📜
ജിനചരിതയ ¶
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
ഉത്തമം ഉത്തമങ്ഗേന നമസ്സിത്വാ മഹേസിനോ;
നിബ്ബാണമധുദം പാദപങ്കജം സജ്ജനാലിനം.
മഹാമോഹതമം ലോകേ ധംസേന്തം ധമ്മഭാകരം;
പാതുഭൂതം മഹാതേജം ധമ്മരാജോദയാചലേ.
ജന്തുചിത്തസരേ ജാതം പസാദകുമുദം സദാ;
ബോധേന്തം സങ്ഘവന്ദഞ്ച സിലോരുകിരണുജ്ജലം.
തഹിം, തഹിം സുവിത്ഥിണ്ണം ജിനസ്സ ചരിതം ഹിതം;
പവക്ഖാമി സമാസേന സദാ’നുസ്സരണത്ഥികോ.
പണിതം തം സരന്താനം ദുല്ലഭമ്പി സിവംപദം;
അദുല്ലഭം ഭവേ ഭോഗപടിലാഭമ്ഹി കാ കഥാ?
തസ്മാ തം ഭഞ്ഞമാനം മേ ചിത്തവുത്തപദക്കമം;
സുന്ദരം മധുരം സുദ്ധം സോതുസോതരസായനം.
സോതഹത്ഥപുടാ സമ്മാ ഗഹേത്വാന നിരന്തരം;
അജരാമരമി’ച്ഛന്താ സാധവോ പരിഭുഞ്ജഥ.
കപ്പസതസഹസ്സസ്സ ചതുന്നം ചാ’പി മത്ഥകേ;
അസങ്ഖേയ്യാനമാ’വാസം സബ്ബദാ പുഞ്ഞകാമിനം.
൯. ¶
നാനാരതനസമ്പന്നം നാനാജനസമാകുലം;
വിചിത്താപണ സംകിണ്ണം തോരണ ഗ്ഘിക ഭൂസിതം.
യുത്തം ദസഹി സദ്ദേഹി ദേവിന്ദപുരസന്നിഭം;
പുരം അമരസങ്ഖാതം അഹോസീ രുചിരം വരം.
തഹിം ബ്രാഹ്മന്വയേ ജാതോ സബ്ബലോകാഭിപൂജിതോ;
മഹാദയോ മഹാപഞ്ഞോ അഭിരൂപോ മനോരമോ.
സുമേധോ നാമ നാമേന വേദസാഗരപാരഗൂ;
കുമാരോ’സി ഗരൂനം സോ അവസാനേ ജിനംകുരോ.
രാസിവഡ്ഢകമച്ചേന ദസ്സിതം അമിതം ധനം;
അനേകസതഗബ്ഭേസു നിചിതം തം ഉദിക്ഖിയ.
ധനസന്നിചയം കത്വാ അഹോ മയ്ഹം പിതാദയോ;
ഗതാ മാസകമേ’കമ്പി നേവാ’ദായ ദിവം ഇതി.
സംവേഗമു’പയാതോ’വചീമന്തേസീ’തി ഗുണാകരോ;
ധനസാരം ഇഹം ഗയ്ഹ ഗന്തും യുത്തന്തി മേ പന.
രഹോഗതോ നിസീദിത്വാ സുന്ദരേ നിജമന്ദിരേ;
ദേഹേ ദോസോ ഉദിക്ഖന്തോ ഓവദന്തോ’പി അത്തനോ.
ഭേദനം തനുനോദുക്ഖം ദുക്ഖോ തസ്സോ’ദയോ’പി ച;
ജാതിധമ്മോ ജരാധമ്മോ വ്യാധിധമ്മോ അഹം ഇതി.
ഏവമാ’ദീഹി ദേഹസ്മിം ദിസ്വാ ദോസേ അനേകധാ;
പുരേ ഭേരിം ചരാപേത്വാ ആരോചേത്വാന രാജിനോ.
ഭേരിനാദസുഗന്ധേന യാചകാലിസമാഗതേ;
ദാനകിഞ്ജക്ഖഓഘേന സത്താഹം പീനയീ തതോ.
ദാനഗ്ഗഹിമബിന്ദൂനം നിപാതേനാ’പി ധംസനം;
അയാതം തം വിലോകേത്വാ രതനമ്ബുജകാനനം.
രുദതോ ഞാതിസങ്ഘസ്സ ജലിതാനലകാനനാ;
ഗജിന്ദോ വിയ ഗേഹമ്ഹാ നിക്ഖമിത്വാ മനോരമാ.
൨൨. ¶
മഹന്തം സോ മഹാവീരോ ഉപഗഞ്ഛി ഹിമാലയം;
ഹരിചന്ദനകപ്പൂരാഗരുഗന്ധേഹി വാസിതം.
സുഫല്ലചമ്പകാസോകപാടലീതിലകേഹി ച;
പൂഗപുന്നാഗനാഗാദിപാദപേഹി ച മണ്ഡിതം.
സീഹവ്യഗ്ഘതരച്ഛേഹി ഇഭദീപികപീഹി ച;
തുരങ്ഗമാദിനേകേഹി മിഗേഹി ച സമാകുലം.
സാളികാരവിഹംസേഹി ഹംസകോഞ്ചസുവേഹി ച;
കപോതകരവീകാദിസകുന്തേഹി ച കൂജിതം.
യക്ഖരക്ഖസഗന്ധബ്ബദേവദാനവകേഹി ച;
സിദ്ധവിജ്ജാധരാദീഹി ഭൂതേഹി ച നിസേവിതം.
മനോസീലിന്ദനീലോരുചാരുപബ്ബതപന്തിഹി;
സജ്ഝുഹേമാദിനേകേഹി ഭൂധരേഹി ച ഭാസുരം.
സുവണ്ണമണിസോപാനനേകതിത്ഥസരേഹി ച;
സോഭിതം തത്ഥ കീളന്തനേകദേവങ്ഗനാഹി ച.
സീതസീകരസഞ്ഛന്നനിജ്ഝരാനം സതേഹി ച;
കിണ്ണരോരഗരങ്ഗേഹി രമ്മേഹി വിരാജിതം.
സിഖണ്ഡിസണ്ഡനച്ചേഹി ലതാനം മണ്ഡപേഹി ച;
സേതവാലുകസഞ്ഛന്നമാലകേഹി ച മണ്ഡിതം.
സുവണ്ണമണിമുത്താദി അനേകരതനാകരം;
ഇച്ഛന്താനം ജനാലീനം പുഞ്ഞകിഞ്ജക്ഖമാ’ലയം.
തമ’ജ്ഝോഗയ്ഹ സോ ധീരോ സഹസ്സക്ഖേന മാപിതേ;
ദിസ്വാ ഇസിപരിക്ഖാരേ പണ്ണസാലവരേ തഹിം.
ഇസിവേസം ഗഹേത്വാന വിഹരന്തോ സമാഹിതോ;
സത്താഹ’ബ്ഭന്തരേ പഞ്ച അഭിഞ്ഞ’ട്ഠവിധാ’പി ച.
ഉപ്പാദേത്വാ സമാപത്തിസുഖേനേ’ച തപോധനോ;
നഭസാ ദിവസേ’കസ്മിം ഗച്ഛന്തോ ജനതം ഇസി.
൩൫. ¶
സോധേന്തമ’ഞ്ജസം ദിസ്വാ ഓതരിത്വാ നഭാ തഹിം;
ഇതി തം ജനതം പുച്ഛി കസ്മാ സോധേഥ അഞ്ജസം.
സുമേധ ത്വം നജാനാസി ദീപങ്കരതഥാഗതോ;
സമ്ബോധിമു’ത്തമം പത്വാ ധമ്മചക്കമ’നുത്തരം.
പവത്തേത്വാന ലോകസ്സ കരോന്തോ ധമ്മസങ്ഗഹം;
രമ്മം രമ്മപുരം പത്വാ വസതീ’ഹ സുദസ്സനേ.
ഭിക്ഖുസതസഹസ്സേഹി ചതൂഹി വിമലേഹി തം;
നിമന്തയിമ്ഹ ദാനേന മയം ലോകേകനായക.
തസ്സ ആഗമനത്ഥായ മഗ്ഗം സോധേമ ചക്ഖുമ;
ഇതി സോതസ്സ സോ തസ്സ സുഖം ദേന്തോ ജനോ’ബ്രവിം.
ബുദ്ധോ’തി വചനം സുത്വാ പീതിയോ’ദഗ്ഗമാനസോ;
സകഭാവേന സണ്ഠാതും നേവസക്ഖി ഗുണാകരോ.
തേനാ’രദ്ധഞ്ജസാ ധീരോ യാചിത്വാന പദേസകം;
ലഭിത്വാ വിസമം ഠാനം സമം കാതും സമാരഭി.
നാ’ലങ്കതേയേവ തഹിം പദേസേ,
ലോകേകനാഥോ സനരാമരേഹി;
സമ്പൂജിതോ ലോകഹിതോ മഹേസി,
വസീഹി സദ്ധിം പടിപജ്ജി മഗ്ഗം.
ഛബ്ബണ്ണരംസിജാലേഹി പജ്ജലന്തം തഥാഗതം;
ആഗച്ഛന്തം തഹി ദിസ്വാ മോദമാനോ വിചിന്തയി.
യന്നൂനി’മസ്സ ധീരസ്സ സേതും കത്വാന കദ്ദമേ;
സകത്താനം നിപജ്ജയേ സസങ്ഘസ്സ മഹേസിനോ.
ദീഘരത്താമ’ലം തം മേ ഹിതായ ച സുഖായ ച;
ഇച്ചേ’വം ചിന്തയിത്വാന നിപന്നോ’സോ ജിനങ്കുരോ.
പബോധേത്വാന ദിസ്വാന ചാരുലോചനപങ്കജേ;
പുന’പേ’വം വിചിന്തേസി നിപന്നോ ധിതിമാ തഹിം.
൪൭. ¶
ഇച്ഛേയ്യം ചേ’ഹമ’ജ്ജേ’വ ഹന്ത്വാ’നന്തരണേ ഭവേ;
സങ്ഘസ്സ നവകോ ഹുത്വാ പവിസേയ്യം പുരം വരം.
കിമ’ഞ്ഞാതകവേസേന ക്ലേസനിബ്ബാപണേന മേ;
അയം ബുദ്ധോ’വ’ഹം ബുദ്ധോ ഹുത്വാ ലോകേ അനുത്തരോ.
ജനതം ധമ്മനാവായ താരേത്വാന ഭവണ്ണവാവ;
നിബ്ബാണപുരമാ’നേത്വാ സേയ്യം മേ പരിനിബ്ബുതം.
ഇച്ചേ’വം ചിന്തയിത്വാന നിപന്നോ കദ്ദമേ തഹിം;
സുവണ്ണകദലിക്ഖന്ധസന്നിഭോ സോ’തി സോഭതി.
ഛബ്ബണ്ണരംസീഹി വിരാജമാനം,
ദിസ്വാ മനുഞ്ഞം സുഗതത്തഭാവം;
സഞ്ജാതപീതീഹി ഉദഗ്ഗചിത്തോ,
സമ്ബോധിയാ ഛന്ദമ’കാസി ധീരോ.
ആഗന്ത്വാന തഹിം ഠാനം ഇസിം പങ്കേ നിപന്നകം;
ലോകസ്സ സേതുഭൂതോ’പി സേതുഭൂതം തമ’ത്തനോ.
ദിസ്വാ ഉസ്സീസകേ തസ്സ ഠത്വാ ലോകേകസേതുനോ;
ലോകേകലോചനോ ധീരോ ദീപങ്കരതഥാഗതോ.
ഗോതമോ നാമ നാമേന സമ്ബുദ്ധോ’യം അനാഗതേ;
ഭവിസ്സതീതി വ്യാകാസി സാവകേ ച പുരാദികേ.
ഇദം വത്വാന കത്വാന സസങ്ഘോ തം പദക്ഖിണം;
പൂജേസി അട്ഠമുട്ഠിഹി കുസുമേഹി ഗുണപ്പിയോ.
ഇതി കാതൂന പായാസി സസങ്ഘോ ലോകനായകോവ;
രമ്മകം നാമ നഗരം രമ്മാരാമാലയാലയം
ജിനസ്സ വചനം സുത്വാ ഉട്ഠഹിത്വാന പങ്കതോ;
മുദിതോ ദേവസങ്ഘേഹി കുസുമാദീഹി പൂജിതോ.
പല്ലങ്കമാ’ഭുജിത്വാന നിസീദി കുസുമാസനേ;
മഹാതപോ മഹാപഞ്ഞോ സുമേധോ ദമിതിന്ദ്രിയോ.
൫൯. ¶
ദേവാ ദസസഹസ്സേസു ചക്കവാളേസു മോദിതാ;
അഭിത്വവിംസു തം ധീരം നിസിന്നം കുസുമാസനേ.
നിസിന്നോ ഉപധാരേസി ധമ്മേ ബുദ്ധകരേ തദാ;
കിമുദ്ധം വാ അധോ വാ’പി ദിസാസു വിദിസാസു ച.
ഇച്ചേ’വം വിചിനന്തോ സോ സകലം ധമ്മധാതുകം;
അദ്ദക്ഖി സകസന്താനേ പഠമം ദാനപാരമിം.
ഏവമേ’വം ഗവേസന്തോ ഉത്തരിം പാരമീ വിദൂ;
സബ്ബാ പാരമിയോ ദിസ്വാ അത്തനോ ഞാണചക്ഖുനാ.
സംസാരേ സംസരന്തോ സോ ബഹും ദുക്ഖം തിതിക്ഖിയ;
ഗവേസന്തോ’മതം സന്തോ പൂരേത്വാ ദാനപാരമിം.
സത്തനം കപ്പരുക്ഖോ’വ ചിന്താമണി’വ കാമദോ;
ഇച്ഛിതിച്ഛിതമന്നാദിം ദദന്തോ ദദതം വരോ.
താരകാഹി ബഹും കത്വാ നഭേ ചാരുവിലോചനേ;
ഉപ്പാടേത്വാ ദദം ധീരോ യാചകാനം പമോദിതോ.
മഹിയാ പംസുതോ ചാ’പി സമുദ്ദോദകതോ’ധികം;
ദദം സരീരമംസഞ്ച ലോഹിതമ്പി ച അത്തനോ.
മോലിനാ’ലങ്കതേ സീസേ’ധികം കത്വാ സിനേരുതോ;
കമ്പയിത്വാ മഹിം ദേന്തോ സുതേ ചാ’പി സകങ്ഗതാവ.
സീലനേക്കമ്മപഞ്ഞാദീ പൂരേത്വാ സബ്ബപാരമീ;
വേസ്സന്തരത്തഭാവേ’ വമ്പത്വാ തമ്ഭാ ചുതോ പന.
