മൂല > സുത്തപിടക > ഖുദ്ദകനികായ

൧. ഏവം ¶ മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ അഞ്ഞതരാ ദേവതാ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണാ കേവലകപ്പം ജേതവനം ഓഭാസേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ സാ ദേവതാ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –

‘‘ബഹൂ ¶ ദേവാ മനുസ്സാ ച, മങ്ഗലാനി അചിന്തയും;

ആകങ്ഖമാനാ സോത്ഥാനം, ബ്രൂഹി മങ്ഗലമുത്തമം’’.

‘‘അസേവനാ ച ബാലാനം, പണ്ഡിതാനഞ്ച സേവനാ;

പൂജാ ച പൂജനേയ്യാനം [പൂജനീയാനം (സീ. സ്യാ. കം. പീ.)], ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘പതിരൂപദേസവാസോ ¶ ച, പുബ്ബേ ച കതപുഞ്ഞതാ;

അത്തസമ്മാപണിധി ¶ [അത്ഥസമ്മാപണീധീ (കത്ഥചി)] ച, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ബാഹുസച്ചഞ്ച സിപ്പഞ്ച, വിനയോ ച സുസിക്ഖിതോ;

സുഭാസിതാ ച യാ വാചാ, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘മാതാപിതു ഉപട്ഠാനം, പുത്തദാരസ്സ സങ്ഗഹോ;

അനാകുലാ ച കമ്മന്താ, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ദാനഞ്ച ധമ്മചരിയാ ച, ഞാതകാനഞ്ച സങ്ഗഹോ;

അനവജ്ജാനി കമ്മാനി, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ആരതീ വിരതീ പാപാ, മജ്ജപാനാ ച സംയമോ;

അപ്പമാദോ ച ധമ്മേസു, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ഗാരവോ ¶ ച നിവാതോ ച, സന്തുട്ഠി ച കതഞ്ഞുതാ;

കാലേന ധമ്മസ്സവനം [ധമ്മസ്സാവണം (ക. സീ.), ധമ്മസവനം (ക. സീ.)], ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ഖന്തീ ച സോവചസ്സതാ, സമണാനഞ്ച ദസ്സനം;

കാലേന ധമ്മസാകച്ഛാ, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘തപോ ച ബ്രഹ്മചരിയഞ്ച, അരിയസച്ചാന ദസ്സനം;

നിബ്ബാനസച്ഛികിരിയാ ച, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ഫുട്ഠസ്സ ലോകധമ്മേഹി, ചിത്തം യസ്സ ന കമ്പതി;

അസോകം വിരജം ഖേമം, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.

‘‘ഏതാദിസാനി കത്വാന, സബ്ബത്ഥമപരാജിതാ;

സബ്ബത്ഥ സോത്ഥിം ഗച്ഛന്തി, തം തേസം മങ്ഗലമുത്തമ’’ന്തി.

യാനീധ ¶ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി [ഭൂമാനി (ക.)] വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;

സബ്ബേവ ഭൂതാ സുമനാ ഭവന്തു, അഥോപി സക്കച്ച സുണന്തു ഭാസിതം.

തസ്മാ ¶ ഹി ഭൂതാ നിസാമേഥ സബ്ബേ, മേത്തം കരോഥ മാനുസിയാ പജായ;

ദിവാ ച രത്തോ ച ഹരന്തി യേ ബലിം, തസ്മാ ഹി നേ രക്ഖഥ അപ്പമത്താ.

യം കിഞ്ചി വിത്തം ഇധ വാ ഹുരം വാ, സഗ്ഗേസു ¶ വാ യം രതനം പണീതം;

ന നോ സമം അത്ഥി തഥാഗതേന, ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം;

ഖയം ¶ വിരാഗം അമതം പണീതം, യദജ്ഝഗാ സക്യമുനീ സമാഹിതോ;

ന തേന ധമ്മേന സമത്ഥി കിഞ്ചി, ഇദമ്പി ധമ്മേ രതനം പണീതം;

യം ¶ ബുദ്ധസേട്ഠോ പരിവണ്ണയീ സുചിം, സമാധിമാനന്തരികഞ്ഞമാഹു;

സമാധിനാ തേന സമോ ന വിജ്ജതി, ഇദമ്പി ധമ്മേ രതനം പണീതം;

യേ പുഗ്ഗലാ അട്ഠ സതം പസത്ഥാ, ചത്താരി ഏതാനി യുഗാനി ഹോന്തി;

തേ ദക്ഖിണേയ്യാ സുഗതസ്സ സാവകാ, ഏതേസു ദിന്നാനി മഹപ്ഫലാനി;

ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

യേ സുപ്പയുത്താ മനസാ ദള്ഹേന, നിക്കാമിനോ ഗോതമസാസനമ്ഹി;

