📜
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
ഖുദ്ദകനികായേ
ജാതകപാളി
(പഠമോ ഭാഗോ)
൧. ഏകകനിപാതോ
൧. അപണ്ണകവഗ്ഗോ
൧. അപണ്ണകജാതകം
അപണ്ണകം ¶ ¶ ¶ ഠാനമേകേ, ദുതിയം ആഹു തക്കികാ;
ഏതദഞ്ഞായ മേധാവീ, തം ഗണ്ഹേ യദപണ്ണകന്തി [തം ഗണ്ഹേയ്യ അപണ്ണകം (ക.)].
അപണ്ണകജാതകം പഠമം.
൨. വണ്ണുപഥജാതകം
അകിലാസുനോ ¶ വണ്ണുപഥേ [വണ്ണപഥേ (ക.)] ഖണന്താ, ഉദങ്ഗണേ തത്ഥ പപം അവിന്ദും;
ഏവം മുനീ വീരിയ [മുനി വിരിയ (പീ.), മുനി വീരിയ (സ്യാ. ക.)] ബലൂപപന്നോ, അകിലാസു വിന്ദേ ഹദയസ്സ സന്തിന്തി.
വണ്ണുപഥജാതകം ദുതിയം.
൩. സേരിവവാണിജജാതകം
ഇധ ¶ ¶ ചേ നം [ഇധ ചേ ഹി നം (സീ. പീ.)] വിരാധേസി, സദ്ധമ്മസ്സ നിയാമതം [നിയാമകം (സ്യാ. ക.)];
ചിരം ത്വം അനുതപ്പേസി [അനുതപേസ്സസി (സീ. പീ.), അനുതപ്പിസ്സസി (?)], സേരിവായംവ വാണിജോതി.
സേരിവവാണിജജാതകം തതിയം.
൪. ചൂളസേട്ഠിജാതകം
അപ്പകേനപി മേധാവീ, പാഭതേന വിചക്ഖണോ;
സമുട്ഠാപേതി അത്താനം, അണും അഗ്ഗിംവ സന്ധമന്തി.
ചൂള [ചുല്ല (സീ.), ചുല്ലക (സ്യാ. പീ.)] സേട്ഠിജാതകം ചതുത്ഥം.
൫. തണ്ഡുലനാളിജാതകം
[കിമഗ്ഘതീ തണ്ഡുലനാളികാ ച, ബാരാണസീ അന്തരബാഹിരാനി; അസ്സപഞ്ചസതേ താനി, ഏകാ തണ്ഡുലനാളികാതി; (സ്യാ.)] കിമഗ്ഘതി തണ്ഡുലനാളികായ, അസ്സാന മൂലായ വദേഹി രാജ [നാളികാ ച (സീ.), നാളികായ (ക. സീ. അട്ഠ.)];
ബാരാണസിം സന്തരബാഹിരതോ [ബാഹിരന്തം (സീ.)], അയമഗ്ഘതി തണ്ഡുലനാളികാതി [കിമഗ്ഘതീ വണ്ഡുലനാളികാ ച, ബാരാണസീ അന്തരബാഹിരാനി; അസ്സപഞ്ചസതേ താനി, ഏകാ തണ്ഡുലനാളികാതി; (സ്യാ.)].
തണ്ഡുലനാളിജാതകം പഞ്ചമം.
൬. ദേവധമ്മജാതകം
ഹിരിഓത്തപ്പസമ്പന്നാ ¶ , സുക്കധമ്മസമാഹിതാ;
സന്തോ സപ്പുരിസാ ലോകേ, ദേവധമ്മാതി വുച്ചരേതി.
ദേവധമ്മജാതകം ഛട്ഠം.
൭. കട്ഠഹാരിജാതകം
പുത്തോ ത്യാഹം മഹാരാജ, ത്വം മം പോസ ജനാധിപ;
അഞ്ഞേപി ദേവോ പോസേതി, കിഞ്ച [കിഞ്ചി (ക.)] ദേവോ സകം പജന്തി.
കട്ഠഹാരി [കട്ഠവാഹന (ക.)] ജാതകം സത്തമം.
൮. ഗാമണിജാതകം
അപി ¶ ¶ അതരമാനാനം, ഫലാസാവ സമിജ്ഝതി;
വിപക്കബ്രഹ്മചരിയോസ്മി, ഏവം ജാനാഹി ഗാമണീതി.
ഗാമണിജാതകം അട്ഠമം.
൯. മഘദേവജാതകം
ഉത്തമങ്ഗരുഹാ മയ്ഹം, ഇമേ ജാതാ വയോഹരാ;
പാതുഭൂതാ ദേവദൂതാ, പബ്ബജ്ജാസമയോ മമാതി.
മഘദേവ [മഖാദേവ (സീ. പീ.), ദേവദൂത (ക.)] ജാതകം നവമം.
൧൦. സുഖവിഹാരിജാതകം
യഞ്ച ¶ അഞ്ഞേ ന രക്ഖന്തി, യോ ച അഞ്ഞേ ന രക്ഖതി;
സ വേ രാജ സുഖം സേതി, കാമേസു അനപേക്ഖവാതി.
സുഖവിഹാരിജാതകം ദസമം.
അപണ്ണകവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരാപണ്ണക വണ്ണുപഥ സേരിവരോ, സുവിചക്ഖണ തണ്ഡുലനാളികസ്സാ;
ഹിരി പുത്തവരുത്തഗാമണിനാ, യോ ച ന രക്ഖതി തേന ദസാതി.
൨. സീലവഗ്ഗോ
൧൧. ലക്ഖണമിഗജാതകം
ഹോതി സീലവതം അത്ഥോ, പടിസന്ഥാര [പടിസന്ധാര (ക.)] വുത്തിനം;
ലക്ഖണം പസ്സ ആയന്തം, ഞാതിസങ്ഘപുരക്ഖതം [പുരക്ഖിതം (സ്യാ.), പുരേക്ഖിതം (ക.)];
അഥ പസ്സസിമം കാളം, സുവിഹീനംവ ഞാതിഭീതി.
ലക്ഖണമിഗജാതകം പഠമം.
൧൨. നിഗ്രോധമിഗജാതകം
നിഗ്രോധമേവ ¶ ¶ ¶ സേവേയ്യ, ന സാഖമുപസംവസേ;
നിഗ്രോധസ്മിം മതം സേയ്യോ, യഞ്ചേ സാഖസ്മി [സാഖസ്മിം (സീ. പീ.)] ജീവിതന്തി.
നിഗ്രോധമിഗജാതകം ദുതിയം.
൧൩. കണ്ഡിജാതകം
ധിരത്ഥു കണ്ഡിനം സല്ലം, പുരിസം ഗാള്ഹവേധിനം;
ധിരത്ഥു തം ജനപദം, യത്ഥിത്ഥീ പരിണായികാ;
തേ ചാപി ധിക്കിതാ [ധിക്കതാ (?)] സത്താ, യേ ഇത്ഥീനം വസംഗതാതി.
കണ്ഡിജാതകം തതിയം.
൧൪. വാതമിഗജാതകം
ന കിരത്ഥി രസേഹി പാപിയോ, ആവാസേഹി വ [വാ (സബ്ബത്ഥ)] സന്ഥവേഹി വാ;
വാതമിഗം ഗഹനനിസ്സിതം [ഗേഹനിസ്സിതം (സീ. പീ.)], വസമാനേസി രസേഹി സഞ്ജയോതി.
വാതമിഗജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൫. ഖരാദിയജാതകം
അട്ഠക്ഖുരം ഖരാദിയേ, മിഗം വങ്കാതിവങ്കിനം;
സത്തഹി ¶ കാലാതിക്കന്തം [സത്തഹി കലാഹ’തിക്കന്തം (സീ.), സത്തകാലേഹ’തിക്കന്തം (സ്യാ.), സത്തഹി കാലാഹ’തിക്കന്തം (പീ.)], ന നം ഓവദിതുസ്സഹേതി.
ഖരാദിയജാതകം പഞ്ചമം.
൧൬. തിപല്ലത്ഥമിഗജാതകം
മിഗം ¶ തിപല്ലത്ഥ [തിപല്ലത്ത (ക.)] മനേകമായം, അട്ഠക്ഖുരം അഡ്ഢരത്താപപായിം [അഡ്ഢരത്താവപായിം (സീ. പീ.)];
ഏകേന സോതേന ഛമാസ്സസന്തോ, ഛഹി കലാഹിതിഭോതി [കലാഹതിഭോതി (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭാഗിനേയ്യോതി.
തിപല്ലത്ഥമിഗജാതകം ഛട്ഠം.
൧൭. മാലുതജാതകം
കാളേ ¶ വാ യദി വാ ജുണ്ഹേ, യദാ വായതി മാലുതോ;
വാതജാനി ഹി സീതാനി, ഉഭോത്ഥമപരാജിതാതി.
മാലുതജാതകം സത്തമം.
൧൮. മതകഭത്തജാതകം
ഏവം ചേ സത്താ ജാനേയ്യും, ദുക്ഖായം ജാതിസമ്ഭവോ;
ന പാണോ പാണിനം ഹഞ്ഞേ, പാണഘാതീ ഹി സോചതീതി.
മതകഭത്തജാതകം അട്ഠമം.
൧൯. ആയാചിതഭത്തജാതകം
സചേ ¶ മുച്ചേ [മുഞ്ചേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പേച്ച മുച്ചേ [മുഞ്ചേ (സീ. സ്യാ. പീ.)], മുച്ചമാനോ ഹി ബജ്ഝതി;
ന ഹേവം ധീരാ മുച്ചന്തി, മുത്തി ബാലസ്സ ബന്ധനന്തി.
ആയാചിതഭത്തജാതകം നവമം.
൨൦. നളപാനജാതകം
ദിസ്വാ പദമനുത്തിണ്ണം, ദിസ്വാനോതരിതം പദം;
നളേന വാരിം പിസ്സാമ [പിവിസ്സാമ (സീ. സ്യാ. പീ.)], നേവ [ന ച (ക.)] മം ത്വം വധിസ്സസീതി.
നളപാനജാതകം ദസമം.
സീലവഗ്ഗോ ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ¶ ലക്ഖണ സാഖ ധിരത്ഥു പുന, ന കിരത്ഥി രസേഹി ഖരാദിയാ;
അതിഭോതി വര [രസ (സബ്ബത്ഥ)] മാലുത പാണ, മുച്ചേന നളഅവ്ഹയനേന ഭവന്തി ദസാതി.
൩. കുരുങ്ഗവഗ്ഗോ
൨൧. കുരുങ്ഗമിഗജാതകം
ഞാതമേതം ¶ കുരുങ്ഗസ്സ, യം ത്വം സേപണ്ണി സിയ്യസി [സേയ്യസി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
അഞ്ഞം ¶ സേപണ്ണി ഗച്ഛാമി, ന മേ തേ രുച്ചതേ ഫലന്തി.
കുരുങ്ഗമിഗജാതകം പഠമം.
൨൨. കുക്കുരജാതകം
യേ കുക്കുരാ രാജകുലമ്ഹി വദ്ധാ, കോലേയ്യകാ വണ്ണബലൂപപന്നാ;
തേമേ ന വജ്ഝാ മയമസ്മ വജ്ഝാ, നായം സഘച്ചാ ദുബ്ബലഘാതികായന്തി.
കുക്കുരജാതകം ദുതിയം.
൨൩. ഗോജാനീയജാതകം
അപി പസ്സേന സേമാനോ, സല്ലേഭി സല്ലലീകതോ;
സേയ്യോവ വളവാ ഗോജോ [ഭോജ്ജോ (സീ.), ഭോജ്ഝോ (സ്യാ. പീ.)], യുഞ്ജ മഞ്ഞേവ സാരഥീതി.
ഗോജാനീയ [ഭോജാജാനീയ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാതകം തതിയം.
൨൪. ആജഞ്ഞജാതകം
യദാ യദാ യത്ഥ യദാ, യത്ഥ യത്ഥ യദാ യദാ;
ആജഞ്ഞോ കുരുതേ വേഗം, ഹായന്തി തത്ഥ വാളവാതി.
ആജഞ്ഞജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൫. തിത്ഥജാതകം
അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ¶ ¶ തിത്ഥേഹി, അസ്സം പായേഹി സാരഥി;
അച്ചാസനസ്സ പുരിസോ, പായാസസ്സപി തപ്പതീതി.
തിത്ഥജാതകം പഞ്ചമം.
൨൬. മഹിളാമുഖജാതകം
പുരാണചോരാന ¶ വചോ നിസമ്മ, മഹിളാമുഖോ പോഥയമന്വചാരീ;
സുസഞ്ഞതാനഞ്ഹി വചോ നിസമ്മ, ഗജുത്തമോ സബ്ബഗുണേസു അട്ഠാതി.
മഹിളാമുഖജാതകം ഛട്ഠം.
൨൭. അഭിണ്ഹജാതകം
നാലം കബളം പദാതവേ, ന ച പിണ്ഡം ന കുസേ ന ഘംസിതും;
മഞ്ഞാമി അഭിണ്ഹദസ്സനാ, നാഗോ സ്നേഹമകാസി [സിനേഹമകാസി (സീ. സ്യാ. പീ.)] കുക്കുരേതി.
അഭിണ്ഹജാതകം സത്തമം.
൨൮. നന്ദിവിസാലജാതകം
മനുഞ്ഞമേവ ¶ ഭാസേയ്യ, നാമനുഞ്ഞം കുദാചനം;
മനുഞ്ഞം ഭാസമാനസ്സ, ഗരും ഭാരം ഉദദ്ധരി;
ധനഞ്ച നം അലാഭേസി, തേന ചത്തമനോ അഹൂതി.
നന്ദിവിസാലജാതകം അട്ഠമം.
൨൯. കണ്ഹജാതകം
യതോ യതോ ഗരു ധുരം, യതോ ഗമ്ഭീരവത്തനീ;
തദാസ്സു കണ്ഹം യുഞ്ജന്തി, സ്വാസ്സു തം വഹതേ ധുരന്തി.
കണ്ഹജാതകം നവമം.
൩൦. മുനികജാതകം
മാ ¶ മുനികസ്സ പിഹയി, ആതുരന്നാനി ഭുഞ്ജതി;
അപ്പോസ്സുക്കോ ഭുസം ഖാദ, ഏതം ദീഘായുലക്ഖണന്തി.
മുനികജാതകം ദസമം.
കുരുങ്ഗവഗ്ഗോ തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
കുരുങ്ഗസ്സ ¶ കുക്കുരഗോജവരോ, പുന വാളവസ്സസിരിവ്ഹയനോ [സിരിവയനോ (സബ്ബത്ഥ)];
മഹിളാമുഖനാമനുഞ്ഞവരോ, വഹതേ ധുര മുനികേന ദസാതി.
൪. കുലാവകവഗ്ഗോ
൩൧. കുലാവകജാതകം
കുലാവകാ ¶ മാതലി സിമ്ബലിസ്മിം, ഈസാമുഖേന പരിവജ്ജയസ്സു;
കാമം ചജാമ അസുരേസു പാണം, മാ മേ ദിജാ വിക്കുലവാ [മായിമേ ദിജാ വികുലാവാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അഹേസുന്തി.
കുലാവകജാതകം പഠമം.
൩൨. നച്ചജാതകം
രുദം മനുഞ്ഞം രുചിരാ ച പിട്ഠി, വേളുരിയവണ്ണൂപനിഭാ [വണ്ണൂപടിഭാ (സ്യാ.), വണ്ണസന്നിഭാ (ക.)] ച ഗീവാ;
ബ്യാമമത്താനി ച പേഖുണാനി, നച്ചേന തേ ധീതരം നോ ദദാമീതി.
നച്ചജാതകം ദുതിയം.
൩൩. സമ്മോദമാനജാതകം
സമ്മോദമാനാ ¶ ഗച്ഛന്തി, ജാലമാദായ പക്ഖിനോ;
യദാ തേ വിവദിസ്സന്തി, തദാ ഏഹിന്തി മേ വസന്തി.
സമ്മോദമാനജാതകം തതിയം.
൩൪. മച്ഛജാതകം
ന ¶ മം സീതം ന മം ഉണ്ഹം, ന മം ജാലസ്മി ബാധനം;
യഞ്ച മം മഞ്ഞതേ മച്ഛീ, അഞ്ഞം സോ രതിയാ ഗതോതി.
മച്ഛജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൫. വട്ടകജാതകം
സന്തി ¶ പക്ഖാ അപതനാ, സന്തി പാദാ അവഞ്ചനാ;
മാതാപിതാ ച നിക്ഖന്താ, ജാതവേദ പടിക്കമാതി.
വട്ടകജാതകം പഞ്ചമം.
൩൬. സകുണജാതകം
യം നിസ്സിതാ ജഗതിരുഹം വിഹങ്ഗമാ, സ്വായം അഗ്ഗിം പമുഞ്ചതി;
ദിസാ ഭജഥ വക്കങ്ഗാ [വങ്കങ്ഗാ (സ്യാ.)], ജാതം സരണതോ ഭയന്തി.
സകുണജാതകം ഛട്ഠം.
൩൭. തിത്തിരജാതകം
യേ വുഡ്ഢ [വദ്ധ (സീ. പീ.)] മപചായന്തി, നരാ ധമ്മസ്സ കോവിദാ;
ദിട്ഠേവ ധമ്മേ പാസംസാ, സമ്പരായേ ച സുഗ്ഗതീതി.
തിത്തിരജാതകം സത്തമം.
൩൮. ബകജാതകം
നാച്ചന്തം ¶ നികതിപ്പഞ്ഞോ, നികത്യാ സുഖമേധതി;
ആരാധേതി നികതിപ്പഞ്ഞോ [ആരാധേ നികതിപ്പഞ്ഞോ (പീ.)], ബകോ കക്കടകാമിവാതി.
ബകജാതകം അട്ഠമം.
൩൯. നന്ദജാതകം
മഞ്ഞേ ¶ സോവണ്ണയോ രാസി, സോണ്ണമാലാ ച നന്ദകോ;
യത്ഥ ദാസോ ആമജാതോ, ഠിതോ ഥുല്ലാനി [ഥൂലാനി (ക.)] ഗജ്ജതീതി.
നന്ദജാതകം നവമം.
൪൦. ഖദിരങ്ഗാരജാതകം
കാമം ¶ പതാമി നിരയം, ഉദ്ധംപാദോ അവംസിരോ;
നാനരിയം കരിസ്സാമി, ഹന്ദ പിണ്ഡം പടിഗ്ഗഹാതി.
ഖദിരങ്ഗാരജാതകം ദസമം.
കുലാവകവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സിരിമാതലി ധീതര പക്ഖിവരോ, രതിയാഗതോ മാതാപിതാ ച പുന;
ജഗതീരുഹ വുഡ്ഢ സുകക്കടകോ, തഥാ നന്ദകപിണ്ഡവരേന ദസാതി.
൫. അത്ഥകാമവഗ്ഗോ
൪൧. ലോസകജാതകം
യോ ¶ അത്ഥകാമസ്സ ഹിതാനുകമ്പിനോ, ഓവജ്ജമാനോ ന കരോതി സാസനം;
അജിയാ പാദമോലമ്ബ [പാദമോലുമ്ബ (സീ. സ്യാ. പീ.)], മിത്തകോ വിയ സോചതീതി.
ലോസകജാതകം പഠമം.
൪൨. കപോതജാതകം
യോ ¶ അത്ഥകാമസ്സ ഹിതാനുകമ്പിനോ, ഓവജ്ജമാനോ ന കരോതി സാസനം;
കപോതകസ്സ വചനം അകത്വാ, അമിത്തഹത്ഥത്ഥഗതോവ സേതീതി.
കപോതജാതകം ദുതിയം.
൪൩. വേളുകജാതകം
യോ അത്ഥകാമസ്സ ഹിതാനുകമ്പിനോ, ഓവജ്ജമാനോ ന കരോതി സാസനം;
ഏവം സോ നിഹതോ സേതി, വേളുകസ്സ യഥാ പിതാതി.
വേളുകജാതകം തതിയം.
൪൪. മകസജാതകം
സേയ്യോ ¶ ¶ അമിത്തോ മതിയാ ഉപേതോ, ന ത്വേവ മിത്തോ മതിവിപ്പഹീനോ;
മകസം വധിസ്സന്തി ഹി ഏളമൂഗോ, പുത്തോ പിതു അബ്ഭിദാ ഉത്തമങ്ഗന്തി.
മകസജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൫. രോഹിണിജാതകം
സേയ്യോ അമിത്തോ മേധാവീ, യഞ്ചേ ബാലാനുകമ്പകോ;
പസ്സ രോഹിണികം ജമ്മിം, മാതരം ഹന്ത്വാന സോചതീതി.
രോഹിണിജാതകം പഞ്ചമം.
൪൬. ആരാമദൂസകജാതകം
ന വേ അനത്ഥകുസലേന, അത്ഥചരിയാ സുഖാവഹാ;
ഹാപേതി അത്ഥം ദുമ്മേധോ, കപി ആരാമികോ യഥാതി.
ആരാമദൂസകജാതകം ഛട്ഠം.
൪൭. വാരുണിദൂസകജാതകം
ന ¶ വേ അനത്ഥകുസലേന, അത്ഥചരിയാ സുഖാവഹാ;
ഹാപേതി അത്ഥം ദുമ്മേധോ, കോണ്ഡഞ്ഞോ വാരുണിം യഥാതി.
വാരുണിദൂസകജാതകം സത്തമം.
൪൮. വേദബ്ബജാതകം
അനുപായേന ¶ യോ അത്ഥം, ഇച്ഛതി സോ വിഹഞ്ഞതി;
ചേതാ ഹനിംസു വേദബ്ബം [വേദബ്ഭം (സീ. പീ.)], സബ്ബേ തേ ബ്യസനമജ്ഝഗൂതി.
വേദബ്ബ [വേദബ്ഭ (സീ. പീ.)] ജാതകം അട്ഠമം.
൪൯. നക്ഖത്തജാതകം
നക്ഖത്തം ¶ പടിമാനേന്തം, അത്ഥോ ബാലം ഉപച്ചഗാ;
അത്ഥോ അത്ഥസ്സ നക്ഖത്തം, കിം കരിസ്സന്തി താരകാതി.
നക്ഖത്തജാതകം നവമം.
൫൦. ദുമ്മേധജാതകം
ദുമ്മേധാനം സഹസ്സേന, യഞ്ഞോ മേ ഉപയാചിതോ;
ഇദാനി ഖോഹം യജിസ്സാമി, ബഹു [ബഹൂ (സീ. പീ.), ബഹും (ക.)] അധമ്മികോ ജനോതി.
ദുമ്മേധജാതകം ദസമം.
അത്ഥകാമവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ മിത്തക മാതു കപോതവരോ, തഥാ വേളൂക ഏളമൂഗോ രോഹിണീ;
കപി ¶ വാരുണി ചേതചരാ ച പുന, തഥാ താരക യഞ്ഞവരേന ദസാതി.
പഠമോ പണ്ണാസകോ.
൬. ആസീസവഗ്ഗോ
൫൧.മഹാസീലവജാതകം
ആസീസേഥേവ ¶ [ആസിംസേഥേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, യഥാ ഇച്ഛിം തഥാ അഹൂതി.
മഹാസീലവജാതകം പഠമം.
൫൨. ചൂളജനകജാതകം
വായമേഥേവ പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, ഉദകാ ഥലമുബ്ഭതന്തി.
ചൂളജനകജാതകം ദുതിയം.
൫൩. പുണ്ണപാതിജാതകം
തഥേവ ¶ പുണ്ണാ പാതിയോ, അഞ്ഞായം വത്തതേ കഥാ;
ആകാരണേന [ആകാരകേന (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാനാമി, ന ചായം ഭദ്ദികാ സുരാതി.
പുണ്ണപാതിജാതകം തതിയം.
൫൪. കിംഫലജാതകം
നായം ¶ രുക്ഖോ ദുരാരുഹോ, നപി ഗാമതോ ആരകാ;
ആകാരണേന ജാനാമി, നായം സാദുഫലോ ദുമോതി.
കിംഫലജാതകം ചതുത്ഥം.
൫൫. പഞ്ചാവുധജാതകം
യോ അലീനേന ചിത്തേന, അലീനമനസോ നരോ;
ഭാവേതി കുസലം ധമ്മം, യോഗക്ഖേമസ്സ പത്തിയാ;
പാപുണേ അനുപുബ്ബേന, സബ്ബസംയോജനക്ഖയന്തി.
പഞ്ചാവുധജാതകം പഞ്ചമം.
൫൬. കഞ്ചനക്ഖന്ധജാതകം
യോ ¶ പഹട്ഠേന ചിത്തേന, പഹട്ഠമനസോ നരോ;
ഭാവേതി കുസലം ധമ്മം, യോഗക്ഖേമസ്സ പത്തിയാ;
പാപുണേ അനുപുബ്ബേന, സബ്ബസംയോജനക്ഖയന്തി.
കഞ്ചനക്ഖന്ധജാതകം ഛട്ഠം.
൫൭. വാനരിന്ദജാതകം
യസ്സേതേ ചതുരോ ധമ്മാ, വാനരിന്ദ യഥാ തവ;
സച്ചം ധമ്മോ ധിതി [ധിതീ (സീ. പീ.)] ചാഗോ, ദിട്ഠം സോ അതിവത്തതീതി.
വാനരിന്ദജാതകം സത്തമം.
൫൮. തയോധമ്മജാതകം
യസ്സേതേ ¶ ¶ ച [യസ്സ ഏതേ (സീ. പീ.)] തയോ ധമ്മാ, വാനരിന്ദ യഥാ തവ;
ദക്ഖിയം സൂരിയം പഞ്ഞാ, ദിട്ഠം സോ അതിവത്തതീതി.
തയോധമ്മജാതകം അട്ഠമം.
൫൯. ഭേരിവാദകജാതകം
ധമേ ധമേ നാതിധമേ, അതിധന്തഞ്ഹി പാപകം;
ധന്തേന ഹി സതം ലദ്ധം, അതിധന്തേന നാസിതന്തി.
ഭേരിവാദകജാതകം നവമം.
൬൦. സങ്ഖധമജാതകം
ധമേ ധമേ നാതിധമേ, അതിധന്തഞ്ഹി പാപകം;
ധന്തേനാധിഗതാ ഭോഗാ, തേ താതോ വിധമീ ധമന്തി.
സങ്ഖധമജാതകം ദസമം.
ആസീസവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
യഥാ ¶ ഇച്ഛിം തഥാഹുദകാ ഥലാ, സുര സാദുഫലോ ച അലീനമനോ;
സമ്പഹട്ഠമനോ ¶ ചതുരോ ച തയോ, സതലദ്ധക ഭോഗധനേന ദസാതി.
൭. ഇത്ഥിവഗ്ഗോ
൬൧. അസാതമന്തജാതകം
അസാ ലോകിത്ഥിയോ നാമ, വേലാ താസം ന വിജ്ജതി;
സാരത്താ ച പഗബ്ഭാ ച, സിഖീ സബ്ബഘസോ യഥാ;
താ ഹിത്വാ പബ്ബജിസ്സാമി, വിവേകമനുബ്രൂഹയന്തി.
അസാതമന്തജാതകം പഠമം.
൬൨. അണ്ഡഭൂതജാതകം
യം ¶ ബ്രാഹ്മണോ അവാദേസി, വീണം സമുഖവേഠിതോ;
അണ്ഡഭൂതാ ഭതാ ഭരിയാ, താസു കോ ജാതു വിസ്സസേതി.
അണ്ഡഭൂതജാതകം ദുതിയം.
൬൩. തക്കപണ്ഡിതജാതകം
കോധനാ അകതഞ്ഞൂ ച, പിസുണാ മിത്തഭേദികാ [പിസുണാ ച വിഭേദികാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ബ്രഹ്മചരിയം ചര ഭിക്ഖു, സോ സുഖം ന വിഹാഹസീതി [പിഹാഹിസീതി (സീ. സ്യാ. പീ.), വിഹായസി (ക.)].
തക്കപണ്ഡിതജാതകം [തക്കജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ. അട്ഠ.)] തതിയം.
൬൪. ദുരാജാനജാതകം
മാ ¶ സു നന്ദി ഇച്ഛതി മം, മാ സു സോചി ന മിച്ഛതി [ന ഇച്ഛതി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഥീനം ഭാവോ ദുരാജാനോ, മച്ഛസ്സേവോദകേ ഗതന്തി.
ദുരാജാനജാതകം ചതുത്ഥം.
൬൫. അനഭിരതിജാതകം
യഥാ ¶ നദീ ച പന്ഥോ ച, പാനാഗാരം സഭാ പപാ;
ഏവം ലോകിത്ഥിയോ നാമ, നാസം കുജ്ഝന്തി പണ്ഡിതാതി.
അനഭിരതിജാതകം പഞ്ചമം.
൬൬. മുദുലക്ഖണജാതകം
ഏകാ ഇച്ഛാ പുരേ ആസി, അലദ്ധാ മുദുലക്ഖണം;
യതോ ലദ്ധാ അളാരക്ഖീ, ഇച്ഛാ ഇച്ഛം വിജായഥാതി.
മുദുലക്ഖണജാതകം ഛട്ഠം.
൬൭. ഉച്ഛങ്ഗജാതകം
ഉച്ഛങ്ഗേ ദേവ മേ പുത്തോ, പഥേ ധാവന്തിയാ പതി;
തഞ്ച ദേസം ന പസ്സാമി, യതോ സോദരിയമാനയേതി [സോദരിയം നയേ (ക.)].
ഉച്ഛങ്ഗജാതകം സത്തമം.
൬൮. സാകേതജാതകം
യസ്മിം ¶ ¶ മനോ നിവിസതി, ചിത്തഞ്ചാപി [ചിത്തം വാപി (കത്ഥചി)] പസീദതി;
അദിട്ഠപുബ്ബകേ പോസേ, കാമം തസ്മിമ്പി വിസ്സസേതി.
സാകേതജാതകം അട്ഠമം.
൬൯. വിസവന്തജാതകം
ധിരത്ഥു തം വിസം വന്തം, യമഹം ജീവിതകാരണാ;
വന്തം പച്ചാവമിസ്സാമി [പച്ചാഹരിസ്സാമി (ക.)], മതം മേ ജീവിതാ വരന്തി.
വിസവന്തജാതകം നവമം.
൭൦. കുദ്ദാലജാതകം
ന തം ജിതം സാധു ജിതം, യം ജിതം അവജീയതി;
തം ഖോ ജിതം സാധു ജിതം, യം ജിതം നാവജീയതീതി.
കുദ്ദാലജാതകം ദസമം.
ഇത്ഥിവഗ്ഗോ സത്തമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സിഖീസബ്ബഘസോപി ¶ ച വീണവരോ, പിസുണാ മിത്തഭേദികാ നന്ദീ നദീ;
മുദുലക്ഖണ സോദരിയാ ച മനോ, വിസ സാധുജിതേന ഭവന്തി ദസാതി.
൮. വരുണവഗ്ഗോ
൭൧. വരുണജാതകം
യോ ¶ പുബ്ബേ കരണീയാനി, പച്ഛാ സോ കാതുമിച്ഛതി;
വരുണകട്ഠ [വരണകട്ഠ (സീ. പീ.)] ഭഞ്ജോവ, സ പച്ഛാ മനുതപ്പതീതി.
വരുണജാതകം പഠമം.
൭൨. സീലവഹത്ഥിജാതകം
അകതഞ്ഞുസ്സ ¶ പോസസ്സ, നിച്ചം വിവരദസ്സിനോ;
സബ്ബം ചേ പഥവിം [പഠവിം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദജ്ജാ, നേവ നം അഭിരാധയേതി.
സീലവഹത്ഥിജാതകം ദുതിയം.
൭൩. സച്ചംകിരജാതകം
സച്ചം കിരേവമാഹംസു, നരാ ഏകച്ചിയാ ഇധ;
കട്ഠം നിപ്ലവിതം [വിപ്ലാവിതം (സീ. പീ.)] സേയ്യോ, ന ത്വേവേകച്ചിയോ നരോതി.
സച്ചംകിരജാതകം തതിയം.
൭൪. രുക്ഖധമ്മജാതകം
സാധൂ സമ്ബഹുലാ ഞാതീ, അപി രുക്ഖാ അരഞ്ഞജാ;
വാതോ ¶ വഹതി ഏകട്ഠം, ബ്രഹന്തമ്പി വനപ്പതിന്തി.
രുക്ഖധമ്മജാതകം ചതുത്ഥം.
൭൫. മച്ഛജാതകം
അഭിത്ഥനയ ¶ പജ്ജുന്ന, നിധിം കാകസ്സ നാസയ;
കാകം സോകായ രന്ധേഹി, മഞ്ച സോകാ പമോചയാതി.
മച്ഛജാതകം പഞ്ചമം.
൭൬. അസങ്കിയജാതകം
അസങ്കിയോമ്ഹി ഗാമമ്ഹി, അരഞ്ഞേ നത്ഥി മേ ഭയം;
ഉജും മഗ്ഗം സമാരൂള്ഹോ, മേത്തായ കരുണായ ചാതി.
അസങ്കിയജാതകം ഛട്ഠം.
൭൭. മഹാസുപിനജാതകം
ഉസഭാ ¶ രുക്ഖാ ഗാവിയോ ഗവാ ച, അസ്സോ കംസോ സിങ്ഗാലീ [സിഗാസീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ച കുമ്ഭോ;
പോക്ഖരണീ ച അപാകചന്ദനം, ലാബൂനി സീദന്തി സിലാ പ്ലവന്തി.
മണ്ഡൂകിയോ കണ്ഹസപ്പേ ഗിലന്തി, കാകം സുപണ്ണാ പരിവാരയന്തി;
തസാ ¶ വകാ ഏളകാനം ഭയാഹി, വിപരിയാസോ [വിപരിയായോ (സ്യാ. ക.)] വത്തതി നയിധ മത്ഥീതി.
മഹാസുപിനജാതകം സത്തമം.
൭൮. ഇല്ലിസജാതകം
ഉഭോ ഖഞ്ജാ ഉഭോ കുണീ, ഉഭോ വിസമചക്ഖുകാ [ചക്ഖുലാ (സീ. പീ.)];
ഉഭിന്നം പിളകാ [പീളകാ (സ്യാ.)] ജാതാ, നാഹം പസ്സാമി ഇല്ലിസന്തി.
ഇല്ലിസജാതകം അട്ഠമം.
൭൯. ഖരസ്സരജാതകം
യതോ ¶ വിലുത്താ ച ഹതാ ച ഗാവോ, ദഡ്ഢാനി ഗേഹാനി ജനോ ച നീതോ;
അഥാഗമാ പുത്തഹതായ പുത്തോ, ഖരസ്സരം ഡിണ്ഡിമം [ദേണ്ഡിമം (സീ. സ്യാ. പീ.), ഡിന്ദിമം (ക.)] വാദയന്തോതി.
ഖരസ്സരജാതകം നവമം.
൮൦. ഭീമസേനജാതകം
യം തേ പവികത്ഥിതം പുരേ, അഥ തേ പൂതിസരാ സജന്തി പച്ഛാ;
ഉഭയം ¶ ന സമേതി ഭീമസേന, യുദ്ധകഥാ ച ഇദഞ്ച തേ വിഹഞ്ഞന്തി.
ഭീമസേനജാതകം ദസമം.
വരുണവഗ്ഗോ [വരണവഗ്ഗോ (സീ. പീ.)] അട്ഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരുണാ അകതഞ്ഞൂവരേ തു സച്ചവരം, സവനപ്പതിനാ ച അഭിത്ഥനയ;
കരുണായ സിലാപ്ലവ ഇല്ലിസതോ, പുന ഡിണ്ഡിമപൂതിസരേന ദസാതി.
൯. അപായിമ്ഹവഗ്ഗോ
൮൧. സുരാപാനജാതകം
അപായിമ്ഹ ¶ അനച്ചിമ്ഹ, അഗായിമ്ഹ രുദിമ്ഹ ച;
വിസഞ്ഞികരണിം പിത്വാ [പീത്വാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ദിട്ഠാ നാഹുമ്ഹ വാനരാതി.
സുരാപാനജാതകം പഠമം.
൮൨. മിത്തവിന്ദകജാതകം
അതിക്കമ്മ ¶ ¶ രമണകം, സദാമത്തഞ്ച ദൂഭകം;
സ്വാസി പാസാണമാസീനോ, യസ്മാ ജീവം ന മോക്ഖസീതി.
മിത്തവിന്ദകജാതകം ദുതിയം.
൮൩. കാലകണ്ണിജാതകം
മിത്തോ ഹവേ സത്തപദേന ഹോതി, സഹായോ പന ദ്വാദസകേന ഹോതി;
മാസഡ്ഢമാസേന ച ഞാതി ഹോതി, തതുത്തരിം അത്തസമോപി ഹോതി;
സോഹം കഥം അത്തസുഖസ്സ ഹേതു, ചിരസന്ഥുതം [ചിരസന്ധവം (ക.), ചിരസത്ഥുനം (പീ.)] കാളകണ്ണിം ജഹേയ്യന്തി.
കാലകണ്ണിജാതകം തതിയം.
൮൪. അത്ഥസ്സദ്വാരജാതകം
ആരോഗ്യമിച്ഛേ പരമഞ്ച ലാഭം, സീലഞ്ച വുദ്ധാനുമതം സുതഞ്ച;
ധമ്മാനുവത്തീ ച അലീനതാ ച, അത്ഥസ്സ ദ്വാരാ പമുഖാ ഛളേതേതി.
അത്ഥസ്സദ്വാരജാതകം ചതുത്ഥം.
൮൫. കിംപക്കജാതകം
ആയതിം ¶ ദോസം നാഞ്ഞായ, യോ കാമേ പടിസേവതി;
വിപാകന്തേ ഹനന്തി നം, കിംപക്കമിവ ഭക്ഖിതന്തി.
കിംപക്കജാതകം പഞ്ചമം.
൮൬. സീലവീമംസകജാതകം
സീലം ¶ കിരേവ കല്യാണം, സീലം ലോകേ അനുത്തരം;
പസ്സ ഘോരവിസോ നാഗോ, സീലവാതി ന ഹഞ്ഞതീതി.
സീലവീമംസകജാതകം ഛട്ഠം.
൮൭. മങ്ഗലജാതകം
യസ്സ ¶ മങ്ഗലാ സമൂഹതാസേ [സമൂഹതാ (സീ. സ്യാ. പീ. സു. നി. ൩൬൨], ഉപ്പാതാ [ഉപ്പാദാ (പീ.)] സുപിനാ ച ലക്ഖണാ ച;
സോ [സ (സീ. പീ. ക.)] മങ്ഗലദോസവീതിവത്തോ, യുഗയോഗാധിഗതോ ന ജാതുമേതീതി.
മങ്ഗലജാതകം സത്തമം.
൮൮. സാരമ്ഭജാതകം
കല്യാണിമേവ മുഞ്ചേയ്യ, ന ഹി മുഞ്ചേയ്യ പാപികം;
മോക്ഖോ കല്യാണിയാ സാധു, മുത്വാ തപ്പതി പാപികന്തി.
സാരമ്ഭജാതകം അട്ഠമം.
൮൯. കുഹകജാതകം
വാചാവ ¶ കിര തേ ആസി, സണ്ഹാ സഖിലഭാണിനോ;
തിണമത്തേ അസജ്ജിത്ഥോ, നോ ച നിക്ഖസതം ഹരന്തി.
കുഹകജാതകം നവമം.
൯൦. അകതഞ്ഞുജാതകം
യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, കതത്ഥോ നാവബുജ്ഝതി;
പച്ഛാ കിച്ചേ സമുപ്പന്നേ, കത്താരം നാധിഗച്ഛതീതി.
അകതഞ്ഞുജാതകം ദസമം.
അപായിമ്ഹവഗ്ഗോ നവമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അപായിമ്ഹ ച ദൂഭകം സത്തപദം, ഛളദ്വര ച ആയതിനാ ച പുന;
അഹിസീലവ മങ്ഗലി പാപികസ്സാ, സതംനിക്ഖ കതത്ഥവരേന ദസാതി.
൧൦. ലിത്തവഗ്ഗോ
൯൧. ലിത്തജാതകം
ലിത്തം ¶ ¶ പരമേന തേജസാ, ഗിലമക്ഖം ¶ പുരിസോ ന ബുജ്ഝതി;
ഗില രേ ഗില പാപധുത്തക, പച്ഛാ തേ കടുകം ഭവിസ്സതീതി.
ലിത്തജാതകം പഠമം.
൯൨. മഹാസാരജാതകം
ഉക്കട്ഠേ സൂരമിച്ഛന്തി, മന്തീസു അകുതൂഹലം;
പിയഞ്ച അന്നപാനമ്ഹി, അത്ഥേ ജാതേ ച പണ്ഡിതന്തി.
മഹാസാരജാതകം ദുതിയം.
൯൩. വിസാസഭോജനജാതകം
ന വിസ്സസേ അവിസ്സത്ഥേ, വിസ്സത്ഥേപി ന വിസ്സസേ;
വിസ്സാസാ ഭയമന്വേതി, സീഹംവ മിഗമാതുകാതി [മിഗമാതുയാ (ക.)].
വിസാസഭോജനജാതകം തതിയം.
൯൪. ലോമഹംസജാതകം
സോതത്തോ സോസിന്ദോ [സോസീതോ (സീ. സ്യാ. പീ.), സോസിനോ (ക.)] ചേവ, ഏകോ ഭിംസനകേ വനേ;
നഗ്ഗോ ന ചഗ്ഗിമാസീനോ, ഏസനാപസുതോ മുനീതി.
ലോമഹംസജാതകം ചതുത്ഥം.
൯൫. മഹാസുദസ്സനജാതകം
അനിച്ചാ ¶ വത സങ്ഖാരാ, ഉപ്പാദവയധമ്മിനോ;
ഉപ്പജ്ജിത്വാ നിരുജ്ഝന്തി, തേസം വൂപസമോ സുഖോതി.
മഹാസുദസ്സനജാതകം പഞ്ചമം.
൯൬. തേലപത്തജാതകം
സമതിത്തികം ¶ അനവസേകം, തേലപത്തം യഥാ പരിഹരേയ്യ;
ഏവം സചിത്തമനുരക്ഖേ, പത്ഥയാനോ ദിസം അഗതപുബ്ബന്തി.
തേലപത്തജാതകം ഛട്ഠം.
൯൭. നാമസിദ്ധിജാതകം
ജീവകഞ്ച ¶ മതം ദിസ്വാ, ധനപാലിഞ്ച ദുഗ്ഗതം;
പന്ഥകഞ്ച വനേ മൂള്ഹം, പാപകോ പുനരാഗതോതി.
നാമസിദ്ധിജാതകം സത്തമം.
൯൮. കൂടവാണിജജാതകം
സാധു ¶ ഖോ പണ്ഡിതോ നാമ, ന ത്വേവ അതിപണ്ഡിതോ;
അതിപണ്ഡിതേന പുത്തേന, മനമ്ഹി ഉപകൂളിതോതി [ഉപകൂലിതോതി (സീ.), ഉപകുട്ഠിതോതി (സ്യാ.), ഉപകുടിതോ (ക.)].
കൂടവാണിജജാതകം അട്ഠമം.
൯൯. പരോസഹസ്സജാതകം
പരോസഹസ്സമ്പി സമാഗതാനം, കന്ദേയ്യും തേ വസ്സസതം അപഞ്ഞാ;
ഏകോവ സേയ്യോ പുരിസോ സപഞ്ഞോ, യോ ഭാസിതസ്സ വിജാനാതി അത്ഥന്തി.
പരോസഹസ്സജാതകം നവമം.
൧൦൦. അസാതരൂപജാതകം
അസാതം സാതരൂപേന, പിയരൂപേന അപ്പിയം;
ദുക്ഖം സുഖസ്സ രൂപേന, പമത്തമതിവത്തതീതി.
അസാതരൂപജാതകം ദസമം.
ലിത്തവഗ്ഗോ ദസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ഗിലമക്ഖകുതൂഹല ¶ ¶ മാതുകസ്സാ, മുനിനാ ച അനിച്ചത പത്തവരം;
ധനപാലിവരോ അതിപണ്ഡിതകോ, സപരോസഹസ്സഅസാതദസാതി.
മജ്ഝിമോ പണ്ണാസകോ.
൧൧. പരോസതവഗ്ഗോ
൧൦൧. പരോസതജാതകം
പരോസതം ¶ ചേപി സമാഗതാനം, ഝായേയ്യും തേ വസ്സസതം അപഞ്ഞാ;
ഏകോവ സേയ്യോ പുരിസോ സപഞ്ഞോ, യോ ഭാസിതസ്സ വിജാനാതി അത്ഥന്തി.
പരോസതജാതകം പഠമം.
൧൦൨. പണ്ണികജാതകം
യോ ദുക്ഖഫുട്ഠായ ഭവേയ്യ താണം, സോ മേ പിതാ ദുബ്ഭി [ദൂഭി (സീ. പീ.)] വനേ കരോതി;
സാ കസ്സ കന്ദാമി വനസ്സ മജ്ഝേ, യോ തായിതാ സോ സഹസം [സഹസാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] കരോതീതി.
പണ്ണികജാതകം ദുതിയം.
൧൦൩. വേരിജാതകം
യത്ഥ ¶ വേരീ നിവിസതി [നിവസതി (സീ. ക.)], ന വസേ തത്ഥ പണ്ഡിതോ;
ഏകരത്തം ദിരത്തം വാ, ദുക്ഖം വസതി വേരിസൂതി.
വേരിജാതകം തതിയം.
൧൦൪. മിത്തവിന്ദകജാതകം
ചതുബ്ഭി അട്ഠജ്ഝഗമാ, അട്ഠാഹിപി ച സോളസ;
സോളസാഹി ച ബാത്തിംസ [ബത്തിംസ (സീ. സ്യാ. പീ.)], അത്രിച്ഛം ചക്കമാസദോ;
ഇച്ഛാഹതസ്സ പോസസ്സ, ചക്കം ഭമതി മത്ഥകേതി.
മിത്തവിന്ദകജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൦൫. ദുബ്ബലകട്ഠജാതകം
ബഹുമ്പേതം ¶ ¶ വനേ കട്ഠം, വാതോ ഭഞ്ജതി ദുബ്ബലം;
തസ്സ ചേ ഭായസീ നാഗ, കിസോ നൂന ഭവിസ്സസീതി.
ദുബ്ബലകട്ഠജാതകം പഞ്ചമം.
൧൦൬. ഉദഞ്ചനീജാതകം
സുഖം വത മം ജീവന്തം [സുഖകം വത ജീവം (ക.)], പചമാനാ ഉദഞ്ചനീ;
ചോരീ ജായപ്പവാദേന, തേലം ലോണഞ്ച യാചതീതി.
ഉദഞ്ചനീജാതകം ഛട്ഠം.
൧൦൭. സാലിത്തകജാതകം
സാധു ¶ ഖോ സിപ്പകം നാമ, അപി യാദിസ കീദിസം;
പസ്സ ഖഞ്ജപ്പഹാരേന, ലദ്ധാ ഗാമാ ചതുദ്ദിസാതി.
സാലിത്തകജാതകം സത്തമം.
൧൦൮. ബാഹിയജാതകം
സിക്ഖേയ്യ സിക്ഖിതബ്ബാനി, സന്തി തച്ഛന്ദിനോ [സച്ഛന്ദിനോ (സീ. പീ.)] ജനാ;
ബാഹിയാ ഹി [പി (സീ. സ്യാ. പീ.)] സുഹന്നേന, രാജാനമഭിരാധയീതി.
ബാഹിയജാതകം അട്ഠമം.
൧൦൯. കുണ്ഡപൂവജാതകം
യഥന്നോ പുരിസോ ഹോതി, തഥന്നാ തസ്സ ദേവതാ;
ആഹരേതം കുണ്ഡപൂവം [കണം പൂവം (സീ. പീ.)], മാ മേ ഭാഗം വിനാസയാതി.
കുണ്ഡപൂവജാതകം നവമം.
൧൧൦. സബ്ബസംഹാരകപഞ്ഹജാതകം
സബ്ബസംഹാരകോ ¶ ¶ [സബ്ബസാഹാരകോ (ക.)] നത്ഥി, സുദ്ധം കങ്ഗു പവായതി;
അലികം ഭായതിയം ധുത്തീ, സച്ചമാഹ മഹല്ലികാതി.
സബ്ബസംഹാരകപഞ്ഹജാതകം ദസമം.
പരോസതവഗ്ഗോ ഏകാദസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സപരോസത തായിത വേരീ ¶ പുന, ഭമചക്കഥ നാഗസിരിവ്ഹയനോ;
സുഖകഞ്ച വത സിപ്പക ബാഹിയാ, കുണ്ഡപൂവ മഹല്ലികകാ ച ദസാതി.
൧൨. ഹംചിവഗ്ഗോ
൧൧൧. ഗദ്രഭപഞ്ഹജാതകം
ഹംചി [ഹംസി (സീ. സ്യാ.), ഹഞ്ചി (?)] തുവം ഏവമഞ്ഞസി സേയ്യോ, പുത്തേന പിതാതി രാജസേട്ഠ;
ഹന്ദസ്സതരസ്സ തേ അയം, അസ്സതരസ്സ ഹി ഗദ്രഭോ പിതാതി.
ഗദ്രഭപഞ്ഹജാതകം പഠമം.
൧൧൨. അമരാദേവീപഞ്ഹജാതകം
യേന സത്തുബിലങ്ഗാ ച, ദിഗുണപലാസോ ച പുപ്ഫിതോ;
യേന ദദാമി [യേനാ’ദാമി (സീ. സ്യാ.)] തേന വദാമി, യേന ന ദദാമി [യേന നാ’ദാമി (സീ. സ്യാ.)] ന തേന വദാമി;
ഏസ ¶ മഗ്ഗോ യവമജ്ഝകസ്സ, ഏതം ഛന്നപഥം വിജാനാഹീതി.
അമരാദേവീപഞ്ഹജാതകം ദുതിയം.
൧൧൩. സിങ്ഗാലജാതകം
സദ്ദഹാസി ¶ സിങ്ഗാലസ്സ [സിഗാലസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)], സുരാപീതസ്സ ബ്രാഹ്മണ;
സിപ്പികാനം സതം നത്ഥി, കുതോ കംസസതാ ദുവേതി.
സിങ്ഗാലജാതകം തതിയം.
൧൧൪. മിതചിന്തിജാതകം
ബഹുചിന്തീ ¶ അപ്പചിന്തീ, ഉഭോ ജാലേ അബജ്ഝരേ;
മിതചിന്തീ പമോചേസീ, ഉഭോ തത്ഥ സമാഗതാതി.
മിതചിന്തിജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൧൫. അനുസാസികജാതകം
യായഞ്ഞ [യായഞ്ഞേ (ക.)] മനുസാസതി, സയം ലോലുപ്പചാരിനീ;
സായം വിപക്ഖികാ സേതി, ഹതാ ചക്കേന സാസികാതി [സാലികാതി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
അനുസാസികജാതകം പഞ്ചമം.
൧൧൬. ദുബ്ബചജാതകം
അതികരമകരാചരിയ ¶ , മയ്ഹമ്പേതം ന രുച്ചതി;
ചതുത്ഥേ ലങ്ഘയിത്വാന, പഞ്ചമായസി ആവുതോതി.
ദുബ്ബചജാതകം ഛട്ഠം.
൧൧൭. തിത്തിരജാതകം
അച്ചുഗ്ഗതാതിലപതാ [അതിബലതാ (സീ. സ്യാ. പീ.), അതിലപകാ (കത്ഥചി)], അതിവേലം പഭാസിതാ;
വാചാ ഹനതി ദുമ്മേധം, തിത്തിരംവാതിവസ്സിതന്തി.
തിത്തിരജാതകം സത്തമം.
൧൧൮. വട്ടകജാതകം
നാചിന്തയന്തോ പുരിസോ, വിസേസമധിഗച്ഛതി;
ചിന്തിതസ്സ ഫലം പസ്സ, മുത്തോസ്മി വധബന്ധനാതി.
വട്ടകജാതകം അട്ഠമം.
൧൧൯. അകാലരാവിജാതകം
അമാതാപിതരസംവദ്ധോ ¶ [പിതരി (സീ. പീ.), പിതു (സ്യാ.)], അനാചേരകുലേ വസം;
നായം കാലം അകാലം വാ, അഭിജാനാതി കുക്കുടോതി.
അകാലരാവിജാതകം നവമം.
൧൨൦. ബന്ധനമോക്ഖജാതകം
അബദ്ധാ ¶ ¶ തത്ഥ ബജ്ഝന്തി, യത്ഥ ബാലാ പഭാസരേ;
ബദ്ധാപി തത്ഥ മുച്ചന്തി, യത്ഥ ധീരാ പഭാസരേതി.
ബന്ധനമോക്ഖജാതകം ദസമം.
ഹംചിവഗ്ഗോ [ഹംസിവഗ്ഗോ (സീ. സ്യാ.)] ദ്വാദസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ഗദ്രഭ സത്തുവ കംസസതം, ബഹുചിന്തി സാസികായാതികര;
അതിവേല വിസേസമനാചരിയോവ, ധീരാപഭാസരതേന ദസാതി.
൧൩. കുസനാളിവഗ്ഗോ
൧൨൧. കുസനാളിജാതകം
കരേ സരിക്ഖോ അഥ വാപി സേട്ഠോ, നിഹീനകോ വാപി കരേയ്യ ഏകോ;
കരേയ്യുമേതേ [കരേയ്യും തേ (സീ. പീ.)] ബ്യസനേ ഉത്തമത്ഥം, യഥാ അഹം കുസനാളി രുചായന്തി.
കുസനാളിജാതകം പഠമം.
൧൨൨. ദുമ്മേധജാതകം
യസം ¶ ¶ ലദ്ധാന ദുമ്മേധോ, അനത്ഥം ചരതി അത്തനോ;
അത്തനോ ച പരേസഞ്ച, ഹിംസായ പടിപജ്ജതീതി.
ദുമ്മേധജാതകം ദുതിയം.
൧൨൩. നങ്ഗലീസജാതകം
അസബ്ബത്ഥഗാമിം വാചം, ബാലോ സബ്ബത്ഥ ഭാസതി;
നായം ദധിം വേദി ന [ന വേദി (ക.)] നങ്ഗലീസം, ദധിപ്പയം [ദധിമ്പയം (സീ. പീ.)] മഞ്ഞതി നങ്ഗലീസന്തി.
നങ്ഗലീസജാതകം തതിയം.
൧൨൪. അമ്ബജാതകം
വായമേഥേവ ¶ പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
വായാമസ്സ ഫലം പസ്സ, ഭുത്താ അമ്ബാ അനീതിഹന്തി.
അമ്ബജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൨൫. കടാഹകജാതകം
ബഹുമ്പി സോ വികത്ഥേയ്യ, അഞ്ഞം ജനപദം ഗതോ;
അന്വാഗന്ത്വാന ദൂസേയ്യ, ഭുഞ്ജ ഭോഗേ കടാഹകാതി.
കടാഹകജാതകം പഞ്ചമം.
൧൨൬. അസിലക്ഖണജാതകം
തദേവേകസ്സ ¶ [തഥേവേകസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ. അട്ഠ. മൂലപാഠോ)] കല്യാണം, തദേവേകസ്സ പാപകം;
തസ്മാ സബ്ബം ന കല്യാണം, സബ്ബം വാപി ന പാപകന്തി.
അസിലക്ഖണജാതകം ഛട്ഠം.
൧൨൭. കലണ്ഡുകജാതകം
തേ ദേസാ താനി വത്ഥൂനി, അഹഞ്ച വനഗോചരോ;
അനുവിച്ച ഖോ തം ഗണ്ഹേയ്യും, പിവ [പിപ (സീ. പീ.)] ഖീരം കലണ്ഡുകാതി.
കലണ്ഡുകജാതകം സത്തമം.
൧൨൮. ബിളാരവതജാതകം
യോ ¶ വേ ധമ്മം ധജം [ധമ്മധജം (സ്യാ. പീ. ക.)] കത്വാ, നിഗൂള്ഹോ പാപമാചരേ;
വിസ്സാസയിത്വാ ഭൂതാനി, ബിളാരം നാമ തം വതന്തി.
ബിളാരവതജാതകം അട്ഠമം.
൧൨൯. അഗ്ഗികഭാരദ്വാജജാതകം
നായം സിഖാ പുഞ്ഞഹേതു, ഘാസഹേതു അയം സിഖാ;
നാങ്ഗുട്ഠഗണനം യാതി, അലം തേ ഹോതു അഗ്ഗികാതി.
അഗ്ഗികഭാരദ്വാജജാതകം നവമം.
൧൩൦. കോസിയജാതകം
യഥാ ¶ ¶ വാചാ ച ഭുഞ്ജസ്സു, യഥാ ഭുത്തഞ്ച ബ്യാഹര;
ഉഭയം തേ ന സമേതി, വാചാ ഭുത്തഞ്ച കോസിയേതി.
കോസിയജാതകം ദസമം.
കുസനാളിവഗ്ഗോ [സരിക്ഖവഗ്ഗോ (ക.)] തേരസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
കുസനാളിസിരിവ്ഹയനോ ച യസം, ദധി മമ്ബ കടാഹകപഞ്ചമകോ;
അഥ പാപക ഖീര ബിളാരവതം, സിഖി കോസിയസവ്ഹയനേന ദസാതി.
൧൪. അസമ്പദാനവഗ്ഗോ
൧൩൧. അസമ്പദാനജാതകം
അസമ്പദാനേനിതരീതരസ്സ, ബാലസ്സ മിത്താനി കലീ ഭവന്തി;
തസ്മാ ഹരാമി ഭുസം അഡ്ഢമാനം, മാ മേ മിത്തി ജീയിത്ഥ സസ്സതായന്തി.
അസമ്പദാനജാതകം പഠമം.
൧൩൨. ഭീരുകജാതകം
കുസലൂപദേസേ ¶ ¶ ധിതിയാ ദള്ഹായ ച, അനിവത്തിതത്താഭയഭീരുതായ [അവത്ഥിതത്താഭയഭീരുതായ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ച;
ന രക്ഖസീനം വസമാഗമിമ്ഹസേ, സ സോത്ഥിഭാവോ മഹതാ ഭയേന മേതി.
ഭീരുക [പഞ്ചഗരുക (സീ. പീ.), പഞ്ചഭീരുക (സ്യാ.), അഭയഭീരുത§(?)] ജാതകം ദുതിയം.
൧൩൩. ഘതാസനജാതകം
ഖേമം യഹിം തത്ഥ അരീ ഉദീരിതോ [അരി ഉദ്ധരിതോ (ക.)], ദകസ്സ മജ്ഝേ ജലതേ ഘതാസനോ;
ന അജ്ജ വാസോ മഹിയാ മഹീരുഹേ, ദിസാ ഭജവ്ഹോ സരണാജ്ജ നോ ഭയന്തി.
ഘതാസനജാതകം തതിയം.
൧൩൪. ഝാനസോധനജാതകം
യേ ¶ സഞ്ഞിനോ തേപി ദുഗ്ഗതാ, യേപി അസഞ്ഞിനോ തേപി ദുഗ്ഗതാ;
ഏതം ഉഭയം വിവജ്ജയ, തം ¶ സമാപത്തിസുഖം അനങ്ഗണന്തി.
ഝാനസോധനജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൩൫. ചന്ദാഭജാതകം
ചന്ദാഭം സൂരിയാഭഞ്ച, യോധ പഞ്ഞായ ഗാധതി.
അവിതക്കേന ഝാനേന, ഹോതി ആഭസ്സരൂപഗോതി.
ചന്ദാഭജാതകം പഞ്ചമം.
൧൩൬. സുവണ്ണഹംസജാതകം
യം ¶ ലദ്ധം തേന തുട്ഠബ്ബം, അതിലോഭോ ഹി പാപകോ;
ഹംസരാജം ഗഹേത്വാന, സുവണ്ണാ പരിഹായഥാതി.
സുവണ്ണഹംസജാതകം ഛട്ഠം.
൧൩൭. ബബ്ബുജാതകം
യത്ഥേകോ ലഭതേ ബബ്ബു, ദുതിയോ തത്ഥ ജായതി;
തതിയോ ച ചതുത്ഥോ ച, ഇദം തേ ബബ്ബുകാ ബിലന്തി.
ബബ്ബുജാതകം സത്തമം.
൧൩൮. ഗോധജാതകം
കിം തേ ജടാഹി ദുമ്മേധ, കിം തേ അജിനസാടിയാ;
അബ്ഭന്തരം ¶ തേ ഗഹനം, ബാഹിരം പരിമജ്ജസീതി.
ഗോധജാതകം അട്ഠമം.
൧൩൯. ഉഭതോഭട്ഠജാതകം
അക്ഖീ ഭിന്നാ പടോ നട്ഠോ, സഖിഗേഹേ ച ഭണ്ഡനം;
ഉഭതോ പദുട്ഠാ കമ്മന്താ [പദുട്ഠകമ്മന്തോ (സീ.), പദുട്ഠോ കമ്മന്തോ (പീ.)], ഉദകമ്ഹി ഥലമ്ഹി ചാതി.
ഉഭതോഭട്ഠജാതകം നവമം.
൧൪൦. കാകജാതകം
നിച്ചം ¶ ഉബ്ബിഗ്ഗഹദയാ, സബ്ബലോകവിഹേസകാ;
തസ്മാ നേസം വസാ നത്ഥി, കാകാനമ്ഹാക [കാകാനസ്മാക (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഞാതിനന്തി.
കാകജാതകം ദസമം.
അസമ്പദാനവഗ്ഗോ ചുദ്ദസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ഇതരീതര ¶ രക്ഖസി ഖേമിയോ ച, പരോസതപഞ്ഹേന ആഭസ്സരോ പുന;
അഥ ഹംസവരുത്തമബബ്ബുജടം, പടനട്ഠക കാകവരേന ദസാതി.
൧൫. കകണ്ടകവഗ്ഗോ
൧൪൧. ഗോധജാതകം
ന ¶ പാപജനസംസേവീ, അച്ചന്തസുഖമേധതി;
ഗോധാകുലം [ഗോധക്കുലം (ക.)] കകണ്ടാവ [കകണ്ടകാ (ക.)], കലിം പാപേതി അത്തനന്തി.
ഗോധജാതകം പഠമം.
൧൪൨. സിങ്ഗാലജാതകം
ഏതഞ്ഹി തേ ദുരാജാനം, യം സേസി മതസായികം;
യസ്സ തേ കഡ്ഢമാനസ്സ, ഹത്ഥാ ദണ്ഡോ ന മുച്ചതീതി.
സിങ്ഗാലജാതകം ദുതിയം.
൧൪൩. വിരോചജാതകം
ലസീ ച തേ നിപ്ഫലിതാ, മത്ഥകോ ച പദാലിതോ [വിദാലിതോ (സീ. പീ.)];
സബ്ബാ തേ ഫാസുകാ ഭഗ്ഗാ, അജ്ജ ഖോ ത്വം വിരോചസീതി.
വിരോചജാതകം തതിയം.
൧൪൪. നങ്ഗുട്ഠജാതകം
ബഹുമ്പേതം ¶ അസബ്ഭി [ബഹുപേതമസബ്ഭി (ക.)] ജാതവേദ, യം തം വാലധിനാഭിപൂജയാമ;
മംസാരഹസ്സ ¶ നത്ഥജ്ജ മംസം, നങ്ഗുട്ഠമ്പി ഭവം പടിഗ്ഗഹാതൂതി.
നങ്ഗുട്ഠജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൪൫. രാധജാതകം
ന ¶ ത്വം രാധ വിജാനാസി, അഡ്ഢരത്തേ അനാഗതേ;
അബ്യയതം [അബ്യായതം (സീ. സ്യാ. പീ.), അബ്യത്തതം (?)] വിലപസി, വിരത്താ കോസിയായനേതി.
രാധജാതകം പഞ്ചമം.
൧൪൬. സമുദ്ദകാകജാതകം
അപി നു ഹനുകാ സന്താ, മുഖഞ്ച പരിസുസ്സതി;
ഓരമാമ ന പാരേമ, പൂരതേവ മഹോദധീതി.
സമുദ്ദകാകജാതകം ഛട്ഠം.
൧൪൭. പുപ്ഫരത്തജാതകം
നയിദം ദുക്ഖം അദും ദുക്ഖം, യം മം തുദതി വായസോ;
യം സാമാ പുപ്ഫരത്തേന, കത്തികം നാനുഭോസ്സതീതി.
പുപ്ഫരത്തജാതകം സത്തമം.
൧൪൮. സിങ്ഗാലജാതകം
നാഹം ¶ പുനം ന ച പുനം, ന ചാപി അപുനപ്പുനം;
ഹത്ഥിബോന്ദിം പവേക്ഖാമി, തഥാ ഹി ഭയതജ്ജിതോതി.
സിങ്ഗാലജാതകം അട്ഠമം.
൧൪൯. ഏകപണ്ണജാതകം
ഏകപണ്ണോ അയം രുക്ഖോ, ന ഭൂമ്യാ ചതുരങ്ഗുലോ;
ഫലേന വിസകപ്പേന, മഹായം കിം ഭവിസ്സതീതി.
ഏകപണ്ണജാതകം നവമം.
൧൫൦. സഞ്ജീവജാതകം
അസന്തം ¶ ¶ യോ പഗ്ഗണ്ഹാതി, അസന്തം ചൂപസേവതി;
തമേവ ഘാസം കുരുതേ, ബ്യഗ്ഘോ സഞ്ജീവകോ യഥാതി.
സഞ്ജീവജാതകം ദസമം.
കകണ്ടക [പാപസേവന (ക.)] വഗ്ഗോ പന്നരസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സുഖമേധതി ദണ്ഡവരോ ച പുന, ലസി വാലധി പഞ്ചമരാധവരോ;
സമഹോദധി ¶ കത്തിക ബോന്ദി പുന, ചതുരങ്ഗുലബ്യഗ്ഘവരേന ദസാതി.
(ഉപരിമോ പണ്ണാസകോ.) [( ) സീഹളപോത്ഥകേയേവ ദിസ്സതി]
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
അപണ്ണകം സീലവഗ്ഗകുരുങ്ഗ, കുലാവകം അത്ഥകാമേന പഞ്ചമം;
ആസീസോ ഇത്ഥിവരുണം അപായി, ലിത്തവഗ്ഗേന തേ ദസ;
പരോസതം ഹംചി കുസനാളി [ഹംസി സരിക്ഖം (സബ്ബത്ഥ)], അസമ്പദം കകണ്ടകവഗ്ഗോ.
ഏകനിപാതമ്ഹിലങ്കതന്തി.
ഏകകനിപാതം നിട്ഠിതം.
൨. ദുകനിപാതോ
൧. ദള്ഹവഗ്ഗോ
൧൫൧. രാജോവാദജാതകം (൨-൧-൧)
ദള്ഹം ¶ ¶ ¶ ദള്ഹസ്സ ഖിപതി, ബല്ലികോ [മല്ലികോ (സീ. പീ.)] മുദുനാ മുദും;
സാധുമ്പി സാധുനാ ജേതി, അസാധുമ്പി അസാധുനാ;
ഏതാദിസോ അയം രാജാ, മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥി.
അക്കോധേന ജിനേ കോധം, അസാധും സാധുനാ ജിനേ;
ജിനേ കദരിയം ദാനേന, സച്ചേനാലികവാദിനം;
ഏതാദിസോ അയം രാജാ, മഗ്ഗാ ഉയ്യാഹി സാരഥീതി.
രാജോവാദജാതകം പഠമം.
൧൫൨. അസമേക്ഖിതകമ്മന്തം, തുരിതാഭിനിപാതിനം.
സാനി കമ്മാനി തപ്പേന്തി, ഉണ്ഹംവജ്ഝോഹിതം മുഖേ.
സീഹോ ച സീഹനാദേന, ദദ്ദരം അഭിനാദയി;
സുത്വാ സീഹസ്സ നിഗ്ഘോസം, സിങ്ഗാലോ [സിഗാലോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദദ്ദരേ വസം;
ഭീതോ സന്താസമാപാദി, ഹദയഞ്ചസ്സ അപ്ഫലീതി.
സിങ്ഗാലജാതകം [സിഗാലജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദുതിയം.
൧൫൩. സൂകരജാതകം (൨-൧-൩)
ചതുപ്പദോ ¶ അഹം സമ്മ, ത്വമ്പി സമ്മ ചതുപ്പദോ;
ഏഹി സമ്മ [സീഹ (സീ. പീ.)] നിവത്തസ്സു, കിം നു ഭീതോ പലായസി.
അസുചി ¶ പൂതിലോമോസി, ദുഗ്ഗന്ധോ വാസി സൂകര;
സചേ യുജ്ഝിതുകാമോസി, ജയം സമ്മ ദദാമി തേതി.
സൂകരജാതകം തതിയം.
൧൫൪. ഉരഗജാതക (൨-൧-൪)
ഇധൂരഗാനം ¶ പവരോ പവിട്ഠോ, സേലസ്സ വണ്ണേന പമോക്ഖമിച്ഛം;
ബ്രഹ്മഞ്ച വണ്ണം [വക്കം (ക.)] അപചായമാനോ, ബുഭുക്ഖിതോ നോ വിതരാമി [വിസഹാമി (ക. സി. സ്യാ. പീ.)] ഭോത്തും.
സോ ബ്രഹ്മഗുത്തോ ചിരമേവ ജീവ, ദിബ്യാ ച തേ പാതുഭവന്തു ഭക്ഖാ;
യോ ബ്രഹ്മവണ്ണം അപചായമാനോ, ബുഭുക്ഖിതോ നോ വിതരാസി [സബ്ബത്ഥപി സമാനം] ഭോത്തുന്തി.
ഉരഗജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൫൫. ഭഗ്ഗജാതകം (൨-൧-൫)
ജീവ ¶ വസ്സസതം ഭഗ്ഗ [ഗഗ്ഗ (സീ. പീ.)], അപരാനി ച വീസതിം [വീസതി (സ്യാ. ക.)];
മാ മം പിസാചാ ഖാദന്തു, ജീവ ത്വം സരദോ സതം.
ത്വമ്പി വസ്സസതം ജീവ, അപരാനി ച വീസതിം;
വിസം പിസാചാ ഖാദന്തു, ജീവ ത്വം സരദോ സതന്തി.
ഭഗ്ഗജാതകം പഞ്ചമം.
൧൫൬. അലീനചിത്തജാതകം (൨-൧-൬)
അലീനചിത്തം നിസ്സായ, പഹട്ഠാ മഹതീ ചമൂ;
കോസലം സേനാസന്തുട്ഠം, ജീവഗ്ഗാഹം അഗാഹയി.
ഏവം നിസ്സയസമ്പന്നോ, ഭിക്ഖു ആരദ്ധവീരിയോ;
ഭാവയം കുസലം ധമ്മം, യോഗക്ഖേമസ്സ പത്തിയാ;
പാപുണേ അനുപുബ്ബേന, സബ്ബസംയോജനക്ഖയന്തി.
അലീനചിത്തജാതകം ഛട്ഠം.
൧൫൭. ഗുണജാതകം (൨-൧-൭)
യേന ¶ കാമം പണാമേതി, ധമ്മോ ബലവതം മിഗീ;
ഉന്നദന്തീ വിജാനാഹി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
അപി ¶ ചേപി ദുബ്ബലോ മിത്തോ, മിത്തധമ്മേസു തിട്ഠതി;
സോ ഞാതകോ ച ബന്ധു ച, സോ മിത്തോ സോ ച മേ സഖാ;
ദാഠിനി ¶ മാതിമഞ്ഞിത്ഥോ [മഞ്ഞിവോ (സ്യാ.), മഞ്ഞവ്ഹോ (ക.)], സിങ്ഗാലോ മമ പാണദോതി.
ഗുണജാതകം സത്തമം.
൧൫൮. സുഹനുജാതകം (൨-൧-൮)
നയിദം വിസമസീലേന, സോണേന സുഹനൂ സഹ;
സുഹനൂപി താദിസോയേവ, യോ സോണസ്സ സഗോചരോ.
പക്ഖന്ദിനാ പഗബ്ഭേന, നിച്ചം സന്ദാനഖാദിനാ;
സമേതി പാപം പാപേന, സമേതി അസതാ അസന്തി.
സുഹനുജാതകം അട്ഠമം.
൧൫൯. മോരജാതകം (൨-൧-൯)
ഉദേതയം ചക്ഖുമാ ഏകരാജാ, ഹരിസ്സവണ്ണോ പഥവിപ്പഭാസോ [പഠവിപ്പഭാസോ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
തം തം നമസ്സാമി ഹരിസ്സവണ്ണം പഥവിപ്പഭാസം, തയാജ്ജ ഗുത്താ വിഹരേമു ദിവസം.
യേ ബ്രാഹ്മണാ വേദഗൂ സബ്ബധമ്മേ, തേ മേ നമോ തേ ച മം പാലയന്തു;
നമത്ഥു ബുദ്ധാനം [ബുദ്ധാന (?)] നമത്ഥു ബോധിയാ, നമോ വിമുത്താനം [വിമുത്താന (?)] നമോ വിമുത്തിയാ;
ഇമം സോ പരിത്തം കത്വാ, മോരോ ചരതി ഏസനാ.
അപേതയം ¶ ¶ ചക്ഖുമാ ഏകരാജാ, ഹരിസ്സവണ്ണോ പഥവിപ്പഭാസോ;
തം തം നമ്മസ്സാമി ഹരിസ്സവണ്ണം പഥവിപ്പഭാസം, തയാജ്ജ ഗുത്താ വിഹരേമു രത്തിം.
യേ ബ്രാഹ്മണാ വേദഗൂ സബ്ബധമ്മേ, തേ മേ നമോ തേ ച മം പാലയന്തു;
നമത്ഥു ബുദ്ധാനം നമത്ഥു ബോധിയാ, നമോ വിമുത്താനം നമോ വിമുത്തിയാ;
ഇമം സോ പരിത്തം കത്വാ, മോരോ വാസമകപ്പയീതി.
മോരജാതകം നവമം.
൧൬൦. വിനീലജാതകം (൨-൧-൧൦)
ഏവമേവ നൂന [നു (ക.)] രാജാനം, വേദേഹം മിഥിലഗ്ഗഹം;
അസ്സാ വഹന്തി ആജഞ്ഞാ, യഥാ ഹംസാ വിനീലകം.
വിനീല ¶ ദുഗ്ഗം ഭജസി, അഭൂമിം താത സേവസി;
ഗാമന്തകാനി [ഗാമന്തികാനി (സീ.), ഗാമന്തരാനി (ക.)] സേവസ്സു, ഏതം മാതാലയം തവാതി.
വിനീലജാതകം ദസമം.
ദള്ഹവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരബല്ലിക ¶ ദദ്ദര സൂകരകോ, ഉരഗൂത്തമ പഞ്ചമഭഗ്ഗവരോ;
മഹതീചമു യാവ സിങ്ഗാലവരോ, സുഹനുത്തമ മോര വിനീലം ദസാതി.
൨. സന്ഥവവഗ്ഗോ
൧൬൧. ഇന്ദസമാനഗോത്തജാതകം (൨-൨-൧)
ന ¶ സന്ഥവം [സന്ധവം (ക.)] കാപുരിസേന കയിരാ, അരിയോ അനരിയേന പജാനമത്ഥം;
ചിരാനുവുത്ഥോപി കരോതി പാപം, ഗജോ യഥാ ഇന്ദസമാനഗോത്തം.
യം ത്വേവ ജഞ്ഞാ സദിസോ മമന്തി, സീലേന പഞ്ഞായ സുതേന ചാപി;
തേനേവ മേത്തിം കയിരാഥ സദ്ധിം, സുഖോ ഹവേ സപ്പുരിസേന സങ്ഗമോതി.
ഇന്ദസമാനഗോത്തജാതകം പഠമം.
൧൬൨. സന്ഥവജാതകം (൨-൨-൨)
ന ¶ സന്ഥവസ്മാ പരമത്ഥി പാപിയോ, യോ സന്ഥവോ [സന്ധവോ (ക.)] കാപുരിസേന ഹോതി;
സന്തപ്പിതോ സപ്പിനാ പായസേന [പായാസേന (ക.)], കിച്ഛാകതം പണ്ണകുടിം അദയ്ഹി [അദഡ്ഢഹി (സീ. സ്യാ.), അദട്ഠഹി (പീ.), അദദ്ദഹി (?)].
ന സന്ഥവസ്മാ പരമത്ഥി സേയ്യോ, യോ സന്ഥവോ സപ്പുരിസേന ഹോതി;
സീഹസ്സ ബ്യഗ്ഘസ്സ ച ദീപിനോ ച, സാമാ മുഖം ലേഹതി സന്ഥവേനാതി.
സന്ഥവജാതകം ദുതിയം.
൧൬൩. സുസീമജാതകം (൨-൨-൩)
കാളാ മിഗാ സേതദന്താ തവീമേ [തവ ഇമേ (സീ. സ്യാ. പീ.)], പരോസതം ഹേമജാലാഭിഛന്നാ [ഹേമജാലാഭിസഞ്ഛന്നാ (സീ.)];
തേ തേ ദദാമീതി സുസീമ ബ്രൂസി, അനുസ്സരം ¶ പേത്തിപിതാമഹാനം.
കാളാ ¶ ¶ മിഗാ സേതദന്താ മമീമേ [മമ ഇമേ (സീ. പീ.)], പരോസതം ഹേമജാലാഭിച്ഛന്നാ;
തേ തേ ദദാമീതി വദാമി മാണവ, അനുസ്സരം പേത്തിപിതാമഹാനന്തി.
സുസീമജാതകം തതിയം.
൧൬൪. ഗിജ്ഝജാതകം (൨-൨-൪)
യം നു ഗിജ്ഝോ യോജനസതം, കുണപാനി അവേക്ഖതി;
കസ്മാ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝസി.
യദാ പരാഭവോ ഹോതി, പോസോ ജീവിതസങ്ഖയേ;
അഥ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝതീതി.
ഗിജ്ഝജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൬൫. നകുലജാതകം (൨-൨-൫)
സന്ധിം കത്വാ അമിത്തേന, അണ്ഡജേന ജലാബുജ;
വിവരിയ ദാഠം സേസി [സയസി (സീ. സ്യാ. പീ.)], കുതോ തേ ഭയമാഗതം.
സങ്കേഥേവ [സങ്കതേവ (ക.)] അമിത്തസ്മിം, മിത്തസ്മിമ്പി ന വിസ്സസേ;
അഭയാ ഭയമുപ്പന്നം, അപി മൂലാനി കന്തതീതി [മൂലം നികന്തതീതി (സീ.)].
നകുലജാതകം പഞ്ചമം.
൧൬൬. ഉപസാളകജാതകം (൨-൨-൬)
ഉപസാളകനാമാനി [ഉപസാള്ഹകനാമാനം (സീ. സ്യാ. പീ.)], സഹസ്സാനി ചതുദ്ദസ;
അസ്മിം പദേസേ ദഡ്ഢാനി, നത്ഥി ലോകേ അനാമതം.
യമ്ഹി ¶ സച്ചഞ്ച ധമ്മോ ച, അഹിംസാ സംയമോ ദമോ;
ഏതം അരിയാ സേവന്തി, ഏതം ലോകേ അനാമതന്തി.
ഉപസാളകജാതകം ഛട്ഠം.
൧൬൭. സമിദ്ധിജാതകം (൨-൨-൭)
അഭുത്വാ ¶ ഭിക്ഖസി ഭിക്ഖു, ന ഹി ഭുത്വാന ഭിക്ഖസി;
ഭുത്വാന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖസ്സു, മാ തം കാലോ ഉപച്ചഗാ.
കാലം ¶ വോഹം ന ജാനാമി, ഛന്നോ കാലോ ന ദിസ്സതി;
തസ്മാ അഭുത്വാ ഭിക്ഖാമി, മാ മം കാലോ ഉപച്ചഗാതി.
സമിദ്ധിജാതകം സത്തമം.
൧൬൮. സകുണഗ്ഘിജാതകം (൨-൨-൮)
സേനോ ബലസാ പതമാനോ, ലാപം ഗോചരഠായിനം;
സഹസാ അജ്ഝപ്പത്തോവ, മരണം തേനുപാഗമി.
സോഹം നയേന സമ്പന്നോ, പേത്തികേ ഗോചരേ രതോ;
അപേതസത്തു മോദാമി, സമ്പസ്സം അത്ഥമത്തനോതി.
സകുണഗ്ഘിജാതകം അട്ഠമം.
൧൬൯. അരകജാതകം (൨-൨-൯)
യോ വേ മേത്തേന ചിത്തേന, സബ്ബലോകാനുകമ്പതി;
ഉദ്ധം ¶ അധോ ച തിരിയം, അപ്പമാണേന സബ്ബസോ.
അപ്പമാണം ഹിതം ചിത്തം, പരിപുണ്ണം സുഭാവിതം;
യം പമാണകതം കമ്മം, ന തം തത്രാവസിസ്സതീതി.
അരകജാതകം നവമം.
൧൭൦. കകണ്ടകജാതകം (൨-൨-൧൦)
നായം പുരേ ഉണ്ണമതി [ഉന്നമതി (സ്യാ.)], തോരണഗ്ഗേ കകണ്ടകോ;
മഹോസധ വിജാനാഹി, കേന ഥദ്ധോ കകണ്ടകോ.
അലദ്ധപുബ്ബം ലദ്ധാന, അഡ്ഢമാസം കകണ്ടകോ;
അതിമഞ്ഞതി രാജാനം, വേദേഹം മിഥിലഗ്ഗഹന്തി.