ഉപ്പജ്ജിത്വാ സുരാവാസേ സുന്ദരേ തുസിതേ പുരേ;
വസന്തോ സുചിരം കാലം ഭുത്വാനാ’തന്തസമ്പദം.
കതഞ്ജലീഹി ദേവേഹി യാചിതോ ദിപദുത്തമോ;
സമ്ബോധായ മഹാവീര കാലോ തുയ്ഹന്തിആദിനാ.
വിലോകേത്വാന കാലാദിം ഞത്വാ കാലന്തി ബോധിയാ;
പടിഞ്ഞം ദേവസങ്ഘസ്സ ദത്വാ നന്ദനകാനനം.
൭൨. ¶
ഗന്ത്വാന ദേവസങ്ഘേഹി സുഗതിം ഗച്ഛി’തോ ചുതോ;
അഭിത്ഥുതോ മഹാപഞ്ഞോ ചവിത്വാന തതോ ഇധ.
സുസജ്ജിതങ്ഗോരുതുരങ്ഗമാകുലേ,
വിചിത്തനാനാപണപണ്യസമ്പദേ;
മനോരമുത്തുങ്ഗജിന്ദരാജിതേ,
വിഭൂസിതേ തോരണകേതുരാസിഹി.
അലങ്കതട്ടാലവിസാലമാലയേ,
സുഗോപുരേ സുന്ദരസുന്ദരാലയേ;
സുദസ്സനീയേ കപിളവ്ഹയേ പുരേ,
പുരിന്ദദസ്സാ’പി പുരസ്സ ഹാസകേ.
ഭൂപാലമോളിരതനാലിനിസേവിതങ്ഘി,
പങ്കേരുഹം വിമലനേകഗുണാധിവാസം;
ഓക്കാകരാജകുലകേതുമനാഥനാഥം,
സുദ്ധോദനം നരപതിം പവരം പടിച്ച.
സോ സജ്ഝുദാമധവലാമലദസ്സനീയ,
സോണ്ഡായ സംഗഹിതസേതവരാരചിന്ദം;
ചന്ദാവദാതവരവാരണരാജവണ്ണം,
സന്ദസ്സയിത്വ സുപിനേന വിസാലപഞ്ഞോ.
ബിമ്ബാധരായ വികചുപ്പലലോചനായ,
ദേവിന്ദചാപരതിചഡ്ഢനഭൂലതായ;
സമ്പുണ്ണസോമ്മവിമലിന്ദുവരാനനായ,
സോവണ്ണഹംസയുഗചാരുപയോധരായ.
പാദാരവിന്ദകരപല്ലവസുന്ദരായ,
സോവണ്ണവണ്ണതനുവണ്ണവിരാജിതായ;
സീലാദിനേക ഗുണഭൂസനഭൂസിതായ,
മായായ രാജവനിതായു’പഗഞ്ഛി കുച്ഛിം.
പടിസന്ധിക്ഖണേ തസ്സ ജാതാ’നേകവിധബ്ഭുതാ;
അഥാ’യം ഗഹിതാരക്ഖോ നരേഹി അമരേഹി ച.
൮൦. ¶
മനുഞ്ഞരത്തമ്ബുജകണ്ണികായ,
മാ’സീനസിങ്ഗീപടിമാ’വ രമ്മാ;
സുവണ്ണവണ്ണോ ദിപദാനമിന്ദോ,
പല്ലങ്കമാ’ഭുഞ്ഛിയ മാതുഗബ്ഭേ.
മണിമ്ഹി വിപ്പസന്നമ്ഹി രത്തസുത്തമി’വാ’വുതം;
മാതുചിത്തമ്ബുജം ധീരോ ബോധയന്തോ പദിസ്സതി.
ദസമാസാവസാനമ്ഹി ദേവീ രഞ്ഞോ കഥേസി’ദം;
മയ്ഹം ഞാതിഘരം ദേവ ഗന്തുമി’ച്ഛാമ’ഹം ഇതി.
രഞ്ഞോ’ഥ സമനുഞ്ഞതാ ഗച്ഛന്തി കുലമ’ത്തനോ;
മഹതാ പരിഹാരേന ദിബ്ബഞ്ജസ സമഞ്ജസേ.
സുരഭികുസുമസണ്ഡാലങ്കതസ്സാലസണ്ഡം,
സമദഹമരമാലാഗീയമാനഗ്ഗനാദം;
നയനവിഹഗസങ്ഘേ അവ്ഹയന്തം’വ ദിസ്വാ,
വിപുലരതിനിവാസം ലുമ്ബിനീകാനനം തം.
വിപുലതരരതിം സാ തമ്ഹി കാതൂന രമ്മേ,
അമരയുവതിലീലാചാരുലീലാഭിരാമാ;
വികസിതവരസാലസ്സോ’പഗന്ത്വാന മൂലം,
സയമ’തിനമിതേ കം സാലസാഖം അഗണ്ഹി.
തസ്മിം ഖണേ കമ്മജമാലുത’സ്സാ,
ചലിംസു സാനീഹി പരിക്ഖിപിത്വാ;
ദേവിം ജനോ തം അഭിപാലയന്തോ,
തമ്ഹാ പടിക്കമ്മ സുസണ്ഠിതാ’ഥ.
സഗചാരുഹേമവലയാദിവിഭൂസിതേന,
അച്ചന്തതമ്ബനഖരംസിസമുജ്ജലേന;
തുലാതികോമലസുരത്തകരേന സാഖം,
ഓലമ്ബ തത്ഥ മജനേസി ട്ഠിതാ’വ ധീരം.
൮൮. ¶
സോവണ്ണവണ്ണതനുവണ്ണവിരാജമാനം,
നേത്താഭിരാമമതുലം അതുലായ ഗബ്ഭാ;
സമ്മാ പസാരിതകരങ്ഘീയുഗാഭിരാമം,
പങ്കേരുഹാ കണകഹംസമി’വോ’തരന്തം.
ബ്രഹ്മാ മനഗ്ഘരതിവഡ്ഢനഹേമജാല,
മാ’ദായ തേന ഉപഗമ്മ പടിഗ്ഗഹേത്വാ;
‘‘സമ്മോദ ദേവി അയ മ’ഗ്ഗതരോ സുതോ തേ,
ജാതോ’’തി തായ പുരതോ കഥയിംസു ഠത്വാ.
ജായന്തി സേസമനുജാ മലമക്ഖിതങ്ഗാ,
ജാതോ പനേ’സ പവരോ ദിപദാനമിന്ദോ;
അച്ചന്ത സണ്ഹമലകാസികവത്ഥകമ്ഹി,
നിക്ഖിത്തനഗ്ഘതരചാരുമണീ’വ സുദ്ധോ.
ഏവ’മ്പി സന്തേ സഭതോ’പഗന്ത്വാ,
ദ്വേ വാരിധാരാ സുഭഗസ്സ ദേഹേ;
ജനേത്തിദേഹേ’പി ഉതും മനുഞ്ഞം,
ഗാഹാപയും മങ്ഗലകിച്ചതായ.
തേസം കരം രതികരാ അജിനപ്പവേണീ,
മാ’ദായ തേന ഉപഗമ്മ പടിഗ്ഗഹേസും;
ദേവാ ദുകൂലമയചുമ്ബടകേന വീരം,
തേസം കരം നരവരാ നരസീഹരാജം.
തേസം കരാ രതികരോ വിമലോ’വ ചന്ദോ,
ചക്കങ്കിതോരുചരണേഹി മഹീതലസ്മിം;
സമ്മാ പതിട്ഠിയ പുരത്ഥിമകം ദിസം സോ,
ഓലോകയിത്ഥ കമലായതലോചനേഹി.
ഏകങ്ഗനാ നേകസതാനി ചക്ക,
വാളാന’ഹേസും സനരാമരാ’ഥ;
ധീരം സുഗന്ധപ്പഭൂതീഹി തേസു,
സമ്പൂജയന്താ ഇദമ’ബ്രവിംസു.
൯൫. ¶
നത്ഥേ’ത്ഥ തുമ്ഹേഹി സമോ സുധീസ,
ഏകോ പുമാ’പ’ഗ്ഗതരോ കുതോ’തി;
ഏവം ദിസാ ലോകിയ ലോകനാഥോ,
തപേക്ഖമാനോ സദിസ’മ്പി ഏകം.
ഉത്തരാ’ഭിമുഖോ സത്തപദം ഗന്ത്വാ കഥേസി’ദം,
‘‘അഗ്ഗോ’ഹമസ്മി ലോകസ്സ ജേട്ഠോ സേട്ഠോ’’തിആദികം.
അനഞ്ഞസാധാരണനാദമു’ത്തമം,
സുരാസുരബ്രഹ്മനരിന്ദപൂജിതം;
നരിന്ദ’മാദായ ഗതോ മഹാജനോ,
സുസജ്ജിതം തം കപിളവ്ഹയം പുരം.
ഭാരാതിഭാരനഗപാദപമേരുരാജം,
സബ്ബ’മ്പി സാഗരജലം വഹിതും സമത്ഥാ;
ജാതക്ഖണേ,പി ഗുണഭാരമ’സയ്ഹമാനാ,
സങ്കമ്പയീ’വ പഥവീ പവരസ്സ തസ്സ.
രമിംസു സോണാ ഹരിണേഹി സദ്ധിം,
കാകാ ഉലൂകേഹി മുദഗ്ഗുദഗ്ഗാ;
സുപണ്ണരാജൂഹി മഹോരഗാ ച,
മജ്ജാരസങ്ഘാ’പി ച ഉന്ദുരേഹി.
മിഗാ മിഗിന്ദേഹി സമാഗമിംസു,
പുത്തേഹി മാതാപിതരോ യഥേ’വ;
നാവാ വിദേസ’മ്പി ഗതാ സദേസം,
ഗതാ’ച കണ്ഡം സരഭങ്ഗസത്ഥു.
നാനാവിരാഗുജ്ജലപങ്കജേഹി,
വിഭൂസിതോ സന്തതരങ്ഗമാലോ;
മഹണ്ണവോ ആസി തഹിം ജല’മ്പി,
അച്ചന്തസാതത്തമു’പാഗമാസി.
സുഫുല്ലഓലമ്ബകപങ്കജേഹി,
സമാകുലത്തം ഗഗനം അഗഞ്ഛി;
ജഹിംസു പക്ഖീ ഗമനം നഭമ്ഹി,
ഠിതാ’ച സിന്ധൂ’പി അസന്ദമാനാ.
൧൦൩. ¶
അകാലമേഘപ്പിയസങ്ഗമേന,
മഹീവധൂ സോമ്മതമാ അഹോസി;
മരൂഹി വസ്സാപിതനേകപുപ്ഫ,
വിഭൂസിതേനാ’തിവിഭൂസിതാവ.
സുഫുല്ലമാലാഭരണാഭിരാമാ,
ലതങ്ഗനാ’ലിംഗിതപാദപിന്ദാ;
സുഗന്ധകിഞ്ജക്ഖവരമ്ബരേഹി,
ദിസങ്ഗനായോ അതിസോഭയിംസു.
സുഗന്ധധൂപേഹി നഭം അസേസം,
പവാസിതം രമ്മതരം അഹോസി;
സുരാസുരിന്ദാ ഛനവേസധാരീ,
സംഗീതിയുത്താ വിചരിംസു സബ്ബേ.
പിയംവദാ സബ്ബജനാ അഹേസും,
ദിസാ അസേസാ’പി ച വിപ്പസന്നാ;
ഗജാ’തിഗജ്ജിംസു നദിംസു സീഹാ,
ഹേസാരവോ ചാ’സി തുരങ്ഗമാനം.
സവേണുവീണാ സുരദുന്ദുഭീ നഭേ,
സകം സകം ചാരുസരമ്പമോചയും;
സപബ്ബതിന്ദപ്പുഥുലോകധാതുയാ,
ഉളാരഓഭാസവയോ മനോരമോ.
മനുഞ്ഞഗന്ധോ മുദുസീതലാനിലോ,
സുഖപ്പദം വായി അസേസജന്തുനോ;
അനേകരോഗാദുപപീളിതംഗിനോ,
തതോ പമുത്താ സുഖിനോ സിയും ജനാ.
വിജമ്ഭമാനാമിതവാളവീജനിപ്പ,
-ഭാഭിരാമം ഭുവനം അഹോസി.
മഹിംഹി ഭേത്വാ ചു’ദകാനി സന്ദയും,
ഗമിംസു ബുജ്ജാ ഉജുഗത്തതം ജനാ.
൧൧൦. ¶
അന്ധാ പങ്ഗുലനച്ചാനി ലീലോപേതാനി പേക്ഖയും;
സുണിംസു ബധിരാ മൂഗ ഗീതിയോ’പി മനോരമാ.
സിതലത്തമു’പാഗഞ്ഛി അവീചഗ്ഗി’പി താവദേ;
മോദിംസു ജലജാ തസ്മിം ജന്തവോ പഹസിംസു ച.
ഖുപ്പിപാസാഭി ഭൂതാനം പേതാനം ആസി ഭോജനം;
ലോകന്തരേ’പി ആലോകോ അന്ധകാരനിരന്തരേ.
അതിരേകതരാ താരാവളിചന്ദദിവാകരാ;
വിരോചിംസു നഭേ ഭൂമിഗതാനി രതനാനി ച.
മഹീതലാദയോ ഭേത്വാ നിക്ഖമ്മ ഉപരൂപരി;
വിചിത്തപഞ്ചവണ്ണാ’സും സുഫുല്ലവിപുലമ്ബുജാ.
ദുന്ദുഭാദീ ച’ലങ്കാരാ അവാദിത അഘട്ടിതാ;
അച്ചന്തമധുരം നാദം പമുഞ്ചംസു മഹീതലേ.
ബദ്ധാ സങ്ഖലികാദീഹി മുഞ്ചിംസു മനുജാ തതോ;
ഭുവനേ ഭവനദ്വാരകവാടാ വിവടാ സയം.
‘‘പുരേ കപിളവത്ഥുമ്ഹി ജാതോ സുദ്ധോദനത്രജോ;
നിസജ്ജ ബോധിമണ്ഡേ’തി അയം ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി.’’
ചേലുക്ഖേപാദയോ ചാ’പീ പവത്തേന്താ പമോദിതാ;
കീളിംസു ദേവസങ്ഘാ തേ താവതിംസാലയേ തദാ.
ഇദ്ധിമന്തോ മഹാപഞ്ഞോ കാലദേവലതാപസോ;
സുദ്ധോദനനരിന്ദസ്സ ധീമതോ സോ കുലൂപഗോ.
ഭോജനസ്സാവസാനമ്ഹി താവതിംസാലയം ഗതോ;
ഗന്ത്വാ ദിവാവിഹാരായ നിസിന്നോ ഭവനേ തഹിം.
