📜
ഹത്ഥവനഗല്ലവിഹാര ¶ വംസോ
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
സ്നേഹുത്തരായ ഹദയാ മലമല്ലികായ,
പജ്ജാലിതോ മതിദസായ ജിനപ്പദീപോ;
മോഹണ്ധകാരമഖിലം മമ നീഹരന്തോ,
നിച്ചം വിഭാവയതു ചാരു പദത്ഥരാസിം.
ലങ്കാഭിസിത്തവസുധാധിപതീസു രാജാ,
യോ ബോധിസത്തഗുണവാ സിരിസങ്ഘബോധി;
തസ്സാതിചാരു ചരിയാ രചനാമുഖേന,
വക്കാമി ഹത്ഥവനഗല്ലവിഹാര വംസം.
ബ്രഹ്മന്വയേനനുഗതത്ഥമനോമദസ്സീ,
ഖ്യാതേന സബ്ബയതിരാജധുരന്ധരേന;
വ്യാപാരിതോഹമിതിഭാനുഗതം കഥഞ്ച,
നിസ്സായ പുബ്ബലിഖിതംവിധ വായമാമി.
൪. അര്ണ്ഥ സുഗതാഗമസുധാപഗാനിദ്ധോതകുദിട്ഠിവിസകലങ്കായ ലംകായ ഭഗവതോ അങ്ഗീരസസ്സമഹാനാഗവനുയ്യാനേ സമിതിസമാഗതയക്ഖ രക്ഖസലോകവിജയാപദാനസ്സ സിദ്ധക്ഖേന്തഭൂതോ സീഹളമഹീമണ്ഡലമണ്ഡനായ മാനോ വിവിധരതനാകരോപലക്ഖമാനമഹഗ്ഘമണി ഭേദോ മണി ഭേദോ നാമ ജനപദോ.
ലദ്ധാന സത്ഥു വരണങ്കമനഞ്ഞലബ്ഭ,
മാനണ്ദിനാ സുമനകൂടസിലുച്ചയേന;
ഉസ്സാപിതാ വിജയകേതുമതല്ലികേവ,
സുദ്ധോരുവാലുകനദീ യമലങ്കരോതി.
ലങ്കായ യക്ഖഗണനീഹരണേ ജിനസ്സ,
ചമ്മാസനുഗ്ഗനഹുനാസനഫസ്സദാഹാ;
സംസാരരക്ഖസവപുബ്ഭവബുബ്ബുലംച,
യസ്മിം വിഹാതി മഹിയങ്ഗണ ഥൂപരാജാ.
൭. ¶
സദാമഹോഘായ മഹാപഗായ,
പാനീയപാനായ സമോസടാനം;
സമുച്ചയോ സാരദവാരിദാനം,
നൂനം ഗതോ ഥാവരഥൂപരൂപം.
തസ്സാപഗായ വിമലമ്ബുനി ദിസ്സമാന,
മാലോലവിചിതരലം പടിബിമ്ബരൂപം;
ഭോഗേഹി വേഠിയ നിജം ഭവനം ഫണീഹി,
പൂജത്ഥികേഹി വിയ രാജതി നീയമാനം.
൯. തസ്സ മഹിയങ്ഗണ മഹാ വിഹാരസ്സ പരിയന്തഗാമകേ സേലാഭയോ നാമ ഖത്തിയോ പടിവസന്തോ പുത്തം പടിലഭിത്വാ അങ്ഗലക്ഖണപാഠകാനം ദസ്സേസി തേ തസ്സ കുമാരസ്സ അങ്ഗലക്ഖണാനി ഓലോകേത്വാ ‘‘അയം കുമാരോ ഖമകസത്തോ നഹോതി. ധഞ്ഞപുഞ്ഞലക്ഖണസമ്പന്നോ, സകലമ്പി സീഹളദീപം ഏകച്ഛത്തം കരിത്വാ മഹന്തമഹന്താനി അച്ഛരിയബ്ഭുതാനി മഹാവീരചരിതാനി ദസ്സേസ്സതീ’’തി വ്യാകരിംസു.
൧൦. തതോ സേലാഭയ ഖത്തിയോ പുത്തസ്സ അഭിസേകാദിസമ്പത്തിം സുത്വാ കോടിപ്പത്തപമോദപരവസോപി തസ്മിം കാലേ അനുരാധപുരേ രജ്ജം കാരയതാ ‘‘വോഹാരതിസ്സമഹാരാജതോ കദാചി കേചി ഉപദ്ദവോ ജായിസ്സതീതി. ജാതപരിസങ്കോതം കുമാരമാദായ മഹിയങ്ഗണമഹാവിഹാരേ ബോധി അങ്ഗണേ പരിത്തഗ്ഗേ സന്നിപതിതസ്സ നണ്ദമഹാഥേരപമുഖസ്സ മഹാഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ മജ്ഝേ നിപജ്ജാപേത്വാ ‘‘ഏസോ മേ ഭന്തേ കുമാരോ മഹാസങ്ഘസ്സ ച മഹാ ബോധിപാദസ്സ ച സരണം ഗച്ഛതി തം സബ്ബേപി ഭദന്താ രക്ഖന്തു സങ്ഘബോധി നാമകോ ചായം ഹോതു’’തി മഹാസങ്ഘസ്സ ച ബോധി ദേവതായ ച നിയ്യാദേത്വാ പടിജഗ്ഗന്തോ കുമാരസ്സ സത്തവസ്സിക കാലേ കാലമകാസി.
൧൧. അഥ മാതുലോ നണ്ദമഹാഥേരോ കുമാരകം വിഹാരമാനേത്വാ പടിജഗ്ഗന്തോ തേപിടകം ബുദ്ധവചനം ഉഗ്ഗണ്ഹാപേത്വാ ബാഹിരസത്ഥേസു ച പരമകോചിദം കാരേസി. സങ്ഘബോധികുമാരോപി കതാധികാരത്താ തിക്ഖപഞ്ഞത്താ ച ഞാണവിഞ്ഞാണസമ്പന്നോ ഹുത്വാ വയപ്പത്തോ ലോകസ്സ ലോചനേഹിനിപിയമാനായ രൂപസമ്പത്തിയാ സവഞ്ജലിപുടേഹി അസ്സാദിയമാനസദാചാരഗുണ സമ്പത്തിയാ ച പത്ഥ ട യസോഘോസോ അഹോസി.
൧൨. കിമിഹ ബഹുനാ?- കാദമ്ബിനീ കദമ്ബതോ സിനിദ്ധനീലായതഗുണംധമ്മില്ലകലാപേ, പരിപുണ്ണഹരിണങ്കമണ്ഡലതോ ഹിലാദകരപസാദസോമ്മഗുണം മുഖമണ്ഡലേ ചാമീകരപിംജരകമ്ബുവരതോ മേദുരോദാരബണ്ധുരഭാവം ഗീവാവയവേ, കല്യാണസിലുച്ചയതോ സംഹത വിലാസം ഉരത്ഥലേ, സുരസാധിസാഖതോ ¶ പീവരായതലലിതരൂപം കാമദാനപദാനദ്വ ബാഹുയുഗളേ, സമദഗന്ധസിന്ധുരതോ ഗമനലീള്ഹം കരാകാരദ്വ ഹത്ഥിയുഗളേ, ചാരുതരഥരുചിരോചമാനചാമീകരമുകുരതോ തദാകാരം സജാണുമണ്ഡലേ ജങ്ഘയുഗളേ, നിച്ചാ സീനകമലാ കമലതോ രത്തകോമളദലസിരം ചരണയുഗളേ ആദായ യോജയതാ പാരമിതാധമ്മസിപ്പിതാ നിമ്മിതസ്സ പരമദസ്സനീയഗരൂപവിലാസസ്സ തസ്സ അത്തഭാവസ്സ സംവണ്ണനാഗന്ഥഗാരവമാവഹതി.
ദേഹേ സുലക്ഖണയുതേ നവയോബ്ബനഡ്ഢേ,
തസ്സുജ്ജലേ ച പസമാഹരണോദയേന;
കാ വണ്ണനാ കമലരൂപിനി ജാതരൂപേ,
ലോകുത്തരം പരിമലം പരിതോ വഹന്തേ.
ദോസാരയോ ഹദയദുഗ്ഗപുരേ വിജിത്വാ,
തത്ഥാഭിസിച്ച സുഹദം വിയ ധമ്മഭൂപം;
അത്ഥാനുസാസനിമിമസ്സ വദം ഗിരായ,
തത്ഥപ്പവത്തയി സുധീ നിജകായകമ്മം.
ഇതി രാജകുമാരുപ്പത്തി പരിച്ഛേദോ പഠമോ.
൧൫. അഥേകദാ മാതുലമഹാഥേരാ വയപ്പത്തം സിരിസങ്ഘബോധി കുമാരം ധമ്മസവനാവസാനേ ആമന്തേത്വാ ഏവമാഹ, ‘‘കുമാര! മഹാഭാഗധേയ്യ! ഇദാനി ത്വമസി അധീതസുഗതാഗമോ, വിദിതസകല ബാഹിരസത്ഥോ. ചതുബ്ബിധപണ്ഡിച്ചകോടിപ്പത്തോ, തഥാപി അഭിമാനധനേ ഖത്തിയകുലേ ജാതി, സബ്ബപത്ഥവ്യാപിതാ യോബ്ബനവിലാസേന സമലങ്കതം സരീരം, അപ്പടിമാ രൂപസിരി, അമാനുസം ബലഞ്ചേതി മഹതീയ ബലവനണ്ഥ പരമ്പരാ’സബ്ബാഅവിനയാന മേകേകമ്പി തേസമായതനം കിമുത സമവായോ?‘‘യേഭുയ്യേന സത്ഥസലില വിക്ഖാലനാതി നിമ്മലാപി കാലുസിയമുപയാനി ബുദ്ധീ, അനുജ്ഝിതധവലതാപി സരാഗാഏവ ഭവതി നവയോബ്ബനഗബ്ബിതാനം ദിട്ഠി, അപഹരതി ച വാതമണ്ഡലി കേവ സുക്ഖപണ്ണം ഉബഭുതരജോ ഭന്തി അതിദൂരമത്തനോ ഇച്ഛായ യോബ്ബനസമയേ പുരിസം പകതി. ഇണ്ദ്രിയഭരിണഭാരിനീ സത്തമതിദുരന്തായ മുപഭോഗമിഗതണഹികാ തസ്മാ അയമേവാനസ്സാദിത വിസയ രസസ്സ തേ കാലോ ഗുരുപദേസസ്സ. മദനസരപ്പഭാരജജ്ജരിതേ ഹദയേ ജലമിവ ഗലതി ഗുരൂനമനുസ്സാനം അകാരണംഛവതി ദുപ്പകതി നോ കുലംവാ സുതം വാ മനയസ്സ വണ്ദനപ്പഭവോനദഹതി കിം ദഹനോ? കിംവാപസമഹേതുനാപി നാതിവണ്ഡതരോ ഭവതി വഡബാനളോ സലിലേന, തസ്മാ ഗാള്ഹതര മനുസാസീതബ്ബോസി.
൧൬. അപഗതമലേ ഹി മനസി ഏലികമണിമ്ഹി വിയ രജനികരമയുഖാപവിസന്തി, സുഖമുപദേസഗുണാ, ഗുരുവചനമമലമ്പി സലിലമിവ മഹന്തം ജാനിമുപജനയതി സവനഹതം സൂലമിവ അഭബ്ബസ്സ, ഭബ്ബസ്സതു ¶ കരിനോ വിയ സബ്ബാഭരണമാനനസോഭാസമുദയമധികതര മുപവഹതി, അനാദിസിദ്ധ തണ്ഹാകസായിതിണ്ദ്രിയാനുചരഞ്ഹി ചിത്തം നാവഹതി കന്നാമാനത്ഥം, തസ്മാ രാജ കുമാരാനഞ്ച യതീനഞ്ച സതിബലേന ഇണ്ദ്രിയവിജയോ ദിട്ഠധമ്മികസമ്പരായികമ്ബിലം കല്യാണജാതമുപജനയതി, ഇണ്ദ്രിയവിജയോ ച സമ്ഭവതി ഗുരുവുദ്ധോപസേവായ തബ്ബവനമവിരാധേത്വാ പടിപജ്ജതോ, തസ്മാ തയാ ആപാണപരിയന്തം വത്ഥുത്തയസരണപരായണതാ ന പഹാതബ്ബാ.
ന രാഗാപസ്മാരവിബോധനം വിസയദഹനസലില സംസേവനം കാതബ്ബം, പസ്സതൂ ഹി കല്യാണാഭിനിവേസി ചക്ഖൂണ്ദ്രിയലാളന പരവസസ്സ സലഭസ്സ സമുജ്ജലിത ദീപസിഖാപതനം സോതിണ്ദ്രിയ സുഖാനുയുത്തസ്സ തരുണ ഹരീണസ്സ ഉസു പാതസമ്മുഖീഭവനം ഘാണിണ്ദ്രിയ പരവസസ്സ മധുകരസ്സ മദവാരണകണ്ണതാലഭന്നം രസനിണ്ദ്രിയതപ്പണവ്യസനിനോ പുഥുലോമസ്സ ബലിസാഘാസവ്യസനം ഫസ്സീണ്ദ്രിയാനുഭവനലാലസസ്സമതങ്ഗജസ്സവാരിണി ബണ്ധനാപായം ഇമേഹി ഇണ്ദ്രിയേഹി മിലിതേഹി ഏകസ്സ കാമിനോ സദിദേവ പഞ്ചന്നം, വിസയരസാനമുപസേവായ പത്തബ്ബം മഹന്തം ദുക്ഖജാലം കഥമുപവണ്ണയാമ? ഇമാനി ച സുഭാസിതാനി പച്ചവേക്ഖതു അനുക്ഖണം വിചക്ഖണോ.
നാഗാരികം സുഖമുദിക്ഖതി കിഞ്ചി ധീരോ,
ജാനാതി ദേഹപടിജഗ്ഗനമത്ഥതോവേ;
സംസേവതോപി യുവതിം രതിമോഹിതസ്സ,
കണ്ഡുയനേ വിയ ബനസ്സ സുഖാഭിമാനോ.
കോ സേവേയ്യ പരം പോസോ അവമാനം സഹേയ്യവവ,
ന വേ കലത്തനിഗളം യദി ദുക്ഖനിബണ്ധനം.