കകണ്ടകജാതകം ദസമം.
സന്ഥവവഗ്ഗോ ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ¶ ഇന്ദസമാന സപണ്ണകുടി, സുസിമുത്തമ ഗിജ്ഝ ജലാബുജകോ;
ഉപസാളക ഭിക്ഖു സലാപവരോ, അഥ മേത്തവരോ ദസപുണ്ണമതീതി.
൩. കല്യാണവഗ്ഗോ
൧൭൧. കല്യാണധമ്മജാതകം (൨-൩-൧)
കല്യാണധമ്മോതി ¶ ¶ യദാ ജനിന്ദ, ലോകേ സമഞ്ഞം അനുപാപുണാതി;
തസ്മാ ന ഹിയ്യേഥ [ഹീയേഥ (സീ.)] നരോ സപഞ്ഞോ, ഹിരിയാപി സന്തോ ധുരമാദിയന്തി.
സായം സമഞ്ഞാ ഇധ മജ്ജ പത്താ, കല്യാണധമ്മോതി ജനിന്ദ ലോകേ;
താഹം സമേക്ഖം ഇധ പബ്ബജിസ്സം, ന ഹി മത്ഥി ഛന്ദോ ഇധ കാമഭോഗേതി.
കല്യാണധമ്മജാതകം പഠമം.
൧൭൨. ദദ്ദരജാതകം (൨-൩-൨)
കോ നു സദ്ദേന മഹതാ, അഭിനാദേതി ദദ്ദരം;
തം സീഹാ നപ്പടിനദന്തി [കിം സീഹാ നപ്പടിനദന്തി (സീ. പീ.), ന സീഹാ പടിനദന്തി (ക.)], കോ നാമേസോ മിഗാധിഭൂ.
അധമോ മിഗജാതാനം, സിങ്ഗാലോ താത വസ്സതി;
ജാതിമസ്സ ജിഗുച്ഛന്താ, തുണ്ഹീ സീഹാ സമച്ഛരേതി.
ദദ്ദരജാതകം ദുതിയം.
൧൭൩. മക്കടജാതകം (൨-൩-൩)
താത ¶ ¶ മാണവകോ ഏസോ, താലമൂലം അപസ്സിതോ;
അഗാരകഞ്ചിദം അത്ഥി, ഹന്ദ ദേമസ്സഗാരകം.
മാ ഖോ ത്വം താത പക്കോസി, ദൂസേയ്യ നോ അഗാരകം;
നേതാദിസം മുഖം ഹോതി, ബ്രാഹ്മണസ്സ സുസീലിനോതി.
മക്കടജാതകം തതിയം.
൧൭൪. ദുബ്ഭിയമക്കടജാതകം (൨-൩-൪)
അദമ്ഹ തേ വാരി പഹൂതരൂപം, ഘമ്മാഭിതത്തസ്സ പിപാസിതസ്സ;
സോ ദാനി പിത്വാന [പീത്വാന (സീ. പീ.)] കിരിങ്കരോസി [കികിംകരോസി (സീ. സ്യാ. പീ.)], അസങ്ഗമോ പാപജനേന സേയ്യോ.
കോ തേ സുതോ വാ ദിട്ഠോ വാ, സീലവാ നാമ മക്കടോ;
ഇദാനി ഖോ തം ഓഹച്ഛം [ഊഹച്ച (സീ. പീ.), ഓഹച്ചം (സ്യാ.), ഉഹജ്ജം (ക.)], ഏസാ അസ്മാക ധമ്മതാതി.
ദുബ്ഭിയമക്കടജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൭൫. ആദിച്ചുപട്ഠാനജാതകം (൨-൩-൫)
സബ്ബേസു ¶ കിര ഭൂതേസു, സന്തി സീലസമാഹിതാ;
പസ്സ സാഖാമിഗം ജമ്മം, ആദിച്ചമുപതിട്ഠതി.
നാസ്സ സീലം വിജാനാഥ, അനഞ്ഞായ പസംസഥ;
അഗ്ഗിഹുത്തഞ്ച ¶ ഉഹന്നം [ഊഹന്തം (സീ.), ഊഹനം (സ്യാ.), ഊഹന്തി (പീ.), ഉഹദം (ക.)], ദ്വേ ച ഭിന്നാ കമണ്ഡലൂതി.
ആദിച്ചുപട്ഠാനജാതകം പഞ്ചമം.
൧൭൬. കളായമുട്ഠിജാതകം (൨-൩-൬)
ബാലോ ¶ വതായം ദുമസാഖഗോചരോ, പഞ്ഞാ ജനിന്ദ നയിമസ്സ വിജ്ജതി;
കളായമുട്ഠിം [കലായമുട്ഠിം (സീ. പീ.)] അവകിരിയ കേവലം, ഏകം കളായം പതിതം ഗവേസതി.
ഏവമേവ മയം രാജ, യേ ചഞ്ഞേ അതിലോഭിനോ;
അപ്പേന ബഹും ജിയ്യാമ, കളായേനേവ വാനരോതി.
കളായമുട്ഠിജാതകം ഛട്ഠം.
൧൭൭. തിന്ദുകജാതകം (൨-൩-൭)
ധനുഹത്ഥകലാപേഹി, നേത്തിം സവരധാരിഭി;
സമന്താ പരികിണ്ണമ്ഹ, കഥം മോക്ഖോ ഭവിസ്സതി.
അപ്പേവ ബഹുകിച്ചാനം, അത്ഥോ ജായേഥ കോചി നം;
അത്ഥി രുക്ഖസ്സ അച്ഛിന്നം, ഖജ്ജഥഞ്ഞേവ തിന്ദുകന്തി.
തിന്ദുകജാതകം സത്തമം.
൧൭൮. കച്ഛപജാതകം (൨-൩-൮)
ജനിത്തം ¶ മേ ഭവിത്തം മേ, ഇതി പങ്കേ അവസ്സയിം;
തം മം പങ്കോ അജ്ഝഭവി, യഥാ ദുബ്ബലകം തഥാ;
തം തം വദാമി ഭഗ്ഗവ, സുണോഹി വചനം മമ.
ഗാമേ വാ യദി വാ രഞ്ഞേ, സുഖം യത്രാധിഗച്ഛതി;
തം ജനിത്തം ഭവിത്തഞ്ച, പുരിസസ്സ പജാനതോ;
യമ്ഹി ജീവേ തമ്ഹി ഗച്ഛേ, ന നികേതഹതോ സിയാതി.
കച്ഛപജാതകം അട്ഠമം.
൧൭൯. സതധമ്മജാതകം (൨-൩-൯)
തഞ്ച ¶ അപ്പഞ്ച ഉച്ഛിട്ഠം, തഞ്ച കിച്ഛേന നോ അദാ;
സോഹം ബ്രാഹ്മണജാതികോ, യം ഭുത്തം തമ്പി ഉഗ്ഗതം.
ഏവം ¶ ധമ്മം നിരംകത്വാ [നിരാകത്വാ (?) നി + ആ + കര + ത്വാ], യോ അധമ്മേന ജീവതി;
സതധമ്മോവ ലാഭേന, ലദ്ധേനപി ന നന്ദതീതി.
സതധമ്മജാതകം നവമം.
൧൮൦. ദുദ്ദദജാതകം (൨-൩-൧൦)
ദുദ്ദദം ദദമാനാനം, ദുക്കരം കമ്മ കുബ്ബതം;
അസന്തോ നാനുകുബ്ബന്തി, സതം ധമ്മോ ദുരന്നയോ.
തസ്മാ സതഞ്ച അസതം, നാനാ ഹോതി ഇതോ ഗതി;
അസന്തോ ¶ നിരയം യന്തി, സന്തോ സഗ്ഗപരായണാതി [പരായനാ (സ്യാ. ക.)].
ദുദ്ദദജാതകം ദസമം.
കല്യാണവഗ്ഗോ തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സുസമഞ്ഞമിഗാധിഭൂ മാണവകോ, വാരിപഹൂതരൂപാദിച്ചുപട്ഠാനാ;
സകളായസതിന്ദുകപങ്ക പുന, സതധമ്മ സുദുദ്ദദകേന ദസാതി.
൪. അസദിസവഗ്ഗോ
൧൮൧. അസദിസജാതകം (൨-൪-൧)
ധനുഗ്ഗഹോ അസദിസോ, രാജപുത്തോ മഹബ്ബലോ;
ദൂരേപാതീ അക്ഖണവേധീ, മഹാകായപ്പദാലനോ.
സബ്ബാമിത്തേ രണം കത്വാ, ന ച കഞ്ചി വിഹേഠയി;
ഭാതരം സോത്ഥിം കത്വാന, സംയമം അജ്ഝുപാഗമീതി.
അസദിസജാതകം പഠമം.
൧൮൨. സങ്ഗാമാവചരജാതകം (൨-൪-൨)
സങ്ഗാമാവചരോ ¶ ¶ സൂരോ, ബലവാ ഇതി വിസ്സുതോ;
കിം ¶ നു തോരണമാസജ്ജ, പടിക്കമസി കുഞ്ജര.
ഓമദ്ദ ഖിപ്പം പലിഘം, ഏസികാനി ച അബ്ബഹ [ഉബ്ബഹ (സ്യാ.), അബ്ഭുഹ (ക.)];
തോരണാനി ച മദ്ദിത്വാ, ഖിപ്പം പവിസ കുഞ്ജരാതി.
സങ്ഗാമാവചരജാതകം ദുതിയം.
൧൮൩. വാലോദകജാതകം (൨-൪-൩)
വാലോദകം അപ്പരസം നിഹീനം, പിത്വാ [പീത്വാ (സീ. പീ.)] മദോ ജായതി ഗദ്രഭാനം;
ഇമഞ്ച പിത്വാന രസം പണീതം, മദോ ന സഞ്ജായതി സിന്ധവാനം.
അപ്പം പിവിത്വാന നിഹീനജച്ചോ, സോ മജ്ജതീ തേന ജനിന്ദ പുട്ഠോ [ഫുട്ഠോ (സീ. സ്യാ.), മുട്ഠോ (ക.)];
ധോരയ്ഹസീലീ ച കുലമ്ഹി ജാതോ, ന മജ്ജതീ അഗ്ഗരസം പിവിത്വാതി.
വാലോദകജാതകം തതിയം.
൧൮൪. ഗിരിദത്തജാതകം (൨-൪-൪)
ദൂസിതോ ഗിരിദത്തേന [ഗിരിദന്തേന (പീ.)], ഹയോ സാമസ്സ പണ്ഡവോ;
പോരാണം പകതിം ഹിത്വാ, തസ്സേവാനുവിധിയ്യതി [നുവിധീയതി (സീ. പീ.)].
സചേ ¶ ച തനുജോ പോസോ, സിഖരാകാര [സിങ്ഗാരാകാര (സ്യാ.)] കപ്പിതോ;
ആനനേ നം [തം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഗഹേത്വാന, മണ്ഡലേ പരിവത്തയേ;
ഖിപ്പമേവ പഹന്ത്വാന, തസ്സേവാനുവിധിയ്യതീതി.
ഗിരിദത്തജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൮൫. അനഭിരതിജാതകം (൨-൪-൫)
യഥോദകേ ¶ ആവിലേ അപ്പസന്നേ, ന പസ്സതി സിപ്പികസമ്ബുകഞ്ച;
സക്ഖരം വാലുകം മച്ഛഗുമ്ബം, ഏവം ആവിലമ്ഹി [ആവിലേ ഹി (സീ.)] ചിത്തേ;
ന പസ്സതി അത്തദത്ഥം പരത്ഥം.
യഥോദകേ ¶ അച്ഛേ വിപ്പസന്നേ, സോ പസ്സതി സിപ്പികസമ്ബുകഞ്ച;
സക്ഖരം വാലുകം മച്ഛഗുമ്ബം, ഏവം അനാവിലമ്ഹി ചിത്തേ;
സോ പസ്സതി അത്തദത്ഥം പരത്ഥന്തി.
അനഭിരതിജാതകം പഞ്ചമം.
൧൮൬. ദധിവാഹനജാതകം (൨-൪-൬)
വണ്ണഗന്ധരസൂപേതോ ¶ , അമ്ബോയം അഹുവാ പുരേ;
തമേവ പൂജം ലഭമാനോ, കേനമ്ബോ കടുകപ്ഫലോ.
പുചിമന്ദപരിവാരോ, അമ്ബോ തേ ദധിവാഹന;
മൂലം മൂലേന സംസട്ഠം, സാഖാ സാഖാ [സാഖം (സ്യാ. ക.)] നിസേവരേ [നിവീസരേ (ക.)];
അസാതസന്നിവാസേന, തേനമ്ബോ കടുകപ്ഫലോതി.
ദധിവാഹനജാതകം ഛട്ഠം.
൧൮൭. ചതുമട്ഠജാതകം (൨-൪-൭)
ഉച്ചേ വിടഭിമാരുയ്ഹ, മന്തയവ്ഹോ രഹോഗതാ;
നീചേ ഓരുയ്ഹ മന്തവ്ഹോ, മിഗരാജാപി സോസ്സതി.
യം സുവണ്ണോ സുവണ്ണേന [യം സുപണ്ണോ സുപണ്ണേന (സീ. സ്യാ. പീ.)], ദേവോ ദേവേന മന്തയേ;
കിം തേത്ഥ ചതുമട്ഠസ്സ, ബിലം പവിസ ജമ്ബുകാതി.
ചതുമട്ഠജാതകം സത്തമം.
൧൮൮. സീഹകോത്ഥുജാതകം (൨-൪-൮)
സീഹങ്ഗുലീ ¶ സീഹനഖോ, സീഹപാദപതിട്ഠിതോ;
സോ സീഹോ സീഹസങ്ഘമ്ഹി, ഏകോ നദതി അഞ്ഞഥാ.
മാ ¶ ത്വം നദി രാജപുത്ത, അപ്പസദ്ദോ വനേ വസ;
സരേന ഖോ [മാ (ക.)] തം ജാനേയ്യും, ന ഹി തേ പേത്തികോ സരോതി.
സീഹകോത്ഥുജാതകം അട്ഠമം.
൧൮൯. സീഹചമ്മജാതകം (൨-൪-൯)
നേതം സീഹസ്സ നദിതം, ന ബ്യഗ്ഘസ്സ ന [ബ്യഗ്ഘസ്സ ന ച (ക.)] ദീപിനോ;
പാരുതോ സീഹചമ്മേന, ജമ്മോ നദതി ഗദ്രഭോ.
ചിരമ്പി ¶ ഖോ തം ഖാദേയ്യ, ഗദ്രഭോ ഹരിതം യവം;
പാരുതോ സീഹചമ്മേന, രവമാനോവ ദൂസയീതി.
സീഹചമ്മജാതകം നവമം.
൧൯൦. സീലാനിസംസജാതകം (൨-൪-൧൦)
പസ്സ സദ്ധായ സീലസ്സ, ചാഗസ്സ ച അയം ഫലം;
നാഗോ നാവായ വണ്ണേന, സദ്ധം വഹതുപാസകം.
സബ്ഭിരേവ സമാസേഥ, സബ്ഭി കുബ്ബേഥ സന്ഥവം;
സതഞ്ഹി സന്നിവാസേന, സോത്ഥിം ഗച്ഛതി ന്ഹാപിതോതി.
സീലാനിസംസജാതകം ദസമം.
അസദിസവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ധനുഗ്ഗഹ ¶ കുഞ്ജര അപ്പരസോ, ഗിരിദത്തമനാവിലചിത്തവരം;
ദധിവാഹന ജമ്ബൂക സീഹനഖോ, ഹരിതയവ നാഗവരേന ദസാതി.
൫. രുഹകവഗ്ഗോ
൧൯൧. രുഹകജാതകം (൨-൫-൧)
അപി ¶ [അമ്ഭോ (സ്യാ. ക. സീ.)] രുഹക ഛിന്നാപി, ജിയാ സന്ധീയതേ പുന;
സന്ധീയസ്സു പുരാണിയാ, മാ കോധസ്സ വസം ഗമി.
വിജ്ജമാനേസു വാകേസു [വിജ്ജമാനാസു മരുവാസു (സീ.), വിജ്ജമാനാസു മരൂദ്വാസു (പീ.)], വിജ്ജമാനേസു കാരിസു;
അഞ്ഞം ജിയം കരിസ്സാമി, അലഞ്ഞേവ പുരാണിയാതി.
രുഹകജാതകം പഠമം.
൧൯൨. സിരികാളകണ്ണിജാതകം (൨-൫-൨)
ഇത്ഥീ സിയാ രൂപവതീ, സാ ച സീലവതീ സിയാ;
പുരിസോ തം ന ഇച്ഛേയ്യ, സദ്ദഹാസി മഹോസധ.
സദ്ദഹാമി ¶ മഹാരാജ, പുരിസോ ദുബ്ഭഗോ സിയാ;
സിരീ ¶ ച കാളകണ്ണീ ച, ന സമേന്തി കുദാചനന്തി.
സിരികാളകണ്ണിജാതകം ദുതിയം.
൧൯൩. ചൂളപദുമജാതകം (൨-൫-൩)
അയമേവ സാ അഹമപി [അഹമ്പി (സീ. സ്യാ. പീ.), അഹസ്മി (ക.)] സോ അനഞ്ഞോ, അയമേവ സോ ഹത്ഥച്ഛിന്നോ അനഞ്ഞോ;
യമാഹ ‘‘കോമാരപതീ മമ’’ന്തി, വജ്ഝിത്ഥിയോ നത്ഥി ഇത്ഥീസു സച്ചം.
ഇമഞ്ച ജമ്മം മുസലേന ഹന്ത്വാ, ലുദ്ദം ഛവം പരദാരൂപസേവിം;
ഇമിസ്സാ ച നം പാപപതിബ്ബതായ, ജീവന്തിയാ ഛിന്ദഥ കണ്ണനാസന്തി.
ചൂളപദുമജാതകം തതിയം.
൧൯൪. മണിചോരജാതകം (൨-൫-൪)
ന ¶ സന്തി ദേവാ പവസന്തി നൂന, ന ഹി നൂന സന്തി ഇധ ലോകപാലാ;
സഹസാ കരോന്താനമസഞ്ഞതാനം, ന ഹി നൂന സന്തീ പടിസേധിതാരോ.
അകാലേ വസ്സതീ തസ്സ, കാലേ തസ്സ ന വസ്സതി;
സഗ്ഗാ ¶ ച ചവതി ഠാനാ, നനു സോ താവതാ ഹതോതി.
മണിചോരജാതകം ചതുത്ഥം.
൧൯൫. പബ്ബതൂപത്ഥരജാതകം (൨-൫-൫)
പബ്ബതൂപത്ഥരേ [പബ്ബതപത്ഥരേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] രമ്മേ, ജാതാ പോക്ഖരണീ സിവാ;
തം സിങ്ഗാലോ അപാപായി [അപാപാസി (സീ. സ്യാ. പീ.)], ജാനം സീഹേന രക്ഖിതം.
പിവന്തി ചേ [പിവന്തി വേ (സീ.), പിവന്തിവ (പീ.), പിവന്തേവ (?)] മഹാരാജ, സാപദാനി മഹാനദിം;
ന തേന അനദീ ഹോതി, ഖമസ്സു യദി തേ പിയാതി.
പബ്ബതൂപത്ഥര [പബ്ബതപത്ഥര (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാതകം പഞ്ചമം.
൧൯൬. വലാഹകസ്സജാതകം (൨-൫-൬)
യേ ന കാഹന്തി ഓവാദം, നരാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
ബ്യസനം തേ ഗമിസ്സന്തി, രക്ഖസീഹിവ വാണിജാ.
യേ ¶ ച കാഹന്തി ഓവാദം, നരാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
സോത്ഥിം പാരം ഗമിസ്സന്തി, വലാഹേനേവ [വാലാഹേനേവ (സീ. പീ.)] വാണിജാതി.
വലാഹകസ്സ [വാലാഹസ്സ (സീ. പീ.)] ജാതകം ഛട്ഠം.
൧൯൭. മിത്താമിത്തജാതകം (൨-൫-൭)
ന നം ഉമ്ഹയതേ ദിസ്വാ, ന ച നം പടിനന്ദതി;
ചക്ഖൂനി ചസ്സ ന ദദാതി, പടിലോമഞ്ച വത്തതി.
ഏതേ ¶ ¶ ഭവന്തി ആകാരാ, അമിത്തസ്മിം പതിട്ഠിതാ;
യേഹി അമിത്തം ജാനേയ്യ, ദിസ്വാ സുത്വാ ച പണ്ഡിതോതി.
മിത്താമിത്തജാതകം സത്തമം.
൧൯൮. രാധജാതകം (൨-൫-൮)
പവാസാ ആഗതോ താത, ഇദാനി നചിരാഗതോ;
കച്ചിന്നു താത തേ മാതാ, ന അഞ്ഞമുപസേവതി.
ന ഖോ പനേതം സുഭണം, ഗിരം സച്ചുപസംഹിതം;
സയേഥ പോട്ഠപാദോവ, മുമ്മുരേ [മുമ്മുരേ (സ്യാ.), മം പുരേ (ക.) മുമ്മുരസദ്ദോ ഥുസഗ്ഗിമ്ഹി കുക്കുളേ ച വത്തതീതി സക്കതാഭിധാനേസു] ഉപകൂഥിതോതി [ഉപകൂസിതോതി (സീ. സ്യാ. പീ.), ഉപകൂലിതോ (ക.)].
രാധജാതകം അട്ഠമം.
൧൯൯. ഗഹപതിജാതകം (൨-൫-൯)
ഉഭയം മേ ന ഖമതി, ഉഭയം മേ ന രുച്ചതി;
യാചായം കോട്ഠമോതിണ്ണാ, നാദ്ദസം ഇതി ഭാസതി.
തം തം ഗാമപതി ബ്രൂമി, കദരേ അപ്പസ്മി ജീവിതേ;
ദ്വേ മാസേ സങ്ഗരം കത്വാ [കാരം കത്വാന (സീ. പീ.), സംകരം കത്വാ (ക.)], മംസം ജരഗ്ഗവം കിസം;
അപ്പത്തകാലേ ചോദേസി, തമ്പി മയ്ഹം ന രുച്ചതീതി.
ഗഹപതിജാതകം നവമം.
൨൦൦. സാധുസീലജാതകം (൨-൫-൧൦)
സരീരദബ്യം ¶ വുഡ്ഢബ്യം [വദ്ധബ്യം (സീ. പീ.)], സോജച്ചം സാധുസീലിയം;
ബ്രാഹ്മണം തേവ പുച്ഛാമ, കന്നു തേസം വനിമ്ഹസേ [വണിമ്ഹസേ (സീ. പീ.)].
അത്ഥോ ¶ അത്ഥി സരീരസ്മിം, വുഡ്ഢബ്യസ്സ നമോ കരേ;
അത്ഥോ അത്ഥി സുജാതസ്മിം, സീലം അസ്മാക രുച്ചതീതി.
സാധുസീലജാതകം ദസമം.
രുഹകവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അപിരുഹക ¶ രൂപവതീ മുസലോ, പവസന്തി സപഞ്ചമപോക്ഖരണീ;
അഥ മുത്തിമവാണിജ ഉമ്ഹയതേ, ചിരആഗത കോട്ഠ സരീര ദസാതി.
൬. നതംദള്ഹവഗ്ഗോ
൨൦൧. ബന്ധനാഗാരജാതകം (൨-൬-൧)
ന തം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, യദായസം ദാരുജപബ്ബജഞ്ച [ബബ്ബജഞ്ച (സീ.)];
സാരത്തരത്താ മണികുണ്ഡലേസു, പുത്തേസു ¶ ദാരേസു ച യാ അപേക്ഖാ.
ഏതം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, ഓഹാരിനം സിഥിലം ദുപ്പമുഞ്ചം;
ഏതമ്പി ഛേത്വാന വജന്തി ധീരാ, അനപേക്ഖിനോ കാമസുഖം പഹായാതി.
ബന്ധനാഗാരജാതകം പഠമം.
൨൦൨. കേളിസീലജാതകം (൨-൬-൨)
ഹംസാ കോഞ്ചാ മയൂരാ ച, ഹത്ഥയോ [ഹത്ഥിനോ (സീ.), ഹത്ഥിയോ (സ്യാ. പീ.)] പസദാ മിഗാ;
സബ്ബേ സീഹസ്സ ഭായന്തി, നത്ഥി കായസ്മി തുല്യതാ.
ഏവമേവ മനുസ്സേസു, ദഹരോ ചേപി പഞ്ഞവാ;
സോ ഹി തത്ഥ മഹാ ഹോതി, നേവ ബാലോ സരീരവാതി.
കേളിസീലജാതകം ദുതിയം.
൨൦൩. ഖണ്ഡജാതകം (൨-൬-൩)
വിരൂപക്ഖേഹി മേ മേത്തം, മേത്തം ഏരാപഥേഹി മേ;
ഛബ്യാപുത്തേഹി മേ മേത്തം, മേത്തം കണ്ഹാഗോതമകേഹി ച.
അപാദകേഹി ¶ ¶ മേ മേത്തം, മേത്തം ദ്വിപാദകേഹി മേ;
ചതുപ്പദേഹി മേ മേത്തം, മേത്തം ബഹുപ്പദേഹി മേ.
മാ ¶ മം അപാദകോ ഹിംസി, മാ മം ഹിംസി ദ്വിപാദകോ;
മാ മം ചതുപ്പദോ ഹിംസി, മാ മം ഹിംസി ബഹുപ്പദോ.
സബ്ബേ സത്താ സബ്ബേ പാണാ, സബ്ബേ ഭൂതാ ച കേവലാ;
സബ്ബേ ഭദ്രാനി പസ്സന്തു, മാ കഞ്ചി [കിഞ്ചി (സ്യാ. ക.)] പാപമാഗമാ.
അപ്പമാണോ ബുദ്ധോ, അപ്പമാണോ ധമ്മോ;
അപ്പമാണോ സങ്ഘോ, പമാണവന്താനി സരീസപാനി [സിരിസപാനി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
അഹിവിച്ഛികസതപദീ, ഉണ്ണനാഭി [ഉണ്ണാനാഭി (സീ. സ്യാ. പീ.)] സരബൂമൂസികാ.
കതാ മേ രക്ഖാ കതാ മേ പരിത്താ, പടിക്കമന്തു ഭൂതാനി;
സോഹം നമോ ഭഗവതോ, നമോ സത്തന്നം സമ്മാസമ്ബുദ്ധാനന്തി.
ഖണ്ഡജാതകം തതിയം.
൨൦൪. വീരകജാതകം (൨-൬-൪)
അപി വീരക പസ്സേസി, സകുണം മഞ്ജുഭാണകം;
മയൂരഗീവസങ്കാസം, പതിം മയ്ഹം സവിട്ഠകം.
ഉദകഥലചരസ്സ പക്ഖിനോ, നിച്ചം ആമകമച്ഛഭോജിനോ;
തസ്സാനുകരം സവിട്ഠകോ, സേവാലേ പലിഗുണ്ഠിതോ മതോതി.
വീരകജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൦൫. ഗങ്ഗേയ്യജാതകം (൨-൬-൫)
സോഭതി മച്ഛോ ഗങ്ഗേയ്യോ, അഥോ സോഭതി യാമുനോ [സോഭന്തി മച്ഛാ ഗങ്ഗേയ്യാ, അഥോ സോഭന്തി യാമുനാ (സ്യാ. പീ.)];
ചതുപ്പദോയം ¶ പുരിസോ, നിഗ്രോധപരിമണ്ഡലോ;
ഈസകായത [ഈസമായത (ക.)] ഗീവോ ച, സബ്ബേവ അതിരോചതി.
യം ¶ പുച്ഛിതോ ന തം അക്ഖാസി [അക്ഖാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], അഞ്ഞം അക്ഖാസി [അക്ഖാതി (സ്യാ. പീ.)] പുച്ഛിതോ;
അത്തപ്പസംസകോ പോസോ, നായം അസ്മാക രുച്ചതീതി.
ഗങ്ഗേയ്യജാതകം പഞ്ചമം.
൨൦൬. കുരുങ്ഗമിഗജാതകം (൨-൬-൬)
ഇങ്ഘ ¶ വദ്ധമയം [വദ്ധമയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] പാസം, ഛിന്ദ ദന്തേഹി കച്ഛപ;
അഹം തഥാ കരിസ്സാമി, യഥാ നേഹിതി ലുദ്ദകോ.
കച്ഛപോ പാവിസീ വാരിം, കുരുങ്ഗോ പാവിസീ വനം;
സതപത്തോ ദുമഗ്ഗമ്ഹാ, ദൂരേ പുത്തേ അപാനയീതി.
കുരുങ്ഗമിഗജാതകം ഛട്ഠം.
൨൦൭. അസ്സകജാതകം (൨-൬-൭)
അയമസ്സകരാജേന, ദേസോ വിചരിതോ മയാ;
അനുകാമയ കാമേന [അനുകാമയവനുകാമേന (സീ. പീ.)], പിയേന പതിനാ സഹ.
നവേന സുഖദുക്ഖേന, പോരാണം അപിധീയതി [അപിഥീയതി (സീ. പീ.), അപിഥിയ്യതി (സ്യാ.)];
തസ്മാ അസ്സകരഞ്ഞാവ, കീടോ പിയതരോ മമാതി.
അസ്സകജാതകം സത്തമം.
൨൦൮. സുസുമാരജാതകം (൨-൬-൮)
അലം ¶ മേതേഹി അമ്ബേഹി, ജമ്ബൂഹി പനസേഹി ച;
യാനി പാരം സമുദ്ദസ്സ, വരം മയ്ഹം ഉദുമ്ബരോ.
മഹതീ വത തേ ബോന്ദി, ന ച പഞ്ഞാ തദൂപികാ;
സുസുമാര [സുംസുമാര (സീ. സ്യാ. പീ.)] വഞ്ചിതോ മേസി, ഗച്ഛ ദാനി യഥാസുഖന്തി.
സുസുമാരജാതകം അട്ഠമം.
൨൦൯. കുക്കുടജാതകം (൨-൬-൯)
ദിട്ഠാ ¶ മയാ വനേ രുക്ഖാ, അസ്സകണ്ണാ വിഭീടകാ [വിഭേദകാ (സ്യാ. ക.)];
ന താനി ഏവം സക്കന്തി, യഥാ ത്വം രുക്ഖ സക്കസി.
പുരാണകുക്കുടോ [കക്കരോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അയം, ഭേത്വാ പഞ്ജരമാഗതോ;
കുസലോ വാളപാസാനം, അപക്കമതി ഭാസതീതി.
കുക്കുട [കക്കര (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാതകം നവമം.
൨൧൦. കന്ദഗലകജാതകം (൨-൬-൧൦)
അമ്ഭോ ¶ കോ നാമ യം രുക്ഖോ, സിന്നപത്തോ [സീനപത്തോ (സീ. പീ.)] സകണ്ടകോ;
യത്ഥ ഏകപ്പഹാരേന, ഉത്തമങ്ഗം വിഭിജ്ജിതം [വിസാടികം (സീ. സ്യാ. പീ.), വിഘാടിതം (സീ. നിയ്യ)].
അചാരി വതായം വിതുദം വനാനി, കട്ഠങ്ഗരുക്ഖേസു അസാരകേസു;
അഥാസദാ ¶ ഖദിരം ജാതസാരം [ജാതിസാരം (ക.)], യത്ഥബ്ഭിദാ ഗരുളോ ഉത്തമങ്ഗന്തി.
കന്ദഗലക [കന്ദലക (ക.)] ജാതകം ദസമം.
നതംദള്ഹവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ദള്ഹബന്ധന ഹംസവരോ ച പുന, വിരൂപക്ഖ സവിട്ഠക മച്ഛവരോ;
സകുരുങ്ഗ സഅസ്സക അമ്ബവരോ, പുന കുക്കുടകോ ഗരുളേന ദസാതി.
൭. ബീരണഥമ്ഭവഗ്ഗോ
൨൧൧. സോമദത്തജാതകം (൨-൭-൧)
അകാസി യോഗ്ഗം ധുവമപ്പമത്തോ, സംവച്ഛരം ബീരണഥമ്ഭകസ്മിം;
ബ്യാകാസി സഞ്ഞം പരിസം വിഗയ്ഹ, ന നിയ്യമോ തായതി അപ്പപഞ്ഞം.
ദ്വയം ¶ യാചനകോ താത, സോമദത്ത നിഗച്ഛതി;
അലാഭം ¶ ധനലാഭം വാ, ഏവം ധമ്മാ ഹി യാചനാതി.
സോമദത്തജാതകം പഠമം.
൨൧൨. ഉച്ഛിട്ഠഭത്തജാതകം (൨-൭-൨)
അഞ്ഞോ ഉപരിമോ വണ്ണോ, അഞ്ഞോ വണ്ണോ ച ഹേട്ഠിമോ;
ബ്രാഹ്മണീ ത്വേവ പുച്ഛാമി, കിം ഹേട്ഠാ കിഞ്ച ഉപ്പരി.
അഹം നടോസ്മി ഭദ്ദന്തേ, ഭിക്ഖകോസ്മി ഇധാഗതോ;
അയഞ്ഹി കോട്ഠമോതിണ്ണോ, അയം സോ യം [ത്വം (ക.)] ഗവേസസീതി.
ഉച്ഛിട്ഠഭത്തജാതകം ദുതിയം.
൨൧൩. ഭരുജാതകം (൨-൭-൩)
ഇസീനമന്തരം ¶ കത്വാ, ഭരുരാജാതി [കുരുരാജാതി (ക.)] മേ സുതം;
ഉച്ഛിന്നോ സഹ രട്ഠേഹി [രട്ഠേന (സീ. പീ.)], സരാജാ വിഭവങ്ഗതോ.
തസ്മാ ഹി ഛന്ദാഗമനം, നപ്പസംസന്തി പണ്ഡിതാ;
അദുട്ഠചിത്തോ ഭാസേയ്യ, ഗിരം സച്ചുപസംഹിതന്തി.
ഭരുജാതകം [കുരുരാതകം (ക.)] തതിയം.
൨൧൪. പുണ്ണനദീജാതകം (൨-൭-൪)
പുണ്ണം നദിം യേന ച പേയ്യമാഹു, ജാതം ¶ യവം യേന ച ഗുയ്ഹമാഹു;
ദൂരം ഗതം യേന ച അവ്ഹയന്തി, സോ ത്യാഗതോ [ത്യാഭതോ (സ്യാ. ക.) പഹേളിഗാഥാഭാവോ മനസി കാതബ്ബോ] ഹന്ദ ച ഭുഞ്ജ ബ്രാഹ്മണ.
യതോ മം സരതീ രാജാ, വായസമ്പി പഹേതവേ;
ഹംസാ കോഞ്ചാ മയൂരാ ച [ഹംസകോഞ്ചമയൂരാനം (ക. അട്ഠ. പാഠന്തരം)], അസതീയേവ പാപിയാതി.
പുണ്ണനദീജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൧൫. കച്ഛപജാതകം (൨-൭-൫)
അവധീ ¶ വത അത്താനം, കച്ഛപോ ബ്യാഹരം ഗിരം [കച്ഛപോവ പബ്യാഹരം (സ്യാ.), കച്ഛപോ സോ പബ്യാഹരം (ക.)];
സുഗ്ഗഹീതസ്മിം കട്ഠസ്മിം, വാചായ സകിയാവധി.
ഏതമ്പി ദിസ്വാ നരവീരിയസേട്ഠ, വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം നാതിവേലം;
പസ്സസി ബഹുഭാണേന, കച്ഛപം ബ്യസനം ഗതന്തി.
കച്ഛപജാതകം പഞ്ചമം.
൨൧൬. മച്ഛജാതകം (൨-൭-൬)
ന മായമഗ്ഗി തപതി, ന സൂലോ സാധുതച്ഛിതോ;
യഞ്ച മം മഞ്ഞതേ മച്ഛീ, അഞ്ഞം സോ രതിയാ ഗതോ.
സോ ¶ മം ദഹതി രാഗഗ്ഗി, ചിത്തം ചൂപതപേതി മം;
ജാലിനോ മുഞ്ചഥായിരാ മം, ന കാമേ ഹഞ്ഞതേ ക്വചീതി.
മച്ഛജാതകം ഛട്ഠം.
൨൧൭. സേഗ്ഗുജാതകം (൨-൭-൭)
സബ്ബോ ¶ ലോകോ അത്തമനോ അഹോസി, അകോവിദാ ഗാമധമ്മസ്സ സേഗ്ഗു;
കോമാരി കോ നാമ [കോമാരികാ നാമ (ക.), കോമാരികോ നാമ (സ്യാ. പീ.)] തവജ്ജ ധമ്മോ, യം ത്വം ഗഹിതാ പവനേ പരോദസി.
യോ ദുക്ഖഫുട്ഠായ ഭവേയ്യ താണം, സോ മേ പിതാ ദുബ്ഭി വനേ കരോതി;
സാ കസ്സ കന്ദാമി വനസ്സ മജ്ഝേ, യോ തായിതാ സോ സഹസം കരോതീതി.
സേഗ്ഗുജാതകം സത്തമം.
൨൧൮. കൂടവാണിജജാതകം (൨-൭-൮)
സഠസ്സ ¶ സാഠേയ്യമിദം സുചിന്തിതം, പച്ചോഡ്ഡിതം പടികൂടസ്സ കൂടം;
ഫാലഞ്ചേ ഖാദേയ്യും [അദേയ്യും (സീ. പീ.)] മൂസികാ, കസ്മാ കുമാരം കുലലാ ന [നോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഹരേയ്യും.
കൂടസ്സ ¶ ഹി സന്തി [സന്തീധ (ക.)] കൂടകൂടാ, ഭവതി [ഭവന്തി (ക.)] ചാപി നികതിനോ നികത്യാ;
ദേഹി പുത്തനട്ഠ ഫാലനട്ഠസ്സ ഫാലം, മാ തേ പുത്തമഹാസി ഫാലനട്ഠോതി.
കൂടവാണിജജാതകം അട്ഠമം.
൨൧൯. ഗരഹിതജാതകം (൨-൭-൯)
ഹിരഞ്ഞം മേ സുവണ്ണം മേ, ഏസാ രത്തിം ദിവാ കഥാ;
ദുമ്മേധാനം മനുസ്സാനം, അരിയധമ്മം അപസ്സതം.
ദ്വേ ദ്വേ ഗഹപതയോ ഗേഹേ, ഏകോ തത്ഥ അമസ്സുകോ;
ലമ്ബത്ഥനോ വേണികതോ, അഥോ അങ്കിതകണ്ണകോ;
കീതോ ധനേന ബഹുനാ, സോ തം വിതുദതേ ജനന്തി.
ഗരഹിതജാതകം നവമം.
൨൨൦. ധമ്മധജജാതകം (൨-൭-൧൦)
സുഖം ജീവിതരൂപോസി, രട്ഠാ വിവനമാഗതോ;
സോ ഏകകോ രുക്ഖമൂലേ [അരഞ്ഞസ്മിം (സീ. സ്യാ. പീ.)], കപണോ വിയ ഝായസി.
സുഖം ¶ ജീവിതരൂപോസ്മി, രട്ഠാ വിവനമാഗതോ;
സോ ഏകകോ രുക്ഖമൂലേ, കപണോ വിയ ഝായാമി;
സതം ¶ ധമ്മം അനുസ്സരംതി.
ധമ്മധജജാതകം ദസമം.
ബീരണഥമ്ഭവഗ്ഗോ സത്തമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ¶ ബീരണഥമ്ഭവരോ ച നടോ, ഭരുരാജവരുത്തമപുണ്ണനദീ;
ബഹുഭാണി അഗ്ഗിപവനേ മൂസികാ, സഹലമ്ബത്ഥനോ കപണേന ദസാതി.
൮. കാസാവവഗ്ഗോ
൨൨൧. കാസാവജാതകം (൨-൮-൧)
അനിക്കസാവോ കാസാവം, യോ വത്ഥം പരിദഹിസ്സതി [പരിദഹേസ്സതി (സീ. പീ.)];
അപേതോ ദമസച്ചേന, ന സോ കാസാവമരഹതി.
യോ ച വന്തകസാവസ്സ, സീലേസു സുസമാഹിതോ;
ഉപേതോ ദമസച്ചേന, സ വേ കാസാവമരഹതീതി.
കാസാവജാതകം പഠമം.
൨൨൨. ചൂളനന്ദിയജാതകം (൨-൮-൨)
ഇദം ¶ തദാചരിയവചോ, പാരാസരിയോ യദബ്രവി [പോരാണാചരിയോബ്രവി (ക.)];
മാസു ത്വം അകരി [അകരാ (സീ. പീ.)] പാപം, യം ത്വം പച്ഛാ കതം തപേ.
യാനി കരോതി പുരിസോ, താനി അത്തനി പസ്സതി;
കല്യാണകാരീ കല്യാണം, പാപകാരീ ച പാപകം;
യാദിസം വപതേ ബീജം, താദിസം ഹരതേ ഫലന്തി.
ചൂളനന്ദിയജാതകം ദുതിയം.
൨൨൩. പുടഭത്തജാതകം (൨-൮-൩)
നമേ ¶ നമന്തസ്സ ഭജേ ഭജന്തം, കിച്ചാനുകുബ്ബസ്സ കരേയ്യ കിച്ചം;
നാനത്ഥകാമസ്സ കരേയ്യ അത്ഥം, അസമ്ഭജന്തമ്പി ന സമ്ഭജേയ്യ.
ചജേ ¶ ചജന്തം വനഥം ന കയിരാ, അപേതചിത്തേന ന സമ്ഭജേയ്യ;
ദിജോ ദുമം ഖീണഫലന്തി ഞത്വാ, അഞ്ഞം സമേക്ഖേയ്യ മഹാ ഹി ലോകോതി.
പുടഭത്തജാതകം തതിയം.
൨൨൪. കുമ്ഭിലജാതകം (൨-൮-൪)
യസ്സേതേ ¶ ചതുരോ ധമ്മാ, വാനരിന്ദ യഥാ തവ;
സച്ചം ധമ്മോ ധിതി ചാഗോ, ദിട്ഠം സോ അതിവത്തതി.
യസ്സ ചേതേ ന വിജ്ജന്തി, ഗുണാ പരമഭദ്ദകാ;
സച്ചം ധമ്മോ ധിതി ചാഗോ, ദിട്ഠം സോ നാതിവത്തതീതി.
കുമ്ഭിലജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൨൫. ഖന്തിവണ്ണജാതകം (൨-൮-൫)
അത്ഥി മേ പുരിസോ ദേവ, സബ്ബകിച്ചേസു ബ്യാവടോ [വാവടോ (ക.)];
തസ്സ ചേകോപരാധത്ഥി, തത്ഥ ത്വം കിന്തി മഞ്ഞസി.
അമ്ഹാകമ്പത്ഥി പുരിസോ, ഏദിസോ ഇധ വിജ്ജതി;
ദുല്ലഭോ അങ്ഗസമ്പന്നോ, ഖന്തിരസ്മാക രുച്ചതീതി.
ഖന്തിവണ്ണജാതകം പഞ്ചമം.
൨൨൬. കോസിയജാതകം (൨-൮-൬)
കാലേ നിക്ഖമനാ സാധു, നാകാലേ സാധു നിക്ഖമോ;
അകാലേന ഹി നിക്ഖമ്മ, ഏകകമ്പി ബഹുജ്ജനോ;
ന കിഞ്ചി അത്ഥം ജോതേതി, ധങ്കസേനാവ കോസിയം.
ധീരോ ച വിധിവിധാനഞ്ഞൂ, പരേസം വിവരാനുഗൂ;
സബ്ബാമിത്തേ ¶ വസീകത്വാ, കോസിയോവ സുഖീ സിയാതി.
കോസിയജാതകം ഛട്ഠം.
൨൨൭. ഗൂഥപാണജാതകം (൨-൮-൭)
സൂരോ ¶ ¶ സൂരേന സങ്ഗമ്മ, വിക്കന്തേന പഹാരിനാ;
ഏഹി നാഗ നിവത്തസ്സു, കിം നു ഭീതോ പലായസി;
പസ്സന്തു അങ്ഗമഗധാ, മമ തുയ്ഹഞ്ച വിക്കമം.
ന തം പാദാ വധിസ്സാമി, ന ദന്തേഹി ന സോണ്ഡിയാ;
മീള്ഹേന തം വധിസ്സാമി, പൂതി ഹഞ്ഞതു പൂതിനാതി.
ഗൂഥപാണജാതകം സത്തമം.
൨൨൮. കാമനീതജാതകം (൨-൮-൮)
തയോ ഗിരിം അന്തരം കാമയാമി, പഞ്ചാലാ കുരുയോ കേകകേ ച [കുരയോ കേകയേ ച (സീ.)];
തതുത്തരിം [തദുത്തരിം (ക.)] ബ്രാഹ്മണ കാമയാമി, തികിച്ഛ മം ബ്രാഹ്മണ കാമനീതം.
കണ്ഹാഹിദട്ഠസ്സ കരോന്തി ഹേകേ, അമനുസ്സപവിട്ഠസ്സ [അമനുസ്സവദ്ധസ്സ (സീ. പീ.), അമനുസ്സവിട്ഠസ്സ (സ്യാ.)] കരോന്തി പണ്ഡിതാ;
ന കാമനീതസ്സ കരോതി കോചി, ഓക്കന്തസുക്കസ്സ ¶ ഹി കാ തികിച്ഛാതി.
കാമനീതജാതകം അട്ഠമം.
൨൨൯. പലായിതജാതകം (൨-൮-൯)
ഗജഗ്ഗമേഘേഹി ഹയഗ്ഗമാലിഭി, രഥൂമിജാതേഹി സരാഭിവസ്സേഭി [സരാഭിവസ്സഭി (സ്യാ. സീ. അട്ഠ.), സരാഭിവസ്സിഭി (?)];
ഥരുഗ്ഗഹാവട്ട [ധനുഗ്ഗഹാവട്ട (ക.)] ദള്ഹപ്പഹാരിഭി, പരിവാരിതാ തക്കസിലാ സമന്തതോ.
[അഭിധാവഥാ ച പതഥാ ച, വിവിധവിനദിതാ ച ദന്തിഭി; വത്തതജ്ജ തുമുലോ ഘോസോ, യഥാ വിജ്ജുതാ ജലധരസ്സ ഗജ്ജതോതി; (സീ. പീ. ക.)] അഭിധാവഥ ¶ ചൂപധാവഥ ച [അഭിധാവഥാ ചുപ്പതഥാ ച (സ്യാ.)], വിവിധാ വിനാദിതാ [വിനാദിതത്ഥ (ക.)] വദന്തിഭി;
വത്തതജ്ജ തുമുലോ ഘോസോ യഥാ, വിജ്ജുലതാ ജലധരസ്സ ഗജ്ജതോതി [അഭിധാവഥാ ച പതഥാ ച, വിവിധവിനദിതാ ച ദന്തിഭി; വത്തതജ്ജ തുമുലോ ഘോസോ, യഥാ വിജ്ജുതാ ജലധരസ്സ ഗജ്ജതോതി; (സീ. പീ. ക.)].
പലായിതജാതകം നവമം.
൨൩൦. ദുതിയപലായിതജാതകം (൨-൮-൧൦)
ധജമപരിമിതം അനന്തപാരം, ദുപ്പസഹംധങ്കേഹി സാഗരംവ [സാഗരമിവ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഗിരിമിവഅനിലേന ദുപ്പസയ്ഹോ [ദുപ്പസഹോ (സീ. പീ. ക.)], ദുപ്പസഹോ അഹമജ്ജതാദിസേന.
മാ ¶ ബാലിയം വിലപി [വിപ്പലപി (ബഹൂസു)] ന ഹിസ്സ താദിസം, വിഡയ്ഹസേ [വിളയ്ഹസേ (സീ. പീ.)] ന ഹി ലഭസേ നിസേധകം;
ആസജ്ജസി ഗജമിവ ഏകചാരിനം, യോ തം പദാ നളമിവ പോഥയിസ്സതീതി.
ദുതിയപലായിതജാതകം ദസമം.
കാസാവവഗ്ഗോ അട്ഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരവത്ഥവചോ ¶ ദുമഖീണഫലം, ചതുരോധമ്മവരം പുരിസുത്തമ;
ധങ്കമഗധാ ച തയോഗിരിനാമ, ഗജഗ്ഗവരോ ധജവരേന ദസാതി.
൯. ഉപാഹനവഗ്ഗോ
൨൩൧. ഉപാഹനജാതകം (൨-൯-൧)
യഥാപി ¶ കീതാ പുരിസസ്സുപാഹനാ, സുഖസ്സ അത്ഥായ ദുഖം ഉദബ്ബഹേ;
ഘമ്മാഭിതത്താ ഥലസാ പപീളിതാ, തസ്സേവ പാദേ പുരിസസ്സ ഖാദരേ.
ഏവമേവ ¶ യോ ദുക്കുലീനോ അനരിയോ, തമ്മാക [തമ്ഹാക (സീ.), തുമ്ഹാക (സ്യാ. പീ.)] വിജ്ജഞ്ച സുതഞ്ച ആദിയ;
തമേവ സോ തത്ഥ സുതേന ഖാദതി, അനരിയോ വുച്ചതി ദുപാഹനൂപമോതി [പാനദൂപമോതി (സീ. പീ.)].
ഉപാഹനജാതകം പഠമം.
൨൩൨. വീണാഗുണജാതകം (൨-൯-൨)
ഏകചിന്തിതോ യമത്ഥോ, ബാലോ അപരിണായകോ;
ന ഹി ഖുജ്ജേന വാമേന, ഭോതി സങ്ഗന്തുമരഹസി.
പുരിസൂസഭം മഞ്ഞമാനാ, അഹം ഖുജ്ജമകാമയിം;
സോയം സംകുടിതോ സേതി, ഛിന്നതന്തി യഥാ വിണാതി [ഥുണാതി (സീ.)].
വീണാഗുണജാതകം ദുതിയം.
൨൩൩. വികണ്ണജാതകം (൨-൯-൩)
കാമം യഹിം ഇച്ഛസി തേന ഗച്ഛ, വിദ്ധോസി മമ്മമ്ഹി [മമസ്മി (ക.)] വികണ്ണകേന;
ഹതോസി ഭത്തേന സുവാദിതേന [സവാദിതേന (സീ. സ്യാ. പീ.)], ലോലോ ച മച്ഛേ അനുബന്ധമാനോ.
ഏവമ്പി ¶ ലോകാമിസം ഓപതന്തോ, വിഹഞ്ഞതീ ¶ ചിത്തവസാനുവത്തീ;
സോ ഹഞ്ഞതി ഞാതിസഖാന മജ്ഝേ, മച്ഛാനുഗോ സോരിവ സുംസുമാരോതി [സുസുമാരോ (ക.)].
വികണ്ണജാതകം തതിയം.
൨൩൪. അസിതാഭൂജാതകം (൨-൯-൪)
ത്വമേവ ¶ ദാനിമകര [മകരി (സ്യാ.), മകരാ (ക. സീ.)], യം കാമോ ബ്യഗമാ തയി;
സോയം അപ്പടിസന്ധികോ, ഖരഛിന്നംവ രേനുകം [രേരുകം (സീ. പീ.)].
അത്രിച്ഛം [അത്രിച്ഛാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അതിലോഭേന, അതിലോഭമദേന ച;
ഏവം ഹായതി അത്ഥമ്ഹാ, അഹംവ അസിതാഭുയാതി.
അസിതാഭൂജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൩൫. വച്ഛനഖജാതകം (൨-൯-൫)
സുഖാ ഘരാ വച്ഛനഖ, സഹിരഞ്ഞാ സഭോജനാ;
യത്ഥ ഭുത്വാ പിവിത്വാ ച, സയേയ്യാഥ അനുസ്സുകോ.
ഘരാ നാനീഹമാനസ്സ, ഘരാ നാഭണതോ മുസാ;
ഘരാ നാദിന്നദണ്ഡസ്സ, പരേസം അനികുബ്ബതോ [അനിക്രുബ്ബതോ (ക.)];
ഏവം ഛിദ്ദം ദുരഭിസമ്ഭവം [ദുരഭിഭവം (സീ. പീ.)], കോ ഘരം പടിപജ്ജതീതി.
വച്ഛനഖജാതകം പഞ്ചമം.
൨൩൬. ബകജാതകം (൨-൯-൬)
ഭദ്ദകോ ¶ വതയം പക്ഖീ, ദിജോ കുമുദസന്നിഭോ;
വൂപസന്തേഹി പക്ഖേഹി, മന്ദമന്ദോവ ഝായതി.
നാസ്സ സീലം വിജാനാഥ, അനഞ്ഞായ പസംസഥ;
അമ്ഹേ ദിജോ ന പാലേതി, തേന പക്ഖീ ന ഫന്ദതീതി.
ബകജാതകം ഛട്ഠം.
൨൩൭. സാകേതജാതകം (൨-൯-൭)
കോ ¶ നു ഖോ ഭഗവാ ഹേതു, ഏകച്ചേ ഇധ പുഗ്ഗലേ;
അതീവ ഹദയം നിബ്ബാതി, ചിത്തഞ്ചാപി പസീദതി.
പുബ്ബേവ സന്നിവാസേന, പച്ചുപ്പന്നഹിതേന വാ;
ഏവം തം ജായതേ പേമം, ഉപ്പലംവ യഥോദകേതി.
സാകേതജാതകം സത്തമം.
൨൩൮. ഏകപദജാതകം (൨-൯-൮)
ഇങ്ഘ ¶ ഏകപദം താത, അനേകത്ഥപദസ്സിതം [പദനിസ്സിതം (സീ. പീ.)];
കിഞ്ചി സങ്ഗാഹികം ബ്രൂസി, യേനത്ഥേ സാധയേമസേ.
ദക്ഖേയ്യേകപദം താത, അനേകത്ഥപദസ്സിതം;
തഞ്ച സീലേന സഞ്ഞുത്തം, ഖന്തിയാ ഉപപാദിതം;
അലം ¶ മിത്തേ സുഖാപേതും, അമിത്താനം ദുഖായ ചാതി.
ഏകപദജാതകം അട്ഠമം.
൨൩൯. ഹരിതമണ്ഡൂകജാതകം (൨-൯-൯)
ആസീവിസമ്പി മം [ആസീവിസം മമം (സീ. പീ.)] സന്തം, പവിട്ഠം കുമിനാമുഖം;
രുച്ചതേ ഹരിതാമാതാ, യം മം ഖാദന്തി മച്ഛകാ.
വിലുമ്പതേവ പുരിസോ, യാവസ്സ ഉപകപ്പതി;
യദാ ചഞ്ഞേ വിലുമ്പന്തി, സോ വിലുത്തോ വിലുമ്പതീതി [വിലുപ്പതീതി (?)].
ഹരിതമണ്ഡൂകജാതകം നവമം.
൨൪൦. മഹാപിങ്ഗലജാതകം (൨-൯-൧൦)
സബ്ബോ ജനോ ഹിംസിതോ പിങ്ഗലേന, തസ്മിം മതേ പച്ചയാ [പച്ചയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] വേദയന്തി;
പിയോ നു തേ ആസി അകണ്ഹനേത്തോ, കസ്മാ നു ത്വം രോദസി ദ്വാരപാല.
ന ¶ മേ പിയോ ആസി അകണ്ഹനേത്തോ, ഭായാമി പച്ചാഗമനായ തസ്സ;
ഇതോ ഗതോ ഹിംസേയ്യ മച്ചുരാജം, സോ ഹിംസിതോ ആനേയ്യ പുന ഇധ.
ദഡ്ഢോ വാഹസഹസ്സേഹി, സിത്തോ ഘടസതേഹി സോ;
പരിക്ഖതാ ¶ ച സാ ഭൂമി, മാ ഭായി നാഗമിസ്സതീതി.
മഹാപിങ്ഗലജാതകം ദസമം.
ഉപാഹനവഗ്ഗോ നവമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരുപാഹന ഖുജ്ജ വികണ്ണകകോ, അസിതാഭുയ പഞ്ചമവച്ഛനഖോ;
ദിജ പേമവരുത്തമഏകപദം, കുമിനാമുഖ പിങ്ഗലകേന ദസാതി.
൧൦. സിങ്ഗാലവഗ്ഗോ
൨൪൧. സബ്ബദാഠിജാതകം (൨-൧൦-൧)
സിങ്ഗാലോ ¶ മാനഥദ്ധോ ച, പരിവാരേന അത്ഥികോ;
പാപുണി മഹതിം ഭൂമിം, രാജാസി സബ്ബദാഠിനം.
ഏവമേവ മനുസ്സേസു, യോ ഹോതി പരിവാരവാ;
സോ ഹി തത്ഥ മഹാ ഹോതി, സിങ്ഗാലോ വിയ ദാഠിനന്തി.
സബ്ബദാഠിജാതകം പഠമം.
൨൪൨. സുനഖജാതകം (൨-൧൦-൨)
ബാലോ ¶ വതായം സുനഖോ, യോ വരത്തം [യോ ച യോത്തം (ക.)] ന ഖാദതി;
ബന്ധനാ ച പമുഞ്ചേയ്യ, അസിതോ ച ഘരം വജേ.
അട്ഠിതം ¶ മേ മനസ്മിം മേ, അഥോ മേ ഹദയേ കതം;
കാലഞ്ച പടികങ്ഖാമി, യാവ പസ്സുപതൂ ജനോ [പസുപതുജ്ജനോ (സ്യാ. ക.)].
സുനഖജാതകം ദുതിയം.
൨൪൩. ഗുത്തിലജാതകം (൨-൧൦-൩)
സത്തതന്തിം സുമധുരം, രാമണേയ്യം അവാചയിം;
സോ മം രങ്ഗമ്ഹി അവ്ഹേതി, സരണം മേ ഹോഹി കോസിയ.
അഹം തം സരണം സമ്മ [അഹം തേ സരണം ഹോമി (വി. വ. ൩൨൮)], അഹമാചരിയപൂജകോ;
ന തം ജയിസ്സതി സിസ്സോ, സിസ്സമാചരിയ ജേസ്സസീതി.
ഗുത്തിലജാതകം തതിയം.
൨൪൪. വിഗതിച്ഛജാതകം (൨-൧൦-൪)
യം പസ്സതി ന തം ഇച്ഛതി, യഞ്ച ന പസ്സതി തം കിരിച്ഛതി;
മഞ്ഞാമി ചിരം ചരിസ്സതി, ന ഹി തം ലച്ഛതി യം സ ഇച്ഛതി.
യം ലഭതി ന തേന തുസ്സതി, യഞ്ച പത്ഥേതി ലദ്ധം ഹീളേതി;
ഇച്ഛാ ഹി അനന്തഗോചരാ, വിഗതിച്ഛാന [വീതിച്ഛാനം (സീ. പീ.)] നമോ കരോമസേതി.
വിഗതിച്ഛ [വീതിച്ഛ (സീ. പീ.)] ജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൪൫. മൂലപരിയായജാതകം (൨-൧൦-൫)
കാലോ ¶ ¶ ഘസതി ഭൂതാനി, സബ്ബാനേവ സഹത്തനാ;
യോ ച കാലഘസോ ഭൂതോ, സ ഭൂതപചനിം പചി.
ബഹൂനി നരസീസാനി, ലോമസാനി ബ്രഹാനി ച;
ഗീവാസു പടിമുക്കാനി, കോചിദേവേത്ഥ കണ്ണവാതി.
മൂലപരിയായജാതകം പഞ്ചമം.
൨൪൬. ബാലോവാദജാതകം (൨-൧൦-൬)
ഹന്ത്വാ ഛേത്വാ [ഝത്വാ (സീ. പീ.), ഘത്വാ (സ്യാ.)] വധിത്വാ ച, ദേതി ദാനം അസഞ്ഞതോ;
ഏദിസം ഭത്തം ഭുഞ്ജമാനോ, സ പാപമുപലിമ്പതി [സ പാപേന ഉപലിപ്പതി (സീ. പീ.)].
പുത്തദാരമ്പി ¶ ചേ ഹന്ത്വാ, ദേതി ദാനം അസഞ്ഞതോ;
ഭുഞ്ജമാനോപി സപ്പഞ്ഞോ, ന പാപമുപലിമ്പതീതി.
ബാലോവാദജാതകം ഛട്ഠം.
൨൪൭. പാദഞ്ജലീജാതകം (൨-൧൦-൭)
അദ്ധാ പാദഞ്ജലീ സബ്ബേ, പഞ്ഞായ അതിരോചതി;
തഥാ ഹി ഓട്ഠം ഭഞ്ജതി, ഉത്തരിം നൂന പസ്സതി.
നായം ധമ്മം അധമ്മം വാ, അത്ഥാനത്ഥഞ്ച ബുജ്ഝതി;
അഞ്ഞത്ര ¶ ഓട്ഠനിബ്ഭോഗാ, നായം ജാനാതി കിഞ്ചനന്തി.
പാദഞ്ജലീജാതകം സത്തമം.
൨൪൮. കിംസുകോപമജാതകം (൨-൧൦-൮)
സബ്ബേഹി കിംസുകോ ദിട്ഠോ, കിംന്വേത്ഥ വിചികിച്ഛഥ;
ന ഹി സബ്ബേസു ഠാനേസു, സാരഥീ പരിപുച്ഛിതോ.
ഏവം സബ്ബേഹി ഞാണേഹി, യേസം ധമ്മാ അജാനിതാ;
തേ വേ ധമ്മേസു കങ്ഖന്തി, കിംസുകസ്മിംവ ഭാതരോതി.
കിംസുകോപമജാതകം അട്ഠമം.
൨൪൯. സാലകജാതകം (൨-൧൦-൯)
ഏകപുത്തകോ ¶ ഭവിസ്സസി, ത്വഞ്ച നോ ഹേസ്സസി ഇസ്സരോ കുലേ;
ഓരോഹ ദുമസ്മാ സാലക, ഏഹി ദാനി ഘരകം വജേമസേ.
നനു മം സുഹദയോതി [നനു മം ഹദയേതി (സീ. പീ.)] മഞ്ഞസി, യഞ്ച മം ഹനസി വേളുയട്ഠിയാ;
പക്കമ്ബവനേ രമാമസേ, ഗച്ഛ ത്വം ഘരകം യഥാസുഖന്തി.
സാലകജാതകം നവമം.
൨൫൦. കപിജാതകം (൨-൧൦-൧൦)
അയം ¶ ¶ ഇസീ ഉപസമസംയമേ രതോ, സ തിട്ഠതി [സന്തിട്ഠതി (സീ. പീ.)] സിസിരഭയേന അട്ടിതോ;
ഹന്ദ അയം പവിസതുമം അഗാരകം, വിനേതു സീതം ദരഥഞ്ച കേവലം.
നായം ഇസീ ഉപസമസംയമേ രതോ, കപീ അയം ദുമവരസാഖഗോചരോ;
സോ ദൂസകോ രോസകോ ചാപി ജമ്മോ, സചേവജേമമ്പി [സചേ + ആവജേ + ഇമമ്പി] ദൂസേയ്യഗാരന്തി [ദൂസയേ ഘരന്തി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
കപിജാതകം ദസമം.
സിങ്ഗാലവഗ്ഗോ ദസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ രാജാ സിങ്ഗാലവരോ സുനഖോ, തഥാ കോസിയ ഇച്ഛതി കാലഘസോ;
അഥ ദാനവരോട്ഠപി സാരഥിനാ, പുനമ്ബവനഞ്ച സിസിരകപി ദസാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
ദള്ഹഞ്ച ¶ വഗ്ഗം അപരേന സന്ഥവം, കല്യാണവഗ്ഗാസദിസോ ച രൂഹകം;
നതംദള്ഹ ബീരണഥമ്ഭകം പുന, കാസാവുപാഹന സിങ്ഗാലകേന ദസാതി.
ദുകനിപാതം നിട്ഠിതം.
൩. തികനിപാതോ
൧. സങ്കപ്പവഗ്ഗോ
൨൫൧. സങ്കപ്പരാഗജാതകം (൩-൧-൧)
സങ്കപ്പരാഗധോതേന ¶ ¶ ¶ , വിതക്കനിസിതേന ച;
നാലങ്കതേന ഭദ്രേന [നേവാലങ്കതഭദ്രേന (സ്യാ.)], ഉസുകാരാകതേന ച [ന ഉസുകാരകതേന ച (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ന കണ്ണായതമുത്തേന, നാപി മോരൂപസേവിനാ;
തേനമ്ഹി ഹദയേ വിദ്ധോ, സബ്ബങ്ഗപരിദാഹിനാ.
ആവേധഞ്ച ന പസ്സാമി, യതോ രുഹിരമസ്സവേ;
യാവ അയോനിസോ ചിത്തം, സയം മേ ദുക്ഖമാഭതന്തി.
സങ്കപ്പരാഗജാതകം പഠമം.
൨൫൨. തിലമുട്ഠിജാതകം (൩-൧-൨)
അജ്ജാപി മേ തം മനസി [സരസി (ക.)], യം മം ത്വം തിലമുട്ഠിയാ;
ബാഹായ മം ഗഹേത്വാന, ലട്ഠിയാ അനുതാളയി.
നനു ജീവിതേ ന രമസി, യേനാസി ബ്രാഹ്മണാഗതോ;
യം മം ബാഹാ ഗഹേത്വാന, തിക്ഖത്തും അനുതാളയി.
അരിയോ അനരിയം കുബ്ബന്തം [കുബ്ബാനം (സീ. പീ.), കുബ്ബം (സ്യാ.)], യോ ദണ്ഡേന നിസേധതി;
സാസനം തം ന തം വേരം, ഇതി നം പണ്ഡിതാ വിദൂതി.
തിലമുട്ഠിജാതകം ദുതിയം.
൨൫൩. മണികണ്ഠജാതകം (൩-൧-൩)
മമന്നപാനം ¶ വിപുലം ഉളാരം, ഉപ്പജ്ജതീമസ്സ മണിസ്സ ഹേതു;
തം തേ ന ദസ്സം അതിയാചകോസി, ന ചാപി തേ അസ്സമമാഗമിസ്സം.
സുസൂ ¶ ¶ യഥാ സക്ഖരധോതപാണീ, താസേസി മം സേലം യാചമാനോ;
തം തേ ന ദസ്സം അതിയാചകോസി, ന ചാപി തേ അസ്സമമാഗമിസ്സം.
ന തം യാചേ യസ്സ പിയം ജിഗീസേ [ജിഗിംസേ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ദേസ്സോ ഹോതി അതിയാചനായ;
നാഗോ മണിം യാചിതോ ബ്രാഹ്മണേന, അദസ്സനംയേവ തദജ്ഝഗമാതി.
മണികണ്ഠജാതകം തതിയം.
൨൫൪. കുണ്ഡകകുച്ഛിസിന്ധവജാതകം (൩-൧-൪)
ഭുത്വാ തിണപരിഘാസം, ഭുത്വാ ആചാമകുണ്ഡകം;
ഏതം തേ ഭോജനം ആസി, കസ്മാ ദാനി ന ഭുഞ്ജസി.
യത്ഥ പോസം ന ജാനന്തി, ജാതിയാ വിനയേന വാ;
ബഹും [പഹൂ (സീ. പീ.), പഹും (സ്യാ. ക.)] തത്ഥ മഹാബ്രമ്ഹേ, അപി ആചാമകുണ്ഡകം.
ത്വഞ്ച ¶ ഖോ മം പജാനാസി, യാദിസായം ഹയുത്തമോ;
ജാനന്തോ ജാനമാഗമ്മ, ന തേ ഭക്ഖാമി കുണ്ഡകന്തി.
കുണ്ഡകകുച്ഛിസിന്ധവജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൫൫. സുകജാതകം (൩-൧-൫)
യാവ സോ മത്തമഞ്ഞാസി, ഭോജനസ്മിം വിഹങ്ഗമോ;
താവ അദ്ധാനമാപാദി, മാതരഞ്ച അപോസയി.
യതോ ച ഖോ ബഹുതരം, ഭോജനം അജ്ഝവാഹരി [അജ്ഝുപാഹരി (സീ. പീ.)];
തതോ തത്ഥേവ സംസീദി, അമത്തഞ്ഞൂ ഹി സോ അഹു.
തസ്മാ മത്തഞ്ഞുതാ സാധു, ഭോജനസ്മിം അഗിദ്ധതാ [അഗിദ്ധിതാ (സ്യാ. ക.)];
അമത്തഞ്ഞൂ ഹി സീദന്തി, മത്തഞ്ഞൂ ച ന സീദരേതി.
സുകജാതകം പഞ്ചമം.
൨൫൬. ജരൂദപാനജാതകം (൩-൧-൬)
ജരൂദപാനം ¶ ഖണമാനാ, വാണിജാ ഉദകത്ഥികാ;
അജ്ഝഗമും അയസം ലോഹം [അജ്ഝഗംസു അയോലോഹം (സീ. സ്യാ. പീ.)], തിപുസീസഞ്ച വാണിജാ;
രജതം ജാതരൂപഞ്ച, മുത്താ വേളൂരിയാ ബഹൂ.
തേ ച തേന അസന്തുട്ഠാ, ഭിയ്യോ ഭിയ്യോ അഖാണിസും;
തേ തത്ഥാസീവിസോ [തത്ഥ ആസീവിസോ (ക.), തത്ഥപാസീവിസോ (സ്യാ.)] ഘോരോ, തേജസ്സീ തേജസാ ഹനി.
തസ്മാ ¶ ¶ ഖണേ നാതിഖണേ, അതിഖാതം [അതിഖണം (ക.)] ഹി പാപകം;
ഖാതേന ച [ഖണേന ച (ക.), ഖണനേന (സ്യാ.)] ധനം ലദ്ധം, അതിഖാതേന [അതിഖണേന (ക.)] നാസിതന്തി.
ജരൂദപാനജാതകം ഛട്ഠം.
൨൫൭. ഗാമണിചന്ദജാതകം (൩-൧-൭)
നായം ഘരാനം കുസലോ, ലോലോ അയം വലീമുഖോ;
കതം കതം ഖോ ദൂസേയ്യ, ഏവംധമ്മമിദം കുലം.
നയിദം ചിത്തവതോ ലോമം, നായം അസ്സാസികോ മിഗോ;
സിട്ഠം [സത്ഥം (സീ. സ്യാ. പീ.)] മേ ജനസന്ധേന, നായം കിഞ്ചി വിജാനതി.
ന മാതരം പിതരം വാ, ഭാതരം ഭഗിനിം സകം;
ഭരേയ്യ താദിസോ പോസോ, സിട്ഠം ദസരഥേന മേതി.
ഗാമണിചന്ദ [ഗാമണിചണ്ഡ (സീ. പീ.)] ജാതകം സത്തമം.
൨൫൮. മന്ധാതുജാതകം (൩-൧-൮)
യാവതാ ചന്ദിമസൂരിയാ, പരിഹരന്തി ദിസാ ഭന്തി വിരോചനാ [വിരോചമാനാ (ക.)];
സബ്ബേവ ദാസാ മന്ധാതു, യേ പാണാ പഥവിസ്സിതാ [പഠവിനിസ്സിതാ (സീ. പീ.), പഠവിസ്സിതാ (സ്യാ.)].
ന കഹാപണവസ്സേന, തിത്തി കാമേസു വിജ്ജതി;
അപ്പസ്സാദാ ദുഖാ കാമാ, ഇതി വിഞ്ഞായ പണ്ഡിതോ.
അപി ¶ ദിബ്ബേസു കാമേസു, രതിം സോ നാധിഗച്ഛതി;
തണ്ഹക്ഖയരതോ ¶ ഹോതി, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാവകോതി.
മന്ധാതുജാതകം അട്ഠമം.
൨൫൯. തിരീടവച്ഛജാതകം (൩-൧-൯)
നയിമസ്സ വിജ്ജാമയമത്ഥി കിഞ്ചി, ന ബന്ധവോ നോ പന തേ സഹായോ;
അഥ കേന വണ്ണേന തിരീടവച്ഛോ [തിരീടിവച്ഛോ (സ്യാ. ക.)], തേദണ്ഡികോ ഭുഞ്ജതി അഗ്ഗപിണ്ഡം.
ആപാസു [ആവാസു (ക.)] മേ യുദ്ധപരാജിതസ്സ, ഏകസ്സ കത്വാ വിവനസ്മി ഘോരേ;
പസാരയീ കിച്ഛഗതസ്സ പാണിം, തേനൂദതാരിം ദുഖസംപരേതോ.
ഏതസ്സ ¶ കിച്ചേന ഇധാനുപത്തോ, വേസായിനോ വിസയാ ജീവലോകേ;
ലാഭാരഹോ താത തിരീടവച്ഛോ, ദേഥസ്സ ഭോഗം യജഥഞ്ച [യജതഞ്ച (സീ. പീ.), യജിതഞ്ച (സ്യാ.)] യഞ്ഞന്തി.
തിരീടവച്ഛജാതകം നവമം.
൨൬൦. ദൂതജാതകം (൩-൧-൧൦)
യസ്സത്ഥാ ¶ ദൂരമായന്തി, അമിത്തമപി യാചിതും;
തസ്സൂദരസ്സഹം ദൂതോ, മാ മേ കുജ്ഝ [കുജ്ഝി (സീ. പീ.)] രഥേസഭ.
യസ്സ ദിവാ ച രത്തോ ച, വസമായന്തി മാണവാ;
തസ്സൂദരസ്സഹം ദൂതോ, മാ മേ കുജ്ഝ [കുജ്ഝി (സീ. പീ.)] രഥേസഭ.
ദദാമി ¶ തേ ബ്രാഹ്മണ രോഹിണീനം, ഗവം സഹസ്സം സഹ പുങ്ഗവേന;
ദൂതോ ഹി ദൂതസ്സ കഥം ന ദജ്ജം, മയമ്പി തസ്സേവ ഭവാമ ദൂതാതി.
ദൂതജാതകം ദസമം.
സങ്കപ്പവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ഉസുകാരവരോ തിലമുട്ഠി മണി, ഹയരാജ വിഹങ്ഗമ ആസിവിസോ;
ജനസന്ധ കഹാപണവസ്സ പുന, തിരിടം പുന ദൂതവരേന ദസാതി.
൨. പദുമവഗ്ഗോ
൨൬൧. പദുമജാതകം (൩-൨-൧)
യഥാ ¶ കേസാ ച മസ്സൂ ച, ഛിന്നം ഛിന്നം വിരൂഹതി;
ഏവം രൂഹതു തേ നാസാ, പദുമം ദേഹി യാചിതോ.
യഥാ സാരദികം ബീജം, ഖേത്തേ വുത്തം വിരൂഹതി;
ഏവം രൂഹതു തേ നാസാ, പദുമം ദേഹി യാചിതോ.
ഉഭോപി പലപന്തേതേ [വിലപന്തേതേ (സ്യാ. ക.)], അപി പദ്മാനി ദസ്സതി;
വജ്ജും വാ തേ ന വാ വജ്ജും, നത്ഥി നാസായ രൂഹനാ;
ദേഹി സമ്മ പദുമാനി, അഹം യാചാമി യാചിതോതി.
പദുമജാതകം പഠമം.
൨൬൨. മുദുപാണിജാതകം (൩-൨-൨)
പാണി ¶ ചേ മുദുകോ ചസ്സ, നാഗോ ചസ്സ സുകാരിതോ;
അന്ധകാരോ ച വസ്സേയ്യ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
അനലാ ¶ മുദുസമ്ഭാസാ, ദുപ്പൂരാ താ [ദുപ്പൂരത്താ (ക.)] നദീസമാ;
സീദന്തി നം വിദിത്വാന, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
യം ഏതാ ഉപസേവന്തി, ഛന്ദസാ വാ ധനേന വാ;
ജാതവേദോവ സം ഠാനം, ഖിപ്പം അനുദഹന്തി നന്തി.
മുദുപാണിജാതകം ദുതിയം.
൨൬൩. ചൂളപലോഭനജാതകം (൩-൨-൩)
അഭിജ്ജമാനേ ¶ വാരിസ്മിം, സയം [അയം (ക.)] ആഗമ്മ ഇദ്ധിയാ;
മിസ്സീഭാവിത്ഥിയാ ഗന്ത്വാ, സംസീദസി [സംസീദതി (ക.)] മഹണ്ണവേ.
ആവട്ടനീ മഹാമായാ, ബ്രഹ്മചരിയവികോപനാ;
സീദന്തി നം വിദിത്വാന, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
യം ഏതാ ഉപസേവന്തി, ഛന്ദസാ വാ ധനേന വാ;
ജാതവേദോവ സം ഠാനം, ഖിപ്പം അനുദഹന്തി നന്തി.
ചൂളപലോഭന [ചുല്ലപലോഭന (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാതകം തതിയം.
൨൬൪. മഹാപനാദജാതകം (൩-൨-൪)
പനാദോ നാമ സോ രാജാ, യസ്സ യൂപോ സുവണ്ണയോ;
തിരിയം സോളസുബ്ബേധോ [സോളസപബ്ബേധോ (സീ. പീ.)], ഉദ്ധമാഹു [ഉച്ചമാഹു (സീ. സ്യാ. പീ.)] സഹസ്സധാ.
സഹസ്സകണ്ഡോ സതഗേണ്ഡു [സതഭേദോ (സീ. പീ.), സതഭേണ്ഡു (സീ. നിസ്സയ)], ധജാസു ഹരിതാമയോ;
അനച്ചും തത്ഥ ഗന്ധബ്ബാ, ഛ സഹസ്സാനി സത്തധാ.
ഏവമേതം [ഏവമേവ (ക.)] തദാ ആസി, യഥാ ഭാസസി ഭദ്ദജി;
സക്കോ അഹം തദാ ആസിം, വേയ്യാവച്ചകരോ തവാതി.
മഹാപനാദജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൬൫. ഖുരപ്പജാതകം (൩-൨-൫)
ദിസ്വാ ¶ ¶ ഖുരപ്പേ ധനുവേഗനുന്നേ, ഖഗ്ഗേ ¶ ഗഹീതേ തിഖിണേ തേലധോതേ;
തസ്മിം ഭയസ്മിം മരണേ വിയൂള്ഹേ, കസ്മാ നു തേ നാഹു ഛമ്ഭിതത്തം.
ദിസ്വാ ഖുരപ്പേ ധനുവേഗനുന്നേ, ഖഗ്ഗേ ഗഹീതേ തിഖിണേ തേലധോതേ;
തസ്മിം ഭയസ്മിം മരണേ വിയൂള്ഹേ, വേദം അലത്ഥം വിപുലം ഉളാരം.
സോ വേദജാതോ അജ്ഝഭവിം അമിത്തേ, പുബ്ബേവ മേ ജീവിതമാസി ചത്തം;
ന ഹി ജീവിതേ ആലയം കുബ്ബമാനോ, സൂരോ കയിരാ സൂരകിച്ചം കദാചീതി.
ഖുരപ്പജാതകം പഞ്ചമം.
൨൬൬. വാതഗ്ഗസിന്ധവജാതകം (൩-൨-൬)
യേനാസി കിസിയാ പണ്ഡു, യേന ഭത്തം ന രുച്ചതി;
അയം സോ ആഗതോ ഭത്താ [താതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], കസ്മാ ദാനി പലായസി.
സചേ [ന ഖോ (സ്യാ. ക.)] പനാദികേനേവ, സന്ഥവോ നാമ ജായതി;
യസോ ഹായതി ഇത്ഥീനം, തസ്മാ താത പലായഹം [പലായിഹം (സ്യാ.), പലായിതം (ക.)].
യസ്സസ്സിനം കുലേ ജാതം, ആഗതം യാ ന ഇച്ഛതി;
സോചതി ¶ ചിരരത്തായ, വാതഗ്ഗമിവ ഭദ്ദലീതി [കുന്ദലീതി (സീ. പീ.), ഗദ്രഭീതി (സ്യാ.)].
വാതഗ്ഗസിന്ധവജാതകം ഛട്ഠം.
൨൬൭. കക്കടകജാതകം (൩-൨-൭)
സിങ്ഗീമിഗോ ¶ ആയതചക്ഖുനേത്തോ, അട്ഠിത്തചോ വാരിസയോ അലോമോ;
തേനാഭിഭൂതോ കപണം രുദാമി, മാ ഹേവ മം പാണസമം ജഹേയ്യ [ജഹേയ്യാ (പീ.) ജഹാ’യ്യേ (?)].
അയ്യ ന തം ജഹിസ്സാമി, കുഞ്ജരം സട്ഠിഹായനം [കുഞ്ജര സട്ഠിഹായന (സീ. പീ.)];
പഥബ്യാ ചാതുരന്തായ, സുപ്പിയോ ഹോസി മേ തുവം.
യേ കുളീരാ സമുദ്ദസ്മിം, ഗങ്ഗായ യമുനായ [നമ്മദായ (സീ. പീ.)] ച;
തേസം ത്വം വാരിജോ സേട്ഠോ, മുഞ്ച രോദന്തിയാ പതിന്തി.
കക്കടക [കുളീര (ക.)] ജാതകം സത്തമം.
൨൬൮. ആരാമദൂസകജാതകം (൩-൨-൮)
യോ ¶ വേ സബ്ബസമേതാനം, അഹുവാ സേട്ഠസമ്മതോ;
തസ്സായം ഏദിസീ പഞ്ഞാ, കിമേവ ഇതരാ പജാ.
ഏവമേവ തുവം ബ്രഹ്മേ, അനഞ്ഞായ വിനിന്ദസി;
കഥം മൂലം അദിസ്വാന [കഥംഹി മൂലം അദിത്വാ (സ്യാ. പീ.)], രുക്ഖം ജഞ്ഞാ പതിട്ഠിതം.