ഛനവേസം ഗഹേത്വാന കീളന്തേ തേ ഉദിക്ഖിയ;
സന്തോസകാരണം പുച്ഛി തേസം തേ’പി ന’മബ്രവും.
സുത്വാ തം തത്തതോ തമ്ഹാ പീതിയോ’ദഗ്ഗമാനസോ;
താവദേവോ’പഗന്ത്വാന സുദ്ധോദനനിവേസനം.
൧൨൩. ¶
പവിസിത്വാ സുപഞ്ഞത്തേ നിസിസ്സോ ആസനേ ഇസി;
‘‘ജാതോ കിര മഹാരാജ പുത്തോ തേ നുത്തരോ സുധി.
ദട്ട്ഠു’മിച്ഛാമ’ഹം തം’’തി ആഹ രാജാ അലങ്കതം;
ആനാപേത്വാ കുമാരം തം വന്ദാപേതു’മുപാഗമീ.
കുമാരഭൂതസ്സ’പി താവദേവ ഗുണാനുഭാവേന മനോരമാനി;
പാദാരവിന്ദാ പരിവത്തിയ’ഗ്ഗാ പതിട്ഠിതാ മുദ്ധനി താപസസ്സ.
തേനത്തഭാവേന നരുത്തമസ്സ,
ന വന്ദിതബ്ബോ തിഭവേപി കോചി;
തിലോകനാഥസ്സ സചേ ഹി സീസം,
തപസ്സിനോ പാദതലേ ഠപേയ്യം.
ഫാലേയ്യമുദ്ധാ ഖലു താപസസ്സ പഗ്ഗയ്ഹ സോ അഞ്ജലിമുത്തമസ്സ;
അട്ഠാസി ധീരസ്സ ഗുണണ്ണവസ്സ നാസേതു’മത്താന’മയുത്തകന്തി.
ദിസ്വാന തം അച്ഛരിയം നരിന്ദോ ദേവാതിദേവസ്സ സകത്രജസ്സ;
പാദാരവിന്ദാന’ഭിവന്ദി തുട്ഠോ വിചിത്തചക്കങ്കിതകോമലാനി.
യദാ’സി രഞ്ഞോ പുഥുവപ്പമങ്ഗലം തദാ പുരം ദേവപുരം’വ സജ്ജിതം;
വിഭൂസിതാ താ ജനതാ മനോരമാ സമാഗതാ തസ്സ നികേതമുത്തമം.
വിഭൂസിതങ്ഗോ ജനതാഹി താഹി സോ പുരക്ഖതോ ഭൂസനഭൂസിതത്രജം;
തമാ’ദയിത്വാ’തുലവപ്പമങ്ഗലം സുരിന്ദലീലായ ഗതോ നരിസ്സരോ.
നാനാവിരാഗുജ്ജലചാരുസാനി പരിക്ഖിതേ കമ്ഹി ച ജമ്ബുമൂലേ;
സയാപയിത്വാ ബഹിമങ്ഗലം തം ഉദിക്ഖിതും ധാതിഗണാ ഗമിംസു.
൧൩൨. ¶
സുവണ്ണതാരാദിവിരാജമാന’വിതാനജോതുജ്ജലജമ്ബുമൂലേ;
നിസജ്ജ ധീരോ സയനേ മനുഞ്ഞേ’ഝാനം സമാപജ്ജി കതാവകാസോ.
സുവണ്ണബിമ്ബം വിയ തം നിസിന്നം ഛായഞ്ച തസ്സാ ഠിതമേ’വ ദിസ്വാ;
തമബ്രവീ ധാതിജനോ’പഗന്ത്വാ ‘‘പുത്തസ്സ തേ അബ്ഭുതമീ’ദിസന്തി.’’
വിസുദ്ധചന്ദാനനഭാസുരസ്സ സുത്വാന തം പങ്കജലോചനസ്സ;
സവന്ദനം മേ ദുതിയ’ന്തി വത്വാ പുത്തസ്സ പാദേ സിരസാ’ഭിവന്ദി.
തദഞ്ഞാനിപി ലോകസ്മിം ജാതാ’നേകവിധബ്ഭുതാ;
ദസ്സിതാ മേ സമാസേന ഗന്ഥവിത്ഥാരഭീരുനാ.
യസ്മിം വിചിത്തമണിമണ്ഡിതമന്ദിരാനം,
നാനാവിതാനസയനാസനമണ്ഡിതാനം;
നിസ്സേണി സേണി പുഥുഭൂമികഭൂസിതാനം,
തിണ്ണം ഉതൂനമ’നുരൂപമ’ലങ്കതാനം.
സിങ്ഗേസു രംസിനികരാ സുരമന്ദിരാനം,
സിങ്ഗേസു രംസിമപഹാസകരാ’വ നിച്ചം;
ആദിച്ചരംസി വിയ പങ്കജകാനനാനി,
ലോകാനനമ്ബുജവനാനി വികാസയന്തി.
നാനാ മണിവിചിത്താഹി ഭിത്തീതി വനിതാ സദാ;
വിനാ’പി ദപ്പണച്ഛായം പസാധേന്തി സകം തനും.
തേലാസനഗസങ്കാസം വിലോചനരസായനം;
സുധാലങ്കതപാകാരവലയം യത്ഥ ദിസ്സതേ.
ഇന്ദനീലോരുവലയം നാനാ രതനഭൂസിതം;
ദിസ്സതേ’വ സദാ യസ്മിം പരിഖാനേകപങ്കജാ.
൧൪൧. ¶
പത്വാന വുദ്ധിം വിപുലേ മനുഞ്ഞേ,
ഭുത്വാന കാമേ ച തഹിം വസന്തോ;
ഗച്ഛം തിലോകേകവിലോചനോ സോ,
ഉയ്യാനകീളായ മഹാപഥമ്ഹി.
കമേന ജിണ്ണം ബ്യധിതം മതഞ്ച,
ദിസ്വാന രൂപം തിഭവേ വിരത്തോ;
മനോരമം പബ്ബജിതഞ്ച രൂപം,
കത്വാ രതിം തമ്ഹി ചതുത്ഥവാരേ.
സുഫുല്ലനാനാതരുസണ്ഡമണ്ഡിതം സിഖണ്ഡിസണ്ഡാദിദിജൂപകൂജിതം;
സുദസ്സനീയം വിയ നന്ദനം വനം മനോരമുയ്യാനമ’ഗാ മഹായസോ.
സുരങ്ഗനാ സുന്ദരസുന്ദരീനം മനോരമേ വാദിതനച്ചഗീതേ സുരിന്ദലീലായ;
തഹിം നരിന്ദോ രമിത്വ കാമം ദിപദാന’മിന്ദോ.
ആഭുജിത്വാന പല്ലങ്കം നിസിന്നോ രുചിരാസനേ;
കാരാപേതുമ’ചിന്തേസി ദേഹഭൂസന’മത്തനോ.
തസ്സ ചിത്തം വിദിത്വാന വിസ്സകമ്മസ്സി’ദംബ്രവീ;
അലങ്കരോഹി സിദ്ധത്ഥ’മിതി ദേവാനമിസ്സരോ.
തേനാ’ണത്തോ’പഗന്ത്വാന വിസ്സകമ്മോ യസസ്സിനോ;
ദസദുസ്സസഹസ്സേഹി സീസം വേഠേസി സോഭനം.
തനും മനുഞ്ഞമ്പി അകാസി സോഭനം,
അനഞ്ഞസാധാരണലക്ഖണുജ്ജലം;
വിചിത്തനാനുത്തമഭൂസനേഹി സോ,
സുഗന്ധിഗന്ധുപ്പലചന്ദനാദിനാ.
വിഭൂസിതോ തേന വിഭൂസിതങ്ഗിനാ,
തഹിം നിസിന്നോ വിമലേ സിലാതലേ;
സുരങ്ഗനാസന്നിഭസുന്ദരീഹി സോ,
പുരക്ഖതോ ദേവപതീവ സോഭതി.
൧൫൦. ¶
സുദ്ധോദനനരിന്ദേന പേസിതം സാസനുത്തമം;
‘‘പുത്തോ തേ പുത്ത ജാതോ’’തി സുത്വാന ദീപദുത്തമോ.
‘‘മമ’ജ്ജ ബന്ധനം ജാതം’’ഇതി വത്വാന താവദേ;
സമിദ്ധം സബ്ബകാമേഹി അഗമാ സുന്ദരം പുരം.
ഠിതാ ഉപരിപാസാദേ കിസാഗോതമി തം തദാ;
രാജേന്തം സതരംസി’ംവ രാജം ദിസ്വാ കഥേ സി’ദം.
‘‘യേസം സൂനു അയം ധീരോ യാ ച ജായാ ഇമസ്സ തു;
തേ സബ്ബേ നിബ്ബുതാ നൂന സദാ’നൂനഗുണസ്സ വേ’’.
ഇതീ’ദിസം ഗിരം സുത്വാ മനുഞ്ഞം തായ ഭാസിതം;
സഞ്ജാതപീതിയാ പീനോ ഗച്ഛമാനോ സകാലയം.
സീതലം വിമലം ഹാരിം ഹാരം തം രതിവഡ്ഢനം;
പേസേത്വാ സന്തികം തസ്സാ ഓമുഞ്ചിത്വാന കണ്ഠതോ.
പാസാദമ’ഭിരൂഹിത്വാ വേജയന്തം’വ സുന്ദരംവ;
നിപജ്ജി ദേവരാജാ’വ സയനേ സോ മഹാരഹേ.
സുന്ദരീ തം പുരക്ഖത്വാ സുരസുന്ദരിസന്നിഭാ;
പയോജയിംസു നച്ചാനി ഗീതാനി വിവിധാനി’പി.
പബ്ബജ്ജാഭിരതോ ധീരോ പഞ്ചകാമേ നിരാലയോ;
താദിസേ നച്ചഗീതേ’പി ന രമിത്വാ മനോരമേ.
നിപന്നോ വിസ്സമിത്വാന ഈസകം സയനേ തഹിം;
പല്ലങ്കമാ’ഭുജിത്വാന മഹാവീരോ മഹീപതി.
നിസിന്നോ’വ’നേകപ്പകാരം വികാരം,
പദിസ്വാന നിദ്ദുപഗാനം വധൂനം;
ഗമിസ്സാമി’ദാനീ’തി ഉബ്ബിഗ്ഗചിത്തോ,
ഭവേ ദ്വാരമൂലം’പഗന്ത്വാന രമ്മം.
ഠപേത്വാന സീസം സുഭുമ്മാരകസ്മിം,
സുണിസ്സാമി ധീരസ്സ സദ്ദന്തി തസ്മിം;
നിപന്നം സുദന്തം പസാദാവഹന്തം,
സഹായം അമച്ചം മഹാപുഞ്ഞവന്തം.
൧൬൨. ¶
അച്ഛന്നസവനം ഛന്നം ആമന്തേത്വാ കഥേസി’ദം;
‘‘ആനേഹി ഇതി കപ്പേത്വാ കന്ഥകം നാമ സിന്ധവം.’’
സോ ഛന്നോ പതിഗണ്ഹിത്വാ തം ഗിരം തേന ഭാസിതം;
തതോ ഗന്ത്വാന കപ്പേത്വാ സീഘമാ’നേസി സിന്ധവം.
അഭിനിക്ഖമനം തസ്സ ഞത്വാ വരതുരങ്ഗമോ;
തേന സജ്ജിയമാനോ സോ ഹേസാരവമു’ദീരയി.
പത്ഥരിത്വാന ഗച്ഛന്തം സദ്ദം തം സകലം പുരം;
സബ്ബേ സുരഗണാ തസ്മിം സോതും നാ’ദംസു കസ്സചി.
അഥ സോ സജ്ജനാനന്ദോ ഉത്തമം പുത്തമ’ത്തനോ;
പസ്സിത്വാ പഠമം ഗന്ത്വാ പച്ഛാ ബുദ്ധോ ഭവാമ’ഹം.
ചിന്തയിത്വാന ഏവ’മ്പി ഗന്ത്വാ ജായാനിവേസനം;
ഠപേത്വാ പാദദു’മ്മാരേ ഗീവം അന്തോ പവേസിയ.
കുസുമേഹി സമാകിണ്ണേ ദേവിന്ദസയനൂപമേ;
നിപന്നം മാതുയാ സദ്ധിം സയനേ സകമ’ത്രജം.
വിലോകേത്വാന ചിന്തേസി ഇതി ലോകേകനായകോ;
സചാ’ഹം ദേവിയാ ബാഹുമ’പനേത്വാ മമ’ത്രജം.
ഗണ്ഹിസ്സാമ’ന്തരായ’മ്പി കരേയ്യ ഗമനസ്സ മേ;
പബുജ്ഝിത്വാ മഹന്തേന പേമേനേ’സാ യസോധരാ.
ബുദ്ധോ ഹുത്വാ പുനാ’ഗമ്മ പസ്സിസ്സാമീ’തി അത്രജം;
നരാധിപോ തദാ തമ്ഹാ പാസാദതലതോ’തരി.
പേസലാനനകരങ്ഘിപങ്കജാ ഹാസഫേനഭമുവീചിഭാസുരാ;
നേത്തനീലകമലാ യസോധരാകോമുദീ’വ നയനാലിപത്ഥിതാ.
സമത്ഥോ അസ്സ കോ തസ്സാ ജഹിതും ദേഹസമ്പദം;
വിന്ദമാനോ വിനാ ധീരം ഠിതം പരമിമുദ്ധനി.
‘‘അസ്സോ സാമി മയാനീതോ കാലം ജാന രഥേസഭ’’;
ഇതി അബ്രവി ഛന്നോ സോ ഭൂപാലസ്സ യസസ്സിനോ.
൧൭൫. ¶
മഹീപതി തദാ സുത്വാ ഛന്നേനോ’ദീരിതം ഗിരം;
പാസാദാ ഓതരിത്വാന ഗന്ത്വാ കന്ഥകസന്തികം.
തസ്സി’ദം വചനം ഭാസി സബ്ബസത്തഹിതേ രതോ;
‘‘കന്ഥക’ജ്ജേ’കരത്തിം മാ താരേഹി’’ സനരാമരം.
ലോകമു’ത്താരയിസ്സാമി ബുദ്ധോ ഹുത്വാ അനുത്തരോ;
ഭവസാഗരതോ ഘോരജരാദിമകരാകരാ.’’
ഇദം വത്വാ തമാ’രുയ്ഹ സിന്ധവം സങ്ഖസന്നിഭം;
ഗാഹാപേത്വാന ഛന്നേന സുദള്ഹം തസ്സ വാലധിം.
പത്വാന സോ മഹാദ്വാരസമീപം സമചിന്തയി;
ഭവേയ്യ വിവടം ദ്വാരം യേന കേനചി നോ സചേ.