തേ പത്തിപത്താ അമതം വിഗയ്ഹ, ലദ്ധാ മുധാ നിബ്ബുതിം [നിബ്ബുതി (ക.)] ഭുഞ്ജമാനാ;

ഇദമ്പി ¶ സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

യഥിന്ദഖീലോ പഥവിസ്സിതോ [പഠവിസ്സിതോ (ക. സീ.), പഥവിംസിതോ (ക. സി. സ്യാ. കം. പീ.)] സിയാ, ചതുബ്ഭി വാതേഹി അസമ്പകമ്പിയോ;

തഥൂപമം സപ്പുരിസം വദാമി, യോ ¶ അരിയസച്ചാനി അവേച്ച പസ്സതി;

ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

യേ അരിയസച്ചാനി വിഭാവയന്തി, ഗമ്ഭീരപഞ്ഞേന സുദേസിതാനി;

കിഞ്ചാപി തേ ഹോന്തി ഭുസം പമത്താ, ന തേ ഭവം അട്ഠമമാദിയന്തി;

ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

സഹാവസ്സ ¶ ദസ്സനസമ്പദായ [സഹാവസദ്ദസ്സനസമ്പദായ (ക.)], തയസ്സു ധമ്മാ ജഹിതാ ഭവന്തി;

സക്കായദിട്ഠീ വിചികിച്ഛിതഞ്ച, സീലബ്ബതം വാപി യദത്ഥി കിഞ്ചി.

ചതൂഹപായേഹി ച വിപ്പമുത്തോ, ഛച്ചാഭിഠാനാനി [ഛ ചാഭിഠാനാനി (സീ. സ്യാ.)] അഭബ്ബ കാതും [അഭബ്ബോ കാതും (സീ.)];

ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

കിഞ്ചാപി ¶ സോ കമ്മ [കമ്മം (സീ. സ്യാ. കം. പീ.)] കരോതി പാപകം, കായേന വാചാ ഉദ ചേതസാ വാ;

അഭബ്ബ [അഭബ്ബോ (ബഹൂസു)] സോ തസ്സ പടിച്ഛദായ [പടിച്ഛാദായ (സീ.)], അഭബ്ബതാ ¶ ദിട്ഠപദസ്സ വുത്താ;

ഇദമ്പി ¶ സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

വനപ്പഗുമ്ബേ യഥ [യഥാ (സീ. സ്യാ.)] ഫുസ്സിതഗ്ഗേ, ഗിമ്ഹാനമാസേ പഠമസ്മിം [പഠമസ്മി (?)] ഗിമ്ഹേ;

തഥൂപമം ധമ്മവരം അദേസയി [അദേസയീ (സീ.)], നിബ്ബാനഗാമിം പരമം ഹിതായ;

ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

വരോ വരഞ്ഞൂ വരദോ വരാഹരോ, അനുത്തരോ ധമ്മവരം അദേസയി;

ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

ഖീണം പുരാണം നവ നത്ഥി സമ്ഭവം, വിരത്തചിത്തായതികേ ഭവസ്മിം;

തേ ഖീണബീജാ അവിരൂള്ഹിഛന്ദാ, നിബ്ബന്തി ധീരാ യഥായം [യഥയം (ക.)] പദീപോ;

ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.

യാനീധ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി ¶ വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;

തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, ബുദ്ധം നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതു.

യാനീധ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;

തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, ധമ്മം ¶ നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതു.

യാനീധ ¶ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;

തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, സങ്ഘം നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതൂതി.

തിരോകുട്ടേസു ¶ തിട്ഠന്തി, സന്ധിസിങ്ഘാടകേസു ച;

ദ്വാരബാഹാസു തിട്ഠന്തി, ആഗന്ത്വാന സകം ഘരം.

പഹൂതേ അന്നപാനമ്ഹി, ഖജ്ജഭോജ്ജേ ഉപട്ഠിതേ;

ന ¶ തേസം കോചി സരതി, സത്താനം കമ്മപച്ചയാ.

ഏവം ദദന്തി ഞാതീനം, യേ ഹോന്തി അനുകമ്പകാ;

സുചിം പണീതം കാലേന, കപ്പിയം പാനഭോജനം;

ഇദം വോ ഞാതീനം ഹോതു, സുഖിതാ ഹോന്തു ഞാതയോ.

തേ ച തത്ഥ സമാഗന്ത്വാ, ഞാതിപേതാ സമാഗതാ;

പഹൂതേ അന്നപാനമ്ഹി, സക്കച്ചം അനുമോദരേ.

ചിരം ജീവന്തു നോ ഞാതീ, യേസം ഹേതു ലഭാമസേ;

അമ്ഹാകഞ്ച കതാ പൂജാ, ദായകാ ച അനിപ്ഫലാ.

