📜

നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ

സുത്തന്തപിടക

സംയുത്തനികായേ

സഗാഥാവഗ്ഗപാളി

സംഗായനസ്സ പുച്ഛാ വിസ്സജ്ജനാ

പുച്ഛാ – പഠമമഹാസംഗീതികാലേ ¶ ആവുസോ ധമ്മസംഗാഹകാ മഹാകസ്സപാദയോ മഹാഥേരവരാ പോരാണസംഗീതികാരാ പഠമം വിനയപിടകം സംഗായിത്വാ തദനന്തരം സുത്തന്തപിടകം സംഗായന്താ ദീഘനികായഞ്ച മജ്ഝിമനികായഞ്ച സംഗായിത്വാ തദനന്തരം കിംനാമ പാവചനം സംഗായിംസു.

വിസ്സജ്ജനാ – പഠമമഹാസംഗീതികാലേ ഭന്തേ ധമ്മസംഗാഹകാ മഹാകസ്സപാദയോ പോരാണഥേരവരാ പഠമം വിനയപിടകം സംഗായിത്വാ തദനന്തരം സുത്തന്തപിടകം സംഗായന്താ ദീഘനികായഞ്ച മജ്ഝിമനികായഞ്ച സംഗായിത്വാ തദനന്തരം സത്തഹി ച സുത്തസഹസ്സേഹി സത്തഹി ച സുത്തസതേഹി ദ്വാസട്ഠിയാ ച സുത്തേഹി പടിമണ്ഡിതം ഭാണവാരസതപരിമാണം സംയുത്തനികായം നാമ പാവചനം സംഗായിംസു.

പുച്ഛാ – സംയുത്തനികായേ ¶ ച ആവുസോ സഗാഥാവഗ്ഗോ നിദാനവഗ്ഗോ ഖന്ധവഗ്ഗോ സളായതനവഗ്ഗോ മഹാവഗ്ഗോതി പഞ്ചസംയുത്തപ്പകരണാനി, തേസു പഠമം കതരം സംയുത്തപ്പകരണം തേ സംഗായിംസു.

വിസ്സജ്ജനാ – പഞ്ചസു ഭന്തേ സംയുത്തപ്പകരണേസു പഠമം സഗാഥാവഗ്ഗസംയുത്തപ്പകരണം സംഗായിംസു.

പുച്ഛാ – സഗാഥാവഗ്ഗേപി ¶ ആവുസോ ദേവതാസംയുത്താദിവസേന ഏകാദസസംയുത്താനി, തേസു പഠമം കതരം സംയുത്തം തേ സംഗായിംസു.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏകാദസസു ഭന്തേ സംയുത്തേസു പഠമം ദേവതാസംയുത്തം സംഗായിംസു.

പുച്ഛാ – ദേവതാസംയുത്തേപി ആവുസോ നളവഗ്ഗാദയോ അട്ഠ വഗ്ഗാ, ഓഘതരണസുത്താദീനി ച ഏകാസീതി സുത്താനി, തേസു പഠമം കതരം വഗ്ഗം കതരഞ്ച സുത്തം സഗായിംസു.

വിസ്സജ്ജനാ – അട്ഠസു ഭന്തേ വഗ്ഗേസു പഠമം നളവഗ്ഗം ഏകാസീതിയാ ച സുത്തേസു പഠമം ഓഘതരണസുത്തം സംഗായിംസു.

സാധു ¶ സാധു ആവുസോ, മയമ്പി ദാനി തതോയേവ പട്ഠായ സംഗീതിപുബ്ബങ്ഗമാനി പുച്ഛനവിസ്സജ്ജനകിച്ചാനി ആവഹിതും സമാരഭാര.

ദേവതാസംയുത്ത

ഓഘതരണസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഓഘതരണസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവതം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അഞ്ഞതരാ ഭന്തേ ദേവതാ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണാ കേവലകപ്പം ജേതവനം ഓഭാസേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി, ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ സാ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കഥം നു ത്വം മാരിസ ഓഘമതരീ’’തി,

തസ്മിം ¶ ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അപതിട്ഠം ഖ്വാഹം ആവുസോ അനായൂഹം ഓഘമതരിം’’തി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അച്ചേന്തിസുത്ത

പുച്ഛാ – അച്ചേന്തിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവതം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരാ ഭന്തേ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച–

‘‘അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ,

വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തി,

ഏതം ഭയം മരണേ പേക്ഖമാനോ,

പുഞ്ഞാനി കയിരാഥ സുഖാവഹാനീ’’തി–

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം –

‘‘അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ,

വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തി,

ഏതം ഭയം മരണേ പേക്ഖമാനോ,

ലോകാമിസം പജഹേ സന്തിപേക്ഖോ’’തി –

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സത്തിസുത്ത

പുച്ഛാ – സത്തിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവതം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അഞ്ഞതരാ ഭന്തേ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച–

‘‘സത്തിയാ വിയ ഓമട്ഠോ, ഡയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ;

കാമരാഗപ്പഹാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ’’തി–

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

സത്തിയാ ¶ വിയ ഓമട്ഠോ ഡയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ;

സക്കായദിട്ഠിപ്പഹാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേതി;

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സത്തിയാ വിയ ഓമട്ഠോ, ഡയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ;

കാമരാഗപ്പഹാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ –

സത്തിയാ ¶ വിയ ഓമട്ഠോ, ഡയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ,

സക്കായദിട്ഠിപ്പമാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ –

ജടാസുത്ത

പുച്ഛാ – ജടാസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവതം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, അഞ്ഞതരാ ഭന്തേ ദേവതാ ഭവഗന്തം ഏതദവോച–

‘‘അന്തോ ജടാ ബഹിജടാ, ജടായ ജടിതാ പജാ;

തം തം ഗോതമ പുച്ഛാമി, കോ ഇമം വിജടയേ ജട’’ന്തി–

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം –

സീലേ പതിട്ഠായ നരോ സപഞ്ഞോ, ചിത്തം പഞ്ഞഞ്ച ഭാവയം;

ആതാപീ നിപകോ ഭിക്ഖു, സോ ഇമം വിജടയേ ജടം.

യേസം ¶ രാഗോ ച ദോസോ ച, അവിജ്ജാ ച വിരാജിതാ;

ഖീണാസവാ അരഹന്തോ, തേസം വിജടിതാ ജടാതി;

ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സീലേ ¶ പതിട്ഠായ നരോ സപഞ്ഞോ, ചിത്തം പഞ്ഞഞ്ച ഭാവയം;

ആതാപീ നിപകോ ഭിക്ഖു, സോ ഇമം വിജടയേ ജടം–

യേസം രാഗോ ച ദോസോ ച, അവിജ്ജാ ച വിരാജിതാ;

ഖീണാസവാ അരഹന്തോ, തേസം വിജടിതാ ജടാ–

യത്ഥ ¶ നാമഞ്ച രൂപഞ്ച, അസേസം ഉപരുജ്ഝതി;

പടിഘം രൂപസഞ്ഞാ ച, ഏത്ഥേസാ ഛിജ്ജതേ ജടാ.

അച്ഛരാസുത്ത

പുച്ഛാ – അച്ഛരാസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ ദേവപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച–

‘‘അച്ഛരാഗണസങ്ഘട്ഠം, പിസാച ഗണസേവിതം;

വനന്തം മോഹനം നാമ, കഥം യാത്രാ ഭവിസ്സതീ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘ഉജുകോ നാമ സോ മഗ്ഗോ, അഭയാ നാമ സാ ദിസാ,

രഥോ അകൂജനോ നാമ, ധമ്മചക്കേഹി സംയുതോ.

ഹിരീ ¶ തസ്സ അപാലമ്ബോ, സത്യസ്സ പരിവാരണം;

ധമ്മാഹം സാരഥിം ബ്രൂമി, സമ്മാദിട്ഠി പുരേജവം.

യസ്സ ഏതാദിസം യാനം, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ;

സ വേ ഏതേന യാനേന, നിബ്ബാനസ്സേവ സന്തികേ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അച്ഛരാഗണസങ്ഘുട്ഠം ¶ , പിസാചഗണസേവിതം;

വനന്തം മോഹനം നാമ, കഥം യാത്രാ ഭവിസ്സതി–

ജരാസുത്ത

പുച്ഛാ – ജരാസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ദേവതം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരാ ഭന്തേ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച–

‘‘കിം സു യാവ ജരാ സാധു, കിം സു സാധു പതിട്ഠിതം;

കിം സു നരാനം രതനം, കിം സു ചോരേഹി ദൂഹര’’ന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘സീലം യാവ ജരാ സാധു, സദ്ധാ സാധു പതിട്ഠിതാ;

പഞ്ഞാ നരാനം രതനം, പുഞ്ഞം ചോരേഹി ദൂഹര’’ന്തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കിം സു യാവ ജരാ സാധു.

കിം സു സാധു പതിട്ഠിതം.

കിം ¶ സു നരാനം രതനം.

കിം സു ചോരേഹി ദൂഹരം.

ദേവപുത്തസംയുത്ത

സുബ്രഹ്മസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സുബ്രഹ്മസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കതഞ്ച ഭാസിതം. കീദിസോ ച തത്ഥ ധമ്മപടിഗ്ഗാഹകസ്സ ധമ്മസ്സവനാനിസംസോ അധിഗതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ സുബ്രഹ്മദേവപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സുബ്രഹ്മാ ഭന്തേ ദേവപുത്തോ മരണഭയഭീതോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച–

‘‘നിച്ചം ഉത്രസ്തമിദം ചിത്തം, നിച്ചം ഉബ്ബിഗ്ഗമിദം മനോ;

അനുപ്പന്നേസു കിച്ഛേസു, അഥോ ഉപ്പതിതേസു ച;

സചേ അത്ഥി അനുത്രസ്തം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’തി–

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം.

‘‘നാഞ്ഞത്ര ബോജ്ജാ തപസാ, നാഞ്ഞത്രിന്ദ്രിയസംവരാ;

നാഞ്ഞത്ര സബ്ബനിസ്സഗ്ഗാ, സോത്ഥിം പസ്സാമി പാണിന’’ന്തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം. ദേസനാപരിയോസാനേ ച ഭന്തേ സുബ്രഹ്മസ്സ ദേവപുത്തസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി, ‘‘യംകിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി.

നിച്ചം ¶ ഉത്രസ്തമിദം ചിത്തം, നിച്ചം ഉബ്ബിഗ്ഗമിദം മനോ;

അനുപ്പന്നേസു കിച്ഛേസു, അഥോ ഉപ്പതിതേസു ച;

സചേ അത്ഥി അനുത്രസ്ത, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ-ഹു–

നാഞ്ഞത്ര ¶ ബോജ്ജാ തപസാ, നാഞ്ഞത്രിന്ദ്രിയസംവരാ;

നാഞ്ഞത്ര സബ്ബനിസ്സഗ്ഗാ, സോത്ഥിം പസ്സാമി പാണിനം–

രോഹിതസ്സസുത്ത

പുച്ഛാ – രോഹിതസ്സസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രോഹിതസ്സം ദേവപുത്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രോഹിതസ്സോ ഭന്തേ ദേവപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘യത്ഥ നു ഖോ ഭന്തേ ന ജായതി ന ജീയതി ന മീയതി ന ചവതി ന ഉപപജ്ജതി, സക്കാ നു ഖോ സോ ഭന്തേ ഗമനേന ലോകസ്സ അന്തോ ഞാതും വാ ദട്ഠും വാ പാപുണിതും വാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യത്ഥ ഖോ ആവുസോ ന ജായതി ന ജീയതി ന മീയതി ന ചവതി ന ഉപപജ്ജതി, നാഹം തം ഗമനേന ലോകസ്സ അന്തം ഞാതേയ്യം അട്ഠേയ്യം പത്തേയ്യന്തി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കോസലസംയുത്ത

ദഹരസുത്ത

പുച്ഛാ – ദഹരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനം പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി, ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഭന്തേ രാജാ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഭവമ്പി നോ ഗോതമോ ‘അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ’തി പടിജാനാതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യഞ്ഹി തം മഹാരാജ സമ്മാ വദമാനോവദേയ്യ ‘അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ’തി ¶ , മമേവ തം സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തസ്മാ ¶ ഹി പണ്ഡിതോ പോസോ, സമ്പസ്സം അത്ഥമത്തനോ;

ഭുജങ്ഗമം പാവകഞ്ച, ഖത്തിയഞ്ച യസസ്സിനം;

ഭിക്ഖുഞ്ച സീലസമ്പന്നം, സമ്മദേവ സമാചരേ–

അത്തരക്ഖിതസുത്ത

പുച്ഛാ – അത്തരക്ഖിതസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനംയേവ പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ഇധ മയ്ഹം ഭന്തേ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ¶ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദീ’’തി ഏവമാദികം വചനം അവോച. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ഏവമേതം മഹാരാജ ഏവമേതം മഹാരാജാതി ഏവമാദിനാ വിഭജിത്വാ ഭാസിതം.

കായേന ¶ സംവരോ സാധു, സാധു വാചായ സംവരോ;

മനസാ സംവരോ സാധു, സാധു, സബ്ബത്ഥ സംവരോ;

സബ്ബത്ഥ സംവുതോ ലജ്ജീ, രക്ഖിതോതി പവുച്ചതി.

അപ്പകസുത്ത

പുച്ഛാ – അപ്പകസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനംയേവ പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ഇധ മയ്ഹം ഭന്തേ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി അപ്പകാ തേ സത്താ ലോകസ്മിം, യേ ഉളാരേ ഉളാരേ ഭോഗേ ലഭിത്വാ ന ചേവ മജ്ജന്തി ന ച പമജ്ജന്തി, ന ച കാമേസു ഗേധം ആപജ്ജന്തീ’’തി ഏവമാദികം വചനം അവോച. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഏവമേതം മഹാരാജ ഏവമേതം മഹാരാജാ’’തി ഏവമാദിനാ അപ്പകസുത്തം ഭാസിതം.

മല്ലികാസുത്ത

പുച്ഛാ – മല്ലികാസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനംയേവ പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ മല്ലികം ദേവിം ഏതദവോച ‘‘അത്ഥി നു ഖോ തേ മല്ലികേ കോചഞ്ഞോ അത്തനാ പിയതരോ’’തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം സബ്ബാദിസാ അനുപരിഗമ്മ ചേതസാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സബ്ബാ ¶ ദിസാ അനുപരിഗമ്മ ചേതസാ, നേവജ്ഝഗാ പിയതരമത്തനാ ക്വചി. ഏവം പിയോ പുഥു അത്താ പരേസം, തസ്മാ ന ഹിംസേ പരമത്തകാമോ–

സത്തജടിലസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സത്തജടിലസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനം പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ അചിരപക്കന്തേസു സത്തസു ച ജടിലേസു സത്തസു ച നിഗണ്ഠേസു സത്തസു ച അചേലകേസു സത്തസു ച ഏകസാടകേസു സത്തസു ച പരിബ്ബാജകേസു യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി, ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഭന്തേ രാജാ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘യേ തേ ഭന്തേ ലോകേ അരഹന്തോ വാ അരഹത്തമഗ്ഗം വാ സമാപന്നാ, ഏതേ തേസം അഞ്ഞതരാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ദുജ്ജാനം ഖോ ഏതം മഹാരാജ തയാ ഗിഹിനാ കാമഭോഗിനാ പുത്തസമ്ബാധസയനം അജ്ഝാവസന്തേന കാസിണചന്ദനം പച്ചനുഭോന്തേന മാലാഗന്ധവിലേപനം ധാരയന്തേന ജാതരൂപരജതം സാദിയന്തേന ‘‘ഇമേ വാ അരഹന്തോ, ഇമേ വാ അരഹത്തമഗ്ഗം സമാപന്നാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ന ¶ വണ്ണരൂപേന നരോ സുജാനോ, ന വിസ്സസേ ഇത്തരദസ്സനേന;

സുസഞ്ഞതാനഞ്ഹി വിയഞ്ജനേന, അസഞ്ഞതാ ലോകമിമം ചരന്തി.

പതിരൂപകോ മത്തികാകുണ്ഡലോവ, ലോഹഡ്ഢമാസോവ സുവണ്ണഛന്നോ;

ചരന്തി ലോകേ പരിവാരഛന്നാ, അന്തോ അസുദ്ധാ ബഹിസോഭമാനാ-ഹൂ

പഞ്ചരാജസുത്ത

പുച്ഛാ – പഞ്ചരാജസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനംയേവ പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കിം നു ഖോ ഭന്തേ കാമാനം അഗ്ഗ’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘മനാപപരിയന്തം ഖ്വാഹം മഹാരാജ പഞ്ചസു കാമഗുണേസു അഗ്ഗന്തി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഇധ ¶ ഭന്തേ അമ്ഹാകം പഞ്ചന്നം രാജൂനം പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതാനം സമങ്ഗീഭൂതാനം പരിചാരയമാനാനം അയമന്തരാകഥാ ഉദപാദിം ‘കിം നു ഖോ കാമാനം അഗ്ഗ’ന്തി–

പദുമം ¶ യഥാ കോകനദം സുഗന്ധം, പാതോ സിയാ ഫുല്ലമവീതഗന്ധം. അങ്ഗീരസം പസ്സ വിരോചമാനം, തപന്തമാദിച്ചമിവന്തലിക്ഖേ–

ദുതിയഅപുത്തകസുത്ത

പുച്ഛാ – ദുതിയഅപുത്തകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ രാജാനംയേവ പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ഇധ ഭന്തേ സാവത്ഥിയം സേട്ഠി ഗഹപതി കാലങ്കതോ, തമഹം അപുത്തകം സാപതേയ്യം രാജന്തേപുരം അതിഹരിത്വാ ആഗച്ഛാമീ’’തി ഏവമാദികം വചനം അവോച. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘ഏവമേതം മഹാരാജ, ഏവമേതം മഹാരാജ, ഭൂതപുബ്ബം സോ മഹാരാജ സേട്ഠി ഗഹപതി തഗ്ഗരസിഖിം നാമ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധം പിണ്ഡപാതേന പടിപാദേസീ’’തി ഏവമാദിനാ തസ്സ സേട്ഠിസ്സ ഗഹപതിസ്സ അതീതം വത്ഥും ആഹരിത്വാ പരിയോസാനേ ചതൂഹി ഗാഥാഹി ഭാസിതം.

ധഞ്ഞം ¶ ധനം രജതം ജാതരൂപം, പരിഗ്ഗഹം വാപി യദത്ഥി കിഞ്ചി,

ദാസാ കമ്മകരാ പേസ്സാ, യേ ചസ്സ അനുജീവിനോ.

സബ്ബം നാദായ ഗന്തബ്ബം, സബ്ബം നിക്ഖിപ്പഗാമിനം;

യഞ്ച കരോതി കായേന, വാചായ ഉദചേതസാ.

തഞ്ഹി തസ്സ സകം ഹോതി, തംവ ആദായ ഗച്ഛതി;

തംവസ്സ അനുഗം ഹോതി, ഛായാവ അനപായിനീ.

തസ്മാ കരേയ്യ കല്യാണം, നിചയം സമ്പരായികം;

പുഞ്ഞാനി പരലോകസ്മിം, പതിട്ഠാ ഹോന്തി പാണിനം –

മാരസംയുത്ത

തപോകമ്മസുത്ത

പുച്ഛാ – തപോകമ്മസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ ജിനേന കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഉരുവേലായം ഭന്തേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി.

‘‘തപോകമ്മാ അപക്കമ്മ, യേന സുജ്ഝന്തി മാണവാ;

അസുദ്ധോ മഞ്ഞസി സുദ്ധോ, സുദ്ധിമഗ്ഗാ അപരദ്ധോ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘അനത്തസംഹിതം ഞത്വാ, യം കിഞ്ചി അമരം തപം;

സബ്ബം നത്ഥാവഹം ഹോതി, ഫിയാരിത്തംവ ധമ്മനി;

സീലം സമാധി പഞ്ഞഞ്ച, മഗ്ഗം ബോധായ ഭാവയം;

പത്തോസ്മി പരമം സുദ്ധിം, നിഹതോ ത്വമസി അന്തകാ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ജിനേന ഭാസിതം.

തപോകമ്മാ ¶ അപക്കമ്മ, യേ ന സുജ്ഝന്തി മാണവാ;

അസുദ്ധോ മഞ്ഞസി സുദ്ധോ, സുദ്ധിമഗ്ഗാ അപരദ്ധോ–

അനത്ഥസംഹിതം ¶ ഉത്വാ, യംകിഞ്ചി അമരം തപം;

സബ്ബം നത്ഥാവഹം ഹോതി, ഫിയാരിത്തംവ ധമ്മനി;

ഹത്ഥിരാജവണ്ണസുത്ത

പുച്ഛാ – ഹത്ഥിരാജവണ്ണസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭവഗതാ ജിനേന കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഉരുവേലായം ഭന്തേ മാരകംയേവ പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ഭഗവതോ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ മഹന്തം ഹത്ഥിരാജവണ്ണം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘സംസരം ദീഘമദ്ധാനം, വണ്ണം കത്വാ സുഭാസുഭം;

അലം തേ തേന പാപിമ, നിഹതോ ത്വമസി അന്തകാ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ജിനേന ഭാസിതം.

സംസരം ¶ ദീഘമദ്ധാനം, വണ്ണം കത്വാ സുഭാസുഭം,

അലം തേ തേന പാപിമ, നിഹതോ ത്വമസി അന്തക –

ഭിക്ഖുനീസംയുത്ത

ആളവികാസുത്ത

പുച്ഛാ – ഇദാനി ആവുസോ ഭിക്ഖുനീ സംയുത്തം പുച്ഛാമി, യം തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സാവികാഹി ഥേരീഹി അത്തനോ

ച ¶ ബുദ്ധസാസനസ്സ ച യഥാഭൂതം ഗുണം പകാസേത്വാ ഭാസിതം. തത്ഥാവുസോ പഠമം പോരാണകേഹി മഹാകസ്സപാദീഹി ധമ്മസംഗാഹകേഹി ഥേരവരേഹി സംഗീതം ആളവികാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ആളവികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ആളവികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ വിവേകമ്ഹാ ചാവേതുകാമോ ആളവികം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘നത്ഥി നിസ്സരണം ലോകേ, കിം വിവേകേന കാഹസി;

ഭുഞ്ജസ്സ കാമരതിയോ, മാഹു പച്ഛാനുതാപിനീ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘അത്ഥി നിസ്സരണം ലോകേ, പഞ്ഞായ മേ സുഫുസ്സിതം;

പമത്തബന്ധു പാപിമ, ന ത്വം ജാനാസി തം പദം;

സത്തിസൂലൂപമാ കാമാ, ഖന്ധാസം അധികുട്ടനാ;

യം ത്വം കാമരതിം ബ്രൂസി, അരഹി മയ്ഹ സാ അഹൂ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ആളവികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

നത്ഥി ¶ നിസ്സരണം ലോകേ, കിം വിവേകേന കാഹസി;

ഭുഞ്ജസ്സു കാമരതിയോ, മാഹു പച്ഛാനുതാപിനീ-ഹു–

അത്ഥി ¶ നിസ്സരണം ലോകേ, പഞ്ഞായ മേ സുഫുസ്സിതം;

പമത്തബന്ധു പാപിമ, ന ത്വം ജാനാസി തം പദം.

സത്തിസൂലൂപമാ കാമാ, ഖന്ധാസം അധികുട്ടനാ;

യം ത്വം കാമരതിം ബ്രൂസി, അരതി മയ്ഹ സാ അഹു–

സോമാസുത്ത

പുച്ഛാ – സോമാസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ അന്ധവനേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ സോമായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ സോമായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ സമാധിമ്ഹാ ചാവേതുകാമോ സോമം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി.

‘‘യം തം ഇസീഹി പത്തബ്ബം, ഠാനം ദുരഭിസമ്ഭവം;

ന തം ദ്വങ്ഗുലപഞ്ഞായ, സക്കാ പപ്പോതുമിത്ഥിയാ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘ഇത്ഥിഭാവോ കിം കയിരാ, ചിത്തമ്ഹി സുസമാഹിതേ;

ഞാണമ്ഹി വത്തമാനമ്ഹി, സമ്മാ ധമ്മം വിപസ്സതോ;

യസ്സ നൂന സിയാ ഏവം, ഇത്ഥാഹം പുരിസോതി വാ;

കിഞ്ചി വാ പന അഞ്ഞസ്മി, തം മാരോ വത്തുമരഹതീ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ സോമായ ഭിക്ഖുനിയാ അരിയസാവികായ ഭാസിതം.

യം ¶ തം ഇസീഹി പത്തബ്ബം, ഠാനം ദുരഭിസമ്ഭവം;

ന തം ദ്വങ്ഗുലപഞ്ഞായ, സക്കാ പപ്പോതുമിത്ഥിയാ–

ഇത്ഥി ¶ ഭാവോ കിം കയിരാ, ചിത്തമ്ഹി സുസമാഹിതേ;

ഞാണമ്ഹി വത്ത മാനമ്ഹി, സമ്മാ ധമ്മം വിപസ്സതോ.

യസ്സ നൂന സിയാ ഏവം, ഇത്ഥാഹം പുരിസോതി വാ;

കിഞ്ചി വാ പന അഞ്ഞസ്മി, തം മാരോ വത്തുമരഹതി.

കിസാഗോതമീസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ കിസാഗോതമീസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ അന്ധവനേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ കിസാഗോതമിയാ ഭിക്ഖുനിയാ ഥേരിയാ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ കിസാഗോതമിയാ ഭിക്ഖുനിയാ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ സമാധിമ്ഹാ ചാവേതുകാമോ കിസാഗോതമിം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘കിം നു ത്വം മതപുത്താവ, ഏകമാസി രുദമ്മുഖീ;

വനമജ്ഝഗതാ ഏകാ, പുരിസം നു ഗവേസസീ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

അച്ചന്തം മതപുത്താമ്ഹി, പുരിസാ ഏകദന്തികാ;

ന സോചാമി ന രോദാമി, ന തം ഭായാമി ആവുസോ.

സബ്ബത്ഥ വിഹതാ നന്ദീ, തമോക്ഖന്ധോ പദാലിതോ;

ജേത്വാന മച്ചുനോ സേനം, വിഹരാമി അനാസവാ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ കിസാഗോതമിയാ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

കിം ¶ നു ത്വം മതപുത്താവ, ഏകമാസി രുദമ്മുഖീ;

വനമജ്ഝഗതാ ഏകാ, പുരിസം നു ഗസേസസി-ഹു–

അച്ചന്തം മതപുത്താമ്ഹി, പുരിസാ ഏതദന്തികാ;

ന സോചാമി ന രോദാമി, ന തം ഭായാമി ആവുസോ.