വാലധിം ഗഹിതേനേവ സദ്ധിം ഛന്നേന കന്ഥകം,
നിപ്പീളയിത്വാ സത്ഥീഹി ഇമമച്ചുഗ്ഗതം സുഭം;
ഉല്ലങ്ഘിത്വാന പാകാരം ഗച്ഛാമീ’തി മഹബ്ബലോ.
തഥാ ഥാമബലൂപേതോ ഛന്നോ’പി തുരഗുത്തമോ;
വിസും വിസും വിചിന്തേസും പാകാരം സമതിക്കമം.
തസ്സ ചിത്തം വിദിത്വാന മോദിതാ ഗമനേ സുഭേ;
വിവരിംസു തദാ ദ്വാരം ദ്വാരേ’ധിഗ്ഗഹിതാ സുരാ.
തം സിദ്ധത്ഥമ’സിദ്ധത്ഥം കരിസ്സാമീ’തി ചിന്തിയ;
ആഗന്ത്വാ തസ്സി’ദം ഭാസി അന്തലിക്ഖേ ട്ഠിതന്തികോ.
‘‘മാ നിക്ഖമി മഹാവീര ഇതോ തേ സത്തമേ ദിനേ;
ദിബ്ബം തു ചക്കരതനം അദ്ധാ പാതുഭവിസ്സതി.’’
ഇച്ചേവം വുച്ചമാനോ സോ അന്തകേന മഹായസോ;
‘‘കോ’സി ത്വമി’തി’’തം ഭാസി മാരോ ച’ത്താനമാ’ദിസി.
‘‘മാരജാനാമ’ഹം മയ്ഹം ദിബ്ബചക്കസ്സ സമ്ഭവം;
ഗച്ഛ ത്വമി’ധ മാ തിട്ഠ ന’മ്ഹി രജ്ജേനമത്ഥികോ.
സബ്ബം ദസസഹസ്സിമ്പി ലോകധാതുമ’ഹം പന;
ഉന്നാദേത്വാ ഭവിസ്സാമി ബുദ്ധോ ലോകേകനായകോ.’’
൧൮൮. ¶
ഏവം വുത്തേ മഹാസത്തേ അത്തനോ ഗിരമു’ത്തരിം;
ഗാഹാപേതുമ’സക്കോന്തോ തത്ഥേ’വ’ന്തരധായി’സോ.
പാപിമസ്സ ഇദം വത്വാ ചക്കവത്തിസിരിമ്പി ച;
പഹായ ഖേപിണ്ഡം’വ പച്ചുസസമയേ വസിം.
ഗച്ഛന്തമ’ഭിപൂജേതും സമാഗന്ത്വാന താവദേ;
രതനുക്കാസഹസ്സാനി ധാരയന്താ മരൂ തഹിം.
പച്ഛതോ പുരതോ തസ്സ ഉഭോപസ്സേസു ഗച്ഛരേ;
തഥേ’വ അഭിപൂജേന്താ സുപണ്ണാ ച മഹോരഗാ.
സുവിപുലസുരസേനാ ചാരുലീലാഭിരാമാ,
കുസുമസലിലധാരാ വസ്സയന്താ നഭമ്ഹാ;
ഇഹഹി ദസസഹസ്സീ ചക്കവാളാ ഗതാ താ,
സുഖുമതനുതമേതോദഗ്ഗുദഗ്ഗാ ചരന്തി.
യസ്മിം സുഗന്ധവരപുപ്ഫസുധൂപ ചുണ്ണ,
ഹേമദ്ധജപ്പഭുതിഭാസുരചാരുമഗ്ഗേ;
ഗച്ഛം മഹാജവവരങ്ഗ തുരംഗ രാജാ,
ഗന്തും ന സക്ഖി ജവതോ കുസുമാദിലഗ്ഗോ.
ഇത്ഥം തമ്ഹി പഥേ രമ്മേ വത്തമാനേ മഹാമഹേ;
ഗച്ഛന്തോ രത്തിസേസേന തിംസയോജനമഞ്ജസേ.
പത്വാ’നോമാനദീതീരം പിട്ഠിതോ തുരഗസ്സ സോ;
ഓതരിത്വാന വിമലേ സീതലേ സികതാതലേ.
വിസ്സമിത്വാ ഇദം വത്വാ ‘‘ഗച്ഛാഹീ’തി സകം പുരം;
ആഭരണാനി ആദിയ ഛന്നേ’മം ഗുരഗമ്പി ച.’’
ഠിതോ തസ്മിം മഹാവീരോ അച്ചന്ത നിസിതാ’സിനാ;
സുഗന്ധവാസിതം മോളിം ഛേത്വാ’നുക്ഖിപി അമ്ബരേ.
ചാരുഹേമസുമുഗ്ഗേന കേസധാതും നഭുഗ്ഗതം;
പൂജനത്ഥം സഹസ്സക്ഖോ സിരസാ സമ്പടിച്ഛിയ.
൧൯൯. ¶
വിലോചനാനന്ദകരിന്ദനീലമയേഹി ചൂളാമണി ചേതിയം സോ;
പതിട്ഠപേസാ’മലതാവതിംസേ ഉബ്ബേധതോ യോജനമത്തമഗ്ഗാ.
ഉത്തമട്ഠപരിക്ഖാരം ധാരേത്വാ ബ്രഹ്മുനാഭതം;
അമ്ബരേ’ച പവിജ്ഝിത്ഥ വരം ദുസ്സയുഗമ്പി ച.
തമാ’ദായ മഹാബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മലോകേ മനോരമം;
ദ്വാദസയോജനുബ്ബേധം ദുസ്സഥൂപം അകാരയി.
നാമേനാ’നുപിയം നാമ ഗന്ത്വാ അമ്ബവനം തഹിം;
സത്താഹം വീതിനാമേത്വാ പബ്ബജ്ജാസുഖതോ തതോ.
ഗന്ത്വാനേ’കദിനേനേ’വ തിംസയോജനമഞ്ജസം;
പത്വാ രാജഗഹം ധീരോ പിണ്ഡായ ചരി സുബ്ബതോ.
ഇന്ദനീലസിലായാ’പി കതാ പാകാരഗോപുരാ;
ഹേമചലാ’വ ദിസ്സന്തി തസ്സാ’ഭാഗി തഹിം തദാ.
കോ’യം സക്കോ നുഖോ ബ്രഹ്മാ മാരോ നാഗോ’തിആദിനാ;
ഭിയ്യോ കോതുഹളപ്പത്തോ പദിസ്വാ തം മഹാജനോ.
പവിസിത്വാ ഗരഹേതൂന ഭത്തം യാപനമത്തകം;
യുഗമത്തം’വ പേക്ഖന്തോ ഗച്ഛന്തോ രാജവീഥിയം.
മഥിതം മേരുമന്ഥേന സമുദ്ദ’വ മഹാജനം;
തമ്ഹാ സോ ആകുലീ കത്വാ ഗന്ത്വാ പണ്ഡവപബ്ബതം.
തതോ തസ്സേ’വ ഛായായ ഭൂമിഭാഗേ മനോരമേ;
നിസിന്നോ മിസ്സകം ഭത്തം പരിഭുഞ്ജിതുമാ’രഭി.
പച്ചവേക്ഖണമത്തേന അന്തസപ്പം നിവാരിസ;
ദേഹവമ്മികതോ ധീരോ നിക്ഖമന്തം മഹബ്ബലോ.
ഭുത്വാന ബിമ്ബിസാരേന നരിന്ദേന നരാസഭോ;
നിമന്തിനോ’പി രജ്ജേന ഉപഗന്ത്വാന’നേകധാ.
൨൧൧. ¶
പടിക്ഖിപിയ തം രജ്ജം അഥ തേനാ’ഭിയാചിതോ;
ധമ്മം ദേസേഹി മയ്ഹന്തി ബുദ്ധോ ഹുത്വാ അനുത്തരോ.
ദത്വാ പടിഞ്ഞം മനുജാധിപസ്സ ധീരോ’പഗന്ത്വാന പധാനഭൂമിം;
അനഞ്ഞസാധാരണദുക്കരാനി കത്വാ തതോ കിഞ്ചി അപസ്സമാനോ.
ഓളാരികന്നപാനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ ദേഹസമ്പദം;
പത്വാ’ജപാലനിഗ്രോധമൂലം പത്തോ സുരോ വിയ.
പുരത്ഥാ’ഭിമുഖോ ഹുത്വാ നിസിന്നോ’സി ജുതിന്ധരോ;
ദേഹവണ്ണേഹി നിഗ്രോധോ ഹേമവണ്ണോ’സി തസ്സ സോ.
സമിദ്ധപത്ഥനാ ഏകാ സുജാതാ നാമ സുന്ദരീ;
ഹേമപാതിം സപായാസം സീസേനാ’ദായ ഓനതാ.
തസ്മിം അധിഗ്ഗഹീതസ്സ രുക്ഖദേവസ്സ താവദേ;
ബലിം ദമ്മീ’തി ഗന്ത്വാന ദിസ്വാ താ ദീപദുത്തമം.
ദോവോ’തി സഞ്ഞായ ഉദഗ്ഗചിത്താ പായാസപാതിം പവരസ്സ ദത്വാ;
‘‘ആസിംസനാ ഇജ്ഝിയഥാ ഹി മയ്ഹം തുയ്ഹമ്പി സാ സാമി സമിജ്ഝിതൂ’തി.’’
ഇച്ചേ’വം വചനം വത്വാ ഗതാ തമ്ഹാ വരങ്ഗനാ;
അഥ പായാസപാതിം തം ഗഹേത്വാ മുനിപുങ്ഗവോ.
ഗന്ത്വാ നേരഞ്ജരാതീരം ഭൂത്വാ തം വരഭോജനം;
പടിസോതം പവിസ്സജ്ജി തസ്സാ പാതിം മനോരമം.
ജന്താലിപാലിമനനേത്തവിലുമ്പമാനം,
സമ്ഫുല്ലസാലവനരാജിവിരാജമാനം;
ദേവിന്ദനന്ദനവനം’വ’ഭിനന്ദനീയ,
മു’യ്യാനമു’ത്തമതരം പവരോ’പഗന്ത്വാ.
കത്വാ ദിവാവിഹാരം സോ സായണ്ഹസമയേ തഹിം;
ഗച്ഛം കേസരലീലായ ബോധിപാദപസന്തികം.
൨൨൨. ¶
ബ്രഹ്മസുരാസുരമഹോരഗപക്ഖിരാജ,
സംസജ്ജിതോരുവടുമേ ദിപദാനമിന്ദോ;
പായാസി സോത്ഥിയദ്വിജോ തിണഹാരകോ തം,
ദിസ്വാന തസ്സ അദദാ തിണമുട്ഠിയോ സോ.
ഇന്ദിവരാരവിന്ദാദികുസുമാന’മ്ബരാ തഹിം;
പതന്തീ വുട്ഠിധാരാ’വ ഗച്ഛന്തേ ദീപദുത്തമേ.
ചാരുചന്ദനചുണ്ണാദി’ധുപഗന്ധേഹി നേകധാ;
അനോകാസോ’സി ആകാസോ ഗച്ഛന്തേ ദീപദുത്തമേ.
രതനുജ്ജലഛത്തേഹി ചാരുഹേമദ്ധജേഹി ച;
അനോകാസോ’സി ആകാസോ ഗച്ഛന്തേ ദിപദുത്തമേ.
വേലുക്ഖേപസഹസ്സേഹി കീളന്തേഹി മരൂഹി’പി;
അനോകാസോ’സി ആകാസോ ഗച്ഛന്തേ ദിപദുത്തമേ.
സുരദുന്ദുഭിവജ്ജാനി കരോന്തേഹി മരൂഹിപി;
അനോകാസോ’സി ആകാസോ ഗച്ഛന്തേ ദിപദുത്തമേ.
സുരങ്ഗനാഹി സങ്ഗിതിം ഗായന്തിഹി’പി’നേകധാ;
അനോകാസോ’സി ആകാസോ ഗച്ഛന്തേ ദിപദുത്തമേ.
മനോരമാ കിണ്ണരകിണ്ണരങ്ഗനാ,
മനോരമങ്ഗാ ഉരഗോരഗങ്കനാ;
മനോരമാ തമ്ഹി ച നച്ചഗീതിയോ,
മനോരമാ’നേകവിധാ പവത്തയും.
തദാ മഹോഘേ’വ മഹാമഗേഹി,
പവത്തമാനേ ഇതി സോ മഹായസോ;
തിണേ ഗഹേത്വാ തിഭവേകനായകോ,
ഉപാഗതോ ബോധിദുമിന്ദസന്തികം.
വിദ്ദുമാസിതസേലഗ്ഗരജതാചലസന്നിഭം;
കത്വാ പദക്ഖിണം ബോധിപാദപം ദിപദുത്തമോ.
പുരത്ഥിമദിസാഭാഗേ അചലേ രണധംസകേ;
മഹീതലേ ഠിതോ ധീരോ ചാലേസി തിണമുട്ഠിയോ.
൨൩൩. ¶
വിദ്ദസഹത്ഥമത്തോ സോ പല്ലങ്കോ ആസി താവദേ;
അഥ നം അബ്ഭുതം ദിസ്വാ മഹാപഞ്ഞോ വിചിന്തയി.
‘‘മംസലോഹിതമട്ഠി ച നഹാരൂ ച തചോ ച മേ;
കാമം സുസ്സതു നേവാ’ഹം ജഹാമി വീരിയം’’ഇതി.
ആഭുജിത്വാ മഹാവീരോ പല്ലങ്കമ’പരാജിതം;
പാചിനാഭിമുഖോ തസ്മിം നിസീദി ദീപദുത്തമോ.
ദേവദേവസ്സ ദേവിന്ദോ സങ്ഖമാ’ദായ താവദേ;
വീസുത്തരസതുബ്ബേധം ധമയന്തോ തഹിം ഠിതോ.
ദുതിയം പുണ്ണചന്ദം’വ സേതച്ഛത്തം തിയോജനം;
ധാരയന്തോ ഠിതോ സമ്മാ മഹാബ്രഹ്മാ സഹമ്പതി.
ചാരുചാമരമാ’ദായ സുയാമോ’പി സുരാധിപോ;
വീജയന്തോ ഠിതോ തത്ഥ മന്ദം മന്ദം തിഗാവുതം.
ബേലുവം വീണമാ’ദായ സുരോപഞ്ചസിഖവ്ഹയോ;
നാനാവിധലയോപേതം വാദയന്തോ തഥാ ഠിതോ.
ഥുതിഗീതാനി ഗായന്തോ നാടകീഹി പുരക്ഖതോ;
തഥേ’വ’ട്ഠാസി സോ നാഗരാജാ കാലവ്ഹയോ’പി ച.
