📜
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
ലോകനീതി
൧. പണ്ഡിതകണ്ഡോ
ലോകനീതിം ¶ പവക്ഖാമി,
നാനാസത്ഥസമുദ്ധടം;
മാഗധേനേവ സങ്ഖേപം,
വന്ദിത്വാ രതനത്ഥയം.
നീതിലോകേ പുരിസസ്സ സാരോ,
മാതാ പിതാ ആചരിയോച മിത്തോ;
തസ്മാ ഹി നീതിം പുരിസോ വിജഞ്ഞാ,
ഞാണീ മഹാ ഹോതി ബഹുസ്സുതോച.
അലസസ്സ കുതോ സിപ്പം,
അസിപ്പസ്സ കുതോ ധനം;
അധനസ്സ കുതോ മിത്തം,
അമിത്തസ്സ കുതോ സുഖം;
അസുഖസ്സ ¶ കുതോ പുഞ്ഞം,
അപുഞ്ഞസ്സ കുതോ വരം.
സിപ്പാ സമം ധനം നത്ഥി,
സിപ്പം ചോരാ നഗണ്ഹരേ;
ഇധ ലോകേ സിപ്പം മിത്തം,
പരലോകേ സുഖാവഹം.
അപ്പകം നാതിമഞ്ഞേയ്യ,
ചിത്തേ സുതം നിധാപയേ;
വമ്മികോദകബിന്ദൂവ,
ചിരേന പരിപൂരതി.
ഖുദ്ദോതി നാതിമഞ്ഞേയ്യ,
വിജ്ജം വാ സിപ്പമേവ വാ;
ഏകമ്പി പരിയോദാതം,
ജീവിതകപ്പകാരണം.
സേലേ സേലേ ന മാണികം,
ഗജേ ഗജേ ന മുത്തികം;
വനേ വനേ ന ചന്ദനം,
ഠാനേ ഠാനേ ന പണ്ഡിതം.
പണ്ഡിതോ സുതസമ്പന്നോ,
യത്ഥ അത്ഥീതി ചേ സുതോ;
മഹുസ്സാഹേന ¶ തം ഠാനം,
ഗന്തബ്ബംവ സുതേസിനാ.
സിനേ സിപ്പം സിനേ ധനം,
സിനേ പബ്ബതമാരുഹം;
സിനേ കാമസ്സ കോധസ്സ,
ഇമേ പഞ്ച സിനേ സിനേ.
സുതി സമ്മുതി സങ്ഖ്യാച,
യോഗാ നീതി വിസേസകാ;
ഗന്ധബ്ബാ ഗണികാ ചേവ,
ധനു ബേദാ ച പൂരണാ.
തികിച്ഛാ ഇതിഹാസാ ച,
ജോതി മായാ ച ഛന്ദതി;
കേതു മന്താ ച സദ്ദാ ച,
സിപ്പാട്ഠാരസകാ ഇമേ.
അപുട്ഠോ പണ്ഡിതോ ഭേരീ,
പജ്ജുന്നോ മേ ഹോതി പുച്ഛിതോ;
ബാലോ പുട്ഠോ അപുട്ഠോപി,
ബഹുമ്പി ഭണതേ സദാ.
പോത്ഥകേസു ച യം സിപ്പം,
പരഹത്ഥേസു യം ധനം;
യഥാകിച്ചേ ¶ സമുപ്പന്നേ,
ന തം സിപ്പം ന തം ധനം.
ജലപ്പമാണം കുമുദ്ദനാലം,
കുലപ്പമാണം വിനയോ പമാണം;
ബ്യത്തിപ്പമാണം കഥീതവാക്യം,
പഥവിയാ പമാണം തിണ മിലാതം.
അപ്പസ്സുതോ സുതം അപ്പം,
ബഹും മഞ്ഞതി മാനവാ;
സിന്ധൂദകം അപസ്സന്തോ,
കൂപേ തോയംവ മണ്ഡുകോ.
പഥമം പരാജയേ സിപ്പം,
ദുതിയം പരാജയേ ധനം;
തതിയം പരാജയേ ധമ്മം,
ചതുത്ഥം കിം കരിസ്സതി.
ബ്യത്ത പുത്ര കിമലസോ,
അബ്യത്തോ ഭാരഹാരകോ;
ബ്യത്തകോ പൂജിതോ ലോകേ,
ബ്യത്ത പുത്ര ദിനേ ദിനേ.
മാതാ വേരീ പിതാ സത്രു,
കേന ബാലേ ന സിക്ഖിതാ;
സഭാമജ്ഝേ ¶ ന സോഭന്തി,
ഹംസമജ്ഝേ ബകോയഥാ.
കണ്ടകം ഗിരി കോ തിക്ഖതി,
കോ അഞ്ജനം മിഗക്ഖികം;
ഉപ്പഥം പല്ലലേ കോ സുഗന്ധം,
കുല-പുത്ത-രൂപോ കോ പവത്തതി;
സാമം-ഭാവോ.
ന രസം അകോതമ്ബുലം,
അധനസ്സ, ലങ്കതമ്പി;
അലോനകന്തു ബ്യഞ്ജനം,
ബ്യാകരണം അസിപ്പസ്സ.
സുസ്സുസാ സുതസമ്പന്നോ,
സുതാപഞ്ഞായ പവഡ്ഢതി;
പഞ്ഞായ അത്ഥം ജാനാതി,
ഞാതോ അത്ഥോ സുഖാവഹോ.