ആകഡ്ഢമാനാ ചിസിഖാ സ്മിപം,
പരമ്മുഖായേവ സദാ പവത്താ;
ദൂരമ്പി ഗച്ഛന്തി ഗുണം വിഹായ,
പവത്തനം താദിസമേവ ഥീന.
അസന്ഥുതം താ പുരിസമ്പി അന്തോ,
കരോന്തി ആദായകതാവ ഭിത്തി;
നേത്തിം സവല്ലീ വിയ ഹണ്ഥഗാപി,
ദസാസു സബ്ബാസു ച സങ്കനീയാ.
അന്തോരുദ്ധാ ബഹിദ്ധാപി നിസ്സാസാ വിയ നാരിയോ,
കരോന്തി നാസമേവസ്സ കോധീമാതാസു വിസ്സസേ.
മാനസ പാപസംനിന്നം അപായാ വിവടാ നനാ,
സമന്താ പാപമിത്താവ മോക്ഖോ സബ്ബഭയാകഥം.
൨൩. ¶ അപി ച ഹദയതരുകോടര കുടീരോ കോധ കുണ്ഡലീന കദാചി ബഹി കാതബ്ബോ. അപി തു’തിതിക്ഖാമന്തേന അചിപ്ഫണ്ദന്തം ഉപനേതബ്ബോ.
സതം തിതിക്ഖാകവചേ വിഗുണ്ഠിതാ,
സിയും ദുരാലാപഖഗാ ഖലാനം;
സഭാപസംസാകുസുമത്ത മേതാ,
നിബജ്ഝരേ താ ഗുണ മാലികായ.
ലോകാധിപച്ചം വിപുലേധനേ ച,
മനോനുകൂലേ തനയേ ച ദാരേ;
ലദ്ധാപി യായേതി ന ജാതു തിതതിം,
ബാധേതു സാതം ന പപഞ്ച തണ്ഹാ.
വണ്ണപ്പസാദാ യസ്സാ സുഖാവ,
ധനാ ച ഹായന്തുപ ജീവികാച;
യേനാഭിഭൂതാരിപുനേവ സത്താ,
ദോസഗ്ഗി സോ തേ ഹദയം ജഹാതു.
ഖേദോ വിപത്തീസു പടികിരയാ ന,
തസ്മാ ന ദീനപ്പ കതിം ഭജേയ്യ;
പഞ്ഞാനുയാതം വീരിയം വദന്തി,
സബ്ബത്ഥ സിദ്ധിഗ്ഗഹണഗ്ഗഹണ്ഥം.
വ്യാപാരാ സബ്ബഭൂതാനം സുഖത്ഥായ വിധീയരേ;
സുഖഞ്ച ന വിനാ ധമ്മം തസ്മാ ധമ്മപരോ ഭവാ’തി.
൨൯. ഏവമാദികം സപ്പുരിസനീതിപഥം ആദിസന്തേ മഹാഥേരേ തേന കല്യാണധമ്മേന അസോതബ്ബതാനാദരിയരചിതഭുകൂടിക മുഖേന വാ ദിസാചിക്ഖിത്തചക്ഖുനാ ച അഹങ്കാരപരവസേന ഗജനിമിലിതമുബ്ഭാവയതാ വാ അത്തനോ പഞ്ഞാധിക്ഖേപമിവച അചിന്തയതാ ചുളാവിനിഹിതകോമളഞ്ജലിപുടേന തന്നിന്നേന, തപ്പോണേന സിരസാ ച പീതി സമുദിത സാധുവാദവികസിതകപോലേനമുഖേന ച. സകലാവയവചിത്ഥടരോമഞ്ച കഞ്ചുകിതേന ദേഹേന ച ഭൂമിയം നിപജ്ജിത്വാ ദീഘപ്പമാണ പമാണ മാവരത്താമഗ്ഗഫലലാഭതോവിയ വിസിട്ഠതരം പമുദിതമാവികതമാസി.
ഇതി അനുസാസന പരിച്ഛേദോ ദുതിയോ.
൩൦. തതോ പട്ഠായ യഥാവുത്തപടിപദം അവിരാധേത്വാ സമാവരണേന സന്തുട്ഠോ തസ്സ സങ്ഘബോധി സമഞ്ഞം ഗോപേതുകാമോ മാതുലമഹാഥേരോ ധമ്മികോതി വോഹാരം പട്ഠപേസി.
൩൧. ലക്ഖണപാഠകാനം വചനം സദ്ദഹന്തോ ഭാഗിനേയ്യം പബ്ബജിതുകാമമ്പി ¶ അപബ്ബാജേത്വാ ‘‘ഇധ വാസതോ അനുരാധപുരേ വാസോയേവ കുമാരസ്സ യോഗക്ഖേമാവഹോ, പുഞ്ഞാനുരൂപേന ജായമാനസ്സ വിപാകസ്സ ച ഠാനം ഹോതി, മഹാചേതിയസ്സ വത്തപടിവത്തസമാചരണേനച മഹന്തോ പുഞ്ഞക്ഖണ്ധോ സമ്പജിസ്സതി’’തി മഞ്ഞമാനോ തം കുമാരമാദായ ഗച്ഛന്തോ അനുരാധപുരം ഗന്തുകാമോ നിക്ഖമി. സങ്ഘതിസ്സോഗോഠാഭയോതി ച ലമ്ബകണ്ണാ രാജ കുമാരാ അപരേപി ദുചേ തസ്സ പംസുകീളനതോ പട്ഠായ സഹായാതേന കുമാരേന സദ്ധിം നിക്ഖമിംസു തേ തയോ കുമാരേ ആദായ ഗച്ഛന്തോ മഹാഥേരോ പുരേതരമേവ അനുരാധപുരം പാവിസി. മഹാഥേരമനുഗച്ഛന്തേസു തേസു കുമാരേസു ജേട്ഠോ സങ്ഘതിസ്സോ മജ്ഝിമോ സങ്ഘബോധി കനിട്ഠോ ഗോഠാഭയോതി തേ ഥേരം പച്ഛതോ അനുഗച്ഛന്താ തയോപി പടിപാടി യാ തിസ്സവാപിയാ സേതുമത്ഥകേന ഗച്ഛന്തി.
൩൨. തത്ഥ സേതുസാലായ നിസിന്നോ കോചി അണ്ധോവിചക്ഖണോ തേസം തിണ്ണന്തം കുമാരാനം പദവിഞ്ഞാസദ്ദം സുത്വാ ലക്ഖണാനുസാരേന ഉപപരിക്ഖിപിത്വാ ‘‘ഏതേ തയോപി സീഹളദീപേ പഥവിസ്സരാ ഭവിസ്സന്തീ’’തി തത്ഥ നിസിന്നാനം വ്യാകാസി. തംവചനം പച്ഛാ ഗച്ഛന്തോ ഗോഠാഭയോ സുത്വാ ഇതരേസം ഗച്ഛന്താനം അനിവേദയിത്വാ പച്ചാഗമ്മ ‘‘കതമോ ചിരം രജ്ജം കാരേസ്സതി? ചംസട്ഠിതിഞ്ച കരോതി’’തി? പുച്ഛിത്വാ പച്ഛിമോതി വുത്തേ ഹട്ഠപഹട്ഠോ ഉദഗ്ഗുദഗ്ഗോ സീഘതരം ആഗമ്മ തേഹി സദ്ധിം ഗച്ഛന്തോ തിഖിണ മന്തിതായ ഗമ്ഭീരഭാവതോ ച കഞ്ചി അജാനാപേത്വാ അന്തോപുരം പാവിസി. തേ തയോപി പതിരൂപേ നിവാസേ വാസം ഗണ്ഹിംസു.
൩൩. അഥ കനിട്ഠോ ‘‘ഏതേ ദ്വേപി അപ്പായുകത്താ രജ്ജേ പതിട്ഠിതാപി ന ചിരം ജീവന്തി കിര അഹമേവ തേസം രജ്ജം ദുപേസ്സാമി’’തി തദനുരൂപേന ഉപായേനപടിജ്ജന്തോ തേസം രജ്ജലാഭായ ഉപായം ദസ്സേന്തോ അഭിണ്ഹം മത്തേതി. ജേട്ഠോപി തസ്മിം അതിപിയാസമാനോ തേനോപദിട്ഠമേവ സമാചരന്തോരാജാനം ദിസ്വാ ലദ്ധ സമ്മാനോ സബ്ബേസു രാജകിച്ചേസു പുബ്ബങ്ഗമോ ഹുത്വാ ന ചിരസ്സേവ രാജവല്ലഭോ അഹോസി? തസ്മിം കാലേ രജ്ജം കാരേന്തോ വിജയ രാജാ നാമ ഖത്തിയോ തസ്മിം പസന്നോ സബ്ബേസു രാജകിച്ചേസു തമമേവ പധാനഭൂതം കത്വാ സേനാപതിം അകാസി.
൩൪. ധമ്മികോ പന രജ്ജേന അനത്ഥികതായ രജ്ജലാഭായ ചിത്തമ്പി അനുപ്പാദേത്വാ കേവലം മഹാഥേരസ്സ അനുസാസനമത്തേനേവ രാജുപട്ഠാനവേലായം അനുചരണമത്തമാചരന്തോ രാജഗേഹം പവിസിത്വാ തതോ തേഹി സദ്ധിം നിക്ഖമ്മ സായം മഹാ ഥേരസ്സ വിഹാരേയേവ വസന്തോ അത്തനോ ധമ്മികാനുട്ഠാനം അഹാപേത്വാ മഹാചേതിയോ പട്ഠാനഗിലാനുപട്ഠാനാദികം ¶ അനവജ്ജ ധമ്മംചരന്തോ കാലം വീതിനാമേതി.
തദാ സങ്ഘതിസ്സോ സകലരജ്ജഞ്ച പുരഞ്ച അത്തനോഹത്ഥഗതം കത്വാ ഏകസ്മിം ദിനേ ലദ്ധോകാസോ രാജാനം അന്തോഭവനേയേവ ഗോഠാഭയേന മാരാപേത്വാ സയം രജ്ജേ പതിട്ഠതി.
ഇതി അനുരാധപുരപ്പവേസപരിച്ഛേദോ തതിയോ.
൩൫. അഥ ഗോഠാഭയോ ധമ്മികം അനിച്ഛാമാനമ്പി സേനാപതിട്ഠാനേ ഠപേത്വാ ആയതിം അപേക്ഖമാനോ സയം ഭണ്ഡാഗാരികോ അഹോസി. അഥ സങ്ഘതിസ്സോ രാജാ ബഹും പുഞ്ഞ്ച അപുഞ്ഞ്ച പസവന്തോ ജമ്ബുഫലപാകകാലേ സസേനോ സാമച്ചോ സഭോരോധോ അഭിണ്ഹം പാചീന ദേസം ഗന്ത്വാ ജമ്ബുഫലാനി ഖാദതി. രഞ്ഞോ യേഭുയ്യേന ഗമനാ ഗമനേന ഉപദ്ദുതാ രട്ഠവാസിനോ രാജുപഭോഗാരഹേസു ജമ്ബുഫലേസു വിസം യോജേസും. അഥ സോ സങ്ഘതിസ്സോ രാജാ തേന വിസേന തത്ഥേവ കാലമകാസി.
൩൬. അഥ ഗോഠാഭയോ അണ്ധവിചക്ഖണസ്സ വചനം അനുസ്സരന്തോ അനുക്കമേന രജ്ജം ദാപേത്വാ പച്ഛാ അഹം സുപ്പതിട്ഠോ ഭവിസ്സാമി’തി മഞ്ഞമാനോ സാമച്ചോ സസേനോ സങ്ഘബോധികുമാരം രജ്ജേന നിമന്തേസി. സോ തേമിയ മഹാബോധിസത്തേന ദിട്ഠാദീനവത്താ രജ്ജസുഖാപരിച്ചാഗാനുഭൂതം മഹന്തം ദുക്ഖജാലം അനുസ്സരിത്വാ പുനപ്പുനം യാചിയമാനോപി പടിക്ഖിപിയേവ അഭയോ ഗാമനിഗമരാജധാനീസു സബ്ബേപി മനുസ്സേ സന്നിപാതേത്വാ തേഹി സദ്ധിം നാനാപ്പകാരം യാചമാനോപി സമ്പടിച്ഛാപേതും നാസക്ഖി. അഥ സബ്ബേപി രട്ഠവാസിനോ സാമച്ചാമഹാവിഹാരം ഗന്ത്വാ മഹാ സങ്ഘം സന്നിപാതേത്വാ സങ്ഘ മജ്ഝേ സങ്ഘബോധികുമാരോ മഹാ സങ്ഘം ഭൂമിയം നിപജ്ജ നമസ്സിത്വാ ലദ്ധോകാസോ ഏകമന്തം നിസീദിത്വാ ഏവം വത്തുമാരഭീ.
