📜
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
അഭിധാനപ്പദീപികാ
ബുദ്ധപ്പണാമോ
തഥാഗതോ ¶ യോ കരുണാകരോ കരോ,
പയാത’മോസജ്ജ സുഖപ്പദം പദം;
അകാ പരത്ഥം കലിസമ്ഭവേ ഭവേ,
നമാമി തം കേവലദുക്കരം കരം.
ധമ്മപ്പണാമോ
അപൂജയും യം മുനികുഞ്ജരാ ജരാ,
രുജാദിമുത്താ യഹിമുത്തരേ തരേ;
ഠിതാ തിവട്ടമ്ബുനിധിം നരാനരാ,
തരിംസു തം ധമ്മമഘപ്പഹം പഹം.
സങ്ഘപ്പണാമോ
ഗതം മുനിന്ദോ’രസസൂനുതം നുതം,
സുപുഞ്ഞഖേത്തം ഭുവനേ സുതം സുതം;
ഗണമ്പി പാണീകതസംവരം വരം,
സദാ ഗുണോഘേന നിരന്തര’ന്തരം.
പടിഞ്ഞാ
നാമലിങ്ഗേസു കോസല്ല, മത്ഥനിച്ഛയകാരണം;
യതോ മഹബ്ബലം ബുദ്ധ, വചനേ പാടവത്ഥിനം.
നാമലിങ്ഗാന്യ’തോ ¶ ബുദ്ധ, ഭാസിതസ്സാ’രഹാന്യ’ഹം;
ദസ്സയന്തോ പകാസേസ്സ, മഭിധാനപ്പദീപികം.
പരിഭാസാ
ഭിയ്യോ രൂപന്തരാ സാഹ, ചരിയേന ച കത്ഥചി;
ക്വചാ’ ഹച്ചവിധാനേന ഞേയ്യം ഥീപുന്നപുംസകം.
അഭിന്നലിങ്ഗാനംയേവ, ദ്വന്ദോ ച, ലിങ്ഗവാചകാ;
ഗാഥാപാദന്തമജ്ഝട്ഠാ, പുബ്ബം യന്ത്യപരേ പരം.
പുമിത്ഥിയം പദം ദ്വീസു, സബ്ബലിങ്ഗേ ച തീസ്വിതി;
അഭിധാനന്തരാരമ്ഭേ, ഞേയ്യം ത്വ’ന്ത മഥാദി ച.
ഭിയ്യോ പയോഗ മാഗമ്മ, സോഗതേ ആഗമേ ക്വചി;
നിഘണ്ഡു യുത്തി ഞ്ചാനീയ, നാമലിങ്ഗം കഥീയതീതി.
൧. സഗ്ഗകണ്ഡ
ബുദ്ധോ ദസബലോ സത്ഥാ, സബ്ബഞ്ഞൂ ദ്വിപദുത്തമോ;
മുനിന്ദോ ഭഗവാ നാഥോ, ചക്ഖുമ’ങ്ഗീരസോ മുനി.
ലോകനാഥോ’ നധിവരോ, മഹേസി ച വിനായകോ;
സമന്തചക്ഖു സുഗതോ, ഭൂരിപഞ്ഞോ ച മാരജി.
നരസീഹോ നരവരോ, ധമ്മരാജാ മഹാമുനി;
ദേവദേവോ ലോകഗരു, ധമ്മസ്സാമീ തഥാഗതോ.
സയമ്ഭൂ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ, വരപഞ്ഞോ ച നായകോ;
ജിനോ, സക്കോ തു സിദ്ധത്ഥോ, സുദ്ധോദനി ച ഗോതമോ.
സക്യസീഹോ തഥാ സക്യ, മുനി ചാദിച്ചബന്ധു ച;
മോക്ഖോ നിരോധോ നിബ്ബാനം, ദീപോ തണ്ഹക്ഖയോ പരം;
താണം ലേണ മരൂപഞ്ച, സന്തം സച്ച മനാലയം.
അസങ്ഖതം സിവ മമതം സുദുദ്ദസം,
പരായണം സരണ മനീതികം തഥാ;
അനാസവം ധുവ മനിദസ്സനാ’ കതാ,
പലോകിതം നിപുണ മനന്ത മക്ഖരം.
ദുക്ഖക്ഖയോ ¶ ബ്യാബജ്ഝഞ്ച [ബ്യാപജ്ജം (ടീകാ)], വിവട്ടം ഖേമ കേവലം;
അപവഗ്ഗോ വിരാഗോ ച, പണീത മച്ചുതം പദം.
യോഗക്ഖേമോ പാര മപി, മുത്തി സന്തി വിസുദ്ധിയോ;
വിമുത്യ’ സങ്ഖതധാതു, സുദ്ധി നിബ്ബുതിയോ സിയും.
ഖീണാസവോ ത്വ’സേക്ഖോ ച, വീതരാഗോ തഥാ’ രഹാ;
ദേവലോകോ ദിവോ സഗ്ഗോ [നാകോ (സീ.)],
തിദിവോ തിദസാലയോ.
തിദസാ ത്വ’മരാ ദേവാ, വിബുധാ ച സുധാസിനോ;
സുരാ മരൂ ദിവോകാ ചാ, മതപാ സഗ്ഗവാസിനോ.
നിജ്ജരാ’ നിമിസാ ദിബ്ബാ, അപുമേ ദേവതാനി ച [ദേവതാ ഏവ ദേവതാനി, സകത്ഥേ നിപച്ചയോ (ടീകാ)];
സിദ്ധോ ഭൂതോ ച ഗന്ധബ്ബോ, ഗുയ്ഹകോ യക്ഖ രക്ഖസാ;
കുമ്ഭണ്ഡോ ച പിസാചാ’ദീ, നിദ്ദിട്ഠാ ദേവയോനിയോ.
പുബ്ബദേവാ സുരരിപൂ, അസുരാ ദാനവാ പുമേ;
തബ്ബിസേസാ പഹാരാദോ, സമ്ബരോ ബലിആദയോ.
പിതാമഹോ പിതാ ബ്രഹ്മാ, ലോകേസോ കമലാസനോ;
തഥാ ഹിരഞ്ഞഗബ്ഭോ ച, സുരജേട്ഠോ പജാപതി.
വാസുദേവോ ഹരി [ഹരീ (ടീകാ)] കണ്ഹോ, കേസവോ ചക്കപാണ്യ’ഥ;
മഹിസ്സരോ സിവോ സൂലീ, ഇസ്സരോ പസുപത്യ’പി.
ഹരോ വുത്തോ കുമാരോ തു, ഖന്ധോ സത്തിധരോ ഭവേ;
സക്കോ പുരിന്ദദോ ദേവ, രാജാ വജിരപാണി ച;
സുജമ്പതി സഹസ്സക്ഖോ, മഹിന്ദോ വജിരാവുധോ.
വാസവോ ച ദസസത, നയനോ തിദിവാധിഭൂ;
സുരനാഥോ ച വജിര, ഹത്ഥോ ച ഭൂതപത്യ’പി.
മഘവാ കോസിയോ ഇന്ദോ, വത്രഭൂ പാകസാസനോ;
വിഡോജോ ഥ സുജാ തസ്സ [സുജാതാ’സ്സ (ടീകാ)], ഭരിയാ ഥ പുരം ഭവേ.
മസക്കസാരാ ¶ [മസക്കസാരോ (സീ.)] വസ്സോക, സാരാ ചേവാ’ മരാവതീ;
വേജയന്തോ തു പാസാദോ,
സുധമ്മാ തു സഭാ മതാ.
വേജയന്തോ രഥോ തസ്സ,
വുത്തോ മാതലി സാരഥി;
ഏരാവണോ ഗജോ പണ്ഡു, കമ്ബലോ തു സിലാസനം.
സുവീരോച്ചാദയോ പുത്താ, നന്ദാ പോക്ഖരണീ ഭവേ;
നന്ദനം മിസ്സകം ചിത്ത, ലതാ ഫാരുസകം വനാ.
അസനി ദ്വീസു കുലിസം, വജിരം പുന്നപുംസകേ;
അച്ഛരായോത്ഥിയം വുത്താ, രമ്ഭാ അലമ്ബുസാദയോ;
ദേവിത്ഥിയോ ഥ ഗന്ധബ്ബാ, പഞ്ചസിഖോതി ആദയോ.
വിമാനോ നിത്ഥിയം ബ്യമ്ഹം, പീയൂസം ത്വമതം സുധാ;
സിനേരു മേരു തിദിവാ, ധാരോ നേരു സുമേരു ച.
യുഗന്ധരോ ഈസധരോ, കരവീകോ സുദസ്സനോ;
നേമിന്ധരോ വിനതകോ, അസ്സകണ്ണോ കുലാചലാ.
മന്ദാകിനീ തഥാ’കാസ, ഗങ്ഗാ സുരനദീ പ്യഥ;
കോവിളാരോ തഥാ പാരി, ച്ഛത്തകോ പാരിജാതകോ;
കപ്പരുക്ഖോ തു സന്താനാ, ദയോ ദേവദ്ദുമാ സിയും.
പാചീ പതീഝു’ ദീചി’ത്ഥീ, പുബ്ബ പച്ഛിമ ഉത്തരാ;
ദിസാഥ ദക്ഖിണാ’ പാചീ, വിദിസാ’നുദിസാ ഭവേ.
ഏരാവതോ [ഏരാവണോ (സീ.), അമരകോസേ പന ഏരാവതോ ഏവ അത്ഥി] പുണ്ഡരീകോ, വാമനോ കുമുദോ’ ഞ്ജനോ;
പുപ്ഫദന്തോ സബ്ബഭുമ്മോ, സുപ്പതീകോ ദിസാഗജാ.
ധതരട്ഠോ ച ഗന്ധബ്ബാ, ധിപോ, കുമ്ഭണ്ഡസാമി തു;
വിരുള്ഹകോ, വിരൂപക്ഖോ, തു നാഗാധിപതീരിതോ.
യക്ഖാധിപോ വേസ്സവണോ, കുവേരോ നരവാഹനോ;
അളകാ [അലകാ (അമരകോസ)] ളകമന്ദാസ്സ, പുരീ, പഹരണം ഗദാ;
ചതുദ്ദിസാന മധിപാ, പുബ്ബാദീനം കമാ ഇമേ.
ജാതവേദോ ¶ സിഖീ ജോതി, പാവകോ ദഹനോ’ നലോ;
ഹുതാവഹോ’ ച്ചിമാ ധൂമ, കേത്വ’ഗ്ഗി ഗിനി ഭാനുമാ.
തേജോ ധൂമസിഖോ വായു, സഖോ ച കണ്ഹവത്തനീ;
വേസ്സാനരോ ഹുതാസോ ഥ, സിഖാജാല’ച്ചി ചാപുമേ.
വിപ്ഫുലിങ്ഗം ഫുലിങ്ഗഞ്ച, ഭസ്മാ [‘ഭസ്മാ’ തിപദം രാജാദിഗണേ പരിയാപന്നം (രൂപസിദ്ധി-ഉണാദി), ഭസ്മം (സീ.)] തു സേട്ഠി ഛാരികാ;
കുക്കുളോ തു’ണ്ഹഭസ്മസ്മി, മങ്ഗാരോ’ലാത മുമ്മുകം [തികം ദിത്തകട്ഠാദിന്ധനേ (ടീകാ)];
സമിധാ ഇധുമം ചേ’ധോ, ഉപാദാനം തഥിന്ധനം.
അഥോ’ഭാസോ പകാസോ ചാ,
'ലോകോ’ജ്ജോതാ’തപാ സമാ;
മാലുതോ പവനോ വായു, വാതോ’നില സമീരണാ;
ഗന്ധവാഹോ തഥാ വായോ, സമീരോ ച സദാഗതി.
വായുഭേദാ ഇമേ ഛു’ദ്ധ, ങ്ഗമോ ചാധോഗമോ തഥാ;
കുച്ഛിട്ഠോ ച കോട്ഠാസയോ, അസ്സാസങ്ഗാനുസാരിനോ.
അഥോ അപാനം പസ്സാസോ,
അസ്സാസോ ആന മുച്ചതേ.
വേഗോ ജവോ രയോ ഖിപ്പം, തു സീഘം തുരിതം ലഹു;
ആസു തുണ്ണ മരം ചാവി, ലമ്ബിതം തുവടംപി ച.
സതതം നിച്ച മവിരതാ, നാരത സന്തത മനവരതഞ്ച ധുവം;
ഭുസ മതിസയോ ച ദള്ഹം, തിബ്ബേ’കന്താ’തിമത്ത, ബാള്ഹാനി;
ഖിപ്പാദീ പണ്ഡകേ ദബ്ബേ, ദബ്ബഗാ തേസു യേ തിസു.
അവിഗ്ഗഹോ തു കാമോ ച, മനോഭൂ മദനോ ഭവേ;
അന്തകോ വസവത്തീ ച, പാപിമാ ച പജാപതി.
പമത്തബന്ധു കണ്ഹോ ച, മാരോ നമുചി, തസ്സ തു;
തണ്ഹാ’രതീ രഗാ ധീതൂ, ഹത്ഥീ തു ഗിരിമേഖലോ.
യമരാജാ ച വേസായീ, യമോ’സ്സ നയനാവുധം;
വേപചിത്തി പുലോമോ ച, കിമ്പുരിസോ തു കിന്നരോ.
അന്തലിക്ഖം ഖ’മാദിച്ച, പഥോ’ബ്ഭം ഗഗന’മ്ബരം;
വേഹാസോ ചാനിലപഥോ, ആകാസോ നിത്ഥിയം നഭം.
ദേവോ ¶ വേഹായസോ താരാ,
പഥോ സുരപഥോ അഘം.
മേഘോ വലാഹകോ ദേവോ, പജ്ജുന്നോ’മ്ബുധരോ ഘനോ;
ധാരാധരോ ച ജീമൂതോ, വാരിവാഹോ തഥാ’മ്ബുദോ.
അബ്ഭം തീസ്വഥ വസ്സഞ്ച, വസ്സനം വുട്ഠി നാരിയം;
സതേരതാ’ക്ഖണാ വിജ്ജു, വിജ്ജുതാ ചാചിരപ്പഭാ.
മേഘനാദേ തു ധനിതം, ഗജ്ജിതം രസിതാദി ച;
ഇന്ദാവുധം ഇന്ദധനു, വാതക്ഖിത്തമ്ബു സീകരോ.
ആസാരോ ധാരാ സമ്പാതോ,
കരകാ തു ഘനോപലം;
ദുദ്ദിനം മേഘച്ഛന്നാഹേ, പിധാനം ത്വപധാരണം.
തിരോധാന’ന്തരധാനാ, പിധാന ഛാദനാനി ച;
ഇന്ദു ചന്ദോ ച നക്ഖത്ത, രാജാ സോമോ നിസാകരോ.
ഓസധീസോ ഹിമരംസി, സസങ്കോ ചന്ദിമാ സസീ;
സീതരംസി നിസാനാഥോ, ഉളുരാജാ ച മാ പുമേ.
കലാ സോളസമോ ഭാഗോ, ബിമ്ബം തു മണ്ഡലം ഭവേ;
അഡ്ഢോ ത്വദ്ധോ ഉപഡ്ഢോ ച, വാ ഖണ്ഡം സകലം പുമേ.
അദ്ധം വുത്തം സമേ ഭാഗേ, പസാദോ തു പസന്നതാ;
കോമുദീ ചന്ദികാ ജുണ്ഹാ, കന്തി സോഭാ ജുതി ച്ഛവി.
കലങ്കോ ലഞ്ഛനം ലക്ഖം, അങ്കോ’ഭിഞ്ഞാണ ലക്ഖണം;
ചിഹനം ചാപി സോഭാ തു, പരമാ സുസമാ ഥ ച.
സീതം ഗുണേ, ഗുണിലിങ്ഗാ, സീത സിസിര സീതലാ;
ഹിമം തുഹിന മുസ്സാവോ, നീഹാരോ മഹികാ പ്യഥ.
നക്ഖത്തം ജോതി ഭം താരാ, അപുമേ താരകോ’ളു ച;
അസ്സയുജോ ഭരണിത്ഥീ, സകത്തികാ രോഹിണീ പിച;
മിഗസിര [മഗസിര (സീ.)] മദ്ദാ ച പുനബ്ബസു, ഫുസ്സോ [പുസ്സോ (ടീ.)] ചാസിലേസ’പി.
മാഘാ [മഘ (സീ.)] ച ഫഗ്ഗുനീ ദ്വേ ച, ഹത്ഥാ ചിത്താ ച സ്വാതിപി;
വിസാഖാ’ നുരാധാ ജേട്ഠാ, മൂലാ’ സാള്ഹാ ദുവേ തഥാ.
സവണോ ¶ ച ധനിട്ഠാ ച, സതഭിസജോ പുബ്ബു’ത്തരഭദ്ദപദാ;
രേവത്യപീതി കമതോ, സത്താധികവീസനക്ഖത്താ.
സോബ്ഭാനു കഥിതോ രാഹു, സൂരാദീ തു നവഗ്ഗഹാ;
രാസി മേസാദികോ ഭദ്ദ, പദാ പോട്ഠപദാ സമാ.
ആദിച്ചോ സൂരിയോ സൂരോ, സതരംസി ദിവാകരോ;
വേരോചനോ ദിനകരോ, ഉണ്ഹരംസി പഭങ്കരോ.
അംസുമാലീ ദിനപതി, തപനോ രവി ഭാനുമാ;
രംസിമാ ഭാകരോ ഭാനു, അക്കോ സഹസ്സരംസി ച.
രംസി ആഭാ പഭാ ദിത്തി, രുചി ഭാ ജുതി ദീധിതി;
മരീചി ദ്വീസു ഭാന്വം’സു, മയൂഖോ കിരണോ കരോ.
പരിധി പരിവേസോ ഥ, മരീചി മിഗതണ്ഹികാ;
സൂരസ്സോദയതോ പുബ്ബു’, ട്ഠിതരംസി സിയാ’ രുണോ.
കാലോ’ദ്ധാ സമയോ വേലാ,
തബ്ബിസേസാ ഖണാദയോ;
ഖണോ ദസച്ഛരാകാലോ,
ഖണാ ദസ ലയോ ഭവേ.
ലയാ ദസ ഖണലയോ,
മുഹുത്തോ തേ സിയാ ദസ;
ദസ ഖണമുഹുത്തോ തേ, ദിവസോ തു അഹം ദിനം.
പഭാതഞ്ച വിഭാതഞ്ച, പച്ചൂസോ കല്ല മപ്യഥ;
അഭിദോസോ പദോസോ ഥ,
സായോ സഞ്ഝാ ദിനച്ചയോ.
നിസാ ച രജനീ രത്തി, തിയാമാ സംവരീ ഭവേ;
ജുണ്ഹാ തു ചന്ദികായുത്താ, തമുസ്സന്നാ തിമിസികാ.
നിസീഥോ മജ്ഝിമാ രത്തി, അഡ്ഢരത്തോ മഹാനിസാ;
അന്ധകാരോ തമോ നിത്ഥീ, തിമിസം തിമിരം മതം.
ചതുരങ്ഗതമം ഏവം, കാളപക്ഖചതുദ്ദസീ;
വനസണ്ഡോ ഘനോ മേഘ, പടലം ചാ’ഡ്ഢരത്തി ച.
അന്ധതമം ¶ ഘനതമേ, പഹാരോ യാമ, സഞ്ഞിതോ;
പാടിപദോ തു ദുതിയാ, തതിയാദീ തിഥീ [തിഥി], തായതി പാലേതീതി തിഥി, താ+ഇതി (ണ്വാദി) ദ്വിസു.
പന്നരസീ പഞ്ചദസീ, പുണ്ണമാസീ തു പുണ്ണമാ;
അമാവസീ പ്യമാവാസീ, ഥിയം പന്നരസീ’ പരാ.
ഘടികാ സട്ഠ്യ’ ഹോരത്തോ, പക്ഖോ തേ ദസ പഞ്ച ച;
തേ തു പുബ്ബാപരാ സുക്ക,
കാളാ, മാസോ തു തേ ദുവേ.
ചിത്തോ വേസാഖ, ജേട്ഠോ ചാ, സാള്ഹോ ദ്വീസു ച സാവണോ;
പോട്ഠപാദ’സ്സയുജാ ച, മാസാ ദ്വാദസ കത്തികോ.
മാഗസിരോ തഥാ ഫുസ്സോ, കമേന മാഘ ഫഗ്ഗുണാ;
കത്തിക’സ്സയുജാ മാസാ, പച്ഛിമ പുബ്ബകത്തികാ.
സാവണോ നിക്ഖമനീയോ,
ചിത്തമാസോ തു രമ്മകോ.
ചതുരോ ചതുരോ മാസാ, കത്തികകാളപക്ഖതോ;
കമാ ഹേമന്ത ഗിമ്ഹാന, വസ്സാനാ ഉതുയോ ദ്വിസു.
ഹേമന്തോ സിസിര മുതൂ,
ഛ വാ വസന്തോ ച ഗിമ്ഹ വസ്സാനാ;
സരദോതി കമാ മാസാ, ദ്വേ ദ്വേ വുത്താനുസാരേന.
ഉണ്ഹോ നിദാഘോ ഗിമ്ഹോഥ,
വസ്സോ വസ്സാന പാവുസാ;
ഉതൂഹി തീഹി വസ്സാനാ, ദികേഹി ദക്ഖിണായനം.
ഉത്തരായന മഞ്ഞേഹി, തീഹി വസ്സായനദ്വയം;
വസ്സ സംവച്ഛരാ നിത്ഥീ, സരദോ ഹായനോ സമാ.
കപ്പക്ഖയോ തു സംവട്ടോ, യുഗന്ത പലയാ അപി;
അലക്ഖീ കാലകണ്ണിത്ഥീ, അഥ ലക്ഖീ സിരി’ത്ഥിയം.
ദനു ദാനവമാതാ ഥ, ദേവമാതാ പനാ’ദിതി;
പാപഞ്ച കിബ്ബിസം വേരാ, ഘം ദുച്ചരിത ദുക്കടം;
അപുഞ്ഞാ’കുസലം കണ്ഹം, കലുസം ദുരിതാ’ഗു ച.
കുസലം ¶ സുകതം സുക്കം, പുഞ്ഞം ധമ്മ മനിത്ഥിയം;
സുചരിത മഥോ ദിട്ഠ, ധമ്മികം ഇഹലോകികം.
സന്ദിട്ഠിക മഥോ പാര, ലോകികം സമ്പരായികം;
തക്കാലം തു തദാത്വം ചോ,
ത്തരകാലോ തു ആയതി.
ഹാസോ’ ത്തമനതാ പീതി, വിത്തി തുട്ഠി ച നാരിയം;
ആനന്ദോ പമുദാ’മോദോ, സന്തോസോ നന്ദി സമ്മദോ.
പാമോജ്ജഞ്ച പമോദോ ഥ, സുഖം സാതഞ്ച ഫാസ്വ’ഥ;
ഭദ്ദം സേയ്യോ സുഭം ഖേമം, കല്യാണം മങ്ഗലം സിവം.
ദുക്ഖഞ്ച കസിരം കിച്ഛം, നീഘോ ച ബ്യസനം അഘം;
ദബ്ബേ തു പാപപുഞ്ഞാനി, തീസ്വാകിച്ഛം സുഖാദി ച.
ഭാഗ്യം നിയതി ഭാഗോ ച, ഭാഗധേയ്യം വിധീ’രിതോ;
അഥോ ഉപ്പത്തി നിബ്ബത്തി, ജാതി ജനന മുബ്ഭവോ.
നിമിത്തം കാരണം ഠാനം, പദം ബീജം നിബന്ധനം;
നിദാനം പഭവോ ഹേതു, സമ്ഭവോ സേതു പച്ചയോ.
കാരണം യം സമാസന്നം, പദട്ഠാനന്തി തം മതം;
ജീവോ തു പുരിസോ’ത്താ ഥ, പധാനം പകതിത്ഥിയം.
പാണോ സരീരീ ഭൂതം വാ, സത്തോ ദേഹീ ച പുഗ്ഗലോ;
ജീവോ പാണീ പജാ ജന്തു,
ജനോ ലോകോ തഥാഗതോ.
രൂപം സദ്ദോ ഗന്ധ രസാ, ഫസ്സോ ധമ്മോ ച ഗോചരാ;
ആലമ്ബാ വിസയാ തേ ഛാ, രമ്മണാ ലമ്ബണാനി ച.
സുക്കോ ഗോരോ സിതോ’ദാതാ,
ധവലോ സേത, പണ്ഡരാ;
സോണോ തു ലോഹിതോ രത്തോ,
തമ്ബ മഞ്ജിട്ഠ രോഹിതാ.
നീലോ കണ്ഹാ’സിതാ കാളോ,
മേചകോ സാമ സാമലാ;
സിതപീതേതു പണ്ഡു’ത്തോ, ഈസംപണ്ഡുതു ധൂസരോ.
അരുണോ ¶ കിഞ്ചിരത്തോ ഥ,
പാടലോ സേതലോഹിതോ;
അഥോ പീതോ ഹലിദ്യാഭോ,
പലാസോ ഹരിതോ ഹരി.
കളാരോ കപിലോ നീല, പീതേ ഥ രോചനപ്പഭേ;
പിങ്ഗോ പിസങ്ഗോ പ്യഥവാ, കളാരാദീ തു പിങ്ഗലേ.
കമ്മാസോ സബലോ ചിത്തോ,
സാവോ തു കണ്ഹപീതകേ;
വാച്ചലിങ്ഗാ ഗുണിന്യേതേ, ഗുണേ സുക്കാദയോ പുമേ.
നച്ചം നട്ടഞ്ച നടനം, നത്തനം ലാസനം ഭവേ;
നച്ചം തു വാദിതം ഗീത, മിതി നാടുമിദം തയം.
നച്ചട്ഠാനം സിയാ രങ്ഗോ, ഭിനയോ സൂച്യസൂചനം;
അങ്ഗഹാരോ’ങ്ഗവിക്ഖേപോ, നട്ടകോ നടകോ നടോ.
സിങ്ഗാരോ കരുണോ വീര, ബ്ഭുത ഹസ്സ ഭയാനകാ;
സന്തോ ബീഭച്ഛ രുദ്ദാനി, നവ നാട്യരസാ ഇമേ.
പോസസ്സ നാരിയം പോസേ, ഇത്ഥിയാ സങ്ഗമം പതി;
യാ പിഹാ ഏസ സിങ്ഗാരോ, രതികീളാദികാരണോ.
ഉത്തമ പ്പകതിപ്പായോ, ഇത്ഥിപുരിസഹേതുകോ;
സോ സമ്ഭോഗോ വിയോഗോതി,
സിങ്ഗാരോ ദുവിധോ മതോ.
ഭാസിതം ¶ ലപിതം ഭാസാ, വോഹാരോ വചനം വചോ;
ഉത്തി വാചാ ഗിരാ വാണീ, ഭാരതീ കഥിതാ [കഥാ (കത്ഥചി)] വചീ.
ഏകാഖ്യാതോ പദചയോ, സിയാ വാക്യംസകാരകോ;
ആമേഡിതന്തി വിഞ്ഞേയ്യം, ദ്വത്തിക്ഖത്തു മുദീരണം.
ഭയേ കോധേ പസംസായം, തുരിതേ കോതൂഹലേ’ച്ഛരേ;
ഹാസേ സോകേ പസാദേ ച, കരേ ആമേഡിതം ബുധോ.
ഇരു നാരീ യജു സാമ, മിതി വേദാ തയോ സിയും;
ഏതേ ഏവ തയീ നാരീ, വേദോ മന്തോ സുതിത്ഥിയം.
അട്ഠകോ വാമകോ വാമ, ദേവോ ചങ്ഗീരസോ ഭഗു;
യമദഗ്ഗി ച വാസിട്ഠോ, ഭാരദ്വാജോ ച കസ്സപോ;
വേസ്സാമിത്തോതി മന്താനം, കത്താരോ ഇസയോ ഇമേ.
കപ്പോ ബ്യാകരണം ജോതി, സത്ഥം സിക്ഖാ നിരുത്തി ച;
ഛന്ദോവിചിതി ചേതാനി, വേദങ്ഗാനി വദന്തി ഛ.
ഇതിഹാസോ പുരാവുത്ത, പ്പബന്ധോ ഭാരതാദികോ;
നാമപ്പകാസകം സത്ഥം, രുക്ഖാദീനം നിഘണ്ഡു സോ.
വിതണ്ഡസത്ഥം വിഞ്ഞേയ്യം, യം തം ലോകായതം ഇതി;
കേടുഭം തു ക്രിയാകപ്പ, വികപ്പോ കവിനം ഹിതോ.
ആഖ്യായികോപലദ്ധത്ഥാ, പബന്ധകപ്പനാ കഥാ;
ദണ്ഡനീത്യ’ത്ഥസത്ഥസ്മിം, വുത്തന്തോ തു പവത്തി ച.
സഞ്ഞാ, ഖ്യാ, വ്ഹാ സമഞ്ഞാ ചാ, ഭിധാനം നാമ മവ്ഹയോ;
നാമധേയ്യാ’ ധിവചനം, പടിവാക്യം തു ഉത്തരം.
പഞ്ഹോ തീസ്വ നുയോഗോ ച, പുച്ഛാ പ്യഥ നിദസ്സനം;
ഉപോഗ്ഘാതോ ച ദിട്ഠന്തോ, തഥോ’ദാഹരണം ഭവേ.
സമാ സങ്ഖേപ സംഹാരാ, സമാസോ സങ്ഗഹോ പ്യഥ;
സതം ധാരയസീ ത്യാദ്യ, ബ്ഭക്ഖാനം തുച്ഛഭാസനം.
വോഹാരോ തു വിവാദോ ഥ, സപനം സപഥോപി ച;
യസോ സിലോകോ കിത്തിത്ഥീ,
ഘോസനാ തു’ച്ചസദ്ദനം.
പടിഘോസോ പടിരവോ, ഥോ’ പഞ്ഞാസോ വചീമുഖം;
കത്ഥനാ ച സിലാഘാ ച, വണ്ണനാ ച നുതി ത്ഥുതി.
ഥോമനഞ്ച [ഥോമനം വാ (കത്ഥചി ഥോമനം ഥോമനാ ദ്വിലിങ്ഗേ)] പസംസാഥ, കേകാ നാദോ സിഖണ്ഡിനം;
ഗജാനം കോഞ്ചനാദോ ഥ,
മതാ ഹേസാ ഹയദ്ധനി.
പരിയായോ വേവചനം, സാകച്ഛാ തു ച സംകഥാ;
ഉപവാദോ ചു’പക്കോസാ, വണ്ണവാദാ’നുവാദോ ച;
ജനവാദാ’പവാദാപി, പരിവാദോ ച തുല്യത്ഥാ.
ഖേപോ ¶ നിന്ദാ തഥാ കുച്ഛാ, ജിഗുച്ഛാ ഗരഹാ ഭവേ;
നിന്ദാപുബ്ബോ ഉപാരമ്ഭോ, പരിഭാസന മുച്ചതേ.
അട്ഠാനരിയവോഹാര, വസേന യാ പവത്തിതാ;
അഭിവാക്യം സിയാ വാചാ, സാ വീതിക്കമദീപനീ.
മുഹുംഭാസാ നുലാപോഥ, പലാപോ നത്ഥികാ ഗിരാ;
ആദോഭാസന മാലാപോ,
വിലാപോ തു പരിദ്ദവോ.
വിപ്പലാപോ വിരോധോത്തി, സന്ദേസോത്തി തു വാചികം;
സമ്ഭാസനം തു സല്ലാപോ, വിരോധരഹിതം മിഥു.
ഫരുസം നിട്ഠുരം വാക്യം, മനുഞ്ഞം ഹദയങ്ഗമം;
സംകുലം തു കിലിട്ഠഞ്ച, പുബ്ബാപരവിരോധിനീ.
സമുദായത്ഥരഹിതം, അബദ്ധമിതി [അബന്ധ (ക.)] കിത്തിതം;
വിതഥം തു മുസാ ചാഥ [ആഹതം തു മുസാത്ഥകം (കത്ഥചി, അമരകോസേ)], ഫരുസാദീ തിലിങ്ഗികാ.
സമ്മാ ബ്യയഞ്ചാ വിതഥം, സച്ചം തച്ഛം യഥാതഥം;
തബ്ബന്താ തീസ്വ ലീകം ത്വ, സച്ചം മിച്ഛാ മുസാ ബ്യയം.
രവോ നിനാദോ നിനദോ ച സദ്ദോ,
നിഗ്ഘോസ നാദ ദ്ധനയോ ച രാവോ;
ആരാവ സംരാവ വിരാവ ഘോസാ,
രവാ സുതിത്ഥീ സര നിസ്സനാ ച.
വിസ്സട്ഠ മഞ്ജു വിഞ്ഞേയ്യാ, സവനീയാ വിസാരിനോ;
ബിന്ദു ഗമ്ഭീര നിന്നാദീ, ത്യേവ മട്ഠങ്ഗികോ സരോ.
തിരച്ഛാനഗതാനഞ്ഹി, രുതം വസ്സിത മുച്ചതേ;
കോലാഹലോ കലഹലോ,
ഗീതം ഗാനഞ്ച ഗീതികാ.
സരാ സത്ത തയോ ഗാമാ, ചേകവീസതി മുച്ഛനാ;
താനാ [ഠാനാനി (ബഹൂസു)] ചേകൂനപഞ്ഞാസ, ഇച്ചേതം സരമണ്ഡലം.
ഉസഭോ ധേവതോ ചേവ, ഛജ്ജ ഗന്ധാര മജ്ഝിമാ;
പഞ്ചമോ ച നിസാദോതി, സത്തേ’തേ ഗദിതാ സരാ.
നദന്തി ¶ ഉസഭം ഗാവോ, തുരഗാ ധേവതം തഥാ;
ഛജ്ജം മയൂരാ ഗന്ധാര, മജാ കോഞ്ചാ ച മജ്ഝിമം.
പഞ്ചമം പരപുട്ഠാദീ, നിസാദമ്പി ച വാരണാ;
ഛജ്ജോ ച മജ്ഝിമോ ഗാമാ,
തയോ സാധാരണോതി ച.
സരേസു തേസു പച്ചേകേ, തിസ്സോ തിസ്സോ ഹി മുച്ഛനാ;
സിയും തഥേവ താനാനി [ഠാനാനി (ബഹൂസു)], സത്ത സത്തേവ ലബ്ഭരേ.
തിസ്സോ ദുവേ ചതസ്സോ ച, ചതസ്സോ കമതോ സരേ;
തിസ്സോ ദുവേ ചതസ്സോതി, ദ്വാവീസതി സുതീ സിയും.
ഉച്ചതരേ രവേ താരോ, ഥാബ്യത്തേ മധുരേ കലോ;
ഗമ്ഭീരേ തു രവേ മന്ദോ, താരാദീ തീസ്വഥോ കലേ;
കാകലീ സുഖുമേ വുത്തോ,
ക്രിയാദിസമതാ ലയോ.
വീണാ ച വല്ലകീ സത്ത, തന്തീ സാ പരിവാദിനീ;
പോക്ഖരോ ദോണി വീണായ,
ഉപവീണോ തു വേഠകോ.
ആതതഞ്ചേവ വിതത, മാതതവിതതം ഘനം;
സുസിരം ചേതി തൂരിയം, പഞ്ചങ്ഗിക മുദീരിതം.
ആതതം നാമ ചമ്മാവ, നദ്ധേസു ഭേരിയാദിസു;
തലേ’കേകയുതം കുമ്ഭ, ഥുണ ദദ്ദരികാദികം.
വിതതം ചോ’ഭയതലം, തൂരിയം മുരജാദികം;
ആതതവിതതം സബ്ബ, വിനദ്ധം പണവാദികം.
സുസിരം വംസസങ്ഖാദി, സമ്മതാലാദികം ഘനം;
ആതോജ്ജം തു ച വാദിത്തം, വാദിതം വജ്ജ മുച്ചതേ.
ഭേരീ (ഭേരി) ദുന്ദുഭി വുത്തോ ഥ,
മുദിങ്ഗോ മുരജോസ്സ തു;
ആലിങ്ഗ, ങ്ക്യോ, ദ്ധകാ ഭേദാ,
തിണവോ തു ച ഡിണ്ഡിമോ.
ആലമ്ബരോ ¶ തു പണവോ, കോണോ വീണാദിവാദനം;
ദദ്ദരീ പടഹോ ഭേരി, പ്പഭേദാ മദ്ദലാദയോ.
ജനപ്പിയേ വിമദ്ദുട്ഠേ, ഗന്ധേ പരിമലോ ഭവേ;
സോ ത്വാ മോദോ ദൂരഗാമീ, വിസ്സന്താ തീസ്വിതോ പരം.