ന ഹി തത്ഥ കസി [കസീ (സീ.)] അത്ഥി, ഗോരക്ഖേത്ഥ ന വിജ്ജതി;

വണിജ്ജാ താദിസീ നത്ഥി, ഹിരഞ്ഞേന കയോകയം [കയാക്കയം (സീ.), കയാ കയം (സ്യാ.)];

ഇതോ ദിന്നേന യാപേന്തി, പേതാ കാലങ്കതാ [കാലകതാ (സീ. സ്യാ. കം.)] തഹിം.

ഉന്നമേ ഉദകം വുട്ഠം, യഥാ നിന്നം പവത്തതി;

ഏവമേവ ഇതോ ദിന്നം, പേതാനം ഉപകപ്പതി.

യഥാ വാരിവഹാ പൂരാ, പരിപൂരേന്തി സാഗരം;

ഏവമേവ ഇതോ ദിന്നം, പേതാനം ഉപകപ്പതി.

അദാസി ¶ ¶ മേ അകാസി മേ, ഞാതിമിത്താ [ഞാതി മിത്തോ (?)] സഖാ ച മേ;

പേതാനം ദക്ഖിണം ദജ്ജാ, പുബ്ബേ കതമനുസ്സരം.

ന ഹി രുണ്ണം വാ സോകോ വാ, യാ ചഞ്ഞാ പരിദേവനാ;

ന തം പേതാനമത്ഥായ, ഏവം തിട്ഠന്തി ഞാതയോ.

അയഞ്ച ഖോ ദക്ഖിണാ ദിന്നാ, സങ്ഘമ്ഹി സുപ്പതിട്ഠിതാ;

ദീഘരത്തം ¶ ഹിതായസ്സ, ഠാനസോ ഉപകപ്പതി.

സോ ഞാതിധമ്മോ ച അയം നിദസ്സിതോ, പേതാന പൂജാ ച കതാ ഉളാരാ;

ബലഞ്ച ഭിക്ഖൂനമനുപ്പദിന്നം [… മനുപ്പദിന്നവാ (ക.)], തുമ്ഹേഹി പുഞ്ഞം പസുതം അനപ്പകന്തി.

നിധിം ¶ നിധേതി പുരിസോ, ഗമ്ഭീരേ ഓദകന്തികേ;

അത്ഥേ കിച്ചേ സമുപ്പന്നേ, അത്ഥായ മേ ഭവിസ്സതി.

രാജതോ വാ ദുരുത്തസ്സ, ചോരതോ പീളിതസ്സ വാ;

ഇണസ്സ വാ പമോക്ഖായ, ദുബ്ഭിക്ഖേ ആപദാസു വാ;

ഏതദത്ഥായ ലോകസ്മിം, നിധി നാമ നിധീയതി.

താവസ്സുനിഹിതോ [താവ സുനിഹിതോ (സീ.)] സന്തോ, ഗമ്ഭീരേ ഓദകന്തികേ;

ന സബ്ബോ സബ്ബദാ ഏവ, തസ്സ തം ഉപകപ്പതി.

നിധി വാ ഠാനാ ചവതി, സഞ്ഞാ വാസ്സ വിമുയ്ഹതി;

നാഗാ വാ അപനാമേന്തി, യക്ഖാ വാപി ഹരന്തി നം.

അപ്പിയാ ¶ വാപി ദായാദാ, ഉദ്ധരന്തി അപസ്സതോ;

യദാ പുഞ്ഞക്ഖയോ ഹോതി, സബ്ബമേതം വിനസ്സതി.

യസ്സ ¶ ദാനേന സീലേന, സംയമേന ദമേന ച;

നിധീ സുനിഹിതോ ഹോതി, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ.

ചേതിയമ്ഹി ¶ ച സങ്ഘേ വാ, പുഗ്ഗലേ അതിഥീസു വാ;

മാതരി പിതരി ചാപി [വാപി (സ്യാ. കം.)], അഥോ ജേട്ഠമ്ഹി ഭാതരി.

ഏസോ നിധി സുനിഹിതോ, അജേയ്യോ അനുഗാമികോ;

പഹായ ഗമനീയേസു, ഏതം ആദായ ഗച്ഛതി.

അസാധാരണമഞ്ഞേസം, അചോരാഹരണോ നിധി;

കയിരാഥ ധീരോ പുഞ്ഞാനി, യോ നിധി അനുഗാമികോ.

