📜

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ທ຺ເວມາຕິກາປາຬິ

ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂປາຬິ

ປຸພ຺ພກຣຓໍ-໔

ສມ຺ມຊ຺ຊນີ ¶ ¶ ປທີໂປ ຈ, ອຸທກໍ ອາສເນນ ຈ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘‘ປຸພ຺ພກຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ-໕

ຉນ຺ທ, ປາຣິສຸທ຺ຘິ, ອຸຕຸກ຺ຂານໍ, ຠິກ຺ຂຸຄຓນາ ຈ ໂອວາໂທ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘‘ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຕ຺ຕກລ຺ລອງ຺ຄາ-໔

ອຸໂປສໂຖ ¶ , ຍາວຕິກາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ;

ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ;

ວຊ຺ຊນີຍາ ຈ ປຸຄ຺ຄລາ ຕສ຺ມິໍ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ປຕ຺ຕກລ຺ລ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຸພ຺ພກຣຓປຸພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ສມາເປຕ຺ວາ ເທສິຕາປຕ຺ຕິກສ຺ສ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸມຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ ອາຣາຘນໍ ກໂຣມ.

ນິທານຸທ຺ເທໂສ

ສຸຓາຕຸ ເມ ຠນ຺ເຕ ສງ຺ໂຆ? ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ປນ຺ນຣໂສ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ.

ກິໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ? ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມິ, ຕໍ ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາ ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມ ມນສິ ກໂຣມ. ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍ, ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພໍ, ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ເຕ ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘາ’’ຕິ ເວທິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ¶ ໂຂ ປນ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ຐສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ໂຫຕິ, ເອວເມວໍ ເອວຣູປາຍ ປຣິສາຍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຍມາເນ ສຣມາໂນ ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນາວິກເຣຍ຺ຍ, ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສ ໂຫຕິ. ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ຕສ຺ມາ ສຣມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອາປນ຺ເນນ ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ເຂນ ສນ຺ຕີ ອາປຕ຺ຕິ ອາວິກາຕພ຺ພາ, ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິທານໍ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ນິທານໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປາຣາຊິກຸທ຺ເທໂສ

ຕຕ຺ຣິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ເມຖຸນຘມ຺ມ ສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາສາຊີວສມາປນ຺ໂນ ສິກ຺ຂໍ ອປ຺ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ທຸພ຺ພລ຺ຍໍ ອນາວິກຕ຺ວາ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍປິ, ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕິ ອສໍວາໂສ.

ອທິນ຺ນາທານສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຄາມາ ວາ ອຣຎ຺ຎາ ວາ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິເຍຍ຺ຍ, ຍຖາຣູເປ ອທິນ຺ນາທາເນ ຣາຊາໂນ ໂຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫເນຍ຺ຍຸໍ ວາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍຸໍ ວາ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂຈໂຣສິ ພາໂລສິ ມູຬ຺ໂຫສິ ເຖໂນສີຕິ, ຕຖາຣູປໍ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ອາທິຍມາໂນ ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕິ ອສໍວາໂສ.

ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ວາສ຺ສ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ, ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍ, ມຣຓາຍ ວາ ສມາທເປຍ຺ຍ ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ ກິໍ ຕຸຍ຺ຫິມິນາ ປາປເກນ ທຸຊ຺ຊີວິເຕນ, ມຕໍ ¶ ເຕ ຊີວິຕາ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ, ອິຕິ ຈິຕ຺ຕມໂນ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ໂປ ອເນກປຣິຍາເຍນ ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍ, ມຣຓາຍ ວາ ສມາທເປຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕິ ອສໍວາໂສ.

ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຠິຊານໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອຕ຺ຕຸປນາຍິກໍ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນໍ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍ ‘‘ອິຕິ ຊານາມິ, ອິຕິ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ, ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອາປນ຺ໂນ ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ໂຂ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອຊານເມວໍ ອາວຸໂສ ອວຈໍ ຊານາມິ, ອປສ຺ສໍ ປສ຺ສາມິ, ຕຸຈ຺ຉໍ ມຸສາ ວິລປິ’’ນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຘິມານາ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕິ ອສໍວາໂສ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ. ເຍສໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ລຠຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ຍຖາ ປຸເຣ, ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ປາຣາຊິໂກ ¶ ໂຫຕິ ອສໍວາໂສ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຣາຊິກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ສງ຺ຆາທິເສສຸທ຺ເທໂສ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸປິນນ຺ຕາ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ກາຍສໍສຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ວິປຣິຓເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄາຫໍ ວາ ເວຓິຄ຺ຄາຫໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄສ຺ສ ປຣາມສນໍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ວິປຣິຓເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ມາຕຸຄາມໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຫິ ວາຈາຫິ ໂອຠາເສຍ຺ຍ ຍຖາ ຕໍ ຍຸວາ ຍຸວຕິໍ ເມຖຸນຸປສໍຫິຕາຫິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອຕິຓ຺ໂຓ ວິປຣິຓເຕນ ຈິຕ຺ເຕນ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍ ‘‘ເອຕທຄ຺ຄໍ ຠຄິນິ ປາຣິຈຣິຍານໍ ຍາ ມາທິສໍ ສີລວນ຺ຕໍ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມໍ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ເອເຕນ ຘມ຺ເມນ ປຣິຈເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເມຖຸນຸປສໍຫິເຕນ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສມຕິໍ ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອິຕ຺ຖິມຕິໍ, ຊາຍຕ຺ຕເນ ວາ ຊາຣຕ຺ຕເນ ວາ, ອນ຺ຕມໂສ ຕງ຺ຂຓິກາຍປິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ກຸຏິກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ສຎ຺ຎາຈິກາຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກຸຏິໍ ກາຣຍມາເນນ ອສ຺ສາມິກໍ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສໍ ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ທ຺ວາທສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ສຕ຺ຕນ຺ຕຣາ, ຠິກ຺ຂູ ອຠິເນຕພ຺ພາ ວຕ຺ຖຸເທສນາຍ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຖຸ ເທເສຕພ຺ພໍ ອນາຣມ຺ຠໍ ສປຣິກ຺ກມນໍ. ສາຣມ຺ເຠ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອປຣິກ຺ກມເນ ສຎ຺ຎາຈິກາຍ ກຸຏິໍ ກາເຣຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂູ ວາ ອນຠິເນຍ຺ຍ ວຕ຺ຖຸເທສນາຍ, ປມາຓໍ ວາ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ວິຫາຣກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ມຫລ຺ລກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວິຫາຣໍ ກາຣຍມາເນນ ສສ຺ສາມິກໍ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສໍ ຠິກ຺ຂູ ອຠິເນຕພ຺ພາ ວຕ຺ຖຸເທສນາຍ, ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຖຸ ເທເສຕພ຺ພໍ ອນາຣມ຺ຠໍ ສປຣິກ຺ກມນໍ. ສາຣມ຺ເຠ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອປຣິກ຺ກມເນ ມຫລ຺ລກໍ ວິຫາຣໍ ກາເຣຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂູ ວາ ອນຠິເນຍ຺ຍ ວຕ຺ຖຸເທສນາຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ທຸຏ຺ຐໂທສສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ທຸຏ຺ໂຐ ໂທໂສ ອປ຺ປຕີໂຕ ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ນໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ¶ , ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອມູລກຎ຺ເຈວ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ອຎ຺ຎຠາຄິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ທຸຏ຺ໂຐ ໂທໂສ ອປ຺ປຕີໂຕ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປາທາຍ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ນໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອຎ຺ຎຠາຄິຍຎ຺ເຈວ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ ໂກຈິເທໂສ ເລສມຕ຺ໂຕ ອຸປາທິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂຸ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກເມຍ຺ຍ, ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິກໍ ວາ ອຘິກຣຓໍ ສມາທາຍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ມາຍສ຺ມາ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກມິ, ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິກໍ ວາ ອຘິກຣຓໍ ສມາທາຍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ, ສເມຕາຍສ຺ມາ ສງ຺ເຆນ, ສມຄ຺ໂຄ ຫິ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ໂມທມາໂນ ອວິວທມາໂນ ເອກຸທ຺ເທໂສ ຜາສຸ ວິຫຣຕີ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ເຠທານຸວຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ຕສ຺ເສວ ໂຂ ປນ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຠິກ຺ຂູ ໂຫນ຺ຕິ ອນຸວຕ຺ຕກາ ວຄ຺ຄວາທກາ ເອໂກ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕໂຍ ວາ, ເຕ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ ‘‘ມາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ກິຎ຺ຈິ ອວຈຸຕ຺ຖ, ຘມ຺ມວາທີ ເຈໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ວິນຍວາທີ ເຈໂສ ຠິກ຺ຂຸ, ອມ຺ຫາກຎ຺ເຈໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ອາທາຍ ໂວຫຣຕິ, ຊານາຕິ, ໂນ ຠາສຕິ, ອມ຺ຫາກມ຺ເປຕໍ ຂມຕີ’’ຕິ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ, ນ ເຈໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມວາທີ, ນ ເຈໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວິນຍວາທີ, ມາຍສ຺ມນ຺ຕານມ຺ປິ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖ, ສເມຕາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ເຆນ, ສມຄ຺ໂຄ ຫິ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ໂມທມາໂນ ອວິວທມາໂນ ເອກຸທ຺ເທໂສ ຜາສຸ ວິຫຣຕີ’’ຕິ ¶ , ເອວຎ຺ຈ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ທຸພ຺ພຈສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ຠິກ຺ຂຸ ປເນວ ທຸພ຺ພຈຊາຕິໂກ ໂຫຕິ ອຸທ຺ເທສປຣິຍາປນ຺ເນສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ອຕ຺ຕານໍ ອວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ ‘‘ມາ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ກິຎ຺ຈິ ອວຈຸຕ຺ຖ ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ, ອຫມ຺ປາຍສ຺ມນ຺ເຕ ນ ກິຎ຺ຈິ ວກ຺ຂາມິ ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ, ວິຣມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມມ ວຈນາຍາ’’ຕິ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ມາຍສ຺ມາ ອຕ຺ຕານໍ ອວຈນີຍໍ ອກາສິ, ວຈນີຍເມວາຍສ຺ມາ ອຕ຺ຕານໍ ກໂຣຕຸ, ອາຍສ຺ມາປິ ຠິກ຺ຂູ ວທຕຸ ສຫຘມ຺ເມນ, ຠິກ຺ຂູປິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ສຫຘມ຺ເມນ, ເອວໍ ສໍວທ຺ຘາ ຫິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິສາ ຍທິທໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຈເນນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຸຏ຺ຐາປເນນາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ ¶ , ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ກຸລທູສກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ຠິກ຺ຂຸ ປເນວ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣຕິ ກຸລທູສໂກ ປາປສມາຈາໂຣ, ຕສ຺ສ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈ ເຕນ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ກຸລທູສໂກ ປາປສມາຈາໂຣ, ອາຍສ຺ມໂຕ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈາຍສ຺ມຕາ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ປກ຺ກມຕາຍສ຺ມາ ອິມມ຺ຫາ ອາວາສາ, ອລໍ ເຕ ອິຘ ວາເສນາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເຕ ຠິກ຺ຂູ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຉນ຺ທຄາມິໂນ ຈ ຠິກ຺ຂູ, ໂທສຄາມິໂນ ຈ ຠິກ຺ຂູ, ໂມຫຄາມິໂນ ຈ ຠິກ຺ຂູ, ຠຍຄາມິໂນ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຕາທິສິກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເອກຈ຺ຈໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ, ເອກຈ຺ຈໍ ນ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕີ’’ຕິ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ມາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຉນ຺ທຄາມິໂນ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂູ ໂທສຄາມິໂນ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂູ ໂມຫຄາມິໂນ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຠຍຄາມິໂນ, ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ກຸລທູສໂກ ປາປສມາຈາໂຣ, ອາຍສ຺ມໂຕ ¶ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈາຍສ຺ມຕາ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ປກ຺ກມຕາຍສ຺ມາ ອິມມ຺ຫາ ອາວາສາ, ອລໍ ເຕ ອິຘ ວາເສນາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຘມ຺ມາ ນວ ປຐມາປຕ຺ຕິກາ, ຈຕ຺ຕາໂຣ ຍາວຕຕິຍກາ. ເຍສໍ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຍາວຕີຫໍ ຊານໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ຕາວຕີຫໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອກາມາ ປຣິວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ປຣິວຸຕ຺ຖປຣິວາເສນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸຕ຺ຕຣິ ຉາຣຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸມານຕ຺ຕາຍ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຍຕ຺ຖ ສິຍາ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ, ຕຕ຺ຖ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພ. ເອເກນປິ ເຈ ອູໂນ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ຠິກ຺ຂຸ ອນພ຺ຠິໂຕ, ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຄາຣຍ຺ຫາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ສງ຺ຆາທິເສໂສ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ອນິຍຕຸທ຺ເທໂສ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ອນິຍຕາ ຘມ຺ມາ

ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ປຐມອນິຍຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ອລໍກມ຺ມນິເຍ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ຕເມນໍ ສທ຺ເຘຍ຺ຍວຈສາ ອຸປາສິກາ ທິສ຺ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ວເທຍ຺ຍ ປາຣາຊິເກນ ວາ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ວາ, ນິສຊ຺ຊໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຏິຊານມາໂນ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ກາເຣຕພ຺ໂພ ປາຣາຊິເກນ ວາ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ¶ ວາ, ເຍນ ວາ ສາ ສທ຺ເຘຍ຺ຍວຈສາ ອຸປາສິກາ ວເທຍ຺ຍ, ເຕນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຍໍ ຘມ຺ໂມ ອນິຍໂຕ.

ທຸຕິຍອນິຍຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ນ ເຫວ ໂຂ ປນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ອາສນໍ ໂຫຕິ ນາລໍກມ຺ມນິຍໍ, ອລຎ຺ຈ ໂຂ ໂຫຕິ ມາຕຸຄາມໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຫິ ວາຈາຫິ ໂອຠາສິຕຸໍ, ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຣູເປ ອາສເນ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ຕເມນໍ ສທ຺ເຘຍ຺ຍວຈສາ ອຸປາສິກາ ທິສ຺ວາ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ວເທຍ຺ຍ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ວາ, ນິສຊ຺ຊໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຏິຊານມາໂນ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຘມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ກາເຣຕພ຺ໂພ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ວາ, ເຍນ ວາ ສາ ສທ຺ເຘຍ຺ຍວຈສາ ອຸປາສິກາ ວເທຍ຺ຍ, ເຕນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຍມ຺ປິ ຘມ຺ໂມ ອນິຍໂຕ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ເວ ອນິຍຕາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ອນິຍໂຕ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ກຖິນສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ທສາຫປຣມໍ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ, ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸໂທສິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ເອກຣຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ຕິຈີວເຣນ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປເນວ ອກາລຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາກງ຺ຂມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂິປ຺ປເມວ ກາເຣຕພ຺ພໍ, ໂນ ຈສ຺ສ ປາຣິປູຣິ, ມາສປຣມໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຕໍ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ອູນສ຺ສ ປາຣິປູຣິຍາ ສຕິຍາ ປຈ຺ຈາສາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ ສຕິຍາປິ ປຈ຺ຈາສາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຸຣາຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຸຣາຓຈີວຣໍ ໂຘວາເປຍ຺ຍ ວາ ຣຊາເປຍ຺ຍ ວາ ອາໂກຏາເປຍ຺ຍ ວາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຫຕ຺ຖໂຕ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕກໍ ຄຫປຕິໍ ວາ ຄຫປຕານິໍ ວາ ຈີວຣໍ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ¶ ສມຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວໂຣ ວາ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸ, ນຏ຺ຐຈີວໂຣ ວາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ຕຕຸຕ຺ຕຣິສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຕຎ຺ເຈ ອຎ຺ຎາຕໂກ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕານີ ວາ ພຫູຫິ ຈີວເຣຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕຣປຣມໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຕໂຕ ຈີວຣໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ວາ ຄຫປຕານິຍາ ວາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອຸປກ຺ຂຏໍ ໂຫຕິ ‘‘ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິໂຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ສາຘຸ ວຕ ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ເອວຣູປໍ ວາ ເອວຣູປໍ ວາ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຉາເທຫີ’’ຕິ ກລ຺ຍາຓກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ຠິກ຺ຂຸໍ ¶ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎາຕການໍ ຄຫປຕີນໍ ວາ ຄຫປຕານີນໍ ວາ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ນານິ ອຸປກ຺ຂຏານິ ໂຫນ຺ຕິ ‘‘ອິເມຫິ ມຍໍ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນຫິ ປຈ຺ເຈກຈີວຣານິ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວເຣຫິ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິໂຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ສາຘຸ ວຕ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິເມຫິ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນຫິ ເອວຣູປໍ ວາ ເອວຣູປໍ ວາ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຉາເທຖ ອຸໂຠວ ສນ຺ຕາ ເອເກນາ’’ຕິ ກລ຺ຍາຓກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຣາຊາ ວາ ຣາຊໂຠຄ຺ໂຄ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຄຫປຕິໂກ ວາ ທູເຕນ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ ‘‘ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອິທໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອາຠຕໍ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕຸ ອາຍສ຺ມາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ໂສ ທູໂຕ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ, ຈີວຣຎ຺ຈ ໂຂ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ ກາເລນ ກປ຺ປິຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ¶ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ໂກຈິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ. ຈີວຣຕ຺ຖິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ ນິທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ ອາຣາມິໂກ ວາ ອຸປາສໂກ ວາ ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂູນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ຕໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຍໍ ໂຂ, ຠນ຺ເຕ, ອາຍສ຺ມາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣໍ ນິທ຺ທິສິ, ສຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂສ ມຍາ, ອຸປສງ຺ກມຕາຍສ຺ມາ ກາເລນ, ຈີວເຣນ ຕໍ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຈີວຣຕ຺ຖິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈເທຕພ຺ໂພ ສາເຣຕພ຺ໂພ ‘‘ອຕ຺ໂຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວເຣນາ’’ຕິ, ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈທຍມາໂນ ສາຣຍມາໂນ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູເຕນ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຐາຕພ຺ພໍ, ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູໂຕ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຕິຏ຺ຐມາໂນ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມມາໂນ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ໂນ ¶ ເຈ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ຍຕສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອາຠຕໍ, ຕຕ຺ຖ ສາມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ທູໂຕ ວາ ປາເຫຕພ຺ໂພ ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ປຫິຓິຕ຺ຖ, ນ ຕໍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖໍ ອນຸໂຠຕິ, ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສກໍ, ມາ ໂວ ສກໍ ວິນສ຺ສາ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ກຖິນວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ໂກສິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂກສິຍມິສ຺ສກໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸທ຺ຘກາຬກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຸທ຺ຘກາຬການໍ ເອຬກໂລມານໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທ຺ເວຠາຄສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣຍມາເນນ ທ຺ເວ ຠາຄາ ສຸທ຺ຘກາຬການໍ ເອຬກໂລມານໍ ອາທາຕພ຺ພາ, ຕຕິຍໍ ໂອທາຕານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ໂຄຈຣິຍານໍ. ອນາທາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ທ຺ເວ ຠາເຄ ສຸທ຺ຘກາຬການໍ ເອຬກໂລມານໍ, ຕຕິຍໍ ໂອທາຕານໍ, ຈຕຸຕ຺ຖໍ ໂຄຈຣິຍານໍ, ນວໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຉພ຺ພສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔. ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຉພ຺ພສ຺ສານິ ຘາເຣຕພ຺ພໍ, ໂອເຣນ ເຈ ຉນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ¶ ຕໍ ສນ຺ຖຕໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວາ ອວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວາ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນິສີທນສນ຺ຖຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ນິສີທນສນ຺ຖຕໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກາຣຍມາເນນ ປຸຣາຓສນ຺ຖຕສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິ ອາທາຕພ຺ພາ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓາຍ. ອນາທາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ປຸຣາຓສນ຺ຖ ຕສ຺ສ ¶ ສາມນ຺ຕາ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິໍ, ນວໍ ນິສີທນສນ຺ຖຕໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເອຬກໂລມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖. ຠິກ຺ຂຸໂນ ປເນວ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນສ຺ສ ເອຬກໂລມານິ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ອາກງ຺ຂມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພານິ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕິໂຍຊນປຣມໍ ສຫຕ຺ຖາ ຫຣິຕພ຺ພານິ ອສນ຺ເຕ ຫາຣເກ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ຫເຣຍ຺ຍ, ອສນ຺ເຕປິ ຫາຣເກ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເອຬກໂລມໂຘວາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອຬກໂລມານິ ໂຘວາເປຍ຺ຍ ວາ ຣຊາເປຍ຺ຍ ວາ ວິຊຏາເປຍ຺ຍ ວາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣູປິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ ວາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣູປິຍສໍໂວຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນານປ຺ປກາຣກໍ ຣູປິຍສໍໂວຫາຣໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຍວິກ຺ກຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນານປ຺ປກາຣກໍ ກຍວິກ຺ກຍໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂກສິຍວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ປຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ທສາຫປຣມໍ ¶ ອຕິເຣກປຕ຺ໂຕ ຘາເຣຕພ຺ໂພ, ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘເນນ ປຕ຺ເຕນ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ປຕ຺ຕໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ໂສ ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ ¶ , ໂຍ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ປຕ຺ຕປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປທາຕພ຺ໂພ ‘‘ອຍໍ ເຕ ຠິກ຺ຂຸ ປຕ຺ໂຕ ຍາວ ເຠທນາຍ ຘາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ປຏິສາຍນີຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ ນວນີຕໍ ເຕລໍ ມຘຸ ຜາຓິຕໍ, ຕານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫປຣມໍ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ, ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔. ‘‘ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນາ ວສ຺ສິກສາຏິກຈີວຣໍ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ, ‘‘ອທ຺ຘມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕພ຺ພໍ. ໂອເຣນ ເຈ ‘‘ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ວສ຺ສິກສາຏິກຈີວຣໍ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ, ໂອເຣນ‘‘ທ຺ຘມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣອຈ຺ຉິນ຺ທນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສາມໍ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ອຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸຕ຺ຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສາມໍ ສຸຕ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ ຈີວຣໍ ວາຍາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຫາເປສກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕໂກ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕານີ ວາ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ ຈີວຣໍ ¶ ວາຍາເປຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິໂຕ ຕນ຺ຕວາເຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ອິທໍ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣໍ ມໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຍ຺ຍຕິ, ອາຍຕຎ຺ຈ ກໂຣຖ, ວິຕ຺ຖຕຎ຺ຈ, ອປ຺ປິຕຎ຺ຈ, ສຸວີຕຎ຺ຈ, ສຸປ຺ປວາຍິຕຎ຺ຈ, ສຸວິເລຂິຕຎ຺ຈ, ສຸວິຕຈ຺ຉິຕຎ຺ຈ ກໂຣຖ, ອປ຺ເປວ ນາມ ມຍມ຺ປິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ກິຎ຺ຈິມຕ຺ຕໍ ອນຸປທຊ຺ເຊຍ຺ຍາມາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິມຕ຺ຕໍ ອນຸປທຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ປິຓ຺ຑປາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຈ຺ເຈກຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ທສາຫານາຄຕໍ ¶ ກຕ຺ຕິກເຕມາສິກປຸຓ຺ຓມໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປເນວ ອຈ຺ເຈກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຈ຺ເຈກໍ ມຎ຺ຎມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວ ຈີວຣກາລສມຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາສງ຺ກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ອຸປວສ຺ສໍ ໂຂ ປນ ກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມໍ ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ອາຣຎ຺ຎການິ ເສນາສນານິ ສາສງ຺ກສມ຺ມຕານິ ສປ຺ປຏິຠຍານິ, ຕຖາຣູເປສຸ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາສເນສຸ ວິຫຣນ຺ໂຕ ອາກງ຺ຂມາໂນ ຕິຓ຺ຓໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ສິຍາ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍ ເຕນ ຈີວເຣນ ວິປ຺ປວາສາຍ, ຉາຣຕ຺ຕປຣມໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຕນ ຈີວເຣນ ວິປ຺ປວສິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິຓຕສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາເມຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຸທ຺ຘປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ໂອມສວາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຠິກ຺ຂຸເປສຸຎ຺ເຎ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ຠູຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ປຖວິໍ ຂເຓຍ຺ຍ ວາ ຂຓາເປຍ຺ຍ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ອຎ຺ຎວາທເກ, ວິເຫສເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ອຸຊ຺ຌາປນເກ ¶ , ຂິຍ຺ຍນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ຠິສິໍ ວາ ໂກຈ຺ຉໍ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ຊານໍ ປຸພ຺ພຸປຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ ¶ ‘‘ຍສ຺ສ ສມ຺ພາໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂສ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ມຫລ຺ລກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ວິຫາຣໍ ກາຣຍມາເນນ ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາ ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍ ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມາຍ ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສ ປຣິຍາຍໍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐິເຕນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ອປ຺ປຫຣິເຕປິ ຐິໂຕ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ໂອວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອສມ຺ມໂຕ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໒. ສມ຺ມໂຕປິ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວເທຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຄິລານາ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ອາມິສສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອາມິສເຫຕຸ ເຖຣາ ຠິກ຺ຂູ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທນ຺ຕີ’’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ທເທຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ສິພ຺ເພຍ຺ຍ ວາ ສິພ຺ພາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ສຕ຺ຖຄມນີໂຍ ໂຫຕິ ມຄ຺ໂຄ, ສາສງ຺ກສມ຺ມໂຕ, ສປ຺ປຏິຠໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ນາວາຠິຣຸຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກໍ ນາວໍ ອຠິຣຸເຫຍ຺ຍ ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິໍ ວາ ອໂຘຄາມິນິໍ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິປາຈິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂອວາທວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ອາວສຖປິຓ຺ຑສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑. ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອໂກ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒. ຄຓໂຠຊເນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ, ມຫາສມໂຍ, ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓. ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ກາຓມາຕຸສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔. ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ກຸລໍ ອຸປຄຕໍ ປູເວຫິ ວາ ມນ຺ເຖຫິ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາກງ຺ຂມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ປຐມປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖. ໂຍ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠຸຕ຺ຕາວິໍ ປວາຣິຕໍ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ຂາທນີເຍນ ວາ ໂຠຊນີເຍນ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ ‘‘ຫນ຺ທ ຠິກ຺ຂຸ ຂາທ ວາ ຠຸຎ຺ຊ ວາ’’ຕິ ຊານໍ ອາສາທນາເປກ຺ໂຂ, ຠຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ວິກາເລ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຓີຕໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙. ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ, ນວນີຕໍ, ເຕລໍ, ມຘຸ, ຜາຓິຕໍ, ມຈ຺ໂຉ, ມໍສໍ, ຂີຣໍ, ທຘິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ ອຄິລາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ອເຈລກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອເຈລກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ວາ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ‘‘ເອຫາວຸໂສ, ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ¶ ຕສ຺ສ ທາເປຕ຺ວາ ວາ ອທາເປຕ຺ວາ ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ນ ເມ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ເອກກສ຺ສ ເມ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອໂກ ເອກາຍ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິມນ຺ຕິໂຕ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ມຫານາມສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗. ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈຕຸມາສປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ ສາທິຕພ຺ພາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸນປວາຣຓາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິຈ຺ຈປວາຣຓາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙. ສິຍາ ¶ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍ ເສນໍ ຄມນາຍ, ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເສນາຍ ວສິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໐. ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາຍ ວສມາໂນ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ວາ ພລຄ຺ຄໍ ວາ ເສນາພ຺ຍູຫໍ ວາ ອນີກທສ຺ສນໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອເຈລກວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທໍ

໕໑. ສຸຣາເມຣຍປາເນ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໒. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໕໓. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໕໔. ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ຠິໍສາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຊຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຄິລາໂນ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂ ໂຊຕິໍ ສມາທເຫຍ຺ຍ ວາ ສມາທຫາເປຍ຺ຍ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນຫານສິກ຺ຂາປທໍ

໕໗. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ ‘‘ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ‘‘ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ’’ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ກມ຺ມສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໕໘. ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຈີວຣລາເຠນ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ອາທາຕພ຺ພໍ ນີລໍ ວາ ກທ຺ທມໍ ວາ ກາຬສາມໍ ວາ. ອນາທາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ນວໍ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໙. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣສ຺ສ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອປນິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໐. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ນິສີທນໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ວາ ອປນິເຘຍ຺ຍ ວາ ອປນິຘາເປຍ຺ຍ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ໂຂປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸຣາປານວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໖໑. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໖໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໓. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສິກ຺ຂາປທໍ

໖໔. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຊານໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອູນວີສຕິວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໖໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ, ໂສ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ, ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຄາຣຍ຺ຫາ, ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທໍ

໖໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໗. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໖໘. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ມາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມາໂນ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທໍ

໖໙. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຕຖາວາທິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ອກຏານຸຘມ຺ເມນ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ເຐນ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ສໍວເສຍ຺ຍ ວາ, ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທໍ

໗໐. ສມຓຸທ຺ເທໂສປິ ¶ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ, ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ມາວຸໂສ, ສມຓຸທ຺ເທສ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາວຸໂສ, ສມຓຸທ຺ເທສ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ໂສ ສມຓຸທ຺ເທໂສ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອາວຸໂສ, ສມຓຸທ຺ເທສ ນ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິ ຈຎ຺ເຎ ສມຓຸທ຺ເທສາ ລຠນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ, ສາປິ ເຕ ນຕ຺ຖິ, ຈຣ ປິເຣ, ວິນສ຺ສາ’’ຕິ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປຍ຺ຍ ວາ, ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ ວາ, ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສປ຺ປາຓກວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທໍ

໗໑. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອາວຸໂສ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສິກ຺ຂມາເນນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນາ ອຎ຺ຎາຕພ຺ພໍ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ປຣິປຎ຺ຫິຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ກິໍ ປນິເມຫິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫິ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ, ຍາວເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ, ສິກ຺ຂາປທວິວຓ຺ຓເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂມຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໓. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ອຫໍ ຊານາມິ, ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຎ຺ເຎ ຠິກ຺ຂູ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ ນິສິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ອິມິນາ ຠິກ຺ຂຸນາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ¶ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ, ໂກ ປນ ວາໂທ ຠິຍ຺ໂຍ, ນ ຈ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຎ຺ຎາຓເກນ ມຸຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕຎ຺ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ ‘‘ຕສ຺ສ ເຕ, ອາວຸໂສ, ອລາຠາ, ຕສ຺ສ ເຕ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນນ ສາຘຸກໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣສີ’’ຕິ, ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ໂມຫນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໔. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ປຫາຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໗໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກຸປິໂຕ ອນຕ຺ຕມໂນ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອມູລກສິກ຺ຂາປທໍ

໗໖. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໗໗. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທເຫຍ຺ຍ ‘‘ອິຕິສ຺ສ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸປສ຺ສຸຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໗໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ‘‘ຍໍ ອິເມ ຠຓິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກມ຺ມປ຺ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໙. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຉນ຺ທໍອທຕ຺ວາຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໐. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທໍ

໘໑. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ຍຖາສນ຺ຖຸຕໍ ຠິກ຺ຂູ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕີ’’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ອນ຺ເຕປຸຣສິກ຺ຂາປທໍ

໘໓. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຣຎ຺ໂຎ ຂຕ຺ຕິຍສ຺ສ ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕສ຺ສ ອນິກ຺ຂນ຺ຕຣາຊເກ ອນິຄ຺ຄຕຣຕນເກ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິໂຕ ອິນ຺ທຂີລໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣຕນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໔. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຣຕນໍ ວາ ຣຕນສມ຺ມຕໍ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຊ຺ຌາຣາມາ ວາ ອຊ຺ຌາວສຖາ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຣຕນໍ ວາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຣຕນສມ຺ມຕໍ ວາ ອຊ຺ຌາຣາເມ ວາ ອຊ຺ຌາວສເຖ ວາ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວາ ອຸຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ ວາ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ‘‘ຍສ຺ສ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂສ ຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ວິກາລຄາມປ຺ປເວສນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໕. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາວິກາເລ ຄາມໍ ປວິເສຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປາ ອຈ຺ຈາຍິກາ ກຣຓີຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສູຈິຆຣສິກ຺ຂາປທໍ

໘໖. ໂຍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຏ຺ຐິມຍໍ ວາ ທນ຺ຕມຍໍ ວາ ວິສາຓມຍໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ເຠທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຎ຺ຈປີຐສິກ຺ຂາປທໍ

໘໗. ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ກາຣຍມາເນນ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປາທກໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ ສຸຄຕງ຺ຄຸເລນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເຫຏ຺ຐິມາຍ ອຏນິຍາ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕູໂລນທ຺ຘສິກ຺ຂາປທໍ

໘໘. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ຕູໂລນທ຺ຘໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອຸທ຺ທາລນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນິສີທນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໙. ນິສີທນໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກາຣຍມາເນນ ປມາຓິກໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ທ຺ເວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ທິຍຑ຺ຒໍ, ທສາ ວິທຕ຺ຖິ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິສິກ຺ຂາປທໍ

໙໐. ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກາຣຍມາເນນ ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ຈຕສ຺ໂສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ທ຺ເວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທໍ

໙໑. ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ກາຣຍມາເນນ ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ຉ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍາ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນນ຺ທສິກ຺ຂາປທໍ

໙໒. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓໍ ຈີວຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອຕິເຣກໍ ວາ, ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ . ຕຕ຺ຣິທໍ ສຸຄຕສ຺ສ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ນວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ຉ ວິທຕ຺ຖິໂຍ, ອິທໍ ສຸຄຕສ຺ສ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓນ຺ຕິ.

ຣຕນວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຏິເທສນີຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຏິເທສນີຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ປຐມປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖໂຕ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ.

ທຸຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຠິກ຺ຂູ ປເນວ ກຸເລສຸ ນິມນ຺ຕິຕາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂວສາສມານຣູປາ ຐິຕາ ໂຫຕິ ‘‘ອິຘ ສູປໍ ເທຖ, ອິຘ ໂອທນໍ ເທຖາ’’ຕິ. ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອປສາເທຕພ຺ພາ ‘‘ອປສກ຺ກ ຕາວ ຠຄິນິ, ຍາວ ¶ ຠິກ຺ຂູ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອກສ຺ສປິ ເຈ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນ ປຏິຠາເສຍ຺ຍ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອປສາເທຕຸໍ ‘‘ອປສກ຺ກ ຕາວ ຠຄິນິ, ຍາວ ຠິກ຺ຂູ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິມ຺ຫາ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມາ’’ຕິ.

ຕຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຍານິ ¶ ໂຂ ປນ ຕານິ ເສກ຺ຂສມ຺ມຕານິ ກຸລານິ, ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຣູເປສຸ ເສກ຺ຂສມ຺ມເຕສຸ ກຸເລສຸ ປຸພ຺ເພ ອນິມນ຺ຕິໂຕ ອຄິລາໂນ ຂາທນີຍໍ ວາ, ໂຠຊນີຍໍ ວາ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ, ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ.

ຈຕຸຕ຺ຖປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ອາຣຎ຺ຎການິ ເສນາສນານິ ສາສງ຺ກສມ຺ມຕານິ ສປ຺ປຏິຠຍານິ, ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ຕຖາຣູເປສຸ ເສນາສເນສຸ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕໍ ຂາທນີຍໍ ວາ, ໂຠຊນີຍໍ ວາ ອຊ຺ຌາຣາເມ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຄິລາໂນ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ, ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອາວຸໂສ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຏິເທສນີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຏິເທສນີຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ເສຂິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ປຣິມຓ຺ຑລສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ປາຣຸປິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ¶ ¶ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໔. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸສໍວຸຕສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ສຸສໍວຸໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໖. ສຸສໍວຸໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໘. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໐. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຣິມຓ຺ຑລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໒. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຈ຺ຈສທ຺ທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ອປ຺ປສທ຺ໂທ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໔. ອປ຺ປສທ຺ໂທ ¶ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກາຍປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໖. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ພາຫຸປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໘. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສີສປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ນ ¶ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໐. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຂມ຺ຠກຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ນ ຂມ຺ຠກໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໒. ນ ຂມ຺ຠກໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໔. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິໂຕ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸກ຺ກຸຏິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ນ ¶ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ນ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກ຺ກຈ຺ຈປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມສູປກປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ສມສູປກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມຕິຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ສມຕິຕ຺ຕິກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຂມ຺ຠກຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ສກ຺ກຈ຺ຈຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສປທານສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓. ສປທານໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມສູປກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔. ສມສູປກໍ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ນຖູປກຕສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕. ນ ຖູປກໂຕ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອທນປ຺ປຏິຈ຺ຉາທນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖. ນ ສູປໍ ວາ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ວາ ໂອທເນນ ປຏິຈ຺ຉາເທສ຺ສາມິ ຠິຍ຺ໂຍກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍາຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗. ນ ສູປໍ ວາ ໂອທນໍ ວາ ອຄິລາໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎີສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘. ນ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎີ ປເຣສໍ ປຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙. ນາຕິມຫນ຺ຕໍ ກພຬໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອາໂລປສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ອາໂລປໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກ຺ກຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ອນາຫຏສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑. ນ ¶ ອນາຫເຏ ກພເຬ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ວິວຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຠຸຎ຺ຊມານສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒. ນ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ສພ຺ພຫຕ຺ຖໍ ມຸເຂ ປກ຺ຂິປິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກພຬສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓. ນ ¶ ສກພເຬນ ມຸເຂນ ພ຺ຍາຫຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔. ນ ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬາວຈ຺ເຉທກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕. ນ ກພຬາວຈ຺ເຉທກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອວຄຓ຺ຑກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖. ນ ອວຄຓ຺ຑກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗. ນ ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສິຕ຺ຖາວກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘. ນ ສິຕ຺ຖາວກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙. ນ ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຈປຸຈປຸກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໐. ນ ຈປຸຈປຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໑. ນ ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໒. ນ ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໓. ນ ¶ ¶ ປຕ຺ຕນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຏ຺ຐນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໔. ນ ໂອຏ຺ຐນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສາມິສສິກ຺ຂາປທໍ

໕໕. ນ ສາມິເສນ ຫຕ຺ເຖນ ປານີຍຖາລກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສສິຕ຺ຖກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໖. ນ ສສິຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕໂຘວນໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຉຑ຺ເຑສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຉຕ຺ຕປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໗. ນ ຉຕ຺ຕປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ທຓ຺ຑປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໘. ນ ທຓ຺ຑປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຕ຺ຖປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໙. ນ ສຕ຺ຖປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອາວຸຘປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໖໐. ນ ອາວຸຘປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸຣຸສຸຣຸວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ປາທຸກສິກ຺ຂາປທໍ

໖໑. ນ ¶ ປາທຸກາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸປາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໒. ນ ¶ ອຸປາຫນາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຍານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໓. ນ ຍານຄຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຍນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໔. ນ ສຍນຄຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທໍ

໖໕. ນ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ເວຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໖. ນ ເວຐິຕສີສສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໗. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສີສສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຉມາສິກ຺ຂາປທໍ

໖໘. ນ ຉມາຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ນີຈາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໙. ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໗໐. ນ ຐິໂຕ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຈ຺ຉໂຕຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໑. ນ ¶ ¶ ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸປ຺ປເຖນຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໒. ນ ອຸປ຺ປເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຐິໂຕອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໓. ນ ຐິໂຕ ອຄິລາໂນ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຣິເຕອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໔. ນ ຫຣິເຕ ອຄິລາໂນ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸທເກອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໕. ນ ອຸທເກ ອຄິລາໂນ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປາທຸກວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ເສຂິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຘິກຣຓສມຖາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ¶ ອຘິກຣຓານໍ ສມຖາຍ ວູປສມາຍ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ສຕິວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ປຏິຎ຺ຎາຍ ¶ ກາເຣຕພ຺ພໍ.

ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາ.

ຕສ຺ສປາປິຍສິກາ.

ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ, ປຸຈ຺ຉາມິ ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ອຘິກຣຓສມຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິທານໍ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ເຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ທ຺ເວ ອນິຍຕາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ທ຺ເວນວຸຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຏິເທສນີຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ ຘມ຺ມາ, ເອຕ຺ຕກໍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ຕາຄຕໍ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ¶ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຖ ສພ຺ເພເຫວ ສມຄ຺ເຄຫິ ສມ຺ໂມທມາເນຫິ ອວິວທມາເນຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ວິຕ຺ຖາຣຸທ຺ເທໂສ ປຎ຺ຈໂມ.

ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ຠິກ຺ຂຸນີປາຕິໂມກ຺ຂປາຬິ

ປຸພ຺ພກຣຓໍ-໔

ສມ຺ມຊ຺ຊນີ ¶ ¶ ປທີໂປ ຈ, ອຸທກໍ ອາສເນນ ຈ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘‘ປຸພ຺ພກຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ-໕

ຉນ຺ທ, ປາຣິສຸທ຺ຘິ, ອຸຕຸກ຺ຂານໍ, ຠິກ຺ຂຸນິຄຓນາ ຈ ໂອວາໂທ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘‘ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຕ຺ຕກລ຺ລອງ຺ຄາ-໔

ອຸໂປສໂຖ, ຍາວຕິກາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ;

ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ;

ວຊ຺ຊນີຍາ ຈ ປຸຄ຺ຄລາ ຕສ຺ມິໍ ນ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ປຕ຺ຕກລ຺ລ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

ປຸພ຺ພກຣຓປຸພ຺ພກິຈ຺ຈານິ ສມາເປຕ຺ວາ ເທສິຕາປຕ຺ຕິກສ຺ສ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸມຕິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸໍ ອາຣາຘນໍ ກໂຣມ.

ນິທານຸທ຺ເທໂສ

ສຸຓາຕຸ ¶ ເມ ອຍ຺ເຍ ສງ຺ໂຆ, ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ປນ຺ນຣໂສ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ.

ກິໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ? ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອຍ຺ຍາໂຍ ອາໂຣເຈຖ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມິ, ຕໍ ສພ຺ພາວ ສນ຺ຕາ ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມ ມນສິ ກໂຣມ. ຍສ຺ສາ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ສາ ອາວິກເຣຍ຺ຍ, ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພໍ, ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ, ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘາ’’ຕິ ເວທິສ຺ສາມິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ຐສ຺ສາ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ໂຫຕິ, ເອວເມວໍ ເອວຣູປາຍ ປຣິສາຍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕິ. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຍມາເນ ສຣມານາ ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນາວິກເຣຍ຺ຍ, ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສາ ໂຫຕິ. ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ, ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ຘມ຺ໂມ ¶ ວຸຕ຺ໂຕ ຠຄວຕາ, ຕສ຺ມາ ສຣມານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາປນ຺ນາຍ ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ຂາຍ ສນ຺ຕີ ອາປຕ຺ຕິ ອາວິກາຕພ຺ພາ, ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສາ ຜາສຸ ໂຫຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ນິທານໍ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ນິທານໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ປາຣາຊິກຸທ຺ເທໂສ

ຕຕ຺ຣິເມ ອຏ຺ຐ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ເມຖຸນຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຉນ຺ທໂສ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍ, ອນ຺ຕມໂສ ຕິຣຈ຺ຉານຄເຕນປິ, ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ.

ອທິນ຺ນາທານສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄາມາ ວາ ອຣຎ຺ຎາ ວາ ອທິນ຺ນໍ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ ອາທິເຍຍ຺ຍ, ຍຖາຣູເປ ອທິນ຺ນາທາເນ ຣາຊາໂນ ໂຈຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫເນຍ຺ຍຸໍ ວາ ພນ຺ເຘຍ຺ຍຸໍ ວາ ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸໍ ວາ ໂຈຣາສິ ພາລາສິ ມູຬ຺ຫາສິ ເຖນາສີຕິ, ຕຖາຣູປໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອທິນ຺ນໍ ອາທິຍມານາ ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ.

ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ວາສ຺ສ ປຣິເຍເສຍ຺ຍ, ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍ, ມຣຓາຍ ວາ ສມາທເປຍ຺ຍ ‘‘ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສ, ກິໍ ຕຸຍ຺ຫິມິນາ ປາປເກນ ທຸຊ຺ຊີວິເຕນ, ມຕໍ ເຕ ຊີວິຕາ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິ, ອິຕິ ຈິຕ຺ຕມນາ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ປາ ອເນກປຣິຍາເຍນ ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍ, ມຣຓາຍ ວາ ສມາທເປຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ.

ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຠິຊານໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອຕ຺ຕຸປນາຍິກໍ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນໍ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍ ‘‘ອິຕິ ຊານາມິ, ອິຕິ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ, ຕໂຕ ¶ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອາປນ຺ນາ ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ຂາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອຊານເມວໍ, ອຍ຺ເຍ, ອວຈໍ ຊານາມິ, ອປສ຺ສໍ ປສ຺ສາມິ, ຕຸຈ຺ຉໍ ມຸສາ ວິລປິ’’ນ຺ຕິ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຘິມານາ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ.

ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລິກາສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອວສ຺ສຸຕາ ອວສ຺ສຸຕສ຺ສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ, ອຘກ຺ຂກໍ ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລໍ ອາມສນໍ ວາ ປຣາມສນໍ ວາ ຄຫຓໍ ວາ ຉຸປນໍ ວາ ປຏິປີຬນໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລິກາ.

ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ປາຣາຊິກໍ ຘມ຺ມໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເນວຕ຺ຕນາ ປຏິໂຈເທຍ຺ຍ, ນ ຄຓສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ຍທາ ຈ ສາ ຐິຕາ ວາ ອສ຺ສ ຈຸຕາ ວາ ນາສິຕາ ວາ ອວສ຺ສຏາ ວາ, ສາ ປຈ຺ຉາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ປຸພ຺ເພວາຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ອຎ຺ຎາສິໍ ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ‘ເອວຣູປາ ຈ ¶ ເອວຣູປາ ຈ ສາ ຠຄິນີ’ຕິ, ໂນ ຈ ໂຂ ອຕ຺ຕນາ ປຏິໂຈເທສ຺ສໍ, ນ ຄຓສ຺ສ ອາໂຣເຈສ຺ສ’’ນ຺ຕິ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ອນາທຣໍ ອປ຺ປຏິກາຣໍ ອກຕສຫາຍໍ ຕມນຸວຕ຺ເຕຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ອຍ຺ເຍ, ຠິກ຺ຂຸ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ, ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ອນາທໂຣ ອປ຺ປຏິກາໂຣ ອກຕສຫາໂຍ, ມາຍ຺ເຍ, ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນຸວຕ຺ຕີ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍໍ ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາ.

ອຏ຺ຐວຕ຺ຖຸກາສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອວສ຺ສຸຕາ ອວສ຺ສຸຕສ຺ສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ຓຄ຺ຄຫຓໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ, ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ, ສງ຺ເກຕໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອພ຺ຠາຄມນໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ຉນ຺ນໍ ວາ ອນຸປວິເສຍ຺ຍ, ກາຍໍ ວາ ຕທຕ຺ຖາຍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ ເອຕສ຺ສ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ປຏິເສວນຕ຺ຖາຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ ອຏ຺ຐວຕ຺ຖຸກາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ອຏ຺ຐ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ. ເຍສໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນ ລຠຕິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສໍ ຍຖາ ປຸເຣ, ຕຖາ ປຈ຺ຉາ, ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ ອສໍວາສາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຣາຊິກໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ສງ຺ຆາທິເສສຸທ຺ເທໂສ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ ສຕ຺ຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອຸສ຺ສຍວາທິກາສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸສ຺ສຍວາທິກາ ວິຫເຣຍ຺ຍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ ທາເສນ ວາ ກມ຺ມກາເຣນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ສມຓປຣິພ຺ພາຊເກນາປິ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ໂຈຣີວຸຏ຺ຐາປິກາສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ໂຈຣິໍ ວຊ຺ຌໍ ວິທິຕໍ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ຣາຊານໍ ວາ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປູຄໍ ວາ ເສຓິໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກປ຺ປາ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ເອກຄາມນ຺ຕຣຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອກາ ວາ ຄາມນ຺ຕຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ເອກາ ວາ ນທີປາຣໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ເອກາ ວາ ຣຕ຺ຕິໍ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ, ເອກາ ວາ ຄຓມ຺ຫາ ໂອຫິເຍຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໂອສາຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ກາຣກສງ຺ຆໍ, ອນຎ຺ຎາຍ ຄຓສ຺ສ ຉນ຺ທໍ ໂອສາເຣຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ໂຠຊນປຏິຄ຺ຄຫຓປຐມສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອວສ຺ສຸຕາ ອວສ຺ສຸຕສ຺ສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ຂາທນີຍໍ ວາ, ໂຠຊນີຍໍ ວາ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ໂຠຊນປຏິຄ຺ຄຫຓທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ກິໍ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ເອໂສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ກຣິສ຺ສຕິ ອວສ຺ສຸໂຕ ວາ ອນວສ຺ສຸໂຕ ວາ, ຍໂຕ ຕ຺ວໍ ອນວສ຺ສຸຕາ, ອິງ຺ຆ, ອຍ຺ເຍ, ຍໍ ເຕ ເອໂສ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄໂລ ເທຕິ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ, ຕໍ ຕ຺ວໍ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂາທ ວາ ຠຸຎ຺ຊ ວາ’’ຕິ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສມຕິໍ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອິຕ຺ຖິມຕິໍ, ຊາຍຕ຺ຕເນ ວາ ຊາຣຕ຺ຕເນ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ຕງ຺ຂຓິກາຍປິ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ທຸຏ຺ຐໂທສສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ທຸຏ຺ຐາ ໂທສາ ອປ຺ປຕີຕາ ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ນໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອສ ມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອມູລກຎ຺ເຈວ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຈ ໂທສໍ ¶ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ອຎ຺ຎຠາຄິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ທຸຏ຺ຐາ ໂທສາ ອປ຺ປຕີຕາ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປາທາຍ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ ‘‘ອປ຺ເປວ ນາມ ນໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ, ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມານາ ວາ ອຎ຺ຎຠາຄິຍຎ຺ເຈວ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕິ. ໂກຈິເທໂສ ເລສມຕ຺ໂຕ ອຸປາທິນ຺ໂນ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ສິກ຺ຂໍປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ສງ຺ຆໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ກິນ຺ນຸມາວ ສມຓິໂຍ ຍາ ສມຓິໂຍ ສກ຺ຍຘີຕໂຣ, ສນ຺ຕຎ຺ຎາປິ ສມຓິໂຍ ລຊ຺ຊິນິໂຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈິກາ ສິກ຺ຂາກາມາ, ຕາສາຫໍ ¶ ສນ຺ຕິເກ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ເອວໍ ອວຈ ‘ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ສງ຺ຆໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມິ, ກິນ຺ນຸມາວ ສມຓິໂຍ ຍາ ສມຓິໂຍ ສກ຺ຍຘີຕໂຣ, ສນ຺ຕຎ຺ຎາປິ ສມຓິໂຍ ລຊ຺ຊິນິໂຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈິກາ ສິກ຺ຂາກາມາ, ຕາສາຫໍ ສນ຺ຕິເກ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ຈຣິສ຺ສາມີ’ຕິ, ອຠິຣມາຍ຺ເຍ, ສ຺ວາກ຺ຂາໂຕ ຘມ຺ໂມ, ຈຣ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍໍ ສມ຺ມາ ທຸກ຺ຂສ຺ສ ອນ຺ຕກິຣິຍາຍາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ອຘິກຣຓກຸປິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ອຘິກຣເຓ ປຈ຺ຈາກຕາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຉນ຺ທຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂທສຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂມຫຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠຍຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ’’ຕິ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ, ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ອຘິກຣເຓ ປຈ຺ຈາກຕາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ເອວໍ ອວຈ ‘ຉນ຺ທຄາມິນິໂຍ ¶ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂທສຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂມຫຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠຍຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ’ຕິ, ອຍ຺ຍາ ໂຂ ຉນ຺ທາປິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ໂທສາປິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ໂມຫາປິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຠຍາປິ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ປາປສມາຈາຣປຐມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປເນວ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣນ຺ຕິ ປາປາຈາຣາ ປາປສທ຺ທາ ປາປສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ ‘‘ຠຄິນິໂຍ ໂຂ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣນ຺ຕິ ປາປາຈາຣາ ປາປສທ຺ທາ ປາປສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ວິວິຈ຺ຈຖາຍ຺ເຍ, ວິເວກຎ຺ເຎວ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ໂຆ ວຓ຺ເຓຕີ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ¶ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ອິມາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ປາປສມາຈາຣທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ສໍສຏ຺ຐາວ, ອຍ຺ເຍ, ຕຸມ຺ເຫ ວິຫຣຖ, ມາ ຕຸມ຺ເຫ ນານາ ວິຫຣິຕ຺ຖ, ສນ຺ຕິ ສງ຺ເຆ ອຎ຺ຎາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວາຈາຣາ ເອວໍສທ຺ທາ ເອວໍສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ຕາ ສງ຺ໂຆ ນ ກິຎ຺ຈິ ອາຫ ຕຸມ຺ຫຎ຺ເຎວ ສງ຺ໂຆ ອຸຎ຺ຎາຍ ປຣິຠເວນ ອກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ເວຠສ຺ສິຍາ ທຸພ຺ພລ຺ຍາ ເອວມາຫ – ‘ຠຄິນິໂຍ ໂຂ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣນ຺ຕິ ປາປາຈາຣາ ປາປສທ຺ທາ ປາປສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ວິວິຈ຺ຈຖາຍ຺ເຍ, ວິເວກຎ຺ເຎວ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ໂຆ ວຓ຺ເຓຕີ’’’ຕິ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ, ເອວໍ ອວຈ, ສໍສຏ຺ຐາວ ອຍ຺ເຍ ຕຸມ຺ເຫ ວິຫຣຖ, ມາ ຕຸມ຺ເຫ ນານາ ວິຫຣິຕ຺ຖ, ສນ຺ຕິ ສງ຺ເຆ ອຎ຺ຎາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວາຈາຣາ ເອວໍສທ຺ທາ ເອວໍສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ຕາ ¶ ສງ຺ໂຆ ນ ກິຎ຺ຈິ ອາຫ, ຕຸມ຺ຫຎ຺ເຎວ ສງ຺ໂຆ ອຸຎ຺ຎາຍ ປຣິຠເວນ ອກ຺ຂນ຺ຕິຍາ ເວຠສ຺ສິຍາ ທຸພ຺ພລ຺ຍາ ເອວມາຫ – ‘ຠຄິນິໂຍ ໂຂ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣນ຺ຕິ ປາປາຈາຣາ ປາປສທ຺ທາ ປາປສິໂລກາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ, ວິວິຈ຺ຈຖາຍ຺ເຍ, ວິເວກຎ຺ເຎວ ຠຄິນີນໍ ສງ຺ໂຆ ວຓ຺ເຓຕີ’’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ສງ຺ຆເຠທກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກເມຍ຺ຍ, ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິກໍ ວາ ອຘິກຣຓໍ ສມາທາຍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ຍາ, ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ເຠທາຍ ປຣກ຺ກມິ, ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິກໍ ວາ ອຘິກຣຓໍ ສມາທາຍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ອຏ຺ຐາສິ, ສເມຕາຍ຺ຍາ, ສງ຺ເຆນ, ສມຄ຺ໂຄ ຫິ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ໂມທມາໂນ ອວິວທມາໂນ ເອກຸທ຺ເທໂສ ຜາສຸ ວິຫຣຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ¶ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ເຠທານຸວຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ຕສ຺ສາເຍວ ໂຂ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ ອນຸວຕ຺ຕິກາ ວຄ຺ຄວາທິກາ ເອກາ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວາ, ຕາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍຸໍ ‘‘ມາຍ຺ຍາໂຍ, ເອຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ກິຎ຺ຈິ ອວຈຸຕ຺ຖ ຘມ຺ມວາທິນີ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ວິນຍວາທິນີ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອມ຺ຫາກຎ຺ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຉນ຺ທຎ຺ຈ ຣຸຈິຎ຺ຈ ອາທາຍ ໂວຫຣຕິ, ຊານາຕິ, ໂນ ຠາສຕິ, ອມ຺ຫາກມ຺ເປຕໍ ຂມຕີ’’ຕິ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສຸ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ຍາໂຍ, ເອວໍ ອວຈຸຕ຺ຖ, ນ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຘມ຺ມວາທິນີ, ນ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວິນຍວາທິນີ, ມາຍ຺ຍານມ຺ປິ ສງ຺ຆເຠໂທ ຣຸຈ຺ຈິຕ຺ຖ, ສເມຕາຍ຺ຍານໍ ສງ຺ເຆນ, ສມຄ຺ໂຄ ຫິ ສງ຺ໂຆ ສມ຺ໂມທມາໂນ ອວິວທມາໂນ ເອກຸທ຺ເທໂສ ຜາສຸ ວິຫຣຕີ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍຸໍ, ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ¶ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ, ອິມາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ທຸພ຺ພຈສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖. ຠິກ຺ຂຸນີ ປເນວ ທຸພ຺ພຈຊາຕິກາ ໂຫຕິ ອຸທ຺ເທສປຣິຍາປນ຺ເນສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ອຕ຺ຕານໍ ອວຈນີຍໍ ກໂຣຕິ ‘‘ມາ ມໍ ອຍ຺ຍາໂຍ ກິຎ຺ຈິ ອວຈຸຕ຺ຖ ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ, ອຫມ຺ປາຍ຺ຍາໂຍ, ນ ກິຎ຺ຈິ ວກ຺ຂາມິ ກລ຺ຍາຓໍ ວາ ປາປກໍ ວາ, ວິຣມຖາຍ຺ຍາໂຍ, ມມ ວຈນາຍາ’’ຕິ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ຍາ, ອຕ຺ຕານໍ ອວຈນີຍໍ ອກາສິ, ວຈນີຍເມວ, ອຍ຺ຍາ, ອຕ຺ຕານໍ ກໂຣຕຸ, ອຍ຺ຍາປິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວທຕຸ ສຫຘມ຺ເມນ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍປິ ອຍ຺ຍໍ ວກ຺ຂນ຺ຕິ ສຫຘມ຺ເມນ, ເອວໍ ສໍວທ຺ຘາ ຫິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິສາ ຍທິທໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຈເນນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຸຏ຺ຐາປເນນາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ກຸລທູສກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ຠິກ຺ຂຸນີ ¶ ປເນວ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣຕິ ກຸລທູສິກາ ປາປສມາຈາຣາ, ຕສ຺ສາ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈ ຕາຍ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ອຍ຺ຍາ, ໂຂ ກຸລທູສິກາ ປາປສມາຈາຣາ, ອຍ຺ຍາຍ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈາຍ຺ຍາຍ, ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ປກ຺ກມຕາຍ຺ຍາ ອິມມ຺ຫາ ອາວາສາ, ອລໍ ເຕ ອິຘ ວາເສນາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຉນ຺ທຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂທສຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ໂມຫຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠຍຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຕາທິສິກາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເອກຈ຺ຈໍ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕິ ເອກຈ຺ຈໍ ນ ປພ຺ພາເຊນ຺ຕີ’’ຕິ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ຍາ, ເອວໍ ອວຈ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຉນ຺ທຄາມິນິໂຍ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂທສຄາມິນິໂຍ ¶ , ນ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂມຫຄາມິນິໂຍ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຠຍຄາມິນິໂຍ, ອຍ຺ຍາ ໂຂ ກຸລທູສິກາ ປາປສມາຈາຣາ, ອຍ຺ຍາຍ ໂຂ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ກຸລານິ ຈາຍ຺ຍາຍ ທຸຏ຺ຐານິ ທິສ຺ສນ຺ຕິ ເຈວ ສຸຍ຺ຍນ຺ຕິ ຈ, ປກ຺ກມຕາຍ຺ຍາ, ອິມມ຺ຫາ ອາວາສາ ອລໍ ເຕ ອິຘ ວາເສນາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍາວຕຕິຍກໍ ຘມ຺ມໍ ອາປນ຺ນາ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ ສງ຺ຆາທິເສສໍ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ສຕ຺ຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຘມ຺ມາ ນວ ປຐມາປຕ຺ຕິກາ, ອຏ຺ຐ ຍາວຕຕິຍກາ,

ເຍສໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວາ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍຕ຺ຖ ສິຍາ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຕຕ຺ຖ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອພ຺ເຠຕພ຺ພາ. ເອກາຍປິ ເຈ ອູໂນ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອພ຺ເຠຍ຺ຍ, ສາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນພ຺ຠິຕາ, ຕາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຄາຣຍ຺ຫາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ສງ຺ຆາທິເສໂສ ນິຏ຺ຐິໂຕ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍໍ ກເຣຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອກາລຈີວຣຠາຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອກາລຈີວຣໍ ‘‘ກາລຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຠາຊາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣປຣິວຕ຺ຕນສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ຈີວຣໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຫນ຺ທາຍ຺ເຍ, ຕຸຍ຺ຫໍ ຈີວຣໍ, ອາຫຣ ເມຕໍ ຈີວຣໍ, ຍໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ຕຸຍ຺ຫເມເວຕໍ, ຍໍ ມຍ຺ຫໍ ມຍ຺ຫເມເວຕໍ, ອາຫຣ ເມຕໍ ຈີວຣໍ, ສກໍ ປຈ຺ຈາຫຣາ’’ຕິ ອຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎເຈຕາປນ ສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນ ສງ຺ຆິເກນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນ ສງ຺ຆິເກນ ສຎ຺ຎາຈິເກນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນ ມຫາຊນິເກນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນ ມຫາຊນິເກນ ສຎ຺ຎາຈິເກນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຸຄ຺ຄລິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນ ປຸຄ຺ຄລິເກນ ສຎ຺ຎາຈິເກນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຄຣຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ຄຣຸປາວຸຣຓໍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເຈຕາເປນ຺ຕິຍາ ຈຕຸກ຺ກໍສປຣມໍ ເຈຕາເປຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ລຫຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ລຫຸປາວຸຣຓໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເຈຕາເປນ຺ຕິຍາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍກໍສປຣມໍ ເຈຕາເປຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຖິນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ທສາຫປຣມໍ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພໍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸໂທສິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ເອກຣຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕິຈີວເຣນ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸນິສມ຺ມຸຕິຍາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປເນວ ອກາລຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອາກງ຺ຂມານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຂິປ຺ປເມວ ກາເຣຕພ຺ພໍ, ໂນ ຈສ຺ສ ປາຣິປູຣິ, ມາສປຣມໍ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕໍ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ອູນສ຺ສ ປາຣິປູຣິຍາ ສຕິຍາ ປຈ຺ຈາສາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ ສຕິຍາປິ ປຈ຺ຈາສາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ຎາຕກໍ ຄຫປຕິໍ ວາ ຄຫປຕານິໍ ວາ ຈີວຣໍ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວຣາ ວາ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນີ, ນຏ຺ຐຈີວຣາ ວາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ຕຕຸຕ຺ຕຣິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ຕຎ຺ເຈ ອຎ຺ຎາຕໂກ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕານີ ວາ ພຫູຫິ ຈີວເຣຫິ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕຣປຣມໍ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕໂຕ ຈີວຣໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ¶ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕກສ຺ສ ຄຫປຕິສ຺ສ ວາ ຄຫປຕານິຍາ ວາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອຸປກ຺ຂຏໍ ໂຫຕິ ‘‘ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ສາຘຸ ວຕ, ມໍ ອາຍສ຺ມາ ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ເອວຣູປໍ ວາ ເອວຣູປໍ ວາ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຉາເທຫີ’’ຕິ ກລ຺ຍາຓກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ¶ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຎ຺ຎາຕການໍ ຄຫປຕີນໍ ວາ ຄຫປຕານີນໍ ວາ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ນານິ ອຸປກ຺ຂຏານິ ໂຫນ຺ຕິ ‘‘ອິເມຫິ ມຍໍ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນຫິ ປຈ຺ເຈກຈີວຣານິ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຈີວເຣຫິ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມາ’’ຕິ. ຕຕ຺ຣ ເຈສາ ຠິກ຺ຂູນີ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິຕາ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ສາຘຸ ວຕ ມໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອິເມຫິ ປຈ຺ເຈກຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນຫິ ເອວຣູປໍ ວາ ເອວຣູປໍ ວາ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອຈ຺ຉາເທຖ ອຸໂຠວ ສນ຺ຕາ ເອເກນາ’’ຕິ ກລ຺ຍາຓກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຣາຊາ ວາ ຣາຊໂຠຄ຺ໂຄ ວາ ພ຺ຣາຫ຺ມໂຓ ວາ ຄຫປຕິໂກ ວາ ທູເຕນ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ປຫິເຓຍ຺ຍ ‘‘ອິມິນາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ເນນ ຈີວຣໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທຫີ’’ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອິທໍ ໂຂ, ອຍ຺ເຍ, ອຍ຺ຍໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອາຠຕໍ, ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕາຍ຺ຍາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນ’’ນ຺ຕິ. ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂສ ທູໂຕ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ ‘‘ນ ໂຂ ມຍໍ, ອາວຸໂສ, ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ, ຈີວຣຎ຺ຈ ໂຂ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມ ກາເລນ ກປ຺ປິຍ’’ນ຺ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນາຍ຺ຍາຍ, ໂກຈິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ, ຈີວຣຕ຺ຖິກາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ ນິທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ ອາຣາມິໂກ ວາ ອຸປາສໂກ ວາ ‘‘ເອໂສ ໂຂ, ອາວຸໂສ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ. ໂສ ເຈ ທູໂຕ ຕໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຍໍ ໂຂ, ອຍ຺ເຍ, ອຍ຺ຍາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣໍ ນິທ຺ທິສິ, ສຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂສ ມຍາ, ອຸປສງ຺ກມຕາຍ຺ຍາ ¶ ກາເລນ, ຈີວເຣນ ຕໍ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສຕີ’’ຕິ. ຈີວຣຕ຺ຖິກາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈເທຕພ຺ໂພ ສາເຣຕພ຺ໂພ ‘‘ອຕ຺ໂຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວເຣນາ’’ຕິ, ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈທຍມານາ ສາຣຍມານາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາຍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຐາຕພ຺ພໍ, ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປຎ຺ຈກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມໍ ຕຸຓ຺ຫີຠູຕາ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຕິຏ຺ຐມານາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍມມານາ ຕໍ ຈີວຣໍ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ໂນ ເຈ ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍ, ຍຕສ຺ສາ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອາຠຕໍ, ຕຕ຺ຖ ສາມໍ ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ທູໂຕ ວາ ປາເຫຕພ຺ໂພ ‘‘ຍໍ ໂຂ ຕຸມ຺ເຫ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ¶ ປຫິຓິຕ຺ຖ, ນ ຕໍ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖໍ ອນຸໂຠຕິ, ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສກໍ, ມາ ໂວ ສກໍ ວິນສ຺ສາ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ຈີວຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຣູປິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ ວາ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣູປິຍສໍໂວຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນານປ຺ປກາຣກໍ ຣູປິຍສໍໂວຫາຣໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຍວິກ຺ກຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນານປ຺ປກາຣກໍ ກຍວິກ຺ກຍໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘເນນ ປຕ຺ເຕນ ອຎ຺ຎໍ ນວໍ ປຕ຺ຕໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂສ ປຕ຺ໂຕ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິສາຍ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ໂຍ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິສາຍ ປຕ຺ຕປຣິຍນ຺ໂຕ, ໂສ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປທາຕພ຺ໂພ ‘‘ອຍໍ ເຕ ຠິກ຺ຂຸນິ ປຕ຺ໂຕ ຍາວເຠທນາຍ ຘາເຣຕພ຺ໂພ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ຍານິ ¶ ໂຂ ປນ ຕານິ ຄິລານານໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຏິສາຍນີຍານິ ເຠສຊ຺ຊານິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ສປ຺ປິ ນວນີຕໍ ເຕລໍ ມຘຸ ຜາຓິຕໍ, ຕານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສຕ຺ຕາຫປຣມໍ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣອຈ຺ຉິນ຺ທນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສາມໍ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ອຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸຕ຺ຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສາມໍ ສຸຕ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ ຈີວຣໍ ວາຍາເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຫາເປສກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕໂກ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕານີ ວາ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ ຈີວຣໍ ວາຍາເປຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຣ ເຈສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິຕາ ຕນ຺ຕວາເຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ອິທໍ ໂຂ ອາວຸໂສ ຈີວຣໍ ມໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ວິຍ຺ຍຕິ, ອາຍຕຎ຺ຈ ກໂຣຖ, ວິຕ຺ຖຕຎ຺ຈ ອປ຺ປິຕຎ຺ຈ ສຸວີຕຎ຺ຈ ສຸປ຺ປວາຍິຕຎ຺ຈ ສຸວິເລຂິຕຎ຺ຈ ສຸວິຕຈ຺ຉິຕຎ຺ຈ ກໂຣຖ, ອປ຺ເປວ ນາມ ມຍມ຺ປິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ກິຎ຺ຈິມຕ຺ຕໍ ອນຸປທຊ຺ເຊຍ຺ຍາມາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວຕ຺ວາ ກິຎ຺ຈິມຕ຺ຕໍ ອນຸປທຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ປິຓ຺ຑປາຕມຕ຺ຕມ຺ປິ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຈ຺ເຈກຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ທສາຫານາຄຕໍ ກຕ຺ຕິກເຕມາສິກປຸຓ຺ຓມໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປເນວ ອຈ຺ເຈກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອຈ຺ເຈກໍ ມຎ຺ຎມານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຍາວ ຈີວຣກາລສມຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິຓຕສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາເມຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ¶ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຸທ຺ຘປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ, ຉສຏ຺ຐິສຕາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ລສຸຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ລສຸຓໍ ຂາເທຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສມ຺ພາຘໂລມສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສມ຺ພາເຘ ໂລມໍ ສໍຫຣາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕລຆາຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຕລຆາຕເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຊຕຸມຏ຺ຐກສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຊຕຸມຏ຺ຐເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸທກສຸທ຺ຘິກສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ອຸທກສຸທ຺ຘິກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາທິຍມານາຍ ທ຺ວງ຺ຄຸລປພ຺ພປຣມໍ ອາທາຕພ຺ພໍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸປຕິຏ຺ຐນສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປານີເຍນ ວາ ວິຘູປເນນ ວາ ອຸປຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາມກຘຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາມກຘຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎຕ຺ວາ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ວາ ຠຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ຠຊ຺ຊາເປຕ຺ວາ ວາ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ວາ ໂກຏ຺ຏາເປຕ຺ວາ ວາ ປຈິຕ຺ວາ ວາ ປຈາເປຕ຺ວາ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ສງ຺ກາຣໍ ວາ ວິຆາສໍ ວາ ຕິໂຣກຸຏ຺ເຏ ວາ ຕິໂຣປາກາເຣ ວາ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ ວາ ຉຑ຺ຑາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ສງ຺ກາຣໍ ວາ ວິຆາສໍ ວາ ຫຣິເຕ ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ ວາ ຉຑ຺ຑາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນຈ຺ຈຄີຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນຈ຺ຈໍ ວາ ຄີຕໍ ວາ ວາທິຕໍ ວາ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ລສຸຓວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາເຣ ອປ຺ປທີເປ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາສສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ໂອກາເສ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຊ຺ໂຌກາສສລ຺ລປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຊ຺ໂຌກາເສ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍິກອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຣຖິກາຍ ວາ ພ຺ຍູເຫ ວາ ສິງ຺ຆາຏເກ ວາ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ ນິກຓ຺ຓິກໍ ວາ ຊປ຺ເປຍ຺ຍ ທຸຕິຍິກໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາປຸຈ຺ຉາປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ສາມິເກ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາປຸຈ຺ຉາອຠິນິສີທນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສາມິເກ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອາສເນ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາປຸຈ຺ຉາສນ຺ຖຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວິກາເລ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສາມິເກ ອນາປຸຈ຺ຉາ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ ທູປຘາຣິເຕນ ປຣໍ ອຸຊ຺ຌາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣອຠິສປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຕ຺ຕານໍ ວາ ປຣໍ ວາ ນິຣເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ອຠິສເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຣທນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຕ຺ຕານໍ ວຘິຕ຺ວາ ວຘິຕ຺ວາ ໂຣເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ນຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນຄ຺ຄາ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸທກສາຏິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໒. ອຸທກສາຏິກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກາຣຍມານາຍ ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ ¶ , ທີຆໂສ ຈຕສ຺ໂສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ທ຺ເວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ວິສິພ຺ເພຕ຺ວາ ວາ ວິສິພ຺ພາເປຕ຺ວາ ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ອນນ຺ຕຣາຍິກິນີ ເນວ ສິພ຺ເພຍ຺ຍ, ນ ສິພ຺ພາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈຕູຫປຎ຺ຈາຫາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສງ຺ຆາຏິຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໔. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຎ຺ຈາຫິກໍ ສງ຺ຆາຏິຈາຣໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣສງ຺ກມນີຍສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຈີວຣສງ຺ກມນີຍໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄຓສ຺ສ ຈີວຣລາຠໍ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຘມ຺ມິກໍ ຈີວຣວິຠງ຺ຄໍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄາຣິກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ວາ ສມຓຈີວຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກາລອຕິກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ທຸພ຺ພລຈີວຣປຈ຺ຈາສາຍ ຈີວຣກາລສມຍໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຖິນຸທ຺ຘາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຘມ຺ມິກໍ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ປຏິພາເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ເອກມຎ຺ຈຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ທ຺ເວ ເອກມຎ຺ເຈ ຕຸວຏ຺ເຏຍ຺ຍຸໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເອກຕ຺ຖຣຓຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ທ຺ເວ ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາ ຕຸວຏ຺ເຏຍ຺ຍຸໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຜາສຸກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອຜາສຸໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນອຸປຏ຺ຐາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ທຸກ຺ຂິຕໍ ສຫຊີວິນິໍ ເນວ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ, ນ ອຸປຏ຺ຐາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸປສ຺ສຍໍ ທຕ຺ວາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສໍສຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫເຣຍ຺ຍ ຄຫປຕິນາ ວາ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນ ວາ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ, ສໍສຏ຺ຐາ ວິຫຣິ ຄຫປຕິນາປິ ຄຫປຕິປຸຕ຺ເຕນາປິ, ວິວິຈ຺ຈາຍ຺ເຍ, ວິເວກຎ຺ເຎວ ຠຄິນິຍາ ສງ຺ໂຆ ວຓ຺ເຓຕີ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ, ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນ຺ໂຕຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນ຺ໂຕຣຏ຺ເຐ ສາສງ຺ກສມ຺ມເຕ ສປ຺ປຏິຠເຍ ອສຕ຺ຖິກາ ຈາຣິກໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕິໂຣຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕິໂຣຣຏ຺ເຐ ສາສງ຺ກສມ຺ມເຕ ສປ຺ປຏິຠເຍ ອສຕ຺ຖິກາ ຈາຣິກໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນ຺ໂຕວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນ຺ໂຕວສ຺ສໍ ຈາຣິກໍ ຈເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈາຣິກນປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ຈາຣິກໍ ນ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຉປ຺ປຎ຺ຈໂຍຊນານິປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕຸວຏ຺ຏວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຣາຊາຄາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຣາຊາຄາຣໍ ວາ ຈິຕ຺ຕາຄາຣໍ ວາ ອາຣາມໍ ວາ ອຸຍ຺ຍານໍ ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ວາ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາສນ຺ທິປຣິຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາສນ຺ທິໍ ວາ ປລ຺ລງ຺ກໍ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຸຕ຺ຕໍ ກນ຺ເຕຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຘິກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ‘‘ເອຫາຍ຺ເຍ, ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຫີ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ອນນ຺ຕຣາຍິກິນີ ເນວ ວູປສເມຍ຺ຍ, ນ ວູປສມາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຠຊນທານສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄາຣິກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊກສ຺ສ ວາ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ວາ ສຫຕ຺ຖາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາວສຖຈີວຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາວສຖຈີວຣໍ ອນິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາວສຖວິຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອາວສຖໍ ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາປຣິຍາປຸຓນສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊໍ ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາວາຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊໍ ວາເຈຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈິຕ຺ຕາຄາຣວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ອາຣາມປວິສນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ສຠິກ຺ຂຸກໍ ອາຣາມໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປວິເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠິກ຺ຂຸອກ຺ໂກສນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸໍ ອກ຺ໂກເສຍ຺ຍ ວາ ປຣິຠາເສຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄຓປຣິຠາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໓. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຈຓ຺ຑີກຕາ ຄຓໍ ປຣິຠາເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປວາຣິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໕໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນິມນ຺ຕິຕາ ວາ ປວາຣິຕາ ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຸລມຈ຺ຉຣິນີສິກ຺ຂາປທໍ

໕໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ກຸລມຈ຺ຉຣິນີ ອສ຺ສ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຠິກ຺ຂຸກາວາສສິກ຺ຂາປທໍ

໕໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທໍ

໕໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ຕີຫິ ຐາເນຫິ ນ ປວາເຣຍ຺ຍ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂອວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໕໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂອວາທາຍ ວາ ສໍວາສາຍ ວາ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂອວາທູປສງ຺ກມນສິກ຺ຂາປທໍ

໕໙. ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໂຕ ທ຺ເວ ຘມ຺ມາ ປຈ຺ຈາສີສິຕພ຺ພາ ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉກຎ຺ຈ ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປສາເຂຊາຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປສາເຂ ຊາຕໍ ຄຓ຺ຑໍ ວາ ຣຸຘິຕໍ ວາ ອນປໂລເກຕ຺ວາ ສງ຺ຆໍ ວາ ຄຓໍ ວາ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ເຠທາເປຍ຺ຍ ວາ ¶ ຜາລາເປຍ຺ຍ ວາ ໂຘວາເປຍ຺ຍ ວາ ອາລິມ຺ປາເປຍ຺ຍ ວາ ພນ຺ຘາເປຍ຺ຍ ວາ ໂມຈາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາຣາມວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ຄພ຺ຠິນີສິກ຺ຂາປທໍ

໖໑. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄພ຺ຠິນິໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປາຍນ຺ຕີສິກ຺ຂາປທໍ

໖໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປາຍນ຺ຕິໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ສິກ຺ຂມານໍ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສໍ ຄິຫິຄຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສໍ ຄິຫິຄຕໍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕຕິຍຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສໍ ຄິຫິຄຕໍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສຫຊີວິນີສິກ຺ຂາປທໍ

໖໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຫຊີວິນິໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ເນວ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ນ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປວຕ຺ຕິນີນານຸພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວຸຏ຺ຐາປິຕໍ ປວຕ຺ຕິນິໍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ນານຸພນ຺ເຘຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສຫຊີວິນີສິກ຺ຂາປທໍ

໗໐. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຫຊີວິນິໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ເນວ ວູປກາເສຍ຺ຍ ນ ວູປກາສາເປຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຉປ຺ປຎ຺ຈໂຍຊນານິປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄພ຺ຠິນິວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ປຐມກຸມາຣິຠູຕສິກ຺ຂາປທໍ

໗໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ກຸມາຣິຠູຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍກຸມາຣິຠູຕສິກ຺ຂາປທໍ

໗໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສໍ ກຸມາຣິຠູຕໍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ອສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕຕິຍກຸມາຣິຠູຕສິກ຺ຂາປທໍ

໗໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສໍ ກຸມາຣິຠູຕໍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໗໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສາ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໗໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສາ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕາ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຂິຍ຺ຍນຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໗໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ‘‘ອລໍ ຕາວ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ວຸຏ຺ຐາປິເຕນາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມານາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສຸຓິຕ຺ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ຂິຍ຺ຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສິກ຺ຂມານນວຸຏ຺ຐາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານໍ ‘‘ສເຈ ເມ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ, ຈີວຣໍ ທສ຺ສສິ, ເອວາຫໍ ຕໍ ¶ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ອນນ຺ຕຣາຍິກິນີ ເນວ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ນ ວຸຏ຺ຐາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສິກ຺ຂມານນວຸຏ຺ຐາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໗໘. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານໍ ‘‘ສເຈ ມໍ ຕ຺ວໍ, ອຍ຺ເຍ, ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ອນຸພນ຺ຘິສ຺ສສິ, ເອວາຫໍ ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ສາ ປຈ຺ຉາ ອນນ຺ຕຣາຍິກິນີ ເນວ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ນ ວຸຏ຺ຐາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂສກາວາສສິກ຺ຂາປທໍ

໗໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸຣິສສໍສຏ຺ຐໍ ກຸມາຣກສໍສຏ຺ຐໍ ຈຓ຺ຑິໍ ໂສກາວາສໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນນຸຎ຺ຎາຕສິກ຺ຂາປທໍ

໘໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ມາຕາປິຕູຫິ ວາ ສາມິເກນ ວາ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປາຣິວາສິກສິກ຺ຂາປທໍ

໘໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປາຣິວາສິກຉນ຺ທທາເນນ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນຸວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໘໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຸວສ຺ສໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເອກວສ຺ສສິກ຺ຂາປທໍ

໘໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອກໍ ວສ຺ສໍ ທ຺ເວ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຸມາຣິຠູຕວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

ຉຕ຺ຕຸປາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໘໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ຉຕ຺ຕຸປາຫນໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຍານສິກ຺ຂາປທໍ

໘໕. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ຍາເນນ ຍາເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສງ຺ຆາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໘໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆາຓິໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໘໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣໍ ຘາເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄນ຺ຘວຓ຺ຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໘໘. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄນ຺ຘວຓ຺ຓເກນ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວາສິຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໘໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວາສິຕເກນ ປິຎ຺ຎາເກນ ນຫາເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠິກ຺ຂຸນິອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໙໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸມ຺ມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ ປຣິມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສິກ຺ຂມານອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໙໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສິກ຺ຂມານາຍ ອຸມ຺ມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ ປຣິມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາມເຓຣີອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໙໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສາມເຓຣິຍາ ອຸມ຺ມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ ປຣິມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄິຫິນິອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໙໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຄິຫິນິຍາ ອຸມ຺ມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ ປຣິມທ຺ທາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາປຸຈ຺ຉາສິກ຺ຂາປທໍ

໙໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຸຣໂຕ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອາສເນ ນິສີເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຎ຺ຫາປຸຈ຺ຉນສິກ຺ຂາປທໍ

໙໕. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອໂນກາສກຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອສໍກຈ຺ຈິກສິກ຺ຂາປທໍ

໙໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອສໍກຈ຺ຈິກາ ຄາມໍ ປວິເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຉຕ຺ຕຸປາຫນວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໙໗. ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທໍ

໙໘. ໂອມສວາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທໍ

໙໙. ຠິກ຺ຂຸນິເປສຸຎ຺ເຎ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸຣິເສນ ສຫເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸຣິສສ຺ສ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ອິຕ຺ຖິວິຄ຺ຄເຫນ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໔. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ, ຠູຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸນິສມ຺ມຸຕິຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຖວິໍ ຂເຓຍ຺ຍ ວາ ຂຓາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ ທສໂມ.

ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໗. ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາຍ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໘. ອຎ຺ຎວາທເກ, ວິເຫສເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໐໙. ອຸຊ຺ຌາປນເກ, ຂິຍ຺ຍນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆິກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ຠິສິໍ ວາ ໂກຈ຺ຉໍ ວາ ອຊ຺ໂຌກາເສ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕີ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ຕີ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໒. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ຊານໍ ປຸພ຺ພຸປຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ ‘‘ຍສ຺ສາ ສມ຺ພາໂຘ ຠວິສ຺ສຕິ, ສາ ປກ຺ກມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ອຠິນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໕. ມຫລ຺ລກໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວິຫາຣໍ ກາຣຍມານາຍ ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາ ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍ, ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມາຍ ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສ ປຣິຍາຍໍ ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐິຕາຍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ອປ຺ປຫຣິເຕປິ ຐິຕາ ອຘິຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໖. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ຕິຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ ເອກາທສໂມ.

ອາວສຖປິຓ຺ຑສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໗. ອຄິລານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອໂກ ອາວສຖປິຓ຺ໂຑ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໘. ຄຓໂຠຊເນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ ¶ , ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ນາວາຠິຣຸຫນສມໂຍ, ມຫາສມໂຍ, ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ກາຓມາຕຸສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑໙. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ປເນວ ກຸລໍ ອຸປຄຕໍ ປູເວຫິ ວາ ມນ຺ເຖຫິ ວາ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍ, ອາກງ຺ຂມານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ວິກາເລ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອທິນ຺ນໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫາຣໍ ອາຫເຣຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໓. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ‘‘ເອຫາຍ຺ເຍ, ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍ ວາ ປິຓ຺ຑາຍ ປວິສິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຕສ຺ສາ ທາເປຕ຺ວາ ວາ ອທາເປຕ຺ວາ ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ ‘‘ຄຈ຺ຉາຍ຺ເຍ, ນ ເມ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ເອກິກາຍ ເມ ກຖາ ວາ ນິສຊ຺ຊາ ວາ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສໂຠຊເນ ກຸເລ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໕. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ຣໂຫ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອເກເນກາ ຣໂຫ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ ທ຺ວາທສໂມ.

ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ນິມນ຺ຕິຕາ ສຠຕ຺ຕາ ສມານາ ສນ຺ຕິໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາ ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ, ຈີວຣທານສມໂຍ, ຈີວຣກາຣສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ມຫານາມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໘. ອຄິລານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈຕຸມາສປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ ສາທິຕພ຺ພາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸນປວາຣຓາຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິຈ຺ຈປວາຣຓາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທໍ

໑໒໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕໍ ເສນໍ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໐. ສິຍາ ¶ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍ ເສນໍ ຄມນາຍ, ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເສນາຍ ວສິຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໑. ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ເຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ເສນາຍ ວສມານາ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ ວາ ພລຄ຺ຄໍ ວາ ເສນາພ຺ຍູຫໍ ວາ ອນີກທສ຺ສນໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໒. ສຸຣາເມຣຍປາເນ ¶ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໓. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໔. ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໕. ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຠິໍສາເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຈາຣິຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ເຕຣສໂມ.

ໂຊຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ຂາ ໂຊຕິໍ ສມາທເຫຍ຺ຍ ວາ ສມາທຫາເປຍ຺ຍ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນຫານສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂອເຣນທ຺ຘມາສໍ ນຫາເຍຍ຺ຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ສມໂຍ ‘‘ທິຍຑ຺ໂຒ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານ’’ນ຺ຕິ ‘‘ວສ຺ສານສ຺ສ ປຐໂມ ມາໂສ’’ ອິຈ຺ເຈເຕ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍມາສາ ອຸຓ຺ຫສມໂຍ, ປຣິຬາຫສມໂຍ, ຄິລານສມໂຍ, ກມ຺ມສມໂຍ, ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມໂຍ.

ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓໙. ນວໍ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣລາຠາຍ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ¶ ອາທາຕພ຺ພໍ ນີລໍ ວາ ກທ຺ທມໍ ວາ ກາຬສາມໍ ວາ. ອນາທາ ເຈ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕິຓ຺ຓໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓໍ ນວໍ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣສ຺ສ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ສາມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອປນິຘາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ນິສີທນໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ວາ ກາຍພນ຺ຘນໍ ວາ ອປນິເຘຍ຺ຍ ວາ ອປນິຘາເປຍ຺ຍ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ຫສາເປກ຺ຂາປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕາຘິກຣຓໍ ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ອນ຺ຕມໂສ ຄາມນ຺ຕຣມ຺ປິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ¶ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາຍ຺ເຍ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ¶ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາ ຕສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ. ຍາວຕຕິຍຎ຺ເຈ ສມນຸຠາສິຍມານາ ຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ. ໂນ ເຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂຊຕິວຄ຺ໂຄ ຈຸທ຺ທສໂມ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ຕຖາວາທິນິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອກຏານຸຘມ຺ມາຍ ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຏ຺ຐາຍ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ສໍວເສຍ຺ຍ ວາ, ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໘. ສມຓຸທ຺ເທສາປິ ເຈ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມໍ ເທສິຕໍ ອາຊານາມິ, ຍຖາ ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ສາ ສມຓຸທ຺ເທສາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ມາຍ຺ເຍ, ສມຓຸທ຺ເທເສ ເອວໍ ອວຈ, ມາ ຠຄວນ຺ຕໍ ອພ຺ຠາຈິກ຺ຂິ, ນ ຫິ ສາຘຸ ຠຄວໂຕ ອພ຺ຠກ຺ຂານໍ, ນ ຫິ ຠຄວາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ, ອເນກປຣິຍາເຍນາຍ຺ເຍ, ສມຓຸທ຺ເທເສ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ເອວຎ຺ຈ ສາ ສມຓຸທ຺ເທສາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕເຖວ ປຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ, ສາ ສມຓຸທ຺ເທສາ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີຍາ ‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ສມຓຸທ຺ເທເສ ນ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ, ຍມ຺ປິ ຈຎ຺ຎາ ສມຓຸທ຺ເທສາ ລຠນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສທ຺ຘິໍ ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ສຫເສຍ຺ຍໍ, ສາປິ ເຕ ນຕ຺ຖິ, ຈຣ ປິເຣ, ວິນສ຺ສາ’’ຕິ. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ຕຖານາສິຕໍ ສມຓຸທ຺ເທສໍ ອຸປລາເປຍ຺ຍ ວາ, ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍ ວາ, ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ, ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໔໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມານາ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ນ ຕາວາຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມິ, ຍາວ ນ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ພ຺ຍຕ຺ຕໍ ວິນຍຘຣໍ ປຣິປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສິກ຺ຂມານາຍ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຎ຺ຎາຕພ຺ພໍ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ປຣິປຎ຺ຫິຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໐. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ກິໍ ປນິເມຫິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫິ ສິກ຺ຂາປເທຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ເຐຫິ, ຍາວເທວ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’’ຕິ, ສິກ຺ຂາປທວິວຓ຺ຓເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂມຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ ‘‘ອິທາເນວ ໂຂ ອຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ຊານາມິ ອຍມ຺ປິ ກິຣ ຘມ຺ໂມ ສຸຕ຺ຕາຄໂຕ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ໂນ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ, ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຎ຺ຎາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຊາເນຍ຺ຍຸໍ ນິສິນ຺ນປຸພ຺ພໍ ອິມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ, ໂກ ປນ ວາໂທ ຠິຍ຺ໂຍ, ນ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຎ຺ຎາຓເກນ ມຸຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ນາ, ຕຎ຺ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສາ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ ‘‘ຕສ຺ສາ ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ອລາຠາ, ຕສ຺ສາ ເຕ ທຸລ຺ລທ຺ຘໍ, ຍໍ ຕ຺ວໍ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນ ນ ສາຘຸກໍ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກໂຣສີ’’ຕິ, ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ໂມຫນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຫາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ປຫາຣໍ ທເທຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກຸປິຕາ ອນຕ຺ຕມນາ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິເຣຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອມູລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທເຫຍ຺ຍ ‘‘ອິຕິສ຺ສາ ມຸຫຸຕ຺ຕມ຺ປິ ອຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອຸປສ຺ສຸຕິ ສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໖. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠຓ຺ຑນຊາຕານໍ ກລຫຊາຕານໍ ວິວາທາປນ຺ນານໍ ອຸປສ຺ສຸຕິໍ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ‘‘ຍໍ ອິມາ ຠຓິສ຺ສນ຺ຕິ, ຕໍ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອຕເທວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ ອນຎ຺ຎໍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທິຏ຺ຐິວຄ຺ໂຄ ປນ຺ນຣສໂມ.

ກມ຺ມປ຺ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໗. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຉນ຺ທໍອທຕ຺ວາຄມນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ເຆ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານາຍ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ອຸຏ຺ຐາຍາສນາ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕໙. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ‘‘ຍຖາສນ຺ຖຸຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕີ’’ຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໐. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຊານໍ ສງ຺ຆິກໍ ລາຠໍ ປຣິຓຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາເມຍ຺ຍ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣຕນສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໑. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຣຕນໍ ວາ ຣຕນສມ຺ມຕໍ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຊ຺ຌາຣາມາ ວາ ອຊ຺ຌາວສຖາ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ ວາ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຣຕນໍ ວາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຣຕນສມ຺ມຕໍ ວາ ອຊ຺ຌາຣາເມ ວາ ອຊ຺ຌາວສເຖ ວາ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວາ ອຸຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ ວາ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ‘‘ຍສ຺ສ ຠວິສ຺ສຕິ, ໂສ ຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈິ.

ສູຈິຆຣສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໒. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຏ຺ຐິມຍໍ ວາ ທນ຺ຕມຍໍ ວາ ວິສາຓມຍໍ ວາ ສູຈິຆຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ເຠທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ມຎ຺ຈປີຐສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໓. ນວໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ກາຣຍມານາຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປາທກໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ ສຸຄຕງ຺ຄຸເລນ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເຫຏ຺ຐິມາຍ ອຏນິຍາ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຕູໂລນທ຺ຘສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ມຎ຺ຈໍ ວາ ປີຐໍ ວາ ຕູໂລນທ຺ຘໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອຸທ຺ທາລນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໕. ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ກາຣຍມານາຍ ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາ, ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ຈຕສ຺ໂສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ທ຺ເວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ນນ຺ທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໖໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓໍ ຈີວຣໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ, ອຕິເຣກໍ ວາ, ເຉທນກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕຕ຺ຣິທໍ ສຸຄຕສ຺ສ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓໍ, ທີຆໂສ ນວ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາ, ຕິຣິຍໍ ຉ ວິທຕ຺ຖິໂຍ, ອິທໍ ສຸຄຕສ຺ສ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓນ຺ຕິ.

ຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ ໂສຬສໂມ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ຉສຏ຺ຐິສຕາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຏິເທສນີຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ ອຏ຺ຐ ປາຏິເທສນີຍາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ສປ຺ປິວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ຍາ ¶ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ສປ຺ປິໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ.

ເຕລວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໒. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ເຕລໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ມຘຸວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ມຘຸໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ຜາຓິຕວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໔. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ຜາຓິຕໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ມຈ຺ຉວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ມຈ຺ຉໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ມໍສວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໖. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ມໍສໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ຂີຣວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ຍາ ¶ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ຂີຣໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ…ເປ… ຕໍ ປຏິເທເສມີຕິ.

ທຘິວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທໍ

໘. ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຄິລານາ ທຘິໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ, ປຏິເທເສຕພ຺ພໍ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ‘‘ຄາຣຍ຺ຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອສປ຺ປາຍໍ ປາຏິເທສນີຍໍ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ¶ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ອຏ຺ຐ ປາຏິເທສນີຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ປາຏິເທສນີຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ເສຂິຍາ

ອິເມ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ, ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ປຣິມຓ຺ຑລສິກ຺ຂາປທໍ

໑. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ປາຣຸປິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທໍ

໓. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໔. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸສໍວຸຕສິກ຺ຂາປທໍ

໕. ສຸສໍວຸຕາ ¶ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໖. ສຸສໍວຸຕາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸສິກ຺ຂາປທໍ

໗. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນີ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໘. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸນີ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທໍ

໙. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໐. ນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຣິມຓ຺ຑລວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໑. ນ ¶ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໒. ນ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຈ຺ຈສທ຺ທສິກ຺ຂາປທໍ

໑໓. ອປ຺ປສທ຺ທາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໔. ອປ຺ປສທ຺ທາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກາຍປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໕. ນ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໖. ນ ¶ ກາຍປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ພາຫຸປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໗. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໑໘. ນ ພາຫຸປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສີສປ຺ປຈາລກສິກ຺ຂາປທໍ

໑໙. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໐. ນ ສີສປ຺ປຈາລກໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

ຂມ຺ຠກຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໑. ນ ຂມ຺ຠກຕາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໒. ນ ຂມ຺ຠກຕາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໒໓. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

໒໔. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸກ຺ກຸຏິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໕. ນ ອຸກ຺ກຸຏິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທໍ

໒໖. ນ ¶ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສີທິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກ຺ກຈ຺ຈປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໗. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ¶ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນີປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໘. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນີ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມສູປກປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທໍ

໒໙. ສມສູປກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມຕິຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໐. ສມຕິຕ຺ຕິກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຂມ຺ຠກຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ສກ຺ກຈ຺ຈຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໑. ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນີຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໒. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິນີ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສປທານສິກ຺ຂາປທໍ

໓໓. ສປທານໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສມສູປກສິກ຺ຂາປທໍ

໓໔. ສມສູປກໍ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ນ ຖູປກຕສິກ຺ຂາປທໍ

໓໕. ນ ຖູປກໂຕ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ປິຓ຺ຑປາຕໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອທນປ຺ປຏິຈ຺ຉາທນສິກ຺ຂາປທໍ

໓໖. ນ ສູປໍ ວາ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ວາ ໂອທເນນ ປຏິຈ຺ຉາເທສ຺ສາມິ ຠິຍ຺ໂຍກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍາຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ

໓໗. ນ ¶ ¶ ສູປໍ ວາ ໂອທນໍ ວາ ອຄິລານາ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິນີສິກ຺ຂາປທໍ

໓໘. ນ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິນີ ປເຣສໍ ປຕ຺ຕໍ ໂອໂລເກສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬສິກ຺ຂາປທໍ

໓໙. ນາຕິມຫນ຺ຕໍ ກພຬໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອາໂລປສິກ຺ຂາປທໍ

໔໐. ປຣິມຓ຺ຑລໍ ອາໂລປໍ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກ຺ກຈ຺ຈວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ອນາຫຏສິກ຺ຂາປທໍ

໔໑. ນ ອນາຫເຏ ກພເຬ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ວິວຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຠຸຎ຺ຊມານສິກ຺ຂາປທໍ

໔໒. ນ ຠຸຎ຺ຊມານາ ສພ຺ພຫຕ຺ຖໍ ມຸເຂ ປກ຺ຂິປິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສກພຬສິກ຺ຂາປທໍ

໔໓. ນ ສກພເຬນ ມຸເຂນ ພ຺ຍາຫຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໔. ນ ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬາວຈ຺ເຉທກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໕. ນ ກພຬາວຈ຺ເຉທກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອວຄຓ຺ຑກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໖. ນ ¶ ອວຄຓ຺ຑກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໗. ນ ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສິຕ຺ຖາວກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໘. ນ ສິຕ຺ຖາວກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໔໙. ນ ¶ ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຈປຸຈປຸກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໐. ນ ຈປຸຈປຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ກພຬວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໑. ນ ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໒. ນ ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຕ຺ຕນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໓. ນ ປຕ຺ຕນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຏ຺ຐນິລ຺ເລຫກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໔. ນ ໂອຏ຺ຐນິລ຺ເລຫກໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສາມິສສິກ຺ຂາປທໍ

໕໕. ນ ¶ ສາມິເສນ ຫຕ຺ເຖນ ປານີຍຖາລກໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສສິຕ຺ຖກສິກ຺ຂາປທໍ

໕໖. ນ ສສິຕ຺ຖກໍ ປຕ຺ຕໂຘວນໍ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຉຑ຺ເຑສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຉຕ຺ຕປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໗. ນ ຉຕ຺ຕປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ທຓ຺ຑປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໘. ນ ທຓ຺ຑປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຕ຺ຖປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໕໙. ນ ¶ ສຕ຺ຖປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອາວຸຘປາຓິສິກ຺ຂາປທໍ

໖໐. ນ ອາວຸຘປາຓິສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຸຣຸສຸຣຸວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

ປາທຸກສິກ຺ຂາປທໍ

໖໑. ນ ປາທຸກາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸປາຫນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໒. ນ ອຸປາຫນາຣຸຬ຺ຫສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຍານສິກ຺ຂາປທໍ

໖໓. ນ ຍານຄຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ສຍນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໔. ນ ສຍນຄຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທໍ

໖໕. ນ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ເວຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໖. ນ ¶ ເວຐິຕສີສສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທໍ

໖໗. ນ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສີສສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຉມາສິກ຺ຂາປທໍ

໖໘. ນ ¶ ຉມາຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ນີຈາສນສິກ຺ຂາປທໍ

໖໙. ນ ນີເຈ ອາສເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຐິຕາສິກ຺ຂາປທໍ

໗໐. ນ ຐິຕາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປຈ຺ຉໂຕຄຈ຺ຉນ຺ຕີສິກ຺ຂາປທໍ

໗໑. ນ ປຈ຺ຉໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸປ຺ປເຖນຄຈ຺ຉນ຺ຕີສິກ຺ຂາປທໍ

໗໒. ນ ອຸປ຺ປເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ປເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ອຄິລານສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຐິຕາອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໓. ນ ຐິຕາ ອຄິລານາ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ຫຣິເຕອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໔. ນ ¶ ຫຣິເຕ ອຄິລານາ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ອຸທເກອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທໍ

໗໕. ນ ອຸທເກ ອຄິລານາ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ວາ ປສ຺ສາວໍ ວາ ເຂຬໍ ວາ ກຣິສ຺ສາມີຕິ ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ.

ປາທຸກວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ, ອຍ຺ຍາໂຍ, ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ເສຂິຍາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຘິກຣຓສມຖາ

ອິເມ ¶ ໂຂ ປນາຍ຺ຍາໂຍ, ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ

ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອຘິກຣຓານໍ ສມຖາຍ ວູປສມາຍ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ສຕິວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ອມູຬ຺ຫວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ.

ປຏິຎ຺ຎາຍ ກາເຣຕພ຺ພໍ.

ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາ.

ຕສ຺ສປາປິຍສິກາ.

ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ ຘມ຺ມາ. ຕຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ ¶ , ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍ຺ຍາໂຍ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິ.

ອຘິກຣຓສມຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ນິທານໍ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ອຏ຺ຐ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ສຕ຺ຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ຉສຏ຺ຐິ ສຕາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ອຏ຺ຐ ປາຏິເທສນີຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ເສຂິຍາ ຘມ຺ມາ,

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ສຕ຺ຕ ອຘິກຣຓສມຖາ ຘມ຺ມາ, ເອຕ຺ຕກໍ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ສຸຕ຺ຕາຄຕໍ ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນໍ ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພາເຫວ ສມຄ຺ຄາຫິ ສມ຺ໂມທມານາຫິ ອວິວທມານາຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ວິຕ຺ຖາຣຸທ຺ເທໂສ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນິຏ຺ຐິຕໍ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມາສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ກງ຺ຂາວິຕຣຓີ-ອຏ຺ຐກຖາ

ຄນ຺ຖາຣມ຺ຠກຖາ

ພຸທ຺ຘໍ ¶ ¶ ¶ ຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຆຎ຺ຈ, ວິປ຺ປສນ຺ເນນ ເຈຕສາ;

ວນ຺ທິຕ຺ວາ ວນ຺ທນາມານ, ປູຊາສກ຺ກາຣຠາຊນໍ.

ເຖຣວໍສປ຺ປທີປານໍ, ຖິຣານໍ ວິນຍກ຺ກເມ;

ປຸພ຺ພາຈຣິຍສີຫານໍ, ນໂມ ກຕ຺ວາ ກຕຎ຺ຊລີ.

ປາໂມກ຺ຂໍ ອນວຊ຺ຊານໍ, ຘມ຺ມານໍ ຍໍ ມເຫສິນາ;

ມຸຂໍ ໂມກ຺ຂປ຺ປເວສາຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປກາສິຕໍ.

ສູຣເຕນ ¶ ນິວາເຕນ, ສຸຈິສລ຺ເລຂວຸຕ຺ຕິນາ;

ວິນຍາຈາຣຍຸຕ຺ເຕນ, ໂສຓຕ຺ເຖເຣນ ຍາຈິໂຕ.

ຕຕ຺ຖ ສຎ຺ຊາຕກງ຺ຂານໍ, ຠິກ຺ຂູນໍ ຕສ຺ສ ວຓ຺ຓນໍ;

ກງ຺ຂາວິຕຣຓຕ຺ຖາຍ, ປຣິປຸຓ຺ຓວິນິຈ຺ຉຍໍ.

ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ, ວາຈນາມຄ຺ຄນິສ຺ສິຕໍ;

ວຕ຺ຕຍິສ຺ສາມິ ນາເມນ, ກງ຺ຂາວິຕຣຓິໍ ສຸຠນ຺ຕິ.

ນິທານວຓ຺ຓນາ

ຕຕ຺ຖ ¶ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ປອຕິໂມກ຺ຂໍ ອຕິປໂມກ຺ຂໍ ອຕິເສຏ຺ຐໍ ອຕິອຸຕ຺ຕມນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕິ ອິມິນາ ວຈນຕ຺ເຖນ ເອກວິຘມ຺ປິ ສີລຄນ຺ຖເຠທໂຕ ທຸວິຘໍ ໂຫຕິ. ຕຖາ ຫິ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂສໍວຣສໍວຸໂຕ ວິຫຣຕີ’’ຕິ (ມ. ນິ. ໑.໖໙; ໓.໗໕; ວິຠ. ໕໐໘) ຈ ‘‘ອາທິເມຕໍ ມຸຂເມຕໍ ປມຸຂເມຕໍ ກຸສລານໍ ຘມ຺ມານໍ, ເຕນ ວຸຈ຺ຈຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໑໓໕) ຈ ອາທີສຸ ສີລໍ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ‘‘ອຸຠຍານິ ໂຂ ປນສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂານິ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສ຺ວາຄຕານິ ໂຫນ຺ຕີ’’ຕິອາທີສຸ (ປາຈິ. ໑໔໗; ອ. ນິ. ໘.໕໒; ໑໐.໓໓) ຄນ຺ໂຖ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕຕ຺ຖ ສີລໍ ໂຍ ນໍ ປາຕິ ຣກ຺ຂຕິ, ຕໍ ໂມກ຺ເຂຕິ ໂມຈຍຕິ ອາປາຍິກາທີຫິ ທຸກ຺ເຂຫິ, ອຕ຺ຕານຸວາທາທີຫິ ວາ ຠເຍຫີຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ. ຄນ຺ໂຖ ປນ ຕສ຺ສ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສ ໂຊຕກຕ຺ຕາ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອາທິມ຺ຫິ ປນ ວຸຕ຺ໂຕ ວຈນຕ຺ໂຖ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ສາຘາຣໂຓ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຖາຍໍ ວຓ຺ຓນາ ສີລປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສາປິ ຍຸຊ຺ຊຕິ ຄນ຺ຖປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສາປິ, ຄນ຺ເຖ ຫິ ວຓ຺ຓິເຕ ຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວຓ຺ຓິໂຕວ ໂຫຕິ. ຕໍ ປເນຕໍ ຄນ຺ຖປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂໍ ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ທຸວິຘໍ ໂຫຕິ ¶ . ຕຕ຺ຖ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ’’ຕິອາທິກໍ (ມຫາວ. ໑໓໔) ປຎ຺ຈຫິ ອຸທ຺ເທສປຣິຈ຺ເຉເທຫິ ວວຕ຺ຖິຕໍ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂໍ, ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ’’ຕິອາທິກໍ ຈຕູຫິ ອຸທ຺ເທສປຣິຈ຺ເຉເທຫິ ວວຕ຺ຖິຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ຂໍ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ເຂ ປຎ຺ຈ ອຸທ຺ເທສາ ນາມ ນິທານຸທ຺ເທໂສ, ປາຣາຊິກຸທ຺ເທໂສ, ສງ຺ຆາທິເສສຸທ຺ເທໂສ, ອນິຍຕຸທ຺ເທໂສ ¶ , ວິຕ຺ຖາຣຸທ຺ເທໂສຕິ. ຕຕ຺ຖ ນິທານຸທ຺ເທໂສ ຕາວ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ…ເປ… ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ປຣິສຸທ຺ເຘຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິທານ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອວເສເສ ສຸເຕນ ສາວິເຕ ອຸທ຺ທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ. ປາຣາຊິກຸທ຺ເທສາທີນໍ ປຣິຈ຺ເຉທາ ນິທານສ຺ສ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາຣາຊິກາທີນິ ໂອສາເປຕ຺ວາ ໂຍເຊຕພ຺ພາ. ວິຕ຺ຖາໂຣ ວິຕ຺ຖາໂຣເຍວ ¶ . ‘‘ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໑໕໐; ປຣິ. ໓໒໕) ວຈນໂຕ ປນ ປາຣາຊິກຸທ຺ເທສາທີສຸ ຍສ຺ມິໍ ວິປ຺ປກເຕ ອນ຺ຕຣາໂຍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອວເສສໍ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ. ນິທານຸທ຺ເທເສ ປນ ອນິຏ຺ຐິເຕ ສຸເຕນ ສາເວຕພ຺ພໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ ປນ ອນິຍຕຸທ຺ເທໂສ ປຣິຫາຍຕິ, ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ເອວເມເຕສໍ ປຎ຺ຈຫິ ເຈວ ຈຕູຫິ ຈ ອຸທ຺ເທສປຣິຈ຺ເຉເທຫິ ວວຕ຺ຖິຕານໍ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ປາຕິໂມກ຺ຂານໍ ອຍໍ ວຓ຺ຓນາ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍສ຺ມາ ປເນຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປຐມໍ, ຕສ຺ມາ ຕສ຺ສ ຕາວ ວຓ຺ຓນຕ຺ຖມິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ’’ຕິອາທີນໍ, ປທານໍ ອຕ຺ຖນິຈ຺ຉຍໍ;

ຠິກ຺ຂໂວ ສີລສມ຺ປນ຺ນາ, ສິກ຺ຂາກາມາ ສຸຓນ຺ຕຸ ເມຕິ.

ເອຕ຺ຖ ຫິ ສຸຓາຕູຕິອິທໍ ສວນາຓຕ຺ຕິວຈນໍ. ເມຕິ ໂຍ ສາເວຕິ, ຕສ຺ສ ອຕ຺ຕນິທ຺ເທສວຈນໍ. ຠນ຺ເຕຕິ ສຄາຣວສປ຺ປຕິສ຺ສວຈນໍ. ສງ຺ໂຆຕິ ປຸຄ຺ຄລສມູຫວຈນໍ. ສພ຺ພເມວ ເຈຕໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ປຐມໍ ວຕ຺ຕພ຺ພວຈນໍ. ຠຄວຕາ ຫິ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໍ ອນຸຊານນ຺ເຕນ ຣາຊຄເຫ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ມາ ໂຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສຕິ, ເຕນ ສເຈ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ໂຫຕິ, ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນວກຕໂຣ ໂຫຕິ, ປາຬິຍໍ (ມຫາວ. ໑໓໔) ອາຄຕນເຍເນວ ‘‘ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ວາ ຫິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ ‘‘ເຖຣາຘິກໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິວຈນໂຕ (ມຫາວ. ໑໕໔), ນວກຕໂຣ ວາ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຍ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸ ພ຺ຍຕ຺ໂຕ ປຏິພໂລ, ຕສ຺ສາເຘຍ຺ຍໍ ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິວຈນໂຕ (ມຫາວ. ໑໕໕).

‘‘ສງ຺ໂຆ’’ຕິອິມິນາ ປນ ປເທນ ກິຎ຺ຈາປິ ອວິເສສໂຕ ປຸຄ຺ຄລສມູໂຫ ວຸຕ຺ໂຕ, ອຖ ໂຂ ໂສ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍສງ຺ໂຆ, ສມ຺ມຸຕິສງ຺ໂຆ ຈາຕິ ທຸວິໂຘ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ທກ຺ຂິເຓຍ຺ຍສງ຺ໂຆຕິ ອຏ຺ຐ ອຣິຍປຸຄ຺ຄລສມູໂຫ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສມ຺ມຸຕິສງ຺ໂຆຕິ ອວິເສເສນ ຠິກ຺ຂຸສມູໂຫ, ໂສ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ໂສ ¶ ປເນສ ກມ຺ມວເສນ ປຎ຺ຈວິໂຘ (ມຫາວ. ໓໘໘) ໂຫຕິ – ຈຕຸວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈວຄ຺ໂຄ ທສວຄ຺ໂຄ ວີສຕິວຄ຺ໂຄ ອຕິເຣກວີສຕິວຄ຺ໂຄຕິ. ຕຕ຺ຖ ຈຕຸວຄ຺ເຄນ ຐເປຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປທປວາຣຓອພ຺ຠານານິ ສພ຺ພໍ ¶ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ປຎ຺ຈວຄ຺ເຄນ ຐເປຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິເມສຸ ຊນປເທສຸ ອຸປສມ຺ປທຎ຺ຈ ອພ຺ຠານກມ຺ມຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ¶ ວຏ຺ຏຕິ. ທສວຄ຺ເຄນ ອພ຺ຠານກມ຺ມມຕ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ວີສຕິວຄ຺ເຄນ ນ ກິຎ຺ຈິ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ຕຖາ ອຕິເຣກວີສຕິວຄ຺ເຄນ.ໂສ ປນ ຈຕຸວຄ຺ຄາທິນາ ສງ຺ເຆນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ອູນກຕເຣນ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອຕິເຣເກນ ປນ ວຏ຺ຏຕີຕິ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ໂຕ. ອິມສ຺ມິໍ ປນຕ຺ເຖ ຈຕຸວຄ຺ຄໍ ອຸປາທາຍ ສພ຺ໂພປິ ສມ຺ມຸຕິສງ຺ໂຆ ອຘິປ຺ເປໂຕ.

ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖຕິ ອຊ຺ຊ ອຸໂປສຖທິວໂສ, ເອເຕນ ອນຸໂປສຖທິວສໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ປນ຺ນຣໂສຕິ ອິມິນາ ອຎ຺ຎໍ ອຸໂປສຖທິວສໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ທິວສວເສນ ຫິ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ຈາຕຸທ຺ທສິໂກ ປນ຺ນຣສິໂກ ສາມຄ຺ຄິອຸໂປສໂຖຕິ, ເອວໍ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ວຸຕ຺ຕາ. ຕຕ຺ຖ ເຫມນ຺ຕຄິມ຺ຫວສ຺ສານານໍ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸຕູນໍ ຕຕິຍສຕ຺ຕມປກ຺ເຂສຸ ທ຺ເວ ທ຺ເວ ກຕ຺ວາ ຉ ຈາຕຸທ຺ທສິກາ, ອວເສສາ ອຏ຺ຐາຣສ ປນ຺ນຣສິກາຕິ ເອວໍ ເອກສໍວຈ຺ຉເຣ ຈຕຸວີສຕິ ອຸໂປສຖາ, ອິທໍ ຕາວ ປກຕິຈາຣິຕ຺ຕໍ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ສກິໍ ປກ຺ຂສ຺ສ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ປນ຺ນຣເສ ວາ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໑໓໖) ວຈນໂຕ ປນ ‘‘ອາຄນ຺ຕຸເກຫິ ອາວາສິການໍ ອນຸວຕ຺ຕິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິອາທິວຈນໂຕ (ມຫາວ. ໑໗໘) ຈ ຕຖາຣູປປຈ຺ຈເຍ ສຕິ ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ຈາຕຸທ຺ທເສ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປນ ປຸພ຺ພກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມາ ວາ, ເຕສໍເຍວ ສເຈ ຠຓ຺ຑນກາຣເກຫິ ອຸປທ຺ທຸຕາ ປວາຣຓໍ ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕິ, ອຖ ປຸພ຺ພກຕ຺ຕິກມາສສ຺ສ ກາຬປກ຺ຂຈາຕຸທ຺ທໂສ ວາ, ປຈ຺ຉິມກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມາ ວາ, ປຈ຺ຉິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານຎ຺ຈ ປຈ຺ຉິມກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມາ ເອວາຕິ ອິເມ ຕໂຍ ປວາຣຓາທິວສາປິ ໂຫນ຺ຕິ, ອິທມ຺ປິ ປກຕິຈາຣິຕ຺ຕເມວ. ຕຖາຣູປປຈ຺ຈເຍ ປນ ສຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມານໍ ປຸຣິເມສຸ ຈາຕຸທ຺ທເສສຸປິ ປວາຣຓໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍທາ ປນ ໂກສມ຺ພກກ຺ຂນ຺ຘເກ (ມຫາວ. ໔໕໑) ອາຄຕນເຍນ ຠິນ຺ເນ ສງ຺ເຆ ໂອສາຣິເຕ ຕສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ສງ຺ໂຆ ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ວູປສມາຍ ສງ຺ຆສ຺ສ ສາມຄ຺ຄິໍ ກໂຣຕິ, ຕທາ ‘‘ຕາວເທວ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໔໗໕) ວຈນໂຕ ຐເປຕ຺ວາ ຈາຕຸທ຺ທສປນ຺ນຣເສ, ອຎ຺ໂຎປິ ໂຍ ໂກຈິ ທິວໂສ ສາມຄ຺ຄິອຸໂປສຖທິວໂສ ນາມ ໂຫຕິ, ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ປນ ກຕ຺ຕິກມາສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຍເມວ ສາມຄ຺ຄິປວາຣຓາທິວໂສ ນາມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອິເມສຸ ຕີສຸ ທິວເສສຸ ‘‘ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິອິມິນາ ອຎ຺ຎໍ ອຸໂປສຖທິວສໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ. ຕສ຺ມາ ຍ຺ວາຍໍ ‘‘ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ’’ຕິວຈເນນ ¶ ອນຸໂປສຖທິວໂສ ¶ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ມິໍ ອຸໂປສໂຖ ນ ກາຕພ຺ໂພເຍວ. ໂຍ ປນາຍໍ ອຎ຺ໂຎ ອຸໂປສຖທິວໂສ, ຕສ຺ມິໍ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ກໂຣນ຺ເຕນ ປນ ສເຈ ຈາຕຸທ຺ທສິໂກ ໂຫຕິ, ‘‘ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ຈາຕຸທ຺ທໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປນ຺ນຣສິໂກ ໂຫຕິ, ‘‘ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ສາມຄ຺ຄິອຸໂປສໂຖ ໂຫຕິ, ‘‘ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ສາມຄ຺ຄີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ.

ຍທິ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປຕ຺ໂຕ ກາໂລ ອິມສ຺ສ ກມ຺ມສ຺ສາຕິ ປຕ຺ຕກາລໍ, ປຕ຺ຕກາລເມວ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ. ຕເທຕໍ ອິຘ ຈຕູຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສງ຺ຄຫິຕໍ. ຍຖາຫຸ ອຏ຺ຐກຖາຈຣິຍາ –

‘‘ອຸໂປສໂຖ ຍາວຕິກາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ,

ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕິ;

ວຊ຺ຊນີຍາ ຈ ປຸຄ຺ຄລາ ຕສ຺ມິໍ ນ ໂຫນ຺ຕິ,

‘ປຕ຺ຕກລ຺ລ’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໑໖໘);

ຕຕ຺ຖ ອຸໂປສໂຖຕິ ຕີສຸ ອຸໂປສຖທິວເສສຸ ອຎ຺ຎຕຣອຸໂປສຖທິວໂສ. ຕສ຺ມິຎ຺ຫິ ສຕິ ອິທໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ນາມ ໂຫຕິ, ນາສຕິ. ຍຖາຫ ‘‘ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ອນຸໂປສເຖ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ, ໂຍ ກເຣຍ຺ຍ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໘໓).

ຍາວຕິກາ ຈ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາຕິ ຍຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ຕສ຺ສ ອຸໂປສຖກມ຺ມສ຺ສ ປຕ຺ຕາ ຍຸຕ຺ຕາ ອນຸຣູປາ, ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປກຕຕ຺ຕາ, ເຕ ຈ ໂຂ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ເອກສີມາຍໍ ຐິຕາ.

ສີມາ ຈ ນາເມສາ ພທ຺ຘສີມາ ອພທ຺ຘສີມາຕິ ທຸວິຘາ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ເອກາທສ ວິປຕ຺ຕິສີມາໂຍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຕິວິຘສມ຺ປຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາ ນິມິຕ຺ເຕນ ນິມິຕ຺ຕໍ ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ ສີມາ ພທ຺ຘສີມາ ນາມ, ‘‘ອຕິຂຸທ຺ທກາ, ອຕິມຫຕີ, ຂຓ຺ຑນິມິຕ຺ຕາ, ຉາຍານິມິຕ຺ຕາ, ອນິມິຕ຺ຕາ, ພຫິສີເມ ຐິຕາ ສມ຺ມຕາ, ນທິຍາ ສມ຺ມຕາ, ສມຸທ຺ເທ ສມ຺ມຕາ, ຊາຕສ຺ສເຣ ສມ຺ມຕາ, ສີມາຍ ສີມໍ ສມ຺ຠິນ຺ທນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ, ສີມາຍ ສີມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ’’ຕິ ອິມາ ຫິ ‘‘ເອກາທສຫິ ອາກາເຣຫິ ສີມໂຕ ກມ຺ມານິ ວິປຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ (ປຣິ. ໔໘໖) ວຈນໂຕ ເອກາທສ ວິປຕ຺ຕິສີມາໂຍ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ອຕິຂຸທ຺ທກາ ນາມ ຍຕ຺ຖ ເອກວີສຕິ ຠິກ຺ຂູ ນິສີທິຕຸໍ ນ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ¶ . ອຕິມຫຕີ ນາມ ຍາ ອນ຺ຕມໂສ ເກສຄ຺ຄມຕ຺ເຕນາປິ ຕິໂຍຊນໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ. ຂຓ຺ຑນິມິຕ຺ຕາ ນາມ ອຆຏິຕນິມິຕ຺ຕາ ວຸຈ຺ຈຕິ, ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອນຸກ຺ກເມເນວ ທກ຺ຂິຓາຍ ປຈ຺ຉິມາຍ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ປຸນ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ປຸພ຺ພກິຕ຺ຕິຕໍ ¶ ປຏິກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຐເປຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ເອວໍ ອກ຺ຂຓ຺ຑນິມິຕ຺ຕາ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ອນຸກ຺ກເມນ ອາຫຣິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣາຍ ທິສາຍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ຐເປຕິ, ຂຓ຺ຑນິມິຕ຺ຕາ ນາມ ໂຫຕິ. ອປຣາປິ ຂຓ຺ຑນິມິຕ຺ຕາ ນາມ ຍາ ອນິມິຕ຺ຕຸປຄໍ ຕຈສາຣຣຸກ຺ຂໍ ວາ ຂາຓຸກໍ ວາ ປໍສຸປຸຎ຺ຊວາລຸກປຸຎ຺ຊານໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອນ຺ຕຣາ ເອກໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ. ຉາຍານິມິຕ຺ຕາ ນາມ ¶ ປພ຺ພຕຈ຺ຉາຍາທີນໍ ຍໍ ກິຎ຺ຈິ ຉາຍໍ ນິມິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ. ອນິມິຕ຺ຕາ ນາມ ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ນິມິຕ຺ຕານິ ອກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ. ພຫິສີເມ ຐິຕສມ຺ມຕາ ນາມ ນິມິຕ຺ຕານິ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ນິມິຕ຺ຕານໍ ພຫິຐິເຕນ ສມ຺ມຕາ. ນທິຍາ ສມຸທ຺ເທ ຊາຕສ຺ສເຣ ສມ຺ມຕາ ນາມ ເອເຕສຸ ນທິອາທີສຸ ສມ຺ມຕາ. ສາ ຫິ ເອວໍ ສມ຺ມຕາປິ ‘‘ສພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນທີ ອສີມາ, ສພ຺ໂພ ສມຸທ຺ໂທ ອສີໂມ, ສພ຺ໂພ ຊາຕສ຺ສໂຣ ອສີໂມ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໔໗) ວຈນໂຕ ອສມ຺ມຕາວ ໂຫຕິ. ສີມາຍ ສີມໍ ສມ຺ຠິນ຺ທນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ສີມາຍ ປເຣສໍ ສີມໍ ສມ຺ຠິນ຺ທນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ. ສເຈ ຫິ ໂປຣາຓກສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ອມ຺ໂພ ເຈວ ຊມ຺ພູ ຈາຕິ ທ຺ເວ ຣຸກ຺ຂາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ສໍສຏ຺ຐວິຏປາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສຸ ອມ຺ພສ຺ສ ປຈ຺ຉິມທິສາຠາເຄ ຊມ຺ພູ, ວິຫາຣສີມາ ຈ ຊມ຺ພຸໍ ອນ຺ໂຕ ກຕ຺ວາ ອມ຺ພໍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ອຖ ປຈ຺ຉາ ຕສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ວິຫາເຣ ກເຕ ສີມໍ ພນ຺ຘນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ຕໍ ອມ຺ພໍ ອນ຺ໂຕ ກຕ຺ວາ ຊມ຺ພຸໍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ພນ຺ຘນ຺ຕິ, ສີມາຍ ສີມໍ ສມ຺ຠິນ຺ນາ ໂຫຕິ. ສີມາຍ ສີມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ສີມາຍ ປເຣສໍ ສີມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ເຕນ ສມ຺ມຕາ. ສເຈ ຫິ ປເຣສໍ ພທ຺ຘສີມໍ ສກລໍ ວາ ຕສ຺ສາ ປເທສໍ ວາ ອນ຺ໂຕ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ສີມໍ ສມ຺ມນ຺ນຕິ, ສີມາຍ ສີມໍ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕາ ນາມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອິມາ ເອກາທສ ວິປຕ຺ຕິສີມາໂຍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ.

ຕິວິຘສມ຺ປຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາຕິ ນິມິຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ປຣິສາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ກມ຺ມວາຈາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຈ ຍຸຕ຺ຕາ. ຕຕ຺ຖ ນິມິຕ຺ຕສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຍຸຕ຺ຕາ ນາມ ປພ຺ພຕນິມິຕ຺ຕໍ, ປາສາຓນິມິຕ຺ຕໍ, ວນນິມິຕ຺ຕໍ, ຣຸກ຺ຂນິມິຕ຺ຕໍ, ມຄ຺ຄນິມິຕ຺ຕໍ, ວມ຺ມິກນິມິຕ຺ຕໍ, ນທິນິມິຕ຺ຕໍ, ອຸທກນິມິຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕສຸ ອຏ຺ຐສຸ ນິມິຕ຺ເຕສຸ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ທິສາຠາເຄ ຍຖາລທ຺ຘານິ ¶ ນິມິຕ຺ຕຸປຄານິ ນິມິຕ຺ຕານິ ‘‘ປຸຣຕ຺ຖິມາຍ ທິສາຍ ກິໍ ນິມິຕ຺ຕໍ, ປພ຺ພໂຕ, ຠນ຺ເຕ, ເອໂສ ປພ຺ພໂຕ ນິມິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ສມ຺ມາ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ. ຕຕ຺ເຣວໍ ສງ຺ເຂປໂຕ ນິມິຕ຺ຕຸປຄຕາ ເວທິຕພ຺ພາ – ສຸທ຺ຘປໍສຸສຸທ຺ຘປາສາຓອຸຠຍມິສ຺ສກວເສນ ຫິ ຕິວິໂຘປິ ປພ຺ພໂຕ ຫຕ຺ຖິປ຺ປມາຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຸທ຺ຘໍ ນິມິຕ຺ຕຸປໂຄ, ຕໂຕ ໂອມກຕໂຣ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ປາສາຓນິມິຕ຺ເຕ ອໂຍຄຸຬມ຺ປິ ປາສາຓສງ຺ຂເມວ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມາ ໂຍ ໂກຈິ ປາສາໂຓ ອຸກ຺ກໍສວເສນ ຫຕ຺ຖິປ຺ປມາຓໂຕ ໂອມກຕຣໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ເຫຏ຺ຐິມປຣິຈ຺ເຉເທນ ¶ ທ຺ວຕ຺ຕິໍສປລຄຸຬປິຓ຺ຑປຣິມາໂຓ ນິມິຕ຺ຕຸປໂຄ, ນ ຕໂຕ ຂຸທ຺ທກຕໂຣ. ປິຏ຺ຐິປາສາໂຓ ປນ ອຕິມຫນ຺ໂຕປິ ວຏ຺ຏຕິ. ວນນິມິຕ຺ເຕ ອນ຺ໂຕສາເຣຫິ ວາ ອນ຺ໂຕສາຣມິສ຺ສເກຫິ ວາ ຣຸກ຺ເຂຫິ ຈຕຸປຎ຺ຈຣຸກ຺ຂມຕ຺ຕມ຺ປິ ວນໍ ນິມິຕ຺ຕຸປຄໍ, ຕໂຕ ອູນກຕຣໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຣຸກ຺ໂຂ ຊີວນ຺ໂຕເຍວ ອນ຺ໂຕສາໂຣ ຠູມິຍໍ ປຕິຏ຺ຐິໂຕ, ອນ຺ຕມໂສ ອຸພ຺ເພຘໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸໂລ, ປຣິຓາຫໂຕ ສູຈິທຓ຺ຑກປ຺ປມາໂຓປິ ນິມິຕ຺ຕຸປໂຄ, ຕໂຕ ໂອມກຕໂຣ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ມຄ຺ໂຄ ຊງ຺ຆມຄ຺ໂຄ ວາ ໂຫຕຸ ສກຏມຄ຺ໂຄ ວາ, ໂຍ ວິນິວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ຕີຓິ ຄາມເຂຕ຺ຕານິ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕາທິໂສ ຊງ຺ຆສຕ຺ຖສກຏສຕ຺ເຖຫິ ວລຎ຺ຊິຍມາໂນເຍວ ນິມິຕ຺ຕຸປໂຄ, ອວລຎ຺ຊິໂຕ ¶ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ວມ຺ມິໂກ ປນ ເຫຏ຺ຐິມປຣິຈ຺ເຉເທນ ຕໍທິວສໍຊາໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລຸພ຺ເພໂຘ ໂຄວິສາຓມຕ຺ໂຕປິ ວມ຺ມິໂກ ນິມິຕ຺ຕຸປໂຄ, ຕໂຕ ໂອມກຕໂຣ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຍໍ ປນ ອພທ຺ຘສີມາລກ຺ຂເຓ ນທິໍ ວກ຺ຂາມ, ສາ ນິມິຕ຺ຕຸປຄາ, ອຎ຺ຎາ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອຸທກໍ ຍໍ ອສນ຺ທມານໍ ອາວາຏໂປກ຺ຂຣຓີຕຬາກຊາຕສ຺ສຣໂລຓິສມຸທ຺ທາທີສຸ ຐິຕໍ, ຕໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ອນ຺ຕມໂສ ຕງ຺ຂເຓເຍວ ປຖວິຍໍ ຂຓິເຕ ອາວາຏເກ ຆເຏຫິ ອາຫຣິຕ຺ວາ ປູຣິຕມ຺ປິ ຍາວ ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສານາ ສຓ຺ຐມານກໍ ນິມິຕ຺ຕຸປຄໍ, ອິຕຣໍ ສນ຺ທມານໍ ວາ ວຸຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉທກາລໍ ອຕິຏ຺ຐນ຺ຕໍ ວາ ຠາຊນຄຕໍ ວາ ນ ວຏ຺ຏຕີຕິ.

ປຣິສາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ຍຸຕ຺ຕາ ນາມ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຈຕູຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ຍາວຕິກາ ຕສ຺ມິໍ ຄາມເຂຕ຺ເຕ ພທ຺ຘສີມໍ ວາ ນທິສມຸທ຺ທຊາຕສ຺ສເຣ ວາ ອໂນກ຺ກມິຕ຺ວາ ຐິຕາ ຠິກ຺ຂູ, ເຕ ສພ຺ເພ ຫຕ຺ຖປາເສ ວາ ກຕ຺ວາ ຉນ຺ທໍ ວາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ.

ກມ຺ມວາຈາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ¶ ຍຸຕ຺ຕາ ນາມ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ຍາວຕາ ສມນ຺ຕາ ນິມິຕ຺ຕາ ກິຕ຺ຕິຕາ’’ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໓໙) ນເຍນ ວຸຕ຺ຕາຍ ປຣິສຸທ຺ຘາຍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມວາຈາຍ ສມ຺ມຕາ. ເອວໍ ເອກາທສ ວິປຕ຺ຕິສີມາໂຍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຕິວິຘສມ຺ປຕ຺ຕິຍຸຕ຺ຕາ ນິມິຕ຺ເຕນ ນິມິຕ຺ຕໍ ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ສມ຺ມຕາ ສີມາ ‘‘ພທ຺ຘສີມາ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຂຓ຺ຑສີມາ ສມານສໍວາສສີມາ ອວິປ຺ປວາສສີມາຕິ ຕສ຺ສາເຍວ ປເຠໂທ.

