അഞ്ഞ > സങ്ഗായന-പുച്ഛ വിസ്സജ്ജനാ

വിസ്സജ്ജനാ – ഉക്കട്ഠായം ഭന്തേ പഞ്ചസതേ ബ്രാഹ്മണകുലാ പബ്ബജിതേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, പഞ്ചസതാ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണകുലാ പബ്ബജിതാ ¶ ഭിക്ഖൂ പരിയത്തിം നിസ്സായ മാനം ഉപ്പാദേസും, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തം പനാവുസോ സുത്തം ഭഗവതാ കതിഹി വാരേഹി കതിഹി ച അന്തോഗധപദേഹി വിഭജിത്വാ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – തം ¶ പന ഭന്തേ മൂലപരിയായസുത്തം ഭഗവതാ അട്ഠഹി ച വാരേഹി ചതുവീസതിയാ ച അന്തോഗധപദേഹി വിഭജിത്വാ ദേസിതം.

പുച്ഛാ – ദുതിയം പനാവുസോ സബ്ബാസവസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സബ്ബാസവസുത്തം പന ഭന്തേ ഭഗവതാ സാവത്ഥിയം സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ആസവാ കതിഹി പകാരേഹി വിഭജിത്വാ ദസ്സിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സത്തഹി ഭന്തേ പകാരേഹി വിഭജിത്വാ ആസവാ ഭഗവതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – ധമ്മദായാദസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ഭഗവതോ ച ഭന്തേ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച തദാ മഹാലാഭസക്കാരോ ഉദപാദി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ദ്വേ അനുസന്ധയോ, തേസു പഠമേ അനുസന്ധിമ്ഹി കഥം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദോ ദിന്നോ.

വിസ്സജ്ജനാ – പഠമേ ഭന്തേ അനുസന്ധിമ്ഹി ധമ്മദായാദാ മേ ഭിക്ഖവേ ഭവഥ മാ ആമിസദായാദാ, അത്ഥി മേ തുമ്ഹേസു അനുകമ്പാ, കിന്തി മേ സാവകാ ധമ്മദായാദാ ഭവേയ്യും നോ ആമിസദായാദാതി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദോ ദിന്നോ.

ധമ്മദായാദാ ¶ മേ ഭിക്ഖവേ ഭവഥ മാ ആമിസദായാദാ, അത്ഥി മേ തുമ്ഹേസു അനുകമ്പാ കിന്തി മേ സാവകാ ധമ്മദായാദാ ഭവേയ്യും, നോ ആമിസദായാദാ.

പുച്ഛാ – ദുതിയേ ¶ പനാവുസോ അനുസന്ധിമ്ഹി ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ കീദിസീ ധമ്മദേസനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ദുതിയേ പന ഭന്തേ അനുസന്ധിമ്ഹി ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ സത്ഥു പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ സാവകാനം വിവേകം അനനുസിക്ഖതം തീഹി ഠാനേഹി ഗാരയുതം, അനുസിക്ഖന്താനഞ്ച തീഹി ഠാനേഹി പാസംസതം, സോളസ ച പാപകേ ധമ്മേ തേസഞ്ച പഹാനായ മജ്ഝിമാ പടിപദാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – ഭയഭേരവസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ജാണുസ്സോണിം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ജാണുസ്സോണി ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘യേ മേ ഭോ ഗോതമ കുലപുത്താ ഭവന്തം ഗോതമം ഉദ്ദിസ്സ സദ്ധാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതാ, ഭവം തേസം ഗോതമോ പുബ്ബങ്ഗമോ, ഭവം

തേസം ¶ ഗോതമോ ബഹുകാരോ, ഭവം തേസം ഗോതമോ സമാദപേതാ, ഭോതോ ച പന ഗോതമസ്സ സാ ജനതാ ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജതീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അനങ്ഗണസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ആകങ്ഖേയ്യസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വത്ഥസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സല്ലേഖസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മഹാചുന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ മഹാചുന്ദോ ഭന്തേ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘യാ ഇമാ ഭന്തേ അനേകവിഹിതാ ദിട്ഠിയോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജന്തി, അത്തവാദപടിസംയുത്താ വാ ലോകവാദപടിസംയുത്താ വാ, ആദിമേവ നു ഖോ ഭന്തേ ഭിക്ഖുനോ മനസികരോതോ ഏവമേതാസം ദിട്ഠീനം പഹാനം ഹോതി, ഏവമേതാസം ദിട്ഠീനം പടിനിസ്സഗ്ഗോ ഹോതീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ഥ ¶ ച ആവുസോ കതി പരിയായാ കതി ച അന്തോഗധപദാനി ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥ ഭന്തേ പഞ്ച പരിയായാ ചതുചത്താലീസ ച അന്തോഗധപദാനി ഭഗവതാ വിത്ഥാരേന ഭാസിതാനി.

പുച്ഛാ – സമ്മാദിട്ഠിസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഭഗവതോ ഭന്തേ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ.

വിസ്സജ്ജനാ – പരമ്പരായ ഭന്തേ ആഭതം.

പുച്ഛാ – മഹാസതിപട്ഠാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ യോഗാവചരാനം ബഹുപകാരത്താ ദീഘനികായേ ച ഇധ ചാതി ദ്വീസു നികായേസു പോരാണകേഹി സംഗീതികാരേഹി ദ്വിക്ഖത്തും സംഗായിത്വാ വിത്ഥാരേന പതിട്ഠാപിതം, തം അമ്ഹേഹി ദീഘനികായേ യഥാനുപ്പത്തവസേന പുച്ഛിതഞ്ച വിസ്സജ്ജിതഞ്ച. തഥാപി യോഗാവചരാനം ബഹുപകാരത്തായേവ തം ¶ ഇദാനിപി യഥാനുപ്പത്തവസേന പുന പുച്ഛിസ്സാമി, തം പനേതം ആവുസോ മഹാസതിപട്ഠാനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കുരൂസു ഭന്തേ കമ്മാസധമ്മേ നാമ കുരൂനം നിഗമേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ആനാപാനസ്സതി കായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു അരഞ്ഞഗതോ വാ രുക്ഖമൂലഗതോ വാ സുഞ്ഞാഗാരഗതോ വാ നിസീദതി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ സോ സതോവ അസ്സസതി, സതോവ പസ്സസതി, ദീഘം വാ അസ്സസന്തോ ‘ദീഘം അസ്സസാമീ’തി പജാനാതി, ദീഘം വാ പസ്സസന്തോ ‘ദീഘം പസ്സസാമീ’തി പജാനാതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ആനാപാനസ്സതി കായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഇരിയാപഥകായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പുന ചപരം ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ഗച്ഛന്തോ വാ ഗച്ഛാമീതി പജാനാതി, ഠിതോ വാ ഠിതോമ്ഹീതി പജാനാതി, നിസിന്നോ വാ നിസിന്നോമ്ഹീതി പജാനാതി, സയാനോ വാ സയാനോമ്ഹീതി പജാനാതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഇരിയാപഥകായാനുപസ്സനാ ഭാവനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ സമ്പജഞ്ഞകായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പുന ചപരം ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു അഭിക്കന്തേ പടിക്കന്തേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ആലോകിതേ വിലോകിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സമിഞ്ജിതേ പസാരിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, അസിതേ പീതേ ഖായിതേ സായിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഉച്ചാരപസ്സാവകമ്മേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഗതേ ഠിതേ നിസിന്നേ സുത്തേ ജാഗരിതേ ഭാസിതേ തുണ്ഹീഭാവേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ സമ്പജഞ്ഞകായാനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ പടികൂലമനസികാരകായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പുന ചപരം ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ഇമമേവ കായം ഉദ്ധം പാദതലാ അധോ കേസമത്ഥകാ തചപരിയന്തം പൂരം നാനപ്പകാരസ്സ അസുചിനോ പച്ചവേക്ഖതി അത്ഥി ഇമസ്മിം കായേ കേസാലോമാ നഖാ ദന്താ തചോ ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ പടികൂലമനസികാരകായാനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ധാതുമനസികാരകായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പുന ചപരം ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ഇമമേവ കായം യഥാഠിതം യഥാപണിഹിതം ധാതുസോ പച്ചവേക്ഖതി അത്ഥി ഇമസ്മിം കായേ പഥവീധാതു ആപോധാതു തേജോധാതു വായോധാതു ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ധാതുമനസികാരകായാനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ നവ സിവഥികകായാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പുന ചപരം ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു സേയ്യഥാപി പസ്സേയ്യ സരീരം സിവഥികായ ഛഡ്ഡിതം ഏകാഹമതം വാ ദ്വീഹമതം വാ തീഹമതം വാ ഉദ്ധുമാതകം വിനീലകം വിപുബ്ബകജാതം സോ ഇമമേവ കായം ഉപസംഹരതി ‘‘അയമ്പി ഖോ കായോ ഏവംധമ്മോ ഏവംഭാവീ ഏവംഅനതീതോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ നവ സിവഥികകായാനുപസ്സനാ ഭാവനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ വേദനാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ ദേസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു സുഖം വാ വേദനം വേദയമാനോ ‘‘സുഖം വേദനം വേദയാമീ’’തി പജാനാതി, ദുക്ഖം വാ വേദനം വേദയമാനോ ‘‘ദുക്ഖ വേദനം വേദയാമീ’’തി പജാനാതി, അദുക്ഖമസുഖം വാ വേദനം വേദയമാനോ ‘‘അദുക്ഖമസുഖം വേദനം വേദയാമീ’’തി പജാനാതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ വേദനാനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ചിത്താനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ ദേസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു സരാഗം വാ ചിത്തം ‘‘സരാഗം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വീതരാഗം വാ ചിത്തം ‘‘വീതരാഗം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, സദോസം വാ വീതദോസം വാ സമോഹം വാ വീതമോഹം വാ സംഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘‘സംഖിത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വിക്ഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘‘വിക്ഖിത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, ഏവമാദിനാ തത്ഥ ഭഗവതാ ചിത്താനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ധമ്മാനുപസ്സനാ ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ ദേസിതാ, തം സങ്ഖേപമത്തേനേവ വിസ്സജ്ജേഹി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരതി, പഞ്ചസു നീവരണേസു ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ പഞ്ചഹി പബ്ബേഹി ധമ്മാനുപസ്സനാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – ചൂളനസീഹനാദസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ പരിഹീനലാഭസക്കാരേ നാനാതിത്ഥിയേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, നാനാതിത്ഥിയാ ഭന്തേ പരിഹീനലാഭസക്കാരാ തേസു തേസു ഠാനേസു പരിദേവിംസു, ചതസ്സോ ച ഭന്തേ പരിസാ ഭഗവതോ ഏകമത്ഥം ആരോചേസും, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന മഹാസീഹനാദസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സനുക്ഖത്തോ ഭന്തേ ലിച്ഛവിപുത്തോ അചിരപക്കന്തോ ഹോതി ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, സോ വേസാലിയം പരിസതി ഏവം വാചം ഭാസതി ¶ ‘‘നത്ഥി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസോ, തക്കപരിയാഹതം സമണോ ഗോതമോ ധമ്മം ദേസേതി വീമംസാനുചരിതം സയം പടിഭാനം. യസ്സ ച ഖ്വാസ്സ അത്ഥായ ധമ്മോ ദേസിതോ, സോ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായാ’’തി, ഏതമത്ഥം ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭഗവതോ ആരോചേസി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കതി ¶ പനാവുസോ തത്ഥ ഭഗവതാ തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി, യേഹി ബലേഹി സമന്നാഗതോ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

വിസ്സജ്ജനാ – ദസ ഭന്തേ തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലാനി ഭഗവതാ വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി, യേഹി ബലേഹി സമന്നാഗതോ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ചതുവേരജ്ജഞാണാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി, യേഹി വേസാരജ്ജേഹി സമന്നാഗതോ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഖീണാസവസ്സ തേ പടിജാനതോ ഇമേ ആസവാ അപരിക്ഖീണാതി തത്ര വത മം സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ദേവോ വാ മാരോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ കോചി വാ ലോകസ്മിം സഹധമ്മേന പടിചോദേസ്സതീതി നിമിത്തമേതം സാരിപുത്ത ന സമനുപസ്സാമി, ഏതമഹം സാരിപുത്ത നിമിത്തം അസമനുപസ്സന്തോ ഖേമപ്പത്തോ അഭയപ്പത്തോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ വിഹരാമി. ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ചതുവേസാരജ്ജഞാണാനി ഭഗവതാ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ പഞ്ചഗതിപരിച്ഛേദഞാണം വിഭജിത്വാ പകാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – പഞ്ച ഖോ ഇമാ സാരിപുത്ത ഗതിയോ, കതമാ പഞ്ച, നിരയോ തിരച്ഛാനയോനി പേത്തിവിസയോ മനുസ്സാ ദേവാ, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ പഞ്ചഗതിപരിച്ഛേദകഞാണം വിഭജിത്വാ പകാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ തഥാഗതോ അത്തനോ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയാ അപരിഹാനിം പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – സന്തി ഖോ പന സാരിപുത്ത ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ യാവദേവായം ഭവം പുരിസോ ദഹരോ ഹോതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ തഥാഗതോ അത്തനോ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയാ അപരിഹാനിം പകാസേസി.

പുച്ഛാ – മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതിത്ഥിയേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ അഞ്ഞതിത്ഥിയാ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും ‘‘സമണോ ആവുസോ ഗോതമോ കാമാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി, മയമ്പി കാമാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേമ, സമണോ ആവുസോ ഗോതമോ രൂപാനം ¶ വേദനാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി, മയമ്പി രൂപാനം വേദനാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേമ, ഇധ നോ ആവുസോ കോ വിസേസോ, കോ അധിപ്പയാസോ, കിം നാനാകരണം സമണസ്സ വാ ഗോതമസ്സ അമ്ഹാകം വാ യദിദം ധമ്മദേസനായ വാ ധമ്മദേസനം അനുസാസനിയാ വാ അനുസാസനി’’ന്തി, ഏതമത്ഥം ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ആരോചേസും, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം മഹാനാമം സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, മഹാനാമോ ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ദീഘരത്താഹം ഭന്തേ ഭഗവതാ ഏവം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി ‘ലോഭോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ, ദോസോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ, മോഹോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ’തി, ഏവഞ്ചാഹം ഭന്തേ ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി ‘ലോഭോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ, ദോസോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ, മോഹോ ചിത്തസ്സ ഉപക്കിലേസോ’തി. അഥ ച പന മേ ഏകദാ ലോഭധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തി, ദോസധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തി, മോഹധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തി, തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ ഏവം ഹോതി ‘കോ സു നാമ മേ ധമ്മോ അജ്ഝത്തം അപ്പഹിനോ ¶ , യേന മേ ഏകദാ ലോഭധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തി, ദോസധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തി, മോഹധമ്മാപി ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠന്തീ’തി’’, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അനുമാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഭഗ്ഗേസു ഭന്തേ സുസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ ആയസ്മതാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരേന സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചേതോഖിലസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വനപത്ഥസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മധുപിണ്ഡികസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ ദണ്ഡപാണിം സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ദണ്ഡപാണി ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘കിം വാദീ സമണോ കിമക്ഖായീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ദ്വേധാവിതക്കസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വിതക്കസണ്ഠാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കകചൂപമസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മോളിയഫഗ്ഗുനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ ഭന്തേ മോളിയഫഗ്ഗുനോ ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം ¶ അതിവേലം സംസട്ഠോ വിഹരതി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മതോ മോളിയഫഗ്ഗുനസ്സ തം ഭഗവതോ ഓവാദം സുത്വാ കഥം ചിത്തം ഉപ്പന്നം, കഥഞ്ജ ഭഗവാ ഉത്തരി ഭിക്ഖൂന ഓവാദമദാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ മോളിയഫഗ്ഗുനസ്സ ഭഗവതോ ഇമം ഓവാദം സുത്വാ ഭിക്ഖുനിസംസഗ്ഗതോ ഓരമിസ്സാമി വിരമിസ്സാമീതിപി ചിത്തം ന ഉപ്പന്നം, അസംവരമേവ ഭന്തേ ചിത്തം ഉപ്പന്നം, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ആരാധയിംസു വത മേ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖൂ ഏകം സമയം ചിത്തം, ഏവമാദിനാ ഉത്തരി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദമദാസി.

