📜
ധാതുപാഠ ¶ വിലാസിനിയാ
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
സമ്മാസമ്ബുദ്ധ സൂരിയോ യോ സമ്ബോധോ ദയോ ദിതോ;
ജഗു പങ്കജ സങ്ഘാതേ ബോധയീ പണമാമി തം.
സദ്ധമ്മഭാനു യോ ലോകാ ലോകം കത്വാന ധീ തമം;
ധംസയീ മുനിനാ സമ്മാ പാതുഭൂതോ നമാമി തം.
സിലഗന്ധസമാകിണ്ണോ ബുദ്ധോ സദ്ധമ്മഹായ യോ;
സങ്ഘതോയരുഹോ പാണ ലീ തോസേസി നമാമി തം-
നത്വാ മമ ഗരുംവാസി പദുമാരാമ നാമകം;
പാളിം നിസ്സായ കസ്സാ ഹം ധാതുപാഠവിലാസിനി-
ഇമഞ്ഹി ഗന്ഥകരണം സത്ഥാഗമനയേ രതോ;
മൂകലംഗമു സങ്ഖാതേ ഗാമേ സജ്ജനകാരിതേ-
സുവിസുദ്ധാരാമനാമ വിഹാരമ്ഹി നിവാസകോ;
തസ്മിം പധാന ഥേരോ സി കതഞ്ഞൂ സന്തവുത്തി യോ-
ഗുണാലങ്കാരനാമോ സോ ഥേരോ ഥേരന്വയേ രതോ;
യാചി മം അഭിഗന്ത്വാന മിത്തോ മേ വങ്കമാനസോ.
ബുദ്ധോ ഹേസ്സം യദാ ലോകേ നിദ്ദേസോ ഹം തദാ ഇതി;
പാപുണിസ്സ മഹങ്കാരം കോ വാദോ പനി ഹന്തരേ-
അപ്പച്ചയോ ¶ പരോ ഹോതി ഭൂവാദി ഗണതോ സതി;
സുദ്ധകത്തു കിരയാഖ്യാനേ സബ്ബധാതുക നിസ്സിതം-
പയുത്തോ ¶ കത്തുനാ യോഗേ ഠിതോ യേവാ പ്പധാനിയേ;
കിരയം സാധേതി ഏതസ്സ ദീപകം സാസനേ പദം-
കരണ വചനംയേവ യേഭുയ്യേന പദിസ്സതി;
ആഖ്യാതേ കാരിതട്ഠാനം സന്ധായ കഥിതം ഇദം;
ന നാമേ കാരതട്ഠാനം ബോധേതാ ഇതിആദികം-
സുനഖേഹിപി ഖാദാപേന്തി ഇച്ചാദിനി പദാനിതു;
ആഹരിത്വാന ദീപേയ്യ പയോഗ കുസലോ ബുധോ-യീ.
കഥിതോ ¶ സച്ച സങ്ഖേപേ പച്ചന്ത വചനേന വേ;
ഭുയ്യതേ ഇതി സദ്ദസ്സ സമ്ബന്ധോ ഭാവദീപനോ-
നിദ്ദേസപാളിയം രൂപം വിഹോതി വിഹവീയതി;
ഇതി ദസ്സനതോവാപി പച്ചത്തവചനം ഥിരം-
തഥാ ധജഗ്ഗസുത്തന്തേ മുനിനാ ഹച്ച ഭാസിതേ;
സോ പഹീയിസ്സതി ഇതി പാളിദസ്സനതോപിച-
പാരമിതാനു ഭാവേന മഹേസീനംവ ദേഹതോ;
സന്നി നിപ്ഫാദനാ നേവ സക്കടാദി വചോ വിയ-
പച്ചത്ത ദസ്സനേനേവ പുരിസത്തയ യോജനം;
ഏകവചനികഞ്ചാപി ബഹുവചനികമ്പിച;
കാതബ്ബ മിതി നോ ഖന്തീ പരസ്സപദആദികേ-
ഭാവേ കിരയാപദം നാമ പാളിയാ അതിദുദ്ദസം;
തസ്മാ തഗ്ഗഹണൂപായോ വുത്തോ ഏത്താവതാ മയാ-യീ.
യം ¶ തികാലം തിപുരിസം കിരയാവാചി തികാരകം;
അത്തിലിങ്ഗം ദ്വിവചനം ത ദാഖ്യാതന്തി വുച്ചതി-യീ.
ആഖ്യാത ¶ സാഗര മഥ ജ്ജതനി തരങ്ഗം,
ധാതുജ്ജലം വികരണ ഗമ കാലമീനം;
ലോപാ നുബന്ധ രയ മത്ഥ വിഭാഗതീരം,
ധീരാ തരന്തി കവിനോ പുഥു ബുദ്ധി നാവാ-യീ.
ചക്ഖക്ഖീ ¶ നയനം നേത്തം ലോചനം ദിട്ഠി ദസ്സനം;
പേക്ഖനം അച്ഛി പമ്ഹന്തു പഖുമന്തി പവുച്ചതി-യി.