൩൭. അയഞ്ഹി രാജലക്ഖീനാമ യഥാ യഥാ ദിപ്പതേ, തഥാ തഥാ കപ്പുരദീപസിഖേവ കജ്ജിലംമലിനമേവ കമ്മജാതം കേവലമുബ്ബമതി. തഥാഹി അയം സംവധനവാരിധാരാ തണ്ഹാവിസവല്ലീനം, നേനാദ മധുരഭീതികാ അയം ഇണ്ദ്രിയമിഗാനം, പരാമാസധുമലേഖാ സുചരിത ചിത്തകമ്മസ്സ വിബ്ഭമസേയ്യാ മോഹനിദ്ദാനം തിമിരുഗ്ഗതി പഞ്ഞാദിട്ഠീനം, പുരസ്സരപതാകാ അവിനയമഹാസേനായ, ഉപ്പത്തിനിന്നനാ കോധവേഗ കുമ്ഭിലാനം, ആപാനഭൂമി മിച്ഛാദിട്ഠിവദനം. സംഗീതി സാലാ ഇസ്സരിയ വികാരനാടകാനം ആവാസദരീദോസാസിവിസാനം, ഉസ്സാരണവേത്തലതാ സപ്പുരിസവോഹാരാനം, അകാലജദാഗമോ സുചരിത ഹംസാനം, പത്ഥാവനാ കപടനാടകാനം, കദലികാ കാമകരിനോ വജ്ഝവാലാ സാധുഭാവസ്സ, രാഹുമുഖം ധമ്മചണ്ദ ¶ മണ്ഡലസ്സ, നഹി തം പസ്സാമി യോഹി അപരിചിതായാപി ഏതായ നിബ്ഭരമുപഗുല്ഹോ ന വിപ്പലദ്ധോ, അപിച, അഭിസേകസമയേ രാജഞ്ഞാനം മങ്ഗലകലസജലേഹി വിയ വിക്ഖാലനമുപയാതി ദക്ഖിഞ്ഞം അഗ്ഗിഹുതതധുമേനേവ മലിനീഭവതി ഹദയം പുരോഹിത കുസഗ്ഗ സമജ്ജതേന വിയ അപനിയതേ തിതിക്ഖാ, ഉണ്ഹീസ പട്ട ബണ്ധനേന വിയ ഛാദീയതീ ജരാഗമദസ്സനം, ആതപത്ത മണ്ഡലേന വിയ തിരോകരീയതി പരലോകാപേക്ഖണം, ചാമരപവനേന വിയ ദുരമുദ്ധുയതേ സച്ചാദിതാ വേത്തലതാപ്പഹാരേന വിയ ദുരമപയന്തി സഗ്ഗുണാ ഏകേ രജ്ജസിരി മദിരാ മദമത്താ സകത്ഥനിപ്ഫാദനപരേഹി ധനപിസിതാഘാസഗിജ്ഝേഹി സഹാനലീനീബകേഹി ദൂതം വിനോദനന്തി, പരദാരാഭിഗമനം വിദ്ധതാതി, മീഗവന പരിസ്സമോതി, സുരാപാനം വിലാസോതി, നിച്ചപ്പമത്തതാ, സുരഭാവോതി സദാരപ്പിച്ചാഗം അവ്യസനിതാനി, ഗുരുവചനാവധീരണം അപരപ്പനേയത്തമിതി അജിതഹച്ചതം സുഖോപസേവത്തമീതി, നച്ചഗീത ഗണാകാനുസത്തി രസികതേഹി പരിഭവസഹത്തം ഖമേതി, സേരീഭാവം പണ്ഡിച്ചാമിതി വണ്ദിജന നവചനം യസേംഘോസോതി തരലതാ ഉസ്സാഹോതി. അവിസേസഞ്ഞുത്തം അപക്ഖപാതിത്തമിതി? ഏവ ദോസഗണമ്പി ഗുണപക്ഖേ അജ്ഝാരോപയന്തേഹി സയമ്പി അന്തോ ഹ സന്തേഹി പതാരണകുസലേഹി ധുത്തേഹി അമാനുസോചിതാഹി ഥോമാനാഹി പതാരിയമാനാ, ചിത്തമദമത്ത ചിത്താ നിച്ചേത ന തായ തഥേതി അത്തനി അജ്ഝാരോപയന്താ അലികാഭിമാനം മച്ചധമ്മസമാനാപി ദിബ്ബം സാവതിണ്ണമിവ അമാനുസമിവ അത്താന മഞ്ഞമാനാ ആരധദിബ്ബോചിതകിരയാനു ഭാവാ സബ്ബജനോ പഭസനീയ ഭാവമുപയന്തി. അത്ത മിലമ്ബനഞ്ച അനു ജീവിജനേന കരീയമാനം അഭിനണ്ദന്തി.
൩൮. മാനസാ ദേവതാജ്ഝാരോപണപ്പതാരണ സമ്ഭൂത സമ്ഭാവനോ പഹതഞ്ച അന്തോ പവിട്ഠ അപരഭുജയുഗം വിയ അത്തനോ ബാഹുയുഗം സമ്ഭാവയന്തി. തചന്തരിത ലോചനംസകലലാട മാസംകന്തി, അലികസമ്ഭാവനാഭിമാനഭരിതാ ന നമസ്സന്തി ദേവതായോ ന പൂജയന്തി സമണ ബ്രാഹ്മണേ ന മാനയന്തീ മാനനീയേ, ന ഉപതിട്ഠന്തി ഗുരുദസ്സനേപി അനത്ഥകായാ സാന്തരീത, വിസയോ പഭോഗസുഖാതി അപഹസന്തി യതിനോ? ജരാഭി ഭവപലപിമിതി ന സുണന്തി വുദ്ധജനുപദേസം, അത്തനോ പഞ്ഞാ പരിഭവോതി ഉസുസന്തി സചിവോ പഹേസസ്സ,കുഞ്ജന്തി ഏകന്ത ഹിതവാദിനം ഏവമാദിനാ കാകണേന ബഹുന്നം ദോസാനം മാകര ഭൂതംരജ്ജീവിഭവം അയം ന ഇച്ഛാമീ’തി അവോച.
൩൯. അഥ മഹാജനേന സാദര മജ്ഝേസിതോ മഹാസങ്ഘോ കുമാരഭിമുഖോ ഹുത്വാ ‘‘മഹാഭാഗധേയ്യ! ഥനചുചുകേ ലഗ്ഗിതാജലുക തിക്ഖഡസനേനതത്ഥ വേദനുപ്പാദയന്തി ലോഹിതമേവ ആകഡ്ഢതി, ദാരകോ പന കോമലേന മുഖപുടേനമാതു സുഖസഞ്ഞം ഉപ്പാദയന്തോ ഖീരമേവ അവ്ഹേതി.
൪൦. ¶ ഏവമേവ രജ്ജവിഭവം പത്തോ അധീരോ ബാലോ ബഹും അപുഞ്ഞമേവ സഞ്ചിണാനി, മേധാവി ധിരപുരിസോ പന ആയുസങ്ഖാരസ്സ ദുബ്ബലത്തഞ്ച ധനസഞ്ചയസ്സ നിസ്സാരത്തഞ്ച പഞ്ഞായ ഉപ പരിക്ഖിത്വാ ദസ കുസലകമ്മാനി പൂരേന്തോ താദിസേന മഹതാ ഭോഗക്ഖണ്ധേന മഹന്തം കുസലരാസിം ഉപചിണാതി, ത്വമസികതാധി കാരോ മഹാസത്തധുരണ്ധരോ, ഏതാദിസം പുഞ്ഞായതനട്ഠാനം ലദ്ധാ ധമ്മേന സമേന ലോകം പരിപാലേന്തോ സുഗതസാസനം പഗ്ഗണ്ഹന്തോ ദാനപാരമികോടിപ്പത്തം കത്വാ പച്ഛാ അഭിനിക്ഖമണഞ്ച കരോന്തോ ബോധിപക്ഖിയധമ്മേ പരിപാചേഹീ’’തി അനുസാസി.
൪൧. അഥ സോ മഹജ്ഝാസയോ പുരിസവരോ മഹാസങ്ഘസ്സ അനുസാസനിം മദ്ദിതു മസമണ്ഥോ അധിവാസേസീ. അനന്തരഞ്ച മഹാജനകായോ സങ്ഘസ്സ അനുഞ്ഞായ സകലം സീലദീപം ഏകച്ഛത്തം കത്വാ അഭിസിഞ്ചിയ ധമ്മിക സിരിസങ്ഘബോധിരാജാതി വോഹാരം പട്ഠപേസി ഗോഠാഭയഞ്ച സേനാപതിട്ഠാനേ ഠപേസി.
ദാനം അദാ ധാരയി നിച്ചസീലം,
വഹീ തിതിക്ഖം ഭജി അപ്പമാദം;
പജാ ഹിതജ്ഝാസയ സോമ്മരൂപോ,
ധമ്മോ ച സോ വിഗ്ഗഭവാ വിരോചീ.
വിഞ്ഞായ ലോകസ്സ ഹി സോ സഭാവം,
പധാനവത്താനു ഗതിപ്പധാനം;
നിധാതുകാമോ ജന്താസു ധമ്മം,
സയമ്പി ധമ്മാ വരണമ്ഹി സത്തോ.
ഇതി രജ്ജാഭിസേക പരിച്ഛേദോ ചതുത്ഥോ.
൪൪. സോ രാജാ മഹാ വിഹാരേ മഹഗ്ഘ മഹാവിസാലം സലാകഗ്ഗം കാരാപേത്വാ അനേകസഹസ്സാനം ഭിക്ഖൂനം നിച്ചം സലാക ഭത്തം പട്ഠപേസി. മാതുലമഹാഥേരസ്സംച സകനാമ ധേയ്യേന മഹന്തം പരിവേണ വിഹാരം കാരാപേത്വാ അനേകേഹി കപ്പിയഭണ്ഡേഹി സദ്ധിം സപരിവാര വേണാ കാനി ഗാമക്ഖേത്താനി സങസപരിഭോഗാരഹാനി കത്വാ ദാപേസി സത്തമേവ നിസീഥകാലേ രഹോഗതോ മഹാബോധിസത്തസ്സ ദുക്കരചരിതാനി സല്ലക്ഖേന്തോ താദിസാപദാനം അത്തനി സമ്പാദേതുമാസിംസി. തഥാ ഹി
ദേഹീതി വത്ഥുമസുകം ഗദിതോത്ഥികേഹി,
നാലം കഥേതുമ്ഹ നത്ഥി ന ദേമിചാതി;
ചിത്തേ മഹാകരുണായ പഹടാവകാസാവ,
ദുരംജഗാമ വിയ തസ്സ ഭവത്ഥു തണ്ഹാ.
ഏവമമ്ഹാകം ¶ ബോധിസത്തസ്സ വിയ ബാഹിര വത്ഥുപരിച്ചാഗമഹുസ്സവോ കദാ മേ ഭവിസ്സതിതി ച,
ആനീയതേ നിസിത സത്ഥനിപാതനേന,
നിക്കഡ്ഢതേ ച മുഹു ദാന്ഹവായരത്യാ;
ഏവം പുനപ്പുന ഗതാഗതവേഗഖിന്നം,
ദുക്ഖം ന തസ്സ ഹദയം വത പീളയിത്ഥ.
ഏവം കിരസ്സ മഹാസത്തസ്സ മംസ ലോഹിതാദി അജ്ഝത്തികവത്ഥുദാനസമയേ ദുക്ഖവേദനാ മനം ന സമ്ബാധേസി. മമാപി ഈദിസം അജ്ഝത്തിക ദാനമഹാമങ്ഗലം കദാ ഭവിസ്സതീതി ച.
സോ സംഖപാലഭൂജഗോ വിസവേഗവാപി,
സീലസ്സ ഭേദനഭയേന അകുപ്പമാനോ;
ഇച്ഛം സദേഹഹരവാഭിജനേ ദയായ,
ഗന്തും സയം അപദതായ സുസോചനൂനം.
ഏവം സീല രക്ഖനാപദാനസിരിം കദാ വിന്ദാമീതി ച,
പിവേയ്യ ഥഞ്ഞം അമതഞ്ച ബാലോ,
വുദ്ധിം ഗതോ സോവ ജിഗുച്ഛിതേ തം;
സ ജാതു ഏവം അനുഭൂയ രജ്ജം,
ഞാണസ്സ പാകേ സതതം ജഹാതി.
ഏവം മയാപി അചിരസ്സേവ അവസ്സം അഭിനിക്ഖമനം കാതബ്ബന്തി ച,
സോ സേനകോ ദ്വിജപസിബ്ബകസായിസപ്പം,
അഞ്ഞാസി ദോസകലുസായ ധിയാബ്ഭുതംതം;
കാ വണ്ണനാസ്സ ഖലു ദോസവിനിഗ്ഗതായ,
സബ്ബഞ്ഞുതായ ദസപാരമിസാധിതായ.
ഏവംവിധാ കല്യാനഞാണസമ്പത്തി കദാ മേ സമിജ്ഝിസ്സതീതി ച,
വാലേന സോ കിസകലണ്ദകജാതിയമ്പി,
ഉസ്സിഞ്ചിതും സലിലമുസ്സഹി സാഗരസ്സ;
തം മുദ്ധതായ ന ഭവേ മതിയാ മഹന്യാ,
സമ്പാദനായ ഭിമതസ്സ സമത്ഥതായ.
ഏവം വിധായ വീരിയപാരമിയാ കദാ ഭാജനം ഭവിസ്സാമിതി ച
കലാബുരാജേന ഹി ഖന്തിവാദി,
വധം വിധായാപി അതിത്തകേന;
ഹതേ പദേനോരസി ഖന്തിസോധേ,
സോ കൂടസണ്ധിഗ്ഗഹണം ബുബോധ.
ഏവം വിധായ ഖത്തിപാരമിയാ അത്താനം കദാ അലംകരിസ്സാമിതി ച
൫൨. ¶
മിച്ഛാഭിയോഗം ന സഹിംസു തസ്സ,
രാമാഭിധാനസ്സപി പാദുകായോ;
സച്ചഞ്ചയാ നാഞ്ഞമഭാസിധീരോ,
സോ സച്ചസന്ധോ ചതുസച്ചവാദീ.
അഹമ്പി ഈദിസേന സച്ചപാരമിതാബലേന സബ്ബലോകസ്സ ചതു സച്ചാവ ബോധന സമത്ഥോ കദാ ഭവിസ്സാമിതി ച
സോ മുഗപക്ഖ വിദിതോ സിരിഭീരുകായ,
മുകാദികം വതവിധിം സമധിട്ഠഹിത്വാ;
തം താദിസ അനുഭവം അസഹമ്പി ദുക്ഖം,
യാവാഭിനിക്ഖമ്മഭേദി അധിട്ഠിതംനോ.
ഏവം മ മാപി അധിട്ഠാന പാരമിതായ പാരിപൂരീ കദാ ഭവിസ്സതീതി ച
മേത്താനുഭാവേന സ ലോമഹംസോ,
പേമാനുബദ്ധേന സബീകരോന്തോ;
സത്തേ സമത്തേപി ച നിച്ചവേരീ,
സദ്ദം വിരുദ്ധത്ഥമകാസി ധീരോ.
അഹമ്പി ഏവംവിധായ മേത്താപാരമിതായ കോടിപ്പത്തോ കദാ ഭവിസ്സാമീതി ച.
സോ ഏകരാജാ വിദിതോ സമചിത്തതായ,
മാനാവമാന നകരേസു തുലാസരൂപോ;
തോസഞ്ച രോസമനുപേച്ച ഭജീ ഉപേക്ഖം,
സബ്ബത്ഥ പീതിവികതീ ഹതചേതനോവ.
ഏവം അഹപ്പി ഉപക്ഖാപാരമിതായ കദാ സബ്ബസാധാരണോഭവിസ്സാമിതി ച നിച്ചം ചിന്തേസി.
ഇതി പാരമിതാസിംസന പരിച്ഛേദോ പഞ്ചമോ.