നാഹം ¶ തുമ്ഹേ വിനിന്ദാമി, യേ ചഞ്ഞേ വാനരാ വനേ;
വിസ്സസേനോവ ഗാരയ്ഹോ, യസ്സത്ഥാ രുക്ഖരോപകാതി.
ആരാമദൂസകജാതകം അട്ഠമം.
൨൬൯. സുജാതജാതകം (൩-൨-൯)
ന ഹി വണ്ണേന സമ്പന്നാ, മഞ്ജുകാ പിയദസ്സനാ;
ഖരവാചാ പിയാ ഹോതി, അസ്മിം ലോകേ പരമ്ഹി ച.
നനു പസ്സസിമം കാളിം, ദുബ്ബണ്ണം തിലകാഹതം;
കോകിലം സണ്ഹവാചേന, ബഹൂനം പാണിനം പിയം.
തസ്മാ ¶ സഖിലവാചസ്സ, മന്തഭാണീ അനുദ്ധതോ;
അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ദീപേതി, മധുരം തസ്സ ഭാസിതന്തി.
സുജാതജാതകം നവമം.
൨൭൦. ഉലൂകജാതകം (൩-൨-൧൦)
സബ്ബേഹി കിര ഞാതീഹി, കോസിയോ ഇസ്സരോ കതോ;
സചേ ഞാതീഹി അനുഞ്ഞാതോ [ഞാതീഹനുഞ്ഞാതോ (സീ. പീ.)], ഭണേയ്യാഹം ഏകവാചികം.
ഭണ സമ്മ അനുഞ്ഞാതോ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച കേവലം;
സന്തി ഹി ദഹരാ പക്ഖീ, പഞ്ഞവന്തോ ജുതിന്ധരാ.
ന മേ രുച്ചതി ഭദ്ദം വോ [ഭദന്തേ (ക.)], ഉലൂകസ്സാഭിസേചനം;
അക്കുദ്ധസ്സ ¶ മുഖം പസ്സ, കഥം കുദ്ധോ കരിസ്സതീതി.
ഉലൂകജാതകം ദസമം.
പദുമവഗ്ഗോ ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
പദുമുത്തമ ¶ നാഗസിരിവ്ഹയനോ, സ-മഹണ്ണവ യൂപ ഖുരപ്പവരോ;
അഥ ഭദ്ദലീ കുഞ്ജര രുക്ഖ പുന, ഖരവാച ഉലൂകവരേന ദസാതി.
൩. ഉദപാനവഗ്ഗോ
൨൭൧. ഉദപാനദൂസകജാതകം (൩-൩-൧)
ആരഞ്ഞികസ്സ ഇസിനോ, ചിരരത്തം തപസ്സിനോ;
കിച്ഛാകതം ഉദപാനം, കഥം സമ്മ അവാഹസി [അവാഹയി (സീ. പീ.), അപാഹസി (സ്യാ.)].
ഏസ ധമ്മോ സിങ്ഗാലാനം, യം പിത്വാ ഓഹദാമസേ;
പിതുപിതാമഹം ധമ്മോ, ന തം [ന നം (സീ. പീ.)] ഉജ്ഝാതുമരഹസി.
യേസം ¶ ¶ വോ ഏദിസോ ധമ്മോ, അധമ്മോ പന കീദിസോ;
മാ വോ ധമ്മം അധമ്മം വാ, അദ്ദസാമ കുദാചനന്തി.
ഉദപാനദൂസകജാതകം പഠമം.
൨൭൨. ബ്യഗ്ഘജാതകം (൩-൩-൨)
യേന മിത്തേന സംസഗ്ഗാ, യോഗക്ഖേമോ വിഹിയ്യതി;
പുബ്ബേവജ്ഝാഭവം തസ്സ, രുക്ഖേ അക്ഖീവ പണ്ഡിതോ.
യേന മിത്തേന സംസഗ്ഗാ, യോഗക്ഖേമോ പവഡ്ഢതി;
കരേയ്യത്തസമം വുത്തിം, സബ്ബകിച്ചേസു പണ്ഡിതോ.
ഏഥ ബ്യഗ്ഘാ നിവത്തവ്ഹോ, പച്ചുപേഥ [പച്ചമേഥ (സീ. പീ.)] മഹാവനം;
മാ വനം ഛിന്ദി നിബ്യഗ്ഘം, ബ്യഗ്ഘാ മാഹേസു നിബ്ബനാതി.
ബ്യഗ്ഘജാതകം ദുതിയം.
൨൭൩. കച്ഛപജാതകം (൩-൩-൩)
കോ നു ഉദ്ധിതഭത്തോവ [ഉദ്ദിതഭത്തോവ (സീ.), വഡ്ഢിതഭത്തോവ (സ്യാ.)], പൂരഹത്ഥോവ ബ്രാഹ്മണോ;
കഹം നു ഭിക്ഖം അചരി, കം സദ്ധം ഉപസങ്കമി.
അഹം ¶ കപിസ്മി ദുമ്മേധോ, അനാമാസാനി ആമസിം;
ത്വം മം മോചയ ഭദ്ദന്തേ, മുത്തോ ഗച്ഛേയ്യ പബ്ബതം.
കച്ഛപാ കസ്സപാ ഹോന്തി, കോണ്ഡഞ്ഞാ ഹോന്തി മക്കടാ;
മുഞ്ച കസ്സപ കോണ്ഡഞ്ഞം, കതം മേഥുനകം തയാതി.
കച്ഛപജാതകം തതിയം.
൨൭൪. ലോലജാതകം (൩-൩-൪)
കായം ബലാകാ സിഖിനീ, ചോരീ ലങ്ഘിപിതാമഹാ;
ഓരം ¶ ബലാകേ ആഗച്ഛ, ചണ്ഡോ മേ വായസോ സഖാ.
നാഹം ബലാകാ സിഖിനീ, അഹം ലോലോസ്മി വായസോ;
അകത്വാ വചനം തുയ്ഹം, പസ്സ ലൂനോസ്മി ആഗതോ.
പുനപാപജ്ജസീ ¶ സമ്മ, സീലഞ്ഹി തവ താദിസം;
ന ഹി മാനുസകാ ഭോഗാ, സുഭുഞ്ജാ ഹോന്തി പക്ഖിനാതി.
ലോലജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൭൫. രുചിരജാതകം (൩-൩-൫)
കായം ബലാകാ രുചിരാ, കാകനീളസ്മിമച്ഛതി;
ചണ്ഡോ കാകോ സഖാ മയ്ഹം, യസ്സ [തസ്സ (സീ. പീ.)] ചേതം കുലാവകം.
നനു മം സമ്മ ജാനാസി, ദിജ സാമാകഭോജന;
അകത്വാ വചനം തുയ്ഹം, പസ്സ ലൂനോസ്മി ആഗതോ.
പുനപാപജ്ജസീ സമ്മ, സീലഞ്ഹി തവ താദിസം;
ന ഹി മാനുസകാ ഭോഗാ, സുഭുഞ്ജാ ഹോന്തി പക്ഖിനാതി.
രുചിരജാതകം പഞ്ചമം.
൨൭൬. കുരുധമ്മജാതകം (൩-൩-൬)
തവ സദ്ധഞ്ച സീലഞ്ച, വിദിത്വാന ജനാധിപ;
വണ്ണം അഞ്ജനവണ്ണേന, കാലിങ്ഗസ്മിം നിമിമ്ഹസേ [വിനിമ്ഹസേ (സ്യാ.), വനിമ്ഹസേ (ക.)].
അന്നഭച്ചാ ¶ ചഭച്ചാ ച, യോധ ഉദ്ദിസ്സ ഗച്ഛതി;
സബ്ബേ തേ അപ്പടിക്ഖിപ്പാ, പുബ്ബാചരിയവചോ ഇദം.
ദദാമി ¶ വോ ബ്രാഹ്മണാ നാഗമേതം, രാജാരഹം രാജഭോഗ്ഗം യസസ്സിനം;
അലങ്കതം ഹേമജാലാഭിഛന്നം, സസാരഥിം ഗച്ഛഥ യേന കാമന്തി.
കുരുധമ്മജാതകം [കുരുധമ്മജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഛട്ഠം.
൨൭൭. രോമകജാതകം (൩-൩-൭)
വസ്സാനി ¶ പഞ്ഞാസ സമാധികാനി, വസിമ്ഹ സേലസ്സ ഗുഹായ രോമക;
അസങ്കമാനാ അഭിനിബ്ബുതത്താ [അഭിനിബ്ബുതചിത്താ (സ്യാ. ക.)], ഹത്ഥത്ത [ഹത്ഥത്ഥ (സ്യാ.)] മായന്തി മമണ്ഡജാ പുരേ.
തേ ദാനി വക്കങ്ഗ കിമത്ഥമുസ്സുകാ, ഭജന്തി അഞ്ഞം ഗിരികന്ദരം ദിജാ;
ന നൂന മഞ്ഞന്തി മമം യഥാ പുരേ, ചിരപ്പവുത്ഥാ അഥ വാ ന തേ ഇമേ.
ജാനാമ തം ന മയം സമ്പമൂള്ഹാ [ന മയ’മസ്മ മൂള്ഹാ (സീ. പീ.)], സോയേവ ത്വം തേ മയമസ്മ നാഞ്ഞേ;
ചിത്തഞ്ച ¶ തേ അസ്മിം ജനേ പദുട്ഠം, ആജീവികാ [ആജീവക (സീ. സ്യാ.), ആജീവിക (പീ.)] തേന തമുത്തസാമാതി.
രോമകജാതകം സത്തമം.
൨൭൮. മഹിംസരാജജാതകം (൩-൩-൮)
കിമത്ഥ [കമത്ഥ (സീ. പീ.)] മഭിസന്ധായ, ലഹുചിത്തസ്സ ദുബ്ഭിനോ [ദൂഭിനോ (സീ. പീ.)];
സബ്ബകാമദദസ്സേവ [ദുഹസ്സേവ (സീ. സ്യാ. പീ.), രഹസ്സേവ (ക.)], ഇമം ദുക്ഖം തിതിക്ഖസി.
സിങ്ഗേന നിഹനാഹേതം, പദസാ ച അധിട്ഠഹ;
ഭിയ്യോ [ഭീയോ (സീ.)] ബാലാ പകുജ്ഝേയ്യും, നോ ചസ്സ പടിസേധകോ.
മമേവായം മഞ്ഞമാനോ, അഞ്ഞേപേവം [അഞ്ഞമ്പേവം (സീ. സ്യാ. പീ.)] കരിസ്സതി;
തേ നം തത്ഥ വധിസ്സന്തി, സാ മേ മുത്തി ഭവിസ്സതീതി.
മഹിംസരാജജാതകം [മഹിസജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] അട്ഠമം.
൨൭൯. സതപത്തജാതകം (൩-൩-൯)
യഥാ ¶ മാണവകോ പന്ഥേ, സിങ്ഗാലിം വനഗോചരിം;
അത്ഥകാമം പവേദേന്തിം [പവദന്തിം (പീ.)], അനത്ഥകാമാതി മഞ്ഞതി;
അനത്ഥകാമം സതപത്തം, അത്ഥകാമോതി മഞ്ഞതി.
ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ, പുഗ്ഗലോ ഹോതി താദിസോ;
ഹിതേഹി വചനം വുത്തോ, പടിഗണ്ഹാതി വാമതോ.
യേ ¶ ¶ ച ഖോ നം പസംസന്തി, ഭയാ ഉക്കംസയന്തി വാ [ച (സീ. പീ.)];
തഞ്ഹി സോ മഞ്ഞതേ മിത്തം, സതപത്തംവ മാണവോതി.
സതപത്തജാതകം നവമം.
൨൮൦. പുടദൂസകജാതകം (൩-൩-൧൦)
അദ്ധാ ഹി നൂന മിഗരാജാ, പുടകമ്മസ്സ കോവിദോ;
തഥാ ഹി പുടം ദൂസേതി, അഞ്ഞം നൂന കരിസ്സതി.
ന മേ മാതാ വാ പിതാ വാ, പുടകമ്മസ്സ കോവിദോ;
കതം കതം ഖോ ദൂസേമ, ഏവം ധമ്മമിദം കുലം.
യേസം വോ ഏദിസോ ധമ്മോ, അധമ്മോ പന കീദിസോ;
മാ വോ ധമ്മം അധമ്മം വാ, അദ്ദസാമ കുദാചനന്തി.
പുടദൂസകജാതകം ദസമം.
ഉദപാനവഗ്ഗോ [അരഞ്ഞവഗ്ഗോ (സീ. പീ. ക.)] തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ഉദപാനവരം വനബ്യഗ്ഘ കപി, സിഖിനീ ച ബലാക രുചിരവരോ;
സുജനാധിപരോമകദൂസ പുന, സതപത്തവരോ പുടകമ്മ ദസാതി.
൪. അബ്ഭന്തരവഗ്ഗോ
൨൮൧. അബ്ഭന്തരജാതകം (൩-൪-൧)
അബ്ഭന്തരോ ¶ ¶ നാമ ദുമോ, യസ്സ ദിബ്യമിദം ഫലം;
ഭുത്വാ ദോഹളിനീ നാരീ, ചക്കവത്തിം വിജായതി.
ത്വമ്പി [ത്വഞ്ച (സീ. പീ.), ത്വം ഹി (ക.)] ഭദ്ദേ മഹേസീസി, സാ ചാപി [ചാസി (സീ. പീ.)] പതിനോ പിയാ;
ആഹരിസ്സതി തേ രാജാ, ഇദം അബ്ഭന്തരം ഫലം.
ഭത്തുരത്ഥേ പരക്കന്തോ, യം ഠാനമധിഗച്ഛതി;
സൂരോ അത്തപരിച്ചാഗീ, ലഭമാനോ ഭവാമഹന്തി.
അബ്ഭന്തരജാതകം പഠമം.
൨൮൨. സേയ്യജാതകം (൩-൪-൨)
സേയ്യംസോ ¶ സേയ്യസോ ഹോതി, യോ സേയ്യമുപസേവതി;
ഏകേന സന്ധിം കത്വാന, സതം വജ്ഝേ [മച്ചേ (ക.), ബജ്ഝേ (ക. അട്ഠ.)] അമോചയിം.
[കസ്മാ…പേ… സഗ്ഗം ന ഗച്ഛേയ്യ (കത്ഥചി)] തസ്മാ സബ്ബേന ലോകേന, സന്ധിം കത്വാന ഏകതോ [ഏകകോ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
പേച്ച സഗ്ഗം നിഗച്ഛേയ്യ [കസ്മാ…പേ… സഗ്ഗം ന ഗച്ഛേയ്യ (കത്ഥചി)], ഇദം സുണാഥ കാസിയാ [കാസയോ (സീ. പീ.)].
ഇദം വത്വാ മഹാരാജാ, കംസോ ബാരാണസിഗ്ഗഹോ;
ധനും കണ്ഡഞ്ച [തൂണിഞ്ച (സീ. പീ.)] നിക്ഖിപ്പ, സംയമം അജ്ഝുപാഗമീതി.
സേയ്യജാതകം ദുതിയം.
൨൮൩. വഡ്ഢകീസൂകരജാതകം (൩-൪-൩)
വരം ¶ വരം ത്വം നിഹനം പുരേ ചരി, അസ്മിം പദേസേ അഭിഭുയ്യ സൂകരേ;
സോ ദാനി ഏകോ ബ്യപഗമ്മ ഝായസി, ബലം നു തേ ബ്യഗ്ഘ ന ചജ്ജ വിജ്ജതി.
ഇമേ ¶ സുദം [ഇമസ്സു താ (സ്യാ. ക.)] യന്തി ദിസോദിസം പുരേ, ഭയട്ടിതാ ലേണഗവേസിനോ പുഥു;
തേ ദാനി സങ്ഗമ്മ വസന്തി ഏകതോ, യത്ഥട്ഠിതാ ദുപ്പസഹജ്ജമേ [ദുപ്പസഹജ്ജിമേ (സ്യാ.)] മയാ.
നമത്ഥു സങ്ഘാന സമാഗതാനം, ദിസ്വാ സയം സഖ്യ വദാമി അബ്ഭുതം;
ബ്യഗ്ഘം മിഗാ യത്ഥ ജിനിംസു ദാഠിനോ, സാമഗ്ഗിയാ ദാഠബലേസു മുച്ചരേതി.
വഡ്ഢകീസൂകരജാതകം തതിയം.
൨൮൪. സിരിജാതകം (൩-൪-൪)
യം ഉസ്സുകാ സങ്ഘരന്തി, അലക്ഖികാ ബഹും ധനം;
സിപ്പവന്തോ അസിപ്പാ ച, ലക്ഖിവാ താനി ഭുഞ്ജതി.
സബ്ബത്ഥ ¶ കതപുഞ്ഞസ്സ, അതിച്ചഞ്ഞേവ പാണിനോ;
ഉപ്പജ്ജന്തി ബഹൂ ഭോഗാ, അപ്പനായതനേസുപി.
കുക്കുടോ [കുക്കുട (സീ. പീ.), കുക്കുടാ (സീ. നിസ്സയ, സദ്ദനീതി)] മണയോ ദണ്ഡോ, ഥിയോ ച പുഞ്ഞലക്ഖണാ;
ഉപ്പജ്ജന്തി അപാപസ്സ, കതപുഞ്ഞസ്സ ജന്തുനോതി.
സിരിജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൮൫. മണിസൂകരജാതകം (൩-൪-൫)
ദരിയാ ¶ സത്ത വസ്സാനി, തിംസമത്താ വസാമസേ;
ഹഞ്ഞാമ [ഹഞ്ഛേമ (സീ. പീ.), ഹഞ്ഛാമ (?)] മണിനോ ആഭം, ഇതി നോ മന്തനം അഹു.
യാവതാ മണിം ഘംസാമ [യാവ യാവ നിഘംസാമ (സീ. പീ.)], ഭിയ്യോ വോദായതേ മണി;
ഇദഞ്ച ദാനി പുച്ഛാമ, കിം കിച്ചം ഇധ മഞ്ഞസി.
അയം മണി വേളൂരിയോ, അകാചോ വിമലോ [വിപുലോ (ക.)] സുഭോ;
നാസ്സ സക്കാ സിരിം ഹന്തും, അപക്കമഥ സൂകരാതി.
മണിസൂകര [മണിഘംസ (ക.)] ജാതകം പഞ്ചമം.
൨൮൬. സാലൂകജാതകം (൩-൪-൬)
മാ ¶ സാലൂകസ്സ പിഹയി, ആതുരന്നാനി ഭുഞ്ജതി;
അപ്പോസ്സുക്കോ ഭുസം ഖാദ, ഏതം ദീഘായുലക്ഖണം.
ഇദാനി സോ ഇധാഗന്ത്വാ, അതിഥീ യുത്തസേവകോ;
അഥ ദക്ഖസി സാലൂകം, സയന്തം മുസലുത്തരം.
വികന്തം ¶ [വികത്തം (സീ.), വികന്തിയമാനം ഛിന്ദിയമാനംതി അത്ഥോ] സൂകരം ദിസ്വാ, സയന്തം മുസലുത്തരം;
ജരഗ്ഗവാ വിചിന്തേസും, വരമ്ഹാകം ഭുസാമിവാതി.
സാലൂകജാതകം ഛട്ഠം.
൨൮൭. ലാഭഗരഹജാതകം (൩-൪-൭)
നാനുമ്മത്തോ നാപിസുണോ, നാനടോ നാകുതൂഹലോ;
മൂള്ഹേസു ലഭതേ ലാഭം, ഏസാ തേ അനുസാസനീ.
ധിരത്ഥു തം യസലാഭം, ധനലാഭഞ്ച ബ്രാഹ്മണ;
യാ വുത്തി വിനിപാതേന, അധമ്മചരണേന [അധമ്മചരിയായ (സീ. സ്യാ.)] വാ.
അപി ചേ പത്തമാദായ, അനഗാരോ പരിബ്ബജേ;
ഏസാവ ജീവികാ സേയ്യോ [സേയ്യാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], യാ ചാധമ്മേന ഏസനാതി.
ലാഭഗരഹജാതകം സത്തമം.
൨൮൮. മച്ഛുദ്ദാനജാതകം (൩-൪-൮)
അഗ്ഘന്തി ¶ മച്ഛാ അധികം സഹസ്സം, ന സോ അത്ഥി യോ ഇമം സദ്ദഹേയ്യ;
മയ്ഹഞ്ച അസ്സു ഇധ സത്ത മാസാ, അഹമ്പി തം മച്ഛുദ്ദാനം കിണേയ്യം.
മച്ഛാനം ഭോജനം ദത്വാ, മമ ദക്ഖിണമാദിസി;
തം ദക്ഖിണം സരന്തിയാ, കതം അപചിതിം തയാ.
പദുട്ഠചിത്തസ്സ ¶ ¶ ന ഫാതി ഹോതി, ന ചാപി തം [നം (സീ. സ്യാ.)] ദേവതാ പൂജയന്തി;
യോ ഭാതരം പേത്തികം സാപതേയ്യം, അവഞ്ചയീ ദുക്കടകമ്മകാരീതി.
മച്ഛുദ്ദാനജാതകം അട്ഠമം.
൨൮൯. നാനാഛന്ദജാതകം (൩-൪-൯)
നാനാഛന്ദാ മഹാരാജ, ഏകാഗാരേ വസാമസേ;
അഹം ഗാമവരം ഇച്ഛേ, ബ്രാഹ്മണീ ച ഗവം സതം.
പുത്തോ ച ആജഞ്ഞരഥം, കഞ്ഞാ ച മണികുണ്ഡലം;
യാ ചേസാ പുണ്ണികാ ജമ്മീ, ഉദുക്ഖലംഭികങ്ഖതി.
ബ്രാഹ്മണസ്സ ഗാമവരം, ബ്രാഹ്മണിയാ ഗവം സതം;
പുത്തസ്സ ആജഞ്ഞരഥം, കഞ്ഞായ മണികുണ്ഡലം;
യഞ്ചേതം പുണ്ണികം ജമ്മിം, പടിപാദേഥുദുക്ഖലന്തി.
നാനാഛന്ദജാതകം നവമം.
൨൯൦. സീലവീമംസകജാതകം (൩-൪-൧൦)
സീലം കിരേവ കല്യാണം, സീലം ലോകേ അനുത്തരം;
പസ്സ ഘോരവിസോ നാഗോ, സീലവാതി ന ഹഞ്ഞതി.
സോഹം സീലം സമാദിസ്സം, ലോകേ അനുമതം സിവം;
അരിയവുത്തിസമാചാരോ ¶ , യേന വുച്ചതി സീലവാ.
ഞാതീനഞ്ച പിയോ ഹോതി, മിത്തേസു ച വിരോചതി;
കായസ്സ ഭേദാ സുഗതിം, ഉപപജ്ജതി സീലവാതി.
സീലവീമംസകജാതകം ദസമം.
അബ്ഭന്തരവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ദുമ ¶ ¶ കംസവരുത്തമബ്യഗ്ഘമിഗാ, മണയോ മണി സാലുകമവ്ഹയനോ;
അനുസാസനിയോപി ച മച്ഛവരോ, മണികുണ്ഡലകേന കിരേന ദസാതി.
൫. കുമ്ഭവഗ്ഗോ
൨൯൧. സുരാഘടജാതകം (൨-൫-൧)
സബ്ബകാമദദം കുമ്ഭം, കുടം ലദ്ധാന ധുത്തകോ;
യാവ നം അനുപാലേതി, താവ സോ സുഖമേധതി.
യദാ മത്തോ ച ദിത്തോ ച, പമാദാ കുമ്ഭമബ്ഭിദാ;
തദാ നഗ്ഗോ ച പോത്ഥോ ച, പച്ഛാ ബാലോ വിഹഞ്ഞതി.
ഏവമേവ യോ ധനം ലദ്ധാ, പമത്തോ [അമത്താ (സീ.), അമത്തോ (പീ.)] പരിഭുഞ്ജതി;
പച്ഛാ ¶ തപ്പതി ദുമ്മേധോ, കുടം ഭിത്വാവ [കുടം ഭിന്നോവ (സീ. പീ.), കുടഭിന്നോവ (?)] ധുത്തകോതി.
സുരാഘട [ഭദ്രഘട (സീ. പീ.), ഭദ്രഘടഭേദക (സ്യാ.)] ജാതകം പഠമം.
൨൯൨. സുപത്തജാതകം (൩-൫-൨)
ബാരാണസ്യം [ബാരാണസ്സം (സീ. പീ.)] മഹാരാജ, കാകരാജാ നിവാസകോ [നിവാസികോ (സീ. പീ.)];
അസീതിയാ സഹസ്സേഹി, സുപത്തോ പരിവാരിതോ.
തസ്സ ദോഹളിനീ ഭരിയാ, സുഫസ്സാ ഭക്ഖിതുമിച്ഛതി [മച്ഛമിച്ഛതി (സീ. പീ.)];
രഞ്ഞോ മഹാനസേ പക്കം, പച്ചഗ്ഘം രാജഭോജനം.
തേസാഹം പഹിതോ ദൂതോ, രഞ്ഞോ ചമ്ഹി ഇധാഗതോ;
ഭത്തു അപചിതിം കുമ്മി, നാസായമകരം [മകരിം (സീ. നിസ്സയ)] വണന്തി.
സുപത്തജാതകം ദുതിയം.
൨൯൩. കായനിബ്ബിന്ദജാതകം (൩-൫-൩)
ഫുട്ഠസ്സ ¶ മേ അഞ്ഞതരേന ബ്യാധിനാ, രോഗേന ബാള്ഹം ദുഖിതസ്സ രുപ്പതോ;
പരിസുസ്സതി ഖിപ്പമിദം കളേവരം, പുപ്ഫം യഥാ പംസുനി ആതപേ കതം.
അജഞ്ഞം ¶ ജഞ്ഞസങ്ഖാതം, അസുചിം സുചിസമ്മതം;
നാനാകുണപപരിപൂരം, ജഞ്ഞരൂപം അപസ്സതോ.
ധിരത്ഥുമം ¶ ആതുരം പൂതികായം, ജേഗുച്ഛിയം അസ്സുചിം ബ്യാധിധമ്മം;
യത്ഥപ്പമത്താ അധിമുച്ഛിതാ പജാ, ഹാപേന്തി മഗ്ഗം സുഗതൂപപത്തിയാതി.
കായനിബ്ബിന്ദ [കായവിച്ഛന്ദ (സീ.), കായവിച്ഛിന്ദ (പീ.)] ജാതകം തതിയം.
൨൯൪. ജമ്ബുഖാദകജാതകം (൩-൫-൪)
കോയം ബിന്ദുസ്സരോ വഗ്ഗു, സരവന്താന [പവദന്താന (സീ. പീ.)] മുത്തമോ;
അച്ചുതോ ജമ്ബുസാഖായ, മോരച്ഛാപോവ കൂജതി.
കുലപുത്തോവ ജാനാതി [കുലപുത്തോ പജാനാതി (സ്യാ. ക.)], കുലപുത്തം [കുലപുത്തേ (സീ. പീ.)] പസംസിതും;
ബ്യഗ്ഘച്ഛാപസരീവണ്ണ, ഭുഞ്ജ സമ്മ ദദാമി തേ.
ചിരസ്സം വത പസ്സാമി, മുസാവാദീ സമാഗതേ;
വന്താദം കുണപാദഞ്ച, അഞ്ഞമഞ്ഞം പസംസകേതി.
ജമ്ബുഖാദകജാതകം ചതുത്ഥം.
൨൯൫. അന്തജാതകം (൩-൫-൫)
ഉസഭസ്സേവ തേ ഖന്ധോ, സീഹസ്സേവ വിജമ്ഭിതം;
മിഗരാജ നമോ ത്യത്ഥു, അപി കിഞ്ചി ലഭാമസേ.
കുലപുത്തോവ ജാനാതി, കുലപുത്തം പസംസിതും;
മയൂരഗീവസങ്കാസ, ഇതോ പരിയാഹി വായസ.
മിഗാനം ¶ ¶ സിങ്ഗാലോ [കോത്ഥുകോ (സീ. പീ.), കോട്ഠുകോ (സ്യാ.)] അന്തോ, പക്ഖീനം പന വായസോ;
ഏരണ്ഡോ അന്തോ രുക്ഖാനം, തയോ അന്താ സമാഗതാതി.
അന്തജാതകം പഞ്ചമം.
൨൯൬. സമുദ്ദജാതകം (൩-൫-൬)
കോ നായം [കോ ന്വായം (സ്യാ.)] ലോണതോയസ്മിം, സമന്താ പരിധാവതി;
മച്ഛേ മകരേ ച വാരേതി, ഊമീസു ച വിഹഞ്ഞതി.
അനന്തപായീ സകുണോ, അതിത്തോതി ദിസാസുതോ;
സമുദ്ദം പാതുമിച്ഛാമി, സാഗരം സരിതം പതിം.
സോ ¶ അയം ഹായതി ചേവ, പൂരതേ ച മഹോദധി;
നാസ്സ നായതി പീതന്തോ, അപേയ്യോ കിര സാഗരോതി.
സമുദ്ദജാതകം ഛട്ഠം.
൨൯൭. കാമവിലാപജാതകം (൩-൫-൭)
ഉച്ചേ സകുണ ഡേമാന, പത്തയാന വിഹങ്ഗമ;
വജ്ജാസി ഖോ ത്വം വാമൂരും, ചിരം ഖോ സാ കരിസ്സതി [സരിസ്സതി (ക.)].
ഇദം ഖോ സാ ന ജാനാതി, അസിം സത്തിഞ്ച ഓഡ്ഡിതം;
സാ ചണ്ഡീ കാഹതി കോധം, തം മേ തപതി നോ ഇദം [നോ ഇധ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ഏസ ¶ ഉപ്പലസന്നാഹോ, നിക്ഖഞ്ചുസ്സീസകോഹിതം [നിക്ഖമുസ്സീസകേ കതം (സീ. പീ.), നിക്ഖഞ്ചുസ്സീസകേ കതം (സ്യാ.)];
കാസികഞ്ച മുദും വത്ഥം, തപ്പേതു ധനികാ പിയാതി [ധനകാമിയാതി (സ്യാ. പീ.), ധനകാമികാതി (സീ.)].
കാമവിലാപജാതകം സത്തമം.
൨൯൮. ഉദുമ്ബരജാതകം (൩-൫-൮)
ഉദുമ്ബരാ ചിമേ പക്കാ, നിഗ്രോധാ ച കപിത്ഥനാ;
ഏഹി നിക്ഖമ ഭുഞ്ജസ്സു, കിം ജിഘച്ഛായ മിയ്യസി.
ഏവം ¶ സോ സുഹിതോ ഹോതി, യോ വുഡ്ഢമപചായതി;
യഥാഹമജ്ജ സുഹിതോ, ദുമപക്കാനി മാസിതോ.
യം വനേജോ വനേജസ്സ, വഞ്ചേയ്യ കപിനോ കപി;
ദഹരോ കപി [ദഹരോപി തം ന (സീ. പീ.), ദഹരോപി ന (സ്യാ.)] സദ്ധേയ്യ, ന ഹി ജിണ്ണോ ജരാകപീതി.
ഉദുമ്ബരജാതകം അട്ഠമം.
൨൯൯. കോമാരപുത്തജാതകം (൩-൫-൯)
പുരേ തുവം സീലവതം സകാസേ, ഓക്കന്തികം [ഓക്കന്ദികം (സീ. സ്യാ. പീ.)] കീളസി അസ്സമമ്ഹി;
കരോഹരേ [കരോഹി രേ (ക.)] മക്കടിയാനി മക്കട, ന തം മയം സീലവതം രമാമ.
സുതാ ¶ ഹി മയ്ഹം പരമാ വിസുദ്ധി, കോമാരപുത്തസ്സ ബഹുസ്സുതസ്സ;
മാ ദാനി മം മഞ്ഞി തുവം യഥാ പുരേ, ഝാനാനുയുത്തോ വിഹരാമി [ഝാനാനുയുത്താ വിഹരാമ (സീ. പീ.)] ആവുസോ.
സചേപി സേലസ്മി വപേയ്യ ബീജം, ദേവോ ച വസ്സേ ന ഹി തം വിരൂള്ഹേ [നേവ ഹി തം രുഹേയ്യ (സീ. പീ.), ന ഹി തം വിരൂഹേ (?)];
സുതാ ഹി തേ സാ പരമാ വിസുദ്ധി, ആരാ തുവം മക്കട ഝാനഭൂമിയാതി.
കോമാരപുത്തജാതകം നവമം.
൩൦൦. വകജാതകം (൩-൫-൧൦)
പരപാണരോധാ ¶ [പരപാണഘാതേ (സ്യാ.), പരപാണരോചം (ക.)] ജീവന്തോ, മംസലോഹിതഭോജനോ;
വകോ വതം സമാദായ, ഉപപജ്ജി ഉപോസഥം.
തസ്സ സക്കോ വതഞ്ഞായ, അജരൂപേനുപാഗമി;
വീതതപോ അജ്ഝപ്പത്തോ, ഭഞ്ജി ലോഹിതപോ തപം.
ഏവമേവ ¶ ഇധേകച്ചേ, സമാദാനമ്ഹി ദുബ്ബലാ;
ലഹും കരോന്തി അത്താനം, വകോവ അജകാരണാതി.
വകജാതകം ദസമം.
കുമ്ഭവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരകുമ്ഭ ¶ സുപത്തസിരിവ്ഹയനോ, സുചിസമ്മത ബിന്ദുസരോ ചുസഭോ;
സരിതംപതി ചണ്ഡി ജരാകപിനാ, അഥ മക്കടിയാ വകകേന ദസാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
സങ്കപ്പോ പദുമോ ചേവ, ഉദപാനേന തതിയം;
അബ്ഭന്തരം ഘടഭേദം, തികനിപാതമ്ഹിലങ്കതന്തി.
തികനിപാതം നിട്ഠിതം.
൪. ചതുക്കനിപാതോ
൧. കാലിങ്ഗവഗ്ഗോ
൩൦൧. ചൂളകാലിങ്ഗജാതകം (൪-൧-൧)
വിവരഥിമാസം ¶ ¶ ¶ [വിവരഥ ഇമാസം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദ്വാരം, നഗരം പവിസന്തു [പവിസിതും മയാ; (ക.)] അരുണരാജസ്സ;
സീഹേന സുസിട്ഠേന, സുരക്ഖിതം [സുസത്ഥേന, സുരക്ഖിതം (സീ. പീ.), സുസിട്ഠേന (ക.)] നന്ദിസേനേന.
ജയോ കലിങ്ഗാനമസയ്ഹസാഹിനം, പരാജയോ അനയോ [അജയോ (സ്യാ.), അന്വിതോ (ക.)] അസ്സകാനം;
ഇച്ചേവ തേ ഭാസിതം ബ്രഹ്മചാരി, ന ഉജ്ജുഭൂതാ വിതഥം ഭണന്തി.
ദേവാ മുസാവാദമുപാതിവത്താ, സച്ചം ധനം പരമം തേസു [തഥം പേമകരം നു (ക.), തഥം പരമം കരം നു (സ്യാ.)] സക്ക;
തം തേ മുസാ ഭാസിതം ദേവരാജ, കിം വാ പടിച്ച മഘവാ മഹിന്ദ.
നനു തേ സുതം ബ്രാഹ്മണ ഭഞ്ഞമാനേ, ദേവാ ന ഇസ്സന്തി പുരിസപരക്കമസ്സ;
ദമോ സമാധി മനസോ അഭേജ്ജോ [അദേജ്ജോ (സീ. പീ.), അഭിജ്ജോ (ക.)], അബ്യഗ്ഗതാ ¶ നിക്കമനഞ്ച [നിക്ഖമനഞ്ച (സീ.)] കാലേ;
ദള്ഹഞ്ച വിരിയം പുരിസപരക്കമോ ച, തേനേവ ആസി വിജയോ അസ്സകാനന്തി.
ചൂളകാലിങ്ഗജാതകം പഠമം.
൩൦൨. മഹാഅസ്സാരോഹജാതകം (൪-൧-൨)
അദേയ്യേസു ദദം ദാനം, ദേയ്യേസു നപ്പവേച്ഛതി;
ആപാസു ബ്യസനം പത്തോ, സഹായം നാധിഗച്ഛതി.
നാദേയ്യേസു ¶ ദദം ദാനം, ദേയ്യേസു യോ പവേച്ഛതി;
ആപാസു ബ്യസനം പത്തോ, സഹായമധിഗച്ഛതി.
സഞ്ഞോഗസമ്ഭോഗവിസേസദസ്സനം, അനരിയധമ്മേസു സഠേസു നസ്സതി;
കതഞ്ച അരിയേസു ച അജ്ജവേസു, മഹപ്ഫലം ഹോതി അണുമ്പി താദിസു.
യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, അകാ ലോകേ സുദുക്കരം;
പച്ഛാ കയിരാ ന വാ കയിരാ, അച്ചന്തം പൂജനാരഹോതി.
മഹാഅസ്സാരോഹജാതകം ദുതിയം.
൩൦൩. ഏകരാജജാതകം (൪-൧-൩)
അനുത്തരേ ¶ ¶ കാമഗുണേ സമിദ്ധേ, ഭുത്വാന പുബ്ബേ വസീ ഏകരാജ;
സോ ദാനി ദുഗ്ഗേ നരകമ്ഹി ഖിത്തോ, നപ്പജ്ജഹേ വണ്ണബലം പുരാണം.
പുബ്ബേവ ഖന്തീ ച തപോ ച മയ്ഹം, സമ്പത്ഥിതാ ദുബ്ഭിസേന [ദബ്ബസേനാ (സീ. പീ.)] അഹോസി;
തം ദാനി ലദ്ധാന കഥം നു രാജ, ജഹേ അഹം വണ്ണബലം പുരാണം.
സബ്ബാ കിരേവം പരിനിട്ഠിതാനി, യസസ്സിനം പഞ്ഞവന്തം വിസയ്ഹ;
യസോ ച ലദ്ധാ പുരിമം ഉളാരം, നപ്പജ്ജഹേ വണ്ണബലം പുരാണം.
പനുജ്ജ ദുക്ഖേന സുഖം ജനിന്ദ, സുഖേന വാ ദുക്ഖമസയ്ഹസാഹി;
ഉഭയത്ഥ സന്തോ അഭിനിബ്ബുതത്താ, സുഖേ ച ദുക്ഖേ ച ഭവന്തി തുല്യാതി.
ഏകരാജജാതകം തതിയം.
൩൦൪. ദദ്ദരജാതകം (൪-൧-൪)
ഇമാനി ¶ ¶ മം ദദ്ദര താപയന്തി, വാചാദുരുത്താനി മനുസ്സലോകേ;
മണ്ഡൂകഭക്ഖാ ഉദകന്തസേവീ, ആസീവിസം മം അവിസാ സപന്തി.
സകാ രട്ഠാ പബ്ബാജിതോ, അഞ്ഞം ജനപദം ഗതോ;
മഹന്തം കോട്ഠം കയിരാഥ, ദുരുത്താനം [ദുരുത്താനി (ക.)] നിധേതവേ.
യത്ഥ പോസം ന ജാനന്തി, ജാതിയാ വിനയേന വാ;
ന തത്ഥ മാനം കയിരാഥ, വസമഞ്ഞാതകേ ജനേ.
വിദേസവാസം വസതോ, ജാതവേദസമേനപി [ജാതവേദഭയേനപി (ക.)];
ഖമിതബ്ബം സപഞ്ഞേന, അപി ദാസസ്സ തജ്ജിതന്തി.
ദദ്ദരജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൦൫. സീലവീമംസനജാതകം (൪-൧-൫)
നത്ഥി ലോകേ രഹോ നാമ, പാപകമ്മം പകുബ്ബതോ;
പസ്സന്തി വനഭൂതാനി, തം ബാലോ മഞ്ഞതീ രഹോ.
അഹം രഹോ ന പസ്സാമി, സുഞ്ഞം വാപി ന വിജ്ജതി;
യത്ഥ അഞ്ഞം [സുഞ്ഞം (സ്യാ. ക.)] ന പസ്സാമി, അസുഞ്ഞം ഹോതി തം മയാ.
ദുജ്ജച്ചോ ച സുജച്ചോ [അജച്ചോ (പീ.)] ച, നന്ദോ ച സുഖവഡ്ഢിതോ [സുഖവച്ഛകോ (സീ.), സുഖവച്ഛനോ (സ്യാ. പീ.)];
വേജ്ജോ ¶ ച അദ്ധുവസീലോ [അഥ സീലോ (ക.)] ച, തേ ധമ്മം ജഹു മത്ഥികാ.
ബ്രാഹ്മണോ ¶ ച കഥം ജഹേ, സബ്ബധമ്മാന പാരഗൂ;
യോ ധമ്മമനുപാലേതി, ധിതിമാ സച്ചനിക്കമോതി.
സീലവീമംസനജാതകം പഞ്ചമം.
൩൦൬. സുജാതജാതകം (൪-൧-൬)
കിമണ്ഡകാ ¶ ഇമേ ദേവ, നിക്ഖിത്താ കംസമല്ലകേ;
ഉപലോഹിതകാ വഗ്ഗൂ, തം [തേ (പീ.)] മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
യാനി പുരേ തുവം ദേവി, ഭണ്ഡു നന്തകവാസിനീ;
ഉച്ഛങ്ഗഹത്ഥാ പചിനാസി, തസ്സാ തേ കോലിയം ഫലം.
ഉഡ്ഡയ്ഹതേ ന രമതി, ഭോഗാ വിപ്പജഹന്തി തം [വിപ്പജഹന്തി’മം (?)];
തത്ഥേവിമം പടിനേഥ, യത്ഥ കോലം പചിസ്സതി.
ഹോന്തി ഹേതേ മഹാരാജ, ഇദ്ധിപ്പത്തായ [ഇദ്ധിമത്തായ (ക.)] നാരിയാ;
ഖമ ദേവ സുജാതായ, മാസ്സാ [മാസു (ക.)] കുജ്ഝ രഥേസഭാതി.
സുജാതജാതകം ഛട്ഠം.
൩൦൭. പലാസജാതകം (൪-൧-൭)
അചേതനം ബ്രാഹ്മണ അസ്സുണന്തം, ജാനോ അജാനന്തമിമം പലാസം;
ആരദ്ധവിരിയോ ധുവം അപ്പമത്തോ, സുഖസേയ്യം ¶ പുച്ഛസി കിസ്സ ഹേതു.
ദൂരേ സുതോ ചേവ ബ്രഹാ ച രുക്ഖോ, ദേസേ ഠിതോ ഭൂതനിവാസരൂപോ;
തസ്മാ നമസ്സാമി ഇമം പലാസം, യേ ചേത്ഥ ഭൂതാ തേ [തേ ച (സീ. പീ.)] ധനസ്സ ഹേതു.
സോ തേ കരിസ്സാമി യഥാനുഭാവം, കതഞ്ഞുതം ബ്രാഹ്മണ പേക്ഖമാനോ;
കഥഞ്ഹി ആഗമ്മ സതം സകാസേ, മോഘാനി തേ അസ്സു പരിഫന്ദിതാനി.
യോ ¶ തിന്ദുകരുക്ഖസ്സ പരോ [പുരോ (ക.)] പിലക്ഖോ [പിലക്ഖു (സീ. പീ.), മിലക്ഖു (ക.)], പരിവാരിതോ പുബ്ബയഞ്ഞോ ഉളാരോ;
തസ്സേസ മൂലസ്മിം നിധി നിഖാതോ, അദായാദോ ഗച്ഛ തം ഉദ്ധരാഹീതി.
പലാസജാതകം സത്തമം.
൩൦൮. സകുണജാതകം (൪-൧-൮)
അകരമ്ഹസ തേ കിച്ചം, യം ബലം അഹുവമ്ഹസേ;
മിഗരാജ നമോ ത്യത്ഥു, അപി കിഞ്ചി ലഭാമസേ.
മമ ¶ ലോഹിതഭക്ഖസ്സ, നിച്ചം ലുദ്ദാനി കുബ്ബതോ;
ദന്തന്തരഗതോ സന്തോ, തം ബഹും യമ്പി ജീവസി.
അകതഞ്ഞുമകത്താരം ¶ , കതസ്സ അപ്പടികാരകം;
യസ്മിം കതഞ്ഞുതാ നത്ഥി, നിരത്ഥാ തസ്സ സേവനാ.
യസ്സ സമ്മുഖചിണ്ണേന, മിത്തധമ്മോ ന ലബ്ഭതി;
അനുസൂയ [അനുസുയ്യ (സീ. പീ.)] മനക്കോസം, സണികം തമ്ഹാ അപക്കമേതി.
സകുണജാതകം അട്ഠമം.
൩൦൯. ഛവകജാതകം (൪-൧-൯)
സബ്ബമിദം ചരിമം കതം [ചരിമവതം (സീ. പീ.)], ഉഭോ ധമ്മം ന പസ്സരേ;
ഉഭോ പകതിയാ ചുതാ, യോ ചായം മന്തേജ്ഝാപേതി [മന്തജ്ഝായതി (സീ.), സജ്ഝാപയതി (പീ.)];
യോ ച മന്തം അധീയതി.
സാലീനം ഓദനം ഭുഞ്ജേ, സുചിം മംസൂപസേചനം;
തസ്മാ ഏതം ന സേവാമി, ധമ്മം ഇസീഹി സേവിതം.
പരിബ്ബജ മഹാ ലോകോ [മഹാബ്രഹ്മേ (ക.)], പചന്തഞ്ഞേപി പാണിനോ;
മാ തം അധമ്മോ ആചരിതോ, അസ്മാ കുമ്ഭമിവാഭിദാ.
ധിരത്ഥു ¶ തം യസലാഭം, ധനലാഭഞ്ച ബ്രാഹ്മണ;
യാ വുത്തി വിനിപാതേന, അധമ്മചരണേന വാതി.
ഛവകജാതകം നവമം.
൩൧൦. സേയ്യജാതകം (൪-൧-൧൦)
സസമുദ്ദപരിയായം ¶ , മഹിം സാഗരകുണ്ഡലം;
ന ഇച്ഛേ സഹ നിന്ദായ, ഏവം സേയ്യ [സയ്ഹ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിജാനഹി.
ധിരത്ഥു തം യസലാഭം, ധനലാഭഞ്ച ബ്രാഹ്മണ;
യാ വുത്തി വിനിപാതേന, അധമ്മചരണേന വാ.
അപി ചേ പത്തമാദായ, അനഗാരോ പരിബ്ബജേ;
സായേവ ജീവികാ സേയ്യോ, യാ ചാധമ്മേന ഏസനാ.
അപി ¶ ചേ പത്തമാദായ, അനഗാരോ പരിബ്ബജേ;
അഞ്ഞം അഹിംസയം ലോകേ, അപി രജ്ജേന തം വരന്തി.
സേയ്യജാതകം [സയ്ഹജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദസമം.
കാലിങ്ഗവഗ്ഗോ [വിവരവഗ്ഗോ (സീ. പീ.)] പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വിവരഞ്ച അദേയ്യ സമിദ്ധവരം, അഥ ദദ്ദര പാപമഹാതിരഹോ;
അഥ കോലി പലാസവരഞ്ച കര, ചരിമം സസമുദ്ദവരേന ദസാതി.
൨. പുചിമന്ദവഗ്ഗോ
൩൧൧. പുചിമന്ദജാതകം (൪-൨-൧)
ഉട്ഠേഹി ചോര കിം സേസി, കോ അത്ഥോ സുപനേന [സുപിതേന (സീ.), സുപിനേന (പീ. ക.)] തേ;
മാ ¶ തം ഗഹേസും [ഗണ്ഹേയ്യും (ക.)] രാജാനോ, ഗാമേ കിബ്ബിസകാരകം.
യം ¶ നു [നൂന (സ്യാ.)] ചോരം ഗഹേസ്സന്തി, ഗാമേ കിബ്ബിസകാരകം;
കിം തത്ഥ പുചിമന്ദസ്സ, വനേ ജാതസ്സ തിട്ഠതോ.
ന ത്വം അസ്സത്ഥ ജാനാസി, മമ ചോരസ്സ ചന്തരം;
ചോരം ഗഹേത്വാ രാജാനോ, ഗാമേ കിബ്ബിസകാരകം;
അപ്പേന്തി [അച്ചേന്തി (സ്യാ.)] നിമ്ബസൂലസ്മിം, തസ്മിം മേ സങ്കതേ മനോ.
സങ്കേയ്യ സങ്കിതബ്ബാനി, രക്ഖേയ്യാനാഗതം ഭയം;
അനാഗതഭയാ ധീരോ, ഉഭോ ലോകേ അവേക്ഖതീതി.
പുചിമന്ദജാതകം പഠമം.
൩൧൨. കസ്സപമന്ദിയജാതകം (൪-൨-൨)
അപി കസ്സപ മന്ദിയാ, യുവാ സപതി ഹന്തി [സമ്പടിഹന്തി (ക.)] വാ;
സബ്ബം തം ഖമതേ ധീരോ, പണ്ഡിതോ തം തിതിക്ഖതി.
സചേപി സന്തോ വിവദന്തി, ഖിപ്പം സന്ധീയരേ പുന;
ബാലാ പത്താവ ഭിജ്ജന്തി, ന തേ സമഥമജ്ഝഗൂ.
ഏതേ ¶ ഭിയ്യോ സമായന്തി, സന്ധി തേസം ന ജീരതി;
യോ ചാധിപന്നം ജാനാതി, യോ ച ജാനാതി ദേസനം.
ഏസോ ഹി ഉത്തരിതരോ, ഭാരവഹോ ധുരദ്ധരോ;
യോ പരേസാധിപന്നാനം ¶ , സയം സന്ധാതുമരഹതീതി.
കസ്സപമന്ദിയജാതകം ദുതിയം.
൩൧൩. ഖന്തീവാദീജാതകം (൪-൨-൩)
യോ തേ ഹത്ഥേ ച പാദേ ച, കണ്ണനാസഞ്ച ഛേദയി;
തസ്സ കുജ്ഝ മഹാവീര, മാ രട്ഠം വിനസാ [വിനസ്സ (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] ഇദം.
യോ മേ ഹത്ഥേ ച പാദേ ച, കണ്ണനാസഞ്ച ഛേദയി;
ചിരം ജീവതു സോ രാജാ, ന ഹി കുജ്ഝന്തി മാദിസാ.
അഹൂ അതീതമദ്ധാനം [അഹു അതീതമദ്ധാനേ (സ്യാ. പീ. ക.)], സമണോ ഖന്തിദീപനോ;
തം ഖന്തിയായേവ ഠിതം, കാസിരാജാ അഛേദയി.
തസ്സ ¶ കമ്മ [കമ്മസ്സ (സീ. പീ.)] ഫരുസസ്സ, വിപാകോ കടുകോ അഹു;
യം കാസിരാജാ വേദേസി, നിരയമ്ഹി സമപ്പിതോതി.
ഖന്തീവാദീജാതകം തതിയം.
൩൧൪. ലോഹകുമ്ഭിജാതകം (൪-൨-൪)
ദുജ്ജീവിതമജീവിമ്ഹ, യേ സന്തേ [യേസം നോ (സ്യാ. ക.)] ന ദദമ്ഹസേ;
വിജ്ജമാനേസു ഭോഗേസു, ദീപം നാകമ്ഹ അത്തനോ.
സട്ഠി [സട്ഠിം (സ്യാ.)] വസ്സസഹസ്സാനി, പരിപുണ്ണാനി സബ്ബസോ;
നിരയേ പച്ചമാനാനം, കദാ അന്തോ ഭവിസ്സതി.
നത്ഥി അന്തോ കുതോ അന്തോ, ന അന്തോ പടിദിസ്സതി;
തദാ ¶ ഹി പകതം പാപം, മമ തുയ്ഹഞ്ച മാരിസാ [മാരിസ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സോഹം നൂന ഇതോ ഗന്ത്വാ, യോനിം ലദ്ധാന മാനുസിം;
വദഞ്ഞൂ സീലസമ്പന്നോ, കാഹാമി കുസലം ബഹുന്തി.
ലോഹകുമ്ഭിജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൧൫. സബ്ബമംസലാഭജാതകം (൪-൨-൫)
ഫരുസാ ¶ വത തേ വാചാ, മംസം [സമ്മ (പീ. ക.)] യാചനകോ അസി [ചസി (പീ.)];
കിലോമസദിസീ [കിലോമസ്സ സദിസാ (പീ.)] വാചാ, കിലോമം സമ്മ ദമ്മി തേ.
അങ്ഗമേതം മനുസ്സാനം, ഭാതാ ലോകേ പവുച്ചതി;
അങ്ഗസ്സ സദിസീ വാചാ [അങ്ഗസ്സദിസീ തേ വാചാ (ക.)], അങ്ഗം സമ്മ ദദാമി തേ.
താതാതി പുത്തോ വദമാനോ, കമ്പേതി [സമ്മേതി (ക.)] ഹദയം പിതു;
ഹദയസ്സ സദിസീ [ഹദയസ്സദിസീ (ക.)] വാചാ, ഹദയം സമ്മ ദമ്മി തേ.
യസ്സ ഗാമേ സഖാ നത്ഥി, യഥാരഞ്ഞം തഥേവ തം;
സബ്ബസ്സ സദിസീ വാചാ, സബ്ബം സമ്മ ദദാമി തേതി.
സബ്ബമംസലാഭജാതകം [മംസജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] പഞ്ചമം.
൩൧൬. സസപണ്ഡിതജാതകം (൪-൨-൬)
സത്ത ¶ മേ രോഹിതാ മച്ഛാ, ഉദകാ ഥലമുബ്ഭതാ;
ഇദം ബ്രാഹ്മണ മേ അത്ഥി, ഏതം ഭുത്വാ വനേ വസ.
ദുസ്സ മേ ഖേത്തപാലസ്സ, രത്തിഭത്തം അപാഭതം;
മംസസൂലാ ¶ ച ദ്വേ ഗോധാ, ഏകഞ്ച ദധിവാരകം;
ഇദം ബ്രാഹ്മണ മേ അത്ഥി, ഏതം ഭുത്വാ വനേ വസ.
അമ്ബപക്കം ദകം [അമ്ബപക്കോദകം (സീ. പീ.)] സീതം, സീതച്ഛായാ മനോരമാ [സീതച്ഛായം മനോരമം (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഇദം ബ്രാഹ്മണ മേ അത്ഥി, ഏതം ഭുത്വാ വനേ വസ.
ന സസസ്സ തിലാ അത്ഥി, ന മുഗ്ഗാ നപി തണ്ഡുലാ;
ഇമിനാ അഗ്ഗിനാ പക്കം, മമം [മംസം (ക.)] ഭുത്വാ വനേ വസാതി.
സസപണ്ഡിതജാതകം ഛട്ഠം.
൩൧൭. മതരോദനജാതകം (൪-൨-൭)
മതം മതം ഏവ [മതമതമേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] രോദഥ, ന ഹി തം രോദഥ യോ മരിസ്സതി;
സബ്ബേപി [സബ്ബേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സരീരധാരിനോ, അനുപുബ്ബേന ജഹന്തി ജീവിതം.
ദേവമനുസ്സാ ചതുപ്പദാ, പക്ഖിഗണാ ഉരഗാ ച ഭോഗിനോ;
സമ്ഹി [യമ്ഹി (സ്യാ.), അസ്മിം (പീ. ക.)] സരീരേ അനിസ്സരാ, രമമാനാവ ജഹന്തി ജീവിതം.
ഏവം ¶ ചലിതം അസണ്ഠിതം, സുഖദുക്ഖം മനുജേസ്വപേക്ഖിയ;
കന്ദിതരുദിതം നിരത്ഥകം, കിം വോ സോകഗണാഭികീരരേ.
ധുത്താ ച സോണ്ഡാ [ധുത്താ സോണ്ഡാ (സീ.), ധുത്താ സോണ്ഡാ ച (സ്യാ.)] അകതാ, ബാലാ സൂരാ അയോഗിനോ [ബാലാ സൂരാ വീരാ അയോഗിനോ (പീ.)];
ധീരം മഞ്ഞന്തി ബാലോതി, യേ ധമ്മസ്സ അകോവിദാതി.
മതരോദനജാതകം സത്തമം.
൩൧൮. കണവേരജാതകം (൪-൨-൮)
യം ¶ ¶ തം വസന്തസമയേ, കണവേരേസു ഭാണുസു;
സാമം ബാഹായ പീളേസി, സാ തം ആരോഗ്യമബ്രവി.
അമ്ഭോ ന കിര സദ്ധേയ്യം, യം വാതോ പബ്ബതം വഹേ;
പബ്ബതഞ്ചേ വഹേ വാതോ, സബ്ബമ്പി പഥവിം വഹേ;
യത്ഥ സാമാ കാലകതാ [കാലങ്കതാ (ക.)], സാ മം ആരോഗ്യമബ്രവി.
ന ചേവ സാ കാലകതാ, ന ച സാ അഞ്ഞമിച്ഛതി;
ഏകഭത്തികിനീ [ഏകഭത്താ കിര (സീ. സ്യാ.), ഏകഭത്തകിനീ (പീ.)] സാമാ, തമേവ അഭികങ്ഖതി.
അസന്ഥുതം മം ചിരസന്ഥുതേന [അസന്ധതം മം ചിരസന്ധതേന (ക.)], നിമീനി സാമാ അധുവം ധുവേന;
മയാപി സാമാ നിമിനേയ്യ അഞ്ഞം, ഇതോ അഹം ദൂരതരം ഗമിസ്സന്തി.
കണവേരജാതകം അട്ഠമം.
൩൧൯. തിത്തിരജാതകം (൪-൨-൯)
സുസുഖം വത ജീവാമി, ലഭാമി ചേവ ഭുഞ്ജിതും;
പരിപന്ഥേവ തിട്ഠാമി, കാ നു ഭന്തേ ഗതീ മമ.
മനോ ചേ തേ നപ്പണമതി, പക്ഖി പാപസ്സ കമ്മുനോ;
അബ്യാവടസ്സ ഭദ്രസ്സ, ന പാപമുപലിമ്പതി.
ഞാതകോ നോ നിസിന്നോതി, ബഹു ആഗച്ഛതേ ജനോ;
പടിച്ച ¶ കമ്മം ഫുസതി, തസ്മിം മേ സങ്കതേ മനോ.
ന പടിച്ച കമ്മം ഫുസതി, മനോ ചേ നപ്പദുസ്സതി;
അപ്പോസ്സുക്കസ്സ ഭദ്രസ്സ, ന പാപമുപലിമ്പതീതി.
തിത്തിരജാതകം നവമം.
൩൨൦. സുച്ചജജാതകം (൪-൨-൧൦)
സുച്ചജം ¶ ¶ വത നച്ചജി, വാചായ അദദം ഗിരിം;
കിം ഹിതസ്സ ചജന്തസ്സ, വാചായ അദദ പബ്ബതം.
യഞ്ഹി കയിരാ തഞ്ഹി വദേ, യം ന കയിരാ ന തം വദേ;
അകരോന്തം ഭാസമാനം, പരിജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
രാജപുത്ത നമോ ത്യത്ഥു, സച്ചേ ധമ്മേ ഠിതോ ചസി;
യസ്സ തേ ബ്യസനം പത്തോ, സച്ചസ്മിം രമതേ മനോ.
യാ ദലിദ്ദീ ദലിദ്ദസ്സ, അഡ്ഢാ അഡ്ഢസ്സ കിത്തിമ [കിത്തിമാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
സാ ഹിസ്സ പരമാ ഭരിയാ, സഹിരഞ്ഞസ്സ ഇത്ഥിയോതി.
സുച്ചജജാതകം ദസമം.
പുചിമന്ദവഗ്ഗോ ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ചോര സകസ്സപ ഖന്തീവരോ, ദുജ്ജീവിതതാ ച വരാ ഫരുസാ;
അഥ ¶ സസ മതഞ്ച വസന്ത സുഖം, സുച്ചജംവതനച്ചജിനാ ച ദസാതി.
൩. കുടിദൂസകവഗ്ഗോ
൩൨൧. കുടിദൂസകജാതകം (൪-൩-൧)
മനുസ്സസ്സേവ തേ സീസം, ഹത്ഥപാദാ ച വാനര;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, അഗാരം തേ ന വിജ്ജതി.
മനുസ്സസ്സേവ മേ സീസം, ഹത്ഥപാദാ ച സിങ്ഗില [സിങ്ഗാല (ക.), പിങ്ഗല (ടീകാ)];
യാഹു സേട്ഠാ മനുസ്സേസു, സാ മേ പഞ്ഞാ ന വിജ്ജതി.
അനവട്ഠിതചിത്തസ്സ ¶ , ലഹുചിത്തസ്സ ദുബ്ഭിനോ [ദൂഭിനോ (പീ.)];
നിച്ചം അദ്ധുവസീലസ്സ, സുഖഭാവോ [സുചിഭാവോ (സീ.), സുഖഭാഗോ (?)] ന വിജ്ജതി.
സോ ¶ കരസ്സു ആനുഭാവം, വീതിവത്തസ്സു സീലിയം;
സീതവാതപരിത്താണം, കരസ്സു കുടവം [കുടികം (സീ. സ്യാ.)] കപീതി.
കുടിദൂസക [സിങ്ഗാലസകുണ (ക.)] ജാതകം പഠമം.
൩൨൨. ദുദ്ദുഭജാതകം (൪-൩-൨)
ദുദ്ദുഭായതി [ദദ്ദഭായതി (സീ. പീ.)] ഭദ്ദന്തേ, യസ്മിം ദേസേ വസാമഹം;
അഹമ്പേതം ന ജാനാമി, കിമേതം ദുദ്ദുഭായതി.
ബേലുവം ¶ പതിതം സുത്വാ, ദുദ്ദുഭന്തി [ദദ്ദഭന്തി (സീ.)] സസോ ജവി;
സസസ്സ വചനം സുത്വാ, സന്തത്താ മിഗവാഹിനീ.
അപ്പത്വാ പദവിഞ്ഞാണം, പരഘോസാനുസാരിനോ;
പനാദപരമാ ബാലാ, തേ ഹോന്തി പരപത്തിയാ.
യേ ച സീലേന സമ്പന്നാ, പഞ്ഞായൂപസമേ രതാ;
ആരകാ വിരതാ ധീരാ, ന ഹോന്തി പരപത്തിയാതി.
ദുദ്ദുഭജാതകം [ദദ്ദഭജാതകം (സീ. പീ.)] ദുതിയം.
൩൨൩. ബ്രഹ്മദത്തജാതകം (൪-൩-൩)
ദ്വയം യാചനകോ രാജ, ബ്രഹ്മദത്ത നിഗച്ഛതി;
അലാഭം ധനലാഭം വാ, ഏവം ധമ്മാ ഹി യാചനാ.
യാചനം രോദനം ആഹു, പഞ്ചാലാനം രഥേസഭ;
യോ യാചനം പച്ചക്ഖാതി, തമാഹു പടിരോദനം.
മാ മദ്ദസംസു രോദന്തം, പഞ്ചാലാ സുസമാഗതാ;
തുവം വാ പടിരോദന്തം, തസ്മാ ഇച്ഛാമഹം രഹോ.
ദദാമി ¶ തേ ബ്രാഹ്മണ രോഹിണീനം, ഗവം സഹസ്സം സഹ പുങ്ഗവേന;
അരിയോ ഹി അരിയസ്സ കഥം ന ദജ്ജാ [ദജ്ജേ (സീ.), ദജ്ജം (?)], സുത്വാന ഗാഥാ തവ ധമ്മയുത്താതി.
ബ്രഹ്മദത്തജാതകം തതിയം.
൩൨൪. ചമ്മസാടകജാതകം (൪-൩-൪)
കല്യാണരൂപോ ¶ വതയം ചതുപ്പദോ, സുഭദ്ദകോ ചേവ സുപേസലോ ച;
യോ ബ്രാഹ്മണം ജാതിമന്തൂപപന്നം, അപചായതി മേണ്ഡവരോ യസസ്സീ.
മാ ¶ ബ്രാഹ്മണ ഇത്തരദസ്സനേന, വിസ്സാസമാപജ്ജി ചതുപ്പദസ്സ;
ദള്ഹപ്പഹാരം അഭികങ്ഖമാനോ [അഭികത്തുകാമോ (സ്യാ.)], അവസക്കതീ ദസ്സതി സുപ്പഹാരം.
ഊരുട്ഠി [ഊരട്ഠി (സീ.)] ഭഗ്ഗം പവട്ടിതോ [പതിതോ (സീ. സ്യാ.)] ഖാരിഭാരോ, സബ്ബഞ്ച ഭണ്ഡം ബ്രാഹ്മണസ്സ [ബ്രാഹ്മണസ്സീധ (ക. സീ. പീ.), ബ്രാഹ്മണസ്സേവ (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] ഭിന്നം;
ഉഭോപി ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ [പഗ്ഗയ്യേവ (സ്യാ.), പഗ്ഗഹീയ (?)] കന്ദതി [ബാഹാ പഗ്ഗയ്യ കന്ദതി (പീ. ക.)], അഭിധാവഥ ഹഞ്ഞതേ ബ്രഹ്മചാരീ.
ഏവം സോ നിഹതോ സേതി, യോ അപൂജം പസംസതി [നമസ്സതി (പീ.)];
യഥാഹമജ്ജ പഹതോ, ഹതോ മേണ്ഡേന ദുമ്മതീതി.
ചമ്മസാടകജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൨൫. ഗോധരാജജാതകം (൪-൩-൫)
സമണം ¶ തം മഞ്ഞമാനോ, ഉപഗച്ഛിമസഞ്ഞതം;
സോ മം ദണ്ഡേന പാഹാസി, യഥാ അസ്സമണോ തഥാ.
കിം ¶ തേ ജടാഹി ദുമ്മേധ, കിം തേ അജിനസാടിയാ;
അബ്ഭന്തരം തേ ഗഹനം, ബാഹിരം പരിമജ്ജസി.
ഏഹി ഗോധ നിവത്തസ്സു, ഭുഞ്ജ സാലീനമോദനം;
തേലം ലോണഞ്ച മേ അത്ഥി, പഹൂതം മയ്ഹ പിപ്ഫലി.
ഏസ ഭിയ്യോ പവേക്ഖാമി, വമ്മികം സതപോരിസം;
തേലം ലോണഞ്ച കിത്തേസി [കിന്തേസി (സ്യാ. പീ.)], അഹിതം മയ്ഹ പിപ്ഫലീതി.
ഗോധരാജജാതകം പഞ്ചമം.
൩൨൬. കക്കാരുജാതകം (൪-൩-൬)
കായേന യോ നാവഹരേ, വാചായ ന മുസാ ഭണേ;
യസോ ലദ്ധാ ന മജ്ജേയ്യ, സ വേ കക്കാരുമരഹതി.
ധമ്മേന വിത്തമേസേയ്യ, ന നികത്യാ ധനം ഹരേ;
ഭോഗേ ലദ്ധാ ന മജ്ജേയ്യ, സ വേ കക്കാരുമരഹതി.
യസ്സ ചിത്തം അഹാലിദ്ദം, സദ്ധാ ച അവിരാഗിനീ;
ഏകോ സാദും ന ഭുഞ്ജേയ്യ, സ വേ കക്കാരുമരഹതി.
സമ്മുഖാ വാ തിരോക്ഖാ വാ [പരോക്ഖാ വാ (പീ.), പരമ്മുഖാ (ക.)], യോ സന്തേ ന പരിഭാസതി;
യഥാവാദീ ¶ തഥാകാരീ, സ വേ കക്കാരുമരഹതീതി.
കക്കാരുജാതകം ഛട്ഠം.
൩൨൭. കാകവതീജാതകം (൪-൩-൭)
വാതി ¶ ചായം [വായം (ക.)] തതോ ഗന്ധോ, യത്ഥ മേ വസതീ പിയാ;
ദൂരേ ഇതോ ഹി കാകവതീ [കാകാതീ (സീ.), കാകാതി (സ്യാ. പീ.)], യത്ഥ മേ നിരതോ മനോ.
കഥം സമുദ്ദമതരീ, കഥം അതരി കേപുകം [കേബുകം (സീ. പീ.)];
കഥം സത്ത സമുദ്ദാനി, കഥം സിമ്ബലിമാരുഹി.
തയാ സമുദ്ദമതരിം, തയാ അതരി കേപുകം [കേബുകം (സീ. പീ.)];
തയാ സത്ത സമുദ്ദാനി, തയാ സിമ്ബലിമാരുഹിം.
ധിരത്ഥുമം ¶ മഹാകായം, ധിരത്ഥുമം അചേതനം;
യത്ഥ ജായായഹം ജാരം, ആവഹാമി വഹാമി ചാതി.
കാകവതീജാതകം സത്തമം.
൩൨൮. അനനുസോചിയജാതകം (൪-൩-൮)
ബഹൂനം വിജ്ജതീ ഭോതീ, തേഹി മേ കിം ഭവിസ്സതി;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, പിയം സമ്മില്ലഹാസിനിം.
തം തം ചേ അനുസോചേയ്യ, യം യം തസ്സ ന വിജ്ജതി;
അത്താനമനുസോചേയ്യ, സദാ മച്ചുവസം പതം.
ന ¶ ഹേവ ഠിതം നാസീനം, ന സയാനം ന പദ്ധഗും [പത്ഥഗും (സ്യാ.)];
യാവ ബ്യാതി നിമിസതി, തത്രാപി രസതീ [സരതീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വയോ.
തത്ഥത്തനി വതപ്പദ്ധേ [വത പന്ഥേ (സ്യാ.), വത ബന്ധേ (ക.) വത + പ-അദ്ധേ = വതപ്പദ്ധേ], വിനാഭാവേ അസംസയേ;
ഭൂതം സേസം ദയിതബ്ബം, വീതം അനനുസോചിയന്തി [ചവിതം നാനുസോചിയന്തി (സ്യാ.), മതന്തം നാനുസോചിയം (ക.)].
അനനുസോചിയജാതകം അട്ഠമം.
൩൨൯. കാളബാഹുജാതകം (൪-൩-൯)
യം അന്നപാനസ്സ പുരേ ലഭാമ, തം ദാനി സാഖമിഗമേവ ഗച്ഛതി;
ഗച്ഛാമ ദാനി വനമേവ രാധ, അസക്കതാ ചസ്മ ധനഞ്ജയായ [ധനഞ്ചയായ (ക.)].
ലാഭോ അലാഭോ യസോ അയസോ ച, നിന്ദാ പസംസാ ച സുഖഞ്ച ദുക്ഖം;
ഏതേ അനിച്ചാ മനുജേസു ധമ്മാ, മാ സോചി കിം സോചസി പോട്ഠപാദ.
അദ്ധാ ¶ തുവം പണ്ഡിതകോസി രാധ, ജാനാസി അത്ഥാനി അനാഗതാനി;
കഥം ¶ നു സാഖാമിഗം ദക്ഖിസാമ [ദക്ഖിയാമ (ക.), ദക്ഖാമ (സ്യാ.)], നിദ്ധാവിതം [നിദ്ധാപിതം (സീ. സ്യാ.), നിബ്ബാപിതം (പീ.), നിച്ഛദം (ക.)] രാജകുലതോവ ജമ്മം.
ചാലേതി ¶ കണ്ണം ഭകുടിം കരോതി, മുഹും മുഹും ഭായയതേ [ഭായതേ (സ്യാ.), ഭായാപതേ (ക.)] കുമാരേ;
സയമേവ തം കാഹതി കാളബാഹു, യേനാരകാ ഠസ്സതി അന്നപാനാതി.
കാളബാഹുജാതകം നവമം.
൩൩൦. സീലവീമംസജാതകം (൪-൩-൧൦)
സീലം കിരേവ കല്യാണം, സീലം ലോകേ അനുത്തരം;
പസ്സ ഘോരവിസോ നാഗോ, സീലവാതി ന ഹഞ്ഞതി.
യാവദേവസ്സഹൂ കിഞ്ചി, താവദേവ അഖാദിസും;
സങ്ഗമ്മ കുലലാ ലോകേ, ന ഹിംസന്തി അകിഞ്ചനം.
സുഖം നിരാസാ സുപതി, ആസാ ഫലവതീ സുഖാ;
ആസം നിരാസം കത്വാന, സുഖം സുപതി പിങ്ഗലാ.
ന സമാധിപരോ അത്ഥി, അസ്മിം ലോകേ പരമ്ഹി ച;
ന പരം നാപി അത്താനം, വിഹിംസതി സമാഹിതോതി.
സീലവീമംസജാതകം ദസമം.
കുടിദൂസകവഗ്ഗോ തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
സമനുസ്സ ¶ -സദുദ്ദുഭ-യാചനകോ, അഥ മേണ്ഡവരുത്തമ-ഗോധവരോ;
അഥ കായസകേപുക ഭോതീവരോ, അഥ രാധസുസീലവരേന ദസാതി.
൪. കോകിലവഗ്ഗോ
൩൩൧. കോകിലജാതകം (൪-൪-൧)
യോ ¶ വേ കാലേ അസമ്പത്തേ, അതിവേലം പഭാസതി;
ഏവം സോ നിഹതോ സേതി, കോകിലായിവ അത്രജോ.
ന ഹി സത്ഥം സുനിസിതം, വിസം ഹലാഹലാമിവ [ഹലാഹലം ഇവ (പീ.)];
ഏവം നികട്ഠേ [നിക്കഡ്ഢേ (സ്യാ.), നികഡ്ഢേ (ക.)] പാതേതി, വാചാ ദുബ്ഭാസിതാ യഥാ.
തസ്മാ കാലേ അകാലേ വാ [അകാലേ ച (സീ. സ്യാ.)], വാചം രക്ഖേയ്യ പണ്ഡിതോ;
നാതിവേലം പഭാസേയ്യ, അപി അത്തസമമ്ഹി വാ.
യോ ¶ ച കാലേ മിതം ഭാസേ, മതിപുബ്ബോ വിചക്ഖണോ;
സബ്ബേ അമിത്തേ ആദേതി, സുപണ്ണോ ഉരഗാമിവാതി.
കോകിലജാതകം [കോകാലികജാതകം (സബ്ബത്ഥ)] പഠമം.
൩൩൨. രഥലട്ഠിജാതകം (൪-൪-൨)
അപി ഹന്ത്വാ ഹതോ ബ്രൂതി, ജേത്വാ ജിതോതി ഭാസതി;
പുബ്ബവക്ഖായിനോ ¶ [പുബ്ബമക്ഖായിനോ (സീ. സ്യാ.)] രാജ, അഞ്ഞദത്ഥു [ഏകദത്ഥു (സീ. പീ.)] ന സദ്ദഹേ.
തസ്മാ പണ്ഡിതജാതിയോ, സുണേയ്യ ഇതരസ്സപി;
ഉഭിന്നം വചനം സുത്വാ, യഥാ ധമ്മോ തഥാ കരേ.
അലസോ ഗിഹീ കാമഭോഗീ ന സാധു, അസഞ്ഞതോ പബ്ബജിതോ ന സാധു;
രാജാ ന സാധു അനിസമ്മകാരീ, യോ പണ്ഡിതോ കോധനോ തം ന സാധു.
നിസമ്മ ഖത്തിയോ കയിരാ, നാനിസമ്മ ദിസമ്പതി;
നിസമ്മകാരിനോ രാജ [രഞ്ഞോ (സീ. സ്യാ.)], യസോ കിത്തി ച വഡ്ഢതീതി.
രഥലട്ഠിജാതകം ദുതിയം.
൩൩൩. പക്കഗോധജാതകം (൪-൪-൩)
തദേവ ¶ മേ ത്വം വിദിതോ, വനമജ്ഝേ രഥേസഭ;
യസ്സ തേ ഖഗ്ഗബദ്ധസ്സ, സന്നദ്ധസ്സ തിരീടിനോ;
അസ്സത്ഥദുമസാഖായ, പക്കാ ഗോധാ പലായഥ.
നമേ നമന്തസ്സ ഭജേ ഭജന്തം, കിച്ചാനുകുബ്ബസ്സ കരേയ്യ കിച്ചം;
നാനത്ഥകാമസ്സ കരേയ്യ അത്ഥം, അസമ്ഭജന്തമ്പി ന സമ്ഭജേയ്യ.
ചജേ ¶ ചജന്തം വനഥം ന കയിരാ, അപേതചിത്തേന ന സമ്ഭജേയ്യ;
ദിജോ ദുമം ഖീണഫലന്തി [ഫലംവ (ക. സീ. സ്യാ. ക.), ദുകനിപാതേ പുടഭത്തജാതകേന സംസന്ദേതബ്ബം] ഞത്വാ, അഞ്ഞം സമേക്ഖേയ്യ മഹാ ഹി ലോകോ.
സോ തേ കരിസ്സാമി യഥാനുഭാവം, കതഞ്ഞുതം ഖത്തിയേ [ഖത്തിയോ (സ്യാ. ക.)] പേക്ഖമാനോ;
സബ്ബഞ്ച തേ ഇസ്സരിയം ദദാമി, യസ്സിച്ഛസീ തസ്സ തുവം ദദാമീതി.
പക്കഗോധജാതകം [ഗോധജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] തതിയം.
൩൩൪. രാജോവാദജാതകം (൪-൪-൪)
ഗവം ചേ തരമാനാനം, ജിമ്ഹം ഗച്ഛതി പുങ്ഗവോ;
സബ്ബാ താ ജിമ്ഹം ഗച്ഛന്തി [സബ്ബാ ഗാവീ ജിമ്ഹം യന്തി (സീ. സ്യാ.)], നേത്തേ ജിമ്ഹം ഗതേ സതി.
ഏവമേവ ¶ മനുസ്സേസു, യോ ഹോതി സേട്ഠസമ്മതോ;
സോ ചേ അധമ്മം ചരതി, പഗേവ ഇതരാ പജാ;
സബ്ബം രട്ഠം ദുഖം സേതി, രാജാ ചേ ഹോതി അധമ്മികോ.
ഗവം ചേ തരമാനാനം, ഉജും ഗച്ഛതി പുങ്ഗവോ;
സബ്ബാ ഗാവീ ഉജും യന്തി [സബ്ബാ താ ഉജും ഗച്ഛന്തി (പീ. അ. നി. ൪.൭൦)], നേത്തേ ഉജും ഗതേ സതി.
ഏവമേവ ¶ മനുസ്സേസു, യോ ഹോതി സേട്ഠസമ്മതോ;
സോ സചേ ധമ്മം ചരതി, പഗേവ ഇതരാ പജാ;
സബ്ബം ¶ രട്ഠം സുഖം സേതി, രാജാ ചേ ഹോതി ധമ്മികോതി.
രാജോവാദജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൩൫. ജമ്ബുകജാതകം (൪-൪-൫)
ബ്രഹാ പവഡ്ഢകായോ സോ, ദീഘദാഠോ ച ജമ്ബുക;
ന ത്വം തത്ഥ കുലേ ജാതോ, യത്ഥ ഗണ്ഹന്തി കുഞ്ജരം.
അസീഹോ സീഹമാനേന, യോ അത്താനം വികുബ്ബതി;
കോത്ഥൂവ [കുട്ഠൂവ (സീ.), കുത്ഥുവ (സ്യാ. പീ)] ഗജമാസജ്ജ, സേതി ഭൂമ്യാ അനുത്ഥുനം.
യസസ്സിനോ ഉത്തമപുഗ്ഗലസ്സ, സഞ്ജാതഖന്ധസ്സ മഹബ്ബലസ്സ;
അസമേക്ഖിയ ഥാമബലൂപപത്തിം, സ സേതി നാഗേന ഹതോയം ജമ്ബുകോ.
യോ ചീധ കമ്മം കുരുതേ പമായ, ഥാമബ്ബലം അത്തനി സംവിദിത്വാ;
ജപ്പേന മന്തേന സുഭാസിതേന, പരിക്ഖവാ സോ വിപുലം ജിനാതീതി.
ജമ്ബുകജാതകം പഞ്ചമം.
൩൩൬. ബ്രഹാഛത്തജാതകം (൪-൪-൬)
തിണം തിണന്തി ലപസി, കോ നു തേ തിണമാഹരി;
കിം ¶ നു തേ തിണകിച്ചത്ഥി, തിണമേവ പഭാസസി.
ഇധാഗമാ ബ്രഹ്മചാരീ, ബ്രഹാ ഛത്തോ ബഹുസ്സുതോ;
സോ മേ [സോ വേ (ക.)] സബ്ബം സമാദായ, തിണം നിക്ഖിപ്പ ഗച്ഛതി.
ഏവേതം ഹോതി കത്തബ്ബം, അപ്പേന ബഹുമിച്ഛതാ;
സബ്ബം സകസ്സ ആദാനം, അനാദാനം തിണസ്സ ച. ( ) [(തിണസ്സ ചാടീസു ഗതോ, തത്ഥ കാ പരിദേവനാ) (സീ. സ്യാ.) (ചാടീസു പക്ഖിപിത്വാന, തത്ഥ കാ പരിദേവനാ) (ക.)]
സീലവന്തോ ¶ ¶ ന കുബ്ബന്തി, ബാലോ സീലാനി കുബ്ബതി;
അനിച്ചസീലം ദുസ്സീല്യം [ദുസ്സീലം (പീ.)], കിം പണ്ഡിച്ചം കരിസ്സതീതി.
ബ്രഹാഛത്തജാതകം ഛട്ഠം.
൩൩൭. പീഠജാതകം (൪-൪-൭)
ന തേ പീഠമദായിമ്ഹാ [മദാസിമ്ഹ (പീ. ക.)], ന പാനം നപി ഭോജനം;
ബ്രഹ്മചാരി ഖമസ്സു മേ, ഏതം പസ്സാമി അച്ചയം.
നേവാഭിസജ്ജാമി ന ചാപി കുപ്പേ, ന ചാപി മേ അപ്പിയമാസി കിഞ്ചി;
അഥോപി മേ ആസി മനോവിതക്കോ, ഏതാദിസോ നൂന കുലസ്സ ധമ്മോ.