ອພທ຺ຘສີມາ ປນ ຄາມສີມາ, ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣສີມາ, ອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາຕິ ຕິວິຘາ. ຕຕ຺ຖ ຍາວຕາ ເອກໍ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ, ອຍໍ ຄາມສີມາ ນາມ. ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ ສມນ຺ຕາ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣາ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣສີມາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ອຄາມກໍ ນາມ ອຣຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຌາຏວິອາທີສຸ ວາ ສມຸທ຺ທມຊ຺ເຌ ວາ ມຈ຺ຉພນ຺ຘານໍ ອຄມນປເຖສຸ ທີປເກສຸ ລພ຺ຠຕິ. ສມນ຺ຕາ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣາຕິ ມຊ຺ເຌ ຐິຕານໍ ສພ຺ພທິສາສຸ ¶ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣາ ວິນິພ຺ເພເຘນ ຈຸທ຺ທສ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ເອກໍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ອຏ຺ຐວີສຕິຫຕ຺ຖປ຺ປມາຓໍ ໂຫຕິ, ອຍຎ຺ຈ ສີມາ ປຣິສາວເສນ ວຑ຺ຒຕິ, ຕສ຺ມາ ສມນ຺ຕາ ປຣິສາປຣິຍນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອພ຺ຠນ຺ຕຣປຣິຈ຺ເຉໂທ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາ ວິສຸໍ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຎ຺ຎເມກໍ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ອຸປຈາຣຕ຺ຖາຍ ຐເປຕພ຺ພໍ. ຍາ ປເນສາ ‘‘ສພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂເວ, ນທີ ອສີມາ’’ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໔໗) ນເຍນ ນທິອາທີນໍ ສີມຠາວໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຸນ ‘‘ນທິຍາ ວາ, ຠິກ຺ຂເວ, ສມຸທ຺ເທ ວາ ຊາຕສ຺ສເຣ ວາ ຍໍ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອຸທກຸກ຺ເຂປາ, ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມານສໍວາສາ ເອກູໂປສຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ອຍໍ ອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສາ ຘມ຺ມິການໍ ຣາຊູນໍ ກາເລ ອນ຺ວຑ຺ຒມາສໍ ອນຸທສາຫໍ ອນຸປຎ຺ຈາຫໍ ¶ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ວລາຫເກສຸ ວິຄຕມຕ຺ເຕສຸ ໂສຕໍ ປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ, ອຍໍ ນທິສງ຺ຂ຺ຍໍ ນ ຄຈ຺ຉຕິ. ຍສ຺ສາ ປນ ອີທິເສ ສຸວຸຏ຺ຐິກາເລ ວສ຺ສານສ຺ສ ຈຕຸມາເສ ໂສຕໍ ນ ປຈ຺ຉິຊ຺ຊຕິ, ຍຕ຺ຖ ຕິຕ຺ເຖນ ວາ ອຕິຕ຺ເຖນ ວາ ສິກ຺ຂາກຣຓີເຍ ອາຄຕລກ຺ຂເຓນ ຕິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວາສກໍ ອນຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອກທ຺ວງ຺ຄຸລມຕ຺ຕມ຺ປິ ອນ຺ຕຣວາສໂກ ເຕມິຍຕິ, ອຍໍ ສມຸທ຺ທໍ ວາ ປວິສຕຸ ຕຬາກໍ ວາ, ປຠວໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ນທີ ນາມ. ສມຸທ຺ໂທ ປາກໂຏເຍວ. ໂຍ ປນ ເກນຈິ ຂຓິຕ຺ວາ ອກໂຕ ສຍໍຊາໂຕ ໂສພ຺ໂຠ ສມນ຺ຕໂຕ ອາຄເຕນ ອຸທເກນ ¶ ປູຣິໂຕ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຍຕ຺ຖ ນທິຍໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ວສ຺ສກາເລ ອຸທກໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຍໍ ຊາຕສ຺ສໂຣ ນາມ. ໂຍປິ ນທິໍ ວາ ສມຸທ຺ທໍ ວາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕອຸທເກນ ຂໂຕ ໂສພ຺ໂຠ ເອຕໍ ລກ຺ຂຓໍ ປາປຸຓາຕິ, ອຍມ຺ປິ ຊາຕສ຺ສໂຣເຍວ.

ຍໍ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ອຸທກຸກ຺ເຂປາຕິ ຍໍ ຐານໍ ຖາມມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສມນ຺ຕໂຕ ອຸທກຸກ຺ເຂເປນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນໍ, ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ອກ຺ຂຘຸຕ຺ຕາ ທາຣຸຄຸຬໍ ຂິປນ຺ຕິ, ເອວໍ ອຸທກໍ ວາ ວາລຸກໍ ວາ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ມຊ຺ຌິເມນ ປຸຣິເສນ ສພ຺ພຖາເມນ ຂິປິຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ເອວໍ ຂິຕ຺ຕໍ ອຸທກໍ ວາ ວາລຸກໍ ວາ ປຕຕິ, ອຍໍ ອຸທກຸກ຺ເຂໂປ ນາມ.

ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສມານສໍວາສາ ເອກູໂປສຖາຕິ ອຍໍ ເຕສຸ ນທິອາທີສຸ ອຸທກຸກ຺ເຂປປຣິຈ຺ຉິນ຺ນາ ສີມາ ສມານສໍວາສາ ເຈວ ເອກູໂປສຖາ ຈ, ອຍໍ ປນ ເອເຕສໍ ນທິອາທີນໍ ອນ຺ໂຕເຍວ ລພ຺ຠຕິ, ນ ພຫິ. ຕສ຺ມາ ນທິຍາ ວາ ຊາຕສ຺ສເຣ ວາ ຍຕ຺ຕກໍ ປເທສໍ ປກຕິວສ຺ສກາເລ ຈຕູສຸ ມາເສສຸ ອຸທກໍ ໂອຕ຺ຖຣຕິ, ສມຸທ຺ເທ ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ປກຕິວີຈິໂຍ ໂອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ສຓ຺ຐຫນ຺ຕິ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ກປ຺ປິຍຠູມິ, ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ອຸໂປສຖາທິກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ ¶ . ທຸພ຺ພຸຏ຺ຐິກາເລ ວາ ຄິມ຺ເຫ ວາ ນທິຊາຕສ຺ສເຣສຸ ສຸກ຺ເຂສຸປິ ສາ ເອວ ກປ຺ປິຍຠູມິ, ສເຈ ປນ ສຸກ຺ເຂ ຊາຕສ຺ສເຣ ວາປິໍ ວາ ຂຓນ຺ຕິ, ວປ຺ປໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕໍ ຐານໍ ຄາມກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຍາ ປເນສາ ‘‘ກປ຺ປິຍຠູມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໂຕ ພຫິ ອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາ ນ ຄຈ຺ຉຕິ, ອນ຺ໂຕເຍວ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ອນ຺ໂຕ ປຣິສາປຣິຍນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສມນ຺ຕາ ອຸທກຸກ຺ເຂປປຣິຈ຺ເຉໂທ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນ ທ຺ເວ ສງ຺ຆາ ວິສຸໍ ວິສຸໍ ອຸໂປສຖາທິກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ອຸທກຸກ຺ເຂປານໍ ອນ຺ຕເຣ ອຎ຺ໂຎ ເອໂກ ອຸທກຸກ຺ເຂໂປ ອຸປຈາຣຕ຺ຖາຍ ຐເປຕພ຺ໂພ. ອຍຎ຺ຫິ ສຕ຺ຕພ຺ຠນ຺ຕຣສີມາ ຈ ອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາ ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ຐິໂຕກາສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ລພ຺ຠຕິ. ປຣິຈ຺ເຉທພ຺ຠນ຺ຕເຣ ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ຐິໂຕປິ ປຣິຈ຺ເຉທໂຕ ພຫິ ອຎ຺ຎໍ ຕຕ຺ຕກໍເຍວ ປຣິຈ຺ເຉທໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຐິໂຕປິ ກມ຺ມໍ ໂກເປຕິ, ອິທໍ ສພ຺ພອຏ຺ຐກຖາສຸ (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໑໔໗) ສນ຺ນິຏ຺ຐານໍ. ເອວໍ ອພທ຺ຘສີມາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິຕິ ອິມໍ ພທ຺ຘສີມາພທ຺ຘສີມາວເສນ ທຸວິຘໍ ສີມໍ ສນ຺ຘາເຍຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ເຕ ຈ ໂຂ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ເອກສີມາຍໍ ¶ ຐິຕາ’’ຕິ. ເຕສຸ ຫິ ຈຕູສຸ ຠິກ຺ຂູສຸ ເອກສີມາຍໍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາ ຐິເຕສ຺ເວເວຕໍ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸໂປສຖກມ຺ມໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ນາມ ໂຫຕິ, ນ ອິຕຣຖາ. ຍຖາຫ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕຸ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໘).

ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ວິກາລໂຠຊນາທິນາ ສຠາຄວຕ຺ຖຸນາ ລຫຸກາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ເອວຣູປາ ວຕ຺ຖຸສຠາຄາ ‘‘ສຠາຄາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ວິກາລໂຠຊນປຈ຺ຈຍາ ອາປນ຺ນໍ ປນ ອາປຕ຺ຕິສຠາຄໍ ອນຕິຣິຕ຺ຕໂຠຊນປຈ຺ຈຍາ ອາປນ຺ນສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເທເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສຠາຄາປຕ຺ຕິຍາ ປນ ສຕິ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ສາມນ຺ຕາ ອາວາສາ ສຊ຺ຊຸກໍ ປາເຫຕພ຺ໂພ ‘‘ຄຈ຺ຉາວຸໂສ, ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉ, ມຍໍ ເຕ ສນ຺ຕິເກ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ, ເອວຎ຺ເຈຕໍ ລເຠຖ, ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລໍ, ໂນ ເຈ ລເຠຖ, ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຍທາ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສຸທ຺ຘໍ ອນາປຕ຺ຕິກໍ ປສ຺ສິສ຺ສຕິ, ຕທາ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໗໑) ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ, ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ, ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປເນຕ຺ຖ ໂກຈິ ຕໍ ສຠາຄໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ເອກສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ເທເສຕິ, ເທສິຕາ ສຸເທສິຕາວ. ອຎ຺ຎໍ ປນ ເທສນາປຈ຺ຈຍາ ເທສໂກ, ປຏິຄ຺ຄຫຓປຈ຺ຈຍາ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ຈາຕິ ອຸໂຠປິ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ, ຕໍ ນານາວຕ຺ຖຸກໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ເທເສຕພ຺ພໍ ¶ . ເອຕ຺ຕາວຕາ ເຕ ທ຺ເວ ນິຣາປຕ຺ຕິກາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ເສເສຫິ ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ເທເສຕພ຺ພາ ວາ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ ວາ. ສເຈ ເຕ ເອວໍ ອກຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ‘‘ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖາ’’ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໓໔) ນເຍນ ສາປຕ຺ຕິກສ຺ສ ອຸໂປສຖກຣເຓ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ສເຈ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ສຠາຄາປຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ວຸຕ຺ຕວິຘິໍ ອກຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣຕິ, ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສພ຺ໂພ ສງ຺ໂຆ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ ສຠາຄາປຕ຺ຕິຍາ ສຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ¶ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ສຠາຄາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ນ ວິຊ຺ຊນ຺ຕີ’’ຕິ. ເອຕາສຸ ຫິ ສຠາຄາປຕ຺ຕີສຸ ອວິຊ຺ຊມານາສຸ ວິສຠາຄາປຕ຺ຕີສຸ ວິຊ຺ຊມານາສຸປິ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ໂຫຕິເຍວ.

ວຊ຺ຊນີຍາ ຈ ປຸຄ຺ຄລາ ຕສ຺ມິໍ ນ ໂຫນ຺ຕີຕິ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ສຄຫຏ຺ຐາຍ ປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພໍ, ໂຍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ ¶ (ມຫາວ. ໑໕໔) ວຈນໂຕ ຄຫຏ຺ໂຐ, ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ນິສິນ຺ນປຣິສາຍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໘໓) ນເຍນ ວຸຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ສິກ຺ຂມານາ, ສາມເຓໂຣ, ສາມເຓຣີ, ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາຕໂກ, ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸອຊ຺ຌາປນ຺ນໂກ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ, ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໂກ, ປຓ຺ຑໂກ, ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ, ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ, ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ, ມາຕຸຆາຕໂກ, ປິຕຸຆາຕໂກ ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ, ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ, ສງ຺ຆເຠທໂກ, ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກຕິ ອິເມ ວີສຕິ ຈາຕິ ເອກວີສຕິ ປຸຄ຺ຄລາ ວຊ຺ຊນີຍາ ນາມ, ເຕ ຫຕ຺ຖປາສໂຕ ພຫິກຣຓວເສນ ວຊ຺ເຊຕພ຺ພາ. ເອເຕສຸ ຫິ ຕິວິເຘ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ສຕິ ອຸໂປສຖໍ ກໂຣນ຺ໂຕ ສງ຺ໂຆ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ເສເສສຸ ທຸກ຺ກຏໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕຕິ ຍສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ, ຕິຕ຺ຖິຍາ ຄຫຏ຺ເຐເນວ ສງ຺ຄຫິຕາ. ເອເຕປິ ຫິ ວຊ຺ຊນີຍາ ນາມ. ເອວໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ອິເມຫິ ຈຕູຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສງ຺ຄຫິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາຕິອິມິນາ ເຍ ເຕ ອປເຣປິ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ສງ຺ເຆ ອຸໂປສໂຖ, ຄເຓ ອຸໂປສໂຖ, ປຸຄ຺ຄເລ ອຸໂປສໂຖຕິ, ເອວໍ ກາຣກວເສນ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ວຸຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ອິຕເຣ ທ຺ເວ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສງ຺ເຆ ອຸໂປສຖເມວ ທີເປຕິ. ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາຕິອິມິນາ ເຍ ເຕ ອປເຣປິ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ສຸຕ຺ຕຸທ຺ເທໂສ, ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສໂຖ, ອຘິຏ຺ຐານອຸໂປສໂຖຕິ, ເອວໍ ກຕ຺ຕພ຺ພາກາຣວເສນ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາ ວຸຕ຺ຕາ, ເຕສຸ ອິຕເຣ ທ຺ເວ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຸຕ຺ຕຸທ຺ເທສເມວ ທີເປຕິ. ສຸຕ຺ຕຸທ຺ເທໂສ ນາມ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ, ໂສ ທຸວິໂຘ ໂອວາທປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ຈ ອາຓາປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສ ຈ. ຕຕ຺ຖ

‘‘ຂນ຺ຕີ ¶ ປຣມໍ ຕໂປ ຕິຕິກ຺ຂາ…ເປ….

‘‘ສພ຺ພປາປສ຺ສ ອກຣຓໍ…ເປ….

‘‘ອນູປວາໂທ ອນູປຆາໂຕ’’ຕິ. (ທີ. ນິ. ໒.໙໐; ຘ. ປ. ໑໘໔, ໑໘໓, ໑໘໕)

ອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ຕາ ຕິສ຺ໂສ ຄາຖາໂຍ ໂອວາທປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນາມ, ຕໍ ພຸທ຺ຘາ ເອວ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ, ນ ສາວກາ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ¶ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ’’ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໓໔) ນເຍນ ວຸຕ຺ຕໍ ອາຓາປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນາມ, ຕໍ ສາວກາ ເອວ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ, ນ ພຸທ຺ຘາ. ອິທເມວ ຈ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂ’’ນ຺ຕິ ອຘິປ຺ເປຕໍ.

ເຍ ¶ ປນ ອິຕເຣ ທ຺ເວ ອຸໂປສຖາ, ເຕສຸ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສໂຖ ຕາວ ອຎ຺ເຎສຎ຺ຈ ສນ຺ຕິເກ, ອຎ຺ຎມຎ຺ຎຎ຺ຈ ອາໂຣຈນວເສນ ທຸວິໂຘ. ຕຕ຺ຖ ຍ຺ວາຍໍ ອຎ຺ເຎສໍ ສນ຺ຕິເກ ກຣີຍຕິ, ໂສປິ ປວາຣິຕານຎ຺ຈ ອປ຺ປວາຣິຕານຎ຺ຈ ສນ຺ຕິເກ ກຣຓວເສນ ທຸວິໂຘ. ຕຕ຺ຖ ມຫາປວາຣຓາຍ ປວາຣິຕານໍ ສນ຺ຕິເກ ປຈ຺ຉິມິກາຍ ອຸປຄເຕນ ວາ ອນຸປຄເຕນ ວາ ຉິນ຺ນວສ຺ເສນ ວາ ຈາຕຸມາສິນິຍໍ ປນ ປວາຣິຕານໍ ສນ຺ຕິເກ ປຸຣິມິກາຍ ອຸປຄເຕນ ວາ ອນຸປຄເຕນ ວາ ຉິນ຺ນວສ຺ເສນ ວາ ກາຍສາມຄ຺ຄິໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ’ຕິ ມໍ ຘາເຣຖາ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ວາ ກາຕພ຺ໂພ, ຐເປຕ຺ວາ ຈ ປນ ປວາຣຓາທິວສໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອາວາສິເກຫິ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐມຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ວາ ເອກຈ຺ຈາຍ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ວາ ສພ຺ພາຍ ວາ ວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ ເຍ ອຎ຺ເຎ ສມສມາ ວາ ໂຖກຕຣາ ວາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ເຕຫິ ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາ. ໂຍ ປນາຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາໂຣຈນວເສນ ກຣີຍຕິ, ໂສ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕ຺ວາ ຈ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ຈ ກຣຓວເສນ ທຸວິໂຘ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມິໍ ອາວາເສ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ເຕສຸ ອຸໂປສຖທິວເສ ສນ຺ນິປຕິເຕສຸ ເອເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ ຈາຕຸທ຺ທໂສ’’ຕິ ວາ ‘‘ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ມຍໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ຎຕ຺ຕິຍາ ຐປິຕາຍ ເຖເຣນ ຠິກ຺ຂຸນາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ‘ປຣິສຸທ຺ໂຘ’ຕິ ມໍ ຘາເຣຖາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໘) ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ອິຕເຣຫິ ‘‘ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ເອວເມວ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕ຺ວາ ກາຕພ຺ໂພ. ຍຕ຺ຖ ປນ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂູ ວິຫຣນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຣ ¶ ຎຕ຺ຕິໍ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພາຕິ ອຍໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອຸໂປສໂຖ.

ສເຈ ປນ ເອໂກວ ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ສພ຺ພໍ ປຸພ຺ພກຣຓີຍໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎສໍ ອນາຄມນໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ອຸໂປສໂຖ ຈາຕຸທ຺ທໂສ’’ຕິ ວາ ‘‘ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ອຘິຏ຺ຐາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ອຍໍ ອຘິຏ຺ຐານຸໂປສໂຖຕິ ເອວໍ ກຕ຺ຕພ຺ພາກາຣວເສນ ຕໂຍ ອຸໂປສຖາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ນວ ອຸໂປສຖາ ທີປິຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ເຕສຸ ທິວສວເສນ ປນ຺ນຣສິໂກ, ກາຣກວເສນ ສງ຺ຆຸໂປສໂຖ, ກຕ຺ຕພ຺ພາກາຣວເສນ ສຸຕ຺ຕຸທ຺ເທໂສຕິ ເອວໍ ຕິລກ຺ຂຓສມ຺ປນ຺ໂນ ອຸໂປສໂຖ ອິຘ ນິທ຺ທິຏ຺ໂຐຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ມິໍ ປວຕ຺ຕມາເນ ອຸໂປສຖໍ ອກຕ຺ວາ ຕທຫຸໂປສເຖ ອຎ຺ຎໍ ອຠິກ຺ຂຸກໍ ນານາສໍວາສເກຫິ ວາ ສຠິກ຺ຂຸກໍ ອາວາສໍ ວາ ອນາວາສໍ ວາ ວາສຕ຺ຖາຍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສງ຺ເຆນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນ຺ຕຣາຍາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ ໂຫຕິ.

ກິໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈນ຺ຕິ ‘‘ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ¶ ອຸໂປສຖກຣຓສມ຺ພນ຺ເຘເນວ ວຸຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸໂປສເຖ ກຕ຺ຕພ຺ເພ ຍໍ ຕໍ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕຸ’’ນ຺ຕິອາທິນາ (ມຫາວ. ໑໕໙) ນເຍນ ປາຬິຍໍ ອາຄຕໍ, ອຏ຺ຐກຖາສຸ ຈ –

‘‘ສມ຺ມຊ຺ຊນີ ປທີໂປ ຈ, ອຸທກໍ ອາສເນນ ຈ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘ປຸພ຺ພກຣຓ’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ.

‘‘ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິອຸຕຸກ຺ຂານໍ, ຠິກ຺ຂຸຄຓນາ ຈ ໂອວາໂທ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໑໖໘);

ເອວໍ ທ຺ວີຫິ ນາເມຫິ ນວວິຘໍ ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈໍ ທສ຺ສິຕໍ, ກິໍ ຕໍ ກຕນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉຕິ. ນ ຫິ ຕໍ ອກຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ມາ ເຖເຣນ ອາຓຕ຺ເຕນ ອຄິລາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸໂປສຖາຄາຣໍ ສມ຺ມຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ປານີຍໍ ປຣິໂຠຊນີຍໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕພ຺ພໍ, ອາສນໍ ປຎ຺ຎາເປຕພ຺ພໍ, ປທີໂປ ກາຕພ຺ໂພ, ອກໂຣນ຺ໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ເຖເຣນາປິ ປຕິຣູປໍ ຎຕ຺ວາ ອາຓາເປຕພ຺ພໍ.

ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘີຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸໂປສຖກຣຓຕ຺ຖໍ ສນ຺ນິປຕິເຕ ສງ຺ເຆ ພຫິ ອຸໂປສຖໍ ກຕ຺ວາ ອາຄເຕນ ສນ຺ນິປຕິຕຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ກາຍສາມຄ຺ຄິໍ ອເທນ຺ເຕນ ¶ ຉນ຺ໂທ ທາຕພ຺ໂພ. ໂຍປິ ຄິລາໂນ ວາ ໂຫຕິ ກິຈ຺ຈປ຺ປສຸໂຕ ວາ, ເຕນາປິ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ໂທປິ ທາຕພ຺ໂພ. ກຖໍ ທາຕພ຺ໂພ? ເອກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ‘‘ຉນ຺ທໍ ທມ຺ມິ, ຉນ຺ທໍ ເມ ຫຣ, ຉນ຺ທໍ ເມ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໕) ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ອຸຠເຍນ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ທິນ຺ໂນ ໂຫຕິ ຉນ຺ໂທ. ອກຕູໂປສເຖນ ປນ ຄິລາເນນ ວາ ກິຈ຺ຈປ຺ປສຸເຕນ ວາ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ທາຕພ຺ພາ. ກຖໍ ທາຕພ຺ພາ? ເອກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ‘‘ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ທມ຺ມິ, ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເມ ຫຣ, ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເມ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໔) ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ອຸຠເຍນ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ ປາຣິສຸທ຺ຘິ, ຕໍ ປນ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ໂທປິ ທາຕພ຺ໂພ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ຠຄວຕາ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕທຫຸໂປສເຖ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ທມ຺ປິ ທາຕຸໍ, ສນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຣຓີຍ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໕). ຕຕ຺ຖ ປາຣິສຸທ຺ຘິທານໍ ສງ຺ຆສ຺ສປິ ອຕ຺ຕໂນປິ ອຸໂປສຖກຣຓໍ ສມ຺ປາເທຕິ, ນ ອວເສສໍ ສງ຺ຆກິຈ຺ຈໍ. ຉນ຺ທທານໍ ສງ຺ຆສ຺ເສວ ອຸໂປສຖກຣຓຎ຺ຈ ເສສກິຈ຺ຈຎ຺ຈ ສມ຺ປາເທຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ປນ ອຸໂປສໂຖ ອກໂຕເຍວ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທນ຺ເຕນ ຉນ຺ໂທປິ ທາຕພ຺ໂພ. ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕໍ ປນ ສຸທ຺ຘິກຈ຺ຉນ຺ທໍ ວາ ອິມໍ ວາ ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເອເກນ ພຫູນມ຺ປິ ອາຫຣິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນ ໂສ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ເຍສໍ ເຕນ ຉນ຺ໂທ ວາ ປາຣິສຸທ຺ຘິ ¶ ວາ ຄຫິຕາ, ເຕສຎ຺ຈ ອຕ຺ຕໂນ ຈ ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ເທຕິ, ຕສ຺ເສວ ສາ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ອິຕຣາ ປນ ພິຬາລສງ຺ຂລິກາ ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິ ນາມ ໂຫຕິ, ສາ ນາຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມາ ສຍເມວ ສນ຺ນິປຕິຕຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປນ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ນາໂຣເຈຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິ ປນ ຕສ຺ມິໍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອຸປຄຕມຕ຺ເຕເຍວ ອາຄຕາ ໂຫຕິ.

ອຸຕຸກ຺ຂານນ຺ຕິ ¶ ‘‘ເຫມນ຺ຕາທີນໍ ອຸຕູນໍ ເອຕ຺ຕກໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕໍ, ເອຕ຺ຕກໍ ອວສິຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຸຕູນໍ ອາຈິກ຺ຂນໍ. ຠິກ຺ຂຸຄຓນາຕິ ‘‘ເອຕ຺ຕກາ ຠິກ຺ຂູ ອຸໂປສຖຄ຺ເຄ ສນ຺ນິປຕິຕາ’’ຕິ ຠິກ຺ຂູນໍ ຄຓນາ. ອິທມ຺ປິ ຫິ ອຸຠຍໍ ກຕ຺ວາວ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ໂອວາໂທຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນວາໂທ. ນ ຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາຈິຕໍ ໂອວາທໍ ອນາໂຣເຈຕ຺ວາ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຫິ ‘‘ສ຺ເວ ອຸໂປສໂຖ’’ຕິ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຸໂປສໂຖ ຈາຕຸທ຺ທໂສ ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປຸນ ອຸໂປສຖທິວເສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ¶ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ (ຈູຬວ. ໔໑໓) ເອວໍ ໂອວາທໍ ຍາຈນ຺ຕິ. ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ພາລຄິລານຄມິເຍ ອຎ຺ໂຎ ສເຈປິ ອາຣຎ຺ຎິໂກ ໂຫຕິ, ອປຏິຄ຺ຄເຫຕຸໍ ນ ລຠຕິ, ຕສ຺ມາ ເຍນ ໂສ ປຏິຄ຺ຄຫິໂຕ, ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸໂປສຖຄ຺ເຄ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ‘‘ອຕ຺ຖິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ’’ຕິ. ສເຈ ໂຫຕິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ຕໂຕ ເຕນ ໂສ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປສງ຺ກມຕູ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໔໑໓). ສເຈ ນຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ເຕນ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ ‘‘ໂກ ອາຍສ຺ມາ ອຸສ຺ສຫຕິ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວທິຕຸ’’ນ຺ຕິ. ສເຈ ໂກຈິ ອຸສ຺ສຫຕິ, ໂສປິ ຈ ອຏ຺ຐຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄໂຕ, ຕໍ ຕຕ຺ເຖວ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ໂອວາທປຏິຄ຺ຄາຫໂກ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຸປສງ຺ກມຕູ’’ຕິ (ຈຸຬວ. ໔໑໓). ສເຈ ປນ ໂກຈິ ນ ອຸສ຺ສຫຕິ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ‘‘ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ປາສາທິເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ສມ຺ປາເທຕູ’’ຕິ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຫິ ສິກ຺ຂຕ຺ຕຍສງ຺ຄຫິຕໍ ສກລໍ ສາສນໍ ອາໂຣຈິຕໍ ໂຫຕິ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປາຏິປທທິວເສ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ.

ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນາປິ ຕາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເປເສຕພ຺ພາ, ຄຈ຺ຉຖ, ອຍ຺ຍາ, ປຸຈ຺ຉຖ ‘‘ກິໍ, ອຍ຺ຍ, ລຠຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ຕາຫິ ‘‘ສາຘຸ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອວໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ‘‘ກິໍ, ອຍ຺ຍ, ລຠຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ¶ ‘‘ນຕ຺ຖິ ໂກຈິ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໂນວາທໂກ ສມ຺ມໂຕ, ປາສາທິເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ສມ຺ປາເທຕູ’’ຕິ, ຕາຫິ ‘‘ສາຘຸ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ອິທຎ຺ຈ ເອກໂຕ ອາຄຕານໍ ທ຺ວິນ຺ນໍ ຕິຓ຺ຓໍ ວາ ວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕາສຸ ປນ ເອກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວຕ຺ຕພ຺ພຎ຺ເຈວ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕພ຺ພຎ຺ຈ, ອິຕຣາ ຕສ຺ສາ ສຫາຍິກາ. ສເຈ ປນ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ວາ ນ ປູຣຕິ ¶ , ອຸຠຍໂຕປິ ວາ ຄຓມຕ຺ຕເມວ ປຸຄ຺ຄລມຕ຺ຕໍ ວາ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ¶ ວຈນກ຺ກໂມ – ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທວນ຺ທນ຺ຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈນ຺ຕິ, ລຠນ຺ຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທາມິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈາມິ, ລຠາມຫໍ, ອຍ຺ຍ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍາ, ອຍ຺ຍານໍ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍາ, ອຍ຺ຍານໍ ປາເທ ວນ຺ທນ຺ຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈນ຺ຕິ, ລຠນ຺ຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍາ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ອຍ຺ຍານໍ ປາເທ ວນ຺ທາມິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈາມິ, ລຠາມຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທນ຺ຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈນ຺ຕິ, ລຠນ຺ຕຸ ກິຣ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທາມິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈາມິ, ລຠາມຫໍ, ອຍ຺ຍ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ເຕນາປິ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸໂປສຖກາເລ ເອວໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທນ຺ຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈນ຺ຕິ, ລຠນ຺ຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນີ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີ ຠນ຺ເຕ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປາເທ ວນ຺ທຕິ, ວນ຺ທນ຺ຕິ, ວນ຺ທຕິ, ໂອວາທູປສງ຺ກມນຎ຺ຈ ຍາຈຕິ, ຍາຈນ຺ຕິ, ຍາຈຕິ, ລຠຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ລຠນ຺ຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ລຠຕຸ ກິຣ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸນີ ໂອວາທູປສງ຺ກມນ’’ນ຺ຕິ. ອຸໂປສຖຄ຺ເຄປິ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສເກນ ວາ ຎຕ຺ຕິຏ຺ຐປເກນ ວາ ອິຕເຣນ ວາ ຠິກ຺ຂຸນາ ສເຈ ສມ຺ມໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖິ, ປຸຣິມນເຍເນວ ‘‘ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຸປສງ຺ກມຕຸ, ອຸປສງ຺ກມນ຺ຕຸ, ອຸປສງ຺ກມຕູ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນຕ຺ຖິ, ‘‘ປາສາທິເກນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ຠິກ຺ຂຸນີ ສມ຺ປາເທຕຸ, ສມ຺ປາເທນ຺ຕຸ, ສມ຺ປາເທຕູ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ໂອວາທປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫເກນ ປາຏິປເທ ຕໍ ປຈ຺ຈາຫຣິຕ຺ວາ ຕເຖວ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປວິນິຈ຺ຉໂຍ. ເອວໍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຍາຈິຕໍ ໂອວາທໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາວ ອຸໂປສໂຖ ກາຕພ຺ໂພ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ –

‘‘ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິອຸຕຸກ຺ຂານໍ ¶ ¶ ¶ , ຠິກ຺ຂຸຄຓນາ ຈ ໂອວາໂທ;

ອຸໂປສຖສ຺ສ ເອຕານິ, ‘ປຸພ຺ພກິຈ຺ຈ’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ.

ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິສຸທ຺ຘຠາວໍ ອາໂຣເຈຖ, ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີ’’ຕິອິທໍ ປາຣິສຸທ຺ຘິອາໂຣຈນສ຺ສ ກາຣຓວຈນໍ. ‘‘ນ ຈ, ຠິກ຺ຂເວ, ສາປຕ຺ຕິເກນ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕພ຺ພໍ, ໂຍ ສຸເຓຍ຺ຍ ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໓໘໖) ຫິ ວຈນໂຕ ອປຣິສຸທ຺ເຘຫິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ໂສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ – ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີຕິ. ເອຕ຺ຖ ສິຍາ ‘‘ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໓໔) ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອິຘາປິ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເອວຎ຺ຫິ ສຕິ ປຸພ຺ເພນາປຣໍ ສນ຺ຘິຍຕີຕິ. ວຸຈ຺ຈເຕ, ວຈນມຕ຺ຕເມເວຕໍ ນ ສນ຺ຘິຍຕິ, ລກ຺ຂຓໂຕ ປນ ສເມຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ສາມຄ຺ຄິຍາ, ຄຓສ຺ສ ສາມຄ຺ຄິຍາ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຸທ຺ເທສາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂນ຺ຕິ ອິທຎ຺ເຫຕ຺ຖ ລກ຺ຂຓໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອິທເມເວຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ.

ຕໍ ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາ ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມ ມນສິ ກໂຣມາຕິ ນ຺ຕິ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ. ສພ຺ເພວ ສນ຺ຕາຕິ ຍາວຕິກາ ຕສ຺ສາ ປຣິສາຍ ເຖຣາ ຈ ນວາ ຈ ມຊ຺ຌິມາ ຈ. ສາຘຸກໍ ສຸໂຓມາຕິ ອຏ຺ຐິໍ ກຕ຺ວາ ມນສິ ກຣິຕ຺ວາ ໂສຕທ຺ວາຣວເສນ ສພ຺ພເຈຕສາ ສມນ຺ນາຫຣາມ. ມນສິ ກໂຣມາຕິ ເອກຄ຺ຄຈິຕ຺ຕາ ຫຸຕ຺ວາ ຈິຕ຺ເຕ ຐເປຍ຺ຍາມ. ເອຕ຺ຖ ຈ ກິຎ຺ຈາປິ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ‘‘ສຸໂຓຖ ມນສິ ກໂຣຖາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ ວິຍ ທິສ຺ສຕິ, ‘‘ສງ຺ໂຆ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິອິມິນາ ປນ ນ ສເມຕິ. ສມຄ຺ຄສ຺ສ ຫິ ສງ຺ຆສ຺ເສຕໍ ອຸໂປສຖກຣຓໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສໂກ ຈ ສງ຺ຆປຣິຍາປນ຺ໂນວ, ອິຈ຺ຈສ຺ສ ສງ຺ຆປຣິຍາປນ຺ນຕ຺ຕາ ‘‘ສຸໂຓມ ມນສິ ກໂຣມາ’’ຕິ ອິທເມວ ວຕ຺ຕຸໍ ຍຸຕ຺ຕໍ.

ອິທານິ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອາໂຣເຈຖາ’’ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຍຖາ ປາຣິສຸທ຺ຘິອາໂຣຈນໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍາຕິ ອາຫ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ສິຍາຕິ ຍສ຺ສ ຉນ຺ນໍ ອາກາຣານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອາປນ຺ນາປຕ຺ຕິ ຠເວຍ຺ຍ. ອາປຕ຺ຕິຎ຺ຫິ ¶ ອາປຊ຺ຊນ຺ໂຕ ອລຊ຺ຊິຕາ, ອຎ຺ຎາຓຕາ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປ຺ປກຕຕາ, ອກປ຺ປິເຍ ກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາ, ກປ຺ປິເຍ ອກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາ, ສຕິສມ຺ໂມສາຕິ ອິເມຫິ ຉຫາກາເຣຫິ (ປຣິ. ໒໙໕) ອາປຊ຺ຊຕິ.

ກຖໍ ອລຊ຺ຊິຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ? ອກປ຺ປິຍຠາວໍ ຊານນ຺ໂຕເຍວ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກມໍ ກໂຣຕິ.

ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ¶ ເຈຕໍ –

‘‘ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິໍ ປຣິຄູຫຕິ;

ອຄຕິຄມນຎ຺ຈ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອທິໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ ອລຊ຺ຊິປຸຄ຺ຄໂລ’’ຕິ. (ປຣິ. ໓໕໙);

ກຖໍ ອຎ຺ຎາຓຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ? ອຎ຺ຎາຓປຸຄ຺ຄໂລ ຫິ ມນ຺ໂທ ໂມມູໂຫ ກຕ຺ຕພ຺ພາກຕ຺ຕພ຺ພໍ ອຊານນ຺ໂຕ ອກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກໂຣຕິ, ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ວິຣາເຘຕິ, ເອວໍ ອຎ຺ຎາຓຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ກຖໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປ຺ປກຕຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ? ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິຍໍ ¶ ນິສ຺ສາຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ເຈ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ວິນຍຘຣໍ ປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍໍ ເຈ, ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ສິຍາ, ອກປ຺ປິຍໍ ເຈ, ນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ປນ ‘‘ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ວີຕິກ຺ກມຕິເຍວ, ເອວໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈປ຺ປກຕຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ກຖໍ ອກປ຺ປິເຍ ກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ? ອຈ຺ຉມໍສໍ ‘‘ສູກຣມໍສ’’ນ຺ຕິ ຂາທຕິ, ວິກາເລ ກາລສຎ຺ຎາຍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ເອວໍ ອກປ຺ປິເຍ ກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ກຖໍ ກປ຺ປິເຍ ອກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ? ສູກຣມໍສໍ ‘‘ອຈ຺ຉມໍສ’’ນ຺ຕິ ຂາທຕິ, ກາເລ ວິກາລສຎ຺ຎາຍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ເອວໍ ກປ຺ປິເຍ ອກປ຺ປິຍສຎ຺ຎິຕາຍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ກຖໍ ສຕິສມ຺ໂມສາ ອາປຊ຺ຊຕິ? ສຫເສຍ຺ຍຈີວຣວິປ຺ປວາສາທີນິ ສຕິສມ຺ໂມສາ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອິຕິ ອິເມສໍ ຉນ຺ນໍ ອາກາຣານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອາກາເຣນ ອາປນ຺ນາ ຍສ຺ສ ສິຍາ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘານໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ອາປຕ຺ຕິ ເຖຣສ຺ສ ວາ ນວສ຺ສ ວາ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍາຕິ ໂສ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທເສຕຸ ວາ ປກາເສຕຸ ວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາຕິ ຍສ຺ສ ປນ ເອວໍ ອນາປນ຺ນາ ວາ ອາປຕ຺ຕິໍ ¶ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈ ປນ ວຸຏ຺ຐິຕາ ວາ ເທສິຕາ ວາ ອາໂຣຈິຕາ ວາ ອາປຕ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ອສນ຺ຕີ ນາມ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພໍ. ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ເຕ ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘາ’’ຕິ ເວທິສ຺ສາມີຕິ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນາປິ ຫິ ກາຣເຓນ ອຫໍ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ‘‘ປຣິສຸທ຺ຘາ’’ອິຈ຺ເຈວ ຊານິສ຺ສາມີຕິ. ຍຖາ ໂຂ ປນ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ຐສ຺ສ ເວຍ຺ຍາກຣຓໍ ໂຫຕີຕິ ຍຖາ ເອເກເນໂກ ປຸຏ຺ໂຐ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍ, ຍຖາ ເອເກເນໂກ ປຈ຺ເຈກປຸຏ຺ໂຐ ‘‘ມໍ ເອສ ປຸຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ພ຺ຍາກເຣຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ເອວເມວໍ ¶ ເອວຣູປາຍ ປຣິສາຍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ເອກຈ຺ເຈ ຕາວ ອາຈຣິຍາ ເອວໍ ວທນ຺ຕິ ‘‘ເອວເມວໍ ອິມິສ຺ສາຍ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ຍເທຕໍ ‘ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍ, ອສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ຕຸຓ຺ຫີ ຠວິຕພ຺ພໍ, ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ໂຂ ປນາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ເວທິສ຺ສາມີ’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອນຸສາວິຕໍ, ຕໍ ເອກເມເກນ ‘ມໍ ເອສ ປຸຈ຺ຉຕີ’ຕິ ເອວໍ ຊານິຕພ຺ພໍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ. ຕໍ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ, ກສ຺ມາ? ອຕ຺ຖພ຺ຍຎ຺ຊນເຠທໂຕ. ອນຸສ຺ສາວນຎ຺ຫິ ນາມ ອຕ຺ຖໂຕ ຈ ພ຺ຍຎ຺ຊນໂຕ ຈ ອຠິນ຺ນໍ ໂຫຕິ ‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມີ’’ຕິອາທີສຸ (ມຫາວ. ໗໒; ຈູຬວ. ໓) ວິຍ, ‘‘ຍສ຺ສ ສິຍາ’’ຕິອາທິວຈນຕ຺ຕຍໍ ປນ ອຕ຺ຖໂຕປິ ພ຺ຍຎ຺ຊນໂຕປິ ຠິນ຺ນໍ, ເຕນສ຺ສ ອນຸສ຺ສາວນຕ຺ຕຍໍ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ຍທິ ເຈຕໍ ຍາວຕຕິຍານຸສ຺ສາວນໍ ສິຍາ, ນິທານຸທ຺ເທເສ ອນິຏ຺ຐິເຕປິ ອາປຕ຺ຕິ ສິຍາ. ນ ຈ ຍຸຕ຺ຕໍ ອນາປຕ຺ຕິກ຺ເຂຕ຺ເຕ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕຸໍ.

ອປເຣ ‘‘ອນຸສາວິຕ’’ນ຺ຕິປທສ຺ສ ອນຸສາເວຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ຖໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ‘‘ຍາວຕຕິຍ’’ນ຺ຕິອິທໍ ອຸປຣິ ອຸທ຺ເທສາວສາເນ ‘‘ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ເອຕໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ອາຫຸ. ຕມ຺ປິ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ, ກສ຺ມາ? ອຕ຺ຖຍຸຕ຺ຕີນໍ ອຠາວໂຕ. ອິທຎ຺ຫິ ປທໍ ເກຈິ ‘‘ອນຸສາເວຕ’’ນ຺ຕິ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ, ເກຈິ ‘‘ອນຸສາເວຕ’’ນ຺ຕິ, ຕໍ ອຸຠຍໍ ວາປິ ອຕີຕກາລເມວ ທີເປຕິ, ນ ອນາຄຕໍ. ຍທິ ຈສ຺ສ ອຍໍ ອຕ຺ໂຖ ສິຍາ, ‘‘ອນຸສາວິຕໍ ເຫສ຺ສຕີ’’ຕິ ວເທຍ຺ຍ ¶ , ເອວໍ ຕາວ ອຕ຺ຖາຠາວໂຕ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ຍທິ ເຈຕໍ ອຸທ຺ເທສາວສາເນ ວຈນໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ ສິຍາ, ‘‘ນ ອາວິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕສ຺ສ ນິທາເນ ສມຕ຺ເຕປິ ວຸຕ຺ຕມຸສາວາໂທ ນ ສິຍາ, ກສ຺ມາ? ‘‘ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຍມາເນ’’ຕິວຈນໂຕ (ມຫາວ. ໑໓໔) ‘‘ຍາວຕຕິຍ’’ນ຺ຕິ ອິທໍ ວຈນເມວ ¶ ນິຣຕ຺ຖກໍ ສິຍາ, ກສ຺ມາ? ນິທານຸທ຺ເທເສ ຍາວຕຕິຍານຸສ຺ສາວນສ຺ສ ອຠາວໂຕຕິ ເອວໍ ຍຸຕ຺ຕິອຠາວໂຕ ຕມ຺ປິ ນ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ‘‘ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ ອິທໍ ປນ ລກ຺ຂຓວຈນມຕ຺ຕໍ, ເຕນ ອິມມຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕິ – ອິທໍ ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ນາມ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຍຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສ຺ສາວິຍມາເນ ໂຍ ສຣມາໂນ ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ນາວິກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ຍາວຕຕິຍານຸສ຺ສາວນາວສາເນ ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ໂຫຕີຕິ.

ຕເທຕໍ ຍຖາ ອນຸສາວິຕໍ ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມີຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕໍ ປເນຕໍ ປາຣາຊິກາທີນໍ ອວສາເນ ທິສ຺ສຕິ, ນ ນິທານາວສາເນ. ກິຎ຺ຈາປິ ນ ທິສ຺ສຕິ, ອຖ ໂຂ ອຸທ຺ເທສກາເລ ‘‘ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິທານໍ, ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ. ເອວຎ຺ຫິ ນິທານໍ ສຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາ ທຸອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ. ອິມເມວ ຈ ອຕ຺ຖໍ ສນ຺ຘາຍ ອຸໂປສຖກ຺ຂນ຺ຘເກ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຍາວຕຕິຍໍ ອນຸສາວິຕໍ ¶ ໂຫຕີຕິ ສກິມ຺ປິ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ອນຸສາວິຕໍ ໂຫຕີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໓໔). ອຍເມຕ຺ຖ ອາຈຣິຍປຣມ຺ປຣາຠໂຕ ວິນິຈ຺ຉໂຍ.

ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ…ເປ… ສມ຺ປຊານມຸສາວາທສ຺ສ ໂຫຕີຕິ ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ອສ຺ສ ໂຫຕິ, ເຕນສ຺ສ ທຸກ຺ກຏາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ສາ ຈ ໂຂ ປນ ນ ມຸສາວາທລກ຺ຂເຓນ, ‘‘ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທ ກິໍ ໂຫຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ ໂຫຕີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໓໕) ອິມິນາ ປນ ຠຄວໂຕ ວຈເນນ ວຈີທ຺ວາເຣ ອກິຣິຍສມຸຏ຺ຐານາປຕ຺ຕິ ໂຫຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈຕໍ –

‘‘ອນາລປນ຺ໂຕ ມນຸເຊນ ເກນຈິ,

ວາຈາຄິຣໍ ໂນ ຈ ປເຣ ຠເຓຍ຺ຍ;

ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຈສິກໍ, ນ ກາຍິກໍ,

ປຎ຺ຫາເມສາ ກຸສເລຫິ ຈິນ຺ຕິຕາ’’ຕິ. (ປຣິ. ໔໗໙);

ອນ຺ຕຣາຍິໂກຕິ ¶ ວິປ຺ປຏິສາຣວຕ຺ຖຸຕາຍ ປາໂມຊ຺ຊາທິສມ຺ຠວໍ ນິວາເຣຕ຺ວາ ປຐມຊ຺ຌານາທີນໍ ອຘິຄມາຍ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກໂຣຕິ. ຕສ຺ມາຕິ ຍສ຺ມາ ອຍໍ ອນາວິກຣຓສງ຺ຂາໂຕ ສມ຺ປຊານມຸສາວາໂທ ອນ຺ຕຣາຍິໂກ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ. ສຣມາເນນາຕິ ອຕ຺ຕນິ ສນ຺ຕິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຊານນ຺ເຕນ. ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ເຂນາຕິ ວຸຏ຺ຐາຕຸກາເມນ ວິສຸຊ຺ຌິຕຸກາເມນ. ສນ຺ຕີ ອາປຕ຺ຕີຕິ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອວຸຏ຺ຐິຕາ ອາປຕ຺ຕິ. ອາວິກາຕພ຺ພາຕິ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ຄຓມຊ຺ເຌ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄເລ ວາ ປກາເສຕພ຺ພາ, ອນ຺ຕມໂສ ອນນ຺ຕຣສ຺ສາປິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ອິໂຕ ວຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ¶ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໗໐) ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈປິ ເວມຕິໂກ ໂຫຕິ, ‘‘ອຫໍ, ອາວຸໂສ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ເວມຕິໂກ, ຍທາ ນິພ຺ເພມຕິໂກ ຠວິສ຺ສາມິ, ຕທາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໖໙) ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ອາວິກຕາ ຫິສ຺ສ ຜາສຸ ໂຫຕີຕິເອຕ຺ຖ ອາວິກຕາຕິ ອາວິກຕາຍ, ປກາສິຕາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອລຊ຺ຊິຕາຕິອາທີສຸ (ປຣິ. ໒໙໕) ວິຍ ຫິ ອິທມ຺ປິ ກຣຓຕ຺ເຖ ປຈ຺ຈຕ຺ຕວຈນໍ. ຫີຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ອສ຺ສາຕິ ເອຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ. ຜາສຸ ໂຫຕີຕິ ປຐມຊ຺ຌານາທີນໍ ອຘິຄມາຍ ຜາສຸ ໂຫຕິ, ອວິປ຺ປຏິສາຣມູລການໍ ປາໂມຊ຺ຊາທີນໍ ວເສນ ສຸຂປ຺ປຏິປທາ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອິຕິ ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ນິທານວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຣາຊິກກຓ຺ໂຑ

ອິທານິ ¶ ¶ ຍເທຕໍ ນິທານານນ຺ຕຣໍ ຕຕ຺ຣິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣຕິອາທິ ປາຣາຊິກກຓ຺ຑໍ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຣາຕິ ຕສ຺ມິໍ ‘‘ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ. ອິເມຕິ ອິທານິ ວຕ຺ຕພ຺ພານໍ ອຠິມຸຂີກຣຓໍ. ຈຕ຺ຕາໂຣຕິ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ. ປາຣາຊິກາຕິ ເອວໍນາມກາ. ຘມ຺ມາຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສຣູເປນ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ນິທາເນ ວິຍ ‘‘ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕີ’’ຕິ ສາຘາຣຓວຈນມຕ຺ເຕນ.

໑. ປຐມປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ

ໂຍ ປນາຕິ ຣສ຺ສທີຆາທິນາ ລິງ຺ຄາທິເຠເທນ ໂຍ ໂກຈິ. ຠິກ຺ຂູຕິ ເອຫິຠິກ຺ຂຸອຸປສມ຺ປທາ, ສຣຓຄມນູປສມ຺ປທາ, ໂອວາທປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓູປສມ຺ປທາ, ປຎ຺ຫາພ຺ຍາກຣຓູປສມ຺ປທາ, ອຏ຺ຐຄຣຸຘມ຺ມປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓູປສມ຺ປທາ, ທູເຕນູປສມ຺ປທາ, ອຏ຺ຐວາຈິກູປສມ຺ປທາ, ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມູປສມ຺ປທາຕິ ອິມາສຸ ອຏ຺ຐສຸ ອຸປສມ຺ປທາສຸ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ອຸປສມ຺ປທາກມ຺ເມນ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ. ຕສ຺ສ ປນ ກມ຺ມສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຎຕ຺ຕິອນຸສ຺ສາວນ ສີມາ ປຣິສາສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປຕາ ເວທິຕພ຺ພາ.

ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖູຕິ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ ປຸຄ຺ຄໂລ, ໂສ ຐເປຕ຺ວາ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸອຊ຺ຌາປນ຺ນປຸພ຺ພໍ, ປຓ຺ຑກາທໂຍ ຈ ເອກາທສ ອຠພ຺ພປຸຄ຺ຄເລ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ນາມ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ໂສ. ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸອຊ຺ຌາປນ຺ນປຸພ຺ໂພ ນາມ ຈຕຸນ຺ນໍ ປາຣາຊິການໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອຊ຺ຌາປນ຺ນປຸພ຺ໂພ. ປຓ຺ຑກາທໂຍ ວຊ຺ຊນີຍປຸຄ຺ຄລກຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕາ. ເຕສຸ ອາສິຕ຺ຕປຓ຺ຑກຎ຺ຈ ອຸສູຍປຓ຺ຑກຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ໂອປກ຺ກມິກປຓ຺ຑໂກ ນປຸໍສກປຓ຺ຑໂກ ປຓ຺ຑກຠາວປກ຺ເຂ ຐິໂຕ ປກ຺ຂປຓ຺ຑໂກ ຈ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ.

ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ປນ ຕິວິໂຘ ລິງ຺ຄຕ຺ເຖນໂກ ສໍວາສຕ຺ເຖນໂກ ອຸຠຍຕ຺ເຖນໂກຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ສຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ¶ ນ ຠິກ຺ຂຸວສ຺ສານິ ຄເຓຕິ, ນ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ວາ ສາມເຓຣານໍ ¶ ວາ ວນ຺ທນໍ ສາທິຍຕິ, ນ ອາສເນນ ປຏິພາຫຕິ, ນ ອຸໂປສຖາທີສຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ, ອຍໍ ອສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕຕາຍ ລິງ຺ຄມຕ຺ຕສ຺ເສວ ເຖນິຕຕ຺ຕາ ລິງ຺ຄຕ຺ເຖນໂກ ນາມ. ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂູຫິ ປພ຺ພຊິໂຕ ສາມເຓໂຣ ສມາໂນ ກາສາຍານິ ອປເນຕ຺ວາ ເຕສຸ ສອຸສ຺ສາໂຫວ ¶ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວິຕ຺ວາ ປຸນ ນິວາເສຕ຺ວາ ສາມເຓຣຠາວໍ ປຏິຊານາຕິ, ອຍໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ທິນ຺ນລິງ຺ຄສ຺ສ ອປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕຕ຺ຕາ ນ ລິງ຺ຄຕ຺ເຖນໂກ, ນ ລິງ຺ຄານຸຣູປສ຺ສ ສໍວາສສ຺ສ ສາທິຕຕ຺ຕາ ນາປິ ສໍວາສຕ຺ເຖນໂກ. ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸອຊ຺ຌາປນ຺ນເກປິ ເອເສວ ນໂຍ. ໂຍ ຈ ໂຂ ສາມເຓໂຣ ສມາໂນ ວິເທສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸວສ຺ສານິ ຄເຓຕິ, ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ວນ຺ທນໍ ສາທິຍຕິ, ອາສເນນ ປຏິພາຫຕິ, ອຸໂປສຖາທີສຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ, ອຍໍ ສໍວາສມຕ຺ຕສ຺ເສວ ເຖນິຕຕ຺ຕາ ສໍວາສຕ຺ເຖນໂກ ນາມ. ຠິກ຺ຂຸວສ຺ສຄຓນາທິໂກ ຫິ ສພ຺ໂພປິ ກິຣິຍເຠໂທ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ‘‘ສໍວາໂສ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສິກ຺ຂໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ‘‘ນ ມໍ ໂກຈິ ຊານາຕີ’’ຕິ ປຸນ ເອວໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ເຕປິ ເອເສວ ນໂຍ. ໂຍ ປນ ສຍໍ ປພ຺ພຊິຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍຖາວຸຑ຺ຒໍ ວນ຺ທນໍ ສາທິຍຕິ, ອາສເນນ ປຏິພາຫຕິ, ຠິກ຺ຂຸວສ຺ສານິ ຄເຓຕິ, ອຸໂປສຖາທີສຸ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ, ອຍໍ ລິງ຺ຄສ຺ສ ເຈວ ສໍວາສສ຺ສ ຈ ເຖນິຕຕ຺ຕາ ອຸຠຍຕ຺ເຖນໂກ ນາມ. ຘຸຣນິກ຺ເຂປວເສນ ກາສາຍານິ ອປເນຕ຺ວາ ອນ຺ຕິມວຕ຺ຖຸໍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຸນ ຕານິ ອຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ເອວໍ ປຏິປຊ຺ຊນ຺ເຕປິ ເອເສວ ນໂຍ, ອຍໍ ຕິວິໂຘປິ ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ອິມໍ ຕິວິຘໍ.

‘‘ຣາຊ ທຸພ຺ຠິກ຺ຂ ກນ຺ຕາຣ-ໂຣຄ ເວຣີ ຠເຍນ ວາ;

ຈີວຣາຫຣຓຕ຺ຖໍ ວາ, ລິງ຺ຄໍ ອາທິຍຕີຘ ໂຍ.

‘‘ສໍວາສໍ ນາຘິວາເສຕິ, ຍາວ ໂສ ສຸທ຺ຘມານໂສ;

ເຖຍ຺ຍສໍວາສໂກ ນາມ, ຕາວ ເອສ ນ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ. (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໑໑໐);

ໂຍ ປນ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ຕິຕ຺ຖິຍຠາວໍ ປຕ຺ຖຍມາໂນ ສຍໍ ວາ ກຸສຈີຣາທິກໍ ຕິຕ຺ຖິຍລິງ຺ຄໍ ອາທິຍຕິ, ເຕສໍ ວາ ສນ຺ຕິເກ ປພ຺ພຊຕິ, ນຄ຺ໂຄ ວາ ຫຸຕ຺ວາ ອາຊີວການໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສໍ ວຕານິ ອາທິຍຕິ, ອຍໍ ຕິຕ຺ຖິຍປກ຺ກນ຺ຕໂກ ນາມ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ມນຸສ຺ສຊາຕິກໍ ອວເສໂສ ສພ຺ໂພປິ ຕິຣຈ຺ຉານຄໂຕ ນາມ. ເຍນ ມນຸສ຺ສຊາຕິກາ ຊເນຕ຺ຕິ ສຍມ຺ປິ ມນຸສ຺ສຠູເຕເນວ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ຊີວິຕາ ໂວໂຣປິຕາ, ອຍໍ ມາຕຸຆາຕໂກ ນາມ. ປິຕຸຆາຕເກປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຍນ ອນ຺ຕມໂສ ຄິຫິລິງ຺ເຄ ຐິໂຕປິ ມນຸສ຺ສຊາຕິໂກ ຂີຓາສໂວ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ຊີວິຕາ ໂວໂຣປິໂຕ, ອຍໍ ອຣຫນ຺ຕຆາຕໂກ ນາມ. ໂຍ ປນ ປກຕຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ¶ ມຄ຺ເຄ ທູເສຕິ ¶ , ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິທູສໂກ ນາມ. ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕ ວິຍ ສາສນໍ ອຸທ຺ຘມ຺ມໍ ອຸພ຺ພິນຍໍ ກຕ຺ວາ ຈຕຸນ຺ນໍ ກມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ສງ຺ຆໍ ຠິນ຺ທຕິ, ອຍໍ ສງ຺ຆເຠທໂກ ນາມ. ໂຍ ເທວທຕ຺ໂຕ ວິຍ ທຸຏ຺ຐຈິຕ຺ເຕນ ວຘກຈິຕ຺ເຕນ ຕຖາຄຕສ຺ສ ຊີວມານກສຣີເຣ ຂຸທ຺ທກມກ຺ຂິກາຍ ປິວນມຕ຺ຕມ຺ປິ ໂລຫິຕໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ອຍໍ ໂລຫິຕຸປ຺ປາທໂກ ນາມ. ຍສ຺ສ ¶ ອິຕ຺ຖິນິມິຕ຺ຕຸປ຺ປາທນກມ຺ມໂຕ ຈ ປຸຣິສນິມິຕ຺ຕຸປ຺ປາທນກມ຺ມໂຕ ຈ ອຸຠໂຕ ທຸວິຘມ຺ປິ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອຕ຺ຖິ, ອຍໍ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນໂກ ນາມ. ອິຕິ ອິເມ ເຕຣສ ປຸຄ຺ຄລາ ອຸປສມ຺ປທາຍ ອວຕ຺ຖູ, ອິເມ ປນ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ເຂ ສຕິ ອຸປສມ຺ປທາກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ.

ກຖໍ ຎຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ? ວຕ຺ຖຸສງ຺ຆປຸຄ຺ຄລຎຕ຺ຕີນໍ ອປຣາມສນານິ, ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິຏ຺ຐປນຎ຺ຈາຕິ ອິເມ ຕາວ ປຎ຺ຈ ຎຕ຺ຕິໂທສາ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ’’ຕິ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂສ຺ສ ອກິຕ຺ຕນໍ ວຕ຺ຖຸອປຣາມສນໍ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ’’ຕິເອຕ຺ຖ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ສງ຺ໂຆ’’ຕິ ອຠຓນໍ ສງ຺ຆອປຣາມສນໍ ນາມ. ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ’’ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍສ຺ສ ອກິຕ຺ຕນໍ ປຸຄ຺ຄລອປຣາມສນໍ ນາມ. ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ຎຕ຺ຕິຍາ ອນຸຈ຺ຈາຣຓໍ ຎຕ຺ຕິອປຣາມສນໍ ນາມ. ປຐມໍ ກມ຺ມວາຈໍ ນິຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ‘‘ເອສາ ຎຕ຺ຕີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ‘‘ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ຎຕ຺ຕິກິຕ຺ຕນໍ ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ຕິຏ຺ຐປນໍ ນາມ. ອິຕິ ອິເມຫິ ໂທເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ສມ຺ປນ຺ນໍ ຎຕ຺ຕິສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ.

ອນຸສ຺ສາວນວເສນ ອກຸປ຺ປຕາຍປິ ວຕ຺ຖຸສງ຺ຆປຸຄ຺ຄລານໍ ອປຣາມສນານິ, ສາວນາຍ ຫາປນໍ, ອກາເລ ສາວນນ຺ຕິ ອິເມ ປຎ຺ຈ ອນຸສ຺ສາວນໂທສາ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖາທີນໍ ອປຣາມສນານິ ຎຕ຺ຕິຍໍ ວຸຕ຺ຕສທິສາເນວ. ຕີສຸ ປນ ອນຸສ຺ສາວນາສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ເອເຕສໍ ອປຣາມສນໍ ອປຣາມສນເມວ. ສພ຺ເພນ ສພ຺ພໍ ປນ ກມ຺ມວາຈໍ ອວຕ຺ວາ ຈຕຸກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຎຕ຺ຕິກິຕ຺ຕນເມວ, ອຖ ວາ ປນ ກມ຺ມວາຈາພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອກ຺ຂຣສ຺ສ ວາ ປທສ຺ສ ວາ ອນຸຈ຺ຈາຣຓໍ ວາ ທຸຣຸຈ຺ຈາຣຓໍ ວາ ສາວນາຍ ຫາປນໍ ນາມ. ສາວນາຍ ອໂນກາເສ ປຐມໍ ຎຕ຺ຕິໍ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ອນຸສ຺ສາວນກຣຓໍ ອກາເລ ສາວນໍ ນາມ. ອິຕິ ອິເມຫິ ໂທເສຫິ ວິມຸຕ຺ຕາຍ ອນຸສ຺ສາວນາຍ ສມ຺ປນ຺ນໍ ອນຸສ຺ສາວນສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ.

ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕໍ ວິປຕ຺ຕິສີມາລກ຺ຂຓໍ ສມຕິກ຺ກນ຺ຕາຍ ປນ ສີມາຍ ກຕໍ ສີມາສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ. ຍາວຕິກາ ຠິກ຺ຂູ ກມ຺ມປ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ¶ ອນາຄມນໍ, ຉນ຺ທາຣຫານໍ ຉນ຺ທສ຺ສ ອນາຫຣຓໍ, ສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ປຏິກ຺ໂກສນນ຺ຕິ ອິເມ ປນ ຕໂຍ ປຣິສາໂທສາ, ເຕຫິ ວິມຸຕ຺ຕາຍ ປຣິສາຍ ກຕໍ ປຣິສາສມ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ອກຸປ຺ປໍ ໂຫຕິ. ກາຣຓາຣຫຕ຺ຕາ ປນ ສຕ຺ຖຸ ສາສນາຣຫຕ຺ຕາ ຐານາຣຫໍ ນາມ ໂຫຕິ. ອິຕິ ໂຍ ອິມິນາ ເອວໍ ອກຸປ຺ເປນ ຐານາຣເຫນ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ອຸປສມ຺ປທາກມ຺ເມນ ¶ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ, ອຍໍ ອິຘ ‘‘ຠິກ຺ຂູ’’ຕິ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ເຊສຸ ປນ ອຎ຺ເຎປິ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ.

ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາສາຊີວສມາປນ຺ໂນຕິ ຍາ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຘິສີລສງ຺ຂາຕາ ສິກ຺ຂາ, ຕຎ຺ຈ, ຍຕ຺ຖ ເຈເຕ ສຫ ຊີວນ຺ຕິ, ເອກຊີວິກາ ສຠາຄວຸຕ຺ຕິໂນ ¶ ໂຫນ຺ຕິ, ຕໍ ຠຄວຕາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ສິກ຺ຂາປທສງ຺ຂາຕໍ ສາຊີວຎ຺ຈ, ຕຕ຺ຖ ສິກ຺ຂນຠາເວນ ສມາປນ຺ໂນຕິ ຠິກ຺ຂູນໍ ສິກ຺ຂາສາຊີວສມອາປນ຺ໂນ. ສມາປນ຺ໂນຕິ ສິກ຺ຂຎ຺ຈ ປຣິປູເຣນ຺ໂຕ ສາຊີວຎ຺ຈ ອວີຕິກ຺ກມນ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ຕທຸຠຍໍ ອຸປຄໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສິກ຺ຂໍ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ທຸພ຺ພລ຺ຍໍ ອນາວິກຕ຺ວາຕິ ຍໍ ສິກ຺ຂໍ ສມາປນ຺ໂນ, ຕໍ ອປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ຍຎ຺ຈ ສາຊີວໍ ສມາປນ຺ໂນ, ຕສ຺ມິໍ ທຸພ຺ພລຠາວໍ ອປ຺ປກາເສຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຖ ຈິຕ຺ຕເຂຕ຺ຕກາລປໂຍຄປຸຄ຺ຄລວິຊານນວເສນ ສິກ຺ຂາຍ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ຎຕ຺ວາ ຕທຠາເວນ ອປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ກຖໍ? ອຸປສມ຺ປນ຺ນຠາວໂຕ ຈວິຕຸກາມຕາຈິຕ຺ເຕເນວ ຫິ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ທວາ ວາ ຣວາ ວາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ. ເອວໍ ຈິຕ຺ຕວເສນ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ. ຕຖາ ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາມິ, ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາມິ, ສງ຺ຆໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາມິ, ສິກ຺ຂໍ, ວິນຍໍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ, ອຸທ຺ເທສໍ, ອຸປຊ຺ຌາຍໍ, ອາຈຣິຍໍ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິກໍ, ອນ຺ເຕວາສິກໍ, ສມານຸປຊ຺ຌາຍກໍ, ສມານາຈຣິຍກໍ, ສພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາມີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕານໍ ພຸທ຺ຘາທີນໍ ຈຸທ຺ທສນ຺ນໍ, ‘‘ຄິຫີຕິ ມໍ ຘາເຣຫິ, ອຸປາສໂກ, ອາຣາມິໂກ, ສາມເຓໂຣ, ຕິຕ຺ຖິໂຍ, ຕິຕ຺ຖິຍສາວໂກ, ອສມໂຓ, ‘ອສກ຺ຍປຸຕ຺ຕິໂຍ’ຕິ ມໍ ຘາເຣຫີ’’ຕິ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕານໍ ຄິຫິອາທີນໍ ອຏ຺ຐນ຺ນຎ຺ຈາຕິ ອິເມສໍ ທ຺ວາວີສຕິຍາ ເຂຕ຺ຕປທານໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສເວວຈນສ຺ສ ວເສນ ເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕຸກາມສ຺ສ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວທໂຕ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຣຸກ຺ຂາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ. ເອວໍ ເຂຕ຺ຕວເສນ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ.

ຕຕ຺ຖ ຍເທຕໍ ‘‘ປຈ຺ຈກ຺ຂາມີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ມໍ ຘາເຣຫີ’’ຕິ (ປາຣາ. ໕໑) ຈ ວຸຕ຺ຕໍ ວຕ຺ຕມານກາລວຈນໍ, ຍານິ ຈ ‘‘ອລໍ ເມ ພຸທ຺ເຘນ, ກິໍ ນຸ ເມ ພຸທ຺ເຘນ, ນ ມມຕ຺ໂຖ ພຸທ຺ເຘນ ¶ , ສຸມຸຕ຺ຕາຫໍ ພຸທ຺ເຘນາ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໕໒) ນເຍນ ອາຂ຺ຍາຕວເສນ ກາລໍ ອນາມສິຕ຺ວາ ປຸຣິເມຫິ ຈຸທ຺ທສຫິ ປເທຫິ ສທ຺ຘິໍ ໂຍເຊຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕານິ ‘‘ອລໍ ເມ’’ຕິອາທີນິ ຈຕ຺ຕາຣິ ປທານິ, ເຕສໍເຍວ ຈ ສເວວຈນານໍ ວເສນ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ‘‘ປຈ຺ຈກ຺ຂາສິ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ປຈ຺ຈກ຺ຂິສ຺ສ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ມໍ ຘາເຣສີ’’ຕິ ວາ ‘‘ມໍ ຘາເຣສ຺ສຕີ’’ຕິ ວາ ‘‘ຍໍນູນາຫໍ ປຈ຺ຈກ຺ເຂຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໔໕) ວາຕິອາທີນິ ອຕີຕານາຄຕປຣິກປ຺ປວຈນານິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ. ເອວໍ ວຕ຺ຕມານ ກາລວເສນ ເຈວ ອນາມຏ຺ຐກາລວເສນ ຈ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ.

ປໂຍໂຄ ¶ ປນ ທຸວິໂຘ ກາຍິໂກ ຈ ວາຈສິໂກ ຈ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາມີ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໕໑) ນເຍນ ຍາຍ ກາຍຈິ ຠາສາຍ ວຈີເຠທໍ ກຕ຺ວາ ວາຈສິກປ຺ປໂຍເຄເນວ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ອກ຺ຂຣລິຂນໍ ວາ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາທິທສ຺ສນໍ ວາ ກາຍປ຺ປໂຍຄໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ. ເອວໍ ວາຈສິກປ຺ປໂຍເຄເນວ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ.

ປຸຄ຺ຄໂລ ປນ ທຸວິໂຘ – ໂຍ ຈ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ, ໂສ ສເຈ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕເວທນາຏ຺ຏານໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ນ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ປນ ¶ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ, ໂສ ສເຈ ມນຸສ຺ສຊາຕິໂກ ໂຫຕິ, ນ ຈ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ, ສມ຺ມຸຂີຠູໂຕ ຈ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ. ນ ຫິ ອສມ຺ມຸຂີຠູຕສ຺ສ ທູເຕນ ວາ ປຓ຺ເຓນ ວາ ອາໂຣຈນໍ ຣຸຫຕິ. ເອວໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕປຸຄ຺ຄລວເສນ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ.

ວິຊານນມ຺ປິ ນິຍມິຕານິຍມິຕວເສນ ທຸວິຘໍ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ເຍສໍ ວາ ນິຍເມຕ຺ວາ ‘‘ອິມສ຺ສ, ອິເມສໍ ວາ ອາໂຣເຈມີ’’ຕິ ວທຕິ, ສເຈ ເຕ ຍຖາ ປກຕິຍາ ໂລເກ ມນຸສ຺ສາ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ອາວຊ຺ຊນສມເຍ ຊານນ຺ຕິ, ເອວໍ ຕສ຺ສ ວຈນານນ຺ຕຣເມວ ຕສ຺ສ ‘‘ອຍໍ ອຸກ຺ກຓ຺ຐິໂຕ’’ຕິ ວາ ‘‘ຄິຫິຠາວໍ ປຕ຺ຖຍຕີ’’ຕິ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານຠາວໍ ຊານນ຺ຕິ, ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາວ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາ. ອຖ ອປຣຠາເຄ ‘‘ກິໍ ອິມິນາ ວຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕ຺ວາ ຊານນ຺ຕິ, ອຎ຺ເຎ ວາ ຊານນ຺ຕິ, ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາວ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາ. ອນິຍເມຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ປນ ສເຈ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ໂຍ ໂກຈິ ມນຸສ຺ສຊາຕິໂກ ວຈນຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາວ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາ. ເອວໍ ວິຊານນວເສນ ປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ໂຫຕິ, ນ ຕທຠາເວນ. ໂຍ ປນ ອນ຺ຕມໂສ ທວາຍປິ ປຈ຺ຈກ຺ຂາຕິ, ເຕນ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຕາວ ໂຫຕິ ສິກ຺ຂາ. ອິຕິ ອິເມສໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານໍ ¶ ຈິຕ຺ຕາທີນໍ ວາ ວເສນ, ສພ຺ພໂສ ວາ ປນ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາເນນ ສິກ຺ຂໍ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານສ຺ເສວ ຈ ອຕ຺ຖຠູຕໍ ເອກຈ຺ຈໍ ທຸພ຺ພລ຺ຍໍ ອນາວິກຕ຺ວາ.

ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມນ຺ຕິ ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐາເນນ ສທິສານໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ຘມ຺ມໍ. ປຏິເສເວຍ຺ຍາຕິ ປຏິເສເວຍ຺ຍ ອຊ຺ຌາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອນ຺ຕມໂສຕິ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ. ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍປີຕິ ປຏິສນ຺ຘິວເສນ ຕິຣຈ຺ຉາເນສຸ ຄຕາຍປິ, ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ. ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕີຕິ ປຣາຊິໂຕ ໂຫຕິ, ປຣາຊຍໍ ອາປນ຺ໂນ. ອສໍວາໂສຕິ ປກຕຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂູ ສຫ ວສນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ເອກກມ຺ມາທິໂກວ ຕິວິໂຘປິ ວິຘິ ສໍວາໂສ ນາມ, ໂສ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ນຕ຺ຖີຕິ ອສໍວາໂສ. ສງ຺ຆກມ຺ເມສຸ ຫິ ເອສ ຄຓປູຣໂກປິ ນ ໂຫຕິ, ອຍໍ ຕາວ ປທວຓ຺ຓນາ.

ອຍໍ ¶ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ມນຸສ຺ສາມນຸສ຺ສຕິຣຈ຺ຉານຄຕວເສນ ຫິ ຕິສ຺ໂສ ອິຕ຺ຖິໂຍ, ຕາສໍ ວຈ຺ຈມຄ຺ຄປສ຺ສາວມຄ຺ຄມຸຂມຄ຺ຄວເສນ ຕໂຍ ຕໂຍ ກຕ຺ວາ ນວ ມຄ຺ຄາ, ຕຖາ ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນການໍ. ປຸຣິສານໍ ປນ ວຈ຺ຈມຄ຺ຄມຸຂມຄ຺ຄວເສນ ທ຺ເວ ທ຺ເວ ກຕ຺ວາ ຉ ມຄ຺ຄາ, ຕຖາ ປຓ຺ຑການນ຺ຕິ ເອວໍ ຕິໍສ ມຄ຺ຄາ. ເຕສຸ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ປເຣສໍ ວາ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ມຄ຺ຄສ຺ສ ສນ຺ຖຕສ຺ສ ວາ ອສນ຺ຖຕສ຺ສ ວາ, ປເຣສໍ ປນ ມຕານມ຺ປິ ອກ຺ຂາຍິຕສ຺ສ ວາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອກ຺ຂາຍິຕສ຺ສ ວາ ປກຕິວາເຕນ ອສໍຜຸຏ຺ເຐ ອລ຺ໂລກາເສ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເອກຕິລພີຊມຕ຺ຕມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ອງ຺ຄຊາຕໍ ສນ຺ຖຕໍ ວາ ອສນ຺ຖຕໍ ວາ ເສວນຈິຕ຺ເຕນ ປເວເສຕິ, ປເຣນ ວາ ປເວສິຍມາເນ ປເວສນປວິຏ຺ຐຏ຺ຐິຕອຸທ຺ຘຣເຓສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສາທິຍຕິ, ອຍໍ ປາຣາຊິກາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ນາມ ໂຫຕິ, ອຍໍ ຕາເວຕ຺ຖ ອສາຘາຣຓວິນິຈ຺ຉໂຍ. ສພ຺ພສິກ຺ຂາປທານໍ ປນ ສາຘາຣຓວິນິຈ຺ຉຍຕ຺ຖໍ ອຍໍ ມາຕິກາ –

ນິທານໍ ¶ ປຸຄ຺ຄລໍ ວຕ຺ຖຸໍ, ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວິຘິເມວ ຈ;

ອາຓຕ຺ຕາປຕ຺ຕິນາປຕ຺ຕິ-ວິປຕ຺ຕິໍ ອງ຺ຄເມວ ຈ.

ສມຸຏ຺ຐານວິຘິໍ ກິຣິຍາ-ສຎ຺ຎາຈິຕ຺ເຕຫິ ນານຕ຺ຕໍ;

ວຊ຺ຊກມ຺ມປ຺ປເຠທຎ຺ຈ, ຕິກທ຺ວຍວິຘິໍ ຕຖາ.

ລກ຺ຂຓໍ ສຕ຺ຕຣສຘາ, ຐິຕໍ ສາຘາຣຓໍ ອິທໍ;

ຎຕ຺ວາ ໂຍເຊຍ຺ຍ ເມຘາວີ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຣຫນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ¶ ນິທານໍ ນາມ ເວສາລິ-ຣາຊຄຫ-ສາວຕ຺ຖິ-ອາຬວິ-ໂກສມ຺ພິ-ສຄ຺ຄ-ຠຄ຺ຄານໍ ວເສນ ສຕ຺ຕວິຘໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິຏ຺ຐານໍ, ອິທຎ຺ຫິ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປທານໍ ນິທານໍ. ປຸຄ຺ຄໂລ ນາມ ຍໍ ຍໍ ອາຣພ຺ຠ ຕໍ ຕໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ວຕ຺ຖຸ ນາມ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອຊ຺ຌາຈາໂຣ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວິຘິນ຺ຕິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິອນຸປ຺ປນ຺ນປຎ຺ຎຕ຺ຕິສພ຺ພຕ຺ຖປຎ຺ຎຕ຺ຕິປເທສປຎ຺ຎຕ຺ຕິສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິເອກໂຕປຎ຺ຎຕ຺ຕິອຸຠໂຕປຎ຺ຎຕ຺ຕິວເສນ ນວວິຘາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອນຸປ຺ປນ຺ນປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ນາມ ອນຸປ຺ປນ຺ເນ ໂທເສ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ສາ ອຏ຺ຐຄຣຸຘມ຺ມປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓວເສນ (ຈູຬວ. ໔໐໓) ຠິກ຺ຂຸນີນໍເຍວ ອາຄຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນຕ຺ຖິ. ວິນຍຘຣປຎ຺ຈເມນ (ມຫາວ. ໒໕໙) ຄເຓນ ອຸປສມ຺ປທາ, ຄຓງ຺ຄຓູປາຫນາ (ມຫາວ. ໒໕໙) ຘຸວນ຺ຫານໍ ຈມ຺ມຕ຺ຖຣຓນ຺ຕິ ເອເຕສໍ ວເສນ ຈຕຸພ຺ພິຘາ ປເທສປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ນາມ. ມຊ຺ຌິມເທເສເຍວ ຫິ ເອເຕຫິ ອາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ເຕສຸປິ ຘຸວນ຺ຫານໍ ປຏິກ຺ເຂປມຕ຺ຕເມວ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອາຄຕໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎາ ປເທສປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ສພ຺ພານິ ສພ຺ພຕ຺ຖປຎ຺ຎຕ຺ຕິເຍວ ໂຫນ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິທຸກຎ຺ຈ ເອກໂຕປຎ຺ຎຕ຺ຕິທຸກຎ຺ຈ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກໍ, ຕສ຺ມາ ອນຸປ຺ປນ຺ນປຎ຺ຎຕ຺ຕິຎ຺ຈ ¶ ສພ຺ພຕ຺ຖປຎ຺ຎຕ຺ຕິທຸກຎ຺ຈ ເອກໂຕປຎ຺ຎຕ຺ຕິທຸກຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານໍ ຈຕສ຺ສນ຺ນໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕີນໍ ວເສນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອາຓຕ຺ຕາປຕ຺ຕິນາປຕ຺ຕິວິປຕ຺ຕິນ຺ຕິເອຕ຺ຖ ອາຓຕ຺ຕີຕິອາຓາປນາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອາປຕ຺ຕີຕິ ປຸພ຺ພປ຺ປໂຍຄາທິວເສນ ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ. ອນາປຕ຺ຕີຕິ ອຊານນາທິວເສນ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິປຕ຺ຕີຕິ ສີລອາຈາຣທິຏ຺ຐິອາຊີວວິປຕ຺ຕີນໍ ອຎ຺ຎຕຣາ. ອິຕິ ອິມາສໍ ອາຓຕ຺ຕາທີນມ຺ປິ ວເສນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອງ຺ຄນ຺ຕິ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປເທສຸ ອາປຕ຺ຕີນໍ ອງ຺ຄໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສມຸຏ຺ຐານວິຘິນ຺ຕິ ສພ຺ພາປຕ຺ຕີນໍ ກາໂຍ ວາຈາ ກາຍວາຈາ ກາຍຈິຕ຺ຕໍ ວາຈາຈິຕ຺ຕໍ ກາຍວາຈາຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິມານິ ເອກງ຺ຄິກທ຺ວງ຺ຄິກຕິວງ຺ຄິການິ. ຉ ສມຸຏ຺ຐານານິ ນາມ ຍານິ ‘‘ສິກ຺ຂາປທສມອຸຏ຺ຐານານີ’’ຕິປິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣິມານິ ຕີຓິ ອຈິຕ຺ຕການິ, ປຈ຺ຉິມານິ ສຈິຕ຺ຕການິ. ເຕສຸ ເອເກນ ວາ ທ຺ວີຫິ ວາ ຕີຫິ ວາ ຈຕູຫິ ວາ ຉຫິ ວາ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສມຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ປຎ຺ຈສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ຕຕ຺ຖ ເອກສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ ຈຕຸຕ຺ເຖນ ຈ ປຎ຺ຈເມນ ຈ ຉຏ຺ເຐນ ຈ ສມຸຏ຺ຐາເນນ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎນ. ທ຺ວິສມຸຏ຺ຐານາ ¶ ນາມ ປຐມຈຕຸຕ຺ເຖຫິ ຈ ທຸຕິຍປຎ຺ຈເມຫິ ຈ ຕຕິຍຉຏ຺ເຐຫິ ຈ ຈຕຸຕ຺ຖຉຏ຺ເຐຫິ ຈ ປຎ຺ຈມຉຏ຺ເຐຫິ ຈ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ, ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ. ຕິສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ ປຐເມຫິ ¶ ຈ ຕີຫິ, ປຈ຺ຉິເມຫິ ຈ ຕີຫິ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ. ຈຕຸສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ ປຐມຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖຉຏ຺ເຐຫິ ຈ ທຸຕິຍຕຕິຍປຎ຺ຈມຉຏ຺ເຐຫິ ຈ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎຫິ. ຉ ສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ ຉຫິປິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ.

ເອວໍ –

ຕິຘາ ເອກສມຸຏ຺ຐານາ, ປຎ຺ຈຘາ ທ຺ວິສມຸຏ຺ຐິຕາ;

ທ຺ວິຘາ ຕິຈຕຸໂຣ ຐານາ, ເອກຘາ ຉສມຸຏ຺ຐິຕາຕິ.

ສມຸຏ຺ຐານວເສນ ສພ຺ພາວ ເຕຣສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ (ຈູຬວ. ໑໖໕ ອາທໂຍ), ຕາ ປຐມປຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວເສນ ສມຸຏ຺ຐານໂຕ ເຕຣສ ນາມານິ ລຠນ຺ຕິ ປຐມປາຣາຊິກສມຸຏ຺ຐານາ, ອທິນ຺ນາທານ-ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕ-ສມນຸຠາສນ-ກຖິນ-ເອຬກໂລມ-ປທໂສຘມ຺ມ-ອທ຺ຘານ-ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖ-ຘມ຺ມເທສນາຠູຕາໂຣຈນ-ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປນ-ອນນຸຎ຺ຎາຕສມຸຏ຺ຐານາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາ ກາຍຈິຕ຺ຕໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ປຐມປາຣາຊິກສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ສຈິຕ຺ຕເກຫິ ຕີຫິ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ອທິນ຺ນາທານສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ຉຫິປິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ຉຏ຺ເຐເນວ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ສມນຸຠາສນສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ຕຕິຍຉຏ຺ເຐຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ກຖິນສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ປຐມຈຕຸຕ຺ເຖຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ເອຬກໂລມສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ທຸຕິຍປຎ຺ຈເມຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ¶ , ອຍໍ ປທໂສຘມ຺ມສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ປຐມຕຕິຍຈຕຸຕ຺ຖຉຏ຺ເຐຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ອທ຺ຘານສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ຈຕຸຕ຺ຖຉຏ຺ເຐຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ປຎ຺ຈເມເນວ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ຘມ຺ມເທສນາສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ອຈິຕ຺ຕເກຫິ ຕີຫິ ສມຸຏ຺ຐາເນຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ຠູຕາໂຣຈນສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ປຎ຺ຈມຉຏ຺ເຐຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປນສມຸຏ຺ຐານາ ນາມ. ຍາ ທຸຕິຍຕຕິຍປຎ຺ຈມຉຏ຺ເຐຫິ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອຍໍ ອນນຸຎ຺ຎາຕສມຸຏ຺ຐານາ ນາມາຕິ. ອິຕິ ອິມສ຺ສ ສມຸຏ຺ຐານວິຘິໂນປິ ວເສນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ກິຣິຍາສຎ຺ຎາຈິຕ຺ເຕຫິ ນານຕ຺ຕນ຺ຕິ ເອເຕຫິ ກິຣິຍາທີຫິ ສພ຺ພາປຕ຺ຕີນໍ ນານາຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສພ຺ພາປຕ຺ຕິໂຍ ຫິ ກິຣິຍາວເສນ ປຎ຺ຈວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ, ເສຍ຺ຍຖິທໍ – ອຕ຺ຖາປຕ຺ຕິ ກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ¶ , ອຕ຺ຖິ ອກິຣິຍໂຕ, ອຕ຺ຖິ ກິຣິຍາກິຣິຍໂຕ, ອຕ຺ຖິ ສິຍາ ກິຣິຍໂຕ ສິຍາ ອກິຣິຍໂຕ, ອຕ຺ຖິ ສິຍາ ກິຣິຍໂຕ ສິຍາ ກິຣິຍາກິຣິຍໂຕຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ປຖວິຂຓນາທີສຸ (ປຈິ. ໘໔) ວິຍ ວີຕິກ຺ກມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ, ອຍໍ ກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ນາມ. ຍາ ກາຍວາຈາຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ໂຫຕິ ປຐມກຖິນາປຕ຺ຕິ (ປາຣາ. ໔໕໙ ອາທໂຍ) ວິຍ, ອຍໍ ອກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ນາມ. ຍາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຫຕ຺ຖໂຕ ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓາປຕ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໐໘-໕໑໑) ວິຍ, ອຍໍ ກິຣິຍາກິຣິຍໂຕ ¶ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ນາມ. ຍາ ສິຍາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ, ສິຍາ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂຫຕິ ຣູປິຍປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓາປຕ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໘໒) ວິຍ, ອຍໍ ສິຍາ ກິຣິຍໂຕ ສິຍາ ອກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ນາມ. ຍາ ສິຍາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ສິຍາ ກໂຣນ຺ຕາກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂຫຕິ ກຸຏິກາຣາປຕ຺ຕິ (ປາຣາ. ໓໔໒ ອາທໂຍ) ວິຍ, ອຍໍ ສິຍາ ກິຣິຍໂຕ ສິຍາ ກິຣິຍາກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ນາມ.

ສພ຺ພາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ສຎ຺ຎາວເສນ ທຸວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂາ ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍໂຕ ວີຕິກ຺ກມສຎ຺ຎາຍ ອຠາເວນ ມຸຈ຺ຈຕິ, ອຍໍ ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂາ, ອິຕຣາ ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂາ. ປຸນ ຈ ສພ຺ພາປິ ຈິຕ຺ຕວເສນ ທຸວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ ສຈິຕ຺ຕກາ ອຈິຕ຺ຕກາ ຈາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍາ ສຈິຕ຺ຕກສມຸຏ຺ຐານວເສເນວ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ອຍໍ ສຈິຕ຺ຕກາ. ຍາ ອຈິຕ຺ຕເກນ ວາ ສຈິຕ຺ຕກມິສ຺ສເກນ ວາ ສມຸຏ຺ຐາຕິ ອຍໍ ອຈິຕ຺ຕກາ.

ວຊ຺ຊກມ຺ມປ຺ປເຠທນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ສພ຺ພາປຕ຺ຕິໂຍ ວຊ຺ຊວເສນ ທຸວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ ໂລກວຊ຺ຊາ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊາ ຈາຕິ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສາ ສຈິຕ຺ຕກປກ຺ເຂ ຈິຕ຺ຕໍ ອກຸສລເມວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ໂລກວຊ຺ຊາ, ເສສາ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊາ. ສພ຺ພາ ຈ ກາຍກມ຺ມວຈີກມ຺ມຕທຸຠຍວເສນ ຕິວິຘາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ¶ ກາຍທ຺ວາເຣ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ ກາຍກມ຺ມນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ວຈີທ຺ວາເຣ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ ວຈີກມ຺ມນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ ກາຍກມ຺ມໍ ວຈີກມ຺ມຎ຺ຈາຕິ, ມໂນທ຺ວາເຣ ອາປຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ອິຕິ ອິມິນາ ວຊ຺ຊກມ຺ມປ຺ປເຠເທນາປິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຕິກທ຺ວຍວິຘິນ຺ຕິ ກຸສລຕ຺ຕິກເວທນາຕ຺ຕິກວິຘິໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊມາໂນ ຫິ ອກຸສລຈິຕ຺ໂຕ ວາ ອາປຊ຺ຊຕິ ກຸສລາພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ໂຕ ວາ, ຕຖາ ທຸກ຺ຂເວທນາສມງ຺ຄີ ¶ ວາ ອິຕຣເວທນາທ຺ວຍສມງ຺ຄີ ວາ. ເອວໍ ສນ຺ເຕປິ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປເທສຸ ອກຸສລຈິຕ຺ຕວເສນ ເອກໍ ຈິຕ຺ຕໍ, ກຸສລາພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ຕວເສນ ທ຺ເວ ຈິຕ຺ຕານິ, ສພ຺ເພສໍ ວເສນ ຕີຓິ ຈິຕ຺ຕານິ. ທຸກ຺ຂເວທນາວເສນ ເອກາ ເວທນາ, ສຸຂອຸເປກ຺ຂາວເສນ ທ຺ເວ, ສພ຺ພາສໍ ວເສນ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາຕິ. ອຍເມວ ປເຠໂທ ລພ຺ຠຕິ, ນ ອຎ຺ໂຎ.

ລກ຺ຂຓໍ ສຕ຺ຕຣສຘາ, ຐິຕໍ ສາຘາຣຓໍ ອິທໍ, ຎຕ຺ວາຕິ ອິທໍ ນິທານາທິເວທນາຕ຺ຕິກປຣິໂຍສານໍ ສຕ຺ຕຣສປ຺ປກາຣໍ ລກ຺ຂຓໍ ຊານິຕ຺ວາ ໂຍເຊຍ຺ຍ ເມຘາວີ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຍຖາຣຫນ຺ຕິ ປຓ຺ຑິໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ອິທໍ ລກ຺ຂຓໍ ຍຖານຸຣູປໍ ໂຍເຊຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ປນ ອໂຍຊິຕໍ ທຸພ຺ພິຊານໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ນໍ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປທານໍ ອສາຘາຣຓວິນິຈ຺ຉຍປຣິໂຍສາເນ ອິມໍ ມາຕິກໍ ອນຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາວ ໂຍເຊຕ຺ວາ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມ.

ອິຘ ປນສ຺ສ ອຍໍ ໂຍຊນາ – ອິທໍ ເວສາລິຍໍ ສຸທິນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ເມຖຸນວີຕິກ຺ກມວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ‘‘ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ‘‘ສິກ຺ຂໍ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຍາ’’ຕິ ຈ ‘‘ອນ຺ຕມໂສ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕາຍປີ’’ຕິ ຈ ທ຺ເວ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ. ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ຈ ນາເມສາ ອາປຕ຺ຕິກຣາ ຈ ໂຫຕິ ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທາທີສຸ (ປາຈິ. ໙໕ ອາທໂຍ) ວິຍ, ອນາປຕ຺ຕິກຣາ ຈ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸປິນນ຺ຕາຕິອາທີສຸ (ປາຣາ. ໒໓໖-໒໓໗) ວິຍ, ອາປຕ຺ຕິອຸປຕ຺ຖມ຺ຠກຣາ ຈ ອທິນ຺ນາທານາທີສຸ (ປາຣາ. ໙໑) ວິຍ ¶ , ອິຘ ປນ ອຸປຕ຺ຖມ຺ຠກຣາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ອິໂຕ ປຣໍ ປນ ຍຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ‘‘ອຍໍ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕີ’’ຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ອວເສສາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິເຍວາຕິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປ຺ປນ຺ນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍເຍວ ‘‘ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຉນ຺ທໂສ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ຠິກ຺ຂຸນີນມ຺ປິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ. ອາຓຕ຺ຕິຍາ ອນາປຊ຺ຊນໂຕ ອນາຓຕ຺ຕິກໍ. ຠິກ຺ຂຸໍ ປນ ອາຓາເປນ຺ໂຕ ອກປ຺ປິຍສມາທານາປຕ຺ຕິໂຕ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ, ເມຖຸນຣາເຄນ ກາຍສໍສຄ຺ເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ຊີວມານກສຣີຣສ຺ສ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ມຄ຺ເຄ ສເຈປິ ຕຈາທີນິ ອນວເສເສຕ຺ວາ ສພ຺ພໂສ ຉິນ຺ເນ ນິມິຕ຺ຕສຓ຺ຐານມຕ຺ຕໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຕຕ຺ຖ ອນ຺ຕມໂສ ອງ຺ຄຊາເຕ ອຸຏ຺ຐິຕໍ ອນຏ຺ຐກາຍປ຺ປສາທໍ ປີຬກໍ ວາ ຈມ຺ມຂິລໍ ວາ ປເວເສນ຺ຕສ຺ສາປິ ເສວນຈິຕ຺ເຕ ສຕິ ປາຣາຊິກໍ, ນຏ຺ຐກາຍປ຺ປສາທໍ ¶ ສຸກ຺ຂປີຬກໍ ວາ ມຕຈມ຺ມໍ ວາ ໂລມໍ ວາ ປເວເສນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ສເຈ ນິມິຕ຺ຕສຓ຺ຐານມຕ຺ຕມ຺ປິ ອນວເສເສຕ຺ວາ ສພ຺ພໂສ ມຄ຺ໂຄ ອຸປ຺ປາຏິໂຕ, ຕຕ຺ຖ ອຸປກ຺ກມໂຕ ວຓສງ຺ເຂປວເສນ ¶ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ຕຖາ ມນຸສ຺ສານໍ ອກ຺ຂິນາສາກຓ຺ຓຈ຺ຉິທ຺ທວຕ຺ຖິໂກເສສຸ ສຕ຺ຖເກນ ກຕວເຓ ວາ, ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທີນຎ຺ຈ ຕິຣຈ຺ຉານານໍ ວຕ຺ຖິໂກສນາສາປຸເຏສຸ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ຕິຣຈ຺ຉານານໍ ປນ ອກ຺ຂິກຓ຺ຓນາສາວເຓສຸ ອຫິມຈ຺ຉາທີນໍ ປເວສນປ຺ປມາຓວິຣຫິເຕ ອຓຸນິມິຕ຺ເຕ ສພ຺ເພສຎ຺ຈ ອຸປກຈ຺ຉກາທີສຸ ເສສສຣີເຣສຸ ທຸກ຺ກຏໍ. ມຕສຣີເຣ ນິມິຕ຺ເຕ ອຸປຑ຺ຒກ຺ຂາຍິຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ນ ກຸຖິຕໍ ໂຫຕິ, ຕາວ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ກຸຖິເຕ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ວຏ຺ຏກເຕ ມຸເຂ ອຈ຺ຉຸປນ຺ຕໍ ອງ຺ຄຊາຕໍ ປເວເສນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ໂອຏ຺ຐໂຕ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ຕຊິວ຺ຫາຍ ວາ ທນ຺ເຕສຸ ວາ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ນິມິຕ຺ຕໂຕ ພຫິ ປຕິຕມໍສເປສິຍໍ ທຸກ຺ກຏນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ.

ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ອສາທິຍນ຺ຕສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ຕສ຺ສ ເວທນາຏ຺ຏສ຺ສ ອາທິກມ຺ມິການຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ປນ ໂຍ ນິທ຺ທໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕຕ຺ຕາ ປເຣນ ກຕມ຺ປິ ອຸປກ຺ກມໍ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ອຊານນ຺ໂຕ. ໂຍ ຊານິຕ຺ວາປິ ນ ສາທິຍຕິ, ໂສ ອສາທິຍນ຺ໂຕ. ໂຍ ປິຕ຺ຕວເສນ ອເຕກິຈ຺ຉໍ ອຸມ຺ມາທໍ ປຕ຺ໂຕ, ໂສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ. ຍກ຺ເຂຫິ ກຕຈິຕ຺ຕວິກ຺ເຂໂປ ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕ. ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ຈ ເອເຕສໍ ອຄ຺ຄິສຸວຓ຺ຓຄູຖຈນ຺ທນາທີສຸ ສມປ຺ປວຕ຺ຕິຠາເວນ ອຊານນຠາໂວວ ປມາຓໍ. ໂຍ ອຘິມຕ຺ຕເວທນາຍ ອາຕຸຣຕ຺ຕາ ກິຎ຺ຈິ ນ ຊານາຕິ, ໂສ ເວທນາຏ຺ໂຏ. ໂຍ ຕສ຺ມິໍ ຕສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ອາທິຠູໂຕ, ໂສ ອາທິກມ຺ມິໂກ. ອຍໍ ປນ ອນາປຕ຺ຕິ. ຈຕູສຸ ວິປຕ຺ຕີສຸ ສີລວິປຕ຺ຕິ. ຕສ຺ສາ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ ເສວນຈິຕ຺ຕຎ຺ຈ ມຄ຺ເຄນ ມຄ຺ຄປຏິປາທນຎ຺ຈາຕິ. ສມຸຏ຺ຐານາທິໂຕ ອິທໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ປຐມປາຣາຊິກສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທ຺ວິເວທນນ຺ຕິ, ອິມານິ ຈ ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ນາມ ອາປຕ຺ຕິຍາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ສິກ຺ຂາປທສ຺ສ. ໂວຫາຣສຸຂຕ຺ຖໍ ¶ ປນ ສພ຺ພຏ຺ຐກຖາສຸ ສິກ຺ຂາປທສີເສນ ເທສນາ ອາຄຕາ, ຕສ຺ມາ ອຎ຺ເຎສຸປິ ເອວຣູເປສຸ ຐາເນສຸ ພ຺ຍຎ຺ຊເນ ອາທຣໍ ອກຕ຺ວາ ອຘິປ຺ເປຕເມວ ຄເຫຕພ຺ພໍ.

ອຕ຺ຖຎ຺ຫິ ນາໂຖ ສຣຓໍ ອໂວຈ;

ນ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ໂລກຫິໂຕ ມເຫສີ.

ຕສ຺ມາ ອກຕ຺ວາ ຣຕິມກ຺ຂເຣສຸ;

ອຕ຺ເຖ ນິເວເສຍ຺ຍ ມຕິໍ ມຸຕີມາຕິ.

ປຐມປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ທຸຕິຍປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ¶ ຄາມາ ວາ ອຣຎ຺ຎາວາຕິ ເອຕ຺ຖ ສພ຺ໂພປິ ເອກກຸຏິກາທິເຠໂທ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວາ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ວາ ສມນຸສ຺ໂສ ວາ ອມນຸສ຺ໂສ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ອຕິເຣກຈາຕຸມາສນິວິຏ຺ໂຐ ໂຍ ໂກຈິ ສຕ຺ໂຖປິ ‘‘ຄາໂມ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ ອວເສສໍ ອຣຎ຺ຎໍ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ອສມ຺ໂມຫຕ຺ຖໍ ຆຣໍ ຆຣູປຈາໂຣ ຄາໂມ ຄາມູປຈາໂຣຕິ ອຍໍ ວິຠາໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ. ນິພ຺ພໂກສສ຺ສ ຫິ ອຸທກປຕນຏ຺ຐານພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ຆຣໍ ນາມ. ຍໍ ປນ ທ຺ວາເຣ ຐິໂຕ ມາຕຸຄາໂມ ຠາຊນໂຘວນອຸທກໍ ຉຑ຺ເຑຕິ, ຕສ຺ສ ປຕນຏ຺ຐານຎ຺ຈ ມາຕຸຄາເມເນວ ອນ຺ໂຕເຄເຫ ຐິເຕນ ປກຕິຍາ ພຫິ ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ສຸປ຺ປສ຺ສ ວາ ສໍມຸຎ຺ຊນິຍາ ວາ ປຕນຏ຺ຐານຎ຺ຈ ຆຣສ຺ສ ປຸຣໂຕ ທ຺ວີສຸ ໂກເຓສຸ ສມ຺ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ມຊ຺ເຌ ຣຸກ຺ຂສູຈິທ຺ວາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ໂຄຣູປານໍ ປເວສນນິວາຣຓຕ຺ຖໍ ກຕປຣິກ຺ເຂໂປ ຈ ອຍໍ ສພ຺ໂພປິ ຆຣູປຈາໂຣ ນາມ. ຍໍ ປນ ສພ຺ພນ຺ຕິມໍ ຆຣໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຆຣສ຺ສ ຕາທິເສ ຆຣູປຈາເຣ ຐິຕສ຺ສ ຖາມມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຍຖາ ຕຣຸຓມນຸສ຺ສາ ອຕ຺ຕໂນ ພລໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ພາຫຸໍ ປສາເຣຕ຺ວາ ເລຑ຺ຑຸໍ ຂິປນ຺ຕິ, ເອວໍ ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ເລຑ຺ຑຸສ຺ສ ປຕນຏ຺ຐານພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ຄາໂມ ນາມ. ຕໂຕ ອຎ຺ຎສ຺ສ ເລຑ຺ຑຸປາຕສ຺ສ ອພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ຄາມູປຈາໂຣ ນາມ. ປຕິຕສ຺ສ ປນ ເລຑ຺ຑຸໂນ ປວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ຄຕຏ຺ຐານໍ ນ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປນ ຄາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂໂປເຍວ ຄາມສ຺ສ ປຣິຈ຺ເຉໂທ, ຕສ຺ສ ສເຈ ທ຺ເວ ອິນ຺ທຂິລາ ໂຫນ຺ຕິ ອພ຺ຠນ຺ຕຣິເມ ອິນ຺ທຂິເລ ຐິຕສ຺ສ ເລຑ຺ຑຸປາຕພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ຄາມູປຈາໂຣ ນາມ. ປທຠາຊເນປິ (ປາຣາ. ໙໒) ຫິ ອິມິນາວ ນເຍນ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ຍ຺ວາຍໍ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ຄາມສ຺ສ ອຸປຈາໂຣ ທສ຺ສິໂຕ, ຕສ຺ສ ວເສນ ວິກາເລ ຄາມປ຺ປເວສນາທີສຸ ອາປຕ຺ຕິ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕພ຺ພາ. ອິຕິ ອິມໍ ຐເປຕ຺ວາ ຄາມຎ຺ຈ ຄາມູປຈາຣຎ຺ຈ ອວເສສໍ ອິມສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ອຣຎ຺ຎໍ ນາມ. ເທສນາມຕ຺ຕເມວ ເຈຕໍ ‘‘ຄາມາ ວາ ອຣຎ຺ຎາວາ’’ຕິ. ເຍ ປນ ອິເມສໍ ປຣິຈ຺ເຉທທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ຆຣຆຣູປຈາຣຄາມູປຈາຣາ ວຸຕ຺ຕາ, ຕໂຕປິ ປາຣາຊິກວຕ຺ຖຸໍ ອວຫຣນ຺ຕສ຺ສ ປາຣາຊິກໍ ໂຫຕິເຍວ.

ອທິນ຺ນນ຺ຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ມນຸສ຺ສຊາຕິກສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ. ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ເຖໂນຕິ ¶ ໂຈໂຣ, ເຖນສ຺ສ ຠາໂວ ເຖຍ຺ຍໍ, ອວຫຣຓຈິຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ສງ຺ຂາ ສງ຺ຂາຕນ຺ຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກໍ, ໂກຏ຺ຐາສສ຺ເສຕໍ ນາມໍ ‘‘ສຎ຺ຎານິທານາ ¶ ຫິ ປປຎ຺ຈສງ຺ຂາ’’ຕິອາທີສຸ (ສຸ. ນິ. ໘໘໐; ມຫານິ. ໑໐໙) ວິຍ. ເຖຍ຺ຍຎ຺ຈ ຕໍ ສງ຺ຂາຕຎ຺ຈາຕິ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາຕໍ, ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ຕສງ຺ຂາໂຕ ເອໂກ ຈິຕ຺ຕໂກຏ຺ຐາໂສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກຣຓຕ຺ເຖ ເຈຕໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຕວຈນໍ, ຕສ຺ມາ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາເຕນາຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ. ໂຍ ຈ ເຖຍ຺ຍສງ຺ຂາເຕນ ອາທິຍຕິ, ໂສ ຍສ຺ມາ ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ອຕ຺ຖເມວ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ໂຕ ອວຫຣຓຈິຕ຺ໂຕ’’ຕິ (ປາຣາ. ໙໒) ເອວມສ຺ສ ປທຠາຊນໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ¶ ປຎ຺ຈວີສຕິຍາ ອວຫາຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ຫເຣຍ຺ຍ. ເຕ ປນ ອວຫາຣາ ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈການິ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ສາຘຸກໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕພ຺ພາ. ປຎ຺ຈ ປຎ຺ຈການິ ນາມ ນານາຠຓ຺ຑປຎ຺ຈກໍ ເອກຠຓ຺ຑປຎ຺ຈກໍ ສາຫຕ຺ຖິກປຎ຺ຈກໍ ປຸພ຺ພປໂຍຄປຎ຺ຈກໍ ເຖຍ຺ຍາວຫາຣປຎ຺ຈກນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣິມານິ ທ຺ເວ ປຎ຺ຈການິ ເອຕສ຺ເສວ ປທສ຺ສ ປທຠາຊເນ ວຸຕ຺ຕານໍ ‘‘ອາທິເຍຍ຺ຍ ຫເຣຍ຺ຍ ອວຫເຣຍ຺ຍ ອິຣິຍາປຖໍ ວິໂກເປຍ຺ຍ ຐານາ ຈາເວຍ຺ຍາ’’ຕິ ອິເມສໍ ປທານໍ ວເສນ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ນານາຠຓ຺ຑປຎ຺ຈກໍ ສວິຎ຺ຎາຓກາວິຎ຺ຎາຓກວເສນ ທຏ຺ຐພ຺ພໍ, ອິຕຣໍ ສວິຎ຺ຎາຓກວເສເນວ. ກຖໍ? ອາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ອາຣາມໍ ອຠິຍຸຎ຺ຊຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສ. ສາມິກສ຺ສ ວິມຕິໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍສ຺ສ. ສາມິໂກ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປາຣາຊິກສ຺ສ. ຫເຣຍ຺ຍາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠຓ຺ຑໍ ຫຣນ຺ໂຕ ສີເສ ຠາຣໍ ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ໂຕ ອາມສຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ. ຜນ຺ທາເປຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ຂນ຺ຘໍ ໂອໂຣເປຕິ, ປາຣາຊິກໍ. ອວຫເຣຍ຺ຍາຕິ ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຠຓ຺ຑໍ ‘‘ເທຫິ ເມ ຠຓ຺ຑ’’ນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ‘‘ນາຫໍ ຄຓ຺ຫາມີ’’ຕິ ຠຓຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ. ສາມິກສ຺ສ ວິມຕິໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ສາມິໂກ ‘‘ນ ມຍ຺ຫໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປຕິ, ປາຣາຊິກໍ. ອິຣິຍາປຖໍ ວິໂກເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ສຫ ຠຓ຺ຑຫາຣກໍ ເນສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຐມໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ທຸຕິຍໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ປາຣາຊິກໍ. ຐານາ ຈາເວຍ຺ຍາຕິ ຖລຏ຺ຐໍ ຠຓ຺ຑໍ ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ໂຕ ອາມສຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ. ຜນ຺ທາເປຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ຐານາ ຈາເວຕິ, ປາຣາຊິກໍ. ເອວໍ ຕາວ ນານາຠຓ຺ຑປຎ຺ຈກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສສາມິກສ຺ສ ປນ ທາສສ຺ສ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕສ຺ສ ວາ ຍຖາວຸຕ຺ເຕນ ອຠິໂຍຄາທິນາ ນເຍນ ອາທິຍນຫຣຓອວຫຣຓອິຣິຍາປຖວິໂກປນຐານາຈາວນວເສນ ເອກຠຓ຺ຑປຎ຺ຈກໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ກຕມໍ ສາຫຕ຺ຖິກປຎ຺ຈກໍ? ສາຫຕ຺ຖິໂກ ອາຓຕ຺ຕິໂກ ນິສ຺ສຄ຺ຄິໂຍ ອຕ຺ຖສາຘໂກ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປຕິ. ຕຕ຺ຖ ສາຫຕ຺ຖິໂກ ນາມ ປຣສ຺ສ ຠຓ຺ຑໍ ¶ ສຫຕ຺ຖາ ອວຫຣຕິ. ອາຓຕ຺ຕິໂກ ນາມ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ຠຓ຺ຑໍ ອວຫຣາ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິໂຍ ນາມ ສຸງ຺ກຆາຕກປຣິກປ຺ປິໂຕກາສານໍ ອນ຺ໂຕ ຐຕ຺ວາ ພຫິ ປາຕນໍ. ອຕ຺ຖສາຘໂກ ນາມ ‘‘ອສຸກສ຺ສ ຠຓ຺ຑໍ ຍທາ ສກ຺ໂກຕິ, ຕທາ ຕໍ ອວຫຣາ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປຕິ. ຕຕ຺ຖ ສເຈ ປໂຣ ອນນ຺ຕຣາຍິໂກ ຫຸຕ຺ວາ ຕໍ ອວຫຣຕິ, ອາຓາປກສ຺ສ ອາຓຕ຺ຕິກ຺ຂເຓເຍວ ປາຣາຊິກໍ. ປຣສ຺ສ ວາ ປນ ¶ ເຕລກຸມ຺ຠິຍາ ປາທຄ຺ຆນກເຕລໍ ອວສ຺ສໍ ປິວນການິ ອຸປາຫນາທີນິ ປກ຺ຂິປຕິ, ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ຕມຕ຺ເຕເຍວ ປາຣາຊິກໍ. ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປ ປນ ອາຣາມາຠິໂຍຄອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕຠຓ຺ຑວເສນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕາວກາລິກຠຓ຺ຑເທຍ຺ຍານິ ອເທນ຺ຕສ຺ສາປິ ເອເສວນໂຍຕິ ອິທໍ ສາຫຕ຺ຖິກປຎ຺ຈກໍ.

ກຕມໍ ປຸພ຺ພປໂຍຄປຎ຺ຈກໍ? ປຸພ຺ພປໂຍໂຄ ສຫປໂຍໂຄ ສໍວິຘາວຫາໂຣ ສງ຺ເກຕກມ຺ມໍ ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມນ຺ຕິ ¶ . ຕຕ຺ຖ ອາຓຕ຺ຕິວເສນ ປຸພ຺ພປໂຍໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຐານາ ຈາວນວເສນ, ຂິລາທີນິ ສງ຺ກາເມຕ຺ວາ ເຂຕ຺ຕາທິຄ຺ຄຫຓວເສນ ຈ ສຫປໂຍໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສໍວິຘາວຫາໂຣ ນາມ ‘‘ອສຸກໍ ນາມ ຠຓ຺ຑໍ ອວຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ສໍມນ຺ຕຍິຕ຺ວາ ອວຫຣຓໍ. ເອວໍ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ຄເຕສຸ ຫິ ເອເກນາປິ ຕສ຺ມິໍ ຠຓ຺ເຑ ຐານາ ຈາວິເຕ ສພ຺ເພສໍ ອວຫາຣາ ໂຫນ຺ຕິ. ສງ຺ເກຕກມ຺ມໍ ນາມ ສຎ຺ຊານນກມ຺ມໍ. ສເຈ ຫິ ປຸເຣຠຕ຺ຕາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກາລໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ກາເລ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠຓ຺ຑໍ ອວຫຣາ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ສງ຺ເກຕໂຕ ອປຈ຺ຉາ ອປຸເຣ ຕໍ ອວຫຣຕິ, ສງ຺ເກຕກາຣກສ຺ສ ສງ຺ເກຕກຣຓກ຺ຂເຓເຍວ ອວຫາໂຣ. ນິມິຕ຺ຕກມ຺ມໍ ນາມ ສຎ຺ຎຸປ຺ປາທນຕ຺ຖໍ ອກ຺ຂິນິກ຺ຂຓາທິນິມິຕ຺ຕກຣຓໍ. ສເຈ ຫິ ເອວໍ ກຕນິມິຕ຺ຕໂຕ ອປຈ຺ຉາ ອປຸເຣ ‘‘ຍໍ ອວຫຣາ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ, ຕໍ ອວຫຣຕິ, ນິມິຕ຺ຕກາຣກສ຺ສ ນິມິຕ຺ຕກຣຓກ຺ຂເຓເຍວ ອວຫາໂຣຕິ ອິທໍ ປຸພ຺ພປໂຍຄປຎ຺ຈກໍ.

ກຕມໍ ເຖຍ຺ຍາວຫາຣປຎ຺ຈກໍ? ເຖຍ຺ຍາວຫາໂຣ ປສຍ຺ຫາວຫາໂຣ ປຣິກປ຺ປາວຫາໂຣ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາວຫາໂຣ ກຸສາວຫາໂຣຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ສນ຺ຘິຈ຺ເຉທາທີນິ ກຕ຺ວາ ອທິສ຺ສມາໂນ ອວຫຣຕິ, ກູຏມານກູຏກຫາປຓາທີຫິ ວາ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕສ຺ເສວໍ ຄຓ຺ຫໂຕ ອວຫາໂຣ ເຖຍ຺ຍາວຫາໂຣຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປນ ປສຍ຺ຫ ພລກ຺ກາເຣນ ປເຣສໍ ສນ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ ຄາມຆາຕກາທໂຍ ວິຍ, ອຕ຺ຕໂນ ປຕ຺ຕພລິໂຕ ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຘິກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ ຣາຊຠຏາທໂຍ ວິຍ, ຕສ຺ເສວໍ ຄຓ຺ຫໂຕ ອວຫາໂຣ ¶ ປສຍ຺ຫາວຫາໂຣຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ປຣິກປ຺ເປຕ຺ວາ ຄຫຓໍ ປນ ປຣິກປ຺ປາວຫາໂຣ ນາມ. ໂສ ຠຓ຺ໂຑກາສວເສນ ທຸວິໂຘ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ຠຓ຺ຑປຣິກປ຺ໂປ – ສາຏກຕ຺ຖິໂກ ອນ຺ໂຕຄພ຺ຠໍ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ສາຏໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມິ, ສເຈ ສຸຕ຺ຕໍ, ນ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣິກປ຺ເປຕ຺ວາ ອນ຺ຘກາເຣ ປສິພ຺ພກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕຕ຺ຣ ເຈ ສາຏໂກ ໂຫຕິ, ອຸທ຺ຘາເຣເຍວ ປາຣາຊິກໍ. ສຸຕ຺ຕໍ ເຈ ໂຫຕິ, ຣກ຺ຂຕິ. ພຫິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ‘‘ສຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາ ປຸນ ອາຫຣິຕ຺ວາ ຐເປຕິ, ຣກ຺ຂຕິເຍວ. ‘‘ສຸຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ຎຕ຺ວາປິ ‘‘ຍໍ ລທ຺ຘໍ, ຕໍ ຄເຫຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ປທວາເຣນ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ຠູມິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫາຕິ, ອຸທ຺ຘາເຣ ປາຣາຊິກໍ. ‘‘ໂຈໂຣ ໂຈໂຣ’’ຕິ ອນຸພນ຺ໂຘ ຉຏ຺ເຏຕ຺ວາ ປລາຍຕິ, ຣກ຺ຂຕິ. ສາມິກາ ທິສ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ເຍວ. ອຎ຺ໂຎ ເຈ ໂກຈິ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຠຓ຺ຑເທຍ຺ຍໍ. ສາມິເກສຸ ນິວຕ຺ເຕສຸ ສຍໍ ທິສ຺ວາ ປໍສຸກູລສຎ຺ຎາຍ ‘‘ປເຄເວຕໍ ມຍາ ຄຫິຕໍ, ມມ ທານິ ສນ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ຠຓ຺ຑເທຍ຺ຍເມວ. ຕຕ຺ຖ ຍ຺ວາຍໍ ‘‘ສເຈ ສາຏໂກ ຠວິສ຺ສຕິ, ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ໂຕ ປຣິກປ຺ໂປ, ອຍໍ ຠຓ຺ຑປຣິກປ຺ໂປ ນາມ.

ໂອກາສປຣິກປ຺ໂປ ປນ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ເອກຈ຺ໂຈ ປນ ປຣປຣິເວຓາທີນິ ¶ ປວິຏ຺ໂຐ ກິຎ຺ຈິ ໂລຠເນຍ຺ຍໍ ຠຓ຺ຑໍ ທິສ຺ວາ ຄພ຺ຠທ຺ວາຣປມຸຂເຫຏ຺ຐາປາສາທທ຺ວາຣໂກຏ຺ຐກຣຸກ຺ຂມູລາທິວເສນ ປຣິຈ຺ເຉທໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ສເຈ ມໍ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ປສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ, ທຏ຺ຐຸກາມຕາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ວິຈຣນ຺ໂຕ ວິຍ ທສ຺ສາມິ, ໂນ ເຈ ¶ ປສ຺ສິສ຺ສນ຺ຕິ, ຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຣິກປ຺ເປຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອາທາຍ ປຣິກປ຺ປິຕປຣິຈ຺ເຉທໍ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ເຕ ອວຫາໂຣ ໂຫຕິ. ອິຕິ ຍ຺ວາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປວຕ຺ໂຕ ປຣິກປ຺ໂປ, ອຍໍ ໂອກາສປຣິກປ຺ໂປ ນາມ. ເອວມິເມສໍ ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ປຣິກປ຺ປານໍ ວເສນ ປຣິກປ຺ເປຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫໂຕ ອວຫາໂຣ ‘‘ປຣິກປ຺ປາວຫາໂຣ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ປນ ອວຫຣຓໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາວຫາໂຣ ນາມ. ໂສ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸຍ຺ຍານາທີສຸ ປເຣສໍ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຐປິຕອງ຺ຄຸລິມຸທ຺ທິກາທີນິ ທິສ຺ວາ ‘‘ປຈ຺ຉາ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປໍສຸນາ ວາ ປຓ຺ເຓນ ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ຕສ຺ສ ເອຕ຺ຕາວຕາ ອຸທ຺ຘາໂຣ ນຕ຺ຖີຕິ ນ ຕາວ ອວຫາໂຣ ໂຫຕິ ¶ . ຍທາ ປນ ສາມິກາ ວິຈິນນ຺ຕາ ອປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ສ຺ເວ ຊານິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສາລຍາວ ຄຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຖສ຺ສ ຕໍ ອຸທ຺ຘຣໂຕ ອຸທ຺ຘາເຣ ອວຫາໂຣ. ປຏິຈ຺ຉນ຺ນກາເລເຍວ ‘‘ເອຕໍ ມມ ສນ຺ຕກ’’ນ຺ຕິ ສກສຎ຺ຎາຍ ວາ ‘‘ຄຕາ ທານິ ເຕ, ຉຏ຺ຏິຕຠຓ຺ຑໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ ປໍສຸກູລສຎ຺ຎາຍ ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ປນ ຠຓ຺ຑເທຍ຺ຍໍ. ເຕສຸ ທຸຕິຍຕຕິຍທິວເສ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ວິຈິນິຕ຺ວາ ອທິສ຺ວາ ຘຸຣນິກ຺ເຂປໍ ກຕ຺ວາ ຄເຕສຸປິ ຄຫິຕໍ ຠຓ຺ຑເທຍ຺ຍເມວ. ປຈ຺ຉາ ຎຕ຺ວາ ໂຈທິຍມານສ຺ສ ອທທໂຕ ສາມິການໍ ຘຸຣນິກ຺ເຂເປ ອວຫາໂຣ ໂຫຕິ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ຕສ຺ສ ປໂຍເຄນ ເຕຫິ ນ ທິຏ຺ຐໍ. ໂຍ ປນ ຕຖາຣູປໍ ຠຓ຺ຑໍ ຍຖາຐາເນ ຐິຕໍເຍວ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ໂຕ ປາເທນ ອກ຺ກມິຕ຺ວາ ກທ຺ທເມ ວາ ວາລຸກາຍ ວາ ປເວເສຕິ, ຕສ຺ສ ປເວສິຕມຕ຺ເຕເຍວ ອວຫາໂຣ.

ກຸສໍ ສງ຺ກາເມຕ຺ວາ ປນ ອວຫຣຓໍ ກຸສາວຫາໂຣ ນາມ. ໂສປິ ເອວໍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ວິລີວມຍໍ ວາ ຕາລປຓ຺ຓມຍໍ ວາ ກຕສຎ຺ຎາຓໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກຸສໍ ປາເຕຕ຺ວາ ຈີວເຣ ຠາຊີຍມາເນ ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາສສ຺ສ ສມີເປ ຐິຕໍ ອປ຺ປຄ຺ຆຕຣໍ ວາ ມຫຄ຺ຆຕຣໍ ວາ ສມສມໍ ວາ ອຄ຺ເຆນ ປຣສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາສໍ ຫຣິຕຸກາໂມ ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາເສ ປຕິຕໍ ກຸສໍ ປຣສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາເສ ປາເຕຕຸກາມຕາຍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ຕາວ. ປຣສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາເສ ປາຕິເຕ ຣກ຺ຂເຕວ. ຍທາ ປນ ຕສ຺ມິໍ ປຕິເຕ ປຣສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາສໂຕ ປຣສ຺ສ ກຸສໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ອຸທ຺ຘຕມຕ຺ເຕ ອວຫາໂຣ. ສເຈ ປຐມຕຣໍ ປຣໂກຏ຺ຐາສໂຕ ປຣສ຺ສ ກຸສໍ ອຸທ຺ຘຣຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາເສ ປາເຕຕຸກາມຕາຍ ອຸທ຺ຘາເຣ ຣກ຺ຂຕິ, ປາຕເນປິ ຣກ຺ຂຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ໂກຏ຺ຐາສໂຕ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ກຸສໍ ອຸທ຺ຘຣໂຕ ອຸທ຺ຘາເຣເຍວ ຣກ຺ຂຕິ, ຕໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ປຣໂກຏ຺ຐາເສ ປາເຕນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ອວຫາໂຣ. ອຍໍ ກຸສາວຫາໂຣ. ອິຕິ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ປຎ຺ຈວີສຕິຍາ ອວຫາຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ຫເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ, ຕສ຺ສຕ຺ໂຖ ປກາສິໂຕ ໂຫຕິ.

ຍຖາຣູເປຕິ ຍາທິເສ. ອທິນ຺ນາທາເນຕິ ອທິນ຺ນສ຺ສ ປຣສນ຺ຕກສ຺ສ ຄຫເຓ. ຣາຊາໂນຕິອິທໍ ພິມ຺ພິສາຣໍເຍວ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ເຎ ¶ ປນ ຕຖາ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ວາ ນ ກເຣຍ຺ຍຸໍ ວາຕິ ເຕ ນປ຺ປມາຓໍ. ຫເນຍ຺ຍຸໍ ¶ ວາຕິ ຫຕ຺ຖາທີຫິ ວາ ໂປເຖຍ຺ຍຸໍ, ສຕ຺ເຖນ ວາ ຉິນ຺ເທຍ຺ຍຸໍ. ພນ຺ເຘຍ຺ຍຸໍ ວາຕິ ຣຊ຺ຊຸພນ຺ຘນາທີຫິ ¶ ພນ຺ເຘຍ຺ຍຸໍ ວາ. ປພ຺ພາເຊຍ຺ຍຸໍ ວາຕິ ນີຫເຣຍ຺ຍຸໍ ວາ. ໂຈໂຣສິ ພາໂລສິ ມູຬ຺ໂຫສິ ເຖໂນສີຕິ ອິເມຫິ ວຈເນຫິ ປຣິຠາເສຍ຺ຍຸໍ. ກີທິສສ຺ສ ປນ ອທິນ຺ນສ຺ສ ອາທາເນ ຣາຊາໂນ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິ? ປາທສ຺ສ ວາ ປາທາຣຫສ຺ສ ວາ. ຕຖາຣູປໍ ຠິກ຺ຂຸ ອທິນ຺ນໍ ອາທິຍມາໂນຕິ ຕາທິສໍ ຠິກ຺ຂຸ ໂປຣາຓກສ຺ສ ກຫາປຓສ຺ສ ປາທໍ ວາ ປາທາຣຫໍ ວາ ຠຓ຺ຑໍ ອທິນ຺ນໍ ຠູມິອາທີສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຐິຕໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສຊີວນິຊ຺ຊີວໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານໍ ອວຫາຣານໍ ເຍນ ເກນຈິ ອວຫາເຣນ ອວຫຣນ຺ໂຕ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕິ, ໂກ ປນ ວາໂທ ຕໂຕ ອຕິເຣກຕຣສ຺ມິນ຺ຕິ.

ຣາຊຄເຫ ຘນິຍຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ຣຎ຺ໂຎ ທາຣູນິ ອທິນ຺ນໍ ອາທິຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ຄາມາ ວາ ອຣຎ຺ຎາ ວາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຫຣຓຕ຺ຖາຍ ຄມນາທິເກ ປຸພ຺ພປ຺ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ອາມສເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ປາຣາຊິກວຕ຺ຖຸໂນ ຜນ຺ທາປເນ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ອາທິຍນ຺ຕສ຺ສ ມາສເກ ວາ ອູນມາສເກ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຕິເຣກມາສເກ ວາ ອູນປຎ຺ຈມາສເກ ວາ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ປຎ຺ຈມາສເກ ວາ ອຕິເຣກປຎ຺ຈມາສເກ ວາ ປາຣາຊິກໍ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ຄຫຓກາລວເສນ ຈ ຄຫຓເທສວເສນ ຈ ປຣິໂຠຄຠາຊນປຣິວຕ຺ຕນາທີຫິ ຈ ປຣິຫີນາປຣິຫີນວເສນ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສກສຎ຺ຎິສ຺ສ, ວິສ຺ສາສຄ຺ຄາເຫ, ຕາວກາລິເກ, ເປຕປຣິຄ຺ຄເຫ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕປຣິຄ຺ຄເຫ, ປໍສຸກູລສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ມນຸສ຺ສຊາຕິກສ຺ສ ວເສນ ປຣປຣິຄ຺ຄຫິຕໍ, ປຣປຣິຄ຺ຄຫິຕສຎ຺ຎິຕາ, ຄຣຸປຣິກ຺ຂາໂຣ, ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ຕໍ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານໍ ອວຫາຣານໍ ວເສນ ອວຫຣຓຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ອທິນ຺ນາທານສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຕຕິຍປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິ ສໍເຈເຕຕ຺ວາ ສທ຺ຘິໍ ເຈເຕຕ຺ວາ. ‘‘ປາໂຓ’’ຕິສຎ຺ຎາຍ ສທ຺ຘິໍເຍວ ‘‘ວຘາມິ ນ’’ນ຺ຕິ ວຘກເຈຕນາຍ ເຈເຕຕ຺ວາ ປກປ຺ເປຕ຺ວາ. ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫນ຺ຕິ ກລລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຊີວມານກມນຸສ຺ສຊາຕິກສຣີຣໍ. ຊີວິຕາ ¶ ໂວໂຣເປຍ຺ຍາຕິ ກລລກາເລປິ ຕາປນມທ຺ທເນຫິ ວາ ເຠສຊ຺ຊສມ຺ປທາເນນ ວາ ຕໂຕ ວາ ອຸທ຺ຘມ຺ປິ ຕທນຸຣູເປນ ອຸປກ຺ກເມນ ຊີວິຕາ ວິໂຍເຊຍ຺ຍ. ອິມສ຺ສ ປນຕ຺ຖສ຺ສ ອາວິຠາວຕ຺ຖໍ ປາໂຓ ເວທິຕພ຺ໂພ, ປາຓາຕິປາໂຕ ເວທິຕພ຺ໂພ, ປາຓາຕິປາຕີ ເວທິຕພ຺ໂພ, ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ປໂຍໂຄ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ປາໂຓຕິ ໂວຫາຣໂຕ ສຕ຺ໂຕ, ປຣມຕ຺ຖໂຕ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍໍ. ປາຓາຕິປາໂຕຕິ ¶ ຍາຍ ເຈຕນາຍ ຊີວິຕິນ຺ທ຺ຣິຍຸປຈ຺ເຉທກປໂຍຄໍ ສມຸຏ຺ຐາເປຕິ, ສາ ເຈຕນາ. ປາຓາຕິປາຕີຕິ ວຸຕ຺ຕເຈຕນາຍ ສມງ຺ຄິປຸຄ຺ຄໂລ. ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ປໂຍໂຄຕິ ປາຓາຕິປາຕສ຺ສ ຉ ປໂຍຄາ ສາຫຕ຺ຖິໂກ ນິສ຺ສຄ຺ຄິໂຍ ອາຓຕ຺ຕິໂກ ຖາວໂຣ ວິຊ຺ຊາມໂຍ ອິທ຺ຘິມໂຍຕິ ¶ . ຕຕ຺ຖ ສາຫຕ຺ຖິໂກຕິ ສຍໍ ມາເຣນ຺ຕສ຺ສ ກາເຍນ ວາ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ປຫຣຓໍ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິໂຍຕິ ທູເຣ ຐິຕໍ ມາເຣຕຸກາມສ຺ສ ກາເຍນ ວາ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ອຸສຸສຕ຺ຕິຍນ຺ຕປາສາຓາທີນໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊນໍ. ຕຕ຺ຖ ເອເກໂກ ອຸທ຺ທິສ຺ສານຸທ຺ທິສ຺ສເຠທໂຕ ທຸວິໂຘ. ຕຕ຺ຖ ອຸທ຺ທິສ຺ສເກ ຍໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປຫຣຕິ, ຕສ຺ເສວ ມຣເຓນ ກມ຺ມພທ຺ໂຘ. ‘‘ໂຍ ໂກຈິ ມຣຕູ’’ຕິ ເອວໍ ອນຸທ຺ທິສ຺ສເກ ປຫາຣປ຺ປຈ຺ຈຍາ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ມຣເຓນ ກມ຺ມພທ຺ໂຘ. ອຸຠຍຕ຺ຖາປິ ຈ ປຫຣິຕມຕ຺ເຕ ວາ ມຣຕຸ, ປຈ຺ຉາ ວາ ເຕເນວ ໂຣເຄນ, ປຫຣິຕກ຺ຂເຓເຍວ ກມ຺ມພທ຺ໂຘ. ອາຓຕ຺ຕິໂກຕິ ‘‘ອສຸກໍ ນາມ ມາເຣຫີ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປນ຺ຕສ຺ສ ອາຓາປນໍ.

ຕຕ຺ຖ –

ວຕ຺ຖຸ ກາໂລ ຈ ໂອກາໂສ, ອາວຸຘໍ ອິຣິຍາປໂຖ;

ກ຺ຣິຍາວິເສໂສຕິ ອິເມ, ຉ ອາຓຕ຺ຕິ ນິຍາມກາ.

ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖູຕິ ປຸຄ຺ຄໂລ. ຍຎ຺ຫິ ປຸຄ຺ຄລໍ ‘‘ມາເຣຫີ’’ຕິ ອາຓຕ຺ໂຕ ສເຈ ຕເມວ ມາເຣຕິ, ອາຓາປກສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ. ອຖ ອຎ຺ຎໍ ມາເຣຕິ, ຕໍມຎ຺ຎມາໂນ ວາ ອຎ຺ຎໍ ມາເຣຕິ, ອາຓາປໂກ ມຸຈ຺ຈຕິ. ‘‘ອິມໍ ມາເຣຫີ’’ຕິ ອາຓຕ຺ເຕ ປນ ອາຓາປກສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ກາໂລຕິ ປຸເຣຠຕ຺ຕາທິກາໂລ. ສເຈ ຫິ ‘‘ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ມາເຣຫີ’’ຕິ ອາຓຕ຺ໂຕ ປຸເຣຠຕ຺ຕເມວ ມາເຣຕິ, ອາຓາປກສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ. ອຖ ຍໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ນິຍາມິຕໍ, ຕໂຕ ປຈ຺ຉາ ວາ ປຸເຣ ວາ ມາເຣຕິ, ອາຓາປໂກ ມຸຈ຺ຈຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຖາວໂຣຕິ ອສໍຫາຣິເມນ ອຸປກຣເຓນ ມາເຣຕຸກາມສ຺ສ ¶ ໂອປາຕກ຺ຂຓນໍ ອປສ຺ເສນສໍວິຘານໍ ອສິອາທີນໍ ອຸປນິກ຺ຂິປນໍ ຕຬາກາທີສຸ ວິສສມ຺ປໂຍຊນໍ ຣູປູປຫາໂຣຕິເອວມາທິ. ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເຈຕ຺ຖາປິ ອຸທ຺ທິສ຺ສານຸທ຺ທິສ຺ສເຠໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ວິຊ຺ຊາມໂຍຕິ ມາຣຓຕ຺ຖໍ ວິຊ຺ຊາປຣິຊປ຺ປນໍ. ອິທ຺ຘິມໂຍຕິ ກມ຺ມວິປາກຊາຍ ອິທ຺ຘິຍາ ປໂຍຊນໍ.

