📜
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
മഹാരഹനീതി
പണ്ഡിതകഥാ
മഹാരഹരഹം ¶ സക്യ,
മുനിം നീവരണാ തണ്ഹാ;
മുത്തം മുത്തം സുദസ്സനം,
വന്ദേ ബോധിവരം വരം.
മുനിനാ ¶ മുനിനാഗേന,
ദുട്ഠപബ്ബജ്ജിതാ ജിതാ;
യഥാ യഥാഅസദ്ധമ്മ-
പുരണാ പുരണാദയോ.
തഥാ തഥാഗതോവാദാ,
നുഗതേ ലോകനീതിയം;
കതയോഗേന വിദൂനാ,
ജേയ്യോവാനത്ഥ കാരിനോ.
നിതീധ ¶ ജന്തുനം സാരോ,
മിത്താചരിയാച പീതരാ;
നീതിമാ സുബുദ്ധി ബ്യത്തോ,
സുതവാ അത്ഥദസ്സിമാ.
കവിഹേരഞ്ഞകാ കത്വാ,
സുത്തത്തം സത്ഥകഞ്ചനം;
ഗജ്ജപജ്ജാദ്യാലങ്കാരം,
കരോന്തീധ മനോരമ്മം.
വുത്യം ¶ വിസദഞാണസ്സ,
ഞാതോ അത്ഥോതരസ്സ ന;
സുരപ്പഭായ ആദാസോ,
ഛായം ദിസ്സേ ന മാകരേ.
മഹാതേജോപി തേജോയം,
മത്തികം നമുദുകംകരോ;
ആപോ ആപേതി മുദുകം,
സാധുവാചാച കക്ഖളം.
മുദുനാവ ¶ രിപും ജേതി,
മുദുനാ ജേതി ദാരുണം;
നോസിദ്ധം മുദുനാ കിഞ്ചി,
യത്വതോ മുദുനാ ജയേ.
ചന്ദനം സീതലം ലോകേ,
തതോ ചന്ദംവ സീതലം;
ചന്ദനചന്ദസീതമ്ഹാ,
വാക്യം സാധുസുഭാസിതം.
പത്തകല്ലോദിതം ¶ അപ്പം,
വാക്യം സുഭാസിതം ഭവേ;
ഖുദ്ദിതസ്സ കദന്നംപി,
സുത്തം സാദുരസോ സിയാ.
സത്ഥകാപി ബഹൂവാചാ,
നാദരാ ബഹുഭാണിനോ;
സോപകാരമുദാസീനം,
നനുദിട്ഠം നദീജലം.
സംസാരവിസരുക്ഖസ്സ ¶ ,
ദ്വയമേവാമതംഫലം;
സുഭാസിതസ്സസാരാദോ,
സാധൂഹിരസമാഗമോ.
പാസാണഛത്തം ഗരുകം,
തതോ ദേവാനചിക്ഖനാ;
തതോ വുഡ്ഢാനമോവാദോ,
തതോ ബുദ്ധസ്സ സാസനം;
തുലം ¶ സല്ലഹുകം ലോകേ,
തതോ ചപലജാതികോ;
തതോനോവാദികോ തതോ,
യതി ധമ്മേപമാദകോ.
അഹ ഗച്ഛതി ഹായന്തീ,
സത്താനമിധ ജീവിതം;
തസ്മാഹി മാപമത്തത്വം,
ഗച്ഛന്തു ജിനസാസനേ.
പണ്ഡിതസ്സ പസംസായ,
ദണ്ഡോബാലേന ദീയതേ;
പണ്ഡിതോ പണ്ഡിതേനേവ,
വണ്ണിതോവ സുവണ്ണിതോ.
സതേസു ¶ ജായതേ സൂരോ,
സഹസ്സേസുച പണ്ഡിതോ;
വുത്താ സതസഹസ്സേസു,
ദാതാ ഭവതിവാ നവാ.
ഭൂപത്തംച പണ്ഡിതത്തഞ്ച,
നേവതുല്യം കദാചിപി;
സദേസേപൂജിതോ രാജാ,
ബുദ്ധോ സബ്ബത്ഥപൂജിതോ.
ക്വാതിഭാരോ ¶ സമത്ഥാനം,
കിംദൂരോ ബ്യവഹാരിനം;
കോവിദേസോ സവിജ്ജാനം,
കോപരോ പിയവാദിനം.
നനു തേ യേവസന്താ നോ,
സാഗരാ നകുലാചലാ;
അപ്പമ്പി മരിയാദം യേ,
സംവട്ടേവി ജഹന്തിനോ.
പലയേതീതമരിയാദാ ¶ ,
ഭവന്തികിര സാഗരാ;
മരിയാദാതികം സാധു,
നഇച്ഛന്തി പലയേപി.
സതം ദീഘായുകം സബ്ബ,
സത്താനം സുഖകാരണം;
അസതംപന സബ്ബേസം,
ദുക്ഖഹേതു നസംസയോ.
പാമോക്ഖേ ¶ സുജനേ സന്തേ,
സബ്ബേപി സുജനാ ജനാ;
ജാതേകസ്മിംസാരഗന്ധേ,
സബ്ബേ ഗന്ധമയാ ദുമാ.
അത്തനാ യദി ഏകേന,
വിനതേന മഹാജനാ;
വിനയം യന്തി സബ്ബേപി,
കോ തം നാസേയ്യ പണ്ഡിതോ.
സരീരസ്സ ¶ ഗുണാനഞ്ച,
ദൂരമച്ചന്ത മന്തരം;
സരീരം ഖണവിദ്ധംസി,
കപ്പന്തിട്ഠായിനോ ഗുണാ.
യദി നിച്ചമനിച്ചേന,
നിമലം മലവാഹിനാ;
യോ സോ കായേന ലഭേഥ,
കിംനലദ്ധം ഭവേ നുകിം.
ധമ്മത്ഥകാമമോക്ഖാനം,
പാണം സംസിദ്ധികാരണം;
തന്നിഘാതാ കിന്നഹതം,
രക്ഖനാ കിന്നരക്ഖിതം.
അത്താ ¶ ബന്ധു മനുസ്സസ്സ,
രിപു അത്താവ ജന്തുനം;
അത്താവ നിയതോ ഞാതി,
അത്താവ നിയതോ രിപു.
അത്തനോപരിചാഗേന,
യംസിതമനുരക്ഖനം;
കരോന്തി സജ്ജനായേവ,
ന തം നീതിമതാ മതം.
തിണാനി ¶ ഭൂമിരുദകം,
ചതുത്ഥീ വാക്യസുട്ഠുതാ;
ഏതാനി ഹി സതംഗേഹേ,
നോഛിന്ദന്തേ കദാചിപി.
അമ്ബും പിവന്തിനോ നജ്ജോ,
രുക്ഖോ ഖാദതിനോ ഫലം;
മേഘോ ക്വചിപി നോ സസ്സം,
പരത്ഥായ സതംധനം.
സതം ഫരുസവാചാഹി,
നയാതി വികതിം മനോ;
തിണുക്കാഹി നസക്കാവ,
താപേതും സാഗരേ ജലം.
സമ്പത്യം ¶ മഹത്തംചേതോ,
ഭവത്യുപ്പലകോമലം;
വിപ്പത്യഞ്ച മഹാസേലേ,
സിലാസങ്ഘാദകക്കസോ.
അത്ഥം മഹന്തമാപജ്ജ,
വിജ്ജം സമ്പത്തിമേവച;
ചരേയ്യാമാനഥദ്ധോയോ,
പണ്ഡിതോ സോ പവുച്ചതി.