സബ്ബത്ഥ ¶ വിഹതാ നന്ദീ, തമോക്ഖന്ധോ പദാലിതോ;

ജേത്വാന മച്ചുനോ സേനം, വിഹരാമി അനാസവാ.

ഉപ്പലവണ്ണാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ പോരാണേഹി സംഗീതികാരമഹാഥേരവരേഹി സംഗീതം ഉപ്പലവണ്ണസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ അന്ധവനേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ സമാധിമ്ഹാ ചാവേതുകാമോ ഉപ്പലവണ്ണം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘സുപുപ്ഫിതഗ്ഗം ¶ ഉപഗമ്മ ഭിക്ഖുനി, ഏകാ തുവം തിട്ഠസി സാലമൂലേ. ന ചത്ഥി തേ ദുതിയാ വണ്ണധാതു, ബാലേ ന ത്വം ഭായസി ധുത്തകാന’’ന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘സതം സഹസ്സാനിപി ധുത്തകാനം,

ഇധാഗതാ താദിസകാ ഭവേയ്യും;

ലോമം ന ഇഞ്ജാമി ന സന്തസാമി,

ന മാര ഭായാമി തമേകികാപി.

ഏസാ അന്തരധായാമി, കുച്ഛിം വാ പവിസാമി തേ;

പഖുമന്തരികായമ്പി, തിട്ഠന്തിം മം ന ദക്ഖസി.

ചിത്തസ്മിം വസീഭൂതാമ്ഹി, ഇദ്ധിപാദാ സുഭാവിതാ;

സബ്ബബന്ധനമുത്താമ്ഹി, ന തം ഭായാമി ആവുസോ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

ചാലാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ചാലാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അന്ധവനേ മാരംയേവ പാപിമന്തം ആരബ്ഭ ചാലായ ഭിക്ഖുനിയാ അരിയസാവികായ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ ചാലം ഭിക്ഖുനിം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോച ‘‘കിം നു ത്വം ഭിക്ഖുനി ന രോചേസീ’’തി. ജാതിം ഖ്വാഹം ആവുസോ ന രോചേമീ’’തി.

കിം നു ജാതിം ന രോചേസി, ജാതോ കാമാനി ഭുഞ്ജതി;

കോ നു തം ഇദമാദപയി, ജാതിം മാ രോച ഭിക്ഖുനീതി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

ജാതസ്സ മരണം ഹോതി, ജാതോ ദുക്ഖാനി ഫുസ്സതി;

ബന്ധം വധം പരിക്ലേസം, തസ്മാ ജാതിം ന രോചയേ.

ബുദ്ധോ ധമ്മമദേസേസി, ജാതിയാ സമതിക്കമം;

സബ്ബദുക്ഖപ്പഹാനായ, സോ മം സച്ചേ നിവേസയി.

യേ ച രൂപൂപഗാ സത്താ, യേ ച അരൂപട്ഠായിനോ;

നിരോധം അപ്പജാനന്താ, ആഗന്താരോ പുനബ്ഭവന്തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ചാലായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

കിം ¶ നു ജാതിം ന രോചേസി, ജാതോ കാമാനി ഭുഞ്ജതി;

കോ നു തം ഇദമാദപയി, ജാതിം മാ രോച ഭിക്ഖുനീ.

ജാതസ്സ ¶ മരണം ഹോതി, ജാതോ ദുക്ഖാനി ഫുസ്സതി;

ബന്ധം വധം പരിക്ലേസം, തസ്മാ ജാതിം ന രോചയേ.

ബുദ്ധോ ധമ്മമദേസേസി, ജാതിയാ സമതിക്കമം,

സബ്ബദുക്ഖപ്പഹാനായ, സോ മം സച്ചേ നിവേസയി.

സേലാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ സേലാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ മാരംയേവ പാപിമന്തം ആരബ്ബ്ഭ സേലായ ഭിക്ഖുനിയാ അരിയസാവികായ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ സേലായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസം ഉപ്പാദേതുകാമോ സമാധിമ്ഹാ ചാവേതുകാമോ സേലം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

കേനിദം പകതം ബിമ്ബം, ക്വനു ബിമ്ബസ്സ കാരകോ;

ക്വനു ബിമ്ബം സമുപ്പന്നം, ക്വനു ബിമ്ബം നിരുജ്ഝതീതി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

നയിദം അത്തകതം ബിമ്ബം, നയിദം പരകതം അഘം;

ഹേതും പടിച്ച സമ്ഭൂതം, ഹേതുഭങ്ഗാ നിരുജ്ഝതീതി.

ഏവമാദിനാ ഭന്തേ സേലായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

കേനിദം ¶ പകതം ബിമ്ബം, ക്വനു ബിമ്ബസ്സ കാരകോ;

ക്വനു ബിമ്ബം സമുപ്പന്നം, ക്വനു ബിമ്ബം നിരുജ്ഝതി-ഹു–

നയിദം അത്തകതം ബിമ്ബം, നയിദം പരകതം അഘം;

ഹേതും പടിച്ച സമ്ഭൂതം, ഹേതുഭങ്ഗാ നിരുജ്ഝതി.

വജിരാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ പോരാണകേഹി മഹാകസ്സപാദീഹി ധമ്മസംഗാഹകഥേരവരേഹി സംഗീതം വജിരാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ മാരം പാപിമന്തം ആരബ്ഭ വജിരായ ഥേരിയാ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. മാരോ ഭന്തേ പാപിമാ പുരിമനയേനേവ വജിരം ഭിക്ഖുനിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

കേനായം ¶ പകതോ സത്തോ, കുവം സത്തസ്സ കാരകോ,

കുവം സത്തോ സമുപ്പന്നോ, കുവം സത്തോ നിരുജ്ഝതീതി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

കിം നു സത്തോതി പച്ചേസി, മാരദിട്ഠിഗതം നു തേ;

സുദ്ധസങ്ഖാരപുഞ്ജോയം, നയിധ സത്തുപലബ്ഭതി.

യഥാ ഹി അങ്ഗസമ്ഭാരാ, ഹോതി സദ്ദോ രഥോ ഇതി;

ഏവം ഖന്ധേസു സന്തേസു, ഹോതി സത്തോതി സമ്മുതി.

ദുക്ഖമേവ ഹി സമ്ഭോതി, ദുക്ഖം തിട്ഠതി വേതി ച,

നാഞ്ഞത്ര ദുക്ഖാ സമ്ഭോതി, നാഞ്ഞം ദുക്ഖാ നിരുജ്ഝതീതി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ വജിരായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം.

കേനായം പകതോ സത്തോ, കുവം സത്തസ്സകാരകോ;

കുവം സത്തോ സമുപ്പന്നോ, കുവം സത്തോ നിരുജ്ഝതി-ഹു–

കിം ¶ നു സത്തോതി പച്ചേസി, മാര ദിട്ഠിഗതം നു തേ;

സുദ്ധസങ്ഖാരപുഞ്ജോയം, നയിധ സത്തുപലബ്ഭതി.

ബ്രഹ്മസംയുത്ത

ഗാരവസുത്ത

പുച്ഛാ – ബ്രഹ്മസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണേഹി മഹാകസ്സപഥേരാദീഹി ധമ്മസംഗാഹകഥേരവരേഹി ദുതിയം സംഗീതം ഗാരവസുത്തം കത്ഥ കഥഞ്ച സമുപ്പന്നം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഉരുവേലായം ഭന്തേ സമുപ്പന്നം. ഭഗവാ ഭന്തേ ഉരുവേലായം വിഹരതി നജ്ജാ നേരഞ്ജരായ തീരേ അജപാലനിഗ്രോധമൂലേ പഠമാഭിസമ്ബുദ്ധോ. അഥ ഖോ ഭഗവതോ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി ‘‘ദുക്ഖം ഖോ അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, കം നു ഖ്വാഹം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യ’’ന്തി.

അഥ ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി ‘‘അപരിപുണ്ണസ്സ ഖോ സീലക്ഖന്ധസ്സ പാരിപൂരിയാ അഞ്ഞം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യും, ന ഖോ പനാഹം പസ്സാമി സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അത്തനാ സീലസമ്പന്നതരം അഞ്ഞം സമണം വാ

ബ്രാഹ്മണം ¶ വാ, യമഹം സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യും.

അപരിപുണ്ണസ്സ ഖോ സമാധിക്ഖന്ധസ്സ;

അപരിപുണ്ണസ്സ ഖോ പഞ്ഞാക്ഖന്ധസ്സ;

അപരിപുണ്ണസ്സ ഖോ വിമുത്തിക്ഖന്ധസ്സ.

അപരിപുണ്ണസ്സ ഖോ വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധസ്സ പാരിപൂരിയാ അഞ്ഞം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിനിസ്സായ വിഹരേയ്യം. ന ഖോ പനാഹം പസ്സാമി സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അത്തനാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നതരം അഞ്ഞം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ, യമഹം സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യം. യംനൂനാഹം യ്വായം ധമ്മോ മയാ അഭിസമ്ബുദ്ധോ, തമേവ ധമ്മം സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യ’’ന്തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതോ ചേതസോ പരിവിതക്കവസേന ഉപ്പന്നം.

യേ ¶ ച അതീതാ സമ്ബുദ്ധാ, യേ ച ബുദ്ധാ അനാഗതാ;

യോ ചേതരഹി സമ്ബുദ്ധോ, ബഹൂനം സോകനാസനോ;

സബ്ബേ സദ്ധമ്മഗരുനോ, വിഹംസു വിഹരന്തി ച;

തഥാപി വിഹരിസ്സന്തി, ഏസാ ബുദ്ധാന ധമ്മതാ.

തസ്മാ ഹി അത്തകാമേന, മഹത്തമഭികങ്ഖതാ;

സദ്ധമ്മോ ഗരുകാതബ്ബോ, സരം ബുദ്ധാന സാസനം.

അഞ്ഞരതബ്രഹ്മസുത്ത

പുച്ഛാ- തത്ഥാവുസോ ¶ പോരാണകേഹി മഹാകസ്സപാദീഹി ധമ്മസംഗാഹകഥേരവരേഹി പഠമം സംഗീതം അഞ്ഞതരബ്രഹ്മസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ബ്രഹ്മലോകേ ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ബ്രഹ്മാനം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരേന ഭാസിതം. അഞ്ഞതരസ്സ ഭന്തേ ബ്രഹ്മുനോ ഏവരൂപം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം ഹോതി ‘‘നത്ഥി സോ സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ, യോ ഇധ ആഗച്ഛേയ്യാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

അജ്ജാപി തേ ആവുസോ സാ ദിട്ഠി, യാ തേ ദിട്ഠി പുരേ അഹു;

പസ്സസി വീതിവത്തന്തം, ബ്രഹ്മലോകേ പഭസ്സരന്തി;

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മതാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരേന ഭാസിതം.

അജ്ജാപി ¶ തേ ആവുസോ സാ ദിട്ഠി, യാ തേ ദിട്ഠി പുരേ അഹു;

പസ്സസി വീതിവത്തന്ത, ബ്രഹ്മലോകേ പഭസ്സരം-ഹു–

ന മേ മാരിസ സാ ദിട്ഠി, യാ മേ ദിട്ഠി പുരേ അഹു;

പസ്സാമി വീതിവത്തന്തം, ബ്രഹ്മലോകേ പഭസ്സരം;

സ്വാഹം അജ്ജ കഥം വജ്ജം, അഹം നിച്ചോമ്ഹി സസ്സതോ ഹു–

തേവിജ്ജാ ¶ ഇദ്ധിപത്താ ച, ചേതോപരിയായ കോവിദാ;

ഖീണാസവാ അരഹന്തോ, ബഹൂ ബുദ്ധസ്സ സാവകാ-ഹു–

അരുണവതീസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ അരുണവതീസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം ഭിക്ഖവേ രാജാ അഹോസി അരുണവാ നാമ. രഞ്ഞോ ഖോ പന ഭിക്ഖവേ അരുണവതോ അരുണവതീ നാമ രാജധാനീ അഹോസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ അരുണവതീ സുത്തം ഭാസിതം.

ആരമ്ഭഥ ¶ നിക്കമഥ, യുഞ്ജഥ ബുദ്ധസാസനേ;

ധുനാഥ മച്ചുനോ സേനം, നളാഗാരംവ കുഞ്ജരോ;

യോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ, അപ്പമത്തോ വിഹസ്സതി;

പഹായ ജാതി സംസാരം, ദുക്ഖസ്സന്തം കരിസ്സതി-ഹു–

ബ്രാഹ്മണസംയുത്ത

ധനഞ്ജാനീസുത്ത

പുച്ഛാ – ബ്രാഹ്മണസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പഠമം സംഗീതം ധനഞ്ജാനീസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ഭാരദ്വാജഗോത്തം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി.

‘‘കിം സു ഛേത്വാ സുഖം സേതി,

കിം സു ഛേത്വാ ന സോചതി;

കിസ്സസ്സു ഏകധമ്മസ്സ,

വധം രോചേസി ഗോതമാ’’തി–

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘കോധം ഛേത്വാ സുഖം സേതി;

കോധം ഛേത്വാ ന സോചതി;

കോധസ്സ വിസമൂലസ്സ,

മധുരഗ്ഗസ്സ ബ്രാഹ്മണ;

വധം അരിയാ പസംസന്തി,

തഞ്ഹി ഛേത്വാ ന സോചതീ’’തി;

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കിം ¶ സു ഛേത്വാ സുഖംസേതി, കിം സു ഛേത്വാ ന സോചതി;

കിസ്സസ്സു ഏകധമ്മസ്സ, വധം രോചേസി ഗോതമ–

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി, കീവത്തകഞ്ച അത്ഥം സമ്പാദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ, സേയ്യഥാപി ഭോ ഗോതമ നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി. ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം ഉപസമ്പദം യാചിത്വാ അചിരൂപസമ്പന്നോ യാവ അരഹത്തം സമ്പാദേസി.

അക്കോസസുത്ത

പുച്ഛാ – അക്കോസകഭാരദ്വാജസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ അക്കോസകഭാരദ്വാജം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അക്കോസകഭാരദ്വാജോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ അസബ്ഭാഹി ഫരുസാഹി വാചാഹി ഭഗവന്തം അക്കോസതി പരിഭാസതി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി ബ്രാഹ്മണ, അപി നുഖോ തേ ആഗച്ഛന്തി മിത്താമച്ചാ ¶ ഞാതിസാലോഹിതാ അതിതിയോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അക്കോധസ്സ ¶ കുതോ കോധോ,

ദന്തസ്സ സമജീവിനോ;

സമ്മദഞ്ഞാ വിമുത്തസ്സ,

ഉപസന്തസ്സ താദിനോ.

തസ്സേവ ¶ തേന പാപിയോ,

യോ കുദ്ധം പടികുജ്ഝതി;

കുദ്ധം അപ്പടികുജ്ഝന്തോ,

സങ്ഗാമം ജേതി ദുജ്ജയം.

ഉഭിന്നമത്ഥം ചരതി,

അത്തനോ ച പരസ്സ ച;

പരം സങ്കുപിതം ഞത്വാ,

യോ സതോ ഉപസമ്മതി.

ഉഭിന്നം തികിച്ഛന്താനം,

അത്തനോ ച പരസ്സ ച;

ജനാ മഞ്ഞന്തി ബാലോതി,

യേ ധമ്മസ്സ അകോവിദാ.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ അക്കോസകഭാരദ്വാജോ ബ്രാഹ്മണോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി. കീവത്തകഞ്ച അത്ഥം സമ്പാദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ അക്കോസകഭാരദ്വാജോ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമാ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി. യാവ അരഹത്താ ച പന മഹന്തം അത്ഥം സമ്പാദേസി.

ബഹുധീതരസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ബ്രാഹ്മണസംയുത്തേ ബഹുധീതരസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ അഞ്ഞതരസ്മിം വനസണ്ഡേ അഞ്ഞതരം ഭാരദ്വാജഗോത്തം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ഗോണേ നട്ഠേ പരിയേസന്തോ ഭഗവതോ സന്തികേ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസി.

‘‘ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, ബലീബദ്ദാ ചതുദ്ദസ;

അജ്ജസട്ഠിം ന ദിസ്സന്തി, തേനായം സമണോ സുഖീ;

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, തിലാഖേത്തസ്മി പാപകാ;

ഏകപണ്ണാ ദുപണ്ണാ ച, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(പേയ്യാല)

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, പച്ചൂസമ്ഹി ഇണായികാ;

ദേഥ ദേഥാതി ചോദേന്തി, തേനായം സമണോ സുഖീ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, ബലീബദ്ദാ ചതുദ്ദസ;

അജ്ജസട്ഠിം ന ദിസ്സന്തി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ;

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, തിലാഖേത്തസ്മി പാപകാ;

ഏകപണ്ണാ ദുപണ്ണാ ച, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(പേയ്യാല)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, പച്ചൂസമ്ഹി ഇണായികാ;

ദേഥ ദേഥാതി ചോദേന്തി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീതി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

(൧)

ന ¶ ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, ബലീബദ്ദാ ചതുദ്ദസ;

അജ്ജസട്ഠിം ന ദിസ്സന്തി, തേനാഹം സമണോ സുഖീ.

(൨)

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, തിലാഖേത്തസ്മി പാപകാ;

ഏകപണ്ണാ ദുപണ്ണാ ച, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൩)

ന ¶ ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, തുച്ഛകോട്ഠസ്മി മൂസികാ;

ഉസ്സോള്ഹികായ നച്ചന്തി, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൪)

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, സന്ഥാരോ സത്തമാസികോ;

ഉപ്പാടകേഹി സഞ്ഛന്നോ, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൫)

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, വിധവാ സത്ത ധീതരോ;

ഏകപുത്താ ദുപുത്താ ച, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൬)

ന ¶ ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, പിങ്ഗലാ തിലകാഹതാ;

സോത്തം പാദേന ബോധേതി, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൭)

ന ഹി നൂനിമസ്സ സമണസ്സ, പച്ചൂസമി ഇണായികാ;

ദേഥ ദേഥാതി ചോദേന്തി, തേനായം സമണോ സുഖീ.

(൧)

ന ¶ ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, ബലീബദ്ദാ ചതുദ്ദസ;

അജ്ജസട്ഠിം ന ദിസ്സന്തി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൨)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, തിലാഖേത്തസ്മി പാപകാ;

ഏകപണ്ണാ ദുപണ്ണാ ച, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൩)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, തുച്ഛകോട്ഠസ്മി മൂസികാ;

ഉസ്സോള്ഹീകായ നച്ചന്തി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൪)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, സന്ഥാരോ സത്തമാസികോ;

ഉപ്പാടകേഹി സഞ്ഛന്നോ, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൫)

ന ¶ ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, വിധവാ സത്ത ധീതരോ;

ഏകപുത്താ ദുപുത്താ ച, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൬)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, പിങ്ഗലാ തിലകാഹതാ;

സോത്തം പാദേന ബോധേതി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

(൭)

ന ഹി മയ്ഹം ബ്രാഹ്മണ, പച്ചൂസമ്ഹി ഇണായികാ;

ദേഥ ദേഥാതി ചോദേന്തി, തേനാഹം ബ്രാഹ്മണാ സുഖീ.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ സോ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി. കീവ മഹന്തഞ്ച ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ അത്ഥം സമ്പാദേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ സോ ഭാരദ്വാജഗോത്തോ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ, സേയ്യഥാപി ഭോഗോതമ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ, ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദുക്ഖന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഇമസ്മി ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി. ഭഗവതോ ച സന്തികേ ‘‘ലഭേയ്യാഹം ഭോതോ ഗോതമസ്സ സന്തികേ പബ്ബജം, ലഭേയ്യം ഉപസമ്പദ’’ന്തി ഏവമാദിനാ പബ്ബജ്ജം ഉപസമ്പദം യാചിത്വാ അചിരൂപസമ്പന്നോ യാവ അരഹത്താ മഹന്തം വിസേസം സമ്പാദേസി.

കസിഭാരദ്വാജസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ഏകാദസമം മഹാകസ്സപാദീഹി പോരാണധമ്മസംഗാഹകഥേരേഹി സംഗീതം കസിഭാരദ്വാജസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മഗധേസു ഭന്തേ ദക്ഖിണാഗിരിസ്മിം ഏകനാളായം ബ്രാഹ്മണഗാമേ കസിഭാരദ്വാജം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. കസിഭാരദ്വാജോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി.

‘‘കസ്സകോ ¶ പടിജാനാസി, ന ച പസ്സാമി തേ കസിം. കസ്സകോ പുച്ഛിതോ ബ്രൂഹി, കഥം ജാനേമു തം കസി’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘സദ്ധാ ബീജം തപോ വുട്ഠി, പഞ്ഞാ മേ യുഗനങ്ഗലം;

ഹിരീ ഈസാ മനോ യോത്തം, സതി മേ ഫാലപാചനം.

കായഗുത്തോ വചീഗുത്തോ, ആഹാരേ ഉദരേ യതോ;

സച്ചം കരോമി നിദ്ദാനം, സോരച്ചം മേ പമോചനം.

വീരിയം മേ ധുരധോരയ്ഹം, യോഗക്ഖേമാധിവാഹനം;

ഗച്ഛതി അനിവത്തന്തം, യത്ഥ ഗന്ത്വാ ന സോചതി.

ഏവമേസാ കസീ കട്ഠാ, സാ ഹോതി അമതപ്ഫലാ;

ഏതം കസിം കസിത്വാന, സബ്ബദുക്ഖാ പമുച്ചതീ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കസ്സകോ ¶ പടിജാനാസി, ന ച പസ്സാമി തേ കസിം;

കസ്സകോ പുച്ഛിതോ ബ്രൂഹി, കഥം ജാനേമു തം കസിം.

സദ്ധാ ¶ ബീജം തപോ വുട്ഠി, പഞ്ഞാ മേ യുഗനങ്ഗലം;

ഹിരീ ഈസാ മനോ യോത്തം, സതി മേ ഫാലപാചനം.

പുച്ഛാ – ഇമഞ്ച ¶ പനാവുസോ ധമ്മദേസനം സുത്വാ സോ കസിഭാരദ്വാജോ ബ്രാഹ്മണോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ കീദിസം പസന്നാകാരമകാസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമഞ്ച പന ഭന്തേ ധമ്മദേസനം സുത്വാ കസിഭാരദ്വാജോ ബ്രാഹ്മണോ ‘‘അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം ഭോ ഗോതമാ’’തിഏവമാദിനാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ പസന്നോ പസന്നാകാരമകാസി.

സേയ്യഥാപി ഭോ ഗോതമ ഉക്കുജ്ജിതം വാ നിക്കുജ്ജേയ്യ.

ഉദയസുത്ത

പുച്ഛാ – ഉദയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ഉദയം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഉദയോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘പകട്ഠകോയം സമണോ ഗോതമോ പുനപ്പുനം ആഗച്ഛതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

പുനപ്പുനഞ്ചേവ വപന്തി ബീജം, പുനപ്പുനം വസ്സതി ദേവരാജാ;

പുനപ്പുനം ഖേത്തം കസന്തി കസ്സകാ, പുനപ്പുനം ധഞ്ഞമുപേതി രട്ഠം.

ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുനപ്പുനം ¶ ചേവ വപന്തി ബീജം, പുനപ്പുനം വസ്സതി ദേവ രാജാ;

പുനപ്പുനം ഖേത്തം കസന്തി കസ്സകാ, പുനപ്പുനം ധഞ്ഞമുപേതി രട്ഠം.

പുനപ്പുനം ¶ യാചകാ യാചയന്തി, പുനപ്പുനം ദാനപതീ ദദന്തി;

പുനപ്പുനം ദാനപതീ ദദിത്വാ, പുനപ്പുനം സഗ്ഗമുപേതി ഠാനം.

പുനപ്പുനം ഖീരനികാ ദുഹന്തി, പുനപ്പുനം വച്ഛോ ഉപേതി മാതരം;

പുനപ്പുനം കിലമതി ഫന്ദതി ച, പുനപ്പുനം ഗബ്ഭമുപേതി മന്ദോ.

പുനപ്പുനം ജായതി മീയതി ച, പുനപ്പുനം സിവഥികം ഹരന്തി;

മഗ്ഗഞ്ച ലദ്ധാ അപുനബ്ഭവായ, ന പുനപ്പുനം ജായതി ഭൂരിപഞ്ഞോ-ഹു–

മാതുപോസകസുത്ത

പുച്ഛാ – മാതുപോസകസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ മാതുപോസകം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മാതുപോസകോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘അഹഞ്ഹി ഭോ ഗോതമ ധമ്മേന ഭിക്ഖം പരിയേസാമി, ധമ്മേന ഭിക്ഖം പരിയേസിത്വാ മാതാപിതരോ പോസേമി, കച്ചാഹം ഭോ ഗോതമ ഏവംകാരീ കിച്ചകാരീ ഹോമീ’’തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തഗ്ഘ ത്വം ബ്രാഹ്മണ ഏവംകാരീ കിച്ചകാരീ ഹോസി, യോ ഖോ ബ്രാഹ്മണ ധമ്മേന ഭിക്ഖം പരിയേസതി, ധമ്മേന ഭിക്ഖം പരിയേസിത്വാ മാതാപിതരോ പോസേതി, ബഹും സോ പുഞ്ഞം പസവതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതാ.