ഭോജനം മേഥുനം നിദ്ദാ,
ഗോണേ പോസേപി വിജ്ജതി;
വിജ്ജാ വിസേസോ പോസസ്സ,
തം ഹീനോ ഗോസമോ ഭവേ.
നത്ഥി വിജ്ജാസമംമിത്തം,
നച ബ്യാധിസമോ രിപു;
നച ¶ അത്തസമം പേമം,
നച കമ്മസമം ബലം.
ഹംസോ മജ്ഝേ ന കാകാനം,
സീഹോ ഗുന്നം ന സോഭതേ;
ഗദ്രഭമജ്ഝേ തുരങ്ഗോ,
ബാലമജ്ഝേ ച പണ്ഡിതോ.
യാവജീവമ്പി ചേ ബാലോ,
പണ്ഡിതം പയിരുപാസതി;
ന സോ ധമ്മം വിജാനാതി,
ദബ്ബി സൂപരസം യഥാ.
മുഹുത്തമപി ചേ വിഞ്ഞൂ,
പണ്ഡിതം പയിരുപാസതി;
ഖിപ്പം ധമ്മം വിജാനാതി,
ജിവ്ഹാ സൂപരസം യഥാ.
വിനാ സത്ഥം ന ഗച്ഛേയ്യ,
സൂരോ സങ്ഗാമഭൂമിയം;
പണ്ഡിത്വാദ്ധഗൂ വാണിജോ,
വിദേസഗമനോ തഥാ.
ധനനാസം മനോതാപം,
ഘരേ ദുച്ചരിതാനി ച;
വഞ്ചനഞ്ച ¶ അവമാനം,
പണ്ഡിതോ ന പകാസയേ.
പത്താനുരൂപകം വാക്യം,
സഭാവരൂപകം പിയം;
അത്താനുരൂപകം കോധം,
യോ ജാനാതി സ പണ്ഡിതോ.
അ-ധനസ്സ രസം ഖാദാ,
അ-ബലസ്സ ഹഥാ നരാ;
അ-പഞ്ഞസ്സ വാക്യ-കഥാ,
ഉമ്മത്തക-സമാ ഇമേ.
അനവ്ഹായം ഗമയന്തോ,
അ-പുച്ഛാ ബഹു-ഭാസകോ;
അത്ത-ഗുണം പകാസേന്തോ,
തി-വിധം ഹീന-ലക്ഖണം.
അപ്പ-രൂപോ ബഹും ഭാസോ,
അപ്പ-പഞ്ഞോ പകാസിതോ;
അപ്പ-പൂരോ ഘടോ ഖോഭേ,
അപ്പ-ഖീരാ ഗാവീ ചഥേ.
മണ്ഡൂകേപി ഉക്രേ സീഹേ,
കാകഗ്ഗഹേ പിയേ പിയേ;
അ-പണ്ഡീപി ¶ പണ്ഡീ ഹുത്വാ,
ധീരാ പുച്ഛേ വയേ വയേ.
മണ്ഡൂകേപി ഉക്രേ സീഹേ,
സൂകരേപി ഉഹേ ദീപേ;
ബിളാരേ സദിസേ ബ്യഗ്ഘേ,
സബ്ബ ധീരേ സിപ്പ-സമേ.
ന തിത്തി രാജാ ധനമ്ഹി,
പണ്ഡിതോപി സു-ഭാസിതേ;
ചക്ഖുംപി പിയ-ദസ്സനേ,
ജലേ സാഗരോ ന തിത്തി.
രൂപ-യോബ്ബന-സമ്പന്നാ,
വിസാഥ-കുഥ-സമ്ഭവാ;
വിജ്ജാ-ഹീനാ ന സോഭന്തി,
നിഗന്ധാ ഇവ കിംസുകാ.
ഹീനേ പുത്തോ രാജാമച്ചോ,
ബാല-പുത്തോ ച പണ്ഡിതോ;
അ-ധനസ്സ ധനം ബഹു,
പുരിസാനം ന മഞ്ഞഥ.
യോ സിപ്പ-ലോഭേന,
ബഹും ഗണ്ഹാതി തം സിപ്പം;
മൂഗോവ ¶ സുപിനം പസ്സം,
കഥേതുമ്പി ന ഉസ്സഹേ.
ഭിജ്ജേതും കുമ്ഭകാരോ,
സോഭേതും കുമ്ഭ ഘട്ടതി;
ന ഖിപിതും അപായേസു,
സിസ്സാനം വുഡ്ഢി-കാരണാ.
തഗ്ഗരഞ്ച പലാസേന,
യോ നരോ ഉപനയ്ഹതി;
പത്താപി സുരഭി വായന്തി,
ഏവം ധീരൂപസേവനാ.
പണ്ഡിതകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
സുജനകണ്ഡോ
സബ്ഭിരേവ സമാസേഥ,
സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ഥവം;
സതം സദ്ധമ്മമഞ്ഞായ,
സേയ്യോ ഹോതി ന പാപിയോ.
ചജ ദുജ്ജന സംസഗ്ഗം,
ഭജ സാധു സമാഗമം;
കര പുഞ്ഞമഹോരത്തിം,
സര നിച്ചമനിച്ചതം.