നാലബ്ഭമഭിപത്ഥേന്തി ¶ ,
നട്ഠമ്പി നചസോചരേ;
വിപ്പത്യഞ്ച നമുയ്ഹന്തി,
യേനരാ തേവ പണ്ഡിതോ.
ഗണ്ഠിട്ഠാനേ ഏകപദേ,
നാതിമഞ്ഞേയ്യ പണ്ഡിതോ;
കിം അക്കോ വേളുപബ്ഭാരോ,
തിമഹാദീപഭാനുദോ.
ഗുണദോസേസുമേകേന,
നത്ഥി കോചി വിവജ്ജിതോ;
സുഖുമാലസ്സ പദുമസ്സ,
നളാ ഭവതി കക്കസാ.
സുമഹന്താനി ¶ സത്ഥാനി,
ധാരയന്തോ ബഹുസ്സുതാ;
ഛേത്താരോ സംസയാനന്തു,
കിലന്തേ ലോഭമോഹതാ.
ദോസമ്പി സഗുണേ ദിസ്വാ,
ഗുണവാദീ വദന്തിനോ;
ന ലോകോ വിജ്ജമാനമ്പി,
ചന്ദേ പസ്സതി ലഞ്ഛനം.
നിപുണേ ¶ സുതമേസേയ്യ,
വിചിനിത്വാ സുതത്ഥികോ;
ഭത്തം ഹുക്ഖലിയം പക്കം,
ഭാജനംപി തഥാ ഭവേ.
ഗുണാ കുബ്ബന്തി ദൂതത്തം,
ദൂരേപി വസതം സതം;
കേതകേ ഗന്ധ ഘാസായ,
ഗച്ഛന്തി ഭമരാ സയം.
പണ്ഡിതോ സുതസമ്പന്നോ,
യത്ഥഅത്ഥീതി ചേസുതോ;
മഹുസ്സാഹേന തംഠാനം,
ഗന്തബ്ബം സുതരേസിനാ.
സബ്ബസുതം ¶ മധീയേഥ,
ഹീനമുക്കട്ഠ മജ്ഝിമം;
സബ്ബസ്സഅത്ഥം ജാനേയ്യ,
നച സബ്ബം പയോജയേ;
ഹോതി താദിസകോകാലോ,
യത്ഥ അത്ഥാവഹം സുതം.
ഠിതോ ചിരത്തനം നീരേ,
സക്ഖരോ നന്തരംസുതോ;
ദബ്ഭോ നീരന്തികേ ജാതോ,
സബ്ബകാലന്തരംസുതോ.
വസും ¶ ഗണ്ഹന്തി ദൂരട്ഠാ,
പബ്ബതേ രതനോചിതേ;
ന മിലക്ഖാ സമീപട്ഠാ,
ഏവം ബാലാ ബഹുസ്സുതേ.
ഹിരഞ്ഞേന മിഗാനംവ,
സുസീലംപി അസീലിനോ;
അധമ്മികസ്സ ധമ്മേന,
ബാലാനംപി സുതേന കിം.
സുതേന ¶ ഹദയട്ഠേന,
ഖലോ നേവസുസീലവാ;
മധുനാ കോടരട്ഠേന,
നിമ്ബോ കിം മധുരായതേ.
സകിംപി വിഞ്ഞു ധീരേന,
കരോതി സഹസങ്ഗമം;
അത്തത്ഥഞ്ച പരത്ഥഞ്ച,
നിബ്ബാനന്തം സുഖം ലഭേ.
ഹംസോ മജ്ഝേ നകാകാനം,
സീഹോ ഗുന്നം നസോഭതി;
ഗദ്രഭാനം തുരങ്ഗോനോ,
ബാലാനഞ്ച നപണ്ഡിതോ.
ആകിണ്ണോപി ¶ അസബ്ഭീവ,
അസംസട്ഠോവ ഭദ്ദകോ;
ബഹുനാ സന്നജാതേന,
ഗച്ഛേ നുമ്മത്തകേനിധ.
നദീതിരേ ഖതേകൂപേ,
അരണീതാലവണ്ടകേ;
നവദേ ആപാദി നത്ഥീതി,
മുഖേച വചനം തഥാ.
സുതസന്നിച്ചയാ ¶ ധീരാ,
തുണ്ഹിഭൂതാ അപുച്ഛിതാ;
പുണ്ണാ സുഭാസിതേനാപി,
ഘണ്ഡാദ്യഘടിതായഥാ.
അപുട്ഠോ പണ്ഡിതോ ഭേരീ,
പജ്ജുന്നോ ഹോതി പുച്ഛിതോ;
ബാലോ പുട്ഠോ അപുട്ഠോച,
ബഹും വികത്തതേ സദാ.
സമ്പന്നഗുണാ ലങ്കാരോ,
സബ്ബസത്ത ഹിതാവഹോ;
നചരേയ്യ പരത്തത്ഥം,
കുതോ സോ പണ്ഡിതോ ഭവേ.
സപരത്ഥം ¶ ചരേ ധീരോ,
അസക്കോന്തോ സകം ചരേ;
തഥാപിച അസക്കോന്തോ,
പാപാത്താനം വിയോജയേ.
ബാലേചുമ്മത്തകേ ഭൂപേ,
ഗുരുമാതാപിതൂസ്വപി;
നദോസം കരിയാ പഞ്ഞോ,
സങ്ഘേച ജേട്ഠഭാതരി.
അത്ഥനാസം ¶ മനോതാപം,
ഘരേദുച്ചരിതാനിച;
വഞ്ചനം അവമാനഞ്ച,
മതിമാ നപകാസയേ.
പരദാനം ജനേത്തീവ,
ലേട്ടുവ പരദബ്ബകം;
അത്താവ സബ്ബഭൂതാനി,
യോ പസ്സതി സോ പസ്സതി.
പരൂപവാദേ പധിരോ,
പരവജ്ജേസ്വലോചനോ;
പങ്ഗുലോ അഞ്ഞനാരീസു,
ദുസ്സകപ്പേസ്വചേതനോ.
സബ്ബം സുണാതി സോതേന,
സബ്ബം പസ്സതി ചക്ഖുനാ;
നചദിട്ഠം സുതം ധീരോ,
സബ്ബം ഉച്ചിതുമരഹതി.
ചക്ഖുമസ്സ യഥാഅന്ധോ,
സോതവാ പധിരോയഥാ;
പഞ്ഞാവാസ്സ യഥാമൂഗോ,
ബലവാ ദുബ്ബലോരിവ;
അഥ അത്ഥേസമുപ്പന്നേ,
സയേഥ മതസായിതം.
പാപമിത്തേ ¶ വിവജ്ജേത്വാ,
ഭജേയ്യു ത്തമപുഗ്ഗലം;
ഓവാദേചസ്സ തിട്ഠേയ്യ,
പത്ഥേന്തോ അചലംസുഖം.
സുസുസാ സുതവഡ്ഢനം,
സുതം പഞ്ഞായവഡ്ഢനം;
പഞ്ഞായ അത്ഥം ജാനാതി,
ഞാതോ അത്ഥോ സുഖാവഹോ.
പാമോജ്ജ ¶ കരണം ഠാനം,
പസംസാവഹനംസുഖം;
ഫലാനിസംസോ ഭാവേതി,
വഹന്തോ പോരിസ്സംധുരം.