ഇട്ഠഗന്ധോ ച സുരഭി, സുഗന്ധോ ച സുഗന്ധി ച;
പൂതിഗന്ധി തു ദുഗ്ഗന്ധോ, ഥ വിസ്സം ആമഗന്ധി യം.
കുങ്കുമഞ്ചേവ യവന, പുപ്ഫഞ്ച തഗരം തഥാ;
തുരുക്ഖോതി ചതുജ്ജാതി, ഗന്ധാ ഏതേ പകാസിതാ.
കസാവോ നിത്ഥിയം തിത്തോ, മധുരോ ലവണോ ഇമേ;
അമ്ബിലോ കടുകോ ചേതി, ഛ രസാ തബ്ബതീ തിസു.
സിയാ ഫസ്സോ ച ഫോട്ഠബ്ബോ,
വിസയീ ത്വക്ഖ മിന്ദ്രിയം;
നയനം ത്വക്ഖി നേത്തഞ്ച, ലോചനം ച’ച്ഛി ചക്ഖു ച.
സോതം സദ്ദഗ്ഗഹോ കണ്ണോ, സവനം സുതി നത്ഥു തു;
നാസാ ച നാസികാ ഘാനം, ജിവ്ഹാതു രസനാ ഭവേ.
സരീരം വപു ഗത്തഞ്ചാ, ത്തഭാവോ ബോന്ദി വിഗ്ഗഹോ;
ദേഹം വാ പുരിസേ കായോ, ഥിയം തനു കളേവരം.
ചിത്തം ചേതോ മനോ നിത്ഥീ, വിഞ്ഞാണം ഹദയം തഥാ;
മാനസം ധീ തു പഞ്ഞാ ച, ബുദ്ധി മേധാ മതി മുതി.
ഭൂരീ മന്താ ച പഞ്ഞാണം, ഞാണം വിജ്ജാ ച യോനി ച;
പടിഭാന മമോഹോ ഥ, പഞ്ഞാഭേദാ വിപസ്സനാ.
സമ്മാദിട്ഠി പഭുതികാ, വീമംസാ തു വിചാരണാ;
സമ്പജഞ്ഞം തു നേപക്കം, വേദയിതം തു വേദനാ.
തക്കോ വിതക്കോ സങ്കപ്പോ,
പ്പനോ’ ഹാ’ യു തു ജീവിതം;
ഏകഗ്ഗതാ തു സമഥോ, അവിക്ഖേപോ സമാധി ച.
ഉസ്സാഹാ’ തപ്പ പഗ്ഗാഹാ, വായാമോ ച പരക്കമോ;
പധാനം വീരിയം ചേഹാ, ഉയ്യാമോ ച ധിതി ത്ഥിയം.
ചത്താരി വീരിയങ്ഗാനി, തചസ്സ ച നഹാരുനോ;
അവസിസ്സന മട്ഠിസ്സ, മംസലോഹിതസുസ്സനം.
ഉസ്സോള്ഹീ ¶ ത്വ ധിമത്തേഹാ, സതി ത്വ നുസ്സതി ത്ഥിയ;
ലജ്ജാ ഹിരീ സമാനാ ഥ, ഓത്തപ്പം പാപഭീരുതാ.
മജ്ഝത്തതാ തു’പേക്ഖാ ച, അദുക്ഖമസുഖാ സിയാ;
ചിത്താഭോഗോ മനക്കാരോ,
അധിമോക്ഖോ തു നിച്ഛയോ.
ദയാ’ നുകമ്പാ കാരുഞ്ഞം, കരുണാ ച അനുദ്ദയാ;
ഥിയം വേരമണീ ചേവ, വിരത്യാ’ രതി ചാപ്യഥ.
തിതിക്ഖാ ഖന്തി ഖമനം, ഖമാ മേത്താ തു മേത്യ’ഥ;
ദസ്സനം ദിട്ഠി ലദ്ധിത്ഥീ, സിദ്ധന്തോ സമയോ ഭവേ.
തണ്ഹാ ച തസിണാ ഏജാ, ജാലിനീ ച വിസത്തികാ;
ഛന്ദോ ജടാ നികന്ത്യാ’സാ, സിബ്ബിനീ ഭവനേത്തി ച.
അഭിജ്ഝാ വനഥോ വാനം, ലോഭോ രാഗോ ച ആലയോ;
പിഹാ മനോരഥോ ഇച്ഛാ, ഭിലാസോ കാമ ദോഹളാ;
ആകങ്ഖാ രുചി വുത്താ സാ, ത്വധികാ ലാലസാ ദ്വിസു.
വേരം വിരോധോ വിദ്ദേസോ, ദോസോ ച പടിഘഞ്ച വാ;
കോധാ’ ഘാതാ കോപ രോസാ,
ബ്യാപാദോ’ നഭിരദ്ധി ച.
ബദ്ധവേര മുപനാഹോ, സിയാ സോകോ തു സോചനം;
രോദിതം കന്ദിതം രുണ്ണം, പരിദേവോ പരിദ്ദവോ.
ഭീതിത്ഥി ഭയ മുത്താസോ, ഭേരവം തു മഹബ്ഭയം;
ഭേരവം ഭീസനം ഭീമം, ദാരുണഞ്ച ഭയാനകം;
ഘോരം പടിഭയം ഭേസ്മം, ഭയങ്കര മിമേ തീസു.
ഇസ്സാ ഉസൂയാ മച്ഛേരം, തു മച്ഛരിയ മച്ഛരം;
മോഹോ’വിജ്ജാ തഥാ’ഞാണം, മാനോ വിധാ ച ഉന്നതി.
ഉദ്ധച്ച മുദ്ധടം ചാഥ [ഉദ്ധവംഉദ്ധം ധാവതി ചിത്ത മേതേനാതി ഉദ്ധവം (ടീകാ)], താപോ കുക്കുച്ചമേവ ച;
പച്ഛാതാപോ നുതാപോ ച, വിപ്പടിസാരോ പകാസിതോ.
മനോവിലേഖ സന്ദേഹാ, സംസയോ ച കഥംകഥാ;
ദ്വേള്ഹകം വിചികിച്ഛാ ച, കങ്ഖാ സങ്കാ വിമത്യപി.
ഗബ്ബോ ¶ ഭിമാനോ’ഹംകാരോ, ചിന്താതു ഝാന മുച്ചതേ;
നിച്ഛയോ നിണ്ണയോ വുത്തോ, പടിഞ്ഞാ തു പടിസ്സവോ.
അവമാനം തിരക്കാരോ, പരിഭവോ പ്യ’ നാദരോ;
പരാഭവോ പ്യ’ വഞ്ഞാ ഥ, ഉമ്മാദോ ചിത്തവിബ്ഭമോ.
പേമം സിനേഹോ സ്നേഹോ ഥ, ചിത്തപീളാ വിസഞ്ഞിതാ;
പമാദോ സതിവോസ്സഗ്ഗോ, കോതൂഹലം കുതൂഹലം.
വിലാസോ ലലിതം ലീലാ, ഹാവോ ഹേളാ ച വിബ്ഭമോ;
ഇച്ചാദികാ സിയും നാരി, സിങ്ഗാരഭാവജാ കിരിയാ.
ഹസനം ഹസിതം ഹാസോ, മന്ദോ സോ മിഹിതം സിതം;
അട്ടഹാസോ മഹാഹാസോ,
രോമഞ്ചോ ലോമഹംസനം.
പരിഹാസോ ദവോ ഖിഡ്ഡാ, കേളി കീളാ ച കീളിതം;
നിദ്ദാ തു സുപിനം സോപ്പം, മിദ്ധഞ്ച പചലായികാ.
ഥിയം നികതി കൂടഞ്ച, ദമ്ഭോ സാഠ്യഞ്ച കേതവം;
സഭാവോ തു നിസ്സഗ്ഗോ ച, സരൂപം പകതിത്ഥിയം.
സീലഞ്ച ലക്ഖണം ഭാവോ,
ഉസ്സവോ തു ഛണോ മഹോ [മതോ (ടീ.)].
ധാരേന്തോ ജന്തു സസ്നേഹ, മഭിധാനപ്പദീപികം;
ഖുദ്ദകാദ്യത്ഥജാതാനി [ഖുദ്ദകാന്യത്ഥജാതാനി (ക.)], സമ്പസ്സതി യഥാസുഖം.
സഗ്ഗകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൨. ഭൂകണ്ഡ
൧. ഭൂമിവഗ്ഗ
വഗ്ഗാ ഭൂമി, പുരീ, മച്ച, ചതുബ്ബണ്ണ, വനാദിഹി;
പാതാലേന ച വുച്ചന്തേ, സങ്ഗോ’പങ്ഗേഹി’ധ’ക്കമാ.
വസുന്ധരാ ഛമാ ഭൂമി, പഥവീ മേദനീ മഹീ;
ഉബ്ബീ വസുമതീ ഗോ കു, വസുധാ ധരണീ ധരാ;
പുഥവീ ജഗതീ ഭൂരീ, ഭൂ ച ഭൂതധരാ’ വനീ.
ഖാരാ ¶ തു മത്തികാ ഊസോ, ഊസവാ തൂസരോ തിസു;
ഥലം ഥലീത്ഥീ ഭൂഭാഗേ, ഥദ്ധലൂഖമ്ഹി ജങ്ഗലോ.
പുബ്ബവിദേഹോ ചാപര, ഗോയാനം ജമ്ബുദീപോ ച;
ഉത്തരകുരു ചേതി സിയും, ചത്താരോമേ മഹാദീപാ.
പുമ്ബഹുത്തേ കുരൂ സക്കാ, കോസലാ മഗധാ സിവീ;
കലിങ്ഗാ’വന്തി പഞ്ചാലാ, വജ്ജീ ഗന്ധാര ചേതയോ.
വങ്ഗാ വിദേഹാ കമ്ബോജാ, മദ്ദാ ഭഗ്ഗ’ങ്ഗ സീഹളാ;
കസ്മീരാ കാസി പണ്ഡവാദീ, സിയും ജനപദന്തരാ.
ലോകോ ച ഭുവനം വുത്തം, ദേസോ തു വിസയോ പ്യഥ;
മിലക്ഖദേസോ പച്ചന്തോ, മജ്ഝദേസോ തു മജ്ഝിമോ.
അനൂപോ സലിലപ്പായോ, കച്ഛം പുമ നപുംസകേ;
സദ്ദലോ ഹരിതേ ദേസേ, തിണേനാ, ഭിനവേന ഹി.
നദ്യമ്ബുജീവനോ ദേസോ, വുട്ഠിനിപ്പജ്ജസസ്സകോ;
യോ നദീമാതികോ ദേവ,
മാതികോ ച കമേന സോ.
തീസ്വനൂപാദ്യഥോ ചന്ദ, സൂരാദോ സസ്സതീരിതോ;
രട്ഠം തു വിജിതഞ്ചാഥ, പുരിസേ സേതു ആലിയം.
ഉപാന്തഭൂ പരിസരോ, ഗോട്ഠം തു ഗോകുലം വജോ;
മഗ്ഗോ പന്ഥോ പഥോ അദ്ധാ, അഞ്ജസം വടുമം തഥാ.
പജ്ജോ [പജ്ജാ…. (ക.)], യനഞ്ച പദവീ, വത്തനീ പദ്ധതിത്ഥിയം;
തബ്ഭേദാ ജങ്ഘ, സകട, മഗ്ഗാ തേ ച മഹദ്ധനി.
ഏകപദ്യേകപദികേ, കന്താരോ തു ച ദുഗ്ഗമേ;
പടിമഗ്ഗോ പടിപഥോ, അദ്ധാനം ദീഘ മഞ്ജസം;
സുപ്പഥോ തു സുപന്ഥോ ച, ഉപ്പഥം ത്വപഥം ഭവേ.
ഛത്തിംസപരമാണൂന, മേകോ ണു ച ഛത്തിംസ തേ;
തജ്ജാരീ താപി ഛത്തിംസ, രഥരേണു ഛത്തിംസ തേ.
ലിക്ഖാതാ സത്ത ഊകാ താ, ധഞ്ഞമാസോതി സത്ത തേ;
സത്ത ങ്ഗുല’ മമു ദ്വിച്ഛ, വിദത്ഥി താ ദുവേ സിയും.
രതനം ¶ താനി സത്തേവ, യട്ഠി താ വീസതൂ സഭം;
ഗാവുത മുസഭാസീതി, യോജനം ചതുഗാവുതം.
ധനുപഞ്ചസതം കോസോ, കരീസം ചതുരമ്ബണം;
അബ്ഭന്തരം തു ഹത്ഥാന, മട്ഠവീസ പമാണതോ.
ഭൂമിവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
൨. ഭൂകണ്ഡ
൨. പുരവഗ്ഗ
പുരം നഗര മിത്ഥീ വാ, ഠാനീയം പുടഭേദനം;
ഥിയം തു രാജധാനീ [രാജഠാനീ (ടീ.)] ച, ഖന്ധാവാരോ ഭവേ ഥ ച.
സാഖാനഗര മഞ്ഞത്ര, യം തം മൂലപുരാ പുരം;
ബാരാണസീ ച സാവത്ഥി, വേസാലീ മിഥിലാ, ളവീ.
കോസമ്ബു, ജ്ജേനിയോ തക്ക, സിലാ ചമ്പാ ച സാഗലം;
സുസുമാരഗിരം [സംസുമാര (ടീകാ)] രാജ, ഗഹം കപിലവത്ഥു ച.
സാകേത, മിന്ദപത്ഥഞ്ചോ, ക്കട്ഠാ പാടലിപുത്തകം;
ജേതുത്തരഞ്ച സങ്കസ്സം, കുസിനാരാദയോ പുരീ.
രച്ഛാ ച വിസിഖാ വുത്താ, രഥികാ വീഥി ചാപ്യഥ;
ബ്യൂഹോ രച്ഛാ അനിബ്ബിദ്ധാ, നിബ്ബിദ്ധാ തു പഥദ്ധി ച.
ചതുക്കം ചച്ചരേ മഗ്ഗ, സന്ധി സിങ്ഘാടകം ഭവേ;
പാകാരോ വരണോ ചാഥ, ഉദാപോ [ഉദ്ദാപ, ഉദ്ദാപ] ഉപകാരികാ.
കുട്ടം തു ഭിത്തി നാരീ ഥ, ഗോപുരം ദ്വാരകോട്ഠകോ;
ഏസികാ ഇന്ദഖീലോ ച, അട്ടോ ത്വട്ടാലകോ ഭവേ.
തോരണം തു ബഹിദ്വാരം, പരിഖാതു ച ദീഘികാ;
മന്ദിരം സദനാ, ഗാരം, നികായോ നിലയാ, ലയോ.
ആവാസോ ഭവനം വേസ്മം, നികേതനം നിവേസനം;
ഘരം ഗഹഞ്ചാ, വസഥോ, സരണഞ്ച പതിസ്സയോ.
ഓകം സാലാ ഖയോ വാസോ, ഥിയം കുടി വസത്യ’പി;
ഗേഹഞ്ചാ, നിത്ഥി സദുമം, ചേതിയാ, യതനാനി തു.
പാസാദോ ¶ ചേവ യൂപോ ഥ, മുണ്ഡച്ഛദോ ച ഹമ്മിയം;
യൂപോതു ഗജകുമ്ഭമ്ഹി, ഹത്ഥിനഖോ പതിട്ഠിതോ.
സുപണ്ണവങ്കച്ഛദന, മഡ്ഢയോഗോ സിയാ ഥ ച;
ഏകകൂടയുതോ മാളോ,
പാസാദോ ചതുരസ്സകോ.
സഭായഞ്ച സഭാ ചാഥ, മണ്ഡപം വാ ജനാലയോ;
അഥോ ആസനസാലായം, പടിക്കമന മീരിതം.
ജിനസ്സ വാസഭവന, മിത്ഥീ ഗന്ധകുടി പ്യഥ;
ഥിയം രസവതീ പാക, ട്ഠാനഞ്ചേവ മഹാനസം.
ആവേസനം സിപ്പസാലാ, സോണ്ഡാ തു പാനമന്ദിരം;
വച്ചട്ഠാനം വച്ചകുടി, മുനീനം ഠാന മസ്സമോ.
പണ്യവിക്കയസാലാ കു, ആപണോ പണ്യവീഥികാ;
ഉദോസിതോ ഭണ്ഡസാലാ, ചങ്കമനം തു ചങ്കമോ.
ജന്താഘരം ത്വഗ്ഗിസാലാ, പപാ പാനീയസാലികാ;
ഗബ്ഭോ ഓവരകോ വാസാ, ഗാരം തു സയനിഗ്ഗഹം.
ഇത്ഥാഗാരം തു ഓരോധോ, സുദ്ധന്തോ’ ന്തേപുരമ്പി ച;
അസബ്ബവിസയട്ഠാനം, രഞ്ഞം കച്ഛന്തരം മതം.
സോപാനോ വാ’രോഹണഞ്ച,
നിസ്സേണീ സാ, ധിരോഹിണീ;
വാതപാനം ഗവക്ഖോ ച, ജാലഞ്ച സീഹപഞ്ജരം.
ആലോകസന്ധി വുത്തോ ഥ, ലങ്ഗീ’ത്ഥീ പലിഘോ ഭവേ;
കപിസീസോ, ഗ്ഗലത്ഥമ്ഭോ, നിബ്ബം തു ഛദ്ദകോടിയം.
ഛദനം പടലം ഛദ്ദ, മജിരം ചച്ചരോ, ങ്ഗണം;
പഘാനോ പഘനാ, ലിന്ദോ, പമുഖം ദ്വാരബന്ധനം.
പിട്ഠസങ്ഘാടകം ദ്വാര, ബാഹാ കൂടം തു കണ്ണികാ;
ദ്വാരഞ്ച പടിഹാരോ ഥ, ഉമ്മാരോ ദേഹനീ, ത്ഥിയം.
ഏളകോ ഇന്ദഖീലോ ഥ, ഥമ്ഭോ ഥൂണോ പുമിത്ഥിയം;
പാടികാ, ഡ്ഢേന്ദുപാസാണേ, ഗിഞ്ജകാ തു ച ഇട്ഠകാ.
വലഭിച്ഛാദിദാരുമ്ഹി, വങ്കേ ഗോപാനസീ, ത്ഥിയം;
കപോതപാലികായം തു, വിടങ്കോ നിത്ഥിയം ഭവേ.
കുഞ്ചികാവിവരം ¶ താള, ച്ഛിഗ്ഗലോ പ്യഥ കുഞ്ചികാ;
താളോ’വാപുരണം ചാഥ, വേദികാ വേദി കഥ്യതേ.
സങ്ഘാതോ പക്ഖപാസോ ച, മന്ദിരങ്ഗാ തുലാ അപി;
ഥിയം സമ്മുജ്ജനീ ചേവ, സമ്മജ്ജനീ ച സോധനീ.
സങ്കടീരം തു സങ്കാര, ട്ഠാനം സങ്കാരകൂടകം;
അഥോ കചവരോ, ക്ലാപോ, സങ്കാരോ ച കസമ്ബുപി.
ഘരാദിഭൂമി തം വത്ഥു, ഗാമോ സംവസഥോ ഥ സോ;
പാകടോ നിഗമോ ഭോഗ, മച്ചാദിഭ്യോ ധി തൂദിതോ [‘അധിഭൂ’തി ഈരിതോ കഥിതോ (ടീ.)].
സീമാ ച മരിയാദാ ഥ,
ഘോസോ ഗോപാലഗാമകോതി.
പുരവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
൩. നരവഗ്ഗ
മനുസ്സോ മാനുസോ മച്ചോ, മാനവോ മനുജോ നരോ;
പോസോ പുമാ ച പുരിസോ,
പോരിസോ പ്യഥ പണ്ഡിതോ.
ബുധോ വിദ്വാ വിഭാവീ ച, സന്തോ സപ്പഞ്ഞ കോവിദാ;
ധീമാ സുധീ കവി ബ്യത്തോ, വിചക്ഖണോ വിസാരദോ.
മേധാവീ മതിമാ പഞ്ഞോ, വിഞ്ഞൂ ച വിദൂരോ വിദൂ;
ധീരോ വിപസ്സീ ദോസഞ്ഞൂ, ബുദ്ധോ ച ദബ്ബ വിദ്ദസു.
ഇത്ഥീ സീമന്തിനീ നാരീ, ഥീ വധൂ വനിതാ, ങ്ഗനാ;
പമദാ സുന്ദരീ കന്താ, രമണീ ദയിതാ, ബലാ.
മാതുഗാമോ ച മഹിലാ, ലലനാ ഭീരു കാമിനീ;
കുമാരികാ തു കഞ്ഞാ ഥ, യുവതീ തരുണീ ഭവേ.
മഹേസീ സാഭിസേകാഞ്ഞാ,
ഭോഗിനീ രാജനാരിയോ;
ധവത്ഥിനീ തു സങ്കേതം, യാതി യാ സാ, ഭിസാരികാ.
ഗണികാ ¶ വേസിയാ വണ്ണ, ദാസീ നഗരസോഭിനീ;
രൂപൂപജീവിനീ വേസീ, കുലടാ തു ച ബന്ധകീ.
വരാരോഹോ, ത്തമാ മത്ത, കാസിനീ വരവണ്ണിനീ;
പതിബ്ബതാ ത്വപി സതീ, കുലിത്ഥീ കുലപാലികാ.
വിധവാ പതിസുഞ്ഞാ ഥ, പതിമ്ബരാ സയമ്ബരാ;
വിജാതാ തു പസൂതാ ച, ജാതാപച്ചാ പസൂതികാ.
ദൂതീ സഞ്ചാരികാ ദാസീ, തു ചേടീ കുടധാരികാ;
വാരുണീ, ക്ഖണികാ തുല്യാ, ഖത്തിയാനീ തു ഖത്തിയാ.
ദാരോ ജായാ കലത്തഞ്ച, ഘരണീ ഭരിയാ പിയാ,
പജാപതീ ച ദുതിയാ, സാ പാദപരിചാരികാ.
സഖീ ത്വാ’ലീ വയസ്സാ ഥ, ജാരീ ചേവാ’തിചാരിനീ;
പുമേ തൂ’തു രജോ പുപ്ഫം, ഉതുനീ തു രജസ്സലാ.
പുപ്ഫവതീ ഗരുഗബ്ഭാ, പന്നസത്താ ച ഗബ്ഭിനീ;
ഗബ്ഭാസയോ ജലാബുപി, കലലം പുന്നപുംസകേ.
ധവോതു സാമികോ ഭത്താ, കന്തോ പതി വരോ പിയോ;
അഥോ പപതി ജാരോ ഥാ,
പച്ചം പുത്തോ’ത്രജോ സുതോ.
തനുജോ തനയോ സൂനു, പുത്താദീ ധീതരി’ത്ഥിയം;
നാരിയം ദുഹിതാ ധീതാ,
സജാതോ ത്വോ’രസോ സുതോ.
ജായാപതീ ജനിപതീ, ജയമ്പതീ തു ദമ്പതീ [ദമ്പതീതി പദം പുല്ലിങ്ഗ ബഹുവചനന്തം ഇകാരന്തം, തുദമ്പതി (ടീ.)];
അഥ വസ്സവരോ വുത്തോ, പണ്ഡകോ ച നപുംസകം.
ബന്ധവോ ബന്ധു സജനോ, സഗോത്തോ ഞാതി ഞാതകോ;
സാലോഹിതോ സപിണ്ഡോ ച,
താതോ തു ജനകോ പിതാ.
അമ്മ, മ്ബാ ജനനീ മാതാ, ജനേത്തി ജനികാ ഭവേ;
ഉപമാതാ തു ധാതി’ത്ഥീ,
സാലോ ജായായ ഭാതികോ.
നനന്ദാ ¶ സാമിഭഗിനീ, മാതാമഹീ തു അയ്യികാ;
മാതുലോ മാതുഭാതാ,സ്സ, മാതുലാനീ പജാപതി.
ജായാപതീനം ജനനീ, സസ്സു വുത്താഥ തപ്പിതാ;
സസുരോ ഭാഗിനേയ്യോതു, പുത്തോ ഭഗിനിയാ ഭവേ.
നത്താ വുത്തോ പപുത്തോ ഥ, സാമിഭാതാ തു ദേവരോ;
ധീതുപതി തു ജാമാതാ,
അയ്യകോ തു പിതാമഹോ.
മാതുച്ഛാ മാതുഭഗിനീ, പിതുച്ഛാ ഭഗിനീ പിതു;
പപിതാമഹോ പയ്യകോ,
സുണ്ഹാ തു സുണിസാ ഹുസാ.
സോദരിയോ സഗബ്ഭോ ച, സോദരോ സഹജോ പ്യഥ;
മാതാപിതൂ തേ പിതരോ, പുത്താ തു പുത്തധീതരോ.
സസുരാ സസ്സുസസുരാ, ഭാതുഭഗിനീ ഭാതരോ;
ബാലത്തം ബാലതാ ബാല്യം, യോബ്ബഞ്ഞംതു ച യോബ്ബനം.
സുക്കാ തു പലിതം കേസാ, ദയോ ഥ ജരതാ ജരാ;
പുഥുകോ പില്ലകോ ഛാപോ, കുമാരോ ബാല പോതകാ.
അഥു’ ത്താനസയു’ത്താന, സേയ്യകാ ഥനപോപി ച;
തരുണോ ച വയട്ഠോ ച, ദഹരോ ച യുവാ സുസു;
മാണവോദാരകോചാഥ, സുകുമാരോ സുഖേധിതോ.
മഹല്ലകോ ച വുദ്ധോ ച, ഥേരോ ജിണ്ണോ ച ജിണ്ണകോ;
അഗ്ഗജോ പുബ്ബജോ ജേട്ഠോ, കനിയോ കനിട്ഠോ നുജോ.
വലിത്തചോ തു വലിനോ; തീസു’ത്താനസയാദയോ;
സീസോ’ത്തമങ്ഗാനി സിരോ, മുദ്ധാ ച മത്ഥകോ ഭവേ;
കേസോ തു കുന്തലോ വാലോ, ത്തമങ്ഗരുഹ മുദ്ധജാ.
ധമ്മില്ലോ സംയതാ കേസാ,
കാകപക്ഖോ സിഖണ്ഡകോ;
പാസോ ഹത്ഥോ കേസചയേ;
താപസാനം തഹിം ജടാ.
ഥിയം വേണീ പവേണീ ച;
അഥോ ചൂളാ സിഖാ സിയാ;
സീമന്തോ തു മതോ നാരി, കേസമജ്ഝമ്ഹി പദ്ധതി.
ലോമം ¶ തനുരുഹം രോമം, പമ്ഹം പഖുമ മക്ഖിഗം;
മസ്സു വുത്തം പുമമുഖേ, ഭൂ ത്വിത്ഥീ ഭമുകോ ഭമു.
ബപ്പോ [ഖപ്പോ (ടീ.)] നേത്തജല’സ്സൂനി, നേത്തതാരാ കനീനികാ;
വദനം തു മുഖം തുണ്ഡം, വത്തം ലപന മാനനം.
ദ്വിജോ ലപനജോ ദന്തോ, ദസനോ രദനോ രദോ;
ദാഠാ തുദന്തഭേദസ്മിം, അപാങ്ഗോ ത്വക്ഖികോടിസു.
ദന്താവരണ മോട്ഠോ ചാ, പ്യ’ധരോ ദസനച്ഛദോ;
ഗണ്ഡോ കപോലോ ഹന്വിത്ഥീ [ഗണ്ഡത്ഥീ (ടീ.) ഹന്വത്ഥീ=ഹനു+ഇത്ഥീ; ഹന+ഉ (ണ്വാദി)],
ചുബുകം ത്വ’ ധരാ അധോ.
ഗലോ ച കണ്ഠോ ഗീവാ ച, കന്ധരാ ച സിരോധരാ;
കമ്ബുഗീവാ തു യാ ഗീവാ, സുവണ്ണാലിങ്ഗസന്നിഭാ;
അങ്കിതാ തീഹി ലേഖാഹി, കമ്ബുഗീവാ ഥവാ മതാ.
അംസോ നിത്ഥീ ഭുജസിരോ, ഖന്ധോ തസ്സന്ധി ജത്തു തം;
ബാഹുമൂലം തു കച്ഛോ, ധോ, ത്വ’സ്സ പസ്സ മനിത്ഥിയം.
ബാഹു ഭുജാദ്വീസു ബാഹാ, ഹത്ഥോ തു കര പാണയോ;
മണിബന്ധോ പകോട്ഠന്തോ, കപ്പരോ തു കപോണ്യ’ഥ.
മണിബന്ധ കനിട്ഠാനം, പാണിസ്സ കരഭോ,ന്തരം;
കരസാഖാ, ങ്ഗുലീ താ തു, പഞ്ച, ങ്ഗുട്ഠോ ച തജ്ജനീ;
മജ്ഝിമാ നാമികാ ചാപി, കനിട്ഠാ’തി കമാ സിയും.
പദേസോ താലഗോകണ്ണാ, വിദത്ഥി,ത്ഥീ കമാ തതേ;
തജ്ജന്യാദിയുതേ’ങ്ഗുട്ഠേ, പസതോ പാണി കുഞ്ചിതോ.
രതനം കുക്കു ഹത്ഥോ ഥ, പുമേ കരപുടോ,ഞ്ജലി;
കരജോ തു നഖോ നിത്ഥീ, ഖടകോ മുട്ഠി ച ദ്വീസു.
ബ്യാമോ സഹകരാ ബാഹു, ദ്വേ പസ്സദ്വയവിത്ഥതാ;
ഉദ്ധന്തത ഭുജപോസ, പ്പമാണേ പോരിസം തിസു.
ഉരോ ച ഹദയം ചാഥ, ഥനോ കുച പയോധരാ;
ചൂചുകം തു ഥനഗ്ഗസ്മിം, പിട്ഠം തു പിട്ഠി നാരിയം.
മജ്ഝോ’നിത്ഥീ ¶ വിലഗ്ഗോ ച, മജ്ഝിമം കുച്ഛി [ചതുക്കം ഉദരേ; ൯൪൪-ഗാഥാപി പസ്സിതബ്ബാ] തു ദ്വിസു;
ഗഹണീത്ഥ്യുദരം ഗബ്ഭോ, കോട്ഠോന്തോ കുച്ഛിസമ്ഭവേ.
ജഘനം തു നിതമ്ബോ ച, സോണീ ച കടി നാരിയം;
അങ്ഗജാതം രഹസ്സങ്ഗം, വത്ഥഗുയ്ഹഞ്ച മേഹനം.
നിമിത്തഞ്ച വരങ്ഗഞ്ച, ബീജഞ്ച ഫലമേവ ച;
ലിങ്ഗം അണ്ഡം തു കോസോ ച,
യോനി ത്വിത്ഥീപുമേഭഗം.
അസുചി സമ്ഭവോ സുക്കം, പായു തു പുരിസേ ഗുദം;
വാ പുമേ ഗൂഥ കരീസ, വച്ചാനി ച മലം ഛകം.
ഉച്ചാരോ മീള്ഹ മുക്കാരോ, പസ്സാവോ മുത്ത മുച്ചതേ;
പൂതിമുത്തഞ്ച ഗോമുത്തേ, സ്സാദീനം ഛകണം മലേ.
ദ്വീസ്വധോ നാഭിയാ വത്ഥി, ഉച്ഛങ്ഗ’ങ്കാ തു’ഭോ പുമേ;
ഊരു സത്ഥി പുമേ ഊരു, പബ്ബം തു ജാണു ജണ്ണു ച.
ഗോപ്ഫകോ പാദഗണ്ഠിപി, പുമേ തു പണ്ഹി പാസണി;
പാദഗ്ഗം പപദോ പാദോ, തു പദോ ചരണഞ്ച വാ.
അങ്ഗംത്വ’വയവോ വുത്തോ, ഫാസുലികാ തു ഫാസുകാ;
പണ്ഡകേ അട്ഠി ധാത്വിത്ഥീ, ഗലന്തട്ഠി തു അക്ഖകോ.
കപ്പരോ തു കപാലം വാ, കണ്ഡരാ തു മഹാസിരാ;
പുമേ ന്ഹാരു ചിത്ഥീ സിരാ, ധമനീ ഥ രസഗ്ഗസാ.
രസഹരണ്യ’ഥോ മംസ, മാമിസം പിസിതം ഭവേ;
തിലിങ്ഗികം തു വല്ലൂര, മുത്തത്തം അഥ ലോഹിതം.
രുധിരം സോണിതം രത്തം, ലാലാ ഖേളോ ഏലാ ഭവേ;
പുരിസേ മായു പിത്തഞ്ച, സേമ്ഹോ നിത്ഥീ സിലേസുമോ.
വസാ വിലീനസ്നേഹോ ഥ, മേദോ ചേവ വപാ ഭവേ;
ആകപ്പോ വേസോ നേപച്ഛം, മണ്ഡനം തു പസാധനം.
വിഭൂസനം ചാഭരണം, അലങ്കാരോ പിലന്ധനം;
കിരീട മകുടാ’നിത്ഥീ, ചൂളാമണി സിരോമണി.
സിരോവേഠന ¶ മുണ്ഹീസം, കുണ്ഡലം കണ്ണവേഠനം;
കണ്ണികാ കണ്ണപൂരോ ച, സിയാ കണ്ണവിഭൂസനം.
കണ്ഠഭൂസാ തു ഗീവേയ്യം, ഹാരോ മുത്താവലി’ത്ഥിയം;
നിയുരോ വലയോ നിത്ഥീ, കടകം പരിഹാരകം.
കങ്കണം കരഭൂസാ ഥ, കിങ്കിണീ [കിംകണീ കിം കണികാ (ക.)] ഖുദ്ദഘണ്ടികാ;
അങ്ഗുലീയക മങ്ഗുല്യാ, ഭരണം, സാക്ഖരം തു തം.
മുദ്ദികാ’ങ്ഗുലിമുദ്ദാ ഥ, രസനാ മേഖലാ ഭവേ;
കേയൂര മങ്ഗദഞ്ചേവ, ബാഹുമൂലവിഭൂസനം.
പാദങ്ഗദം തു മഞ്ജീരോ, പാദകടക നൂപുരാ;
അലങ്കാരപ്പഭേദാ തു, മുഖഫുല്ലം തഥോ’ണ്ണതം;
ഉഗ്ഗത്ഥനം ഗിങ്ഗമക, മിച്ചേവമാദയോ സിയും.
ചേല മച്ഛാദനം വത്ഥം, വാസോ വസന മംസുകം;
അമ്ബരഞ്ച പടോ നിത്ഥീ, ദുസ്സം ചോലോ ച സാടകോ.
ഖോമം ദുകൂലം കോസേയ്യം, പത്തുണ്ണം കമ്ബലോ ച വാ;
സാണം കോടമ്ബുരം ഭങ്ഗ, ന്ത്യാദി വത്ഥന്തരം മതം.
നിവാസന ന്തരീയാന്യ, ന്തരമന്തരവാസകോ;
പാവാരോ തു’ത്തരാസങ്ഗോ, ഉപസംബ്യാന മുത്തരം.
ഉത്തരീയ മഥോ വത്ഥ, മഹതന്തി മതം നവം;
നന്തകം കപ്പടോ ജിണ്ണ, വസനം തു പടച്ചരം.
കഞ്ചുകോ വാരവാണം വാ, ഥ വത്ഥാവയവേ ദസാ;
നാലിപട്ടോതി കഥിതോ, ഉത്തമങ്ഗമ്ഹി കഞ്ചുകോ.
ആയാമോ ദീഘതാ രോഹോ,
പരിണാഹോ വിസാലതാ.
അരഹദ്ധജോ ച കാസായ, കാസാവാനി ച ചീവരം;
മണ്ഡലം തു തദങ്ഗാനി, വിവട്ട കുസിആദയോ.
ഫല,ത്തച, കിമി, രോമാ, ന്യേതാ വത്ഥസ്സ യോനിയോ;
ഫാലം കപ്പാസികം തീസു, ഖോമാദീ തു തചബ്ഭവാ.
കോസേയ്യം ¶ കിമിജം, രോമ, മയം തു കമ്ബലം ഭവേ;
സമാനത്ഥാ ജവനികാ, സാ തിരോകരണീ പ്യഥ.
പുന്നപുംസക മുല്ലോചം, വിതാനം ദ്വയ മീരിതം;
നഹാനഞ്ച സിനാനേ ഥോ, ബ്ബട്ടനു’മ്മജ്ജനം സമം.
വിസേസകോ തു തിലകോ, ത്യൂഭോ നിത്ഥീ ച ചിത്തകം;
ചന്ദനോ നിത്ഥിയം ഗന്ധ, സാരോ മലയജോ പ്യഥ.