യഥാ ¶ ഉദുമ്ബരപക്കാ,
ബഹിരത്തകമേവച;
അന്തോ കിമീഹി സമ്പുണ്ണാ,
ഏവം ദുജ്ജനഹദ്ദയാ.
യഥാപി പനസാപക്കാ,
ബഹി കണ്ഡകമേവ ച;
അന്തോ അമതസമ്പന്നാ,
ഏവം സുജനഹദയാ.
സുക്ഖോപി ചന്ദനതരു ന ജഹാതി ഗന്ധം,
നാഗോ ഗതോ നരമുഖേ ന ജഹാതി ലീളം;
യന്താഗതോ മധുരസം ന ജഹാതി ഉച്ഛു,
ദുക്ഖോപി പണ്ഡിതജനോ ന ജഹാതി ധമ്മം.
സീഹോ നാമ ജിഘച്ഛാപി,
പണ്ണാദീനി ന ഖാദതി;
സീഹോ നാമ കിസോചാപി,
നാഗമംസം ന ഖാദതി.
കുല-ജാതോ കുല-പുത്തോ,
കുല-വംസ-സുരക്ഖതോ;
അത്തനാ ദുക്ഖ-പത്തോപി,
ഹീന-കമ്മം ന കാരയേ.
ചന്ദനം ¶ സീതലം ലോകേ,
തതോ ചന്ദംവ സീതലം;
ചന്ദ-ചന്ദനസീതമ്ഹാ,
സാധു വാക്യം സുഭാസിതം.
ഉദേയ്യ ഭാണു പച്ഛിമേ,
മേരുരാജാ നമേയ്യപി;
സീതലാ നരകഗ്ഗിപി,
പബ്ബതഗ്ഗേ ച ഉപ്പലം.
വികസേ ന വിപരീതം,
സാധുവായ്യം കുദാചനം.
സുഖാ രുക്ഖസ്സ ഛായാവ,
തതോ ഞാതി മാതാ പിതു;
തതോ ആചരിയോ രഞ്ഞോ,
തതോ ബുദ്ധസ്സനേകധാ.
ഭമരാ പുപ്ഫമിച്ഛന്തി,
ഗുണമിച്ഛന്തി സുജനാ;
മക്ഖികാ പൂതിമിച്ഛന്തി,
ദോസമിച്ഛന്തി ദുജ്ജനാ.
മാതാഹീനസ്സ ദുബ്ഭാസാ,
പിതാഹീനസ്സ ദുക്രിയാ;
ഉഭോ ¶ മാതാ പിതാ ഹീനാ,
ദുബ്ഭസാച ദുകീരിയാ.
മാതാ സേട്ഠസ്സ സുഭാസാ,
പിതാ സേട്ഠസ്സ സുക്രിയാ;
ഉഭോ മാതാ പിതാ സേട്ഠാ,
സുഭാസാച സുകീരിയാ.
സങ്ഗാമേ സൂര-മിച്ഛന്തി,
മന്തീസു അകൂതൂഹലം;
പിയഞ്ച അന്നപാനേസു,
അത്ഥേ ജാതേ ച പണ്ഡിതം.
സുനഖോ സുനഖം ദിസ്വാ,
ദന്തം ദസ്സേതി ഹിംസിതും;
ദുജ്ജനോ സുജനം ദിസ്വാ,
രോസയം ഹിംസമിച്ഛതി.
മാ ച വേഗേന കിച്ചാനി,
കരോസി കാരാപേസി വാ;
സഹസാ കാരിതം കമ്മം,
മന്ദോ പച്ഛാനുതപ്പതി.
കോധം വിഹിത്വാ ന കദാചിനസോചേ,
മക്ഖപ്പഹാനം ഇസയോ അവണ്ണയും;
സബ്ബേസ ¶ ഫാരുസ-വചം ഖമേഥ,
ഏതം ഖന്തിം ഉത്തമമാഹു സന്തോ.
ദുക്ഖോ നിവാസോ സമ്ബാധേ,
ഠാനേ അസുചിസങ്കതേ;
തതോ അരിമ്ഹി അപ്പിയേ,
തതോപി അകതഞ്ഞുനാ.
ഓവാദേയ്യാനുസാസേയ്യ,
ഗാപകാ ച നിവാരയേ;
സതഞ്ഹി സോ പിയോ ഹോതി,
അസതം ഹോതി അപ്പിയോ.
ഉത്തമത്തനിവാതേന,
സൂരം ഭേദേന നിജ്ജയേ;
നീചം അപ്പക ദാനേന,
വീരിയേന സമം ജയേ.
ന വിസം വിസമിച്ചാഹു,
ധനം സങ്ഘസ്സ ഉച്ചതേ;
വിസം ഏകംവ ഹനതി,
സബ്ബം സങ്ഘസ്സ സന്തകം.
ജവനേ ഭദ്രം ജാനന്തി,
ബലിദ്ദഞ്ച വാഹേനാ;
ദുഹേന ¶ ധേനും ജാനന്തി,
ഭാസമാനേന പണ്ഡിതം.
ധനമപ്പമ്പി സാധൂനം,
കൂപേ വാരിവ നിസ്സയോ;
ബഹും അപി അസാധൂനം,
നച വാരീവ അണ്ണവേ.