ສຕ຺ຖຫາຣກໍ ວາສ຺ສ ປຣິເຍເສຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຫຣຕີຕິ ຫາຣກໍ, ກິໍ ຫຣຕິ? ຊີວິຕໍ. ອຖ ວາ ຫຣິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຫາຣກໍ, ອຸປນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕ຺ຖຎ຺ຈ ຕໍ ຫາຣກຎ຺ຈາຕິ ສຕ຺ຖຫາຣກໍ. ອສ຺ສາຕິ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫສ຺ສ. ປຣິເຍເສຍ຺ຍາຕິ ຍຖາ ລຠຕິ, ຕຖາ ກເຣຍ຺ຍ, ອຸປນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕນ ຖາວຣປໂຍຄໍ ທສ຺ເສຕິ. ອິຕຣຖາ ຫິ ປຣິຍິຏ຺ຐິມຕ຺ເຕເຍວ ປາຣາຊິໂກ ຠເວຍ຺ຍ, ນ ເຈຕໍ ຍຸຕ຺ຕໍ. ປທຠາຊເນ ປນສ຺ສ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ຍໍ ເອຕ຺ຖ ຖາວຣປໂຍຄສງ຺ຄຫິຕໍ ສຕ຺ຖໍ, ຕເທວ ¶ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ອສິໍ ວາ’’ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍາຕິ ວາຈາຍ ວາ ຕາລປຓ຺ຓາທີສຸ ລິຂິຕ຺ວາ ວາ ‘‘ໂຍ ເອວໍ ມຣຕິ, ໂສ ຘນໍ ວາ ລຠຕີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ມຣເຓ ຄຸຓໍ ປກາເສຍ຺ຍ. ເອເຕນ ຍຖາ ‘‘ອທິນ຺ນາທາເນ ອາທິເຍຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ປຣິຍາຍກຖາຍ ມຸຈ຺ຈຕິ, ນຍິຘ, ເອວໍ ‘‘ສໍວຓ຺ເຓຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຈນໂຕ ປນ ອິຘ ປຣິຍາຍກຖາຍປິ ນ ມຸຈ຺ຈຕີຕິ ອຍມຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ມຣຓາຍ ວາ ສມາທເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ສຕ຺ຖໍ ວາ ອາຫຣາ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໑໗໒) ນເຍນ ມຣຓຕ຺ຖາຍ ¶ ອຸປາຍໍ ຄາຫາເປຍ຺ຍ. ເອເຕນ ອາຓຕ຺ຕິກປ຺ປໂຍຄໍ ທສ຺ເສຕິ. ອມ຺ໂຠ ປຸຣິສາຕິ ອາລປນເມຕໍ. ກິໍ ຕຸຍ຺ຫິມິນາຕິອາທິ ສໍວຓ຺ຓນາກາຣນິທສ຺ສນໍ. ອິຕິ ຈິຕ຺ຕມໂນຕິ ອິຕິ ຈິຕ຺ໂຕ ອິຕິ ມໂນ. ‘‘ມຕໍ ເຕ ຊີວິຕາ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕມຣຓຈິຕ຺ໂຕ ມຣຓມໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ມໂນ’’ຕິອິທໍ ຈິຕ຺ຕສ຺ສ ອຕ຺ຖທີປນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ ‘‘ຍໍ ຈິຕ຺ຕໍ ຕໍ ມໂນ’’ຕິ (ປາຣາ. ໑໗໒) ອາຫ. ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ໂປຕິ ວິຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ໂປ. ເອຕ຺ຖາປິ ອິຕິ-ສທ຺ໂທ ອາຫຣິຕພ຺ໂພ. ‘‘ສງ຺ກປ຺ໂປ’’ຕິ ຈ ສໍວິທຫນມຕ຺ຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ, ນ ວິຕກ຺ກສ຺ເສວ. ຕຎ຺ຈ ສໍວິທຫນໍ ອິມສ຺ມິໍ ອຕ຺ເຖ ສຎ຺ຎາເຈຕນາຘິປ຺ປາເຍຫິ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອິຕິ ຈິຕ຺ຕສງ຺ກປ຺ໂປ’’ຕິ ‘‘ມຕໍ ເຕ ຊີວິຕາ ເສຍ຺ໂຍ’’ຕິເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕມຣຓສຎ຺ຎີ ມຣຓເຈຕໂນ ມຣຓາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ປທຠາຊເນປິ ຫິ ອຍເມວ ນໂຍ ທສ຺ສິໂຕ ¶ . ເອເຕນ ມຣຓຈິຕ຺ຕາທີຫິ ວິນາ ‘‘ເອກາຫໍ ຊີວິຕໍ ເສຍ຺ໂຍ, ວີຣິຍມາຣຠໂຕ ທຬ຺ຫ’’ນ຺ຕິອາທິນາ (ຘ. ປ. ໑໑໒) ນເຍນ ຘມ຺ມໍ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ສໍວຓ຺ຓນາ ນາມ ນ ໂຫຕີຕິ ທສ຺ເສຕິ. ອເນກປຣິຍາເຍນາຕິ ນານປ຺ປກາເຣນ ອຸຈ຺ຈາວເຈນ ກາຣເຓນ. ປຸນ ມຣຓວຓ຺ຓນ຺ຕິອາທິ ນິຄມນວຈນໍ. ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕີຕິ ຕງ຺ຂຓູປປນ຺ນມ຺ປິ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຊີວິຕາ ໂວໂຣເປນ຺ໂຕ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕີຕິ.

ເວສາລິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ມຣຓວຓ຺ຓໍ ວາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ມາຣຓຕ຺ຖາຍ ໂອປາຕກ຺ຂຓນາທີສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ອໂນທິສ຺ສ ຂເຕ ໂອປາເຕ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ປຕເນປິ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍກ຺ຂເປຕຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫານໍ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ຂຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ທຸກ຺ກຏເມວ, ມນຸສ຺ສຊາຕິກສ຺ສ ທຸກ຺ຂຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ຕຖາ ຍກ຺ຂາທີນໍ ມຣເຓ, ຕິຣຈ຺ຉານຄຕມຣເຓ ປນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ມນຸສ຺ສມຣເຓ ປາຣາຊິກນ຺ຕິ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປໂຍຄເຠທວເສນ ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ມາເຣນ຺ຕສ຺ສ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ນມຣຓາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິ ‘‘ອິມິນາ ອຸປກ຺ກເມນ ອິມໍ ມາເຣມີ’’ຕິ ອເຈເຕຕ຺ວາ ກເຕນ ອຸປກ຺ກເມນ ມຸສລຸສ຺ສາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ (ປາຣາ. ໑໘໐ ອາທໂຍ) ວິຍ ປເຣ ມເຕປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຊານນ຺ຕສ຺ສາຕິ ‘‘ອິມິນາ ອຍໍ ມຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ອຸປກ຺ກເມນ ວິສຄຕປິຓ຺ຑປາຕວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ (ປາຣາ. ໑໘໑) ວິຍ ປເຣ ມເຕປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ນມຣຓາຘິປ຺ປາຍສ຺ສາຕິ ມຣຓໍ ອນິຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ¶ ອຸປກ຺ກເມນ ເຠສຊ຺ຊວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ (ປາຣາ. ໑໘໗) ວິຍ ປເຣ ມເຕປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອວໍ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິອາທີສຸ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສຊາຕິກປາໂຓ, ປາຓສຎ຺ຎິຕາ, ວຘກຈິຕ຺ຕໍ, ອຸປກ຺ກໂມ, ເຕນ ມຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ອທິນ຺ນາທານສມອຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຕຕິຍປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ¶ ອນຠິຊານນ຺ຕິ ສກສນ຺ຕາເນ ອນຸປ຺ປນ຺ນຕ຺ຕາ ອຕ຺ຕນິ ອຕ຺ຖິຠາວໍ ອຊານນ຺ໂຕ. ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສານໍ ຌາຍີນຎ຺ເຈວ ອຣິຍານຎ຺ຈ ຘມ຺ມໍ. ອຕ຺ຕຸປນາຍິກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ຕໍ ອຸປເນຕິ ‘‘ມຍິ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ສມຸທາຈຣນ຺ໂຕ, ອຕ຺ຕານໍ ວາ ຕຕ຺ຖ ອຸປເນຕິ ‘‘ອຫໍ ເອຕ຺ຖ ສນ຺ທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສມຸທາຈຣນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ຕຸປນາຍິໂກ, ຕໍ ອຕ຺ຕຸປນາຍິກໍ. ເອວໍ ກຕ຺ວາ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາຕິ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິເອຕ຺ຖ ມຫຄ຺ຄຕໂລກຸຕ຺ຕຣປຎ຺ຎາ ຊານນຏ຺ເຐນ ຎາຓໍ, ຈກ຺ຂຸນາ ຈ ທິຏ຺ຐມິວ ຘມ຺ມໍ ປຈ຺ຈກ຺ຂກຣຓໂຕ ທສ຺ສນຕ຺ເຖນ ທສ຺ສນນ຺ຕິ ຎາຓທສ຺ສນໍ, ອຣິຍໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ອຸຕ຺ຕມໍ ຎາຓທສ຺ສນນ຺ຕິ ອຣິຍຎາຓທສ຺ສນໍ, ອລໍ ປຣິຍຕ຺ຕໍ ກິເລສວິທ຺ຘໍສນສມຕ຺ຖໍ ອຣິຍຎາຓທສ຺ສນເມຕ຺ຖ ຌານາທິເຠເທ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ເມ, ອລໍ ວາ ອຣິຍຎາຓທສ຺ສນມສ຺ສາຕິ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສໂນ, ຕໍ ອລມຣິຍຎາຓທສ຺ສນໍ. ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣເມຕໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມໍ ອຕ຺ຕຸປນາຍິກໍ ກຕ຺ວາ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ຕທຸຠເຍນ ວາ ວິຎ຺ຎຸສ຺ສ ມນຸສ຺ສຊາຕິກສ຺ສ ອາໂຣເຈຍ຺ຍ. ອິຕິ ຊານາມິ ອິຕິ ປສ຺ສາມີຕິ ສມຸທາຈຣຓາກາຣທສ຺ສນເມຕໍ, ອຕ຺ຕຸປນາຍິກຎ຺ຫິ ກຕ຺ວາ ວິນາ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ສມຸທາຈຣນ຺ໂຕ ເອວໍ ສມຸທາຈຣຕິ, ຕສ຺ມາ ຍ຺ວາຍໍ ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໒໐໙) ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນ’’ຕິອາທິເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ສພ຺ໂພ ອິເຘວ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ‘‘ອິຕິ ຊານາມິ ອິຕິ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຫິ ວທນ຺ໂຕ ນ ຍິທໍ ວຈນມຕ຺ຕເມວ ວທຕິ, ອຖ ໂຂ ‘‘ອິມິນາ ຈ ອິມິນາ ຈ ກາຣເຓນ ອຍໍ ຘມ຺ໂມ ມຍິ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ທີເປຕິ, ‘‘ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິອາທີນິ ຈ ວທນ຺ເຕນ ຫິ ສມາປຊ຺ຊນາທີຫິ ກາຣເຓຫິ ອຕ຺ຖິຕາ ທີປິຕາ ໂຫຕິ, ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຍ຺ວາຍໍ ປທຠາຊເນ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິໍ, ສມາປຊ຺ຊາມິ, ສມາປນ຺ໂນຕິອາທິເຠໂທ ວຸຕ຺ໂຕ, ໂສ ສພ຺ໂພ ອິເຘວ ສງ຺ຄຫໍ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ. ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນາຕິ ຕໂຕ ອາໂຣຈິຕກາລໂຕ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ກາເລ. ອິຕິ ອາປຕ຺ຕິປຏິຊານນກາລທສ຺ສນເມຕໍ, ອຍໍ ປນ ອາໂຣຈິຕກ຺ຂເຓວ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອາປຕ຺ຕິໍ ປນ ¶ ອາປນ຺ໂນ ຍສ຺ມາ ປເຣນ ໂຈທິໂຕ ວາ ອໂຈທິໂຕ ວາ ປຏິຊານາຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອາປນ຺ໂນຕິ ອາໂຣຈິຕກ຺ຂເຓເຍວ ປາຣາຊິກໍ ອາປນ຺ໂນ. ວິສຸທ຺ຘາເປກ຺ໂຂຕິ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ຄິຫິຠາວາທິກໍ ວິສຸທ຺ຘິໍ ອເປກ຺ຂມາໂນ ອິຈ຺ຉມາໂນ. ອຍຎ຺ຫິ ຍສ຺ມາ ປາຣາຊິກໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕສ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸຠາເວ ຐຕ຺ວາ ອຠພ຺ໂພ ຌານາທີນິ ອຘິຄນ຺ຕຸໍ, ອິຈ຺ຈສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸຠາໂວ ວິສຸທ຺ຘິ ນາມ ນ ໂຫຕິ. ຍສ຺ມາ ປນ ຄິຫິ ວາ ອຸປາສກາຣາມິກສາມເຓຣານໍ ວາ ອຎ຺ຎຕໂຣ ຫຸຕ຺ວາ ທານາທີຫິ ສຄ຺ຄມຄ຺ຄໍ ວາ ຌານາທີຫິ ໂມກ຺ຂມຄ຺ຄໍ ວາ ອາຣາເຘຕຸໍ ຠພ຺ໂພ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາສ຺ສ ຄິຫິອາທິຠາໂວ ວິສຸທ຺ຘິ ນາມ ໂຫຕິ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຄິຫິຠາວາທິກໍ ວິສຸທ຺ຘິໍ ອເປກ຺ຂມາໂນ’’ຕິ. ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ ຠເຓຍ຺ຍ, ກຖໍ? ‘‘ອຊານເມວໍ, ອາວຸໂສ’’ຕິອາທິໍ. ຕຕ຺ຖ ອຊານນ຺ຕິ ອຊານນ຺ໂຕ. ອປສ຺ສນ຺ຕິ ອປສ຺ສນ຺ໂຕ. ຕຸຈ຺ຉໍ ມຸສາ ວິລປິນ຺ຕິ ອຫໍ ¶ ວຈນຕ຺ຖວິຣຫໂຕ ຕຸຈ຺ຉໍ, ວຎ຺ຈນາຘິປ຺ປາຍໂຕ ມຸສາ ວິລປິໍ ອຠຓິນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຘິມານາຕິ ຍ຺ວາຍໍ ຕິລກ຺ຂຓໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ສງ຺ຂາເຣ ສມ຺ມສນ຺ຕສ຺ສ ອາຣທ຺ຘວິປສ຺ສກສ຺ສ ອປຕ຺ເຕ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎິຕາສງ຺ຂາໂຕ ອຘິມາໂນ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ອຘິມານໍ ຐເປຕ຺ວາ ເກວລໍ ປາປິຈ຺ຉຕາຍ ໂຍ ສມຸທາຈເຣຍ຺ຍ, ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິໂກ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ເວສາລິຍໍ ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ເຕສໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາໂຣຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຘິມານາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ‘‘ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊິ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ອສນ຺ຕໍ ຌານາທິຘມ຺ມໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈຕິ, ໂສ ມນຸສ຺ສຊາຕິໂກ ໂຫຕິ, ອນນ຺ຕຣເມວ ‘‘ອຍໍ ຌານລາຠີ’’ຕິ ວາ ‘‘ອຣິໂຍ’’ຕິ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ຕມຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ປາຣາຊິກໍ. ສເຈ ນ ຊານາຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ສເຈ ປນ ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສິ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຐມໍ ຌານໍ ສມາປຊ຺ຊີ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໒໒໐) ນເຍນ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ຊານາຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ສເຈ ນ ຊານາຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ. ອຘິມາເນນ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ, ອນຸລ຺ລປນາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ອຕ຺ຕນິ ອສນ຺ຕຕາ, ປາປິຈ຺ຉຕາຍ ຕສ຺ສ ອາໂຣຈນໍ, ອນຎ຺ຎາປເທໂສ, ຍສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ຕສ຺ສ ມນຸສ຺ສຊາຕິກຕາ, ຕງ຺ຂຓວິຊານນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທາເນ ວຸຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ຈຕຸຕ຺ຖປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ¶ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ຈຕ຺ຕາໂຣ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາຕິອິທໍ ອິຘ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐປາຣາຊິກປຣິທີປນເມວ. ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ປນ ສພ຺ພາເນວ ຈຕຸວີສຕິ ປາຣາຊິການິ ເວທິຕພ຺ພານິ ¶ . ກຕມານິ ຈຕຸວີສຕິ? ປາຬິຍໍ ອາຄຕານິ ຕາວ ຠິກ຺ຂູນໍ ຈຕ຺ຕາຣິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອສາຘາຣຓານິ ຈຕ຺ຕາຣີຕິ ອຏ຺ຐ, ຕານິ ເອກາທສນ຺ນໍ ປຓ຺ຑກາທີນໍ ອຠພ຺ພຠາວສງ຺ຂາເຕຫິ ເອກາທສຫິ ປາຣາຊິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກູນວີສຕິ, ຄິຫິຠາວໍ ປຕ຺ຖຍມານາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວິພ຺ຠນ຺ຕຠາວປາຣາຊິເກນ ສທ຺ຘິໍ ວີສຕິ, ອປຣານິປິ ລມ຺ພີ, ມຸທຸປິຏ຺ຐິໂກ, ປຣສ຺ສ ອງ຺ຄຊາຕໍ ມຸເຂນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຣສ຺ສ ອງ຺ຄຊາເຕ ອຠິນິສີທຕີຕິ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ວເສນ ‘‘ຈຕ຺ຕາຣິ ອນຸໂລມປາຣາຊິການີ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ອິຕິ ອິມານິ ຈ ຈຕ຺ຕາຣິ, ປຸຣິມານິ ຈ ວີສຕີຕິ ສໂມຘາເນຕ຺ວາ ສພ຺ພາເນວ ຈຕຸວີສຕິ ປາຣາຊິການິ ເວທິຕພ຺ພານິ. ນ ລຠຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວາສນ຺ຕິ ອຸໂປສຖາທິເຠທໍ ສໍວາສໍ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ນ ລຠຕິ. ຍຖາ ປຸເຣ, ຕຖາ ປຈ຺ຉາຕິ ຍຖາ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິກາເລ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນກາເລ ຈ, ປຈ຺ຉາ ປາຣາຊິກໍ ອາປນ຺ໂນປິ ຕເຖວ ອສໍວາໂສ ໂຫຕິ, ນຕ຺ຖິ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສຖາທິເຠໂທ ສໍວາໂສຕິ. ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມີຕິ ເຕສຸ ຈຕູສຸ ປາຣາຊິເກສຸ ອາຍສ຺ມນ຺ເຕ ‘‘ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉາມິ. ກຈ຺ຈິຕ຺ຖາຕິ ກຈ຺ຈິ ເອຕ຺ຖ, ເອເຕສຸ ຈຕູສຸ ¶ ປາຣາຊິເກສຸ ກຈ຺ຈິ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ກຈ຺ຈິ ປຣິສຸທ຺ຘາ ອຕ຺ຖ, ຠວຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສງ຺ຆາທິເສສກຓ຺ໂຑ

ອິເມ ¶ ¶ ໂຂ ປນາຕິ ອິທານິ ວຕ຺ຕພ຺ພານໍ ອຠິມຸຂີກຣຓໍ. ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕຕິ ສນ຺ນິປຕິຕານໍ ປິຍວຈເນນ ອາລປນໍ. ເຕຣສາຕິ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ. ສງ຺ຆາທິເສສາຕິ ເອວໍນາມກາ. ຘມ຺ມາຕິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ສຣູເປນ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ນ ນິທາເນ ວິຍ ‘‘ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕີ’’ຕິ ສາຘາຣຓວຈນມຕ຺ເຕນ.

໑. ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສໍວິຊ຺ຊຕິ ເຈຕນາ ອສ຺ສາຕິ ສຎ຺ເຈຕນາ, ສຎ຺ເຈຕນາວ ສຎ຺ເຈຕນິກາ, ສຎ຺ເຈຕນາ ວາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ສຎ຺ເຈຕນິກາ. ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐີຕິ ສຸກ຺ກສ຺ສ ວິສ຺ສຏ຺ຐິ, ຣາຄູປຕ຺ຖມ຺ຠາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິ ອງ຺ຄຊາເຕ ກມ຺ມຎ຺ຎຕໍ ປຕ຺ເຕ ອາໂຣຄ຺ຍາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອປທິສິຕ຺ວາ ອຊ຺ຌຕ຺ຕຣູປາທີສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ໂມຈນສ຺ສາທເຈຕນາຍ ນິມິຕ຺ເຕ ອຸປກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອາສຍຘາຕຸນານຕ຺ຕໂຕ ນີລາທິວເສນ (ປາຣາ. ໒໓໙-໒໔໐) ທສວິເຘສຸ ສຸກ຺ເກສຸ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສຸກ຺ກສ຺ສ ຐານາ ຈາວນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸປິນນ຺ຕາຕິ ຍາ ສຸປິເນ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິ ໂຫຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ. ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ຍາ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸປິນນ຺ຕາ ສຎ຺ເຈຕນິກາ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິ, ອຍໍ ສງ຺ຆາທິເສໂສ ນາມ ອາປຕ຺ຕິນິກາໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວຈນຕ຺ໂຖ ປເນຕ຺ຖ ສງ຺ໂຆ ອາທິມ຺ຫິ ເຈວ ເສເສ ຈ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ ອສ຺ສາຕິ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ກິໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ອິມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາຕຸກາມສ຺ສ ຍໍ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິວຸຏ຺ຐານໍ, ຕສ຺ສ ອາທິມ຺ຫິ ເຈວ ປຣິວາສທານຕ຺ຖາຍ, ອາທິໂຕ ເສເສ ມຊ຺ເຌ ມານຕ຺ຕທານຕ຺ຖາຍ ມູລາຍ ປຏິກສ຺ສເນນ ວາ ສຫ ມານຕ຺ຕທານຕ຺ຖາຍ, ອວສາເນ ອພ຺ຠານຕ຺ຖາຍ ຈ ສງ຺ໂຆ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ນ ເຫຕ຺ຖ ເອກມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ວິນາ ສງ຺ເຆນ ສກ຺ກາ ກາຕຸໍ. ອິຕິ ສງ຺ໂຆ ອາທິມ຺ຫິ ເຈວ ເສເສ ຈ ອິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ ອສ຺ສາຕິ ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ເສຍ຺ຍສກໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປກ຺ກມິຕ຺ວາ ອສຸຈິໂມຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສຸປິນນ຺ຕາ’’ຕິ ¶ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ. ສເຈ ປນ ປເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ອງ຺ຄຊາເຕ ອຸປກ຺ກມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ໂມຈາເປຕິ, ອາປຊ຺ຊຕິເຍວ. ເຈເຕຕ຺ວາ ອນ຺ຕມໂສ ອາກາເສ ກຏິກມ຺ປເນນປິ ນິມິຕ຺ເຕ ອຸປກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ສເຈ ປນ ອນ຺ຕມໂສ ¶ ຍໍ ເອກາ ຂຸທ຺ທກມກ຺ຂິກາ ປິເວຍ຺ຍ, ຕຕ຺ຕກມ຺ປິ ຐານໂຕ ມຸຈ຺ຈຕິ, ທກໂສຕໍ ອໂນຕິຓ຺ເຓປິ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ຐານໂຕ ປນ ຈຸຕໍ ອວສ຺ສເມວ ທກໂສຕໍ ໂອຕຣຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ທກໂສຕໍ ໂອຕິຓ຺ຓມຕ຺ເຕ ພຫິ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ວາ ອນິກ຺ຂນ຺ເຕ ວາ ສງ຺ຆາທິເສໂສ’’ຕິ (ປາຣາ. ອຏ຺ຐ. ໒.໒໓໗) ອຏ຺ຐກຖາສຸ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນຸປກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ຈ, ອໂມຈນາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ ຈ, ສຸປິນໍ ປສ຺ສນ຺ຕສ຺ສ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ມຸຕ຺ເຕປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ເຈຕນາ, ອຸປກ຺ກໂມ ¶ , ມຸຈ຺ຈນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິເກ ວຸຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ກາຍສໍສຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ໂອຕິຓ຺ໂຓຕິ ຍກ຺ຂາທີຫິ ວິຍ ສຕ຺ຕາ ອນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ເຕນ ຣາເຄນ ວາ ໂອຕິຓ຺ໂຓ, ກູປາທີນິ ວິຍ ສຕ຺ຕາ ອສມເປກ຺ຂິຕ຺ວາ ຣຊ຺ຊນີເຍ ຐາເນ ຣຊ຺ຊນ຺ໂຕ ສຍໍ ວາ ຣາຄໍ ໂອຕິຓ຺ໂຓ, ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາຄສມງ຺ຄິສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ວິປຣິຓເຕນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ປຣິສຸທ຺ຘຠວງ຺ຄສນ຺ຕຕິສງ຺ຂາຕໍ ປກຕິໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຖາ ປວຕ຺ເຕນ, ວິຣູປໍ ວາ ປຣິຓເຕນ ຍຖາ ປຣິວຕ຺ຕມານໍ ວິຣູປໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ວຸຕ຺ຕຣາຄວເສນ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ຐິເຕນ ຈິຕ຺ເຕນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ຕທຫຸຊາຕາຍປິ ຊີວມານກມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິຍາ ສທ຺ຘິໍ. ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓາທິກອາຍສມ຺ປໂຍຄໍ ກາຍມິສ຺ສີຠາວໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຫຕ຺ຖຄ຺ຄາຫໍ ວາຕິອາທິ ປນສ຺ສ ວິຕ຺ຖາເຣນ ອຕ຺ຖທສ຺ສນໍ. ຕຕ຺ຖ ຫຕ຺ໂຖ ນາມ ກປ຺ປຣໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອຄ຺ຄນຂາ. ເວຓີ ນາມ ວິນນ຺ຘິຕ຺ວາ ວາ ອວິນນ຺ຘິຕ຺ວາ ວາ ສຸທ຺ຘເກເສຫິ ວາ ນີລາທິວຓ຺ຓສຸຕ຺ຕກຸສຸມກຫາປຓມາລາສຸວຓ຺ຓຈີຣກມຸຕ຺ຕາວຬິອາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣມິສ຺ເສຫິ ວາ ກຕເກສກລາປສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ເວຓິຄ຺ຄຫເຓນ ເຈຕ຺ຖ ເກສາປິ ຄຫິຕາເຍວ ສທ຺ຘິໍ ໂລເມຫິ. ອິຕິ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສ຺ສ ຫຕ຺ຖສ຺ສ ຄຫຓໍ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄາໂຫ, ເວຓິຍາ ຄຫຓໍ ເວຓິຄ຺ຄາໂຫ. ອວເສສສ຺ສ ສຣີຣສ຺ສ ປຣາມສນໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄສ຺ສ ປຣາມສນໍ ນາມ. ໂຍ ຕໍ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄາຫໍ ວາ ເວຓິຄ຺ຄາຫໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄສ຺ສ ປຣາມສນໍ ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ ນາມ ອາປຕ຺ຕິນິກາໂຍ ໂຫຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ກາຍສໍສຄ຺ຄສມາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ¶ , ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອິຕ຺ຖິຍາ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິໂນ ອນ຺ຕມໂສ ໂລເມນ ໂລມໍ ຜຸສນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ຜຸສິຍມານສ຺ສ ເສວນາຘິປ຺ປາເຍນ ວາຍມິຕ຺ວາ ຜສ຺ສໍ ປຏິຊານນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ເອເກນ ປນ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ທຸຕິເຍນ ຫຕ຺ເຖນ ທິວສມ຺ປິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ຜຸສນ຺ຕສ຺ສ ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ, ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຜຸສນ຺ໂຕ ປນ ສເຈ ສີສໂຕ ຍາວ ປາທາ, ຕາວ ກາຍໂຕ ຫຕ຺ຖໍ ອໂມເຈນ຺ໂຕເຍວ ຜຸສຕິ, ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ, ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອງ຺ຄຸລີນໍ ເອກໂຕ ຄຫເຓປິ ເອກາເຍວ. ສເຈ ປນ ນານິຕ຺ຖີນໍ ປຎ຺ຈງ຺ຄຸລິໂຍ ເອກໂຕ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອິຕ຺ຖິຍາ ເວມຕິກສ຺ສ, ປຓ຺ຑກປຸຣິສຕິຣຈ຺ຉານຄຕສຎ຺ຎິສ຺ສ ຈ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ຕຖາ ກາເຍນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ, ອມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິປຓ຺ຑເກຫິ ຈ ສທ຺ຘິໍ ກາຍສໍສຄ຺ເຄປິ. ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິຍາ ປນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘາທີສຸ, ປຸຣິສກາຍຜຸສນາທີສຸ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອິຕ຺ຖິຍາ ຜຸສິຍມານສ຺ສ ເສວນາຘິປ຺ປາຍສ຺ສາປິ ກາເຍນ ອວາຍມິຕ຺ວາ ¶ ຜສ຺ສໍ ປຏິຊານນ຺ຕສ຺ສ, ໂມກ຺ຂາຘິປ຺ປາເຍນ ອິຕ຺ຖິໍ ຜຸສນ຺ຕສ຺ສ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອສາທິຍນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິຕາ, ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາໂຄ, ເຕນ ຣາເຄນ ວາຍາໂມ, ຫຕ຺ຖຄ຺ຄາຫາທິສມາປຊ຺ຊນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິເກ ວຸຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ກາຍສໍສຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ໂອຕິຓ຺ຓຕາ ຈ ວິປຣິຓຕຈິຕ຺ຕຕາ ຈ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈສ຺ສາທຣາຄວເສນ ເວທິຕພ຺ພາ. ມາຕຸຄາມນ຺ຕິ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສໍລກ຺ຂຓສມຕ຺ຖໍ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິໍ. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຫິວາຈາຫີຕິ ວຈ຺ຈມຄ຺ຄປສ຺ສາວມຄ຺ເຄເມຖຸນຘມ຺ມປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕາຫິ ວາຈາຫິ. ໂອຠາເສຍ຺ຍາຕິ ອວຠາເສຍ຺ຍ, ວຓ຺ຓາວຓ຺ຓຍາຈນອາຍາຈນປຸຈ຺ຉນປຏິປຸຈ຺ຉນອາຈິກ຺ຂຓານຸສາສນອກ຺ໂກສນວເສນ ນານປ຺ປກາຣໍ ອສທ຺ຘມ຺ມວຈນໍ ວເທຍ຺ຍ. ຍຖາ ຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ນ຺ຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ, ຍຖາ ຍຸວາ ຍຸວຕິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕນ ໂອຠາສເນ ນິຣາສງ຺ກຠາວໍ ທສ຺ເສຕິ. ເມຖຸນຸປສໍຫິຕາຫີຕິອິທໍ ¶ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາຍ ສິຂາປຕ຺ຕລກ຺ຂຓທສ຺ສນໍ. ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ມຄ຺ຄານໍ ວເສນ ວຓ຺ຓາວຓ຺ເຓຫິ ວາ ເມຖຸນຍາຈນາທີຫິ ວາ ‘‘ສິຂຣຓີສິ, ສໍຠິນ຺ນາສິ, ອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກາສີ’’ຕິ ອິເມສຸ ຕີສຸ ອຎ຺ຎຕເຣນ ອກ຺ໂກສວຈເນນ ວາ ມາຕຸຄາມໍ ໂອຠາສນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ ນາມ ອາປຕ຺ຕິນິກາໂຍ ໂຫຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາຫິ ໂອຠາສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອິຕ຺ຖິຍາ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິໂນ ອນ຺ຕມໂສ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍປິ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ໂອຠາສນ຺ຕສ຺ສ ¶ ສເຈ ສາ ຕມຕ຺ຖໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ຊານາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ປຓ຺ຑເກ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ຕສ຺ມິໍເຍວ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິໂນ ທຸກ຺ກຏໍ. ປຸນປ຺ປຸນໍ ໂອຠາສນ຺ຕສ຺ສ, ສມ຺ພຫຸລາ ຈ ອິຕ຺ຖິໂຍ ເອກວາຈາຍ ໂອຠາສນ຺ຕສ຺ສ ວາຈາຄຓນາຍ ເຈວ ອິຕ຺ຖິຄຓນາຍ ຈ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ສເຈ ຍໍ ອິຕ຺ຖິໍ ໂອຠາສຕິ, ສາ ນ ຊານາຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ອຘກ຺ຂກໍ ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລໍ ອາທິສ຺ສ ວຓ຺ຓາທິຠຓເນປິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ປຓ຺ຑເກ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຸພ຺ຠກ຺ຂກໍ ອໂຘຊາຓຸມຓ຺ຑລໍ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘຎ຺ຈ ອາທິສ຺ສ ວຓ຺ຓາທິຠຓເນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕ຺ຖຘມ຺ມອນຸສາສນິປຸເຣກ຺ຂາຣານໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິຕາ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈສ຺ສາທຣາໂຄ, ເຕນ ຣາເຄນ ໂອຠາສນໍ, ຕງ຺ຂຓວິຊານນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ອທິນ຺ນາທານສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທ຺ວິເວທນນ຺ຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອຕ຺ຕກາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ໂອຕິຓ຺ຓຕາ ຈ ວິປຣິຓຕຈິຕ຺ຕຕາ ຈ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາວເສນ ເວທິຕພ຺ພາ. ມາຕຸຄາມສ຺ສ ສນ຺ຕິເກຕິ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ໂລຠາສເນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ສມີເປ. ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍາຕິ ¶ ເມຖຸນຘມ຺ມສງ຺ຂາເຕນ ກາເມນ ປາຣິຈຣິຍາ ກາມປາຣິຈຣິຍາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກາມປາຣິຈຣິຍາ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາ, ອຕ຺ຕນາ ວາ ກາມິຕາ ອິຈ຺ຉິຕາຕິ ອຕ຺ຕກາມາ, ສຍໍ ເມຖຸນຣາຄວເສນ ປຕ຺ຖິຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອຕ຺ຕກາມາ ຈ ສາ ປາຣິຈຣິຍາ ¶ ຈາຕິ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາ, ຕສ຺ສາ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ. ວຓ຺ຓໍ ຠາເສຍ຺ຍາຕິ ຄຸຓໍ ອານິສໍສໍ ປກາເສຍ຺ຍ. ເອຕທຄ຺ຄນ຺ຕິອາທິ ຕສ຺ສາ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓຠາສນາກາຣນິທສ຺ສນໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ປທສມ຺ພນ຺ຘວເສເນວ ສງ຺ເຂປຕ຺ໂຖ – ຍາ ມາທິສໍ ປາຓາຕິປາຕາທີຫິ ວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ສີລວນ຺ຕໍ ເມຖຸນຘມ຺ມາ ວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ພ຺ຣຫ຺ມຈາຣິໍ ຕທຸຠເຍນາປິ ກລ຺ຍາຓຘມ຺ມໍ ເອເຕນ ຘມ຺ເມນ ປຣິຈເຣຍ຺ຍ ອຠິຣເມຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ເອວໍ ມາທິສໍ ປຣິຈຣນ຺ຕິຍາ ຍາ ອຍໍ ປາຣິຈຣິຍາ ນາມ, ເອຕທຄ຺ຄໍ ປາຣິຈຣິຍານນ຺ຕິ. ເມຖຸນຸປສໍຫິເຕນ ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ໂຕ ຈ ‘‘ອຣຫສິ ຕ຺ວໍ ມຍ຺ຫໍ ເມຖຸນຘມ຺ມໍ ທາຕຸ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ເມຖຸນປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕເນວ ວຈເນນ ໂຍ ຠາເສຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓຠາສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອິຕ຺ຖິຍາ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິໂນ ອນ຺ຕມໂສ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ສາ ຕມຕ຺ຖໍ ຕສ຺ມິໍເຍວ ຂເຓ ຊານາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສ ¶ . ໂນ ເຈ ຊານາຕິ, ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ປຓ຺ຑເກ ປຓ຺ຑກສຎ຺ຎິໂນປິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ຕສ຺ມິໍເຍວ ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິໂນ ທຸກ຺ກຏໍ. ຈີວຣາທີຫິ ວຕ຺ຖຸກາເມຫິ ປາຣິຈຣິຍາຍ ວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖີ, ອິຕ຺ຖິສຎ຺ຎິຕາ, ອຕ຺ຕກາມປາຣິຈຣິຍາຍ ຣາໂຄ, ເຕນ ຣາເຄນ ວຓ຺ຓຠຓນໍ, ຕງ຺ຂຓວິຊານນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ໂລຠາສເນ ວຸຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ອຕ຺ຕກາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິປຸຣິສານໍ ອນ຺ຕເຣ ສໍຈຣຓຠາວໍ. ສມາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ສມ຺ມາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນວີມໍສນປຈ຺ຈາຫຣຓານິ ກໂຣນ຺ໂຕ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອິຕ຺ຖິຍາ ວາຕິອາທິ ສມາປຊ຺ຊນາກາຣທສ຺ສນໍ. ຕຕ຺ຖ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສມຕິນ຺ຕິ ປຸຣິເສນ ວາ ຕສ຺ສ ມາຕາປິຕາທີຫິ ວາ ເປສິໂຕ ປຸຣິສສ຺ສ ມຕິໍ ອຘິປ຺ປາຍໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອິຕ຺ຖິມຕິນ຺ຕິ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ຕສ຺ສາ ມາຕາປິຕາທີຫິ ວາ ເປສິໂຕ ອິຕ຺ຖິຍາ ມຕິໍ ອຘິປ຺ປາຍໍ ປຸຣິສສ຺ສ ¶ ອາໂຣເຈຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຊາຍຕ຺ຕເນ ວາ ຊາຣຕ຺ຕເນ ວາຕິ ຊາຍຠາເວ ວາ ຊາຣຠາເວ ວາ. ປຸຣິສສ຺ສ ຫິ ມຕິໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ຊາຍຕ຺ຕເນ ອາໂຣເຈຕິ, ອິຕ຺ຖິຍາ ມຕິໍ ປຸຣິສສ຺ສ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ຊາຣຕ຺ຕເນ ອາໂຣເຈຕິ. ອປິຈ ປຸຣິສສ຺ເສວ ມຕິໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ຊາຍຕ຺ຕເນ ວາ ອາໂຣເຈຕິ ນິພທ຺ຘຠຣິຍຠາເວ, ຊາຣຕ຺ຕເນ ວາ ມິຈ຺ຉາຈາຣຠາເວ, ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໓໐໒) ‘‘ຊາຍຕ຺ຕເນ ວາຕິ ຊາຍາ ຠວິສ຺ສສິ, ຊາຣຕ຺ຕເນ ວາຕິ ຊາຣີ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ອິຕ຺ຖິຍາ ມຕິໍ ປຸຣິສສ຺ສ ອາໂຣຈເນປິ ‘‘ປຕິ ຠວິສ຺ສສິ, ຊາໂຣ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ¶ ວຕ຺ຕພ຺ພຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ອນ຺ຕມໂສ ຕງ຺ຂຓິກາຍປີຕິ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຍາ ອຍໍ ຕງ຺ຂເຓ ມຸຫຸຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ສໍວສິຕພ຺ພໂຕ ‘‘ຕງ຺ຂຓິກາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ມຸຫຸຕ຺ຕິກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ສາປິ ‘‘ມຸຫຸຕ຺ຕິກາ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ເອວໍ ປຸຣິສສ຺ສ ມຕິໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ, ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ‘‘ມຸຫຸຕ຺ຕິໂກ ຠວິສ຺ສສີ’’ຕິ ເອວໍ ປຸຣິສສ຺ສ ອິຕ຺ຖິມຕິໍ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕປິ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປຊ຺ຊຕີຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສມາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອນ຺ຕມໂສ ຕງ຺ຂຓິກາຍປີ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ວີມໍສຕິ, ອນ຺ເຕວາສິໍ ປຈ຺ຈາຫຣາເປຕີ’’ຕິອິມິນາ (ປາຣາ. ໓໓໘) ນເຍນ ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນາລໍວຈນີຍາຍ ¶ ຍາຍ ກາຍຈິ ອິຕ຺ຖິຍາ ອນ຺ຕມໂສ ມາຕຸຍາປິ ປຸຣິສມຕິໍ ອາໂຣເຈນ຺ໂຕ ‘‘ໂຫຫິ ກິຣ ຠຣິຍາ ຘນກ຺ກີຕາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸກາໂມ ສເຈປິ ຉນ຺ທວາສິນີອາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣາກາເຣນ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຕາຍ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິເຕປິ ອສມ຺ປຏິຈ຺ຉິເຕປິ ປຸນ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຍນ ປຫິໂຕ, ຕສ຺ສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ອາໂຣເຈຕິ, ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ສາ ປນ ຕສ຺ສ ຠຣິຍາ ໂຫຕຸ ວາ, ມາ ວາ, ອກາຣຓເມຕໍ. ສເຈປິ ຍສ຺ສາ ສນ຺ຕິກໍ ເປສິໂຕ, ຕໍ ອທິສ຺ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອວສ຺ສາໂຣຈນກສ຺ສ ‘‘ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຫຣຕິ, ອາປຊ຺ຊຕິເຍວ. ‘‘ມາຕຸຣກ຺ຂິຕໍ ພ຺ຣູຫີ’’ຕິ ເປສິຕສ຺ສ ປນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປິຕຸຣກ຺ຂິຕາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ວທນ຺ຕສ຺ສ ວິສງ຺ເກຕໍ ໂຫຕິ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ວຈນໍ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ອຸຠເຍນ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຕສ຺ສາ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ວາ ອາໂຣຈາເປຕ຺ວາ ວາ ປຸນ ເຍນ ເປສິໂຕ, ຕສ຺ສ ຕໍ ປວຕ຺ຕິໍ ສຍໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຎ຺ເຎນ ອາໂຣຈາເປນ຺ຕສ຺ສ ວາ ສງ຺ຆາທິເສໂສ ¶ . ເອຕ຺ຕາວຕາ ຫິ ‘‘ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ວີມໍສຕິ, ປຈ຺ຈາຫຣຕີ’’ຕິອິທໍ ອງ຺ຄຕ຺ຕຍໍ ສມ຺ປາທິຕເມວ ໂຫຕິ, ອິໂຕ ປນ ເຍຫິ ເກຫິຈິ ທ຺ວີຫິ ອງ຺ເຄຫິ, ປຓ຺ຑເກ ຈ ອງ຺ຄຕ຺ຕເຍນາປິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ເອເກນ ທຸກ຺ກຏໍ. ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ເຈຕິຍສ຺ສ ວາ ຄິລານສ຺ສ ວາ ກິຈ຺ເຈນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ສີລວິປຕ຺ຕິ, ເຍສຸ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕໍ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ເຕສໍ ມນຸສ຺ສຊາຕິກຕາ, ນ ນາລໍວຈນີຍຕາ,

ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນວີມໍສນປຈ຺ຈາຫຣຓານີຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ຉສມຸຏ຺ຐານໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິໍ ວາ ອລໍວຈນີຍຠາວໍ ວາ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ກາຍວິກາເຣນ ສາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຕເຖວ ວີມໍສິຕ຺ວາ ຕເຖວ ປຈ຺ຈາຫຣນ຺ຕສ຺ສ ກາຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສາ ຈິຕ຺ຕໍ ຊາເນຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ເກນຈິ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ອາຄຕໍ ວຕ຺ວາ ປຸນ ຕສ຺ມິໍ ປຸຣິເສ ອາຄເຕ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ກາເຍນ ກິຎ຺ຈິ ອກຕຕ຺ຕາ ວາຈໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ວາຈາຍ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສາສນໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎນ ກຣຓີເຍນ ຕສ຺ສາ ຆຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ວາ ຄມນກາເລ ຕໍ ທິສ຺ວາ ວຈີເຠເທນ ວີມໍສິຕ຺ວາ ປຸນປິ ອຎ຺ເຎເນວ ກາຣເຓນ ຕໂຕ ອປກ຺ກມ຺ມ ກທາຈິເທວ ຕໍ ປຸຣິສໍ ທິສ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສາປິ ວາຈໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ປຓ຺ຓຕ຺ຕິໍ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ປນ ຂີຓາສວສ຺ສາປິ ປິຕຸວຈເນນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ອລໍວຈນີຍໍ ມາຕຣມ຺ປິ ‘‘ເອຫິ ເມ ປິຕຣໍ ອຸປຏ຺ຐາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາຫຣນ຺ຕສ຺ສ ກາຍວາຈໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ອິມານິ ຕີຓິ ອຈິຕ຺ຕກສມຸຏ຺ຐານານິ. ຕທຸຠຍໍ ¶ ປນ ຊານິຕ຺ວາ ເອເຕເຫວ ຕີຫິ ນເຍຫິ ສມາປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ຕາເນວ ຕີຓິ ຕທຸຠຍຊານນຈິຕ຺ເຕນ ສຈິຕ຺ຕການິ ໂຫນ຺ຕິ, ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ກຸສລາທິວເສນ ເຈຕ຺ຖ ຕີຓິ ຈິຕ຺ຕານິ, ສຸຂາທິວເສນ ຕິສ຺ໂສ ເວທນາຕິ.

ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ກຸຏິກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ສຎ຺ຎາຈິກາຍ ປນາຕິ ເອຕ຺ຖ ສຎ຺ຎາຈິກາ ນາມ ສຍໍ ປວຕ຺ຕິຕຍາຈນາ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ມາ ສຎ຺ຎາຈິກາຍາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ຍາຈນາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ສຍໍ ຍາຈິຕເກຫິ ອຸປກຣເຓຫີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຣປຣິຄ຺ຄຫິຕກໍ ¶ ມູລຈ຺ເຉທວເສນ ຍາຈິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ຕາວກາລິກໍ ປນ ວຏ຺ຏຕິ. ສຫາຍຕ຺ຖາຍ ກມ຺ມກຣຓຕ຺ຖາຍ ‘‘ປຸຣິສໍ ເທຖາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປຸຣິສຕ຺ຕກຣມ຺ປິ ຍາຈິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປຸຣິສຕ຺ຕກໂຣ ນາມ ວຑ຺ຒກິອາທິນາ ປຸຣິເສນ ກາຕພ຺ພໍ ຫຕ຺ຖກມ຺ມໍ. ຕໍ ‘‘ປຸຣິສຕ຺ຕກຣໍ ເທຫີ’’ຕິ ວາ ‘‘ຫຕ຺ຖກມ຺ມໍ ເທຫີ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ຍາຈິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຫຕ຺ຖກມ຺ມໍ ນາມ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຖຸ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ກິໍ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄຕຕ຺ຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິເຕ ວາ ອປຸຈ຺ຉິເຕ ວາ ຍາຈິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ, ມິຄລຸທ຺ທກາທໂຍ ປນ ສກກມ຺ມໍ ນ ຍາຈິຕພ຺ພາ. ກຸຏິນ຺ຕິ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ. ຕຕ຺ຖ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາ ນາມ ຐເປຕ຺ວາ ຖມ຺ຠຕຸລາປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏວາຕປານຘູມຈ຺ຉິທ຺ທາທິເຠທໍ ອເລໂປກາສໍ ອວເສເສ ເລໂປກາເສ ກຸຏ຺ເຏຫິ ສທ຺ຘິໍ ຆເຏຕ຺ວາ ຉທນສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ສຸຘາຍ ວາ ມຕ຺ຕິກາຍ ວາ ລິຕ຺ຕາ. ອວລິຕ຺ຕາ ນາມ ຕເຖວ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຉທນສ຺ສ ພຫິ ລິຕ຺ຕາ. ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລິຕ຺ຕາ ນາມ ຕເຖວ ຉທນສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ຈ ພຫິ ຈ ລິຕ຺ຕາ. ກາຣຍມາເນນາຕິ ສຍໍ ວາ ກໂຣນ຺ເຕນ, ອາຓຕ຺ຕິຍາ ວາ ກາຣາເປນ຺ເຕນ. ອສາມິກນ຺ຕິ ກາເຣຕາ ທາຍເກນ ວິຣຫິຕໍ. ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສນ຺ຕິ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ວາສາຄາຣໍ ເອສາ’’ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕາ ອຸທ຺ເທໂສ ເອຕິສ຺ສາຕິ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສາ, ຕໍ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສໍ. ປມາຓິກາ ກາເຣຕພ຺ພາຕິ ປມາຓຍຸຕ຺ຕາ ກາເຣຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣິທໍ ປມາຓນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ກຸຏິຍາ ອິທໍ ປມາຓໍ. ທີຆໂສຕິ ທີຆໂຕ. ທ຺ວາທສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິຍາຕິເອຕ຺ຖ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິ ນາມ ອິທານິ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຕິສ຺ໂສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ, ວຑ຺ຒກິຫຕ຺ເຖນ ທິຍຑ຺ໂຒ ຫຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ. ມິນນ຺ເຕນ ປນ ກຸຏິຍາ ພຫິກຸຏ຺ເຏ ປຐມໍ ທິນ຺ນໍ ມຫາມຕ຺ຕິກປຣິຍນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຖຸສປິຓ຺ຑປຣິຍນ຺ເຕນ ທ຺ວາທສ ວິທຕ຺ຖິໂຍ ມິເນຕພ຺ພາ, ສເຈ ຖຸສປິຓ຺ຑເກນ ອນຕ຺ຖິໂກ ໂຫຕິ, ມຫາມຕ຺ຕິກເລເປເນວ ນິຏ຺ຐາເປຕິ, ສ຺ເວວ ປຣິຈ຺ເຉໂທ. ຕິຣິຍນ຺ຕິ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ. ສຕ຺ຕນ຺ຕຣາຕິ ກຸຏ຺ຏສ຺ສ ພຫິອນ຺ຕໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອພ຺ຠນ຺ຕຣິເມນ ອນ຺ເຕນ ສຕ຺ຕ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິໂຍ ປມາຓນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ເກສຄ຺ຄມຕ຺ຕມ຺ປິ ທີຆໂຕ ຫາເປຕ຺ວາ ຕິຣິຍໍ, ຕິຣິຍໂຕ ວາ ຫາເປຕ຺ວາ ທີຆໍ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ໂກ ປນ ວາໂທ ອຸຠໂຕວຑ຺ຒເນ. ຍາ ປນ ທີຆໂຕ ສຏ຺ຐິຫຕ຺ຖາປິ ໂຫຕິ, ຕິຣິຍໂຕ ຕິຫຕ຺ຖາ ວາ ອູນກຈຕຸຫຕ຺ຖາ ວາ, ຍຕ຺ຖ ¶ ປມາຓຍຸຕ຺ໂຕ ມຎ຺ໂຈ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ນ ປຣິວຏ຺ຏຕິ, ປຈ຺ຉິມໂກຏິຍາ ຈຕຸຫຕ຺ຖວິຕ຺ຖາຣາ ນ ໂຫຕິ, ອຍໍ ກຸຏິສງ຺ຂ຺ຍໍ ນ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ມາ ວຏ຺ຏຕິ. ຠິກ຺ຂູ ¶ ອຠິເນຕພ຺ພາ ວຕ຺ຖຸເທສນາຍາຕິ ຍສ຺ມິໍ ປເທເສ ກຸຏິໍ ກາເຣຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕໍ ໂສເຘຕ຺ວາ ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໓໔໙) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ສງ຺ຆໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຍາຈິຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ວາ ສງ຺ຆປຣິຍາປນ຺ນາ ສງ຺ເຆນ ວາ ສມ຺ມຕາ ທ຺ເວ ຕໂຍ ຠິກ຺ຂູ ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸເທສນຕ຺ຖາຍ ເນຕພ຺ພາ. ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ວຕ຺ຖຸ ເທເສຕພ຺ພໍ ອນາຣມ຺ຠໍ ສປຣິກ຺ກມນນ຺ຕິ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ¶ ກິປິລ຺ລິກາທີນໍ ອາສຍາທີຫິ ເຕຣສຫິ, ປຸພ຺ພຓ຺ຓາປຣຓ຺ຓນິສ຺ສິຕາທີຫິ ໂສຬສຫິ ອຸປທ຺ທເວຫິ ວິຣຫິຕຕ຺ຕາ ອນາຣມ຺ຠໍ, ທ຺ວີຫິ ວາ ຈຕູຫິ ວາ ພລິພທ຺ເຘຫິ ຍຸຕ຺ເຕນ ສກເຏນ ເອກໍ ຈກ຺ກໍ ນິພ຺ໂພທກປຕນຏ຺ຐາເນ ເອກໍ ພຫິ ກຕ຺ວາ ອາວິຊ຺ຌິຕຸໍ ສກ຺ກຸເຓຍ຺ຍຕາຍ ສປຣິກ຺ກມນນ຺ຕິ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ສເຈ ສງ຺ຆປໂຫນກາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຕ຺ເຖວ, ໂນ ເຈ, ສງ຺ຆມຊ຺ຌໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ຍາຈິເຕຫິ ຎຕ຺ຕິທຸຕິເຍນ ກມ຺ເມນ ວຕ຺ຖຸ ເທເສຕພ຺ພໍ. ສາຣມ຺ເຠ ເຈຕິອາທິ ປຏິປກ຺ຂນເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອາຬວິຍໍ ອາຬວິເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສຎ຺ຎາຈິກາຍ ກຸຏິກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ‘‘ອເທສິຕວຕ຺ຖຸກໍ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ກຸຏິໍ ກາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຸປກຣຓຕ຺ຖໍ ອຣຎ຺ຎໍ ຄມນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ‘‘ອິທານິ ທ຺ວີຫິ ປິຓ຺ເຑຫິ ນິຏ຺ຐານໍ ຄມິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເຕສຸ ປຐມປິຓ຺ຑທາເນ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ທຸຕິຍທາເນນ ເລເປ ຆຏິເຕ ສເຈ ອເທສິຕວຕ຺ຖຸກາ ເອວ ວາ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕາ ເອວ ວາ ໂຫຕິ, ເອໂກ ສງ຺ຆາທິເສໂສ, ທ຺ເວ ຈ ທຸກ຺ກຏານິ. ອຸຠຍວິປ຺ປນ຺ນາ, ທ຺ເວ ສງ຺ຆາທິເສສາ, ທ຺ເວ ຈ ທຸກ຺ກຏານິ. ສເຈ ປນ ທ຺ວາຣພນ຺ຘໍ ວາ ວາຕປານໍ ວາ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາວ ມຕ຺ຕິກາຍ ລິມ຺ປຕິ, ຐປິເຕ ຈ ຕສ຺ມິໍ ເລໂປ ນ ຆຏິຍຕິ, ຣກ຺ຂຕິ ຕາວ. ປຸນ ລິມ຺ປນ຺ຕສ຺ສ ປນ ຆຏິຕມຕ຺ເຕ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ສເຈ ຕໍ ຐປິຍມານໍ ປຐມທິນ຺ນເລເປນ ສທ຺ຘິໍ ນິຣນ຺ຕຣເມວ ຫຸຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐຕິ, ປຐມເມວ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ເກວລໍ ສາຣມ຺ຠາຍ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອປຣິກ຺ກມນາຍ. ວິປ຺ປກຕໍ ກຸຏິໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທທໂຕ ຈ, ຠູມິໍ ສມໍ ກຕ຺ວາ ຠິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ຈ, ເລຓຄຸຫາຕິຓກຸຏິປຓ຺ຓຈ຺ຉທນເຄເຫສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ກາເຣນ຺ຕສ຺ສ, ກຸຏິມ຺ປິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາສຕ຺ຖາຍ, ວາສາຄາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຸໂປສຖາຄາຣາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣຕ຺ຖາຍ ກາເຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣຕາ, ເຫຏ຺ຐິມປມາຓສມ຺ຠໂວ, ອເທສິຕວຕ຺ຖຸກຕາ, ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕຕາ, ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ວາສາຄາຣຕາ ¶ , ເລປຆຏນາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຉ ວາ ສຕ຺ຕ ວາ ອງ຺ຄານິ. ຉສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍຎ຺ຈ, ກິຣິຍາກິຣິຍຎ຺ຈ. ອິທຎ຺ຫິ ວຕ຺ຖຸໍ ເທສາເປຕ຺ວາ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ວາ ກໂຣໂຕ ກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ, ອເທສາເປຕ຺ວາ ກໂຣໂຕ ກິຣິຍາກິຣິຍໂຕ ສມຸຏ຺ຐາຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ກຸຏິກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ວິຫາຣກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ມຫລ຺ລກນ຺ຕິ ສສາມິກຠາເວນ ສຎ຺ຎາຈິຕກຸຏິໂຕ ມຫນ຺ຕຠາໂວ ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ມຫລ຺ລໂກ, ຍສ຺ມາ ວາ ວຕ຺ຖຸໍ ເທສາເປຕ຺ວາ ປມາຓາຕິກ຺ກເມນາປິ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ມາ ປມາຓມຫນ຺ຕຕາຍປິ ¶ ມຫລ຺ລໂກ, ຕໍ ມຫລ຺ລກໍ. ຍສ຺ມາ ປນສ຺ສ ຕໍ ປມາຓມຫນ຺ຕຕ຺ຕໍ ສສາມິກຕ຺ຕາວ ລພ຺ຠຕິ, ຕສ຺ມາ ຕທຕ຺ຖທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ‘‘ມຫລ຺ລໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ສສາມິໂກ ວຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ ເອວມສ຺ສ ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໓໖໗) ວຸຕ຺ຕໍ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ກຸຏິກາຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕສທິສໍ, ສສາມິກຠາວມຕ຺ຕເມວ ຫິ ວິເສໂສ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ເຈຕິຍຣຸກ຺ຂໍ ເຉທາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕຠາໂວ, ອກິຣິຍມຕ຺ຕໂຕ ສມຸຏ຺ຐານຠາໂວ, ເອກສງ຺ຆາທິເສສຕາ ຈ ເອຕ຺ຖ ວິເສໂສ.

ວິຫາຣກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ທຸຏ຺ຐໂທສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ທຸຏ຺ໂຐ ໂທໂສຕິ ທູສິໂຕ ເຈວ ທູສໂກ ຈ. ອຸປ຺ປນ຺ເນ ຫິ ໂທເສ ປຸຄ຺ຄໂລ ເຕນ ໂທເສນ ທູສິໂຕ ໂຫຕິ, ປກຕິຠາວໍ ຊຫາປິໂຕ, ຕສ຺ມາ ‘‘ທຸຏ຺ໂຐ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປຣຎ຺ຈ ທູເສຕິ ວິນາເສຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ໂທໂສ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິຕິ ‘‘ທຸຏ຺ໂຐ ໂທໂສ’’ຕິ ເອກສ຺ເສເວຕໍ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ອາກາຣນານຕ຺ເຕນ ນິທສ຺ສນໍ. ອປ຺ປຕີໂຕຕິ ນປ຺ປຕີໂຕ, ປີຕິສຸຂາທີຫິ ວິວຊ຺ຊິໂຕ, ນ ອຠິສໂຏຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອມູລເກນາຕິ ຍໍ ໂຈທເກນ ຈຸທິຕກມ຺ຫິ ¶ ປຸຄ຺ຄເລ ອທິຏ຺ຐໍ ອສ຺ສຸຕໍ ອປຣິສງ຺ກິຕໍ, ອິທໍ ເອເຕສໍ ທສ຺ສນສວນປຣິສງ຺ກາສງ຺ຂາຕານໍ ມູລານໍ ອຠາວໂຕ ອມູລກໍ ນາມ. ຕໍ ປນ ໂສ ອາປນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕຸ, ອນາປນ຺ໂນ ວາ, ເອຕໍ ອິຘ ອປ຺ປມາຓໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອທິຏ຺ຐໍ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ປສາທຈກ຺ຂຸນາ ວາ ທິພ຺ພຈກ຺ຂຸນາ ວາ ອທິຏ຺ຐໍ, ອສ຺ສຸຕໍ ນາມ ຕເຖວ ເກນຈິ ວຸຈ຺ຈມານໍ ນ ສຸຕໍ, ອປຣິສງ຺ກິຕໍ ນາມ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ປຣສ຺ສ ວາ ທິຏ຺ຐສຸຕມຸຕວເສນ ເຈຕສາ ອປຣິສງ຺ກິຕໍ, ອິຕິ ເອວຣູເປນ ອມູລເກນ. ປາຣາຊິເກນາຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸຣູເປສຸ ເອກູນວີສຕິຍາ ອຎ຺ຎຕເຣນ, ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໓໘໖) ປນ ປາຣາຊິກຸທ຺ເທເສ ອາຄຕາເນວ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕເຣນາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍາຕິ ຘໍເສຍ຺ຍ ວິທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ ປຘໍເສຍ຺ຍ ອຠິຠເວຍ຺ຍ. ຕໍ ປນ ອນຸທ຺ຘໍສນໍ ຍສ຺ມາ ອຕ຺ຕນາ ໂຈເທນ຺ໂຕປິ ປເຣນ ໂຈທາເປນ຺ໂຕປິ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາສ຺ສ ປທຠາຊເນ ‘‘ໂຈເທຕິ ວາ ໂຈທາເປຕິ ວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸສນ຺ທສ຺ສນາ ອາປຕ຺ຕິສນ຺ທສ຺ສນາ ສໍວາສປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປ ສາມີຈິປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປຕິ ສງ຺ເຂປໂຕ ຈຕສ຺ໂສ ໂຈທນາ. ຕາສຸ ວຕ຺ຖຸສນ຺ທສ຺ສນາ ນາມ ‘‘ຕ຺ວໍ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ຕາ. ອາປຕ຺ຕິສນ຺ທສ຺ສນາ ນາມ ‘‘ຕ຺ວໍ ເມຖຸນຘມ຺ມາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປວຕ຺ຕາ. ສໍວາສປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປ ນາມ ‘‘ນຕ຺ຖິ ຕຍາ ສທ຺ຘິໍ ອຸໂປສໂຖ ວາ ປວາຣຓາ ວາ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ວາ’’ຕິ ເອວໍ ປວຕ຺ໂຕ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ປນ ສີສໍ ນ ເອຕິ, ‘‘ອສ຺ສມໂຓສີ’’ຕິອາທີຫິ ວຈເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ຆຏິເຕເຍວ ສີສໍ ¶ ເອຕິ. ສາມີຈິປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປ ນາມ ອຠິວາທນປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານອຎ຺ຊລິກມ຺ມສາມີຈິກມ຺ມພີຊນິກມ຺ມາທີນໍ ອກຣຓໍ, ຕໍ ປຏິປາຕິຍາ ວນ຺ທນາທີນິ ກໂຣໂຕ ເອກສ຺ສ ອກຕ຺ວາ ເສສານໍ ກຣຓກາເລ ເວທິຕພ຺ພໍ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ ໂຈທນາ ນາມ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິ ປນ ¶ ສີສໍ ນ ເອຕິ. ‘‘ກສ຺ມາ ມມ ວນ຺ທນາທີນິ ນ ກໂຣສີ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິເຕ ປນ ‘‘ອສ຺ສມໂຓສີ’’ຕິອາທິວຈເນຫິ ສທ຺ຘິໍ ຆຏິເຕເຍວ ສີສໍ ເອຕິ, ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸໍ ສມີເປ ຐຕ຺ວາ ‘‘ຕ຺ວໍ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສວີ’’ຕິ ວາ ‘‘ອສ຺ສມໂຓສີ’’ຕິ ວາ ອາທີຫິ ວຈເນຫິ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ເອວ ວາ ເອຕມຕ຺ຖໍ ທີເປນ຺ໂຕ ສຍໍ ວາ ໂຈເທຕິ, ຄຫຏ຺ຐປພ຺ພຊິເຕສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ ໂຈທາເປຕິ, ອຍໍ ອນຸທ຺ຘໍເສຕິ ນາມ. ອປ຺ເປວ ນາມ ນໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍນ຺ຕິ ອປິ ເອວ ນາມ ນໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອິມມ຺ຫາ ເສຏ຺ຐຈຣິຍາ ອປເນຍ຺ຍໍ. ‘‘ສາຘຸ ວຕສ຺ສ ສຈາຫໍ ອິມໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ອິມມ຺ຫາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍາ ຈາເວຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ ອິມິນາ ອຘິປ຺ປາເຍນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເອເຕນ ¶ ເອກໍ ຈາວນາຘິປ຺ປາຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອວເສສາ ອກ຺ໂກສາຘິປ຺ປາໂຍ ກມ຺ມາຘິປ຺ປາໂຍ ວຸຏ຺ຐານາຘິປ຺ປາໂຍ ອຸໂປສຖຏ຺ຐປນາຘິປ຺ປາໂຍ ປວາຣຓຏ຺ຐປນາຘິປ຺ປາໂຍ ອນຸວິຊ຺ຊນາຘິປ຺ປາໂຍ ຘມ຺ມກຖາຘິປ຺ປາໂຍຕິ ສຕ຺ຕ ອຘິປ຺ປາຍາ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕໂຕ ອປເຣນ ສມເຍນາຕິ ຍສ຺ມິໍ ສມເຍ ອນຸທ຺ຘໍສິໂຕ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ສມເຍ. ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາຕິ ອນຸວິຊ຺ຊເກນ ກິໍ ເຕ ທິຏ຺ຐນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອນຸວິຊ຺ຊິຍມາໂນ ອຸປປຣິກ຺ຂິຍມາໂນ. ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາຕິ ທິຏ຺ຐາທີສຸ ເກນຈິ ວຕ຺ຖຸນາວາ ອນຸວິຊ຺ຊກາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິ ປຸຄ຺ຄເລນ ວາ ອວຸຈ຺ຈມາໂນ. ອິເມສໍ ປນ ປທານໍ ປຣໂຕ ‘‘ຠິກ຺ຂຸ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕີ’’ຕິ ອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ. ອິທຎ຺ຫິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ເອວໍ ສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ອສມນຸຄ຺ຄາຫີຍມາໂນ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ ປຏິຊານາຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ. ອິທຎ຺ຈ ອມູລກຠາວສ຺ສ ປາກຏກາລທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອາປຕ຺ຕິໍ ປນ ອນຸທ຺ຘໍສິຕກ຺ຂເຓເຍວ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອມູລກຎ຺ເຈວ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ທິຏ຺ຐມູລາທີນໍ ອຠາເວນ ອມູລກໍ, ສມເຖຫິ ອຘິກຣຓີຍຠາເວນ ອຘິກຣຓໍ. ຍຎ຺ຫິ ອຘິກິຈ຺ຈ ອາຣພ຺ຠ ປຏິຈ຺ຈ ສນ຺ຘາຍ ສມຖາ ປວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຕໍ ອຘິກຣຓໍ. ອິຘ ປນ ປາຣາຊິກສງ຺ຂາຕໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓເມວ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຍທິ ຫິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ທິຏ຺ຐາທີຫິ ມູເລຫິ ອມູລກຎ຺ເຈວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ໂຈເທຕຸໍ ອາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຈ ໂທສໍ ປຕິຏ຺ຐາຕິ ປຏິຈ຺ຈ ຕິຏ຺ຐຕິ, ‘‘ຕຸຈ຺ຉກໍ ມຍາ ຠຓິຕ’’ນ຺ຕິອາທີນິ (ປາຣາ. ໓໘໖) ວທນ຺ໂຕ ປຏິຊານາຕິ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອນຸທ຺ຘໍສິຕກ຺ຂເຓເຍວ ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ, ອຍໍ ສິກ຺ຂາປທສ຺ສ ປທານຸກ຺ກເມນ ອຕ຺ໂຖ.

ຣາຊຄເຫ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ອນຸທ຺ຘໍສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ກຕູປສມ຺ປທໍ ສຸທ຺ຘໍ ວາ ອສຸທ຺ຘໍ ວາ ປຸຄ຺ຄລໍ ເຍນ ປາຣາຊິເກນ ໂຈເທຕິ, ຕໍ ‘‘ອຍໍ ອນຊ຺ຌາປນ຺ໂນ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຈາວນາຘິປ຺ປາເຍນ ‘‘ກໂຣຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມາ ¶ ໂອກາສໍ, ອຫໍ ຕໍ ວຕ຺ຕຸກາໂມ’’ຕິ ເອວໍ ໂອກາສໍ ອກາເຣຕ຺ວາ ໂຈເທນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ໂສ ຕງ຺ຂເຓເຍວ ຊານາຕິ ‘‘ມໍ ໂຈເທຕີ’’ຕິ, ວາຈາຍ ວາຈາຍ ສງ຺ຆາທິເສໂສ ເຈວ ທຸກ຺ກຏຎ຺ຈ. ໂອກາສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ໂຈເທນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສເຍວ. ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ສມ຺ມຸຂາ ໂຈເທນ຺ຕສ຺ສາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຣມ຺ມຸຂາ ໂຈເທນ຺ຕສ຺ສ ປນ ສີສໍ ນ ເອຕິ ¶ . ອຕ຺ຕນາ ສມີເປ ຐຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຓາເປຕິ ¶ , ໂສ ຕສ຺ສ ວຈເນນ ຕໍ ໂຈເທຕິ, ໂຈທາປກສ຺ເສວ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອຖ ໂສປິ ‘‘ມຍາ ທິຏ຺ຐໍ ສຸຕໍ ອຕ຺ຖີ’’ຕິ ໂຈເທຕິ, ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ຊານານໍ ຕເຖວ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອກ຺ໂກສາຘິປ຺ປາເຍນ ປນ ໂອກາສໍ ອກາເຣຕ຺ວາ ວທນ຺ຕສ຺ສ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍຎ຺ເຈວ ທຸກ຺ກຏຎ຺ຈ. ໂອກາສໍ ກາເຣຕ຺ວາ ວທນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ. ກມ຺ມາຘິປ຺ປາເຍນ ອສມ຺ມຸຂາ ສຕ຺ຕວິຘມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ວຸຏ຺ຐານາຘິປ຺ປາເຍນ ‘‘ຕ຺ວໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕໍ ປຏິກໂຣຫີ’’ຕິ ວທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸໂປສຖໍ ວາ ປວາຣຓໍ ວາ ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ຈ ໂອກາສກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ, ຐປນກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ປນ ຊານິຕພ຺ພໍ, ອນຸວິຊ຺ຊກສ຺ສາປິ ໂອສເຏ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ‘‘ອຕ຺ເຖຕໍ ຕວາ’’ຕິ ອນຸວິຊ຺ຊນາຘິປ຺ປາເຍນ ວທນ຺ຕສ຺ສ ໂອກາສກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ, ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສາປິ ‘‘ໂຍ ອິທຎ຺ຈ ອິທຎ຺ຈ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ອສ຺ສມໂຓ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອໂນທິສກໍ ຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ໂອກາສກມ຺ມໍ ນຕ຺ຖິ. ສເຈ ປນ ໂອທິສ຺ສ ນິຍເມຕ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ຈ ອສຸໂກ ຈ ອສ຺ສມໂຓ ອນຸປາສໂກ’’ຕິ ກເຖຕິ, ອາສນໂຕ ໂອຣຸຍ຺ຫ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທເສຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ, ສີລວິປຕ຺ຕິ, ຍໍ ໂຈເທຕິ ວາ ໂຈທາເປຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ‘‘ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ’’ຕິ ສງ຺ຂ຺ຍຸປຄມນໍ, ຕສ຺ມິໍ ສຸທ຺ຘສຎ຺ຎິຕາ, ເຍນ ປາຣາຊິເກນ ໂຈເທຕິ, ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐາທິວເສນ ອມູລກຕາ, ຈາວນາຘິປ຺ປາເຍນ ສມ຺ມຸຂາໂຈທນາ, ຕສ຺ສ ຕງ຺ຂຓວິຊານນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ. ເວທນາ ປເນຕ຺ຖ ທຸກ຺ຂາເຍວາຕິ.

ທຸຏ຺ຐໂທສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ອຎ຺ຎຠາຄິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສາຕິອາທີສຸ ອຎ຺ຎຠາຄສ຺ສ ອິທໍ, ອຎ຺ຎຠາໂຄ ວາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ອຎ຺ຎຠາຄິຍໍ. ອຘິກຣຓນ຺ຕິ ອາຘາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ, ວຕ຺ຖຸ ອຘິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ໂຍ ຫິ ໂສ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ‘‘ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ ນາມາ’’ຕິ ຉຄລໂກ ວຸຕ຺ໂຕ. ໂສ ຍ຺ວາຍໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທພ຺ພສ຺ສ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕສ຺ສ ຠາໂຄ ໂກຏ຺ຐາໂສ ປກ຺ໂຂ ມນຸສ຺ສຊາຕິ ເຈວ ຠິກ຺ຂຸຠາໂວ ຈ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠາຄສ຺ສ ໂກຏ຺ຐາສສ຺ສ ປກ຺ຂສ຺ສ ໂຫຕິ ຕິຣຈ຺ຉານຊາຕິຍາ ¶ ເຈວ ຉຄລກຠາວສ຺ສ ຈ, ໂສ ວາ ອຎ຺ຎຠາໂຄ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສງ຺ຂ຺ຍໍ ລຠຕິ. ຍສ຺ມາ ຈ ເຕສໍ ‘‘ອິມໍ ມຍໍ ທພ຺ພໍ ¶ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ນາມ ກໂຣມາ’’ຕິ ວທນ຺ຕານໍ ຕສ຺ສ ນາມກຣຓສຎ຺ຎາຍ ອາຘາໂຣ ວຕ຺ຖຸ ອຘິຏ຺ຐານໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ອຘິກຣຓ’’ນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຎ຺ຫິ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ສຈ຺ຈໍ ກິຣ ຕຸມ຺ເຫ, ຠິກ຺ຂເວ, ທພ຺ພໍ ມລ຺ລປຸຕ຺ຕໍ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສາ’’ຕິອາທິ (ປາຣາ. ໓໙໑) ວຸຕ຺ຕໍ. ນ ວິວາທາຘິກຣຓາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ, ກສ຺ມາ? ອສມ຺ຠວໂຕ. ນ ຫິ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊກາ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຘິກຣຓານໍ ກສ຺ສຈິ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປາທິຍິໍສຸ, ນ ຈ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຘິກຣຓານໍ ເລໂສ ນາມ ອຕ຺ຖິ. ຊາຕິເລສາທໂຍ ຫິ ປຸຄ຺ຄລານໍເຍວ ເລສາ ວຸຕ຺ຕາ, ນ ວິວາທາຘິກຣຓາທີນໍ. ຕຎ຺ຈ ‘‘ທພ຺ໂພ ມລ຺ລປຸຕ຺ໂຕ’’ຕິ ນາມໍ ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎຠາຄິຍາຘິກຣຓຠາເວ ຐິຕສ຺ສ ຉຄລກສ຺ສ ¶ ໂກຈິ ເທໂສ ໂຫຕິ ເຖຣໍ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຕຸໍ ເລສມຕ຺ໂຕ, ເອຕ຺ຖ ຈ ທິສ຺ສຕິ ອປທິສ຺ສຕິ ‘‘ອສ຺ສ ອຍ’’ນ຺ຕິ ໂວຫຣີຍຕີຕິ ເທໂສ, ຊາຕິອາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໂກຏ຺ຐາສສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ອຎ຺ຎມ຺ປິ ວຕ຺ຖຸໍ ລິສ຺ສຕິ ສິລິສ຺ສຕິ ໂວຫາຣມຕ຺ເຕເນວ ອີສກໍ ອລ຺ລີຍຕີຕິ ເລໂສ, ຊາຕິອາທີນໍເຍວ ອຎ຺ຎຕຣໂກຏ຺ຐາສສ຺ເສຕໍ ອຘິວຈນໍ. ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໓໙໓) ປນ ຍສ຺ສ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປາທາຍ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍ, ຕໍ ຍສ຺ມາ ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສເນວ ອາວິຠູຕໍ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ອວິຠຊິຕ຺ວາ ຍານິ ‘‘ອຘິກຣຓ’’ນ຺ຕິ ວຈນສາມຎ຺ຎໂຕ ອຕ຺ຖຸທ຺ຘາຣວເສນ ປວຕ຺ຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘິກຣຓານິ, ເຕສໍ ອຎ຺ຎຠາຄິຍຕາ ຈ ຕພ຺ຠາຄິຍຕາ ຈ ຍສ຺ມາ ອປາກຏາ, ຊານິຕພ຺ພາ ຈ ວິນຍຘເຣຫິ, ຕສ຺ມາ ຕຎ຺ຈ ອວສາເນ ອາປຕ຺ຕຎ຺ຎຠາຄິເຍນ ໂຈທນຎ຺ຈ ອາວິກາຕຸໍ ‘‘ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສາຕິ ອາປຕ຺ຕຎ຺ຎຠາຄິຍໍ ວາ ໂຫຕິ ອຘິກຣຓຎ຺ຎຠາຄິຍໍ ວາ’’ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເສສາ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ອຏ຺ຐເມ ວຸຕ຺ຕສທິສາເຍວ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ອິທໍ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປາທາຍ ປາຣາຊິເກນ ຘມ຺ເມນ ອນຸທ຺ຘໍສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອິຘ ຈ ອາປຕ຺ຕຎ຺ຎຠາຄິຍໂຈທນາຍ ຕຖາສຎ຺ຎິໂນປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ອງ຺ເຄສຸ ຈ ອຎ຺ຎຠາຄິຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ກິຎ຺ຈິເທສໍ ເລສມຕ຺ຕໍ ອຸປາທິຍນຕາ ອຘິກາຕິ.

ອຎ຺ຎຠາຄິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສາຕິ ສຫິຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ, ຈິຕ຺ເຕນ ຈ ສຣີເຣນ ຈ ອວິຍຸຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ (ປາຣາ. ໔໑໒) ‘‘ສມຄ຺ໂຄ ນາມ ສງ຺ໂຆ ສມານສໍວາສໂກ ສມານສີມາຍໍ ຐິໂຕ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ສມານສໍວາສໂກ ຫິ ສມຈິຕ຺ຕຕາຍ ຈິຕ຺ເຕນ ອວິຍຸຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ສມານສີມາຍໍ ຐິໂຕ ກາຍສາມຄ຺ຄິທານໂຕ ສຣີເຣນ ອວິຍຸຕ຺ໂຕ. ເຠທາຍ ປຣກ຺ກເມຍ຺ຍາຕິ ¶ ‘‘ກຖໍ ນາມາຍໍ ຠິຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ ເຠທນຕ຺ຖາຍ ວາຍາເມຍ຺ຍ. ເຠທນສໍວຕ຺ຕນິກໍ ວາ ອຘິກຣຓນ຺ຕິ ເຠທນສ຺ສ ສງ຺ຆເຠທສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນິກໍ ກາຣຓໍ. ອິມສ຺ມິຎ຺ຫິ ໂອກາເສ ‘‘ກາມເຫຕຸ ກາມນິທານໍ ກາມາຘິກຣຓ’’ນ຺ຕິ ອາທີສຸ (ມ. ນິ. ໑.໑໖໘, ໑໗໘) ວິຍ ກາຣຓໍ ‘‘ອຘິກຣຓ’’ນ຺ຕິ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຕໍ ເຠທກຣວຕ຺ຖຸວເສນ ອຏ຺ຐາຣສວິຘໍ. ສມາທາຍາຕິ ຄເຫຕ຺ວາ. ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາຕິ ຕໍ ສງ຺ຆເຠທສ຺ສ ອຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ຕນິກໍ ສງ຺ຆເຠທນິພ຺ພຕ຺ຕິສມຕ຺ຖໍ ກາຣຓໍ ຄເຫຕ຺ວາ ທີເປຍ຺ຍ ເຈວ ນປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ ຈ. ຠິກ຺ຂູຫິ ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍຕິ ເຍ ຕໍ ປຄ຺ຄຍ຺ຫ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕໍ ສມ຺ມຸຂາ ປສ຺ສນ຺ຕິ, ເຍ ວາ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ວິຫາເຣ’’ຕິ ສຸຓນ຺ຕິ, ເຕຫິ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ອຑ຺ຒໂຍຊນມຕ຺ຕໍ ຄນ຺ຕ຺ວາປິ ຍ຺ວາຍໍ ອນນ຺ຕເຣ ‘‘ມາຍສ຺ມາ’’ຕິອາທິວຈນກ຺ກໂມ ວຸຕ຺ໂຕ, ເອວມສ຺ສ ວຈນີໂຍ. ທິສ຺ວາ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວາ ອວທນ຺ຕານໍ ທຸກ຺ກຏໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ມາອິຕິ ປທໍ ¶ ‘‘ປຣກ຺ກມີ’’ຕິປເທນ ‘‘ອຏ຺ຐາສີ’’ຕິປເທນ ຈ ສທ຺ຘິໍ ‘‘ມາ ປຣກ຺ກມິ, ມາ ອຏ຺ຐາສີ’’ຕິ ໂຍເຊຕພ຺ພໍ. ສເມຕາຍສ຺ມາ ສງ຺ເຆນາຕິ ອາຍສ຺ມາ ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ສເມຕຸ ສມາຄຈ຺ຉຕຸ, ເອກລທ຺ຘິໂກ ໂຫຕູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກິໍ ກາຣຓາ? ສມຄ຺ໂຄ ຫິ ສງ຺ໂຆ…ເປ… ວິຫຣຕີຕິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ໂມທມາໂນຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ໂມທມາໂນ. ອວິວທມາໂນຕິ ‘‘ອຍໍ ຘມ຺ໂມ, ນາຍໍ ຘມ຺ໂມ’’ຕິ ເອວໍ ນ ວິວທມາໂນ. ເອໂກ ອຸທ຺ເທໂສ ອສ຺ສາຕິ ເອກຸທ຺ເທໂສ, ເອກໂຕ ປວຕ຺ຕປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທໂສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຜາສຸ ວິຫຣຕີຕິ ສຸຂໍ ວິຫຣຕິ. ເອວໍ ວິສຸມ຺ປິ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌປິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຸຈ຺ຈມານສ຺ສ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ. ເອວຎ຺ຈ ໂສຕິອາທິມ຺ຫິ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພຕິ ສມນຸຠາສນກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລນ຺ຕິ ອິຕິ ເອຕໍ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນໍ ກຸສລໍ ເຂມໍ ໂສຕ຺ຖິຠາໂວ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ. ໂນ ເຈ ¶ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ເອຕ຺ຖ ສມນຸຠາສນກມ຺ມປຣິໂຍສາເນ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານປທຕ຺ຖເມວ.

ຣາຊຄເຫ ເທວທຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ສມນຸຠາສນກມ຺ເມ ກຣິຍມາເນ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ຎຕ຺ຕິປຣິໂຍສາເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ທ຺ເວ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍາ, ‘‘ຍສ຺ສ ນກ຺ຂມຕິ, ໂສ ຠາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ຍ຺ຍ-ກາຣປຕ຺ຕາຍ ຕຕິຍກມ຺ມວາຈາຍ ຕຎ຺ຈ ທຸກ຺ກຏໍ ເຕ ຈ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍາ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນ຺ຕິ, ສງ຺ຆາທິເສໂສເຍວ ຕິຏ຺ຐຕິ. ອສມນຸຠາສິຍມານສ຺ສ ຈ ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສີລວິປຕ຺ຕິ, ເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມນ ສມນຸຠາສນໍ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສານໍ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມນຸຠາສນສມຸຏ຺ຐານໍ, ອກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ເຠທານຸວຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ¶ ຕສ຺ເສວ ໂຂ ປນາຕິ ໂຍ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມຕິ, ຕສ຺ເສວ. ອນຸວຕ຺ຕກາຕິ ຕສ຺ສ ທິຏ຺ຐິໍ ຂນ຺ຕິໍ ຣຸຈິໍ ຄຫເຓນ ອນຸປຏິປຊ຺ຊນກາ. ວຄ຺ຄໍ ອສາມຄ຺ຄິປກ຺ຂິຍວຈນໍ ວທນ຺ຕີຕິ ວຄ຺ຄວາທກາ. ຍສ຺ມາ ປນ ຕິຓ຺ຓໍ ອຸທ຺ຘໍ ກມ຺ມາຣຫາ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ນ ຫິ ສງ຺ໂຆ ສງ຺ຆສ຺ສ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ມາ ‘‘ເອໂກ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕໂຍ ວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຊານາຕິ ໂນຕິ ອມ຺ຫາກໍ ຉນ຺ທາທີນິ ຊານາຕິ. ຠາສຕີຕິ ‘‘ເອວໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ອມ຺ເຫຫິ ສທ຺ຘິໍ ຠາສຕິ. ອມ຺ຫາກມ຺ເປຕໍ ຂມຕີຕິ ຍໍ ໂສ ກໂຣຕິ, ເອຕໍ ອມ຺ຫາກມ຺ປິ ຣຸຈ຺ຈຕິ. ສເມຕາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ສງ຺ເຆນາຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ຈິຕ຺ຕໍ ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ສເມຕຸ ສມາຄຈ຺ຉຕຸ, ເອກີຠາວໍ ຄຈ຺ຉຕູຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ປທຕ຺ຖໂຕ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ວິນິຈ຺ຉຍກຖາເປຕ຺ຖ ທສເມ ວຸຕ຺ຕສທິສາເຍວ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ອິທໍ ຣາຊຄເຫ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ເທວທຕ຺ຕສ຺ສ ¶ ສງ຺ຆເຠທາຍ ປຣກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອນຸວຕ຺ຕນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອງ຺ເຄສຸ ຈ ຍຖາ ຕຕ຺ຖ ປຣກ຺ກມນໍ, ເອວໍ ອິຘ ອນຸວຕ຺ຕນໍ ທຏ຺ຐພ຺ພນ຺ຕິ.

ເຠທານຸວຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ທຸພ຺ພຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ¶ ທຸພ຺ພຈຊາຕິໂກຕິ ທຸພ຺ພຈສຠາໂວ, ວຕ຺ຕຸໍ ອສກ຺ກຸເຓຍ຺ໂຍຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸທ຺ເທສປຣິຍາປນ຺ເນສູຕິ ອຸທ຺ເທເສ ປຣິຍາປນ຺ເນສຸ ອນ຺ໂຕຄເຘສຸ, ‘‘ຍສ຺ສ ສິຍາ ອາປຕ຺ຕິ, ໂສ ອາວິກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ສງ຺ຄຫິຕຕ຺ຕາ ອນ຺ໂຕ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສ ວຕ຺ຕມາເນສູຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນຕິ ສຫຘມ຺ມິເກນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ, ກາຣຓຕ຺ເຖ ເຈຕໍ ອຸປໂຍຄວຈນໍ. ປຎ຺ຈຫິ ສຫຘມ຺ມິເກຫິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ວາ ສນ຺ຕກຕ຺ຕາ ‘‘ສຫຘມ຺ມິກ’’ນ຺ຕິ ລທ຺ຘນາເມນ ພຸທ຺ຘປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ສິກ຺ຂາປເທນ ວຸຈ຺ຈມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ວິຣມຖາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ມມ ວຈນາຍາຕິ ເຍນ ວຈເນນ ມໍ ວທຖ, ຕໂຕ ມມ ວຈນໂຕ ວິຣມຖ, ມາ ມໍ ຕໍ ວຈນໍ ວທຖາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ວທຕຸ ສຫ ຘມ຺ເມນາຕິ ສຫຘມ຺ມິເກນ ສິກ຺ຂາປເທນ, ສຫຘມ຺ເມນ ວາ ອຎ຺ເຎນປິ ປາສາທິກຠາວສໍວຕ຺ຕນິເກນ ວຈເນນ ວເທຕຸ. ຍທິທນ຺ຕິ ວຸທ຺ຘິກາຣຓທສ຺ສນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ, ເຕນ ຍໍ ອິທໍ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎສ຺ສ ຫິຕວຈນໍ, ອາປຕ຺ຕິໂຕ ຈ ວຸຏ຺ຐາປນໍ, ເຕນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຈເນນ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎວຸຏ຺ຐາປເນນ. ເອວໍ ສໍວທ຺ຘາຫິ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ປຣິສາຕິ ເອວໍ ປຣິສາຍ ¶ ວຸທ຺ຘິກາຣຓໍ ທສ຺ສິຕໍ ໂຫຕິ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ວິນິຈ຺ຉຍກຖາປິ ທສເມ ວຸຕ຺ຕສທິສາເຍວ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ອິທໍ ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ອຕ຺ຕານໍ ອວຈນີຍກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອງ຺ເຄສຸ ຈ ຍຖາ ຕຕ຺ຖ ປຣກ຺ກມນໍ, ເອວໍ ອິຘ ອວຈນີຍກຣຓຕາ ທຏ຺ຐພ຺ພາຕິ.

ທຸພ຺ພຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓. ກຸລທູສກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ຄາມໍ ວາ ນິຄມໍວາຕິ ເອຕ຺ຖ ນຄຣມ຺ປິ ຄາເມ ອນ຺ໂຕຄຘເມວ. ອຸປນິສ຺ສາຍ ວິຫຣຕີຕິຕຕ຺ຖ ປຏິພທ຺ຘຈີວຣາທິປຈ຺ຈຍຕາຍ ຕໍ ນິສ຺ສາຍ ວສຕິ. ປຸປ຺ຜທານາທີຫິ ມນຸສ຺ສານໍ ສທ຺ຘໍ ວິນາເສນ຺ໂຕ ກຸລານິ ທູເສຕີຕິ ກຸລທູສໂກ. ມາລາວຈ຺ຉໂຣປນາທໂຍ ປາປກາ ສມາຈາຣາ ອສ຺ສາຕິ ປາປສມາຈາໂຣ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິ ໂສ ກຸລທູສໂກ ຠິກ຺ຂຸ. ອາຍສ຺ມາ ໂຂ ¶ ກຸລທູສໂກ…ເປ… ອລໍ ເຕ ອິຘ ວາເສນາຕິ ອິມິນາສ຺ສ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມາຣຫຕໍ ທສ຺ເສຕິ. ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ປເນສ ຍສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ກຸລທູສກກມ຺ມໍ ກຕໍ, ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ວິຫາເຣ ວສຕິ, ເນວ ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ຈຣິຕຸໍ ລຠຕິ, ນ ວິຫາເຣ ວສິຕຸໍ. ເອວຎ຺ຈ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິເອຕ຺ຖ ໂສຕິ ປພ຺ພາຊນີຍກມ຺ມກໂຕ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຉນ຺ເທນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ຉນ຺ທຄາມິໂນ, ເອສ ນໂຍ ເສເສສຸ. ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິ ໂສ ‘‘ຉນ຺ທຄາມິໂນ’’ຕິອາທີນິ ¶ ວທມາໂນ. ຕສ຺ສ ວຈນສ຺ສ ປຏິນິສ຺ສຄ຺ຄາຍ ເອວໍ ວຈນີໂຍ, ນ ກຸລທູສນນິວາຣຓຕ຺ຖາຍ. ກຸລທູສນກມ຺ເມນ ຫິ ໂສ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ປຸພ຺ເພວ ອາປນ຺ໂນ, ເອວໍ ປນສ຺ສ ວິສຸມ຺ປິ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌປິ ວຸຈ຺ຈມານສ຺ສ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊໂຕ ອປຣໍ ທຸກ຺ກຏໍ. ເອວຎ຺ຈ ໂສຕິອາທິ ອິໂຕ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ອວຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖເມວ. ວິນິຈ຺ຉຍກຖາປິ ທສເມ ວຸຕ຺ຕສທິສາເຍວ.

ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ – ອິທໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອສ຺ສຊິປຸນພ຺ພສຸເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຉນ຺ທຄາມິຕາທີຫິ ປາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອງ຺ເຄສຸ ຈ ຍຖາ ຕຕ຺ຖ ປຣກ຺ກມນໍ, ເອວໍ ອິຘ ຉນ຺ທາທີຫິ ປາປນໍ ທຏ຺ຐພ຺ພນ຺ຕິ.

ກຸລທູສກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິຄມນວຓ຺ຓນາ

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ¶ ໂຂ…ເປ… ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີຕິເອຕ຺ຖ ປຐມໍ ອາປຕ຺ຕິ ເອເຕສນ຺ຕິ ປຐມາປຕ຺ຕິກາ, ປຐມໍ ວີຕິກ຺ກມນກ຺ຂເຓເຍວ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຕເຣ ປນ ຍຖາ ຕຕິເຍ ຈ ຈຕຸຕ຺ເຖ ຈ ທິວເສ ໂຫຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ຕຕິຍໂກ, ຈຕຸຕ຺ຖໂກ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວໍ ຍາວຕຕິເຍ ສມນຸຠາສນກມ຺ເມ ໂຫນ຺ຕີຕິ ຍາວຕຕິຍກາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍາວຕີຫນ຺ຕິ ຍຕ຺ຕການິ ອຫານິ. ຊານໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕີຕິ ຊານນ຺ໂຕ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ປຏິຈ຺ຉາທນລກ຺ຂຓສ຺ສ ມາຕິກາ – ອາປຕ຺ຕິ ຈ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ຈ, ປກຕຕ຺ໂຕ ຈ ໂຫຕິ, ປກຕຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ຈ, ອນນ຺ຕຣາຍິໂກ ຈ ໂຫຕິ, ອນນ຺ຕຣາຍິກສຎ຺ຎີ ຈ, ປຫຸ ຈ ໂຫຕິ, ປຫຸສຎ຺ຎີ ຈ, ຉາເທຕຸກາໂມ ຈ ໂຫຕິ, ຉາເທຕິ ຈາຕິ. ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິ ຈ ໂຫຕິ, ອາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ຈາຕິ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ, ສາ ເຕຣສນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣາ ໂຫຕິ, ໂສປິ ຈ ຕຕ຺ຖ ວຕ຺ຖຸວເສນ ວາ ‘‘ອິທໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ນ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ¶ ນາມມຕ຺ຕວເສນ ວາ ‘‘ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ອາປຕ຺ຕີ’’ຕິ ອາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີເຍວ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ນ ທານິ ນໍ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ຉາເທຕຸກາໂມວ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐາເປຕິ, ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ ອາປຕ຺ຕິ. ສເຈ ປເນຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິສຎ຺ຎີ ວາ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘສຎ຺ຎີ ວາ, ເວມຕິໂກ ວາ, ອຈ຺ຉນ຺ນາວ ໂຫຕິ. ປກຕຕ຺ໂຕຕິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ສມານສໍວາສໂກ. ໂສ ເຈ ປກຕຕ຺ຕສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຉາເທຕິ, ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ. ອນນ຺ຕຣາຍິໂກຕິ ຍສ຺ສ ທສສຸ ຣາຊໂຈຣອຄ຺ຄິອຸທກມນຸສ຺ສອມນຸສ຺ສວາຬສຣີສປຊີວິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາເຍສຸ ເອໂກປິ ນຕ຺ຖິ, ໂສ ເຈ ອນນ຺ຕຣາຍິກສຎ຺ຎີ ຉາເທຕິ, ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ. ປຫູຕິ ໂຍ ສກ຺ໂກຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸຎ຺ເຈວ ອາໂຣເຈຕຸຎ຺ຈ, ໂສ ເຈ ປຫຸສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາ ຉາເທຕິ, ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ. ຉາເທຕຸກາໂມ ຈ ໂຫຕິ, ຉາເທຕິ ຈາຕິອິທໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ສເຈປິ ຫິ ໂສ ສຠາຄໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ເມ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ວາ ອາຈຣິໂຍ ວາ’’ຕິ ລຊ຺ຊາຍ ນາໂຣເຈຕິ, ຉນ຺ນາວ ໂຫຕິ. ອຸປຊ຺ຌາຍາທິຠາໂວ ຫິ ອິຘ ອປ຺ປມາຓໍ, ສຠາຄມຕ຺ຕເມວ ປມາຓໍ. ອຍໍ ‘‘ຊານໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕີ’’ຕິປທສ຺ສ ສງ຺ເຂປໂຕ ອຕ຺ຖວິນິຈ຺ຉໂຍ.

ຕາວຕີຫນ຺ຕິ ¶ ຕຕ຺ຕການິ ອຫານິ, ປຏິຈ຺ຉາທິຕທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ອາໂຣຈິຕທິວໂສ, ຕາວ ທິວສປກ຺ຂມາສສໍວຈ຺ຉຣວເສນ ຍຕ຺ຕໂກ ກາໂລ ອຕິກ຺ກນ຺ໂຕ, ຕຕ຺ຕກໍ ກາລນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອກາມາ ປຣິວຕ຺ຖພ຺ພນ຺ຕິ ນ ກາເມນ ນ ວເສນ, ອຖ ໂຂ ອກາເມນ ອວເສນ ປຣິວາສໍ ສມາທາຍ ວຕ຺ຖພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາໂສ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ຈາຕິ ຕິວິໂຘ ປຣິວາໂສ. ຕຕ຺ຖ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາໂສ ຕາວ ຍຖາປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ທາຕພ຺ໂພ. ກສ຺ສຈິ ຫິ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ອາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ກສ຺ສຈິ ທ຺ວີຫາທິປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ. ກສ຺ສຈິ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ກສ຺ສຈິ ¶ ທ຺ເວ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວາ ຕທຸຕ຺ຕຣິ ວາ. ຕສ຺ມາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາສໍ ເທນ຺ເຕນ ປຐມເມວ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນທິວເສ ຈ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ຈ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ສເຈ ເອກາ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ, ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ສຎ຺ເຈຕນິກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ປຣິວາສໍ ຍາຈາເປຕ຺ວາ ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໙໘) ອາຄຕນເຍນ ກມ຺ມວາຈໍ ວຕ຺ວາ ປຣິວາໂສ ທາຕພ຺ໂພ. ອຖ ທ຺ວີຫຕີຫາທິປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ ¶ , ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ຕີຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ຈຕູຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ປຎ຺ຈາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ຈຸທ຺ທສາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນນ຺ຕິເອວໍ ຍາວ ຈຸທ຺ທສທິວສານິ ທິວສວເສນ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ, ປຎ຺ຈທສທິວສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາຍໍ ‘‘ປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນ’’ນ຺ຕິ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ຕໂຕ ຍາວ ເອກູນຕິໍສຕິໂມ ທິວໂສ, ຕາວ ‘‘ອຕິເຣກປກ຺ຂປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນ’’ນ຺ຕິ, ຕໂຕ ມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ອຕິເຣກມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ອຕິເຣກທ຺ເວມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ເຕມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ…ເປ… ອຕິເຣກເອກາທສມາສປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນນ຺ຕິ ເອວໍ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ສໍວຈ຺ຉເຣ ປຸຓ຺ເຓ ‘‘ເອກສໍວຈ຺ຉຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນ’’ນ຺ຕິ, ຕໂຕ ປຣໍ ອຕິເຣກສໍວຈ຺ຉຣໍ ທ຺ເວສໍວຈ຺ຉຣໍ ເອວໍ ຍາວ ສຏ຺ຐິສໍວຈ຺ຉຣອຕິເຣກສຏ຺ຐິສໍວຈ຺ຉຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນນ຺ຕິ, ຕໂຕ ວາ ຠິຍ຺ໂຍປິ ວຕ຺ວາ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ.

ສເຈ ປນ ທ຺ເວ ຕິສ຺ໂສ ຕທຸຕ຺ຕຣິ ວາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ຍຖາ ‘‘ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ‘‘ທ຺ເວ ອາປຕ຺ຕິໂຍ, ຕິສ຺ໂສ ອາປຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ປຣໍ ປນ ສຕໍ ວາ ໂຫຕຸ, ສຫສ຺ສໍ ວາ, ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນານາວຕ຺ຖຸກາສຸປິ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ເອກໍ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ເອກໍ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ເອກໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈໍ ເອກໍ ອຕ຺ຕກາມໍ ເອກໍ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ’’ຕິ ເອວໍ ຄຓນວເສນ ວາ, ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ນານາວຕ຺ຖຸກາໂຍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ’’ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ຖຸກິຕ຺ຕນວເສນ ວາ, ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ສມ຺ພຫຸລາ ສງ຺ຆາທິເສສາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ’’ຕິ ເອວໍ ນາມມຕ຺ຕວເສນ ວາ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຖ ນາມໍ ທຸວິຘໍ ສຊາຕິສາຘາຣຓໍ ສພ຺ພສາຘາຣຓຎ຺ຈ, ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ສຊາຕິສາຘາຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕີຕິ ສພ຺ພສາຘາຣຓໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປຊ຺ຊິໍ ເອກາຫປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ພສາຘາຣຓນາມວເສນາປິ ¶ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອິທຎ຺ຫິ ປຣິວາສາທິວິນຍກມ຺ມໍ ວຕ຺ຖຸວເສນ ໂຄຕ຺ຕວເສນ ນາມວເສນ ອາປຕ຺ຕິວເສນ ຈ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐີຕິ ວຕ຺ຖຸ ເຈວ ໂຄຕ຺ຕຎ຺ຈ, ສງ຺ຆາທິເສໂສຕິ ນາມຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ, ຕຕ຺ຖ ‘‘ສຸກ຺ກວິສ຺ສຏ຺ຐິໍ ກາຍສໍສຄ຺ຄ’’ນ຺ຕິອາທິວຈເນນາປິ ‘‘ນານາວຕ຺ຖຸກາໂຍ’’ຕິວຈເນນາປິ ວຕ຺ຖຸ ເຈວ ໂຄຕ຺ຕຎ຺ຈ ຄຫິຕໍ ໂຫຕິ, ‘‘ສງ຺ຆາທິເສໂສ’’ຕິວຈເນນາປິ ‘‘ອາປຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິວຈເນນາປິ ນາມຎ຺ເຈວ ອາປຕ຺ຕິ ຈ ຄຫິຕາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ເອເຕສຸ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ວເສນ ກມ຺ມວາຈາ ກາຕພ຺ພາ.

ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ¶ ¶ ຈ ສເຈ ອປ຺ປຠິກ຺ຂຸໂກ ອາວາໂສ ໂຫຕິ, ສກ຺ກາ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທໍ ອນາປຊ຺ຊນ຺ເຕນ ວສິຕຸໍ, ຕຕ຺ເຖວ ‘‘ປຣິວາສໍ ສມາທິຍາມິ, ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ຕໍ ສມາທາຕພ຺ພໍ, ສມາທິຍິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ປຸນ ອາຄຕາຄຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອາໂຣເຈນ຺ເຕນ ວຕ຺ຕເຠທຎ຺ຈ ຣຕ຺ຕິຈ຺ເຉທຎ຺ຈ ອກຕ຺ວາ ປຣິວສິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປຣິວາສໍ ໂສເຘຕຸໍ, ນິກ຺ຂິຕ຺ຕວຕ຺ເຕນ ວສິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ, ເອກປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕິເກ ‘‘ປຣິວາສໍ ນິກ຺ຂິປາມິ, ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’’ຕິ ປຣິວາໂສ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ, ເອກປເທນາປິ ເຈຕ຺ຖ ນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປຣິວາໂສ, ທ຺ວີຫິ ປນ ສຸນິກ຺ຂິຕ຺ໂຕເຍວ, ສມາທາເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນິກ຺ຂິຕ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປກຕຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຖາເນນ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ເອເກນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໂຕ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປາຣຫຏ຺ຐານໂຕ ທ຺ເວ ເລຑ຺ຑຸປາເຕ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫາມຄ຺ຄໂຕ ໂອກ຺ກມ຺ມ ຄຸມ຺ເພນ ວາ ວຕິຍາ ວາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຏ຺ຐາເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕອຣຸເຓເຍວ ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ຍມ຺ປິ ອຎ຺ຎໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສາປິ ອາໂຣເຈຕພ຺ພເມວ. ອຣຸເຓ ອຸຏ຺ຐິເຕ ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ປຸເຣ ອຣຸເຓເຍວ ເກນຈິ ກຣຓີເຍນ ຄໂຕ, ວິຫາຣໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍໍ ສພ຺ພປຐມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ສ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຍາວ ຣຕ຺ຕິໂຍ ປູເຣນ຺ຕິ, ຕາວ ປຣິວຕ຺ຖພ຺ພໍ, ອຍໍ ສງ຺ເຂປໂຕ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນປຣິວາສວິນິຈ຺ຉໂຍ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍ ວິນຍສໍວຓ຺ຓນາຍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໙໗) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ອິຕເຣສຸ ປນ ທ຺ວີສຸ ‘‘ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕິ, ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ນ ຊານາຕີ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໑໕໗) ອິມສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຂນ຺ຘເກ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ ສຸທ຺ຘນ຺ຕປຣິວາໂສ ນາມ, ໂສ ທຸວິໂຘ ຈູຬສຸທ຺ຘນ຺ໂຕ ມຫາສຸທ຺ຘນ຺ໂຕຕິ, ທຸວິໂຘປິ ເຈສ ຣຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉທໍ ສກລໍ ວາ ເອກຈ຺ຈໍ ວາ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອສ຺ສຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ຕຕ຺ຖ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທາຕພ຺ໂພ. ອາປຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໍ ປນ ‘‘ເອຕ຺ຕິກາ ອຫໍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິ ຊານາຕຸ ວາ, ມາ ວາ, ອກາຣຓເມຕໍ. ຕສ຺ສ ທານວິຘິ ຂນ຺ຘເກ ອາຄໂຕ, ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ປນ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໑໐໒) ວຸຕ຺ຕາ. ອິຕໂຣ ປນ ສໂມຘານປຣິວາໂສ ນາມ, ໂສ ຕິວິໂຘ ໂຫຕິ ໂອຘານສໂມຘາໂນ ¶ ອຄ຺ຆສໂມຘາໂນ ມິສ຺ສກສໂມຘາໂນຕິ. ຕຕ຺ຖ ໂອຘານສໂມຘາໂນ ນາມ ອນ຺ຕຣາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ປຣິວຸຕ຺ຖທິວເສ ໂອຘຸນິຕ຺ວາ ¶ ມກ຺ເຂຕ຺ວາ ປຸຣິມາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ມູລທິວສປຣິຈ຺ເຉເທ ປຈ຺ຉາ ອາປນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ສໂມທຫິຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພປຣິວາໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອຄ຺ຆສໂມຘາໂນ ນາມ ສມ຺ພຫຸລາສຸ ອາປຕ຺ຕີສຸ ຍາ ເອກາ ວາ ທ຺ເວ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ສພ຺ພຈິຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາໂຍ, ຕາສໍ ອຄ຺ເຆນ ສໂມຘາຍ ຕາສໍ ຣຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉທວເສນ ອວເສສານໍ ອູນຕຣປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນານໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ທາຕພ຺ພປຣິວາໂສ ວຸຈ຺ຈຕິ. ມິສ຺ສກສໂມຘາໂນ ນາມ ນານາວຕ຺ຖຸກາໂຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພປຣິວາໂສ ¶ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອຍໍ ຕິວິເຘປິ ສໂມຘານປຣິວາເສ ສງ຺ເຂປກຖາ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໑໐໒) ວຸຕ຺ໂຕ, ອິທໍ ‘‘ປຣິວຕ຺ຖພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ປທສ຺ສ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາມຸຂໍ.

ອຸຕ຺ຕຣິ ຉາຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ປຣິວາສໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຉ ຣຕ຺ຕິໂຍ. ຠິກ຺ຂຸມານຕ຺ຕາຍາຕິ ຠິກ຺ຂູນໍ ມານຠາວາຍ, ອາຣາຘນຕ຺ຖາຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພໍ. ຠິກ຺ຂຸມານຕ຺ຕຎ຺ຈ ປເນຕໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາປຏິຈ຺ຉນ຺ນວເສນ ທຸວິຘໍ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ປຣິວາສໍ ອທຕ຺ວາ ມານຕ຺ຕເມວ ທາຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ອປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນມານຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ປຣິວາສປຣິໂຍສາເນ ທາຕພ຺ພໍ ມານຕ຺ຕໍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນມານຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອິທໍ ອິຘ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ປເນເຕສໍ ທານວິຘິ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ຈ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໑໐໒) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ເວທິຕພ຺ພາ, ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ. ສເຈ ອຍໍ ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈູສສມເຍ ສມາທາຕຸໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຈຕູຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຣິວາເສ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣໍ ປເທສໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ມານຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມິ, ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’’ຕິ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ເນສໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຕໂຕ ເຕສຸ ຄເຕສຸ ວາ ອຄເຕສຸ ວາ ປຸຣິມນເຍນ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ຍຕ຺ຖ ສິຍາ ວີສຕິຄໂຓຕິ ເອຕ຺ຖ ວີສຕິສງ຺ໂຆ ຄໂຓ ອສ຺ສາຕິ ວີສຕິຄໂຓ. ຕຕ຺ຣາຕິ ຍຕ຺ຣ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ. ອພ຺ເຠຕພ຺ໂພຕິ ອຠິເອຕພ຺ໂພ, ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ອພ຺ຠານກມ຺ມວເສນ ໂອສາເຣຕພ຺ໂພຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອວ຺ຫາຕພ຺ໂພຕິ ວາ ອຕ຺ໂຖ. ອພ຺ຠານກມ຺ມໍ ປນ ປາຬິວເສນ ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໑໐໐ ອາທໂຍ) ວິນິຈ຺ຉຍວເສນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອນພ຺ຠິໂຕຕິ ນ ອພ຺ຠິໂຕ ອສມ຺ປຏິຈ຺ຉິໂຕ, ອກຕພ຺ຠານກມ຺ໂມຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອນວ຺ຫາໂຕຕິ ວາ ອຕ຺ໂຖ. ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຄາຣຍ຺ຫາຕິ ເຍ ອູນຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ¶ ອພ຺ເຠນ຺ຕິ, ເຕ ຠິກ຺ຂູ ຈ ຄຣຫິຕພ຺ພາ, ສາຕິສາຣາ ສໂທສາ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີຕິ ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ອນຸຘມ຺ມຕາ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອນຸຄຕາ ໂອວາທານຸສາສນີ ສາມີຈິ ຘມ຺ມຕາ. ເສສເມຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ສງ຺ຆາທິເສສວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອນິຍຕກຓ຺ໂຑ

໑. ປຐມານິຍຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອນິຍຕຸທ຺ເທເສ ¶ ¶ ¶ ອິເມ ໂຂ ປນາຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ມາຕຸຄາເມນາຕິ ຕທຫຸຊາຕາຍປິ ຊີວມານກມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິຍາ. ເອໂກ ເອກາຍາຕິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ມາຕຸຄາມສງ຺ຂາຕາຍ ເອກາຍ ອິຕ຺ຖິຍາ ສທ຺ຘິໍ. ຣໂຫຕິ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ. ກິຎ຺ຈາປິ ປາຬິຍໍ (ປາຣາ. ໔໔໕) ໂສຕສ຺ສ ຣໂຫ ອາຄໂຕ, ຈກ຺ຂຸສ຺ເສວ ປນ ຣໂຫ ‘‘ຣໂຫ’’ຕິ ອິຘ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ສເຈປິ ຫິ ປິຫິຕກວາຏສ຺ສ ຄພ຺ຠສ຺ສ ທ຺ວາເຣ ນິສິນ຺ໂນ ວິຎ຺ຎູ ປຸຣິໂສ ໂຫຕິ, ເນວ ອນາປຕ຺ຕິໍ ກໂຣຕິ. ຍຕ຺ຖ ປນ ສກ຺ກາ ທຏ຺ຐຸໍ, ຕາທິເສ ອນ຺ໂຕທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖປິ ໂອກາເສ ນິສິນ຺ໂນ ສຈກ຺ຂຸໂກ ວິກ຺ຂິຕ຺ຕຈິຕ຺ໂຕປິ ນິທ຺ທາຍນ຺ໂຕປິ ອນາປຕ຺ຕິໍ ກໂຣຕິ, ສມີເປ ຐິໂຕປິ ອນ຺ໂຘ ນ ກໂຣຕິ, ຈກ຺ຂຸມາປິ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ນິທ຺ທາຍນ຺ໂຕປິ ນ ກໂຣຕິ, ອິຕ຺ຖີນໍ ປນ ສຕມ຺ປິ ນ ກໂຣຕິເຍວ, ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຣໂຫຕິ ຈກ຺ຂຸສ຺ສ ຣໂຫ’’ຕິ. ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ອາສເນຕິ ກຸຏ຺ຏາທີຫິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາເສ. ອລໍກມ຺ມນິເຍຕິ ກມ຺ມກ຺ຂມໍ ກມ຺ມໂຍຄ຺ຄນ຺ຕິ ກມ຺ມນິຍໍ, ອລໍ ປຣິຍຕ຺ຕໍ ກມ຺ມນິຍຠາວາຍາຕິ ອລໍກມ຺ມນິຍໍ, ຕສ຺ມິໍ ອລໍກມ຺ມນິເຍ. ຍຕ຺ຖ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ກໂຣນ຺ຕາ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ ຕໍ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ, ຕາທິເສຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ນິສຊ຺ຊໍ ກເຣຍ຺ຍ, ນິສີເທຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສຍນມ຺ປິ ນິສຊ຺ຊາຍ ເອວ ສງ຺ຄຫິຕໍ. ສທ຺ເຘຍ຺ຍວຈສາຕິ ສທ຺ຘາຕພ຺ພວຈນາ, ອຣິຍສາວິກາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນິສຊ຺ຊໍ ຠິກ຺ຂຸ ປຏິຊານມາໂນຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ເອວຣູປາ ອຸປາສິກາ ທິສ຺ວາ ວທຕິ, ອຖ ໂຂ ຠິກ຺ຂຸ ນິສຊ຺ຊໍ ປຏິຊານມາໂນວ ຕິຓ຺ຓໍ ຘມ຺ມານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ນ ອປ຺ປຏິຊານມາໂນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເຍນ ວາ ສາຕິ ນິສຊ຺ຊາທີສຸ ອາກາເຣສຸ ເຍນ ວາ ອາກາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ເມຖຸນາທີນິ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ສາ ອຸປາສິກາ ວເທຍ຺ຍ, ປຏິຊານມາໂນວ ເຕນ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ເອວຣູປາຍປິ ຫິ ອຸປາສິກາຍ ວຈນມຕ຺ເຕນ ອາກາເຣນ ນ ກາເຣຕພ຺ໂພຕິ ອຕ຺ໂຖ. ກສ຺ມາ? ຍສ຺ມາ ທິຏ຺ຐໍ ນາມ ຕຖາປິ ໂຫຕິ, ອຎ຺ຎຖາປີຕິ. ອຍໍ ຘມ຺ໂມ ອນິຍໂຕຕິ ຕິຓ຺ຓໍ ອາປຕ຺ຕີນໍ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ວາ ວຕ຺ຖຸໍ ວາ ປຏິຊານາຕິ, ຕສ຺ສ ວເສນ ກາເຣຕພ຺ພຕາຍ ອນິຍໂຕ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ¶ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ອາສເນ ນິສຊ຺ຊກປ຺ປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ເມຖຸນຘມ຺ມສນ຺ນິສ຺ສິຕກິເລສສງ຺ຂາເຕນ ຣຫສ຺ສາເທນ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕຸກາມຕາຍ ອກ຺ຂິອຎ຺ຊນາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ. ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕສ຺ມິໍ ວາ ນິສິນ຺ເນ ອິຕ຺ຖີ ນິສີທຕຸ, ຕສ຺ສາ ວາ ນິສິນ຺ນາຍ ໂສ ນິສີທຕຸ, ອປຈ຺ຉາ ອປຸຣິມໍເຍວ ອຸໂຠ ວາ ນິສີທນ຺ຕຸ, ອຸຠິນ຺ນໍ ນິສຊ຺ຊາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈ ປນ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ວາ ເມຖຸນໍ ວາ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ເຕສໍ ວເສນ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ນິປຊ຺ຊເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ປຸຣິເສ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອນິທ຺ທາຍນ຺ເຕ ອນນ຺ເຘ ວິຎ຺ຎຸປຸຣິເສ ອຸປຈາຣຄເຕ ສຕິ, ຐິຕສ຺ສ, ອຣໂຫເປກ຺ຂສ຺ສ, ອຎ຺ຎວິຫິຕສ຺ສ ຈ ນິສຊ຺ຊນປຈ຺ຈຍາ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນໍ ປນ ຕີຫິປິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອນາປຕ຺ຕິ. ສິຍາ ສີລວິປຕ຺ຕິ, ສິຍາ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິ. ຍໍ ປນ ¶ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຊານາຕິ, ຕສ຺ສາ ວເສນ ອງ຺ຄເຠໂທ ຎາຕພ຺ໂພ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສາເນວາຕິ.

ປຐມານິຍຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ທຸຕິຍານິຍຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ອິຕ຺ຖີປິ ປຸຣິໂສປິ ໂຍ ໂກຈິ ວິຎ຺ຎູ ອນນ຺ໂຘ ອພຘິໂຣ ອນ຺ໂຕທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖ ໂອກາເສ ຐິໂຕ ວາ ນິສິນ຺ໂນ ວາ ວິກ຺ຂິຕ຺ໂຕປິ ນິທ຺ທາຍນ຺ໂຕປິ ອນາປຕ຺ຕິໍ ກໂຣຕິ. ພຘິໂຣ ປນ ຈກ຺ຂຸມາປິ, ອນ຺ໂຘ ວາ ອພຘິໂຣປິ ນ ກໂຣຕິ. ປາຣາຊິກາປຕ຺ຕິຎ຺ຈ ປຣິຫາເປຕ຺ວາ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລວາຈາປຕ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕາຕິ ອຍໍ ວິເສໂສ. ເສສໍ ປຸຣິມນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປເນຕ຺ຖ ອທິນ຺ນາທານສທິສາເນວາຕິ.

ທຸຕິຍານິຍຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂຕິອາທິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ອນິຍຕວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍກຓ຺ໂຑ

ອິໂຕ ປຣໍ ປນ ອິເມ ໂຂ ປນາຕິອາທິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

໑. ຈີວຣວຄ຺ໂຄ

໑. ກຖິນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍສຸ ¶ ¶ ປນ ຈີວຣວຄ຺ຄສ຺ສ ຕາວ ປຐມສິກ຺ຂາປເທ ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິນ຺ຕິ ສູຈິກມ຺ມປຣິໂຍສາເນນ ວາ, ‘‘ນຏ຺ຐໍ ວາ ວິນຏ຺ຐໍ ວາ ທຑ຺ຒໍ ວາ ຈີວຣາສາ ວາ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ນາ’’ຕິ (ປາຣາ. ໔໖໓) ອິເມສຸ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ນິຏ຺ຐິເຕ ຈີວຣສ຺ມິໍ, ຈີວຣສ຺ສ ກຣຓປລິໂພເຘ ອຸປຈ຺ຉິນ຺ເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕ຺ຖຕກຖິນສ຺ສ ຫິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຍາວ ອິເມຫາກາເຣຫິ ຈີວຣປລິໂພໂຘ ນ ຉິຊ຺ຊຕິ, ຕາວ ກຖິນານິສໍສໍ ລຠຕິ. ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນຕິ ຍໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຕໍ, ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ອຸພ຺ຠເຕ. ຕຕ຺ເຣວໍ ສງ຺ເຂປໂຕ ກຖິນຕ຺ຖາໂຣ ຈ ອຸພ຺ຠາໂຣ ຈ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອຍຎ຺ຫິ ກຖິນຕ຺ຖາໂຣ ນາມ ຠຄວຕາ ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ, ໂສ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຊນານໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ມາ ຍຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ຕໂຍ ວາ ທ຺ເວ ວາ ເອໂກ ວາ ປຸຣິມວສ຺ສໍ ອຸປຄໂຕ, ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຉິມວສ຺ສູປຄເຕ ຄຓປູຣເກ ກຕ຺ວາ ອຕ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ, ເຕ ຈ ຄຓປູຣກາວ ໂຫນ຺ຕິ, ອານິສໍເສ ນ ລຠນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ສເຈ ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍ ຄຫຏ຺ຐປພ຺ພຊິເຕສຸ ໂຍ ໂກຈິ ຘມ຺ເມນ ສເມນ ຈີວຣໍ ເທຕິ ‘‘ອິມິນາ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣຖາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໓໐໖-໓໐໙), ຕໍ ຂນ຺ຘເກ ວຸຕ຺ຕາຍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມວາຈາຍ ກຖິນຕ຺ຖາຣາຣຫສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທາຕພ຺ພໍ. ເຕນ ຕທເຫວ ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣການິ ວາ ຂຓ຺ຑານິ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສງ຺ຆາຏິ ວາ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ໂຄ ວາ ອນ຺ຕຣວາສໂກ ວາ ກາຕພ຺ໂພ, ເສສຠິກ຺ຂູຫິປິ ຕສ຺ສ ສຫາເຍຫິ ຠວິຕພ຺ພໍ, ສເຈ ກຕຈີວຣເມວ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ສຸນ຺ທຣເມວ. ອຈ຺ຉິນ຺ນາສິພ຺ພິຕໍ ປນ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສເຈ ສງ຺ຆາຏິຍາ ອຕ຺ຖຣິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ໂປຣາຓິກໍ ¶ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ¶ ນວໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ‘‘ອິມາຍ ສງ຺ຆາຏິຍາ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣາມີ’’ຕິ ອຕ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ. ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄອນ຺ຕຣວາສເກສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕໂຕ ເຕນ ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ເຐ ອນ຺ໂຕສີມາຄເຕ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ຖຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນໍ, ຘມ຺ມິໂກ ກຖິນຕ຺ຖາໂຣ, ອນຸໂມທຖາ’’ຕິ (ປຣິ. ໔໑໓) ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເຖຣານຎ຺ຈ ນວານຎ຺ຈ ພຫູນຎ຺ຈ ເອກສ຺ສ ຈ ອນຸຣູປໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ¶ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ເຕຫິປິ ‘‘ອຕ຺ຖຕໍ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ອຕ຺ຖຕໍ, ອາວຸໂສ, ສງ຺ຆສ຺ສ ກຖິນ’’ນ຺ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ຘມ຺ມິໂກ ກຖິນຕ຺ຖາໂຣ, ອນຸໂມທາມາ’’ຕິ ວາ ‘‘ອນຸໂມທາມີ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ເຐສຸປິ ເຍ ອນຸໂມທນ຺ຕິ, ເຕສໍເຍວ ອຕ຺ຖຕໍ ໂຫຕິ ກຖິນໍ. ເຕ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ກຖິນສ຺ສຸພ຺ຠາຣາ ອນາມນ຺ຕຈາໂຣ, ອສມາທານຈາໂຣ, ຍາວທຕ຺ຖຈີວຣໍ, ຄຓໂຠຊນໍ, ໂຍ ຈ ຕຕ຺ຖ ຈີວຣຸປ຺ປາໂທ, ຕສ຺ມິໍ ອາວາເສ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸປ຺ປນ຺ນຈີວຣຎ຺ຈາຕິ ອິເມ ປຎ຺ຈານິສໍເສ ລຠນ຺ຕິ, ອຍໍ ຕາວ ກຖິນຕ຺ຖາໂຣ. ຕໍ ປເນຕໍ ກຖິນໍ ‘‘ອຏ຺ຐິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕິກາ ກຖິນສ຺ສຸພ຺ຠາຣາຍ ປກ຺ກມນນ຺ຕິກາ ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິກາ ສນ຺ນິຏ຺ຐານນ຺ຕິກາ ນາສນນ຺ຕິກາ ສວນນ຺ຕິກາ ອາສາວຈ຺ເຉທິກາ ສີມາຕິກ຺ກມນນ຺ຕິກາ ສຫຸພ຺ຠາຣາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໓໑໐) ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາສຸ ອຏ຺ຐສຸ ມາຕິກາສຸ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ອຸທ຺ຘຣີຍຕິ, ຕຕ຺ຖ ວິຕ຺ຖາຣວິນິຈ຺ຉໂຍ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໓໑໐) ວຸຕ຺ຕນເຍນ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິຕິ ‘‘ອຸພ຺ຠຕສ຺ມິໍ ກຖິເນ’’ຕິອິມິນາ ເສສປລິໂພຘາຠາວໍ ທສ຺ເສຕິ.

ທສາຫປຣມນ຺ຕິ ທສ ອຫານິ ປຣໂມ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ອສ຺ສາຕິ ທສາຫປຣໂມ, ຕໍ ທສາຫປຣມໍ ກາລໍ ຘາເຣຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຘິຏ຺ຐິຕວິກປ຺ປິເຕສຸ ອປຣິຍາປນ຺ນຕ຺ຕາ ອຕິເຣກໍ ຈີວຣນ຺ຕິ ອຕິເຣກຈີວຣໍ, ຈີວຣໍ ນາມ ໂຂມໍ ກປ຺ປາສິກໍ ໂກເສຍ຺ຍໍ ກມ຺ພລໍ ສາຓໍ ຠງ຺ຄນ຺ຕິ ເອເຕສໍ ວາ ຕທນຸໂລມານໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ອຍມສ຺ສ ຊາຕິ, ປມາຓໂຕ ປນ ຕໍ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມໍ ອິຘ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ອາຍາມໂຕ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລໍ ສຸຄຕງ຺ຄຸເລນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລວິຕ຺ຖຕໍ ປຈ຺ຉິມໍ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໓໕໘). ຍໍ ປນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຘິຏ຺ຐິຕວິກປ຺ປິເຕສຸ ອປຣິຍາປນ຺ນຕ຺ຕາ’’ຕິ, ເອຕ຺ຖ ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ຕິຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ, ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ວສ຺ສານໍ ຈຕຸມາສໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ຕໂຕ ປຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸໍ, ນິສີທນໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ, ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິໍ ຍາວ ອາພາຘາ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ຕໂຕ ປຣໍ ວິກປ຺ເປຕຸໍ, ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬກໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸໍ, ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວິກປ຺ເປຕຸ’’ນ຺ຕິ (ມຫາວ. ໓໕໘) ອິມິນາ ນເຍນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພວິກປ຺ເປຕພ຺ພຕາ ຊານິຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຖ ຕິຈີວຣໍ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ເຕນ ຣຊິຕ຺ວາ ກປ຺ປພິນ຺ທຸໍ ທຕ຺ວາ ປມາຓຍຸຕ຺ຕເມວ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ, ຕສ຺ສ ປມາຓໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉເທນ ສຸຄຕຈີວຣໂຕ ອູນກໍ ວຏ຺ຏຕິ, ລາມກປຣິຈ຺ເຉເທນ ສງ຺ຆາຏິຍາ ¶ ຕາວ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສ຺ສ ¶ ຈ ທີຆໂຕ ມຸຏ຺ຐິປຎ຺ຈກໍ, ຕິຣິຍໍ ມຸຏ຺ຐິຕ຺ຕິກໍ, ອນ຺ຕຣວາສໂກ ທີຆໂຕ ມຸຏ຺ຐິປຎ຺ຈໂກ ¶ , ຕິຣິຍໍ ທ຺ວິຫຕ຺ໂຖປິ ວຏ຺ຏຕິ. ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາຓໂຕ ປນ ອຕິເຣກຎ຺ຈ ອູນກຎ຺ຈ ‘‘ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ‘‘ທ຺ເວ ຈີວຣສ຺ສ ອຘິຏ຺ຐານານິ ກາເຍນ ວາ ອຘິຏ຺ເຐຕິ, ວາຈາຍ ວາ ອຘິຏ຺ເຐຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ມາ ປຸຣາຓສງ຺ຆາຏິໍ ‘‘ອິມໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣາມີ’’ຕິ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ນວໍ ຫຕ຺ເຖນ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ອິມໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຘິຏ຺ຐາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ເຕນ ອາໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ກາຍວິກາຣໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ກາເຍນ ວາ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພາ, ວຈີເຠທໍ ກຕ຺ວາ ວາຈາຍ ວາ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣ ທຸວິຘໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ – ສເຈ ຫຕ຺ຖປາເສ ໂຫຕິ, ‘‘ອິມໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຘິຏ຺ຐາມີ’’ຕິ ວາຈາ ຠິນ຺ທິຕພ຺ພາ. ອຖ ອນ຺ໂຕຄພ຺ຠາທີສຸ ສາມນ຺ຕວິຫາເຣ ວາ ໂຫຕິ, ຐປິຕຏ຺ຐານໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ‘‘ເອຕໍ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຘິຏ຺ຐາມີ’’ຕິ ວາຈາ ຠິນ຺ທິຕພ຺ພາ. ເອສ ນໂຍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ເຄ ຈ ອນ຺ຕຣວາສເກ ຈ. ນາມມຕ຺ຕເມວ ຫິ ວິເສໂສ. ຕສ຺ມາ ສພ຺ພານິ ສງ຺ຆາຏິໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ອນ຺ຕຣວາສກນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ນາເມເນວ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພານິ. ສເຈ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຐປິຕວຕ຺ເຖຫິ ສງ຺ຆາຏິອາທີນິ ກໂຣຕິ, ນິຏ຺ຐິເຕ ຣຊເນ ຈ ກປ຺ເປ ຈ ‘‘ອິມໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣາມີ’’ຕິ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ປຸນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພານິ. ອິທຎ຺ຈ ປນ ຕິຈີວຣໍ ສຸຂປຣິໂຠຄຕ຺ຖໍ ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ.

ວສ຺ສິກສາຏິກາ ອນຕິຣິຕ຺ຕປມາຓາ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວສ຺ສິເກ ມາເສ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພາ, ຕໂຕ ປຣໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພາ, ວຓ຺ຓເຠທມຕ຺ຕຣຕ຺ຕາປິ ເຈສາ ວຏ຺ຏຕິ, ທ຺ເວ ປນ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ. ນິສີທນໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພເມວ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ປມາຓຍຸຕ຺ຕໍ ເອກເມວ, ທ຺ເວ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ. ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓມ຺ປິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພເມວ, ຕໍ ປນ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ ເອກມ຺ປິ ພຫູນິປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ນີລມ຺ປິ ປີຕກມ຺ປິ ສທສມ຺ປິ ປຸປ຺ຜທສມ຺ປີຕິ ສພ຺ພປ຺ປກາຣມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ. ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິ ຍາວ ອາພາໂຘ ອຕ຺ຖິ, ຕາວ ປມາຓິກາ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພາ, ອາພາເຘ ວູປສນ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພາ, ສາ ເອກາວ ວຏ຺ຏຕິ. ມຸຂປຸຎ຺ຉນໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພເມວ, ຕໍ ປນ ເອກມ຺ປິ ພຫູນິປິ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ປຣິກ຺ຂາຣໂຈເຬ ຄຓນາ ນຕ຺ຖິ, ຍຕ຺ຕກໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕຕ຺ຕກໍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພເມວ. ຖວິກາປິ ປຣິສ຺ສາວນມ຺ປິ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຈ຺ຉິມປມາຓໍ ‘‘ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພເມວ, ພຫູນິປິ ເອກໂຕ ກຕ຺ວາ ‘‘ອິມານິ ຈີວຣານິ ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬານິ ອຘິຏ຺ຐາມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ມຎ຺ຈຠິສິ ປີຐຠິສິ ພິພ຺ໂພຫນໍ ¶ ປາວາໂຣ ໂກຊໂວຕິ ເອເຕສຸ ປນ ເສນາສນປຣິກ຺ຂາຣຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣເຓ ຈ ອຘິຏ຺ຐານກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິເຍວ. ສພ຺ພຎ຺ຈ ປເນຕໍ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣນ ອຘິຏ຺ຐິຕຈີວຣໍ ອຎ຺ຎສ຺ສ ທາເນນ, ອຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຫເຓນ, ວິສ຺ສາສຄ຺ຄາເຫນ, ຫີນາຍາວຕ຺ຕເນນ, ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂາເນນ, ກາລງ຺ກິຣິຍາຍ, ລິງ຺ຄປຣິວຕ຺ຕເນນ, ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣເຓນາຕິ ອິເມຫິ ອຏ຺ຐຫິ ກາຣເຓຫິ ອຘິຏ຺ຐານໍ ວິຊຫຕິ. ຕິຈີວຣໍ ປນ ກນິຏ຺ຐງ຺ຄຸລິນຂປິຏ຺ຐິປ຺ປມາເຓນ ຉິທ຺ເທນາປິ ວິຊຫຕິ, ຕຎ຺ຈ ¶ ໂຂ ວິນິພ຺ເພເຘເນວ. ສເຈ ຫິ ຉິທ຺ທສ຺ສ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ເອກຕນ຺ຕຸປິ ອຈ຺ຉິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຣກ຺ຂຕິເຍວ. ຕຕ຺ຖ ສງ຺ຆາຏິຍາ ຈ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄສ຺ສ ຈ ທີຆນ຺ຕໂຕ ວິທຕ຺ຖິປ຺ປມາຓສ຺ສ ຕິຣິຍນ຺ຕໂຕ ¶ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປ຺ປມາຓສ຺ສ ປເທສສ຺ສ ໂອຣໂຕ ຉິທ຺ທໍ ອຘິຏ຺ຐານໍ ຠິນ຺ທຕິ, ອນ຺ຕຣວາສເກປິ ທີຆນ຺ຕໂຕ ເອຕເທວ ປມາຓໍ, ຕິຣິຍນ຺ເຕນ ປນ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕິຓ຺ຓນ຺ນມ຺ປິ ວຸຕ຺ໂຕກາສສ຺ສ ປຣໂຕ ນ ຠິນ຺ທຕິ, ຕສ຺ມາ ຉິທ຺ເທ ຊາເຕ ຕິຈີວຣໍ ອຕິເຣກຈີວຣຏ຺ຐາເນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ສູຈິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ປຸນ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ວສ຺ສິກສາຏິກາ ວສ຺ສານມາສາຕິກ຺ກເມນາປິ, ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິ ອາພາຘວູປສເມນາປິ ອຘິຏ຺ຐານໍ ວິຊຫຕິ. ຕສ຺ມາ ສາ ຕໂຕ ປຣໍ ວິກປ຺ເປຕພ຺ພາ. ວິກປ຺ປນລກ຺ຂຓໍ ປນ ສພ຺ພຈີວຣານໍ ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປເທເຍວ ວຓ຺ຓຍິສ຺ສາມ. ເກວລຎ຺ຫິ ອິມສ຺ມິໍ ໂອກາເສ ຍໍ ເອວໍ ອນຘິຏ຺ຐິຕໍ ອວິກປ຺ປິຕຎ຺ຈ, ຕໍ ‘‘ອຕິເຣກຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຕໍ ຍຖາວຸຕ຺ຕຊາຕິປ຺ປມາຓໍ ຈີວຣໍທສາຫປຣມໍ ກາລໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ຍຖາ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ນ ໂຫຕິ, ຕຖາ ອກ຺ຣຸພ຺ພໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຕຎ຺ຈ ຈີວຣໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປຕ຺ຕິ ຈສ຺ສ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຖ ວາ ນິສ຺ສຊ຺ຊນໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ, ປຸພ຺ພຠາເຄ ກຕ຺ຕພ຺ພສ຺ສ ວິນຍກມ຺ມສ຺ເສຕໍ ນາມໍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍມສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍມິຈ຺ເຈວ. ກິໍ ຕໍ? ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕ ສຫ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວິນຍກມ຺ມໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ. ຕຎ຺ຈ ປເນຕໍ ຈີວຣໍ ຍໍ ທິວສໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕສ຺ສ ໂຍ ອຣຸໂຓ, ໂສ ອຸປ຺ປນ຺ນທິວສນິສ຺ສິໂຕ, ຕສ຺ມາ ຈີວຣຸປ຺ປາທທິວເສນ ສທ຺ຘິໍ ເອກາທເສ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມເນ ທສາຫາຕິກ຺ກມິຕໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ຄຓສ຺ສ ວາ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ຣາຍໍ ນໂຍ – ສງ຺ຆສ຺ສ ຕາວ ເອວໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ທສຫາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ, ອິມາຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິສ຺ສຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕໍ ¶ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ. ສເຈ ທ຺ເວ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ທ຺ເວ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ສເຈ ຕທຸຕ຺ຕຣິ, ‘‘ສມ຺ພຫຸລາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ນິສ຺ສຊ຺ຊເນປິ ສເຈ ທ຺ເວ ວາ ພຫູນິ ວາ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ອິມານິ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣານິ ທສາຫາຕິກ຺ກນ຺ຕານິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍານິ, ອິມານາຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິສ຺ສຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ປາຬິໍ ວຕ຺ຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ເຕນ ອຎ຺ຎຖາປິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ພ຺ຍຕ຺ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ປຏິພເລນ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ ວິວຣຕິ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣຕິ ເທເສຕິ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ (ຈູຬວ. ໒໓໙), ອິມິນາ ລກ຺ຂເຓນ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ປສ຺ສສີ’’ຕິ, ‘‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ, ‘‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ, ‘‘ສາຘຸ ສຸຏ຺ຐຸ ສໍວຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ. ທ຺ວີສຸ ປນ ສມ຺ພຫຸລາສຸ ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ວຈນເຠໂທ ກາຕພ຺ໂພ. ເທສິຕາຍ ¶ ອາປຕ຺ຕິຍາ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອິທໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ ¶ , ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ (ປາຣາ. ໔໖໔) ເອວໍ ນິສ຺ສຏ຺ຐຈີວຣໍ ທາຕພ຺ພໍ, ທ຺ວີສຸ ພຫູສຸ ວາ ວຈນເຠໂທ ກາຕພ຺ໂພ.