ഏസസ്മാകം കുലേ ധമ്മോ, പിതുപിതാമഹോ സദാ;
ആസനം ഉദകം പജ്ജം, സബ്ബേതം നിപദാമസേ.
ഏസസ്മാകം ¶ കുലേ ധമ്മോ, പിതുപിതാമഹോ സദാ;
സക്കച്ചം ഉപതിട്ഠാമ, ഉത്തമം വിയ ഞാതകന്തി.
പീഠജാതകം സത്തമം.
൩൩൮. ഥുസജാതകം (൪-൪-൮)
വിദിതം ഥുസം ഉന്ദുരാനം [ഉന്ദൂരാനം (ക.)], വിദിതം പന തണ്ഡുലം;
ഥുസം ഥുസം [ഥുസം ഥൂലം (സീ.)] വിവജ്ജേത്വാ, തണ്ഡുലം പന ഖാദരേ.
യാ മന്തനാ അരഞ്ഞസ്മിം, യാ ച ഗാമേ നികണ്ണികാ;
യഞ്ചേതം ഇതി ചീതി ച, ഏതമ്പി വിദിതം മയാ.
ധമ്മേന കിര ജാതസ്സ, പിതാ പുത്തസ്സ മക്കടോ;
ദഹരസ്സേവ സന്തസ്സ, ദന്തേഹി ഫലമച്ഛിദാ.
യമേതം പരിസപ്പസി [പരിസബ്ബേസി (ക.)], അജകാണോവ സാസപേ;
യോപായം ഹേട്ഠതോ സേതി [സേസി (സീ.)], ഏതമ്പി വിദിതം മയാതി.
ഥുസജാതകം അട്ഠമം.
൩൩൯. ബാവേരുജാതകം (൪-൪-൯)
അദസ്സനേന ¶ മോരസ്സ, സിഖിനോ മഞ്ജുഭാണിനോ;
കാകം തത്ഥ അപൂജേസും, മംസേന ച ഫലേന ച.
യദാ ¶ ച സരസമ്പന്നോ, മോരോ ബാവേരുമാഗമാ;
അഥ ¶ ലാഭോ ച സക്കാരോ, വായസസ്സ അഹായഥ.
യാവ നുപ്പജ്ജതീ ബുദ്ധോ, ധമ്മരാജാ പഭങ്കരോ;
താവ അഞ്ഞേ അപൂജേസും, പുഥൂ സമണബ്രാഹ്മണേ.
യദാ ച സരസമ്പന്നോ, ബുദ്ധോ ധമ്മം അദേസയി;
അഥ ലാഭോ ച സക്കാരോ, തിത്ഥിയാനം അഹായഥാതി.
ബാവേരുജാതകം നവമം.
൩൪൦. വിസയ്ഹജാതകം (൪-൪-൧൦)
അദാസി ദാനാനി പുരേ വിസയ്ഹ, ദദതോ ച തേ ഖയധമ്മോ അഹോസി;
ഇതോ പരം ചേ ന ദദേയ്യ ദാനം, തിട്ഠേയ്യും തേ സംയമന്തസ്സ ഭോഗാ.
അനരിയമരിയേന സഹസ്സനേത്ത, സുദുഗ്ഗതേനാപി അകിച്ചമാഹു;
മാ വോ ധനം തം അഹു ദേവരാജ [അഹുവാ ജനിന്ദ (ക. സീ. സ്യാ. പീ.)], യം ഭോഗഹേതു വിജഹേമു സദ്ധം.
യേന ഏകോ രഥോ യാതി, യാതി തേനാപരോ രഥോ;
പോരാണം നിഹിതം വത്തം, വത്തതഞ്ഞേവ [വദ്ധം, വദ്ധതഞ്ഞേവ (ക. സീ. പീ.)] വാസവ.
യദി ¶ ഹേസ്സതി ദസ്സാമ, അസന്തേ കിം ദദാമസേ;
ഏവംഭൂതാപി ദസ്സാമ, മാ ദാനം പമദമ്ഹസേതി.
വിസയ്ഹജാതകം ദസമം.
കോകിലവഗ്ഗോ [കോകാലികവഗ്ഗോ (ക.)] ചതുത്ഥോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അതിവേലപഭാസതി ¶ ജീതവരോ, വനമജ്ഝ രഥേസഭ ജിമ്ഹഗമോ;
അഥ ജമ്ബു തിണാസനപീഠവരം, അഥ തണ്ഡുല മോര വിസയ്ഹ ദസാതി.
൫. ചൂളകുണാലവഗ്ഗോ
൩൪൧. കണ്ഡരീജാതകം (൪-൫-൧)
നരാനമാരാമകരാസു നാരിസു, അനേകചിത്താസു അനിഗ്ഗഹാസു ച;
സബ്ബത്ഥ നാപീതികരാപി [സബ്ബ’ത്തനാ’പീതികരാപി (സീ. സ്യാ.)] ചേ സിയാ [സിയും (സ്യാ.)], ന വിസ്സസേ തിത്ഥസമാ ഹി നാരിയോ.
യം ¶ വേ [യഞ്ച (സ്യാ. ക.)] ദിസ്വാ കണ്ഡരീകിന്നരാനം [കിന്നരകിന്നരീനം (സ്യാ.), കിന്നരീകിന്നരാനം (ക.)], സബ്ബിത്ഥിയോ ന രമന്തി അഗാരേ;
തം ¶ താദിസം മച്ചം ചജിത്വാ ഭരിയാ, അഞ്ഞം ദിസ്വാ പുരിസം പീഠസപ്പിം.
ബകസ്സ ച ബാവരികസ്സ [പാവാരികസ്സ (സീ.)] രഞ്ഞോ, അച്ചന്തകാമാനുഗതസ്സ ഭരിയാ;
അവാചരീ [അച്ചാചരി (സ്യാ.), അനാചരി (ക.)] പട്ഠവസാനുഗസ്സ [ബദ്ധവസാനുഗസ്സ (സീ. സ്യാ.), പത്തവസാനുഗതസ്സ (ക.)], കം വാപി ഇത്ഥീ നാതിചരേ തദഞ്ഞം.
പിങ്ഗിയാനീ സബ്ബലോകിസ്സരസ്സ, രഞ്ഞോ പിയാ ബ്രഹ്മദത്തസ്സ ഭരിയാ;
അവാചരീ പട്ഠവസാനുഗസ്സ, തം വാപി സാ നാജ്ഝഗാ കാമകാമിനീതി.
കണ്ഡരീജാതകം [കിന്നരീജാതകം (ക. സീ. ക.), കുണ്ഡലികജാതകം (സ്യാ.)] പഠമം.
൩൪൨. വാനരജാതകം (൪-൫-൨)
അസക്ഖിം ¶ വത അത്താനം, ഉദ്ധാതും ഉദകാ ഥലം;
ന ദാനാഹം പുന തുയ്ഹം, വസം ഗച്ഛാമി വാരിജ.
അലമേതേഹി അമ്ബേഹി, ജമ്ബൂഹി പനസേഹി ച;
യാനി പാരം സമുദ്ദസ്സ, വരം മയ്ഹം ഉദുമ്ബരോ.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ന ഖിപ്പമനുബുജ്ഝതി;
അമിത്തവസമന്വേതി ¶ , പച്ഛാ ച അനുതപ്പതി.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ഖിപ്പമേവ നിബോധതി;
മുച്ചതേ സത്തുസമ്ബാധാ, ന ച പച്ഛാനുതപ്പതീതി.
വാനരജാതകം ദുതിയം.
൩൪൩. കുന്തിനീജാതകം (൪-൫-൩)
അവസിമ്ഹ തവാഗാരേ, നിച്ചം സക്കതപൂജിതാ;
ത്വമേവ ദാനിമകരി, ഹന്ദ രാജ വജാമഹം.
യോ വേ കതേ പടികതേ, കിബ്ബിസേ പടികിബ്ബിസേ;
ഏവം തം സമ്മതീ വേരം, വസ കുന്തിനി മാഗമാ.
ന കതസ്സ ച കത്താ ച, മേത്തി [മേത്തീ (പീ.), മിത്തീ (ക.)] സന്ധീയതേ പുന;
ഹദയം നാനുജാനാതി, ഗച്ഛഞ്ഞേവ രഥേസഭ.
കതസ്സ ചേവ കത്താ ച, മേത്തി സന്ധീയതേ പുന;
ധീരാനം നോ ച ബാലാനം, വസ കുന്തിനി മാഗമാതി.
കുന്തിനീജാതകം തതിയം.
൩൪൪. അമ്ബജാതകം (൪-൫-൪)
യോ ¶ നീലിയം മണ്ഡയതി, സണ്ഡാസേന വിഹഞ്ഞതി;
തസ്സ സാ വസമന്വേതു, യാ തേ അമ്ബേ അവാഹരി.
വീസം വാ പഞ്ചവീസം [പണ്ണുവീസം (ക. സീ. പീ.)] വാ, ഊനതിംസം വ ജാതിയാ;
താദിസാ ¶ പതി മാ ലദ്ധാ [പതിം മാ ലദ്ധാ (പീ.), പതി മാ’ലത്ഥ (?)], യാ തേ അമ്ബേ അവാഹരി.
ദീഘം ¶ ഗച്ഛതു അദ്ധാനം, ഏകികാ അഭിസാരികാ;
സങ്കേതേ പതി മാ അദ്ദ [മാ അദ്ദസ (സീ. പീ.)], യാ തേ അമ്ബേ അവാഹരി.
അലങ്കതാ സുവസനാ, മാലിനീ ചന്ദനുസ്സദാ;
ഏകികാ സയനേ സേതു, യാ തേ അമ്ബേ അവാഹരീതി.
അമ്ബജാതകം [അമ്ബചോരജാതകം (ക. സീ. പീ.)] ചതുത്ഥം.
൩൪൫. ഗജകുമ്ഭജാതകം (൪-൫-൫)
വനം യദഗ്ഗി ദഹതി, പാവകോ കണ്ഹവത്തനീ;
കഥം കരോസി പചലക, ഏവം ദന്ധപരക്കമോ.
ബഹൂനി രുക്ഖഛിദ്ദാനി, പഥബ്യാ വിവരാനി ച;
താനി ചേ നാഭിസമ്ഭോമ, ഹോതി നോ കാലപരിയായോ.
യോ ദന്ധകാലേ തരതി, തരണീയേ ച ദന്ധതി;
സുക്ഖപണ്ണംവ അക്കമ്മ, അത്ഥം ഭഞ്ജതി അത്തനോ.
യോ ദന്ധകാലേ ദന്ധേതി, തരണീയേ ച താരയി;
സസീവ രത്തിം വിഭജം, തസ്സത്ഥോ പരിപൂരതീതി.
ഗജകുമ്ഭജാതകം പഞ്ചമം.
൩൪൬. കേസവജാതകം (൪-൫-൬)
മനുസ്സിന്ദം ¶ ജഹിത്വാന, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനം;
കഥം നു ഭഗവാ കേസീ, കപ്പസ്സ രമതി അസ്സമേ [രമതസ്സമേ (ക.)].
സാദൂനീ [സാധൂനി (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] രമണീയാനി, സന്തി വക്ഖാ മനോരമാ;
സുഭാസിതാനി കപ്പസ്സ, നാരദ രമയന്തി മം.
സാലീനം ഓദനം ഭുഞ്ജേ, സുചിം മംസൂപസേചനം;
കഥം സാമാകനീവാരം, അലോണം ഛാദയന്തി തം.
സാദും ¶ വാ [അസാദും (പീ.)] യദി വാസാദും, അപ്പം വാ യദി വാ ബഹും;
വിസ്സത്ഥോ യത്ഥ ഭുഞ്ജേയ്യ, വിസ്സാസപരമാ രസാതി.
കേസവജാതകം [കേസീജാതകം (ക.)] ഛട്ഠം.
൩൪൭. അയകൂടജാതകം (൪-൫-൭)
സബ്ബായസം ¶ കൂടമതിപ്പമാണം, പഗ്ഗയ്ഹ യോ [സോ (പീ.)] തിട്ഠസി അന്തലിക്ഖേ;
രക്ഖായ മേ [മം (സീ.)] ത്വം വിഹിതോ നുസജ്ജ, ഉദാഹു മേ ചേതയസേ [വായമസേ (സീ. സ്യാ.)] വധായ.
ദൂതോ അഹം രാജിധ രക്ഖസാനം, വധായ തുയ്ഹം പഹിതോഹമസ്മി;
ഇന്ദോ ¶ ച തം രക്ഖതി ദേവരാജാ, തേനുത്തമങ്ഗം ന തേ [ന ഹി (ക. സീ. പീ.), തേ ന (ക.)] ഫാലയാമി.
സചേ ച മം രക്ഖതി ദേവരാജാ, ദേവാനമിന്ദോ മഘവാ സുജമ്പതി;
കാമം പിസാചാ വിനദന്തു സബ്ബേ, ന സന്തസേ രക്ഖസിയാ പജായ.
കാമം കന്ദന്തു [കന്തന്തു (ക.), കണ്ഡന്തു (സ്യാ.)] കുമ്ഭണ്ഡാ, സബ്ബേ പംസുപിസാചകാ;
നാലം പിസാചാ യുദ്ധായ, മഹതീ സാ വിഭിംസികാതി [വിഭേസികാതി (സ്യാ.), വിഹേസികാതി (പീ.)].
അയകൂടജാതകം സത്തമം.
൩൪൮. അരഞ്ഞജാതകം (൪-൫-൮)
അരഞ്ഞാ ഗാമമാഗമ്മ, കിംസീലം കിംവതം അഹം;
പുരിസം താത സേവേയ്യം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
യോ തം വിസ്സാസയേ താത, വിസ്സാസഞ്ച ഖമേയ്യ തേ;
സുസ്സൂസീ ച തിതിക്ഖീ ച, തം ഭജേഹി ഇതോ [തം ഭജേയ്യാസിതോ (ക.)] ഗതോ.
യസ്സ കായേന വാചായ, മനസാ നത്ഥി ദുക്കടം;
ഉരസീവ പതിട്ഠായ, തം ഭജേഹി ഇതോ ഗതോ.
ഹലിദ്ദിരാഗം ¶ കപിചിത്തം, പുരിസം രാഗവിരാഗിനം;
താദിസം ¶ താത മാ സേവി, നിമ്മനുസ്സമ്പി ചേ സിയാതി.
അരഞ്ഞജാതകം അട്ഠമം.
൩൪൯. സന്ധിഭേദജാതകം (൪-൫-൯)
നേവ ഇത്ഥീസു സാമഞ്ഞം, നാപി ഭക്ഖേസു സാരഥി;
അഥസ്സ സന്ധിഭേദസ്സ, പസ്സ യാവ സുചിന്തിതം.
അസി ¶ തിക്ഖോവ മംസമ്ഹി, പേസുഞ്ഞം പരിവത്തതി;
യത്ഥൂസഭഞ്ച സീഹഞ്ച, ഭക്ഖയന്തി മിഗാധമാ.
ഇമം സോ സയനം സേതി, യമിമം [യയിമം (സീ. പീ.), യിമം (ക.)] പസ്സസി സാരഥി;
യോ വാചം സന്ധിഭേദസ്സ, പിസുണസ്സ നിബോധതി.
തേ ജനാ സുഖമേധന്തി, നരാ സഗ്ഗഗതാരിവ;
യേ വാചം സന്ധിഭേദസ്സ, നാവബോധന്തി സാരഥീതി.
സന്ധിഭേദജാതകം നവമം.
൩൫൦. ദേവതാപഞ്ഹജാതകം (൪-൫-൧൦)
ഹന്തി ഹത്ഥേഹി പാദേഹി, മുഖഞ്ച പരിസുമ്ഭതി;
സ വേ രാജ പിയോ ഹോതി, കം തേന ത്വാഭിപസ്സസി [മഭിപസ്സസി (സീ.)].
അക്കോസതി യഥാകാമം, ആഗമഞ്ചസ്സ ഇച്ഛതി;
സ ¶ വേ രാജ പിയോ ഹോതി, കം തേന ത്വാഭിപസ്സസി.
അബ്ഭക്ഖാതി അഭൂതേന, അലികേനാഭിസാരയേ;
സ വേ രാജ പിയോ ഹോതി, കം തേന ത്വാഭിപസ്സസി.
ഹരം അന്നഞ്ച പാനഞ്ച, വത്ഥസേനാസനാനി ച;
അഞ്ഞദത്ഥുഹരാ സന്താ, തേ വേ രാജ പിയാ ഹോന്തി;
കം തേന ത്വാഭിപസ്സസീതി.
ദേവതാപഞ്ഹജാതകം ദസമം.
ചൂളകുണാലവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
നരാനം ¶ അസക്ഖിവസിമ്ഹവരോ, നീലിയമഗ്ഗിവരഞ്ച പുന;
പുന രസായസകൂടവരോ, തഥാരഞ്ഞ സാരഥി ഹന്തി ദസാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
കാലിങ്ഗം [വിവരം (ബഹൂസു)] പുചിമന്ദഞ്ച, കുടിദൂസക കോകിലാ [കുടിദൂസം ബഹുഭാണകം (ബഹൂസു)];
ചൂളകുണാലവഗ്ഗോ സോ, പഞ്ചമോ സുപ്പകാസിതോതി.
ചതുക്കനിപാതം നിട്ഠിതം.
൫. പഞ്ചകനിപാതോ
൧. മണികുണ്ഡലവഗ്ഗോ
൩൫൧. മണികുണ്ഡലജാതകം (൫-൧-൧)
ജീനോ ¶ ¶ ¶ രഥസ്സം മണികുണ്ഡലേ ച, പുത്തേ ച ദാരേ ച തഥേവ ജീനോ;
സബ്ബേസു ഭോഗേസു അസേസകേസു [അസേസിതേസു (സീ. പീ.), അസേസികേസു (ക.)], കസ്മാ ന സന്തപ്പസി സോകകാലേ.
പുബ്ബേവ മച്ചം വിജഹന്തി ഭോഗാ, മച്ചോ വാ തേ [ച നേ (പീ.), ധനേ (ക.)] പുബ്ബതരം ജഹാതി;
അസസ്സതാ ഭോഗിനോ കാമകാമി, തസ്മാ ന സോചാമഹം സോകകാലേ.
ഉദേതി ആപൂരതി വേതി [പൂരേതി ഖീയതി (സ്യാ.)] ചന്ദോ, അത്ഥം തപേത്വാന [അന്ധം തപേത്വാന (ക.), അത്ഥങ്ഗമേത്വാന (സ്യാ.), ഏത്ഥ ‘‘തപേത്വാന അത്ഥം പലേതീ’’തി സമ്ബന്ധോ] പലേതി സൂരിയോ;
വിദിതാ [വിജിതാ (സ്യാ.)] മയാ സത്തുക ലോകധമ്മാ, തസ്മാ ന സോചാമഹം സോകകാലേ.
അലസോ ഗിഹീ കാമഭോഗീ ന സാധു, അസഞ്ഞതോ ¶ പബ്ബജിതോ ന സാധു;
രാജാ ന സാധു അനിസമ്മകാരീ, യോ പണ്ഡിതോ കോധനോ തം ന സാധു.
നിസമ്മ ഖത്തിയോ കയിരാ, നാനിസമ്മ ദിസമ്പതി;
നിസമ്മകാരിനോ രാജ [രഞ്ഞോ (സീ. സ്യാ.)], യസോ കിത്തി ച വഡ്ഢതീതി.
മണികുണ്ഡലജാതകം പഠമം.
൩൫൨. സുജാതജാതകം (൫-൧-൨)
കിം ¶ നു സന്തരമാനോവ, ലായിത്വാ ഹരിതം തിണം;
ഖാദ ഖാദാതി ലപസി, ഗതസത്തം ജരഗ്ഗവം.
ന ഹി അന്നേന പാനേന, മതോ ഗോണോ സമുട്ഠഹേ;
ത്വഞ്ച തുച്ഛം വിലപസി, യഥാ തം ദുമ്മതീ തഥാ.
തഥേവ തിട്ഠതി സീസം, ഹത്ഥപാദാ ച വാലധി;
സോതാ തഥേവ തിട്ഠന്തി [സോ താത തഥേവ തിട്ഠതി (ക.)], മഞ്ഞേ ഗോണോ സമുട്ഠഹേ.
നേവയ്യകസ്സ സീസഞ്ച [സീസം വാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഹത്ഥപാദാ ച ദിസ്സരേ;
രുദം മത്തികഥൂപസ്മിം, നനു ത്വഞ്ഞേവ ദുമ്മതി.
ആദിത്തം ¶ വത മം സന്തം, ഘതസിത്തംവ പാവകം;
വാരിനാ വിയ ഓസിഞ്ചം [ഓസിഞ്ചി (ക.)], സബ്ബം നിബ്ബാപയേ ദരം.
അബ്ബഹീ [അബ്ബൂള്ഹം (സീ. സ്യാ.), അബ്ഭൂള്ഹം (ക.)] വത മേ സല്ലം, യമാസി ഹദയസ്സിതം [സോകം ഹദയനിസ്സിതം (സീ. സ്യാ.)];
യോ ¶ മേ സോകപരേതസ്സ, പിതു സോകം അപാനുദി.
സോഹം അബ്ബൂള്ഹസല്ലോസ്മി, വീതസോകോ അനാവിലോ;
ന സോചാമി ന രോദാമി, തവ സുത്വാന മാണവ.
ഏവം കരോന്തി സപ്പഞ്ഞാ, യേ ഹോന്തി അനുകമ്പകാ;
വിനിവത്തേന്തി സോകമ്ഹാ, സുജാതോ പിതരം യഥാതി.
സുജാതജാതകം ദുതിയം.
൩൫൩. വേനസാഖജാതകം (൫-൧-൩)
നയിദം നിച്ചം ഭവിതബ്ബം ബ്രഹ്മദത്ത, ഖേമം സുഭിക്ഖം സുഖതാ ച കായേ;
അത്ഥച്ചയേ മാ അഹു സമ്പമൂള്ഹോ, ഭിന്നപ്ലവോ സാഗരസ്സേവ മജ്ഝേ.
യാനി ¶ കരോതി പുരിസോ, താനി അത്തനി പസ്സതി;
കല്യാണകാരീ കല്യാണം, പാപകാരീ ച പാപകം;
യാദിസം വപതേ ബീജം, താദിസം ഹരതേ ഫലം.
ഇദം തദാചരിയവചോ, പാരാസരിയോ യദബ്രവി;
മാ സു [മാ സ്സു (സീ. സ്യാ. പീ.)] ത്വം അകരി പാപം, യം ത്വം പച്ഛാ കതം തപേ.
അയമേവ സോ പിങ്ഗിയ [സോ പിങ്ഗിയോ (സ്യാ.), സോപി ഭിയ്യോ (ക.)] വേനസാഖോ, [ധോനസാഖോ (ക. സീ. പീ.)] യമ്ഹി ¶ ഘാതയിം ഖത്തിയാനം സഹസ്സം;
അലങ്കതേ ചന്ദനസാരാനുലിത്തേ, തമേവ ദുക്ഖം പച്ചാഗതം മമം.
സാമാ ച [സാമാപി (സീ. സ്യാ.)] ഖോ ചന്ദനലിത്തഗത്താ [ഗത്തീ (ക. സീ. സ്യാ. പീ.)], ലട്ഠീവ സോഭഞ്ജനകസ്സ ഉഗ്ഗതാ;
അദിസ്വാ [അദിസ്വാവ (സീ.)] കാലം കരിസ്സാമി ഉബ്ബരിം, തം മേ ഇതോ ദുക്ഖതരം ഭവിസ്സതീതി.
വേനസാഖജാതകം [ധോനസാഖജാതകം (ക. സീ. പീ.)] തതിയം.
൩൫൪. ഉരഗജാതകം (൫-൧-൪)
ഉരഗോവ തചം ജിണ്ണം, ഹിത്വാ ഗച്ഛതി സം തനും;
ഏവം സരീരേ നിബ്ഭോഗേ, പേതേ കാലങ്കതേ സതി.
ഡയ്ഹമാനോ ന ജാനാതി, ഞാതീനം പരിദേവിതം;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, ഗതോ സോ തസ്സ യാ ഗതി.
അനവ്ഹിതോ ¶ തതോ ആഗാ, അനനുഞ്ഞാതോ [നാനുഞ്ഞാതോ (ക.)] ഇതോ ഗതോ;
യഥാഗതോ തഥാ ഗതോ, തത്ഥ കാ പരിദേവനാ.
ഡയ്ഹമാനോ ന ജാനാതി, ഞാതീനം പരിദേവിതം;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, ഗതോ സോ തസ്സ യാ ഗതി.
സചേ രോദേ കിസാ [കിസീ (പീ.)] അസ്സം, തസ്സാ മേ കിം ഫലം സിയാ;
ഞാതിമിത്തസുഹജ്ജാനം ¶ , ഭിയ്യോ നോ അരതീ സിയാ.
ഡയ്ഹമാനോ ¶ ന ജാനാതി, ഞാതീനം പരിദേവിതം;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, ഗതോ സോ തസ്സ യാ ഗതി.
യഥാപി ദാരകോ ചന്ദം, ഗച്ഛന്തമനുരോദതി;
ഏവം സമ്പദമേവേതം, യോ പേതമനുസോചതി.
ഡയ്ഹമാനോ ന ജാനാതി, ഞാതീനം പരിദേവിതം;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, ഗതോ സോ തസ്സ യാ ഗതി.
യഥാപി ഉദകകുമ്ഭോ, ഭിന്നോ അപ്പടിസന്ധിയോ;
ഏവം സമ്പദമേവേതം, യോ പേതമനുസോചതി.
ഡയ്ഹമാനോ ന ജാനാതി, ഞാതീനം പരിദേവിതം;
തസ്മാ ഏതം ന സോചാമി, ഗതോ സോ തസ്സ യാ ഗതീതി.
ഉരഗജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൫൫. ഘടജാതകം (൫-൧-൫)
അഞ്ഞേ സോചന്തി രോദന്തി, അഞ്ഞേ അസ്സുമുഖാ ജനാ;
പസന്നമുഖവണ്ണോസി, കസ്മാ ഘട [ഘത (സീ. പീ.)] ന സോചസി.
നാബ്ഭതീതഹരോ സോകോ, നാനാഗതസുഖാവഹോ;
തസ്മാ ധങ്ക [വംക (പീ.)] ന സോചാമി, നത്ഥി സോകേ ദുതീയതാ [സോകോ ദുതീയകാ (ക.)].
സോചം പണ്ഡു കിസോ ഹോതി, ഭത്തഞ്ചസ്സ ന രുച്ചതി;
അമിത്താ സുമനാ ഹോന്തി, സല്ലവിദ്ധസ്സ രുപ്പതോ.
ഗാമേ ¶ വാ യദി വാരഞ്ഞേ, നിന്നേ വാ യദി വാ ഥലേ;
ഠിതം മം നാഗമിസ്സതി, ഏവം ദിട്ഠപദോ അഹം.
യസ്സത്താ നാലമേകോവ, സബ്ബകാമരസാഹരോ;
സബ്ബാപി പഥവീ തസ്സ, ന സുഖം ആവഹിസ്സതീതി.
ഘടജാതകം പഞ്ചമം.
൩൫൬. കോരണ്ഡിയജാതകം (൫-൧-൬)
ഏകോ ¶ ¶ അരഞ്ഞേ ഗിരികന്ദരായം, പഗ്ഗയ്ഹ പഗ്ഗയ്ഹ സിലം പവേച്ഛസി [പവേജ്ഝസി (സ്യാ. സീ. അട്ഠ.)];
പുനപ്പുനം സന്തരമാനരൂപോ, കോരണ്ഡിയ [കാരണ്ഡിയ (സീ. സ്യാ. പീ.)] കോ നു തവ യിധത്ഥോ.
അഹഞ്ഹിമം സാഗര സേവിതന്തം, സമം കരിസ്സാമി യഥാപി പാണി;
വികിരിയ സാനൂനി ച പബ്ബതാനി ച, തസ്മാ സിലം ദരിയാ പക്ഖിപാമി.
നയിമം മഹിം അരഹതി പാണികപ്പം, സമം മനുസ്സോ കരണായ മേകോ;
മഞ്ഞാമിമഞ്ഞേവ ദരിം ജിഗീസം [ജിഗിംസം (സീ. സ്യാ. പീ.)], കോരണ്ഡിയ ¶ ഹാഹസി [ഹായസി (സ്യാ. ക.)] ജീവലോകം.
സചേ അഹം [അയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭൂതധരം ന സക്കാ [സക്കോ (സ്യാ. ക.)], സമം മനുസ്സോ കരണായ മേകോ;
ഏവമേവ ത്വം ബ്രഹ്മേ ഇമേ മനുസ്സേ, നാനാദിട്ഠികേ നാനയിസ്സസി തേ [നേ (ക.)].
സങ്ഖിത്തരൂപേന ഭവം മമത്ഥം, അക്ഖാസി കോരണ്ഡിയ ഏവമേതം;
യഥാ ന സക്കാ പഥവീ സമായം, കത്തും മനുസ്സേന തഥാ മനുസ്സാതി.
കോരണ്ഡിയജാതകം ഛട്ഠം.
൩൫൭. ലടുകികജാതകം (൫-൧-൭)
വന്ദാമി തം കുഞ്ജര സട്ഠിഹായനം, ആരഞ്ഞകം യൂഥപതിം യസസ്സിം;
പക്ഖേഹി തം പഞ്ജലികം കരോമി, മാ മേ വധീ പുത്തകേ ദുബ്ബലായ.
വന്ദാമി ¶ തം കുഞ്ജര ഏകചാരിം, ആരഞ്ഞകം പബ്ബതസാനുഗോചരം;
പക്ഖേഹി തം പഞ്ജലികം കരോമി, മാ ¶ മേ വധീ പുത്തകേ ദുബ്ബലായ;
വമിസ്സാമി തേ ലടുകികേ പുത്തകാനി, കിം മേ തുവം കാഹസി ദുബ്ബലാസി;
സതം സഹസ്സാനിപി താദിസീനം, വാമേന പാദേന പപോഥയേയ്യം.
ന ഹേവ സബ്ബത്ഥ ബലേന കിച്ചം, ബലഞ്ഹി ബാലസ്സ വധായ ഹോതി;
കരിസ്സാമി തേ നാഗരാജാ അനത്ഥം, യോ മേ വധീ പുത്തകേ ദുബ്ബലായ.
കാകഞ്ച പസ്സ ലടുകികം, മണ്ഡൂകം നീലമക്ഖികം;
ഏതേ നാഗം അഘാതേസും, പസ്സ വേരസ്സ വേരിനം;
തസ്മാ ഹി വേരം ന കയിരാഥ, അപ്പിയേനപി കേനചീതി.
ലടുകികജാതകം സത്തമം.
൩൫൮. ചൂളധമ്മപാലജാതകം (൫-൧-൮)
അഹമേവ ¶ ദൂസിയാ ഭൂനഹതാ, രഞ്ഞോ മഹാപതാപസ്സ;
ഏതം മുഞ്ചതു ധമ്മപാലം, ഹത്ഥേ മേ ദേവ ഛേദേഹി.
അഹമേവ ദൂസിയാ ഭൂനഹതാ, രഞ്ഞോ മഹാപതാപസ്സ;
ഏതം മുഞ്ചതു ധമ്മപാലം, പാദേ മേ ദേവ ഛേദേഹി.
അഹമേവ ദൂസിയാ ഭൂനഹതാ, രഞ്ഞോ മഹാപതാപസ്സ;
ഏതം ¶ മുഞ്ചതു ധമ്മപാലം, സീസം മേ ദേവ ഛേദേഹി.
ന ഹി [നഹ (സീ. സ്യാ. പീ.) ഏത്ഥ ഹ-കാരോ ഖേദേ] നൂനിമസ്സ രഞ്ഞോ, മിത്താമച്ചാ ച വിജ്ജരേ സുഹദാ;
യേ ന വദന്തി രാജാനം, മാ ഘാതയി ഓരസം പുത്തം.
ന ഹി [നഹ (സീ. സ്യാ. പീ.) ഏത്ഥ ഹ-കാരോ ഖേദേ] നൂനിമസ്സ രഞ്ഞോ, ഞാതീ മിത്താ ച വിജ്ജരേ സുഹദാ;
യേ ന വദന്തി രാജാനം, മാ ഘാതയി അത്രജം പുത്തം.
ചന്ദനസാരാനുലിത്താ ¶ , ബാഹാ ഛിജ്ജന്തി ധമ്മപാലസ്സ;
ദായാദസ്സ പഥബ്യാ, പാണാ മേ ദേവ രുജ്ഝന്തീതി.
ചൂളധമ്മപാലജാതകം അട്ഠമം.
൩൫൯. സുവണ്ണമിഗജാതകം (൫-൧-൯)
വിക്കമ രേ ഹരിപാദ [മഹാമിഗ (സീ. സ്യാ. പീ.)], വിക്കമ രേ മഹാമിഗ [ഹരീപദ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഛിന്ദ വാരത്തികം പാസം, നാഹം ഏകാ വനേ രമേ.
വിക്കമാമി ന പാരേമി, ഭൂമിം സുമ്ഭാമി വേഗസാ;
ദള്ഹോ വാരത്തികോ പാസോ, പാദം മേ പരികന്തതി.
അത്ഥരസ്സു പലാസാനി, അസിം നിബ്ബാഹ ലുദ്ദക;
പഠമം മം വധിത്വാന, ഹന പച്ഛാ മഹാമിഗം.
ന മേ സുതം വാ ദിട്ഠം വാ, ഭാസന്തിം മാനുസിം മിഗിം [ന മേ സുതാ വാ ദിട്ഠാ വാ, ഭാസന്തീ മാനുസിം മിഗീ (ടീകാ)];
ത്വഞ്ച ഭദ്ദേ സുഖീ ഹോഹി, ഏസോ ചാപി മഹാമിഗോ.
ഏവം ലുദ്ദക നന്ദസ്സു, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
യഥാഹമജ്ജ ¶ നന്ദാമി, മുത്തം ദിസ്വാ മഹാമിഗന്തി.
സുവണ്ണമിഗജാതകം നവമം.
൩൬൦. സുയോനന്ദീജാതകം (൫-൧-൧൦)
വാതി ¶ ഗന്ധോ തിമിരാനം, കുസമുദ്ദോ ച [വ (സ്യാ. പീ.)] ഘോസവാ;
ദൂരേ ഇതോ സുയോനന്ദീ [ഇതോ ഹി സുസന്ദീ (സീ. സ്യാ.), ഇതോപി സുസ്സോന്ദീ (പീ.)], തമ്ബകാമാ തുദന്തി മം.
കഥം സമുദ്ദമതരി, കഥം അദ്ദക്ഖി സേദുമം [സേരുമം (സീ. സ്യാ. പീ.)];
കഥം തസ്സാ ച തുയ്ഹഞ്ച, അഹു സഗ്ഗ [അഗ്ഗ (സീ. സ്യാ.)] സമാഗമോ.
കുരുകച്ഛാ [ഭരുകച്ഛാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
മകരേഹി അഭിദാ [മകരേഹിബ്ഭിദാ (സീ.), മകരേഹി’ഭിദാ (സ്യാ.), മകരേഹി ഭിന്നാ (പീ.)] നാവാ, ഫലകേനാഹമപ്ലവിം.
സാ ¶ മം സണ്ഹേന മുദുനാ, നിച്ചം ചന്ദനഗന്ധിനീ;
അങ്ഗേന [അങ്കേന (പീ. ക.)] ഉദ്ധരീ ഭദ്ദാ, മാതാ പുത്തംവ ഓരസം.
സാ മം അന്നേന പാനേന, വത്ഥേന സയനേന ച;
അത്തനാപി ച മന്ദക്ഖീ, ഏവം തമ്ബ വിജാനാഹീതി.
സുയോനന്ദീജാതകം ദസമം.
മണികുണ്ഡലവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ ജിനവരോ ഹരിതം തിണകോ, അഥ ¶ ഭിന്നപ്ലവോ ഉരഗോവ ഘടോ;
ദരിയാ പുന കുഞ്ജര ഭൂനഹതാ, മിഗമുത്തമസഗ്ഗവരേന ദസാതി.
൨. വണ്ണാരോഹവഗ്ഗോ
൩൬൧. വണ്ണാരോഹജാതകം (൫-൨-൧)
വണ്ണാരോഹേന ജാതിയാ, ബലനിക്കമനേന ച;
സുബാഹു ന മയാ സേയ്യോ, സുദാഠ ഇതി ഭാസസി.
വണ്ണാരോഹേന ജാതിയാ, ബലനിക്കമനേന ച;
സുദാഠോ ന മയാ സേയ്യോ, സുബാഹു ഇതി ഭാസസി.
ഏവം ചേ മം വിഹരന്തം, സുബാഹു സമ്മ ദുബ്ഭസി;
ന ദാനാഹം തയാ സദ്ധിം, സംവാസമഭിരോചയേ.
യോ ¶ പരേസം വചനാനി, സദ്ദഹേയ്യ [സദ്ദഹേഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] യഥാതഥം;
ഖിപ്പം ഭിജ്ജേഥ മിത്തസ്മിം, വേരഞ്ച പസവേ ബഹും.
ന ¶ സോ മിത്തോ യോ സദാ അപ്പമത്തോ, ഭേദാസങ്കീ രന്ധമേവാനുപസ്സീ;
യസ്മിഞ്ച സേതീ ഉരസീവ പുത്തോ, സ വേ മിത്തോ യോ അഭേജ്ജോ പരേഹീതി.
വണ്ണാരോഹജാതകം പഠമം.
൩൬൨. സീലവീമംസജാതകം (൫-൨-൨)
സീലം ¶ സേയ്യോ സുതം സേയ്യോ, ഇതി മേ സംസയോ അഹു;
സീലമേവ സുതാ സേയ്യോ, ഇതി മേ നത്ഥി സംസയോ.
മോഘാ ജാതി ച വണ്ണോ ച, സീലമേവ കിരുത്തമം;
സീലേന അനുപേതസ്സ, സുതേനത്ഥോ ന വിജ്ജതി.
ഖത്തിയോ ച അധമ്മട്ഠോ, വേസ്സോ ചാധമ്മനിസ്സിതോ;
തേ പരിച്ചജ്ജുഭോ ലോകേ, ഉപപജ്ജന്തി ദുഗ്ഗതിം.
ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണാ വേസ്സാ, സുദ്ദാ ചണ്ഡാലപുക്കുസാ;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, ഭവന്തി തിദിവേ സമാ.
ന വേദാ സമ്പരായായ, ന ജാതി നാപി [നോപി (പീ.)] ബന്ധവാ;
സകഞ്ച സീലം സംസുദ്ധം, സമ്പരായായ സുഖായ ചാതി [സുഖാവഹന്തി (സീ. സ്യാ.)].
സീലവീമംസജാതകം ദുതിയം.
൩൬൩. ഹിരിജാതകം (൫-൨-൩)
ഹിരിം തരന്തം വിജിഗുച്ഛമാനം, തവാഹമസ്മീ ഇതി ഭാസമാനം;
സേയ്യാനി കമ്മാനി അനാദിയന്തം, നേസോ മമന്തി ഇതി നം വിജഞ്ഞാ.
യഞ്ഹി കയിരാ തഞ്ഹി വദേ, യം ന കയിരാ ന തം വദേ;
അകരോന്തം ¶ ഭാസമാനം, പരിജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
ന ¶ സോ മിത്തോ യോ സദാ അപ്പമത്തോ, ഭേദാസങ്കീ രന്ധമേവാനുപസ്സീ;
യസ്മിഞ്ച സേതീ ഉരസീവ പുത്തോ, സ വേ മിത്തോ യോ അഭേജ്ജോ പരേഹി.
പാമോജ്ജകരണം ഠാനം, പസംസാവഹനം സുഖം;
ഫലാനിസംസോ ഭാവേതി, വഹന്തോ പോരിസം ധുരം.
പവിവേകരസം ¶ പിത്വാ, രസം ഉപസമസ്സ ച;
നിദ്ദരോ ഹോതി നിപ്പാപോ, ധമ്മപ്പീതിരസം പിവന്തി.
ഹിരിജാതകം തതിയം.
൩൬൪. ഖജ്ജോപനകജാതകം (൫-൨-൪)
കോ നു സന്തമ്ഹി പജ്ജോതേ, അഗ്ഗിപരിയേസനം ചരം;
അദ്ദക്ഖി രത്തി [രത്തിം (സ്യാ.)] ഖജ്ജോതം, ജാതവേദം അമഞ്ഞഥ.
സ്വസ്സ ഗോമയചുണ്ണാനി, അഭിമത്ഥം തിണാനി ച;
വിപരീതായ സഞ്ഞായ, നാസക്ഖി പജ്ജലേതവേ.
ഏവമ്പി അനുപായേന, അത്ഥം ന ലഭതേ മിഗോ [മൂഗോ (സ്യാ.)];
വിസാണതോ ഗവം ദോഹം, യത്ഥ ഖീരം ന വിന്ദതി.
വിവിധേഹി ഉപായേഹി, അത്ഥം പപ്പോന്തി മാണവാ;
നിഗ്ഗഹേന അമിത്താനം, മിത്താനം പഗ്ഗഹേന ച.
സേനാമോക്ഖപലാഭേന ¶ [സേനീ മോക്ഖൂപലാഭേന (സ്യാ.)], വല്ലഭാനം നയേന ച;
ജഗതിം ജഗതിപാലാ, ആവസന്തി വസുന്ധരന്തി.
ഖജ്ജോപനകജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൬൫. അഹിതുണ്ഡികജാതകം (൫-൨-൫)
ധുത്തോമ്ഹി സമ്മ സുമുഖ, ജൂതേ അക്ഖപരാജിതോ;
ഹരേഹി [സേവേഹി (പീ.)] അമ്ബപക്കാനി, വീരിയം തേ ഭക്ഖയാമസേ.
അലികം വത മം സമ്മ, അഭൂതേന പസംസസി;
കോ തേ സുതോ വാ ദിട്ഠോ വാ, സുമുഖോ നാമ മക്കടോ.
അജ്ജാപി ¶ മേ തം മനസി [തേ മം സരസി (ക.)], യം മം ത്വം അഹിതുണ്ഡിക;
ധഞ്ഞാപണം പവിസിത്വാ, മത്തോ [മുത്തോ (ക.)] ഛാതം ഹനാസി മം.
താഹം സരം ദുക്ഖസേയ്യം, അപി രജ്ജമ്പി കാരയേ;
നേവാഹം യാചിതോ ദജ്ജം, തഥാ ഹി ഭയതജ്ജിതോ.
യഞ്ച ജഞ്ഞാ കുലേ ജാതം, ഗബ്ഭേ തിത്തം അമച്ഛരിം;
തേന സഖിഞ്ച മിത്തഞ്ച, ധീരോ സന്ധാതുമരഹതീതി.
അഹിതുണ്ഡികജാതകം പഞ്ചമം.
൩൬൬. ഗുമ്ബിയജാതകം (൫-൨-൬)
മധുവണ്ണം ¶ മധുരസം, മധുഗന്ധം വിസം അഹു;
ഗുമ്ബിയോ ¶ ഘാസമേസാനോ, അരഞ്ഞേ ഓദഹീ വിസം.
മധു ഇതി മഞ്ഞമാനാ [മധൂതി മഞ്ഞമാനായ (ക.)], യേ തം വിസമഖാദിസും [വിസമസായിസും (സീ. സ്യാ.)];
തേസം തം കടുകം ആസി, മരണം തേനുപാഗമും.
യേ ച ഖോ പടിസങ്ഖായ, വിസം തം പരിവജ്ജയും;
തേ ആതുരേസു സുഖിതാ, ഡയ്ഹമാനേസു നിബ്ബുതാ.
ഏവമേവ മനുസ്സേസു, വിസം കാമാ സമോഹിതാ;
ആമിസം ബന്ധനഞ്ചേതം, മച്ചുവേസോ [പച്ചുവസോ (സീ. സ്യാ.)] ഗുഹാസയോ.
ഏവമേവ ഇമേ കാമേ, ആതുരാ പരിചാരികേ [പരിചാരകേ (ക.)];
യേ സദാ പരിവജ്ജേന്തി, സങ്ഗം ലോകേ ഉപച്ചഗുന്തി.
ഗുമ്ബിയജാതകം ഛട്ഠം.
൩൬൭. സാളിയജാതകം (൫-൨-൭)
യ്വായം സാളിയ [സാലിയ (സീ. സ്യാ. പീ.), സാളിക (?)] ഛാപോതി, കണ്ഹസപ്പം അഗാഹയി;
തേന സപ്പേനയം ദട്ഠോ, ഹതോ പാപാനുസാസകോ.
അഹന്താര [അഹനന്ത (പീ.), അഹരന്ത (?)] മഹന്താരം, യോ നരോ ഹന്തുമിച്ഛതി;
ഏവം സോ നിഹതോ സേതി, യഥായം പുരിസോ ഹതോ.
അഹന്താര ¶ [അഹനന്ത (സീ. സ്യാ. പീ.), അഹരന്ത (?)] മഘാതേന്തം, യോ നരോ ഹന്തുമിച്ഛതി;
ഏവം സോ നിഹതോ സേതി, യഥായം പുരിസോ ഹതോ.
യഥാ പംസുമുട്ഠിം പുരിസോ, പടിവാതം പടിക്ഖിപേ;
തമേവ ¶ സോ രജോ ഹന്തി, തഥായം പുരിസോ ഹതോ.
യോ അപ്പദുട്ഠസ്സ നരസ്സ ദുസ്സതി, സുദ്ധസ്സ പോസസ്സ അനങ്ഗണസ്സ;
തമേവ ബാലം പച്ചേതി പാപം, സുഖുമോ രജോ പടിവാതംവ ഖിത്തോതി.
സാളിയജാതകം സത്തമം.
൩൬൮. തചസാരജാതകം (൫-൨-൮)
അമിത്തഹത്ഥത്ഥഗതാ [ഹത്ഥത്തഗതാ (കത്ഥചി, സീ. നിയ്യ)], തചസാരസമപ്പിതാ;
പസന്നമുഖവണ്ണാത്ഥ, കസ്മാ തുമ്ഹേ ന സോചഥ.
ന ¶ സോചനായ പരിദേവനായ, അത്ഥോവ ലബ്ഭോ [അത്ഥോ ച ലബ്ഭാ (സീ. സ്യാ.), അത്ഥോധ ലബ്ഭാ (അ. നി. ൫.൪൮)] അപി അപ്പകോപി;
സോചന്തമേനം ദുഖിതം വിദിത്വാ, പച്ചത്ഥികാ അത്തമനാ ഭവന്തി.
യതോ ച ഖോ പണ്ഡിതോ ആപദാസു, ന വേധതീ അത്ഥവിനിച്ഛയഞ്ഞൂ;
പച്ചത്ഥികാസ്സ [പച്ചത്ഥികാ തേ (ക.)] ദുഖിതാ ഭവന്തി, ദിസ്വാ മുഖം അവികാരം പുരാണം.
ജപ്പേന മന്തേന സുഭാസിതേന, അനുപ്പദാനേന പവേണിയാ വാ;
യഥാ ¶ യഥാ യത്ഥ ലഭേഥ അത്ഥം, തഥാ തഥാ തത്ഥ പരക്കമേയ്യ.
യതോ ¶ ച ജാനേയ്യ അലബ്ഭനേയ്യോ, മയാ വ [മയാ വാ (സ്യാ. ക.)] അഞ്ഞേന വാ ഏസ അത്ഥോ;
അസോചമാനോ അധിവാസയേയ്യ, കമ്മം ദള്ഹം കിന്തി കരോമി ദാനീതി.
തചസാരജാതകം അട്ഠമം.
൩൬൯. മിത്തവിന്ദകജാതകം (൫-൨-൯)
ക്യാഹം ദേവാനമകരം, കിം പാപം പകതം മയാ;
യം മേ സിരസ്മിം ഓഹച്ച [ഉഹച്ച (ക.), ഉഹച്ച (പീ.)], ചക്കം ഭമതി മത്ഥകേ.
അതിക്കമ്മ രമണകം, സദാമത്തഞ്ച ദൂഭകം;
ബ്രഹ്മത്തരഞ്ച പാസാദം, കേനത്ഥേന ഇധാഗതോ.
ഇതോ ബഹുതരാ ഭോഗാ, അത്ര മഞ്ഞേ ഭവിസ്സരേ;
ഇതി ഏതായ സഞ്ഞായ, പസ്സ മം ബ്യസനം ഗതം.
ചതുബ്ഭി അട്ഠജ്ഝഗമാ, അട്ഠാഹിപി ച [അട്ഠാഹി ചാപി (സീ. സ്യാ.), അട്ഠാഭി ചാപി (ക.)] സോളസ;
സോളസാഹി ച ബാത്തിംസ, അത്രിച്ഛം ചക്കമാസദോ;
ഇച്ഛാഹതസ്സ പോസസ്സ, ചക്കം ഭമതി മത്ഥകേ.
ഉപരിവിസാലാ ദുപ്പൂരാ, ഇച്ഛാ വിസടഗാമിനീ [ഉപരി വിസാലം ദുപ്പൂരം, ഇച്ഛാവിസദഗാമിനീ (സീ.)];
യേ ¶ ച തം അനുഗിജ്ഝന്തി, തേ ഹോന്തി ചക്കധാരിനോതി.
മിത്തവിന്ദകജാതകം നവമം.
൩൭൦. പലാസജാതകം (൫-൨-൧൦)
ഹംസോ പലാസമവച, നിഗ്രോധോ സമ്മ ജായതി;
അങ്കസ്മിം [അങ്ഗസ്മിം (ക.)] തേ നിസിന്നോവ, സോ തേ മമ്മാനി ഛേച്ഛതി [ഛിജ്ജതി (ക.)].
വഡ്ഢതാമേവ [വദ്ധിതമേവ (ക.)] നിഗ്രോധോ, പതിട്ഠസ്സ ഭവാമഹം;
യഥാ പിതാ ച മാതാ ച [പിതാ വാ മാതാ വാ (പീ.), മാതാ വാ പിതാ വാ (ക.)], ഏവം മേ സോ ഭവിസ്സതി.
യം ¶ ത്വം അങ്കസ്മിം വഡ്ഢേസി, ഖീരരുക്ഖം ഭയാനകം;
ആമന്ത ഖോ തം ഗച്ഛാമ, വുഡ്ഢി മസ്സ ന രുച്ചതി.
ഇദാനി ¶ ഖോ മം ഭായേതി, മഹാനേരുനിദസ്സനം;
ഹംസസ്സ അനഭിഞ്ഞായ, മഹാ മേ ഭയമാഗതം.
ന തസ്സ വുഡ്ഢി കുസലപ്പസത്ഥാ, യോ വഡ്ഢമാനോ ഘസതേ പതിട്ഠം;
തസ്സൂപരോധം പരിസങ്കമാനോ, പതാരയീ മൂലവധായ ധീരോതി.
പലാസജാതകം ദസമം.
വണ്ണാരോഹവഗ്ഗോ ദുതിയോ [ഇമസ്സുദ്ദാനം തതിയവഗ്ഗപരിയോസാനേ ഭവിസ്സതി].
൩. അഡ്ഢവഗ്ഗോ
൩൭൧. ദീഘീതികോസലജാതകം (൫-൩-൧)
ഏവംഭൂതസ്സ തേ രാജ, ആഗതസ്സ വസേ [വസോ (പീ. ക.)] മമ;
അത്ഥി നു കോചി പരിയായോ, യോ തം ദുക്ഖാ പമോചയേ.
ഏവംഭൂതസ്സ ¶ മേ താത, ആഗതസ്സ വസേ തവ;
നത്ഥി നോ കോചി പരിയായോ, യോ മം ദുക്ഖാ പമോചയേ.
നാഞ്ഞം സുചരിതം രാജ, നാഞ്ഞം രാജ സുഭാസിതം;
തായതേ മരണകാലേ, ഏവമേവിതരം ധനം.
അക്കോച്ഛി മം അവധി മം, അജിനി മം അഹാസി മേ;
യേ ച തം ഉപനയ്ഹന്തി, വേരം തേസം ന സമ്മതി.
അക്കോച്ഛി മം അവധി മം, അജിനി മം അഹാസി മേ;
യേ ച തം നുപനയ്ഹന്തി, വേരം തേസൂപസമ്മതി.
ന ഹി വേരേന വേരാനി, സമ്മന്തീധ കുദാചനം;
അവേരേന ച സമ്മന്തി, ഏസ ധമ്മോ സനന്തനോതി.
ദീഘീതികോസലജാതകം പഠമം.
൩൭൨. മിഗപോതകജാതകം (൫-൩-൨)
അഗാരാ ¶ പച്ചുപേതസ്സ, അനഗാരസ്സ തേ സതോ;
സമണസ്സ ന തം സാധു, യം പേതമനുസോചസി.
സംവാസേന ¶ ഹവേ സക്ക, മനുസ്സസ്സ മിഗസ്സ വാ;
ഹദയേ ¶ ജായതേ പേമം, ന തം സക്കാ അസോചിതും.
മതം മരിസ്സം രോദന്തി, യേ രുദന്തി ലപന്തി ച;
തസ്മാ ത്വം ഇസി മാ രോദി, രോദിതം മോഘമാഹു സന്തോ.
രോദിതേന ഹവേ ബ്രഹ്മേ, മതോ പേതോ സമുട്ഠഹേ;
സബ്ബേ സങ്ഗമ്മ രോദാമ, അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഞാതകേ.
ആദിത്തം വത മം സന്തം, ഘതസിത്തംവ പാവകം;
വാരിനാ വിയ ഓസിഞ്ചം, സബ്ബം നിബ്ബാപയേ ദരം.
അബ്ബഹി വത മേ സല്ലം, യമാസി ഹദയസ്സിതം;
യോ മേ സോകപരേതസ്സ, പുത്തസോകം അപാനുദി.
സോഹം അബ്ബൂള്ഹസല്ലോസ്മി, വീതസോകോ അനാവിലോ;
ന സോചാമി ന രോദാമി, തവ സുത്വാന വാസവാതി.
മിഗപോതകജാതകം ദുതിയം.
൩൭൩. മൂസികജാതകം (൫-൩-൩)
കുഹിം ഗതാ കത്ഥ ഗതാ, ഇതി ലാലപ്പതീ ജനോ;
അഹമേവേകോ ജാനാമി, ഉദപാനേ മൂസികാ ഹതാ.
യഞ്ചേതം [യഥേതം (പീ.), യവേതം (ക.), യമേതം (കത്ഥചി)] ഇതി ചീതി ച, ഗദ്രഭോവ നിവത്തസി;
ഉദപാനേ മൂസികം ഹന്ത്വാ, യവം ഭക്ഖേതുമിച്ഛസി.
ദഹരോ ചാസി ദുമ്മേധ, പഠമുപ്പത്തികോ [പഠമുപ്പത്തിതോ (സീ. പീ.)] സുസു;
ദീഘഞ്ചേതം ¶ [ദീഘമേതം (പീ.)] സമാസജ്ജ [സമാപജ്ജ (സ്യാ. ക.)], ന തേ ദസ്സാമി ജീവിതം.
നാന്തലിക്ഖഭവനേന, നാങ്ഗപുത്തപിനേന [നാങ്ഗപുത്തസിരേന (സീ. സ്യാ. പീ.)] വാ;
പുത്തേന ഹി പത്ഥയിതോ, സിലോകേഹി പമോചിതോ.
സബ്ബം ¶ സുതമധീയേഥ, ഹീനമുക്കട്ഠമജ്ഝിമം;
സബ്ബസ്സ അത്ഥം ജാനേയ്യ, ന ച സബ്ബം പയോജയേ;
ഹോതി താദിസകോ കാലോ, യത്ഥ അത്ഥാവഹം സുതന്തി.
മൂസികജാതകം തതിയം.
൩൭൪. ചൂളധനുഗ്ഗഹജാതകം (൫-൩-൪)
സബ്ബം ¶ ഭണ്ഡം സമാദായ, പാരം തിണ്ണോസി ബ്രാഹ്മണ;
പച്ചാഗച്ഛ ലഹും ഖിപ്പം, മമ്പി താരേഹി ദാനിതോ [ദാനിഭോ (സ്യാ.)].
അസന്ഥുതം മം ചിരസന്ഥുതേന, നിമീനി ഭോതീ അദ്ധുവം ധുവേന;
മയാപി ഭോതീ നിമിനേയ്യ അഞ്ഞം, ഇതോ അഹം ദൂരതരം ഗമിസ്സം.
കായം ഏളഗലാഗുമ്ബേ [ഏളഗണഗുമ്ബേ (ക.)], കരോതി അഹുഹാസിയം;
നയീധ നച്ചഗീതം വാ [നയിധ നച്ചം വാ ഗീതം വാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], താളം വാ സുസമാഹിതം;
അനമ്ഹികാലേ [അനമ്ഹകാലേ (പീ.)] സുസോണി [സുസ്സോണി (സീ. സ്യാ. പീ.)], കിം നു ജഗ്ഘസി സോഭനേ [സോഭണേ (പീ. ക.)].
സിങ്ഗാല ബാല ദുമ്മേധ, അപ്പപഞ്ഞോസി ജമ്ബുക;
ജീനോ ¶ മച്ഛഞ്ച പേസിഞ്ച, കപണോ വിയ ഝായസി.
സുദസ്സം വജ്ജമഞ്ഞേസം, അത്തനോ പന ദുദ്ദസം;
ജീനാ പതിഞ്ച ജാരഞ്ച, മഞ്ഞേ ത്വഞ്ഞേവ [മമ്പി ത്വഞ്ഞേവ (സീ. സ്യാ.), ത്വമ്പി മഞ്ഞേവ (പീ.)] ഝായസി.
ഏവമേതം മിഗരാജ, യഥാ ഭാസസി ജമ്ബുക;
സാ നൂനാഹം ഇതോ ഗന്ത്വാ, ഭത്തു ഹേസ്സം വസാനുഗാ.
യോ ഹരേ മത്തികം ഥാലം, കംസഥാലമ്പി സോ ഹരേ;
കതഞ്ചേവ [കതംയേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തയാ പാപം, പുനപേവം കരിസ്സസീതി.
ചൂളധനുഗ്ഗഹജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൭൫. കപോതജാതകം (൫-൩-൫)
ഇദാനി ഖോമ്ഹി സുഖിതോ അരോഗോ, നിക്കണ്ടകോ നിപ്പതിതോ കപോതോ;
കാഹാമി ദാനീ ഹദയസ്സ തുട്ഠിം, തഥാഹിമം മംസസാകം ബലേതി.
കായം ¶ ബലാകാ സിഖിനോ, ചോരീ ലങ്ഘിപിതാമഹാ;
ഓരം ബലാകേ ആഗച്ഛ, ചണ്ഡോ മേ വായസോ സഖാ.
അലഞ്ഹി തേ ജഗ്ഘിതായേ, മമം ദിസ്വാന ഏദിസം;
വിലൂനം സൂദപുത്തേന, പിട്ഠമണ്ഡേന [പിട്ഠമദ്ദേന (സീ. സ്യാ. പീ.)] മക്ഖിതം.
സുന്ഹാതോ ¶ സുവിലിത്തോസി, അന്നപാനേന തപ്പിതോ;
കണ്ഠേ ¶ ച തേ വേളുരിയോ, അഗമാ നു കജങ്ഗലം.
മാ തേ മിത്തോ അമിത്തോ വാ, അഗമാസി കജങ്ഗലം;
പിഞ്ഛാനി തത്ഥ ലായിത്വാ, കണ്ഠേ ബന്ധന്തി വട്ടനം.
പുനപാപജ്ജസീ സമ്മ, സീലഞ്ഹി തവ താദിസം;
ന ഹി മാനുസകാ ഭോഗാ, സുഭുഞ്ജാ ഹോന്തി പക്ഖിനാതി.
കപോതജാതകം പഞ്ചമം.
അഡ്ഢവഗ്ഗോ തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ വണ്ണ സസീല ഹിരി ലഭതേ, സുമുഖാ വിസ സാളിയമിത്തവരോ;
അഥ ചക്ക പലാസ സരാജ സതോ, യവ ബാല കപോതക പന്നരസാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
ജീനഞ്ച വണ്ണം അസമംവഗുപ്പരി, സുദേസിതാ ജാതകന്തി സന്തി വീസതി [ജാതക പഞ്ചവീസതി (?)];
മഹേസിനോ ബ്രഹ്മചരിത്തമുത്ത-മവോച ഗാഥാ അത്ഥവതീ സുബ്യഞ്ജനാതി.
പഞ്ചകനിപാതം നിട്ഠിതം.
൬. ഛക്കനിപാതോ
൧. അവാരിയവഗ്ഗോ
൩൭൬. അവാരിയജാതകം (൬-൧-൧)
മാസു ¶ ¶ ¶ കുജ്ഝ ഭൂമിപതി, മാസു കുജ്ഝ രഥേസഭ;
കുദ്ധം അപ്പടികുജ്ഝന്തോ, രാജാ രട്ഠസ്സ പൂജിതോ.
ഗാമേ വാ യദി വാരഞ്ഞേ, നിന്നേ വാ യദി വാ ഥലേ;
സബ്ബത്ഥ അനുസാസാമി, മാസു കുജ്ഝ [മാസ്സു കുജ്ഝി (സീ. പീ.)] രഥേസഭ.
അവാരിയപിതാ നാമ, അഹു ഗങ്ഗായ നാവികോ;
പുബ്ബേ ജനം താരേത്വാന, പച്ഛാ യാചതി വേതനം;
തേനസ്സ ഭണ്ഡനം ഹോതി, ന ച ഭോഗേഹി വഡ്ഢതി.
അതിണ്ണംയേവ യാചസ്സു, അപാരം താത നാവിക;
അഞ്ഞോ ഹി തിണ്ണസ്സ മനോ, അഞ്ഞോ ഹോതി പാരേസിനോ [തരേസിനോ (സീ. പീ.), തിരേസിനോ (സ്യാ.)].
ഗാമേ വാ യദി വാരഞ്ഞേ, നിന്നേ വാ യദി വാ ഥലേ;
സബ്ബത്ഥ അനുസാസാമി, മാസു കുജ്ഝിത്ഥ നാവിക.
യായേവാനുസാസനിയാ, രാജാ ഗാമവരം അദാ;
തായേവാനുസാസനിയാ, നാവികോ പഹരീ മുഖം.
ഭത്തം ഭിന്നം ഹതാ ഭരിയാ, ഗബ്ഭോ ച പതിതോ ഛമാ;
മിഗോവ ജാതരൂപേന, ന തേനത്ഥം അബന്ധി സൂതി [അവഡ്ഢിതുന്തി (സീ. സ്യാ.), അവഡ്ഢി സൂതി (?)].
അവാരിയജാതകം പഠമം.
൩൭൭. സേതകേതുജാതകം (൬-൧-൨)
മാ ¶ താത കുജ്ഝി ന ഹി സാധു കോധോ, ബഹുമ്പി തേ അദിട്ഠമസ്സുതഞ്ച;
മാതാ പിതാ ദിസതാ [ദിസാ താത (സ്യാ.), ദിസാ താ (പീ.)] സേതകേതു, ആചരിയമാഹു ദിസതം പസത്ഥാ.
അഗാരിനോ ¶ ¶ അന്നദപാനവത്ഥദാ [അന്നപാനവത്ഥദാ (സ്യാ. ക.)], അവ്ഹായികാ തമ്പി ദിസം വദന്തി;
ഏസാ ദിസാ പരമാ സേതകേതു, യം പത്വാ ദുക്ഖീ സുഖിനോ ഭവന്തി.
ഖരാജിനാ ജടിലാ പങ്കദന്താ, ദുമ്മക്ഖരൂപാ [ദുമുക്ഖരൂപാ (സീ. സ്യാ.), ദുമ്മുക്ഖരൂപാ (പീ. ക.)] യേമേ ജപ്പന്തി മന്തേ;
കച്ചി നു തേ മാനുസകേ പയോഗേ, ഇദം വിദൂ പരിമുത്താ അപായാ.
പാപാനി കമ്മാനി കത്വാന രാജ, ബഹുസ്സുതോ ചേ ന [ബഹുസ്സുതോ നേവ (സീ. സ്യാ.)] ചരേയ്യ ധമ്മം;
സഹസ്സവേദോപി ന തം പടിച്ച, ദുക്ഖാ പമുഞ്ചേ ചരണം അപത്വാ.
സഹസ്സവേദോപി ന തം പടിച്ച, ദുക്ഖാ പമുഞ്ചേ ചരണം അപത്വാ;
മഞ്ഞാമി ¶ വേദാ അഫലാ ഭവന്തി, സസംയമം ചരണമേവ [ചരണഞ്ഞേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സച്ചം.
ന ഹേവ വേദാ അഫലാ ഭവന്തി, സസംയമം ചരണമേവ സച്ചം;
കിത്തിഞ്ഹി പപ്പോതി അധിച്ച വേദേ, സന്തിം പുണേതി [സന്തം പുനേ’തി (സീ. പീ.)] ചരണേന ദന്തോതി.
സേതകേതുജാതകം ദുതിയം.
൩൭൮. ദരീമുഖജാതകം (൬-൧-൩)
പങ്കോ ച കാമാ പലിപോ ച കാമാ, ഭയഞ്ച മേതം തിമൂലം പവുത്തം;
രജോ ച ധൂമോ ച മയാ പകാസിതാ, ഹിത്വാ തുവം പബ്ബജ ബ്രഹ്മദത്ത.
ഗധിതോ ¶ [ഗഥിതോ (സീ.)] ച രത്തോ ച അധിമുച്ഛിതോ ച, കാമേസ്വഹം ബ്രാഹ്മണ ഭിംസരൂപം;
തം നുസ്സഹേ ജീവികത്ഥോ പഹാതും, കാഹാമി പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
യോ അത്ഥകാമസ്സ ഹിതാനുകമ്പിനോ, ഓവജ്ജമാനോ ന കരോതി സാസനം;
ഇദമേവ സേയ്യോ ഇതി മഞ്ഞമാനോ, പുനപ്പുനം ¶ ഗബ്ഭമുപേതി മന്ദോ.
സോ ഘോരരൂപം നിരയം ഉപേതി, സുഭാസുഭം മുത്തകരീസപൂരം;
സത്താ സകായേ ന ജഹന്തി ഗിദ്ധാ, യേ ഹോന്തി കാമേസു അവീതരാഗാ.
മീള്ഹേന ലിത്താ രുഹിരേന മക്ഖിതാ, സേമ്ഹേന ലിത്താ ഉപനിക്ഖമന്തി;
യം യഞ്ഹി കായേന ഫുസന്തി താവദേ, സബ്ബം അസാതം ദുഖമേവ കേവലം.
ദിസ്വാ വദാമി ന ഹി അഞ്ഞതോ സവം, പുബ്ബേനിവാസം ബഹുകം സരാമി;
ചിത്രാഹി ഗാഥാഹി സുഭാസിതാഹി, ദരീമുഖോ നിജ്ഝാപയി സുമേധന്തി.
ദരീമുഖജാതകം തതിയം.
൩൭൯. നേരുജാതകം (൬-൧-൪)
കാകോലാ കാകസങ്ഘാ ച, മയഞ്ച പതതം വരാ [വര (ക.) മയന്തിപദസ്സ ഹി വിസേസനം];
സബ്ബേവ സദിസാ ഹോമ, ഇമം ആഗമ്മ പബ്ബതം.
ഇധ ¶ സീഹാ ച ബ്യഗ്ഘാ ച, സിങ്ഗാലാ ച മിഗാധമാ;
സബ്ബേവ ¶ സദിസാ ഹോന്തി, അയം കോ നാമ പബ്ബതോ.
ഇമം ¶ നേരൂതി [നേരുന്തി (സീ. സ്യാ.)] ജാനന്തി, മനുസ്സാ പബ്ബതുത്തമം;
ഇധ വണ്ണേന സമ്പന്നാ, വസന്തി സബ്ബപാണിനോ.
അമാനനാ യത്ഥ സിയാ, സന്താനം വാ വിമാനനാ;
ഹീനസമ്മാനനാ വാപി, ന തത്ഥ വസതിം വസേ [വസതീ വസേ (സ്യാ.), വസ ദിവസേ (പീ.)].
യത്ഥാലസോ ച ദക്ഖോ ച, സൂരോ ഭീരു ച പൂജിയാ;
ന തത്ഥ സന്തോ വസന്തി, അവിസേസകരേ നരേ [നഗേ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
നായം നേരു വിഭജതി, ഹീനഉക്കട്ഠമജ്ഝിമേ;
അവിസേസകരോ നേരു, ഹന്ദ നേരും ജഹാമസേതി.
നേരുജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൮൦. ആസങ്കജാതകം (൬-൧-൫)
ആസാവതീ നാമ ലതാ, ജാതാ ചിത്തലതാവനേ;
തസ്സാ വസ്സസഹസ്സേന, ഏകം നിബ്ബത്തതേ ഫലം.
തം ദേവാ പയിരുപാസന്തി, താവ ദൂരഫലം സതിം;
ആസീസേവ [ആസിംസേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തുവം രാജ, ആസാ ഫലവതീ സുഖാ.
ആസീസതേവ [ആസിംസേഥേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സോ പക്ഖീ, ആസീസതേവ [ആസിംസേഥേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സോ ദിജോ;
തസ്സ ചാസാ [തസ്സേവാസാ (സ്യാ.)] സമിജ്ഝതി, താവ ദൂരഗതാ സതീ;
ആസീസേവ തുവം രാജ, ആസാ ഫലവതീ സുഖാ.
സമ്പേസി ഖോ മം വാചായ, ന ച സമ്പേസി [സംസേസി (ക.)] കമ്മുനാ;
മാലാ ¶ സേരേയ്യകസ്സേവ, വണ്ണവന്താ അഗന്ധികാ.
അഫലം മധുരം വാചം, യോ മിത്തേസു പകുബ്ബതി;
അദദം അവിസ്സജം ഭോഗം, സന്ധി തേനസ്സ ജീരതി.
യഞ്ഹി കയിരാ തഞ്ഹി വദേ, യം ന കയിരാ ന തം വദേ;
അകരോന്തം ഭാസമാനം, പരിജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
ബലഞ്ച വത മേ ഖീണം, പാഥേയ്യഞ്ച ന വിജ്ജതി;
സങ്കേ പാണൂപരോധായ, ഹന്ദ ദാനി വജാമഹം.
ഏതദേവ ¶ ¶ ഹി മേ നാമം, യം നാമസ്മി രഥേസഭ;
ആഗമേഹി മഹാരാജ, പിതരം ആമന്തയാമഹന്തി.
ആസങ്കജാതകം പഞ്ചമം.
൩൮൧. മിഗാലോപജാതകം (൬-൧-൬)
ന മേ രുച്ചി മിഗാലോപ, യസ്സ തേ താദിസീ ഗതീ;
അതുച്ചം താത പതസി, അഭൂമിം താത സേവസി.
ചതുക്കണ്ണംവ കേദാരം, യദാ തേ പഥവീ സിയാ;
തതോ താത നിവത്തസ്സു, മാസ്സു ഏത്തോ പരം ഗമി.
സന്തി അഞ്ഞേപി സകുണാ, പത്തയാനാ വിഹങ്ഗമാ;
അക്ഖിത്താ വാതവേഗേന, നട്ഠാ തേ സസ്സതീസമാ.
അകത്വാ അപനന്ദസ്സ [അപരണ്ണസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)], പിതു വുദ്ധസ്സ സാസനം;
കാലവാതേ ¶ അതിക്കമ്മ, വേരമ്ഭാനം വസം അഗാ [ഗതോ (സീ.)].
തസ്സ പുത്താ ച ദാരാ ച, യേ ചഞ്ഞേ അനുജീവിനോ;
സബ്ബേ ബ്യസനമാപാദും, അനോവാദകരേ ദിജേ.
ഏവമ്പി ഇധ വുദ്ധാനം, യോ വാക്യം നാവബുജ്ഝതി;
അതിസീമചരോ [അതിസീമം ചരോ (സീ. സ്യാ. ക.)] ദിത്തോ, ഗിജ്ഝോവാതീതസാസനോ;
സബ്ബേ ബ്യസനം പപ്പോന്തി, അകത്വാ ബുദ്ധസാസനന്തി.
മിഗാലോപജാതകം ഛട്ഠം.
൩൮൨. സിരികാളകണ്ണിജാതകം (൬-൧-൭)
കാ നു കാളേന വണ്ണേന, ന ചാപി [ന ചാസി (സീ.)] പിയദസ്സനാ;
കാ വാ ത്വം കസ്സ വാ ധീതാ, കഥം ജാനേമു തം മയം.
മഹാരാജസ്സഹം ധീതാ, വിരൂപക്ഖസ്സ ചണ്ഡിയാ;
അഹം കാളീ അലക്ഖികാ, കാളകണ്ണീതി മം വിദൂ;
ഓകാസം യാചിതോ ദേഹി, വസേമു തവ സന്തികേ.
കിംസീലേ ¶ കിംസമാചാരേ, പുരിസേ നിവിസസേ തുവം;
പുട്ഠാ മേ കാളി അക്ഖാഹി, കഥം [യഥാ (സീ. പീ.)] ജാനേമു തം മയം.
മക്ഖീ പളാസീ സാരമ്ഭീ, ഇസ്സുകീ മച്ഛരീ സഠോ;
സോ മയ്ഹം പുരിസോ കന്തോ, ലദ്ധം യസ്സ വിനസ്സതി.
കോധനോ ¶ ഉപനാഹീ ച, പിസുണോ ച വിഭേദകോ;
കണ്ഡകവാചോ [അണ്ഡകവാചോ (ക. സീ. പീ.)] ഫരുസോ, സോ മേ കന്തതരോ തതോ.
അജ്ജ ¶ സുവേതി പുരിസോ, സദത്ഥം നാവബുജ്ഝതി;
ഓവജ്ജമാനോ കുപ്പതി, സേയ്യം സോ അതിമഞ്ഞതി.
ദവപ്പലുദ്ധോ [ദേവപ്പലുദ്ധോ (ക.), ദവപ്പലദ്ധോ (പീ.)] പുരിസോ, സബ്ബമിത്തേഹി ധംസതി;
സോ മയ്ഹം പുരിസോ കന്തോ, തസ്മിം ഹോമി അനാമയാ.
അപേഹി ഏത്തോ ത്വം കാളി, നേതം അമ്ഹേസു വിജ്ജതി;
അഞ്ഞം ജനപദം ഗച്ഛ, നിഗമേ രാജധാനിയോ.
അഹമ്പി ഖോ തം [ചേതം (സീ.)] ജാനാമി, നേതം തുമ്ഹേസു വിജ്ജതി;
സന്തി ലോകേ അലക്ഖികാ, സങ്ഘരന്തി ബഹും ധനം;
അഹം ദേവോ ച മേ ഭാതാ, ഉഭോ നം വിധമാമസേ.
കാ നു ദിബ്ബേന വണ്ണേന, പഥബ്യാ സുപതിട്ഠിതാ;
കാ വാ ത്വം കസ്സ വാ ധീതാ, കഥം ജാനേമു തം മയം.
മഹാരാജസ്സഹം ധീതാ, ധതരട്ഠസ്സ സിരീമതോ [ധതരട്ഠസിരീമതോ (സ്യാ. ക.)];
അഹം സിരീ ച ലക്ഖീ ച, ഭൂരിപഞ്ഞാതി മം വിദൂ;
ഓകാസം യാചിതോ ദേഹി, വസേമു തവ സന്തികേ.
കിംസീലേ കിംസമാചാരേ, പുരിസേ നിവിസസേ തുവം;
പുട്ഠാ മേ ലക്ഖി അക്ഖാഹി, കഥം [യഥാ (സീ. പീ.)] ജാനേമു തം മയം.
യോ ¶ ചാപി സീതേ അഥവാപി ഉണ്ഹേ, വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ ച;
ഖുധം [ഖുദ്ദം (സ്യാ. ക.), ഖുദം (പീ.)] പിപാസം അഭിഭുയ്യ സബ്ബം, രത്തിന്തിവം യോ സതതം നിയുത്തോ;
കാലാഗതഞ്ച ¶ ന ഹാപേതി അത്ഥം, സോ മേ മനാപോ നിവിസേ ച തമ്ഹി.
അക്കോധനോ മിത്തവാ ചാഗവാ ച, സീലൂപപന്നോ അസഠോജുഭൂതോ [അസഠോ ഉജ്ജുഭൂതോ (പീ.)];
സങ്ഗാഹകോ സഖിലോ സണ്ഹവാചോ, മഹത്തപത്തോപി നിവാതവുത്തി;
തസ്മിംഹം [തസ്മാഹം (സീ. പീ.)] പോസേ വിപുലാ ഭവാമി, ഊമി സമുദ്ദസ്സ യഥാപി വണ്ണം.
യോ ചാപി മിത്തേ അഥവാ അമിത്തേ, സേട്ഠേ സരിക്ഖേ അഥ വാപി ഹീനേ;
അത്ഥം ചരന്തം അഥവാ അനത്ഥം, ആവീ രഹോ സങ്ഗഹമേവ വത്തേ [വത്തോ (സ്യാ. ക.)].
വാചം ന വജ്ജാ ഫരുസം കദാചി, മതസ്സ ജീവസ്സ ച തസ്സ ഹോമി.
ഏതേസം യോ അഞ്ഞതരം ലഭിത്വാ, കന്താ സിരീ [കന്തസിരിം (കത്ഥചി), കന്തം സിരിം (സ്യാ.) അട്ഠകഥായം ദുതിയതതിയപാഠന്തരാനി] മജ്ജതി അപ്പപഞ്ഞോ;
തം ദിത്തരൂപം വിസമം ചരന്തം, കരീസഠാനംവ [കരീസജാതം വ (സീ. സ്യാ.)] വിവജ്ജയാമി.
അത്തനാ ¶ കുരുതേ ലക്ഖിം, അലക്ഖിം കുരുതത്തനാ;
ന ¶ ഹി ലക്ഖിം അലക്ഖിം വാ, അഞ്ഞോ അഞ്ഞസ്സ കാരകോതി.
സിരികാളകണ്ണിജാതകം സത്തമം.
൩൮൩. കുക്കുടജാതകം (൬-൧-൮)
സുചിത്തപത്തഛദന ¶ , തമ്ബചൂള വിഹങ്ഗമ;
ഓരോഹ ദുമസാഖായ, മുധാ ഭരിയാ ഭവാമി തേ.
ചതുപ്പദീ ത്വം കല്യാണി, ദ്വിപദാഹം മനോരമേ;
മിഗീ പക്ഖീ അസഞ്ഞുത്താ, അഞ്ഞം പരിയേസ സാമികം.
കോമാരികാ തേ ഹേസ്സാമി, മഞ്ജുകാ പിയഭാണിനീ;
വിന്ദ മം അരിയേന വേദേന, സാവയ മം യദിച്ഛസി.
കുണപാദിനി ലോഹിതപേ, ചോരി കുക്കുടപോഥിനി;
ന ത്വം അരിയേന വേദേന, മമം ഭത്താരമിച്ഛസി.
ഏവമ്പി ചതുരാ [ചാതുരാ (സ്യാ. ക.)] നാരീ, ദിസ്വാന സധനം [പവരം (സീ. സ്യാ. പീ.)] നരം;
നേന്തി സണ്ഹാഹി വാചാഹി, ബിളാരീ വിയ കുക്കുടം.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ന ഖിപ്പമനുബുജ്ഝതി;
അമിത്തവസമന്വേതി, പച്ഛാ ച അനുതപ്പതി.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ഖിപ്പമേവ നിബോധതി;
മുച്ചതേ ¶ സത്തുസമ്ബാധാ, കുക്കുടോവ ബിളാരിയാതി.
കുക്കുടജാതകം അട്ഠമം.
൩൮൪. ധമ്മധജജാതകം (൬-൧-൯)
ധമ്മം ചരഥ ഞാതയോ, ധമ്മം ചരഥ ഭദ്ദം വോ [ഭദ്ദ വോ (ക.)];
ധമ്മചാരീ സുഖം സേതി, അസ്മിം ലോകേ പരമ്ഹി ച.
ഭദ്ദകോ വതയം പക്ഖീ, ദിജോ പരമധമ്മികോ;
ഏകപാദേന തിട്ഠന്തോ, ധമ്മമേവാനുസാസതി.
നാസ്സ സീലം വിജാനാഥ, അനഞ്ഞായ പസംസഥ;
ഭുത്വാ അണ്ഡഞ്ച പോതഞ്ച [ഛാപേ ച (സീ. പീ.)], ധമ്മോ ധമ്മോതി ഭാസതി.
അഞ്ഞം ഭണതി വാചായ, അഞ്ഞം കായേന കുബ്ബതി;
വാചായ നോ ച കായേന, ന തം ധമ്മം അധിട്ഠിതോ.
വാചായ ¶ ¶ സഖിലോ മനോവിദുഗ്ഗോ, ഛന്നോ കൂപസയോവ കണ്ഹസപ്പോ;
ധമ്മധജോ ഗാമനിഗമാസുസാധു [ഗാമനിഗമാസു സാധുസമ്മതോ (സീ.), ഗാമനിഗമസാധു (പീ.)], ദുജ്ജാനോ പുരിസേന ബാലിസേന.
ഇമം ¶ തുണ്ഡേഹി പക്ഖേഹി, പാദാ ചിമം വിഹേഠഥ [വിപോഥഥ (പീ.)];
ഛവഞ്ഹിമം വിനാസേഥ, നായം സംവാസനാരഹോതി.
ധമ്മധജജാതകം നവമം.