നജ്ജോ പിവന്തി നോ ആപം,
രുക്ഖാ ഖാദന്തി നോ ഫലം;
വസ്സന്തി ക്വചി നോ മേഘാ,
പരത്ഥായ സതം ധനം.
അപത്ഥേയ്യം ന പത്ഥേയ്യ,
അ ചിന്തേയ്യം ന ചിന്തയേ;
ധമ്മമേവ സുചിന്തേയ്യ,
കാലം മോഘം ന അച്ചയേ.
അചിന്തിതമ്പി ഭവതി,
ചിന്തിതമ്പി വിനസ്സതി;
ന ഹി ചിന്താമയാ ഭോഗാ,
ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സവാ.
അസന്തസ്സ പിയോ ഹോതി,
സന്തേ ന കുരുതേ പിയം;
അസതം ¶ ധമ്മം രോചേതി,
തം പരാഭവതോ മുഖം.
സുജനകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൪. ബാലദുജ്ജനകണ്ഡോ
അതിപ്പിയോ ന കാതബ്ബോ,
ഖലോ കോതൂഹലം കരോ;
സിരസാ വഹ്യമാനോപി,
അഡ്ഢപൂരോ ഘടോ യഥാ.
സപ്പോ ദുട്ഠോ ഖലോ ദുട്ഠോ,
സപ്പോ ദുട്ഠതരോ ഖലോ;
മന്തോസധേഹി സോ സപ്പോ,
ഖലോ കേനുപസമ്മതി.
യോ ബാലോ മഞ്ഞതി ബാല്യം,
പണ്ഡിതോ വാപി തേന സോ;
ബാലോവ പണ്ഡിതമാനീ,
സോ വേ ബാലോതി വുച്ചതി.
മധുംവ മഞ്ഞതീ ബാലോ,
യാവ പാപം ന പച്ചതി;
യദാച ¶ പച്ചതീ പാപം,
അഥ ദുക്ഖം നിഗച്ഛതി.
ന സാധു ബലവാ ബാലോ,
സഹസാ വിന്ദതേ ധനം;
കായസ്സ ഭേദാ ദുപ്പഞ്ഞോ,
നിരയം സോപപജ്ജതി.
ഘരേ ദുട്ഠോ ച മൂസീകോ ച,
വനേ ദുട്ഠോ ച വാനരോ;
സകുണേ ച ദുട്ഠോ കാകോ,
നരേ ദുട്ഠോച ബ്രാഹ്മണോ.
ദീഘാ ജാഗരതോ രത്തി,
ദീഘം സന്തസ്സ യോജനം;
ദീഘോ ബാലാന സംസാരോ,
സദ്ധമ്മം അ-വിജാനതം.
തില മത്തം പരേസംവ,
അപ്പ ദോസഞ്ച പസ്സതി;
നാളികേരമ്പി സദോസം,
ഖല-ജാതോ ന പസ്സതി.
നത്തദോസം പരേ ജഞ്ഞാ,
ജഞ്ഞാ ദോസം പരസ്സതു;
ഗുയ്ഹേ ¶ കുമ്മോ അങ്ഗാനി,
പര ദോസഞ്ച ലക്ഖയേ.
പണ്ഡിതസ്സ പസംസായ,
ദണ്ഡോ ബാലേന ദീയതേ;
പണ്ഡിതോ പണ്ഡിതേനേവ,
വണ്ണിതോവ സുവണ്ണിതോ.
ലുദ്ധം അത്ഥേന ഗണ്ഹേയ്യ,
ഥദ്ധം അഞ്ജലി കമ്മുനാ;
ഛന്ദാനുവത്തിയാ മൂള്ഹം,
യഥാഭൂതേന പണ്ഡിതം.
ബാലദുജ്ജനകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൪. മിത്തകണ്ഡോ
ഹിതകാരോ പരോ ബന്ധു,
ബന്ധൂപി അഹിതോ പരോ;
അ ഹിതോ ദേഹജോ ബ്യാധി,
ഹിതം അരഞ്ഞമോസധം.
പരോക്ഖേ ഗുണ-ഹന്താരം,
പച്ചക്ഖേ പിയവാദിനം;
വജ്ജേയ്യ ¶ താദിസം മിത്തം,
വിസകുമ്ഭേ യഥാ മധും.
ധനഹീനേ ചജേ മിത്തോ,
പുത്തദാരാ സഹോദരാ;
ധനവന്തംവ സേവന്തി,
ധനം ലോകേ മഹാ സഖാ.
ജാനേയ്യ പേസേന ഭച്ചം,
ബന്ധും വാപി ഭയാഗതേ;
അപ്പകാസു തഥാ മിത്തം,
ദാരഞ്ച വിഭവക്ഖയേ.
സോ ബന്ധു യോ ഹിതേ യുത്തോ,
പിതരോ ഹോന്തി പോസകോ;
തം മിത്തം യത്ഥ വിസ്സാസോ,
സാ ഭരിയാ ച യസ്സ നിബ്ബൂതി.
ന വിസ്സസേ അ-വിസ്സത്തം,
മിത്തഞ്ചാപി ന വിസ്സസേ;
കദാചി കുപിതോ മിതോ,
സബ്ബം ദോസം പകാസയേ.
സകിം ദുട്ഠഞ്ച യോ മിത്തം,
പുന സന്ധിതുമിച്ഛതി;
സോ ¶ മച്ചും ഉപഗണ്ഹാതി,
ഗബ്ഭമസ്സതരീ യഥാ.
