📜
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
നരദക്ഖദീപനീ
പാലിതോ ¶ യേവ സദ്ധമ്മോ,
പാലിതേന വരേന ച;
പാലിതേ സുട്ഠു യം സീലം,
പാലിതം ധമ്മ-സുന്ദരം.
സമ്മാ ¶ ആരദ്ധം സബ്ബ-സമ്പത്തീനം,
മൂലം ഹോതീതി ദട്ഠബ്ബം.
വീരിയാരബ്ഭോ ¶ ഭിക്ഖവേ,
മഹതോ അത്ഥായ സംവത്തതീതി.
തസ്മാ ¶ വീരിയമേവ കത്തബ്ബം,
വീരിയവതോ ഹി അചിന്തിതംപി ഹോതി.
യഥാ ¶ ഹി തച്ഛകാനം സുത്തം,
പമാണം ഹോതി;
ഏവ മേതമ്പി വിഞ്ഞൂനം.
സുവിജാനോ ¶ ഭവം ഹോതി,
ദുബ്ബിജാനോ പരാഭവോ;
ധമ്മകാമോ ഭവം ഹോതി,
ധമ്മദേസ്സീ പരാഭവോ.
അയം ¶ ധമ്മതാതി അയം സഭാവോ,
അയം നിയാമോതി വുത്തം ഹോതി.
യേ ¶ ധമ്മാ ഹേതുപഭവാ,
തേസം ഹേതും തഥാഗതോ.
രതനത്തയം ¶ , സന്തതം, അഹം വന്ദാമി;
ആചരിയം, സോ അഹം, നിച്ചം നമാമി;
‘‘ഹോതു സബ്ബം, മങ്ഗലം, മമം സബ്ബധി’’.
നരദക്ഖദീപനീ
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
പണാമ
നരദക്ഖദീപകസ്സ,
നമോ സമന്തചക്ഖുനോ;
സംസാരാ വിപ്പമുത്തസ്സ,
സംസാരാ വിപ്പമുത്തസ്സ,
സ-സദ്ധമ്മസ്സ സങ്ഘിനോ.
മത്ഥനാ
പാലിതേഹി ¶ വരുത്തമം,
പാലിതം സീല-പാരമിം;
പാലേതു വരസമ്ബുദ്ധോ,
പാലിതം ഗന്ഥ-കാരണം.
ആസീസ
ബഹുസ്സുതോ ¶ ച മേധാവീ,
സീലേസുച സമാഹിതോ;
ചേതോസമഥാനുയുത്തോ,
അപി മുദ്ധനി തിട്ഠതു.
അഭിയാചക
ധമ്മ-സങ്ഘം ¶ വന്ദിത്വാന,
സബ്ബ-ലോകസ്സ നായകം;
യാചിതോ തികക്രപ-ഥേരേന,
മാണവേന ച ധീമതാ.
ഉത്താനമേവ സങ്ഖേപം,
നാനാ-സത്ഥ-സുധാരിതം;
നര-ദക്ഖം ലിഖിസ്സമി,
പസ്സന്തു ധീര-മാമകാ.
കോസജ്ജം ¶ ഭയതോ ദിസ്വാ,
വീരിയഞ്ജാപി ഖേമതോ;
ആരദ്ധവീരിയാ ഹോഥ;
ഏസാ ബുദ്ധാനുസാസനീ.
വീരിയവാ ¶ ഖോ ഭിക്ഖവേ അരിയസാവകോ,
അകുസലം പജഹതി, കുസലം ഭാവേതി;
സാവജ്ജം പജഹതി, അനവജ്ജം ഭാവേതി,
സുദ്ധമത്താനം പരിഹരതീതി.
വീരിയവതോ ¶ കിം നാമ കമ്മം ന സിജ്ഝതി;
പുരിസകാരോ ¶ നാമ ന നസ്സതി,
സുഖേ പതിട്ഠാപേതീതി ജാനാമി.
യഥാ ¶ ഖിത്തം നഭേ ലേഡ്ഡു,
ധുവം പതതി ഭൂമിയം;
തഥേവ ബുദ്ധ-സേട്ഠാനം,
വചനം ധുവ-സസ്സതം.
അ-ദ്വേജ്ഝവചനാ ¶ ബുദ്ധാ,
അ-മോഘവചനാ ജിനാ.
സുസ്സുസാ ¶ ലഭതേ പഞ്ഞം,
ഉട്ഠാതാ വിന്ദതേ ധനം;
തസ്മാ പാളിം ഗുരും കത്വാ,
ഇമം പസ്സാഹി സോഭണം.
സുസ്സുസാ ¶ സുത-ബുദ്ധിനീ,
സുതം പഞ്ഞായ വഡ്ഢനം;
പഞ്ഞായ അത്ഥം ജാനാതി,
ഞാതോ അത്ഥോ സുഖാവഹോ.
സതതംജ്ഝായനം ¶ വാദ,
പര-തന്തവലോകനം;
സബ്ബിജ്ജാചേര-സേവാച,
ബുദ്ധി-മതി-കരോ ഗുണോ.
അതി-ദീഘോവ ¶ നീഘോ ഹി,
കുസീതോ ഹീന-വീരിയോ;
തസ്മാ വീരിയം കത്വാന,
വിജ്ജം ഏസന്തു സാധവോ.
സുപോരിസോ ¶ താവ സിപ്പം,
ഉഗ്ഗണ്ഹേയ്യ പരം ധനം;
ഗവേസേയ്യ തതോ മന്തം,
കഥേയ്യ സച്ച-ഭാസിതം.
പഥമം ¶ ന പരാജയേ സിപ്പം,
ദുതീയം ന പരാജയേ ധനം;
തതീയം ന പരാജയേ ധനം,
ചതുത്ഥമത്ഥം കിം കരിസ്സതി.
സോഭന്തി ¶ അ-മിലാതാനി,
പുപ്ഫാനിവ പിലന്ധിതും;
തഥാ സോഭന്തി ദാരകാ,
യോബ്ബനേയേവ സിക്ഖിതും.
തസ്മാ ¶ ഹവേ ഗുണാധാരം,
പഞ്ഞാ-വഡ്ഢനമുത്തമം;
സിക്ഖേയ്യ മതിമാ പോസോ,
പത്ഥേന്തോ ഹിതമത്തനോ.
അലം ¶ വായമിതും സിപ്പേ,
അത്ഥ-കാമേന ജന്തുനാ;
കതം വിജഞ്ഞാ വിജ്ജാദി,
വയോ തേ മാ ഉപജ്ഝഗാ.
വിജ്ജം ¶ സിക്ഖേ, ചരേ സീലം,
ധീരേന സഹ സംവസേ;
ധനാചയേ, കരേ കമ്മം,
പിയം വാചഞ്ച സംവദേ.
ന ¶ ത്വേവ സുപിതും ഹോതി,
രത്തി നക്ഖത്ത-മാലിനീ;
പടിജഗ്ഗിതുമേവേസാ,
രത്തി ഹോതി വിജാനതം.
ഉട്ഠാഹഥ ¶ നിസീദഥ,
കോ അത്ഥോ സുപിതേന വോ;
സാധു ഖോ സിപ്പ-വിജ്ജാഹ്വാ,
വിജ്ജം സിക്ഖഥ സന്തതം.
ആരബ്ഭഥ ¶ സദാ പുത്താ,
ബഹുസ്സുതം ഗവേസിതും;
യസ്മാ ലോകേ സിപ്പവന്താ,
സബ്ബാ-ദിസാസു പാകടാ.
സക്യരൂപം ¶ പുരേ സന്തം,
മയാ സിപ്പം ന സിക്ഖിതം;
കിച്ഛാ വുത്തി അ-സിപ്പസ്സ,
ഇതി പച്ഛാ നുതപ്പതി.
ലോകത്ഥം ¶ ലോക-കമ്മന്തം,
ഇച്ഛന്തോ പരിയേസിതും;
നിച്ചമേവ വീരിയഞ്ച,
അത്ഥം മന്തഞ്ജ ചിന്തയേ.
ധനവാ ¶ ഗുണവാ ലോകേ,
സബ്ബാ-ദിസായ പാകടോ;
സീലവാ പഞ്ഞവാ മച്ചോ,
സബ്ബ-ലോകേഹി പൂജിതോ.
സജീവതി ¶ യസോ യസ്സ,
കിത്തി യസ്സ സജീവതി;
യസ-കിത്തി വിഹീനസ്സ,
ജീവന്തോപി മതോപമാ.
സദ്ധീധ ¶ വിത്തം പുരിസസ്സ സേട്ഠം,
ധമ്മോ സുചിണ്ണോ സുഖമാവഹാതി;
സച്ചം ഹവേ സാദുതരം രസാനം,
പഞ്ഞാജീവിം ജീവിതമാഹു സേട്ഠന്തി.
സതിമതോ ¶ സദാ ഭദ്ദം,
സതിമാ സുഖമേധതി;
സതിമതോ സുവേ സേയ്യോ,
വേരാ ച പരിമുച്ചതി.
മാ ¶ വോ ഖണം വിരാധേഥ,
ഖണാതീതാ ഹി സോചരേ;
സദത്ഥേ വായമേയ്യാഥ,
ഖണോ വോ പടിപാദിതോ.
യഥിച്ഛിതം ¶ ന പപ്പോതി,
അ-ഫിയോ നാവികോണ്ണവേ;
തഥേവാവീരിയോപേത്ഥ,
തസ്മാരഭേയ്യ സാസനം.
വായമേഥേവ ¶ പുരിസോ,
യാവ അത്ഥസ്സ നിപ്ഫദാ;
നിപ്ഫന്നസോഭണോ അത്ഥോ,
ഖന്താ ഭിയ്യോ ന വിജ്ജതി.
സമേവ ¶ ഞാണ-വായാമേ,
സുഖാവഹോ സു-മങ്ഗലോ;
ഞുനേധികേ തഥാ നോ ഹി,
ദ്വയേന സാധു സമ്പദാ.
കായ-കമ്മാനി ¶ സിജ്ഝന്തി,
വചീ-കമ്മാനി വീരിയം;
ന ഹി കിച്ചാനി ചിന്താഹി,
കരേയ്യാഥീധ വായമം.
പടികച്ചേവ ¶ കരേയ്യ,
തം ജഞ്ഞാ ഹിതമത്തനോ;
ന സാകടികചിന്തായ,
മന്ദാ ധീരോ പരക്കമേ.
ഥിരേന ¶ സക-കമ്മേന,
വഡ്ഢതിയേവ സം ഫലം;
അ-ഥിരേന അലസേന,
കര-കമ്മം ഫലഞ്ച നോ.
ആസീസേഥേവ ¶ പുരിസോ,
ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം,
യഥാ ഇച്ഛിം തഥാ അഹു.
അണണോ ¶ ഞാതീനം ഹോതി,
ദേവാനം പിതുനഞ്ച സോ;
കരം പുരിസ-കിച്ചാനി,
ന ച പച്ഛാനുതപ്പതി.
ഹിയ്യോതി ¶ ഹിയ്യതി പോസോ,
കരിസ്സാമി പരേതി യോ;
അജ്ജ കത്തബ്ബ കമ്മം സ്വേ,
സോ തതോ പരിഹായതി.
സോ ¶ അ-പ്പമത്തോ അ-കുദ്ധോ,
താത കിച്ചാനി കാരയ;
വായാമസ്സു സ-കിച്ചേസു,
നാലസോ വിന്ദതേ സുഖം.
ഹീന-ജച്ചോപി ¶ ചേ ഹോതി,
ഉട്ഠാതാ ധിതിമാ നരോ;
ആചാര-സീല-സമ്പന്നോ,
നിസേ അഗ്ഗീവ ഭാസതി.