അതിസീതം അതിഉണ്ഹം,
അതിസായ മിദംഅഹു;
ഇതി വിസട്ഠ കമ്മന്തേ,
ഖണാ അച്ചന്തി മാണവേ.
യോച ¶ സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച,
തിണാതിയോ നമഞ്ഞതി;
കരം പുരിസ കിച്ചാനി,
സോ സുഖാ നവിഹായതി.
യസലാഭം ജിഗീസന്തം,
നരം വജ്ജേന്തി ദൂരതോ;
അപത്ഥേത്വാന തേ തസ്മാ,
തംമഗ്ഗം മഗ്ഗയേ ബുധോ.
ദേസമോസജ്ജ ഗച്ഛന്തി,
സീഹാ സപ്പുരിസാ ഗജാ;
തത്ഥേവ നിധനം യന്തി,
കാകാ കാപുരിസാ മിഗാ.
യസ്മിംദേസേ ¶ നസമ്മാരോ,
നപിതി നചബന്ധവാ;
നചവിജ്ജാഗമോ കോചി,
നതത്ഥ വസതീ വസ്സേ.
ധനവാ ഗണകോ രാജാ,
നദീ വേജ്ജാ ഇമേജനാ;
യത്ഥ പഞ്ച നവിജ്ജന്തേ,
ന തത്ഥവസതീ വസേ.
അസനം ¶ ഭയമന്താനം,
മച്ചാനം മരണം ഭയം;
ഉത്തമാനന്തുസബ്ബേസം,
അവമാനം പരം ഭയം.
അമാനനാ യത്ഥ സിയാ,
സന്താനം അവമാനനാ;
ഹീനസമാനനാവാപി,
ന തത്ഥവസതി വസേ.
യത്ഥാലസോച ദക്ഖോച,
സൂരോ ഭീരുച പൂജിതോ;
ന സന്താ തത്ഥ വസ്സന്തി,
അവിസേസകരേന കോ.
ദുക്ഖോ ¶ നിവാസോ സമ്ബാധേ,
ഠാനേ അസുചിസങ്കടേ;
തതോ രിമ്ഹിപിയാനന്തേ,
തതോച അകതഞ്ഞുനം.
സിങ്ഗീനം പഞ്ചഹത്ഥേന,
സതേന വാജിനം ചജേ;
ഹത്ഥീനന്തു സഹസ്സേന,
ദേസചാഗേന ദുജ്ജനേ.
ചജേ ¶ ഏകം കുലസ്സത്ഥം,
ഗാമസ്സത്ഥം കുലം ചജേ;
ഗാമം ജനപദസ്സത്ഥം;
അത്തത്ഥം പഥവീ ചജേ.
ചലത്യേകേനപാദേന,
തിട്ഠത്യേകേന പണ്ഡിതോ;
അസമിഖ്യപരംഠാനം,
പുബ്ബമായനംനചജേ.
ഠാനഭട്ഠാ ¶ നസോഭന്തി,
ദന്താകേസാന ഖാനരാ;
മതിമാ ഇതിവിഞ്ഞായ,
സഠാനം നചജേ ലഹും.
ചജേ ധനം അങ്ഗവരസ്സഹേതു,
അങ്ഗം ചജേ ജിവിതം രക്ഖമാനോ;
അങ്ഗം ധനം ജിവിതഞ്ചാപി സബ്ബം,
ചജേ നരോ ധമ്മ മനുസ്സരന്തോ.
സോതം ¶ സുതേനേവ ന കുണ്ഡലേന,
ദാനേന പാണീ നതു കങ്കണേന;
ആഭാതി കായോ പുരിസുത്തമസ്സ,
പരോപകാരേന ന ചന്ദനേന.
സമ്ഭേദകഥാ
സത്ഥ ¶ കപ്പവിചാരേന,
കാലോ ഗച്ഛതി ധീമതം;
ബ്യസനേന അസാധൂനം,
നിദ്ദായ കലഹേനവാ.
സോകഠാനസഹസ്സാനി,
ഭയഠാനസതാനിച;
ദിവസേദിവസേ മുള്ഹം,
ആവീസന്തി നപണ്ഡിതം.
അതിദീഘോ ¶ മഹാമുള്ഹോ,
മജ്ഝിമോച വിചക്ഖണോ;
വാസുദേവം പുരക്ഖിത്വാ,
സബ്ബേവാമനകാ സട്ഠാ.
ന ലോകേ സോഭതേ മുള്ഹോ,
കേവലത്തപസംസകോ;
അപി സമ്പിഹിതേ കൂപേ,
കതവിജ്ജോ പകാസതേ.
മദന്തദമനം സത്ഥം,
ഖലാനം കുരുതേ മദം;
ചക്ഖുസങ്ഖാരകം തേജം,
ഉലുങ്കാന മിവന്ധകം.
അത്യപ്പമപി ¶ സാധൂനം,
സിലാലേഖേവ തിട്ഠതേ;
ജലേലേഖേവ നീചാനം,
യം കതം തംപി നസ്സതി.
ദബ്ബമപ്പംപി സാധൂനം,
ജലം കൂപേവ നിസ്സയോ;
ബഹുത്തംപി അസാധൂനം,
നച വാരിവ അണ്ണവേ.
ദുട്ഠചിത്തോ ¶ പനാഹിസ്സ,
കോധോ പാസാണലിക്ഖിതോ;
കുജ്ഝിതബ്ബേ സുജനസ്സ,
ജലേലേഖാ ചിരട്ഠിതോ.
ബാലസ്സ ജീവിതം പാപം,
മിതരസ്സി തരം ഭവേ;
ജനകായസ്സ രാജാവ,
രാജധമ്മോവ രാജുനം.
സപ്പാദാനം ബലീ സീഹോ,
പുളാവകോ തതോ കിപ്പീലികാ,
നരാ തതോ ബലീ രാജാ,
സബ്ബേസ മന്തകോ ബലീ.
ഭൂപോണ്ണവ ¶ ഗ്ഗി ഥീ സിപ്പി,
അഭിജ്ഝാലുചപുഗ്ഗലോ;
ഏതേസംപി മഹിച്ഛാനം,
മഹിച്ഛിതാ അനിച്ചതാ.
നിദ്ദാലുകോ അസന്തുട്ഠോ,
അകതഞ്ഞൂച ഭീരുകോ;
സക്കുണന്തിന സാചാരം,
സിക്ഖിതും തേ കദാചിപി.
നിദ്ദാലു ¶ കാമരാമോച,
സുഖിതോ ഭോഗവാലസോ;
നിച്ഛന്തോ കമ്മരാമോ ച,
സത്തേതേ സത്ഥവജ്ജിതാ.
സമിദ്ധോ ധനധഞ്ഞേന,
കട്ഠോ ദകതിണഗ്ഗിഹി;
സബ്ബതോ ദുഗ്ഗതേനട്ഠോ,
തസ്മാ നദുക്കതം കരേ.
പുഞ്ഞപാപഫലം ¶ യോ ചേ,
നസദ്ധഹതി സച്ചതോ;
സോ വേ ഖിപ്പംവ അത്താനം,
ആദാസതലമാനയേ.
സമ്പരായികമത്ഥം യോ,
നസദ്ധഹതി ചേപിസോ;
ആവാസേ സഗ്ഗ ഗാമീനം,
മാക്കഭേ കിംനപസ്സതി.
മഹന്തം വട്ടരുക്ഖാദിം,
ഖുദ്ദബീജം ബഹൂഫലം;
സക്ഖികത്വാ ഉദിക്ഖേയ്യ,
പുഞ്ഞപാപകരോ നരോ.