വഹേ അ-മിത്തം ഖന്ധേന,
യാവ കാലോ അനാഗതോ;
തമേവ ആഗതേ കാലേ,
സേലേ ഭിന്ദേ ഘടം ഇവ.
ഇണസേസോ അഗ്ഗിസേസോ,
സത്രുസേസോ തഥേവ ച;
പുനപ്പുനം വിവഡ്ഢന്തി,
തസ്മാ സേസം ന കാരയേ.
പദുമംവ മുഖം യസ്സ,
വാചാ ചന്ദന സീതലാ;
താദിസം നോപസേവേയ്യ,
ഹദയേതു ഹലാഹലം.
ന സേവേ ഫരുസം സാമിം,
നച സേവേയ്യ മച്ഛരിം;
തതോ അപഗ്ഗണ്ഹം സാമിം,
നേവ നിഗ്ഗഹിതം തതോ.
സിങ്ഗീ പഞ്ഞാസ ഹത്ഥേന,
വജ്ജേ സതേന വാജിനം;
ഹത്ഥിം ¶ ദന്തിം സഹസ്സേന,
ദേസ ചാഗേന ദുജ്ജനം.
കുദേസഞ്ച കുമിത്തഞ്ച,
കുകുലഞ്ച കുബന്ധവം;
കുദാരഞ്ച കുദാസഞ്ച,
ദൂരതോ പരിവജ്ജയേ.
രോഗാതുരേ ച ദുബ്ഭിക്ഖേ,
ബ്യസനേ സത്തു വിഗ്ഗഹേ;
രാജദ്വാരേ സുസാനേ ച,
യേ തിട്ഠന്തി സുമിത്തകാ.
സീതവാചോ ബഹുമിത്തോ,
ഫരുസോ അപ്പമിത്തകോ;
ഉപമം ഏത്ഥ ഞാതബ്ബാ,
ചന്ദ-സൂരിയ-രാജൂനം.
മിത്തകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൫. ഇത്ഥികണ്ഡോ
കോകിലാനം സദ്ദം രൂപം,
നാരീരൂപം പതിബ്ബതാ;
വിജ്ജാ ¶ രൂപം അ-രൂപാനം,
ഖമാ രൂപം തപസ്സിനം.
ഇത്ഥീനഞ്ച ധനം രൂപം,
പുരിസാനം വിജ്ജാ ധനം;
ഭിക്ഖൂനഞ്ച ധനം സീലം,
രാജാനഞ്ച ധനം ബലം.
തപസ്സിനോ കിസാ സോഭാ,
ഥൂലാ സോഭാ ചതുപ്പദാ;
പുരിസാ വിജ്ജവാ സോഭാ,
ഇത്ഥീ സോഭാസ സാമികാ.
പഞ്ച രത്യാ സുഗന്ധബ്ബാ,
സത്ത രത്യാ ധനുഗ്ഗഹാ;
ഏക മാസാ സുഭരിയാ,
അഡ്ഢ മാസാ സിസ്സാ മലാ.
ഹിം രമതി പങ,
ഹങ രമതി പോക.
ഥീ രമതി പു,
ഖു രമതി ധം.
ജിണ്ണമന്നം പസംസേയ്യ,
ദാരഞ്ച ഗതയോബ്ബനം;
രണാ പുനാഗതാ സൂരം,
സസ്സഞ്ച ഗേഹമാഗതം.
ദ്വത്തി-പതികാ ¶ നാരീ ച,
ഭിക്ഖു ദ്വത്തി-വിഹാരികോ;
ദ്വത്തി-പാസ-മുത്തോ പക്ഖീ,
കത-മായാ ബഹൂഥരം.
ദുജ്ജനം പഹാരാദമേ,
മിത്തം ദമേ അ-ഭാണികാ;
ഇത്ഥിഞ്ച ബ്യസനാ ദമേ,
രാഗിനം അപ്പ ഭോജനാ.
ന രത്തി വിനാ ചന്ദിമാ,
വീചിം വിനാ ച അണ്ണവോ;
ഹംസം വിനാ പോക്ഖരണീ,
പതിം കഞ്ഞാച സോഭതേ.
പതിനാ ജനിതോ ഭോഗോ,
ഇത്ഥിയാവ സംഗോപ്പിതോ;
പുരിസോവ ഹി പധാനോ,
ഇത്ഥീ സുത്തംവ സൂചിയാ.
സബ്ബാനദീ വങ്കനദീ,
സബ്ബേ കട്ഠമയാ വനാ;
സബ്ബിത്ഥിയോ കരേ പാപം,
ലഭമാനേ നിവാതകേ.
വിവാദസീലിം ¶ ഉസൂയഭാണിനിം,
സമ്പസ്സതണ്ഹിം ബഹുപാകഭുത്തിനിം;
അഗ്ഗന്തഭുത്തിം പരഗേഹവാസിനിം,
നാരിം ചജേ പുത്തസതമ്പി പൂമാ.
ഭുത്തേസു മണ്ഡേസു ജനീവ കന്തിനീ,
ഗുയ്ഹേച ഠാനേ ഭഗിനീവ ഹിരിണീ;
കമ്മേസു പത്തേസു കരോതി ദാസീവ,
ഭയേസു മന്തീ സയനേസു രാമയേ;
രൂപീസു സിക്ഖീ കുപനേസു ഖന്തിനീ,
സാ നാരീ സേട്ഠാതി വദന്തി പണ്ഡിതാ;
കായസ്സ ഭേദാച ദിവേഭവേയ്യ സാ.