ഗോസീസം തേലപണ്ണികം, പുമേ വാ ഹരിചന്ദനം;
തിലപണ്ണീ തു പത്തങ്ഗ, രഞ്ജനം രത്തചന്ദനം.
കാളാനുസാരീ കാളിയം, ലോഹം ത്വാ’ഗരു ചാ’ഗളു;
കാളാഗരുതു കാളേ’സ്മിം, തുരുക്ഖോതു ച പിണ്ഡകോ.
കത്ഥൂരികാ മിഗമദോ, കുട്ഠം തു അജപാലകം;
ലവങ്ഗം ദേവകുസുമം, കസ്മീരജം തു കുങ്കുമം.
യക്ഖധൂപോ സജ്ജുലസോ, തക്കോലം തു ച കോലകം;
കോസഫല മഥോ ജാതി, കോസം ജാതിഫലം ഭവേ.
ഘനസാരോ സിതബ്ഭോ ച, കപ്പൂരം പുന്നപുംസകേ;
അലത്തകോ യാവകോ ച, ലാഖാ ജതു നപുംസകേ.
സിരിവാസോ തു സരല, ദ്ദവോ’ ഞ്ജനം തു കജ്ജലം;
വാസചുണ്ണം വാസയോഗോ, വണ്ണകം തു വിലേപനം.
ഗന്ധമാല്യാദിസങ്ഖാരോ, യോ തം വാസന മുച്ചതേ;
മാലാ മാല്യം പുപ്ഫദാമേ [പുപ്ഫം ദാമം (ക.)], ഭാവിതം വാസിതം തിസു.
ഉത്തംസോ സേഖരാ’ വേളാ, മുദ്ധമാല്യേ വടംസകോ;
സേയ്യാ ച സയനം സേനം, പല്ലങ്കോ തു ച മഞ്ചകോ.
മഞ്ചാധാരോ പടിപാദോ, മഞ്ചങ്ഗേ ത്വടനീ ത്ഥിയം,
കുളീരപാദോ ആഹച്ച, പാദോ ചേവ മസാരകോ;
ചത്താരോ ബുന്ദികാബദ്ധോ, തിമേ മഞ്ചന്തരാ സിയും.
ബിബ്ബോഹനം ചോ’ പധാനം, പീഠികാ പീഠ മാസനം;
കോച്ഛം തു ഭദ്ദപീഠേ ഥാ, സന്ദീ പീഠന്തരേ മതാ.
മഹന്തോ ¶ കോജവോ ദീഘ,
ലോമകോ ഗോനകോ മതോ;
ഉണ്ണാമയം ത്വത്ഥരണം, ചിത്തകം വാനചിത്തകം.
ഘനപുപ്ഫം പടലികാ, സേതം തു പടികാ പ്യഥ;
ദ്വിദസേകദസാന്യു’ ദ്ദ,ലോമി ഏകന്തലോമിനോ.
തദേവ സോളസിത്ഥീനം, നച്ചയോഗ്ഗഞ്ഹി കുത്തകം;
സീഹബ്യഗ്ഘാദിരൂപേഹി, ചിത്തം വികതികാ ഭവേ.
കട്ടിസ്സം കോസേയ്യം രതന, പരിസിബ്ബിത മത്ഥരണം കമാ;
കോസിയകട്ടിസ്സമയം, കോസിയസുത്തേന പകതഞ്ച.
ദീപോ പദീപോ പജ്ജോതോ, പുമേ ത്വാദാസ ദപ്പണാ;
ഗേണ്ഡുകോ കണ്ഡുകോ താല, വണ്ടം തു ബീജനീത്ഥിയം.
ചങ്കോടകോ കരണ്ഡോ ച, സമുഗ്ഗോ സമ്പുടോ ഭവേ;
ഗാമധമ്മോ അസദ്ധമ്മോ, ബ്യവായോ മേഥുനം രതി.
വിവാഹോ പയമാ പാണി, ഗ്ഗഹോ പരിണയോ പ്യഥ;
തിവഗ്ഗോ ധമ്മ, കാമ,ത്ഥാ, ചതുവഗ്ഗോ സമോക്ഖകാ.
ഖുജ്ജോ ച ഗണ്ഡുലോ രസ്സ, വാമനാ തു ലകുണ്ഡകോ;
പങ്ഗുലോ പീഠസപ്പീ ച, പങ്ഗു ഛിന്നിരിയാപഥോ.
പക്ഖോ ഖഞ്ജോ തു ഖോണ്ഡോ ഥ,
മൂഗോ സുഞ്ഞവചോ ഭവേ;
കുണീ ഹത്ഥാദിവങ്കോ ച, വലിരോ തു ച കേകരോ.
നിക്കേസസീസോ ഖല്ലാടോ,
മുണ്ഡോ തു ഭണ്ഡു മുണ്ഡികോ;
കാണോ അക്ഖീന മേകേന,
സുഞ്ഞോ അന്ധോ ദ്വയേന ഥ.
ബധിരോ സുതിഹീനോ ഥ, ഗിലാനോ ബ്യാധിതാ’തുരാ;
ഉമ്മാദവതി ഉമ്മത്തോ, ഖുജ്ജാദീ വാച്ചലിങ്ഗികാ.
ആതങ്കോ ആമയോ ബ്യാധി, ഗദോ രോഗോ രുജാപി ച;
ഗേലഞ്ഞാകല്ല മാബാധോ,
സോസോ തു ച ഖയോ സിയാ.
പീനസോ [പീനാസോതിപി പാഠോ] ¶ നാസികാരോഗോ,
ഘാനേ സിങ്ഘാനികാ സ്സവോ;
ഞേയ്യം ത്വ’രു വണോ നിത്ഥീ, ഫോടോ തു പിളകാ ഭവേ.
പുബ്ബോ പൂയോ ഥ രത്താതി, സാരോ പക്ഖന്ദികാ പ്യഥ;
അപമാരോ അപസ്മാരോ, പാദഫോടോ വിപാദികാ.
വുഡ്ഢിരോഗോ തു വാതണ്ഡം, സീപദം ഭാരപാദതാ;
കണ്ഡൂ കണ്ഡൂതി കണ്ഡൂയാ, ഖജ്ജു കണ്ഡൂവനം പ്യഥ.
പാമം വിതച്ഛികാ കച്ഛു, സോഥോ തു സയഥൂ’ദിതോ;
ദുന്നാമകഞ്ച അരിസം, ഛദ്ദികാ വമഥൂ’ദിതോ.
ദവഥു പരിതാപോ ഥ, തിലകോ തിലകാളകോ;
വിസൂചികാ ഇതി മഹാ, വിരേകോ ഥ ഭഗന്ദലോ [ഭഗന്ദരോ (ക.)].
മേഹോ ജരോ കാസ സാസാ, കുട്ഠം സൂലാമയന്തരാ;
വുത്തോ വേജ്ജോ ഭിസക്കോ ച, രോഗഹാരീ തികിച്ഛകോ.
സല്ലവേജ്ജോ സല്ലകത്തോ, തികിച്ഛാ തു പതിക്രിയാ;
ഭേസജ്ജ മഗദോ ചേവ, ഭേസജം മോ’സധം പ്യഥ.
കുസലാ നാമയാ രോഗ്യം,
അഥ കല്ലോ നിരാമയോതി,
നരവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
൪. ചതുബ്ബണ്ണവഗ്ഗ
ഖത്തിയവഗ്ഗ
കുലം വംസോ ച സന്താനാ, ഭിജനാ ഗോത്ത മന്വയോ;
ഥിയം സന്തത്യ ഥോ വണ്ണാ, ചത്താരോ ഖത്തിയാദയോ.
കുലീനോ സജ്ജനോ സാധു,
സഭ്യോ ചായ്യോ മഹാകുലോ;
രാജാ ഭൂപതി ഭൂപാലോ, പത്ഥിവോ ച നരാധിപോ.
ഭൂനാഥോ ¶ ജഗതിപാലോ, ദിസമ്പതി ജനാധിപോ;
രട്ഠാധിപോ നരദേവോ, ഭൂമിപോ ഭൂഭുജോ പ്യഥ.
രാജഞ്ഞോ ഖത്തിയോ ഖത്തം, മുദ്ധാഭിസിത്ത ബാഹുജാ;
സബ്ബഭുമ്മോ ചക്കവത്തീ, ഭൂപോഞ്ഞോ മണ്ഡലിസ്സരോ.
പുമേ ലിച്ഛവി വജ്ജീ ച, സക്യോ തു സാകിയോ ഥ ച;
ഭദ്ദകച്ചാനാ [ഭദ്ദാ കച്ചാനാ (ടീ.)] രാഹുല, മാതാ ബിമ്ബാ യസോധരാ.
കോടീനം ഹേട്ഠിമന്തേന, സതം യേസം നിധാനഗം;
കഹാപണാനം ദിവസ, വളഞ്ജോ വീസതമ്ബണം.
തേ ഖത്തിയമഹാസാലാ, സീതി കോടിധനാനി തു;
നിധാനഗാനി ദിവസ, വളഞ്ജോ ച ദസമ്ബണം.
യേസം ദ്വിജമഹാസാലാ, തദുപഡ്ഢേ നിധാനഗേ;
വളഞ്ജേ ച ഗഹപതി, മഹാസാലാ ധനേ സിയും.
മഹാമത്തോ പധാനഞ്ച, മതിസജീവോ മന്തിനീ;
സജീവോ സചിവാ, മച്ചോ, സേനാനീ തു ചമൂപതി.
ന്യാസാദീനം വിവാദാനം, അക്ഖദസ്സോ പദട്ഠരി;
ദോവാരികോ പതീഹാരോ, ദ്വാരട്ഠോ ദ്വാരപാലകോ.
അനീകട്ഠോതി രാജൂനം, അങ്ഗരക്ഖഗണോ മതോ;
കഞ്ചുകീ സോവിദല്ലോ ച, അനുജീവീ തു സേവകോ.
അജ്ഝക്ഖോ ധികതോ ചേവ,
ഹേരഞ്ഞികോ തു നിക്ഖികോ;
സദേസാനന്തരോ സത്തു, മിത്തോരാജാ തതോ പരം.
അമിത്തോ രിപു വേരീ ച, സപത്താ രാതി സത്വ’രി; (സത്തു+അരി)
പച്ചത്ഥികോ പരിപന്ഥീ, പടിപക്ഖാ ഹിതാപരോ.
പച്ചാമിത്തോ വിപക്ഖോ ച, പച്ചനീക വിരോധിനോ;
വിദ്ദേസീ ച ദിസോ ദിട്ഠോ,ഥാ നുരോധോ നുവത്തനം.
മിത്തോ നിത്ഥീ വയസ്സോ ച, സഹായോ [സുഹജ്ജോ (ടീ.)] സുഹദോ സഖാ;
സമ്ഭത്തോ ദള്ഹമിത്തോ ഥ, സന്ദിട്ഠോ ദിട്ഠമത്തകോ.
ചരോ ച ഗുള്ഹപുരിസോ, പഥാവീ പഥികോ’ദ്ധഗൂ;
ദൂതോ തു സന്ദേസഹരോ, ഗണകോ തു മുഹുത്തികോ.
ലേഖകോ ¶ ലിപികാരോ ച, വണ്ണോ തു അക്ഖരോ പ്യഥ;
ഭേദോ ദണ്ഡോ സാമ ദാനാ, ന്യുപായാ ചതുരോ ഇമേ.
ഉപജാപോതു ഭേദോ ച, ദണ്ഡോ തു സാഹസം ദമോ;
സാമ്യ’ മച്ചോ സഖാ കോസോ, ദുഗ്ഗഞ്ച വിജിതം ബലം;
രജ്ജങ്ഗാനീതി സത്തേതേ, സിയും പകതിയോ പിച.
പഭാവു’സ്സാഹ, മന്താനം, വസാ തിസ്സോ ഹി സത്തിയോ;
പഭാവോ ദണ്ഡജോ തേജോ,
പതാപോ തു ച കോസജോ.
മന്തോ ച മന്തനം സോ തു, ചതുക്കണ്ണോ ദ്വിഗോചരോ;
തിഗോചരോ തു ഛക്കണ്ണോ, രഹസ്സം ഗുയ്ഹ മുച്ചതേ.
തീസു വിവിത്ത വിജന, ഛന്നാ, രഹോ രഹോ ബ്യയം;
വിസ്സാസോ തു ച വിസ്സമ്ഭോ,
യുത്തം ത്വോ’പായികം തിസു.
ഓവാദോ ചാനുസിട്ഠിത്ഥീ, പുമവജ്ജേ നുസാസനം;
ആണാ ച സാസനം ഞേയ്യം, ഉദ്ദാനം തു ച ബന്ധനം.
ആഗു വുത്ത [മന്തു (ക.)] മപരാധോ, കരോ തു ബലി മുച്ചതേ;
പുണ്ണപത്തോ തുട്ഠിദായോ, ഉപദാ തു ച പാഭതം.
തഥോ’പായന മുക്കോചോ, പണ്ണാകാരോ പഹേണകം;
സുങ്കം ത്വനിത്ഥീ ഗുമ്ബാദി, ദേയ്യേ ഥാ’യോ ധനാഗമോ.
ആതപത്തം തഥാ ഛത്തം, രഞ്ഞം തു ഹേമമാസനം;
സീഹാസനം അഥോ വാള, ബീജനീത്ഥീ ച ചാമരം.
ഖഗ്ഗോ ച ഛത്ത മുണ്ഹീസം, പാദുകാ വാലബീജനീ;
ഇമേ കകുധഭണ്ഡാനി, ഭവന്തി പഞ്ച രാജുനം.
ഭദ്ദകുമ്ഭോ പുണ്ണകുമ്ഭോ, ഭിങ്കാരോ ജലദായകോ;
ഹത്ഥി,സ്സ,രഥ,പത്തീ തു, സേനാ ഹി ചതുരങ്ഗിനീ.
കുഞ്ജരോ വാരണോ ഹത്ഥീ, മാതങ്ഗോ ദ്വിരദോ ഗജോ;
നാഗോ ദ്വിപോ ഇഭോ ദന്തീ,
യൂഥജേട്ഠോ തു യൂഥപോ.
കാളാവക ¶ ഗങ്ഗേയ്യാ, പണ്ഡര തമ്ബാ ച പിങ്ഗലോ ഗന്ധോ;
മങ്ഗല ഹേമോ’പോസഥ,
ഛദ്ദന്താ ഗജകുലാനി ഏതാനി.
കലഭോ ചേവ ഭിങ്കോഥ, പഭിന്നോ മത്ത ഗജ്ജിതാ;
ഹത്ഥിഘടാ തു ഗജതാ, ഹത്ഥീനീ തു കരേണുകാ.
കുമ്ഭോ ഹത്ഥിസിരോപിണ്ഡാ, കണ്ണമൂലം തു ചൂലികാ;
ആസനം ഖന്ധദേസമ്ഹി, പുച്ഛമൂലം തു മേചകോ.
ആലാന മാള്ഹകോ ഥമ്ഭോ, നിത്ഥീതു നിഗളോ’ന്ദുകോ;
സങ്ഖലം തീസ്വഥോ ഗണ്ഡോ,
കടോ ദാനം തു സോ മദോ.
സോണ്ഡോ തു ദ്വീസു ഹത്ഥോ ഥ,
കരഗ്ഗം പോക്ഖരം ഭവേ;
മജ്ഝമ്ഹി ബന്ധനം കച്ഛാ, കപ്പനോ തു കുഥാദയോ.
ഓപവയ്ഹോ രാജവയ്ഹോ, സജ്ജിതോ തു ച കപ്പിതോ;
തോമരോ നിത്ഥിയം പാദേ, സിയാ വിജ്ഝനകണ്ടകോ.
തുത്തം തു കണ്ണമൂലമ്ഹി, മത്ഥകമ്ഹി തു അങ്കുസോ;
ഹത്ഥാരോഹോ ഹത്ഥിമേണ്ഡോ,
ഹത്ഥിപോ ഹത്ഥിഗോപകോ.
ഗാമണീയോ തു മാതങ്ഗ, ഹയാദ്യാചരിയോ ഭവേ;
ഹയോ തുരങ്ഗോ തുരഗോ,
വാഹോ അസ്സോ ച സിന്ധവോ.
ഭേദോ അസ്സതരോ തസ്സാ,
ജാനിയോ തു കുലീനകോ;
സുഖവാഹീ വിനീതോ ഥ,
കിസോരോ ഹയപോതകോ.
ഘോടകോ തു ഖളുങ്കോ ഥ, ജവനോ ച ജവാധികോ;
മുഖാധാനം ഖലീനോ വാ, കസാ ത്വ സ്സാഭിതാളിനീ.
കുസാ തു നാസരജ്ജുമ്ഹി, വളവാ’സ്സാ ഖുരോ സഫം;
പുച്ഛ മനിത്ഥീ നങ്ഗുട്ഠം, വാലഹത്ഥോ ച വാലധി.
സന്ദനോ ¶ ച രഥോ ഫുസ്സ, രഥോ തു നരണായ സോ;
ചമ്മാവുതോ ച വേയഗ്ഘോ,
ദേപ്പോ ബ്യഗ്ഘസ്സ ദീപിനോ.
സിവികാ യാപ്യയാനഞ്ചാ, നിത്ഥീ തു സകടോ പ്യ’നം [(സകടോ പി+അനം)];
ചക്കം രഥങ്ഗ മാഖ്യാതം, തസ്സന്തോ നേമി നാരിയം.
തമ്മജ്ഝേ പിണ്ഡികാ നാഭി, കുബ്ബരോ തു യുഗന്ധരോ;
അക്ഖഗ്ഗകീലേ ആണീത്ഥീ, വരുഥോ രഥഗുത്യ’ഥ.
ധുരോ മുഖേ രഥസ്സങ്ഗാ, ത്വ ക്ഖോ പക്ഖരആദയോ;
യാനഞ്ച വാഹനം യോഗ്ഗം, സബ്ബഹത്ഥ്യാദിവാഹനേ.
രഥചാരീ തു സൂതോ ച, പാജിതാ ചേവ സാരഥീ;
രഥാരോഹോ ച രഥികോ,
രഥീ യോധോ തു യോ ഭടോ.
പദാതി പത്തീ തു പുമേ, പദഗോ പദികോ മതോ;
സന്നാഹോ കങ്കടോ വമ്മം, കവചോ വാ ഉരച്ഛദോ.
ജാലികാ ഥ ച സന്നദ്ധോ, സജ്ജോ ച വമ്മികോ ഭവേ;
ആമുക്കോ പടിമുക്കോ ഥ, പുരേചാരീ പുരേചരോ.
പുബ്ബങ്ഗമോ പുരേഗാമീ, മന്ദഗാമീ തു മന്ഥരോ;
ജവനോ തുരിതോ വേഗീ, ജേതബ്ബം ജേയ്യ മുച്ചതേ.
സൂര വീരാ തു വിക്കന്തോ, സഹായോ നുചരോ സമാ;
സന്നദ്ധപ്പഭുതീ തീസു, പാഥേയ്യം തു ച സമ്ബലം.
വാഹിനീ ധജിനീ സേനാ, ചമൂ ചക്കം ബലം തഥാ;
അനീകോ വാ ഥ വിന്യാസോ,
ബ്യൂഹോ സേനായ കഥ്യതേ.
ഹത്ഥീ ദ്വാദസപോസോ,തി,
പുരിസോ തുരഗോ, രഥോ;
ചതുപോസോതി ഏതേന, ലക്ഖണേനാ ധമന്തതോ.
ഹത്ഥാനീകം ഹയാനീകം, രഥാനീകം തയോ തയോ;
ഗജാദയോ സസത്ഥാ തു, പത്താനീകം ചതുജ്ജനാ.
സട്ഠിവംസകലാപേസു, ¶ പച്ചേകം സട്ഠിദണ്ഡിസു;
ധൂലീകതേസു സേനായ, യന്തിയാ ക്ഖോഭനീ [അക്ഖോഭിണീ (ക.)] ത്ഥിയം.
സമ്പത്തി സമ്പദാ ലക്ഖീ, സിരീ വിപത്തി ആപദാ;
അഥാ വുധഞ്ച [ആയുധന്തിപി പാഠോ] ഹേതി’ത്ഥീ, സത്ഥം പഹരണം ഭവേ.
മുത്താമുത്ത മമുത്തഞ്ച, പാണിതോ മുത്തമേവ ച;
യന്തമുത്തന്തി സകലം, ആയുധം തം ചതുബ്ബിധം.
മുത്താമുത്തഞ്ച യട്ഠ്യാദി, അമുത്തം ഛുരികാദികം;
പാണിമുത്തം തു സത്യാദി, യന്തമുത്തം സരാദികം.
ഇസ്സാസോ ധനു കോദണ്ഡം, ചാപോ നിത്ഥീ സരാസനം;
അഥോ ഗുണോ ജിയാ ജ്യാ ഥ,
സരോ പത്തി ച സായകോ.
വാണോ കണ്ഡ മുസു ദ്വീസു, ഖുരപ്പോ [ഉരപ്പോ (ക.)] തേജനാ’സനം;
തൂണീത്ഥിയം കലാപോ ച, തൂണോ തൂണീര വാണധി.
പക്ഖോ തു വാജോ ദിദ്ധോ തു, വിസപ്പിതോ സരോ ഭവേ;
ലക്ഖം വേജ്ഝം സരബ്യഞ്ച, സരാഭ്യാസോ തു’പാസനം.
മണ്ഡലഗ്ഗോ തു നേത്തിംസോ, അസി ഖഗ്ഗോ ച സായകോ;
കോസിത്ഥീ തബ്ബിധാനേ ഥോ, ഥരു ഖഗ്ഗാദിമുട്ഠിയം.
ഖേടകം ഫലകം ചമ്മം, ഇല്ലീ തു കരപാലികാ;
ഛുരികാ സത്യ’സിപുത്തീ, ലഗുളോ തു ച മുഗ്ഗരോ.
സല്ലോ നിത്ഥി സങ്കു പുമേ, വാസീ തു തച്ഛനീത്ഥിയം;
കുഠാരീ [കുധാരീ (ടീ.)] ത്ഥീഫരസുസോ, ടങ്കോ പാസാണദാരണോ.
കണയോ ഭിന്ദിവാളോ ച, ചക്കം കുന്തോ ഗദാ തഥാ;
സത്യാ’ദീ സത്ഥഭേദാ ഥ,
കോണോ’സ്സോ കോടി നാരിയം.
നിയ്യാനം ഗമനം യാത്രാ, പട്ഠാനഞ്ച ഗമോ ഗതി;
ചുണ്ണോ പംസു രജോ ചേവ, ധൂലീ’ത്ഥീ രേണു ച ദ്വിസു.
മാഗധോ ¶ മധുകോ വുത്തോ, വന്ദീ തു ഥുതിപാഠകോ;
വേതാളികോ ബോധകരോ,
ചക്കികോ തു ച ഘണ്ടികോ.
കേതു ധജോ പടാകാ ച, കദലീ കേതനം പ്യഥ;
യോ’ഹംകാരോ’ഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ, സാ’ ഹമഹമികാ ഭവേ.
ബലം ഥാമോ സഹം സത്തി, വിക്കമോ ത്വതിസൂരതാ;
രണേ ജിതസ്സ യം പാനം, ജയപാനന്തി തം മതം.
സങ്ഗാമോ സമ്പഹാരോ ചാ, നിത്ഥിയം സമരം രണം;
ആജിത്ഥീ ആഹവോ യുദ്ധ, മായോധനഞ്ച സംയുഗം.
ഭണ്ഡനം തു വിവാദോ ച, വിഗ്ഗഹോ കലഹ മേധഗാ;
മുച്ഛാ മോഹോ ഥ പസയ്ഹോ,
ബലക്കാരോ ഹഠോ ഭവേ.
ഉപ്പാദോ [ഉപ്പാതോ (ക.)൧൦൨൭-ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ] ഭൂതവികതി, യാ സുഭാസുഭസൂചികാ;
ഈതി ത്വിത്ഥീ അജഞ്ഞഞ്ച, ഉപസഗ്ഗോ ഉപദ്ദവോ.
നിബ്ബുദ്ധം [നിയുദ്ധം (ക.)] മല്ലയുദ്ധമ്ഹി, ജയോ തു വിജയോ ഭവേ;
പരാജയോ രണേ ഭങ്ഗോ, പലായന മപക്കമോ.
മാരണം ഹനനം ഘാതോ, നാസനഞ്ച നിസൂദനം;
ഹിംസനം സരണം ഹിംസാ, വധോ സസന ഘാതനം.
മരണം കാലകിരിയാ, പലയോ മച്ചു അച്ചയോ;
നിധനോ നിത്ഥിയം നാസോ, കാലോ’ന്തോ ചവനം ഭവേ.
തീസു പേതോ പരേതോ ച,
മതോ ഥ ചിതകോ ചിതോ;
ആളഹനം സുസാനഞ്ചാ, നിത്ഥിയം കുണപോ ഛവോ.
കബന്ധോ നിത്ഥിയം ദേഹോ, സിരോസുഞ്ഞോ സഹക്രിയോ;
അഥ സിവഥികാ വുത്താ, സുസാനസ്മിഞ്ഹി ആമകേ.
വന്ദീത്ഥിയം കരമരോ, പാണോ ത്വ’സു പകാസിതോ;
കാരാ തു ബന്ധനാഗാരം, കാരണാ തു ച യാതനാ.
ഇതി ഖത്തിയവഗ്ഗോ.
ബ്രഹ്മബന്ധു ¶ ദ്വിജോ വിപ്പോ, ബ്രഹ്മാ ഭോവാദീ ബ്രാഹ്മണോ;
സോത്തിയോ ഛന്ദസോ സോ ഥ,
സിസ്സ’ ന്തേവാസിനോ പുമേ.
ബ്രഹ്മചാരീ ഗഹട്ഠോ ച, വനപ്പത്ഥോ ച ഭിക്ഖുതി;
ഭവന്തി ചത്താരോ ഏതേ, അസ്സമാ പുന്നപുംസകേ.
ചരന്താ സഹ സീലാദീ, സബ്രഹ്മചാരിനോ മിഥു;
ഉപജ്ഝായോ ഉപജ്ഝാ ഥാ, ചരിയോ നിസ്സയദാദികോ [നിസ്സയദായകോ (ടീ.)].
ഉപനീയാ ഥവാ പുബ്ബം, വേദ മജ്ഝാപയേ ദ്വിജോ;
യോ സങ്ഗം സരഹസ്സഞ്ചാ, ചരിയോ ബ്രാഹ്മണേസു സോ.
പാരമ്പരിയ മേതിഹ്യം, ഉപദേസോ തഥേ’തിഹാ;
യാഗോ തു കതു യഞ്ഞോ ഥ, വേദീത്ഥീ ഭൂ പരിക്ഖതാ.
അസ്സമേധോ ച പുരിസ, മേധോ ചേവ നിരഗ്ഗളോ;
സമ്മാപാസോ വാജപേയ്യ, മിതി യാഗാ മഹാ ഇമേ.
ഇത്വിജോ [ഇദിത്വിജോ (ടീ.)] യാജകോ ചാഥ,
സഭ്യോ സാമാജികോ പ്യഥ;
പരിസാ സഭാ സമജ്ജാ ച, തഥാ സമിതി സംസദോ.
ചതസ്സോ പരിസാ ഭിക്ഖു, ഭിക്ഖുനീ ച ഉപാസകാ;
ഉപാസികായോതി ഇമാ, ഥവാ ട്ഠ പരിസാ സിയും.
താവതിംസ,ദ്വിജ,ക്ഖത്ത,മാര,ഗ്ഗഹപതിസ്സ ച;
സമണാനം വസാ ചാതു, മഹാരാജിക, ബ്രഹ്മുനം.
ഗായത്തിപ്പമുഖം ഛന്ദം, ചതുവീസ’ക്ഖരം തു യം;
വേദാന മാദിഭൂതം സാ, സാവിത്തീ തിപദം സിയാ.
ഹബ്യപാകേ ചരു മതോ, സുജാ തു ഹോമദബ്ബിയം;
പരമന്നം തു പായാസോ, ഹബ്യം തു ഹവി കഥ്യതേ.
യൂപോ ഥൂണായം നിമ്മന്ത്യ, ദാരുമ്ഹി ത്വ’രണീ ദ്വിസു;
ഗാഹപ്പച്ചാ’ഹവനീയോ, ദക്ഖിണഗ്ഗി തയോ’ ഗ്ഗയോ.
ചാഗോ വിസ്സജ്ജനം ദാനം, വോസ്സഗ്ഗോ ചാപദേസനം;
വിസ്സാണനം വിതരണം, വിഹായിതാ പവജ്ജനം.
പഞ്ച ¶ മഹാപരിച്ചാഗോ, വുത്തോ സേട്ഠ, ധനസ്സ ച;
വസേന പുത്ത ദാരാനം, രജ്ജസ്സ’ ങ്ഗാന മേവ ച.
അന്നം പാനം ഘരം വത്ഥം, യാനം മാലാ വിലേപനം;
ഗന്ധോ സേയ്യാ പദീപേയ്യം, ദാനവത്ഥൂ സിയും ദസ.
മതത്ഥം തദഹേ ദാനം, തീസ്വേത മുദ്ധദേഹികം;
പിതുദാനം തു നിവാപോ, സദ്ധം തു തംവ സാത്ഥതോ.
പുമേ അതിഥി ആഗന്തു, പാഹുനാ വേസികാ പ്യഥ;
അഞ്ഞത്ഥ ഗന്തു മിച്ഛന്തോ, ഗമികോ ഥാ ഗ്ഘ മഗ്ഘിയം.
പജ്ജം പാദോദകാദോ ഥ, സത്താ’ഗന്ത്വാദയോ തിസു;
അപചിത്യ’ച്ചനാ പൂജാ, പഹാരോ ബലി മാനനാ.
നമസ്സാ തു നമക്കാരോ, വന്ദനാ ചാഭിവാദനം;
പത്ഥനാ പണിധാനഞ്ച, പുരിസേ പണിധീരിതോ.
അജ്ഝേസനാ തു സക്കാര, പുബ്ബങ്ഗമനിയോജനം;
പരിയേസനാ ന്വേസനാ, പരിയേട്ഠി ഗവേസനാ;
ഉപാസനം തു സുസ്സൂസാ, സാ പാരിചരിയാ ഭവേ.
മോന മഭാസനം തുണ്ഹീ, ഭാവോ ഥ പടിപാടി സാ;
അനുക്കമോ പരിയായോ, അനുപുബ്ബ്യ’പുമേ കമോ.
തപോ ച സംയമോ സീലം, നിയമോ തു വതഞ്ച വാ;
വീതിക്കമോ’ ജ്ഝചാരോ ഥ, വിവേകോ പുഥുഗത്തതാ.
ഖുദ്ദാനുഖുദ്ദകം ആഭി, സമാചാരിക മുച്ചതേ;
ആദിബ്രഹ്മചരിയം തു, തദഞ്ഞം സീല മീരിതം.
യോ പാപേഹി ഉപാവത്തോ, വാസോ സദ്ധിം ഗുണേഹി സോ;
ഉപവാസോതി വിഞ്ഞേയ്യോ, സബ്ബഭോഗവിവജ്ജിതോ.
തപസ്സീ ഭിക്ഖു സമണോ, പബ്ബജിതോ തപോധനോ;
വാചംയമോ തു മുനി ച, താപസോ തു ഇസീ രിതോ.
യേസംയതിന്ദ്രിയഗണാ, യതയോ വസിനോ ച തേ;
സാരിപുത്തോ’പതിസ്സോ തു, ധമ്മസേനാപതീ രിതോ.
കോലിതോ മോഗ്ഗല്ലാനോ ഥ,
അരിയോ ധിഗതോ സിയാ;
സോതാപന്നാദികാ സേഖാ, നരിയോ തു പുഥുജ്ജനോ.
അഞ്ഞാ ¶ തു അരഹത്തഞ്ച, ഥൂപോ തു ചേതിയം ഭവേ;
ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികോ ച, ആനന്ദോ ദ്വേ സമാ ഥ ച.
വിസാഖാ മിഗാരമാതാ, സുദത്തോ’ നാഥപിണ്ഡികോ;
ഭിക്ഖുപി സാമണേരോ ച, സിക്ഖമാനാ ച ഭിക്ഖുനീ;
സാമണേരീതി കഥിതാ, പഞ്ചേതേ സഹധമ്മികാ.
പത്തോ തിചീവരം കായ, ബന്ധനം വാസി സൂചി ച;
പരിസ്സാവന മിച്ചേതേ, പരിക്ഖാരാ’ട്ഠ ഭാസിതാ.
സാമണേരോ ച സമണു, ദ്ദേസോ ചാഥ ദിഗമ്ബരോ;
അചേളകോ നിഗണ്ഠോ ച, ജടിലോ തു ജടാധരോ.
കുടീസകാദികാ ചതു, ത്തിംസ ദ്വാസട്ഠി ദിട്ഠിയോ;
ഇതി ഛന്നവുതി ഏതേ, പാസണ്ഡാ സമ്പകാസിതാ.
പവിത്തോ പയതോ പൂതോ, ചമ്മം തു അജിനം പ്യഥ;
ദന്തപോണോ ദന്തകട്ഠം, വക്കലോ വാ തിരീടകം.
പത്തോ പാതിത്ഥിയംനിത്ഥീ, കമണ്ഡലു തു കുണ്ഡികാ;
അഥാലമ്ബണദണ്ഡസ്മിം, കത്തരയട്ഠി നാരിയം.
യം ദേഹസാധനാപേക്ഖം, നിച്ചം കമ്മമയം യമോ;
ആഗന്തുസാധനം കമ്മം, അനിച്ചം നിയമോ ഭവേ.
ഇതി ബ്രാഹ്മണവഗ്ഗോ.
വേസ്സോ ച വേസിയാനോ ഥ, ജീവനം വുത്തി ജീവികാ;
ആജീവോ വത്തനം ചാഥ, കസികമ്മം കസിത്ഥിയം.
വാണിജ്ജഞ്ച വണിജ്ജാ ഥ, ഗോരക്ഖാ പസുപാലനം;
വേസ്സസ്സ വുത്തിയോ തിസ്സോ, ഗഹട്ഠാ’ഗാരികാ ഗിഹി.
ഖേത്താജീവോ കസ്സകോ ഥ, ഖേത്തം കേദാര മുച്ചതേ;
ലേഡ്ഡു’ത്തോ മത്തികാഖണ്ഡോ, ഖണിത്തി’ത്ഥ്യ’വദാരണം.
ദാത്തം ലവിത്ത മസിതം [‘‘അസിത’’ സദ്ദോ പുംനപുംസകേ-൧൦൦൫-ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ], പതോദോ തുത്ത പാജനം;
യോത്തം തു രജ്ജു രസ്മിത്ഥീ, ഫാലോ തു കസകോ ഭവേ.
നങ്ഗലഞ്ച ഹലം സീരോ, ഈസാ നങ്ഗലദണ്ഡകോ;
സമ്മാ തു യുഗകീലസ്മിം, സീതാ തു ഹലപദ്ധതി.
മുഗ്ഗാദികേ ¶ പരണ്ണഞ്ച, പുബ്ബണ്ണം സാലിആദികേ;
സാലി വീഹി ച കുദ്രൂസോ, ഗോധുമോ വരകോ യവോ;
കങ്ഗൂതി സത്ത ധഞ്ഞാനി, നീവാരാദീ തു തബ്ഭിദാ.
ചണകോ ച കളായോ ഥ,
സിദ്ധത്ഥോ സാസപോ ഭവേ.
അഥ കങ്ഗു പിയങ്ഗു’ത്ഥീ, ഉമ്മാ തു അതസീ ഭവേ;
കിട്ഠഞ്ച സസ്സം ധഞ്ഞഞ്ച [വിഞ്ഞേയ്യം (ടീ.)], വീഹി ഥമ്ബകരീ [ഥമ്ഭകരീ (ക.)] രിതോ.
കണ്ഡോ തു നാള മഥ സോ, പലാലം നിത്ഥി നിപ്ഫലോ;
ഭുസം കലിങ്ഗരോ ചാഥ, ഥുസോ ധഞ്ഞത്തചേ ഥ ച.
സേതട്ടികാ സസ്സരോഗോ,
കണോ തു കുണ്ഡകോ ഭവേ;
ഖലോ ച ധഞ്ഞകരണം, ഥമ്ബോ [ഥമ്ഭോ (ക.)] ഗുമ്ബോ തിണാദിനം.
അയോഗ്ഗോ മുസലോ നിത്ഥീ, കുല്ലോ സുപ്പ മനിത്ഥിയം;
അഥോ’ദ്ധനഞ്ച ചുല്ലി’ത്ഥീ, കിലഞ്ജോ തു കടോ ഭവേ.