൫൬. ഏവമനവജ്ജധമ്മേന രജ്ജം കാരേന്തേ തസ്മിം കദാചി കേനചിപജാനം അകുസല വിപാകേന-
ജഠര പിഠരഭാരക്കന്തവങ്കോരുജാണു,
സജല ജലദ കുടാകാരഘോരോരുകായോ;
കുടിലകഠിനദാഠാകോടിസണ്ദട്ഠഹണ്ഡോ,
നവദിവസകരക്ഖോ രക്ഖസോദിപമാഗ.
൫൭. സോ തേസു തേസു ഗാമപരിയന്തേസു നിസീദതി, യേ യേ മനുസ്സാ തമാഗമ്മ തം രത്തക്ഖമുദിക്ഖന്തി തേസം അക്ഖിനി രത്താനി ഭവന്തി. തം ഖണേയേവ രത്തക്ഖമാരകോ നാമ ജരരോഗോ പാതുഭവിത്വാ മാരേതി.
൫൮. ¶ സോ യക്ഖോ മതമതേ നിരാസങ്കേ ഖാദതി. തം യക്ഖം അദസ്വാപി യേ യേ നരാ തേനാതുരാ തേ തേ പസ്സന്തി, തേപി സോ രോഗോ ആവിസതി. ഏവം ന ചിരോനവയക്ഖഭയേന രോഗേന ച ജനപദോ വിരലജനോ ജാതോ.
൫൯. രാജാ തം പവത്തിം സുത്വാമയി രജ്ജം കാരേന്തേ പജാനം ഈദിസസ്സ ഭയസ്സ ഉപ്പജ്ജന അനനുച്ഛവികന്തി മഞ്ഞമാനോ തദഹേവ അട്ഠംഗ സീലം സ്വാദിയിത്വാ അത്തനാ നിച്ചം കരീയമാനാനി ദസകുസലകമ്മാനി അനുസ്സരിത്വാ അഹം ധമ്മവിജയി ഭവിസ്സാമീതി തംരക്ഖസം ആദിസ്വാ ന ഉട്ഠഹിസ്സാമീതി ദള്ഹതരം അധിട്ഠായ വാസഗബ്ഭേ സയി. തസ്സ തേന ആചാര ധമ്മതേജേന രാജാനുഭാവേന ച സോ രക്ഖസോ സന്തത്തോ ഉത്തസിത്വാ ഖണമ്പി ഠാതും അസഹന്തോ ആകാസേനാ ഗന്ത്വാ ബലവപച്ചുസ സമയേ അന്തോഗബ്ഭം പവിസിതുമസക്കോന്തോ ബാഹിരേ ഠത്വാ രഞ്ഞോ അത്താനം ദസ്സേസി. രഞ്ഞാ ച കോസിത്വന്തി പുട്ഠോ ആഹ. രത്തക്ഖോ നാമാഹം രക്ഖസോ ദുരജനപദേസ്മിഠിതോ, അഹം ഖണമ്പി ഠാതും അസക്കോന്തോ തവാനുഭാവേന ബദ്ധോവിയഹുത്വാ ഇധാനീതോ? ഭായാമി ദേവ തവ ദസ്സനന്തി.’’
൬൦. അഥ രാജാ സയനതോ വുട്ഠഹിത്വാ സീഹപഞ്ജരം വിവരിത്വാ ഓലോകേത്വാ അരേ! ജമ്മ! മ്മ വിസയഗതേ മനുസ്സേ കസ്മാ? ഖാദയീതി. മഹാരാജ തവ വിസയേ മയാ മാരേത്വാ ഏകോപി ഖാദിതോ നത്ഥി, അപിതുമതകലേബരം സോനസിഗാലാദീനം സാധാരണ ഭക്ഖഭൂതം ഖാദാമി, ന മേ കോചി അപരാധോ അത്ഥി, അത്ഥി ചേ രാജദണ്ഡോ മയി വിധീയതൂ’തി വത്വാ പവേധമാനോ നിച്ചലഭാവേന ഠാതും അസക്കോന്തോ ഭയവേഗേന ജാതലോമഹംസോ സാനുനയമേവ മാഹ. ‘‘ദേവസ്സ രട്ഠംഥിതം ധനധഞ്ഞ സമിദ്ധിസമ്പുണ്ണം ദേവസ്സ ധന വസ്സേന സമ്പുണ്ണമാനോ രഥാ മനുസ്സാ, ഇദാനി യാചകാപി ബഹുതരാ ന ഹോന്തി, അഹ മീദിസം രട്ഠം പത്വാപി അലദ്ധഗോചരോ അപരിപുണ്ണമനോരഥോ ജതോ പിപാസിതോവ ഹുത്വാ ദീന ഭാവേന ജീവികം കപ്പേമി, തഥാ ഈദിസം ഭയം പത്തോമ്ഹി അഭയം മേ ദേഹി മഹാരാജാ’തി.
൬൧. അഥ രാജാ തസ്സ ദീനവചനം സുത്വാ കരുണായ കമ്പിതഹദയോ ‘‘മാ ഭായിത്വം രക്ഖസ! അഭയം തേ ദമ്മി ഇച്ഛിതം തേവദാ’’തി ആഹ. ഏവം രഞ്ഞോച രക്ഖസ്സച അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി സദ്ധിം സല്ലപന്നാനം സദ്ദം സുത്വാ അന്തോഗതാ അനുചരാ രാജാനം പരിവാരേസും, അഥ കഥാനുകഥായ രക്ഖസോ ‘‘അഗതോ രഞ്ഞാ സദ്ധിം സല്ലപതീ’’തി സുത്വാ സബ്ബേ അമച്ചാ ച നാഗരാ ച സേനാ ച സന്നിപതിത്വാ രാജങ്ഗണഞ്ച രാജ ഭവനഞ്ച പൂരേത്വാ അരുണേ ഉഗ്ഗച്ഛന്തേ മഹന്തം കോലാഹലമകംസു.
൬൨. ¶ അഥ സോരക്ഖസോ സന്നിപതിതംചതുരങ്ഗബലഞ്ച ആയുധ ഹത്ഥം അനേക സഹസ്സയോധബലഞ്ച ദിസ്വാ അതിവിയഭീതോ ഠാതുഞ്ച രഞ്ഞോ ആണത്തിബലേന ഗത്തുഞ്ച കിമപി ഭാണിതുഞ്ച ന സക്കോതി, രാജാ തദവത്ഥം തം ദിസ്വാ ലദ്ധാഭയോസി ഇമച്ഛിതം തേ കഥേഹീ’തി ആഹ, ധമ്മികോ രാജാ ന മേ കിഞ്ചി ഭയം ഉപ്പാദേസ്സതിതി ഞത്വാ രാജാനമേവ മാഹ ‘‘ദേവോ ജാനാതിയേവ സബ്ബേസം സത്താനം ആഹരട്ഠിതികതം, തഥാഹി ഉദ്ധലോകവാസിനോ ദേവ സുധാഭോജനേന പീണിതാ ജീവന്തി, അധേ ലോകവാസിനേ നാഗാ ഭേകഭോജനേന സുഹിതാ വസന്തി മനുസ്സാ ഖജ്ജകാദിനാനാവിധേന ആഹാരജാതേന പീണിതാ ജീവന്തി. അമ്ഹാദിസാ യക്ഖ രക്ഖസാദയോ പന മംസലോഹി സസ്സാദതോ തുസ്സന്തി? തേസ്വഹ മഞ്ഞതരോ ഛാതേ ച പിപാസിതേ ച താദിസം കരുണാപരായണം മഹാപുരിസം ദിസ്വാപി അപരിപുണ്ണമനോരതോ മണ്ദഭാഗധേയ്യോ സോചാമീ’’തി ആഹ.
൬൩. തനുത്ചമവോച ‘‘മതകലേബരാനി ഖാദിത്വാ വസാമി‘‘തി സച്ചം മഹാരാജ! മതസരീരം സുക്ഖപണ്ണം വിയ നീരസം കിം മേതായ ദുജ്ജവികായ പസീദ ദേവ! വരം മേ ദേഹി നവ വിസയേഥിത മനുസ്സോ ഏകോ ജനപദോ ഗോചരത്ഥായ മേ ദീയതു, തത്ഥ മനുസ്സാനം അനപഗതുണ്ഹവേഗം ജീവരുധിരഞ്ച ജീവമം സഞ്ച ഖാദിത്വാ ചിരം സുഖേന ജീവിതും സക്കാ’തി ആഹ. അഥ രാജാ അരേപാപിമ! രക്ഖസ! നാഹം പാണവധം അനുജാനിസ്സാമി ചജേതം തവ ഗാഹവികാരന്തി. ‘‘തേനഹി ദിനേ ദിനേ ഏകം മനുസ്സബലിംദേഹി’’തി. ജീവബലിമേകമ്പി ന ദേമീതി വുത്തേ ‘‘സച്ച മേനം മംദിസാന കപ്പ രുക്ഖാപി അവകേസിനോ ജായന്തീതി ഹാ ഹതോസ്മി കിമഹം കരോമീ’’തി വിസാദ ദിന്നയനോ ദുമ്മുഖോ ദോമനസ്സപ്പത്തോ അപ്പടിഹാനോ അട്ഠാസി.
൬൪. അഥ തസ്സ നരിണ്ദസ്സ കരുണാഭൂയസി തഹിം ജായമാനാ മനോതസ്സ വിരത്യാ വ്യാകുലം അകാസി. അഥ രാജാ ഏവം പരി വിതക്കേസി.
നാനുസ്സരാമി വത യാചിതു മാഗതാനം,
ഇച്ഛാവിഘാത പരിതാപ ഹതജ്ജുതീതി;
ഹേമന്ത നിബ്ബഹിമമാരുത നിസ്സിരീക,
പങ്കേരുഭേഹി സദിസാനി മുഖാനി ജാതു.
൬൬. ഏതസ്സ രക്ഖസ്സ പരേസം ദുക്ഖമാ പാദയിതും ന കദാചി സക്കാ, അഹഞ്ച അജ്ഝത്തിക ദാനം കദാദസ്സാമിതി പത്ഥേമി, തദിദം പത്തകകാലം ജാതം, സക സരീരസ്സ അഹമേവ ഇസ്സരോ, മമ മംസലോഹിതേന ഏതം സന്തപ്പയാമീതി കത നിച്ഛയോ അമച്ചേ ആമന്തേത്വാ ഏവമാഹ.
൬൭. ¶
ഇമം സരത്തം പിയിതം സരീരം,
ധാരേമി ലോകസ്സ ഹിതത്ഥ മേവ;
അജ്ജാതിഥേയ്യത്ത മുപേതി തഞ്ചേ,
അതോ പരം കിം പിയ മത്ഥി മയ്ഹം.
അമച്ചാ ഏവമാഹംസു ഏകസ്സ രക്ഖസ്സ അത്ഥായ സകല ലോകം അനാഥികത്തു മിച്ഛതോ കോയം ധമ്മ മഗ്ഗോ ദേവസ്സ അഥ രാജാ ഏവമാഹ.
നിച്ചോ പഹോഗസ്സ ധനസ്സ ചാപി,
ന യാചകേ ദട്ഠു മഹം ലഭാമി;
ഏവം വിധം അത്ഥി ജനന്തു ലദ്ധും,
ന ദേവതാ രാധനായപി സക്കാ.
൬൯. അപേഥ തുമ്ഹേ ന മേ ദാനന്തരായം കരോഥാ’തി ആഹ. അഥ അമച്ചാ യദിചായം നിച്ഛയോ അപരിച്ചജനീയോ അമ്ഹേസു ഏകേക മേവ ദിനേ ദിനേ രക്ഖസ്സ ബലികമ്മായ ഹോതൂതി ആഹംസു. അഥ രാജാ ‘‘അഹമേവ ജീവന്തോ ഏവം നാനാജാനിസ്സാമി’’തി സല്ലകത്തം സീഘം ഏത്ഥ ആനേഹീതി സംവിധഹി. അഥ തത്ഥ സമാഗതാ സബ്ബേ ജനാ തം പവത്തിം സുത്വാ തസ്സ ഗുണേ അനുരത്താ സോകേന കമ്പമാനാ തഹിം പതിട്ഠിതേന പടിഘേന അതി കുദ്ധാ വിസും വിസും ഏവമാഹംസു.
൭൦. ഏസോ രക്ഖസോ സീസച്ഛേദമരഹതിതി കേചി, കാല മേഘ സദിസ മേതസ്സ മഹാ സരീരം അനേക സതാനം സരാനം തുണിരഭാവം നേതുമരഹതീതി കേചി, അനേകേസം ഖേപന സത്ഥാനം ലക്ഖഭാവം മുപനേതും യുത്തമിതി ച പരേ, അസികദലികീലായ വജ്ഝോയമിതി അഞ്ഞ്ഞോ തേലചോലേന വേഠേത്വാ മഹതാ പാവകേന ഉജ്ജാലേത്വാ ദഹിതബ്ബോയമിതി അപരേ, ഇദം സബ്ബം രാജാനാനു ജാനാതി. ഇമം അസപ്പുരിസം ജീവഗാഹം ഗഹേത്വാ രജ്ജൂഹി ഗുളപിണ്ഡവേഠനം വേഠേത്വാ ബണ്ധനാഗാരേ പക്ഖിപി തബ്ബന്തി അഞ്ഞേ ഏവമേവം തത്ഥ ബഹുധാ കഥേന്താനം കടുകതരം വധവിധാനം യക്ഖോ സുത്വാ തസിതോ മിലിതക്ഖമതദേഹോ വിയ നിച്ചലോവ ഠിതോ, അഥ സോ രാജാ ‘‘ഏഹി സഖേ രക്ഖസ! മഹോപകാര കരണ ഭൂത!
ദേയ്യഞ്ച ദാനപ്പവനഞ്ചചിത്തം,
അത്ഥി തുവം ലോഹിത മംസകാമീ;
സമേതു മേതം ഹിതായ ദുരാപം,
മനോ രഥോ സിജ്ഝതു നോ ഉഭിന്നന്തി.
വത്വാ ‘‘മമ സരീരതോ ദീയമാനം ജീവമംസം ജീവരുധിരഞ്ച മയി അനുഗ്ഗഹേന സമ്പടിച്ഛാ’തി രക്ഖസ്സ വത്വാ സല്ലകത്താഭിമുഖം ദക്ഖിണബാഹും പസാരേസി മംസകത്തനായ.