സാമാ മിഗക്ഖീ തനുമജ്ഝഗത്താ,
സൂരൂ സുകേസീ സമദന്തപന്തീ;
ഗമ്ഭീരനാഭീ യുവതീ സുസീലീ,
ഹീനേ കുലേ ജാതാപി വിവാഹ്യാ.
സരദംരതു-കാലാനം,
ഭരിയാനം രൂപവതീ;
ജേട്ഠോ പധാനം പുത്താനം,
ദിസാനം ഉത്തരാദിസാ.
യാ ഇച്ഛേ പുരിസോ ഹോതും,
ജാതി ജാതി പുനപ്പുനം;
സാമികം ¶ അപചായേയ്യ,
ഇന്ദംവ പാരിചാരികാ.
യോ ഇച്ഛേ പുരിസോ ഹോതും,
ജാതി ജാതി പുനപ്പുനം;
പരദാനം വിവജ്ജേയ്യ,
ധോതപാദോവ കദ്ദമം.
അതിക്കന്ത വയോ പോസോ,
ആനേതി തിമ്ബരുത്തനിം;
തസ്സാ ഇസ്സാ അസദ്ധാതി,
തം പരാഭവതോ മുഖം.
ഇത്ഥികണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൬. രാജകണ്ഡോ
ഏകയാമം സയേ രാജാ,
ദ്വിയാമഞ്ഞേവ പണ്ഡിതോ;
ഘരാവാസോ തിയാമംവ,
ചതുയാമം തു യാചകോ.
ധനവാ സുതവാ രാജാ,
നദീ വേജ്ജോ ചിമേപഞ്ച;
യത്ഥ ¶ ദേസേ ന വിജ്ജന്തി,
ന തത്ഥ ദിവസം വസേ.
യസ്മിം പദേസേ ന മാനോ,
ന പേമം നച ബന്ധവാ;
നച വിജ്ജാഗമോ കോചി,
ന തത്ഥ ദിവസം വസേ.
അപുത്തകം ഘരം സുഞ്ഞം,
രട്ഠം സുഞ്ഞം അരാജകം;
അ സിപ്പസ്സ മുഖം സുഞ്ഞം,
സബ്ബ സുഞ്ഞം ദലിദ്ദകാ.
ധനമിച്ഛേയ്യ വാണിജ്ജോ,
വിജ്ജമിച്ഛേ ഭജേസുതം;
പുത്തമിച്ഛേ തരുണിത്ഥിം,
രാജാമച്ചം വസം ഗമേ.
നട്ഠോയതി അസന്തുട്ഠോ,
സന്തുട്ഠോ ച മഹീപതി;
ലജ്ജാ ച ഗണികാ നട്ഠാ,
നില്ലജ്ജാ കുലധീതികാ.
പക്ഖീനം ബലമാകാസോ,
മച്ഛാനമുദകം ബലം;
ദുബ്ബലസ്സ ¶ ബലം രാജാ,
കുമാരാനം രുദം ബലം.
ഖമാ ജാഗരിയുട്ഠാനം,
സംവിഭാഗോ ദയിക്ഖണാ;
നായകസ്സ ഗുണാ ഏതേ,
ഇച്ഛിതബ്ബാ സതം ഗുണാ.
സകിം വദന്തി രാജാനോ,
സകിം സമണബ്രാഹ്മണാ;
സകിം സപ്പുരിസാ ലോകേ,
ഏസ ധമ്മോ സനന്തനോ.
അലസോ ഗിഹീ കാമഭോഗീ ന സാധു,
അസഞ്ഞതോ പബ്ബജിതോ ന സാധു;
രാജാ അനിസമ്മകാരീ ന സാധു,
പണ്ഡിതോ കോധനോ തംപി ന സാധു.
ബഹവോ യത്ഥ നേത്താരോ,
സബ്ബേ പണ്ഡിതമാനിനോ;
സബ്ബേ മഹത്തമിച്ഛന്തി,
തേസം കമ്മം വിനസ്സതി.
ആയം ഖയം സയം ജഞ്ഞാ,
രാജാ സയം കതാകതം;
നിഗ്ഗഹേ ¶ നിഗ്ഗഹേതബ്ബം,
പഗ്ഗഹേ പഗ്ഗഹാരഹം.
പിട്ഠിതോക്കം നിസേവേയ്യ,
കുച്ഛിനാവ ഹുതാസനം;
സാമികം സബ്ബഭാഗേന,
പരലോകം അമോഹവാ.
അഗ്ഗി ആപോ ഇത്ഥിമൂള്ഹോ,
സപ്പോ രാജ-കുലാനിച;
അപയന്തേന ഗന്തബ്ബാ,
അച്ചേക-പാണഹാരകാ.
പദുട്ഠ-ഭരിയ-സംവാസോ,
പദുട്ഠ ചിത്ത ദാസകോ;
സ-സപ്പേ ച ഘരേ വാസോ,
മച്ചു ഏവ ന സംസയോ.
മൂള്ഹ സിസ്സോ പദേസേന,
കുനാരീ ഭരണേന ച;
അസതാ സമ്പയോഗേന,
പണ്ഡിതോപ്പവസീദതി.