യോ ¶ പുബ്ബേ കരണീയാനി,
പച്ഛാ സോ കാതുമിച്ഛതി;
വരുണകട്ഠഭഞ്ജോവ,
സ പച്ഛാ അനുതപ്പതി.
ഉട്ഠാനകാലമ്ഹി ¶ അനുട്ഠഹാനോ,
യുവാ ബലീ ആലസിയം ഉപേതോ;
അ-പുണ്ണസങ്കപ്പമനോ കുസീതോ,
പഞ്ഞായ മഗ്ഗം അലസോ ന വിന്ദതി.
ദുമ്മേധോ ¶ പുരിസോ ലോകേ,
കുസീതോ ഹീന-വീരിയോ;
അപ്പസ്സുതോ അനാചാരോ,
പരിഹായതി വുഡ്ഢിയാ.
അപ്പസ്സുതായം ¶ പുരിസോ,
ബലീബദ്ദോവ ജീരതി;
മംസാനി തസ്സ വഡ്ഢന്തി,
പഞ്ഞാ തസ്സ ന വഡ്ഢതി.
യസ്സ ¶ മനുസ്സ-ഭൂതസ്സ,
നത്ഥി ഭോഗാ ച സിപ്പകം;
കിംഫലം തസ്സ മാനുസ്സം,
ദ്വിപാദട്ഠോ ഹി സോ മിഗോ.
യോ ¶ ച വസ്സസതം ജീവേ,
കുസീതോ ഹീന-വീരിയോ;
ഏകാഹം ജീവിതം സേയ്യോ,
വീരിയാരബ്ഭതോ ദളം.
യോ ¶ ച ധമ്മ-വിഭങ്ഗഞ്ഞൂ,
കാലുട്ഠായീ അ-തന്ദിതോ;
അനുട്ഠഹതി കാലേന,
ഫലം തസ്സ സമിജ്ഝതി.
അ-ചരിത്വാ ¶ ബ്രഹ്മചരിയം,
അ-ലദ്ധാ യോബ്ബനേ ധനം;
ജിണ്ണകോഞ്ചാവ ഝായന്തി,
ഖീണമച്ഛേവ പല്ലലേ.
അ-ചരിത്വാ ¶ ബ്രഹ്മചരിയം,
അ-ലദ്ധാ യോബ്ബനേ ധനം;
സേന്ത്തി ചാപാതിഖീണാവ,
പുരാണാനി അനുത്ഥുനം.
അപ്പകേനാപി ¶ മേധാവീ,
പാഭതേന വിചക്ഖണോ;
സമുട്ഠാപേതി അത്താനം,
അണും അഗ്ഗിംവ സന്ധമം.
വായാമേഥേവ ¶ പുരിസോ,
ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
വായാമസ്സ ഫലം പസ്സ,
ഭുത്താ അമ്ബാ അനീതിഹം.
അനുട്ഠഹം ¶ അ-വായാമം,
സുഖം യത്രാധി ഗച്ഛതി;
സുവിര തത്ഥ ഗച്ഛാഹി,
മഞ്ച തത്ഥേവ പാപയ.
യത്ഥാലസോ ¶ അനുട്ഠാതാ,
അച്ചന്തം സുഖമേധതി;
സുവിര തത്ഥ ഗച്ഛാഹി,
മഞ്ച ത്തത്ഥേവ പാപയ.
അധിപ്പായ-ഫലം ¶ ലോകേ,
ധീതിമന്ത്തസ്സ സിജ്ഝതി;
വീരിയമേവ കത്തബ്ബം,
ഏതം ബുദ്ധേഹി വണ്ണിതം.
പഞ്ഞാ-നിദ്ദേസ
പഞ്ഞം ¶ പഥമമേസേഹി,
പഞ്ഞാ-ബലം ബഹുത്തമം;
കുല-പുത്ത ബലം പഞ്ഞാ,
കിംഹിനാമ ന സാധ്യതി.
അനേക-സംസയുച്ഛേദി ¶ ,
പരോക്ഖത്ഥസ്സ ദസ്സകം;
സബ്ബസ്സ ലോചനം സത്ഥം,
യസ്സ നത്ഥ്യന്ധമേവ സോ.
പഞ്ഞാ ¶ സുതം വിനിച്ഛിന്ദി,
കിത്തി-സിലോക-വഡ്ഢനീ;
പഞ്ഞാസഹിതോ നരോ ഇധ,
അപി സുഖാനിവിന്ദതി.
സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധ-പച്ചേക ¶ ,
ചതുസച്ച-സുതാ ഇതി;
ചതു-ബുദ്ധേസു ഏകോവ,
ബഹുസ്സുതോ നരോ ഭവേ.
ലേഖഛേകോ ¶ വാചഛേകോ,
ഗന്ഥഛേകോ സുവാചകോ;
വിധായകഛേകോ സൂരോ,
നിദ്ദുക്ഖോവ സകമ്മനി.
പഞ്ഞാ ¶ ഹി സേട്ഠാ കുസലാ വദന്തി,
നക്ഖത്ത-രാജാരിവ താരകാനം;
സീലം സിരീചാപി സതഞ്ച ധമ്മോ,
അന്വായികാ പഞ്ഞാവതോ ഭവന്തി.
സേവേഥ ¶ ബുദ്ധേ നിപുണേ ബഹുസ്സുത്തേ,
ഉഗ്ഗാഹകോ ച പരിപുച്ഛകോ;
സുണേയ്യ സക്കച്ചം സുഭാസിതാനി,
ഏവം കരോ പഞ്ഞവാ ഹോതി മച്ചോ.
വയേന ¶ യസ-പുച്ഛാഹി,
തിട്ഠ-വാസേന യോനിസോ;
സാകച്ഛാ സ്നേഹസംസേവാ,
പതിരൂപ-വാസേനച.
ഏതാനി അട്ഠഠാനാനി,
ബുദ്ധി-വിസദ-കാരണാ;
യേസം ഏതാനി സമ്ഭോന്തി,
തേസം ബുദ്ധി പഭിജ്ജതി.
൬൪. ചത്താരോമേ ¶ ഭിക്ഖവേ ധമ്മാ പഞ്ഞാവുദ്ധിയാ സംവത്തന്തി. കതമേ ചത്താരോ. സപ്പുരിസസംസേവോ സദ്ധമ്മസവനം യോനിസോ മനസികാരോ ധമ്മാനുധമ്മ-പടിപത്തി. ഇമേ ഖോ ഭിക്ഖവേ ചത്താരോ ധമ്മാ പഞ്ഞാ-വുദ്ധിയാ സംവത്തന്തീത്തി.
ചക്ഖുപസാദ-സമ്പന്നോ ¶ ,
അച്ഛിമന്തഞ്ച പസ്സതി;
അന്ധം കാണം സു-പസ്സന്തം,
അന്ധോ സബ്ബം ന പസ്സതി.
പസ്സത്തി ¶ പസ്സോ പസ്സന്തം,
അ-പസ്സന്തഞ്ച പസ്സതി;
അ-പസ്സന്തോ അ-പസ്സന്തം,
പസ്സന്തഞ്ച ന പസ്സതി.
പാകടം ¶ അ-പടിച്ഛന്നം,
രൂപം പസാദ-ചക്ഖുനാ;
നാഞ്ഞം പസ്സത്തി സബ്ബംപി,
തഥതോ ഞാണ-ചക്ഖുനാ.
സുജനാസുജനാ ¶ സബ്ബേ,
ഗുണേനാപി വിവേകിനോ;
വിവേകം ന സമായന്തി,
അ-വിവേകീജനന്തികേ.
യോ ¶ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം,
ന ഖിപ്പമനുബുജ്ഝതി;
അ-മിത്തവസമന്വേതി,
പച്ഛാ ച അനുതപ്പതി.
ഏവം ¶ മഹിദ്ധികാ പഞ്ഞാ,
നിപുണാ സാധുചിന്തിനീ;
ദിട്ഠധമ്മ-ഹിതത്ഥായ,
സമ്പരായ-സുഖായ വാ.
തം ¶ ബലാനം ബലം സേട്ഠ,
അഗ്ഗ പഞ്ഞാബലം ബലം;
പഞ്ഞാബലേനുപത്ഥദ്ധോ,
ഏത്ഥം വിന്ദതി പണ്ഡിത്തോ.
യേന ¶ ഞാണേന ബുജ്ഝന്തി,
അരിയാ കത-കിച്ചതം;
തം ഞാണ-രതനം ലദ്ധം,
വായാമേഥ ജിനോരസാ.
പഞ്ഞാരതനമാലസ്സ ¶ ,
ന ചിരം വത്തതേ ഭവോ;
ഖിപ്പം ദസ്സേതി അമതം,
ന ച സോ രോചതേ ഭവേ.
പമാദമനുയുഞ്ജന്തി ¶ ,
ബാലാ ദുമ്മേധിനോ ജനാ;
അപ്പമാദഞ്ച മേധാവീ,
ധനം സേട്ഠംവ രക്ഖതി.
ധന-പുഞ്ഞ-ധീ-ലാഭേന ¶ ,
കാലം ഖിയ്യതി പണ്ഡിതോ;
കീളനേന ച ദുമ്മേധോ,
നിദ്ദായ കലഹേന വാ.
പമാദം ¶ അപ്പമാദേന,
യദാ നൂദതി പണ്ഡിതോ;
പഞ്ഞാപാസാദ-മാരുയ്ഹ,
അ-സോകോ സോകിനിം പജം,
പബ്ബതട്ഠോവ ഭൂമട്ഠേ,
ധീരോ ബാലേ അവേക്ഖതി.
നത്തി ¶ അത്തസമം പേമം,
നത്ഥി ധഞ്ഞസമം ധനം;
നത്ഥി പഞ്ഞാസമാ ആഭാ,
വുട്ഠി വേ പരമാ സരാ.
ദിട്ഠേ ¶ ധമ്മേ ച യോ അത്ഥോ,
യോ ചത്ഥോ സമ്പരായികോ;
അത്ഥാഭിസമയാ ധീരോ,
പണ്ഡിതോതി പവുച്ചതി.
ന ¶ തേന പണ്ഡിതോ ഹോതി,
യാവതാ ബഹു ഭാസതി;
ഖേമീ അ-വേരീ അ-ഭയോ,
പണ്ഡിതോത്തി പവുച്ചതി.
യമ്ഹി ¶ സച്ചഞ്ച ധമ്മോ ച,
അ-ഹിംസാ സംയമോ ദമോ;
സ വേ വന്തമലോ ധീരോ,
ഥേരോ ഇതി പവുച്ചത്തി.
സക-ഗുണം ¶ സക-ദോസം,
യോ ജാനാതി സപണ്ഡിതോ;
പര-ഗുണം പര-ദോസം,
യോ ജാനാതി സപണ്ഡിതോ.
സതി-വീരിയ-പഞ്ഞായ ¶ ,
യോ കരോതി ഇരിയാപഥേ;
സോ പണ്ഡിതോ ഹവേ ഭവേ,
ഉഭയത്ഥ-പരിഗ്ഗഹോ.
കതഞ്ഞൂ ¶ വിജ്ജാ-സമ്പന്നോ,
ജാതിമാ ധനവാ ഹവേ;
സോ വിചാരണ-സീലോ ച,
നിദ്ദുക്ഖോ പണ്ഡിതോ ഭവേ.
സബ്ബേ ¶ കമ്മസ്സകാ സത്താ,
കമ്മം സത്തേ വിഭജ്ജതി.
യോ പസ്സതി പച്ചക്ഖത്ഥം,
യോ ച സംസാരത്ഥം തേസു;
പച്ഛിമോവ പൂജനീയോ,
ഉഭയത്ഥ-സുദിട്ഠത്താ.