൭൨. ¶ അഥ സോ യക്ഖോ ഉഭോ കണ്ണേ പിധായ സന്തം പാപം പടിഹതമമംഗലം രഞ്ഞോ സോത്ഥി ഭവതു, കിമിദമാപതിതം മഹതാ മേ പാപ വിപാകേന ജീവതു മിച്ഛതോ വിസഭോജനമിച്ച, ആതപതിലന്തസ്സ ദാവഗ്ഗി പരിക്ഖേപോ വിയ ച യദി ഈദിസോ മേ സംകപ്പ മഹാരാജേ സമുജ്ജോ യേയ്യ ദേവ ദണ്ഡോ മേ സിരസി അദ്ധാ പതതൂതി, ലോകപാലാപി മേ സീസം ഛിണ്ദന്തി നാഹ മേവം വിധമപരാധം കരിസ്സാമീ’തി ന സമ്പടിച്ഛി,
൭൩. അഥ രാജാ തേന ഹി യക്ഖ! ‘‘കിം തേ മയാ കാതബ്ബന്തീ’തി ആഹ. അഥ സോ രക്ഖസോ മഹാജനാനം വധ വിധാനേന രഞ്ഞോ ആനായ ച ഭീതോ സന്തത്തോ ‘‘ദേവ! നാഹ മഞ്ഞം പത്ഥയാമി കിന്തു ഇതോപ്പഭൂതി രാജാരഹേന ഭോജനേന ഗാമേ ഗാമേ ഉപഹാരബലിം ലദ്ധുകാമോമ്ഹി’തി ആഹ അഥ രാജാ ‘‘ഏവം കരോന്തു രട്ഠവാസിനോ’’തി നഗരേവ സകല രട്ഠേ ച ഭേരിം ചരാപേത്വാ പാനാതിപാത വിരമണായ ഓവദിത്വാ നം യക്ഖം ഉയ്യോജേസി.
ഇതി രത്തക്ഖിദമന പരിച്ഛേദോ ഛട്ഠോ.
അഥ കദാചി വസ്സാധികതാനം ദേവതാനം പമാദേന അവഗ്ഗഹോ പാതുരഹോസി.
നിദാഘവേഗേന രവി പതാപി,
ഉണ്ഹാഭിതത്താ പചനോ ബരോ ച;
ജരാതുരേവാസിസിരാ ധരാ ച,
പിവിംസു തേ സബ്ബധി സബ്ബിമ മ്ബു.
അനേതാഭുസുണേഹന വിപച്ചമാന,
സനീസ്സനമേഭാഹരിതേവ വാടീ;
തിബ്ബാതപക്കത്തവനന്തരാജീ,
രുനാകുലാ ഖായതി വീരികാനം.
വസ്സാനകാലേപി പഭാകരസ്സ,
പതാപസന്താപിതമന്തലിക്ഖം;
സമാചിതം പണ്ഡരവാരിദേഹി,
സവണ്ദനാലേപമിവാതിരോചീ.
൭൭. ഏവം മഹതാ ഗിമ്ഹവിപ്ഫുരണേന നദീതളാകസോബ്ഭാദീസു സികതാകദ്ദമാവസേസം സോസിതേസു കേദാരേസു മത സസ്സേസു ബഹുധാ ഏളിതഭൂമിഭാഗേസു സലിലഭാവേന കിലന്തേസു മിഗപക്ഖിസു തം പവത്തിം സുത്വാ രാജ കരുണായ കമ്പിതഹദയോ അട്ഠങ്ഗസീലം സമാദിയിത്വാ മഹാചേതിയങ്ഗണമാഗമ്മ യാവ ദേവോ സബ്ബത്ഥ വിത്ഥ താഹി സലിലധാരാഹി സകല ലങ്കാദീപം പിനേന്തോ വസ്സം വസ്സിത്വാ മഹതാ ഉദകപ്പവാഹേന മം ന പ്ലവയിസ്സതി മരമാനോപി താവ ന ഉട്ഠഹിസ്സാമീതി ദള്ഹതരം അധിട്ഠായ തത്ഥ സിലാപത്ഥരേ സയി.
൭൮. ¶ തംഖണേ തസ്സ രഞ്ഞേ ധമ്മതേജേന ചകിതാനം ഗുണപ്പബണ്ധേന ച പസന്താനം ദേവനാഗയക്ഖാനം ആനുഭാവേന സമന്തതോ വസ്സവലാഹകാ ഉട്ഠഹിംസു തഥാ ഹി.
ദീഘാമിനന്താവ ദിസാപയാമം,
വിത്ഥാരയന്താവ തമം സിഖാഹീ;
ഛായാ ഗിരീനം വിയ കാളമേഘാ.
ഗമ്ഭീരധീരത്ഥനിതാ പയോദാ,
തഹിം തഹിം വസ്സിതുമാരഭിംസു;
സമുന്നദത്താ സിഖിനോ കലാപം,
സന്ധാരയും ജത്തമിചുത്തമങിഗേ.
മുത്താകലാപാ വിയ തേഹി മുത്താ,
ലമ്ബിംസു ധാരാ പസമിംസു രേണു;
ഗണ്ധോ സുഭോ മേദിനിയാവചാര,
വിതഞ്ഞമാനോ ജലദാനിലേന.
ജുതീഹി ജമ്ബുനദപിപ്ഫരാഹി,
മുഹും ദിസന്തേ അനുര ജയന്തി;
മേഘസ്സനാളിതുരിയാനുയാതാ,
വിജ്ജുല്ലതാ നച്ചമിവാചരിംസു.
കോധേന രത്താ വിയ തമ്ബവണ്ണാ,
നിനാദവന്തോ ജയപീതിയാവ;
ഗവേസമാനാ വിയ ഗിമ്ഹവേരിം,
വ്യാപിംസു സബ്ബത്ഥ തദാ മഹോഘാ.
൮൪. ഏവംവിധേ വസ്സേ പവത്തേസി രാജാ നമം മഹോഘോ ഉപ്പിലാപധീതി ന ഉട്ഠാസിയേവ അഥ അമച്ചാ ചേതിയങ്ഗണേ ജലനിഗ്ഗമപണാലിയോ ഥകേസേം അന്തോ സമ്പുണ്ണവാരിപൂരോ രാജാനം ഉപ്പിലാപേസി. അഥ സോ ഉട്ഠായ ചേതിയസ്സ മഹുസ്സവാ വിധായ രാജഭവനമേവ ഗതോ.
൮൫. തതോ അദണ്ഡേന അസത്ഥേന രജ്ജമനുസാസതോ രഞ്ഞോ അച്ചന്തമുദ്രമാനസത്തം വിദിത്വാ ഉന്നളാ കേചി മനുസ്സാ ഗാമവിലോപാദികം ആചരന്താ ചോരാ അഹേസും തം സുത്വാ രാജാ തേ ചോരേ ജീവഗാഹം ഗാഹാപേത്വാ ബണ്ധനാഗാരേ ഖിപിത്വാ രഹസി തേസം രതനഹിരഞ്ഞാദികം ദത്വാ മാ ഏവം കരോഥാതി ഓവദിത്വാ പലാപേത്വാ രത്തിയം ആമകസുസാനതോ ഛവരൂപേ ആനേത്വാ ചോരഹിംസംകാരേന്തോ വിയ അഗ്ഗിനാ ¶ ഉത്താപേത്വാ നഗരതോ ബഹി ഖിപാപേസി ഏവം ചോരഭയദ്വ അപനേത്വാ ഏകദാ ഏവം ചിന്തേസി.
൮൬. കിമനേന രജ്ജവിഭവേന, ഇന്ദം പരിപുണ്ണം സകോസം സപരജനം സഹോരോധം സാമച്ചം സഖവാഹനം രജ്ജം കസ്സചി ദാനരൂപേന ദത്വാ വനം പവിസിത്വാ സീലം സമാദായ കായവിവേകം ചിത്തവിവേകദ്വ സമ്പാദേതും വട്ടതീതി അഭിനിക്ഖമനേ രതിം ജനേസി. തദാ ഗോഠാഭയോപി ഏവരൂപം പാപവിതക്കം ഉപ്പാദേസി. ഏസ രാജാ ധമ്മികോ സദാചാരകുസലോ പതിദിവസം വീധീയമാനേഹി ദസവിധകുസലകമ്മേഹി ആയുസംഖാരോപിസ്സ വഡ്ഢതി ഉപപീളകകമ്മാനിച ദൂരമപയന്തി. തതോയേവ ചിരതരം ജീവിസ്സതി ഏതസ്സ അച്ചയേന കദാഹം രജ്ജം ലഭിസ്സാമി രജ്ജം പത്വാപി വഡതരോ ആഹം യുവജനസേവനീയം വിസയസുഖം കഥമനുഭവിസ്സാമി സീഘമിമം ഇതോ പലാപേത്വാ രജ്ജേ പതിഠഹിസ്സാമീതി ചിന്തേത്വാ ബഹും സാരധനമാദായ ഉത്തരദ്വാരതോ നിക്ഖമിത്വാ പുബ്ബചോരേ സന്നിപാതേത്വാ ബലകായം ഗഹേത്വാ ആഗമ്മ നഗരദ്വാരം ഗണ്ഹി തം പവത്തിം സുത്വാ രാജാ ‘‘രജ്ജം കസ്സചിദത്വാ അഭിനിക്ഖമനം കരിസ്സാമിതി കതസന്നിട്ഠാനസ്സ മമ അയം കേനചി ദേവാനുഭാവേന സന്നിധാപിതോ മഞ്ഞേ അമച്ചാ മയം അനനുമതാപി പുരായുജ്ഝിതുമാര ഭന്തി ഏവം സതി മം നിസ്സായ ഉഭയപക്ഖഗതസ്സ മഹാജനസ്സ വിപുലം ദുക്ഖം ‘‘ഭവിസ്സതി കിമനേന രജ്ജേന ഫലം രജ്ജം തസ്സേവ ദിന്നം ഹോതു’’തി വത്വാ കംചി അജാനാപേത്വാ പരിസ്സാവനമത്തം ഗഹേത്വാ ദുല്ലക്ഖിയമാനവേസോ ദക്ഖിണദ്വാരേന നിക്ഖമിത്വാ മലയദേസം ഗച്ഛന്തോ
സദാസന്തുട്ഠചിത്താനം സക്കാ സബ്ബത്ഥ ജീവിതു;
കുത്ര നാമ ന വിജ്ജന്തി ഫലമൂലജല്ലായാ.
൮൮. ഇതി ചിന്തയന്തോ കമേന ഗന്ത്വാ ഹത്ഥവനഗല്ലം നാമ മഹന്തം അരഞ്ഞായന്തം പാവിസി, അവിരലപവാലകുസുമഫലസംജന്നവിസാലസാഖാമണ്ഡലേഹി ഉച്ചാവചേഹി പനസ്സഹകാരകപിത്ഥ തിമ്ബരുജമ്ബിരജമ്ബുവിഭിത കാമലക ഭരീത കതിരീടകസാലസരലവകുല പുന്നാഗ നാഗകന്ദമ്ബകാസോക നീപചമ്പക ഭിന്താലതാലപ്പഭൂതിഹി വിവിധതരുഗണേഹി സമാകിണ്ണം വിപുലവിമലസിലുച്ചയപരിയപരിയന്തസങ്ഹതനദീസമ്ഭേദതിത്ഥോപസംകന്ത വിവിധമിഗയുഥവിഹഗവഗ്ഗനിസേവിതം മഹേസക്ഖ ദേവതാധിഗ്ഗഹീതം നണ്ദനവനകമനീയം സുളഭമൂലഫലസലില സുഖോപഭോഗരമണീയ തം മഹാ കാന്നം ഓലോകേത്വാ ഇദം മേ തപോവനം ഭവിതുമരഹതിതി കതാലയോ കായവിവേകചിത്തവിവേകാനം ലാഭേന ഏകഗ്ഗമാനസോ മേത്താവിഹാരമനുയുജന്തോവഞ്ഞജീവികായ സംജനിതസന്തോസവിപ്ഫരണപിനീതകായോ വാസം കപ്പേതി.
ഇതി അഭിനിക്ഖമനപരിച്ഛേദോ സത്തമോ.
൮൯. ¶ ഗോഠാഭയോപി രജ്ജം പത്വാ കതിപാഹച്ചയേന ‘‘മമ ചണ്ഡതായ വീരത്തോ പജാവഗ്ഗോ മനം പവിട്ഠം സങ്ഘബോധിം ആനേത്വാ രജ്ജം കാരേതും കദാചി ഉസ്സഹതീ’’തി സംജാതപരിസങ്കോ തം മാരാപേതും വട്ടതീതി അഭിസണ്ധായ ‘‘സങ്ഘബോധിരഞ്ഞോ യോ സീസം ആനേസ്സതി തസ്സ സഹസ്സം പാരിതോസികധനന്തി നഗരേ ഭേരിം ചരാപേസി. തതോ മലയദേസസികോ കോചി ദുഗ്ഗതപുരിസോ അത്തനോ കച്ചേന പുടഭത്ത ആദായ വന മഗ്ഗേന ഗച്ഛന്തോ ഭോജന വേലായ സോണ്ഡിസമീപേ നിസിന്നം സങ്ഘബോധിരാജാനം ദിസ്വാ തസ്സ ആകപ്പേന പസന്നഹദയോ ഭത്തേന തം നിമന്തേസി രാജാ തം നസമ്പടിച്ഛി. സോ പുരിസോനാഹം നിഹീന ജാതിയം ജാതോ ന പാണവധം ജിവികായ ജീവന്തോ കേവട്ടോ വാ ലുദ്ദകോ വാ ഭവാമി അഥ കോ ഉത്തമ വണ്ണേഹി പരിഭോഗാരഹേ വംസേ സഞ്ജാതോമ്ഹി മമ സന്തകമിദം ഭത്തം ഭോത്തുമരഭതി കല്ല്യാണ ധമ്മികോതി തം പുനപ്പുന യാചി. അഥ രാജാ
ഛായയ ഗേഹം സാധായ സേയ്യം വത്ഥം തചേനച;
അസനം ഥലപത്തേഹി സാധേന്തി തരവോ മമ.
ഏവം സമ്പന്ന ഭോഗസ്സ ന തണ്ഹാ പരസന്തകേ;
തവ ജച്ചാദിമുദ്ദിസ്സ ഗരഹാ മമ ന വിജ്ജതീതി.
വത്വാ ന ഇച്ഛി ഏവ.