ഗഹേത്വാ ഹേമമഞ്ജുസാ സുരപുപ്ഫേഹി പൂരിതാ;
പൂജയന്താ’വ അട്ഠംസു ബത്തിംസാ’പി കുമാരികാ.
സേന്ദദേവസങ്ഘേഹി തേഹി ഇത്ഥം മഹാമഹേ;
വത്തമാനേ തദാ മാരോ പാപിമാ ഇതി ചിന്തയി.
‘‘അതിക്കമിതുകാമോ’യം കുമാരോ വിസയം മമ;
സിദ്ധത്ഥോ അഥ സിദ്ധത്ഥം കരിസ്സാമീ’’തി താവദേ.
മാപേത്വ ഭിംസനതരോരുസഹസ്സബാഹും,
സങ്ഗയ്ഹ തേഹി ജലിതാ വിവിധായുധാനി;
ആരുയ്ഹ ചാരു ദിരദം ഗിരിമേഖലാക്ഖ്യം,
ചണ്ഡം ദിയഡ്ഢസതയോജനമായതം തം.
൨൪൫. ¶
നാനാനനായ’നലവണ്ണസിരോരുഹായ,
രത്തോരുവട്ടബഹിനിഗ്ഗതലോചനായ;
ദട്ഠോട്ഠഭിംസനമുഖായു’രഗബ്ഭുജായ,
സേനായ സോ പരിവുതോ വിവിധായുധായ.
തത്ഥോ’പഗമ്മ അതിഭീമരമം രവന്തോ,
സിദ്ധത്ഥമേ’ഥ ഇതി ഗണ്ഹഥ ബന്ധഥേ’മം;
ആണാപയം സുരഗണം സഹദസ്സനേന,
ചണ്ഡാനീലുഗ്ഗതപിചും’വ പലാപയിത്ഥ.
ഗമ്ഭീരമേഘരവസന്തിഭവണ്ഡനാദം,
വാതംച മാപിയ തതോ സുഭഗസ്സ തസ്സ;
കണ്ണമ്പി വീവരവരസ്സ മനോരമസ്സ,
നോ ആസിയേവ ചലിതും പഭു അന്തകോഥ.
സംവട്ടവുട്ഠിജവസന്നിഭഭീമഘോര,
വസ്സം പവസ്സിയ തതോ’ദകബിന്ദുകമ്പി;
നാസക്ഖി നേതുമ’തുലസ്സ സമീപകമ്പി,
ദിസ്വാ തമ’ബ്ഭുതമ’ഥോ’പി സുദുമ്മുഖോ സോ.
അച്ചന്തഭീമനളഅച്ചിസമുജ്ജലോരു,
പാസാനഭസ്മകലലായുധവസ്സധാരാ;
അങ്ഗാരപജ്ജലിതവാലുകവസ്സധാരാ,
വസ്സാപയിത്ഥ സകലാനി ഇമാനി താനി.
മാരാനുഭാവബലതോ നഭതോ’പഗന്ത്വാ,
പത്വാന പുഞ്ഞസിഖരുഗ്ഗതസന്തികം തു;
മാലാഗുളപ്പഭൂതിഭാവഗതാനി’ഥാപി,
ലോകന്തരേ’വ തിമിരം തിമിരം സുഘോരം.
മാപേത്വ മോഹതിമിരമ്പി ഹതസ്സ തസ്സ,
ദേഹപ്പഭാഗി സതരംസിസതോദിതം’വ;
ജാതം മനോരമതരം അതിദസ്സനീയ,
മാ’ലോകപുഞ്ജമ’വലോകിയ പാപധമ്മോ.
൨൫൨. ¶
കോപോപരത്തവദനോ ഭുകുടിപ്പവാരാ,
അച്ചന്തഭിംസനവിരൂപകവേസധാരീ;
അച്ചന്തതിണ്ഹതരധാരമസങ്ഗമേ’വ,
ചക്കായുധം ചരതരം അപി മേരുരാജം.
സങ്ഖണ്ഡയന്തമി’വ ഥൂലകലീരകണ്ഡം,
വിസ്സജ്ജി തേന’പി ന കിഞ്ചി ഗുണാകരസ്സ;
കാതും പഹുത്തമു’പഗഞ്ഛി തതോ തമേ’തം,
ഗന്ത്വാ നഭാ കുസുമഛത്തതമാ’ഗ സീസം.
വിസ്സജ്ജിതാ’പി സേനായ സേലകൂടാനലാകുലാ;
പഗന്ത്വാ നഭസാ മാലാഗുലത്തം സമുപാഗതാ.
തമ്പി ദിസ്വാ സസോകോ സോ ഗന്ത്വാ ധീരസ്സ സന്തികം;
പാപുണാതി മമേവാ’യം പല്ലങ്കോ അപരാജിതോ.
ഇതോ ഉട്ഠഹ പല്ലങ്കാ ഇതി’ഭാസിത്ഥ ധീമതോ;
കതകല്യാണകമ്മസ്സ പല്ലങ്കത്ഥായ മാര തേ.
കോ സക്ഖീ’തി പവുത്തോ സോ ഇമേ സബ്ബേ’തി സക്ഖിനോ;
സേനായാ’ഭിമുഖം ഹത്ഥം പസാരേത്വാന പാപിമാ.
ഘോരനാദേന’ഹം സക്ഖി അഹം സക്ഖീ’തി തായ’പി;
സക്ഖിഭാവം വദാപേത്വാ തസ്സേ’വം സമുദീരയി.
കോ തേ സിദ്ധത്ഥ സക്ഖീ’തി അഥ തേനാ’തുലേന’പി;
മമേ’ത്ഥ സക്ഖിനോ മാര നസന്തി’തി സചേതനാ.
രത്തമേഘോപനിക്ഖന്തഹേമവിജ്ജുവഭാസുരം;
നീഹരിത്വാ സുരത്തമ്ഭാ ചീവരാ ദക്ഖിണം കരം.
ഭൂമിയാ’ഭിമുഖം കത്വാ കസ്മാ പാരമിഭൂമിയം;
ഉന്നാദേത്വാ നി’ദാനേ’വം നിസ്സദ്ദാസീ’തി ഭൂമിയാ.
മുഞ്ചാപിതേ രവേ നേകസതേ മേഘരവേ യഥാ;
ബുദ്ധനാഗബലാ നാഗം ജാനൂഹി സുപപതിട്ഠിതം.
൨൬൩. ¶
ദിസ്വാനി’ദാനി ഗണ്ഹാതി’ദാനി ഗണ്ഹാതി ചിന്തിയ;
സമ്ഭിന്നദാഠസപ്പോ’വ ഹതദപ്പോ സുദുമ്മുഖോ.
പഹായാ’യുധവത്ഥാനി’ലങ്കാരാനി അനേകധാ;
ചക്കവാളാവലാ യാവ സസേനായ പലായി സോ.
തം മാരസേനം സഭയം സസോകം പലായമാനം ഇതി ദേവസങ്ഘാ;
ദിസ്വാന മാരസ്സ പരാജയോ’യം ജയോ’തി സിദ്ധത്ഥ കുമാരകസ്സ.
സമ്മോദമാനം അഭിപൂജയന്താ ധീരം സുഗന്ധപ്പഭൂതിഹി തസ്മിം;
പുനാ’ഗതാ നേകഥുതീഹി സമ്മാ ഉഗ്ഘോസമാനാ ഛനവേസധാരി.
ഏവം മാരബലം ധീരോ വിദ്ധംസേത്വാ മഹബ്ബലോ;
ആദിച്ചേ ധരമാനേ’വ നിസിന്നോ അചലാസനേ.
യാമസ്മിം പഠമേ പുബ്ബേനിവാസം ഞാണ’മുത്തമോ;
വിസോധേത്വാന യാമസ്മിം മജ്ഝിമേ ദിബ്ബലോചനം.
സോ പടിച്ചസമുപ്പാദേ അഥ പച്ഛിമയാമകേ;
ഓതാരേത്വാന ഞാണംസം സമ്മസന്നോ അനേകധാ.
ലോകധാതുസതം സമ്മാ ഉന്നാദേത്വാ’രുണോദയേ;
ബുദ്ധോ ഹുത്വാന സമ്ബുദ്ധോസമ്ബുദ്ധജലോചനോ.
‘‘അനേകജാതിസംസാരം സന്ധാവിസ്സ’’ന്തിആദിനാ;
ഉദാനേ’ദം ഉദാനേസി പീതിവേഗേന സാദിസോ.
സല്ലക്ഖേത്വാഗുണേ തസ്സ പല്ലങ്കസ്സ അനേകധാ;
നാ താവ’ഉട്ഠഹിസ്സാമി ഇതോ പല്ലങ്കതോ ഇതി.
സമാപത്തീ സമാപജ്ജീ അനേകസതകോടിയോ;
സത്ഥാ തത്ഥേ’വ സത്താഹം നിസിന്നോ അചലാസനേ.
അജ്ജാ’പി നൂന ധീരസ്സ സിദ്ധത്ഥസ്സ യസസ്സിനോ;
അത്ഥി കത്തബ്ബകിച്ചഞ്ഹി തസ്മാ ആസനമാലയം.
൨൭൫. ¶
നജഹാസീ’തി ഏകച്ചദേവതാനാ’സി സംസയം;
ഞത്വാ താസം വിതക്കം തം സമേതും സന്തമാനസോ.
ഉട്ഠായ ഹേമഹംസോ’വ ഹേമവണ്ണോ പഭങ്കരോ;
അബ്ഭുഗ്ഗന്ത്വാ നഭം നാഥോ അകാസി പാടിഹാരിയം.
വിതക്കമേ’വം ഇമിനാ മരൂനം സമ്മു’പസമ്മാ’നിമിസേസി ബോധിം;
സമ്പൂജയന്തോ നയനമ്ബുജേഹി സത്താഹമ’ട്ഠാസി ജയാസനഞ്ച.
സുഭാസുരസ്മിം രതനേഹി തസ്മിം സവങ്കമന്തോ വരചങ്കമസ്മിം;
മനോരമസ്മിം രതനാലയേഹി’പി വിസുദ്ധധമ്മം വിചിനം വിസുദ്ധോ.
മൂലേജപാലതരുരാജവരസ്സ തസ്സ,
മാരങ്ഗനാനമ’മലാനനപങ്കജാനി;
സമ്മാ മിലാപിയ തതോ മുചലിന്ദമൂലേ,
ഭോഗിന്ദചിത്തകുമുദാനി പബോധയന്തോ.
മൂലേ’പി രാജയതനസ്സ തസ്സ തസ്മിം സമാപത്തിസുഖമ്പി വിന്ദം;
സംവീതിനാമേസി മനുഞ്ഞവണ്ണോ ഏകൂനപഞ്ഞാസദിനാനി ധീമാ.
അനോതത്തോദകം ദന്തകട്ഠനാഗലതാമയം;
ഹരീടകാഗദം ഭുത്വാ ദേവിന്ദേനാഭതുത്തമം.
വാനിജേഹി സമാനീതം സമത്ഥമധുപിണ്ഡികം;
മഹാരാജൂപനീതമ്ഹി പത്തമ്ഹി പതിഗണ്ഹിയ.
ഭോജനസ്സാവസാനമ്ഹി ജപാലതരുമൂലകം;
ഗന്ത്വാധിഗതധമ്മസ്സ ഗമ്ഭീരത്തമനുസ്സരി.
മഹീസന്ധാരകോ വാരിക്ഖന്ധസന്നിഭകോ അയം;
ഗമ്ഭീരോധിഗതോ ധമ്മോ മയാ സന്തോ’തിആദിനാ.
൨൮൫. ¶
ധമ്മഗമ്ഭീരതം ധമ്മരാജസ്സ സരതോ സതോ;
ആസേവം തക്കണം ധമ്മം ഇമം മേ പടിവിജ്ഝിതും.
വായമന്തോ സമ്പത്തയാചകാനം മനോരമം;
കന്തേത്വാ ഉത്തമങ്ഗഞ്ച മോളിഭൂസനഭൂസിതം.
സുവഞ്ജിതാനി അക്ഖിനി ഉപ്പാടേത്വാന ലോഹിതം;
ഗളതോ നീഹിരിത്വാന ഭരിയം ലാവണ്ണഭാസുരം.
അത്രജഞ്ച ദദന്തേന കുലവംസപ്പദീപകം;
ദാനം നാമ ന ദിന്നഞ്ച നത്ഥി സീലം അരക്ഖിതം.
തഥാഹി സങ്ഖപാലാദിഅത്തഭാവേസു ജീവിതം;
മയാ പരിച്ചജന്തേന സീലഭേദഭയേന ച.
ഖന്തിവാദാദികേ നേകഅത്തഭാവേ അപൂരിതാ;
ഛേജ്ജാദിം പാപുനത്തേന പാരമീ നത്ഥി കാചി മേ.
തസ്സ മേ വിധമന്തസ്സ മാരസേനം വസുന്ധരാ;
ന കമ്പിത്ഥ അയം പുബ്ബേനിവാസം സരതോ’പി ച.
വിസോധേന്തസ്സ മേ യാമേ മജ്ഝിമേ ദിബ്ബലോചനം;
ന കമ്പിത്ഥ പകമ്പിത്ഥ പച്ഛിമേ പന യാമകേ.
പച്ചയാകാരഞാണം മേ താവദേ പടിവിജ്ഝതോ;
സാധുകാരം ദദന്തീ’ച മുഞ്ചമാനാ മഹാരവം.
സമ്പുണ്ണലാപൂ വിയ കഞ്ജികാഹി,
തക്കേഹി പുണ്ണം വിയ വാടികാ’വ;
സമ്മക്ഖിതോ’വ’ഞ്ജനകേഹി ഹത്ഥോ,
വസാഹി സമ്പീത പിലോതികാ’വ.
കിലേസപുഞ്ജബ്ഭരിതോ കിലിട്ഠോ,
രാഗേന രത്തോ അപി ദേസദുട്ഠോ;
മോഹേന മൂള്ഹോ’തി മഹബ്ബലേന,
ലോകോ അവിജ്ജാനികരാകരോ’യം.
൨൯൬. ¶
കിന്നാമ ധമ്മം പടിവിജ്ഝതേ’തം,
അത്ഥോ ഹി കോ തസ്സി’തി ദേസനായ;
ഏവം നിരുസ്സാഹമ’ഗഞ്ഛി നാഥോ,
പജായ ധമ്മാമതപാനദാനേ.
നിച്ഛാരേത്വാ മഹാനാദം തതോ ബ്രഹ്മാ സഹമ്പതീ;
നസ്സതി വത ഭോ ലോകോ ഇതി ലോകോ വിനസ്സതി.
ബ്രഹ്മസങ്ഘം സമാദായ ദേവസങ്ഘഞ്ച താവദേ;
ലോകധാതുസതേ സത്ഥു സമീപം സമുപാഗതോ.