൩൮൫. നന്ദിയമിഗരാജജാതകം (൬-൧-൧൦)
സചേ ബ്രാഹ്മണ ഗച്ഛേസി, സാകേതേ [സാകേതം (സീ. സ്യാ.)] അജ്ജുനം [അഞ്ഝനം (സീ. സ്യാ. പീ.)] വനം;
വജ്ജാസി നന്ദിയം നാമ, പുത്തം അസ്മാകമോരസം;
മാതാ പിതാ ച തേ വുദ്ധാ, തേ തം ഇച്ഛന്തി പസ്സിതും.
ഭുത്താ മയാ നിവാപാനി, രാജിനോ പാനഭോജനം;
തം രാജപിണ്ഡം അവഭോത്തും [അവഭോത്തം (ക.)], നാഹം ബ്രാഹ്മണ മുസ്സഹേ.
ഓദഹിസ്സാമഹം പസ്സം, ഖുരപ്പാനിസ്സ [ഖുരപ്പാണിസ്സ (സീ.), ഖുരപാണിസ്സ (പീ.), ഖുരപ്പപാണിസ്സ (?)] രാജിനോ;
തദാഹം സുഖിതോ മുത്തോ, അപി പസ്സേയ്യ മാതരം.
മിഗരാജാ പുരേ ആസിം, കോസലസ്സ നികേതനേ [നികേതവേ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
നന്ദിയോ നാമ നാമേന, അഭിരൂപോ ചതുപ്പദോ.
തം മം വധിതുമാഗച്ഛി, ദായസ്മിം അജ്ജുനേ വനേ;
ധനും ആരജ്ജം [ആരജ്ജും (നിയ്യ), അദേജ്ഝം (സീ. പീ.) അദ്വേധാഭാവം ഏകീഭാവന്തി അത്ഥോ] കത്വാന, ഉസും സന്നയ്ഹ [സന്ധായ (സീ. പീ.)] കോസലോ.
തസ്സാഹം ¶ ഓദഹിം പസ്സം, ഖുരപ്പാനിസ്സ രാജിനോ;
തദാഹം ¶ സുഖിതോ മുത്തോ, മാതരം ദട്ഠുമാഗതോതി.
നന്ദിയമിഗരാജജാതകം ദസമം.
അവാരിയവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ കുജ്ഝരഥേസഭ കേതുവരോ, സദരീമുഖ നേരു ലതാ ച പുന;
അപനന്ദ സിരീ ച സുചിത്തവരോ, അഥ ധമ്മിക നന്ദിമിഗേന ദസാതി.
൨. ഖരപുത്തവഗ്ഗോ
൩൮൬. ഖരപുത്തജാതകം (൬-൨-൧)
സച്ചം ¶ കിരേവമാഹംസു, വസ്തം [ഭസ്തം (സീ. പീ.), കലകം (സ്യാ.), ഗരം (ക.)] ബാലോതി പണ്ഡിതാ;
പസ്സ ബാലോ രഹോകമ്മം, ആവികുബ്ബം ന ബുജ്ഝതി.
ത്വം ഖോപി [ത്വം നു ഖോ (സീ. സ്യാ.), ത്വഞ്ച ഖോ (പീ.)] സമ്മ ബാലോസി, ഖരപുത്ത വിജാനഹി;
രജ്ജുയാ ഹി [രജ്ജുയാസി (പീ.)] പരിക്ഖിത്തോ, വങ്കോട്ഠോ ഓഹിതോമുഖോ.
അപരമ്പി സമ്മ തേ ബാല്യം [അയമ്പി സമ്മ തേ ബാലോ (ക.)], യോ മുത്തോ ന പലായസി;
സോ ച ബാലതരോ സമ്മ, യം ത്വം വഹസി സേനകം.
യം നു സമ്മ അഹം ബാലോ, അജരാജ വിജാനഹി;
അഥ ¶ കേന സേനകോ ബാലോ, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
ഉത്തമത്ഥം ലഭിത്വാന, ഭരിയായ യോ പദസ്സതി [ഭയിയാ യോ പദസ്സതി (പീ.), ഭയിയാ ന ഭവിസ്സതി (ക.)];
തേന ജഹിസ്സതത്താനം, സാ ചേവസ്സ ന ഹേസ്സതി.
ന ¶ വേ പിയമ്മേതി [ന പിയമേതി (ക.), ന പിയമേദന്തി (കത്ഥചി)] ജനിന്ദ താദിസോ, അത്തം നിരംകത്വാ പിയാനി സേവതി [സേവയേ (?)];
അത്താവ സേയ്യോ പരമാ ച സേയ്യോ, ലബ്ഭാ പിയാ ഓചിതത്ഥേന പച്ഛാതി.
ഖരപുത്തജാതകം പഠമം.
൩൮൭. സൂചിജാതകം (൬-൨-൨)
അകക്കസം അഫരുസം, ഖരധോതം സുപാസിയം;
സുഖുമം തിഖിണഗ്ഗഞ്ച, കോ സൂചിം കേതുമിച്ഛതി.
സുമജ്ജഞ്ച സുപാസഞ്ച, അനുപുബ്ബം [അനുപുബ്ബ (സീ. സ്യാ.)] സുവട്ടിതം;
ഘനഘാതിമം പടിഥദ്ധം, കോ സൂചിം കേതുമിച്ഛതി.
ഇതോ ദാനി പതായന്തി, സൂചിയോ ബളിസാനി ച;
കോയം കമ്മാരഗാമസ്മിം, സൂചിം വിക്കേതുമിച്ഛതി.
ഇതോ സത്ഥാനി ഗച്ഛന്തി, കമ്മന്താ വിവിധാ പുഥൂ;
കോയം കമ്മാരഗാമസ്മിം, സൂചിം വിക്കേതുമിച്ഛതി [മരഹതി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സൂചിം ¶ കമ്മാരഗാമസ്മിം, വിക്കേതബ്ബാ പജാനതാ;
ആചരിയാവ ജാനന്തി [ആചരിയാ സഞ്ജാനന്തി (ക.), ആചരിയാ പജാനന്തി (സ്യാ.), ആചരിയാവ സഞ്ജാനന്തി (പീ.)], കമ്മം സുകതദുക്കടം [ദുക്കതം (സീ. പീ.)].
ഇമം ¶ ചേ [ഇമഞ്ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] തേ പിതാ ഭദ്ദേ, സൂചിം ജഞ്ഞാ മയാ കതം;
തയാ ച മം നിമന്തേയ്യ, യഞ്ചത്ഥഞ്ഞം ഘരേ ധനന്തി.
സൂചിജാതകം ദുതിയം.
൩൮൮. തുണ്ഡിലജാതകം (൬-൨-൩)
നവഛന്നകേ [നവഛന്ദകേ (സീ. പീ.), നവച്ഛദ്ദകേ (സ്യാ.)] ദാനി [ദോണി (ക.), ദാനം, ദാനേ (കത്ഥചി)] ദിയ്യതി, പുണ്ണായം ദോണി സുവാമിനീ ഠിതാ;
ബഹുകേ ജനേ പാസപാണികേ, നോ ച ഖോ മേ പടിഭാതി ഭുഞ്ജിതും.
തസസി ¶ ഭമസി ലേണമിച്ഛസി, അത്താണോസി കുഹിം ഗമിസ്സസി;
അപ്പോസ്സുക്കോ ഭുഞ്ജ തുണ്ഡില, മംസത്ഥായ ഹി പോസിതാമ്ഹസേ [പോസിയാമസേ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ഓഗഹ രഹദം അകദ്ദമം, സബ്ബം സേദമലം പവാഹയ;
ഗണ്ഹാഹി നവം വിലേപനം, യസ്സ ¶ ഗന്ധോ ന കദാചി ഛിജ്ജതി.
കതമോ രഹദോ അകദ്ദമോ, കിംസു സേദമലന്തി വുച്ചതി;
കതമഞ്ച നവം വിലേപനം, യസ്സ ഗന്ധോ ന കദാചി ഛിജ്ജതി.
ധമ്മോ രഹദോ അകദ്ദമോ, പാപം സേദമലന്തി വുച്ചതി;
സീലഞ്ച നവം വിലേപനം, തസ്സ ഗന്ധോ ന കദാചി ഛിജ്ജതി.
നന്ദന്തി സരീരഘാതിനോ, ന ച നന്ദന്തി സരീരധാരിനോ;
പുണ്ണായ ച പുണ്ണമാസിയാ, രമമാനാവ ജഹന്തി ജീവിതന്തി.
തുണ്ഡിലജാതകം തതിയം.
൩൮൯. സുവണ്ണകക്കടജാതകം (൬-൨-൪)
സിങ്ഗീമിഗോ ആയതചക്ഖുനേത്തോ, അട്ഠിത്തചോ വാരിസയോ അലോമോ;
തേനാഭിഭൂതോ കപണം രുദാമി, ഹരേ സഖാ കിസ്സ നു മം ജഹാസി.
സോ ¶ ¶ പസ്സസന്തോ മഹതാ ഫണേന, ഭുജങ്ഗമോ കക്കടമജ്ഝപത്തോ;
സഖാ സഖാരം പരിതായമാനോ, ഭുജങ്ഗമം കക്കടകോ ഗഹേസി.
ന വായസം നോ പന കണ്ഹസപ്പം, ഘാസത്ഥികോ കക്കടകോ അദേയ്യ;
പുച്ഛാമി തം ആയതചക്ഖുനേത്ത, അഥ കിസ്സ ഹേതുമ്ഹ ഉഭോ ഗഹീതാ.
അയം പുരിസോ മമ അത്ഥകാമോ, യോ മം ഗഹേത്വാന ദകായ നേതി;
തസ്മിം മതേ ദുക്ഖമനപ്പകം മേ, അഹഞ്ച ഏസോ ച ഉഭോ ന ഹോമ.
മമഞ്ച ദിസ്വാന പവദ്ധകായം, സബ്ബോ ജനോ ഹിംസിതുമേവ മിച്ഛേ;
സാദുഞ്ച ഥൂലഞ്ച മുദുഞ്ച മംസം, കാകാപി മം ദിസ്വാന [ദിസ്വ (സീ. പീ.)] വിഹേഠയേയ്യും.
സചേതസ്സ ¶ ഹേതുമ്ഹ ഉഭോ ഗഹീതാ, ഉട്ഠാതു പോസോ വിസമാവമാമി [വിസമാചമാമി (സീ. പീ. ക.)];
മമഞ്ച കാകഞ്ച പമുഞ്ച ഖിപ്പം, പുരേ ¶ വിസം ഗാള്ഹമുപേതി മച്ചം.
സപ്പം പമോക്ഖാമി ന താവ കാകം, പടിബന്ധകോ [പടിബദ്ധകോ (സീ. പീ.)] ഹോഹിതി [ഹോതി ഹി (സ്യാ.)] താവ കാകോ;
പുരിസഞ്ച ദിസ്വാന സുഖിം അരോഗം, കാകം പമോക്ഖാമി യഥേവ സപ്പം.
കാകോ ¶ തദാ ദേവദത്തോ അഹോസി, മാരോ പന കണ്ഹസപ്പോ അഹോസി;
ആനന്ദഭദ്ദോ കക്കടകോ അഹോസി, അഹം തദാ ബ്രാഹ്മണോ ഹോമി സത്ഥാതി [തത്ഥാതി (സീ. പീ.)].
സുവണ്ണകക്കടജാതകം ചതുത്ഥം.
൩൯൦. മയ്ഹകജാതകം (൬-൨-൫)
സകുണോ മയ്ഹകോ നാമ, ഗിരിസാനുദരീചരോ;
പക്കം പിപ്ഫലിമാരുയ്ഹ, മയ്ഹം മയ്ഹന്തി കന്ദതി.
തസ്സേവം വിലപന്തസ്സ, ദിജസങ്ഘാ സമാഗതാ;
ഭുത്വാന പിപ്ഫലിം യന്തി, വിലപത്വേവ സോ ദിജോ.
ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ, സങ്ഘരിത്വാ ബഹും ധനം;
നേവത്തനോ ന ഞാതീനം, യഥോധിം പടിപജ്ജതി.
ന സോ അച്ഛാദനം ഭത്തം, ന മാലം ന വിലേപനം;
അനുഭോതി ¶ [നാനുഭോതി (സ്യാ. ക.)] സകിം കിഞ്ചി, ന സങ്ഗണ്ഹാതി ഞാതകേ.
തസ്സേവം വിലപന്തസ്സ, മയ്ഹം മയ്ഹന്തി രക്ഖതോ;
രാജാനോ അഥ വാ ചോരാ, ദായദാ യേ വ [യേ ച (സ്യാ. ക.)] അപ്പിയാ;
ധനമാദായ ഗച്ഛന്തി, വിലപത്വേവ സോ നരോ.
ധീരോ [ധീരോ ച (സീ.)] ഭോഗേ അധിഗമ്മ, സങ്ഗണ്ഹാതി ച ഞാതകേ;
തേന സോ കിത്തിം പപ്പോതി, പേച്ച സഗ്ഗേ പമോദതീതി [സഗ്ഗേ ച മോദതീതി (സീ. പീ.)].
മയ്ഹകജാതകം പഞ്ചമം.
൩൯൧. വിജ്ജാധരജാതകം (൬-൨-൬)
ദുബ്ബണ്ണരൂപം തുവമരിയവണ്ണീ, പുരക്ഖത്വാ [പുരക്ഖിത്വാ (സ്യാ. ക.)] പഞ്ജലികോ നമസ്സസി;
സേയ്യോ നു തേ സോ ഉദവാ [ഉദാഹു (സ്യാ. ക.)] സരിക്ഖോ, നാമം പരസ്സത്തനോ ചാപി ബ്രൂഹി.
ന ¶ നാമഗോത്തം ഗണ്ഹന്തി രാജ, സമ്മഗ്ഗതാനുജ്ജുഗതാന [സമഗ്ഗതാനുജ്ജുഗതാന (സ്യാ.), സമുഗ്ഗതാനുജ്ജുഗതാന (ക.)] ദേവാ;
അഹഞ്ച തേ നാമധേയ്യം വദാമി, സക്കോഹമസ്മീ തിദസാനമിന്ദോ.
യോ ¶ ദിസ്വാ ഭിക്ഖും ചരണൂപപന്നം, പുരക്ഖത്വാ പഞ്ജലികോ നമസ്സതി;
പുച്ഛാമി തം ദേവരാജേതമത്ഥം, ഇതോ ¶ ചുതോ കിം ലഭതേ സുഖം സോ.
യോ ദിസ്വാ ഭിക്ഖും ചരണൂപപന്നം, പുരക്ഖത്വാ പഞ്ജലികോ നമസ്സതി;
ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ലഭതേ പസംസം, സഗ്ഗഞ്ച സോ യാതി സരീരഭേദാ.
ലക്ഖീ വത മേ ഉദപാദി അജ്ജ, യം വാസവം ഭൂതപതിദ്ദസാമ;
ഭിക്ഖുഞ്ച ദിസ്വാന തുവഞ്ച സക്ക, കാഹാമി പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
അദ്ധാ ഹവേ സേവിതബ്ബാ സപഞ്ഞാ, ബഹുസ്സുതാ യേ ബഹുഠാനചിന്തിനോ;
ഭിക്ഖുഞ്ച ദിസ്വാന മമഞ്ച രാജ, കരോഹി പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
അക്കോധനോ നിച്ചപസന്നചിത്തോ, സബ്ബാതിഥീയാചയോഗോ ഭവിത്വാ;
നിഹച്ച മാനം അഭിവാദയിസ്സം, സുത്വാന ദേവിന്ദ സുഭാസിതാനീതി.
വിജ്ജാധര [ധജവിഹേഠക (സീ. പീ.), പബ്ബജിതവിഹേഠക (സ്യാ.)] ജാതകം ഛട്ഠം.
൩൯൨. സിങ്ഘപുപ്ഫജാതകം (൬-൨-൭)
യമേതം ¶ ¶ [യമേകം (പീ.)] വാരിജം പുപ്ഫം, അദിന്നം ഉപസിങ്ഘസി;
ഏകങ്ഗമേതം ഥേയ്യാനം, ഗന്ധഥേനോസി മാരിസ.
ന ഹരാമി ന ഭഞ്ജാമി, ആരാ സിങ്ഘാമി വാരിജം;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, ഗന്ധഥേനോതി വുച്ചതി.
യോയം ഭിസാനി ഖണതി, പുണ്ഡരീകാനി ഭഞ്ജതി;
ഏവം ആകിണ്ണകമ്മന്തോ, കസ്മാ ഏസോ ന വുച്ചതി.
ആകിണ്ണലുദ്ദോ പുരിസോ, ധാതിചേലംവ മക്ഖിതോ;
തസ്മിം മേ വചനം നത്ഥി, തഞ്ചാരഹാമി വത്തവേ.
അനങ്ഗണസ്സ പോസസ്സ, നിച്ചം സുചിഗവേസിനോ;
വാലഗ്ഗമത്തം പാപസ്സ, അബ്ഭാമത്തംവ ഖായതി.
അദ്ധാ മം യക്ഖ ജാനാസി, അഥോ മം അനുകമ്പസി;
പുനപി യക്ഖ വജ്ജാസി, യദാ പസ്സസി ഏദിസം.
നേവ തം ഉപജീവാമി, നപി തേ ഭതകാമ്ഹസേ [ഭതകമ്ഹസേ (സീ. പീ.), ഭതികമ്ഹസേ (സ്യാ.)];
ത്വമേവ ഭിക്ഖു ജാനേയ്യ, യേന ഗച്ഛേയ്യ സുഗ്ഗതിന്തി.
സിങ്ഘപുപ്ഫ [ഭിസപുപ്ഫ (സീ. പീ.), ഉപസിങ്ഘപുപ്ഫ (സ്യാ.)] ജാതകം സത്തമം.
൩൯൩. വിഘാസാദജാതകം (൬-൨-൮)
സുസുഖം ¶ വത ജീവന്തി, യേ ജനാ വിഘാസാദിനോ;
ദിട്ഠേവ ¶ ധമ്മേ പാസംസാ, സമ്പരായേ ച സുഗ്ഗതീ.
സുകസ്സ [സുവസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭാസമാനസ്സ, ന നിസാമേഥ പണ്ഡിതാ;
ഇദം സുണാഥ സോദരിയാ, അമ്ഹേവായം പസംസതി.
നാഹം തുമ്ഹേ പസംസാമി, കുണപാദാ സുണാഥ മേ;
ഉച്ഛിട്ഠഭോജിനോ [ഭോജനാ (ക.)] തുമ്ഹേ, ന തുമ്ഹേ വിഘാസാദിനോ.
സത്തവസ്സാ ¶ പബ്ബജിതാ, മേജ്ഝാരഞ്ഞേ [മജ്ഝേരഞ്ഞേ (ക.)] സിഖണ്ഡിനോ;
വിഘാസേനേവ യാപേന്താ, മയം ചേ ഭോതോ ഗാരയ്ഹാ;
കേ നു ഭോതോ പസംസിയാ.
തുമ്ഹേ സീഹാനം ബ്യഗ്ഘാനം, വാളാനഞ്ചാവസിട്ഠകം;
ഉച്ഛിട്ഠേനേവ യാപേന്താ, മഞ്ഞിവ്ഹോ വിഘാസാദിനോ.
യേ ബ്രാഹ്മണസ്സ സമണസ്സ, അഞ്ഞസ്സ വാ [അഞ്ഞസ്സ ച (സീ. സ്യാ.), അഞ്ഞസ്സേവ (പീ.)] വനിബ്ബിനോ [വണിബ്ബിനോ (സീ. സ്യാ.)];
ദത്വാവ [ദത്വാന (പീ. ക.)] സേസം ഭുഞ്ജന്തി, തേ ജനാ വിഘാസാദിനോതി.
വിഘാസാദജാതകം അട്ഠമം.
൩൯൪. വട്ടകജാതകം (൬-൨-൯)
പണീതം ഭുഞ്ജസേ ഭത്തം, സപ്പിതേലഞ്ച മാതുല;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, കിസോ ത്വമസി വായസ.
അമിത്തമജ്ഝേ വസതോ, തേസു ആമിസമേസതോ;
നിച്ചം ഉബ്ബിഗ്ഗഹദയസ്സ, കുതോ കാകസ്സ ദള്ഹിയം.
നിച്ചം ഉബ്ബേഗിനോ [ഉബ്ബിഗ്ഗിനോ (സ്യാ. ക.), ഉബ്ബേധിനോ (സീ.)] കാകാ, ധങ്കാ പാപേന കമ്മുനാ;
ലദ്ധോ ¶ പിണ്ഡോ ന പീണേതി, കിസോ തേനസ്മി വട്ടക.
ലൂഖാനി തിണബീജാനി, അപ്പസ്നേഹാനി ഭുഞ്ജസി;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, ഥൂലോ ത്വമസി വട്ടക.
അപ്പിച്ഛാ അപ്പചിന്തായ, അദൂരഗമനേന ച;
ലദ്ധാലദ്ധേന യാപേന്തോ, ഥൂലോ തേനസ്മി വായസ.
അപ്പിച്ഛസ്സ ¶ ഹി പോസസ്സ, അപ്പചിന്തസുഖസ്സ [അപ്പചിന്തിസുഖസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ച;
സുസങ്ഗഹിതമാനസ്സ [സുസങ്ഗഹിതപമാണസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)], വുത്തീ സുസമുദാനയാതി.
വട്ടകജാതകം നവമം.
൩൯൫. പാരാവതജാതകം (൬-൨-൧൦)
ചിരസ്സം വത പസ്സാമി, സഹായം മണിധാരിനം;
സുകതാ [സുകതായ (സീ. പീ.)] മസ്സുകുത്തിയാ, സോഭതേ വത മേ സഖാ.
പരൂള്ഹകച്ഛനഖലോമോ ¶ , അഹം കമ്മേസു ബ്യാവടോ;
ചിരസ്സം ന്ഹാപിതം ലദ്ധാ, ലോമം തം അജ്ജം ഹാരയിം [അപഹാരയിം (സീ. പീ.)].
യം നു ലോമം അഹാരേസി, ദുല്ലഭം ലദ്ധ കപ്പകം;
അഥ കിഞ്ചരഹി തേ സമ്മ, കണ്ഠേ കിണികിണായതി [ഇദം കണ്ഠേ കിണായതി (ക.), കണ്ഠേ കിംനികിലായതി (സ്യാ.)].
മനുസ്സസുഖുമാലാനം, മണി കണ്ഠേസു ലമ്ബതി;
തേസാഹം ¶ അനുസിക്ഖാമി, മാ ത്വം മഞ്ഞി ദവാ കതം.
സചേപിമം പിഹയസി, മസ്സുകുത്തിം സുകാരിതം;
കാരയിസ്സാമി തേ സമ്മ, മണിഞ്ചാപി ദദാമി തേ.
ത്വഞ്ഞേവ മണിനാ ഛന്നോ, സുകതായ ച മസ്സുയാ;
ആമന്ത ഖോ തം ഗച്ഛാമി, പിയം മേ തവ ദസ്സനന്തി.
പാരാവതജാതകം [കാകജാതകം (സീ. പീ.), മണിജാതകം (സ്യാ.)] ദസമം.
ഖരപുത്തവഗ്ഗോ [സേനകവഗ്ഗോ (സീ. പീ.), ഖുരപുത്തവഗ്ഗോ (സ്യാ.), സൂചിവഗ്ഗോ (ക.)] ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അഥ പസ്സ സസൂചി ച തുണ്ഡിലകോ, മിഗ മയ്ഹകപഞ്ചമപക്ഖിവരോ;
അഥ പഞ്ജലി വാരിജ മേജ്ഝ പുന, അഥ വട്ട കപോതവരേന ദസാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
അഥ വഗ്ഗം പകിത്തിസ്സം, ഛനിപാതം വരുത്തമേ;
അവാരിയാ ച ഖരോ ച [സേനക (സീ.), സൂചി ച (സ്യാ. ക.)], ദ്വേ ച വുത്താ സുബ്യഞ്ജനാതി.
ഛക്കനിപാതം നിട്ഠിതം.
൭. സത്തകനിപാതോ
൧. കുക്കുവഗ്ഗോ
൩൯൬. കുക്കുജാതകം (൭-൧-൧)
ദിയഡ്ഢകുക്കൂ ¶ ¶ ¶ ഉദയേന കണ്ണികാ, വിദത്ഥിയോ അട്ഠ പരിക്ഖിപന്തി നം;
സാ സിംസപാ [സസിംസപാ (സീ. പീ.), സാ സീസപാ (സ്യാ.), യാ സിംസപാ (ക. സീ. നിയ്യ)] സാരമയാ അഫേഗ്ഗുകാ, കുഹിം ഠിതാ ഉപ്പരിതോ [ഉപരിതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ന ധംസതി.
യാ തിംസതി സാരമയാ അനുജ്ജുകാ, പരികിരിയ [പകിരിയാ (ക.)] ഗോപാണസിയോ സമം ഠിതാ [സമട്ഠിതാ (സീ. സ്യാ.)];
താഹി സുസങ്ഗഹിതാ ബലസാ പീളിതാ [താ സങ്ഗഹിതാ ബലസാ ച പീളിതാ (സീ.), താഹി സുസങ്ഗഹിതാ ബലസാ ച പീളിതാ (സ്യാ.), താഹി സങ്ഗഹീതാ ബലസാ ച പീളിതാ (പീ.)], സമം ഠിതാ ഉപ്പരിതോ ന ധംസതി.
ഏവമ്പി മിത്തേഹി ദള്ഹേഹി പണ്ഡിതോ, അഭേജ്ജരൂപേഹി സുചീഹി മന്തിഭി;
സുസങ്ഗഹീതോ സിരിയാ ന ധംസതി, ഗോപാണസീ ഭാരവഹാവ കണ്ണികാ.
ഖരത്തചം ബേല്ലം യഥാപി സത്ഥവാ, അനാമസന്തോപി കരോതി തിത്തകം;
സമാഹരം സാദും കരോതി പത്ഥിവ, അസാദും കയിരാ തനുബന്ധമുദ്ധരം [തനുവട്ടമുദ്ധരം (സീ. പീ.)].
ഏവമ്പി ¶ ഗാമനിഗമേസു പണ്ഡിതോ, അസാഹസം രാജധനാനി സങ്ഘരം;
ധമ്മാനുവത്തീ പടിപജ്ജമാനോ, സ ഫാതി കയിരാ അവിഹേഠയം പരം.
ഓദാതമൂലം ¶ സുചിവാരിസമ്ഭവം, ജാതം യഥാ പോക്ഖരണീസു അമ്ബുജം;
പദുമം യഥാ അഗ്ഗിനികാസിഫാലിമം, ന കദ്ദമോ ന രജോ ന വാരി ലിമ്പതി.
ഏവമ്പി വോഹാരസുചിം അസാഹസം, വിസുദ്ധകമ്മന്തമപേതപാപകം;
ന ലിമ്പതി കമ്മകിലേസ താദിസോ, ജാതം യഥാ പോക്ഖരണീസു അമ്ബുജന്തി.
കുക്കുജാതകം പഠമം.
൩൯൭. മനോജജാതകം (൭-൧-൨)
യഥാ ചാപോ നിന്നമതി, ജിയാ ചാപി നികൂജതി;
ഹഞ്ഞതേ നൂന മനോജോ, മിഗരാജാ സഖാ മമ.
ഹന്ദ ദാനി വനന്താനി, പക്കമാമി യഥാസുഖം;
നേതാദിസാ സഖാ ഹോന്തി, ലബ്ഭാ മേ ജീവതോ സഖാ.
ന ¶ പാപജനസംസേവീ, അച്ചന്തം സുഖമേധതി;
മനോജം ¶ പസ്സ സേമാനം, ഗിരിയസ്സാനുസാസനീ [അരിയസ്സാനുസാസനീ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ന പാപസമ്പവങ്കേന, മാതാ പുത്തേന നന്ദതി;
മനോജം പസ്സ സേമാനം, അച്ഛന്നം [സച്ഛന്നം (ക.)] സമ്ഹി ലോഹിതേ.
ഏവമാപജ്ജതേ പോസോ, പാപിയോ ച നിഗച്ഛതി;
യോ വേ ഹിതാനം വചനം, ന കരോതി അത്ഥദസ്സിനം.
ഏവഞ്ച സോ ഹോതി തതോ ച പാപിയോ, യോ ഉത്തമോ അധമജനൂപസേവീ;
പസ്സുത്തമം അധമജനൂപസേവിതം [സേവിം (സ്യാ.)], മിഗാധിപം സരവരവേഗനിദ്ധുതം.
നിഹീയതി ¶ പുരിസോ നിഹീനസേവീ, ന ച ഹായേഥ കദാചി തുല്യസേവീ;
സേട്ഠമുപഗമം [മുപനമം (സീ. പീ. അ. നി. ൩.൨൬)] ഉദേതി ഖിപ്പം, തസ്മാത്തനാ ഉത്തരിതരം [തസ്മാ അത്തനോ ഉത്തരിം (സീ. പീ.), തസ്മാ അത്തനോ ഉത്തരം (സ്യാ.)] ഭജേഥാതി.
മനോജജാതകം ദുതിയം.
൩൯൮. സുതനുജാതകം (൭-൧-൩)
രാജാ തേ ഭത്തം പാഹേസി, സുചിം മംസൂപസേചനം;
മഘദേവസ്മിം [മഖാദേവസ്മിം (സീ. പീ.), മാഘദേവസ്മിം (ക.)] അധിവത്ഥേ, ഏഹി നിക്ഖമ്മ ഭുഞ്ജസ്സു.
ഏഹി മാണവ ഓരേന, ഭിക്ഖമാദായ സൂപിതം;
ത്വഞ്ച ¶ മാണവ ഭിക്ഖാ ച [ഭക്ഖോസി (സ്യാ.), ഭക്ഖാവ (ക.)], ഉഭോ ഭക്ഖാ ഭവിസ്സഥ.
അപ്പകേന തുവം യക്ഖ, ഥുല്ലമത്ഥം ജഹിസ്സസി;
ഭിക്ഖം തേ നാഹരിസ്സന്തി, ജനാ മരണസഞ്ഞിനോ.
ലദ്ധായ യക്ഖാ [ലദ്ധായം യക്ഖ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തവ നിച്ചഭിക്ഖം, സുചിം പണീതം രസസാ ഉപേതം;
ഭിക്ഖഞ്ച തേ ആഹരിയോ നരോ ഇധ, സുദുല്ലഭോ ഹേഹിതി ഭക്ഖിതേ [ഖാദിതേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മയി.
മമേവ [മമേസ (സീ. പീ.)] സുതനോ അത്ഥോ, യഥാ ഭാസസി മാണവ;
മയാ ത്വം സമനുഞ്ഞാതോ, സോത്ഥിം പസ്സാഹി മാതരം.
ഖഗ്ഗം ഛത്തഞ്ച പാതിഞ്ച, ഗച്ഛമാദായ [ഗച്ഛേവാദായ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മാണവ;
സോത്ഥിം പസ്സതു തേ മാതാ, ത്വഞ്ച പസ്സാഹി മാതരം.
ഏവം യക്ഖ സുഖീ ഹോഹി, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
ധനഞ്ച മേ അധിഗതം, രഞ്ഞോ ച വചനം കതന്തി.
സുതനുജാതകം തതിയം.
൩൯൯. മാതുപോസകഗിജ്ഝജാതകം (൭-൧-൪)
തേ ¶ ¶ കഥം നു കരിസ്സന്തി, വുദ്ധാ ഗിരിദരീസയാ;
അഹം ബദ്ധോസ്മി പാസേന, നിലീയസ്സ വസം ഗതോ.
കിം ഗിജ്ഝ പരിദേവസി, കാ നു തേ പരിദേവനാ;
ന ¶ മേ സുതോ വാ ദിട്ഠോ വാ, ഭാസന്തോ മാനുസിം ദിജോ.
ഭരാമി മാതാപിതരോ, വുദ്ധേ ഗിരിദരീസയേ;
തേ കഥം നു കരിസ്സന്തി, അഹം വസം ഗതോ തവ.
യം നു ഗിജ്ഝോ യോജനസതം, കുണപാനി അവേക്ഖതി;
കസ്മാ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝസി.
യദാ പരാഭവോ ഹോതി, പോസോ ജീവിതസങ്ഖയേ;
അഥ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝതി.
ഭരസ്സു മാതാപിതരോ, വുദ്ധേ ഗിരിദരീസയേ;
മയാ ത്വം സമനുഞ്ഞാതോ, സോത്ഥിം പസ്സാഹി ഞാതകേ.
ഏവം ലുദ്ദക നന്ദസ്സു, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
ഭരിസ്സം മാതാപിതരോ, വുദ്ധേ ഗിരിദരീസയേതി.
മാതുപോസകഗിജ്ഝജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൦൦. ദബ്ഭപുപ്ഫജാതകം (൭-൧-൫)
അനുതീരചാരീ ഭദ്ദന്തേ, സഹായമനുധാവ മം;
മഹാ മേ ഗഹിതോ [രോഹിതോ (ക.)] മച്ഛോ, സോ മം ഹരതി വേഗസാ.
ഗമ്ഭീരചാരീ ഭദ്ദന്തേ, ദള്ഹം ഗണ്ഹാഹി ഥാമസാ;
അഹം തം ഉദ്ധരിസ്സാമി, സുപണ്ണോ ഉരഗാമിവ [ഉരഗമ്മിവ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
വിവാദോ നോ സമുപ്പന്നോ, ദബ്ഭപുപ്ഫ സുണോഹി മേ;
സമേഹി ¶ മേധഗം [മേധകം (പീ.)] സമ്മ, വിവാദോ വൂപസമ്മതം.
ധമ്മട്ഠോഹം പുരേ ആസിം, ബഹൂ അഡ്ഡാ മേ തീരിതാ [ബഹുഅട്ടം മേ തീരിതം (സീ.), ബഹുഅട്ടംവ തീരിതം (സ്യാ.), ബഹു അത്ഥം മേ തീരിതം (പീ.)];
സമേമി മേധഗം സമ്മ, വിവാദോ വൂപസമ്മതം.
അനുതീരചാരി ¶ നങ്ഗുട്ഠം, സീസം ഗമ്ഭീരചാരിനോ;
അച്ചായം [അഥായം (സീ. പീ.)] മജ്ഝിമോ ഖണ്ഡോ, ധമ്മട്ഠസ്സ ഭവിസ്സതി.
ചിരമ്പി ¶ ഭക്ഖോ അഭവിസ്സ, സചേ ന വിവദേമസേ;
അസീസകം അനങ്ഗുട്ഠം, സിങ്ഗാലോ ഹരതി രോഹിതം.
യഥാപി രാജാ നന്ദേയ്യ, രജ്ജം ലദ്ധാന ഖത്തിയോ;
ഏവാഹമജ്ജ നന്ദാമി, ദിസ്വാ പുണ്ണമുഖം പതിം.
കഥം നു ഥലജോ സന്തോ, ഉദകേ മച്ഛം പരാമസി;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കഥം അധിഗതം തയാ.
വിവാദേന കിസാ ഹോന്തി, വിവാദേന ധനക്ഖയാ;
ജീനാ ഉദ്ദാ വിവാദേന, ഭുഞ്ജ മായാവി രോഹിതം.
ഏവമേവ മനുസ്സേസു, വിവാദോ യത്ഥ ജായതി;
ധമ്മട്ഠം പടിധാവന്തി, സോ ഹി നേസം വിനായകോ;
ധനാപി തത്ഥ ജീയന്തി, രാജകോസോ പവഡ്ഢതീതി [ച വഡ്ഢതി (പീ.)].
ദബ്ഭപുപ്ഫജാതകം പഞ്ചമം.
൪൦൧. പണ്ണകജാതകം (൭-൧-൬)
പണ്ണകം [ദസണ്ണകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] തിഖിണധാരം, അസിം സമ്പന്നപായിനം;
പരിസായം ¶ പുരിസോ ഗിലതി, കിം ദുക്കരതരം തതോ;
യദഞ്ഞം ദുക്കരം ഠാനം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
ഗിലേയ്യ പുരിസോ ലോഭാ, അസിം സമ്പന്നപായിനം;
യോ ച വജ്ജാ ദദാമീതി, തം ദുക്കരതരം തതോ;
സബ്ബഞ്ഞം സുകരം ഠാനം, ഏവം ജാനാഹി മദ്ദവ [മാഗധ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ബ്യാകാസി ആയുരോ പഞ്ഹം, അത്ഥം [അത്ഥ (പീ. സീ. നിയ്യ)] ധമ്മസ്സ കോവിദോ;
പുക്കുസം ദാനി പുച്ഛാമി, കിം ദുക്കരതരം തതോ;
യദഞ്ഞം ദുക്കരം ഠാനം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
ന ¶ വാചമുപജീവന്തി, അഫലം ഗിരമുദീരിതം;
യോ ച ദത്വാ അവാകയിരാ, തം ദുക്കരതരം തതോ;
സബ്ബഞ്ഞം സുകരം ഠാനം, ഏവം ജാനാഹി മദ്ദവ.
ബ്യാകാസി പുക്കുസോ പഞ്ഹം, അത്ഥം ധമ്മസ്സ കോവിദോ;
സേനകം ദാനി പുച്ഛാമി, കിം ദുക്കരതരം തതോ;
യദഞ്ഞം ദുക്കരം ഠാനം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
ദദേയ്യ ¶ പുരിസോ ദാനം, അപ്പം വാ യദി വാ ബഹും;
യോ ച ദത്വാ നാനുതപ്പേ [തപേ (സീ. പീ.)], തം ദുക്കരതരം തതോ;
സബ്ബഞ്ഞം സുകരം ഠാനം, ഏവം ജാനാഹി മദ്ദവ.
ബ്യാകാസി ആയുരോ പഞ്ഹം, അഥോ പുക്കുസപോരിസോ;
സബ്ബേ ¶ പഞ്ഹേ അതിഭോതി, യഥാ ഭാസതി സേനകോതി.
പണ്ണക [ദസണ്ണക (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാതകം ഛട്ഠം.
൪൦൨. സത്തുഭസ്തജാതകം (൭-൧-൭)
വിബ്ഭന്തചിത്തോ കുപിതിന്ദ്രിയോസി, നേത്തേഹി തേ വാരിഗണാ സവന്തി;
കിം തേ നട്ഠം കിം പന പത്ഥയാനോ, ഇധാഗമാ ബ്രഹ്മേ തദിങ്ഘ [ബ്രാഹ്മണ ഇങ്ഘ (സീ. സ്യാ.)] ബ്രൂഹി.
മിയ്യേഥ ഭരിയാ വജതോ മമജ്ജ, അഗച്ഛതോ മരണമാഹ യക്ഖോ;
ഏതേന ദുക്ഖേന പവേധിതോസ്മി, അക്ഖാഹി മേ സേനക ഏതമത്ഥം.
ബഹൂനി ഠാനാനി വിചിന്തയിത്വാ, യമേത്ഥ വക്ഖാമി തദേവ സച്ചം;
മഞ്ഞാമി തേ ബ്രാഹ്മണ സത്തുഭസ്തം, അജാനതോ കണ്ഹസപ്പോ പവിട്ഠോ.
ആദായ ¶ ദണ്ഡം പരിസുമ്ഭ ഭസ്തം, പസ്സേളമൂഗം ഉരഗം ദുജിവ്ഹം [ദിജിവ്ഹം (സീ. പീ.)];
ഛിന്ദജ്ജ കങ്ഖം വിചികിച്ഛിതാനി, ഭുജങ്ഗമം പസ്സ പമുഞ്ച ഭസ്തം.
സംവിഗ്ഗരൂപോ ¶ പരിസായ മജ്ഝേ, സോ ബ്രാഹ്മണോ സത്തുഭസ്തം പമുഞ്ചി;
അഥ നിക്ഖമി ഉരഗോ ഉഗ്ഗതേജോ, ആസീവിസോ സപ്പോ ഫണം കരിത്വാ.
സുലദ്ധലാഭാ ജനകസ്സ രഞ്ഞോ, യോ പസ്സതീ സേനകം സാധുപഞ്ഞം;
വിവട്ടഛദ്ദോ [വിവത്തച്ഛദ്ദോ (സീ.), വിവട്ടച്ഛദോ (സ്യാ.), വിവട്ടച്ഛദ്ദാ (പീ.)] നുസി സബ്ബദസ്സീ, ഞാണം നു തേ ബ്രാഹ്മണ ഭിംസരൂപം.
ഇമാനി മേ സത്തസതാനി അത്ഥി, ഗണ്ഹാഹി സബ്ബാനി ദദാമി തുയ്ഹം;
തയാ ഹി മേ ജീവിതമജ്ജ ലദ്ധം, അഥോപി ഭരിയായ മകാസി സോത്ഥിം.
ന പണ്ഡിതാ വേതനമാദിയന്തി, ചിത്രാഹി ഗാഥാഹി സുഭാസിതാഹി;
ഇതോപി തേ ബ്രഹ്മേ ദദന്തു വിത്തം, ആദായ ത്വം ഗച്ഛ സകം നികേതന്തി.
സത്തുഭസ്തജാതകം [സേനകജാതകം (സ്യാ.)] സത്തമം.
൪൦൩. അട്ഠിസേനകജാതകം (൭-൧-൮)
യേമേ ¶ അഹം ന ജാനാമി, അട്ഠിസേന വനിബ്ബകേ;
തേ മം സങ്ഗമ്മ യാചന്തി, കസ്മാ മം ത്വം ന യാചസി.
യാചകോ ¶ അപ്പിയോ ഹോതി, യാചം അദദമപ്പിയോ;
തസ്മാഹം തം ന യാചാമി, മാ മേ വിദേസ്സനാ [വിദ്ദേസനാ (സീ. പീ.)] അഹു.
യോ ¶ വേ യാചനജീവാനോ, കാലേ യാചം ന യാചതി;
പരഞ്ച പുഞ്ഞാ [പുഞ്ഞം (സ്യാ. ക.)] ധംസേതി, അത്തനാപി ന ജീവതി.
യോ ച [യോ വേ (ക.)] യാചനജീവാനോ, കാലേ യാചഞ്ഹി യാചതി [യാചംപി യാചതി (സ്യാ.), യാചാനി യാചതി (പീ.), യാചതി യാചനം (സീ. നിയ്യ), യാചനം യാചതി (ക.)];
പരഞ്ച പുഞ്ഞം ലബ്ഭേതി, അത്തനാപി ച ജീവതി.
ന വേ ദേസ്സന്തി [ന വേ ദുസ്സന്തി (സ്യാ.), ന വേ ദിസ്സന്തി (പീ.), ന വിദേസ്സന്തി (ക. അട്ഠ.)] സപ്പഞ്ഞാ, ദിസ്വാ യാചകമാഗതേ;
ബ്രഹ്മചാരി പിയോ മേസി, വദ ത്വം [വര തം (സീ.), വര ത്വം (പീ.)] ഭഞ്ഞമിച്ഛസി [യഞ്ഞമിച്ഛസി (?)].
ന വേ യാചന്തി സപ്പഞ്ഞാ, ധീരോ ച വേദിതുമരഹതി;
ഉദ്ദിസ്സ അരിയാ തിട്ഠന്തി, ഏസാ അരിയാന യാചനാ.
ദദാമി തേ ബ്രാഹ്മണ രോഹിണീനം, ഗവം സഹസ്സം സഹ പുങ്ഗവേന;
അരിയോ ഹി അരിയസ്സ കഥം ന ദജ്ജാ, സുത്വാന ഗാഥാ തവ ധമ്മയുത്താതി.
അട്ഠിസേനകജാതകം അട്ഠമം.
൪൦൪. കപിജാതകം (൭-൧-൯)
യത്ഥ ¶ വേരീ നിവസതി, ന വസേ തത്ഥ പണ്ഡിതോ;
ഏകരത്തം ദിരത്തം വാ, ദുക്ഖം വസതി വേരിസു.
ദിസോ വേ ലഹുചിത്തസ്സ, പോസസ്സാനുവിധീയതോ;
ഏകസ്സ കപിനോ ഹേതു, യൂഥസ്സ അനയോ കതോ.
ബാലോവ [ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] പണ്ഡിതമാനീ, യൂഥസ്സ പരിഹാരകോ;
സചിത്തസ്സ വസം ഗന്ത്വാ, സയേഥായം [പസ്സേഥായം (ക.)] യഥാ കപി.
ന സാധു ബലവാ ബാലോ, യൂഥസ്സ പരിഹാരകോ;
അഹിതോ ഭവതി ഞാതീനം, സകുണാനംവ ചേതകോ [ചേടകോ (ക.)].
ധീരോവ ¶ ബലവാ സാധു, യൂഥസ്സ പരിഹാരകോ;
ഹിതോ ഭവതി ഞാതീനം, തിദസാനംവ വാസവോ.
യോ ച സീലഞ്ച പഞ്ഞഞ്ച, സുതഞ്ചത്തനി പസ്സതി;
ഉഭിന്നമത്ഥം ചരതി, അത്തനോ ച പരസ്സ ച.
തസ്മാ തുലേയ്യ മത്താനം, സീലപഞ്ഞാസുതാമിവ [സീലം പഞ്ഞം സുതംപിവ (സ്യാ.)];
ഗണം വാ പരിഹരേ ധീരോ, ഏകോ വാപി പരിബ്ബജേതി.
കപിജാതകം നവമം.
൪൦൫. ബകജാതകം (൭-൧-൧൦)
ദ്വാസത്തതി ¶ ഗോതമ [ഭോ ഗോതമ (ക.)] പുഞ്ഞകമ്മാ, വസവത്തിനോ ¶ ജാതിജരം അതീതാ;
അയമന്തിമാ വേദഗൂ ബ്രഹ്മപത്തി [ബ്രഹ്മുപപത്തി (സ്യാ. ക.)], അസ്മാഭിജപ്പന്തി ജനാ [പജാ (ക.)] അനേകാ.
അപ്പഞ്ഹി ഏതം [അപ്പഞ്ച ഹേതം (സ്യാ.), അപ്പംസി ഏതം (ക.)] ന ഹി ദീഘമായു, യം ത്വം ബക മഞ്ഞസി ദീഘമായും;
സതം സഹസ്സാനി [സഹസ്സാനം (സീ. പീ. സം. നി. ൧.൧൭൫), സഹസ്സാന (സ്യാ. കം.)] നിരബ്ബുദാനം, ആയും പജാനാമി തവാഹ ബ്രഹ്മേ.
അനന്തദസ്സീ ഭഗവാഹമസ്മി, ജാതിജ്ജരം സോകമുപാതിവത്തോ;
കിം മേ പുരാണം വതസീലവത്തം [സീലവന്തം (പീ. ക.)], ആചിക്ഖ മേ തം യമഹം വിജഞ്ഞം.
യം ത്വം അപായേസി ബഹൂ മനുസ്സേ, പിപാസിതേ ഘമ്മനി സമ്പരേതേ;
തം തേ പുരാണം വതസീലവത്തം, സുത്തപ്പബുദ്ധോവ അനുസ്സരാമി.
യം ¶ ഏണികൂലസ്മി ജനം ഗഹീതം, അമോചയീ ഗയ്ഹക നിയ്യമാനം;
തം തേ പുരാണം വതസീലവത്തം, സുത്തപ്പബുദ്ധോവ അനുസ്സരാമി.
ഗങ്ഗായ സോതസ്മിം ഗഹീതനാവം, ലുദ്ദേന ¶ നാഗേന മനുസ്സകപ്പാ;
അമോചയി ത്വം ബലസാ പസയ്ഹ, തം തേ പുരാണം വതസീലവത്തം;
സുത്തപ്പബുദ്ധോവ അനുസ്സരാമി.
കപ്പോ ച തേ ബദ്ധചരോ [പത്ഥചരോ (സ്യാ.), പട്ഠചരോ (ക.)] അഹോസി, സമ്ബുദ്ധിമന്തം [സമ്ബുദ്ധിവന്തം (സ്യാ. പീ.), സമ്ബുദ്ധവന്തം (ക.)] വതിനം [വതിതം (സ്യാ.), വതിദം (ക.)] അമഞ്ഞം;
തം തേ പുരാണം വതസീലവത്തം, സുത്തപ്പബുദ്ധോവ അനുസ്സരാമി.
അദ്ധാ പജാനാസി മമേതമായും, അഞ്ഞമ്പി ജാനാസി തഥാ ഹി ബുദ്ധോ;
തഥാ ഹി തായം [ത്യായം (സം. നി. ൧.൧൭൫)] ജലിതാനുഭാവോ, ഓഭാസയം തിട്ഠതി ബ്രഹ്മലോകന്തി.
ബകജാതകം ദസമം.
കുക്കുവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരകണ്ണിക ചാപവരോ സുതനോ, അഥ ഗിജ്ഝ സരോഹിതമച്ഛവരോ;
പുന പണ്ണക [ദസണ്ണക (സീ. സ്യാ. പീ.)] സേനക യാചനകോ, അഥ വേരി സബ്രഹ്മബകേന ദസാതി.
൨. ഗന്ധാരവഗ്ഗോ
൪൦൬. ഗന്ധാരജാതകം (൭-൨-൧)
ഹിത്വാ ¶ ¶ ¶ ഗാമസഹസ്സാനി, പരിപുണ്ണാനി സോളസ;
കോട്ഠാഗാരാനി ഫീതാനി, സന്നിധിം ദാനി കുബ്ബസി.
ഹിത്വാ ഗന്ധാരവിസയം, പഹൂതധനധാരിയം [ധാനിയം (സീ. പീ.), ധഞ്ഞന്തി അത്ഥോ];
പസാസനതോ [പസാസനിതോ (സീ. സ്യാ.), പസാസനാതോ (പീ.)] നിക്ഖന്തോ, ഇധ ദാനി പസാസസി.
ധമ്മം ഭണാമി വേദേഹ, അധമ്മോ മേ ന രുച്ചതി;
ധമ്മം മേ ഭണമാനസ്സ, ന പാപമുപലിമ്പതി.
യേന കേനചി വണ്ണേന, പരോ ലഭതി രുപ്പനം;
മഹത്ഥിയമ്പി ചേ വാചം, ന തം ഭാസേയ്യ പണ്ഡിതോ.
കാമം രുപ്പതു വാ മാ വാ, ഭുസംവ വികിരീയതു;
ധമ്മം മേ ഭണമാനസ്സ, ന പാപമുപലിമ്പതി.
നോ ചേ അസ്സ സകാ ബുദ്ധി, വിനയോ വാ സുസിക്ഖിതോ;
വനേ അന്ധമഹിംസോവ [അന്ധമഹിസോവ (സീ. പീ.)] ചരേയ്യ ബഹുകോ ജനോ.
യസ്മാ ച പനിധേകച്ചേ, ആചേരമ്ഹി [ആചാരമ്ഹി (സീ. പീ.)] സുസിക്ഖിതാ;
തസ്മാ വിനീതവിനയാ, ചരന്തി സുസമാഹിതാതി.
ഗന്ധാരജാതകം പഠമം.
൪൦൭. മഹാകപിജാതകം (൭-൨-൨)
അത്താനം ¶ സങ്കമം കത്വാ, യോ സോത്ഥിം സമതാരയി;
കിം ത്വം തേസം കിമേ [കിമോ (സീ. പീ.), കിം മേ (സ്യാ.)] തുയ്ഹം, ഹോന്തി ഏതേ [ഹേതേ (സ്യാ.), സോ തേ (ക.)] മഹാകപി.
രാജാഹം ഇസ്സരോ തേസം, യൂഥസ്സ പരിഹാരകോ;
തേസം സോകപരേതാനം, ഭീതാനം തേ അരിന്ദമ.
ഉല്ലങ്ഘയിത്വാ [സ ലങ്ഘയിത്വാ (പീ.), സുലങ്ഘയിത്വാ (ക.)] അത്താനം, വിസ്സട്ഠധനുനോ സതം;
തതോ അപരപാദേസു, ദള്ഹം ബന്ധം ലതാഗുണം.
ഛിന്നബ്ഭമിവ ¶ വാതേന, നുണ്ണോ [നുന്നോ (സീ.)] രുക്ഖം ഉപാഗമിം;
സോഹം അപ്പഭവം തത്ഥ, സാഖം ഹത്ഥേഹി അഗ്ഗഹിം.
തം ¶ മം വിയായതം സന്തം, സാഖായ ച ലതായ ച;
സമനുക്കമന്താ പാദേഹി, സോത്ഥിം സാഖാമിഗാ ഗതാ.
തം മം ന തപതേ ബന്ധോ, മതോ [വധോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മേ ന തപേസ്സതി;
സുഖമാഹരിതം തേസം, യേസം രജ്ജമകാരയിം.
ഏസാ തേ ഉപമാ രാജ, തം സുണോഹി അരിന്ദമ [അത്ഥസന്ദസ്സനീ കതാ (പീ.)];
രഞ്ഞാ രട്ഠസ്സ യോഗ്ഗസ്സ, ബലസ്സ നിഗമസ്സ ച;
സബ്ബേസം സുഖമേട്ഠബ്ബം, ഖത്തിയേന പജാനതാതി.
മഹാകപിജാതകം ദുതിയം.
൪൦൮. കുമ്ഭകാരജാതകം (൭-൨-൩)
അമ്ബാഹമദ്ദം ¶ വനമന്തരസ്മിം, നീലോഭാസം ഫലിതം [ഫലിനം (പീ.)] സംവിരൂള്ഹം;
തമദ്ദസം ഫലഹേതു വിഭഗ്ഗം, തം ദിസ്വാ ഭിക്ഖാചരിയം ചരാമി.
സേലം സുമട്ഠം നരവീരനിട്ഠിതം [നരവിദ്ദുനിട്ഠിതം (ക.)], നാരീ യുഗം ധാരയി അപ്പസദ്ദം;
ദുതിയഞ്ച ആഗമ്മ അഹോസി സദ്ദോ, തം ദിസ്വാ ഭിക്ഖാചരിയം ചരാമി.
ദിജാ ദിജം കുണപമാഹരന്തം, ഏകം സമാനം ബഹുകാ സമേച്ച;
ആഹാരഹേതൂ പരിപാതയിംസു, തം ദിസ്വാ ഭിക്ഖാചരിയം ചരാമി.
ഉസഭാഹമദ്ദം യൂഥസ്സ മജ്ഝേ, ചലക്കകും വണ്ണബലൂപപന്നം;
തമദ്ദസം കാമഹേതു വിതുന്നം, തം ദിസ്വാ ഭിക്ഖാചരിയം ചരാമി.
കരണ്ഡകോ ¶ [കരണ്ഡുനാമ (സീ. പീ.)] കലിങ്ഗാനം, ഗന്ധാരാനഞ്ച നഗ്ഗജി;
നിമിരാജാ വിദേഹാനം, പഞ്ചാലാനഞ്ച ദുമ്മുഖോ;
ഏതേ രട്ഠാനി ഹിത്വാന, പബ്ബജിംസു അകിഞ്ചനാ.
സബ്ബേപിമേ ¶ ദേവസമാ സമാഗതാ, അഗ്ഗീ യഥാ പജ്ജലിതോ തഥേവിമേ;
അഹമ്പി ഏകോ ചരിസ്സാമി ഭഗ്ഗവി, ഹിത്വാന കാമാനി യഥോധികാനി.
അയമേവ കാലോ ന ഹി അഞ്ഞോ അത്ഥി, അനുസാസിതാ മേ ന ഭവേയ്യ പച്ഛാ;
അഹമ്പി ഏകാ ചരിസ്സാമി ഭഗ്ഗവ, സകുണീവ മുത്താ പുരിസസ്സ ഹത്ഥാ.
ആമം പക്കഞ്ച ജാനന്തി, അഥോ ലോണം അലോണകം;
തമഹം ദിസ്വാന പബ്ബജിം, ചരേവ ത്വം ചരാമഹന്തി.
കുമ്ഭകാരജാതകം തതിയം.
൪൦൯. ദള്ഹധമ്മജാതകം (൭-൨-൪)
അഹം ¶ ചേ ദള്ഹധമ്മസ്സ [ദള്ഹധമ്മായ (പീ.)], വഹന്തി നാഭിരാധയിം;
ധരന്തീ ഉരസി സല്ലം, യുദ്ധേ വിക്കന്തചാരിനീ.
നൂന രാജാ ന ജാനാതി [ന ഹ നൂന രാജാ ജാനാതി (സീ. പീ.)], മമ വിക്കമപോരിസം;
സങ്ഗാമേ സുകതന്താനി, ദൂതവിപ്പഹിതാനി ച.
സാ നൂനാഹം മരിസ്സാമി, അബന്ധു അപരായിനീ [അപരായിണീ (സീ.), അപരായണീ (?)];
തദാ ¶ ഹി [തഥാ ഹി (പീ.)] കുമ്ഭകാരസ്സ, ദിന്നാ ഛകണഹാരികാ.
യാവതാസീസതീ പോസോ, താവദേവ പവീണതി;
അത്ഥാപായേ ജഹന്തി നം, ഓട്ഠിബ്യാധിംവ ഖത്തിയോ.
യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, കതത്ഥോ നാവബുജ്ഝതി;
അത്ഥാ തസ്സ പലുജ്ജന്തി, യേ ഹോന്തി അഭിപത്ഥിതാ.
യോ ¶ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, കതത്ഥോ മനുബുജ്ഝതി;
അത്ഥാ തസ്സ പവഡ്ഢന്തി, യേ ഹോന്തി അഭിപത്ഥിതാ.
തം വോ വദാമി ഭദ്ദന്തേ [ഭദ്ദം വോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], യാവന്തേത്ഥ സമാഗതാ;
സബ്ബേ കതഞ്ഞുനോ ഹോഥ, ചിരം സഗ്ഗമ്ഹി ഠസ്സഥാതി.
ദള്ഹധമ്മജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൧൦. സോമദത്തജാതകം (൭-൨-൫)
യോ മം പുരേ പച്ചുഡ്ഡേതി [പച്ചുദേതി (സീ. സ്യാ. പീ.), പച്ചുട്ഠേതി (ക.)], അരഞ്ഞേ ദൂരമായതോ;
സോ ന ദിസ്സതി മാതങ്ഗോ, സോമദത്തോ കുഹിം ഗതോ.
അയം വാ സോ മതോ സേതി, അല്ലസിങ്ഗംവ വച്ഛിതോ [അല്ലപിങ്കവ ഛിജ്ജിതോ (സീ. പീ.), അല്ലപീതംവ വിച്ഛിതോ (സ്യാ.)];
ഭുമ്യാ നിപതിതോ സേതി, അമരാ വത കുഞ്ജരോ.
അനഗാരിയുപേതസ്സ, വിപ്പമുത്തസ്സ തേ സതോ;
സമണസ്സ ന തം സാധു, യം പേതമനുസോചസി.
സംവാസേന ഹവേ സക്ക, മനുസ്സസ്സ മിഗസ്സ വാ;
ഹദയേ ¶ ജായതേ പേമം, തം ന സക്കാ അസോചിതും.
മതം മരിസ്സം രോദന്തി, യേ രുദന്തി ലപന്തി ച;
തസ്മാ ത്വം ഇസി മാ രോദി, രോദിതം മോഘമാഹു സന്തോ.
കന്ദിതേന ¶ ഹവേ ബ്രഹ്മേ, മതോ പേതോ സമുട്ഠഹേ;
സബ്ബേ സങ്ഗമ്മ രോദാമ, അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഞാതകേ.
ആദിത്തം വത മം സന്തം, ഘതസിത്തംവ പാവകം;
വാരിനാ വിയ ഓസിഞ്ചം, സബ്ബം നിബ്ബാപയേ ദരം.
അബ്ബഹീ വത മേ സല്ലം, യമാസി ഹദയസ്സിതം;
യോ മേ സോകപരേതസ്സ, പുത്തസോകം അപാനുദി.
സോഹം അബ്ബൂള്ഹസല്ലോസ്മി, വീതസോകോ അനാവിലോ;
ന സോചാമി ന രോദാമി, തവ സുത്വാന വാസവാതി.
സോമദത്തജാതകം പഞ്ചമം.
൪൧൧. സുസീമജാതകം (൭-൨-൬)
കാളാനി ¶ കേസാനി പുരേ അഹേസും, ജാതാനി സീസമ്ഹി യഥാപദേസേ;
താനജ്ജ സേതാനി സുസീമ [സുസിമ (ക.)] ദിസ്വാ, ധമ്മം ചര ബ്രഹ്മചരിയസ്സ കാലോ.
മമേവ ദേവ പലിതം ന തുയ്ഹം, മമേവ സീസം മമ ഉത്തമങ്ഗം;
‘‘അത്ഥം ¶ കരിസ്സ’’ന്തി മുസാ അഭാണിം [അഭാസിം (ക.)], ഏകാപരാധം ഖമ രാജസേട്ഠ.
ദഹരോ തുവം ദസ്സനിയോസി രാജ, പഠമുഗ്ഗതോ ഹോസി [ഹോഹി (സീ.), ഹോതി (ക.)] യഥാ കളീരോ;
രജ്ജഞ്ച കാരേഹി മമഞ്ച പസ്സ, മാ കാലികം അനുധാവീ ജനിന്ദ.
പസ്സാമി വോഹം ദഹരിം കുമാരിം, സാമട്ഠപസ്സം സുതനും സുമജ്ഝം;
കാളപ്പവാളാവ പവേല്ലമാനാ, പലോഭയന്തീവ [സാ ലോഭയന്തീവ (പീ.)] നരേസു ഗച്ഛതി.
തമേന പസ്സാമിപരേന നാരിം, ആസീതികം നാവുതികം വ ജച്ചാ;
ദണ്ഡം ഗഹേത്വാന പവേധമാനം, ഗോപാനസീഭോഗ്ഗസമം ചരന്തിം.
സോഹം തമേവാനുവിചിന്തയന്തോ, ഏകോ സയാമി [പസ്സാമി (ക.)] സയനസ്സ മജ്ഝേ;
‘‘അഹമ്പി ഏവം’’ ഇതി പേക്ഖമാനോ, ന ഗഹേ രമേ [ന ഗേഹേ രമേ (സീ.), ഗേഹേ ന രമേ (സ്യാ. ക.)] ബ്രഹ്മചരിയസ്സ കാലോ.
രജ്ജുവാലമ്ബനീ ¶ ചേസാ, യാ ഗേഹേ വസതോ രതി;
ഏവമ്പി ¶ ഛേത്വാന വജന്തി ധീരാ, അനപേക്ഖിനോ കാമസുഖം പഹായാതി.
സുസീമജാതകം ഛട്ഠം.
൪൧൨. കോടസിമ്ബലിജാതകം (൭-൨-൭)
അഹം ദസസതംബ്യാമം, ഉരഗമാദായ ആഗതോ;
തഞ്ച മഞ്ച മഹാകായം, ധാരയം നപ്പവേധസി [ന പവേധയി (ക.)].
അഥിമം ¶ ഖുദ്ദകം പക്ഖിം, അപ്പമംസതരം മയാ;
ധാരയം ബ്യഥസി [ബ്യാധസേ (സീ.), ബ്യധസേ (പീ.), ബ്യാധസി (ക.)] ഭീതാ [ഭീതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], കമത്ഥം കോടസിമ്ബലി [കോടിസിമ്ബലി (സീ. പീ.)].
മംസഭക്ഖോ തുവം രാജ, ഫലഭക്ഖോ അയം ദിജോ;
അയം നിഗ്രോധബീജാനി, പിലക്ഖുദുമ്ബരാനി ച;
അസ്സത്ഥാനി ച ഭക്ഖിത്വാ, ഖന്ധേ മേ ഓഹദിസ്സതി.
തേ രുക്ഖാ സംവിരൂഹന്തി, മമ പസ്സേ നിവാതജാ;
തേ മം പരിയോനന്ധിസ്സന്തി, അരുക്ഖം മം കരിസ്സരേ.
സന്തി അഞ്ഞേപി രുക്ഖാ സേ, മൂലിനോ ഖന്ധിനോ ദുമാ;
ഇമിനാ സകുണജാതേന, ബീജമാഹരിതാ ഹതാ.
അജ്ഝാരൂഹാഭിവഡ്ഢന്തി [അജ്ഝാരൂള്ഹാഭിവഡ്ഢന്തി (സീ. പീ.)], ബ്രഹന്തമ്പി വനപ്പതിം;
തസ്മാ രാജ പവേധാമി, സമ്പസ്സംനാഗതം ഭയം.
സങ്കേയ്യ സങ്കിതബ്ബാനി, രക്ഖേയ്യാനാഗതം ഭയം;
അനാഗതഭയാ ¶ ധീരോ, ഉഭോ ലോകേ അവേക്ഖതീതി.
കോടസിമ്ബലിജാതകം സത്തമം.
൪൧൩. ധൂമകാരിജാതകം (൭-൨-൮)
രാജാ അപുച്ഛി വിധുരം, ധമ്മകാമോ യുധിട്ഠിലോ;
അപി ബ്രാഹ്മണ ജാനാസി, കോ ഏകോ ബഹു സോചതി.
ബ്രാഹ്മണോ ¶ അജയൂഥേന, പഹൂതേധോ [ബഹൂതേജോ (പീ. ക.), ബഹുതേന്ദോ (സ്യാ.)] വനേ വസം;
ധൂമം അകാസി വാസേട്ഠോ, രത്തിന്ദിവമതന്ദിതോ.
തസ്സ തം ധൂമഗന്ധേന, സരഭാ മകസഡ്ഡിതാ [മകസദ്ദിതാ (സീ. സ്യാ.), മകസട്ടിതാ (പീ. ക.)];
വസ്സാവാസം ഉപാഗച്ഛും, ധൂമകാരിസ്സ സന്തികേ.
സരഭേസു മനം കത്വാ, അജാ സോ നാവബുജ്ഝഥ;
ആഗച്ഛന്തീ വജന്തീ വാ [ആഗച്ഛന്തി വജന്തി വാ (സ്യാ. പീ.), ആഗച്ഛന്തിം വജന്തിം വാ (ക.)], തസ്സ താ വിനസും [വിനസ്സും (സീ.)] അജാ.
സരഭാ സരദേ കാലേ, പഹീനമകസേ വനേ;
പാവിസും ഗിരിദുഗ്ഗാനി, നദീനം പഭവാനി ച.
സരഭേ ച ഗതേ ദിസ്വാ, അജാ ച വിഭവം ഗതാ [അജേ ച വിഭവം ഗതേ (ക.)];
കിസോ ച വിവണ്ണോ ചാസി, പണ്ഡുരോഗീ ച ബ്രാഹ്മണോ.
ഏവം ¶ യോ സം നിരംകത്വാ, ആഗന്തും കുരുതേ പിയം;
സോ ഏകോ ബഹു സോചതി, ധൂമകാരീവ ബ്രാഹ്മണോതി.
ധൂമകാരിജാതകം അട്ഠമം.
൪൧൪. ജാഗരജാതകം (൭-൨-൯)
കോധ ¶ ജാഗരതം സുത്തോ, കോധ സുത്തേസു ജാഗരോ;
കോ മമേതം വിജാനാതി, കോ തം പടിഭണാതി മേ.
അഹം ജാഗരതം സുത്തോ, അഹം സുത്തേസു ജാഗരോ;
അഹമേതം വിജാനാമി, അഹം പടിഭണാമി തേ.
കഥം ജാഗരതം സുത്തോ, കഥം സുത്തേസു ജാഗരോ;
കഥം ഏതം വിജാനാസി, കഥം പടിഭണാസി മേ.
യേ ധമ്മം നപ്പജാനന്തി, സംയമോതി ദമോതി ച;
തേസു സുപ്പമാനേസു, അഹം ജഗ്ഗാമി ദേവതേ.
യേസം രാഗോ ച ദോസോ ച, അവിജ്ജാ ച വിരാജിതാ;
തേസു ജാഗരമാനേസു, അഹം സുത്തോസ്മി ദേവതേ.
ഏവം ¶ ജാഗരതം സുത്തോ, ഏവം സുത്തേസു ജാഗരോ;
ഏവമേതം വിജാനാമി, ഏവം പടിഭണാമി തേ.
സാധു ജാഗരതം സുത്തോ, സാധു സുത്തേസു ജാഗരോ;
സാധുമേതം വിജാനാസി, സാധു പടിഭണാസി മേതി.
ജാഗരജാതകം നവമം.
൪൧൫. കുമ്മാസപിണ്ഡിജാതകം (൭-൨-൧൦)
ന കിരത്ഥി അനോമദസ്സിസു, പാരിചരിയാ ബുദ്ധേസു അപ്പികാ [അപ്പകാ (ക.)];
സുക്ഖായ ¶ അലോണികായ ച, പസ്സഫലം കുമ്മാസപിണ്ഡിയാ.
ഹത്ഥിഗവസ്സാ ചിമേ ബഹൂ [ഹത്ഥിഗവാസ്സാ ച മേ ബഹൂ (സീ.), ഹത്ഥീ ഗവാസ്സാ ചിമേ ബഹൂ (സ്യാ.), ഹത്ഥീ ഗവാസ്സാ ച മേ ബഹൂ (പീ.)], ധനധഞ്ഞം പഥവീ ച കേവലാ;
നാരിയോ ചിമാ അച്ഛരൂപമാ, പസ്സഫലം കുമ്മാസപിണ്ഡിയാ.
അഭിക്ഖണം രാജകുഞ്ജര, ഗാഥാ ഭാസസി കോസലാധിപ;
പുച്ഛാമി തം രട്ഠവഡ്ഢന, ബാള്ഹം പീതിമനോ പഭാസസി.
ഇമസ്മിഞ്ഞേവ നഗരേ, കുലേ അഞ്ഞതരേ അഹും;
പരകമ്മകരോ ആസിം, ഭതകോ സീലസംവുതോ.
കമ്മായ ¶ നിക്ഖമന്തോഹം, ചതുരോ സമണേദ്ദസം;
ആചാരസീലസമ്പന്നേ, സീതിഭൂതേ അനാസവേ.
തേസു ചിത്തം പസാദേത്വാ, നിസീദേത്വാ [നിസാദേത്വാ (?)] പണ്ണസന്ഥതേ;
അദം ബുദ്ധാന കുമ്മാസം, പസന്നോ സേഹി പാണിഭി.
തസ്സ ¶ കമ്മസ്സ കുസലസ്സ, ഇദം മേ ഏദിസം ഫലം;
അനുഭോമി ഇദം രജ്ജം, ഫീതം ധരണിമുത്തമം.
ദദം ഭുഞ്ജ മാ ച പമാദോ [ദദ ഭുഞ്ജ ച മാ ച പമാദോ (സീ. പീ.)], ചക്കം വത്തയ കോസലാധിപ;
മാ ¶ രാജ അധമ്മികോ അഹു, ധമ്മം പാലയ കോസലാധിപ.
സോഹം തദേവ പുനപ്പുനം, വടുമം ആചരിസ്സാമി സോഭനേ;
അരിയാചരിതം സുകോസലേ, അരഹന്തോ മേ മനാപാവ പസ്സിതും.
ദേവീ വിയ അച്ഛരൂപമാ, മജ്ഝേ നാരിഗണസ്സ സോഭസി;
കിം കമ്മമകാസി ഭദ്ദകം, കേനാസി വണ്ണവതീ സുകോസലേ.
അമ്ബട്ഠകുലസ്സ ഖത്തിയ, ദാസ്യാഹം പരപേസിയാ അഹും;
സഞ്ഞതാ ച [സഞ്ഞതാ (സീ. പീ.)] ധമ്മജീവിനീ, സീലവതീ ച അപാപദസ്സനാ.
ഉദ്ധടഭത്തം അഹം തദാ, ചരമാനസ്സ അദാസി ഭിക്ഖുനോ;
വിത്താ സുമനാ സയം അഹം, തസ്സ കമ്മസ്സ ഫലം മമേദിസന്തി.
കുമ്മാസപിണ്ഡിജാതകം ദസമം.
൪൧൬. പരന്തപജാതകം (൭-൨-൧൧)
ആഗമിസ്സതി ¶ മേ പാപം, ആഗമിസ്സതി മേ ഭയം;
തദാ ഹി ചലിതാ സാഖാ, മനുസ്സേന മിഗേന വാ.
ഭീരുയാ നൂന മേ കാമോ, അവിദൂരേ വസന്തിയാ;
കരിസ്സതി കിസം പണ്ഡും, സാവ സാഖാ പരന്തപം.
സോചയിസ്സതി ¶ മം കന്താ, ഗാമേ വസമനിന്ദിതാ;
കരിസ്സതി കിസം പണ്ഡും, സാവ സാഖാ പരന്തപം.
തയാ മം അസിതാപങ്ഗി [ഹസിതാപങ്ഗി (സീ. സ്യാ. പീ.)], സിതാനി [മിഹിതാനി (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭണിതാനി ച;
കിസം പണ്ഡും കരിസ്സന്തി, സാവ സാഖാ പരന്തപം.
അഗമാ നൂന സോ സദ്ദോ, അസംസി നൂന സോ തവ;
അക്ഖാതം നൂന തം തേന, യോ തം സാഖമകമ്പയി.
ഇദം ¶ ഖോ തം സമാഗമ്മ, മമ ബാലസ്സ ചിന്തിതം;
തദാ ഹി ചലിതാ സാഖാ, മനുസ്സേന മിഗേന വാ.
തഥേവ ത്വം അവേദേസി, അവഞ്ചി [അവജ്ഝി (ക.)] പിതരം മമ;
ഹന്ത്വാ സാഖാഹി ഛാദേന്തോ, ആഗമിസ്സതി മേ [തേ (സ്യാ. ക.)] ഭയന്തി.
പരന്തപജാതകം ഏകാദസമം.
ഗന്ധാരവഗ്ഗോ ദുതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരഗാമ ¶ മഹാകപി ഭഗ്ഗവ ച, ദള്ഹധമ്മ സകുഞ്ജര കേസവരോ;
ഉരഗോ വിധുരോ പുന ജാഗരതം, അഥ കോസലാധിപ പരന്തപ ചാതി.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
അഥ സത്തനിപാതമ്ഹി, വഗ്ഗം മേ ഭണതോ സുണ;
കുക്കു ച പുന ഗന്ധാരോ, ദ്വേവ ഗുത്താ മഹേസിനാതി.
സത്തകനിപാതം നിട്ഠിതം.
൮. അട്ഠകനിപാതോ
൪൧൭. കച്ചാനിജാതകം (൧)
ഓദാതവത്ഥാ ¶ ¶ ¶ സുചി അല്ലകേസാ, കച്ചാനി കിം കുമ്ഭിമധിസ്സയിത്വാ [കുമ്ഭിമപസ്സയിത്വാ (പീ.)];
പിട്ഠാ തിലാ ധോവസി തണ്ഡുലാനി, തിലോദനോ ഹേഹിതി കിസ്സ ഹേതു.
ന ഖോ അയം ബ്രാഹ്മണ ഭോജനത്ഥാ [ഭോജനത്ഥം (സ്യാ.)], തിലോദനോ ഹേഹിതി സാധുപക്കോ;
ധമ്മോ മതോ തസ്സ പഹുത്തമജ്ജ [പഹൂനമജ്ജ (സ്യാ.), പഹൂതമജ്ജ (സീ.), ബഹൂതമജ്ജാ (പീ.)], അഹം കരിസ്സാമി സുസാനമജ്ഝേ.
അനുവിച്ച കച്ചാനി കരോഹി കിച്ചം, ധമ്മോ മതോ കോ നു തവേവ [തവേത (സീ. സ്യാ. പീ.)] സംസി;
സഹസ്സനേത്തോ അതുലാനുഭാവോ, ന മിയ്യതീ ധമ്മവരോ കദാചി.
ദള്ഹപ്പമാണം മമ ഏത്ഥ ബ്രഹ്മേ, ധമ്മോ മതോ നത്ഥി മമേത്ഥ കങ്ഖാ;
യേ യേവ ദാനി പാപാ ഭവന്തി, തേ ¶ തേവ ദാനി സുഖിതാ ഭവന്തി.
സുണിസാ ഹി മയ്ഹം വഞ്ഝാ അഹോസി, സാ മം വധിത്വാന വിജായി പുത്തം;
സാ ദാനി സബ്ബസ്സ കുലസ്സ ഇസ്സരാ, അഹം പനമ്ഹി [വസാമി (സ്യാ.)] അപവിദ്ധാ ഏകികാ.
ജീവാമി ¶ വോഹം ന മതോഹമസ്മി [നാഹം മതോസ്മി (സീ. പീ.)], തവേവ അത്ഥായ ഇധാഗതോസ്മി;
യാ തം വധിത്വാന വിജായി പുത്തം, സഹാവ പുത്തേന കരോമി ഭസ്മം.
ഏവഞ്ച [ഏതഞ്ച (സീ. പീ.)] തേ രുച്ചതി ദേവരാജ, മമേവ അത്ഥായ ഇധാഗതോസി;
അഹഞ്ച പുത്തോ സുണിസാ ച നത്താ, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസേമ.
ഏവഞ്ച തേ രുച്ചതി കാതിയാനി, ഹതാപി സന്താ ന ജഹാസി ധമ്മം;
തുവഞ്ച [ത്വഞ്ച (പീ. ക.)] പുത്തോ സുണിസാ ച നത്താ, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസേഥ.
സാ കാതിയാനീ സുണിസായ സദ്ധിം, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസിത്ഥ;
പുത്തോ ¶ ച നത്താ ച ഉപട്ഠഹിംസു, ദേവാനമിന്ദേന അധിഗ്ഗഹീതാതി.
കച്ചാനിജാതകം പഠമം.
൪൧൮. അട്ഠസദ്ദജാതകം (൨)
ഇദം ¶ പുരേ നിന്നമാഹു, ബഹുമച്ഛം മഹോദകം;
ആവാസോ ബകരാജസ്സ, പേത്തികം ഭവനം മമ;
ത്യജ്ജ ഭേകേന [ഭിങ്ഗേന (ക.)] യാപേമ, ഓകം ന വജഹാമസേ [ഓകന്തം ന ജഹാമസേ (ക.)].
കോ ദുതിയം അസീലിസ്സ, ബന്ധരസ്സക്ഖി ഭേച്ഛതി [ഭേജ്ജതി (സീ. സ്യാ. പീ.), ഭിന്ദതി (ക.)];
കോ മേ പുത്തേ കുലാവകം, മഞ്ച സോത്ഥിം കരിസ്സതി.
സബ്ബാ പരിക്ഖയാ ഫേഗ്ഗു, യാവ തസ്സാ ഗതീ അഹു;
ഖീണഭക്ഖോ മഹാരാജ, സാരേ ന രമതീ ഘുണോ.
സാ ¶ നൂനാഹം ഇതോ ഗന്ത്വാ, രഞ്ഞോ മുത്താ നിവേസനാ;
അത്താനം രമയിസ്സാമി, ദുമസാഖനികേതിനീ.
സോ നൂനാഹം ഇതോ ഗന്ത്വാ, രഞ്ഞോ മുത്തോ നിവേസനാ;
അഗ്ഗോദകാനി പിസ്സാമി, യൂഥസ്സ പുരതോ വജം.
തം മം കാമേഹി സമ്മത്തം, രത്തം കാമേസു മുച്ഛിതം;
ആനയീ ഭരതോ [വനതോ (ക.)] ലുദ്ദോ, ബാഹികോ ഭദ്ദമത്ഥു തേ.
അന്ധകാരതിമിസായം, തുങ്ഗേ ഉപരിപബ്ബതേ;
സാ ¶ മം സണ്ഹേന മുദുനാ, മാ പാദം ഖലി [ഖണി (സീ. സ്യാ. പീ.)] യസ്മനി.
അസംസയം ജാതിഖയന്തദസ്സീ, ന ഗബ്ഭസേയ്യം പുനരാവജിസ്സം;
അയമന്തിമാ പച്ഛിമാ ഗബ്ഭസേയ്യാ [അയം ഹി മേ അന്തിമാ ഗബ്ഭസേയ്യാ (സീ. പീ.)], ഖീണോ മേ സംസാരോ പുനബ്ഭവായാതി.
അട്ഠസദ്ദജാതകം ദുതിയം.
൪൧൯. സുലസാജാതകം (൩)
ഇദം സുവണ്ണകായൂരം, മുത്താ വേളുരിയാ ബഹൂ;
സബ്ബം ഹരസ്സു ഭദ്ദന്തേ, മഞ്ച ദാസീതി സാവയ.
ഓരോപയസ്സു കല്യാണി, മാ ബാള്ഹം [ബഹും (സീ. സ്യാ. പീ.)] പരിദേവസി;
ന ചാഹം അഭിജാനാമി, അഹന്ത്വാ ധനമാഭതം.
യതോ സരാമി അത്താനം, യതോ പത്താസ്മി വിഞ്ഞുതം;
ന ചാഹം അഭിജാനാമി, അഞ്ഞം പിയതരം തയാ.
ഏഹി തം ഉപഗൂഹിസ്സം [ഉപഗുയ്ഹിസ്സം (ക.)], കരിസ്സഞ്ച പദക്ഖിണം;
ന ഹി ദാനി പുന അത്ഥി, മമ തുയ്ഹഞ്ച സങ്ഗമോ.
ന ¶ ഹി സബ്ബേസു ഠാനേസു, പുരിസോ ഹോതി പണ്ഡിതോ;
ഇത്ഥീപി പണ്ഡിതാ ഹോതി, തത്ഥ തത്ഥ വിചക്ഖണാ.
ന ¶ ഹി സബ്ബേസു ഠാനേസു, പുരിസോ ഹോതി പണ്ഡിതോ;
ഇത്ഥീപി ¶ പണ്ഡിതാ ഹോതി, ലഹും അത്ഥം വിചിന്തികാ [ലഹുമത്ഥവിചിന്തികാ (സീ. പീ.)].