യോ ¶ മാതരം വാ പിതരം വാ, മച്ചോ ധമ്മേന പോസതി;

തായ നം പാരിചരിയായ, മാതാപിതൂസു പണ്ഡിതാ;

ഇധേവ നം പസംസന്തി, പേച്ച സഗ്ഗേ പമോദതി–

ഖോമദുസ്സസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ബ്രാഹ്മണസംയുത്തേ ഖോമദുസ്സസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ ഖോമദുസ്സേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ ഖോമദുസ്സകേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേ ആരബ്ഭ ഭാസിത, ഖോമദുസ്സകാ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും ‘‘കേ ച മുണ്ഡകാ സമണകാ, കേ ച സഭാധമ്മം ജാനിസ്സന്തീ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘നേസാ സഭാ യത്ഥ ന സന്തി സന്തോ,

സന്തോ ന തേ യേ ന വദന്തി ധമ്മം;

രാഗഞ്ച ദോസഞ്ച പഹായ മോഹം,

ധമ്മം വദന്താ ച ഭവന്തി സന്തോ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

നേസാ ¶ സഭാ യത്ഥ നസന്തി സന്തോ,

സന്തോ ന തേ യേ ന വദന്തി ധമ്മം;

രാഗഞ്ച ദോസഞ്ച പഹായ മോഹം,

ധമ്മം വദന്താ ച ഭവന്തി സന്തോ–

വങ്ഗീസസംയുത്ത

ആനന്ദസുത്ത

പുച്ഛാ – വങ്ഗീസസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ ചതുത്ഥം സംങ്ഗീതം ആനന്ദസുത്തം കത്ഥകം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം വങ്ഗീസത്ഥേരം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. ആയസ്മതാ ഭന്തേ വങ്ഗീസോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘കാമരാഗേന ഡയ്ഹാമി, ചിത്തം മേ പരിഡയ്ഹതി;

സാധു നിബ്ബാപനം ബ്രൂഹി, അനുകമ്പായ ഗോതമാ’’തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘സഞ്ഞായ വിപരിയേസാ, ചിത്തം തേ പരിഡയ്ഹതി;

നിമിത്തം പരിവജ്ജേഹി, സുഭം രാഗൂപസംഹിതം;

സങ്ഖാരേ പരതോ പസ്സ, ദുക്ഖതോ മാ ച അത്തതോ;

നിബ്ബാപേഹി മഹാരാഗം, മാ ഡയ്ഹിത്ഥോ പുനപ്പുനം;

അസുഭായ ചിത്തം ഭാവേഹി, ഏകഗ്ഗം സുസമാഹിതം;

സതി കായഗതാ ത്യത്ഥു, നിബ്ബിദാബഹുലോ ഭവ;

അനിമിത്തഞ്ച ഭാവേഹി, മാനാനുസയമുജ്ജഹ;

തതോ മാനാഭിസമയാ, ഉപസന്തോ ചരിസ്സസീ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം.

കാമരാഗേന ¶ ഡയ്ഹാമി, ചിത്തം മേ പരിഡയ്ഹതി;

സാധു നിബ്ബാപനം ബ്രൂഹി, അനുകമ്പായ ഗോതമ–

സഞ്ഞായ ¶ വിപരിയേസാ, ചിത്തം തേ പരിഡയ്ഹതി;

നിമിത്തം പരിവജ്ജേഹി, സുഭം രാഗൂപസംഹിതം.

സങ്ഖാരേ പരതോപസ്സ, ദുക്ഖതോ മാ ച അത്തതോ;

നിബ്ബാപേഹി മഹാരാഗം, മാ ഡയ്ഹിത്ഥോ പുനപ്പുനം.

അസുഭായ ചിത്തം ഭാവേഹി, ഏകഗ്ഗം സുസമാഹിതം;

സതി കായഗതാ ത്യത്ഥു, നിബ്ബിദാബഹുലോ ഭവ.

അനിമിത്തഞ്ച ¶ ഭാവേഹി, മാനാനുസയമുജ്ജഹ;

തതോ മാനാഭിസമയാ, ഉപസന്തോ ചരിസ്സസി.

വങ്ഗീസസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥ ആവുസോ ദ്വാദസമം വങ്ഗീസസുത്തം കത്ഥ കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മതാ വങ്ഗീസത്ഥേരേന അചിര അരഹത്തപ്പത്തേന വിമുത്തിസുഖപടിസംവേദിനാ–

‘‘കാവേയ്യമത്താ വിചരിമ്ഹ പുബ്ബേ, ഗാമാഗാമം പുരാപുരം,

അഥദ്ദസാമ സമ്ബുദ്ധം, സദ്ധാ നോ ഉപപജ്ജഥ;

സോ മേ ധമ്മ മദേസേസി, ഖന്ധായതന ധാതുയോ;

തസ്സാഹം ധമ്മം സുത്വാന, പബ്ബജിം അനഗാരിയം;

ബഹുന്നം വത അത്ഥായ, ബോധിം അജ്ഝഗമാ മുനി;

ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖൂനീനഞ്ച, യേ നിയാമഗതദ്ദസാ;

സ്വാഗതം ¶ വത മേ ആസി, മമ ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ;

തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം;

പുബ്ബേ നിവാസം ജാനാമി, ദിബ്ബചക്ഖും വിസോധിതം;

തേവിജ്ജോ ഇദ്ധിപത്തോമ്ഹി, ചേതോപരിയായ കോവിദോ.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഉദാനവസേന ഭാസിതം.

കാവേയ്യ ¶ മത്താ വിചരിമ്ഹ പുബ്ബേ; ഗാമാഗാമംപുരാപുരം,

അഥദ്ദസാമ സമ്ബുദ്ധം, സദ്ധാ നോ ഉപപജ്ജഥ.

സോ ¶ മേ ധമ്മമദേസേസി, ഖന്ധായതന ധാതുയോ;

തസ്സാഹം ധമ്മം സുത്വാന, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.

ബഹുന്നം വത അത്ഥായ, ബോധിം അജ്ഝഗമാ മുനി;

ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീ നഞ്ച, യേ നിയാമഗതദ്ദസാ.

സ്വാഗതം വത മേ ആസി, മമ ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ;

തസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.

പുബ്ബേനിവാസം ¶ ജാനാമി; ദിബ്ബചക്ഖു വിസോധിതം;

തേവിജ്ജോ ഇദ്ധിപത്തോമ്ഹി, ചേതോപരിയായകോവിദോ.

വനസംയുത്ത

ആനന്ദസുത്ത

പുച്ഛാ – വനസംയുത്തേ പനാവുസോ പഞ്ചമം സംഗീതം ആനന്ദസുത്തം കദാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ അഞ്ഞതരസ്മിം വനസണ്ഡേ അചിരപരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ തസ്മിം വനസണ്ഡേ അധിവത്ഥായ ദേവതായ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദോ അചിരപരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി അതിവേലം ഗിഹിസഞ്ഞത്തിബഹുലോ വിഹരതി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘രുക്ഖമൂലഗഹനം പസക്കിയ,

നിബ്ബാനം ഹദയസ്മിം ഓപിയ;

ഝായ ഗോതമ മാ പമാദോ,

കിം തേ ബിളിബിളികാ കരിസ്സതീ’’തി.

ഏവം ¶ ഖോ ഭന്തേ വനസണ്ഡേ അധിവത്ഥായ ദേവതായ ആയസ്മതോ ആനന്ദത്ഥേരസ്സ അനുകമ്പികായ അത്ഥകാമായ ഭാസിതം.

രുക്ഖമൂല ¶ ഗഹനം പസക്കിയ, നിബ്ബാനം ഹദയസ്മിം ഓപിയ;

ഝായ ഗോതമ മാ പമാദോ, കിം തേ ബിളിബിളികാ കരിസ്സതി-ഹു–

യക്ഖസംയുത്ത

ഇന്ദകസുത്ത

പുച്ഛാ – യക്ഖസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പഠമം സംഗീതം ഇന്ദകസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ഇന്ദകൂടേ പബ്ബതേ ഇന്ദകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനേ ഇന്ദകം യക്ഖം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഇന്ദകോ ഭന്തേ യക്ഖോ അത്തവാദോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘രൂപം ന ജീവന്തി വദന്തി ബുദ്ധാ,

കഥം ന്വയം വിന്ദതിമം സരീരം;

കുതസ്സ അട്ഠീയകപിണ്ഡമേഭി,

കഥം ന്വയം സജ്ജതി ഗബ്ഭരസ്മി’’ന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘പഠമം കലലം ഹോതി, കലലാ ഹോതി അബ്ബുദം,

അബ്ബുദാ ജായതേ പേസി, പേസി നിബ്ബത്തതീ ഘനോ;

ഘനാ പസാഖാ ജായന്തി, കേസാ ലോമാ നഖാപിച;

യഞ്ചസ്സ ഭുഞ്ജതീ മാതാ, അന്നം പാനഞ്ച ഭോജനം;

തേന സോ തത്ഥ യാപേതി, മാതുകുച്ഛിഗതോനരോ’’തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ആളവകസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന യക്ഖസംയുത്തേ ആളവകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ആളവിയം ഭന്തേ ആളവകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനേ ആളവകം യക്ഖം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആളവകോ ഭന്തേ യക്ഖോ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

കിം സൂധവിത്തം പുരിസസ്സ സേട്ഠം,

കിം സു സുചിണ്ണം സുഖമാവഹാതി;

കിം സു ഹവേ സാദുതരം രസാനം,

കഥം ജീവിം ജീവിതാമാഹു സേട്ഠന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

സദ്ധീച വിത്തം പുരിസസ്സ സേട്ഠം,

ധമ്മോ സുചിണ്ണോ സുഖമാവഹാതി;

സച്ചം ഹവേ സാദുതരം രസാനം,

പഞ്ഞാജീവിം ജീവിതമാഹു സേട്ഠന്തി.

ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ന ¶ ഖ്വാഹം തം ആവുസോ നിക്ഖമിസ്സാമി, യം തേ കരണീയം, തം കരോഹി,

പഞ്ഹം തം സമണ പുച്ഛിസ്സാമി, സചേ മേ ന ബ്യാകരിസ്സസി, ചിത്തം വാ തേ ഖിപിസ്സാമി, ഹദയം വാ തേ ഫാലേസ്സാമി, പാദേസു വാ ഗഹേത്വാ പാരഗങ്ഗായ ഖിപിസ്സാമി–

കിം ¶ സൂഖ വിത്തം പുരിസസ്സ സേട്ഠം, കിം സു സുചിണ്ണം സുഖമാവഹാതി;

കിം സു ഹവേ സാദുഭരം രസാനം, കഥം ജീവിം ജീവിതമാഹു സേട്ഠം–

സദ്ധീധ വിത്തം പുരിസസ്സ സേട്ഠം, ധമ്മോ സുചിണ്ണോ സുഖമാവഹാതി;

സച്ചം ഹവേ സാദുതരം രസാനം, പഞ്ഞാജീവിം ജീവിതമാഹു സേട്ഠം;

കഥംസു ¶ തരതി ഓഘം, കഥംസു തരതി അണ്ണവം;

കഥംസു ദുക്ഖ മച്ചേതി, കഥംസു പരിസുജ്ഝതി.

സദ്ധായ തരതി ഓഘം, അപ്പമാദേന അണ്ണവം;

വീരിയേന ദുക്ഖ മച്ചേതി, പഞ്ഞായ പരിസുജ്ഝതി–

കഥംസു ¶ ലഭതേ പഞ്ഞം, കഥംസു വിന്ദതേ ധനം;

കഥംസു കിത്തിം പപ്പോതി, കഥം മിത്താനി ഗന്ഥതി;

അസ്മാ ലോകാ പരം ലോകം, കഥം പേച്ച ന സോചതി–

സദ്ദഹാനോ അരഹതം, ധമ്മം നിബ്ബാനപത്തിയാ;

സുസ്സൂസം ലഭതേ പഞ്ഞം, അപ്പമത്തോ വിചക്ഖണോ;

പതിരൂപകാരീ ധുരവാ, ഉട്ഠാതാ വിന്ദതേ ധനം;

സച്ചേന ¶ കിത്തിം പപ്പോതി, ദദം മിത്താനി ഗന്ഥതി;

അസ്മാ ലോകാ പരം ലോകം, ഏവം പേച്ച ന സോചതി;

യസ്സേതേ ചതുരോ ധമ്മാ, സദ്ധസ്സ ഘരമേസിനോ;

സച്ചം ധമ്മോ ധിതി ചാഗോ, സ വേ പേച്ചന സോചതി–

സക്കസംയുത്ത

വതപദസുത്ത

പുച്ഛാ – സക്കസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ വതപദസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ സക്കസ്സ ഭിക്ഖവേ ദേവാനമിന്ദസ്സ പുബ്ബേ മനുസ്സഭൂതസ്സ സത്ത വതപദാനി സമത്താനി സമാദിന്നാനി അഹേസും, യേസം സമാദിന്നത്താ സക്കോ സക്കത്തം അജ്ഝഗാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സക്കസ്സ ¶ ഭിക്ഖവേ ദേവാനമിന്ദസ്സ പുബ്ബേ മനുസ്സഭൂതസ്സ ഇമാനി സത്ത വതപദാനി സമത്താനി സമാദിന്നാനി അഹേസും.

മാതാപേത്തിഭരം ജന്തും, കുലേ ജേട്ഠാപചായിനം;

സണ്ഹം സഖിലസമ്ഭാസം, പേസുണേയ്യപ്പഹായിനം;

മച്ഛേരവിനയേ യുത്തം, സച്ചം കോധാഭിഭും നരം;

തം വേ ദേവാ താവതിംസാ, ആഹു ‘‘സപ്പുരിസോ’’ഇതി.

ദലിദ്ദസുത്ത

പുച്ഛാ – ദലിദ്ദസുത്തം പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം. വിസ്സജ്ജനാ. രാജഗഹേ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം ഭിക്ഖവേ അഞ്ഞതരോ പുരിസോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ മനുസ്സദലിദ്ദോ ¶ അഹോസി മനുസ്സകപണോ മനുസ്സവരാകോ, സോ തഥാഗതപ്പവേദിതേ ധമ്മവിനയേ സദ്ധം സമാദിയി, സീലം, സുതം, ചാഗം, പഞ്ഞം സമാദിയീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യസ്സ ¶ സദ്ധാ തഥാഗതേ, അചലാ സുപ്പതിട്ഠിതാ;

സീലഞ്ച യസ്സ കല്യാണം, അരിയകന്തം പസംസിതം.

യജമാനസുത്ത

പുച്ഛാ – യജമാനസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ സക്കം ദേവാനമിന്ദം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സക്കോ ഭന്തേ ദേവാനമിന്ദോ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി–

‘‘യജമാനാനം മനുസ്സാനം, പുഞ്ഞപേക്ഖാന പാണിനം;

കരോതം ഓപധികം പുഞ്ഞം, കത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫല’’ന്തി.

തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം–

‘‘ചത്താരോ ച പടിപന്നാ, ചത്താരോച ഫലേ ഠിതാ;

ഏസ സങ്ഘോ ഉജുഭൂതോ, പഞ്ഞാസീലസമാഹിതോ;

യജമാനാനം മനുസ്സാനം, പുഞ്ഞപേക്ഖാന പാണിനം;

കരോതം ഓപധികം പുഞ്ഞം, സങ്ഘേ ദിന്നം മഹപ്ഫലം’’ന്തി.

ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യജമാനാനം ¶ മനുസ്സാനം, പുഞ്ഞപേക്ഖാന പാണിനം,

കരോതം ഓപധിതം പുഞ്ഞം, കത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം–

ചത്താരോ ച പടിപന്നാ, ചത്താരോ ച ഫലേ ഠിതാ;

ഏസ സങ്ഘോ ഉജുഭൂതോ, പഞ്ഞാസീലസമാഹിതോ;

യജമാനാനം മനുസ്സാനം, പുഞ്ഞപേക്ഖാന പാണിനം;

കരോതം ഓപധികം പുഞ്ഞം, സങ്ഘേ ദിന്നം മഹപ്ഫലം–

ഗഹട്ഠവന്ദനാസുത്ത

പുച്ഛാ – ഗഹട്ഠവന്ദനാസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം ഭിക്ഖവേ സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ മാതലിം സങ്ഗാഹകം ആമന്തേസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തം ¶ നമസ്സന്തി തേവിജ്ജാ, സബ്ബേ ഭുമ്മാച ഖത്തിയാ;

ചത്താരോ ച മഹാരാജാ, തിദസാച യസസ്സിനോ;

അഥകോ നാമ സോ യക്ഖോ, യം ത്വം സക്ക നമസ്സസി–

അഹഞ്ച ¶ സീലസമ്പന്നേ, ചിരരത്തസമാഹിതേ;

സമ്മാപബ്ബജിതേ വന്ദേ, ബ്രഹ്മചരിയപരായനേ.

യേ ഗഹട്ഠാ പുഞ്ഞകരാ, സീലവന്തോ ഉപാസകാ;

ധമ്മേന ദാരം പോസേന്തി, തേ നമസ്സാമി മാതലി.

നിദാനവഗ്ഗപാളി

നിദാനസംയുത്ത

പടിച്ചസമുപ്പാദസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന നിദാനവഗ്ഗസംയുത്തേ പഠമം സംഗീതം പടിച്ചസമുപ്പാദസുത്തം കത്ഥ തം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ പഞ്ചസതേ ജനപദവാസിനോ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. പഞ്ചസതാ ഭന്തേ ജനപദവാസിനോ ഭിക്ഖൂ സബ്ബേ ഉഗ്ഘാടിതഞ്ഞുനോ ധുതങ്ഗധരാ ആരദ്ധവീരിയാ യുത്തയോഗാ വിപസ്സകാ സണ്ഹം സുഖുമം സുഞ്ഞതം പച്ചയാകാരധമ്മദേസനം പത്ഥയമാനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഭഗവന്തം പരിവാരേത്വാ നിസീദിംസു. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘പടിച്ചസമുപ്പാദം വോ ഭിക്ഖവേ ദേസേസ്സാമി, തം സുണാഥ സാധുകം മനസി കരോഥ, ഭാസിസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കതമോ ¶ ച ഭിക്ഖവേ പടിച്ചസമുപ്പാദോ. അവിജ്ജാപച്ചയാ ഭിക്ഖവേ സങ്ഖാരാ, സങ്ഖാരപച്ചയാ വിഞ്ഞാണം (പേയ്യാല) ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപാസാ സമ്ഭവന്തി, ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖന്ധസ്സ സമുദയോ ഹോതി. അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖവേ പടിച്ചസമുപ്പാദോ.

അവിജ്ജായ ത്വേവ അസേസവിരാഗനിരോധോ സങ്ഖാരനിരോധോ (പേയ്യാല) ജാതിനിരോധാ ജരാമരണം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ നിരുജ്ഝന്തി, ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ നിരോധോ ഹോതി –

വിഭങ്ഗസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ദുതിയം സംഗീതം വിഭങ്ഗസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ പഞ്ചസതേ ജനപദവാസിനോ വിപഞ്ചിതഞ്ഞുനോ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. പഞ്ചസതാ ഭന്തേ ജനപദവാസികാ ഭിക്ഖൂ വിപഞ്ചിതഞ്ഞുനോ ധുതങ്ഗധരാ ആരദ്ധവീരിയാ യുത്തയോഗാ വിസ്സകാ സണ്ഹം സുഖുമം സുഞ്ഞതപടിസംയുത്തം പച്ചയാകാരധമ്മദേസനം പത്ഥയമാനാ ഭഗവന്തം പരിവാരേത്വാ നിസീദിംസു. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘പടിച്ച സമുപ്പാദം വോ ഭിക്ഖവേ ദേദേസ്സാമി വിഭജിസ്സാമി, തം സുണാഥ സാധുകം മനസികരോഥ, ഭാസിസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പഞ്ചവേരഭയസുത്ത

പുച്ഛാ – പഞ്ചവേരഭയസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അനാഥപിണ്ഡികം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ‘‘യതോ ഖോ ഗഹപതി അരിയസാവകസ്സ പഞ്ച ഭയാനി വേരാനി വൂപസന്താനി ഹോന്തി, ചതൂഹി ച സോതാപത്തിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി, അരിയോ ചസ്സ ഞായോ പഞ്ഞായ സുദിട്ഠോ ഹോതി സുപ്പടിവിദ്ധോ, സോ ആകങ്ഖമാനോ അത്തനാവ അത്താനം ബ്യാകരേയ്യ ഖീണനിരയോമി ഖീണതിരച്ഛാനയോനി ഖീണപേത്തിവിസയോ ഖീണാപായദുഗ്ഗതിവിനിപാതോ, സോതാപന്നോഹമസ്മി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായനോ’’തി ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോതത്ഥ ¶ ഭഗവതാ അരിയസാവകസ്സ പഞ്ചന്നം ഭയാനം വേരാനം വൂപസന്തതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘കതമാനി ¶ പഞ്ച ഭയാനി വേരാനി വൂപസന്താനി ഹോന്തി. യം ഗഹപതി പാണാതിപാതീ പാണാതിപാതപച്ചയാ ദിട്ഠധമ്മികമ്പി ഭയം വേരം പസവതി, സമ്പരായികമ്പി ഭയം വേരം പസവതി, ചേതസികമ്പി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദയതി. പാണാതിപാതാ ടിവിരതസ്സ ഏവം തം ഭയം വേരം വൂപസന്തം ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അരിയസാവകസ്സ പഞ്ചന്നം ഭയാനം വേരാനം വൂപസന്തതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അരിയസാവകസ്സ ചതൂഹി സോതാപത്തിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – കതമേഹി ചതൂഹി സോതാപത്തിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഇധ ഗഹപതി അരിയസാവകോ ബുദ്ധേ അവേച്ചപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ ഹോതി ‘‘ഇതിപിസോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോപുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അരിയസാവകസ്സ ചതൂഹി സോതാപത്തിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതതാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അരിയസാവകേന അരിയസ്സ ഞായസ്സ പഞ്ഞായ സുദിട്ഠതാ സുപ്പടിവിദ്ധതാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – കതമോ ചസ്സ അരിയോ ഞായോ പഞ്ഞായ സുദിട്ഠോ ഹോതി സുപ്പടിവിദ്ധോ. ഇധ ഗഹപതി അരിയസാവകോ പടിച്ചസമുപ്പാദഞ്ഞേവ സാധുകം യോനിസോ മനസി കരോതി ‘‘ഇതി ഇമസ്മിം സതി ഇദം ഹോതി, ഇമസ്മിം അസതി ഇദം ന ഹോതി, ഇമസ്സുപ്പാദാ ഇദം ഉപ്പജ്ജതി, ഇമസ്സ നിരോധാ ഇദം നിരുജ്ഝതി, യദിദം അവിജ്ജാപച്ചയാ (പേയ്യാല) ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ നിരോധോ ഹോതീ’’തി, ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ അരിയസാവകേന അരിയസ്സ ഞായസ്സ പഞ്ഞായ സുദിട്ഠതാ സുപ്പടിവിദ്ധതാ പകാസിതാ.

യതോ ¶ ഖോ ഗഹപതി അരിയസാവകസ്സ ഇമാനി പഞ്ച ഭയാനി വേരാനി വൂപസന്താനി ഹോന്തി. ഇമേഹി ചതൂഹി സോതാപത്തിയങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി. അയഞ്ചസ്സ അരിയോ ഞായോ പഞ്ഞായ സുദിട്ഠോ ഹോതി സുപ്പടിവിദ്ധോ–

ദുക്ഖസുത്ത

പുച്ഛാ – ദുക്ഖസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ദുക്ഖസ്സ ഭിക്ഖവേ സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച ദേസേസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ദുക്ഖസമുദയോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – കതമോ ച ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖസ്സ സമുദയോ. ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം, തിണ്ണം സങ്ഗതി ഫസ്സോ, ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ, വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാ. അയം ഖോ ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖസ്സ സമുദയോ. സോതഞ്ച പടിച്ച സദ്ദേ ച ഉപ്പജ്ജതി സോതവിഞ്ഞാണം…പേ… ഘാനഞ്ച പടിച്ച ഗന്ധേ ച…പേ… ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച…പേ… കായഞ്ച പടിച്ച ഫോട്ഠബ്ബേ ച…പേ… മനഞ്ച പടിച്ച ധമ്മേ ച ഉപ്പജ്ജതി മനോവിഞ്ഞാണം, തിണ്ണം സങ്ഗതി ഫസ്സോ, ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ, വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാ. അയം ഖോ ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖസ്സ സമുദയോതി ഏവംഖോ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ദുക്ഖസ്സ സമുദയോ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ദുക്ഖസ്സ അത്ഥങ്ഗമോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – കതമോ ച ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖസ്സ അത്ഥങ്ഗമോ. ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം, തിണ്ണം സങ്ഗതി ഫസ്സോ, ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ, വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാ, തസ്സായേവ തണ്ഹായ അസേസവിരാഗനിരോധാ ഉപാദാനനിരോധോ ഉപാദാനനിരോധാ ഭവനിരോധോ, ഭവനിരോധാ ജാതിനിരോധോ, ജാതിനിരോധാ ജരാമരണം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ നിരുജ്ഝന്തി. ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ നിരോധോ ഹോതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ദുക്ഖസ്സ അത്ഥങ്ഗമോ പകാസിതോ.

പുത്തമംസൂപമസുത്ത

പുച്ഛാ – പുത്തമംസൂപമസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ അധുനാ പബ്ബജിതേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവതോ ച ഭന്തേ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച മഹാലാഭസക്കാരോ ഉദപാദി, ഏകച്ചേ ച ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ നവാ അചിരപബ്ബജിതാ കുലപുത്താ ആഹാരം അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചത്താരോമേ ഭിക്ഖവേ ആഹാരാ ഭൂതാനം വാ സത്താനം ഠിതിയാ സമ്ഭവേസീനം വാ അനുഗ്ഗഹായ. കതമേ ചത്താരോ കബളീകാരോ ആഹാരോ ഓളാരികോ വാ സുഖുമോ വാ ഫസ്സോ ദുതിയോ മനോസഞ്ചേതനാ തതിയാ വിഞ്ഞാണം ചതുത്ഥ’’ന്തി ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ കബളീകാരസ്സ ആഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ ഭഗവതാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ ദ്വേ ജായമ്പതികാ പരിത്തം സമ്ബലം ആദായ കന്താരമഗ്ഗം പടിപജ്ജേയ്യും. തേസമസ്സ ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ¶ കബളീകാരസ്സ ആഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ഫസ്സാഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ ഗാവീ നിച്ചമ്മാ കുട്ടം ചേ നിസ്സായ തിട്ഠേയ്യ, യേ കുട്ടനിസ്സിതാ പാണാ, തേ നം ഖാദേയ്യും. രുക്ഖം ചേ നിസ്സായ തിട്ഠേയ്യ. ഉദകം ചേ നിസ്സായ തിട്ഠേയ്യ. ആകാസം ചേ നിസ്സായ തിട്ഠേയ്യ, യേ ആകാസനിസ്സിതാ പാണാ, തേ നം ഖാദേയ്യുന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ഫസ്സസ്സ ആഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ വിത്ഥാരേത്വാ പകാസിതോ.

ഏവമേവ ¶ ഖ്വാഹം ഭിക്ഖവേ ഫസ്സാഹാരോ ദട്ഠബ്ബോതി വദാമി.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ മനോസഞ്ചേതനാഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ അങ്ഗാരകാസു സാധികപോരിസാ പുണ്ണാ അങ്ഗാരാനം വീതച്ചികാനം വീതധൂമാനം. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ജീവിതുകാമോ അമരിതുകാമോ സുഖ കാമോ ദുക്ഖപ്പടികൂലോതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ മനോസഞ്ചേതനാഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ വിത്ഥാരേന പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ വിഞ്ഞാണാഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ ചോരം ആഗുചാരിം ഗഹേത്വാ രഞ്ഞോ ദസ്സേയ്യും ‘‘അയം തേ ദേവചോരോ ആഗുചാരീ, ഇമസ്സ യം ഇച്ഛസി, തം ദണ്ഡം പണേഹീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ വിഞ്ഞാണാഹാരസ്സ ദട്ഠബ്ബാകാരോ പകാസിതോ.