ഗന്ത്വാ മഹീതലേ ജാനും നിഹച്ച സിരസഞ്ജലിം;
പഗ്ഗയ്ഹ ‘‘ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേതു’’ ഇതിആദിനാ.
യാചിതോ തേന സമ്ബുദ്ധരവിന്ദവദനോ ജിനോ;
ലോകധാതുസതം ബുദ്ധചക്ഖുനാ’ലോകയം തദാ.
തസ്മിം അപ്പരജക്ഖാദിമച്ചാ ദിസ്വാ’തി ഏത്തകാ;
വിഭജിത്വാ’ഥ തേ സത്തേ ഭബ്ബാഭബ്ബവസേന സോ.
അഭബ്ബേ പരിവജ്ജേത്വാ ഭബ്ബേ’വാ’ദായ ബുദ്ധിയാ;
ഉപനേതു ജനോ’ദാനി സദ്ധാഭാജനമ’ത്തനോ.
പൂരേസ്സാമീ’തി തം തസ്സ സദ്ധമ്മാമതദാനതോ;
വിസ്സജ്ജി ബ്രഹ്മസങ്ഘസ്സ വചനാമതരംസിയോ.
തതോജപാലോദയപബ്ബതോദിതോ,
മഹപ്പഭോ ബുദ്ധദിവാകരോ നഭേ;
മണിപ്പഭാസന്നിഭഭാസുരപ്പഭോ,
പമോചയം ഭാസുരബുദ്ധരംസിയോ.
പമോദയന്തോ ഉപകാദയോ തദാ,
കമേന അട്ഠാരസയോജനഞ്ജസം;
അതിക്കമിത്വാന സുഫുല്ലപാദപേ,
വിജമ്ഭമാനാലിഗണാഭികൂജിതം.
൩൦൬. ¶
നിരന്തരം നേകദിജുപകൂജിതം സുഫ്രല്ലപങ്കേരുഹ ഗന്ധവാസിതം ഗതോ;
യസസ്സീ മിഗദായമുത്തമം തഹിം തപസ്സീ അഥ പഞ്ചവഗ്ഗിയാ.
ദേവാതിദേവം തിഭവേകനാഥം,
ലോകന്തദസ്സിം സുഗതം സുഗത്തം;
ദിസ്വാന ധീരം മുനിസീഹരാജം,
കുമന്തണം തേ ഇതി മന്തയിംസു.
‘‘ഭുത്വാന ഓളാരികഅന്നപാനം,
സുവണ്ണവണ്ണോ പരിപുണ്ണകായോ;
ഏതാ’വുസോ’യം സമണോ ഇമസ്സ,
കരോമ നാ’മ്ഹേ അഭിവാദനാദിം.
അയം വിസാലന്വയതോ സസൂതോ,
സമ്ഭാവനീയോ ഭുവി കേതുഭൂതോ;
പടിഗ്ഗഹേതും’രഹതാ’സനം തു,
തസ്മാ’സനം’യേവി’തി പഞ്ഞപേമ.’’
ഞത്വാ’ഥ ഭഗവാ തേസം വിതക്കം തിക്ഖബുദ്ധിയാ;
മേത്താനിലകദമ്ബേഹി മാനകേതും പധംസയീ.
സമത്ഥാ നഹി സണ്ഠാതും സകായ കതികായ തേ;
അകംസു ലോകനാഥസ്സ വന്ദനാദീനി ധീമതോ.
ബുദ്ധഭാവം അജാനന്താ മുനയോ മുനിരാജിനോ;
ആവുസോ വാദതോ തസ്സ കേവലം സമുദീരയും.
അഥ ലോകവിദൂ ലോകനാഥോ തേസമു‘‘ദീരഥ;
ആവുസോവാദതോ നേവ സത്ഥുനോ’’ സമുദീരയി.
‘‘ഭിക്ഖവേ അരഹം സമ്മാ സമ്ബുദ്ധോ’തി തഥാഗതോ’’;
ബുദ്ധഭാവം പകാസേത്വാ അത്തനോ തേസമു’ത്തമോ.
നിസിന്നോ തേഹി പഞ്ഞത്തേ ദസ്സനേയ്യുത്തമാസനേ;
ബ്രഹ്മനാദേന തേ ഥേരേ സീലഭൂസനഭൂസിതേ.
൩൧൬. ¶
ആമന്തേത്വാന ബ്രഹ്മാനം നേകകോടിപുരക്ഖതോ;
ധമ്മചക്കം പവത്തേന്തോ ദേസനാരംസിനാ തദാ.
മോഹന്ധകാരരാസിമ്പി ഹന്ത്വാ ലോകേ മനോരമം;
ധമ്മാലോകം പദസ്സേത്വാ വേനേയ്യമ്ബുജബുദ്ധിയാ.
മിഗകാനനസങ്ഖാതോ രണഭൂമിതലേ ഇതി;
രാജാ മഹാനുഭാവോ’വധമ്മരാജാ വിസാരദോ.
ദേസനാസിം സമാദായ ധീഭുജേന മനോരമം;
വേനേയ്യജനബന്ധുനം മഹാനത്ഥകരം സദാ.
കിലേസാരീ പദാളേത്വാ സദ്ധമ്മജയദുന്ദുഭിം;
പഹരിത്വാന സദ്ധമ്മജയകേതും സുദുജ്ജയം.
ഉസ്സാപേത്വാന സദ്ധമ്മജയത്ഥുണുത്തമം സുഭം;
പതിട്ഠാപിയ ലോകേകരാജാ ഹുത്വാ സിവങ്കരോ.
പമോചേത്വാന ജനതം ബ്രഹാസംസാരബന്ധനാ;
നിബ്ബാണനഗരം നേതുകാമോ ലോകഹിതേ രതോ.
സുവണ്ണാചലകൂടം’വ ജങ്ഗമം ചാരുദസ്സനം;
പത്വോ’രുവേലഗാമിം തം അഞ്ജസം’വ സുരഞ്ജസം.
ഭദ്ദവഗ്ഗിയഭൂപാലകുമാരേ തിംസമത്തകേ;
മഗ്ഗത്തയാമതരസം പായേന്വാ രസമു’ത്തമം.
പബ്ബജ്ജമു’ത്തമം ദത്വാ ലോകസ്സ’ത്ഥായ ഭിക്ഖവോ;
ഉയ്യോജേത്വാന സമ്ബുദ്ധോ ചാരികം ചരഥാ’തി തേ.
ഗന്ത്വോ’രുവേലം ജടിലാനമ’ന്തോ-
ജടാ ച ഛേത്വാന ജടാ ബഹിദ്ധാ;
പാപേത്വ അഗ്ഗഞ്ജസമു’ത്തമോ തേ,
പുരക്ഖതോ ഇന്ദു’വ താരകാഭി.
പുരക്ഖതോ തേഹി അനാസവേഹി,
ഛബ്ബണ്ണരംസാഭരനുത്തമേഹി;
ദിസങ്ഗനായോ അതിസോഭയന്തോ,
പക്ഖീനമക്ഖീനി’പി പീണയന്തോ.
൩൨൮. ¶
ദിന്നം പടിഞ്ഞം സമനുസ്സരന്തോ,
തം ബിമ്ബിസാരസ്സ മഹായസസ്സ;
മോചേതുകാമോ വരരാജവംസം,
ധജൂപമാനസ്സ ഗുണാലയസ്സ.
സിഖണ്ഡിമണ്ഡലാരദ്ധനച്ചം ലട്ഠിവനവ്ഹയം;
ഉയ്യാനമ’ഗമാ നേകതരുസണ്ഡാഭിമണ്ഡിതം.
ബിമ്ബിസാരനരിന്ദോ സോ’ഗതഭാവം മഹേസിനോ;
സുണിത്വാ പീതിപാമോജ്ജഭൂസനേന വിഭൂസിതോ.
തമു’യ്യാനു’പഗന്ത്വാന മഹാമച്ചപുരക്ഖതോ;
സത്ഥുപാദാരവിന്ദേഹി സോഭയന്തോ സിരോരുഹേ.
നിസിന്നോ ബിമ്ബിസാരം തം സദ്ധമ്മഅമതമ്ബുനാ;
ദേവിന്ദഗീയമാനഗ്ഗവണ്ണോ വണ്ണാഭിരാജിതോ.
ദേവദാനവഭോഗിന്ദപൂജിതോ സോ മഹായസോ;
രമ്മം രാജഗഹം ഗന്ത്വാ ദേവിന്ദപുരസന്നിഭം.
നരിന്ദഗേഹം ആനീതോ നരിന്ദേന സരാസഭോ;
ഭോജനസ്സാ’വസാനമ്ഹി ചാലയന്തോ മഹാമഹിം.
പതിഗണ്ഹിയ സമ്ഫുല്ലതരുരാജവിരാജിതം;
രമ്മം വേലുവനാരാമം വിലോചന രസായനം.
സിതപുലിനസമൂഹച്ഛന്നഭാലങ്കതസ്മിം,
സുരഭികുസുമഗന്ധാകിണ്ണമന്ദാനിലസ്മിം;
വിവിധകമലമാലാലങ്കതമ്ബാസയസ്മിം,
വിപുലവിമലതസ്മിം വല്ലിയാമണ്ഡപസ്മിം.
സുരനരമഹനീയോ ചാരുപാദാരവിന്ദോ,
വിമലകമലനേത്തോ കുന്ദദന്താഭിരാമോ;
ഗുണരതനസമുദ്ദോ നാഥനാഥോ മുനിന്ദോ,
കണകകിരണസോഭോ സോമസോമ്മാനനോ സോ.
൩൩൮. ¶
വിമലപവരസീലക്ഖന്ധവാരഞ്ച കത്വാ,
രുചിരവരസമാധീകുന്തമു‘‘സ്സാപയിത്വാ;
തിഖിണതരസുഭഗ്ഗം ബുദ്ധഞാണോരുകണ്ഡം,
വിഹരതി ഭമയന്തോ കാമമ’ഗ്ഗാ വിഹാരാ.
തദാ സുദ്ധോദനോ രാജാ‘‘പുത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം;
പത്വാ പവത്തസദ്ധമ്മചക്കോ ലോകഹിതായ മേ.
രാജഗഹം’ച നിസ്സായ രമ്മേ വേലുവനേ’ധുനാ;
വസതീ‘‘തി സുണിത്വാന ബുദ്ധഭൂതം സകത്രജം.
ദട്ഠുകാമോ നവക്ഖത്തും നവാമച്ചേ മഹേസിനോ;
നവയോധസഹസ്സേഹി സദ്ധിം പേസേസി സന്തികം.
ഗന്ത്വാ തേ ധമ്മരാജസ്സ സുത്വാ’നോപമദേസനം;
ഉത്തമത്ഥം ലഭിത്വാന സാസനമ്പി നപേസയും.
തേസ്വേ’കമ്പി അപസ്സന്തോ കാലുദായിം സുഭാരതിം;
ആമന്തേത്വാ മഹാമച്ചം പബ്ബജ്ജാഭിരതം സദാ.
‘‘സുഗത്തരതനം നേത്വാ മമ നേത്തരസായനം;
യേന കേനചു’പായേന കരോഹീ’’തി തമ’ബ്രവീ.
അഥ യോധസഹസ്സേന തമ്പി പേസേസി സോ’പി ച;
ഗന്ത്വാ സപരിസോ സത്ഥു സുത്വാ സുന്ദരദേസനം.
അരഹത്തഞ്ജസം പത്വാ പബ്ബജിത്വാ നരാസഭം;
നമസ്സന്തോ സ സമ്ബുദ്ധം പഗ്ഗയ്ഹ സിരസഞ്ജലിം.
‘‘വസന്തകാലജ്ജനീതാതിരത്തവണ്ണാഭിരാമങ്കുരപല്ലവാനി;
സുനീലവണ്ണുജ്ജലപത്തയുത്താ സാഖാസഹസ്സാനി മനോരമാനി.
വിസിട്ഠഗന്ധാകുലഫാലിഫുല്ലനാനാവിചിത്താനി മഹീരുഹാനി;
സുചിത്തനാനാമിഗപക്ഖിസങ്ഘസങ്ഗീയമാനുത്തമകാനനാനി.
൩൪൯. ¶
സുനീലസാതോദകപൂരിതാനി സുനാദികാദമ്ബകദമ്ബകാനി;
സുഗന്ധേന്ദീവരകല്ലഹാരാ രവിന്ദരത്തമ്ബുജഭൂസിതാനി.
തീരന്തരേ ജാതദുമേസു പുപ്ഫകിഞ്ജക്ഖരാജീഹി വിരാജിതാനി;
മുത്താതിസേതാമലസേകതാനി രമ്മാനി നേകാനി ജലാസയാനി.
മനുഞ്ഞവേളുരിയകഞ്ചുകാനിവഗുണ്ഠിതാനി’ച സുസദ്ദലേഹി;
സുനീലഭൂതാനി മഹീതലാനി നഭാനി മന്ദാനില സങ്കുലാനി.
അനന്തഭോഗേഹി ജനേഹി ഫീതം,
സുരാജധാനിം കപിളാഭിധാനിം;
ഗന്തും ഭദന്തേ സമയോ’’തിആദിം,
സംവണ്ണി വണ്ണം ഗമനഞ്ജസസ്സ.
സുവണ്ണനം തം സുഗതോ സുണിത്വാ,
‘‘വണ്ണേസി വണ്ണം ഗമനസ്സു’ദായി;
കിന്നൂ‘‘തി ഭാസിത്ഥ തതോ ഉദായി,
കഥേസി’ദം തസ്സ സിവങ്കരസ്സ.
‘‘ഭന്തേ പിതാ ദസ്സനമി’ച്ഛതേ തേ,
സുദ്ധോദനോ രാജവരോ യസസ്സീ;
തഥാഗതോ ലോകഹിതേകനാഥോ,
കരോതു സഞ്ഞാതകസങ്ഗഹന്തി.’’
സുണിത്വാ മധുരം തസ്സ ഗിരം ലോകഹിതേ രതോ;
‘‘സാധു’ദായി കരിസ്സാമി ഞാതകാനന്തി സങ്ഗഹം.’’
ജങ്ഗമോ ഹേമമേരൂ’വ രത്തകമ്ബലലങ്കതോ;
വിമലോ പുണ്ണചന്ദോ’വ താരകാപരിവാരിതോ.
സദ്ധിം വീസസഹസ്സേഹി സന്തചിത്തേഹി താദിഹി;
ഗച്ഛന്തോ സിരിസമ്പന്നോ അഞ്ജസേ സട്ഠിയോജനേ.
൩൫൮. ¶
ദിനേ ദിനേ വസിത്വാന യോജനേ യോജനേ ജിനോ;
ദ്വീഹി മാസേഹി സമ്പത്തോ ബുദ്ധോ ജാതപുരം വരം.