ഉഭതോ ¶ ദണ്ഡകേന ചേപി ഭിക്ഖവേ കകചേന ചോരാ ഓചരകാ അങ്ഗമങ്ഗാനി ഓകന്തേയ്യും.

പുച്ഛാ – അലഗദ്ദൂപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അരിട്ഠം ഭിക്ഖും ഗദ്ധബാധിപുബ്ബം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അരിട്ഠസ്സ ഭന്തേ ഭിക്ഖുനോ ഗദ്ധബാധിപുബ്ബസ്സ ഏവരൂപം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം ‘‘തഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാദാമി, യഥാ യേമേ അന്തരായികാ ധമ്മാ വുത്താ ഭഗവതാ, തേ പടിസേവതോ നാലം അന്തരായായാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മതോ അരിട്ഠസ്സ ഗദ്ധബാധിപുബ്ബസ്സ കഥം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി, കഥഞ്ച ഭഗവാ ഉത്തരി ഭിക്ഖുനം ധമ്മദേസനം പവത്തേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ അരിട്ഠസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഗദ്ധബാധിപുബ്ബസ്സ ‘‘കിഞ്ചാപി മം ഭഗവാ മോഘപുരിസവാദേന വദേസി, ന ഖോ പന മേ മഗ്ഗഫലാനം ഉപനിസ്സയോ ന ഹോതി, സ്വാഹം ആരഭിത്വാ ഘട്ടേത്വാ മഗ്ഗഫലാനി നിബ്ബത്തേസ്സാമീ’’തി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ദുപ്പഞ്ഞസ്സ അലഗദ്ദൂപമം ദസ്സേത്വാ അലഗദ്ദൂപമം പരിയത്തിഞ്ച ദസ്സേത്വാ പഞ്ഞവതോ അലഗദ്ദൂപമായ ച കുല്ലൂപമായ ച പഞ്ഞവതോ നിസ്സരണപരിയത്തിം ദസ്സേത്വാ ഛ ച ദിട്ഠിട്ഠാനാനി, തേസഞ്ച ഛന്നം ദിട്ഠിട്ഠാനാനം വിനിവേഠനാകാരം ദസ്സേത്വാ പരിയോസാനേ ച ഖന്ധകമ്മട്ഠാനം അരഹത്തനികൂടേന ദസ്സേത്വാ ഉത്തരി ഭിക്ഖൂനം ധമ്മകഥം പവത്തേസി.

പുച്ഛാ – ധമ്മികസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം കുമാരകസ്സപം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ കുമാരകസ്സപോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ വമ്മികപഞ്ഹം പുച്ഛി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – രഥവിനീതസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മതാ ച സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ആയസ്മതാ ച പുണ്ണേന മന്താണിപുത്തേന അഞ്ഞമഞ്ഞം പുച്ഛാവിസ്സജ്ജനവസേന ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – നിവാപസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഇമസ്മിം ¶ ആവുസോ സുത്തേ കോ നിവാപോ കോ നേവാപികോ കാ നേവാപികപരിസാ കാ മിഗജാതാ കഥഞ്ചേതിസ്സാ ഉപമായ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമസ്മിം ഭന്തേ സുത്തേ നിവാപോതി ഖോ ഭന്തേ പഞ്ചന്നേതം കാമഗുണാനം അധിവചനം, നേവാപികോതി ഖോ ഭന്തേ മാരസ്സേതം പാപിമതോ അധിവചനം, നേവാപികപരിസാതി ഖോ ഭന്തേ മാരപരിസായേതം അധിവചനം, മിഗജാതാതി ഖോ ഭന്തേ സമണബ്രാഹ്മണാനമേതം അധിവചനം, ഇമസ്മിം ഭന്തേ സുത്തേ ഏതസ്സ അത്ഥോ ഏവം ദട്ഠബ്ബോ.

പുച്ഛാ – കേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പാസരാസിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ രമ്മകസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അസ്സമേ ഭഗവന്തം ആരബ്ഭ ധമ്മിയാ കഥായ സന്നിസീദിംസു, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ തേസം സമ്ബഹുലാനം ഭിക്ഖൂനം ധമ്മിയാ കഥായ സന്നിസിന്നാനം കീദിസം ധമ്മകഥം കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – സാധു ഭിക്ഖവേ ഏതം ഖോ ഭിക്ഖവേ തുമ്ഹാകം പതിരൂപം കുലപുത്താനം സദ്ധാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതാനം, യം തുമ്ഹേ ധമ്മിയാ കഥായ സന്നിസീദേയ്യാഥ, സന്നിപതിതാനം വോ ഭിക്ഖവേ ദ്വയം കരണീയം ധമ്മീ വാ കഥാ അരിയോ വാ തുണ്ഹീഭാവോ. ദ്വേമാ ഭിക്ഖവേ പരിയേസനാ അരിയാ ച പരിയേസനാ അനരിയാ ച പരിയേസനാ. ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ സന്നിപതിതാനം തേസം ഭിക്ഖൂനം അരിയപരിയേസനഞ്ച അനരിയപരിയേസനഞ്ച വിഭജിത്വാ ദേസേസി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ അത്തനാപി അനരിയപരിയേസനം പഹായ അരിയപരിയേസനായ പരിയേസിതഭാവം പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഹമ്പി സുദം ഭിക്ഖവേ പുബ്ബേവ സമ്ബോധാ അനഭിസമ്ബുദ്ധോ ബോധിസത്തോവ സമാനോ അത്തനാ ജാതിധമ്മോ സമാനോ ജാതിധമ്മംയേവ പരിയേസാമി, അത്തനാ ജരാധമ്മോ ബ്യാധിധമ്മോ മരണധമ്മോ സോകധമ്മോ സംകിലേസധമ്മോ സമാനോ സംകിലേസധമ്മംയേവ പരിയേസാമി. ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ അത്തനാപി അനരിയപരിയേസനം പഹായ അരിയപരിയേസനായ പരിയേസിതഭാവം പകാസേസി.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ പഠമാഭിസമ്ബുദ്ധസ്സ ആവുസോ ഭഗവതോ അജപാലനിഗ്രോധരുക്ഖമൂലേ നിസിന്നസ്സ ധമ്മദേസനായ കതസന്നിട്ഠാനസ്സ കീദിസോ

ചേതസോ ¶ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി, കഥഞ്ച ധമ്മദേസനായ ചാരികാ അഹോസി, കഥഞ്ച പഠമാ ധമ്മദേസനാ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘കസ്സ നു ഖോ അഹം പഠമം ധമ്മം ദേസേയ്യം, കോ ഇമം ധമ്മം ഖിപ്പമേവ ആജാനിസ്സതീ’’തി ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതോ പഠമാഭിസമ്ബുദ്ധസ്സ അജപാലനിഗ്രോധമൂലേ ധമ്മദേസനായ കതസന്നിട്ഠാനസ്സ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി, അഥ ഭന്തേ ഭഗവാ ഉരുവേലായം യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ യേന ബാരാണസീ, തേന പദസായേവ ചാരികം പക്കാമി ധമ്മദേസനായ, ദ്വേമേ ഭിക്ഖവേ അന്താ പബ്ബജിതേന ന സേവിതബ്ബാ, കതമേ ദ്വേ, യോ ചായം കാമേസു കാമസുഖല്ലികാനുയോഗോ ഹീനോ ഗാമ്മോ പോഥുജ്ജനികോ അനരിയോ അനത്തസംഹിതോ, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതോ പഠമാ ധമ്മദേസനാ അഹോസി.

സബ്ബഞ്ജഹോ തണ്ഹാക്ഖയേ വിമുത്തോ,

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ പാസരാസിഉപമായ തം ദേസനം പരിനിട്ഠാപേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – പഞ്ചിമേ ഭിക്ഖവേ കാമഗുണാ, കതമേ പഞ്ച, ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ. സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ. ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ. ജിവ്ഹാവിഞ്ഞേയ്യാ രസാ. കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ. ഇമേ ഖോ ഭിക്ഖവേ പഞ്ച കാമഗുണാ. യേ ഹി കേചി ഭിക്ഖവേ സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഇമേ കാമഗുണേ ഗഥിതാ മുച്ഛിതാ അജ്ഝോപന്നാ അനാദീനവദസ്സാവിനോ അനിസ്സരണപഞ്ഞാ പരിഭുഞ്ജന്തി, തേ ഏവമസ്സു വേദിതബ്ബാ ‘‘അനയമാപന്നാ ബ്യാസനമാപന്നാ യഥാകാമകരണീയാ പാപിമതോ’’, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ പാസരാസിഉപമായ ധമ്മദേസനം പരിനിട്ഠാപേസി.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ചൂളഹത്ഥിപദോപമസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ജാണുസ്സോണിം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ജാണുസ്സോണി ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ യാവതകോ അഹോസി പിലോതികേന പരിബ്ബാജകേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ, തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ ഹത്ഥിപദോപമം വിത്ഥാരേന പരിപൂരേത്വാ ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘ന ഖോ ബ്രാഹ്മണ ഏത്താവതാ ഹത്ഥിപദോപമോ വിത്ഥാരേന പരിപൂരോ ഹോതി, അപി ച ബ്രാഹ്മണ യഥാ ഹത്ഥിപദോപമോ വിത്ഥാരേന പരിപൂരോ ഹോതി, തം സുണാഹി സാധുകം മനസികരോഹി ഭാസിസ്സാമീ’’തി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ ഹത്ഥിപദോപമം പരിപൂരേത്വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ ജാണുസ്സോണിസ്സ ദേസേസി.

പുച്ഛാ – മഹാഹത്ഥിപദോപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാസാരോപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ദേവദത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ദേവദത്തോ ഭന്തേ സങ്ഘം ഭിന്ദിത്വാ രുഹിരുപ്പാദകമ്മം കത്വാ അചിരപക്കന്തോ ഹോതി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളസാരോപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ പിങ്ഗലകോച്ഛം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, പിങ്ഗലകോച്ഛോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹം പുച്ഛി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളഗോസിങ്ഗസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – നാഭികേ ഭന്തേ ഗോസിങ്ഗസാലവനദായേ ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധത്ഥേരേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാഗോസിങ്ഗസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഗോസിങ്ഗസാലവനദായേ ഭന്തേ ആയസ്മതാ ച സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ആയസ്മതാ ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാഗോപാലകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളഗോപാലകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വജ്ജീസു ഭന്തേ ഉക്കചേലായം ഗങ്ഗായ നദിയാ തീരേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ചൂളസച്ചകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ മഹതിയാ ലിച്ഛവിപരിസായ സദ്ധിം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കഥം പന ഭവം ഗോതമോ സാവകേ വിനേതി, കഥം ഭാഗാ ച പന ഭോതോ ഗോതമസ്സ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതീ’’തി, അഥ ഭന്തേ ഭഗവതാ അനിച്ചവാദേ ച അനത്തവാദേ ച പകാസിതേ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ പഥവീഉപമം ദസ്സേത്വാ അത്തനോ അത്തവാദം പകാസേസി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ ആവുസോ സച്ചകേന നിഗണ്ഠപുത്തേന മഹാപഥവീഉപമം ദസ്സേത്വാ അത്തവാദേ പകാസിതേ കഥം ഭഗവാ തം അത്തവാദം പുന പതിട്ഠാപേത്വാ സമനുയുഞ്ജി സമനുഗാഹി സമനുഭാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘നനു ത്വം അഗ്ഗിവേസ്സന ഏവം വദേസി, രൂപം മേ അത്താ, വേദനാ മേ അത്താ, സഞ്ഞാ മേ അത്താ, സങ്ഖാരാ മേ അത്താ, വിഞ്ഞാണം മേ അത്താ’’തി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം തം അത്തവാദം പതിട്ഠാപേസി. പതിട്ഠാപേത്വാ ച പന ഭന്തേ ഭഗവാ ‘‘തേന ഹി അഗ്ഗിവേസ്സന തഞ്ഞേവേത്ഥ പടിപുച്ഛിസ്സാമി, യഥാ തേ ഖമേയ്യ, തഥാ തം ബ്യാകരേയ്യാസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം സമനുയുഞ്ജി സമനുഗാഹി സമനുഭാസി.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ ഖോ ആവുസോ സച്ചകേ നിഗണ്ഠപുത്തേ തുണ്ഹീഭൂതേ അധോമുഖേ പജ്ഝായന്തേ അപ്പടിഭാനേ നിസിന്നേ ദുമ്മുഖോ നാമ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഭഗവന്തം കിം വചനം അവോച.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ഭന്തേ സച്ചകേ നിഗണ്ഠപുത്തേ തുണ്ഹീഭൂതേ മങ്കുഭൂതേ പത്തക്ഖന്ധേ അധോമുഖേ പജ്ഝായന്തേ അപ്പടിഭാനേ ദുമ്മുഖോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ¶ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഉപമാ മം ഭഗവാ പടിഭാതീ’’തി.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം കീദിസം പഞ്ഹം പുച്ഛി, കഥഞ്ച തം ഭഗവാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ദുമ്മുഖം ലിച്ഛവിം അപസാദേത്വാ ഭഗവന്തം സേഖഞ്ച അസേഖഞ്ച പഞ്ഹം പുച്ഛി, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഇധ അഗ്ഗിവേസ്സന മമ സാവകോ യം കിഞ്ചി രൂപം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ യം ദൂരേ സന്തികേ വാ’’ ഏവമാദിനാ സേഖഞ്ച അസേഖഞ്ച പുഗ്ഗലം വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

ബുദ്ധോ ¶ സോ ഭഗവാ ബോധായ ധമ്മം ദേസേതി.

ദന്തോ സോ ഭഗവാ ദമഥായ ധമ്മം ദേസേതി.

സന്തോ സോ ഭഗവാ സമഥായ ധമ്മം ദേസേതി.

തിണ്ണോ സോ ഭഗവാ തരണായ ധമ്മം ദേസേതി.

പരിനിബ്ബുതോ സോ ഭഗവാ പരിനിബ്ബാനായ ധമ്മം ദേസേതി.

