ມນຸສ຺ເສ ປຏິສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ເອກໂກ ອຄມາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຠຄວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ທູຣໂຕວ ເອກກໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຣິປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຈ຺ຈິ, ສາຣິປຸຕ຺ຕ, ຠຕ຺ຕໍ ອິທ຺ຘໍ ອໂຫສີ’’ຕິ? ‘‘ອິທ຺ຘໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຠຕ຺ຕໍ ອໂຫສິ; ອປິຈ ມໍ ຠິກ຺ຂູ ເອກກໍ ໂອຫາຍ ປກ຺ກນ຺ຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ຈຕູຫິ ປຎ຺ຈຫິ ເຖຣານຸເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອາຄເມຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ເຖໂຣ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ວຈ຺ຈິໂຕ ອາຄເມສິ. ໂສ ວຈ຺ຈໍ ສນ຺ຘາເຣຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ໂຕ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ປປຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ອານນ຺ຕຣິກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໕. ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມປິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຖເຣປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທນ຺ຕິ, ນເວປິ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫນ຺ຕິ, ສງ຺ຆາຏິມ຺ປິ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມປິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ, ເຖເຣປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ, ນເວປິ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນປິ ປຏິພາຫິສ຺ສນ຺ຕິ, ສງ຺ຆາຏິມ຺ປິ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ໂວກ຺ກມ຺ມປິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຖເຣປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທນ຺ຕິ, ນເວປິ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫນ຺ຕິ, ສງ຺ຆາຏິມ຺ປິ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໖໔. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຣາເມ ກາໂລ ອາໂຣຈິໂຕ ໂຫຕິ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ ໂວກ຺ກມ຺ມ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣໂຕ ປຸຣໂຕ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສຸສໍວຸເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປສທ຺ເທນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

‘‘ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ສຸສໍວຸເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ອປ຺ປສທ຺ເທນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພ. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ນ ສງ຺ຆາຏິໍ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກ ທິຍ຺ຍມາເນ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ປຕ຺ໂຕ ໂຘວິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ໂຫຕິ, ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄເຫ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ – ມາ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິ [ໂອສິຎ຺ຈິຍ຺ຍີ (ກ.)], ມາ ສາມນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິໍສຸ [ໂອສິຎ຺ຈິຍ຺ຍິໍສຸ (ກ.)], ມາ ສງ຺ຆາຏິ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈີຕິ. ສເຈ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ນ ໂຫຕິ, ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ຉມາຍ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ – ມາ ສາມນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິໍສຸ, ມາ ສງ຺ຆາຏິ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈີຕິ.

‘‘ໂອທເນ ທິຍ຺ຍມາເນ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ໂອທໂນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ, ສູປສ຺ສ ໂອກາໂສ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ໂຫຕິ ສປ຺ປິ ວາ ເຕລໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄໍ ວາ, ເຖເຣນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ສພ຺ເພສໍ ສມກໍ ສມ຺ປາເທຫີ’ຕິ. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ. ສມສູປໂກ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ. ສມຕິຕ຺ຕິໂກ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ.

‘‘ນ ຕາວ ເຖເຣນ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ຍາວ ນ ສພ຺ເພສໍ ໂອທໂນ ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສປທານໍ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສມສູປໂກ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ນ ຖູປກໂຕ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑິປາໂຕ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ນ ສູປໍ ວາ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ວາ ໂອທເນນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ພໍ ຠິຍ຺ໂຍກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍ. ນ ສູປໍ ວາ ໂອທນໍ ວາ ອຄິລາເນນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິນາ ປເຣສໍ ປຕ຺ໂຕ ໂອໂລເກຕພ຺ໂພ. ນາຕິມຫນ຺ໂຕ ກພໂຬ ກາຕພ຺ໂພ. ປຣິມຓ຺ຑໂລ ອາໂລໂປ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ອນາຫເຏ ກພເຬ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ວິວຣິຕພ຺ພໍ. ນ ຠຸຎ຺ຊມາເນນ ສພ຺ໂພ ຫຕ຺ໂຖ ມຸເຂ ປກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ສກພເຬນ ມຸເຂນ ພ຺ຍາຫຣິຕພ຺ພໍ. ນ ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ກພຬາວຈ຺ເຉທກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ອວຄຓ຺ຑກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ສິຕ຺ຖາວກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຈປຸຈປຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ປຕ຺ຕນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຏ຺ຐນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ສາມິເສນ ຫຕ຺ເຖນ ປານີຍຖາລໂກ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ. ນ ຕາວ ເຖເຣນ ອຸທກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ ຍາວ ນ ສພ຺ເພວ ຠຸຕ຺ຕາວິໂນ ໂຫນ຺ຕິ. ອຸທເກ ທິຍ຺ຍມາເນ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸທກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ປຕ຺ໂຕ ໂຘວິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ໂຫຕິ, ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄເຫ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ – ມາ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິ, ມາ ສາມນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິໍສຸ, ມາ ສງ຺ຆາຏິ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈີຕິ. ສເຈ ອຸທກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ນ ໂຫຕິ, ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ຉມາຍ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ – ມາ ສາມນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິໍສຸ, ມາ ສງ຺ຆາຏິ ອຸທເກນ ໂອສິຎ຺ຈີຕິ. ນ ສສິຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕໂຘວນໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕນ ນວເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປຐມຕຣໍ ນິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ປຈ຺ຉາ ເຖເຣຫິ ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສຸສໍວຸເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປສທ຺ເທນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໖. ປິຓ຺ຑຈາຣິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ປິຓ຺ຑຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕິ, ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາປິ ນິເວສນໍ ປວິສນ຺ຕິ, ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ປວິສນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ອຕິທູເຣປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອຈ຺ຈາສນ຺ເນປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອຕິຈິຣມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ອຕິລຫຸມ຺ປິ ນິວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕໂຣປິ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນິເວສນໍ ປາວິສິ. ໂສ ຈ ທ຺ວາຣໍ ມຎ຺ຎມາໂນ ອຎ຺ຎຕຣໍ ໂອວຣກໍ ປາວິສິ. ຕສ຺ມິມ຺ປິ ໂອວຣເກ ອິຕ຺ຖີ ນຄ຺ຄາ ອຸຕ຺ຕານາ ນິປນ຺ນາ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ນຄ຺ຄໍ ອຸຕ຺ຕານໍ ນິປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ – ‘‘ນຍິທໍ ທ຺ວາຣໍ, ໂອວຣກໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ ຕມ຺ຫາ ໂອວຣກາ ນິກ຺ຂມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ສາມິໂກ ຕໍ ອິຕ຺ຖິໍ ນຄ຺ຄໍ ອຸຕ຺ຕານໍ ນິປນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ – ‘‘ອິມິນາ ເມ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຊາປຕີ ທູສິຕາ’’ຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາໂກເຏສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ອິຕ຺ຖີ ເຕນ ສທ຺ເທນ ປຏິພຸຊ຺ຌິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ຍ, ອິມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາໂກເຏສີ’’ຕິ? ‘‘ອິມິນາສິ ຕ຺ວໍ ຠິກ຺ຂຸນາ ທູສິຕາ’’ຕິ? ‘‘ນາຫໍ, ອຍ຺ຍ, ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ທູສິຕາ; ອກາຣໂກ ໂສ ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ມຸຎ຺ຈາເປສິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ປິຓ຺ຑຈາຣິກາ ຠິກ຺ຂູ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ ອນາກປ຺ປສມ຺ປນ຺ນາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາປິ ນິເວສນໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາປິ ນິກ຺ຂມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ນິກ຺ຂມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິທູເຣປິ ຕິຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຈ຺ຈາສນ຺ເນປິ ຕິຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິຈິຣມ຺ປິ ຕິຏ຺ຐິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິລຫຸມ຺ປິ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໖໖. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຓ຺ຑຈາຣິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ປິຓ຺ຑຈາຣິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ປິຓ຺ຑຈາຣິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ – ‘ອິທານິ ຄາມໍ ປວິສິສ຺ສາມີ’ຕິ ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສຸສໍວຸເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປສທ຺ເທນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

‘‘ນິເວສນໍ ປວິສນ຺ເຕນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ອິມິນາ ປວິສິສ຺ສາມິ, ອິມິນາ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມີ’ຕິ. ນາຕິສຫສາ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນາຕິສຫສາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຕິຈິຣໍ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຕິລຫຸໍ ນິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຐິຕເກນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ຠິກ຺ຂໍ ທາຕຸກາມາ ວາ ອທາຕຸກາມາ ວາ’ຕິ. ສເຈ ກມ຺ມໍ ວາ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອາສນາ ວາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ກຏຈ຺ຉຸໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຠາຊນໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຐເປຕິ [ຐາເປຕິ (ກ.)] ວາ – ທາຕຸກາມສ຺ສາຕິ [ທາຕຸກາມິຍາຕິ (ສ຺ຍາ.), ທາຕຸກາມາ ວິຍາຕິ (ສີ.)] ຐາຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂາຍ ທິຍ຺ຍມານາຍ ວາເມນ ຫຕ຺ເຖນ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຸຈ຺ຈາເຣຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ນ ຈ ຠິກ຺ຂາທາຍິກາຍ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກຕພ຺ພໍ [ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ.)]. ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ສູປໍ ທາຕຸກາມາ ວາ ອທາຕຸກາມາ ວາ’ຕິ. ສເຈ ກຏຈ຺ຉຸໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຠາຊນໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຐເປຕິ ວາ – ທາຕຸກາມສ຺ສາຕິ ຐາຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂາຍ ທິນ຺ນາຍ ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ນິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສຸສໍວຸເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປສທ຺ເທນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຐມໍ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ເຕນ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຄາມໂຕ ປິຓ຺ຑາຍ ປຏິກ຺ກມຕິ, ສເຈ ໂຫຕິ ຠຸຕ຺ຕາວເສໂສ, ສເຈ ອາກງ຺ຂຕິ, ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂນ ເຈ ອາກງ຺ຂຕິ, ອປ຺ປຫຣິເຕ ວາ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ, ອປ຺ປາຓເກ ວາ ອຸທເກ ໂອປິລາເປຕພ຺ພໍ. ເຕນ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ, ອວກ຺ກາຣປາຕິ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພາ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ, ຠຕ຺ຕຄ຺ຄໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປສ຺ສຕິ ປານີຍຆຏໍ ວາ ປຣິໂຠຊນີຍຆຏໍ ວາ ວຈ຺ຈຆຏໍ ວາ ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ເຕນ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສຈສ຺ສ ໂຫຕິ ອວິສຍ຺ຫໍ, ຫຕ຺ຖວິກາເຣນ ທຸຕິຍໍ ອາມນ຺ເຕຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖວິລງ຺ຆເກນ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ວາຈາ ຠິນ຺ທິຕພ຺ພາ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ປິຓ຺ຑຈາຣິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ປິຓ຺ຑຈາຣິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໗. ອາຣຎ຺ຎິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣນ຺ຕິ. ເຕ ເນວ ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ນ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ນ ອຄ຺ຄິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ນ ອຣຓິສຫິຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ນ ນກ຺ຂຕ຺ຕປທານິ ຊານນ຺ຕິ, ນ ທິສາຠາຄໍ ຊານນ຺ຕິ. ໂຈຣາ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ປານີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິໂຠຊນີຍ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ອຄ຺ຄີ’’ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ’’ຕິ. ‘‘ອຕ຺ຖິ, ຠນ຺ເຕ, ອຣຓິສຫິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນຕ຺ຖາວຸໂສ’’ຕິ. ( ) [(ອຕ຺ຖິ ຠນ຺ເຕ ນກ຺ຂຕ຺ຕປທານີຕິ, ນ ຊານາມ ອາວຸໂສຕິ, ອຕ຺ຖິ ຠນ຺ເຕ ທິສາຠາຄນ຺ຕິ, ນ ຊານາມ ອາວຸໂສຕິ.) ສີ. ວິມຕິຏີກາຍ ປນ ສເມຕິ] ‘‘ເກນຊ຺ຊ, ຠນ຺ເຕ, ຍຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຊານາມາ’’ຕິ. ‘‘ກຕມາຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ທິສາ’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຊານາມາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ໂຈຣາ – ‘ເນວິເມສໍ ປານີຍໍ ອຕ຺ຖິ, ນ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຕ຺ຖິ, ນ ອຄ຺ຄິ ອຕ຺ຖິ, ນ ອຣຓິສຫິຕໍ ອຕ຺ຖິ, ນ ນກ຺ຂຕ຺ຕປທານິ ຊານນ຺ຕິ, ນ ທິສາຠາຄໍ ຊານນ຺ຕິ; ໂຈຣາ ອິເມ, ນຍິເມ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ – ອາໂກເຏຕ຺ວາ ປກ຺ກມິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໖໘. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອາຣຎ຺ຎິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ອາຣຎ຺ຎິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ປຕ຺ຕໍ ຖວິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອໍເສ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ຂນ຺ເຘ ກຣິຕ຺ວາ ອຸປາຫນາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ທ຺ວາຣວາຕປານໍ ຖເກຕ຺ວາ ເສນາສນາ ໂອຕຣິຕພ຺ພໍ – ອິທານິ ຄາມໍ ປວິສິສ຺ສາມີຕິ. ອຸປາຫນາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ຖວິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອໍເສ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ຂມ຺ຠກເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

‘‘ນິເວສນໍ ປວິສນ຺ເຕນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ອິມິນາ ປວິສິສ຺ສາມິ, ອິມິນາ ນິກ຺ຂມິສ຺ສາມີ’ຕິ. ນາຕິສຫສາ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນາຕິສຫສາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຕິຈິຣໍ ຐາຕພ຺ພໍ. ນາຕິລຫຸໍ ນິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຐິຕເກນ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ຠິກ຺ຂໍ ທາຕຸກາມາ ວາ ອທາຕຸກາມາ ວາ’ຕິ. ສເຈ ກມ຺ມໍ ວາ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອາສນາ ວາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ກຏຈ຺ຉຸໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຠາຊນໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຐເປຕິ ວາ – ທາຕຸກາມສ຺ສາຕິ ຐາຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂາຍ ທິຍ຺ຍມານາຍ ວາເມນ ຫຕ຺ເຖນ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຸຈ຺ຈາເຣຕ຺ວາ ທກ຺ຂິເຓນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ນ ຈ ຠິກ຺ຂາທາຍິກາຍ ມຸຂໍ ອຸລ຺ໂລເກຕພ຺ພໍ. ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພໍ – ‘ສູປໍ ທາຕຸກາມາ ວາ ອທາຕຸກາມາ ວາ’ຕິ. ສເຈ ກຏຈ຺ຉຸ ວາ ປຣາມສຕິ, ຠາຊນໍ ວາ ປຣາມສຕິ, ຐເປຕິ ວາ – ທາຕຸກາມສ຺ສາຕິ ຐາຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂາຍ ທິນ຺ນາຍ ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ນິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຖວິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອໍເສ ອາລຄ຺ເຄຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ສີເສ ກຣິຕ຺ວາ ອຸປາຫນາ ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

‘‘ອາຣຎ຺ຎິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ, ອຄ຺ຄິ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ອຣຓິສຫິຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ, ກຕ຺ຕຣທຓ຺ໂຑ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນກ຺ຂຕ຺ຕປທານິ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພານິ – ສກລານິ ວາ ເອກເທສານິ ວາ, ທິສາກຸສເລນ ຠວິຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອາຣຎ຺ຎິເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໘. ເສນາສນວຕ຺ຕກຖາ

໓໖໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຈີວຣກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິວາເຕ ອງ຺ຄເຓ [ປງ຺ຄເຓ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຣເຊນ ໂອກິຣິໍສຸ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິວາເຕ ອງ຺ຄເຓ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏສ຺ສນ຺ຕິ! ຠິກ຺ຂູ ຣເຊນ ໂອກິຣິໍສູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິວາເຕ ອງ຺ຄເຓ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ຣເຊນ ໂອກິຣິໍສູ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໗໐. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເສນາສເນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. [ມຫາວ. ໖໖, ໖໗; ຈູຬວ. ໓໕໗] ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠຸມ຺ມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ປຣິໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂຸສາມນ຺ຕາ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ. ນ ວິຫາຣສາມນ຺ຕາ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ. ນ ປານີຍສາມນ຺ຕາ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ. ນ ປຣິໂຠຊນີຍສາມນ຺ຕາ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ. ນ ປຏິວາເຕ ອງ຺ຄເຓ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ. ອໂຘວາເຕ ເສນາສນໍ ປປ຺ໂຜເຏຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠຸມ຺ມຕ຺ຖຣຓໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ເອກມນ຺ຕໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ວຸຑ຺ເຒນ ສທ຺ຘິໍ ເອກວິຫາເຣ ວິຫຣຕິ, ນ ວຸຑ຺ຒໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອຸທ຺ເທໂສ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ປຣິປຸຈ຺ຉາ ທາຕພ຺ພາ, ນ ສຊ຺ຌາໂຍ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ຘມ຺ໂມ ຠາສິຕພ຺ໂພ, ນ ປທີໂປ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ປທີໂປ ວິຊ຺ຌາເປຕພ຺ໂພ, ນ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ນ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຸຑ຺ເຒນ ສທ຺ຘິໍ ເອກຈງ຺ກເມ ຈງ຺ກມຕິ, ເຍນ ວຸຑ຺ໂຒ ເຕນ ປຣິວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ວຸຑ຺ໂຒ ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ເຓນ ຆຏ຺ເຏຕພ຺ໂພ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ເສນາສເນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໙. ຊນ຺ຕາຆຣວຕ຺ຕກຖາ

໓໗໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ນິວາຣິຍມານາ ອນາທຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຫູຕໍ ກຏ຺ຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ທຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ທ຺ວາເຣ ນິສີທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ [ເຖຣາ ຈ ຠິກ຺ຂູ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ອຸຓ຺ຫາຠິຕຕ຺ຕາ ທ຺ວາຣໍ ອລຠມານາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ນິວາຣິຍມານາ ອນາທຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຫູຕໍ ກຏ຺ຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ທຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ທ຺ວາເຣ ນິສີທິສ຺ສນ຺ຕິ! ຠິກ຺ຂູ ອຸຓ຺ຫາຠິຕຕ຺ຕາ ທ຺ວາຣໍ ອລຠມານາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕນ຺ຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຊນ຺ຕາຆເຣ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ນິວາຣິຍມານາ ອນາທຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຫູຕໍ ກຏ຺ຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ທຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ທ຺ວາເຣ ນິສີທນ຺ຕິ; ຠິກ຺ຂູ ອຸຓ຺ຫາຠິຕຕ຺ຕາ ທ຺ວາຣໍ ອລຠມານາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຊນ຺ຕາຆເຣ ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິວາຣິຍມາເນນ ອນາທຣິຍໍ ປຏິຈ຺ຈ ປຫູຕໍ ກຏ຺ຐໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ທ຺ວາເຣ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນິສີເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ.

໓໗໒. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຊນ຺ຕາຆຣວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ຊນ຺ຕາຆເຣ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປຐມໍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສເຈ ຉາຣິກາ ອຸສ຺ສນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຉາຣິກາ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພາ. ສເຈ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິຠຓ຺ຑໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ.

‘‘ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ອຸທກໂທຓິກາຍ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆເຣ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ອຸທເກປິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຸຣໂຕປິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ, ນ ອຸປຣິໂຕປິ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ເຕນ ໂອຕຣນ຺ຕານໍ ມຄ຺ໂຄ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປຈ຺ຉາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມຕິ, ສເຈ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ໂຫຕິ, ໂຘວິຕພ຺ພໍ. ມຕ຺ຕິກາໂທຓິກໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ອຄ຺ຄິໍ ວິຊ຺ຌາເປຕ຺ວາ ທ຺ວາຣໍ ຖເກຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຊນ຺ຕາຆຣວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ຊນ຺ຕາຆເຣ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໑໐. ວຈ຺ຈກຸຏິວຕ຺ຕກຖາ

໓໗໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ພ຺ຣາຫ຺ມຓຊາຕິໂກ ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ນ ອິຈ຺ຉຕິ ອາຈເມຕຸໍ – ໂກ ອິມໍ ວສລໍ ທຸຄ຺ຄນ຺ຘໍ ອາມສິສ຺ສຕີຕິ [ອາຈມິສ຺ສຕີຕິ (ກ.)]. ຕສ຺ສ ວຈ຺ຈມຄ຺ເຄ ກິມິ ສຓ຺ຐາຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ນ ອາຈເມສີ’’ຕິ? ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ນ ອາຈເມສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ນ ອາຈເມສີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ສຕິ ອຸທເກ ນາຈເມຕພ຺ພໍ. ໂຍ ນາຈເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ນວກາ ຠິກ຺ຂູ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວຈ຺ຈິຕາ ອາຄເມນ຺ຕິ. ເຕ ວຈ຺ຈໍ ສນ຺ຘາເຣນ຺ຕາ ມຸຈ຺ຉິຕາ ປປຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຄຕປຏິປາຏິຍາ ວຈ຺ຈໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕິສຫສາປິ ວຈ຺ຈກຸຏິໍ ປວິສນ຺ຕິ, ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາປິ [ອຸພ຺ຠຸຊ຺ຊິຕ຺ວາປິ (ສີ.), ອຸພ຺ຠຸຊິຕ຺ວາ (ສ຺ຍາ.)] ປວິສນ຺ຕິ, ນິຕ຺ຖຸນນ຺ຕາປິ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທນ຺ຕາປິ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ພຫິທ຺ຘາປິ ວຈ຺ຈໂທຓິກາຍ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ພຫິທ຺ຘາປິ ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍ ປສ຺ສາວໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍປິ ເຂຬໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຜຣຸເສນປິ ກຏ຺ເຐນ ອວເລຂນ຺ຕິ, ອວເລຂນກຏ຺ຐມ຺ປິ ວຈ຺ຈກູປມ຺ຫິ ປາເຕນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາປິ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິ, ຈປຸຈປຸກາຣກມ຺ປິ ອາຈເມນ຺ຕິ, ອາຈມນສຣາວເກປິ ອຸທກໍ ເສເສນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ອຕິສຫສາປິ ວຈ຺ຈກຸຏິໍ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາປິ ປວິສິສ຺ສນ຺ຕິ, ນິຕ຺ຖຸນນ຺ຕາປິ ວຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທນ຺ຕາປິ ວຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ພຫິທ຺ຘາປິ ວຈ຺ຈໂທຓິກາຍ ວຈ຺ຈໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ພຫິທ຺ຘາປິ ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍ ປສ຺ສາວໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍປິ ເຂຬໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ, ຜຣຸເສນປິ ກຏ຺ເຐນ ອວເລຂິສ຺ສນ຺ຕິ, ອວເລຂນກຏ຺ຐມ຺ປິ ວຈ຺ຈກູປມ຺ຫິ ປາເຕສ຺ສນ຺ຕິ, ອຕິສຫສາປິ ນິກ຺ຂມິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາປິ ນິກ຺ຂມິສ຺ສນ຺ຕິ, ຈປຸຈປຸກາຣກມ຺ປິ ອາຈເມສ຺ສນ຺ຕິ, ອາຈມນສຣາວເກປິ ອຸທກໍ ເສເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໗໔. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ວຈ຺ຈກຸຏິວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ວຈ຺ຈກຸຏິໍ ຄຈ຺ຉຕິ ເຕນ ພຫິ ຐິເຕນ [ພຫິ ຐິເຕນ (ສີ. ກ.)] ອຸກ຺ກາສິຕພ຺ພໍ. ອນ຺ໂຕ ນິສິນ຺ເນນປິ ອຸກ຺ກາສິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣວໍເສ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸຍາ ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອຕຣມາເນນ ວຈ຺ຈກຸຏີ ປວິສິຕພ຺ພາ. ນາຕິສຫສາ ປວິສິຕພ຺ພາ. ນ ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາ ປວິສິຕພ຺ພາ. ວຈ຺ຈປາທຸກາຍ ຐິເຕນ ອຸພ຺ຠຊິຕພ຺ພໍ. ນ ນິຕ຺ຖຸນນ຺ເຕນ ວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ຂາທນ຺ເຕນ ວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ພຫິທ຺ຘາ ວຈ຺ຈໂທຓິກາຍ ວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ພຫິທ຺ຘາ ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍ ປສ຺ສາໂວ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ປສ຺ສາວໂທຓິກາຍ ເຂໂຬ ກາຕພ຺ໂພ. ນ ຜຣຸເສນ ກຏ຺ເຐນ ອວເລຂິຕພ຺ພໍ. ນ ອວເລຂນກຏ຺ຐໍ ວຈ຺ຈກູປມ຺ຫິ ປາເຕຕພ຺ພໍ. ວຈ຺ຈປາທຸກາຍ ຐິເຕນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ພໍ. ນາຕິສຫສາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ. ນ ອຸພ຺ຠຊິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ. ອາຈມນປາທຸກາຍ ຐິເຕນ ອຸພ຺ຠຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຈປຸຈປຸກາຣກໍ ອາຈເມຕພ຺ພໍ. ນ ອາຈມນສຣາວເກ ອຸທກໍ ເສເສຕພ຺ພໍ. ອາຈມນປາທຸກາຍ ຐິເຕນ ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸຫຕາ [ອູຫຕາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ, ໂຘວິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອວເລຂນປິຘໂຣ ປູໂຣ ໂຫຕິ, ອວເລຂນກຏ຺ຐໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິຠຓ຺ຑໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ວຈ຺ຈກຸຏິວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໑໑. ອຸປຊ຺ຌາຍວຕ຺ຕກຖາ

໓໗໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ ວິຄຣຫິ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ…ເປ… ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກາ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕິ! ເນຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອປ຺ປສນ຺ນານໍ ວາ ປສາທາຍ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໗໖. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິການໍ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກຫິ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. [ມຫາວ. ໖໖] ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ອຸປາຫນາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ [ສອຸທໂກ (ກ.)] ທາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປຈ຺ຉາສມຓໍ ອາກງ຺ຂຕິ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຠຓມານສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກຖາ ໂອປາເຕຕພ຺ພາ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອາປຕ຺ຕິສາມນ຺ຕາ ຠຓມາໂນ ນິວາເຣຕພ຺ໂພ.

‘‘ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕນ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອຸປຊ຺ຌາຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທ຺ທິສາເປຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ປຣິໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ໂຘວິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ກາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຣຊນາ ປຈິຕພ຺ພາ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ປຈິຕພ຺ພາ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ [ຣເຊຕພ຺ພໍ (ສ຺ຍາ.)] ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກນ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ [ຣເຊນ຺ເຕນ (ສ຺ຍາ.)] ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເກສາ ເຉເທຕພ຺ພາ [ເຉຕ຺ຕພ຺ພາ (ສີ.), ເຉທິຕພ຺ພາ (ກ.)], ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເກສາ ເຉທາເປຕພ຺ພາ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ [ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ (ກ.)] ກາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຉາສມໂຓ ອາທາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ; ນ ສຸສານໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ; ນ ທິສາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິການໍ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກຫິ ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໑໒. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໗໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໗໘. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອຸປຊ຺ຌາເຍຫິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. [ມຫາວ. ໖໗] ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ອຸປຊ຺ຌາເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ສງ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອຸທ຺ເທເສນ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ ໂອວາເທນ ອນຸສາສນິຍາ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ນ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ [ອາທາຍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ (ກ.)] ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ…ເປ… ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ ປຣິວາສາຣໂຫ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ, ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ໂຘເວຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ປເຈຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ຣເຊຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສທ຺ຘິວິຫາຣິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປຊ຺ຌາຍານໍ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອຸປຊ຺ຌາເຍຫິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໑໓. ອາຈຣິຍວຕ຺ຕກຖາ

໓໗໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກາ ອາຈຣິເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອນ຺ເຕວາສິກາ ອາຈຣິເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິກາ ອາຈຣິເຍສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໘໐. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິການໍ ອາຈຣິເຍສຸ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອນ຺ເຕວາສິເກຫິ ອາຈຣິເຍສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. [ມຫາວ. ໗໘] ອນ຺ເຕວາສິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ອຸປາຫນາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ປຈ຺ຉາສມຓໍ ອາກງ຺ຂຕິ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ. ນາຕິທູເຣ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ນາຈ຺ຈາສນ຺ເນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ປຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ນ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຠຓມານສ຺ສ ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ກຖາ ໂອປາເຕຕພ຺ພາ. ອາຈຣິໂຍ ອາປຕ຺ຕິສາມນ຺ຕາ ຠຓມາໂນ ນິວາເຣຕພ຺ໂພ.

‘‘ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕນ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອາຈຣິໂຍ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອາຈຣິໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິຍມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອາຈຣິໂຍ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸທ຺ທິສາເປຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອາຈຣິໂຍ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ໂຈ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ປີຐໍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ; ເຂຬມລ຺ລໂກ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ; ອປສ຺ເສນຜລກໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ; ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາເຣ ສນ຺ຕານກໍ ໂຫຕິ, ອຸລ຺ໂລກາ ປຐມໍ ໂອຫາເຣຕພ຺ພໍ, ອາໂລກສນ຺ຘິກຓ຺ຓຠາຄາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ເຄຣຸກປຣິກມ຺ມກຕາ ຠິຕ຺ຕິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ກາຬວຓ຺ຓກຕາ ຠູມິ ກຓ຺ຓກິຕາ ໂຫຕິ, ໂຈຬກໍ ເຕເມຕ຺ວາ ປີເຬຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອກຕາ ໂຫຕິ ຠູມິ, ອຸທເກນ ປຣິປ຺ໂຜສິຕ຺ວາ ປຣິໂຜສິຕ຺ວາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ – ມາ ວິຫາໂຣ ຣເຊນ ອຸຫຎ຺ຎີຕິ. ສງ຺ກາຣໍ ວິຈິນິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ຉຑ຺ເຑຕພ຺ພໍ.

‘‘ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ມຎ຺ຈປຏິປາທກາ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພາ. ມຎ຺ໂຈ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ໂພ. ປີຐໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ, ອສງ຺ຆຏ຺ເຏນ຺ເຕນ ກວາຏປິຏ຺ຐໍ, ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ໂສເຘຕ຺ວາ ປປ຺ໂຜເຏຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ເຂຬມລ຺ລໂກ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອປສ຺ເສນຜລກໍ ໂອຕາເປຕ຺ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອຕິຫຣິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ເຫຏ຺ຐາມຎ຺ຈໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາປີຐໍ ວາ ປຣາມສິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ນ ຈ ອນນ຺ຕຣຫິຕາຍ ຠູມິຍາ ປຕ຺ໂຕ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ. ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອເກນ ຫຕ຺ເຖນ ຈີວຣວໍສໍ ວາ ຈີວຣຣຊ຺ຊຸໍ ວາ ປມຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປຸຣຕ຺ຖິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ປຈ຺ຉິມາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉິມາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຕ຺ຕຣາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ທກ຺ຂິຓາ ສຣຊາ ວາຕາ ວາຍນ຺ຕິ, ທກ຺ຂິຓາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ສີຕກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ວິວຣິຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ຖເກຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸຓ຺ຫກາໂລ ໂຫຕິ, ທິວາ ວາຕປານາ ຖເກຕພ຺ພາ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິວຣິຕພ຺ພາ.