അപ്പേന ¶ അനവജ്ജേന,
സന്തുട്ഠോ സുലഭേന ച;
മത്തഞ്ഞൂ സുഭരോ ഹുത്വാ,
ചരേയ്യ പണ്ഡിതോ നരോ.
അത്താനമേവ ¶ പഥമം,
പതിരൂപേ നിവേസയേ;
അഥഞ്ഞമനുസാസേയ്യ,
ന കിലിസ്സേയ്യ പണ്ഡിതോ.
ഉത്തമ-പരിസായ ¶ വേ,
ഉത്ത്തമം വാചമുത്തമോ;
ഭണേയ്യാഖേപ-വിത്ഥാരം,
സാ അനഗ്ഘ്യാ ലോകത്തയേ.
പണ്ഡിതസ്സ ¶ സുഭാസിത്തം,
പണ്ഡിതോവ സുജാനിയാ;
ദുമ്മേധോ തം ന ജാനാതി,
ധീരോ ധീരം മമായതി.
യേന ¶ കേനചി വണ്ണേന,
പരോ ലഭതി രൂപ്പനം;
അത്ഥോ വാചായ ചേ ഹോതി,
തം ന ഭാസേയ്യ പണ്ഡിതോ.
ഭുഞ്ജനത്ഥം ¶ കഥനത്ഥം,
മുഖം ഹോതീത്തി നോ വദേ;
യംവാ തംവാ മുഖാരുള്ഹം,
വചനം പണ്ഡിതോ നരോ.
പര-സത്തിത്തോ ¶ സ-സത്തിം,
ദുജ്ജാനോ ഹി നരോ മിതേ;
ചേ ജാനേ സക-സത്തിംച,
കാ കഥാ പര-സത്തിയാ.
കത്ത-ഗുണം ¶ പരേസം യോ,
പടികരോതി പണ്ഡിതോ;
ജാനാതി സോ ആചിക്ഖതി,
ന ബാലോ ഗുണ-മാമകോ.
പഭൂതം ¶ നേവ കാതബ്ബം,
ഭവിസ്സം നേവ ചിന്തയേ;
വത്തമാനേന കാലേന,
വിചരന്തി വിചക്ഖണാ.
ധമ്മേസു ¶ സതി ഇച്ഛിതാ,
രസേസു ലോണമിച്ഛിതം;
രാജ-കിച്ചേസു അമച്ചം,
സബ്ബ-ഠാനേസു പണ്ഡിതം.
ഖത്തിയോ ¶ സേട്ഠോ ജനേ തസ്മിം,
യേ ഗോത്തപടിസാരിനോ;
വിജ്ജാ-ചരണ-സമ്പന്നോ,
സോ സേട്ഠോ ദേവ-മാനുസേ.
സമ്ബുദ്ധോ ¶ ദ്വിപദം സേട്ഠോ,
ആജാനീയോ ചതുപ്പദം;
സുസ്സുസാ സേട്ഠാ ഭരിയാനം,
യോ ച പുത്താനമസ്സവോ.
സാത്ഥകോ ¶ ച അ-സമ്മോഹോ,
സപ്പായോ ഗോചരോ തഥാ;
ചത്താരിമാനി സിക്ഖേയ്യും,
സമ്പജഞ്ഞാഭിവഡ്ഢകാ.
പഞ്ഞഞ്ച ¶ ഖോ അ-സുസ്സുസം,
ന കോചി അധിഗച്ഛതി;
ബഹുസ്സുതം അനാഗമ്മ,
ധമ്മട്ഠം അ-വിനിബ്ഭജം.
അധിപ്പായോ ¶ സുദുബ്ബോധോ,
യസ്മാ വിജ്ജതി പാളിയം;
തസ്മാ ഉപട്ഠഹം ഗണ്ഹേ,
ഗരും ഗരുമതം വിദൂ.
ചാരിത്ത-നിദ്ദേസ
അത്താ ¶ ഹി അത്തനോ നാഥോ,
കോ ഹി നാഥോ പരോ സിയാ;
അത്തനാ ഹി സുദന്തേന,
നാഥം ലഭതി ദുല്ലഭം.
അത്താനഞ്ചേ ¶ പിയം ജഞ്ഞാ,
രക്ഖേയ്യ നം സുരക്ഖിതം;
തിണ്ണമഞ്ഞതരം യാമം,
പടിജഗ്ഗേയ്യ പണ്ഡിതോ.
അത്തനാ ¶ കുരുതേ ലക്ഖിം,
അ-ലക്ഖിം കുരുതേത്തനാ;
ന ഹി ലക്ഖിം അ-ലക്ഖിം വാ,
അഞ്ഞോ അഞ്ഞസ്സ കാരകോ.
ന ¶ പീളിതാ അത്ത-ദുക്ഖേന ധീരാ,
സുഖപ്ഫലം കമ്മം പരിച്ചജന്തി;
സമ്മോഹിതാവാപി സുഖേന മത്താ,
ന പാപ-കമ്മഞ്ച സമാചരന്തി.
യോ ¶ നേവ നിന്ദം നപ്പസംസം,
ആദിയതി ഗരഹം നോപി പൂജം;
സിരീച ലക്ഖീച അപേതി തമ്ഹാ,
ആപോ സുവുട്ഠീവ യഥാ ഥലമ്ഹാ.
സാധു ¶ ധമ്മരുചി രാജാ,
സാധു പഞ്ഞാണവാ നരോ;
സാധു മിത്താനമ-ദ്ദുബ്ഭോ,
പാപസ്സ അ-കരം സുഖം.
കല്യാണകാരീ ¶ കല്യാണം,
പാപകാരീ ച പാപകം;
യാദിസം വപത്തേ ബീജം,
താദിസം വഹതേ ഫലം.
ജീവം ¶ പഞ്ഞായ രക്ഖേയ്യ,
ധനം കമ്മേന രക്ഖയേ;
ഏവം ഹ്യരോഗോ സുഖിതോ,
പോരാണക-വചോ ഇദം.
അനുപുബ്ബേന ¶ മേധാവീ,
ഥോകം ഥോകം ഖണേ ഖണേ;
കമ്മാരോ രജതസ്സേവ,
നിദ്ദമേ മലമത്തനോ.
വാചാനുരക്ഖീ ¶ മനസാ സുസംവുതോ,
കായേന ച നാകുസലം കയിരാ;
ഏതേതയോ കമ്മപഥേവിസോധയേ,
ആരാധയേ മഗ്ഗമിസി-പ്പവേദിതം.
അ-സന്തേ ¶ നോപസേവേയ്യ,
സന്തേ സേവേയ്യ പണ്ഡിതോ;
അ-സന്തോ നിരയം യന്തി,
സന്തോ പാപേന്തി സുഗ്ഗതിം.
അ-കരോന്തോപി ¶ ചേ പാപം,
കരോന്തം മുപസേവതി;
സങ്കിയോ ഹോതി പാപസ്മിം,
അ-വണ്ണോ ചസ്സ രൂഹതി.
സങ്ഘാഗതോ ¶ അനിട്ഠേഹി,
അമ്ബോപി മധുരപ്ഫലോ;
തിത്തപുബ്ബോവ പാ ഏവ,
മനുസ്സോ തു സ-ജീവകോ.
നിഹീന-സേവിതോ ¶ പോസോ,
നിഹീയതി ച സബ്ബദാ;
കദാചി ന ച ഹായേഥ,
തുല്യസേവീപി അത്തനാ.
വണ്ണ-ഗന്ധ-രസോപേതോ ¶ ,
അമ്ബോയം അഹുവാ പുരേ;
തമേവ പൂജം ലഭമാനോ;
കേനമ്ബോ കടുകപ്ഫലോ.
പുചിമന്ദ-പരിവാരോ ¶ ,
അമ്ബോ തേ ദധിവാഹന;
മൂലം മൂലേന സംസട്ഠം,
സാഖാ സാഖം നിസേവരേ;
അസാത്ത-സന്നിവാസേന,
തേനമ്ബോ കടുകപ്ഫലോ.
പാമോക്ഖ-ഭജനം ¶ ഖിപ്പം,
അത്ഥ-കാമോ സു-വുഡ്ഢിയം;
ഭജേ ഉത്തരി അത്തനാ,
തസ്മാ ഉദേതി പണ്ഡിതോ.
കാചോ ¶ കഞ്ചന-സംസഗ്ഗാ,
ധത്തേ മാര-കതിം ജുതിം;
തഥാ സംസന്നിധാനേന,
മൂള്ഹോ യാതി പവീണതം.
കീടോപി ¶ സുമനോ-സങ്ഗാ,
ആരോഹതി സതം സിരോ;
അസ്മാപി യാതി ദേവത്വം,
മഹബ്ഭി സുപ്പതിട്ഠിതോ.
സബ്ഭിരേവ ¶ സമാസേഥ,
സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ധവം;
സതം സദ്ധമ്മമഞ്ഞായ,
പഞ്ഞം ലഭതി നാഞ്ഞതോ.
സബ്ഭിരേവ ¶ സമാസേഥ,
സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ധവം;
സതം സദ്ധമ്മമഞ്ഞായ,
സബ്ബ-ദുക്ഖാ പമുച്ചത്തി.
സകിംദേവ ¶ കുലപുത്ത,
സബ്ഭി ഹോതി സമാഗമോ;
സാ നം സങ്ഗതി പാലേതി,
നാസബ്ഭി ബഹു സങ്ഗമോ.
സേയ്യോ ¶ അ-മിത്തോ മേധാവീ,
യഞ്ചേ ബാലാനുകമ്പകോ.
സീലവന്തം ¶ പഞ്ഞവന്തം,
ദിവാ നിസ്സയ-ദായകം;
ബഹുസ്സുതം ഗവേസന്തോ,
ഭജേയ്യ അത്ഥ-മാമകോ.
പാപ-മിത്തേ ¶ വിവജ്ജേത്വാ,
ഭജേയ്യുത്തമ-പുഗ്ഗലം;
ഓവാദേ ചസ്സ തിട്ഠേയ്യ,
പത്ഥേന്തോ അ-ചലം സുഖം.
ന ¶ ഭജേ പാപകേ മിത്തേ,
ന ഭജേ പുരിസാധമേ;
ഭജേഥ മിത്ത്തേ കല്യാണേ,
ഭജേഥ പുരിസുത്തമേ.
അനവജ്ജം ¶ മുഖമ്ബോജ,
മനവജ്ജാ ച ഭാരതീ;
അലങ്കതാവ സോഭന്തേ,
കിംസു തേ നിരലങ്കതാ.
ന ¶ ഹി വണ്ണേന സമ്പന്നാ,
മഞ്ജുകാ പിയ-ദസ്സിനാ;
ഖരാ വാചാ പിയാ ഹോതി,
അസ്മിം ലോകേ പരമ്ഹി ച.
നനു ¶ പസ്സസിമം കാളിം,
ദുബ്ബണ്ണം തിലകാഹതം;
കോലിലം സണ്ഹ-വാചേന,
ബഹൂനം പാണിനം പിയം.
തസ്മാ ¶ സഖില-വാചായ,
മന്ത-ഭാണീ അനുദ്ധതോ;
അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ദീപേതി,
മധുരം തസ്സ ഭാസിതം.
തമേവ ¶ വാചം ഭാസേയ്യ,
യാ സത്താനം ന താപയേ;
പരേ ച ന വിഹിംസേയ്യ,
സാ വേ വാചാ സുഭാസിതാ.
പിയം ¶ വാചംവ ഭാസേയ്യ,
യാ വാചാ പടിനന്ദിതാ;
യം അനാദായ പാപാനി;
പരേസം ഭാസതേ പിയം.