പുച്ഛാ – മഹാസച്ചകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ സച്ചകംയേവ നിഗണ്ഠപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സച്ചകോ ഭന്തേ നിഗണ്ഠപുത്തോ അപരദിവസേ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതോ സാവകേ ആസജ്ജ ഭാവനാദ്വയപടിസംയുത്തം വാചം ഭാസതി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം പടിപുച്ഛിത്വാ ഭാവനാദ്വയം വിഭജ്ജ കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ‘‘കിന്തി പന തേ അഗ്ഗിവേസ്സന കായഭാവനാ സുതാ’’തി ഏവമാദിനാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം പടിപുച്ഛിത്വാ, കഥഞ്ച അഗ്ഗിവേസ്സന അഭാവിതകായോ ച ഹോതി അഭാവിതചിത്തോ ച ഏവമാദിനാ ഭാവനാദ്വയം വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം കിം വചനം അവോച, കഥഞ്ച ഭഗവാ പധാനകാലേ അത്തനാഅനുഭൂതപുബ്ബാ പരമുക്കംസഗതാ സുഖദുക്ഖവേദനായോ പകാസേസി, യാപി ഭഗവതോ ചിത്തം ന പരിയാദായ അട്ഠംസു.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ന ഹി നൂന ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, തഥാ രൂപാ സുഖാവേദനാ, യഥാരൂപാ ഉപ്പന്നാ സുഖാവേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠേയ്യ, ന ഹി നൂന ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഉപ്പജ്ജതി തഥാരൂപാ ദുക്ഖാ വേദനാ, യഥാരൂപാ ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠേയ്യാ’’തി അഥ ഖോ ഭഗവാ ‘‘കിഞ്ഹി നോ സിയാ അഗ്ഗിവേസ്സന, ഇധ മേ ¶ അഗ്ഗിവേസ്സേന പുബ്ബേവ സമ്ബോധാ അനഭിസമ്ബുദ്ധസ്സ ബോധിസത്തസ്സേവ സതോ ഏതദഹോസി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ പധാനകാലേ അത്തനാനുഭൂതപുബ്ബാ പരമുക്കംസഗതാ സുഖദുക്ഖവേദനായോ വിത്ഥാരേന, യാപി ഭഗവതോ ചിത്തം ന പരിയാദായ അട്ഠംസു.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ചൂളതണ്ഹാസങ്ഖയസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സക്കം ദേവാനമിന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സക്കോ ഭന്തേ ദേവാനമിന്ദോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘കിത്താവതാനുഖോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു സംഖിത്തേന തണ്ഹാസങ്ഖയവിമുത്തോ ഹോതി അച്ചന്തനിട്ഠോ അച്ചന്തയോഗക്ഖേമി ¶ അച്ചന്തബ്രഹ്മചാരീ അച്ചന്തപരിയോസാനോ സേട്ഠോ ദേവമനുസ്സാന’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

കിത്താവതാ ¶ നു ഖോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു സംഖിത്തേന തണ്ഹാസങ്ഖയവിമുത്തോ ഹോതി അച്ചന്തനിട്ഠോ അച്ചന്തയോഗക്ഖേമീ അച്ചന്തബ്രഹ്മചാരീ അച്ചന്തപരിയാസാനോ സേട്ഠോ ദേവമനുസ്സാനം –

പുച്ഛാ – മഹാതണ്ഹാസങ്ഖയസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സാതിം ഭിക്ഖും കേവട്ടപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സാതിസ്സ ഭന്തേ ഭിക്ഖുനോ കേവട്ടപുത്തസ്സ ഏവരൂപം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം ഹോതി ‘‘തഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, യഥാ തദേവിദം വിഞ്ഞാണം സന്ധാവതി ¶ സംസരതി അനഞ്ഞ’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ഭഗവാ കഥം ഭിക്ഖൂ ആമന്തേത്വാ ച പടിപുച്ഛിത്വാ ച അനത്തഭാവദീപികം ധമ്മകഥം കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഭന്തേ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, അപിനായം സാതി ഭിക്ഖു കേവട്ടപുത്തോ ഉസ്മീകതോപി ഇസ്മിം ധമ്മവിനയേ’’തി ആമന്തേത്വാ, തുമ്ഹേപി മേ ഭിക്ഖവേ ഏവം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാഥത്യാദിനാ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛിത്വാ ച യം യദേവ ഭിക്ഖവേ പച്ചയം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി വിഞ്ഞാണം, തേന തേനേവ വിഞ്ഞാണം ത്വേവ സങ്ഖ്യം ഗച്ഛതി, ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ¶ ച ഉപ്പജ്ജതി വിഞ്ഞാണം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ത്വേവ സങ്ഖ്യം ഗച്ഛതി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ അനത്തതാദീപികം ധമ്മിം കഥം കഥേസി.

പുച്ഛാ – മഹാഅസ്സപുരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അങ്ഗേസു ഭന്തേ അസ്സപുരേ നാമ അങ്ഗാനം നിഗമേ ബഹൂ മനുസ്സേ സദ്ധേ പസന്നേ ആരബ്ബ്ഭ ഭാസിതം. ബഹൂ ഭന്തേ മനുസ്സാ സദ്ധാ പസന്നാ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സക്കച്ചം ഉപട്ഠഹിംസു, സബ്ബകാലഞ്ച രതനത്തയപടിസംയുത്തം വണ്ണകഥംയേവ കഥയിംസു. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കതമേ ¶ ആവുസോ തത്ഥ ഭഗവതാ ധമ്മാ സമണകരണാ ച ബ്രാഹ്മണകരണാ ച ഉത്തരുത്തരി പണീതപണീതാ ദേസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഹിരോത്തപ്പാ ¶ പരിസുദ്ധകായസമാചാരോ പരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ പരിസുദ്ധമനോസമാചാരോ പരിസുദ്ധാജീവോ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതാ ഭോജനേമത്തഞ്ഞുതാ ജാഗരിയാനുയോഗോ സതിസമ്പജഞ്ഞം നീവരണപ്പഹാനം ചത്താരി ച ഝാനാനി തിസ്സോ ച വിജ്ജാ ഇമേ ഖോ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സമണകരണാ ച ബ്രാഹ്മണകരണാ ച ഉത്തരുത്തരി പണീതപണീതാ ധമ്മാ ദേസിതാ.

പുച്ഛാ – ചൂളഅസ്സപുരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ത കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – തസ്മിംയേവ ഭന്തേ അസ്സപുരേ നിഗമേ തേയേവ മനുസ്സേ സദ്ധേ പസന്നേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, തസ്മിംയേവ ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സമണസാമീചിപ്പടിപദാ ച അസ്സമണസാമീചിപ്പടിപദാ ച വിഭജിത്വാ ദേസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘കഥഞ്ച ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ന സമണസാമീചിപ്പടിപദം പടിപന്നോ ഹോതി, യസ്സ കസ്സചി ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖുനോ അഭിജ്ഝാലുസ്സ അഭിജ്ഝാ അപ്പഹീനാ ഹോതി, ബ്യാപന്നചിത്തസ്സ ബ്യാപാദോ അപ്പഹീനോ ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ച. കഥഞ്ച ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു സമണസാമീചിപ്പടിപദം പടിപന്നോ ഹോതി, യസ്സ കസ്സചി ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖുനോ അഭിജ്ഝാലുസ്സ അഭിജ്ഝാ പഹീനാ ഹോതി, ബ്യാപന്നചിത്തസ്സ ബ്യാപാദോ പഹീനോ ഹോതി ഏവമാദിനാ ച ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ സമണസാമീചിപ്പടിപദാ ച അസ്സമണസാമീചിപ്പടിപദാ ച വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസിതാ.

പുച്ഛാ – സാലേയ്യകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ സാലായം നാമ ബ്രാഹ്മണഗാമേ സാലേയ്യകേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സാലേയ്യകാ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോചും ‘‘കോ നു ഖോ ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജന്തി, കോ പന ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജന്തീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വേരഞ്ജകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ വേരഞ്ജകേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. വേരഞ്ജകാ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോചും ‘‘കോ നു ഖോ ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജന്തി, കോ പന ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജന്തീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാവേദല്ലസുത്തം പനാവുസോ കത്ഥ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മതാ മഹാകോട്ഠികേന പുട്ഠേന ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളവേദല്ലസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ വിസാഖേന ഉപാസകേന പുട്ഠായ ധമ്മദിന്നായ ഥേരിയാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളധമ്മസമാദാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാധമ്മസമാദാനസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വീമംസകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കോസമ്ബിയസുത്തം പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ഭന്തേ കോസമ്ബികേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. കോസമ്ബികാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ഭണ്ഡനജാതാ കലഹജാതാ വിവാദാപന്നാ ¶ അഞ്ഞമഞ്ഞം മുഖസത്തീഹി വിതുദന്താ വിഹരന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബ്രഹ്മനിമന്തനികസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മാരതജ്ജനീയസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ സുസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ മിഗദായേ ആയസ്മതാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനേന മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ആയസ്മതോ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ കുച്ഛിഗതോ ഹോതി കോട്ഠമനുപവിട്ഠോ. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കന്ദരകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ചമ്പായം ഭന്തേ ഗഗ്ഗരായ പോക്ഖരണിയാ തീരേ പേസ്സഞ്ച ഹത്ഥാരോഹപുത്തം കന്ദരകഞ്ച പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, കന്ദരകോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവതോ ച ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച വണ്ണം അഭാസി, പേസ്സോ ച ഭന്തേ ഹത്ഥാരോഹപുത്തോ ഭഗവതോ ച ധമ്മദേസനായ ച വണ്ണം അഭാസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ ഖോ ആവുസോ കന്ദരകേന പരിബ്ബാജകേന ഭഗവതോ ച ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച അഭിപ്പസന്നേന വണ്ണേ ഭാസിതേ കഥം ഭഗവാ തം സമനുജാനിത്വാ ധമ്മദേസനാരമ്ഭം ആരഭി, കഥഞ്ച പേസ്സോ ഹത്ഥാരോഹപുത്തോ ഭഗവതോ ച ധമ്മദേസനായ ച വണ്ണം അഭാസി ¶ , കഥഞ്ച പേസ്സസ്സ ഹത്ഥാരോഹപുത്തസ്സ അജ്ഝാസയാനുരൂപം ധമ്മം ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ഖോ ഭന്തേ കന്ദരകേന പരിബ്ബാജകേന ഭഗവതോ ച ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച അഭിപ്പസന്നേന വണ്ണേ ഭാസിതേ ‘‘ഏവമേതം കന്ദരക ഏവമേതം കന്ദരക’’ ഏവമാദിനാ ഭഗവാ തം സമനുജാനിത്വാ ‘‘സന്തി ഹി കന്ദരക ഭിക്ഖൂ ഇമസ്മിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേ അരഹന്തോ ഖീണാസവാ വുസിതവന്തോ കതകരണീയാ ഓഹിതഭാരാ അനുപ്പത്തസദത്ഥാ പരിക്ഖീണഭവസംയോജനാ സമ്മദഞ്ഞാ വിമുത്താ’’തി ഏവമാദിനാ ധമ്മദേസനം സമാരഭി. അഥ ഖോ ഭന്തേ പേസ്സോ ഹത്ഥാരോഹപുത്തോ ‘‘അച്ഛരിയം ഭന്തേ അബ്ഭുതം ഭന്തേ യാവ സുപഞ്ഞത്താ ചിമേ ഭന്തേ ഭഗവതാ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ സത്താനം വിസുദ്ധിയാ സോകപരിദേവാനം സമതിക്കമായ ദുക്ഖദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമായ ഞായസ്സ അധിഗമായ നിബ്ബാനസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതോ ച ധമ്മദേസനായ വണ്ണം അഭാസി, ഭഗവാപി ഭന്തേ ‘‘ഗഹനഞ്ഹേതം പേസ്സ യദിദം മനുസ്സാ, ഉത്താനകഞ്ഹേതം പേസ്സ യദിദം പസവോ’’തിആദിനാ പേസ്സസ്സ ഹത്ഥാരോഹപുത്തസ്സ അജ്ഝാസയാനുരൂപം ധമ്മകഥം ദേസേസി.

പുച്ഛാ – തം ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ പേസ്സസ്സ ഹത്ഥാരോഹപുത്തസ്സ കീദിസോ ആനിസംസോ അധിഗതോ, കഥഞ്ച ഭഗവാ തം പുഗ്ഗലചതുക്കദേസനം സംഖിത്തേന ഭാസിതം, ഭിക്ഖൂനം വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – തം ഖോ പന ഭന്തേ ധമ്മം സുത്വാ പേസ്സസ്സ ഹത്ഥാരോഹപുത്തസ്സ ദ്വേ ആനിസംസാ അധിഗതാ സങ്ഘേ ച പസാദോ സതിപട്ഠാനപരിഗ്ഗഹണൂപായോ ¶ ച അഭിനവോ. ഭഗവാ ച ഭന്തേ തം പുഗ്ഗലചതുക്കദേസനം ഭിക്ഖൂഹി യാചിതോ ‘‘കതമോ ച ഭിക്ഖവേ പുഗ്ഗലോ അത്തപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ’’തിആദിനാ സംഖിത്തേന ഭാസിതം, വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തം. വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസേസി.

പുച്ഛാ – അട്ഠകനാഗരസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ വേളുവഗാമകേ ഗഹപതിം അട്ഠകനാഗരം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. ദസമോ ഭന്തേ ഗഹപതി അട്ഠകനാഗരോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘അത്ഥി നു ഖോ ഭന്തേ ആനന്ദ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഏകധമ്മോ അക്ഖാതോ, യത്ഥ ഭിക്ഖുനോ അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ അവിമുത്തഞ്ചേവ ചിത്തം വിമുച്ചതി, അപരിക്ഖിണാ ച ആസവാ പരിക്ഖയം ഗച്ഛന്തി, അനനുപ്പത്തഞ്ച അനുത്തരം യോഗക്ഖേമം അനുപാപുണാതീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സേഖസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം സന്ഥാഗാരേ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന കാപിലവത്ഥവേ സക്യേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവാ ഭന്തേ കാപിലവത്ഥവേ സക്യേ ബഹുദേവരത്തിം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി ‘‘പടിഭാതു തം ആനന്ദ കാപിലവത്ഥവാനം സക്യാനം സേഖോ പാടിപദോ, പിട്ഠി മേ ആഗിലായതി, തമഹം ആയമിസ്സാമീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – പോതലിയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അങ്ഗുത്തരാപേസു ഭന്തേ ആപണേ നാമ അങ്ഗുത്തരാപാനം നിഗമേ പോതലിയം ഗഹപതിം പടിക്ഖിത്തസബ്ബകമ്മന്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. പോതലിയോ ഭന്തേ ഗഹപതി പടിക്ഖിത്തസബ്ബകമ്മന്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമന്തോ ഭഗവതാ ഗഹപതിവാദേന സമുദാചരിയമാനോ കുപിതോ അനത്തമനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘തയിദം ഭോ ഗോതമ നച്ഛന്നം തയിദം നപ്പതിരൂപം, യം മം ത്വം ഗഹപതിവാദേന സമുദാചരസീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ കാമാനം ആദീനവം വിത്ഥാരേന പകാസേത്വാ അരിയസ്സ വിനയേ വോഹാരസമുച്ഛേദം ദസ്സേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഭന്തേ ഭഗവാ അരിയസ്സ വിനയേ വോഹാരസമുച്ഛേദായ അട്ഠ ധമ്മേ വിഭജിത്വാ ‘‘സേയ്യഥാപി ഗഹപതി കുക്കുരോ ജിഘച്ഛാദുബ്ബല്യപരേതോ ഗോഘാതകസൂനം പച്ചുപട്ഠിതോ അസ്സ’’ ഏവമാദിനാ കാമേസു ആദീനവം ദസ്സേത്വാ പരിയോസാനേ തീഹി വിജ്ജാഹി അരിയസ്സ വിനയേ വോഹാരസമുച്ഛേദം സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം വോഹാരസമുച്ഛേദം വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസേസി.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ജീവകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ ജീവകം കോമാരഭച്ചം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ജീവകോ ഭന്തേ കോമാരഭച്ചോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘സുതം മേതം ഭന്തേ സമണം ഗോതമം ഉദ്ദിസ്സ പാണം ആരഭന്തി, തം സമണോ ഗോതമോ ജാനം ഉദ്ദിസ്സ കതം മംസം പരിഭുഞ്ജതി പടിച്ച കമ്മന്തി. യേ തേ ഭന്തേ ഏവമാഹംസു ‘സമണം ഗോതമം ഉദ്ദിസ്സ പാണം ആരഭന്തി, തം സമണോ ഗോതമോ ജാനം ഉദ്ദിസ്സ കതം മംസം പരിഭുഞ്ജതി പടിച്ച കമ്മ’ന്തി, കച്ചി തേ ഭന്തേ ഭഗവതോ വുത്തവാദിനോ ന ച ഭഗവന്തം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖന്തി, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരോന്തി, ന ച കോചി സഹധമ്മികോ വാദാനുവാദോ ഗാരയ്ഹം ഠാനം ആഗച്ഛതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഉപാലിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – നാളന്ദായം ഭന്തേ ഉപാലിം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഉപാലി ഭന്തേ ഗഹപതി ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ആഗമാ നുഖ്വിധ ഭന്തേ ദീഘതപസ്സീ നിഗണ്ഠോ’’തി, ഏവമാദിനാ ച ഭന്തേ ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവതോ പടിസന്ധാരം കത്വാ അത്തനോ ആചരിയസ്സ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ വാദം പകാസേസി, വാദം വണ്ണേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ഭഗവാ ഉപാലിം ഗഹപതിം തസ്മിം വാദേ കഥം സമനുയുഞ്ജീ സമനുഗാഹീ സമനുഭാസീ, കഥഞ്ചസ്സ ഉപായം ദസ്സേത്വാ യഥാഭൂതം അത്ഥം ഞാപേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ഉപാലിം ഗഹപതിം ‘‘സചേ ഖോ ത്വം ഗഹപതി സച്ചേ പതിട്ഠായ മന്തേയ്യാസി, സിയാ നോ ഏത്ഥ കഥാസല്ലാപോ’’തി ഉപാലിം ഗഹപതിം കഥം സമുട്ഠാപേത്വാ ‘‘തം ¶ കിംമഞ്ഞസി ഗഹപതി, ഇധസ്സ നിഗണ്ഠോ ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാഞ്ഹഗിലാനോ സീതോദകപരിക്ഖിത്തോ ഉണ്ഹോദകപടിസേവീ, സോ സീതോദകം അലഭമാനോ കാലങ്കരേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ ചത്താരോ ഉപായേ ദസ്സേത്വാ ഉപാലിം ഗഹപതിം യഥാഭൂതമത്ഥം ഞാപേസി.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ ഖോ ആവുസോ ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവതാ സഞ്ഞാപിതോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരം അകാസി, കഥഞ്ച ഭഗവാ തം പുന അനുസാസിത്വാ ഉത്തരി വിനേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘പുരിമേനേവാഹം ഭന്തേ ഓപമ്മേന ഭഗവതോ അത്തമനോ അഭിരദ്ധോ, അപിചാഹം ഇമാനി ഭഗവതോ വിചിത്രാനി പഞ്ഹപടിഭാനാനി സോതുകാമോ, ഏവാഹം ഭഗവന്തം പച്ചനീകം കാതബ്ബം അമഞ്ഞിസ്സ’’ന്തി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഉപാലി ഗഹപതി ഭഗവതാ വിഞ്ഞാപിതോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരം അകാസി. തത്ഥ ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘അനുവിച്ചകാരം ഖോ ഗഹപതി കരോഹി, അനുവിച്ചകാരോ തുമ്ഹാദിസാനം ഞാതമനുസ്സാനം സാധു ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ പുന അനുസാസിത്വാ ഉത്തരി യാവ ധമ്മചക്ഖുപടിലാഭാ വിനേസി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം ഗന്ത്വാ ആവീമംസനാ ച ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ പച്ചുത്തരാ കഥാ ച അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘ഉമ്മത്തോസി ത്വം ഗഹപതി ദത്തോസി ത്വം ഗഹപതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം ഗന്ത്വാ വീമംസാ ച ‘‘ഭദ്ദികാ ഭന്തേ ആവട്ടനീമായാ കല്യാണീ ഭന്തേ ആവട്ടനീമായാതി’’ ഏവമാദിനാ ഉപാലിസ്സ ഗഹപതിസ്സ പച്ചുത്തരകഥാ ച അഹോസി.