ബുദ്ധം വിസുദ്ധകമലാനനസോഭമാനം,
ബാലംസുമാലിസതഭാനുസമാനഭാനും;
ചക്കങ്കിതോരുചരണം ചരണാധിവാസം,
ലോകത്തയേകസരണം അരണഗ്ഗകായം.
സമ്പുണ്ണഹേമഘടതോരണധൂമഗന്ധ,
മാലേഹി വേണുപണവാദിഹി ദുന്ദുഭീഹി;
ചിത്തേഹി ഛത്തധജചാമരവീജനീഹി,
സുദ്ധോദനാദിവനിപാ അഭിപൂജയിംസൂ.
സുസജ്ജിതം പുരം പത്വാ മുനിന്ദോ തം മനോരമം;
സുഗന്ധിപുപ്ഫകിഞ്ജക്ഖാലങ്കതോരുതലാകുലം.
സുഫുല്ലജലജാകിണ്ണ അച്ഛോദകജലാലയം;
മയൂരമണ്ഡലാരദ്ധ രങ്ഗേഹി ച വിരാജിതം.
ചാരുചങ്കമപാസാദ ലതാമണ്ഡപമണ്ഡിതം;
പാവേക്ഖി പവരോ രമ്മം നിഗ്രോധാരാമമുത്തമം.
‘‘അമ്ഹാകമേ’സസിദ്ധത്ഥോ പുത്തോ നത്തോ’തി’’ആദിനാ;
ചിന്തയിത്വാന സഞ്ജാതമാനസത്ഥദ്ധസാകിയാ.
ദഹരേ ദഹരേ രാജ കുമാരേ ഇദമ’ബ്രവും;
‘‘തുമ്ഹേ വന്ദഥ സിദ്ധത്ഥം നവന്ദാമ മയന്തി തം.’’
ഇദം വത്വാ നിസീദിംസു കത്വാ തേ പുരതോ തതോ;
അദന്തദമകോ ദന്തോ തിലോകേകവിലോചനോ.
തേസം അജ്ഝാസയം ഞത്വാ ‘‘ന മം വന്ദന്തി ഞാതയോ;
ഹന്ദ വന്ദാപയിസ്സാമി’ദാനി നേസന്തി’’ താവദേ.
അഭിഞ്ഞാ പാദകജ്ഝാനം സമാപജ്ജിത്വാ ഝാനതോ;
വുട്ഠായ ഹേമഹംസോ’വ ഹേമവണ്ണോ പഭങ്കരോ.
൩൬൯. ¶
അബ്ഭുഗ്ഗന്ത്വാ നഭം സബ്ബസത്തനേത്തരസായനം;
ഗണ്ഡമ്ബരുക്ഖമൂലസ്മിം പാടിഹാരിയസന്നിഭം.
അസാധാരണമ’ഞ്ഞേസം പാടിഹാരിയമു’ത്തമം;
രമനീയതരേ തസ്മിം അകാസി മുനിപുങ്ഗവോ.
ദിസ്വാ തമ’ബ്ഭുതം രാജാ സുദ്ധോദനോനരാസഭോ;
സഞ്ജാതപീതിപാമോജ്ജോ സക്യവംസേകനായകോ.
സത്ഥുപാദാരവിന്ദേഹി സകേ ചാരുസിരോരുഹേ;
ഭൂസിതേ’കാസി തേ സബ്ബേ സാകിയ’ അകരും തഥാ.
ധീരോ പോക്ഖരവസ്സസ്സ അവസാനേ മനോരമം;
ധമ്മവസ്സം പവസ്സേത്വാ സത്തചിത്താവനുഗ്ഗതം.
മഹാമോഹരജം ഹന്ത്വാ സസങ്ഘോ ദുതിയേ ദിനേ;
പവേക്ഖി സപദാനേന പിണ്ഡായ പുരമു’ത്തമം.
തസ്സ പാദാരവിന്ദാനി’രവിന്ദാനി അനേകധാ;
ഉഗ്ഗന്ത്വാ പതിഗണ്ഹിംസു അക്കന്തക്കന്തഠാനതോ.
ദേഹജോതികദമ്ബേഹി ഗോപുരട്ടാലമന്ദിരാ;
പിഞ്ജരത്തം ഗതാ തസ്മിം പാകാരപ്പഭൂതി തദാ.
ചരന്തം പവിസിത്വാന പിണ്ഡായ പുരവീഥിയം;
ലോകാലോകകരം വീരം സന്തം ദന്തം പഭങ്കരം.
പസാദജനകേ രമ്മേ പാസാദേ സാ യസോധരാ;
സീഹപഞ്ജരതോ ദിസ്വാ ഠിതാ പേമപരായണാ.
ഭൂസനേ മണിരംസീഹി ഭാസുരം രാഹുലം വരം;
ആമന്തേത്വാ പദസ്സേത്വാ ‘‘തുയ്ഹമേ’സോ പിതാ’’തി തം.
നികേതമു’പസങ്കമ്മ സുദ്ധോദനയസസ്സിനോ;
വന്ദിത്വാ തമ’നേകാഹി ഇത്ഥീഹി പരിവാരിതാ.
‘‘ദേവ ദേവിന്ദലീലായ പുത്തോ തേ’ധ പുരേ പുരേ;
ചരിത്വാ ചരതേ’ദാനി പിണ്ഡായാ’തി ഘരേ ഘരേ’’.
൩൮൨. ¶
പവേദേസി പവേദേത്വാ’ഗമാ മന്ദിരമ’ത്തനോ;
ആനന്ദജലസന്ദോഹ പൂരിതോ’രുചിലോചനാ.
തതോ സേസനരിന്ദാനം ഇന്ദോ ഇന്ദോവ ലങ്കതോ;
കമ്പമാനോ പഗന്ത്വാന വേഗേന ജിനസന്തികം.
‘‘സക്യപുങ്ഗവ തേ നേ’സ വംസോ മാ ചര മാ ചര;
വംസേ പുത്തേ’കരാജാ’പി ന പിണ്ഡായ ചരീ പുരേ.’’
ഇതി വുത്തേ നരിന്ദേന മുനിന്ദോ ഗുണസേഖരോ;
‘‘തുയ്ഹമേ’സോ മഹാരാജ വംസോ മയ്ഹം പന’ന്വയോ.
ബുദ്ധവംസോ’’തി സമ്ബുദ്ധവംസം തസ്സ പകാസയീ;
അഥോ തസ്മിം ഠിതോയേവ ദേസേന്തോ ധമ്മമു’ത്തരിം.
‘‘ഉത്തിട്ഠേ നപ്പമജ്ജേയ്യ ധമ്മമി’’ച്ചാദിമു’ത്തമം;
ഗാഥം മനോരമം വത്വാ സോതൂനം സിവമാ’വഹം.
ദസ്സനഗ്ഗരസം ദത്വാ സന്തപ്പേത്വാ തമു’ത്തമോ;
തേനാ’ഭിയാചിതോ തസ്സ നികേതം സമുപാഗതോ.
സദ്ധിം വിസസഹസ്സേഹി താദീഹി ദിപദുത്തമം;
മധുരോദനപാനേന സന്തപ്പേത്വാ മഹീപതി.
ചുളാമണീമരീചീഹി പിഞ്ജരഞ്ജലികേഹി തം;
രാജുഹി സഹ വന്ദിത്വാ നിസീദി ജിനസന്തികേ.
താ’പി നേകസതാ ഗന്ത്വാ സുന്ദരാ രാജസുന്ദരീ;
നരിന്ദേന അനുഞ്ഞാതാ നിസിദിംസു തഹിം തദാ.
ദേസേത്വാ മധുരം ധമ്മം തിലോകതിലകോ ജിനോ;
അഹമ്പ’ജ്ജ ന ഗച്ഛേയ്യം സവേ ബിമ്ബായ മന്ദിരം.
ദയായ ഹദയം തസ്സാ ഫാലേയ്യാ’തി ദയാലയോ;
സാവകഗ്ഗയുഗം ഗയ്ഹ മന്ദിരം പിതരാ ഗതോ.
നിസീദി പവിസിത്വാന ബുദ്ധോ ബുദ്ധാസനേ തഹിം;
ഛബ്ബണ്ണരംസിജാലേഹി ഭാസുരന്തോ’വ ഭാനുമാ.
൩൯൫. ¶
മനോസിലാചുണ്ണസമാനദേഹമരീവിജാലേഹി വിരാജമാനാ;
പകമ്പിതാ ഹേമലതാ’വ ബിമ്ബാ ബിമ്ബധരാ സത്ഥു സമീപ’മാഗ.
സത്ഥു പാദേസു സമ്ഫസ്സസീതലുത്തമവാരിനാ;
നിബ്ബാപേസി മഹാസോകപാവകം ഹദയിന്ധനേ.
രാജാ സത്ഥു പവേദേസി ബിമ്ബായാ’തി ബഹും ഗുണം;
മുനിന്ദോ’പി പകാസേസി ചന്ദകിണ്ണരജാതകം.
തദാ നന്ദകുമാരസ്സ സമ്പത്തേ മങ്ഗലത്തയേ;
വിവാഹോ അഭിസേകോ ച ഇതി ഗേഹപ്പവേസനം.
മങ്ഗലാനം പുരേയേവ പബ്ബാജേസി പഭങ്കരോ;
അനിച്ഛന്തം’വ നേത്വാ തം ആരാമം രമ്മമുത്തമം.
അത്താനമ’നുഗച്ഛന്തം ദായജ്ജത്ഥം സകത്രജം;
കുമാരം രാഹുലം ചാ’പി കുമാരാഭരണുജ്ജലം.
‘‘സുഖാ’വ ഛായാ തേ മേ’’തി ഉഗ്ഗിരന്തം ഗിരം പിയം;
‘‘ദായജ്ജം മേ ദദാഹീ’തി ദായജ്ജം മേ ദദാഹി ച’’.
ആരാമമേവ നേത്വാന പബ്ബാജേസി നിരുത്തരം;
സദ്ധമ്മരതനം ദത്വാ ദായജ്ജം തസ്സ ധീമതോ.
നിക്ഖമ്മ തമ്ഹാ സുഗതംസുമാലി തഹിം ജന്തുസരോരുഹാനി;
സദ്ധമ്മരംസീഹി വികാസയന്തോ ഉപാഗതോ രാജഗഹം പുനാ’പി.
കുസുമാകുല സുന്ദരതരുപവനേ പദുമുപ്പല ഭാസുരസരനികരേ;
പുഥുചങ്കമമണ്ഡിതസിതസികതേ സുഭസീതവനേ വിഹരതി സുഗതോ.
തദാ സുദത്തവ്ഹയസേട്ഠിസേട്ഠോ,
ബഹൂഹി ഭണ്ഡം സകടേഹി ഗയ്ഹ;
സാവത്ഥിതോ രാജഗഹേ മനുഞ്ഞേ,
സഹായസേട്ഠിസ്സ ഘരൂ’പഗന്ത്വാ.
൪൦൬. ¶
തേനേ’വ വുത്തോ സുഭഗേന ബുദ്ധോ,
ജാതോ’തി ലോകേ ദിപദാനമിന്ദോ;
സഞ്ജാതപീതീഹി ഉദഗ്ഗചിത്തോ,
രത്തിം പഭാതം ഇതി മഞ്ഞമാനോ.
നിക്ഖമ്മ തമ്ഹാ വിഗതന്ധകാരേ,
ദേവാനുഭാവേന മഹാപഥമ്ഹി;
ഗന്ത്വാന തം സീതവനം സുരമ്മം,
സമ്പുണ്ണ ചന്ദം’വ വിരാജമാനം.
തം ദീപരുക്ഖം വിയ പജ്ജലന്തം,
വിലോചനാനന്ദകരം മഹേസിം;
ദിസ്വാന തസ്സു’ത്തമപാദരാഗം,
പടിഗ്ഗഹേത്വാ സിരസാ സുധീമാ.
ഗമ്ഭീരം നിപുണം ധമ്മം സുണിത്വാ വിമലം വരം;
സോതാപത്തിഫല’മ്പത്വാ സഹസ്സനയ മണ്ഡിതം.
നിമന്തേത്വാന സമ്ബുദ്ധം സസങ്ഘം ലോകനായകം;
വണ്ണഗന്ധരസൂപേതം ദത്വാ ദാനം സുഖാവഹം.
സത്ഥു ആഗമനത്ഥായ സാവത്ഥിനഗരം വരം;
പടിഞ്ഞം സോ ഗഹേത്വാന ഗച്ഛന്തോ അന്തരാപഥേ.
യോജനേ യോജനേ വാരു ചിത്തകമ്മസമുജ്ജലേ;
വിഹാരേ പവരേ ദത്വാ കാരാപേത്വാ ബഹും ധനം.
സാവത്ഥിം പുന’രാഗന്ത്വാ പാസാദസതമണ്ഡിതം;
തോരണങ്ഘികപാകാരഗോപുരാദിവിരാജിതം.
പുരം അപഹസന്തം’വ ദേവിന്ദസ്സാ’പി സബ്ബദാ;
സബ്ബസമ്പത്തിസമ്പന്നം നച്ചഗീതാദിസോഭിതം.
കസ്മിം സോ വിഹരേയ്യാ’തി ഭഗവാ ലോകനായകോ;
സമന്താനുവിലോകേന്തോ വിഹാരാരഹഭൂമികം.
൪൧൬. ¶
ജേതരാജകുമാരസ്സ ഉയ്യാനം നന്ദനോപമം;
ഛായൂദകാദിസമ്പന്നം ഭൂമിഭാഗം ഉദിക്ഖിയ.
ഹിരഞ്ഞകോടിസന്ഥാരവസേനേ’വ മഹായസോ;
കിണിത്വാ പവരേ തമ്ഹി നരാമരമനോഹരേ.
നിച്ചം കിങ്കിണിജാലനാദരുചിരം സിങ്ഗീവ സിങ്ഗാകുലം,
രമ്മംനേകമണീഹി ഛന്നഛദനം ആമുത്തമുത്താവലിം;
നാനാരാഗവിതാന ഭാസുരതരം പുപ്ഫാദിനാ’ലങ്കത,
ചിത്രം ഗന്ധകുടിം വരം സുവിപുലം കാരേസി ഭൂസേഖരം.
ജിനത്രജാനമ്പി വിസാലമാലയം,
വിതാനനാനാസയനാസനുജ്ജലം;
സുമണ്ഡിതം മണ്ഡപവങ്കമാദിനാ,
വിലുമ്പമാനം മനലോചനം സദാ.
അഥാപി സണ്ഹാമലസേതവാലുകം,
സവേദികാചാരുവിസാലമാലകം;
ജലാസയം സാത’തിസീതലോദകം,
സുഗന്ധിസോഗന്ധികപങ്കജാകുലം.