൯൨. അഥ സോ പുരിസോ ഭൂമിയം നിപജ്ജനമസ്സമാനോ നിബന്ധിത്വ യാചി. തതോ തസ്സ നിബണ്ധനം നിവാരേതുമസക്കോന്തോ സഗാരവം സോപചാരം ദീയമാനം ഭത്തഞ്ച സകപരീസ്സാവനപരീപുതപാനീയഞ്ചാ പരിഭുഞ്ജിത്വാ ഹത്ഥമുഖധോവനേന പരിസമത്ത ഭത്ത കിച്ചോ അന്നോഹം കതുപകാരോ കീദിസമസ്സ പച്ചുപകാരം കരിസ്സാമിതി ചിന്തയന്തോവ തം അഭിമുഖീകരിയ ‘‘അനുരാധപുരേ കാ പവത്തീ’’തി പുച്ഛി, അഥ സോ പുരിസോ പുബ്ബരാജാനം പലാപേത്വാ ഗോഠാഭയോ നാമ രാജാ രജ്ജേപതിട്ഠഹിത്വാ സിരി സങ്ഘബോധിരഞ്ഞോ യോ സീസം ആദായ ദസ്സേതി തസ്ഹ സഹസ്സം പാരിതോസികധനന്തി നഗരേ ഭേരിം ചരാപേസി കിരാതി സുയതി’’തി.
തസ്സ വചന സമനന്തരമേവ തുട്ഠപഹട്ഠഹദയോ മമ സഹസ്സാരഹസീസദാനേന ഇദാനി ഏതസ്സ പച്ചുപകാരോ കതോ ഭവിസ്സതി അജ്ഝത്തികദാനത്താ ദാനപാരമിതാവ കോടിപ്പത്താ ഭവിസ്സതി ഇദഞ്ച വതരേ-
ന പുതി പുഗീഫലമത്തകമ്പി,
അഗ്ഘന്തി സീസാനി ചിഛിവിതാനം;
സീസന്തു മേ വത്തതി ബോധിയാ ച,
ധനസ്സ ലാഭായ ച അദ്ധികസ്സ.
അപി ¶ ച.
നാളിവനസ്സേവ രുജാകരസ്സ,
പുതിപ്പധാനസ്സ കലേബരസ്സ;
ദുക്ഖന്നുഭുത പടിജഗ്ഗന്നേ,
സദത്ഥയോഗാ സഫലം കരോമീതി-
ചിന്തേത്വാ കതതിച്ഛയോ ‘‘ഭോ പുരിസ സോഭം പിരീ സിരിസങ്ഘബോധി രാജാനാമ, മമ സീസം ഗഹേത്വാ ഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ ദസ്സേഹീ’’തി ആഹ. സോ തം സുത്വാ ‘‘ദേവ നാഹമേവം വിധം മഹാപാതക കമ്മം ആവജിസ്സാമ ഭായാമി’’തി ആഹ.
൯൫. അഥ രാജാ ‘‘മാ ഭായി കഹാപണസഗ്ഗസ്സലാഭായ അഹമേവ തേ ഉപാസം കരിസ്സാമി കേവലം ത്വം മയാ വുത്തനിയാമേവ പടിപജ്ജാ’’തി വത്വാ സഹസ്സലാഭഗിദ്ധേന തേന പഥികപുരിസേന അധിവാസിതേ സീസച്ഛേദായ സത്ഥം അലഭമാനോ ധമ്മാധിട്ഠാനതേജ സാ സീസം സന്ധിതോ വിസും കരിത്വാ ദസ്സാമീതി ചിന്തേത്വാ പല്ലങ്കം സുണ്ഥിരം ബണ്ധിത്വാ മമേദം സീസദാനം സബ്ബഞ്ഞുതഞാണ പടിലാഭായ പച്ചയോ ഭവതൂതി സോമനസ്സപുബ്ബകംപത്ഥനം കത്വാ തം പുരിസം അത്തനോ സമീപം ആമന്തേസി. സോ അധികപുരിസോ പുബ്ബേ അദിട്ഠാസുതപുബ്ബദുക്കരകമ്മ ദിന്നം സീസം ഗഹേത്വാ അനുരാധപുരം ഗന്ത്വാ ദിസ്സേമി കോതം സഞ്ജാനാതി കോതം സദ്ദഹിസ്സതീതി, അഥ സോ ഗോഠാഭയോ സചേ തേന സദ്ദഹിസ്സതി അഹവേത്ഥ സക്ഖിഹുത്വാ സഹസ്സം ദാപേസ്സാമി തയാതു തത്ഥ ഏവം കത്തബ്ബ’’ന്തി പടിപജ്ജിതബ്ബാ കരം ഉപദിസിത്വാ ഏഹിസപ്പുരിസ മ്മ സന്തികേ മ്ബണതോ ഹുത്വാ ഉഭയര്ത്ഥലാനം ഏകീകരണവസേന അഞ്ജലിം കത്വാ ബാഹും പസാരേഹീതി വത്വാഉഭോസു പസ്സേസു നീലമഞ്ഞാസമഞ്ഞാനം നാലിനം ഉജുഭാവാപാദനേന കണ്ഢനാളം സമ്മാ ഠപേത്വാ സലിലപരിസ്സാവന്നേ സീസസണ്ധിം ജല ലേഖായ പരിച്ഛണ്ദിത്വാ സകേന ദക്ഖിണ ഹത്ഥമുട്ഠിനാ ചുലാബദ്ധം ദള്ഹം ഗണ്ഹിത്വാ യാവ മമ സീരം ആദായ അദ്ധികം പുരിസസ്സ ഹത്ഥേ സമപ്പേമി താവ മമ ചിത്തകിരിയ വായോ ധാതുവേഗോ അവിച്ഛിന്നോ പവത്തതൂതി അധിട്ഠായ ചുളാബദ്ധം ഉദ്ധാഭിമുഖം ഉക്ഖിപി. താവദേവ സീസബണ്ധോ പുഥുഭൂതോ ഹുത്വാ തേന ദക്ഖിണ ഹത്ഥ മുട്ഠിനാഗഹിതോയേവ പഗ്ഘരന്തിയാ ലോഹിതധാരായ സദ്ധി അദ്ധികസ്സഹത്ഥതാലേ പതിട്ഠാസി, തസ്മിംയേവ ഖണേ വനാധിവത്ഥാ ദേവതാ സാധുവാദമുഖരാ പുപ്ഫവസ്സം വസ്സാപേത്വാ സീസസ്സ ആരക്ഖം ഗണ്ഹിംസു.
സംസത്തരത്ത കലലേ ദ്ധികപാണിഖേത്തേത,
നിക്ഖിത്ത സീസ വരബീജ സമുബ്ഭവായ;
ഏതസ്സ ദാനമയ പാരമിതാലതായ,
സബ്ബഞ്ഞുതാ ഫലരസോ ജനതം ധിനോതും.
൯൭. ¶ അഥ സോ അദ്ധികപുരിസോ സുഗണ്ധവന കുസുമ മാലാഹി തം സീസം അലംകരിത്വാ പുഗകുഹുലികാപുടേ പക്ഖിപിത്വാ സീഘഗതി വേഗേന അനുരാധപുരം ഗന്ത്വാ ഗോഠാഭയസ്സ ദസ്സേസി, സോ തം ദിസ്വാ സഞ്ജനിതു മസക്കോന്തോ സംസയപ്പത്തോ അട്ഠാസി. അഥ അദ്ധികപുരിസോ രഞ്ഞാ വുത്തവിധി മനുസ്സരന്തോ തം സീസം ഗഹേത്വാ ആകാസേ ഖിപിത്വാ ‘‘സാമി! സിരിസങ്ഘബോധിമഹാരാജ! ത്വ മേത്ഥ മേ സക്ഖിഭവാ’’തി അഞ്ജലിമ്പഗ്ഗഹേത്വാ ആകാസ മുദ്ദിക്ഖമാനോ യാചി, അഥ തം ദേവതാധിഗ്ഗഹിതം സീസം നിരാലമ്ബേ അമ്ബരേ ലദ്ധ പതിട്ഠം ഗോഠാഭയസ്സ അഭിമുഖം ഹുത്വാ.
രാജാ ഹമേവ സുഹദോ സിരിസങ്ഘബോധി,
സീസപ്പദാന വിധിനാസ്മി സമിദ്ധിചിത്തോ;
ത്വം ചാസി രജ്ജ സിരിലാഭ സുഖേന ദേവ,
ഏസോവ ഹോതു പടിപന്ന സഹസ്സലാഭോ’തി ആഹ.
൯൯. തം സുത്വാ ഗോഠാഭയോ സാമച്ചോ വിമ്ഭീതഹദയോ സീഹാസനം സജ്ജേത്വാ ഉപരി സേതച്ഛത്തം കാരേത്വാ ഇധ ദേവ! ഓതരാതി യാചിത്വാ തത്ഥ ഓതിണ്ണം തം സീസം നാനാവിധാഹി പൂജാഹി ആരാധേത്വാ നമസ്സമാനോ ഖമാപേത്വാ മഹതാ മഹേന ആളാഹനകിച്ചം കാരേത്വാ അങികം കഹാപണസഹസ്സേന തോസേത്വാ ഉയ്യോജേസി.
ഇതി അജ്ഝത്തികദാന പരിച്ഛേദോ അട്ഠമോ.
൧൦൦. സിരിസങ്ഘബോധി രഞ്ഞോ മഹേസീ പന രഞ്ഞോ പലാതഭാവം ഞത്വാ ‘‘അഹഞ്ച തം അനുബ്ബജാമി’’തി അഞ്ഞതര വേസേന ദക്ഖിണദ്വാരേന നിക്ഖമിത്വാ മഗ്ഗം അജാനന്നി ഉജുകമഗ്ഗം പഹായ തം തം ഗാമം പവിസിത്വാ സാമികം അപസ്സന്തീ ഭയേന സാലിന്തായ ച പച്ഛിതുമ്പി അസഹമാനാ മലയ ദേസ മേവ ഗതോതി ചിന്തേത്വാ വങ്കമഗ്ഗേന ഗച്ഛന്തീ കോമലതായ സീഘം ഗന്തുമസക്കോന്തി കാലം യാപേത്വാ തസ്സ അരഞ്ഞായതനസ്സ സമീപഗാമസ്മിം രഞ്ഞോസിസദാനപ്പവത്തിം സുത്വാ ‘‘സാ ഹം വരാകീ ദസ്സനമത്തമ്പി നാലത്ഥ’’ന്തി സോക പരിപുണ്ണഹദയാ തമേവ വനസണ്ഡം അധിരുയ്ഹ ഭത്തുനോ കലേബരം വിചിനന്തീ സമീപഗാമേസു മഹജനം പുച്ഛന്തി അവന്ദിനസങികേതത്താ തത്ഥ തത്ഥ വിചരന്തീ സമീപഗാമവാസിനോ ബാലകാ ഗോപാലകാ കട്ഠഭാരികാ ഇത്ഥിയോ ച ഏതിസ്സാ വിലാപം സുത്വാ കമ്പിത ഹദയാ തായ സദ്ധിം വിചരന്തീ. സാ ഏവം ചിലൂപമാനാ ഭീമിയം സുപുപ്ഫിതം വിമലവാലുകം വനഗുമ്ബം ദിസ്വാ തത്ഥ നിപതിത്വാ ഭൂമിയം പരിവന്തമാനാ അതികരുണം വിലാപമകാസി, സോ പദേസോ അജ്ജാപി വിധവാചന’’ന്തി വോഹാരീയതി.
൧൦൧. ¶ സാ മഹതാ രോദന്തേ രോദനേന തംരത്തിംത ത്ഥേവ ഖേപേത്വാ പുന ദിവസേ ഇതോ ചിതോ ച വിചരന്തി മഹതാ സോകഗ്ഗിനാ ഡയ്ഹമാനാ സന്താപം അധിവാസേതും അസക്കോന്തി ഏകസ്മിം ഖുദ്ദക ജലാസയേ നിപതിത്വാ നിമുഗ്ഗംയേവ മുച്ഛാവേഗേന ദ്വേ തയോ മുഹുത്തേ അതിവാഹേത്വാ ഉപലദ്ധപടിബോധാ പരിളാഹം നിബ്ബാപേസി, തം ഠാനമേതരഹി ച ‘‘നിബ്ബാണ പോക്ഖരണീ’’തി ച സമഞ്ഞം അലഭി.
൧൦൨. തതോ ഉട്ഠഹിത്വാ അനുഭൂമിം അനുരുക്ഖം അനുസിലാ തലം ഗവേസമാനാ സോണ്ഡി സമീപേ സയമാനം ദേവതാധിഗ്ഗഹേന സിഗാലാദീഹഅനുപഹതം സുക്ഖം കവണ്ധരൂപം ദിസ്വാ സോകവേഗ ഫലിപതനേവ ഹദയേന ദള്ഹതരം തം അലിംഗിത്വാ സയി, താവ ഭോനേ വേകല്ലേന ദുരാഗമനേന തത്ഥ തത്ഥ നിപതിത സരീര ഘാതേന ച നിലന്ത രൂപാ മുച്ഛാ സമകാലമേവ കാലമകാസി.
൧൦൩. സമീപഗാമ വാസിനോ സന്നിപതിത്വാ മുദ്ധാഭി സിത്തസ്സ രഞ്ഞോ ച മഹേസിയാ ച സരീരം അമ്ഹാദിസേഹി ഫുസിതുഞ്ച ന യോഗ്ഗം, വത്തമാനസ്സ രഞ്ഞോ അനിവേദയിത്വാ ആളാഹന കിച്ചം കാതുമ്പി ന യുത്തന്തി സമ്മനേതത്വാ വസ്സാതപ നിവാരണായ കുടിം കത്വാ തിരച്ഛാനപ്പവേസനിസേധായ വതിഞ്ച കത്വാ പക്കമിംസു.