‘‘ສເຈ ປຣິເວຓໍ ອຸກ຺ລາປໍ ໂຫຕິ, ປຣິເວຓໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂກຏ຺ຐໂກ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂກຏ຺ຐໂກ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຄ຺ຄິສາລາ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ອຄ຺ຄິສາລາ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ວຈ຺ຈກຸຏິ ອຸກ຺ລາປາ ໂຫຕິ, ວຈ຺ຈກຸຏິ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພາ. ສເຈ ປານີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປານີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ນ ໂຫຕິ, ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວູປກາເສຕພ຺ພາ, ວູປກາສາເປຕພ຺ພາ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຣິວາສາຣໂຫ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຈຣິຍສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິໂຍ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ໂຘວິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ກາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ປຈິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິເກນ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ນ ອາຈຣິຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເກສາ ເຉທິຕພ຺ພາ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເກສາ ເຉທາເປຕພ຺ພາ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ໂຈ ກາຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປຈ຺ຉາສມເຓນ ໂຫຕພ຺ພໍ, ນ ເອກຈ຺ໂຈ ປຈ຺ຉາສມໂຓ ອາທາຕພ຺ໂພ; ນ ເອກຈ຺ຈສ຺ສ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ, ນ ເອກຈ຺ເຈນ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ນີຫຣາເປຕພ຺ໂພ; ນ ອາຈຣິຍໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຄາໂມ ປວິສິຕພ຺ໂພ; ນ ສຸສານໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ; ນ ທິສາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ສເຈ ອາຈຣິໂຍ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິການໍ ອາຈຣິເຍສຸ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອນ຺ເຕວາສິເກຫິ ອາຈຣິເຍສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

໑໔. ອນ຺ເຕວາສິກວຕ຺ຕກຖາ

໓໘໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຈຣິຍາ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອາຈຣິຍາ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ປຏິປຸຈ຺ຉິ – ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍາ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ນ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໓໘໒. ‘‘ເຕນ ຫິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍານໍ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ວຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎເປສ຺ສາມິ ຍຖາ ອາຈຣິເຍຫິ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. [ມຫາວ. ໗໙] ອາຈຣິເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາ –

‘‘ອາຈຣິເຍນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ສງ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອນຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ໂພ ອຸທ຺ເທເສນ ປຣິປຸຈ຺ຉາຍ ໂອວາເທນ ອນຸສາສນິຍາ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອາຈຣິຍສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ນ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິເຍຖາຕິ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ກາລສ຺ເສວ ອຸຏ຺ຐາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຸໂຂທກໍ ທາຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຍາຄຸ ໂຫຕິ, ຠາຊນໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ຍາຄຸ ອຸປນາເມຕພ຺ພາ. ຍາຄຸໍ ປີຕສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ຠາຊນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ວຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ກາຍພນ຺ຘນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິໂຍ ທາຕພ຺ພາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປຕ຺ໂຕ ໂສທໂກ ທາຕພ຺ໂພ.

‘‘ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິວຕ຺ຕິສ຺ສຕີຕິ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຈີວຣໍ ສິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ພໍ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ຈີວຣໍ ນິທຫິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ. ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣນ຺ເຕນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ກຓ຺ຓໍ ອຸສ຺ສາເຣຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆຣິຕພ຺ພໍ – ມາ ມຊ຺ເຌ ຠງ຺ໂຄ ອໂຫສີຕິ. ໂອໂຠເຄ ກາຍພນ຺ຘນໍ ກາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ໂຫຕິ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາໂຕ ອຸປນາເມຕພ຺ໂພ. ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ. ຠຸຕ຺ຕາວິສ຺ສ ອຸທກໍ ທຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ອປ຺ປຏິຆໍສນ຺ເຕນ ໂຘວິຕ຺ວາ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຈ ອຸຓ຺ເຫ ປຕ຺ໂຕ ນິທຫິຕພ຺ໂພ. ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ປຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ…ເປ… ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປນ຺ເຕນ…ເປ… ປາຣໂຕ ອນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອນ຺ເຕວາສິກມ຺ຫິ ອຸຏ຺ຐິເຕ ອາສນໍ ອຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ເທໂສ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ໂສ ເທໂສ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ນຫາຍິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ນຫານໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສີເຕນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ສີຕໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອຸຓ຺ເຫນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ອຸຓ຺ຫໍ ປຏິຍາເທຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຈຸຓ຺ຓໍ ສນ຺ເນຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ເຕເມຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ [ອາທາຍ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປິຏ຺ຐິໂຕ ປິຏ຺ຐິໂຕ (ກ.)] ຄນ຺ຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ທຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ທາຕພ຺ພໍ, ມຕ຺ຕິກາ ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສນ຺ເຕນ ມຕ຺ຕິກາຍ ມຸຂໍ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣໍ ປວິສິຕພ຺ພໍ. ນ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ນ ນວາ ຠິກ຺ຂູ ອາສເນນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພາ. ຊນ຺ຕາຆເຣ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕນ ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຸຣໂຕ ຈ ປຈ຺ຉໂຕ ຈ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊນ຺ຕາຆຣາ ນິກ຺ຂມິຕພ຺ພໍ.

‘‘ອຸທເກປິ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ນຫາເຕນ ປຐມຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣິຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຄຕ຺ຕໍ ໂວທກໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕ຺ວາ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຄຕ຺ຕໂຕ ອຸທກໍ ປມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິວາສນໍ ທາຕພ຺ພໍ, ສງ຺ຆາຏິ ທາຕພ຺ພາ, ຊນ຺ຕາຆຣປີຐໍ ອາທາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອາສນໍ ປຎ຺ຎເປຕພ຺ພໍ, ປາໂທທກໍ ປາທປີຐໍ ປາທກຖລິກໍ ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ອນ຺ເຕວາສິໂກ ປານີເຍນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ.

‘‘ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ວິຫຣຕິ, ສເຈ ໂສ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສເຘຕພ຺ໂພ. ວິຫາຣໍ ໂສເຘນ຺ເຕນ ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນີຫຣິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ…ເປ… ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ນ ໂຫຕິ, ອາຈມນກຸມ຺ຠິຍາ ອຸທກໍ ອາສິຎ຺ຈິຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ອນຠິຣຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນາ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວູປກາເສຕພ຺ໂພ, ວູປກາສາເປຕພ຺ໂພ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວິໂນເທຕພ຺ພໍ, ວິໂນທາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ທິຏ຺ຐິຄຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ວິເວເຈຕພ຺ພໍ, ວິເວຈາເປຕພ຺ພໍ, ຘມ຺ມກຖາ ວາສ຺ສ ກາຕພ຺ພາ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປຣິວາສາຣໂຫ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ປຣິວາສໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ມູລາຍປຏິກສ຺ສນາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ເສຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ມານຕ຺ຕາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ອພ຺ຠານາຣໂຫ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ. ສເຈ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ກມ຺ມໍ ນ ກເຣຍ຺ຍ, ລຫຸກາຍ ວາ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ. ກຕໍ ວາ ປນສ຺ສ ໂຫຕິ, ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ວາ ນິຍສ຺ສໍ ວາ ປພ຺ພາຊນີຍໍ ວາ ປຏິສາຣຓີຍໍ ວາ ອຸກ຺ເຂປນີຍໍ ວາ, ອາຈຣິເຍນ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ສມ຺ມາ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ໂລມໍ ປາເຕຍ຺ຍ, ເນຕ຺ຖາຣໍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ກມ຺ມໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ໂຘເວຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ໂຘວິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກາຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ກເຣຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ກຣິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ປເຈຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຣຊນໍ ປຈິເຍຖາຕິ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ ໂຫຕິ, ອາຈຣິເຍນ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ເອວໍ ຣເຊຍ຺ຍາສີຕິ, ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ວາ ກາຕພ຺ພໍ – ກິນ຺ຕິ ນຸ ໂຂ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ຈີວຣໍ ຣຊິເຍຖາຕິ. ຈີວຣໍ ຣຊນ຺ເຕນ ສາຘຸກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ ຣຊິຕພ຺ພໍ. ນ ຈ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ເຖເວ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ອນ຺ເຕວາສິໂກ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານມສ຺ສ ອາຄເມຕພ຺ພໍ. ອິທໍ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຈຣິຍານໍ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ວຕ຺ຕໍ ຍຖາ ອາຈຣິເຍຫິ ອນ຺ເຕວາສິເກສຸ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ.

ວຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘໂກ ອຏ຺ຐໂມ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ເອກູນວີສຕິ, ວຕ຺ຕາ ຈຸທ຺ທສ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ສອຸປາຫນາ ຉຕ຺ຕາ ຈ, ໂອຄຸຓ຺ຐິ ສີສໍ ປານີຍໍ;

ນາຠິວາເທ ນ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ, ອຫິ ອຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ເປສລາ.

ໂອມຸຎ຺ຈິ ຉຕ຺ຕໍ ຂນ຺ເຘ ຈ, ອຕຣຎ຺ຈ ປຏິກ຺ກມໍ;

ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປາ, ປຕິຣູປຎ຺ຈ ປຸຈ຺ຉິຕາ.

ອາສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ໂຘວິເຕນ, ສຸກ຺ເຂນລ຺ເລນຸປາຫນາ;

ວຸຑ຺ໂຒ ນວໂກ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອຊ຺ຌາວຸຏ຺ຐຎ຺ຈ ໂຄຈຣາ.

ເສກ຺ຂາ ວຈ຺ຈາ ປານີ ປຣິ, ກຕ຺ຕຣໍ ກຕິກໍ ຕໂຕ;

ກາລໍ ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອຸກ຺ລາໂປ, ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ນີຫເຣ.

ປຏິປາໂທ ຠິສິພິພ຺ໂພ, ມຎ຺ຈປີຐຎ຺ຈ ມລ຺ລກໍ;

ອປສ຺ເສນຸລ຺ໂລກກຓ຺ຓາ, ເຄຣຸກາ ກາຬ ອກຕາ.

ສງ຺ກາຣຎ຺ຈ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ, ປຏິປາທກໍ ມຎ຺ຈປີຐໍ;

ຠິສິ ນິສີທນມ຺ປິ, ມລ຺ລກໍ ອປສ຺ເສນ ຈ.

ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຠູມິ ຈ, ປາຣນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ;

ປຸຣຕ຺ຖິມາ ປຈ຺ຉິມາ ຈ, ອຸຕ຺ຕຣາ ອຖ ທກ຺ຂິຓາ.

ສີຕຸຓ຺ເຫ ຈ ທິວາຣຕ຺ຕິໍ, ປຣິເວຓຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐໂກ;

ອຸປຏ຺ຐານຄ຺ຄິ ສາລາ ຈ, ວຕ຺ຕໍ ວຈ຺ຈກຸຏີສຸ ຈ.

ປານີ ປຣິໂຠຊນິຍາ, ກຸມ຺ຠິ ອາຈມເນສຸ ຈ;

ອໂນປເມນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ວຕ຺ຕໍ ອາຄນ຺ຕຸເກຫິເມ [ເວ (ກ. ເອວມຸປຣິປິ)].

ເນວາສນໍ ນ ອຸທກໍ, ນ ປຈ຺ຈຸ ນ ຈ ປານິຍໍ;

ນາຠິວາເທ ນປຎ຺ຎເປ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຈ ເປສລາ.

ວຸຑ຺ຒາສນຎ຺ຈ ອຸທກໍ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈ ປານິຍໍ;

ອຸປາຫເນ ເອກມນ຺ຕໍ, ອຠິວາເທ ຈ ປຎ຺ຎເປ.

ວຸຕ຺ຖໍ ໂຄຈຣເສກ຺ໂຂ ຈ, ຐານໍ ປານິຍໂຠຊນໍ;

ກຕ຺ຕຣໍ ກຕິກໍ ກາລໍ, ນວກສ຺ສ ນິສິນ຺ນເກ.

ອຠິວາທເຍ ອາຈິກ຺ເຂ, ຍຖາ ເຫຏ຺ຐາ ຕຖາ ນເຍ;

ນິທ຺ທິຏ຺ຐໍ ສຕ຺ຖວາເຫນ ວຕ຺ຕໍ ອາວາສິເກຫິເມ.

ຄມິກາ ທາຣຸມຕ຺ຕິ ຈ, ວິວຣິຕ຺ວາ ນ ປຸຈ຺ຉິຍ;

ນສ຺ສນ຺ຕິ ຈ ອຄຸຕ຺ຕຎ຺ຈ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຈ ເປສລາ.

ປຏິສາເມຕ຺ວາ ຖເກຕ຺ວາ, ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາວ ປກ຺ກເມ;

ຠິກ຺ຂຸ ວາ ສາມເຓໂຣ ວາ, ອາຣາມິໂກ ອຸປາສໂກ.

ປາສາຓເກສຸ ຈ ປຸຎ຺ຊໍ, ປຏິສາເມ ຖເກຍ຺ຍ ຈ;

ສເຈ ອຸສ຺ສຫຕິ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ, ອໂນວສ຺ເສ ຕເຖວ ຈ.

ສພ຺ໂພ ໂອວສ຺ສຕິ ຄາມໍ, ອຊ຺ໂຌກາເສ ຕເຖວ ຈ;

ອປ຺ເປວງ຺ຄານິ ເສເສຍ຺ຍຸໍ, ວຕ຺ຕໍ ຄມິກຠິກ຺ຂຸນາ.

ນານຸໂມທນ຺ຕິ ເຖເຣນ, ໂອຫາຍ ຈຕຸປຎ຺ຈຫິ;

ວຈ຺ຈິໂຕ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ອາສິ, ວຕ຺ຕານຸໂມທເນສຸເມ.

ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ, ອໂຖປິ ຈ ທຸປ຺ປາຣຸຕາ;

ອນາກປ຺ປາ ຈ ໂວກ຺ກມ຺ມ, ເຖເຣ ອນຸປຂຊ຺ຊເນ.

ນເວ ຠິກ຺ຂູ ຈ ສງ຺ຆາຏິ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຈ ເປສລາ;

ຕິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕ຺ວາ, ກາຍສຄຸຓຄຓ຺ຐິກາ.

ນ ໂວກ຺ກມ຺ມ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ, ສຸສໍວຸໂຕກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕຊ຺ຊຄ຺ຆິກາສທ຺ໂທ, ຕໂຍ ເຈວ ປຈາລນາ.

ຂມ຺ໂຠຄຸຓ຺ຐິອຸກ຺ກຸຏິກາ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ສຸສໍວຸໂຕ;

ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຸກ຺ຂິຕ຺ຕອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິ, ອປ຺ປສທ຺ໂທ ຕໂຍ ຈລາ.

ຂມ຺ໂຠຄຸຓ຺ຐິປລ຺ລຕ຺ຖິ ຈ, ອນຸປຂຊ຺ຊ ນາສເນ;

ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວານ ອຸທເກ, ນີຈໍ ກຕ຺ວານ ສິຎ຺ຈິຍາ.

ປຏິ ສາມນ຺ຕາ ສງ຺ຆາຏິ, ໂອທເນ ຈ ປຏິຄ຺ຄເຫ;

ສູປໍ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄນ, ສພ຺ເພສໍ ສມຕິຕ຺ຖິ ຈ.

ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ຈ, ສປທານຎ຺ຈ ສູປກໍ;

ນ ຖູປໂຕ ປຏິຈ຺ຉາເທ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິນາ.

ມຫນ຺ຕມຓ຺ຑລທ຺ວາຣໍ, ສພ຺ພຫຕ຺ໂຖ ນ ພ຺ຍາຫເຣ;

ອຸກ຺ເຂໂປ ເຉທນາຄຓ຺ຑ, ຘຸນໍ ສິຕ຺ຖາວກາຣກໍ.

ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກຎ຺ເຈວ, ຈປຸຈປຸ ສຸຣຸສຸຣຸ;

ຫຕ຺ຖປຕ຺ໂຕຏ຺ຐນິລ຺ເລຫໍ, ສາມິເສນ ປຏິຄ຺ຄເຫ.

ຍາວ ນ ສພ຺ເພ ອຸທເກ, ນີຈໍ ກຕ຺ວານ ສິຎ຺ຈິຍໍ;

ປຏິ ສາມນ຺ຕາ ສງ຺ຆາຏິ, ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ຉມາຍ ຈ.

ສສິຕ຺ຖກໍ ນິວຕ຺ຕນ຺ເຕ, ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນມຸກ຺ກຸຏິ;

ຘມ຺ມຣາເຊນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອິທໍ ຠຕ຺ຕຄ຺ຄວຕ຺ຕນໍ.

ທຸນ຺ນິວຕ຺ຖາ ອນາກປ຺ປາ, ອສລ຺ເລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຈ ສຫສາ;

ທູເຣ ອຈ຺ຈ ຈິຣໍ ລຫຸໍ, ຕເຖວ ປິຓ຺ຑຈາຣິໂກ.

ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນວ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ສຸໍສວຸໂຕກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ;

ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕຊ຺ຊຄ຺ຆິກາສທ຺ໂທ, ຕໂຍ ເຈວ ປຈາລນາ.

ຂມ຺ໂຠຄຸຓ຺ຐິອຸກ຺ກຸຏິກາ, ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຈ ສຫສາ;

ທູເຣ ອຈ຺ຈ ຈິຣໍ ລຫຸໍ, ອາສນກໍ ກຏຈ຺ຉຸກາ.

ຠາຊນໍ ວາ ຐເປຕິ ຈ, ອຸຈ຺ຈາເຣຕ຺ວາ ປຓາເມຕ຺ວາ;

ປຏິຄ຺ຄເຫ ນ ອຸລ຺ໂລເກ, ສູເປສຸປິ ຕເຖວ ຕໍ.

ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆາຏິຍາ ຉາເທ, ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນວ ຄຈ຺ຉິຍໍ;

ສໍວຸໂຕກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ຈ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ຈ;

ອປ຺ປສທ຺ໂທ ຕໂຍ ຈາລາ, ຂມ຺ໂຠຄຸຓ຺ຐິກອຸກ຺ກຸຏິ.

ປຐມາສນວກ຺ກາຣ, ປານິຍໍ ປຣິໂຠຊນີ;

ປຈ຺ຉາກງ຺ຂຕິ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ໂອປິລາເປຍ຺ຍ ອຸທ຺ຘເຣ.

ປຏິສາເມຍ຺ຍ ສມ຺ມຊ຺ເຊ, ຣິຕ຺ຕໍ ຕຸຈ຺ຉໍ ອຸປຏ຺ຐເປ;

ຫຕ຺ຖວິກາເຣ ຠິນ຺ເທຍ຺ຍ, ວຕ຺ຕິທໍ ປິຓ຺ຑຈາຣິເກ.

ປານີ ປຣິ ອຄ຺ຄິຣຓິ, ນກ຺ຂຕ຺ຕທິສໂຈຣາ ຈ;

ສພ຺ພໍ ນຕ຺ຖີຕິ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ, ປຕ຺ຕໍເສ ຈີວຣໍ ຕໂຕ.

ອິທານິ ອໍເສ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາ, ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຣິມຓ຺ຑລໍ;

ຍຖາ ປິຓ຺ຑຈາຣິວຕ຺ຕໍ, ນເຍ ອາຣຎ຺ຎເກສຸປິ.

ປຕ຺ຕໍເສ ຈີວຣໍ ສີເສ, ອາໂຣຫິຕ຺ວາ ຈ ປານິຍໍ;

ປຣິໂຠຊນິຍໍ ອຄ຺ຄິ, ອຣຓີ ຈາປິ ກຕ຺ຕຣໍ.

ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ສປ຺ປເທສໍ ວາ, ທິສາປິ ກຸສໂລ ຠເວ;

ສຕ຺ຕຸຕ຺ຕເມນ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ວຕ຺ຕໍ ອາຣຎ຺ຎເກສຸເມ.

ອຊ຺ໂຌກາເສ ໂອກິຣິໍສຸ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຈ ເປສລາ;

ສເຈ ວິຫາໂຣ ອຸກ຺ລາໂປ, ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ.

ຠິສິພິພ຺ໂພຫນໍ ມຎ຺ຈໍ, ປີຐຎ຺ຈ ເຂຬມລ຺ລກໍ;

ອປສ຺ເສນຸລ຺ໂລກກຓ຺ຓາ, ເຄຣຸກາ ກາຬ ອກຕາ.

ສງ຺ກາຣໍ ຠິກ຺ຂຸສາມນ຺ຕາ, ເສນາວິຫາຣປານິຍໍ;

ປຣິໂຠຊນສາມນ຺ຕາ, ປຏິວາເຕ ຈ ອງ຺ຄເຓ.

ອໂຘວາເຕ ອຕ຺ຖຣຓໍ, ປຏິປາທກມຎ຺ໂຈ ຈ;

ປີຐໍ ຠິສິ ນິສີທນໍ, ມລ຺ລກໍ ອປສ຺ເສນ ຈ.

ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຠູມິ ຈ, ປາຣນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ;

ປຸຣຕ຺ຖິມາ ຈ ປຈ຺ຉິມາ, ອຸຕ຺ຕຣາ ອຖ ທກ຺ຂິຓາ.

ສີຕຸຓ຺ເຫ ຈ ທິວາ ຣຕ຺ຕິໍ, ປຣິເວຓຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐໂກ;

ອຸປຏ຺ຐານຄ຺ຄິສາລາ ຈ, ວຈ຺ຈກຸຏີ ຈ ປານິຍໍ.

ອາຈມນກຸມ຺ຠິ ວຸຑ຺ເຒ ຈ, ອຸທ຺ເທສປຸຈ຺ຉນາ ສຊ຺ຌາ;

ຘມ຺ໂມ ປທີປໍ ວິຊ຺ຌາເປ, ນ ວິວເຣ ນປິ ຖເກ.

ເຍນ ວຸຑ຺ໂຒ ປຣິວຕ຺ຕິ, ກຓ຺ເຓນປິ ນ ຆຏ຺ຏເຍ;

ປຎ຺ຎເປສິ ມຫາວີໂຣ, ວຕ຺ຕໍ ເສນາສເນສຸ ຕໍ.

ນິວາຣິຍມານາ ທ຺ວາຣໍ, ມຸຈ຺ຉິຕຸຊ຺ຌນ຺ຕິ ເປສລາ;

ຉາຣິກໍ ຉຑ຺ຑເຍ ຊນ຺ຕາ, ປຣິຠຓ຺ຑໍ ຕເຖວ ຈ.

ປຣິເວຓໍ ໂກຏ຺ຐໂກ ສາລາ, ຈຸຓ຺ຓມຕ຺ຕິກໂທຓິກາ;

ມຸຂໍ ປຸຣໂຕ ນ ເຖເຣ, ນ ນເວ ອຸສ຺ສຫຕິ ສເຈ.

ປຸຣໂຕ ອຸປຣິມຄ຺ໂຄ, ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ມຕ຺ຕິ ປີຐກໍ;

ວິຊ຺ຌາເປຕ຺ວາ ຖເກຕ຺ວາ ຈ, ວຕ຺ຕໍ ຊນ຺ຕາຆເຣສຸເມ.

ນາຈເມຕິ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ, ປຏິປາຏິ ຈ ສຫສາ;

ອຸພ຺ຠຊິ ນິຕ຺ຖຸໂນ ກຏ຺ຐໍ, ວຈ຺ຈໍ ປສ຺ສາວ ເຂຬກໍ.

ຜຣຸສາ ກູປ ສຫສາ, ອຸພ຺ຠຊິ ຈປຸ ເສເສນ;

ພຫິ ອນ຺ໂຕ ຈ ອຸກ຺ກາເສ, ຣຊ຺ຊຸ ອຕຣມານຎ຺ຈ.

ສຫສາ ອຸພ຺ຠຊິ ຐິເຕ, ນິຕ຺ຖຸເນ ກຏ຺ຐ ວຈ຺ຈຎ຺ຈ;

ປສ຺ສາວ ເຂຬ ຜຣຸສາ, ກູປຎ຺ຈ ວຈ຺ຈປາທຸເກ.

ນາຕິສຫສາ ອຸພ຺ຠຊິ, ປາທຸກາຍ ຈປຸຈປຸ;

ນ ເສສເຍ ປຏິຈ຺ຉາເທ, ອຸຫຕປິຘເຣນ ຈ.

ວຈ຺ຈກຸຏີ ປຣິຠຓ຺ຑໍ, ປຣິເວຓຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐໂກ;

ອາຈມເນ ຈ ອຸທກໍ, ວຕ຺ຕໍ ວຈ຺ຈກຸຏີສຸເມ.

ອຸປາຫນາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐໍ, ມຸໂຂທກຎ຺ຈ ອາສນໍ;

ຍາຄຸ ອຸທກໍ ໂຘວິຕ຺ວາ, ອຸທ຺ຘາຣຸກ຺ລາປ ຄາມ ຈ.

ນິວາສນາ ກາຍພນ຺ຘາ, ສຄຸຓໍ ປຕ຺ຕໂສທກໍ;

ປຈ຺ຉາ ຕິມຓ຺ຑໂລ ເຈວ, ປຣິມຓ຺ຑລ ພນ຺ຘນໍ.

ສຄຸຓໍ ໂຘວິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ, ນາຕິທູເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫ;

ຠຓມານສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ, ປຐມາຄນ຺ຕ຺ວານ ອາສນໍ.

ອຸທກໍ ປີຐກຖລິ, ປຈ຺ຈຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິວາສນໍ;

ໂອຕາເປ ນິທຫິ ຠງ຺ໂຄ, ໂອໂຠເຄ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ ນເມ.

ປານີຍໍ ອຸທກໍ ນີຈໍ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ນ ຈ ນິທເຫ;

ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ຠູມິ ຈ, ປາຣນ຺ຕໍ ໂອຣໂຕ ໂຠຄໍ.

ອຸທ຺ຘເຣ ປຏິສາເມ ຈ, ອຸກ຺ລາໂປ ຈ ນຫາຍິຕຸໍ;

ສີຕໍ ອຸຓ຺ຫໍ ຊນ຺ຕາຆຣໍ, ຈຸຓ຺ຓໍ ມຕ຺ຕິກ ປິຏ຺ຐິໂຕ.

ປີຐຎ຺ຈ ຈີວຣໍ ຈຸຓ຺ຓໍ, ມຕ຺ຕິກຸສ຺ສຫຕິ ມຸຂໍ;

ປຸຣໂຕ ເຖເຣ ນເວ ຈ, ປຣິກມ຺ມຎ຺ຈ ນິກ຺ຂເມ.

ປຸຣໂຕ ອຸທເກ ນ຺ຫາເຕ, ນິວາເສຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ;

ນິວາສນຎ຺ຈ ສງ຺ຆາຏິ, ປີຐກໍ ອາສເນນ ຈ.

ປາໂທ ປີຐໍ ກຖລິຎ຺ຈ, ປານີຍຸທ຺ເທສປຸຈ຺ຉນາ;

ອຸກ຺ລາປໍ ສຸໂສເຘຍ຺ຍ, ປຐມໍ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ.

ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ, ຠິສິ ພິພ຺ໂພຫນານິ ຈ;

ມຎ຺ໂຈ ປີຐໍ ປຏິປາທໍ, ມລ຺ລກໍ ອປສ຺ເສນ ຈ.

ຠູມ ສນ຺ຕານ ອາໂລກ, ເຄຣຸກາ ກາຬ ອກຕາ;

ຠູມຕ຺ຖຣປຏິປາທາ, ມຎ຺ໂຈ ປີຐໍ ພິພ຺ໂພຫນໍ.

ນິສີທຕ຺ຖຣຓໍ ເຂຬ, ອປສ຺ເສ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ;

ປຸຣຕ຺ຖິມາ ປຈ຺ຉິມາ ຈ, ອຸຕ຺ຕຣາ ອຖ ທກ຺ຂິຓາ.

ສີຕຸຓ຺ຫຎ຺ຈ ທິວາ ຣຕ຺ຕິໍ, ປຣິເວຓຎ຺ຈ ໂກຏ຺ຐໂກ;

ອຸປຏ຺ຐານຄ຺ຄິສາລາ ຈ, ວຈ຺ຈປານິຍໂຠຊນີ.

ອາຈມໍ ອນຠິຣຕິ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ທິຏ຺ຐິ ຈ ຄຣຸ;

ມູລມານຕ຺ຕອພ຺ຠານໍ, ຕຊ຺ຊນີຍໍ ນິຍສ຺ສກໍ.

ປພ຺ພາຊ ປຏິສາຣຓີ, ອຸກ຺ເຂປຎ຺ຈ ກຕໍ ຍທິ;

ໂຘເວ ກາຕພ຺ພໍ ຣຊຎ຺ຈ, ຣເຊ ສມ຺ປຣິວຕ຺ຕກໍ.

ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຈີວຣຎ຺ຈາປິ, ປຣິກ຺ຂາຣຎ຺ຈ ເຉທນໍ;

ປຣິກມ຺ມໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ, ປຈ຺ຉາ ປິຓ຺ຑໍ ປວິສນໍ.

ນ ສຸສານໍ ທິສາ ເຈວ, ຍາວຊີວໍ ອຸປຏ຺ຐເຫ;

ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກເນຕໍ, ວຕ຺ຕຸປຊ຺ຌາຍເກສຸເມ.

ໂອວາທສາສນຸທ຺ເທສາ, ປຸຈ຺ຉາ ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ຈີວຣໍ;

ປຣິກ຺ຂາໂຣ ຄິລາໂນ ຈ, ນ ປຈ຺ຉາສມໂຓ ຠເວ.

ອຸປຊ຺ຌາເຍສຸ ເຍ ວຕ຺ຕາ, ເອວໍ ອາຈຣິເຍສຸປິ;

ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກ ວຕ຺ຕາ, ຕເຖວ ອນ຺ເຕວາສິເກ.

ອາຄນ຺ຕຸເກສຸ ເຍ ວຕ຺ຕາ, ປຸນ ອາວາສິເກສຸ ຈ;

ຄມິການຸໂມທນິກາ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ປິຓ຺ຑຈາຣິເກ.

ອາຣຎ຺ຎເກສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕໍ, ຍຎ຺ຈ ເສນາສເນສຸປິ;

ຊນ຺ຕາຆເຣ ວຈ຺ຈກຸຏີ, ອຸປຊ຺ຌາ ສທ຺ຘິວິຫາຣິເກ.

ອາຈຣິເຍສຸ ຍໍ ວຕ຺ຕໍ, ຕເຖວ ອນ຺ເຕວາສິເກ;

ເອກູນວີສຕິ ວຕ຺ຖູ, ວຕ຺ຕາ ຈຸທ຺ທສ ຂນ຺ຘເກ.

ວຕ຺ຕໍ ອປຣິປູເຣນ຺ໂຕ, ນ ສີລໍ ປຣິປູຣຕິ;

ອສຸທ຺ຘສີໂລ ທຸປ຺ປຎ຺ໂຎ, ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄໍ ນ ວິນ຺ທຕິ.

ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕເນກຄ຺ໂຄ, ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ນ ປສ຺ສຕິ;

ອປສ຺ສມາໂນ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ທຸກ຺ຂາ ນ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ.

ຍໍ ວຕ຺ຕໍ ປຣິປູເຣນ຺ໂຕ, ສີລມ຺ປິ ປຣິປູຣຕິ;

ວິສຸທ຺ຘສີໂລ ສປ຺ປຎ຺ໂຎ, ຈິຕ຺ເຕກຄ຺ຄມ຺ປິ ວິນ຺ທຕິ.

ອວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ເອກຄ຺ໂຄ, ສມ຺ມາ ຘມ຺ມໍ ວິປສ຺ສຕິ;

ສມ຺ປສ຺ສມາໂນ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ທຸກ຺ຂາ ໂສ ປຣິມຸຈ຺ຈຕິ.

ຕສ຺ມາ ຫິ ວຕ຺ຕໍ ປູເຣຍ຺ຍ, ຊິນປຸຕ຺ໂຕ ວິຈກ຺ຂໂຓ;

ໂອວາທໍ ພຸທ຺ຘເສຏ຺ຐສ຺ສ, ຕໂຕ ນິພ຺ພານເມຫິຕີຕິ.

ວຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໙. ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສຍາຈນາ

໓໘໓. [ອຸທາ. ໔໕; ອ. ນິ. ໘.໒໐] ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ປຸພ຺ພາຣາເມ ມິຄາຣມາຕຸ ປາສາເທ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠຄວາ ຕທຫຸໂປສເຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆປຣິວຸໂຕ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຐເມ ຍາເມ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຣຕ຺ຕິ, ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຐໂມ ຍາໂມ, ຈິຣນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ມຊ຺ຌິເມ ຍາເມ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຣຕ຺ຕິ, ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ມຊ຺ຌິໂມ ຍາໂມ, ຈິຣນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ຠຄວາ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຠິກ຺ກນ຺ຕາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ປຈ຺ຉິເມ ຍາເມ ອຸທ຺ຘສ຺ເຕ ອຣຸເຓ ນນ຺ທິມຸຂິຍາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຎ຺ຊລິໍ ປຓາເມຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຠິກ຺ກນ຺ຕາ, ຠນ຺ເຕ, ຣຕ຺ຕິ, ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ປຈ຺ຉິໂມ ຍາໂມ, ອຸທ຺ຘສ຺ຕໍ ອຣຸຓໍ ນນ຺ທິມຸຂິ ຣຕ຺ຕິ, ຈິຣນິສິນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ. ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອປຣິສຸທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ປຣິສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກໍ ນຸ ໂຂ ຠຄວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ສນ຺ຘາຍ ເອວມາຫ – ‘ອປຣິສຸທ຺ຘາ, ອານນ຺ທ, ປຣິສາ’’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ສພ຺ພາວນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ເຈຕສາ ເຈໂຕ ປຣິຈ຺ຈ ມນສາກາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ທຸສ຺ສີລໍ ປາປຘມ຺ມໍ ອສຸຈິສງ຺ກສ຺ສຣສມາຈາຣໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກມ຺ມນ຺ຕໍ ອສ຺ສມຓໍ ສມຓປຏິຎ຺ຎໍ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປຏິຎ຺ຎໍ ອນ຺ໂຕປູຕິໍ ອວສ຺ສຸຕໍ ກສມ຺ພຸຊາຕໍ [ກສມ຺ພຸກຊາຕໍ (ກ.)] ມຊ຺ເຌ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິສິນ຺ນໍ. ທິສ຺ວານ ເຍນ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ໂຐສິ ຠຄວຕາ; ນຕ຺ຖິ ເຕ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາໂສ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ໂຐສິ ຠຄວຕາ; ນຕ຺ຖິ ເຕ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາໂສ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຸຏ຺ເຐຫິ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ໂຐສິ ຠຄວຕາ; ນຕ຺ຖິ ເຕ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາໂສ’’ຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ຕຸຓ຺ຫີ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາໂມຄ຺ຄລ຺ລາໂນ ຕໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ພາຫາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກາ ນິກ຺ຂາເມຕ຺ວາ ສູຈິຆຏິກໍ ທຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ນິກ຺ຂາມິໂຕ ໂສ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຄ຺ຄໂລ ມຍາ; ສຸທ຺ຘາ ປຣິສາ; ອຸທ຺ທິສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຈ຺ຉຣິຍໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ອພ຺ຠຸຕໍ, ໂມຄ຺ຄລ຺ລານ, ຍາວ ພາຫາຄຫຓາປິ ນາມ ໂສ ໂມຆປຸຣິໂສ ອາຄເມສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ –

໒. ມຫາສມຸທ຺ເທອຏ຺ຐຈ຺ຉຣິຍໍ

໓໘໔. [ອຸທາ. ໔໕; ອ. ນິ. ໘.໑໙] ‘‘ອຏ຺ຐິເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຈ຺ຉຣິຍາ ອພ຺ຠຸຕາ ຘມ຺ມາ, ເຍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ?

‘‘ມຫາສມຸທ຺ໂທ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸປຸພ຺ພນິນ຺ໂນ ອນຸປຸພ຺ພໂປໂຓ ອນຸປຸພ຺ພປພ຺ຠາໂຣ ນ ອາຍຕເກເນວ ປປາໂຕ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ອນຸປຸພ຺ພນິນ຺ໂນ ອນຸປຸພ຺ພໂປໂຓ ອນຸປຸພ຺ພປພ຺ຠາໂຣ ນ ອາຍຕເກເນວ ປປາໂຕ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ປຐໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຐິຕຘມ຺ໂມ ເວລໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຐິຕຘມ຺ໂມ ເວລໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ – ອຍໍ [ອຍມ຺ປິ (ສ຺ຍາ.)], ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ທຸຕິໂຍ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ນ ມເຕນ ກຸຓເປນ ສໍວສຕິ. ຍໍ ໂຫຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ມຕໍ ກຸຓປໍ, ຕໍ ຂິປ຺ປຎ຺ເຎວ ຕີຣໍ ວາເຫຕິ, ຖລໍ ອຸສ຺ສາເຣຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ນ ມເຕນ ກຸຓເປນ ສໍວສຕິ, ຍໍ ໂຫຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ມຕໍ ກຸຓປໍ, ຕໍ ຂິປ຺ປຎ຺ເຎວ ຕີຣໍ ວາເຫຕິ, ຖລໍ ອຸສ຺ສາເຣຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ຕຕິໂຍ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປຕ຺ຕາ ຊຫນ຺ຕິ ປຸຣິມານິ ນາມໂຄຕ຺ຕານິ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາກາຈິ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປຕ຺ຕາ ຊຫນ຺ຕິ ປຸຣິມານິ ນາມໂຄຕ຺ຕານິ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ຈ [ຍາກາຈິ (ສ຺ຍາ.)] ໂລເກ ສວນ຺ຕິໂຍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອປ຺ເປນ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘາຣາ ປປຕນ຺ຕິ, ນ ເຕນ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ຈ ໂລເກ ສວນ຺ຕິໂຍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອປ຺ເປນ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘາຣາ ປປຕນ຺ຕິ, ນ ເຕນ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ປຎ຺ຈໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ເອກຣໂສ ໂລຓຣໂສ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ເອກຣໂສ ໂລຓຣໂສ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ຉຏ຺ໂຐ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ພຫຸຣຕໂນ [ພຫູຕຣຕໂນ (ກ.)] ອເນກຣຕໂນ. ຕຕ຺ຣິມານິ ຣຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມຸຕ຺ຕາ, ມຓິ, ເວຬຸຣິໂຍ, ສງ຺ໂຂ, ສິລາ, ປວາຬໍ, ຣຊຕໍ, ຊາຕຣູປໍ, ໂລຫິຕໂກ, ມສາຣຄລ຺ລໍ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ພຫຸຣຕໂນ ອເນກຣຕໂນ, ຕຕ຺ຣິມານິ ຣຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມຸຕ຺ຕາ, ມຓິ, ເວຬຸຣິໂຍ, ສງ຺ໂຂ, ສິລາ, ປວາຬໍ, ຣຊຕໍ, ຊາຕຣູປໍ, ໂລຫິຕໂກ, ມສາຣຄລ຺ລໍ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ສຕ຺ຕໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ມຫຕໍ ຠູຕານໍ ອາວາໂສ. ຕຕ຺ຣິເມ ຠູຕາ – ຕິມິ, ຕິມິງ຺ຄໂລ, ຕິມິຕິມິງ຺ຄໂລ [ຕິມິຣປິງ຺ຄໂລ (ສີ.), ຕິມິຕິມິງ຺ຄໂລ ມຫາຕິມິງ຺ຄໂລ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ອສຸຣາ, ນາຄາ, ຄນ຺ຘພ຺ພາ. ສນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ທ຺ວິໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ຕິໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ຈຕຸໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ມຫຕໍ ຠູຕານໍ ອາວາໂສ, ຕຕ຺ຣິເມ ຠູຕາ – ຕິມິ, ຕິມິງ຺ຄໂລ, ຕິມິຕິມິງ຺ຄໂລ, ອສຸຣາ, ນາຄາ, ຄນ຺ຘພ຺ພາ; ສນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ, ໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ…ເປ… ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຏ຺ຐໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຏ຺ຐ ອຈ຺ຉຣິຍາ ອພ຺ຠຸຕາ ຘມ຺ມາ, ເຍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ອສຸຣາ ມຫາສມຸທ຺ເທ ອຠິຣມ’’ນ຺ຕິ.

໓. ອິມສ຺ມິໍຘມ຺ມວິນເຍອຏ຺ຐຈ຺ຉຣິຍໍ

໓໘໕. ‘‘ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຏ຺ຐ ອຈ຺ຉຣິຍາ ອພ຺ຠຸຕາ ຘມ຺ມາ, ເຍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ. ກຕເມ ອຏ຺ຐ?

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ອນຸປຸພ຺ພນິນ຺ໂນ ອນຸປຸພ຺ພໂປໂຓ ອນຸປຸພ຺ພປພ຺ຠາໂຣ ນ ອາຍຕເກເນວ ປປາໂຕ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາ ອນຸປຸພ຺ພກິຣິຍາ ອນຸປຸພ຺ພປຏິປທາ ນ ອາຍຕເກເນວ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາ ອນຸປຸພ຺ພກິຣິຍາ ອນຸປຸພ຺ພປຏິປທາ ນ ອາຍຕເກເນວ ອຎ຺ຎາປຏິເວໂຘ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຐໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຐິຕຘມ຺ໂມ ເວລໍ ນາຕິວຕ຺ຕຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍໍ ມຍາ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕໍ ມມ ສາວກາ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ນາຕິກ຺ກມນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຍາ ມມ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕໍ ມມ ສາວກາ ຊີວິຕເຫຕຸປິ ນາຕິກ຺ກມນ຺ຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ທຸຕິໂຍ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ນ ມເຕນ ກຸຓເປນ ສໍວສຕິ, ຍໍ ໂຫຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ມຕໍ ກຸຓປໍ ຕໍ ຂິປ຺ປເມວ ຕີຣໍ ວາເຫຕິ, ຖລໍ ອຸສ຺ສາເຣຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ ອສຸຈິສງ຺ກສ຺ສຣສມາຈາໂຣ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກມ຺ມນ຺ໂຕ ອສ຺ສມໂຓ ສມຓປຏິຎ຺ໂຎ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປຏິຎ຺ໂຎ ອນ຺ໂຕປູຕິ ອວສ຺ສຸໂຕ ກສມ຺ພຸຊາໂຕ, ນ ເຕນ ສງ຺ໂຆ ສໍວສຕິ, ຂິປ຺ປເມວ ນໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂ ໂສ ໂຫຕິ ມຊ຺ເຌ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິສິນ຺ໂນ. ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ສງ຺ຆມ຺ຫາ, ສງ຺ໂຆ ຈ ເຕນ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ໂສ ປຸຄ຺ຄໂລ ທຸສ຺ສີໂລ ປາປຘມ຺ໂມ ອສຸຈິສງ຺ກສ຺ສຣສມາຈາໂຣ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກມ຺ມນ຺ໂຕ ອສ຺ສມໂຓ ສມຓປຏິຎ຺ໂຎ ອພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິປຏິຎ຺ໂຎ ອນ຺ໂຕປູຕິ ອວສ຺ສຸໂຕ ກສມ຺ພຸຊາໂຕ, ນ ເຕນ ສງ຺ໂຆ ສໍວສຕິ, ຂິປ຺ປເມວ ນໍ ສນ຺ນິປູຕິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປຕິ, ກິຎ຺ຈາປິ ໂຂ ໂສ ໂຫຕິ ມຊ຺ເຌ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ນິສິນ຺ໂນ, ອຖ ໂຂ ໂສ ອາຣກາວ ສງ຺ຆມ຺ຫາ, ສງ຺ໂຆ ຈ ເຕນ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ຕຕິໂຍ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ກາຈິ ມຫານທິໂຍ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຄງ຺ຄາ, ຍມຸນາ, ອຈິຣວຕີ, ສຣຠູ, ມຫີ, ຕາ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ປຕ຺ຕາ ຊຫນ຺ຕິ ປຸຣິມານິ ນາມໂຄຕ຺ຕານິ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ວຓ຺ຓາ – ຂຕ຺ຕິຍາ, ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ, ເວສ຺ສາ, ສຸທ຺ທາ. ເຕ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ [ປພ຺ພຊິຕາ (ສີ.)] ຊຫນ຺ຕິ ປຸຣິມານິ ນາມໂຄຕ຺ຕານິ, ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ວຓ຺ຓາ ຂຕ຺ຕິຍາ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເວສ຺ສາ ສຸທ຺ທາ, ເຕ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ຊຫນ຺ຕິ ປຸຣິມານິ ນາມໂຄຕ຺ຕານິ, ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ຈຕຸຕ຺ໂຖ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາ ຈ ໂລເກ ສວນ຺ຕິໂຍ ມຫາສມຸທ຺ທໍ ອປ຺ເປນ຺ຕິ, ຍາ ຈ ອນ຺ຕລິກ຺ຂາ ຘາຣາ ປປຕນ຺ຕິ, ນ ເຕນ ມຫາສມຸທ຺ທສ຺ສ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູ ເຈປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ, ນ ເຕນ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພຫູ ເຈປິ ຠິກ຺ຂູ ອນຸປາທິເສສາຍ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ປຣິນິພ຺ພາຍນ຺ຕິ, ນ ເຕນ ນິພ຺ພານຘາຕຸຍາ ອູນຕ຺ຕໍ ວາ ປູຣຕ຺ຕໍ ວາ ປຎ຺ຎາຍຕິ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ປຎ຺ຈໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ເອກຣໂສ ໂລຓຣໂສ, ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ເອກຣໂສ ວິມຸຕ຺ຕິຣໂສ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ເອກຣໂສ ວິມຸຕ຺ຕິຣໂສ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ຉຏ຺ໂຐ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ພຫຸຣຕໂນ ອເນກຣຕໂນ, ຕຕ຺ຣິມານິ ຣຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ມຸຕ຺ຕາ, ມຓິ, ເວຬຸຣິໂຍ, ສງ຺ໂຂ, ສິລາ, ປວາຬໍ, ຣຊຕໍ, ຊາຕຣູປໍ, ໂລຫິຕໂກ, ມສາຣຄລ຺ລໍ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ພຫຸຣຕໂນ ອເນກຣຕໂນ. ຕຕ຺ຣິມານິ ຣຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມ຺ມປ຺ປຘານາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ອິທ຺ຘິປາທາ, ປຎ຺ຈິນ຺ທ຺ຣິຍານິ, ປຎ຺ຈ ພລານິ, ສຕ຺ຕ ໂພຊ຺ຌງ຺ຄາ, ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ພຫຸຣຕໂນ ອເນກຣຕໂນ, ຕຕ຺ຣິມານິ ຣຕນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ຈຕ຺ຕາໂຣ ສຕິປຏ຺ຐານາ…ເປ… ອຣິໂຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄິໂກ ມຄ຺ໂຄ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ສຕ຺ຕໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫາສມຸທ຺ໂທ ມຫຕໍ ຠູຕານໍ ອາວາໂສ, ຕຕ຺ຣິເມ ຠູຕາ – ຕິມິ, ຕິມິງ຺ຄໂລ, ຕິມິຕິມິງ຺ຄໂລ, ອສຸຣາ, ນາຄາ, ຄນ຺ຘພ຺ພາ, ສນ຺ຕິ ມຫາສມຸທ຺ເທ ໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ທ຺ວິໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ຕິໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ຈຕຸໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ, ປຎ຺ຈໂຍຊນສຕິກາປິ ອຕ຺ຕຠາວາ; ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ມຫຕໍ ຠູຕານໍ ອາວາໂສ. ຕຕ຺ຣິເມ ຠູຕາ – ໂສຕາປນ຺ໂນ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ; ສກທາຄາມີ, ສກທາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ; ອນາຄາມີ, ອນາຄາມິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ; ອຣຫາ, ອຣຫຕ຺ຕຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ. ຍມ຺ປິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຍໍ ຘມ຺ມວິນໂຍ ມຫຕໍ ຠູຕານໍ ອາວາໂສ, ຕຕ຺ຣິເມ ຠູຕາ – ໂສຕາປນ຺ໂນ, ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ…ເປ… ອຣຫາ, ອຣຫຕຜລສຈ຺ຉິກິຣິຍາຍ ປຏິປນ຺ໂນ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຏ຺ຐໂມ ອຈ຺ຉຣິໂຍ ອພ຺ຠຸໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຍໍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕິ. ‘‘ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຏ຺ຐ ອຈ຺ຉຣິຍາ ອພ຺ຠຸຕາ ຘມ຺ມາ, ເຍ ທິສ຺ວາ ທິສ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອິມສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຠິຣມນ຺ຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວິທິຕ຺ວາ ຕາຍໍ ເວລາຍໍ ອິມໍ ອຸທານໍ ອຸທາເນສິ –

[ອຸທາ. ໔໕] ‘‘ຉນ຺ນມຕິວສ຺ສຕິ [ສຸຉນ຺ນມຕິວສ຺ສຕິ (ກ.)], ວິວຏໍ ນາຕິວສ຺ສຕິ;

ຕສ຺ມາ ຉນ຺ນໍ ວິວເຣຖ, ເອວໍ ຕໍ ນາຕິວສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໔. ປາຕິໂມກ຺ຂສວນາຣໂຫ

໓໘໖. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນທານາຫໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິໂຕ ປຣໍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມິ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມິ. ຕຸມ຺ເຫວທານິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິໂຕ ປຣໍ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາຖ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖ. ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນວກາໂສ ຍໍ ຕຖາຄໂຕ ອປຣິສຸທ຺ຘາຍ ປຣິສາຍ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ. ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ [ນ ຈ ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸນາ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ສາປຕ຺ຕິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສຸເຓຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ສາປຕ຺ຕິໂກ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ສຸຓາຕິ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕພ຺ພໍ. ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫຣິຕພ຺ພໍ –

‘ສຸຓາຕຸ ເມ ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສາປຕ຺ຕິໂກ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ຐປິຕໍ ໂຫຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘ນາມ຺ເຫ ໂກຈິ ຊານາຕີ’ຕິ ສາປຕ຺ຕິກາວ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ສຸຓນ຺ຕິ. ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ປຣຈິຕ຺ຕວິທຸໂນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘ນາມ຺ເຫ ໂກຈິ ຊານາຕີ’ຕິ ສາປຕ຺ຕິກາວ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ສຸຓນ຺ຕີ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ເຖຣາ ກິຣ ຠິກ຺ຂູ ປຣຈິຕ຺ຕວິທຸໂນ ອມ຺ເຫ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ – ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຈ, ອາວຸໂສ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ‘ນາມ຺ເຫ ໂກຈິ ຊານາຕີ’ຕິ ສາປຕ຺ຕິກາວ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ສຸຓນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເຕ – ປຸຣມ຺ຫາກໍ ເປສລາ ຠິກ຺ຂູ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປນ຺ຕີຕິ – ປຏິກຈ຺ເຈວ ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປນ຺ຕິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ, ຠິກ຺ຂເວ, ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປນ຺ຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຈ຺ຈໍ ຠຄວາ’’ຕິ…ເປ… ວິຄຣຫິຕ຺ວາ…ເປ… ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸທ຺ຘານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນາປຕ຺ຕິການໍ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕພ຺ພໍ. ໂຍ ຐເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ’’.

໕. ຘມ຺ມິກາຘມ຺ມິກປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ

໓໘໗. ‘‘ເອກໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ, ເອກໍ ຘມ຺ມິກໍ; ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ [ເອກໍ ຘມ຺ມິກໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ທ຺ເວ ອຘມ຺ມິການິ; ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ທ຺ເວ ຘມ຺ມິການິ; ຕີຓິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ຈຕ຺ຕາຣິ ຘມ຺ມິການິ; ປຎ຺ຈ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມິການິ; ຉ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ຉ ຘມ຺ມິການິ; ສຕ຺ຕ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມິການິ; ອຏ຺ຐ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມິການິ; ນວ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ນວ ຘມ຺ມິການິ; ທສ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ, ທສ ຘມ຺ມິການິ.

‘‘ກຕມໍ ເອກໍ ອຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິທໍ ເອກໍ ອຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ. ກຕມໍ ເອກໍ ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິທໍ ເອກໍ ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

‘‘ກຕມານິ ທ຺ເວ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ທ຺ເວ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ທ຺ເວ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ທ຺ເວ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ຕີຓິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ຕີຓິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ຕີຓິ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລິກາຍ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລິກາຍ ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ…ເປ… ອມູລເກນ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ… ອມູລເກນ ປາຏິເທສນີເຍນ… ອມູລເກນ ທຸກ຺ກເຏນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ປຎ຺ຈ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ…ເປ… ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ… ປາຏິເທສນີເຍນ… ທຸກ຺ກເຏນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ຉ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ; ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ; ອມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ – ອິມານິ ຉ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ຉ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ; ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ…ເປ… ກຕາຍ – ອິມານິ ຉ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ສຕ຺ຕ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ…ເປ… ຖຸລ຺ລຈ຺ຈເຍນ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ປາຏິເທສນີເຍນ ທຸກ຺ກເຏນ ທຸພ຺ຠາສິເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ສຕ຺ຕ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ, ສມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ…ເປ… ຖຸລ຺ລຈ຺ຈເຍນ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ປາຏິເທສນີເຍນ ທຸກ຺ກເຏນ ທຸພ຺ຠາສິເຕນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ – ອິມານິ ສຕ຺ຕ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ອຏ຺ຐ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ; ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ …ເປ… ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ…ເປ… ກຕາຍ – ອິມານິ ອຏ຺ຐ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ; ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ…ເປ… ກຕາຍ. ອິມານິ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ນວ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ, ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາກຕາຍ; ອມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ…ເປ… ກຕາຍ…ເປ… ກຕາກຕາຍ ອິມານິ ນວ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ນວ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ, ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາຍ, ສມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ກຕາກຕາຍ; ສມູລິກາຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ…ເປ… ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ອກຕາຍ…ເປ… ກຕາຍ – ກຕາກຕາຍ…ເປ… ອິມານິ ນວ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

‘‘ກຕມານິ ທສ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ນ ປາຣາຊິໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ປາຣາຊິກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ນ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ນ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ອຸເປຕິ, ນ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕິ, ນ ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຈ຺ຈາທານກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ນ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ນ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ນ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ – ອິມານິ ທສ ອຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ. ກຕມານິ ທສ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ? ປາຣາຊິໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ປາຣາຊິກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປຕິ, ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕິ, ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຈ຺ຈາທານກຖາ ວິປ຺ປກຕາ ໂຫຕິ; ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ – ອິມານິ ທສ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານິ.

໖. ຘມ຺ມິກປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ

໓໘໘. ‘‘ກຖໍ ປາຣາຊິໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ປາຣາຊິກສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ອຊ຺ຌາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊນ຺ຕໍ, ນາປິ [ນາປິ ຈ (ກ.)] ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ, ອປິຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ໂນ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໘໙. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ຐປິເຕ ປຣິສາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ທສນ຺ນໍ ອນ຺ຕຣາຍານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ [ອຎ຺ຎຕເຣນ ອນ຺ຕຣາເຍນ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] – ຣາຊນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ໂຈຣນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ອຄ຺ຍນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ອຸທກນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ອມນຸສ຺ສນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ວາຬນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ສຣີສປນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ຊີວິຕນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາເຍນ ວາ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປາຣາຊິກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິເນຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫຣິຕພ຺ພໍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປາຣາຊິກກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໐. ‘‘ກຖໍ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສິກ຺ຂາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂນ຺ຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂນ຺ຕໍ, ອປິຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສິກ຺ຂາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂນ຺ຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນາ ສິກ຺ຂາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາ’ຕິ, ອປິຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ມຍາ, ອາວຸໂສ, ສິກ຺ຂາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມນ ປຸຄ຺ຄເລນ ສິກ຺ຂາ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໑. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ຐປິເຕ ປຣິສາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ທສນ຺ນໍ ອນ຺ຕຣາຍານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ – ຣາຊນ຺ຕຣາເຍນ ວາ …ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາເຍນ ວາ, ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຖາ [ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຖາ (ສີ.)] ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິເນຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫຣິຕພ຺ພໍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໒. ‘‘ກຖໍ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປຕິ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍານຸປຄມນໍ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປນ຺ຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປນ຺ຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປຕີ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປນ຺ຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປຕີ’ຕິ, ອປິ ຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປມີ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ນ ອຸເປຕິ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໓. ‘‘ກຖໍ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕິ? ອິຘ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຈ຺ຈາທານໍ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍນ຺ຕໍ ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍນ຺ຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕີ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍນ຺ຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕີ’ຕິ, ອປິ ຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍາມີ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ຘມ຺ມິກໍ ສາມຄ຺ຄິໍ ປຈ຺ຈາທິຍຕິ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໔. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ຐປິເຕ ປຣິສາ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ທສນ຺ນໍ ອນ຺ຕຣາຍານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ – ຣາຊນ຺ຕຣາເຍນ ວາ…ເປ… ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາເຍນ ວາ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວາ ອາວາເສ, ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຈ຺ຈາທານກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ວິນິຈ຺ຉິເນຍ຺ຍາຕິ.

‘‘ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫຣິຕພ຺ພໍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຘມ຺ມິກາຍ ສາມຄ຺ຄິຍາ ປຈ຺ຈາທານກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໕. ‘‘ກຖໍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ, ອປິ ຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕມ຺ຫີ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ, [ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໖. ‘‘ກຖໍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ, ອປິ ຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕມ຺ຫີ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

໓໙໗. ‘‘ກຖໍ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ? ອິຘ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຍຫິ ອາກາເຣຫິ ເຍຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຍຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ ໂຫຕິ, ເຕຫິ ອາກາເຣຫິ ເຕຫິ ລິງ຺ເຄຫິ ເຕຫິ ນິມິຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ອປິ ຈ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ. ນ ເຫວ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ນາປິ ອຎ຺ໂຎ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ’ຕິ, ອປິ ຈ ໂສວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ – ‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕມ຺ຫີ’ຕິ. ອາກງ຺ຂມາໂນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ເຕນ ທິຏ຺ເຐນ ເຕນ ສຸເຕນ ຕາຍ ປຣິສງ຺ກາຍ ຕທຫຸໂປສເຖ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອຸທາຫເຣຍ຺ຍ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ປຸຄ຺ຄໂລ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິໂຕ, ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປມິ, ນ ຕສ຺ມິໍ ສມ຺ມຸຂີຠູເຕ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ຘມ຺ມິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນໍ.

‘‘ອິມານິ ທສ ຘມ຺ມິການິ ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນານີ’’ຕິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໗. ອຕ຺ຕາທານອງ຺ຄໍ

໓໙໘. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາເມນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກຕມງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ [ກຕງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ (ກ.)] ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ?

[ປຣິ. ໔໔໐] ‘‘ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາເມນ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາເມນ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຍໍ ໂຂ ອຫໍ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາໂມ, ກາໂລ ນຸ ໂຂ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸໍ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ສເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອກາໂລ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸໍ, ໂນ ກາໂລ’ຕິ, ນ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ກາໂລ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸໍ, ໂນ ອກາໂລ’ຕິ, ເຕນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຍໍ ໂຂ ອຫໍ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາໂມ, ຠູຕໍ ນຸ ໂຂ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ສເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຠູຕໍ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ, ໂນ ຠູຕ’ນ຺ຕິ, ນ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ຠູຕໍ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ, ໂນ ອຠູຕ’ນ຺ຕິ, ເຕນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ຍໍ ໂຂ ອຫໍ ອິມໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕຸກາໂມ, ອຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕໍ ນຸ ໂຂ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ສເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອນຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕໍ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ, ໂນ ອຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕ’ນ຺ຕິ, ນ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕໍ ອິທໍ ອຕ຺ຕາທານໍ, ໂນ ອນຕ຺ຖສຎ຺ຫິຕ’ນ຺ຕິ, ເຕນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍມາໂນ ລຠິສ຺ສາມິ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ເຂ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ສເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍມາໂນ ນ ລຠິສ຺ສາມິ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ເຂ’ຕິ, ນ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ.

‘‘ສເຈ ປນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິມໍ ໂຂ ອຫໍ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍມາໂນ ລຠິສ຺ສາມິ ສນ຺ທິຏ຺ເຐ ສມ຺ຠຕ຺ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຘມ຺ມໂຕ ວິນຍໂຕ ປກ຺ເຂ’ຕິ, ເຕນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓໍ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ສເຈ ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍໂຕ ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ນ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທາຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂມາໂນ ເອວໍ ຊານາຕິ – ‘ອິມໍ ໂຂ ເມ ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິຍໂຕ ນ ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຕໂຕນິທານໍ ຠຓ຺ຑນໍ ກລໂຫ ວິຄ຺ຄໂຫ ວິວາໂທ ສງ຺ຆເຠໂທ ສງ຺ຆຣາຊິ ສງ຺ຆວວຕ຺ຖານໍ ສງ຺ຆນານາກຣຓ’ນ຺ຕິ, ອາທາຕພ຺ພໍ ຕໍ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ. ເອວໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ໂຂ, ອຸປາລິ, ອຕ຺ຕາທານໍ ອາທິນ຺ນໍ, ປຈ຺ຉາປິ ອວິປ຺ປຏິສາຣກຣໍ ຠວິສ຺ສຕີ’ຕິ.

໘. ໂຈທເກນປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພຘມ຺ມາ

໓໙໙. [ປຣິ. ໔໓໖ (ອ. ນິ. ໑໐.໔໔ ໂຖກໍ ວິສທິສໍ)] ‘‘ໂຈທເກນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ກຕິ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ໂຈທເກນ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ.

‘‘ໂຈທເກນ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນມ຺ຫິ ກາຍສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ? ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິສຸທ຺ຘກາຍສມາຈາໂຣ ໂຫຕິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນ ກາຍສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ກາຍິກໍ ສິກ຺ຂສ຺ສູ’ຕິ. ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນມ຺ຫິ ວຈີສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ? ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ປຣິສຸທ຺ຘວຈີສມາຈາໂຣ ໂຫຕິ, ປຣິສຸທ຺ເຘນ ວຈີສມາຈາເຣນ ສມນ຺ນາຄໂຕ – ອຈ຺ຉິທ຺ເທນ ອປ຺ປຏິມໍເສນ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ວາຈສິກໍ ສິກ຺ຂສ຺ສູ’ຕິ. ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ເມຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ ເມ ຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ອນາຆາຕໍ, ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸປຏ຺ຐິຕໍ ໂຫຕິ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ອນາຆາຕໍ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣີສຸ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຫີ’ຕິ. ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ນຸ ໂຂມ຺ຫິ, ສຸຕຘໂຣ, ສຸຕສນ຺ນິຈ຺ຈໂຍ? ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປາ ເມ ຘມ຺ມາ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ? ສໍວິຊ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ໂຫຕິ, ສຸຕຘໂຣ, ສຸຕສນ຺ນິຈ຺ຈໂຍ; ເຍ ເຕ ຘມ຺ມາ ອາທິກລ຺ຍາຓາ ມຊ຺ເຌກລ຺ຍາຓາ ປຣິໂຍສານກລ຺ຍາຓາ, ສາຕ຺ຖໍ ສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ເກວລປຣິປຸຓ຺ຓໍ ປຣິສຸທ຺ຘໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠິວທນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປສ຺ສ ຘມ຺ມາ ນ ພຫຸສ຺ສຸຕາ ໂຫນ຺ຕິ ຘາຕາ ວຈສາ ປຣິຈິຕາ ມນສານຸເປກ຺ຂິຕາ ທິຏ຺ຐິຍາ ສຸປ຺ປຏິວິທ຺ຘາ, ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ ອາຄມໍ ປຣິຍາປຸຓສ຺ສູ’ຕິ. ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ.

‘‘ປຸນ ຈປຣໍ, ອຸປາລິ, ໂຈທເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ເອວໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຸຠຍານິ ໂຂ ເມ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ສຸວິຠຕ຺ຕານິ, ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ, ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ – ສຸຕ຺ຕໂສ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ? ສໍວິຎ຺ຊຕິ ນຸ ໂຂ ເມ ເອໂສ ຘມ຺ໂມ ອຸທາຫຸ ໂນ’ຕິ? ໂນ ເຈ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຸຠຍານິ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ສຸວິຠຕ຺ຕານິ, ສຸປ຺ປວຕ຺ຕີນິ, ສຸວິນິຈ຺ຉິຕານິ – ສຸຕ຺ຕໂສ, ອນຸພ຺ຍຎ຺ຊນໂສ, ‘ອິທໍ ປນາວຸໂສ, ກຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕໍ ຠຄວຕາ’ຕິ, ອິຕິ ປຸຏ຺ໂຐ ນ ສມ຺ປາຍຕິ [ນ ສມ຺ປາທຍຕິ (ກ.)], ຕສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ອາຍສ຺ມາ, ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓສ຺ສູ’ຕິ. ອິຕິສ຺ສ ຠວນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ. ໂຈທເກນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໙. ໂຈທເກນອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພຘມ຺ມາ

໔໐໐. ‘‘ໂຈທເກນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ກຕິ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ໂຈທເກນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ – ກາເລນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອກາເລນ; ຠູເຕນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອຠູເຕນ; ສຓ຺ເຫນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ຜຣຸເສນ; ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນ; ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ວກ຺ຂາມິ, ໂນ ໂທສນ຺ຕໂຣຕິ. ໂຈທເກນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

໑໐. ໂຈທກຈຸທິຕກປຏິສໍຍຸຕ຺ຕກຖາ

໔໐໑. ‘‘ອຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຕີຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ – ອກາເລນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ກາເລນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອຠູເຕນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ຠູເຕນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ຜຣຸເສນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ສຓ຺ເຫນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ໂທສນ຺ຕໂຣ ອາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍາຕິ. ອຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ນ ອຎ຺ໂຎປິ ຠິກ຺ຂຸ ອຠູເຕນ ໂຈເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ອຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຕິຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ອຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ – ອກາເລນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ກາເລນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອຠູເຕນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ຠູເຕນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ຜຣຸເສນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ສຓ຺ເຫນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ໂທສນ຺ຕເຣນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍາຕິ. ອຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຕິຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ – ກາເລນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ອກາເລນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ຠູເຕນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ອຠູເຕນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ສຓ຺ເຫນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ຜຣຸເສນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມາ ໂຈເທສິ, ໂນ ໂທສນ຺ຕໂຣ, ອລໍ ເຕ ອວິປ຺ປຏິສາຣາຍາຕິ. ຘມ຺ມໂຈທກສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ອວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ. ຕໍ ກິສ຺ສ ເຫຕຸ? ຍຖາ ອຎ຺ໂຎປິ ຠິກ຺ຂຸ ຠູເຕນ ໂຈເທຕພ຺ພໍ ມຎ຺ເຎຍ຺ຍາ’’ຕິ.