പുച്ഛാ – കുക്കുരവതികസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോലിയേസു ഭന്തേ ഹലിദ്ദവസനേ നാമ കോലിയാനം നിഗമേ പുണ്ണഞ്ച കോലിയപുത്തം ഗോവതികം അചേലഞ്ച സേനിയം കുക്കുരവതികം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. പുണ്ണോ ഭന്തേ കോലിയ പുത്തോ ഗോവതികോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘അയം ഭന്തേ അചേലോ സേനിയോ കുക്കുരവതികോ ദുക്കരകാരകോ ഛമാനിക്ഖിത്തം ഭോജനം ഭുഞ്ജതി, തസ്സ തം കുക്കുരവതം ദീഘരത്തം സമത്തം സമാദിന്നം, തസ്സ കാ ഗതി, കോ അഭിസമ്പരായോ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അഭയരാജകുമാരസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ മേ ഭന്തേ അഭയം രാജകുമാരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഭയോ ഭന്തേ രാജകുമാരോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ഭാസേയ്യ നു ഖോ ഭന്തേ തഥാഗതോ തം വാചം, യാ സാ വാചാ പരേസം അപ്പിയാ അമനാപാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബഹുവേദനീയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തഞ്ച ഉദായിം പഞ്ചകങ്ഗഞ്ച ഥപതിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, പഞ്ചകങ്ഗോ ഭന്തേ ഥപതി ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഉപസങ്കമിത്വാ വേദനം പുച്ഛി, ആയസ്മാ ഭന്തേ ഉദായീ പഞ്ചകങ്ഗം ഥപതിം ഏതദവോച ‘‘തിസ്സോ ഖോ ഥപതി വേദനാ വുത്താ ഭഗവതാ സുഖാ വേദനാ ദുക്ഖാ വേദനാ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ’’തി. ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ പഞ്ചകങ്ഗോ ഥപതി ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച ‘‘ന ഖോ ഭന്തേ ഉദായി തിസ്സോ വേദനാ വുത്താ ഭഗവതാ, ദ്വേ വേദനാ വുത്താ ഭഗവതാ സുഖാ വേദനാ ദുക്ഖാ വേദനാ, യായം ഭന്തേ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ, സന്തസ്മിം ഏസാ പണീതേ സുഖേ വുത്താ ഭഗവതാ’’തി. നേവ അസക്ഖി ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ ഉദായീ പഞ്ചകങ്ഗം ഥപതിം സഞ്ഞാപേതും, ന പന അസക്ഖി പഞ്ചകങ്ഗോ ഥപതി ആയസ്മന്തം ഉദായിം സഞ്ഞാപേതും. അസ്സോസി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ പഞ്ചകങ്ഗേന ഥപതിനാ സദ്ധിം ഇമം കഥാസല്ലാപം, അഥ ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യാവതകോ അഹോസി ¶ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ പഞ്ചകങ്ഗേന ഥപതിനാ സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ, തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അപണ്ണകസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ സാലായം നാമ കോസലാനം ബ്രാഹ്മണഗാമേ സാലേയ്യകേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ അഞ്ഞതിത്ഥിയാ സാലേയ്യകാനം ¶ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം അത്തനോ അത്തനോ മിച്ഛാദിട്ഠിയോ പടിഗ്ഗണ്ഹാപേസും ഉഗ്ഗണ്ഹാപേസും. തേ പന ഭന്തേ സാലേയ്യകാ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ ഏകദിട്ഠിയമ്പി പതിട്ഠാതും ന സക്ഖിംസു. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ര ¶ ആവുസോ ഭഗവതാ പഠമം മിച്ഛാവാദോ ച സമ്മാവാദോ ച കഥം വിഭജിത്വാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ര ഭന്തേ ഭഗവതാ ‘‘സന്തി ഗഹപതയോ ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ നത്ഥി ദിന്നം നത്ഥി യിട്ഠം നത്ഥി ഹുതം നത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ’’തി ഏവമാദിനാ പഠമം മിച്ഛാവാദോ ച സമ്മാവാദോ ച വിഭജിത്വാ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – തത്ഥ ¶ ആവുസോ ഭഗവതാ മിച്ഛാവാദീനഞ്ച ദോസോ സമ്മാവാദീനഞ്ച ഗുണോ കഥം വിചാരേത്വാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥ ഭന്തേ ഭഗവതാ ‘‘തത്ര ഗഹപതയോ യേതേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ നത്ഥി ദിന്നം നത്ഥി യിട്ഠം നത്ഥി ഹുതം നത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ മിച്ഛാവാദീനഞ്ച ദോസോ സമ്മാവാദീനഞ്ച ഗുണോ ഭഗവതാ വിചാരേത്വാ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ വിഞ്ഞുനോ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ പടിസഞ്ചിക്ഖണാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ര ¶ ഗഹപതയോ വിഞ്ഞൂ പുരിസോ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ വിഞ്ഞുനോ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ പടിസഞ്ചിക്ഖണാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവതാ അഞ്ഞേസുപി മിച്ഛാവാദസമ്മാവാദേസു അപണ്ണകപടിപദാ വിചാരേത്വാ പകാസിതാ, തം സങ്ഖേപതോ കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – യഥേവ ഭന്തേ പഠമേ വാദേ, ഏവമേവ ഖോ ഭന്തേ അകിരിയവാദാദീസു ചതൂസു ച മിച്ഛാവാദേസു ദോസം കിരിയവാദാദീസു ച ചതൂസു സമ്മാവാദേസു ഗുണം, തത്ഥ ച വിഞ്ഞുനോ പുരിസസ്സ പടിസഞ്ചിക്ഖണാകാരം ദസ്സേത്വാ ഭഗവതാ അപണ്ണകപടിപദാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – അമ്ബലട്ഠികരാഹുലോവാദസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം രാഹുലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാരാഹുലോവാദസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം രാഹുലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ രാഹുലോ ഭഗവതോ ചേവ അത്തനോ ച അത്തഭാവസമ്പത്തിം നിസ്സായ ഗേഹസ്സിതം ഛന്ദരാഗം ഉപ്പാദേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളമാലുക്യസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മാലുക്യപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മാലുക്യപുത്തോ അത്തനോ പവിവിത്തസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ചേതസോ പരിവിതക്കം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാമാലുക്യസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – തസ്മിംയേവ ഭന്തേ സാവത്ഥിയം ആയസ്മന്തം മഹാമാലുക്യപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭദ്ദാലിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ഭദ്ദാലിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഭദ്ദാലി ഭഗവതാ സിക്ഖാപദേ പഞ്ഞാപിയമാനേ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ സിക്ഖം സമാദിയമാനേ അനുസ്സാഹം പവേദേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

അച്ചയോ ¶ മം ഭന്തേ അച്ചഗമാ യഥാബാലം യഥാമൂള്ഹം യഥാഅകുസലം, യോഹം ഭഗവതാ സിക്ഖാപദേ പഞ്ഞാപിയമാനേ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ സിക്ഖം സമാദിയമാനേ അനുസ്സാഹം പവേദേസിം, തസ്സ മേ ഭന്തേ ഭഗവാ അച്ചയം അച്ചയതോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയതിം സംവരായ –

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മാ ഭദ്ദാലി ഭഗവന്തം കീദിസം പഞ്ഹം പുച്ഛി, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ തം വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ ഭദ്ദാലി ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ ഹേതു, കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചം ഭിക്ഖും പസയു പസയു കാരണം കരോന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവന്തം പഞ്ഹം അപുച്ഛി. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഇധ ഭദ്ദാലി ഏകച്ചോ ഭിക്ഖു അഭിണ്ഹാപത്തികോ ഹോതി, ആപത്തിബഹുലോ’’ ഏവമാദിനാ ആയസ്മതോ ഭദ്ദാലിസ്സ വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – തദാപി ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മാ ഭദ്ദാലി പുനപി ഭഗവന്തം കീദിസം പഞ്ഹം പുച്ഛി, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ തമ്പി വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – തദാപി ഭന്തേ ആയസ്മാ ഭദ്ദാലി ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ ഹേതു, കോ പച്ചയോ, യേന പുബ്ബേ അപ്പതരാനി ചേവ സിക്ഖാപദാനി അഹേസും, ബഹുതരാ ച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഡഹിംസു. കോ പന ഭന്തേ ഹേതു, കോ പച്ചയോ യേന ഏതരഹി ബഹുതരാനി ചേവ സിക്ഖാപദാനി ഹോന്തി അപ്പതരാ ച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഡഹന്തീ’’തി ഭഗവന്തം പുനപി പഞ്ഹം അപുച്ഛി. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഏവമേതം ഭദ്ദാലി ഹോതി, സത്തേസു ഹായമാനേസു സദ്ധമ്മേ അന്തരധായമാനേ ബഹുതരാനി ഹോന്തി അപ്പതരാ ച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഡഹന്തീ’’തി, ഏവമാദിനാ ആയസ്മതോ ഭദ്ദാലിസ്സ വിഭജിത്വാ വിഭജിത്വാ ബ്യാകതാ.

പുച്ഛാ – ലടുകികോപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അങ്ഗുത്തരാപേസു ഭന്തേ ആപണേ നാമ അങ്ഗുത്തരാപാനം നിഗമേ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഉദായീ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ഇധ മയ്ഹം ഭന്തേ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി ‘‘ബഹൂനം വത നോ ഭഗവാ ദുക്ഖധമ്മാനം അപഹത്താ, ബഹൂനം വത നോ ഭഗവാ സുഖധമ്മാനം ഉപഹത്താ, ബഹൂനം വത നോ ഭഗവാ അകുസലാനം ധമ്മാനം അപഹത്താ, ബഹൂനം വത നോ ഭഗവാ കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപഹത്താ’തി’’. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ഭഗവാ കീദിസീ ഉപമായോ ദസ്സേത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം അദാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ലടുകികോപമം ഹത്ഥിനാഗോപമം ദലിദ്ദപുരിസോപമം ഗഹപതികോപമന്തി ചതസ്സോ ഉപമായോ ദസ്സേത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദമദാസി.

പുച്ഛാ – ഏവഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ ചതൂഹി ഉപമാഹി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം ദത്വാ കഥം ഉത്തരി ധമ്മദേസനം പവഡ്ഢേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ചതൂഹി ഉപമാഹി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം ദത്വാ ‘‘ചത്താരോ മേ ഉദായി പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഉത്തരി ഭിക്ഖൂനം ധമ്മകഥം പവഡ്ഢേസി.

പുച്ഛാ – ചാതുമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ചാതുമായം ഭന്തേ ആയസ്മന്താനം സാരിപുത്തമോഗ്ഗലാനത്ഥേരാനം സദ്ധിവിഹാരികേ അധുനാ പബ്ബജിതേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖാനി ഭന്തേ പഞ്ചമത്താനി ഭിക്ഖുസതാനി ചാതുമം അനുപ്പത്താനി ഹോന്തി ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, തേ ച ആഗന്തുകാ ഭിക്ഖൂ നേവാസികേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം പടിസമ്മോദമാനാ സേനാസനാനി പഞ്ഞാപയമാനാ പത്തചീവരാനി പടിസാമയമാനാ ഉച്ചാസദ്ദാ മഹാസദ്ദാ അഹേസും. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം അദാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ചത്താരിമാനി ഭിക്ഖവേ ഭയാനി ഉദകോരോഹന്തേ പാതികങ്ഖിതബ്ബാനീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ തത്ഥ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം അദാസി.