൧൦൪. ഗോഠാഭയോ സിരിസങ്ഘബോധിരാജസ്സ അനഞ്ഞ സാധാരണ ഗുണപ്പബണ്ധം അനുസ്സരന്തോ ദഹരകാലതോ പട്ഠായ വത്ഥുത്തയ സരണപരായണതം നിച്ചം സീലരക്ഖണം സുഗതാഗമ വിചിക്ഖണത്തം സകലകലാകോസല്ലം രജ്ജേ അനത്ഥികതം ദാനസോണ്ഡ തം രക്ഖസദമനാദികം ദുക്കരചരിതകഞ്ച തസ്സ നാമ സചേതനസ്സ ന പിതിമാവഹതി വിസേസതോ ‘‘അദ്ധികദുഗ്ഗതസ്സ സഹസ്സ ലാഭായ സഹത്ഥേന സീസം കണ്ഠനാലതോ ഉദ്ധരിത്വാ ദാനം സീസസ്സാപി നിരാലമ്ബേ ആകാസേ അവട്ഠാനംവ്യത്തതരായ ഗിരായ സാധിപ്പായഞ്ചേതം നിവേദനഞ്ചേതി അച്ഛരിയം അബ്ഭുതം അധിട്ഠപുബ്ബം അസ്സുത പുബ്ബഞ്ച നിമ്മലചരിതം മമ മഹാപരാധകലങികേ നേവ സദ്ധിം ചിരകാലം പവത്തീസ്സതി, അഹോ അഹം സുചിരട്ഠായിനാ ഈദിസേന അകിത്തീസദ്ദേന സാധുഹി നിണ്ദനിയോ ഭവിസ്സാമി വിസേസതോ പന നിച്ചകാലം കല്യാണ മിത്തഭൂതസ്സ ഈദിസസ്സ മഹാനുഭാവസ്സ അനപരേധസ്സ മഹാപുരിസസ്സ രജ്ജം അച്ഛിണ്ദിത്വാ വധം കാരേസിം അഞ്ഞദത്ഥു മിത്തദുഭികമ്മേന അഹം പളിവേഠിതോ ഭവിസ്സാമി’’തി ചിന്തേത്തോയേവ ഭയസന്താ പേഹി നിക്ഖന്ത സേദോ പവേധമാനോ കഥമിദിസാ മഹാപാപാ മോചേസ്സാമീതി ഉപ പരിക്ഖീ.
൧൦൫. അഥ തസ്സ ദണ്ഡകമ്മസ്സ കരണവസേന ഉളാരം തരം കുസലകമ്മം കാതബ്ബന്തി പടിഭായി. അഥ സോ അമച്ചേ സന്നിപാതേത്വാ തേഹി സദ്ധിം സമ്മന്തേത്വാ കത നിച്ഛയോ മഹാ സങ്ഘേനേവ തഥേവ അനുസിട്ഠോ ¶ മഹതാ ബലകായേന സദ്ധിം ഗന്ത്വാ തസ്സ അരഞ്ഞായതനസ്സ അവിദൂരേ സേനാസന്നിവേസം കാരേത്വാ തസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദുക്കരപദാന സക്ഖീഭൂതം പുഞ്ഞട്ഠാനം സയമേവ ഗന്ത്വാ സോണ്ഡികാ സമീപേ അനുരൂപട്ഠാനം സല്ലക്ഖേത്വാ അത്തനോ രാജാനുഭാവം ദസ്സേന്തോ ആളാഹനട്ഠാനം ദേവനഗരമിവ അലങ്കാരാപേത്വാ കേവലേഹി മഹന്തേഹി ചണ്ദനദാരുഹി ഉച്ചതരം ചിതകം കാരേത്വാ ഭാരേന പമാണേന ച രഞ്ഞോ സീസസദിസം ജമ്ബോനദകനകേഹി സകണ്ഠ നാളം സീസാകാരം സിപ്പിഹി കാരേത്വാ കവണ്ധരൂപേ സങ്ഘടിത്വാ വിവിധ രതന സമുജ്ജലം സുവണ്ണകിരീടം പിലണ്ധാപേത്വാ മഹേസിഞ്ച തഥേവ അലംകരിത്വാ തേ ഉഭോപി കാഘികവത്ഥസദിസേഹി മഹഗ്ഘ ദുകുലേഹി അച്ഛാദേത്വാ അനേകരതനഖചിതം സുവണ്ണസയനം ആരോപേത്വാ ചണ്ദന ചിതകമത്ഥകേ ഠപേത്വാ പരിസുദ്ധജോതി പാവകം ജാലേത്വാ അനേക ഖത്തിയകുമാരപരിവാരിതോ സയമേവ തത്ഥ ഠത്വാ അനേകസപ്പിഘടസതേഹി സിഞ്ചിത്വാ ആളാഹന മഹുസ്സവം കാരേസി.
൧൦൬. തഥേവ ദൂതിയ ദിവസേപി മഹതാ ജണേന ആളാഹനം നിബ്ബാപേത്വാ തസ്മിം ഠനേ ചേതിയ ഭവനം വട്ടുലാകാരേതും വട്ടതീതി ചിന്തേത്വാ അമച്ചേ ആമന്തേത്വാ ഏതരഹി അനേകഭൂമികം അതിവിസാലം കനകമയ വട്ടുലഘരം കാരേതും സകതാ ആയതി പരിഹാരകാനം അഭാവേന നപ്പവത്തതി രട്ഠവിലേപകാപി സുവണ്ണലോഭേന നാസേന്തി തസ്മാ അലോഹനീയം സുഖപരിഹാരാരഹം പമാണയുത്തം വട്ടുലഘരഞ്ച ചേതിയഞ്ച നചിരസ്സേവ കാതും യുത്തന്തി മന്തേത്വാ മഹാബലകായം നിയോജേത്വാ വുത്തനിയാമേനേവ ദ്വിഭുമകം വട്ടുല ഭവനം നിമ്മാപേത്വാ തസ്സ അബ്ഭന്തരേ സുഗതധാതുനിധാനം പൂജനീയം ചേതിയഞ്ച കാരാപേത്വാ മഹുസ്സദിവസേ മഹാസങ്ഘസ്സ തം ദസ്സേത്വാ ‘‘ഏസോ ഭന്തേ സിരിസങ്ഘബോധി മഹാരാജാ പുബ്ബേ ഏകച്ഛത്തേന ലങ്കാതലേ രജ്ജം കാരേസി, ഇദാനി മയാ തസ്സ രഞ്ഞോ ചേതിയരൂപസ്സ കിത്തിമയ സരീരസ്സ ഛത്താധിഛത്തം വിയ ദ്വിഭുമകം വട്ടുലവിമാനം കാരേത്വാ ചേതിയസീസേ കിരീടം വിയ കനകമയം ഥൂപികഞ്ച യോജേത്വാ സബ്ബേഹി ദേവമനുസ്സേഹി മാന നീയതം ചണ്ദനീയതംവ പാപിതോ’’തി വത്വാ ചേതിയഘരസ്സ അനേകാനി ഗാമക്ഖേത്താനി പരോസഹസ്സം പരിവാരജനംച നിയാദേത്വാ പബ്ബതപാദേ അനേകസതപാസാദ പരിവേണചങ്കമന രത്തിട്ഠാന ദിവാട്ഠാന ധമ്മസാലാഗോപുരപാകാരാദി അവയവസഹിതേ വിവിധേ സങ്ഘാരാമേ കാരേത്വാ തത്ഥ വസന്തസ്സ അനേകാനി സഹസ്സസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ നിച്ചം പച്ചയലാഭായ അനേകാനി സപരിജനാനി ഗാമക്ഖേത്താനി ദത്വാ ‘‘മഹാ ലേഖരട്ഠസ്സ സമുസ്സിതധജായമാനോ അയം മഹാവിഹാരോലങ്കാ ഭൂമിസാമികാനം ഖത്തിയ ജനാനം കുലധനഭൂതോ സബ്ബേഹി ഖത്തിയേഹി അപരിഹാപനിയ വിഭവോ നിച്ചം പാലനീയോ’’തി മഹാജനകായസ്സ മജ്ഝേ ഖത്തിയ കുമാരാനം ആദിസിത്വാ അനുരുധപുരം ¶ ഗതോപി തസ്സേ ച പാപകമ്മസ്സ നിരാകരനായ തേസു തേസു വിഹാരേസു മഹന്താനി പുഞ്ഞകമ്മാനി കാരോപേസി, തതോപ്പഭൂതി ലങ്കാധിപച്ചാമുപഗതേ ഹി ഖത്തിയേഹി മഹാ മച്ചാദീഹി ച സോ ഹത്ഥവനഗല്ലമഹാവിഹാരോ അന്തരത്തരാ പടിസങ്ഖരീയമാനോ അപരിഹീന പരിഹാരോ പവത്തതകി.
ഇതി വട്ടുലവിമാനുപ്പത്തി പരിച്ഛേദോ നവമോ.
൧൦൭. അഥാപരേന സമയേന കദാചി കസ്മിം വിഹാരേ നിവസതോ മഹാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ അന്തരേ കേചി മഹാഥേരോ അമ്ഭോകാസികോ ഹുത്വാ അന്തോവിഹാരേ ഏകസ്മിം പദേസേ നിസിദിത്വാ ഭാവനമനുയുജന്തോ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ മഹാമേദനിയാ നിഗ്ഘോസേന ആകാസം പൂരേന്തോ അരഹത്തം പാപുണി.
൧൦൮. തദാ ഉപതിസ്സോ നാമ രാജാ രജ്ജം കാരേന്തോ നിസീഥസമയേ ഭയാവഹം തം പഥവിസദ്ദം സുത്വാ കിം വാ മേഭവിസ്സതിതി സന്താപേന നിദ്ദം അലഭമാനോ സോകേന സന്തപ്പേതി, അഥ തം സേതച്ഛത്താ ധിവത്ഥാ ദേവതാ ‘‘മഹായി മഹാരാജ! ഇതോ കാരണാകിദ്വിതേ അവമങ്ഗലം നത്ഥി ഹത്ഥവനഗല്ലമഹാവിഹാരേ കേചി മഹാഥേരോ അരഹത്തം പാപുണീ’’തി ആഹ, തസ്സ അരഹത്തപ്പത്തികാലേ പഥവിനിഗ്ഗോസസ്സ കാരണം കിംതു വുത്തേ സോ ഥേരോ പുബ്ബേ പുഞ്ഞകമ്മം കരേന്തോ ആകാസേന സദ്ധിം പഥവിം ഉന്നാദേത്വാ അരഹാ ഭവേയ്യന്തി പത്ഥനം ഠപേസി തസ്സ ഫലമിദന്തി സമസ്സാസേസി.
൧൦൯. തം സുത്വാ രാജാ അവസേസഭിക്ഖൂനം അരഹത്ഥപ്പത്തിതോ വിസിട്ഠതരോ തസ്സ കിലേസവിജയോതി പസന്നഹദയോ തം മഹാഥേരം നമസ്സിത്വാ തസ്സ അസവക്ഖയസ്സ മഹുസ്സവേ ആസനഭൂതം ഭുമിപ്പദേസദ്വ പാസാദകരണവസേന സമ്മാനിസ്സാമീതി ചിന്തേത്വാ മഹാബലകായമാദായ തത്ഥ ഗന്ത്വാ തസ്മിം പദേസേ പഞ്ചഭൂമകം മഹാപാസം കാരേത്വാ വിവിധ ചിത്തകമ്മേഹി സമലങ്കാരാപേത്വാ കനക ഖചിത തമ്ബമയ പത്ഥരേഹി ഛാദേത്വാ ദേവവിമാനം വിയ സജ്ജേത്വാ തം ഖീണാസവ മഹാതേരം സഭിക്ഖുസങ്ഘം തത്ഥ വാസേത്വാ ചതൂഹി പച്ചയേഹി ഉപട്ഠാപേത്വാ സപരിജനാതി ഗാമക്ഖേത്താനി പാസാദസന്തികാനി കത്വാ പക്കാമി.
൧൧൦. തതോ ദീഘസ്സ അദ്ധുനോ അച്ചയേന മലയദേസവാസിനോ കേചി ചോരാ ഏകതോ ഹുത്വാ ഗാമവിലോപം കത്വാ മഹന്തേന ധനലാഭേനമത്താ ധനം ദത്വാ ബലകായം ഉപ്പാദേത്വാ യേഭുയ്യേ സേരിനോ ഹുത്വാ മഹന്ത മഹന്തേ വിഹാരേവ വിലുമ്പന്നാ സുവണ്ണപത്ഥരച്ഛദനം ഗണ്ഹന്താ മഹാപാസാദം വിദ്ധംസിത്വാ പാതയിംസു.
൧൧൧. തദാ മോഗ്ഗല്ലാനോ നാമ രാജാ രജ്ജം കാരേന്തോ തം പവത്തിം സുത്വാ തേസം സന്തികേ ചരേ പസേത്വാ ദാനസാമഭേദേഹി അഞ്ഞമഞ്ഞം ¶ ഭിണ്ദി, തേ ചോരാ ഭിണ്ദന്താ ഇതരേതരേഹി യുജ്ഝിത്വാ സയമേവ ദുബ്ബലാ അഹേസും, അഥസോ രാജാ തേ അസമഗ്ഗേ ഞത്വാ അത്തനോ സേനം ഗഹേത്വാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ തേ വിസും വിസും ഗഹേത്വാ നിഗ്ഗയ്ഹ രട്ഠേ അഭയഭേരിം ചരാപേത്വാ ജനപദം സുപ്പതിട്ഠിതം കത്വാ തേഹി അപവിദ്ധവിഹാരേ പാകതികേ കാരേത്വാ മഹാപാസാദം സുവണ്ണ ഗണ്ഹനകാലേ പാതേസും തീ സുത്വാ ‘‘പുബ്ബേവിയ സുവണ്ണപത്ഥരേഹി ഛാദിതോ പച്ഛാപി ഈദിസി വിപത്തിജായിസ്സതീ’’തി ഞത്വാ തേഭൂമകം കാരേത്വാ യഥാപുരേ പാസാദം നിമ്മാപേത്വാ മത്തികാ പത്ഥരേഹി ഛാദേത്വാ വട്ടുലഭവനം പടിസംഖാരേത്വാ സബ്ബസങ്ഘാരാമഞ്ച പാകതികം കാരേത്വാ പക്കാമി.
ഇതി പാസാദുപ്പത്തി പരിച്ഛേദോ ദസമോ.
൧൧൨. അഥ ലങ്കാലങ്കാരഭൂതേസു വിസാലപുഞ്ഞിദ്ധിവിക്കമേസു രതനത്തയമാമകേസു അനേകേസു ലങ്കാനാഥേസു കിത്തിപുഞ്ജാവസേസേസു ജാതേസു അപേതനീതിമഗ്ഗേസു രജ്ജപരിപാനോചിതവിധാനവിരഹിതേസു മുദുഭൂകേസ്വേവാമച്ചജനേസുച യേഭുയ്യേന അഞ്ഞമഞ്ഞം വിരുദ്ധേസു വത്തമാനേസു ലങ്കാവാസീനം പുരാകതേന കേനാപി ദാരുണേന പാപകമ്മുനാ നാനാദേസവാസിനീ അവിദിതസത്ഥുസമയാ പവിട്ഠമിച്ഛാദിഠിഗഹണാ പച്ചത്ഥിസേനാ ജമ്ബുദീപാ ഇധാഗമ്മ സകലലങ്കാദീപം അനേകാതങ്ക സങ്കുലമകാസി.