കുമ്ഭീ’ത്ഥീ പിഠരോ കുണ്ഡം, ഖളോപ്യു’ക്ഖലി ഥാല്യു’ഖാ;
കോലമ്ബോ ചാഥ മണികം, ഭാണകോ ച അരഞ്ജരോ.
ഘടോ ദ്വീസു കുടോ നിത്ഥീ, കുമ്ഭോ കലസ, വാരകാ;
കംസോ ഭുഞ്ജനപത്തോ ഥാ, മത്തം പത്തോ ച ഭാജനം.
അണ്ഡുപകം ചുമ്ബടകം, സരാവോ തു ച മല്ലകോ;
പുമേ കടച്ഛുദബ്ബി’ത്ഥീ, കുസൂലോ കോട്ഠ മുച്ചതേ.
സാകോ അനിത്ഥിയം ഡാകോ, സിങ്ഗീവേരംതു അദ്ദകം;
മഹോസധം തു തം സുക്ഖം, മരിചം തു ച കോലകം.
സോവീരം കഞ്ജിയം വുത്തം, ആരനാളം ഥുസോദകം;
ധഞ്ഞമ്ബിലം ബിളങ്ഗോ ഥ, ലവണം ലോണ മുച്ചതേ.
സാമുദ്ദം സിന്ധവോ നിത്ഥീ, കാളലോണം തു ഉബ്ഭിദം;
ബിളകം [ബിളാല (ക.)] ചേതി പഞ്ചേതേ, പഭേദാ ലവണസ്സ ഹി.
ഗുളോ ച ഫാണിതം ഖണ്ഡോ, മച്ഛണ്ഡീ സക്ഖരാ ഇതി;
ഇമേ ഉച്ഛുവികാരാ ഥ, ഗുളസ്മിം വിസകണ്ടകം.
ലാജാ ¶ സിയാ’ക്ഖതം ചാഥ, ധാനാ ഭട്ഠയവേ ഭവേ;
അബദ്ധസത്തു മന്ഥോ ച, പൂപാ’ പൂപാ തു പിട്ഠകോ.
ഭത്തകാരോ സൂപകാരോ, സൂദോ ആളാരികോ തഥാ;
ഓദനികോ ച രസകോ, സൂപോ തു ബ്യഞ്ജനം ഭവേ.
ഓദനോ വാ കുരം ഭത്തം, ഭിക്ഖാ ചാ’ന്ന മഥാ സനം;
ആഹാരോ ഭോജനം ഘാസോ,
തരലം യാഗു നാരിയം.
ഖജ്ജം തു ഭോജ്ജ ലേയ്യാനി, പേയ്യന്തി ചതുധാ’സനം;
നിസ്സാവോ ച തഥാ’ചാമോ,
ആലോപോ കബളോ ഭവേ.
മണ്ഡോ നിത്ഥീരസഗ്ഗസ്മിം, വിഘാസോ ഭുത്തസേസകേ;
വിഘാസാദോ ച ദമകോ, പിപാസാ തു ച തസ്സനം.
ഖുദ്ദാ ജിഘച്ഛാ, മംസസ്സ, പടിച്ഛാദനിയം രസോ;
ഉദ്രേകോ ചേവ ഉഗ്ഗാരോ, സോഹിച്ചം തിത്തി തപ്പനം.
കാമം ത്വിട്ഠം നികാമഞ്ച, പരിയത്തം യഥച്ഛിതം;
കയവിക്കയികോ സത്ഥ,വാഹാ’ പണിക വാണിജാ.
വിക്കയികോ തു വിക്കേതാ,
കയികോ തു ച കായികോ;
ഉത്തമണ്ണോ ച ധനികോ, ധമണ്ണോ തു ഇണായികോ.
ഉദ്ധാരോ തു ഇണം വുത്തം, മൂലം തു പാഭതം ഭവേ;
സച്ചാപനം സച്ചംകാരോ, വിക്കേയ്യം പണിയ്യം തിസു.
പടിദാനം പരിവത്തോ, ന്യാസോ തൂ’പനിധീ രിതോ;
അട്ഠാരസന്താ സങ്ഖ്യേയ്യേ, സങ്ഖ്യാ ഏകാദയോ തിസു;
സങ്ഖ്യാനേ തു ച സങ്ഖ്യേയ്യേ, ഏകത്തേ വീസതാദയോ;
വഗ്ഗഭേദേ ബഹുത്തേപി, താ ആനവുതി നാരിയം.
സതം സഹസ്സം നിയുതം [നഹുതം-നയുതം (കത്ഥചി)], ലക്ഖം കോടി പകോടിയോ;
കോടിപകോടി നഹുതം, തഥാ നിന്നഹുതമ്പി ച.
അക്ഖോഭനീത്ഥിയം ¶ [അക്ഖോഭിണീ (ക.)] ബിന്ദു, അബ്ബുദഞ്ച നിരബ്ബുദം;
അഹഹം അബബം ചേവാ, ടടം സോഗന്ധി കുപ്പലം.
കുമുദം പുണ്ഡരീകഞ്ച, പദുമം കഥാനമ്പി ച;
മഹാകഥാനാ’സങ്ഖ്യേയ്യാ, നി’ച്ചേതാസു സതാദി ച.
കോട്യാദികം ദസഗുണം, സതലക്ഖഗുണം കമാ;
ചതുത്ഥോ’ഡ്ഢേന അഡ്ഢുഡ്ഢോ,
തതിയോ ഡ്ഢതിയോ തഥാ.
അഡ്ഢതേയ്യോ ദിയഡ്ഢോ തു,
ദിവഡ്ഢോ ദുതിയോ ഭവേ;
തുലാ, പത്ഥ, ങ്ഗുലി, വസാ, തിധാ മാന മഥോ സിയാ.
ചത്താരോ വിഹയോ ഗുഞ്ജാ,
ദ്വേ ഗുഞ്ജാ മാസകോ ഭവേ;
ദ്വേ അക്ഖാ മാസകാ പഞ്ച, ക്ഖാനം ധരണമട്ഠകം.
സുവണ്ണോ പഞ്ചധരണം, നിക്ഖം ത്വനിത്ഥി പഞ്ച തേ;
പാദോ ഭാഗേ ചതുത്ഥേ ഥ, ധരണാനി പലം ദസ.
തുലാ പലസതം ചാഥ, ഭാരോ വീസതി താ തുലാ;
അഥോ കഹാപണോ നിത്ഥീ, കഥ്യതേ കരിസാപണോ.
കുഡുവോ പസതോ ഏകോ,
പത്ഥോ തേ ചതുരോ സിയും;
ആള്ഹകോ ചതുരോ പത്ഥാ, ദോണം വാചതുരാ’ള്ഹകം.
മാനികാ ചതുരോ ദോണാ, ഖാരീത്ഥീ ചതുമാനികാ;
ഖാരിയോ വീസ വാഹോ ഥ,
സിയാ കുമ്ഭോ ദസമ്ബണം.
ആള്ഹകോ നിത്ഥിയം തുമ്ഭോ, പത്ഥോതു നാളി നാരിയം;
വാഹോ തു സകടോ ചേകാ,
ദസ ദോണാ തു അമ്ബണം.
പടിവീസോ ച കോട്ഠാസോ,
അംസോ ഭാഗോ ധനം തു സോ;
ദബ്ബം വിത്തം സാപതേയ്യം, വസ്വ’ത്ഥോ വിഭവോ ഭവേ.
കോസോ ¶ ഹിരഞ്ഞഞ്ച കതാ, കതം കഞ്ചന, രൂപിയം;
കുപ്പം തദഞ്ഞം തമ്ബാദി, രൂപിയം ദ്വയ മാഹതം.
സുവണ്ണം കനകം ജാത, രൂപം സോണ്ണഞ്ച കഞ്ചനം;
സത്ഥുവണ്ണോ ഹരീ കമ്ബു, ചാരു ഹേമഞ്ച ഹാടകം.
തപനിയം ഹിരഞ്ഞം ത, ബ്ഭേദാ ചാമീകരമ്പി ച;
സാതകുമ്ഭം തഥാ ജമ്ബു, നദം സിങ്ഗീ ച നാരിയം.
രൂപിയം രജതം സജ്ഝു, രൂപീ സജ്ഝം അഥോ വസു;
രതനഞ്ച മണി ദ്വീസു, പുപ്ഫരാഗാദീ തബ്ഭിദാ.
സുവണ്ണം രജതം മുത്താ, മണി വേളുരിയാനി ച;
വജിരഞ്ച പവാളന്തി, സത്താ’ഹു രതനാനി’ മേ.
ലോഹിതങ്കോ ച പദുമ, രാഗോ രത്തമണി പ്യഥ;
വംസവണ്ണോ വേളുരിയം, പവാളം വാ ച വിദ്ദുമോ.
മസാരഗല്ലം കബരമണി, അഥ മുത്താ ച മുത്തികം;
രീതി [രീരീ (ടീ.)] ത്ഥീ ആരകൂടോ വാ, അമലം ത്വ’ബ്ഭകം ഭവേ.
ലോഹോ നിത്ഥീ അയോ കാളാ,
യസഞ്ച പാരദോ രസോ;
കാളതിപു തു സീസഞ്ച, ഹരിതാലം തു പീതനം.
ചിനപിട്ഠഞ്ച സിന്ദൂരം, അഥ തൂലോ തഥാ പിചു;
ഖുദ്ദജം തു മധു ഖുദ്ദം, മധുച്ഛിട്ഠം തു സിത്ഥകം.
ഗോപാലോ ഗോപ ഗോസങ്ഖ്യാ,
ഗോമാ തു ഗോമികോ പ്യഥ;
ഉസഭോ ബലീബദ്ധോ [ബലിബദ്ദ (ക.)] ച, ഗോണോ ഗോവസഭോ വുസോ.
വുദ്ധോ ജരഗ്ഗവോ സോ ഥ, ദമ്മോ വച്ഛതരോ സമാ;
ധുരവാഹീ തു ധോരയ്ഹോ, ഗോവിന്ദോ ധികതോ ഗവം.
വഹോ ച ഖന്ധദേസോ ഥ, കകുധോ [കകുദോ (ക.)] കകു വുച്ചതേ;
അഥോ വിസാണം സിങ്ഗഞ്ച, രത്തഗാവീ തു രോഹിണീ.
ഗാവീ ച സിങ്ഗിനീ ഗോ ച, വഞ്ഝാ തു കഥ്യതേ വസാ;
നവപ്പസൂതികാ ധേനു, വച്ഛകാമാ തു വച്ഛലാ.
ഗഗ്ഗരീ ¶ മന്ഥനീത്ഥീ ദ്വേ, സന്ദാനം ദാമമുച്ചതേ;
ഗോമിള്ഹോ ഗോമയോ നിത്ഥീ, അഥോ സപ്പി ഘതം ഭവേ.
നവുദ്ധടം തു നോനീതം, ദമിമണ്ഡം തു മത്ഥു ച,
ഖീരം ദുദ്ധം പയോ ഥഞ്ഞം, തക്കം തു മഥിതം പ്യഥ.
ഖീരം ദധി ഘതം തക്കം, നോനീതം പഞ്ച ഗോരസാ;
ഉരബ്ഭോ മേണ്ഡ മേസാ ച, ഉരണോ അവി ഏളകോ.
വസ്സോ ത്വജോ ഛഗലകോ,
ഓട്ഠോ തു കരഭോ ഭവേ;
ഗദ്രഭോ തു ഖരോ വുത്തോ, ഉരണീ തു അജീ അജാ.
ഇതി വേസ്സവഗ്ഗോ.
സുദ്ദോ’ന്തവണ്ണോ വസലോ, സംകിണ്ണാ മാഗധാദയോ;
മാഗധോ സുദ്ദഖത്താജോ, ഉഗ്ഗോ സുദ്ദായ ഖത്തജോ.
ദ്വിജാഖത്തിയജോ സൂതോ, കാരുതു സിപ്പികോപുമേ;
സങ്ഘാതോതു സജാതീനം, തേസം സേണീ ദ്വിസുച്ചതേ.
തച്ഛകോ തന്തവായോ ച, രജകോ ച നഹാപിതോ;
പഞ്ചമോ ചമ്മകാരോതി, കാരവോ പഞ്ചിമേ സിയും.
തച്ഛകോ വഡ്ഢകീ മതോ, പലഗണ്ഡോ ഥപത്യപി;
രഥകാരോ ഥ സുവണ്ണ, കാരോ നാളിന്ധമോ ഭവേ.
തന്തവായോ പേസകാരോ,
മാലാകാരോ തു മാലികോ;
കുമ്ഭകാരോ കുലാലോ ഥ,
തുന്നവായോ ച സൂചികോ.
ചമ്മകാരോ രഥകാരോ, കപ്പകോ തു നഹാപിതോ;
രങ്ഗാജീവോ ചിത്തകാരോ, പുക്കുസോ പുപ്ഫഛഡ്ഡകോ.
വേനോ വിലീവകാരോ ച, നളകാരോ സമാ തയോ;
ചുന്ദകാരോ ഭമകാരോ,
കമ്മാരോ ലോഹകാരകോ.
നിന്നേജകോ ച രജകോ, നേത്തികോ ഉദഹാരകോ;
വീണാവാദീ വേണികോ ഥ, ഉസുകാരോ’ സുവഡ്ഢകീ.
വേണുധമോ ¶ വേണവികോ,
പാണിവാദോ തു പാണിഘോ [പാണിയോ (കത്ഥചി)];
പൂപിയോ പൂപപണിയോ, സോണ്ഡികോ മജ്ജവിക്കയീ.
മായാ തു സമ്ബരീ മായാ, കാരോ തു ഇന്ദജാലികോ;
ഓരബ്ഭികാ സൂകരികാ, മാഗവികാ തേ ച സാകുണികാ;
ഹന്ത്വാ ജീവന്തേ’ളക, സൂകര, മിഗ, പക്ഖിനോ കമതോ.
വാഗുരികോ ജാലികോ ഥ,
ഭാരവാഹോ തു ഭാരികോ;
വേതനികോ തു ഭതകോ, കമ്മകരോ ഥ കിം കരോ;
ദാസോ ച ചേടകോ പേസ്സോ, ഭച്ചോ ച പരിചാരികോ.
അന്തോജാതോ ധനക്കീതോ, ദാസബ്യോ’പഗതോ സയം;
ദാസാ കരമരാനീതോ, ച്ചേവം തേ ചതുധാ സിയും.
അദാസോ തു ഭുജിസ്സോ ഥ,
നീചോ ജമ്മോ നിഹീനകോ;
നിക്കോസജ്ജോ അകിലാസു,
മന്ദോ തു അലസോ പ്യഥ.
സപാകോ ചേവ ചണ്ഡാലോ, മാതങ്ഗോ സപചോ ഭവേ;
തബ്ഭേദാ മിലക്ഖജാതീ, കിരാത, സവരാദയോ.
നേസാദോ ലുദ്ദകോ ബ്യാധോ,
മിഗവോ തു മിഗബ്യധോ;
സാരമേയ്യോ ച സുനഖോ, സുനോ സോണോ ച കുക്കുരോ.
സ്വാനോ സുവാനോ സാളൂരോ,
സൂനോ സാനോ ച സാ പുമേ;
ഉമ്മത്താദിത മാപന്നോ, അളക്കോതി സുനോ മതോ.
സാബന്ധനം തു ഗദ്ദൂലോ, ദീപകോ തു ച ചേതകോ;
ബന്ധനം ഗണ്ഠി പാസോ ഥ, വാഗുരാ [വാകരാ (സീ. ടീ.)] മിഗബന്ധനീ.
ഥിയം കുവേണീ കുമീനം, ആനയോ ജാല മുച്ചതേ;
ആഘാതനം വധട്ഠാനം, സൂനാ തു അധികോട്ടനം.
തക്കരോ ¶ മോസകോ ചോരോ,
ഥേനേ’കാഗാരികോ സമാ;
ഥേയ്യഞ്ച ചോരികാ മോസോ,
വേമോ വായനദണ്ഡകോ.
സുത്തം തന്തു പുമേ തന്തം, പോത്ഥം ലേപ്യാദികമ്മനി;
പഞ്ചാലികാ പോത്ഥലികാ, വത്ഥദന്താദിനിമ്മിതാ.
ഉഗ്ഘാടനം ഘടീയന്തം, കൂപമ്ബുബ്ബാഹനം ഭവേ;
മഞ്ജൂസാ പേളാ പിടകോ, ത്വിത്ഥിയം പച്ഛി പേടകോ.
ബ്യാഭങ്ഗീ ത്വിത്ഥിയം കാജോ, സിക്കാ ത്വത്രാ’വലമ്ബനം;
ഉപാഹനോ വാ പാദു’ത്ഥീ, തബ്ഭേദാ പാദുകാ പ്യഥ.
വരത്താ വദ്ധികാ നദ്ധി, ഭസ്താ ചമ്മപസിബ്ബകം;
സോണ്ണാദ്യാവത്തനീ മൂസാ,
ഥ കൂടം വാ അയോഘനോ.
കമ്മാരഭണ്ഡാ സണ്ഡാസോ, മുട്ഠ്യാ’ധികരണീത്ഥീയം;
തബ്ഭസ്താ ഗഗ്ഗരീ നാരീ, സത്തം തു പിപ്ഫലം ഭവേ.
സാണോ തു നികസോ വുത്തോ,
ആരാ തു സൂചിവിജ്ഝനം;
ഖരോ ച കകചോ നിത്ഥീ, സിപ്പം കമ്മം കലാദികം.
പടിമാ പടിബിമ്ബഞ്ച, ബിമ്ബോ പടിനിധീരിതോ;
തീസു സമോ പടിഭാഗോ, സന്നികാസോ സരിക്ഖകോ.
സമാനോ സദിസോ തുല്യോ,
സങ്കാസോ സന്നിഭോ നിഭോ;
ഓപമ്മ മുപമാനം ചു, പമാ ഭതി തു നാരിയം.
നിബ്ബേസോ വേതനം മൂല്യം, ജൂതം ത്വനിത്ഥി കേതവം;
ധുത്തോ’ക്ഖധുത്തോ കിതവോ, ജൂതകാര, ക്ഖദേവിനോ.
പാടിഭോഗോതു പടിഭൂ, അക്ഖോ തു പാസകോ ഭവേ;
പുമേവാ’ ട്ഠപദം [അട്ഠാപദം (ടീ. സീ.)] സാരി, ഫലകേ ഥ പണോ, ബ്ഭുതോ.
കിണ്ണം ¶ തു മദിരാബീജേ, മധു മധ്വാസവേ മതം;
മദിരാ വാരുണീ മജ്ജം, സുരാ ഭവോ തു മേരയം.
സരകോ ചസകോ നിത്ഥീ, ആപാനം പാനമണ്ഡലം;
യേ’ത്ര ഭൂരിപ്പയോഗത്താ, യോഗികേകസ്മി മീരിതാ;
ലിങ്ഗന്തരേപി തേ ഞേയ്യാ, തദ്ധമ്മത്താ’ഞ്ഞവുത്തിയന്തി.
ഇതി സുദ്ദവഗ്ഗോ.
ചതുബ്ബണ്ണവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
൫. അരഞ്ഞവഗ്ഗ
അരഞ്ഞം കാനനം ദായോ, ഗഹനം വിപിനം വനം;
അടവീ’ത്ഥീ മഹാരഞ്ഞം, ത്വ, രഞ്ഞാനീത്ഥിയം ഭവേ.
നഗരാ നാതിദൂരസ്മിം, സന്തേഹി യോ ഭിരോപിതോ;
തരുസണ്ഡോ സ ആരാമോ, തഥോ പവന മുച്ചതേ.
സബ്ബസാധാരണാ’രഞ്ഞം, രഞ്ഞ മുയ്യാന മുച്ചതേ;
ഞേയ്യം തദേവ പമദ, വന മന്തേപുരോചിതം.
പന്തി വീഥ്യാ’വലി സേണീ, പാളി ലേഖാ തു രാജി ച;
പാദപോ വിടപീ രുക്ഖോ, അഗോ സാലോ മഹീരുഹോ.
ദുമോ തരു കുജോ സാഖീ, ഗച്ഛോ തു ഖുദ്ദപാദപോ;
ഫലന്തി യേ വിനാ പുപ്ഫം, തേ വുച്ചന്തി വനപ്പതീ.
ഫലപാകാവസാനേ യോ,
മരത്യോ സധി സാ ഭവേ;
തീസു വഞ്ച്യാ’ഫലാ ചാഥ, ഫലിനോ ഫലവാ ഫലീ.
സമ്ഫുല്ലിതോ തു വികചോ, ഫുല്ലോ വികസിതോ തിസു;
സിരോ’ഗ്ഗം സിഖരോ നിത്ഥീ, സാഖാ തു കഥിതാ ലതാ.
ദലം പലാസം ഛദനം, പണ്ണം പത്തം ഛദോ പ്യഥ;
പല്ലവോ വാ കിസലയം, നവുബ്ഭിന്നേ തു അങ്കുരോ.
മകുലം വാ കുടുമലോ, ഖാരകോ തു ച ജാലകം;
കലികാ കോരകോ നിത്ഥീ, വണ്ടം പുപ്ഫാദിബന്ധനം.
പസവോ ¶ കുസുമം പുപ്ഫം, പരാഗോ പുപ്ഫജോ രജോ;
മകരന്ദോ മധു മതം, ഥവകോ തു ച ഗോച്ഛകോ.
ഫലേ ത്വാ’മേ സലാടു’ത്തോ,
ഫലം തു പക്ക മുച്ചതേ;
ചമ്പക’മ്ബാദികുസുമ, ഫലനാമം നപുംസകേ.
മല്ലികാദീ തു കുസുമേ, സലിങ്ഗാ വീഹയോ ഫലേ;
ജമ്ബൂ’ത്ഥീ ജമ്ബവം ജമ്ബൂ, വിടപോ വിടഭീ’ത്ഥിയം.
മൂല മാരബ്ഭ സാഖന്തോ, ഖന്ധോ ഭാഗോ തരുസ്സ ഥ;
കോടരോ നിത്ഥിയം രുക്ഖ, ച്ഛിദ്ദേ കട്ഠം തു ദാരു ച.
ബുന്ദോ മൂലഞ്ച പാദോ ഥ, സങ്കു’ത്തോ ഖാണുനിത്ഥിയം;
കരഹാടം തു കന്ദോ ഥ, കളീരോ മത്ഥകോ ഭവേ.
വല്ലരീ മഞ്ജരീ നാരീ, വല്ലീ തു കഥിതാ ലതാ;
ഥമ്ഭോ ഗുമ്ബോ ച അക്ഖന്ധേ, ലതാ വിരൂ പതാനിനീ.
അസ്സത്ഥോ ബോധി ച ദ്വീസു, നിഗ്രോധോ തു വടോ ഭവേ;
കബിട്ഠോ ച കപിത്ഥോ ച, യഞ്ഞങ്ഗോ തു ഉദുമ്ബരോ.
കോവിളാരോ യുഗപത്തോ, ഉദ്ദാലോ വാതഘാതകോ;
രാജരുക്ഖോ കതമാലീ, ന്ദീവരോ ബ്യാധിഘാതകോ.
ദന്തസഠോ ച ജമ്ഭീരോ, വരണോ തു കരേരി ച;
കിം സുകോ പാലിഭദ്ദോഥ, വഞ്ജുലോ തു ച വേതസോ.
അമ്ബാടകോപീതനകോ, മധുകോ തു മധുദ്ദുമോ;
അഥോ ഗുളഫലോ പീലു, സോഭഞ്ജനോ ച സിഗ്ഗു ച.
സത്തപണ്ണി ഛത്തപണ്ണോ, തിനിസോ ത്വ തിമുത്തകോ;
കിം സുകോ തു പലാസോ ഥ,
അരിട്ഠോ ഫേനിലോ ഭവേ.
മാലൂര ബേലുവാബില്ലോ, പുന്നാഗോ തു ച കേസരോ;
സാലവോ തു ച ലോദ്ദോ ഥ, പിയാലോ സന്നകദ്ദു ച.
ലികോചകോ തഥാ’ങ്കോലോ,
അഥ ഗുഗ്ഗുലു കോസികോ;
അമ്ബോ ചൂതോ സഹോ ത്വേസോ,
സഹകാരോ സുഗന്ധവാ.
പുണ്ഡരീകോ ¶ ച സേതമ്ബോ, സേലു തു ബഹുവാരകോ;
സേപണ്ണീ കാസ്മിരീ ചാഥ, കോലീ ച ബദരീത്ഥിയം.
കോലം ചാനിത്ഥീ ബദരോ, പിലക്ഖോ പിപ്പലീ’ത്ഥിയം;
പാടലീ കണ്ഹവന്താ ച, സാദുകണ്ടോ വികങ്കതോ.
തിന്ദുകോ കാളക്ഖന്ധോ ച, തിമ്ബരൂസക തിമ്ബരൂ;
ഏരാവതോ തു നാരങ്ഗോ, കുലകോ കാകതിന്ദുകോ.
കദമ്ബോ പിയകോ നീപോ, ഭല്ലീ ഭല്ലാതകോ തിസു;
ഝാവുകോ പിചുലോ ചാഥ, തിലകോ ഖുരകോ ഭവേ.
ചിഞ്ചാ ച തിന്തിണീ ചാഥ, ഗദ്ദഭണ്ഡോ കപീതനോ;
സാലോ’സ്സകണ്ണോ സജ്ജോ ഥ,
അജ്ജുനോ കകുധോ ഭവേ.
നിചുലോ മുചലിന്ദോ ച, നീപോ ഥ പിയകോ തഥാ;
അസനോ പീതസാലോ ഥ,
ഗോലീസോ ഝാടലോ ഭവേ.
ഖീരികാ രാജായതനം, കുമ്ഭീ കുമുദികാ ഭവേ;
യൂപോ [പൂഗോ (ക.)] തു കമുകോ ചാഥ, പട്ടി ലാഖാപസാദനോ.
ഇങ്ഗുദീ താപസതരു, ഭുജപത്തോ തു ആഭുജീ;
പിച്ഛിലാ സിമ്ബലീ ദ്വീസു, രോചനോ കോടസിമ്ബലീ.
പകിരിയോ പൂതികോ ഥ, രോഹീ രോഹിതകോ ഭവേ;
ഏരണ്ഡോ തു ച ആമണ്ഡോ, അഥ സത്തുഫലാ സമീ.
നത്തമാലോ കരഞ്ജോ ഥ, ഖദിരോ ദന്തധാവനോ;
സോമവക്കോ തു കദരോ, സല്ലോതു മദനോ ഭവേ.
അഥാപി ഇന്ദസാലോ ച, സല്ലകീ ഖാരകോ സിയാ;
ദേവദാരു ഭദ്ദദാരു, ചമ്പേയ്യോ തു ച ചമ്പകോ.
പനസോ കണ്ടകിഫലോ, അഭയാ തു ഹരീതകീ;
അക്ഖോ വിഭീതകോ തീസു, അമതാ’മലകീ തിസു.
ലബുജോ ലികുചോ ചാഥ, കണികാരോ ദുമുപ്പലോ;
നിമ്ബോ’രിട്ഠോ പുചിമന്ദോ, കരകോ തു ച ദാളിമോ.
സരലോ ¶ പൂതികട്ഠഞ്ച, കപിലാ തു ച സിംസപാ;
സാമാ പിയങ്ഗു കങ്ഗുപി, സിരീസോ തു ച ഭണ്ഡിലോ.
സോണകോ ദീഘവന്തോ ച,
വകുലോ തു ച കേസരോ;
കാകോദുമ്ബരികാ ഫേഗ്ഗു, നാഗോ തു നാഗമാലികാ.
അസോകോ വഞ്ജുലോ ചാഥ, തക്കാരീ വേജയന്തികാ;
താപിഞ്ഛോ ച തമാലോ ഥ, കുടജോ ഗിരിമല്ലികാ.
ഇന്ദയവോ ഫലേ തസ്സാ, ഗ്ഗിമന്ഥോ കണികാ ഭവേ;
നിഗുണ്ഠി’ത്ഥീ സിന്ദുവാരോ, തിണസുഞ്ഞം [തിണസൂലം (ടീ.)] തു മല്ലികാ.
സേഫാലികാ നീലികാ ഥ, അപ്ഫോടാ വനമല്ലികാ;
ബന്ധുകോ ജയസുമനം, ഭണ്ഡികോ ബന്ധുജീവകോ.
സുമനാ ജാതിസുമനാ, മാലതീ ജാതി വസ്സികീ;
യൂഥികാ മാഗധീ ചാഥ, സത്തലാ നവമല്ലികാ.
വാസന്തീ,ത്ഥീ അതിമുത്തോ, കരവീരോ’സ്സമാരകോ;
മാതുലുങ്ഗോ ബീജപൂരോ, ഉമ്മത്തോ തു ച മാതുലോ.
കരമന്ദോ സുസേനോ ച, കുന്ദം തു മാഘ്യ മുച്ചതേ;
ദേവതാസോ [ദേവതാഡോ (സീ. അമരകോസ)] തു ജീമൂതോ,
ഥാ’മിലാതോ മഹാസഹാ.
അഥോ സേരേയ്യകോ ദാസീ,
കിം കിരാതോ കുരണ്ടകോ;
അജ്ജുകോ സിതപണ്ണാസോ, സമീരണോ ഫണിജ്ജകോ.
ജപാ തു ജയസുമനം, കരീരോ കകചോ ഭവേ;
രുക്ഖാദനീ ച വന്ദാകാ, ചിത്തകോ ത്വ’ഗ്ഗിസഞ്ഞിതോ.
അക്കോ വികീരണോ തസ്മിം,
ത്വ’ ളക്കോ സേതപുപ്ഫകേ;
പൂതിലതാ ഗളോചീ ച, മുബ്ബാ മധുരസാ പ്യഥ.
കപികച്ഛു ദുഫസ്സോ ഥ, മഞ്ജിട്ഠാ വികസാ ഭവേ;
അമ്ബട്ഠാ ച തഥാ പാഠാ, കടുകാ കടുരോഹിണീ.
അപാമഗ്ഗോ ¶ സേഖരികോ, പിപ്പലീ മാഗധീ മതാ;
ഗോകണ്ടകോ ച സിങ്ഘാടോ, കോലവല്ലീ’ഭപിപ്പലീ.
ഗോലോമീ തു വചാ ചാഥ, ഗിരികണ്യ’പരാജിതാ;
സീഹപുച്ഛീ പഞ്ഹിപണ്ണീ, സാലപണ്ണീ തു ച’ത്ഥിരാ; (ചഥിരാ).
നിദിദ്ധികാ തു ബ്യഗ്ഘീ ച, അഥ നീലീ ച നീലിനീ;
ജിഞ്ജുകോ [ജിഞ്ജുകാ (ക.)] ചേവ ഗുഞ്ജാ ഥ, സതമൂലീ സതാവരീ.
മഹോസധം ത്വ’തിവിസാ, ബാകുചീ സോമവല്ലികാ;
ദാബ്ബീ ദാരുഹലിദ്ദാ ഥ, ബിളങ്ഗം ചിത്രതണ്ഡുലാ.
നുഹീ ചേവ മഹാനാമോ, മുദ്ദികാ തു മധുരസാ;
അഥാപി മധുകം യട്ഠി, മധുകാമധുയട്ഠികാ [മധുലട്ഠികാ (സീ. ടീ.)].
വാതിങ്ഗണോ ച ഭണ്ഡാകീ, വാത്താകീ ബ്രഹതീ പ്യഥ;
നാഗബലാ ചേവ ഝസാ, ലാങ്ഗലീ തു ച സാരദീ.
രമ്ഭാ ച കദലീ മോചോ, കപ്പാസീ ബദരാ ഭവേ;
നാഗലതാ തു തമ്ബൂലീ, അഗ്ഗിജാലാ തു ധാതകീ.
തിവുതാ തിപുടാ ചാഥ, സാമാ കാളാ ച കഥ്യതേ;
അഥോ സിങ്ഗീ ച ഉസഭോ, രേണുകാ കപിളാ ഭവേ.
ഹിരിവേരഞ്ച വാലഞ്ച, രത്തഫലാ തു ബിമ്ബികാ;
സേലേയ്യ’ മസ്മപുപ്ഫഞ്ച, ഏലാ തു ബഹുലാ ഭവേ.
കുട്ഠഞ്ച ബ്യാധി കഥിതോ, വാനേയ്യം തു കുടന്നടം;
ഓസധി ജാതിമത്തമ്ഹി, ഓസധം സബ്ബ’ മജാതിയം.
മൂലം പത്തം കളീര’ഗ്ഗം, കന്ദം മിഞ്ജാ ഫലം തഥാ;
തചോ പുപ്ഫഞ്ച ഛത്തന്തി, സാകം ദസവിധം മതം.
പപുന്നാടോ ഏളഗലോ,
തണ്ഡുലേയ്യോ’പ്പമാരിസോ;
ജീവന്തി ജീവനീ ചാഥ, മധുരകോ ച ജീവകോ.
മഹാകന്ദോ ച ലസുണം, പലണ്ഡു തു സുകന്ദകോ;
പടോലോ തിത്തകോ ചാഥ, ഭിങ്ഗരാജോ ച മക്കവോ.
പുനന്നവാ ¶ സോഥഘാതീ, വിതുന്നം സുനിസണ്ണകം;
കാരവേല്ലോ തു സുസവീ, തുമ്ബ്യാ’ലാബു ച ലാബു സാ.
ഏളാലുകഞ്ച കക്കാരീ, കുമ്ഭണ്ഡോ തു ച വല്ലിഭോ;
ഇന്ദവാരുണീ വിസാലാ, വത്ഥുകം വത്ഥുലേയ്യകോ.
മൂലകോ നിത്ഥിയം ചുച്ചു, തമ്ബകോ ച കലമ്ബകോ;
സാകഭേദാ കാസമദ്ദ, ഝജ്ഝരീ ഫഗ്ഗവാ’ദയോ.
സദ്ദലോ ചേവ ദുബ്ബാ ച, ഗോലോമീ സാ സിതാ ഭവേ;
ഗുന്ദാ ച ഭദ്ദമുത്തഞ്ച, രസാലോ തു’ച്ഛു വേളു തു.
തചസാരോ വേണു വംസോ, പബ്ബം തു ഫലു ഗണ്ഠിസോ;
കീചകാ തേ സിയും വേണൂ, യേ നദന്ത്യാ’നിലദ്ധുതാ.
നളോ ച ധമനോ പോട, ഗലോ തു കാസ മിത്ഥി ന;
തേജനോ തു സരോ, മൂലം, തൂ’ സീരം ബീരണസ്സ ഹി.
കുസോ വരഹിസം ദബ്ബോ, ഭൂതിണകം തു ഭൂതിണം;
ഘാസോ തു യവസോ ചാഥ,
പൂഗോ തു കമുകോ ഭവേ.
താലോ വിഭേദികാ ചാഥ, ഖജ്ജുരീ സിന്ദി വുച്ചതി;
ഹിന്താല, താല, ഖജ്ജൂരീ, നാലികേരാ തഥേവ ച;
താലീ ച കേതകീ നാരീ, പൂഗോ ച തിണപാദപാതി.
ഇതി അരഞ്ഞവഗ്ഗോ.
൬. അരഞ്ഞാദിവഗ്ഗ
പബ്ബതോ ഗിരി സേലോ’ദ്ദി, നഗാ’ചല, സിലുച്ചയാ;
സിഖരീ ഭൂധരോഥ ബ്ഭ, പാസാണാ’സ്മോ’പലോ സിലാ.
ഗിജ്ഝകൂടോ ച വേഭാരോ, വേപുല്ലോ’സിഗിലീ നഗാ;
വിഞ്ഝോ പണ്ഡവ വങ്കാദീ, പുബ്ബസേലോ തു ചോ’ദയോ;
മന്ദരോ പരസേലോ’ത്ഥോ, ഹിമവാ തു ഹിമാചലോ.
ഗന്ധമാദന കേലാസ, ചിത്തകൂട സുദസ്സനാ;
കാലകൂടോ തികൂടാ’സ്സ, പത്ഥോ തു സാനു നിത്ഥിയം.
കൂടോ ¶ വാ സിഖരം സിങ്ഗം, പപാതോ തു തടോ ഭവേ;
നിതമ്ബോ കടകോ നിത്ഥീ, നിജ്ഝരോ പസവോ’മ്ബുനോ.
ദരീ’ത്ഥീ കന്ദരോ ദ്വീസു, ലേണം തു ഗബ്ഭരം ഗുഹാ;
സിലാപോക്ഖരണീ സോണ്ഡീ, കുഞ്ജം നികുഞ്ജ മിത്ഥി ന.