ຄຓສ຺ສ ປນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ເຕນ ‘‘ອິມາຫ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ອິມານິ ອຫ’’ນ຺ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອາປຕ຺ຕິປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫເກນາປິ ‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ…ເປ… ເທເສຕິ, ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຈີວຣທາເນປິ ‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ, ອິທໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທເທຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໔໖໖) ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເສສໍ ປຸຣິມສທິສເມວ. ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ເຕນ ‘‘ອິມາຫ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ອິມານິ ອຫ’’ນ຺ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ອາຍສ຺ມໂຕ ນິສ຺ສຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ເອກໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປນ຺ໂນ, ຕໍ ປຏິເທເສມີ’’ຕິ ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິ ເທເສຕພ຺ພາ. ສເຈ ປນ ນວກຕໂຣ ໂຫຕິ, ‘‘ອາວຸໂສ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເຕນາປິ ‘‘ປສ຺ສສີ’’ຕິ ວາ ‘‘ປສ຺ສຖາ’’ຕິ ວາ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ອາມ, ຠນ຺ເຕ’’ຕິ ວາ ‘‘ອາມ ອາວຸໂສ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ‘‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ວາ ‘‘ສໍວເຣຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ວາ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສາຘຸ ສຸຏ຺ຐຸ ສໍວຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ເອວໍ ເທສິຕາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ‘‘ອິມໍ ຈີວຣໍ ອາຍສ຺ມໂຕ ທມ຺ມີ’’ຕິ ທາຕພ຺ພໍ, ທ຺ວີສຸ ຕີສຸ ¶ ວາ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕານຸສາເຣເນວ ນໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ທ຺ວິນ຺ນໍ ປນ ຍຖາ ຄຓສ຺ສ, ເອວໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ອາປຕ຺ຕິປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓຎ຺ຈ ນິສ຺ສຏ຺ຐຈີວຣທານຎ຺ຈ ເຕສໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ຍຖາ ເອເກນ ປຸຄ຺ຄເລນ, ຕຖາ ກາຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ປນ ສພ຺ພນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍສຸ ວິຘານໍ. ຈີວຣໍ ປຕ຺ໂຕ ນິສີທນນ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕເມວ ຫິ ນານໍ, ປຣມ຺ມຸຂໍ ປນ ວຕ຺ຖຸ ‘‘ເອຕ’’ນ຺ຕິ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ພຫູນິ ໂຫນ຺ຕິ, ‘‘ເອຕານີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ນິສ຺ສຏ຺ຐທາເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນິສ຺ສຏ຺ຐວຕ຺ຖຸໍ ‘‘ທິນ຺ນມິທໍ ອິມິນາ ມຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ນ ປຏິເທນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕກຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເລເສນ ອຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ໂຕ ສາມິກສ຺ສ ຘຸຣນິກ຺ເຂເປນ ຠຓ຺ຑໍ ອຄ຺ຆາເປຕ຺ວາ ກາເຣຕພ຺ໂພຕິ.

ເວສາລິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຕິເຣກຈີວຣຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ທສາຫປຣມ’’ນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຖາ ຈ ອິຘ, ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ, ຕສ຺ມາ ນໍ ປຣໂຕ ນ ວກ຺ຂາມ. ທສາຫໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ເຕປິ ອຕິກ຺ກນ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ອນຕິກ຺ກນ຺ຕສຎ຺ຎິໂນປິ ເວມຕິກສ຺ສປິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ, ຕຖາ ອນຘິຏ຺ຐິຕາວິກປ຺ປິຕອອສ຺ສຊ຺ຊິຕອນຏ຺ຐາວິນຏ຺ຐອທຑ຺ຒາວິລຸຕ຺ເຕສຸ ອຘິຏ຺ຐິຕາທິສຎ຺ຎິໂນ. ອນ຺ໂຕທສາຫໍ ອຘິຏ຺ຐິເຕ ວິກປ຺ປິເຕ ¶ ວິສ຺ສຊ຺ຊິເຕ ນຏ຺ເຐ ວິນຏ຺ເຐ ທຑ຺ເຒ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ວິສ຺ສາເສນ ຄາຫິເຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ອິທໍ, ເອວໍ ອິໂຕ ປຣານິປິ, ອຸຠໂຕປາຕິໂມກ຺ເຂສຸປິ ຫິ ປາຣາຊິການິ ຈ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຈ ສີລວິປຕ຺ຕິ, ເສສາປຕ຺ຕິໂຍ ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິ, ອາຊີວວິປຕ຺ຕິ ວາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິ ວາ ກາຈິ ອາປຕ຺ຕິ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ອາຊີວວິປຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ¶ ປນ ຐເປຕ຺ວາ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ ຉ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ, ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິປຈ຺ຈຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍທຸກ຺ກຏວເສນ ທ຺ເວ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາຕິ, ອິທເມຕ຺ຖ ລກ຺ຂຓໍ, ອິຕິ ວິປຕ຺ຕິກຖາ ອິເຘວ ນິຏ຺ຐິຕາຕິ, ນ ນໍ ອິໂຕ ປຣໍ ວິຈາຣຍິສ຺ສາມ. ຊາຕິປ຺ປມາຓສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈີວຣສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກຕາ, ຄຓນຸປຄຕາ, ຉິນ຺ນປລິໂພຘຠາໂວ, ອຕິເຣກຈີວຣຕາ, ທສາຫາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ກຖິນສມຸຏ຺ຐານໍ, ອກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ກຖິນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຸໂທສິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸນາຕິເອຕ຺ຖ ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທ ວິຍ ອຕ຺ຖໍ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິຏ຺ຐິເຕ ຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸໂນຕິ ເອວໍ ສາມິວເສນ ກຣຓວຈນສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກຣຓວເສນ ຫິ ຠິກ຺ຂຸນາ ອິທໍ ນາມ ກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ຕໍ ນຕ຺ຖິ, ສາມິວເສນ ປນ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣສ຺ມິໍ ນິຏ຺ຐິເຕ ກຖິເນ ຈ ອຸພ຺ຠເຕ ເອວໍ ອິເມຫິ ຈີວຣນິຏ຺ຐານກຖິນຸພ຺ຠາເຣຫິ ຉິນ຺ນປລິໂພໂຘ ເອກຣຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈ ຠິກ຺ຂຸ ຕິຈີວເຣນ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ ອຕ຺ໂຖ ຍຸຊ຺ຊຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕິຈີວເຣນາຕິ ຕິຈີວຣາຘິຏ຺ຐານນເຍນ ອຘິຏ຺ຐິເຕສຸ ສງ຺ຆາຏິອາທີສຸ ເຍນເກນຈິ. ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍາຕິ ວິຍຸຕ຺ໂຕ ວເສຍ຺ຍ, ‘‘ຄາໂມ ເອກູປຈາໂຣ ນານູປຈາໂຣ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໔໗໗) ນເຍນ ປາຬິຍໍ ວຸຕ຺ຕານໍ ຄາມນິຄມນນິເວສນອຸໂທສິຕອຏ຺ຏມາຬປາສາທຫມ຺ມິຍນາວາສຕ຺ຖເຂຕ຺ຕຘຎ຺ຎກຣຓອາຣາມວິຫາຣຣຸກ຺ຂມູລອຊ຺ໂຌກາສປ຺ປເຠທານໍ ປນ຺ນຣສານໍ ນິກ຺ເຂປຏ຺ຐານານໍ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເຕສໍ ຄາມາທີນໍ ພຫິ ຫຕ຺ຖປາສາຕິກ຺ກເມນ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ປາຣາ. ອຏ຺ຐ. ໒.໔໗໓-໔໗໗-໘) ວຸຕ຺ໂຕ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາຕິ ຍໍ ສງ຺ໂຆ ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເອກຣຕ຺ຕມ຺ປິ ວິປ຺ປວາສໂຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ, ເກວລໍ ອິຘ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ຣຕ຺ຕິວິປ຺ປວຸຕ຺ຖໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຈນເຠໂທ ໂຫຕິ, ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຊນປທຈາຣິກໍ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ

ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອວິປ຺ປວຸຕ຺ເຖ ວິປ຺ປວຸຕ຺ຖສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ວິປ຺ປວຸຕ຺ເຖ ວິປ຺ປວຸຕ຺ຖສຎ຺ຎິໂນປິ ອວິປ຺ປວຸຕ຺ຖສຎ຺ຎິໂນປິ ເວມຕິກສ຺ສາປິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຕຖາ ອປຈ຺ຈຸທ຺ຘຏອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາທີສຸ ຈ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຏວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາທິສຎ຺ຎິໂນ. ອນ຺ໂຕອຣຸເຓ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘເຏ ປນ ປຐມກຖິເນ ວຸຕ຺ຕວິສ຺ສຊ຺ຊິຕາທິເຠເທ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ, ຕຖາ ລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິກສ຺ສ ¶ ວິປ຺ປວາເສ. ອາພາເຘ ປນ ວູປສນ຺ເຕ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ເຖວ ວາ ຐິເຕນ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕພ຺ພໍ, ອຖາປິສ຺ສ ປຸນ ໂສ ວາ ອຎ຺ໂຎ ວາ ອາພາໂຘ ກຸປ຺ປຕິ, ລທ຺ຘກປ຺ປິຍເມວ. ອຘິຏ຺ຐິຕຈີວຣຕາ ¶ , ອນຕ຺ຖຕກຖິນຕາ, ອລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິກຕາ, ຣຕ຺ຕິວິປ຺ປວາໂສຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິເນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣາເນວ. ເກວລຎ຺ຫິ ຕຕ຺ຖ ອນຘິຏ຺ຐານໍ ອວິກປ຺ປນຎ຺ຈ ອກິຣິຍາ, ອິຘ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣຓໍ, ອຍໍ ວິເສໂສຕິ.

ອຸໂທສິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ນິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ມິໍ ຠິກ຺ຂຸນາຕິ ສາມິວເສເນວ ກຣຓຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອກາລຈີວຣໍ ນາມ ຍ຺ວາຍໍ ‘‘ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ປຎ຺ຈມາສາ’’ຕິ (ປາຣາ. ໖໔໙) ຈີວຣກາໂລ ວຸຕ຺ໂຕ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎທາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຍຎ຺ຈ ກາເລປິ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ‘‘ອິທໍ ອກາລຈີວຣ’’ນ຺ຕິ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ‘‘ອິທໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ທມ຺ມີ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ທິນ຺ນໍ, ເອຕໍ ອກາລຈີວຣໍ ນາມ. ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ເອວຣູປໍ ຈີວຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ຠາຄປຏິລາຠວເສນ ສງ຺ຆໂຕ ວາ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິກາທິຄຓໂຕ ວາ ຎາຕິໂຕ ວາ ມິຕ຺ຕໂຕ ວາ ປໍສຸກູລໍ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຘເນນ (ປາຣາ. ໕໐໐), ອຖ ວາ ປນ ‘‘ອຏ຺ຐິມາ, ຠິກ຺ຂເວ, ມາຕິກາ ຈີວຣສ຺ສ ອຸປ຺ປາທາຍ ສີມາຍ ເທຕິ, ກຕິກາຍ ເທຕິ, ຠິກ຺ຂາປຎ຺ຎຕ຺ຕິກາຍ ເທຕິ, ສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕິ, ອາທິສ຺ສ ເທຕິ, ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ເທຕີ’’ຕິ (ມຫາວ. ໓໗໙) ອິມາສໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ມາຕິການໍ ອຎ຺ຎຕຣໂຕ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ສີມາຍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ເອວໍ ສີມໍ ປຣາມສິຕ຺ວາ ເທນ຺ໂຕ ສີມາຍ ເທຕິ ນາມ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ເອຕ຺ຖ ຈ ສີມາຕິ ຂຓ຺ຑສີມາ ອຸປຈາຣສີມາ ສມານສໍວາສສີມາ ອວິປ຺ປວາສສີມາ ລາຠສີມາ ຄາມສີມາ ນິຄມສີມາ ນຄຣສີມາ ອພ຺ຠນ຺ຕຣສີມາ ອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາ ຊນປທສີມາ ຣຏ຺ຐສີມາ ຣຊ຺ຊສີມາ ທີປສີມາ ຈກ຺ກວາຬສີມາຕິ ປນ຺ນຣສວິຘາ. ຕຕ຺ຖ ອຸປຈາຣສີມາ ນາມ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ວິຫາຣສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂເປນ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປາຣຫຏ຺ຐາເນນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນາ. ອປິ ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ຘຸວສນ຺ນິປາຕຏ຺ຐານໂຕ ວາ ປຣິຍນ຺ເຕ ¶ ຐິຕໂຠຊນສາລໂຕ ວາ ນິພທ຺ຘວສນກອາວາສໂຕ ວາ ຖາມມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເລຑ຺ຑຸປາຕານໍ ອນ຺ໂຕ ‘‘ອຸປຈາຣສີມາ’’ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ສາ ປນ ອາວາເສ ວຑ຺ຒນ຺ເຕ ວຑ຺ຒຕິ, ຫາຍນ຺ເຕ ຫາຍຕິ ¶ , ໂຍຊນສຕມ຺ປິ ອຸປຈາຣສີມາວ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ທິນ຺ນລາໂຠ ສພ຺ເພສໍ ອນ຺ໂຕສີມຄຕານໍ ປາປຸຓາຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອາຣາມປເວສນເສນາສນາປຸຈ຺ຉນານິ ປຣິວາສມານຕ຺ຕາໂຣຈນໍ ວສ຺ສຈ຺ເຉທນິສ຺ສຍເສນາສນຄ຺ຄາຫາທິວິຘານນ຺ຕິ ອິທມ຺ປິ ສພ຺ພໍ ອິມິສ຺ສາວ ສີມາຍ ວເສນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ລາຠສີມາຕິ ຍໍ ຣາຊຣາຊມຫາມຕ຺ຕາທໂຍ ວິຫາຣໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຄາວຸຕໍ ວາ ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ວາ ໂຍຊນໍ ວາ ສມນ຺ຕາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາຣສ຺ສ ລາຠສີມາ, ຍໍ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ¶ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ອມ຺ຫາກໍ ວິຫາຣສ຺ສ ເທມາ’’ຕິ ຐເປນ຺ຕິ, ອຍໍ ລາຠສີມາ ນາມ. ກາສິໂກສລາທີນໍ ປນ ຣຏ຺ຐານໍ ອນ຺ໂຕ ພຫູ ຊນປທາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ເອໂກ ຊນປທປຣິຈ຺ເຉໂທ ຊນປທສີມາ, ກາສິໂກສລາທິຣຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉໂທ ຣຏ຺ຐສີມາ, ເອກສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ອາຓາປວຕ຺ຕິຏ຺ຐານໍ ຣຊ຺ຊສີມາ, ສມຸທ຺ທນ຺ເຕນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ໂນ ມຫາທີໂປ ວາ ອນ຺ຕຣທີໂປ ວາ ທີປສີມາ, ເອກຈກ຺ກວາຬປພ຺ພຕປຣິກ຺ເຂປພ຺ຠນ຺ຕຣໍ ຈກ຺ກວາຬສີມາ, ເສສາ ນິທານກຖາຍໍ ວຸຕ຺ຕນຍາ ເອວ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ຂຓ຺ຑສີມາຍ ເທມາ’’ຕິ ທິນ຺ນໍ ຂຓ຺ຑສີມຏ຺ຐານໍເຍວ ປາປຸຓາຕິ, ຕໂຕ ພຫິສີມາຍ ສີມນ຺ຕຣິກຏ຺ຐານມ຺ປິ ນ ປາປຸຓາຕິ. ‘‘ອຸປຈາຣສີມາຍ ເທມາ’’ຕິ ທິນ຺ນໍ ປນ ອນ຺ໂຕປຣິຈ຺ເຉເທ ຂຓ຺ຑສີມາສີມນ຺ຕຣິກາສຸ ຐິຕານມ຺ປິ ປາປຸຓາຕິ, ສມານສໍວາສສີມາຍ ທິນ຺ນໍ ຂຓ຺ຑສີມາສີມນ຺ຕຣິກຏ຺ຐານໍ ນ ປາປຸຓາຕິ, ອວິປ຺ປວາສສີມາລາຠສີມາສຸ ທິນ຺ນໍ ຕາສໍ ອນ຺ໂຕຄຘານໍເຍວ ປາປຸຓາຕິ, ຄາມສີມາທີສຸ ທິນ຺ນໍ ຕາສໍ ສີມານໍ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ພທ຺ຘສີມຏ຺ຐານມ຺ປິ ປາປຸຓາຕິ, ອພ຺ຠນ຺ຕຣສີມາອຸທກຸກ຺ເຂປສີມາສຸ ທິນ຺ນໍ ຕຕ຺ຖ ອນ຺ໂຕຄຘານໍເຍວ ປາປຸຓາຕິ, ຊນປທສີມາທີສຸ ທິນ຺ນມ຺ປິ ຕາສໍ ອພ຺ຠນ຺ຕເຣ ພທ຺ຘສີມຏ຺ຐານມ຺ປິ ປາປຸຓາຕິ, ຕສ຺ມາ ຍໍ ຊມ຺ພຸທີເປ ຐຕ຺ວາ ‘‘ຕມ຺ພປຓ຺ຓິທີເປ ສງ຺ຆສ຺ສ ເທມາ’’ຕິ ທີຍຕິ, ຕໍ ຕມ຺ພປຓ຺ຓິທີປໂຕ ເອໂກປິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສພ຺ເພສໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ລຠຕິ. ສເຈປິ ຕຕ຺ເຖວ ເອໂກ ສຠາໂຄ ຠິກ຺ຂຸ ສຠາຄານໍ ຠາຄໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ນ ວາເຣຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປນ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ອສຸກສີມາຍາ’’ຕິ ອວຕ຺ວາວ ເກວລໍ ‘‘ສີມາຍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວທຕິ, ໂສ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ ‘‘ສີມາ ນາມ ພຫຸວິຘາ, ກຕຣໍ ສນ຺ຘາຍ ວທສີ’’ຕິ, ສເຈ ວທຕິ ‘‘ອຫເມຕໍ ເຠທໍ ນ ຊານາມິ, ສີມຏ຺ຐກສງ຺ໂຆ ຄຓ຺ຫຕູ’’ຕິ, ອຸປຈາຣສີມຏ຺ເຐຫິ ຠາເຊຕພ຺ພໍ.

ກຕິກາຍາຕິເອຕ຺ຖ ກຕິກາ ນາມ ສມານລາຠກຕິກາ. ສາ ປນ ເອວໍ ກາຕພ຺ພາ, ເອກສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ສນ຺ນິປຕິເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ຍໍ ວິຫາຣໍ ສງ຺ຄຓ຺ຫິຕຸກາມາ ສມານລາຠໍ ກາຕຸໍ ອິຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ອສຸໂກ ນາມ ວິຫາໂຣ ໂປຣາຓໂກ ອປ຺ປລາໂຠ’’ຕິ ຍໍ ¶ ກິຎ຺ຈິ ກາຣຓໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕໍ ວິຫາຣໍ ອິມິນາ ວິຫາເຣນ ສທ຺ຘິໍ ເອກລາຠໍ ກາຕຸໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ຣຸຈ຺ຈຕີ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສາເວຕພ຺ພໍ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ຕສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ນິສິນ຺ໂນປິ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ວິຫາເຣປິ ເອວເມວ ¶ ກາຕພ຺ພໍ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ອິຘ ນິສິນ຺ໂນປິ ຕສ຺ມິໍ ນິສິນ຺ໂນວ ໂຫຕິ. ເອກສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ລາເຠ ຠາຊິຍມາເນ ອິຕຣສ຺ມິໍ ຐິຕສ຺ສ ຠາຄໍ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ຠິກ຺ຂາປຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂາປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ນາມ ທາຍກສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈາຄປຎ຺ຎຕ຺ຕິຏ຺ຐານໍ, ຕສ຺ມາ ‘‘ຍຕ຺ຖ ມຍ຺ຫໍ ຘຸວກາຣາ ກຣີຍນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວາ ‘‘ຕຕ຺ຖ ເທຖາ’’ຕິ ວາ ວຸຕ຺ເຕ ຍຕ຺ຖ ຕສ຺ສ ປາກວຕ຺ຕໍ ວາ ວຕ຺ຕຕິ, ຍໂຕ ວາ ຠິກ຺ຂູ ນິຈ຺ຈໍ ໂຠເຊຕິ, ຍຕ຺ຖ ວາ ເຕນ ກິຎ຺ຈິ ເສນາສນໍ ກຕໍ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ທິນ຺ນເມວ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ເອກສ຺ມິໍ ¶ ຘຸວກາຣຏ຺ຐາເນ ໂຖກຕຣາ ຠິກ຺ຂູ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກເມວ ວາ ວຕ຺ຖໍ ໂຫຕິ, ມາຕິກໍ ອາໂຣເປຕ຺ວາ ຍຖາ ໂສ ວທຕິ, ຕຖາ ຄເຫຕພ຺ພໍ.

ສງ຺ຆສ຺ສ ເທຕີຕິ ເອຕ຺ຖ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ ທິນ຺ນໍ ອຸປຈາຣສີມາຄຕານຎ຺ຈ ຕໂຕ ພຫິທ຺ຘາປິ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກາພທ຺ຘານຎ຺ຈ ປາປຸຓາຕິ, ຕສ຺ມາ ເຕສໍ ຄາຫເກ ສຕິ ອສມ຺ປຕ຺ຕານມ຺ປິ ຠາໂຄ ທາຕພ຺ໂພ. ຍໍ ປນ ພຫິ ອຸປຈາຣສີມາຍ ຠິກ຺ຂູ ທິສ຺ວາ ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສາ’’ຕິ ທີຍຕິ, ຕໍ ເອກາພທ຺ຘປຣິສາຍ ປາປຸຓາຕິ. ເຍ ປນ ທ຺ວາທສຫິ ຫຕ຺ເຖຫິ ປຣິສໍ ອສມ຺ປຕ຺ຕາ, ເຕສໍ ນ ປາປຸຓາຕິ.

ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ຍໍ ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ, ຕໂຕ ອຸປຑ຺ຒໍ ຠິກ຺ຂູນໍ, ອຸປຑ຺ຒໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ທາຕພ຺ພໍ. ສເຈປິ ເອໂກ ຠິກ຺ຂຸ ໂຫຕິ, ເອກາ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອນ຺ຕມໂສ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສາປິ ອຸປຑ຺ຒເມວ ທາຕພ຺ພໍ. ‘‘ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ສເຈ ທສ ຠິກ຺ຂູ ຈ ທສ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ ໂຫນ຺ຕິ, ເອກວີສຕິ ປຏິວີເສ ກຕ຺ວາ ເອໂກ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ທາຕພ຺ໂພ, ທສ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ, ທສ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ຈ, ເຍນ ປຸຄ຺ຄລິໂກ ລທ຺ໂຘ, ໂສ ສງ຺ຆໂຕປິ ອຕ຺ຕໂນ ວສ຺ສຄ຺ເຄນ ຄເຫຕຸໍ ລຠຕິ, ກສ຺ມາ? ອຸຠໂຕສງ຺ຆຄ຺ຄຫເຓນ ຄຫິຕຕ຺ຕາ, ‘‘ອຸຠໂຕສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ເຈຕິຍສ຺ສ ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຘ ປນ ເຈຕິຍສ຺ສ ສງ຺ຆໂຕ ປາປຸຓໂກຏ຺ຐາໂສ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ເອກປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຕ຺ຕໂກຏ຺ຐາສສໂມ ເອໂກ ໂກຏ຺ຐາໂສ ໂຫຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ນ ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພໍ, ຠິກ຺ຂູ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ ຄເຓຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພໍ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປຸຄ຺ຄໂລ ວິສຸໍ ນ ລຠຕິ, ປາປຸຓໂກຏ຺ຐາສໂຕ ເອກເມວ ລຠຕິ ¶ . ‘‘ເຈຕິຍສ຺ສ ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ເຈຕິຍສ຺ສ ເອໂກ ປຸຄ຺ຄລປຏິວີໂສ ລພ຺ຠຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ນ ມຊ຺ເຌ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພໍ, ປຸຄ຺ຄລຄຓນາຍ ເອວ ວິຠຊິຕພ຺ພໍ, ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ປຸຄ຺ຄລເຈຕິຍປຣາມສນໍ ອນນ຺ຕຣນຍສທິສເມວ, ຍຖາ ຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ນໂຍ ນີໂຕ, ເອວໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາປິ ເນຕພ຺ໂພ. ‘‘ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ຈ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວິສຸໍ ນ ລພ຺ຠຕິ ¶ , ເຈຕິຍສ຺ສ ປນ ລພ຺ຠຕິ. ‘‘ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ຕຸຍ຺ຫຎ຺ຈາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ວິສຸໍ ນ ລພ຺ຠຕິ, ເຈຕິຍສ຺ສ ປນ ລພ຺ຠຕິເຍວ.

ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສາຕິ ເອຕ຺ຖ ສເຈ ວິຫາຣໍ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວທຕິ, ເຍ ຕຕ຺ຖ ວສ຺ສຈ຺ເຉທໍ ອກຕ຺ວາ ປຸຣິມວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ, ເຕສໍ ພຫິ ສີມຏ຺ຐານມ຺ປິ ປາປຸຓາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ. ສເຈ ປນ ພຫິອຸປຈາຣສີມາຍໍ ຐິໂຕ ‘‘ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສງ຺ຆສ຺ສາ’’ຕິ ວທຕິ, ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ວຸຏ຺ຐວສ຺ສານໍ ສພ຺ເພສໍ ສມ຺ປຕ຺ຕານໍ ປາປຸຓາຕິ. ອຖ ‘‘ອສຸກວິຫາເຣ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐສ຺ສາ’’ຕິ ວທຕິ, ຕຕ຺ຖ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐານໍເຍວ ຍາວ ກຖິນສ຺ສຸພ຺ຠາຣາ ປາປຸຓາຕິ. ຄິມ຺ຫານໍ ປຐມທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອວໍ ວທຕິ, ຕຕ຺ຣ ສມ຺ມຸຂີຠູຕານໍ ສພ຺ເພສໍ ປາປຸຓາຕິ, ນ ອຎ຺ເຎສໍ.

ອາທິສ຺ສ ເທຕີຕິ ອາທິສິຕ຺ວາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເທຕິ, ກຖໍ? ຠິກ຺ຂູ ອຊ຺ຊຕນາຍ ¶ ວາ ສ຺ວາຕນາຍ ວາ ຍາຄຸຍາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເຕ ຆເຣ ຍາຄຸໍ ປາເຍຕ຺ວາ ‘‘ອິມານິ ຈີວຣານິ ເຍຫິ ມຍ຺ຫໍ ຍາຄຸ ປີຕາ, ເຕສໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວທຕິ, ເຍຫິ ນິມນ຺ຕິເຕຫິ ຍາຄຸ ປີຕາ, ເຕສໍເຍວ ປາປຸຓາຕິ, ຠຕ຺ຕຂຊ຺ຊກາທີຫິ ນິມນ຺ຕິເຕສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ເທຕີຕິ ‘‘ອິທໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ ເອວໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ວາ, ປາທມູເລ ຐເປຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ຕຸມ຺ຫາກ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ສມ຺ມຸຂາ ວາ ເທຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂປກຖາ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕ. ອິຕິ ອິມາສໍ ອຏ຺ຐນ຺ນໍ ມາຕິກາປທານໍ ວເສນ ຍໍ ອກາລຈີວຣລກ຺ຂເຓນ ປຏິລທ຺ຘໍ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ອກາລຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ອາກງ຺ຂມາເນນາຕິ ອິຈ຺ຉມາເນນ. ຂິປ຺ປເມວ ກາເຣຕພ຺ພນ຺ຕິ ສີຆໍ ອນ຺ໂຕທສາເຫເຍວ ກາເຣຕພ຺ພໍ. ໂນ ຈສ຺ສ ປາຣິປູຣີຕິ ໂນ ເຈ ປາຣິປູຣີ ຠເວຍ຺ຍ, ຍຕ຺ຕເກນ ກຣິຍມານໍ ອຘິຏ຺ຐານຈີວຣໍ ປໂຫຕິ, ຕໍ ຈີວຣໍ ຕຕ຺ຕກໍ ນ ຠເວຍ຺ຍ, ອູນກໍ ຠເວຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຕິຍາ ປຈ຺ຈາສາຍາຕິ ‘‘ອສຸກທິວສໍ ນາມ ສງ຺ໂຆ ຈີວຣານິ ລຠິສ຺ສຕິ, ຕໂຕ ເມ ຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕີ’’ຕິອິມິນາ ¶ ນເຍນ ສງ຺ຆຄຓຎາຕິມິຕ຺ເຕສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕຣຏ຺ຐານໂຕ, ‘‘ປໍສຸກູລໍ ວາ ລຈ຺ຉາມີ’’ຕິ, ‘‘ອິມິນາ ວາ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ເຑນ ຈີວຣໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ວິຊ຺ຊມານາຍ ຈີວຣາສາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ມາສປຣມໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຍທິ ປນສ຺ສ ມູລຈີວຣໍ ສຓ຺ຫໍ ໂຫຕິ, ປຈ຺ຈາສາຈີວຣໍ ຖູລໍ ໂຫຕິ, ນ ສກ຺ກາ ໂຍເຊຕຸໍ, ຣຕ຺ຕິໂຍ ຈ ເສສາ ໂຫນ຺ຕິ, ນ ຕາວ ມາໂສ ປູຣຕິ, ນ ອກາມາ ຈີວຣໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎໍ ປຈ຺ຈາສາຈີວຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ເອວ ກາລພ຺ຠນ຺ຕເຣ ກາເຣຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນ ລຠຕິ, ປຈ຺ຈາສາຈີວຣມ຺ປິ ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ. ອຖ ມູລຈີວຣໍ ¶ ຖູລໍ ໂຫຕິ, ປຈ຺ຈາສາຈີວຣໍ ສຓ຺ຫໍ, ມູລຈີວຣໍ ປຣິກ຺ຂາຣໂຈຬໍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຈ຺ຈາສາຈີວຣເມວ ມູລຈີວຣໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕພ຺ພໍ, ຕໍ ປຸນ ມາສປຣິຫາຣໍ ລຠຕິ, ເອເຕນຸປາເຍນ ຍາວ ນ ລຈ຺ຉຕິ, ຕາວ ອຎ຺ຎໍ ມູລຈີວຣໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕຸໍ ລພ຺ຠຕິ. ອິມສ຺ສ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ອກາລຈີວຣໍ ມາສາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໐໐) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອກາລຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ມາສໍ ອຕິກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ

ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອິໂຕ ປຣໍ ສພ຺ພໍ ປຐມກຖິເນ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ. ເກວລຎ຺ຫິ ຕຕ຺ຖ ທສາຫາຕິກ຺ກໂມ, ອິຘ ມາສາຕິກ຺ກໂມຕິ ອຍໍ ວິເສໂສ. ເສສໍ ຕາທິສເມວາຕິ.

ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ປຸຣາຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຎ຺ຎາຕິກາຍາຕິ ນ ຎາຕິກາຍ, ມາຕິໂຕ ວາ ປິຕິໂຕ ວາ ຍາວ ສຕ຺ຕມໍ ຍຸຄໍ, ຕາວ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ອສມ຺ພທ຺ຘາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຠິກ຺ຂຸນິຍາຕິ ¶ ສາກິຍານິໂຍ ວິຍ ສຸທ຺ຘຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ວາ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ. ປຸຣາຓຈີວຣນ຺ຕິ ຣຊິຕ຺ວາ ກປ຺ປໍ ກຕ຺ວາ ເອກວາຣມ຺ປິ ນິວຕ຺ຖໍ ວາ ປາຣຸຕໍ ວາ, ຍໍ ອນ຺ຕມໂສ ປຣິໂຠຄສີເສນ ອໍເສ ວາ ມຕ຺ຖເກ ວາ ກຕ຺ວາ ມຄ຺ຄໍ ຄໂຕ ໂຫຕິ, ອຸສ຺ສີສກໍ ວາ ກຕ຺ວາ ນິປນ຺ໂນ, ເອຕມ຺ປິ ປຸຣາຓຈີວຣເມວ. ໂຘວາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ສເຈ ‘‘ໂຘວາ’’ຕິວາຈາຍ ວທຕິ, ກາຍວິກາຣໍ ວາ ກໂຣຕິ, ຫຕ຺ເຖນ ວາ ຫຕ຺ເຖ ເທຕິ, ປາທມູເລ ວາ ຐເປຕິ, ອນ຺ໂຕທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖ ໂອກາເສ ຐຕ຺ວາ ອຸປຣິ ວາ ຂິປຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ¶ ຫຕ຺ເຖ ເປເສຕິ, ຕາຍ ໂຘຕໍ, ໂຘວາປິຕເມວ ໂຫຕິ, ຣຊາປນາໂກຏາປເນສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ອຸປາສິກາຍ ວາ ຫຕ຺ເຖ ໂຘວນຕ຺ຖາຍ ເທຕິ, ສາ ສເຈ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂຘວຕິ, ເອວມ຺ປິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຸປາສກສ຺ສ ວາ ສາມເຓຣສ຺ສ ວາ ຫຕ຺ເຖ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ໂສ ເຈ ລິງ຺ເຄ ປຣິວຕ຺ເຕ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂຘວຕິ, ທຫຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ໂສປິ ລິງ຺ເຄ ປຣິວຕ຺ເຕ ໂຘວຕິ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ, ຣຊາປນາໂກຏາປເນສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ປຸຣາຓຈີວຣໍ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂຘວາປິຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໐໕) ອິມິນາ ປເນຕ຺ຖ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ປຸຣາຓຈີວຣໂຘວາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ ¶ ‘‘ໂຘວາ’’ຕິອາທິກາຍ ອາຓຕ຺ຕິຍາ, ເອວໍ ອາຓຕ຺ຕາຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸທ຺ຘນສຊ຺ຊນາທີສຸ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຸກ຺ກຏໍ. ໂຘວິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ຕໍ ປນ ຣຕ຺ຕມຕ຺ຕໍ ອາໂກຏິຕມຕ຺ຕຎ຺ຈ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ໂຘວນາທີນິ ຕີຓິປິ ທ຺ເວ ວາ ກາຣາເປນ຺ຕສ຺ສ ເອເກນ ວຕ຺ຖຸນາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ, ອິຕເຣຫິ ທຸກ຺ກຏໍ. ສເຈ ປນ ‘‘ໂຘວາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ສພ຺ພານິປິ ກໂຣຕິ, ໂຘວນປຈ຺ຈຍາວ ອາປຕ຺ຕິ. ‘‘ອິມສ຺ມິໍ ຈີວເຣ ຍໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວທໂຕ ປນ ເອກວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິເຍນ ສທ຺ຘິໍ ທ຺ເວ ທຸກ຺ກຏານິ, ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆວເສນ ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ໂຘວາເປນ຺ຕສ຺ສ ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕກໍ ນິສີທນປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ວາ ໂຘວາເປນ຺ຕສ຺ສ, ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຎາຕິກສຎ຺ຎິໂນປິ ເວມຕິກສ຺ສາປິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ. ອິໂຕ ປຣໍ ປນ ເອວຣູເປສຸ ຐາເນສຸ ‘‘ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍ’’ນ຺ຕິ ວກ຺ຂາມ, ສເຈ ຎາຕິກາຍ ສຫາຍາ ອຎ຺ຎາຕິກາ ‘‘ໂຘວາ’’ຕິ ອວຸຕ຺ຕາ ວາ ໂຘວຕິ, ອປຣິຠຸຕ຺ຕໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ໂຘວຕິ, ສິກ຺ຂມານສາມເຓຣິໂຍ ວາ ໂຘວນ຺ຕິ, ອນາປຕ຺ຕິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນໍ ອນາປຕ຺ຕິເຍວ. ປຸຣາຓຈີວຣຕາ, ອຸປຈາເຣ ຐຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາຓາປນໍ, ຕສ຺ສາ ໂຘວນາທີນິ ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປຸຣາຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ອຎ຺ຎາຕິກາຍາຕິອິທໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ, ຕສ຺ມາ ອິໂຕ ປຣໍ ກຕ຺ຖຈິ ນ ວິຈາຣຍິສ຺ສາມ. ຈີວຣນ຺ຕິ ຉນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ¶ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ເພສຸ ຈີວຣປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕສິກ຺ຂາປເທສຸ. ຍຕ຺ຖ ປນ ວິເສໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ວກ຺ຂາມ. ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຕິເອຕ຺ຖ ຫຕ຺ເຖນ ວາ ຫຕ຺ເຖ ເທຕຸ, ປາທມູເລ ວາ ຐເປຕຸ, ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ເຖສຸ ຂິປິຍມາເນສຸ ອຸປຈາຣໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາປິ ອຸປຣິ ວາ ຂິປຕຸ, ສເຈ ສາທິຍຕິ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ໂຫຕິ. ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ປນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ເປສິຕໍ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ‘‘ປໍສຸກູລໍ ຄຓ຺ຫິສ຺ສຕີ’’ຕິ ສງ຺ກາຣກູຏາທີສຸ ຐປິຕມ຺ປິ ປໍສຸກູລໍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາຕິ ຍໍ ‘‘ອນ຺ຕມໂສ ຫຣີຏກກ຺ຂຓ຺ຑມ຺ປິ ທຕ຺ວາ ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ວາ ປາຣິວຕ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອນ຺ຕມໂສ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ ປຏປຣິສ຺ສາວນມ຺ປິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຣ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຫຕ຺ຖໂຕ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ¶ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໑໒) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ຣາຊຄເຫ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປາຣິວຕ຺ຕກາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຄຫຓຕ຺ຖາຍ ຫຕ຺ຖປ຺ປສາຣຓາທິປ຺ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຎາຕິກາຍ ຈ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎິສ຺ສ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ວິສ຺ສາສຄ຺ຄາເຫ, ຕາວກາລິເກ, ປຕ຺ຕຕ຺ຖວິກາທິມ຺ຫິ ຈ ອນຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພປຣິກ຺ຂາເຣ, ສິກ຺ຂມານສາມເຓຣີນໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ຄຫເຓ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣຕາ, ປາຣິວຕ຺ຕກາຠາໂວ, ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຫຕ຺ຖໂຕ ຄຫຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ເສສໍ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສເມວາຕິ.

ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ຄຫປຕິນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູສຸ ອປພ຺ພຊິຕມນຸສ຺ສໍ. ຄຫປຕານິນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ອປພ຺ພຊິຕິຕ຺ຖິໍ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ເພສຸ ຄຫປຕິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍາຕິ ¶ ຍາເຈຍ຺ຍ ວາ ຍາຈາເປຍ຺ຍ ວາ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາຕິ ໂຍ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວໂຣ ວາ ໂຫຕິ ນຏ຺ຐຈີວໂຣ ວາ, ຕສ຺ສ ຕໍ ສມຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວິຎ຺ຎາປນປ຺ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ອຎ຺ຎາຕກໍ ຄຫປຕິກໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ວິຎ຺ຎາປິຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໒໔) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕເກ ອຎ຺ຎາຕກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ສມເຍ ວາ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ວາ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ຕສ຺ເສວຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ¶ ຘເນນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣຕາ, ສມຍາຠາໂວ, ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ຕາຍ ຈ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສາເນວາຕິ.

ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ຕຕຸຕ຺ຕຣິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ຕຎ຺ເຈຕິ ຕໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວຣໍ ວາ ນຏ຺ຐຈີວຣໍ ວາ. ອຠິຫຏ຺ຐຸນ຺ຕິ ອຠີຕິ ອຸປສຄ຺ໂຄ, ຫຣິຕຸນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຄຓ຺ຫິຕຸນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ປວາເຣຍ຺ຍາຕິ ອິຈ຺ຉາເປຍ຺ຍ, ອິຈ຺ຉໍ ຣຸຈິໍ ອຸປ຺ປາເທຍ຺ຍ, ‘‘ຍາວຕ຺ຕກໍ ອິຈ຺ຉສິ, ຕາວຕ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫາຫີ’’ຕິ ເອວໍ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຍຖາ ວາ ‘‘ເນກ຺ຂມ຺ມໍ ທຏ຺ຐຸ ເຂມໂຕ’’ຕິ (ສຸ. ນິ. ໔໒໖, ໑໑໐໔; ຈູຬນິ. ຊຕຸກຓ຺ຓີມາຓວປຸຈ຺ຉານິທ຺ເທສ ໖໗) ເອຕ຺ຖ ທິສ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເອວມິຘາປິ ‘‘ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຸປເນຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຐເປນ຺ໂຕ ກາເຍນ ວາ, ‘‘ອມ຺ຫາກໍ ທຸສ຺ສໂກຏ຺ຐາຄາຣໂຕ ຍຕ຺ຕກໍ ອິຈ຺ຉຖ, ຕຕ຺ຕກໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວທນ຺ໂຕ ວາຈາຍ ວາ ອຠິຫຣິຕ຺ວາ ນິມນ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕຣປຣມນ຺ຕິ ສອນ຺ຕຣໍ ອຸຕ຺ຕຣໍ ປຣມໍ ອສ຺ສ ຈີວຣສ຺ສາຕິ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕຣປຣມໍ, ນິວາສເນນ ສທ຺ຘິໍ ປາຣຸປນໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉໂທ ອສ຺ສາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕໂຕ ຈີວຣໍ ສາທິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຕໂຕ ອຠິຫຏຈີວຣໂຕ ເອຕ຺ຕກໍ ຈີວຣໍ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ¶ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ຍສ຺ສ ອຘິຏ຺ຐິຕຈີວຣສ຺ສ ຕີຓິ ນຏ຺ຐານິ, ເຕນ ທ຺ເວ ສາທິຕພ຺ພານິ, ເອກໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ເອກໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ສຠາຄຏ຺ຐານໂຕ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ. ຍສ຺ສ ທ຺ເວ ນຏ຺ຐານິ, ເຕນ ເອກໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ປນ ປກຕິຍາວ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຈຣຕິ, ທ຺ເວ ສາທິຕພ຺ພານິ, ເອວໍ ເອກໍ ສາທິຍນ຺ເຕເນວ ສໂມ ຠວິສ຺ສຕິ. ຍສ຺ສ ຕີສຸ ເອກໍ ນຏ຺ຐໍ, ກິຎ຺ຈິ ນ ສາທິຕພ຺ພໍ. ຍສ຺ສ ປນ ທ຺ວີສຸ ເອກໍ ນຏ຺ຐໍ, ເອກໍ ສາທິຕພ຺ພໍ. ຍສ຺ສ ເອກໍເຍວ ໂຫຕິ, ຕຎ຺ຈ ນຏ຺ຐໍ, ທ຺ເວ ສາທິຕພ຺ພານິ. ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປນ ປຎ຺ຈສຸ ນຏ຺ເຐສຸ ທ຺ເວ ສາທິຕພ຺ພານິ, ຈຕູສຸ ນຏ຺ເຐສຸ ເອກໍ ສາທິຕພ຺ພໍ, ຕີສຸ ນຏ຺ເຐສຸ ນ ກິຎ຺ຈິ ສາທິຕພ຺ພໍ, ໂກ ປນ ວາໂທ ທ຺ວີສຸ ວາ ເອກສ຺ມິໍ ວາ. ເຍນ ເກນຈິ ຫິ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕຣປຣມຕາຍ ຐາຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ວິຎ຺ຎາປນປ຺ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ອຎ຺ຎາຕກໍ ຄຫປຕິກໍ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ວິຎ຺ຎາປິຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໒໔) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ພຫຸຈີວຣວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕເກ ອຎ຺ຎາຕກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ທ຺ເວ ຈີວຣານິ ກຕ຺ວາ ‘‘ເສສກໍ ອາຫຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ເສສກໍ ຕຸຍ຺ຫໍເຍວ ໂຫຕູ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕສ຺ສ, ນ ອຈ຺ຉິນ຺ນນຏ຺ຐກາຣຓາ ທິນ຺ນໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຕຕຸຕ຺ຕຣິຕາ ¶ , ອຈ຺ຉິນ຺ນາທິກາຣຓຕາ ¶ , ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ຕາຍ ຈ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສາເນວາຕິ.

ຕຕຸຕ຺ຕຣິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ຠິກ຺ຂຸໍ ປເນວ ອຸທ຺ທິສ຺ສາຕິ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ອປທິສິຕ຺ວາ. ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນນ຺ຕິ ຫິຣຎ຺ຎາທິກໍ ຈີວຣມູລໍ. ອຸປກ຺ຂຏໍ ໂຫຕີຕິ ສຊ຺ຊິຕໍ ໂຫຕິ, ສໍຫຣິຕ຺ວາ ຐປິຕໍ. ເຈຕາເປຕ຺ວາຕິ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ, ກາເຣຕ຺ວາ ວາ ກິຓິຕ຺ວາ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈີວເຣນ ອຈ຺ຉາເທສ຺ສາມີຕິ ໂວຫາຣວຈນເມຕໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທສ຺ສາມີຕິ ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຣ ເຈ ໂສຕິ ຍຕ຺ຣ ໂສ ຄຫປຕິ ວາ ຄຫປຕານີ ວາ, ຕຕ຺ຣ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິໂຕ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ເຈຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ປທສມ຺ພນ຺ໂຘ. ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ວິສິຏ຺ຐກປ຺ປໍ ອຘິກວິຘານໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຍຖາ ປນ ຕມາປຊ຺ຊຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ສາຘຸ ວຕາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ສາຘູຕິ ອາຍາຈເນ ນິປາໂຕ. ວຕາຕິ ປຣິວິຕກ຺ເກ. ມນ຺ຕິ ອຕ຺ຕານໍ ນິທ຺ທິສຕິ. ອາຍສ຺ມາຕິ ປຣໍ ອາລປຕິ. ເອວຣູປໍ ວາ ເອວຣູປໍ ວາຕິ ອາຍຕາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ. ກລ຺ຍາຓກມ຺ຍຕໍ ອຸປາທາຍາຕິ ສຸນ຺ທຣກາມຕໍ ວິສິຏ຺ຐກາມຕໍ ຈິຕ຺ເຕນ ຄເຫຕ຺ວາ, ຕສ຺ສ ‘‘ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ເຈ’’ຕິອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ສເຈ ປນ ເອວຣູປໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ວຈເນນ ໂຍ ປຐມໍ ອຘິປ຺ເປຕໂຕ ມູລໍ ວຑ຺ເຒຕ຺ວາ ສຸນ຺ທຣຕຣໍ ເຈຕາເປຕິ, ຕສ຺ສ ປໂຍເຄ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິຕໍ ອຎ຺ຎາຕກໍ ຄຫປຕິກໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວິກປ຺ປໍ ອາປນ຺ນໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໒໙) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕເກ ອຎ຺ຎາຕກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ມຫຄ຺ຆໍ ເຈຕາເປຕຸກາມໍ ອປ຺ປຄ຺ຆໍ ວາ, ເອເຕເນວ ມູເລນ ‘‘ອຎ຺ຎໍ ເອວຣູປໍ ວາ ເທຫີ’’ຕິ ວທນ຺ຕສ຺ສ, ວຸຕ຺ຕນເຍນ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຈີວເຣ ຠິຍ຺ໂຍກມ຺ຍຕາ, ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ຕາຍ ຈ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສາເນວາຕິ.

ອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ທຸຕິຍອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ອິມິນາວ ນເຍນ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິທຎ຺ຫິ ປຸຣິມສ຺ສ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິສທິສໍ, ເກວລໍ ຕຕ຺ຖ ເອກສ຺ສ ປີຬາ ກຕາ, ອິຘ ທ຺ວິນ຺ນໍ, ອຍເມຕ຺ຖ ວິເສໂສ, ເສສໍ ສພ຺ພໍ ປຸຣິມສທິສເມວ. ຍຖາ ຈ ທ຺ວິນ຺ນໍ, ເອວໍ ພຫູນໍ ປີຬໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫໂຕປິ ອາປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘາເນ ຈ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ ¶ , ຈີວຣໍ ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິເຕ ¶ ອຎ຺ຎາຕເກ ຄຫປຕິເກ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວິກປ຺ປໍ ອາປນ຺ນໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໓໔) ອິມິນາ ນເຍນ ວຈນເຠໂທ ຎາຕພ຺ໂພຕິ.

ທຸຕິຍອຸປກ຺ຂຏສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ຣາຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ຣາຊໂຠຄ຺ໂຄຕິ ຣາຊໂຕ ໂຠຄ຺ຄໍ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ຣາຊໂຠຄ຺ໂຄ, ‘‘ຣາຊໂຠໂຄ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ຣາຊໂຕ ໂຠໂຄ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນນ຺ຕິ ຫິຣຎ຺ຎາທິກໍ ອກປ຺ປິຍໍ. ປຫິເຓຍ຺ຍາຕິ ເປເສຍ຺ຍ. ອິມິນາຕິອາທິ ອາຄມນສຸທ຺ຘິໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສເຈ ຫິ ‘‘ອິທໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ເທຫີ’’ຕິ ເປເສຍ຺ຍ, ອາຄມນສ຺ສ ອສຸທ຺ຘຕ຺ຕາ ອກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸໍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນາ ກປ຺ປິຍກາຣໂກປິ ນິທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ ນ ຠເວຍ຺ຍ. ອາຠຕນ຺ຕິ ອານີຕໍ. ນ ໂຂ ມຍນ຺ຕິອາທິ ອິທໍ ກປ຺ປິຍວເສນ ອາຠຕມ຺ປິ ຈີວຣມູລໍ ອີທິເສນ ທູຕວຈເນນ ອກປ຺ປິຍໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕພ຺ພນ຺ຕິ ທສ຺ເສຕຸໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ສຸວຓ຺ຓໍ ຣຊຕໍ ກຫາປໂຓ ມາສໂກຕິ ອິມານິ ຫິ ຈຕ຺ຕາຣິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖູນິ, ມຸຕ຺ຕາ ມຓິ ເວຬຸຣິໂຍ ສງ຺ໂຂ ສິລາ ປວາຬໍ ໂລຫິຕງ຺ໂກ ມສາຣຄລ຺ລໍ ສຕ຺ຕ ຘຎ຺ຎານິ ທາສິທາສເຂຕ຺ຕວຕ຺ຖຸປຸປ຺ຜາຣາມຜລາຣາມາທໂຍຕິ ອິມານິ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖູນິ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ເຈຕິຍສງ຺ຆຄຓປຸຄ຺ຄລານໍ ວາ ອຕ຺ຖາຍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ສາທິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕີຕິ ທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ‘‘ນ ໂຂ ມຍ’’ນ຺ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ຈີວຣຎ຺ຈ ໂຂ ມຍໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມາຕິ ອິທໍ ປນ ອຕ຺ຕານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ອາຠຕຕ຺ຕາ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ມາ ວຸຕ຺ຕໍ. ກາເລນາຕິ ຍຸຕ຺ຕປຕ຺ຕກາເລນ, ຍທາ ໂນ ອຕ຺ໂຖ ໂຫຕິ, ຕທາ ກປ຺ປິຍໍ ຈີວຣໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາມາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣຕິ ກປ຺ປິຍກາຣໂກ. ນິທ຺ທິສິຕພ຺ໂພຕິອິທໍ ‘‘ອຕ຺ຖິ ປນາຍສ຺ມໂຕ ໂກຈິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ ກປ຺ປິຍວຈເນນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ. ສເຈ ປນ ທູໂຕ ‘‘ໂກ ອິມໍ ຄຓ຺ຫາຕີ’’ຕິ ວາ ‘‘ກສ຺ສ ເທມີ’’ຕິ ວາ ວທຕິ, ນ ນິທ຺ທິສິຕພ຺ໂພ. ອາຣາມິໂກ ວາ ອຸປາສໂກ ວາຕິອິທໍ ສາຣຸປ຺ປຕາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຐເປຕ຺ວາ ປນ ປຎ຺ຈ ສຫຘມ຺ມິເກ ໂຍ ໂກຈິ ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ¶ ວຏ຺ຏຕິ. ເອໂສ ໂຂ, ອາວຸໂສຕິອິທໍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກປ຺ປິຍວຈນທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອວເມວ ຫິ ¶ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ‘‘ເອຕສ຺ສ ເທຫີ’’ຕິອາທິ ນ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂສ ມຍາຕິ ອາຓຕ຺ໂຕ ໂສ ມຍາ, ຍຖາ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຈີວເຣນ ອຕ຺ເຖ ສຕິ ຈີວຣໍ ທສ຺ສຕິ, ເອວໍ ວຸຕ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທູເຕນ ຫິ ເອວໍ ອາໂຣຈິເຕເຍວ ຕໍ ໂຈເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ເນວ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ທຕ຺ວາ ຄຕມຕ຺ຕກາຣເຓນ. ສເຈ ປນ ‘‘ອຍໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກໂຣ’’ຕິ ສມ຺ມຸຂາ ນິທ຺ທິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ທູໂຕ ຈ ສມ຺ມຸຂາ ເອວ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ເຈຕາປນ຺ນໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ເຖຣສ຺ສ ຈີວຣໍ ກິຓິຕ຺ວາ ເທຫີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ເອວໍ ‘‘ສຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ໂສ ມຍາ’’ຕິ ອວຸຕ຺ເຕປິ ໂຈເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນ ທູໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕວ ‘‘ອຫໍ ຕສ຺ສ ຫຕ຺ເຖ ທສ຺ສາມິ, ຕຸມ຺ເຫ ຈີວຣໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວຕ຺ວາ ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ເປເສຕ຺ວາ ອາໂຣຈາເປຕິ, ເອວໍ ສຕິ ອິຕຣມ຺ປິ ໂຈເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ເທສນາມຕ຺ຕເມວ ¶ ເຈຕໍ ‘‘ທູເຕນາ’’ຕິ. ໂຍປິ ອຕ຺ຕນາ ອາຫຣິຕ຺ວາ ເອວໍ ປຏິປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມິມ຺ປິ ອິທເມວ ລກ຺ຂຓໍ. ອຕ຺ໂຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວເຣນາຕິ ໂຈທນາລກ຺ຂຓນິທສ຺ສນເມຕໍ. ສເຈ ຫິ ວາຈາຍ ໂຈເທຕິ, ອິທໍ ວາ ວຈນໍ ຍາຍ ກາຍຈິ ຠາສາຍ ເອຕສ຺ສ ອຕ຺ໂຖ ວາ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ‘‘ເທຫິ ເມ, ອາຫຣ ເມ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ປນ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອຠິນິປ຺ຜາເທຍ຺ຍາຕິ ເອວໍ ວຈີເຠທໍ ກຕ຺ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈທຍມາໂນ ປຏິລາຠວເສນ ສາເຘຍ຺ຍ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ກຸສລນ຺ຕິ ເອຕໍ ສຸນ຺ທຣໍ.

ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມນ຺ຕິ ຠາວນປຸໍສກວຈນເມຕໍ. ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸປຣມຎ຺ຫິ ເຕນ ຈີວຣໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ຕຸຓ຺ຫີຠູເຕນ ຐາຕພ຺ພໍ, ນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ນ ອາມິສໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ນ ຘມ຺ໂມ ຠາສິຕພ຺ໂພ. ‘‘ກິໍກາຣຓາ ອາຄໂຕສີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ‘‘ຊານາຫິ, ອາວຸໂສ’’ຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນິສຊ຺ຊາທີນິ ກໂຣຕິ, ຐານໍ ຠຎ຺ຊຕິ, ອາຄຕກາຣຓໍ ວິນາເສຕິ, ອິທໍ ກາເຍນ ໂຈທນາຍ ລກ຺ຂຓທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉເທນ ຕິສ຺ສນ຺ນໍ ໂຈທນານໍ ຉນ຺ນຎ຺ຈ ຐານານໍ ອນຸຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ໂຈທນາຍ ທິຄຸຓໍ ຐານໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ສເຈ ໂຈເທຕິເຍວ, ນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຉ ໂຈທນາໂຍ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ສເຈ ຕິຏ຺ຐຕິເຍວ, ນ ໂຈເທຕິ, ທ຺ວາທສ ຐານານິ ລພ຺ຠນ຺ຕິ. ສເຈ ອຸຠຍໍ ກໂຣຕິ, ເອກາຍ ໂຈທນາຍ ທ຺ເວ ຐານານິ ຫາເປຕພ຺ພານິ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ເອກທິວສເມວ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈເທຕິ, ສກິໍເຍວ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຕ຺ໂຖ ເມ, ອາວຸໂສ, ຈີວເຣນາ’’ຕິ ຉກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວທຕິ, ຕຖາ ເອກທິວສເມວ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ທ຺ວາທສກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ສກິໍເຍວ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕຕ຺ຣ ຕຕ຺ຣ ຐາເນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ໂສປິ ສພ຺ພໂຈທນາໂຍ ສພ຺ພຏ຺ຐານານິ ຈ ຠຎ຺ຊຕິ, ໂກ ປນ ວາໂທ ¶ ນານາທິວເສສຸ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ. ເຍ ປນ ກປ຺ປິຍກາຣເກ ທາຍໂກ ສຍເມວ ຄນ຺ຕ຺ວາ ນິສີທຕິ ເຕ ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸມ຺ປິ ໂຈເທຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ໂຍ ປນ ອຸໂຠຫິ ປິ ອນິທ຺ທິຏ຺ໂຐ ມຸຂເວວຏິກກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ ປຣມ຺ມຸຂກປ຺ປິຍກາຣໂກ ຈ, ໂສ ນ ກິຎ຺ຈິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ເອວໍ ອິຘ ທສປິ ກປ຺ປິຍກາຣກາ ທສ຺ສິຕາ ໂຫນ຺ຕິ.

ຕໂຕ ¶ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ວຸຕ຺ຕໂຈທນາຐານປຣິມາຓໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍນ຺ຕິ ອຸຕ຺ຕຣິ ວາຍາມມານສ຺ສ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ຈີວຣໍ ອຕິເຣກຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ໂຈທນາຍ ອຕິເຣກຉກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຐາເນນ ອຠິນິປ຺ຜາທິຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໓໙) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຍຕສ຺ສ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອາຠຕນ຺ຕິ ຍໂຕ ຣາຊໂຕ ວາ ຣາຊໂຠຄ຺ຄໂຕ ວາ ອສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣເຈຕາປນ຺ນໍ ອານີຕໍ, ‘‘ຍຕ຺ວສ຺ສາ’’ຕິປິ ປາໂຐ, ອຍເມວ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖາຕິ ຕສ຺ສ ຣຎ຺ໂຎ ວາ ຣາຊໂຠຄ຺ຄສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕິກໍ, ສມີປຕ຺ເຖ ຫິ ອິທໍ ຠຸມ຺ມວຈນໍ. ນ ຕໍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖໍ ອນຸໂຠຕີຕິ ຕໍ ເຈຕາປນ຺ນໍ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອປ຺ປມຕ຺ຕກມ຺ປິ ກມ຺ມໍ ນ ນິປ຺ຜາເທຕິ. ຍຸຎ຺ຊນ຺ຕາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ສກນ຺ຕິ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກໍ ຘນໍ ປາປຸຓນ຺ຕຸ. ມາ ໂວ ສກໍ ¶ ວິນສ຺ສາຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ສນ຺ຕກໍ ມາ ວິນສ຺ສຕຸ. ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ສາມີຈີຕິ ອຍໍ ຕຕ຺ຖ ອນຸຘມ຺ມຕາ ໂລກຸຕ຺ຕຣຘມ຺ມໍ ອນຸຄຕາ, ວຕ຺ຕຘມ຺ມຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ມາ ເອວໍ ອກໂຣນ຺ໂຕ ວຕ຺ຕເຠເທ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ອຊ຺ຊຸຓ຺ໂຫ, ຠນ຺ເຕ, ອາຄເມຫີ’’ຕິ (ປາຣາ. ໕໓໗) ວຸຈ຺ຈມາໂນ ນາຄເມສິ, ຕສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນເກສຸ ໂຈທນາຐາເນສຸ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອໂຈທນາຍ ລທ຺ເຘ, ສາມິເກຫິ ໂຈເທຕ຺ວາ ທິນ຺ເນ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ກປ຺ປິຍກາຣກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິທ຺ທິຏ຺ຐຠາໂວ, ທູເຕນ ອປ຺ປິຕຕາ, ຕຕຸຕ຺ຕຣິວາຍາໂມ, ເຕນ ວາຍາເມນ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສາເນວາຕິ.

ຣາຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈີວຣວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ເອຬກໂລມວຄ຺ໂຄ

໑. ໂກສິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອຬກໂລມວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ໂກສິຍມິສ຺ສກນ຺ຕິ ເອເກນາປິ ໂກສິຍໍສຸນາ ອນ຺ຕມໂສ ຕສ຺ສ ກຣຓຏ຺ຐາເນ ¶ ວາຕເວເຄນ ນິປາຕິເຕນາປິ ມິສ຺ສີກຕໍ. ສນ຺ຖຕນ຺ຕິ ສເມ ຠູມິຠາເຄ ໂກສິຍໍສູນິ ອຸປຣູປຣິ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ກຎ຺ຊິຍາທີຫິ ສິຎ຺ຈິຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພຕາລກ຺ຂຓໍ. ກາຣາເປຍ຺ຍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍນ຺ຕິ ກຣຓກາຣາປນປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ‘‘ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ໂກສິຍມິສ຺ສກໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາປິຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍ’’ນ຺ຕິ (ປາຣາ. ໕໔໔) ອິມິນາ ນເຍນ ນິສ຺ສຊ຺ຊນວິຘານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ, ອິມສ຺ເສວ ວຈນສ຺ສ ອນຸສາເຣນ ອິໂຕ ປຣໍ ສພ຺ພສນ຺ຖຕໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສກ຺ກາ ຫິ ເອຕ຺ຕາວຕາ ຊານິຕຸນ຺ຕິ ນ ຕໍ ອິໂຕ ປຣໍ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມ.

ອາຬວິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ໂກສິຍມິສ຺ສກໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກາຣາປນວເສນ ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຕ຺ຕນາ ວິປ຺ປກຕປອໂຍສາປນນເຍນ ຈຕຸກ຺ກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຣຓກາຣາປເນສຸ ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊເນ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ວິຕານາທິກຣເຓ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂກສິຍມິສ຺ສກຠາໂວ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ສນ຺ຖຕສ຺ສ ກຣຓກາຣາປນໍ, ປຏິລາໂຠ ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ໂຘວາປນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວາຕິ.

ໂກສິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ສຸທ຺ຘກາຬກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ສຸທ຺ຘກາຬການນ຺ຕິ ສຸທ຺ຘານໍ ກາຬການໍ ອຎ຺ເຎຫິ ອມິສ຺ສີກຕານໍ. ເວສາລິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຕາທິສໍ ສນ຺ຖຕໍ ກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ປຐມສທິສເມວາຕິ.

ສຸທ຺ຘກາຬກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ທ຺ເວຠາຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ¶ ທ຺ເວ ຠາຄາຕິ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາສາ. ອາທາຕພ຺ພາຕິ ຄເຫຕພ຺ພາ. ໂຄຈຣິຍານນ຺ຕິ ກປິລວຓ຺ຓານໍ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ຍຕ຺ຕເກຫິ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ເຕສຸ ຕຸລຍິຕ຺ວາ ທ຺ເວ ໂກຏ຺ຐາສາ ກາຬການໍ ຄເຫຕພ຺ພາ, ເອໂກ ໂອທາຕານໍ, ເອໂກ ໂຄຈຣິຍານໍ. ເອກສ຺ສາປິ ກາຬກໂລມສ຺ສ ອຕິເຣກຠາເວ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ອູນກໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຕາທິສໍ ສນ຺ຖຕໍ ກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ເສສໍ ປຐມສທິສເມວາຕິ. ອິມານິ ປນ ຕີຓິ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘານິປິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ.

ທ຺ເວຠາຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຉພ຺ພສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ໂອເຣນ ເຈ ຉນ຺ນໍ ວສ຺ສານນ຺ຕິ ຉນ຺ນໍ ວສ຺ສານໍ ໂອຣິມຠາເຄ, ອນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາຕິ ຍໍ ສງ຺ໂຆ ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຖຕສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິກສ຺ສ ຉພ຺ພສ຺ສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ອຎ຺ຎໍ ສນ຺ຖຕໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວສ຺ສໍ ສນ຺ຖຕໍ ກາຣາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາ ເຍນ ລທ຺ຘາ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ຍາວ ໂຣໂຄ ນ ວູປສມ຺ມຕິ, ວູປສນ຺ໂຕ ວາ ປຸນ ກຸປ຺ປຕິ, ຕາວ ຄຕຄຕຏ຺ຐາເນ ອນຸວສ຺ສມ຺ປິ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກາເຣຕຸໍ, ກຕຎ຺ຈ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ເສສໍ ປຐມສທິສເມວາຕິ.

ຉພ຺ພສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ປຸຣາຓສນ຺ຖຕໍ ນາມ ຍຕ຺ຖ ສກິມ຺ປິ ນິສິນ຺ໂນ ວາ ໂຫຕິ ນິປນ຺ໂນ ວາ. ສມນ຺ຕາຕິ ເອກປສ຺ສໂຕ ວຏ຺ຏໍ ວາ ຈຕຸຣສ຺ສໍ ວາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຄຫິຕຏ຺ຐານໍ ຍຖາ ¶ ວິທຕ຺ຖິມຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ສນ຺ຖຣນ຺ເຕນ ປນ ເອກເທເສ ວາ ສນ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ, ວິຊເຏຕ຺ວາ ວາ ມິສ຺ສກໍ ກຕ຺ວາ ສນ຺ຖຣິຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ຖິຣຕຣໍ ໂຫຕິ. ອນາທາ ເຈຕິ ສຕິ ປຸຣາຓສນ຺ຖເຕ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ. ອສຕິ ປນ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາປິ ວຏ຺ຏຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກາເຣຕຸໍ, ກຕຎ຺ຈ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສນ຺ຖຕວິສ຺ສຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ຕຕິຍສທິສເມວາຕິ.

ນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ເອຬກໂລມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນສ຺ສາຕິ ອທ຺ຘານສງ຺ຂາຕໍ ທີຆມຄ຺ຄໍ ປຏິປນ຺ນສ຺ສ, ສພ຺ພຎ຺ເຈຕໍ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕທີປນເມວ, ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປນ ຘມ຺ເມນ ລຠິຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫໂຕ ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ. ຕິໂຍຊນປຣມນ຺ຕິ ຄຫິຕຏ຺ຐານໂຕ ຕິໂຍຊນປ຺ປມາຓໍ ເທສໍ. ສຫຕ຺ຖາຕິ ສຫຕ຺ເຖນ, ອຕ຺ຕນາ ຫຣິຕພ຺ພານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອສນ຺ເຕ ຫາຣເກຕິ ¶ ອສນ຺ເຕເຍວ ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ຫາຣເກ. ສເຈ ປນ ອຕ຺ຖິ, ຕໍ ຄາເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອຕ຺ຕນາ ປນ ອນ຺ຕມໂສ ວາຕາພາຘປ຺ປຏິກາຣຕ຺ຖໍ ສຸຕ຺ຕເກນ ອພນ຺ຘິຕ຺ວາ ກຓ຺ຓຈ຺ຉິທ຺ເທ ປກ຺ຂິຕ຺ຕານິປິ ອາທາຍ ຕິໂຍຊນໍ ເອກໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາທາຕິກ຺ກເມ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ຕິໂຍຊນາຕິກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກຕິໂຍຊເນ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕິໂຍຊນໍ ຫຣຓປຈ຺ຈາຫຣເຓ, ວາສາຘິປ຺ປາເຍນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຕໂຕ ປຣໍ ຫຣເຓ, ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ ວາ ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ ວາ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຫຣເຓ, ອຎ຺ຎໍ ຫຣາປເນ, ອນ຺ຕມໂສ ສຸຕ຺ຕເກນປິ ພທ຺ຘກຕຠຓ຺ຑຫຣເຓ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອຬກໂລມານໍ ອກຕຠຓ຺ຑຕາ, ປຐມປ຺ປຏິລາໂຠ, ອຕ຺ຕນາ ອາທາຍ ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ຍາເນ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວາ ຕິໂຍຊນາຕິກ຺ກມນໍ, ອາຫຣຓປຈ຺ຈາຫຣຓໍ, ອວາສາຘິປ຺ປາຍຕາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ເອຬກໂລມສມຸຏ຺ຐານໍ ¶ , ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ເອຬກໂລມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ເອຬກໂລມໂຘວາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ສກ຺ເກສຸ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ເອຬກໂລມໂຘວາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ປຸຣາຓຈີວຣໂຘວາປເນ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສພ຺ໂພປິ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ເອຬກໂລມໂຘວາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ຊາຕຣູປສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ຊາຕຣູປຣຊຕນ຺ຕິ ສຸວຓ຺ຓຎ຺ເຈວ ຣູປິຍຎ຺ຈ, ອປິຈ ກຫາປໂຓ ໂລຫມາສກທາຣຸມາສກຊຕຸມາສກາທໂຍປິ ເຍ ໂວຫາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ເຕ ອິຘ ຣຊຕນ຺ຕ຺ເວວ ວຸຕ຺ຕາ. ອຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ທິຍ຺ຍມານໍ ວາ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ຐິຕໍ ວາ ນິປ຺ປຣິຄ຺ຄຫິຕໍ ທິສ຺ວາ ສຍໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ ວາ. ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ຕເທວ ອຎ຺ເຎນ ຄາຫາເປຍ຺ຍ ວາ. ອຸປນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ວາ ສາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິທໍ ອຍ຺ຍສ຺ສ ໂຫຕູ’’ຕິ ເອວໍ ສມ຺ມຸຂາ ວາ, ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ຐາເນ ມມ ຫິຣຎ຺ຎສຸວຓ຺ຓໍ, ຕໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ໂຫຕູ’’ຕິ ເອວໍ ປຣມ຺ມຸຂາ ຐິຕໍ ວາ ເກວລໍ ວາຈາຍ ວາ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ວາ ‘‘ຕຸຍ຺ຫ’’ນ຺ຕິ ວຕ຺ວາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕໍ ໂຍ ກາຍວາຈາຫິ ອປ຺ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຈິຕ຺ເຕນ ອຘິວາເສຍ຺ຍ, ອຍໍ ‘‘ສາທິເຍຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສເຈ ປນ ຈິຕ຺ເຕນ ສາທິຍຕິ, ຄຓ຺ຫິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ‘‘ນຍິທໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ກາຍວາຈາຫິ ອປ຺ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ‘‘ນຍິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ນ ສາທິຍຕິ, ວຏ຺ຏຕິ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍນ຺ຕິ ອຸຄ຺ຄຫຓາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ¶ ອຆນພທ຺ເຘສຸ ວຕ຺ຖູສຸ ວຕ຺ຖຸຄຓນາຍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຕໍ ນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ເຕນ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ຣູປິຍໍ ປຏິຄ຺ຄເຫສິໍ, ອິທໍ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ, ອິມາຫໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິສ຺ສຊ຺ຊາມີ’’ຕິ (ປາຣາ. ໕໘໔) ເອວໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌເຍວ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຕຕ຺ຖ ໂກຈິ ຄຫຏ຺ໂຐ ອາຄຈ຺ຉຕິ ¶ , ‘‘ອິທໍ ຊານາຫີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ‘‘ອິມິນາ ກິໍ ອາຫຣິຍ຺ຍຕູ’’ຕິ ຠຓນ຺ເຕ ປນ ‘‘ອິທໍ ນາມາ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ‘‘ສປ຺ປິອາທີນິ ຠິກ຺ຂູນໍ ກປ຺ປນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ກປ຺ປິຍໍ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ໂສ ອາຫຣຕິ, ຣູປິຍປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫກໍ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ເພຫິ ຠາເຊຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ຣູປິຍປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫກສ຺ສ ປນ ຍໍ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕໍ ອຎ຺ເຎນ ລຠິຕ຺ວາ ທິຍ຺ຍມານມ຺ປິ ອນ຺ຕມໂສ ຕໂຕ ນິພ຺ພຕ຺ຕຣຸກ຺ຂຈ຺ຉາຍາປິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນ ໂສ ກິຎ຺ຈິ ອາຫຣິຕຸໍ ນ ອິຈ຺ຉຕິ, ‘‘ອິມໍ ຉຏ຺ເຏຫີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ສເຈ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ນິກ຺ຂິປຕິ, ຄເຫຕ຺ວາ ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ນ ວາເຣຕພ຺ໂພ. ໂນ ເຈ ຉຏ຺ເຏຕິ, ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄໂຕ ຠິກ຺ຂຸ ຣູປິຍຉຏ຺ຏໂກ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ໂພ. ເຕນ ອນິມິຕ຺ຕໍ ກຕ຺ວາວ ຄູຖໍ ວິຍ ຉຏ຺ເຏຕພ຺ພໍ. ສເຈ ນິມິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ຣາຊຄເຫ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຣູປິຍປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຣູປິເຍ ຣູປິຍສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ, ສງ຺ຆເຈຕິຍາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ມຸຕ຺ຕາມຓິອາທິປ຺ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ຣຕນສິກ຺ຂາປທນເຍນ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຊາຕຣູປຣຊຕຠາໂວ, ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ຄຫຓາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣຠາໂວຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີສຸ ສິຍາ ກິຣິຍໍ ຄຫເຓນ ອາປຊ຺ຊນໂຕ, ສິຍາ ອກິຣິຍໍ ປຏິກ຺ເຂປສ຺ສ ອກຣຓໂຕ, ເສສໍ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ຊາຕຣູປສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ຣູປິຍສໍໂວຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ນານປ຺ປກາຣກນ຺ຕິ ກຕາທິວເສນ ອເນກວິຘໍ. ຣູປິຍສໍໂວຫາຣນ຺ຕິ ຊາຕຣູປຣຊຕປຣິວຕ຺ຕນໍ. ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທນ ຫິ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖູນໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ ວາຣິຕໍ, ອິມິນາ ປຣິວຕ຺ຕນໍ. ຕສ຺ມາ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸນາ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸກປ຺ປິຍວຕ຺ຖູນິ, ກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸນາ ຈ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸໍ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸນາ ປນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸໍ ວາ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸໍ ວາ ກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸໍ ວາ, ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸກປ຺ປິຍວຕ຺ຖູຫິ ຈ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຕ຺ຖຸໍ ປຣິວຕ຺ເຕນ຺ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ປຸຣິມນຍານຸສາເຣເນວ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ນິສ຺ສຏ຺ຐວຕ຺ຖຸສ຺ມິຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຏິປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຣູປິຍສໍໂວຫາຣວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ, ຕສ຺ສ ວາ ຘນສ຺ສ ວາ ຣູປິຍຠາໂວ ເຈວ, ປຣິວຕ຺ຕນຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ¶ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ກິຣິຍໍ, ເສສໍ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ຣູປິຍສໍໂວຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ກຍວິກ຺ກຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ນານປ຺ປກາຣກນ຺ຕິ ຈີວຣາທີນໍ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑານໍ ວເສນ ອເນກວິຘໍ. ກຍວິກ຺ກຍນ຺ຕິ ກຍຎ຺ເຈວ ວິກ຺ກຍຎ຺ຈ. ‘‘ອິມິນາ ອິມໍ ເທຫິ, ອິມໍ ອາຫຣ, ປຣິວຕ຺ເຕຫິ, ເຈຕາເປຫີ’’ຕິ ອິມິນາ ຫິ ນເຍນ ປຣສ຺ສ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ກຍໍ ສມາປຊ຺ຊຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ເທນ຺ໂຕ ວິກ຺ກຍໍ ສມາປຊ຺ຊຕິ. ຕສ຺ມາ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ສຫຘມ຺ມິເກ ຍໍ ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ທຕ຺ວາ ມາຕຸ ສນ຺ຕກມ຺ປິ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓວເສນ ສງ຺ຆຄຓປຸຄ຺ຄເລສຸ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ‘‘ອິມໍ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ວາ ອິທໍ ນາມ ອາຫຣ ¶ ວາ ກໂຣຫິ ວາ’’ຕິ ຣຊນາທິໍ ອາຫຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຘມກຣຓາທິປຣິກ຺ຂາຣໍ ຠູມິໂສຘນາທິຎ຺ຈ ນວກມ຺ມໍ ກາເຣຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຕໍ ວຕ຺ຖຸ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ອສນ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເທເສຕພ຺ພເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ກຍວິກ຺ກຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອິທໍ ກິໍ ອຄ຺ຆຕີ’’ຕິ ເອວໍ ອຄ຺ຆໍ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ຍສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ຠຓ຺ຑໍ ຄຓ຺ຫິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອນ຺ຕມໂສ ຕສ຺ເສວ ປຸຕ຺ຕຠາຕຸກມ຺ປິ ກປ຺ປິຍກາຣກໍ ກຕ຺ວາ ‘‘ອິມິນາ ອິທໍ ນາມ ຄເຫຕ຺ວາ ເທຫີ’’ຕິ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ອິທໍ ອມ຺ຫາກໍ ອຕ຺ຖິ, ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ອິມິນາ ຈ ອິມິນາ ຈ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ລທ຺ຘໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ສຫຘມ຺ມິເກຫິ ສທ຺ຘິໍ ກຍວິກ຺ກຍໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ, ເຍນ ຈ ປຣິວຕ຺ເຕຕິ, ເຕສໍ ກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸຕາ, ອສຫຘມ຺ມິກຕາ, ກຍວິກ຺ກຍາປຊ຺ຊນຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ເສສໍ ຣູປິຍສໍໂວຫາເຣ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ກຍວິກ຺ກຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ເອຬກໂລມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ

໑. ປຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຕ຺ຕວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອຕິເຣກປຕ຺ໂຕຕິ ອນຘິຏ຺ຐິໂຕ ຈ ອວິກປ຺ປິໂຕ ຈ, ໂສ ຈ ໂຂ ອຸກ຺ກຏ຺ຐມຊ຺ຌິໂມມການໍ ອຎ຺ຎຕໂຣ ປມາຓຍຸຕ຺ໂຕວ, ຕສ຺ສ ປມາຓໍ ‘‘ອຑ຺ຒາຬ຺ຫໂກທນໍ ຄຓ຺ຫາຕີ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ ໖໐໒) ນເຍນ ປາຬິຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ອນຸປຫຕປຸຣາຓສາລິຕຓ຺ຑຸລານໍ ສຸໂກຏ຺ຏິຕປຣິສຸທ຺ຘານໍ ທ຺ເວ ມຄຘນາຬິໂຍ ຄເຫຕ຺ວາ ເຕຫິ ຕຓ຺ຑຸເລຫິ ອນຸຕ຺ຕຓ຺ຑຸລມກິລິນ຺ນມປິຓ຺ຑິກໍ ສຸວິສທໍ ກຸນ຺ທມກຸຬຣາສິສທິສໍ ອວສ຺ສາວິໂຕທນໍ ປຈິຕ຺ວາ ນິຣວເສສໍ ປຕ຺ເຕ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ໂອທນສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖຠາຄປ຺ປມາໂຓ ນາຕິຆໂນ ນາຕິຕນຸໂກ ຫຕ຺ຖຫາຣິໂຍ ສພ຺ພສມ຺ຠາຣສງ຺ຂໂຕ ມຸຄ຺ຄສູໂປ ປກ຺ຂິປິຕພ຺ໂພ, ຕໂຕ ອາໂລປສ຺ສ ອນຸຣູປໍ ຍາວຈຣິມາໂລປປ຺ປໂຫນກໍ ມຈ຺ຉມໍສາທິພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ປກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ສປ຺ປິເຕລຕກ຺ກຣສກຎ຺ຊິຍາທີນິ ¶ ປນ ¶ ຄຓນູປຄານິ ນ ໂຫນ຺ຕິ. ຕານິ ຫິ ໂອທນຄຕິກາເນວ, ເນວ ຫາເປຕຸໍ, ນ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ສກ຺ໂກນ຺ຕິ, ເອວເມຕໍ ສພ຺ພມ຺ປິ ປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ສເຈ ປຕ຺ຕສ຺ສ ມຸຂວຏ຺ຏິຍາ ເຫຏ຺ຐິມຣາຊິສມໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ສຸຕ຺ເຕນ ວາ ຫີເຣນ ວາ ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ສຸຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ຫີຣສ຺ສ ວາ ເຫຏ຺ຐິມນ຺ຕໍ ຜຸສຕິ, ອຍໍ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ນາມ ປຕ຺ໂຕ. ສເຈ ຕໍ ຣາຊິໍ ອຕິກ຺ກມ຺ມ ຖູປີກຕໍ ຕິຏ຺ຐຕິ, ອຍໍ ອຸກ຺ກຏ຺ໂຐມໂກ ນາມ ປຕ຺ໂຕ. ສເຈ ຕໍ ຣາຊິໍ ນ ສມ຺ປາປຸຓາຕິ, ອນ຺ໂຕຄຘເມວ ໂຫຕິ, ອຍໍ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ນາມ ປຕ຺ໂຕ. ອຸກ຺ກຏ຺ຐໂຕ ອຸປຑ຺ຒປ຺ປມາໂຓ ມຊ຺ຌິໂມ. ມຊ຺ຌິມປຕ຺ຕໂຕ ອຸປຑ຺ຒປ຺ປມາໂຓ ໂອມໂກ. ເຕສມ຺ປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເຠໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິຈ຺ເຈເຕສຸ ນວສຸ ອຸກ຺ກຏ຺ຐຸກ຺ກຏ຺ໂຐ ຈ ໂອມໂກມໂກ ຈາຕິ ທ຺ເວ ອປຕ຺ຕາ, ເສສາ ສຕ຺ຕ ປຕ຺ຕາ ປມາຓຍຸຕ຺ຕາ ນາມ, ອຍເມຕ຺ຖສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ປາຣາ. ອຏ຺ຐ. ໒.໕໙໘ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ເອວໍ ປມາຓຍຸຕ຺ຕໍ ສມຓສາຣຸປ຺ເປນ ປກ຺ກໍ ອໂຍປຕ຺ຕໍ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ຕໍ ວາ ລຠິຕ຺ວາ ປຸຣາຓປຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕທສາເຫ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນສ຺ສ ມູລໂຕ ກາກຓິກມຕ຺ຕມ຺ປິ ທາຕພ຺ພໍ ອວສິຏ຺ຐໍ ໂຫຕິ, ອຘິຏ຺ຐານຸປໂຄ ນ ໂຫຕິ, ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣນ຺ເຕນ ວິກປ຺ເປຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຖ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣຓາຘິຏ຺ຐານລກ຺ຂຓໍ ຈີວຣວຄ຺ເຄ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ວິກປ຺ປນລກ຺ຂຓໍ ປຣໂຕ ວກ຺ຂາມ. ສເຈ ປນ ໂກຈິ ອປຕ຺ຕໂກ ຠິກ຺ຂຸ ທສ ປຕ຺ເຕ ລຠິຕ຺ວາ ສພ຺ເພ ອຕ຺ຕນາວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ ໂຫຕິ, ເອກໍ ປຕ຺ຕໍ ອຘິຏ຺ຐາຍ ປຸນ ທິວເສ ຕໍ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອຎ຺ໂຎ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ເອເຕນຸປາເຍນ ວສ຺ສສຕມ຺ປິ ¶ ປຣິຫຣິຕຸໍ ສກ຺ກາ. ໂຍ ປນສ຺ສ ປຕ຺ໂຕ ມຸຂວຏ຺ຏິໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ທ຺ວງ຺ຄຸລມຕ຺ໂຕກາສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ກງ຺ຄຸສິຕ຺ຖນິກ຺ຂມນມຕ຺ເຕນ ຉິທ຺ເທນ ຉິທ຺ໂທ ໂຫຕິ, ໂສ ອຘິຏ຺ຐານຸປໂຄ ນ ໂຫຕິ. ປຸນ ຉິທ຺ເທ ປາກຕິເກ ກເຕ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ໂພ, ເສສໍ ອຘິຏ຺ຐານວິຊຫນໍ ຕິຈີວເຣ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອຕິເຣກປຕ຺ຕຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ເສສວຓ຺ຓນາກ຺ກໂມ ຈີວຣວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ.

ປຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ອູນານິ ປຎ຺ຈ ພນ຺ຘນານິ ອສ຺ສາຕິ ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘໂນ, ນາສ຺ສ ປຎ຺ຈ ພນ຺ຘນານິ ປູເຣນ຺ຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເຕນ ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘເນນ, ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕສ຺ສ ລກ຺ຂເຓ ກຣຓວຈນໍ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ອພນ຺ຘນສ຺ສາປິ ປຎ຺ຈ ພນ຺ຘນານິ ນ ປູເຣນ຺ຕິ ສພ຺ພໂສ ນຕ຺ຖິຕາຍ, ເຕນສ຺ສ ປທຠາຊເນ ‘‘ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘໂນ ນາມ ປຕ຺ໂຕ ອພນ຺ຘໂນ ວາ ເອກພນ຺ຘໂນ ວາ’’ຕິອາທິ (ປາຣາ. ໖໑໓) ວຸຕ຺ຕໍ. ‘‘ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘເນນາ’’ຕິ ¶ ຈ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ຍສ຺ສ ປຎ຺ຈພນ຺ຘໂນ ປຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ ປຎ຺ຈພນ຺ຘໂນກາໂສ ວາ, ຕສ຺ສ ໂສ ອປຕ຺ໂຕ, ຕສ຺ມາ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍສ຺ມິໍ ປນ ປຕ຺ເຕ ມຸຂວຏ຺ຏິໂຕ ເຫຏ຺ຐາ ຠຏ຺ຐາ ທ຺ວງ຺ຄຸລປ຺ປມາຓາ ເອກາປິ ຣາຊິ ໂຫຕິ, ຕໍ ¶ ຕສ຺ສາ ຣາຊິຍາ ເຫຏ຺ຐິມປຣິຍນ຺ເຕ ປຕ຺ຕເວຘເກນ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປຈິຕ຺ວາ ສຸຕ຺ຕຣຊ຺ຊຸກມກຈິຣຊ຺ຊຸກາທີຫິ ວາ ຕິປຸສຸຕ຺ຕເກນ ວາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຕໍ ພນ຺ຘນໍ ອາມິສສ຺ສ ອລຄ຺ຄນຕ຺ຖໍ ຕິປຸປຏ຺ຏເກນ ວາ ເກນຈິ ພທ຺ຘສິເລສາທິນາ ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທຕພ຺ພໍ, ໂສ ຈ ປຕ຺ໂຕ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ສຸຂຸມໍ ວາ ຉິທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ ພນ຺ຘິຕພ຺ໂພ, ຜາຓິຕໍ ຌາເປຕ຺ວາ ປາສາຓຈຸຓ຺ເຓນ ພນ຺ຘິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ. ຍສ຺ສ ປນ ທ຺ເວ ຣາຊິໂຍ ວາ ເອກາເຍວ ວາ ຈຕຸຣງ຺ຄຸລາ, ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ພນ຺ຘນານິ ທາຕພ຺ພານິ. ຍສ຺ສ ຕິສ຺ໂສ ວາ ເອກາເຍວ ວາ ຉຬງ຺ຄຸລາ, ຕສ຺ສ ຕີຓິ. ຍສ຺ສ ຈຕສ຺ໂສ ວາ ເອກາເຍວ ວາ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລາ, ຕສ຺ສ ຈຕ຺ຕາຣິ. ຍສ຺ສ ປຎ຺ຈ ວາ ເອກາເຍວ ວາ ທສງ຺ຄຸລາ, ໂສ ພທ຺ໂຘປິ ອພທ຺ໂຘປິ ອປຕ຺ໂຕເຍວ, ອຎ຺ໂຎ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ, ເອສ ຕາວ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ເຕ ວິນິຈ຺ຉໂຍ.

ອໂຍປຕ຺ເຕ ¶ ປນ ສເຈປິ ປຎ຺ຈ ວາ ອຕິເຣການິ ວາ ຉິທ຺ທານິ ໂຫນ຺ຕິ, ຕານິ ເຈ ອຍຈຸຓ຺ເຓນ ວາ ອາຓິຍາ ວາ ໂລຫມຓ຺ຑເລນ ວາ ພທ຺ຘານິ ມຏ຺ຐານິ ໂຫນ຺ຕິ, ສ຺ເວວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ອຎ຺ໂຎ ນ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ. ອຖ ປນ ເອກມ຺ປິ ຉິທ຺ທໍ ມຫນ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ໂລຫມຓ຺ຑເລນ ພທ຺ຘມ຺ປິ ມຏ຺ຐໍ ນ ໂຫຕິ, ປຕ຺ເຕ ອາມິສໍ ລຄ຺ຄຕິ, ອກປ຺ປິໂຍ ໂຫຕິ ອຍໍ ປຕ຺ໂຕ, ອຎ຺ໂຎ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ໂພ. ໂຍ ປນ ເອວໍ ປຕ຺ຕສງ຺ເຂປຄເຕ ວາ ອໂຍປຕ຺ເຕ, ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘເນ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຕ຺ເຕ ສຕິ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິໂຍ ໂຫຕິ, ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ເຕນ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ເອວ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ, ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕພ຺ໂພ’’ຕິ. ໂຍ ຈ ຕສ຺ສາ ຠິກ຺ຂຸປຣິສາຍາຕິເອຕ຺ຖ ເຕຫິ ຠິກ຺ຂູຫິ ປກຕິຍາ ເອວ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ອຘິຏ຺ຐິຕໍ ປຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ສນ຺ນິປຕິຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ສມ຺ມເຕນ ປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫາປເກນ ປຕ຺ຕສ຺ສ ວິຊ຺ຊມານຄຸຓໍ ວຕ຺ວາ ‘‘ຠນ຺ເຕ, ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ເຖໂຣ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ສເຈ ເຖຣສ຺ສ ໂສ ປຕ຺ໂຕ ນ ຣຸຈ຺ຈຕິ, ອປ຺ປິຈ຺ຉຕາຍ ວາ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ວຏ຺ຏຕິ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອນຸກມ຺ປາຍ ອຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ສເຈ ປນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ເຖຣສ຺ສ ປຕ຺ຕໍ ທຸຕິຍຕ຺ເຖຣໍ ຄາຫາເປຕ຺ວາ ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ຍາວ ສງ຺ຆນວກາ ຄາຫາເປຕພ຺ໂພ, ເຕນ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕປຕ຺ໂຕ ປນ ປຕ຺ຕປຣິຍນ຺ໂຕ ນາມ, ໂສ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປທາຕພ຺ໂພ. ເຕນາປິ ໂສ ຍຖາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຄຫິຕປຕ຺ໂຕ, ເອວເມວ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນ ຕໍ ຊິຄຸຈ຺ຉນ຺ໂຕ ອເທເສ ວາ ນິກ຺ຂິປຕິ, ອປຣິໂຠເຄນ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕິ ວາ, ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ສກ຺ເກສຸ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ພຫູ ປຕ຺ເຕ ວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ ¶ , ອພນ຺ຘເນນ ອພນ຺ຘນໍ, ເອກພນ຺ຘນໍ, ທຸພນ຺ຘນໍ, ຕິພນ຺ຘນໍ, ຈຕຸພ຺ພນ຺ຘນໍ, ອພນ຺ຘໂນກາສໍ, ເອກທ຺ວິຕິຈຕຸພ຺ພນ຺ຘໂນກາສໍ ເຈຕາເປຕິ, ເອວໍ ເອເກເກນ ປຕ຺ເຕນ ທສຘາ ທສວິຘໍ ປຕ຺ຕໍ. ເຈຕາປນວເສນ ປນ ເອກໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍສຕໍ ໂຫຕິ. ນຏ຺ຐປຕ຺ຕສ຺ສ, ຠິນ຺ນປຕ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຈ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ, ຕສ຺ເສວຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ຄຓ຺ຫໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຘິຏ຺ຐານຸປຄປຕ຺ຕສ຺ສ ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘນຕາ, ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ອກຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ¶ , ຕາຍ ຈ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ໂຘວາປນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ອູນປຎ຺ຈພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ປຏິສາຍນີຍານີຕິ ປຏິສາຍິຕພ຺ພານິ, ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອເຕນ ສຍໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕານໍ ສຕ຺ຕາຫາຕິກ຺ກເມປິ ອນາປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ, ຕານິ ຫິ ປຏິສາຍິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ. ເຠສຊ຺ຊານີຕິ ເຠສຊ຺ຊກິຈ຺ຈໍ ກໂຣນ຺ຕຸ ວາ, ມາ ວາ, ເອວໍ ລທ຺ຘໂວຫາຣານິ. ສປ຺ປິ ນາມ ຄວາທີນໍ ສປ຺ປິ, ເຍສໍ ມໍສໍ ກປ຺ປຕິ, ເຕສໍ ສປ຺ປິ. ຕຖາ ນວນີຕໍ. ເຕລໍ ນາມ ຕິລສາສປມຘູກເອຣຓ຺ຑກວສາທີຫິ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕໍ. ມຘຸ ນາມ ມກ຺ຂິກາມຘຸເມວ. ຜາຓິຕໍ ນາມ ອຸຈ຺ຉຸຣສໍ ອຸປາທາຍ ປນ ອປກ຺ກາ ວາ ອວຕ຺ຖຸກປກ຺ກາ ວາ ສພ຺ພາປິ ອຸຈ຺ຉຸວິກຕິ ‘‘ຜາຓິຕ’’ນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາຕິ ຕານິ ເຠສຊ຺ຊານິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ, ນ ເຕສໍ ວຕ຺ຖູນິ. ເອເຕນ ຐເປຕ຺ວາ ວສາເຕລໍ ຍາເນຕ຺ຖ ຍາວກາລິກວຕ຺ຖຸການິ, ເຕສໍ ວຕ຺ຖູນິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ກຕານິ ສປ຺ປິອາທີນິ ສຕ຺ຕາຫໍ ອຕິກ຺ກາມຍໂຕປິ ອນາປຕ຺ຕິໍ ທສ຺ເສຕິ. ວສາເຕລໍ ປນ ກາເລ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ນິປກ຺ກໍ ກາເລ ສໍສຏ຺ຐໍ ເຕລປຣິໂຠເຄນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ຕສ຺ມາ ຐເປຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສວສໍ ອຎ຺ຎໍ ຍໍກຎ຺ຈິ ວສໍ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ສາມໍ ປຈິຕ຺ວາ ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕເຕລມ຺ປິ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣາມິສປຣິໂຠເຄນ ວຏ຺ຏຕິ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຈິຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ ປນ ຕທຫຸປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ສາມິສມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ອຎ຺ເຎສໍ ຍາວກາລິກວຕ຺ຖູນໍ ວຕ຺ຖຸໍ ປຈິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ນິພ຺ພຕ຺ຕິຕສປ຺ປິ ວາ ນວນີຕໍ ວາ ປຈິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕໍ ປນ ຕທຫຸປຸເຣຠຕ຺ຕມ຺ປິ ສາມິສໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕຂີຣາທິໂຕ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຈິຕ຺ວາ ກຕສປ຺ປິອາທີນິ ປນ ຕທຫຸປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ສາມິສານິປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອນຊ຺ໂຌຫຣຓີຍານິ, ສຕ຺ຕາຫາຕິກ຺ກເມປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານີຕິ ສນ຺ນິຘິໍ ກຕ຺ວາ ນິທຫິຕ຺ວາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕານິ ຕທຫຸປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ສາມິສປຣິໂຠເຄນາປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໂຕ ¶ ປຏ຺ຐາຍ ປນ ຕານິ ຈ, ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕານິ ຈ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິຣາມິສປຣິໂຠເຄນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານີ’’ຕິ ຈ ວຈນໂຕ ອນ຺ໂຕສຕ຺ຕາເຫ ອພ຺ຠຎ຺ຊນາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຐປິເຕສຸ ອນາປຕ຺ຕິ, ຍາວຊີວິການິ ສາສປມຘູກເອຣຓ຺ຑກອຏ຺ຐີນິ ເຕລກຣຓຕ຺ຖໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຕທເຫວ ກຕເຕລໍ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ທຸຕິຍທິວເສ ກຕໍ ຉາຫໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຕຕິຍທິວເສ ກຕໍ ປຎ຺ຈາຫໍ, ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐສຕ຺ຕມທິວເສ ກຕໍ ຕທເຫວ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ຍາວ ອຣຸຓສ຺ສ ອຸຄ຺ຄມນາ ¶ ຕິຏ຺ຐຕິ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ອຏ຺ຐມທິວເສ ກຕໍ ອນຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ, ອນິສ຺ສຄ຺ຄິຍຕ຺ຕາ ປນ ພາຫິຣປຣິໂຠເຄນ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈປິ ນ ກໂຣຕິ, ເຕລຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕສາສປາທີນໍ ປນ ປາຬິຍໍ ອນາຄຕສປ຺ປິອາທີນຎ຺ຈ ¶ ສຕ຺ຕາຫາຕິກ຺ກເມ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ສີຕຸທເກນ ກຕມຘູກປຸປ຺ຜຜາຓິຕໍ ປນ ຜາຓິຕຄຕິກເມວ, ອມ຺ພຜາຓິຕາທີນິ ຍາວກາລິການິ. ຍໍ ປເນຕ຺ຖ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ, ຕໍ ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາປິ ອຣຸອາທີນິ ວາ ມກ຺ເຂຕຸໍ, ອຊ຺ໂຌຫຣິຕຸໍ ວາ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ປທີເປ ກາຬວຓ຺ເຓ ວາ ອຸປເນຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກາຍິກປຣິໂຠຄໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍໍ ປນ ນິຣເປກ຺ໂຂ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ປຸນ ລຠຕິ, ຕໍ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ. ວິສຸໍ ຐປິຕສປ຺ປິອາທີສຸ, ເອກຠາຊເນ ວາ ອມິສ຺ສິເຕສຸ ວຕ຺ຖຸຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສຕ຺ຕາຫໍ ອຕິກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ຈີວຣວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ຄິມ຺ຫມາສານໍ ເອໂກ ປຈ຺ຉິມມາໂສ ເສໂສ. ປຣິເຍສິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິມມາສສ຺ສ ປຐມທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ກຕ຺ຕິກມາສສ຺ສ ປຈ຺ຉິມທິວໂສ, ຕາວ ‘‘ກາໂລ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍາ’’ຕິອາທິນາ ສຕຸປ຺ປາທກຣເຓນ, ສງ຺ຆສ຺ສ ປວາຣິຕຏ຺ຐານໂຕ, ອຕ຺ຕໂນ ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐານໂຕ ປນ ‘‘ເທຖ ເມ ວສ຺ສິກສາຏິກຈີວຣ’’ນ຺ຕິອາທິກາຍ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາປິ ປຣິເຍສິຕພ຺ພໍ. ອຎ຺ຎາຕກອປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐາເນ ສຕຸປ຺ປາທໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ຕເຠເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຖາ ວາ ຕຖາ ວາ ‘‘ເທຖ ເມ’’ຕິອາທິວຈເນນ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປເທນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕພ຺ພນ຺ຕິ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິມທ຺ຘມາສສ຺ສ ປຐມທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ກຕ຺ຕິກມາສສ຺ສ ປຈ຺ຉິມທິວໂສ, ຕາວ ສູຈິກມ຺ມນິຏ຺ຐາເນນ ¶ ສກິມ຺ປິ ວຓ຺ຓເຠທມຕ຺ຕຣຊເນນ ກປ຺ປພິນ຺ທຸກຣເຓນ ຈ ກຕ຺ວາ ປຣິທຫິຕພ຺ພາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ ປຣິເຍສນກ຺ເຂຕ຺ຕໍ ¶ , ປຈ຺ຉິໂມ ອທ຺ຘມາໂສ ກຣຓນິວາສນກ຺ເຂຕ຺ຕມ຺ປິ, ວສ຺ສານສ຺ສ ຈຕູສຸ ມາເສສຸ ສພ຺ພມ຺ປິ ຕໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ ອຍມຕ຺ໂຖ ທສ຺ສິໂຕ ໂຫຕິ. ໂຍ ຈາຍໍ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ ອນຸຎ຺ຎາໂຕ, ເອຕ຺ຖ ກຕປຣິເຍສິຕມ຺ປິ ວສ຺ສິກສາຏິກໍ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ຕສ຺ມິໍ ມາເສ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ວສ຺ສໍ ອຸກ຺ກຑ຺ຒິຍຕິ, ປຸນ ມາສປຣິຫາຣໍ ລຠຕິ, ໂຘວິຕ຺ວາ ປນ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວສ຺ສູປນາຍິກທິວເສ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພາ. ສເຈ ສຕິສມ຺ໂມເສນ ວາ ອປ຺ປໂຫນກຠາເວນ ວາ ອກຕາ ໂຫຕິ. ເຕ ຈ ທ຺ເວ ມາເສ ວສ຺ສານສ຺ສ ຈຕຸມາສນ຺ຕິ ຉ ມາເສ ປຣິຫາຣໍ ລຠຕິ. ສເຈ ປນ ກຕ຺ຕິກມາເສ ກຖິນໍ ອຕ຺ຖຣິຍຕິ, ອປເຣປິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ລຠຕິ, ເອວໍ ທສ ມາສາ ໂຫນ຺ຕິ. ຕໂຕ ປຣມ຺ປິ ສຕິຍາ ປຈ຺ຈາສາຍ ຕໍ ມູລຈີວຣໍ ກຕ຺ວາ ຐເປນ຺ຕສ຺ສ ເອກມາສນ຺ຕິ ເອວໍ ເອກາທສ ມາເສ ປຣິຫາຣໍ ລຠຕິ, ອິໂຕ ປຣໍ ເອກາຫມ຺ປິ ນ ລຠຕິ.

ໂອເຣນ ເຈ ມາໂສ ¶ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ຄິມ຺ຫານໍ ປຈ຺ຉິມມາສສ຺ສ ໂອຣິມຠາເຄ ຍາວ ເຫມນ຺ຕສ຺ສ ປຐມທິວໂສ, ຕາວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຣິເຍເສຍ຺ຍາຕິ ເອເຕສຸ ສຕ຺ຕສຸ ປິຏ຺ຐິສມຍມາເສສຸ ອຎ຺ຎາຕກອປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐານໂຕ ສຕຸປ຺ປາທກຣເຓນ ປຣິເຍສນ຺ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎາຕກວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປເທນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ເຕນ ສິກ຺ຂາປເທນ ອນາປຕ຺ຕິ, ສຕຸປ຺ປາທໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ອິມິນາ ສິກ຺ຂາປເທນ ອາປຕ຺ຕິ. ໂອເຣນທ຺ຘມາໂສ ເສໂສ ຄິມ຺ຫານນ຺ຕິ ຄິມ຺ຫານສ຺ສ ປຈ຺ຉິມທ຺ຘມາສໂຕ ໂອຣິມຠາເຄ ເອກສ຺ມິໍ ອທ຺ຘມາເສ. ກຕ຺ວາ ນິວາເສຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖນ຺ຕເຣ ຘມ຺ເມນ ອຸປ຺ປນ຺ນມ຺ປິ ກຕ຺ວາ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ວສ຺ສິກສາຏິກປຣິເຍສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກມາສທ຺ຘມາເສສຸ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ສຕິຍາ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ນຄ຺ຄສ຺ສ ກາຍໍ ໂອວສ຺ສາປຍໂຕ. ໂປກ຺ຂຣຓິຍາທີສຸ ປນ ນ຺ຫາຍນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວຣສ຺ສ ວາ ນຏ຺ຐຈີວຣສ຺ສ ວາ ‘‘ອນິວຕ຺ຖໍ ໂຈຣາ ຫຣນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ອາປທາສຸ ວາ ນິວາສຍໂຕ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ອສມເຍ ປຣິເຍສນຕາ, ຕາຍ ຈ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມານິ ຕາວ ປຣິເຍສນາປຕ຺ຕິຍາ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ ¶ . ສຈີວຣຕາ, ອາປທາຠາໂວ, ວສ຺ສິກສາຏິກາຍ ສກຠາໂວ, ອສມເຍ ນິວາສນນ຺ຕິ ອິມານິ ນິວາສນາປຕ຺ຕິຍາ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ໂຘວາປນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຈີວຣອຈ຺ຉິນ຺ທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ສາມໍ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາຕິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈາທີນິ ປຈ຺ຈາສິສມາໂນ ສຍເມວ ທຕ຺ວາ. ອຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາຕິ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈາທີນິ ອກໂຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ສກສຎ຺ຎາຍ ອຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ວຕ຺ຖຸຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອຈ຺ຉິນ຺ທາເປຍ຺ຍາຕິເອຕ຺ຖ ປນ ‘‘ອຈ຺ຉິນ຺ທາ’’ຕິ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຈ຺ຉິນ຺ເທສຸ ຍຕ຺ຕການິ ອາຓຕ຺ຕານິ, ເຕສໍ ຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣອຈ຺ຉິນ຺ທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ ວາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສາປິ ວິກປ຺ປນຸປຄປຈ຺ຉິມຈີວຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຈ຺ຉິນ຺ທໂຕ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ເຕນ ຕຸຏ຺ເຐນ ວາ ກຸປິເຕນ ວາ ທິນ຺ນໍ ປນ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາສໍ ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິກປ຺ປນຸປຄປຈ຺ຉິມຈີວຣຕາ, ສາມໍ ທິນ຺ນຕາ, ສກສຎ຺ຎິຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ໂກຘວເສນ ອຈ຺ຉິນ຺ທນໍ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ເວທນາຍ. ເວທນາ ປນ ອິຘ ທຸກ຺ຂເວທນາເຍວາຕິ.

ຈີວຣອຈ຺ຉິນ຺ທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ສຸຕ຺ຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຉພ຺ພິຘໍ ໂຂມສຸຕ຺ຕາທິໍ ວາ ເຕສໍ ອນຸໂລມໍ ວາ. ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາຕິ ຈີວຣຕ຺ຖາຍ ຍາຈິຕ຺ວາ. ວາຍາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ຈີວຣໍ ເມ, ອາວຸໂສ, ວາຍຖາ’’ຕິ ອກປ຺ປິຍາຍ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ວາຍາເປຍ຺ຍ. ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍນ຺ຕິ ເອວໍ ¶ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ ໂຍ ຕນ຺ຕວາໂຍ ຈີວຣວາຍນຕ຺ຖໍ ຕຸຣິເວມສຊ຺ຊນາທິເກ ປໂຍເຄ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ຣາຊຄເຫ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣວາຍາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ວິຎ຺ຎາປິຕສຸຕ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາປິຕຕນ຺ຕວາເຍນ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ ທີຆໂຕ ວິທຕ຺ຖິມຕ຺ເຕ ຕິຣິຍຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖມຕ຺ເຕ ວີເຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອິຕິ ຍາວ ຈີວຣໍ ວຑ຺ຒຕິ, ຕາວ ອິມິນາ ປມາເຓນ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ. ເຕເນວ ປນ ອວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ລທ຺ຘສຸຕ຺ຕໍ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ ຍຖາ ປຸພ຺ເພ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ¶ , ເອວໍ ອິຘ ທຸກ຺ກຏໍ. ເຕເນວ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕຎ຺ຈ ອວິຎ຺ຎຕ຺ຕຎ຺ຈ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາເຓນ ເກທາຣພທ຺ຘໍ ວິຍ ຈີວຣໍ ໂຫຕິ, ອກປ຺ປິຍສຸຕ຺ຕມເຍ ປຣິຈ຺ເຉເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອິຕຣສ຺ມິໍ ຕເຖວ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕໂຕ ເຈ ອູນຕຣາ ປຣິຈ຺ເຉທາ, ສພ຺ພປຣິຈ຺ເຉເທສຸ ທຸກ຺ກຏາເນວ. ອຖ ເອກນ຺ຕຣິເກນ ວາ ສຸຕ຺ເຕນ ທີຆໂຕ ວາ ກປ຺ປິຍໍ ຕິຣິຍໍ ອກປ຺ປິຍໍ ກຕ຺ວາ ວີຕໍ ໂຫຕິ, ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາຓຄຓນາຍ ທຸກ຺ກຏານິ. ເອເຕເນວ ອຸປາເຍນ ກປ຺ປິຍຕນ຺ຕວາເຍນ ອກປ຺ປິຍສຸຕ຺ເຕ, ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິເຍຫິ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ ສຸຕ຺ເຕປິ ກປ຺ປິເຍ ອກປ຺ປິເຍ ກປ຺ປິຍາກປ຺ປິເຍ ຈ ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອວາຍາປິເຕ ວາຍາປິຕສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຈີວຣສິພ຺ພນອາໂຍຄກາຍພນ຺ຘນອໍສພທ຺ຘກປຕ຺ຕຕ຺ຖວິກປຣິສ຺ສາວນານໍ ອຕ຺ຖາຍ ສຸຕ຺ຕໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕຫິ ກປ຺ປິຍສຸຕ຺ຕໍ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ, ຈີວຣຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາປິຕສຸຕ຺ຕໍ, ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ອກປ຺ປິຍຕນ຺ຕວາເຍນ ອກປ຺ປິຍວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ວາຍາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ໂຘວາປນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ສຸຕ຺ຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ມຫາເປສກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ຕຕ຺ຣ ເຈ ໂສ ຠິກ຺ຂູຕິ ຍຕ຺ຣ ຄາເມ ວາ ນິຄເມ ວາ ຕນ຺ຕວາຍາ, ຕຕ຺ຣ. ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປວາຣິໂຕຕິ ຈີວຣສາມິເກຫິ ອປ຺ປວາຣິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ¶ . ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ວິສິຏ຺ຐກປ຺ປໍ ອຘິກວິຘານໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ອິທານິ ເຍນາກາເຣນ ວິກປ຺ປໍ ອາປນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ອິທໍ ໂຂ, ອາວຸໂສຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ອາຍຕນ຺ຕິ ທີຆໍ. ວິຕ຺ຖຕນ຺ຕິ ປຸຖຸລໍ. ອປ຺ປິຕນ຺ຕິ ຆນໍ. ສຸວີຕນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ວີຕໍ, ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ສມໍ ກຕ຺ວາ ວີຕໍ. ສຸປ຺ປວາຍິຕນ຺ຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ປວາຍິຕໍ, ສພ຺ພຏ຺ຐາເນສຸ ສມໍ ກຕ຺ວາ ຕນ຺ເຕ ປສາຣິຕໍ. ສຸວິເລຂິຕນ຺ຕິ ເລຂນິຍາ ສຸຏ຺ຐຸ ວິເລຂິຕໍ. ສຸວິຕຈ຺ຉິຕນ຺ຕິ ໂກຈ຺ເຉນ ¶ ສຸຏ຺ຐຸ ວິຕຈ຺ຉິຕໍ, ສຸຏ຺ຐຸ ນິທ຺ໂຘຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປິຓ຺ຑປາຕມຕ຺ຕມ຺ປີຕິ ເອຕ຺ຖ ຈ ນ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປິຓ຺ຑປາຕທານມຕ຺ເຕນ ຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ສເຈ ປນ ເຕ ຕສ຺ສ ວຈເນນ ຈີວຣສາມິການໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ສຸຕ຺ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ອີສກມ຺ປິ ອາຍຕໍ ວາ ວິຕ຺ຖຕໍ ວາ ອປ຺ປິຕໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕິ, ອຖ ເຕສໍ ປໂຍເຄ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວເຣ ວິກປ຺ປໍ ອາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕເກ ອຎ຺ຎາຕກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕານໍ ຕນ຺ຕວາເຍຫິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຘເນນ, ມຫຄ຺ຆໍ ວາຍາເປຕຸກາມໍ ¶ ອປ຺ປຄ຺ຆໍ ວາຍາເປນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ຎາຕກອປ຺ປວາຣິຕານໍ ຕນ຺ຕວາເຍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ວິກປ຺ປມາປຊ຺ຊນຕາ, ຈີວຣສ຺ສ ອຕ຺ຕຸທ຺ເທສິກຕາ, ຕສ຺ສ ວຈເນນ ສຸຕ຺ຕວຑ຺ຒນໍ, ຈີວຣປ຺ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ໂຘວາປນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ມຫາເປສກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຈ຺ເຈກຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ທສາຫານາຄຕນ຺ຕິ ທສ ອຫານິ ທສາຫໍ, ເຕນ ທສາເຫນ ອນາຄຕາ ທສາຫານາຄຕາ, ທສາເຫນ ອສມ຺ປຕ຺ຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ທສາຫານາຄຕໍ, ອຈ຺ຈນ຺ຕສໍໂຍຄວເສນ ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ອຸປໂຍຄວຈນໍ. ກຕ຺ຕິກເຕມາສິກປຸຓ຺ຓມນ຺ຕິ ປຐມກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມໍ, ອິຘາປິ ປຐມປທສ຺ສ ອນຸປໂຍຄຕາ ປຸຣິມນເຍເນວ ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ອຸປໂຍຄວຈນໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ຍໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຐມປ຺ປວາຣຓາ ‘‘ທສາຫານາຄຕາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ສເຈປິ ຕານິ ທິວສານິ ອຈ຺ຈນ຺ຕເມວ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຈ຺ເຈກຈີວຣໍ ອຸປ຺ປຊ຺ເຊຍ຺ຍ, ‘‘ອຈ຺ເຈກໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ ຊານມາເນນ ຠິກ຺ຂຸນາ ¶ ສພ຺ພມ຺ປິ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພນ຺ຕິ. ເຕນ ປວາຣຓາມາສສ຺ສ ຊຸຓ຺ຫປກ຺ຂປຎ຺ຈມິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຸປ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈີວຣສ຺ສ ນິຘານກາໂລ ທສ຺ສິໂຕ ໂຫຕິ. ກາມຎ຺ເຈສ ‘‘ທສາຫປຣມໍ ອຕິເຣກຈີວຣໍ ຘາເຣຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິອິມິນາວ ສິທ຺ໂຘ, ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ປນ ອປຸພ຺ພໍ ວິຍ ອຕ຺ຖໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສິກ຺ຂາປທໍ ຐປິຕໍ. ອຈ຺ເຈກຈີວຣນ຺ຕິ ຄມິກຄິລານຄພ຺ຠິນິອຠິນວຸປ຺ປນ຺ນສທ຺ຘານໍ ປຸຄ຺ຄລານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ‘‘ວສ຺ສາວາສິກໍ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ. ສເຈ ຕໍ ປຸເຣ ປວາຣຓາຍ ວິຠຊິຕໍ, ເຍນ ຄຫິຕໍ, ເຕນ ວສ຺ສຈ຺ເຉໂທ ນ ກາຕພ຺ໂພ, ກໂຣຕິ ເຈ, ຕໍ ຈີວຣໍ ສງ຺ຆິກໍ ໂຫຕິ. ຍາວ ຈີວຣກາລສມຍນ຺ຕິ ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ຍາວ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິໂມ ມາໂສ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ຍາວ ປຎ຺ຈ ມາສາ, ຕາວ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຈ຺ເຈກຈີວຣສ຺ສ ຈີວຣກາລສມຍໍ ອຕິກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຈີວຣວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ອຈ຺ເຈກຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ສາສງ຺ກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ອຸປວສ຺ສໍ ໂຂ ປນາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຸປວສ຺ສນ຺ຕິ ອຸປວສ຺ສ, ອຸປວສິຕ຺ວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິອາທີສຸ ¶ (ວິຠ. ໕໗໐) ວິຍ ເຫຕ຺ຖ ອນຸນາສິໂກ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ, ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວສິຕ຺ວາ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິມສ຺ສ ຈ ປທສ຺ສ ‘‘ຕຖາຣູເປສຸ ຠິກ຺ຂຸ ເສນາສເນສຸ ວິຫຣນ຺ໂຕ’’ຕິອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ວສ຺ສໍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ວສິຕ຺ວາ ຈ ຕໂຕ ປຣໍ ປຈ຺ຉິມກຕ຺ຕິກປຸຓ຺ຓມປຣິໂຍສານກາລໍ ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ອາຣຎ຺ຎການິ…ເປ… ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍາຕິ. ຕຕ຺ຖ ອາຣຎ຺ຎການີຕິ ສພ຺ພປຈ຺ຉິມານິ ອາໂຣປິເຕນ ອາຈຣິຍຘນຸນາ ຄາມສ຺ສ ອິນ຺ທຂີລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຈຘນຸສຕປ຺ປມາເຓ ປເທເສ ກຕເສນາສນານິ. ສເຈ ປນ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ໂຕ ຄາໂມ ໂຫຕິ, ປຣິກ຺ເຂປາຣຫຏ຺ຐານໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ມິເນຕພ຺ພໍ. ສເຈ ວິຫາຣສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂໂປ ວາ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ຍໍ ຄາມໂຕ ສພ຺ພປຐມໍ ເສນາສນໍ ວາ ເຈຕິຍໍ ວາ ໂພຘິ ວາ ຘຸວສນ຺ນິປາຕຏ຺ຐານໍ ວາ ຍາວ ¶ , ຕໍ ຕາວ ປກຕິມຄ຺ເຄນ ມິເນຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎໍ ມຄ຺ຄໍ ກາຕຸໍ, ອມຄ຺ເຄນ ວາ ມິເນຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສາສງ຺ກສມ຺ມຕານີຕິ ໂຈຣາທີນໍ ນິວິຏ຺ໂຐກາສາທິທສ຺ສເນນ ‘‘ສາສງ຺ການີ’’ຕິ ສມ຺ມຕານິ, ເອວໍ ສຎ຺ຎາຕານີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສຫ ປຏິຠເຍນ ສປ຺ປຏິຠຍານິ, ໂຈເຣຫິ ມນຸສ຺ສານໍ ຫຕວິລຸຕ຺ຕາໂກຏິຕຠາວທສ຺ສນໂຕ ສນ຺ນິຫິຕພລວຠຍານີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍາຕິ ອາຣຎ຺ຎກສ຺ສ ເສນາສນສ຺ສ ສມນ຺ຕາ ສພ຺ພທິສາຠາເຄສຸ ອຕ຺ຕນາ ອຠິຣຸຈິເຕ ໂຄຈຣຄາເມ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ສຕິຍາ ອງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ, ຕຕ຺ຣາຍໍ ອງ຺ຄສມ຺ປຕ຺ຕິ – ປຸຣິມິກາຍ ອຸປຄນ຺ຕ຺ວາ ມຫາປວາຣຓາຍ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ, ອິທເມກໍ ອງ຺ຄໍ. ກຕ຺ຕິກມາໂສເຍວ ໂຫຕິ, ອິທໍ ທຸຕິຍໍ ອງ຺ຄໍ. ປຎ຺ຈຘນຸສຕິກປຈ຺ຉິມປ຺ປມາຓຍຸຕ຺ຕໍ ເສນາສນໍ ໂຫຕິ, ອິທໍ ຕຕິຍໍ ອງ຺ຄໍ. ອູນປ຺ປມາເຓ ວາ ຄາວຸຕໂຕ ອຕິເຣກປ຺ປມາເຓ ວາ ນ ລຠຕິ, ຍຕ຺ຣ ຫິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ຠຸຕ຺ຕເວລາຍເມວ ປຸນ ວິຫາຣໍ ສກ຺ກາ ອາຄນ຺ຕຸໍ, ຕເທວ ອິຘາຘິປ຺ເປຕໍ. ສາສງ຺ກສປ຺ປຏິຠຍເມວ ໂຫຕິ, ອິທໍ ຈຕຸຕ຺ຖໍ ອງ຺ຄໍ ໂຫຕີຕິ. ໂກຈິເທວ ປຈ຺ຈໂຍຕິ ກິຎ຺ຈິເທວ ກາຣຓໍ. ເຕນ ຈີວເຣນາຕິ ເຕນ ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວເຣນ. ວິປ຺ປວາສາຍາຕິ ວິໂຍຄວາສາຍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ວິປ຺ປວເສຍ຺ຍາຕິ ຉາຣຕ຺ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຕສ຺ມິໍ ເສນາສເນ ສຕ຺ຕມໍ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕຖາ ອສກ຺ໂກນ຺ເຕນ ປນ ຄາມສີມໍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ສຠາຍໍ ວາ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ວາ ວສິຕ຺ວາ ຈີວຣປ຺ປວຕ຺ຕິໍ ຎຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາຕິ ຍໍ ສງ຺ໂຆ ຄິລານສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວເຣນ ວິປ຺ປວາສສມ຺ມຸຕິໍ ເທຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິກສ຺ສ ອຕິເຣກຉາຣຕ຺ຕໍ ວິປ຺ປວສໂຕ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣວິປ຺ປວາສວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຈີວຣວຄ຺ຄສ຺ສ ທຸຕິຍສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ສາສງ຺ກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ປຣິຓຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ¶ ສງ຺ຆິກນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ. ໂສ ຫິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິຓຕຕ຺ຕາ ຫຕ຺ເຖ ອນາຣຸຬ຺ໂຫປິ ເອເກນ ປຣິຍາເຍນ ສງ຺ຆສນ຺ຕໂກ ໂຫຕິ. ລາຠນ຺ຕິ ລຠິຕພ຺ພໍ ຈີວຣາທິວຕ຺ຖຸໍ. ປຣິຓຕນ຺ຕິ ‘‘ທສ຺ສາມ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວຈີເຠເທນ ວາ ¶ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິນ຺ນໍ ຫຸຕ຺ວາ ຐິຕໍ. ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາເມຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິທໍ ມຍ຺ຫໍ ເທຖາ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ໂຕ ອຕ຺ຕນິນ຺ນໍ ກເຣຍ຺ຍ. ສເຈ ປນ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ໂຫຕິ, ຕໍ ຄເຫຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ສງ຺ຆສ຺ເສວ ທາຕພ຺ພໍ. ປຣິຓຕໍ ປນ ສຫຘມ຺ມິການໍ ວາ ຄິຫີນໍ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ມາຕຸສນ຺ຕກມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາເມນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຣິຓາມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ປຣິຓເຕ ເວມຕິກສ຺ສ, ອປຣິຓເຕ ປຣິຓຕສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ, ສງ຺ຆເຈຕິຍປຸຄ຺ຄເລສຸ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ປຣິຓຕໍ ອຎ຺ຎສງ຺ຆາທີນໍ ປຣິຓາເມນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອປຣິຓຕສຎ຺ຎິໂນ, ‘‘ກຕ຺ຖ ເທມາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິເຕ ‘‘ຍຕ຺ຖ ຕຸມ຺ຫາກໍ ຈິຕ຺ຕໍ ປສີທຕິ, ຕຕ຺ຖ ເທຖ, ຕຸມ຺ຫາກໍ ເທຍ຺ຍຘມ຺ໂມ ປຣິໂຠຄໍ ວາ ລເຠຍ຺ຍາ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ເຆ ປຣິຓຕຠາໂວ, ຕໍ ຎຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາມນໍ, ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ປຣິຓຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ອິຕິ ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຈິຕ຺ຕິຍກຓ຺ໂຑ

໑. ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ

໑. ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປາຈິຕ຺ຕິເຍສຸ ¶ ¶ ມຸສາວາທວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສມ຺ປຊານມຸສາວາເທຕິ ປຸພ຺ເພປິ ຊານິຕ຺ວາ ວຈນກ຺ຂເຓປິ ຊານນ຺ຕສ຺ເສວ ມຸສາວາທຠຓເນ. ຠຓນຎ຺ຈ ນາມ ອິຘ ອຠູຕສ຺ສ ວາ ຠູຕຕໍ, ຠູຕສ຺ສ ວາ ອຠູຕຕໍ ກຕ຺ວາ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ວິຎ຺ຎາປນປ຺ປໂຍໂຄ, ນິມິຕ຺ຕຕ຺ເຖ ເຈຕໍ ຠຸມ຺ມວຈນໍ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ສມ຺ປຊານມຸສາວາທໍ ວທຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍນິມິຕ຺ຕໍ ຕໍເຫຕຸ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕີຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຎ຺ເຎສຸ ຈ ອີທິເສສຸ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຫຕ຺ຖກໍ ສກ຺ຍປຸຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ອວຊານິຕ຺ວາ ປຏິຊານນາທິວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາໂຣຈນຕ຺ຖໍ ມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປາຣາຊິກໍ, ອມູລເກນ ປາຣາຊິເກນ ອນຸທ຺ຘໍສນຕ຺ຖໍ ສງ຺ຆາທິເສໂສ, ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍສນຕ຺ຖໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍສນຕ຺ຖໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ‘‘ໂຍ ເຕ ວິຫາເຣ ວສີ’’ຕິອາທິນາ (ປາຣາ. ໒໒໐) ປຣິຍາເຍນ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາໂຣຈນຕ຺ຖໍ ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ມຸສາ ຠຓິເຕ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ອປ຺ປຏິວິຊານນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ເກວລໍ ມຸສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ອິຘ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອນຸປຘາເຣຕ຺ວາ ສຫສາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ອຎ຺ຎໍ ¶ ຠຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິສໍວາທນປຸເຣກ຺ຂາຣຕາ, ວິສໍວາທນຈິຕ຺ເຕນ ຍມຕ຺ຖໍ ວຕ຺ຕຸກາໂມ, ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນປໂຍໂຄ ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ມຸສາວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ໂອມສວາເທຕິ ໂອວິຊ຺ຌນວຈເນ, ຊາຕິນາມໂຄຕ຺ຕກມ຺ມສິປ຺ປອາພາຘລິງ຺ຄກິເລສອາປຕ຺ຕິອກ຺ໂກເສສຸ ຠູເຕນ ວາ ອຠູເຕນ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ປາຣາຊິກໍ ອາປນ຺ນໍ ວາ ອນາປນ຺ນໍ ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຠິກ຺ຂຸໍ ຍາຍ ກາຍຈິ ¶ ວາຈາຍ ວາ ຫຕ຺ຖມຸທ຺ທາຍ ວາ ອນຎ຺ຎາປເທເສນ ອກ຺ໂກສນວຈເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ໂອມສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ເຕຫິເຍວ ທສຫິ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູຫິ ‘‘ສນ຺ຕິ ອິເຘກຈ຺ເຈ ຈຓ຺ຑາລາ’’ຕິອາທິນາ (ປາຈິ. ໒໖) ນເຍນ ອຎ຺ຎາປເທສໍ ກຕ຺ວາ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ໂຈໂຣສິ ຄຓ຺ຐິເຠທໂກສີ’’ຕິອາທີຫິ ປາຬິມຸຕ຺ຕກປເທຫິ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ, ຍຖາ ຕຖາ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອິຘ ຠິກ຺ຂຸນີປິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສງ຺ຂ຺ຍໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ອນກ຺ໂກສິຕຸກາມສ຺ສ ເກວລໍ ທວກມ຺ຍຕາຍ ວທໂຕ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸພ຺ຠາສິຕໍ. ອຕ຺ຖຘມ຺ມອນຸສາສນິປຸເຣກ຺ຂາຣານໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຍໍ ອກ຺ໂກສຕິ, ຕສ຺ສ ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອນຎ຺ຎາປເທເສນ ຊາຕິອາທີຫິ ອກ຺ໂກສນໍ, ‘‘ມໍ ອກ຺ໂກສຕີ’’ຕິ ຊານນາ, ອຕ຺ຖປຸເຣກ຺ຂາຣຕາທີນໍ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ເວທນາ ປນ ອິຘ ທຸກ຺ຂາຕິ.

ໂອມສວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ຠິກ຺ຂຸເປສຸຎ຺ເຎຕິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ເປສຸຎ຺ເຎ, ຊາຕິອາທີຫິ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູຫິ ຠິກ຺ຂູ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຕ຺ວາ ວຈນໍ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປິຍກມ຺ຍຕາຍ ວາ ເຠທາຘິປ຺ປາເຍນ ວາ ໂຍ ອກ຺ກຸທ຺ໂຘ, ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ອຸປສໍຫເຏ ຕສ຺ມິໍ ເປສຸຎ຺ຎກຣຓວຈເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ເປສຸຎ຺ຎອຸປສໍຫຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຎ຺ຎາປເທເສນ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ ວຈນູປສໍຫາເຣ ວາ ປາຬິມຸຕ຺ຕກອກ຺ໂກສູປສໍຫາເຣ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຈ ອຸປສໍຫາເຣ ທຸກ຺ກຏໍ. ອິຘາປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນຏ຺ຐາເນ ¶ ຐິຕາ. ນ ປິຍກມ຺ຍຕາຍ, ນ ເຠທາຘິປ຺ປາເຍນ ເກວລໍ ປາປຄຣຫິຕາຍ ວທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຊາຕິອາທີຫິ ອນຎ຺ຎາປເທເສນ ອກ຺ໂກສນ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສຸຕ຺ວາ ວຈນໍ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປສໍຫຣຓໍ, ປິຍກມ຺ຍຕາເຠທາຘິປ຺ປາເຍສຸ ¶ ອຎ຺ຎຕຣຕາ ¶ , ຕສ຺ສ ວິຊານນາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສາເນວາຕິ.

ເປສຸຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ປທໂສ ຘມ຺ມໍ ວາເຈຍ຺ຍາຕິ ສງ຺ຄີຕິຕ຺ຕຍໍ ອນາຣຸຬ຺ຫມ຺ປິ ຣາໂຊວາທຕິກ຺ຂິນ຺ທ຺ຣິຍຈຕຸປຣິວຕ຺ຕນນນ຺ໂທປນນ຺ທກຸລຸມ຺ປສຸຕ຺ຕມຄ຺ຄກຖາທິຘມ຺ມຎ຺ຈ ສງ຺ຄີຕິຕ຺ຕຍມາຣຸຬ຺ຫໍ ຕິປິຏກຘມ຺ມຎ຺ຈ ປທໍ ປທໍ ວາເຈຍ຺ຍ, ປທານຸປທອນ຺ວກ຺ຂຣອນຸພ຺ຍຎ຺ຊເນສຸ ເອເກກໍ ໂກຏ຺ຐາສນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອເຕສຸ ປທາທີສຸ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ຍໍກຎ຺ຈິ ໂກຏ຺ຐາສໍ ອວເສສປຸຄ຺ຄເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປທາທິຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປທໂສ ຘມ຺ມວາຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສທ຺ຘິໍ ເອກໂຕ ອຸທ຺ເທສຄ຺ຄຫເຓ, ສຊ຺ຌາຍກຣເຓ, ຕສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ອຸທ຺ເທສຄ຺ຄຫເຓ, ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ປຄຸຓຄນ຺ຖໍ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ໂອສາເຣນ຺ຕສ຺ສ ຈ ຂລິຕຏ຺ຐາເນ ‘‘ເອວໍ ຠຓາຫີ’’ຕິ ວຈເນ ຈ ເອກໂຕ ຠຓນ຺ຕສ຺ສາປິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ຘມ຺ມໍ ປທໂສ ວາຈນຕາ, ເອກໂຕ ໂອສາປນຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ປທໂສຘມ຺ມສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ປຐມສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນາຕິ ຠິກ຺ຂຸໍ ຐເປຕ຺ວາ ອນ຺ຕມໂສ ປາຣາຊິກວຕ຺ຖຸຠູເຕນ ຕິຣຈ຺ຉານຄເຕນາປິ. ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕນ຺ຕິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ວາ ຕິຓ຺ຓໍ ວາ ຣຕ຺ຕີນໍ ອຸປຣິ. ສຫເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ນປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ຉນ຺ນປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ວາ ເສນາສເນ ປຸພ຺ພາປຣິເຍນ ວາ ເອກກ຺ຂເຓນ ວາ ເອກໂຕ ¶ ນິປຊ຺ຊນໍ. ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ¶ ວິທເຫຍ຺ຍ ສມ຺ປາເທຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຖ ຉທນໍ ອນາຫຈ຺ຈ ທິຍຑ຺ຒຫຕ຺ຖຸພ຺ເພເຘນ ປາກາຣາທິນາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ນມ຺ປິ ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ນມິຈ຺ເຈວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ຕສ຺ມາ ອິມິນາ ລກ຺ຂເຓນ ສມນ຺ນາຄໂຕ ສເຈປິ ສຕ຺ຕຠູມິໂກ ປາສາໂທ ເອກູປຈາໂຣ ໂຫຕິ, ສຕຄພ຺ຠໍ ວາ ຈຕຸສາລໍ, ໂຍ ຕຕ຺ຖ ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ວາ ຕາທິເສ ເຕນ ວາ ອຎ຺ເຎນ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫ ຕິສ຺ໂສ ຣຕ຺ຕິໂຍ ສຍິຕ຺ວາ ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ນິປນ຺ເນ ຄພ຺ຠທ຺ວາຣໍ ປິຘາຍ ວາ ອປິຘາຍ ວາ ນິປຊ຺ຊຕິ, ປຐມນິປນ຺ໂນ ວາ ຕສ຺ມິໍ ນິປຊ຺ຊນ຺ເຕ ນ ວຸຏ຺ຐາຕິ, ຕສ຺ສ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊນປ຺ປໂຍຄຄຓນາຍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນຄຓນາຍ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໕໑) ສພ຺ພປ຺ປກາຣໂຕ ວຸຕ຺ໂຕ.

ອາຬວິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫເສຍ຺ຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຸຕ຺ຕຣິທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຸປສມ຺ປນ຺ເນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ອຸປທ຺ຘຈ຺ຉນ຺ນປຣິຈ຺ຉນ຺ນາທີສຸ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອູນກທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕໍ ວສນ຺ຕສ຺ສ, ຕຕິຍາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຸຣາຣຸຓາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸນ ວສນ຺ຕສ຺ສ, ສພ຺ພຈ຺ຉນ຺ນສພ຺ພາປຣິຈ຺ຉນ຺ນາທີສຸ ວສນ຺ຕສ຺ສ, ອິຕຣສ຺ມິໍ ນິສິນ຺ເນ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ນິປນ຺ເນ ວາ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປາຈິຕ຺ຕິຍວຕ຺ຖຸກເສນາສນໍ, ຕຕ຺ຖ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສຫ ນິປຊ຺ຊນໍ, ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ສູຣິຍຕ຺ຖງ຺ຄມນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ປຐມສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ມາຕຸຄາເມນາຕິ ອນ຺ຕມໂສ ຕທຫຸຊາຕາຍປິ ມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິຍາ. ທິສ຺ສມານຣູປາ ປນ ຍກ຺ຂິເປຕິໂຍ ປຓ຺ຑໂກ ເມຖຸນວຕ຺ຖຸຠູຕາ ຈ ຕິຣຈ຺ຉານິຕ຺ຖິໂຍ ອິຘ ທຸກ຺ກຏວຕ຺ຖຸກາ ໂຫນ຺ຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອນຸຣຸທ຺ຘຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ມາຕຸຄາເມນ ສຫເສຍ຺ຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ¶ ຣຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉທາ, ຕຕ຺ຣ ຫິ ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ອາປຕ຺ຕິ, ອິຘ ປນ ປຐມທິວເສປີຕິ.