സച്ചം ¶ വേ അമതാ വാചാ,
ഏസ ധമ്മോ സനന്തനോ;
സച്ചേ അത്ഥേ ച ധമ്മേ ച,
ആഹു സന്തോ പതിട്ഠിതാ.
സുഭാസിതഞ്ച ¶ ധമ്മഞ്ച,
പിയഞ്ച സച്ചമേവ ച;
ചതു-അങ്ഗേഹി സമ്പന്നം,
വാചം ഭാസേയ്യ പണ്ഡിതോ.
മനാപമേവ ¶ ഭാസേയ്യ,
നാമനാപം കുദാചനം;
മനാപം ഭാസമാനസ്സ,
സിദ്ധം പിയോസധം ഭവേ.
യം ¶ വദേയ്യ തം കരേയ്യ,
യം ന വദേ ന തം കരേ;
അ-കരോന്തം ഭാസമാനം,
പരിജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
രഹോവാദം ¶ ന ഭാസേയ്യ,
ന സമ്മുഖാ ഖിണം ഭണേ;
അ-തരമാനോവ ഭണേയ്യ,
തരമാനോവ നോ ഭണേ.
മാവോച ¶ ഫരുസം കിഞ്ചി,
വുത്താ പടിവദേയ്യും തം;
ദുക്ഖാ ഹി സാരമ്ഭകഥാ,
പടിദണ്ഡാ ഫുസേയ്യും തം.
സക-യുത്തം ¶ കരേ കമ്മം,
സക-യുത്തം വചിം ഭണേ;
അ-യുത്തകേ ധനം നട്ഠം,
അ-യുത്തേ ജീവിതം ഖയേ.
യേ ¶ വുഡ്ഢമപചായന്തി,
നരാ ധമ്മസ്സ ധകാവിദാ;
ദിട്ഠേ ധമ്മേവ പാസംസാ,
സമ്പരായേ ച സുഗ്ഗതിം.
പോരീ-കഥം-വ ¶ ഭാസേയ്യ,
യുത്താ കഥാ ഹി പൂരിനോ;
ഭാതി-മത്തഞ്ച ഭാതാതി,
പിതു-മത്തം പിതാ ഇതി.
ദാനഞ്ച ¶ പിയ-വജ്ജഞ്ച,
അത്ഥ-ചരിയാ ച യാ ഇധ;
സമാനത്തതാ ധമ്മേസ,
തത്ഥ തത്ഥ യഥാരഹം.
സകിം ¶ വദന്തി രാജാനോ,
സകിം സമണ-ബ്രാഹ്മണാ;
സകിംവ പുരിസാ ലോകേ,
ഏസധമ്മോ സനന്തനോ.
ഏക-വാചംവ ¶ ദ്വേവാചം,
ഭണേയ്യ അനുകമ്പകോ;
തദുത്തരി ന ഭാസേയ്യ,
ദാസോവയ്യസ്സ സന്തികേ.
തസ്സേവ ¶ തേന പാപിയോ,
യോ കുദ്ധം പടികുജ്ഝത്തി;
കുദ്ധം അ-പടികുജ്ഝന്തോ,
സങ്ഗാമം ജേതി ദുജ്ജയം.
ഉഭിന്നമത്ഥം ¶ ചരതി,
അത്തനോ ച പരസ്സ ച;
പരം സംകുപിതം ഞത്വാ,
യോ സതോ ഉപസമ്മതി.
അത്താനം ¶ രക്ഖന്തോ പരം രക്ഖതി,
പരം രക്ഖന്തോ അത്താനം രക്ഖതി.
സീല-സമാധി-പഞ്ഞാനം ¶ ,
ഖന്തീ പധാന-കാരണം;
സബ്ബേപി കുസലാ ധമ്മാ,
ഖന്ത്യായത്താവ വഡ്ഢരേ.
ഖമാ-ഖഗ്ഗ-കരേതസ്സ ¶ ,
ദുജ്ജനോ കിം കരിസ്സതി;
അ-തിണേ പതിതോ വന്ഹി,
സയമേവൂപസമ്മതി.
സുസ്സുസാ ¶ സവണഞ്ചേവ,
ഗഹണം ധാരണം തഥാ;
ഉഹാപോഹത്ഥവിഞ്ഞാണം,
തത്വ-ഞ്ഞാണഞ്ചധീഗുണം.
യസ്സേതേ ¶ ചതുരോ ധമ്മാ,
അത്ഥി പോസേസു പണ്ഡിത;
സച്ചം ധമ്മോ ധീതി ചാഗോ,
ദിട്ഠം സോ അതിവത്തതി.
വേജ്ജോ ¶ പുരോഹിതോ മന്തീ,
വേദഞ്ഞോത്ര ചതുത്ഥകോ;
പഭാത-കാലേ ദട്ഠബ്ബാ,
നിച്ചം സ്വ-സീരിമിച്ഛതാ.
മിത്താനം ¶ സന്തികം ഗച്ഛേ,
കാലേ ന രത്തിയം കിസം;
ചേ ബഹും ഭിജ്ജേ ചിനിത്വാ,
തം മിത്തേസു സമാകരേ.
ന ¶ പരേസം വിലോമാനി,
ന പരേസം കതാകതം;
അത്തനോവ അവേക്ഖേയ്യ,
കതാനി അ-കതാനി ച.
ദേസ-ജാതി-പുബ്ബേ-ചരാ ¶ ,
അനു-ചരാ ജനോ കരേ;
പരേസം വേധകം മായം,
തം ജാനിത്വാ സഖം കരേ.
പരിത്തം ¶ ദാരുമാരുയ്ഹ,
യഥാ സീദേ മഹണ്ണവേ;
ഏവം കുസീതമാഗമ്മ,
സാധു-ജീവീപി സീദതി;
തസ്മാ തം പരിവജ്ജേയ്യ,
കുസീതം ഹീന-വീരിയം.
അലസഞ്ച ¶ പമാദോ ച,
അനുട്ഠാനം അ-സംയമോ;
നിദ്ദാ തന്ദി ച തേ ഛിദ്ദേ,
സബ്ബസോ തം വിവജ്ജയേ.
ചജേയ്യ ¶ ദുമ്മിത്തം ബാലം,
ആസീവിസംവ മാണവോ;
ഭഞ്ജേയ്യ പാപകം കമ്മം,
നളാഗാരംവ കുഞ്ജരോ.
ന ¶ ഹി അഞ്ഞഞ്ഞ-ചിത്താനം,
ഇത്ഥീനം പുരിസാന വാ;
നാനാവീകത്വാ സംസഗ്ഗം,
താദിസം പിച നാസ്മസേ.
നാസ്മസേ ¶ കത-പാപമ്ഹി,
നാസ്മസേ അലിക-വാദിനേ;
നാസ്മതേ അത്തത്ഥപഞ്ഞമ്ഹി,
അത്ത-സന്തേപി നാസ്മതേ.
ഘതാസനം ¶ കുഞ്ജരം കണ്ഹ-സപ്പം,
മുദ്ധാ-ഭിസിത്തം പമദാ ച സബ്ബാ;
ഏതേ നരോ നിച്ചസതോ ഭജേഥ,
തേസം ഹവേ ദുബ്ബിദൂ സബ്ബ-ഭാവോ.
ഇത്ഥീനം ¶ ദുജ്ജനാന-ഞ്ച,
വിസ്സാസോ നോ-പ പജ്ജതേ;
വിസേ സിങ്ഗിമ്ഹി നദിയം,
രോഗേ രാജ-കുലമ്ഹി ച.
ഇത്ഥി-ധുത്തോ ¶ സുരാ-ധുത്തോ,
അക്ഖ-ധുത്തോ ച യോ നരോ;
ലദ്ധം ലദ്ധം വിനാസേതി,
തം പരാഭവതോ മുഖം.
പാപ-മിത്തോ ¶ പാപ-സഖോ,
പാപ-ആചാര ഗോചരോ;
അസ്മാ ലോകാ പരമ്ഹാ ച,
ഉഭയാ ധംസതേ നരോ.
മച്ഛേരേന ¶ യസം ഹതം,
കുപ്പനേന ഗുണോ ഹതോ;
കൂടേന നസ്സതേ സച്ചം,
ഖുദ്ദേന ധമ്മ-രക്ഖനം.
അക്ഖ-ദേവീ ¶ ധനാനി ച,
വിനാസോ ഹോതി ആപദാ;
ഠിതി ഹതാ പമാദോ ച,
ദ്വിജം ഭിക്ഖുഞ്ച നസ്സതി.
പേസുഞ്ഞേന ¶ കുലം ഹതം,
മാനേന ഹിതമത്തനോ;
ദുച്ചരിതേന മാനുസോ,
ദലിദ്ദായാദരോ ഹതോ.
അ-മാനനാ ¶ യത്ഥ സിയാ,
സന്താനംപി വിമാനനാ;
ഹീന-സമ്മാനനാവാപി,
ന തത്ഥ വസതിം വസേ.
യത്ഥാലസോ ¶ ച ദക്ഖോ ച,
സൂരോ ഭീരു ച പൂജിയാ;
ന തത്ഥ സന്തോ വസന്തി,
അ-വിസേസ-കരേ നരേ.
നോ ¶ ചേ അസ്സ സകാ-ബുദ്ധി,
വിനയോ വാ സു-സിക്ഖിതോ;
വനേ അന്ധ-മഹിംസോവ,
ചരേയ്യ ബഹുകോ ജനോ.
ഫലം ¶ വേ കദലിം ഹന്തി,
ഫലം വേളും ഫലം നളം;
സക്കാരോ കാ-പുരിസം ഹന്തി,
ഗബ്ഭോ അസ്സതരിം യഥാ.
വജ്ജഞ്ച വജ്ജതോ ഞത്വാ,
അ-വജ്ജഞ്ച അ-വജ്ജതോ;
സമ്മാദിട്ഠി-സമാദാനാ,
സത്താ ഗച്ഛന്ത്തി സുഗ്ഗതിം.
ഘരാവാസ-നിദ്ദേസ
ദുക്ഖം ¶ ഗഹബ്ബതം സാധു,
സംവിഭജ്ജഞ്ച ഭോജനം;
അ-ഹാസോ അത്ഥ-ലോഭേസു,
അത്ഥ-ബ്യാപത്തി അബ്യഥോ.
യോധ ¶ സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച,
തിണാ ഭിയ്യോ ന മഞ്ഞതി;
കരം പുരിസ-കിച്ചാനി,
സോ സുഖാ ന വിഹായതി.
പണ്ഡിതോ ¶ സീല-സമ്പന്നോ,
സണ്ഹാ ച പടിഭാനവാ;
നിവാത-വുത്തി അത്ഥദ്ധോ,
താദിസോ ലഭതേ യസം.
ഉട്ഠാനകോ ¶ അനലസോ,
ആപദാസു ന വേധതി;
അച്ഛിന്നവുത്തി മേധാവീ,
താദിസോ ലഭതേ യസം.
സങ്ഗാഹകോ ¶ മിത്ത-കരോ,
വദഞ്ഞൂ വീത്ത-മച്ഛരോ;
നേതാ വി-നേതാ അനു-നേതാ,
താദിസോ ലഭതേ യസം.
ഉട്ഠാനവകോ ¶ സതീമതോ,
സുചി-കമ്മസ്സ നിസമ്മകാരിനോ;
സഞ്ഞതസ്സ ധമ്മ-ജീവിനോ,
അ-പ്പമത്തസ്സ യസോഭി-വഡ്ഢതി.
ദ്വേവ ¶ താത പദാകാനി,
യത്ഥ സബ്ബം പതിട്ഠിതം;
അ-ലദ്ധസ്സ ച യോ ലാഭോ,
ലദ്ധസ്സ അനുരക്ഖണാ.