‘‘പബ്ബാജിതോ ¶ സകാ രട്ഠാ, അഞ്ഞം ജനപദം ഗതോ,
മഹന്തം കോട്ഠം കയിരാഥ, ദുരുത്താനം നിവേതവേ’’-
പോരാണ ¶ മേതം അതുല നേതം അജ്ജതനാമിവ,
നിന്ദന്തി തുണ്ഹി മാസീനം നിന്ദന്തി ബഹുഭാണിനം;
മിതഭാണിനമ്പി നിന്ദന്തി നത്ഥി ലോകേ അനിന്ദിതോ-
നഗരം ¶ യഥാ പച്ചന്തം ‘‘ഗുത്തം’’ സന്തരബാഹിയം,
ഏവം ‘ഗോപേഥ’ അത്താനം, ഖണേ വേ മാ ഉപച്ചഗാ-
ധിരത്ഥു ¶ തം വിസവന്തം, യമഹം ജീവിത കാരണാ,
വന്തം പച്ഛാ വമിസ്സാമി, മതം മേ ജിവിതം വരം-
വിലുപ്പതേവ ¶ പുരിസോ, യാവസ്സ ഉപകപ്പതി,
യദാ ചഞ്ഞേ വിലുമ്പന്തീ, സോ വിലുത്തോ വിലുമ്പതീ-
‘‘അപ്പമാദോ ¶ അമതപദം, പമാദോ മച്ചുനോ പദം,
അപ്പമത്താ ന മീയന്തി, യേ പമത്താ യഥാമതാ’’.
൧. ¶
ഞാണവിമല തിസ്സാഖ്യോ, യോ മഹാസങ്ഘ നായകോ,
മരമ്മവംസം ആദോച, ദീപേ സണ്ഠാപയീ ഇധ-
തസ്സ പധാന സിസ്സോസി, പാളി യട്ഠകഥാ വിദൂ,
ധമ്മധാര സമഞ്ഞാതോ, യോ മഹാ സങ്ഘസാമികോ-
യോ തസ്സ മുഖ്യസിംസ്സാ സി, ധമ്മേ സത്ഥേവ കോവിദോ,
ഞാണാനന്ദ മഹാഥേരോ, ഖേ മാ വിയ സുപാകടോ-
വിമലസാര തിസ്സാഖ്യോ, മഹാസംസാധിപോ കവി,
സിസ്സോസി ദുതിയോ തസ്സ, പരിയത്തി വിസാരദോ-
പദുമാരാമ നാമോ മേ, ആചേരോ ഥേരപുങ്ഗവോ,
തതിയോ തസ്സ സിസ്സോ സി സിക്ഖാഗാരവ സഞ്ഞുതോ-
സങ്ഘാധിപോച വിമല, സാരാഖ്യോ ഥേരകുഞ്ജരോ,
പദുമാരാമ വിഖ്യാത, മഹാഥേരോ ചിമേ ദുവേ-
ധമ്മാധാര മഹാസങ്ഘ, സാമിനോച ഉപന്തികേ,
ഞാണാനന്ദ മഹാഥേര, സ്സന്തികേവ സമുഗ്ഗഹും-
൮. ¶
തേസു ഖോ പദുമാരാമ മഹാഥേരോ അവം മമം,
സിക്ഖയി സദ്ദ സത്ഥേച, പാളിയട്ഠകഥാസു ച-
തസ്മിം ദിവങ്ഗതേ പച്ഛാ, ഛന്ദോ വ്യാകരണാദികം,
വിമലസാര മഹാഥേര, സ്സന്തികേച സമുഗ്ഗഹിം-
തസ്സ ഖോ പദുമാരാമ മഹാഥേരസ്സ ധീമതോ,
സിസ്സേന ഞാണതിലക ഥേരേന സംസസാമിനാ-
ബുദ്ധസ്സ പരിനിബ്ബാണ വീസഹസ്സേ ചതുസ്സതേ,
സ സത്തത്യാധികേ വസ്സേ ജേട്ഠമാസേ മനോരമേ-
അട്ഠമിയം കാളപക്ഖേ, കതായം മതിസൂദനീ,
ധാതുപാഠത്ഥ ബോധായ ധാതുപാഠ വിലാസിനീ-
ആദി മുദ്ദാപനം അസ്സാ, ഗുണാലങ്കാര നാമിനോ,
ഓനോജിതം, മമായത്തം തതോപരി തപസ്സിനോ-
സിസ്സോ മയ്ഹം ഗുനാനന്ദോ ഉനാകുരുവ ഗാമജോ,
മമു പത്ഥമ്ഹിതോ ആസി, ഗണ്ഠിട്ഠാനേസനാദിതോ;
ബസ്ത്യം സമഞ്ഞകോ രാജാ, മച്ചോ മമ പിതാ അഹു,
ഓന്തീന്യാ വീ സനാമാ മേ മാതാ സേനാപതാന്യനു–
ആചേരാ ചേവ പാചേരാ, ജനകോ ജനനീവ മേ,
ദേവാ ചേത്യങ്ഗിനോ സബ്ബേ, നേനപപ്പോന്തു നിബ്ബുതിന്തി-
ധാതുപാഠവിലാസിനിയാ സമാപ്തയി.