ທຸຕິຍສຫເສຍ຺ຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ອຸຕ຺ຕຣິຉປ຺ປຎ຺ຈວາຈາຫີຕິເອຕ຺ຖ ເອໂກ ຄາຖາປາໂທ ເອກາ ວາຈາຕິ ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວາຈາປມາຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຘມ຺ມໍ ເທເສຍ຺ຍາຕິ ປທໂສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ຘມ຺ມໍ ວາ ອຏ຺ຐກຖາຘມ຺ມໍ ວາ ຠາເສຍ຺ຍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິສວິຄ຺ຄເຫນາຕິ ວິນາ ວິຎ຺ຎຸນາ ປຸຣິເສນ. ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິເຕນ ປນ ຍກ຺ເຂນ ວາ ເປເຕນ ວາ ຕິຣຈ຺ຉາເນນ ວາ ສທ຺ຘິໍ ຐິຕາຍປິ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ທຸຕິຍານິຍເຕ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓນ ມນຸສ຺ເສນ ວິນາ ວິຎ຺ຎຸມນຸສ຺ສິຕ຺ຖິຍາ ຉນ຺ນໍ ວາຈານໍ ອຸປຣິ ປທາທິວເສນ ຘມ຺ມໍ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ ປທາທິຄຓນາຍ, ພຫູນໍ ເທສຍໂຕ ມາຕຸຄາມຄຓນາຍ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ຘມ຺ມເທສນາວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວິຎ຺ຎຸນາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອມາຕຸຄາເມ ມາຕຸຄາມສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ຍກ຺ຂິເປຕິປຓ຺ຑກມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫຕິຣຈ຺ຉານິຕ຺ຖີນໍ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ຉຫິ ວາຈາຫິ, ຕໂຕ ວາ ໂອຣໍ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ວາ ປຸຣິເສ ສຕິ, ສຍໍ ວາ ອຸຏ຺ຐາຍ, ປຸນ ນິສີທິຕ຺ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ວາ ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸນ ນິສິນ຺ນສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ມາຕຸຄາມສ຺ສ ເທສຍໂຕ, ‘‘ທີຆນິກາໂຍ ນາມ ຠນ຺ເຕ ກິມຕ຺ຖິໂຍ’’ຕິ ¶ ເອວໍ ປນ ປຸຏ຺ເຐ ສພ຺ພມ຺ປິ ທີຆນິກາຍໍ ເທເສນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ວຸຈ຺ຈມານໍ ມາຕຸຄາເມ ສຸຓນ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສ຺ສ ຘມ຺ມສ຺ສ ຉນ຺ນໍ ວາຈານໍ ອຸປຣິ ເທສນາ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓ ມາຕຸຄາໂມ, ອິຣິຍາປຖປຣິວຕ຺ຕາຠາໂວ, ກປ຺ປິຍກາຣກສ຺ສາຠາໂວ, ອປຎ຺ຫາວິສ຺ສຊ຺ຊນາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປທໂສຘມ຺ມສທິສາເນວ, ເກວລໍ ອິຘ ກິຣິຍາກິຣິຍໍ ໂຫຕີຕິ.

ຘມ຺ມເທສນາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມນ຺ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖປາຣາຊິເກ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສານໍ ຌາຍີນຎ຺ເຈວ ອຣິຍານຎ຺ຈ ຘມ຺ມໍ. ຠູຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ຕນິ ຌານາທິຘມ຺ເມ ສຕິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຎ຺ຈ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາໂຣຈຍໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເວສາລິຍໍ ວຄ຺ຄຸມຸທາຕີຣິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ເຕສໍ ຠູຕາໂຣຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ¶ , ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ນິປ຺ປຣິຍາເຍນ ອຕ຺ຕນິ ວິຊ຺ຊມານໍ ຌານາທິຘມ຺ມໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ສເຈ ຍສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ໂສ ອນນ຺ຕຣເມວ ‘‘ອຍໍ ຌານລາຠີ’’ຕິ ວາ ‘‘ອຣິໂຍ’’ຕິ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ຕມຕ຺ຖໍ ຊານາຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ໂນ ເຈ ຊານາຕິ, ທຸກ຺ກຏໍ. ປຣິຍາເຍນ ອາໂຣຈິຕໍ ປນ ຊານາຕຸ ວາ, ມາ ວາ, ທຸກ຺ກຏເມວ. ຕຖາຣູເປ ກາຣເຓ ສຕິ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣຈຍໂຕ, ອາທິກມ຺ມິກສ຺ສ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຍສ຺ມາ ປນ ອຣິຍານໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທິຠາໂວ ນຕ຺ຖິ, ຌານລາຠິໂນ ປນ ຕສ຺ມິໍ ສຕິ ຌານາ ປຣິຫາຍນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເຕ ອິຘ ນ ຄຫິຕາ. ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມສ຺ສ ຠູຕຕາ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣຈນໍ, ຕງ຺ຂຓວິຊານນາ, ອນຎ຺ຎາປເທໂສຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ຠູຕາໂຣຈນສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ກຸສລາພ຺ຍາກຕຈິຕ຺ເຕຫິ ທ຺ວິຈິຕ຺ຕໍ, ສຸຂມຊ຺ຌຕ຺ຕເວທນາຫິ ທ຺ວິເວທນນ຺ຕິ.

ຠູຕາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສາຕິ ປາຣາຊິກໍ ອນຊ຺ຌາປນ຺ນສ຺ສ. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລນ຺ຕິ ກິຎ຺ຈາປິ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘານເມຕໍ ອຘິວຈນໍ, ອິຘ ປນ ສງ຺ຆາທິເສສເມວ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາຕິ ຍໍ ສງ຺ໂຆ ອຠິຓ຺ຫາປຕ຺ຕິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາຍຕິໍ ສໍວຣຕ຺ຖາຍ ອາປຕ຺ຕີນຎ຺ຈ ກຸລານຎ຺ຈ ປຣິຍນ຺ຕໍ ກຕ຺ວາ ວາ ອກຕ຺ວາ ວາ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ອປໂລເກຕ຺ວາ ກຕິກໍ ກໂຣຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ, ອຍຖາກຕິກາຍ ‘‘ອຍໍ ອສຸຈິໍ ໂມເຈຕ຺ວາ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ວຕ຺ຖຸນາ ສທ຺ຘິໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ຆເຏຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິອາໂຣຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ , ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອວເສເສ ຉ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ເຘ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຸຣິມປຎ຺ຈສິກ຺ຂາປທວີຕິກ຺ກມສງ຺ຂາຕໍ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອິຕຣໍ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລໍ ວາ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສາປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕໍ ວາ ອາປຕ຺ຕິມຕ຺ຕໍ ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິປຣິຈ຺ເຉທໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ອາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສວຕ຺ຖຸໂກ ສງ຺ຆາທິເສໂສ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອາໂຣຈນໍ, ຠິກ຺ຂຸສມ຺ມຸຕິຍາ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ເວທນາ ປນ ອິຘ ທຸກ຺ຂາເຍວາຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາໂຣຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ປຖວິນ຺ຕິ ທຸວິຘາ ປຖວີ ຊາຕປຖວີ ອຊາຕປຖວີຕິ. ຕຕ຺ຖ ຊາຕປຖວີ ສຸທ຺ຘມິສ຺ສປຸຎ຺ຊວເສນ ຕິວິຘາ, ຕຕ຺ຖ ສຸທ຺ຘປຖວີ ນາມ ປກຕິຍາ ສຸທ຺ຘປໍສຸ ວາ ສຸທ຺ຘມຕ຺ຕິກາ ວາ. ມິສ຺ສປຖວີ ນາມ ຍຕ຺ຖ ປໍສຸໂຕ ວາ ມຕ຺ຕິກາໂຕ ວາ ປາສາຓສກ຺ຂຣກຖລມຣຸມ຺ພວາລຸກາສຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ຕຕິຍຠາໂຄ ໂຫຕິ. ປຸຎ຺ຊປຖວີ ນາມ ‘‘ອຕິເຣກຈາຕຸມາສໍ ໂອວຏ຺ໂຐ ປໍສຸປຸຎ຺ໂຊ ວາ ມຕ຺ຕິກາປຸຎ຺ໂຊ ວາ’’ຕິ (ປາຈິ. ໘໖) ວຸຕ຺ຕໍ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓນ ປນ ມິສ຺ສກປຸຎ຺ໂຊປິ ປິຏ຺ຐິປາສາເຓ ຐິຕສຸຂຸມຣຊມ຺ປິ ຈ ເທເວ ຜຸສາຍນ຺ເຕ ສກິໍ ຕິນ຺ຕໍ ຈຕຸມາສຈ຺ຈເຍນ ຕິນ຺ໂຕກາໂສ ປຸຎ຺ຊປຖວິສງ຺ຂເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕິວິຘາປິ ເຈສາ ປຖວີ ອຸທ຺ຘນປຕ຺ຕປຈນາທິວເສນ ວາ ຍຖາ ຕຖາ ວາ ອທຑ຺ຒາ ‘ຊາຕປຖວີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ທຑ຺ຒາ ປນ ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາຓໂຕ ອຘິກຕຣປາສາຓາທິມິສ຺ສາ ວາ ອຊາຕປຖວີ ນາມ ໂຫຕິ, ໂກ ປນ ວາໂທ ສຸທ຺ຘປາສາຓາທິເຠທາຍ. ຕຕ຺ຖ ຍາ ‘ຊາຕປຖວີ’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ, ອຍໍ ອກປ຺ປິຍປຖວີ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ຕໍ ເອວຣູປໍ ປຖວິໍ ສຍໍ ຂຓຕິ, ຂຓນເຠທນວິເລຂນປຈນາທີຫິ ວິໂກເປຕິ, ຕສ຺ສ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ໂຍ ປນ ຂຓາເປຕິ, ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິໂກປາເປຕິ, ຕສ຺ສ ‘‘ອິມໍ ປເທສ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ອິມໍ ປຖວິ’’ນ຺ຕິ ວາ ເອວໍ ນິຍເມຕ຺ວາ ‘‘ຂຓ, ຠິນ຺ທາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ອາຓາເປນ຺ຕສ຺ສ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ¶ ທຸກ຺ກຏໍ, ສກິໍ ອາຓຕ຺ເຕ ທິວສມ຺ປິ ຂຓນ຺ເຕ ອາຓາປກສ຺ສ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ສເຈ ອິຕໂຣ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອາຓາເປຕິ, ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາຬວິຍໍ ອາຬວເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຖວິຂຓນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ປຖວິຍາ ເວມຕິກສ຺ສ, ອປຖວິຍາ ປຖວິສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ໂອກາສໍ ອນິຍເມຕ຺ວາ ‘‘ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ຂຓ, ອາວາຏໍ ຂຓ, ກນ຺ທໍ ຂຓາ’’ຕິອາທີນິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອາຕເປນ ສຸສ຺ສິຕ຺ວາ ຜລິຕກທ຺ທມໍ ວາ ໂຄກຓ຺ຏກໍ ວາ ເຫຏ຺ຐາ ປຖວິຍາ ອສມ຺ພທ຺ຘໍ ຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຕິຕນທິຕຏໍ ວາ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ ນງ຺ຄລຈ຺ຉິນ຺ນມຕ຺ຕິກາປິຓ຺ຑນ຺ຕິເອວມາທີນິ ສພ຺ພຎ຺ຈ ອຊາຕປຖວິໍ ວິໂກເປນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ອິມສ຺ສ ຖມ຺ຠສ຺ສ ອາວາຏໍ ຊານ ¶ , ມຕ຺ຕິກໍ ເທຫິ, ມຕ຺ຕິກໍ ອາຫຣ, ປໍສຸນາ ເມ ອຕ຺ໂຖ, ມຕ຺ຕິກໍ ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ຣຸກ຺ຂາທິປວຏ຺ຏເນນ ຠິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ, ອສຕິຍາ ປາທງ຺ຄຸຏ຺ຐກາທີຫິ ວິເລຂນ຺ຕສ຺ສ, ຊາຕປຖວິຠາວໍ ວາ, ‘‘ຂຓາມິ ວາ ອຫ’’ນ຺ຕິ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຊາຕປຖວີ, ປຖວິສຎ຺ຎິຕາ, ຂຓນຂຓາປນານໍ ອຎ຺ຎຕຣນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປຖວີຂຓນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ມຸສາວາທວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ

໑. ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຠູຕຄາມວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຠວນ຺ຕິ ອເຫສຸຎ຺ຈາຕິ ຠູຕາ, ຊາຍນ຺ຕິ ວຑ຺ຒນ຺ຕິ ຊາຕາ ວຑ຺ຒິຕາ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຄາໂມຕິ ຣາສິ, ຠູຕານໍ ຄາໂມ, ຠູຕາ ເອວ ວາ ຄາໂມຕິ ຠູຕຄາໂມ, ປຕິຏ຺ຐິຕຫຣິຕຕິຓຣຸກ຺ຂາທີນເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ປາຕພ຺ຍສ຺ສ ຠາໂວ ປາຕພ຺ຍຕາ, ເຉທນເຠທນາທີຫິ ຍຖາຣຸຈິ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພຕາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕສ຺ສໍ ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາຍ, ນິມິຕ຺ຕຕ຺ເຖ ເຈຕໍ ຠຸມ຺ມວຈນໍ, ຠູຕຄາມປາຕພ຺ຍຕາເຫຕຸ ຠູຕຄາມສ຺ສ ເຉທນາທິປຈ຺ຈຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ¶ ປຖວິອຸທກປາກາຣາທີສຸ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ຊາຕໍ ອສຸກ຺ຂໍ ອນ຺ຕມໂສ ອຕິສຸຂຸມຕິຓມ຺ປິ ສາສປພີຊກເສວາລມ຺ປິ ອຸທ຺ຘຣຓຈ຺ເຉທນວິຊ຺ຌນາທີຫິ ວິໂກເປຕິ ວາ ປຖວິຂຓເນ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິໂກປາເປຕິ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ອາຬວິຍໍ ອາຬວເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຣຸກ຺ຂຉິນ຺ທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຠູຕຄາມໂຕ ວິໂຍຊິຕມູລພີຊຂນ຺ຘພີຊຜລຸພີຊອຄ຺ຄພີຊພີຊພີຊານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠາຊນຄຕໍ ວາ ຣາສິກຕໍ ວາ ຠູມິຍໍ ໂຣປິຕມ຺ປິ ນິກ຺ຂນ຺ຕມູລມຕ຺ຕໍ ວາ ນິກ຺ຂນ຺ຕອງ຺ກຸຣມຕ຺ຕໍ ວາ ສເຈປິສ຺ສ ວິທຕ຺ຖິມຕ຺ຕາ ປຕ຺ຕວຏ຺ຏິ ນິຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ, ອນິກ຺ຂນ຺ເຕ ວາ ມູເລ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ວາ ມູເລ ຍາວ ອງ຺ກຸໂຣ ຫຣິໂຕ ນ ໂຫຕິ, ຕາວ ຕໍ ວິໂກເປນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ຠູຕຄາມພີຊຄາເມ ເວມຕິກສ຺ສ, ອຠູຕຄາມພີຊຄາເມ ຠູຕຄາມພີຊຄາມສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ປນ ອຕຖາສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອສຕິຍາ ອຊານິຕ຺ວາ ວາ ວິໂກເປນ຺ຕສ຺ສ, ‘ອິມໍ ຣຸກ຺ຂ’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອນິຍເມຕ຺ວາ ‘‘ຣຸກ຺ຂໍ ຉິນ຺ທ, ວລ຺ລິໍ ຉິນ຺ທາ’’ຕິອາທີນິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ອິມໍ ປຸປ຺ຜໍ ວາ ຜລໍ ວາ ຊານ, ອິມໍ ເທຫິ, ອິມໍ ອາຫຣ, ອິມິນາ ເມ ອຕ຺ໂຖ, ອິມໍ ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອວໍ ກປ຺ປິຍວຈເນນ ຠູຕຄາມໂຕ ວິໂຍຊິຕໍ ປນ ພີຊຊາຕໍ ປຸນ ປິ ‘‘ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ກາເຣຕ຺ວາວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ເອວຎ຺ຫິສ຺ສ ພີຊຄາມປຣິໂມຈນມ຺ປິ ກຕໍ ໂຫຕິ.

ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ປນ ອຄ຺ຄິນາ ວາ ນເຂນ ວາ ສຕ຺ເຖນ ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອຄ຺ຄິນາ ກໂຣນ຺ເຕນ ຈ ເຍນ ເກນຈິ ອຄ຺ຄິນາ ເອກເທເສ ຜຸສນ຺ເຕນ ‘ກປ຺ປິຍ’ນ຺ຕິ ¶ ວຕ຺ວາວ ກາຕພ຺ພໍ. ສຕ຺ເຖນ ¶ ກໂຣນ຺ເຕນ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຕິຂິຓສຕ຺ຖສ຺ສ ອນ຺ຕມໂສ ສູຈິນຂຈ຺ເຉທນາທີນມ຺ປິ ຕຸຓ຺ເຑນ ວາ ຘາຣາຍ ວາ ເວຘໍ ວາ ເຉທໍ ວາ ທສ຺ເສນ຺ເຕນ ຕເຖວ ກາຕພ຺ພໍ. ນເຂນ ກໂຣນ຺ເຕນ ຐເປຕ຺ວາ ໂຄມຫິໍສາທີນໍ ຂຸເຣ ເຍນ ເກນຈິ ອປູຕິນາ ມນຸສ຺ສານໍ ວາ ຕິຣຈ຺ຉານານໍ ວາ ນເຂນ ອນ຺ຕມໂສ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອາຫເຏນາປິ ສຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ກາຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ສເຈປິ ພີຊານໍ ປພ຺ພຕມຕ຺ໂຕ ຣາສິ, ຣຸກ຺ຂສຫສ຺ສໍ ວາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເອກາພທ຺ຘໍ, ອຸຈ຺ຉູນໍ ວາ ມຫາຠາໂຣ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຐປິໂຕ ໂຫຕິ, ເອກສ຺ມິໍ ພີເຊ ວາ ຣຸກ຺ຂສາຂາຍ ວາ ອຸຈ຺ຉຸມ຺ຫິ ວາ ກປ຺ປິເຍ ກເຕ ສພ຺ພໍ ກຕໍ ໂຫຕິ. ອຸຈ຺ຉຸໍ ‘‘ກປ຺ປິຍໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ພທ຺ຘໍ ທາຣຸກໍ ວິຊ຺ຌຕິ, ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ສເຈ ປນ ຍາຍ ວລ຺ລິຍາ ຠາໂຣ ພທ຺ໂຘ, ຕໍ ວິຊ຺ຌຕິ, ນ ວຏ຺ຏຕິ. ມຣິຈປກ຺ກາທີຫິ ມິສ຺ເສຕ຺ວາ ¶ ຠຕ຺ຕໍ ອາຫຣນ຺ຕິ, ‘‘ກປ຺ປິຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ສເຈປິ ຠຕ຺ຕສິຕ຺ເຖ ວິຊ຺ຌຕິ, ວຏ຺ຏຕິເຍວ, ຕິລຕຓ຺ຑຸເລສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍາຄຸຍາ ປກ຺ຂິຕ຺ຕານິ ປນ ເອກາພທ຺ຘານິ ຫຸຕ຺ວາ ນ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ເອເກກໍ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາວ ກາຕພ຺ພໍ. ກປິຏ຺ຐຜລາທີນໍ ອນ຺ໂຕ ມິຎ຺ຊໍ ກຏາຫໍ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ສຎ຺ຈຣຕິ, ຠິນ຺ທາເປຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍໍ ກາເຣຕພ຺ພໍ. ເອກາພທ຺ຘາ ເຈ, ກຏາເຫປິ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍໍ ປນ ຜລໍ ຕຣຸຓໍ ໂຫຕິ ອພີຊໍ ຍຎ຺ຈ ນິພ຺ພຕ຺ຕພີຊໍ ພີຊໍ ອປເນຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ຕຕ຺ຖ ກປ຺ປິຍກຣຓກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ຠູຕຄາໂມ, ຠູຕຄາມສຎ຺ຎິຕາ, ວິໂກປນໍ ວາ ວິໂກປາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຖວິຂຓນສທິສາເນວາຕິ.

ຠູຕຄາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ຍມຕ຺ຖໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວິນຍຘໂຣ ປຸຈ຺ຉຕິ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ວທຕີຕິ ອຎ຺ຎວາທໂກ, ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຓສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ວິເຫສຕີຕິ ວິເຫສໂກ, ຕຸຓ຺ຫີຠາວສ຺ເສຕໍ ນາມໍ, ຕສ຺ມິໍ ອຎ຺ຎວາທເກ ວິເຫສເກ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸທ຺ວເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍທ຺ວຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ສາວເສສໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມາໂນ ຕໍ ນ ກເຖຕຸກາໂມ ອຎ຺ເຎນ ວຈເນນ ອຎ຺ຎໍ ຉາເທນ຺ໂຕ ຕຖາ ຕຖາ ວິກ຺ຂິປຕິ, ໂຍ ຈ ຕຸຓ຺ຫີຠາເວນ ວິເຫເສຕິ, ເຕສໍ ຍໍ ຠຄວຕາ ອຎ຺ຎວາທກກມ຺ມຎ຺ເຈວ ວິເຫສກກມ຺ມຎ຺ຈ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ຕສ຺ມິໍ ສງ຺ເຆນ ກເຕ ປຸນ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕານໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອນາໂຣປິເຕ ປນ ອຎ຺ຎວາທເກ ¶ ວາ ວິເຫສເກ ວາ ຕຖາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ນຠາວໍ ວາ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ກິໍ ຕຸມ຺ເຫ ຠຓຖາ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉໂຕ, ເຄລຎ຺ເຎນ ວາ, ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນາທີນິ ວາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ¶ ອິມິນາ ອຘິປ຺ປາເຍນ ນ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຘມ຺ມກມ຺ເມນ ອາໂຣປິຕຕາ, ອາປຕ຺ຕິຍາ ວາ ວຕ຺ຖຸນາ ວາ ອນຸຍຸຎ຺ຊິຍມານຕາ, ຉາເທຕຸກາມຕາຍ ¶ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣຓໍ ວາ ຕຸຓ຺ຫີຠາໂວ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ສິຍາ ກິຣິຍໍ, ສິຍາ ອກິຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂເວທນຎ຺ຈ ໂຫຕີຕິ.

ອຎ຺ຎວາທກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ເຍນ ວຈເນນ ອຸຊ຺ຌາເປນ຺ຕິ ‘‘ຉນ຺ທາຍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິທໍ ນາມ ກໂຣຕີ’’ຕິອາທີນິ ວທນ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ເສນາສນປຎ຺ຎາປກາທິເຠທໍ ຕສ຺ສ ອຍສກາມາ ຫຸຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ອວຊານາເປນ຺ຕິ, ອວຎ຺ຎາຍ ໂອໂລກາເປນ຺ຕິ, ລາມກໂຕ ວາ ຈິນ຺ຕາເປນ຺ຕິ, ຕໍ ວຈນໍ ອຸຊ຺ຌາປນກໍ. ເຍນ ຈ ຕເຖວ ວທນ຺ຕາ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕິ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ຕສ຺ສ ອວຓ຺ຓໍ ປກາເສນ຺ຕິ, ຕໍ ຂິຍ຺ຍນກໍ, ຕສ຺ມິໍ ອຸຊ຺ຌາປນເກ ຂິຍ຺ຍນເກ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ວຕ຺ຖຸທ຺ວເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍທ຺ວຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ສມ຺ມຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຍສກາມຕາຍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວທນ຺ໂຕ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ ວາ ຂິຍ຺ຍຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕິ.

ຣາຊຄເຫ ເມຕ຺ຕິຍຠູມຊເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຸຊ຺ຌາປນຂິຍ຺ຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຍໍ ຕສ຺ສ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສມ຺ມຸຕິກມ຺ມໍ ກຕໍ, ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນ ສນ຺ຕິເກ ຕຖາ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອສມ຺ມຕສ຺ສ ຈ ອວຓ຺ຓໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສນ຺ຕິເກ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນ ສມ຺ມຕສ຺ສ ວາ ອສມ຺ມຕສ຺ສ ວາ ອວຓ຺ຓໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິເທວ ສນ຺ຕິເກ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏເມວ. ປກຕິຍາວ ຉນ຺ທາທິວເສນ ກໂຣນ຺ຕໍ ອຸຊ຺ຌາເປນ຺ຕສ຺ສ ວາ ຂິຍ຺ຍນ຺ຕສ຺ສ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຘມ຺ມກມ຺ເມນ ສມ຺ມຕຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຄຕິຄມນາຠາໂວ, ຕສ຺ສ ອວຓ຺ຓກາມຕາ, ຍສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ວທຕິ, ຕສ຺ສ ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຸຊ຺ຌາປນໍ ວາ ຂິຍ຺ຍນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຉ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນເມວາຕິ.

ອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ¶ ສງ຺ຆິກນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ. ມຎ຺ຈາທີສຸ ໂຍໂກຈິ ມຎ຺ຈສງ຺ເຂເປນ ກໂຕ ສພ຺ໂພປິ ມຎ຺ໂຈເຍວ, ປີເຐປິ ເອເສວ ນໂຍ. ເຍນ ເກນຈິ ປນ ໂຈເຬນ ວາ ກປ຺ປິຍຈມ຺ເມນ ວາ ຉວິໍ ກຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ມນຸສ຺ສໂລມໍ ຕາລີສປຕ຺ຕຎ຺ຈ ເຍຫິ ເກຫິຈິ ໂລມປຓ຺ຓຕິຓວາກໂຈເຬຫິ ປູເຣຕ຺ວາ ກຕເສນາສນໍ ຠິສີຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕຕ຺ຖ ນິສີທິຕຸມ຺ປິ ນິປຊ຺ຊິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ປມາຓປຣິຈ຺ເຉໂທປິ ເຈຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ. ໂກຈ຺ຉໍ ປນ ວາກອຸສີຣມຸຎ຺ຊປພ຺ພຊາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣມຍໍ ອນ຺ໂຕ ສໍເວລ຺ລິຕ຺ວາ ພທ຺ຘໍ ເຫຏ຺ຐາ ຈ ອຸປຣິ ຈ ວິຕ຺ຖຕໍ ປຓວສຓ຺ຐານໍ ມຊ຺ເຌ ສີຫຈມ຺ມາທິປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ອກປ຺ປິຍຈມ຺ມໍ ນາເມຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ. ເສນາສນຎ຺ຫິ ໂສວຓ຺ຓມຍມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ. ອຊ຺ໂຌກາເສຕິ ¶ ເອຕ຺ຖ ເຍ ອວສ຺ສິກສງ຺ເກຕາ ວສ຺ສານມາສາຕິ ເອວໍ ອສຎ຺ຎິຕາ ອຏ຺ຐ ມາສາ, ເຕ ຐເປຕ຺ວາ ອິຕເຣສຸ ຈຕູສຸ ມາເສສຸ ສເຈປິ ເທໂວ ນ ວສ຺ສຕິ. ຕຖາປິ ປກຕິອຊ຺ໂຌກາເສ ຈ ໂອວສ຺ສກມຓ຺ຑເປ ຈ ສນ຺ຖຣິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຍຕ຺ຖ ປນ ເຫມນ຺ເຕ ວສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ອປເຣປິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຄິມ຺ເຫ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວິຄຕວລາຫກໍ ວິສຸທ຺ຘໍ ນຠໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ຕທາ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ຄຈ຺ຉຕິ, ວຏ຺ຏຕິ. ກາກາທີນໍ ນິພທ຺ຘວາສຣຸກ຺ຂມູເລ ປນ ກທາຈິປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອິຕິ ຍຕ຺ຖ ຈ ຍທາ ຈ ສນ຺ຖຣິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ຕໍ ສພ຺ພມິຘ ອຊ຺ໂຌກາສສງ຺ຂເມວ ຄຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາຕິ ຕຖາຣູເປ ຐາເນ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ປຣສ຺ສ ວາ ອຕ຺ຖາຍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ. ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ສນ຺ຖຕມ຺ປິ ຫິ ຍາວ ໂສ ຕຕ຺ຖ ນ ນິສີທຕິ, ‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວ’ນ຺ຕິ ວາ ນ ຠຓຕິ, ຕາວ ສນ຺ຖາຣກສ຺ເສວ ຠາໂຣ. ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາຕິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ. ເອຕເທວ ຫິ ຕສ຺ສ ປລິໂພໂຘ ໂຫຕິ, ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ສນ຺ຖຕໍ ສນ຺ຖາຣກສ຺ເສວ ຠາໂຣ, ຕຎ຺ຈ ໂຂ ຍາວ ອາຓາປໂກ ຕຕ຺ຖ ນ ນິສີທຕິ, ‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວ’ນ຺ຕິ ວາ ນ ຠຓຕິ. ຍສ຺ມິຎ຺ຫິ ອຕ຺ຕນາ ສນ຺ຖຣາປິເຕ ວາ ປກຕິສນ຺ຖເຕ ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ນິສີທຕິ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ນິສິນ຺ນສ຺ເສວ ຠາໂຣ, ຕສ຺ມາ ສນ຺ຖຣາປິຕນ຺ຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕໍ ປກ຺ກມນ຺ໂຕ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ຕນາ ວາ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ປຕິຣູເປ ຐາເນ ນ ຐເປຍ຺ຍ, ປເຣນ ວາ ຕຖາ ນ ກາຣາເປຍ຺ຍ. ອນາປຸຈ຺ຉໍ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍາຕິ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ວາ ສາມເຓໂຣ ວາ ອາຣາມິໂກ ວາ ລຊ຺ຊີ ¶ ໂຫຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ປລິໂພຘໍ ວິຍ ມຎ຺ຎຕິ, ຕຖາຣູປໍ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ຕໍ ເສນາສນໍ ຕສ຺ສ ອນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ນິຣເປກ຺ໂຂ ຄຈ຺ຉຕິ, ຖາມມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ເລຑ຺ຑຸປາຕໍ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ເອເກນ ປາເທນ ເລຑ຺ຑຸປາຕາຕິກ຺ກເມ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາທາຕິກ຺ກເມ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ໂຠຊນສາລາຍ ຐິໂຕ ປນ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ທິວາວິຫາຣຏ຺ຐາເນ ປຎ຺ຎເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ເປເສຕ຺ວາ ຕໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປາທຸທ຺ຘາເຣນ ກາເຣຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສນ຺ຖຕໍ ອນຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອນາປຸຈ຺ຉໍ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຸຄ຺ຄລິເກ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ຈິມິລິກໍ ວາ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ ວາ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ວາ ຕຏ຺ຏິກໍ ວາ ຈມ຺ມກ຺ຂຓ຺ຑໍ ວາ ປາທປຸຎ຺ຉນໍ ວາ ຜລກປີຐໍ ວາ ຍໍ ວາ ປນຎ຺ຎໍ ກຎ຺ຈິ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑໍ ອນ຺ຕມໂສ ປຕ຺ຕາຘາຣກມ຺ປິ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຐເປຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອາຣຎ຺ຎເກນ ປນ ອສຕິ ອໂນວສ຺ສເກ ສພ຺ພໍ ຣຸກ຺ເຂ ລຄ຺ເຄຕ຺ວາປິ ຍຖາ ວາ ອຸປຈິກາຫິ ນ ຂຊ຺ຊຕິ, ເອວໍ ກຕ຺ວາປິ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອພ຺ໂຠກາສິເກນ ປນ ຈີວຣກຸຏິກໍ ກຕ຺ວາປິ ຣກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕເກ, ວິສ຺ສາສິກປຸຄ຺ຄລິເກ, ອຸທ຺ຘຣຓາທີນິ ກຕ຺ວາ ຄມເນ, ໂອຕາເປນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸທ຺ຘຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉໂຕ, ວຸຑ຺ຒຕຣາ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິ, ອມນຸສ຺ໂສ ຕຕ຺ຖ ນິສີທຕິ, ໂກຈິ ອິສ຺ສໂຣ ຄຓ຺ຫາຕິ, ສີຫາທໂຍ ຕໍ ຐານໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິ, ເອວໍ ເສນາສນໍ ປລິພຸທ຺ຘໍ ໂຫຕິ, ຕຖາ ປລິພຸທ຺ເຘ ວາ ເສນາສເນ, ຊີວິຕພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາຍກຣາສຸ ¶ ອາປທາສຸ ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ມຎ຺ຈາທີນໍ ສງ຺ຆິກຕາ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ເທເສ ສນ຺ຖຣຓໍ ວາ ສນ຺ຖຣາປນໍ ວາ, ອປລິພຸທ຺ຘຕາ, ອາປທາຍ ອຠາໂວ, ນິຣເປກ຺ຂຕາ, ເລຑ຺ຑຸປາຕາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຉ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປຐມເສນາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ວິຫາເຣຕິ ຄພ຺ເຠ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ວາ ສພ຺ພປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ວຸຕ຺ຕເສນາສເນ. ເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ເສຍ຺ຍາ ນາມ ຠິສີ ຈິມິລິກາ ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຕຏ຺ຏິກາ ¶ ຈມ຺ມກ຺ຂຓ຺ໂຑ ນິສີທນໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ຕິຓສນ຺ຖາໂຣ ປຓ຺ຓສນ຺ຖາໂຣຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ຈິມິລິກາ ນາມ ປຣິກມ຺ມກຕາຍ ຠູມິຍາ ວຓ຺ຓານຸຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ກຕາ. ອຸຕ຺ຕຣຕ຺ຖຣຓໍ ນາມ ມຎ຺ຈປີຐາທີນໍ ອຸປຣິ ອຕ຺ຖຣິຕພ຺ພຍຸຕ຺ຕກໍ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ. ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ນາມ ຈິມິລິກາຍ ສຕິ ຕສ຺ສາ ອຸປຣິ, ອສຕິ ສຸທ຺ຘຠູມິຍໍ ອຕ຺ຖຣິຕພ຺ພາ ກຏສາຣກາທິ ວິກຕິ. ຕຏ຺ຏິກາ ນາມ ຕາລປຓ຺ຓາທີຫິ ກຕຕຏ຺ຏິກາ. ຈມ຺ມກ຺ຂຓ຺ໂຑ ນາມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຈມ຺ມໍ, ສີຫຈມ຺ມາທີນຎ຺ຫິ ປຣິຫຣເຓເຍວ ປຣິກ຺ເຂໂປ, ເສນາສນປຣິໂຠເຄ ປນ ອກປ຺ປິຍຈມ຺ມໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓໍ ນາມ ປາວາໂຣ ໂກຊໂວຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ, ເສສໍ ປາກຏເມວ. ອິຕິ ອິມາສຸ ທສສຸ ເສຍ຺ຍາສຸ ເອກມ຺ປິ ເສຍ຺ຍໍ ອຕ຺ຕໂນ ວສ຺ສຄ຺ເຄນ ຄເຫຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ວິຫາເຣ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ທິສໍຄມິໂກ ຍຖາ ຐປິຕໍ ອຸປຈິກາຫິ ນ ຂຊ຺ຊຕິ, ຕຖາ ຐປນວເສນ ເນວ ອຸທ຺ຘເຣຍ຺ຍ, ນ ອຸທ຺ຘຣາເປຍ຺ຍ, ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອນາປຸຈ຺ຉໍ ¶ ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຍຕ຺ຖ ປນ ອຸປຈິກາສງ຺ກາ ນຕ຺ຖິ, ຕໂຕ ອນາປຸຈ຺ຉາປິ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອາປຸຈ຺ຉນໍ ປນ ວຕ຺ຕໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສງ຺ຆິເກ ວິຫາເຣ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອນຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຸຄ຺ຄລິເກ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສ຺ສ ປນ ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາເຣ ພຫິ ອາສນ຺ເນ ອຸປຏ຺ຐານສາລາຍ ວາ ອປຣິຈ຺ຉນ຺ນມຓ຺ຑເປ ວາ ປຣິຈ຺ຉນ຺ເນ ວາປິ ພຫູນໍ ສນ຺ນິປາຕຠູເຕ ຣຸກ຺ຂມູເລ ວາ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ, ມຎ຺ຈປີຐຎ຺ຈ ວິຫາເຣ ວາ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ວິຫາຣູປຈາເຣ ວາ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ວາ ສນ຺ຖຣາເປຕ຺ວາ ວາ ອຸທ຺ຘຣຓາທີນິ ອກຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕເກ, ວິສ຺ສາສິກປຸຄ຺ຄລິເກ, ອຸທ຺ຘຣຓາທີນິ ກຕ຺ວາ, ປຸຣິມນເຍເນວ ປລິພຸທ຺ຘໍ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ຄມເນ, ໂຍ ຈ ‘‘ອຊ຺ເຊວ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປຏິຊຄ຺ຄິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ສາເປກ຺ໂຂ ນທິປາຣໍ ວາ ຄາມນ຺ຕຣໍ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖສ຺ສ ຄມນຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕຕ຺ເຖວ ຐິໂຕ ກຎ຺ຈິ ເປເສຕ຺ວາ ວາ ອາປຸຈ຺ຉຕິ, ນທິປູຣຣາຊໂຈຣາທີສຸ ວາ ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ໂຘ ນ ສກ຺ໂກຕິ ປຈ຺ຈາຄນ຺ຕຸໍ, ຕສ຺ສ ຈ, ອາປທາສຸ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓເສຍ຺ຍາ ¶ , ຕສ຺ສາ ສງ຺ຆິກຕາ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓ ວິຫາເຣ ສນ຺ຖຣຓໍ ວາ ສນ຺ຖຣາປນໍ ວາ, ອປລິພຸທ຺ຘຕາ, ອາປທາຍ ອຠາໂວ, ອນເປກ຺ຂສ຺ສ ທິສາປກ຺ກມນໍ ¶ , ອຸປຈາຣສີມາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ທຸຕິຍເສນາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ຊານນ຺ຕິ ‘‘ອນຸຏ຺ຐາປນີໂຍ ອຍ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ໂຕ, ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ ‘‘ວຸຑ຺ໂຒ’ຕິ ຊານາຕິ, ‘ຄິລາໂນ’ຕິ ຊານາຕິ, ‘ສງ຺ເຆນ ທິນ຺ໂນ’ຕິ ຊານາຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໑໒໑) ວຸຕ຺ຕໍ. ວຸຑ຺ໂຒ ຫິ ອຕ຺ຕໂນ ວຸຑ຺ຒຕາຍ ອນຸຏ຺ຐາປນີໂຍ, ຄິລາໂນ ຄິລານຕາຍ, ສງ຺ໂຆ ປນ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມກຖິກວິນຍຘຣຄຓວາຈກາຈຣິຍານໍ ວາ ພຫູປກາຣຕໍ ຄຸຓວິສິຏ຺ຐຕຎ຺ຈ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ຘຸວວາສຕ຺ຖາຍ ວິຫາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ເທຕິ, ຕສ຺ມາ ຍສ຺ສ ສງ຺ເຆນ ທິນ຺ໂນ, ໂສປິ ອນຸຏ຺ຐາປນີໂຍ. ປຸພ຺ພຸປຄຕນ຺ຕິ ປຸພ຺ພໍ ອຸປຄຕໍ. ອນຸປຂຊ຺ຊາຕິ ມຎ຺ຈປີຐານໍ ວາ ຕສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ວາ ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຸປຈາຣໍ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ. ຕຕ຺ຖ ມຎ຺ຈປີຐານໍ ຕາວ ມຫລ຺ລເກ ວິຫາເຣ ສມນ຺ຕາ ທິຍຑ຺ໂຒ ຫຕ຺ໂຖ ອຸປຈາໂຣ, ຂຸທ຺ທເກ ຍໂຕ ປໂຫຕິ, ຕໂຕ ທິຍຑ຺ໂຒ ຫຕ຺ໂຖ ¶ , ຕສ຺ສ ປນ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ ປາທໂຘວນປາສາຓໂຕ ຍາວ ມຎ຺ຈປີຐໍ, ນິກ຺ຂມນ຺ຕສ຺ສ ມຎ຺ຈປີຐໂຕ ຍາວ ປສ຺ສາວຏ຺ຐານໍ, ຕາວ ອຸປຈາໂຣ. ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ສ ສມ຺ພາຘໍ ກຕ຺ຕຸກາມຕາຍ ຕສ຺ມິໍ ອຸປຈາເຣ ທສສຸ ເສຍ຺ຍາສຸ ເອກມ຺ປິ ສນ຺ຖຣນ຺ຕສ຺ສ ວາ ສນ຺ຖຣາເປນ຺ຕສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຕ຺ຖ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ທ຺ເວປິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທ຺ເວ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອນຸປຂຊ຺ຊ ເສຍ຺ຍກປ຺ປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຸຄ຺ຄລິເກ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ວຸຕ຺ຕູປຈາຣໂຕ ວາ ພຫິ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາທິເກ ວາ, ວິຫາຣສ຺ສ ອຸປຈາເຣ ວາ, ສນ຺ຖຣຓສນ຺ຖຣາປເນສຸປິ ນິສຊ຺ຊສຍເນສຸປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອຕ຺ຕໂນ ວາ, ວິສ຺ສາສິກສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕເກ ປນ ວິຫາເຣ ສນ຺ຖຣນ຺ຕສ຺ສ, ໂຍ ຈ ຄິລາໂນ ວາ ສີຕຸຓ຺ຫປີຬິໂຕ ວາ ປວິສຕິ, ຕສ຺ສ ຈ, ອາປທາສຸ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ຆິກວິຫາຣຕາ, ອນຸຏ຺ຐາປນີຍຠາວຊານນໍ, ສມ຺ພາເຘຕຸກາມຕາ, ອຸປຈາເຣ ນິສີທນໍ ວາ ນິປຊ຺ຊນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ¶ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນເມວາຕິ.

ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ກຸປິໂຕຕິ ກຸທ຺ໂຘ. ອນຕ຺ຕມໂນຕິ ອຕຸຏ຺ຐຈິຕ຺ໂຕ. ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປຍ຺ຍ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ເຍ ອເນກຠູມກາ ¶ ປາສາທາ, ອເນກໂກຏ຺ຐການິ ວາ ຈຕຸສ຺ສາລານິ, ຕາທິເສສຸ ເສນາສເນສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣາ ອຏ຺ຐເປຕ຺ວາ ເອເກເນວ ປໂຍເຄນ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕສ຺ສ ເອກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ຐເປຕ຺ວາ ນານາປໂຍເຄຫິ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕສ຺ສ ທ຺ວາຣຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ, ຫຕ຺ເຖນ ອນາມສິຕ຺ວາ ‘ນິກ຺ຂມາ’ຕິ ວຕ຺ວາ ວາຈາຍ ນິກ຺ກຑ຺ຒນ຺ຕສ຺ສາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ນິກ຺ກຑ຺ຒາເປນ຺ຕສ຺ສ ປນ ‘ນິກ຺ກຑ຺ຒາ’ຕິ ອາຓຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ທຸກ຺ກຏໍ, ສກິໍ ອາຓຕ຺ເຕ ປນ ຕສ຺ມິໍ ພຫຸເກປິ ທ຺ວາເຣ ນິກ຺ຂມນ຺ເຕ ອິຕຣສ຺ສ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈ ປນ ‘‘ເອຕ຺ຕການິ ທ຺ວາຣານິ ນິກ຺ກຑ຺ຒາຫີ’’ຕິ ວາ, ‘‘ຍາວ ມຫາທ຺ວາຣໍ, ຕາວ ນິກ຺ກຑ຺ຒາຫີ’’ຕິ ວາ ເອວໍ ນິຍເມຕ຺ວາ ອາຓຕ຺ໂຕ ໂຫຕິ, ທ຺ວາຣຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸໍ ສງ຺ຆິກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ

ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ¶ , ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຸຄ຺ຄລິເກ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣນິກ຺ກຑ຺ຒເນ, ອຸປຏ຺ຐານສາລາທິກາ ວິຫາຣູປຈາຣາ ຕສ຺ສ ວາ ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒເນ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ວາ ວິຫາຣາ ວາ ວິຫາຣູປຈາຣາ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒເນ ນິກ຺ກຑ຺ຒາປເນ ຈ ທຸກ຺ກຏເມວ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ອສມ຺ພທ຺ເຘສຸ ປຣິກ຺ຂາເຣສຸ ປຣິກ຺ຂາຣຄຓນາຍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອຕ຺ຕໂນ ວາ, ວິສ຺ສາສິກສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕກາ ວິຫາຣາ ນິກ຺ກຑ຺ຒເນ, ສກລສງ຺ຆາຣາມໂຕປິ ຠຓ຺ຑນກາຣກສ຺ສ ວາ ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒເນ ນິກ຺ກຑ຺ຒາປເນ ວາ, ອຕ຺ຕໂນ ວສນຏ຺ຐານໂຕ ອລຊ຺ຊິສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກສ຺ສ, ນ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕານໍ ອນ຺ເຕວາສິກສອວິຫາຣິການໍ, ເຕສໍ ປຣິກ຺ຂາຣສ຺ສ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒເນ ຈ, ສຍໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ຆິກວິຫາໂຣ ¶ , ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຠຓ຺ຑນກາຣກຠາວາທິວິນິມຸຕ຺ຕຕາ, ໂກເປນ ນິກ຺ກຑ຺ຒນໍ ວາ ນິກ຺ກຑ຺ຒາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາຕິ ອຸປຣິ ອຈ຺ຉນ຺ນຕລາຍ ທ຺ວິຠູມິກກຸຏິຍາ ວາ ຕິຠູມິກກຸຏິຍາ ວາ, ປທຠາຊເນ ປນ ອິຘ ອຘິປ຺ເປຕໍ ກຸຏິໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ‘‘ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ອສີສຆຏ຺ຏາ’’ຕິ (ປາຈິ. ໑໓໑) ວຸຕ຺ຕໍ. ອາຫຈ຺ຈປາທກນ຺ຕິ ອງ຺ເຄ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປເວສິຕປາທກໍ. ອຠິນິສີເທຍ຺ຍາຕິ ອຠິຠວິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິສີເທຍ຺ຍ, ຠຸມ຺ມຕ຺ເຖ ວາ ເອຕໍ ອຸປໂຍຄວຈນໍ, ມຎ຺ເຈ ວາ ປີເຐ ວາ ນິສີເທຍ຺ຍ ວາ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຠີຕິ ອິທໍ ປນ ປທໂສຠຓຕ຺ເຖ ອຸປສຄ຺ຄມຕ຺ຕເມວ, ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓາຍ ເວຫາສກຸຏິຍາ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຍາວ ປມາຓມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ສພ຺ພໂສ ເຫຏ຺ຐິມາຫິ ຕຸລາຫິ ສີສໍ ນ ຆຏ຺ເຏຕິ, ເອຕ຺ຕກໍ ອຸຈ຺ຈາຍ ຕຸລານໍ ອຸປຣິ ຐປິເຕ ອາຫຈ຺ຈປາທເກ ມຎ຺ເຈ ວາ ປີເຐ ວາ ນິສີທຕິ ວາ ນິປຊ຺ຊຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ອນຸປຂຊ຺ຊສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປຣິເວຫາສກຸຏິຍາ ອາຫຈ຺ຈປາທກໍ ມຎ຺ຈໍ ປີຐໍ ສຫສາ ອຠິນິສີທນອຠິນິປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຸຄ຺ຄລິເກ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຕ຺ຕໂນ ວາ, ວິສ຺ສາສິກສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕເກ ວິຫາເຣ, ອເວຫາສກຸຏິຍາ, ສີສຆຏ຺ຏາຍ, ຍສ຺ສ ວາ ເຫຏ຺ຐາ ທພ຺ພສມ຺ຠາຣາທີນໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຕ຺ຕາ ອປຣິໂຠຄໍ ໂຫຕິ, ອຸປຣິຕລໍ ວາ ປທຣສຎ຺ຈິຕໍ ສຸຘາທິປຣິກມ຺ມກຕໍ ວາ, ຕຕ຺ຖ ອາຫຈ຺ຈປາທເກ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ, ໂຍ ¶ ເຈ ຕສ຺ມິໍ ເວຫາສຏ຺ເຐປິ ອາຫຈ຺ຈປາທເກ ຐິໂຕ ກິຎ຺ຈິ ຄຓ຺ຫາຕິ ວາ ລຄ຺ຄຕິ ວາ, ຍສ຺ສ ຈ ປຏາຓີ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ, ປາທສີສານໍ ອຸປຣິ ອາຓີ ປເວສິຕາ, ຕຕ຺ຖ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ຆິໂກ ວິຫາໂຣ, ອສີສຆຏ຺ຏາ ເວຫາສກຸຏິ, ເຫຏ຺ຐາ ສປຣິໂຠຄໍ ¶ , ອປຏາຓິທິນ຺ເນ ອາຫຈ຺ຈປາທເກ ນິສີທນໍ ວາ ນິປຊ຺ຊນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ເວຫາສກຸຏິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ມຫລ຺ລກນ຺ຕິ ສສ຺ສາມິກໍ. ວິຫາຣນ຺ຕິ ອຸລ຺ລິຕ຺ຕາວລ຺ລິຕ຺ຕໍ. ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາຕິເອຕ຺ຖ ທ຺ວາຣໂກໂສ ນາມ ອຸກ຺ກຏ຺ຐປຣິຈ຺ເຉເທນ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏສ຺ສ ສາມນ຺ຕາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍຫຕ຺ໂຖ ປເທໂສ. ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍາຕິ ສກວາຏກສ຺ສ ທ຺ວາຣພນ຺ຘສ຺ສ ນິຈ຺ຈລຠາວຕ຺ຖາຍ. ກວາຏຎ຺ຫິ ລຫຸປຣິວຕ຺ຕກໍ ວິວຣຓກາເລ ຠິຕ຺ຕິໍ ອາຫນຕິ, ປິທຫນກາເລ ທ຺ວາຣພນ຺ຘໍ. ເຕນ ອາຫເນນ ຠິຕ຺ຕິ ກມ຺ປຕິ, ຕໂຕ ມຕ຺ຕິກາ ຈລຕິ, ຈລິຕ຺ວາ ສິຖິລາ ວາ ໂຫຕິ ປຕຕິ ວາ, ເຕນາຫ ຠຄວາ ‘‘ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາ ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍາ’’ຕິ. ຕຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈາປິ ‘‘ອິທໍ ນາມ ກຕ຺ຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ເນວ ມາຕິກາຍໍ, ນ ປທຠາຊເນ ວຸຕ຺ຕໍ, ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິຍໍ ປນ ‘‘ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາເປສິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ເລປາເປສີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໑໓໔) ອຘິກາຣໂຕ ຍາວ ທ຺ວາຣໂກສາ ອຄ຺ຄຬຏ຺ຐປນາຍ ປຸນປ຺ປຸນໍ ລິມ຺ປິຕພ຺ໂພ ວາ ເລປາເປຕພ຺ໂພ ວາຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມາຍາຕິເອຕ຺ຖ ອາໂລກສນ຺ຘີຕິ ວາຕປານກວາຏກາ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ. ເຕ ວິວຣຓກາເລ ວິທຕ຺ຖິມຕ຺ຕມ຺ປິ ອຕິເຣກມ຺ປິ ຠິຕ຺ຕິປ຺ປເທສໍ ປຫຣນ຺ຕິ, ອຸປຈາໂຣ ປເນຕ຺ຖ ສພ຺ພທິສາສຸ ລພ຺ຠຕິ, ຕສ຺ມາ ສພ຺ພທິສາສຸ ກວາຏວິຕ຺ຖາຣປ຺ປມາໂຓ ໂອກາໂສ ອາໂລກສນ຺ຘິປຣິກມ຺ມຕ຺ຖາຍ ລິມ຺ປິຕພ຺ໂພ ວາ ເລປາເປຕພ຺ໂພ ວາຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ.

ເອວໍ ເລປກມ຺ເມ ຍໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອິທານິ ຉທເນ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ທສ຺ເສຕຸໍ ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສາຕິອາທິມາຫ. ຕຕ຺ຖ ທ຺ວຕ຺ຕິຈ຺ຉທນສ຺ສ ປຣິຍາຍນ຺ຕິ ຉທນສ຺ສ ທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາຍໍ, ປຣິຍາຍໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຣິກ຺ເຂໂປ, ປຣິກ຺ເຂປທ຺ວຍໍ ວາ ປຣິກ຺ເຂປຕ຺ຕຍໍ ວາ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐິເຕນາຕິ ອຫຣິເຕ ຐິເຕນ. ຫຣິຕນ຺ຕິ ເຈຕ຺ຖ ສຕ຺ຕຘຎ຺ຎາທິເຠທໍ ¶ ປຸພ຺ພຓ຺ຓໍ, ມຸຄ຺ຄມາສຕິລກຸລຕ຺ຖອລາພຸກຸມ຺ຠຓ຺ຑາທິເຠທຎ຺ຈ ອປຣຓ຺ຓໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ. ຍໍ ຕສ຺ມິໍ ເຂຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕໍ ¶ ນ ຕາວ ສມ຺ປຊ຺ຊຕິ, ວສ຺ເສ ປນ ປຕິເຕ ສມ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ຕມ຺ປິ ຫຣິຕສງ຺ຂເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມາ ຕສ຺ມິໍ ຐຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ. ອປ຺ປຫຣິເຕ ຐຕ຺ວາ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ອຍໍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ, ປິຏ຺ຐິວໍສສ຺ສ ¶ ວາ ກູຏາຄາຣຖູປິກາຍ ວາ ປສ຺ເສ ນິສິນ຺ໂນ ປຸຣິໂສ ຉທນມຸຂວຏ຺ຏິອນ຺ເຕນ ໂອໂລເກນ຺ໂຕ ຍສ຺ມິໍ ຠູມິຠາເຄ ຐິຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປສ຺ສຕິ, ຍສ຺ມິຎ຺ຈ ຐິໂຕ ຕໍ ອຸປຣິ ນິສິນ຺ນກໍ ຕເຖວ ອຸລ຺ໂລເກນ຺ໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຐາຕພ຺ພໍ, ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ອຫຣິເຕປິ ຐາຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ມຄ຺ເຄນ ຉາທິຍມາເນ ຕິຓ຺ຓໍ ມຄ຺ຄານໍ, ປຣິຍາເຍນ ຉາທິຍມາເນ ຕິຓ຺ຓໍ ປຣິຍາຍານໍ ອຸປຣິ ອິຏ຺ຐກສິລາສຸຘາຫິ ຉາທິຍມາເນ ອິຏ຺ຐກສິລາສຸຘາປິຓ຺ຑຄຓນາຍ, ຕິຓປຓ຺ເຓຫິ ຉາທິຍມາເນ ປຓ຺ຓຄຓນາຍ ເຈວ ຕິຓມຸຏ຺ຐິຄຓນາຍ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຉາທາປນເລປາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ເສຕວຓ຺ຓາທິກຣເຓ, ທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ວາ ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຣິຍາເຍ ວາ, ເລຓຄຸຫາຕິຓກຸຏິກາທີສຸ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ກາເຣນ຺ຕສ຺ສ, ວາສາຄາຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ເສສານິ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ມຫລ຺ລກວິຫາຣຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ວາສາຄາຣຕາ, ອຸຕ຺ຕຣິ ອຘິຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ມຫລ຺ລກວິຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກນ຺ຕິ ‘‘ສປ຺ປາຓກໍ ເອຕ’’ນ຺ຕິ ທິສ຺ວາ ວາ ສຸຕ຺ວາ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ຊານນ຺ໂຕ. ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ ວາ ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ເຕນ ອຸທເກນ ສຍໍ ວາ ສິຎ຺ເຈຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ອາຓາເປຕ຺ວາ ສິຎ຺ຈາເປຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຖ ຘາຣໍ ອວິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ສິຎ຺ຈນ຺ຕສ຺ສ ເອກສ຺ມິໍ ຆເຏ ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ, ວິຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ມາຕິກໍ ປມຸຂໍ ກໂຣຕິ, ທິວສມ຺ປິ ສນ຺ທຕຸ, ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໂຕ ເນນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ພຫຸກມ຺ປິ ຕິຓປຓ຺ຓສາຂາທິໍ ເອກປ຺ປໂຍເຄນ ¶ ອຸທເກ ປກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ, ເອເກກໍ ປກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອິທຎ຺ຈ ຍໍ ເອວໍ ປກ຺ຂິປິຍມາເນ ປຣິຍາທານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ອາວິລໍ ວາ ໂຫຕິ, ຍຖາ ປາຓກາ ມຣນ຺ຕິ, ຕາທິສໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ນ ມຫາອຸທກໍ. ສິຎ຺ຈາປເນ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ເອກາຓຕ຺ຕິຍາ ພຫຸກມ຺ປິ ສິຎ຺ຈຕຸ, ອາຓາປກສ຺ສ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ອາຬວິຍໍ ອາຬວເກ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ສິຎ຺ຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ ¶ , ອປ຺ປາຓເກ ສປ຺ປາຓກສຎ຺ຎິໂນ, ອຸໂຠສຸ ¶ ເວມຕິກສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ອປ຺ປາຓກສຎ຺ຎິໂນ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອສ຺ສຕິຍາ ວາ ສິຎ຺ຈນ຺ຕສ຺ສ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸທກສ຺ສ ສປ຺ປາຓກຕາ, ‘‘ສິຎ຺ຈເນນ ປາຓກາ ມຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຊານນໍ, ຕຎ຺ຈ ອຸທກໍ ຕາທິສເມວ, ວິນາ ວຘກເຈຕນາຍ ເຍນ ເກນຈິ ກຣຓີເຍນ ຕິຓາທີນໍ ສິຎ຺ຈນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຠູຕຄາມວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ໂອວາທວຄ຺ໂຄ

໑. ໂອວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ໂອວາທວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ອສມ຺ມໂຕຕິ ຍາ ອຏ຺ຐງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠຄວຕາ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ (ປາຈິ. ໑໔໖) ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິ ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ຕາຍ ອສມ຺ມໂຕ. ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ວາ ‘‘ວສ຺ສສຕູປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຕທຫຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠິວາທນໍ ປຈ຺ຈຸຏ຺ຐານໍ ອຎ຺ຊລິກມ຺ມໍ ສາມີຈິກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອາທິເກ (ຈູຬວ. ໔໐໓) ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ໂອວາທວເສນ ໂອສາເຣນ຺ໂຕ ໂອວເທຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ໂອວາທປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ໂອວທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຎ຺ເຎນ ວາ ຘມ຺ເມນ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ອຸປສມ຺ປນ຺ນມຕ຺ຕໍ ວາ ໂອວທໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ. ສມ຺ມຕສ຺ສາປິ ຕຎ຺ເຈ ສມ຺ມຸຕິກມ຺ມໍ ອຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ວຄ຺ເຄ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ ໂອວທໂຕ ¶ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຕຖາ ເວມຕິກສ຺ສ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ ຈາຕິ ນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ, ສມຄ຺ເຄປິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ວາຕິ ອຘມ຺ມກມ຺ມວເສນ ອຏ຺ຐາຣສ. ສເຈ ປນ ຕໍ ຘມ຺ມກມ຺ມໍ ໂຫຕິ, ‘‘ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໑໕໑) ອິທໍ ອວສານປທໍ ຐເປຕ຺ວາ ເຕເນວ ນເຍນ ສຕ຺ຕຣສ ທຸກ຺ກຏານິ, ‘‘ສມຄ຺ຄມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ ¶ ຈ ວຸຕ຺ເຕ ອຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ, ‘‘ວຄ຺ຄມ຺ຫາຍ຺ຍາ’’ຕິ ຈ ວຸຕ຺ເຕ ອຏ຺ຐ ຄຣຸຘມ຺ເມ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ໂອວາທຎ຺ຈ ອນິຍ຺ຍາເຕຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຘມ຺ມໍ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ໂຍ ປນ ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎີ ສມຄ຺ຄໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ສມຄ຺ຄສຎ຺ຎີ ໂອວທຕິ, ຄຣຸຘມ຺ມປາຬິໍ ອຸທ຺ເທສໍ ເທຕິ, ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ເທຕິ, ‘‘ໂອສາເຣຫິ ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ໂອສາເຣຕິ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຏ຺ໂຐ ກເຖຕິ, ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສຸຓມານານໍ ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠຓຕິ, ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ຠຓຕິ, ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອສມ຺ມຕຕາ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ໂອວາທວເສນ ອຏ຺ຐຄຣຸຘມ຺ມຠຓນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປທໂສຘມ຺ມສທິສາເນວາຕິ.

ໂອວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ອຏ຺ຐຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ວາ ອຎ຺ເຎນ ວາ ຘມ຺ເມນ ໂອວທນ຺ຕສ຺ສ ສມ຺ມຕສ຺ສາປິ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ຈູຬປນ຺ຖກໍ ອາຣພ຺ຠ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ໂອວທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ສູຣິເຍ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ໂອວທນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທ ວິຍ ອຸທ຺ເທສາທິນເຍນ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສູຣິຍຕາ, ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ໂອວທນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປທໂສຘມ຺ມສທິສາເນວາຕິ.

ອຕ຺ຖງ຺ຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອກຣຕ຺ຕໍ ວສນຏ຺ຐານມ຺ປິ. ໂອວເທຍ຺ຍາຕິ ອິຘ ຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ໂອວທນ຺ຕສ຺ເສວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈ ປນ ອສມ຺ມໂຕ ໂຫຕິ, ທ຺ເວ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ. ສເຈ ປນ ສູຣິເຍປິ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ໂອວທຕິ, ຕີຓິ ໂຫນ຺ຕິ. ສມ຺ມຕສ຺ສ ປນ ຣຕ຺ຕິໍ ໂອວທນ຺ຕສ຺ສປິ ທ຺ເວ ເອວ ໂຫນ຺ຕິ. ສມ຺ມຕຕ຺ຕາ ຫິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຄຣຸຘມ຺ໂມວາທມູລກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ນຕ຺ຖິ. ຄິລານາຕິ ນ ສກ຺ໂກຕິ ໂອວາທາຍ ວາ ສໍວາສາຍ ວາ ຄນ຺ຕຸໍ.

ສກ຺ເກສຸ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ໂອວທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ເຍນ ເກນຈິ, ອິຕຣໍ ອຎ຺ເຎນ ຘມ຺ເມນ ໂອວທນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ສມເຍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ, ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທ ວິຍ ອຸທ຺ເທສາທິນເຍນ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສ຺ສຍູປຄມນໍ, ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ສມຍາຠາໂວ, ຄຣຸຘມ຺ເມຫິ ໂອວທນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍໍ ໂຫຕີຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອາມິສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ອາມິສເຫຕູຕິ ຈີວຣາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣເຫຕຸ. ຠິກ຺ຂູຕິ ສມ຺ມຕາ ຠິກ຺ຂູ ອິຘາຘິປ຺ເປຕາ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອວຣູເປ ຠິກ຺ຂູ ອວຓ຺ຓກາມຕາຍ ເອວໍ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ອາມິສເຫຕຸ ໂອວທນ຺ຕີ’’ຕິ ຠຓນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອສມ຺ມຕໍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນຎ຺ຈ ສມ຺ມຕໍ ວາ ອສມ຺ມຕໍ ວາ ເອວໍ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ຕຕ຺ຖ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ກາເລ ສມ຺ມຸຕິໍ ລຠິຕ຺ວາ ສາມເຓຣຠູມິຍໍ ສຓ຺ຐິໂຕ, ອຍໍ ສມ຺ມໂຕ ນາມ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ. ປກຕິຍາ ຈີວຣາທິເຫຕຸ ໂອວທນ຺ຕໍ ປນ ເອວໍ ¶ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ ¶ , ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ຘມ຺ເມນ ລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິຕາ, ອນາມິສນ຺ຕຣຕາ, ອວຓ຺ຓກາມຕາຍ ເອວໍ ຠຓນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນເມວາຕິ.

ອາມິສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣທານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສກຖາມຄ຺ໂຄ ປເນຕ຺ຖ ¶ ຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຣ ຫິ ຠິກ຺ຂຸ ປຏິຄ຺ຄາຫໂກ, ອິຘ ຠິກ຺ຂຸນີ, ອຍໍ ວິເສໂສ, ເສສໍ ຕາທິສເມວາຕິ.

ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ຈີວຣນ຺ຕິ ນິວາສນປາຣຸປນຸປຄໍ. ສິພ຺ເພຍ຺ຍ ວາ ສິພ຺ພາເປຍ຺ຍາ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ສຍໍ ສິພ຺ພນ຺ຕສ຺ສ ສູຈິໍ ປເວເສຕ຺ວາ ປເວເສຕ຺ວາ ນີຫຣເຓ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸມ຺ປິ ວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ສກິໍ ນີຫຣນ຺ຕສ຺ສ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ‘ສິພ຺ພາ’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ປນ ສເຈປິ ສພ຺ພໍ ສູຈິກມ຺ມໍ ນິຏ຺ຐາເປຕິ, ອາຓາປກສ຺ສ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຖ ‘‘ຍໍ ເອຕ຺ຖ ຈີວເຣ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພໍ ຕໍ ຕວ ຠາໂຣ’’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ ນິຏ຺ຐາເປຕິ, ຕສ຺ສ ອາຣາປເຖ ອາຣາປເຖ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອາຓາປກສ຺ສ ເອກວາຈາຍ ສມ຺ພຫຸລານິປິ, ປຸນປ຺ປຸນໍ ອາຓຕ຺ຕິຍໍ ປນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣສິພ຺ພນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎິໂນ ວາ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ສິພ຺ພນ຺ຕສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຎ຺ຎໍ ຖວິກາທິປຣິກ຺ຂາຣໍ ສິພ຺ພນ຺ຕສ຺ສ, ຎາຕິກາຍ, ສິກ຺ຂມານສາມເຓຣີນຎ຺ຈ ຈີວຣມ຺ປິ ສິພ຺ພນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສນ຺ຕກຕາ ¶ , ນິວາສນປາຣຸປນຸປຄຕາ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ສິພ຺ພນໍ ວາ ສິພ຺ພາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ສໍວິຘາຍາຕິ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ, ຄມນກາເລ ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄນ຺ຕິ ເອກໍ ອທ຺ຘານສງ຺ຂາຕໍ ມຄ຺ຄໍ, ເອກໂຕ ວາ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ. ສຕ຺ຖຄມນີໂຍຕິ ສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ຄນ຺ຕພ຺ໂພ, ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານປທຕ຺ຖເມວ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ອກປ຺ປິຍຠູມິຍໍ ສໍວິທຫນ຺ຕສ຺ສ ສໍວິທຫນປຈ຺ຈຍາ ຕາວ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕຕ຺ຖ ຐເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອນ຺ຕຣາຣາມໍ ອາສນສາລໍ ຕິຕ຺ຖິຍເສຍ຺ຍຎ຺ຈ ເສສາ ອກປ຺ປິຍຠູມິ, ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ສໍວິທຫນ຺ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ປນ ‘‘ອຊ຺ຊ ວາ ສ຺ເວ ວາ’’ຕິ ນິຍມິຕໍ ກາລໍ ວິສງ຺ເກຕໍ ອກຕ຺ວາ, ທ຺ວາຣວິສງ຺ເກຕໍ ປນ ມຄ຺ຄວິສງ຺ເກຕໍ ວາ ກຕ຺ວາປິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ¶ ສທ຺ຘິໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຍາວ ¶ ອາສນ຺ນສ຺ສາປິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຄາມສ຺ສ ‘‘ອຍໍ ອິມສ຺ສ ອຸປຈາໂຣ’’ຕິ ມນຸສ຺ເສຫິ ຐປິຕໍ ອຸປຈາຣໍ ນ ໂອກ຺ກມຕິ, ຕາວ ອນາປຕ຺ຕິ. ຕໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ປນ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອິຕິ ຄາມູປຈາໂຣກ຺ກມນຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ. ອທ຺ຘໂຍຊນາຕິກ຺ກເມ ປນ ຄາເມ ອສຕິ ອທ຺ຘໂຍຊນຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄປ຺ປຏິປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອສໍວິທຫິເຕ ສໍວິທຫິຕສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ, ໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອສໍວິທຫນ຺ຕິຍາ ເກວລໍ ອຕ຺ຕນາວ ສໍວິທຫຕິ, ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ສມເຍ ສໍວິທຫິຕ຺ວາປິ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ອຕ຺ຕນາ ອສໍວິທຫນ຺ຕສ຺ສ, ວິສງ຺ເກເຕນ ວາ, ອາປທາສຸ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ມຄ຺ຄປ຺ປຏິປຕ຺ຕິ, ອວິສງ຺ເກຕຕາ, ສມຍາຠາໂວ, ອນາປທາ, ຄາມນ຺ຕໂຣກ຺ກມນໍ ວາ ອທ຺ຘໂຍຊນາຕິກ຺ກໂມ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາທີຫິ ປນ ສທ຺ຘິໍ ມາຕຸຄາມສິກ຺ຂາປເທນ ອາປຕ຺ຕິ, ອທ຺ຘານສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ນາວາຠິຣຸຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ສໍວິຘາຍາຕິ ກີຬາປຸເຣກ຺ຂາໂຣ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ, ອຠິຣຸຫນກາເລ ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຸທ຺ຘໍຄາມິນິນ຺ຕິ ກີຬາວເສນ ອຸທ຺ຘໍ ນທິຍາ ປຏິໂສຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ອໂຘຄາມິນິນ຺ຕິ ຕເຖວ ອໂຘ ອນຸໂສຕໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິໍ. ຍໍ ປນ ຕິຕ຺ຖປ຺ປຏິປາທນຕ຺ຖໍ ອຸທ຺ຘໍ ວາ ອໂຘ ວາ ຫຣນ຺ຕິ, ເອຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍາຕິ ອຸປໂຍຄຕ຺ເຖ ນິສ຺ສກ຺ກວຈນໍ, ຍາ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ສຄາມກຕີຣປສ຺ເສນ ຄມນກາເລ ຄາມນ຺ຕຣຄຓນາຍ, ອຄາມກຕີຣປສ຺ເສນ ວາ ໂຍຊນວິຕ຺ຖຕາຍ ນທິຍາ ມຊ຺ເຌນ ວາ ຄມນກາເລ ອທ຺ຘໂຍຊນຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ສມຸທ຺ເທ ປນ ຍຖາສຸຂໍ ຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ນາວາຠິຣຸຫນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕິຣິຍໍ ຕຣຓາຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ເສສໍ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ນາວາຠິຣຸຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ປຣິປາຈິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຣິປາຈິຕໍ, ເນວ ຕສ຺ສ ນາຕ຺ຕໂນ ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕານໍ ຄິຫີນໍ ສນ຺ຕິເກ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ຄຸຓໍ ປກາເສຕ຺ວາ ‘‘ເທຖ ອຍ຺ຍສ຺ສ, ກໂຣຖ ອຍ຺ຍສ຺ສາ’’ຕິ ເອວໍ ນິປ຺ຜາທິຕໍ ລທ຺ຘພ຺ພໍ ກຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາຕິ ເອຕ຺ຖ ສມາຣມ຺ໂຠຕິ ສມາຣທ຺ຘໍ, ປຏິຍາທິຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ຄິຫີນໍ ສມາຣມ຺ໂຠ ¶ ຄິຫິສມາຣມ຺ໂຠ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຣິປາຈນໂຕ ປຸພ຺ເພ ປຐມຕຣໍເຍວ ຍໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຄິຫີນໍ ປຏິຍາທິຕຠຕ຺ຕໍ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕານໍ ວາ ສນ຺ຕກໍ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ຊານໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຎ຺ຈ ໂຂ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຄຓນາຍ, ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ປນສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ.

ຣາຊຄເຫ ເທວທຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນິປຣິປາຈິຕປິຓ຺ຑປາຕຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ປຸພ຺ເພ ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ປຣິປາຈິຕໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ¶ , ອປຣິປາຈິເຕ ປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎິໂນ, ອຸຠຍຕ຺ຖ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ອປຣິປາຈິຕສຎ຺ຎິໂນ, ຄິຫິສມາຣມ຺ເຠ, ສິກ຺ຂມານສາມເຓຣາທີຫິ ປຣິປາຈິເຕ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສເສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຣິປາຈິຕຕາ, ປຣິປາຈິຕຠາວຊານນໍ, ຄິຫິສມາຣມ຺ຠາຠາໂວ, ໂອທນາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣຕາ, ຕສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສອສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປຣິປາຈິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ສພ຺ໂພປິ ກຖາມຄ຺ໂຄ ທຸຕິຍອນິຍເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ອິທຎ຺ຫິ ສິກ຺ຂາປທໍ ທຸຕິຍອນິຍເຕນ ຈ ອຸປຣິ ອຸປນນ຺ທສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖສິກ຺ຂາປເທນ ຈ ເອກປຣິຈ຺ເຉທໍ, ອຏ຺ຐຸປ຺ປຕ຺ຕິວເສນ ປນ ວິສຸໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ໂອວາທວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ

໑. ອາວສຖສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ໂຠຊນວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ອຄິລາເນນາຕິ ອທ຺ຘໂຍຊນມ຺ປິ ຄນ຺ຕຸໍ ສມຕ຺ເຖນ. ເອໂກຕິ ເອກທິວສິໂກ. ອາວສຖປິຓ຺ໂຑຕິ ‘‘ອິເມສໍ ວາ ເອຕ຺ຕການໍ ວາ’’ຕິ ເອກໍ ປາສຓ຺ຑໍ ວາ, ‘‘ເອຕ຺ຕກເມວາ’’ຕິ ເອວໍ ຠຕ຺ຕໍ ວາ ອໂນທິສ຺ສ ສາລາທີສຸ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປຸຎ຺ຎກາເມຫິ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ໂຠຊນໍ. ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ເອກກຸເລນ ວາ ນານາກຸເລຫິ ວາ ເອກໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ວາ ຐາເນ, ນານາຐາເນສຸ ວາ ‘‘ອຊ຺ຊ ເອກສ຺ມິໍ, ສ຺ເວ ເອກສ຺ມິ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອນິຍຕຏ຺ຐາເນ ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ໂຕ ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ເອກທິວສເມວ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ໂພ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ທຸຕິຍທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຕສ຺ມິໍ ວາ ຐາເນ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ວາ ຐາເນ ເຕສໍ ສນ຺ຕກສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວສິຕ຺ວາ ອາວສຖປິຓ຺ຑຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລາເນນາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຄິລານສ຺ສ ອຄິລານສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຄິລານສ຺ສ ຄິລານສຎ຺ຎິໂນ, ໂຍ ຈ ສກິໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວາ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ເອກທິວສໍ ¶ , ຄຕຏ຺ຐາເນ ເອກທິວສໍ, ປຈ຺ຈາຄນ຺ໂຕປິ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ເອກທິວສໍ, ອາຄຕຏ຺ຐາເນ ເອກທິວສໍ, ຄມິສ຺ສາມີ’ຕິ ຈ ຠຸຎ຺ຊິຕ຺ວາ ນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ເກນຈິ ອຸປທ຺ທເວນ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເຂມຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຸນ ເອກທິວສໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຍສ຺ສ ວາ ສາມິກາ ນິມນ຺ເຕຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິ, ໂຍ ວາ ຠິກ຺ຂູນໍເຍວ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ນ ຍາວທຕ຺ຖໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຐເປຕ຺ວາ ວາ ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ອຎ຺ຎໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາວສຖປິຓ຺ຑຕາ, ອຄິລານຕາ, ອນຸວສິຕ຺ວາ ປຣິໂຠຊນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສິກ຺ຂາປທສທິສານີຕິ.

ອາວສຖສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ຄຓໂຠຊເນຕິ ຄຓສ຺ສ ໂຠຊເນ. ອິຘ ຈ ຄໂຓຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ວາ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ວາ ຠິກ຺ຂູ ¶ , ເຕສໍ ນິມນ຺ຕນໂຕ ວາ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຕ ວາ ລທ຺ເຘ ໂອທນາທີນໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໂຠຊເນຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ສເຈ ຫິ ໂກຈິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເຍນ ເກນຈິ ເວວຈເນນ ວາ ຠາສນ຺ຕເຣນ ວາ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ໂອທເນນ ນິມນ຺ເຕມິ, ໂອທນໍ ເມ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິອາທິນາ ນເຍນ ນິມນ຺ເຕຕິ, ເຕ ເຈ ເອວໍ ເອກໂຕ ວາ ນານາໂຕ ວາ ນິມນ຺ຕິຕາ ເອກໂຕ ວາ ນານາໂຕ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໂຕ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ປຈ຺ຉາ ເອກໂຕ ວາ ນານາໂຕ ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິ, ຄຓໂຠຊນໍ ໂຫຕິ. ປຏິຄ຺ຄຫຓເມວ ເຫຕ຺ຖ ປມາຓໍ. ສເຈ ໂອທນາທີນໍ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກໂຕ ວາ ນານາໂຕ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຈ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຈ ເອກໂຕ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ເອວມ຺ປິ ຄຓໂຠຊນເມວ. ຕສ຺ສ ທຸວິຘສ຺ສາປິ ເອວໍ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຄິລານສມຍາທີສຸ ຍທາ ປາທານມ຺ປິ ຜລິຕຕ຺ຕາ ນ ສກ຺ກາ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ, ອຍໍ ¶ ຄິລານສມໂຍ. ອຕ຺ຖຕກຖິນານໍ ປຎ຺ຈ ມາສາ, ອິຕເຣສໍ ກຕ຺ຕິກມາໂສຕິ ອຍໍ ຈີວຣທານສມໂຍ. ຍທາ ໂຍ ຈີວເຣ ກຣິຍມາເນ ກິຎ຺ຈິເທວ ຈີວເຣ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ອຍໍ ຈີວຣກາຣສມໂຍ. ຍທາ ອທ຺ຘໂຍຊນມ຺ປິ ຄນ຺ຕຸກາໂມ ວາ ໂຫຕິ ຄຈ຺ຉຕິ ວາ ຄໂຕ ວາ, ອຍໍ ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ. ນາວາຠິຣຸຫນສມເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍທາ ໂຄຈຣຄາເມ ຈຕ຺ຕາໂຣ ຠິກ຺ຂູ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕ຺ວາ ນ ຍາເປນ຺ຕິ, ອຍໍ ມຫາສມໂຍ. ຍທາ ໂຍໂກຈິ ປພ຺ພຊິໂຕ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ເຕຕິ, ອຍໍ ສມຓຠຕ຺ຕສມໂຍ, ເອເຕສຸ ສມເຍສຸ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ຣາຊຄເຫ ເທວທຕ຺ຕໍ ອາຣພ຺ຠ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສຕ຺ຕວິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນຄຓໂຠຊເນ ຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎິສ຺ສ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ນຄຓໂຠຊນສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ, ເຍ ຈ ທ຺ເວ ຕໂຍ ເອກໂຕ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິ, ພຫູນໍ ປິຓ຺ຑາຍ ¶ ຈຣິຕ຺ວາ ເອກໂຕ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕານໍ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕິກາທີສຸ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄຓໂຠຊນຕາ, ສມຍາຠາໂວ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ຄຓໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ປຣມ຺ປຣໂຠຊເນຕິ ຄຓໂຠຊເນ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປຎ຺ຈຫິ ໂຠຊເນຫິ ນິມນ຺ຕິຕສ຺ສ ເຍນ ເຍນ ປຐມໍ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ໂຠຊນໂຕ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ວາ ອວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ວາ ປຣສ຺ສ ປຣສ຺ສ ໂຠຊເນ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ປຎ຺ຈສຸ ສຫຘມ຺ມິເກສຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ‘‘ມຍ຺ຫໍ ຠຕ຺ຕປຈ຺ຈາສໍ ຕຸຍ຺ຫໍ ¶ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວາ ‘‘ວິກປ຺ເປມີ’’ຕິ ວາ ເອວໍ ສມ຺ມຸຂາ ວາ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ທມ຺ມີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໒໒໖) ວາ ‘‘ວິກປ຺ເປມີ’’ຕິ ວາ ເອວໍ ປຣມ຺ມຸຂາວາ ປຐມນິມນ຺ຕນໍ ອວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ນິມນ຺ຕິຕກຸເລ ລທ຺ຘຠິກ຺ຂໂຕ ເອກສິຕ຺ຖມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌຫຣຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສມຍາ ວຸຕ຺ຕນຍາ ເອວ.

ເວສາລິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ນິມນ຺ຕິຕໂຠຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ຕິວິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ປຣິວາເຣ ປນ ວິກປ຺ປນມ຺ປິ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຈຕສ຺ໂສ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ’’ຕິ (ປຣິ. ໘໖) ວຸຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນປຣມ຺ປຣໂຠຊເນ ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ນປຣມ຺ປຣໂຠຊນສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ, ໂຍ ຈ ສມເຍ ວາ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ວາ ເອກສໍສຏ຺ຐານິ ວາ ທ຺ເວ ຕີຓິ ນິມນ຺ຕນານິ ເອກໂຕ ວາ ກຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ນິມນ຺ຕນປ຺ປຏິປາຏິຍາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ສກເລນ ຄາເມນ ວາ ປູເຄນ ວາ ນິມນ຺ຕິໂຕ ເຕສຸ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ນິມນ຺ຕິຍມາໂນ ວາ ‘‘ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫສ຺ສາມີ’’ຕິ ວທຕິ, ຕສ຺ສ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕິກາທີສຸ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຣມ຺ປຣໂຠຊນຕາ, ສມຍາຠາໂວ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປຣມ຺ປຣໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ກາຓມາຕາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ປູເວຫີຕິ ປເຫຓກຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ເຕຫິ ອຕິຣສກໂມທກສກ຺ຂລິກາທີຫິ ເຍຫິ ເກຫິຈິ ຂຊ຺ຊເກຫິ. ມນ຺ເຖຫີຕິ ປາເຖຍ຺ຍຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ເຕຫິ ເຍຫິ ເກຫິຈິ ສຕ຺ຕຸຕິລຕຓ຺ຑຸລາທີຫິ. ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູຣາຕິ ມຸຂວຏ຺ຏິຍາ ເຫຏ຺ຐິມເລຂໍ ອນຕິກ຺ກນ຺ຕາ ທ຺ເວ ວາ ຕໂຍ ວາ ປຕ຺ຕປູຣາ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ສເຈປິ ຕຕິຍໍ ປຕ຺ຕໍ ຖູປີກຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ມຸຂວຏ຺ຏິຍາ ເຫຏ຺ຐິມເລຂໂຕ ອຸປຣິຏ຺ຐິຕປູວຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ເຍນ ທ຺ເວ ຄຫິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕນ ພຫິ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ເອຕ຺ຖ ມຍາ ທ຺ເວ ປຕ຺ຕປູຣາ ຄຫິຕາ, ຕ຺ວໍ ເອກໍ ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເຕນາປິ ອຎ຺ຎໍ ປສ຺ສິຕ຺ວາ ‘‘ປຐມໍ ອາຄເຕນ ທ຺ເວ ປຕ຺ຕປູຣາ ຄຫິຕາ, ມຍາ ເອໂກ ຄຫິໂຕ, ຕ຺ວໍ ມາ ຄຓ຺ຫີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ເຍນ ປຐມໍ ເອໂກ ຄຫິໂຕ ¶ , ຕສ຺ສາປິ ປຣມ຺ປຣາໂຣຈເນ ເອເສວ ນໂຍ. ເຍນ ປນ ສຍເມວ ຕໂຍ ຄຫິຕາ, ເຕນ ອຎ຺ຎໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ມາ ໂຂ ຕ຺ວໍ ເອຕ຺ຖ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫີຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອວທນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ຕໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູຫິ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຠຊິຕພ຺ພນ຺ຕິ ¶ ລທ຺ຘຏ຺ຐານໂຕ ສພ຺ພາສນ຺ນໍ ອາສນສາລໍ ວາ ວິຫາຣໍ ວາ ຍຕ຺ຖ ວາ ປນ ນິພທ຺ຘໍ ¶ ປຏິກ຺ກມຕິ, ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອກໍ ປຕ຺ຕປູຣໍ ອຕ຺ຕໂນ ຐເປຕ຺ວາ ເສສໍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ທາຕພ຺ພໍ. ຍຖາມິຕ຺ຕໍ ປນ ທາຕຸໍ ນ ລພ຺ຠຕິ. ເຍນ ເອໂກ ຄຫິໂຕ, ນ ເຕນ ກິຎ຺ຈິ ອກາມາ ທາຕພ຺ພໍ, ຍຖາຣຸຈິ ກາຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິປຕ຺ຕປູເຣ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິສ຺ສ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອູນກສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ, ນ ປເຫຓກຕ຺ຖາຍ ນ ປາເຖຍ຺ຍຕ຺ຖາຍ ວາ ປຏິຍຕ຺ຕໍ, ຕທຕ຺ຖາຍ ປຏິຍຕ຺ຕເສສກໍ ວາ, ຄມເນ ວາ ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ເຘ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕານໍ ວາ ເທນ຺ຕານໍ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓປູວມນ຺ຖຕາ, ອເສສກຕາ, ອປ຺ປຏິປ຺ປສ຺ສທ຺ຘຄມນຕາ, ອນຎ຺ຎາຕກາທິຕາ, ອຕິເຣກປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ, ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສາເນວາຕິ.

ກາຓມາຕາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ປຐມປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ຠຸຕ຺ຕາວີຕິ ຠຸຕ຺ຕວາ, ເຍນ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ສາສປມຕ຺ຕມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕໍ, ໂສ ເອວໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປວາຣິໂຕຕິ ‘‘ອສນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ ອຠິຫຣຕິ, ປຏິກ຺ເຂໂປ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໒໓໙) ເອວໍ ປາຬິຍໍ ວຸຕ຺ຕປຎ຺ຈງ຺ຄວເສນ ກຕປ຺ປວາຣໂຓ, ກຕປ຺ປຏິກ຺ເຂໂປຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕຕ຺ຖ ຍສ຺ມາ ‘‘ອສນໍ ປຎ຺ຎາຍຕີ’’ຕິ ອິມິນາ ວິປ຺ປກຕໂຠຊໂນ ‘ປວາຣິໂຕ’ຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ໂຍ ຈ ວິປ຺ປກຕໂຠຊໂນ, ເຕນ ກິຎ຺ຈິ ຠຸຕ຺ຕໍ, ກິຎ຺ຈິ ອຠຸຕ຺ຕໍ, ຍຎ຺ຈ ຠຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ສນ຺ຘາຍ ‘ຠຸຕ຺ຕາວີ’ຕິປິ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ຕສ຺ມາ ‘ຠຸຕ຺ຕາວີ’ຕິວຈເນນ ວິສຸໍ ກິຎ຺ຈິ ອຕ຺ຖສິທ຺ຘິໍ ນ ປສ຺ສາມ, ‘‘ທິຣຕ຺ຕຕິຣຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິອາທີສຸ (ປາຈິ. ໕໒) ປນ ທິຣຕ຺ຕາທິວຈນໍ ວິຍ ປວາຣິຕປທສ຺ສ ປຣິວາຣຠາເວນ ພ຺ຍຎ຺ຊນສິລິຏ຺ຐຕາຍ ເຈຕໍ ວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ປວາຣຓງ຺ເຄສຸ ປນ ອສນໍ ປຎ຺ຎາຍຕີຕິ ວິປ຺ປກຕໂຠຊນໍ ທິສ຺ສຕິ, ຕໍ ຠຸຎ຺ຊມາໂນ ເຈສ ປຸຄ຺ຄໂລ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຠຊນໍ ປຎ຺ຎາຍຕີຕິ ປວາຣຓປ຺ປໂຫນກໍ ¶ ໂຠຊນໍ ທິສ຺ສຕິ, ໂອທນາທີນໍ ເຈ ອຎ຺ຎຕຣໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ ໂຠຊນໍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕຕິ ປວາຣຓປ຺ປໂຫນກໍ ເຈ ໂຠຊນໍ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ທາຍໂກ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍຫຕ຺ຖປ຺ປມາເຓ ໂອກາເສ ຐິໂຕ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ອຠິຫຣຕີຕິ ¶ ໂສ ເຈ ທາຍໂກ ຕສ຺ສ ຕໍ ໂຠຊນໍ ກາເຍນ ອຠິສໍຫຣຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິກ຺ເຂໂປ ປຎ຺ຎາຍຕີຕິ ປຏິກ຺ເຂໂປ ທິສ຺ສຕິ, ຕໍ ເຈ ອຠິຫຏໍ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ກາເຍນ ວາ ວາຈາຍ ວາ ປຏິກ຺ຂິປຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເອວໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອງ຺ຄານໍ ວເສນ ປວາຣິໂຕ ໂຫຕິ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ‘ອສນ’ນ຺ຕິອາທີສຸ ຕາວ ຍຎ຺ຈ ອສ຺ນາຕິ, ຍຎ຺ຈ ໂຠຊນໍ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິເຕນ ອຠິຫຏໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ຕໍ ໂອທໂນ ກຸມ຺ມາໂສ ສຕ຺ຕຸ ມຈ຺ໂຉ ມໍສນ຺ຕິ ອິເມສໍ ອຎ຺ຎຕຣເມວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຖ ໂອທໂນ ນາມ ສາລິ ວີຫິ ຍໂວ ໂຄຘຸໂມ ກງ຺ຄຸ ວຣໂກ ກຸທ຺ຣູສໂກຕິ ອິເມສໍ ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຘຎ຺ຎານໍ ຕຓ຺ຑຸເລ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຠຕ຺ຕໍ ປຈາມາ’’ຕິ ວາ ‘‘ຍາຄຸໍ ປຈາມາ’’ຕິ ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສນ຺ຘາຍ ປຈນ຺ຕຸ, ສເຈ ອຸຓ຺ຫໍ ວາ ສີຕລໍ ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕານໍ ໂຠຊນກາເລ ຄຫິຕຄຫິຕຏ຺ຐາເນ ໂອຘິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ໂອທໂນ ໂຫຕິ, ປວາຣຓໍ ຊເນຕິ. ໂຍ ປນ ປາຍາໂສ ວາ ອມ຺ພິລຍາຄຸ ວາ ອຸທ຺ຘນໂຕ ໂອຕາຣິຕມຕ຺ຕາ ອພ຺ຠຸຓ຺ຫາ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ອາວິຊ຺ຌິຕ຺ວາ ປິວິຕຸໍ, ສາ ຍສ຺ສ ຫຕ຺ເຖນ ຄຫິໂຕກາເສປິ ໂອຘິ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປວາຣຓໍ ນ ຊເນຕິ. ສເຈ ປນ ອຸສຸມາຍ ວິຄຕາຍ ຆນຠາວໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ໂອຘິໍ ທສ຺ເສຕິ, ປຸນ ປວາຣຓໍ ຊເນຕິ, ປຸພ຺ເພ ຕນຸກຠາໂວ ນ ຣກ຺ຂຕິ. ສເຈປິ ພຫູ ປຓ຺ຓຜລກຬີເຣ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ມຸຏ຺ຐິມຕ຺ຕາປິ ຕຓ຺ຑຸລາ ປກ຺ຂິຕ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ໂຠຊນກາເລ ເຈ ໂອຘິ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ປວາຣຓໍ ຊເນຕິ. ອຍາຄຸເກ ນິມນ຺ຕເນ ‘‘ຍາຄຸໍ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ຠຕ຺ເຕ ອຸທກກຎ຺ຊິກຂີຣາທີນິ ອາກິຣິຕ຺ວາ ‘‘ຍາຄຸໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ເທນ຺ຕິ, ກິຎ຺ຈາປິ ຕນຸກາ ໂຫຕິ, ປວາຣຓໍ ຊເນຕິເຍວ. ສເຈ ປນ ປກ຺ກຸຖິເຕສຸ ອຸທກາທີສຸ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຈິຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິ, ຍາຄຸສງ຺ຄຫເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ສເຈ ຍາຄຸຍາປິ ສາສປມຕ຺ຕມ຺ປິ ມຈ຺ຉມໍສກ຺ຂຓ຺ຑໍ ວາ ນ຺ຫາຣຸ ວາ ປກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ປວາຣຓໍ ຊເນຕິ. ຐເປຕ຺ວາ ສານຸໂລມານໍ ວຸຕ຺ຕຘຎ຺ຎານໍ ຕຓ຺ຑຸເລ ອຎ຺ເຎຫິ ເວຬຸຕຓ຺ຑຸລາທີຫິ ວາ ກນ຺ທມູລຜເລຫິ ວາ ເຍຫິ ເກຫິຈິ ກຕຠຕ຺ຕໍ ປວາຣຓໍ ນ ຊເນຕິ. ກຸມ຺ມາໂສ ນາມ ຍເວຫິ ກໂຕ. ອຎ຺ເຎຫິ ປນ ມຸຄ຺ຄາທີຫິ ກຕກຸມ຺ມາໂສ ປວາຣຓໍ ນ ຊເນຕິ. ສຕ຺ຕຸ ນາມ ສຕ຺ຕ ຘຎ຺ຎານິ ຠຊ຺ຊິຕ຺ວາ ກໂຕ. ອນ຺ຕມໂສ ຂຣປາກຠຊ຺ຊິຕານໍ ວີຫີນໍ ຕຓ຺ຑຸເລ ¶ ໂກຏ຺ເຏຕ຺ວາ ກຕຈຸຓ຺ຓມ຺ປິ ກຸຓ຺ຑກມ຺ປິ ສຕ຺ຕຸສງ຺ຄຫເມວ ຄຈ຺ຉຕິ. ສມປາກຠຊ຺ຊິຕານໍ ປນ ອາຕປສຸກ຺ຂານໍ ກຸຓ຺ຑກໍ ວາ, ເຍ ເກຈິ ຕຓ຺ຑຸລາ ວາ ລາຊາ ວາ, ລາເຊຫິ ກຕຠຕ຺ຕສຕ຺ຕຸອາທີນິ ວາ ນ ປວາເຣນ຺ຕິ. ມຈ຺ຉມໍເສສຸ ສເຈ ຍາຄຸໍ ປິວນ຺ຕສ຺ສ ຍາຄຸສິຕ຺ຖມຕ຺ຕາເນວ ທ຺ເວ ມຈ຺ຉກ຺ຂຓ຺ຑານິ ວາ ມໍສກ຺ຂຓ຺ຑານິ ວາ ເອກຠາຊເນ ວາ ນານາຠາຊເນ ວາ ເທນ຺ຕິ, ຕານິ ເຈ ອຂາທນ຺ໂຕ ອຎ຺ຎໍ ປວາຣຓປ຺ປໂຫນກໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ນ ປວາເຣຕິ. ຕໂຕ ເອກໍ ຂາທິຕໍ, ເອກໍ ຫຕ຺ເຖ ວາ ປຕ຺ເຕ ວາ ໂຫຕິ, ສເຈ ອຎ຺ຎໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ ປວາເຣຕິ. ທ຺ເວປິ ຂາທິຕານິ ໂຫນ຺ຕິ, ມຸເຂ ສາສປມຕ຺ຕມ຺ປິ ອວສິຏ຺ຐໍ ນຕ຺ຖິ, ສເຈປິ ອຎ຺ຎໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ນ ປວາເຣຕິ. ໂຍ ປນ ອກປ຺ປິຍມໍສໍ ກຸລທູສນເວຊ຺ຊກມ຺ມອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ມາໂຣຈນສາທິຕຣູປິຍາທີຫິ ¶ ¶ ນິພ຺ພຕ຺ຕໍ ອກປ຺ປິຍໂຠຊນຎ຺ຈ ອຎ຺ຎໍ ກປ຺ປິຍໍ ວາ ອກປ຺ປິຍໍ ວາ ຂາທນ຺ໂຕ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ນ ປວາເຣຕິ.

ເອວໍ ຍຎ຺ຈ ອສ຺ນາຕິ, ຍຎ຺ຈ ໂຠຊນໍ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິເຕນ ອຠິຫຏໍ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ປວາຣຓໍ ຊເນຕິ, ຕໍ ຎຕ຺ວາ ອິທານິ ຍຖາ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ ຊານນຕ຺ຖໍ ອຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ – ‘‘ອສນໍ ໂຠຊນ’’ນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຕາວ ເຍນ ເອກສິຕ຺ຖມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌຫຏໍ ໂຫຕິ, ໂສ ສເຈ ປຕ຺ຕມຸຂຫຕ຺ເຖສຸ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ໂຠຊເນ ສຕິ ສາເປກ຺ໂຂວ ອຎ຺ຎໍ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ໂຠຊນໍ ປຏິກ຺ຂິປຕິ, ປວາເຣຕິ. ສເຈ ປນ ນິຣເປກ຺ໂຂ ໂຫຕິ, ຍໍ ປຕ຺ຕາທີສຸ ອວສິຏ຺ຐໍ, ຕໍ ນ ຈ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕຸກາໂມ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ທາຕຸກາໂມ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ວາ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕຸກາໂມ, ໂສ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ໂຕປິ ນ ປວາເຣຕິ. ‘‘ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ’’ຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ສເຈ ຠິກ຺ຂຸ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ອານິສທສ຺ສ ປຈ຺ຉິມນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ, ສເຈ ຐິໂຕ, ປຓ຺ຫີນໍ ອນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ, ສເຈ ນິປນ຺ໂນ, ເຍນ ປສ຺ເສນ ນິປນ຺ໂນ, ຕສ຺ສ ປາຣິມນ຺ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ທາຍກສ຺ສ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ວາ ຐິຕສ຺ສ ວາ ນິປນ຺ນສ຺ສ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ປສາຣິຕຫຕ຺ຖໍ ຍໍ ອາສນ຺ນຕຣໍ ອງ຺ຄໍ, ຕສ຺ສ ໂອຣິມນ຺ເຕນ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍຫຕ຺ໂຖ ‘ຫຕ຺ຖປາໂສ’ຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕສ຺ມິໍ ຐຕ຺ວາ ອຠິຫຏໍ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ເສວ ປວາຣຓາ ໂຫຕິ, ນ ຕໂຕ ປຣໍ. ‘ອຠິຫຣຕີ’ຕິ ຫຕ຺ຖປາສພ຺ຠນ຺ຕເຣ ຐິໂຕ ຄຫຓຕ຺ຖໍ ອຸປນາເມຕິ. ສເຈ ປນ ອນນ຺ຕຣນິສິນ຺ໂນປິ ຠິກ຺ຂຸ ຫຕ຺ເຖ ວາ ອາຘາຣເກ ວາ ຐິຕໍ ປຕ຺ຕໍ ອນຠິຫຣິຕ຺ວາວ ‘‘ຠຕ຺ຕໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວທຕິ, ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ນຕ຺ຖິ. ຠຕ຺ຕປຈ຺ຉິໍ ອາເນຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຠູມິຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອີສກໍ ປນ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ວາ ອປນາເມຕ຺ວາ ວາ ‘ຄຓ຺ຫຖາ’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ¶ ໂຫຕິ. ຠຕ຺ຕປຈ຺ຉິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິວິສນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ‘‘ອຫໍ ຘາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຫິຕມຕ຺ຕເມວ ກໂຣຕິ, ປຣິເວສໂກເຍວ ປນ ຕໍ ຘາເຣຕິ, ຕສ຺ມາ ສາ ອຠິຫຏາວ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ທາຕຸກາມຕາຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ ປວາຣຓາ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ປຣິເວສເກນ ຜຸຏ຺ຐມຕ຺ຕາວ ໂຫຕິ, ອິຕໂຣວ ນໍ ຘາເຣຕິ, ຕໂຕ ທາຕຸກາມຕາຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ ປວາຣຓາ ນ ໂຫຕິ. ກຏຈ຺ຉຸນາ ອຸທ຺ຘເຏ ປນ ໂຫຕິ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ສມຠາເຣປິ ປຏິກ຺ຂິປນ຺ໂຕ ປວາເຣຕິເຍວ. ອນນ຺ຕຣສ຺ສ ທິຍ຺ຍມາເນ ອິຕໂຣ ປຕ຺ຕໍ ປິທຫຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ອຠິຫຏໍ ນາມ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ປວາຣຓາ ນຕ຺ຖິ. ‘ປຏິກ຺ເຂໂປ’ຕິ ເອຕ຺ຖ ວາຈາຍ ອຠິຫເຏ ປຏິກ຺ເຂໂປ ນ ຣຸຫຕິ, ກາເຍນ ອຠິຫຏໍ ປນ ອງ຺ຄຸລິຈລນາທິນາ ກາຍວິກາເຣນ ວາ ‘‘ອລໍ, ມາ ເທຫີ’’ຕິອາທິນາ ວຈີວິກາເຣນ ວາ ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ໂຫຕິ.

ເອໂກ ສມໍສກໍ ຣສໍ ອຠິຫຣຕິ, ‘‘ຣສໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວທຕິ, ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ນຕ຺ຖິ. ‘ມໍສຣສ’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ໂຫຕິ. ‘‘ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ¶ ວຸຕ຺ເຕປິ ໂຫຕິເຍວ. ມໍສໍ ວິສຸໍ ກຕ຺ວາ ‘ມໍສຣສ’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ເຕປິ ສເຈ ສາສປມຕ຺ຕມ຺ປິ ຂຓ຺ຑໍ ¶ ອຕ຺ຖິ, ປຏິກ຺ຂິປໂຕ ປວາຣຓາ ໂຫຕິ. ສເຈ ນຕ຺ຖິ, ວຏ຺ຏຕິ. ກຬີຣປນສາທີຫິ ມິສ຺ເສຕ຺ວາ ມຈ຺ຉມໍສໍ ປຈນ຺ຕິ, ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ກຬີຣສູປໍ ຄຓ຺ຫຖ, ປນສພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວທຕິ, ເອວມ຺ປິ ນ ປວາເຣຕິ. ກສ຺ມາ? ອປວາຣຓາຣຫສ຺ສ ນາເມນ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ. ‘‘ມຈ຺ຉມໍສໍ ພ຺ຍຎ຺ຊນ’’ນ຺ຕິ ວາ ‘‘ອິມໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ວາ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ປວາເຣຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕ. ຄມນາທີສຸ ປນ ຍສ຺ມິໍ ອິຣິຍາປເຖ ປວາເຣຕິ, ຕໍ ອວິໂກເປນ຺ເຕເນວ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ.

ອນຕິຣິຕ຺ຕນ຺ຕິ ນ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ, ນ ອຘິກນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕໍ ປນ ກປ຺ປິຍກຕາທີຫິ ສຕ຺ຕຫິ ວິນຍກມ຺ມາກາເຣຫິ ອກຕໍ ວາ ຄິລານສ຺ສ ອນຘິກໍ ວາ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໒໓໙) ‘ອກປ຺ປິຍກຕ’ນ຺ຕິອາທິ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕຕ຺ຖ ຍໍ ຜລໍ ວາ ກນ຺ທມູລາທິ ວາ ປຎ຺ຈຫິ ສມຓກປ຺ປິເຍຫິ ກປ຺ປິຍໍ ອກຕໍ, ຍຎ຺ຈ ອກປ຺ປິຍມໍສໍ ວາ ອກປ຺ປິຍໂຠຊນໍ ວາ, ເອຕໍ ອກປ຺ປິຍໍ ນາມ, ຕໍ ອກປ຺ປິຍໍ ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກຕໍ ອກປ຺ປິຍກຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຕນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນາ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍເຍວ ປຸຣິມນເຍນ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກຕໍ. ອນຸຈ຺ຈາຣິຕກຕນ຺ຕິ ກປ຺ປິຍໍ ກາເຣຕຸໍ ອາຄເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ອີສກມ຺ປິ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ¶ ວາ ອນປນາມິຕໍ ວາ ກຕໍ. ອຫຕ຺ຖປາເສ ກຕນ຺ຕິ ກປ຺ປິຍໍ ກາເຣຕຸໍ ອາຄຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາສໂຕ ພຫິ ຐິເຕນ ກຕໍ. ອຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕນ຺ຕິ ໂຍ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກໂຣຕິ, ເຕນ ປວາຣຓປ຺ປໂຫນກໍ ໂຠຊນໍ ອຠຸຕ຺ເຕນ ກຕໍ. ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ປວາຣິເຕນ ອາສນາ ວຸຏ຺ຐິເຕນ ກຕນ຺ຕິ ອິທໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ‘‘ອລເມຕໍ ສພ຺ພ’’ນ຺ຕິ ອວຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ວຈີເຠທໍ ກຕ຺ວາ ເອວໍ ອວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອິຕິ ອິເມຫິ ສຕ຺ຕຫິ ວິນຍກມ຺ມາກາເຣຫິ ຍໍ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກປ຺ປິຍໍ ອກຕໍ, ຍຎ຺ຈ ປນ ນ ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕໍ, ຕທຸຠຍມ຺ປິ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ. ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ປນ ຕສ຺ເສວ ປຏິປກ຺ຂນເຍນ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອປິເຈຕ຺ຖ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕໍ ໂຫຕີຕິ (ປາຈິ. ໒໓໙) ອນ຺ຕມໂສ ອນນ຺ຕຣນິສິນ຺ນສ຺ສ ປຕ຺ຕໂຕ ເອກມ຺ປິ ສິຕ຺ຖໍ ວາ ມໍສຫີຣໍ ວາ ຂາທິຕ຺ວາ ກຕມ຺ປິ ຠຸຕ຺ຕາວິນາ ກຕໍ ໂຫຕິ, ໂຍ ປາໂຕວ ເອວໍ ຠຸຕ຺ຕາວີ ປວາຣິໂຕ ນິສີທຕິເຍວ, ໂສ ອຸປກຏ຺ເຐປິ ກາເລ ອຠິຫຏໍ ປິຓ຺ຑໍ ຠິກ຺ຂຸນາ ອຸປນີຕໍ ກປ຺ປິຍໍ ກາຕຸໍ ລຠຕິ. ສເຈ ປນ ຕສ຺ມິໍ ກປ຺ປິເຍ ກເຕ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອຎ຺ຎໍ ອາມິສໍ ອາກິຣນ຺ຕິ, ຕໍ ໂສ ປຸນ ກາຕຸໍ ນ ລຠຕິ. ຍຎ຺ຫິ ອກຕໍ, ຕໍ ກາຕພ຺ພໍ. ເຍນ ຈ ອກຕໍ, ເຕນ ຈ ກາຕພ຺ພນ຺ຕິ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໒໓໘-໙) ວຸຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ມາ ຕສ຺ມິໍ ຠາຊເນ ກຣິຍມາເນ ປຐມກເຕນ ສທ຺ຘິໍ ກຕໍ ໂຫຕີຕິ ຕໍ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ປນ ຠາຊເນ ເຕນ ວາ ອຎ຺ເຎນ ວາ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວໍ ກຕໍ ປຐມກເຕນ ມິສ຺ເສຕ຺ວາປິ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ນ ເກວລຎ຺ຈ ຕສ຺ສ ¶ ເຍນ ປນ ກຕໍ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ເຎສໍ ປວາຣິຕານມ຺ປິ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍຖາ ປນ ອກເຕນ ມິສ຺ສໍ ນ ໂຫຕິ, ເອວໍ ມຸຂຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖຎ຺ຈ ສຸທ຺ຘໍ ກຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕໍ ປນ ນ ເກວລໍ ຄິລານສ຺ສ ຠຸຕ຺ຕາວເສສເມວ, ອຖ ໂຂ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຄິລານໍ ອຸທ຺ທິສ຺ສ ‘‘ອຊ຺ຊ ວາ ສ຺ເວ ¶ ວາ ຍທາ ວາ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕທາ ຂາທິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາຫຏໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ‘ຄິລານາຕິຣິຕ຺ຕ’ນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຍາວກາລິກໍ. ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ປວາຣິຕສ຺ສ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາມິສໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫໂຕ ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອນຕິຣິຕ຺ຕ’’ນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຍາມກາລິກາທີນິ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫໂຕ, ນິຣາມິສານິ ອຊ຺ໂຌຫຣໂຕ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອຕິຣິຕ຺ເຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ¶ ຈ. ອຕິຣິຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ ປນ, ‘‘ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ຍາມກາລິກາທີນິ ເຕສໍ ອນຸຎ຺ຎາຕປຣິໂຠຄວເສນ ນິຣາມິສານິ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປວາຣິຕຠາໂວ, ອາມິສສ຺ສ ອນຕິຣິຕ຺ຕຕາ, ກາເລນ ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປຐມປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ທຸຕິຍປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາເຣຍ຺ຍາຕິ ອຠິຫຣິຕ຺ວາ ‘‘ຫນ຺ທ, ຠິກ຺ຂຸ ຂາທ ວາ ຠຸຎ຺ຊ ວາ’’ຕິ ເອວໍ ປວາເຣຍ຺ຍ. ຊານນ຺ຕິ ສຸຕ຺ວາ ວາ ທິສ຺ວາ ວາ ຕສ຺ສ ປວາຣິຕຠາວໍ ຊານນ຺ໂຕ. ອາສາທນາເປກ຺ໂຂຕິ ອາສາທນໍ ໂຈທນໍ ມງ຺ກຸກຣຓຠາວໍ ອເປກ຺ຂມາໂນ. ຠຸຕ຺ຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ອຠິຫາເຣ ຕາວ ທຸກ຺ກຏໍ, ສເຈ ໂສ ຕໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ປຸນ ອຠິຫາຣກສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕສ຺ມິໍ ປນ ຠຸຎ຺ຊນ຺ເຕ ອຠິຫາຣກສ຺ສ ຕສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ທຸກ຺ກຏໍ, ໂຠຊນປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ໂຠຊເນນ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາຣຓາວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ປວາຣິເຕ ປວາຣິຕສຎ຺ຎິໂນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເວມຕິກສ຺ສ, ຍາມກາລິກາທີນິ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ອຠິຫຣນ຺ຕສ຺ສ, ເຕສຎ຺ຈ ປຏິຄ຺ຄຫຓອຊ຺ໂຌຫາເຣສຸ, ອປ຺ປວາຣິເຕ ¶ ຈ ປວາຣິຕສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອປ຺ປວາຣິຕສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ, ໂຍ ຈ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ເທຕິ, ‘‘ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ ເທຕິ, ໂຍ ວາ ‘‘ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຫຣນ຺ໂຕ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ເທຕິ, ໂຍ ຈ ຍາມກາລິກາທີນິ ‘‘ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ ເທຕິ, ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປວາຣິຕຕາ, ປວາຣິຕສຎ຺ຎິຕາ, ອາສາທນາເປກ຺ຂຕາ, ອນຕິຣິຕ຺ເຕນ ອຠິຫຏ຺ຐຸໍ ປວາຣຓຕາ, ໂຠຊນປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ¶ ວິກາເລຕິ ວິຄເຕ ກາເລ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາຕິກ຺ກມນໂຕ ຍາວ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນາຕິ ອຘິປ຺ປາໂຍ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວນມູລຜລໍ ອຸປາທາຍ ອາມໍ ວາ ປກ຺ກໍ ວາ ອາມິສສງ຺ເຂປຄຕໍ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊຄເຫ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ວິກາເລ ໂຠຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຍາມກາລິກາທີນິ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຫຓອຊ຺ໂຌຫາເຣສຸ, ກາເລ ວິກາລສຎ຺ຎິສ຺ສ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ກາເລ ກາລສຎ຺ຎິສ຺ສ ຍາມກາລິກາທີນິ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ‘‘ອນຸຊານາມິ, ຠິກ຺ຂເວ, ໂຣມຏ຺ຐກສ຺ສ ໂຣມຏ຺ຐໍ, ນ ຈ ຠິກ຺ຂເວ ພຫິມຸຂທ຺ວາຣາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ (ຈູຬວ. ໒໗໓) ອນຸຎ຺ຎາຕນເຍນ ໂຣມຏ຺ຐກສ຺ສາປິ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິກາລຕາ, ຍາວກາລິກຕາ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ວິກາລໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ສນ຺ນິຘິກາຣກນ຺ຕິ ກາໂຣ ກຣຓໍ ກິຣິຍາຕິ ອຕ຺ຖໂຕ ເອກໍ, ສນ຺ນິຘິ ກາໂຣ ອສ຺ສາຕິ ສນ຺ນິຘິກາຣໍ ¶ , ສນ຺ນິຘິກາຣເມວ ສນ຺ນິຘິກາຣກໍ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອກຣຕ຺ຕິໍ ວີຕິນາມິຕສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ຕສ຺ມາ ເອວໍ ສນ຺ນິຘິກຕໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຍາວກາລິກໍ ວາ ຍາມກາລິກໍ ວາ ‘ອຊ຺ໂຌຫຣິສ຺ສາມີ’ຕິ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈປິ ປຕ຺ໂຕ ທຸທ຺ໂຘໂຕ ໂຫຕິ, ຍໍ ອງ຺ຄຸລິຍາ ຆໍສນ຺ຕສ຺ສ ເລຂາ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ຄຓ຺ຐິກປຕ຺ຕສ຺ສ ວາ ຄຓ຺ຐິກນ຺ຕເຣ ສ຺ເນໂຫ ປວິຏ຺ໂຐ ໂຫຕິ, ໂຍ ອຸຓ຺ເຫ ໂອຕາເປນ຺ຕສ຺ສ ປຄ຺ຆຣຕິ, ອຸຓ຺ຫຍາຄຸຍາ ວາ ຄຫິຕາຍ ສນ຺ທິສ຺ສຕິ, ຕາທິເສ ປຕ຺ເຕປິ ປຸນທິວເສ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຍໍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ນິຣເປກ຺ໂຂ ສາມເຓຣານໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ເຕຫິ ນິຫິຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕໍ ວຏ຺ຏຕິ ¶ . ສຍໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອປຣິຈ຺ຈຕ຺ຕເມວ ຫິ ທຸຕິຍທິວເສ ກປ຺ປິຍໂຠຊນໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອກປ຺ປິເຍສຸ ປນ ມນຸສ຺ສມໍເສ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈເຍນ ສທ຺ຘິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ເສເສສຸ ປນ ທຸກ຺ກເຏນ ສທ຺ຘິໍ. ຍາມກາລິກໍ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ອຊ຺ໂຌຫຣໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ອຊ຺ໂຌຫຣໂຕ ທຸກ຺ກເຏນ ສທ຺ຘິໍ. ໂຍ ປນ ປວາຣິໂຕ ຫຸຕ຺ວາ ອນຕິຣິຕ຺ຕກຕໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຕິ, ຕສ຺ສ ສພ຺ພວິກປ຺ເປສຸ ອປຣມ຺ປິ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ວຑ຺ຒຕິ. ສເຈ ວິກາເລ ອຊ຺ໂຌຫຣຕິ, ອນຕິຣິຕ຺ຕປຈ຺ຈຍາ ສພ຺ພວິກປ຺ເປສຸ ອນາປຕ຺ຕິ, ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ວິກາລປຈ຺ຈຍາ ຍາມກາລິກາທີສຸ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອວເສເສສຸ ວິກາລປຈ຺ຈຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ວຑ຺ຒຕິເຍວ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປນ ສນ຺ນິຘິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວຏ຺ຏຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈ ສນ຺ນິຘິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວຏ຺ຏຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິກ຺ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໔໒໑-໔໒໒) ອນຸຎ຺ຎາຕຕ຺ຕາ ວຏ຺ຏຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ເພລຏ຺ຐສີສໍ ອາຣພ຺ຠ ສນ຺ນິຘິກາຣກໂຠຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ , ສຕ຺ຕາຫກາລິກ ຍາວຊີວິການໍ ປນ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ຍຖາ ເຈຕານິ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ນ ກປ຺ປນ຺ຕິ, ເອວໍ ຍາວກາລິກາທີຫິ ສໍສຏ຺ຐານິປິ, ວຸຕ຺ຕຎ຺ເຫຕໍ ‘‘ຍາວກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຍາມກາລິກໍ ຕທຫຸປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ກາເລ ກປ຺ປຕິ, ວິກາເລ ນ ກປ຺ປຕີ’’ຕິອາທິ (ມຫາວ. ໓໐໕). ຕສ຺ມາ ສເຈປິ ຕໍ ຕໍ ເຕນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສໍສຏ຺ຐໍ ລຠຕິ, ສເຈ ອສມ຺ຠິນ຺ນຣສໍ ວາ ໂຫຕິ ສຸໂຘຕໍ ວາ, ຍຖາ ອິຕເຣນ ສໍສຄ຺ໂຄ ນ ປຎ຺ຎາຍຕິ, ອຕ຺ຕໂນ ກາລານຸຣູເປນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ສເຈ ປນ ສມ຺ຠິນ຺ນຣສໍ ວາ ໂຫຕິ ທຸທ຺ໂຘຕໍ ວາ, ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຍາວກາລິກຎ຺ຫິ ອຕ຺ຕນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠິນ຺ນຣສານິ ຕີຓິປິ ຍາມກາລິກາທີນິ ອຕ຺ຕໂນ ສຠາວໍ ອຸປເນຕິ, ຍາມກາລິກໍ ທ຺ເວປິ ສຕ຺ຕາຫກາລິກາທີນິ ອຕ຺ຕໂນ ສຠາວໍ ອຸປເນຕິ, ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກເມວ ອຕ຺ຕໂນ ສຠາວໍ ອຸປເນຕິ. ຕສ຺ມາ ເຕນ ຕທຫຸປຏິຄ຺ຄຫິເຕນ ສທ຺ຘິໍ ຕທຫຸປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວາ ປຸເຣ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ວາ ຍາວຊີວິກໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ກປ຺ປຕິ, ທ຺ວີຫປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິເຕນ ຉາຫໍ, ຕີຫປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິເຕນ ປຎ຺ຈາຫໍ…ເປ… ສຕ຺ຕາຫປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິເຕນ ຕທເຫວ ກປ຺ປຕີຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ມາເຍວ ຫິ ‘‘ສຕ຺ຕາຫກາລິເກນ, ຠິກ຺ຂເວ ¶ , ຍາວຊີວິກໍ ຕທຫຸປຏິຄ຺ຄຫິຕ’’ນ຺ຕິ ອວຕ຺ວາ ‘‘ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ສຕ຺ຕາຫໍ ກປ຺ປຕີ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ກາລຍາມສຕ຺ຕາຫາຕິກ຺ກເມສຸ ເຈຕ຺ຖ ວິກາລໂຠຊນ ສນ຺ນິຘິເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທານໍ ວເສນ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ເວທິຕພ຺ພາ, ອິເມສຸ ປນ ຈຕູສຸ ກາລິເກສຸ ¶ ຍາວກາລິກໍ ຍາມກາລິກນ຺ຕິ ອິມເມວ ທ຺ວຍໍ ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐຎ຺ເຈວ ສນ຺ນິຘິກາຣກຎ຺ຈ, ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ຍາວຊີວິກຎ຺ຈ ອກປ຺ປິຍກຸຏິຍໍ ນິກ຺ຂິປິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ສນ຺ນິຘິມ຺ປິ ນ ຊເນຕິ. ອກປ຺ປິຍກຸຏິຍໍ ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ເຐນ ປນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອິຕຣທ຺ວຍໍ ຕທຫຸປຏິຄ຺ຄຫິຕມ຺ປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ມຸຂສນ຺ນິຘິ ນາມ ໂຫຕິ, ມຫາປຈ຺ຈຣິຍໍ ປນ ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐໍ ໂຫຕີຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ນາມມຕ຺ຕເມວ ນານາກຣຓໍ, ອາປຕ຺ຕິ ປນ ທຸກ຺ກຏເມວ. ຕຕ຺ຖ ອກປ຺ປິຍກຸຏິ ນາມ ສງ຺ຆສ຺ສ ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕກໍ ວສນຕ຺ຖາຍ ກຕເຄຫໍ, ຕຕ຺ຖ ສຫເສຍ຺ຍປ຺ປໂຫນເກ ປເທເສ ວຸຏ຺ຐໍ ຍາວກາລິກຎ຺ຈ ຍາມກາລິກຎ຺ຈ ສງ຺ຆິກໍ ວາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕກໍ ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ປກ຺ກໍ ອນ຺ໂຕປກ຺ກໍ ນາມ, ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປນ ສຍໍ ປກ຺ກໍ ສາມໍ ປກ຺ກໍ ນາມ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ອນຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ. ເຕນ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສໍສຏ຺ຐມ຺ປິ ຕໍຄຕິກເມວ, ສພ຺ພໍ ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມາ ອນ຺ໂຕວຸຏ຺ຐອນ຺ໂຕປກ຺ກໂມຈນຕ຺ຖໍ ຠຄວຕາ ຈຕສ຺ໂສ ກປ຺ປິຍຠູມິໂຍ (ມຫາວ. ໒໙໕) ອນຸຎ຺ຎາຕາ, ຕາສໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ມຫາວ. ອຏ຺ຐ. ໒໙໕) ວຸຕ຺ໂຕ. ຍຕ຺ຖ ປເນຕາ ນ ສນ຺ຕິ, ຕຕ຺ຖ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ ກຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສາມໍ ປາກມ຺ປິ ປຸນປາກໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອສນ຺ນິຘິກາຣເກ ສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອສນ຺ນິຘິກາຣກສຎ຺ຎິໂນ, ຍາວກາລິກາທີນິ ຕີຓິ ນິທຫິຕ຺ວາ ¶ ສກໍ ສກໍ ກາລໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ, ຍາວຊີວິກໍ ສທາປິ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາມິສໍ, ສນ຺ນິຘິຠາໂວ, ຕສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ສນ຺ນິຘິກາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ປຓີຕໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ປຓີຕໂຠຊນານີຕິ ປຓີຕສໍສຏ຺ຐານິ ສຕ຺ຕຘຎ຺ຎນິພ຺ພຕ຺ຕານິ ໂຠຊນານິ. ຍຖາ ຫິ ອາຊຎ຺ຎຍຸຕ຺ໂຕ ຣໂຖ ‘ອາຊຎ຺ຎຣໂຖ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວມິຘາປິ ປຓີຕສໍສຏ຺ຐານິ ໂຠຊນານິ ປຓີຕໂຠຊນານີຕິ. ເຍຫິ ປນ ປຓີເຕຫິ ສໍສຏ຺ຐານິ, ຕານິ ‘ປຓີຕໂຠຊນານີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ເຕສໍ ປເຠທທສ຺ສນຕ຺ຖໍ ເສຍ຺ຍຖິທໍ ສປ຺ປິ ນວນີຕນ຺ຕິອາທິມາຫ, ຕຕ຺ຖ ສປ຺ປິອາທີນິ ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປເທ ¶ (ກງ຺ຂາ. ອຏ຺ຐ. ເຠສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ) ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂເຓເນວ ເວທິຕພ຺ພານິ. ມຈ຺ຉາທີສຸ ປນ ສພ຺ໂພປິ ‘ໂອທໂກ’ຕິ (ປາຈິ. ໒໖໐) ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂໂຓ ມຈ຺ໂຉ ມຈ຺ໂຉເຍວ. ເຍສໍ ປນ ¶ ມໍສໍ ກປ຺ປຕິ, ເຕສໍ ມໍສຎ຺ຈ ຂີຣທຘີນິ ຈ ອິຘາຘິປ຺ເປຕານິ. ເອວຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານີຕິ ຍານິ ເອເຕຫິ ສປ຺ປິອາທີຫິ ສໍສຏ຺ຐຕ຺ຕາ ‘ປຓີຕໂຠຊນານີ’ຕິ ວຸຈ຺ຈນ຺ຕິ, ຕຖາຣູປານິ ປຓີຕໂຠຊນານິ. ອຄິລາໂນຕິ ຍສ຺ສ ເຕຫິ ວິນາປິ ຜາສຸ ໂຫຕິ. ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ໂຍ ອຄິລາໂນ ສຸທ຺ຘານິ ສປ຺ປິອາທີນິ ເຠສຊ຺ຊຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕິ, ໂສ ມຫານາມສິກ຺ຂາປເທນ (ປາຈິ. ໓໐໓) ກາເຣຕພ຺ໂພ, ມຈ຺ຉາທີນິ ຈຕ຺ຕາຣິ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ (ປາຈິ. ໖໑໒-໖໑໓) ກາເຣຕພ຺ໂພ, ສປ຺ປິອາທີຫິ ສໍສຏ຺ຐໂຠຊນານິ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ໂຕ ອິມິນາ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ‘‘ສປ຺ປິນາ ຠຕ຺ຕໍ ເທຫິ, ສປ຺ປິໍ ອາກິຣິຕ຺ວາ ເທຫິ, ສປ຺ປິມິສ຺ສກໍ ກຕ຺ວາ ເທຫິ, ສຫ ສປ຺ປິນາ ເທຫິ, ສປ຺ປິຎ຺ຈ ຠຕ຺ຕຎ຺ຈ ເທຫີ’’ຕິ ເອວໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ຕາວ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫຣເຓ ອຊ຺ໂຌຫຣເຓ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ‘‘ສປ຺ປິຠຕ຺ຕໍ ເທຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ຍສ຺ມາ ສາລິຠຕ຺ຕໍ ວິຍ ສປ຺ປິຠຕ຺ຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏເມວ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ‘‘ສປ຺ປິນາ ຠຕ຺ຕໍ ເທຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ຠຕ຺ຕໍ ທຕ຺ວາ ‘‘ສປ຺ປິໍ ກຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ ນວນີຕຂີຣາທີນິ ວາ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ຑໍ ວາ ເທຕິ ‘‘ອິມິນາ ສປ຺ປິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ, ຍຖາວຕ຺ຖຸກເມວ. ‘‘ໂຄສປ຺ປິນາ ຠຕ຺ຕໍ ເທຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ໂຄສປ຺ປິໍ ວາ ເທຕຸ, ຕສ຺ມິໍ ອສຕິ ປຸຣິມນເຍນ ນວນີຕາທີນິ ວາ, ຄາວິໍເຍວ ວາ ເທຕຸ ‘‘ອິໂຕ ສປ຺ປິນາ ຠຸຎ຺ຊາຫີ’’ຕິ, ຍຖາວຕ຺ຖຸກເມວ. ສເຈ ປນ ‘‘ໂຄສປ຺ປິນາ ເທຫີ’’ຕິ ຍາຈິໂຕ ອຊິກາສປ຺ປິອາທີຫິ ເທຕິ, ວິສງ຺ເກຕໍ. ເອວຎ຺ຫິ ສຕິ ອຎ຺ຎໍ ຍາຈິເຕນ ອຎ຺ຎໍ ທິນ຺ນໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ອນາປຕ຺ຕິ, ເອສ ນໂຍ ‘‘ອຊິກາສປ຺ປິນາ ເທຫີ’’ຕິອາທີສຸປິ. ‘‘ກປ຺ປິຍສປ຺ປິນາ ເທຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອກປ຺ປິຍສປ຺ປິນາ ເທຕິ, ວິສງ຺ເກຕເມວ. ‘‘ອກປ຺ປິຍສປ຺ປິນາ ເທຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ອກປ຺ປິຍສປ຺ປິນາວ ເທຕິ, ປຏິຄ຺ຄຫເຓປິ ປຣິໂຠເຄປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອິມິນາ ນເຍນ ສພ຺ພປເທສຸ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ສເຈ ປນ ສພ຺ເພຫິປິ ສປ຺ປິອາທີຫິ ເອກຏ຺ຐາເນ ວາ ນານາຏ຺ຐາເນ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປຏິລທ຺ຘໍ ເອກໂຕ ສມ຺ຠິນ຺ນຣສໍ ກຕ຺ວາ ຕໂຕ ກຸສຄ຺ເຄນ ເອກພິນ຺ທຸມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌຫຣຕິ, ນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຓີຕໂຠຊນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລາໂນ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຄິລານສ຺ສ ອຄິລານສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຄິລານສຎ຺ຎິສ຺ສ, ຄິລານກາເລ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຄິລານສ຺ສ ຠຸຎ຺ຊໂຕ, ຄິລານສ຺ສ ເສສເກ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐານໂຕ, ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎຕ຺ເຕ, ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ຄຫິເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຓີຕໂຠຊນຕາ, ອຄິລານຕາ, ກຕວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ປຏິລາໂຠ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ອທ຺ຘານສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ ¶ , ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປຓີຕໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ອທິນ຺ນນ຺ຕິ ກາເຍນ ວາ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐຕ຺ວາ ກາຍກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘນິສ຺ສຄ຺ຄິຍານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ນ ທິນ຺ນໍ, ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຎ຺ຫິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກມ຺ປິ ອຊ຺ໂຌຫຣິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ອນ຺ຕມໂສ ວິສ຺ສາສິກສນ຺ຕກມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ຕສ຺ສ ລກ຺ຂຓໍ ວຸຕ຺ຕວິປລ຺ລາເສນ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ຫິ ໂຍ ໂກຈິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ອນ຺ຕມໂສ ຕິຣຈ຺ຉາໂນປິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິໂຕ ກາຍາທີນໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ເທຕິ, ຕຎ຺ເຈ ຠິກ຺ຂຸນາ ເຍນ ເກນຈິ ສຣີຣາວຍເວນ ວາ, ຕປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ, ສໍຫາຣິເມນ ຈ ອນ຺ຕມໂສ ມຎ຺ເຈນາປິ, ຘາເຣຕຸໍ ສມຕ຺ເຖນ ຈ ອນ຺ຕມໂສ ອຕຕ຺ຖຊາຕກຣຸກ຺ຂປຓ຺ເຓນາປິ, ສູຈິຍາ ປຣາມຏ຺ຐມຕ຺ເຕນາປິ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ໂຫຕິ. ປຏິພທ຺ຘປ຺ປຏິພທ຺ຘໍ ນາມ ອິຘ ນຕ຺ຖິ, ຍມ຺ປິ ນຕ຺ຖຸກຣຓິຍາ ທິຍ຺ຍມານໍ ນາສິກາຍ, ອກລ຺ລໂກ ວາ ມຸເຂນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕິ, ສພ຺ພໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອາໂຠຄມຕ຺ຕເມວ ເຫຕ຺ຖ ປມາຓໍ. ປຸພ຺ພາໂຠເຄ ຈ ສຕິ ປຈ຺ຉາ ນິທ຺ທາຍນ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ທິນ຺ນມ຺ປິ ຫຕ຺ຖປາເສ ສຕິ ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ໂຫຕິ. ຍມ຺ປິ ‘‘ປຕ຺ເຕນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫິສ຺ສາມີ’’ຕິ ນິສິນ຺ນສ຺ເສວ ຫຕ຺ເຖ ປຕຕິ, ຕໍ ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ອຠິຫຏຠາຊນໂຕ ¶ ປຕິຕຣຊມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ຕຕ຺ຖ ຐິຕນິສິນ຺ນນິປນ຺ນານໍ ປວາຣຓາສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຫຕ຺ຖປາໂສ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສເຈ ປນ ທາຍກປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫເກສຸ ເອໂກ ອາກາເສ ໂຫຕິ, ເອໂກ ຠູມິຍໍ, ຠູມຏ຺ຐສ຺ສ ສີເສນ ອາກາສຏ຺ຐສ຺ສ ຈ ຐເປຕ຺ວາ ທາຕຸໍ ວາ ຄເຫຕຸໍ ວາ ປສາຣິຕຫຕ຺ຖໍ ຍໍ ອາສນ຺ນຕຣໍ ອງ຺ຄໍ, ຕສ຺ສ ໂອຣິມນ຺ເຕນ ຫຕ຺ຖປາສປ຺ປມາຓໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕພ຺ພໍ. ສເຈປິ ເອໂກ ກູເປ ໂຫຕິ, ເອໂກ ກູປຕເຏ, ເອໂກ ວາ ຣຸກ຺ເຂ, ເອໂກ ປຖວິຍໍ, ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ຫຕ຺ຖປາສປ຺ປມາຓໍ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ມິໍ ຐຕ຺ວາ ສເຈປິ ທ຺ເວ ຕໂຍ ວາ ສາມເຓຣາ ຍໍ ມຊ຺ຌິໂມ ປຸຣິໂສ ອຸກ຺ຂິປິຕຸໍ ສກ຺ໂກຕິ, ເອວຣູປໍ ຠາຣໍ ປວຏ຺ເຏນ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠູມິຍໍ ຐປິຕຫຕ຺ຖໍ ¶ ອາໂຣເປນ຺ຕິ, ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວາ ຠິກ຺ຂຸໂນ ປສາຣິຕຫຕ຺ເຖ ເອກເທເສນາປິ ຐເປນ຺ຕິ, ຕໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ໂຫຕິ. ຍໍ ປນ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ເຕ ຣຊໍ ປຕຕິ, ຕໍ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາວ ຠິກ຺ຂາ ຄຓ຺ຫິຕພ຺ພາ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ວິນຍທຸກ຺ກຏໍ, ຕໍ ປນ ປຸນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ສເຈ ¶ ‘‘ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເທຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ວຈນໍ ອສ຺ສຸຕ຺ວາ ວາ ອນາທິຍິຕ຺ວາ ວາ ຠິກ຺ຂໍ ເທນ຺ຕິເຍວ, ວິນຍທຸກ຺ກຏາ ມຸຈ຺ຈຕິ, ປຸນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາ ຠິກ຺ຂາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພາ. ສເຈ ມຫາວາໂຕ ຕໂຕ ຕໂຕ ຣຊໍ ປາເຕຕິ, ນ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ຠິກ຺ຂໍ ຄເຫຕຸໍ, ‘‘ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ເຕນ ອາໂຠຄໍ ກຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຕໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທຕ຺ວາ ປຸນ ເຕນ ທິນ຺ນໍ ວາ ຕສ຺ສ ວິສ຺ສາເສນ ວາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອສ຺ສຸເຂຬສິງ຺ຆາຓິກາທີສຸ ຍໍ ຐານໂຕ ຈວິຕ຺ວາ ຫຕ຺ເຖ ວາ ປຕ຺ເຕ ວາ ປຕຕິ, ຕໍ ປຏິຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ, ອງ຺ຄລຄ຺ຄໍ ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ. ປຕນ຺ຕມ຺ປິ ໂວຈ຺ຉິນ຺ນຎ຺ເຈ ອນ຺ຕຣາ ນ ຄເຫຕພ຺ພໍ, ອຸຄ຺ຄຫິຕກໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໍ ປຈ຺ຉາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕມ຺ປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຍໍ ປນ ເຠສຊ຺ຊໍ ວາ ມູລຜລໍ ວາ ມາຕາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຄເຫຕ຺ວາ ຉາຍຕ຺ຖາຍ ວາ ຜລິນິສາຂໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕໂຕ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ປຸນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ໂຍ ປນ ຕຕ຺ຖ ຊາຕກຜລິນິສາຂາຍ ວາ ວລ຺ລິຍາ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຈາເລຕິ. ຕສ຺ສ ຕໂຕ ລທ຺ຘໍ ຜລໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ທຸຣຸປຈິຓ຺ຓທຸກ຺ກຏຎ຺ຈ ອາປຊ຺ຊຕິ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຕໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຜລິຣຸກ຺ຂໍ ປນ ອປສ຺ສຍິຕຸໍ ວາ ອາລມ຺ພິຕຸໍ ວາ ວຏ຺ຏຕິ, ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຐປິເຕ ຍໍ ອຎ຺ຎໍ ອງ຺ກຸຣາທິ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕເມວ ຕໍ. ຍາວ ຫິ ຫຕ຺ຖໂຕ ມຸຕ຺ເຕ ນິຣເປກ຺ໂຂ ນ ໂຫຕິ, ນິຣເປກ຺ຂຕາຍ ວາ ຫຕ຺ຖໂຕ ນ ¶ ມຸຈ຺ຈຕິ, ຕາວ ນ ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ ວິຊຫຕິ, ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕ.