ലഹുഞ്ച വത ഖിപ്പഞ്ച, നികട്ഠേ സമചേതയി;
മിഗം പുണ്ണായതേനേവ [പുണ്ണായതനേവ (സ്യാ.)], സുലസാ സത്തുകം വധി.
യോധ ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ന ഖിപ്പമനുബുജ്ഝതി;
സോ ഹഞ്ഞതി മന്ദമതി, ചോരോവ ഗിരിഗബ്ഭരേ.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ഖിപ്പമേവ നിബോധതി;
മുച്ചതേ സത്തുസമ്ബാധാ, സുലസാ സത്തുകാമിവാതി.
സുലസാജാതകം തതിയം.
൪൨൦. സുമങ്ഗലജാതകം (൪)
ഭുസമ്ഹി [ഭുസമ്പി (ക.), ഭുസം ഹി (സീ. നിയ്യ)] കുദ്ധോതി അവേക്ഖിയാന, ന താവ ദണ്ഡം പണയേയ്യ ഇസ്സരോ;
അട്ഠാനസോ അപ്പതിരൂപമത്തനോ, പരസ്സ ദുക്ഖാനി ഭുസം ഉദീരയേ.
യതോ ച ജാനേയ്യ പസാദമത്തനോ, അത്ഥം നിയുഞ്ജേയ്യ പരസ്സ ദുക്കടം;
തദായമത്ഥോതി സയം അവേക്ഖിയ, അഥസ്സ ദണ്ഡം സദിസം നിവേസയേ.
ന ചാപി ഝാപേതി പരം ന അത്തനം, അമുച്ഛിതോ യോ നയതേ നയാനയം;
യോ ¶ ദണ്ഡധാരോ ഭവതീധ ഇസ്സരോ, സ വണ്ണഗുത്തോ സിരിയാ ന ധംസതി.
യേ ഖത്തിയാ സേ അനിസമ്മകാരിനോ, പണേന്തി ദണ്ഡം സഹസാ പമുച്ഛിതാ;
അവണ്ണസംയുതാ [യുത്താവ (ക.)] ജഹന്തി ജീവിതം, ഇതോ വിമുത്താപി ച യന്തി ദുഗ്ഗതിം.
ധമ്മേ ¶ ച യേ അരിയപ്പവേദിതേ രതാ, അനുത്തരാ തേ വചസാ മനസാ കമ്മുനാ ച;
തേ സന്തിസോരച്ചസമാധിസണ്ഠിതാ, വജന്തി ലോകം ദുഭയം തഥാവിധാ.
രാജാഹമസ്മി നരപമദാനമിസ്സരോ, സചേപി കുജ്ഝാമി ഠപേമി അത്തനം;
നിസേധയന്തോ ജനതം തഥാവിധം, പണേമി ദണ്ഡം അനുകമ്പ യോനിസോ.
സിരീ ച ലക്ഖീ ച തവേവ ഖത്തിയ, ജനാധിപ മാ വിജഹി കുദാചനം;
അക്കോധനോ നിച്ചപസന്നചിത്തോ, അനീഘോ തുവം വസ്സസതാനി പാലയ.
ഗുണേഹി ഏതേഹി ഉപേത ഖത്തിയ, ഠിതമരിയവത്തീ [വത്തി (സീ.), വുത്തി (ക.)] സുവചോ അകോധനോ;
സുഖീ ¶ അനുപ്പീള പസാസമേദിനിം [അനുപ്പീളം സഹസമേദനിം (ക.)], ഇതോ വിമുത്തോപി ച യാഹി സുഗ്ഗതിം.
ഏവം ¶ സുനീതേന [സുവിനീതേന (പീ.)] സുഭാസിതേന, ധമ്മേന ഞായേന ഉപായസോ നയം;
നിബ്ബാപയേ സങ്ഖുഭിതം മഹാജനം, മഹാവ മേഘോ സലിലേന മേദിനിന്തി [മേദനിന്തി (സ്യാ. ക.)].
സുമങ്ഗലജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൨൧. ഗങ്ഗമാലജാതകം (൫)
അങ്ഗാരജാതാ പഥവീ, കുക്കുളാനുഗതാ മഹീ;
അഥ ഗായസി വത്താനി [വത്ഥാനി (ക.)], ന തം തപതി ആതപോ.
ഉദ്ധം തപതി ആദിച്ചോ, അധോ തപതി വാലുകാ;
അഥ ഗായസി വത്താനി [വത്ഥാനി (ക.)], ന തം തപതി ആതപോ.
ന ¶ മം തപതി ആതപോ, ആതപാ [ആതപ്പാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തപയന്തി മം;
അത്ഥാ ഹി വിവിധാ രാജ, തേ തപന്തി ന ആതപോ.
അദ്ദസം കാമ തേ മൂലം, സങ്കപ്പാ കാമ ജായസി;
ന തം സങ്കപ്പയിസ്സാമി, ഏവം കാമ ന ഹേഹിസി.
അപ്പാപി കാമാ ന അലം, ബഹൂഹിപി ന തപ്പതി;
അഹഹാ ബാലലപനാ, പരിവജ്ജേഥ [പടിവിജ്ഝേഥ (പീ. സീ. അട്ഠ.)] ജഗ്ഗതോ.
അപ്പസ്സ ¶ കമ്മസ്സ ഫലം മമേദം, ഉദയോ അജ്ഝാഗമാ മഹത്തപത്തം;
സുലദ്ധലാഭോ വത മാണവസ്സ, യോ പബ്ബജീ കാമരാഗം പഹായ.
തപസാ പജഹന്തി പാപകമ്മം, തപസാ ന്ഹാപിതകുമ്ഭകാരഭാവം;
തപസാ അഭിഭുയ്യ ഗങ്ഗമാല, നാമേനാലപസജ്ജ ബ്രഹ്മദത്തം.
സന്ദിട്ഠികമേവ ‘‘അമ്മ’’ പസ്സഥ, ഖന്തീസോരച്ചസ്സ അയം [യോ (സ്യാ. പീ. ക.)] വിപാകോ;
യോ [സോ (സ്യാ. ക.)] സബ്ബജനസ്സ വന്ദിതോഹു, തം വന്ദാമ സരാജികാ സമച്ചാ.
മാ കിഞ്ചി അവചുത്ഥ ഗങ്ഗമാലം, മുനിനം മോനപഥേസു സിക്ഖമാനം;
ഏസോ ഹി അതരി അണ്ണവം, യം തരിത്വാ ചരന്തി വീതസോകാതി.
ഗങ്ഗമാലജാതകം പഞ്ചമം.
൪൨൨. ചേതിയജാതകം (൬)
ധമ്മോ ¶ ഹവേ ഹതോ ഹന്തി, നാഹതോ ഹന്തി കിഞ്ചനം [കഞ്ചിനം (പീ.)];
തസ്മാ ഹി ധമ്മം ന ഹനേ, മാ ത്വം [തം (സ്യാ. പീ.)] ധമ്മോ ഹതോ ഹനി.
അലികം ¶ ¶ ഭാസമാനസ്സ, അപക്കമന്തി ദേവതാ;
പൂതികഞ്ച മുഖം വാതി, സകട്ഠാനാ ച ധംസതി;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭൂമിയം തിട്ഠ ചേതിയ.
അകാലേ വസ്സതീ തസ്സ, കാലേ തസ്സ ന വസ്സതി;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭൂമിം പവിസ ചേതിയ.
ജിവ്ഹാ തസ്സ ദ്വിധാ ഹോതി, ഉരഗസ്സേവ ദിസമ്പതി;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭിയ്യോ പവിസ ചേതിയ.
ജിവ്ഹാ തസ്സ ന ഭവതി, മച്ഛസ്സേവ ദിസമ്പതി;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭിയ്യോ പവിസ ചേതിയ.
ഥിയോവ ¶ തസ്സ ജായന്തി [ഥിയോ തസ്സ പജായന്തി (ക.)], ന പുമാ ജായരേ കുലേ;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭിയ്യോ പവിസ ചേതിയ.
പുത്താ തസ്സ ന ഭവന്തി, പക്കമന്തി ദിസോദിസം;
യോ ജാനം പുച്ഛിതോ പഞ്ഹം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരേ.
സചേ ഹി സച്ചം ഭണസി, ഹോഹി രാജ യഥാ പുരേ;
മുസാ ചേ ഭാസസേ രാജ, ഭിയ്യോ പവിസ ചേതിയ.
സ ¶ രാജാ ഇസിനാ സത്തോ, അന്തലിക്ഖചരോ പുരേ;
പാവേക്ഖി പഥവിം ചേച്ചോ, ഹീനത്തോ പത്വ പരിയായം [അത്തപരിയായം (സീ. സ്യാ.), പത്തപരിയായം (ക. സീ. നിയ്യ)].
തസ്മാ ¶ ഹി ഛന്ദാഗമനം, നപ്പസംസന്തി പണ്ഡിതാ;
അദുട്ഠചിത്തോ ഭാസേയ്യ, ഗിരം സച്ചൂപസംഹിതന്തി.
ചേതിയജാതകം ഛട്ഠം.
൪൨൩. ഇന്ദ്രിയജാതകം (൭)
യോ ഇന്ദ്രിയാനം കാമേന, വസം നാരദ ഗച്ഛതി;
സോ പരിച്ചജ്ജുഭോ ലോകേ, ജീവന്തോവ വിസുസ്സതി [ജീവന്തോപിവിസുസ്സതി (സ്യാ.), ജീവന്തോ വാപി സുസ്സതി (ക.)].
സുഖസ്സാനന്തരം ദുക്ഖം, ദുക്ഖസ്സാനന്തരം സുഖം;
സോസി [സോപി (സ്യാ. പീ. ക.)] പത്തോ സുഖാ [സുഖ (സ്യാ.), സുഖം (ക.)] ദുക്ഖം, പാടികങ്ഖ വരം സുഖം.
കിച്ഛകാലേ ¶ കിച്ഛസഹോ, യോ കിച്ഛം നാതിവത്തതി;
സ കിച്ഛന്തം സുഖം ധീരോ, യോഗം സമധിഗച്ഛതി.
ന ഹേവ കാമാന കാമാ, നാനത്ഥാ നാത്ഥകാരണാ;
ന കതഞ്ച നിരങ്കത്വാ, ധമ്മാ ചവിതുമരഹസി.
ദക്ഖം ഗഹപതീ [ഗഹപതം (സീ. സ്യാ. പീ.), ഗഹവതം (?)] സാധു, സംവിഭജ്ജഞ്ച ഭോജനം;
അഹാസോ അത്ഥലാഭേസു, അത്ഥബ്യാപത്തി അബ്യഥോ.
ഏത്താവതേതം പണ്ഡിച്ചം, അപി സോ [അസിതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദവിലോ [ദേവലോ (സീ. പീ.)] ബ്രവി;
ന യിതോ കിഞ്ചി പാപിയോ, യോ ഇന്ദ്രിയാനം വസം വജേ.
അമിത്താനംവ ഹത്ഥത്ഥം, സിവി പപ്പോതി മാമിവ;
കമ്മം വിജ്ജഞ്ച ദക്ഖേയ്യം, വിവാഹം സീലമദ്ദവം;
ഏതേ ച യസേ ഹാപേത്വാ, നിബ്ബത്തോ സേഹി കമ്മേഹി.
സോഹം സഹസ്സജീനോവ അബന്ധു അപരായണോ;
അരിയധമ്മാ അപക്കന്തോ, യഥാ പേതോ തഥേവഹം.
സുഖകാമേ ¶ ദുക്ഖാപേത്വാ, ആപന്നോസ്മി പദം ഇമം;
സോ സുഖം നാധിഗച്ഛാമി, ഠിതോ [ചിതോ (പീ. സീ. അട്ഠ.)] ഭാണുമതാമിവാതി.
ഇന്ദ്രിയജാതകം സത്തമം.
൪൨൪. ആദിത്തജാതകം (൮)
ആദിത്തസ്മിം അഗാരസ്മിം, യം നീഹരതി ഭാജനം;
തം ¶ തസ്സ ഹോതി അത്ഥായ, നോ ച യം തത്ഥ ഡയ്ഹതി.
ഏവാമാദീപിതോ ¶ ലോകോ, ജരായ മരണേന ച;
നീഹരേഥേവ ദാനേന, ദിന്നം ഹോതി സുനീഹതം [സുനീഭതം (സീ. സ്യാ. പീ.), സുനിബ്ഭതം (ക.)].
യോ ധമ്മലദ്ധസ്സ ദദാതി ദാനം, ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതസ്സ ജന്തു;
അതിക്കമ്മ സോ വേതരണിം [വേത്തരണിം (ക.)] യമസ്സ, ദിബ്ബാനി ഠാനാനി ഉപേതി മച്ചോ.
ദാനഞ്ച യുദ്ധഞ്ച സമാനമാഹു, അപ്പാപി സന്താ ബഹുകേ ജിനന്തി;
അപ്പമ്പി ചേ സദ്ദഹാനോ ദദാതി, തേനേവ സോ ഹോതി സുഖീ പരത്ഥ.
വിചേയ്യ ദാനം സുഗതപ്പസത്ഥം, യേ ദക്ഖിണേയ്യാ ഇധ ജീവലോകേ;
ഏതേസു ദിന്നാനി മഹപ്ഫലാനി, ബീജാനി വുത്താനി യഥാ സുഖേത്തേ.
യോ പാണഭൂതാനി അഹേഠയം ചരം, പരൂപവാദാ ന കരോതി പാപം;
ഭീരും പസംസന്തി ന തത്ഥ സൂരം, ഭയാ ഹി സന്തോ ന കരോന്തി പാപം.
ഹീനേന ബ്രഹ്മചരിയേന, ഖത്തിയേ ഉപപജ്ജതി;
മജ്ഝിമേന ¶ ച ദേവത്തം, ഉത്തമേന വിസുജ്ഝതി.
അദ്ധാ ¶ ഹി ദാനം ബഹുധാ പസത്ഥം, ദാനാ ച ഖോ ധമ്മപദംവ സേയ്യോ;
പുബ്ബേവ ഹി പുബ്ബതരേവ സന്തോ [പുബ്ബേ ച ഹി പുബ്ബതരേ ച സന്തോ (സം. നി. ൧.൩൩)], നിബ്ബാനമേവജ്ഝഗമും സപഞ്ഞാതി.
ആദിത്തജാതകം അട്ഠമം.
൪൨൫. അട്ഠാനജാതകം (൯)
ഗങ്ഗാ കുമുദിനീ സന്താ, സങ്ഖവണ്ണാ ച കോകിലാ;
ജമ്ബു താലഫലം ദജ്ജാ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ കച്ഛപലോമാനം, പാവാരോ തിവിധോ സിയാ;
ഹേമന്തികം പാവുരണം [പാപുരണം (സീ. സ്യാ. പീ.)], അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ മകസപാദാനം [ദാഠാനം (സീ. പീ.)], അട്ടാലോ സുകതോ സിയാ;
ദള്ഹോ ച അവികമ്പീ ച [അപ്പകമ്പീ ച (സീ. പീ.)], അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ സസവിസാണാനം, നിസ്സേണീ സുകതാ സിയാ;
സഗ്ഗസ്സാരോഹണത്ഥായ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ നിസ്സേണിമാരുയ്ഹ, ചന്ദം ഖാദേയ്യു മൂസികാ;
രാഹുഞ്ച പരിപാതേയ്യും [പരിബാഹേയ്യും (സ്യാ.)], അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ സുരാഘടം പിത്വാ, മക്ഖികാ ഗണചാരിണീ;
അങ്ഗാരേ ¶ വാസം കപ്പേയ്യും, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ ¶ ബിമ്ബോട്ഠസമ്പന്നോ, ഗദ്രഭോ സുമുഖോ സിയാ;
കുസലോ നച്ചഗീതസ്സ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ കാകാ ഉലൂകാ ച, മന്തയേയ്യും രഹോഗതാ;
അഞ്ഞമഞ്ഞം പിഹയേയ്യും, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ മുളാല [പുലസ (സീ. പീ.), പുലാസ (സ്യാ.)] പത്താനം, ഛത്തം ഥിരതരം സിയാ;
വസ്സസ്സ പടിഘാതായ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ ¶ കുലകോ [കുലുങ്കോ (സീ. പീ.), കുലുകോ (സ്യാ.)] സകുണോ, പബ്ബതം ഗന്ധമാദനം;
തുണ്ഡേനാദായ ഗച്ഛേയ്യ, അഥ നൂന തദാ സിയാ.
യദാ സാമുദ്ദികം നാവം, സ-യന്തം സ-വടാകരം [സപടാകാരം (ക.)];
ചേടോ ആദായ ഗച്ഛേയ്യ, അഥ നൂന തദാ സിയാതി.
അട്ഠാനജാതകം നവമം.
൪൨൬. ദീപിജാതകം (൧൦)
ഖമനീയം യാപനീയം, കച്ചി മാതുല തേ സുഖം;
സുഖം തേ അമ്മാ അവച, സുഖകാമാവ [സുഖകാമാ ഹി (സീ. സ്യാ. പീ.)] തേ മയം.
നങ്ഗുട്ഠം മേ അവക്കമ്മ [അപക്കമ്മ (ക.)], ഹേഠയിത്വാന [പോഥയിത്വാന (ക.)] ഏളികേ [ഏളകി (സ്യാ.), ഏളികി (പീ.)];
സാജ്ജ മാതുലവാദേന, മുഞ്ചിതബ്ബാ നു മഞ്ഞസി.
പുരത്ഥാമുഖോ നിസിന്നോസി, അഹം തേ മുഖമാഗതാ;
പച്ഛതോ തുയ്ഹം നങ്ഗുട്ഠം, കഥം ഖ്വാഹം അവക്കമിം [അപക്കമിം (ക.)].
യാവതാ ¶ ചതുരോ ദീപാ, സസമുദ്ദാ സപബ്ബതാ;
താവതാ മയ്ഹം നങ്ഗുട്ഠം, കഥം ഖോ ത്വം വിവജ്ജയി.
പുബ്ബേവ മേതമക്ഖിംസു [മേതം അക്ഖംസു (സീ. പീ.)], മാതാ പിതാ ച ഭാതരോ;
ദീഘം ദുട്ഠസ്സ നങ്ഗുട്ഠം, സാമ്ഹി വേഹായസാഗതാ.
തഞ്ച ദിസ്വാന ആയന്തിം, അന്തലിക്ഖസ്മി ഏളികേ;
മിഗസങ്ഘോ പലായിത്ഥ, ഭക്ഖോ മേ നാസിതോ തയാ.
ഇച്ചേവം വിലപന്തിയാ, ഏളകിയാ രുഹഗ്ഘസോ;
ഗലകം അന്വാവമദ്ദി, നത്ഥി ദുട്ഠേ സുഭാസിതം.
നേവ ¶ ¶ ദുട്ഠേ നയോ അത്ഥി, ന ധമ്മോ ന സുഭാസിതം;
നിക്കമം ദുട്ഠേ യുഞ്ജേഥ, സോ ച സബ്ഭിം ന രഞ്ജതീതി.
ദീപിജാതകം ദസമം.
അട്ഠകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
പരിസുദ്ധാ മനാവിലാ വത്ഥധരാ, ബകരാജസ്സ കായുരം ദണ്ഡവരോ;
അഥ അങ്ഗാര ചേതിയ ദേവിലിനാ, അഥ ആദിത്ത ഗങ്ഗാ ദസേളകിനാതി.
൯. നവകനിപാതോ
൪൨൭. ഗിജ്ഝജാതകം (൧)
പരിസങ്കുപഥോ ¶ ¶ ¶ നാമ, ഗിജ്ഝപന്ഥോ സനന്തനോ;
തത്രാസി മാതാപിതരോ, ഗിജ്ഝോ പോസേസി ജിണ്ണകേ;
തേസം അജഗരമേദം, അച്ചഹാസി ബഹുത്തസോ [പഹുത്തതോ (ക. സീ.), പഹൂതസോ (സ്യാ. പീ.), ബഹുധസോ (ക.)].
പിതാ ച പുത്തം അവച, ജാനം ഉച്ചം പപാതിനം;
സുപത്തം ഥാമസമ്പന്നം [പക്ഖസമ്പന്നം (സീ. സ്യാ. പീ.)], തേജസ്സിം ദൂരഗാമിനം.
പരിപ്ലവന്തം പഥവിം, യദാ താത വിജാനഹി;
സാഗരേന പരിക്ഖിത്തം, ചക്കംവ പരിമണ്ഡലം;
തതോ താത നിവത്തസ്സു, മാസ്സു ഏത്തോ പരം ഗമി.
ഉദപത്തോസി [ഉദ്ധം പത്തോസി (ക. സീ.)] വേഗേന, ബലീ പക്ഖീ ദിജുത്തമോ;
ഓലോകയന്തോ വക്കങ്ഗോ, പബ്ബതാനി വനാനി ച.
അദ്ദസ്സ പഥവിം ഗിജ്ഝോ, യഥാസാസി [യഥാസ്സാസി (സ്യാ. അട്ഠ. പാഠന്തരം)] പിതുസ്സുതം;
സാഗരേന പരിക്ഖിത്തം, ചക്കംവ പരിമണ്ഡലം.
തഞ്ച സോ സമതിക്കമ്മ, പരമേവച്ചവത്തഥ [പരമേവ പവത്തഥ (സീ. സ്യാ.)];
തഞ്ച വാതസിഖാ തിക്ഖാ, അച്ചഹാസി ബലിം ദിജം.
നാസക്ഖാതിഗതോ പോസോ, പുനദേവ നിവത്തിതും;
ദിജോ ബ്യസനമാപാദി, വേരമ്ഭാനം [വേരമ്ബാനം (സീ. പീ.)] വസം ഗതോ.
തസ്സ ¶ പുത്താ ച ദാരാ ച, യേ ചഞ്ഞേ അനുജീവിനോ;
സബ്ബേ ബ്യസനമാപാദും, അനോവാദകരേ ദിജേ.
ഏവമ്പി ഇധ വുഡ്ഢാനം, യോ വാക്യം നാവബുജ്ഝതി;
അതിസീമചരോ ദിത്തോ, ഗിജ്ഝോവാതീതസാസനോ;
സ വേ ബ്യസനം പപ്പോതി, അകത്വാ വുഡ്ഢസാസനന്തി.
ഗിജ്ഝജാതകം പഠമം.
൪൨൮. കോസമ്ബിയജാതകം (൨)
പുഥുസദ്ദോ ¶ ¶ സമജനോ, ന ബാലോ കോചി മഞ്ഞഥ;
സങ്ഘസ്മിം ഭിജ്ജമാനസ്മിം, നാഞ്ഞം ഭിയ്യോ അമഞ്ഞരും.
പരിമുട്ഠാ പണ്ഡിതാഭാസാ, വാചാഗോചരഭാണിനോ;
യാവിച്ഛന്തി മുഖായാമം, യേന നീതാ ന തം വിദൂ.
അക്കോച്ഛി മം അവധി മം, അജിനി മം അഹാസി മേ;
യേ ച തം ഉപനയ്ഹന്തി, വേരം തേസം ന സമ്മതി.
അക്കോച്ഛി മം അവധി മം, അജിനി മം അഹാസി മേ;
യേ ച തം നുപനയ്ഹന്തി, വേരം തേസൂപസമ്മതി.
ന ഹി വേരേന വേരാനി, സമ്മന്തീധ കുദാചനം;
അവേരേന ച സമ്മന്തി, ഏസ ധമ്മോ സനന്തനോ.
പരേ ച ന വിജാനന്തി, മയമേത്ഥ യമാമസേ;
യേ ച തത്ഥ വിജാനന്തി, തതോ സമ്മന്തി മേധഗാ.
അട്ഠിച്ഛിന്നാ ¶ പാണഹരാ, ഗവസ്സ [ഗവാസ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ധനഹാരിനോ;
രട്ഠം വിലുമ്പമാനാനം, തേസമ്പി ഹോതി സങ്ഗതി;
കസ്മാ തുമ്ഹാക നോ സിയാ.
സചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിംചരം സാധുവിഹാരിധീരം;
അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനി, ചരേയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാ.
നോ ചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിംചരം സാധുവിഹാരിധീരം;
രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായ, ഏകോ ചരേ മാതങ്ഗരഞ്ഞേവ നാഗോ.
ഏകസ്സ ¶ ചരിതം സേയ്യോ, നത്ഥി ബാലേ സഹായതാ;
ഏകോ ചരേ ന പാപാനി കയിരാ, അപ്പോസ്സുക്കോ മാതങ്ഗരഞ്ഞേവ നാഗോതി.
കോസമ്ബിയജാതകം ദുതിയം.
൪൨൯. മഹാസുവജാതകം (൩)
ദുമോ യദാ ഹോതി ഫലൂപപന്നോ, ഭുഞ്ജന്തി നം വിഹങ്ഗമാ [വിഹഗാ (സീ. പീ.)] സമ്പതന്താ;
ഖീണന്തി ഞത്വാന ദുമം ഫലച്ചയേ [ഞത്വാ ദുമപ്ഫലച്ചയേന (ക.)], ദിസോദിസം ¶ യന്തി തതോ വിഹങ്ഗമാ.
ചര ചാരികം ലോഹിതതുണ്ഡ മാമരി, കിം ത്വം സുവ സുക്ഖദുമമ്ഹി ഝായസി;
തദിങ്ഘ മം ബ്രൂഹി വസന്തസന്നിഭ, കസ്മാ സുവ സുക്ഖദുമം ന രിഞ്ചസി.
യേ ¶ വേ സഖീനം സഖാരോ ഭവന്തി, പാണച്ചയേ [പാണം ചജേ (ക.), പാണച്ചയേ മരണകാലേ ച സുഖദുക്ഖേസു ച ന ജഹന്തീതി സമ്ബന്ധോ] ദുക്ഖസുഖേസു ഹംസ;
ഖീണം അഖീണന്തി ന തം ജഹന്തി, സന്തോ സതം ധമ്മമനുസ്സരന്താ.
സോഹം സതം അഞ്ഞതരോസ്മി ഹംസ, ഞാതീ ച മേ ഹോതി സഖാ ച രുക്ഖോ;
തം നുസ്സഹേ ജീവികത്ഥോ പഹാതും, ഖീണന്തി ഞത്വാന ന ഹേസ ധമ്മോ [ന സോസ (ക.), ന ഏസ (സ്യാ.)].
സാധു സക്ഖി കതം ഹോതി, മേത്തി സംസതി സന്ഥവോ [മിത്തം സങ്ഗതി സന്ധവോ (ക.)];
സചേതം ധമ്മം രോചേസി, പാസംസോസി വിജാനതം.
സോ തേ സുവ വരം ദമ്മി, പത്തയാന വിഹങ്ഗമ;
വരം വരസ്സു വക്കങ്ഗ, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരഞ്ച ¶ മേ ഹംസ ഭവം ദദേയ്യ, അയഞ്ച രുക്ഖോ പുനരായും ലഭേഥ;
സോ ¶ സാഖവാ ഫലിമാ സംവിരൂള്ഹോ, മധുത്ഥികോ തിട്ഠതു സോഭമാനോ.
തം പസ്സ സമ്മ ഫലിമം ഉളാരം, സഹാവ തേ ഹോതു ഉദുമ്ബരേന;
സോ സാഖവാ ഫലിമാ സംവിരൂള്ഹോ, മധുത്ഥികോ തിട്ഠതു സോഭമാനോ.
ഏവം സക്ക സുഖീ ഹോഹി, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
യഥാഹമജ്ജ സുഖിതോ, ദിസ്വാന സഫലം ദുമം.
സുവസ്സ ച വരം ദത്വാ, കത്വാന സഫലം ദുമം;
പക്കാമി സഹ ഭരിയായ, ദേവാനം നന്ദനം വനന്തി.
മഹാസുവജാതകം തതിയം.
൪൩൦. ചൂളസുവജാതകം (൪)
സന്തി രുക്ഖാ ഹരിപത്താ [ഹരിതപത്താ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ദുമാ നേകഫലാ ബഹൂ;
കസ്മാ നു സുക്ഖേ [സുക്ഖ (ക.)] കോളാപേ, സുവസ്സ നിരതോ മനോ.
ഫലസ്സ ഉപഭുഞ്ജിമ്ഹാ, നേകവസ്സഗണേ ബഹൂ;
അഫലമ്പി വിദിത്വാന, സാവ മേത്തി യഥാ പുരേ.
സുഖഞ്ച രുക്ഖം കോളാപം, ഓപത്തമഫലം ദുമം;
ഓഹായ സകുണാ യന്തി, കിം ദോസം പസ്സസേ ദിജ.
യേ ¶ ഫലത്ഥാ സമ്ഭജന്തി, അഫലോതി ജഹന്തി നം;
അത്തത്ഥപഞ്ഞാ ദുമ്മേധാ, തേ ഹോന്തി പക്ഖപാതിനോ.
സാധു സക്ഖി കതം ഹോതി, മേത്തി സംസതി സന്ഥവോ;
സചേതം ധമ്മം രോചേസി, പാസംസോസി വിജാനതം.
സോ ¶ തേ സുവ വരം ദമ്മി, പത്തയാന വിഹങ്ഗമ;
വരം വരസ്സു വക്കങ്ഗ, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
അപി ¶ നാമ നം പസ്സേയ്യം [അപി നാമ നം പുന പസ്സേ (സീ. സ്യാ.)], സപത്തം സഫലം ദുമം;
ദലിദ്ദോവ നിധി ലദ്ധാ, നന്ദേയ്യാഹം പുനപ്പുനം.
തതോ അമതമാദായ, അഭിസിഞ്ചി മഹീരുഹം;
തസ്സ സാഖാ വിരൂഹിംസു [വിരൂള്ഹസ്സ (ക.)], സീതച്ഛായാ മനോരമാ.
ഏവം സക്ക സുഖീ ഹോഹി, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
യഥാഹമജ്ജ സുഖിതോ, ദിസ്വാന സഫലം ദുമം.
സുവസ്സ ച വരം ദത്വാ, കത്വാന സഫലം ദുമം;
പക്കാമി സഹ ഭരിയായ, ദേവാനം നന്ദനം വനന്തി.
ചൂളസുവജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൩൧. ഹരിതചജാതകം (൫)
സുതം മേതം മഹാബ്രഹ്മേ, കാമേ ഭുഞ്ജതി ഹാരിതോ;
കച്ചേതം വചനം തുച്ഛം, കച്ചി സുദ്ധോ ഇരിയ്യസി.
ഏവമേതം മഹാരാജ, യഥാ തേ വചനം സുതം;
കുമ്മഗ്ഗം ¶ പടിപന്നോസ്മി, മോഹനേയ്യേസു മുച്ഛിതോ.
അദു [ആദു (സീ. പീ.)] പഞ്ഞാ കിമത്ഥിയാ, നിപുണാ സാധുചിന്തിനീ [ചിന്തനീ (സീ. പീ.)];
യായ ഉപ്പതിതം രാഗം, കിം മനോ ന വിനോദയേ.
ചത്താരോമേ മഹാരാജ, ലോകേ അതിബലാ ഭുസാ;
രാഗോ ദോസോ മദോ മോഹോ, യത്ഥ പഞ്ഞാ ന ഗാധതി.
അരഹാ സീലസമ്പന്നോ, സുദ്ധോ ചരതി ഹാരിതോ;
മേധാവീ പണ്ഡിതോ ചേവ, ഇതി നോ സമ്മതോ ഭവം.
മേധാവീനമ്പി ഹിംസന്തി, ഇസിം ധമ്മഗുണേ രതം;
വിതക്കാ പാപകാ രാജ, സുഭാ രാഗൂപസംഹിതാ.
ഉപ്പന്നായം ¶ സരീരജോ, രാഗോ വണ്ണവിദൂസനോ തവ;
തം പജഹ ഭദ്ദമത്ഥു തേ, ബഹുന്നാസി മേധാവിസമ്മതോ.
തേ അന്ധകാരകേ [കരണേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] കാമേ, ബഹുദുക്ഖേ മഹാവിസേ;
തേസം മൂലം ഗവേസിസ്സം, ഛേച്ഛം രാഗം സബന്ധനം.
ഇദം ¶ വത്വാന ഹാരിതോ, ഇസി സച്ചപരക്കമോ;
കാമരാഗം വിരാജേത്വാ, ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹൂതി.
ഹരിതചജാതകം [ഹാരിതജാതകം (സീ. പീ.)] പഞ്ചമം.
൪൩൨. പദകുസലമാണവജാതകം (൬)
ബഹുസ്സുതം ചിത്തകഥിം [ചിത്തകഥം (സ്യാ. ക.)], ഗങ്ഗാ വഹതി പാടലിം [പാടലം (സീ. പീ.)];
വുയ്ഹമാനക ¶ ഭദ്ദന്തേ, ഏകം മേ ദേഹി ഗാഥകം [ഗീതകം (ക. അട്ഠ.)].
യേന സിഞ്ചന്തി ദുക്ഖിതം, യേന സിഞ്ചന്തി ആതുരം;
തസ്സ മജ്ഝേ മരിസ്സാമി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
യത്ഥ ബീജാനി രൂഹന്തി, സത്താ യത്ഥ പതിട്ഠിതാ;
സാ മേ സീസം നിപീളേതി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
യേന ഭത്താനി പച്ചന്തി, സീതം യേന വിഹഞ്ഞതി;
സോ മം ഡഹതി [ദയ്ഹതി (ക.)] ഗത്താനി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
യേന ഭുത്തേന [ഭത്തേന (സ്യാ. ക.)] യാപേന്തി, പുഥൂ ബ്രാഹ്മണഖത്തിയാ;
സോ മം ഭുത്തോ ബ്യാപാദേതി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
ഗിമ്ഹാനം പച്ഛിമേ മാസേ, വാതമിച്ഛന്തി പണ്ഡിതാ;
സോ മം [സോ മേ (സീ. പീ.)] ഭഞ്ജതി ഗത്താനി, ജാതം സരണതോ ഭയം.
യം നിസ്സിതാ ജഗതിരുഹം, സ്വായം അഗ്ഗിം പമുഞ്ചതി;
ദിസാ ഭജഥ വക്കങ്ഗാ, ജാതം സരണതോ ഭയം.
യമാനയിം ¶ സോമനസ്സം, മാലിനിം ചന്ദനുസ്സദം;
സാ മം ഘരാ നിച്ഛുഭതി [നീഹരതി (സീ. സ്യാ.)], ജാതം സരണതോ ഭയം.
യേന ജാതേന നന്ദിസ്സം, യസ്സ ച ഭവമിച്ഛിസം;
സോ മം ഘരാ നിച്ഛുഭതി [നീഹരതി (സീ. സ്യാ.)], ജാതം സരണതോ ഭയം.
സുണന്തു മേ ജാനപദാ, നേഗമാ ച സമാഗതാ;
യതോദകം തദാദിത്തം, യതോ ഖേമം തതോ ഭയം.
രാജാ ¶ വിലുമ്പതേ രട്ഠം, ബ്രാഹ്മണോ ച പുരോഹിതോ;
അത്തഗുത്താ വിഹരഥ, ജാതം സരണതോ ഭയന്തി.
പദകുസലമാണവജാതകം ഛട്ഠം.
൪൩൩. ലോമസകസ്സപജാതകം (൭)
അസ്സ ¶ ഇന്ദസമോ രാജ, അച്ചന്തം അജരാമരോ;
സചേ ത്വം യഞ്ഞം യാജേയ്യ, ഇസിം ലോമസകസ്സപം.
സസമുദ്ദപരിയായം, മഹിം സാഗരകുണ്ഡലം;
ന ഇച്ഛേ സഹ നിന്ദായ, ഏവം സേയ്യ [സയ്ഹ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിജാനഹി.
ധിരത്ഥു തം യസലാഭം, ധനലാഭഞ്ച ബ്രാഹ്മണ;
യാ വുത്തി വിനിപാതേന, അധമ്മചരണേന വാ.
അപി ചേ പത്തമാദായ, അനഗാരോ പരിബ്ബജേ;
സായേവ ജീവികാ സേയ്യോ, യാ ചാധമ്മേന ഏസനാ.
അപി ചേ പത്തമാദായ, അനഗാരോ പരിബ്ബജേ;
അഞ്ഞം അഹിംസയം ലോകേ, അപി രജ്ജേന തം വരം.
ബലം ചന്ദോ ബലം സുരിയോ, ബലം സമണബ്രാഹ്മണാ;
ബലം വേലാ സമുദ്ദസ്സ, ബലാതിബലമിത്ഥിയോ.
യഥാ ഉഗ്ഗതപം സന്തം, ഇസിം ലോമസകസ്സപം;
പിതു അത്ഥാ ചന്ദവതീ, വാജപേയ്യം [വാചപേയ്യം (പീ. ക.)] അയാജയി.
തം ലോഭപകതം കമ്മം, കടുകം കാമഹേതുകം;
തസ്സ ¶ മൂലം ഗവേസിസ്സം, ഛേച്ഛം രാഗം സബന്ധനം.
ധിരത്ഥു ¶ കാമേ സുബഹൂപി ലോകേ, തപോവ സേയ്യോ കാമഗുണേഹി രാജ;
തപോ കരിസ്സാമി പഹായ കാമേ, തവേവ രട്ഠം ചന്ദവതീ ച ഹോതൂതി.
ലോമസകസ്സപജാതകം സത്തമം.
൪൩൪. ചക്കവാകജാതകം (൮)
കാസായവത്ഥേ സകുണേ വദാമി, ദുവേ ദുവേ നന്ദമനേ [നന്ദിമനേ (സീ. പീ.)] ചരന്തേ;
കം അണ്ഡജം അണ്ഡജാ മാനുസേസു, ജാതിം പസംസന്തി തദിങ്ഘ ബ്രൂഥ.
അമ്ഹേ മനുസ്സേസു മനുസ്സഹിംസ, അനുബ്ബതേ [അനുപുബ്ബകേ (ക.)] ചക്കവാകേ വദന്തി;
കല്യാണഭാവമ്ഹേ [ഭാവ’മ്ഹ (സീ. പീ.)] ദിജേസു സമ്മതാ, അഭിരൂപാ [അഭീതരൂപാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിചരാമ അണ്ണവേ. ( ) [(ന ഘാസഹേതൂപി കരോമ പാപം) (ക.)]
കിം അണ്ണവേ കാനി ഫലാനി ഭുഞ്ജേ, മംസം കുതോ ഖാദഥ ചക്കവാകാ;
കിം ഭോജനം ഭുഞ്ജഥ വോ അനോമാ [അഭിണ്ഹം (ക.)], ബലഞ്ച ¶ വണ്ണോ ച അനപ്പരൂപാ [അനപ്പരൂപോ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ന ¶ അണ്ണവേ സന്തി ഫലാനി ധങ്ക, മംസം കുതോ ഖാദിതും ചക്കവാകേ;
സേവാലഭക്ഖമ്ഹ [ഭക്ഖിമ്ഹ (ക.)] അപാണഭോജനാ [അവാകഭോജനാ (സീ. പീ.)], ന ഘാസഹേതൂപി കരോമ പാപം.
ന മേ ഇദം രുച്ചതി ചക്കവാക, അസ്മിം ഭവേ ഭോജനസന്നികാസോ;
അഹോസി പുബ്ബേ തതോ മേ അഞ്ഞഥാ, ഇച്ചേവ മേ വിമതി ഏത്ഥ ജാതാ.
അഹമ്പി ¶ മംസാനി ഫലാനി ഭുഞ്ജേ, അന്നാനി ച ലോണിയതേലിയാനി;
രസം മനുസ്സേസു ലഭാമി ഭോത്തും, സൂരോവ സങ്ഗാമമുഖം വിജേത്വാ;
ന ച മേ താദിസോ വണ്ണോ, ചക്കവാക യഥാ തവ.
അസുദ്ധഭക്ഖോസി ഖണാനുപാതീ, കിച്ഛേന തേ ലബ്ഭതി അന്നപാനം;
ന തുസ്സസീ രുക്ഖഫലേഹി ധങ്ക, മംസാനി വാ യാനി സുസാനമജ്ഝേ.
യോ സാഹസേന അധിഗമ്മ ഭോഗേ, പരിഭുഞ്ജതി ¶ ധങ്ക ഖണാനുപാതീ;
തതോ ഉപക്കോസതി നം സഭാവോ, ഉപക്കുട്ഠോ വണ്ണബലം ജഹാതി.
അപ്പമ്പി ചേ നിബ്ബുതിം ഭുഞ്ജതീ യദി, അസാഹസേന അപരൂപഘാതീ [അസാഹസേനാനുപഘാതിനോ (ക.)];
ബലഞ്ച വണ്ണോ ച തദസ്സ ഹോതി, ന ഹി സബ്ബോ ആഹാരമയേന വണ്ണോതി.
ചക്കവാകജാതകം അട്ഠമം.
൪൩൫. ഹലിദ്ദിരാഗജാതകം (൯)
സുതിതിക്ഖം അരഞ്ഞമ്ഹി, പന്തമ്ഹി സയനാസനേ;
യേ ച ഗാമേ തിതിക്ഖന്തി, തേ ഉളാരതരാ തയാ.
അരഞ്ഞാ ഗാമമാഗമ്മ, കിംസീലം കിംവതം അഹം;
പുരിസം താത സേവേയ്യം, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
യോ തേ [യോ തം (സ്യാ. ജാ. ൧.൪.൧൯൦ അരഞ്ഞജാതകേപി)] വിസ്സാസയേ താത, വിസ്സാസഞ്ച ഖമേയ്യ തേ;
സുസ്സൂസീ ച തിതിക്ഖീ ച, തം ഭജേഹി ഇതോ ഗതോ.
യസ്സ ¶ കായേന വാചായ, മനസാ നത്ഥി ദുക്കടം;
ഉരസീവ പതിട്ഠായ, തം ഭജേഹി ഇതോ ഗതോ.
യോ ച ധമ്മേന ചരതി, ചരന്തോപി ന മഞ്ഞതി;
വിസുദ്ധകാരിം സപ്പഞ്ഞം, തം ഭജേഹി ഇതോ ഗതോ.
ഹലിദ്ദിരാഗം ¶ കപിചിത്തം, പുരിസം രാഗവിരാഗിനം;
താദിസം താത മാ സേവി, നിമ്മനുസ്സമ്പി ചേ സിയാ.
ആസീവിസംവ കുപിതം, മീള്ഹലിത്തം മഹാപഥം;
ആരകാ പരിവജ്ജേഹി, യാനീവ വിസമം പഥം.
അനത്ഥാ ¶ താത വഡ്ഢന്തി, ബാലം അച്ചുപസേവതോ;
മാസ്സു ബാലേന സംഗച്ഛി, അമിത്തേനേവ സബ്ബദാ.
തം താഹം താത യാചാമി, കരസ്സു വചനം മമ;
മാസ്സു ബാലേന സംഗച്ഛി [സംഗഞ്ഛി (സീ. പീ.)], ദുക്ഖോ ബാലേഹി സങ്ഗമോതി.
ഹലിദ്ദിരാഗജാതകം നവമം.
൪൩൬. സമുഗ്ഗജാതകം (൧൦)
കുതോ നു ആഗച്ഛഥ ഭോ തയോ ജനാ, സ്വാഗതാ ഏഥ [സ്വാഗതം ഏത്ഥ (സീ. പീ.)] നിസീദഥാസനേ;
കച്ചിത്ഥ ഭോന്തോ കുസലം അനാമയം, ചിരസ്സമബ്ഭാഗമനം ഹി വോ ഇധ.
അഹമേവ ഏകോ ഇധ മജ്ജ പത്തോ, ന ചാപി മേ ദുതിയോ കോചി വിജ്ജതി;
കിമേവ സന്ധായ തേ ഭാസിതം ഇസേ, ‘‘കുതോ നു ആഗച്ഛഥ ഭോ തയോ ജനാ’’.
തുവഞ്ച ഏകോ ഭരിയാ ച തേ പിയാ, സമുഗ്ഗപക്ഖിത്തനികിണ്ണമന്തരേ ¶ ;
സാ രക്ഖിതാ കുച്ഛിഗതാവ [കുച്ഛിഗതാ ച (ക.)] തേ സദാ, വായുസ്സ [ഹരിസ്സ (ക.)] പുത്തേന സഹാ തഹിം രതാ.
സംവിഗ്ഗരൂപോ ¶ ഇസിനാ വിയാകതോ [പബ്യാകതോ (ക.), ബ്യാകതോ (സ്യാ. പീ.)], സോ ദാനവോ തത്ഥ സമുഗ്ഗമുഗ്ഗിലി;
അദ്ദക്ഖി ഭരിയം സുചി മാലധാരിനിം, വായുസ്സ പുത്തേന സഹാ തഹിം രതം.
സുദിട്ഠരൂപമുഗ്ഗതപാനുവത്തിനാ [സുദിട്ഠരൂപുഗ്ഗതപാനുവത്തിനാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഹീനാ നരാ യേ പമദാവസം ഗതാ;
യഥാ ഹവേ പാണരിവേത്ഥ രക്ഖിതാ, ദുട്ഠാ മയീ അഞ്ഞമഭിപ്പമോദയി.
ദിവാ ച രത്തോ ച മയാ ഉപട്ഠിതാ, തപസ്സിനാ ജോതിരിവാ വനേ വസം;
സാ ധമ്മമുക്കമ്മ അധമ്മമാചരി, അകിരിയരൂപോ പമദാഹി സന്ഥവോ.
സരീരമജ്ഝമ്ഹി ഠിതാതിമഞ്ഞഹം, മയ്ഹം അയന്തി അസതിം അസഞ്ഞതം;
സാ ധമ്മമുക്കമ്മ അധമ്മമാചരി, അകിരിയരൂപോ പമദാഹി സന്ഥവോ.
സുരക്ഖിതം ¶ മേതി കഥം നു വിസ്സസേ, അനേകചിത്താസു ന ഹത്ഥി [അനേകചിത്താ പുന ഹേത്ഥ (ക.)] രക്ഖണാ;
ഏതാ ഹി പാതാലപപാതസന്നിഭാ, ഏത്ഥപ്പമത്തോ ബ്യസനം നിഗച്ഛതി.
തസ്മാ ഹി തേ സുഖിനോ വീതസോകാ, യേ മാതുഗാമേഹി ചരന്തി നിസ്സടാ;
ഏതം സിവം ഉത്തമമാഭിപത്ഥയം, ന മാതുഗാമേഹി കരേയ്യ സന്ഥവന്തി.
സമുഗ്ഗജാതകം ദസമം.
൪൩൭. പൂതിമംസജാതകം (൧൧)
ന ¶ ഖോ മേ രുച്ചതി ആളി, പൂതിമംസസ്സ പേക്ഖനാ;
ഏതാദിസാ സഖാരസ്മാ, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
ഉമ്മത്തികാ ¶ അയം വേണീ, വണ്ണേതി പതിനോ സഖിം;
പജ്ഝായി [പജ്ഝാതി (സീ. പീ.), പജ്ഝായതി (സീ. നിയ്യ)] പടിഗച്ഛന്തിം, ആഗതം മേണ്ഡ [മേള (സീ. പീ.)] മാതരം.
ത്വം ഖോസി സമ്മ ഉമ്മത്തോ, ദുമ്മേധോ അവിചക്ഖണോ;
യോ ത്വം [സോ ത്വം (സ്യാ.)] മതാലയം കത്വാ, അകാലേന വിപേക്ഖസി.
ന അകാലേ വിപേക്ഖേയ്യ, കാലേ പേക്ഖേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പൂതിമംസോവ പജ്ഝായി [പജ്ഝാതി (സീ. പീ.), പജ്ഝായതി (സീ. നിയ്യ)], യോ അകാലേ വിപേക്ഖതി.
പിയം ഖോ ആളി മേ ഹോതു, പുണ്ണപത്തം ദദാഹി മേ;
പതി ¶ സഞ്ജീവിതോ മയ്ഹം, ഏയ്യാസി പിയപുച്ഛികാ [പുച്ഛിതാ (സ്യാ. ക.)].
പിയം ഖോ ആളി തേ ഹോതു, പുണ്ണപത്തം ദദാമി തേ;
മഹതാ പരിവാരേന [പരിഹാരേന (സ്യാ.)], ഏസ്സം [ഏസം (സീ. പീ.)] കയിരാഹി [കയിരാസി (പീ.)] ഭോജനം.
കീദിസോ തുയ്ഹം പരിവാരോ, യേസം കാഹാമി ഭോജനം;
കിംനാമകാ ച തേ സബ്ബേ, തം [തേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതാ.
മാലിയോ ചതുരക്ഖോ ച, പിങ്ഗിയോ അഥ ജമ്ബുകോ;
ഏദിസോ മയ്ഹം പരിവാരോ, തേസം കയിരാഹി [കയിരാസി (പീ.)] ഭോജനം.
നിക്ഖന്തായ അഗാരസ്മാ, ഭണ്ഡകമ്പി വിനസ്സതി;
ആരോഗ്യം ആളിനോ വജ്ജം [വച്ഛം (?)], ഇധേവ വസ മാഗമാതി.
പൂതിമംസജാതകം ഏകാദസമം.
൪൩൮. ദദ്ദരജാതകം (൧൨)
യോ തേ പുത്തകേ അഖാദി, ദിന്നഭത്തോ അദൂസകേ;
തസ്മിം ദാഠം നിപാതേഹി, മാ തേ മുച്ചിത്ഥ ജീവതോ.
ആകിണ്ണലുദ്ദോ ¶ പുരിസോ, ധാതിചേലംവ മക്ഖിതോ;
പദേസം തം ന പസ്സാമി, യത്ഥ ദാഠം നിപാതയേ.
അകതഞ്ഞുസ്സ പോസസ്സ, നിച്ചം വിവരദസ്സിനോ;
സബ്ബം ചേ പഥവിം ദജ്ജാ, നേവ നം അഭിരാധയേ.
കിന്നു സുബാഹു തരമാനരൂപോ, പച്ചാഗതോസി സഹ മാണവേന;
കിം ¶ കിച്ചമത്ഥം ഇധമത്ഥി തുയ്ഹം, അക്ഖാഹി മേ പുച്ഛിതോ ഏതമത്ഥം.
യോ തേ സഖാ ദദ്ദരോ സാധുരൂപോ, തസ്സ വധം പരിസങ്കാമി അജ്ജ;
പുരിസസ്സ കമ്മായതനാനി സുത്വാ, നാഹം സുഖിം ദദ്ദരം അജ്ജ മഞ്ഞേ.
കാനിസ്സ ¶ കമ്മായതനാനി അസ്സു, പുരിസസ്സ വുത്തിസമോധാനതായ;
കം വാ പടിഞ്ഞം പുരിസസ്സ സുത്വാ, പരിസങ്കസി ദദ്ദരം മാണവേന.
ചിണ്ണാ കലിങ്ഗാ ചരിതാ വണിജ്ജാ, വേത്താചരോ സങ്കുപഥോപി ചിണ്ണോ;
നടേഹി ചിണ്ണം സഹ വാകുരേഹി [വാകരേഹി (പീ. സീ. നിയ്യ), വാഗുരേഹി (?)], ദണ്ഡേന യുദ്ധമ്പി സമജ്ജമജ്ഝേ.
ബദ്ധാ കുലീകാ [കുലിങ്കാ (സീ. പീ.)] മിതമാള്ഹകേന, അക്ഖാ ജിതാ [അക്ഖാചിതാ (സീ. അട്ഠ.)] സംയമോ അബ്ഭതീതോ;
അബ്ബാഹിതം [അപ്പഹിതം (സീ. സ്യാ.), അബ്ബൂഹിതം (പീ. സീ. നിയ്യ)] പുബ്ബകം [പുപ്ഫകം (സീ. സ്യാ.)] അഡ്ഢരത്തം, ഹത്ഥാ ദഡ്ഢാ പിണ്ഡപടിഗ്ഗഹേന.
താനിസ്സ ¶ കമ്മായതനാനി അസ്സു, പുരിസസ്സ ¶ വുത്തിസമോധാനതായ;
യഥാ അയം ദിസ്സതി ലോമപിണ്ഡോ, ഗാവോ ഹതാ കിം പന ദദ്ദരസ്സാതി.
ദദ്ദരജാതകം ദ്വാദസമം.
നവകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരഗിജ്ഝ സമജ്ജന ഹംസവരോ, നിധിസവ്ഹയ ഹാരിത പാടലികോ;
അജരാമര ധങ്ക തിതിക്ഖ കുതോ, അഥ ദ്വാദസ പേക്ഖന ദദ്ദരിഭീതി.
൧൦. ദസകനിപാതോ
൪൩൯. ചതുദ്വാരജാതകം (൧)
ചതുദ്വാരമിദം ¶ ¶ ¶ നഗരം, ആയസം ദള്ഹപാകാരം;
ഓരുദ്ധപടിരുദ്ധോസ്മി, കിം പാപം പകതം മയാ.
സബ്ബേ അപിഹിതാ ദ്വാരാ, ഓരുദ്ധോസ്മി യഥാ ദിജോ;
കിമാധികരണം യക്ഖ, ചക്കാഭിനിഹതോ അഹം.
ലദ്ധാ സതസഹസ്സാനി, അതിരേകാനി വീസതി;
അനുകമ്പകാനം ഞാതീനം, വചനം സമ്മ നാകരി.
ലങ്ഘിം സമുദ്ദം പക്ഖന്ദി, സാഗരം അപ്പസിദ്ധികം;
ചതുബ്ഭി അട്ഠജ്ഝഗമാ, അട്ഠാഹിപി ച സോളസ.
സോളസാഹി ച ബാത്തിംസ, അത്രിച്ഛം ചക്കമാസദോ;
ഇച്ഛാഹതസ്സ പോസസ്സ, ചക്കം ഭമതി മത്ഥകേ.
ഉപരിവിസാലാ ദുപ്പൂരാ, ഇച്ഛാ വിസടഗാമിനീ [വിസടഗാമിനിം (പീ. ക.)];
യേ ച തം അനുഗിജ്ഝന്തി, തേ ഹോന്തി ചക്കധാരിനോ.
ബഹുഭണ്ഡം [ബഹും ഭണ്ഡം (സീ. പീ.)] അവഹായ, മഗ്ഗം അപ്പടിവേക്ഖിയ;
യേസഞ്ചേതം അസങ്ഖാതം, തേ ഹോന്തി ചക്കധാരിനോ.
കമ്മം സമേക്ഖേ വിപുലഞ്ച ഭോഗം, ഇച്ഛം ¶ ന സേവേയ്യ അനത്ഥസംഹിതം;
കരേയ്യ വാക്യം അനുകമ്പകാനം, തം താദിസം നാതിവത്തേയ്യ ചക്കം.
കീവചിരം നു മേ യക്ഖ, ചക്കം സിരസി ഠസ്സതി;
കതി വസ്സസഹസ്സാനി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
അതിസരോ പച്ചസരോ [അച്ചസരോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], മിത്തവിന്ദ സുണോഹി മേ;
ചക്കം തേ സിരസി [സിരസ്മി (സ്യാ.)] മാവിദ്ധം, ന തം ജീവം പമോക്ഖസീതി.
ചതുദ്വാരജാതകം പഠമം.
൪൪൦. കണ്ഹജാതകം (൨)
കണ്ഹോ ¶ ¶ വതായം പുരിസോ, കണ്ഹം ഭുഞ്ജതി ഭോജനം;
കണ്ഹേ ഭൂമിപദേസസ്മിം, ന മയ്ഹം മനസോ പിയോ.
ന കണ്ഹോ തചസാ ഹോതി, അന്തോസാരോ ഹി ബ്രാഹ്മണോ;
യസ്മിം പാപാനി കമ്മാനി, സ വേ കണ്ഹോ സുജമ്പതി.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
സുനിക്കോധം സുനിദ്ദോസം, നില്ലോഭം വുത്തിമത്തനോ;
നിസ്നേഹമഭികങ്ഖാമി, ഏതേ മേ ചതുരോ വരേ.
കിം നു കോധേ വാ [കോധേവ (സീ. പീ.)] ദോസേ വാ, ലോഭേ സ്നേഹേ ച ബ്രാഹ്മണ;
ആദീനവം ¶ ത്വം പസ്സസി [സമ്പസ്സസി (സീ. പീ.)], തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
അപ്പോ ഹുത്വാ ബഹു ഹോതി, വഡ്ഢതേ സോ അഖന്തിജോ;
ആസങ്ഗീ ബഹുപായാസോ, തസ്മാ കോധം ന രോചയേ.
ദുട്ഠസ്സ ഫരുസാ [പഠമാ (പീ. സീ. നിയ്യ)] വാചാ, പരാമാസോ അനന്തരാ;
തതോ പാണി തതോ ദണ്ഡോ, സത്ഥസ്സ പരമാ ഗതി [പരാമസതി (ക.)];
ദോസോ കോധസമുട്ഠാനോ, തസ്മാ ദോസം ന രോചയേ.
ആലോപസാഹസാകാരാ [സഹസാകാരാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], നികതീ വഞ്ചനാനി ച;
ദിസ്സന്തി ലോഭധമ്മേസു, തസ്മാ ലോഭം ന രോചയേ.
സ്നേഹസങ്ഗഥിതാ [സങ്ഗധിതാ (ക.), സങ്ഗന്തിതാ (സ്യാ.)] ഗന്ഥാ, സേന്തി മനോമയാ പുഥൂ;
തേ ഭുസം ഉപതാപേന്തി, തസ്മാ സ്നേഹം ന രോചയേ.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരഞ്ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
അരഞ്ഞേ മേ വിഹരതോ, നിച്ചം ഏകവിഹാരിനോ;
ആബാധാ മാ [ന (സ്യാ. പീ.)] ഉപ്പജ്ജേയ്യും, അന്തരായകരാ ഭുസാ.
ഏതസ്മിം ¶ തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം ബ്രാഹ്മണ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരഞ്ചേ ¶ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
ന മനോ വാ സരീരം വാ, മം-കതേ സക്ക കസ്സചി;
കദാചി ¶ ഉപഹഞ്ഞേഥ, ഏതം സക്ക വരം വരേതി.
കണ്ഹജാതകം ദുതിയം.
൪൪൧. ചതുപോസഥിയജാതകം (൩)
യോ കോപനേയ്യേ ന കരോതി കോപം, ന കുജ്ഝതി സപ്പുരിസോ കദാചി;
കുദ്ധോപി സോ നാവികരോതി കോപം, തം വേ നരം സമണമാഹു [സമണം ആഹു (സീ.)] ലോകേ.
ഊനൂദരോ യോ സഹതേ ജിഘച്ഛം, ദന്തോ തപസ്സീ മിതപാനഭോജനോ;
ആഹാരഹേതു ന കരോതി പാപം, തം വേ നരം സമണമാഹു ലോകേ.
ഖിഡ്ഡം രതിം വിപ്പജഹിത്വാന സബ്ബം, ന ചാലികം ഭാസസി കിഞ്ചി ലോകേ;
വിഭൂസട്ഠാനാ വിരതോ മേഥുനസ്മാ, തം വേ നരം സമണമാഹു ലോകേ.
പരിഗ്ഗഹം ലോഭധമ്മഞ്ച സബ്ബം, യോ വേ പരിഞ്ഞായ പരിച്ചജേതി;
ദന്തം ഠിതത്തം അമമം നിരാസം, തം വേ നരം സമണമാഹു ലോകേ.
പുച്ഛാമ ¶ കത്താരമനോമപഞ്ഞം [മനോമപഞ്ഞ (സ്യാ. ക.)], കഥാസു നോ വിഗ്ഗഹോ അത്ഥി ജാതോ;
ഛിന്ദജ്ജ കങ്ഖം വിചികിച്ഛിതാനി, തദജ്ജ [തയാജ്ജ (സീ.)] കങ്ഖം വിതരേമു സബ്ബേ.
യേ ¶ പണ്ഡിതാ അത്ഥദസാ ഭവന്തി, ഭാസന്തി തേ യോനിസോ തത്ഥ കാലേ;
കഥം നു കഥാനം അഭാസിതാനം, അത്ഥം നയേയ്യും കുസലാ ജനിന്ദാ.
കഥം ഹവേ ഭാസതി നാഗരാജാ, ഗരുളോ പന വേനതേയ്യോ കിമാഹ;
ഗന്ധബ്ബരാജാ പന കിം വദേസി, കഥം പന കുരൂനം രാജസേട്ഠോ.
ഖന്തിം ഹവേ ഭാസതി നാഗരാജാ, അപ്പാഹാരം ഗരുളോ വേനതേയ്യോ;
ഗന്ധബ്ബരാജാ രതിവിപ്പഹാനം, അകിഞ്ചനം കുരൂനം രാജസേട്ഠോ.
സബ്ബാനി ഏതാനി സുഭാസിതാനി, ന ഹേത്ഥ ദുബ്ഭാസിതമത്ഥി കിഞ്ചി;
യസ്മിഞ്ച ഏതാനി പതിട്ഠിതാനി, അരാവ ¶ നാഭ്യാ സുസമോഹിതാനി;
ചതുബ്ഭി ധമ്മേഹി സമങ്ഗിഭൂതം, തം വേ നരം സമണമാഹു ലോകേ.
തുവഞ്ഹി [തുവം നു (സീ. പീ.)] സേട്ഠോ ത്വമനുത്തരോസി, ത്വം ധമ്മഗൂ ധമ്മവിദൂ സുമേധോ;
പഞ്ഞായ പഞ്ഹം സമധിഗ്ഗഹേത്വാ, അച്ഛേച്ഛി ധീരോ വിചികിച്ഛിതാനി;
അച്ഛേച്ഛി കങ്ഖം വിചികിച്ഛിതാനി, ചുന്ദോ യഥാ നാഗദന്തം ഖരേന.
നീലുപ്പലാഭം വിമലം അനഗ്ഘം, വത്ഥം ഇദം ധൂമസമാനവണ്ണം;
പഞ്ഹസ്സ ¶ വേയ്യാകരണേന തുട്ഠോ, ദദാമി തേ ധമ്മപൂജായ ധീര.
സുവണ്ണമാലം ¶ ¶ സതപത്തഫുല്ലിതം, സകേസരം രത്നസഹസ്സമണ്ഡിതം;
പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണേന തുട്ഠോ, ദദാമി തേ ധമ്മപൂജായ ധീര.
മണിം അനഗ്ഘം രുചിരം പഭസ്സരം, കണ്ഠാവസത്തം [വസിതം (ക.)] മണിഭൂസിതം മേ;
പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണേന തുട്ഠോ, ദദാമി തേ ധമ്മപൂജായ ധീര.
ഗവം സഹസ്സം ഉസഭഞ്ച നാഗം, ആജഞ്ഞയുത്തേ ച രഥേ ദസ ഇമേ;
പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണേന തുട്ഠോ, ദദാമി തേ ഗാമവരാനി സോളസ.
സാരിപുത്തോ തദാ നാഗോ, സുപണ്ണോ പന കോലിതോ;
ഗന്ധബ്ബരാജാ അനുരുദ്ധോ, രാജാ ആനന്ദ പണ്ഡിതോ;
വിധുരോ ബോധിസത്തോ ച, ഏവം ധാരേഥ ജാതകന്തി.
ചതുപോസഥിയജാതകം തതിയം.
൪൪൨. സങ്ഖജാതകം (൪)
ബഹുസ്സുതോ സുതധമ്മോസി സങ്ഖ, ദിട്ഠാ തയാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച;
അഥക്ഖണേ ദസ്സയസേ വിലാപം, അഞ്ഞോ നു കോ തേ പടിമന്തകോ മയാ.
സുബ്ഭൂ [സുബ്ഭാ (സ്യാ.), സുമ്ഭാ, സുഭ്മാ (ക.)] സുഭാ സുപ്പടിമുക്കകമ്ബു, പഗ്ഗയ്ഹ സോവണ്ണമയായ പാതിയാ;
‘‘ഭുഞ്ജസ്സു ഭത്തം’’ ഇതി മം വദേതി, സദ്ധാവിത്താ [സദ്ധാചിത്താ (സീ. പീ. ക.)], തമഹം നോതി ബ്രൂമി.
ഏതാദിസം ¶ ¶ ബ്രാഹ്മണ ദിസ്വാന [ദിസ്വ (സീ. പീ.)] യക്ഖം, പുച്ഛേയ്യ പോസോ സുഖമാസിസാനോ [സുഖമാസസാനോ (സ്യാ.), സുഖമാസിസമാനോ (ക.)];
ഉട്ഠേഹി നം പഞ്ജലികാഭിപുച്ഛ, ദേവീ നുസി ത്വം ഉദ മാനുസീ നു.
യം ത്വം സുഖേനാഭിസമേക്ഖസേ മം, ഭുഞ്ജസ്സു ഭത്തം ഇതി മം വദേസി;
പുച്ഛാമി തം നാരി മഹാനുഭാവേ, ദേവീ നുസി ത്വം ഉദ മാനുസീ നു.
ദേവീ അഹം സങ്ഖ മഹാനുഭാവാ, ഇധാഗതാ സാഗരവാരിമജ്ഝേ;
അനുകമ്പികാ നോ ച പദുട്ഠചിത്താ, തവേവ അത്ഥായ ഇധാഗതാസ്മി.
ഇധന്നപാനം സയനാസനഞ്ച, യാനാനി നാനാവിവിധാനി സങ്ഖ;
സബ്ബസ്സ ത്യാഹം പടിപാദയാമി, യം കിഞ്ചി തുയ്ഹം മനസാഭിപത്ഥിതം.
യം കിഞ്ചി യിട്ഠഞ്ച ഹുതഞ്ച [യിട്ഠംവ ഹുതംവ (സീ. പീ.)] മയ്ഹം, സബ്ബസ്സ നോ ഇസ്സരാ ത്വം സുഗത്തേ;
സുസോണി സുബ്ഭമു [സുബ്ഭു (സീ.), സുബ്ഭാ (സ്യാ.)] സുവിലഗ്ഗമജ്ഝേ [സുവിലാകമജ്ഝേ (സ്യാ. പീ. സീ. അട്ഠ.), സുവിലാതമജ്ഝേ (ക.)], കിസ്സ മേ കമ്മസ്സ അയം വിപാകോ.
ഘമ്മേ ¶ പഥേ ബ്രാഹ്മണ ഏകഭിക്ഖും, ഉഗ്ഘട്ടപാദം തസിതം കിലന്തം;
പടിപാദയീ സങ്ഖ ഉപാഹനാനി [ഉപാഹനാഹി (സീ. പീ.)], സാ ദക്ഖിണാ കാമദുഹാ തവജ്ജ.
സാ ¶ ഹോതു നാവാ ഫലകൂപപന്നാ, അനവസ്സുതാ ഏരകവാതയുത്താ;
അഞ്ഞസ്സ യാനസ്സ ന ഹേത്ഥ [ന ഹത്ഥി (പീ.)] ഭൂമി, അജ്ജേവ മം മോളിനിം പാപയസ്സു.
സാ ¶ തത്ഥ വിത്താ സുമനാ പതീതാ, നാവം സുചിത്തം അഭിനിമ്മിനിത്വാ;
ആദായ സങ്ഖം പുരിസേന സദ്ധിം, ഉപാനയീ നഗരം സാധുരമ്മന്തി.
സങ്ഖജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൪൩. ചൂളബോധിജാതകം (൫)
യോ തേ ഇമം വിസാലക്ഖിം, പിയം സമ്ഹിതഭാസിനിം [സമ്മില്ലഭാസിനിം (സീ. പീ.), സമ്മില്ലഹാസിനിം (സ്യാ.)];
ആദായ ബലാ ഗച്ഛേയ്യ, കിം നു കയിരാസി ബ്രാഹ്മണ.
ഉപ്പജ്ജേ [ഉപ്പജ്ജ (സീ. പീ.)] മേ ന മുച്ചേയ്യ, ന മേ മുച്ചേയ്യ ജീവതോ;
രജംവ ¶ വിപുലാ വുട്ഠി, ഖിപ്പമേവ നിവാരയേ [നിവാരയിം (ക.)].
യം നു പുബ്ബേ വികത്ഥിത്ഥോ [വികത്ഥിതോ (ക. സീ. സ്യാ. ക.)], ബലമ്ഹിവ അപസ്സിതോ;
സ്വജ്ജ തുണ്ഹികതോ [തുണ്ഹികതോ (സീ.), തുണ്ഹിക്ഖകോ (പീ.)] ദാനി, സങ്ഘാടിം സിബ്ബമച്ഛസി.
ഉപ്പജ്ജി മേ ന മുച്ചിത്ഥ, ന മേ മുച്ചിത്ഥ ജീവതോ;
രജംവ വിപുലാ വുട്ഠി, ഖിപ്പമേവ നിവാരയിം.
കിം തേ ഉപ്പജ്ജി നോ മുച്ചി, കിം തേ ന മുച്ചി ജീവതോ;
രജംവ വിപുലാ വുട്ഠി, കതമം ത്വം നിവാരയി.
യമ്ഹി ജാതേ ന പസ്സതി, അജാതേ സാധു പസ്സതി;
സോ മേ ഉപ്പജ്ജി നോ മുച്ചി, കോധോ ദുമ്മേധഗോചരോ.
യേന ജാതേന നന്ദന്തി, അമിത്താ ദുക്ഖമേസിനോ;
സോ മേ ഉപ്പജ്ജി നോ മുച്ചി, കോധോ ദുമ്മേധഗോചരോ.
യസ്മിഞ്ച ¶ ജായമാനമ്ഹി, സദത്ഥം നാവബുജ്ഝതി;
സോ മേ ഉപ്പജ്ജി നോ മുച്ചി, കോധോ ദുമ്മേധഗോചരോ.
യേനാഭിഭൂതോ കുസലം ജഹാതി, പരക്കരേ വിപുലഞ്ചാപി അത്ഥം;
സ ഭീമസേനോ ബലവാ പമദ്ദീ, കോധോ മഹാരാജ ന മേ അമുച്ചഥ.
കട്ഠസ്മിം മത്ഥമാനസ്മിം [മന്ഥമാനസ്മിം (പീ.), മദ്ദമാനസ്മിം (ക.)], പാവകോ നാമ ജായതി;
തമേവ കട്ഠം ഡഹതി, യസ്മാ സോ ജായതേ ഗിനി.
ഏവം മന്ദസ്സ പോസസ്സ, ബാലസ്സ അവിജാനതോ;
സാരമ്ഭാ ¶ [സാരബ്ഭാ (ക.)] ജായതേ കോധോ, സോപി തേനേവ ഡയ്ഹതി.
അഗ്ഗീവ തിണകട്ഠസ്മിം, കോധോ യസ്സ പവഡ്ഢതി;
നിഹീയതി തസ്സ യസോ, കാളപക്ഖേവ ചന്ദിമാ.
അനേധോ ¶ [അനിന്ധോ (സീ. ക.), അനിന്ദോ (സ്യാ.)] ധൂമകേതൂവ, കോധോ യസ്സൂപസമ്മതി;
ആപൂരതി തസ്സ യസോ, സുക്കപക്ഖേവ ചന്ദിമാതി.
ചൂളബോധിജാതകം പഞ്ചമം.
൪൪൪. കണ്ഹദീപായനജാതകം (൬)
സത്താഹമേവാഹം പസന്നചിത്തോ, പുഞ്ഞത്ഥികോ ആചരിം [അചരിം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ബ്രഹ്മചരിയം;
അഥാപരം യം ചരിതം മമേദം [മമ യിദം (സ്യാ.), മമായിദം (പീ.)], വസ്സാനി പഞ്ഞാസ സമാധികാനി;
അകാമകോ വാപി [വാഹി (പീ. ക.)] അഹം ചരാമി, ഏതേന ¶ സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു;
ഹതം വിസം ജീവതു യഞ്ഞദത്തോ.
യസ്മാ ¶ ദാനം നാഭിനന്ദിം കദാചി, ദിസ്വാനഹം അതിഥിം വാസകാലേ;
ന ചാപി മേ അപ്പിയതം അവേദും, ബഹുസ്സുതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച.
അകാമകോ വാപി അഹം ദദാമി, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു;
ഹതം വിസം ജീവതു യഞ്ഞദത്തോ.
ആസീവിസോ താത പഹൂതതേജോ, യോ തം അദംസീ [അഡംസീ (സ്യാ.)] സചരാ [ബിലരാ (സീ.), പിളാരാ (സ്യാ.), പതരാ (പീ.)] ഉദിച്ച;
തസ്മിഞ്ച മേ അപ്പിയതായ അജ്ജ, പിതരി ച തേ നത്ഥി കോചി വിസേസോ;
ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു, ഹതം വിസം ജീവതു യഞ്ഞദത്തോ.
സന്താ ദന്തായേവ [ദന്താ സന്താ യേ ച (സ്യാ. ക.)] പരിബ്ബജന്തി, അഞ്ഞത്ര കണ്ഹാ നത്ഥാകാമരൂപാ [അനകാമരൂപാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ദീപായന കിസ്സ ജിഗുച്ഛമാനോ, അകാമകോ ചരസി ബ്രഹ്മചരിയം.
സദ്ധായ നിക്ഖമ്മ പുനം നിവത്തോ, സോ ഏളമൂഗോവ ബാലോ [ഏളമൂഗോ ചപലോ (സ്യാ. ക.)] വതായം;
ഏതസ്സ വാദസ്സ ജിഗുച്ഛമാനോ, അകാമകോ ചരാമി ബ്രഹ്മചരിയം;
വിഞ്ഞുപ്പസത്ഥഞ്ച സതഞ്ച ഠാനം [വിഞ്ഞൂപസത്ഥം വസിതം ച ഠാനം (ക.)], ഏവമ്പഹം പുഞ്ഞകരോ ഭവാമി.
സമണേ ¶ തുവം ബ്രാഹ്മണേ അദ്ധികേ ച, സന്തപ്പയാസി ¶ അന്നപാനേന ഭിക്ഖം;
ഓപാനഭൂതംവ ഘരം തവ യിദം, അന്നേന പാനേന ഉപേതരൂപം;
അഥ കിസ്സ വാദസ്സ ജിഗുച്ഛമാനോ, അകാമകോ ദാനമിമം ദദാസി.
പിതരോ ച മേ ആസും പിതാമഹാ ച, സദ്ധാ അഹും ദാനപതീ വദഞ്ഞൂ;
തം കുല്ലവത്തം അനുവത്തമാനോ, മാഹം കുലേ അന്തിമഗന്ധനോ [ഗന്ധിനോ (സ്യാ. പീ. ക.), ഗന്ധിനീ (സീ.)] അഹും;
ഏതസ്സ വാദസ്സ ജിഗുച്ഛമാനോ, അകാമകോ ദാനമിമം ദദാമി.
ദഹരിം കുമാരിം അസമത്ഥപഞ്ഞം, യം താനയിം ഞാതികുലാ സുഗത്തേ;
ന ചാപി മേ അപ്പിയതം അവേദി, അഞ്ഞത്ര കാമാ പരിചാരയന്താ [പരിചാരയന്തീ (സീ. പീ.)];
അഥ കേന വണ്ണേന മയാ തേ ഭോതി, സംവാസധമ്മോ അഹു ഏവരൂപോ.
ആരാ ¶ ദൂരേ നയിധ കദാചി അത്ഥി, പരമ്പരാ നാമ കുലേ ഇമസ്മിം;
തം കുല്ലവത്തം അനുവത്തമാനാ, മാഹം ¶ കുലേ അന്തിമഗന്ധിനീ അഹും;
ഏതസ്സ വാദസ്സ ജിഗുച്ഛമാനാ, അകാമികാ പദ്ധചരാമ്ഹി [പട്ഠചരാമ്ഹി (സ്യാ. ക.)] തുയ്ഹം.
മണ്ഡബ്യ ¶ ഭാസിം യമഭാസനേയ്യം [ഭാസിസ്സം അഭാസനേയ്യം (സീ. സ്യാ. പീ.), ഭാസിസ്സ’മഭാസനേയ്യം (?)], തം ഖമ്യതം പുത്തകഹേതു മജ്ജ;
പുത്തപേമാ ന ഇധ പരത്ഥി കിഞ്ചി, സോ നോ അയം ജീവതി യഞ്ഞദത്തോതി.
കണ്ഹദീപായനജാതകം [മണ്ഡബ്യജാതകം (സ്യാ. ക.)] ഛട്ഠം.
൪൪൫. നിഗ്രോധജാതകം (൭)
ന വാഹമേതം [ന ചാഹമേതം (സീ.)] ജാനാമി, കോ വായം കസ്സ വാതി വാ [ചാതി വാ (സീ.)];
യഥാ സാഖോ ചരി [വദീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഏവം, നിഗ്രോധ കിന്തി മഞ്ഞസി.
തതോ ഗലവിനീതേന, പുരിസാ നീഹരിംസു മം;
ദത്വാ മുഖപഹാരാനി, സാഖസ്സ വചനംകരാ.
ഏതാദിസം ദുമ്മതിനാ, അകതഞ്ഞുന ദുബ്ഭിനാ;
കതം അനരിയം സാഖേന, സഖിനാ തേ ജനാധിപ.
ന വാഹമേതം ജാനാമി, നപി മേ കോചി സംസതി;
യം മേ ത്വം സമ്മ അക്ഖാസി, സാഖേന കാരണം [കഡ്ഢനം (സീ. സ്യാ.)] കതം.
സഖീനം ¶ സാജീവകരോ, മമ സാഖസ്സ ചൂഭയം;
ത്വം നോസിസ്സരിയം ദാതാ, മനുസ്സേസു മഹന്തതം;
തയാമാ ലബ്ഭിതാ ഇദ്ധീ, ഏത്ഥ മേ നത്ഥി സംസയോ.
യഥാപി ബീജമഗ്ഗിമ്ഹി, ഡയ്ഹതി ന വിരൂഹതി;
ഏവം കതം അസപ്പുരിസേ, നസ്സതി ന വിരൂഹതി.
കതഞ്ഞുമ്ഹി ച പോസമ്ഹി, സീലവന്തേ അരിയവുത്തിനേ;
സുഖേത്തേ വിയ ബീജാനി, കതം തമ്ഹി ന നസ്സതി.
ഇമം ജമ്മം നേകതികം, അസപ്പുരിസചിന്തകം;
ഹനന്തു സാഖം സത്തീഹി, നാസ്സ ഇച്ഛാമി ജീവിതം.
ഖമതസ്സ ¶ മഹാരാജ, പാണാ ന പടിആനയാ [ദുപ്പടിആനയാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഖമ ദേവ അസപ്പുരിസസ്സ, നാസ്സ ഇച്ഛാമഹം വധം.
നിഗ്രോധമേവ സേവേയ്യ, ന സാഖമുപസംവസേ;
നിഗ്രോധസ്മിം മതം സേയ്യോ, യഞ്ചേ സാഖസ്മി ജീവിതന്തി.
നിഗ്രോധജാതകം സത്തമം.
൪൪൬. തക്കലജാതകം (൮)
ന ¶ തക്കലാ സന്തി ന ആലുവാനി [ആലുപാനി (സീ. സ്യാ. പീ.)], ന ബിളാലിയോ ന കളമ്ബാനി താത;
ഏകോ അരഞ്ഞമ്ഹി സുസാനമജ്ഝേ, കിമത്ഥികോ താത ഖണാസി കാസും.
പിതാമഹോ ¶ താത സുദുബ്ബലോ തേ, അനേകബ്യാധീഹി ദുഖേന ഫുട്ഠോ;
തമജ്ജഹം നിഖണിസ്സാമി സോബ്ഭേ, ന ഹിസ്സ തം ജീവിതം രോചയാമി.
സങ്കപ്പമേതം പടിലദ്ധ പാപകം, അച്ചാഹിതം കമ്മ കരോസി ലുദ്ദം;
മയാപി താത പടിലച്ഛസേ തുവം, ഏതാദിസം കമ്മ ജരൂപനീതോ;
തം കുല്ലവത്തം അനുവത്തമാനോ, അഹമ്പി തം നിഖണിസ്സാമി സോബ്ഭേ.
ഫരുസാഹി വാചാഹി പകുബ്ബമാനോ, ആസജ്ജ മം ത്വം വദസേ കുമാര;
പുത്തോ മമം ഓരസകോ സമാനോ, അഹിതാനുകമ്പീ മമ ത്വംസി പുത്ത.
ന ¶ താഹം [ത്യാഹം (സ്യാ.)] താത അഹിതാനുകമ്പീ, ഹിതാനുകമ്പീ തേ അഹമ്പി [അഹഞ്ഹി (സ്യാ.)] താത;
പാപഞ്ച തം കമ്മ പകുബ്ബമാനം, അരഹാമി നോ വാരയിതും തതോ.
യോ മാതരം വാ പിതരം സവിട്ഠ [മാതരം പിതരം വാ വസിട്ഠ (സീ. പീ.)], അദൂസകേ ഹിംസതി പാപധമ്മോ;
കായസ്സ ¶ ഭേദാ അഭിസമ്പരായം, അസംസയം സോ നിരയം ഉപേതി [പരേതി (സീ. പീ.)].
യോ മാതരം വാ പിതരം സവിട്ഠ, അന്നേന പാനേന ഉപട്ഠഹാതി;
കായസ്സ ഭേദാ അഭിസമ്പരായം, അസംസയം സോ സുഗതിം ഉപേതി.
ന മേ ത്വം പുത്ത അഹിതാനുകമ്പീ, ഹിതാനുകമ്പീ മേ [മമ (?)] ത്വംസി പുത്ത;
അഹഞ്ച തം മാതരാ വുച്ചമാനോ, ഏതാദിസം കമ്മ കരോമി ലുദ്ദം.
യാ തേ സാ ഭരിയാ അനരിയരൂപാ, മാതാ മമേസാ സകിയാ ജനേത്തി;
നിദ്ധാപയേ [നിദ്ധാമസേ (പീ.)] തഞ്ച സകാ അഗാരാ, അഞ്ഞമ്പി തേ സാ ദുഖമാവഹേയ്യ.