ഉദ്ധ മധിച്ചകാ സേല, സ്സാസന്നാ ഭൂമ്യു പച്ചകാ;
പാദോ തു’പന്തസേലോ ഥ,
ധാതു’ത്തോ ഗേരികാദികോ.
ഇതി സേലവഗ്ഗോ.
മിഗിന്ദോ കേസരീ സീഹോ, തരച്ഛോ തു മിഗാദനോ;
ബ്യഗ്ഘോ തു പുണ്ഡരീകോ ഥ, സദ്ദൂലോ ദീപിനീ’രിതോ.
അച്ഛോ ഇക്കോ ച ഇസ്സോ തു,
കാളസീഹോ ഇസോ പ്യഥ;
രോഹിസോ രോഹിതോ ചാഥ,
ഗോകണ്ണോ ഗണി കണ്ടകാ.
ഖഗ്ഗ ഖഗ്ഗവിസാണാ തു, പലാസാദോ ച ഗണ്ഡകോ;
ബ്യഗ്ഘാദികേ വാളമിഗോ, സാപദോ ഥ പ്ലവങ്ഗമോ.
മക്കടോ വാനരോ സാഖാ, മിഗോ കപി വലീമുഖോ;
പലവങ്ഗോ, കണ്ഹതുണ്ഡോ,
ഗോനങ്ഗുലോ [ഗോനങ്ഗലോ (ടീ.)] തി സോ മതോ.
സിങ്ഗാലോ [സിഗാലോ (സീ.)] ജമ്ബുകോ കോത്ഥു, ഭേരവോ ച സിവാ പ്യഥ;
ബിളാരോ ബബ്ബു മഞ്ജാരോ, കോകോ തു ച വകോ ഭവേ.
മഹിംസോ [മഹിസോ (സീ.)] ച ലുലായോ ഥ,
ഗവജോ ഗവയോ സമാ;
സല്ലോ തു സല്ലകോ ഥാ’സ്സ,
ലോമമ്ഹി സലലം സലം.
ഹരിണോ മിഗ സാരങ്ഗാ, മഗോ അജിനയോനി ച;
സൂകരോ തു വരോഹോ ഥ,
പേലകോ ച സസോ ഭവേ.
ഏണേയ്യോ ¶ ഏണീമിഗോ ച, പമ്പടകോ തു പമ്പകോ;
വാതമിഗോ തു ചലനീ, മൂസികോ ത്വാ’ഖു ഉന്ദുരോ.
ചമരോ പസദോ ചേവ, കുരുങ്ഗോ മിഗമാതുകാ;
രുരു രങ്കു ച നീകോ ച, സരഭാദീ മിഗന്തരാ.
പിയകോ ചമൂരു കദലീ, മിഗാദീ ചമ്മയോനയോ;
മിഗാ തു പസവോ സീഹാ, ദയോ സബ്ബചതുപ്പദാ.
ലൂതാ തു ലൂതികാ ഉണ്ണ, നാഭി മക്കടകോ സിയാ;
വിച്ഛികോ ത്വാ’ളി കഥിതോ, സരബൂ ഘരഗോളികാ.
ഗോധാ കുണ്ഡോ പ്യഥോ കണ്ണ, ജലൂകാ സതപദ്യഥ;
കലന്ദകോ കാളകാ ഥ, നകുലോ മങ്ഗുസോ ഭവേ.
കകണ്ടകോ ച സരടോ, കീടോ തു പുളവോ കിമി;
പാണകോ ചാപ്യഥോ ഉച്ചാ,
ലിങ്ഗോ ലോമസപാണകോ.
വിഹങ്ഗോ വിഹഗോ പക്ഖീ, വിഹങ്ഗമ ഖഗ’ണ്ഡജാ;
സകുണോ ച സകുന്തോ വി, പതങ്ഗോ സകുണീ ദ്വിജോ.
വക്കങ്ഗോ പത്തയാനോ ച, പതന്തോ നീളജോ ഭവേ;
തബ്ഭേദാ വട്ടകാ ജീവ, ഞ്ജീവോ ചകോര തിത്തിരാ.
സാളികാ കരവീകോ ച, രവിഹംസോ കുകുത്ഥകോ;
കാരണ്ഡവോ ച പിലവോ [ബിലവോ (ടീ.)], പോക്ഖരസാതകാ’ദയോ.
പതത്തം പേഖുണം പത്തം, പക്ഖോ പിഞ്ഛം ഛദോ ഗരു;
അണ്ഡം തു പക്ഖിബീജേ ഥ, നീളോ നിത്ഥീ കുലാവകം.
സുപണ്ണമാതാ വിനതാ, മിഥുനം ഥീപുമദ്വയം;
യുഗം തു യുഗലം ദ്വന്ദം, യമകം യമലം യമം.
സമൂഹോ ഗണ സങ്ഘാതാ, സമുദായോ ച സഞ്ചയോ;
സന്ദോഹോ നിവഹോ ഓഘോ, വിസരോ നികരോ ചയോ.
കായോ ഖന്ധോ സമുദയോ, ഘടാ സമിതി സംഹതി;
രാസി പുഞ്ജോ സമവായോ, പൂഗോ ജാതം കദമ്ബകം.
ബ്യൂഹോ ¶ വിതാന ഗുമ്ബാ ച, കലാപോ ജാല മണ്ഡലം;
സമാനാനം ഗണോ വഗ്ഗോ,
സങ്ഘോ സത്ഥോ തു ജന്തുനം.
സജാതികാനം തു കുലം, നികായോ തു സധമ്മിനം;
യൂഥോ നിത്ഥീ സജാതിയ, തിരച്ഛാനാനമുച്ചതേ.
സുപണ്ണോ വേനതേയ്യോ ച, ഗരുളോ വിഹഗാധിപോ;
പരപുട്ഠോ പരഭതോ, കുണാലോ കോകിലോ പികോ.
മോരോ മയൂരോ വരഹീ, നീലഗീവ സിഖണ്ഡിനോ;
കലാപീ ച സിഖീ കേകീ, ചൂളാ തു ച സിഖാ ഭവേ.
സിഖണ്ഡോ വരഹഞ്ചേവ, കലാപോ പിഞ്ഛ മപ്യഥ;
ചന്ദകോ മേചകോ ചാഥ, ഛപ്പദോ ച മധുബ്ബതോ.
മധുലീഹോ മധുകരോ, മധുപോ ഭമരോ അലി;
പാരാവതോ കപോതോ ച, കകുടോ ച പാരേവതോ.
ഗിജ്ഝോ ഗദ്ധോഥ കുലലോ, സേനോ ബ്യഗ്ഘീനസോ പ്യഥ;
തബ്ഭേദാ സകുണഗ്ഘി’ത്ഥീ, ആടോ ദബ്ബിമുഖദ്വിജോ.
ഉഹുങ്കാരോ ഉലൂകോ ച, കോസിയോ വായസാരി ച;
കാകോ ത്വ’രിട്ഠോ ധങ്കോ ച, ബലിപുട്ഠോ ച വായസോ.
കാകോലോ വനകാകോ ഥ,
ലാപോ ലടുകികാ പ്യഥ;
വാരണോ ഹത്ഥിലിങ്ഗോ ച, ഹത്ഥിസോണ്ഡവിഹങ്ഗമോ.
ഉക്കുസോ കുരരോ കോല,ട്ഠിപക്ഖിമ്ഹി ച കുക്കുഹോ;
സുവോ തു കീരോ ച സുകോ, തമ്ബചൂളോ തു കുക്കുടോ.
വനകുക്കുടോ ച നിജ്ജിവ്ഹോ, അഥ കോഞ്ചാ ച കുന്തനീ;
ചക്കവാകോ തു ചക്കവ്ഹോ, സാരങ്ഗോതു ച ചാതകോ.
തുലിയോ പക്ഖിബിളാലോ,
സതപത്തോ തു സാരസോ;
ബകോ തു സുക്കകാകോഥ,
ബലാകാ വിസകണ്ഠികാ.
ലോഹപിട്ഠോ തഥാ കങ്കോ, ഖഞ്ജരീടോ തു ഖഞ്ജനോ;
കലവിങ്കോ തു ചാടകോ, ദിന്ദിഭോ തു കികീ ഭവേ.
കാദമ്ബോ ¶ കാളഹംസോഥ, സകുന്തോ ഭാസപക്ഖിനി;
ധൂമ്യാടോ തു കലിങ്ഗോഥ,
ദാത്യൂഹോ കാളകണ്ഠകോ.
ഖുദ്ദാദീ മക്ഖികാഭേദാ, ഡംസോ പിങ്ഗലമക്ഖികാ;
ആസാടികാ മക്ഖികാണ്ഡം, പതങ്ഗോ സലഭോ ഭവേ.
സൂചിമുഖോ ച മകസോ, ചീരീ തു ഝല്ലികാ [ഝില്ലികാ (ക.)] ഥ ച;
ജതുകാ ജിനപത്താ ഥ, ഹംസോ സേതച്ഛദോ ഭവേ.
തേ രാജഹംസാ രത്തേഹി, പാദതുണ്ഡേഹി ഭാസിതാ;
മല്ലികാ’ഖ്യാ ധതരട്ഠാ, മലീനേഹ്യ’സിതേഹി ച.
൬൪൮. തിരച്ഛോ തു തിരച്ഛാനോ, തിരച്ഛാനഗതോ സിയാതി.
ഇതി അരഞ്ഞാദിവഗ്ഗോ.
൭. പാതാലവഗ്ഗ
അധോഭുവനം പാതാലം, നാഗലോകോ രസാതലം;
രന്ധം തു വിവരം ഛിദ്ദം, കുഹരം സുസിരം ബിലം.
സുസി’ത്ഥീ ഛിഗ്ഗലം സോബ്ഭം, സച്ഛിദ്ദേ സുസിരം തിസു;
ഥിയം തു കാസു ആവാടോ, സപ്പരാജാ തു വാസുകീ.
അനന്തോ നാഗരാജാ ഥ, വാഹസോ’ജഗരോ ഭവേ;
ഗോനസോ തു തിലിച്ഛോ ഥ,
ദേഡ്ഡുഭോ രാജുലോ ഭവേ.
കമ്ബലോ’സ്സതരോ മേരു, പാദേ നാഗാഥ ധമ്മനീ;
സിലുത്തോ ഘരസപ്പോ ഥ, നീലസപ്പോ സിലാഭു ച.
ആസിവിസോ ഭുജങ്ഗോ’ഹി, ഭുജഗോ ച ഭുജങ്ഗമോ;
സരീസപോ ഫണീ സപ്പാ, ലഗദ്ദാ ഭോഗി പന്നഗാ.
ദ്വിജിവ്ഹോ ഉരഗോ വാളോ, ദീഘോ ച ദീഘപിട്ഠികോ;
പാദൂദരോ വിസധരോ, ഭോഗോ തു ഫണിനോ തനു.
ആസീ’ത്ഥീ ¶ സപ്പദാഠാ ഥ, നിമ്മോകോ കഞ്ചുകോ സമാ;
വിസം ത്വ’നിത്ഥീ ഗരളം, തബ്ഭേദാ വാ ഹലാഹലോ.
കാളകൂടാദയോ ചാഥ, വാളഗ്ഗാത്യ’ഹിതുണ്ഡികോ;
നിരയോ ദുഗ്ഗതി’ത്ഥീ ച, നരകോ, സോ മഹാ’ട്ഠധാ;
സഞ്ജീവോ കാളസുത്തോ ച, മഹാരോരുവ രോരുവാ;
പതാപനോ അവീചി’ത്ഥീ, സങ്ഘാതോ താപനോ ഇതി.
ഥിയം വേതരണീ ലോഹ, കുമ്ഭീ തത്ഥ ജലാസയാ;
കാരണികോ നിരയപോ,
നേരയികോ തു നാരകോ.
അണ്ണവോ സാഗരോ സിന്ധു, സമുദ്ദോ രതനാകരോ;
ജലനിഝു’ ദധി, തസ്സ, ഭേദാ ഖീരണ്ണവാദയോ.
വേലാ’സ്സ കൂലദേസോ ഥ,
ആവട്ടോ സലിലബ്ഭമോ;
ഥേവോ തു ബിന്ദു ഫുസിതം, ഭമോ തു ജലനിഗ്ഗമോ.
ആപോ പയോ ജലം വാരി, പാനീയം സലിലം ദകം;
അണ്ണോ നീരം വനം വാലം, തോയം അമ്ബു’ദകഞ്ച കം.
തരങ്ഗോ ച തഥാ ഭങ്ഗോ, ഊമി വീചി പുമിത്ഥിയം;
ഉല്ലോലോ തു ച കല്ലോലോ, മഹാവീചീസു കഥ്യതേ.
ജമ്ബാലോ കലലം പങ്കോ, ചിക്ഖല്ലം കദ്ദമോ പ്യഥ;
പുലിനം വാലുകാ വണ്ണു, മരൂ’രു സികതാ ഭവേ.
അന്തരീപഞ്ച ദീപോ വാ, ജലമജ്ഝഗതം ഥലം;
തീരം തു കൂലം രോധഞ്ച, പതീരഞ്ച തടം തിസു.
പാരം പരമ്ഹി തീരമ്ഹി, ഓരം ത്വ’പാര മുച്ചതേ;
ഉളുമ്പോ [ഉളുപോ (ക.)] തു പ്ലവോ കുല്ലോ, തരോ ച പച്ചരീ’ത്ഥിയം.
തരണീ തരി നാവാ ച, കൂപകോ തു ച കുമ്ഭകം;
പച്ഛാബന്ധോ ഗോടവിസോ, കണ്ണധാരോ തു നാവികോ.
അരിത്തം കേനിപാതോ ഥ,
പോതവാഹോ നിയാമകോ;
സംയത്തികാ തു നാവായ, വാണിജ്ജമാചരന്തി യേ.
നാവായ’ങ്ഗാ’ ¶ ലങ്കാരോ ച, വടാകാരോ ഫിയാദയോ;
പോതോ പവഹനം വുത്തം, ദോണി ത്വി’ത്ഥീ തഥാ’മ്ബണം [അമ്മണം (സീ.)].
ഗഭീര നിന്ന ഗമ്ഭീരാ, ഥോ ത്താനം തബ്ബിപക്ഖകേ;
അഗാധം ത്വ’തലമ്ഫസ്സം, അനച്ഛോ കലുസാ’വിലാ.
അച്ഛോ പസന്നോ വിമലോ, ഗഭീരപ്പഭുതീ തിസു;
ധീവരോ മച്ഛികോ മച്ഛ, ബന്ധ കേവട്ട ജാലികാ.
മച്ഛോ മീനോ ജലചരോ, പുഥുലോമോ’മ്ബുജോ ഝസോ;
രോഹിതോ മഗ്ഗുരോ സിങ്ഗീ, ബലജോ മുഞ്ജ പാവുസാ.
സത്തവങ്കോ സവങ്കോ ച, നളമീനോ ച ഗണ്ഡകോ;
സുസുകാ സഫരീ മച്ഛ, പ്പഭേദാ മകരാദയോ.
മഹാമച്ഛാ തിമി തിമി, ങ്ഗലോ തിമിരപിങ്ഗലോ;
ആനന്ദോ തിമിനന്ദോ ച, അജ്ഝാരോഹോ മഹാതിമി.
പാസാണമച്ഛോ പാഠീനോ, വങ്കോ തു ബളിസോ ഭവേ;
സുസുമാരോ [സംസുമാരോ (ടീ.), സുംസുമാരോ (സീ.)] തു കുമ്ഭീലോ,
നക്കോ കുമ്മോ തു കച്ഛപോ.
കക്കടകോ കുളീരോ ച, ജലൂകാ തു ച രത്തപാ;
മണ്ഡൂകോ ദദ്ദുരോ ഭേകോ;
ഗണ്ഡുപ്പാദോ മഹീലതാ.
അഥ സിപ്പീ ച സുത്തി’ത്ഥീ, സങ്ഖേ തു കമ്ബു’നിത്ഥിയം;
ഖുദ്ദസങ്ഖ്യേ സങ്ഖനഖോ, ജലസുത്തി ച സമ്ബുകോ.
ജലാസയോ ജലാധാരോ, ഗമ്ഭീരോ രഹദോ ഥ ച;
ഉദപാനോ പാനകൂപോ, ഖാതം പോക്ഖരണീ’ത്ഥിയം.
തളാകോ ച സരോ’നിത്ഥീ, വാപീ ച സരസീ’ത്ഥിയം;
ദഹോ’മ്ബുജാകരോ ചാഥ, പല്ലലം ഖുദ്ദകോ സരോ.
അനോതത്തോ തഥാ കണ്ണ, മുണ്ഡോ ച രഥകാരകോ;
ഛദ്ദന്തോ ച കുണാലോ ച, വുത്താ മന്ദാകിനീ’ത്ഥിയം.
തഥാ സീഹപ്പപാതോതി, ഏതേ സത്ത മഹാസരാ;
ആഹാവോ തു നിപാനഞ്ചാ, ഖാതം തു ദേവഖാതകം.
സവന്തീ ¶ നിന്നഗാ സിന്ധു, സരിതാ ആപഗാ നദീ;
ഭാഗീരഥീ തു ഗങ്ഗാ ഥ, സമ്ഭേദോ സിന്ധുസങ്ഗമോ.
ഗങ്ഗാ’ചിരവതീ ചേവ, യമുനാ സരഭൂ (സരബൂ [സരയൂ (ക.)] ) മഹീ;
ഇമാ മഹാനദീ പഞ്ച, ചന്ദഭാഗാ സരസ്സതീ [സരസ്വതീ (സീ. ടീ.)].
നേരഞ്ജരാ ച കാവേരീ, നമ്മദാദീ ച നിന്നഗാ;
വാരിമഗ്ഗോ പണാലീ’ത്ഥീ [പനാളീ (ടീ.)], പുമേ ചന്ദനികാ തു ച.
ജമ്ബാലീ ഓലിഗല്ലോ ച, ഗാമദ്വാരമ്ഹി കാസുയം;
സരോരുഹം സതപത്തം, അരവിന്ദഞ്ച വാരിജം.
അനിത്ഥീ പദുമം പങ്കേ, രുഹം നലിന പോക്ഖരം;
മുളാലപുപ്ഫം കമലം, ഭിസപുപ്ഫം കുസേസയം.
പുണ്ഡരീകം സിതം, രത്തം, കോകനദം കോകാസകോ;
കിഞ്ജക്ഖോ കേസരോ നിത്ഥീ, ദണ്ഡോ തു നാല മുച്ചതേ.
ഭിസം മുളാലോ നിത്ഥീ ച, ബീജകോസോ തു കണ്ണികാ;
പദുമാദിസമൂഹേ തു, ഭവേ സണ്ഡമനിത്ഥിയം.
ഉപ്പലം കുവലയഞ്ച, നീലം ത്വി’ന്ദീവരം സിയാ;
സേതേതു കുമുദഞ്ചസ്സ, കന്ദോ സാലൂക മുച്ചതേ.
സോഗന്ധികം കല്ലഹാരം, ദകസീതലികം പ്യഥ;
സേവാലോ നീലികാ ചാഥ, ഭിസിന്യ’മ്ബുജിനീ ഭവേ.
൬൯൦. സേവാലാ തിലബീജഞ്ച, സങ്ഖേ ച പണകാദയോതി.
ഇതി പാതാലവഗ്ഗോ.
ഭൂകണ്ഡോ ദുതിയോ.
൩. സാമഞ്ഞകണ്ഡ
൧. വിസേസ്യാധീനവഗ്ഗ
വിസേസ്യാധീന സംകിണ്ണാ, നേകത്ഥേഹ്യ’ബ്യയേഹി ച;
സാ’ങ്ഗോ’പാങ്ഗേഹി കഥ്യന്തേ, കണ്ഡേ വഗ്ഗാ ഇഹ ക്കമാ.
ഗുണദബ്ബക്രിയാസദ്ദാ, ¶ സിയും സബ്ബേ വിസേസനാ;
വിസേസ്യാധീനഭാവേന, വിസേസ്യസമലിങ്ഗിനോ.
സോഭനം രുചിരം സാധു, മനുഞ്ഞം ചാരു സുന്ദരം;
വഗ്ഗു മനോരമം കന്തം, ഹാരീ മഞ്ജു ച പേസലം.
ഭദ്ദം വാമഞ്ച കല്യാണം, മനാപം ലദ്ധകം സുഭം;
ഉത്തമോ പവരോ ജേട്ഠോ, പമുഖാ’നുത്തരോ വരോ.
മുഖ്യോ പധാനം പാമോക്ഖോ, പര മഗ്ഗഞ്ഞ മുത്തരം;
പണീതം പരമം സേയ്യോ, ഗാമണീ സേട്ഠ സത്തമാ.
വിസിട്ഠാ’രിയ നാഗേ’കോ, സഭഗ്ഗാ മോക്ഖ പുങ്ഗവാ;
സീഹ കുഞ്ജര സദ്ദൂലാ, ദീ തു സമാസഗാ പുമേ.
ചിത്ത’ക്ഖി പീതിജനന, മബ്യാസേക മസേചനം;
ഇട്ഠം തു സുഭഗം ഹജ്ജം, ദയിതം വല്ലഭം പിയം.
തുച്ഛഞ്ച രിത്തകം സുഞ്ഞം, അഥാ’സാരഞ്ച ഫേഗ്ഗു ച;
മേജ്ഝം പൂതം പവിത്തോ ഥ, അവിരദ്ധോ അപണ്ണകോ.
ഉക്കട്ഠോ ച പകട്ഠോ ഥ, നിഹീനോ ഹീന ലാമകാ;
പതികിട്ഠം നികിട്ഠഞ്ച, ഇത്തരാ’വജ്ജ കുച്ഛിതാ.
അധമോ’മക ഗാരയ്ഹാ,
മലീനോ തു മലീമസോ;
ബ്രഹാ മഹന്തം വിപുലം, വിസാലം പുഥുലം പുഥു.
ഗരു’രു വിത്ഥിണ്ണ മഥോ, പീനം ഥൂലഞ്ച പീവരം;
ഥുല്ലഞ്ച വഠരഞ്ചാ ഥ, ആചിതം നിചിതം ഭവേ.
സബ്ബം സമത്ത മഖിലം, നിഖിലം സകലം തഥാ;
നിസ്സേസം കസിണാ’സേസം, സമഗ്ഗഞ്ച അനൂനകം,
ഭൂരി പഹുതം പചുരം, ഭിയ്യോ സമ്ബഹുലം ബഹു;
യേഭുയ്യം ബഹുലം ചാഥ, ബാഹിരം പരിബാഹിരം.
പരോസതാദീ തേ, യേസം, പരം മത്തം സതാദിതോ;
പരിത്തം സുഖുമം ഖുദ്ദം, ഥോക മപ്പം കിസം തനു.
ചുല്ലം മത്തേ’ത്ഥിയം ലേസ,
ലവാ’ണുഹി കണോ പുമേ;
സമീപം നികടാ’സന്നോ, പകട്ഠാ’ഭ്യാസ സന്തികം.
അവിദൂരഞ്ച ¶ സാമന്തം, സന്നികട്ഠ മുപന്തികം;
സകാസം അന്തികം ഞത്തം, ദൂരം തു വിപ്പകട്ഠകം.
നിരന്തരം ഘനം സന്ദം, വിരളം പേലവം തനു;
അഥാ യതം ദീഘ മഥോ, നിത്തലം വട്ട വട്ടുലം.
ഉച്ചോ തു ഉന്നതോ തുങ്ഗോ, ഉദഗ്ഗോ ചേവ ഉച്ഛിതോ;
നീചോ രസ്സോ വാമനോ ഥ, അജിമ്ഹോ പഗുണോ ഉജു.
അളാരം വേല്ലിതം വങ്കം, കുടിലം ജിമ്ഹ കുഞ്ചിതം;
ധുവോ ച സസ്സതോ നിച്ചോ, സദാതന സനന്തനാ.
കൂടട്ഠോ ത്വേ’കരൂപേന, കാലബ്യാപീ പകാസിതോ;
ലഹു സല്ലഹുകം ചാഥ, സങ്ഖ്യാതം ഗണിതം മിതം.
തിണ്ഹം തു തിഖിണം തിബ്ബം, ചണ്ഡം ഉഗ്ഗം ഖരം ഭവേ;
ജങ്ഗമഞ്ച ചരഞ്ചേവ, തസം ഞേയ്യം ചരാചരം.
കമ്പനം ചലനം ചാഥ, അതിരിത്തോ തഥാ’ധികോ;
ഥാവരോ ജങ്ഗമാ അഞ്ഞോ, ലോലം തു ചഞ്ചലം ചലം.
തരലഞ്ച പുരാണോ തു, പുരാതന സനന്തനാ;
ചിരന്തനോ ഥ പച്ചഗ്ഘോ, നൂതനോ’ഭിനവോ നവോ.
കുരൂരം കഠിനം ദള്ഹം, നിട്ഠുരം കക്ഖളം ഭവേ;
അനിത്ഥ്യ’ന്തോ പരിയന്തോ, പന്തോ ച പച്ഛിമ’ന്തിമാ.
ജിഘഞ്ഞം ചരിമം പുബ്ബം, ത്വ’ഗ്ഗം പഠമ മാദി സോ;
പതിരൂപോ നുച്ഛവികം, അഥ മോഘം നിരത്ഥകം.
ബ്യത്തം പുട [ഫുടം (സീ.)] ഞ്ച മുദു തു, സുകുമാരഞ്ച കോമലം;
പച്ചക്ഖം ഇന്ദ്രിയഗ്ഗയ്ഹം, അപച്ചക്ഖം അതിന്ദ്രിയം.
ഇതരാ’ഞ്ഞതരോ ഏകോ, അഞ്ഞോ ബഹുവിധോ തു ച;
നാനാരൂപോ ച വിവിധോ, അബാധം തു നിരഗ്ഗലം.
അഥേ’കാകീ ച ഏകച്ചോ, ഏകോ ച ഏകകോ സമാ;
സാധാരണഞ്ച സാമഞ്ഞം, സമ്ബാധോ തു ച സംകടം.
വാമം കളേവരം സബ്യം; അപസബ്യം തു ദക്ഖിണം;
പടികൂലം ത്വ’പസബ്യം, ഗഹനം കലിലം സമാ.
ഉച്ചാവചം ¶ ബഹുഭേദം, സംകിണ്ണാ’ കിണ്ണ സംകുലാ;
കതഹത്ഥോ ച കുസലോ, പവീണാ’ഭിഞ്ഞ സിക്ഖിതാ.
നിപുണോ ച പടു ഛേകോ, ചാതുരോ ദക്ഖ പേസലാ;
ബാലോ ദത്തു ജലോ മൂള്ഹോ, മന്ദോ വിഞ്ഞൂ ച ബാലിസോ.
പുഞ്ഞവാ സുകതീ ധഞ്ഞോ, മഹുസ്സാഹോ മഹാധിതി;
മഹാതണ്ഹോ മഹിച്ഛോ ഥ, ഹദയീ ഹദയാലു ച.
സുമനോ ഹട്ഠചിത്തോ ഥ, ദുമ്മനോ വിമനോ പ്യഥ;
വദാനിയോ വദഞ്ഞൂ ച, ദാനസോണ്ഡോ ബഹുപ്പദോ.
ഖ്യാതോ പതീതോ പഞ്ഞാതോ,
ഭിഞ്ഞാതോ പഥിതോ സുതോ,
വിസ്സുതോ വിദിതോ ചേവ, പസിദ്ധോ പാകടോ ഭവേ.
ഇസ്സരോ നായകോ സാമീ, പതീ’സാ’ധിപതീ പഭൂ;
അയ്യാ’ധിപാ’ധിഭൂ നേതാ,
ഇബ്ഭോ ത്വ’ഡ്ഢോ തഥാ ധനീ.
ദാനാരഹോ ദക്ഖിണേയ്യോ, സിനിദ്ധോ തു ച വച്ഛലോ;
പരിക്ഖകോ കാരണികോ,
ആസത്തോ തു ച തപ്പരോ.
കാരുണികോ ദയാലുപി, സൂരതോ ഉസ്സുകോ തു ച;
ഇട്ഠത്ഥേ ഉയ്യുതോ ചാഥ, ദീഘസുത്തോ ചിരക്രിയോ.
പരാധീനോ പരായത്തോ, ആയത്തോ തു ച സന്തകോ;
പരിഗ്ഗഹോ അധീനോ ച, സച്ഛന്ദോ തു ച സേരിനി.
അനിസമ്മകാരീ ജമ്മോ, അതിതണ്ഹോ തു ലോലുപോ;
ഗിദ്ധോ തു ലുദ്ധോ ലോലോ ഥ,
കുണ്ഠോ മന്ദോ ക്രിയാസു ഹി.
കാമയിതാ തു കമിതാ, കാമനോ കാമി കാമുകോ;
സോണ്ഡോ മത്തോ വിധേയ്യോ തു,
അസ്സവോ സുബ്ബചോ സമാ.
പഗബ്ഭോ ¶ പടിഭായുത്തോ, ഭീസീലോ ഭീരു ഭീരുകോ;
അധീരോ [അവീരോ (ടീ.)] കാതരോ ചാഥ,
ഹിംസാസീലോ ച ഘാതുകോ.
കോധനോ രോസനോ [ദോസനോ (സീ.)] കോപീ,
ചണ്ഡോ ത്വച്ചന്തകോധനോ;
സഹനോ ഖമനോ ഖന്താ, തിതിക്ഖവാ ച ഖന്തിമാ.
സദ്ധായുത്തോ തു സദ്ധാലു, ധജവാ തു ധജാലു ച [ലജ്ജാലുതു ച ലജ്ജവാ (ക.)];
നിദ്ദാലു നിദ്ദാസീലോ ഥ, ഭസ്സരോ ഭാസുരോ ഭവേ.
നഗ്ഗോ ദിഗമ്ബരോ’വത്ഥോ, ഘസ്മരോ തു ച ഭക്ഖകോ;
ഏളമൂഗോ തു വത്തുഞ്ച, സോതും ചാ’കുസലോ ഭവേ.
മുഖരോ ദുമ്മുഖാ’ബദ്ധ, മുഖാ ചാപ്പിയവാദിനി;
വാചാലോ ബഹുഗാരയ്ഹ, വചേ വത്താ തു സോ വദോ.
നിജോ സകോ അത്തനിയോ,
വിമ്ഹയോ’ച്ഛരിയ’ബ്ഭുതോ;
വിഹത്ഥോ ബ്യാകുലോ ചാഥ,
ആതതായീ വധുദ്യതോ.
സീസച്ഛേജ്ജമ്ഹി വജ്ഝോ ഥ, നികതോ ച സഠോ’നുജു;
സൂചകോ പിസുണോ കണ്ണേ,
ജപോ ധുത്തോ തു വഞ്ചകോ.
അനിസമ്മ ഹി യോ കിച്ചം, പുരിസോ വധബന്ധനാദി മാചരതി;
അവിനിച്ഛിതകാരിത്താ, സോഖലു ചപലോതി വിഞ്ഞേയ്യോ.
ഖുദ്ദോ കദരിയോ ഥദ്ധ, മച്ഛരീ കപണോ പ്യഥ;
അകിഞ്ചനോ ദലിദ്ദോ ച, ദീനോ നിദ്ധന ദുഗ്ഗതാ.
അസമ്ഭാവിതസമ്പത്തം, കാകതാലിയ മുച്ചതേ;
അഥ യാചനകോ അത്ഥീ, യാചകോ ച വനിബ്ബകോ.
അണ്ഡജാ പക്ഖിസപ്പാദീ, നരാദീ തു ജലാബുജാ;
സേദജാ കിമിഡംസാദീ, ദേവാദീ ത്വോ’ പപാതികാ.
ജണ്ണുതഗ്ഘോ ¶ ജണ്ണുമത്തോ, കപ്പോ തു കിഞ്ചിദൂനകേ;
അന്തഗ്ഗതം ഭു പരിയാ, പന്ന മന്തോഗധോ’ഗധാ.
രാധിതോ സാധിതോ ചാഥ, നിപ്പക്കം കുഥിതം ഭവേ;
ആപന്നോ ത്വാ’പദപ്പത്തോ, വിവസോ ത്വവസോ ഭവേ.
നുണ്ണോ നുത്താ’ത്ത, ഖിത്താ ചേ’, രിതാ വിദ്ധാ ഥ കമ്പിതോ;
ധൂതോ ആധൂത ചലിതാ, നിസിതം തു ച തേജിതം.
പത്തബ്ബം ഗമ്മ മാപജ്ജം [ആസജ്ജം (ക.)], പക്കം പരിണതം സമാ;
വേഠിതം തു വലയിതം, രുദ്ധം സംവുത മാവുതം.
പരിക്ഖിത്തഞ്ച നിവുതം, വിസടം വിത്ഥതം തതം;
ലിത്തോ തു ദിദ്ധോ ഗൂള്ഹോ തു,
ഗുത്തോ പുട്ഠോ തു പോസിതോ.
ലജ്ജിതോ ഹീളിതോ ചാഥ, സനിതം ധനിതം പ്യഥ;
സന്ദാനിതോ സിതോ ബദ്ധോ,
കീലിതോ സംയതോ ഭവേ.
സിദ്ധേ നിപ്ഫന്ന നിബ്ബത്താ, ദാരിതേ ഭിന്ന ഭേദിതാ;
ഛന്നോ തു ഛാദിതേ ചാഥ, വിദ്ധേ ഛിദ്ദിത വേധിതാ.
ആഹടോ ആഭതാ’നീതാ,
ദന്തോ തു ദമിതോ സിയാ;
സന്തോ തു സമിതോ ചേവ,
പുണ്ണോ തു പൂരിതോ ഭവേ.
അപചായിതോ മഹിതോ, പൂജിതാ’രഹിതോ’ച്ചിതോ;
മാനിതോ ചാ’പചിതോ ച, തച്ഛിതം തുതനൂകതേ.
സന്തത്തോ ധൂപിതോ ചോപ,
ചരിതോ തു ഉപാസിതോ;
ഭട്ഠം തു ഗലിതം പന്നം, ചുതഞ്ച ധംസിതം ഭവേ.
പീതോ പമുദിതോ ഹട്ഠോ,
മത്തോ തുട്ഠോ ഥ കന്തിതോ;
സഞ്ഛിന്നോ ലൂന ദാതാ ഥ,
പസത്ഥോ വണ്ണിതോ ഥുതോ.
തിന്തോ’ല്ല’ദ്ദ ¶ കിലിന്നോ’ന്നാ, മഗ്ഗിതം പരിയേസിതം;
അന്വേസിതം ഗവേസിതം, ലദ്ധം തു പത്ത മുച്ചതേ.
രക്ഖിതം ഗോപിതം ഗുത്തം, താതം ഗോപായിതാ’വിതാ;
പാലിതം അഥ ഓസ്സട്ഠം, ചത്തം ഹീനം സമുജ്ഝിതം.
ഭാസിതം ലപിതം വുത്താ, ഭിഹിതാ’ഖ്യാത ജപ്പിതാ;
ഉദീരിതഞ്ച കഥിതം, ഗദിതം ഭണിതോ’ദിതാ.
അവഞ്ഞാതാ’വഗണിതാ, പരിഭൂതാ’വമാനിതാ;
ജിഘച്ഛിതോ തു ഖുദിതോ,
ഛാതോ ചേവ ബുഭുക്ഖിതോ.
ബുദ്ധം ഞാതം പടിപന്നം, വിദിതാ’വഗതം മതം;
ഗിലിതോ ഖാദിതോ ഭുത്തോ,
ഭക്ഖിതോ’ജ്ഝോഹടാ’സിതാ.
ഇതി വിസേസ്യാധീനവഗ്ഗോ.
൨. സംകിണ്ണവഗ്ഗ
ഞേയ്യം ലിങ്ഗ മിഹ ക്വാപി, പച്ചയത്ഥവസേന ച;
ക്രിയാ തു കിരിയം കമ്മം,
സന്തി തു സമഥോ സമോ;
ദമോ ച ദമഥോ ദന്തി, വത്തം തു സുദ്ധകമ്മനി;
അഥോ ആസങ്ഗവചനം, തീസു വുത്തം പരായണം.
ഭേദോ വിദാരോ ഫുടനം, തപ്പനം തു ച പീണനം;
അക്കോസന മഭിസങ്ഗോ,
ഭിക്ഖാ തു യാചനാ’ത്ഥനാ.
നിന്നിമിത്തം യദിച്ഛാ ഥാ’, പുച്ഛനാ നന്ദനാനി ച;
സഭാജന മഥോ ഞായോ,
നയോ ഫാതി തു വുദ്ധിയം.