മാതാ പുത്തകരം പാപം,
സിസ്സപാപം ഗുരുകതാ;
രാജാ ¶ രട്ഠകരം പാപം,
രാജപാപം പുരോഹിതോ.
അകോധേന ജിനേ കോധം,
അസാധും സാധുനാ ജിനേ;
ജിനേ മച്ഛരിം ദാനേന,
സച്ചേനാലീകവാദിനം;
അദന്തം ദമനം ദാനം,
ദാനം സബ്ബത്ഥ സാധകം;
ദാനേന പിയ വാചായ,
ഉന്നമന്തി നമന്തി ച;
ദാനം സിനേഹഭേസജ്ജം,
മച്ഛേരം ദോസനോസധം;
ദാനം യസസ്സീ ഭേസജ്ജം,
മച്ഛേരം കപണോസധം.
ബഹൂനമപ്പസാരാനം,
സാമഗ്ഗിയാ ജയം ജയേ;
തിണേഹി വത്തതേ യോത്തം,
തേന നാഗോപി ബജ്ഝതേ.
സഹായോ അസമത്ഥോപി,
തേജസാ കിംകരിസ്സതി;
നിവാതേ ¶ ജലിതോ അഗ്ഗി,
സയമേ വൂപസമ്പതി.
ന രഞ്ഞാ സമകം ഭുഞ്ജേ,
കാമഭോഗം കുദാചനം;
ആകപ്പം രസ ഭുത്തിംവാ,
മാലാ ഗന്ധ വിലേപനം;
വത്ഥം സബ്ബഅലങ്കാരം,
ന രഞ്ഞാ സദിസം കരേ.
ന മേ രാജാ സഖാ ഹോതി,
ന രാജാ ഹോതി മേഥുനോ;
ഏസോ സാമികോ മയ്ഹന്തി,
ചിത്തേ നിട്ഠം സുഥാപയേ.
നാതിദൂരേ ഭജേ രഞ്ഞോ,
നാച്ചാസന്നോപവാതകേ;
ഉജുകേ നാതിനിന്നേ ച,
ന ഭജേ ഉച്ചമാസനേ.
ഛദോസേ വജ്ജേ സേവകോ,
തിട്ഠേ അഗ്ഗിംവ സംയതോ.
ഗുണീ സബ്ബഞ്ഞു തുല്യോപി,
നസോഭതി അനിസ്സയോ;
അനഗ്ഘമോപി ¶ മണിസേട്ഠോ,
ഹേമം നിസ്സായ സോഭതി.
രാജകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
൭. പകിണ്ണകകണ്ഡോ
ഇത്ഥിമിസ്സേ കുതോസീലം,
മംസ ഭക്ഖേ കുതോദയാ;
സുരാ പാനേ കുതോസച്ചം,
മഹാലോഭേ കുതോഹിരീ;
മഹാതന്ദേ കുതോസിപ്പം,
മഹാ കോധേ കുതോധനം.
സുരാ യോഗോ വികാലോ ച,
സമജ്ജ ചരണാലസം;
ഖിഡ്ഡാധുത്തോ പാപമിത്തോ,
ഭോഗനാസമുഖാ ഇമേ.
ദിവാ നാദിക്ഖാ വത്തബ്ബം,
രത്തോ നാവചനേന ച;
സഞ്ചരേയ്യ ഭയാ ഭീതോ,
വനേ വനചരീ യഥാ.
ജീവന്താപി മതാപഞ്ച,
ബ്യാസേന പരികിത്തിതാ;
ദുക്ഖിതോ ¶ ബ്യാധിതോമൂള്ഹോ,
ഇണവാ നിത്യസേവകോ.
അനാഗതം ഭയം ദിസ്വാ,
ദൂരതോ പരിവജ്ജയേ;
ആഗതഞ്ച ഭയം ദിസ്വാ,
അ ഭീതോ ഹോതി പണ്ഡിതോ.
നിദ്ദാലുകോ പമത്തോച,
സുഖത്തോ രോഗവാലസോ;
മഹിച്ഛോ കമ്മാരാമോച,
സത്തേ തേ സത്ഥവജ്ജിതാ.
ദുഗ്ഗതം ഗച്ഛ ഹേ ലാഭ,
ലാഭീ ലാഭേന പൂരതി;
ഥലേ പവസ്സ പജ്ജുന്ന,
സിന്ധു ആപേന പൂരതി;
നത്ഥിദം കമ്മപ്പധാനകം.
ന ഹി കോചി കതേ കിച്ചേ,
കത്താരം സമുപേക്ഖതേ;
തസ്മാ സബ്ബാനി കിച്ചാനി,
സാവ സേസേന കാരയേ.
തൂലം സല്ലഹുകം ലോകേ,
തതോ ചാപല്ല-ജാതികോ;
തതോ ¶ വുഡ്ഢ മനോവാദോ,
പമത്തോ ബുദ്ധസാസനേ.
പാസാണഛത്തം ഗരുകം,
തതോ ദേവാനചിക്ഖണം;
തതോ വുഡ്ഢാനമോവാദോ,
തതോ ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
കായസ്സ ദക്ഖിണ ഹത്ഥോ,
ദോസോ ഏത്ഥ കനിട്ഠകോ;
കണ്ണ ഘാനാന-മക്ഖീനം,
വാമോ തു പാദ-പാസകോ.