ഏസ ദേവമനുസ്സാനം, സബ്ബകാമദദോ നിധി;

യം യദേവാഭിപത്ഥേന്തി, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

സുവണ്ണതാ സുസരതാ, സുസണ്ഠാനാ സുരൂപതാ [സുസണ്ഠാനസുരൂപതാ (സീ.), സുസണ്ഠാനം സുരൂപതാ (സ്യാ. കം.)];

ആധിപച്ചപരിവാരോ, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

പദേസരജ്ജം ഇസ്സരിയം, ചക്കവത്തിസുഖം പിയം;

ദേവരജ്ജമ്പി ദിബ്ബേസു, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

മാനുസ്സികാ ച സമ്പത്തി, ദേവലോകേ ച യാ രതി;

യാ ച നിബ്ബാനസമ്പത്തി, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

മിത്തസമ്പദമാഗമ്മ, യോനിസോവ [യോനിസോ വേ (സീ.), യോനിസോ ചേ (സ്യാ.), യോനിസോ ച (?)] പയുഞ്ജതോ;

വിജ്ജാ വിമുത്തി വസീഭാവോ, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

പടിസമ്ഭിദാ ¶ വിമോക്ഖാ ച, യാ ച സാവകപാരമീ;

പച്ചേകബോധി ബുദ്ധഭൂമി, സബ്ബമേതേന ലബ്ഭതി.

ഏവം ¶ മഹത്ഥികാ ഏസാ, യദിദം പുഞ്ഞസമ്പദാ;

തസ്മാ ധീരാ പസംസന്തി, പണ്ഡിതാ കതപുഞ്ഞതന്തി.

കരണീയമത്ഥകുസലേന ¶ , യന്തസന്തം പദം അഭിസമേച്ച;

സക്കോ ഉജൂ ച സുഹുജൂ [സൂജൂ (സീ.)] ച, സുവചോ ചസ്സ മുദു അനതിമാനീ.

സന്തുസ്സകോ ¶ ച സുഭരോ ച, അപ്പകിച്ചോ ച സല്ലഹുകവുത്തി;

സന്തിന്ദ്രിയോ ച നിപകോ ച, അപ്പഗബ്ഭോ കുലേസ്വനനുഗിദ്ധോ.

ന ച ഖുദ്ദമാചരേ കിഞ്ചി, യേന വിഞ്ഞൂ പരേ ഉപവദേയ്യും;

സുഖിനോവ ഖേമിനോ ഹോന്തു, സബ്ബസത്താ [സബ്ബേ സത്താ (സീ. സ്യാ.)] ഭവന്തു സുഖിതത്താ.

യേ കേചി പാണഭൂതത്ഥി, തസാ വാ ഥാവരാ വനവസേസാ;

ദീഘാ വാ യേവ മഹന്താ [മഹന്ത (?)], മജ്ഝിമാ രസ്സകാ അണുകഥൂലാ.

ദിട്ഠാ വാ യേവ അദിട്ഠാ [അദിട്ഠ (?)], യേ വ [യേ ച (സീ. സ്യാ. കം. പീ.)] ദൂരേ വസന്തി അവിദൂരേ;

ഭൂതാ വ [വാ (സ്യാ. കം. പീ. ക.)] സമ്ഭവേസീ വ [വാ (സീ. സ്യാ. കം. പീ.)], സബ്ബസത്താ ഭവന്തു സുഖിതത്താ.

ന പരോ പരം നികുബ്ബേഥ, നാതിമഞ്ഞേഥ കത്ഥചി ന കഞ്ചി [നം കഞ്ചി (സീ. പീ.), നം കിഞ്ചി (സ്യാ.), ന കിഞ്ചി (ക.)];

ബ്യാരോസനാ പടിഘസഞ്ഞാ, നാഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ദുക്ഖമിച്ഛേയ്യ.

മാതാ ¶ യഥാ നിയം പുത്തമായുസാ ഏകപുത്തമനുരക്ഖേ;

ഏവമ്പി സബ്ബഭൂതേസു, മാനസം ഭാവയേ അപരിമാണം.

മേത്തഞ്ച ¶ സബ്ബലോകസ്മി, മാനസം ഭാവയേ അപരിമാണം;

ഉദ്ധം അധോ ച തിരിയഞ്ച, അസമ്ബാധം അവേരമസപത്തം.

തിട്ഠം ചരം നിസിന്നോ വ [വാ (സീ. സ്യാ. കം. പീ.)], സയാനോ യാവതാസ്സ വിതമിദ്ധോ [വിഗതമിദ്ധോ (ബഹൂസു)];

ഏതം സതിം അധിട്ഠേയ്യ, ബ്രഹ്മമേതം വിഹാരമിധമാഹു.

ദിട്ഠിഞ്ച ¶ അനുപഗ്ഗമ്മ, സീലവാ ദസ്സനേന സമ്പന്നോ;

കാമേസു വിനയ [വിനേയ്യ (സീ.)] ഗേധം, ന ഹി ജാതുഗ്ഗബ്ഭസേയ്യ പുന രേതീതി.