പുച്ഛാ – നളകപാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – നളകപാനേ ഭന്തേ അനുരുദ്ധത്ഥേരപ്പമുഖേ സമ്ബഹുലേ അഭിഞ്ഞാതേ അഭിഞ്ഞാതേ കുലപുത്തേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഗോലിയാനിസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ഗോലിയാനിം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഗോലിയാനി ആരഞ്ഞികോ പദസമാചാരോ സങ്ഘമജ്ഝേ ഓസടോ ഹോതി കേനചിദേവ കരണീയേന, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കീടാഗിരിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കാസീസു ഭന്തേ കീടാഗിരിസ്മിം കാസീനം നിഗമേ അസ്സജിപുനബ്ബസുകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനാ ഏവമാഹംസു ‘‘മയം ഖോ ആവുസോ സായഞ്ചേവ ഭുഞ്ജാമ പാതോ ച ദിവാ ച വികാലേ, തേ മയം സായഞ്ചേവ ഭുഞ്ജമാനാ പാതോ ച ദിവാ ച വികാലേ അപ്പാബാധതഞ്ച സഞ്ജാനാമ അപ്പാതങ്കതഞ്ച ലഹുട്ഠാനഞ്ച ബലഞ്ച ഫാസുവിഹാരഞ്ച, തേ മയം കിം സന്ദിട്ഠികം ഹിത്വാ കാലികം അനുധാവിസ്സാമ, സായഞ്ചേവ മയം ഭുഞ്ജിസ്സാമ പാതോ ച ദിവാ ച വികാലേ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേവിജ്ജവച്ഛസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ വച്ഛഗോത്തം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. വച്ഛഗോത്തോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സുതം മേ ഭന്തേ സമണോ ഗോതമോ സബ്ബഞ്ഞൂ സബ്ബദസ്സാവീ അപരിസേസം ഞാണദസ്സനം പടിജാനാതി, ചരതോ ച മേ തിട്ഠതോ ച സുത്തസ്സ ച ജാഗരസ്സ ച സതതം സമിതം ഞാണദസ്സനം പച്ചുപട്ഠിത’’ന്തി. യേ തേ ഭന്തേ ഏവമാഹംസു ‘‘സമണോ ഗോതമോ സബ്ബഞ്ഞൂ സബ്ബദസ്സാവീ അപരിസേസം ഞാണദസ്സനം പടിജാനാതി, ചരതോ ച മേ തിട്ഠതോ ച സുത്തസ്സ ച ജാഗരസ്സ ച സതതം സമിതം ഞാണദസ്സനം പച്ചുപട്ഠിത’’ന്തി. കച്ചി തേ ഭന്തേ ഭഗവതോ വുത്തവാദിനോ, ന ച ഭഗവന്തം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖന്തി, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരോന്തി, ന ച കോചി സഹധമ്മികോ വാദാനുവാദോ ഗാരയ്ഹം ഠാനം ആഗച്ഛതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഗ്ഗിവച്ഛസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ വച്ഛഗോത്തം പരിബ്ബാജകം ഭാസിതം. വച്ഛഗോത്തോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘കിം നു ഖോ ഭോ ഗോതമ ‘സസ്സതോ ലോകോ ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’ന്തി ഏവംദിട്ഠി ഭവം ഗോതമോ’’തി ഏവമാദികം പഞ്ഹം അപുച്ഛി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാവച്ഛസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ വച്ഛഗോത്തംയേവ പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. വച്ഛഗോത്തോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ¶ ഏതദവോച ‘‘ദീഘരത്താഹം ഭോതാ ഗോതമേന സഹകഥീ, സാധു മേ ഭവം ഗോതമോ സംഖിത്തേന കുസലാകുസലം ദേസേതൂ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ വുത്തേ ഖോ ആവുസോ വച്ഛഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ ഹുത്വാ കീദിസം പസന്നാകാരം അകാസി, കഥഞ്ചസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ വച്ഛഗോത്തോ പരിബ്ബാജകോ ‘‘സചേ ഹി ഭോ ഗോതമ ഇമം ധമ്മം ഭവംയേവ ഗോതമോ ആരാധകോ അഭവിസ്സ, നോ ച ഖോ ഭിക്ഖൂ ആരാധകാ അഭവിസ്സംസു, ഏവമിദം ബ്രഹ്മചരിയം അപരിപൂരം അഭവിസ്സ തേനങ്ഗേനാ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി. യാവ അരഹത്തഞ്ചസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

പുച്ഛാ – ദീഘനഖസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ദീഘനഖം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ദീഘനഖോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘അഹഞ്ഹി ഭോ ഗോതമ ഏവംവാദീ ഏവംദിട്ഠി സബ്ബം മേ നക്ഖമതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഇമസ്മിം ¶ ച പനാവുസോ വേയ്യാകരണസ്മിം ഭഞ്ഞമാനേ കേസം പുഗ്ഗലാനം വിസേസാധിഗമോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമസ്മിഞ്ച പന ഭന്തേ വേയ്യാകരണസ്മിം ഭഞ്ഞമാനേ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചി, ദീഘനഖസ്സ പന പരിബ്ബാജകസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി യംകിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി.

പുച്ഛാ – മാഗണ്ഡിയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കുരൂസു ഭന്തേ കമ്മാസധമ്മേ നാമ കുരൂനം നിഗമേ ഭാരദ്വാജ ഗോത്തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അഗ്യാഗാരേ തിണസന്ഥാരകേ മാഗണ്ഡിയം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മാഗണ്ഡിയോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ‘‘ഭൂനഹു സമണോ ഗോതമോ’’തി വദേസി, തസ്മിം ഭന്തേ വട്ഠുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ തത്ഥ മാഗണ്ഡിയസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ സമനുയുഞ്ജിത്വാ സമനുയുഞ്ജിത്വാ ധമ്മം ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘ചക്ഖും ഖോ മാഗണ്ഡിയ രൂപാരതം രൂപസമ്മുദിതം, തം തഥാഗതസ്സ ദന്തം ഗുത്തം രക്ഖിതം സംവുതം, തസ്സ ച സംവരായ ധമ്മം ദേസേതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവാ മാഗണ്ഡിയസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ സമനുയുഞ്ജിത്വാ സമനുയുഞ്ജിത്വാ ധമ്മം ദേസേസി.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ ഖോ ആവുസോ മാഗണ്ഡിയേന പരിബ്ബാജകേന ‘‘നകിഞ്ചി ഭോ ഗോതമാ’’തി യഥാഭൂതം പടിസ്സുതേ കഥം ഭഗവാ അത്തനോപി ന കിഞ്ചി കേനചിപി വത്തബ്ബതം പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ഖോ ഭന്തേ മാഗണ്ഡിയേന പരിബ്ബാജകേന നകിഞ്ചി ഭോഗോതമാതി യഥാഭൂതം പടിസ്സുതേ ‘‘അഹം ഖോ പന മാഗണ്ഡിയ പുബ്ബേ അഗാരിയഭൂതോ സമാനോ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേസിം ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യഹി രൂപേഹി ഇട്ഠേഹി മനാപേഹി പിയരൂപേഹി കാമൂപസംഹിതേഹി രജനീയേഹീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവാ അത്തനോപി ന കിഞ്ചി കേനചിപി വത്തബ്ബതം പകാസേസി.

പുച്ഛാ – ഇമസ്മിം ¶ സുത്തേ പരിയോസാനപുച്ഛം പുച്ഛിസ്സാമി ഇമഞ്ച പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ മാഗണ്ഡിയോ പരിബ്ബാജകോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ ഹുത്വാ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമം ¶ ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ മാഗണ്ഡിയോ പരിബ്ബാജകോ ‘അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമാ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി.

പുച്ഛാ – സന്ദകസുത്തം പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ¶ ഭന്തേ സന്ദകം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. സന്ദകോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച ‘‘സാധുവത ഭവന്തംയേവ ആനന്ദം പടിഭാതു സകേ ആചരിയ കേ ധമ്മികഥാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ചത്താരോ അബ്രഹ്മചരിയവാസാ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന വിചാരേത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ സന്ദക ഏകച്ചോ സത്ഥാ ഏവംവാദീ ഹോതി ഏവംദിട്ഠി നത്ഥി ദിന്നം, നത്ഥി യിട്ഠം, നത്ഥി ഹുതം, നത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലംവിപാകോ, നത്ഥി അയംലോകോ, നത്ഥി പരോലോകോ, നത്ഥി മാതാ, നത്ഥി പിതാ, നത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാതി

ഏവമാദിനാ ¶ ഭന്തേ തത്ഥ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ചത്താരോ അബ്രഹ്മചരിയവാസാ വിചാരേത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ചത്താരി അനസ്സാസികാനി ബ്രഹ്മചരിയാനി ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന വിചാരേത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ¶ സന്ദക ഏകച്ചോ സത്ഥാ സബ്ബഞ്ഞൂ സബ്ബദസ്സാവീ അപരിസേസം ഞാണദസ്സനം പടിജാനാതി ‘‘ചരതോ ച മേ തിട്ഠതോ ച സുത്തസ്സ ച ജാഗരസ്സ ച സതതം സമിതം ഞാണദസ്സനം പച്ചുപട്ഠിത’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ചത്താരി അനസ്സാസികാനി ബ്രഹ്മചരിയാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

¶ ഖോ ആവുസോ സന്ദകോ പരിബ്ബാജകോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദത്ഥേരം കഥം പുച്ഛി, തഥഞ്ചസ്സായസ്മാനന്ദത്ഥേരോ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ സന്ദകോ പരിബ്ബാജകോ ‘‘സോ പന ഭോ ആനന്ദ സത്ഥാ കിംവാദീ കിം അക്ഖായീ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദത്ഥേരം പുച്ഛി, ആയസ്മാ ച ഭന്തേ ആനന്ദത്ഥേരോ ‘‘ഇധ സന്ദക തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ’’തി ഏവമാദിനാ സന്ദകസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ വിഭജിത്വാ വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ സന്ദകോ പരിബ്ബാജകോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച ¶ ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ സന്ദകോ പരിബ്ബാജകോ ‘‘അച്ഛരിയം ഭോ ആനന്ദ, അബ്ഭുതം ഭോ ആനന്ദ, ന ച നാമ സധമ്മോക്കംസനാ ഭവിസ്സതി, ന പരധമ്മവമ്ഭനാ, ആയതനേ ച ധമ്മദേസനാ, താവ ബഹുകാ ച നിയ്യാതാരോ പഞ്ഞായിസ്സന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി.

പുച്ഛാ – മഹാസകുലുദായിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സകുലുദായിം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സകുലുദായീ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ പുരിമാനി ദിവസാനി പുരിമതരാനി കോതൂഹലസാലായം നാനാതിത്ഥിയാനം സമണബ്രാഹ്മണാനം യാവതകോ അഹോസി ഭഗവന്തഞ്ച ഛ ച സത്ഥാരോ ആരബ്ഭ കഥാസല്ലാപോ, തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സമണമുണ്ഡികസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ഉഗ്ഗാഹമാന പരിബ്ബാജകം സമണമുണ്ഡികാപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഉഗ്ഗാഹമാനോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ സമണമുണ്ഡികാപുത്തോ പഞ്ചകങ്ഗം തപതിം ഏതദവോച ‘‘ചതൂഹി ഖോ അഹം ഗഹപതി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതം പുരിസപുഗ്ഗലം പഞ്ഞപേമി സമ്പന്നകുസലം പരമകുസലം ഉത്തമപത്തിപത്തം സമണം അയോജ്ഝ’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളസകുലുദായീസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ സകുലുദായിം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സകുലുദായീ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘യദാഹം ഭന്തേ ഇമം പരിസം അനുപസങ്കന്തോ ഹോമി, അഥായം പരിസാ അനേകവിഹിതം തിരച്ഛാനകഥം കഥേന്തി നിസിന്നാ ഹോതി. യദാ ച ഖോ അഹം ഭന്തേ ഇമം പരിസം ഉപസങ്കമന്തോ ഹോമി, അഥായം പരിസാ മമഞ്ഞേവ മുഖം ഉല്ലോകേന്തീ നിസിന്നാ ഹോതി ‘യം നോ സമണോ ഉദായീ ധമ്മം ഭാസിസ്സതി, തം സോസ്സാമാ’തി, യദാ പന ഭന്തേ ഭഗവാ ഇമം പരിസം ഉപസങ്കന്തോ ഹോതി, അഥാഹഞ്ചേവ അയഞ്ച പരിസാ ഭഗവതോ മുഖം ഉല്ലോകേന്താ നിസിന്നാ ഹോമ യം നോ ഭഗവാ ധമ്മം ഭാസിസ്സതി, തം സോസ്സാമാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – വേഖനസസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ വേഖനസം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, വേഖനസോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവതോ സന്തികേ ഉദാനം ഉദാനേസി ‘‘അയം പരമോ വണ്ണോ അയം പരമോ വണ്ണോ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഘടികാരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ ഘടികാരസ്സ കുമ്ഭകാരസ്സ ഘരവത്ഥുപദേസേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവാ ഭന്തേ തസ്മിം ഭൂമിപദേസേ സിതം പാത്വാകാസി, ആയസ്മാ ച ആനന്ദോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ ഹേതു കോ പച്ചയോ ഭഗവതോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായ, ന അകാരണേന തഥാഗതാ സിതം പാതുകരോന്തീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – രട്ഠപാലസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കുരൂസു ഭന്തേ രാജാനം കോരബ്യം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ രട്ഠപാലത്ഥേരേന ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ കോരബ്യോ ആയസ്മന്തം രട്ഠപാലം ഏതദവോച ‘‘ചത്താരിമാനി ഭോ രട്ഠപാല പാരിജുഞ്ഞാനി, യേഹി പാരിജുഞ്ഞേഹി സമന്നാഗതാ ഇധേകച്ചേ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനാഗാരിയം പബ്ബജന്തീ’’തി ഏവമാദികം വചനം അവോച, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ കഥം പഠമം ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അഥ ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി മഹാരാജ ത്വം വീസതിവസ്സുദ്ദേസികോപി പണ്ണവീസതിവസ്സുദ്ദേസികോപി ഹത്ഥിസ്മിമ്പി കതാവീ അസ്സസ്മിമ്പി കതാവീ രഥസ്മിമ്പി കതാവീ ധനുസ്മിമ്പി കതാവീ ഥരുസ്മിമ്പി കതാവീ ഊരുബലീ ബാഹുബലീ അലമത്തോ സങ്ഗാമാവചരോ’’തി ഏവമാദിനാ പഠമം ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

പുച്ഛാ – കഥം ¶ പനാവുസോ ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ ദുതിയമ്പി ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘തം ¶ കിം മഞ്ഞസി മഹാരാജ, അത്ഥി തേ കോചി അനുസായികോ ആബാധോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മാ രട്ഠപാലോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ ദുതിയം ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

പുച്ഛാ – കഥം ¶ പനാവുസോ ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ തതിയമ്പി ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘തം ¶ കിം മഞ്ഞസി മഹാരാജ, യഥാ ത്വം ഏതരഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേസി, ലച്ഛസി ത്വം പരത്ഥാപി ഏവമേവാഹം ഇമേഹേവ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മാ രട്ഠപാലോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ തതിയം ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

പുച്ഛാ – ചതുത്ഥമ്പി ¶ ഖോ ആവുസോ ധമ്മുദ്ദേസം ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ കഥം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി മഹാരാജ, ഫീതം കുരും അജ്ഝാവസസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മാ രട്ഠപാലത്ഥേരോ രഞ്ഞോ കോരബ്യസ്സ ചതുത്ഥം ധമ്മുദ്ദേസം വിത്ഥാരേത്വാ പകാസേസി.

പുച്ഛാ – മഘദേവസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മിഥിലായം ഭന്തേ മഘദേവഅമ്ബവനേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവാ ഭന്തേ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി, ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ കോ പച്ചയോ ഭഗവതോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായ, ന അകാരണേന തഥാഗതാ സിതം പാതുകരോന്തീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മധുരസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മധുരായം ഭന്തേ രാജാനം മാധുരം അവന്തിപുത്തം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ മഹാകച്ചാനത്ഥേരേന ഭാസിതം, രാജാ ഭന്തേ മാധുരോ അവന്തിപുത്തോ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതദവോച ‘‘ബ്രഹ്മണാ ഭോ കച്ചാന ഏവമാഹംസു ബ്രാഹ്മണോവ സേട്ഠോ വണ്ണോ, ഹീനോ അഞ്ഞോ വണ്ണോ. ബ്രാഹ്മണോവ സുക്കോ വണ്ണോ, കണ്ഹോ അഞ്ഞോ വണ്ണോ. ബ്രാഹ്മണാവ സുജ്ഝന്തി ¶ , നോ അബ്രാഹ്മണാ. ബ്രാഹ്മണാവ ബ്രഹ്മുനോ പുത്താ ഓരസാ മുഖതോ ജാതാ ബ്രഹ്മജാ ബ്രഹ്മനിമ്മിതാ ബ്രഹ്മദായാദാതി. ഇധ ഭവം കച്ചാനോ കിമക്ഖായീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബോധിരാജകുമാരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഭഗ്ഗേസു ഭന്തേ സുസുമാരഗിരേ ബോധിം രാജകുമാരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ബോധി ഭന്തേ രാജകുമാരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘മയം ഖോ ഭന്തേ ഏവം ഹോതി. ന ഖോ സുഖേന സുഖം അധിഗന്തബ്ബം, ദുക്ഖേന ഖോ സുഖം അധിഗന്തബ്ബ’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ വുത്തേ ഖോ ആവുസോ ബോധി രാജകുമാരോ ഭഗവന്തം കഥം പുച്ഛി, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ ബോധിരാജകുമാരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കീവ ചിരേന നു ഖോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു തഥാഗതം വിനായകം ലഭമാനോ യസ്സത്ഥായ കുലപുത്താ സമ്മദേവ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജന്തി, തദനുത്തരം ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരേയ്യാ’’തി, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘തേന ഹി രാജകുമാര തംയേവേത്ഥ പടിപുച്ഛിസ്സാമി, യഥാ തേ ഖമേയ്യ, തഥാ നം ബ്യാകരേയ്യാസീ’’തി, ഏവമാദിനാ വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ബോധിരാജകുമാരോ ഇമിസ്സം ധമ്മദേസനായം പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ബോധിരാജകുമാരോ ‘‘അഹോ ബുദ്ധോ അഹോ ധമ്മോ അഹോ ധമ്മസ്സ സ്വാക്ഖാതതാ, യത്ര ഹി നാമ സായമനുസിട്ഠോ, പാതോ വിസേസം അധിഗമിസ്സതി, പാതമനുസിട്ഠോ സായം വിസേസം അധിഗമിസ്സതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമിസ്സം ധമ്മദേസനായം പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി.