‘‘ຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ກຕິຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ – ກາເລນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ອກາເລນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ຠູເຕນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ອຠູເຕນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ສຓ຺ເຫນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ຜຣຸເສນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ອຕ຺ຖສໍຫິເຕນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ອນຕ຺ຖສໍຫິເຕນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍ; ເມຕ຺ຕຈິຕ຺ເຕນາຍສ຺ມາ ຈຸທິໂຕ, ໂນ ໂທສນ຺ຕເຣນ, ອລໍ ເຕ ວິປ຺ປຏິສາຣາຍາຕິ. ຘມ຺ມຈຸທິຕສ຺ສ, ອຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ອິເມຫິ ປຎ຺ຈຫາກາເຣຫິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ ອຸປທຫາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

[ປຣິ. ໔໓໘] ‘‘ໂຈທເກນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ກຕິ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ? ‘‘ໂຈທເກນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ – ກາຣຸຎ຺ຎຕາ, ຫິເຕສິຕາ, ອນຸກມ຺ປິຕາ, [ອນຸກມ຺ປຕາ (ກ.)] ອາປຕ຺ຕິວຸຏ຺ຐານຕາ, ວິນຍປຸເຣກ຺ຂາຣຕາຕິ. ໂຈທເກນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ປຣໍ ໂຈເທຕຸກາເມນ ອິເມ ປຎ຺ຈ ຘມ຺ເມ ອຊ຺ຌຕ຺ຕໍ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ປໂຣ ໂຈເທຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

‘‘ຈຸທິເຕນ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກຕິສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຈຸທິເຕນຸປາລິ, ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວີສຸ ຘມ຺ເມສຸ ປຕິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ – ສຈ຺ເຈ ຈ ອກຸປ຺ເປ ຈາ’’ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນວໂມ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ຕິໍສ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ອຸໂປສເຖ ຍາວຕິກໍ, ປາປຠິກ຺ຂຸ ນ ນິກ຺ຂມິ;

ໂມຄ຺ຄລ຺ລາເນນ ນິຈ຺ຉຸທ຺ໂຘ, ອຈ຺ເຉຣາ ຊິນສາສເນ.

ນິນ຺ໂນນຸປຸພ຺ພສິກ຺ຂາ ຈ, ຐິຕຘມ຺ໂມ ນາຕິກ຺ກມ຺ມ;

ກຸຓປຸກ຺ຂິປຕິ ສງ຺ໂຆ, ສວນ຺ຕິໂຍ ຊຫນ຺ຕິ ຈ.

ສວນ຺ຕິ ປຣິນິພ຺ພນ຺ຕິ, ເອກຣສ ວິມຸຕ຺ຕິ ຈ;

ພຫຸ ຘມ຺ມວິນໂຍປິ, ຠູຕຏ຺ຐາຣິຍປຸຄ຺ຄລາ.

ສມຸທ຺ທໍ ອຸປມໍ ກຕ຺ວາ, ວາເຈສິ [ຐາເປສິ (ກ.)] ສາສເນ ຄຸຓໍ;

ອຸໂປສເຖ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ, ນ ອມ຺ເຫ ໂກຈິ ຊານາຕິ.

ປຏິກຈ຺ເຈວ ອຸຊ຺ຌນ຺ຕິ, ເອໂກ ທ຺ເວ ຕີຓິ ຈຕ຺ຕາຣິ;

ປຎ຺ຈ ຉ ສຕ຺ຕ ອຏ຺ຐານິ, ນວາ ຈ ທສມານິ ຈ.

ສີລ-ອາຈາຣ-ທິຏ຺ຐິ ຈ, ອາຊີວໍ ຈຕຸຠາຄິເກ;

ປາຣາຊິກຎ຺ຈ ສງ຺ຆາທິ, ປາຈິຕ຺ຕິ ປາຏິເທສນິ.

ທຸກ຺ກຏໍ ປຎ຺ຈຠາເຄສຸ, ສີລາຈາຣວິປຕ຺ຕິ ຈ;

ອກຕາຍ ກຕາຍ ຈ, ຉຠາເຄສຸ ຍຖາວິຘິ.

ປາຣາຊິກຎ຺ຈ ສງ຺ຆາທິ, ຖຸລ຺ລໍ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ຈ;

ປາຏິເທສນິຍຎ຺ເຈວ, ທຸກ຺ກຏຎ຺ຈ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ.

ສີລາຈາຣວິປຕ຺ຕິ ຈ, ທິຏ຺ຐິອາຊີວວິປຕ຺ຕິ;

ຍາ ຈ ອຏ຺ຐາ ກຕາກເຕ, ເຕເນຕາ ສີລາຈາຣທິຏ຺ຐິຍາ.

ອກຕາຍ ກຕາຍາປິ, ກຕາກຕາຍເມວ ຈ;

ເອວໍ ນວວິຘາ ວຸຕ຺ຕາ, ຍຖາຠູເຕນ ຎາຍໂຕ.

ປາຣາຊິໂກ ວິປ຺ປກຕາ, ປຈ຺ຈກ຺ຂາໂຕ ຕເຖວ ຈ;

ອຸເປຕິ ປຈ຺ຈາທິຍຕິ, ປຈ຺ຈາທານກຖາ ຈ ຍາ.

ສີລາຈາຣວິປຕ຺ຕິ ຈ, ຕຖາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ;

ທິຏ຺ຐສຸຕປຣິສງ຺ກິຕໍ, ທສຘາ ຕໍ ວິຊານາຖ.

ຠິກ຺ຂຸ ວິປສ຺ສຕິ ຠິກ຺ຂຸໍ, ອຎ຺ໂຎ ຈາໂຣຈຍາຕິ ຕໍ;

ໂສ ເຍວ ຕສ຺ສ ອກ຺ຂາຕິ [ວິປສ຺ສຎ຺ໂຎ ຈາໂຣຈຕິ; ຕໍ ສຸທ຺ເຘວ ຕສ຺ສ ອກ຺ຂາຕິ (ກ.)], ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຐເປຕິ ໂສ.

ວຸຏ຺ຐາຕິ ອນ຺ຕຣາເຍນ, ຣາຊໂຈຣຄ຺ຄຸທກາ ຈ;

ມນຸສ຺ສອມນຸສ຺ສາ ຈ, ວາຬສຣີສປາ ຊີວິພ຺ຣຫ຺ມໍ.

ທສນ຺ນມຎ຺ຎຕເຣນ, ຕສ຺ມິໍ ອຎ຺ຎຕເຣສຸ ວາ;

ຘມ຺ມິກາຘມ຺ມິກາ ເຈວ, ຍຖາ ມຄ຺ເຄນ ຊານາຖ.

ກາລຠູຕຕ຺ຖສໍຫິຕໍ, ລຠິສ຺ສາມິ ຠວິສ຺ສຕິ;

ກາຍວາຈສິກາ ເມຕ຺ຕາ, ພາຫຸສຈ຺ຈໍ ອຸຠຍານິ.

ກາລຠູເຕນ ສຓ຺ເຫນ, ອຕ຺ຖເມຕ຺ເຕນ ໂຈທເຍ;

ວິປ຺ປຏິສາຣຘມ຺ເມນ, ຕຖາ ວາຈາ [ຕເຖວາປິ (ສ຺ຍາ.)] ວິໂນທເຍ.

ຘມ຺ມໂຈທຈຸທິຕສ຺ສ, ວິໂນເທຕິ ວິປ຺ປຏິສາໂຣ;

ກຣຸຓາ ຫິຕານຸກມ຺ປິ, ວຸຏ຺ຐານປຸເຣກ຺ຂາຣໂຕ.

ໂຈທກສ຺ສ ປຏິປຕ຺ຕິ, ສມ຺ພຸທ຺ເຘນ ປກາສິຕາ;

ສຈ຺ເຈ ເຈວ ອກຸປ຺ເປ ຈ, ຈຸທິຕສ຺ເສວ ຘມ຺ມຕາຕິ.

ປາຕິໂມກ຺ຂຏ຺ຐປນກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໐. ຠິກ຺ຂຸນິກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປຐມຠາຓວາໂຣ

ມຫາປຊາປຕິໂຄຕມີວຕ຺ຖຸ

໔໐໒. [ອ. ນິ. ໘.໕໑ ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອາຄຕໍ] ເຕນ ສມເຍນ ພຸທ຺ໂຘ ຠຄວາ ສກ຺ເກສຸ ວິຫຣຕິ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ນິຄ຺ໂຣຘາຣາເມ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ [ມຫາປຊາປຕີ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ໂຄຕມີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ໂຄຕມິ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ມຫປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ໂຄຕມິ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ – ນ ຠຄວາ ອນຸຊານາຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊນ຺ຕິ – ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ອສ຺ສຸມຸຂີ ຣຸທມານາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ.

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ກປິລວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ເວສາລີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເກເສ ເຉທາເປຕ຺ວາ ກາສາຍານິ ວຕ຺ຖານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ສມ຺ພຫຸລາຫິ ສາກິຍານີຫິ ສທ຺ຘິໍ ເຍນ ເວສາລີ ເຕນ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ເຍນ ເວສາລີ ມຫາວນໍ ກູຏາຄາຣສາລາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ສູເນຫິ ປາເທຫິ ຣໂຊກິຓ຺ເຓນ ຄຕ຺ເຕນ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ອສ຺ສຸມຸຂີ ຣຸທມານາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ອຏ຺ຐາສິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ສູເນຫິ ປາເທຫິ ຣໂຊກິຓ຺ເຓນ ຄຕ຺ເຕນ ທຸກ຺ຂິໍ ທຸມ຺ມນໍ ອສ຺ສຸມຸຂິໍ ຣຸທມານໍ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິຕໍ. ທິສ຺ວານ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກິສ຺ສ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ສູເນຫິ ປາເທຫິ ຣໂຊກິຓ຺ເຓນ ຄຕ຺ເຕນ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ອສ຺ສຸມຸຂີ ຣຸທມານາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິຕາ’’ຕິ? ‘‘ຕຖາ ຫິ ປນ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ນ ຠຄວາ ອນຸຊານາຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ມຸຫຸຕ຺ຕໍ ອິເຘວ ຕາວ ໂຫຫິ, ຍາວາຫໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາຈາມິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອສາ, ຠນ຺ເຕ, ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ສູເນຫິ ປາເທຫິ ຣໂຊກິຓ຺ເຓນ ຄຕ຺ເຕນ ທຸກ຺ຂີ ທຸມ຺ມນາ ອສ຺ສຸມຸຂີ ຣຸທມານາ ພຫິທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐເກ ຐິຕາ – ນ ຠຄວາ ອນຸຊານາຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອານນ຺ທ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອານນ຺ທ, ມາ ເຕ ຣຸຈ຺ຈິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ [ອ. ນິ. ໘.໕໑ ‘‘ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ເອຕທໂຫສີ’’ຕິ ອາຄຕໍ] – ‘‘ນ ຠຄວາ ອນຸຊານາຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ; ຍໍນູນາຫໍ ອຎ຺ເຎນປິ ປຣິຍາເຍນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາເຈຍ຺ຍໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠພ຺ໂພ ນຸ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລໍ ວາ ສກທາຄາມິຜລໍ [ສກິທາຄາມິຜລໍ (ສ຺ຍາ.)] ວາ ອນາຄາມິຜລໍ ວາ ອຣຫຕ຺ຕຜລໍ ວາ ສຈ຺ຉິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຠພ຺ໂພ, ອານນ຺ທ, ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລມ຺ປິ ສກທາຄາມິຜລມ຺ປິ ອນາຄາມິຜລມ຺ປິ ອຣຫຕ຺ຕຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສເຈ, ຠນ຺ເຕ, ຠພ຺ໂພ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ໂສຕາປຕ຺ຕິຜລມ຺ປິ ສກທາຄາມິຜລມ຺ປິ ອນາຄາມິຜລມ຺ປິ ອຣຫຕ຺ຕຜລມ຺ປິ ສຈ຺ຉິກາຕຸໍ; ພຫູປກາຣາ, ຠນ຺ເຕ, ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວໂຕ ມາຕຸຈ຺ຉາ ອາປາທິກາ, ໂປສິກາ, ຂີຣສ຺ສ ທາຍິກາ, ຠຄວນ຺ຕໍ ຊເນຕ຺ຕິຍາ ກາລງ຺ກຕາຍ ຖຎ຺ຎໍ ປາເຍສິ; ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ລເຠຍ຺ຍ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊ’’ນ຺ຕິ.

ອຏ຺ຐຄຣຸຘມ຺ມາ

໔໐໓. ‘‘ສເຈ, ອານນ຺ທ, ມຫາປຊາປຕີ ໂຄຕມີ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ສາວສ຺ສາ. ໂຫຕຸ ອຸປສມ຺ປທາ.

[ປາຈິ. ໑໔໙] ‘‘ວສ຺ສສຕູປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕທຫຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ [ຄຣຸໍກຕ຺ວາ (ກ.)] ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພາ – ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉກຎ຺ຈ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ – ທິຏ຺ເຐນ ວາ, ສຸເຕນ ວາ, ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂມານາຍ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປທາ ປຣິເຍສິຕພ຺ພາ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສິຕພ຺ໂພ ປຣິຠາສິຕພ຺ໂພ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ໂອວໂຏ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວຈນປໂຖ, ອໂນວໂຏ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວຈນປໂຖ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ສເຈ, ອານນ຺ທ, ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ອິເມ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ສາວສ຺ສາ ໂຫຕຸ ອຸປສມ຺ປທາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເຍນ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາສິ, ສາວ ເຕ ຠວິສ຺ສຕິ ອຸປສມ຺ປທາ.

‘‘ວສ຺ສສຕູປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕທຫຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພາ – ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉກຎ຺ຈ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ປວາເຣຕພ຺ພໍ – ທິຏ຺ເຐນ ວາ, ສຸເຕນ ວາ, ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂມານາຍ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປທາ ປຣິເຍສິຕພ຺ພາ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ຠິກ຺ຂຸ ອກ຺ໂກສິຕພ຺ໂພ ປຣິຠາສິຕພ຺ໂພ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ໂອວໂຏ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວຈນປໂຖ, ອໂນວໂຏ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວຈນປໂຖ. ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ສກ຺ກຕ຺ວາ ຄຣຸກຕ຺ວາ ມາເນຕ຺ວາ ປູເຊຕ຺ວາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີໂຍ.

‘‘ສເຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ອິເມ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາສິ, ສາວ ເຕ ຠວິສ຺ສຕິ ອຸປສມ຺ປທາ’’ຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ອິຕ຺ຖີ ວາ ປຸຣິໂສ ວາ ທຫໂຣ, ຍຸວາ, ມຓ຺ຑນກຊາຕິໂກ ສີສໍນຫາໂຕ ອຸປ຺ປລມາລໍ ວາ ວສ຺ສິກມາລໍ ວາ ອຕິມຸຕ຺ຕກມາລໍ [ອຘິມຕ຺ຕກມາລໍ (ສ຺ຍາ.)] ວາ ລຠິຕ຺ວາ ອຸໂຠຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕມງ຺ເຄ ສິຣສ຺ມິໍ ປຕິຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ; ເອວເມວ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອານນ຺ທ ອິເມ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມິ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີເຍ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຫິຕາ, ຠນ຺ເຕ, ມຫາປຊາປຕິຍາ ໂຄຕມິຍາ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠຄວໂຕ ມາຕຸຈ຺ຉາ’’ຕິ.

‘‘ສເຈ, ອານນ຺ທ, ນາລຠິສ຺ສ ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ, ອານນ຺ທ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ອຠວິສ຺ສ, ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ. ຍໂຕ ຈ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມາຕຸຄາໂມ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊິໂຕ, ນ ທານິ, ອານນ຺ທ, ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ຠວິສ຺ສຕິ. ປຎ຺ເຈວ ທານິ, ອານນ຺ທ, ວສ຺ສສຕານິ ສທ຺ຘມ຺ໂມ ຐສ຺ສຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ຍານິ ການິຈິ ກຸລານິ ພຫຸຕ຺ຖິການິ [ພຫຸອິຕ຺ຖິການິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອປ຺ປປຸຣິສການິ, ຕານິ ສຸປ຺ປຘໍສິຍານິ ໂຫນ຺ຕິ ໂຈເຣຫິ ກຸມ຺ຠເຖນເກຫິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ລຠຕິ ມາຕຸຄາໂມ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ນ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສມ຺ປນ຺ເນ ສາລິກ຺ເຂຕ຺ເຕ ເສຕຏ຺ຏິກາ ນາມ ໂຣຄຊາຕິ ນິປຕຕິ, ເອວໍ ຕໍ ສາລິກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ໂຫຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ລຠຕິ ມາຕຸຄາໂມ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ນ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ສມ຺ປນ຺ເນ ອຸຈ຺ຉຸກ຺ເຂຕ຺ເຕ ມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກາ [ມຎ຺ເຊຏ຺ຐິກາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ນາມ ໂຣຄຊາຕິ ນິປຕຕິ, ເອວໍ ຕໍ ອຸຈ຺ຉຸກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ນ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ໂຫຕິ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ຍສ຺ມິໍ ຘມ຺ມວິນເຍ ລຠຕິ ມາຕຸຄາໂມ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ, ນ ຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈິຣຏ຺ຐິຕິກໍ ໂຫຕິ.

‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ, ອານນ຺ທ, ປຸຣິໂສ ມຫໂຕ ຕຬາກສ຺ສ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອາຬິໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ ຍາວເທວ ອຸທກສ຺ສ ອນຕິກ຺ກມນາຍ; ເອວເມວ ໂຂ, ອານນ຺ທ, ມຍາ ປຏິກຈ຺ເຈວ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ ຍາວຊີວໍ ອນຕິກ຺ກມນີຍາ’’ຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຠິກ຺ຂຸນີອຸປສມ຺ປທານຸຊານນໍ

໔໐໔. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕີ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມາສຸ ສາກິຍານີສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິຕາ ສມາທປິຕາ ສມຸຕ຺ເຕຊິຕາ ສມ຺ປຫໍສິຕາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ປກ຺ກາມິ. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມຫາປຊາປຕິໍ ໂຄຕມິໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍ຺ຍາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິມາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘ອຍ຺ຍາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ’’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາປຊາປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ໂຄຕມີ ເອວມາຫ – ‘ອິມາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ອຍ຺ຍາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາ, ມຍຎ຺ຈມ຺ຫາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ’’’ຕິ.

‘‘ຍທຄ຺ເຄນ, ອານນ຺ທ, ມຫາປຊາປຕິຍາ ໂຄຕມິຍາ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ມາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕາ, ຕເທວ ສາ [ຕເທວສ຺ສາ (ກ.)] ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ’’ຕິ.

໔໐໕. ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອກາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈາມິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມຫາປຊາປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ໂຄຕມີ ເອວມາຫ – ‘ເອກາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຠຄວນ຺ຕໍ ວຣໍ ຍາຈາມິ. ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມ’’’ນ຺ຕິ.

‘‘ອຏ຺ຐານເມຕໍ, ອານນ຺ທ, ອນວກາໂສ, ຍໍ ຕຖາຄໂຕ ອນຸຊາເນຍ຺ຍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ. ອິເມຫິ ນາມ, ອານນ຺ທ, ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍາ ທຸຣກ຺ຂາຕຘມ຺ມາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ນ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ; ກິມງ຺ຄໍ ປນ ຕຖາຄໂຕ ອນຸຊານິສ຺ສຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ?

ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຍານິ ຕານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສາຘາຣຓານິ, ກຖໍ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມາ’’ຕິ? ‘‘ຍານິ ຕານິ, ໂຄຕມິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສາຘາຣຓານິ, ຍຖາ ຠິກ຺ຂູ ສິກ຺ຂນ຺ຕິ ຕຖາ ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂຖາ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ປນ ຕານິ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສາຘາຣຓານິ, ກຖໍ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ປຏິປຊ຺ຊາມາ’’ຕິ? ‘‘ຍານິ ຕານິ, ໂຄຕມິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂູຫິ ອສາຘາຣຓານິ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂຖາ’’ຕິ.

໔໐໖. [ອ. ນິ. ໘.໕໓] ອຖ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ອຏ຺ຐາສິ. ເອກມນ຺ຕໍ ຐິຕາ ໂຂ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວາ ສໍຂິຕ຺ເຕນ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸ, ຍມຫໍ ຠຄວໂຕ ຘມ຺ມໍ ສຸຕ຺ວາ ເອກາ ວູປກຏ຺ຐາ ອປ຺ປມຕ຺ຕາ ອາຕາປິນີ ປຫິຕຕ຺ຕາ ວິຫເຣຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຍ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ຘມ຺ເມ ຊາເນຍ຺ຍາສິ – ອິເມ ຘມ຺ມາ ສຣາຄາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ວິຣາຄາຍ, ສຎ຺ໂຎຄາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ວິສຎ຺ໂຎຄາຍ, ອາຈຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ອປຈຍາຍ, ມຫິຈ຺ຉຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ, ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ, ສງ຺ຄຓິກາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ປວິເວກາຍ, ໂກສຊ຺ຊາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ, ທຸພ຺ຠຣຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ສຸຠຣຕາຍ; ເອກໍເສນ, ໂຄຕມິ, ຘາເຣຍ຺ຍາສິ – ເນໂສ ຘມ຺ໂມ, ເນໂສ ວິນໂຍ, ເນຕໍ ສຕ຺ຖຸສາສນນ຺ຕິ. ເຍ ຈ ໂຂ ຕ຺ວໍ, ໂຄຕມິ, ຘມ຺ເມ ຊາເນຍ຺ຍາສິ – ອິເມ ຘມ຺ມາ ວິຣາຄາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ສຣາຄາຍ, ວິສຎ຺ໂຎຄາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ສຎ຺ໂຎຄາຍ, ອປຈຍາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ອາຈຍາຍ, ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ມຫິຈ຺ຉຕາຍ, ສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ອສນ຺ຕຸຏ຺ຐິຍາ, ປວິເວກາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ສງ຺ຄຓິກາຍ, ວີຣິຍາຣມ຺ຠາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ໂກສຊ຺ຊາຍ, ສຸຠຣຕາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ ໂນ ທຸພ຺ຠຣຕາຍ; ເອກໍເສນ, ໂຄຕມິ, ຘາເຣຍ຺ຍາສິ – ເອໂສ ຘມ຺ໂມ, ເອໂສ ວິນໂຍ, ເອຕໍ ສຕ຺ຖຸສາສນ’’ນ຺ຕິ.

໔໐໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນ ອຸທ຺ທິສີຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ…ເປ… ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຊາຍາໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຊາຣິໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ອິທານິ ອິເມ ອິມາຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ – ‘‘ເອວໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ – ‘ເອວໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຖາ’’’ຕິ.

໔໐໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນ ປຏິກໂຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ນ ປຏິກາຕພ຺ພາ. ຍາ ນ ປຏິກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ – ‘‘ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິກາຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ – ‘ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກເຣຍ຺ຍາຖາ’’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຣຖິກາຍປິ ພ຺ຍູເຫປິ ສິງ຺ຆາຏເກປິ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຠູມິຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຊາຍາໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຊາຣິໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິມາເນຕ຺ວາ ອິທານິ ຂມາເປນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ໂຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ – ‘‘ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ – ‘ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຖາ’’’ຕິ.

໔໐໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ນ ກຣິຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ເກນ ນຸ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ກຕກມ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຣຖິກາຍປິ ພ຺ຍູເຫປິ ສິງ຺ຆາຏເກປິ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ຠູມິຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂມາເປນ຺ຕິ ‘ເອວໍ ນູນ ກາຕພ຺ພ’ນ຺ຕິ ມຎ຺ຎມານາ. ມນຸສ຺ສາ ຕເຖວ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຊາຍາໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຊາຣິໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຣຕ຺ຕິໍ ວິມາເນຕ຺ວາ ອິທານິ ຂມາເປນ຺ຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ຊານນ຺ຕິ – ‘‘ເອວໍ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ – ‘ເອວໍ ກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍາຖາ’’’ຕິ.

໔໑໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຠຓ຺ຑນຊາຕາ ກລຫຊາຕາ ວິວາທາປນ຺ນາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ມຸຂສຕ຺ຕີຫິ ວິຕຸທນ຺ຕາ ວິຫຣນ຺ຕິ. ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມນ຺ຕິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາໂຍປິ ອາປຕ຺ຕິຄາມິນິໂຍປິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາວ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕຸ, ອຍ຺ຍາວ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕຸ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ນິຍ຺ຍາເທຕຸໍ – ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ນິຍ຺ຍາເທຕຸໍ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປ຺ປລວຓ຺ຓາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນ຺ເຕວາສິນີ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘາ ໂຫຕິ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕີ. ຕສ຺ສາ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິນິຍາ ຄຫິໂຕ ຄຫິໂຕ ມຸສ຺ສຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ – ‘‘ຠຄວາ ກິຣ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຫໍ ໂຂ ສຕ຺ຕ ວສ຺ສານິ ຠຄວນ຺ຕໍ ອນຸພນ຺ຘິໍ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕີ. ຕສ຺ສາ ເມ ມຸຏ຺ຐສ຺ສຕິນິຍາ ຄຫິໂຕ ຄຫິໂຕ ມຸສ຺ສຕິ. ທຸກ຺ກຣໍ ໂຂ ປນ ມາຕຸຄາເມນ ຍາວຊີວໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ອນຸພນ຺ຘິຕຸໍ. ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ວິນຍໍ ວາເຈຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ

໔໑໑. ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເວສາລິຍໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ເຕນ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ອນຸປຸພ຺ເພນ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ສາວຕ຺ຖິ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ກທ຺ທໂມທເກນ ໂອສິຎ຺ຈນ຺ຕິ – ອປ຺ເປວ ນາມ ອມ຺ເຫສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ກທ຺ທໂມທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິຕພ຺ພາ. ໂຍ ໂອສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອວນ຺ທິໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂູ ກາຍໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ …ເປ… ອູຣຸໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຊາຕໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອຠາເສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປໂຍເຊນ຺ຕິ – ອປ຺ເປວ ນາມ ອມ຺ເຫສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ກາໂຍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ, ນ ອູຣຸ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ, ນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ, ນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອຠາສິຕພ຺ພາ, ນ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ໂຍ ສມ຺ປໂຍເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອວນ຺ທິໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸໍ ກທ຺ທໂມທເກນ ໂອສິຎ຺ຈນ຺ຕິ – ອປ຺ເປວ ນາມ ອມ຺ເຫສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸ ກທ຺ທໂມທເກນ ໂອສິຎ຺ຈິຕພ຺ໂພ. ຍາ ໂອສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອາວຣເຓ ກເຕ ນ ອາທິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາທໍ ຐເປຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ກາຍໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ຖນໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ອູຣຸໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຊາຕໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ໂອຠາເສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປໂຍເຊນ຺ຕິ – ອປ຺ເປວ ນາມ ອມ຺ເຫສຸ ສາຣຊ຺ເຊຍ຺ຍຸນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກາໂຍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ…ເປ… ນ ຖໂນ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ, ນ ອູຣຸ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ໂພ, ນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ, ນ ຠິກ຺ຂູ ໂອຠາສິຕພ຺ພາ, ນ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ປໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ຍາ ສມ຺ປໂຍເຊຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກິໍ ນຸ ໂຂ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວຣຓໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອາວຣເຓ ກເຕ ນ ອາທິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາທໍ ຐເປຕຸ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ໂອວາທຏ຺ຐປິຕາຍ [ໂອວາທຓ຺ຐປິຕາຍ (ສ຺ຍາ.), ໂອວາທໍຐປິຕາຍ (ກ.)] ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ, ນ ນຸ ໂຂ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາທຏ຺ຐປິຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ຍາວ ນ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ.

໔໑໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ອຸທາຍີ ໂອວາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກາມິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ອຸທາຍີ ໂອວາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ຈາຣິກາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພາ. ໂຍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ [ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ໂອວາທໍ ຐເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາເລນ ອພ຺ຍຕ຺ເຕນ ໂອວາໂທ ຐເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຐເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ໂອວາທໍ ຐເປນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອກາຣເຓ ໂອວາໂທ ຐເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ຐເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ວິນິຈ຺ຉຍໍ ນ ເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາທໍ ຐເປຕ຺ວາ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ນ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໑໓. [ປາຈິ. ໑໐໕໔] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂອວາໂທ ນ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ຍາ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສພ຺ໂພ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຊາຍາໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຊາຣິໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ອິທານິ ອິເມ ອິມາຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສພ຺ເພນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ໂອວາໂທ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ໂອວາທໍ ຄນ຺ຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຈຕສ຺ໂສ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ຕເຖວ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ຊາຍາໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ຊາຣິໂຍ ອິມາ ອິເມສໍ, ອິທານິ ອິເມ ອິມາຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຠິຣມິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕູຫິ ປຎ຺ຈຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ໂອວາໂທ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ. ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸໍ ເຈ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທ຺ເວ ຕິສ຺ໂສ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ [ຠິກ຺ຂຸນີຫິ (ກ.)] ໂອວາທໍ ຄນ຺ຕຸໍ. ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ; ລຠຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໂກ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ຠິກ຺ຂຸນີສງ຺ໂຆ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ; ລຠຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’ນ຺ຕິ. ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ’ຕິ? ສເຈ ໂຫຕິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປສງ຺ກມຕູ’ຕິ. ສເຈ ນ ໂຫຕິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ໂກ ອາຍສ຺ມາ ອຸສ຺ສຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸ’ນ຺ຕິ? ສເຈ ໂກຈິ ອຸສ຺ສຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ, ໂສ ຈ ໂຫຕິ ອຏ຺ຐຫງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປສງ຺ກມຕູ’ຕິ. ສເຈ ນ ໂກຈິ ອຸສ຺ສຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ – ‘ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ປາສາທິເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ສມ຺ປາເທຕູ’’ຕິ.