സുസിമപരിബ്ബാജകസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സുസിമപരിബ്ബാജക സുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം സുസിമം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ സുസിമോ യാവതകോ ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം അഹോസി കഥാസല്ലാപോ, തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘പുബ്ബേ ഖോ സുസിമ ധമ്മട്ഠിതിഞാണം, പച്ഛാ നിബ്ബാനേ ഞാണ’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവാ ആയസ്മതോ സുസിമത്ഥേരസ്സ സമ്പതിഅരഹത്തപത്തസ്സ അനുയോഗവസേന പടിപുച്ഛിത്വാ പടിപുച്ഛിത്വാ ഉത്തരി ധമ്മദേസനം വിത്ഥാരേത്വാ ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണന്തി സുസിമ പസ്സസീതി. ഏവം ഭന്തേ. ഭവപച്ചയാ ജാതീതി സുസിമ പസ്സസീതി. ഏവം ഭന്തേതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവാ തത്ഥ ആയസ്മതോ സുസിമസ്സ സമ്പതിഅരഹത്തപത്തസ്സ ഉത്തരിപി അനുയോഗവസേന പടിപുച്ഛിത്വാ പടിപുച്ഛിത്വാ വിത്ഥാരതോ ധമ്മം ദേസേസി.

തസ്സ ¶ മേ ഭന്തേ ഭഗവാ അച്ചയം അച്ചയതോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയതിംസംവരായ–

അഭിസമയസംയുത്ത

നഖസിഖാസുത്ത

പുച്ഛാ – അഭിസമയസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പഠമം സംഗീതം നഖസിഖാസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം, യോ വായം മയാ പരിത്തോ നഖസിഖായം പംസുആരോപിതോ, അയം വാ മഹാപഥവീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ധാതുസംയുത്ത

ചങ്കമസുത്ത

പുച്ഛാ – ധാതുസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ ചങ്കമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ധാതുസോവ ഭിക്ഖവേ സത്താ സംസന്ദന്തി സമേന്തി, ഹീനാധിമുത്തികാ ഹീനാധിമുത്തികേഹി സദ്ധിം സംസന്ദന്തി സമേന്തി, കല്യാണാധിമുത്തികാ കല്യാണാധിമുത്തികേഹി സദ്ധിം സംസന്ദന്തി സമേന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അസ്സദ്ധസംസന്ദനസുത്ത

പുച്ഛാ – അസ്സദ്ധസംസന്ദനസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ധാതുസോവ ഭിക്ഖവേ സത്താ സംസന്ദന്തി സമേന്തി, അസ്സദ്ധാ അസ്സദ്ധേഹി സദ്ധിം സംസന്ദന്തി സമേന്തി, അഹിരികാ അഹിരികേഹി സദ്ധിം സംസന്ദന്തി സമേന്തി, അനോത്തപ്പിനോ. അപ്പസ്സുതാ. കുസീതാ. മുട്ഠസ്സതിനോ. ദുപ്പഞ്ഞാ ദുപ്പഞ്ഞേഹി സദ്ധിം സംസന്ദന്തി സമേന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അനമതഗ്ഗസംയുത്ത

പഥവീസുത്ത

പുച്ഛാ – അനമതഗ്ഗസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ ദുതിയം സംഗീതം പഥവീസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാ കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം. സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ പുരിസോ ഇമം മഹാപഥവിം കോലട്ഠിമത്തം കോലട്ഠിമത്തം മത്തികാഗുളികം കരിത്വാ നിക്ഖിപേയ്യ ‘അയം മേ പിയാ, തസ്സ മേ പിതു അയം പിതാ’തി. അപരിയാദിന്നാവ ഭിക്ഖവേ തസ്സ പുരിസസ്സ പിതുപിതരോ അസ്സു. അഥായം മഹാപഥവീ പരിക്ഖയം പരിയാദാനം ഗച്ഛേയ്യ. തം കിസ്സഹേതു, അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാ കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാ സംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം’’ ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഏവം ¶ ദീഘരത്തം വോ ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖം പച്ചനുഭൂതം തിബ്ബം പച്ചനുഭൂതം ബ്യസനം പച്ചനുഭൂതം കടസീ വഡ്ഢിതാ.

അലമേവ ¶ സബ്ബസങ്ഖാരേസു നിബ്ബിന്ദിതും,

അലം വിരജ്ജിതും, അലം വിമുച്ചിതും,

അസ്സുസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ തതിയം സംഗീതം അസ്സുസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേയേവ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം, യം വാ വോ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ സന്ധാവതം സംസരതം അമനാപസമ്പയോഗാ മനാപവിപ്പയോഗാ കന്ദന്താനം രോദന്താനം അസ്സു പസ്സന്നം പഗ്ഘരിതം, യം വാ ചതൂസു മഹാസമുദ്ദേസു ഉദക’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സാസപസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ഛട്ഠം സംഗീതം സാസപസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കീവദീഘോ നു ഖോ ഭന്തേ കപ്പോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ദീഘോ ഖോ ഭിക്ഖു കപ്പോ, സോ ന സുകരോ സങ്ഖാതും ഏത്തകാനി വസ്സാനി ഇതിവാ, (പേയ്യാല) ഏത്തകാനി വസ്സസതസഹസ്സാനി ഇതിവാതി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഗങ്ഗാസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ…പേ… ¶ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അനമതഗ്ഗസംയുത്തേ ഗങ്ഗാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ബ്രാഹ്മണം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കീവ-

ബഹുകാ ¶ നു ഖോ ഭോ ഗോതമ കപ്പാ അബ്ഭതീതാ അതിക്കന്താ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ബഹുകാ ഖോ ബ്രാഹ്മണ കപ്പാ അബ്ഭതീതാ അതിക്കന്താ, തേ ന സുകരാ സങ്ഖാതും ‘ഏത്തകാ കപ്പാ’ ഇതി വാ ‘ഏത്തകാനി കപ്പസതാനി’ ഇതി വാ ‘ഏത്തകാനി കപ്പസഹസ്സാനി’ ഇതിവാ ‘ഏത്തകാനി കപ്പസതസഹസ്സാനി’ ഇതി വാ’’തി ഏവ മാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുഗ്ഗലസുത്ത

പുച്ഛാ – പുഗ്ഗലസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാകോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാ നീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം. ഏകപുഗ്ഗലസ്സ ഭിക്ഖവേ കപ്പം സന്ധാവതോ സംസരതോ സിയാ ഏവം മഹാ അട്ഠികങ്കലോ അട്ഠിപുഞ്ജോ അട്ഠിരാസി, യഥാ യം വേപുല്ലോ പബ്ബതോ. സചേ സംഹാരകോ അസ്സ, സമ്ഭതഞ്ച ന വിനസ്സേത്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദുഗ്ഗതസുത്ത, സുഖിതസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ ദുഗ്ഗതസുത്തഞ്ച സുഖിതസുത്തഞ്ച ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാ കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം. യം ഭിക്ഖവേ പസ്സേയ്യാഥ ദുഗ്ഗതം ദുരൂപേതം, നിട്ഠമേത്ഥ ഗന്തബ്ബം ‘അമ്ഹേഹിപി ഏവരൂപം പച്ചനുഭൂതം ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ’തി, യം ഭിക്ഖവേ പസ്സേയ്യാഥ സുഖിതം സുസജ്ജിതം,

നിട്ഠമേത്ഥ ¶ ഗന്തബ്ബം, ‘‘അമ്ഹേഹിപി പച്ചനുഭൂതം ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തിംസമത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – തിംസമത്തസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ തിംസമത്തേ പാവേയ്യകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാകോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം. തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം, യം വാ വോ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ സന്ധാവതം സംസരതം സീസച്ഛിന്നാനം ലോഹിതം പസ്സന്നം പഗ്ഘരിതം, യം വാ ചതൂസു മഹാസമുദ്ദേസു ഉദക’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭവഗതാ ഭാസിതം.

മാതുസുത്ത

പുച്ഛാ – മാതുസുത്താദീനി ¶ പനാവുസോ ഛസുത്താനി ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അനമതഗ്ഗോയം ഭിക്ഖവേ സംസാരോ, പുബ്ബാ കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജാനീവരണാനം സത്താനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സന്ധാവതം സംസരതം. ന സോ ഭിക്ഖവേ സത്തോ സുലഭരൂപോ, യോ ന മാതാഭൂതപുബ്ബോ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ. യോ ന പിതാഭൂതപുബ്ബോ. യോ ന ഭാതാഭൂതപുബ്ബോ. യോ ന ഭഗിനിഭൂതപുബ്ബോ. യോ ന പുത്തഭൂതപുബ്ബോ. യോ ന ധീതാഭൂതപുബ്ബോ ¶ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കസ്സപസംയുത്ത

ചന്ദൂപമസുത്ത

പുച്ഛാ – കസ്സപസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ ചന്ദൂപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ചന്ദൂപമാ ഭിക്ഖവേ കുലാനി ഉപസങ്കമഥ അപകസ്സേവ കായം അപകസ്സ ചിത്തം നിച്ചനവകാ കുലേസു അപ്പഗബ്ഭാ. സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ പുരിസോ ജരുദപാനം വാ ഓലോകേയ്യ പബ്ബതവിസമം വാ നദീവിദുഗ്ഗം വാ അപകസ്സേവ കായം അപകസ്സ ചിത്തം. ഏവമേവ ഖോ ഭിക്ഖവേ ചന്ദൂപമാ കുലാനി ഉപസങ്കമഥ അപകസ്സേവ കായം അപകസ്സ ചിത്തം നിച്ചനവകാ കുലേസു അപ്പഗബ്ഭാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തം ¶ കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കഥം രൂപാ ഭിക്ഖു അരഹതി കുലാനി ഉപസങ്കമിതും.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ പരിസുദ്ധാപരിസുദ്ധ ധമ്മദേസനം ദസ്സേത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദോ ദിന്നോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കഥം രൂപസ്സ ഭിക്ഖുനോ അപരിസുദ്ധാ ധമ്മദേസനാ ഹോതി, കഥം രൂപസ്സ ഭിക്ഖുനോ പരിസുദ്ധാ ധമ്മദേസനാ ¶ ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ പരിസുദ്ധാപരിസുദ്ധധമ്മദേസനാ വിത്ഥാരതോ ദസ്സേത്വാ ‘‘കസ്സപേന വാ ഹി വോ ഭിക്ഖവേ ഓവദിസ്സാമി യോ വാ പനസ്സ കസ്സപസദിസോ, ഓവദിതേഹി ച പന വോ തഥത്തായ പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതോ ഭിക്ഖൂനം ഓവാദോ ദിന്നോ.

യോ ¶ ഹി കോചി ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ഏവംചിത്തോ പരേസം ധമ്മം ദേസേതി ‘‘അഹോ വത മേ ധമ്മം സുണേയ്യും, സുത്വാ ച പന ധമ്മം പസീദേയ്യും, പസന്നാ ച മേ പസന്നാകാരം കരേയ്യും–

സ്വാക്ഖാതോ ഭഗവതാ ധമ്മോ സന്ദിട്ഠികോ അകാലികോ ഏഹി പസ്സികോ ഓപനേയ്യികോ പച്ചത്തം വേദിതബ്ബോ വിഞ്ഞൂഹി–

കസ്സപേന ¶ വാ ഹി വോ ഭിക്ഖവേ ഓവദിസ്സാമി യോ വാ പനസ്സ കസ്സപസദിസോ, ഓവദിതേഹി ച പന വോ തഥത്തായ പടിപജ്ജിതബ്ബം–

കുലൂപകസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കസ്സപസംയുത്തേ ചതുത്ഥം കുലൂപകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കഥം രൂപോ ഭിക്ഖു അരഹതി കുലൂപകോ ഹോതും, കഥം രൂപോ ഭിക്ഖു ന അരഹതി കുലൂപകോ ഹോതു’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കസ്സപേന ¶ വാ ഹി വോ ഭിക്ഖവേ ഓവദിസ്സാമി യോ വാ പനസ്സ കസ്സപസദിസോ, ഓവദിതേഹി ച പന വോ തഥത്തായ പടിപജ്ജിതബ്ബം.

ദുതിയ ഓവാദസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ദുതിയ ഓവാദസുത്തം കത്ഥ കേന സദ്ധിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മതാ മഹാകസ്സപേന സദ്ധിം ‘‘ഓവദ കസ്സപ ഭിക്ഖൂ, കരോഹി കസ്സപ ഭിക്ഖൂനം ധമ്മിം കഥം, അഹം വാ കസ്സപ ഭിക്ഖൂ ഓവദേയ്യം ത്വം വാ, അഹം വാ ഭിക്ഖൂനം ധമ്മിം കഥം കരേയ്യം ത്വം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യസ്സ ¶ കസ്സചി ഭന്തേ സദ്ധാ നത്ഥി കുസലേസു ധമ്മേസു, ഹിരീ നത്ഥി. ഓത്തപ്പം നത്ഥി. വീരിയം നത്ഥി. പഞ്ഞാ നത്ഥി കുസലേസു ധമ്മേസു.

തതിയ ഓവാദസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവാവുസോ ¶ ഭഗവതാ തതിയഓവാദസുത്തം കത്ഥ കേന സദ്ധിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മതായേവ മഹാകസ്സപേന സദ്ധിം ‘‘ഓവദ കസ്സപ ഭിക്ഖൂ. കരോഹി കസ്സപ ഭിക്ഖൂനം ധമ്മിം കഥം, അഹം വാ കസ്സപ ഭിക്ഖൂ ഓവദേയ്യം ത്വം വാ. അഹം വാ ഭിക്ഖൂനം ധമ്മം കഥം കരേയ്യം ത്വം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദുബ്ബചാ ¶ ഖോ ഭന്തേ ഏതരഹി ഭിക്ഖൂ ദോവചസ്സകരണേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതാ അക്ഖമാ അപ്പദക്ഖിണഗ്ഗാഹിനോ അനുസാസനിം–

സദ്ധമ്മപ്പതിരൂപകസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവാവുസോ ¶ ഭഗവതാ പരിയോസാനം സദ്ധമ്മപ്പതിരൂപകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തംയേവ മഹാകസ്സപം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മഹാകസ്സപോ ഭഗവന്തം ഏതദേവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന പുബ്ബേ അപ്പതരാനി ചേവ സിക്ഖാപദാനി അഹേസും, ബഹുതരാ ച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഠഹിംസു. കോ പന ഭന്തേ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേനേതരഹി ബഹുതരാനി ചേവ സക്ഖാപദാനി അപ്പതരാ ച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഠഹന്തീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഏവഞ്ചേതം കസ്സപ ഹോതി സത്തേസു ഹായമാനേസു സദ്ധമ്മേ അന്തരധായമാനേ ബഹുതരാനിചേവ സിക്ഖാപദാനി ¶ ഹോന്തി, അപ്പതരാച ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞായ സണ്ഠഹന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ലാഭസക്കാരസംയുത്ത

മീള്ഹകസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ…പേ… ¶ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ലാഭസക്കാരംയുത്തേ പഞ്ചമം സംഗീതം മീള്ഹകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ദാരുണോ ഭിക്ഖവേ ലാഭസക്കാരസിലോകോ ഫരുസോ അന്തരായികോ അനുത്തരസ്സ യോഗക്ഖേമസ്സ അധിഗമായ. സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ മീള്ഹകാ ഗൂഥാദീ ഗൂഥപൂരാ പുണ്ണാ ഗൂഥസ്സ, പുരതോ ചസ്സ മഹാഗൂഥപുഞ്ജോ, സാ തേന അഞ്ഞാ മീള്ഹകാ അതിമഞ്ഞേയ്യ ‘‘അഹമ്ഹി ഗൂഥാദീ ഗൂഥപൂരാ പുണ്ണാ ഗൂഥസ്സ, പുരതോ ച മ്യായം മഹാഗൂഥപുഞ്ജോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തം ¶ ഹി തസ്സ ഭിക്ഖവേ മോഘപുരിസസ്സ ഹോതി ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ.

ഏവം ദാരുണോ ഖോ ഭിക്ഖവേ ലാഭസക്കാരസിലോകോ.

തസ്മാതിഹ ¶ ഭിക്ഖവേ ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം, ‘‘ഉപ്പന്നം ലാഭസക്കാരസി ലോകം പജഹിസ്സാമ, ന ച നോ ഉപ്പന്നോ ലാഭസക്കാരസിലോകോ ചിത്തം പരിയാദായ ഠസ്സഭീ’’തി, ഏവഞ്ഹി ഖോ ഭിക്ഖവേ സിക്ഖിതബ്ബം.

ഏകപുത്തകസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥോ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകേഹി സംഗീതം ഏകപുത്തകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ദാരുണോ ഭിക്ഖവേ ലാഭസക്കാരസിലോകോ കടുകോ ഫരുസോ അന്തരായികോ അനുത്തരസ്സ യോഗക്ഖേമസ്സ അധിഗമായ, സദ്ധാ ഭിക്ഖവേ ഉപാസികാ ഏകപുത്തകം പിയം മനാപം ഏവം സമ്മാആയാചമാനാ ¶ ആയാചേയ്യ താദിസോ താത ഭവാഹി, യാദിസോ ചിത്തോ ച ഗഹപതി ഹത്ഥകോ ച ആളവകോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഏസാ ¶ ഭിക്ഖവേ തുലാ ഏതം പമാണം മമ സാവകാനം ഉപാസകാനം യദിദം ചിത്തോ ച ഗഹപതി ഹത്ഥകോ ച ആളവകോ.

സചേ ഖോ ത്വം താത അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജസി, താദിസോ താത ഭവാഹി, യാദിസാ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനാ.

മാ ച ഖോ ത്വം താത സേഖം അപ്പത്തമാനസം ലാഭസക്കാരസിലോകോ അനുപാപുണാതു–

ഏവം ¶ ദാരുണോ ഭിക്ഖവേ ലാഭസക്കാരസിലോകോ കടുകോ ഫരുസോ അന്തരായികോ അനുത്തരസ്സ യോഗക്ഖേമസ്സ അധിഗമായ.

ഏകവീതുസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗായകേഹി സംഗീതം ഏകധീതുസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ദാരുണോ ഭിക്ഖവേ ലാഭസക്കാരസിലോകോ കടുകോ ഫരുസോ അന്തരായികോ അനുത്തരസ്സ യോഗക്ഖേമസ്സ അധിഗമായ. സദ്ധാ ഭിക്ഖവേ ഉപാസികാ ഏകം ധീതരം പിയം മനാപം ഏവം സമ്മാ ആയാചമാനാ ആയാചേയ്യ ‘താദിസാ അയ്യേ ഭവാഹി, യാദിസാ ഖുജ്ജുത്തരാ ച ഉപാസികാ വേളുകണ്ഡകിയാ ച നന്ദമാതാ’തി. ഏസാ ഭിക്ഖവേ തുലാ ഏതം പമാണം മമ സാവികാനം ഉപാസികാനം, യദിദം ഖുജ്ജുത്തരാ ച ഉപാസികാ വേളുകണ്ഡകിയാ ച നന്ദമാതാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സചേ ¶ ഖോ ത്വം അയ്യേ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജസി, ഭാദിസാ അയ്യേ ഭവാഹി, യാദിസാ ഖേമാ ച ഭിക്ഖുനീ ഉപ്പലവണ്ണാ ച–

തസ്മാതിഹ ¶ ഭിക്ഖവേ ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം.

രാഹുലസംയുത്ത

പുച്ഛാ – രാഹുലസംയുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം രാഹുലം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ രാഹുലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സാധു മേ ഭന്തേ ഭഗവാ സംഖിത്തേന ധമ്മം ദേസേതു, യമഹം ഭഗവതോ ധമ്മം സുത്വാ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരേയ്യ’’ന്തി, തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി രാഹുല, ചക്ഖുനിച്ചം വാ അനിച്ചം വാതി. അനിച്ചം ഭന്തേ. യം പനാനിച്ചം, ദുക്ഖം വാ തം സുഖം വാതി. ദുക്ഖം ഭന്തേ. യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം, കല്ലം നു തം സമനുപസ്സിതും ‘ഏതം മമ, ഏസോ ഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’തി. നോ ഹേതം ഭന്തേ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ലക്ഖണസംയുത്ത

അട്ഠിസുത്ത

പുച്ഛാ – ലക്ഖണസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകത്ഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം അട്ഠിസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തഞ്ച ലക്ഖണം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ലക്ഖണോ ഭഗവതാ സമ്മുഖേ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോച ¶ ‘‘ഇധായസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി, കോ നു ഖോ ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന ഹേതു, കോ പച്ചയോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായാ’’തി. ആയസ്മാ ച ഭന്തേ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ‘‘ഇധാഹം ആവുസോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം അട്ഠികസങ്ഖലികം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം’’തി ഏവമാദിനാ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, ഞാണഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, യത്രഹി നാമ സാവകോ ഏവരൂപം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സക്ഖിം വാ കരിസ്സതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അച്ഛരിയം ¶ വത ഭോ, അബ്ഭുതം വത ഭോ;

ഏവരൂപോപി നാമ സത്തോ ഭവിസ്സതി.

പിണ്ഡസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ലക്ഖണസംയുത്തേ തതിയം സംഗീതം പിണ്ഡസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തഞ്ച ലക്ഖണം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ലക്ഖണോ ഭഗ്ഗവതോ സമ്മുഖേ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോച ‘‘ഇധായസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി ¶ , കോ നുഖോ ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാനഹേതു, കോ പച്ചയോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായാ’’തി. ആയസ്മാ ച ഭന്തേ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ‘‘ഇധാഹം ആവുസോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം മംസപിണ്ഡം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം, തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിരാജേന്തി. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, ഞാണഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, യത്രഹി നാമ സാവകോ ഏവരൂപം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സക്ഖിം വാ കരിസ്സതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അസിലോമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകേഹി മഹാഥേരേഹി സംഗീതം അസിലോമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തഞ്ച ലക്ഖണം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ലക്ഖണോ ഭഗവതോ സമ്മുഖേ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ¶ ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന ഹേതു, കോ പച്ചയോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായാ’’തി. ആയസ്മാ ച ഭന്തേ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരോ ‘‘ഇധാഹം ആവുസോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം അസിലോമം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം’’തി ഏവമാദിനാ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ചക്ഖുഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, ഞാണഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി. (പേയ്യാല) ഏസോ ഭിക്ഖവേ സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സൂകരികോ അഹോസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സൂചിലോമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതം സൂചിലോമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥേവ ഭന്തേ രാജഗഹേ ആയസ്മന്തഞ്ച ലക്ഖണം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ലക്ഖണോ ഭഗവതോ സമ്മുഖേ തഥേവ അവോച.

ആയസ്മാ ¶ ച ഭന്തേ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ തഥേവ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, ഞാണഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി, (പേയ്യാല) ഏസോ ഭിക്ഖവേ സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സൂതോ അഹോസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതാ.

പാപഭിക്ഖുസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതാനി പാപഭിക്ഖുസുത്താദീനി പഞ്ചസുത്താനി ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ആയസ്മന്തഞ്ച ലക്ഖണം ആയസ്മന്തഞ്ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതാനി. ആയസ്മാ ഭന്തേ ലക്ഖണോ ഭഗവതോ സമ്മുഖേ പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ ആരോചേസി. ആയസ്മാ ച ഭന്തേ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ‘‘ഇധാഹം ആവുസോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഭിക്ഖും വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. അദ്ദസം ഭിക്ഖുനിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. അദ്ദസം സിക്ഖമാനം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. അദ്ദസം സാമണേരം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. അദ്ദസം സാമണേരിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തസ്സാ സങ്ഘാടിപി ആദിത്താ സമ്പജ്ജലിതാ സജോതിഭൂതാ, പത്തോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ, കായബന്ധനമ്പി ആദിത്തം സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം ¶ , കായോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ, സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി ഞാണഭൂതാ വത ഭിക്ഖവേ സാവകാ വിഹരന്തി. (പേയ്യാല). ഏസോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു കസ്സപസ്സസമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപഭിക്ഖു അഹോസി. ഏസാ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖുനീ കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപഭിക്ഖുനീ അഹോസി. ഏസാ ഭിക്ഖവേ സിക്ഖമാനാ കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപസിക്ഖമാനാ അഹോസി. ഏസോ ഭിക്ഖവേ സാമണേരോ കസ്സപസ്സസമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപസാമണേരോ അഹോസി. ഏസാ ഭിക്ഖവേ സാമണേരീ കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപസാമണേരീ അഹോസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതാനി.

ഓപമ്മസംയുത്ത

നഖസിഖസുത്ത

പുച്ഛാ – ഓപമ്മസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതം നഖസിഖസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം, യോ ചായം മയാ പരിത്തോ ¶ നഖസിഖായം പംസു ആരോപിതോ, യാ ചായം മഹാപഥവീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം.

തസ്മാതിഹ ¶ ഭിക്ഖവേ ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം.

ആണിസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതം ആണിസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം ഭിക്ഖവേ ദസാരഹാനം ആനകോ നാമ മുദിങ്ഗോ അഹോസി, തസ്സ ദസാരഹാ ആനകേ ഘടിതേ അഞ്ഞം ആണിം ഓദഹിംസു, അഹു ഖോ സോ ഭിക്ഖവേ സമയോ യം ആനകസ്സ മുദിങ്ഗസ്സ പോരാണം പോക്ഖരഫലകം അന്തരധായി ¶ , ആണിസങ്ഘാടോവ അവസിസ്സീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഭിക്ഖുസംയുത്ത

നവസുത്ത

പുച്ഛാ – ഭിക്ഖുസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ ഭഗവതാ നവസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം നവം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ നവോ ഭിക്ഖു പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ വിഹാരം പവിസിത്വാ അപ്പോസുക്കോ തുണ്ഹീഭൂതോ സങ്കസായഭി, ന ഭിക്ഖൂനം വേയ്യാവച്ചം കരോതി ചീവരകാരസമയേ തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘മാ ഖോ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ ഏതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉജ്ഝായിത്ഥാ ഏസോ ഖോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മ സുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അഹമ്പി ¶ ഖോ ഭന്തേ സകം കിച്ചം കരോമി,

ഏസോ ¶ ഖോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ –

നയിദം സിഥിലമാരബ്ഭ, നയിദം അപ്പേന ഥാമസാ;

നിബ്ബാനം അധിഗന്തബ്ബം, സബ്ബദുക്ഖപ്പമോചനം;

അയഞ്ച ദഹരോ ഭിക്ഖു, അയമുത്തമപുരിസോ;

ധാരേതി അന്തിമം ദേഹം, ജേത്വാ മാരം സവാഹിനിം–

ഖന്ധവഗ്ഗസംയുത്തപാളി

സംഗായനസ്സ പുച്ഛാ വിസ്സജ്ജനാ

നകുലപിതുസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഖന്ധവഗ്ഗസംയുത്തേ പഠമം നകുലപിതുസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഭഗ്ഗേസു ഭന്തേ സുസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ മിഗദായേ നകുലപിതരം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. നകുലപിതാ ഭന്തേ ഗഹപതി ഭഗവന്തം ‘‘അഹമസ്മി ഭന്തേ ജിണ്ണോ വുഡ്ഢോ മഹല്ലകോ അദ്ധഗതോ വയോഅനുപ്പത്തോ ആതുരകായോ അഭിക്ഖണാതങ്കോ, അനിച്ചദസ്സാവീ ഖോ പനാഹം ഭന്തേ ഭഗവതോ മനോഭാവനീയാനഞ്ച ഭിക്ഖൂനം, ഓവദതു മം ഭന്തേ ഭഗവാ, അനുസാസതു മം ഭന്തേ ഭഗവാ, യം മമസ്സ ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഏവമേതം ഗഹപതി, ഏവമേതം ഗഹപതി, ആതുരോ ഹായം ഗഹപതി കായോ അണ്ഡഭൂതോ പരിയോനദ്ധോ, യോ ഹി ഗഹപതി ഇമം കായം പരിഹരന്തോ മുഹുത്തമ്പി ആരോഗ്യം പടിജാനേയ്യ, കിമഞ്ഞത്ര ബാല്യാ. തസ്മാതിഹ തേ ഗഹപതി ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം ‘ആതുരകായസ്സ മേ സതോ ചിത്തം അനാതുരം ഭവിസ്സതീ’തി. ഏവഞ്ഹി തേ ഗഹപതി സിക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

തസ്മാതിഹ ¶ തേ ഗഹപതി ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം.

പുച്ഛാ – തഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഭാസിതം വിത്ഥാരേന കേന കഥഞ്ച വിഭത്തം.

വിസ്സജ്ജനാ – തം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ദേസിതം ‘‘കഥഞ്ച ഗഹപതി ആതുരകായോ ചേവ ഹോതി ആതുരചിത്തോ ച. ഇധ ഗഹപതി അസ്സുതവാ പുഥുജ്ജനോ അരിയാനം അദസ്സാവീ അരിയധമ്മസ്സ അകോവിദോ അരിയധമ്മേ അവിനീതോ, സപ്പുരിസാനം അദസ്സാവീ സപ്പുരിസധമ്മസ്സ അകോവിദോ സപ്പുരിസധമ്മേ അവിനീതോ രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി രൂപവന്തം വാ അത്താനം, അത്തനി വാ രൂപം, രൂപസ്മിം വാ അത്താനം, ‘‘അഹം രൂപം മമ രൂപ’’ന്തി പരിയുട്ഠട്ഠായീ ഹോതി. തസ്സ ‘‘അഹം രൂപം മമ രൂപ’’ന്തി പരിയുട്ഠട്ഠായിനോ തം രൂപം വിപരിണമതി അഞ്ഞഥാ ഹോതി. തസ്സ രൂപവിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തേന ധമ്മസേനാപതിനാ വിത്ഥാരേന വിഭത്തം.

അനിച്ചസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ദുതിയവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹക മഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം അനിച്ചസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘രൂപം ഭിക്ഖവേഅനിച്ചം, വേദനാ അനിച്ചാ, സഞ്ഞാ അനിച്ചാ, സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ, വിഞ്ഞാണം അനിച്ചം. ഏവം പസ്സം ഭിക്ഖവേ സുതവാ അരിയസാവകോ രൂപസ്മിമ്പി നിബ്ബിന്ദതി, വേദനായപി നിബ്ബിന്ദതി, സഞ്ഞായപി നിബ്ബിന്ദതി, സങ്ഖാരേസുപി നിബ്ബിന്ദതി, വിഞ്ഞാണസ്മിമ്പി നിബ്ബിന്ദതി, നിബ്ബിന്ദം വിരജ്ജതി, വിരാഗാ വിമുച്ചതി, വിമുത്തസ്മിം ‘വിമുത്ത’മിതി ഞാണം ഹോതീ’’തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദുക്ഖഅനത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – ദുക്ഖഅനത്തസുത്താനി ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതാനി.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘രൂപം ഭിക്ഖവേ ദുക്ഖം, വേദനാ ദുക്ഖാ, സഞ്ഞാ ദുക്ഖാ, സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ, വിഞ്ഞാണം ദുക്ഖം. രൂപം ഭിക്ഖവേ അനത്താ, വേദനാ അനത്താ, സഞ്ഞാ അനത്താ, സങ്ഖാരാ അനത്താ, വിഞ്ഞാണം അനത്താ. ഏവം പസ്സം ഭിക്ഖവേ സുതവാ അരിയസാവകോ രൂപസ്മിമ്പി നിബ്ബിന്ദതി, വേദനായപി നിബ്ബിന്ദതി, സഞ്ഞായപി നിബ്ബിന്ദതി, സങ്ഖാരേസുപി നിബ്ബിന്ദതി, വിഞ്ഞാണസ്മിമ്പി നിബ്ബിന്ദതി, നിബ്ബിന്ദം വിരജ്ജതി, വിരാഗാ വിമുച്ചതി, വിമുത്തസ്മിം ‘വിമുത്ത’മിതി ഞാണം ഹോതി, ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി പജാനാതീ’’തി ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതാനി.

ഭാരസുത്ത

പുച്ഛാ – ഭാരസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭാരഞ്ച വോ ഭിക്ഖവേ ദേസേസ്സാമി ഭാരഹാരഞ്ച ഭാരാദാനഞ്ച ഭാരനിക്ഖേപനഞ്ച, തം സുണാഥ. കതമോ ച ഭിക്ഖവേഭാരോ, ‘പഞ്ചുപാദാനക്ഖന്ധാ’ തിസ്സ വചനീയം. കതമേ പഞ്ച, രൂപുപാദാനക്ഖന്ധോ വേദനുപാദാനക്ഖന്ധോ സഞ്ഞുപാദാനക്ഖന്ധോ സങ്ഖാരുപാദാനക്ഖന്ധോ വിഞ്ഞാണുപാദാനക്ഖന്ധോ. അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖവേ ഭാരോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഭാരാ ¶ ഹവേ പഞ്ചക്ഖന്ധാ, ഭാരഹാരോ ച പുഗ്ഗലോ;

ഭാരാദാനം ദുഖം ലോകേ, ഭാരനിക്ഖേപനം സുഖം;

നിക്ഖിപിത്വാ ഗരും ഭാരം, അഞ്ഞം ഭാരം അനാദിയ;

സമൂലം തണ്ഹമബ്ബുയ്ഹ, നിച്ഛാതോ പരിനിബ്ബുതോ.

നതുമ്ഹാകസുത്ത

പുച്ഛാ – ന തുമ്ഹാകസുത്തം പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖു ആരബ്ഭ ‘‘യം ഭിക്ഖവേ നതുമ്ഹാകം തം പജഹഥ, തം വോ പഹീനം ഹിതായ സുഖായഭവിസ്സതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അനത്തലക്ഖണസുത്ത

പുച്ഛാ – അനത്തലക്ഖണസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ബാരാണസിയം ഭന്തേ ഇസിപതനേ മിഗദായേ പഞ്ചവഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘രൂപം ഭിക്ഖവേ അനത്താ, രൂപഞ്ച ഹിദം ഭിക്ഖവേ അത്താ അഭവിസ്സ, നയിദം രൂപം ആബാധായ സംവത്തേയ്യ, ലബ്ഭേഥ ച രൂപേ ഏവം മേ രൂപം ഹോതു, ഏവം മേ രൂപം മാ അഹോസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യമകസുത്ത

പുച്ഛാ – ഥേരവഗ്ഗേ പനാവുസോ തതിയം സംഗീതം യമകസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം യമകത്ഥേരം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ആയസ്മതോ ഭന്തേ യമകത്ഥേരസ്സ ഏവരൂപം പാപകം ദിട്ഠിഗതം ഉപ്പന്നം ഹോതി ‘‘തഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, യഥാ ഖീണാസവോ ഭിക്ഖു കായസ്സ ഭേദാ ഉച്ഛിജ്ജതി വിനസ്സതി, ന ഹോതി പരംമരണാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി ആവുസോ യമക, രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ആയസ്മതോ യമകത്ഥേരസ്സ പടിവിദ്ധസച്ചസ്സ ദിട്ഠിസമ്പന്നസ്സ അനുയോഗവത്തഝാപനവസേന പടിപുച്ഛിത്വാ ഉത്തരി ധമ്മദേസനം വിത്ഥാരേന ദേസേസി.

വിസ്സജ്ജനാ – തം കിം മഞ്ഞസി ആവുസോ യമക, രൂപം ‘തഥാഗതോ’തി സമനുപസ്സസീതി. ‘നോ ഹേതം ആവുസോ’. വേദനം. സഞ്ഞം. സങ്ഖാരേ. വിഞ്ഞാണം ‘തഥാഗതോ’തി സമനുപസ്സസീതി. ‘നോ ഹേതം ആവുസോ’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മാ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ധമ്മസേനാപതി ആയസ്മതോ യമകത്ഥേരസ്സ അനുയോഗവത്തഝാപനവസേന പടിപുച്ഛിത്വാ പടിപുച്ഛിത്വാ ഉത്തരി ധമ്മദേസനം പവത്തേസി.

തം ¶ കിം മഞ്ഞസി ആവുസോ യമക, രൂപം, വേദനം, സഞ്ഞം, സങ്ഖാരേ, വിഞ്ഞാണം ‘തഥാഗതോ’തി സമനുപസ്സസി–

വക്കലിസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഖന്ധവഗ്ഗസംയുത്തേ ഥേരവഗ്ഗേ പഞ്ചമം വക്കലിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം വക്കലിം ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ വക്കലിഥേരോ ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ചിരപടികാഹം ഭന്തേ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമിതുകാമോ, നത്ഥി ച മേ കായസ്മിം താവതികാ ബലമത്താ, യാവതാഹം ഭഗവന്തം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമേയ്യ’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അലം വക്കലി, കിം തേ ഇമിനാ പൂതികായേന ദിട്ഠേന, യോ ഖോ വക്കലി ധമ്മം പസ്സതി, സോ മം പസ്സതി, യോ മം പസ്സതി, സോ ധമ്മം പസ്സതി. ധമ്മഞ്ഹി വക്കലി പസ്സന്തോ മം പസ്സതി, മം പസ്സന്തോ ധമ്മം പസ്സതി. തം കിം മഞ്ഞസി വക്കലി ¶ , രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

‘‘അഹം ¶ വക്കലി, കിം തേ ഇമിനാ പൂതികായേന ദിട്ഠേന’’ –

‘‘തം കിം മഞ്ഞസി വക്കലി, രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’ –

അനിച്ചം ഭന്തേ.

‘‘യം പനാനിച്ചം, ദുക്ഖം വാ തം സുഖം വാ’’–

ദുക്ഖം ഭന്തേ.

യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം, കല്ലം നു തം സമനുപസ്സിതും ‘‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’’–

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ പുനപി ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ പേസേത്വാ ആയസ്മതോ വക്കലിത്ഥേരസ്സ പഗ്ഗഹവചനം ആരോചാപേസി. സോപി കഥം അത്തനോ പവത്തിം ഭഗവതോ പച്ചാരോചാപേസി. കഥഞ്ചസ്സ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – സുണാവുസോ ത്വം വക്കലി ഭഗവതോ വചനം ദ്വിന്നഞ്ച ദേവതാനം, ഇമം ആവുസോ രത്തിം ദ്വേ ദേവതായോ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണാ കേവലകപ്പം ഗിജ്ഝകൂടം ഓഭാസേത്വാ യേന

ഭഗവാ ¶ തേനുപസങ്കമിംസു, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു, ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ ആവുസോ ഏകാ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘വക്കലി ഭന്തേ ഭിക്ഖു വിമോക്ഖായ ചേതേതീ’തി. അപരാ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘സോ ഹി നൂന ഭന്തേ സുവിമുത്തോ വിമുച്ചിസ്സതീ’തി. ഭഗവാ ച തം ആവുസോ വക്കലി ഏവമാഹ ‘മാ ഭായി വക്കലി, മാ ഭായി വക്കലി, അപാപകം തേ മരണം ഭവിസ്സതി, അപാപികാ കാലകിരിയാ’തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ പുനപി ഭിക്ഖൂ പേസേത്വാ ആയസ്മതോ വക്കലിത്ഥേരസ്സ പഗ്ഗഹവചനം ആരോചാപേസി. സോപി ഭന്തേ ആയസ്മാ തേനഹാവുസോ മമ വചനേന ഭഗവതോ പാദേ സിരസാ വന്ദഥ ‘‘വക്കലി ഭന്തേ ഭിക്ഖു ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ, സോ ഭഗവതോ പാദേ സിരസാ വന്ദതീ’’തി, ഏവഞ്ച വദേഥ ‘‘രൂപം അനിച്ചം, താഹം ഭന്തേ ന കങ്ഖാമി, യദനിച്ചം തം ദുക്ഖന്തി നവിചികിച്ഛാമി, യദനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം, നത്ഥി മേ തത്ഥ ഛന്ദോ വാ രാഗോ വാ പേമംവാതി ന വിചികിച്ഛാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതോ അത്തനോ പവത്തിം പച്ചാരോചാപേസി. സോ ഹി ഭന്തേ ആയസ്മാ അചിരപക്കന്തേസു തേസു ഭിക്ഖൂസു സത്ഥം ആഹരിത്വാ വേദനം വിക്ഖമ്ഭേത്വാ മൂലകമ്മട്ഠാനം ആദായ സമ്പജാനോ അരഹത്തം സച്ഛികത്വാ കാലമകാസി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ തസ്സ ആയസ്മതോ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

അസ്സജിസുത്ത

പുച്ഛാ – അസ്സജിസുത്തം ¶ പനാവുസോ ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം അസ്സജിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ അസ്സജി ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘പുബ്ബേ ഖ്വാഹം ഭന്തേ ഗേലഞ്ഞേ പസ്സമ്ഭേത്വാ പസ്സമ്ഭേത്വാ കായസങ്ഖാരേ വിഹരാമി, സോഹം സമാധിം നപ്പടിലഭാമി. തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ തം സമാധിം അപ്പടിലഭതോ ഏവം ഹോതി നോ ചസ്സാഹം പരിഹായാമീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യേ തേ അസ്സജി സമണബ്രാഹ്മണാ സമാധിസാരകാ സമാധിസാമഞ്ഞാ, തേസം തം സമാധിം അപ്പടിലഭതം ഏവം ഹോതി ‘നോ ചസ്സു മയം പരിഹായാമാ’തി. തം കിം മഞ്ഞസി അസ്സജി, രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഖേമകസുത്ത

പുച്ഛാ – ഖേമകസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ഖേമകത്ഥേരേന ഭാസിതം. സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ ഥേരാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദാസകം പേസേത്വാ ചതുക്ഖത്തും ആയസ്മന്തം ഖേമകം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം ഗേലഞ്ഞകാരണഞ്ച ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിംസു ¶ , തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘പഞ്ചിമേ ആവുസോ ഉപാദാനക്ഖന്ധാ വുത്താ ഭഗവതാ. സേയ്യഥിദം, രൂപുപാദാനക്ഖന്ധോ വേദനുപാദാനക്ഖന്ധോ സഞ്ഞുപാദാനക്ഖന്ധോ സങ്ഖാരുപാദാനക്ഖന്ധോ വിഞ്ഞാണുപാദാനക്ഖന്ധോ, ഇമേസു ഖ്വാഹം ആവുസോ പഞ്ചസു ഉപാദാനക്ഖന്ധേസു ന കിഞ്ചി അത്തം വാ അത്തനിയം വാ സമനുപസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ ഖേമകത്ഥേരേന ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ആയസ്മാ ഖേമകോ ഉത്തരി ധമ്മദേസനം പവഡ്ഢേത്വാ വിത്ഥാരേന ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം ദേസേസി. കീദിസോ ച നേസം ധമ്മദേസകധമ്മപ്പടിഗ്ഗാഹകാനം ധമ്മദേസനായ ആനിസംസോ അധിഗതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ചതുത്ഥേ ഭന്തേ വാരേ ആയസ്മാ ഖേമകോ ‘‘അലം ആവുസോ ദാസക കിം ഇമായ സന്ധാവനികായ, ആഹരാവുസോ ദണ്ഡം, അഹമേവ ഥേരാനം സന്തികം ഗമിസ്സാമീ’’തി ദണ്ഡമോലുബ്ഭ ആയസ്മാ ഖേമകോ യേന ഥേരാ ഭിക്ഖൂ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഥേരേഹി ഭിക്ഖൂഹി പുച്ഛിതോ ‘‘നഖ്വാഹം ആവുസോ രൂപം അസ്മീതി വദാമി, നപി അഞ്ഞത്ര രൂപാ അസ്മീതി വദാമി. ന ഖ്വാഹം ആവുസോ വേദനം അസ്മീതി വദാമി, നപി അഞ്ഞത്ര വേദനാ അസ്മീതി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മാ ഖേമകോ ഉത്തരിപി ധമ്മദേസനം പവഡ്ഢേത്വാ വിത്ഥാരേന ദേസേസി. ഇമസ്മിഞ്ച പന ഭന്തേ വേയ്യാകരണസ്മിം ഭഞ്ഞമാനേ സട്ഠിമത്താനം ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്താനി വിമുച്ചിംസു ആയസ്മതോച ഖേമകസ്സ. ഏവം ഖോ ഭന്തേ തേസം ഥേരാനം ധമ്മദേസകധമ്മപ്പടിഗ്ഗാഹകാനം ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

ഛന്നസുത്ത

പുച്ഛാ – ഛന്നസുത്തം ¶ പനാവുസോ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ഛന്നത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഛന്നത്ഥേരോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച ‘‘ഓവദതു മം ആയസ്മാ ആനന്ദോ, അനുസാസതു മം ആയസ്മാ ആനന്ദോ, കരോതു മേ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ധമ്മിം കഥം, യഥാഹം ധമ്മം പസ്സേയ്യ’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സമ്മുഖാ മേ തം ആവുസോ ഛന്ന ഭഗവതോ സുതം, സമ്മുഖാ പടിഗ്ഗഹിതം കച്ചാനഗോത്തം ഭിക്ഖും ഓവദന്തസ്സ, ദ്വയനിസ്സിതോ ഖ്വായം കച്ചാന ലോകോ യേഭുയ്യേന അത്ഥിതഞ്ചേവ നത്ഥിതഞ്ച, ലോകസമുദയം ഖോ കച്ചാന യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ പസ്സതോ യാ ലോകേ നത്ഥിതാ, സാ ന ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം.

ഓവദതു ¶ മം ആയസ്മാ ആനന്ദോ, അനുസാസതു മം ആയസ്മാ ആനന്ദോ.

പുപ്ഫസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ…പേ… ¶ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഖന്ധവഗ്ഗസംയുത്തേ പുപ്ഫവഗ്ഗേ പുപ്ഫസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘നാഹം ഭിക്ഖവേ ലോകേന വിവദാമി, ലോകോവ മയാ വിവദതി, ന ഭിക്ഖവേ ധമ്മവാദീ ¶ കേനചി ലോകസ്മിം വിവദതി, യം ഭിക്ഖവേ നത്ഥി സമ്മതം ലോകേ പണ്ഡിതാനം, അഹമ്പിതം ‘‘നത്ഥീ’’തി വദാമി, യം ഭിക്ഖവേ അത്ഥിസമ്മതം ലോകേ പണ്ഡിതാനം, അഹമ്പിതം ‘‘അത്ഥീ’’തി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

നാഹം ഭിക്ഖവേ ലോകേന വിവദാമി.

ന ഭിക്ഖവേ ധമ്മവാദീ കേനചി ലോകസ്മിം വിവദതി.

ഫേണപിണ്ഡൂപമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ഫേണപിണ്ഡൂപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അയുജ്ഝായം ഭന്തേ ഗങ്ഗായ നദിയാ തീരേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ അയം ഗങ്ഗാ നദീ മഹന്തം ഫേണപിണ്ഡം ആവഹേയ്യ, തമേനം ചക്ഖുമാ പുരിസോ പസ്സേയ്യ നിജ്ഝായേയ്യ യോനിസോ ഉപപരിക്ഖേയ്യ, തസ്സ തം പസ്സതോ നിജ്ഝായതോ യോനിസോ ഉപപരിക്ഖതോ രിത്തകഞ്ഞേവ ഖായേയ്യ, തുച്ഛകഞ്ഞേവ ഖായേയ്യ, അസാരകഞ്ഞേവ ഖായേയ്യ, കിം സിയാ ഭിക്ഖവേ ഫേണപിണ്ഡേ സാരോ. ഏവമേവ ഖോ ഭിക്ഖവേ യം കിഞ്ചി രൂപം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തംവാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ യം ദൂരേ സന്തികേ വാ, തം ഭിക്ഖു പസ്സതി നിജ്ഝായതി യോനിസോ ഉപപരിക്ഖതി, തസ്സ തം പസ്സതോ നിജ്ഝായതോ യോനിസോ ഉപപരിക്ഖതോ രിത്തകഞ്ഞേവ ഖായതി, തുച്ഛകഞ്ഞേവ ഖായതി, അസാരകഞ്ഞേവ ഖായതി, കിഞ്ഹി സിയാ ഭിക്ഖവേ രൂപേ സാരോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഫേണപിണ്ഡൂപമം ¶ രൂപം, വേദനാ പുബ്ബുളുപമാ;

മരീചികൂപമാ സഞ്ഞാ, സങ്ഖാരാ കദലൂപമാ;

മായൂപമഞ്ച വിഞ്ഞാണം, ദേസിതാദിച്ചബന്ധുനാ;

യഥാ യഥാ നിജ്ഝായതി, യോനിസോ ഉപപരിക്ഖതി;

രിത്തകം തുച്ഛകം ഹോതി, യോ നം പസ്സതി യോനിസോ.

ഇമഞ്ച ¶ കായം ആരബ്ഭ, ഭൂരിപഞ്ഞേന ദേസിതം;

പഹാനം തിണ്ണം ധമ്മാനം, രൂപം പസ്സഥ ഛഡ്ഡിതം.

ആയു ഉസ്മാച വിഞ്ഞാണം, യദാ കായം ജഹന്തിമം;

അപവിദ്ധോ തദാ സേതി, പരഭത്തം അചേതനം.

ഏതാദിസായം സന്താനോ, മായായം ബാലലാപിനീ;

വധകോ ഏസ അക്ഖാതോ, സാരോ ഏത്ഥ ന വിജ്ജതി.

ഏവം ഖന്ധേ അവേക്ഖേയ്യ, ഭിക്ഖു ആരദ്ധവീരിയോ;

ദിവാ വാ യദി വാ രത്തിം, സമ്പജാനോ പടിസ്സതോ.

ജഹേയ്യ സബ്ബസംയോഗം, കരേയ്യ സരണത്തനോ;

ചരേയ്യാദിത്തസീസോവ, പത്ഥയം അച്ചുതം പദം.

ദുതിയധമ്മകതികസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ആവുസോ ധമ്മകഥികവഗ്ഗേ ദുതിയധമ്മകഥികസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതമോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ധമ്മകഥികോ ധമ്മകഥികോതി ഭന്തേ വുച്ചതി, കിത്താവതാ നു ഖോ ഭന്തേ ധമ്മകഥികോ ഹോതി, കിത്താവതാ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി, കിത്താവതാ ദിട്ഠധമ്മനിബ്ബാനപ്പത്തോ ഹോതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘രൂപസ്സ ചേ ഭിക്ഖു നിബ്ബിദായ വിരാഗായ നിരോധായ ധമ്മം ദേസേതി, ‘ധമ്മകഥികോ ഭിക്ഖൂ’തി അലം വചനായാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സീലവന്തസുത്ത, സുതവന്തസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതം സീലവന്തസുത്തഞ്ച സുതവന്തസുത്തഞ്ച കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ബാരാണസിയം ¶ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മഹാകോട്ഠികം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മഹാകോട്ഠികോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേനായസ്മാ സാരിപുത്തോ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘സീലവതാവുസോ സാരിപുത്ത ഭിക്ഖുനാ കതമേ ധമ്മാ യോനിസോ മനസികാതബ്ബാ. സുതാവതാവുസോ സാരിപുത്ത ഭിക്ഖുനാ കതമേ ധമ്മാ യോനിസോ മനസികാതബ്ബാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സീലവതാവുസോ കോട്ഠിക ഭിക്ഖുനാ, സുതാവതാവുസോ കോട്ഠിക ഭിക്ഖുനാ പഞ്ചുപാദാനക്ഖന്ധാ അനിച്ചതോ ദുക്ഖതോ രോഗതോ ഗണ്ഡതോ സല്ലതോ അഘതോ ആബാധതോ പരതോ പലോകതോ സുഞ്ഞതോ അനത്തതോ യോനിസോ മനസികാതബ്ബാ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

രാധസംയുത്ത

സത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – രാധസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ ദുതിയം സത്തസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം രാധത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ രാധത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സത്തോ സത്തോതി ഭന്തേ വുച്ചതി, കിത്താവതാ നു ഖോ ഭന്തേ സത്തോതി വുച്ചതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘രൂപേ ഖോ രാധ യോ ഛന്ദോ യോ രാഗോ യാ നന്ദീ യാ തണ്ഹാ, തത്ര സത്തോ തത്ര വിസത്തോ, തസ്മാ സത്തോതി വുച്ചതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദിട്ഠിസംയുത്ത

സോഅത്താസുത്ത

പുച്ഛാ – ദിട്ഠിസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ തതിയം സംഗീതം സോഅത്താ സുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘കിസ്മിം നു ഖോ ഭിക്ഖവേ സതി കിം ഉപാദായ കിം അഭിനിവിസ്സ ഏവം ദിട്ഠി ഉപ്പജ്ജതി സോ അത്താ സോ ലോകോ സോ പേച്ച ഭവിസ്സാമി നിച്ചോ ധുവോ സസ്സതോ അവിപരിണാമധമ്മോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

നത്ഥിദിന്നസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പഞ്ചമം നത്ഥിദിന്നസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘കിസ്മിം നു ഖോ ഭിക്ഖവേ സതി കിം ഉപാദായ കിം അഭിനിവിസ്സ ഏവം ദിട്ഠി ഉപ്പജ്ജതി നത്ഥി ദിന്നം, നത്ഥി യിട്ഠം, നത്ഥി ഹുതം, നത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഓക്കന്തസംയുത്ത

ചക്ഖുസുത്ത

പുച്ഛാ – ഓക്കന്തസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പഠമം ചക്ഖുസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ¶ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ചക്ഖും ഭിക്ഖവേ അനിച്ചം വിപരിണാമി അഞ്ഞഥാഭാവി. സോതം. ഘാനം. ജിവ്ഹം. കായോ. മനോ അനിച്ചോ വിപരിണാമീ അഞ്ഞഥാഭാവീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സാരിപുത്തസംയുത്ത

സുചിമുഖീസുത്ത

പുച്ഛാ – സാരിപുത്തസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ ദസമം സുചിമുഖീസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സുചിമുഖിം പരിബ്ബാജികം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. സുചിമുഖീ ഭന്തേ പരിബ്ബാജികാ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘കിം നു ഖോ സമണ അധോമുഖോ ഭുഞ്ജസീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ന ഖ്വാഹം ഭഗിനി അധോമുഖോ ഭുഞ്ജാമീ’’തി ഏവമാദിനാ പടിക്ഖിപിത്വാ ‘‘യേ ഹി കേചി ഭഗിനി സമണബ്രാഹ്മണാ വത്ഥുവിജ്ജാ തിരച്ഛാനവിജ്ജായ മിച്ഛാജീവേന ജീവികം കപ്പേന്തി, ഇമേ വുച്ചന്തി ഭഗിനി സമണബ്രാഹ്മണാ അധോമുഖാ ഭുഞ്ജന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

കിം ¶ നു ഖോ സമണ അധോ മുഖോ ഭുഞ്ജസി.