യസ്സ ¶ സല്ലഹുകം ഹോതി,
ഗുരുസക്കാരമാനനം;
തസ്സ സല്ലഹുകായേവ,
വിജ്ജാസമ്പത്തിസമ്പദാ.
ഉപജ്ഝാചരിയാനഞ്ച,
മാതാപിതൂനമേവച;
സക്കച്ചം യോനുപട്ഠാതി,
സുതോ തസ്സപിതാദിസോ.
ദേസേ ദേസേ കുലാനീച,
ദേസേദേസേ ച ബന്ധവോ;
താദിസം സഹജാ യത്ഥ,
ദേസം പസ്സാമിനേവതു.
പുത്തംവാ ¶ ഭാതരം ദുട്ഠം,
അനുസാസേയ്യ നോജഹേ;
കിംനു ഛേജ്ജം കരംപാദം,
ലിത്തം അസുചിനാ സിയാ;
ബഹുപുത്തേ പിതാഏകോ,
അവസ്സം പോസേതി സദാ;
ബഹുപുത്താ നസക്കോന്തി,
പോസേതും പിതരേകകം.
അതിജാതമനുജാതം ¶ ,
പുത്തമിച്ഛന്തി പണ്ഡിതാ;
അവജാതം നഇച്ഛന്തി,
യോഹോതി കുലഗന്ധനോ.
പഞ്ചഠാനാനി സമ്പസ്സം,
പുത്തമിച്ഛന്തി പണ്ഡിതാ;
ജാതോവാ നോ ഭരിസ്സതി,
കിച്ചംവാ നോ കരിസ്സതി.
കുലവംസോ ¶ ചിരം തിട്ഠേ,
ദായജ്ജം പടിപച്ചതി;
അഥവാപന പേതാനം,
ദക്ഖിണംനുപദസ്സതി.
അന്തോജാതോ ധനക്കീതോ,
ദാസബ്യോപഗതോ സയം;
ദാസാകരമരാനീതോ,
ച്ചേവന്തേ ചതുധാ സിയും.
ദാസാ പഞ്ചേവ ചോരയ്യ-
സഖഞാത്യത്തസദിസാ;
തഥാ വിഞ്ഞൂഹി വിഞ്ഞേയ്യാ,
മിത്താദാരാച ബന്ധവാ.
തയോവ ¶ പണ്ഡിതാ സത്ഥേ,
അഹമേവാതിവാദീച,
അഹമപിതി വാദീച,
നാഹന്തിച ഇമേതയോ.
വിനാ സത്ഥം നഗച്ഛേയ്യ,
സൂരോ സങ്കാമഭൂമിയം;
പണ്ഡിതദ്ധഗൂ വാണിജ്ജോ,
വിദേസഗമനോ തഥാ.
സമ്മാ ¶ ഉപപരിക്ഖിത്വാ,
അക്ഖരേസു പദേസുച;
ചോരഘാതോ സിയാ സിസ്സോ,
ഗുരു ചോരട്ടകാരകോ.
സാധുത്തം സുജനസമാഗമാ ഖലാനം,
സാധൂനം നഖലസമാഗമാ ഖലത്തം;
ആമോദംകുസുമഭവംദധാതിഭൂമി,
ഭൂഗന്ധം നച കുസുമാനി ധാരയന്തി.
സട്ഠേന ¶ മിത്തം കലുസേന ധമ്മം,
പരോപതാപേന സമിദ്ധിഭാവം;
സുഖേന വിജ്ജം ഫരുസേന നാരിം,
ഇച്ഛന്തി യേ തേ നവപണ്ഡിതാവ.
മിത്തകഥാ
കത്വാന ¶ കുസലംകമ്മം,
കത്വാചാ കുസലം പുരേ;
സുഖിതദുക്ഖിതാ ഹോന്തി,
സോ ബാലോ യോ നപസ്സതി.
സയംകതേന പാപേന,
അനിട്ഠം ലഭതേ ഫലം;
തേ മേ സോ മേ ജനേന്തീതി,
പുനാഗും കുരുതേ ജളോ.
കാലഖേപേന ¶ ഹാപേതി,
ദാനസീലാദികം ജളോ;
അഥിരമ്പി ഥിരം മഞ്ഞേ,
അത്താനം സസ്സതീസമം.
ബാലോവ പാപകം കത്വാ,
നതംഛട്ടേതുമുസ്സഹേ;
കിം ബ്യഗ്ഘതാദി ഗച്ഛന്തോ,
പദം മക്ഖേതുമുസ്സഹേ.
പരനസ്സനതോ നട്ഠോ,
പുരേവ പരനാസകോ;
സീഘംവാ ദസ്സനം യാതി,
തിണം പാസാദജ്ഝാപകം.
ഭോജനാ ¶ മേഥുനാ നിദ്ദാ,
ഗവേ പോസേച വിജ്ജതി;
വിജ്ജാ വിസേസോ പോസസ്സ,
തതോഹീനോ ഗോസമോ ഭവേ.
മുള്ഹസിസ്സോ പദേസേന,
കുനാരീഭരണേനച;
ഖലസത്ഥൂഹിസംയോഗാ,
പണ്ഡിതോപ്യവസീദതി.
ദ്വേചിമേകണ്ടകാ ¶ തിക്ഖാ,
സരീരസോഭിതാ കാമേ;
നിധനോ യോച കാമേതി,
യോചകുപ്പത്യനിസ്സാരോ.
നിധനോചാപി കാമേതി,
ദുബ്ബലോ കലഹംപിയോ;
മന്ദസത്ഥോ വിവാദത്ഥി,
തിവിധം മുള്ഹലക്ഖണം.
അപ്പസുതോ സുതേ അപ്പേ,
ബഹുംമഞ്ഞതി മാനവോ;
സിന്ധുദകമ പസ്സന്തോ,
കൂപേതോയംവ മണ്ഡുകോ.
തദമിനാപി ¶ ജാനാതി,
സോബ്ഭേസു പദരേസുച;
സുനന്താ യന്തി കുസുമ്ഭാ,
തുണ്ഹീയന്തി മഹോദധി.
യം ഊനകം തം സുനതി,
യം പൂരം സന്തമേവ തം;
അഡ്ഢകുമ്ഭൂപമോ ബാലോ,
രഹതോ പൂരോവ പണ്ഡിതോ.
ബുധേഹിഭാസമാനോപി ¶ ,
ഖലോ ബഹുതകേതവോ;
ഘംസിയമാനോ അങ്ഗാരോ,
നിലമത്തം നഗച്ഛതി.
ചാരുതാ പരദാരായ,
ധനം ലോകതപ്പതിയാ;
പസുതം സാധുനാസായ,
ഖലേ ഖലതരാ ഗുണാ.
ഇതോ ¶ ഹസ്സതരം ലോകേ,
കിഞ്ചി തസ്സ നവിജ്ജതി;
ദുജ്ജനോതിച യംആഹ,
സജ്ജനം ദുജ്ജനോ സയം.
രോഗണ്ഡചങ്കുരോ തേജോ,
വിസമസ്സതരോ ഘണോ;
അവിനാസിയ സമന്തി,
ന ഖലോച സനിസ്സയം.
നവിനാ ¶ പരവാദേന,
രമന്തേ ദുജ്ജനാ ഖലു;
ന സാ സബ്ബരസേ ഭുത്വാ,
വിനാ വച്ചേ നതുസ്സതി.