ມຸຂທ຺ວາຣນ຺ຕິ ຄລນາຬິກໍ. ມຸເຂນ ວາ ຫິ ປວິຏ຺ຐໍ ໂຫຕຸ, ນາສິກາຍ ວາ, ຄເລນ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍຕາຍ ສພ຺ພມ຺ປິ ຕໍ ມຸຂທ຺ວາຣໍ ປເວສິຕເມວ ໂຫຕິ. ອາຫາຣນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຍາວກາລິກໍ ວາ ຍາມກາລິກໍ ວາ ສຕ຺ຕາຫກາລິກໍ ວາ ຍາວຊີວິກໍ ວາ. ສພ຺ພຎ຺ເຫຕໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍຕ຺ຕາ ‘ອາຫາໂຣ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕຕ຺ຖ ສພ຺ພມ຺ປິ ຘຎ຺ຎໍ ວາ ຘຎ຺ຎານຸໂລມໍ ວາ ຕາລນາຬິເກຣປນສລພຸຊອລາພຸກຸມ຺ຠຓ຺ຑປຸສ຺ສຜລຕິປຸສຜລເອຬາລຸກສງ຺ຂາຕໍ ນວວິຘໍ ມຫາຜລຎ຺ເຈວ ອປຣຓ຺ຓຎ຺ຈ, ຍຎ຺ຈຎ຺ຎໍ ວນມູລປຕ຺ຕປຸປ຺ຜຜລາທິ ອາຫາຣຕ຺ຖໍ ຜຣຕິ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ຍາວ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກກາໂລ, ຕາວ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໂຕ ຍາວກາລິກໍ ນາມ. ອມ຺ພປານໍ ຊມ຺ພຸປານໍ ໂຈຈປານໍ ໂມຈປານໍ ມຘຸກປານໍ ມຸທ຺ທິກປານໍ ສາລູກປານໍ ຜາຣຸສກປານນ຺ຕິ ອິມານິ ອຏ຺ຐ ປານານິ, ຍານິ ຈ ເຕສໍ ອນຸໂລມານິ ເວຕ຺ຕຕິນ຺ຕິຓິກມາຕຸລຸງ຺ຄກປິຏ຺ຐໂກສມ຺ພກຣມນ຺ທາທິຂຸທ຺ທກຜລປານານິ, ເອຕານິ ສພ຺ພານິ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນຫິ ¶ ສີໂຕທເກນ ມທ຺ທິຕ຺ວາ ກຕານິ ອາທິຈ຺ຈປາການິ ວາ ຍາວ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຈ຺ຉິມຍາມໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໂຕ ຍາມກາລິການິ ນາມ. ອວເສເສສຸ ອນຸຎ຺ຎາຕຜລປຕ຺ຕປຸປ຺ຜຣເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສປ຺ປິອາທີນິ ປຎ຺ຈ ເຠສຊ຺ຊານິ ສຕ຺ຕາຫໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໂຕ ສຕ຺ຕາຫກາລິການິ ນາມ. ອິທໍ ປນ ຍາວກາລິກາທິຕ຺ຕຍໍ ກາລວິມຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຸທກໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວເສສມູລຜລາຜລາທິ ຍໍ ເນວ ຂາທນີຍຕ຺ຖໍ ນ ໂຠຊນີຍຕ຺ຖໍ ຜຣຕິ ¶ , ຕໍ ຍາວຊີວໍ ນິທຫິຕ຺ວາ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໂຕ ຍາວຊີວິກໍ ນາມ. ອາຫເຣຍ຺ຍາຕິ ປເວເສຍ຺ຍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາຕິ ອິທໍ ອນາຫາເຣປິ ອຸທເກ ອາຫາຣສຎ຺ຎາຍ, ທນ຺ຕໂປເນ ຈ ‘‘ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອາຫຏໍ ອິທ’’ນ຺ຕິ ສຎ຺ຎາຍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍນ຺ຕານໍ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈວິໂນທນຕ຺ຖໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຸທກຎ຺ຫິ ຍຖາສຸຂໍ ປາຕຸໍ, ທນ຺ຕກຏ຺ຐຎ຺ຈ ທນ຺ຕໂປນປຣິໂຠເຄນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ອິທໍ ທ຺ວຍໍ ອວເສສໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫໂຕ ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ສເຈປິ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຣໂສ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ປວິສຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ເວສາລິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ອທິນ຺ນໍ ອາຫາຣໍ ອາຫຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ¶ , ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕເກ ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ປຏິຄ຺ຄຫິຕສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອຸທກທນ຺ຕໂປເນ, ຈຕ຺ຕາຣິ ມຫາວິກຏານິ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ອສຕິ ກປ຺ປິຍກາຣເກ ສາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອຕ຺ຖ ທຸພ຺ພໂຈປິ ອສມຕ຺ໂຖປິ ກປ຺ປິຍກາຣໂກ ອສນ຺ຕປກ຺ເຂເຍວ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຉາຣິກາຍ ອສຕິ ສຸກ຺ຂທາຣຸໍ ຌາເປຕ຺ວາ, ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ອສຕິ ອລ຺ລທາຣຸໍ ຣຸກ຺ຂໂຕ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາປິ ກາຕຸໍ, ມຕ຺ຕິກຕ຺ຖາຍ ຈ ປຖວິໍ ຂຓິຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ອິທໍ ປນ ຈຕຸພ຺ພິຘມ຺ປິ ມຫາວິກຏໍ ກາໂລທິສ຺ສໍ ນາມ ສປ຺ປທຏ຺ຐກ຺ຂເຓເຍວ ສາມໍ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອຎ຺ຎທາ ປຏິຄ຺ຄາຫາເປຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ອປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕກຕາ, ອນນຸຎ຺ຎາຕຕາ, ຘູມາທິອພ຺ໂພຫາຣິກາຠາໂວ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ທນ຺ຕໂປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ໂຠຊນວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ອເຈລກວຄ຺ໂຄ

໑. ອເຈລກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອເຈລກວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ເອເຕສໍ ອເຈລກາທີນໍ ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍານໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາມິສໍ ເອກປ຺ປໂຍເຄນ ¶ ເທນ຺ຕສ຺ສ ເອກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອວຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອວຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ເທນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເວສາລິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ປຣິພ຺ພາຊິກາຍ ທ຺ເວ ປູເວ ທານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຸທກທນ຺ຕໂປນໍ ເທນ຺ຕສ຺ສ, ອຕິຕ຺ຖິເຍ ຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎິສ຺ສ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕິຕ຺ຖິເຍ ອຕິຕ຺ຖິຍສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ທາເປນ຺ຕສ຺ສ, ເຕສໍ ສນ຺ຕິເກ ຠາຊນໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ‘‘ອິທໍ ຄຓ຺ຫຖາ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ເຕສໍ ວາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕຠາຊເນ ເທນ຺ຕສ຺ສ, ພາຫິຣເລປໍ ¶ ເທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕິຕ຺ຖິຍຕາ, ອນນຸຎ຺ຎາຕຕາ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ສຫຕ຺ຖາ ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕຠາຊເນ ທານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ອເຈລກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ທາເປຕ຺ວາ ວາ ອທາເປຕ຺ວາ ວາຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາມິສໍ ທາເປຕ຺ວາ ວາ ນ ທາເປຕ຺ວາ ວາ. ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍາຕິ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ຫສນກີຬນຣໂຫນິສຊ຺ຊາທີນິ ກຕ຺ຕຸກາໂມ ‘ຄຈ຺ຉາ’ຕິອາທີນິ ວຕ຺ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ. ເອຕເທວາຕິ ເອຕໍ ອນາຈາຣເມວ ປຈ຺ຈຍໍ ກຣິຕ຺ວາ, ນ ອຎ຺ຎໍ ປຕິຣູປໍ ກາຣຓໍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຸຍ຺ໂຍຊນມຕ຺ເຕ ຕາວ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍທາ ປນສ຺ສ ໂສ ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວາ ສວນູປຈາຣໍ ວາ ເອເກນ ປາເທນ ວິຊຫຕິ, ອປຣໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍນ ວິຊຫິເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ທສ຺ສນູປຈາຣສ຺ສ ອຊ຺ໂຌກາເສ ຐຕ຺ວາ ທ຺ວາທສຫຕ຺ຖປ຺ປມາຓໍ, ຕຖາ ສວນູປຈາຣສ຺ສ. ສເຈ ປນ ອນ຺ຕຣາ ກຸຏ຺ຏທ຺ວາຣປາກາຣາທໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕຫິ ອນ຺ຕຣິຕຠາໂວເຍວ ອຸປຈາຣາຕິກ຺ກໂມ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸຍ຺ໂຍຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອຸຍ຺ໂຍຊນາຓຕ຺ຕິກາຍ ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ກລິສາສນາໂຣປເນ ທຸກ຺ກຏເມວ, ‘‘ອຸໂຠ ເອກໂຕ ນ ຍາເປສ຺ສາມາ’’ຕິ ເອວມາທີຫິ ປຕິຣູປກາຣເຓຫິ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕຸກາມຕາ, ຕທຕ຺ຖເມວ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ອຸຍ຺ໂຍຊນໍ, ເອວໍ ອຸຍ຺ໂຍຊິຕສ຺ສ ອຸປຈາຣາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ສຫ ອຸໂຠຫິ ຊເນຫີຕິ ສໂຠຊນໍ, ຕສ຺ມິໍ ສໂຠຊເນ. ອຖ ວາ ສໂຠຊເນຕິ ສໂຠເຄ, ຣາຄປຣິຍຸຏ຺ຐິຕປຸຣິສສ຺ສ ຫິ ອິຕ຺ຖີ ໂຠໂຄ, ອິຕ຺ຖິຍາ ຈ ປຸຣິໂສ, ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ ‘‘ອິຕ຺ຖີ ເຈວ ໂຫຕິ, ປຸຣິໂສ ຈາ’’ຕິອາທິ (ປາຈິ. ໒໘໑) ວຸຕ຺ຕໍ. ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ອນຸປວິສິຕ຺ວາ ນິສີເທຍ຺ຍ, ຍໍ ຕສ຺ມິໍ ກຸເລ ສຍນິຆຣໍ, ຕສ຺ສ ມຫາຈຕຸສ຺ສາລາທີສຸ ກຕສ຺ສ ມຫລ຺ລກສ຺ສ ປິຏ຺ຐສງ຺ຆາຏໂຕ ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕສຍນສ຺ສ ອາສນ຺ເນ ຐາເນ, ຂຸທ຺ທກສ຺ສ ວາ ເວມຊ຺ຌໍ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນິສີເທຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເອວໍ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອສຍນິຆເຣ ສຍນິຆຣສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ນສຍນິຆຣສຎ຺ຎິສ຺ສ, ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ປເທສໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ມິໍ ທຸຕິຍເກ ສຕິ, ອຸໂຠສຸ ນິກ຺ຂນ຺ເຕສຸ ວາ, ວີຕຣາເຄສຸ ວາ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອວີຕຣາຄຊາຍມ຺ປຕິການໍ ¶ ສນ຺ນິຫິຕຕາ, ສຍນິຆຣຕາ, ທຸຕິຍສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອຠາໂວ, ອນຸປຂຊ຺ຊ ນິສີທນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານີຕິ.

ສໂຠຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔-໕. ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນ-ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ຖປຎ຺ຈມານິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນາສເນ ຈ, ຣໂຫ ຈ ນິສຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ເອເຕສມ຺ປິ ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສາເນວ. ເສໂສ ກຖານໂຍ ອນິຍຕທ຺ວເຍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ຣໂຫປຏິຈ຺ຉນ຺ນ-ຣໂຫນິສຊ຺ຊສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ນິມນ຺ຕິໂຕຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ນິມນ຺ຕິໂຕ. ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນຕິ ເຕເນວ ນິມນ຺ຕນຠຕ຺ເຕນ ສຠຕ຺ໂຕ ສມາໂນ. ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາຕິ ອນ຺ໂຕອຸປຈາຣສີມາຍ ທສ຺ສນູປຈາເຣ ຠິກ຺ຂຸໍ ¶ ທິສ຺ວາ ຍໍ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປກຕິວຈເນນ ອາປຸຈ຺ຉິຕຸໍ, ຕາທິສໍ ‘‘ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຆຣໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ວາ ‘‘ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ຊາມີ’’ຕິ ວາ ອີທິເສນ ວຈເນນ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ. ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວາ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ ວາຕິ ເຍນ ຠຕ຺ເຕນ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ຕສ຺ມິໍ ຠຸຕ຺ເຕ ວາ ອຠຸຕ຺ເຕ ວາ. ກຸເລສຸ ຈາຣິຕ຺ຕໍ ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ຍສ຺ມິໍ ກຸເລ ນິມນ຺ຕິໂຕ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎານິ ກຸລານິ ປວິເສຍ຺ຍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ສເຈ ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ທຸວິຘມ຺ປິ ສມຍໍ ຐເປຕ຺ວາ ອວີຕິວຕ຺ເຕ ¶ ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ອຎ຺ຎໍ ກຸລໍ ປວິສຕິ, ອຖສ຺ສ ຆຣູປຈາໂຣກ຺ກມເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຐມປາເທນ ອຸມ຺ມາຣໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ອປຣມ຺ປິ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາເທນ ອຕິກ຺ກເມ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊຄເຫ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈາຣິຕ຺ຕາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ, ອນາປຸຈ຺ຉາ, ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ຈຕຸພ຺ພິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນິມນ຺ຕິເຕ ນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎິສ຺ສ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ອນິມນ຺ຕິຕສຎ຺ຎິສ຺ສ, ສມເຍ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ, ອສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປວິສໂຕ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ຆເຣນ ວາ ຆຣູປຈາເຣນ ວາ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ເຕນ ຄຈ຺ຉໂຕ, ອນ຺ຕຣາຣາມຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍຕິຕ຺ຖິຍເສຍ຺ຍປຏິກ຺ກມນຠຕ຺ຕິຍຆຣານິ ຄຈ຺ຉໂຕ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ນິມນ຺ຕນສາທິຍນໍ, ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉນາ, ຠຕ຺ຕິຍຆຣໂຕ ອຎ຺ຎຆຣປ຺ປວິສນໍ, ມຊ຺ຌນ຺ຫິການຕິກ຺ກໂມ, ສມຍສ຺ສ ວາ ອາປທານໍ ວາ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ຈາຣິຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ມຫານາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ຈຕຸມາສປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາຕິ ຈຕ຺ຕາໂຣ ມາເສ ຄິລານປ຺ປຈ຺ຈຍປວາຣຓາ, ສພ຺ພຎ຺ເຈຕໍ ວຕ຺ຖຸວເສນ ວຸຕ຺ຕໍ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ – ຈຕຸມາສປວາຣຓາ ວາ ໂຫຕຸ, ປຸນປວາຣຓາ ວາ, ນິຈ຺ຈປວາຣຓາ ວາ, ສພ຺ພາປິ ສາທິຕພ຺ພາ, ‘‘ອິທານິ ມມ ໂຣໂຄ ນຕ຺ຖີ’’ຕິ ນ ປຏິກ຺ຂິປິຕພ຺ພາ, ‘‘ໂຣເຄ ປນ ສຕິ ວິຎ຺ຎາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ອຘິວາເສຕພ຺ພາຕິ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ສາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ສເຈ ຕຕ຺ຖ ຣຕ຺ຕີຫິ ວາ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ວາ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ກໂຕ ໂຫຕິ ‘‘ເອຕ຺ຕກາເຍວ ຣຕ຺ຕິໂຍ, ເອຕ຺ຕການິ ວາ ເຠສຊ຺ຊານິ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ພານີ’’ຕິ, ອຖ ຕໂຕ ຣຕ຺ຕິປຣິຍນ຺ຕໂຕ ວາ ເຠສຊ຺ຊປຣິຍນ຺ຕໂຕ ວາ ອຸຕ຺ຕຣິ, ນ ເຠສຊ຺ຊກຣຓີເຍນ ວາ ເຠສຊ຺ຊໍ, ອຎ຺ຎເຠສຊ຺ຊກຣຓີເຍນ ວາ ອຎ຺ຎໍ ເຠສຊ຺ຊໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສກ຺ເກສຸ ¶ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ເຠສຊ຺ຊວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນຕຕຸຕ຺ຕຣິ ຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ນຕຕຸຕ຺ຕຣິ ນຕຕຸຕ຺ຕຣິສຎ຺ຎິສ຺ສ, ເຍຫິ ເຠສຊ຺ເຊຫິ ປວາຣິໂຕ, ຕໂຕ ອຎ຺ເຎຫິ ວາ ອຘິກຕເຣຫິ ວາ ອຕ຺ເຖ ສຕິ, ຍາສຸ ຈ ຣຕ຺ຕີສຸ ປວາຣິໂຕ, ຕາ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາປິ ອຕ຺ເຖ ສຕິ ຍຖາຠູຕໍ ອາຈິກ຺ຂິຕ຺ວາ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕສ຺ສ, ເຍ ຈ ຎາຕເກ ວາ ປຸຄ຺ຄລິກປ຺ປວາຣຓາຍ ປວາຣິເຕ ວາ ອປຣິຍນ຺ຕປວາຣຓາຍ ວາ ປວາຣິເຕ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຘເນນ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິ, ເຕສໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສງ຺ຆປວາຣຓຕາ, ຕໂຕ ເຠສຊ຺ຊວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອຄິລານຕາ, ປຣິຍນ຺ຕາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ມຫານາມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ກຕອຸຍ຺ໂຍຄໍ, ຄາມໂຕ ນິກ຺ຂນ຺ຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສນນ຺ຕິ ຈຕຸຣງ຺ຄິນິໍ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາຕິ ຕຖາຣູເປ ກາຣເຓ ອສຕິ ເກວລໍ ເສນໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ຄຈ຺ຉໂຕ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທສ຺ສນູປຈາເຣ ຐຕ຺ວາ ປສ຺ສໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ທສ຺ສນູປຈາໂຣ ນາມ ຍຕ຺ຖ ຐິໂຕ ປສ຺ສຕິ, ຕໍ ປນ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສໂຕ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ເສນາທສ຺ສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຫຕ຺ຖິອາທີສຸ ເອກເມກໍ ທສ຺ສນາຍ ຄມເນ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ເຕ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອນຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕສຎ຺ຎິໂນ ປນ, ອາຣາເມ ຐຕ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຐິໂຕກາສໍ ອາຄຕໍ, ປຏິປຖໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕຎ຺ຈ ປສ຺ສໂຕ, ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈເຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນໍ ທສ຺ສນຕ຺ຖາຍ ຄມນໍ, ອນຸຎ຺ຎາໂຕກາສໂຕ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ທສ຺ສນໍ, ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍສ຺ສ ອາປທາຍ ວາ ອຠາໂວຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ໂລກວຊ຺ຊໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ¶ ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ຕິຣຕ຺ຕໂຕ ອຸຕ຺ຕຣິ ຈຕຸຕ຺ຖທິວເສ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ ເສນາຍ ຕິຏ຺ຐຕຸ ວາ ນິສີທຕຸ ວາ ສຍຕຸ ວາ, ສເຈປິ ອາກາເສ ອິທ຺ຘິຍາ ກຎ຺ຈິ ອິຣິຍາປຖໍ ກປ຺ເປຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອຕິເຣກຕິຣຕ຺ຕໍ ເສນາຍ ວສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກຕິຣຕ຺ເຕ ອຕິເຣກສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອູນກສຎ຺ຎິສ຺ສ, ຕຕິຍາຍ ຣຕ຺ຕິຍາ ປຸຣາຣຸຓາ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸນ ວສໂຕ, ຄິລານສ຺ສ ວາ ຄິລານກຣຓີເຍນ ວາ ວສໂຕ, ປຏິເສນາຣຸທ຺ຘາຍ ເສນາຍ, ເກນຈິ ປລິພຸທ຺ຘສ຺ສ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຕິຣຕ຺ຕາຕິກ຺ກໂມ, ເສນາຍ ສູຣິຍສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄໂມ, ຄິລານຕາທີນໍ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ເສນາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ອຸຄ຺ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອຕ຺ຖ ຍຸຊ຺ຌນ຺ຕີຕິ ອຸຍ຺ໂຍຘິກໍ, ສມ຺ປຫາຣຏ຺ຐານສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ພລສ຺ສ ອຄ຺ຄໍ ຊານນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖາຕິ ພລຄ຺ຄໍ, ພລຄຓນຏ຺ຐານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເສນາຍ ວິຍູຫໍ ເສນາພ຺ຍູຫໍ, ເສນານິເວສສ຺ເສຕໍ ນາມໍ. ອນີກສ຺ສ ທສ຺ສນໍ ອນີກທສ຺ສນໍ. ອນີກໍ ນາມ ‘‘ທ຺ວາທສປຸຣິໂສ ຫຕ຺ຖີ, ຕິປຸຣິໂສ ອສ຺ໂສ, ຈຕຸປ຺ປຸຣິໂສ ຣໂຖ’’ຕິອິມິນາ (ປາຈິ. ໓໑໔) ລກ຺ຂເຓນ ຕໂຍ ຫຕ຺ຖີ ປຈ຺ຉິມກໍ ຫຕ຺ຖານີກໍ, ອສ຺ສານີກຣຖານີເກສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຈຕ຺ຕາໂຣ ປນ ອາວຸຘຫຕ຺ຖາ ປຸຣິສາ ປຈ຺ຉິມກໍ ປຕ຺ຕານີກໍ. ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉໂຕ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທສ຺ສນູປຈາເຣ ຐຕ຺ວາ ປສ຺ສໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຸປຈາຣໍ ປນ ວິຊຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ປສ຺ສໂຕ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເສສໍ ອຸຍ຺ຍຸຕ຺ຕເສນາສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ ປເນຕ຺ຖ ນຕ຺ເຖວາຕິ.

ອຸຍ຺ໂຍຘິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອເຈລກວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

໖. ສຸຣາປານວຄ຺ໂຄ

໑. ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຸຣາປານວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ສຸຣາເມຣຍປາເນຕິ ເອຕ຺ຖ ປິຏ຺ຐາທີຫິ ກຕໍ ມຊ຺ຊໍ ສຸຣາ, ປຸປ຺ຜາທີຫິ ກໂຕ ອາສໂວ ເມຣຍໍ, ຕທຸຠຍມ຺ປິ ພີຊໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ກຸສຄ຺ເຄນາປິ ປິວໂຕ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ສາຄຕຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ມຊ຺ຊປິວນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອມຊ຺ເຊ ມຊ຺ຊສຎ຺ຎິສ຺ສ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອມຊ຺ຊສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອມຊ຺ຊໍ ມຊ຺ຊວຓ຺ຓຄນ຺ຘຣສໍ ໂລຓໂສວີຣກໍ ວາ ສຸຕ຺ຕໍ ວາ ປິວໂຕ, ວາສຄ຺ຄາຫາປນຕ຺ຖໍ ອີສກໍ ມຊ຺ຊໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສູປາທີນິ ປຈນ຺ຕິ, ເຕສຸ ສູປສມ຺ປາກາທີສຸ ¶ , ອາມລກຣສາທີຫິ ອມຊ຺ຊໍ ມຊ຺ຊສທິສໍ ອຣິຏ຺ຐໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕໍ ປິວໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ມຊ຺ຊຠາໂວ, ຕສ຺ສ ປານຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ໂລກວຊ຺ຊໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ສຸຣາປານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກຕິ ອງ຺ຄຸລີຫິ ອຸປກຈ຺ຉກາທິຆຏ຺ຏນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອປິຈ ເຍນ ເກນຈິ ສຣີຣາວຍເວນ ຫສາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ຜຸສໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອງ຺ຄຸລິປໂຕທເກນ ຫສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອິຘ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີປິ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ, ຠິກ຺ຂຸ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນ ເອວ, ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘາທີສຸ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸກ຺ກຏເມວ. ນ ຫສນາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ອາມສໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຫສາຘິປ຺ປາຍຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ¶ ກາເຍນ ກາຍາມສນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສາເນວາຕິ.

ອງ຺ຄຸລິປໂຕທກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ອຸທເກ ຫສຘມ຺ເມຕິ ອຸທກກີຬາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປຣິໂຄປ຺ຜເກ ອຸທເກເຍວ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ ນິມຸຊ຺ຊຕິ ວາ ອຸມ຺ມຸຊ຺ຊຕິ ວາ, ຕສ຺ສ ນິມຸຊ຺ຊນາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ໂອຕຣນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖວາເຣ ປທວາເຣ ທຸກ຺ກຏໍ, ນິມຸຊ຺ຊນຸມ຺ມຸຊ຺ຊເນສຸ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນິມຸຊ຺ຊິຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕອຸທເກເຍວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖວາຣປທວາເຣສຸ, ຕຣນ຺ຕສ຺ສ ວາ ເຍນ ເຍນ ອງ຺ເຄນ ຕຣຕິ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສຕ຺ຕຣສວຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຸທເກ ກີຬນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຸທເກ ອຫສຘມ຺ເມ ຫສຘມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ນາວາຍ ກີຬໂຕ ຫຕ຺ເຖນ ວາ ປາເທນ ວາ ກຏ຺ເຐນ ວາ ກຖລາຍ ວາ ອຸທກໍ ປຫຣໂຕ, ຠາຊນຄຕໍ ອຸທກໍ ວາ ກຎ຺ຊິກາທີນິ ວາ ຈິກ຺ຂລ຺ລໍ ວາ ຂິປນກີຬາຍ ກີຬໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕ຺ຖໂຊຕກໍ ປນ ອກ຺ຂຣໍ ຉິນ຺ທິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນ ຫສາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ນິມຸຊ຺ຊນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ປາຣໍ ຄຈ຺ຉໂຕ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປຣິໂຄປ຺ຜກຕາ, ຫສາຘິປ຺ປາເຍນ ກີຬນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານີຕິ.

ຫສຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອນາທຣິເຍຕິ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມສ຺ສ ວາ ອນາທຣກຣເຓ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມາໂນ ຕສ຺ສ ວາ ວຈນໍ ອກຕ຺ຕຸກາມຕາຍ, ຕໍ ວາ ຘມ຺ມໍ ອສິກ຺ຂິຕຸກາມຕາຍ ອນາທຣິຍໍ ກໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ມິໍ ອນາທຣິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ¶ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ອນາທຣິຍກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນນ ວາ ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍ ສໍວຕ຺ຕຕີ’’ຕິອາທິນາ ¶ ນເຍນ ອປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມານສ຺ສ ອນາທຣິເຍປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ປເວຓິອາຄຕໍ ປນ ອຸຄ຺ຄຫໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ເອວໍ ອມ຺ຫາກໍ ອາຈຣິຍານໍ ອຸຄ຺ຄໂຫ ປຣິປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ (ປາຈິ. ໓໔໔) ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຈນໍ, ອນາທຣິຍກຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ອນາທຣິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ຠິໍສາເປຍ຺ຍາຕິ ຠິໍສາປນຕ຺ຖໍ ຣູປາທີນິ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍ, ຠຍານກກຖໍ ວາ ກເຖຍ຺ຍ. ໂສ ປນ ຠາຍຕຸ ວາ, ມາ ວາ, ອິຕຣສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ຠິໍສາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ນ ຠິໍສາເປຕຸກາມສ຺ສ ຕຖາ ກໂຣໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ຕສ຺ສ ທສ຺ສນສວນວິສເຍ ຠິໍສາເປຕຸກາມຕາຍ ວາຍາມນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປທສທິສາເນວາຕິ.

ຠິໍສາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ໂຊຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ວິສິພ຺ພນາເປກ຺ໂຂຕິ ຕປ຺ປິຕຸກາໂມ. ສມາທເຫຍ຺ຍາຕິ ຊາເລຍ຺ຍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາຕິ ປທີປຸຊ຺ຊາລນໍ ວາ ປຕ຺ຕປຈນາທີສຸ ໂຊຕິກຣຓໍ ວາຕິ ເອວຣູປໍ ປຈ຺ຈຍໍ ວິນາ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ສຍໍ ສມາທຫນ຺ຕສ຺ສ ອຣຓິສຓ຺ຐາປນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ຊາລາ ນ ອຸຏ຺ຐຫຕິ, ຕາວ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ຊາລຸຏ຺ຐາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສມາທຫາເປນ຺ຕສ຺ສ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ສກິໍ ອາຓຕ຺ເຕນ ພຫຸມ຺ປິ ສມາທຫິເຕ ເອກເມວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຠຄ຺ເຄສຸ ¶ ¶ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ໂຊຕິໍ ສມາທຫິຕ຺ວາ ວິສິພ຺ພນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລາໂນ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈຍາ’’ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຄິລານສ຺ສ ອຄິລານສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ປຏິລາຕໍ ອຸກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ, ຕຎ຺ຈ ອວິຊ຺ຌາຕໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຍຖາຐາເນ ຐເປນ຺ຕສ຺ສ. ວິຊ຺ຌາຕໍ ປນ ຊາລຍໂຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ. ຄິລານສ຺ສ ຄິລານສຎ຺ຎິສ຺ສ ¶ , ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ວາ ວີຕຈ຺ຈິຕງ຺ຄາຣໍ ວາ ວິສິພ຺ເພນ຺ຕສ຺ສ, ປທີປໂຊຕິກຊນ຺ຕາຆຣາທິເກ ຕຖາຣູປປ຺ປຈ຺ຈເຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຄິລານຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ວິສິພ຺ເພຕຸກາມຕາ, ສມາທຫນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພານີຕິ.

ໂຊຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ນຫານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ນຫາເຍຍ຺ຍາຕິ ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ມຊ຺ຌິມເທເສ ນຫານທິວສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອທ຺ຘມາເສ ອປຸຓ຺ເຓ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ ‘‘ນຫາຍິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈຸຓ຺ຓໍ ວາ ມຕ຺ຕິກໍ ວາ ອຠິສງ຺ຂໂຣຕິ, ຕສ຺ສ ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ນຫານປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສມເຍສຸ ປຣິເວຓສມ຺ມຊ຺ຊນມຕ຺ຕມ຺ປິ ກມ຺ມສມໂຍ, ອທ຺ຘໂຍຊນໍ ຄນ຺ຕຸກາມສ຺ສ, ຄຈ຺ຉໂຕ, ຄຕສ຺ສ ວາ ອທ຺ຘານຄມນສມໂຍ, ສຣເຊນ ວາເຕນ ໂອກິຓ຺ຓສ຺ສ ທ຺ວີສຸ ວາ ຕີສຸ ວາ ອຸທກຜຸສິເຕສຸ ກາເຍ ປຕິເຕສຸ ວາຕວຸຏ຺ຐິສມໂຍຕິ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

ຣາຊຄເຫ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ນຫາຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ສມຍາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ຉພ຺ພິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຕິເຣກທ຺ຘມາເສ ອູນກສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕິເຣກສຎ຺ຎິສ຺ສ, ສມເຍ ວາ ນຫາຍນ຺ຕສ຺ສ, ໂຍ ວາ ນທີປາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ວາລຸກໍ ອຸກ຺ກິຣິຕ຺ວາ ກຕອາວາເຏສຸປິ ນຫາຍຕິ, ຕສ຺ສ, ປຈ຺ຈນ຺ຕິເມ ຊນປເທ ສພ຺ເພສໍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ມຊ຺ຌິມເທໂສ, ອູນກທ຺ຘມາເສ ນຫານໍ, ສມຍານໍ ວາ ນທີປາຣຄມນສ຺ສ ວາ ¶ ອາປທານໍ ວາ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ນຫານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ອລຠີຕິ ລໂຠ, ລໂຠ ເອວ ລາໂຠ, ກິໍ ອລຠິ? ຈີວຣໍ, ກີທິສໍ? ນວໍ, ອິຕິ ‘‘ນວຈີວຣລາເຠນາ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ເພ ອນຸນາສິກໂລປໍ ອກຕ຺ວາ ນວໍຈີວຣລາເຠນາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ປຏິລທ຺ຘນວຈີວເຣນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ມຊ຺ເຌ ຐິຕປທທ຺ວເຍ ປນາຕິ ນິປາຕມຕ຺ຕໍ. ຠິກ຺ຂຸນາຕິ ເຍນ ລທ຺ຘໍ, ຕສ຺ສ ນິທສ຺ສນໍ, ເສສໍ ປທຕ຺ຖໂຕ ອຸຕ຺ຕານເມວ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ນິວາສນປາຣຸປນຸປຄໍ ຈີວຣໍ ລຠິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ນິຏ຺ຐິຕຣຊນສ຺ສ ຍສ຺ມິໍ ວາ ຕສ຺ມິໍ ວາ ປເທເສ ກໍສນີເລນ ວາ ປຕ຺ຕນີເລນ ວາ ກທ຺ທເມນ ວາ ເຍນ ເກນຈິ ກາຬເກນ ວາ ໂມຣກ຺ຂິມຓ຺ຑລມງ຺ຄຸລປິຏ຺ຐີນໍ ອຎ຺ຎຕຣປ຺ປມາຓໍ ກປ຺ປພິນ຺ທຸໍ ອາທິຍິຕ຺ວາ ຕໍ ຈີວຣໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພໍ, ອນາທິຍິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຕ຺ຕໂນ ຈີວຣອຊານນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາທິນ຺ເນ ອນາທິນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອາທິນ຺ນສຎ຺ຎິສ຺ສ ¶ , ກປ຺ເປ ນຏ຺ເຐ, ກປ຺ປກໂຕກາເສ ຊິຓ຺ເຓ, ກປ຺ປກເຕນ ອກປ຺ປກເຕ ສໍສິພ຺ພິເຕ, ປຈ຺ຉາ ອາໂຣປິເຕສຸ ອຄ຺ຄຬອນຸວາຕປຣິຠຓ຺ເຑສຸ ຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣສ຺ສ ຈີວຣສ຺ສ ອກຕກປ຺ປກຕາ, ນ ນຏ຺ຐຈີວຣາທິຕາ, ນິວາສນໍ ວາ ປາຣຸປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ທຸພ຺ພຓ຺ຓກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ທ຺ເວ ວິກປ຺ປນາ ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ປຣມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ຈ. ກຖໍ ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ໂຫຕິ? ຈີວຣານໍ ເອກພຫຸຠາວໍ ສນ຺ນິຫິຕາສນ຺ນິຫິຕຠາວຎ຺ຈ ¶ ຎຕ຺ວາ ‘ອິມໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອິມານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ເອຕານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘ຕຸຍ຺ຫໍ ວິກປ຺ເປມີ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອຍເມກາ ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິເຘຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ປນ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ ວາ ອຘິຏ຺ຐາຕຸໍ ວາ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ‘‘ມຍ຺ຫໍ ສນ຺ຕກໍ, ມຍ຺ຫໍ ສນ຺ຕການິ ປຣິຠຸຎ຺ຊ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໓໗໔) ເອວໍ ປນ ວຸຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາໂຣ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ປຠຸຕິ ປຣິໂຠຄາທໂຍປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ. ອປໂຣ ນໂຍ, ຕເຖວ ຈີວຣານໍ ເອກພຫຸຠາວໍ ¶ ສນ຺ນິຫິຕາສນ຺ນິຫິຕຠາວຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິເກ ‘ອິມໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອິມານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ເອຕານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຸ ສຫຘມ຺ມິເກສຸ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ອຕ຺ຕນາ ອຠິຣຸຈິຕສ຺ສ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ນາມໍ ຄເຫຕ຺ວາ ‘‘ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ວິກປ຺ເປມີ’’ຕິ ວາ ‘‘ຕິສ຺ສາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ, ສາມເຓຣສ຺ສ, ຕິສ຺ສາຍ ສາມເຓຣິຍາ ວິກປ຺ເປມີ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ອຍໍ ອປຣາປິ ສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິເຘຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປຣິໂຠຄາທີສຸ ເອກມ຺ປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ເຕນ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕກໍ…ເປ… ຕິສ຺ສາຍ ສາມເຓຣິຍາ ສນ຺ຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາໂຣ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ປຠຸຕິ ປຣິໂຠຄາທໂຍປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ.

ກຖໍ ປຣມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ ໂຫຕິ? ຈີວຣານໍ ຕເຖວ ເອກພຫຸຠາວໍ ສນ຺ນິຫິຕາສນ຺ນິຫິຕຠາວຎ຺ຈ ຎຕ຺ວາ ‘ອິມໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ອິມານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ‘ເອຕໍ ຈີວຣ’ນ຺ຕິ ວາ ‘ເອຕານິ ຈີວຣານີ’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ‘‘ຕຸຍ຺ຫໍ ວິກປ຺ປນຕ຺ຖາຍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ໂກ ເຕ ມິຕ຺ໂຕ ວາ ສນ຺ທິຏ຺ໂຐ ວາ’’ຕິ. ຕໂຕ ອິຕເຣນ ປຸຣິມນເຍເນວ ‘ຕິສ຺ໂສ ຠິກ຺ຂູ’ຕິ ວາ…ເປ… ‘ຕິສ຺ສາ ສາມເຓຣີ’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ປຸນ ເຕນ ຠິກ຺ຂຸນາ ‘‘ອຫໍ ຕິສ຺ສສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວາ…ເປ… ‘‘ຕິສ຺ສາຍ ສາມເຓຣິຍາ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ ¶ , ອຍໍ ປຣມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາ. ເອຕ຺ຕາວຕາ ນິເຘຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ປຣິໂຠຄາທີສຸ ເອກມ຺ປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ເຕນ ປນ ຠິກ຺ຂຸນາ ທຸຕິຍສມ຺ມຸຂາວິກປ຺ປນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ສນ຺ຕກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຫິ ວາ ຍຖາປຈ຺ຈຍໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາໂຣ ນາມ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ປຠຸຕິ ປຣິໂຠຄາທໂຍປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕີຕິ. ປຕ຺ຕວິກປ຺ປນາຍມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອິຕິ ອິມາສຸ ທ຺ວີສຸ ວິກປ຺ປນາສຸ ຍາຍ ກາຍຈິ ວິກປ຺ປນາຍ ປຎ຺ຈສຸ ສຫຘມ຺ມິເກສຸ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຈີວຣໍ ວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ¶ ອກຕປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣໍ ວາ ເຍນ ວິນຍກມ຺ມໍ ກຕໍ, ຕສ຺ສ ວາ ວິສ຺ສາເສນ ອຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຕໍ ປນ ອຘິຏ຺ຐຫນ຺ຕສ຺ສ ວາ ວິສ຺ສຊ຺ເຊນ຺ຕສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣເຓ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎິສ຺ສ ເວມຕິກສ຺ສ ວາ. ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາຣຓສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ ວິສ຺ສາເສນ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສາມໍ ວິກປ຺ປິຕສ຺ສ ອປ຺ປຈ຺ຈຸທ຺ຘາໂຣ, ວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣຕາ, ປຣິໂຠໂຄຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ວິກປ຺ປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ອປນິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ປຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐານຸປຄໍ. ຈີວຣນ຺ຕິ ວິກປ຺ປນຸປຄໍ. ນິສີທນໍ ນາມ ສທສໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສູຈິຆຣໍ ນາມ ສສູຈິກໍ ວາ ອສູຈິກໍ ວາ. ກາຍພນ຺ຘນໍ ນາມ ປຏ຺ຏິກາ ວາ ສູກຣນ຺ຕກໍ ວາ. ອປນິເຘຍ຺ຍາຕິ ອປເນຕ຺ວາ ນິທເຫຍ຺ຍ. ຫສາເປກ຺ໂຂຕິ ຫສາຘິປ຺ປາໂຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ສຍໍ ອປນິເຘນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປນ຺ຕສ຺ສ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ເຕນ ອປນິຫິເຕ ອິຕຣສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອປນິຘານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາຣານິ ປນ ປຕ຺ຕາທີນິ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕກໍ ອປນິເຘນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ. ທຸນ຺ນິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ປຏິສາເມນ຺ຕສ຺ສ, ‘‘ຘມ຺ມກຖໍ ກຕ຺ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິສາເມນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສນ຺ຕການໍ ປຕ຺ຕາທີນໍ ອປນິຘານໍ, ວິເຫເສຕຸກາມຕາ ວາ ຫສາຘິປ຺ປາຍຕາ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ອປນິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຸຣາປານວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

໗. ສປ຺ປາຓກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສປ຺ປາຓກວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ປາໂຓຕິ ຕິຣຈ຺ຉານຄຕປາໂຓ ອຘິປ຺ເປໂຕ. ຕໍ ຂຸທ຺ທກມ຺ປິ ມຫນ຺ຕມ຺ປິ ມາເຣນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ, ມຫນ຺ເຕ ປນ ອຸປກ຺ກມມຫນ຺ຕຕາຍ ອກຸສລໍ ມຫນ຺ຕໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ອຸທາຍິຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ປາຓໍ ຊີວິຕາ ໂວໂຣປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ປາເຓ ເວມຕິກສ຺ສ, ອປາເຓ ປາຓສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ ¶ . ອປາຓສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ນມຣຓາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄເຫ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ສປ຺ປາຓກນ຺ຕິ ເຍ ປາຓກາ ປຣິໂຠເຄນ ມຣນ຺ຕິ, ເຕຫິ ສປ຺ປາຓກໍ, ຕາທິສຎ຺ຫິ ຊານໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຊານໍ ສປ຺ປາຓກໍ ອຸທກໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ສິຎ຺ຈນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ສປ຺ປາຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ຍຖາຘມ຺ມນ຺ຕິ ໂຍ ຍສ຺ສ ອຘິກຣຓສ຺ສ ວູປສມາຍ ຘມ຺ໂມ ວຸຕ຺ໂຕ, ເຕເນວ ຘມ຺ເມນ. ນິຫຕາຘິກຣຓນ຺ຕິ ນິຫຕໍ ອຘິກຣຓໍ, ສມຖກ຺ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໑໘໕ ອາທໂຍ) ສຕ຺ຖາຣາ ວຸຕ຺ຕຘມ຺ເມເນວ ວູປສມິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ, ວູປສມນນຍໍ ປນສ຺ສ ອຘິກຣຓສມເຖສຸ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມ. ປຸນກມ຺ມາຍ ອຸກ຺ໂກເຏຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອກຕໍ ກມ຺ມ’’ນ຺ຕິອາທີນິ (ປາຈິ. ໓໙໔) ວທນ຺ໂຕ ປຸນກຣຓຕ຺ຖາຍ ອຸຈ຺ຈາເລຍ຺ຍ. ຍຖາຐິຕຠາເວນ ປຕິຏ຺ຐາຕຸໍ ນ ທເທຍ຺ຍ, ຕສ຺ເສວໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຍໍ ປນ ຘມ຺ເມນ ອຘິກຣຓໍ ນິຫຕໍ ¶ , ຕໍ ສຸນິຫຕເມວ. ສເຈ ວິປ຺ປກເຕ ກມ຺ເມ ປຏິກ຺ໂກສຕິ, ຕໍ ສຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ກາຕພ຺ພໍ. ອິຕຣຖາ ກມ຺ມຎ຺ຈ ກຸປ຺ປຕິ, ກາຣການຎ຺ຈ ອາປຕ຺ຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອຸກ຺ໂກຏນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິກສ຺ສ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸຠເຍສຸ ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິສ຺ສ, ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ອກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຕ’’ນ຺ຕິ ຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຍຖາຘມ຺ມໍ ນິຫຕຠາໂວ, ຊານນາ, ອຸກ຺ໂກຏນາຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ອຸກ຺ໂກຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລນ຺ຕິ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອຘິປ຺ເປຕໍ, ຕໍ ເຍນ ເກນຈິ ອຸປາເຍນ ຎຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາເທນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈປິ ‘‘ນ ທານິ ນໍ ¶ ກສ຺ສຈິ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອາໂຣເຈຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາວ ອາໂຣເຈສ຺ສຕິ. ສເຈ ປນ ເອວໍ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຏິຈ຺ຉາທນຕ຺ຖເມວ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ໂສປິ ອຎ຺ຎສ຺ສາຕິ ເອເຕນຸປາເຍນ ສມຓສຕມ຺ປິ ອາປຊ຺ຊຕິເຍວ ຕາວ, ຍາວ ໂກຏິ ນ ຉິຊ຺ຊຕິ. ກຖໍ ປນ ໂກຏິ ຉິຊ຺ຊຕິ? ສເຈ ຫິ ອາປນ຺ໂນ ເອກສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ໂສປິ ອຎ຺ຎສ຺ສ ອາໂຣເຈຕິ, ໂສ ນິວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ເຍນສ຺ສ ອາໂຣຈິຕໍ, ຕສ຺ເສວ ອາໂຣເຈຕິ, ເອວໍ ຕຕິເຍນ ປຸຄ຺ຄເລນ ທຸຕິຍສ຺ສ ອາໂຣຈິເຕ ໂກຏິ ຉິນ຺ນາ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິປຏິຈ຺ຉາທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອາທິປເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອິຕເຣສຸ ທ຺ວີສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ເລ ວາ ອທຸຏ຺ຐຸລ຺ເລ ວາ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ທຸກ຺ກຏເມວ. ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນາທີນິ ຠວິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໔໐໑) ວາ ‘‘ອຍໍ ກກ຺ຂໂຬ ຜຣຸໂສ ຊີວິຕນ຺ຕຣາຍໍ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິຍນ຺ຕຣາຍໍ ວາ ກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ວາ ອນາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ, ປຕິຣູປໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອປສ຺ສໂຕ ¶ , ນ ຉາເທຕຸກາມສ຺ສ, ‘‘ປຎ຺ຎາຍິສ຺ສຕິ ສເກນ ກມ຺ເມນາ’’ຕິ ອນາໂຣເຈນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິຊານນໍ, ‘‘ປຏິຈ຺ຉາເທຕຸກາມຕາຍ ນາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສອສາເນວາຕິ.

ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ອູນວີສຕິວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ອູນວີສຕິວສ຺ສນ຺ຕິ ປຏິສນ຺ຘິຄ຺ຄຫຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ສໍ. ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍາຕິ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ. ໂສ ຈ ປຸຄ຺ຄໂລ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນຕິ ຊານນ຺ເຕນາປິ ອຊານນ຺ເຕນາປິ ¶ ອຸປສມ຺ປາທິໂຕ ອນຸປສມ຺ປນ຺ໂນວ. ສເຈ ປນ ໂສ ທສວສ຺ສຈ຺ຈເຍນ ອຎ຺ຎໍ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຕຎ຺ເຈ ມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຄໂຓ ປູຣຕິ, ສູປສມ຺ປນ຺ໂນ. ໂສປິ ຍາວ ນ ຊານາຕິ, ຕາວ ຕສ຺ສ ເນວ ສຄ຺ຄນ຺ຕຣາໂຍ ນ ໂມກ຺ຂນ຺ຕຣາໂຍ, ຎຕ຺ວາ ປນ ປຸນ ອຸປສມ຺ປຊ຺ຊິຕພ຺ພໍ. ເຕ ຈ ຠິກ຺ຂູ ຄາຣຍ຺ຫາຕິ ຐເປຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍໍ ອວເສສາ ຄາຣຍ຺ຫາ ໂຫນ຺ຕິ, ສພ຺ເພ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິ. ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ໂຍ ປນ ອຸປຊ຺ຌາໂຍ ຫຸຕ຺ວາ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ປຸຄ຺ຄເລ ອິທໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ມາ ໂຍ ‘‘ເອວໍ ອຸປສມ຺ປາເທສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຓໍ ວາ ອາຈຣິຍໍ ວາ ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ປຣິເຍສຕິ, ສີມໍ ວາ ສມ຺ມນ຺ນຕິ (ປາຈິ. ໔໐໔), ອຸທກຸກ຺ເຂປໍ ວາ ປຣິຈ຺ຉິນ຺ທຕິ, ໂສ ເອເຕສຸ ສພ຺ພກິຈ຺ເຈສຸ ຎຕ຺ຕິຍາ, ທ຺ວີສຸ ຈ ກມ຺ມວາຈາສຸ ທຸກ຺ກຏານິ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ຣາຊຄເຫ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອູນວີສຕິວສ຺ສໍ ອຸປສມ຺ປາທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອູນວີສຕິວສ຺ເສ ເວມຕິກສ຺ສ, ປຣິປຸຓ຺ຓວີສຕິວສ຺ເສ ອູນກສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ປຣິປຸຓ຺ຓສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອູນວີສຕິວສ຺ສຕາ, ອູນກສຎ຺ຎິຕາ, ອຸປສມ຺ປາທນນ຺ຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ອູນວີສຕິວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ເຍ ຣາຊານໍ ວາ ວຎ຺ເຈຕ຺ວາ ສຸງ຺ກໍ ວາ ປຣິຫຣິຕຸກາມາ ໂຈຣາ ກຕກມ຺ມາ ເຈວ ອກຕກມ຺ມາ ຈ ມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນາ, ເຕສຸ ອິຘ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎິໂນ ຕສ຺ສ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ສໍວິຘາເນ ຈ ຄມເນ ຈ ໂອວາທວຄ຺ເຄ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອາປຕ຺ຕິວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖນ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘາຍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ມນຸສ຺ເສສຸ ອສໍວິທຫນ຺ເຕສຸ ສຍເມວ ສໍວິທຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ເວມຕິກສ຺ສ, ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ເຖ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອສໍວິທຫິຕ຺ວາ ວາ ກາລວິສງ຺ເກເຕນ ວາ, ອາປທາສຸ ວາ, ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖຠາໂວ, ຊານນໍ, ສໍວິຘານໍ, ອວິສງ຺ເກເຕນ ຄມນນ຺ຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ມາຕຸຄາເມນ ສທ຺ຘິໍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄໍ ປຏິປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ສໍວິຘານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ສຄ຺ຄໂມກ຺ຂານໍ ອນ຺ຕຣາຍໍ ກໂຣນ຺ຕີຕິ ອນ຺ຕຣາຍິກາ, ເຕ ກມ຺ມກິເລສວິປາກອຸປວາທປຎ຺ຎຕ຺ຕິວີຕິກ຺ກມນວເສນ ປຎ຺ຈວິຘາ. ເຕສຸ ມຸທຸການໍ ¶ ອຕ຺ຖຣຓາທີນໍ ຜສ຺ໂສ ວິຍ ອິຕ຺ຖິສມ຺ຜສ຺ໂສປິ ວຏ຺ຏຕີຕິ ເມຖຸນວີຕິກ຺ກມເນ ໂທສໍ ອທິສ຺ວາ ປຎ຺ຎຕ຺ຕິວີຕິກ຺ກມນ຺ຕຣາຍິເກ ສນ຺ຘາຍ ‘‘ເຍເມ ອນ຺ຕຣາຍິກາ ຘມ຺ມາ ວຸຕ຺ຕາ ຠຄວຕາ, ເຕ ປຏິເສວໂຕ ນາລໍ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ອເນກປຣິຍາເຍນາຕິ ‘‘ອຏ຺ຐິກງ຺ກລູປມາ ກາມາ’’ຕິອາທີຫິ (ມ. ນິ. ໒.໔໒; ປາຈິ. ໔໑໗; ຈູຬນິ. ຂຄ຺ຄວິສາຓສຸຕ຺ຕນິທ຺ເທສ ໑໔໗) ເນເກຫິ ກາຣເຓຫິ. ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂູຫີຕິ ເຍ ປສ຺ສນ຺ຕິ ວາ ສຸຓນ຺ຕິ ວາ, ເຕຫິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ເອວໍ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘‘ມາ ອາຍສ຺ມາ ເອວໍ ອວຈ…ເປ… ອລຎ຺ຈ ປນ ເຕ ປຏິເສວໂຕ ອນ຺ຕຣາຍາຍາ’’ຕິ. ເອວໍ ວຸຕ຺ເຕ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ສຸຕ຺ວາ ອວທນ຺ຕານມ຺ປິ ¶ ທຸກ຺ກຏໍ. ປຸນ ສງ຺ຆມຊ຺ຌມ຺ປິ ອາກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ຕເຖວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ຕຕ຺ຣາປິ ຕສ຺ສ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊເນ, ອິຕເຣສຎ຺ຈ ອວຈເນ ທຸກ຺ກຏເມວ. ເອວມ຺ປິ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ໂຕ ປຸນ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ຍາວຕຕິຍໍ ສມນຸຠາສິຕພ຺ໂພ, ອຖສ຺ສ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊໂຕ ປຸນ ຎຕ຺ຕິຍາ ຈ ທ຺ວີຫິ ຈ ກມ຺ມວາຈາຫິ ທຸກ຺ກຏໍ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຣິຏ຺ຐໍ ອາຣພ຺ຠ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ອສມນຸຠາສິຍມານສ຺ສ ¶ , ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຘມ຺ມກມ຺ມຕາ, ສມນຸຠາສນາ, ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສາເນວາຕິ.

ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ຕຖາວາທິນາຕິ ‘‘ຕຖາຫໍ ຠຄວຕາ ຘມ຺ມ’’ນ຺ຕິອາທິວາທິນາ. ອກຕານຸຘມ຺ເມນາຕິ ອນຸຘມ຺ໂມ ວຸຈ຺ຈຕິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສເນ ວາ ອປ຺ປຏິກມ຺ເມ ວາ ປາປິກາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຄ຺ເຄ ວາ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສ຺ສ ອນຸໂລມວຕ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ກຕໂອສາຣຓາ, ໂສ ໂອສາຣຓສງ຺ຂາໂຕ ອນຸຘມ຺ໂມ ຍສ຺ສ ນ ກໂຕ, ອຍໍ ອກຕານຸຘມ຺ໂມ ນາມ, ຕາທິເສນ ສທ຺ຘິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສມ຺ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຕິ ອາມິສສມ຺ໂຠຄໍ ວາ ຘມ຺ມສມ຺ໂຠຄໍ ວາ ກເຣຍ຺ຍ. ສໍວເສຍ຺ຍ ວາຕິ ອຸໂປສຖາທິກໍ ສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ ¶ . ສຫ ວາ ເສຍ຺ຍໍ ກປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ນານູປຈາເຣປິ ເອກຈ຺ຉນ຺ເນ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຖ ອາມິສປຣິໂຠເຄ ເອກປ຺ປໂຍເຄນ ພຫູປິ ທທໂຕ ວາ ຄຓ຺ຫໂຕ ວາ ເອກໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ວິຈ຺ຉິນ຺ທເນ ສຕິ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ຘມ຺ມສມ຺ໂຠເຄ ປທາທີຫິ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ຕສ຺ສ ວາ ປທໂສຘມ຺ເມ ວຸຕ຺ຕນເຍນ, ສໍວາເສ ກມ຺ມປຣິໂຍສານວເສນ, ສຫເສຍ຺ຍາຍ ເອກສ຺ມິໍ ນິປນ຺ເນ ອິຕຣສ຺ສ ນິປຊ຺ຊນປ຺ປໂຍຄວເສນ ອາປຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉໂທ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອຣິຏ຺ເຐນ ຠິກ຺ຂຸນາ ສທ຺ຘິໍ ສມ຺ຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ເວມຕິກສ຺ສ, ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕເກ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎິໂນ ເຈວ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸໂຠສຸ ອນຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສຎ຺ຎິສ຺ສ, ‘‘ໂອສາຣິໂຕ’’ຕິ ວາ ‘‘ຕໍ ທິຏ຺ຐິໍ ປຏິນິສ຺ສຏ຺ໂຐ’’ຕິ ວາ ຊານນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອກຕານຸຘມ຺ມຕາ, ຊານນາ, ສມ຺ໂຠຄາທິກຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕສມ຺ໂຠຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ສມຓຸທ຺ເທໂສຕິ ສາມເຓໂຣ. ຈຣາຕິ ຄຈ຺ຉ. ປິເຣຕິ ປຣ ອມາມກ. ວິນສ຺ສາຕິ ນສ຺ສ ¶ , ຍຕ຺ຖ ຕໍ ນ ປສ຺ສາມ, ຕຕ຺ຖ ຄຈ຺ຉາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕຖານາສິຕນ຺ຕິເອຕ຺ຖ ສໍວາສນາສນາ ¶ ລິງ຺ຄນາສນາ ທຓ຺ຑກມ຺ມນາສນາຕິ ຕິສ຺ໂສ ນາສນາ. ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສນາທີສຸ ອຸກ຺ເຂປນາ ສໍວາສນາສນາ ນາມ. ທູສໂກ ນາເສຕພ຺ໂພ (ປາຣາ. ໖໖), ເມຕ຺ຕິຍໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ນາເສຖາຕິ (ຈູຬວ. ໑໙໓; ປາຣາ. ໓໘໔) ອຍໍ ລິງ຺ຄນາສນາ ນາມ. ‘‘ອຊ຺ຊຕຄ຺ເຄ ເຕ, ອາວຸໂສ ສມຓຸທ຺ເທສ, ນ ເຈວ ໂສ ຠຄວາ ສຕ຺ຖາ ອປທິສິຕພ຺ໂພ’’ຕິ (ປາຈິ. ໔໒໙) ອຍໍ ທຓ຺ຑກມ຺ມນາສນາ ນາມ, ອຍໍ ອິຘາຘິປ຺ເປຕາ. ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ຕຖານາສິຕ’’ນ຺ຕິ. ອຸປລາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ປຕ຺ຕໍ ວາ ຈີວຣໍ ວາ ອຸທ຺ເທສໍ ວາ ປຣິປຸຈ຺ຉໍ ວາ ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ສງ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ອຸປຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາຕິ ຈຸຓ຺ຓມຕ຺ຕິກາທີນິ ສາທິຍນ຺ໂຕ ເຕນ ¶ ອຕ຺ຕໂນ ອຸປຏ຺ຐານໍ ກາຣາເປຍ຺ຍ. ສມ຺ໂຠຄສຫເສຍ຺ຍາ ອນນ຺ຕຣສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາ ເອວ, ຕສ຺ມາ ອາປຕ຺ຕິປຣິຈ຺ເຉໂທເປຕ຺ຖ ຕສ຺ມິໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ກຓ຺ຏກສມຓຸທ຺ເທສອຸປລາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ກຓ຺ຏກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສປ຺ປາຓກວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

໘. ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ

໑. ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສຫຘມ຺ມິກໍ ວຸຈ຺ຈມາໂນຕິ ອິມສ຺ສຕ຺ໂຖ ທຸພ຺ພຈສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ໂຕ. ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທຕິ ເອຕສ຺ມິໍ ສິກ຺ຂາປເທ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ນ ຕາວ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ອນາທຣິຍຠຍາ ເລເສນ ເອວໍ ວທນ຺ຕສ຺ສ ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ສິກ຺ຂມາເນນາຕິ ໂອວາທໍ ສິຣສາ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉິຕ຺ວາ ສິກ຺ຂິຕຸກາເມເນວ ຫຸຕ຺ວາ. ອຎ຺ຎາຕພ຺ພນ຺ຕິ ອາຊານິຕພ຺ພໍ. ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພນ຺ຕິ ‘‘ອິມສ຺ສ ໂກ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ປຣິປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ປຣິປຎ຺ຫິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຈິນ຺ເຕຕພ຺ພໍ ຕຸລຍິຕພ຺ພໍ.

ໂກສມ຺ພິຍໍ ຉນ຺ນຕ຺ເຖຣໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ຠຓນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ ¶ , ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຸໂຠຫິປິ ‘‘ອິທໍ ນ ສລ຺ເລຂາຍາ’’ຕິອາທິນາ (ປາຈິ. ໔໓໖) ນເຍເນວ ອປ຺ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຸຈ຺ຈມານສ຺ສາປິ ເອວໍ ວທໂຕ ທຸກ຺ກຏເມວ. ‘‘ຊານິສ຺ສາມິ ສິກ຺ຂິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຠຓນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຎ຺ຎຕ຺ເຕນ ວຈນໍ, ອສິກ຺ຂິຕຸກາມຕາຍ ເອວໍ ວຈນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ສຫຘມ຺ມິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນຕິ ອາຈຣິເຍນ ອນ຺ເຕວາສິກສ຺ສ ວຸຈ຺ຈມາເນ ວາ ສຊ຺ຌາຍວເສນ ປຣິວຕ຺ຕິຍມາເນ ວາ. ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທເກຫີຕິ ຂຸທ຺ທເກຫິ ຈ ອນຸຂຸທ຺ທເກຫິ ຈ. ຍາວເທວາຕິ ເຕສໍ ສໍວຕ຺ຕນມຣິຍາທປຣິຈ຺ເຉທວຈນໍ. ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ – ເອຕານິ ຫິ ເຍ ອຸທ຺ທິສນ຺ຕິ ວາ ອຸທ຺ທິສາເປນ຺ຕິ ວາ ສຊ຺ຌາຍນ຺ຕິ ວາ, ເຕສໍ ຕາວ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິ, ຍາວ ‘‘ກປ຺ປຕິ ນຸ ¶ ໂຂ, ນ ກປ຺ປຕິ ນຸ ໂຂ’’ຕິ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈວິປ຺ປຏິສາໂຣ, ວິເຫສາ, ວິຈິກິຈ຺ຉາ ມໂນວິເລຂາ ຈ ອຸປ຺ປຊ຺ຊນ຺ຕິເຍວ. ອຖ ວາ ຍາວເທວາຕິ ອຕິສຍວວຕ຺ຖາປນໍ. ຕສ຺ສ ‘ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕີ’ຕິອິມິນາ ສມ຺ພນ຺ໂຘ, ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈາຍ ວິເຫສາຍ ວິເລຂາຍ ອຕິວິຍ ສໍວຕ຺ຕນ຺ຕິເຍວາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ສິກ຺ຂາປທວິວຓ຺ຓເກຕິ ເອວໍ ສິກ຺ຂາປທານໍ ວິວຓ຺ຓເກ ຄຣຫເຓ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ໂຫຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ວິນຍວິວຓ຺ຓນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ວິວຓ຺ຓເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ອຎ຺ຎຘມ຺ມວິວຓ຺ຓເນ ທຸກ຺ກຏເມວ. ນ ວິວຓ຺ເຓຕຸກາມສ຺ສ, ‘‘ອິງ຺ຆ ຕາວ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ວາ ຄາຖາໂຍ ວາ ອຠິຘມ຺ມໍ ວາ ປຣິຍາປຸຓສ຺ສຸ, ປຈ຺ຉາປິ ວິນຍໍ ປຣິຍາປຸຓິສ຺ສສີ’’ຕິ ຠຓໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄຣຫິຕຸກາມຕາ ຈ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ສນ຺ຕິເກ ສິກ຺ຂາປທວິວຓ຺ຓນຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ວິເລຂນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ໂມຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ອນ຺ວຑ຺ຒມາສນ຺ຕິ ອນຸປຏິປາຏິຍາ ອທ຺ຘມາເສ ອທ຺ຘມາເສ. ອຸທ຺ທິສ຺ສມາເນຕິ ອຸໂປສຖວເສນ ¶ ອຸທ຺ທິສິຍມາເນ. ຍຎ຺ຈ ຕຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນຕິ ຍໍ ໂສ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຓເກນ ອາປນ຺ນຠາວໍ ຊານາເປຕຸກາໂມ ເອວມາຫ, ຕສ຺ມິໍ ອນາຈາເຣ ຍໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ. ຕຎ຺ຈ ຍຖາຘມ຺ໂມ ກາເຣຕພ຺ໂພຕິ ອຎ຺ຎາຓເກນ ອາປນ຺ນຕ຺ຕາ ໂມກ຺ໂຂ ນຕ຺ຖິ, ຍຖາ ປນ ຘມ຺ໂມ ຈ ວິນໂຍ ຈ ຐິໂຕ, ຕຖາ ຕໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ກາເຣຕພ຺ໂພ, ເທສນາຄາມິນິຍາ ເທສາເປຕພ຺ໂພ, ວຸຏ຺ຐານຄາມິນິຍາ ວຸຏ຺ຐາເປຕພ຺ໂພຕິ ¶ ອຕ຺ໂຖ. ອຸຕ຺ຕຣິ ຈສ຺ສ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພຕິ ຍຖາຘມ຺ມກຣຓໂຕ ຈ ອຸຕ຺ຕຣິ ‘‘ຕສ຺ສ ເຕ, ອາວຸໂສ’’ຕິອາທິວຈເນຫິ ນິນ຺ທິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ເມນ ໂມໂຫ ອາໂຣເປຕພ຺ໂພ. ອິທໍ ຕສ຺ມິໍ ໂມຫນເກ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ໂຍ ເອວໍ ອາໂຣປິເຕ ໂມເຫ ປຸນ ໂມເຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ໂມຫນເກ ປຸຄ຺ຄເລ ອິທໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ, ນ ອນາໂຣປິເຕ ໂມເຫຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ໂມຫນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອນາໂຣປິເຕ ໂມເຫ ທຸກ຺ກຏເມວ. ເຍນ ນ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສຸຕໍ, ອູນກທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວາ ວິຕ຺ຖາເຣນ ສຸຕໍ, ເຍ ຈ ນ ໂມເຫຕຸກາມາ ເຕສໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂມຫາໂຣປນໍ, ໂມເຫຕຸກາມຕາ, ວຸຕ຺ຕນເຍນ ສຸຕຠາໂວ, ໂມຫນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ໂມຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ປຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຫາຣໍ ທເທຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ປຫຣິຕຸກາມຕາຍ ປຫາເຣ ທິນ຺ເນ ສເຈປິ ມຣຕິ, ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ປຫາຣທານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ວິຣູປກຣຓາຘິປ຺ປາເຍນ ປນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສປິ ກຓ຺ຓາທິຈ຺ເຉທເນ ທຸກ຺ກຏເມວ. ເກນຈິ ວິເຫຐິຍມານສ຺ສ ປນ ໂມກ຺ຂາຘິປ຺ປາຍສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ກຸປິຕຕາ, ນ ໂມກ຺ຂາຘິປ຺ປາຍຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນສ຺ສ ປຫາຣທານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ປຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ຕລສຕ຺ຕິກໍ ອຸຄ຺ຄິເຣຍ຺ຍາຕິ ປຫາຣທານາກາຣໍ ທສ຺ເສນ຺ໂຕ ກາຍໍ ວາ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘໍ ວາ ອຸຈ຺ຈາເຣຍ຺ຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ອຸຄ຺ຄິຣຓປຈ຺ຈຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈ ປນ ¶ ອຸຄ຺ຄິຣິຕ຺ວາ ວິຣທ຺ໂຘ ປຫາຣໍ ເທຕິ, ນ ປຫຣິຕຸກາມຕາຍ ທິນ຺ນຕ຺ຕາ ທຸກ຺ກຏເມວ, ເຕນ ປຫາເຣນ ຫຕ຺ຖາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຠິຊ຺ຊຕິ, ທຸກ຺ກຏເມວ. ເສສເມຕ຺ຖ ສພ຺ພໍ ປຸຣິມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ຕລສຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອມູລກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ອມູລເກນາຕິ ທິຏ຺ຐາທິມູລວິຣຫິເຕນ. ອນຸທ຺ຘໍເສຍ຺ຍາຕິ ໂຈເທຍ຺ຍ ວາ ໂຈທາເປຍ຺ຍ ວາ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ສເຈ ຈຸທິຕໂກ ຕງ຺ຂຓຎ຺ເຎວ ‘‘ໂຈເທຕິ ມ’’ນ຺ຕິ ຊານາຕິ, ໂຈທກສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອມູລເກນ ສງ຺ຆາທິເສເສນ ອນຸທ຺ຘໍສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາຈາຣວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ທິຏ຺ຐິວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸທ຺ຘໍສເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕຖາສຎ຺ຎິສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ສງ຺ຆາທິເສສສ຺ສ ອມູລກຕາ, ອນຸທ຺ຘໍສນາ, ຕງ຺ຂຓວິຊານນາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ອມູລກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈໍ ອຸປທເຫຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອູນວີສຕິວສ຺ໂສ ຕ຺ວໍ ມຎ຺ເຎ’’ຕິອາທີນິ (ປາຈິ. ໔໖໖) ຠຓນ຺ໂຕ ອຸປ຺ປາເທຍ຺ຍ. ເອວໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ອຸປ຺ປາທນປຈ຺ຈເຍ ອສຕິ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອຸປ຺ປາເທນ຺ຕສ຺ສ ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈອຸປ຺ປາທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ນອຸປ຺ປາເທຕຸກາມສ຺ສ, ເກວລໍ ຫິເຕສິຕາຍ ¶ ຕຖາ ວທນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຜາສຸກາມຕາ ¶ , ກຸກ຺ກຸຈ຺ຈຸປ຺ປາທນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອນນ຺ຕຣສທິສາເນວາຕິ.

ສຎ຺ຈິຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຸປສ຺ສຸຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ວິວາທາປນ຺ນານນ຺ຕິ ຠຓ຺ຑນກລເຫຫິ ວິວຑ຺ຒິຕໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອາປນ຺ນານໍ. ອຸປສ຺ສຸຕິນ຺ຕິ ສຸຕິສມີປໍ, ຍຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ເຕສໍ ວຈນໍ ໂສຕຸໍ, ຕຕ຺ຖ ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຕຕ຺ຖ ໂສສ຺ສາມີ’’ຕິ ໂຈເທຕຸກາມຕາຍ ຄຈ຺ຉໂຕ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຸຣິຕຄມເນປິ ໂອຫີຍມາເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍຕ຺ຖ ປນ ຐິໂຕ ສຸຓາຕິ, ຕຕ຺ຖ ຐິຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຕ຺ຕໂນ ຐິໂຕກາສໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕສຸ ມນ຺ຕຍມາເນສຸປິ ອຸກ຺ກາສິຕ຺ວາ, ‘‘ອຫໍ ເອຕ຺ຖາ’’ຕິ ວາ ວຕ຺ວາ ຊານາເປຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ອກໂຣນ຺ຕສ຺ສາປິ ສວເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອຸປສ຺ສຸຕິຏ຺ຐານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ‘‘ອິເມສໍ ສຸຕ຺ວາ ໂອຣມິສ຺ສາມິ ວິຣມິສ຺ສາມິ ວູປສມິສ຺ສາມິ ອຕ຺ຕານໍ ປຣິໂມເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໔໗໓) ຄຈ຺ຉໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ໂຈທນາຘິປ຺ປາໂຍ, ສວນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສມຸຏ຺ຐານໍ ອິທໍ ປນ ສິຍາ ກິຣິຍໍ, ສິຍາ ອກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ອຸປສ຺ສຸຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ກມ຺ມປ຺ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານນ຺ຕິ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ກຕານໍ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມນ຺ຕິ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ກມ຺ມານໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ສງ຺ເຂປໂຕ ກມ຺ມວິນິຈ຺ຉໂຍ – ຕຕ຺ຣ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ນາມ ສມຄ຺ຄສ຺ສ ສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸມຕິຍາ ຕໍ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ກິຕ຺ເຕຕ຺ວາ ‘‘ຣຸຈ຺ຈຕິ ສງ຺ຆສ຺ສາ’’ຕິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສາເວຕ຺ວາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ສມຄ຺ຄສ຺ເສວ ປນ ສງ຺ຆສ຺ສ ອນຸມຕິຍາ ເອກາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ ນາມ. ເອກາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ເຈວ ອນຸສ຺ສາວນາຍ ¶ ຈ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ນາມ. ເອກາຍ ¶ ປນ ຎຕ຺ຕິຍາ ຕີຫິ ຈ ອນຸສ຺ສາວນາຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ ນາມ.

ເຕສຸ ອປໂລກນກມ຺ມໍ (ປຣິ. ໔໙໖; ປຣິ. ອຏ຺ຐ. ໔໙໕-໔໙໖) ປຎ຺ຈ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ ໂອສາຣຓໍ ນິສ຺ສາຣຓໍ ຠຓ຺ຑຸກມ຺ມໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑໍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ກຓ຺ຏກສາມເຓຣສ຺ສ ນາສນາ ວິຍ ນິສ຺ສາຣຓາ, ຕາທິສໍເຍວ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ປເວສນາ ‘ໂອສາຣຓາ’ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ປພ຺ພຊ຺ຊາເປກ຺ຂສ຺ສ ເກສຈ຺ເຉທນາປຸຈ຺ຉນໍ ຠຓ຺ຑຸກມ຺ມໍ (ມຫາວ. ໙໘) ນາມ. ມຸຂຣສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຠິກ຺ຂູ ທຸຣຸຕ຺ຕວຈເນຫິ ຆຏ຺ເຏນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ມຸຂໂຣ ຠິກ຺ຂູ ທຸຣຸຕ຺ຕວຈເນຫິ ຆຏ຺ເຏນ຺ໂຕ ວິຫຣຕິ, ໂສ ຠິກ຺ຂຸ ຍໍ ອິຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕໍ ວເທຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂູຫິ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ເນວ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ໂອວາທານຸສາສນິໍ ກຕ຺ຕພ຺ໂພ, ນ ໂອວທິຕພ຺ໂພ’’ຕິ ‘‘ສງ຺ຆໍ, ຠນ຺ເຕ ¶ , ປຸຈ຺ຉາມິ ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑສ຺ສ ທານໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ ສງ຺ຆສ຺ສາ’ຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ຕຕິຍມ຺ປິ ປຸຈ຺ຉາມິ ‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑສ຺ສ ທານໍ ຣຸຈ຺ຈຕິ ສງ຺ຆສ຺ສາ’’’ຕິ ເອວໍ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ ກມ຺ມໍ ພ຺ຣຫ຺ມທຓ຺ຑໍ (ຈູຬວ. ໔໔໕) ນາມ. ຍໍ ປນ ຠຄວຕາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອູຣຸໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ທສ຺ສນາທິວຕ຺ຖູສຸ ‘‘ອວນ຺ທິໂຍ ໂສ, ຠິກ຺ຂເວ, ຠິກ຺ຂຸ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ກາຕພ຺ໂພ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໔໑໑) ເອວໍ ອວນ຺ທິຍກມ຺ມໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ, ຍໍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ‘‘ອຍ຺ເຍ, ອສຸໂກ ນາມ ອຍ຺ໂຍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອປ຺ປສາທນີຍໍ ທສ຺ເສຕິ, ເອຕສ຺ສ ອຍ຺ຍສ຺ສ ອວນ຺ທິຍກຣຓໍ ‘ຣຸຈ຺ຈຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສາ’’’ຕິ ເອວໍ ອຸປສ຺ສເຍ ນິສິນ຺ນາເຫວ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ເອວຣູປໍ ກມ຺ມໍ ຍສ຺ມາ ຕສ຺ສ ກມ຺ມໍເຍວ ລກ຺ຂຓໍ ນ ໂອສາຣຓາທີນິ, ຕສ຺ມາ ກມ຺ມລກ຺ຂຓນ຺ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິທຎ຺ຈ ກມ຺ມລກ຺ຂຓໍ ນາມ ຠິກ຺ຂຸນິມູລກໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອປິຈ ຠິກ຺ຂູນມ຺ປິ ລພ຺ຠຕິ, ຕສ຺ມາ ຠິກ຺ຂູຫິປິ ອຈ຺ຉິນ຺ນຈີວຣກາທີນໍ ຈີວຣາທີນິ ວາ ເທນ຺ເຕຫິ, ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ ອປເນຕພ຺ພານິປິ ວຕ຺ຖູນິ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ເຕຫິ ວາ, ອປເນນ຺ເຕຫິ ວາ, ຕຖາຣູປໍ ວາ ຘມ຺ມິກໍ ກຕິກໍ ກໂຣນ຺ເຕຫິ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ສາເວຕ຺ວາ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ສພ຺ພຎ຺ເຫຕໍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓເມວ ປວິສຕິ, ອິຕິ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ປຎ຺ຈ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ.

ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ ປນ ນວ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ ໂອສາຣຓໍ ນິສ຺ສາຣຓໍ ອຸໂປສຖໍ ປວາຣຓໍ ສມ຺ມຸຕິໍ ທານໍ ປຏິຄ຺ຄຫໍ ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒນໍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອາຍສ຺ມໂຕ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ອນຸສິຏ຺ໂຐ ໂສ ມຍາ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອາຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ ¶ , ‘ອາຄຈ຺ຉາຫີ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໒໖) ເອວໍ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ຂສ຺ສ ໂອສາຣຓາ ໂອສາຣຓາ ນາມ. ‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ຘມ຺ມກຖິໂກ, ອິມສ຺ສ ເນວ ສຸຕ຺ຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ໂນ ສຸຕ຺ຕວິຠງ຺ໂຄ, ໂສ ອຕ຺ຖໍ ອສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ¶ ພ຺ຍຎ຺ຊນຈ຺ຉາຍາຍ ອຕ຺ຖໍ ປຏິພາຫຕິ, ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ວຸຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ ອວເສສາ ອິມໍ ອຘິກຣຓໍ ວູປສເມຍ຺ຍາມາ’’ຕິ ເອວໍ ອຸພ຺ຠາຫິກວິນິຈ຺ຉເຍ (ຈູຬວ. ໒໓໓) ຘມ຺ມກຖິກສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິສ຺ສາຣຓາ ນິສ຺ສາຣຓາ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຊ຺ຊຸໂປສໂຖ…ເປ… ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ອຸໂປສຖກມ຺ມວເສນ ຐປິຕາ ຎຕ຺ຕິ ອຸໂປສໂຖ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຊ຺ຊ ປວາຣຓາ ປນ຺ນຣສີ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໒໑໐) ເອວໍ ປວາຣຓາກມ຺ມວເສນ ຐປິຕາ ຎຕ຺ຕິ ປວາຣຓາ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ອຸປສມ຺ປທາເປກ຺ໂຂ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ, ‘‘ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອນຸສາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໑໒໖) ເອວໍ ອຕ຺ຕານໍ ວາ ປຣໍ ວາ ສມ຺ມນ຺ນິຕຸໍ ຐປິຕາ ຎຕ຺ຕິ ສມ຺ມຸຕິ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ¶ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິມໍ ຈີວຣໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ທເທຍ຺ຍາ’’ຕິ (ປາຣາ. ໔໖໔) ເອວໍ ນິສ຺ສຏ຺ຐຈີວຣປຕ຺ຕາທີນໍ ທານໍ ທານໍ ນາມ. ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ຠນ຺ເຕ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາໂມ ຠິກ຺ຂຸ ອາປຕ຺ຕິໍ ສຣຕິ ວິວຣຕິ ອຸຕ຺ຕານິໍ ກໂຣຕິ ເທເສຕິ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອຫໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອາປຕ຺ຕິໍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ’’ນ຺ຕິ, ເຕນ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ ‘ປສ຺ສສີ’ຕິ, ‘ອາມ, ປສ຺ສາມີ’ຕິ, ‘‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໒໓໙) ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິປ຺ປຏິຄ຺ຄໂຫ ປຏິຄ຺ຄໂຫ ນາມ. ‘‘ສຸຓນ຺ຕຸ ເມ ອາຍສ຺ມນ຺ຕາ ອາວາສິກາ, ຍທາຍສ຺ມນ຺ຕານໍ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ອິທານິ ອຸໂປສຖໍ ກເຣຍ຺ຍາມ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ອຸທ຺ທິເສຍ຺ຍາມ, ອາຄເມ ກາເລ ປວາເຣຍ຺ຍາມາ’’ຕິ (ມຫາວ. ໒໔໐) ເອວໍ ກຕປ຺ປວາຣຓປ຺ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒນາ ປຈ຺ຈຸກ຺ກຑ຺ຒນາ ນາມ. ຕິຓວຕ຺ຕາຣກສມເຖ (ຈູຬວ. ໒໑໒) ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກຎຕ຺ຕິ, ເອເກກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ເອເກກາ ຎຕ຺ຕິ ຈາຕິ ຕິສ຺ໂສປິ ຎຕ຺ຕິໂຍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓໍ ນາມ. ອິຕິ ຎຕ຺ຕິກມ຺ມໍ ນວ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ.

ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ¶ ສຕ຺ຕ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ ໂອສາຣຓໍ ນິສ຺ສາຣຓໍ ສມ຺ມຸຕິໍ ທານໍ ອຸທ຺ຘາຣໍ ເທສນໍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູນໍ ອລາຠາຍ ປຣິສກ຺ກນາທິເກຫິ ອຏ຺ຐຫິ ອງ຺ເຄຫິ ສມນ຺ນາຄຕສ຺ສ ອຸປາສກສ຺ສ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ໂຠຄກຣຓຕ຺ຖໍ ປຕ຺ຕນິກ຺ກຸຊ຺ຊນວເສນ ນິສ຺ສາຣຓາ ນິສ຺ສາຣຓາ ນາມ. ຕສ຺ເສວ ສມ຺ມາວຕ຺ຕນ຺ຕສ຺ສ ປຕ຺ຕຸກ຺ກຸຊ຺ຊນວເສນ ໂອສາຣຓາ ຈ ເວທິຕພ຺ພາ, ສາ ຂຸທ຺ທກກ຺ຂນ຺ຘເກ ວຑ຺ຒລິຈ຺ຉວິວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ (ຈູຬວ. ໒໖໕-໒໖໖) ວຸຕ຺ຕາ. ສີມາສມ຺ມຸຕິ ຕິຈີວເຣນ ອວິປ຺ປວາສສມ຺ມຸຕິສນ຺ຖຕສມ຺ມຸຕິຠຕ຺ຕຸທ຺ເທສກເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກຠຓ຺ຑາຄາຣິກຈີວຣປ຺ປຏິຄ຺ຄາຫກຍາຄຸຠາຊກຜລຠາຊກຂຊ຺ຊຠາຊກອປ຺ປມຕ຺ຕກວິສ຺ສຊ຺ຊກສາຏິຍຄ຺ຄາຫປກປຕ຺ຕຄ຺ຄາຫາປກອາຣາມິກເປສກສາມເຓຣເປສກສມ຺ມຸຕີຕິ ເອຕາສໍ ສມ຺ມຸຕີນໍ ວເສນ ສມ຺ມຸຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ກຖິນຈີວຣມຕກຈີວຣທານວເສນ ທານໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ກຖິນຸທ຺ຘາຣວເສນ ອຸທ຺ຘາໂຣ ເວທິຕພ຺ໂພ. ກຸຏິວຕ຺ຖຸວິຫາຣວຕ຺ຖຸເທສນາວເສນ ¶ ເທສນາ ເວທິຕພ຺ພາ. ຍາ ປນ ຕິຓວຕ຺ຖາຣກສມເຖ (ຈູຬວ. ໒໑໒ ອາທໂຍ) ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ເອກາ, ເອກສ຺ມິໍ ປກ຺ເຂ ເອກາຕິ ທ຺ເວ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມວາຈາ ວຸຕ຺ຕາ, ຍາ ຈ ໂມຫາໂຣປນາທີສຸ ກມ຺ມວາຈາ (ປາຈິ. ໔໔໖) ວຸຕ຺ຕາ, ຕາສໍ ວເສນ ກມ຺ມລກ຺ຂຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ, ອິຕິ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ສຕ຺ຕ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ.

ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມມ຺ປິ ສຕ຺ເຕວ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ ໂອສາຣຓໍ ນິສ຺ສາຣຓໍ ສມ຺ມຸຕິໍ ທານໍ ນິຄ຺ຄຫໍ ສມນຸຠາສນໍ ກມ຺ມລກ຺ຂຓນ຺ຕິ. ຕຕ຺ຖ ຕຊ຺ຊນີຍກມ຺ມາທີນໍ (ຈູຬວ. ໑ ອາທໂຍ) ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ກມ຺ມານໍ ວເສນ ນິສ຺ສາຣຓາ, ເຕສໍເຍວ ກມ຺ມານໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ຠນວເສນ ໂອສາຣຓາ ຈ ເວທິຕພ຺ພາ, ຠິກ຺ຂຸໂນວາທກສມ຺ມຸຕິວເສນ (ປາຈິ. ໑໔໖-໑໔໗) ສມ຺ມຸຕິ, ປຣິວາສທານ(ຈອູຬວ. ໑໐໒) ມານຕ຺ຕທານວເສນ (ຈູຬວ. ໑໐໕) ທານໍ, ມູລາຍປຏິກສ຺ສນວເສນ (ຈູຬວ. ໑໑໐) ນິຄ຺ຄໂຫ, ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາ ¶ , ອຏ຺ຐ ຍາວຕຕິຍກາ, ອຣິຏ຺ໂຐ (ປາຈິ. ໔໑໗), ຈຓ຺ຑກາຬີ (ປາຈິ. ໗໐໙) ຈາຕິ ອິເມ ເຕ ຍາວຕຕິຍກາຕິ ອິມາສໍ ເອກາທສນ຺ນໍ ສມນຸຠາສນານໍ ວເສນ ສມນຸຠາສນາ, ອຸປສມ຺ປທາກມ຺ມອພ຺ຠານກມ຺ມວເສນ ກມ຺ມລກ຺ຂຓໍ ເວທິຕພ຺ພໍ. ອິຕິ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມໍ ສຕ຺ຕ ຐານານິ ຄຈ຺ຉຕິ.

ອິເມສຸ ປນ ຈຕູສຸ ກມ຺ເມສຸ ອປໂລກນກມ຺ມໍ ອປໂລເກຕ຺ວາວ ກາຕພ຺ພໍ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມາທິວເສນ ນ ກາຕພ຺ພໍ. ຎຕ຺ຕິກມ຺ມມ຺ປິ ເອກໍ ຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕ຺ວາວ ກາຕພ຺ພໍ, ອປໂລກນກມ຺ມາທິວເສນ ນ ກາຕພ຺ພໍ. ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມໍ ປນ ອປໂລເກຕ຺ວາ ¶ ກາຕພ຺ພມ຺ປິ ອຕ຺ຖິ ອກາຕພ຺ພມ຺ປິ, ຕຕ຺ຖ ສີມາສມ຺ມຸຕິ ສີມາສມູຫນນໍ (ມຫາວ. ໑໓໙-໑໔໐, ໑໔໔ ອາທໂຍ) ກຖິນຈີວຣທານໍ ກຖິນຸທ຺ຘາໂຣ ກຸຏິວຕ຺ຖຸເທສນາ ວິຫາຣວຕ຺ຖຸເທສນາຕິ ອິມານິ ຉ ກມ຺ມານິ ຄຣຸການິ ອປໂລເກຕ຺ວາ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ມວາຈໍ ສາເວຕ຺ວາວ ກາຕພ຺ພານິ. ອວເສສາ ເຕຣສ ສມ຺ມຸຕິໂຍ ເສນາສນຄ຺ຄາຫາປກມຕກຈີວຣທານສມ຺ມຸຕິໂຍ ຈາຕິ ເອຕານິ ລຫຸກມ຺ມານິ ອປໂລເກຕ຺ວາປິ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ຎຕ຺ຕິກມ຺ມາທິວເສນ ປນ ນ ກາຕພ຺ພາເນວ. ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ຖກມ຺ມມ຺ປິ ສກລກ຺ຂເຓເນວ ກາຕພ຺ພໍ, ນ ເສສກມ຺ມວເສນ. ເອວໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຕໂນ ລກ຺ຂເຓເນວ ວຕ຺ຖຸຎຕ຺ຕິອນຸສ຺ສາວນາສີມາປຣິສາສມ຺ປຕ຺ຕິຍາ ກຕານິ ເອຕານິ ກມ຺ມານິ ຘມ຺ເມນ ວິນເຍນ ສຕ຺ຖຸສາສເນນ ກຕຕ຺ຕາ ຘມ຺ໂມ ເອເຕສຸ ອຕ຺ຖີຕິ ຘມ຺ມິການິ ນາມ ໂຫນ຺ຕິ, ອິຕິ ເອເຕສໍ ຘມ຺ມິການໍ ກມ຺ມານໍ ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຂີຍນຘມ຺ມາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິກສ຺ສ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິສ຺ສ ¶ , ‘‘ອຘມ຺ເມນ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕີ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຘມ຺ມກມ຺ມຕາ, ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິຕາ, ຉນ຺ທໍ ທຕ຺ວາ ຂີຍນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ກມ຺ມປ຺ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ຉນ຺ທໍອທຕ຺ວາຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍາຕິ ຍາວ ອາໂຣຈິຕໍ ວຕ຺ຖຸ ອວິນິຈ຺ຉິກໍ, ຎຕ຺ຕິໍ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ກມ຺ມວາຈາ ອນິຏ຺ຐາປິຕາ, ຕາວ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ ວຕ຺ຕມານາ ນາມ ໂຫຕິ. ໂຍ ຠິກ຺ຂຸ ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ກມ຺ມໍ ໂກເປຕຸກາມຕາຍ ປຣິສາຍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫຕິ, ຕສ຺ສ ວິຊຫເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ວິຊຫິເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ຉນ຺ທໍ ອທຕ຺ວາ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ເວມຕິກສ຺ສ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ¶ ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິສ຺ສ ປນ, ໂຍ ຈ ‘‘ສງ຺ຆສ຺ສ ຠຓ຺ຑນາທີນິ ວາ ຠວິສ຺ສນ຺ຕິ, ອຘມ຺ເມນ ¶ ວາ ວຄ຺ເຄນ ວາ ນກມ຺ມາຣຫສ຺ສ ວາ ກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໔໘໓) ຎຕ຺ວາ, ຄິລາໂນ ວາ ຫຸຕ຺ວາ, ຄິລານສ຺ສ ວາ ກຣຓີເຍນ, ອຸຈ຺ຈາຣາທີຫິ ວາ ປີຬິໂຕ, ນ ຈ ກມ຺ມໍ ໂກເປຕຸກາໂມ ‘‘ປຸນ ປຈ຺ຈາຄມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິນິຈ຺ຉຍກຖາຍ ວຕ຺ຕມານຕາ, ຘມ຺ມກມ຺ມຕາ, ຘມ຺ມກມ຺ມສຎ຺ຎິຕາ, ສມານສີມາຍໍ ຐິຕຕາ, ສມານສໍວາສກຕາ, ໂກເປຕຸກາມຕາຍ ຫຕ຺ຖປາສວິຊຫນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຉ ອງ຺ຄານິ. ສມນຸຠາສນສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຉນ຺ທໍອທຕ຺ວາຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນາຕິ ສມານສໍວາສເກນ ສມານສີມາຍໍ ຐິເຕນ ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ. ຍຖາສນ຺ຖຸຕນ຺ຕິ ໂຍ ໂຍ ມິຕ຺ຕສນ຺ທິຏ຺ຐສມ຺ຠຕ຺ຕວເສນ ສນ຺ຖຸໂຕ, ຕສ຺ສ ຕສ຺ສາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ¶ ເອວໍ ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ສຍເມວ ເສນາສນປຎ຺ຎາປນາທິວເສນ ສມ຺ມຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊຄເຫ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ຂີຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຈີວຣໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຍເວຠງ຺ຄິຍໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາຂີຍນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ວິສ຺ສຊ຺ຊິຍເວຠງ຺ຄິໂຍ ນາມ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິ ອວເສໂສ. ຣາສິວເສນ ຫິ ປຎ຺ຈ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິ ວຸຕ຺ຕານິ, ຕຕ຺ຖ ອາຣາໂມ ອາຣາມວຕ຺ຖູຕິ ເອກໍ, ວິຫາໂຣ ວິຫາຣວຕ຺ຖູຕິ ທຸຕິຍໍ, ມຎ຺ໂຈ ປີຐໍ ຠິສິ ພິມ຺ໂພຫນນ຺ຕິ ຕຕິຍໍ, ໂລຫກຸມ຺ຠີ ໂລຫຠາຓກໍ ໂລຫວາຣໂກ ໂລຫກຏາຫໍ ວາສິ ປຣສຸ ກຸຐາຣີ ກຸທາໂລ ນິຂາທນນ຺ຕິ ຈຕຸຕ຺ຖໍ, ວລ຺ລິ ເວຬຸ ມຸຎ຺ຊໍ ປພ຺ພຊໍ ຕິຓໍ ມຕ຺ຕິກາ ¶ ທາຣຸຠຓ຺ຑໍ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ຑນ຺ຕິ ປຎ຺ຈມໍ. ເອຕານິ ຫິ ປຎ຺ຈ ສງ຺ຆສນ຺ຕການິ ເນວ ສງ຺ຆສ຺ສ, ນ ຄຓປຸຄ຺ຄລານໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ ວາ ວິຠຊິຕຸໍ ວາ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ວິສ຺ສຊ຺ຊິຕວິຠຕ຺ຕານິປິ ສງ຺ຆິກາເນວ ໂຫນ຺ຕິ. ຖາວເຣນ ປນ ຖາວຣໍ, ອິຕເຣນ ຈ ອກປ຺ປິເຍນ ມຫຄ຺ຆກປ຺ປິເຍນ ວາ ອິຕຣໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອຸປກາຣໍ ສລ຺ລກ຺ເຂຕ຺ວາ ກປ຺ປິຍປຣິວຕ຺ຕເນນ ປຣິວຕ຺ເຕຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ວຣເສນາສນາທີນໍ ສໍຣກ຺ຂຓຕ຺ຖໍ ລາມການິ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕຸໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸຎ຺ຈ ວຏ຺ຏຕິ. ເອຕ຺ຖ ຈ ປຸຣິເມສຸ ຕີສຸ ຣາສີສຸ ອຄຣຸຠຓ຺ຑໍ ນາມ ກິຎ຺ຈິ ນຕ຺ຖິ, ຈຕຸຕ຺ເຖ ໂລຫກຸມ຺ຠີ ອຣຎ຺ຊຣສຓ຺ຐານໍ ໂລຫຠາຓກໍ ໂລຫກຏາຫນ຺ຕິ ອິມານິ ຕີຓິ ອນ຺ຕມໂສ ປສຕມຕ຺ຕອຸທກຄ຺ຄຓ຺ຫນການິປິ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິ. ໂລຫວາຣໂກ ປນ ກາຬໂລຫຕມ຺ພໂລຫກໍສໂລຫວຏ຺ຏໂລຫານໍ ເຍນ ເກນຈິ ກໂຕ ສີຫຬທີເປ ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນໂກ ຠາເຊຕພ຺ໂພ, ປາໂທ ຈ ນາມ ມຄຘນາຬິຍາ ປຎ຺ຈນາຬິມຕ຺ຕໍ ¶ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕໂຕ ອຕິເຣກໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ອິມານິ ຕາວ ປາຬິຍໍ ອາຄຕານິ ໂລຫຠາຊນານິ.

ປາຬິຍໍ ປນ ອນາຄຕານິປິ ຠິງ຺ຄາຣປຏິຄ຺ຄຫອຸຬຸງ຺ກທພ຺ພິກຏຈ຺ຉຸປາຕິ ຕຏ຺ຏກສຣກສມຸຄ຺ຄອງ຺ຄາຣກປລ຺ລຘູມກຏຈ຺ຉຸອາທີນິ ຂຸທ຺ທການິປິ ຄຣຸຠຓ຺ຑາເນວ, ອຍປຕ຺ໂຕ ອຍຖາລກໍ ຕມ຺ພໂລຫຖາລກນ຺ຕິ ອິມານິ ປນ ຠາຊນີຍານິ, ກໍສໂລຫວຏ຺ຏໂລຫຠາຊນວິກຕິ ສງ຺ຆິກປຣິໂຠເຄນ ວາ ຄິຫິວິກຏາ ວາ ວຏ຺ຏຕິ, ປຸຄ຺ຄລິກປຣິໂຠເຄນ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ຕໍ ຠາຊນວິກຕິໍ ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ກປ຺ປິຍໂລຫຠຓ຺ເຑ ອຎ຺ຊນີ ອຎ຺ຊນິສລາກາ ນຕ຺ຖຸທານໍ ກຓ຺ຓມລຫຣຓີ ສູຈິ ຂຸທ຺ທໂກ ປິປ຺ຜລິໂກ ຂຸທ຺ທກໍ ອາຣກຓ຺ຏກໍ ກຸຎ຺ຈິກາ ຕາຬໍ ກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິ ເວຘໂກ ຠິນ຺ທິວາລໂກ ຍຖາຕຖາຆນກຕໂລຫໍວິປ຺ປກຕໂລຫຠຓ຺ຑຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ຠາຊນີຍໍ. ຘູມເນຕ຺ຕຜາລທີປຣຸກ຺ຂທີປກປລ຺ລິກໂອລມ຺ພກທີປອິຕ຺ຖິປຸຣິສຕິຣຈ຺ຉານຣູປການິ ປນ ອຎ຺ຎານິ ວາ ຠິຕ຺ຕິຈ຺ຉທນກວາຏາທີສຸ ອຸປເນຕພ຺ພານິ, ອນ຺ຕມໂສ ໂລຫຂິລກໍ ອຸປາທາຍ ສພ຺ພານິປິ ໂລຫຠຓ຺ຑານິ ¶ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິເຍວ, ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘານິ ປຣິຫຣິຕ຺ວາປິ ປຸຄ຺ຄລິກປຣິໂຠເຄນ ນ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕພ຺ພານິ, ສງ຺ຆິກປຣິໂຠເຄນ ວາ ຄິຫິວິກຏານິ ວາ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ຕິປຸຠຓ຺ເຑປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຂີຣປາສາຓມຍານິ ຕຏ຺ຏກສຣກາທີນິ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິເຍວ.

ຆຏໂກ ¶ ປນ ເຕລຠາຊນໍ ວາ ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນກໂຕ ອຕິເຣກເມວ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ສຸວຓ຺ຓຣຊຕອາຣກູຏຊາຕິຜລິກຠາຊນານິ ຄິຫິວິກຏານິປິ ນ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ. ເສນາສນປຣິໂຠເຄ ປນ ອາມາສມ຺ປິ ອນາມາສມ຺ປິ ສພ຺ພໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ວາສິຍາທີສຸ ປນ ຍາຍ ວາສິຍາ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຈ຺ເຉທນອຸຈ຺ຉຸຕຈ຺ຉນມຕ຺ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ມຫາກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ອຍໍ ຠາຊນີຍາ. ເສສາ ເຍນ ເກນຈິ ອາກາເຣນ ກຕາ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ປຣສຸ ປນ ອນ຺ຕມໂສ ເວຊ຺ຊານໍ ສິຣາເວຘໂກປິ ຄຣຸຠຓ຺ຑເມວ, ຕຖາ ກຸຐາຣີ. ຍາ ປນ ອາວຸຘສງ຺ເຂເປນ ກຕາ, ອຍໍ ອນາມາສາ, ກຸທາໂລ ທຓ຺ຑພນ຺ຘນິຂາທນໍ ວາ ອຄຣຸຠຓ຺ຑໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ. ສມ຺ມຸຎ຺ຊນິທຓ຺ຑຂຓນກໍ ປນ ອທຓ຺ຑກໍ ຜລມຕ຺ຕກເມວ, ຍໍ ສກ຺ກາ ສິປາຏິກາຍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຣິຫຣິຕຸໍ, ຕໍ ຠາຊນີຍໍ. ສິຂຣມ຺ປິ ນິຂາທເນເນວ ສງ຺ຄຫິຕໍ, ເຍຫິ ມນຸສ຺ເສຫິ ວິຫາເຣ ວາສິອາທີນິ ທິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ເຈ ຆເຣ ທຑ຺ເຒ ວາ ວິລຸຕ຺ເຕ ວາ ‘‘ເທຖ ໂນ, ຠນ຺ເຕ, ອຸປກ຺ຂເຣ, ປຸນ ອາຫຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ທາຕພ຺ພາ. ສເຈ ຫຣນ຺ຕິ, ນ ວາເຣຕພ຺ພາ, ອນາຫຣນ຺ຕາປິ ນ ໂຈເທຕພ຺ພາ.

ກມ຺ມາຣຕຏ຺ຏກາຣຈຸນ຺ທກາຣນຬກາຣມຓິກາຣປຕ຺ຕພນ຺ຘການໍ ອຘິກຣຓິມຸຏ຺ຐິສຓ຺ຑາສຕຸລາທີນິ ສພ຺ພານິ ໂລຫມຍານິ ອຸປກຣຓານິ ສງ຺ເຆ ທິນ຺ນກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິ. ຕິປຸໂກຏ຺ຏກສຸວຓ຺ຓກາຣຈມ຺ມກາຣອຸປກຣເຓສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຍໍ ປນ ວິເສໂສ, ຕິປຸໂກຏ຺ຏກອຸປກຣເຓສຸ ຕິປຸຈ຺ເຉທນກສຕ຺ຖກໍ, ສຸວຓ຺ຓກາຣອຸປກຣເຓສຸ ສຸວຓ຺ຓຈ຺ເຉທນກສຕ຺ຖກໍ, ຈມ຺ມກາຣອຸປກຣເຓສຸ ກຕປຣິກມ຺ມຈມ຺ມຈ຺ເຉທນຂຸທ຺ທກສຕ຺ຖນ຺ຕິ ອິມານິ ຠາຊນີຍານິ. ນ຺ຫາປິຕຕຸນ຺ນກາຣອຸປກຣເຓສຸປິ ຐເປຕ຺ວາ ມຫາກຕ຺ຕຣິໍ ¶ ມຫາສຓ຺ຑາສໍ ມຫາປິປ຺ຜລິກຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອິຕຣານິ ຄຣຸຠຓ຺ຑານິ.

ວລ຺ລິອາທີສຸ ເວຕ຺ຕວລ຺ລິອາທິກາ ຍາ ກາຈິ ອຑ຺ຒພາຫຸປ຺ປມາຓາ ວລ຺ລິ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນາ ວາ ຕຕ຺ຖຊາຕກາ ວາ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິຕາວ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ສາ ສງ຺ຆກມ຺ເມ ຈ ເຈຕິຍກມ຺ເມ ຈ ກເຕ ສເຈ ອຕິເຣກາ ໂຫຕິ, ປຸຄ຺ຄລິກກມ຺ເມປິ ອຸປເນຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ສຸຕ຺ຕມກຈິວາກນາຬິເກຣຫີຣຈມ຺ມມຍາ ຣຊ຺ຊຸກາ ວາ ໂຍຕ຺ຕານິ ວາ ວາເກ ຈ ນາຬິເກຣຫີເຣ ຈ ວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ກຕາ ເອກວຏ຺ຏາ ວາ ທ຺ວິວຏ຺ຏາ ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ສນ຺ຕກາ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ. ສຸຕ຺ຕໍ ປນ ອວຏ຺ເຏຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ ມກຈິວາກນາຬິເກຣຫີຣາ ຈ ຠາຊນີຍາ ¶ . ເຍຫິ ປເນຕານິ ¶ ຣຊ຺ຊຸກາທີນິ ທິນ຺ນານິ ໂຫນ຺ຕິ, ເຕ ອຕ຺ຕໂນ ກຣຓີເຍນ ຫຣນ຺ຕາ ນ ວາເຣຕພ຺ພາ.

ໂຍ ໂກຈິ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລສູຈິທຓ຺ຑກມຕ຺ໂຕປິ ເວຬຸ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ວາ ຕຕ຺ຖຊາຕໂກ ວາ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິໂຕ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ໂສປິ ສງ຺ຆສ຺ສ ກມ຺ເມ ຈ ເຈຕິຍກມ຺ເມ ຈ ກເຕ ອຕິເຣໂກ ປຸຄ຺ຄລິກກມ຺ເມ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນກເຕລນາຬິ ປນ ກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິ ອຸປາຫນທຓ຺ຑໂກ ຉຕ຺ຕທຓ຺ໂຑ ຉຕ຺ຕສລາກາຕິ ອິທເມຕ຺ຖ ຠາຊນີຍຠຓ຺ຑໍ, ທຑ຺ຒເຄຫມນຸສ຺ສາ ຄຓ຺ຫິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ນ ວາເຣຕພ຺ພາ.

ມຸຎ຺ຊຎ຺ຈ ປພ຺ພຊຎ຺ຈ ອວເສສຎ຺ຈ ຉທນຕິຓໍ ມຸຏ຺ຐິປ຺ປມາຓມ຺ປິ ຉທນຕິຓສງ຺ເຂປຄເຕສຸ ຕາລປຓ຺ຓາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເອກປຓ຺ຓມ຺ປິ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ວາ ຕຕ຺ຖຊາຕກໍ ວາ ພຫິອາຣາເມ ສງ຺ຆິເກ ຕິຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ຊາຕກໍ ວາ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິຕໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ຕມ຺ປິ ສງ຺ຆກມ຺ເມ ຈ ເຈຕິຍກມ຺ເມ ຈ ກເຕ ອຕິເຣກໍ ປຸຄ຺ຄລິກກມ຺ເມ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ທຑ຺ຒເຄຫມນຸສ຺ສາ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ນ ວາເຣຕພ຺ພາ, ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລປ຺ປມາໂຓປິ ຣິຕ຺ຕກໂປຕ຺ຖໂກ ຄຣຸຠຓ຺ຑເມວ.

ມຕ຺ຕິກາ ປກຕິມຕ຺ຕິກາ ວາ ໂຫຕຸ ປຎ຺ຈວຓ຺ຓາ ວາ ສຸຘາ ວາ ສຊ຺ຊຸຣສກງ຺ຄຸຏ຺ຐສິເລສາທີສຸ ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ທຸລ຺ລຠຏ຺ຐາເນ ອາເນຕ຺ວາ ວາ ທິນ຺ນໍ ຕຕ຺ຖຊາຕກໍ ວາ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິຕໍ ຕາລປກ຺ກມຕ຺ຕໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ ໂຫຕິ, ຕມ຺ປິ ສງ຺ຆກມ຺ເມ ຈ ເຈຕິຍກມ຺ເມ ຈ ກເຕ ອຕິເຣກໍ ປຸຄ຺ຄລິກກມ຺ເມ ທາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຫິງ຺ຄຸຫິງ຺ຄຸລກຫຣິຕາລມໂນສິລຎ຺ຊນາທີນິ ປນ ຠາຊນີຍານິ.

ທາຣຸຠຓ຺ເຑ ໂຍ ໂກຈິ ເວຬຸມ຺ຫິ ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາໂຓ ທາຣຸຠຓ຺ຑໂກ ສງ຺ຆສ຺ສ ທິນ຺ໂນ ວາ ຕຕ຺ຖຊາຕໂກ ວາ ຣກ຺ຂິຕໂຄປິໂຕ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ອປິ ຈ ສພ຺ພາປິ ທາຣຸເວຬຸຈມ຺ມປາສາຓາທິວິກຕິ ທາຣຸຠຓ຺ເຑນ ສງ຺ຄຫິຕາ, ຕຕ຺ຖ ມຎ຺ຈປີເຐຫິ ອສງ຺ຄຫິຕານິ ອາສນ຺ທິກາທີນິ ອນ຺ຕມໂສ ໂຈເຬນ ວາ ປລາເລຫິ ວາ ປຓ຺ເຓຫິ ວາ ກຕປີຐໍ ອຸປາທາຍ ສພ຺ພານິ ອາສນານິ.

ວງ຺ກຜລກໍ ທີຆຜລກໍ ຈີວຣໂຘວນຜລກໍ ຆຏ຺ຏນຜລກໍ ຆຏ຺ຏນມຸຄ຺ຄໂຣ ທນ຺ຕກຏ຺ຐຈ຺ເຉທນຄຓ຺ຐິກາ ທຓ຺ຑມຸຄ຺ຄໂຣ ນາວາ ອມ຺ພຓໍ ຣຊນໂທຓິ ອຸທກປຏິຈ຺ຉໂກ ທາຣຸມໂຍ ວາ ທນ຺ຕມໂຍ ວາ ເວຬຸມໂຍ ວາ ສປາທໂກປິ ອປາທໂກປິ ສມຸຄ຺ໂຄ ມຎ຺ຊູສາ ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນກໂຕ ອຕິເຣກປ຺ປມາໂຓ ກຣຓ຺ໂຑ ອຸທກໂທຓິ ອຸທກກຏາຫໍ ອຸຬຸງ຺ໂກ ກຏຈ຺ຉຸປານີຍສຣາວໍ ປານີຍສງ຺ໂຂຕິ ¶ ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສງ຺ເຆ ທິນ຺ນໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ. ສງ຺ຂຖາລກໍ ປນ ຠາຊນີຍໍ, ຕຖາ ¶ ທາຣຸມໂຍ ອຸທກຕຸມ຺ໂພ.

ປາທກຖລິກມຓ຺ຑລໍ ¶ ທາຣຸມຍໍ ວາ ໂຫຕຸ ໂຈຬປຓ຺ຓາທິມຍໍ ວາ ສພ຺ພໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ. ອາຘາຣໂກ ປຕ຺ຕປິຘານໍ ຕາລວຓ຺ຏໍ ພີຊນີ ຈງ຺ໂກຏກໍ ປຈ຺ຉິ ຍຏ຺ຐິສມ຺ມຸຎ຺ຊນີ ມຸຏ຺ຐິສມ຺ມຸຎ຺ຊນີຕິ ເອເຕສຸປິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຂຸທ຺ທກໍ ວາ ມຫນ຺ຕໍ ວາ ທາຣຸເວຬຸປຓ຺ຓຈມ຺ມາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິ ກຕໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑເມວ.

ຖມ຺ຠຕຸລາໂສປານຜລກາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ທາຣຸມຍໍ ວາ ປາສາຓມຍໍ ວາ ເຄຫສມ຺ຠາຣູປຄໍ ໂຍ ໂກຈິ ກຏສາຣໂກ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອກປ຺ປິຍຈມ຺ມໍ, ສພ຺ພໍ ສງ຺ຆິກໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ຠູມຕ຺ຖຣຓໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ເອຬກຈມ຺ມໍ ປນ ປຈ຺ຈຕ຺ຖຣຓຄຕິກໍ ໂຫຕິ, ຕມ຺ປິ ຄຣຸຠຓ຺ຑເມວ, ກປ຺ປິຍຈມ຺ມານິ ຠາຊນີຍານິ, ກຸຣຸນ຺ທິຍໍ ປນ ສພ຺ພໍ ມຎ຺ຈປ຺ປມາຓໍ ຈມ຺ມໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ອຸທຸກ຺ຂລໍ ມຸສລໍ ສຸປ຺ປໍ ນິສທໍ ນິສທໂປໂຕ ປາສາຓໂທຓິ ປາສາຓກຏາຫໍ ສພ຺ພໍ ກສິຠຓ຺ຑມ຺ປິ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ສພ຺ພໍ ຈກ຺ກຍຸຕ຺ຕຍານໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑເມວ. ມຎ຺ຈປີຐານໍ ປາທາ ຈ ອຏນິໂຍ ຈ ວາສິປຣສຸອາທີນໍ ທຓ຺ຑາ ຈາຕິ ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອນິຏ຺ຐິຕໍ ຠາຊນີຍໍ, ຕຈ຺ຉິຕມຏ຺ຐໍ ປນ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ ໂຫຕິ, ອນຸຎ຺ຎາຕວາສິຍາ ທຓ຺ໂຑ ຉຕ຺ຕໍ ມຸຏ຺ຐິປຓ຺ຓໍ ກຕ຺ຕຣຍຏ຺ຐິ ອຸປາຫນາ ອຣຓິສຫິຕໍ ຘມ຺ມກຣໂຓ ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນກໂຕ ອນຕິຣິຕ຺ຕໍ ອາມລກຕຸມ຺ພໍ ອາມລກຆໂຏ ລາພຸກຕຸມ຺ພໍ ລາພຸກຆໂຏ ວິສາຓຕຸມ຺ພນ຺ຕິ ສພ຺ພເມຕໍ ຠາຊນີຍໍ, ຕໂຕ ປຣໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ.

ຫຕ຺ຖິທນ຺ໂຕ ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິສາຓໍ ວາ ອຕຈ຺ຉິຕໍ ຍຖາຄຕເມວ ຠາຊນີຍໍ, ເຕຫິ ກຕມຎ຺ຈປີຐປາທາທີສຸ ປຸຣິມສທິໂສວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ. ຕຈ຺ຉິຕນິຏ຺ຐິໂຕປິ ຫິງ຺ຄຸກຣຓ຺ຑໂກ ອຎ຺ຊນິກຣຓ຺ຑໂກ ຄຓ຺ຐິກາ ວິໂຘ ອຎ຺ຊນີ ອຎ຺ຊນິສລາກາ ອຸທກປຸຎ຺ຉນີຕິ ອິທໍ ສພ຺ພໍ ຠາຊນີຍເມວ.

ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ເຑ ສພ຺ພໍ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄໍ ຆຏປິຐຣາທິກຸລາລຠາຊນໍ, ປຕ຺ຕກຏາຫໍ ອງ຺ຄາຣກຏາຫໍ ຘູມທານກໍ ທີປຣຸກ຺ຂໂກ ທີປກປລ຺ລິກາ ຈຍນິຏ຺ຐກາ ຉທນິຏ຺ຐກາ ຖຸປິກາຕິ ສພ຺ພໍ ຄຣຸຠຓ຺ຑໍ, ເອເຕສຸ ປນ ວຸຕ຺ຕນເຍສຸ ຄຣຸຠຓ຺ເຑສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເວຬຸອາທິໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫນ຺ເຕນ ສມກໍ ວາ ອຕິເຣກໍ ວາ ຜາຕິກມ຺ມໍ ກຕ຺ວາ ຄເຫຕພ຺ພໍ. ປາທຄ຺ຄຓ຺ຫນກໂຕ ¶ ອນຕິຣິຕ຺ຕປ຺ປມາໂຓ ປນ ຆຏໂກ ປຕ຺ໂຕ ຖາລກໍ ກຎ຺ຈນໂກ ກຸຓ຺ຑິກາຕິ ອິທເມຕ຺ຖ ຠາຊນີຍໍ, ຍຖາ ຈ ມຕ຺ຕິກາຠຓ຺ເຑ ເອວໍ ໂລຫຠຓ຺ເຑປິ ກຸຓ຺ຑິກາ ຠາຊນີຍໂກຏ຺ຐາສເມວ ຠຊຕິ. ອິຕິ ຍໍ ຠາຊນີຍໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊນີຍມ຺ປິ ຕໍ ເອວໍ ວິສ຺ສຊ຺ຊິຍເວຠງ຺ຄິຍສງ຺ຂາຕໍ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທຕ຺ວາ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ອິຕຣໍ ປນ ທາຕຸເມວ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອິສ຺ສຣວຕາຍ ເທນ຺ໂຕ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ເຖຍ຺ຍຈິຕ຺ເຕນ ¶ ຄຓ຺ຫນ຺ໂຕ ຠຓ຺ຑໍ ອຄ຺ຆາເປຕ຺ວາ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ຍຖາ ຈ ອຎ຺ຎໍ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທຕ຺ວາ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕສ຺ສ ຈີວຣໍ ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ປຣິກ຺ຂາຣໍ ທຕ຺ວາ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏເມວ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ປກຕິຍາ ປນ ຉນ຺ທາທິວເສນ (ປາຈິ. ໔໘໘) ກໂຣນ຺ຕໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ໂກ ¶ ອຕ຺ໂຖ ຕສ຺ສ ທິນ຺ເນນ, ລທ຺ຘາປິ ວິນິປາເຕສ຺ສຕິ, ນ ສມ຺ມາ ອຸປເນສ຺ສຕີ’’ຕິ ຂີຍນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ຘມ຺ເມນ ລທ຺ຘສມ຺ມຸຕິຕາ, ສງ຺ເຆນ ສທ຺ຘິໍ ວິກປ຺ປນຸປຄຈີວຣທານໍ, ປຈ຺ຉາ ຂີຍິຕຸກາມຕາຍ ຂີຍນາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ທຸພ຺ພລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ສພ຺ພໍ ຕິໍສກກຓ຺ເຑ ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ອຍເມວ ຫິ ວິເສໂສ, ຕຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ປຣິຓາມິຕຕ຺ຕາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອິຘ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ປຣິຓາມິຕຕ຺ຕາ ສຸທ຺ຘິກປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ.

ປຣິຓາມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສຫຘມ຺ມິກວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

໙. ຣຕນວຄ຺ໂຄ

໑. ອນ຺ເຕປຸຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຣຕນວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ຂຕ຺ຕິຍສ຺ສາຕິ ຂຕ຺ຕິຍຊາຕິກສ຺ສ, ມຸທ຺ຘາຠິສິຕ຺ຕສ຺ສາຕິ ຂຕ຺ຕິຍາຠິເສເກນ ມຸທ຺ຘນິ ອຠິສິຕ຺ຕສ຺ສ. ອນິກ຺ຂນ຺ໂຕ ຣາຊາ ອິໂຕຕິ ¶ ອນິກ຺ຂນ຺ຕຣາຊກໍ, ຕສ຺ມິໍ ອນິກ຺ຂນ຺ຕຣາຊເກ, ສຍນິຆເຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຣຕນໍ ວຸຈ຺ຈຕິ ມເຫສີ, ນິຄ຺ຄຕນ຺ຕິ ນິກ຺ຂນ຺ຕໍ, ອນິຄ຺ຄຕໍ ຣຕນໍ ອິໂຕຕິ ອນິຄ຺ຄຕຣຕນກໍ, ຕສ຺ມິໍ ອນິຄ຺ຄຕຣຕນເກ, ສຍນິຆເຣຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິນ຺ທຂີລໍ ¶ ອຕິກ຺ກເມຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ອຕ຺ຕໂນ ອາຄຕຠາວໍ ອຊານາເປຕ຺ວາ ສຍນິຆຣສ຺ສ ອຸມ຺ມາຣໍ ປຐມໍ ປາທໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອານນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຣຎ຺ໂຎ ອນ຺ເຕປຸຣປ຺ປວິສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຏິສໍວິທິເຕ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎິສ຺ສ, ນ ຂຕ຺ຕິຍສ຺ສ ວາ, ນ ຂຕ຺ຕິຍາຠິເສເກນ ອຠິສິຕ຺ຕສ຺ສ ວາ, ອຸໂຠສຸ ວາ, ອຸຠິນ຺ນໍ ວາ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ນິກ຺ຂນ຺ເຕ ສຍນິຆຣໍ ປວິສນ຺ຕສ຺ສ, ອສຍນິຆເຣ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຂຕ຺ຕິຍຕາ, ອຠິສິຕ຺ຕຕາ, ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ສຍນິຆຣໂຕ ອນິກ຺ຂນ຺ຕຕາ, ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕຕາ, ອິນ຺ທຂີລາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອນ຺ເຕປຸຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ຣຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ຣຕນນ຺ຕິ ມຸຕ຺ຕາທິທສວິຘໍ. ຣຕນສມ຺ມຕນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ມນຸສ຺ສານໍ ອຸປໂຠຄປຣິໂຠຄໍ. ອຊ຺ຌາຣາເມ ວາຕິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕປຏິກ຺ເຂເປ ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເລຑ຺ຑຸປາຕານໍ ອນ຺ໂຕ. ອຊ຺ຌາວສເຖຕິ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕປຏິກ຺ເຂເປ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ມຸສລປາຕພ຺ຠນ຺ຕເຣ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ຊາຕຣູປຣຊຕໍ ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປນ຺ຕສ຺ສ ວາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ¶ . ສງ຺ຆຄຓປຸຄ຺ຄລເຈຕິຍນວກມ຺ມານໍ ອຕ຺ຖາຍ ທຸກ຺ກຏໍ, ອວເສເສ ມຸຕ຺ຕາທິຣຕເນ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອຕ຺ຖາຍ ທຸກ຺ກຏເມວ. ກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸໍ ວາ ອກປ຺ປິຍວຕ຺ຖຸໍ ວາ ອນ຺ຕມໂສ ມາຕຸສນ຺ຕກມ຺ປິ ຠຓ຺ຑາຄາຣິກສີເສນ ປຏິສາເມນ຺ຕສ຺ສ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຕາທິສໍ ປນ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກໍ ກຕ຺ວາ ປຏິສາເມຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ‘‘ອິທໍ ປຏິສາເມຖາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ‘‘ນ ¶ ວຏ຺ຏຕີ’’ຕິ ປຏິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ສເຈ ກຸປິຕາ ປາເຕຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ປລິໂພໂຘ ນາມ ໂຫຕິ, ປຏິສາເມຕພ຺ພໍ. ວິຫາເຣ ກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕາ ວຑ຺ຒກີອາທໂຍ ວາ ຣາຊວລ຺ລຠາ ວາ ‘‘ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຸປກຣຓໍ ວາ ສຍນຠຓ຺ຑໍ ວາ ປຏິສາເມຕ຺ວາ ເທຖາ’’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ຉນ຺ເທນປິ ຠເຍນປິ ນ ກາຕພ຺ພເມວ, ຄຸຕ຺ຕຏ຺ຐານໍ ປນ ທສ຺ເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ອຊ຺ຌາຣາມອຊ຺ຌາວສເຖສຸປິ ຍາທິເສ ຐາເນ ‘‘ຠິກ຺ຂູຫິ ວາ ສາມເຓເຣຫິ ວາ ຄຫິຕໍ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອາສງ຺ກາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕາທິເສເຍວ ຐາເນ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ວາ ອຸຄ຺ຄຫາເປຕ຺ວາ ວາ ສຎ຺ຎາຓໍ ¶ ກຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ‘‘ຍສ຺ສ ຠຓ຺ຑໍ ນຏ຺ຐໍ, ໂສ ອາຄຈ຺ຉຕູ’’ຕິ ຈ ອາຈິກ຺ຂິຕພ຺ພໍ. ອຖ ໂຍ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ໂສ ‘‘ກີທິສໍ ເຕ ຠຓ຺ຑໍ ນຏ຺ຐ’’ນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ສເຈ ສຎ຺ຎາເຓນ ສມ຺ປາເທຕິ, ທາຕພ຺ພໍ. ໂນ ເຈ, ‘ວິຈິນາຫີ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ຕມ຺ຫາ ອາວາສາ ປກ຺ກມນ຺ເຕນ ປຕິຣູປານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ຫຕ຺ເຖ, ເຕສຸ ອສຕິ ປຕິຣູປານໍ ຄຫປຕິການໍ ຫຕ຺ເຖ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປກ຺ກມິຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປນ ເນວ ປກ຺ກມຕິ, ນ ສາມິກໍ ປສ຺ສຕິ, ເຕນ ຖາວຣໍ ເສນາສນໍ ວາ ເຈຕິຍໍ ວາ ໂປກ຺ຂຣຓິໍ ວາ ກາເຣຕພ຺ໂພ. ສເຈ ທີຆສ຺ສ ອທ຺ຘຸໂນ ອຈ຺ຈເຍນ ສາມິໂກ ອາຄຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ‘ອນຸໂມທາຫີ’ຕິ ວຕ຺ຕພ຺ໂພ. ສເຈ ນານຸໂມທຕິ, ‘‘ເທຫິ ເມ ຘນ’’ນ຺ຕິ ໂຈເທຕິ, ສມາທເປຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ຣຕນອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຊ຺ຌາຣາມາ ວາ, ອຊ຺ຌາວສຖາ ວາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ທຸວິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕຏ຺ຐາເນ ອນາທຣິເຍນ ອຸຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອນິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ອນຸຎ຺ຎາຕຏ຺ຐາເນ ຄເຫຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປນ຺ຕສ຺ສ, ຍໍ ໂຫຕິ ອາມາສໍ ຣຕນສມ຺ມຕໍ, ຕໍ ວິສ຺ສາສໍ ວາ ຕາວກາລິກໍ ວາ ອຸຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ, ປໍສຸກູລສຎ຺ຎາຍ ຄຓ຺ຫໂຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນນຸຎ຺ຎາຕກຣຓໍ, ປຣສນ຺ຕກຕາ, ວິສ຺ສາສຄ຺ຄາຫປໍສຸກູລສຎ຺ຎານໍ ອຠາໂວ, ອຸຄ຺ຄຫຓໍ ວາ ອຸຄ຺ຄຫາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ຣຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ວິກາລຄາມປ຺ປເວສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາຕິ ອິທໍ ຈາຣິຕ຺ເຕ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ວິກາເລຕິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກາຕິກ຺ກມໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອນ຺ໂຕອຣຸເຓ, ເອຕສ຺ມິໍ ອນ຺ຕເຣ ‘‘ວິກາເລ ຄາມປ຺ປເວສນໍ ອາປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ວາ, ‘‘ຄາມໍ ປວິສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ອສຕິ ຕຖາຣູເປ ອຈ຺ຈາຍິເກ ກຣຓີເຍ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ຄາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ¶ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສເຈປິ ສມ຺ພຫຸລາ ເກນຈິ ກມ຺ເມນ ຄາມໍ ປວິສນ຺ຕິ, ສພ຺ເພຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ‘‘ຕສ຺ມິໍ ຄາເມ ຕໍ ກມ຺ມໍ ນ ສມ຺ປຊ຺ຊຕີ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ປຸນ ອາປຸຈ຺ຉນກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ສເຈ ປນ ອຸສ຺ສາຫໍ ປຏິປ຺ປສ຺ສມ຺ເຠຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ອນ຺ຕຣາ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ປວິສິຕຸກາມາ ໂຫນ຺ຕິ, ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພເມວ. ກຸລຆເຣ ວາ ອາສນສາລາຍໍ ວາ ຠຕ຺ຕກິຈ຺ຈໍ ກຕ຺ວາ ເຕລຠິກ຺ຂາຍ ວາ ສປ຺ປິຠິກ຺ຂາຍ ¶ ວາ ຈຣິຕຸກາເມນ ສເຈ ປສ຺ເສ ຠິກ຺ຂຸ ອຕ຺ຖິ, ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ໂພ, ອສນ຺ເຕ ‘ນຕ຺ຖີ’ຕິ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ. ວີຖິໍ ໂອຕຣິຕ຺ວາ ປນ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາປິ ອາປຸຈ຺ຉນກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ. ໂຍ ປນ ຄາມມຊ຺ເຌນ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ສເຈ ເຕນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ‘‘ເຕລາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ຈຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ປສ຺ເສ ຠິກ຺ຂຸໍ ທິສ຺ວາ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ. ມຄ຺ຄາ ອໂນກ຺ກມ຺ມ ຈຣນ຺ຕສ຺ສ ປນ ອາປຸຈ຺ຉນກິຈ຺ຈໍ ນຕ຺ຖິ, ໂອກ຺ກມນ຺ຕສ຺ສ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ວິກາເລ ຄາມປ຺ປເວສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸ’’ນ຺ຕິ ຈ ‘‘ອນາປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ ຈ ‘‘ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຕຖາຣູປາ ອຈ຺ຈາຍິກາ ກຣຓີຍາ’’ຕິ ຈ ອິມາ ປເນຕ຺ຖ ຕິສ຺ໂສ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ກາເລ ວິກາລສຎ຺ຎິໂນ, ເວມຕິກສ຺ສ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ກາລສຎ຺ຎິໂນ ປນ, ໂຍ ຈ ອຈ຺ຈາຍິເກ ວາ ກຣຓີເຍ, ສນ຺ຕໍ ວາ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ, ອສນ຺ຕໍ ວາ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ປວິສຕິ, ອນ຺ຕຣາຣາມຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍຕິຕ຺ຖິຍເສຍ຺ຍປຏິກ຺ກມເນສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ສ, ຄາເມນ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ເຕນ ຄຈ຺ຉໂຕ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ວິກາເລ ຄາມປ຺ປວິສນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ວິກາລຄາມປ຺ປເວສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ສູຈິຆຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ເຠທນເມວ ເຠທນກໍ, ຕໍ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ເຠທນກໍ. ຕສ຺ມາ ເອວຣູເປ ສູຈິຆເຣ ກຣຓກາຣາປເນສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ປນ ຕໍ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເທເສຕພ຺ພໍ.

ສກ຺ເກສຸ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ພຫຸສູຈິຆຣວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອຕ຺ຕນາ ວິປ຺ປກຕໍ ອຕ຺ຕນາ ວາ, ປເຣຫິ ວາ, ປເຣຫິ ວິປ຺ປກຕມ຺ປິ ອຕ຺ຕນາ ວາ, ປເຣຫິ ວາ ປຣິໂຍສາເປຕ຺ວາ ລຠນ຺ຕສ຺ສ ຈຕຸກ຺ກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ກຣຓກາຣາປເນສຸ, ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊເນ ທຸກ຺ກຏໍ. ຄຓ຺ຐິເກ ອຣຓິເກ ວິເຘ ອຎ຺ຊນິຍາ ອຎ຺ຊນິສລາກາຍ ວາສິຊເຏ ອຸທກປຸຎ຺ຉນິຍາຕິ ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຏ຺ຐິອາທີຫິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສູຈິຆຣຕາ, ອຏ຺ຐິມຍາທິຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກຣຓໍ ວາ ¶ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ສູຈິຆຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ມຎ຺ຈປີຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ມຎ຺ຈນ຺ຕິ ມສາຣກາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ. ປີຐມ຺ປິ ຕາທິສເມວ, ຕໍ ປນ ມຎ຺ໂຈ ວິຍ ອຕິທີຆໍ, ອາສນ຺ທິໂກ ວິຍ ຈ ສມໍ ຈຕຸຣສ຺ສໍ ນ ໂຫຕິ. ເຉທນກໍ ເຠທນກສທິສເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຸປນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸຈ຺ເຈ ມຎ຺ເຈ ສຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປມາຓິກໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ລຠິຕ຺ວາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ຍຖາ ປມາຓເມວ ອຸປຣິ ທິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ນິຂຓິຕ຺ວາ ວາ, ອຸຕ຺ຕານໍ ວາ ກຕ຺ວາ, ອຏ຺ຏກໍ ວາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕມຎ຺ຈປີຐຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກຣຓໍ ວາ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ເສສໍ ສພ຺ພໍ ສູຈິຆຣສິກ຺ຂາປທສທິສເມວາຕິ.

ມຎ຺ຈປີຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ຕູໂລນທ຺ຘສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ຕູລໍ ໂອນທ຺ຘເມຕ຺ຖາຕິ ຕູໂລນທ຺ຘໍ, ຈິມິລິກໍ ປຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕູລໍ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປຣິ ຈິມິລິກາຍ ໂອນທ຺ຘນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ອຸທ຺ທາລນກໍ ເຠທນກສທິສເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຕູໂລນທ຺ຘກາຣາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອາໂຍເຄ ກາຍພນ຺ຘເນ ອໍສພທ຺ຘເກ ປຕ຺ຕຕ຺ຖວິກາຍ ປຣິສ຺ສາວເນ ພິມ຺ໂພຫເນ, ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ຕູໂລນທ຺ຘໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ອຸທ຺ທາເລຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ພິມ຺ໂພຫນຎ຺ເຈຕ຺ຖ ສີສປ຺ປມາຓເມວ ວຏ຺ຏຕິ, ສີສປ຺ປມາຓໍ ນາມ ຍສ຺ສ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ຕີສຸ ໂກເຓສຸ ທ຺ວິນ຺ນໍ ອນ຺ຕຣໍ ວິທຕ຺ຖິຈຕຸຣງ຺ຄຸລໍ ໂຫຕິ, ມຊ຺ເຌ ມຸຏ຺ຐິຣຕນໍ, ທີຆໂຕ ທິຍຑ຺ຒຣຕນໍ ວາ ທ຺ວິຣຕນໍ ວາ. ຕູໂລນທ຺ຘມຎ຺ຈປີຐຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກຣຓໍ ວາ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ຕູໂລນທ຺ຘສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ນິສີທນນ຺ຕິ ສນ຺ຖຕສທິສໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ເອກສ຺ມິໍ ອນ຺ເຕ ສຸຄຕວິທຕ຺ຖິປ຺ປມາຓໍ ທ຺ວີສຸ ຐາເນສຸ ຜາເລຕ຺ວາ ກຕາຫິ ຕີຫິ ທສາຫິ ຍຸຕ຺ຕສ຺ສ ປຣິກ຺ຂາຣສ຺ເສຕໍ ນາມໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອປ຺ປມາຓິການິ ນິສີທນານິ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ທສາ ວິທຕ຺ຖີ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ປມາຓິກໍ ວາ ອູນກໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຎ຺ເຎນ ກຕໍ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ວິຕານາທີສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນິສີທນສ຺ສ ປມາຓາຕິກ຺ກນ຺ຕຕາ, ອຕ຺ຕໂນ ອຕ຺ຖາຍ ກຣຓໍ ວາ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ¶ ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິນ຺ຕິ ອໂຘນາຠິອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລໍ ກຓ຺ຑຸປີຬກອສ຺ສາວຖຸລ຺ລກຈ຺ຉາພາຘານໍ ປຏິຈ຺ຉາທນຕ຺ຖໍ ອນຸຎ຺ຎາຕໍ ຈີວຣໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອປ຺ປມາຓິກາໂຍ ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາໂຍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ເສສໍ ນິສີທເນ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ກຓ຺ຑຸປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ອປ຺ປມາຓິກາໂຍ ວສ຺ສິກສາຏິກາໂຍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຍໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ນິສີທເນ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ວສ຺ສິກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ນນ຺ທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ສຸຄຕຈີວຣປ຺ປມາຓໍ ຈີວຣໍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ເສສໍ ນິສີທເນ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ນນ຺ທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຣຕນວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ສຸທ຺ຘປາຈິຕ຺ຕິຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຏິເທສນີຍກຓ຺ໂຑ

໑. ປຐມປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປາຏິເທສນີເຍສຸ ¶ ¶ ປຐເມ ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐາຍາຕິ ວຈນໂຕ ສເຈ ຕສ຺ສາ ອນ຺ຕຣາຣາມາທີສຸ ຐຕ຺ວາປິ ທທມານາຍ ຫຕ຺ຖໂຕ ສຍໍ ຣຖິຍາພ຺ຍູຫສິງ຺ຆາຏກຆຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ ຐິໂຕປິ ຄຓ຺ຫາຕິ, ໂທໂສ ນຕ຺ຖິ. ຕສ຺ສາ ປນ ຣຖິຍາທີສຸ ຐຕ຺ວາ ທທມານາຍ, ຣຖິຍາທີສຸ ວາ, ອນ຺ຕຣາຣາມາທີສຸ ວາ ຐຕ຺ວາປິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາມິສໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ຄຓ຺ຫໂຕ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຏິເທສນີຍໍ. ຕສ຺ສ ເທເສຕພ຺ພາກາໂຣ ຄາຣຍ຺ຫໍ ອາວຸໂສຕິອາທິນາ ນເຍນ ສິກ຺ຂາປເທ ທສ຺ສິໂຕເຍວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎາຕິກາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອນ຺ຕຣຆຣໍ ປວິຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ຖໂຕ ອາມິສໍ ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອນາຓຕ຺ຕິກໍ, ຍຖາ ເຈຕໍ, ຕຖາ ເສສານິປິ, ຕິກປາຏິເທສນີຍໍ, ຍາມກາລິກາທີສຸ ປຏິຄ຺ຄຫເຓປິ ອຊ຺ໂຌຫຣເຓປິ ທຸກ຺ກຏໍ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຍາວກາລິເກປິ ຕເຖວ, ຎາຕິກາຍ ອຎ຺ຎາຕິກສຎ຺ຎິເວມຕິການມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຎາຕິກສຎ຺ຎິໂນ ປນ, ຎາຕິກາຍ ວາ ທາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸປນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວາ ທທມານາຍ, ຍາ ຈ ອນ຺ຕຣາຣາມຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍຕິຕ຺ຖິຍເສຍ຺ຍປຏິກ຺ກມເນສຸ ຐຕ຺ວາ ຄາມໂຕ ພຫິ ນີຫຣິຕ຺ວາ, ຍາມກາລິກາທີນິ ວາ ‘‘ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ¶ ເທຕິ, ຕສ຺ສ, ສິກ຺ຂມານສາມເຓຣີນຎ຺ຈ ຫຕ຺ຖໂຕ ຄເຫຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຎ຺ຎາຕິກຕາ, ອນ຺ຕຣຆເຣ ຐິຕາຍ ຫຕ຺ຖໂຕ ສຫຕ຺ຖາ ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ຍາວກາລິກຕາ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ປຐມປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ທຸຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ອິຘ ສູປນ຺ຕິອາທິ ໂວສາສນາກາຣທສ຺ສນໍ. ອປສກ຺ກ ຕາວ ຠຄິນີຕິອາທິ ອປສາເທຕພ຺ພາກາຣທສ຺ສນໍ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ເອເກນາປິ ¶ ຠິກ຺ຂຸນາ ອນປສາທິເຕ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ອາມິສໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕານໍ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຏິເທສນີຍນ຺ຕິ.