ന ഖ്വാഹം ഭഗിനി അധോമുഖോ ഭുഞ്ജാമി.

തേന ഹി സമണ ഉബ്ഭമുഖോ ഭുഞ്ജസി.

ന ഖ്വാഹം ഭഗിനി ഉബ്ഭമുഖോ ഭുഞ്ജാമി.

സളായതനവഗ്ഗസംയുത്തപാളി

അജ്ഝത്താനിച്ചസുത്ത, ബാഹിരസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സളായതനവഗ്ഗസംയുത്തേ പഠമം അജ്ഝത്താനിച്ചസുത്തഞ്ച ചതുത്ഥം ബാഹിരാനിച്ചസുത്തഞ്ച കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ചക്ഖും ഭിക്ഖവേ അനിച്ചം, യദനിച്ചം തം ദുക്ഖം, യം ദുക്ഖം തദനത്താ, യദനത്താ തം ‘നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബ’’ന്തി ഏവമാദിനാച. ‘‘രൂപാ ഭിക്ഖവേ അനിച്ചാ. യദനിച്ചം തം ദുക്ഖം, യം ദുക്ഖം തദനത്താ, യദനത്താ തം നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’’തി ച ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സബ്ബവഗ്ഗ

ആദിത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥാവുസോ ¶ സബ്ബവഗ്ഗേ ഛട്ഠം ആദിത്തസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഗയായം ¶ ഭന്തേ ഗയാസീസേ പുരാണജടിലം ഭിക്ഖുസഹസ്സം ആരബ്ഭ ‘‘സബ്ബം ഭിക്ഖവേ ആദിത്തം, കിഞ്ച ഭിക്ഖവേ സബ്ബം ആദിത്തം. ചക്ഖു ഭിക്ഖവേ ആദിത്തം, രൂപാ ആദിത്താ, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ആദിത്തം, ചക്ഖുസമ്ഫസ്സോ ആദിത്തോ, യമ്പിദം ചക്ഖുസമ്ഫസ്സപച്ചയാ ഉപ്പജ്ജതി, വേദയിതം സുഖം വാ ദുക്ഖം വാ അദുക്ഖമസുഖംവാ, തമ്പി ആദിത്തം. കേന ആദിത്തം. രാഗഗ്ഗിനാ ദോസഗ്ഗിനാ മോഹഗ്ഗിനാ ആദിത്തം, ജാതിയാ ജരായ മരണേന സോകേഹി പരിദേവേഹി ദുക്ഖേഹി ദോമനസ്സേഹി ഉപായാസേഹി ആദിത്തന്തി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

മിഗജാലവഗ്ഗ

പഠമ മിഗജാലസുത്ത

പുച്ഛാ – മിഗജാലവഗ്ഗേ ¶ ആവുസോ പഠമമിഗജാലസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ¶ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മിഗജാലത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മിഗജാലത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഏകവിഹാരീ ഏകവിഹാരീതി ഭന്തേ വുച്ചതി, കിത്താവതാനുഖോ ഭന്തേ ഏകവിഹാരീ ഹോതി, കിത്താവതാച പന സദുതിയവിഹാരീ ഹോതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സന്തി ഖോ മിഗജാല ചക്ഖുവിഞ്ഞേയാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, തഞ്ചേ ഭിക്ഖു അഭിനന്ദതി അഭിവദതി അജ്ഝോസായ തിട്ഠതി, തസ്സ തം അഭിനന്ദതോ അഭിവദതോ അജ്ഝോസായ തിട്ഠതോ ഉപ്പജ്ജതി നന്ദീ, നന്ദിയാ സതി സാരാഗോ ഹോതി, സാരാഗേ സതി സംയോഗോ ഹോതി, നന്ദിസംയോജനസംയുത്തോ ഖോ മിഗജാല ഭിക്ഖു സദുതിയവിഹാരീതി വുച്ചതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പഠമ ഛഫസ്സായതനസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ നവമം സംഗീതം പഠമഛഫസ്സായതനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘യോ ഹി കോചി വിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ഛന്നം ഫസ്സായതനാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, അവുസിതം തേന ബ്രഹ്മചരിയം, ആരകാ സോ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അഹം ¶ ഹി ഭന്തേ ഛന്നം ഫസ്സായതനാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച യഥാഭൂതം നപ്പജാനാമി.

ചക്ഖും ¶ ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താതി സമനുപസ്സസി.

നോ ഹേതം ഭന്തേ.

ഏത്ഥ ച തേ ഭിക്ഖു ചക്ഖു നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താതി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ സുദിട്ഠം ഭവിസ്സതി, ഏസേവന്തോ ദുക്ഖസ്സ.

ഗിലാനവഗ്ഗ

പഠമ ഗിലാനസുത്ത

പുച്ഛാ – ഗിലാനവഗ്ഗേ ¶ പനാവുസോ പഠമം ഗിലാനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അഞ്ഞതരം നവം ഭിക്ഖും ഗിലാനം ആബാധിതം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘നഖ്വാഹം ഭന്തേ സീലവിസുദ്ധത്ഥം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം തം ഭിക്ഖും പടിപുച്ഛിത്വാ തസ്സ ച വചനം സാധുകാരം ദത്വാ ‘‘രാഗവിരാഗത്ഥോ ഹി ഭിക്ഖു മയാ ധമ്മോ ദേസിതോ, തം കിം മഞ്ഞസി ഭിക്ഖു, ചക്ഖു നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാതി. അനിച്ചം ഭന്തേ. യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വാ തം സുഖം വാതി, ദുക്ഖം ഭന്തേ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ന ¶ മേ ഭന്തേ ഖമനീയം.

സാധു ¶ ഖോ ത്വം ഭിക്ഖു രാഗവിരാഗത്ഥം മയാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാസി,

ഛന്നവഗ്ഗ

പുണ്ണസുത്ത

പുച്ഛാ – ഛന്നവഗ്ഗേ ¶ പനാവുസോ പഞ്ചമം സംഗീതം പുണ്ണസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം പുണ്ണത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം, ആയസ്മാ ഭന്തേ പുണ്ണത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സാധു മേ ഭന്തേ ഭഗവാ സംഖിത്തേന ധമ്മം ദേസേതു, യമഹം ഭഗവതോ ധമ്മം സുത്വാ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരേയ്യ’’ന്തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘സന്തി ഖോ പുണ്ണ ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, തഞ്ചേ ഭിക്ഖു അഭിനന്ദതി അഭിവദതി അജ്ഝോസായ തിട്ഠതി, തസ്സ തം അഭിനന്ദതോ അഭിവദതോ അജ്ഝോസായ തിട്ഠതോ ഉപ്പജ്ജതി നന്ദീ, നന്ദീ സമുദയോ ദുക്ഖസമുദയോ പുണ്ണാതി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഏവഞ്ചാവുസോ ¶ ഭഗവാ ആയസ്മതോ പുണ്ണത്ഥേരസ്സ സംഖിത്തേന ഓവാദം ദത്വാ കഥഞ്ച നം പടിപുച്ഛി, കഥഞ്ച സോ ഭഗവതോ ആരോചേസി, കഥഞ്ചസ്സായസ്മതോ പുണ്ണത്ഥേരസ്സ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഏവം ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ ആയസ്മതോ പുണ്ണത്ഥേരസ്സ സംഖിത്തേന ഓവാദം ദത്വാ ‘‘ഇമിനാ ത്വം പുണ്ണ മയാ സംഖിത്തേന ഓവാദേന ഓവദിതോ കതമസ്മിം ജനപദേ വിഹരിസ്സസീ’’തി തം ആയസ്മന്തം പുണ്ണത്ഥേരം പടിപുച്ഛി. സോ ച ഭന്തേ ആയസ്മാ ‘‘അത്ഥി ഭന്തേ സുനാപരന്തോ നാമ ജനപദോ, തത്ഥാഹം വിഹരിസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതോ ആരോചേസി. സോ ഹി ഭന്തേ ആയസ്മാ സുനാപരന്തേ ജനപദേ വസിത്വാ തേനേവ അന്തരവസ്സേന തിസ്സോ വിജ്ജാ സച്ഛാകാസി. തേനേവ അന്തരവസ്സേന പരിനിബ്ബായി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ തസ്സ ആയസ്മതോ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

സന്തി ¶ ഖോ തസ്സ ഭഗവതോ സാവകാ കായേന ച ജീവിതേന ച അട്ടീയമാനാ ഹരായമാനാ ജിഗുച്ഛമാനാ സത്ഥഹാരകം പരിയേസന്തി.

സക്ഖിസ്സസി ഖോ ത്വം പുണ്ണ ഇമിനാ ദമൂപസമേന സമന്നാഗതോ സുനാപരസന്തസ്മിം ജനപദേ വത്ഥും.

സളവഗ്ഗ

മാലുക്യപുത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സളവഗ്ഗേ ദുതിയം മാലുക്യപുത്തസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ¶ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം മാലുക്യപുത്തത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മാലുക്യപുത്തത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സാധു മേ ഭന്തേ ഭഗവാ സംഖിത്തേന ധമ്മം ദേസേതു, യമഹം ഭഗവതോ ധമ്മം സുത്വാ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരേയ്യ’’ന്തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഏത്ഥ ദാനി മാലുക്യപുത്ത കിം ദഹരേ ഭിക്ഖൂ വക്ഖാമാതി’’ആദിനാ ഥേരം അപസാദേത്വാ ചേവ ഉസ്സാദേത്വാ ച ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി മാലുക്യപുത്ത, യേ തേ ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ അദിട്ഠാ അദിട്ഠപുബ്ബാ, ന ച പസ്സസി, ന ച തേ ഹോതി പസ്സേയ്യന്തി, അത്ഥി തേ തത്ഥ ഛന്ദോ വാ രാഗോ വാ ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – ഇമസ്മിം ¶ ച ഖോ പനാവുസോ ഭഗവതാ ഓവാദേ സംഖിത്തേന ഭാസിതേ സോ ആയസ്മാ മാലുക്യപുത്തത്ഥേരോ ഭഗവന്തം കിം അവോച കഥഞ്ചസ്സ ഭഗവാ അനുഞ്ഞാസി. കീദിസോ ചസ്സായസ്മതോ മാലുക്യപുത്തത്ഥേരസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമസ്മിം ഖോ ഭന്തേ ഓവാദേ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഭാസിതേ ആയസ്മാ മാലുക്യപുത്തത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഇമസ്സ ഖ്വാഹം ഭന്തേ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഭാസിതസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം ആജാനാമി.

രൂപം ദിസ്വാ മുട്ഠാ, പിയം നിമിത്തം മനസി കരോതോ;

സാരത്തചിത്തോ വേദേതി, തഞ്ച അജ്ഝോസ തിട്ഠതി.

തസ്സ വഡ്ഢന്തി വേദനാ, അനേകാ രൂപസമ്ഭവാ;

അഭിജ്ഝാ ച വിഹേസാ ച, ചിത്തമസ്സൂപഹഞ്ഞതി;

ഏവം ആചിനതോ ദുക്ഖം, ആരാ നിബ്ബാന വുച്ചതി;

പേയ്യാല

ന സോ രജ്ജതി ധമ്മേസു, ധമ്മം ഞത്വാ പടിസ്സതോ;

വിരത്തചിത്തോ വേദേതി, തഞ്ച നാജ്ഝോസ തിട്ഠതി.

യഥാസ്സ ജാനതോ ധമ്മം, സേവതോ ചാപി വേദനം;

ഖീയതി നോപചീയതി, ഏവം സോ ചരതീ സതോ;

ഏവം അപചിനതോ ദുക്ഖം, സന്തികേ നിബ്ബാന വുച്ചതീതി.

ഇമസ്സ ഖ്വാഹം ഭന്തേ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഭാസിതസ്സ ഏവം വിത്ഥാരേന അത്ഥം ആജാനാമീതി. ഭഗവാ ച ഭന്തേ ‘‘സാധു സാധു മാലുക്യപുത്ത, സാധു ഖോ ത്വം മാലുക്യപുത്ത മയാ സംഖിത്തേന ഭാസിതസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം ആജാനാസീ’’തി സാധുകാരം ദത്വാ–

‘‘രൂപം ദിസ്വാ സതി മുട്ഠോ, പിയം നിമിത്തം മനസി കരോതോ;

സാരത്തചിത്തോ വേദേതി, തഞ്ച അജ്ഝോസ തിട്ഠതീ’’തി–

ആദിനാ

ഥേരസ്സ വചനം സമനുഞ്ഞാസി. സോ ച ഭന്തേ ആയസ്മാ മാലുക്യപുത്തത്ഥേരോ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ ¶ വിഹരന്തോ നചിരസ്സേവ യസ്സത്ഥായ കുലപുത്താ സമ്മദേവ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജന്തി, തദനുത്തരം ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസി, ‘‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’’തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. അഞ്ഞതരോച പനായസ്മാ മാലുക്യപുത്തോ അരഹതം അഹോസി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ തസ്സ ആയസ്മതോ അഭിസമ്പരായോ അഹോസി.

രൂപം ¶ ദിസ്വാ സതി മുട്ഠാ, പിയം നിമിത്തം മനസി കരോതോ;

സാരത്തചിത്തോ വേദേതി, തഞ്ച അജ്ഝോസ തിട്ഠതി.

പമാദവിഹാരീസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ചതുത്ഥം പമാദവിഹാരീസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘പമാദവിഹാരിഞ്ച വോ ഭിക്ഖവേ ദേസേസ്സാമി അപ്പമാദവിഹാരിഞ്ച, തം സുണാഥ. കഥഞ്ച ഭിക്ഖവേ പമാദവിഹാരീ ഹോതി. ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതസ്സ ഭിക്ഖവേ വിഹരതോ ചിത്തം ബ്യാസിഞ്ചതി ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യേസു രൂപേസു, തസ്സ ബ്യാസിത്തചിത്തസ്സ പാമോജ്ജം ന ഹോതി, പാമോജ്ജേ അസതി പീതി ന ഹോതി, പീതിയാ പസ്സദ്ധി ന ഹോതി, പസ്സദ്ധിയാ അസതി ദുക്ഖം ഹോതി, ദുക്ഖിനോ ചിത്തം ന സമാധിയതി, അസമാഹി തേ ചിത്തേ ധമ്മാ ന പാതുഭവന്തി, ധമ്മാനം അപാതുഭാവാ പമാദവിഹാരീത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ലോകകാമഗുണവഗ്ഗ

രാഹുലോവാദസുത്ത

പുച്ഛാ – ലോകകാമഗുണവഗ്ഗേ ¶ ആവുസോ അട്ഠമം രാഹുലോവാദസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയംയേവ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം രാഹുലം ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി രാഹുല, ചക്ഖു നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാതി. അനിച്ചം ഭന്തേ. യം പനാനിച്ചം, ദുക്ഖം വാ തം സുഖംവാതി. ദുക്ഖം ഭന്തേ. യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം കല്ലം നു തം സമനുപസ്സിതും ‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’തി. നോ ഹേതം ഭന്തേ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യംനൂനാഹം ¶ രാഹുലം ഉത്തരിം ആസവാനം ഖയേ വിനേയ്യം.

ഗണ്ഹാഹി രാഹുല നിസീദനം.

ഗഹപതിവഗ്ഗ

ഭാരദ്വാജസുത്ത

പുച്ഛാ – ഗഹപതിവഗ്ഗേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ചതുത്ഥം സംഗീതം ഭാരദ്വാജസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ഭന്തേ രാജാനം ഉദേനം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ പിണ്ഡോലഭാരദ്വാജത്ഥേരേന ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ ഉദേനോ ആയസ്മന്തം പിണ്ഡോലഭാരദ്വാജം ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭോ ഭാരദ്വാജ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേനിമേ ദഹരാ ഭിക്ഖൂ സുസൂ കാളകേസാ ഭദ്രേന യോബ്ബനേന സമന്നാഗതാ പഠമേന വയസാ അനികീളിതാവിനോ കാമേസു യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തി, അദ്ധാനഞ്ച ആപാദേന്തീ’’തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘വുത്തം ഖോ

ഏതം ¶ മഹാരാജ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഏഥ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ മാതുമത്തീസു മാതുചിത്തം ഉപട്ഠപേഥ. ഭഗനിമത്തീസു ഭഗിനിചിത്തം ഉപട്ഠപേഥ, ധീതുമത്തീസു ധീതുചിത്തം ഉപട്ഠപേഥാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ പിണ്ഡോല ഭാരദ്വാജത്ഥേരേന ഭാസിതം.

വേരഹച്ചാനിസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം വേരഹച്ചാനിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കാമണ്ഡായം ഭന്തേ വേരഹച്ചാനിഗോത്തം ബ്രാഹ്മണിം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ഉദായിത്ഥേരേന ഭാസിതം. വേരഹച്ചാനീഗോത്താ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണീ ആയസ്മന്തം ഉദായിത്ഥേരം ഏതദവോച ‘‘കിസ്മിം നു ഖോ ഭന്തേ സതി അരഹന്തോ സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, കിസ്മിം അസതി അരഹന്തോ സുഖദുക്ഖം ന പഞ്ഞപേന്തീ’’തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചക്ഖുസ്മിം ഖോ ഭഗിനി സതി ¶ അരഹന്തോ സുഖദുക്ഖം പഞ്ഞപേന്തി, ചക്ഖുസ്മിം അസതി അരഹന്തോ സുഖദുക്ഖം ന പഞ്ഞപേന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ ഉദായിത്ഥേരേന ഭാസിതം.

ദേവദഹവഗ്ഗ

ഖണസുത്ത

പുച്ഛാ – ദേവദഹവഗ്ഗേ ¶ ആവുസോ ഖണസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ ദേവദഹേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ലാഭാ വോ ഭിക്ഖവേ, സുലദ്ധം വോ ഭിക്ഖവേ, ഖണോ വോ പടിലദ്ധോ ബ്രഹ്മചരിയവാസായാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സമുദ്ദവഗ്ഗ

ബാളിസികോപമസുത്ത

പുച്ഛാ – സമുദ്ദവഗ്ഗേ ¶ പനാവുസോ തതിയം ബാളിസികോപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ ജീവകമ്ബവനേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖവേ ബാളിസികോ ആമിസഗതബളിസം ഗമ്ഭീരേ ഉദകരഹദേ പക്ഖിപേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ആദിത്തപരിയായസുത്ത

പുച്ഛാ – സളായതനവഗ്ഗസംയുത്തേ ¶ സമുദ്ദവഗ്ഗേ പനാവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സംഗീതം അട്ഠമം ആദിത്തപരിയായസുത്തം ഭഗവതാ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സമ്ബഹുലേ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ആദിത്തപരിയായം വോ ഭിക്ഖവേ ധമ്മപരിയായം ദേസേസ്സാമി, തം സുണാഥ. കതമോ ച ഭിക്ഖവേ ആദിത്തപരിയായോ ധമ്മപരിയായോ. വരം ഭിക്ഖവേ തത്തായ അയോസലാകായ ആദിത്തായ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ ചക്ഖുന്ദ്രിയം സമ്പലിമട്ഠം, നത്വേവ ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യേസു രൂപേസു അനുബ്യഞ്ജനസോ നിമിത്തഗ്ഗാഹോ’’തിആദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ആസീവിസവഗ്ഗ

പഠമദാരുക്ഖന്ധോപമസുത്ത

പുച്ഛാ – ആസീവിസവഗ്ഗേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ചതുത്ഥം സംഗീതം പഠമദാരുക്ഖന്ധോപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ഭന്തേ ഗങ്ഗായ നദിയാ തീരേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘പസ്സഥ നോ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ അമ്ഹം മഹന്തം ദാരുക്ഖന്ധം ഗങ്ഗായ നദിയാ സോതേന വുയ്ഹമാന’’ന്തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതാ.

ഉപചാരവചനം

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ഓരിമതീരാദീനം ഉപചാരവചനാനം അത്ഥോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഓരിമം തീരന്തി ഖോ ഭിക്ഖു ഛന്നേതം അജ്ഝത്തികാനം ആയതനാനം അധിവചനം. പാരിമം തീരന്തി ഖോ ഭിക്ഖു ഛന്നേതം ബാഹിരാനം ആയതനാനം അധിവചനം. മജ്ഝേ സംസീദോതി ഖോ ഭിക്ഖു നന്ദിരാഗസ്സേതം അധിവചനം. ഥലേ ഉസ്സാദോതി ഖോ ഭിക്ഖു അസ്മിമാനസ്സേതം അധിവചനന്തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ ഓരിമതീരാദീനം ഉപചാരവചനാനം അത്ഥോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – ഇമസ്മിം ¶ ഖോ പന ആവുസോ സുത്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതേ വിസേസതോ കസ്സ കീദിസോ അത്ഥോ കഥഞ്ച പടിലദ്ധോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇമസ്മിം ഭന്തേ സുത്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതേ വിസേസതോ നന്ദസ്സ ഗോപാലകസ്സ പബ്ബജ്ജാ ച ഉപസമ്പദാ ച യാവ അരഹത്താച വിസേസതോ അത്ഥോ അധിഗതോ.

ലഭേയ്യാഹം ¶ ഭന്തേ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, ലഭേയ്യം ഉപസമ്പദം.

തേന ഹി ത്വം നന്ദ സാമികാനം ഗാവോ നിയ്യാതേഹി.

ഗമിസ്സന്തി ¶ ഭന്തേ ഗാവോ വച്ഛഗിദ്ധിനിയോ.

കിംസുകോപമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി അട്ഠമം സംഗീതം കിംസുകോപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ അഞ്ഞതരം കാരകം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അഞ്ഞതരോ ഭന്തേ കാരകോ ഭിക്ഖു ചത്താരോ ഖാണാസവേ ഭിക്ഖൂ ഞാണദസ്സനവിസുദ്ധം പുച്ഛിത്വാ അസന്തുട്ഠോ തേസം ഭിക്ഖൂനം പഞ്ഹാവേയ്യാകരണേന യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കിത്താവതാ നു ഖോ ഭന്തേ ഭിക്ഖുനോ ദസ്സനം സുവിസുദ്ധം ഹോതീ’’തി. തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ‘‘സേയ്യഥാപി ഭിക്ഖു പുരിസസ്സ കിംസുകോ അദിട്ഠപുബ്ബോ അസ്സ, സോ യേനഞ്ഞതരോ പുരിസോ കിംസുകസ്സ ദസ്സാവീ തേനുപസങ്കമേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഛപ്പാണകോപമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം ഛപ്പാണകോപമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസുയേവ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ പുരിസോ അരുഗത്തോ പക്കഗത്തോ സരവനം പവിസേയ്യാ’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അസംവരോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – കഥഞ്ച ഭിക്ഖവേ അസംവരോ ഹോതി, ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ പിയരൂപേ രൂപേ അധിമുച്ചതി, അപ്പിയരൂപേ രൂപേ ബ്യാപജ്ജതി, അനുപട്ഠിതകായസ്സതി ച വിഹരതി പരിത്തചേതസോ. തഞ്ച ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, യത്ഥസ്സ തേ ഉപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപരിസേസാ നിരുജ്ഝന്തീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ അസംവരോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ ദേസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ സംവരോ വിഭജിത്വാ വിത്ഥാരേന ദേസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – കഥഞ്ച ഭിക്ഖവേ സംവരോ ഹോതി, ഇധ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ പിയരൂപേ രൂപേ നാധിമുച്ചതി, അപ്പിയരൂപേ രൂപേ ന ബ്യാപജ്ജതീതി, ഏവമാദിനാ ¶ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ സംവരോ വിഭജിത്വാ വിത്ഥാരേന ദേസിതോ.

വേദനാസംയുത്ത

ദട്ഠബ്ബസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന വേദനാസംയുത്തേ പഞ്ചമം ദട്ഠബ്ബസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തിസ്സോ ഇമാ ഭിക്ഖവേ വേദനാ. കതമാ തിസ്സോ, സുഖാ വേദനാ ദുക്ഖാവേദനാ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. സുഖാ ഭിക്ഖവേ വേദനാ ദുക്ഖതോ ദട്ഠബ്ബാ, ദുക്ഖാ വേദനാ സല്ലതോ ദട്ഠബ്ബാ, അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ അനിച്ചതോ ദട്ഠബ്ബാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സുഖാ ¶ ഭിക്ഖവേ വേദനാ ദുക്ഖതോ ദട്ഠബ്ബാ.

യോ സുഖം ദുക്ഖതോ അദ്ദസ, ദുക്ഖമദ്ദക്ഖി സല്ലതോ;

അദുക്ഖമസുഖം സന്തം, അദ്ദക്ഖിനം അനിച്ചതോ.

സ വേ സമ്മദ്ദസോ ഭിക്ഖു, പരിജാനാതി വേദനാ;

സോ വേദനാ പരിഞ്ഞായ, ദിട്ഠേ ധമ്മേ അനാസവോ;

കായസ്സ ഭേദാ ധമ്മട്ഠോ, സങ്ഖ്യം നോപേതി വേദഗൂ.