໔໑໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທໍ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາໂທ ນ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ພາໂລ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂອວາທໍ, ອຍ຺ຍ, ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຠຄິນີ, ພາໂລ; ກຖາຫໍ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ? ‘‘ຄຓ຺ຫາຫຍ຺ຍ, ໂອວາທໍ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ໂອວາໂທ ຄເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາທໍ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄິລາໂນ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂອວາທໍ, ອຍ຺ຍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຠຄິນີ, ຄິລາໂນ; ກຖາຫໍ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ? ‘‘ຄຓ຺ຫາຫຍ຺ຍ, ໂອວາທໍ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາໂທ ຄເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິລານໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາທໍ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ຄມິໂກ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂອວາທໍ, ອຍ຺ຍ, ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຠຄິນີ, ຄມິໂກ; ກຖາຫໍ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ? ‘‘ຄຓ຺ຫາຫຍ຺ຍ, ໂອວາທໍ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິລານໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາໂທ ຄເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິລານໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄມິກໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາທໍ ຄເຫຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຠິກ຺ຂຸ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ໂອວາທໍ, ອຍ຺ຍ, ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ. ‘‘ອຫຎ຺ຫິ, ຠຄິນີ, ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣາມິ; ກຖາຫໍ ໂອວາທໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ? ‘‘ຄຓ຺ຫາຫຍ຺ຍ, ໂອວາທໍ; ເອວຎ຺ຫິ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ຐເປຕ຺ວາ ພາລໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄິລານໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຄມິກໍ, ອວເສເສຫິ ໂອວາໂທ ຄເຫຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຣຎ຺ຎິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ໂອວາທໍ ຄເຫຕຸໍ, ສງ຺ເກຕຎ຺ຈ ກາຕຸໍ – ອຕ຺ຣ ປຕິຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໔໑໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ອາໂຣເຈນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາໂທ ນ ອາໂຣເຈຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ໂອວາທໍ ຄເຫຕ຺ວາ ນ ປຈ຺ຈາຫຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂອວາໂທ ນ ປຈ຺ຈາຫຣິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ນ ປຈ຺ຈາຫເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສງ຺ເກຕໍ ນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສງ຺ເກຕໍ ນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ຍາ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໑໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ທີຆານິ ກາຍພນ຺ຘນານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ເຕເຫວ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທີຆໍ ກາຍພນ຺ຘນໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອກປຣິຍາກຕໍ [ເອກປຣິຍາຍກຕໍ (ສ຺ຍາ.)] ກາຍພນ຺ຘນໍ, ນ ຈ ເຕນ ຜາສຸກາ ນາເມຕພ຺ພາ. ຍາ ນາເມຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວິລີເວນ [ວິລິເວນ (ກ.)] ປຏ຺ເຏນ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ…ເປ… ຈມ຺ມປຏ຺ເຏນ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສປຏ຺ເຏນ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສເວຓິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ທຸສ຺ສວຏ຺ຏິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ໂຈຬປຏ຺ເຏນ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ໂຈຬເວຓິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ໂຈຬວຏ຺ຏິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕເວຓິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕວຏ຺ຏິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວິລີເວນ ປຏ຺ເຏນ ຜາສຸກາ ນາເມຕພ຺ພາ…ເປ… ນ ສຸຕ຺ຕວຏ຺ຏິຍາ ຜາສຸກາ ນາເມຕພ຺ພາ. ຍາ ນາເມຍ຺ຍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຏ຺ຐິລ຺ເລນ ຊຆນໍ ຆໍສາເປນ຺ຕິ…ເປ… ໂຄຫນຸເກນ ຊຆນໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖໂກຈ຺ຉໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ປາທໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ປາທໂກຈ຺ຉໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ອູຣຸໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ມຸຂໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ, ທນ຺ຕມໍສໍ ໂກຏ຺ຏາເປນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຏ຺ຐິລ຺ເລນ ຊຆນໍ ຆໍສາເປຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ທນ຺ຕມໍສໍ ໂກຏ຺ຏາເປຕພ຺ພໍ. ຍາ ໂກຏ຺ຏາເປຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໑໗. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມຸຂໍ ອາລິມ຺ປນ຺ຕິ…ເປ… ມຸຂໍ ອຸມ຺ມທ຺ເທນ຺ຕິ, ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ເຓນ຺ຕິ, ມໂນສິລິກາຍ ມຸຂໍ ລຎ຺ເຉນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ມຸຂຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອງ຺ຄຣາຄມຸຂຣາຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ມຸຂໍ ອາລິມ຺ປິຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ມຸຂໍ ອຸມ຺ມທ຺ທິຕພ຺ພໍ, ນ ມຸຂໍ ຈຸຓ຺ເຓຕພ຺ພໍ, ນ ມໂນສິລິກາຍ ມຸຂໍ ລຎ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ນ ອງ຺ຄຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ມຸຂຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ, ນ ອງ຺ຄຣາຄມຸຂຣາໂຄ ກາຕພ຺ໂພ. ຍາ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອວງ຺ຄໍ [ອປາງ຺ຄໍ (?)] ກໂຣນ຺ຕິ…ເປ… ວິເສສກໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ໂອໂລກນເກນ ໂອໂລເກນ຺ຕິ, ສາໂລເກ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ; ນຈ຺ຈໍ [ສນຈ຺ຈໍ (ສີ. ສ຺ຍາ.), ສມຊ຺ຊໍ (ກ.)] ກາຣາເປນ຺ຕິ, ເວສິໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ປານາຄາຣໍ ຐເປນ຺ຕິ, ສູນໍ ຐເປນ຺ຕິ, ອາປຓໍ ປສາເຣນ຺ຕິ, ວຑ຺ຒິໍ ປໂຍເຊນ຺ຕິ, ວຓິຊ຺ຊໍ ປໂຍເຊນ຺ຕິ, ທາສໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ທາສິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ກມ຺ມກາຣໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ກມ຺ມກາຣິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕໍ ອຸປຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ຫຣີຕກປກ຺ກິກໍ [ຫຣີຕກປຓ຺ຓິກໍ (ກ.)] ປກິຓນ຺ຕິ, ນມຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອວງ຺ຄໍ ກາຕພ຺ພໍ…ເປ… ນ ວິເສສກໍ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ໂອໂລກນເກນ ໂອໂລເກຕພ຺ພໍ, ນ ສາໂລເກ ຐາຕພ຺ພໍ, ນ ນຈ຺ຈໍ ກາຣາເປຕພ຺ພໍ, ນ ເວສີ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ, ນ ປານາຄາຣໍ ຐເປຕພ຺ພໍ, ນ ສູນາ ຐເປຕພ຺ພາ, ນ ອາປໂຓ ປສາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ວຑ຺ຒິ ປໂຍເຊຕພ຺ພາ, ນ ວຓິຊ຺ຊາ ປໂຍເຊຕພ຺ພາ, ນ ທາໂສ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ທາສີ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ, ນ ກມ຺ມກາໂຣ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ກມ຺ມກາຣີ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພາ, ນ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພ, ນ ຫຣີຕກປກ຺ກິກໍ ປກິຓິຕພ຺ພໍ, ນ ນມຕກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໑໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສພ຺ພນີລການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ…ເປ… ສພ຺ພປີຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພໂລຫິຕການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພມຎ຺ຊິຏ຺ຐິການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພກຓ຺ຫານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພມຫາຣງ຺ຄຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ສພ຺ພມຫານາມຣຕ຺ຕານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ອຈ຺ຉິນ຺ນທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ທີຆທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ປຸປ຺ຜທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຜລທສານິ ຈີວຣານິ ຘາເຣນ຺ຕິ, ກຎ຺ຈຸກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ, ຕິຣີຏກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສພ຺ພນີລການິ ຈີວຣານິ ຘາເຣຕພ຺ພານິ…ເປ… ນ ຕິຣີຏກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໑໙. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ກາລໍ ກໂຣນ຺ຕີ ເອວມາຫ – ‘‘ມມຈ຺ຈເຍນ ມຍ຺ຫໍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຫຕູ’’ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ ວິວທນ຺ຕິ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ໂຫຕິ, ອມ຺ຫາກໍ ໂຫຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸນີ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລໍ ກໂຣນ຺ຕີ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ມມຈ຺ຈເຍນ ມຍ຺ຫໍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຫຕູ’ຕິ, ອນິສ຺ສໂຣ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ເສເວຕໍ. ສິກ຺ຂມານາ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ສາມເຓຣີ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລໍ ກໂຣນ຺ຕີ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ມມຈ຺ຈເຍນ ມຍ຺ຫໍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຫຕູ’ຕິ, ອນິສ຺ສໂຣ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ເສເວຕໍ. ຠິກ຺ຂຸ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ກາລໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ມມຈ຺ຈເຍນ ມຍ຺ຫໍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຫຕູ’ຕິ, ອນິສ຺ສໂຣ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ເສເວຕໍ. ສາມເຓໂຣ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຸປາສໂກ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຸປາສິກາ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ…ເປ… ອຎ຺ໂຎ ເຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂກຈິ ກາລໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ – ‘ມມຈ຺ຈເຍນ ມຍ຺ຫໍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ສງ຺ຆສ຺ສ ໂຫຕູ’ຕິ, ອນິສ຺ສໂຣ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ເສເວຕ’’ນ຺ຕິ.

໔໒໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ປຸຣາຓມລ຺ລີ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ປພ຺ພຊິຕາ ໂຫຕິ. ສາ ຣຖິກາຍ ທຸພ຺ພລກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອໍສກູເຏນ ປຫາຣໍ ທຕ຺ວາ ປາເຕສິ [ປວຏ຺ເຏສິ (ສີ.)]. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ, ຠິກ຺ຂຸນີ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຫາຣໍ ທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຫາໂຣ ທາຕພ຺ໂພ. ຍາ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ທູຣໂຕວ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ປວຸຕ຺ຖປຕິກາ ຊາເຣນ ຄພ຺ຠິນີ ໂຫຕິ. ສາ ຄພ຺ຠໍ ປາເຕຕ຺ວາ ກຸລູປິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທຍ຺ເຍ, ອິມໍ ຄພ຺ຠໍ ປຕ຺ເຕນ ນີຫຣາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕໍ ຄພ຺ຠໍ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິຍາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຄມາສິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕເຣນ ປິຓ຺ຑຈາຣິເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສມາທານໍ ກຕໍ ໂຫຕິ – ‘ຍາຫໍ ປຐມໍ ຠິກ຺ຂໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ນ ຕໍ ອທຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ, ຠຄິນິ, ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ ໂຂ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຫນ຺ທ, ຠຄິນິ, ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ມຍາ ໂຂ, ຠຄິນິ, ສມາທານໍ ກຕໍ – ‘ຍາຫໍ ປຐມໍ ຠິກ຺ຂໍ ລຠິສ຺ສາມິ, ນ ຕໍ ອທຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’ຕິ. ຫນ຺ທ, ຠຄິນິ, ຠິກ຺ຂໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ນິປ຺ປີຬິຍມານາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສສິ – ‘‘ປສ຺ສ, ອຍ຺ຍ, ປຕ຺ເຕ ຄພ຺ຠໍ; ມາ ຈ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈສີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຕ຺ເຕນ ຄພ຺ຠໍ ນີຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສິ. ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ເຕ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຕ຺ເຕນ ຄພ຺ຠໍ ນີຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ! ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຕ຺ເຕນ ຄພ຺ໂຠ ນີຫຣິຕພ຺ໂພ. ຍາ ນີຫເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຕ຺ຕມູລໍ ທສ຺ເສນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຕ຺ຕມູລໍ ທສ຺ເສສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຕ຺ຕມູລໍ ທສ຺ເສຕພ຺ພໍ. ຍາ ທສ຺ເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ. ຍຎ຺ຈ ປຕ຺ເຕ ອາມິສໍ ໂຫຕິ, ເຕນ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ເຕຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຣຖິກາຍ ປຸຣິສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ຉຑ຺ຑິຕໍ ໂຫຕິ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍິໍສຸ. ມນຸສ຺ສາ ອຸກ຺ກຸຏ຺ຐິໍ ອກໍສຸ. ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ມງ຺ກູ ອເຫສຸໍ. ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສ຺ສຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຍາ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອປ຺ປິຈ຺ຉາ…ເປ… ຕາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຸຣິສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ! ອຖ ໂຂ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ຠິກ຺ຂູ ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຸຣິສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອຸປນິຊ຺ຌາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ອຸປນິຊ຺ຌາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໒໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາມິສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເທນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠທນ຺ຕາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິໂຠຄຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຎ຺ເຎສໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ! ມຍມ຺ປິ ນ ຊານາມ ທານໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຕ຺ຕໂນ ປຣິໂຠຄຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຎ຺ເຎສໍ ທາຕພ຺ພໍ. ໂຍ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາມິສໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ພາຬ຺ຫຕຣໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລິກມ຺ປິ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ນິຘິກຕໍ ອາມິສໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ນິຘິໍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ [ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ (ສີ.)] ປຏິຄ຺ຄາຫາເປຕ຺ວາ [ປຏິຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ (ກ.)] ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ມນຸສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາມິສໍ ເທນ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເທນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິໂຠຄຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຎ຺ເຎສໍ ທສ຺ສນ຺ຕິ! ມຍມ຺ປິ ນ ຊານາມ ທານໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິໂຠຄຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນໍ ອຎ຺ເຎສໍ ທາຕພ຺ພໍ. ຍາ ທເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາມິສໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ພາຬ຺ຫຕຣໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລິກມ຺ປິ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສນ຺ນິຘິກຕໍ ອາມິສໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສນ຺ນິຘິໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ [ຠິກ຺ຂູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ (ສີ.)] ປຏິຄ຺ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໔໒໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູນໍ ເສນາສນໍ ອຸສ຺ສນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ [ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເສນາສນໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ນ ໂຫຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສຸໍ – ‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ຍາ ອມ຺ຫາກໍ ເສນາສນໍ ເທນ຺ຕຸ ຕາວກາລິກ’ນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເສນາສນໍ ທາຕຸໍ ຕາວກາລິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຕຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອນທ຺ຘມຎ຺ຈໍ ໂອນທ຺ຘປີຐໍ ອຠິນິສີທນ຺ຕິປິ ອຠິນິປຊ຺ຊນ຺ຕິປິ. ເສນາສນໍ ໂລຫິເຕນ ມກ຺ຂິຍ຺ຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂອນທ຺ຘມຎ຺ຈໍ ໂອນທ຺ຘປີຐໍ ອຠິນິສີທິຕພ຺ພໍ ອຠິນິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ຍາ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາວສຖຈີວຣ’’ນ຺ຕິ. ອາວສຖຈີວຣໍ ໂລຫິເຕນ ມກ຺ຂິຍ຺ຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຓິໂຈຬກ’’ນ຺ຕິ. ໂຈຬກໍ ນິປຕຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຸຕ຺ຕເກນ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອູຣຸຍາ ພນ຺ຘິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສຸຕ຺ຕໍ ຉິຊ຺ຊຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສໍເວລ຺ລິຍໍ, ກຏິສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສພ຺ພກາລໍ ກຏິສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສພ຺ພກາລໍ ກຏິສຸຕ຺ຕກໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ຘາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸຕຸນິຍາ ກຏິສຸຕ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໓. ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ

໔໒໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາໂຍ ທິສ຺ສນ຺ຕິ – ອນິມິຕ຺ຕາປິ, ນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕາປິ, ອໂລຫິຕາປິ, ຘຸວໂລຫິຕາປິ, ຘຸວໂຈຬາປິ, ປຄ຺ຆຣນ຺ຕີປິ, ສິຂຣິຓີປິ, ອິຕ຺ຖິປຓ຺ຑກາປິ, ເວປຸຣິສິກາປິ, ສມ຺ຠິນ຺ນາປິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນາປິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິຍາ ຈຕຸວີສຕິ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພາ – ‘ນສິ ອນິມິຕ຺ຕາ, ນສິ ນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕາ, ນສິ ອໂລຫິຕາ, ນສິ ຘຸວໂລຫິຕາ, ນສິ ຘຸວໂຈຬາ, ນສິ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕີ, ນສິ ສິຂຣຓີ [ສິຂຣິຓີ (ສີ. ສ຺ຍາ.)], ນສິ ອິຕ຺ຖິປຓ຺ຑກາ, ນສິ ເວປຸຣິສິກາ, ນສິ ສມ຺ຠິນ຺ນາ, ນສິ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ? ສນ຺ຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ອາພາຘາ – ກຸຏ຺ຐໍ, ຄຓ຺ໂຑ, ກິລາໂສ, ໂສໂສ, ອປມາໂຣ? ມນຸສ຺ສາສິ, ອິຕ຺ຖີສິ, ຠຸຊິສ຺ສາສິ, ອຓຓາສິ, ນສິ ຣາຊຠຏີ? ອນຸຎ຺ຎາຕາສິ ມາຕາປິຕູຫິ, ສາມິເກນ? ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສາສິ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ, ກິນ຺ນາມາສິ, ການາມາ ເຕ ປວຕ຺ຕິນີ’’ຕິ?

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາໂຍ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ ວິສຸທ຺ຘາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອນນຸສິຏ຺ຐາ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາໂຍ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາໂຍ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐມໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາໂຍ ຕເຖວ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກມນ຺ຕໍ ອນຸສາສິຕ຺ວາ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ຉິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸສາສິຕພ຺ພາ.

໔໒໔. ‘‘ປຐມໍ ອຸປຊ຺ຌໍ ຄາຫາເປຕພ຺ພາ. ອຸປຊ຺ຌໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ – ‘ອຍໍ ເຕ ປຕ຺ໂຕ, ອຍໍ ສງ຺ຆາຏິ, ອຍໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ໂຄ, ອຍໍ ອນ຺ຕຣວາສໂກ, ອິທໍ ສໍກຈ຺ຈິກໍ [ສງ຺ກຈ຺ຉິກໍ (ສ຺ຍາ.)], ອຍໍ ອຸທກສາຏິກາ; ຄຈ຺ຉ ອມຸມ຺ຫິ ໂອກາເສ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ.

ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ທຸຣນຸສິຏ຺ຐາ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາໂຍ ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ, ມງ຺ກູ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາລາຍ ອພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ອນຸສາສິຕພ຺ພາ. ຍາ ອນຸສາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ອນຸສາສິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ອສມ຺ມຕາ ອນຸສາສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສມ຺ມຕາຍ ອນຸສາສິຕພ຺ພາ. ຍາ ອນຸສາເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມຕາຍ ອນຸສາສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ – ອຕ຺ຕນາ ວາ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ, ປຣາຍ ວາ ປຣາ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ອຕ຺ຕນາວ [ອຕ຺ຕນາ ວາ (ກ.)] ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ? ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍ’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ອຕ຺ຕນາວ ອຕ຺ຕານໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພໍ.

‘‘ກຖຎ຺ຈ ປຣາຍ [ປຣາຍ ວາ (ກ.)] ປຣາ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ? ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍາ’ຕິ. ເອວໍ ປຣາຍ ປຣາ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ.

‘‘ຕາຍ ສມ຺ມຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ – ‘ສຸຓສິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມ. ອຍໍ ເຕ ສຈ຺ຈກາໂລ, ຠູຕກາໂລ. ຍໍ ຊາຕໍ ຕໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ປຸຈ຺ຉນ຺ເຕ ສນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອສນ຺ຕໍ ນຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ມາ ໂຂ ວິຕ຺ຖາຍິ [ວິຕ຺ຖາສິ (ກ.)], ມາ ໂຂ ມງ຺ກຸ ອໂຫສິ. ເອວໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ – ນສິ ອນິມິຕ຺ຕາ, ນສິ ນິມິຕ຺ຕມຕ຺ຕາ, ນສິ ອໂລຫິຕາ, ນສິ ຘຸວໂລຫິຕາ, ນສິ ຘຸວໂຈຬາ, ນສິ ປຄ຺ຆຣນ຺ຕີ, ນສິ ສິຂຣິຓີ, ນສິ ອິຕ຺ຖິປຓ຺ຑກາ, ນສິ ເວປຸຣິສິກາ, ນສິ ສມ຺ຠິນ຺ນາ, ນສິ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ? ສນ຺ຕິ ເຕ ເອວຣູປາ ອາພາຘາ – ກຸຏ຺ຐໍ, ຄຓ຺ໂຑ, ກິລາໂສ, ໂສໂສ, ອປມາໂຣ? ມນຸສ຺ສາສິ, ອິຕ຺ຖີສິ, ຠຸຊິສ຺ສາສິ, ອຓຓາສິ, ນສິ ຣາຊຠຏີ? ອນຸຎ຺ຎາຕາສິ ມາຕາປິຕູຫິ, ສາມິເກນ? ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສາສິ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເຕ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ, ກິນ຺ນາມາສິ, ການາມາ ເຕ ປວຕ຺ຕິນີ’ຕິ?

‘‘ເອກໂຕ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ນ ເອກໂຕ ອາຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອນຸສາສິກາຍ ປຐມຕຣໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ – ‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ອນຸສິຏ຺ຐາ ສາ ມຍາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’ຕິ. ‘ອາຄຈ຺ຉາຫີ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພາ.

‘‘ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາເປຕພ຺ພາ – ‘ສງ຺ຆໍ, ອຍ຺ເຍ, ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ຕຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນ຺ຕຣາຍິເກ ຘມ຺ເມ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓສິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາເມ. ອຍໍ ເຕ ສຈ຺ຈກາໂລ, ຠູຕກາໂລ. ຍໍ ຊາຕໍ ຕໍ ປຸຈ຺ຉາມິ ສນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອສນ຺ຕໍ ນຕ຺ຖີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ນສິ ອນິມິຕ຺ຕາ…ເປ… ກິນ຺ນາມາສິ, ການາມາ ເຕ ປວຕ຺ຕິນີຕິ. ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

໔໒໕. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ປຣິສຸທ຺ຘາ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ປຣິສຸທ຺ຘາ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາ ອຍ຺ຍາຍ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ສາ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ປຣິສຸທ຺ຘາ ອນ຺ຕຣາຍິເກຫິ ຘມ຺ເມຫິ, ປຣິປຸຓ຺ຓສ຺ສາ ປຕ຺ຕຈີວຣໍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາ ອຍ຺ຍາຍ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ສາ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ຕາວເທວ ຕໍ ອາທາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທາເປຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາເປຕພ຺ພາ – ‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ; ສງ຺ຆໍ, ອຍ຺ຍາ, ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ຕຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈາມິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ມໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ – ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ຕາວເທວ ຉາຍາ ເມຕພ຺ພາ, ອຸຕຸປ຺ປມາຓໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ທິວສຠາໂຄ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ, ສງ຺ຄີຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວຕ຺ຕພ຺ພາ – ອິມິສ຺ສາ ຕໂຍ ຈ ນິສ຺ສເຍ, ອຏ຺ຐ ຈ ອກຣຓີຍານິ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

໔໒໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອາສນໍ ສໍກສາຍນ຺ຕິໂຍ ກາລໍ ວີຕິນາເມສຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ, ອວເສສານໍ ຍຖາຄຕິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ – ຠຄວຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ, ອວເສສານໍ ຍຖາຄຕິກນ຺ຕິ – ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຏ຺ເຐວ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ປຏິພາຫນ຺ຕິ, ອວເສສາໂຍ ຍຖາຄຕິກໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠຕ຺ຕຄ຺ເຄ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ, ອວເສສານໍ ຍຖາຄຕິກໍ; ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ [ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ (ສ຺ຍາ.)] ນ ປຏິພາຫິຕພ຺ພໍ. ຍາ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

໔໒໗. [ປາຈິ. ໑໐໕໐ ອາທໂຍ] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ນ ປວາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຕ຺ຕນາ ປວາເຣຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຕ຺ຕນາ ປວາເຣຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນ ປວາເຣຕພ຺ໂພ. ຍາ ນ ປວາເຣຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ປວາເຣນ຺ຕິໂຍ ໂກລາຫລໍ ອກໍສຸ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ຍາ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປວາເຣນ຺ຕິໂຍ ກາລໍ ວີຕິນາເມສຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ [ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)] ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ. ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປວາເຣນ຺ຕິໂຍ ວິກາເລ [ວິກາລໍ (ກ.)] ອເຫສຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຊ຺ຊຕນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ [ອຊ຺ຊຕນາ (ສີ.), ອຊ຺ຊຕນາຍ (ກ.)] ປວາເຣຕ຺ວາ ອປຣຊ຺ຊຸ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສພ຺ໂພ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ປວາເຣນ຺ໂຕ ໂກລາຫລໍ ອກາສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ປຏິພລໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ – ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາຈິຕພ຺ພາ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ. ຍສ຺ສາ ອຍ຺ຍາຍ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສມ຺ມຸຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ, ສາ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມຕາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ຕາຍ ສມ຺ມຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອາທາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ຠິກ຺ຂຸນີສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕິ – ທິຏ຺ເຐນ ວາ, ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ [ວທຕຸ ມໍ (ກ.)], ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕິ – ທິຏ຺ເຐນ ວາ, ສຸເຕນ ວາ, ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ. ວທຕຸ, ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ.

໔໒໘. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຸໂປສຖໍ ຐເປນ຺ຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປນ຺ຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣນ຺ຕິ, ໂຈເທນ຺ຕິ, ສາເຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸໂປສໂຖ ຐເປຕພ຺ໂພ; ຐປິໂຕປິ ອຏ຺ຐປິໂຕ; ຐເປນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ປວາຣຓາ ຐເປຕພ຺ພາ; ຐປິຕາປິ ອຏ຺ຐປິຕາ; ຐເປນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ສວຈນີຍໍ ກາຕພ຺ພໍ; ກຕມ຺ປິ ອກຕໍ; ກໂຣນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ອນຸວາໂທ ປຏ຺ຐເປຕພ຺ໂພ; ປຏ຺ຐປິໂຕປິ ອປ຺ປຏ຺ຐປິໂຕ; ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ໂອກາໂສ ກາເຣຕພ຺ໂພ; ກາຣິໂຕປິ ອກາຣິໂຕ; ກາເຣນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ໂຈເທຕພ຺ໂພ; ໂຈທິໂຕປິ ອໂຈທິໂຕ; ໂຈເທນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ນ ສາເຣຕພ຺ໂພ; ສາຣິໂຕປິ ອສາຣິໂຕ; ສາເຣນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອຸໂປສຖໍ ຐເປນ຺ຕິ, ປວາຣຓໍ ຐເປນ຺ຕິ, ສວຈນີຍໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປນ຺ຕິ, ໂອກາສໍ ກາເຣນ຺ຕິ, ໂຈເທນ຺ຕິ, ສາເຣນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ ຠິກ຺ຂຸນາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸໂປສຖໍ ຐເປຕຸໍ; ຐປິໂຕປິ ສຸຏ຺ຐປິໂຕ; ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ປວາຣຓໍ ຐເປຕຸໍ; ຐປິຕາປິ ສຸຏ຺ຐປິຕາ; ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ສວຈນີຍໍ ກາຕຸໍ; ກຕມ຺ປິ ສຸກຕໍ; ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນຸວາທໍ ປຏ຺ຐເປຕຸໍ; ປຏ຺ຐປິໂຕປິ ສຸປ຺ປຏ຺ຐປິໂຕ; ປຏ຺ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂອກາສໍ ກາເຣຕຸໍ; ກາຣິໂຕປິ ສຸກາຣິໂຕ; ກາເຣນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂຈເທຕຸໍ; ໂຈທິຕາປິ ສຸໂຈທິຕາ; ໂຈເທນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ສາເຣຕຸໍ; ສາຣິຕາປິ ສຸສາຣິຕາ; ສາເຣນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕີ’’ຕິ.

໔໒໙. [ປາຈິ. ໑໑໘໔] ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຍາເນນ ຍາຍນ຺ຕິ – ອິຕ຺ຖິຍຸຕ຺ເຕນປິ ປຸຣິສນ຺ຕເຣນ, ປຸຣິສຍຸຕ຺ເຕນປິ ອິຕ຺ຖນ຺ຕເຣນ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ‘‘ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄງ຺ຄາມຫິຍາຍາ’’ຕິ [ຄງ຺ຄາມຫິຍາຕິ (ສີ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຍາເນນ ຍາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ຍາເຍຍ຺ຍ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄິລານາ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ໂກຕິ ປທສາ ຄນ຺ຕຸໍ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິລານາຍ ຍານ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິຕ຺ຖິຍຸຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ, ປຸຣິສຍຸຕ຺ຕໍ ນຸ ໂຂ’’ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອິຕ຺ຖິຍຸຕ຺ຕໍ ປຸຣິສຍຸຕ຺ຕໍ ຫຕ຺ຖວຏ຺ຏກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣິສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຍານຸຄ຺ຆາເຕນ ພາຬ຺ຫຕຣໍ ອຜາສຸ ອໂຫສິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສິວິກໍ ປາຏງ຺ກິ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໐. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຑ຺ຒກາສີ ຄຓິກາ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ປພ຺ພຊິຕາ ໂຫຕິ. ສາ ຈ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕຸກາມາ ໂຫຕິ – ‘ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’ຕິ. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ຘຸຕ຺ຕາ – ‘ອຑ຺ຒກາສີ ກິຣ ຄຓິກາ ສາວຕ຺ຖິໍ ຄນ຺ຕຸກາມາ’ຕິ. ເຕ ມຄ຺ເຄ ປຣິຍຸຏ຺ຐິໍສຸ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອຑ຺ຒກາສີ ຄຓິກາ – ‘ຘຸຕ຺ຕາ ກິຣ ມຄ຺ເຄ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕາ’ຕິ. ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອຫຎ຺ຫິ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕຸກາມາ; ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ອຖ ໂຂ ຠຄວາ ເອຕສ຺ມິໍ ນິທາເນ ເອຕສ຺ມິໍ ປກຣເຓ ຘມ຺ມິໍ ກຖໍ ກຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ທູເຕນປິ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຠິກ຺ຂຸທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ. ສິກ຺ຂມານທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ສາມເຓຣທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ສາມເຓຣິທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ…ເປ… ພາລາຍ ອພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ພາລາຍ ອພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ. ໂຍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ທູເຕນ ອຸປສມ຺ປາເທຕຸນ຺ຕິ.

‘‘ຕາຍ ທູຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ – ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ຕໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ຕໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຍ຺ຍາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ຕຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ຍາ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ. ອຸລ຺ລຸມ຺ປຕຸ ຕໍ, ອຍ຺ຍາ, ສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍາ’ຕິ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ. ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂາ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ, ວິສຸທ຺ຘາ. ສາ ເກນຈິເທວ ອນ຺ຕຣາເຍນ ນ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ສງ຺ຆໍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອຸປສມ຺ປທາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ປວຕ຺ຕິນິຍາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

‘‘ຕາວເທວ ຉາຍາ ເມຕພ຺ພາ, ອຸຕຸປ຺ປມາຓໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ, ທິວສຠາໂຄ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ໂພ, ສງ຺ຄີຕິ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວຕ຺ຕພ຺ພາ – ຕສ຺ສາ ຕໂຍ ຈ ນິສ຺ສເຍ, ອຏ຺ຐ ຈ ອກຣຓີຍານິ ອາຈິກ຺ເຂຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ.

໔໓໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຣຎ຺ເຎ ວິຫຣນ຺ຕິ. ຘຸຕ຺ຕາ ທູເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ, ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຣຎ຺ເຎ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ຍາ ວເສຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອຸປາສເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອຸທ຺ໂທສິໂຕ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸທ຺ໂທສິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຸທ຺ໂທສິໂຕ ນ ສມ຺ມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸປສ຺ສຍ’’ນ຺ຕິ. ອຸປສ຺ສໂຍ ນ ສມ຺ມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ນວກມ຺ມ’’ນ຺ຕິ. ນວກມ຺ມໍ ນ ສມ຺ມຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຸຄ຺ຄລິກມ຺ປິ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໒. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ອິຕ຺ຖີ ສນ຺ນິສິນ຺ນຄພ຺ຠາ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ປພ຺ພຊິຕາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສາ ປພ຺ພຊິຕາຍ ຄພ຺ໂຠ ວຸຏ຺ຐາຕິ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ອິມສ຺ມິໍ ທາຣເກ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂປເສຕຸໍ, ຍາວ ໂສ ທາຣໂກ ວິຎ຺ຎຸຕໍ ປາປຸຓາຕີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍາ ຈ ນ ລພ຺ຠາ ເອກິກາຍ ວຕ຺ຖຸໍ, ອຎ຺ຎາຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນ ລພ຺ຠາ ທາຣເກນ ສຫ ວຕ຺ຖຸໍ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາຈິຕພ຺ພາ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ. ຍສ຺ສາ ອຍ຺ຍາຍ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສມ຺ມຸຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍາຍ, ສາ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມຕາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ທຸຕິຍິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ອິມສ຺ມິໍ ທາຣເກ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຐເປຕ຺ວາ ສາຄາຣໍ ຍຖາ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ປຸຣິເສ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ຕິ [ປຏິປຊ຺ຊຕິ (ສ຺ຍາ.)] ເອວໍ ຕສ຺ມິໍ ທາຣເກ ປຏິປຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໓. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄຣຸຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນາ ໂຫຕິ ມານຕ຺ຕຈາຣິນີ. ອຖ ໂຂ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ມຍາ ຈ ນ ລພ຺ຠາ ເອກິກາຍ ວຕ຺ຖຸໍ, ອຎ຺ຎາຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນ ລພ຺ຠາ ສຫ ມຍາ ວຕ຺ຖຸໍ, ກຖໍ ນຸ ໂຂ ມຍາ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ? ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ ທາຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ປນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາຈິຕພ຺ພາ, ຍາຈິຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ. ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍໍ. ຍສ຺ສາ ອຍ຺ຍາຍ ຂມຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສມ຺ມຸຕິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍາຍ, ສາ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມຕາ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຕິຍາ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໔໓໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ວິພ຺ຠມິ. ສາ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ; ຍເທວ ສາ ວິພ຺ຠນ຺ຕາ ຕເທວ ສາ ອຠິກ຺ຂຸນີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ສກາວາສາ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກມິ. ສາ ປຸນ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຸປສມ຺ປທໍ ຍາຈິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ຍາ ສາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນີ ສກາວາສາ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກນ຺ຕາ, ສາ ອາຄຕາ ນ ອຸປສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຸຣິເສຫິ ອຠິວາທນໍ, ເກສຈ຺ເຉທນໍ, ນຂຈ຺ເຉທນໍ, ວຓປ຺ປຏິກມ຺ມໍ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕາ ນ ສາທິຍນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາທິຕຸ’’ນ຺ຕິ [ສາທິຍິຕຸໍ (ກ.)].