കിലമഥോ കിലമനം, പസവോ തു പസൂതിയം;
ഉക്കംസോ ത്വതിസയോ ഥ,
ജയോ ച ജയനം ജിതി.
വസോ ¶ കന്തി, ബ്യധോ വേധോ,
ഗഹോ ഗാഹോ വരോ വുതി;
പചാ പാകോ ഹവോ ഹുതി [ഹൂഭി (സീ. അമരകോസ)],
വേദോ വേദന മിത്ഥി വാ.
ജീരണം ജാനി താണം തു, രക്ഖണം പമിതിപ്പമാ;
സിലേസോ സന്ധി ച ഖയോ,
ത്വപചയോ രവോ രണോ.
നിഗാദോ നിഗദോ മാദോ, മദോ പസിതി ബന്ധനം;
ആകരോ ത്വിങ്ഗിതം ഇങ്ഗോ,
അഥ’ത്ഥാപഗമോ ബ്യയോ.
അന്തരായോ ച പച്ചൂഹോ,
വികാരോ തു വികത്യ’പി;
പവിസിലേസോ വിധുരം, ഉപവേസനമാസനം.
അജ്ഝാസയോ അധിപ്പായോ, ആസയോ ചാഭിസന്ധി ച;
ഭാവോ ധിമുത്തി ഛന്ദോ ഥ,
ദോസോ ആദീനവോ ഭവേ.
ആനിസംസോ ഗുണോ ചാഥ,
മജ്ഝം വേമജ്ഝ മുച്ചതേ;
മജ്ഝന്ഹികോ [മജ്ഝന്തികോ (ടീ. സീ. പീ.)] തു മജ്ഝന്ഹോ, വേമത്തം തു ച നാനതാ.
വാ ജാഗരോ ജാഗരിയം [ജാഗരിയോ (ടീ.)], പവാഹോ തു പവത്തി ച;
ബ്യാസോ പപഞ്ചോ വിത്ഥാരോ,
യാമോ തു സംയമോ യമോ.
സമ്ബാഹനം മദ്ദനഞ്ച, പസരോ തു വിസപ്പനം;
സന്ഥവോ തു പരിചയോ,
മേലകോ സങ്ഗ സങ്ഗമാ.
സന്നിധി സന്നികട്ഠമ്ഹി, വിനാസോ തു അദസ്സനം;
ലവോ ഭിലാവോ ലവനം,
പത്ഥാവോ’വസരോ സമാ.
ഓസാനം ¶ പരിയോസാനം, ഉക്കംസോ’തിസയോ ഭവേ [അവസാനം സമാപനം (?)];
സന്നിവേസോ ച സണ്ഠാനം, അഥാ’ബ്ഭന്തര മന്തരം.
പാടിഹീരം പാടിഹേരം, പാടിഹാരിയ മുച്ചതേ;
കിച്ചം തു കരണീയഞ്ച, സങ്ഖാരോ വാസനാ ഭവേ.
പവനം പവ നിപ്പാവാ, തസരോ സുത്തവേഠനം;
സങ്കമോ ദുഗ്ഗസഞ്ചാരോ, പക്കമോ തു ഉപക്കമോ.
പാഠോ നിപാഠോ നിപഠോ, വിചയോ മഗ്ഗനാ പുമേ;
ആലിങ്ഗനം പരിസ്സങ്ഗോ, സിലേസോ ഉപഗൂഹനം.
ആലോകനഞ്ച നിജ്ഝാനം, ഇക്ഖണം ദസ്സനം പ്യഥ;
പച്ചാദേസോ നിരസനം, പച്ചക്ഖാനം നിരാകതി.
വിപല്ലാസോ’ഞ്ഞഥാഭാവോ, ബ്യത്തയോ വിപരീയയോ;
വിപരിയാസോ’തിക്കമോ, ത്വ’തിപാതോ ഉപച്ചയോ.
ഇതി സംകിണ്ണവഗ്ഗോ.
൩. അനേകത്ഥവഗ്ഗ
അനേകത്ഥേ പവക്ഖാമി, ഗാഥാ’ദ്ധപാദതോ കമാ;
ഏത്ഥ ലിങ്ഗവിസേസത്ഥ, മേകസ്സ പുനരുത്തതാ.
സമയോ സമവായേ ച, സമൂഹേ കാരണേ ഖണേ;
പടിവേധേ സിയാ കാലേ, പഹാനേ ലാഭ ദിട്ഠിസു.
വണ്ണോ സണ്ഠാന രൂപേസു, ജാതി,ച്ഛവീസു കാരണേ;
പമാണേ ച പസംസായം, അക്ഖരേ ച യസേ ഗുണേ.
ഉദ്ദേസേ പാതിമോക്ഖസ്സ, പണ്ണത്തിയ മുപോസഥോ;
ഉപവാസേ ച അട്ഠങ്ഗേ, ഉപോസഥദിനേ സിയാ.
രഥങ്ഗേ ലക്ഖണേ ധമ്മോ, രചക്കേ’സ്വീരിയാപഥേ;
ചക്കം സമ്പത്തിയം ചക്ക, രതനേ മണ്ഡലേ ബലേ.
കുലാലഭണ്ഡേ ആണായ, മായുധേ ദാന രാസിസു;
ദാനസ്മിം ¶ ബ്രഹ്മചരിയ, മപ്പമഞ്ഞാസു സാസനേ;
മേഥുനാരതിയം വേയ്യാ, വച്ചേ സദാരതുട്ഠിയം;
പഞ്ചസീലാ’രിയമഗ്ഗോ, പോസഥങ്ഗ ധിതീസു [ഠിതീസു (ക.)] ച.
ധമ്മോ സഭാവേ പരിയത്തിപഞ്ഞാ,
ഞായേസു സച്ചപ്പകതീസു പുഞ്ഞേ;
ഞേയ്യേ ഗുണാ’ചാര സമാധിസൂപി,
നിസ്സത്തതാ’പത്തിസു കാരണാദോ.
അത്ഥോ പയോജനേ സദ്ദാ, ഭിധേയ്യേ വുദ്ധിയം ധനേ;
വത്ഥുമ്ഹി കാരണേ നാസേ, ഹിതേ പച്ഛിമപബ്ബതേ.
യേഭുയ്യതാ’ബ്യാമിസ്സേസു, വിസംയോഗേ ച കേവലം;
ദള്ഹത്ഥേ’നതിരേകേ ചാ, നവസേസമ്ഹി തം തിസു.
ഗുണോ പടല രാസീസു, ആനിസംസേ ച ബന്ധനേ;
അപ്പധാനേ ച സീലാദോ, സുക്കാദിമ്ഹി ജിയായ ച.
രുക്ഖാദോ വിജ്ജമാനേ ചാ, രഹന്തേ ഖന്ധപഞ്ചകേ;
ഭൂതോ സത്ത മഹാഭൂതാ, മനുസ്സേസു ന നാരിയം.
വാച്ചലിങ്ഗോ അതീതസ്മിം, ജാതേ പത്തേ സമേ മതോ;
സുന്ദരേ ദള്ഹികമ്മേ ചാ, യാചനേ സമ്പടിച്ഛനേ;
സജ്ജനേ സമ്പഹംസായം, സാധ്വാ’ഭിധേയ്യലിങ്ഗികം.
അന്തോ നിത്ഥീ സമീപേ ചാ, വസാനേ പദപൂരണേ;
ദേഹാവയവേ കോട്ഠാസേ, നാസ സീമാസു ലാമകേ.
നികായേ സന്ധി സാമഞ്ഞ, പ്പസൂതീസു കുലേ ഭവേ;
വിസേസേ സുമനായഞ്ച, ജാതി സങ്ഖതലക്ഖണേ.
ഭവഭേദേ പതിട്ഠായം, നിട്ഠാ’ജ്ഝാസയബുദ്ധിസു;
വാസട്ഠാനേ ച ഗമനേ, വിസടത്തേ [വിസരത്ത വിസദത്തേ] ഗതീരിതാ.
ഫലേ വിപസ്സനാ ദിബ്ബ, ചക്ഖു സബ്ബഞ്ഞുതാസു ച;
പച്ചവേക്ഖണഞാണമ്ഹി, മഗ്ഗേ ച ഞാണദസ്സനം.
കമ്മാരുദ്ധന അങ്ഗാര, കപല്ല ദീപികാസു ച;
സുവണ്ണകാരമൂസായം, ഉക്കാ വേഗേ ച വായുനോ.
കേസോഹാരണ, ¶ ജീവിത, വുത്തിസു വപനേ ച വാപസമകരണേ;
കഥനേ പമുത്തഭാവ, ജ്ഝേനാദോ [ജ്ഝേസനാദോ (സീ.)] വുത്ത മപി തീസു.
ഗമനേ വിസ്സുതേ ചാ’വ, ധാരിതോ’പചിതേസു ച;
അനുയോഗേ കിലിന്നേ ച, സുതോ’ ഭിധേയ്യലിങ്ഗികോ.
സോതവിഞ്ഞേയ്യ സത്ഥേസു, സുതം പുത്തേ സുതോ സിയാ;
കപ്പോ കാലേ യുഗേ ലേസേ, പഞ്ഞത്തി പരമായുസു;
സദിസേ തീസു സമണ, വോഹാര കപ്പബിന്ദുസു;
സമന്തത്ഥേ’ന്തരകപ്പാ, ദികേ തക്കേ വിധിമ്ഹി ച.
നിബ്ബാന മഗ്ഗ വിരതി, സപഥേ സച്ചഭാസിതേ;
തച്ഛേ ചാ’രിയസച്ചമ്ഹി, ദിട്ഠിയം സച്ച മീരിതം.
സഞ്ജാതിദേസേ ഹേതുമ്ഹി, വാസട്ഠാനാ’കരേസു ച;
സമോസരണട്ഠാനേ ചാ, യതനം പദപൂരണേ.
അന്തരം മജ്ഝ വത്ഥ’ഞ്ഞ, ഖണോ’കാസോ’ധി ഹേതുസു;
ബ്യവധാനേ വിനട്ഠേ ച, ഭേദേ ഛിദ്ദേ മനസ്യ’പി.
ആരോഗ്യേ കുസലം ഇട്ഠ, വിപാകേ കുസലോ തഥാ;
അനവജ്ജമ്ഹി ഛേകേ ച, കഥിതോ വാച്ചലിങ്ഗികോ.
ദ്രവാ’ചാരേസു വീരിയേ, മധുരാദീസു പാരദേ;
സിങ്ഗാരാദോ ധാതുഭേദേ, കിച്ചേ സമ്പത്തിയം രസോ.
ബോധി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണേ, രിയമഗ്ഗേ ച നാരിയം;
പഞ്ഞത്തിയം പുമേ’ സ്സത്ഥ, രുക്ഖമ്ഹി പുരിസിത്ഥിയം.
സേവിതോ യേന യോ നിച്ചം, തത്ഥാപി വിസയോ സിയാ;
രൂപാദികേ ജനപദേ, തഥാ ദേസേ ച ഗോചരേ.
ഭാവോ പദത്ഥേ സത്തായ, മധിപ്പായ ക്രിയാസു ച;
സഭാവസ്മിഞ്ച ലീലായം, പുരിസി’ത്ഥിന്ദ്രിയേസു ച.
സോ ബന്ധവേ’ത്തനി ച സം, സോ ധനസ്മി മനിത്ഥിയം;
സാ പുമേ സുനഖേ വുത്തോ, ത്തനിയേ സോ തിലിങ്ഗികോ.
സുവണ്ണം കനകേ വുത്തം, സുവണ്ണോ ഗരുളേ തഥാ;
പഞ്ചധരണമത്തേ ച, ഛവി സമ്പത്തിയമ്പി ച.
വരോ ¶ ദേവാദികാ [ദേവാദിതോ (സീ.)] ഇട്ഠേ, ജാമാതരി പതിമ്ഹി ച,
ഉത്തമേ വാച്ചലിങ്ഗോ സോ, വരം മന്ദപ്പിയേ ബ്യയം.
മകുലേ ധനരാസിമ്ഹി, സിയാ കോസ മനിത്ഥിയം;
നേത്തിംസാദി പിധാനേ ച, ധനുപഞ്ചസതേപി ച.
പിതാമഹേ ജിനേ സേട്ഠേ, ബ്രാഹ്മണേ ച പിതൂസ്വപി;
ബ്രഹ്മാ വുത്തോ തഥാ ബ്രഹ്മം, വേദേ തപസി വുച്ചതേ.
ഹത്ഥീനം മജ്ഝബന്ധേ ച, പകോട്ഠേ കച്ഛബന്ധനേ;
മേഖലായം മതാ കച്ഛാ, കച്ഛോ വുത്തോ ലതായ ച.
തഥേവ ബാഹുമൂലമ്ഹി, അനൂപമ്ഹി തിണേപി ച;
പമാണം ഹേതു സത്ഥേസു, മാനേ ച സച്ചവാദിനി;
പമാതരി ച നിച്ചമ്ഹി, മരിയാദായ മുച്ചതേ.
സത്തം ദബ്ബ’ത്തഭാവേസു, പാണേസു ച ബലേ, സിയാ [ബലേ സക്കാ (ടീ.)];
സത്തായഞ്ച, ജനേസത്തോ, ആസത്തേ സോ തിലിങ്ഗികോ.
സേമ്ഹാദോ രസരത്താദോ, മഹാഭൂതേ പഭാദികേ;
ധാതു ദ്വീസ്വ’ട്ഠിചക്ഖാ’ദി, ഭ്വാ’ദീസു ഗേരികാദിസു.
അമച്ചാദോ സഭാവേ ച, യോനിയം പകതീ’രിതാ;
സത്വാദിസാമ്യാ’വത്ഥായം, പച്ചയാ പഠമേപി ച.
പദം ഠാനേ പരിത്താണേ, നിബ്ബാനമ്ഹി ച കാരണേ;
സദ്ദേ വത്ഥുമ്ഹി കോട്ഠാസേ, പാദേ തല്ലഞ്ഛനേ മതം.
ലോഹമുഗ്ഗര മേഘേസു, ഘനോ, താലാദികേ ഘനം,;
നിരന്തരേ ച കഠിനേ, വാച്ചലിങ്ഗിക മുച്ചതേ.
ഖുദ്ദാ ച മക്ഖികാഭേദേ, മധുമ്ഹി ഖുദ്ദ, മപ്പകേ;
അധമേ കപണേ ചാപി, ബഹുമ്ഹി ചതൂസു ത്തിസു.
തക്കേ മരണലിങ്ഗേ ച, അരിട്ഠം അസുഭേ സുഭേ,;
അരിട്ഠോ ആസവേ കാകേ, നിമ്ബേ ച ഫേനിലദ്ദുമേ.
മാനഭണ്ഡേ പലസതേ, സദിസത്തേ തുലാ തഥാ;
ഗേഹാനം ദാരുബന്ധത്ഥ, പീഠികായഞ്ച ദിസ്സതി.
മിത്തകാരേ ¶ ലഞ്ജദാനേ, ബലേ രാസി വിപത്തിസു [ബലരാസി വിപത്തിസു (ക.)];
യുദ്ധേ ചേവ പടിഞ്ഞായം, സങ്ഗരോ സമ്പകാസിതോ.
ഖന്ധേ ഭവേ നിമിത്തമ്ഹി, രൂപം വണ്ണേ ച പച്ചയേ;
സഭാവ സദ്ദ സണ്ഠാന, രൂപജ്ഝാന വപൂസു ച.
വത്ഥു കിലേസ കാമേസു, ഇച്ഛായം മദനേ രതേ;
കാമോ, കാമം നികാമേ, ചാ, നുഞ്ഞായം കാമ മബ്യയം.
പോക്ഖരം പദുമേ ദേഹേ, വജ്ജഭണ്ഡമുഖേപി ച;
സുന്ദരത്തേ ച സലിലേ, മാതങ്ഗകരകോടിയം.
രാസിനിച്ചല മായാസു, ദമ്ഭാ’സച്ചേസ്വ’യോഘനേ;
ഗിരിസിങ്ഗമ്ഹി സീരങ്ഗേ, യന്തേ കൂട മനിത്ഥിയം.
വുദ്ധിയം ജനനേ കാമ, ധാത്വാദീമ്ഹി ച പത്തിയം;
സത്തായഞ്ചേവ സംസാരേ, ഭവോ സസ്സതദിട്ഠിയം.
പടിവാക്യോ’ത്തരാസങ്ഗേ, സു’ത്തരം ഉത്തരോ തിസു;
സേട്ഠേ ദിസാദിഭേദേ ച, പരസ്മി മുപരീ’രിതോ.
നേക്ഖമ്മം പഠമജ്ഝാനേ, പബ്ബജ്ജായം വിമുത്തിയം;
വിപസ്സനായ നിസ്സേസ, കുസലമ്ഹി ച ദിസ്സതി.
സങ്ഖാരോ സങ്ഖതേ പുഞ്ഞാ, ഭിസങ്ഖാരാദികേപി ച;
പയോഗേ കായസങ്ഖാരാ, ദ്യ’ഭിസങ്ഖരണേസു ച.
ആരമ്മണേ ച സംസട്ഠേ, വോകിണ്ണേ നിസ്സയേ തഥാ;
തബ്ഭാവേ ചാപ്യഭിധേയ്യ, ലിങ്ഗോ സഹഗതോ ഭവേ.
തീസു ഛന്നം പതിരൂപേ, ഛാദിതേ ച നിഗൂഹിതേ;
നിവാസന പാരുപനേ, രഹോ പഞ്ഞത്തിയം പുമേ.
ബുദ്ധസമന്തചക്ഖൂസു, ചക്ഖു പഞ്ഞായ മീരിതം;
ധമ്മചക്ഖുമ്ഹി ച മംസ, ദിബ്ബചക്ഖുദ്വയേസു ച.
വാച്ചലിങ്ഗോ അഭിക്കന്തോ, സുന്ദരമ്ഹി അഭിക്കമേ;
അഭിരൂപേ ഖയേ വുത്തോ, തഥേവ’ബ്ഭനുമോദനേ.
കാരണേ ദേസനായഞ്ച, വാരേ വേവചനേപി ച;
പാകാരസ്മിം [പകാരസ്മിം (ക.)] അവസരേ, പരിയായോ കഥീയതി.
വിഞ്ഞാണേ ¶ ചിത്തകമ്മേ ച, വിചിത്തേ ചിത്ത മുച്ചതേ;
പഞ്ഞത്തി ചിത്തമാസേസു, ചിത്തോ, താരന്തരേ ഥിയം.
സാമം വേദന്തരേ സാന്ത്വേ, തം പീതേ സാമലേ തിസു;
സയമത്ഥേ ബ്യയം സാമം, സാമാ ച സാരിവായപി.
പുമേ ആചരിയാദിമ്ഹി, ഗരു [ഗുരു (ക. ടീ.)] മാതാപിതൂസ്വപി;
ഗരു തീസു മഹന്തേ ച, ദുജ്ജരാ’ലഹുകേസു ച.
അച്ചിതേ വിജ്ജമാനേ ച, പസത്ഥേ സച്ച സാധുസു;
ഖിന്നേ ച സമിതേ ചേവ, സന്തോഭിധേയ്യലിങ്ഗികോതി.
ഇതി ഗാഥാഅനേകത്ഥവഗ്ഗോ.
ദേവോ വിസുദ്ധിദേവാ’ദോ, മേഘ മച്ചു നഭേസു ച;
അഥോപി തരുണേ സത്തേ, ചോരേപി മാണവോ ഭവേ.
ആദി കോട്ഠാസ കോടീസു, പുരതോ’ഗ്ഗംവരേ തീസു;
പച്ചനീകോ’ത്തമേസ്വ’ഞ്ഞേ, പച്ഛാഭാഗേ പരോ തിസു.
യോനി കാമ സിരി’സ്സരേ, ധമ്മു’യ്യാമ യസേ ഭഗം;
ഉളാരോ തീസു വിപുലേ, സേട്ഠേ ച മധുരേ സിയാ.
സമ്പന്നോ തീസു സമ്പുണ്ണേ, മധുരേ ച സമങ്ഗിനി;
സങ്ഖാ തു ഞാണേ കോട്ഠാസ, പഞ്ഞത്തി ഗണനേസു ച.
ഠാനം ഇസ്സരിയോ’കാസ, ഹേതൂസു ഠിതിയമ്പി ച;
അഥോ മാനേ പകാരേച, കോട്ഠാസേച വിധോ ദ്വിസു.
പഞ്ഞോ’പവാസ ഖന്തീസു, ദമോ ഇന്ദ്രിയസംവരേ;
ഞാണേ ച സോമനസ്സേച, വേദോ ഛന്ദസി ചോ’ച്ചതേ.
ഖന്ധകോട്ഠാസ, പസ്സാവ, മഗ്ഗ, ഹേതൂസു യോനി സാ [യോനി സോ (ടീ.)];
കാലേ തു കൂലേ സീമായം, വേലാ രാസിമ്ഹി ഭാസിതാ.
വോഹാരോ സദ്ദ പണ്ണത്തി, വണിജ്ജാ ചേതനാസു ച;
നാഗോ തു’രഗ ഹത്ഥീസു, നാഗരുക്ഖേ തഥു’ത്തമേ.
സേട്ഠാ’സഹായ സങ്ഖ്യാ’ഞ്ഞ,
തുല്യേസ്വേ’കോതിലിങ്ഗികോ;
രാഗേ തു മാനസോ ചിത്താ, രഹത്തേസു ച മാനസം.
മൂലം ¶ ഭേ സന്തികേ മൂല, മൂലേ ഹേതുമ്ഹി പാഭതേ;
രൂപാദ്യം’സ പകണ്ഡേസു, ഖന്ധോ രാസി ഗുണേസു ച.
ആരമ്ഭോ വീരിയേ കമ്മേ, ആദികമ്മേ വികോപനേ;
അഥോ ഹദയവത്ഥുമ്ഹി, ചിത്തേ ച ഹദയം ഉരേ.
പച്ഛാതാപാ’നുബന്ധേസു, രാഗാദോ’നുസയോ ഭവേ;
മാതങ്ഗമുദ്ധപിണ്ഡേ തു, ഘടേ കുമ്ഭോ ദസമ്ബണേ.
പരിവാരോ പരിജനേ, ഖഗ്ഗകോസേ പരിച്ഛദേ;
ആലമ്ബരോ തു സാരമ്ഭേ, ഭേരിഭേദേ ച ദിസ്സതി.
ഖണോ കാലവിസേസേ ച, നിബ്യാപാരട്ഠിതിമ്ഹി ച;
കുലേ ത്വ’ഭിജനോ വുത്തോ, ഉപ്പത്തിഭൂമിയമ്പി ച.
ആഹാരോ കബളീകാരാ, ഹാരാദീസു ച കാരണേ;
വിസ്സാസേ യാചനായഞ്ച, പേമേ ച പണയോ മതോ.
ണാദോ സദ്ധാ, ചീവരാദി, ഹേത്വാ’ധാരേസു പച്ചയോ;
കീളാ ദിബ്ബവിഹാരാദോ, വിഹാരോ സുഗതാലയേ.
സമത്ഥനേ മതോ ചിത്തേ, കഗ്ഗതായം സമാധി ച;
യോഗോ സങ്ഗതി [സങ്ഗേ ച (ടീ.)] കാമാദോ,
ഝാനോ’പായേസു യുത്തിയം.
ഭോഗോ സപ്പഫണ’ങ്ഗേസു, കോടില്ലേ ഭുഞ്ജനേ ധനേ;
ഭൂമിഭാഗേ കിലേസേ ച, മലേ ചാ’ങ്ഗണ മുച്ചതേ.
ധനാദിദപ്പേ പഞ്ഞായ, അഭിമാനോ മതോ ഥ ച;
അപദേസോ നിമിത്തേ ച, ഛലേ ച കഥനേ മതോ.
ചിത്തേ കായേ സഭാവേ ച, സോ അത്താ പരമ’ത്തനി;
അഥ ഗുമ്ബോ ച ഥമ്ബസ്മിം [ഥമ്ഭസ്മിം (ടീ.)], സമൂഹേ ബലസജ്ജനേ.
അന്തോഘരേ കുസൂലേ ച, കോട്ഠോ ന്തോകുച്ഛിയം പ്യഥ;
സോപാനങ്ഗമ്ഹി ഉണ്ഹീസോ, മകുടേ സീസവേഠനേ.
നിയ്യാസേ സേഖരേ ദ്വാരേ, നിയ്യൂഹോ നാഗദന്തകേ;
അഥോ സിഖണ്ഡേ തൂണീരേ, കലാപോ നികരേ മതോ.
ചൂളാ സംയതകേസേസു, മകുടേ മോളി ച ദ്വിസു;
സങ്ഖോ ത്വ’നിത്ഥിയം കമ്ബു, നലാട’ട്ഠീസു [ലലാടട്ഠീസു (സീ.)] ഗോപ്ഫകേ.
പക്ഖോ ¶ കാലേ ബലേ സാധ്യേ, സഖീ വാജേസു പങ്ഗുലേ;
ദേസേ’ണ്ണവേ പുമേ സിന്ധു, സരിതായം സ നാരിയം.
ഗജേ കരേണു പുരിസേ, സോ ഹത്ഥിനിയ മിത്ഥിയം;
രതനേ വജിരോ നിത്ഥീ, മണിവേധി’ന്ദഹേതിസു.
വിസാണം തീസു മാതങ്ഗ, ദന്തേ ച പസുസിങ്ഗകേ;
കോടിയം തു മതോ കോണോ, തഥാ വാദിത്തവാദനേ.
വണിപ്പഥേ ച നഗരേ, വേദേ ച നിഗമോ ഥ ച;
വിവാദാദോ’ ധികരണം, സിയാ’ധാരേ ച കാരണേ.
പസുമ്ഹി വസുധായഞ്ച, വാചാദോ ഗോ പുമിത്ഥിയം;
ഹരിതേ തു സുവണ്ണേ ച, വാസുദേവേ ഹരീ’രിതോ.
ആയത്തേ പരിവാരേ ച, ഭരിയായം പരിഗ്ഗഹോ;
ഉത്തംസോ ത്വ’ വതംസോ ച, കണ്ണപൂരേ ച സേഖരേ.
വിജ്ജുയം വജിരേ ചേവാ, സനി’ത്ഥിപുരിസേ പ്യഥ;
കോണേ സങ്ഖ്യാവിസേസസ്മിം, ഉക്കംസേ കോടി നാരിയം.
ചൂളാ ജാലാ പധാന’ഗ്ഗ, മോരചൂളാസു സാ സിഖാ;
സപ്പദാഠായ മാസീ’ത്ഥീ, ഇട്ഠസ്സാ’സീസനായപി.
വസാ വിലീന തേലസ്മിം, വസഗാ വഞ്ഝഗാവിസു;
അഭിലാസേ തു കിരണേ, അഭിസങ്ഗേ രുചി’ത്ഥിയം.
സഞ്ഞാ സഞ്ജാനനേ നാമേ, ചേതനായഞ്ച ദിസ്സതി;
അംസേ സിപ്പേ കലാ കാലേ, ഭാഗേ ചന്ദസ്സ സോളസേ.
ബീജകോസേ ഘരകൂടേ, കണ്ണഭൂസായ കണ്ണികാ;
ആഗാമികാലേ ദീഘത്തേ, പഭാവേ ച മതാ’യതി.
ഉണ്ണാ മേസാദിലോമേ, ച, ഭൂമജ്ഝേ രോമധാതുയം;
വാരുണീ ത്വിത്ഥിയം വുത്താ, നട്ടകീ മദിരാദിസു.
ക്രിയചിത്തേ ച കരണേ, കിരിയം കമ്മനി ക്രിയാ;
സുനിസായം തു കഞ്ഞായ, ജായായ ച വധൂ മതാ.
പമാണി’സ്സരിയേ മത്താ, അക്ഖരാവയവേ’പ്പകേ;
സുത്തം പാവചനേ രിട്ഠേ [സിദ്ധേ (ടീ.)], തന്തേ തം സുപിതേ തിസു.
രാജലിങ്ഗോ’സഭങ്ഗേസു, ¶ രുക്ഖേ ച കകുദോ [കകുധോ (ടീ. സീ.)] പ്യഥ;
നിമിത്ത’ക്ഖര സൂപേസു, ബ്യഞ്ജനം ചിഹനേ പദേ.
വോഹാരേ ജേതു മിച്ഛായം, കീളാദോ ചാപി ദേവനം;
ഭരിയായം തു കേദാരേ, സരീരേ ഖേത്ത മീരിതം.
സുസ്സൂസായഞ്ച വിഞ്ഞേയ്യം, ഇസ്സാഭ്യാസേ പ്യു’പാസനം;
സൂലം തു നിത്ഥിയം ഹേതി, ഭേദേ സംകു രുജാസു ച.
തന്തി വീണാഗുണേ, തന്തം, മുഖ്യസിദ്ധന്ത തന്തുസു;
രഥാദ്യങ്ഗേ തു ച യുഗോ, കപ്പമ്ഹി യുഗലേ യുഗം.
ഇത്ഥിപുപ്ഫേ ച രേണുമ്ഹി, രജോ പകതിജേ ഗുണേ;
ന്യാസപ്പണേ തു ദാനമ്ഹി, നിയ്യാതന മുദീരിതം.
ഗരു’പായാ’വതാരേസു, തിത്ഥം പൂതമ്ബു ദിട്ഠിസു;
പണ്ഡകേ ജോതി നക്ഖത്ത, രംസീസ്വ’ഗ്ഗിമ്ഹി ജോതി സോ.
കണ്ഡോ നിത്ഥീ സരേ ദണ്ഡേ, വഗ്ഗേ ചാവസരേ പ്യഥ;
ഉദ്ധംബാഹുദ്വയമാനേ [ബാഹുദ്വയുമ്മാനേ (സീ. ക.)], സൂരത്തേപി ച പോരിസം.
ഉട്ഠാനം പോരിസേ’ഹാസു, നിസിന്നാദ്യു’ഗ്ഗമേ പ്യഥ;
അനിസ്സയമഹീഭാഗേ, ത്വി’രീണം ഊസരേ സിയാ.
ആരാധനം സാധനേ ച, പത്തിയം പരിതോസനേ;
പധാനേ തു ച സാനുമ്ഹി, വിസാണേ സിങ്ഗ മുച്ചതേ.
ദിട്ഠാ’ദിമഗ്ഗേ ഞാണ’ക്ഖി, ക്ഖണ ലദ്ധീസു ദസ്സനം;
ഹേമേ പഞ്ചസുവണ്ണേ ച, നിക്ഖോ നിത്ഥീ പസാധനേ.
തിഥിഭേദേ ച സാഖാദി, ഫളുമ്ഹി പബ്ബ മുച്ചതേ;
നാഗലോകേ തു പാതാലം, ഭാസിതം ബലവാമുഖേ.
കാമജേ കോപജേ ദോസേ, ബ്യസനഞ്ച വിപത്തിയം;
അഥോ’പകരണേ സിദ്ധി, കാരകേസു ച സാധനം.
തീസ്വീരിതോ [തീസ്വിതോ (ടീ.)] ദാനസീലേ, വദഞ്ഞൂ വഗ്ഗുവാദിനി;
പുരക്ഖതോ ഭിസിത്തേ ച, പൂജിതേ പുരതോകതേ.
മന്ദോ ഭാഗ്യവിഹീനേ ചാ, പ്പകേ മൂള്ഹാ’പടൂസ്വപി;
വുദ്ധിയുത്തേ സമുന്നദ്ധേ, ഉപ്പന്നേ ഉസ്സിതം ഭവേ.
രഥങ്ഗേ’ക്ഖോ ¶ സുവണ്ണസ്മിം, പാസകേ, അക്ഖ മിന്ദ്രിയേ;
സസ്സതേ ച ധുവോ തീസു, ധുവം തക്കേ ച നിച്ഛിതേ.
ഹരേ സിവോ, സിവം ഭദ്ദ, മോക്ഖേസു, ജമ്ബുകേ സിവാ;
സേനായം സത്തിയഞ്ചേവ, ഥൂലത്തേ ച ബലം ഭവേ.
സങ്ഖ്യാ നരകഭേദേസു, പദുമം വാരിജേ പ്യഥ;
ദേവഭേദേ വസു പുമേ, പണ്ഡകം രതനേ ധനേ.
നിബ്ബാനം അത്ഥഗമനേ, അപവഗ്ഗേ സിയാ ഥ ച;
സേതമ്ബുജേ പുണ്ഡരീകം, ബ്യഗ്ഘേ രുക്ഖന്തരേ പുമേ.
ഉപഹാരേ ബലി പുമേ, കരസ്മിംചാ’സുരന്തരേ;
സുക്കം തു സമ്ഭവേ, സുക്കോ, ധവലേ, കുസലേ തിസു.
ദായോ ദാനേ വിഭത്തബ്ബ, ധനേ ച പിതുനം വനേ [ധനേ (ടീ.)];
പഭുത്താ’യത്തതാ’യത്താ’, ഭിലാസേസു വസോ ഭവേ.
പരിഭാസന മക്കോസേ, നിയമേ ഭാസനേ ഥ ച,
ധനമ്ഹി സേളനം യോധ, സീഹനാദമ്ഹി ദിസ്സതി.
പഭവോ ജാതിഹേതുമ്ഹി, ഠാനേ ചാദ്യുപലദ്ധിയം;
അഥോ’തു നാരിപുപ്ഫസ്മിം, ഹേമന്താദിമ്ഹി ച ദ്വിസു.
കരണം സാധകതമേ, ക്രിയാ ഗത്തേസു ഇന്ദ്രിയേ;
താതോ [താളോ (സീ.)] തു കുഞ്ചികായഞ്ച, തൂരിയങ്ഗേ ദുമന്തരേ.
പുപ്ഫേ ഫലേ ച പസവോ, ഉപ്പാദേ ഗബ്ഭമോചനേ;
ഗായനേ ഗായകേ അസ്സേ, ഗന്ധബ്ബോ ദേവതാന്തരേ.
വിനാ പുപ്ഫം ഫലഗ്ഗാഹി, രുക്ഖേ വനപ്പതി;
ആഹതേ ഹേമരജതേ, രൂപിയം രജതേപി ച.
ഖഗാദിബന്ധനേ പാസോ, കേസപുബ്ബോ ചയേ പ്യഥ;
താരാ’ക്ഖിമജ്ഝേ നക്ഖത്തേ, താരോ ഉച്ചതരസ്സരേ.
പത്തേ ച ലോഹഭേദസ്മിം, കംസോ ചതുകഹാപണേ;
മജ്ഝിമോ ദേഹമജ്ഝസ്മിം, മജ്ഝഭവേ ച സോ തിസു.
ആവേസനംഭൂതാവേസേ, സിപ്പസാലാ ഘരേസു ച;
സോഭാ സമ്പത്തീസു സിരീ, ലക്ഖീത്ഥീ ദേവതായ ച.
കുമാരോ ¶ യുവരാജേ ച, ഖന്ദേ വുത്തോ സുസുമ്ഹി ച;
അഥാ’നിത്ഥീ പവാളോ ച, മണിഭേദേ തഥാ’ങ്കുരേ.
പണോ വേതന മൂലേസു, വോഹാരേ ച ധനേ മതോ;
പടിഗ്ഗഹോ തു ഗഹണേ, കഥിതോ ഭാജനന്തരേ.
അസുഭേ ച സുഭേ കമ്മേ, ഭാഗ്യം വുത്തം ദ്വയേ പ്യഥ;
പിപ്ഫലം തരുഭേദേ ച, വത്ഥച്ഛേദനസത്ഥകേ.
അപവഗ്ഗോ പരിച്ചാഗാ’, വസാനേസു വിമുത്തിയം;
ലിങ്ഗം തു അങ്ഗജാതസ്മിം, പുമത്താദിമ്ഹി ലക്ഖണേ.
ചാഗേ സഭാവേ നിമ്മാനേ, സഗ്ഗോ ജ്ഝായേ ദിവേപ്യഥ;
രോഹിതോ ലോഹിതേ മച്ഛ, ഭേദേ ചേവ മിഗന്തരേ.
നിട്ഠാ നിപ്ഫത്തിയം ചേവാ, വസാനമ്ഹി അദസ്സനേ;
കണ്ടകോ തു സപത്തസ്മിം, രുക്ഖങ്ഗേ ലോമഹംസനേ.
മുഖ്യോ’പായേസു വദനേ, ആദിസ്മിം മുഖ മീരിതം;
ദബ്ബം ഭബ്ബേ ഗുണാധാരേ, വിത്തേ ച ബുധ ദാരുസു.
മാനം പമാണേ പത്ഥാദോ, മാനോ വുത്തോ വിധായ ച;
അഥോ പരിസ്സമേ വുത്തോ, വായാമോ വീരിയേപി ച.