യാ തേ സാ ഭരിയാ അനരിയരൂപാ, മാതാ മമേസാ സകിയാ ജനേത്തി;
ദന്താ കരേണൂവ വസൂപനീതാ, സാ പാപധമ്മാ പുനരാവജാതൂതി.
തക്കലജാതകം അട്ഠമം.
൪൪൭. മഹാധമ്മപാലജാതകം (൯)
കിം ¶ ¶ തേ വതം കിം പന ബ്രഹ്മചരിയം, കിസ്സ സുചിണ്ണസ്സ അയം വിപാകോ;
അക്ഖാഹി മേ ബ്രാഹ്മണ ഏതമത്ഥം, കസ്മാ നു തുമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ [മീയരേ (സീ. പീ.)].
ധമ്മം ചരാമ ന മുസാ ഭണാമ, പാപാനി കമ്മാനി പരിവജ്ജയാമ [വിവജ്ജയാമ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
അനരിയം പരിവജ്ജേമു സബ്ബം, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
സുണോമ ¶ ധമ്മം അസതം സതഞ്ച, ന ചാപി ധമ്മം അസതം രോചയാമ;
ഹിത്വാ അസന്തേ ന ജഹാമ സന്തേ, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
പുബ്ബേവ ദാനാ സുമനാ ഭവാമ, ദദമ്പി വേ അത്തമനാ ഭവാമ;
ദത്വാപി വേ നാനുതപ്പാമ പച്ഛാ, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
സമണേ മയം ബ്രാഹ്മണേ അദ്ധികേ ച, വനിബ്ബകേ യാചനകേ ദലിദ്ദേ;
അന്നേന പാനേന അഭിതപ്പയാമ, തസ്മാ ¶ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
മയഞ്ച ഭരിയം നാതിക്കമാമ, അമ്ഹേ ച ഭരിയാ നാതിക്കമന്തി;
അഞ്ഞത്ര താഹി ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമ, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
പാണാതിപാതാ ¶ വിരമാമ സബ്ബേ, ലോകേ അദിന്നം പരിവജ്ജയാമ;
അമജ്ജപാ നോപി മുസാ ഭണാമ, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
ഏതാസു വേ ജായരേ സുത്തമാസു, മേധാവിനോ ഹോന്തി പഹൂതപഞ്ഞാ;
ബഹുസ്സുതാ വേദഗുനോ [വേദഗുണാ (സ്യാ. ക.)] ച ഹോന്തി, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
മാതാ പിതാ ച [മാതാ ച പിതാ (ക.), മാതാപിതരാ (സ്യാ.)] ഭഗിനീ ഭാതരോ ച, പുത്താ ച ദാരാ ച മയഞ്ച സബ്ബേ;
ധമ്മം ചരാമ പരലോകഹേതു, തസ്മാ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
ദാസാ ച ദാസ്യോ [ദാസ്സോ (സീ. പീ.), ദാസീ (സ്യാ.)] അനുജീവിനോ ച, പരിചാരകാ കമ്മകരാ ച സബ്ബേ;
ധമ്മം ചരന്തി പരലോകഹേതു, തസ്മാ ¶ ഹി അമ്ഹം ദഹരാ ന മിയ്യരേ.
ധമ്മോ ഹവേ രക്ഖതി ധമ്മചാരിം, ധമ്മോ സുചിണ്ണോ സുഖമാവഹാതി;
ഏസാനിസംസോ ധമ്മേ സുചിണ്ണേ, ന ദുഗ്ഗതിം ഗച്ഛതി ധമ്മചാരീ.
ധമ്മോ ഹവേ രക്ഖതി ധമ്മചാരിം, ഛത്തം മഹന്തം വിയ വസ്സകാലേ;
ധമ്മേന ഗുത്തോ മമ ധമ്മപാലോ, അഞ്ഞസ്സ അട്ഠീനി സുഖീ കുമാരോതി.
മഹാധമ്മപാലജാതകം നവമം.
൪൪൮. കുക്കുടജാതകം (൧൦)
നാസ്മസേ ¶ കതപാപമ്ഹി, നാസ്മസേ അലികവാദിനേ;
നാസ്മസേ അത്തത്ഥപഞ്ഞമ്ഹി, അതിസന്തേപി നാസ്മസേ.
ഭവന്തി ഹേകേ പുരിസാ, ഗോപിപാസികജാതികാ [ഗോപിപാസകജാതികാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഘസന്തി മഞ്ഞേ മിത്താനി, വാചായ ന ച കമ്മുനാ.
സുക്ഖഞ്ജലിപഗ്ഗഹിതാ, വാചായ പലിഗുണ്ഠിതാ;
മനുസ്സഫേഗ്ഗൂ നാസീദേ, യസ്മിം നത്ഥി കതഞ്ഞുതാ.
ന ¶ ഹി അഞ്ഞഞ്ഞചിത്താനം, ഇത്ഥീനം പുരിസാന വാ;
നാനാവികത്വാ [നാനാവ കത്വാ (സീ. പീ.)] സംസഗ്ഗം, താദിസമ്പി ച നാസ്മസേ [താദിസമ്പി ന വിസ്സസേ (സ്യാ.)].
അനരിയകമ്മമോക്കന്തം ¶ , അഥേതം [അത്ഥേതം (സീ. സ്യാ. പീ.)] സബ്ബഘാതിനം;
നിസിതംവ പടിച്ഛന്നം, താദിസമ്പി ച നാസ്മസേ.
മിത്തരൂപേനിധേകച്ചേ, സാഖല്യേന അചേതസാ;
വിവിധേഹി ഉപായന്തി, താദിസമ്പി ച നാസ്മസേ.
ആമിസം വാ ധനം വാപി, യത്ഥ പസ്സതി താദിസോ;
ദുബ്ഭിം കരോതി ദുമ്മേധോ, തഞ്ച ഹന്ത്വാന [ഝാത്വാന (സീ. പീ.), ഹിത്വാന (സ്യാ.)] ഗച്ഛതി.
മിത്തരൂപേന ബഹവോ, ഛന്നാ സേവന്തി സത്തവോ;
ജഹേ കാപുരിസേ ഹേതേ, കുക്കുടോ വിയ സേനകം.
യോ ച [യോധ (ജാ. ൧.൮.൨൫ സുലസാജാതകേ)] ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ന ഖിപ്പമനുബുജ്ഝതി;
അമിത്തവസമന്വേതി, പച്ഛാ ച അനുതപ്പതി.
യോ ച ഉപ്പതിതം അത്ഥം, ഖിപ്പമേവ നിബോധതി;
മുച്ചതേ സത്തുസമ്ബാധാ, കുക്കുടോ വിയ സേനകാ;
തം താദിസം കൂടമിവോഡ്ഡിതം വനേ, അധമ്മികം നിച്ചവിധംസകാരിനം;
ആരാ വിവജ്ജേയ്യ നരോ വിചക്ഖണോ, സേനം യഥാ കുക്കുടോ വംസകാനനേതി.
കുക്കുടജാതകം ദസമം.
൪൪൯. മട്ഠകുണ്ഡലീജാതകം (൧൧)
അലങ്കതോ ¶ ¶ മട്ഠകുണ്ഡലീ [മട്ടകുണ്ഡലീ (സീ. പീ.)], മാലധാരീ [മാലഭാരീ (സീ. പീ.)] ഹരിചന്ദനുസ്സദോ;
ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ കന്ദസി, വനമജ്ഝേ കിം ദുക്ഖിതോ തുവം.
സോവണ്ണമയോ പഭസ്സരോ, ഉപ്പന്നോ രഥപഞ്ജരോ മമ;
തസ്സ ചക്കയുഗം ന വിന്ദാമി, തേന ദുക്ഖേന ജഹാമി ജീവിതം.
സോവണ്ണമയം മണീമയം, ലോഹമയം അഥ രൂപിയാമയം;
[ആചിക്ഖ മേ ഭദ്ദമാണവ (വി. വ. ൧൨൦൯)] പാവദ രഥം കരിസ്സാമി [കാരയാമി (സീ. പീ.)] തേ [ആചിക്ഖ മേ ഭദ്ദമാണവ (വി. വ. ൧൨൦൯)], ചക്കയുഗം പടിപാദയാമി തം.
സോ [അഥ (സ്യാ.)] മാണവോ തസ്സ പാവദി, ചന്ദിമസൂരിയാ [ചന്ദിമസൂരിയാ (സ്യാ.)] ഉഭയേത്ഥ ഭാതരോ [ദിസ്സരേ (വി. വ. ൧൨൧൦)];
സോവണ്ണമയോ രഥോ മമ, തേന ചക്കയുഗേന സോഭതി.
ബാലോ ഖോ ത്വംസി മാണവ, യോ ത്വം പത്ഥയസേ അപത്ഥിയം;
മഞ്ഞാമി തുവം മരിസ്സസി, ന ¶ ഹി ത്വം ലച്ഛസി ചന്ദസൂരിയേ.
ഗമനാഗമനമ്പി ¶ ദിസ്സതി, വണ്ണധാതു ഉഭയേത്ഥ വീഥിയോ;
പേതോ പന നേവ ദിസ്സതി, കോ നു ഖോ [കോ നിധ (വി. വ. ൧൨൧൨)] കന്ദതം ബാല്യതരോ.
സച്ചം ¶ ഖോ വദേസി മാണവ, അഹമേവ കന്ദതം ബാല്യതരോ;
ചന്ദം വിയ ദാരകോ രുദം, പേതം കാലകതാഭിപത്ഥയേ.
ആദിത്തം വത മം സന്തം, ഘതസിത്തംവ പാവകം;
വാരിനാ വിയ ഓസിഞ്ചം, സബ്ബം നിബ്ബാപയേ ദരം.
അബ്ബഹീ [അബ്ബുഹി (സ്യാ.), അബ്ഭുള്ഹം (ക.)] വത മേ സല്ലം, യമാസി ഹദയസ്സിതം [സോകം ഹദയനിസ്സിതം (വി. വ. ൧൨൧൫)];
യോ മേ സോകപരേതസ്സ, പുത്തസോകം അപാനുദി.
സോഹം അബ്ബൂള്ഹസല്ലോസ്മി, വീതസോകോ അനാവിലോ;
ന സോചാമി ന രോദാമി, തവ സുത്വാന മാണവാതി.
മട്ഠകുണ്ഡലീജാതകം ഏകാദസമം.
൪൫൦. ബിലാരകോസിയജാതകം (൧൨)
അപചന്താപി ദിച്ഛന്തി, സന്തോ ലദ്ധാന ഭോജനം;
കിമേവ ത്വം പചമാനോ, യം ന ദജ്ജാ ന തം സമം.
മച്ഛേരാ ¶ ച പമാദാ ച, ഏവം ദാനം ന ദിയ്യതി;
പുഞ്ഞം ആകങ്ഖമാനേന, ദേയ്യം ഹോതി വിജാനതാ.
യസ്സേവ ഭീതോ ന ദദാതി മച്ഛരീ, തദേവാദദതോ ഭയം;
ജിഘച്ഛാ ച പിപാസാ ച, യസ്സ ഭായതി മച്ഛരീ;
തമേവ ബാലം ഫുസതി, അസ്മിം ലോകേ പരമ്ഹി ച.
തസ്മാ വിനേയ്യ മച്ഛേരം, ദജ്ജാ ദാനം മലാഭിഭൂ;
പുഞ്ഞാനി പരലോകസ്മിം, പതിട്ഠാ ഹോന്തി പാണിനം.
ദുദ്ദദം ദദമാനാനം, ദുക്കരം കമ്മ കുബ്ബതം;
അസന്തോ നാനുകുബ്ബന്തി, സതം ധമ്മോ ദുരന്നയോ.
തസ്മാ സതഞ്ച അസതം [അസതഞ്ച (സീ. സ്യാ. പീ.)], നാനാ ഹോതി ഇതോ ഗതി;
അസന്തോ നിരയം യന്തി, സന്തോ സഗ്ഗപരായനാ.
അപ്പസ്മേകേ ¶ [അപ്പമ്പേകേ (സ്യാ.)] പവേച്ഛന്തി, ബഹുനേകേ ന ദിച്ഛരേ;
അപ്പസ്മാ ദക്ഖിണാ ദിന്നാ, സഹസ്സേന സമം മിതാ.
ധമ്മം ചരേ യോപി സമുഞ്ഛകം ചരേ, ദാരഞ്ച പോസം ദദമപ്പകസ്മിം [ദദം അപ്പകസ്മിപി (പീ.)];
സതം സഹസ്സാനം സഹസ്സയാഗിനം, കലമ്പി ¶ നാഗ്ഘന്തി തഥാവിധസ്സ തേ.
കേനേസ ¶ യഞ്ഞോ വിപുലോ മഹഗ്ഘതോ [മഹഗ്ഗതോ (സം. നി. ൧.൩൨)], സമേന ദിന്നസ്സ ന അഗ്ഘമേതി;
കഥം സതം സഹസ്സാനം [കഥം സഹസ്സാനം (സീ. സ്യാ. പീ.)] സഹസ്സയാഗിനം, കലമ്പി നാഗ്ഘന്തി തഥാവിധസ്സ തേ.
ദദന്തി ഹേകേ വിസമേ നിവിട്ഠാ, ഛേത്വാ [ഝത്വാ (സീ. പീ.), ഘത്വാ (സ്യാ.)] വധിത്വാ അഥ സോചയിത്വാ;
സാ ദക്ഖിണാ അസ്സുമുഖാ സദണ്ഡാ, സമേന ദിന്നസ്സ ന അഗ്ഘമേതി;
ഏവം സതം സഹസ്സാനം [ഏവം സഹസ്സാനം (സീ. സ്യാ. പീ.)] സഹസ്സയാഗിനം, കലമ്പി നാഗ്ഘന്തി തഥാവിധസ്സ തേതി.
ബിലാരകോസിയജാതകം ദ്വാദസമം.
൪൫൧. ചക്കവാകജാതകം (൧൩)
വണ്ണവാ അഭിരൂപോസി, ഘനോ സഞ്ജാതരോഹിതോ;
ചക്കവാക സുരൂപോസി, വിപ്പസന്നമുഖിന്ദ്രിയോ.
പാഠീനം പാവുസം മച്ഛം, ബലജം [വാലജം (സീ. പീ.), ബലജ്ജം (സ്യാ.)] മുഞ്ജരോഹിതം;
ഗങ്ഗായ തീരേ നിസിന്നോ [ഗങ്ഗാതീരേ നിസിന്നോസി (സ്യാ. ക.)], ഏവം ഭുഞ്ജസി ഭോജനം.
ന വാഹമേതം [സബ്ബത്ഥപി സമാനം] ഭുഞ്ജാമി, ജങ്ഗലാനോദകാനി വാ;
അഞ്ഞത്ര സേവാലപണകാ, ഏതം [അഞ്ഞം (സ്യാ.)] മേ സമ്മ ഭോജനം.
ന ¶ വാഹമേതം സദ്ദഹാമി, ചക്കവാകസ്സ ഭോജനം;
അഹമ്പി സമ്മ ഭുഞ്ജാമി, ഗാമേ ലോണിയതേലിയം.
മനുസ്സേസു കതം ഭത്തം, സുചിം മംസൂപസേചനം;
ന ¶ ച മേ താദിസോ വണ്ണോ, ചക്കവാക യഥാ തുവം.
സമ്പസ്സം അത്തനി വേരം, ഹിംസയം [ഹിംസായ (സ്യാ. പീ. ക.)] മാനുസിം പജം;
ഉത്രസ്തോ ഘസസീ ഭീതോ, തേന വണ്ണോ തവേദിസോ.
സബ്ബലോകവിരുദ്ധോസി, ധങ്ക പാപേന കമ്മുനാ;
ലദ്ധോ പിണ്ഡോ ന പീണേതി, തേന വണ്ണോ തവേദിസോ.
അഹമ്പി [അഹഞ്ച (?)] സമ്മ ഭുഞ്ജാമി, അഹിംസം സബ്ബപാണിനം;
അപ്പോസ്സുക്കോ നിരാസങ്കീ, അസോകോ അകുതോഭയോ.
സോ കരസ്സു ആനുഭാവം, വീതിവത്തസ്സു സീലിയം;
അഹിംസായ ചര ലോകേ, പിയോ ഹോഹിസി മംമിവ.
യോ ന ഹന്തി ന ഘാതേതി, ന ജിനാതി ന ജാപയേ;
മേത്തംസോ സബ്ബഭൂതേസു, വേരം തസ്സ ന കേനചീതി.
ചക്കവാകജാതകം തേരസമം.
൪൫൨. ഭൂരിപഞ്ഞജാതകം (൧൪)
സച്ചം ¶ കിര ത്വം അപി [ത്വമ്പി (സീ.), തുവമ്പി (സ്യാ.), ത്വം അസി (ക.)] ഭൂരിപഞ്ഞ, യാ താദിസീ സീരി ധിതീ മതീ ച;
ന തായതേഭാവവസൂപനിതം, യോ യവകം ഭുഞ്ജസി അപ്പസൂപം.
സുഖം ദുക്ഖേന പരിപാചയന്തോ, കാലാ കാലം വിചിനം ഛന്ദഛന്നോ;
അത്ഥസ്സ ¶ ദ്വാരാനി അവാപുരന്തോ, തേനാഹം തുസ്സാമി യവോദനേന.
കാലഞ്ച ¶ ഞത്വാ അഭിജീഹനായ, മന്തേഹി അത്ഥം പരിപാചയിത്വാ;
വിജമ്ഭിസ്സം സീഹവിജമ്ഭിതാനി, തായിദ്ധിയാ ദക്ഖസി മം പുനാപി.
സുഖീപി ഹേകേ [സുഖീ ഹി ഏകേ (സീ.), സുഖീതി ഹേകേ (?)] ന കരോന്തി പാപം, അവണ്ണസംസഗ്ഗഭയാ പുനേകേ;
പഹൂ സമാനോ വിപുലത്ഥചിന്തീ, കിംകാരണാ മേ ന കരോസി ദുക്ഖം.
ന പണ്ഡിതാ അത്തസുഖസ്സ ഹേതു, പാപാനി കമ്മാനി സമാചരന്തി;
ദുക്ഖേന ഫുട്ഠാ ഖലിതാപി സന്താ, ഛന്ദാ ച ദോസാ ന ജഹന്തി ധമ്മം.
യേന കേനചി വണ്ണേന, മുദുനാ ദാരുണേന വാ;
ഉദ്ധരേ ദീനമത്താനം, പച്ഛാ ധമ്മം സമാചരേ.
യസ്സ രുക്ഖസ്സ ഛായായ, നിസീദേയ്യ സയേയ്യ വാ;
ന തസ്സ സാഖം ഭഞ്ജേയ്യ, മിത്തദുബ്ഭോ ഹി പാപകോ.
യസ്സാപി [യസ്സ ഹി (സീ. ക.)] ധമ്മം പുരിസോ [മനുജോ (സീ.)] വിജഞ്ഞാ, യേ ചസ്സ കങ്ഖം വിനയന്തി സന്തോ;
തം ¶ ഹിസ്സ ദീപഞ്ച പരായനഞ്ച, ന തേന മേത്തിം ജരയേഥ പഞ്ഞോ.
അലസോ ഗിഹീ കാമഭോഗീ ന സാധു, അസഞ്ഞതോ പബ്ബജിതോ ന സാധു;
രാജാ ന സാധു അനിസമ്മകാരീ, യോ പണ്ഡിതോ കോധനോ തം ന സാധു.
നിസമ്മ ഖത്തിയോ കയിരാ, നാനിസമ്മ ദിസമ്പതി;
നിസമ്മകാരിനോ രാജ, യസോ കിത്തി ച വഡ്ഢതീതി.
ഭൂരിപഞ്ഞജാതകം ചുദ്ദസമം.
൪൫൩. മഹാമങ്ഗലജാതകം (൧൫)
കിംസു ¶ നരോ ജപ്പമധിച്ചകാലേ, കം വാ വിജ്ജം കതമം വാ സുതാനം;
സോ മച്ചോ അസ്മിഞ്ച [അസ്മിംവ (പീ.)] പരമ്ഹി ലോകേ, കഥം കരോ സോത്ഥാനേന ഗുത്തോ.
യസ്സ ദേവാ പിതരോ ച സബ്ബേ, സരീസപാ [സിരിംസപാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സബ്ബഭൂതാനി ചാപി;
മേത്തായ നിച്ചം അപചിതാനി ഹോന്തി, ഭൂതേസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
യോ ¶ സബ്ബലോകസ്സ നിവാതവുത്തി, ഇത്ഥീപുമാനം ¶ സഹദാരകാനം;
ഖന്താ ദുരുത്താനമപ്പടികൂലവാദീ, അധിവാസനം സോത്ഥാനം തദാഹു.
യോ നാവജാനാതി സഹായമിത്തേ [സഹായമത്തേ (സീ. പീ.)], സിപ്പേന കുല്യാഹി ധനേന ജച്ചാ;
രുചിപഞ്ഞോ അത്ഥകാലേ മതീമാ [മുതീമാ (സീ. പീ.)], സഹായേസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
മിത്താനി വേ യസ്സ ഭവന്തി സന്തോ, സംവിസ്സത്ഥാ അവിസംവാദകസ്സ;
ന മിത്തദുബ്ഭീ സംവിഭാഗീ ധനേന, മിത്തേസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
യസ്സ ഭരിയാ തുല്യവയാ സമഗ്ഗാ, അനുബ്ബതാ ധമ്മകാമാ പജാതാ [സജാതാ (ക.)];
കോലിനിയാ സീലവതീ പതിബ്ബതാ, ദാരേസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
യസ്സ ¶ രാജാ ഭൂതപതി [ഭൂതപതീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] യസസ്സീ, ജാനാതി സോചേയ്യം പരക്കമഞ്ച;
അദ്വേജ്ഝതാ സുഹദയം മമന്തി, രാജൂസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
അന്നഞ്ച ¶ പാനഞ്ച ദദാതി സദ്ധോ, മാലഞ്ച ഗന്ധഞ്ച വിലേപനഞ്ച;
പസന്നചിത്തോ അനുമോദമാനോ, സഗ്ഗേസു വേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
യമരിയധമ്മേന പുനന്തി വുദ്ധാ, ആരാധിതാ സമചരിയായ സന്തോ;
ബഹുസ്സുതാ ഇസയോ സീലവന്തോ, അരഹന്തമജ്ഝേ സോത്ഥാനം തദാഹു.
ഏതാനി ഖോ സോത്ഥാനാനി ലോകേ, വിഞ്ഞുപ്പസത്ഥാനി സുഖുദ്രയാനി [സുഖിന്ദ്രിയാനി (പീ.)];
താനീധ സേവേഥ നരോ സപഞ്ഞോ, ന ഹി മങ്ഗലേ കിഞ്ചനമത്ഥി സച്ചന്തി.
മഹാമങ്ഗലജാതകം പന്നരസമം.
൪൫൪. ഘടപണ്ഡിതജാതകം (൧൬)
ഉട്ഠേഹി കണ്ഹ കിം സേസി, കോ അത്ഥോ സുപനേന തേ;
യോപി തുയ്ഹം [തായം (പീ.)] സകോ ഭാതാ, ഹദയം ചക്ഖു ച [ചക്ഖുംവ (പീ.)] ദക്ഖിണം;
തസ്സ വാതാ ബലീയന്തി, ഘടോ ജപ്പതി [സസം ജപ്പതി (?)] കേസവ.
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, രോഹിണേയ്യസ്സ കേസവോ;
തരമാനരൂപോ വുട്ഠാസി, ഭാതുസോകേന അട്ടിതോ.
കിം നു ¶ ഉമ്മത്തരൂപോവ, കേവലം ദ്വാരകം ഇമം;
സസോ സസോതി ലപസി, കോ നു തേ സസമാഹരി.
സോവണ്ണമയം ¶ മണീമയം, ലോഹമയം അഥ രൂപിയാമയം;
സങ്ഖസിലാപവാളമയം, കാരയിസ്സാമി തേ സസം.
സന്തി അഞ്ഞേപി സസകാ, അരഞ്ഞേ വനഗോചരാ;
തേപി തേ ആനയിസ്സാമി, കീദിസം സസമിച്ഛസി.
ന ¶ ചാഹമേതേ [ന ചാഹമേതം (സീ.), ന വാഹമേതേ (സ്യാ.), ന വാഹമേതം (പീ.)] ഇച്ഛാമി, യേ സസാ പഥവിസ്സിതാ [പഠവിംസിതാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ചന്ദതോ സസമിച്ഛാമി, തം മേ ഓഹര കേസവ.
സോ നൂന മധുരം ഞാതി, ജീവിതം വിജഹിസ്സസി;
അപത്ഥിയം യോ പത്ഥയസി, ചന്ദതോ സസമിച്ഛസി.
ഏവം ചേ കണ്ഹ ജാനാസി, യദഞ്ഞമനുസാസസി;
കസ്മാ പുരേ മതം പുത്തം, അജ്ജാപി മനുസോചസി.
യം ന ലബ്ഭാ മനുസ്സേന, അമനുസ്സേന വാ പുന [പന (പേ. വ. ൨൧൫)];
ജാതോ മേ മാ മരീ പുത്തോ, കുതോ ലബ്ഭാ അലബ്ഭിയം.
ന മന്താ മൂലഭേസജ്ജാ, ഓസധേഹി ധനേന വാ;
സക്കാ ആനയിതും കണ്ഹ, യം പേതമനുസോചസി.
യസ്സ ഏതാദിസാ അസ്സു, അമച്ചാ പുരിസപണ്ഡിതാ;
യഥാ നിജ്ഝാപയേ അജ്ജ, ഘടോ പുരിസപണ്ഡിതോ.
ആദിത്തം വത മം സന്തം, ഘതസിത്തംവ പാവകം;
വാരിനാ വിയ ഓസിഞ്ചം, സബ്ബം നിബ്ബാപയേ ദരം.
അബ്ബഹീ ¶ വത മേ സല്ലം, യമാസി ഹദയസ്സിതം;
യോ മേ സോകപരേതസ്സ, പുത്തസോകം അപാനുദി.
സോഹം അബ്ബൂള്ഹസല്ലോസ്മി, വീതസോകോ അനാവിലോ;
ന സോചാമി ന രോദാമി, തവ സുത്വാന മാണവ [ഭാതിക (പേ. വ. ൨൨൪)].
ഏവം കരോന്തി സപ്പഞ്ഞാ, യേ ഹോന്തി അനുകമ്പകാ;
നിവത്തയന്തി സോകമ്ഹാ, ഘടോ ജേട്ഠംവ ഭാതരന്തി.
ഘടപണ്ഡിതജാതകം സോളസമം.
ദസകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
ദള്ഹ ¶ കണ്ഹ ധനഞ്ജയ സങ്ഖവരോ, രജ സത്തഹ കസ്സ ച [സത്താഹസസാഖ (സ്യാ.)] തക്കലിനാ;
ധമ്മം കുക്കുട കുണ്ഡലി ഭോജനദാ, ചക്കവാക സുഭൂരിസ സോത്ഥി ഘടോതി.
൧൧. ഏകാദസകനിപാതോ
൪൫൫. മാതുപോസകജാതകം (൧)
തസ്സ ¶ ¶ ¶ നാഗസ്സ വിപ്പവാസേന, വിരൂള്ഹാ സല്ലകീ ച കുടജാ ച;
കുരുവിന്ദകരവീരാ [കരവരാ (സീ. സ്യാ.)] തിസസാമാ ച, നിവാതേ പുപ്ഫിതാ ച കണികാരാ.
കോചിദേവ സുവണ്ണകായുരാ, നാഗരാജം ഭരന്തി പിണ്ഡേന;
യത്ഥ രാജാ രാജകുമാരോ വാ, കവചമഭിഹേസ്സതി അഛമ്ഭിതോ [അസമ്ഭീതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ഗണ്ഹാഹി നാഗ കബളം, മാ നാഗ കിസകോ ഭവ;
ബഹൂനി രാജകിച്ചാനി, താനി [യാനി (സീ. പീ.)] നാഗ കരിസ്സസി.
സാ നൂനസാ കപണികാ, അന്ധാ അപരിണായികാ;
ഖാണും പാദേന ഘട്ടേതി, ഗിരിം ചണ്ഡോരണം പതി.
കാ നു തേ സാ മഹാനാഗ, അന്ധാ അപരിണായികാ;
ഖാണും പാദേന ഘട്ടേതി, ഗിരിം ചണ്ഡോരണം പതി.
മാതാ മേ സാ മഹാരാജ, അന്ധാ അപരിണായികാ;
ഖാണും പാദേന ഘട്ടേതി, ഗിരിം ചണ്ഡോരണം പതി.
മുഞ്ചഥേതം മഹാനാഗം, യോയം ഭരതി മാതരം;
സമേതു ¶ മാതരാ നാഗോ, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി.
മുത്തോ ച ബന്ധനാ നാഗോ, മുത്തമാദായ കുഞ്ജരോ [കാസിരാജേന പേസിതോ (സീ. സ്യാ.), മുത്തോ ദാമാതോ കുഞ്ജരോ (പീ. സീ. നിയ്യ)];
മുഹുത്തം അസ്സാസയിത്വാ [വിസ്സമിത്വാന (സീ.)], അഗമാ യേന പബ്ബതോ.
തതോ സോ നളിനിം [നിലിനം (സ്യാ.)] ഗന്ത്വാ, സീതം കുഞ്ജരസേവിതം;
സോണ്ഡായൂദകമാഹത്വാ [മാഹിത്വാ (സ്യാ. ക.)], മാതരം അഭിസിഞ്ചഥ.
കോയ ¶ അനരിയോ ദേവോ, അകാലേനപി വസ്സതി [അകാലേന പവസ്സതി (സീ. സ്യാ.), അകാലേന’തിവസ്സതി (പീ.)];
ഗതോ മേ അത്രജോ പുത്തോ, യോ മയ്ഹം പരിചാരകോ.
ഉട്ഠേഹി അമ്മ കിം സേസി, ആഗതോ ത്യാഹമത്രജോ;
മുത്തോമ്ഹി കാസിരാജേന, വേദേഹേന യസസ്സിനാ.
ചിരം ¶ ജീവതു സോ രാജാ, കാസീനം രട്ഠവഡ്ഢനോ;
യോ മേ പുത്തം പമോചേസി, സദാ വുദ്ധാപചായികന്തി.
മാതുപോസകജാതകം പഠമം.
൪൫൬. ജുണ്ഹജാതകം (൨)
സുണോഹി മയ്ഹം വചനം ജനിന്ദ, അത്ഥേന ജുണ്ഹമ്ഹി ഇധാനുപത്തോ;
ന ബ്രാഹ്മണേ അദ്ധികേ തിട്ഠമാനേ, ഗന്തബ്ബ [ഗന്തബ്യ (ക.)] മാഹു ദ്വിപദിന്ദ [ദിപദാന (സീ. പീ.), ദ്വിപദാന (സ്യാ.)] സേട്ഠ.
സുണോമി ¶ തിട്ഠാമി വദേഹി ബ്രഹ്മേ, യേനാസി [യേനാപി (സ്യാ. ക.)] അത്ഥേന ഇധാനുപത്തോ;
കം വാ ത്വമത്ഥം മയി പത്ഥയാനോ, ഇധാഗമാ ബ്രഹ്മേ തദിങ്ഘ ബ്രൂഹി.
ദദാഹി മേ ഗാമവരാനി പഞ്ച, ദാസീസതം സത്ത ഗവംസതാനി;
പരോസഹസ്സഞ്ച സുവണ്ണനിക്ഖേ, ഭരിയാ ച മേ സാദിസീ ദ്വേ ദദാഹി.
തപോ നു തേ ബ്രാഹ്മണ ഭിംസരൂപോ, മന്താ നു തേ ബ്രാഹ്മണ ചിത്തരൂപാ;
യക്ഖാ നു [യക്ഖാ വ (സീ. പീ.)] തേ അസ്സവാ സന്തി കേചി, അത്ഥം വാ മേ അഭിജാനാസി കത്തം.
ന ¶ മേ തപോ അത്ഥി ന ചാപി മന്താ, യക്ഖാപി മേ അസ്സവാ നത്ഥി കേചി;
അത്ഥമ്പി തേ നാഭിജാനാമി കത്തം, പുബ്ബേ ച ഖോ [പുബ്ബേവ ഖോ (സ്യാ. ക.)] സങ്ഗതിമത്തമാസി.
പഠമം ഇദം ദസ്സനം ജാനതോ മേ, ന താഭിജാനാമി ഇതോ പുരത്ഥാ;
അക്ഖാഹി മേ പുച്ഛിതോ ഏതമത്ഥം, കദാ കുഹിം വാ അഹു സങ്ഗമോ നോ.
ഗന്ധാരരാജസ്സ ¶ പുരമ്ഹി രമ്മേ, അവസിമ്ഹസേ തക്കസീലായം ദേവ;
തത്ഥന്ധകാരമ്ഹി തിമീസികായം [തിമിസ്സികായം (സീ. അട്ഠ.), തിമിസ്സകായം (സ്യാ.)], അംസേന അംസം സമഘട്ടയിമ്ഹ.
തേ തത്ഥ ഠത്വാന ഉഭോ ജനിന്ദ, സാരാണിയം [സാരണീയം (ക.)] വീതിസാരയിമ്ഹ [വീതിസാരിമ്ഹ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തത്ഥ;
സായേവ നോ സങ്ഗതിമത്തമാസി, തതോ ന പച്ഛാ ന പുരേ അഹോസി.
യദാ കദാചി മനുജേസു ബ്രഹ്മേ, സമാഗമോ സപ്പുരിസേന ഹോതി;
ന പണ്ഡിതാ സങ്ഗതിസന്ഥവാനി, പുബ്ബേ കതം വാപി വിനാസയന്തി.
ബാലാവ [ബാലാ ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഖോ സങ്ഗതിസന്ഥവാനി, പുബ്ബേ കതം വാപി വിനാസയന്തി;
ബഹുമ്പി ബാലേസു കതം വിനസ്സതി, തഥാ ഹി ബാലാ അകതഞ്ഞുരൂപാ.
ധീരാ ച ഖോ സങ്ഗതിസന്ഥവാനി, പുബ്ബേ കതം വാപി ന നാസയന്തി;
അപ്പമ്പി ധീരേസു കതം ന നസ്സതി, തഥാ ഹി ധീരാ സുകതഞ്ഞുരൂപാ.
ദദാമി ¶ ¶ തേ ഗാമവരാനി പഞ്ച, ദാസീസതം സത്ത ഗവംസതാനി;
പരോസഹസ്സഞ്ച സുവണ്ണനിക്ഖേ, ഭരിയാ ച തേ സാദിസീ ദ്വേ ദദാമി.
ഏവം ¶ സതം ഹോതി സമേച്ച രാജ, നക്ഖത്തരാജാരിവ താരകാനം;
ആപൂരതീ കാസിപതീ തഥാഹം, തയാപി മേ സങ്ഗമോ അജ്ജ ലദ്ധോതി.
ജുണ്ഹജാതകം ദുതിയം.
൪൫൭. ധമ്മദേവപുത്തജാതകം (൩)
യസോകരോ പുഞ്ഞകരോഹമസ്മി, സദാത്ഥുതോ സമണബ്രാഹ്മണാനം;
മഗ്ഗാരഹോ ദേവമനുസ്സപൂജിതോ, ധമ്മോ അഹം ദേഹി അധമ്മ മഗ്ഗം.
അധമ്മയാനം ദള്ഹമാരുഹിത്വാ, അസന്തസന്തോ ബലവാഹമസ്മി;
സ കിസ്സ ഹേതുമ്ഹി തവജ്ജ ദജ്ജം, മഗ്ഗം അഹം ധമ്മ അദിന്നപുബ്ബം.
ധമ്മോ ഹവേ പാതുരഹോസി പുബ്ബേ, പച്ഛാ ¶ അധമ്മോ ഉദപാദി ലോകേ;
ജേട്ഠോ ച സേട്ഠോ ച സനന്തനോ ച, ഉയ്യാഹി ജേട്ഠസ്സ കനിട്ഠ മഗ്ഗാ.
ന യാചനായ നപി പാതിരൂപാ, ന അരഹതാ [ന അരഹതി (സീ. പീ.), അരഹതി (ക.)] തേഹം ദദേയ്യം മഗ്ഗം;
യുദ്ധഞ്ച നോ ഹോതു ഉഭിന്നമജ്ജ, യുദ്ധമ്ഹി യോ ജേസ്സതി തസ്സ മഗ്ഗോ.
സബ്ബാ ¶ ദിസാ അനുവിസടോഹമസ്മി, മഹബ്ബലോ അമിതയസോ അതുല്യോ;
ഗുണേഹി സബ്ബേഹി ഉപേതരൂപോ, ധമ്മോ അധമ്മ ത്വം കഥം വിജേസ്സസി.
ലോഹേന വേ ഹഞ്ഞതി ജാതരൂപം, ന ജാതരൂപേന ഹനന്തി ലോഹം;
സചേ അധമ്മോ ഹഞ്ഛതി [ഹഞ്ഞതി (സീ. സ്യാ.), ഹഞ്ഞിതി (കത്ഥചി)] ധമ്മമജ്ജ, അയോ സുവണ്ണം വിയ ദസ്സനേയ്യം.
സചേ തുവം യുദ്ധബലോ അധമ്മ [യുദ്ധബലോ’സി’ധമ്മ (ക. സീ.), യുദ്ധബലോ’സ’ധമ്മ (പീ.)], ന തുയ്ഹ വുഡ്ഢാ [വദ്ധാ (സീ. പീ.)] ച ഗരൂ ച അത്ഥി;
മഗ്ഗഞ്ച തേ ദമ്മി പിയാപ്പിയേന, വാചാദുരുത്താനിപി തേ ഖമാമി.
ഇദഞ്ച സുത്വാ വചനം അധമ്മോ, അവംസിരോ ¶ പതിതോ ഉദ്ധപാദോ;
‘‘യുദ്ധത്ഥികോ ചേ ന ലഭാമി യുദ്ധം’’, ഏത്താവതാ ഹോതി ഹതോ അധമ്മോ.
ഖന്തീബലോ യുദ്ധബലം വിജേത്വാ, ഹന്ത്വാ അധമ്മം നിഹനിത്വ [വിഹനിത്വാ (ക.)] ഭൂമ്യാ;
പായാസി വിത്തോ [ചിത്തോ (സ്യാ.)] അഭിരുയ്ഹ സന്ദനം, മഗ്ഗേനേവ അതിബലോ സച്ചനിക്കമോ.
മാതാ പിതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച, അസമ്മാനിതാ യസ്സ സകേ അഗാരേ;
ഇധേവ നിക്ഖിപ്പ സരീരദേഹം, കായസ്സ ഭേദാ നിരയം വജന്തി തേ [വജന്തി (സീ. പീ.)];
യഥാ അധമ്മോ പതിതോ അവംസിരോ.
മാതാ ¶ പിതാ സമണബ്രാഹ്മണാ ച, സുസമ്മാനിതാ യസ്സ സകേ അഗാരേ;
ഇധേവ നിക്ഖിപ്പ സരീരദേഹം, കായസ്സ ഭേദാ സുഗതിം വജന്തി തേ;
യഥാപി ധമ്മോ അഭിരുയ്ഹ സന്ദനന്തി.
ധമ്മദേവപുത്തജാതകം [ധമ്മജാതകം (സീ. പീ.)] തതിയം.
൪൫൮. ഉദയജാതകം (൪)
ഏകാ ¶ ¶ നിസിന്നാ സുചി സഞ്ഞതൂരൂ, പാസാദമാരുയ്ഹ അനിന്ദിതങ്ഗീ;
യാചാമി തം കിന്നരനേത്തചക്ഖു, ഇമേകരത്തിം ഉഭയോ വസേമ.
ഓകിണ്ണന്തരപരിഖം, ദള്ഹമട്ടാലകോട്ഠകം;
രക്ഖിതം ഖഗ്ഗഹത്ഥേഹി, ദുപ്പവേസമിദം പുരം.
ദഹരസ്സ യുവിനോ ചാപി, ആഗമോ ച ന വിജ്ജതി;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, സങ്ഗമം ഇച്ഛസേ മയാ.
യക്ഖോഹമസ്മി കല്യാണി, ആഗതോസ്മി തവന്തികേ [തവന്തികം (സീ. പീ.)];
ത്വം മം നന്ദയ [നന്ദസ്സു (സ്യാ. ക.)] ഭദ്ദന്തേ, പുണ്ണകംസം ദദാമി തേ.
ദേവം വ യക്ഖം അഥ വാ മനുസ്സം, ന പത്ഥയേ ഉദയമതിച്ച അഞ്ഞം;
ഗച്ഛേവ ത്വം യക്ഖ മഹാനുഭാവ, മാ ചസ്സു ഗന്ത്വാ പുനരാവജിത്ഥ.
യാ സാ രതി ഉത്തമാ കാമഭോഗിനം, യം ഹേതു സത്താ വിസമം ചരന്തി;
മാ തം രതിം ജീയി തുവം സുചിമ്ഹി തേ, ദദാമി തേ രൂപിയം കംസപൂരം.
നാരിം ¶ ¶ നരോ നിജ്ഝപയം ധനേന, ഉക്കംസതീ യത്ഥ കരോതി ഛന്ദം;
വിപച്ചനീകോ തവ ദേവധമ്മോ, പച്ചക്ഖതോ ഥോകതരേന ഏസി.
ആയു ച വണ്ണോ ച [ആയും ച വണ്ണം ച (ക. സീ. പീ.)] മനുസ്സലോകേ, നിഹീയതി മനുജാനം സുഗ്ഗത്തേ;
തേനേവ വണ്ണേന ധനമ്പി തുയ്ഹം, നിഹീയതി ജിണ്ണതരാസി അജ്ജ.
ഏവം മേ പേക്ഖമാനസ്സ, രാജപുത്തി യസസ്സിനി;
ഹായതേവ തവ [ഹായതേ വത തേ (സീ. സ്യാ. ക.), ഹായതേവ തതോ (പീ.)] വണ്ണോ, അഹോരത്താനമച്ചയേ.
ഇമിനാവ ത്വം വയസാ, രാജപുത്തി സുമേധസേ;
ബ്രഹ്മചരിയം ചരേയ്യാസി, ഭിയ്യോ വണ്ണവതീ സിയാ.
ദേവാ ന ജീരന്തി യഥാ മനുസ്സാ, ഗത്തേസു തേസം വലിയോ ന ഹോന്തി;
പുച്ഛാമി തം യക്ഖ മഹാനുഭാവ, കഥം നു ദേവാന [കഥം ന ദേവാനം (പീ.)] സരീരദേഹോ.
ദേവാ ന ജീരന്തി യഥാ മനുസ്സാ, ഗത്തേസു തേസം വലിയോ ന ഹോന്തി;
സുവേ സുവേ ഭിയ്യതരോവ [ഭിയ്യതരോ ച (ക.)] തേസം, ദിബ്ബോ ¶ ച വണ്ണോ വിപുലാ ച ഭോഗാ.
കിംസൂധ ഭീതാ ജനതാ അനേകാ, മഗ്ഗോ ച നേകായതനം പവുത്തോ;
പുച്ഛാമി തം യക്ഖ മഹാനുഭാവ, കത്ഥട്ഠിതോ പരലോകം ന ഭായേ.
വാചം ¶ ¶ മനഞ്ച പണിധായ സമ്മാ, കായേന പാപാനി അകുബ്ബമാനോ;
ബഹുന്നപാനം ഘരമാവസന്തോ, സദ്ധോ മുദൂ സംവിഭാഗീ വദഞ്ഞൂ;
സങ്ഗാഹകോ സഖിലോ സണ്ഹവാചോ, ഏത്ഥട്ഠിതോ പരലോകം ന ഭായേ.
അനുസാസസി മം യക്ഖ, യഥാ മാതാ യഥാ പിതാ;
ഉളാരവണ്ണം പുച്ഛാമി, കോ നു ത്വമസി സുബ്രഹാ.
ഉദയോഹമസ്മി കല്യാണി, സങ്കരത്താ ഇധാഗതോ [സങ്ഗരത്ഥാ ഇധാഗതോ (സീ. പീ.), സങ്ഗരത്ഥായിധാഗതോ (സ്യാ.)];
ആമന്ത ഖോ തം ഗച്ഛാമി, മുത്തോസ്മി തവ സങ്കരാ [സങ്ഗരാ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സചേ ഖോ ത്വം ഉദയോസി, സങ്കരത്താ ഇധാഗതോ;
അനുസാസ മം രാജപുത്ത, യഥാസ്സ പുന സങ്ഗമോ.
അതിപതതി [അധിപതതീ (സീ. പീ.)] വയോ ഖണോ തഥേവ, ഠാനം നത്ഥി ധുവം ചവന്തി സത്താ;
പരിജിയ്യതി അദ്ധുവം സരീരം, ഉദയേ ¶ മാ പമാദ [മാ പമാദം (സീ.)] ചരസ്സു ധമ്മം.
കസിണാ പഥവീ ധനസ്സ പൂരാ, ഏകസ്സേവ സിയാ അനഞ്ഞധേയ്യാ;
തഞ്ചാപി ജഹതി [ജഹാതി (സീ. സ്യാ. പീ.), ജഹാതീ (?)] അവീതരാഗോ, ഉദയേ മാ പമാദ ചരസ്സു ധമ്മം.
മാതാ ച പിതാ ച ഭാതരോ ച, ഭരിയാ യാപി ധനേന ഹോതി കീതാ [ഭരിയാപി ധനേന ഹോന്തി അതിത്താ (ക.)];
തേ ചാപി ജഹന്തി അഞ്ഞമഞ്ഞം, ഉദയേ മാ പമാദ ചരസ്സു ധമ്മം.
കായോ ¶ പരഭോജനന്തി ഞത്വാ [കായോ ച പരഭോജനം വിദിത്വാ (ക.)], സംസാരേ സുഗതിഞ്ച ദുഗ്ഗതിഞ്ച [സുഗതീ ച ദുഗ്ഗതീ ച (സീ. സ്യാ. പീ.), സുഗ്ഗതിം ദുഗ്ഗതിഞ്ച (ക.)];
ഇത്തരവാസോതി ജാനിയാന, ഉദയേ മാ പമാദ ചരസ്സു ധമ്മം.
സാധു ഭാസതിയം [ഭാസതയം (സീ. പീ.)] യക്ഖോ, അപ്പം മച്ചാന ജീവിതം;
കസിരഞ്ച പരിത്തഞ്ച, തഞ്ച ദുക്ഖേന സംയുതം;
സാഹം ഏകാ പബ്ബജിസ്സാമി, ഹിത്വാ കാസിം സുരുന്ധനന്തി.
ഉദയജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൫൯. പാനീയജാതകം (൫)
മിത്തോ ¶ മിത്തസ്സ പാനീയം, അദിന്നം പരിഭുഞ്ജിസം;
തേന പച്ഛാ വിജിഗുച്ഛിം, തം പാപം പകതം മയാ;
മാ പുന അകരം പാപം, തസ്മാ പബ്ബജിതോ അഹം.
പരദാരഞ്ച ദിസ്വാന, ഛന്ദോ മേ ഉദപജ്ജഥ [ഉപപജ്ജഥ (സ്യാ. ക.)];
തേന പച്ഛാ വിജിഗുച്ഛിം, തം പാപം പകതം മയാ;
മാ പുന അകരം പാപം, തസ്മാ പബ്ബജിതോ അഹം.
പിതരം ¶ മേ മഹാരാജ, ചോരാ അഗണ്ഹു [അഗണ്ഹും (സീ. പീ.), അഗണ്ഹി (ക.)] കാനനേ;
തേസാഹം പുച്ഛിതോ ജാനം, അഞ്ഞഥാ നം വിയാകരിം.
തേന പച്ഛാ വിജിഗുച്ഛിം, തം പാപം പകതം മയാ;
മാ പുന അകരം പാപം, തസ്മാ പബ്ബജിതോ അഹം.
പാണാതിപാതമകരും, സോമയാഗേ ഉപട്ഠിതേ;
തേസാഹം സമനുഞ്ഞാസിം, തേന പച്ഛാ വിജിഗുച്ഛിം.
തം പാപം പകതം മയാ, മാ പുന അകരം പാപം;
തസ്മാ പബ്ബജിതോ അഹം.
സുരാമേരയമാധുകാ [മധുകാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], യേ ജനാ പഠമാസു നോ;
ബഹൂനം തേ അനത്ഥായ, മജ്ജപാനമകപ്പയും.
തേസാഹം ¶ സമനുഞ്ഞാസിം, തേന പച്ഛാ വിജിഗുച്ഛിം;
തം പാപം പകതം മയാ, മാ പുന അകരം പാപം;
തസ്മാ പബ്ബജിതോ അഹം.
ധിരത്ഥു ¶ സുബഹൂ കാമേ, ദുഗ്ഗന്ധേ ബഹുകണ്ടകേ;
യേ അഹം പടിസേവന്തോ, നാലഭിം താദിസം സുഖം.
മഹസ്സാദാ സുഖാ കാമാ, നത്ഥി കാമാ പരം [കാമപരം (സീ. പീ.)] സുഖം;
യേ കാമേ പടിസേവന്തി, സഗ്ഗം തേ ഉപപജ്ജരേ.
അപ്പസ്സാദാ ദുഖാ കാമാ, നത്ഥി കാമാ പരം ദുഖം;
യേ കാമേ പടിസേവന്തി, നിരയം തേ ഉപപജ്ജരേ.
അസീ യഥാ സുനിസിതോ, നേത്തിംസോവ സുപായികോ [സുപാസിതോ (ക. സീ. നിയ്യ), സുപായിതോ (ക. അട്ഠ.)];
സത്തീവ ഉരസി ഖിത്താ, കാമാ ദുക്ഖതരാ തതോ.
അങ്ഗാരാനംവ ജലിതം, കാസും സാധികപോരിസം;
ഫാലംവ ദിവസംതത്തം, കാമാ ദുക്ഖതരാ തതോ.
വിസം യഥാ ഹലാഹലം, തേലം പക്കുഥിതം [ഉക്കട്ഠിതം (സീ. പീ.), പക്കുട്ഠിതം (സ്യാ.)] യഥാ;
തമ്ബലോഹ [തമ്പലോഹം (സ്യാ.)] വിലീനംവ, കാമാ ദുക്ഖതരാ തതോതി.
പാനീയജാതകം പഞ്ചമം.
൪൬൦. യുധഞ്ചയജാതകം (൬)
മിത്താമച്ചപരിബ്യൂള്ഹം [പരിബ്ബൂള്ഹം (സീ. പീ.)], അഹം വന്ദേ രഥേസഭം;
പബ്ബജിസ്സാമഹം രാജ [പബ്ബജിസ്സം മഹാരാജ (സീ. പീ.)], തം ദേവോ അനുമഞ്ഞതു.
സചേ ¶ തേ ഊനം കാമേഹി, അഹം പരിപൂരയാമി [അഹംവ പൂരയാമി (ക.)] തേ;
യോ തം ഹിംസതി വാരേമി, മാ പബ്ബജ [പബ്ബജി (പീ.)] യുധഞ്ചയ [യുധഞ്ജയ (സീ. സ്യാ.), യുവഞ്ജയ (പീ.)].
ന ¶ മത്ഥി ഊനം കാമേഹി, ഹിംസിതാ മേ ന വിജ്ജതി;
ദീപഞ്ച കാതുമിച്ഛാമി, യം ജരാ നാഭികീരതി.
പുത്തോ ¶ വാ പിതരം യാചേ, പിതാ വാ പുത്തമോരസം;
നേഗമോ തം യാചേ [നേഗമോ യാചതേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] താത, മാ പബ്ബജ യുധഞ്ചയ.
മാ മം ദേവ നിവാരേഹി, പബ്ബജന്തം രഥേസഭ;
മാഹം കാമേഹി സമ്മത്തോ, ജരായ വസമന്വഗൂ.
അഹം തം താത യാചാമി, അഹം പുത്ത നിവാരയേ;
ചിരം തം ദട്ഠുമിച്ഛാമി, മാ പബ്ബജ യുധഞ്ചയ.
ഉസ്സാവോവ തിണഗ്ഗമ്ഹി, സൂരിയുഗ്ഗമനം പതി;
ഏവമായു മനുസ്സാനം, മാ മം അമ്മ നിവാരയ.
തരമാനോ ഇമം യാനം, ആരോപേതു [തരമാനാ ഇമം യാനം, ആരോപേന്തു (സീ. പീ.)] രഥേസഭ;
മാ മേ മാതാ തരന്തസ്സ, അന്തരായകരാ അഹു.
അഭിധാവഥ ഭദ്ദന്തേ, സുഞ്ഞം ഹേസ്സതി രമ്മകം;
യുധഞ്ചയോ അനുഞ്ഞാതോ, സബ്ബദത്തേന രാജിനാ.
യോഹു സേട്ഠോ സഹസ്സസ്സ [മനുസ്സാനം (സ്യാ.), സഹസ്സാനം (ക.)], യുവാ കഞ്ചനസന്നിഭോ;
സോയം കുമാരോ പബ്ബജിതോ, കാസായവസനോ ബലീ.
ഉഭോ കുമാരാ പബ്ബജിതാ, യുധഞ്ചയോ യുധിട്ഠിലോ;
പഹായ മാതാപിതരോ, സങ്ഗം ഛേത്വാന മച്ചുനോതി.
യുധഞ്ചയജാതകം ഛട്ഠം.
൪൬൧. ദസരഥജാതകം (൭)
ഏഥ ¶ ലക്ഖണ സീതാ ച, ഉഭോ ഓതരഥോദകം;
ഏവായം ഭരതോ ആഹ, ‘‘രാജാ ദസരഥോ മതോ’’.
കേന രാമപ്പഭാവേന, സോചിതബ്ബം ന സോചസി;
പിതരം കാലകതം [കാലങ്കതം (ക.)] സുത്വാ, ന തം പസഹതേ ദുഖം.
യം ന സക്കാ നിപാലേതും, പോസേന ലപതം ബഹും;
സ കിസ്സ വിഞ്ഞൂ മേധാവീ, അത്താനമുപതാപയേ.
ദഹരാ ¶ ¶ ച ഹി വുദ്ധാ ച [യേ വുദ്ധാ (സീ. അട്ഠ.), യേ വുഡ്ഢാ (സ്യാ.)], യേ ബാലാ യേ ച പണ്ഡിതാ;
അഡ്ഢാ ചേവ ദലിദ്ദാ ച, സബ്ബേ മച്ചുപരായണാ.
ഫലാനമിവ പക്കാനം, നിച്ചം പതനതോ ഭയം;
ഏവം ജാതാന മച്ചാനം, നിച്ച മരണതോ ഭയം.
സായമേകേ ന ദിസ്സന്തി, പാതോ ദിട്ഠാ ബഹുജ്ജനാ;
പാതോ ഏകേ ന ദിസ്സന്തി, സായം ദിട്ഠാ ബഹുജ്ജനാ.
പരിദേവയമാനോ ചേ, കിഞ്ചിദത്ഥം ഉദബ്ബഹേ;
സമ്മൂള്ഹോ ഹിംസമത്താനം, കയിരാ തം വിചക്ഖണോ.
കിസോ വിവണ്ണോ ഭവതി, ഹിംസമത്താനമത്തനോ [മത്തനാ (സീ. അട്ഠ. സു. നി. ൫൯൦)];
ന തേന പേതാ പാലേന്തി, നിരത്ഥാ പരിദേവനാ.
യഥാ സരണമാദിത്തം, വാരിനാ പരിനിബ്ബയേ [വാരിനാവനിബ്ബാപയേ (സ്യാ. ക.)];
ഏവമ്പി ധീരോ സുതവാ, മേധാവീ പണ്ഡിതോ നരോ;
ഖിപ്പമുപ്പതിതം സോകം, വാതോ തൂലംവ ധംസയേ.
മച്ചോ ഏകോവ ¶ [ഏകോവ മച്ചോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അച്ചേതി, ഏകോവ ജായതേ കുലേ;
സംയോഗപരമാത്വേവ, സമ്ഭോഗാ സബ്ബപാണിനം.
തസ്മാ ഹി ധീരസ്സ ബഹുസ്സുതസ്സ, സമ്പസ്സതോ ലോകമിമം പരഞ്ച;
അഞ്ഞായ ധമ്മം ഹദയം മനഞ്ച, സോകാ മഹന്താപി ന താപയന്തി.
സോഹം ദസ്സഞ്ച ഭോക്ഖഞ്ച, ഭരിസ്സാമി ച [സോഹം യസഞ്ച ഭോഗഞ്ച, ഭരിയാപി ച (സ്യാ. ക.)] ഞാതകേ;
സേസഞ്ച പാലയിസ്സാമി, കിച്ചമേതം [കിച്ചമേവം (പീ.)] വിജാനതോ.
ദസ വസ്സസഹസ്സാനി, സട്ഠി വസ്സസതാനി ച;
കമ്ബുഗീവോ മഹാബാഹു, രാമോ രജ്ജമകാരയീതി.
ദസരഥജാതകം സത്തമം.
൪൬൨. സംവരജാതകം (൮)
ജാനന്തോ ¶ നോ മഹാരാജ, തവ സീലം ജനാധിപോ;
ഇമേ കുമാരേ പൂജേന്തോ, ന തം കേനചി മഞ്ഞഥ.
തിട്ഠന്തേ നോ മഹാരാജേ, അദു [ആദു (സീ. പീ.), ആദൂ (സ്യാ.)] ദേവേ ദിവങ്ഗതേ;
ഞാതീ തം സമനുഞ്ഞിംസു, സമ്പസ്സം അത്ഥമത്തനോ.
കേന സംവരവത്തേന, സഞ്ജാതേ അഭിതിട്ഠസി;
കേന തം നാതിവത്തന്തി, ഞാതിസങ്ഘാ സമാഗതാ.
ന ¶ രാജപുത്ത ഉസൂയാമി [രാജപുത്ത നുസ്സുയ്യാമി (ക.)], സമണാനം മഹേസിനം;
സക്കച്ചം ¶ തേ നമസ്സാമി, പാദേ വന്ദാമി താദിനം.
തേ മം ധമ്മഗുണേ യുത്തം, സുസ്സൂസമനുസൂയകം;
സമണാ മനുസാസന്തി [സമനുസാസന്തി (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഇസീ ധമ്മഗുണേ രതാ.
തേസാഹം വചനം സുത്വാ, സമണാനം മഹേസിനം;
ന കിഞ്ചി അതിമഞ്ഞാമി, ധമ്മേ മേ നിരതോ മനോ.
ഹത്ഥാരോഹാ അനീകട്ഠാ, രഥികാ പത്തികാരകാ;
തേസം [തേസു (പീ.)] നപ്പടിബന്ധാമി, നിവിട്ഠം [നിബദ്ധം (സീ. പീ.)] ഭത്തവേതനം.
മഹാമത്താ ച മേ അത്ഥി, മന്തിനോ പരിചാരകാ;
ബാരാണസിം വോഹരന്തി, ബഹുമംസസുരോദകം.
അഥോപി വാണിജാ ഫീതാ, നാനാരട്ഠേഹി ആഗതാ;
തേസു മേ വിഹിതാ രക്ഖാ, ഏവം ജാനാഹുപോസഥ.
ധമ്മേന കിര ഞാതീനം, രജ്ജം കാരേഹി സംവര;
മേധാവീ പണ്ഡിതോ ചാസി [ചാപി (സീ. പീ.)], അഥോപി ഞാതിനം ഹിതോ.
തം തം ഞാതിപരിബ്യൂള്ഹം, നാനാരതനമോചിതം;
അമിത്താ നപ്പസഹന്തി, ഇന്ദംവ അസുരാധിപോതി.
സംവരജാതകം അട്ഠമം.
൪൬൩. സുപ്പാരകജാതകം (൯)
ഉമ്മുജ്ജന്തി ¶ നിമുജ്ജന്തി, മനുസ്സാ ഖുരനാസികാ;
സുപ്പാരകം ¶ തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ [ഭരുകച്ഛാ (സീ. സ്യാ. പീ. അട്ഠ.)] പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, ഖുരമാലീതി വുച്ചതി.
യഥാ അഗ്ഗീവ സുരിയോവ [അഗ്ഗി സുരിയോ ച (സ്യാ.), അഗ്ഗീവ സൂരിയോ (ക.)], സമുദ്ദോ പടിദിസ്സതി;
സുപ്പാരകം തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, അഗ്ഗിമാലീതി വുച്ചതി.
യഥാ ദധീവ ഖീരംവ [ദധി ച ഖീരം ച (സ്യാ.), ഏവമുപരിപി], സമുദ്ദോ പടിദിസ്സതി;
സുപ്പാരകം തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ ¶ പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, ദധിമാലീതി [ഖീരമാലീതി (ക.)] വുച്ചതി.
യഥാ കുസോവ സസ്സോവ, സമുദ്ദോ പടിദിസ്സതി;
സുപ്പാരകം തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, കുസമാലീതി വുച്ചതി.
യഥാ നളോവ വേളൂവ, സമുദ്ദോ പടിദിസ്സതി;
സുപ്പാരകം തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, നളമാലീതി വുച്ചതി.
മഹബ്ഭയോ ഭിംസനകോ, സദ്ദോ സുയ്യതിമാനുസോ [സമുദ്ദോ സുയ്യത’മാനുസോ (സീ. പീ. അട്ഠ.)];
യഥാ ¶ സോബ്ഭോ പപാതോവ, സമുദ്ദോ പടിദിസ്സതി;
സുപ്പാരകം തം പുച്ഛാമ, സമുദ്ദോ കതമോ അയം.
കുരുകച്ഛാ ¶ പയാതാനം, വാണിജാനം ധനേസിനം;
നാവായ വിപ്പനട്ഠായ, ബളവാമുഖീതി [വളഭാമുഖീതി (സീ. സ്യാ.), ബലവാമുഖീതി (സ്യാ. ക.)] വുച്ചതി.
യതോ സരാമി അത്താനം, യതോ പത്തോസ്മി വിഞ്ഞുതം;
നാഭിജാനാമി സഞ്ചിച്ച, ഏകപാണമ്പി ഹിംസിതം;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, സോത്ഥിം നാവാ നിവത്തതൂതി.
സുപ്പാരകജാതകം നവമം.
ഏകാദസകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
സിരിമാതുസുപോസകനാഗവരോ, പുന ജുണ്ഹക ധമ്മമുദയവരോ;
അഥ പാനി യുധഞ്ചയകോ ച, ദസരഥ സംവര പാരഗതേന നവാതി.
൧൨. ദ്വാദസകനിപാതോ
൪൬൪. ചൂളകുണാലജാതകം (൧)
ലുദ്ധാനം ¶ ¶ ¶ [ഖുദ്ദാനം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ലഹുചിത്താനം, അകതഞ്ഞൂന ദുബ്ഭിനം;
നാദേവസത്തോ പുരിസോ, ഥീനം സദ്ധാതുമരഹതി.
ന താ പജാനന്തി കതം ന കിച്ചം, ന മാതരം പിതരം ഭാതരം വാ;
അനരിയാ സമതിക്കന്തധമ്മാ, സസ്സേവ ചിത്തസ്സ വസം വജന്തി.
ചിരാനുവുട്ഠമ്പി [ചിരാനുവുത്ഥമ്പി (സീ. പീ.)] പിയം മനാപം, അനുകമ്പകം പാണസമമ്പി ഭത്തും [സന്തം (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ആവാസു കിച്ചേസു ച നം ജഹന്തി, തസ്മാഹമിത്ഥീനം ന വിസ്സസാമി.
ഥീനഞ്ഹി ചിത്തം യഥാ വാനരസ്സ, കന്നപ്പകന്നം യഥാ രുക്ഖഛായാ;
ചലാചലം ഹദയമിത്ഥിയാനം, ചക്കസ്സ നേമി വിയ പരിവത്തതി.
യദാ താ പസ്സന്തി സമേക്ഖമാനാ, ആദേയ്യരൂപം പുരിസസ്സ വിത്തം;
സണ്ഹാഹി വാചാഹി നയന്തി മേനം, കമ്ബോജകാ ¶ ജലജേനേവ അസ്സം.
യദാ ന പസ്സന്തി സമേക്ഖമാനാ, ആദേയ്യരൂപം പുരിസസ്സ വിത്തം;
സമന്തതോ നം പരിവജ്ജയന്തി, തിണ്ണോ നദീപാരഗതോവ കുല്ലം.
സിലേസൂപമാ ¶ സിഖിരിവ സബ്ബഭക്ഖാ, തിക്ഖമായാ നദീരിവ സീഘസോതാ;
സേവന്തി ഹേതാ പിയമപ്പിയഞ്ച, നാവാ യഥാ ഓരകൂലം പരഞ്ച.
ന താ ഏകസ്സ ന ദ്വിന്നം, ആപണോവ പസാരിതോ;
യോ താ മയ്ഹന്തി മഞ്ഞേയ്യ, വാതം ജാലേന ബാധയേ [ബന്ധയേ (സ്യാ. ക.)].
യഥാ നദീ ച പന്ഥോ ച, പാനാഗാരം സഭാ പപാ;
ഏവം ലോകിത്ഥിയോ നാമ, വേലാ താസം ന വിജ്ജതി [ഇമിസ്സാ ഗാഥായ പുബ്ബദ്ധാപരദ്ധം വിപരിയായേന ദിസ്സതി (ക.)].
ഘതാസനസമാ ഏതാ, കണ്ഹസപ്പസിരൂപമാ;
ഗാവോ ബഹിതിണസ്സേവ, ഓമസന്തി വരം വരം.
ഘതാസനം കുഞ്ജരം കണ്ഹസപ്പം, മുദ്ധാഭിസിത്തം പമദാ ച സബ്ബാ;
ഏതേ നരോ നിച്ചയതോ [നിച്ചയത്തോ (സീ. പീ.)] ഭജേഥ, തേസം ഹവേ ദുബ്ബിദു സബ്ബഭാവോ [സച്ചഭാവോ (സ്യാ.)].
നച്ചന്തവണ്ണാ ¶ ¶ ന ബഹൂനം കന്താ, ന ദക്ഖിണാ പമദാ സേവിതബ്ബാ;
ന പരസ്സ ഭരിയാ ന ധനസ്സ ഹേതു, ഏതിത്ഥിയോ പഞ്ച ന സേവിതബ്ബാതി.
ചൂളകുണാലജാതകം പഠമം.
൪൬൫. ഭദ്ദസാലജാതകം (൨)
കാ ത്വം സുദ്ധേഹി വത്ഥേഹി, അഘേ വേഹായസം [വേഹാസയം (സീ. പീ.)] ഠിതാ;
കേന ത്യാസ്സൂനി വത്തന്തി, കുതോ തം ഭയമാഗതം.
തവേവ ദേവ വിജിതേ, ഭദ്ദസാലോതി മം വിദൂ;
സട്ഠി [സട്ഠിം (സീ. പീ.)] വസ്സസഹസ്സാനി, തിട്ഠതോ പൂജിതസ്സ മേ.
കാരയന്താ ¶ നഗരാനി, അഗാരേ ച ദിസമ്പതി;
വിവിധേ ചാപി പാസാദേ, ന മം തേ അച്ചമഞ്ഞിസും;
യഥേവ മം തേ പൂജേസും, തഥേവ ത്വമ്പി പൂജയ.
തം ഇവാഹം [തഞ്ച അഹം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ന പസ്സാമി, ഥൂലം കായേന തേ ദുമം;
ആരോഹപരിണാഹേന, അഭിരൂപോസി ജാതിയാ.
പാസാദം കാരയിസ്സാമി, ഏകത്ഥമ്ഭം മനോരമം;
തത്ഥ തം ഉപനേസ്സാമി, ചിരം തേ യക്ഖ ജീവിതം.
ഏവം ചിത്തം ഉദപാദി, സരീരേന വിനാഭാവോ;
പുഥുസോ മം വികന്തിത്വാ, ഖണ്ഡസോ അവകന്തഥ.
അഗ്ഗേ ¶ ച ഛേത്വാ മജ്ഝേ ച, പച്ഛാ മൂലമ്ഹി ഛിന്ദഥ [മൂലഞ്ച ഛിന്ദഥ (സീ.), മൂലം വിഛിന്ദഥ (പീ.)];
ഏവം മേ ഛിജ്ജമാനസ്സ, ന ദുക്ഖം മരണം സിയാ.
ഹത്ഥപാദം [ഹത്ഥപാദേ (ക.)] യഥാ ഛിന്ദേ [ഛിന്നേ (ക.)], കണ്ണനാസഞ്ച ജീവതോ;
തതോ പച്ഛാ സിരോ ഛിന്ദേ, തം ദുക്ഖം മരണം സിയാ.
സുഖം നു ഖണ്ഡസോ ഛിന്നം, ഭദ്ദസാലവനപ്പതി;
കിം ഹേതു കിം ഉപാദായ, ഖണ്ഡസോ ഛിന്നമിച്ഛസി.
യഞ്ച ഹേതുമുപാദായ, ഹേതും ധമ്മൂപസംഹിതം;
ഖണ്ഡസോ ഛിന്നമിച്ഛാമി, മഹാരാജ സുണോഹി മേ.
ഞാതീ മേ സുഖസംവദ്ധാ, മമ പസ്സേ നിവാതജാ;
തേപിഹം ഉപഹിംസേയ്യം, പരേസം അസുഖോചിതം.
ചേതേയ്യരൂപം ¶ [ചേതബ്ബരൂപം (സീ. പീ.)] ചേതേസി, ഭദ്ദസാലവനപ്പതി;
ഹിതകാമോസി ഞാതീനം, അഭയം സമ്മ ദമ്മി തേതി.
ഭദ്ദസാലജാതകം ദുതിയം.
൪൬൬. സമുദ്ദവാണിജജാതകം (൩)
കസന്തി ¶ വപന്തി തേ ജനാ, മനുജാ കമ്മഫലൂപജീവിനോ;
നയിമസ്സ ദീപകസ്സ ഭാഗിനോ, ജമ്ബുദീപാ ഇദമേവ നോ വരം.
തിപഞ്ചരത്തൂപഗതമ്ഹി ചന്ദേ, വേഗോ ¶ മഹാ ഹേഹിതി സാഗരസ്സ;
ഉപ്ലവിസ്സം ദീപമിമം ഉളാരം, മാ വോ വധീ ഗച്ഛഥ ലേണമഞ്ഞം.
ന ജാതുയം സാഗരവാരിവേഗോ, ഉപ്ലവിസ്സം ദീപമിമം ഉളാരം;
തം മേ നിമിത്തേഹി ബഹൂഹി ദിട്ഠം, മാ ഭേഥ കിം സോചഥ മോദഥവ്ഹോ [മോദഥ വോ (ക.) ൬.൩൮ മോഗ്ഗല്ലാനസുത്തം പസ്സിതബ്ബം].
പഹൂതഭക്ഖം ബഹുഅന്നപാനം, പത്തത്ഥ ആവാസമിമം ഉളാരം;
ന വോ ഭയം പടിപസ്സാമി കിഞ്ചി, ആപുത്തപുത്തേഹി പമോദഥവ്ഹോ.
യോ ദേവോയം ദക്ഖിണായം [ദക്ഖിണസ്സം (സീ.)] ദിസായം, ഖേമന്തി പക്കോസതി തസ്സ സച്ചം;
ന ഉത്തരോ വേദി ഭയാഭയസ്സ, മാ ഭേഥ കിം സോചഥ മോദഥവ്ഹോ.
യഥാ ഇമേ വിപ്പവദന്തി യക്ഖാ, ഏകോ ഭയം സംസതി ഖേമമേകോ;
തദിങ്ഘ മയ്ഹം വചനം സുണാഥ, ഖിപ്പം ¶ ലഹും മാ വിനസ്സിമ്ഹ സബ്ബേ.
സബ്ബേ ¶ സമാഗമ്മ കരോമ നാവം, ദോണിം ദള്ഹം സബ്ബയന്തൂപപന്നം;
സചേ അയം ദക്ഖിണോ സച്ചമാഹ, മോഘം പടിക്കോസതി ഉത്തരോയം;
സാ ചേവ നോ ഹേഹിതി ആപദത്ഥാ, ഇമഞ്ച ദീപം ന പരിച്ചജേമ.
സചേ ച ഖോ ഉത്തരോ സച്ചമാഹ, മോഘം പടിക്കോസതി ദക്ഖിണോയം;
തമേവ നാവം അഭിരുയ്ഹ സബ്ബേ, ഏവം മയം സോത്ഥി തരേമു പാരം.
ന വേ സുഗണ്ഹം പഠമേന സേട്ഠം, കനിട്ഠമാപാഥഗതം ഗഹേത്വാ;
യോ ചീധ തച്ഛം [മജ്ഝം (സീ. സ്യാ. പീ.)] പവിചേയ്യ ഗണ്ഹതി [ഗണ്ഹി (ക.)], സ വേ നരോ സേട്ഠമുപേതി ഠാനം.
യഥാപി തേ സാഗരവാരിമജ്ഝേ, സകമ്മുനാ സോത്ഥി വഹിംസു വാണിജാ;
അനാഗതത്ഥം പടിവിജ്ഝിയാന, അപ്പമ്പി നാച്ചേതി സ ഭൂരിപഞ്ഞോ.
ബാലാ ¶ ച മോഹേന രസാനുഗിദ്ധാ, അനാഗതം അപ്പടിവിജ്ഝിയത്ഥം;
പച്ചുപ്പന്നേ സീദന്തി അത്ഥജാതേ, സമുദ്ദമജ്ഝേ യഥാ തേ മനുസ്സാ.
അനാഗതം ¶ പടികയിരാഥ കിച്ചം, ‘‘മാ മം കിച്ചം കിച്ചകാലേ ബ്യധേസി’’;
തം താദിസം പടികത [പടികതം (ക.), പടിഗത (സീ. അട്ഠ.), പടികച്ച (?)] കിച്ചകാരിം, ന തം കിച്ചം കിച്ചകാലേ ബ്യധേതീതി.
സമുദ്ദവാണിജജാതകം തതിയം.
൪൬൭. കാമജാതകം (൪)
കാമം ¶ കാമയമാനസ്സ, തസ്സ ചേ തം സമിജ്ഝതി;
അദ്ധാ പീതിമനോ ഹോതി, ലദ്ധാ മച്ചോ യദിച്ഛതി.
കാമം കാമയമാനസ്സ, തസ്സ ചേ തം സമിജ്ഝതി;
തതോ നം അപരം കാമേ, ധമ്മേ തണ്ഹംവ വിന്ദതി.
ഗവംവ സിങ്ഗിനോ സിങ്ഗം, വഡ്ഢമാനസ്സ വഡ്ഢതി;
ഏവം മന്ദസ്സ പോസസ്സ, ബാലസ്സ അവിജാനതോ;
ഭിയ്യോ തണ്ഹാ പിപാസാ ച, വഡ്ഢമാനസ്സ വഡ്ഢതി.
പഥബ്യാ സാലിയവകം, ഗവസ്സം [ഗവാസം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദാസപോരിസം;
ദത്വാ ച [ദത്വാപി (സീ. സ്യാ.), ദത്വാ വാ (പീ.)] നാലമേകസ്സ, ഇതി വിദ്വാ [വിദ്ധാ (സ്യാ.)] സമം ചരേ.
രാജാ ¶ പസയ്ഹ പഥവിം വിജിത്വാ, സസാഗരന്തം മഹിമാവസന്തോ;
ഓരം സമുദ്ദസ്സ അതിത്തരൂപോ [അതിത്തിരൂപോ (ക.)], പാരം സമുദ്ദസ്സപി പത്ഥയേഥ.
യാവ അനുസ്സരം കാമേ, മനസാ തിത്തി നാജ്ഝഗാ;
തതോ നിവത്താ പടികമ്മ ദിസ്വാ, തേ വേ സുതിത്താ യേ [തിത്താ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പഞ്ഞായ തിത്താ.
പഞ്ഞായ തിത്തിനം [തിത്തീനം (സീ. സ്യാ.)] സേട്ഠം, ന സോ കാമേഹി തപ്പതി;
പഞ്ഞായ തിത്തം പുരിസം, തണ്ഹാ ന കുരുതേ വസം.
അപചിനേഥേവ കാമാനം [കാമാനി (സീ. സ്യാ. പീ.)], അപ്പിച്ഛസ്സ അലോലുപോ;
സമുദ്ദമത്തോ പുരിസോ, ന സോ കാമേഹി തപ്പതി.
രഥകാരോവ ചമ്മസ്സ, പരികന്തം ഉപാഹനം;
യം യം ചജതി [ജഹതി (സ്യാ. ക.)] കാമാനം, തം തം സമ്പജ്ജതേ സുഖം;
സബ്ബം ചേ സുഖമിച്ഛേയ്യ, സബ്ബേ കാമേ പരിച്ചജേ.
അട്ഠ ¶ തേ ഭാസിതാ ഗാഥാ, സബ്ബാ ഹോന്തി സഹസ്സിയോ [സഹസ്സിയാ (?) ഉപരി സുതസോമജാതകേ തഥാ ദിസ്സതി];
പടിഗണ്ഹ മഹാബ്രഹ്മേ, സാധേതം തവ ഭാസിതം.
ന മേ അത്ഥോ സഹസ്സേഹി, സതേഹി നഹുതേഹി വാ;
പച്ഛിമം ഭാസതോ ഗാഥം, കാമേ മേ ന രതോ മനോ.
ഭദ്രകോ ¶ [സദ്ദോ (സീ.)] വതായം മാണവകോ, സബ്ബലോകവിദൂ മുനി;
യോ ¶ ഇമം തണ്ഹം [യോ തണ്ഹം (സീ. സ്യാ.)] ദുക്ഖജനനിം, പരിജാനാതി പണ്ഡിതോതി.
കാമജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൬൮. ജനസന്ധജാതകം (൫)
ദസ ഖലു ഇമാനി [ഖലുമാനി (സ്യാ.)] ഠാനാനി, യാനി പുബ്ബേ അകരിത്വാ;
സ പച്ഛാ മനുതപ്പതി, ഇച്ചേവാഹ [ഇച്ചാഹ രാജാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജനസന്ധോ.
അലദ്ധാ വിത്തം തപ്പതി, പുബ്ബേ അസമുദാനിതം;
ന പുബ്ബേ ധനമേസിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
സക്യരൂപം പുരേ സന്തം, മയാ സിപ്പം ന സിക്ഖിതം;
കിച്ഛാ വുത്തി അസിപ്പസ്സ, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
കൂടവേദീ പുരേ ആസിം, പിസുണോ പിട്ഠിമംസികോ;
ചണ്ഡോ ച ഫരുസോ ചാപി [ചാസിം (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
പാണാതിപാതീ പുരേ ആസിം, ലുദ്ദോ ചാപി [ചാസിം (സീ. പീ.)] അനാരിയോ;
ഭൂതാനം നാപചായിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
ബഹൂസു വത സന്തീസു, അനാപാദാസു ഇത്ഥിസു;
പരദാരം അസേവിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
ബഹുമ്ഹി വത സന്തമ്ഹി, അന്നപാനേ ഉപട്ഠിതേ;
ന പുബ്ബേ അദദം [അദദിം (സീ.)] ദാനം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
മാതരം പിതരഞ്ചാപി, ജിണ്ണകം ഗതയോബ്ബനം [ജിണ്ണകേ ഗതയോബ്ബനേ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
പഹു ¶ സന്തോ ന പോസിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
ആചരിയമനുസത്ഥാരം ¶ , സബ്ബകാമരസാഹരം;
പിതരം അതിമഞ്ഞിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
സമണേ ബ്രാഹ്മണേ ചാപി, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ;
ന പുബ്ബേ പയിരുപാസിസ്സം, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
സാധു ഹോതി തപോ ചിണ്ണോ, സന്തോ ച പയിരുപാസിതോ;
ന ച പുബ്ബേ തപോ ചിണ്ണോ, ഇതി പച്ഛാനുതപ്പതി.
യോ ച ഏതാനി ഠാനാനി, യോനിസോ പടിപജ്ജതി;
കരം പുരിസകിച്ചാനി, സ പച്ഛാ നാനുതപ്പതീതി.
ജനസന്ധജാതകം പഞ്ചമം.
൪൬൯. മഹാകണ്ഹജാതകം (൬)
കണ്ഹോ ¶ കണ്ഹോ ച ഘോരോ ച, സുക്കദാഠോ പഭാസവാ [പതാപവാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ബദ്ധോ പഞ്ചഹി രജ്ജൂഹി, കിം രവി [ധീര (സീ. പീ.), വീര (സ്യാ.)] സുനഖോ തവ.
നായം മിഗാനമത്ഥായ, ഉസീനക [ഉസീനര (സീ. പീ.), ഉസീന്നര (സ്യാ.)] ഭവിസ്സതി;
മനുസ്സാനം അനയോ ഹുത്വാ, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
പത്തഹത്ഥാ സമണകാ, മുണ്ഡാ സങ്ഘാടിപാരുതാ;
നങ്ഗലേഹി കസിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
തപസ്സിനിയോ [തപനീയാ (ക.) ദുതിയന്തപദാനി ഹേതാനി] പബ്ബജിതാ, മുണ്ഡാ സങ്ഘാടിപാരുതാ;
യദാ ലോകേ ഗമിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
ദീഘോത്തരോട്ഠാ ¶ ജടിലാ, പങ്കദന്താ രജസ്സിരാ;
ഇണം ചോദായ [വോദായ (സീ. പീ.), ചോദയ (സ്യാ.)] ഗച്ഛന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
അധിച്ച വേദേ [വേദം (ക.)] സാവിത്തിം, യഞ്ഞതന്തഞ്ച [തന്ത്രഞ്ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] ബ്രാഹ്മണാ;
ഭതികായ യജിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
മാതരം പിതരഞ്ചാപി, ജിണ്ണകം ഗതയോബ്ബനം;
പഹൂ സന്തോ [സന്താ (സീ.)] ന ഭരന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
മാതരം ¶ പിതരഞ്ചാപി, ജിണ്ണകം ഗതയോബ്ബനം;
ബാലാ തുമ്ഹേതി വക്ഖന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
ആചരിയഭരിയം സഖിം [ആചരിയഭരിയം സഖാഭരിയം (സീ. പീ.)], മാതുലാനിം പിതുച്ഛകിം [പിതുച്ഛയം (സീ.), പിതുച്ഛസം (പീ.)];
യദാ ലോകേ ഗമിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
അസിചമ്മം ഗഹേത്വാന, ഖഗ്ഗം പഗ്ഗയ്ഹ ബ്രാഹ്മണാ;
പന്ഥഘാതം കരിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
സുക്കച്ഛവീ വേധവേരാ, ഥൂലബാഹൂ അപാതുഭാ;
മിത്തഭേദം കരിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതി.