൧൧൩. തദാതായ പച്ചത്ഥിസേനായ ഗാല്ഹതരം നിപ്പിളിയമാനാ രാജ രാജ മഹാമത്താദയോ അനേകസഹസ്സജനകായാ ച ഭയവകിതഹദയാസകതാണ ഗവേസിനോ ജഡ്ഡിതഗാമനിഗമനഗരാ തത്ഥ തത്ഥ ഗരിദുഗ്ഗാദോ കിച്ഛേന വാസം കപ്പേസും തതോ സുഗതദസനധാതുരക്ഖാധികതാ ഉത്തരമൂളവായിനോ മഹായതയോ ദന്തധാതുദ്വ പത്തധാതുവരദ്വ ഗഹേത്വാ കുന്നമലയാഭിധാനം ഗിരിദുഗ്ഗം ദുപ്പവേസംജനപദമുപാഗമ്മ തത്ഥാപി തമ്പടിജഗ്ഗിതുമസമത്ഥാ ഭൂമിയം നിദഭിത്വാ യഥാകാമം ഗതാ.
൧൧൪. തതോ പുബ്ബേ ജയമഹാബോധിദുമിണ്ദേന സഹ സകലജമ്ബുദീപാധിപതിനാ ദിനകരകുലതിലകേന ധമ്മാസോകനരിണ്ദേന പേസിതാനം അത്തനാ സമാന ഗോത്താനം രാജപുത്താനം നത്തപന്നതാദിപരമ്പരാഗതസ്സ വിജയമല്ലനരാധിപസ്സ ഓരസപുത്തോ വിജയബാഹു നരിണ്ദാ നാമ രാജാ സുചിഞ്ഞാതബ്ബസമയന്തരോ സത്തസമാചിണ്ണ സുനീതിപഥോ സമ്പന്നബലവാഹനോ ജമ്ബുദ്ദോണിം നാമ പുരവരംമാപേത്വാ തത്ഥ വസന്തോ മഹതാ ബലകായേന കതസകലപച്ചത്ഥിവിജയോകുന്ത മലയഭൂമിപ്പദേസതോ ഭഗവതോ ദന്തധാതുഭട്ടാരകം പത്തധാതുവരഞ്ച ആഹരാപേത്വാ സുരസന്ദനസദിസമതിവിരോചമാനം വിമാനം മാപേത്വാ തസ്മിം തം ധാതുയുഗളം നിവേസേത്വാ മഹതാ ഉപഹാരവിധാനാ സാദരമുപട്ഠഹന്തോ ¶ ഭഗവതോ ചതുരാസീതിധമ്മക്ഖണ്ധനേ മഹന്തം പ്രഞ്ഞാപദാനം ജനയന്തോ ധമ്മികസിരിസങ്ഘബോധിമഹാരാജസിരോദാനാപദാനസിദ്ധക ഖത്തഭുതേ അനേകഖീണാസവസഹസ്സ ചരണരജോപരിപൂതമനോഹരഭൂമിഭാഗേ ഗോഠാഭയമഹാരാജേന കാരിതേ ഹത്ഥവനഗല്ലമഹാവിഹാരമണ്ഡനായമാനേ വട്ടുലവിമാനേപുരാ രട്ഠ വിലോപാഗതായ ചോലകേ രളാദികായ തിത്ഥിയസേനായമഹാചേതിയം ഉദരേ ഭിന്നമത്തേ ജീവിതേ വിയ ധാതുഭട്ടാരകേ അന്തരഹിതേ ഹദയവത്ഥുമംസമീവ സുവണ്ണരന്താദികമ പഹരിത്വാ വിദ്ധസ്തം പിണ്ണുധാരവിധീനാ പടിസംവരോന്തോ പുപ്ഫാധാനത്ത യതോ പട്ഠായ സക്കച്ചം വിനാപേത്വാ മഹന്തം സുവണ്ണ ഥൂപികാമഭദ്വ കാരേത്വാ സപരിജനാനി ഗാമക്ഖേത്താദീനി ച ദത്വാ തത്ഥ നിവസന്താനം ഭിക്ഖൂനം നിബദ്ധദാനവട്ടം പട്ഠപേത്വാ തം ഹത്ഥവനഗല്ല മഹാ വിഹാരം സബ്ബഥാ സമിദ്ധമകാസി.
൧൧൫. അഥ തസ്മിം ലങ്കാനാഥേ കിത്തിസരീരാവസേസേ ജാതേ തസ്സ തുജവരോ പരക്കമഭുജോ നാമരാജാ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ബോധിമൂലേ നിസീദിത്വാ മാരബലം വിധമേത്വാ സമ്ബോധിരജ്ജപ്പത്തിതോ പട്ഠായ അട്ഠസതാധികവസ്സസഹസ്സേ ചതുവീസതിയാ ച വച്ഛരേസു അതിക്കന്തേസു സമ്പത്തരജ്ജാഭിസേകോ അനേകവിധസങ്ഗഹവത്ഥുഹി സങ്ഗഹിതമഹാജനോ ചതുപച്ചയദാനേന സതതസമാരാധിതാ നേകസഹസ്സഭിക്ഖുസങ്ഘോ ഭുജബലവിധുതാരാതിരാജകുലാവലേപോ അനേക മണി രത്തസമുബ്ഭാസിതരതനകരണ്ഡകഞ്ച പഞ്ചഹി സുവണ്ണസഹസ്സേഹി സോവണ്ണകരണ്ഡകഞ്ച പഞ്ചവീസതിയാ രജതസഹസ്സേഹി രജതകണ്ഡകഞ്ച ദാഠാധാതുഭദന്തസ്സ കാരാപേത്വാ അതീച പസന്നഹദയോ സുഹുമുത്തേന തത്ഥ സമ്പയന്തോ അത്തനോനഗരഞ്ച ധന്തധാതുമണ്ദിരഞ്ച സക്കഞ്ചം സമലങ്കാരാപേത്വാ ബഹുമാന പുരസ്സരോദസനധാതുവരമാദായ അനേകാനി ഭഗവതോ ചരിയാപദാനാനീ സമനുസ്സരിത്വാ പുരാ നേകഭുപതയോ പാടിഹീരസണ്ദസ്സനേന പസാദിതാ ഇതി പവത്തകഥാമതരസേനേവ മേ സവനയുഗളം പരിപീനിതമധുനാപി കേനചി പാടിഹാരിയവിസേസേന മമ ചക്ഖുപടിലാഭോ സഫലോ കാതബ്ബോതി സാദരമാരാധനമകാസി.
൧൧൬. തസ്മിം ഖണേ സാ ദസനധാതു തസ്സ കരപങകജേ രാജഹംസിവിലാസമാതന്വതീ പാടിഹീരമകാസി. കഥന്തി ചേ? യഥാ അന്തിമഭവേ മാതു തുച്ഛിതോ ജാതമത്തോവ ബോധിസത്തോ നരവരകരതോപനീതദുകുലചുമ്ബടകതോ ഓതരന്തോവ ബാലോ സമാനോപി സോളസവസ്സുദ്ദേസികോ വിയ അമണ്ഡിതോപി അനേകവത്ഥാഭരണവിഭുസിതോ വിയ ഭൂമിയാ ഗച്ഛന്തോപി ആകാസേന ഗച്ഛന്തോ വിയ സബ്ബേസം ജനാനം പടിഹാസി, തഥേവ തത്ഥ തദാ ദന്തധാതുഭട്ടാരകോ സുഗബിമ്ബാ കാര സലക്ഖണാവയവേന രൂപേന ഭാസമാനോ അനേകവിധരംസിനികരേ വികിരന്തോ തത്ഥ സന്തിപതിതാനം ജനാനം മാനനം ജാനേസി. വുത്തഞ്ഹി.
൧൧൭. ¶
‘‘ലങ്കാധിനാഥകരപങ്കജ രാജഹംസി,
നിമ്മായ സാ ദസനധാതു മുനിണ്ദരൂപം;
നേകേഹി രംസിവിസരേഹി സമുജ്ജലന്തീ,
സബ്ബാദിസാ ച വിദിസാ സമലങ്കരിത്ഥ.
ദിസ്വാ തമബ്ഭൂതമതീച പസന്നചിത്തോ,
സമ്പത്തചക്കരതനോ വിയ ചക്കവത്തി;
സേട്ഠേഹി നേകരതനാഭരണാദികേഹി,
പൂജേസി ധാതുമസമം മനുജാധിനാഥോ.
൧൧൯. തതോ ജിനദന്തധാതുവരപ്പസാദകാലമ്ഹി തേജോബലപരക്കമമഹിമോ പരക്കമബാഹുമഹാനരിണ്ദോ പുലത്ഥിപുരനിവാസിനിം കതലോക സാസനവിലോപം സരാജികമനേകസഹസ്സസംഖ ചോലകേരളവാഹിനിച നേകദേസമഹിപാലമത്തമാതങ്ഗകേസരിവിക്കമം ദുരതിക്കമം ലോകസാസനസങ്ഗഹകരണവസേന വചിതസകലലോകം സമ്പന്നബലവാഹനം ലങ്കാരജ്ജഗഹണത്ഥിനം തമ്ബലിങ്ഗവിസയാഗതമതിസാഹസം വന്ദഭാനുമനുജാധിപംവ സസാമന്തകഭവനമുപനീയ സകല ലങ്കാദീപമേകച്ഛത്തംവിധായ അത്തനോപിതുമഹാരാജതോ ദിഗുണംലോകസാസനസങ്ഗഹം കരോന്തോ കദാചി സങ്ഘസ്സ കഠിനചീവരാനിദാതുകാമോ കപ്പാസപരികമ്മകന്തനാദികാനി സബ്ബകരണീയാനി ഏകാഹേനേവ നട്ഠപേത്വാ പച്ചേകമനേകമഹഗ്ഘ ഗരുഭണ്ഡമണ്ഡിതാനി സസാമണികപരിക്ഖാരാനി അസീതിമത്താനി കഠിനചീവരാനി ദാപേത്വാ ലോകസ്സ സാധുവാദേന ദസദിസം പൂരേസി.
൧൨൦. ഏവമഞ്ഞാനിപി ബഹൂനി ലോകവിമ്ഭയകരാനി പുഞ്ഞപദാനാനി സമ്പാദേന്തോ സോ പരക്കമബാഹുമഹാനരിണ്ദോ ഹത്ഥവനഗല്ല വിഹാരേ അത്തനോ പിതുമഹാരഞ്ഞോ ആളാഹനട്ഠാനേ മഹാചേതിയം ബണ്ധാപേത്വാ തത്ഥേവ അണേകഖീണാസവസഹസ്സപരിഭുത്തം പാസാദവരം ചിരകാല ചിനട്ഠം സുത്വാ ധനുകേതകിവത്ഥുവംസേ ജാതം സദ്ധാദിഗുണസമ്പത്തി സമുദിതം പതിരാജദേവ നാമകം അമച്ചവരം പേസേത്വാ തേന അനേകസഹസ്സധനപരിച്ചാഗേന ഭുമിത്തിതയമണ്ഡിതം സുമനോഭരം പുരേ പിയതം പാസാദം കാരാപേത്വാ തത്ഥ നിവസന്താനം അനേകസം ഭിക്ഖുനം നിബദ്ധ പച്ചയദാനം പവത്തേസി.
൧൨൧. തത്ഥേവ വട്ടുലവിമാനസ്സ ഹേട്ഠിമതലേ ഗോപാനസിയോ ഠപേത്വാ സമന്താ ഛദനരൂപം കാരേത്വാ ദ്വിഭുമകം വിമാനം തിഭുമകമകാസി തത്ഥേവലങ്കാദീപേ അഭൂതപുബ്ബം ജിനമണ്ദിരം കാരാപേതുകാമോ വട്ടുലവിമാനതോ ഉത്തരദിസാഭാഗേ പഠമം പോരിസപ്പമാണം സിലാതലപരിയന്തം ഖണിത്വാ പംസൂനി അപനേത്വാ നദീവാലുകാഹി പൂരേത്വാ കുഞ്ജരരാജവിരാജിതആധാരബണ്ധകതോ പട്ഠായ യാവ ഫുപികം അട്ഠംസവിഭാഗേന ഭിത്തിച്ഛദനാനി ¶ വിഭത്താനി കത്വാ പച്ചേകം നാനാവണ്ണവിചിത്താനമട്ഠവിധാനം ഭിത്തീഭാഗാനമുപരി കേലിപരിഹാസരസജനകനാനാവേസവിലാസഭൂസിതപഹൂതഭൂതകിംകരപരിഗതവിടദ്ധകമണ്ഡലമണ്ഡിതം പമുഖപരിയന്തേ വിവിധചിത്തരൂപമനോഹരമുച്ചതരം ഇഢികാഹി നിവിതം കതസുധാപരികമ്മം മകരതോരണമണ്ഡലഞ്ച നിമ്മിനിത്വാ അന്തോവിരചിതാതി മനോഹരമാലാകമ്മലതാ കമ്മാദി നാനാവിധ ചിത്തകമ്മ സമുജ്ജലം സുവിഹിതസോപാനദ്വാരകവാടം സമലങ്കതട്ഠാനലീള്ഹമനോഹര സജീവജിനസം കാസപടിബിമ്ബരൂപവിഭൂസിതം പടിബിമ്ബസ്സ ദക്ഖിണതോ ഘനസിലാവിഹിത സുഗതരൂപപതിമണ്ഡിതം തിഭൂമകം മഹാ വിമാനം കാരേസി.
ഇതി അട്ഠംസ വിമാനുപ്പത്തിപരിച്ഛേദോ ഏകാദസമോ.
വിദ്ധസ്തസംഖരണതോ നവകമ്മുനാവാ,
ഖേത്താദിദാനവിധിനാച അനാഗതേപി;
യേ സാധവോ പരിഹരന്തി ഇമം വിഹാരം,
നാമദ്വ കാരമ്പി തേസമിഹാലിഖന്തു.