പുച്ഛാ – അങ്ഗുലിമാലസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം അങ്ഗുലിമാലത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ അങ്ഗുലിമാലത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഇധാഹം ഭന്തേ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സാവത്ഥിം പിണ്ഡായ പാവിസിം, അദ്ദസം ഖോ അഹം ഭന്തേ സാവത്ഥിയം സപദാനം പിണ്ഡായ ചരമാനോ അഞ്ഞതരം ഇത്ഥിം മൂള്ഹഗബ്ഭം വിഘാതഗബ്ഭം ദിസ്വാന മയ്ഹം ഏതദഹോസി ‘‘കിലിസ്സന്തി വത ഭോ സത്താ, കിലിസ്സന്തി വത ഭോ സത്താ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – പിയജാതികസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരസ്സ ഗഹപതിസ്സ ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ കാലങ്കതോ ഹോതി, തസ്സ കാലം കിരിയായ നേവ കമ്മന്താ പടിഭന്തി, ന ഭത്തം പടിഭാതി, സോ ആളാഹനം ഗന്ത്വാ കന്ദതി ‘‘കഹം ഏകപുത്തക കഹം ഏകപുത്തകാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബാഹിതിക ¶ സുത്തം പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനം പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച ‘‘കിം നു ഖോ ഭന്തേ ആനന്ദ സോഭഗവാ തഥാരൂപം കായസമാചാരം സമാചരേയ്യ, യ്വസ്സ കായസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ധമ്മചേതിയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ മേദാളുപേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ രഞ്ഞാ പസേനദിനാ കോസലേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കണ്ണകത്ഥലസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഉരുഞ്ഞായം ഭന്തേ കണ്ണകത്ഥലേ മിഗദായേ രഞ്ഞാ പസേനദിനാ കോസലേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ബ്രഹ്മായുസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വിദേഹേസു ¶ ഭന്തേ മിഥിലായം മഘദേവഅമ്ബവനേ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ബ്രഹ്മായു ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ അട്ഠപഞ്ഹാനി പുച്ഛി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ഥ ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ കഥം ഭഗവതോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതതം അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥ ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ‘‘സുപ്പതിട്ഠിതപാദോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ, ഇദമ്പി തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതതം അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – അപരമ്പി ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഗമനകാലേ കീദിസം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരമ്പി ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഗമനകാലേ പഠമം ദക്ഖിണം പാദുദ്ധരണാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – അപരമ്പി ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ അന്തരഘരം പവിസനകാലേ കീദിസം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരമ്പി ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ അന്തരഘരം പവിസനകാലേ ന കായസ്സ ഉന്നമനാദികം പാസാദികം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – അപരമ്പി ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഭോജനകാലേ കീദിസം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരമ്പി ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഭോജനകാലേ പത്തോദകാദികം പടിഗ്ഗഹണാദികാലേ ന പത്തസ്സ ഉന്നമനാദികം ഭഗവതോ പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – അപരമ്പി ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഭുത്താവികാലേ കീദിസം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരമ്പി ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ഭുത്താവികാലേ പത്തോദനാദികം പടിഗ്ഗണ്ഹാദികാലേ ന പത്തസ്സ ഉന്നമനാദികം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – അപരമ്പി ¶ ആവുസോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ചീവരധാരണേ ച ആരാമഗതകാലേ ച ധമ്മദേസനാകാലേ ച സബ്ബഇരിയാപഥേസു ച കീദിസം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരമ്പി ¶ ഭന്തേ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ ചീവരധാരണകാലേ ച ആരാമഗതകാലേ ച സബ്ബേസു ച ഇരിയാപഥേസു ന അച്ചുക്കട്ഠാദികം പാസാദികം ആകാരം ദിസ്വാ ച സല്ലക്ഖേത്വാ ച അത്തനോ ആചരിയസ്സ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമ്പടിവേദേസി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ബ്രഹ്മായു ബ്രഹ്മണോ ഭഗവന്തം പുച്ഛി, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘കഥം ഖോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, കഥം ഭവതി വേദഗൂ. തേവിജ്ജോ ഭോ കഥം ഹോതി, സോത്തിയോ കിന്തി വുച്ചതി. അരഹം ഭോ കഥം ഹോതി, കഥം ഭവതി കേവലീ. മുനി ച ഭോ കഥം ഹോതി, ബുദ്ധോ കിന്തി പവുച്ചതീ’’തി – ഏവം ഖോ ഭന്തേ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം പഞ്ഹം അപുച്ഛി. ഭഗവാ ഭന്തേ–

‘‘പുബ്ബേനിവാസം യോ വേദി, സഗ്ഗാപായഞ്ച പസ്സതി;

അഥോ ജാതിക്ഖയം പത്തോ, അഭിഞ്ഞാവോസിതോ മുനി;

ചിത്തം വിസുദ്ധം ജാനാതി, മുത്തം രാഗേഹി സബ്ബസോ;

പഹീനജാതിമരണോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ കേവലീ;

പാരഗൂ സബ്ബധമ്മാനം, ബുദ്ധോ താദീ പവുച്ചതീ’’തി –

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ വിഭജിത്വാ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ഭഗവതോ ബ്യാകരണം സുത്വാ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതി കീദിസം നിപച്ചകാരം അകാസി, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ പുനപി അനുപുബ്ബിം ധമ്മകഥം കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച ¶ പന ഭന്തേ ഭഗവതോ ബ്യാകരണം സുത്വാ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഭഗവതോ പാദേസു സിരസാ നിപതിത്വാ ഭഗവതോ പാദാനി മുഖേന ച പരിചുമ്ബതി, പാണീഹി ച പരിസമ്ബാഹതി, നാമഞ്ച സാവേതി ‘‘ബ്രഹ്മായു അഹം ഭോ ഗോതമ ബ്രാഹ്മണോ, ബ്രഹ്മായു അഹം ഭോ ഗോതമ ബ്രാഹ്മണോ’’തി, ഏവം പരമനിപച്ചകാരം അകാസി, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഭഗവാ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ദമ്മദേസനം സുത്വാ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കീദിസോ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച ¶ പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി ‘‘യംകിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി.

പുച്ഛാ – സേലസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അങ്ഗുത്തരാപേസു ഭന്തേ ആപണേ നാമ അങ്ഗുത്തരാപാനം നിഗമേസേലം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സേലോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ സപരിസോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം സമ്മുഖാ സാരുപ്പാഹി ഗാഥാഹി അഭിത്ഥവി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പരിപുണ്ണകായോ ¶ സുരുചി, സുജാതോ ചാരുദസ്സനോ;

സുവണ്ണവണ്ണോസി ഭഗവാ, സുസുക്കദാഠോസി വീരിയവാ;

നരസ്സ ഹി സുജാതസ്സ, യേ ഭവന്തി വിയഞ്ചനാ;

സബ്ബേ തേ തവ കായസ്മിം, മഹാപുരിസലക്ഖണാ.

പുച്ഛാ – അസ്സലായനസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അസ്സലായനം മാണവം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അസ്സലായനോ ഭന്തേ മാണവോ മഹതാ ബ്രാഹ്മണഗണേന സദ്ധിം ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ബ്രാഹ്മണാ ഭോ ഗോതമ ഏവമാഹംസു ‘ബ്രാഹ്മണോവ സേട്ഠോ വണ്ണോ, ഹീനോ അഞ്ഞോ വണ്ണോ. ബ്രാഹ്മണോവ സുക്കോ വണ്ണോ, കണ്ഹോ ¶ അഞ്ഞോ വണ്ണോ. ബ്രാഹ്മണാവ സുജ്ഝന്തി, നോ അബ്രാഹ്മണാ. ബ്രാഹ്മണാവ ബ്രഹ്മുനോ പുത്താ ഓരസാ മുഖതോ ജാതാ ബ്രഹ്മജാ ബ്രഹ്മനിമ്മിതാ ബ്രഹ്മദായാദാ’തി, ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഘോടമുഖസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ബാരാണസിയം ഭന്തേ ഖേമിയമ്ബവനേ ഘോടമുഖം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ഉദേനേന ഭാസിതം. ഘോടമുഖോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മന്തം ഉദേനം ചങ്കമന്തം അനുചങ്കമമാനോ ഏവമാഹ ‘‘അമ്ഭോ സമണ നത്ഥി ധമ്മികോ പരിബ്ബജോ, ഏവം മേ ഏത്ഥ ഹോതി, തഞ്ച ഖോ ഭവന്തരൂപാനം വാ അദസ്സനാ, യോ വാ പനേത്ഥ ധമ്മാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ചങ്കീസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ ഓപാസാദേ നാമ കോസലാനം നിഗമേ കാപടികം മാണവം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, കാപടികോ ഭന്തേ മാണവോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘യദിദം ഭോ ഗോതമ ബ്രാഹ്മണാനം പോരാണം മന്തപദം ഇതിഹിതിഹപരമ്പരായ പിടകസമ്പദായ, തത്ഥ ച ബ്രാഹ്മണാ ഏകംസേന നിട്ഠം ഗച്ഛന്തി ‘ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’ന്തി, ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏസുകാരീസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ഏസുകാരിം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ഏസുകാരീ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ബ്രാഹ്മണാ ഭോ ഗോതമ ചതസ്സോ പാരിചരിയാ പഞ്ഞപേന്തി, ബ്രാഹ്മണസ്സ പാരിചരിയം പഞ്ഞപേന്തി, ഖത്തിയസ്സ പാരിചരിയം പഞ്ഞപേന്തി, വേസ്സസ്സ പാരിചരിയം പഞ്ഞപേന്തി, സുദ്ദസ്സ പാരിചരിയം പഞ്ഞപേന്തീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ധനഞ്ജാനിസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ധനഞ്ജാനിം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം, ധനഞ്ജാനി ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ പമാദവിഹാരം വിഹാസി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അഥ ¶ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി കഥം ധനഞ്ജാനിം ബ്രാഹ്മണം പുച്ഛി, കഥഞ്ച സോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തത്ഥേരസ്സ ധമ്മസേനാപതിസ്സ ആരോചേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘കച്ചാസി ധനഞ്ജാനി അപ്പമത്തോ’’തി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ധനഞ്ജാനിം ബ്രാഹ്മണം പുച്ഛി, ധനഞ്ജാനി ച ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘കുതോ ഭോ സാരിപുത്ത അമ്ഹാകം അപ്പമാദോ, യേസം നോ മാതാപിതരോ പോസേതബ്ബാ’’തി, ഏവമാദിനാ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ധമ്മസേനാപതിസ്സ ആരോചേസി.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ വുത്തേ ഖോ ആവുസോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കീദിസം ധമ്മകഥം കഥേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി ധനഞ്ജാനി, ഇധേകച്ചോ മാതാപിതൂനം ഹേതു അധമ്മചാരീ വിസമചാരീ അസ്സ, തമേനം അധമ്മചരിയാ വിസമചരിയാഹേതു നിരയം നിരയപാലാ ഉപകഡ്ഢേയ്യു’’ന്തി, ഏവമാദിനാ ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ധമ്മകഥം കഥേസി.

പുച്ഛാ – പുന ¶ പി ആവുസോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി കഥം ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അപരേനപി പരിയായേന അനുസാസനിം അദാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – പുനപി ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി ധനഞ്ജാനി, യോ വാ മാതാപിതൂനം ഹേതു അധമ്മചാരീ വിസമചാരീ അസ്സ, യോ വാ മാതാപിതൂനം ഹേതു ധമ്മചാരീ സമചാരീ അസ്സ, കതമം സേയ്യോ’’തി, ഏവമാദിനാ ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അപരേനപി പരിയായേന ഓവാദമദാസി.

പുച്ഛാ – അപരഭാഗേ ¶ പി ആവുസോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി കഥം ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ മരണസമയേ ധമ്മകഥം കഥേസി, കഥഞ്ചസ്സ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – അപരഭാഗേ ¶ പി ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ധനഞ്ജാനിസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ മരണസമയേപി ചത്താരോ ബ്രഹ്മവിഹാരേ ദേസേസി, ധനഞ്ജാനി ച ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹോസി.

പുച്ഛാ – വാസേട്ഠസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇച്ഛാനങ്ഗലേ ഭന്തേ വാസേട്ഠം മാണവം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. വാസേട്ഠോ ഭന്തേ മാണവോ ഭഗവന്തം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

‘‘അനുഞ്ഞാതപടിഞ്ഞാതാ, തേവിജ്ജാ മയമസ്മുഭോ;

അഹം പോക്ഖരസാതിസ്സ, താരുക്ഖസ്സായം മാണവോ.

തേവിജ്ജാനം യദക്ഖാതം, തത്ര കേവലിനേസ്മസേ;

പദകസ്മാ വേയ്യാകരണാ, ജപ്പേ ആചരിയസാദിസാ;

തേസം നോ ജാതിവാദസ്മിം, വിവാദോ അത്ഥി ഗോതമ.

ജാതിയാ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, ഭാരദ്വാജോ ഇതി ഭാസതി;

അഹഞ്ച കമ്മുനാ ബ്രൂമി, ഏവം ജാനാഹി ചക്ഖുമ.

തേന സക്കോമ ഞാപേതും, അഞ്ഞംമഞ്ഞം മയം ഉഭോ;

ഭവന്തം പുട്ഠുമാഗമാ, സമ്ബുദ്ധം ഇതി വിസ്സുതം.

ചന്ദം യഥാ ഖയാതീതം, പേച്ച പഞ്ജലികാ ജനാ;

വന്ദനാ നമസ്സന്തി, ഏവം ലോകസ്മിം ഗോതമം.