തപ്പതേ യാതി സന്ധാനം,
ദവോ ഭവതി വനതം;
മുദും ദുജ്ജനചിത്തം കിം,
ലോഹേന ഉപമീയതേ.
തസ്മാ ദുജ്ജനസംസഗ്ഗം,
ആസീവിസ മിവോരഗം;
ആരകാ പരിവജ്ജേയ്യ,
ഭൂതികാമോ വിചക്ഖണോ.
ദുജ്ജനേന ¶ ഹി സംസഗ്ഗോ,
സത്തുതാപി നയുജ്ജതേ;
തത്തോ ദഹതി അങ്ഗാരോ,
സന്താതു കാലതംകരോ.
ദുജ്ജനോ വജ്ജനീയോവ,
വിജ്ജായാലങ്കതോപി ചേ;
മണിനാ ലങ്കതോ സന്തോ,
സപ്പോ കിം നഭയങ്കരോ.
അഗ്ഗിനോ ¶ ദഹതോ ദായം,
സഖാഭവതി മാലുതോ;
സോവ ദീപംതു നാസേതി,
ഖലേ നത്ഥേവ മിത്തതാ.
നസ്മസേ കതപാപമ്ഹി,
നസ്മസേ അലികവാദിനി;
നസ്മസേത്തത്ഥപഞ്ഞമ്ഹി,
അതിസന്തേപി നസ്മസേ.
മാരേതും കിത്തകാ സക്കാ,
ദുജ്ജനാ ഗഗണൂപമാ;
മാരിതാ കോധചിത്തേതു,
മാരിതോ ഹോന്തി ദുജ്ജനാ.
ഭൂമി ¶ കണ്ടകസംകിണ്ണാ,
ഛാദിതും നേവസക്യതേ;
ഉപാഹന മത്തകേന,
ഛന്നാ ഭവതി മേദനീ.
സത്താ സദാപസേവന്തി,
സോദകം വാപിആദികം;
സഭോഗം സധനഞ്ചേവം,
തുച്ഛാചേ തേ ജഹന്തി തേ.
ധനഹീനം ¶ ചജേ മിത്തോ,
പുത്തദാരാ സഹോദരാ;
അത്ഥവന്തംവ സേവന്തി,
അത്ഥോ ലോകേ മഹാസഖാ.
ന രൂപിനീ ന പഞ്ഞാണോ,
നകുലീനോ പധാനതാ;
കാലേ വിപത്തിസമ്പത്തേ,
ധനിമാവ വിസേസതാ.
കല്യാണമിത്തം ¶ കന്താരം,
യുദ്ധം സഭായം ഭാസിതും;
അസത്ഥാ ഗന്തു മിച്ഛന്തി,
മുള്ഹാ തേചതുരോജനാ.
അഹിതാ പടിസേധോച,
ഹിതേസുച പയോജനം;
ബ്യസനേസ്വ പരിച്ചാഗോ,
സങ്ഖേപാ മിത്തലക്ഖണം.
ആതുരേ ബ്യസനേപത്തേ,
ദുബ്ഭിക്ഖേ സത്തു വിഗ്ഗഹേ;
രാജദ്വാരേ സുസാനേച,
യോ തിട്ഠതി സബന്ധവോ.
സോ ¶ ബന്ധു യോ ഹിതേയുത്തോ,
സോ പിതാ യോ തു പോസകോ;
സോ ഞാതി യത്ര വിസാസോ,
സാ ഭരിയാ യത്ര നിബ്ബൂതി.
ഹിതേസിനോ സുമിത്തോച,
വിഞ്ഞൂച ദുല്ലഭാ ജനാ;
യഥോ സധംച സാദുംച,
രോഗഹാരീച സുജനോ.
അഗരുകോ ¶ അനാലസ്സോ,
അസട്ഠോച സച്ചവാ സുചി;
അലുദ്ധോ അത്ഥകാമോച,
ഏദിസോ സുഹദുത്തമോ.
യോ ധുവാനി പരിച്ചജ്ജ,
അധൂവാന്യുപസേവതി;
ധുവാപി തസ്സ നസ്സന്തി,
അധുവേസു കഥാവകാ.
ലുദ്ധമത്ഥേനഗണ്ഹേയ്യ ¶ ,
ഥദ്ധ മഞ്ജലികമ്മുനാ;
ഛന്ദാനുവത്തിയാ മുള്ഹം,
യഥാഭൂതേന പണ്ഡിതം.
ഉത്തമം പാണിപാതേന,
സൂരം ഭേദേന വിജയേ;
നിചം ദബ്ബപദാനേന,
വിക്കമേന സമം ജയേ.
യസ്സയസ്സ ഹി യോഭാവോ,
തേനതേന ഹി തംനരം;
അനുപവിസ്സ മേധാവീ,
ഖിപ്പമത്തവസം നയേ.
യേന ¶ ഇച്ഛതി സമ്ബന്ധം,
തേന തീണി നകാരയേ;
വിവാദ മത്ഥസമ്ബന്ധം,
പരോക്ഖേ ദാരദസ്സനം.
അച്ചാഭിക്ഖണസംസഗ്ഗാ,
അസമ്മോസരണേനച;
ഏതേന മിത്താ ജീരന്തി,
അകാലേ യാചനായച.
തസ്മാ ¶ നാഭിക്ഖണം ഗച്ഛേ,
നചഗച്ഛേ ചിരാചിരം;
കാലേന യാചം യാചേയ്യ,
ഏവം മിത്താ നജീരയേ.
ഏതേ ഭിയ്യോ സമം യന്തി,
സന്ധി തേസം നജീരതി;
യോ അധിപ്പന്നം സഹതി,
യോച ജാനാതി ദേസനം.
സചേ സന്താ വിവാദന്തി,
ഖിപ്പം സന്ധിരയേ പുന;
ബാലാ പത്താവ ഭിജ്ജന്തി,
ന തേ സമഥമജ്ഝഗും.
യേനമിത്തേന ¶ സംസഗ്ഗോ,
യോഗക്ഖേമോ വിഹീയതി;
പുബ്ബേവ ജ്ഝാഭവന്തസ്സ,
രക്ഖേ അക്ഖിവ പണ്ഡിതോ.
യേനമിത്തേന സംസഗ്ഗാ,
യോഗക്ഖേമോ പവഡ്ഢതി;
കരേയ്യത്തസമം വുത്തി,
സബ്ബകിച്ചേസു പണ്ഡിതോ.
ഗുണോ ¶ സബ്ബഞ്ഞുതുല്യോപി,
സീദതേ കോ അനിസ്സയോ;
അനഗ്ഘ മപിമാണിക്കം,
ഹേമം നിസ്സായ സോഭതേ.
പബ്ബേപബ്ബേ കമേനുച്ഛു,
വിസേസരസിവഗ്ഗതോ;
തഥാ സുമിത്തികോ സാധു,
വിപരിതോവ ദുജ്ജനോ.
തേനേവ മുനിനാ വുത്തം,
യേകേചിലോകിയാധമ്മാ;
തഥാ നിബ്ബാനഗാമീനോ,
സന്തി ലോകുത്തരാധമ്മാ.
കല്യാണമിത്ത ¶ ൧ മാഗമ്മ,
സബ്ബേ തേ ഹോന്തി പാണിനം;
തസ്മാ കല്യാണമിത്തേസു,
കാതബ്ബോ ആദരോ സദാ.