ຣາຊຄເຫ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ໂວສາສນ຺ຕິຍາ ນນິວາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຏິເທສນີຍໍ, ເອກໂຕອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ໂວສາສນ຺ຕິຍາ ນນິວາເຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ອຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ. ອນຸປສມ຺ປນ຺ນສຎ຺ຎິໂນ, ປນ ໂຍ ຈ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ທາເປນ຺ຕິຍາ, ອຎ຺ເຎສໍ ວາ ຠຕ຺ຕໍ ເທນ຺ຕິຍາ, ຍໍ ວາ ນ ທິນ຺ນໍ, ຕໍ ທາເປນ຺ຕິຍາ, ຍຕ຺ຖ ວາ ນ ທິນ຺ນໍ, ຕຕ຺ຖ, ສພ຺ເພສໍ ວາ ສມກໍ ທາເປນ຺ຕິຍາ, ສິກ຺ຂມານາຍ ວາ ສາມເຓຣິຍາ ວາ ໂວສາສນ຺ຕິຍາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສ, ປຎ຺ຈ ໂຠຊນານິ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພຕ຺ຖ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ປຎ຺ຈໂຠຊນຕາ, ອນ຺ຕຣຆເຣ ອນຸຎ຺ຎາຕປກາຣໂຕ ອຎ຺ຎຖາ ໂວສາສນາ, ອນິວາຣຓາ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານີຕິ.

ທຸຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຕຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ເສກ຺ຂສມ຺ມຕານີຕິ ລທ຺ຘເສກ຺ຂສມ຺ມຸຕິການິ. ປຸພ຺ເພ ອນິມນ຺ຕິໂຕຕິ ຆຣູປຈາໂຣກ຺ກມນໂຕ ປຐມຕຣໍ ອຸປຈາຣໍ ອໂນກ຺ກມນ຺ເຕເຍວ ປຸພ຺ເພ ອນິມນ຺ຕິໂຕ. ອຄິລາໂນ ນາມ ໂຍ ສກ຺ໂກຕິ ປິຓ຺ຑາຍ ຈຣິຕຸໍ. ປາຏິເທສນີຍນ຺ຕິ ຆຣູປຈາຣໍ ໂອກ຺ກມິຕ຺ວາ ອາມິສໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ຕາວ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຏິເທສນີຍນ຺ຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ນ ມຕ຺ຕໍ ຊານິຕ຺ວາ ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ປຸພ຺ເພ ¶ ອນິມນ຺ຕິໂຕ, ອຄິລາໂນ’’ຕິ ອິມາ ປເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ຕິກປາຏິເທສນີຍໍ, ຍາມກາລິກາທີສຸ ປຏິຄ຺ຄຫເຓປິ ອຊ຺ໂຌຫາເຣປິ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອເສກ຺ຂສມ຺ມເຕ ເສກ຺ຂສມ຺ມຕສຎ຺ຎິໂນ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ. ອເສກ຺ຂສມ຺ມຕສຎ຺ຎິໂນ, ປນ ໂຍ ຈ ປຸພ຺ເພ ນິມນ຺ຕິໂຕ ວາ ¶ ຄິລາໂນ ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ເຕສໍ ຆເຣ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ຆຣໂຕ ນີຫຣິຕ຺ວາ, ອາສນສາລາທີສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸໍ ອທິສ຺ວາ ປຐມໍເຍວ ນີຫຣິຕ຺ວາ, ທ຺ວາຣມູເລ ວາ ຐປິຕໍ ເທນ຺ຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕເກ, ສລາກຠຕ຺ເຕ, ປກ຺ຂິເກ ¶ , ອຸໂປສຖິເກ, ປາຏິປທິເກ, ຍາມກາລິກາທິໍ ‘‘ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ທິນ຺ນໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສກ຺ຂສມ຺ມຕຕາ, ປຸພ຺ເພ ອນິມນ຺ຕິຕຕາ, ອຄິລານຕາ, ຆຣູປຈາໂຣກ຺ກມນໍ, ຐເປຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈຠຕ຺ຕກາທີນິ ອຎ຺ຎໍ ອາມິສໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ຕຕິຍປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຈຕຸຕ຺ຖປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ຍານິ ໂຂ ປນ ຕານິ ອາຣຎ຺ຎການີຕິອາທິ ຈີວຣວິປ຺ປວາສສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ປຸພ຺ເພ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຍໍ ອິຕ຺ຖິຍາ ວາ ປຸຣິເສນ ວາ ຄຫຏ຺ເຐນ ວາ ປພ຺ພຊິເຕນ ວາ ອາຣາມໍ ວາ ອາຣາມູປຈາຣໍ ວາ ປວິສິຕ຺ວາ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມສ຺ສ, ຠນ຺ເຕ, ກຸລສ຺ສ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ອາຫຣິຍິສ຺ສຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໕໗໓) ອາໂຣຈິຕໍ, ຕໍ ປຈ຺ຉາ ຍຖາອາໂຣຈິຕເມວ ວາ ອາຫຣິຍຕຸ, ຕສ຺ສ ປຣິວາຣໍ ກຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວາ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ພຫຸກມ຺ປິ, ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ກຸລໍ ປຏິສໍວິທິຕໍ ກຕ຺ວາ ຂາທນີຍໍ ວາ ໂຠຊນີຍໍ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉຕີ’’ຕິ ສຸຕ຺ວາ ອຎ຺ຎານິ ວາ ກຸລານິ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ອາຫຣນ຺ຕຸ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ປຏິສໍວິທິຕໍ ນາມ. ຍໍ ປນ ເອວໍ ອນາໂຣຈິຕໍ ອນາຫຏຎ຺ຈ, ຕໍ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕໍ ນາມ. ອຄິລາໂນ ນາມ ໂຍ ສກ຺ໂກຕິ ປິຓ຺ຑາຍ ຄນ຺ຕຸໍ. ປາຏິເທສນີຍນ຺ຕິ ເອວຣູປໍ ອນ຺ຕມໂສ ອາຣາມມຊ຺ເຌນ ຄຈ຺ຉນ຺ເຕຫິ ອທ຺ຘິເກຫິ ທິນ຺ນມ຺ປິ ອາຣາເມ ວາ ອາຣາມູປຈາເຣ ວາ ປຏິຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕສ຺ສ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຏິເທສນີຍນ຺ຕິ.

ສກ຺ເກສຸ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ອາຣາເມ ໂຈເຣ ປຏິວສນ຺ເຕ ອນາໂຣຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລາໂນ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ເອກາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ຕິກປາຏິເທສນີຍໍ ¶ , ຍາມກາລິກາທີສຸ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຫເຓປິ ອຊ຺ໂຌຫາເຣປິ ທຸກ຺ກຏເມວ, ຕຖາ ປຏິສໍວິທິເຕ ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎິໂນ ¶ ເວມຕິກສ຺ສ ຈ, ປຏິສໍວິທິຕສຎ຺ຎິໂນ, ປນ ຄິລານສ຺ສ, ໂຍ ຈ ປຏິສໍວິທິຕໍ ກຕ຺ວາ ອາຫຏໍ ວາ ຄິລານາວເສສກໍ ວາ ພຫາຣາເມ ວາ ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ, ຕຕ຺ຖຊາຕກເມວ ວາ ມູລຜລາທິໍ, ຍາມກາລິກາທີສຸ ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ‘‘ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ລທ຺ຘໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຍຖາວຸຕ຺ຕອາຣຎ຺ຎກເສນາສນຕາ, ຍາວກາລິກສ຺ສ ອຕຕ຺ຖຊາຕກຕາ, ອຄິລານຕາ, ອຄິລານາວເສສກຕາ, ອປ຺ປຏິສໍວິທິຕຕາ, ອຊ຺ຌາຣາເມ ປຏິຄ຺ຄຫຓໍ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ສຕ຺ຕ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ຈຕຸຕ຺ຖປາຏິເທສນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ປາຏິເທສນີຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ເສຂິຍກຓ຺ໂຑ

໑. ປຣິມຓ຺ຑລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເສຂິເຍສຸ ¶ ¶ ປຐເມ ປຣິມຓ຺ຑລນ຺ຕິ ສມນ຺ຕໂຕ ມຓ຺ຑລໍ. ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາຕິ ‘‘ເອວໍ ນິວາເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາຣາເມປິ ອນ຺ຕຣຆເຣປິ ສພ຺ພຕ຺ຖ ສິກ຺ຂາ ¶ ກາຕພ຺ພາ, ເອຕ຺ຖ ຈ ຍສ຺ມາ ວຕ຺ຕກ຺ຂນ຺ຘເກ ວຸຕ຺ຕວຕ຺ຕານິປິ ສິກ຺ຂິຕພ຺ພຕ຺ຕາ ເສຂິຍາເນວ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ປາຣາຊິກາທີສຸ ວິຍ ປຣິຈ຺ເຉໂທ ນ ກໂຕ. ຈາຣິຕ຺ຕວິນຍທສ຺ສນຕ຺ຖຎ຺ຈ ‘‘ໂຍ ປນ ຠິກ຺ຂຸ ໂອລມ຺ເພນ຺ໂຕ ນິວາເສຍ຺ຍ, ທຸກ຺ກຏ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ອາປຕ຺ຕິນາເມນ ອວຕ຺ວາ ‘‘ສິກ຺ຂາ ກຣຓີຍາ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປເທສຸ ປາຬິ ອາໂຣປິຕາ, ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໕໗໖) ປນ ‘‘ອາປຕ຺ຕິ ທຸກ຺ກຏສ຺ສາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອນາທຣິຍກຣເຓ ທຸກ຺ກຏໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອິທານິ ປຣິມຓ຺ຑລນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ນາຠິມຓ຺ຑລໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ຊາຓຸມຓ຺ຑລສ຺ສ ເຫຏ຺ຐາ ຊງ຺ຆຏ຺ຐິກໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລມຕ຺ຕໍ ນິວາສນໍ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ນິວາເສນ຺ເຕນ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວຕ຺ຖໍ ນາມ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອນິວາເສຕ຺ວາ ອນາທຣິເຍນ ປຸຣໂຕ ວາ ປຈ຺ຉໂຕ ວາ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ນ ເກວລຎ຺ຈ ຕສ຺ເສວ, ເຍ ຈຎ຺ເຎ ‘‘ເຕນ ໂຂ ປນ ສມເຍນ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຄິຫິນິວຕ຺ຖໍ ນິວາເສນ຺ຕິ, ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑກໍ ມຈ຺ຉວາລກໍ ຈຕຸກ຺ກຓ຺ຓກໍ ຕາລວຓ຺ຏກໍ ສຕວລິກໍ ນິວາເສນ຺ຕິ, ສໍວລ຺ລິຍໍ ນິວາເສນ຺ຕີ’’ຕິ ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໒໘໐) ນິວາສນໂທສາ ວຸຕ຺ຕາ, ຕຖາ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສປິ ທຸກ຺ກຏເມວ.

ຕຕ຺ຖ ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑກໍ ນາມ ນາຠິມູລໂຕ ຫຕ຺ຖິໂສຓ຺ຑສຓ຺ຐານໍ ໂອລມ຺ພກໍ ກຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ ໂຈຬິກອິຕ຺ຖີນໍ ນິວາສນໍ ວິຍ. ມຈ຺ຉວາລກໍ ນາມ ເອກໂຕທສນ຺ຕໍ ເອກໂຕ ປາສນ຺ຕໍ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ. ຈຕຸກ຺ກຓ຺ຓກໍ ນາມ ອຸປຣິ ທ຺ເວ, ເຫຏ຺ຐໂຕ ທ຺ເວຕິ ເອວໍ ຈຕ຺ຕາໂຣ ກຓ຺ເຓ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ. ຕາລວຓ຺ຏກໍ ນາມ ຕາລວຓ຺ຏາກາເຣນ ສາຏກໍ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ. ສຕວລິກໍ ນາມ ທີຆສາຏກໍ ອເນກກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ¶ ໂອຠຸຊິຕ຺ວາ ໂອວຏ຺ຏິກໍ ກໂຣນ຺ເຕນ ນິວຕ຺ຖໍ, ວາມທກ຺ຂິຓປສ຺ເສສຸ ວາ ນິຣນ຺ຕຣໍ ວລິໂຍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ. ສເຈ ປນ ຊາຓຸໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອກາ ວາ ທ຺ເວ ວາ ວລິໂຍ ປຎ຺ຎາຍນ຺ຕິ, ວຏ຺ຏຕິ. ສໍວລ຺ລິຍນ຺ຕິ ¶ ມລ຺ລກມ຺ມກາຣາທີຫິ ວິຍ ກຈ຺ຉໍ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ນິວຕ຺ຖໍ. ເອວໍ ນິວາເສຕຸໍ ຄິລານສ຺ສາປິ ມຄ຺ຄປ຺ປຏິປນ຺ນສ຺ສາປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຍມ຺ປິ ມຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕາ ເອກໍ ວາ ທ຺ເວ ວາ ກຓ຺ເຓ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣວາສກສ຺ສ ອຸປຣິ ລຄ຺ຄນ຺ຕິ, ອນ຺ໂຕ ວາ ເອກໍ ກາສາວໍ ຕຖາ ນິວາເສຕ຺ວາ ພຫິ ອປຣໍ ນິວາເສນ຺ຕິ, ສພ຺ພໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ.

ຄິລາໂນ ປນ ອນ຺ໂຕກາສາວສ຺ສ ໂອວຏ຺ຏິກໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ອປຣໍ ອຸປຣິ ນິວາເສຕຸໍ ລຠຕິ, ອຄິລາເນນ ທ຺ເວ ນິວາເສນ຺ເຕນ ສຄຸຓໍ ກຕ຺ວາ ນິວາເສຕພ຺ພານິ. ອິຕິ ອິມໍ ຂນ຺ຘເກ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕຎ຺ຈ ໂອລມ຺ພກຎ຺ຈ ສພ຺ພໍ ວິວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສມ຺ປນ຺ນໍ ນິພ຺ພິກາຣໍ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕພ຺ພໍ, ຕຖາ ອນິວາເສຕ຺ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ.

‘‘ນິທານໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ວຕ຺ຖຸ’’ນ຺ຕິອາທິເກ (ກງ຺ຂາ. ອຏ຺ຐ. ປຐມປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ) ປນ ວິນິຈ຺ຉເຍ ສຸຣຸສຸຣຸກາຣກໍ ໂກສມ຺ພິຍໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາມິເສນ ຫຕ຺ເຖນ ປານີຍຖາລກສສິຕ຺ຖກປຕ຺ຕໂຘວນປຏິສໍຍຸຕ຺ຕທ຺ວຍໍ ຠຄ຺ເຄສຸ ສມ຺ພຫຸເລ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ, ເສສານິ ສພ຺ພາເນວ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິເຍ ອາຣພ຺ຠ ໂອລມ຺ເພຕ຺ວາ ນິວາສນາທິວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕານິ. ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍໍ ຘມ຺ມເທສນາທີສຸ ຈ ຄິລານວເສນ ເອກາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ສພ຺ພານິ ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ອນາຓຕ຺ຕິການິ, ສພ຺ເພສຸ ທຸກ຺ກຏເມວ, ອຎ຺ໂຎ ¶ ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ ນຕ຺ຖິ, ວິປຕ຺ຕິວິຈາຣຓາ ວຸຕ຺ຕາເຍວ, ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສພ຺ເພສໍ ອວສາເນ ທສ຺ສຍິສ຺ສາມ. ອນາປຕ຺ຕິມຕ຺ຕໍ ປນ ອງ຺ຄຎ຺ຈ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕຍິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ. ອິມສ຺ມິໍ ຕາວ ສິກ຺ຂາປເທ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕສ຺ສ, ຄິລານສ຺ສ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈາຕິ ‘‘ອປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອຖ ໂຂ ‘‘ປຣິມຓ຺ຑລໍເຍວ ນິວາເສສ຺ສາມີ’’ຕິ ວິຣຊ຺ຌິຕ຺ວາ ອປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ອສ຺ສຕິຍາຕິ ອຎ຺ຎາວິຫິຕສ຺ສາປິ ຕຖາ ນິວາເສນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຊານນ຺ຕສ຺ສາຕິ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ນິວາເສຕຸໍ ອຊານນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ, ອປິຈ ນິວາສນວຕ຺ຕໍ ອຸຄ຺ຄເຫຕພ຺ພໍ. ໂຍ ປນ ສຸກ຺ຂຊງ຺ໂຆ ວາ ໂຫຕິ ມຫາປິຓ຺ຑິກມໍໂສ ວາ, ຕສ຺ສ ສາຣຸປ຺ປຕ຺ຖາຍ ອຏ຺ຐງ຺ຄຸລາຘິກມ຺ປິ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ນິວາເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຄິລານສ຺ສາຕິ ຍສ຺ສ ຊງ຺ຆາຍ ວາ ປາເທ ວາ ວໂຓ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ວາ ໂອຕາເຣຕ຺ວາ ວາ ນິວາເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອາປທາສູຕິ ວາຬາ ວາ ໂຈຣາ ວາ ອນຸພນ຺ຘນ຺ຕິ, ເອວຣູປາສຸ ອາປທາສຸ ອນາປຕ຺ຕິ ¶ . ອຸມ຺ມຕ຺ຕກາທໂຍ ວຸຕ຺ຕນຍາ ເອວ. ອນາທຣິຍໍ, ອນາປຕ຺ຕິກາຣຓາຠາໂວ, ອປຣິມຓ຺ຑລນິວາສນນ຺ຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ຍຖາ ເຈຕ຺ຖ, ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປຸຣິມານິ ທ຺ເວ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕປ຺ປຏິປກ຺ຂກຣຓຎ຺ຈາຕິ ຕີຓິເຍວ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອິໂຕ ປຣໍ ຕານິປິ ອວຕ຺ວາ ອນາປຕ຺ຕິມຕ຺ຕເມວ ວກ຺ຂາມາຕິ.

໒. ທຸຕິຍປຣິມຓ຺ຑລສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ‘‘ນ, ຠິກ຺ຂເວ, ຄິຫິປາຣຸຕໍ ປາຣຸປິຕພ຺ພ’’ນ຺ຕິ (ຈູຬວ. ໒໘໐) ເອວໍ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ ຄິຫິປາຣຸຕໍ ອປາຣຸປິຕ຺ວາ ອຸໂຠ ກຓ຺ເຓ ສມໍ ກຕ຺ວາ ປາຣຸປນໍ ປຣິມຓ຺ຑລປາຣຸປນໍ ນາມ, ຕຕ຺ຖ ຍໍກິຎ຺ຈິ ເສຕປຏປາຣຸຕໍ ປຣິພ຺ພາຊກປາຣຸຕໍ ເອກສາຏກປາຣຸຕໍ ສຸຣາໂສຓ຺ຑປາຣຸຕໍ ອນ຺ເຕປຸຣິກປາຣຸຕໍ ມຫາເຊຏ຺ຐປາຣຸຕໍ ກຸຏິປ຺ປເວສກປາຣຸຕໍ ພ຺ຣາຫ຺ມຓປາຣຸຕໍ ປາຬິກາຣກປາຣຸຕນ຺ຕິ ເອວມາທິ ປຣິມຓ຺ຑລລກ຺ຂຓໂຕ ອຎ຺ຎຖາ ປາຣຸຕໍ, ສພ຺ພເມຕໍ ຄິຫິປາຣຸຕໍ ນາມ. ຕສ຺ມາ ຍຖາ ເສຕປຏາ ອຑ຺ຒປາລກນິຄຓ຺ຐາ ປາຣຸປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ເອກຈ຺ເຈ ປຣິພ຺ພາຊກາ ອຸຣໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ທ຺ວີສຸ ອໍສກູເຏສຸ ປາວຸຣຓໍ ຐເປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ເອກສາຏກາ ມນຸສ຺ສາ ນິວຕ຺ຖສາຏກສ຺ສ ເອເກນ ອນ຺ເຕນ ປິຏ຺ຐິໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ອຸໂຠ ກຓ຺ເຓ ອຸໂຠສຸ ອໍສກູເຏສຸ ຐເປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ສຸຣາໂສຓ຺ຑາທໂຍ ສາຏເກນ ຄີວໍ ປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸໂຠ ອນ຺ເຕ ອຸເຣ ວາ ໂອລມ຺ເພນ຺ຕິ, ປິຏ຺ຐິຍໍ ວາ ຂິປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ອນ຺ເຕປຸຣິກາໂຍ ອກ຺ຂິຕາຣກມຕ຺ຕໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕໍ ປາຣຸປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ມຫາເຊຏ຺ຐາ ທີຆສາຏກໍ ນິວາເສຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ເອເກນນ຺ເຕນ ສກລສຣີຣໍ ປາຣຸປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ກສ຺ສກາ ເຂຕ຺ຕກຸຏິໍ ປວິສນ຺ຕາ ສາຏກໍ ປລິເວເຐຕ຺ວາ ອຸປກຈ຺ຉເກ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕສ຺ເສວ ເອເກນນ຺ເຕນ ສຣີຣໍ ປາຣຸປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ພ຺ຣາຫ຺ມຓາ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຸປກຈ຺ຉການໍ ອນ຺ຕເຣ ສາຏກໍ ປເວເສຕ຺ວາ ອໍສກູເຏສຸ ປກ຺ຂິປນ຺ຕິ, ຍຖາ ຈ ປາຬິກາຣໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເອກໍສປາຣຸປເນນ ປາຣຸຕໍ ວາມພາຫຸໍ ວິວຣິຕ຺ວາ ຈີວຣໍ ອໍສກູເຏ ອາໂຣເປຕິ, ເອວໍ ອປາຣຸປິຕ຺ວາ ¶ ສພ຺ເພປິ ເອເຕ, ອຎ຺ເຎ ຈ ເອວຣູເປ ປາຣຸປນໂທເສ ວຊ຺ເຊຕ຺ວາ ນິພ຺ພິກາຣໍ ປຣິມຓ຺ຑລໍ ປາຣຸປິຕພ຺ພໍ. ຕຖາ ອປາຣຸປິຕ຺ວາ ອາຣາເມ ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ວາ ອນາທເຣນ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິກາຣໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ອນາປຕ຺ຕິ ປຸຣິມສທິສາເຍວ, ຍຖາ ເຈຕ຺ຖ, ເອວໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ຍຕ຺ຖ ປນ ວິເສໂສ ຠວິສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ວກ຺ຂາມາຕິ.

໓-໔. ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນຕິ ສຸຏ຺ຐຸ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ, ຄຓ຺ຐິກໍ ປຏິມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອນຸວາຕນ຺ເຕນ ຄີວໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອຸໂຠ ກຓ຺ເຓ ສມໍ ກຕ຺ວາ ປຏິສງ຺ຆຣິຕ຺ວາ ຍາວ ມຓິພນ຺ຘໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ອນ຺ຕຣຆເຣ ຄມິສ຺ສາມີຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕຖາ ອກຕ຺ວາ ປນ ຊາຓຸໍ ວາ ອຸຣໍ ວາ ວິວຣິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ.

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ຄລວາຏກໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສີສໍ, ມຓິພນ຺ຘໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຫຕ຺ເຖ, ປິຓ຺ຑິກມໍສໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປາເທ ວິວຣິຕ຺ວາ ເສສໍ ຉາເທຕ຺ວາ ນິສິນ຺ໂນ ສຸປ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນ ນາມ ໂຫຕິ, ເອຕ຺ຖ ປນ ວາສູປຄຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

໕-໖. ສຸສໍວຸຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ສຸສໍວຸໂຕຕິ ຫຕ຺ຖໍ ວາ ປາທໍ ວາ ອກີຬາເປນ຺ໂຕ ສຸວິນີໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຉຏ຺ເຐປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໗-໘. ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ໂອກ຺ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂູຕິ ເຫຏ຺ຐາ ຂິຕ຺ຕຈກ຺ຂຸ ຫຸຕ຺ວາ ປຸຣໂຕ ຍຸຄມຕ຺ຕໍ ຠູມິຠາຄໍ ເປກ຺ຂມາໂນ, ເອກສ຺ມິໍ ປນ ຐາເນ ຐຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສາທິປຣິສ຺ສຍາຠາວໍ ໂອໂລເກຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອຏ຺ຐເມປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໙-໑໐. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກາຍາຕິ ອຸກ຺ເຂເປນ, ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕລກ຺ຂເຓ ກຣຓວຈນໍ, ເອກໂຕ ວາ ອຸຠໂຕ ວາ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕຈີວໂຣ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອນ຺ໂຕ ອິນ຺ທຂີລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ເອວໍ ນ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ.

ທສເມ ນິສິນ຺ນກາເລ ຘມກຣຓໍ ນີຫຣນ຺ເຕນາປິ ຈີວຣໍ ອນຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາວ ນີຫຣິຕພ຺ພໍ, ວາສູປຄຕສ຺ສ ປນ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໑-໑໒. ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກາຍາຕິ ມຫາຫສິຕໍ ຫສນ຺ໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອິຘາປິ ຫິ ອິຕ຺ຖມ຺ຠູຕລກ຺ຂເຓເຍວ ກຣຓວຈນໍ.

ທ຺ວາທສເມປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ຫສນີຍສ຺ມິໍ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ມິຫິຕມຕ຺ຕໍ ກໂຣນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

໑໓-໑໔. ອຸຈ຺ຈສທ຺ທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ¶ ¶ ອປ຺ປສທ຺ໂທຕິ ນ ອຸຈ຺ຈາສທ຺ທມຫາສທ຺ໂທ ຫຸຕ຺ວາ. ຈຸທ຺ທສເມປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອປ຺ປສທ຺ທຕາປຣິຈ຺ເຉໂທ – ສເຈ ທ຺ວາທສຫຕ຺ເຖ ເຄເຫ ອາທິມ຺ຫິ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ, ມຊ຺ເຌ ທຸຕິຍຕ຺ເຖໂຣ ¶ , ອນ຺ເຕ ຕຕິຍຕ຺ເຖໂຣຕິ ເອວໍ ນິສິນ຺ເນສຸ ຍໍ ສງ຺ຆຕ຺ເຖໂຣ ທຸຕິຍຕ຺ເຖເຣນ ສທ຺ຘິໍ ມນ຺ເຕຕິ, ທຸຕິຍຕ຺ເຖໂຣ ຈ ຕສ຺ສ ສທ຺ທໍ ສຸຓາຕິ, ກຖຎ຺ຈ ວວຕ຺ຖເປຕິ. ຕຕິຍຕ຺ເຖໂຣ ປນ ສທ຺ທເມວ ສຸຓາຕິ, ກຖໍ ນ ວວຕ຺ຖເປຕິ, ເອຕ຺ຕາວຕາ ອປ຺ປສທ຺ໂທ ໂຫຕິ. ສເຈ ປນ ຕຕິຍຕ຺ເຖໂຣ ກຖຎ຺ຈ ວວຕ຺ຖເປຕິ, ມຫາສທ຺ໂທ ນາມ ໂຫຕິ.

໑໕…ເປ…໒໐. ກາຍປ຺ປຈາລກາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອິໂຕ ປເຣສຸ ຉສຸ ກາຍປ຺ປຈາລກນ຺ຕິ ກາຍໍ ຈາເລຕ຺ວາ ຈາເລຕ຺ວາ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ຕສ຺ມາ ກາຍາທີນິ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ນິຈ຺ຈລານິ ອຸຊຸການິ ຐເປຕ຺ວາ ຄນ຺ຕພ຺ພຎ຺ເຈວ ນິສີທິຕພ຺ພຎ຺ຈ, ນິສີທນປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕສຸ ຕີສຸ ວາສູປຄຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

໒໑-໒໒. ຂມ຺ຠກຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກວີສທ຺ວາວີເສສຸ ຂມ຺ຠກໂຕຕິ ກຏິຍໍ ຫຕ຺ຖໍ ຐເປຕ຺ວາ ກຕຂມ຺ໂຠ.

໒໓-໒໔. ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕວີສຈຕຸວີເສສຸ ໂອຄຸຓ຺ຐິໂຕຕິ ສສີສໍ ປາຣຸໂຕ.

໒໕. ອຸກ຺ກຸຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈວີເສ ອຸກ຺ກຸຏິກາ ວຸຈ຺ຈຕິ ປຓ຺ຫິໂຍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຄ຺ຄປາເທເຫວ, ອຄ຺ຄປາເທ ວາ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຓ຺ຫີຫິເຍວ ຠູມິຍໍ ຜຸສນ຺ຕສ຺ສ ຄມນໍ, ກຣຓວຈນໍ ປເນຕ຺ຖ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓເມວ.

໒໖. ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉພ຺ພີເສ ¶ ¶ ນ ປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍາຕິ ຫຕ຺ຖປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ວາ ທຸສ຺ສປລ຺ລຕ຺ຖິກາຍ ວາ ນ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ອນາທເຣນ ນິສີທນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ, ວາສູປຄຕສ຺ສ ປນ ອິຘາປິ ປຸຣິເມສຸ ຈ ທ຺ວາວີສຈຕຸວີເສສຸ ອນາປຕ຺ຕິ.

ຉພ຺ພີສຕິສາຣຸປ຺ປສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒໗. ສກ຺ກຈ຺ຈປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ໂຠຊນປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕສຸ ປຐເມ ສກ຺ກຈ຺ຈນ຺ຕິ ສຕິໍ ອຸປຏ຺ຐາເປຕ຺ວາ.

໒໘. ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ປຕ຺ເຕ ສຎ຺ຎາ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎາ, ສາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ປຕ຺ຕສຎ຺ຎີ, ອຕ຺ຕໂນ ຠາຊເນ ອຸປນິພທ຺ຘສຎ຺ຎີ ຫຸຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

໒໙. ສມສູປກປຏິຄ຺ຄຫຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ສມສູປໂກ ນາມ ຍຕ຺ຖ ມຸຄ຺ຄມາເສຫິ ວາ ກຸລຕ຺ຖາທີຫິ ວາ ກໂຕ ຫຕ຺ຖຫາຣິໂຍ ສູໂປ ຠຕ຺ຕສ຺ສ ຈຕຸຕ຺ຖຠາຄປ຺ປມາໂຓ ໂຫຕິ, ຕໂຕ ຫິ ອຘິກໍ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ຐເປຕ຺ວາ ປນ ສູປໍ ອວເສສາ ສພ຺ພາປິ ສູເປຍ຺ຍພ຺ຍຎ຺ຊນວິກຕິ ຣສຣໂສ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຣສຣເສ, ຎາຕການໍ ວາ ປວາຣິຕານໍ ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ວາ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນ ວາ ອິຘ ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໐…ເປ…໓໒. ສມຕິຕ຺ຕິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ສມຕິຕ຺ຕິກນ຺ຕິ ສມປຸຓ຺ຓໍ ສມຠຣິຕໍ ອຘິຏ຺ຐານຸປຄປຕ຺ຕສ຺ສ ອນ຺ໂຕມຸຂວຏ຺ຏິເລຂໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຣຈິຕໍ. ປິຓ຺ຑປາຕນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຍາວກາລິກໍ. ອນຘິຏ຺ຐານຸປເຄ ປນ ຍາວກາລິກໍ ຍາມກາລິກາທີນິ ຈ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ຖູປີກຕານິປິ ວຏ຺ຏນ຺ຕິ, ຍໍ ປນ ທ຺ວີສຸ ປຕ຺ເຕສຸ ຄເຫຕ຺ວາ ເອກໍ ປູເຣຕ຺ວາ ວິຫາຣໍ ຫຣຕິ, ຍໍ ວາ ປກ຺ຂິປິຍມານໍ ປູວອຸຈ຺ຉຸກ຺ຂຓ຺ຑຜລາຜລາທິ ເຫຏ຺ຐາ ໂອໂຣຫຕິ ¶ , ຕກ຺ໂກລວຏໍສກາທໂຍ ວາ ອຸປຣິ ຐເປຕ຺ວາ ທິຍ຺ຍນ຺ຕິ, ຍຎ຺ຈ ປຓ຺ເຓ ວາ ຖາລເກ ວາ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ປຕ຺ຕມຕ຺ຖເກ ຐປິຕໍ ໂຫຕິ, ນ ຕໍ ຖູປີກຕໍ ນາມ, ຕສ຺ມາ ຕໍ ສພ຺ພໍ ວຏ຺ຏຕິ. ອິຘ ປນ ຄິລານສ຺ສາປິ ອນາປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ເຕນປິ ສມຕິຕ຺ຕິໂກເຍວ ¶ ຄເຫຕພ຺ໂພ. ສພ຺ພຕ຺ຖ ປນ ປຏິຄ຺ຄເຫຕຸເມວ ¶ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ປນ ສຸປ຺ປຏິຄ຺ຄຫິຕໍ ປຣິຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ປຎ຺ຈມຉຏ຺ຐານິ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ.

໓໓-໓໔. ສປທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ສປທານນ຺ຕິ ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ໂອຘິໍ ອກຕ຺ວາ ອນຸປຏິປາຏິຍາ. ໂຍ ປນ ອຎ຺ເຎສໍ ວາ ເທນ຺ໂຕ, ອຎ຺ຎຠາຊເນ ວາ ອາກິຣນ຺ໂຕ ຕໂຕ ຕໂຕ ໂອມສຕິ, ຕສ຺ສ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ຄຎ຺ຈ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສາປິ ອິຘ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຏ຺ຐມໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ.

໓໕. ຖູປກຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ຖູປກໂຕຕິ ມຕ຺ຖກໂຕ ເວມຊ຺ຌໂຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂຍ ປນ ປຣິຕ຺ຕເກ ເສເສ ເອກໂຕ ສງ຺ກຑ຺ຒິຕ຺ວາ ໂອມທ຺ທິຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສາປິ ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໖. ໂອທນປ຺ປຏິຈ຺ຉາທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ຍສ຺ສ ຠຕ຺ຕສາມິກາ ມາຆາຕສມຍາທີສຸ ພ຺ຍຎ຺ຊນໍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິ, ໂຍ ຈ ນ ຠິຍ຺ໂຍກມ຺ຍຕາຍ ປຏິຈ຺ຉາເທຕິ, ເຕສໍ ອນາປຕ຺ຕິ, ຄິລານສ຺ສ ປນ ອນາຄຕຕ຺ຕາ ອາປຕ຺ຕິເຍວ.

໓໗. ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ຎາຕການໍ ວາ ປວາຣິຕານໍ ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ອຕ຺ຕໂນ ຘເນນາຕິ ອິທໍ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ.

໓໘. ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ອຸຊ຺ຌາເນ ສຎ຺ຎາ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎາ, ສາ ອສ຺ສ ອຕ຺ຖີຕິ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎີ. ອິຘາປິ ຄິລາໂນ ¶ ນ ມຸຈ຺ຈຕິ, ‘‘ທສ຺ສາມີ’’ຕິ ວາ, ‘‘ທາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ວາ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ສ ປນ, ນ ອຸຊ຺ຌານສຎ຺ຎິສ຺ສ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

໓໙. ກພຬສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ນາຕິມຫນ຺ຕນ຺ຕິ ມຍູຣຓ຺ຑໍ ອຕິມຫນ຺ຕໍ, ກຸກ຺ກຸຏຓ຺ຑໍ ອຕິຂຸທ຺ທກໍ, ເຕສໍ ເວມຊ຺ຌປ຺ປມາຓໍ. ມູລຂາທນີຍາທິເຠເທ ປນ ສພ຺ພຂຊ຺ຊເກ ຜລາຜເລ ຈ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໐. ອາໂລປສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຸທ຺ທສເມ ¶ ປຣິມຓ຺ຑລນ຺ຕິ ອທີຆໍ. ອິຘ ປນ ຂຊ຺ຊກຜລາຜເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄປິ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໑-໔໒. ອນາຫຏສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປນ຺ນຣສເມ ອນາຫເຏຕິ ອນາຫຣິເຕ, ມຸຂທ຺ວາຣໍ ອສມ຺ປຕ຺ເຕຕິ ອຕ຺ໂຖ. ໂສຬສເມ ສພ຺ພຫຕ຺ຖນ຺ຕິ ສກລໍ ຫຕ຺ຖໍ.

໔໓. ສກພຬສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕຣສເມ ສກພເຬນາຕິ ເອຕ຺ຖ ຍຕ຺ຕເກນ ວຈນໍ ອປຣິປຸຓ຺ຓໍ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຕເກ ສຕິ ກເຖນ຺ຕສ຺ສ ອາປຕ຺ຕິ. ໂຍ ປນ ຘມ຺ມໍ ກເຖນ຺ໂຕ ຫຣິຏກາທີນິ ມຸເຂ ປກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ກເຖຕິ, ຍຕ຺ຕເກນ ວຈນໍ ອປຣິປຸຓ຺ຓໍ ນ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຕເກ ມຸຂມ຺ຫິ ສຕິ ວຏ຺ຏຕິ.

໔໔. ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐາຣສເມ ປິຓ຺ຑຸກ຺ເຂປກນ຺ຕິ ປິຓ຺ຑໍ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸກ຺ຂິປິຕ຺ວາ, ອິຘາປິ ຂຊ຺ຊກຜລາຜເລສຸ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໕. ກພຬາວຈ຺ເຉທກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກູນວີສຕິເມ ກພຬາວຈ຺ເຉທກນ຺ຕິ ກພຬໍ ອວຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ ອວຈ຺ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ອິຘ ຂຊ຺ຊກຜລາຜເລຫິ ສທ຺ຘິໍ ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄປິ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໖. ອວຄຓ຺ຑກາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ວີສຕິເມ ¶ ອວຄຓ຺ຑກາຣກນ຺ຕິ ມກ຺ກໂຏ ວິຍ ຄຓ຺ເຑ ກຕ຺ວາ ກຕ຺ວາ, ອິຘ ຜລາຜລມຕ຺ຕເກ ອນາປຕ຺ຕິ.

໔໗. ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກວີສຕິເມ ຫຕ຺ຖນິທ຺ຘຸນກນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ນິທ຺ຘຸນິຕ຺ວາ ນິທ຺ຘຸນິຕ຺ວາ, ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ປເນຕ຺ຖ ‘‘ກຈວຣໍ ຉຑ຺ເຑນ຺ໂຕ ຫຕ຺ຖໍ ນິທ຺ຘຸນາຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໒໓) ອິທໍ ອຘິກໍ.

໔໘. ສິຕ຺ຖາວກາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາວີສຕິເມ ¶ ສິຕ຺ຖາວກາຣກນ຺ຕິ ສິຕ຺ຖານິ ອວກິຣິຕ຺ວາ ອວກິຣິຕ຺ວາ, ອິຘາປິ ‘‘ກຈວຣໍ ຉຑ຺ເຑນ຺ໂຕ ສິຕ຺ຖໍ ຉຑ຺ຑຍຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໒໓) ອິທໍ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ.

໔໙. ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕວີສຕິເມ ຊິວ຺ຫານິຈ຺ຉາຣກນ຺ຕິ ຊິວ຺ຫໍ ນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ ນິຈ຺ຉາເຣຕ຺ວາ.

໕໐-໕໑. ຈປຸຈປຸກາຣກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸວີສຕິເມ ຈປຸຈປຸກາຣກນ຺ຕິ ຈປຸ ຈປູຕິ ເອວໍ ສທ຺ທໍ ກຕ຺ວາ ກຕ຺ວາ. ປຎ຺ຈວີສຕິເມປິ ເອເສວ ນໂຍ.

໕໒…ເປ…໕໔. ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉພ຺ພີສຕິເມ ຫຕ຺ຖນິລ຺ເລຫກນ຺ຕິ ຫຕ຺ຖໍ ນິລ຺ເລຫິຕ຺ວາ ນິລ຺ເລຫິຕ຺ວາ. ຠຸຎ຺ຊນ຺ເຕນ ¶ ຫິ ອງ຺ຄຸລິມຕ຺ຕມ຺ປິ ນິລ຺ເລຫິຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ຆນຍາຄຸຜາຓິຕປາຍາສາທິເກ ປນ ອງ຺ຄຸລີຫິ ຄເຫຕ຺ວາ ອງ຺ຄຸລິໂຍ ມຸເຂ ປເວເສຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ສຕ຺ຕວີສຕິມອຏ຺ຐວີສຕິເມສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕສ຺ມາ ເອກງ຺ຄຸລິຍາປິ ປຕ຺ໂຕ ນ ນິລ຺ເລຫິຕພ຺ໂພ, ເອກໂອຏ຺ໂຐປິ ຈ ຊິວ຺ຫາຍ ນ ນິລ຺ເລຫິຕພ຺ໂພ, ໂອຏ຺ຐມໍເສຫິ ເອວ ປນ ຄເຫຕ຺ວາ ອນ຺ໂຕ ປເວເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໕໕. ສາມິສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກູນຕິໍສຕິເມ ¶ ນ ສາມິເສນາຕິ ເອຕໍ ປຏິກູລວເສນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ມາ ສງ຺ຆິກມ຺ປິ ປຸຄ຺ຄລິກມ຺ປິ ຄິຫິສນ຺ຕກມ຺ປິ ອຕ຺ຕໂນ ສນ຺ຕກມ຺ປິ ສງ຺ໂຂປິ ສຣາວກມ຺ປິ ຖາລກມ຺ປິ ນ ຄເຫຕພ຺ພເມວ, ຄຓ຺ຫນ຺ຕສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ. ສເຈ ປນ ຫຕ຺ຖສ຺ສ ເອກເທໂສ ອາມິສມກ຺ຂິໂຕ ນ ໂຫຕິ, ເຕນ ປເທເສນ ຄເຫຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອິຘ ‘‘ໂຘວິສ຺ສາມີຕິ ວາ, ໂຘວາເປສ຺ສາມີຕິ ວາ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫາຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໓໑) ອິທໍ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ.

໕໖. ສສິຕ຺ຖກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕິໍສຕິເມ ‘‘ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ວາ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ວາ ປຏິຄ຺ຄເຫ ວາ ນີຫຣິຕ຺ວາ ວາ ຉຑ຺ເຑຕີ’’ຕິ ອິທໍ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ. ຕຕ຺ຖ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ວາຕິ ສິຕ຺ຖານິ ອຸທກໂຕ ¶ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ, ເອກສ຺ມິໍ ຐາເນ ຣາສິໍ ກຕ຺ວາ ອຸທກໍ ຉຑ຺ເຑຕິ. ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ວາຕິ ສິຕ຺ຖານິ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸທກຄຕິການິ ກຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕິ. ປຏິຄ຺ຄເຫ ວາຕິ ປຏິຄ຺ຄເຫນ ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ປຏິຄ຺ຄເຫ ຉຑ຺ເຑຕິ. ນີຫຣິຕ຺ວາຕິ ພຫິ ນີຫຣິຕ຺ວາ ຉຑ຺ເຑຕິ, ເອວໍ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິ.

ຕິໍສໂຠຊນປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕໗. ຉຕ຺ຕປາຓິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຘມ຺ມເທສນາປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕສຸ ປຐເມ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຉຕ຺ຕໍ ປາຓິມ຺ຫິ ອສ຺ສາຕິ ຉຕ຺ຕປາຓິ. ໂສ ຕໍ ຉຕ຺ຕໍ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ສຣີຣາວຍເວ ຐເປຕ຺ວາປິ ຍາວ ຫຕ຺ເຖນ ນ ມຸຎ຺ຈຕິ, ຕາວສ຺ສ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນສ຺ສ ອຎ຺ໂຎ ຉຕ຺ຕໍ ຘາເຣຕິ, ປສ຺ເສ ວາ ຐິຕໍ ໂຫຕິ, ຫຕ຺ຖໂຕ ອປຄຕມຕ຺ເຕ ຉຕ຺ຕປາຓິ ນາມ ນ ໂຫຕິ, ຕສ຺ສ ເທເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຘມ຺ມປຣິຈ຺ເຉໂທ ເຈຕ຺ຖ ປທໂສຘມ຺ເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ.

໕໘-໕໙. ທຓ຺ຑປາຓິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ທຓ຺ໂຑ ນາມ ມຊ຺ຌິມສ຺ສ ປຸຣິສສ຺ສ ຈຕຸຫຕ຺ຖປ຺ປມາໂຓ, ທຓ຺ຑປາຓິຠາໂວ ປນສ຺ສ ຉຕ຺ຕປາຓິມ຺ຫິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ຕຕິເຍປິ ເອເສວ ນໂຍ. ອສິໍ ສນ຺ນຫິຕ຺ວາ ຐິໂຕປິ ຫິ ສຕ຺ຖປາຓິສງ຺ຂ຺ຍໍ ນ ຄຈ຺ຉຕິ.

໖໐. ອາວຸຘປາຓິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ສພ຺ພາປິ ຘນຸວິກຕິ ສທ຺ຘິໍ ສຣວິກຕິຍາ ອາວຸຘນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ, ຕສ຺ມາ ສທ຺ຘິໍ ວາ ສເຣນ ຘນຸໍ ຄເຫຕ຺ວາ, ສຸທ຺ຘຘນຸໍ ວາ ສຸທ຺ຘສຣໍ ວາ ສຊິຍຘນຸໍ ວາ ນິຊ຺ຊິຍຘນຸໍ ວາ ຄເຫຕ຺ວາ ຐິຕສ຺ສ ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ວາ ຘມ຺ມໍ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນສ຺ສ ຘນຸ ຂນ຺ເຘປິ ປຏິມຸກ຺ກໍ ໂຫຕິ, ຍາວ ນ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕາວ ວຏ຺ຏຕິ.

໖໑-໖໒. ປາທຸກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ປາທຸກາຣຸຬ຺ຫສ຺ສາຕິ ຉຕ຺ຕທຓ຺ຑເກ ອງ຺ຄຸລນ຺ຕຣິກໍ ອປ຺ປເວເສຕ຺ວາ ເກວລໍ ອກ຺ກນ຺ຕສ຺ສ ວາ, ປເວເສຕ຺ວາ ຐານວເສນ ປຏິມຸກ຺ກສ຺ສ ວາ. ຉຏ຺ເຐປິ ເອເສວ ¶ ນໂຍ. ອິຘ ປນ ຍ຺ວາຍໍ ປຓ຺ຫິກພນ຺ຘໍ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຐານວເສນ ‘‘ໂອມຸກ຺ໂກ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ສາປິ ນ ວຏ຺ຏຕິ.

໖໓. ຍານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ສເຈປິ ທ຺ວີຫິ ຊເນຫິ ຫຕ຺ຖສງ຺ຆາເຏນ ຄຫິໂຕ, ສາຏເກ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ວໍເສນ ວຍ຺ຫຕິ, ອຍຸຕ຺ເຕ ວາ ວຍ຺ຫາທິເກ ຍາເນ ວິສງ຺ຂຣິຕ຺ວາ ວາ ຐປິເຕ ຈກ຺ກມຕ຺ເຕປິ ນິສິນ຺ໂນ ໂຫຕິ, ຍານຄໂຕຕ຺ເວວ ສງ຺ຂໍ ຄຈ຺ຉຕິ. ສເຈ ປນ ທ຺ເວປິ ເອກຍາເນ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ວຏ຺ຏຕິ. ວິສຸໍ ນິສິນ຺ເນສຸປິ ອຸຈ຺ເຈ ຍາເນ ນິສິນ຺ເນນ ນີເຈ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ເທເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ສມປ຺ປມາເຓປິ ວຏ຺ຏຕິ, ຕຖາ ປຸຣິເມ ນິສິນ຺ເນນ ປຈ຺ຉິເມ ນິສິນ຺ນສ຺ສ. ປຈ຺ຉິເມ ປນ ອຸຈ຺ຈຕເຣປິ ນິສິນ຺ເນນ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ.

໖໔. ສຍນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ສຍນຄຕສ຺ສາຕິ ອນ຺ຕມໂສ ກຏສາຣເກປິ ປກຕິຠູມິຍມ຺ປິ ນິປນ຺ນສ຺ສ ອຸຈ຺ເຈປິ ມຎ຺ເຈ ວາ ປີເຐ ວາ ຠູມິປ຺ປເທເສ ວາ ຐິເຕນ ນິສິນ຺ເນນ ວາ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ສຍນຄເຕນ ປນ ສຍນຄຕສ຺ສ ອຸຈ຺ຈຕເຣ ວາ ສມປ຺ປມາເຓ ວາ ນິປນ຺ເນນ ເທເສຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ນິປນ຺ເນນ ປນ ຐິຕສ຺ສ ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ວາ ນິປນ຺ນສ຺ສ ວາ, ນິສິນ຺ເນນ ຈ ຐິຕສ຺ສ ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ວາ, ຐິເຕນ ຐິຕສ຺ເສວ ວຏ຺ຏຕິ.

໖໕. ປລ຺ລຕ຺ຖິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ຫຕ຺ຖປລ຺ລຕ຺ຖິກາທີສຸ ຍາຍ ກາຍຈິ ນິສິນ຺ນສ຺ສ ເທເສຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ.

໖໖. ເວຐິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ເວຐິຕສີສສ຺ສາຕິ ທຸສ຺ສເວເຐນ ວາ ໂມຬິອາທີຫິ ວາ ຍຖາ ເກສນ຺ໂຕ ນ ທິສ຺ສຕິ, ເອວໍ ເວຐິຕສີສສ຺ສ, ເຕເນວສ຺ສ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ‘‘ເກສນ຺ຕໍ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ເທເສຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໔໓) ວຸຕ຺ຕໍ.

໖໗. ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ໂອຄຸຓ຺ຐິຕສີສສ຺ສາຕິ ສສີສໍ ປາຣຸຕສ຺ສ, ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ປເນຕ຺ຖ ‘‘ສີສໍ ວິວຣາເປຕ຺ວາ ເທເສຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໔໔) ອຘິກໍ.

໖໘. ຉມາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ¶ ຉມາຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາຕິ ຠູມິຍໍ ນິສີທິຕ຺ວາ. ອາສເນຕິ ອນ຺ຕມໂສ ວຕ຺ຖມ຺ປິ ຕິຓານິປິ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ນິສິນ຺ນສ຺ສ.

໖໙. ນີຈາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ອຸຈ຺ເຈ ອາສເນຕິ ອນ຺ຕມໂສ ຠູມິປ຺ປເທເສປິ ອຸນ຺ນຕປ຺ປເທເສ ນິສິນ຺ນສ຺ສ.

໗໐. ຐິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຸທ຺ທສເມ ນ ຐິໂຕ ນິສິນ຺ນສ຺ສາຕິ ສເຈ ເຖຣສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ຐິຕໍ ທຫຣໍ ອາສເນ ນິສິນ຺ໂນ ມຫາເຖໂຣ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ນ ກເຖຕພ຺ພໍ. ຄາຣເວນ ປນ ເຖຣໍ ‘‘ອຸຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ນ ສກ຺ກາ, ຕສ຺ມາ ‘‘ປສ຺ເສ ຐິຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໗໑. ປຈ຺ຉໂຕຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປນ຺ນຣສເມ ¶ ສເຈ ປຸຣໂຕ ຄຈ຺ຉນ຺ໂຕ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉຕິ, ຕສ຺ສ ຕໍ ອກເຖຕ຺ວາ ‘‘ປຈ຺ຉິມສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ກເຖສ຺ສາມີ’’ຕິ ກເຖຕພ຺ພໍ. ສທ຺ຘິໍ ອຸຄ຺ຄຫິຕຘມ຺ມໍ ປນ ສຊ຺ຌາຍິຕຸໍ, ສມຘຸເຣນ ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ກເຖຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

໗໒. ອຸປ຺ປເຖນຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ໂສຬສເມ ນ ອຸປ຺ປເຖນາຕິ ເອຕ຺ຖ ສເຈ ທ຺ເວປິ ສກຏມຄ຺ຄສ຺ມິໍ ເອເກກຈກ຺ກປເຖນ ວາ ອຸປ຺ປເຖນ ວາ ສມຘຸຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ວຏ຺ຏຕິ.

໗໓. ຐິໂຕອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕຣສເມ ‘‘ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈາ’’ຕິ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ສເຈ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນຏ຺ຐານໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕສ຺ສ ສຫສາ ອຸຈ຺ຈາໂຣ ວາ ປສ຺ສາໂວ ວາ ນິກ຺ຂມຕິ, ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ກໂຕ ນາມ ໂຫຕິ.

໗໔. ຫຣິເຕອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐາຣສເມ ຍມ຺ປິ ຊີວມານຣຸກ຺ຂສ຺ສ ມູລໍ ປຖວິຍໍ ທິສ຺ສມານໍ ຄຈ຺ຉຕິ, ສາຂາ ວາ ຠູມິລຄ຺ຄາ ຄຈ຺ຉຕິ, ສພ຺ພໍ ຫຣິຕສງ຺ຂາຕເມວ. ຂນ຺ເຘ ນິສີທິຕ຺ວາ ປນ ອປ຺ປຫຣິຕຏ຺ຐາເນ ¶ ປາເຕຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ອປ຺ປຫຣິຕຏ຺ຐານໍ ໂອໂລເກນ຺ຕສ຺ເສວ ສຫສາ ນິກ຺ຂມຕິ, ຄິລານຏ຺ຐາເນ ¶ ຐິໂຕ ໂຫຕິ, ‘‘ອປ຺ປຫຣິເຕ ກໂຕ ຫຣິຕໍ ໂອຕ຺ຖຣຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໕໒) ອິທເມຕ຺ຖ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ. ຕຕ຺ຖ ສເຈປິ ອປ຺ປຫຣິຕໍ ອລຠນ຺ເຕນ ຕິຓຓ຺ຑຸປກໍ ວາ ປລລຓ຺ຑຸປກໍ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ກໂຕ ປຈ຺ຉາ ຫຣິຕໍ ໂອຕ຺ຖຣຕິ, ວຏ຺ຏຕິເຍວ. ເຂເຬນ ເຈຕ຺ຖ ສິງ຺ຆາຓິກາປິ ສງ຺ຄຫິຕາ.

໗໕. ອຸທເກອຸຈ຺ຈາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກູນວີສຕິເມ ນ ອຸທເກຕິ ເອຕໍ ປຣິໂຠຄອຸທກເມວ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ, ວຈ຺ຈກຸຏິສມຸທ຺ທາທິອຸທເກສຸ ປນ ອປຣິໂຠເຄສຸ ອນາປຕ຺ຕິ. ເທເວ ວສ຺ສນ຺ເຕ ສມນ຺ຕໂຕ ອຸທໂກເຆ ຊາເຕ ¶ ອນຸທກຏ຺ຐານໍ ອລຠນ຺ເຕນ ອຸທເກ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອິຘາປິ ‘‘ຖເລ ກໂຕ ອຸທກໍ ໂອຕ຺ຖຣຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໖໕໔) ອິທໍ ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ອຘິກໍ, ເສສໍ ສພ຺ພສິກ຺ຂາປເທສຸ ອຸຕ຺ຕານເມວ.

ສມຸຏ຺ຐານາທິທີປນຕ຺ຖາຍ ປເນຕ຺ຖ ອິທໍ ປກິຓ຺ຓກໍ – ອຸຊ຺ຊຄ຺ຆິກອຸຈ຺ຈາສທ຺ທປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕານິ ຈຕ຺ຕາຣິ, ສກພເຬນ ມຸເຂນ ພ຺ຍາຫຣຓໍ ເອກໍ, ຉມານີຈາສນນິສິນ຺ນຐິຕປຈ຺ຉໂຕຄມນອຸປ຺ປຖຄມນປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕານິ ປຎ຺ຈາຕິ ອິມານິ ທສ ສິກ຺ຂາປທານິ ສມນຸຠາສນສມຸຏ຺ຐານານິ, ເອເກກເມຕ຺ຖ ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນໍ. ສູໂປທນວິຎ຺ຎຕ຺ຕິສິກ຺ຂາປທໍ ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທຸກ຺ຂເວທນໍ. ຉຕ຺ຕປາຓິທຓ຺ຑປາຓິສຕ຺ຖປາຓິອາວຸຘປາຓິປາທຸກາອຸປາຫນຍານສຍນປລ຺ລຕ຺ຖິກເວຐິຕໂອຄຸຓ຺ຐິຕນາມການິ ເອກາທສ ຘມ຺ມເທສນາສມຸຏ຺ຐານານິ, ກິຣິຍາກິຣິຍານິ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂານິ, ສຈິຕ຺ຕການິ, ໂລກວຊ຺ຊານິ, ວຈີກມ຺ມານິ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕານິ, ທຸກ຺ຂເວທນານິ. ເສສານິ ເຕປຓ຺ຓາສ ປຐມປາຣາຊິກສມອຸຏ຺ຐານາທິເຠທານີຕິ.

ເອກູນວີສຕິຘມ຺ມເທສນາປຏິສໍຍຸຕ຺ຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ເສຂິຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຘິກຣຓສມຖວຓ຺ຓນາ

ອຘິກຣຓສມເຖສຸ ¶ ສຕ຺ຕາຕິ ເຕສໍ ຄຓນປຣິຈ຺ເຉໂທ. ອຘິກຣຓານິ ສເມນ຺ຕິ ວູປສເມນ຺ຕີຕິ ອຘິກຣຓສມຖາ. ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕີຕິ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓສງ຺ຂາຕາສຸ ຈ ອວເສສາຘິກຣຓຕ຺ຕຍປຈ຺ຈຍາສຸ ຈ ອາປຕ຺ຕີສຸ ປຣິສຸທ຺ຘຠາວໍ ປຸຈ຺ຉນຕ຺ຖໍ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພຕໍ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ. ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນານນ຺ຕິ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອຸປ຺ປນ຺ນານໍ. ອຘິກຣຓານນ຺ຕິ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓນ຺ຕິ ອິເມສໍ ຈຕຸນ຺ນໍ. ສມຖາຍ ວູປສມາຍາຕິ ສມນຕ຺ຖຎ຺ເຈວ ວູປສມນຕ຺ຖຎ຺ຈ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກຕິ ອິເມ ສຕ຺ຕ ສມຖາ ທາຕພ຺ພາ. ຕຕ຺ຣາຍໍ ວິນິຈ຺ຉໂຍ – ອຘິກຣເຓສຸ ຕາວ ‘‘ຘມ຺ໂມ’’ຕິ ວາ, ‘‘ອຘມ຺ໂມ’’ຕິ ວາ ອຏ຺ຐາຣສຫິ ວຕ຺ຖູຫິ ວິວທນ຺ຕານໍ ຠິກ຺ຂູນໍ ໂຍ ວິວາໂທ, ອິທໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ນາມ. ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອາຈາຣທິຏ຺ຐິອາຊີວວິປຕ຺ຕິຍາ ວາ ອນຸວທນ຺ຕານໍ ໂຍ ອນຸວາໂທ ອຸປວທນາ ເຈວ ໂຈທນາ ຈ, ອິທໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ນາມ. ມາຕິກາຍ ອາຄຕາ ປຎ຺ຈ, ວິຠງ຺ເຄ ທ຺ເວຕິ ສຕ຺ຕປິ ¶ ອາປຕ຺ຕິກ຺ຂນ຺ຘາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ¶ , ນາມ. ຍໍ ສງ຺ຆສ຺ສ ອປໂລກນາທີນໍ ຈຕຸນ຺ນໍ ກມ຺ມານໍ ກຣຓໍ, ອິທໍ ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ ນາມ.

ຕຕ຺ຖ ວິວາທາຘິກຣຓໍ (ຈູຬວ. ໒໒໘) ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ຈ, ສມ຺ມຸຂາວິນເຍເນວ ສມ຺ມມານໍ ຍສ຺ມິໍ ວິຫາເຣ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຕສ຺ມິໍເຍວ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຖ ວູປສເມຕຸໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕານໍ ອນ຺ຕຣາມຄ຺ເຄ ວາ, ຍຕ຺ຖ ຄນ຺ຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ນິຍ຺ຍາຕິຕໍ, ຕຕ຺ຖ ສງ຺ເຆນ ວາ ວູປສເມຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ເຕ ຕຕ຺ເຖວ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມຕປຸຄ຺ຄເລຫິ ວາ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ ສມ຺ມຕິ, ເອວໍ ສມ຺ມມາເນ ຈ ປນ ຕສ຺ມິໍ ຍາ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ ອຍໍ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ນາມ. ຕຕ຺ຖ ຈ ກາຣກສງ຺ຆສ຺ສ ສງ຺ຆສາມຄ຺ຄິວເສນ ສມ຺ມຸຂີຠາໂວ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ, ສເມຕພ຺ພສ຺ສ ວຕ຺ຖຸໂນ ຠູຕຕາ ຘມ຺ມສມ຺ມຸຂຕາ, ຍຖາ ຕໍ ສເມຕພ຺ພໍ, ຕເຖວສ຺ສ ສມນໍ ວິນຍສມ຺ມຸຂຕາ, ໂຍ ຈ ວິວທຕິ, ເຍນ ຈ ວິວທຕິ, ເຕສໍ ອຸຠິນ຺ນໍ ອຕ຺ຖປຈ຺ຈຕ຺ຖິການໍ ສມ຺ມຸຂີຠາໂວ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ. ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ວູປສມເນ ປເນຕ຺ຖ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ ປຣິຫາຍຕິ, ເອວໍ ຕາວ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍເນວ ສມ຺ມຕິ.

ສເຈ ¶ ປເນວມ຺ປິ ນ ສມ຺ມຕິ, ອຖ ນໍ ອຸພ຺ພາຫິກາຍ ສມ຺ມຕາ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ນ ມຍໍ ສກ຺ໂກມ ວູປສເມຕຸ’’ນ຺ຕິ ສງ຺ຆສ຺ເສວ ນິຍ຺ຍາເຕນ຺ຕິ, ຕໂຕ ສງ຺ໂຆ ປຎ຺ຈງ຺ຄສມນ຺ນາຄຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ສລາກຄ຺ຄາຫາປກໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕ຺ວາ ເຕນ ຄຸຬ຺ຫກວິວຏ຺ຏກສກຓ຺ຓຊປ຺ປເກສຸ ຕີສຸ ສລາກຄ຺ຄາເຫສຸ ອຎ຺ຎຕຣວເສນ ສລາກໍ ຄາເຫຕ຺ວາ ສນ຺ນິປຕິຕປຣິສາຍ ຘມ຺ມວາທີນໍ ເຍຠຸຍ຺ຍຕາຍ ຍຖາ ເຕ ຘມ຺ມວາທິໂນ ວທນ຺ຕິ, ເອວໍ ວູປສນ຺ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາຍ ຈ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ວຸຕ຺ຕນໂຍ ເອວ, ຍໍ ປນ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກກມ຺ມສ຺ສ ກຣຓໍ. ອຍໍ ເຍຠຸຍ຺ຍສິກາ ນາມ, ເອວໍ ວິວາທາຘິກຣຓໍ ທ຺ວີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ.

ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ (ຈູຬວ. ໒໓໖) ຈຕູຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ສຕິວິນເຍນ ຈ ອມູຬ຺ຫວິນເຍນ ຈ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ ຈ. ສມ຺ມຸຂາວິນເຍເນວ ສມ຺ມມານໍ ໂຍ ຈ ອນຸວທຕິ, ຍຎ຺ຈ ອນຸວທຕິ, ເຕສໍ ວຈນໍ ສຸຕ຺ວາ ສເຈ ກາຈິ ອາປຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ, ອຸໂຠ ຂມາເປຕ຺ວາ, ສເຈ ອຕ຺ຖິ, ‘‘ອຍໍ ນາເມຕ຺ຖ ອາປຕ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ວິນິຈ຺ຉິຕໍ ວູປສມ຺ມຕິ, ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນຍລກ຺ຂຓໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ຍທາ ປນ ຂີຓາສວສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ອມູລິກາຍ ສີລວິປຕ຺ຕິຍາ ອນຸທ຺ຘໍສິຕສ຺ສ ສຕິວິນຍໍ ຍາຈມານສ຺ສ ສງ຺ໂຆ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ສຕິວິນຍໍ ເທຕິ, ຕທາ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ສຕິວິນເຍນ ຈ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ທິນ຺ເນ ປນ ສຕິວິນເຍ ປຸນ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ກສ຺ສຈິ ອນຸວາໂທ ນ ຣຸຫຕິ. ຍທາ ອຸມ຺ມຕ຺ຕໂກ ຠິກ຺ຂຸ ອຸມ຺ມາທວເສນ ຄເຕ ອສ຺ສາມຓເກ ¶ ອຊ຺ຌາຈາເຣ ‘‘ສຣຕາຍສ຺ມາ ເອວຣູປິໍ ອາປຕ຺ຕິ’’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂູຫິ ໂຈທິຍມາໂນ ‘‘ອຸມ຺ມຕ຺ຕເກນ ເມ, ອາວຸໂສ, ເອຕໍ ກຕໍ, ນາຫໍ ຕໍ ສຣາມີ’’ຕິ ຠຓນ຺ໂຕປິ ຠິກ຺ຂູຫິ ໂຈທິຍມາໂນວ ປຸນ ອໂຈທນຕ຺ຖາຍ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ¶ ຍາຈຕິ, ສງ຺ໂຆ ຈສ຺ສ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ກມ຺ເມນ ອມູຬ຺ຫວິນຍໍ ເທຕິ. ຕທາ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ອມູຬ຺ຫວິນເຍນ ຈ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ທິນ຺ເນ ປນ ອມູຬ຺ຫວິນເຍ ປຸນ ຕສ຺ມິໍ ປຸຄ຺ຄເລ ກສ຺ສຈິ ຕປ຺ປຈ຺ຈຍາ ອນຸວາໂທ ນ ຣຸຫຕິ.

ຍທາ ປນ ປາຣາຊິເກນ ວາ ປາຣາຊິກສາມນ຺ເຕນ ວາ ໂຈທິຍມານສ຺ສ ອຎ຺ເຎນຎ຺ຎໍ ປຏິຈຣໂຕ ປາປຸສ຺ສນ຺ນຕາຍ ປາປິຍສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ‘‘ສຈາຍໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນມູໂລ ຠວິສ຺ສຕິ, ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕ຺ວາ ໂອສາຣຓໍ ລຠິສ຺ສຕິ, ສເຈ ຉິນ຺ນມູໂລ, ສຍເມວສ຺ສ ນາສນາ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎມາໂນ ສງ຺ໂຆ ຎຕ຺ຕິຈຕຸຕ຺ເຖນ ¶ ກມ຺ເມນ ຕສ຺ສປາປິຍສິກໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຕິ, ຕທາ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ຕສ຺ສປາປິຍສິກາຍ ຈ ວູປສນ຺ຕໍ ໂຫຕິ, ເອວໍ ອນຸວາທາຘິກຣຓໍ ຈຕູຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ.

ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ (ຈູຬວ. ໒໓໙) ຕີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ຈ. ຕສ຺ສ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍເນວ ວູປສໂມ ນຕ຺ຖິ, ຍທາ ປນ ເອກສ຺ສ ວາ ຠິກ຺ຂຸໂນ, ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ສງ຺ຆຄຓມຊ຺ເຌສຸ ວາ ຠິກ຺ຂຸ ລຫຸກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ເທເສຕິ, ຕທາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣເຓນ ຈ ວູປສມ຺ມຕິ. ຕຕ຺ຖ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍ ຕາວ ໂຍ ຈ ເທເສຕິ, ຍສ຺ສ ຈ ເທເສຕິ, ເຕສໍ ສມ຺ມຸຂີຠາໂວ ປຸຄ຺ຄລສມ຺ມຸຂຕາ, ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວ. ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຈ ຄຓສ຺ສ ຈ ເທສນາກາເລ ສງ຺ຆສມ຺ມຸຂຕາ ປຣິຫາຍຕິ.

ຍາ ປເນຕ຺ຖ ‘‘ອຫໍ, ຠນ຺ເຕ, ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປນ຺ໂນ’’ຕິ ຈ, ‘‘ປສ຺ສສີ’’ຕິ, ‘‘ອາມ ປສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈ ປຏິຎ຺ຎາ, ຕາຍ ‘‘ອາຍຕິໍ ສໍວເຣຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ກຣຓໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ ນາມ. ສງ຺ຆາທິເສເສ ປຣິວາສາທິຍາຈນາ ປຏິຎ຺ຎາ, ປຣິວາສາທີນໍ ທານໍ ປຏິຎ຺ຎາຕກຣຓໍ ນາມ. ທ຺ເວປກ຺ຂຊາຕາ ປນ ຠຓ຺ຑນກາຣກາ ຠິກ຺ຂູ ພຫຸໍ ອສ຺ສາມຓກໍ ອຊ຺ຌາຈາຣໍ ຈຣິຕ຺ວາ ປຸນ ລຊ຺ຊິຘມ຺ເມ ອຸປ຺ປນ຺ເນ ‘‘ສເຈ ມຍໍ ອິມາຫິ ອາປຕ຺ຕີຫິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ກຣິສ຺ສາມ, ສິຍາປິ ຕໍ ອຘິກຣຓໍ ກກ຺ຂຬຕ຺ຖາຍ ວາຬຕ຺ຖາຍ ສໍວຕ຺ເຕຍ຺ຍາ’’ຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ອາປຕ຺ຕິຍາ ກາຣາປເນ ໂທສໍ ທິສ຺ວາ ຍທາ ຕິຓວຕ຺ຖາຣກກມ຺ມໍ ກໂຣນ຺ຕິ, ຕທາ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍນ ຈ ຕິຓວຕ຺ຖາຣເກນ ຈ ສມ຺ມຕິ. ຕຕ຺ຣ ຫິ ຍຕ຺ຕກາ ຫຕ຺ຖປາສູປຄຕາ ‘‘ນ ເມຕໍ ຂມຕີ’’ຕິ ເອວໍ ທິຏ຺ຐາວິກມ຺ມໍ ¶ ອກຕ຺ວາ ນິທ຺ທມ຺ປິ ໂອກ຺ກມນ຺ຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ສພ຺ເພສໍ ຐເປຕ຺ວາ ຖຸລ຺ລວຊ຺ຊຎ຺ຈ ຄິຫິປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ຕຎ຺ຈ ສພ຺ພາປຕ຺ຕິໂຍ ວຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ເອວໍ ອາປຕ຺ຕາຘິກຣຓໍ ຕີຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມຕິ.

ກິຈ຺ຈາຘິກຣຓໍ (ຈູຬວ. ໒໔໒) ເອເກນ ສມເຖນ ສມ຺ມຕິ ສມ຺ມຸຂາວິນເຍເນວ. ອິຕິ ອິມານິ ຈຕ຺ຕາຣິ ອຘິກຣຓານິ ຍຖານຸຣູປໍ ອິເມຫິ ສຕ຺ຕຫິ ສມເຖຫິ ສມ຺ມນ຺ຕິ, ເຕນ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ອຸປ຺ປນ຺ນຸປ຺ປນ຺ນານໍ ອຘິກຣຓານໍ ສມຖາຍ ວູປສມາຍ ສມ຺ມຸຂາວິນໂຍ ¶ ທາຕພ຺ໂພ…ເປ… ຕິຓວຕ຺ຖາຣໂກ’’ຕິ. ອຍເມຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉຍນໂຍ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມຖກ຺ຂນ຺ຘເກ ອາຄໂຕເຍວ, ວິນິຈ຺ຉໂຍປິສ຺ສ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕ.

ຕຕ຺ຖາຍສ຺ມນ຺ເຕ ປຸຈ຺ຉາມິ, ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາຕິ ¶ ເຕສຸ ສຕ຺ຕສຸ ອຘິກຣຓສມເຖສຸ ກຈ຺ຈິຕ຺ຖ ປຣິສຸທ຺ຘາ, ນຕ຺ຖິ ໂວ ກິຎ຺ຈິ ສມເຖຫິ ວູປສເມຕພ຺ພນ຺ຕິ ປຸຈ຺ຉາມິ, ເອເຕນ ສພ຺ພາປຕ຺ຕີຫິ ປຣິສຸທ຺ຘຠາໂວ ປຸຈ຺ຉິໂຕ ໂຫຕິ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐໍ ໂຂ ອາຍສ຺ມນ຺ໂຕ ນິທານນ຺ຕິອາທິ ນິຄມນວຈນໍ. ຕຕ຺ຖ ເອຕ຺ຕກນ຺ຕິ ເອຕ຺ຕກໍ ສິກ຺ຂາປທໍ. ສຸຕ຺ຕາຄຕນ຺ຕິ ສຸຕ຺ເຕ ປາຕິໂມກ຺ເຂ ອາຄຕໍ. ສຸຕ຺ຕປຣິຍາປນ຺ນນ຺ຕິ ຕຕ຺ເຖວ ອນ຺ໂຕຄຘໍ. ອນ຺ວທ຺ຘມາສໍ ອຸທ຺ເທສໍ ອາຄຈ຺ຉຕີຕິ ອທ຺ຘມາເສ ອທ຺ຘມາເສ ອຸໂປສຖວເສນ ອຸທ຺ທິສິຕພ຺ພຕໍ ອາຄຈ຺ຉຕິ. ສມຄ຺ເຄຫີຕິ ກາຍສາມຄ຺ຄິວເສນ ສມຄ຺ເຄຫິ. ສມ຺ໂມທມາເນຫີຕິ ຈິຕ຺ຕສາມຄ຺ຄິວເສນ ເອກຊ຺ຌາສຍຕາຍ ສຸຏ຺ຐຸ ໂມທມາເນຫິ. ອວິວທມາເນຫີຕິ ອຏ຺ຐາຣສສຸ ວິວາທວຕ຺ຖູສຸ ອຎ຺ຎຕຣວເສນາປິ ອວິວທມາເນຫິ. ສິກ຺ຂິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຕໍ ຕໍ ສິກ຺ຂາປທໍ ອວີຕິກ຺ກມນ຺ເຕຫິ ອຘິສີລສິກ຺ຂາ ສມ຺ປາເທຕພ຺ພາ. ອນ຺ຕຣນ຺ຕຣາ ປນ ຍໍ ນ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ປຸຣິເມ ປຸຣິເມ ສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕຕ຺ຕາ ເຈວ ອຸຕ຺ຕານຕ຺ຖຕ຺ຕາ ຈາຕິ.

ອຘິກຣຓສມຖວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນໂມ ຕສ຺ສ ຠຄວໂຕ ອຣຫໂຕ ສມ຺ມສມ຺ພຸທ຺ຘສ຺ສ

ຠິກ຺ຂຸນີປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາ

ປາຣາຊິກກຓ຺ໂຑ

ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ¶ ຫິຕຕ຺ຖາຍ, ປາຕິໂມກ຺ຂໍ ປກາສຍິ;

ຍໍ ນາໂຖ, ຕສ຺ສ ທາເນໂສ, ສມ຺ປຕ຺ໂຕ ວຓ຺ຓນາກ຺ກໂມ.

ສາຘາຣຓປາຣາຊິກໍ

໑…ເປ…໔. ເມຖຸນຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕ຺ຖ ¶ ¶ ສຸຓາຕຸ ເມຕິອາທີນໍ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເກວລຎ຺ຫິ, ຠນ຺ເຕ, ອຍ຺ເຍຕິອາທິວເສນ ຕສ຺ມິຎ຺ຈ ອິຘ ຈ ອຠິລາປມຕ຺ຕເມວ ລິງ຺ຄເຠທມຕ຺ຕຎ຺ຈ ວິເສໂສ ¶ . ຍສ຺ມາ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສິກ຺ຂາປຈ຺ຈກ຺ຂານໍ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຕສ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ‘‘ສິກ຺ຂາສາຊີວສມາປນ຺ນາ ສິກ຺ຂໍ ອປຈ຺ຈກ຺ຂາຍ ທຸພ຺ພລ຺ຍໍ ອນາວິກຕ຺ວາ’’ຕິ ອວຕ຺ວາ ຍາ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຉນ຺ທໂສ ເມຖຸນໍ ຘມ຺ມໍ ປຏິເສເວຍ຺ຍາຕິ ວຸຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ຉນ຺ທໂສຕິ ເມຖຸນຣາຄປ຺ປຏິສໍຍຸຕ຺ເຕນ ຉນ຺ເທນ ເຈວ ຣຸຈິຍາ ຈ. ຉນ຺ເທ ປນ ອສຕິ ພລກ຺ກາເຣນ ປຘໍສິຕາຍ ອນາປຕ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ຍາ ປຣິປຸຓ຺ຓູປສມ຺ປທາ ຠິກ຺ຂຸນີ ມນຸສ຺ສາມນຸສ຺ສຕິຣຈ຺ຉານຊາຕີສຸ ປຸຣິສອຸຠໂຕພ຺ຍຎ຺ຊນກປຓ຺ຑການໍ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສຊີວສ຺ສ ວາ ນິຊ຺ຊີວສ຺ສ ວາ ສນ຺ຖຕສ຺ສ ວາ ອສນ຺ຖຕສ຺ສ ວາ ອກ຺ຂາຍິຕສ຺ສ ວາ ເຍຠຸຍ຺ເຍນ ອກ຺ຂາຍິຕສ຺ສ ວາ ອງ຺ຄຊາຕສ຺ສ ອຕ຺ຕໂນ ວຈ຺ຈມຄ຺ຄປສ຺ສາວມຄ຺ຄມຸເຂສຸ ຕີສຸ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ສນ຺ຖເຕ ວາ ອສນ຺ຖເຕ ວາ ປກຕິວາເຕນ ອສໍຜຸຏ຺ເຐ ອລ຺ໂລກາເສ ອນ຺ຕມໂສ ຕິລຜລມຕ຺ຕມ຺ປິ ປເທສໍ ຉນ຺ທໂສ ປເວເສຕິ, ປເຣນ ວາ ປເວສິຍມານາ ປເວສນປວິຏ຺ຐຏ຺ຐິຕອຸທ຺ຘຣເຓສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສາທິຍຕິ, ອຍໍ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕິ. ເສສເມຕ຺ຖ ອິໂຕ ປເຣສຸ ຈ ສາຘາຣຓສິກ຺ຂາປເທສຸ ວຸຕ຺ຕນຍານຸສາເຣເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອສາຘາຣຓປາຣາຊິກໍ

໕. ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອສາຘາຣເຓສຸ ¶ ປນ ຈຕຸນ຺ນໍ ຕາວ ປາຣາຊິການໍ ປຐເມ ອວສ຺ສຸຕາຕິ ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາເຄນ ຕິນ຺ຕາ, ກິລິນ຺ນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສາຕິ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ຊິຕຸໍ ວິຎ຺ຎຸສ຺ສ ມນຸສ຺ສຊາຕິກສ຺ສ ປຸຣິສສງ຺ຂາຕສ຺ສ ປຸຄ຺ຄລສ຺ສ. ອຘກ຺ຂກນ຺ຕິ ອຕ຺ຕໂນ ອກ຺ຂການໍ ອໂຘ. ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລນ຺ຕິ ຊາຓຸມຓ຺ຑລານໍ ອຸປຣິ, ເອຕ຺ຖ ຈ ອຸພ຺ຠກປ຺ປຣມ຺ປິ ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑເລເນວ ສງ຺ຄຫິຕໍ. ອາມສນນ຺ຕິ ອາມຊ຺ຊນໍ ຜຸຏ຺ໂຐກາສໍ ອນຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆຏ຺ຏນໍ. ປຣາມສນນ຺ຕິ ອິໂຕ ຈິໂຕ ຈ ສຎ຺ຈຣຓໍ. ຄຫຓນ຺ຕິ ຄຫິຕມຕ຺ຕໍ. ຉຸປນນ຺ຕິ ອສງ຺ຆຏ຺ເຏຕ຺ວາ ຜຸຏ຺ຐມຕ຺ຕໍ. ປຏິປີຬນນ຺ຕິ ອງ຺ເຄ ຄເຫຕ຺ວາ ນິປ຺ປີຬນໍ. ສາທິເຍຍ຺ຍາຕິ ຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຕ຺ຕໂນ ຍຖາປຣິຈ຺ຉິນ຺ເນ ກາເຍ ປຸຣິສສ຺ສ ເອຕໍ ອາມສນາທິໍ ສາທິຍຕິ, ສຍໍ ວາ ປນ ¶ ເຕນ ກາເຍນ ປຸຣິສສ຺ສ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກາຍປ຺ປເທສໍ ສາທຍມານາ ຉຸປຕິ, ອຍໍ ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລິກາ ນາມ ປາຣາຊິກາຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ.

‘‘ນິທານໍ ປຸຄ຺ຄລໍ ວຕ຺ຖຸ’’ນ຺ຕິອາທິເກ (ກງ຺ຂາ. ອຏ຺ຐ. ປຐມປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ) ເຕນ ວິຕ຺ຖາຣວິນິຈ຺ຉເຍ ¶ ຍສ຺ມາ ສພ຺ພາເນວ ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ອິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສນ຺ຕິໍ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໍ ວຕ຺ວາ ສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕີຕິ ວາ ອສາຘາຣຓປຎ຺ຎຕ຺ຕີຕິ ວາ ນ ວກ຺ຂາມ, ອາຓຕ຺ຕິຍໍ ຍຕ຺ຖ ອາຓຕ຺ຕິ ນຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ກິຎ຺ຈິ ອວຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ອຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ເຖວ ວກ຺ຂາມ, ວິປຕ຺ຕິວິຈາຣຓາ ວຸຕ຺ຕາເຍວ.

ອວເສສໍ ປນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕຍິທໍ ວຸຈ຺ຈຕິ, ອິທໍ ຕາວ ສິກ຺ຂາປທໍ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສຸນ຺ທຣີນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ກາຍສໍສຄ຺ຄໍ ສມາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເອກໂຕອວສ຺ສຸເຕ ຍຖາປຣິຈ຺ຉິນ຺ເນນ ກາເຍນ ປຸຣິສສ຺ສ ກາຍໍ, ອຸຠໂຕອວສ຺ສຸເຕປິ ກາເຍນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘໍ, ຍຖາປຣິຈ຺ຉິນ຺ນກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ອວເສສກາເຍນ ວາ ຕສ຺ສ ກາຍໍ ອາມສນ຺ຕິຍາ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ຍກ຺ຂເປຕປຓ຺ຑກຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫານໍ ອຸຠໂຕອວສ຺ສຸເຕ ຍຖາປຣິຈ຺ຉິນ຺ເນນ ກາເຍນ ກາຍໍ ອາມສນ຺ຕິຍາປິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ສເຈ ປນ ປຸຣິສສ຺ສ ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາໂຄ ນຕ຺ຖິ, ປາຣາຊິກກ຺ເຂຕ຺ເຕປິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍເມວ. ອວເສເສ ປນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ຘາທິເຠເທ, ເມຖຸນຣາຄເຄຫສິຕເປເມສຸ ຈ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸກ຺ກຏໍ. ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕິຍາ, ອສາທິຍນ຺ຕິຍາ ¶ , ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອງ຺ຄານິ ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຈ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ເຂ ກາຍສໍສຄ຺ເຄ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພານີຕິ.

ອຸພ຺ຠຊາຓຸມຓ຺ຑລິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ຄຓສ຺ສາຕິ ອຎ຺ຎາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ. ຐິຕາຕິ ສລິງ຺ເຄ ຐິຕາ. ຈຸຕາຕິ ກາລງ຺ກຕາ. ນາສິຕາຕິ ລິງ຺ຄນາສນາຍ ສຍໍ ວາ ນຏ຺ຐາ, ອຎ຺ເຎຫິ ວາ ນາສິຕາ. ອວສ຺ສຏາຕິ ຕິຕ຺ຖາຍຕນໍ ສງ຺ກນ຺ຕາ. ປຸພ຺ເພວາຫໍ ອຍ຺ເຍ ອຎ຺ຎາສິນ຺ຕິ ອິທໍ ຕສ຺ສາ ວຈນກາລທສ຺ສນໍ, ສລິງ຺ເຄ ຐິຕາຍ ປນ ປາຣາຊິກຠາວໍ ຎຕ຺ວາ ‘‘ນ ທານິ ນໍ ກສ຺ສຈິ ອາໂຣເຈສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕເຍວ ອຍໍ ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາ ນາມ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເນວອຕ຺ຕນາປຏິໂຈທນາ ນຄຓສ຺ສ ອາໂຣຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ສປ຺ປາຓກວຄ຺ຄມ຺ຫິ ທຸຏ຺ຐຸລ຺ລາປຕ຺ຕິປ຺ປຏິຈ຺ຉາທນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕຕ຺ຣ ຫິ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອິຘ ປາຣາຊິກນ຺ຕິ ອຍເມວ ວິເສໂສ, ເສສໍ ຕາທິສເມວາຕິ.

ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ¶ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສນາທີສຸ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ. ຘມ຺ເມນາຕິ ຠູເຕນ ວຕ຺ຖຸນາ. ວິນເຍນາຕິ ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕ຺ວາ. ສຕ຺ຖຸສາສເນນາຕິ ອິຘາປິ ໂຈເທຕ຺ວາ ສາເຣຕ຺ວາ ກຣຓເມວ ສຕ຺ຖຸສາສນໍ ນາມ. ອນາທຣນ຺ຕິ ເຍນ ສງ຺ເຆນ ອຸກ຺ເຂປນິຍກມ຺ມໍ ກຕໍ, ຕສ຺ມິໍ ວາ, ຕຕ຺ຖ ປຣິຍາປນ຺ນຄເຓ ວາ ເອກປຸຄ຺ຄເລ ວາ ຕສ຺ມິໍ ວາ ກມ຺ເມ ອາທຣວິຣຫິຕໍ, ສມ຺ມາວຕ຺ຕນາຍ ອວຕ຺ຕມານນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອປ຺ປຏິກາຣນ຺ຕິ ປຏິກາຣຣຫິຕໍ, ອໂນສາຣິຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອກຕສຫາຍນ຺ຕິ ເອກກມ຺ມາທິເກ ສໍວາເສ ສຫ ອຍນຠາເວນ ສມານສໍວາສກາ ຠິກ຺ຂູ ສຫາຍາ ນາມ, ຍສ຺ສ ປນ ໂສ ສໍວາໂສ ເຕຫິ ສທ຺ຘິໍ ນຕ຺ຖິ ນ ເຕນ ເຕ ສຫາຍາ ກຕາ ໂຫນ຺ຕິ ¶ , ອິຕິ ໂສ ອກຕສຫາໂຍ ນາມ, ຕໍ ອກຕສຫາຍໍ, ສມານສໍວາສກຠາວໍ ອນຸປຄຕນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕມນຸວຕ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ຕໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໍ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກຠາເວເຍວ ຐິຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຍໍທິຏ຺ຐິໂກ ໂສ ໂຫຕິ, ຕາຍ ທິຏ຺ຐິຍາ ຄຫຓຠາເວນ ອນຸວຕ຺ເຕຍ຺ຍ. ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທາທີສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ວິສຸໍ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ຈ ວຸຈ຺ຈມານາ ຕໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອປ຺ປຏິນິສ຺ສຊ຺ຊນ຺ຕີ ສມນຸຠາສນກມ຺ມປຣິໂຍສາເນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາ ນາມ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຎຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ທ຺ເວ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍາ, ‘‘ຍສ຺ສາ ນກ຺ຂມຕິ, ສາ ຠາເສຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ຍ຺ຍ-ກາຣປ຺ປຕ຺ຕາຍ ຕຕິຍກມ຺ມວາຈາຍ ປາຣາຊິກໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ເສສໍ ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທາທີສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕານຸວຕ຺ຕິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອຏ຺ຐວຕ຺ຖຸກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ອວສ຺ສຸຕາຕິ ໂລກສ຺ສາທມິຕ຺ຕສນ຺ຖວວເສນ ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາເຄນ ຕິນ຺ຕາ. ອຍເມວ ຫິ ອຕ຺ໂຖ ສີຫຬມາຕິກາຏ຺ຐກຖາຍໍ ວຸຕ຺ໂຕ, ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໖໗໕) ປນສ຺ສ ວິຈາຣຓາ ກຕາ, ທຸຕິຍປເທປິ ເອເສວ ນໂຍ. ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓໍ ວາຕິອາທີສຸ ປນ ຍໍ ປຸຣິສປຸຄ຺ຄເລນ ຫຕ຺ເຖ ຄຫຓໍ ກຕໍ, ຕໍ ‘‘ປຸຣິສປຸຄ຺ຄລສ຺ສ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓ’’ນ຺ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ, ເອເສວ ນໂຍ ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ຓຄ຺ຄຫເຓປິ. ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ຈ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ອປາຣາຊິກກ຺ເຂຕ຺ຕຠູຕສ຺ສ ອງ຺ຄສ຺ສ ຄຫຓໍ ຫຕ຺ຖຄ຺ຄຫຓໍ, ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ນິວຕ຺ຖສ຺ສ ວາ ປາຣຸຕສ຺ສ ວາ ຄຫຓໍ ສງ຺ຆາຏິກຓ຺ຓຄ຺ຄຫຓໍ. ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາຕິອາທີສຸ ກາຍສໍສຄ຺ຄສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ປຏິເສວນຕ຺ຖາຍ ປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາເສ ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາ, ຕຕ຺ຖ ຐິຕາ ສລ຺ລເປຍ຺ຍ ວາ, ປຸຣິເສນ ວາ ¶ ‘‘ອິຕ຺ຖນ຺ນາມໍ ຐານໍ ອາຄຈ຺ຉາ’’ຕິ ¶ ວຸຕ຺ຕາ ຕໍ ສງ຺ເກຕໍ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ວາ ປຸຣິສສ຺ສ ອພ຺ຠາຄມນໍ ສາທິເຍຍ຺ຍ, ເຍນ ເກນຈິ ວາ ປຏິຈ຺ຉນ຺ນໍ ໂອກາສໍ ¶ ປວິເສຍ຺ຍ, ປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐຕ຺ວາ ກາຍໍ ອຸປສໍຫເຣຍ຺ຍາຕິ ເອວມຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ອຍມ຺ປິ ປາຣາຊິກາຕິ ຍຖາ ປຸຣິມາໂຍ, ເອວໍ ອຍມ຺ປິ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອຕສ຺ສ ກາຍສໍສຄ຺ຄສງ຺ຂາຕສ຺ສ ອສທ຺ຘມ຺ມສ຺ສ ປຏິເສວນຕ຺ຖາຍ ເອຕານິ ອຏ຺ຐ ວຕ຺ຖູນິ ປຏິປາຏິຍາ ວາ ອຸປ຺ປຏິປາຏິຍາ ວາ ປູເຣຕ຺ວາ ອຏ຺ຐວຕ຺ຖຸກາ ນາມ ປາຣາຊິກາ ໂຫຕີຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອຏ຺ຐມໍ ວຕ຺ຖຸໍ ປຣິປູຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສງ຺ເກຕຄມເນ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາສໍ ໂອກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ເຕ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ປຸຣິສສ຺ສ ອພ຺ຠາຄມນສາທຍມາເນປິ ທຸກ຺ກຏໍ. ຫຕ຺ຖປາໂສກ຺ກມເນ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ເສເສສຸ ເອເກກສ຺ມິໍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍເມວ, ອຏ຺ຐເມ ປຣິປຸຓ຺ເຓ ປາຣາຊິກໍ. ເອເກກສ຺ມິໍ ປນ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ສຕກ຺ຂຕ຺ຕຸມ຺ປິ ວີຕິກ຺ກນ຺ເຕ ຕາ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ເທເສຕ຺ວາ ມຸຈ຺ຈຕິ, ອປິເຈຕ຺ຖ ຄຓນູປິກາ ອາປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ, ‘‘ອິທານິ ນາປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຫິ ຘຸຣນິກ຺ເຂປໍ ກຕ຺ວາ ເທສິຕາ ຄຓນູປິກາ, ເທສິຕຄຓນໍ ອຸເປຕິ, ປາຣາຊິກສ຺ສ ອງ຺ຄໍ ນ ໂຫຕິ. ຕສ຺ມາ ຍາ ເອກໍ ອາປນ຺ນາ ຘຸຣນິກ຺ເຂປໍ ກຕ຺ວາ ເທເສຕ຺ວາ ປຸນ ກິເລສວເສນ ອາປຊ຺ຊຕິ, ປຸນປິ ເທເສຕິ, ເອວໍ ອຏ຺ຐມໍ ປຣິປູເຣນ຺ຕີປິ ປາຣາຊິກາ ນ ໂຫຕິ. ຍາ ປນ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ‘‘ປຸນປິ ອຎ຺ຎໍ ວຕ຺ຖຸໍ ອາປຊ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສອຸສ຺ສາຫາວ ເທເສຕິ, ຕສ຺ສາ ສາ ອາປຕ຺ຕິ ອຄຓນູປິກາ, ເທສິຕາປິ ອເທສິຕາ ໂຫຕິ, ປາຣາຊິກສ຺ສ ອງ຺ຄໍ ໂຫຕິ. ອສຎ຺ຈິຈ຺ຈ, ອສ຺ສຕິຍາ, ອຊານນ຺ຕິຍາ ອສາທິຍນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ກາຍສໍສຄ຺ຄຣາໂຄ, ສອຸສ຺ສາຫຕາ, ອຏ຺ຐມສ຺ສ ວຕ຺ຖຸສ຺ສ ປູຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມນຸຠາສນສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ທ຺ວິເວທນນ຺ຕິ.

ອຏ຺ຐວຕ຺ຖຸກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ອຏ຺ຐ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາຕິ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ ສາຘາຣຓາ ຈຕ຺ຕາໂຣ, ອິເມ ຈຕ຺ຕາໂຣຕິ ເອວໍ ປາຕິໂມກ຺ຂຸທ຺ເທສມຄ຺ເຄນ ອຏ຺ຐ ປາຣາຊິກາ ຘມ຺ມາ ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາຕິ ເອວເມຕ຺ຖ ອຕ຺ໂຖ ເວທິຕພ຺ໂພ, ເສສໍ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ

ປາຣາຊິກວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ສງ຺ຆາທິເສສກຓ຺ໂຑ

໑. ອຸສ຺ສຍວາທິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສງ຺ຆາທິເສເສສຸ ¶ ¶ ປຐເມ ອຸສ຺ສຍວາທິກາຕິ ມານຸສ຺ສຍວເສນ ໂກຘຸສ຺ສຍວເສນ ¶ ອຑ຺ຑກຣຓຕ຺ຖາຍ ວິນິຈ຺ຉຍມຫາມຕ຺ຕານໍ ສນ຺ຕິເກ ວິວທມານາ. ຄຫປຕິນາ ວາຕິອາທີຫິ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ສຫຘມ຺ມິເກ ອວເສສາ ຄຫຏ຺ຐປພ຺ພຊິຕາ ສງ຺ຄຫິຕາ. ອຍໍ ຠິກ຺ຂຸນີ ປຐມາປຕ຺ຕິກນ຺ຕິ ອາທິມ຺ຫິ ປຐມໍ ອາປຕ຺ຕິ ເອຕສ຺ສາຕິ ປຐມາປຕ຺ຕິໂກ, ວີຕິກ຺ກມກ຺ຂເຓເຍວ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ໂພຕິ ອຕ຺ໂຖ, ຕໍ ປຐມາປຕ຺ຕິກໍ. ອາປນ຺ນາຕິ ອຑ຺ຑປຣິໂຍສາເນ ອາປນ຺ນາ. ຠິກ຺ຂຸນິໍ ສງ຺ຆໂຕ ນິສ຺ສາເຣຕີຕິ ນິສ຺ສາຣຓີໂຍ, ຕໍ ນິສ຺ສາຣຓີຍໍ. ສງ຺ຆາທິເສສນ຺ຕິ ເອວໍນາມກໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸສ຺ສຍວາທິກວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ‘‘ອຑ຺ຑໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ທຸຕິຍິກໍ ວາ ສກ຺ຂິໍ ວາ ສຫາຍໍ ວາ ປຣິເຍສນ຺ຕິຍາ ປຣິເຍສເນ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຕ຺ຖ ຐິຕາຍ ‘‘ອຑ຺ຑໍ ກາຕຸໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຈິຕ຺ຕໍ ອຸປ຺ປຊ຺ຊຕິ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ອນ຺ຕມໂສ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໍ ອາຄເຕປິ ໂວຫາຣິເກ ທິສ຺ວາ ອຕ຺ຕໂນ ກຖໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ. ອິຕເຣນ ອຕ຺ຕໂນ ກຖາຍ ອາໂຣຈິຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ປຐມໍ ອິຕເຣນ ປຈ຺ຉາ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາໂຣຈເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສເຈ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ຕໍ ວທຕິ ‘‘ມມ ຈ ຕວ ຈ ກຖໍ ຕ຺ວໍເຍວ ອາໂຣເຈຫີ’’ຕິ, ໂສ ອຕ຺ຕໂນ ວາ ກຖໍ ປຐມໍ ອາໂຣເຈຕຸ, ຕສ຺ສາ ວາ, ປຐມາໂຣຈເນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ເຕນ ເອວໍ ວຸຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອາໂຣຈເນປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສເຈ ປນ ຠິກ຺ຂຸນີ ອຎ຺ເຎນ ກຖາເປຕິ, ຕຕ຺ຣາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ຍຖາ ວາ ຕຖາ ວາ ຫິ ອາໂຣຈິຍມາເນ ປຐມາໂຣຈເນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ອຸຠິນ຺ນໍ ປນ ກຖໍ ສຸຕ຺ວາ ໂວຫາຣິເກຫິ ວິນິຈ຺ຉເຍ ກເຕ ອຑ຺ຑປຣິໂຍສານໍ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອຑ຺ຑປຣິໂຍສາເນ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຊເຍປິ ປຣາຊເຍປິ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ຍາ ¶ ປນ ປຈ຺ຈຕ຺ຖິກມນຸສ຺ເສຫິ ທູຕໍ ວາ ປຫິຓິຕ຺ວາ, ສຍໍ ວາ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ເອຫິ, ອຍ຺ເຍ’’ຕິ ອາກຑ຺ຒິຍມານາ ຄຈ຺ຉຕິ, ຍາ ວາ ອຸປສ຺ສເຍ ອຎ຺ເຎຫິ ກຕໍ ອນາຈາຣໍ ອໂນທິສ຺ສ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕີ ຣກ຺ຂໍ ຍາຈຕິ, ຍາຍ ຈ ກິຎ຺ຈິ ອວຸຕ຺ຕາ ¶ ໂວຫາຣິກາ ອຎ຺ຎໂຕ ສຸຕ຺ວາ ສຍເມວ ອຑ຺ຑໍ ປຣິໂຍສາເປນ຺ຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ເຎຫິ ອນາກຑ຺ຒິຕາຍ ອຑ຺ຑກຣຓໍ, ອຑ຺ຑປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍເມວາຕິ.

ອຸສ຺ສຍວາທິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ຍາຍ ປຎ຺ຈມາສຄ຺ຆນກໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຣສນ຺ຕກໍ ອວຫຣິຕໍ, ອຍໍ ໂຈຣີ ນາມ, ຕໍ ໂຈຣິໍ. ວຊ຺ຌໍ ວິທິຕນ຺ຕິ ເຕນ ¶ ກມ຺ເມນ ‘‘ວຘາຣຫາ ອຍ’’ນ຺ຕິ ເອວໍ ວິທິຕໍ. ອນປໂລເກຕ຺ວາຕິ ອນາປຸຈ຺ຉາ. ຄຓນ຺ຕິ ມລ຺ລຄຓຠຏິປຸຕ຺ຕຄຓາທິກໍ. ປູຄນ຺ຕິ ຘມ຺ມຄຓໍ. ເສຓິນ຺ຕິ ຄນ຺ຘິກເສຓິທຸສ຺ສິກເສຓິອາທິກໍ. ຍຕ຺ຖ ຍຕ຺ຖ ຫິ ຣາຊາໂນ ຄຓາທີນໍ ຄາມນິຄເມ ນິຍ຺ຍາເຕນ຺ຕິ ‘‘ຕຸມ຺ເຫວ ເອຕ຺ຖ ອນຸສາສຖາ’’ຕິ, ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ເຕເຍວ ອິສ຺ສຣາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕສ຺ມາ ເຕ ສນ຺ຘາຍ ອິທໍ ວຸຕ຺ຕໍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຣາຊານໍ ວາ ຄຓາທິເກ ວາ ອປໂລເກຕ຺ວາປິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອປໂລເກຕພ຺ໂພວ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ກປ຺ປາຕິ ຕິຕ຺ຖິເຍສຸ ວາ ອຎ຺ຎຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວາ ປພ຺ພຊິຕປຸພ຺ພາ ກປ຺ປາ ນາມ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ອຸປສມ຺ປາເທນ຺ຕິຍາ ຄຓອາຈຣິນີ ປຕ຺ຕຈີວຣປຣິເຍສເນສຸ ສີມາສມ຺ມຸຕິຍາ ຎຕ຺ຕິຍາ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ໂຈຣິໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ໂຈຣິຍາ ເວມຕິກາຍ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອໂຈຣິຍາ ໂຈຣິສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ. ອໂຈຣິສຎ຺ຎາຍ, ອຊານນ຺ຕິຍາ, ອປໂລເກຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ກປ຺ປໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂຈຣິຕາ, ໂຈຣິສຎ຺ຎິຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ, ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປນສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປິກາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ເອກຄາມນ຺ຕຣຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ¶ ຄາມນ຺ຕຣນ຺ຕິອາທີສຸ ສກຄາມໂຕ ຕາວ ນິກ຺ຂມນ຺ຕິຍາ ອນາປຕ຺ຕິ, ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປນ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ເອເກນ ປາເທນ ອິຕຣສ຺ສ ຄາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂເປ ວາ ອຸປຈາເຣ ວາ ອຕິກ຺ກນ຺ເຕ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ທຸຕິເຍນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ເຕ ສງ຺ຆາທິເສໂສ, ຕໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ປຸນ ສກຄາມໍ ປວິສນ຺ຕິຍາປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສເຈ ປນ ຂຓ຺ຑປາກາເຣນ ວາ ວຕິຈ຺ຉິທ຺ເທນ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິວິຫາຣຠູມິໍເຍວ ສກ຺ກາ ໂຫຕິ ປວິສິຕຸໍ, ເອວໍ ປວິສມານາຍ ກປ຺ປິຍຠູມິຍາ ປວິຏ຺ຐາ ນາມ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ວຏ຺ຏຕິ. ພຫິຄາເມ ຐຕ຺ວາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ສກຄາມໍ ວາ ປຣຄາມໍ ວາ ອກປ຺ປິຍຠູມິໍ ປທສາ ປວິສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕີຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ.

ນທິປາຣຄມເນ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓາຍ ນທິຍາ ທຸຕິຍິກໍ ວິນາ ປຣຕີຣໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ວາ ອນ຺ຕຣານທິຍໍ ທຸຕິຍິກາຍ ສທ຺ຘິໍ ຠຓ຺ຑິຕ຺ວາ ປຸນ ¶ ໂອຣິມຕີຣເມວ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣນ຺ຕິຍາ ວາ ປຐມປາທໍ ອຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ຕີເຣ ຐປິຕກ຺ຂເຓ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ທຸຕິຍປາທຸທ຺ຘາເຣ ສງ຺ຆາທິເສໂສ. ອິທ຺ຘິເສຕຸຍານນາວາຫິ ປນ ປຣຕີຣໍ ໂອຕຣິຕຸໍ, ນຫານາທິກາຣເຓນ ຈ ໂອຕິຓ຺ຓາຍ ໂອຣິມຕີຣໍ ປທສາປິ ປຈ຺ຈຸຕ຺ຕຣິຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ຣຕ຺ຕິວິປ຺ປວາເສ ‘‘ປຸເຣອຣຸເຓເຍວ ທຸຕິຍິກາຍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ໂອກ຺ກມິສ຺ສາມີ’’ຕິ ອາໂຠຄໍ ວິນາ ເອກຄພ຺ເຠປິ ທຸຕິຍິກາຍ ຫຕ຺ຖປາສາຕິກ຺ກເມ ຐຕ຺ວາ ອຣຸຓໍ ອຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ.

ເອກາ ວາ ຄຓມ຺ຫາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ເອກາ ຠິກ຺ຂຸນີປິ ຄໂຓເຍວ. ໂອຫີເຍຍ຺ຍາຕິ ອວຫີເຍຍ຺ຍ, ທສ຺ສນູປຈາຣໍ ວາ ສວນູປຈາຣໍ ວາ ວິຊເຫຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຕສ຺ມາ ອິນ຺ທຂີລາຕິກ຺ກມໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ພຫິຄາເມ ຣຸກ຺ຂຖມ຺ຠສາຓິປາກາຣາທິອນ຺ຕຣິຕຠາເວນາປິ ທຸຕິຍິກາຍ ທສ຺ສນູປຈາເຣ ວິຊຫິເຕ ສເຈປິ ສວນູປຈາໂຣ ອຕ຺ຖິ, ອາປຕ຺ຕິເຍວ. ອຊ຺ໂຌກາເສ ປນ ທູເຣປິ ທສ຺ສນູປຈາໂຣ ໂຫຕິ, ຕຕ຺ຖ ມຄ຺ຄມູຬ຺ຫສທ຺ເທນ ວິຍ ຘມ຺ມສ຺ສວນາໂຣຈນສທ຺ເທນ ວິຍ ຈ ‘ອຍ຺ເຍ’ຕິ ສທ຺ທາຍນ຺ຕິຍາ ສທ຺ທສ຺ສວນາຕິກ຺ກເມ ອາປຕ຺ຕິເຍວ. ສເຈ ປນ ມຄ຺ຄໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕີ ໂອຫີຍິຕ຺ວາ ‘‘ອິທານິ ປາປຸຓິສ຺ສາມີ’’ຕິ ສອຸສ຺ສາຫາ ອນຸພນ຺ຘຕິ, ວຏ຺ຏຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ຄາມນ຺ຕຣຄມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ເອກາ ວາ ນທິປາຣ’’ນ຺ຕິອາທິກາ ເອຕ຺ຖ ຕິວິຘາ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ປຸເຣ ອຣຸເຓ ສກຄາມໂຕ ນິກ຺ຂມິຕ຺ວາ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນກາເລ ¶ ຄາມນ຺ຕຣປຣິຍາປນ຺ນໍ ນທິປາຣໍ ໂອກ຺ກມນນ຺ຕິຍາ ປນ ຈຕສ຺ໂສປິ ອາປຕ຺ຕິໂຍ ເອກກ຺ຂເຓເຍວ ໂຫນ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕມ຺ປິ ເຈຕໍ –

‘‘ສິກ຺ຂາປທາ ພຸທ຺ຘວເຣນ ວຓ຺ຓິຕາ;

ສງ຺ຆາທິເສສາ ຈຕຸໂຣ ຠເວຍ຺ຍຸໍ;

ອາປຊ຺ເຊຍ຺ຍ ເອກປໂຍເຄນ ສພ຺ພາ;

ປຎ຺ຫາ ເມສາ ກຸສເລຫິ ຈິນ຺ຕິຕາ’’ຕິ. (ປຣິ. ໔໗໙);

ເອເຕນຸປາເຍນ ຕິຓ຺ຓໍ, ທ຺ວິນ຺ນຎ຺ຈ ເອກໂຕຠາໂວ ເວທິຕພ຺ໂພ. ທຸຕິຍິກາຍ ປນ ປກ຺ກນ຺ຕາຍ ວາ ວິພ຺ຠນ຺ຕາຍ ວາ ກາລງ຺ກຕາຍ ວາ ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ຕາຍ ວາ ອາປທາສຸ ວາ ຄາມນ຺ຕຣຄມນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິຍາ ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນ຺ຕຣາເຍນ ເອກໂຕຠາໂວ, ຄາມນ຺ຕຣຄມນາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣຕາປຊ຺ຊນໍ, ອາປທາຍ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ເອກຄາມນ຺ຕຣຄມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໂອສາຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕນ຺ຕິ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອທສ຺ສນາທີສຸ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕໍ. ອນຎ຺ຎາຍ ຄຓສ຺ສ ¶ ຉນ຺ທນ຺ຕິ ຕສ຺ເສວ ກາຣກສງ຺ຆສ຺ສ ຉນ຺ທໍ ອຊານິຕ຺ວາ. ໂອສາເຣຍ຺ຍາຕິ ໂອສາຣຓກມ຺ມໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຕສ຺ສາ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ຄຓປຣິເຍສເນ ສີມາສມ຺ມຸຕິຍາ ຎຕ຺ຕິຍາ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ທ຺ວີຫິ ກມ຺ມວາຈາຫິ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ໂອສາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກສງ຺ຆາທິເສສໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ກາຣກສງ຺ຆໍ ວາ ອາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ, ຄຓສ຺ສ ວາ ຉນ຺ທໍ ຊານິຕ຺ວາ, ວຕ຺ເຕ ວາ ວຕ຺ຕນ຺ຕິໍ, ອສນ຺ເຕ ກາຣກສງ຺ເຆ ໂອສາເຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຘມ຺ມກມ຺ເມນ ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ ¶ ໂອສາຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອຸກ຺ຂິຕ຺ຕກໂອສາຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ໂຠຊນປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓປຐມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ອວສ຺ສຸຕາຕິ ຉນ຺ທຣາເຄນ ຕິນ຺ຕາ. ອວສ຺ສຸຕສ຺ສາຕິ ຕາທິສສ຺ເສວ. ຂາເທຍ຺ຍ ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍ ວາຕິ ເອຕ຺ຖ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ສງ຺ຆາທິເສໂສ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສຸນ຺ທຣີນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອວສ຺ສຸຕາຍ ອວສ຺ສຸຕສ຺ສ ຫຕ຺ຖໂຕ ອາມິສປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເອກໂຕອວສ຺ສຸເຕ ປຏິຄ຺ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ, ຍກ຺ຂເປຕປຓ຺ຑກຕິຣຈ຺ຉານຄຕມນຸສ຺ສວິຄ຺ຄຫານໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ອຸຠໂຕອວສ຺ສຸເຕປິ ສຕິ ເອເສວ ນໂຍ. ຕຕ຺ຖ ປນ ເອກໂຕອວສ຺ສຸເຕ ສຕິ ທຸກ຺ກຏໍ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸທກທນ຺ຕໂປນຄ຺ຄຫເຓປິ ປຣິໂຠເຄປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອຸໂຠສຸ ອນວສ຺ສຸເຕສຸ, ‘‘ອນວສ຺ສຸໂຕ’’ຕິ ວາ ຎຕ຺ວາ ຄຓ຺ຫນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸທກທນ຺ຕໂປນໂຕ ອຎ຺ຎໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ, ອຸຠໂຕອວສ຺ສຸຕຕາ, ສຫຕ຺ຖາ ຄຫຓໍ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານີຕິ.

ໂຠຊນປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓປຐມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ໂຠຊນປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ຍໂຕ ຕ຺ວນ຺ຕິ ຍສ຺ມາ ຕ຺ວໍ. ອິງ຺ຆາຕິ ອຸຍ຺ໂຍຊນຕ຺ເຖ ນິປາໂຕ. ອຍມ຺ປີຕິ ຍາ ເອວໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕິ, ສາ ເອວໍ ອຸຍ຺ໂຍຊເນນ ຈ ເຕນ ວຈເນນ ອິຕຣິສ຺ສາ ປຏິຄ຺ຄຫເຓນ ຈ ທຸກ຺ກຏານິ, ອຊ຺ໂຌຫາຣຄຓນາຍ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍານິ ຈ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ໂຠຊນປຣິໂຍສາເນ ສງ຺ຆາທິເສສໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ອຸຍ຺ໂຍຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຓຕ຺ຕິກເມວ, ປຸຣິສສ຺ສ ວາ ຍກ຺ຂາທີນໍ ວາ ຫຕ຺ຖໂຕ ອຸທກທນ຺ຕໂປນປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓຸຍ຺ໂຍຊເນ ຈ ເຕສໍ ປຣິໂຠເຄ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ເອສ ນໂຍ ຍກ຺ຂາທີນໍ ຫຕ຺ຖໂຕ ອວເສສຄ຺ຄຫຓຕ຺ຖໍ ອຸຍ຺ໂຍຊເນ, ເຕສໍ ຄຫເຓ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ຈ. ໂຠຊນປຣິໂຍສາເນ ປນ ຖຸລ຺ລຈ຺ຈຍໍ. ‘‘ອນວສ຺ສຸໂຕ’’ຕິ ຎຕ຺ວາ ¶ ວາ, ‘‘ກຸປິຕາ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຕີ’’ຕິ ¶ ວາ, ‘‘ກຸລານຸທ຺ທຍຕາຍ ນ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫຕີ’’ຕິ ວາ ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ມນຸສ຺ສປຸຣິສຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ, ‘‘ຂາທນີຍໍ ໂຠຊນີຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍຊນາ, ເຕນ ວຈເນນ ຄເຫຕ຺ວາ ອິຕຣິສ຺ສາ ໂຠຊນປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ໂຠຊນປ຺ປຏິຄ຺ຄຫຓທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗-໘-໙. ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕມອຏ຺ຐມນວມສິກ຺ຂາປທານໍ ¶ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕາທິຕ຺ຕເຍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ.

ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ສິກ຺ຂໍປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ກິໍນຸມາວ ສມຓິໂຍຕິ ກິໍນຸ ອິມາ ເອວ ສມຓິໂຍ. ຕາສາຫນ຺ຕິ ຕາສໍ ອຫໍ. ຍາວຕຕິຍກປທຕ຺ໂຖ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ (ກງ຺ຂາ. ອຏ຺ຐ. ນິຄມນວຓ຺ຓນາ), ອວເສສວິນິຈ຺ຉໂຍ ຈ ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆເຠທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ, ອິທໍ ປນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຈຓ຺ຑກາຬິຠິກ຺ຂຸນິໍ (ປາຈິ. ໗໐໙) ອາຣພ຺ຠ ‘‘ພຸທ຺ຘໍ ປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂາມີ’’ຕິອາທິວຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເອວໍ ວຈນເມວ ເຈຕ຺ຖ ຈຕູສຸ ອງ຺ເຄສຸ ປຐມໍ ອງ຺ຄນ຺ຕິ ອຍໍ ວິເສໂສ, ເສສໍ ຕາທິສເມວາຕິ.

ສິກ຺ຂໍປຈ຺ຈາຈິກ຺ຂຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ອຘິກຣຓກຸປິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ອຘິກຣເຓຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ມິໍ. ປຈ຺ຈາກຕາຕິ ປຣາຊິຕາ. ອິທມ຺ປິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຈຓ຺ຑກາຬິໍ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ຉນ຺ທຄາມິນິໂຍ ຈ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ’’ຕິອາທິວຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ທສເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ອຘິກຣຓກຸປິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ປາປສມາຈາຣປຐມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ¶ ສໍສຏ຺ຐາຕິ ປພ຺ພຊິຕານໍ ອນນຸໂລເມນ ຄິຫີນໍ ໂກຏ຺ຏນປຈນສາສນຫຣຓາທິນາ ກາຍິກວາຈສິເກນ ມິສ຺ສີຠູຕາ. ປາໂປ ກາຍິກວາຈສິໂກ ອາຈາໂຣ ເອຕາສນ຺ຕິ ປາປາຈາຣາ. ປາໂປ ກິຕ຺ຕິສທ຺ໂທ ເອຕາສນ຺ຕິ ປາປສທ຺ທາ. ປາໂປ ອາຊີວສງ຺ຂາໂຕ ສິໂລໂກ ເອຕາສນ຺ຕິ ປາປສິໂລກາ ¶ . ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ວິເຫສິກາຕິ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎິສ຺ສາ ກມ຺ເມ ກຣິຍມາເນ ປຏິກ຺ໂກສເນນ ວິເຫສິກາ. ວຊ຺ຊປ຺ປຏິຈ຺ຉາທິກາຕິ ຂຸທ຺ທານຸຂຸທ຺ທກສ຺ສ ວຊ຺ຊສ຺ສ ປຏິຈ຺ຉາທິກາ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ສໍສຏ຺ຐວິຫາຣວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖາປິ ທສເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ສມນຸຠາສນກມ຺ມກາເລ ປນ ທ຺ເວຕິສ຺ໂສ ເອກໂຕ ສມນຸຠາສິຕພ຺ພາຕິ.

ປາປສມາຈາຣປຐມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓. ປາປສມາຈາຣທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍາຕິ ຕາ ສມນຸຠຏ຺ຐາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ເອວໍ ວເທຍ຺ຍ. ເອວາຈາຣາຕິ ເອວໍອາຈາຣາ, ຍາທິໂສ ຕຸມ຺ຫາກໍ ອາຈາໂຣ, ຕາທິໂສ ອາຈາໂຣຕິ ອຕ຺ໂຖ, ເອສ ນໂຍ ສພ຺ພຕ຺ຖ. ອຸຎ຺ຎາຍາຕິ ອວຎ຺ຎາຍ ນີຈໍ ກຕ຺ວາ ຊານນາຍ. ປຣິຠເວນາຕິ ‘‘ກິໍ ອິມາ ກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປຣິຠວິຕ຺ວາ ຊານເນນ. ອກ຺ຂນ຺ຕິຍາຕິ ອສຫນຕາຍ, ໂກເຘນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ເວຠສ຺ສິຍາຕິ ພລວນ຺ຕສ຺ສ ຠາເວນ, ອຕ຺ຕໂນ ພລປ຺ປກາສເນນ ສມຸຕ຺ຣາເສນາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ທຸພ຺ພລ຺ຍາຕິ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທຸພ຺ພລຠາເວນ, ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຎ຺ຎາຍ ຈ ປຣິຠເວນ ຈາຕິ ເອວໍ ສມຸຈ຺ຈຍຕ຺ໂຖ ທຏ຺ຐພ຺ໂພ. ວິວິຈ຺ຈຖາຕິ ນານາ ໂຫຖ, ອນນຸໂລມິກໍ ກາຍິກວາຈສິກສໍສຄ຺ຄໍ ປຊຫຖາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ‘‘ສໍສຏ຺ຐາວ, ອຍ຺ເຍ, ຕຸມ຺ເຫ ວິຫຣຖ, ມາ ຕຸມ຺ເຫ ນານາ ວິຫຣິຕ຺ຖາ’’ຕິ ອຸຍ຺ໂຍຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖາປິ ທສເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ປາປສມາຈາຣທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໔. ສງ຺ຆເຠທກາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສງ຺ຆເຠທາທີສຸ ¶ ຈຕູສຸ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພ. ເກວລຎ຺ຫິ ຠິກ຺ຂຸນີ ສງ຺ຆໍ ນ ຠິນ຺ທຕິ, ເຠທາຍ ປນ ປຣກ຺ກມຕິ ເຈວ ອນຸວຕ຺ຕຕິ ຈ. ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ສຕ຺ຕຣສ ສງ຺ຆາທິເສສາ ຘມ຺ມາຕິ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ ສາຘາຣຓາ ສຕ຺ຕ, ອສາຘາຣຓາ ທສາຕິ ເອວໍ ສຕ຺ຕຣສ. ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຈຣິຕພ຺ພນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຫິ ອາປຕ຺ຕິໍ ຉາເທນ຺ຕິຍາປິ ປຣິວາໂສ ນາມ ນຕ຺ຖິ, ຉາທນປຈ຺ຈຍາປິ ນ ທຸກ຺ກຏໍ ອາປຊ຺ຊຕິ, ຕສ຺ມາ ຉາເທຕ຺ວາປິ ອຉາເທຕ຺ວາປິ ¶ ເອກໍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕເມວ ຈຣິຕພ຺ພໍ. ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ອຕ຺ຕໂນ ສີມໍ ໂສເຘຕ຺ວາ ວິຫາຣສີມາຍ ວາ, ໂສເຘຕຸໍ ອສກ຺ໂກນ຺ຕີຫິ ຂຓ຺ຑສີມາຍ ວາ ສພ຺ພນ຺ຕິເມນ ປຣິຈ຺ເຉເທນ ຈຕຸວຄ຺ຄໍ ຄຓໍ ສນ຺ນິປາຕາເປຕ຺ວາ ທາຕພ຺ພໍ. ສເຈ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ ໂຫຕິ, ເອກິສ຺ສາ ວເສນ, ສເຈ ທ຺ເວ ວາ ຕິສ຺ໂສ ວາ ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກວຕ຺ຖຸກາ ວາ ນານາວຕ຺ຖຸກາ ວາ, ຕາສໍ ຕາສໍ ວເສນ ¶ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕວຕ຺ຖຸໂຄຕ຺ຕນາມອາປຕ຺ຕິເຠເທສຸ ຍໍ ຍໍ ອິຈ຺ຉຕິ, ຕໍ ຕໍ ອາທາຍ ໂຍຊນາ ກາຕພ຺ພາ.

ຕຕ຺ຣິທໍ ປຐມາປຕ຺ຕິວເສນ ມຸຂມຕ຺ຕນິທສ຺ສນໍ – ຕາຍ ອາປນ຺ນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ວຸຑ຺ຒານໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປາເທ ວນ຺ທິຕ຺ວາ ອຸກ຺ກຸຏິກໍ ນິສີທິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສວຈນີໂຍ ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອຸສ຺ສຍວາທໍ, ສາຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຍາຈາມີ’’ຕິ, ເອວໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ຍາຈາເປຕ຺ວາ ພ຺ຍຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຏິພລາຍ ສງ຺ໂຆ ຎາເປຕພ຺ໂພ –

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອຸສ຺ສຍວາທໍ, ສາ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຍາຈຕິ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ທເທຍ຺ຍ, ເອສາ ຎຕ຺ຕິ.

‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ, ອຍໍ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາ ຠິກ຺ຂຸນີ…ເປ… ທຸຕິຍມ຺ປິ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ເອຕມຕ຺ຖໍ ວທາມິ, ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ…ເປ… ສາ ຠາເສຍ຺ຍ. ທິນ຺ນໍ ສງ຺ເຆນ ອິຕ຺ຖນ຺ນາມາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ¶ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ. ຂມຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ, ຕສ຺ມາ ຕຸຓ຺ຫີ, ເອວເມຕໍ ຘາຣຍາມີ’’ຕິ.

ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ‘‘ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມິ, ມານຕ຺ຕໍ ສມາທິຍາມີ’’ຕິ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ສງ຺ຆສ຺ສ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕວຕ຺ເຕນ ຕາວ ວສິຕຸກາມາຍ ຕຕ຺ເຖວ ສງ຺ຆມຊ຺ເຌ ວາ ປກ຺ກນ຺ຕາສຸ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ເອກຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ທຸຕິຍິກາຍ ວາ ສນ຺ຕິເກ ‘‘ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມິ, ມານຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປາມີ’’ຕິ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ. ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ປນ ອາຄນ຺ຕຸກາຍ ສນ຺ຕິເກ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ນິກ຺ຂິປິຕພ຺ພໍ, ນິກ຺ຂິຕ຺ຕກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປກຕຕ຺ຕຏ຺ຐາເນ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕໂຕ ປຸເຣອຣຸເຓເຍວ ຈຕູຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຕໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຄາມູປຈາຣໂຕ ຈ ຠິກ຺ຂູນໍ ວິຫາຣູປຈາຣໂຕ ຈ ທ຺ເວ ເລຑ຺ຑຸປາເຕ ອຕິກ຺ກມິຕ຺ວາ ມຫາມຄ຺ຄາ ໂອກ຺ກມ຺ມ ຄຸມ຺ພວຕິອາທີຫິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ໂອກາເສ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ຈຕູຫິ ¶ ຠິກ຺ຂູຫິປິ ຕຕ຺ຖ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ຄນ຺ຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອວິທູເຣ ວິສຸໍ ນິສີທິຕພ຺ພໍ. ອຖ ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວຕ຺ຕໍ ສມາທິຍິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ ຕາວ ເອວໍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ –

‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ ອຸສ຺ສຍວາທໍ, ສາຫໍ ສງ຺ຆໍ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ຍາຈິໍ, ຕສ຺ສາ ເມ ສງ຺ໂຆ ເອກິສ຺ສາ ອາປຕ຺ຕິຍາ ອຸສ຺ສຍວາທາຍ ປກ຺ຂມານຕ຺ຕໍ ອທາສິ, ສາຫໍ ມານຕ຺ຕໍ ຈຣາມິ, ເວທຍາມຫໍ, ອຍ຺ເຍ, ‘ເວທຍຕີ’ຕິ ມໍ ສງ຺ໂຆ ຘາເຣຕູ’’ຕິ.

ຕໂຕ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆສ຺ສ ສນ຺ຕິກໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເອວໍ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ເອກໍ ອາປຕ຺ຕິໍ ອາປຊ຺ຊິໍ…ເປ… ເວທຍາມຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ‘ເວທຍຕີ’ຕິ ມໍ ສງ຺ໂຆ ຘາເຣຕູ’’ຕິ. ອາໂຣເຈຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ເສວ ¶ ສນ຺ຕິເກ ນິສີທິຕພ຺ພໍ, ຕໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຠິກ຺ຂູສຸ ວາ, ທຸຕິຍິກໍ ຐເປຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂຸນີສຸ ວາ ປກ຺ກນ຺ຕາສຸປິ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ມານຕ຺ຕໍ ຈິຓ຺ຓເມວ ໂຫຕິ. ຍາວ ອຣຸຓໍ ນ ອຸຏ຺ຐຫຕິ, ຕາວ ຍໍ ປຐມໍ ປສ຺ສຕິ ຠິກ຺ຂຸໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ວາ, ຕສ຺ສາ ອາໂຣເຈຕພ຺ພໍ. ອຸຏ຺ຐິເຕ ອຣຸເຓ ວຕ຺ຕໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ອຸປສ຺ສຍໍ ຄນ຺ຕພ຺ພໍ, ເອວໍ ປຎ຺ຈທສ ອຣຸຓາ ຄເຫຕພ຺ພາ.

ອນິກ຺ຂິຕ຺ຕວຕ຺ຕາຍ ປນ ອາຄນ຺ຕຸເກສຸ ອສຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ຠິກ຺ຂູນຎ຺ຈ ຠິກ຺ຂຸນີນຎ຺ຈ ເທວສິກໍ ອາໂຣເຈຕ຺ວາ, ອາຄນ຺ຕຸເກສຸ ສຕິ ສພ຺ເພສມ຺ປິ ອາຄນ຺ຕຸການໍ ອາໂຣເຈນ຺ຕິຍາ ¶ ປຎ຺ຈທສ ທິວສານິ ປາຣິວາສິກກ຺ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໗໕ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ສມ຺ມາ ວຕ຺ຕິຕພ຺ພນ຺ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ຈູຬວ. ອຏ຺ຐ. ໗໕ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ໂຕ, ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາຕິ ຍທາ ເອວໍ ຈິຓ຺ຓມານຕ຺ຕາ ຠິກ຺ຂຸນີ ໂຫຕິ, ອຖສ຺ສາ ຍຕ຺ຖ ສິຍາ ວີສຕິຄໂຓ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆຕິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອພ຺ຠານກມ຺ມໍ ກາຕພ຺ພໍ, ເສສໍ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ

ສງ຺ຆາທິເສສວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍກຓ຺ໂຑ

໑. ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍສຸ ¶ ¶ ອາທິວຄ຺ຄສ຺ສ ຕາວ ປຐເມ ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍໍ ກເຣຍ຺ຍາຕິ ປຕ຺ຕສນ຺ນິຘິໍ ກເຣຍ຺ຍ, ເອກາຫໍ ອນຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ວາ ອວິກປ຺ເປຕ຺ວາ ວາ ອຘິຏ຺ຐານຸປຄໍ ປຕ຺ຕໍ ຐເປຍ຺ຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສກຖາມຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພ, ຕຕ຺ຣ ຫິ ທສາຫາຕິກ຺ກເມ ອາປຕ຺ຕິ, ອິຘ ເອກາຫາຕິກ຺ກເມຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ຕສ຺ສ ຈ ອິມສ຺ສ ຈ ນານາກຣຓໍ, ເສສໍ ຕາທິສເມວາຕິ.

ປຕ຺ຕສນ຺ນິຈຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ອກາລຈີວຣນ຺ຕິ ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ກຖິນມາເສຫິ, ອນຕ຺ຖເຕ ຈີວຣມາສໂຕ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ກາເລ ອຸປ຺ປນ຺ນໍ, ຍໍ ວາ ປນ ກາເລປິ ອາທິສ຺ສ ທິນ຺ນໍ. ອາທິສ຺ສ ທິນ຺ນໍ ນາມ ‘‘ສມ຺ປຕ຺ຕາ ຠາເຊນ຺ຕູ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ວາ, ‘‘ອິທໍ ຄຓສ຺ສ, ອິທໍ ຕຸມ຺ຫາກໍ ທມ຺ມີ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ວາ, ທາຕຸກາມຕາຍ ປາທມູເລ ຐເປຕ຺ວາ ວາ ທິນ຺ນໍ. ອິຈ຺ເຈຕໍ ອກາລຈີວຣໍ ‘‘ກາລຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຠາຊາເປນ຺ຕິຍາ ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍ ອຕ຺ຕນາ ລທ຺ຘໍ, ຕໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ. ນິສ຺ສຏ຺ຐໍ ປຏິລຠິຕ຺ວາປິ ຍຖາທາເນເຍວ ອຸປເນຕພ຺ພໍ, ອຎ຺ຎສ຺ມິມ຺ປິ ເອວຣູເປ ສິກ຺ຂາປເທ ເອເສວ ນໂຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອກາລຈີວຣໍ ‘‘ກາລຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ¶ ອຘິຏ຺ຐຫິຕ຺ວາ ຠາຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອກາລຈີວເຣ ເວມຕິກາຍ, ກາລຈີວເຣ ອກາລຈີວຣສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ¶ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸໂຠສຸ ກາລຈີວຣສຎ຺ຎາຍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອກາລຈີວຣຕາ, ຕຖາສຎ຺ຎິຕາ, ‘‘ກາລຈີວຣ’’ນ຺ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຍ ເລເສນ ຠາຊາປນໍ, ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ອກາລຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຈີວຣປຣິວຕ຺ຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ຫນ຺ທາຕິ ຄຓ຺ຫ. ອຈ຺ຉິນ຺ເທຍ຺ຍາຕິ ສຍໍ ອຈ຺ຉິນ຺ທນ຺ຕິຍາ ພນ຺ຘິຕ຺ວາ ຐປິເຕສຸ ພຫູສຸປິ ເອກາປຕ຺ຕິ, ອິຕເຣສຸ ວຕ຺ຖຸຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ອຈ຺ຉິນ຺ທາປເນ ປນ ເອກາຍ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ພຫູສຸ ອຈ຺ຉິນ຺ເນສຸປິ ເອກາວາປຕ຺ຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣໍ ປຣິວຕ຺ເຕຕ຺ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ປຣິກ຺ຂາເຣ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຈີວເຣປິ ຕິກທຸກ຺ກຏເມວ. ຍາ ປນ ຕາຍ ວາ ທິຍ຺ຍມານໍ, ຕສ຺ສາ ວາ ວິສ຺ສາສໍ ຄຓ຺ຫາຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ປຣິວຕ຺ຕິຕຈີວຣສ຺ສ ວິກປ຺ປນຸປຄຕາ, ສກສຎ຺ຎາຍ ອຈ຺ຉິນ຺ທນໍ ວາ ອຈ຺ຉິນ຺ທາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຈີວຣປຣິວຕ຺ຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອຎ຺ຎວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາຕິ ຊານາເປຕ຺ວາ, ‘‘ອິທໍ ນາມ ອາຫຣາ’’ຕິ ຍາຈິຕ຺ວາ ວາ. ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍາຕິ ຍໍ ປຸພ຺ເພ ‘‘ກິນ຺ເຕ, ອຍ຺ເຍ, ອຜາສຸ, ກິໍ ອາຫຣິຍຕູ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາຍ ວິຎ຺ຎາປິຕໍ, ຕໍ ປຏິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ຕຎ຺ເຈວ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ ຄເຫຕຸກາມາ ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຎ຺ເຎ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ອນຎ຺ເຎ ອນຎ຺ຎສຎ຺ຎາຍ ປນ, ຕສ຺ມິໍ ອປ຺ປໂຫນ຺ເຕ ປຸນ ຕຎ຺ເຎວ, ອຎ຺ເຎນປິ ອຕ຺ເຖ ສຕິ ເຕນ ສທ຺ຘິໍ ອຎ຺ຎຎ຺ຈ, ຍຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕໂຕ ເຈ ອຎ຺ຎໍ ສມຄ຺ຆຕຣໍ ¶ ໂຫຕິ, ອິມໍ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ສຸທ຺ຘໍ ¶ ອຎ຺ຎເມວ ຈ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເລເສນ ຄເຫຕຸກາມຕາ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນໍ, ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ອຎ຺ຎວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ອຎ຺ຎເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ຕໂນ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ເຑນ ‘‘ອິທໍ ນາມ ອາຫຣາ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ປຣິວຕ຺ຕາເປຕ຺ວາ. ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ເອວໍ ເມ ອິທໍ ທຕ຺ວາ ອຎ຺ຎມ຺ປິ ອາຫຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ມຎ຺ຎມານາ ‘‘ນ ເມ ອິມິນາ ອຕ຺ໂຖ, ອິທໍ ນາມ ເມ ອາຫຣາ’’ຕິ ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍ. ຕສ຺ສາ ເຈຕາປນປ຺ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ເຕນ ວາ ອຎ຺ເຎນ ວາ ມູເລນ ອາຫຏໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ, ເສສໍ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສເມວາຕິ.