໔໓໕. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທນ຺ຕິ ປຓ຺ຫີສມ຺ຜສ຺ສໍ ສາທິຍນ຺ຕີ [ສາທິຍນ຺ຕາ (ກ.)]. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນິສີເທຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕຣາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄິລານາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ສາ ວິນາ ປລ຺ລງ຺ເກນ ນ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຑ຺ຒປລ຺ລງ຺ກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ວຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຕຕ຺ເຖວ ຄພ຺ຠໍ ປາເຕນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວຈ຺ຈກຸຏິຍາ ວຈ຺ໂຈ ກາຕພ຺ໂພ. ຍາ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເຫຏ຺ຐາ ວິວເຏ ອຸປຣິປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ວຈ຺ຈໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ.

໔໓໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈຸຓ຺ເຓນ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈຸຓ຺ເຓນ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ກຸກ຺ກຸສໍ ມຕ຺ຕິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວາສິຕກາຍ ມຕ຺ຕິກາຍ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາສິຕກາຍ ມຕ຺ຕິກາຍ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ປກຕິມຕ຺ຕິກ’’ນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຊນ຺ຕາຆເຣ ນຫາຍນ຺ຕິໂຍ ໂກລາຫລໍ ອກໍສຸ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຊນ຺ຕາຆເຣ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຏິໂສເຕ ນຫາຍນ຺ຕິ ຘາຣາສມ຺ຜສ຺ສໍ ສາທິຍນ຺ຕີ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິໂສເຕ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍນ຺ຕິ. ຘຸຕ຺ຕາ ທູເສນ຺ຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຸຣິສຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍນ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສາ ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ ວິປາເຈນ຺ຕິ…ເປ… ເສຍ຺ຍຖາປິ ຄິຫິນີ ກາມໂຠຄິນິໂຍຕິ. ຠຄວໂຕ ເອຕມຕ຺ຖໍ ອາໂຣເຈສຸໍ. ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຸຣິສຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍິຕພ຺ພໍ. ຍາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ມຫິລາຕິຕ຺ເຖ ນຫາຍິຕຸ’’ນ຺ຕິ.

ຕຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຠິກ຺ຂຸນິກ຺ຂນ຺ຘໂກ ທສໂມ.

ອິມສ຺ມິໍ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ເອກສຕໍ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ໂຄຕມີ ຍາຈິ, ນານຸຎ຺ຎາສິ ຕຖາຄໂຕ;

ກປິລວຕ຺ຖຸ ເວສາລິໍ, ອຄມາສິ ວິນາຍໂກ.

ຣໂຊກິຓ຺ເຓນ ໂກຏ຺ຐເກ, ອານນ຺ທສ຺ສ ປເວທຍິ;

ຠພ຺ໂພຕິ ນຍໂຕ ຍາຈິ, ມາຕາຕິ ໂປສິກາຕິ ຈ.

ວສ຺ສສຕໍ ຕທຫຸ ຈ, ອຠິກ຺ຂຸປຈ຺ຈາສີສນາ;

ປວາຣຓາ ຄຣຸຘມ຺ມາ, ທ຺ເວ ວສ຺ສາ ອນກ຺ໂກສນາ.

ໂອວໂຏ ຈ ອຏ຺ຐ ຘມ຺ມາ, ຍາວຊີວານຸວຕ຺ຕນາ;

ຄຣຸຘມ຺ມປຏິຄ຺ຄາໂຫ ສາວສ຺ສາ ອຸປສມ຺ປທາ.

ວສ຺ສສຫສ຺ສໍ ປຎ຺ເຈວ, ກຸມ຺ຠເຖນກເສຕຏ຺ຏິ;

ມຎ຺ຊິຏ຺ຐິກອຸປມາຫິ, ເອວໍ ສທ຺ຘມ຺ມຫິໍສນາ.

ອາຬິໍ ພນ຺ເຘຍ຺ຍ ປາເອວ, ປຸນ ສທ຺ຘມ຺ມສຓ຺ຐິຕິ;

ອຸປສມ຺ປາເທຕຸໍ ອຍ຺ຍາ, ຍຖາວຸຑ຺ຒາຠິວາທນາ.

ນ ກຣິສ຺ສນ຺ຕິ ກິເມວ, ສາຘາຣຓາສາຘາຣຓໍ;

ໂອວາທໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຎ຺ຈ, ເກນ ນຸ ໂຂ ອຸປສ຺ສຍໍ.

ນ ຊານນ຺ຕິ ຈ ອາຈິກ຺ຂິ, ນ ກໂຣນ຺ຕິ ຈ ຠິກ຺ຂຸຫິ;

ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ຠິກ຺ຂູຫິ, ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ປຏິຄ຺ຄໂຫ.

ອາຈິກ຺ຂິ ກມ຺ມໍ ຠິກ຺ຂູຫິ, ອຸຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວາ;

ອາຈິກ຺ຂິຕຸໍ ຠຓ຺ຑນຎ຺ຈ, ໂຣເປຕ຺ວາ ອຸປ຺ປລາຍ ຈ.

ສາວຕ຺ຖິຍາ ກທ຺ທໂມທ, ອວນ຺ທິ ກາຍ ອູຣຸ ຈ;

ອງ຺ຄຊາຕຎ຺ຈ ໂອຠາສໍ, ສມ຺ປໂຍເຊນ຺ຕິ ວຄ຺ຄິກາ.

ອວນ຺ທິໂຍ ທຓ຺ຑກມ຺ມໍ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຕຖາ ປຸນ;

ອາວຣຓຎ຺ຈ ໂອວາທໍ, ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ ປກ຺ກມິ.

ພາລາ ວຕ຺ຖຸວິນິຈ຺ຉຍາ, ໂອວາທໍ ສງ຺ໂຆ ປຎ຺ຈຫິ;

ທຸເວ ຕິສ຺ໂສ ນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ພາລາ ຄິລານຄມິກໍ.

ອາຣຎ຺ຎິໂກ ນາໂຣເຈນ຺ຕິ, ນ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ ຈ;

ທີຆໍ ວິລີວຈມ຺ມຎ຺ຈ, ທຸສ຺ສາ ຈ ເວຓິວຏ຺ຏິ ຈ;

ໂຈຬເວຓິ ຈ ວຏ຺ຏິ ຈ, ສຸຕ຺ຕເວຓິ ຈ ວຏ຺ຏິກາ.

ອຏ຺ຐິລ຺ລໍ ໂຄຫນຸເກນ, ຫຕ຺ຖໂກຈ຺ຉໍ ປາທໍ ຕຖາ;

ອູຣຸໍ ມຸຂໍ ທນ຺ຕມໍສໍ, ອາລິມ຺ໂປມທ຺ທຈຸຓ຺ຓນາ.

ລຎ຺ເຉນ຺ຕິ ອງ຺ຄຣາຄຎ຺ຈ, ມຸຂຣາຄໍ ຕຖາ ທຸເວ;

ອວງ຺ຄໍ ວິເສໂສໂລໂກ, ສາໂລເກນ ນຈ຺ເຈນ ຈ [ສາໂລເກ ສນຈ຺ເຈນ ຈ (ສີ.), ສາໂລເກນ ສນຈ຺ຈນໍ (ສ຺ຍາ.)].

ເວສີ ປານາຄາຣໍ ສູນໍ, ອາປຓໍ ວຑ຺ຒິ ວຓິຊ຺ຊາ;

ທາສໍ ທາສິໍ ກມ຺ມກຣໍ, ກມ຺ມກາຣິໍ ອຸປຏ຺ຐຍ຺ຍຸໍ.

ຕິຣຈ຺ຉານຫຣີຕກິ, ສນ຺ຘາຣຍນ຺ຕິ ນມຕກໍ;

ນີລໍ ປີຕໍ ໂລຫິຕກໍ, ມຎ຺ຊິຏ຺ຐກຓ຺ຫຈີວຣາ.

ມຫາຣງ຺ຄມຫານາມອຈ຺ຉິນ຺ນາ ທີຆເມວ ຈ;

ປຸປ຺ຜຜລກຎ຺ຈຸກຎ຺ຈ, ຕິຣີຏກຎ຺ຈ ຘາຣຍຸໍ.

ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣາຍ ອຈ຺ຈເຍ;

ນິຍ຺ຍາທິເຕ ປຣິກ຺ຂາເຣ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍວ ອິສ຺ສຣາ.

ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສາມເຓຣສ຺ສ, ອຸປາສກສ຺ສຸປາສິກາ;

ອຎ຺ເຎສຎ຺ຈ ປຣິກ຺ຂາເຣ, ນິຍ຺ຍາເຕ ຠິກ຺ຂຸອິສ຺ສຣາ.

ມລ຺ລີ ຄພ຺ຠໍ ປຕ຺ຕມູລໍ, ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອາມິເສນ ຈ;

ອຸສ຺ສນ຺ນຎ຺ຈ ພາຬ຺ຫຕຣໍ, ສນ຺ນິຘິກຕມາມິສໍ.

ຠິກ຺ຂູນໍ ຍາທິສໍ ໂຠຏ຺ຐໍ [ເຫຏ຺ຐາ (ສີ.), ເຫຏ຺ຐໍ (ສ຺ຍາ.), ຠຸຕ຺ຕິ (ກ.)], ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຕຖາ ກເຣ;

ເສນາສນໍ ອຸຕຸນິໂຍ, ມກ຺ຂີຍຕິ ປຏາຓິ ຈ.

ຉິຊ຺ຊນ຺ຕິ ສພ຺ພກາລຎ຺ຈ, ອນິມິຕ຺ຕາປິ ທິສ຺ສເຣ;

ນິມິຕ຺ຕາ ໂລຫິຕາ ເຈວ, ຕເຖວ ຘຸວໂລຫິຕາ.

ຘຸວໂຈຬປຄ຺ຆຣນ຺ຕີ, ສິຂຣຓິຕ຺ຖິປຓ຺ຑກາ;

ເວປຸຣິສີ ຈ ສມ຺ຠິນ຺ນາ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນາປິ ຈ.

ອນິມິຕ຺ຕາທິໂຕ ກຕ຺ວາ, ຍາວ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນາ;

ເອຕໍ ເປຍ຺ຍາລໂຕ ເຫຏ຺ຐາ, ກຸຏ຺ຐໍ ຄຓ຺ໂຑ ກິລາໂສ ຈ.

ໂສສາປມາໂຣ ມານຸສີ, ອິຕ຺ຖີສິ ຠຸຊິສ຺ສາສິ ຈ;

ອຓຓາ ນ ຣາຊຠຏີ, ອນຸຎ຺ຎາຕາ ຈ ວີສຕິ.

ປຣິປຸຓ຺ຓາ ຈ ກິນ຺ນາມາ, ການາມາ ເຕ ປວຕ຺ຕິນີ;

ຈຕຸວີສນ຺ຕຣາຍານໍ, ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທາ.

ວິຕ຺ຖາຍນ຺ຕິ ອນນຸສິຏ຺ຐາ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຕເຖວ ຈ;

ອຸປຊ຺ຌາຄາຫ ສງ຺ຆາຏິ, ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕຣວາສໂກ.

ສງ຺ກຈ຺ຈຸທກສາຏິ ຈ, ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວານ ເປສເຍ;

ພາລາ ອສມ຺ມເຕກໂຕ, ຍາເຈ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕຣາຍິກາ.

ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຕຖາ ປຸນ;

ຉາຍາ ອຸຕຸ ທິວສາ ຈ, ສງ຺ຄີຕິ ຕໂຍ ນິສ຺ສເຍ.

ອຏ຺ຐ ອກຣຓີຍານິ, ກາລໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຏ຺ເຐວ;

ນ ປວາເຣນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ຕເຖວ ຈ.

ໂກລາຫລໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ, ວິກາເລ ຈ ໂກລາຫລໍ;

ອຸໂປສຖໍ ປວາຣຓໍ, ສວຈນີຍານຸວາທນໍ.

ໂອກາສໍ ໂຈເທ ສາເຣນ຺ຕິ, ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ມເຫສິນາ;

ຕເຖວ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ມເຫສິນາ.

ຍານໍ ຄິລານຍຸຕ຺ຕຎ຺ຈ, ຍານຸຄ຺ຆາຕຑ຺ຒກາສິກາ;

ຠິກ຺ຂຸ ສິກ຺ຂາ ສາມເຓຣ, ສາມເຓຣີ ຈ ພາລາຍ.

ອຣຎ຺ເຎ ອຸປາສເກນ, ອຸທ຺ໂທສິໂຕ ອຸປສ຺ສຍໍ;

ນ ສມ຺ມຕິ ນວກມ຺ມໍ, ນິສິນ຺ນຄພ຺ຠເອກິກາ.

ສາຄາຣຎ຺ຈ ຄຣຸຘມ຺ມໍ, ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ຈ ສງ຺ກມິ;

ອຠິວາທນເກສາ ຈ, ນຂາ ຈ ວຓກມ຺ມນາ.

ປລ຺ລງ຺ເກນ ຄິລານາ ຈ, ວຈ຺ຈໍ ຈຸຓ຺ເຓນ ວາສິຕໍ;

ຊນ຺ຕາຆເຣ ປຏິໂສເຕ, ອຕິຕ຺ເຖ ປຸຣິເສນ ຈ.

ມຫາໂຄຕມີ ອາຍາຈິ, ອານນ຺ໂທ ຈາປິ ໂຍນິໂສ;

ປຣິສາ ຈຕສ຺ໂສ ໂຫນ຺ຕິ, ປພ຺ພຊ຺ຊາ ຊິນສາສເນ.

ສໍເວຄຊນນຕ຺ຖາຍ, ສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ຈ ວຸທ຺ຘິຍາ;

ອາຕຸຣສ຺ສາວ ເຠສຊ຺ຊໍ, ເອວໍ ພຸທ຺ເຘນ ເທສິຕໍ.

ເອວໍ ວິນີຕາ ສທ຺ຘມ຺ເມ, ມາຕຸຄາມາປິ ອິຕຣາ;

ຍາຍນ຺ຕິ [ຕາຍນ຺ຕິ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ອຈ຺ຈຸຕໍ ຐານໍ, ຍຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນ ໂສຈເຣຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນິກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໑. ປຎ຺ຈສຕິກກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ສງ຺ຄີຕິນິທານໍ

໔໓໗. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – ‘‘ເອກມິທາຫໍ, ອາວຸໂສ, ສມຍໍ ປາວາຍ ກຸສິນາຣໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິໍ.

[ທີ. ນິ. ໒.໒໓໑] ‘‘ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຎ຺ຎຕໂຣ ອາຊີວໂກ ກຸສິນາຣາຍ ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປາວໍ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອທ຺ທສໍ ໂຂ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຕໍ ອາຊີວກໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ຕໍ ອາຊີວກໍ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ອປາວຸໂສ, ອມ຺ຫາກໍ ສຕ຺ຖາຣໍ ຊານາສີ’ຕິ? ‘ອາມາວຸໂສ, ຊານາມິ. ອຊ຺ຊ ສຕ຺ຕາຫປຣິນິພ຺ພຸໂຕ ສມໂຓ ໂຄຕໂມ. ຕໂຕ ເມ ອິທໍ ມນ຺ທາຣວປຸປ຺ຜໍ ຄຫິຕ’ນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຣາວຸໂສ, ເຍ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອວີຕຣາຄາ ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ພາຫາ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ກນ຺ທນ຺ຕິ, ຉິນ຺ນປາຕໍ ປປຕນ຺ຕິ, ອາວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ວິວຏ຺ຏນ຺ຕິ – ອຕິຂິປ຺ປໍ ຠຄວາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ອຕິຂິປ຺ປໍ ສຸຄໂຕ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ອຕິຂິປ຺ປໍ ຈກ຺ຂຸໍ ໂລເກ ອນ຺ຕຣຫິຕນ຺ຕິ. ເຍ ປນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ວີຕຣາຄາ ເຕ ສຕາ ສມ຺ປຊານາ ອຘິວາເສນ຺ຕິ – ອນິຈ຺ຈາ ສງ຺ຂາຣາ, ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ລພ຺ຠາຕິ.

‘‘ອຖ ຂ຺ວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈໍ – ‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ໂສຈິຕ຺ຖ; ມາ ປຣິເທວິຕ຺ຖ. ນນ຺ເວຕໍ, ອາວຸໂສ, ຠຄວຕາ ປຏິກຈ຺ເຈວ ອກ຺ຂາຕໍ – ສພ຺ເພເຫວ ປິເຍຫິ ມນາເປຫິ ນານາຠາໂວ ວິນາຠາໂວ ອຎ຺ຎຖາຠາໂວ. ຕໍ ກຸເຕຕ຺ຖ ອາວຸໂສ ລພ຺ຠາ, ຍໍ ຕໍ ຊາຕໍ ຠູຕໍ ສງ຺ຂຕໍ ປໂລກຘມ຺ມໍ, ຕໍ ວຕ ມາ ປລຸຊ຺ຊີຕິ – ເນຕໍ ຐານໍ ວິຊ຺ຊຕີ’ຕິ.

‘‘ເຕນ ໂຂ ປນາວຸໂສ, ສມເຍນ ສຸຠທ຺ໂທ ນາມ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ສຸຠທ຺ໂທ ວຸຑ຺ຒປພ຺ພຊິໂຕ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ມາ ໂສຈິຕ຺ຖ; ມາ ປຣິເທວິຕ຺ຖ. ສຸມຸຕ຺ຕາ ມຍໍ ເຕນ ມຫາສມເຓນ; ອຸປທ຺ທຸຕາ ຈ ມຍໍ ໂຫມ – ອິທໍ ໂວ ກປ຺ປຕິ, ອິທໍ ໂວ ນ ກປ຺ປຕີຕິ. ອິທານິ ປນ ມຍໍ ຍໍ ອິຈ຺ຉິສ຺ສາມ ຕໍ ກຣິສ຺ສາມ, ຍໍ ນ ອິຈ຺ຉິສ຺ສາມ ນ ຕໍ ກຣິສ຺ສາມາ’ຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍາມ. ປຸເຣ ອຘມ຺ໂມ ທິປ຺ປຕິ [ທິພ຺ພຕິ (ກ.)], ຘມ຺ໂມ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ປຸເຣ ອວິນໂຍ ທິປ຺ປຕິ ວິນໂຍ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ປຸເຣ ອຘມ຺ມວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ຘມ຺ມວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕິ; ປຸເຣ ອວິນຍວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ວິນຍວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ.

‘‘ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈິນຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ເອເກນູນປຎ຺ຈອຣຫນ຺ຕສຕານິ ອຸຈ຺ຈິນິ. ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ມຫາກສ຺ສປໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ກິຎ຺ຈາປິ ເສກ຺ໂຂ, ອຠພ຺ໂພ ຉນ຺ທາ ໂທສາ ໂມຫາ ຠຍາ ອຄຕິໍ ຄນ຺ຕຸໍ. ພຫຸ ຈ ອເນນ ຠຄວໂຕ ສນ຺ຕິເກ ຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ ປຣິຍຕ຺ໂຕ. ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕມ຺ປິ ອານນ຺ທໍ ອຸຈ຺ຈິນຕູ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕມ຺ປິ ອານນ຺ທໍ ອຸຈ຺ຈິນິ.

ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາເຍຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຣາຊຄຫໍ ໂຂ ມຫາໂຄຈຣໍ ປຫູຕເສນາສນໍ, ຍໍນູນ ມຍໍ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາເຍຍ຺ຍາມ. ນ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ອຸປຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

໔໓໘. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ – ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕານິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ສມ຺ມນ຺ນຕິ – ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕານິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸສຕານໍ ສມ຺ມຸຕິ – ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕານໍ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພນ຺ຕິ – ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມຕານິ ສງ຺ເຆນ ອິມານິ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສນ຺ຕານິ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຣາຊຄເຫ ວສ຺ສໍ ວສິຕພ຺ພນ຺ຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຣາຊຄຫໍ ອຄມໍສຸ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິຕຸໍ. ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ຠຄວຕາ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລປ຺ປຏິສງ຺ຂຣຓໍ ວຓ຺ຓິຕໍ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ປຐມໍ ມາສໍ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລໍ ປຏິສງ຺ຂໂຣມ; ມຊ຺ຌິມໍ ມາສໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ສງ຺ຄາຍິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ປຐມໍ ມາສໍ ຂຓ຺ຑຜຸລ຺ລໍ ປຏິສງ຺ຂຣິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ – ສ຺ເວ ສນ຺ນິປາໂຕ [ສນ຺ນິປາໂຕຕິ (ກ.)] ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ, ໂຍຫໍ ເສກ຺ໂຂ ສມາໂນ ສນ຺ນິປາຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍນ຺ຕິ – ພຫຸເທວ ຣຕ຺ຕິໍ ກາຍຄຕາຍ ສຕິຍາ ວີຕິນາເມຕ຺ວາ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ‘ນິປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’ຕິ ກາຍໍ ອາວຊ຺ເຊສິ. ອປ຺ປຕ຺ຕຎ຺ຈ ສີສໍ ພິພ຺ໂພຫນໍ, ຠູມິໂຕ ຈ ປາທາ ມຸຕ຺ຕາ. ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ອນຸປາທາຍ ອາສເວຫິ ຈິຕ຺ຕໍ ວິມຸຈ຺ຈິ.

໔໓໙. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ອຣຫາ ສມາໂນ ສນ຺ນິປາຕໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອຸປາລິໍ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກສ຺ສເປນ ວິນຍໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຐມໍ, ອາວຸໂສ ອຸປາລິ, ປາຣາຊິກໍ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເວສາລິຍໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ? ‘‘ສຸທິນ຺ນໍ ກລນ຺ທປຸຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເມຖຸນຘມ຺ເມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ປຐມສ຺ສ ປາຣາຊິກສ຺ສ ວຕ຺ຖຸມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ທຸຕິຍໍ ປນາວຸໂສ ອຸປາລິ, ປາຣາຊິກໍ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຣາຊຄເຫ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ? ‘‘ຘນິຍໍ ກຸມ຺ຠກາຣປຸຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອທິນ຺ນາທາເນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ທຸຕິຍສ຺ສ ປາຣາຊິກສ຺ສ ວຕ຺ຖຸມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຕຕິຍໍ ປນາວຸໂສ ອຸປາລິ, ປາຣາຊິກໍ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເວສາລິຍໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ? ‘‘ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄເຫ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ຕຕິຍສ຺ສ ປາຣາຊິກສ຺ສ ວຕ຺ຖຸມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ຈຕຸຕ຺ຖໍ ປນາວຸໂສ ອຸປາລິ, ປາຣາຊິກໍ ກຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ເວສາລິຍໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ? ‘‘ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ. ‘‘ກິສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ເມ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ຈຕຸຕ຺ຖສ຺ສ ປາຣາຊິກສ຺ສ ວຕ຺ຖຸມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ອນາປຕ຺ຕິມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ອຸຠໂຕວິຠງ຺ເຄ ປຸຈ຺ຉິ. ປຸຏ຺ໂຐ ປຸຏ຺ໂຐ ອາຍສ຺ມາ ອຸປາລິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ.

໔໔໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອານນ຺ທໍ ຘມ຺ມໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມຕາ ມຫາກສ຺ສເປນ ຘມ຺ມໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ພ຺ຣຫ຺ມຊາລໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກຕ຺ຖ ຠາສິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອນ຺ຕຣາ ຈ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊຄຫໍ ອນ຺ຕຣາ ຈ ນາຬນ຺ທໍ ຣາຊາຄາຣເກ ອມ຺ພລຏ຺ຐິກາຍາ’’ຕິ. ‘‘ກໍ ອາຣພ຺ຠາ’’ຕິ? ‘‘ສຸປ຺ປິຍຎ຺ຈ ປຣິພ຺ພາຊກໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຕ຺ຕຎ຺ຈ ມາຓວ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ພ຺ຣຫ຺ມຊາລສ຺ສ ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ‘‘ສາມຎ຺ຎຜລໍ ປນາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ກຕ຺ຖ ຠາສິຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຣາຊຄເຫ, ຠນ຺ເຕ, ຊີວກມ຺ພວເນ’’ຕິ. ‘‘ເກນ ສທ຺ຘິ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອຊາຕສຕ຺ຕຸນາ ເວເທຫິປຸຕ຺ເຕນ ສທ຺ຘິ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ສາມຎ຺ຎຜລສ຺ສ ນິທານມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ, ປຸຄ຺ຄລມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ປຎ຺ຈປິ ນິກາເຍ ປຸຈ຺ຉິ. ປຸຏ຺ໂຐ ປຸຏ຺ໂຐ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ.

໒. ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທກສິກ຺ຂາປທກຖາ

໔໔໑. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິນິພ຺ພານກາເລ ເອວມາຫ – ‘ອາກງ຺ຂມາໂນ, ອານນ຺ທ, ສງ຺ໂຆ ມມຈ຺ຈເຍນ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມູຫເນຍ຺ຍາ’’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉິ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວນ຺ຕໍ – ‘ກຕມານິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’’ຕິ? ‘‘ນ ໂຂຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ ປຸຈ຺ຉິໍ – ‘ກຕມານິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວ ອນິຍເຕ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວ ອນິຍເຕ ຐເປຕ຺ວາ, ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວ ອນິຍເຕ ຐເປຕ຺ວາ, ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ. ເອກຈ຺ເຈ ເຖຣາ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ປາຣາຊິການິ ຐເປຕ຺ວາ, ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສເສ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວ ອນິຍເຕ ຐເປຕ຺ວາ, ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຏິເທສນີເຍ ຐເປຕ຺ວາ, ອວເສສານິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’’ຕິ.

໔໔໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ມຫາກສ຺ສໂປ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ສນ຺ຕມ຺ຫາກໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຄິຫິຄຕານິ. ຄິຫິໂນປິ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອິທໍ ໂວ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ກປ຺ປຕິ, ອິທໍ ໂວ ນ ກປ຺ປຕີ’ຕິ. ສເຈ ມຍໍ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມູຫນິສ຺ສາມ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ຘູມກາລິກໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຍາວິເມສໍ ສຕ຺ຖາ ອຏ຺ຐາສິ ຕາວິເມ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂິໍສຸ. ຍໂຕ ອິເມສໍ ສຕ຺ຖາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ນ ທານິເມ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນປ຺ປຎ຺ຎເປຍ຺ຍ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ສນ຺ຕມ຺ຫາກໍ ສິກ຺ຂາປທານິ ຄິຫິຄຕານິ. ຄິຫິໂນປິ ຊານນ຺ຕິ – ‘ອິທໍ ໂວ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ກປ຺ປຕິ, ອິທໍ ໂວ ນ ກປ຺ປຕີ’ຕິ. ສເຈ ມຍໍ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມູຫນິສ຺ສາມ, ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ ວຕ຺ຕາໂຣ – ‘ຘູມກາລິກໍ ສມເຓນ ໂຄຕເມນ ສາວການໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຍາວິເມສໍ ສຕ຺ຖາ ອຏ຺ຐາສິ ຕາວິເມ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂິໍສຸ. ຍໂຕ ອິເມສໍ ສຕ຺ຖາ ປຣິນິພ຺ພຸໂຕ, ນ ທານິເມ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສິກ຺ຂນ຺ຕີ’ຕິ. ສງ຺ໂຆ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນປ຺ປຎ຺ຎເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕສ຺ສ ອປ຺ປຎ຺ຎາປນາ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕສ຺ສ ອສມຸຈ຺ເຉໂທ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕນາ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສງ຺ໂຆ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນປ຺ປຎ຺ຎເປຕິ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນ ສມຸຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ຍຖາປຎ຺ຎຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມາທາຍ ວຕ຺ຕຕິ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

໔໔໓. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ອິທໍ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຄວນ຺ຕໍ ນ ປຸຈ຺ຉິ – ‘ກຕມານິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’ຕິ. ເທເສຫິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອສ຺ສຕິຍາ ຠຄວນ຺ຕໍ ນ ປຸຈ຺ຉິໍ – ‘ກຕມານິ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທການິ ສິກ຺ຂາປທານີ’ຕິ. ນາຫໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ປສ຺ສາມິ, ອປິ ຈາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ເທເສມິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຄວໂຕ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ສິພ຺ເພສິ. ເທເສຫິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ນ ອຄາຣເວນ ຠຄວໂຕ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ສິພ຺ເພສິໍ. ນາຫໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ປສ຺ສາມິ, ອປິ ຈາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ເທເສມິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ມາຕຸຄາເມຫິ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ປຐມໍ ວນ຺ທາເປສິ, ຕາສໍ ໂຣທນ຺ຕີນໍ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ອສ຺ສຸເກນ ມກ຺ຂິຕໍ. ເທເສຫິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ – ມາຍິມາສໍ [ມາຍິມາ (ສີ. ສ຺ຍາ.)] ວິກາເລ ອເຫສຸນ຺ຕິ – ມາຕຸຄາເມຫິ ຠຄວໂຕ ສຣີຣໍ ປຐມໍ ວນ຺ທາເປສິໍ. ນາຫໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ປສ຺ສາມິ, ອປິ ຈາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ເທເສມິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ຠຄວຕາ ໂອຬາຣິເກ ນິມິຕ຺ເຕ ກຍິຣມາເນ, ໂອຬາຣິເກ ໂອຠາເສ ກຍິຣມາເນ, ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາຈິ – ‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຠຄວາ ກປ຺ປໍ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ສຸຄໂຕ ກປ຺ປໍ, ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’ນ຺ຕິ. ເທເສຫິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ມາເຣນ ປຣິຍຸຏ຺ຐິຕຈິຕ຺ໂຕ ນ ຠຄວນ຺ຕໍ ຍາຈິໍ – ‘ຕິຏ຺ຐຕຸ ຠຄວາ ກປ຺ປໍ, ຕິຏ຺ຐຕຸ ສຸຄໂຕ ກປ຺ປໍ, ພຫຸຊນຫິຕາຍ ພຫຸຊນສຸຂາຍ ໂລການຸກມ຺ປາຍ ອຕ຺ຖາຍ ຫິຕາຍ ສຸຂາຍ ເທວມນຸສ຺ສານ’ນ຺ຕິ. ນາຫໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ປສ຺ສາມິ, ອປິ ຈາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ເທເສມິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອິທມ຺ປິ ເຕ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ທຸກ຺ກຏໍ ຍໍ ຕ຺ວໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິ. ເທເສຫິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອຍໍ ມຫາປຊາປຕິ ໂຄຕມີ ຠຄວໂຕ ມາຕຸຈ຺ຉາ ອາປາທິກາ ໂປສິກາ ຂີຣສ຺ສ ທາຍິກາ ຠຄວນ຺ຕໍ ຊເນຕ຺ຕິຍາ ກາລງ຺ກຕາຍ ຖຎ຺ຎໍ ປາເຍສີຕິ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຕຖາຄຕປ຺ປເວທິເຕ ຘມ຺ມວິນເຍ ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ອກາສິໍ. ນາຫໍ ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ປສ຺ສາມິ, ອປິ ຈາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສທ຺ຘາຍ ເທເສມິ ຕໍ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ.