ചതുധാ ¶ വിഭജേ ഭോഗേ,
പണ്ഡിതോ ഘരമാവസം;
ഏകേന ഭോഗം ഭുഞ്ജേയ്യ,
ദ്വീഹി കമ്മം പയോജയേ;
ചതുത്ഥഞ്ച നിധാപേയ്യ,
ആപദാസു ഭവിസ്സതി.
അഞ്ജനാനം ¶ ഖയം ദിസ്വാ,
ഉപചികാനഞ്ച ആചയം;
മധൂനഞ്ച സമാഹാരം,
പണ്ഡിത്തോ ഘരമാവസേ.
വിഭവം ¶ രക്ഖതോ ലദ്ധം,
പരിഹാനി ന വിജ്ജതി;
ആരക്ഖമ്ഹി അ-സന്തമ്ഹി,
ലദ്ധം ലദ്ധം വിനസ്സതി.
പഞ്ഞാ ¶ നത്ഥി ധനം നത്ഥി,
യസ്സ ലോകേ ന വിന്ദതി;
പുത്ത-ദാരാ ന പീയന്തി,
തസ്സ മിത്തം സുഖാവഹം.
ചത്താരോ ¶ ച വേദിതബ്ബാ,
മിത്താ ചേവ സുഹദാ ച;
ഉപകാരോ സുഹദോപി,
സമാന-സുഖ-ദുക്ഖോ ച;
അത്ഥക്ഖായീനുകമ്പകോ,
തഥാ മിത്തോ വേദിതബ്ബോ.
ഭോഗാ ¶ നട്ഠേന ജിണ്ണേന,
അ-മിതേന ച ഭോജനേ;
ന തിട്ഠന്തി ചിരം ദിസ്വാ,
തം പണ്ഡിതോ ഘരേ വസേ.
അതി-സീതം ¶ അതി-ഉണ്ഹം,
അതി-സായമിദം അഹു;
ഇതി വിസ്സട്ഠ-കമ്മന്തേ,
അത്ഥാ അച്ചേന്തി മാണവേ.
ന ¶ ദിവാ സുപ്പ-സീലേന,
രത്തിനട്ഠാനദേസ്സിനാ;
നിച്ചം മത്തേന സോണ്ഡേന,
സക്കാ ആവസിതും ഘരം.
ഹനന്തി ¶ ഭോഗാ ദുമ്മേധം,
നോ ചേ പാര-ഗവേസിനോ;
ഭോഗ-തണ്ഹായ ദുമ്മേധോ,
ഹന്തി അഞ്ഞേവ അത്തനം.
ദുജ്ജീവിതമജീവിമ്ഹാ ¶ ,
യേസം നോ ന ദദാമസേ;
വിജ്ജമാനേസു ഭോഗേസു,
ദീപം നാ കമ്ഹ മത്തനോ.
സട്ഠി-വസ്സ-സഹസ്സാനി ¶ ,
പരിപുണ്ണാനി സബ്ബസോ;
നിരയേ പച്ചമാനാനം,
കദാ അന്തോ ഭവിസ്സതി.
നത്ഥി ¶ അന്തോ കുതോ അന്തോ,
ന അന്തോ പതിദിസ്സതി;
തദാ ഹി പകതം പാപം,
മമ തുയ്ഹഞ്ചേ മാരിസാ;
സോഹം ¶ നൂന ഇതോ ഗന്താ,
യോനി ലദ്ധാന മാനുസം;
വദഞ്ഞൂ സീല-സമ്പന്നോ,
കാഹാമി കുസലം ബഹും.
മാ ¶ ഗിജ്ഝേ പച്ചയേ മച്ചോ,
ബഹു-ദോസാ ഹി പച്ചയാ;
ചരന്തോ പച്ചയേ ഞായാ,
ഉഭയത്ഥാപി വഡ്ഢതി.
അ-ലദ്ധാ ¶ വിത്തം തപ്പതി,
പുബ്ബേ അ-സമുദാനിതം;
ന പുബ്ബേ ധനമേസിസ്സം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
കൂടവേദീ ¶ പുരേ ആസിം,
പിസുണോ പിട്ഠി-മംസികോ;
ചണ്ഡോ ച ഫരുസോ ചാപി,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
പാണാതിപാതീ ¶ പുരേ ആസിം,
ലുദ്ദോ ചാപി അനരിയോ;
ഭൂതാനം നാനുകമ്പിയം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
ബഹൂസു ¶ വത സന്തീസു,
അനാപാദാസു ഇത്ഥിസു;
പര-ദാരം അസേവിസ്സം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
ബഹുമ്ഹി ¶ തവ സന്തമ്ഹി,
അന്ന-പാനേ ഉപട്ഠിതേ;
ന പുബ്ബേ അദദം ദാനം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
മാതരം ¶ പിതരഞ്ചാപി,
ജിണ്ണകം ഗത-യോബ്ബനം;
പഹു സന്തോ ന പോസിസ്സം,
ഇതി പച്ഛാനുകപ്പതി.
ആചരിയമനുസത്ഥാരം ¶ ,
സബ്ബ-കാമ-രസാഹരം;
പിതരം അതിമഞ്ഞിസ്സം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
സമണേ ¶ ബ്രാഹ്മണേ ചാപി,
സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ;
ന പുബ്ബേ പയിരുപാസിസ്സം,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
സാധു ¶ ഹോതി തപോ ചിണ്ണോ,
സന്തോ ച പയിരുപാസിതോ;
ന പുബ്ബേവ തപോചിണ്ണോ,
ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
യോ ¶ ച ഏതാനി ഠാനാനി,
യോനിസോ പടിപജ്ജതി;
കരം പുരിസ-കിച്ചാനി,
സ പച്ഛാ നാനുതപ്പതി.
ന ¶ സാധാരണ-ദാരസ്സ,
ന ഭുഞ്ജേ സാധുമേകകോ;
ന സേവേ ലോകായതികം,
നേതം പഞ്ഞായ വഡ്ഢനം.
സീലവാ ¶ വത്ത-സമ്പന്നോ,
അ-പ്പമത്തോ വിചക്ഖണോ;
നിവാത്ത-വുത്തി അത്ഥദ്ധോ,
സുരതോ സഖിതോ മുദു.
സങ്ഗഹേതാ ¶ ച മിത്താനം,
സംവിഭാഗീ വീധാനവാ;
തപ്പേയ്യ അന്ന-പാനേന,
സദാ സമണ-ബ്രാഹ്മണേ.
ധമ്മ-കാമോ ¶ സുതാ-ധാരോ,
ഭവേയ്യ പരിപുച്ഛകോ;
സക്കച്ചം പയിരുപാസേയ്യ,
സീലവന്തേ ബഹുസ്സുത്തേ.
ഘരമാവസമാനസ്സ ¶ ,
ഗഹട്ഠസ്സ സകം ഘരം;
ഖേമാ വുത്തി സിയാ ഏവം,
ഏവം നു അസ്സ സങ്ഗഹോ.
അ-ബ്യപജ്ജോ ¶ സിയാ ഏവം,
സച്ച-വാദീ ച മാണവോ;
അസ്മാ ലോകാ പരം ലോകം,
ഏവം പേച്ച ന സോചതി.
സുഖാ ¶ മത്തേയ്യതാ ലോകേ,
അഥോ പേത്തേയ്യതാ സുഖാ;
സുഖാ സാമഞ്ഞതാ ലോകേ,
അഥോ ബ്രഹ്മഞ്ഞതാ സുഖാ.
പഥവീ ¶ വേളുകം പത്തം,
ചക്കവാളം സുചിപ്ഫലം;
സിനേരു വമ്മികോ ഖുദ്ദോ,
സമുദ്ദോ പാതികോ യഥാ.
ബ്രഹ്മാതി ¶ മാതാ-പിതരോ,
പുബ്ബാചരിയാതി വുച്ചരേ;
ആഹുനേയ്യാ ച പുത്താനം,
പജാനമനുകമ്പകാ.
തസ്മാ ¶ ഹി നേ നമസേയ്യ,
സക്കരേയ്യ ച പണ്ഡിതോ;
അന്നേന അഥോ പാനേന,
വത്ഥേന സയനേന ച.
സാധുജന-നിദ്ദേസ
കായ-കമ്മം ¶ സുചി തേസം,
വാചാ-കമ്മം അനാവിലം;
മനോ-കമ്മം സുചി-സുദ്ധം,
താദിസാ സുജനാ നരാ.
സേട്ഠ-വിത്തം ¶ സുതം പഞ്ഞാ,
സദ്ധനം സത്തധാ ഹോത്തി;
സദ്ധാ സീലം സുതം ചാഗോ,
പഞ്ഞാ ചേവ ഹിരോത്തപ്പം.
സദ്ധമ്മാപി ¶ ച സത്തേവ,
സദ്ധാ ഹിരീ ച ഓത്തപ്പം;
ബാഹുസ്സച്ചം ധിരോ ചേവ,
സതി പഞ്ഞാ ച ഇച്ചേവം.
ഹിരീ-ഓത്തപ്പ-സമ്പന്നാ ¶ ,
സുക്ത്ക-ധമ്മ-സമാഹിതാ;
സന്തോ സപ്പുരിസാ ലോകേ,
ദേവ-ധമ്മാതി വുച്ചരേ.
സദ്ധോ ¶ ഹിരിമാ ഓത്തപ്പീ,
വീരോ പഞ്ഞോ സ-ഗാരവോ;
ഭബ്ബോ ആപജ്ജിതും ബുദ്ധിം,
വിരൂള്ഹിഞ്ച വിപുല്ലതം.
യോ ¶ വേ കതഞ്ഞൂ കത-വേദി ധീരോ,
കല്യാണ-മിത്തോ ദള്ഹഅ-ഭത്തോ ച ഹോതി;
ദുക്ഖിത്തസ്സ സക്കച്ചം കരോതി കിച്ചം,
തഥാവിധം സപ്പുരിസം വദന്തി.
മാതാ-പേത്തി-ഭരം ¶ ജന്തും,
കുലേ ജേട്ഠാപചായിനം;
സണ്ഹം സഖില-സമ്ഭാസം,
പേസുണേയപ്പഹായിനം.
മച്ഛേര-വിനയേ യുത്തം,
സച്ചം കോധാഭിതും നരം;
തം വേ ദേവാ താവതിംസാ,
ആഹു സപ്പുരിസോ ഇതി.
അ-പ്പമാദേന ¶ മഘവാ,
ദേവാനം സേട്ഠതം ഗതോ;
അ-പ്പമാദം പസംസന്തി,
പമാദോ ഗരഹിതോ സദാ.
ദാനം ¶ സീലം പരിച്ചാഗം,
ആജ്ജവം മദ്ദവം തപം;
അ-കോധം അ-വിഹിംസഞ്ച,
ഖന്തീച അ-വിരോധനം.
ഇച്ചേതേ കുസലേ ധമ്മേ,
ഠിതേ പസ്സാമി അത്തനി;
തതോ മേ ജായതേ പീതി,
സോമനസ്സഞ്ചനപ്പകം.
നനു ¶ തേയേവ സന്താ നോ,
സാഗരാ ന കുലാചലാ;
മനംപി മരിയാദം യേ,
സംവട്ടേപി ജഹന്തി നോ.
ന ¶ പുപ്ഫ-ഗന്ധോ പടിവാതമേതി,
ന ചന്ദനം തഗ്ഗര മല്ലികാ വാ;
സതഞ്ച ഗന്ധോ പടിവാതമേതി,
സബ്ബാ ദിസാ സപ്പുരിസോ പവായതി.
തേപി ¶ ലോക-ഹിതാ സത്താ,
സൂരിയോ ചന്ദിമാ അപി;
അത്ഥം പസ്സ ഗമിസ്സന്തി,
നിയമോ കേന ലങ്ഘതേ.