സല്ലസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ഛട്ഠം സല്ലസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘അസ്സുതവാ ഭിക്ഖവേ പുഥുജ്ജനോ സുഖമ്പി വേദനം വേദയതി, ദുക്ഖമ്പി വേദനം വേദയതി, അദുക്ഖമസുഖമ്പി വേദനം വേദയതി. സുതവാ ഭിക്ഖവേ അരിയസാവകോ സുഖമ്പി വേദനം വേദയതി, ദുക്ഖമ്പി വേദനം വേദയതി, അദുക്ഖമസുഖമ്പി വേദനം വേദയതി. തത്ര ഭിക്ഖവേ കോ വിസേസോ, കോ അധിപ്പയാസോ, കിം നാനാകരണം സുതവതോ അരിയഭാവകസ്സ അസ്സുതവതാ പുഥുജ്ജനേനാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ജമ്ബുഖാദകസംയുത്ത

നിബ്ബാനപഞ്ഹാസുത്ത

പുച്ഛാ – ജമ്ബുഖാദകസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പഠമം നിബ്ബാനപഞ്ഹാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മഗധേസു ഭന്തേ നാലകഗാമകേ ജമ്ബുഖാദകം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ജമ്ബുഖാദകോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘നിബ്ബാനം നിബ്ബാനന്തി ആവുസോ സാരിപുത്ത വുച്ചതി, കതമം നുഖോ ആവുസോ നിബ്ബാന’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യോ ¶ ഖോ ആവുസോ രാഗക്ഖയോ ദോസക്ഖയോ മോഹക്ഖയോ, ഇദം വുച്ചതി നിബ്ബാന’’ന്തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

ധമ്മവാദീപഞ്ഹാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി തതിയം സംഗീതം ധമ്മവാദീപഞ്ഹാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മഗധേസുയേവ ഭന്തേ നാലകഗാമേ ജമ്ബുഖാദകം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ജമ്ബുഖാദകോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘കേ നു ഖോ ആവുസോ സാരിപുത്ത ലോകേ ധമ്മവാദിനോ, കേ ലോകേ സുപ്പടിപന്നാ, കേ ലോകേ സുഗതാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യേ ഖോ ആവുസോ രാഗപ്പഹാനായ ധമ്മം ദേസേന്തി, ദോസപ്പഹാനായ ധമ്മം ദേസേന്തി, മോഹപ്പഹാനായ ധമ്മം ദേസേന്തി. തേ ലോകേ ധമ്മവാദിനോ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

കേ ¶ ലോകേ സുപ്പടിപന്നാ.

കേ ലോകേ സുഗതാ.

ദുക്കരപഞ്ഹാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹക മഹാഥേരേഹി പരിയോസാനസുത്തഭാവേന സംഗീതം ദുക്കരപഞ്ഹാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മഗധേസുയേവ നാലകഗാമേ ജമ്ബുഖാദകം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം. ജമ്ബുഖാദകോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘കിം നു ഖോ ആവുസോ സാരിപുത്ത ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ ദുക്കര’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘പബ്ബജ്ജാ ഖോ ആവുസോ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ ദുക്കരാ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

മോഗ്ഗല്ലാനസംയുത്ത

സക്കസുത്ത

പുച്ഛാ – മോഗ്ഗല്ലാനസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ ദസമം സംഗീതം സക്കസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ദേവേസു ഭന്തേ താവതിംസേസു സക്കം ദേവാനമിന്ദം ആരബ്ഭ ‘‘സാധു ഖോ ദേവാനമിന്ദ ബുദ്ധസരണഗമനം ഹോതി, ബുദ്ധസരണഗമനഹേതു ഖോ ദേവാനമിന്ദ ¶ ഏവമിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ആയസ്മതാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരേന ഭാസിതം.

ചിത്തസംയുത്ത

നിഗണ്ഠനാടപുത്തസുത്ത

പുച്ഛാ – ചിത്തസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി അട്ഠമം സംഗീതം നിഗണ്ഠനാടപുത്തസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മച്ഛികാസണ്ഡേ ഭന്തേ നിഗണ്ഠം നാടപുത്തം ആരബ്ഭ ചിത്തേന ഗഹപതിനാ ഭാസിതം. നിഗണ്ഠോ ഭന്തേ നാടപുത്തോ ചിത്തം ഗഹപതിം ഏതദവോച ‘‘സദ്ദഹസി ത്വം ഗഹപതി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ അത്ഥി അവിതക്കോ അവിചാരോ സമാധി, അത്ഥി വിതക്കവിചാരാനം നിരോധോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ന ഖ്വാഹം ഏത്ഥ ഭന്തേ ഭഗവതോ സദ്ധായ ഗച്ഛാമി, അത്ഥി അവിതക്കോ അവിചാരോ സമാധി, അത്ഥി വിതക്കവിചാരാനം നിരോധോ’’തി ഏവമാദിനാ ചിത്തേന ഗഹപതിനാ ഭാസിതം.

ഇദം ¶ ഭവന്തോ പസ്സന്തു.

യാവ ഉജുകോ ചായം ചിത്തോ ഗഹപതി.

‘‘അഹം ¶ ഖോ ഭന്തേ യാവദേവ ആകങ്ഖാമി, വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമി’’ –

ഇദം ¶ ഭവന്തോ പസ്സന്തു.

അചേലകസ്സപസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി നവമം സംഗീതം അചേലകസ്സപസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – തത്ഥേവ ഭന്തേ മച്ഛികാസണ്ഡേ അചേലം കസ്സപം ആരബ്ഭ ചിത്തേന ഗഹപതിനാ ഭാസിതം. അചേലോ ഭന്തേ കസ്സപോ ചിത്തം ഗഹപതിം ഏതദവോച ‘‘ഇമേഹി പന തേ ഗഹപതി തിംസമത്തേഹി വസ്സേഹി അത്ഥി കോചി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസോ അധിഗതോ ഫാസുവിഹാരോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഗിഹിനോപി സിയാ ഭന്തേ അഹഞ്ഹി ഭന്തേ യാവദേവ ആകങ്ഖാമി, വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ചിത്തേന ഗഹപതിനാ ഭാസിതം.

ഗാമണിസംയുത്ത

ചണ്ഡസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഗാമണിസംയുത്തേ പഠമം ചണ്ഡസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ¶ ഭന്തേ ചണ്ഡം ഗാമണിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ചണ്ഡോ ഭന്തേ ഗാമണി ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ഭന്തേ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചോ ചണ്ഡോ ചണ്ഡോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കോ പന ഭന്തേ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന മിധേകച്ചോ സോരതോ സോരതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഇധ ഗാമണി ഏകച്ചസ്സ രാഗോ അപ്പഹീനോ ഹോതി, രാഗസ്സ അപ്പഹീനത്താ പരേ കോപേന്തി, പരേഹി കോപിയമാനോ കോപം പാതുകരോതി, സോ ചണ്ഡോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഖേത്തൂപമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സത്തമം സംഗീതം ഖേത്തൂപമസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – നാളന്ദായം ഭന്തേ പാവാരികമ്ബവനേ അസിബന്ധകപുത്തം ഗാമണിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. അസിബന്ധകപുത്തോ ഭന്തേ ഗാമണി ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘നനു ഭന്തേ ഭഗവാ സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ വിഹരതീതി. ഏവം ഗാമണി തഥാഗതോ സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ വിഹരതീതി. അഥ കിഞ്ചരഹി ഭന്തേ ഭഗവാ ഏകച്ചാനം സക്കച്ചം ധമ്മം ദേസേതി, ഏകച്ചാനം നോ തഥാ ¶ സക്കച്ചം ധമ്മം ദേസേതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തേന ഹി ഗാമണി തഞ്ഞേവേത്ഥ പടിപുച്ഛിസ്സാമി, യഥാ തേ ഖമേയ്യ, തഥാ നം ബ്യാകരേയ്യാസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സങ്ഖധമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹക മഹാഥേരേഹി അട്ഠമം സംഗീതം സങ്ഖധമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – നാളന്ദായംയേവ ഭന്തേ പാവാരികമ്ബവനേ അസിബന്ധകപുത്തം ഗാമണിം നിഗണ്ഠസാവകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവാ ഭന്തേ അസിബന്ധകപുത്തം ഗാമണിം നിഗണ്ഠസാവകം ഏതദവോച ‘‘കഥം നു ഖോ ഗാമണി നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ സാവകാനം ധമ്മം ദേസേതീ’’തി. ഏവം ഖോ ഭന്തേ നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ സാവകാനം ധമ്മം ദേസേതി ‘‘യോ കോചി പാണം അതിപാതേതി, സബ്ബോ സോ ആപായികോ നേരയികോ. (പേയ്യാല) യംബഹുലം യംബഹുലം വിഹരതി, തേന തേന നീയതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യംബഹുലം യംബഹുലഞ്ച ഗാമണി വിഹരതി, തേന തേന നീയതി, ഏവം സന്തേ ന കോചി ആപായികോ നേരയികോ ഭവിസ്സതി, യഥാ നിഗണ്ഠസ്സ നാടപുത്തസ്സ വചന’’ന്തി ഏവം ഖോ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഭാസിതം.

യം ബഹുലവാദ

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ യംബഹുലവാദേ ദോസോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – തം കിം മഞ്ഞസി ഗാമണി, യോ സോ പുരിസോ പാണാതിപാതീ രത്തിയാ വാ ദിവസസ്സ വാ സമയാസമയം ഉപാദായ കതമോ ബഹുതരോ സമയോ യം വാസോ പാണമതിപാതേതി. യം വാ സോ പാണം നാതിപാതേതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അസിബന്ധകം നിഗണ്ഠനാടപുത്തസ്സ സാവകം ഗാമണിം പുച്ഛിത്വാ പുച്ഛിത്വാ യംബഹുലവാദേ ദോസോ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ അനേകംസ വിപാകകമ്മസ്സ ഏകം സവിപാകവാദേ ദോസോ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ഗാമണി ഏകച്ചോ സത്ഥാ ഏവംവാദീ ഹോതി ഏവംദിട്ഠി യോ കോചി പാണമതിപാതേതി, സബ്ബോ സോ ആപായികോ നേരയികോതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ അനേകംസ കമ്മവിപാകസ്സ ഏകംസവിപാകവാദേ ദോസോ വിത്ഥാരേത്വാ പകാസിതോ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ യഥാധമ്മസാസനേ ഗുണോവിഭജിത്വാ പകാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇധ ¶ പന ഗാമണി തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോപുരിസ ദമ്മസാരഥി സത്ഥാദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ, സോ അനേകപരിയായേന പാണാതിപാതം ഗരഹതി വിഗരഹതി. ‘‘പാണാതിപാതാ വിരമഥാ’’തി ചാഹാതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ തത്ഥ യഥാധമ്മസാസനേ ഗുണോ വിത്ഥാരേത്വാ പകാസിതോ.

ഭദ്രകസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ഏകാദസമം സംഗീതം ഭദ്രകസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മല്ലേസു ഭന്തേ ഉരുവേലകപ്പേനാമ മല്ലാനം നിഗമേ ഭദ്രകം ഗാമണിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭദ്രകോ ഭന്തേ ഗാമണി ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സാധു മേ ഭന്തേ ഭഗവാ ദുക്ഖസ്സ സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച ദേസേതൂ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അഹഞ്ചേ തേ ഗാമണി അതീതമദ്ധാനം ആരബ്ഭ ദുക്ഖസ്സ സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച ദേസേയ്യം ‘ഏവം അഹോസി അതീതമദ്ധാന’ന്തി. തത്ര തേ സിയാ കങ്ഖാ സിയാ വിമതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സാധു ¶ മേ ഭന്തേ ഭഗവാ ദുക്ഖസ്സ

സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച ദേസേതു–

‘‘തം ¶ കിം മഞ്ഞസി ഗാമണി, അത്ഥി ഉരുവേലകപ്പേ മനുസ്സാ’’ –

രാസിയസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഗാമണിസംയുത്തേ ദ്വാദസമം സംഗീതം രാസിയസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – മല്ലേസു ഭന്തേ ഉരുവേലകപ്പേനാമ മല്ലാനം നിഗമേ രാസിയം ഗാമണിം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. രാസിയോ ഭന്തേ ഗാമണി ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദദോച ¶ ‘‘സുതം മേ ഭന്തേ ‘സമണോ ഗോതമോ സബ്ബം തപം ഗരഹതി, സബ്ബം തമസ്സിം ലൂഖജീവിം ഏകംസേന ഉപവദതി ഉപക്കോസതീ’’തി. യേ തേ ഭന്തേ ഏവമാഹംസു ‘സമണോ ഗോതമോ സബ്ബം തപം ഗരഹതി, സബ്ബം തപസ്സിം ലൂഖജീവിം ഏകംസേന ഉപവദതി ഉപക്കോസതീ’’തി. കച്ചി തേ ഭന്തേ ഭഗവതോ വുത്തവാദിനോ, ന ച ഭഗവന്തം അഭൂതേന അബ്ഭാചിക്ഖന്തി, ധമ്മസ്സ ചാനുധമ്മം ബ്യാകരോന്തീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം യേ തേ ഗാമണി ഏവമാഹംസു ‘‘സമണോ ഗോതമോ സബ്ബം തപം ഗരഹതി, സബ്ബം തപസ്സിം ലൂഖജീവിം ഏകംസേന ഉപവദതി ഉപക്കോസതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ഗരഹിതബ്ബാഗരഹിതബ്ബാ കാമഭോഗിനോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – തയോ ഖോ മേ ഗാമണി കാമഭോഗിനോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ തയോ. ഇധ ഗാമണി ഏകച്ചോ കാമഭോഗീ അധമ്മേന ¶ ഭോഗേ പരിയേസതി സാഹസേന, അധമ്മേന ഭോഗേ പരിയേസിത്വാ സാഹസേന ന അത്താനം സുഖേതി ന പീണേതി, ന സംവിഭജതി ന പുഞ്ഞാനി കരോതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ഗരഹിതബ്ബാഗരഹിതബ്ബാ കാമഭോഗിനോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

പുച്ഛാ – കഥഞ്ചാവുസോ ¶ തത്ഥ ഭഗവതാ ഗരഹിതബ്ബാഗരഹിതബ്ബാ തപസ്സിനോ ലൂഖജീവിനോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

വിസ്സജ്ജനാ – തയോ മേ ഗാമണി തപസ്സിനോ ലൂഖജീവിനോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ തയോ. ഇധ ഗാമണീ ഏകച്ചോ തപസ്സീ ലൂഖജീവീ സദ്ധാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ ഹോതി ‘‘അപ്പേവ നാമ കുസലം ധമ്മം അധിഗച്ഛേയ്യം, അപ്പേവ നാമ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം സച്ഛികരേയ്യ’’ന്തി, സോ അത്താനം ആതാപേതി പരിതാപേതി, കുസലഞ്ച ധമ്മം നാധിഗച്ഛതി, ഉത്തരി ച മനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം ന സച്ഛികരോതീതി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ തത്ഥ ഭഗവതാ ഗരഹിതബ്ബാഗരഹിതബ്ബാ തപസ്സിനോ ലൂഖജീവിനോ വിത്ഥാരേന വിഭജിത്വാ പകാസിതാ.

അബ്യാകതസംയുത്ത

ഖേമാസുത്ത

പുച്ഛാ – അബ്യാകതസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹക മഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം ഖേമാസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം. കഥഞ്ച തം ഭഗവതാപി പുന ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – അന്തരാ ച ഭന്തേ സാവത്ഥിം അന്തരാ ച സാകേതം തോരണവത്ഥുസ്മിം പദേസേ രാജാനം പസേനദിം കോസലം ആരബ്ഭ ഖേമായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. രാജാ ഭന്തേ പസേനദി കോസലോ യേന ഖേമാ ഭിക്ഖുനീ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി, ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഭന്തേ രാജാ പസേനദികോസലോ ഖേമം ഭിക്ഖുനിം ഏതദവോച ‘‘കിം നുഖോ അയ്യേ ഹോതി തഥാഗതോ പരംമരണാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അബ്യാകതം ഖോ ഏതം മഹാരാജ ഭഗവതാ ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി ഏവമാദിനാ ഖേമായ ഭിക്ഖുനിയാ ഭാസിതം. ഭഗവതാ ച ഭന്തേ അപരേന സമയേന രഞ്ഞാ പസേനദികോസലേന പുട്ഠേന ഏവമേവ പുന ഭാസിതം.

കിം ¶ പനയ്യേ നഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ.

കുതൂഹലസാലാസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി നവമം സംഗീതം കുതൂഹലസാലാസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ വച്ഛഗോത്തം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. വച്ഛഗോത്തോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘പുരിമാനി ഭോ ഗോതമ ദിവസാനി പുരിമതരാനി സമ്ബഹുലാനം നാനാതിത്ഥിയാനം സമണബ്രാഹ്മണാനം പരിബ്ബാജകാനം കുതൂഹലസാലായം സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം അയമന്തരകഥാ ഉദപാദീ’’തി ഏവമാദികം വചനം അവോച. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അലഞ്ഹി തേ വച്ഛ കങ്ഖിതും, അലം വിചികിച്ഛിതും. കങ്ഖനീയേ ച പന തേ ഠാനേ വിചികിച്ഛാ ഉപ്പന്നാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

മഹാവഗ്ഗസംയുത്തപാളി

അവിജ്ജാവഗ്ഗ

ഉപഡ്ഢസുത്ത

പുച്ഛാ – മഹാവഗ്ഗസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദുതിയം സംഗീതം ഉപഡ്ഢസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ സക്കരേ നാമ സക്യാനം നിഗമേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഉപഡ്ഢമിദം ഭന്തേ ബ്രഹ്മചരിയം യദിദം കല്യാണമിത്തതാ കല്യാണസഹായതാ കല്യാണസമ്പവങ്കതാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘മാ ഹേവം ആനന്ദ, മാ ഹേവം ആനന്ദ, സകലമേവിദം ആനന്ദ ബ്രഹ്മചരിയം യദിദം കല്യാണമിത്തതാ കല്യാണസഹായതാ കല്യാണസമ്പവങ്കതാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

മമം ¶ ഹി ആനന്ദ കല്യാണമിത്തം ആഗമ്മ ജാതിധമ്മാ സത്താ ജാതിയാ പരിമുച്ചന്തി.

ബോജ്ഝങ്ഗസംയുത്ത

കുണ്ഡലിയസുത്ത

പുച്ഛാ – ബോജ്ഝങ്ഗസംയുത്തേ ¶ പനാവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ഛട്ഠം സംഗീതം കുണ്ഡലിയസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാകേതേ ഭന്തേ അഞ്ജനവനേ മിഗദായേ കുണ്ഡലിയം പരിബ്ബാജകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. കുണ്ഡലിയോ ഭന്തേ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘അഹമസ്മി ഭോ ഗോതമ ആരാമനിസ്സയീ പരിസാവചരോ, തസ്സ മയ്ഹം ഭോ ഗോതമ പച്ഛാഭത്തം ഭുത്തപാതരാസസ്സ അയമാചാരോ ഹോതി ആരാമേന ആരാമം ഉയ്യാനേന ഉയ്യാനം അനുചങ്കമാമി അനുവിചരാമി, സോ തത്ഥ പസ്സാമി ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണേ ഇതിവാദപ്പമോക്ഖാനിസംസഞ്ചേവ കഥം കഥന്തേ ഉപാരമ്ഭാനിസംസഞ്ച, ഭവം പന ഗോതമോ കിമാനിസംസോ വിഹരതീ’’തി ഏതം വചനം അവോച. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘വിജ്ജാവിമുത്തിഫലാനിസംസോ ¶ ഖോ കുണ്ഡലിയ തഥാഗതോ വിഹരതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പഠമ ഗിലാനസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ¶ ഭഗവ്വതാ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ബോജ്ഝങ്ഗസംയുത്തേ ദുതിയേ ഗിലാനവഗ്ഗേ പഠമഗിലാനസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ പിപ്പലിഗുഹായം ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ മഹാകസ്സപത്ഥേരോ പിപ്പലിഗുഹായം വിഹരതി ആബാധികോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ. അഥ ഖോ ഭന്തേ ഭഗവാ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേനായസ്മാ മഹാകസ്സപോ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി, നിസജ്ജ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം ¶ ഏതദവോച– ‘‘കച്ചി തേ കസ്സപ ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയം, കച്ചി ദുക്ഖാ വേദനാ പടിക്കമന്തി നോ അഭിക്കമന്തി, പടിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ അഭിക്കമോതി. ന മേ ഭന്തേ ഖമനീയം ന യാപനീയം, ബാള്ഹാ മേ ദുക്ഖാ വേദനാ അഭിക്കമന്തി നോ പടിക്കമന്തി, അഭിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ പടിക്കമോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സത്തിമേ കസ്സപ ബോജ്ഝങ്ഗാ മയാ സമ്മദക്ഖാതാ ഭാവിതാ ബഹുലീകതാ അഭിഞ്ഞായ സമ്ബോധായ നിബ്ബാനായ സംവത്തന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഉദായിസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ തതിയേ ഉദായിവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം ഉദായിസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സുമ്ഭേസു ഭന്തേ സേതകേനാമ സുമ്ഭാനം നിഗമേ ആയസ്മന്തം ഉദായിത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഉദായിത്ഥേരോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘അച്ഛരിയം ഭന്തേ, അബ്ഭുതം ഭന്തേ, യാവ ബഹുകതഞ്ച മേ ഭന്തേ ഭഗവതി പേമഞ്ച ഗാരവോ ച ഹിരീ ച ഓത്തപ്പഞ്ചാതി ഏവമാദികം വചനം അവോച. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സാധു സാധു ഉദായി ഏസോ ഹി തേ ഉദായി മഗ്ഗോ പടിലദ്ധോ. യോ തേ ഭാവിതോ ബഹുലീകതോ, തഥാ തഥാ വിഹരന്തം തഥത്തായ ഉപനേസ്സതി, യഥാ ത്വം ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനിസ്സതീ’’തി. ഏവം ഖോ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സതിപട്ഠാനസംയുത്ത

സതിസുത്ത

പുച്ഛാ – സതിപട്ഠാനസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹക മഹാഥേരേഹി ദുതിയം സംഗീതം സതിസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം കാരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ അമ്ബപാലിവനേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘സതോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യ സമ്പജാനോ അയം വോ അമ്ഹാകം അനുസാസനീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സാലസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ചതുത്ഥം സംഗീതം സാലസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ സാലായനാമ കേസലാനം ബ്രാഹ്മണഗാമേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘യേ തേ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖൂ നവാ അചിരപബ്ബജിതാ അധുനാഗതാ ഇമം ധമ്മവിനയം, തേ വോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖൂ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ഭാവനായ സമാദപേതബ്ബാ നിവേസേതബ്ബാ പതിട്ഠാപേതബ്ബാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സകുണഗ്ഘിസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ഛട്ഠം സംഗീതം സകുണഗ്ഘിസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ഭൂതപുബ്ബം ഭിക്ഖവേ സകുണഗ്ഘി ലാപം സകുണം സഹസാ അജ്ഝപ്പത്താ അഗ്ഗഹേസി. അഥ ഖോ ഭിക്ഖവേ ലാപോ സകുണോ സകുണഗ്ഘിയാ ഹരിയമാനോ ഏവം പരിദേവസി മയമേവമ്ഹ അലക്ഖികാ, മയം അപ്പപുഞ്ഞാ, യേ മയം അഗോചരേ ചരിമ്ഹ പരവിസയേ, സചേജ്ജ മയം ഗോചരേ ചരേയ്യാമ സകേ പേത്തികേ വിസയേ, ന മ്യാഹം സകുണഗ്ഘി അലം അഭവിസ്സ യദിദം യുദ്ധായാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

മയമേവമ്ഹ ¶ അലക്ഖികാ, മയം അപ്പപുഞ്ഞാ.

കോ പന തേ ലാപ ഗോചരോ സകോ പേത്തികോ വിസയോ.

യദിദം നങ്ഗലകട്ഠകരണം ലേഡ്ഡുട്ഠാനം.

ഏഹി ¶ ഖോ ദാനി മേ സകുണഗ്ഘി, ഏഹി ഖോ ദാനി മേ സകുണഗ്ഘി,

(ദാരുഗുളോവിയ വിനിവത്തിത്വാ തസ്സേവ ലേഡ്ഡുസ്സ അന്തരേ പച്ചുപാദി. അട്ഠകഥാ)

ഏവഞ്ഹി തം ഭിക്ഖവേ ഹോതി യോ അഗോചരേ ചരതി പരവിസയേ.

തസ്മാതിഹ ¶ ഭിക്ഖവേ മാ അഗോചരേ ചരിത്ഥ പരവിസയേ.

ഗോചരേ ഭിക്ഖവേ ചരഥ സകേ പേത്തികേ വിസയേ.

ഗോചരേ ഭിക്ഖവേ ചരതം സകേ പേത്തികേ വിസയേ ന ലച്ഛതി മാരോ ഓതാരം, ന ലച്ഛതി മാരോ ആരമ്മണം.

ഭിക്ഖുനുപസ്സയസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം ഭിക്ഖുനുപസ്സയസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ആനന്ദത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദോ യാവത്തകോ അഹോസി ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ഏവമേതം ആനന്ദ, ഏവമേതം ആനന്ദ, യോഹി കോചി ആനന്ദ ഭിക്ഖു വാ ഭിക്ഖുനീ വാ ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്തോ വിഹരതി, തസ്സേതം പാടികങ്ഖം ഉളാരം പുബ്ബേനാപരം വിസേസം സഞ്ജാനിസ്സതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ചുന്ദസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ദുതിയേ നാലന്ദവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി തതിയം സംഗീതം ചുന്ദസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തംയേവ ആനന്ദത്ഥേരം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ആനന്ദത്ഥേരോ ചുന്ദേന സമണുദ്ദേസേന സദ്ധിം യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി. ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘അയം ഭന്തേ ചുന്ദോ സമണുദ്ദേസോ ഏവമാഹ ‘ആയസ്മാ ഭന്തേ സാരിപുത്തോ പരിനിബ്ബുതോ, ഇദമസ്സ പത്തചീവര’ന്തി. അപി ച മേ ഭന്തേ മധുരകജാതോ വിയ കായോ, ദിസാപി മേ ന പക്ഖായന്തി, ധമ്മാപി മം നപ്പടിഭന്തി ‘ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ പരിനിബ്ബുതോ’തി സുത്വാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘കിം നു ഖോ തേ ആനന്ദ സാരിപുത്തോ സീലക്ഖന്ധം വാ ആദായ പരിനിബ്ബുതോ, സമാധിക്ഖന്ധം വാ, പഞ്ഞാക്ഖന്ധംവാ, വിമുത്തിക്ഖന്ധംവാ, വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധം വാ ആദായ പരിനിബ്ബുതോ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അയം ¶ ഭന്തേ ചുന്ദോസമണുദ്ദേസോ ഏവമാഹ.