തമ്ബൂലസ്സ മജ്ഝ പത്തേ,
കുവേരോ രക്ഖതീ സദാ;
മൂലമ്ഹി രക്ഖതി യക്ഖോ,
അഗ്ഗമ്ഹി കാലകണ്ണികാ;
താനി ഭുഞ്ജേയ്യ ഛിന്ദിത്വാ,
സിരീ ഏവം പവഡ്ഢതി.
സമ്പുണ്ണരക്ഖോ ബ്രഹ്മാവ,
അച്ചുരക്ഖോ ച ബിസ്സണോ;
തസ്മാ ഹി തേ പൂജയന്തു,
സദാ മാനേന്തി തം നരം.
ഗോണാ ¶ ഹി സബ്ബഗിഹീനം,
പോസകാ ഭോഗദായകാ;
തസ്മാ ഹി മാതാ പിതൂവ,
മാനയേ സക്കരേയ്യ ച.
യേച ഖാദന്തി ഗോമംസം,
മാതു മംസംവ ഖാദരേ;
മതേസു തേസു ഗിജ്ഝാനം,
ദദേ സോതേ ച വാഹയേ.
ഗുരുസിദ്ധോ സിപ്പാരമ്ഭോ,
രവി സോക്രാ ച മജ്ഝിമോ;
ന സിപ്പോ ബുദ്ധചന്ദരോ,
സോരീ അങ്ഗാച മരണം.
അട്ഠമിയം ഗുരും ഹന്തി,
സിസ്സം ഹന്തി ചതുദ്ദസിം;
സിപ്പം ഹന്തി ദസ സിപ്പം,
മാതാപിതാ ച പുണ്ണമിം.
നാളികം സത്ത നഭുഞ്ജേ,
ന ലാബും നവമം തഥാ;
ദ്വാദസ പ്രിന്നംത്രിമിനം,
ഭുഞ്ജേ സിപ്പം വിനസ്സതി.
ഏകം ¶ ചജേ കുലഅത്ഥം,
ഗാമസ്സത്ഥം കുവം ചജേ;
ഗാമ ചജേ ജനപദത്ഥം,
അത്തത്ഥം പഥവിം ചജേ.
ദേസം ഓസ്സജ്ജ ഗച്ഛന്തി,
സീഹോ സപ്പുരിസോ ഗജോ;
തത്ഥേവ നിധനം യന്തി,
കാകോ കാപുരിസോ മിഗോ.
യമ്ഹി പദേസേ ന മാനോ,
ന പേമം ന ച ബന്ധവാ;
ന ച വിജ്ജാഗാഹോ കോചി,
ന തത്ഥ വസനം കരേ.
ചരത്യേകേന പാദേന,
തിട്ഠത്യേകേന പണ്ഡിതോ;
അ നിസമ്മ പരം ഠാനം,
ന പുബ്ബമാലയം ജഹേ.
ധന ധഞ്ഞ പയോഗേസു,
തഥാ വിജ്ജാഗമേസു ച;
ദൂതേസു അപചാരേസു,
ചജ്ജാ ലജ്ജാ തദാ ഭവേ.
ദ്വി ¶ ഗുണോ ഥീനമാഹാരോ,
ബുദ്ധിചാപി ചതുഗ്ഗുണോ;
ഛഗ്ഗുണോ ഹോതി വായാമോ,
കാമോത്വട്ഠ-ഗുണോ ഭവേ.
പബ്ബേ പബ്ബേ കമേനുച്ഛു,
വിസേസരസവാഗ്ഗതോ;
തഥാ സുമേത്തികോ സാധു,
വിപരീതോവ ദുജ്ജനോ.
കസ്സകോ വാണിജോ മച്ചോ,
സമണോ സുത സീലവാ;
തേസു വിപുല ജാതേസു,
രട്ഠമ്പി വിപുലം സിയാ.
അസജ്ഝായ മലാ മന്താ,
അനുട്ഠാന മലാ ഘരാ;
മലം വണ്ണസ്സ കോസജ്ജം,
പമാദോ രക്ഖതോ മലം.
ഹീനാനം ഗച്ഛതേ വിത്തം,
വീരാനം സന്തകത്തനം;
വദന്തി ച ഹീനാ ജനാ,
പുബ്ബ-കമ്മപ്പധാനകാ.
ന ¶ വദന്തി ചേവംധീരാ,
വായമിംസു സബ്ബകമ്മേ;
ന ചേ സിജ്ഝതി തം കമ്മം,
അ-ഫലം ഏവ കോ ദോസോ.
നീചം കുലം നിപഞ്ഞം വാ,
നിരൂപം നിബലം സമം;
ഇമം കാലം ഛുത്തകാലം,
ധനമേവ വിസേസകം.
പകിണ്ണകകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
പണ്ഡിതോ സുജനോ കണ്ഡോ,
ദുജ്ജനോ മിത്ത-ഇത്ഥി ച;
രാജാ പകിണ്ണകോ ചാതി,
സത്ത-കണ്ഡ-വിഭൂസിതം.
വിസുദ്ധാ ചാര-ഥേരേന,
വിസുദ്ധാരാമ-വാസിനാ;
സബ്ബ-കുലാനമത്ഥായ,
വിസോധിതം പഥക്ഖയേ.