സത്ഥാ ¶ ദേവ-മനുസ്സാനം,
വസീ സോപി മുനിസ്സരോ;
ഗതോവ നിബ്ബുതിം സബ്ബേ,
സങ്ഖാരാ ന ഹി സസ്സതാ.
കരേയ്യ ¶ കുസലം സബ്ബം,
സിവം നിബ്ബാനമാവഹം;
സരേയ്യഅ അ-നിച്ചം ഖന്ധം,
നിബ്ബിദാ-ഞാണ-ഗോചരം.
യാതാനുയായീ ¶ ച ഭവാഹി മാണവ,
അല്ലഞ്ച പാണിം പരിവജ്ജയസ്സു;
മാ ചസ്സു മിത്തേസു കദാചി ദുബ്ഭി,
മാ ച വസം അ-സതീനം ഗച്ഛ.
അ-സന്ധവം ¶ നാപി ച ദിട്ഠ-പുബ്ബം,
യോ ആസനേനാപി നിമന്തയേയ്യ;
തസ്സേവ അത്ഥം പുരിസോ കരേയ്യ,
യാതാനുയായീതിതമാഹുപണ്ഡിതാ.
യസ്സേകരത്തിപി ¶ ഘരേ വസേയ്യ,
യത്ഥന്ന-പാനം പുരിസോ ലഭേയ്യ;
ന തസ്സ പാപം മനസാപി ചിന്തേയ്യ,
അ-ദുബ്ഭ-പാണി ദഹതേ മിത്ത-ദുബ്ഭോ.
തതീയ സാധുനര
യസ്സ ¶ രുക്ഖസ്സ ഛായായ,
നിസീദേയ്യ സയേയ്യ വാ;
ന തസ്സ സാഖം ഭഞ്ജേയ്യ,
മിത്ത-ദുബ്ഭോ ഹി പാപകോ.
ചതുത്ഥ സാധുനര
പുണ്ണംപി ¶ ചേ മം പഥവിം ധനേന,
ദജ്ജിത്ഥിയാ പുരിസോ സമ്മതായ;
സദ്ധാ ഖണം അതിമഞ്ഞേയ്യ തംപി,
താസം വസം അ-സതീനം ന ഗച്ഛേ.
ഏവം ¶ ഖോ യാതം അനുയായീ ഹോതി,
അല്ലഞ്ച പാണിം ദഹതേ പുനേവം;
അ-സതീ ച സാ സോ പന മിത്തം-ദുബ്ഭോ,
സോ ധമ്മികോ ഹോഹി ജഹസ്സു അ-ധമ്മം.
കായഖമനീയ-നിദ്ദേസ
അഭിവാദന-സീലിസ്സ ¶ ,
നിച്ചം വുഡ്ഢാപചായിനോ;
ചത്താരോ ധമ്മാ വഡ്ഢന്തി,
ആയു വണ്ണോ സുഖം ബലം.
൨൩൫. പഞ്ചിമേ ¶ ഭിക്ഖവേ ധമ്മാ ആയുസ്സാ, കതമേ പഞ്ച. സപ്പായ-കാരീ ഹോതി. സപ്പായേച മത്തം ജാനാതി. പരിണത്തഭോജീ ച ഹോതി. കാല-ചാരീ ച, ബ്രഹ്മ-ചാരീച. ഇമേ ഖോ ഭിക്ഖവേ പഞ്ച ധമ്മാ ആയുസ്സാതി.
൨൩൬. പഞ്ചിമേ ¶ ഭിക്ഖവേ ധമ്മാ ആയുസ്സാ, കതമേ പഞ്ച. സപ്പായ-കാരീ ഹോതി. സപ്പായേച മത്തം ജാനാതി. പരിണതഭോജീചഹോതി. സീലവാച, കല്യാണ മിത്തോച. ഇമേ ഖോ ഭിക്ഖവേ പഞ്ച ധമ്മാ ആയുസ്സാതി.
പഞ്ച-സീലം ¶ സമാദായ,
സമം കത്വാ ദിനേ ദിനേ;
സതിമാ പഞ്ഞവാ ഹുത്വാ,
ചരേ സബ്ബിരിയാപഥേ.
൨൩൮. പഞ്ചിമേ ¶ ഭിക്ഖവേ ചങ്കമേ ആനിസംസാ, കതമേ പഞ്ച, അദ്ധാനക്ഖമോ ഹോതി. പധാനക്ഖമോ ഹോതി. അപ്പാബാധോ ഹോതി. അസിതംപീതംഖായിതംസായിതം സമ്മാ പരിണാമം ഗച്ഛതി. ചങ്കമാധിഗതോ സമാധി ചിരട്ഠിതികോ ഹോതി. ഇമേഖോ ഭിക്ഖവേ പഞ്ച ചങ്കമേ ആനി സംസാതി.
പരിസ്സാവന-ദാനഞ്ച ¶ ,
ആവാസ-ദാനമേവ ച;
ഗിലാന-വത്ഥു-ദാനഞ്ച,
ദാതബ്ബം മനുജാധിപ.
കാതബ്ബം ¶ ജിണ്ണകാവാസം,
പടിസങ്ഖരണം തഥാ;
പഞ്ച-സീല-സമാദാനം,
കത്വാ തം സാധു-രക്ഖിതം;
ഉപോസഥോപവാസോ ച,
കാതബ്ബോപോസഥേ ഇതി.
അതി-ഭോത്താ ¶ രോഗ-മൂലം,
ആയുക്ഖയം കരോതി വേ;
തസ്മാ തം അതി-ഭുത്തിംവ,
പരിഹരേയ്യ പണ്ഡിതോ.
അ-ജിണ്ണേ ¶ ഭോജനം വിസം,
ദുല്ലദ്ധേ അ-വിചാരകേ;
ജിണ്ണേ സു-ലദ്ധേ വിചാരേ,
ന വജ്ജം സബ്ബ-ഭോജനം.
ചത്താരോ ¶ പഞ്ച ആലോപേ,
ആഭുത്വാ ഉദകം പിവേ;
അലം ഫാസു-വിഹാരായ;
പഹിതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ.
മനുജസ്സ ¶ സദാ സതിമതോ,
മത്തം ജാനതോ ലദ്ധ-ഭോജനം;
തനുകസ്സ ഭവന്തി വേദനാ,
സനികം ജീരതി ആയു പാലയം.
ഗരൂനം ¶ അഡ്ഢ-സോഹിച്ചം,
ലഹൂനം നാതി-കിത്തിയാ;
മത്താ-പമാണം നിദ്ദിട്ഠം,
സുഖം ജീരതി താവതാ.
തോയാഭാവേ ¶ പിപാസത്താ,
ഖണാ പാണേഹി മുച്ചതേ;
തസ്മാ സബ്ബാസുവത്ഥാസു,
ദേയ്യം വാരിം പിപാസയേ.
സീതോദകം ¶ പയോ ഖുദ്ദം,
ഘതമേകേകസോ ദ്വിസോ;
തിസ്സോ സമഗ്ഗമഥ വാ,
പഗേ പിതം യുവത്തദം.
അന്നം ¶ ബ്രഹ്മാ രസേ വിണ്ഹു,
ഭുത്തേ ചേവ മഹേസരോ;
ഏവം ഞത്വാതു യോ ഭുഞ്ജേ,
അന്ന-ദോസം ന ലിമ്പതേ.
കത്തികസ്സന്തിമോ ¶ ഭാഗോ,
യം ചാദോ മിഗ-മാസജോ;
താവുഭോ യമ-ദാഠാഖ്യോ,
ലഘ്വാഹാരോവ ജീവതി.
സത്ഥാനുകുല-ചരിയാ ¶ ,
ചിത്തഞ്ഞാവസവത്തിനാ;
ബുദ്ധി-രക്ഖിലിതത്ഥേന,
പരിപുണ്ണം രസായനം.
അ-ജാതിയാ ¶ അ-ജാതാനം,
ജാതാനം വിനിവത്തിയാ;
രോഗാനം യോ വിധി ദിട്ഠോ,
തം സുഖത്ഥീ സമാചരേ.
ആരോഗ്യം ¶ പരമാ ലാഭാ,
സന്തുട്ഠി പരമം ധനം;
വിസ്സാസാ പരമാ ഞാതി,
നിബ്ബാനം പരമം സുഖം.
പകിണ്ണക-നിദ്ദേസ
കുമുദം ¶ കോ പബോധയി,
നാഥോ രവിന്ദു പണ്ഡിതോ;
കമലം കോ കുമുദം കോ,
നരപം കോ പബോധയി.
ചിത്തേന ¶ നിയ്യതി ലോകോ,
ചിത്തേന പരികസ്സതി;
ചിത്തസ്സ ഏക-ധമ്മസ്സ,
സബ്ബേവ വസമന്വഗൂ.
സമണോ ¶ രാജാനുരാജാ,
സേനാപതി മഹാ-മത്തോ;
ധമ്മട്ഠോ പണ്ഡിതോ ദിസ്വാ,
പച്ചക്ഖത്ഥം ന കാരിയാ.
ദീപോ ¶ നവ-ദിസം തേജോ,
ന ഹേട്ഠാ ച തഥാ സകം;
പര-വജ്ജം വിദൂ പസ്സേ,
സക-വജ്ജംപി പസ്സതു.
സ-ഫലം ¶ പണ്ഡിതോ ലോകേ,
സ-കാരണം വചം ഭണേ;
അ-കാരണംഫലം ബാലോ,
ഇദം ഉഭയ-ലക്ഖണം.
തസ്സ ¶ വാചായ ജാനേയ്യ,
കുടിലം ബാല-പണ്ഡിതം;
വാചാ-രൂപം മിത്തം കരേ,
വാചാ-രൂപം ധുവം ജഹേ.
ദുച്ചിന്തിതസ്സ ¶ ചിന്താ ച,
ദുബ്ഭാസിതസ്സ ഭാസനാ;
ദുക്കമ്മസ്സ കതഞ്ചാതി,
ഏതം ബാലസ്സ ലക്ഖണം.
സു-ചിന്തിതസ്സ ¶ ചിന്താ ച,
സു-ഭാസിതസ്സ ഭാസനാ;
സു-കമ്മസ്സ കതഞ്ചാതി,
ഏതം ധീരസ്സ ലക്ഖണം.
അ-നയം ¶ നയതി ദുമ്മേധോ,
അ-ധുരായം നി-യുഞ്ജതി;
ദുന്നയോ സേയ്യസോ ഹോതി,
സമ്മാ വുത്തോ പകുപ്പതി;
വിനയം സോ ന ജാനാതി,
സാധു തസ്സ അ-ദസ്സനം.
നയം ¶ നയതി മേധാവീ,
അ-ധുരായം ന യുഞ്ജതി;
സു-നയോ സേയ്യസോ ഹോതി,
സമ്മാ വുത്തോ ന കുപ്പതി;
വിനയം സോ പജാനാതി,
സാധു തേന സമാഗമോ.
അ-നായകാ ¶ വിനസ്സന്തി,
നസ്സന്തി ബഹു-നായകാ;
ഥീ-നായകാ വിനസ്സന്തി,
നസ്സന്തി സുസു-നായകാ.
ജേട്ഠോ ¶ കമ്മേസു നീചാനം,
ജാനംജാനംവ ആചരേ;
അ-ജാനേവം കരേ ജാനം,
നീചോ ഏതി ഭയം പിയം.
കമ്മം ¶ ദുജ്ജന-സാരുപ്പം,
ദുധാ സുജന-സാരുപ്പം;
ദുജ്ജനം തേസു ദുക്കമ്മേ,
സു-കമ്മേ സുജനം ഇച്ഛേ.