സുഫുല്ലസാലാസനസോഗനാഗ,
പുന്നാഗപൂഗാദിവിരാജമാനം;
മനോരമം ജേതവനാഭിധാനം,
കാരാപയീ സേട്ഠി വിഹാരസേട്ഠം.
വിസാലകേലാസധരാധരുത്തമാ-
ഭിരാമപാകാരഫനിന്ദഗോപിതോ;
ജനസ്സ സബ്ബാഭിമനത്ഥസാധകോ,
വിഹാരചിന്താമണി സോ വിരാജിതേ.
തതോ ആഗമനത്ഥായ മുനിന്ദം നാഥപിണ്ഡികോ;
ദൂതം പാഹേസി സോ സത്ഥാ സുത്വാ ദൂതസ്സ സാസനം.
മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന തദാ തമ്ഹാ പുരക്ഖതോ;
നിക്ഖമിത്വാ’നുപുബ്ബേന പത്തോ സാവത്ഥിമുത്തമം.
൪൨൫. ¶
സമുജ്ജലാനി നേകാനി ധജാനാദായ സുന്ദരാ;
കുമാരാ പുരതോ സത്ഥു നിക്ഖമിംസു സുരാ യഥാ.
നിക്ഖമിംസു തതോ തേസം പച്ഛതോ തരുണങ്ഗനാ;
ചാരുപുണ്ണഘടാദായ ദേവകഞ്ഞാ യഥാ തഥാ.
പുണ്ണപാതിം ഗഹേത്വാന സേട്ഠിനോ ഭരിയാ തഥാ;
സദ്ധിം നേകസതിത്ഥിഹി നേകാലങ്കാരലങ്കതാ.
മഹാസേട്ഠി മഹാസേട്ഠിസതേഹി സഹ നായകം;
അബ്ഭുഗ്ഗഞ്ഛി മഹാവീരം പൂജിതോ തേഹി നേകധാ.
ഛബ്ബണ്ണരംസീഹി മനോരമേഹി,
പുരം വരം പിഞ്ജരവണ്ണഭാവം;
നേന്തോ മുനിന്ദോ സുഗതോ സുഗത്തോ,
ഉപാവിസീ ജേതവനം വിഹാരം.
ചാതുദ്ദിസസ്സ സങ്ഘസ്സ സമ്ബുദ്ധപമുഖസ്സ’ഹം;
ഇമം ദമ്മി വിഹാരന്തി സത്ഥു ചാരുകരമ്ബുജേ.
സുഗന്ധവാസിതം വാരിം ഹേമഭിങ്കാരതോ വരം;
ആകിരിത്വാ അദാ രമ്മം വിഹാരം ചാരുദസ്സനം.
സുരമ്മം വിഹാരം പടിഗ്ഗയഹ സേട്ഠം,
അനഗ്ഘേ വിചിത്താസനസ്മിം നിസിന്നോ;
ജനിന്ദാനമിന്ദോ തിലോകേകനേത്തോ,
തിലോകപ്പസാദാവഹം തം മനുഞ്ഞം.
ഉദാരാനിസംസം വിഹാരപ്പദാനേ,
അനാഥപ്പദാനേന നാഥസ്സ തസ്സ;
സുദത്താഭിധാനസ്സ സേട്ഠിസ്സ സത്ഥാ,
യസസ്സീ ഹിതേസീ മഹേസീ അദേസീ.
ഉദാരാനിസംസം വിഹാരപ്പദാനേ,
കഥേതും സമത്ഥോ വിനാ ഭൂരിപഞ്ഞം;
തിലോകേകനാഥം നരോ കോസി യുത്തോ,
മുഖാനം സഹസ്സേഹി നേകേഹി ചാ’പി.
൪൩൫. ¶
ഇതി വിപുലയസോ സോ തസ്സ ധമ്മം കഥേത്വാ,
അപി സകലജനാനം മാനസേ തോസയന്തോ;
പരമമധുരനാദം ധമ്മഭേരിം മഹന്തം,
വിഹരതി പഹരന്തോ തത്ഥ തത്ഥൂപഗന്ത്വാ.
ഏവം തിലോകഹിതദേന മഹാദയേന,
ലോകുത്തമേന പരിഭുത്തപദേസപന്തിം;
നിച്ചംസുരാസുരമഹോരഗരക്ഖസാദി,
സമ്പൂജിതം അഹമി’ദാനി നിദസ്സസിസ്സം.
സദ്ധമ്മരംസിനികരേഹി ജിനംസുമാലി,
വേനേയ്യപങ്കജവനാനി വികാസയന്തോ;
വാസം അകാസി പവരോ പഠമമ്ഹി വസ്സേ,
ബാരാണസിമ്ഹി നഗരേ മിഗകാനനമ്ഹി.
നാനാപ്പകാരരതനാപണപന്തിവീഥി,
രമ്മേ പുരേ പവരരാജഗഹാഭിധാനേ;
വാസം അകാസി ദുതിയേ തതിയേ ചതുത്ഥേ,
വസ്സേപി കന്തതരവേലുവനേവ നാഥോ.
ഭൂപാലമോളിമണിരംസിവിരാജമാനം,
വേസാലിനാമവിദിതം നഗരം സുരമ്മം;
നിസ്സായ സക്യമുനികേസരി പഞ്ചമമ്ഹീ,
വസ്സമ്ഹി വാസമകരിത്ഥ മഹാവനസ്മിം.
ഫുല്ലാതിനീലവിമലുപ്പലചാരുനേത്തോ,
സിംഗീസമാനതനുജോതിഹി ജോതമാനോ;
ബുദ്ധോ അനന്തഗുണസന്നിധി ഛട്ഠവസ്സേ,
വാസം അകാ വിപുലമങ്കുല പബ്ബതസ്മിം.
ഗമ്ഭീരദുദ്ദസതരം മധുരം മരൂനം,
ദേസേത്വ ധമ്മമതുലോ സിരിസന്നിവാസോ;
ദേവിന്ദസീതലവിസാലസിലാസനസ്മിം,
വസ്സമ്ഹി വാസമ’കരീ മുനി സത്തമമ്ഹി.
൪൪൨. ¶
ഫുല്ലാരവിന്ദചരണോ ചരണാധിവാസോ,
സോ സുംസുമാരഗിരിനാമധരാധരമ്ഹി;
വാസം അകാ പരമമാരജി അട്ഠമസ്മിം,
വസ്സമ്ഹി കന്തരഭേസകലാവനമ്ഹി.
നാനാമതാതിബഹുതിത്ഥിയസപ്പദപ്പം,
ഹന്ത്വാ തിലോകതിലകോ നവമമ്ഹി വസ്സേ;
വാസം അകാസി രുചിരേ അതിദസ്സനീയേ,
കോസമ്ബിസിമ്ബലിവനേ ജിനപക്ഖിരാജാ.
തേസം മഹന്തകലഹം സമിതും യതീനം,
നിസ്സായ വാരണവരം ദസമമ്ഹി വസ്സേ;
പുപ്ഫാഭികിണ്ണവിപുലാമലകാനനസ്മിം,
വാസം അകാ മുനിവരോ വരപാരലേയ്യോ.
ധമ്മാമതേന ജനതം അജരാമരത്തം,
നേന്തോ വിലോചനമനോഹരസുദ്ധദന്തോ;
നാലാഭിധാനദിജഗാമവരേ മുനിന്ദോ,
വാസം അകാ അമിതബുദ്ധി ദസേകവസ്സേ.
വേരഞ്ജ ചാരുദിജഗാമസമീപഭൂതേ,
ആരാമകേ സുരഭിപുപ്ഫഫലാഭിരാമേ;
സബ്ബഞ്ഞു സക്യമുനി ബാരസമമ്ഹി വസ്സേ,
വാസം അകാസി പുചിമന്ദദുമിന്ദമൂലേ.
ഫുല്ലാരവിന്ദവദനോ രചിചാരുസോഭോ,
ലോകസ്സ അത്ഥചരിയായ ദയാധിവാസോ;
വാസം അകാ രുചിരചാലിയപബ്ബതസ്മിം,
വീരോ തിലോകഗരു തേരസമമ്ഹി വസ്സേ.
ബന്ധൂകപുപ്ഫസമപാദകരാഭിരാമോ,
ധമ്മിസ്സരോ പവരജേതവനേ സുരമ്മേ;
ധീരോ മഹിദ്ധി മുനി ചുദ്ദസമമ്ഹി വസ്സേ,
വാസം അകാ സകലസത്തഹിതേസു യുത്തോ.
൪൪൯. ¶
വേനേയ്യബന്ധുവനരാഗഗജേ വിഹന്ത്വാ,
വസ്സമ്ഹി പഞ്ചദസമേ മുനിസീഹരാജാ;
വാസം അകാ കപിലവത്ഥുധരാധരോരു,
നിഗ്രോധരാമരമണീയമണിഗ്ഗുഹായം.
യക്ഖമ്പി കക്ഖലതരം സുവിനീതഭാവം,
നേത്വാ പുരേ വരതമാലവകാഭിധാനേ;
വസ്മമ്ഹി വാസമകരീ ദസഛട്ഠമമ്ഹി,
നേന്തോ ജനം ബഹുതരമ്പി ച സന്തിമഗ്ഗം.
പാകാരഗോപുരനികേതനതോരണാദി,
നേത്താഭിരാമവരരാജഗഹേ മഹേസി;
വാസം അകാനധിവരോ ദസസത്തമമ്ഹി,
വസ്സമ്ഹി പത്ഥയസോ ഭുവനത്തയസ്മിം.
ധമ്മോസധേന മധുരേന സുഖാവഹേന,
ലോകസ്സ ഘോരതരരാഗരജം വിഹന്ത്വാ;
വസ്സമ്ഹി വാസമകരീ ദസഅട്ഠമസ്മിം,
അങ്ഗീരസോ പവരചാലിയപബ്ബതസ്മിം.
വേനയ്യബന്ധുജനമോഹരിപും ഉളാരം,
ഹന്ത്വാന ധമ്മഅസിനാ വരധമ്മരാജാ;
ഏകൂനവീസതിമകേ പുന തത്ഥ വസ്സേ,
വാസം അകാ മധുരഭാരതി ലോകനാഥോ.
സുദ്ധാസയോ പവരരാജഗഹേ വിചിത്തേ,
വാസം അകാസി സമവീസതിമമ്ഹി വസ്സേ;
ലോകസ്സ അത്ഥചരണേ സുഭകപ്പരുക്ഖോ,
ചിന്താമണിപ്പവരഭദ്ദഘടോ മുനിന്ദോ.
ഏവം തിലോകമഹിതോ അനിബദ്ധവാസം,
കത്വാ ചരമ്പഠമബോധിയുദാരപഞ്ഞോ;
ഛബ്ബണ്ണരംസിസമുപേതവിചിത്തദേഹോ,
ലോകേകബന്ധു ഭഗവാ അവസേസകാലേ.
൪൫൬. ¶
സാവത്ഥിയം പവരജേതവനേ ച രമ്മേ,
ദിബ്ബാലയേ ച സമലങ്കതപുബ്ബരാമേ;
വാസം അകാസി മുനി വീസതിപഞ്ചവസ്സേ,
ലോകാഭിവുദ്ധിനിരതോ സുഖസന്നിവാസോ.
ഇതി അമിതദയോ യോ പഞ്ചതാളീസവസ്സേ,
മനുജമനവനസ്മിം ജാതരാഗഗ്ഗിരാസിം;
പരമമധുരധമ്മമ്ബുഹി നിബ്ബാപയന്തോ,
അവസി സമുനിമേഘോ ലോകസന്തിം കരോതു!
പഞ്ഞാവരങ്ഗനാ മയ്ഹം സഞ്ജാതാ മനമന്ദിരേ;
തോസയന്തീ സബ്ബജനം വുദ്ധിം ഗച്ഛതു സബ്ബദാ.
ചിതം യം രചയന്തേന ജിനസ്സ ചരിതം മയാ;
പുഞ്ഞം തസ്സാനുഭാവേന സമ്പത്തോ തുസിതാലയം.
മേത്തേയ്യലോകനാഥസ്സ സുണന്തോ ധമ്മദേസനം;
തേന സദ്ധിം ചിരം കാലം വിന്ദന്തോ മഹതിം സിരിം.
ബുദ്ധേ ജാതേ മഹാസത്തോരമ്മേ കേതുമനീപുരേ;
രാജവംസേ ജനീത്വാന തിഹേതുപടിസന്ധികോ.
ചിവരം പിണ്ഡപാതഞ്ച അനഗ്ഘം വിപുലം വരം;
സേനാസനഞ്ച ഭേസജ്ജം ദത്വാ തസ്സ മഹേസിനോ.
സാസനേ പബ്ബജിത്വാന ജോതേന്തോ തമനുത്തരം;
ഇദ്ധിമാ സതിമാ സമ്മാ ധാരേന്തോ പിടകത്തയം.
വ്യാകതോ തേന ബുദ്ധോ യം ഹേസ്സതീതി അനാഗതേ;
ഉപ്പന്നുപ്പന്നബുദ്ധാനം ദാനം ദത്വാ സുഖാവഹം.
സംസാരേ സംസരന്തോ ഹി കപ്പരുക്ഖോ ച പാണിനം;
ഇച്ഛിതിച്ഛിതമന്നാദിം ദദന്തോ മധുരം ചരം.
മംസലോഹിതനേത്താദിം ദദം ചിത്തസമാഹിതോ;
സീലനേക്ഖമ്മപഞ്ഞാദിം പൂരേന്തോ സബ്ബപാരമിം.
൪൬൭. ¶
പാരമിസിഖരം പത്വാ ബുദ്ധോ ഹുത്വാ അനുത്തരോ;
ദേസേത്വാ മധുരം ധമ്മം ജന്തൂനം സിവമാവഹം.
സബ്ബം സദേവകം ലോകം ബ്രഹാസംസാരബന്ധനാ;
മോചയിത്വാ വരം ഖേമം പാപുണ്യേം സിവം പുരം.
ലങ്കാലങ്കാര ഭൂതേന ഭൂപാലന്വയകേതുനാ;
വിജയബാഹുനാ രഞ്ഞാ സകനാമേന കാരിതേ.
സതോയാസയപാകാര ഗോപുരാദിവിരാജിതേ;
പരിവേണവരേ രമ്മേ വസതാ സന്തവുത്തിനാ.
മേധങ്കരാഭിധാനേന ദയാവാസേന ധീമതാ;
ഥേരേന രചിതം ഏതം സബ്ഭ സംസേവിതം സദാ.
ഭവേ ഭവേ’ധ ഗാഥാനം തേസത്തതി ചതുസ്സതം;
ഗന്ഥതോ പഞ്ചപഞ്ഞാസാ-ധികം പഞ്ചസതം ഇതി.