തസ്മാതിഹാനന്ദ ¶ അത്തദീപാ വിഹരഥ അത്തസരണാ അനഞ്ഞസരണാ ധമ്മദീപാ ധമ്മസരണാ അനഞ്ഞസരണാ.

ബാഹിയസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഞ്ചമം സംഗീതം ബാഹിയസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ബാഹിയം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ബാഹിയോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘സാധു മേ ഭന്തേ ഭഗവാ സംഖിത്തേന ധമ്മം ദേസേതു, യമഹം ഭഗവതോ ധമ്മം സുത്വാ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരേയ്യ’’ന്തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തസ്മാതിഹ ത്വം ബാഹിയ ആദിമേവ വിസോധേഹി കുസലേസു ധമ്മേസു. കോ ചാദികുസലാനം ധമ്മാനം, സീലഞ്ച സുവിസുദ്ധം ദിട്ഠിച ഉജുകാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സീലട്ഠിതിവഗ്ഗ

ചിരട്ഠിതിസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ തതിയേ സീലട്ഠിതിവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദുതിയം സംഗീതം ചിരട്ഠിതിസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – പാടലിപുത്തേ ഭന്തേ ആയസ്മന്തം ഭദ്ദം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. ആയസ്മാ ഭന്തേ ഭദ്ദോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച ‘‘കോ നു ഖോ ആവുസോ ആനന്ദ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന തഥാഗതേ പരിനിബ്ബുതേ സദ്ധമ്മോ ന ചിരട്ഠിതികോ ഹോതി, കോ പനാവുസോ ആനന്ദ ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന തഥാഗതേ പരിനിബ്ബുതേ സദ്ധമ്മോ ചിരട്ഠിതികോ ഹോതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘സാധു സാധു ആവുസോ ഭദ്ദ, ഭദ്ദകോ ഖോ തേ ആവുസോ ഭദ്ദ ഉമ്മങ്ഗോ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം.

ഭദ്ദകോ ¶ തേ ആവുസോ ഭദ്ദ ഉമ്മങ്ഗോ.

‘‘ചതുന്നം ¶ ഖോ ആവുസോ സതിപട്ഠാനാനം അഭാവിതത്താ അബഹുലീകതത്താ തഥാഗതേ പരിനിബ്ബുതേ സദ്ധമ്മോ ന ചിരട്ഠിതികോ ഹോതീ’’ –

സിരിവഡ്ഢസുത്ത

പുച്ഛാ – തസ്സാവുസോ ഭഗവതാ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനസമുദയഭൂതായ മഹാവഗ്ഗപാളിയാ സതിപട്ഠാനസംയുത്തേ സീലട്ഠിതിവഗ്ഗേ നവമം സിരിവഡ്ഢസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ഭന്തേ സിരിവഡ്ഢം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം. സിരിവഡ്ഢോ ഭന്തേ ഗഹപതി ആബാധികോ ഹോതി ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ. അഥഖോ ഭന്തേ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യേനസിരിവഡ്ഢസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി ¶ . നിസജ്ജ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സിരിവഡ്ഢം ഗഹപതിം ഏതദവോച ‘‘കച്ചി തേ ഗഹപതി ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയം, കച്ചി ദുക്ഖാ വേദനാ പടിക്കമന്തി നോ അഭിക്കമന്തി, പടിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ അഭിക്കമോ’’തി. ന മേ ഭന്തേ ഖമനീയം, ന യാപനീയം, ബാള്ഹാ മേ ദുക്ഖാ വേദനാ അഭിക്കമന്തി നോ പടിക്കമന്തി, അഭിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ പടിക്കമോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തസ്മാതിഹ തേ ഗഹപതി ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം ‘കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരിസ്സാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാ ദോമനസ്സം. വേദനാസു. ചിത്തേ. ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരിസ്സാമി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാ ദോമനസ്സ’ന്തി. ഏവഞ്ഹി തേ ഗഹപതി സിക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി. ഏവം ഖോ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന ധമ്മഭണ്ഡാഗാരികേന ഭാസിതം.

ഇദ്ധിപാദസംയുത്ത

മോഗ്ഗല്ലാനസുത്ത

പുച്ഛാ – ഇദ്ധിപാദസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ ചതുത്ഥം മോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ഭാസിതം. സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ഹേട്ഠാമിഗാരമാതുപാസാദേ വിഹരന്തി ഉദ്ധതാ ഉന്നളാ ചപലാ മുഖരാ വികിണ്ണവാചാ മുട്ഠസ്സതിനോ അസമ്പജാനാ അസമാഹിതാ ഭന്തചിത്താ പാകതിന്ദ്രിയാ. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം തേ ഭിക്ഖൂ സംവേജേത്വാ ‘‘കിം നു തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ സംവിഗ്ഗാ ലോമഹട്ഠജാതാ ഏകമന്തം ഠിതാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

അച്ഛരിയം ¶ വത ഭോ, അബ്ഭുതം വത ഭോ.

നിവാതഞ്ച വത.

അയഞ്ച മിഗാരമാതുപാസാദോ ഗമ്ഭീരനേമോ.

തുമ്ഹേവ ¶ ഖോ ഭിക്ഖവേ സംവേജേതുകാമേന മോഗ്ഗല്ലാനേന ഭിക്ഖുനാ പാദങ്ഗുട്ഠകേന മിഗാരമാതുപാസാദോ സങ്കമ്പിതോ സമ്പകമ്പിതോ സമ്പധാലിതോ.

തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമേസം ധമ്മാനം ഭാവിതത്താ ബഹുലീകതത്താ മോഗ്ഗല്ലാനോ ഭിക്ഖു ഏവം മഹിദ്ധികോ ഏവം മഹാനുഭാവോ.

അനുരുദ്ധസംയുത്ത

ബാള്ഹഗിലാനസുത്ത

പുച്ഛാ – അനുരുദ്ധസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം ബാള്ഹഗിനാനസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധത്ഥേരേന ഭാസിതം. സമ്ബഹുലാ ഭന്തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം ഏതദവോചും ‘‘കതമേനായസ്മതോ അനുരുദ്ധസ്സ വിഹാരേന വിഹരതോ ഉപ്പന്നാ സാരീരികാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠന്തീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘ചതൂസു ഖോ മേ ആവുസോ സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്തസ്സ വിഹരതോ ഉപ്പന്നാ സാരീരികാ ദുക്ഖാ വേദനാ ചിത്തം ന പരിയാദായ തിട്ഠന്തീ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ അനുരുദ്ധത്ഥേരേന ഭാസിതം.

ആനാപാനസംയുത്ത

മഹാകപ്പിനസുത്ത

പുച്ഛാ – ആനാപാനസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സത്തമം സംഗീതം മഹാകപ്പിനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘പസ്സഥ നോ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ ഏതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കായസ്സ ഇഞ്ജിതത്തം വാ ഫന്ദിതബ്ബം വാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഇച്ഛാനങ്ഗലസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ദുതിയവഗ്ഗേ പഠമം ഇച്ഛാനങ്ഗലസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഇച്ഛാനങ്ഗലേ ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘സചേ ഖോ ഭിക്ഖവേ അഞ്ഞതിത്ഥിയാ പരിബ്ബാജകാ ഏവം പുച്ഛേയ്യും ‘കതമേ നാവുസോ വിഹാരേന സമണോ ഗോതമോ വസ്സാവാസം ബഹുലം വിഹാസീ’തി. ഏവം പുട്ഠാ തുമ്ഹേ ഭിക്ഖവേ തേസം അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം പരിബ്ബാജകാനം ഏവം ബ്യാകരേയ്യാഥ ആനാപാനസ്സതിസമാധിനാ ഖോ ആവുസോ ഭഗവാ വസ്സാവാസം ബഹുലം വിഹാസീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സോതാപത്തിസംയുത്ത

ചക്കവത്തിരാജസുത്ത

പുച്ഛാ – സോതാപത്തിസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം ചക്കവത്തിരാജസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘കിഞ്ചാപി ഭിക്ഖവേ രാജാ ചക്കവത്തീ ചതുന്നം ദീപാനം ഇസ്സരിയാധിപച്ചം രജ്ജം കാരേത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതി ദേവാനം താവതിംസാനം സഹബ്യതം, സോ തത്ഥ നന്ദനേ വനേ അച്ഛരാസങ്ഘപരിവുതോ ദിബ്ബേഹി ച പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേതി സോ ചതൂഹി ധമ്മേഹി അസമന്നാഗതോ, അഥ ഖോ സോ അപരിമുത്തോവ നിരയാ, അപരിമുത്തോ തിരച്ഛാനയോനിയാ, അപരിമുത്തോ പേത്തിവിസയാ, അപരിമുത്തോ അപായദുഗ്ഗതിവിനിപാതാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദീഘാവു ഉപാസകസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി തതിയം സംഗീതം ദീഘാവുഉപാസകസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – രാജഗഹേ ¶ ഭന്തേ ദീഘാവും ഉപാസകം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. ഭഗവാ ഭന്തേ ദീഘാവും ഉപാസകം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം ഏതദവോച ‘‘കച്ചി തേ ദീഘാവു ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയം, കച്ചി ദുക്ഖാ വേദനാ പടിക്കമന്തി നോ അഭിക്കമന്തി, പടിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ അഭിക്കമോ’’തി. ന മേ ഭന്തേ ഖമനീയം, ന യാപനീയം ബാള്ഹാ മേ ദുക്ഖാ വേദനാ അഭിക്കമന്തി നോ പടിക്കമന്തി, അഭിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി നോ പടിക്കമോതി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘തസ്മാതിഹ തേ ദീഘാവു ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം ബുദ്ധേ അവേച്ചപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ ഭവിസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

യാനിമാനി ¶ ഭന്തേ ഭഗവതാ ചത്താരി സോതാപത്തിയങ്ഗാനി ദേസിതാനി, സംവിജ്ജന്തേ തേ ധമ്മാ മയി–

തസ്മാതിഹ ത്വം ദീഘാവു ഇമേസു ചതൂസു സോതാപത്തിയങ്ഗേസു പതിട്ഠായ ഛ വിജ്ജാഭാഗിയേ ധമ്മേ ഉത്തരി ഭാവേയ്യാസി–

മാ ¶ ത്വം താത ദീഘാവു ഏവം മനസാകാസി.

ഇങ്ഘ ത്വം താത ദീഘാവു യദേവ തേ ഭഗവാ ആഹ, തദേവ ത്വം സാധുകം മനസികരോഹി.

പണ്ഡിതോ ¶ ഭിക്ഖവേ ദീഘാവു ഉപാസകോ.

പച്ചപാദി ധമ്മസ്സാനുധമ്മം.

ന ¶ ച മം ധമ്മാധികരണം വിഹേഠേസി.

ദീഘാവു ഭിക്ഖവേ ഉപാസകോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ.

വേളുദ്വാരേയ്യസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ഭഗവതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സോതാപത്തിസംയുത്തേ സത്തമം സംഗീതം വേളുദ്വാരേയ്യസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസലേസു ഭന്തേ വേളുദ്വാരേ നാമ കോസലാനം ബ്രാഹ്മണ ഗാമേ വേളുദ്വാരേയ്യകേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേ ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

വേളുദ്വാരേയ്യകാ ¶ ഭന്തേ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും ‘‘മയം ഭോ ഗോതമ ഏവംകാമാ ഏവംഛന്ദാ ഏവംഅധിപ്പായാ പുത്തസമ്ബാധസയനം അജ്ഝാവസേയ്യാമ…പേ… ജാതരൂപരജതം സാദിയേയ്യാമ, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യാമ, തേസം നോ ഭവം ഗോതമോ അമ്ഹാകം ഏവംകാമാനം ഏവംഛന്ദാനം ഏവംഅധിപ്പായാനം തഥാ ദമ്മം ദേസേതു, യഥാ മയം പുത്തസമ്ബാധസയനം അജ്ഝാവസേയ്യാമ…പേ… കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യാമാ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘അത്തൂപനായികം വോ ഗഹപതയോ ധമ്മപരിയായം ദേസേസ്സാമി, തം സുണാഥ സാധുകം മനസി കരോഥ, ഭാസിസ്സാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സരണാനിവഗ്ഗ

പഠമ മഹാനാമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ തതിയേ സരണാനിവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം പഠമമഹാനാമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ¶ ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ മഹാനാമം സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. മഹാനാമോ ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഇദം ഭന്തേ കപിലവത്ഥു ഇദ്ധഞ്ചേവ ഫീതഞ്ച ബാഹുജഞ്ഞം ആകിണ്ണമനുസ്സം സമ്ബാധബ്യൂഹം, സോ ഖ്വാഹം ഭന്തേ ഭഗവന്തം വാ പയിരുപാസിത്വാ മനോഭാവനീയേ വാ ഭിക്ഖൂ സായന്ഹസമയം കപിലവത്ഥും പവിസന്തോ ഭന്തേനപി ഹത്ഥിനാ സമാഗച്ഛാമി, ഭന്തേനപി അസ്സേന സമാഗച്ഛാമി, ഭന്തേനപി രഥേന സമാഗച്ഛാമി, ഭന്തേനപി സകടേന സമാഗച്ഛാമി, ഭന്തേനപി പുരിസേന സമാഗച്ഛാമി, തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ തസ്മിം സമയേ മുസ്സതേവ ഭഗവന്തം ആരബ്ഭ സതി, മുസ്സതി ധമ്മം ആരബ്ഭ സതി, മുസ്സതി സങ്ഘം ആരബ്ഭ സതി, തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ ഏവം ഹോതി ഇമമ്ഹി ചാഹം സമയേ കാലം കരേയ്യം, കാ മയ്ഹം ഗതി, കോ അഭിസമ്പരായോ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘മാ ഭായി മഹാനാമ, മാ ഭായി മഹാനാമ, അപാപകം തേ മരണം ഭവിസ്സതി അപാപികാ കാലം കിരിയാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ദുതിയ സരണാനിസക്കസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഞ്ചമം സംഗീതം ദുതിയസരണാനിസക്കസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ മഹാനാമംയേവ സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

മഹാനാമോ ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘ഇധ ഭന്തേ സരണാനി സക്കോ കാലങ്കതോ, സോ ഭഗവതാ ബ്യാകതോ ‘സോതാപന്നോ അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’തി. തത്ര സുദം ഭന്തേ സമ്ബഹുലാ സക്കാ സങ്ഗമ്മ സമാഗമ്മ ഉജ്ഝായന്തി ഖീയന്തി വിപാചേന്തി ‘അച്ഛരിയം വത ഭോ, അബ്ഭുതം വത

ഭോ ¶ , ഏത്ഥ ദാനി കോ ന സോതാപന്നോ ഭവിസ്സതി, യത്ര ഹി നാമ സരണാനി സക്കോ കാലങ്കതോ, സോ ഭഗവതാ ബ്യാകതോ ‘സോതാപന്നോ അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’തി, സരണാനി സക്കോ സിക്ഖായ അപരിപൂരകാരീ അഹോസീ’’തി തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യോ സോ മഹാനാമ ദീഘരത്തം ഉപാസകോ ബുദ്ധം സരണം ഗതോ, ധമ്മം സരണം ഗതോ, സങ്ഘം സരണം ഗതോ, സോ കഥം വിനിപാതം ഗച്ഛേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പഠമ അനാഥപിണ്ഡികസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി ഛട്ഠം സംഗീതം പഠമഅനാഥപിണ്ഡികസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കേന കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ അനാഥപിണ്ഡികം ഗഹപതിം ആരബ്ഭ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

ആയസ്മാ ഭന്തേ സാരിപുത്തത്ഥേരോ ആയസ്മതാ ആനന്ദത്ഥേരേന പച്ഛാസമണേന സദ്ധിം യേന അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി, നിസജ്ജ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ അനാഥപിണ്ഡികം ഗഹപതിം ആബാധികം ദുക്ഖിതം ബാള്ഹഗിലാനം ഏതദവോച ‘‘കച്ചി തേ ഗഹപതി ഖമനീയം കച്ചി യാപനീയം, കച്ചി ദുക്ഖാ വേദനാ പടിക്കമന്തി, നോ അഭിക്കമന്തി, പടിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി, നോ അഭിക്കമോ’’തി, ന മേ ഭന്തേ ഖമനീയം, ന യാപനീയം, ബാള്ഹാ മേ ദുക്ഖാ വേദനാ അഭിക്കമന്തി, നോ പടിക്കമന്തി, അഭിക്കമോസാനം പഞ്ഞായതി, നോ പടിക്കമോതി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യഥാ രൂപേന ഖോ ഗഹപതി ബുദ്ധേ അപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ അസ്സുതവാ പുഥുജ്ജനോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിയരം ഉപപജ്ജതി തഥാരൂപോ തേ ബുദ്ധേ അപ്പസാദോ നത്ഥി, അത്ഥി ച ഖോ തേ ഗഹപതി ബുദ്ധേ അവേച്ചപ്പസാദോ ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ… ഭഗവാ’തി തഞ്ച പന തേ ബുദ്ധേ അവേച്ചപ്പസാദം അത്തനി സമനുപസ്സതോ ഠാനസോ വേദനാ പടിപ്പസ്സമ്ഭേയ്യാ’’തി ഏവമാദിനാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തത്ഥേരേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഭാസിതം.

യസ്സ ¶ സദ്ധാ തഥാഗതേ, അചലാ സുപ്പതിട്ഠിതാ;

സീലഞ്ച യസ്സ കല്യാണം, അരിയകന്തം പസംസിതം.

സങ്ഘേ പസാദോ യസ്സത്ഥി, ഉജുഭൂതഞ്ച ദസ്സനം;

അദലിദ്ദോതി തം ആഹു, അമോഘം തസ്സ ജീവിതം.

തസ്മാ സദ്ധഞ്ച സീലഞ്ച, പസാദം ധമ്മദസ്സനം;

അനുയുഞ്ജേഥ മേധാവീ, സരം ബുദ്ധാനസാസനം.

പുഞ്ഞാഭിസന്ദവഗ്ഗ

മഹാനാമസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ആവുസോ പുഞ്ഞാഭിസന്ദവഗ്ഗോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി സത്തമം സംഗീതം മഹാനാമസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ¶ ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം മഹാനാമം സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം.

മഹാനാമോ ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘കിത്താവതാ നു ഖോ ഭന്തേ ഉപാസകോ ഹോതീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യതോ ഖോ മഹാനാമ ബുദ്ധം സരണം ഗതോ ഹോതി, ധമ്മം സരണം ഗതോ ഹോതി, സങ്ഘം സരണം ഗതോ ഹോതീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

കിത്താവതാ നു ഖോ ഭന്തേ ഉപാസകോ ഹോതി.

കാളിഗോധസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി നവമം സംഗീതം കാളിഗോധസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം കാരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കാളിഗോധം നാമ സാകിയാനിം ആരബ്ഭ ‘‘ചതൂഹി ഖോ ഗോധേ ധമ്മേഹി സമന്നാഗതാ അരിയസാവികാ സോതാപന്നാ ഹോതി അവിനിപാതധമ്മാ നിയതാ സമ്ബോധിപരായണാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ലാഭാ ¶ തേ ഗോധേ, സുലദ്ധം തേ ഗോധേ, സോതാപത്തിഫലം തയാ ഗോധേ –

നന്ദിയസക്കസുത്ത

പുച്ഛാ – തേനാവുസോ ജാനതാ…പേ… സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സോതാപത്തിസംയുത്തേ പുഞ്ഞാഭിസന്ദവഗ്ഗേ ദസമം നന്ദിയസക്കസുത്തം കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സക്കേസു ഭന്തേ കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ നന്ദിയം സക്കം ആരബ്ഭ ഭാസിതം. നന്ദിയോ ഭന്തേ സക്കോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച ‘‘യസ്സേവ നു ഖോ ഭന്തേ അരിയസാവകസ്സ ചത്താരി സോതാപത്തിയങ്ഗാനി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം നത്ഥി, സ്വേവ നു ഖോ ഭന്തേ അരിയസാവകോ പമാദവിഹാരീ’’തി. തസ്മിം ഭന്തേ വത്ഥുസ്മിം ‘‘യസ്സ ഖോ നന്ദിയ ചത്താരി സോതാപത്തിയങ്ഗാനി സബ്ബേനസബ്ബം സബ്ബഥാസബ്ബം നത്ഥി, തമഹം ബാഹിരോ പുഥുജ്ജനപക്ഖേ ഠിതോതി വദാമീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സച്ചസംയുത്ത

തിരച്ഛാനകഥാസുത്ത

പുച്ഛാ – സച്ചസംയുത്തേ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗായകമഹാഥേരേഹി ദസമം സംഗീതം തിരച്ഛാനകഥാസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ മാ ഭിക്ഖവേ അനേകവിഹിതം തിരച്ഛാനകഥം കഥേയ്യാഥ. സേയ്യഥിദം, രാജകഥം ചോരകഥം മഹാമത്തകഥം സേനാകഥം ഭയകഥം യുദ്ധകഥം അന്നകഥം പാനകഥം വത്ഥകഥം സയനകഥം ഏവമാദിനാ ഭന്തേ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ഇദം ¶ ദുക്ഖന്തി കഥേയ്യാഥ.

തസ്മാതിഹ ¶ ഭിക്ഖവേ ഇദം ദുക്ഖന്തി യോഗോ കരണീയോ…പേ… അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി യോഗോ കരണീയോ.

ധമ്മചക്കപവത്തനസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ആവുസോ ധമ്മചക്കപ്പവത്തനവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം ധമ്മചക്കപവത്തനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – ബാരാണസിയം ഭന്തേ ഇസിപതനേ മിഗദായേ പഞ്ചവഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ദ്വേ മേ ഭിക്ഖവേ അന്താ പബ്ബജിതേന നസേവിതബ്ബാ. കതമേ ദ്വേ, യോ ചായം കാമേസു കാമസുഖല്ലികാനുയോഗോ ഹീനോ ഗമ്മോ പോഥുജ്ജനികോ അനരിയോ അനത്ഥസംഹിതോ, യോ ചായം അത്തകിലമഥാനുയോഗോ ¶ ദുക്ഖോ അനരിയോ അനത്ഥസംഹിതോ, ഏതേ ഖോ ഭിക്ഖവേ ഉഭോ അന്തേ അനുപഗമ്മ മജ്ഝിമാപടിപദാ തഥാഗതേന അഭിസമ്ബുദ്ധാ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

ആസവക്ഖയസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ കോടിഗാമവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഞ്ചമം സംഗീതം ആസവക്ഖയസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സാവത്ഥിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘ജാനതോഹം ഭിക്ഖവേ പസ്സതോ ആസവാനം ഖയം വദാമി, നോ അജാനതോ അപസ്സതോ. കിഞ്ച ഭിക്ഖവേ ജാനതോ പസ്സതോ ആസവാനം ഖയോ ഹോതി, ഇദം ദുക്ഖന്തി ഭിക്ഖവേ ജാനതോ പസ്സതോ ആസവാനം ഖയോ ഹോതി, അയം ദുക്ഖസമുദയോതി, അയം ദുക്ഖനിരോധോതി, അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീപടിപദാതി ജാനതോ പസ്സതോ ആസവാനം ഖയോ ഹോതി. ഏവം ഖോ ഭിക്ഖവേ ജാനതോ ഏവം പസ്സതോ ആസവാനം ഖയോ ഹോതി. തസ്മാതിഹ ഭിക്ഖവേ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യോഗോ കരണീയോ, അയം ദുക്ഖസമുദയോതി, അയം ദുക്ഖനിരോധോതി, അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീപടിപദാതി യോഗോ കരണീയോ’’തി ഏവം ഖോ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

സീസപാവനസുത്ത

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ സീസപാവനവഗ്ഗേ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പഠമം സംഗീതം സീസപാവനസുത്തം ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – കോസമ്ബിയം ¶ ഭന്തേ സീസപാവനേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നുഖോ ബഹുതരം യാനി വാ മയാ പരിത്താനി സീസപാപണ്ണാനി പാണിനാ ഗഹിതാനി യദിദം ഉപരി സീസപാവനേ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതം.

പഞ്ചഗതിപേയ്യാലവഗ്ഗ

പുച്ഛാ – തത്ഥേവ ¶ ആവുസോ പോരാണകേഹി ധമ്മസംഗാഹകമഹാഥേരേഹി പരിയോസാനഭാവേന സംഗീതോ പഞ്ചഗതിപേയ്യാലവഗ്ഗേ, ഭഗവതാ കത്ഥ കം ആരബ്ഭ കഥഞ്ച ഭാസിതോ.

വിസ്സജ്ജനാ – വേസാലിയം ഭന്തേ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥ ഭിക്ഖവേ, കതമം നു ഖോ ബഹുതരം, യോ വായം മയാ പരിത്തോ നഖസിഖായം പംസു ആരോപിതോ, അയം വാ മഹാപഥവീ’’തി ഏവമാദിനാ ഭഗവതാ ഭാസിതോ.

പുച്ഛാ – കേ ¶ ആവുസോ സിക്ഖന്തി.

വിസ്സജ്ജനാ – സേക്ഖാ ച ഭന്തേ പുഥുജ്ജനകല്യാണകാ ച സിക്ഖന്തി.

പുച്ഛാ – കേ ¶ ആവുസോ സിക്ഖിതസിക്ഖാ.

വിസ്സജ്ജനാ – അരഹന്തോ ഭന്തേ സിക്ഖിതസിക്ഖാ.

പുച്ഛാ – കത്ഥ ആവുസോ ഠിതം.

വിസ്സജ്ജനാ – സിക്ഖാകാമേസു ഭന്തേ ഠിതം.

പുച്ഛാ – കേ ആവുസോ ധാരേന്തി.

വിസ്സജ്ജനാ – യേസം ഭന്തേ വത്തതി തേ ധാരേന്തി.

പുച്ഛാ – കസ്സ ¶ ആവുസോ വചനം.

വിസ്സജ്ജനാ – ഭഗവതോ ഭന്തേ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ.

പുച്ഛാ – കേന ആവുസോ ആഭതം.

വിസ്സജ്ജനാ – പരമ്പരായ ഭന്തേ ആഭതം.