പണ്ഡിതോ ¶ വേരീ ബാലോ ച,
ദുജ്ജയോ ബാല-വേരിതോ;
പണ്ഡിതം-വേരീ പമാദേന,
ന തം ജയോ ഹി സബ്ബദാ.
ഗുയ്ഹസ്സ ¶ ഹി ഗുയ്ഹമേവ സാധു,
ന ഹി ഗുയ്ഹസ്സ പസത്ഥമാവി-കമ്മം;
അ-നിപ്ഫന്നതായ സഹേയ്യ ധീരോ,
നിപ്ഫന്നത്ഥോവ യഥാ-സുഖം ഭണേയ്യ.
ഗുയ്ഹമത്ഥം ¶ ന വിവരേയ്യ,
രക്ഖേയ്യ നം യഥാ നിധിം;
ന ഹീ പാതുകതോ സാധു,
ഗുയ്ഹോ അത്ഥോ പജാനതാ.
ഥിയാ ¶ ഗുയ്ഹം ന സംസേയ്യ,
അ-മിത്തസ്സ ച പണ്ഡിതോ;
യോ ചാമിസേന സംഹീരോ,
ഹദയ-ത്ഥേനോ ച യോ നരോ.
വിവിച്ച ¶ ഭാസേയ്യ ദിവാ രഹസ്സം,
രത്തിം ഗിരം നാതി-വേലം പമുഞ്ചേ;
ഉപസ്സുതികാ ഹി സുണന്തി മന്തം,
തസ്മാ ഹി മന്തോ ഖിപ്പമുപേതി ഭേദം.
ന ¶ പകാസതി ഗുയ്ഹം യോ,
സോ ഗുയ്ഹം പടിഗുയ്ഹതി;
ഭയേസു ന ജഹേ കിച്ചേ,
സു-മിത്തോനുചരോ ഭവേ.
കരോതി ¶ ദുക്കരം സാധും,
ഉജും ഖമതി ദുക്ഖമം;
ദുദ്ദദം സാമം ദദാതി,
യോ സു-മിത്തോ ഹവേ ഭവേ.
പിയ-വാചാ ¶ സദാ മിത്തോ,
പിയ-വത്ഥും ന യാചനാ;
ഇച്ഛാഗതേന ദാനേന,
സു-ദള്ഹോ സു-പ്പിയോ ഹവേ;
തദങ്ഗതോ ച ഹീനേന,
അ-പ്പിയോ ഭിജ്ജനോ ഭവേ.
ദേഹീതി ¶ യാചനേ ഹിരീ,
സിരീ ച കായ-ദേവതാ;
പലായന്തി സിരിച്ഛിതോ,
ന യാചേ പര-സന്തകം.
സ്വാനോ ¶ ലദ്ധാന നിമ്മംസം,
അട്ഠിം തുട്ഠോ പമോദതി;
സകന്തികം മിഗം സീഹോ,
ഹിത്വാ ഹത്ഥിംനുധാവതി.
ഏവം ¶ ഛന്ദാനുരൂപേന,
ജനോ ആസീസതേ ഫലം;
മഹാ ഛന്ദാ മഹന്തംവ,
ഹീനംവ ഹീന-ഛന്ദകാ.
നാനാ-ഛന്ദാ ¶ മഹാരാജ,
ഏകാഗാരേ വസാമസേ;
അഹം ഗാമ-വരം ഇച്ഛേ,
ബ്രാഹ്മണീ ച ഗവം സതം.
പുത്തോ ¶ ച ആജഞ്ഞ-രഥം,
കഞ്ഞാ ച മണി-കുണ്ഡലം;
യാ ചേസാ പുണ്ണകാ ജമ്മീ,
ഉജുക്ഖലംഭി-കങ്ഖതി.
ഠാനം ¶ മിത്തേ ധനേ കമ്മേ,
സതുസ്സാഹേ സു-ലബ്ഭിതം;
തം ദള്ഹം ദുക്കരം കരേ,
പഞ്ഞാ-സതി-സമാധിനാ.
ഭേസജ്ജേ ¶ വിഹിതേ സുദ്ധ,
ബുദ്ധാദി-രതനത്തയേ;
പസാദമാചരേ നിച്ചം,
സജ്ജനേ സ-ഗുണേപി ച.
രാജാ ¶ രട്ഠേന ധാതുസോ,
ബാലോ പാപേഹി ദുമ്മനോ,
അലങ്കാരേന ഇത്ഥീപി,
കാമേഹി ച ന തപ്പതി.
അപ്പിച്ഛോ ¶ ച ധുതങ്ഗേന,
ആരദ്ധോ വീരിയേന ഹി;
വിസാരദോ പരിസായ,
പരിച്ചാഗേന ദായകോ;
സവനേന സു-ധമ്മംപി,
ന തപ്പതിവ പണ്ഡിതോ.
ജേട്ഠസ്സ ¶ സിതം ഹസിതം,
മജ്ഝസ്സ മധുരസ്സരം;
ലോകേ അംസ-സിരോ-കമ്പം,
ജമ്മസ്സ അപ-ഹസ്സിതം;
ഏതേസം അതി-ഹസ്സിതം,
ഹാസോ ഹോതി യഥാക്കമം.
നത്ഥി ¶ ദുട്ഠേ നയോ അത്ഥി,
ന ധമ്മോ ന സു-ഭാസിതം;
നിക്കമം ദുട്ഠേ യുഞ്ജേയ്യ,
സോ ഹി സബ്ഭിം ന രഞ്ജതി.
ദുല്ലഭം ¶ പകതിം വാചം,
ദുല്ലഭോ ഖേമകോ സുതോ;
ദുല്ലഭാ സദിസീ ജായാ,
ദുല്ലഭോ സ-ജനോ പിയോ.
ധജോ ¶ രഥസ്സ പഞ്ഞാണം,
ധൂമോ പഞ്ഞാണമഗ്ഗിനോ;
രാജാ രട്ഠസ്സ പഞ്ഞാണം,
ഭത്താ പഞ്ഞാണമിത്ഥിയാ.
ദുന്നാരിയാ ¶ കുലം സുദ്ധം,
പുത്തോ നസ്സതി ലാലനാ;
സമിദ്ധി അ-നയാ ബന്ധു,
പവാസാ മദനാ ഹിരീ.
മാതാ ¶ പിതാ ച പുത്താനം,
നോവാദേ ബഹു-സാസന്നം;
പണ്ഡിതാ മാതരോ അപ്പം,
വദേയ്യും വജ്ജ-ദീപനം.
ലാളയേ ¶ പഞ്ഛ-വസ്സാനി,
ദസ-വസ്സാനി താളയേ;
പത്തേ തു സോളസേ വസ്സേ,
പുത്തം മിത്തംവദാചരേ.
ലാലനേ ¶ ധീതരം ദോസാ,
പാലനേ ബഹവോ ഗുണാ;
ധീതുയാ കിരിയം നിച്ചം,
പസ്സന്തു സുട്ഠു മാതരോ.
ഇതി ¶ പകിണ്ണക-നിദ്ദേസോ നാമ
സത്തമാ പരിച്ഛേദോ.
സീല-നിദ്ദേസ
പമാദം ¶ ഭയതോ ദിസ്വാ,
അ-പ്പമാദഞ്ച ഖേമതോ;
ഭാവേഥ അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം,
ഏസാ ബുദ്ധാനുസാസനീ.
ഹീനേന ¶ ബ്രഹ്മ-ചരിയേന,
ഖത്തിയേ ഉപപജ്ജതി;
മജ്ഝിമേന ച ദേവത്തം,
ഉത്തമേന വി-സുജ്ഝതി.
ക.
നഗരേ ¶ ബന്ധുമതിയാ,
ബന്ധുമാ നാമ ഖത്തിയോ;
ദിവസേ പുണ്ണമായ സോ,
ഉപഗച്ഛി ഉപോസഥം.
ഖ.
അഹം തേന സമയേന,
ഗുമ്ഭ-ദാസീ അഹം തഹിം;
ദിസ്വാ സ-രാജകം സേനം,
ഏവാഹം ചിന്തയിം തദാ.
ഗ.
രാജാപി ¶ രജ്ജം ഛട്ടേത്വാ,
ഉപഗച്ഛി ഉപോസഥം;
സ-ഫലം നൂന തം കമ്മം,
ജന-കായോ പമോദിതോ.
ഘ.
യോനിസോ ¶ പച്ചവേക്ഖിത്വാ,
ദുഗ്ഗച്ചഞ്ച ദലിദ്ദതം;
മാനസം സമ്പഹംസിത്വാ,
ഉപഗച്ഛിമു പോസഥം.
ങ.
അഹം ¶ ഉപോസഥം കത്വാ,
സമ്മാ-സമ്ബുദ്ധസാസനേ;
തേന കമ്മേന സു-കതേന,
താവതിംസം അഗച്ഛഹം.
ച.
തത്ഥ മേ സു-കതം ബ്യമ്ഹം,
ഉബ്ഭ-യോജനമുഗ്ഗതം;
കൂടാഗാര-വരൂപേതം,
മഹാസനസു-ഭൂസിതം.
ഛ.
അച്ഛരാ ¶ സത-സഹസ്സാ,
ഉപതിട്ഠന്തി മം സദാ;
അഞ്ഞേ ദേവേ അതിക്കമ്മ,
അതിരോചാമി സബ്ബദാ.
ജ.
ചതുസട്ഠി-ദേവ-രാജൂനം ¶ ,
മഹേസിത്തമകാരയിം;
തേസട്ഠി-ചക്കവത്തിനം,
മഹേസിത്തമകാരയിം.
ഝ.
സുവണ്ണ-വണാ ¶ ഹുത്വാന,
ഭവേസു സംസരാമഹം;
സബ്ബത്ഥ പവരാ ഹോമി,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ഞ.
ഹത്ഥി-യാനം അസ്സ-യാനം,
രഥ-യാനഞ്ച സിവികം;
ലഭാമി സബ്ബമേതമ്പി,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ട.
സോണ്ണ-മയം ¶ രൂപി-മയം,
അഥോപി ഫലികാ-മയം;
ലോഹിതങ്ഗ-മയഞ്ചേവ,
സബ്ബം പടിലഭാമഹം.
ഠ.
കോസേയ്യ-കമ്ബലിയാനി ¶ ,
ഖോമ-കപ്പാസികാനി ച;
മഹഗ്ഘാനി ച വത്ഥാനി,
സബ്ബം പടിലഭാമഹം.
ഡ.
അന്നം ¶ പാനം ഖാദനീയം,
വത്ഥം സേനാസനാനി ച;
സബ്ബമേതം പടിലഭേ,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ഢ.
വര-ഗന്ധഞ്ച മാലഞ്ച,
ചുണ്ണകഞ്ഛ വിലേപനം;
സബ്ബമേതം പടിലഭേ,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ണ.
കൂടാഗാരഞ്ച ¶ പാസാദം,
മണ്ഡപം ഹമ്മിയം ഗുഹം;
സബ്ബമേതം പടിലഭേ,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ത.
ജാതിയാ ¶ സത്ത-വസ്സാഹം,
പബ്ബജിം അന-ഗാരിയം;
അഡ്ഢ-മാസേ അ-സപ്പത്തേ,
അര ഹത്തം അപാപുണിം.
ഥ.
കിലേസാ ¶ ഝാപിതാ മയ്ഹം,
ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
സബ്ബാസവ-പരിക്ഖീണാ,
നത്ഥി ദാനി പുന-ബ്ഭവോ.
ദ.
ഏക-നവുതിതോ ¶ കപ്പേ,
യം കമ്മമകരിം തദാ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി,
ഉപോസഥസ്സിദം ഫലം.
ധ.
സ്വാഗതം ¶ വത മേ ആസി,
മമ ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനു-പത്താ,
കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
ന.
പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ,
വിമോകാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളാഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ,
കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
ഞാതീനഞ്ച ¶ പിയോ ഹോതി,
മിത്തേസു ച വിരോചതി;
കായസ്സ ഭേദാ സു-ഗതിം,
ഉപപജ്ജതി സീലവാ.
നിബ്ബാനം ¶ പത്ഥയന്തേന സമാദിന്നം,
പഞ്ച-സീലമ്പി അധി-സീലം;
ദസ-സീലമ്പി അധി-സീലമേവ.
ക.
നഗരേ ¶ ചന്ദവതിയാ,
ഭടകോ ആസഹം തദാ;
പര-കമ്മായനേ യുത്തോ,
പബ്ബജ്ജം ന ലഭാമഹം.
ഖ.
മഹന്ധകാര-പിഹിതാ ¶ ,
തിവിധഗ്ഗീഹി ഡയ്ഹരേ;
കേന നുഖോ ഉപായേന,
വി-സംയുത്തോ ഭവേ അഹം.
ഗ.
ദേയ്യധമ്മോ ¶ ച മേ നത്ഥി,
ഭടകോ ദുക്ഖിതോ അഹം;
യം നൂനാഹം പഞ്ച-സീലം,
രക്ഖേയ്യം പരിപൂരയം.
ഘ.
അനോമദസ്സിസ്സ മുനിനോ,
നിസഭോ നാമ സാവകോ;
തമഹം ഉപസങ്കമ്മ,
പഞ്ച-സിക്ഖാപദഗ്ഗഹിം.
ങ.
വസ്സ-സത-സഹസ്സാനി ¶ ,
ആയു വിജ്ജതി താവദേ;
താവതാ പഞ്ച-സീലാനി,
പരിപുണ്ണാനി ഗോപയിം.
ച.
മച്ചു-കാലമ്ഹി ¶ സമ്പത്തേ,
ദേവാ അസ്സാസയന്തി മം;
രഥോ സഹസ്സ-യുത്തോ തേ,
മാരിസസ്സ ഉപട്ഠിതോ.
ഛ.
വത്തന്തേ ¶ ചരിമേ ചിത്തേ,
മമ സീലം അനുസ്സരിം;
തേന കമ്മേന സു-കതേന,
താവതിംസം അഗച്ഛഹം.
ജ.
തിംസഖത്തുഞ്ച ദേവിന്ദോ,
ദേവ-രജ്ജമകാരയിം;
ദിബ്ബ-സുഖം അനുഭവിം,
അച്ഛരാഹി പുരക്ഖത്തോ.
ഝ.
പഞ്ച-സത്തതിഖത്ത്തു-ഞ്ച ¶ ,
ചക്കവത്തീ അഹോസഹം;
പദേസ-രജ്ജം വിപുലം,
ഗണനാതോ അ-സങ്ഖയം.
ഞ.
ദേവ-ലോകാ ¶ ചവിത്വാന,
സുക്ക-മൂലേന ചോദിതോ;
പുരേ വേസാലിയം ജാതോ,
മഹാ-കുലേ സു-അഡ്ഢകേ.
ട.
വസ്സൂപനായികേ കാലേ,
ദിബ്ബന്തേ ജിന-സാസനേ;
മാതാ ച മേ പിതാ ചേവ,
പഞ്ച-സിക്ഖാപദഗ്ഗഹും.
ഠ.
സഹ ¶ സുത്വാനഹം സീലം,
മമ സീലം അനുസ്സരിം;
ഏകാസനേ നിസീദിത്വാ,
അരഹത്തമപാപുണിം.
ഡ.
ജാതിയാ ¶ പഞ്ച-വസ്സേന,
അരഹത്തമപാപുണിം;
ഉപസമ്പാദയി ബുദ്ധോ,
ഗുണമഞ്ഞായ ചക്ഖുമാ.
ഢ.
പരിപുണ്ണാനി ¶ ഗോപേത്വാ,
പഞ്ച-സിക്ഖാപദാനഹം;
അ-പരിമേയ്യിതോ കപ്പേ,
വിനിപാതം ന ഗച്ഛഹം.
ണ.
സ്വാഹം യസമനുഭവിം,
തേസം സീലാന വാഹസാ;
കപ്പ-കോടിപി കിത്തേന്തോ,
കിത്തയേ ഏക-ദേസകം.
ത.
പഞ്ച-സീലാനി ¶ ഗോപേത്വാ,
തയോ ഹേതൂ ലഭാമഹം;
ദീഘായുകോ മഹാ-ഭോഗോ,
തിക്ഖ-പഞ്ഞോ ഭവാമഹം.
ഥ.
സംകിത്തേന്തോ ¶ ച സബ്ബേസം,
അധി-മത്തഞ്ച പോരിസം;
ഭവാഭവേ സംസരിത്വാ,
ഏതേ ഠാനേ ലഭമഹം.
ദ.
അ-പരിമേയ്യ-സീലേസു ¶ ,
വത്തന്താ ജിന-സാവകാ;
ഭവേസു യദി രജ്ജേയ്യും,
വിപാകോ കീദിസോ ഭവേ.
ധ.
സു-ചിണ്ണം മേ പഞ്ച-സീലം,
ഭടകേന തപസ്സിനാ;
തേന സീലേനഹം അജ്ജ,
മോചയിം സബ്ബ-ബന്ധനാ.
ന.
അ-പരിമേയ്യിതോ ¶ കപ്പേ,
പഞ്ച-സീലാനി ഗോപയിം;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി,
പഞ്ച-സീലാനിദം ഫലം.
പ.
പടിസമ്ഭിദാ ¶ ചതസ്സോ,
വിമോക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളാഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ,
കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
ക.
തം ¶ നമസ്സന്തി തേ വിജ്ജാ,
സബ്ബേ ഭൂമാ ച ഖത്തിയാ;
ചത്താരോ ച മഹാ-രാജാ,
തിദസാ ച യസസ്സിനോ;
അഥ കോ നാമ സോ യക്ഖോ,
യം ത്വം സക്ക നമസ്സസി.
ഖ.
മം ¶ നമസ്സന്തി തേ-വിജ്ജാ,
സബ്ബേ ഭൂമാ ച ഖത്തിയാ;
ചത്താരോ ച മഹാ-രാജാ,
തിദസാ ച യസസ്സിനോ.
ഗ.
അഹഞ്ച ¶ സീല-സമ്പന്നേ,
ചിരരത്ത-സമാഹിതേ;
സമ്മാ പബ്ബജിതേ വന്ദേ,
ബ്രഹ്മ-ചരിയ പരായനേ.
ഘ.
യേ ¶ ഗഹട്ഠാ പുഞ്ഞ-കരാ,
സീലവന്തോ ഉപാസകാ;
ധമ്മേന ദാരം പോസേന്തി,
തേ നമസ്സാമി മാതലി.
ങ.
സേട്ഠാ ¶ ഹി കിര ലോകസ്മിം,
യേ ത്വം സക്ക നമസ്സസി;
അഹമ്പി തേ നമസ്സാമി,
യേ നമസ്സസി വാസവ.
പാലിതത്ഥേരനാഗേന ¶ ,
വിസുദ്ധാരാമവാസിനാ;
സുതിച്ഛിതാനമത്ഥായ,
കതാ നരദക്ഖദീപനീ.
പുബ്ബാചരിയ-സീഹാനം ¶ ,
ആലമ്ബിത്വാന നിസ്സയം;
പാലിതോ നാമ യോ ഥേരോ,
ഇമം ഗന്ഥ സു-ലേഖനീ;
സുന്ദരമേവ പസ്സിതും,
യുഞ്ജേയ്യാഥീധ സാധവേ.
‘‘ഛപ്പദികാ’’.
ഇമം ¶ ഗന്ഥം വാചുഗ്ഗതോ,
സചേ ഭവസി മാണവ;
പുണ്നമായം യഥാ ചന്ദോ,
അതി-സുദ്ധോ വിരോചതി;
തഥേവ ത്വം പുണ്ണ-മനോ,
വിരോച സിരിയാ ധുവം.
സു-നിട്ഠിതോ ¶ അയം ഗന്ഥോ,
സക്കരാജേ ദഝമ്ഫിയേ;
പോട്ഠപാദമ്ഹി സൂരമ്ഹി,
കാലപക്ഖേ ചതുദ്ദസിം.
സഞ്ചിതേതം ¶ മയാ പുഞ്ഞം,
തം-കമ്മേന വരേന ച;
ചിരം തിട്ഠതു സദ്ധമ്മോ,
അ-വേരാ ഹോന്തു പാണിനോ.
ഇമം ¶ ഗന്ഥം പസ്സിത്വാന,
ഹോന്തു സബ്ബേപി ജന്തുനോ;
സുഖിതാ ധമ്മികാ ഞാണീ,
ധമ്മം പാലേതു പത്ഥിവോ.
നിബ്ബാനം ¶ പത്ഥയന്തേന,
സീലം രക്ഖന്തു സജ്ജനാ;
ഞത്വാ ധമ്മം സുഖാവഹം,
പാപുണന്തു അനാസവം.
അട്ഠ-കണ്ഡ-മണ്ഡിതായ ¶ ,
ദക്ഖയ അത്ഥ-ദീപകോ;
നര-സാരോ അയം ഗന്ഥോ,
ചിര-കാലം പതിട്ഠതു.
യാവതാ ചന്ദ-സൂരിയാ,
നാഗച്ഛേയ്യും മഹീ-തലേ;
പമോദിതാ ഇമം ഗന്ഥം,
ദിസ്സന്തു നയ-കോവിദാ.
സമ്മാ ¶ ഛന്ദേനിമം ഗന്ഥ,
വാചേന്താ പരിയാപുണാ;
പസന്നേനാനായാസേന,
പത്വാ സുഖേന കോവിദം.
ചന്ദാദിച്ചാവ ¶ ആകാസേ,
ബഹുസ്സുതേഹി സമ്പദാ;
വിസേസ-പുഗ്ഗലാ ഹുത്വാ,
പപ്പോന്തു അമതം പദം.
ഉക്കട്ഠ-ധമ്മ-ദാനേന ¶ ,
പാപുണേയ്യമനുത്തരം;
ലിങ്ഗ-സമ്പത്തി-മേധാവീ,
തക്കീ-പഞ്ഞാ സു-പേസലീ.
നരദക്ഖ ഥോമനാ ആസീസ
൩. ഗാഥാ
പാലിതോ ¶ പാളിയാ ഛേകോ,
ത്വംസി ഗമ്ഭീര-ഞാണവാ;
പാലിയാവ പാലിതസ്സ,
ദദാമിദാനി ഭോ അഹം.
ദക്ഖാവാദേസു ¶ കുസലോ,
പാലിതോ സാസനന്ധരീ;
പിടകേസു അജ്ഝോഗായ്ഹ,
നരദക്ഖംഭിസങ്ഖരീ.
സുത-ധരേന ¶ രചിതം,
ഏതം സാര-ഗവേസിനോ;
അതന്ദികാ സു-ദക്ഖന്തു,
അഗ്ഗഗ്ഗ-സാസനേ രതാ.
നരദക്ഖ ഥോമനാ ആസീസ
൨. ഗാഥാ
ഞും ¶ പാലിതോധ ജാതോ യോ,
ഥേരോ സോ അബ്ഭുതോവ ഞും;
ഞും മഹാ-പാലിതോ സന്തോ,
നികായ-പാലിതോ ച ഞും.
ഞും ¶ നര-ദക്ഖ-ഗന്ഥം യം,
സോവകാ നര-ദക്ഖ-ദം;
നരാ ദക്ഖന്തു സമ്മാ ച,
ദക്ഖത്തം പാപുണന്തു ഞും.