യോ വേ കതഞ്ഞൂ കതവേദികോ ധിരോ,
കല്യാണമിത്തോ ദള്ഹഭത്തിച ഹോതി;
ദുക്ഖിതസ്സ സക്കച്ചം കരേതി കിച്ചം,
തഥാവിധം സപ്പുരിസാതി വദന്തി.
യസ്സഹി ¶ ധമ്മം പുരിസോ വിജഞ്ഞാ,
യേചസ്സ കങ്ഖം വിനയന്തി സന്തോ;
തഞ്ഹിസ്സ ദീപഞ്ച പരായനഞ്ച,
ന തേന മിത്തം ജിരയേഥ പഞ്ഞോ.
നായകകഥാ
കസ്സകോ ¶ വാണിജോമച്ചോ,
സമണോ സുതസീലവാ;
തേസു വിപുലജാതേസു,
രട്ഠംപി വിപുലം സിയാ.
തേസു ദുബ്ബലജാതേസു,
രട്ഠംപി ദുബ്ബലം സിയാ;
തസ്മാ രട്ഠംപി വിപുലം,
ധാരയേ രട്ഠസാരവാ.
മഹാരുക്ഖസ്സ ¶ ഫലിനോ,
ആമം ഛിന്ദതി യോ ഫലം;
രസഞ്ചസ്സ നജാനാതി,
ബീജഞ്ചസ്സ വിനസ്സതി.
മഹാരുക്ഖുപമം രട്ഠം,
യോ അധമ്മേന സാസതി;
രസഞ്ചസ്സ നജാനാതി,
രട്ഠഞ്ചാപി വിനസ്സതി.
മഹാരുക്ഖസ്സ ഫലിനോ,
പക്കം ഛിന്ദതി യോ ഫലം;
രസഞ്ചസ്സ വിജാനാതി,
ബീജഞ്ചസ്സ നനസ്സതി.
മഹാരുക്ഖുപമം ¶ രട്ഠം,
ധമ്മേന യോ പസാസതി;
രസഞ്ചസ്സ വിജാനാതി,
രട്ഠഞ്ചാപി നനസ്സതി.
ജനപ്പദഞ്ച യോരാജാ,
അധമ്മേന പസാസതി;
സബ്ബോ സധിഹി സോരാജാ,
വിരുദ്ധോ ഹോതി ഖത്തിയോ.
തഥേവ ¶ നിഗമേ ഹിംസം,
യേ യുത്താ കയവിക്കയേ;
സുങ്കദാനബലീകാരേ,
സ കോസേന വിരുജ്ഝതി.
മഹാരവരഖേത്തേസു,
സങ്ഗ, മേ കതനിസ്സമേ;
ഉസ്സിതേ ഹിംസയം രാജാ,
സബലേന വിരുജ്ഝതി.
തഥേവ ഇസയോ ഹിംസോ,
സംയമേ ബ്രഹ്മചാരിയോ;
അധമ്മചാരി ഖത്തീയോ,
സോ സഗ്ഗേന വിരുജ്ഝതി.
സയംകതാ ¶ നപരേന,
മഹാനജ്ജോ ജുവകതാ;
ഇസ്സരേന തഥാ രഞ്ഞാ,
സരട്ഠേ അധിപച്ചതാ.
പാപംവാപി ഹി പുഞ്ഞംവാ,
പധാനോ യം കരോതിചേ;
ലോകോപേവം കരോത്യേവ,
തം വിജാനേയ്യ പണ്ഡിതോ.
കച്ഛപീനഞ്ച ¶ മച്ഛീനം,
കുക്കുടീനഞ്ച ധേനൂനം;
പുത്തപോസാ യഥാഹോതി,
തഥാ മച്ചേസു രാജൂനം.
അനായകാ വിനസ്സന്തി,
നസ്സന്തി ബഹുനായകാ;
ഥീനായകാ വിനസ്സന്തി,
നസ്സന്തി സുസുനായകാ.
ബഹുവോ ¶ യത്ഥ നേതാരോ,
സബ്ബേ പണ്ഡിതമാനിനോ;
സബ്ബേ മഹത്തമിച്ഛന്തി,
കതം നേസം വിനസ്സതി.
നോദയായ വിനാസായ,
ബഹുനായകതാ ഭൂസം;
നോമിലന്തി വിനസ്സന്തി,
പദ്മാ ന്യക്കേഹിസത്തഹി.
അസന്തുട്ഠോ യതീ നട്ഠോ,
സന്തുട്ഠോച മഹീപതി;
സലജ്ജാ ഗണികാ നട്ഠാ,
നിലജ്ജാതു കുലങ്ഗനാ.
ന ¶ ഗണസ്സ ഗ്ഗതോ ഗച്ഛേ,
സിദ്ധേ കമ്മേ സമംഫലം;
കമ്മവിപ്പത്തി ചേഹോതി,
മുഖരോ തത്ര ഹഞ്ഞതേ.
പധിരോ ച തപസ്സീനി,
സൂരോ രണവണോ തഥാ;
മജ്ജപോ പതിഥീ രാജാ,
ഏതേ നസദ്ദഹാമഹം.
ജാനേയ്യ ¶ പേസനേ ഭച്ചം,
ബന്ധവാപി ഭയാഗതേ;
ആപദാസു തഥാ മിത്തം,
ദാരഞ്ച വിഭവക്ഖയേ.
രണാ പച്ചാഗതം സൂരം,
ധനഞ്ച ഘരമാഗതം;
ജിണ്ണ മന്നം പസംസേയ്യ,
ദാരഞ്ച ഗതയോബ്ബനം.
സദ്ധാപേമേസു സന്തേസു,
നഗണേ മാസകം സതം;
സദ്ധാവേമേസ്വ സന്തേസു,
മാസകംപി സതം ഗണേ.
അദന്തദമനം ¶ ദാനം,
ദാനം സബ്ബത്ഥസാധകം;
ദാനേന പിയവാചേന,
ഉന്നമന്തി നമന്തിച.
ദാനം സിനേഹഭേസജ്ജം,
മച്ഛേരം ദുസ്സനോസധം;
ദാനം യസസ്സഭോസജ്ജം,
മച്ഛേരം കപ്പനോസധം.
ദുബ്ഭിക്ഖേ ¶ അന്നദാതംച,
സുഭിക്ഖേച ഹിരഞ്ഞദം;
ഭയേചാഭയതാദാനം,
സഗ്ഗേപി ബഹു മഞ്ഞതേ.
സതംചക്ഖു സതംകണ്ണാ,
നായകസ്സ സുതാ സദാ;
തഥാപി അന്ധപധീരോ;
ഏസാ നായകധമ്മതാ.
ഖമാ ജാഗരിയു ട്ഠാനം,
സംവിഭാഗോ ദയിക്ഖണാ;
നായകസ്സ ഗുണാഏതേ,
ഇച്ഛിതബ്ബാ ഹിതത്ഥിനാ.
പരിഭൂതോ ¶ മുദൂ ഹോതി,
അതിതിക്ഖോച വേരവാ;
ഏതഞ്ചഉഭയം ഞത്വാ,
അനുമജ്ഝം സമാചരേ.
നേകന്തമുദുനാ സക്കാ,
ഏകന്തതിഖിണേനവാ;
അത്തം മഹന്തേ ഠപേതും,
തസ്മാ ഉഭയ മാചരേ.
പിട്ഠിതോ ¶ ക്കം നിസേവേയ്യ,
കുച്ഛിനാതു ഹുതാസനം;
സാമികം സബ്ബഭാവേന,
പരലോകം അമായായ.