ອຎ຺ຎເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ປຐມສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ອຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກນາຕິ ອຎ຺ຎສ຺ສຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ເນນ. ອຎ຺ຎຸທ຺ທິສິເກນາຕິ ອຎ຺ຎໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ທິນ຺ເນນ. ສງ຺ຆິເກນາຕິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ເຕນ. ປຣິກ຺ຂາເຣນາຕິ ກປ຺ປິຍຠຓ຺ເຑນ. ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິທໍ ນາມ ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາຖາ’’ຕິ ຍໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ນິຍເມຕ຺ວາ ໂຍ ປຣິກ຺ຂາໂຣ ທິນ຺ໂນ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ປຣິວຕ຺ຕາເປຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຕາທິເສນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຎ຺ຎທຕ຺ຖິເກ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອນຎ຺ຎທຕ຺ຖິກສຎ຺ຎາຍ, ເສສກໍ ອຸປເນນ຺ຕິຍາ, ‘‘ຕຸມ຺ເຫຫິ ເອຕທຕ຺ຖາຍ ທິນ຺ໂນ, ອມ຺ຫາກຎ຺ຈ ອິມິນາ ນາມ ອຕ຺ໂຖ’’ຕິ ສາມິເກ ອປໂລເກຕ຺ວາ ອຸປເນນ຺ຕິຍາ, ຍທາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ວິຫາຣມ຺ປິ ຉຑ຺ເຑຕ຺ວາ ປກ຺ກມນ຺ຕິ, ເອວຣູປາສຸ ອາປທາສຸ ອຸປເນນ຺ຕີນໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສເມວາຕິ.

ປຐມສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ທຸຕິຍສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ສຎ຺ຎາຈິເກນາຕິ ສຍໍ ຍາຈິຕເກນາປິ. ເອຕເທເວຕ຺ຖ ນານາກຣຓໍ, ເສສໍ ຉຏ຺ຐສທິສເມວາຕິ.

ທຸຕິຍສງ຺ຆິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ປຐມຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ມຫາຊນິເກນາຕິ ຄຓສ຺ສ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ເຕນ, ອິທເມຕ຺ຖ ຉຏ຺ຐໂຕ ນານາກຣຓໍ.

ປຐມຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ທຸຕິຍຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ສຎ຺ຎາຈິເກນາຕິ ອິທໍ ອຏ຺ຐມໂຕ ອຕິຣິຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ທ຺ວີສຸປິ ຉຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທສທິສເມວາຕິ.

ທຸຕິຍຄຓິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ປຸຄ຺ຄລິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ປຸຄ຺ຄລິເກນາຕິ ເອກຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປຣິຈ຺ຈຕ຺ເຕນ. ສຎ຺ຎາຈິເກນາຕິ ສຍໍ ຍາຈິຕເກນ ຈ. ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປຍ຺ຍາຕິ ຍໍ ອຸທ຺ທິສິຕ຺ວາ ທິນ຺ນໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາເປນ຺ຕິຍາ ປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລາເຠນ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຕາທິເສນ ປຣິກ຺ຂາເຣນ ອຎ຺ຎໍ ເຈຕາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ຉຏ຺ຐສທິສເມວາຕິ.

ປຸຄ຺ຄລິກເຈຕາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປຕ຺ຕວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໑໑. ຄຣຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິຍສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຄຣຸປາວຸຣຓນ຺ຕິ ສີຕກາເລ ປາວຸຣຓໍ. ຈຕຸກ຺ກໍສປຣມນ຺ຕິ ກໍໂສ ນາມ ຈຕຸກ຺ກຫາປຓິໂກ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ໂສຬສກຫາປຓຄ຺ຆນກໍ. ເຈຕາເປຕພ຺ພນ຺ຕິ ຐເປຕ຺ວາ ສຫຘມ຺ມິເກ ຈ ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ຈ ອຎ຺ເຎນ ກິສ຺ມິຎ຺ຈິເທວ ຄຸເຓ ປຣິຕຸຏ຺ເຐນ ‘‘ວເທຖາຍ຺ເຍ, ເຍນຕ຺ໂຖ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕພ຺ພໍ. ຕໂຕ ເຈ ອຸຕ຺ຕຣີຕິ ຕຕຸຕ຺ຕຣິ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ປຏິລທ຺ຘໍ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍໍ ໂຫຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຣາຊານໍ ກມ຺ພລໍ ວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກຈຕຸກ຺ກໍເສ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອູນກສຎ຺ຎາຍ, ຈຕຸກ຺ກໍສປຣມໍ ເຈຕາເປນ຺ຕິຍາ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິເຕ ວາ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຘເນນ, ມຫຄ຺ຆໍ ເຈຕາເປນ຺ຕໍ ອປ຺ປຄ຺ຆໍ ເຈຕາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄຣຸປາວຸຣຓຕາ, ອຕິເຣກຈຕຸກ຺ກໍສຕາ, ອນນຸຎ຺ຎາຕຏ຺ຐາເນ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ປຏິລາໂຠຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ຄຣຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ລຫຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ລຫຸປາວຸຣຓນ຺ຕິ ອຸຓ຺ຫກາເລ ປາວຸຣຓໍ. ອຑ຺ຒເຕຍ຺ຍກໍສປຣມນ຺ຕິ ທສກຫາປຓຄ຺ຆນກໍ, ເສສໍ ປຐມສທິສເມວາຕິ.

ລຫຸປາວຸຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອິໂຕ ປຣານິ ອິມສ຺ມິໍ ວຄ຺ເຄ ອຏ຺ຐ, ຕຕິຍວຄ຺ເຄ ທສາຕິ ອິມານິ ອຏ຺ຐາຣສ ¶ ສິກ຺ຂາປທານິ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພານີຕິ.

ຊາຕຣູປວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ຕິໍສ ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາຕິ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ ສາຘາຣຓາ ອຏ຺ຐາຣສ, ອສາຘາຣຓາ ທ຺ວາທສາຕິ ເອວໍ ຕິໍສ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ

ນິສ຺ສຄ຺ຄິຍປາຈິຕ຺ຕິຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ປາຈິຕ຺ຕິຍກຓ຺ໂຑ

໑. ລສຸຓວຄ຺ໂຄ

໑. ລສຸຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປາຈິຕ຺ຕິເຍສຸ ¶ ¶ ລສຸຓວຄ຺ຄສ຺ສ ຕາວ ປຐເມ ລສຸຓນ຺ຕິ ມຄຘຣຏ຺ເຐ ຊາຕໍ ອາມກໍ ຠຓ຺ຑິກລສຸຓເມວ, ນ ເອກທ຺ວິຕິມິຎ຺ຊກໍ. ຕຎ຺ຫິ ‘‘ຂາທິສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ລສຸຓໍ ຫຣາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອລສຸເຓ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອລສຸຓສຎ຺ຎາຍ, ປລຓ຺ຑຸເກ, ຠຎ຺ຊນເກ, ຫຣິຕເກ, ຈາປລສຸເຓ, ສູປສມ຺ປາເກ, ມໍສສມ຺ປາເກ, ເຕລສມ຺ປາເກ, ສາຬເວ, ອຸຕ຺ຕຣິຠງ຺ເຄ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາມກລສຸຓຎ຺ເຈວ, ອຊ຺ໂຌຫຣຓຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ລສຸຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ສມ຺ພາຘໂລມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ສມ຺ພາເຘຕິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາເສ, ອຸປກຈ຺ຉເກສຸ ຈ ມຸຕ຺ຕກຣເຓ ຈາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ສໍຫຣາເປຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຂຸຣສຓ຺ຑາສກຕ຺ຕຣິອາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິ ສໍຫຣາເປນ຺ຕິຍາ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນ ໂລມຄຓນາຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ສມ຺ພາເຘ ໂລມໍ ສໍຫຣາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອຕ຺ຕໂນ ¶ ອຕ຺ຖາຍ ອຎ຺ຎໍ ອາຓາເປນ຺ຕິຍາ ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອາປຕ຺ຕິເຠໂທນຕ຺ຖິ. ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາພາຘາຠາໂວ, ສມ຺ພາເຘ ໂລມສໍຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ສທ຺ຘິໍ ເອກທ຺ຘານມຄ຺ຄຄມນສິກ຺ຂາປທສທິສານີຕິ.

ສມ຺ພາຘໂລມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຕລຆາຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ຕລຆາຕເກຕິ ອນ຺ຕມໂສ ອຸປ຺ປລເກສເຣນາປິ ມຸຕ຺ຕກຣຓສ຺ສ ຕລຆາຕເນ ມຸຕ຺ຕກຣຓມ຺ຫິ ປຫາຣທາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ທ຺ເວ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຕລຆາຕກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປຸຣິມນເຍເນວ ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ອາປຕ຺ຕິເຠໂທ ນຕ຺ຖິ. ອິໂຕ ປຣໍ ປນ ຍຕ຺ຖ ນຕ຺ຖິ, ຕຕ຺ຖ ອວຕ຺ວາວ ຄມິສ຺ສາມ. ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ ຄຓ຺ຑໍ ວາ ວຓໍ ວາ ປຫຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາພາຘາຠາໂວ, ມຸຕ຺ຕກຣເຓ ປຫາຣທານໍ, ຜສ຺ສສາທິຍນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານີຕິ.

ຕລຆາຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຊຕຸມຏ຺ຐກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ຊຕຸມຏ຺ຐເກຕິ ຊຕຸນາ ກເຕ ມຏ຺ຐທຓ຺ຑເກ. ວຕ຺ຖຸວເສເນຕໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ກາມຣາເຄນ ປນ ອຸປ຺ປລເກສຣມ຺ປິ ປເວເສນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ຊຕຸມຏ຺ຐກສາທິຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ຕຕິຍສທິສເມວາຕິ.

ຊຕຸມຏ຺ຐກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ອຸທກສຸທ຺ຘິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ອຸທກສຸທ຺ຘິກນ຺ຕິ ມຸຕ຺ຕກຣຓສ຺ສ ໂຘວນໍ. ອາທິຍມານາຍາຕິ ກໂຣນ຺ຕິຍາ. ທ຺ວງ຺ຄຸລປພ຺ພປຣມໍ ¶ ອາທາຕພ຺ພນ຺ຕິ ທ຺ວີສຸ ອງ຺ຄຸລີສຸ ເອເກກໍ ກຕ຺ວາ ທ຺ວງ຺ຄຸລປພ຺ພປຣມໍ ອາທາຕພ຺ພໍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາຕິ ສເຈ ໂຘວນກາເລ ຣາຄວເສນ ວິຕ຺ຖາຣໂຕ ຕຕິຍາຍ ອງ຺ຄຸລິຍາ ອຄ຺ຄປພ຺ພໍ, ຄມ຺ຠີຣໂຕ ເອກິສ຺ສາວ ອງ຺ຄຸລິຍາ ຕຕິຍປພ຺ພໍ ປເວເສຕິ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສກ຺ເກສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ອຕິຄມ຺ຠີຣໍ ອຸທກສຸທ຺ຘິກໍ ອາທິຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອູນກທ຺ວງ຺ຄຸລປພ຺ເພ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ¶ ອູນກສຎ຺ຎາຍ, ທ຺ວງ຺ຄຸລປພ຺ພປຣມໍ ອາທິຍນ຺ຕິຍາ, ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ ອຕິເຣກມ຺ປິ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ, ເສສໍ ຕຕິຍສທິສເມວາຕິ.

ອຸທກສຸທ຺ຘິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອຸປຕິຏ຺ຐນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສາຕິ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ໂຠຊນານໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠຸຎ຺ຊໂຕ. ປານີເຍນາຕິ ສຸທ຺ເຘນ ວາ ອຸທເກນ, ຕກ຺ກາທີສຸ ວາ ອຎ຺ຎຕເຣນ. ວິຘູປເນນາຕິ ຍາຍ ກາຍຈິ ພີຊນິຍາ. ອຸປຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍາຕິ ຍາ ເອເຕສຸ ທ຺ວີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຄເຫຕ຺ວາ ຫຕ຺ຖປາເສ ຕິຏ຺ຐຕິ, ຕສ຺ສາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ເອວໍ ຕິຏ຺ຐນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ ຂາທນີຍໍ ຂາທນ຺ຕສ຺ສ ອຸປຕິຏ຺ຐນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ¶ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ‘‘ອິມໍ ປິວຖ, ອິມິນາ ພີຊຖາ’’ຕິ ເອວໍ ເທນ຺ຕິຍາ ວາ, ທາເປນ຺ຕິຍາ ວາ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ອຸປຕິຏ຺ຐາປນຕ຺ຖໍ ອາຓາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕສ຺ສ ຠິກ຺ຂຸໂນ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐານໍ, ປານີຍສ຺ສ ວາ ວິຘູປນສ຺ສ ວາ ຄຫຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ອຸປຕິຏ຺ຐນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອາມກຘຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ວິຎ຺ຎຕ຺ວາຕິ ອນ຺ຕມໂສ ມາຕຣມ຺ປິ ຍາຈິຕ຺ວາ. ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ອຊ຺ໂຌຫເຣຍ຺ຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ ເຈວ ໂຠຊນຎ຺ຈ ປມາຓໍ, ຕສ຺ມາ ສຍໍ ວິຎ຺ຎຕ຺ວາ ອຎ຺ຎາຍ ຠຊ຺ຊນາທີນິ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວາ ¶ , ອຎ຺ຎາຍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ສຍໍ ຠຊ຺ຊນາທີນິ ກຕ຺ວາ ວາ ປຏິຄ຺ຄຫຓໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຍາວ ທນ຺ເຕຫິ ສໍຂາທນໍ, ຕາວ ປຸພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏານິ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອາມກຘຎ຺ຎໍ ວິຎ຺ຎາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສຍໍ ວາ ອຎ຺ຎາຍ ວາ ອວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ລທ຺ຘໍ ຠຊ຺ຊນາທີນິ ກຕ຺ວາ ¶ ວາ ກາເຣຕ຺ວາ ວາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຎ຺ຎາຍ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ລທ຺ຘໍ ປນ ສຍໍ ຠຊ຺ຊນາທີນິ ກຕ຺ວາປິ ກາເຣຕ຺ວາປິ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏເມວ. ອາພາເຘ ສຕິ ເສທກມ຺ມາທີນໍ ອຕ຺ຖາຍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິຍາ, ອວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ລພ຺ຠມານໍ ນວກມ຺ມຕ຺ຖາຍ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐາເນ ມຸຄ຺ຄມາສາທິອປຣຓ຺ຓໍ ວິຎ຺ຎາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສຕ຺ຕນ຺ນໍ ຘຎ຺ຎານໍ ອຎ຺ຎຕຣສ຺ສ ວິຎ຺ຎາປນໍ ວາ ວິຎ຺ຎາປາປນໍ ວາ, ປຏິລາໂຠ, ຠຊ຺ຊນາທີນິ ກຕ຺ວາ ວາ ກາເຣຕ຺ວາ ວາ ອຊ຺ໂຌຫຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທ຺ຘານມຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທສທິສານີຕິ.

ອາມກຘຎ຺ຎສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ປຐມອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ສງ຺ກາຣນ຺ຕິ ກຈວຣໍ. ວິຆາສນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປຣິຠຸຕ຺ຕາວເສສໍ ອຸຈ຺ຉິຏ຺ໂຐທກມ຺ປິ ທນ຺ຕກຏ຺ຐມ຺ປິ, ອຏ຺ຐິກຈລເກສຸ ປນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ. ຕິໂຣກຸຏ຺ເຏ ວາ ຕິໂຣປາກາເຣ ວາຕິ ຍສ຺ສກສ຺ສຈິ ກຸຏ຺ຏສ຺ສ ວາ ປາກາຣສ຺ສ ວາ ປຣໂຕ. ຉຑ຺ເຑຍ຺ຍ ວາ ຉຑ຺ຑາເປຍ຺ຍ ວາຕິ ສພ຺ພານິເປຕານິ ເອກໂຕ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິຍາ ເອກປ຺ປໂຍເຄ ເອກາປຕ຺ຕິ, ສກິໍ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ພຫຸເກປິ ຉຑ຺ຑິເຕ ເອກາວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ອຸຈ຺ຈາຣໍ ຕິໂຣກຸຏ຺ເຏ ຉຑ຺ຑນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ທຸກ຺ກຏໍ ¶ , ໂອໂລເກຕ຺ວາ ວາ ອວລຎ຺ເຊ ວາ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸຈ຺ຈາຣາທິຠາໂວ, ອໂນໂລກນໍ, ວລຎ຺ຊນຏ຺ຐານໍ, ຕິໂຣກຸຏ຺ຏຕິໂຣປາກາຣຕາ, ຉຑ຺ຑນໍ ວາ ຉຑ຺ຑາປນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປຐມອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ທຸຕິຍອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ຫຣິເຕຕິ ເຂຕ຺ເຕ ວາ ນາຬິເກຣາທິອາຣາເມ ວາ ຍຕ຺ຖກຕ຺ຖຈິ ໂຣປິມຫຣິຕຏ຺ຐາເນ. ຕານິ ວຕ຺ຖູນິ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິຍາ ວາ ຉຑ຺ຑາເປນ຺ຕິຍາ ວາ ປຸຣິມນເຍເນວ ¶ ອາປຕ຺ຕິ, ຕາທິເສ ຐາເນ ນິສີທິຕ຺ວາ ອນ຺ຕມໂສ ອຸທກໍ ປິວິຕ຺ວາ ມຕ຺ຖກຈ຺ຉິນ຺ນໍ ນາຬິເກຣມ຺ປິ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິເຍວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອຸຈ຺ຈາຣາທີນິ ຫຣິເຕ ຉຑ຺ຑນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສາຓຕ຺ຕິກໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຸກ຺ກຏໍ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາປິ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕພີເຊ ເຂຕ຺ເຕ ຍາວ ອງ຺ກຸໂຣ ນ ອຸຏ຺ຐຫຕິ, ຕາວ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຫຣິເຕ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອຫຣິຕສຎ຺ຎາຍ ຉຑ຺ຑິຕເຂຕ຺ເຕ ວາ, ສາມິເກ ອປໂລເກຕ຺ວາ ວາ ຉຑ຺ເຑນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ອຏ຺ຐມສທິສເມວາຕິ.

ທຸຕິຍອຸຈ຺ຈາຣຉຑ຺ຑນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ນຈ຺ຈຄີຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ນຈ຺ຈນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ໂມຣນຈ຺ຈມ຺ປິ. ຄີຕນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ຘມ຺ມຠາຓກຄີຕມ຺ປິ. ວາທິຕນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ອຸທກເຠຣິວາທິຕມ຺ປິ. ທສ຺ສນາຍາຕິ ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ທສ຺ສນາຍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຕ຺ຖ ຐິຕາ ປສ຺ສຕິ ວາ ສຸຓາຕິ ວາ, ເອກປ຺ປໂຍເຄ ເອກາປຕ຺ຕິ, ຕໍ ຕໍ ທິສໍ ໂອໂລເກນ຺ຕິຍາ ປໂຍເຄ ປໂຍເຄ ອາປຕ຺ຕິ.

ຣາຊຄເຫ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ນຈ຺ຈາທີນິ ທສ຺ສນາຍ ຄມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສຍໍ ຕານິ ວຕ຺ຖູນິ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ອຎ຺ຎໍ ວາ ອາຓາເປນ຺ຕິຍາ, ‘‘ເຈຕິຍສ຺ສ ອຸປຫາຣໍ ເທຖາ’’ຕິ ອີທິເສນ ປຣິຍາເຍນ ວາ ຠຓນ຺ຕິຍາ, ‘‘ເຈຕິຍສ຺ສ ອຸປຫາຣໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ວາ ວຸຕ຺ເຕ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ສມ຺ປຏິຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວາຕິ ສພ຺ພອຏ຺ຐກຖາສຸ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໘໓໕-໘໓໗) ວຸຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸກ຺ກຏໍ. ‘‘ຕຸມ຺ຫາກໍ ເຈຕິຍສ຺ສ ອຸປຏ຺ຐານໍ ກໂຣມາ’’ຕິ ວຸຕ຺ເຕ ປນ ‘‘ອຸປຏ຺ຐານກຣຓໍ ນາມ ສຸນ຺ທຣ’’ນ຺ຕິ ອີທິສໍ ປຣິຍາຍໍ ຠຓນ຺ຕິຍາ, ອາຣາເມ ຐຕ຺ວາ ປສ຺ສນ຺ຕິຍາ ວາ ສຸຓນ຺ຕິຍາ ວາ, ຕຖາ ອຕ຺ຕໂນ ຐິໂຕກາສໍ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ປໂຍຊິຕໍ ປຏິປຖໍ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ສມ຺ມຸຂີຠູຕໍ ສລາກຠຕ຺ຕາທິເກ ສຕິ ກຣຓີເຍ ¶ ຄນ຺ຕ຺ວາ, ອາປທາສຸ ວາ ສມຊ຺ຊຏ຺ຐານໍ ປວິສິຕ຺ວາປິ ປສ຺ສນ຺ຕິຍາ ວາ ສຸຓນ຺ຕິຍາ ວາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນຈ຺ຈາທີນໍ ອຎ຺ຎຕຣຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ ¶ ຄມນໍ, ທສ຺ສນໍ ວາ ສວນໍ ¶ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ໂລກວຊ຺ຊໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ນຈ຺ຈຄີຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ລສຸຓວຄ຺ໂຄ ປຐໂມ.

໒. ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອນ຺ຘກາຣວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາເຣຕິ ຣຕ຺ຕິອນ຺ຘກາເຣ. ອປ຺ປທີເປຕິ ປຊ຺ໂຊຕຈນ຺ທສູຣິຍອຄ຺ຄີສຸ ເອເກເກນາປິ ອໂນຠາສິເຕ. ປຸຣິເສນາຕິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐິຕຸໍ ສລ຺ລປິຕຸຎ຺ຈ ວິຎ຺ຎຸນາ ມນຸສ຺ສປຸຣິເສນ ສທ຺ຘິໍ. ສນ຺ຕິຏ຺ເຐຍ຺ຍ ວາຕິ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐິຕມຕ຺ຕາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ສລ຺ລເປຍ຺ຍາຕິ ຕຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ເຄຫສິຕກຖໍ ກເຖນ຺ຕິຍາປິ ປາຈິຕ຺ຕິຍເມວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາສໍ ວິຊຫິຕ຺ວາ, ຍກ຺ຂາທີນໍ ຫຕ຺ຖປາສໍ ອວິຊຫິຕ຺ວາປິ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນ຺ຕິຍາ, ສລ຺ລເປນ຺ຕິຍາ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎຸໍ ທຸຕິຍໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ອຣໂຫເປກ຺ຂາຍ, ອຎ຺ຎວິຫິຕາຍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣຕາ, ປຸຣິສສ຺ສ ຫຕ຺ຖປາເສ ຐານໍ ວາ ສລ຺ລປນໍ ວາ, ສຫາຍາຠາໂວ, ຣໂຫເປກ຺ຂຕາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ເຖຍ຺ຍສຕ຺ຖສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ໂລກວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ອກຸສລຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ ໂອກາເສຕິ ກຸຏ຺ຏາທີສຸ ເຍນ ເກນຈິ ປຏິຈ຺ຉນ຺ເນ, ອິທເມເວຕ຺ຖ ນານຕ຺ຕໍ.

ປຏິຈ຺ຉນ຺ໂນກາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ອຊ຺ໂຌກາສສລ຺ລປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ¶ ¶ ອຊ຺ໂຌກາເສຕິ ນານໍ, ເສສໍ ອຸຠຍຕ຺ຖາປິ ປຐມສທິສເມວາຕິ.

ອຊ຺ໂຌກາສສລ຺ລປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ທຸຕິຍິກອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ຣຖິກາຍາຕິ ຣຈ຺ຉາຍໍ. ພ຺ຍູເຫຕິ ອນິວິທ຺ຘຣຈ຺ຉາຍໍ ¶ . ສິງ຺ຆາຏເກຕິ ຈຈ຺ຈເຣ. ນິກຓ຺ຓິກໍ ວາ ຊປ຺ເປຍ຺ຍາຕິ ກຓ຺ຓມູເລ ກິຎ຺ຈິ ຊປ຺ເປຍ຺ຍ. ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍາຕິ ອນາຈາຣໍ ຈຣິຕຸກາມຕາຍ ‘‘ຄຈ຺ຉ ຕ຺ວ’’ນ຺ຕິ ທຸຕິຍິກໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ປຸຣິມນເຍເນວ ຕາວ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນາທີສຸ ຕີຓິ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ, ອຸຍ຺ໂຍເຊນ຺ຕິຍາ ປນ ອຸຍ຺ໂຍຊເນ ຈ ຫຕ຺ຖປາສວິຊຫເນ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ວິຊຫິເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ສນ຺ຕິຏ຺ຐນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ປຸຣິມຕ຺ຕຍສທິສເມວ. ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ປນ ‘‘ນ ອນາຈາຣໍ ອາຈຣິຕຸກາມາ, ສຕິ ກຣຓີເຍ ທຸຕິຍິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອຸຍ຺ໂຍເຊຕີ’’ຕິ (ປາຈິ. ໘໕໒) ເອຕ຺ຕກໍ ອຘິກນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍິກອຸຍ຺ໂຍຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ອນາປຸຈ຺ຉາປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ປຸເຣຠຕ຺ຕນ຺ຕິ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນໍ ອຸປາທາຍ ຍາວ ມຊ຺ຌນ຺ຫິກໍ. ອາສເນຕິ ປລ຺ລງ຺ກສ຺ໂສກາສຠູເຕ. ສາມິເກ ອນາປຸຈ຺ຉາຕິ ຕສ຺ມິໍ ກຸເລ ຍໍກິຎ຺ຈິ ວິຎ຺ຎຸໍ ມນຸສ຺ສໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ. ປກ຺ກເມຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຉນ຺ນສ຺ສ ອນ຺ໂຕ ນິສີທິຕ຺ວາ ອໂນວສ຺ສກໍ ອຊ຺ໂຌກາເສ ອຸປຈາຣໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ອໂນກາເສ ທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອາປຸຈ຺ຉິເຕ ¶ ອນາປຸຈ຺ຉິຕສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ. ອາປຸຈ຺ຉິຕສຎ຺ຎາຍ ປນ, ອສໍຫາຣິເມ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ¶ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຸເຣຠຕ຺ຕຕາ, ອນ຺ຕຣຆເຣ ນິສຊ຺ຊາ, ອາສນສ຺ສ ປລ຺ລງ຺ໂກກາສຕາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ ອນາປຸຈ຺ຉນໍ, ວຸຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉທາຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອນາປຸຈ຺ຉາປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອນາປຸຈ຺ຉາອຠິນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ປຈ຺ຉາຠຕ຺ຕນ຺ຕິ ມຊ຺ຌນ຺ຫິເກ ວີຕິວຕ຺ເຕ ຍາວ ສູຣິຍສ຺ສ ອຕ຺ຖງ຺ຄມາ. ອຠິນິສີເທຍ຺ຍ ວາຕິ ອາທິມ຺ຫິ ນິສີທິຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ, ອນິສີທິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊິຕ຺ວາວ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາປິ ເອກາ, ນິສີທິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິຍາ ທ຺ເວ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອາສເນ ອຠິນິສີທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ¶ , ເສສໍ ປຎ຺ຈມສທິສເມວ. ຍຖາ ປນ ຕຕ຺ຖ ອສໍຫາຣິເມ, ເອວມິຘ ຘຸວປຎ຺ຎຕ຺ເຕ ອນາປຕ຺ຕີຕິ.

ອນາປຸຈ຺ຉາອຠິນິສີທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອນາປຸຈ຺ຉາສນ຺ຖຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ວິກາເລຕິ ອຕ຺ຖງ຺ຄເຕ ສູຣິເຍ. ເສຍ຺ຍນ຺ຕິ ອນ຺ຕມໂສ ປຓ຺ຓສນ຺ຖາຣມ຺ປິ, ເສສໍ ຉຏ຺ຐສທິສເມວ.

ອິທໍ ປນ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ວິກາເລ ກຸລານິ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ສາມິເກ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ເສຍ຺ຍໍ ສນ຺ຖຣິຕ຺ວາ ອຠິນິສີທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອນາປຕ຺ຕິຍຎ຺ເຈຕ຺ຖ ຘຸວປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ນາມ ນຕ຺ຖີຕິ.

ອນາປຸຈ຺ຉາສນ຺ຖຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ປຣອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ¶ ທຸຄ຺ຄຫິເຕນ ທູປຘາຣິເຕນາຕິ ຍໍ ວຸຕ຺ຕໍ, ຕໂຕ ອຎ຺ຎຖາ ຄຫິເຕນ ຈ ອຸປຘາຣິເຕນ ຈ. ປຣນ຺ຕິ ‘‘ອຫໍ ກິຣຍ຺ເຍ ອຍ຺ຍໍ ນ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ ອຸປຏ຺ຐຫາມີ’’ຕິອາທິນາ (ປາຈິ. ໘໖໙) ນເຍນ ອຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸຊ຺ຌາເປນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ປຣໍ ອຸຊ຺ຌາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນໍເຍວ ອນາປຕ຺ຕິ. ທຸຄ຺ຄຫິຕຕາ, ອຸຊ຺ຌາປນໍ, ຍໍ ອຸຊ຺ຌາເປຕິ, ຕສ຺ສາ ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ປຣອຸຊ຺ຌາປນກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ປຣອຠິສປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ອຠິສເປຍ຺ຍາຕິ ສປຖໍ ກເຣຍ຺ຍ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ນິຣເຍ ອຸປປຊ຺ຊາມິ, ນິຣເຍ ອຸປປຊ຺ຊຕູ’’ຕິເອວມາທີນິ ວທມານາ ນິຣເຍນ ອຠິສປຕິ ນາມ, ອກ຺ໂກສຕີຕິ ອຕ຺ໂຖ. ‘‘ຄິຫິນີ ໂຫມິ, ຄິຫິນີ ໂຫຕູ’’ຕິເອວມາທີນິ ວທມານາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ. ຕສ຺ສາ ວາຈາຍ ວາຈາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຈຓ຺ຑກາຬິໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ອຠິສປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ຕິຣຈ຺ຉານໂຍນິຍາ ວາ ເປຕ຺ຕິວິສເຍນ ວາ ມນຸສ຺ສໂທຠຄ຺ເຄນ ວາ ອຠິສປເນ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຕ຺ຖຘມ຺ມານຸສາສນິປຸເຣກ຺ຂາຣານໍ ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນິຣເຍນ ວາ ພ຺ຣຫ຺ມຈຣິເຍນ ວາ ອຠິສປນໍ ¶ , ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຕ຺ຖຘມ຺ມປຸເຣກ຺ຂາຣາທີນໍ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອຏ຺ຐມສທິສາເນວາຕິ.

ປຣອຠິສປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ໂຣທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ວຘິຕ຺ວາຕິ ຫຕ຺ຖາທີຫິ ປຫຣິຕ຺ວາ, ອຸຠຍໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຈຓ຺ຑກາຬິໍ ອາຣພ຺ຠ ອຕ຺ຕານໍ ວຘິຕ຺ວາ ໂຣທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເກວລໍ ວຘນ຺ຕິຍາ ວາ ໂຣທນ຺ຕິຍາ ວາ ທຸກ຺ກຏເມວ. ຎາຕິໂຣຄໂຠຄພ຺ຍສເນຫິ ຜຸຏ຺ຐາຍ ເກວລໍ ໂຣທນ຺ຕິຍາ ເອວ ນ ວຘນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຕ຺ຕານໍ ວຘນຎ຺ເຈວ, ໂຣທນຎ຺ຈາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍເມວາຕິ.

ໂຣທນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຣຕ຺ຕນ຺ຘກາຣວຄ຺ໂຄ ທຸຕິໂຍ.

໓. ນຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ

໑. ນຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນຄ຺ຄວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ນຄ຺ຄາຕິ ອນິວຕ຺ຖາ ວາ ອປາຣຸຕາ ວາ. ເອວຎ຺ຫິ ນຫາຍນ຺ຕິຍາ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ທຸກ຺ກຏໍ, ນຫານປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ນຫານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອຸທກສາຏິກຈີວເຣ ອຈ຺ຉິນ຺ເນ ວາ ນຏ຺ເຐ ວາ, ‘‘ມຫຄ຺ຆໍ ອິທໍ ທິສ຺ວາ ໂຈຣາປິ ຫເຣຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ເອວຣູປາສຸ ອາປທາສຸ ວາ ນຫາຍນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນຄ຺ຄຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ນຫານປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ນຄ຺ຄສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອຸທກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອປ຺ປມາຓິກາໂຍ ອຸທກສາຏິກາໂຍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ສພ຺ພໍ ຣຕນວຄ຺ເຄ ນິສີທນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ອຸທກສາຏິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ວິສິພ຺ເພຕ຺ວາຕິ ທຸສ຺ສິພ຺ພິຕໍ ປຸນສິພ຺ພນຕ຺ຖາຍ ວິສິພ຺ເພຕ຺ວາ. ອນນ຺ຕຣາຍິກິນີຕິ ທສສຸ ອນ຺ຕຣາເຍສຸ ເອເກກສ຺ມິມ຺ປິ ອສຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຈຕູຫປຎ຺ຈາຫາຕິ ¶ ວິສິພ຺ພິຕທິວສໂຕ ປຎ຺ຈ ທິວເສ ອຕິກ຺ກາເມຕ຺ວາ ‘‘ເນວ ສິພ຺ພິສ຺ສາມິ ¶ , ນ ສິພ຺ພາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣໍ ວິສິພ຺ເພຕ຺ວາ ນ ສິພ຺ພນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ຕຖາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ປຣິກ຺ຂາເຣ. ຍາ ປນ ອນ຺ຕຣາຍິກິນີ ວາ ໂຫຕິ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ວາ ກິຎ຺ຈິ ນ ລຠຕິ, ກໂຣນ຺ຕີ ວາ ປຎ຺ຈາຫໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ, ຕສ຺ສາ ຈ, ຄິລານາຍ ຈ, ອາປທາສຸ ຈ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນິວາສນປາຣຸປນຸປຄຈີວຣຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ສນ຺ຕກຕາ, ສິພ຺ພນຕ຺ຖາຍ ວິສິພ຺ພນໍ ວາ ວິສິພ຺ພາປນໍ ວາ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາ ປຎ຺ຈາຫາຕິກ຺ກໂມ, ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ປຎ຺ຈ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ສງ຺ຆາຏິຈາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ປຎ຺ຈ ອຫານິ ປຎ຺ຈາຫໍ, ປຎ຺ຈາຫເມວ ປຎ຺ຈາຫິກໍ. ສງ຺ຆາຏີນໍ ຈາໂຣ ສງ຺ຆາຏິຈາໂຣ, ປຣິໂຠຄວເສນ ວາ ໂອຕາປນວເສນ ວາ ສງ຺ຆຏິຕຏ຺ເຐນ ‘ສງ຺ຆາຏີ’ຕິ ລທ຺ຘນາມໍ ຕິຈີວຣໍ, ອຸທກສາຏິກາ, ສໍກຈ຺ຈິກາຕິ ອິເມສໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ປຣິວຕ຺ຕນນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ¶ ຉຏ຺ເຐ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມເນ ເອກສ຺ມິໍ ຈີວເຣ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອປຣິວຕ຺ຕິເຕ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ, ປຎ຺ຈສຸ ປຎ຺ຈ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຈີວຣໍ ນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ສນ຺ຕຣຸຕ຺ຕເຣນ ຊນປທຈາຣິກໍ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ປຎ຺ຈາຫານຕິກ຺ກນ຺ເຕ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ອນຕິກ຺ກນ຺ຕສຎ຺ຎາຍ, ປຎ຺ຈມໍ ທິວສໍ ປຎ຺ຈ ຈີວຣານິ ນິວາເສນ຺ຕິຍາ ວາ ປາຣຸປນ຺ຕິຍາ ວາ ໂອຕາເປນ຺ຕິຍາ ວາ, ຄິລານາຍ, ‘‘ອິທໍ ເມ ຈີວຣໍ ມຫຄ຺ຆໍ ອີທິເສ ໂຈຣຠເຍ ນ ສກ຺ກາ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວຣູປາສຸ ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ຈີວຣານໍ ອຎ຺ຎຕຣຕາ, ປຎ຺ຈາຫາຕິກ຺ກໂມ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ອປຣິວຕ຺ຕນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານີຕິ.

ສງ຺ຆາຏິຈາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຈີວຣສງ຺ກມນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ¶ ຈີວຣສງ຺ກມນີຍນ຺ຕິ ສງ຺ກເມຕພ຺ພໍ ຈີວຣໍ, ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ສນ຺ຕກໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຄຫິຕໍ ປຸນ ປຏິທາຕພ຺ພໍ ປຎ຺ຈນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຈີວຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຘາເຣຍ຺ຍາຕິ ສເຈ ຕໍ ນິວາເສຕິ ວາ ປາຣຸປຕິ ວາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ຈີວຣໍ ອາທາຍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປາຣຸປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ຍາ ປນ ຕາຍ ວາ ທິນ຺ນໍ, ຕໍ ວາ ອາປຸຈ຺ຉາ, ອຈ຺ຉິນ຺ນນຏ຺ຐຈີວຣິກາ ວາ ຫຸຕ຺ວາ, ‘‘ອິທໍ ເມ ຈີວຣໍ ມຫຄ຺ຆໍ ອີທິເສ ໂຈຣຠເຍ ນ ສກ຺ກາ ຘາເຣຕຸ’’ນ຺ຕິ ເອວຣູປາສຸ ອາປທາສຸ ວາ ຘາເຣຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຈີວຣສງ຺ກມນີຍຕາ, ອຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ສນ຺ຕກຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ຘາຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ຈີວຣສງ຺ກມນີຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ຄຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ຄຓສ຺ສາຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສ. ຈີວຣລາຠນ຺ຕິ ວິກປ຺ປນຸປຄມ຺ປິ ປຈ຺ຉິມໍ ລຠິຕພ຺ພໍ ຈີວຣໍ. ອນ຺ຕຣາຍໍ ກເຣຍ຺ຍາຕິ ຍຖາ ເຕ ທາຕຸກາມາ ນ ເທນ຺ຕິ, ເອວໍ ປຣກ຺ກເມຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ສເຈ ຕສ຺ສາ ວຈເນນ ເຕ ນ ເທນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຄຓສ຺ສ ຈີວຣລາຠນ຺ຕຣາຍກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎສ຺ມິໍ ປຣິກ຺ຂາເຣ ທຸກ຺ກຏໍ, ສມ຺ພຫຸລານໍ ປນ ເອກຠິກ຺ຂຸນິຍາ ວາ ຈີວຣລາເຠປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ‘‘ສມຄ຺ຆກາເລ ທສ຺ສຖາ’’ຕິ ເອວໍ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິວາເຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວິກປ຺ປນຸປຄປຈ຺ຉິມຕາ, ສງ຺ຆສ຺ສ ປຣິຓຕຠາໂວ, ວິນາ ອານິສໍສທສ຺ສເນນ ອນ຺ຕຣາຍກຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ຄຓຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ຘມ຺ມິກໍ ຈີວຣວິຠງ຺ຄນ຺ຕິ ສມຄ຺ເຄນ ສງ຺ເຆນ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ກຣີຍມານໍ ຈີວຣວິຠງ຺ຄ. ປຏິພາເຫຍ຺ຍາຕິ ປຏິເສເຘຍ຺ຍ, ເອວໍ ປຏິເສເຘນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຘມ຺ມິກໍ ຈີວຣວິຠງ຺ຄໍ ປຏິພາຫນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ມິເກ ເວມຕິກາຍ, ອຘມ຺ມິເກ ຘມ຺ມິກສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ອຘມ຺ມິກສຎ຺ຎາຍ, ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ປຏິພາຫນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຈີວຣວິຠງ຺ຄສ຺ສ ຘມ຺ມິກຕາ, ຘມ຺ມິກສຎ຺ຎິຕາ, ວິນາ ອານິສໍເສນ ປຏິພາຫນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສາເນວາຕິ.

ປຏິພາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ສມຓຈີວຣນ຺ຕິ ກປ຺ປກຕໍ ນິວາສນປາຣຸປນຸປຄໍ, ເອວຣູປໍ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ສຫຘມ຺ມິເກ ມາຕາປິຕໂຣ ¶ ຈ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ຄຫຏ຺ຐສ຺ສ ວາ ປພ຺ພຊິຕສ຺ສ ວາ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາ ເທນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຄາຣິກສ຺ສ ສມຓຈີວຣທານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂຸໂນ ທຸກ຺ກຏໍ. ມາຕາປິຕູນໍ ປຣິຈ຺ຈຊິຕ຺ວາປິ, ອຎ຺ເຎສໍ ຕາວກາລິກເມວ ເທນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສມຓຈີວຣຕາ, ຐເປຕ຺ວາ ສຫຘມ຺ມິເກ ຈ ມາຕາປິຕໂຣ ຈ ອຎ຺ເຎສໍ ທານໍ, ອຕາວກາລິກຕາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສຎ຺ຈຣິຕ຺ຕສທິສານີຕິ.

ຈີວຣທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ກາລອຕິກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ທຸພ຺ພລຈີວຣປຈ຺ຈາສາຍາຕິ ທຸພ຺ພລາຍ ຈີວຣປຈ຺ຈາສາຍ, ‘‘ສເຈ ສກ຺ໂກມ ທສ຺ສາມາ’’ຕິ ເອຕ຺ຕກມຕ຺ຕໍ ສຸຕ຺ວາ ອຸປ຺ປາທິຕາຍ ອາສາຍາຕິ ອຕ຺ໂຖ ¶ . ຈີວຣກາລສມຍໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍາຕິ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐຠິກ຺ຂຸນີຫິ ກາລຈີວເຣ ຠາຊິຍມາເນ ‘‘ອາຄເມຍ຺ຍາຖ, ອຍ຺ເຍ, ອຕ຺ຖິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຈີວຣປຈ຺ຈາສາ’’ຕິ ວຕ຺ວາ ຕໍ ຈີວຣວິຠງ຺ຄໍ ຈີວຣກາລໍ ອຕິກ຺ກາເມຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ອນຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ວສ຺ສານສ຺ສ ປຈ຺ຉິມມາສໍ, ອຕ຺ຖເຕ ກຖິເນ ກຖິນຸພ຺ຠາຣທິວສໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ທຸພ຺ພລຈີວຣປຈ຺ຈາສາຍ ຈີວຣກາລສມຍໍ ອຕິກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ທຸພ຺ພລຈີວເຣ ¶ ເວມຕິກາຍ, ອທຸພ຺ພລຈີວເຣ ທຸພ຺ພລຈີວຣສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ອທຸພ຺ພລຈີວຣສຎ຺ຎາຍ, ກິຎ຺ຈາປິ ‘ນ ສກ຺ໂກມາ’ຕິ ວທນ຺ຕິ, ‘‘ອິທານິ ປນ ເຕສໍ ກປ຺ປາໂສ ວາ ອຸປ຺ປຊ຺ຊິສ຺ສຕິ, ສທ຺ໂຘ ວາ ປຸຣິໂສ ອາຄມິສ຺ສຕິ, ຕສ຺ມິໍ ອາຄເຕ ອທ຺ຘາ ທສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ເອວໍ ອານິສໍສໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິວາເຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ທຸພ຺ພລຈີວຣຕາ, ທຸພ຺ພລສຎ຺ຎິຕາ, ວິນາ ອານິສໍເສນ ນິວາຣຓນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານີຕິ.

ກາລອຕິກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ກຖິນຸທ຺ຘາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ຘມ຺ມິກໍ ກຖິນຸທ຺ຘາຣນ຺ຕິ ສພ຺ພາສໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອກາລຈີວຣໍ ທາຕຸກາເມນ ອຸປາສເກນ ຍຕ຺ຕໂກ ອຕ຺ຖາຣມູລິໂກ ອານິສໍໂສ, ຕໂຕ ອຘິກໍ ວາ ສມກໍ ວາ ທຕ຺ວາ ຍາຈິເຕນ ສມຄ຺ເຄນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆນ ຍໍ ກຖິນໍ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ເມນ ອນ຺ຕຣາ ອຸທ຺ຘຣີຍຕິ, ຕສ຺ສ ໂສ ອຸທ຺ຘາໂຣ ‘ຘມ຺ມິໂກ’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ເອວຣູປໍ ກຖິນຸທ຺ຘາຣນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ປຏິພາເຫຍ຺ຍາຕິ ນິວາເຣຍ຺ຍ, ຕສ຺ສ ເອວຣູປໍ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ນິວາເຣນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ກຖິນຸທ຺ຘາຣໍ ປຏິພາຫນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສໍ ສຕ຺ຕເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ກຖິນຸທ຺ຘາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນຄ຺ຄວຄ຺ໂຄ ຕຕິໂຍ.

໔. ຕຸວຏ຺ຏວຄ຺ໂຄ

໑. ເອກມຎ຺ຈຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຸວຏ຺ຏວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຕຸວຏ຺ເຏຍ຺ຍຸນ຺ຕິ ນິປຊ຺ເຊຍ຺ຍຸໍ. ຕາສຸ ປນ ເອກາຍ ວາ ນິປນ຺ນາຍ ອປຣາ ນິປຊ຺ຊຕຸ, ທ຺ເວປິ ວາ ສເຫວ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕຸ, ທ຺ວິນ຺ນມ຺ປິ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ທ຺ວິນ຺ນໍ ເອກມຎ຺ເຈ ຕຸວຏ຺ຏນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສເຈ ປນ ເອກາຍ ນິປນ຺ນາຍ ເອກາ ນິສີທຕິ, ອຸໂຠ ວາ ນິສີທນ຺ຕິ, ຕາສໍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເອກມຎ຺ຈຕາ, ທ຺ວິນ຺ນໍ ຕຸວຏ຺ຏນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ເອກມຎ຺ຈຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ເອກຕ຺ຖຣຓຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ¶ ເອກໍ ອຕ຺ຖຣຓຎ຺ເຈວ ປາວຸຣຓຎ຺ຈ ເອຕາສນ຺ຕິ ເອກຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓາ, ສໍຫາຣິມານໍ ປາວາຣຕ຺ຖຣຓກຏສາຣກາທີນໍ ເອກໍ ອນ຺ຕໍ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ເອກໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ຕຸວຏ຺ເຏນ຺ຕີນເມຕໍ ອຘິວຈນໍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຕໍເຍວ ອຕ຺ຖຣິຕ຺ວາ ຕໍ ປາຣຸປິຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕີນໍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ຕຸວຏ຺ຏນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຕ຺ຖຣເຓ ວາ ປາວຸຣເຓ ວາ ເອກສ຺ມິໍ ທຸກ຺ກຏໍ, ນານຕ຺ຖຣຓປາວຸຣເຓ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ນານຕ຺ຖຣຓປາວຸຣຓສຎ຺ຎາຍ, ວວຕ຺ຖານໍ ທສ຺ເສຕ຺ວາ ນິປຊ຺ຊນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ປຐມສທິສເມວາຕິ.

ເອກຕ຺ຖຣຓຕຸວຏ຺ຏນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ອຜາສຸກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ອຜາສຸນ຺ຕິ ‘‘ອິມິນາ ອິມິສ຺ສາ ອຜາສຸ ຠວິສ຺ສຕີ’’ຕິ ອນາປຸຈ຺ຉາ ປຸຣໂຕ ຈງ຺ກມນຏ຺ຐານນິສ຺ສຊ຺ຊາທໂຍ ວາ ອຸທ຺ທິສອຸທ຺ທິສາປນປຣິປຸຈ຺ຉນສຊ຺ຌາຍໍ ວາ ກໂຣນ຺ຕິຍາ ຈງ຺ກມເນ ນິວຕ຺ຕນຄຓນາຍ, ຐານາທີສຸ ປໂຍຄຄຓນາຍ, ອຸທ຺ເທສາທີສຸ ປທຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ສຎ຺ຈິຈ຺ຈ ອຜາສຸກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ນ ອຜາສຸກາມຕາຍ, ອາປຸຈ຺ຉາ ປຸຣໂຕ ຈງ຺ກມນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອຜາສຸກາມຕາ, ອຜາສຸກຣຓໍ, ອນາປຸຈ຺ຉນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ອຜາສຸກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ນອຸປຏ຺ຐາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ທຸກ຺ຂິຕນ຺ຕິ ຄິລານໍ. ສຫຊີວິນິນ຺ຕິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິນິໍ. ເນວ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍາຕິ ຕສ຺ສາ ອຸປຏ຺ຐານໍ ສຍໍ ວາ ອກໂຣນ຺ຕິຍາ, ປເຣຫິ ວາ ອກາເຣນ຺ຕິຍາ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ທຸກ຺ຂິຕໍ ສຫຊີວິນິໍ ອນຸປຏ຺ຐານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອນ຺ເຕວາສິນິຍາ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ວາ ທຸກ຺ກຏໍ, ທສສຸ ອຎ຺ຎຕຣນ຺ຕຣາເຍ ສຕິ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄິລານຕາ, ສທ຺ຘິວິຫາຣິຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ອຸປຏ຺ຐາເນ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ນອຸປຏ຺ຐາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ອຸປສ຺ສຍໍ ທຕ຺ວາຕິ ສກວາຏພທ຺ຘໍ ອຕ຺ຕໂນ ປຸຄ຺ຄລິກວິຫາຣໍ ທຕ຺ວາ. ນິກ຺ກຑ຺ເຒຍ຺ຍາຕິ ພຫູນິປິ ທ຺ວາຣານິ ເອກປ຺ປໂຍເຄນ ນິກ຺ກຑ຺ເຒນ຺ຕິຍາ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ, ນານາປໂຍເຄຫິ ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ, ອາຓຕ຺ຕິຍມ຺ປິ ເອເສວ ນໂຍ. ສເຈ ປນ ‘‘ອິມຎ຺ຈິມຎ຺ຈ ທ຺ວາຣໍ ອຕິກ຺ກາເມຫີ’’ຕິ ອາຓາເປຕິ, ເອກາຍ ອາຓຕ຺ຕິຍາ ເອວ ທ຺ວາຣຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອຕາທິເສ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອກວາຏພທ຺ຘໂຕ ທຸກ຺ກຏໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາຍ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ສກວາຏພທ຺ຘໂຕ ວາ ອກວາຏພທ຺ຘໂຕ ວາ ອຸຠິນ຺ນມ຺ປິ ປຣິກ຺ຂາຣນິກ຺ກຑ຺ຒເນ ທຸກ຺ກຏເມວ, ເສສໍ ສງ຺ຆິກວິຫາຣນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນຍເມວາຕິ.

ນິກ຺ກຑ຺ຒນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ສໍສຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ຐໍ ¶ ອຸຕ຺ຕານປທຕ຺ຖເມວ. ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຈຓ຺ຑກາຬິໍ ອາຣພ຺ຠ ສໍສຏ຺ຐວິຫາຣວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ປຐມອຣິຏ຺ຐສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕວິນິຈ຺ຉຍສທິສເມວາຕິ.

ສໍສຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອນ຺ໂຕຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ອນ຺ໂຕຣຏ຺ເຐຕິ ຍສ຺ສ ວິຊິເຕ ວິຫຣຕິ, ຕສ຺ສ ຣຏ຺ເຐ. ອສຕ຺ຖິກາ ຈາຣິກນ຺ຕິ ວິນາ ສຕ຺ເຖນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ຄາມນ຺ຕຣຄຓນາຍ, ອຄາມເກ ອຣຎ຺ເຎ ອທ຺ຘໂຍຊນຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເທສຈາຣິກໍ ¶ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ສຕ຺ເຖນ ສຫ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ເຂເມ ອປ຺ປຏິຠເຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນ຺ໂຕຣຏ຺ຐຕາ, ອເຂມຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ອນ຺ໂຕຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ຕິໂຣຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ຕິໂຣຣຏ຺ເຐຕິ ຍສ຺ສ ວິຊິເຕ ວິຫຣຕິ, ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ອຎ຺ຎສ຺ສ ຣຏ຺ເຐ. ເສສໍ ສຕ຺ຕເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ນຄຣໍ ປເນຕ຺ຖ ຣາຊຄຫນ຺ຕິ.

ຕິໂຣຣຏ຺ຐສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ອນ຺ໂຕວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ¶ ອນ຺ໂຕວສ຺ສນ຺ຕິ ປຸຣິມໍ ວາ ເຕມາສໍ, ປຈ຺ຉິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ອວສິຕ຺ວາ ຕສ຺ສ ວສ຺ສສ຺ສ ¶ ອນ຺ໂຕເຍວ. ອິຘ ສຕ຺ຕາຫກຣຓີເຍນ ວາ ເກນຈິ ອຸພ຺ພຬ຺ຫາຍ ວາ ອາປທາສຸ ວາ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ອຏ຺ຐມສທິສເມວາຕິ.

ອນ຺ໂຕວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ຈາຣິກນປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາຕິ ປຸຣິມໍ ວາ ເຕມາສໍ, ປຈ຺ຉິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ວຸຏ຺ຐາ. ຉປ຺ປຎ຺ຈໂຍຊນານີຕິ ເອຕ຺ຖ ປວາເຣຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ໂຍຊນານິ ຄນ຺ຕຸມ຺ປິ ວຏ຺ຏຕິ, ຉສຸ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ. ສເຈ ປນ ຕີຓິ ຄນ຺ຕ຺ວາ ເຕເນວ ມຄ຺ເຄນ ປຈ຺ຈາຄຈ຺ຉຕິ, ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອຎ຺ເຎນ ອາຄນ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ‘‘ວຸຕ຺ຕປ຺ປມາຓໍ ອທ຺ຘານໍ ນ ຄຈ຺ຉິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊຄເຫ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ອປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອນ຺ຕຣາເຍ ສຕິ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ທຸຕິຍິກໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ປຎ຺ຈໂຍຊນານຕິກ຺ກໂມຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ອກິຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຈາຣິກນປກ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຕຸວຏ຺ຏວຄ຺ໂຄ ຈຕຸຕ຺ໂຖ.

໕. ຈິຕ຺ຕາຄາຣວຄ຺ໂຄ

໑. ຣາຊາຄາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈິຕ຺ຕາຄາຣວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ຣາຊາຄາຣນ຺ຕິ ຣຎ຺ໂຎ ກີຬນຆຣໍ. ຈິຕ຺ຕາຄາຣນ຺ຕິ ກີຬນຈິຕ຺ຕສາລໍ. ອາຣາມນ຺ຕິ ກີຬນອຸປວນໍ. ອຸຍ຺ຍານນ຺ຕິ ¶ ກີຬນຸຍ຺ຍານໍ. ໂປກ຺ຂຣຓິນ຺ຕິ ກີຬນໂປກ຺ຂຣຓິໍ. ທສ຺ສນາຍາຕິ ¶ ‘‘ເອເຕສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປສ຺ສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ¶ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ປເທ ປເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ຍຕ຺ຖ ຐຕ຺ວາ ປສ຺ສຕິ, ຕຕ຺ຖ ປທໍ ອນຸທ຺ຘຣິຕ຺ວາ ປຎ຺ຈາປິ ປສ຺ສນ຺ຕິຍາ ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ. ສເຈ ປນ ຕໍ ຕໍ ວິໂລເກຕ຺ວາ ປສ຺ສຕິ, ຄີວໍ ປຣິວຕ຺ຕນປ຺ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ, ນ ອຸມ຺ມີລນຄຓນາຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຈິຕ຺ຕາຄາຣໍ ທສ຺ສນາຍ ຄມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ສພ຺ພຕ຺ຖ ທຸກ຺ກຏໍ, ອວເສໂສ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ນຈ຺ຈທສ຺ສນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ.

ຣາຊາຄາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ອາສນ຺ທິປຣິຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ອາສນ຺ທີ ນາມ ອຕິກ຺ກນ຺ຕປ຺ປມາຓາ ວຸຈ຺ຈຕິ. ປລ຺ລງ຺ໂກ ນາມ ສໍຫາຣິເມນ ວາເຬນ ກໂຕຕິ ວຸຕ຺ໂຕ. ປຣິຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ປນ ນິສີທນນິປຊ຺ຊນປ຺ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ເວທິຕພ຺ພໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອາສນ຺ທິປລ຺ລງ຺ກປຣິໂຠຄວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອາສນ຺ທິຍາ ປາເທ ຉິນ຺ທິຕ຺ວາ, ປລ຺ລງ຺ກສ຺ສ ວາເຬ ຠິນ຺ທິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາສນ຺ທິປລ຺ລງ຺ກຕາ, ນິສີທນໍ ນິປຊ຺ຊນໍ ວາຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ອາສນ຺ທິປຣິຠຸຎ຺ຊນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ສຸຕ຺ຕນ຺ຕິ ຉນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ. ກນ຺ເຕຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຍຕ຺ຕກໍ ຫຕ຺ເຖນ ອຎ຺ຉິຕໍ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຕກ຺ກມ຺ຫິ ເວຐິເຕ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ. ອິທຎ຺ຫິ ສນ຺ຘາຍ ປທຠາຊນີເຍ (ປາຈິ. ໙໘໘) ‘‘ອຸຊ຺ຊວຸຊ຺ຊເວ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ສຸຕ຺ຕໍ ກນ຺ຕນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ກນ຺ຕນໂຕ ປຸພ຺ເພ ¶ ກປ຺ປາສວິຈິນນໍ ອາທິໍ ກຕ຺ວາ ສພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ຫຕ຺ຖວາຣຄຓນາຍ ¶ ທຸກ຺ກຏໍ. ກນ຺ຕິຕສຸຕ຺ຕໍ ກນ຺ຕນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອກນ຺ຕິຕຕາ, ກນ຺ຕນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ສຸຕ຺ຕກນ຺ຕນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈນ຺ຕິ ຄິຫີນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈໍ. ສເຈປິ ຫິ ມາຕາປິຕໂຣ ອຕ຺ຕໂນ ກິຎ຺ຈິ ກມ຺ມໍ ອກາຣາເປຕ຺ວາ ເຕສໍ ຍາຄຸປຈນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິ, ປຸພ຺ພປ຺ປໂຍເຄສຸ ປໂຍຄຄຓນາຍ ທຸກ຺ກຏານິ ອາປຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຍາຄຸອາທີສຸ ຠາຊນຄຓນາຍ, ຂາທນີຍາທີສຸ ປູວຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ ອາປຊ຺ຊຕິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຄິຫີນໍ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ມນຸສ຺ເສຫິ ສງ຺ຆສ຺ສ ຍາຄຸປາເນ ວາ ຠຕ຺ເຕ ວາ ເຈຕິຍປູຊາຍ ວາ ກຣີຍມານາຍ ເຕສໍ ສຫາຍຠາເວນ ຍາຄຸປຈນາທີນິ, ອຕ຺ຕໂນ ເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣສ຺ສ ຈ ຕານິເຍວ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈກຣຓໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ຄິຫິເວຍ຺ຍາວຈ຺ຈສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ອຘິກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ອຘິກຣຓນ຺ຕິ ຈຕຸນ຺ນໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອິຘ ຈີວຣສິພ຺ພເນ ວິຍ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ເອກາຫມ຺ປິ ປຣິຫາໂຣ ນຕ຺ຖິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຘິກຣຓໍ ນວູປສມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຈີວຣສິພ຺ພນສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ອຘິກຣຓສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ໂຠຊນທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ¶ ສຫຕ຺ຖາຕິ ກາເຍນ ວາ ກາຍປ຺ປຏິພທ຺ເຘນ ວາ ນິສ຺ສຄ຺ຄິເຍນ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈສຫຘມ຺ມິເກ ອວເສສານໍ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອຊ຺ໂຌຫຣຓີຍໍ ທທນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອຄາຣິກສ຺ສ ຂາທນີຍໂຠຊນີຍທານວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອຸທກທນ຺ຕໂປເນ ທຸກ຺ກຏໍ. ຍາ ປນ ທາເປຕິ ນ ເທຕິ, ອຸປນິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ເທຕິ, ພາຫິຣເລປໍ ເທຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ອຸທກທນ຺ຕໂປນາ ອຊ຺ໂຌຫຣຓິຍໍ, ຐເປຕ຺ວາ ປຎ຺ຈ ສຫຘມ຺ມິເກ ອຎ຺ຎສ຺ສ ສຫຕ຺ຖາ ທານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ໂຠຊນທານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອາວສຖຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ¶ ອາວສຖຈີວຣນ຺ຕິ ‘‘ອຸຕຸນິໂຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕູ’’ຕິ ທິນ຺ນຈີວຣໍ. ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ຈຕຸຕ຺ເຖ ທິວເສ ໂຘວິຕ຺ວາ ອຎ຺ຎິສ຺ສາ ອນ຺ຕມໂສ ສາມເຓຣິຍາປິ ອຸຕຸນິຍາ ອທຕ຺ວາ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອວໍ ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອາວສຖຈີວຣໍ ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ນິສ຺ສຊ຺ຊິເຕ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕສຎ຺ຎາຍ, ປຸນ ປຣິຍາເຍນ ວາ, ອຎ຺ຎາສໍ ອຸຕຸນີນໍ ອຠາເວນ ວາ, ອຈ຺ຉິນ຺ນນຏ຺ຐຈີວຣິກາຍ ວາ, ອາປທາສຸ ວາ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອາວສຖຈີວຣຕາ, ຈຕຸຕ຺ຖທິວສຕາ, ໂຘວິຕ຺ວາ ອນິສ຺ສຊ຺ຊນໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອາວສຖຈີວຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ອາວສຖວິຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ¶ ອາວສຖນ຺ຕິ ກວາຏພທ຺ຘວິຫາຣໍ. ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາຕິ ຣກ຺ຂຓຕ຺ຖາຍ ອທຕ຺ວາ, ‘‘ອິທໍ ຊຄ຺ເຄຍ຺ຍາສີ’’ຕິ ເອວໍ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາຕິ ອຕ຺ໂຖ. ຈາຣິກໍ ປກ຺ກເມຍ຺ຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອຕ຺ຖ ສກຄາມໂຕ ອຎ຺ຎໍ ຄາມໍ ເອກຣຕ຺ຕິວາສຕ຺ຖາຍປິ ປກ຺ກມນ຺ຕິຍາ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອາວສຖສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ປຐມປາເທນ ອຕິກ຺ກນ຺ຕມຕ຺ເຕ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອາວສຖໍ ອນິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຈາຣິກໍ ປກ຺ກມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອກວາຏພທ຺ເຘ ທຸກ຺ກຏໍ, ນິສ຺ສຊ຺ຊິເຕ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ນິສ຺ສຊ຺ຊິຕສຎ຺ຎາຍ, ສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ, ປຏິຊຄ຺ຄິກໍ ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສກວາຏພທ຺ຘຕາ, ວຸຕ຺ຕນເຍນ ປກ຺ກມນໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານີຕິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອາວສຖວິຫາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາປຣິຍາປຸຓນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ພາຫິຣກໍ ອນຕ຺ຖສໍຫິຕໍ ຫຕ຺ຖິອສ຺ສຣຖຘນຸຖຣຸສິປ຺ປອາຖພ຺ພຓຂິລນວສີກຣຓໂສສາປນມນ຺ຕາຄທປ຺ປໂຍຄາທິເຠທໍ ¶ ປຣູປຆາຕກຣໍ ວິຊ຺ຊໍ. ປຣິຍາປຸເຓຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຍສ຺ສ ກສ຺ສຈິ ສນ຺ຕິເກ ຕໍ ປທາທິວເສນ ປຣິຍາປຸຓນ຺ຕິຍາ ປທຄຓນາຍ ເຈວ ອກ຺ຂຣຄຓນາຍ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ.

ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາປຣິຍາປຸຓນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາວາຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ວາເຈຍ຺ຍາຕິ ປທໍ ວິເສໂສ. ອຸຠຍມ຺ປິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ເຈວ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ຈ ອາຣພ຺ຠ ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊໍ ປຣິຍາປຸຓນວາຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ເລເຂ, ຘາຣຓາຍ ¶ ຈ, ຄຸຕ຺ຕຕ຺ຖາຍ ຈ ຍກ຺ຂປຣິຕ຺ຕນາຄມຓ຺ຑລາທິເກ ¶ ສພ຺ພປຣິຕ຺ເຕ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊຕາ, ປຣິຍາປຸຓນວາຈນາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ວີສຸປິ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປທໂສຘມ຺ມສທິສານີຕິ.

ຕິຣຈ຺ຉານວິຊ຺ຊາວາຈນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຈິຕ຺ຕາຄາຣວຄ຺ໂຄ ປຎ຺ຈໂມ.

໖. ອາຣາມວຄ຺ໂຄ

໑. ອາຣາມປວິສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອາຣາມວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐເມ ສຠິກ຺ຂຸກໍ ອາຣາມນ຺ຕິ ຍຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂູ ຣຸກ຺ຂມູເລປິ ວສນ຺ຕິ, ຕໍ ປເທສໍ. ອນາປຸຈ຺ຉາຕິ ເອຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸສາມເຓຣອາຣາມິເກສຸ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອນາປຸຈ຺ຉາ, ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອາຣາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕິຍາ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິຍາ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິຍປາເທ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອາຣາມໍ ປວິສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອນາປຸຈ຺ຉາ’’ຕິ ຈ ‘‘ຊານໍ ສຠິກ຺ຂຸກ’’ນ຺ຕິ ຈ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິໂຍ, ສຠິກ຺ຂຸເກ ເວມຕິກາຍ, ອຠິກ຺ຂຸເກ ສຠິກ຺ຂຸກສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ປນ ທຸວິເຘປິ ອຠິກ຺ຂຸກສຎ຺ຎາຍ, ສນ຺ຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ອາປຸຈ຺ຉາ ປວິສນ຺ຕິຍາ, ປຐມປ຺ປວິຏ຺ຐານໍ ວາ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ສີສໍນຸໂລກິກາຍ, ຍຕ຺ຖ ວາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ສນ຺ນິປຕິຕາ, ຕຕ຺ຖ ‘‘ຕາສໍ ສນ຺ຕິກໍ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ສຎ຺ຎາຍ, ອາຣາເມນ ວາ ມຄ຺ໂຄ ໂຫຕິ, ເຕນ ຄຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສຠິກ຺ຂຸກາຣາມຕາ ¶ , ສຠິກ຺ຂຸກສຎ຺ຎິຕາ, ວຸຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉທາຕິກ຺ກໂມ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມນຸຠາສນສມອຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ສຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ອາຣາມປວິສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ຠິກ຺ຂຸອກ຺ໂກສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ອກ຺ໂກເສຍ຺ຍາຕິ ທສນ຺ນໍ ອກ຺ໂກສວຕ຺ຖູນໍ ອຎ຺ຎຕເຣນ ສມ຺ມຸຂາ ວາ ປຣມ຺ມຸຂາ ວາ ອກ຺ໂກເສຍ຺ຍ. ປຣິຠາເສຍ຺ຍາຕິ ຠຍມສ຺ສ ອຸປທໍເສຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ເວສາລິຍໍ ¶ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອາຍສ຺ມນ຺ຕໍ ອຸປາລິໍ ອກ຺ໂກສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອນຸປສມ຺ປນ຺ເນ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ, ອຕ຺ຖຘມ຺ມອນຸສາສນິປຸເຣກ຺ຂາຣາຍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸປສມ຺ປນ຺ນຕາ, ອກ຺ໂກສນປຣິຠາສນໍ, ອຕ຺ຖປຸເຣກ຺ຂາຣຕາທີນໍ ອຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຠິກ຺ຂຸອກ຺ໂກສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ຄຓປຣິຠາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ຈຓ຺ຑິກຕາຕິ ກຸທ຺ຘາ. ຄຓນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ. ປຣິຠາເສຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ພາລາ ເອຕາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ເອຕາ, ເນຕາ ຊານນ຺ຕິ ກມ຺ມໍ ວາ ກມ຺ມໂທສໍ ວາ ກມ຺ມສມ຺ປຕ຺ຕິໍ ວາ ກມ຺ມວິປຕ຺ຕິໍ ວາ’’ຕິ ເອວໍ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປຣິຠາສນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ຄຓໍ ປຣິຠາສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ສມ຺ພຫຸລາ ວາ ເອກໍ ວາ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ວາ ປຣິຠາສນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ. ເສສໍ ທຸຕິຍສທິສເມວາຕິ.

ຄຓປຣິຠາສນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ປວາຣິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ຄຓໂຠຊເນ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ນິມນ຺ຕິຕາ, ປວາຣຓາສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ປວາຣິຕາ ເວທິຕພ຺ພາ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ຐເປຕ຺ວາ ຍາຄຸຎ຺ເຈວ ເສສານິ ຈ ຕີຓິ ກາລິການິ ອຎ຺ຎໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ອາມິສໍ ອຊ຺ໂຌຫຣຓຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິຍາ ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕີຓິ ກາລິການິ ອາຫາຣຕ຺ຖາຍ ປຏິຄ຺ຄຓ຺ຫນ຺ຕິຍາປິ ¶ ອຊ຺ໂຌຫຣນ຺ຕິຍາປິ ທຸກ຺ກຏໍ. ຍາ ປນ ນິມນ຺ຕິຕາ ອປ຺ປວາຣິຕາ ຍາຄຸໍ ປິວຕິ, ສາມິເກ ອປໂລເກຕ຺ວາ ¶ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕີຓິ ກາລິການິ ສຕິ ປຈ຺ຈເຍ ປຣິຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ນິມນ຺ຕິຕາ ວາ ປວາຣິຕາ ວາ ຕໍ ອຸຠຍໍ ວາ, ປຸເຣຠຕ຺ຕໍ ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສ຺ສ ອາມິສສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫາໂຣ, ສາມິການໍ ອນາປຸຈ຺ຉນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ອທ຺ຘານສມຸຏ຺ຐານໍ, ນິມນ຺ຕິຕາຍ ອນາປຸຈ຺ຉາ ຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິສມ຺ຠວໂຕ ສິຍາ ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ປວາຣິຕາຍ ກປ຺ປິຍໍ ກາເຣຕ຺ວາປິ ອກາເຣຕ຺ວາປິ ປຣິຠຸຎ຺ຊນ຺ຕິຍາ ອາປຕ຺ຕິສມ຺ຠວໂຕ ສິຍາ ກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ປວາຣິຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ກຸລມຈ຺ຉຣິນີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ກຸເລ ມຈ຺ຉໂຣ ກຸລມຈ຺ຉໂຣ, ກຸລມຈ຺ຉໂຣ ເອຕິສ຺ສາ ອຕ຺ຖິ, ກຸລໍ ວາ ມຈ຺ຉຣາຍຕີຕິ ກຸລມຈ຺ຉຣິນີ. ອສ຺ສາຕິ ຍາ ອີທິສີ ຠເວຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຕສ຺ສາ ‘‘ຍໍ ກຸລໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ປຈ຺ຈເຍ ທາຕຸກາມໍ, ກຖໍ ນາມ ຕຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ນ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ວາ ສນ຺ຕິເກ ກຸລສ຺ສ, ‘‘ກຖໍ ນາມ ອິເມ ຕາສໍ ກິຎ຺ຈິ ນ ທຊ຺ເຊຍ຺ຍຸ’’ນ຺ຕິ ກຸລສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕິເກ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອວຓ຺ຓໍ ຠາສນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ກຸລມຈ຺ຉຣາຍນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອມຈ຺ຉຣາຍິຕ຺ວາ ສນ຺ຕໍເຍວ ອາທີນວໍ ອາຈິກ຺ຂນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ອລາຠກາມຕາ, ກຸລສ຺ສ ວາ ສນ຺ຕິເກ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ຠິກ຺ຂຸນີນໍ ວາ ສນ຺ຕິເກ ກຸລສ຺ສ ອວຓ຺ຓຠຓນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ກຸລມຈ຺ຉຣິນີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ອຠິກ຺ຂຸກາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ສເຈ ຠິກ຺ຂຸນຸປສ຺ສຍໂຕ ອທ຺ຘໂຍຊນພ຺ຠນ຺ຕເຣ ໂອວາທທາຍກາ ຠິກ຺ຂູ ນ ວສນ຺ຕິ, ມຄ຺ໂຄ ¶ ວາ ອເຂໂມ ໂຫຕິ ນ ສກ຺ກາ ອນນ຺ຕຣາເຍນ ຄນ຺ຕຸໍ ¶ , ອຍໍ ອຠິກ຺ຂຸໂກ ນາມ ອາວາໂສ. ຕຕ຺ຖ ‘‘ວສ຺ສໍ ວສິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເສນາສນປຎ຺ຎາປນປານີຍອຸປຏ຺ຐາປນາທີນິ ກໂຣນ຺ຕິຍາ ທຸກ຺ກຏໍ ¶ , ສຫ ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອຍເມຕ຺ຖ ສງ຺ເຂໂປ, ວິຕ຺ຖາໂຣ ປນ ສມນ຺ຕປາສາທິກາຍໍ (ປາຈິ. ອຏ຺ຐ. ໑໔໔ ອາທໂຍ) ວຸຕ຺ໂຕ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອຠິກ຺ຂຸເກ ອາວາເສ ວສ຺ສໍ ວສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຍຕ຺ຖ ປນ ວສ຺ສູປຄຕາ ຠິກ຺ຂູ ປກ຺ກນ຺ຕາ ວາ ໂຫນ຺ຕິ ວິພ຺ຠນ຺ຕາ ວາ ກາລງ຺ກຕາ ວາ ປກ຺ຂສງ຺ກນ຺ຕາ ວາ ຕຕ຺ຖ ວສນ຺ຕິຍາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຠິກ຺ຂຸກາວາສຕາ, ວສ຺ສູປຄມນໍ, ອຣຸຓຸຄ຺ຄມນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສາເນວາຕິ.

ອຠິກ຺ຂຸກາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ອປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາຕິ ປຸຣິມໍ ວາ ປຈ຺ຉິມໍ ວາ ເຕມາສໍ ວຸຏ຺ຐາ. ອຸຠໂຕສງ຺ເຆຕິ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ ເຈວ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ເຆ ຈ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ວິນິຈ຺ຉຍກຖາ – ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ຈາຕຸທ຺ທເສເຍວ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ສຸຓາຕຸ ເມ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ໂຆ, ອຊ຺ຊ ປວາຣຓາ ຈາຕຸທ຺ທສີ, ຍທິ ສງ຺ຆສ຺ສ ປຕ຺ຕກລ຺ລໍ, ສງ຺ໂຆ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກຎຕ຺ຕິໍ ວາ, ‘‘ເຕວາຈິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ເຕວາຈິກຎຕ຺ຕິໍ ວາ, ສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ‘‘ທ຺ເວວາຈິກໍ, ເອກວາຈິກໍ, ສມານວສ຺ສິກໍ ປວາເຣຍ຺ຍາ’’ຕິ ເອວໍ ທ຺ເວວາຈິກາທິຎຕ຺ຕິໍ ວາ ຐເປຕ຺ວາ ສພ຺ພສງ຺ຄາຫິກຎຕ຺ຕິ ເຈ ຐປິຕາ, ‘‘ສງ຺ຆໍ, ອຍ຺ເຍ, ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທນ຺ຕຸ ມໍ ອຍ຺ຍາໂຍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕີ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ (ຈູຬວ. ໔໒໗) ເອວໍ ສກິໍ ວາ, ‘‘ທຸຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ຆໍ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ, ອຍ຺ເຍ, ສງ຺ຆໍ…ເປ… ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ເອວໍ ທ຺ວຕ຺ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວາ ວຕ຺ວາ ປຏິປາຏິຍາ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ເຕວາຈິກາຍ ຎຕ຺ຕິຍາ ວຈນໍ ນ ຫາເປຕພ຺ພໍ, ທ຺ເວວາຈິກາທີສຸ ວຑ຺ເຒຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ຫາເປຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ເອວໍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ເຆ ປວາເຣຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ເອກາ ຠິກ຺ຂຸນີ ຠິກ຺ຂຸນິກ຺ຂນ຺ຘເກ (ຈູຬວ. ໔໒໗) ວຸຕ຺ເຕນ ຎຕ຺ຕິທຸຕິຍກມ຺ເມນ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆສ຺ສຕ຺ຖາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕຸໍ ສມ຺ມນ຺ນິຕພ຺ພາ. ຕາຍ ສມ຺ມຕາຍ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ປນ຺ນຣເສ ¶ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອາທາຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ອຸປສງ຺ກມິຕ຺ວາ ເອກໍສໍ ອຸຕ຺ຕຣາສງ຺ຄໍ ກຣິຕ຺ວາ ອຎ຺ຊລິໍ ປຄ຺ຄເຫຕ຺ວາ ເອວມສ຺ສ ¶ ວຈນີໂຍ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ອຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທຕາຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ¶ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕິ, ທຸຕິຍມ຺ປິ ອຍ຺ຍ…ເປ… ຕຕິຍມ຺ປິ ອຍ຺ຍ…ເປ… ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ເອວໍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ.

ສເຈ ປຎ຺ຈວຄ຺ໂຄ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ ນ ປູຣຕິ, ຈຕູຫິ ວາ ຕີຫິ ວາ ຄຓຎຕ຺ຕິໍ ຐເປຕ຺ວາ, ທ຺ວີຫິ ວິນາ ຎຕ຺ຕິຍາ ອຎ຺ຎມຎ຺ຎໍ ປວາເຣຕພ຺ພໍ. ເອກາຍ ‘‘ອຊ຺ຊ ເມ ປວາຣຓາ’’ຕິ ອຘິຏ຺ຐາຕພ຺ພໍ.

ວິຫາຣໍ ປນ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣນ຺ຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທຕາຍ຺ຍ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕິໂຍ ປຏິກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ຆໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທຕຸ ມໍ, ອຍ຺ຍ, ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕີ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈ ເອວໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ.

ສເຈ ຠິກ຺ຂຸສງ຺ໂຆ ນ ປູຣຕິ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ເຍ ປວາເຣຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທນ຺ຕຸ ອຍ຺ຍາ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ໂຆ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍໍ ປວາເຣຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທຕາຍ຺ໂຍ ຠິກ຺ຂຸນິສງ຺ຆໍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ໂຕ ປຏິກຣິສ຺ສຕີ’’ຕິ ຈ ເອວໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ.

ອຸຠິນ຺ນໍ ອປຣິປູຣິຍາ ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍາ, ອຍ຺ເຍ ປວາເຣນ຺ຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທນ຺ຕາຍ຺ຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕິໂຍ ປຏິກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍໍ ປວາເຣນ຺ຕິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ ປຣິສງ຺ກາຍ ວາ, ວທຕາຍ຺ໂຍ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕິໂຍ ປຏິກຣິສ຺ສນ຺ຕີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍາ, ອຍ຺ເຍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ…ເປ… ວທນ຺ຕຸ ມໍ, ອຍ຺ຍາ, ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕີ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈ, ‘‘ອຫໍ, ອຍ຺ຍ, ອຍ຺ຍໍ ປວາເຣມິ ທິຏ຺ເຐນ ວາ ສຸເຕນ ວາ…ເປ… ວທຕຸ ມໍ, ອຍ຺ໂຍ, ອນຸກມ຺ປໍ ອຸປາທາຍ, ປສ຺ສນ຺ຕີ ປຏິກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຈ ເອວໍ ຕິກ຺ຂຕ຺ຕຸໍ ວຕ຺ຕພ຺ພໍ. ສພ຺ພາເຫວ ຫິ ອິມິນາ ¶ ນເຍນ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ¶ ປວາຣິຕາ ໂຫຕິ, ຍາ ປນ ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐາ ‘‘ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ເອວໍ ນ ປວາເຣສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິປຕິ, ຕສ຺ສາ ສຫ ຘຸຣນິກ຺ເຂເປນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ວສ຺ສໍ ວສິຕ຺ວາ ນ ປວາຣຓາວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອນ຺ຕຣາເຍ ¶ ປນ ສຕິ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ຠິກ຺ຂູ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວສ຺ສໍວຸຏ຺ຐຕາ, ນ ອຸຠໂຕສງ຺ເຆ ປວາຣຓາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ອປວາຣຓາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ໂອວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ໂອວາທາຍາຕິ ຄຣຸຘມ຺ມສ຺ສວນຕ຺ຖາຍ. ສໍວາສາຍາຕິ ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉນຕ຺ຖາຍ ເຈວ ປວາຣຓຕ຺ຖາຍ ຈ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ‘‘ເອເຕສໍ ອຕ຺ຖາຍ ນ ຄຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສກ຺ເກສຸ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ໂອວາທາຍ ອຄມນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອນ຺ຕຣາເຍ ປນ ສຕິ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ທຸຕິຍິກໍ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂອວາທສໍວາສານໍ ອຕ຺ຖາຍ ອຄມນໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ອກິຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ໂອວາທສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ໂອວາທູປສງ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ອນ຺ວທ຺ຘມາສນ຺ຕິ ອທ຺ຘມາເສ ອທ຺ຘມາເສ. ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉກນ຺ຕິ ອຸໂປສຖປຸຈ຺ຉນໍ. ໂອວາທູປສງ຺ກມນນ຺ຕິ ໂອວາທຕ຺ຖາຍ ອຸປສງ຺ກມນໍ. ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມນ຺ຕິຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ເຕຣເສ ວາ ຈາຕຸທ຺ທເສ ວາ ອາຣາມໍ ຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ອຍໍ ອຸໂປສໂຖ ຈາຕຸທ຺ທໂສ ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ອຸໂປສຖທິວເສ ¶ ນິທານວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ ໂອວາທູປສງ຺ກມນໍ ຍາຈິຕພ຺ພໍ. ຍາ ຠິກ຺ຂຸນີ ວຸຕ຺ຕປ຺ປກາເຣ ກາເລ ຕທຸຠຍໍ ນ ກໂຣຕິ, ສາ ຕໍ ອຕິກ຺ກາເມຕິ ນາມ, ຕສ຺ສາ ¶ ‘‘ອຸໂປສຖມ຺ປິ ນ ປຸຈ຺ຉິສ຺ສາມິ, ໂອວາທມ຺ປິ ນ ຍາຈິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອຸໂປສຖໂອວາທານໍ ອປຸຈ຺ຉນອຍາຈນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ ¶ , ອນາປຕ຺ຕິ ອຏ຺ຐມສທິສາເຍວ. ອຸໂປສໂຖວາທານໍ ອປຸຈ຺ຉນອຍາຈນາຍໍ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ໂອວາທູປສງ຺ກມນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ປສາເຂຊາຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ປສາເຂຕິ ນາຠິຍາ ເຫຏ຺ຐາ ຊາຓຸມຓ຺ຑລານໍ ອຸປຣິປເທເສ. ຕໂຕ ຫິ ຍສ຺ມາ ຣຸກ຺ຂສ຺ສ ສາຂາ ວິຍ ອຸໂຠ ອູຣູ ປຠິຊ຺ຊິຕ຺ວາ ຄຕາ, ຕສ຺ມາ ໂສ ‘‘ປສາໂຂ’’ຕິ ວຸຈ຺ຈຕິ, ຕສ຺ມິໍ ປສາເຂ. ຄຓ຺ຑນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ຄຓ຺ຑໍ. ຣຸຘິຕນ຺ຕິ ວຓໍ. ເຠທາເປຍ຺ຍ ວາຕິອາທີສຸ ສເຈ ‘‘ຠິນ຺ທ ຜາເລຫີ’’ຕິ ສພ຺ພານິ ອາຓາເປຕິ, ໂສ ຈ ຕເຖວ ກໂຣຕິ, ຉ ທຸກ຺ກຏານິ ຉ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ. ອຖາປິ ‘‘ຍໍກິຎ຺ຈິ ເອຕ຺ຖ ກຕ຺ຕພ຺ພໍ, ຕໍ ສພ຺ພໍ ກໂຣຫີ’’ຕິ ເອວໍ ອາຓາເປຕິ, ໂສ ຈ ສພ຺ພານິປິ ເຠທນາທີນິ ກໂຣຕິ, ເອກວາຈາຍ ຉ ທຸກ຺ກຏານິ ຉ ຈ ປາຈິຕ຺ຕິຍານິ. ສເຈ ປນ ເຠທນາທີສຸ ເອກໍເຍວ ‘‘ອິທໍ ນາມ ກໂຣຫີ’’ຕິ ອາຓາເປຕິ, ໂສ ຈ ສພ຺ພານິ ກໂຣຕິ. ຍໍ ອາຓຕ຺ຕໍ, ຕສ຺ເສວ ກຣເຓ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ປສາເຂ ຊາຕໍ ຄຓ຺ຑໍ ປຸຣິເສນ ເຠທາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອປໂລເກຕ຺ວາ ວາ ວິຎ຺ຎຸໍ ວາ ຍໍກຎ຺ຈິ ທຸຕິຍິກໍ ຄເຫຕ຺ວາ ເອວໍ ກໂຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປສາເຂ ຊາຕຕາ, ອນປໂລກນໍ, ທຸຕິຍິກາຠາໂວ, ປຸຣິເສນ ເຠທາທີນໍ ກາຣາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປສາເຂຊາຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ອາຣາມວຄ຺ໂຄ ຉຏ຺ໂຐ.

໗. ຄພ຺ຠິນີວຄ຺ໂຄ

໑. ຄພ຺ຠິນີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຄພ຺ຠິນິວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ¶ ປຐເມ ‘‘ຄພ຺ຠິນີ’’ຕິ ຊານິຕ຺ວາ ອຸປຊ຺ຌາຍາຍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ຄຓປຣິເຍສນາທີສຸ ຈ ຎຕ຺ຕິກມ຺ມວາຈາທ຺ວເຍ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຄພ຺ຠິນິໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຄພ຺ຠິນິຍາ ເວມຕິກາຍ ອຄພ຺ຠິນິຍາ ຄພ຺ຠິນິສຎ຺ຎາຍ ເຈວ ເວມຕິກາຍ ຈ ທຸກ຺ກຏໍ. ອຸໂຠສຸ ອຄພ຺ຠິນິສຎ຺ຎາຍ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຄພ຺ຠິນິຕາ, ‘ຄພ຺ຠິນີ’ຕິ ຊານນໍ, ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ຄພ຺ຠິນີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ປາຍນ຺ຕີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ປາຍນ຺ຕິນ຺ຕິ ຖຎ຺ຎໍ ປາຍມານໍ, ຍໍ ປາເຍຕິ, ຕສ຺ສ ມາຕາ ວາ, ຘາຕິ ວາ. ອິທໍ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕເມເວຕ຺ຖ ວິເສໂສ, ເສສໍ ປຐມສິກ຺ຂາປທສທິສເມວາຕິ.

ປາຍນ຺ຕີສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ປຐມສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ທ຺ເວ ວສ຺ສານີຕິ ປວາຣຓາວເສນ ທ຺ເວ ສໍວຈ຺ຉຣານິ. ຉສຸ ຘມ຺ເມສູຕິ ປາຓາຕິປາຕາເວຣມຓິອາທີສຸ ວິກາລໂຠຊນາເວຣມຓິປຣິໂຍສາເນສຸ ຉສຸ ສິກ຺ຂາປເທສຸ. ອສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂນ຺ຕິ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໑໐໗໗) ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ອທິນ຺ນສິກ຺ຂໍ ວາ ກຸປິຕສິກ຺ຂໍ ວາ. ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປຍ຺ຍາຕິ ເຕສຸ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂນໂຕ, ເຕ ວາ ສິກ຺ຂາສງ຺ຂາເຕ ¶ ຘມ຺ເມ ມານນໂຕ ເອວໍລທ຺ຘນາມໍ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນໍ ອຸປສມ຺ປາເທຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ປຐມສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ເອວຣູປໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອຘມ຺ມກມ຺ເມ ຕິກທຸກ຺ກຏໍ. ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ຉສຸ ຘມ຺ເມສຸ ສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕນເຍນ ອສິກ຺ຂິຕສິກ຺ຂຕາ, ຘມ຺ມກມ຺ມຕາ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສານນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐເມ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ປຐມສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ທຸຕິຍສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕນ຺ຕິ ຍສ຺ສາ ສງ຺ເຆນ ອນ຺ຕມໂສ ອຸປສມ຺ປທາມາຬເກປິ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໑໐໘໖) ວຸຕ຺ຕາ ອຸປສມ຺ປທາສມ຺ມຸຕິ ນ ທິນ຺ນາ ໂຫຕິ, ຕໍ ອິມາ ທ຺ເວປິ ມຫາສິກ຺ຂມານາ ນາມ. ອິຘ ສງ຺ເຆນ ສມ຺ມຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ຕຕິເຍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍໍ ໂຫຕີຕິ.

ທຸຕິຍສິກ຺ຂມານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ປຐມຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ຄິຫິຄຕນ຺ຕິ ປຸຣິສນ຺ຕຣຄຕໍ, ອິຘາປິ ອິທໍ ວຕ຺ຖຸມຕ຺ຕເມວ ວິເສໂສ. ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສຎ຺ຈ ປຣິປຸຓ຺ຓສຎ຺ຎາຍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ກິຎ຺ຈາປິ ອນາປຕ຺ຕິ, ສາ ປນ ອນຸປສມ຺ປນ຺ນາວ ໂຫຕິ. ເສສໍ ປຐມສິກ຺ຂາປທສທິສເມວາຕິ.

ປຐມຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖-໗. ທຸຕິຍຕຕິຍຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ສພ຺ພໍ ຕຕິເຍ ວຸຕ຺ຕນເຍນ. ສຕ຺ຕເມປິ ສພ຺ພໍ ຈຕຸຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ທຸຕິຍຕຕິຍຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘. ປຐມສຫຊີວິນິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐເມ ¶ ສຫຊີວິນິນ຺ຕິ ສທ຺ຘິວິຫາຣິນິໍ. ເນວ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍາຕິ ສຍໍ ອຸທ຺ເທສາທີຫິ ນານຸຄ຺ຄຓ຺ເຫຍ຺ຍ. ນ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິມິສ຺ສາ, ອຍ຺ເຍ, ອຸທ຺ເທສາທີນິ ເທຫີ’’ຕິ ເອວໍ ນ ອຎ຺ຎາຍ ອນຸຄ຺ຄຓ຺ຫາເປຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຘຸເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວຣູເປ ວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ເສສເມຕ຺ຖ ຕຸວຏ຺ຏວຄ຺ເຄ ທຸກ຺ຂິຕສຫຊີວິນິສິກ຺ຂາປເທ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ປຐມສຫຊີວິນິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ນານຸພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ວຸຏ຺ຐາປິຕໍ ປວຕ຺ຕິນິນ຺ຕິ ວຸຏ຺ຐາປິຕໍ ປວຕ຺ຕິນິໍ ຍາຍ ອຸປສມ຺ປາທິຕາ, ຕໍ ອຸປຊ຺ຌາຍິນິນ຺ຕິ ອຕ຺ໂຖ. ນານຸພນ຺ເຘຍ຺ຍາຕິ ຈຸຓ຺ເຓນ ມຕ຺ຕິກາຍ ທນ຺ຕກຏ຺ເຐນ ມຸໂຂທເກນາຕິ ເອວໍ ເຕນ ເຕນ ກຣຓີເຍນ ນ ອຸປຏ຺ຐເຫຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ນານຸພນ຺ຘິສ຺ສນ຺ຕິ ຘຸເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ນານຸພນ຺ຘນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ພາລໍ ປນ ອລຊ຺ຊິນິໍ ວາ ອນນຸພນ຺ຘນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຏ຺ຐາປິຕປ຺ປວຕ຺ຕິນິຕາ, ທ຺ເວ ວສ຺ສານິ ອນນຸພນ຺ຘເນ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປຐມປາຣາຊິກສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ອກິຣິຍໍ, ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ນານຸພນ຺ຘນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ທຸຕິຍສຫຊີວິນິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ¶ ເນວ ວູປກາເສຍ຺ຍາຕິ ນ ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ເຉຍ຺ຍ. ນ ວູປກາສາເປຍ຺ຍາຕິ ‘‘ອິມໍ, ອຍ຺ເຍ, ຄເຫຕ຺ວາ ຄຈ຺ຉາຫີ’’ຕິ ອຎ຺ຎໍ ນ ອາຓາເປຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ຘຸເຣ ນິກ຺ຂິຕ຺ຕມຕ຺ເຕ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ສຫຊີວິນິຍາ ອວູປກາສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ສຕິ ປນ ອນ຺ຕຣາເຍ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ທຸຕິຍິກໍ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ ¶ , ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ສຫຊີວິນິຕາ, ວູປກາສວູປກາສາປເນ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ທຸຕິຍສຫຊີວິນິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຄພ຺ຠິນີວຄ຺ໂຄ ສຕ຺ຕໂມ.

໘. ກຸມາຣິຠູຕວຄ຺ໂຄ

໑-໒-໓. ປຐມກຸມາຣິຠູຕາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ກຸມາຣິຠູຕວຄ຺ຄສ຺ສ ປຐມທຸຕິຍຕຕິຍານິ ຕີຫິ ຄິຫິຄຕສິກ຺ຂາປເທຫິ ສທິສາເນວ. ຍາ ປນ ຕາ ສພ຺ພປຐມາ ທ຺ເວ ມຫາສິກ຺ຂມານາ, ຕາ ອຕິກ຺ກນ຺ຕວີສຕິວສ຺ສາຕິ ເວທິຕພ຺ພາ. ຕາ ຫິ ຄິຫິຄຕາ ວາ ໂຫນ຺ຕຸ, ອຄິຫິຄຕາ ວາ, ສມ຺ມຸຕິກມ຺ມາທີສຸ ‘‘ສິກ຺ຂມານາ’’ອິຈ຺ເຈວ ວຕ຺ຕພ຺ພາ, ‘‘ຄິຫິຄຕາ’’ຕິ ວາ ‘‘ກຸມາຣິຠູຕາ’’ຕິ ວາ ນ ວຕ຺ຕພ຺ພາ. ຄິຫິຄຕາຍ ທສວສ຺ສກາເລ ສິກ຺ຂາສມ຺ມຸຕິໍ ທຕ຺ວາ ທ຺ວາທສວສ຺ສກາເລ ອຸປສມ຺ປທາ ກາຕພ຺ພາ, ເອກາທສວສ຺ສກາເລ ທຕ຺ວາ ເຕຣສວສ຺ສກາເລ ກາຕພ຺ພາ, ທ຺ວາທສເຕຣສຈຸທ຺ທສປນ຺ນຣສໂສຬສສຕ຺ຕຣສອຏ຺ຐາຣສວສ຺ສກາເລ ສິກ຺ຂາສມ຺ມຸຕິໍ ທຕ຺ວາ ວີສຕິວສ຺ສກາເລ ອຸປສມ຺ປທາ ກາຕພ຺ພາ. ອຏ຺ຐາຣສວສ຺ສກາລໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ຈ ປນາຍໍ ‘‘ຄິຫິຄຕາ’’ຕິປິ ‘‘ກຸມາຣິຠູຕາ’’ຕິປິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ຍາ ປນາຍໍ ‘‘ກຸມາຣິຠູຕາ’’ຕິ ວຸຕ຺ຕາ ສາມເຓຣີ ¶ , ສາ ‘‘ຄິຫິຄຕາ’’ຕິ ນ ວຕ຺ຕພ຺ພາ, ‘‘ກຸມາຣິຠູຕາ’’ອິຈ຺ເຈວ ¶ ວຕ຺ຕພ຺ພາ. ສິກ຺ຂາສມ຺ມຸຕິທານວເສນ ປນ ສພ຺ພາປິ ‘‘ສິກ຺ຂມານາ’’ຕິ ວຕ຺ຕຸໍ ວຏ຺ຏຕີຕິ.

ປຐມກຸມາຣິຠູຕາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສາຕິ ອຸປສມ຺ປທາວເສນ ອປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສາ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ອຸປຊ຺ຌາຍາ ຫຸຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ທຸກ຺ກຏານິ ອນ຺ຕຣາ, ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ.

ອູນທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ສງ຺ເຆນ ອສມ຺ມຕາຕິ ຍສ຺ສາ ສງ຺ເຆນ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໑໑໓໒) ວຸຕ຺ຕາ ວຸຏ຺ຐາປນສມ຺ມຸຕິ ນ ທິນ຺ນາ. ເສສໍ ອຸຠຍຕ຺ຖາປິ ມຫາສິກ຺ຂມານາສິກ຺ຂາປທທ຺ວຍສທິສເມວາຕິ.

ປຣິປຸຓ຺ຓທ຺ວາທສວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ຂີຍນຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ອລໍ ຕາວ ເຕ ອຍ຺ເຍ ວຸຏ຺ຐາປິເຕນາຕິ ວຸຈ຺ຈມານາຕິ ວຸຏ຺ຐາປນສມ຺ມຸຕິຍາ ຍາຈິຕາຍ ສງ຺ເຆນ ອຸປປຣິກ຺ຂິປິຕ຺ວາ ‘‘ຍສ຺ມາ ພາລາ ອພ຺ຍຕ຺ຕາ ຈ ອລຊ຺ຊິນີ ຈ ໂຫຕິ, ຕສ຺ມາ ອລໍ ຕາວ ຕຸຍ຺ຫໍ ອຸປສມ຺ປາທິເຕນາ’’ຕິ ເອວໍ ນິວາຣີຍມານາ. ປຈ຺ຉາ ຂີຍນຘມ຺ມນ຺ຕິ ປຈ຺ຉາ ອຎ຺ຎາສໍ ພ຺ຍຕ຺ຕານໍ ລຊ຺ຊິນີນໍ ວຸຏ຺ຐາປນສມ຺ມຸຕິໍ ທິຍ຺ຍມານໍ ທິສ຺ວາ ‘‘ອຫເມວ ນູນ ພາລາ’’ຕິອາທີນິ ຠຓມານາ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ຂີເຍຍ຺ຍ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອວໍ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຈຓ຺ຑກາຬິໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ຂີຍນຘມ຺ມໍ ອາປຊ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ປກຕິຍາ ຉນ຺ທາທີນໍ ວເສນ ກໂຣນ຺ຕີນໍ ຂີຍນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຏ຺ຐາປນສມ຺ມຸຕິຍາ ຍາຈນໍ, ອຸປປຣິກ຺ຂິຕ຺ວາ ນ ຉນ຺ທາທິວເສນ ປຏິກ຺ຂິຕ຺ຕາຍ ‘‘ສາຘູ’’ຕິ ປຏິສ຺ສໂວ, ປຈ຺ຉາຂີຍນນ຺ຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທິນ຺ນາທານສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ທຸກ຺ຂເວທນນ຺ຕິ.

ຂີຍນຘມ຺ມສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗-໘. ສິກ຺ຂມານນວຸຏ຺ຐາປນປຐມທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ສາ ປຈ຺ຉາຕິ ສິກ຺ຂມານາຍ ອຸປສມ຺ປທາຍ ຍາຈິຍມານາຍ ສາ ຠິກ຺ຂຸນີ ເອວໍ ວຕ຺ວາ ລທ຺ເຘ ຈີວເຣ ປຈ຺ຉາ ອສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ ‘‘ເນວ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມິ ¶ , ນ ວຸຏ຺ຐາປນາຍ ອຸສ຺ສຸກ຺ກໍ ກຣິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຘຸຣໍ ນິກ຺ຂິເປຍ຺ຍ, ຕສ຺ສາ ສຫ ຘຸຣນິກ຺ເຂເປນ ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ. ອຏ຺ຐເມປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ອຸຠຍມ຺ປິ ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອເຕສຸ ວຕ຺ຖູສຸ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ທ຺ວີສຸປິ ສຕິ ອນ຺ຕຣາເຍ, ປຣິເຍສິຕ຺ວາ ອລຠນ຺ຕິຍາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ¶ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸຠຍຕ຺ຖ ‘‘ເອວາຫໍ ຕໍ ວຸຏ຺ຐາເປສ຺ສາມີ’’ຕິ ປຏິຎ຺ຎາ, ອາກງ຺ຂິຕນິປ຺ຜຕ຺ຕິ, ປຈ຺ຉາ ຘຸຣນິກ຺ເຂໂປ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ສມນຸຠາສນສທິສານີຕິ.

ສິກ຺ຂມານນວຸຏ຺ຐາປນປຐມທຸຕິຍສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໙. ໂສກາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ນວເມ ໂສກາວາສນ຺ຕິ ສງ຺ເກຕໍ ກຕ຺ວາ ອາຄຈ຺ຉມານາ ປຸຣິສານໍ ອນ຺ໂຕໂສກໍ ປເວເສຕີຕິ ໂສກາວາສາ, ຕໍ ໂສກາວາສໍ. ອຖ ວາ ຆຣໍ ວິຍ ຆຣສາມິກາ ອຍມ຺ປິ ປຸຣິສສມາຄມໍ ອລຠມານາ ໂສກໍ ອາວິສຕິ, ອິຕິ ຍໍ ອາວິສຕິ, ສ຺ວາສ຺ສາ ອາວາໂສ ໂຫຕີຕິ ໂສກາວາສາ. ເຕເນວສ຺ສ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໑໑໖໐) ‘‘ໂສກາວາສາ ນາມ ປເຣສໍ ທຸກ຺ຂໍ ອຸປ຺ປາເທຕິ, ໂສກໍ ອາວິສຕີ’’ຕິ ທ຺ວິຘາ ອຕ຺ໂຖ ວຸຕ຺ໂຕ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອວຣູປໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ອຸປຊ຺ຌາຍາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວຣູປໍ ສິກ຺ຂມານໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອຊານນ຺ຕິຍາ ¶ , ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ໂສກາວາສຕາ, ຊານນໍ, ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຄພ຺ຠິນິວຸຏ຺ຐາປນສທິສາເນວາຕິ.

ໂສກາວາສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໐. ອນນຸຎ຺ຎາຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທສເມ ມາຕາປິຕູຫີຕິ ວິຊາຕມາຕຣາ ຈ ຊນກປິຕຣາ ຈ. ສາມິເກນາຕິ ເຍນ ປຣິຄ຺ຄຫິຕາ, ເຕນ. ອນນຸຎ຺ຎາຕນ຺ຕິ ອຸປສມ຺ປທຕ຺ຖາຍ ອນນຸຎ຺ຎາຕໍ. ທ຺ວິກ຺ຂຕ຺ຕຸຎ຺ຫິ ຠິກ຺ຂຸນີຫິ ອາປຸຈ຺ຉິຕພ຺ພໍ, ປພ຺ພຊ຺ຊາກາເລ ຈ ອຸປສມ຺ປທາກາເລ ຈ, ຠິກ຺ຂູນໍ ປນ ສກິໍ ອາປຸຈ຺ຉິເຕປິ ວຏ຺ຏຕິ ¶ . ຕສ຺ມາ ຍາ ອຸປສມ຺ປທາກາເລ ອນາປຸຈ຺ຉາ ອຸປສມ຺ປາເທຕິ, ຕສ຺ສາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ອນນຸຎ຺ຎາຕວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອປໂລເກຕ຺ວາ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ເຕສໍ ອຕ຺ຖິຠາວໍ ອຊານນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນປໂລກນໍ, ອຕ຺ຖິຠາວຊານນໍ, ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ອນນຸຎ຺ຎາຕສມຸຏ຺ຐານໍ, ກິຣິຍາກິຣິຍໍ, ໂນສຎ຺ຎາວິໂມກ຺ຂໍ, ອຈິຕ຺ຕກໍ, ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊໍ, ກາຍກມ຺ມໍ, ວຈີກມ຺ມໍ, ຕິຈິຕ຺ຕໍ, ຕິເວທນນ຺ຕິ.

ອນນຸຎ຺ຎາຕສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ປາຣິວາສິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ປາຣິວາສິກຉນ຺ທທາເນນາຕິ ປາຣິວາສິເຍນ ຉນ຺ທທາເນນ. ຕຕ຺ຖ ຈຕຸພ຺ພິຘໍ ປາຣິວາສິຍໍ ປຣິສປາຣິວາສິຍໍ ຣຕ຺ຕິປາຣິວາສິຍໍ ຉນ຺ທປາຣິວາສິຍໍ ອຊ຺ຌາສຍປາຣິວາສິຍນ຺ຕິ.

ຕຕ຺ຖ ປຣິສປາຣິວາສິຍໍ ນາມ ຠິກ຺ຂູ ເກນຈິເທວ ກຣຓີເຍນ ສນ຺ນິປຕິຕາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຖ ເມໂຆ ວາ ອຸຏ຺ຐຫຕິ, ອຸສ຺ສາຣຓາ ວາ ກຣີຍຕິ, ມນຸສ຺ສາ ວາ ອຊ຺ໂຌຕ຺ຖຣນ຺ຕາ ອາຄຈ຺ຉນ຺ຕິ, ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອໂນກາສາ ມຍໍ, ອຎ຺ຎຕ຺ຣ ຄຈ຺ຉາມາ’’ຕິ ຉນ຺ທໍ ອວິສ຺ສຊ຺ຊິຕ຺ວາວ ອຸຏ຺ຐຫນ຺ຕິ, ອິທໍ ປຣິສປາຣິວາສິຍໍ ນາມ, ກິຎ຺ຈາປິ ປຣິສປາຣິວາສິຍໍ, ຉນ຺ທສ຺ສ ປນ ອວິສ຺ສຏ຺ຐຕ຺ຕາ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ.

ປຸນ ¶ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ອຸໂປສຖາທີນິ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ຣຕ຺ຕິໍ ສນ຺ນິປຕິຕ຺ວາ ‘‘ຍາວ ສພ຺ເພ ສນ຺ນິປຕນ຺ຕິ, ຕາວ ຘມ຺ມໍ ສຸຓິສ຺ສາມາ’’ຕິ ເອກໍ ອຊ຺ເຌສນ຺ຕິ, ຕສ຺ມິໍ ຘມ຺ມກຖໍ ກເຖນ຺ເຕເຍວ ອຣຸໂຓ ອຸຄ຺ຄຈ຺ຉຕິ. ສເຈ ‘‘ຈາຕຸທ຺ທສິກໍ ອຸໂປສຖໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ນິສິນ຺ນາ, ‘‘ປນ຺ນຣໂສ’’ຕິ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ. ສເຈ ປນ຺ນຣສິກໍ ກາຕຸໍ ນິສິນ຺ນາ, ປາຏິປເທ ອນຸໂປສເຖ ອຸໂປສຖໍ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ. ອຎ຺ຎໍ ປນ ສງ຺ຆກິຈ຺ຈໍ ກາຕຸໍ ວຏ຺ຏຕິ, ອິທໍ ຣຕ຺ຕິປາຣິວາສິຍໍ ນາມ.

ປຸນ ຠິກ຺ຂູ ‘‘ກິຎ຺ຈິເທວ ອພ຺ຠານາທິສງ຺ຆກມ຺ມໍ ກຣິສ຺ສາມາ’’ຕິ ສນ຺ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ຕຕ຺ເຣໂກ ນກ຺ຂຕ຺ຕປາຐໂກ ຠິກ຺ຂຸ ເອວໍ ວທຕິ ‘‘ອຊ຺ຊ ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ທາຣຸຓໍ, ມາ ອິທໍ ກມ຺ມໍ ກໂຣຖາ’’ຕິ. ເຕ ຕສ຺ສ ວຈເນນ ຉນ຺ທໍ ວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາ ຕຕ຺ເຖວ ນິສິນ຺ນາ ໂຫນ຺ຕິ, ອຖຎ຺ໂຎ ອາຄນ຺ຕ຺ວາ ‘‘ນກ຺ຂຕ຺ຕໍ ປຕິມາເນນ຺ຕໍ, ອຕ຺ໂຖ ¶ ພາລໍ ອຸປຊ຺ຌຄາ (ຊາ. ໑.໑.໔໙), ກິໍ ນກ຺ຂຕ຺ເຕນ ກໂຣຖາ’’ຕິ ¶ ວທຕິ, ອິທໍ ຉນ຺ທປາຣິວາສິຍຎ຺ເຈວ ອຊ຺ຌາສຍປາຣິວາສິຍຎ຺ຈ. ເອຕສ຺ມິໍ ປາຣິວາສິເຍ ປຸນ ຉນ຺ທປາຣິສຸທ຺ຘິໍ ອນາຫຣິຕ຺ວາ ກມ຺ມໍ ກາຕຸໍ ນ ວຏ຺ຏຕິ, ອິທໍ ສນ຺ຘາຍ ວຸຕ຺ຕໍ ‘‘ປາຣິວາສິກຉນ຺ທທາເນນາ’’ຕິ. ປາຈິຕ຺ຕິຍນ຺ຕິ ເອວໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ກມ຺ມວາຈາປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ຣາຊຄເຫ ຖຸລ຺ລນນ຺ທໍ ອາຣພ຺ຠ ເອວໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຉນ຺ທໍ ອວິສ຺ສຊ຺ເຊຕ຺ວາວ ອວຸຏ຺ຐິຕາຍ ປຣິສາຍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ປາຣິວາສິກຉນ຺ທທານຕາ, ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ຄມ຺ຠິນິສິກ຺ຂາປທສທິສາເນວາຕິ.

ປາຣິວາສິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ອນຸວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ອນຸວສ຺ສນ຺ຕິ ອນຸສໍວຈ຺ຉຣໍ. ເອວໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາປິ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອນຸວສ຺ສໍ ວຸຏ຺ຐາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ເອກນ຺ຕຣິກໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອນຸວສ຺ສຕາ, ວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອກາທສເມ ວຸຕ຺ຕນຍາເນວາຕິ.

ອນຸວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓. ເອກວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ¶ ເອກນ຺ຕຣິກໍ ເອກໍ ວຸຏ຺ຐາເປນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ທ຺ວາທສເມນ ສທິສເມວາຕິ.

ເອກວສ຺ສສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກຸມາຣິຠູຕວຄ຺ໂຄ ອຏ຺ຐໂມ.

໙. ຉຕ຺ຕຸປາຫນວຄ຺ໂຄ

໑. ຉຕ຺ຕຸປາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຕ຺ຕວຄ຺ຄສ຺ສ ¶ ປຐເມ ຉຕ຺ຕຸປາຫນນ຺ຕິ ປທຠາຊເນ (ປາຈິ. ໑໑໗໘-໑໑໘໒) ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓໍ ຉຕ຺ຕຎ຺ຈ ອຸປາຫນາໂຍ ຈ. ຘາເຣຍ຺ຍາຕິ ປຣິໂຠຄວເສນ ມຄ຺ຄຄມເນ ເອກປ຺ປໂຍເຄເນວ ທິວສມ຺ປິ ຘາເຣນ຺ຕິຍາ ເອກາ ອາປຕ຺ຕິ. ສເຈ ປນ ຕາທິສໍ ຐານໍ ປຕ຺ວາ ຉຕ຺ຕມ຺ປິ ອປນາເມຕ຺ວາ ອຸປາຫນາປິ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ຘາເຣຕິ, ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຉຕ຺ຕຸປາຫນຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລານາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ ¶ , ຉຕ຺ຕສ຺ເສວ ອຸປາຫນານໍເຍວ ວາ ຘາຣເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ອຄິລານາຍ ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ຄິລານາຍ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຄິລານສຎ຺ຎາຍ ປນ, ອາຣາເມ ອາຣາມູປຈາເຣ ຘາເຣນ຺ຕິຍາ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອຸຠິນ຺ນໍ ຘາຣຓໍ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ຉຕ຺ຕຸປາຫນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ຍານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິເຍ ¶ ຍາເນນາຕິ ວຍ຺ຫາທິນາ. ເອຕ຺ຖາປິ ໂອໂຣຫິຕ຺ວາ ປຸນປ຺ປຸນໍ ອຠິຣຸຫນ຺ຕິຍາ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອນາປຕ຺ຕິຍໍ ‘‘ອາຣາເມ ອາຣາມູປຈາເຣ’’ຕິ ນຕ຺ຖິ, ເສສໍ ປຐເມ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ຍານສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໓. ສງ຺ຆາຓິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຕຕິເຍ ສງ຺ຆາຓິນ຺ຕິ ຍໍກິຎ຺ຈິ ກຏູປຄໍ. ຘາເຣຍ຺ຍາຕິ ກຏິຍໍ ປຏິມຸຎ຺ເຈຍ຺ຍ. ເອຕ຺ຖາປິ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ໂອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ຘາເຣນ຺ຕິຍາ ປໂຍຄຄຓນາຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ສງ຺ຆາຓິໍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ ກຏິສຸຕ຺ຕໍ ຘາເຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພໍ, ອິທໍ ປນ ອກຸສລຈິຕ຺ຕນ຺ຕິ.

ສງ຺ຆາຓິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໔. ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຈຕຸຕ຺ເຖ ¶ ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣນ຺ຕິ ສີສູປຄາທີສຸ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຍໍກິຎ຺ຈິ ປິຬນ຺ຘນໍ. ອິຘ ຕສ຺ສ ຕສ຺ສ ວເສນ ວຕ຺ຖຸຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພາ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣໍ ຘາຣຓວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ ກິຎ຺ຈິເທວ ຘາເຣນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາຣສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໕. ຄນ຺ຘວຓ຺ຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປຎ຺ຈເມ ¶ ຄນ຺ຘວຓ຺ຓເກນາຕິ ເຍນເກນຈິ ຄນ຺ເຘນ ຈ ວຓ຺ຓເກນ ຈ. ອິຘ ຄນ຺ຘາທິໂຍຊນໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຸພ຺ພປໂຍເຄ ທຸກ຺ກຏໍ, ນຫານປຣິໂຍສາເນ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ອາພາຘປຈ຺ຈຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ເສສໍ ຈຕຸຕ຺ຖສທິສເມວາຕິ.

ຄນ຺ຘວຓ຺ຓກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໖. ວາສິຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ຉຏ຺ເຐ ¶ ວາສິຕເກນາຕິ ຄນ຺ຘວາສິຕເກນ. ປິຎ຺ຎາເກນາຕິ ຕິລປິຏ຺ເຐນ. ເສສໍ ປຎ຺ຈມສທິສເມວາຕິ.

ວາສິຕກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໗. ຠິກ຺ຂຸນິອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ສຕ຺ຕເມ ອຸມ຺ມທ຺ທາເປຍ຺ຍາຕິ ອຸພ຺ພຏ຺ຏາເປຍ຺ຍ. ປຣິມທ຺ທາເປຍ຺ຍາຕິ ສມ຺ພາຫາເປຍ຺ຍ. ເອຕ຺ຖ ຈ ຫຕ຺ຖໍ ອມຸຎ຺ຈິຕ຺ວາ ອຸພ຺ພຏ຺ຏເນ ເອກາວ ອາປຕ຺ຕິ, ໂມເຈຕ຺ວາ ໂມເຈຕ຺ວາ ອຸພ຺ພຏ຺ຏເນ ປໂຍຄຄຓນາຍ ອາປຕ຺ຕິໂຍ. ສມ຺ພາຫເນປິ ເອເສວ ນໂຍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ຠິກ຺ຂຸນິຍາ ອຸມ຺ມທ຺ທາປນປຣິມທ຺ທາປນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອິຘ ມຄ຺ຄຄມນປຣິສ຺ສໂມປິ ເຄລຎ຺ຎໍ, ໂຈຣຠຍາທີຫິ ສຣີຣກມ຺ປນາທໂຍປິ ອາປທາ. ເສສໍ ຈຕຸຕ຺ເຖ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພນ຺ຕິ.

ຠິກ຺ຂຸນິອຸມ຺ມທ຺ທາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໘-໙-໑໐. ສິກ຺ຂມານອຸມ຺ມທ຺ທາປນາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອຏ຺ຐມນວມທສເມສຸປິ ¶ ສິກ຺ຂມານາຍ ສາມເຓຣິຍາ ຄິຫິນິຍາຕິ ເອຕ຺ຕກເມວ ນານໍ. ເສສໍ ສຕ຺ຕມສທິສເມວາຕິ.

ສິກ຺ຂມານອຸມ຺ມທ຺ທາປນາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໑. ອນາປຸຈ຺ຉາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເອກາທສເມ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ປຸຣໂຕຕິ ນ ອຠິມຸຂເມວາຕິ ອຕ຺ໂຖ, ອິທໍ ປນ ອຸປຈາຣໍ ສນ຺ຘາຍ ກຖິຕນ຺ຕິ ເວທິຕພ຺ພໍ. ຕສ຺ມາ ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອຸປຈາເຣ ອນ຺ຕມໂສ ຉມາຍປິ ‘‘ນິສີທາມິ, ອຍ຺ຍາ’’ຕິ ອນາປຸຈ຺ຉິຕ຺ວາ ນິສີທນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອນາປຸຈ຺ຉາ ນິສີທນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ຕິກປາຈິຕ຺ຕິຍໍ, ອາປຸຈ຺ຉິເຕ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຕສ຺ມິໍ ອາປຸຈ຺ຉິຕສຎ຺ຎາຍ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອນາປຸຈ຺ຉາ, ອຸປຈາເຣ ນິສຊ຺ຊາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ກຖິນສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ອນາປຸຈ຺ຉາສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໒. ປຎ຺ຫາປຸຈ຺ຉນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທ຺ວາທສເມ ອໂນກາສກຕນ຺ຕິ ‘‘ອສຸກສ຺ມິໍ ນາມ ຐາເນ ປຸຈ຺ຉາມີ’’ຕິ ¶ ເອວໍ ອກຕໂອກາສໍ, ຕສ຺ມາ ສຸຕ຺ຕນ຺ເຕ ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ວິນຍໍ ວາ ອຠິຘມ຺ມໍ ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ. ເສເສສຸປິ ເອເສວ ນໂຍ, ສພ຺ພໂສ ອກາຣິເຕ ປນ ວຕ຺ຕພ຺ພເມວ ນຕ຺ຖິ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ¶ ສມ຺ພຫຸລາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ອໂນກາສກຕໍ ຠິກ຺ຂຸໍ ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຕຕ຺ຖ ຕຕ຺ຖ ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ອໂນທິສ຺ສ ໂອກາສໍ ກາຣາເປຕ຺ວາ ຍຕ຺ຖ ກຕ຺ຖຈິ ປຸຈ຺ຉນ຺ຕິຍາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ຠິກ຺ຂຸສ຺ສ ອໂນກາສກາຣາປນໍ, ປຎ຺ຫໍ ປຸຈ຺ຉນນ຺ຕິ ¶ ອິມາເນຕ຺ຖ ທ຺ເວ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ປທໂສຘມ຺ມສທິສານິ, ອິທໍ ປນ ກິຣິຍາກິຣິຍນ຺ຕິ.

ປຎ຺ຫາປຸຈ຺ຉນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑໓. ອສໍກຈ຺ຈິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ເຕຣສເມ ອສໍກຈ຺ຈິກາຕິ ອຘກ຺ຂກອຸພ຺ຠນາຠິມຓ຺ຑລສງ຺ຂາຕສ຺ສ ສຣີຣສ຺ສ ປຏິຈ຺ຉາທນຕ຺ຖໍ ອນຸຎ຺ຎາຕສໍກຈ຺ຈິກວິຣຫິຕາ. ຄາມໍ ປວິເສຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ຄາມສ຺ສ ປຣິກ຺ເຂປໍ, ອປຣິກ຺ຂິຕ຺ຕສ຺ສ ອຸປຈາຣໍ ອຕິກ຺ກມນ຺ຕິຍາ ວາ ໂອກ຺ກມນ຺ຕິຍາ ວາ ປຐມປາເທ ທຸກ຺ກຏໍ, ທຸຕິເຍ ປາຈິຕ຺ຕິຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ອຎ຺ຎຕຣໍ ຠິກ຺ຂຸນິໍ ອາຣພ຺ຠ ອສໍກຈ຺ຈິກາຍ ຄາມໍ ປວິສນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ. ຍສ຺ສາ ປນ ສໍກຈ຺ຈິກຈີວຣໍ ອຈ຺ຉິນ຺ນໍ ວາ ນຏ຺ຐໍ ວາ, ຕສ຺ສາ, ຄິລານາຍ, ອາປທາສຸ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ອສໍກຈ຺ຈິກຕາ, ວຸຕ຺ຕປຣິຈ຺ເຉທາຕິກ຺ກໂມ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຕີຓິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ເອຬກໂລມສທິສານີຕິ.

ອສໍກຈ຺ຈິກສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຉຕ຺ຕຸປາຫນວຄ຺ໂຄ ນວໂມ.

໑໐…ເປ…໑໖. ມຸສາວາທາທິວຄ຺ໂຄ

ມຸສາວາທາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອິໂຕ ປເຣສຸ ມຸສາວາທວຄ຺ຄາທີສຸ ສຕ຺ຕສຸ ວຄ຺ເຄສຸ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ວິນິຈ຺ຉໂຍ ເວທິຕພ຺ໂພຕິ.

ໂສຬສມວຄ຺ໂຄ.

ອຸທ຺ທິຏ຺ຐາ ¶ ¶ ໂຂ ອຍ຺ຍາໂຍ ຉສຏ຺ຐິສຕາ ປາຈິຕ຺ຕິຍາ ຘມ຺ມາຕິ ຠິກ຺ຂູ ອາຣພ຺ຠ ປຎ຺ຎຕ຺ຕາ ສາຘາຣຓາ ສຕ຺ຕຕິ, ອສາຘາຣຓາ ຉນ຺ນວຸຕີຕິ ເອວໍ ຉສຏ຺ຐິສຕາ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ອຸຕ຺ຕານເມວາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ

ສຸທ຺ຘປາຈິຕ຺ຕິຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ຕຕ຺ຣາຍໍ ¶ ສງ຺ເຂປໂຕ ອສາຘາຣຓສິກ຺ຂາປເທສຸ ສມຸຏ຺ຐານວິນິຈ຺ຉໂຍ – ຄິຣຄ຺ຄສມຊ຺ຊາ ຈິຕ຺ຕາຄາຣສິກ຺ຂາປທໍ ສງ຺ຆາຓີ ອິຕ຺ຖາລງ຺ກາໂຣ ຄນ຺ຘວຓ຺ຓໂກ ວາສິຕກປິຎ຺ຎາໂກ ຠິກ຺ຂຸນິອາທີຫິ ອຸມ຺ມທ຺ທນປຣິມທ຺ທນາຕິ ອິມານິ ທສ ສິກ຺ຂາປທານິ ອຈິຕ຺ຕການິ ໂລກວຊ຺ຊານິ ອກຸສລຈິຕ຺ຕານິ. ອຍໍ ປເນຕ຺ຖ ອຘິປ຺ປາໂຍ, ວິນາປິ ຈິຕ຺ເຕນ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພຕ຺ຕາ ອຈິຕ຺ຕການິ, ຈິຕ຺ເຕ ປນ ສຕິ ອກຸສເລເນວ ອາປຊ຺ຊິຕພ຺ພຕ຺ຕາ ໂລກວຊ຺ຊານິ ເຈວ ອກຸສລຈິຕ຺ຕານິ ຈາຕິ. ອວເສສານິ ສຈິຕ຺ຕການິ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊາເນວ. ໂຈຣິວຸຏ຺ຐາປນໍ ຄາມນ຺ຕຣໍ ອາຣາມສິກ຺ຂາປທໍ ຄພ຺ຠິນິວຄ຺ເຄ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ສຕ຺ຕ, ກຸມາຣິຠູຕວຄ຺ເຄ ອາທິໂຕ ປຏ຺ຐາຍ ປຎ຺ຈ ປຸຣິສາທິສໍສຏ຺ຐໍ ປາຣິວາສິກຉນ຺ທທານໍ ອນຸວສ຺ສວຸຏ຺ຐາປນໍ ເອກນ຺ຕຣິກວຸຏ຺ຐາປນນ຺ຕິ ອິມານິ ເອກູນວີສຕິ ສິກ຺ຂາປທານິ ສຈິຕ຺ຕການິ ປຓ຺ຓຕ຺ຕິວຊ຺ຊານິ. ອວເສສານິ ສຈິຕ຺ຕການິ ໂລກວຊ຺ຊາເນວາຕິ.

ປາຏິເທສນີຍກຓ຺ໂຑ

໑. ສປ຺ປິວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ປາຏິເທສນີເຍສຸ ¶ ¶ ປຐເມ ສປ຺ປິນ຺ຕິ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕວິນິຈ຺ຉຍໍ ປາຬິອາຄຕໍ (ປາຈິ. ໑໒໓໐) ໂຄສປ຺ປິອາທິເມວ. ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ເຊຍ຺ຍາຕິ ເອຕ຺ຖ ‘‘ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິຍາ ປຏິລທ຺ຘໍ ຠຸຎ຺ຊິສ຺ສາມີ’’ຕິ ຄຫເຓ ທຸກ຺ກຏໍ, ຄຫິຕສ຺ສ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ອຊ຺ໂຌຫາເຣ ປາຏິເທສນີຍໍ.

ສາວຕ຺ຖິຍໍ ຉພ຺ພຄ຺ຄິຍາ ຠິກ຺ຂຸນິໂຍ ອາຣພ຺ຠ ສປ຺ປິໍ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊນວຕ຺ຖຸສ຺ມິໍ ປຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ‘‘ອຄິລານາ’’ຕິ ອຍເມຕ຺ຖ ອນຸປຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ຕິກປາຏິເທສນີຍໍ, ຄິລານາຍ ທ຺ວິກທຸກ຺ກຏໍ. ຍາ ປນ ຄິລານາ ຄິລານສຎ຺ຎາ, ຄິລານກາເລ ວາ ວິຎ຺ຎາເປຕ຺ວາ ປຈ຺ຉາ ອຄິລານາ ຫຸຕ຺ວາ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຄິລານາຍ ວາ ເສສກໍ, ຎາຕກປ຺ປວາຣິຕຏ຺ຐານໂຕ ວາ ວິຎ຺ຎຕ຺ຕໍ, ອຎ຺ຎສ຺ສ ວາ ອຕ຺ຖາຍ, ອຕ຺ຕໂນ ວາ ຘເນນ ຄຫິຕໍ ຠຸຎ຺ຊຕິ, ຕສ຺ສາ, ອຸມ຺ມຕ຺ຕິກາທີນຎ຺ຈ ອນາປຕ຺ຕິ. ວຸຕ຺ຕລກ຺ຂຓສປ຺ປິຕາ, ອນຸຎ຺ຎາຕກາຣຓາຠາໂວ, ວິຎ຺ຎຕ຺ຕິ, ອຊ຺ໂຌຫາໂຣຕິ ອິມາເນຕ຺ຖ ຈຕ຺ຕາຣິ ອງ຺ຄານິ. ສມຸຏ຺ຐານາທີນິ ອທ຺ຘານສທິສານີຕິ.

ສປ຺ປິວິຎ຺ຎາປນສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໒. ເຕລວິຎ຺ຎາປນາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ທຸຕິຍາທີສຸປິ ¶ ເຕລາທີນິ ປຸພ຺ເພ ວຸຕ຺ຕວິນິຈ຺ຉຍານິ ປາຬິຍໍ (ປາຈິ. ໑໒໓໖) ອາຄຕາເນວ, ປາຬິຍໍ ອນາຄເຕສຸ ປນ ອຏ຺ຐສຸປິ ທຸກ຺ກຏເມວ. ເສສໍ ສພ຺ພຕ຺ຖ ປຐເມ ວຸຕ຺ຕສທິສເມວາຕິ.

ເຕລວິຎ຺ຎາປນາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ເຂ

ປາຏິເທສນີຍວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

໑. ປຣິມຓ຺ຑລາທິສິກ຺ຂາປທວຓ຺ຓນາ

ອິໂຕ ¶ ¶ ປຣໍ ປນ ເສຂິຍານິ ເຈວ ອຘິກຣຓສມຖາ ຈ ສພ຺ພປກາຣໂຕ ຠິກ຺ຂຸປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍໍ ວຸຕ຺ຕນເຍເນວ ເວທິຕພ຺ພາຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓິຍາ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາຍ

ຠິກ຺ຂຸນິປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາ ນິຏ຺ຐິຕາ.

ນິຄມນກຖາ

ເອຕ຺ຕາວຕາ ຈ –

ວຓ຺ຓນໍ ປາຕິໂມກ຺ຂສ຺ສ, ໂສຓຕ຺ເຖເຣນ ຍາຈິໂຕ;

ວິນເຍ ຊາຕກງ຺ຂານໍ, ກງ຺ຂາວິຕຣຓຕ຺ຖິໂກ.

ອາຣຠິໍ ຍມຫໍ ສພ຺ພໍ, ສີຫຬຏ຺ຐກຖານຍໍ;

ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ, ວາຈນາມຄ຺ຄນິສ຺ສິຕໍ.

ນິສ຺ສາຍ ສາ ອຍໍ ນິຏ຺ຐໍ, ຄຕາ ອາທາຍ ສພ຺ພໂສ;

ສພ຺ພໍ ອຏ຺ຐກຖາສາຣໍ, ປາຬິຍຕ຺ຖຎ຺ຈ ເກວລໍ.

ນ ເຫຕ຺ຖ ຕໍ ປທໍ ອຕ຺ຖິ, ຍໍ ວິຣຸຊ຺ເຌຍ຺ຍ ປາຬິຍາ;

ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ, ໂປຣາຓຏ຺ຐກຖາຫິ ວາ.

ຍສ຺ມາ ຕສ຺ມາ ອກຕ຺ວາວ, ເອຕ຺ຖ ກງ຺ຂໍ ຫິເຕສິນາ;

ສິກ຺ຂິຕພ຺ພາວ ສກ຺ກຈ຺ຈໍ, ກງ຺ຂາວິຕຣຓີ ອຍໍ.

ຍຖາ ¶ ຈ ນິຏ຺ຐໍ ສມ຺ປຕ຺ຕາ, ກງ຺ຂາວິຕຣຓີ ອຍໍ;

ທ຺ວາວີສຕິ ຠາຓວາຣປອມາຓາຍ ປາຬິຍາ.

ເອວໍ ອນນ຺ຕຣາເຍນ, ນິຏ຺ຐໍ ກລ຺ຍາຓນິສ຺ສິຕາ;

ອຈິຣໍ ສພ຺ພສຕ຺ຕານໍ, ຍນ຺ຕຸ ສພ຺ເພ ມໂນຣຖາຕິ.

ປຣມວິສຸທ຺ຘສທ຺ຘາພຸທ຺ຘິວີຣິຍປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕນ ¶ ສີລາຈາຣຊ຺ຊວມທ຺ທວາທິຄຸຓສມຸທຍສມຸທິເຕນ ສກສມຍສມຍນ຺ຕຣຄຫນຊ຺ໂຌຄາຫຓສມຕ຺ເຖນ ປຎ຺ຎາເວຍ຺ຍຕ຺ຕິຍສມນ຺ນາຄເຕນ ຕິປິຏກປຣິຍຕ຺ຕິປ຺ປເຠເທ ສາຏ຺ຐກເຖ ສຕ຺ຖຸສາສເນ ອປ຺ປຏິຫຕຎາຓປ຺ປຠາເວນ ມຫາເວຍ຺ຍາກຣເຓນ ກຣຓສມ຺ປຕ຺ຕິຊນິຕສຸວິນິຄ຺ຄຕມຘອຸໂຣທາຣວຈນລາວຓ຺ຓຍຸຕ຺ເຕນ ຍຸຕ຺ຕມຸຕ຺ຕວາທິນາ ວາທີວເຣນ ມຫາກວິນາ ປຠິນ຺ນປຏິສມ຺ຠິທາປຣິວາເຣ ຉຬຠິຎ຺ຎາທິປ຺ປເຠທຄຸຓປ຺ປຏິມຓ຺ຑິເຕ ອຸຕ຺ຕຣິມນຸສ຺ສຘມ຺ເມ ສຸປ຺ປຕິຏ຺ຐິຕພຸທ຺ຘີນໍ ເຖຣວໍສປ຺ປທີປານໍ ເຖຣານໍ ມຫາວິຫາຣວາສີນໍ ວໍສາລງ຺ກາຣຠູເຕນ ວິປຸລວິສຸທ຺ຘພຸທ຺ຘິນາ ພຸທ຺ຘໂຆໂສຕິ ຄຣູຫິ ຄຫິຕນາມເຘຍ຺ເຍນ ເຖເຣນ ກຕາ ອຍໍ ກງ຺ຂາວິຕຣຓີ ນາມ ປາຕິໂມກ຺ຂວຓ຺ຓນາ –

ຕາວ ຕິຏ຺ຐຕຸ ໂລກສ຺ມິໍ, ໂລກນິຕ຺ຖຣເຓສິນໍ;

ທສ຺ເສນ຺ຕີ ກຸລປຸຕ຺ຕານໍ, ນຍໍ ສີລວິສຸທ຺ຘິຍາ.

ຍາວ ‘‘ພຸທ຺ໂຘ’’ຕິ ນາມມ຺ປິ, ສຸທ຺ຘຈິຕ຺ຕສ຺ສ ຕາທິໂນ;

ໂລກມ຺ຫິ ໂລກເຊຏ຺ຐສ຺ສ, ປວຕ຺ຕຕິ ມເຫສິໂນຕິ.

ກງ຺ຂາວິຕຣຓີ-ອຏ຺ຐກຖາ ນິຏ຺ຐິຕາ.