໔໔໔. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ປຸຣາໂຓ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິສ຺ມິໍ ຈາຣິກໍ ຈຣຕິ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ປຸຣາໂຓ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຘມ຺ເມ ຈ ວິນເຍ ຈ ສງ຺ຄີເຕ ທກ຺ຂິຓາຄິຣິສ຺ມິໍ ຍຖາຠິຣນ຺ຕໍ ວິຫຣິຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊຄຫໍ ເຍນ ເວຬຸວນໍ ກລນ຺ທກນິວາໂປ ເຍນ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຖເຣຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຏິສມ຺ໂມທິຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ປຸຣາຓໍ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເຖເຣຫິ, ອາວຸໂສ ປຸຣາຓ, ຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ ສງ຺ຄີໂຕ. ອຸເປຫິ ຕໍ ສງ຺ຄີຕິ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ສຸສງ຺ຄີຕາວຸໂສ, ເຖເຣຫິ ຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ. ອປິຈ ຍເຖວ ມຍາ ຠຄວໂຕ ສມ຺ມຸຂາ ສຸຕໍ, ສມ຺ມຸຂາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ, ຕເຖວາຫໍ ຘາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ.

໓. ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑກຖາ

໔໔໕. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຖເຣ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວາ ມໍ, ຠນ຺ເຕ, ປຣິນິພ຺ພານກາເລ ເອວມາຫ – ‘ເຕນ ຫານນ຺ທ, ສງ຺ໂຆ ມມຈ຺ຈເຍນ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑໍ ອາຓາເປຕູ’’’ຕິ. ‘‘ປຸຈ຺ຉິ ປນ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຠຄວນ຺ຕໍ – ‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ໂຑ’’’ຕິ? ‘‘ປຸຈ຺ຉິໍ ໂຂຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຠຄວນ຺ຕໍ – ‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ໂຑ’’’ຕິ? ‘‘ຉນ຺ໂນ, ອານນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຍໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ ຕໍ ວເທຍ຺ຍ. ຠິກ຺ຂູຫິ ຉນ຺ໂນ ຠິກ຺ຂຸ ເນວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ໂອວທິຕພ຺ໂພ, ນານຸສາສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ຕ຺ວໍເຍວ ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑໍ ອາຓາເປຫີ’’ຕິ. ‘‘ກຖາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຉນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑໍ ອາຓາເປມິ, ຈຓ຺ໂຑ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຜຣຸໂສ’’ຕິ? ‘ເຕນ ຫາວຸໂສ ອານນ຺ທ, ພຫຸເກຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ມຫຕາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ປຎ຺ຈມຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂຸສເຕຫິ ນາວາຍ ອຸຊ຺ຊວນິກາຍ ໂກສມ຺ພິໍ ອຸຊ຺ຊວິ, ນາວາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ [ອຸເຕນສ຺ສ (ກ.)] ອຸຍ຺ຍານສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສີທິ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ອຸຍ຺ຍາເນ ປຣິຈາເຣສິ ສທ຺ຘິໍ ໂອໂຣເຘນ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣໂຘ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ ອາຈຣິໂຍ ອຍ຺ໂຍ ອານນ຺ໂທ ອຸຍ຺ຍານສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ໂນ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣໂຘ ຣາຊານໍ ອຸເທນໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ກິຣ, ເທວ, ອາຈຣິໂຍ ອຍ຺ໂຍ ອານນ຺ໂທ ອຸຍ຺ຍານສ຺ສ ອວິທູເຣ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ນິສິນ຺ໂນ. ອິຈ຺ຉາມ ມຍໍ, ເທວ, ອຍ຺ຍໍ ອານນ຺ທໍ ປສ຺ສິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຕນ ຫິ ຕຸມ຺ເຫ ສມຓໍ ອານນ຺ທໍ ປສ຺ສຖາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣໂຘ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣຘໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ເສສິ ສມາທເປສິ ສມຸຕ຺ເຕເຊສິ ສມ຺ປຫໍເສສິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣໂຘ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ຘມ຺ມິຍາ ກຖາຍ ສນ຺ທສ຺ສິໂຕ ສມາທປິໂຕ ສມຸຕ຺ເຕຊິໂຕ ສມ຺ປຫໍສິໂຕ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສຕານິ ປາທາສິ. ອຖ ໂຂ ຣຎ຺ໂຎ ອຸເທນສ຺ສ ໂອໂຣໂຘ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ຠາສິຕໍ ອຠິນນ຺ທິຕ຺ວາ ອນຸໂມທິຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ປທກ຺ຂິຓໍ ກຕ຺ວາ ເຍນ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ເຕນຸປສງ຺ກມິ. ອທ຺ທສາ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ໂອໂຣຘໍ ທູຣໂຕວ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕໍ. ທິສ຺ວານ ໂອໂຣຘໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອປິ ນຸ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ ສມຓໍ ອານນ຺ທໍ ປສ຺ສິຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອປສ຺ສິມ຺ຫາ ໂຂ ມຍໍ, ເທວ, ອຍ຺ຍໍ ອານນ຺ທ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ອປິ ນຸ ຕຸມ຺ເຫ ສມຓສ຺ສ ອານນ຺ທສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອທຕ຺ຖາ’’ຕິ? ‘‘ອທມ຺ຫາ ໂຂ ມຍໍ, ເທວ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສຕານີ’’ຕິ. ຣາຊາ ອຸເທໂນ ອຸຊ຺ຌາຍຕິ ຂິຍ຺ຍຕິ ວິປາເຈຕິ – ‘‘ກຖຎ຺ຫິ ນາມ ສມໂຓ ອານນ຺ໂທ ຕາວ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສຕິ! ທຸສ຺ສວາຓິຊ຺ຊໍ ວາ ສມໂຓ ອານນ຺ໂທ ກຣິສ຺ສຕິ, ປຄ຺ຄາຫິກສາລໍ ວາ ປສາເຣສ຺ສຕີ’’ຕິ!

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມຕາ ອານນ຺ເທນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ໂມທິ. ສມ຺ໂມທນີຍໍ ກຖໍ ສາຣຓີຍໍ ວີຕິສາເຣຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອາຄມາ ນຸ ຂ຺ວິຘ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ອມ຺ຫາກໍ ໂອໂຣໂຘ’’ຕິ? ‘‘ອາຄມາສິ ໂຂ ເຕ ອິຘ, ມຫາຣາຊ, ໂອໂຣໂຘ’’ຕິ. ‘‘ອປິ ປນ ໂຠໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ກິຎ຺ຈິ ອທາສີ’’ຕິ? ‘‘ອທາສິ ໂຂ ເມ, ມຫາຣາຊ, ປຎ຺ຈ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສຕານີ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ປນ ຠວໍ ອານນ຺ໂທ ຕາວ ພຫຸໍ ຈີວຣໍ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ? ‘‘ເຍ [ເຍ ປນ (ກ.)] ເຕ, ມຫາຣາຊ, ຠິກ຺ຂູ ທຸພ຺ພລຈີວຣາ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ໂຂ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓການິ ທຸພ຺ພລຈີວຣານິ ຕານິ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕານິ, ມຫາຣາຊ, ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓການິ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓານິ ຕານິ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕານິ, ມຫາຣາຊ, ຠິສິຈ຺ຉວິໂຍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍາ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓກາ ຠິສິຈ຺ຉວິໂຍ ຕາ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕາ, ມຫາຣາຊ, ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓການິ ຠູມຕ຺ຖຣຓານິ ຕານິ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕານິ, ມຫາຣາຊ, ປາທປຸຎ຺ຉນິໂຍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍາ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓກາ ປາທປຸຎ຺ຉນິໂຍ ຕາ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ?. ‘‘ຕາ, ມຫາຣາຊ, ຣໂຊຫຣຓໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ. ‘‘ຍານິ ປນ, ໂຠ ອານນ຺ທ, ໂປຣາຓການິ ຣໂຊຫຣຓານິ ຕານິ ກຖໍ ກຣິສ຺ສຖາ’’ຕິ? ‘‘ຕານິ, ມຫາຣາຊ, ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຈິກ຺ຂລ຺ເລນ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຠຓ຺ຑໍ ລິມ຺ປິສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ຣາຊາ ອຸເທໂນ – ສພ຺ເພວິເມ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ໂຍນິໂສ ອຸປເນນ຺ຕິ, ນ ກຸລວໍ ຄເມນ຺ຕີຕິ – ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ອຎ຺ຎານິປິ ປຎ຺ຈ ທຸສ຺ສສຕານິ ປາທາສິ. ອຍຎ຺ຈຣຫິ ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ປຐມໍ ຈີວຣຠິກ຺ຂາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ ຈີວຣສຫສ຺ສໍ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຍນ ໂຆສິຕາຣາໂມ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອາສເນ ນິສີທິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ນໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຉນ຺ນໍ ອາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສງ຺ເຆນ ເຕ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ໂຑ ອາຓາປິໂຕ’’ຕິ.

‘‘ກຕໂມ ປນ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ໂຑ ອາຓາປິໂຕ’’ຕິ? ‘‘ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ຠິກ຺ຂູ ຍໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ ຕໍ ວເທຍ຺ຍາສິ. ຠິກ຺ຂູຫິ ຕ຺ວໍ ເນວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ໂອວທິຕພ຺ໂພ, ນານຸສາສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ‘‘ນນ຺ວາຫໍ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ຫໂຕ ເອຕ຺ຕາວຕາ, ຍໂຕຫໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ເນວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ໂອວທິຕພ຺ໂພ, ນານຸສາສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ມຸຈ຺ຉິໂຕ ປປໂຕ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ເຑນ ອຏ຺ຏີຍມາໂນ ຫຣາຍມາໂນ ຊິຄຸຈ຺ຉມາໂນ ເອໂກ ວູປກຏ຺ໂຐ ອປ຺ປມຕ຺ໂຕ ອາຕາປີ ປຫິຕຕ຺ໂຕ ວິຫຣນ຺ໂຕ ນຈິຣສ຺ເສວ ຍສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຸລປຸຕ຺ຕາ ສມ຺ມເທວ ອຄາຣສ຺ມາ ອນຄາຣິຍໍ ປພ຺ພຊນ຺ຕິ, ຕທນຸຕ຺ຕຣໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍປຣິໂຍສານໍ ທິຏ຺ເຐວ ຘມ຺ເມ ສຍໍ ອຠິຎ຺ຎາ ສຈ຺ຉິກຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊ ວິຫາສິ. ‘ຂີຓາ ຊາຕິ, ວຸສິຕໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ, ກຕໍ ກຣຓີຍໍ, ນາປຣໍ ອິຕ຺ຖຕ຺ຕາຍາ’ຕິ ອພ຺ຠຎ຺ຎາສິ. ອຎ຺ຎຕໂຣ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອຣຫຕໍ ອໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຉນ຺ໂນ ອຣຫຕ຺ຕໍ ປຕ຺ໂຕ ເຍນາຍສ຺ມາ ອານນ຺ໂທ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຫິ ທານິ ເມ, ຠນ຺ເຕ ອານນ຺ທ, ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຍທຄ຺ເຄນ ຕຍາ, ອາວຸໂສ ຉນ຺ນ, ອຣຫຕ຺ຕໍ ສຈ຺ຉິກຕໍ ຕທຄ຺ເຄນ ເຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ໂຑ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ໂຘ’’ຕິ. ອິມາຍ ໂຂ ປນ ວິນຍສງ຺ຄີຕິຍາ ປຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ອນູນານິ ອນຘິການິ ອເຫສຸໍ. ຕສ຺ມາ ອຍໍ ວິນຍສງ຺ຄີຕິ ‘‘ປຎ຺ຈສຕິກາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ປຎ຺ຈສຕິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ເອກາທສໂມ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ເຕວີສຕິ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ປຣິນິພ຺ພຸເຕ ສມ຺ພຸທ຺ເຘ, ເຖໂຣ ກສ຺ສປສວ຺ຫໂຍ;

ອາມນ຺ຕຍິ ຠິກ຺ຂຸຄຓໍ, ສທ຺ຘມ຺ມມນຸປາລໂກ;

ປາວາຍທ຺ຘານມຄ຺ຄມ຺ຫິ, ສຸຠທ຺ເທນ ປເວທິຕໍ;

ສງ຺ຄາຍິສ຺ສາມ ສທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຘມ຺ໂມ ປຸເຣ ທິປ຺ປຕິ.

ເອເກນູນ ປຎ຺ຈສຕໍ, ອານນ຺ທມ຺ປິ ຈ ອຸຈ຺ຈິນິ;

ຘມ຺ມວິນຍສງ຺ຄີຕິໍ, ວສນ຺ໂຕ ຄຸຫມຸຕ຺ຕເມ.

ອຸປາລິໍ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ຉິ, ສຸຕ຺ຕນ຺ຕານນ຺ທປຓ຺ຑິຕໍ;

ປິຏກໍ ຕີຓິ ສງ຺ຄີຕິໍ, ອກໍສຸ ຊິນສາວກາ.

ນ ປຸຈ຺ຉິ ອກ຺ກມິຕ຺ວານ, ວນ຺ທາເປສິ ນ ຍາຈິ ຈ.

ປພ຺ພຊ຺ຊໍ ມາຕຸຄາມສ຺ສ, ສທ຺ຘາຍ ທຸກ຺ກຏານິ ເມ;

ປຸຣາໂຓ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑຎ຺ຈ, ໂອໂຣໂຘ ອຸເທເນນ ສຫ.

ຕາວ ພຫຸ ທຸພ຺ພລຎ຺ຈ, ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓາ ຠິສິ;

ຠູມຕ຺ຖຣຓາ ປຸຎ຺ຉນິໂຍ, ຣໂຊ ຈິກ຺ຂລ຺ລມທ຺ທນາ.

ສຫສ຺ສຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິ, ປຐມານນ຺ທສວ຺ຫໂຍ;

ຕຊ຺ຊິໂຕ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ເຑນ, ຈຕຸສ຺ສຈ຺ຈໍ ອປາປຸຓິ;

ວສີຠູຕາ ປຎ຺ຈສຕາ, ຕສ຺ມາ ປຎ຺ຈສຕີ ອິຕິ.

ປຎ຺ຈສຕິກກ຺ຂນ຺ຘກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

໑໒. ສຕ຺ຕສຕິກກ຺ຂນ຺ຘກໍ

໑. ປຐມຠາຓວາໂຣ

໔໔໖. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ວສ຺ສສຕປຣິນິພ຺ພຸເຕ ຠຄວຕິ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິຍໍ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ທີເປນ຺ຕິ – ກປ຺ປຕິ ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາວາສກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອນຸມຕິກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອມຖິຕກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຊໂຬຄິໍ ປາຕຸໍ, ກປ຺ປຕິ ອທສກໍ ນິສີທນໍ, ກປ຺ປຕິ ຊາຕຣູປຣຊຕນ຺ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ວຊ຺ຊີສຸ ຈາຣິກໍ ຈຣມາໂນ ເຍນ ເວສາລີ ຕທວສຣິ. ຕຕ຺ຣ ສຸທໍ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິຍໍ ວິຫຣຕິ ມຫາວເນ ກູຏາຄາຣສາລາຍໍ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕທຫຸໂປສເຖ ກໍສປາຕິໍ [ກໍສຈາຏິໍ (ສ຺ຍາ.)] ອຸທເກນ ປູເຣຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຐເປຕ຺ວາ ອາຄຕາຄເຕ ເວສາລິເກ ອຸປາສເກ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ – ‘‘ເທຖາວຸໂສ, ສງ຺ຆສ຺ສ ກຫາປຓມ຺ປິ ອຑ຺ຒມ຺ປິ ປາທມ຺ປິ ມາສກຣູປມ຺ປິ. ຠວິສ຺ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິເກ ອຸປາສເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ມາວຸໂສ, ອທຕ຺ຖ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຫາປຓມ຺ປິ ອຑ຺ຒມ຺ປິ ປາທມ຺ປິ ມາສກຣູປມ຺ປິ. ນ ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຓິສຸວຓ຺ຓາ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອເປຕຊາຕຣູປຣຊຕາ’’ຕິ. ເອວມ຺ປິ ໂຂ ເວສາລິກາ ອຸປາສກາ ອາຍສ຺ມຕາ ຍເສນ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມານາ ອທໍສຸເຍວ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຫາປຓມ຺ປິ ອຑ຺ຒມ຺ປິ ປາທມ຺ປິ ມາສກຣູປມ຺ປິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສາ ຣຕ຺ຕິຍາ ອຈ຺ຈເຍນ ຕໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຄ຺ເຄນ [ຠິກ຺ຂຸຄ຺ເຄນ (ສ຺ຍາ.)] ປຏິວີສໍ [ປຏິວິໍສໍ (ສີ.), ປຏິວິສໍ (ສ຺ຍາ.)] ຐເປຕ຺ວາ ຠາເຊສຸໍ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຍສໍ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອໂສ ເຕ, ອາວຸໂສ ຍສ, ຫິຣຎ຺ຎສ຺ສ ປຏິວີໂສ’’ຕິ. ‘‘ນຕ຺ຖິ, ເມ ອາວຸໂສ, ຫິຣຎ຺ຎສ຺ສ ປຏິວີໂສ, ນາຫໍ ຫິຣຎ຺ຎໍ ສາທິຍາມີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ອຍໍ ອາວຸໂສ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອຸປາສເກ ສທ຺ເຘ ປສນ຺ເນ ອກ຺ໂກສຕິ, ປຣິຠາສຕິ, ອປ຺ປສາທໍ ກໂຣຕິ; ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ເຕ. ຕສ຺ສ ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມໍ ອກໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິເກ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕເກ ຠິກ຺ຂູ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ຠຄວຕາ, ອາວຸໂສ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ – ‘ປຏິສາຣຓີຍກມ຺ມກຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທູໂຕ ທາຕພ຺ໂພ’ຕິ. ເທຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ອນຸທູຕໍ ຠິກ຺ຂຸ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອນຸທູຕໍ ອທໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ເວສາລິໍ ປວິສິຕ຺ວາ ເວສາລິເກ ອຸປາສເກ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ ກິຣາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອຸປາສເກ ສທ຺ເຘ ປສນ຺ເນ ອກ຺ໂກສາມິ, ປຣິຠາສາມິ, ອປ຺ປສາທໍ ກໂຣມິ; ໂຍຫໍ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ວທາມິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ວທາມິ.

໔໔໗. ‘‘ເອກມິທໍ, ອາວຸໂສ, ສມຍໍ ຠຄວາ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ວິຫຣຕິ ເຊຕວເນ ອນາຖປິຓ຺ຑິກສ຺ສ ອາຣາເມ. ຕຕ຺ຣ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠຄວາ ຠິກ຺ຂູ ອາມນ຺ເຕສິ – [ອ. ນິ. ໔.໕໐] ‘ຈຕ຺ຕາໂຣເມ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ອພ຺ຠໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ມຫິກາ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ, ຘູມຣໂຊ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ຣາຫຸ, ຠິກ຺ຂເວ, ອສຸຣິນ຺ໂທ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຈນ຺ທິມສູຣິຍານໍ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ຈນ຺ທິມສູຣິຍາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ເອວເມວ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣເມ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ກຕເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ? ສນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ສຸຣໍ ປິວນ຺ຕິ, ເມຣຍໍ ປິວນ຺ຕິ, ສຸຣາເມຣຍປານາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ປຐໂມ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວນ຺ຕິ, ເມຖຸນຘມ຺ມາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ທຸຕິໂຍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ສາທິຍນ຺ຕິ, ຊາຕຣູປຣຊຕປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕຕິໂຍ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ປຸນ ຈປຣໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວິຕໍ ກປ຺ເປນ຺ຕິ; ມິຈ຺ຉາຊີວາ ອປ຺ປຏິວິຣຕາ – ອຍໍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸຕ຺ໂຖ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລໂສ, ເຍນ ອຸປກ຺ກິເລເສນ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ. ອິເມ ໂຂ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓານໍ ອຸປກ຺ກິເລສາ, ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ນ ຕປນ຺ຕິ, ນ ຠາສນ຺ຕິ, ນ ວິໂຣຈນ຺ຕິ’. ‘‘ອິທມໂວຈາວຸໂສ, ຠຄວາ. ອິທໍ ວຕ຺ວານ ສຸຄໂຕ ອຖາປຣໍ ເອຕທໂວຈ ສຕ຺ຖາ –

‘‘ຣາຄໂທສປຣິກ຺ລິຏ຺ຐາ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ອວິຊ຺ຊານິວຸຏາ [ອວິຊ຺ຊານີວຸຕາ (ສ຺ຍາ.)] ໂປສາ, ປິຍຣູປາຠິນນ຺ທິໂນ.

‘‘ສຸຣໍ ປິວນ຺ຕິ ເມຣຍໍ, ປຏິເສວນ຺ຕິ ເມຖຸນໍ;

ຣຊຕໍ ຊາຕຣູປຎ຺ຈ, ສາທິຍນ຺ຕິ ອວິທ຺ທສູ.

‘‘ມິຈ຺ຉາຊີເວນ ຊີວນ຺ຕິ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ເອເຕ ອຸປກ຺ກິເລສາ ວຸຕ຺ຕາ, ພຸທ຺ເຘນາທິຈ຺ຈພນ຺ຘຸນາ.

‘‘ເຍຫິ ອຸປກ຺ກິເລເສຫິ ອຸປກ຺ກິລິຏ຺ຐາ, ເອເກ ສມຓພ຺ຣາຫ຺ມຓາ;

ນ ຕປນ຺ຕິ ນ ຠາສນ຺ຕິ, ອສຸທ຺ຘາ ສຣຊາ ມຄາ.

‘‘ອນ຺ຘກາເຣນ ໂອນທ຺ຘາ, ຕຓ຺ຫາທາສາ ສເນຕ຺ຕິກາ;

ວຑ຺ເຒນ຺ຕິ ກຏສິໍ ໂຆຣໍ, ອາທິຍນ຺ຕິ ປຸນພ຺ຠວນ຺ຕິ.

‘‘ເອວໍວາທີ ກິຣາຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອຸປາສເກ ສທ຺ເຘ ປສນ຺ເນ ອກ຺ໂກສາມິ, ປຣິຠາສາມິ, ອປ຺ປສາທໍ ກໂຣມິ; ໂຍຫໍ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ວທາມິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ວທາມິ.

໔໔໘. [ສໍ. ນິ. ໔.໓໖໒ ອິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອາຄຕໍ] ‘‘ເອກມິທໍ, ອາວຸໂສ, ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ວິຫຣຕິ ເວຬຸວເນ ກລນ຺ທກນິວາເປ. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຣາຊນ຺ເຕປຸເຣ ຣາຊປຣິສາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍມນ຺ຕຣກຖາ ອຸທປາທິ – ‘ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕ’ນ຺ຕິ. ເຕນ ໂຂ ປນາວຸໂສ ສມເຍນ, ມຓິຈູຬໂກ ຄາມຓີ ຕສ຺ສໍ ປຣິສາຍໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຓິຈູຬໂກ ຄາມຓີ ຕໍ ປຣິສໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ມາ ອຍ຺ຍາ ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ. ນ ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຓິສຸວຓ຺ຓາ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອເປຕຊາຕຣູປຣຊຕາ’ຕິ. ອສກ຺ຂິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຓິຈູຬໂກ ຄາມຓີ ຕໍ ປຣິສໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ.

‘‘ອຖ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຓິຈູຬໂກ ຄາມຓີ ຕໍ ປຣິສໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ເຍນ ຠຄວາ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ມຓິຈູຬໂກ ຄາມຓີ ຠຄວນ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘ອິຘ, ຠນ຺ເຕ, ຣາຊນ຺ເຕປຸເຣ ຣາຊປຣິສາຍໍ ສນ຺ນິສິນ຺ນານໍ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ອຍມນ຺ຕຣກຖາ ອຸທປາທິ – ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕນ຺ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອຫໍ ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ປຣິສໍ ເອຕທໂວຈໍ – ມາ ອຍ຺ຍາ ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ. ນ ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຓິສຸວຓ຺ຓາ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອເປຕຊາຕຣູປຣຊຕາຕິ. ອສກ຺ຂິໍ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຕໍ ປຣິສໍ ສຎ຺ຎາເປຕຸໍ. ກຈ຺ຈາຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມາໂນ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ຠຄວໂຕ ໂຫມິ, ນ ຈ ຠຄວນ຺ຕໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂາມິ, ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣມິ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’ຕິ? ‘ຕຄ຺ຆ ຕ຺ວໍ, ຄາມຓິ, ເອວໍ ພ຺ຍາກຣມາໂນ ວຸຕ຺ຕວາທີ ເຈວ ເມ ໂຫສິ; ນ ຈ ມໍ ອຠູເຕນ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂສິ [ປາຣາ. ໕໘໒], ຘມ຺ມສ຺ສ ຈານຸຘມ຺ມໍ ພ຺ຍາກໂຣສິ, ນ ຈ ໂກຈິ ສຫຘມ຺ມິໂກ ວາທານຸວາໂທ ຄາຣຍ຺ຫໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ນ ຫິ, ຄາມຓິ, ກປ຺ປຕິ ສມຓານໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍານໍ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ສາທິຍນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ; ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຓິສຸວຓ຺ຓາ ສມຓາ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ອເປຕຊາຕຣູປຣຊຕາ. ຍສ຺ສ ໂຂ, ຄາມຓິ, ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ກປ຺ປຕິ, ປຎ຺ຈປິ ຕສ຺ສ ກາມຄຸຓາ ກປ຺ປນ຺ຕິ. ຍສ຺ສ ປຎ຺ຈ ກາມຄຸຓາ ກປ຺ປນ຺ຕິ ເອກໍເສເນຕໍ, ຄາມຓິ, ຘາເຣຍ຺ຍາສິ – ອສ຺ສມຓຘມ຺ໂມ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍຘມ຺ໂມຕິ. ອປິ ຈາຫໍ, ຄາມຓິ, ເອວໍ ວທາມິ ຕິຓໍ ຕິຓຕ຺ຖິເກນ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ; ທາຣຸ ທາຣຸຕ຺ຖິເກນ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ; ສກຏໍ ສກຏຕ຺ຖິເກນ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ; ປຸຣິໂສ ປຸຣິສຕ຺ຖິເກນ ປຣິເຍສິຕພ຺ໂພ. ນ ຕ຺ເວວາຫໍ, ຄາມຓິ, ເກນຈິ ປຣິຍາເຍນ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ສາທິຕພ຺ພໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວທາມີ’ຕິ.

‘‘ເອວໍວາທີ ກິຣາຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອຸປາສເກ ສທ຺ເຘ ປສນ຺ເນ ອກ຺ໂກສາມິ, ປຣິຠາສາມິ, ອປ຺ປສາທໍ ກໂຣມິ; ໂຍຫໍ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ວທາມິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ວທາມິ.

໔໔໙. ‘‘ເອກມິທໍ, ອາວຸໂສ, ສມຍໍ ຠຄວາ ຣາຊຄເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປນນ຺ທໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ປຏິກ຺ຂິປິ, ສິກ຺ຂາປທຎ຺ຈ ປຎ຺ຎເປສິ. ເອວໍວາທີ ກິຣາຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ອຸປາສເກ ສທ຺ເຘ ປສນ຺ເນ ອກ຺ໂກສາມິ, ປຣິຠາສາມິ, ອປ຺ປສາທໍ ກໂຣມິ; ໂຍຫໍ ອຘມ຺ມໍ ອຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ຘມ຺ມໍ ຘມ຺ໂມຕິ ວທາມິ, ອວິນຍໍ ອວິນໂຍຕິ ວທາມິ, ວິນຍໍ ວິນໂຍຕິ ວທາມີ’’ຕິ.

ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ເວສາລິກາ ອຸປາສກາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຍສໍ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ເອໂກວ ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ສມໂຓ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ. ສພ຺ເພວິເມ ອສ຺ສມຓາ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ. ວສຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ໂຍ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິຍໍ. ມຍໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ຍສສ຺ສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕສ຺ສ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມ ຈີວຣປິຓ຺ຑປາຕເສນາສນຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍເຠສຊ຺ຊປຣິກ຺ຂາຣານ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວສາລິເກ ອຸປາສເກ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອນຸທູເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອາຣາມໍ ອຄມາສິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອນຸທູຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ຂມາປິຕາວຸໂສ, ຍເສນ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ເຕນ ເວສາລິກາ ອຸປາສກາ’’ຕິ? ‘‘ອຸປາສເກຫິ ປາປິກໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ກຕໍ. ເອໂກວ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ສມໂຓ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ ກໂຕ. ສພ຺ເພວ ມຍໍ ອສ຺ສມຓາ ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິຍາ ກຕາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອມ຺ເຫຫິ ອສມ຺ມໂຕ ຄິຫີນໍ ປກາເສສິ; ຫນ຺ທສ຺ສ ມຍໍ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກໂຣມາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ອຸກ຺ເຂປນີຍກມ຺ມໍ ກຕ຺ຕຸກາມາ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເວຫາສໍ ອພ຺ຠຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ໂກສມ຺ພິຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາສິ.

໔໕໐. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ປາເວຍ຺ຍການຎ຺ຈ [ປາເຐຍ຺ຍການຎ຺ຈ (ສ຺ຍາ.)] ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປຖການຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ສນ຺ຕິເກ ທູຕໍ ປາເຫສິ – ‘‘ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຸ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ; ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາທິຍິສ຺ສາມ. ປຸເຣ ອຘມ຺ໂມ ທິປ຺ປຕິ, ຘມ຺ໂມ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ອວິນໂຍ ທິປ຺ປຕິ, ວິນໂຍ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ປຸເຣ ອຘມ຺ມວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ຘມ຺ມວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕິ; ອວິນຍວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ວິນຍວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ອໂຫຄງ຺ເຄ ປພ຺ພເຕ ປຏິວສຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ເຍນ ອໂຫຄງ຺ໂຄ ປພ຺ພໂຕ, ເຍນາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສມ຺ຠູຕໍ ສາຓວາສິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສມ຺ຠູຕໍ ສາຓວາສິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເມ, ຠນ຺ເຕ, ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິຍໍ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ທີເປນ຺ຕິ – ກປ຺ປຕິ ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາວາສກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອນຸມຕິກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອມຖິຕກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຊໂຬຄິໍ ປາຕຸໍ, ກປ຺ປຕິ ອທສກໍ ນິສີທນໍ, ກປ຺ປຕິ ຊາຕຣູປຣຊຕນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາທິຍິສ຺ສາມ. ປຸເຣ ອຘມ຺ໂມ ທິປ຺ປຕິ, ຘມ຺ໂມ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ອວິນໂຍ ທິປ຺ປຕິ, ວິນໂຍ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ປຸເຣ ອຘມ຺ມວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ຘມ຺ມວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕິ; ອວິນຍວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ວິນຍວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ສຏ຺ຐິມຕ຺ຕາ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ – ສພ຺ເພ ອາຣຎ຺ຎິກາ, ສພ຺ເພ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ, ສພ຺ເພ ປໍສຸກູລິກາ, ສພ຺ເພ ເຕຈີວຣິກາ, ສພ຺ເພວ ອຣຫນ຺ໂຕ – ອໂຫຄງ຺ເຄ ປພ຺ພເຕ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ອຏ຺ຐາສີຕິມຕ຺ຕາ ອວນ຺ຕິທກ຺ຂິຓາປຖກາ ຠິກ຺ຂູ – ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ອາຣຎ຺ຎິກາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ປິຓ຺ຑປາຕິກາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ປໍສຸກູລິກາ, ອປ຺ເປກຈ຺ເຈ ເຕຈີວຣິກາ, ສພ຺ເພວ ອຣຫນ຺ໂຕ – ອໂຫຄງ຺ເຄ ປພ຺ພເຕ ສນ຺ນິປຕິໍສຸ. ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມນ຺ຕຍມານານໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຎ຺ຈ, ວາຬຎ຺ຈ; ກໍ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ປກ຺ຂໍ ລເຠຍ຺ຍາມ, ເຍນ ມຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ພລວນ຺ຕຕຣາ ອສ຺ສາມາ’’ຕິ.