നസേവേ ഫരുസംസാമിം,
തംപി സേവേന മച്ഛരിം;
തതോ പഗ്ഗണ്ഹകംസേവേ,
സേവേ നിഗ്ഗണ്ഹകം തതോ;
ന സാ രാജാ യോ അജേയ്യം ജിനാതി,
ന സോ സഖായോ സഖാരം ജിനാതി;
ന സാ ഭരിയാ പതിനോ വിരോധതി,
ന തേ വുത്താ യേ നഭരന്തി ജിണ്ണകം.
ന ¶ സാ സഭാ യത്ഥ നസന്തി സന്തോ,
ന തേ സന്തോ യേ നവദന്തി ധമ്മം;
രാഗഞ്ച ദോസഞ്ച പഹായ മോഹം,
ധമ്മം ഭണന്താവ ഭവന്തി സന്തോ.
സുതസ്സ രക്ഖാ സതതാഭിയോഗോ;
കുലസ്സ വത്തം പുരിസസ്സ വിജ്ജാ;
രഞ്ഞോ പമാദോ പസമോധനസ്സ,
ഥീനന്തു ജാനാമി ന ജാതു രക്ഖം.
ഇത്ഥികഥാ
നമാതരാ ¶ ധീതുയാ വാപി,
ഭഗീനിയാ വിചക്ഖണോ;
നവിവിത്താസനേ മന്തേ,
നാരീ മായാവിനീനനു.
വിജ്ജുതാനഞ്ച ലോലത്തം,
സത്ഥാനഞ്ചതിതിക്ഖണം;
സീഘതം വായുതേജാനം,
അനുകുബ്ബന്തി നാരിയോ.
ദ്വിഗുണോ ഥീന മാഹാരോ,
ബുദ്ധിചാപി ചതുഗ്ഗുണോ;
ഛഗുണോ ഹോതി വായാമോ,
കാമോത്വ ട്ഠ ഗുണോഭവേ.
ഏകമേകായഇത്ഥീയാ,
അട്ഠട്ഠപതിനോ സിയും;
സൂരാച ബലവന്തോച,
സബ്ബാകാമരസാഹരാ;
കരേയ്യ നവമേ ഛന്ദം,
ഉന്നത്താ ഹി നപൂരതി.
ലപന്തി ¶ സദ്ധിമഞ്ഞേന,
പസ്സന്തഞ്ഞം സവിബ്ഭമാ;
ചിത്തകം ചിന്തയന്തഞ്ഞം,
നാരീനംനാമ കോ പിയോ.
ജിവ്ഹാസഹസ്സികോ യോ ഹി,
ജീവേ വസ്സസതം നരോ;
തേന നികമ്മുനോ വുത്തോ,
ഥീദോസോ കിംഖയംഗതോ.
അഗ്ഗി ആപോ ഥിയോ മുള്ഹോ,
സപ്പോ രാജകുലാനിച;
പയതനാപഗന്തബ്ബോ,
മച്ചുപാണഹരാനിതി.
ഇത്ഥീനം ¶ ദുജ്ജനാ നഞ്ച,
വിസാസോനോപപജ്ജതേ;
വീസസ്സ സിങ്ഗിനോ രോഗ,
നദീരാജകുലസ്സച.
സത്ഥം സുനിച്ഛിതമതീപി വിചിന്തനീയം,
സ്വാരാധിതോപ്യ വനിപോ പരിസങ്കനീയോ;
ഹത്ഥങ്ഗതാപി യുവതീപരിരക്ഖനീയാ,
സത്ഥാവനീപയുവതീസു കുതോവസിത്ഥം.
അയുത്തകമ്മാരദ്ധനം വിരോധോ,
സങ്ഘസ്സ യുദ്ധഞ്ച മഹാബലേഹി;
വിസ്സാസകമ്മം പമാദാസു നിച്ചം,
ദ്വാരാനിമച്ചുസ്സ വദന്തി പഞ്ഞാ.
വാതം ജാലേന നരോ പരാമസേ,
ഓസിഞ്ചേ സാഗരം ഏകപാണിനാ;
സകേനതാലേന ജനേയ്യ ഘോസം,
യോ സബ്ബഭാവം പമദാസു ഓസജേ.
ഇത്ഥീപി ¶ ഹി ഏകച്ചിയാ,
സേയ്യാ വുത്താവ മുനിനാ;
ഭണ്ഡാന മുത്തമം ഇത്ഥീ,
അഗ്ഗുപട്ഠായികാതിച.
യോ നം ഭരതി സബ്ബദാ,
നിച്ചം ആതാപി ഉസ്സുകോ;
സബ്ബകാമഹരം പോസം,
ഭത്താരം നാതിമഞ്ഞതി.
നാചാപി ¶ സോത്ഥി ഭത്താരം,
ഇസ്സാചാരേന രോസയേ;
ഭത്തുച ഗരുനോസബ്ബേ,
പടിപൂജേതി പണ്ഡിതോ.
ഉട്ഠായികാ അനാലാസാ,
സങ്ഗഹിതപരിജ്ജനാ;
ഭത്തു മനാപം ചരതി,
ഭത്തകം അനുരക്ഖതി.
ഏവം വത്തതി യാനാരീ,
ഭത്തുഛന്ദവസാനുഗാ;
മനാപാനാമ തേദേവാ,
യത്ഥ സാ ഉപപജ്ജതി.
കോകിലാനം ¶ സരോ രൂപം,
നാരീരൂപം പതിബ്ബതം;
വിജ്ജാ രൂപ മരൂപാനം,
ഖമാ രൂപം തപസ്സീനം.
ആനേയ കുലജം പഞ്ഞോ,
വിരൂപമപി കഞ്ഞകം;
ഹീനായപി സുരൂപായ,
വിവാഹംസദിസം കരേ.
വിസമ്ഹാമതമാദേയ്യ ¶ ,
അമജ്ജമ്ഹാപികഞ്ചനം;
നിചമ്ഹാപ്യുത്തമാവിജ്ജാ,
രതനിത്ഥീപിദുകുലാ.
ബാലിത്ഥീ മക്ഖികാതുണ്ഡം,
ഇസീനഞ്ച കമണ്ഡലും;
സേതമ്ബു ഫലം തമ്ബുലം,
നോച്ഛിട്ഠമുപജായതേ.
ബാലക്കോ പണ്ണധൂമോച,
വുദ്ധിത്ഥീ പല്ലലോദകം;
ആയുക്ഖയകരം നിച്ചം,
രത്തോച ദധിഭോജനം.
ഥിയോ ¶ സേവേയ്യ നച്ചന്തം,
സാദും ഭുഞ്ജേയ്യനാഹിതം;
പൂജയേ മാനയേ വുദ്ധേ,
ഗുരും മായായ നോഭജേ.
ആചാരോ കുല മാഖ്യാതി,
ദേസ മാഖ്യാതി ഭാസിതം;
സമ്ഭവോ പേമ മാഖ്യാതി,
ദേഹ മാഖ്യാതിഭോജനം.
ദേഹീതിവചനാദ്വാരാ ¶ ,
ദേഹട്ഠാപഞ്ചദേവതാ;
സജ്ജ നിയന്തി ധീ കിത്തി,
ഹിരീ സിരീ മതീപിച.
ദേഹീതിവചനം ദുക്ഖം,
നത്ഥീതിവചനം തഥാ;
വാക്യംദേഹീതിനത്ഥീതി,
മാഭവേയ്യ ഭവേഭവേ.