സരോരുഹേ സതപത്തം, സതപത്തോ ഖഗന്തരേ;
ഛിദ്ദേ തു ഛിദ്ദവന്തേ ച, സുസിരം തൂരിയന്തരേ.
ഏകസ്മിം സദിസേ സന്തേ, സമാനം വാച്ചലിങ്ഗികം;
അഥോ ഗാരവ ഭീതീസു, സംവേഗേ സമ്ഭമോ മതോ.
ജുണ്ഹാ ചന്ദപ്പഭായഞ്ച, തദുപേതനിസായ ച;
വിമാനം ദേവതാവാസേ, സത്തഭൂമിഘരമ്ഹി ച.
മാസേ ജേട്ഠോ, തിവുദ്ധാ’തി, പ്പസത്ഥേസു ച തീസു സോ;
ധമ്മേ ച മങ്ഗലേ സേയ്യോ, സോ പസത്ഥതരേ തിസു.
ആദിച്ചാദിമ്ഹി ഗഹണേ, നിബന്ധേ ച ഘരേ ഗഹോ;
കാചോ തു മത്തികാഭേദേ, സിക്കായം നയനാമയേ.
തീസു ഗാമണി സേട്ഠസ്മിം, അധിപേ ഗാമജേട്ഠകേ;
ബിമ്ബം തു പടിബിമ്ബേ ച, മണ്ഡലേ ബിമ്ബികാഫലേ.
ഭാജനാദി പരിക്ഖാരേ, ഭണ്ഡം മൂലധനേപി ച;
മഗ്ഗോ ത്വരിയമഗ്ഗേ ച, സമ്മാദിട്ഠാദികേ, പഥേ.
സമാ ¶ വസ്സേ, സമോ ഖേദ, സന്തീസു, സോ നിഭേ തിസു;
ചാപേത്വിസ്സാസ, മുസുനോ, ഇസ്സാസോ ഖേപകമ്ഹി ച.
ബാലോ തീസ്വാ’ദിവയസാ, സമങ്ഗിനി അപണ്ഡിതേ;
രത്തം തു സോണിതേ, തമ്ബാ, നുരത്ത, രഞ്ജിതേ തിസു.
തചേ കായേ ച തന്വിത്ഥീ, തീസ്വ’പ്പേ വിരളേ കിസേ;
ഉതുഭേദേ തു സിസിരോ, ഹിമേ സോ സീതലേ തിസു.
സക്ഖരാ ഗുളഭേദേ ച, കഥലേപി ച ദിസ്സതി;
അനുഗ്ഗഹേ തു സങ്ഖേപേ, ഗഹണേ സങ്ഗഹോ മതോ.
ദക്ഖേ ച തിഖിണേ ബ്യത്തേ, രോഗമുത്തേ പടുത്തിസു;
രാജാ തു ഖത്തിയേ വുത്തോ, നരനാഥേ പഭുമ്ഹി ച.
ഖലഞ്ച ധഞ്ഞകരണേ, കക്കേ നീചേ ഖലോ ഭവേ;
അഥു’പ്പാദേ സമുദയോ, സമൂഹേ പച്ചയേപി ച.
ബ്രഹ്മചാരീ ഗഹട്ഠാദോ, അസ്സമോ ച തപോവനേ;
ഭയങ്കരേ തു കഠിനേ, കുരൂരോ തീസു നിദ്ദയേ.
കനിട്ഠോ കനിയോ തീസു, അത്യപ്പേ’തിയുവേ പ്യഥ;
സീഘമ്ഹി ലഹു തം, ഇട്ഠ, നിസ്സാരാ’ഗരുസുത്തിസു.
അധരോ തീസ്വധോ ഹീനേ, പുമേ ദന്തച്ഛദേ പ്യഥ;
സുസ്സുസാ സോതു മിച്ഛായ, സാ പാരിചരിയായ ച.
ഹത്ഥോ പാണിമ്ഹി രതനേ, ഗണേ സോണ്ഡായ ഭന്തരേ;
ആവാടേ ഉദപാനേ ച, കൂപോ കുമ്ഭേ ച ദിസ്സതി.
ആദോ പധാനേ പഠമം, പമുഖഞ്ച തിലിങ്ഗികം;
വജ്ജഭേദേ ച വിത തം, തം വിത്ഥാരേ തിലിങ്ഗികം.
സാരോ ബലേ ഥിരംസേ ച, ഉത്തമേ സോ തിലിങ്ഗികോ;
ഭാരോ തു ഖന്ധഭാരാദോ, ദ്വിസഹസ്സപലേപി ച.
മന്ദിരേ രോഗഭേദേ ച, ഖയോ അപചയമ്ഹി ച;
വാളോ തു സാപദേ സപ്പേ, കുരൂരേ സോ തിലിങ്ഗികോ.
സാലോ സജ്ജദ്ദുമേ രുക്ഖേ, സാലാഗേഹേ ച ദിസ്സതി;
സോതേ തു സവനം വുത്തം, യജനേ സുതിയമ്പി ച.
തീസു പതോ പരേതോ ച, മതേ ച പേതയോനിജേ;
ഖ്യാതേ തു ഹട്ഠേ വിഞ്ഞാതേ, പതീതം വാച്ചലിങ്ഗികം.
അധിപ്പായേ ¶ ച ആധാരേ, ആസയോ കഥിതോ ഥ ച;
പത്തം പക്ഖേ ദലേ, പത്തോ, ഭാജനേ സോ ഗതേ തിസു.
കുസലേ സുകതം, സുട്ഠു, കതേ ച സുകതോ തിസു;
തപസ്സീ ത്വ’നുകമ്പായാ, രഹേ വുത്തോ തപോധനേ.
തീസു സുരാദിലോലസ്മിം, സോണ്ഡോ ഹത്ഥികരേ ദ്വിസു;
അസ്സാദനേ തു രസനം, ജിവ്ഹായഞ്ച ധനിമ്ഹി ച.
പണീതോ തീസു മധുരേ, ഉത്തമേ വിഹിതേ പ്യഥ;
അഞ്ജസേ വിസിഖായഞ്ച, പന്തിയം വീഥി നാരിയം.
പാപസ്മിം ഗഗനേ ദുക്ഖേ, ബ്യസനേ ചാ’ഘ മുച്ചതേ;
സമൂഹേ പടലം നേത്ത, രോഗേ വുത്തം ഛദിമ്ഹി ച.
സന്ധി സങ്ഘട്ടനേ വുത്തോ, സന്ധി’ത്ഥി പടിസന്ധിയം;
സത്തന്നം പൂരണേ സേട്ഠേ, തിസന്തേ സത്തമോ തിസു.
ഓജാ തു യാപനായഞ്ച, ഓജോ ദിത്തി ബലേസു ച;
അഥോ നിസാമനം വുത്തം, ദസ്സനേ സവനേപി ച.
ഗബ്ഭോ കുച്ഛിട്ഠസത്തേ ച, കുച്ഛി ഓവരകേസു ച;
ഖണ്ഡനേ ത്വ’പദാനഞ്ച, ഇതിവുത്തേ ച കമ്മനി.
ചിത്തകേ രുക്ഖഭേദേ ച, തിലകോ തിലകാളകേ;
സീലാദോ പടിപത്തി’ത്ഥീ, ബോധേ പത്തി പവത്തിസു.
അസുമ്ഹി [ആയുമ്ഹി (ടീ.), ൪൦൭-ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ] ച ബലേ പാണോ, സത്തേ ഹദയഗാ’നിലേ;
ഛന്ദോ വസേ അധിപ്പായേ, വേദേ’ച്ഛാ’നുട്ഠുഭാദിസു.
കാമോഘാദോ, സമൂഹസ്മിം, ഓഘോവേഗേ ജലസ്സ ച;
കപാലം സിരസട്ഠിമ്ഹി, ഘടാദി സകലേപി ച.
വേണ്വാദിസാഖാജാലസ്മിം, ലഗ്ഗകേസേ ജടാ’ലയേ;
സരണം തു വധേ ഗേഹേ, രക്ഖിതസ്മിഞ്ച രക്ഖണേ.
ഥിയം കന്താ പിയേ, കന്തോ, മനുഞ്ഞേ, സോ തിലിങ്ഗികോ;
ഗവക്ഖേ തു സമൂഹേ ച, ജാലം മച്ഛാദിബന്ധനേ.
പുച്ഛായം ഗരഹായഞ്ചാ, നിയമേ കിം തിലിങ്ഗികം;
സസദ്ധേ തീസു നിവാപേ, സദ്ധം, സദ്ധാ ച പച്ചയേ.
ബീജം ¶ ഹേതുമ്ഹി അട്ഠിസ്മിം, അങ്ഗജാതേ ച ദിസ്സതി;
പുബ്ബോ പൂയേ’ഗ്ഗതോ [അഗ്ഗതേ (ടീ.)] ആദോ,
സോ ദിസാദോ തിലിങ്ഗികോ.
ഫലചിത്തേ ഹേതുകതേ, ലാഭേ ധഞ്ഞാദികേ ഫലം;
ആഗമനേ തു ദീഘാദി, നികായേസു ച ആഗമോ.
സന്താനോ ദേവരുക്ഖേ ച, വുത്തോ സന്തതിയം പ്യഥ;
ഉത്തരവിപരീതേ ച, സേട്ഠേ ചാ’നുത്തരം തിസു.
സത്തിസമ്പത്തിയം വുത്തോ, കന്തിമത്തേ ച വിക്കമോ;
ഛായാ തു ആതപാഭാവേ, പടിബിമ്ബേ പഭായ ച.
ഗിമ്ഹേ ഘമ്മോ നിദാഘോ ച, ഉണ്ഹേ സേദജലേ പ്യഥ;
കപ്പനം കന്തനേ വുത്തം, വികപ്പേ സജ്ജനേ’ത്ഥിയം.
അങ്ഗാ ദേസേ ബഹുമ്ഹ’ങ്ഗം, അങ്ഗോ ദേസേ വപുമ്ഹ’[ങ്ഗ (ടീ.)] തഥാ’വയവഹേതുസു;
ദേവാലയേ ച ഥൂപസ്മിം, ചേതിയം ചേതിയ’ദ്ദുമേ.
സജ്ജനോ സാധുപുരിസേ, സജ്ജനം കപ്പനേ പ്യഥ;
സുപിനം സുപിനേ സുത്ത, വിഞ്ഞാണേ ത മനിത്ഥിയം.
പച്ചക്ഖേ സന്നിധാനേ ച, സന്നിധി പരികിത്തിതോ;
ഭിയ്യോ ബഹുതരത്ഥേ സോ, പുനരത്ഥേ’ബ്യയം ഭവേ.
വിസലിത്തസരേ ദിദ്ധോ, ദിദ്ധോ ലിത്തേ തിലിങ്ഗികോ;
വാസേ ധൂമാദിസങ്ഖാരേ, ധിവാസോ സമ്പടിച്ഛനേ.
വുത്തോ വിസാരദോ തീസു, സുപ്പഗബ്ഭേ ച പണ്ഡിതേ;
അഥ സിത്ഥം മധുച്ഛിട്ഠേ, വുത്തം ഓദനസമ്ഭവേ.
ദ്രവേ വണ്ണേ രസഭേദേ, കസായോ സുരഭിമ്ഹി ച;
അഥോ ഉഗ്ഗമനം വുത്തം, ഉപ്പത്തു’ദ്ധഗതീസു ച.
ലൂഖേ നിട്ഠുരവാചായം, ഫരുസം വാച്ചലിങ്ഗികം;
പവാഹോ ത്വ’മ്ബുവേഗേ ച, സന്ദിസ്സതി പവത്തിയം.
നിസ്സയേ തപ്പരേ ഇട്ഠേ, പരായണപദം തിസു;
കവചേ വാരവാണേ ച, നിമ്മോകേപി ച കഞ്ചുകോ.
ലോഹഭേദേ ¶ മതം തമ്ബം, തമ്ബോ രത്തേ തിലിങ്ഗികോ;
തീസു ത്വ’വസിതം ഞാതേ, അവസാനഗതേ മതം.
ബോധനേ ച പദാനേ ച, വിഞ്ഞേയ്യം പടിപാദനം;
സേലേ നിജ്ജലദേസേ ച, ദേവതാസു മരൂ’രിതോ.
സത്ഥം ആയുധ ഗന്ഥേസു, ലോഹേ, സത്ഥോ ച സഞ്ചയേ;
ജീവികായം വിവരണേ, വത്തനേ വുത്തി നാരിയം.
വീരിയേ സൂരഭാവേ ച, കഥീയതി പരക്കമോ;
അഥ കമ്ബു മതോ സങ്ഖേ, സുവണ്ണേ വലയേപി ച.
സരോ കണ്ഡേ അകാരാദോ, സദ്ദേ വാപിമ്ഹി’നിത്ഥിയം;
ദുപ്ഫസ്സേ തിഖിണേ തീസു, ഗദ്രഭേ കകചേ ഖരോ.
സുരായു’പദ്ദവേ കാമാ, സവാദിമ്ഹി ച ആസവോ;
ദേഹേ വുത്തോ രഥങ്ഗേ ച, ചതുരോ’പധിസൂ’പധി.
വത്ഥു’ത്തം കാരണേ ദബ്ബേ, ഭൂഭേദേ രതനത്തയേ;
യക്ഖോ ദേവേ മഹാരാജേ, കുവേരാ’നുചരേ നരേ.
ദാരുക്ഖന്ധേ പീഠികായം, ആപണേ പീഠ മാസനേ;
പരിവാരേ പരിക്ഖാരോ, സമ്ഭാരേ ച വിഭൂസനേ.
വോഹാരസ്മിഞ്ച ഠപനേ, പഞ്ഞത്തി’ത്ഥീ പകാസനേ;
പടിഭാനം തു പഞ്ഞായം, ഉപട്ഠിത ഗിരായ ച.
വചനാവയവേ മൂലേ, കഥിതോ ഹേതു കാരണേ;
ഉദരേ തു തഥാ പാചാ, നലസ്മിം ഗഹണീ’ത്ഥിയം.
പിയോ ഭത്തരി, ജായായം, പിയാ, ഇട്ഠേ പിയോ തിസു;
യമരാജേ തു യുഗളേ, സംയമേ ച യമോ ഭവേ.
മുദ്ദികസ്സ ച പുപ്ഫസ്സ, രസേ ഖുദ്ദേ മധൂ’രിതം;
ഉല്ലോചേ തു ച വിത്ഥാരേ, വിതാനം പുന്നപുംസകേ.
അപവഗ്ഗേ ച സലിലേ, സുധായം അമതം മതം;
മോഹേ തു തിമിരേ സങ്ഖ്യാ, ഗുണേ തമ മനിത്ഥിയം.
ഖരേ ചാ’കാരിയേ തീസു, രസമ്ഹി പുരിസേ കടു;
പണ്ഡകേ സുകതേ, പുഞ്ഞം, മനുഞ്ഞേ പവനേ തിസു.
രുക്ഖോ ദുമമ്ഹി, ഫരുസാ, സിനിദ്ധേസു ച സോ തിസു;
ഉപ്പത്തിയം തു ഹേതുമ്ഹി, സങ്ഗേ സുക്കേ ച സമ്ഭവോ.
നിമിത്തം ¶ കാരണേ വുത്തം, അങ്ഗജാതേ ച ലഞ്ഛനേ;
ആദി സീമാപകാരേസു, സമീപേ’വയവേ മതോ.
വേദേ ച മന്തനേ മന്തോ, മന്താ പഞ്ഞായ മുച്ചതേ;
അനയോ ബ്യസനേ ചേവ, സന്ദിസ്സതി വിപത്തിയം.
അരുണോ രംസിഭേദേ ചാ, ബ്യത്തരാഗേ ച ലോഹിതേ;
അനുബന്ധോ തു പകതാ, നിവത്തേ നസ്സനക്ഖരേ.
അവതാരോ’വതരണേ, തിത്ഥമ്ഹി വിവരേ പ്യഥ;
ആകാരോ കാരണേ വുത്തോ, സണ്ഠാനേ ഇങ്ഗിതേപി ച.
സുദ്ദിത്ഥി തനയേ ഖത്താ, ഉഗ്ഗോ, തിബ്ബമ്ഹി സോ തിസു;
പധാനം തു മഹാമത്തേ, പകത്യ’ഗ്ഗ’ധിതീസു ച.
കല്ലം പഭാതേ, നിരോഗ, സജ്ജദക്ഖേസു [യുത്തദക്ഖേസു (ക.)] തീസു തം;
കുഹനാ കൂടചരിയായം, കുഹനോ കുഹകേ തിസു.
കപോതോ പക്ഖിഭേദേ ച, ദിട്ഠോ പാരാവതേ ഥ ച;
സാരദോ സാരദബ്ഭൂതേ, അപഗബ്ഭേ മതോ തിസു.
തീസു ഖരേ ച കഠിനേ, കക്കസോ സാഹസപ്പിയേ [സാഹസപ്പിയേ=സാഹസ+അപ്പിയേ (ടീ.)];
അകാരിയേ തു ഗുയ്ഹങ്ഗേ, ചീരേ കോപീന മുച്ചതേ.
മിഗഭേദേ പടാകായം, മോചേ ച കദലീ’ത്ഥിയം;
ദക്ഖിണാ ദാനഭേദസ്മിം, വാമതോ’ഞ്ഞമ്ഹി ദക്ഖിണോ.
ദുതിയാ ഭരിയായഞ്ച, ദ്വിന്നം പൂരണിയം മതാ;
അഥുപ്പാദേ സിയാ ധൂമ, കേതു വേസ്സാനരേപി ച.
ഭവനിഗ്ഗമനേ യാനേ, ദ്വാരേ നിസ്സരണം സിയാ;
നിയാമകോ പോതവാഹേ, തിലിങ്ഗോ സോ നിയന്തരി.
അപവഗ്ഗേ വിനാസേ ച, നിരോധോ രോധനേ പ്യഥ;
ഭയേ പടിഭയം വുത്തം, തിലിങ്ഗം തം ഭയംകരേ.
പിടകം ഭാജനേ വുത്തം, തഥേവ പരിയത്തിയം;
ജരാസിഥിലചമ്മസ്മിം, ഉദരങ്ഗേ മതാ വലി.
ഭിന്നം വിദാരിതേ’ഞ്ഞസ്മിം, നിസ്സിതേ വാച്ചലിങ്ഗികം;
ഉപജാപേ മതോ ഭേദോ, വിസേസേ ച വിദാരണേ.
മണ്ഡലം ¶ ഗാമസന്ദോഹേ, ബിമ്ബേ പരിധിരാസിസു;
ആണായ മാഗമേ ലേഖേ; സാസനം അനുസാസനേ.
അഗ്ഗേ തു സിഖരം ചാ’യോ, മയവിജ്ഝനകണ്ടകേ;
ഗുണുക്കംസേ ച വിഭവേ, സമ്പത്തി ചേവ സമ്പദാ.
ഭൂഖന്തീസു ഖമാ, യോഗ്യേ, ഹിതേ സക്കേ [യുത്തേ (ടീ.) ൧൦൦൧-ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ] ഖമോ തിസു;
അദ്ധോ ഭാഗേ പഥേ കാലേ, ഏകംസേ’ദ്ധോ’ബ്യയം ഭവേ;
അഥോ കരീസം വച്ചസ്മിം, വുച്ചതേ ചതുരമ്ബണേ.
ഉസഭോ’സധ ഗോ [ഉസഭോ ഉസഭേ (ടീ.)] സേട്ഠേ, സൂ’സഭം വീസയട്ഠിയം;
സേതുസ്മിം തന്തി പന്തീസു, നാരിയം പാളി കഥ്യതേ.
കടോ ജയേ’ത്ഥിനിമിത്തേ, കിലഞ്ജേ സോ കതേ തിസു;
മഹിയം ജഗതീ വുത്താ, മന്ദിരാലിന്ദവത്ഥുമ്ഹി.
വിതക്കേ മഥിതേ തക്കോ, തഥാ സൂചിഫലേ മതോ;
സുദസ്സനം സക്കപുരേ, തീസു തം ദുദ്ദസേ’തരേ.
ദീപോ’ന്തരീപ പജ്ജോത, പതിട്ഠാ നിബ്ബുതീസു ച;
ബദ്ധനിസ്സിത സേതേസു, തീസു തം മിഹിതേ സിതം.
ഥിയം പജാപതി ദാരേ, ബ്രഹ്മേ മാരേ സുരേ പുമേ;
വാസുദേവേ’ന്തകേ കണ്ഹോ, സോ പാപേ അസിതേ തിസു.
ഉപചാരോ ഉപട്ഠാനേ, ആസന്നേ അഞ്ഞരോപനേ;
സക്കോ ഇന്ദേ ജനപദേ, സാകിയേ, സോ ഖമേ തിസു.
വജ്ജനേ പരിഹാരോ ച, സക്കാരേ ചേവ രക്ഖണേ;
സോതാപന്നാദികേ അഗ്ഗേ, അരിയോ തീസു, ദ്വിജേ പുമേ.
സുസുകോ സുസുമാരേ ച, ബാലകേ ച ഉലൂപിനി;
ഇന്ദീവരം മതം നീലു, പ്പലേ ഉദ്ദാലപാദപേ.
അസനോ പിയകേ കണ്ഡേ, ഭക്ഖണേ ഖിപനേ’ സനം;
യുഗേ’ധികാരേ [വികാരേ (ടീ.)] വീരിയേ, പധാനേ ചാ’ന്തികേ ധുരോ.
കാളേ ച ഭക്ഖിതേ തീസു, ലവിത്തേ അസിതോ പുമേ;
പവാരണാ പടിക്ഖേപേ, കഥിതാ’ജ്ഝേസനായ ച.
ഉമ്മാരേ ¶ ഏസികത്ഥമ്ഭേ, ഇന്ദഖീലോ മതോ ഥ ച;
പോത്ഥകം മകചിവത്ഥേ, ഗന്ഥേ ലേപ്യാദി കമ്മനി.
ധഞ്ഞം സാല്യാദികേ വുത്തം, ധഞ്ഞോ പുഞ്ഞവതി ത്തിസു;
പാണി ഹത്ഥേ ച സത്തേ ഭൂ, സണ്ഹകരണിയം മതോ.
തീസു പീതം ഹലിദ്യാഭേ, ഹട്ഠേ ച പായിതേ സിയാ;
ബ്യൂഹോ നിബ്ബിദ്ധരച്ഛായം, ബലന്യാസേ ഗണേ മതോ.
ലോഹിതാദിമ്ഹി ലോഭേ ച, രാഗോ ച രഞ്ജനേ മതോ;
പദരോ ഫലകേ ഭങ്ഗേ, പവുദ്ധ ദരിയം പിച.
സിങ്ഘാടകം കസേരുസ്സ, ഫലേ, മഗ്ഗസമാഗമേ;
ബഹുലായഞ്ച ഖേളമ്ഹി, ഏളാ, ദോസേ’ള മീരിതം.
ആധാരോ ചാ’ധികരണേ, പത്താധാരേ’ ലവാലകേ;
കാരോ’ ഗഭേദേ സക്കാരേ, കാരാ തു ബന്ധനാലയേ.
കരകാ മേഘപാസാണേ, കരകോ കുണ്ഡികായ ച;
പാപനേ ച പദാതിസ്മിം, ഗമനേ പത്തി നാരിയം.
ഛിദ്ദം രന്ധഞ്ച വിവരം, സുസിരേ ദൂസനേപി ച;
മുത്താ തു മുത്തികേ, മുത്തം, പസ്സാവേ, മുച്ചിതേ തിസു.
നിസേധേ വാരണം, ഹത്ഥി, ലിങ്ഗ ഹത്ഥീസു വാരണോ;
ദാനം ചാഗേ മദേ സുദ്ധേ, ഖണ്ഡനേ ലവനേ ഖയേ.
മനോതോസേ ച നിബ്ബാനേ, ത്ഥങ്ഗമേ നിബ്ബുതി’ത്ഥിയം;
നേഗമോ നിഗമുബ്ഭൂതേ, തഥാ’പണോപജീവിനി.
ഹരിതസ്മിഞ്ച പണ്ണേ ച, പലാസോ കിം സുകദ്ദുമേ;
പകാസോ പാകടേതീസു, ആലോകസ്മിം പുമേ മതോ.
പക്കം ഫലമ്ഹി, തം നാസു, മ്മുഖേ [നാസമുഖേ (ക.)] പരിണതേ തിസു;
പിണ്ഡോ ആജീവനേ ദേഹേ, പിണ്ഡനേ ഗോളകേ മതോ.
വട്ടോ പരിബ്ബയേ കമ്മാ, ദികേ, സോ വട്ടുലേ തിസു;
പച്ചാഹാരേ പടിഹാരോ, ദ്വാരേ ച ദ്വാരപാലകേ.
നാരിയം ഭീരു കഥിതാ, ഭീരുകേ സോ തിലിങ്ഗികോ;
വികടം ഗൂഥമുത്താദോ, വികടോ വികതേ തിസു.
വാമം ¶ സബ്യമ്ഹി, തം ചാരു, വിപരീതേസു തീസ്വ’ഥ;
സങ്ഖ്യാഭേദേ സരബ്യേ ച, ചിഹണേ ലക്ഖ മുച്ചതേ.
സേണീ’ത്ഥീ സമസിപ്പീനം, ഗണേ ചാ’വലിയം പിച;
സുധായം ധൂലിയം ചുണ്ണോ, ചുണ്ണഞ്ച വാസചുണ്ണകേ.
ജേതബ്ബേ’തിപ്പസത്ഥേ’തി, വുദ്ധേ ജേയ്യം തിസൂ’രിതം;
തക്കേ തു മഥിതം ഹോത്യാ,
ലോലിതേ മഥിതോ തിസു.
അബ്ഭുതോ’ച്ഛരിയേ തീസു, പണേ ചേവാ’ബ്ഭുതോ പുമേ;
മേചകോ പുച്ഛമൂലമ്ഹി, കണ്ഹേപി മേചകോ തിസു.
വസവത്തീ പുമേ മാരേ, വസവത്താപകേ തിസു;
സമ്ഭവേ ചാ’സുചി പുമേ, അമേജ്ഝേ തീസു ദിസ്സതി.
അച്ഛോ ഇക്കേ പുമേ വുത്തോ, പസന്നമ്ഹി തിലിങ്ഗികോ;
ബളിസേ സേലഭേദേ ച, വങ്കോ, സോ കുടിലേ തിസു.
കുണപമ്ഹി ഛവോ ഞേയ്യോ,
ലാമകേ സോ തിലിങ്ഗികോ;
സബ്ബസ്മിം സകലോ തീസു, അദ്ധമ്ഹി പുരിസേ സിയാ.
ചന്ദഗ്ഗാഹാദികേ ചേവു, പ്പാദോ ഉപ്പത്തിയം പിച;
പദുസ്സനേ പദോസോ ച, കഥിതോ സംവരീമുഖേ.
രുധിരേ ലോഹിതം വുത്തം, രത്തമ്ഹി ലോഹിതോ തിസു;
ഉത്തമങ്ഗേ പുമേ മുദ്ധാ, മുദ്ധോ മൂള്ഹേ തിലിങ്ഗികോ.
രട്ഠമ്ഹി വിജിതം വുത്തം, ജിതേ ച വിജിതോ തിസു;
പരിത്തം തു പരിത്താണേ, പരിത്തോ തീസു അപ്പകേ.
കുമ്ഭണ്ഡോ ദേവഭേദേ ച, ദിസ്സതി വല്ലിജാതിയം;
ചതുത്ഥംസേ പദേ പാദോ, പച്ചന്തസേലരംസിസു.
വങ്ഗോ ലോഹന്തരേ വങ്ഗാ, ദേസേ പുമേ ബഹുമ്ഹി ച;
കമ്മാരഭണ്ഡഭേദേ ച, ഖടകേ മുട്ഠി ച ദ്വിസു.
അമ്ബണം ദോണിയം ചേ’കാ, ദസദോണപ്പമാണകേ;
അധിട്ഠിതിയ മാധാരേ, ഠാനേ’ധിട്ഠാന മുച്ചതേ.
പുമേ മഹേസീ സുഗതേ, ദേവിയം നാരിയം മതാ;
ഉപദ്ദവേ ഉപസഗ്ഗോ, ദിസ്സതി പാദികേപി ച.
വക്കം ¶ കോട്ഠാസഭേദസ്മിം, വക്കോ വങ്കേ തിസു’ച്ചതേ;
വിജ്ജാ വേദേ ച സിപ്പേ ച, തിവിജ്ജാദോ ച ബുദ്ധിയം.
സമാധിമ്ഹി പുമേ’കഗ്ഗോ, നാകുലേ വാച്ചലിങ്ഗികോ;
പജ്ജം സിലോകേ, പജ്ജോ’ദ്ധേ, പജ്ജോ പാദഹിതേ തിസു.
കതകോ രുക്ഖഭേദസ്മിം, കതകോ കിത്തിമേ തിസു;
വിധേയ്യേ അസ്സവോ തീസു, പുബ്ബമ്ഹീ പുരിസേ സിയാ.
കല്യാണേ കഥിതം ഖേമം, തീസു ലദ്ധത്ഥരക്ഖണേ;
അഥോ നിയോജനേ വുത്തം, കാരിയേപി പയോജനം.
അസ്സത്ഥോ തീസു അസ്സാസ, പ്പത്തേ, ബോധിദ്ദുമേ പുമേ;
തീസു ലുദ്ദോ കുരൂരേ ച, നേസാദമ്ഹി പുമേ സിയാ.
വിലഗ്ഗോ തീസു ലഗ്ഗസ്മിം, പുമേ മജ്ഝമ്ഹി ദിസ്സതി;
അഡ്ഢോ ത്വനിത്ഥിയം ഭാഗേ, ധനിമ്ഹി വാച്ചലിങ്ഗികോ.
കട്ഠം ദാരുമ്ഹി, തം കിച്ഛേ, ഗഹനേ കസിതേ തിസു;
സസന്താനേ ച വിസയേ, ഗോചരേ’ ജ്ഝത്ത മുച്ചതേതി.
ഇതി അദ്ധാനേകത്ഥവഗ്ഗോ.
ഭുവനേ ച ജനേ ലോകോ, മോരേത്വഗ്ഗിമ്ഹി സോ സിഖീ;
സിലോകോ തു യസേ പജ്ജേ,
രുക്ഖേ തു സാമികേ ധവോ.
വടബ്യാമേസു നിഗ്രോധോ, ധങ്കോ തു വായസേ ബകേ;
വാരോ ത്വ’വസരാ’ഹേസു, കുചേത്വബ്ഭേ പയോധരോ.
ഉച്ഛങ്ഗേ ലക്ഖണേ ചാ’ങ്കോ, രസ്മി’ത്ഥീ ജുതി രജ്ജുസു;
ദിട്ഠോ’ഭാസേസു ആലോകോ,
ബുദ്ധോ തു പണ്ഡിതേ ജിനേ.
സൂരം’സൂസു പുമേ ഭാനൂ, ദണ്ഡോ തു മുഗ്ഗരേ ദമേ;
ദേവമച്ഛേസ്വ’നിമിസോ, പത്ഥോ തു മാനസാനുസു.
ആതങ്കോ രോഗ താപേസു,
മാതങ്ഗോ സപചേ ഗജേ;
മിഗോ പസു കുരുങ്ഗേസു, ഉലൂകി’ന്ദേസു കോസിയോ.
വിഗ്ഗഹോ ¶ കലഹേ കായേ, പുരിസോ മാണവ’ത്തസു;
ദായാദോ ബന്ധവേ പുത്തേ, സിരേ സീസം തിപുമ്ഹി ച.
ബലിഹത്ഥം’സൂസു കരോ, ദന്തേ വിപ്പേ’ണ്ഡജേ ദ്വിജോ;
വത്തം പജ്ജാ’നനാ’ചാരേ, ധഞ്ഞങ്ഗേ സുഖുമേ കണോ.
ഥമ്ഭോ ഥൂണ ജളത്തേസു, സൂപോ കുമ്മാസ ബ്യഞ്ജനേ;
ഗണ്ഡോ ഫോടേ കപോലമ്ഹി, അഗ്ഘോ മൂല്യേ ച പൂജനേ.
പകാരോ തുല്യ ഭേദേസു, സകുന്തോ ഭാസപക്ഖിസു;
ഭാഗ്യേ വിധി വിധാനേ ച, സരേ ഖഗ്ഗേ ച സായകോ.
സാരങ്ഗോ ചാതകേ ഏണേ, പത്തീ തു സരപക്ഖിസു;
സേദേ പാകോ വിപാകേ ഥ,
ഭിക്ഖുഭേദേ ചയേ ഗണോ.
രാസി പുഞ്ജേ ച മേസാ’ദോ,
അസ്സേ ലോണേ ച സിന്ധവോ;
സംവട്ടേ പലയോ നാസേ, പൂഗോ കമുകരാസിസു.
അമതേ തു സുധാ ലേപേ, അഭിഖ്യാ നാമ രംസിസു;
സത്തി സാമത്ഥിയേ സത്ഥേ, മഹീ നജ്ജന്തരേ ഭുവി;
ലീലാ ക്രിയാ വിലാസേസു,
സത്തേ തു അത്രജേ പജാ.
ഞാണേ ലാഭേ ഉപലദ്ധി, പവേണീ കുഥവേണിസു;
പവത്തി വുത്തി വത്താസു, വേതനേ ഭരണേ ഭതി.
ആചാരേപി മരിയാദാ, ഭൂതി സത്താ സമിദ്ധിസു;
സോപ്പേ പമാദേ തന്ദീ ച, യാത്രാ ഗമന വുത്തിസു.
നിന്ദാ കുച്ഛാ’പവാദേസു, കങ്ഗു ധഞ്ഞ പിയങ്ഗുസു;
മോക്ഖേസിവേ സമേസന്തി, വിഭാഗേ ഭത്തി സേവനേ.
ഇച്ഛായം ജുതിയം കന്തി, രഞ്ജനേ സൂരതേ രതി;
ഗേഹേ വസതി വാസേ ഥ, നദീ സേനാസു വാഹിനീ.
പത്ഥേ നാളേ ച നാളി’ത്ഥീ, ഗണേ സമിതി സങ്ഗമേ;
തണ്ഹാ ലോഭേ പിപാസായം, മഗ്ഗ വുത്തീസു വത്തനീ.
പാണ്യങ്ഗേ നാഭി ചക്കന്തേ, യാചേ വിഞ്ഞത്തി ഞാപനേ;
വിത്തി തോസേ വേദനായം, ഠാനേ തു ജീവിതേ ഠിതി.
തരങ്ഗേ ¶ ചാ’ന്തരേ വീചി, ധീരത്തേ ധാരണേ ധിതി;
ഭൂ ഭൂമിയഞ്ച ഭമുകേ, സദ്ദേ വേദേ സവേ സുതി.
ഗോത്തം നാമേ ച വംസേ ഥ, നഗരേ ച ഘരേ പുരം;
ഓകം തു നിസ്സയേ ഗേഹേ, കുലം തു ഗോത്തരാസിസു.
ഹേമേ വിത്തേ ഹിരഞ്ഞഞ്ച, പഞ്ഞാണം ത്വ’ങ്ക വുദ്ധിസു;
അഥാ’മ്ബരഞ്ച ഖേ വത്ഥേ, ഗുയ്ഹം ലിങ്ഗേ രഹസ്യ’പി.
തപോ ധമ്മേ വതേ ചേവ, പാപേ ത്വാ’ഗുമ്ഹി കിബ്ബിസം;
രതനം മണി സേട്ഠേസു, വസ്സം ഹായന വുട്ഠിസു.
വനം അരഞ്ഞ വാരീസു, ഖീരമ്ഹി തു ജലേ പയോ;
അക്ഖരം ലിപി മോക്ഖേസു, മേഥൂനം സങ്ഗമേ രതേ.
സോതം കണ്ണേ പയോവേഗേ, രിട്ഠം പാപാ’സുഭേസു ച;
ആഗു പാപാ’പരാധേസു, കേതുമ്ഹി ചിഹനേ ധജോ.
ഗോപുരം ദ്വാരമത്തേപി, മന്ദിരം നഗരേ ഘരേ;
വാച്ചലിങ്ഗാ പരമിതോ, ബ്യത്തോ തു പണ്ഡിതേ ഫുടേ.
വല്ലഭോ ദയിതേ’ജ്ഝക്ഖേ, ജലേ ഥൂലോ മഹത്യപി;
കുരൂരേ ഭേരവേ ഭീമോ,
ലോലോ തു ലോലുപേ ചലേ.
ബീഭച്ഛോ വികതേ ഭീമേ, കോമലേ തിഖിണേ മുദു;
ഇട്ഠേ ച മധുരേ സാദു, സാദുമ്ഹി മധുരോ പിയേ.