໔໕໑. ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ໂສເຣຍ຺ເຍ ປຏິວສຕິ – ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ໂສເຣຍ຺ເຍ ປຏິວສຕິ – ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສເຈ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ປກ຺ຂໍ ລຠິສ຺ສາມ, ເອວໍ ມຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ພລວນ຺ຕຕຣາ ອສ຺ສາມາ’’ຕິ. ອສ຺ໂສສິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ – ທິພ຺ພາຍ ໂສຕຘາຕຸຍາ ວິສຸທ຺ຘາຍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມານຸສິກາຍ – ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ມນ຺ຕຍມານານໍ. ສຸຕ຺ວານສ຺ສ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຎ຺ຈ ວາຬຎ຺ຈ. ນ ໂຂ ເມຕໍ ປຕິຣູປໍ ໂຍຫໍ ເອວຣູເປ ອຘິກຣເຓ ໂອສກ຺ເກຍ຺ຍໍ. ອິທານິ ຈ ປນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ອາຄຈ຺ຉິສ຺ສນ຺ຕິ. ໂສຫໍ ເຕຫິ ອາກິຓ຺ໂຓ ນ ຜາສຸ ຄມິສ຺ສາມິ. ຍໍນູນາຫໍ ປຏິກຈ຺ເຈວ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ໂສເຣຍ຺ຍາ ສງ຺ກສ຺ສໍ ອຄມາສິ.

ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ໂສເຣຍ຺ຍໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ’’ຕິ? ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອສາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ກສ຺ສໍ ຄໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ກສ຺ສາ ກຓ຺ຓກຸຊ຺ຊໍ [ກນ຺ນກຸຊ຺ຊໍ (ສີ.)] ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ກສ຺ສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ’’ຕິ? ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອສາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ກຓ຺ຓກຸຊ຺ຊໍ ຄໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ກຓ຺ຓກຸຊ຺ຊາ ອຸທຸມ຺ພຣໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ກຓ຺ຓກຸຊ຺ຊໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ’’ຕິ? ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອສາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອຸທຸມ຺ພຣໍ ຄໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອຸທຸມ຺ພຣາ ອຄ຺ຄຬປຸຣໍ ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອຸທຸມ຺ພຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ’’ຕິ? ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອສາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອຄ຺ຄຬປຸຣໍ ຄໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອຄ຺ຄຬປຸຣາ ສຫຊາຕິໍ [ສຫໍຊາຕິໍ (ກ.)] ອຄມາສິ. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອຄ຺ຄຬປຸຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉິໍສຸ – ‘‘ກຫໍ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ’’ຕິ? ເຕ ເອວມາຫໍສຸ – ‘‘ເອສາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສຫຊາຕິໍ ຄໂຕ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ສຫຊາຕິຍໍ ສມ຺ຠາເວສຸໍ.

໔໕໒. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຍສໍ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຍໍ, ອາວຸໂສ, ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສເຈ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມ, ປຏິພໂລ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ເອເກເນວ ປຎ຺ເຫນ ສກລມ຺ປິ ຣຕ຺ຕິໍ ວີຕິນາເມຕຸໍ. ອິທານິ ຈ ປນາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອນ຺ເຕວາສິກໍ [ອນ຺ເຕວາສິໍ (ສ຺ຍາ.)] ສຣຠາຓກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຊ຺ເຌສິສ຺ສຕິ. ໂສ ຕ຺ວໍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຣຠຎ຺ຎປຣິໂຍສາເນ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ. ‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມໂຕ ສມ຺ຠູຕສ຺ສ ສາຓວາສິສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອນ຺ເຕວາສິກໍ ສຣຠາຓກໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຊ຺ເຌສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຣຠຎ຺ຎປຣິໂຍສາເນ ເຍນາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ຍໂສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສິງ຺ຄິນາ ໂລຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ – ຍຕ຺ຖ ອໂລຓກໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ວງ຺ຄຸລາຍ ຉາຍາຍ ວີຕິວຕ຺ຕາຍ, ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ – ອິທານິ ຄາມນ຺ຕຣໍ ຄມິສ຺ສາມີຕິ – ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອາວາສກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອາວາສກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສາ ສມານສີມາ ນານຸໂປສຖໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອນຸມຕິກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອນຸມຕິກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ – ອາຄເຕ ຠິກ຺ຂູ ອນຸມາເນສ຺ສາມາ’’ຕິ [ອນຸຊານິສ຺ສາມາຕິ, ອນຸຊາເນສ຺ສາມາຕິ, ອນຸມຕິໍ ອາເນສ຺ສາມາຕິ (ກ.)]? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອິທໍ ເມ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ, ອິທໍ ເມ ອາຈຣິເຍນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ, ຕໍ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອກຈ຺ໂຈ ກປ຺ປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອມຖິຕກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອມຖິຕກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ຕໍ ຂີຣໍ ຂີຣຠາວໍ ວິຊຫິຕໍ, ອສມ຺ປຕ຺ຕໍ ທຘິຠາວໍ, ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຊໂຬຄິໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ກາ ສາ, ອາວຸໂສ, ຊໂຬຄີ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍາ ສາ ສຸຣາ ອາສຸຕາ, ອສມ຺ປຕ຺ຕາ ມຊ຺ຊຠາວໍ, ສາ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອທສກໍ ນິສີທນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຊາຕຣູປຣຊຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. ‘‘ອິເມ, ຠນ຺ເຕ, ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິຍໍ ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ທີເປນ຺ຕິ. ຫນ຺ທ ມຍໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອາທິຍິສ຺ສາມ. ປຸເຣ ອຘມ຺ໂມ ທິປ຺ປຕິ, ຘມ຺ໂມ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ອວິນໂຍ ທິປ຺ປຕິ, ວິນໂຍ ປຏິພາຫິຍ຺ຍຕິ; ປຸເຣ ອຘມ຺ມວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ຘມ຺ມວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕິ; ອວິນຍວາທິໂນ ພລວນ຺ໂຕ ໂຫນ຺ຕິ, ວິນຍວາທິໂນ ທຸພ຺ພລາ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອາຍສ຺ມໂຕ ຍສສ຺ສ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ.

ປຐມຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

໒. ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ

໔໕໓. ອສ຺ໂສສຸໍ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ – ‘‘ຍໂສ ກິຣ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ໂຕ ອິທໍ ອຘິກຣຓໍ ອາທິຍິຕຸກາໂມ ປກ຺ຂໍ ປຣິເຍສຕິ, ລຠຕິ ຈ ກິຣ ປກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິການໍ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອິທໍ ໂຂ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຎ຺ຈ ວາຬຎ຺ຈ. ກໍ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ປກ຺ຂໍ ລເຠຍ຺ຍາມ, ເຍນ ມຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ພລວນ຺ຕຕຣາ ອສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິການໍ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ພຫຸສ຺ສຸໂຕ ອາຄຕາຄໂມ ຘມ຺ມຘໂຣ ວິນຍຘໂຣ ມາຕິກາຘໂຣ ປຓ຺ຑິໂຕ ວິຍຕ຺ໂຕ ເມຘາວີ ລຊ຺ຊີ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໂກ ສິກ຺ຂາກາໂມ. ສເຈ ມຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ປກ຺ຂໍ ລເຠຍ຺ຍາມ, ເອວໍ ມຍໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ພລວນ຺ຕຕຣາ ອສ຺ສາມາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ປຫູຕໍ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ປຏິຍາເທສຸໍ – ປຕ຺ຕມ຺ປິ, ຈີວຣມ຺ປິ, ນິສີທນມ຺ປິ, ສູຈິຆຣມ຺ປິ, ກາຍພນ຺ຘນມ຺ປິ, ປຣິສ຺ສາວນມ຺ປິ, ຘມ຺ມກຣຓມ຺ປິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອາທາຍ ນາວາຍ ສຫຊາຕິໍ ອຸຊ຺ຊວິໍສຸ; ນາວາຍ ປຈ຺ໂຈໂຣຫິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຣຸກ຺ຂມູເລ ຠຕ຺ຕວິສ຺ສຄ຺ຄໍ ກໂຣນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຬ຺ຫສ຺ສ ຣໂຫຄຕສ຺ສ ປຏິສລ຺ລີນສ຺ສ ເອວໍ ເຈຕໂສ ປຣິວິຕກ຺ໂກ ອຸທປາທິ – ‘‘ເກ ນຸ ໂຂ ຘມ຺ມວາທິໂນ – ປາຈີນກາ ວາ ຠິກ຺ຂູ, ປາເວຍ຺ຍກາ ວາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຬ຺ຫສ຺ສ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ເຈຕສາ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ, ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຘມ຺ມວາທິໂນ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ຘມ຺ມວາທິໂນ ປາເວຍ຺ຍກາ [ປາເຐຍ຺ຍກາ (ສ຺ຍາ.)] ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອຎ຺ຎຕຣາ ສຸທ຺ຘາວາສກາຍິກາ ເທວຕາ ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຬ຺ຫສ຺ສ ເຈຕສາ ເຈໂຕປຣິວິຕກ຺ກມຎ຺ຎາຍ – ເສຍ຺ຍຖາປິ ນາມ ພລວາ ປຸຣິໂສ ສມິຎ຺ຊິຕໍ ວາ ພາຫໍ ປສາເຣຍ຺ຍ, ປສາຣິຕໍ ວາ ພາຫໍ ສມ຺ມິຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ເອວເມວ ສຸທ຺ຘາວາເສສຸ ເທເວສຸ ອນ຺ຕຣຫິຕາ – ອາຍສ຺ມໂຕ ສາຬ຺ຫສ຺ສ ສມ຺ມຸເຂ ປາຕຸຣໂຫສິ. ອຖ ໂຂ ສາ ເທວຕາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສາຬ຺ຫໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ສາຘຸ, ຠນ຺ເຕ ສາຬ຺ຫ, ອຘມ຺ມວາທີ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ຘມ຺ມວາທີ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ. ເຕນ ຫິ, ຠນ຺ເຕ ສາຬ຺ຫ, ຍຖາຘມ຺ໂມ ຕຖາ ຕິຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ. ‘‘ປຸພ຺ເພປິ ຈາຫໍ, ເທວເຕ, ເອຕຣຫິ ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ຕຖາ ຐິໂຕ; ອປິ ຈາຫໍ ນ ຕາວ ທິຏ຺ຐິໍ ອາວິ ກໂຣມິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ມໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໔໕໔. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອາທາຍ ເຍນາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ – ປຕ຺ຕມ຺ປິ, ຈີວຣມ຺ປິ, ນິສີທນມ຺ປິ, ສູຈິຆຣມ຺ປິ, ກາຍພນ຺ຘນມ຺ປິ, ປຣິສ຺ສາວນມ຺ປິ, ຘມ຺ມກຣຓມ຺ປີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເມ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ນ ອິຈ຺ຉິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຸຕ຺ຕໂຣ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ວີສຕິວສ຺ໂສ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຣວຕສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐາໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເຍນາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ເຕນຸປສງ຺ກມິໍສຸ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ – ປຕ຺ຕມ຺ປິ, ຈີວຣມ຺ປິ, ນິສີທນມ຺ປິ, ສູຈິຆຣມ຺ປິ, ກາຍພນ຺ຘນມ຺ປິ, ປຣິສ຺ສາວນມ຺ປິ, ຘມ຺ມກຣຓມ຺ປີ’’ຕິ. ‘‘ອລໍ, ອາວຸໂສ, ປຣິປຸຓ຺ຓໍ ເມ ປຕ຺ຕຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ນ ອິຈ຺ຉິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ. ‘‘ມນຸສ຺ສາ ໂຂ, ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕຣ, ຠຄວໂຕ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອຸປນາເມນ຺ຕິ. ສເຈ ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ເຕເນວ ເຕ ອຕ຺ຕມນາ ໂຫນ຺ຕິ. ໂນ ເຈ ຠຄວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ອາຍສ຺ມໂຕ [ອາຍສ຺ມໂຕ ຈ (ສ຺ຍາ.)] ອານນ຺ທສ຺ສ ອຸປນາເມນ຺ຕິ – ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ. ຍຖາ ຠຄວຕາ ປຏິຄ຺ຄຫິໂຕ, ເອວເມວ ໂສ ຠວິສ຺ສຕີຕິ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ສາມຓກໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ. ຍຖາ ເຖເຣນ ປຏິຄ຺ຄຫິໂຕ, ເອວເມວ ໂສ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ເວສາລິເກຫິ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ນິປ຺ປີຬິຍມາໂນ ເອກໍ ຈີວຣໍ ອຄ຺ຄເຫສິ. ‘‘ວເທຍ຺ຍາຖ, ອາວຸໂສ, ເຍນ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ເຖຣໍ ວເທຕຸ; ເອຕ຺ຕກຎ຺ຈ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວເທຕຸ – ‘ປຸຣຕ຺ຖິເມສຸ ຊນປເທສຸ ພຸທ຺ຘາ ຠຄວນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຘມ຺ມວາທີ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ອຘມ຺ມວາທີ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ’’’ຕິ. ‘‘ເອວມາວຸໂສ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ອຸຕ຺ຕໂຣ ເວສາລິການໍ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສ຺ສຸຕ຺ວາ ເຍນາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ເອຕ຺ຕກໍ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວເທຕຸ – ‘ປຸຣຕ຺ຖິເມສຸ ຊນປເທສຸ ພຸທ຺ຘາ ຠຄວນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ຘມ຺ມວາທີ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ອຘມ຺ມວາທີ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ’’’ຕິ. ‘‘ອຘມ຺ເມ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິໂຍເຊສີ’’ຕິ ເຖໂຣ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕຣໍ ປຓາເມສິ.

ອຖ ໂຂ ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸຕ຺ຕຣໍ ເອຕທໂວຈຸໍ – ‘‘ກິໍ, ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕຣ, ເຖໂຣ ອາຫາ’’ຕິ? ‘‘ປາປິກໍ ໂນ, ອາວຸໂສ, ກຕໍ. ‘ອຘມ຺ເມ ມໍ ຕ຺ວໍ, ຠິກ຺ຂຸ, ນິໂຍເຊສີ’’’ຕິ ເຖໂຣ ມໍ ປຓາເມສີຕິ. ‘‘ນນຸ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ [ອາວຸໂສ ອຸຕ຺ຕຣ (ສ຺ຍາ. ກໍ.)], ວຸຑ຺ໂຒ ວີສຕິວສ຺ໂສສີ’’ຕິ? ‘‘ອາມາວຸໂສ, ອປິ ຈ ມຍໍ ຄຣຸນິສ຺ສຍໍ ຄຓ຺ຫາມາ’’ຕິ.

໔໕໕. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕຸກາໂມ ສນ຺ນິປຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ສເຈ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອິຘ ວູປສເມສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ມູລາທາຍກາ [ມູລທາຍກາ (ສີ.)] ຠິກ຺ຂູ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍຸໍ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ຍຕ຺ເຖວິມໍ ອຘິກຣຓໍ ສມຸປ຺ປນ຺ນໍ, ສງ຺ໂຆ ຕຕ຺ເຖວິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາ’’ຕິ.

ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິໍ ອຄມໍສຸ – ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕຸກາມາ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ສພ຺ພກາມີ ນາມ ປຖພ຺ຍາ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ວີສວສ຺ສສຕິໂກ ອຸປສມ຺ປທາຍ, ອາຍສ຺ມໂຕ ອານນ຺ທສ຺ສ ສທ຺ຘິວິຫາຣິໂກ, ເວສາລິຍໍ ປຏິວສຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສມ຺ຠູຕໍ ສາຓວາສິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ສພ຺ພກາມີ ເຖໂຣ ວິຫຣຕິ, ຕໍ ວິຫາຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉາມິ. ໂສ ຕ຺ວໍ ກາລສ຺ເສວ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສີ’’ຕິ.

‘‘ເອວໍ ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຣວຕສ຺ສ ປຈ຺ຈສ຺ໂສສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ, ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ສພ຺ພກາມີ ເຖໂຣ ວິຫຣຕິ, ຕໍ ວິຫາຣໍ ອຸປຄຈ຺ຉິ. ຄພ຺ເຠ ອາຍສ຺ມໂຕ ສພ຺ພກາມິສ຺ສ ເສນາສນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຄພ຺ຠປ຺ປມຸເຂ ອາຍສ຺ມໂຕ ເຣວຕສ຺ສ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ – ອຍໍ ເຖໂຣ ມຫລ຺ລໂກ ນ ນິປຊ຺ຊຕີຕິ – ນ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ພກາມີ – ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸ ອາຄນ຺ຕຸໂກ ກິລນ຺ໂຕ ນ ນິປຊ຺ຊຕີຕິ – ນ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປສິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ພກາມີ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຈູສສມຍໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐາຍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເຣວຕໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກຕເມນ ຕ຺ວໍ ຠູມິ ວິຫາເຣນ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣສີ’’ຕິ? ‘‘ເມຕ຺ຕາວິຫາເຣນ ໂຂ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’’ຕິ. ‘‘ກຸລ຺ລກວິຫາເຣນ ກິຣ ຕ຺ວໍ ຠູມິ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣສິ. ກຸລ຺ລກວິຫາໂຣ ເອໂສ [ເຫໂສ (ສ຺ຍາ.)] ຠູມິ ຍທິທໍ ເມຕ຺ຕາ’’ຕິ. ‘‘ປຸພ຺ເພປິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຄິຫິຠູຕສ຺ສ ອາຈິຓ຺ຓາ ເມຕ຺ຕາ. ເຕນາຫໍ ເອຕຣຫິປິ ເມຕ຺ຕາວິຫາເຣນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອປິ ຈ ໂຂ ມຍາ ຈິຣປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຣຫຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ເຖໂຣ ປນ, ຠນ຺ເຕ, ກຕເມນ ວິຫາເຣນ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕີ’’ຕິ? ‘‘ສຸຎ຺ຎຕາວິຫາເຣນ ໂຂ ອຫໍ ຠູມິ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມີ’’ຕິ. ‘‘ມຫາປຸຣິສວິຫາເຣນ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ເຖໂຣ ເອຕຣຫິ ພຫຸລໍ ວິຫຣຕິ. ມຫາປຸຣິສວິຫາໂຣ ເອໂສ, ຠນ຺ເຕ, ຍທິທໍ ສຸຎ຺ຎຕາ’’ຕິ. ‘‘ປຸພ຺ເພປິ ເມ ຠູມິ ຄິຫິຠູຕສ຺ສ ອາຈິຓ຺ຓາ ສຸຎ຺ຎຕາ. ເຕນາຫໍ ເອຕຣຫິປິ ສຸຎ຺ຎຕາວິຫາເຣນ ພຫຸລໍ ວິຫຣາມິ, ອປິ ຈ ມຍາ ຈິຣປ຺ປຕ຺ຕໍ ອຣຫຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ອຍຎ຺ຈຣຫິ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອນ຺ຕຣາກຖາ ວິປ຺ປກຕາ, ອຖາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ຕສ຺ມິໍ ອນຸປ຺ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ເຍນາຍສ຺ມາ ສພ຺ພກາມີ ເຕນຸປສງ຺ກມິ, ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ອຠິວາເທຕ຺ວາ ເອກມນ຺ຕໍ ນິສີທິ. ເອກມນ຺ຕໍ ນິສິນ຺ໂນ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ສມ຺ຠູໂຕ ສາຓວາສີ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ອິເມ, ຠນ຺ເຕ, ເວສາລິກາ ວຊ຺ຊິປຸຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ເວສາລິຍໍ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ທີເປນ຺ຕິ – ກປ຺ປຕິ ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາວາສກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອນຸມຕິກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ອມຖິຕກປ຺ໂປ, ກປ຺ປຕິ ຊໂຬຄິໍ, ປາຕຸໍ ກປ຺ປຕິ ອທສກໍ ນິສີທນໍ, ກປ຺ປຕິ ຊາຕຣູປຣຊຕນ຺ຕິ. ເຖເຣນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ມູເລ ພຫຸຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ ປຣິຍຕ຺ໂຕ. ເຖຣສ຺ສ ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ກຖໍ ໂຫຕິ? ເກ ນຸ ໂຂ ຘມ຺ມວາທິໂນ – ປາຈີນກາ ວາ ຠິກ຺ຂູ, ປາເວຍ຺ຍກາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ຕຍາປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ມູເລ ພຫຸ ຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ ປຣິຍຕ຺ໂຕ. ຕຸຍ຺ຫໍ ປນ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ກຖໍ ໂຫຕິ? ເກ ນຸ ໂຂ ຘມ຺ມວາທິໂນ – ປາຈີນກາ ວາ ຠິກ຺ຂູ, ປາເວຍ຺ຍກາ ວາ’’ຕິ? ‘‘ມຍ຺ຫໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ອຘມ຺ມວາທີ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ຘມ຺ມວາທີ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູຕິ; ອປິ ຈາຫໍ ນ ຕາວ ທິຏ຺ຐິໍ ອາວິ ກໂຣມິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ມໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍາ’’ຕິ. ‘‘ມຍ຺ຫມ຺ປິ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມຎ຺ຈ ວິນຍຎ຺ຈ ປຈ຺ຈເວກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ໂຫຕິ – ອຘມ຺ມວາທີ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ຘມ຺ມວາທີ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູຕິ; ອປິ ຈາຫໍ ນ ຕາວ ທິຏ຺ຐິໍ ອາວິ ກໂຣມິ, ອປ຺ເປວ ນາມ ມໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍາ’’ຕິ.

໔໕໖. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕຸກາໂມ ສນ຺ນິປຕິ. ຕສ຺ມິໍ ໂຂ ປນ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສເມຍ຺ຍາ’’ຕິ. ສງ຺ໂຆ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຈີນເກ ຠິກ຺ຂູ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາເວຍ຺ຍເກ ຠິກ຺ຂູ ອຸຈ຺ຈິນິ. ປາຈີນການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ – ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ສພ຺ພກາມິໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ສາຬ຺ຫໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ຂຸຊ຺ຊໂສຠິຕໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ວາສຠຄາມິກໍ; ປາເວຍ຺ຍການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ – ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ເຣວຕໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ສມ຺ຠູຕໍ ສາຓວາສິໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ຍສໍ ກາກຓ຺ຑກປຸຕ຺ຕໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕຎ຺ຈ ສຸມນນ຺ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຈີນເກ ຠິກ຺ຂູ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາເວຍ຺ຍເກ ຠິກ຺ຂູ ສມ຺ມນ຺ເນຍ຺ຍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອມ຺ຫາກໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຘິກຣເຓ ວິນິຈ຺ຉິຍມາເນ ອນຄ຺ຄານິ ເຈວ ຠສ຺ສານິ ຊາຍນ຺ຕິ, ນ ເຈກສ຺ສ ຠາສິຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວິຎ຺ຎາຍຕິ. ສງ຺ໂຆ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຈີນເກ ຠິກ຺ຂູ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາເວຍ຺ຍເກ ຠິກ຺ຂູ ສມ຺ມນ຺ນຕິ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຍສ຺ສາຍສ຺ມໂຕ ຂມຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຈີນການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ຈຕຸນ຺ນໍ ປາເວຍ຺ຍການໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສມ຺ມຸຕິ, ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ, ໂສ ຕຸຓ຺ຫສ຺ສ; ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍ.

‘‘ສມ຺ມຕາ ສງ຺ເຆນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຈີນກາ ຠິກ຺ຂູ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາເວຍ຺ຍກາ ຠິກ຺ຂູ, ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຕຸໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ອຊິໂຕ ນາມ ຠິກ຺ຂຸ ທສວສ຺ໂສ ສງ຺ຆສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໂກ ໂຫຕິ. ອຖ ໂຂ ສງ຺ໂຆ ອາຍສ຺ມນ຺ຕມ຺ປິ ອຊິຕໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ – ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາສນປຎ຺ຎາປກໍ. ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ກຕ຺ຖ ນຸ ໂຂ ມຍໍ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ? ອຖ ໂຂ ເຖຣານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ເອຕທໂຫສິ – ‘‘ອຍໍ ໂຂ ວາລິກາຣາໂມ ຣມຓີໂຍ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອປ຺ປນິຄ຺ໂຆໂສ. ຍໍນູນ ມຍໍ ວາລິກາຣາເມ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ.

໔໕໗. ອຖ ໂຂ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ວາລິກາຣາມໍ ອຄມໍສຸ – ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ວິນິຈ຺ຉິນິຕຸກາມາ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ວິນຍໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ພກາມີ ສງ຺ຆໍ ຎາເປສິ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ໂຆ. ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ເຣວເຕນ ວິນຍໍ ປຸຏ຺ໂຐ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ.

ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ເອຕທໂວຈ – ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ສິງ຺ຄິໂລຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ສິງ຺ຄິນາ ໂລຓໍ ປຣິຫຣິຕຸໍ – ຍຕ຺ຖ ອໂລຓກໍ ຠວິສ຺ສຕິ ຕຕ຺ຖ ປຣິຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມາ’’ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ. [ປາຈິ. ໒໕໔ ອາທໂຍ] ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ສນ຺ນິຘິກາຣກໂຠຊເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ປຐມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ປຐມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ທ຺ວງ຺ຄຸລກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ທ຺ວງ຺ຄຸລາຍ ຉາຍາຍ ວີຕິວຕ຺ຕາຍ ວິກາເລ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຈິ. ໒໔໕]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຣາຊຄເຫ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ວິກາລໂຠຊເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ຄາມນ຺ຕຣກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ – ອິທານິ ຄາມນ຺ຕຣໍ ຄມິສ຺ສາມີຕິ – ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຈິ. ໒໓໔]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອນຕິຣິຕ຺ຕໂຠຊເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ຕຕິຍໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ຕຕິຍໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອາວາສກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອາວາສກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ອາວາສາ ສມານສີມາ ນານຸໂປສຖໍ ກາຕຸ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ມຫາວ. ໑໔໑ ອາທໂຍ]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຣາຊຄເຫ, ອຸໂປສຖສໍຍຸຕ຺ເຕ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ວິນຍາຕິສາເຣ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອນຸມຕິກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອນຸມຕິກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ວຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ – ອາຄເຕ ຠິກ຺ຂູ ອນຸມາເນສ຺ສາມາ’’ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ມຫາວ. ໓໘໓ ອາທໂຍ]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ຈມ຺ເປຍ຺ຍເກ, ວິນຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ວິນຍາຕິສາເຣ ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ປຎ຺ຈມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ປຎ຺ຈມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ – ອິທໍ ເມ ອຸປຊ຺ຌາເຍນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ, ອິທໍ ເມ ອາຈຣິເຍນ ອຊ຺ຌາຈິຓ຺ຓໍ – ຕໍ ອຊ຺ຌາຈຣິຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ອາຈິຓ຺ຓກປ຺ໂປ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ເອກຈ຺ໂຈ ກປ຺ປຕິ, ເອກຈ຺ໂຈ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ຉຏ຺ຐໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ຉຏ຺ຐໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອມຖິຕກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ໂກ ໂສ, ອາວຸໂສ, ອມຖິຕກປ຺ໂປ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍໍ ຕໍ ຂີຣໍ ຂີຣຠາວໍ ວິຊຫິຕໍ, ອສມ຺ປຕ຺ຕໍ ທຘິຠາວໍ, ຕໍ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຈິ. ໒໓໔]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ອນຕິຣິຕ຺ຕໂຠຊເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ສຕ຺ຕມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ສຕ຺ຕມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຊໂຬຄິໍ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ກາ ສາ, ອາວຸໂສ, ຊໂຬຄີ’’ຕິ? ‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຍາ ສາ ສຸຣາ ອາສຸຕາ ອສມ຺ປຕ຺ຕາ ມຊ຺ຊຠາວໍ, ສາ ປາຕຸ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຈິ. ໓໒໖]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ໂກສມ຺ພິຍໍ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ. ‘‘ສຸຣາເມຣຍປາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ອຏ຺ຐມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ອຏ຺ຐມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ອທສກໍ ນິສີທນ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຈິ. ໕໓໑ ອາທໂຍ]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ສາວຕ຺ຖິຍໍ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ເຉທນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ນວມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ນວມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ’’.

‘‘ກປ຺ປຕິ, ຠນ຺ເຕ, ຊາຕຣູປຣຊຕ’’ນ຺ຕິ? ‘‘ນາວຸໂສ, ກປ຺ປຕີ’’ຕິ [ປາຣາ. ໕໘໐ ອາທໂຍ]. ‘‘ກຕ຺ຖ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຣາຊຄເຫ, ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ເຄ’’ຕິ. ‘‘ກິໍ ອາປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ? ‘‘ຊາຕຣູປຣຊຕປຏິຄ຺ຄຫເຓ ປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິທໍ ທສມໍ ວຕ຺ຖຸ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ. ອິຕິປິທໍ ວຕ຺ຖຸ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ, ອຸພ຺ພິນຍໍ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນໍ. ອິທໍ ທສມໍ ສລາກໍ ນິກ຺ຂິປາມິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ. ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ສງ຺ເຆນ ວິນິຈ຺ຉິຕານິ. ອິຕິປິມານິ ທສວຕ຺ຖູນິ ອຸທ຺ຘມ຺ມານິ, ອຸພ຺ພິນຍານິ, ອປຄຕສຕ຺ຖຸສາສນານີ’’ຕິ.

໔໕໘. ‘‘ນິຫຕເມຕໍ, ອາວຸໂສ, ອຘິກຣຓໍ, ສນ຺ຕໍ ວູປສນ຺ຕໍ ສຸວູປສນ຺ຕໍ. ອປິ ຈ ມໍ ຕ຺ວໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆມຊ຺ເຌປິ ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍາສິ – ເຕສໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ສຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ’’ຕິ. ອຖ ໂຂ ອາຍສ຺ມາ ເຣວໂຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ສພ຺ພກາມິໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌປິ ອິມານິ ທສ ວຕ຺ຖູນິ ປຸຈ຺ຉິ. ປຸຏ຺ໂຐ ປຸຏ຺ໂຐ ອາຍສ຺ມາ ສພ຺ພກາມີ ວິສ຺ສຊ຺ເຊສິ. ອິມາຍ ໂຂ ປນ ວິນຍສງ຺ຄີຕິຍາ ສຕ຺ຕ ຠິກ຺ຂຸສຕານິ ອນູນານິ ອນຘິການິ ອເຫສຸໍ, ຕສ຺ມາຍໍ ວິນຍສງ຺ຄີຕິ ‘‘ສຕ຺ຕສຕິກາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີຕິ.

ທຸຕິຍຠາຓວາໂຣ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ສຕ຺ຕສຕິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ທ຺ວາທສໂມ.

ອິມມ຺ຫິ ຂນ຺ຘເກ ວຕ຺ຖູ ປຎ຺ຈວີສຕິ.

ຕສ຺ສຸທ຺ທານໍ –

ທສ ວຕ຺ຖູນິ ປູເຣຕ຺ວາ, ກມ຺ມໍ ທູເຕນ ປາວິສິ;

ຈຕ຺ຕາໂຣ ປຸນ ຣູປຎ຺ຈ, ໂກສມ຺ພິ ຈ ປາເວຍ຺ຍໂກ.

ມຄ຺ໂຄ ໂສເຣຍ຺ຍໍ ສງ຺ກສ຺ສໍ, ກຓ຺ຓກຸຊ຺ຊໍ ອຸທຸມ຺ພຣໍ;

ສຫຊາຕິ ຈ ມຊ຺ເຌສິ, ອສ຺ໂສສິ ກໍ ນຸ ໂຂ ມຍໍ.

ປຕ຺ຕນາວາຍ ອຸຊ຺ຊວິ, ຣໂຫສິ ອຸປນາມຍໍ [ທູຣໂຕປິ ອຸທປາທິ (ກ.)];

ຄຣຸ [ທາຣຸຓໍ (ສ຺ຍາ.)] ສງ຺ໂຆ ຈ ເວສາລິໍ, ເມຕ຺ຕາ ສງ຺ໂຆ ອຸພ຺ພາຫິກາຕິ.

ສຕ຺ຕສຕິກກ຺ຂນ຺ຘໂກ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຈູຬວຄ຺ໂຄ [ຈຸລ຺ລວຄ຺ໂຄ (ສີ.)] ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ຈູຬວຄ຺ຄປາຬິ ນິຏ຺ຐິຕາ.