ബോധയന്തി നയാചന്തി,
ദേഹീതി പച്ഛിമാജനാ;
പസ്സ വത്ഥുമദാനസ്സ,
മാഭവതൂതി ഈദിസോ.
മഹാ ¶ അത്യപ്പകം യാതി,
നിഗുണേ ഗുണവാപിഹ;
അട്ഠാനട്ഠേയ്യഭാവേന,
ഗജിന്ദോഇവ ദബ്ബകേ.
മഹന്തം നിസ്സയംകത്വാ,
ഖുദ്ദോപ്യതിമഹാ ഭവേ;
ഹേമപബ്ബതമാപജ്ജ,
സോവണ്ണാകിര പക്ഖിനോ.
ബഹൂന ¶ മപ്പസാരാനം,
ഏകിഭാവോ ഹിദുജ്ജയോ;
തിണേന വട്ടതേ രജ്ജു,
തായ നാഗോപി ബന്ധതേ.
അസഹായോ സമത്ഥോപി,
തേജസി കിം കരിസ്സതി;
നിവാതസണ്ഠിതോ അഗ്ഗി,
സയമേവൂപസമ്മതി.
ഖന്തും തപനജോതേജോ,
സക്കാഹോതി ന വണ്ണജോ;
ഭൂപാദീഹി കതോദണ്ഡോ,
സക്കാഹോതി ന ഭച്ചജോ.
ഥീസംസഗ്ഗേ ¶ കുതോസുദ്ധോ,
മംസഭക്ഖേ കുതോദയാ;
സുരാപാണേ കുതോസച്ചം,
പകോധമ്ഹി കുതോതപോ.
ഥീയാ ഗുയ്ഹം നസംസേയ്യ,
അമിത്തസ്സച പണ്ഡിതോ;
യോചാ മിസ്സേന സംഹീരോ,
ഹദയത്ഥേനോ യോനരോ.
ഗുയ്ഹമത്ഥ ¶
സമ്ബോധയതി യോനരോ;
മന്തഭേദഭയാ തസ്സ,
ദാസഭൂതോ തിതിക്ഖതി.
വഹേ അമിത്ത ഖന്ധേന,
യാവകാലേ അനാഗതേ;
തമ്ഹേവ ചാഗതേ കാലേ,
ഭിന്ദേ ഘടമി വുപ്പലേ.
ഖലം ¶ സാലം പസും ഖേത്തം,
ഗന്ത്വാചസ്സ അഭിക്ഖണം;
മിതം ധഞ്ഞം നിധാപേയ്യ,
മിതഞ്ച പാചയേ ഘരേ.
കോധം ലോഭം മദം മാനം,
തന്ദിം മിസ്സം പമത്തകം;
സോണ്ഠംനിദ്ധാലുകം മക്ഖം,
മച്ഛേരഞ്ച ജഹേ ബുധോ.
കോധോ ¶ അബ്ഭന്തരേ ജാതോ,
ധൂവം നാസേതി കോധനം;
വത്ഥാലങ്കാരപുണ്ണായം,
മഞ്ജൂസായം സിഖീയഥാ.
ഉപ്പജ്ജതേ സചേ കോധോ;
ആവജ്ജേ കകചൂപമം;
ഉപ്പജ്ജേ ചേ രസേ തണ്ഹാ,
പുത്തമംസൂപമം സരേ.
ഗുണ മദ്ധിസമം മക്ഖേ,
പരേന കലഹേ സതി;
അദ്ധിസമം പകാസേതി,
അണുമത്തംവവജ്ജകം.
തസ്സേവ ¶ തേന പാപീയോ,
യോ കുദ്ധം പടികുജ്ഝതി;
കുദ്ധ മപടികുജ്ഝന്തോ,
സങ്ഗാമം ജേതി ദുജ്ജയം.
രാഗോനാമ മനോസല്ലം,
ഗുണത്ഥവരതക്കരോ;
രാഹു വിജ്ജാസസങ്കസ്സ,
തപോധനഹുതാസനോ.
പമാദോ ¶ ജായതേ മദാ,
പമാദാ ജായതേ ഖയോ;
ഖയാ പദോസാ ജായന്തി,
മദം കിം നജഹേ ബുധോ.
നമന്തി ഫലിനോരുക്ഖാ,
നമന്തി വിബുധാജനാ;
സുക്ഖകട്ഠഞ്ച മുള്ഹോച,
ഭിജ്ജതേവ നനമന്തി.
ഠാനേ ¶ വുദ്ധാന മോകാസം,
ദദേ വുദ്ധാപചായികോ;
നനു താലോ അജീവോപി,
സമീപ ഞ്ഞേ പരോനതോ.
ഗരുകാതബ്ബപോസേസു,
നിച്ചവുത്തിം കരോതി യോ;
നിചത്തം സോ പഹന്താന,
ഉത്തമത്തേ പതിട്ഠതി.
യത്ഥ പോസം നജാനന്തി,
ജാതിയാ വിനയേന വാ;
ന തത്ഥ മാനം കരിയാ,
വസ മഞ്ഞാതകേജനേ.
അഞ്ഞാതവാസം ¶ വസതാ,
ജാതവേദസമേനാപി;
ഖമിതബ്ബം സപഞ്ഞേന,
അപി ദാസസ്സ തജ്ജിതം.
ധനധഞ്ഞാപയോഗേസു,
തഥാ വിജ്ജാഗമേസുച;
ദൂതേച ബ്യവഹാരേച,
ചത്തലജ്ജോ സദാ ഭവേ.
നഹി ¶ കോചി കതേ കിച്ചേ,
കത്താരം സമ്മപേക്ഖതേ;
തസ്മാ സബ്ബാനികമ്മാനി,
സാവസേസാനി കാരയേ.
ഇണസേസോ അഗ്ഗിസേസോ,
സത്തുസേസോ തയോഇമേ;
പുനപ്പുനംപി വഡ്ഢന്തി,
തസ്മാ സേസം നകാരയേ.
നത്ഥി വിജ്ജാസമം വിത്തം,
നത്ഥി ബ്യാധിസമോ രിപു;
നത്ഥി അത്തസമം പേമം,
നത്ഥി കമ്മപരം ബലം.
അത്തനാ ¶ കുരുതേ ലക്ഖീ,
അലക്ഖീചാപി അത്തനാ;
നഹി ലക്ഖീ അലക്ഖീച,
അഞ്ഞോ അഞ്ഞസ്സ കുരുതേ.
സയം ആയം വയം രഞ്ഞാ,
സയം ജഞ്ഞാ കതാകതം;
അത്തനാവ ഭവക്ഖേയ്യ,
കതാനി അകതാനിച.
ഉപകാരം ¶ ഹിതേനേവ,
സത്തുനാ സത്തു മുദ്ധരേ;
പാദലഗ്ഗം കരട്ഠേന,
കണ്ടകേന കണ്ടകം.
നമേ നമന്തസ്സ ഭജേ ഭജന്തം,
കിച്ചാനി ക്രുപസ്സ കരേയ്യ കിച്ചം;
നാ നത്ഥകാമസ്സ കരേയ്യ അത്ഥം,
അസമ്ഭജന്തംപി നസമ്ഭജേയ്യ.
ചജേ ¶ ചജന്തം നവതം കരിയാ,
അപേതചിത്തേന നസമ്ഭജേയ്യ;
ദിജോ ദുമം ഖീണഫല മഞത്വാ,
അഞ്ഞം സപേക്ഖേയ്യ മഹാതി ലോകോ.