സിതേ തു സുദ്ധേ ഓദാതോ, ദ്വിജിവ്ഹോ സൂചകാ’ഹിസു;
സക്കേ സമത്ഥോ സമ്ബന്ധേ, സമത്തം നിട്ഠിതാ’ഖിലേ.
സുദ്ധോ കേവല പൂതേസു, ജിഘഞ്ഞോ’ന്താ’ധമേസു ച;
പോണോ’പനത നിന്നേസു, അഞ്ഞ നീചേസു ചേ’തരോ.
സുചി സുദ്ധേ സിതേ പൂതേ, പേസലോ ദക്ഖചാരുസു;
അധമോ കുച്ഛിതേ ഊനേ, അപ്പിയേ പ്യ’ലികോ ഭവേ.
ബ്യാപേ അസുദ്ധേ സംകിണ്ണോ, ഭബ്ബം യോഗ്യേ ച ഭാവിനി;
സുഖുമോ അപ്പകാ’ണൂസു, വുദ്ധോ ഥേരേ ച പണ്ഡിതേ.
സുഭേ സാധുമ്ഹി ഭദ്ദോ ഥ, ത്യാ’ദോ ച വിപുലേ ബഹു;
ധീരോ ബുധേ ധിതിമന്തേ, വേല്ലിതം കുടിലേ ധുതേ.
വിസദോ ¶ ബ്യത്ത സേതേസു, തരുണോ തു യുവേ നവേ;
യോഗ്ഗം യാനേ, ഖമേ യോഗ്ഗോ,
പിണ്ഡിതം ഗണിതേ ഘനേ.
ബുധേ’ഭിജാതോ കുലജേ, വുദ്ധോ’രൂസു മഹല്ലകോ;
കല്യാണം സുന്ദരേ ചാപി, ഹിമോ തു സീതലേപി ച.
ലോലേ തു സീഘേ ചപലോ, വുത്തേ ഉദിത മുഗ്ഗതേ;
ആദിത്തേ ഗബ്ബിതേ ദിത്തോ, പിട്ഠം തു ചുണ്ണിതേപി ച.
വിഗതേ വായിതേ [വായനേ (ക.)] വീതം, ഭാവിതം വഡ്ഢിതേപി ച;
ഭജ്ജിതേ പതിതേ ഭട്ഠോ, പുട്ഠോ പുച്ഛിത പോസിതേ.
ജാതോ ഭൂതേ ചയേ ജാതം,
പടിഭാഗോ സമാ’രിസു;
സൂരോ വീരേ രവിസൂരേ, ദുട്ഠോ കുദ്ധേ ച ദൂസിതേ.
ദിട്ഠോ’രിമ്ഹി’ക്ഖിതേ ദിട്ഠോ [ദിട്ഠം (ക.)],
മൂള്ഹേ പോതേ ച ബാലിസോ;
നിന്ദായം ഖേപനേ ഖേപോ, നിയമോ നിച്ഛയേ വതേ.
സലാകായം കുസോ ദബ്ഭേ,
ബാല്യാദോ തു ഖയേ വയോ;
ലേപ ഗബ്ബേസ്വ’വലേപോ, അണ്ഡജോ മീനപക്ഖിസു.
ബിലാലേ നകുലേ ബബ്ബു, മന്ഥോ മന്ഥനസത്തുസു;
വാലോ കേസേ’സ്സാദിലോമേ,
സങ്ഘാതോ ഘാതരാസിസു.
ഗോപഗാമേ രവേ ഘോസോ, സൂതോ സാരഥിവന്ദിസു;
മാല്യം തു പുപ്ഫേ തദ്ദാമേ, വാഹോ തു സകടേ ഹയേ.
ഖയേ’ച്ചനേ ചാ’പചയോ, കാലോ സമയ മച്ചുസു;
ഭേ താരകാ നേത്തമജ്ഝേ, സീമാ’ വധി, ട്ഠിതീസു ച.
ആഭോഗോ പുണ്ണതാ’വജ്ജേ-
സ്വാ’ളി’ത്ഥീ സഖി സേതുസു;
സത്തേ ഥൂലേ തീസു ദള്ഹോ, ലതാ സാഖായ വല്ലിയം.
മുത്തി’ത്ഥീ ¶ മോചനേ മോക്ഖേ,
കായോ തു ദേഹ രാസിസു;
നീചേ പുഥുജ്ജനോ മൂള്ഹേ, ഭത്താ സാമിനി ധാരകേ.
സിഖാ, പിഞ്ഛേസു സിഖണ്ഡോ, സത്തേ ത്വ’ത്തനി പുഗ്ഗലോ;
സമ്ബാധോ സംകടേ ഗുയ്ഹേ,
നാസേ ഖേപേ പരാഭവോ.
വച്ചോ രൂപേ കരീസേ ഥ, ജുതി’ത്ഥീ കന്തിരംസിസു;
ലബ്ഭം യുത്തേ ച ലദ്ധബ്ബേ, ഖണ്ഡേ പണ്ണേ ദലം മതം;
സല്ലം കണ്ഡേ സലാകായം, സുചിത്തേ ധാവനം ഗതേ;
ഭന്തത്ഥേ വിബ്ഭമോ ഹാവേ, മോഹോ’വിജ്ജായ മുച്ഛനേ.
സേദോ ഘമ്മജലേ പാകേ,
ഗോളേ ഉച്ഛുമയേ ഗുളോ;
മിത്തേ സഹായേ ച സഖാ, വിഭൂ നിച്ചപ്പഭൂസു സോ.
ഖഗ്ഗേ കുരൂരേ നേത്തിംസോ, പരസ്മിം അത്ര തീസ്വ’മു;
കലങ്കോ’ങ്കാ’പവാദേസു,
ദേസേ ജനപദോ ജനേ.
പജ്ജേ ഗാഥാ വചീഭേദേ, വംസോ ത്വ’ന്വയവേണുസു;
യാനം രഥാദോ ഗമനേ, സരൂപസ്മിം അധോ തലം.
മജ്ഝോ വിലഗ്ഗേ വേമജ്ഝേ, പുപ്ഫം തു കുസുമോ’തുസു;
സീലം സഭാവേ സുബ്ബതേ, പുങ്ഗവോ ഉസഭേ വരേ.
കോസേ ഖഗാദിബീജേ’ണ്ഡം, കുഹരം ഗബ്ഭരേ ബിലേ;
നേത്തിംസേ ഗണ്ഡകേ ഖഗ്ഗോ, കദമ്ബോ തു ദുമേ ചയേ.
ഭേ’ധേനുയം രോഹിണീ’ത്ഥീ, വരങ്ഗം യോനിയം സിരേ;
അക്കോസേ സപഥേ സാപോ, പങ്കം പാപേ ച കദ്ദമേ.
ഭോഗവത്യു’രഗേ ഭോഗീ, സ്സരോ തു സിവസാമിസു;
ബലേ പഭാവേ വീരിയം, തേജോ തേസു ച ദിത്തിയം.
ധാരാ സന്തതി ഖഗ്ഗങ്ഗേ, വാനം തണ്ഹായ സിബ്ബനേ;
ഖത്താ സൂതേ പടിഹാരേ, വിത്തി പീളാസു വേദനാ.
ഥിയം ¶ മതി’ച്ഛാപഞ്ഞാസു, പാപേ യുദ്ധേ രവേ രണോ;
ലവോതു ബിന്ദു’ച്ഛേദേസു, പലാലേ’ [പലാസേ (ടീ.), പലാപേ-ടീ (൪൫൩-൧൧൨൪) ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ] തിസയേ ഭുസം.
ബാധാ ദുക്ഖേ നിസേധേ ച, മൂലപദേപി മാതികാ;
സ്നേഹോ തേലേ’ധികപ്പേമേ,
ഘരാ’പേക്ഖാസു ആലയോ.
കേതുസ്മിം കേതനം ഗേഹേ, ഠാനേ ഭൂമി’ത്ഥിയം ഭുവി;
ലേഖ്യേ ലേഖോ രാജി ലേഖാ, പൂജിതേ ഭഗവാ ജിനേ.
ഗദാ സത്ഥേ ഗദോ രോഗേ, നിസജ്ജാ പീഠേസ്വാ’സനം;
തഥാഗതോ ജിനേ സത്തേ,
ചയേ ദേഹേ സമുസ്സയോ.
ബിലം കോട്ഠാസ ഛിദ്ദേസു, വജ്ജം ദോസേ ച ഭേരിയം;
കാലേ ദീഘഞ്ജസേ’ദ്ധാനം, ആലിയം സേതു കാരണേ.
ഓകാസോ കാരണേ ദേസേ,
സഭാ ഗേഹേ ച സംസദേ;
യൂപോ ഥമ്ഭേ ച പാസാദേ, അയനം ഗമനേ പഥേ.
അക്കോ രുക്ഖന്തരേ സൂരേ,
അസ്സോ കോണേ ഹയേപി ച;
അംസോ ഖന്ധേ ച കോട്ഠാസേ,
ജാലം സൂസ്വ’ച്ചി നോ പുമേ.
നാസാ’സത്തേസ്വ’ ഭാവോ ഥ,
അന്ന മോദന ഭുത്തിസു;
ജീവം പാനേ ജനേ ജീവോ,
ഘാസോ ത്വ’ന്നേ ച ഭക്ഖണേ.
ഛദനേ’ച്ഛാദനം വത്ഥേ, നികായോ ഗേഹരാസിസു;
അന്നാദോ ആമിസം മംസേ; ദിക്ഖാ തു യജനേ’ച്ചനേ.
ക്രിയായം കാരികാ പജ്ജേ,
കേതു തു ചിഹനേ ധജേ;
കുസുമം ഥീരജേ പുപ്ഫേ, വാനരേ തു ബുധേ കവി.
അധരേ ¶ ഖരഭേ ഓട്ഠോ, ലുദ്ദോ തു ലുദ്ദകേപി ച;
കലുസം ത്വാ’വിലേ പാപേ, പാപേ കലി പരാജയേ.
കന്താരോ വന, ദുഗ്ഗേസു, ചരോ ചാരമ്ഹി ചഞ്ചലേ;
ജനാവാസേ ഗണേ ഗാമോ, ചമ്മം തു ഫലകേ തചേ.
ആമോദോ ഹാസ ഗന്ധേസു,
ചാരു തു കനകേപി ച;
സത്തായം ഭവനം ഗേഹേ, ലേസേ തു ഖലിതേ ഛലം.
വേരം പാപേ ച പടിഘേ, തചോ ചമ്മനി വക്കലേ;
ഉച്ചേ’ധിരോഹേ ആരോഹോ, നേത്തം വത്ഥന്തര’ക്ഖിസു.
പടിഹാരേ മുഖേ ദ്വാരം, പേതേ ഞാതേ മതോ തിസു;
മാസോ പരണ്ണ കാലേസു, നഗ്ഗോ ത്വ’ചേലകേപി ച.
ദോസേ ഘാതേ ച പടിഘോ, മിഗാദോ ഛഗലേ പസു;
അരൂപേ ചാ’വ്ഹയേ നാമം, ദരോ ദരഥ ഭീതിസു.
യാചനേ ഭോജനേ ഭിക്ഖാ,
ഭാരേ ത്വ’തിസയേ ഭരോ;
ദബ്ബി’ന്ദജായാസു സുജാ, മേഘേ ത്വ’ബ്ഭം വിഹായസേ.
മോദകോ ഖജ്ജഭേദേപി, മണികേ രതനേ മണി;
സേലാ’രാമേസു മലയോ,
സഭാവ’ങ്കേസു ലക്ഖണം.
ഹവി സപ്പിമ്ഹി ഹോതബ്ബേ, സിരോ സേട്ഠേ ച മുദ്ധനി;
വിചാരേപി വിവേകോ ഥ, സിഖരീ പബ്ബതേ ദുമേ.
വേഗോ ജവേ പവാഹേ ച, സങ്കു തു ഖിലഹേതിസു;
നിഗ്ഗഹീതേ കണേ ബിന്ദു, വരാഹോ സൂകരേ ഗജേ.
നേത്തന്തേ ചിത്തകേ’പാങ്ഗം, സിദ്ധത്ഥോ സാസപേ ജിനേ;
ഹാരോ മുത്താഗുണേ ഗാഹേ,
ഖാരകോ മകുളേ രസേ.
അച്ചയോ’ തിക്കമേ ദോസേ,
സേലരുക്ഖേസ്വ’ഗോ നഗോ;
സ്വപ്പേ’വധാരണേ മത്തം, അപചിത്യ’ച്ചനേ ഖയേ.
ഛിദ്ദോ’തരണേസ്വോ’താരോ,
ബ്രഹ്മേ ¶ ച ജനകേ പിതാ;
പിതാമഹോ’യ്യകേ ബ്രഹ്മേ,
പോതോ നാവായ ബാലകേ.
രുക്ഖേ വണ്ണേ സുനേ സോണോ,
സഗ്ഗേ തു ഗഗനേ ദിവോ;
വത്ഥേ ഗന്ധേ ഘരേ വാസോ, ചുല്ലോ ഖുദ്ദേ ച ഉദ്ധനേ.
കണ്ണോ കോണേ ച സവണേ,
മാലാ പുപ്ഫേ ച പന്തിയം;
ഭാഗോ ഭാഗ്യേ’കദേസേസു,
കുട്ഠം രോഗേ’ ജപാലകേ.
സേയ്യാ സേനാസനേ സേനേ, ചുന്ദഭണ്ഡമ്ഹി ച’ബ്ഭമോ;
വത്ഥാദിലോമം’സു കരേ, നിപാതോ പതനേ’ബ്യയേ.
സാഖായം വിടപോ ഥമ്ഭേ, സത്തു ഖജ്ജന്തരേ ദിസേ;
സാമികോ പതി’യിരേസു, പട്ഠാനം ഗതി ഹേതുസു.
രാഗേ രങ്ഗോ നച്ചട്ഠാനേ, പാനം പേയ്യേ ച പീതിയം;
ഇണു’ക്ഖേപേസു ഉദ്ധാരോ, ഉമ്മാരേ ഏളകോ അജേ.
പഹാരോ പോഥനേ യാമേ,
സരദോ ഹായനോ’തുസു;
കുണ്ഡികായാ’ള്ഹകേ തുമ്ബോ,
പലാലോ [പലാപോ (ക.) ൪൫൩-ഗാഥാ പസ്സിതബ്ബാ] തു ഭുസമ്ഹി ച.
മതാ’വാടേ ചയേ കാസു, പനിസാ കാരണേ രഹോ;
കാസോ പോടഗലേ രോഗേ,
ദോസോ കോധേ ഗുണേ’തരേ.
യുത്യ’ട്ടാല’ട്ടിതേസ്വ’ട്ടോ, കീളായം കാനനേ ദവോ;
ഉപ്പത്തിയം ചോ’പ്പതനം, ഉയ്യാനം ഗമനേ വനേ.
വോകാരോ ലാമകേ ഖന്ധേ, മൂലോ’പദാസു പാഭതം;
ദസാ’ വത്ഥാ പടന്തേസു, കാരണം ഘാത, ഹേതുസു.
ഹത്ഥിദാനേ ¶ മദോ ഗബ്ബേ, ഘടാ ഘടന രാസിസു;
ഉപഹാരോ’ഭിഹാരേപി, ചയോ ബന്ധന രാസിസു.
ഗന്ധോ ഥോകേ ഘായനീയേ,
ചാഗോ തു ദാനഹാനിസു;
പാനേ പമോദേ പീതി’ത്ഥീ, ഇണേ ഗിവാ ഗലേപി ച.
പതിട്ഠാ നിസ്സയേ ഠാനേ, ബലക്കാരേപി സാഹസം;
ഭങ്ഗോ ഭേദേ പടേ ഭങ്ഗം, ഛത്തം തു ഛവകേപി ച.
ഞാണേ ഭുവി ച ഭൂരി’ത്തീ, അനങ്ഗേ മദനോ ദുമേ;
പമാതരിപി മാതാ ഥ, വേഠു’ണീസേസു വേഠനം.
മാരിസോ തണ്ഡുലേയ്യേ’യ്യേ,
മോക്ഖോ നിബ്ബാന മുത്തിസു;
ഇന്ദോ’ധിപതി സക്കേസ്വാ, രമ്മണം ഹേതു ഗോചരേ.
അങ്കേ സണ്ഠാന മാകാരേ,
ഖേത്തേ [വപ്പേ (പാകാരമൂലേ നേത്തജലേ ഉസുമേ ച വപ്പോ-ടീ)] വപ്പോ തടേപി ച;
സമ്മുത്യ’നുഞ്ഞാ വോഹാരേ, സ്വ’ഥ ലാജാസു ചാ’ക്ഖതം.
സത്രം യാഗേ സദാദാനേ,
സോമോ തു ഓസധി’ന്ദുസു;
സങ്ഘാതോ യുഗഗേഹങ്ഗേ, ഖാരോ ഊസേ ച ഭസ്മനി.
ആതാപോ വീരിയേ താപേ,
ഭാഗേ സീമായ ഓധി ചാതി.
ഇതി പാദാനേകത്ഥവഗ്ഗോ.
അനേകത്ഥവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
൩. സാമഞ്ഞകണ്ഡ
൪. അബ്യയവഗ്ഗ
അബ്യയം വുച്ചതേ ദാനി, ചിരസ്സം തു ചിരം തഥാ;
ചിരേന ചിരരത്തായ, സഹ സദ്ധിം സമം അമാ.
പുനപ്പുനം ¶ അഭിണ്ഹഞ്ചാ, സകിം ചാ’ഭിക്ഖണം മുഹും;
വജ്ജനേ തു വിനാ നാനാ, അന്തരേന രിതേ പുഥു.
ബലവം സുട്ഠു ചാ’തീവാ, തിസയേ കിമുത സ്വ’തി;
അഹോ തു കിം കിമൂ’ ദാഹു, വികപ്പേ കിമുതോ’ദ ച.
അവ്ഹാനേ ഭോ അരേ അമ്ഭോ,
ഹമ്ഭോ രേ ജേ’ങ്ഗ ആവുസോ;
ഹേ ഹരേ ഥ കഥം കിംസു, നനു കച്ചി നു കിം സമാ.
അധുനേ’തരഹീ’ദാനി, സമ്പതി അഞ്ഞദത്ഥു തു;
തഗ്ഘേ’ കംസേ സസക്കഞ്ചാ, ദ്ധാ കാമം ജാതു വേ ഹവേ.
യാവതാ താവതാ യാവ, താവ കിത്താവതാ തഥാ;
ഏത്താവതാ ച കീവേ’തി, പരിച്ഛേദത്ഥവാചകാ.
യഥാ തഥാ യഥേവേ’വം, യഥാനാമ യഥാഹി ച;
സേയ്യഥാപ്യേ’വമേവം, വാ, തഥേവ ച യഥാപി ച.
ഏവമ്പി ച സേയ്യഥാപി, നാമ യഥരിവാ’പി ച;
പടിഭാഗത്ഥേ യഥാച, വിയ തഥരിവാ’പി ച.
സം സാമഞ്ച സയം ചാഥ, ആമ സാഹു ലഹൂ’പി ച;
ഓപായികം പതിരൂപം, സാധ്വേ’വം സമ്പടിച്ഛനേ.
യം തം യതോ തതോ യേന,
തേനേ’തി കാരണേ സിയും;
അസാകല്യേ തു ചന ചി, നിപ്ഫലേ തു മുധാ ഭവേ.
കദാചി ജാതു തുല്യാ’ഥ, സബ്ബതോ ച സമന്തതോ;
പരിതോ ച സമന്താപി, അഥ മിച്ഛാ മുസാ ഭവേ.
നിസേധേ ന അനോമാ’ലം, നഹി ചേതു സചേ യദി;
അനുകുല്യേ തു സദ്ധഞ്ച,
നത്തം [രത്തം (ടീ.)] ദോസോ ദിവാ ത്വ’ഹേ.
ഈസം കിഞ്ചി മനം അപ്പേ, സഹസാ തു അതക്കിതേ;
പുരേ ഗ്ഗതോ തു പുരതോ, പേച്ചാ’മുത്രഭവന്തരേ.
അഹോ ¶ ഹീ വിമ്ഹയേ തുണ്ഹീ,
തു മോനേ ഥാ’വി പാതു ച;
തങ്ഖണേ സജ്ജു സപദി, ബലക്കാരേ പസയ്ഹ ച.
സുദം ഖോ [വോ (ക.)] അസ്സു യഗ്ഘേ വേ,ഹാ’ദയോ പദപൂരണേ;
അന്തരേന’ന്തരാ അന്തോ, വസ്സം നൂന ച നിച്ഛയേ.
ആനന്ദേ സഞ്ച ദിട്ഠാ ഥ, വിരോധകഥനേ നനു;
കാമപ്പവേദനേ കച്ചി, ഉസൂയോപഗമേ’ത്ഥു ച.
ഏവാ’വധാരണേ ഞേയ്യം, യഥാത്തം തു യഥാതഥം;
നീചം അപ്പേ, മഹത്യു’ച്ചം, അഥ പാതോ പഗേ സമാ.
നിച്ചേ സദാ സനം [സനാ (ക.)] പായോ,
ബാഹുല്യേ ബാഹിരം ബഹി;
ബഹിദ്ധാ ബാഹിരാ ബാഹ്യേ, സീഘേതു സണികം ഭവേ.
അത്ഥം അദസ്സനേ ദുട്ഠു, നിന്ദായം, വന്ദനേ നമോ;
സമ്മാ സുട്ഠു പസംസായം, അഥോ സത്തായ മത്ഥി ച.
സായം സായേ’ജ്ജ അത്രാ’ഹേ,
സുവേ തു സ്വേ അനാഗതേ;
തതോ പരേ പരസുവേ, ഹിയ്യോതു ദിവസേ ഗതേ.
യത്ഥ യത്ര യഹിംചാഥ, തത്ഥ തത്ര തഹിംതഹം;
അഥോ ഉദ്ധഞ്ച ഉപരി, ഹേട്ഠാ തു ച അധോ സമാ.
ചോദനേ ഇങ്ഘ ഹന്ദാ’ഥ, ആരാദൂരാ ച ആരകാ;
പരമ്മുഖാ തു ച രഹോ, സമ്മുഖാ ത്വാ’വി പാതു ച.
സംസയത്ഥമ്ഹി അപ്പേവ, അപ്പേവനാമ നൂ’തി ച;
നിദസ്സനേ ഇതി’ത്ഥഞ്ച, ഏവം, കിച്ഛേ കഥഞ്ചി ച.
ഹാ ഖേദേ സച്ഛി പച്ചക്ഖേ,
ധുവം ഥിരേ’വധാരണേ;
തിരോ തു തിരിയം ചാഥ, കുച്ഛായം ദുട്ഠു കു’ച്ചതേ.
സുവത്ഥി ആസിട്ഠത്ഥമ്ഹി, നിന്ദായം തു ധീ [ധി (ക.)] കഥ്യതേ;
കുഹിഞ്ചനം കുഹിം കുത്ര, കുത്ഥ കത്ഥ കഹം ക്വ ഥ.
ഇഹേ’ധാ’ത്ര ¶ തു ഏത്ഥാ’ത്ഥ,
അഥ സബ്ബത്ര സബ്ബധി;
കദാ കുദാചനം ചാഥ, തദാനി ച തദാ സമാ.
ആദികമ്മേ ഭുസത്ഥേ ച, സമ്ഭവോ’തിണ്ണ തിത്തിസു;
നിയോഗി’സ്സരിയ’പ്പീതി, ദാന പൂജാ’ഗ്ഗ, സന്തിസു.
ദസ്സനേ തപ്പരേ സങ്ഗേ, പസംസാ, ഗതി, സുദ്ധിസു;
ഹിംസാ, പകാരന്തോ’ഭാവ, വിയോഗാ’വയവേസു ച;
പോ’പസഗ്ഗോ ദിസായോഗേ, പത്ഥനാ, ധിതിആദിസു.
പരാസദ്ദോ പരിഹാനി, പരാജയ ഗതീസു ച;
ഭുസത്ഥേ പടിലോമത്ഥേ, വിക്കമാ’മസനാദിസു.
നിസ്സേസാ’ഭാവ സന്യാസ, ഭുസത്ഥ മോക്ഖ രാസിസു;
ഗേഹാ’ദേസോ’പമാഹീന, പസാദനിഗ്ഗതാ’ച്ചയേ.
ദസ്സനോ’സാനനിക്ഖന്താ, ധോഭാഗേസ്വ’വധാരണേ;
സാമീപ്യേ ബന്ധനേ ഛേക, ന്തോഭാഗോ’പരതീസു ച.
പാതുഭാവേ വിയോഗേ ച, നിസേധാദോ നി ദിസ്സതി;
അഥോ നീഹരണേ ചേവാ, വരണാദോ ച നീ സിയാ.
ഉദ്ധകമ്മ വിയോഗ ത്ത, ലാഭ തിത്തി സമിദ്ധിസു;
പാതുഭാവ’ച്ചയാഭാവ, പബലത്തേ പകാസനേ;
ദക്ഖ’ഗ്ഗതാസു കഥനേ, സത്തിമോക്ഖാദികേ ഉ ച.
ദു കുച്ഛിതേ’സദത്ഥേസു, വിരൂപത്തേ പ്യ’സോഭനേ;
സിയാ’ഭാവാ’സമിദ്ധീസു, കിച്ഛേ ചാ’നന്ദനാദികേ.
സം സമോധാന സങ്ഖേപ, സമന്തത്ത സമിദ്ധിസു;
സമ്മാ ഭുസ സഹ പ്പത്ഥാ, ഭിമുഖത്ഥേസു സങ്ഗതേ;
വിധാനേ പഭവേ പൂജാ, പുനപ്പുനക്രിയാദിസു.
വിവിധാ’തിസയാ’ഭാവ, ഭുസത്തി’സ്സരിയാ’ച്ചയേ;
വിയോഗേ കലഹേ പാതു, ഭാവേ ഭാസേ ച കുച്ഛനേ.
ദൂരാ’നഭിമുഖത്തേസു, മോഹാ’നവട്ഠിതീസു ച;
പധാന ദക്ഖതാ ഖേദ, സഹത്ഥാദോ വി ദിസ്സതി.
വിയോഗേ ¶ ജാനനേ ചാ’ധോ,ഭാഗ നിച്ഛയ [ഭാഗ’നിച്ഛയ (ഭാഗ+അനിച്ഛയ-ടീ)] സുദ്ധിസു;
ഈസദത്ഥേ പരിഭവേ, ദേസ ബ്യാപന ഹാനിസു;
വചോക്രിയായ ഥേയ്യേ ച, ഞാണപ്പത്താദികേ അവ.
പച്ഛാ ഭുസത്ത സാദിസ്യാ, നുപച്ഛിന്നാ’നുവത്തിസു;
ഹീനേ ച തതിയത്ഥാ’ധോ, ഭാഗേസ്വ’നുഗതേ ഹിതേ;
ദേസേ ലക്ഖണ വിച്ഛേ’ത്ഥ, മ്ഭൂത ഭാഗാദികേ അനു.
സമന്തത്ഥേ പരിച്ഛേദേ, പൂജാ’ലിങ്ഗന വജ്ജനേ;
ദോസക്ഖാനേ നിവാസനാ, വഞ്ഞാ’ധാരേസു ഭോജനേ;
സോക ബ്യാപന തത്വേസു, ലക്ഖണാദോ സിയാ പരി.
ആഭിമുഖ്യ വിസിട്ഠു’ദ്ധ, കമ്മസാരുപ്പവുദ്ധിസു;
പൂജാ’ധിക കുലാ’സച്ച, ലക്ഖണാദിമ്ഹി ചാപ്യ’ഭി.
അധികി’സ്സര, പാഠാ’ധി, ട്ഠാന, പാപുണനേസ്വ’ധി;
നിച്ഛയേ ചോപരിത്താ’ധി, ഭവനേ ച വിസേസനേ.
പടിദാനനിസേധേസു, വാമാ’ദാനനിവത്തിസു;
സാദിസേ പടിനിധിമ്ഹി, ആഭിമുഖ്യഗതീസു ച.
പതിബോധേ പതിഗതേ, തഥാ പുനക്രിയായ ച;
സമ്ഭാവനേ പടിച്ചത്ഥേ, പതീതി ലക്ഖണാദികേ;
സു സോഭനേ സുഖേ സമ്മാ, ഭുസ സുട്ഠു സമിദ്ധിസു.
ആഭിമുഖ്യ, സമീപാ’ദി, കമ്മാ’ലിങ്ഗന പത്തിസു;
മരിയാദു’ദ്ധകമ്മി’ച്ഛാ, ബന്ധനാ’ഭിവിധീസു ആ.
നിവാസാ’വ്ഹാന ഗഹണ, കിച്ഛേ’സത്ഥ നിവത്തിസു;
അപ്പസാദാ’സി സരണ, പതിട്ഠാ’വിമ്ഹയാദിസു.
അന്തോഭാവ ഭുസത്താ’തി, സയ പൂജാസ്വ’തിക്കമേ;
ഭൂതഭാവേ പസംസായം, ദള്ഹത്ഥാദോ സിയാ അതി.
സമ്ഭാവനേ ച ഗരഹാ, പേക്ഖാസു ച സമുച്ചയേ;
പഞ്ഹേ സംവരണേ ചേവ, ആസീസത്ഥേ അപീ’രിതം.
നിദ്ദേസേ വജ്ജനേ പൂജാ, പഗതേ വാരണേപി ച;
പദുസ്സനേ ച ഗരഹാ, ചോരികാ’ദോ സിയാ അപ.
സമീപപൂജാ ¶ സാദിസ്സ, ദോസക്ഖാനോ’പപത്തിസു;
ഭുസത്തോ’പഗമാ’ധിക്യ, പുബ്ബകമ്മനിവത്തിസു;
ഗയ്ഹാകാരോ’പരിത്തേസു, ഉപേ’ത്യ [ഉപേത്യ=ഉപ+ഇതി]’നസനാ’ദികേ.
ഏവം നിദസ്സനാ’കാരോ, പമാസു സമ്പഹംസനേ;
ഉപദേസേ ച വചന, പടിഗ്ഗാഹേ’വധാരണേ;
ഗരഹായേ’ദമത്ഥേ ച, പരിമാനേ ച പുച്ഛനേ.
സമുച്ചയേ സമാഹാരേ, ന്വാചയേ ചേ’തരീതരേ;
പദപൂരണമത്തേ ച, ചസദ്ദോ അവധാരണേ.
ഇതി ഹേതുപകാരേസു, ആദിമ്ഹി ചാ’വധാരണേ;
നിദസ്സനേ പദത്ഥസ്സ, വിപല്ലാസേ സമാപനേ.
സമുച്ചയേ ചോ’പമായം, സംസയേ പദപൂരണേ;
വവത്ഥിതവിഭാസായം, വാ’വസ്സഗ്ഗേ വികപ്പനേ.
ഭൂസനേ വാരണേ ചാ’ലം, വുച്ചതേ പരിയത്തിയം;
അഥോ’ഥാ’നന്തരാ’രമ്ഭ, പഞ്ഹേസു പദപൂരണേ.
പസംസാഗരഹാസഞ്ഞാ, സീകാരാദോ [സ്വീകാര (ടീ.)] പി നാമ ഥ;
നിച്ഛയേ ചാ’നുമാനസ്മിം, സിയാ നൂന വിതക്കനേ.
പുച്ഛാ’വധാരണാ’നുഞ്ഞാ, സാന്ത്വനാ’ലപനേ [സന്തനാലപനേ (ക.)] നനു;
വതേ’കംസ, ദയാ, ഹാസ, ഖേദാ’ലപന, വിമ്ഹയേ.
വാക്യാരമ്ഭ, വിസാദേസു, ഹന്ദ ഹാസേ’നുകമ്പനേ;
യാവ തു താവ സാകല്യ, മാനാ’വധ്യ’വധാരണേ.
പാചീ, പുര, ങ്ഗതോത്ഥേസു, പുരത്ഥാ പഠമേ പ്യഥ;
പബന്ധേ ച ചിരാതീതേ, നികടാഗാമികേ പുരാ.
നിസേധവാക്യാലങ്കാരാ, വധാരണപസിദ്ധിസു;
ഖല്വാ’സന്നേ തു അഭിതോ-
ഭിമുഖോ’ഭയതോദികേ.
കാമം യദ്യപിസദ്ദത്ഥേ, ഏകംസത്ഥേ ച ദിസ്സതി;
അഥോ പന വിസേസസ്മിം, തഥേവ പദപൂരണേ.
ഹി ¶ കാരണേ വിസേസാ’വ, ധാരണേ പദപൂരണേ;
തു ഹേതുവജ്ജേ തത്ഥാ’ഥ, കു പാപേ’സത്ഥ’കുച്ഛനേ.
നു സംസയേ ച പഞ്ഹേ ഥ, നാനാ’ നേകത്ഥ വജ്ജനേ;
കിം തു പുച്ഛാജിഗുച്ഛാസു, കം തു വാരിമ്ഹി മുദ്ധനി.
അമാ സഹസമീപേ ഥ, ഭേദേ അപ്പഠമേ പുന;
കിരാ’നുസ്സവാ’രുചിസു, ഉദാ’പ്യത്ഥേ വികപ്പനേ.
പതീചീ ചരിമേ പച്ഛാ, സാമി ത്വദ്ധേ ജിഗുച്ഛനേ;
പകാസേ സമ്ഭവേ പാതു,
അഞ്ഞോഞ്ഞേ തു രഹോ മിഥോ.
ഹാ ഖേദസോകദുക്ഖേസു, ഖേദേ ത്വ’ഹഹ വിമ്ഹയേ;
ഭിംസാപനേ [ഹിംസാപനേ (ടീ.)] ധീ [ധി (ക.)] നിന്ദായം, പിധാനേ തിരിയം തിരോ.
തുന ത്വാന തവേ ത്വാ തും, ധാ സോ ഥാ ക്ഖത്തു, മേവ ച;
തോ ഥ ത്ര ഹിഞ്ചനം ഹിംഹം, ധി ഹ ഹി ധ ധുനാ രഹി.
ദാനി വോദാചനം ദാജ്ജ, ഥം തത്തം ജ്ഝ ജ്ജു ആദയോ;
സമാസോ ചാ’ബ്യയീഭാവോ,
യാദേസോ ചാ’ബ്യയം ഭവേതി.
ഇതി അബ്യയവഗ്ഗോ.
സാമഞ്ഞകണ്ഡോ തതിയോ.
അഭിധാനപ്പദീപികാ സമത്താ.
നിഗമന
സഗ്ഗകണ്ഡോ ¶ ച ഭൂകണ്ഡോ, തഥാ സാമഞ്ഞകണ്ഡിതി;
കണ്ഡത്തയാന്വിതാ ഏസാ, അഭിധാനപ്പദീപികാ.
തിദിവേ മഹിയം ഭുജഗാവസഥേ,
സകലത്ഥസമവ്ഹയദീപനി’യം;
ഇഹ യോ കുസലോ മതിമാ സ നരോ,
പടു ഹോതി മഹാമുനിനോ വചനേ.
പരക്കമഭുജോ നാമ, ഭൂപാലോ ഗുണഭൂസനോ;
ലങ്കായ മാസി തേജസ്സീ, ജയീ കേസരിവിക്കമോ.
വിഭിന്നം ചിരം ഭിക്ഖുസങ്ഘം നികായ-
ത്തയസ്മിഞ്ച കാരേസി സമ്മാ സമഗ്ഗേ;
സദേഹം’വ നിച്ചാദരോ ദീഘകാലം,
മഹഗ്ഘേഹി രക്ഖേസി യോ പച്ചയേഹി.
യേന ലങ്കാ വിഹാരേഹി, ഗാമാ’രാമപുരീഹി ച;
കിത്തിയാ വിയ സമ്ബാധീ, കതാ ഖേത്തേഹി വാപിഹി.
യസ്സാ’സാധാരണം പത്വാ, നുഗ്ഗഹം സബ്ബകാമദം;
അഹമ്പി ഗന്ഥകാരത്തം, പത്തോ വിബുധഗോചരം.
കാരിതേ തേന പാസാദ, ഗോപുരാദിവിഭൂസിതേ;
സഗ്ഗഖണ്ഡേ’വ തത്തോയാ, സയസ്മിം പതിബിമ്ബിതേ.
മഹാജേതവനാ’ഖ്യമ്ഹി, വിഹാരേ സാധുസമ്മതേ;
സരോഗാമസമൂഹമ്ഹി, വസതാ സന്തവുത്തിനാ.
സദ്ധമ്മട്ഠിതികാമേന, മോഗ്ഗല്ലാനേന ധീമതാ;
ഥേരേന രചിതാ ഏസാ, അഭിധാനപ്പദീപികാതി.