ചക്ഖും ¶ ലോകേ സമുപ്പന്നം, മയം പുച്ഛാമ ഗോതമം;

ജാതിയാ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, ഉദാഹു ഭവതി കമ്മുനാ;

അജാനതം നോ പബ്രൂഹി, യഥാ ജാനേമു ബ്രാഹ്മണന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സുഭസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സുഭം മാണവം തോദേയ്യപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സുഭോ ഭന്തേ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘ബ്രാഹ്മണാ ഭോ ഗോതമ ഏവമാഹംസു’ ഗഹട്ഠോ ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസലം, ന പബ്ബജിതോ ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസലന്തി, ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – പുന ¶ പി ആവുസോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ കഥം ഭഗവന്തം പുച്ഛി, കഥഞ്ച ഭഗവാ വിഭജ്ജ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘ബ്രാഹ്മണാ ഭോ ഗോതമ ഏവമാഹംസു ‘മഹട്ഠമിദം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം, ഘരാവാസകമ്മട്ഠാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി. അപ്പട്ഠമിദം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം, പബ്ബജ്ജാ കമ്മട്ഠാനം അപ്പഫലം ഹോതീ’തി. ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ പുനപി ഭഗവന്തം പുച്ഛി. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഏത്ഥാപി ഖോ അഹം മാണവ വിഭജ്ജവാദാ, നാഹമേത്ഥ ഏകംസവാദോതി’’ ഏവമാദിനാ വിഭജ്ജ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – സങ്ഗാരവസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ ചഞ്ചലികപ്പേ നാമ ഗാമേ സങ്ഗാരവം മാണവം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സങ്ഗാരവോ ഭന്തേ മാണവോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സന്തി ഖോ ഭോ ഗോതമ ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ദിട്ഠധമ്മാഭിഞ്ഞാവോസാനപാരമിപ്പത്താ ആദിബ്രഹ്മചരിയം പടിജാനന്തി. തത്ര ഭോ ഗോതമ യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ ദിട്ഠധമ്മാഭിഞ്ഞാവോസാനപാരമിപ്പത്താ ആദിബ്രഹ്മചരിയം പടിജാനന്തി, തേസം ഭവം ഗോതമോ കതമോ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ദേവദഹസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ ദേവദഹേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ സമ്മ ഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – പഞ്ചത്തയസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കിന്തിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – പിസിനാരായം ഭന്തേ ബലിഹരണേ നാമ വനസണ്ഡേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – തത്ഥ ¶ ആവുസോ ഭഗവാ കഥം പഠമം ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛിത്വാ ഓവാദമദാസി, യോ ബഹുജനസ്സ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ സംവത്തതി.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥ ഭന്തേ ഭഗവാ ‘‘കിന്തി വോ ഭിക്ഖവേ മയി ഹോതി, ചീവരഹേതു വാ സമണോ ഗോതമോ ധമ്മം ദേസേതി, പിണ്ഡപാതഹേതു വാ, സേനാസനഹേതു വാ, ഇതിഭവാഭവഹേതു വാ സമണോ ഗോതമോ ധമ്മം ദേസേതീ’’തി ഭിക്ഖൂ പുച്ഛിത്വാ ‘‘തസ്മാതിഹ ഭിക്ഖവേ യേ വോ മയാ ധമ്മാ അഭിഞ്ഞാ ദേസിതാ. സേയ്യഥിദം, ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ. തത്ഥ സബ്ബേഹേവ സമഗ്ഗേഹി സമ്മോദമാനേഹി അവിവദമാനേഹി സിക്ഖിതബ്ബം’’ ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദമദാസി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ തത്ഥ ദുതിയമ്പി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം അദാസി. യോ ബഹുജനസ്സ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ സംവത്തതി.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥ ഭന്തേ ഭഗവാ ‘‘തേസഞ്ച വോ ഭിക്ഖവേ സമഗ്ഗാനം സമ്മോദമാനാനം അവിവദമാനാനം സിക്ഖതം സിയാ അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആപത്തി, സിയാ വീതിക്കമോ. തത്ര ഭിക്ഖവേ ന ചോദനായ തരിതബ്ബം പുഗ്ഗലോ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭിക്ഖൂനം ദുതിയമ്പി ഓവാദമദാസി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ തത്ഥ തതിയമ്പി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദം അദാസി, യോ ബഹുജനസ്സ അത്ഥായ ഹിതായ സുഖായ സംവത്തതി.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘തേസഞ്ച വോ ഭിക്ഖവേ സമഗ്ഗാനം സമ്മോദമാനാനം അവിവദമാനാനം സിക്ഖതം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ വചീസംഹാരോ ഉപ്പജ്ജേയ്യ ദിട്ഠിപളാസോ ചേതസോ ആഘാതോ അപ്പച്ചയോ അനഭിരദ്ധീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ തത്ഥ തതിയമ്പി ഭിക്ഖൂനം ഓവാദമദാസി.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭിക്ഖുനാ ഏവം സത്ഥു ഓവാദാനുസാസനികാരിനാ ആയസ്മാ നു തേ ഭിക്ഖു അകുസലാ വുട്ഠാപേത്വാ കുസലേ പതിട്ഠാപേതീതി പരേഹി പുട്ഠേന കഥം സമ്മാ ബ്യാകരമാനേന ബ്യാകാതബ്ബം.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘ഇധാഹം ആവുസോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിം, തസ്സ മേ ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേസി, താഹം ധമ്മം സുത്വാ തേസം ഭിക്ഖൂനം അഭാസിം, തം തേ ഭിക്ഖൂ ധമ്മം സുത്വാ അകുസലാ വുട്ഠഹിംസു കുസലേ പതിട്ഠഹിംസൂ’’തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ തേന ഭിക്ഖുനാ ഏവം സത്ഥു ഓവാദാനുസാസനികാരിനാ പരേഹി പുട്ഠേന സമ്മാ ബ്യാകരമാനേന ബ്യാകാതബ്ബം.

പുച്ഛാ – സാമഗാമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ സാമഗാമേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ ആയസ്മന്തഞ്ച ആനന്ദം ആയസ്മന്തഞ്ച ചുന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ ച ഭന്തേ ആനന്ദോ ആയസ്മാ ച ചുന്ദോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിസു, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘അയം ഭന്തേ ചുന്ദോ സമണുദ്ദേസോ ഏവമാഹ ‘നിഗണ്ഠോ ഭന്തേ നാടപുത്തോ പാവായം അധുനാ കാലങ്കതോ, തസ്സ കാലങ്കിരിയായ ഭിന്നാ നിഗണ്ഠാ ദ്വേധികജാതാ ഭണ്ഡനജാതാ കലഹജാതാ വിവാദാപന്നാ അഞ്ഞമഞ്ഞം മുഖസത്തീഹി വിതുദന്താ വിഹരന്തി…പേ… ¶ ഭിന്നഥൂപേ അപ്പടിസരണേ’തി. തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ ഏവം ഹോതി ‘മാഹേവ ഭഗവതോ അച്ചയേന സങ്ഘേ വിവാദോ ഉപ്പജ്ജി, സ്വാസ്സ വിവാദോ ബഹുജനഅഹിതായ ബഹുജനഅസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാന’ന്തി’’. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സുനക്ഖത്തസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ സുനക്ഖത്തം ലിച്ഛവിപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സുനക്ഖത്തോ ഭന്തേ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘സുതം മേതം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേഹി കിര ഭിക്ഖൂഹി ഭഗവതോ സന്തികേ അഞ്ഞാ ബ്യാകതാ ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി പജാനാമാതി. കച്ചി തേ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ സമ്മദേവ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു, ഉദാഹു സന്തേത്ഥേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകംസൂ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ആനേഞ്ജസപ്പായസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘സേയ്യാഥാപി ഭോ ഗോതമ ഇമസ്സ മിഗാരമാതുപാസാദസ്സ ദിസ്സതി അനുപുബ്ബസിക്ഖാ അനുപുബ്ബകിരിയാ അനുപുബ്ബപടിപദാ യദിദം യാവ പച്ഛിമസോപാനകളേവരാ…പേ… സക്കാ നുഖോ ഭോ ഗോതമ ഇമസ്മിമ്പി ധമ്മവിനയേ ഏവമേവ അനുപുബ്ബസിക്ഖാ അനുപുബ്ബകിരിയാ അനുപുബ്ബപടിപദാ പഞ്ഞപേതു’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ വുത്തേ ഖോ ആവുസോ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം കിം അവോച, കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ ബ്യാകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം വുത്തേ ഭന്തേ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കിം നു ഖോ ഭോതോ ഗോതമസ്സ സാവകാ ഭോതാ ഗോതമേന ഏവം ഓവദീയമാനാ ഏവം അനുസാസീയമാനാ സബ്ബേ അച്ചന്തം നിട്ഠം നിബ്ബാനം ആരോധേന്തി, ഉദാഹു ഏകച്ചേ നാരാധേന്തീ’’തി, ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘അപ്പേകച്ചേ ഖോ ബ്രാഹ്മണ മമ സാവകാ മയാ ഏവം ഓവദീയമാനാ ഏവം അനുസാസീയമാനാ അച്ചന്തം നിട്ഠം നിബ്ബാനം ആരാധേന്തി, ഏകച്ചേ നാരാധേന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ബ്യാകാസി.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഗണകോ മോഗ്ഗല്ലാനോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനോ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘യേ മേ ഭോ ഗോതമ പുഗ്ഗലാ അസദ്ധാ ജീവികത്ഥാ ന സദ്ധാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതാ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി.

പുച്ഛാ – ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം, ഗോപകമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച ‘‘അത്ഥി നു ഖോ ഭോ ആനന്ദ ഏകഭിക്ഖുപി തേഹി ധമ്മേഹി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം സമന്നാഗതോ, യേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ സോ ഭവം ഗോതമോ അഹോസി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭിക്ഖുനോ പസാദനീയാ ധമ്മാ പകാസിതാ, യേ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അക്ഖാതാ. യേഹി ച സമന്നാഗതം ഭിക്ഖും അഞ്ഞേ ഭിക്ഖൂ സക്കരേയ്യും ഗരും കരേയ്യും മാനേയ്യും പൂജേയ്യും സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യും.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ബ്രാഹ്മണ ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു, ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ, യേമേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി, തഥാരൂപസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ദസ പസാദനീയാ ധമ്മാ പകാസിതാ. യേ തേന ഭഗതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അക്ഖാതാ, യേഹി സമന്നാഗതം ഭിക്ഖും ഏതരഹി ഭിക്ഖൂ സക്കരേയ്യും ഗരും കരേയ്യും മാനേയ്യും പൂജേയ്യും സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യും.

പുച്ഛാ – ഏവം ¶ വുത്തേ ഖോ ആവുസോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ കീദിസം പസംസാവചനം കഥേസി, കഥഞ്ചസ്സ ആയസ്മാ ആനന്ദത്ഥേരോ ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികോ തം വചനം പടിസോധേത്വാ പകാസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ¶ വുത്തേ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ഉപനന്ദം സേനാപതിം ആമന്തേസി ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി ഭവം സേനാപതി, യദി മേ ഭോന്തോ സക്കാതബ്ബം സക്കരോന്തി, ഗരും കാതബ്ബം ഗരും കരോന്തി, മാനേതബ്ബം മാനേന്തി, പൂജേതബ്ബം പൂജേന്തീ’’തി ഏവമാദികം പസംസാവചനം കഥേസി, ആയസ്മാ ച ഭന്തേ ആനന്ദോ ‘‘ന ച ഖോ ബ്രാഹ്മണ സോ ഭഗവാ സബ്ബം ഝാനം വണ്ണേസി, നപി സോ ഭഗവാ സബ്ബം ഝാനം ന വണ്ണേസീ’’തി ഏവമാദിനാ തം വചനം പടിസോധേത്വാ പകാസേസി.

പുച്ഛാ – മഹാപുണ്ണമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം സട്ഠിമത്താനം പധാനീയഭിക്ഖൂനം സങ്ഘത്ഥേരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ

സട്ഠിമത്താനം ¶ പധാനീയഭിക്ഖൂനം സങ്ഘത്ഥേരോ ഭിക്ഖു ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ചീവരം കത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘പുച്ഛേയ്യാഹം ഭന്തേ ഭഗവന്തം കിഞ്ചിദേവ ദേസം, സചേ മേ ഭഗവാ ഓകാസം കരോതി പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണായാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ചൂളപുണ്ണമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അസപ്പുരിസഅങ്ഗാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – അസപ്പുരിസോ ഭിക്ഖവേ അസ്സദ്ധമ്മസമന്നാഗതോ ഹോതി, അസപ്പുരിസഭത്തി ഹോതി, അസപ്പുരിസചിന്തീ ഹോതി, അസപ്പുരിസമന്തീ ഹോതി, അസപ്പുരിസവാചോ ഹോതി, അസപ്പുരിസകമ്മന്തോ ഹോതി, അസപ്പുരിസദിട്ഠി ഹോതി, അസപ്പുരിസദാനം ദേതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അട്ഠ അസപ്പുരിസഅങ്ഗാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ തത്ഥ സപ്പുരിസഅങ്ഗാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – സപ്പുരിസോ ഭിക്ഖവേ സദ്ധമ്മസമന്നാഗതോ ഹോതി, സപ്പുരിസഭത്തി ഹോതി, സപ്പുരിസചിന്തീ ഹോതി, സപ്പുരിസമന്തീ ഹോതി, സപ്പുരിസവാചോ ഹോതി, സപ്പുരിസകമ്മന്തോ ഹോതി, സപ്പുരിസദിട്ഠി ഹോതി, സപ്പുരിസദാനം ദേതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ അട്ഠവിധാനി സപ്പുരിസങ്ഗാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – അനുപദസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ധമ്മസേനാപതിസ്സ സഭാഗാ തസ്മിം സമയേ സന്നിപതിംസു, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ധമ്മസേനാപതിസ്സ അനുപദധമ്മവിപസ്സനാ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – പണ്ഡിതോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ പുഥുപഞ്ഞോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ ഹാസപഞ്ഞോ ¶ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ തിക്ഖപഞ്ഞോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ ജവനപഞ്ഞോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ നിബ്ബേധികപഞ്ഞോ ഭിക്ഖവേ സാരിപുത്തോ സാരിപുത്തോ ഭിക്ഖവേ അഡ്ഢമാസം അനുപദധമ്മവിപസ്സനം വിപസ്സതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ധമ്മസേനാപതിസ്സ അനുപദധമ്മവിപസ്സനാ വിത്ഥാരേന പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ…പേ… ¶ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഛബ്ബിസോധനസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സപ്പുരിസസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സേവിതബ്ബാസേവിതബ്ബസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ സദ്ധിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബഹുധാതുകസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഇസിഗിലിസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ഇസിഗിലിസ്മിം പബ്ബതേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാചത്താരീസകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ആനാപാനസ്സതിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ഥേരാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ നവേ ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തി അനുസാസന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ ദസപി ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തി അനുസാസന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ വീസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തി അനുസാസന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ തിംസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തി അനുസാസന്തി, അപ്പേകച്ചേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ ചത്താരീസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തി അനുസാസന്തി, തേ ച ഭന്തേ നവാ ഭിക്ഖൂ ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഓവദിയമാനാ അനുസാസിയമാനാ ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം ജാനന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കായഗതാസതിസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം, സമ്ബഹുലാനം ഭന്തേ ഭിക്ഖൂനം പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താനം ഉപട്ഠാനസാലായം സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം അയമന്തരകഥാ ഉദപാദി ‘‘അച്ഛരിയം ആവുസോ, അബ്ഭുതം ആവുസോ, യാവഞ്ചിദം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കായഗതാസതി ഭാവിതാ ബഹുലീകതാ മഹപ്ഫലാ വുത്താ മഹാനിസംസാ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – സങ്ഖാരൂപപത്തിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ തത്ഥ ഭഗവതാ സങ്ഖാരൂപപത്തിയോ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു സദ്ധായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, സീലേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, സുതേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ചാഗേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഹോതി, തസ്സ ഏവം ഹോതി ‘‘അഹോ വതാഹം കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ഖത്തിയമഹാസാലാനം സഹബ്യതം ഉപപജ്ജേയ്യ’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സങ്ഖാരൂപപത്തിയോ വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – ചൂളസുഞ്ഞതസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഏകമിദം ഭന്തേ സമയം ഭഗവാ സക്കേസു വിഹരതി നഗരകം നാമ സക്യാനം നിഗമോ, തത്ഥ മേ ഭന്തേ ഭഗവതോ സമ്മുഖാ സുതം, സമ്മുഖാ പടിഗ്ഗഹിതം, സുഞ്ഞതാവിഹാരേനാഹം ആനന്ദ ഏതരഹി ബഹുലം വിഹരാമീതി കച്ചി മേതം ഭന്തേ സുസ്സുതം സുഗ്ഗഹിതം സുമനസികതം സൂപധാരിത’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – മഹാസുഞ്ഞതസുത്തം ¶ പനാവുതോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദോ സമ്ബഹുലേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം ഘടായ സക്കസ്സ വിഹാരേ ചീവരകമ്മം കരോതി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – അച്ഛരിയഅബ്ഭുതസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന സദ്ധിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന സദ്ധിം ഭാസിതം. സമ്ബഹുലാനം ഭന്തേ ഭിക്ഖൂനം പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താനം ഉപട്ഠാനസാലായം സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം അയമന്തരകഥാ ഉദപാദി ‘‘അച്ഛരിയം ആവുസോ, അബ്ഭുതം ആവുസോ തഥാഗതസ്സ മഹിദ്ധികതാ മഹാനുഭാവതാ. യത്ര ഹി നാമ തഥാഗതോ അതീതേ ബുദ്ധേ പരിനിബ്ബുതേ ഛിന്നപപഞ്ചേ ഛിന്നവടുമേ പരിയാദിന്നവട്ടേ സബ്ബദുക്ഖവീതിവത്തേ ജാനിസ്സതി. ഏവംജച്ചാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംനാമാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംഗോത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംസീലാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംധമ്മാ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംപഞ്ഞാ ¶ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംവിഹാരീ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപി, ഏവംവിമുത്താ തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും ഇതിപീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബാകുലസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ അചേലം കസ്സപം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ബാകുലത്ഥേരേന ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ദന്തഭൂമിസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ജയസേനം രാജകുമാരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ജയസേനോ ഭന്തേ രാജകുമാരോ അചിരവതം സമണുദ്ദേസം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘സുതം മേതം ഭോ അഗ്ഗിവേസ്സന ഇധ ഭിക്ഖു അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ ഫുസേയ്യ ¶ ചിത്തസ്സ ഏകഗ്ഗത’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അചിരവതസ്സ സമണുദ്ദേസസ്സ സമസ്സാസേത്വാ ധമ്മദേസനാനയോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – തം കുതേത്ഥ അഗ്ഗിവേസ്സന ലബ്ഭാ, യം തം നേക്ഖമ്മേന ഞാതബ്ബം നേക്ഖമ്മേന ദട്ഠബ്ബം നേക്ഖമ്മേന പത്തബ്ബം നേക്ഖമ്മേന സച്ഛികാതബ്ബം, തം വത ജയസേനോ രാജകുമാരോ കാമമജ്ഝേ വസന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ കാമവിതക്കേഹി ഖജ്ജമാനോ കാമപരിളാഹേന പരിഡയ്ഹമാനോ കാമപരിയോസനായ ഉസ്സുകോ ഉസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതീതി ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതോ അചിരവതസ്സ സമണുദ്ദേസസ്സ സമസ്സാസേത്വാ, സേയ്യഥാപിസ്സു അഗ്ഗിവേസ്സന ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാവാ ഗോദമ്മാ വാ സുദന്താ സുവിനീതാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ അചിരവതസ്സ സമണുദ്ദേസസ്സ ദേസനാനയോ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവാ ദ്വേ ഉപമായോ ദസ്സേത്വാ തതുത്തരി ധമ്മദേസനം പവഡ്ഢേതി.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി അഗ്ഗിവേസ്സന രാജാഖത്തിയോ മുദ്ധാവസിത്തോ നാഗവനികം ആമന്തേതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ ഉത്തരിപി ധമ്മദേസനം പവഡ്ഢേസി.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ…പേ… ¶ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭൂമിജസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ജയസേനം രാജകുമാരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ജയസേനോ ഭന്തേ രാജകുമാരോ ആയസ്മന്തം ഭൂമിജം ഏതദവോച ‘‘സന്തി ഭോ ഭൂമിജ ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ ‘ആസഞ്ചേപി കരിത്വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, അഭബ്ബാ ഫലസ്സ അധിഗമായ. അനാസഞ്ചേപി കരിത്വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, അഭബ്ബാ ഫലസ്സ അധിഗമായ. ആസഞ്ച അനാസഞ്ചേപി കരിത്വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, അഭബ്ബാ ഫലസ്സ അധിഗമായ ¶ . നേവാസം നാനാസഞ്ചേപി കരിത്വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, ആഭബ്ബാ ഫലസ്സ അധിഗമായാ’തി. ഇധ ഭോതോ ഭൂമിജസ്സ സത്ഥാ കിംവാദീ കിമക്ഖായീ’’തി തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ആയസ്മതോ ഭൂമിജത്ഥേരസ്സ തം ബ്യാകരണം സമനുജാനിത്വാ തതുത്തരി ധമ്മദേസനാനയോ പരിപൂരേത്വാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – തഗ്ഘ ത്വം ഭൂമിജ ഏവം പുട്ഠോ ഏവം ബ്യാകരമാനോ വുത്തവാദീ ചേവ മേ ഹോസി, ന ച മം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖസി, ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ആയസ്മതോ ഭൂമിജസ്സ തം വചനം സമനുജാനിത്വാ ‘‘യേഹി കേഹിചി ഭൂമിജ സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ മിച്ഛാദിട്ഠിനോ മിച്ഛാസങ്കപ്പാ മിച്ഛാവാചാ മിച്ഛാകമ്മന്താ മിച്ഛാആജീവാ മിച്ഛാവായാമാ മിച്ഛാസതീ മിച്ഛാസമാധിനോ, തേ ആസഞ്ചേപി കരിത്വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, അഭബ്ബാ ഫലസ്സ അധിഗമായാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ആയസ്മതോ ഭൂമിജസ്സ ഉത്തരി ദേസനാനയോ പരിപൂരേത്വാ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – അനുരുദ്ധസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ പഞ്ചകങ്ഗം ഥപതിം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധത്ഥേരേന ഭാസിതം, പഞ്ചകങ്ഗോ ഭന്തേ ഥപതി ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ഏതദവോച ‘‘ഇധ മം ഭന്തേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹംസു ‘അപ്പമാണം ഗഹപതി ചേതോവിമുത്തിം ഭാവേഹീ’തി, ഏകച്ചേ ഥേരാ ഏവമാഹംസു ‘മഹഗ്ഗതം ഗഹപതി ചേതോവിമുത്തിം ഭാവേഹീ’’തി, യാ ചായം ഭന്തേ അപ്പമാണാ ചേതോവിമുത്തി യാ ച മഹഗ്ഗതാ ചേതോവിമുത്തി, ഇമേ ധമ്മാ നാനത്ഥാ ചേവ നാനാബ്യഞ്ജനാ ച, ഉദാഹു ഏകത്ഥാ ബ്യഞ്ജനമേവ നാനന്തി’’ തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഉപക്കിലേസസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – പാചീനവംസദായേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ബാലപണ്ഡിതസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ ബാലലക്ഖണാനി ച ബാലസ്സ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ദുക്ഖദോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – തീണിമാനി ഭിക്ഖവേ ബാലസ്സ ബാലലക്ഖണാനി ബാലനിമിത്താനി ബാലാപദാനാനി. കതമാനി തീണി. ഇധ ഭിക്ഖവേ ബാലോ ദുച്ചിന്തിതചിന്തീ ¶ ച ഹോതി ദുബ്ഭാസിതഭാസീ ച ദുക്കടകമ്മകാരീ ചാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ ബാലലക്ഖണാനി ച ബാലസ്സ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ദുക്ഖദോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ സമ്പരായോ ച തത്ഥ നിരയേ ബാലസ്സ ദുക്ഖദോമനസ്സപടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സ ഖോ സോ ഭിക്ഖവേ ബാലോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ കായസ്സ ഭേദാപരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ സമ്പരായോ ച തത്ഥ ച ബാലസ്സ നിരയേ ദുക്ഖദോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ തിരച്ഛാനയോനിയം ദുക്ഖദോമനസ്സപടിസംവേദനാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സന്തി ഭിക്ഖവേ തിരച്ഛാനഗതാ പാണാ തിണഭക്ഖാ തേ അല്ലാനിപി തിണാനി സുക്ഖാനിപി തിണാനി ദന്തുല്ലേഹകം ഖാദന്തീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ തിരച്ഛാനയോനിയം ദുക്ഖദോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലേന സകിം വിനിപാതഗതേന പുന മനുസ്സത്തദുല്ലഭതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ പുരിസോ ഏകച്ഛിഗ്ഗലം യുഗം മഹാസമുദ്ദേ പക്ഖിപേയ്യ, തമേനം പുരത്ഥിമോ വാതോ പച്ഛിമേന സംഹരേയ്യാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലേന സകിം വിനിപാതഗതേന പുന മനുസ്സത്തസ്സ ദുല്ലഭതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗതസ്സപി ദുക്ഖബഹുലതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സ ഖോ സോ ഭിക്ഖവേ ബാലോ സചേ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗച്ഛതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ബാലസ്സ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗതസ്സപി ദുക്ഖബഹുലതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ പണ്ഡിതസ്സ പണ്ഡിതലക്ഖണാനി ച പണ്ഡിതസ്സ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സുഖസോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – തീണിമാനി ഭിക്ഖവേ പണ്ഡിതസ്സ പണ്ഡിതലക്ഖണാനി പണ്ഡിതനിമിത്താനി പണ്ഡിതാപദാനാനി. കതമാനി തീണി. ഇധ ഭിക്ഖവേ പണ്ഡിതോ സുചിന്തിതചിന്തീ ച ഹോതി സുഭാസിതഭാസീ ച സുകതകമ്മകാരീ ചാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ

പണ്ഡിതസ്സ ¶ പണ്ഡിതലക്ഖണാനി ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ പണ്ഡിതസ്സ സുഖസോമനസ്സപടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ പണ്ഡിതസ്സ സമ്പരായോ ച തത്ഥ സഗ്ഗേ സുഖസോമനസ്സപ്പടിസംവേദനാ ച പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സ ഖോ സോ ഭിക്ഖവേ പണ്ഡിതോ കായേന സുചരിതം ചരിത്വാ വാചായ മനസാ സുചരിതം ചരിത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ പണ്ഡിതസ്സ സമ്പരായോ ച സഗ്ഗേ ച പണ്ഡിതസ്സ സുഖസോമനസ്സപ്പനിസംവേദനാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ പണ്ഡിതസ്സ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗതസ്സപി സുഖബഹുലതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – സ ഖോ സോ ഭിക്ഖവേ പണ്ഡിതോ സചേ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗച്ഛതി, യാനി താനി ഉച്ചാകുലാനി ഖത്തിയമഹാസാലകുലം വാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലം വാ ഗഹപതിമഹാസാലകുലം വാ തഥാരൂപേ കുലേ പച്ചാജായതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ പണ്ഡിതസ്സ കദാചി കരഹചി ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മനുസ്സത്തം ആഗതസ്സപി സുഖബഹുലതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ പസ്സതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ചൂളകമ്മവിഭങ്ഗസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സുഭം മാണവം തോദേയ്യപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സുഭോ ഭന്തേ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മനുസ്സാനംയേവ സതം മനുസ്സഭൂതാനം ദിസ്സന്തി ഹീനപ്പണീതതാ. ദിസ്സന്തി ഹി ഭോ ഗോതമ മനുസ്സാ അപ്പായുകാ, ദിസ്സന്തി ദീഘായുകാ. ദിസ്സന്തി ബവ്ഹാബാധാ, ദിസ്സന്തി അപ്പാബാധാ. ദിസ്സന്തി ദുബ്ബണ്ണാ, ദിസ്സന്തി വണ്ണവന്തോ. ദിസ്സന്തി അപ്പേസക്ഖാ, ദിസ്സന്തി മഹേസക്ഖാ. ദിസ്സന്തി അപ്പഭോഗാ, ദിസ്സന്തി മഹാഭോഗാ. ദിസ്സന്തി നീചകുലീനാ, ദിസ്സന്തി ഉച്ചാകുലീനാ. ദിസ്സന്തി ദുപ്പഞ്ഞാ, ദിസ്സന്തി പഞ്ഞവന്തോ. കോ നു ഖോ ഭോ ഗോതമ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മനുസ്സാനംയേവ സതം മനുസ്സഭൂതാനം ദിസ്സന്തി ഹീനപ്പണീതതാ’’തി തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം ദീഘായുകഅപ്പായുകസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ പാണാതിപാതീ ഹോതി, ലുദ്ദോ ലോഹിതപാണി ഹതപഹതേ നിവിട്ഠോ അദയാപന്നോ പാണഭൂതേസൂതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അപ്പായുകദീഘായുകസംവത്തനകാനി കമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം അപ്പാബാധബവ്ഹാബാധസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ¶ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ സത്താനം വിഹേട്ഠകജാതികോ ഹോതി പാണിനാ വാ ലേഡ്ഡുനാവാ ദണ്ഡേനവാ സത്ഥേന വാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം അപ്പാബാധബവ്ഹാബാധസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം സുവണ്ണദുബ്ബണ്ണസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി വുത്തോ സമാനോ അഭിസജ്ജതി കുപ്പതി ബ്യാപജ്ജതി പതിട്ഠിയതി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാതുകരോതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം സുവണ്ണദുബ്ബണ്ണസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം മഹേസക്ഖ അപ്പേസക്ഖസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ഇസ്സാമനകോ ഹോതി, പരലാഭസക്കാര ഗരുകാര മാനനവന്ദന പൂജാസു ഇസ്സതി ഉപദുസ്സതി ഇസ്സം ബന്ധതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം അപ്പേസക്ഖമഹേസക്ഖസംവത്തനകാനി കമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ മഹാഭോഗഅപ്പഭോഗസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ന ദാതാ ഹോതി, സമണസ്സ വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ വാ അന്നം പാനം വത്തം യാനം മാലാഗന്ധ വിലേപനം സേയ്യവസഥപദീപേയ്യന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ മഹാഭോഗഅപ്പഭോഗസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം ഉച്ചാകുലീന നീചകുലീനസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ഥദ്ധോ ഹോതി അതിമാനി അഭിവാദേതബ്ബം ന അഭിവാദേതി, പച്ചുട്ഠാതബ്ബം ന പച്ചുട്ഠേതി, ആസനാരഹസ്സ ന ആസനം ദേതി, മഗ്ഗാരഹസ്സ ന മഗ്ഗം ദേതി, സക്കാതബ്ബം ന സക്കരോതി, ഗരുകാതബ്ബം ന ഗരുകരോതി, മാനേതബ്ബം മാനേതി, പൂജേതബ്ബം ന പൂജേതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം ഉച്ചാകുലീന നീചകുലീനസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം മഹാപഞ്ഞദുപ്പഞ്ഞസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ മാണവ ഏകച്ചോ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ ഉപസങ്കമിത്വാ ന പരിപുച്ഛിതാ ഹോതി ‘‘കിം ഭന്തേ കുസലം, കിം അകുസലം. കിം സാവജ്ജം, കിം അനവജ്ജം. കിം സേവിതബ്ബം, കിം ന സേവിതബ്ബം. കിം മേ കരീയമാനം ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ ഹോതി, കിം വാ പന മേ കരീയമാനം ¶ ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ സത്താനം മഹാപഞ്ഞദുപ്പഞ്ഞസംവത്തനകകമ്മാനി വിഭജിത്വാ പകാസിതാനി.

പുച്ഛാ – ഇന്ദ്രിയഭാവനാസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഗജങ്ഗലായം ഭന്തേ ഉത്തരം നാമ മാണവം പാരാസിവിയന്തേവാസിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ഉത്തരോ ഭന്തേ മാണവോ പാരാസിവിയന്തേവാസീ ഭഗവതാ പുട്ഠോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഇധ ഭോ ഗോതമ ചക്ഖുനാ രൂപം ന പസ്സതി, സോതേന സദ്ദം ന സുണാതി. ഏവം ഖോ ഭോ ഗോതമ ദേസേതി പാരാസിവിയോ ബ്രാഹ്മണോ സാവകാനം ഇന്ദ്രിയഭാവന’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ഭാസിതം.