മായാവിനോ നേകതികാ, അസപ്പുരിസചിന്തകാ;
യദാ ലോകേ ഭവിസ്സന്തി, തദാ കണ്ഹോ പമോക്ഖതീതി.
മഹാകണ്ഹജാതകം ഛട്ഠം.
൪൭൦. കോസിയജാതകം (൭)
നേവ ¶ കിണാമി നപി വിക്കിണാമി, ന ¶ ചാപി മേ സന്നിചയോ ച അത്ഥി [ഇധത്ഥി (സ്യാ.)];
സുകിച്ഛരൂപം വതിദം പരിത്തം, പത്ഥോദനോ നാലമയം ദുവിന്നം.
അപ്പമ്ഹാ അപ്പകം ദജ്ജാ, അനുമജ്ഝതോ മജ്ഝകം;
ബഹുമ്ഹാ ബഹുകം ദജ്ജാ, അദാനം നുപപജ്ജതി [ന ഉപപജ്ജതി (സീ. പീ.), നൂപപജ്ജതി (സ്യാ.)].
തം തം വദാമി കോസിയ, ദേഹി ദാനാനി ഭുഞ്ജ ച.
അരിയമഗ്ഗം സമാരൂഹ [അരിയം മഗ്ഗം സമാരുഹ (സീ. പീ.)], നേകാസീ ലഭതേ സുഖം.
മോഘഞ്ചസ്സ ഹുതം ഹോതി, മോഘഞ്ചാപി സമീഹിതം;
അതിഥിസ്മിം യോ നിസിന്നസ്മിം, ഏകോ ഭുഞ്ജതി ഭോജനം.
തം തം വദാമി കോസിയ, ദേഹി ദാനാനി ഭുഞ്ജ ച;
അരിയമഗ്ഗം സമാരൂഹ, നേകാസീ ലഭതേ സുഖം.
സച്ചഞ്ചസ്സ ¶ ഹുതം ഹോതി, സച്ചഞ്ചാപി സമീഹിതം;
അതിഥിസ്മിം യോ നിസിന്നസ്മിം, നേകോ ഭുഞ്ജതി ഭോജനം.
തം തം വദാമി കോസിയ, ദേഹി ദാനാനി ഭുഞ്ജ ച;
അരിയമഗ്ഗം സമാരൂഹ, നേകാസീ ലഭതേ സുഖം.
സരഞ്ച ജുഹതി പോസോ, ബഹുകായ ഗയായ ച;
ദോണേ തിമ്ബരുതിത്ഥസ്മിം, സീഘസോതേ മഹാവഹേ.
അത്ര ചസ്സ ഹുതം ഹോതി, അത്ര ചസ്സ സമീഹിതം;
അതിഥിസ്മിം യോ നിസിന്നസ്മിം, നേകോ ഭുഞ്ജതി ഭോജനം.
തം തം വദാമി കോസിയ, ദേഹി ദാനാനി ഭുഞ്ജ ച;
അരിയമഗ്ഗം ¶ സമാരൂഹ, നേകാസീ ലഭതേ സുഖം.
ബളിസഞ്ഹി സോ നിഗിലതി [നിഗ്ഗിലതി (സീ. പീ.)], ദീഘസുത്തം സബന്ധനം;
അതിഥിസ്മിം യോ നിസിന്നസ്മിം, ഏകോ ഭുഞ്ജതി ഭോജനം.
തം തം വദാമി കോസിയ, ദേഹി ദാനാനി ഭുഞ്ജ ച;
അരിയമഗ്ഗം സമാരൂഹ, നേകാസീ ലഭതേ സുഖം.
ഉളാരവണ്ണാ വത ബ്രാഹ്മണാ ഇമേ, അയഞ്ച വോ സുനഖോ കിസ്സ ഹേതു;
ഉച്ചാവചം വണ്ണനിഭം വികുബ്ബതി, അക്ഖാഥ നോ ബ്രാഹ്മണാ കേ നു തുമ്ഹേ.
ചന്ദോ ച സുരിയോ ച [സൂരിയോ ച (ക.)] ഉഭോ ഇധാഗതാ, അയം പന മാതലി ദേവസാരഥി;
സക്കോഹമസ്മി തിദസാനമിന്ദോ, ഏസോ ച ഖോ പഞ്ചസിഖോതി വുച്ചതി.
പാണിസ്സരാ ¶ മുദിങ്ഗാ ച [മുതിങ്ഗാ ച (സീ. സ്യാ. പീ.], മുരജാലമ്ബരാനി ച;
സുത്തമേനം പബോധേന്തി, പടിബുദ്ധോ ച നന്ദതി.
യേ കേചിമേ മച്ഛരിനോ കദരിയാ, പരിഭാസകാ സമണബ്രാഹ്മണാനം;
ഇധേവ നിക്ഖിപ്പ സരീരദേഹം, കായസ്സ ഭേദാ നിരയം വജന്തി.
യേ ¶ കേചിമേ സുഗ്ഗതിമാസമാനാ [സുഗ്ഗതിമാസസാനാ (സീ. പീ.), സുഗ്ഗതാസിസമാനാ (ക.)], ധമ്മേ ¶ ഠിതാ സംയമേ സംവിഭാഗേ;
ഇധേവ നിക്ഖിപ്പ സരീരദേഹം, കായസ്സ ഭേദാ സുഗതിം വജന്തി.
ത്വം നോസി ഞാതി പുരിമാസു ജാതിസു, സോ മച്ഛരീ രോസകോ [കോസിയോ (സ്യാ. ക.)] പാപധമ്മോ;
തവേവ അത്ഥായ ഇധാഗതമ്ഹാ, മാ പാപധമ്മോ നിരയം ഗമിത്ഥ [അപ്പത്ഥ (ക. സീ. സ്യാ. പീ.)].
അദ്ധാ ഹി മം വോ ഹിതകാമാ, യം മം സമനുസാസഥ;
സോഹം തഥാ കരിസ്സാമി, സബ്ബം വുത്തം ഹിതേസിഭി.
ഏസാഹമജ്ജേവ ഉപാരമാമി, ന ചാപിഹം [ന ചാപഹം (സീ. പീ.)] കിഞ്ചി കരേയ്യ പാപം;
ന ചാപി മേ കിഞ്ചി അദേയ്യമത്ഥി, ന ചാപിദത്വാ ഉദകം പിവാമി [ഉദകമ്പഹം പിബേ (സീ.)].
ഏവഞ്ച മേ ദദതോ സബ്ബകാലം [കാലേ (ക.)], ഭോഗാ ഇമേ വാസവ ഖീയിസ്സന്തി;
തതോ അഹം പബ്ബജിസ്സാമി സക്ക, ഹിത്വാന കാമാനി യഥോധികാനീതി.
കോസിയജാതകം സത്തമം.
൪൭൧. മേണ്ഡകപഞ്ഹജാതകം (൮)
യേസം ¶ ന കദാചി ഭൂതപുബ്ബം, സഖ്യം [സക്ഖിം (സീ. പീ.), സഖി (സ്യാ.)] സത്തപദമ്പിമസ്മി ലോകേ;
ജാതാ അമിത്താ ദുവേ സഹായാ, പടിസന്ധായ ചരന്തി കിസ്സ ഹേതു.
യദി ¶ മേ അജ്ജ പാതരാസകാലേ, പഞ്ഹം ന സക്കുണേയ്യാഥ വത്തുമേതം;
രട്ഠാ പബ്ബാജയിസ്സാമി വോ സബ്ബേ, ന ഹി മത്ഥോ ദുപ്പഞ്ഞജാതികേഹി.
മഹാജനസമാഗമമ്ഹി ഘോരേ, ജനകോലാഹലസങ്ഗമമ്ഹി ജാതേ;
വിക്ഖിത്തമനാ അനേകചിത്താ, പഞ്ഹം ന സക്കുണോമ വത്തുമേതം.
ഏകഗ്ഗചിത്താവ ഏകമേകാ, രഹസി ഗതാ അത്ഥം നിചിന്തയിത്വാ [അത്ഥാനി ചിന്തയിത്വാ (സ്യാ. ക.)];
പവിവേകേ സമ്മസിത്വാന ധീരാ, അഥ വക്ഖന്തി ജനിന്ദ ഏതമത്ഥം.
ഉഗ്ഗപുത്ത-രാജപുത്തിയാനം, ഉരബ്ഭസ്സ മംസം പിയം മനാപം;
ന സുനഖസ്സ തേ അദേന്തി മംസം, അഥ മേണ്ഡസ്സ സുണേന സഖ്യമസ്സ.
ചമ്മം വിഹനന്തി ഏളകസ്സ, അസ്സപിട്ഠത്ഥരസ്സുഖസ്സ [അസ്സപിട്ഠത്ഥരണസുഖസ്സ (സീ.)] ഹേതു;
ന ച തേ സുനഖസ്സ അത്ഥരന്തി, അഥ ¶ മേണ്ഡസ്സ സുണേന സഖ്യമസ്സ.
ആവേല്ലിതസിങ്ഗികോ ¶ ഹി മേണ്ഡോ, ന ച സുനഖസ്സ വിസാണകാനി അത്ഥി;
തിണഭക്ഖോ മംസഭോജനോ ച, അഥ മേണ്ഡസ്സ സുണേന സഖ്യമസ്സ.
തിണമാസി പലാസമാസി മേണ്ഡോ, ന ച സുനഖോ തിണമാസി നോ പലാസം;
ഗണ്ഹേയ്യ സുണോ സസം ബിളാരം, അഥ മേണ്ഡസ്സ സുണേന സഖ്യമസ്സ.
അട്ഠഡ്ഢപദോ ¶ ചതുപ്പദസ്സ, മേണ്ഡോ അട്ഠനഖോ അദിസ്സമാനോ;
ഛാദിയമാഹരതീ അയം ഇമസ്സ, മംസം ആഹരതീ അയം അമുസ്സ.
പാസാദവരഗതോ വിദേഹസേട്ഠോ, വിതിഹാരം അഞ്ഞമഞ്ഞഭോജനാനം;
അദ്ദക്ഖി [അദ്ദസ (സ്യാ. ക.)] കിര സക്ഖികം ജനിന്ദോ, ബുഭുക്കസ്സ ¶ പുണ്ണം മുഖസ്സ [ഭോഭുക്ഖസ്സ ച പുണ്ണമുഖസ്സ (സീ.)] ചേതം.
ലാഭാ വത മേ അനപ്പരൂപാ, യസ്സ മേദിസാ പണ്ഡിതാ കുലമ്ഹി;
പഞ്ഹസ്സ ഗമ്ഭീരഗതം നിപുണമത്ഥം, പടിവിജ്ഝന്തി സുഭാസിതേന ധീരാ.
അസ്സതരിരഥഞ്ച ഏകമേകം, ഫീതം ഗാമവരഞ്ച ഏകമേകം;
സബ്ബേസം വോ ദമ്മി പണ്ഡിതാനം, പരമപ്പതീതമനോ സുഭാസിതേനാതി.
മേണ്ഡകപഞ്ഹജാതകം അട്ഠമം.
൪൭൨. മഹാപദുമജാതകം (൯)
നാദട്ഠാ [നാദിട്ഠാ (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] പരതോ ദോസം, അണും ഥൂലാനി സബ്ബസോ;
ഇസ്സരോ പണയേ ദണ്ഡം, സാമം അപ്പടിവേക്ഖിയ.
യോ ച അപ്പടിവേക്ഖിത്വാ, ദണ്ഡം കുബ്ബതി ഖത്തിയോ;
സകണ്ടകം സോ ഗിലതി, ജച്ചന്ധോവ സമക്ഖികം.
അദണ്ഡിയം ദണ്ഡയതി [ദണ്ഡിയതി (സ്യാ. പീ.)], ദണ്ഡിയഞ്ച അദണ്ഡിയം [അദണ്ഡിയ (നിയ്യ), ന ദണ്ഡയേ (?)];
അന്ധോവ വിസമം മഗ്ഗം, ന ജാനാതി സമാസമം.
യോ ച ഏതാനി ഠാനാനി, അണും ഥൂലാനി സബ്ബസോ;
സുദിട്ഠമനുസാസേയ്യ, സ വേ വോഹരിതു [വോഹാതു (പീ.)] മരഹതി.
നേകന്തമുദുനാ ¶ ¶ സക്കാ, ഏകന്തതിഖിണേന വാ;
അത്തം മഹന്തേ [മഹത്തേ (സ്യാ. ക.)] ഠപേതും [ഠാപേതും (സീ. സ്യാ. പീ.)], തസ്മാ ഉഭയമാചരേ.
പരിഭൂതോ മുദു ഹോതി, അതിതിക്ഖോ ച വേരവാ;
ഏതഞ്ച ഉഭയം ഞത്വാ, അനുമജ്ഝം സമാചരേ.
ബഹുമ്പി രത്തോ ഭാസേയ്യ, ദുട്ഠോപി ബഹു ഭാസതി;
ന ഇത്ഥികാരണാ രാജ, പുത്തം ഘാതേതുമരഹസി.
സബ്ബോവ ¶ [സബ്ബോ ച (ക. സീ. പീ.)] ലോകോ ഏകതോ [ഏകന്തോ (സീ. പീ.)], ഇത്ഥീ ച അയമേകികാ;
തേനാഹം പടിപജ്ജിസ്സം, ഗച്ഛഥ പക്ഖിപഥേവ [പക്ഖിപേഥ (സ്യാ. അട്ഠ.)] തം.
അനേകതാലേ നരകേ, ഗമ്ഭീരേ ച സുദുത്തരേ [ഗമ്ഭീരേ സുദുരുത്തരേ (പീ. ക.)];
പാതിതോ ഗിരിദുഗ്ഗസ്മിം, കേന ത്വം തത്ഥ നാമരി.
നാഗോ ജാതഫണോ തത്ഥ, ഥാമവാ ഗിരിസാനുജോ;
പച്ചഗ്ഗഹി മം ഭോഗേഹി, തേനാഹം തത്ഥ നാമരിം.
ഏഹി തം പടിനേസ്സാമി, രാജപുത്ത സകം ഘരം;
രജ്ജം കാരേഹി [കാരേസി (സീ.)] ഭദ്ദന്തേ, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി.
യഥാ ഗിലിത്വാ ബളിസം, ഉദ്ധരേയ്യ സലോഹിതം;
ഉദ്ധരിത്വാ സുഖീ അസ്സ, ഏവം [സുഖം (പീ. ക.)] പസ്സാമി അത്തനം [അത്തനി (പീ. ക.), അത്തനാ (സ്യാ.), ഏവം അഹമ്പി പുന സോത്ഥിഭാവപ്പത്തം ഗിലിതബളിസം പുരിസമിവ അത്താനം പസ്സാമീതി (അട്ഠ. സംവണ്ണനാ)].
കിം നു ത്വം ബളിസം ബ്രൂസി, കിം ത്വം ബ്രൂസി സലോഹിതം;
കിം നു ത്വം ഉബ്ഭതം ബ്രൂസി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
കാമാഹം ബളിസം ബ്രൂമി, ഹത്ഥിഅസ്സം സലോഹിതം;
ചത്താഹം ഉബ്ഭതം ബ്രൂമി, ഏവം ജാനാഹി ഖത്തിയ.
ചിഞ്ചാമാണവികാ ¶ മാതാ, ദേവദത്തോ ച മേ പിതാ;
ആനന്ദോ പണ്ഡിതോ നാഗോ, സാരിപുത്തോ ച ദേവതാ;
രാജപുത്തോ അഹം ആസിം [അഹം തദാ രാജപുത്തോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഏവം ധാരേഥ ജാതകന്തി.
മഹാപദുമജാതകം നവമം.
൪൭൩. മിത്താമിത്തജാതകം (൧൦)
കാനി ¶ കമ്മാനി കുബ്ബാനം, കഥം വിഞ്ഞൂ പരക്കമേ;
അമിത്തം ജാനേയ്യ മേധാവീ, ദിസ്വാ സുത്വാ ച പണ്ഡിതോ.
ന നം ഉമ്ഹയതേ ദിസ്വാ, ന ച നം പടിനന്ദതി;
ചക്ഖൂനി ചസ്സ [ചക്ഖൂനിസ്സ (സ്യാ. ക.)] ന ദദാതി, പടിലോമഞ്ച വത്തതി.
അമിത്തേ തസ്സ ഭജതി, മിത്തേ തസ്സ ന സേവതി;
വണ്ണകാമേ നിവാരേതി, അക്കോസന്തേ പസംസതി.
ഗുയ്ഹഞ്ച തസ്സ നക്ഖാതി, തസ്സ ഗുയ്ഹം ന ഗൂഹതി;
കമ്മം തസ്സ ന വണ്ണേതി, പഞ്ഞസ്സ നപ്പസംസതി.
അഭവേ ¶ നന്ദതി തസ്സ, ഭവേ തസ്സ ന നന്ദതി;
അച്ഛേരം [അച്ഛരിയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭോജനം ലദ്ധാ, തസ്സ നുപ്പജ്ജതേ സതി;
തതോ നം നാനുകമ്പതി, അഹോ സോപി [അഹാസോപി (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] ലഭേയ്യിതോ.
ഇച്ചേതേ സോളസാകാരാ, അമിത്തസ്മിം പതിട്ഠിതാ;
യേഹി അമിത്തം ജാനേയ്യ, ദിസ്വാ സുത്വാ ച പണ്ഡിതോ.
കാനി കമ്മാനി കുബ്ബാനം, കഥം വിഞ്ഞൂ പരക്കമേ;
മിത്തം ¶ ജാനേയ്യ മേധാവീ, ദിസ്വാ സുത്വാ ച പണ്ഡിതോ.
പവുത്ഥം തസ്സ സരതി, ആഗതം അഭിനന്ദതി;
തതോ കേലായിതോ ഹോതി, വാചായ പടിനന്ദതി.
മിത്തേ തസ്സേവ ഭജതി, അമിത്തേ തസ്സ ന സേവതി;
അക്കോസന്തേ നിവാരേതി, വണ്ണകാമേ പസംസതി.
ഗുയ്ഹഞ്ച തസ്സ അക്ഖാതി, തസ്സ ഗുയ്ഹഞ്ച ഗൂഹതി;
കമ്മഞ്ച തസ്സ വണ്ണേതി, പഞ്ഞം തസ്സ [പഞ്ഞമസ്സ (സ്യാ. ക.)] പസംസതി.
ഭവേ ച നന്ദതി തസ്സ [ഭവേ നന്ദതി തസ്സ ച (ക.)], അഭവേ തസ്സ ന നന്ദതി;
അച്ഛേരം [അച്ഛരിയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭോജനം ലദ്ധാ, തസ്സ ഉപ്പജ്ജതേ സതി;
തതോ നം അനുകമ്പതി, അഹോ സോപി [പഹാസോപി (ക. സീ. സ്യാ. ക.)] ലഭേയ്യിതോ.
ഇച്ചേതേ ¶ സോളസാകാരാ, മിത്തസ്മിം സുപ്പതിട്ഠിതാ;
യേഹി മിത്തഞ്ച ജാനേയ്യ [മിത്തം സുജാനേയ്യ (പീ. ക.)], ദിസ്വാ സുത്വാ ച പണ്ഡിതോതി.
മിത്താമിത്തജാതകം ദസമം.
ദ്വാദസകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
ലഹുചിത്ത സസാല കസന്തി പുന, അഥ കാമ ദസഖലുട്ഠാനവരോ;
അഥ കണ്ഹ സുകോസിയ മേണ്ഡവരോ, പദുമോ പുന മിത്തവരേന ദസാതി.
൧൩. തേരസകനിപാതോ
൪൭൪. അമ്ബജാതകം (൧)
അഹാസി ¶ ¶ ¶ [ആഹാസി (?)] മേ അമ്ബഫലാനി പുബ്ബേ, അണൂനി ഥൂലാനി ച ബ്രഹ്മചാരി;
തേഹേവ മന്തേഹി ന ദാനി തുയ്ഹം, ദുമപ്ഫലാ പാതുഭവന്തി ബ്രഹ്മേ.
നക്ഖത്തയോഗം പടിമാനയാമി, ഖണം മുഹുത്തഞ്ച മന്തേ ന പസ്സം [ഖണം മുഹുത്തം ന മം തോസയന്തി (സീ. പീ.)];
നക്ഖത്തയോഗഞ്ച ഖണഞ്ച ലദ്ധാ, അദ്ധാഹരിസ്സമ്ബഫലം [അഥാഹരിസ്സമ്ബഫലം (സീ. പീ.)] പഹൂതം.
നക്ഖത്തയോഗം ന പുരേ അഭാണി, ഖണം മുഹുത്തം ന പുരേ അസംസി;
സയം ഹരീ [അഥാഹരീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അമ്ബഫലം പഹൂതം, വണ്ണേന ഗന്ധേന രസേനുപേതം.
മന്താഭിജപ്പേന പുരേ ഹി [പുര’സ്സ (സീ. പീ.), പുരേപി (സ്യാ.)] തുയ്ഹം, ദുമപ്ഫലാ പാതുഭവന്തി ബ്രഹ്മേ;
സ്വാജ്ജ ന പാരേസി ജപ്പമ്പി മന്തം [ജപമ്പി മന്തേ (സീ. പീ.)], അയം സോ കോ നാമ തവജ്ജ ധമ്മോ.
ചണ്ഡാലപുത്തോ ¶ മമ സമ്പദാസി, ധമ്മേന മന്തേ പകതിഞ്ച സംസി;
മാ ചസ്സു മേ പുച്ഛിതോ നാമഗോത്തം, ഗുയ്ഹിത്ഥോ അത്ഥം [മാ തം (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിജഹേയ്യ മന്തോ [വിജഹേയ്യുമന്താ (സ്യാ.)].
സോഹം ¶ ജനിന്ദേന ജനമ്ഹി പുട്ഠോ, മക്ഖാഭിഭൂതോ അലികം അഭാണിം;
‘‘മന്താ ഇമേ ബ്രാഹ്മണസ്സാ’’തി മിച്ഛാ, പഹീനമന്തോ കപണോ രുദാമി.
ഏരണ്ഡാ പുചിമന്ദാ വാ, അഥ വാ പാലിഭദ്ദകാ;
മധും മധുത്ഥികോ വിന്ദേ, സോ ഹി തസ്സ ദുമുത്തമോ.
ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണാ വേസ്സാ, സുദ്ദാ ചണ്ഡാലപുക്കുസാ;
യമ്ഹാ ധമ്മം വിജാനേയ്യ, സോ ഹി തസ്സ നരുത്തമോ.
ഇമസ്സ ദണ്ഡഞ്ച വധഞ്ച ദത്വാ, ഗലേ ഗഹേത്വാ ഖലയാഥ [ബലയാഥ (സ്യാ.), ഗലയാഥ (ക.)] ജമ്മം;
യോ ഉത്തമത്ഥം കസിരേന ലദ്ധം, മാനാതിമാനേന വിനാസയിത്ഥ.
യഥാ സമം മഞ്ഞമാനോ പതേയ്യ, സോബ്ഭം ഗുഹം നരകം പൂതിപാദം;
രജ്ജൂതി വാ അക്കമേ കണ്ഹസപ്പം, അന്ധോ ¶ യഥാ ജോതിമധിട്ഠഹേയ്യ;
ഏവമ്പി മം ത്വം ഖലിതം സപഞ്ഞ [സപഞ്ഞാ (പീ.)], പഹീനമന്തസ്സ പുനപ്പദാഹി [പുന സമ്പദാഹി (സ്യാ.), പുനപ്പസീദ (സീ. പീ.)].
ധമ്മേന മന്തം [മന്തേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തവ സമ്പദാസിം, തുവമ്പി ധമ്മേന [ത്വമ്പി ധമ്മേനേവ (ക.)] പരിഗ്ഗഹേസി;
പകതിമ്പി തേ അത്തമനോ അസംസിം, ധമ്മേ ഠിതം തം [പതിട്ഠം (ക.)] ന ജഹേയ്യ മന്തോ.
യോ ¶ ബാല മന്തം [ബലമന്തം (ക.)] കസിരേന ലദ്ധം, യം ദുല്ലഭം അജ്ജ മനുസ്സലോകേ;
കിഞ്ചാപി ലദ്ധാ ജീവിതും അപ്പപഞ്ഞോ [കിച്ഛാ ലദ്ധം ജീവികം അപ്പപഞ്ഞോ (സീ. സ്യാ.), കച്ഛാപി ലദ്ധാ ജീവികം അപ്പഞ്ഞ (പീ.)], വിനാസയീ അലികം ഭാസമാനോ.
ബാലസ്സ ¶ മൂള്ഹസ്സ അകതഞ്ഞുനോ ച, മുസാ ഭണന്തസ്സ അസഞ്ഞതസ്സ;
മന്തേ മയം താദിസകേ ന ദേമ, കുതോ മന്താ ഗച്ഛ ന മയ്ഹ രുച്ചസീതി.
അമ്ബജാതകം പഠമം.
൪൭൫. ഫന്ദനജാതകം (൨)
കുഠാരിഹത്ഥോ ¶ [കുധാരിഹത്ഥോ (ക.)] പുരിസോ, വനമോഗയ്ഹ തിട്ഠസി;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കിം ദാരും ഛേതുമിച്ഛസി.
ഇസ്സോ [ഇസോ (സീ.), ഈസോ (സ്യാ. പീ.)] വനാനി ചരസി, സമാനി വിസമാനി ച;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കിം ദാരും നേമിയാ ദള്ഹം.
നേവ സാലോ ന ഖദിരോ, നാസ്സകണ്ണോ കുതോ ധവോ;
രുക്ഖോ ച [രുക്ഖോവ (സീ. പീ.)] ഫന്ദനോ നാമ, തം ദാരും നേമിയാ ദള്ഹം.
കീദിസാനിസ്സ പത്താനി, ഖന്ധോ വാ പന കീദിസോ;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, യഥാ ജാനേമു ഫന്ദനം.
യസ്സ സാഖാ പലമ്ബന്തി, നമന്തി ന ച ഭഞ്ജരേ;
സോ രുക്ഖോ ഫന്ദനോ നാമ, യസ്സ മൂലേ അഹം ഠിതോ.
അരാനം ചക്കനാഭീനം, ഈസാനേമിരഥസ്സ ച;
സബ്ബസ്സ തേ കമ്മനിയോ, അയം ഹേസ്സതി ഫന്ദനോ.
ഇതി ഫന്ദനരുക്ഖോപി, താവദേ അജ്ഝഭാസഥ;
മയ്ഹമ്പി വചനം അത്ഥി, ഭാരദ്വാജ സുണോഹി മേ.
ഇസ്സസ്സ [ഇമസ്സ (ക. സീ. ക.)] ഉപക്ഖന്ധമ്ഹാ [ഉപഖന്ധമ്ഹാ (ക. സീ. പീ. ക.)], ഉക്കച്ച ചതുരങ്ഗുലം;
തേന നേമിം പസാരേസി [പരിഹരേസി (സീ. പീ.)], ഏവം ദള്ഹതരം സിയാ.
ഇതി ഫന്ദനരുക്ഖോപി, വേരം അപ്പേസി താവദേ;
ജാതാനഞ്ച അജാതാനം, ഇസ്സാനം ദുക്ഖമാവഹി.
ഇച്ചേവം ¶ [ഇച്ചേവ (സീ. പീ.)] ഫന്ദനോ ഇസ്സം, ഇസ്സോ ച പന ഫന്ദനം;
അഞ്ഞമഞ്ഞം ¶ വിവാദേന, അഞ്ഞമഞ്ഞമഘാതയും.
ഏവമേവ മനുസ്സാനം, വിവാദോ യത്ഥ ജായതി;
മയൂരനച്ചം നച്ചന്തി, യഥാ തേ ഇസ്സഫന്ദനാ.
തം ¶ വോ വദാമി ഭദ്ദം വോ [ഭദ്ദന്തേ (ക.)], യാവന്തേത്ഥ സമാഗതാ;
സമ്മോദഥ മാ വിവദഥ [മാവിവദിത്ഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)], മാ ഹോഥ ഇസ്സഫന്ദനാ.
സാമഗ്ഗിമേവ [സാമഗ്യമേവ (സ്യാ. ക.)] സിക്ഖേഥ, ബുദ്ധേഹേതം പസംസിതം;
സാമഗ്ഗിരതോ ധമ്മട്ഠോ, യോഗക്ഖേമാ ന ധംസതീതി.
ഫന്ദനജാതകം ദുതിയം.
൪൭൬. ജവനഹംസജാതകം (൩)
ഇധേവ ഹംസ നിപത, പിയം മേ തവ ദസ്സനം;
ഇസ്സരോസി അനുപ്പത്തോ, യമിധത്ഥി പവേദയ.
സവനേന ഏകസ്സ പിയാ ഭവന്തി, ദിസ്വാ പനേകസ്സ വിയേതി [വിനേതി (സ്യാ.), വിഹേതി (പീ.), വിഗേതി (ക. അട്ഠ.)] ഛന്ദോ;
ദിസ്വാ ച സുത്വാ ച പിയാ ഭവന്തി, കച്ചിന്നു മേ പീയസി [പിയ്യസി (സീ. പീ.)] ദസ്സനേന.
സവനേന പിയോ മേസി, ഭിയ്യോ ചാഗമ്മ ദസ്സനം;
ഏവം പിയദസ്സനോ മേ [ഏവം പിയദസ്സനോ സമാനോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], വസ ഹംസ മമന്തികേ [മമ സന്തികേ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
വസേയ്യാമ തവാഗാരേ, നിച്ചം സക്കതപൂജിതാ;
മത്തോ ച ഏകദാ വജ്ജേ [വജ്ജാ (സീ. പീ.)], ‘‘ഹംസരാജം പചന്തു മേ’’.
ധിരത്ഥു ¶ തം മജ്ജപാനം, യം മേ പിയതരം തയാ;
ന ചാപി മജ്ജം പിസ്സാമി [പിവിസ്സാമി (സ്യാ.), പായാമി (സീ. പീ.)], യാവ മേ വച്ഛസീ ഘരേ.
സുവിജാനം ¶ സിങ്ഗാലാനം, സകുണാനഞ്ച [സകുന്താനഞ്ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] വസ്സിതം;
മനുസ്സവസ്സിതം രാജ, ദുബ്ബിജാനതരം തതോ.
അപി ചേ മഞ്ഞതീ പോസോ, ഞാതി മിത്തോ സഖാതി വാ;
യോ പുബ്ബേ സുമനോ ഹുത്വാ, പച്ഛാ സമ്പജ്ജതേ ദിസോ.
യസ്മിം മനോ നിവിസതി, അവിദൂരേ സഹാപി സോ;
സന്തികേപി ഹി സോ ദൂരേ, യസ്മിം നാവിസതേ [യസ്മാ വിവസതേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മനോ.
അന്തോപി സോ ഹോതി പസന്നചിത്തോ, പാരം സമുദ്ദസ്സ പസന്നചിത്തോ;
അന്തോപി സോ ഹോതി പദുട്ഠചിത്തോ, പാരം സമുദ്ദസ്സ പദുട്ഠചിത്തോ.
സംവസന്താ വിവസന്തി, യേ ദിസാ തേ രഥേസഭ;
ആരാ സന്തോ സംവസന്തി, മനസാ രട്ഠവഡ്ഢന.
അതിചിരം നിവാസേന, പിയോ ഭവതി അപ്പിയോ;
ആമന്ത ഖോ തം ഗച്ഛാമ [ഗച്ഛാമി (സ്യാ.)], പുരാ തേ ഹോമ അപ്പിയാ [ഹോമി അപ്പിയോ (സ്യാ.)].
ഏവം ¶ ചേ യാചമാനാനം, അഞ്ജലിം നാവബുജ്ഝസി;
പരിചാരകാനം സതം [സന്താനം (സീ. സ്യാ.), സത്താനം (പീ.)], വചനം ന കരോസി നോ;
ഏവം തം അഭിയാചാമ, പുന കയിരാസി പരിയായം.
ഏവം ചേ നോ വിഹരതം, അന്തരായോ ന ഹേസ്സതി;
തുയ്ഹഞ്ചാപി ¶ [വാപി (സ്യാ. പീ. ക.)] മഹാരാജ, മയ്ഹഞ്ച [വാ (ബഹൂസു)] രട്ഠവഡ്ഢന;
അപ്പേവ നാമ പസ്സേമു [പസ്സേമ (സീ. സ്യാ. പീ.)], അഹോരതാനമച്ചയേതി.
ജവനഹംസജാതകം തതിയം.
൪൭൭. ചൂളനാരദജാതകം (൪)
ന തേ കട്ഠാനി ഭിന്നാനി, ന തേ ഉദകമാഭതം;
അഗ്ഗീപി തേ ന ഹാപിതോ [ഹാസിതോ (സീ. സ്യാ.)], കിം നു മന്ദോവ ഝായസി.
ന ¶ ഉസ്സഹേ വനേ വത്ഥും, കസ്സപാമന്തയാമി തം;
ദുക്ഖോ വാസോ അരഞ്ഞസ്മിം, രട്ഠം ഇച്ഛാമി ഗന്തവേ.
യഥാ അഹം ഇതോ ഗന്ത്വാ, യസ്മിം ജനപദേ വസം;
ആചാരം ബ്രഹ്മേ [ബ്രഹ്മം (ക.)] സിക്ഖേയ്യം, തം ധമ്മം അനുസാസ മം.
സചേ അരഞ്ഞം ഹിത്വാന, വനമൂലഫലാനി ച;
രട്ഠേ രോചയസേ വാസം, തം ധമ്മം നിസാമേഹി മേ.
വിസം മാ പടിസേവിത്ഥോ [പടിസേവിത്ഥ (സ്യാ. ക.)], പപാതം പരിവജ്ജയ;
പങ്കേ ച മാ വിസീദിത്ഥോ [പങ്കോ ച മാ വിസിയിത്ഥോ (ക.)], യത്തോ ചാസീവിസേ ചരേ.
കിം നു വിസം പപാതോ വാ, പങ്കോ വാ ബ്രഹ്മചാരിനം;
കം ത്വം ആസീവിസം ബ്രൂസി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ;
ആസവോ താത ലോകസ്മിം, സുരാ നാമ പവുച്ചതി;
മനുഞ്ഞോ [മനുഞ്ഞാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സുരഭീ വഗ്ഗു, സാദു [മധു (സീ. സ്യാ.)] ഖുദ്ദരസൂപമോ [രസൂപമാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
വിസം തദാഹു അരിയാ സേ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ നാരദ.
ഇത്ഥിയോ ¶ താത ലോകസ്മിം, പമത്തം പമഥേന്തി താ;
ഹരന്തി യുവിനോ ചിത്തം, തൂലം ഭട്ഠംവ മാലുതോ;
പപാതോ ഏസോ അക്ഖാതോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ നാരദ.
ലാഭോ സിലോകോ സക്കാരോ, പൂജാ പരകുലേസു ച;
പങ്കോ ഏസോ ച [ഏസോവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] അക്ഖാതോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ നാരദ.
സസത്ഥാ ¶ [മഹന്താ (സ്യാ. ക.)] താത രാജാനോ, ആവസന്തി മഹിം ഇമം;
തേ താദിസേ മനുസ്സിന്ദേ, മഹന്തേ താത നാരദ.
ഇസ്സരാനം അധിപതീനം, ന തേസം പാദതോ ചരേ;
ആസീവിസോതി [ആസീവിസോ സോ (സീ. പീ.)] അക്ഖാതോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ നാരദ.
ഭത്തത്ഥോ ഭത്തകാലേ ച [യം (സീ. പീ.)], യം ഗേഹമുപസങ്കമേ;
യദേത്ഥ കുസലം ജഞ്ഞാ, തത്ഥ ഘാസേസനം ചരേ.
പവിസിത്വാ ¶ പരകുലം, പാനത്ഥം [പാനത്ഥോ (സ്യാ. പീ.)] ഭോജനായ വാ;
മിതം ഖാദേ മിതം ഭുഞ്ജേ, ന ച രൂപേ മനം കരേ.
ഗോട്ഠം മജ്ജം കിരാടഞ്ച [കിരാസഞ്ച (സീ. സ്യാ.), കിരാസം വാ (പീ.)], സഭാ നികിരണാനി ച;
ആരകാ പരിവജ്ജേഹി, യാനീവ വിസമം പഥന്തി.
ചൂളനാരദജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൭൮. ദൂതജാതകം (൫)
ദൂതേ ¶ തേ ബ്രഹ്മേ [ദൂതേ ബ്രാഹ്മണ (ക.)] പാഹേസിം, ഗങ്ഗാതീരസ്മി ഝായതോ;
തേസം പുട്ഠോ ന ബ്യാകാസി, ദുക്ഖം ഗുയ്ഹമതം [ഗുയ്ഹം മതം (സീ.), തുയ്ഹം മതം (സ്യാ. ക.)] നു തേ.
സചേ തേ ദുക്ഖമുപ്പജ്ജേ, കാസീനം രട്ഠവഡ്ഢന;
മാ ഖോ നം തസ്സ അക്ഖാഹി, യോ തം ദുക്ഖാ ന മോചയേ.
യോ തസ്സ [യോ ച തഥാ (പീ.)] ദുക്ഖജാതസ്സ, ഏകങ്ഗമപി ഭാഗസോ [ഏകന്തമപി ഭാസതോ (സീ. പീ.)];
വിപ്പമോചേയ്യ ധമ്മേന, കാമം തസ്സ പവേദയ [പവേദയേ (സീ.)].
സുവിജാനം സിങ്ഗാലാനം, സകുണാനഞ്ച വസ്സിതം;
മനുസ്സവസ്സിതം രാജ, ദുബ്ബിജാനതരം തതോ.
അപി ചേ മഞ്ഞതീ പോസോ, ഞാതി മിത്തോ സഖാതി വാ;
യോ പുബ്ബേ സുമനോ ഹുത്വാ, പച്ഛാ സമ്പജ്ജതേ ദിസോ.
യോ അത്തനോ ദുക്ഖമനാനുപുട്ഠോ, പവേദയേ ജന്തു അകാലരൂപേ;
ആനന്ദിനോ തസ്സ ഭവന്തിമിത്താ [ഭവന്ത’മിത്താ (സീ. പീ.)], ഹിതേസിനോ തസ്സ ദുഖീ ഭവന്തി.
കാലഞ്ച ഞത്വാന തഥാവിധസ്സ, മേധാവീനം ഏകമനം വിദിത്വാ;
അക്ഖേയ്യ തിബ്ബാനി [തിപ്പാനി (സീ. സ്യാ. പീ.)] പരസ്സ ധീരോ, സണ്ഹം ഗിരം അത്ഥവതിം പമുഞ്ചേ.
സചേ ¶ ¶ ച ജഞ്ഞാ അവിസയ്ഹമത്തനോ, ന തേ ഹി മയ്ഹം [നായം നീതി മയ്ഹ (സീ. പീ.)] സുഖാഗമായ;
ഏകോവ തിബ്ബാനി സഹേയ്യ ധീരോ, സച്ചം ഹിരോത്തപ്പമപേക്ഖമാനോ.
അഹം ¶ രട്ഠാനി വിചരന്തോ, നിഗമേ രാജധാനിയോ;
ഭിക്ഖമാനോ മഹാരാജ, ആചരിയസ്സ ധനത്ഥികോ.
ഗഹപതീ രാജപുരിസേ, മഹാസാലേ ച ബ്രാഹ്മണേ;
അലത്ഥം സത്ത നിക്ഖാനി, സുവണ്ണസ്സ ജനാധിപ;
തേ മേ നട്ഠാ മഹാരാജ, തസ്മാ സോചാമഹം ഭുസം.
പുരിസാ തേ മഹാരാജ, മനസാനുവിചിന്തിതാ;
നാലം ദുക്ഖാ പമോചേതും, തസ്മാ തേസം ന ബ്യാഹരിം.
ത്വഞ്ച ഖോ മേ മഹാരാജ, മനസാനുവിചിന്തിതോ;
അലം ദുക്ഖാ പമോചേതും, തസ്മാ തുയ്ഹം പവേദയിം.
തസ്സാദാസി പസന്നത്തോ, കാസീനം രട്ഠവഡ്ഢനോ;
ജാതരൂപമയേ നിക്ഖേ, സുവണ്ണസ്സ ചതുദ്ദസാതി.
ദൂതജാതകം പഞ്ചമം.
൪൭൯. കാലിങ്ഗബോധിജാതകം (൬)
രാജാ ¶ കാലിങ്ഗോ ചക്കവത്തി, ധമ്മേന പഥവിമനുസാസം [മനുസാസി (സ്യാ. ക.)];
അഗമാ [അഗമാസി (സ്യാ. ക.)] ബോധിസമീപം, നാഗേന മഹാനുഭാവേന.
കാലിങ്ഗോ ഭാരദ്വാജോ ച, രാജാനം കാലിങ്ഗം സമണകോലഞ്ഞം;
ചക്കം വത്തയതോ പരിഗ്ഗഹേത്വാ [പരിണേത്വാ (പീ.)], പഞ്ജലീ ഇദമവോച.
പച്ചോരോഹ മഹാരാജ, ഭൂമിഭാഗോ യഥാ സമണുഗ്ഗതോ [സമനുഗീതോ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഇധ അനധിവരാ ബുദ്ധാ, അഭിസമ്ബുദ്ധാ വിരോചന്തി.
പദക്ഖിണതോ ¶ ആവട്ടാ, തിണലതാ അസ്മിം ഭൂമിഭാഗസ്മിം;
പഥവിയാ നാഭിയം [പുഥുവിയാ അയം (സീ.), പഠവിയാ അയം (സ്യാ.), പുഥവിയാ’യം (പീ.)] മണ്ഡോ, ഇതി നോ സുതം മന്തേ മഹാരാജ [സുതം മഹാരാജ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സാഗരപരിയന്തായ, മേദിനിയാ സബ്ബഭൂതധരണിയാ;
പഥവിയാ അയം മണ്ഡോ, ഓരോഹിത്വാ നമോ കരോഹി.
യേ തേ ഭവന്തി നാഗാ ച, അഭിജാതാ ച കുഞ്ജരാ;
ഏത്താവതാ പദേസം തേ, നാഗാ നേവ മുപയന്തി.
അഭിജാതോ നാഗോ [അഭിജാതോ തേ നാഗോ (സീ. പീ. അട്ഠ.)] കാമം, പേസേഹി കുഞ്ജരം ദന്തിം;
ഏത്താവതാ പദേസോ [പദേസോ ച (സ്യാ. ക.)], സക്കാ [ന സക്കാ (സ്യാ.)] നാഗേന മുപഗന്തും.
തം സുത്വാ രാജാ കാലിങ്ഗോ, വേയ്യഞ്ജനികവചോ നിസാമേത്വാ;
സമ്പേസേസി നാഗം ഞസ്സാമ, മയം യഥിമസ്സിദം [യഥാ ഇദം (സീ. സ്യാ. പീ.)] വചനം.
സമ്പേസിതോ ¶ ച രഞ്ഞാ, നാഗോ കോഞ്ചോവ അഭിനദിത്വാന;
പടിസക്കിത്വാ ¶ [പടിഓസക്കിത്വാ (ക.)] നിസീദി, ഗരുംവ ഭാരം അസഹമാനോ.
കാലിങ്ഗഭാരദ്വാജോ, നാഗം ഖീണായുകം വിദിത്വാന;
രാജാനം കാലിങ്ഗം, തരമാനോ അജ്ഝഭാസിത്ഥ;
അഞ്ഞം സങ്കമ നാഗം, നാഗോ ഖീണായുകോ മഹാരാജ.
തം സുത്വാ കാലിങ്ഗോ, തരമാനോ സങ്കമീ നാഗം;
സങ്കന്തേവ രഞ്ഞേ, നാഗോ തത്ഥേവ പതി [പതിതോ (ക.)] ഭുമ്യാ;
വേയ്യഞ്ജനികവചോ, യഥാ തഥാ അഹു നാഗോ.
കാലിങ്ഗോ രാജാ കാലിങ്ഗം, ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച;
ത്വമേവ അസി സമ്ബുദ്ധോ, സബ്ബഞ്ഞൂ സബ്ബദസ്സാവീ.
തം അനധിവാസേന്തോ കാലിങ്ഗം [കാലിങ്ഗോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ബ്രാഹ്മണോ ഇദമവോച;
വേയ്യഞ്ജനികാ ഹി മയം, ബുദ്ധാ സബ്ബഞ്ഞുനോ മഹാരാജ.
സബ്ബഞ്ഞൂ സബ്ബവിദൂ ച, ബുദ്ധാ ന ലക്ഖണേന ജാനന്തി;
ആഗമബലസാ [ആഗമപുരിസാ (പീ.)] ഹി മയം, ബുദ്ധാ സബ്ബം പജാനന്തി.
മഹയിത്വാ ¶ സമ്ബോധിം [മഹായിത്വാന സമ്ബോധിം (സീ. പീ.), പഹംസിത്വാന സമ്ബോധിം (സ്യാ.), മമായിത്വാന തം ബോധിം (ക.)], നാനാതുരിയേഹി വജ്ജമാനേഹി;
മാലാവിലേപനം അഭിഹരിത്വാ [മാലാഗന്ധവിലേപനം ആഹരിത്വാ (സീ. പീ.); പാകാരപരിക്ഖേപം കാരേസി; അഥ രാജാ പായാസി (സീ. സ്യാ. പീ.)] അഥ രാജാ മനുപായാസി [പാകാരപരിക്ഖേപം കാരേസി; അഥ രാജാ പായാസി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സട്ഠി വാഹസഹസ്സാനി, പുപ്ഫാനം സന്നിപാതയി;
പൂജേസി ¶ രാജാ കാലിങ്ഗോ, ബോധിമണ്ഡമനുത്തരന്തി [വരുത്തമേതി (സീ.)].
കാലിങ്ഗബോധിജാതകം ഛട്ഠം.
൪൮൦. അകിത്തിജാതകം (൭)
അകിത്തിം [അകത്തിം (ക.)] ദിസ്വാ സമ്മന്തം, സക്കോ ഭൂതപതീ ബ്രവി;
കിം പത്ഥയം മഹാബ്രഹ്മേ, ഏകോ സമ്മസി ഘമ്മനി.
ദുക്ഖോ പുനബ്ഭവോ സക്ക, സരീരസ്സ ച ഭേദനം;
സമ്മോഹമരണം ദുക്ഖം, തസ്മാ സമ്മാമി വാസവ.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
യേന പുത്തേ ച ദാരേ ച, ധനധഞ്ഞം പിയാനി ച;
ലദ്ധാ നരാ ന [ലദ്ധാ നഞ്ഞാനി (ക.)] തപ്പന്തി, സോ ലോഭോ ന മയീ വസേ.
ഏതസ്മിം ¶ തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം ¶ കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
ഖേത്തം വത്ഥും ഹിരഞ്ഞഞ്ച, ഗവസ്സം ദാസപോരിസം;
യേന ജാതേന ജീയന്തി, സോ ദോസോ ന മയീ വസേ.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ¶ ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
ബാലം ന പസ്സേ ന സുണേ, ന ച ബാലേന സംവസേ;
ബാലേനല്ലാപ [ബാലേനാ’ലാപ (?)] സല്ലാപം, ന കരേ ന ച രോചയേ.
കിം നു തേ അകരം ബാലോ, വദ കസ്സപ കാരണം;
കേന കസ്സപ ബാലസ്സ, ദസ്സനം നാഭികങ്ഖസി.
അനയം നയതി ദുമ്മേധോ, അധുരായം നിയുഞ്ജതി;
ദുന്നയോ സേയ്യസോ ഹോതി, സമ്മാ വുത്തോ പകുപ്പതി;
വിനയം സോ ന ജാനാതി, സാധു തസ്സ അദസ്സനം.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
ധീരം പസ്സേ സുണേ ധീരം, ധീരേന സഹ സംവസേ;
ധീരേനല്ലാപസല്ലാപം, തം കരേ തഞ്ച രോചയേ.
കിം നു തേ അകരം ധീരോ, വദ കസ്സപ കാരണം;
കേന കസ്സപ ധീരസ്സ, ദസ്സനം അഭികങ്ഖസി.
നയം നയതി മേധാവീ, അധുരായം ന യുഞ്ജതി;
സുനയോ സേയ്യസോ ഹോതി, സമ്മാ വുത്തോ ന കുപ്പതി;
വിനയം സോ പജാനാതി, സാധു തേന സമാഗമോ.
ഏതസ്മിം തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം ¶ കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
തതോ രത്യാ വിവസാനേ [വിവസനേ (സീ. സ്യാ. പീ.)], സൂരിയുഗ്ഗമനം [സുരിയസ്സുഗ്ഗമനം (സീ. സ്യാ. പീ.)] പതി;
ദിബ്ബാ ഭക്ഖാ പാതുഭവേയ്യും, സീലവന്തോ ച യാചകാ.
ദദതോ ¶ മേ [ദദതോ ച മേ (പീ.)] ന ഖീയേഥ, ദത്വാ നാനുതപേയ്യഹം;
ദദം ചിത്തം പസാദേയ്യം, ഏതം സക്ക വരം വരേ.
ഏതസ്മിം ¶ തേ സുലപിതേ, പതിരൂപേ സുഭാസിതേ;
വരം കസ്സപ തേ ദമ്മി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
വരം ചേ മേ അദോ സക്ക, സബ്ബഭൂതാനമിസ്സര;
ന മം പുന ഉപേയ്യാസി, ഏതം സക്ക വരം വരേ.
ബഹൂഹി വതചരിയാഹി [വത്തചരിയാഹി (സീ. സ്യാ. ക.)], നരാ ച അഥ നാരിയോ;
ദസ്സനം അഭികങ്ഖന്തി, കിം നു മേ ദസ്സനേ ഭയം.
തം താദിസം ദേവവണ്ണം [ദേവവണ്ണിം (പീ.)], സബ്ബകാമസമിദ്ധിനം;
ദിസ്വാ തപോ പമജ്ജേയ്യ [ദിസ്വാ തപോ പമജ്ജേയ്യം (സീ. സ്യാ. പീ.), ദിസ്വാനഹം പമജ്ജേയ്യം (ചരിയാപിടകട്ഠകഥാ)], ഏതം തേ ദസ്സനേ ഭയന്തി.
അകിത്തിജാതകം സത്തമം.
൪൮൧. തക്കാരിയജാതകം (൮)
അഹമേവ ദുബ്ഭാസിതം ഭാസി ബാലോ, ഭേകോവരഞ്ഞേ അഹിമവ്ഹായമാനോ [മവ്ഹയാനോ (സീ. പീ.)];
തക്കാരിയേ സോബ്ഭമിമം [സോബ്ഭമ്ഹി അഹം (ക.)] പതാമി, ന ¶ കിരേവ സാധു അതിവേലഭാണീ [സാധൂത്യതിവേലഭാണീ (ക.)].
പപ്പോതി മച്ചോ അതിവേലഭാണീ, ബന്ധം വധം സോകപരിദ്ദവഞ്ച;
അത്താനമേവ ഗരഹാസി ഏത്ഥ, ആചേര യം തം നിഖണന്തി സോബ്ഭേ.
കിമേവഹം തുണ്ഡിലമനുപുച്ഛിം, കരേയ്യ സം [കരേയ്യാസം (സ്യാ.), കരേയ്യ സ (ക.), ഭരേയ്യ സം (?)] ഭാതരം കാളികായം [കാളികായ (സ്യാ. ക.)];
നഗ്ഗോവഹം [നഗ്ഗോച’ഹം (?)] വത്ഥയുഗഞ്ച ജീനോ, അയമ്പി അത്ഥോ ബഹുതാദിസോവ.
യോ ¶ യുജ്ഝമാനാനമയുജ്ഝമാനോ [യുജ്ഝമാനേന അയുജ്ഝമാനോ (ക.)], മേണ്ഡന്തരം അച്ചുപതീ കുലിങ്ഗോ;
സോ പിംസിതോ മേണ്ഡസിരേഹി തത്ഥ, അയമ്പി അത്ഥോ ബഹുതാദിസോവ.
ചതുരോ ജനാ പോത്ഥകമഗ്ഗഹേസും, ഏകഞ്ച പോസം അനുരക്ഖമാനാ;
സബ്ബേവ തേ ഭിന്നസിരാ സയിംസു, അയമ്പി അത്ഥോ ബഹുതാദിസോവ.
അജാ യഥാ വേളുഗുമ്ബസ്മിം ബദ്ധാ [ബന്ധം (സ്യാ. ക.)], അവക്ഖിപന്തീ അസിമജ്ഝഗച്ഛി;
തേനേവ ¶ തസ്സാ ഗലകാവകന്തം [ഗലയാ വികന്തും (ക.), ഗലകം വികന്താ (സ്യാ.)], അയമ്പി അത്ഥോ ബഹുതാദിസോവ.
ഇമേ ന ദേവാ ന ഗന്ധബ്ബപുത്താ, മിഗാ ഇമേ അത്ഥവസം ഗതാ മേ [അത്ഥവസാഭതാ ഇമേ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഏകഞ്ച നം സായമാസേ പചന്തു, ഏകം പുനപ്പാതരാസേ [ഏകഞ്ച നം പാതരാസേ (ക. സീ. പീ.)] പചന്തു.
സതം സഹസ്സാനി ദുഭാസിതാനി, കലമ്പി നാഗ്ഘന്തി സുഭാസിതസ്സ;
ദുബ്ഭാസിതം സങ്കമാനോ കിലേസോ [കിലിസ്സതി (?)], തസ്മാ തുണ്ഹീ കിമ്പുരിസാ [കിംപുരിസോ (സീ. സ്യാ.)] ന ബാല്യാ.
യാ ¶ മേസാ ബ്യാഹാസി [ബ്യാകാസി (സീ. സ്യാ. പീ.)] പമുഞ്ചഥേതം, ഗിരിഞ്ച നം [ഗിരിം വരം (ക.)] ഹിമവന്തം നയന്തു;
ഇമഞ്ച ഖോ ദേന്തു മഹാനസായ, പാതോവ നം പാതരാസേ പചന്തു.
പജ്ജുന്നനാഥാ ¶ പസവോ, പസുനാഥാ അയം പജാ;
ത്വം നാഥോസി [ത്വം-നാഥോ’സ്മി (സീ. സ്യാ. പീ.)] മഹാരാജ, നാഥോഹം ഭരിയായ മേ [അമ്ഹ-നാഥാ മമ ഭരിയാ (ക. സീ. സ്യാ.)];
ദ്വിന്നമഞ്ഞതരം ഞത്വാ, മുത്തോ ഗച്ഛേയ്യ പബ്ബതം.
ന വേ നിന്ദാ സുപരിവജ്ജയേഥ [സുപരിവജ്ജയാഥ (സ്യാ.)], നാനാ ¶ ജനാ സേവിതബ്ബാ ജനിന്ദ;
യേനേവ ഏകോ ലഭതേ പസംസം, തേനേവ അഞ്ഞോ ലഭതേ നിന്ദിതാരം.
സബ്ബോ ലോകോ പരിചിത്തോ അതിചിത്തോ [പരചിത്തേന അതിചിത്തോ (സീ. സ്യാ.), പരചിത്തേന അചിത്തോ (സീ. അട്ഠ.)], സബ്ബോ ലോകോ ചിത്തവാ സമ്ഹി ചിത്തേ;
പച്ചേകചിത്താ പുഥു സബ്ബസത്താ, കസ്സീധ ചിത്തസ്സ വസേ ന വത്തേ.
തുണ്ഹീ അഹൂ കിമ്പുരിസോ സഭരിയോ [അഭാണീ (ക.)], യോ ദാനി ബ്യാഹാസി ഭയസ്സ ഭീതോ;
സോ ദാനി മുത്തോ സുഖിതോ അരോഗോ, വാചാകിരേവത്തവതീ നരാനന്തി.
തക്കാരിയജാതകം അട്ഠമം.
൪൮൨. രുരുമിഗരാജജാതകം (൯)
തസ്സ [കസ്സ (സീ. പീ.)] ഗാമവരം ദമ്മി, നാരിയോ ച അലങ്കതാ;
യോ [കോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മേതം മിഗമക്ഖാതി [മക്ഖാസി (സ്യാ. ക.)], മിഗാനം മിഗമുത്തമം.
മയ്ഹം ഗാമവരം ദേഹി, നാരിയോ ച അലങ്കതാ;
അഹം തേ മിഗമക്ഖിസ്സം, മിഗാനം മിഗമുത്തമം.
ഏതസ്മിം വനസണ്ഡസ്മിം, അമ്ബാ സാലാ ച പുപ്ഫിതാ;
ഇന്ദഗോപകസഞ്ഛന്നാ ¶ , ഏത്ഥേസോ തിട്ഠതേ മിഗോ.
ധനും അദ്വേജ്ഝം [അദേജ്ഝം (സീ. പീ.), സരജ്ജം (ക.)] കത്വാന, ഉസും സന്നയ്ഹുപാഗമി [സന്ധായുപാഗമി (സീ. പീ.)];
മിഗോ ച ദിസ്വാ രാജാനം, ദൂരതോ അജ്ഝഭാസഥ.
ആഗമേഹി ¶ മഹാരാജ, മാ മം വിജ്ഝി രഥേസഭ;
കോ നു തേ ഇദമക്ഖാസി, ഏത്ഥേസോ തിട്ഠതേ മിഗോ.
ഏസ പാപചരോ പോസോ, സമ്മ തിട്ഠതി ആരകാ;
സോയം [സോ ഹി (സീ. സ്യാ. പീ.)] മേ ഇദമക്ഖാസി, ഏത്ഥേസോ തിട്ഠതേ മിഗോ.
സച്ചം കിരേവ മാഹംസു, നരാ ഏകച്ചിയാ ഇധ;
കട്ഠം നിപ്ലവിതം സേയ്യോ, ന ത്വേവേകച്ചി യോ നരോ.
കിം ¶ നു രുരു ഗരഹസി മിഗാനം, കിം പക്ഖീനം കിം പന മാനുസാനം;
ഭയഞ്ഹി മം വിന്ദതിനപ്പരൂപം, സുത്വാന തം മാനുസിം ഭാസമാനം.
യമുദ്ധരിം വാഹനേ വുയ്ഹമാനം, മഹോദകേ സലിലേ സീഘസോതേ;
തതോനിദാനം ഭയമാഗതം മമ, ദുക്ഖോ ഹവേ രാജ അസബ്ഭി സങ്ഗമോ.
സോഹം ചതുപ്പത്തമിമം വിഹങ്ഗമം, തനുച്ഛിദം ഹദയേ ഓസ്സജാമി;
ഹനാമി ¶ തം മിത്തദുബ്ഭിം അകിച്ചകാരിം [ഹനാമി മിത്തദ്ദു’മകിച്ചകാരിം (സീ. പീ.)], യോ താദിസം കമ്മകതം ന ജാനേ.
ധീരസ്സ ബാലസ്സ ഹവേ ജനിന്ദ, സന്തോ വധം നപ്പസംസന്തി ജാതു;
കാമം ഘരം ഗച്ഛതു പാപധമ്മോ, യഞ്ചസ്സ ഭട്ഠം തദേതസ്സ ദേഹി;
അഹഞ്ച തേ കാമകരോ ഭവാമി.
അദ്ധാ രുരു അഞ്ഞതരോ സതം സോ [സതം’സേ (സീ.)], യോ ദുബ്ഭതോ [ദുബ്ഭിനോ (സ്യാ.), ദൂഭതോ (പീ.)] മാനുസസ്സ ന ദുബ്ഭി;
കാമം ഘരം ഗച്ഛതു പാപധമ്മോ, യഞ്ചസ്സ ഭട്ഠം തദേതസ്സ ദമ്മി;
അഹഞ്ച തേ കാമചാരം ദദാമി.
സുവിജാനം ¶ സിങ്ഗാലാനം, സകുണാനഞ്ചവസ്സിതം;
മനുസ്സവസ്സിതം രാജ, ദുബ്ബിജാനതരം തതോ.
അപി ചേ മഞ്ഞതീ പോസോ, ഞാതി മിത്തോ സഖാതി വാ;
യോ പുബ്ബേ സുമനോ ഹുത്വാ, പച്ഛാ സമ്പജ്ജതേ ദിസോ.
സമാഗതാ ജാനപദാ, നേഗമാ ച സമാഗതാ;
മിഗാ സസ്സാനി ഖാദന്തി, തം ദേവോ പടിസേധതു.
കാമം ജനപദോ മാസി, രട്ഠഞ്ചാപി വിനസ്സതു;
ന ത്വേവാഹം രുരും ദുബ്ഭേ, ദത്വാ അഭയദക്ഖിണം.
മാ ¶ മേ ജനപദോ ആസി [മാ മം ജനപദോ അഹു (സ്യാ.)], രട്ഠഞ്ചാപി വിനസ്സതു;
ന ത്വേവാഹം [ന ത്വേവ (ക. സീ. ക.)] മിഗരാജസ്സ, വരം ദത്വാ മുസാ ഭണേതി.
രുരുമിഗരാജജാതകം നവമം.
൪൮൩. സരഭമിഗജാതകം (൧൦)
ആസീസേഥേവ [ആസിംസേഥേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, യഥാ ഇച്ഛിം തഥാ അഹു.
ആസീസേഥേവ പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, ഉദകാ ഥലമുബ്ഭതം.
വായമേഥേവ ¶ പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, യഥാ ഇച്ഛിം തഥാ അഹു.
വായമേഥേവ പുരിസോ, ന നിബ്ബിന്ദേയ്യ പണ്ഡിതോ;
പസ്സാമി വോഹം അത്താനം, ഉദകാ ഥലമുബ്ഭതം.
ദുക്ഖൂപനീതോപി നരോ സപഞ്ഞോ, ആസം ന ഛിന്ദേയ്യ സുഖാഗമായ;
ബഹൂ ഹി ഫസ്സാ അഹിതാ ഹിതാ ച, അവിതക്കിതാ മച്ചമുപബ്ബജന്തി [മച്ചുമുപബ്ബജന്തി (ക. സീ. പീ.), മച്ചുമുപപജ്ജന്തി (സ്യാ. ക.) ഏത്ഥ ‘‘അവിതക്കിതാപി ഫസ്സോ മച്ചം ജനം ഉപഗച്ഛന്തീ’’തി അത്ഥോ].
അചിന്തിതമ്പി ¶ ഭവതി, ചിന്തിതമ്പി വിനസ്സതി;
ന ഹി ചിന്താമയാ ഭോഗാ, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ.
സരഭം ¶ ഗിരിദുഗ്ഗസ്മിം, യം ത്വം അനുസരീ പുരേ;
അലീനചിത്തസ്സ തുവം, വിക്കന്തമനുജീവസി [തവ, വിക്കന്തം ജീവിതം ലഭി (ക.)].
യോ തം വിദുഗ്ഗാ നരകാ സമുദ്ധരി, സിലായ യോഗ്ഗം സരഭോ കരിത്വാ;
ദുക്ഖൂപനീതം മച്ചുമുഖാ പമോചയി, അലീനചിത്തം തം മിഗം [തമേവ (സ്യാ. ക.)] വദേസി.
കിം ത്വം നു [തുവന്നു (സീ. പീ.)] തത്ഥേവ തദാ അഹോസി, ഉദാഹു തേ കോചി നം [തം (ക.)] ഏതദക്ഖാ;
വിവട്ടച്ഛദ്ദോ നുസി സബ്ബദസ്സീ, ഞാണം നു തേ ബ്രാഹ്മണ ഭിംസരൂപം.
ന ചേവഹം തത്ഥ തദാ അഹോസിം, ന ചാപി മേ കോചി നം [തം (ക.)] ഏതദക്ഖാ;
ഗാഥാപദാനഞ്ച സുഭാസിതാനം, അത്ഥം തദാനേന്തി ജനിന്ദ ധീരാ.
ആദായ പത്തിം [പത്തം (സ്യാ.), പട്ടിം (ക.)] പരവിരിയഘാതിം, ചാപേ സരം കിം വിചികിച്ഛസേ തുവം;
നുന്നോ [നുണ്ണോ (ക. സീ. സ്യാ.), തുണ്ണോ (ക.)] സരോ സരഭം ഹന്തു ഖിപ്പം, അന്നഞ്ഹി ഏതം വരപഞ്ഞ രഞ്ഞോ.
അദ്ധാ പജാനാമി അഹമ്പി ഏതം, അന്നം മിഗോ ബ്രാഹ്മണ ഖത്തിയസ്സ;
പുബ്ബേ ¶ കതഞ്ച [പുബ്ബേ ച കതം (ക.)] അപചായമാനോ, തസ്മാ മിഗം സരഭം നോ ഹനാമി.
നേസോ മിഗോ മഹാരാജ, അസുരേസോ ദിസമ്പതി;
ഏതം ഹന്ത്വാ മനുസ്സിന്ദ, ഭവസ്സു അമരാധിപോ.
സചേ ¶ ച രാജാ [രാജ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിചികിച്ഛസേ തുവം, ഹന്തും മിഗം സരഭം സഹായകം [സഹായകം മേ (സീ. പീ.)];
സപുത്തദാരോ നരവീരസേട്ഠ [നരവിരിയസേട്ഠ (സീ. പീ.)], ഗന്ത്വാ [ഗന്താ (സീ. പീ. അട്ഠ.)] തുവം വേതരണിം യമസ്സ.
കാമം അഹം ജാനപദാ ച സബ്ബേ, പുത്താ ച ദാരാ ച സഹായസങ്ഘാ;
ഗച്ഛേമു തം വേതരണിം യമസ്സ, ന ത്വേവ ഹഞ്ഞോ മമ പാണദോ യോ [പാണദ’സ്സ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
അയം മിഗോ കിച്ഛഗതസ്സ മയ്ഹം, ഏകസ്സ കത്താ വിവനസ്മി ഘോരേ;
തം താദിസം പുബ്ബകിച്ചം സരന്തോ, ജാനം മഹാബ്രഹ്മേ കഥം ഹനേയ്യം.
മിത്താഭിരാധീ ¶ ചിരമേവ ജീവ, രജ്ജം ഇമം ധമ്മഗുണേ [രജ്ജമ്പിമം ചസ്സ ഗണേ (ക.)] പസാസ;
നാരീഗണേഹി പരിചാരിയന്തോ, മോദസ്സു രട്ഠേ തിദിവേവ വാസവോ.
അക്കോധനോ ¶ നിച്ചപസന്നചിത്തോ, സബ്ബാതിഥീ യാചയോഗോ ഭവിത്വാ [പാഹുനകേ കരിത്വാ (സ്യാ.), യാചയോഗോ വിദിത്വാ (ക.)];
ദത്വാ ച ഭുത്വാ ച യഥാനുഭാവം, അനിന്ദിതോ സഗ്ഗമുപേഹി ഠാനന്തി.
സരഭമിഗജാതകം ദസമം.
തേരസകനിപാതം നിട്ഠിതം.
തസ്സുദ്ദാനം –
വരഅമ്ബ ¶ കുഠാരി സഹംസവരോ, അഥരഞ്ഞസ്മിം ദൂതകപഞ്ചമകോ;
അഥ ബോധി അകിത്തി സുതക്കരിനാ, അഥ രുരുമിഗേനപരോ സരഭോതി.
൧൪. പകിണ്ണകനിപാതോ
൪൮൪. സാലികേദാരജാതകം (൧)
സമ്പന്നം ¶ ¶ ¶ സാലികേദാരം, സുവാ ഭുഞ്ജന്തി കോസിയ;
പടിവേദേമി തേ ബ്രഹ്മേ, ന നേ [തേ (സീ. സ്യാ.), നം (സീ. സ്യാ. പീ. അട്ഠ.), തം (ക. അട്ഠ.)] വാരേതുമുസ്സഹേ.
ഏകോ ച തത്ഥ സകുണോ, യോ നേസം [തേസം (സീ. അട്ഠ.)] സബ്ബസുന്ദരോ;
ഭുത്വാ സാലിം യഥാകാമം, തുണ്ഡേനാദായ ഗച്ഛതി.
ഓഡ്ഡേന്തു [ഉജ്ഝുന്തു (സ്യാ. ക.) അങ്ഗുത്തരനികായേ പസ്സിതബ്ബം] വാളപാസാനി, യഥാ വജ്ഝേഥ സോ ദിജോ;
ജീവഞ്ച നം ഗഹേത്വാന, ആനയേഹി [ആനയേഥ (സീ. പീ.)] മമന്തികേ.
ഏതേ ഭുത്വാ പിവിത്വാ ച [ഭുത്വാ ച പിത്വാ ച (പീ.)], പക്കമന്തി വിഹങ്ഗമാ;
ഏകോ ബദ്ധോസ്മി പാസേന, കിം പാപം പകതം മയാ.
ഉദരം നൂന അഞ്ഞേസം, സുവ അച്ചോദരം തവ;
ഭുത്വാ സാലിം യഥാകാമം, തുണ്ഡേനാദായ ഗച്ഛസി.
കോട്ഠം നു തത്ഥ പൂരേസി, സുവ വേരം നു തേ മയാ;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കുഹിം സാലിം നിദാഹസി [നിധീയസി (പീ.)].
ന മേ വേരം തയാ സദ്ധിം, കോട്ഠോ മയ്ഹം ന വിജ്ജതി;
ഇണം മുഞ്ചാമിണം ദമ്മി, സമ്പത്തോ കോടസിമ്ബലിം;
നിധിമ്പി തത്ഥ നിദഹാമി, ഏവം ജാനാഹി കോസിയ.
കീദിസം തേ ഇണദാനം, ഇണമോക്ഖോ ച കീദിസോ;
നിധിനിധാനമക്ഖാഹി ¶ , അഥ പാസാ പമോക്ഖസി.
അജാതപക്ഖാ തരുണാ, പുത്തകാ മയ്ഹ കോസിയ;
തേ മം ഭതാ ഭരിസ്സന്തി, തസ്മാ തേസം ഇണം ദദേ.
മാതാ പിതാ ച മേ വുദ്ധാ, ജിണ്ണകാ ഗതയോബ്ബനാ;
തേസം തുണ്ഡേന ഹാതൂന, മുഞ്ചേ പുബ്ബകതം [പുബ്ബേ കതം (സീ.)] ഇണം.
അഞ്ഞേപി ¶ തത്ഥ സകുണാ, ഖീണപക്ഖാ സുദുബ്ബലാ;
തേസം പുഞ്ഞത്ഥികോ ദമ്മി, തം നിധിം ആഹു പണ്ഡിതാ.
ഈദിസം ¶ [ഏദിസം (സീ. പീ.)] മേ ഇണദാനം, ഇണമോക്ഖോ ച ഈദിസോ;
നിധിനിധാനമക്ഖാമി [നിധിം നിധാനം അക്ഖാതം (സീ. പീ.)], ഏവം ജാനാഹി കോസിയ.
ഭദ്ദകോ വതയം പക്ഖീ, ദിജോ പരമധമ്മികോ;
ഏകച്ചേസു മനുസ്സേസു, അയം ധമ്മോ ന വിജ്ജതി.
ഭുഞ്ജ സാലിം യഥാകാമം, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
പുനാപി സുവ പസ്സേമു, പിയം മേ തവ ദസ്സനം.
ഭുത്തഞ്ച പീതഞ്ച തവസ്സമമ്ഹി [തവസ്സബ്യമ്ഹി (ക.)], രത്തിഞ്ച [രതീ ച (സീ. പീ.)] നോ കോസിയ തേ സകാസേ;
നിക്ഖിത്തദണ്ഡേസു ദദാഹി ദാനം, ജിണ്ണേ ച മാതാപിതരോ ഭരസ്സു.
ലക്ഖീ വത മേ ഉദപാദി അജ്ജ, യോ അദ്ദസാസിം പവരം [യോഹം അദസ്സം പരമം (സ്യാ. ക.)] ദിജാനം;
സുവസ്സ സുത്വാന സുഭാസിതാനി, കാഹാമി ¶ പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
സോ കോസിയോ അത്തമനോ ഉദഗ്ഗോ, അന്നഞ്ച പാനഞ്ചഭിസങ്ഖരിത്വാ [അന്നഞ്ച പാനം അഭിസംഹരിത്വാ (ക.)];
അന്നേന പാനേന പസന്നചിത്തോ, സന്തപ്പയി സമണബ്രാഹ്മണേ ചാതി.
സാലികേദാരജാതകം [കേദാരജാതകം (ക.)] പഠമം.
൪൮൫. ചന്ദകിന്നരീജാതകം (൨)
ഉപനീയതിദം മഞ്ഞേ, ചന്ദേ [ലോഹിതമദേന മജ്ജാമി; വിജഹാമി ജീവിതം പാണാ, (സീ. പീ. അട്ഠ.)] ലോഹിതമദ്ദനേ;
അജ്ജ ജഹാമി ജീവിതം, പാണാ [ലോഹിതമദേന മജ്ജാമി; വിജഹാമി ജീവിതം പാണാ, (സീ. പീ. അട്ഠ.)] മേ ചന്ദേ നിരുജ്ഝന്തി.
ഓസീദി ¶ [ഓസധി (സീ. സ്യാ. പീ.), ഓസട്ഠി (ക.), ഓസതി (അഭിനവടീകാ), ഓസീദതി (?)] മേ ദുക്ഖം [ദുക്ഖം മേ (സീ. പീ.)] ഹദയം, മേ ഡയ്ഹതേ നിതമ്മാമി;
തവ ചന്ദിയാ സോചന്തിയാ, ന നം അഞ്ഞേഹി സോകേഹി.
തിണമിവ വനമിവ മിലായാമി [മിലയാമി (സീ.), മിയ്യാമി (സീ. പീ. അട്ഠ.)], നദീ അപരിപുണ്ണാവ [അപരിപുണ്ണിയാവ (സീ. പീ.)] സുസ്സാമി;
തവ ചന്ദിയാ സോചന്തിയാ, ന നം അഞ്ഞേഹി സോകേഹി.
വസ്സമിവ സരേ പാദേ [വസ്സംവ സരേ പാദേ (സീ.), വസ്സംവ സരേ പബ്ബതപാദേ (പീ.)], ഇമാനി അസ്സൂനി വത്തരേ മയ്ഹം;
തവ ചന്ദിയാ സോചന്തിയാ, ന നം അഞ്ഞേഹി സോകേഹി.
പാപോ ഖോസി [പാപോസി ഖോ (സീ.), പാപോ ഖോ (സ്യാ. പീ.)] രാജപുത്ത, യോ മേ ഇച്ഛിതം [ഇച്ഛിത (സീ. സ്യാ. പീ.)] പതിം വരാകിയാ;
വിജ്ഝസി വനമൂലസ്മിം, സോയം വിദ്ധോ ഛമാ സേതി.
ഇമം മയ്ഹം ഹദയസോകം, പടിമുഞ്ചതു രാജപുത്ത തവ മാതാ;
യോ മയ്ഹം ഹദയസോകോ, കിമ്പുരിസം അവേക്ഖമാനായ.
ഇമം മയ്ഹം ഹദയസോകം, പടിമുഞ്ചതു രാജപുത്ത തവ ജായാ;
യോ ¶ മയ്ഹം ഹദയസോകോ, കിമ്പുരിസം അവേക്ഖമാനായ.
മാ ¶ ച പുത്തം [പുത്തേ (സീ. പീ.)] മാ ച പതിം, അദ്ദക്ഖി രാജപുത്ത തവ മാതാ;
യോ കിമ്പുരിസം അവധി, അദൂസകം മയ്ഹ കാമാ ഹി [മയ്ഹം കാമാ (ക.)].
മാ ച പുത്തം മാ ച പതിം, അദ്ദക്ഖി രാജപുത്ത തവ ജായാ;
യോ കിമ്പുരിസം അവധി, അദൂസകം മയ്ഹ കാമാ ഹി.
മാ ത്വം ചന്ദേ രോദി, മാ സോചി വനതിമിരമത്തക്ഖി;
മമ ത്വം ഹേഹിസി ഭരിയാ, രാജകുലേ പൂജിതാ നാരീഭി [നാരീ (സീ. പീ.)].
അപി നൂനഹം മരിസ്സം, നാഹം [ന ച പനാഹം (സീ. പീ.)] രാജപുത്ത തവ ഹേസ്സം;
യോ കിമ്പുരിസം അവധി, അദൂസകം മയ്ഹ കാമാ ഹി.
അപി ഭീരുകേ അപി ജീവിതുകാമികേ, കിമ്പുരിസി ഗച്ഛ ഹിമവന്തം;
താലീസതഗരഭോജനാ, അഞ്ഞേ [താലിസ്സതഗരഭോജനേ, അരഞ്ഞേ (സീ. പീ.)] തം മിഗാ രമിസ്സന്തി.
തേ ¶ പബ്ബതാ താ ച കന്ദരാ, [താ ച ഗിരിഗുഹായോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] താ ച ഗിരിഗുഹായോ തഥേവ തിട്ഠന്തി [താ ച ഗിരിഗുഹായോ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
തത്ഥേവ [തത്ഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
തേ പണ്ണസന്ഥതാ രമണീയാ, വാളമിഗേഹി അനുചിണ്ണാ;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം [കാസം (സീ. സ്യാ. പീ.)].
തേ ¶ പുപ്ഫസന്ഥതാ രമണീയാ, വാളമിഗേഹി അനുചിണ്ണാ;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
അച്ഛാ സവന്തി ഗിരിവന [ഗിരിവര (സീ. പീ.)] നദിയോ, കുസുമാഭികിണ്ണസോതായോ;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
നീലാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി [ദസ്സനേയ്യാനി (സീ. പീ.)];
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
പീതാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
തമ്ബാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
തുങ്ഗാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
സേതാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
ചിത്രാനി ഹിമവതോ പബ്ബതസ്സ, കൂടാനി ദസ്സനീയാനി;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
യക്ഖഗണസേവിതേ ¶ ഗന്ധമാദനേ, ഓസധേഭി സഞ്ഛന്നേ;
തത്ഥേവ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
കിമ്പുരിസസേവിതേ ഗന്ധമാദനേ, ഓസധേഭി സഞ്ഛന്നേ;
തത്ഥേവ ¶ തം അപസ്സന്തീ, കിമ്പുരിസ കഥം അഹം കസ്സം.
വന്ദേ ¶ തേ അയിരബ്രഹ്മേ [അയ്യിരേ ബ്രഹ്മേ (ക.)], യോ മേ ഇച്ഛിതം പതിം വരാകിയാ;
അമതേന അഭിസിഞ്ചി, സമാഗതാസ്മി പിയതമേന.
വിചരാമ ദാനി ഗിരിവന [ഗിരിവര (സീ. പീ.)] നദിയോ, കുസുമാഭികിണ്ണസോതായോ;
നാനാദുമവസനായോ [സേവനായോ (പീ.)], പിയംവദാ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സാതി.
ചന്ദകിന്നരീജാതകം [ചന്ദകിന്നരജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദുതിയം.
൪൮൬. മഹാഉക്കുസജാതകം (൩)
ഉക്കാ ചിലാചാ [മിലാചാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ബന്ധന്തി ദീപേ [ബന്ധന്തി ലുദ്ദാ, ദീപേ (ക.)], പജാ മമം ഖാദിതും പത്ഥയന്തി;
മിത്തം സഹായഞ്ച വദേഹി സേനക, ആചിക്ഖ ഞാതിബ്യസനം ദിജാനം.
ദിജോ ദിജാനം പവരോസി പക്ഖിമ [പക്ഖി (സീ. പീ.), പക്ഖി ച (സ്യാ.)], ഉക്കുസരാജ സരണം തം ഉപേമ [ഉപേമി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
പജാ മമം ഖാദിതും പത്ഥയന്തി, ലുദ്ദാ ചിലാചാ [മിലാചാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭവ മേ സുഖായ.
മിത്തം സഹായഞ്ച കരോന്തി പണ്ഡിതാ, കാലേ അകാലേ സുഖമേസമാനാ [മാസയാനാ (പീ.)];
കരോമി തേ സേനക ഏതമത്ഥം, അരിയോ ¶ ഹി അരിയസ്സ കരോതി കിച്ചം.
യം ഹോതി കിച്ചം അനുകമ്പകേന, അരിയസ്സ അരിയേന കതം തയീദം [തവ യിദം (സീ. പീ.)];
അത്താനുരക്ഖീ ഭവ മാ അദയ്ഹി [അഡയ്ഹ (സീ. പീ.)], ലച്ഛാമ പുത്തേ തയി ജീവമാനേ.
തവേവ ¶ [തമേവ (സ്യാ. ക.)] രക്ഖാവരണം കരോന്തോ, സരീരഭേദാപി ന സന്തസാമി;
കരോന്തി ഹേകേ [ഹേതേ (ക. സീ. സ്യാ. പീ.)] സഖീനം സഖാരോ, പാണം ചജന്താ [ചജന്തി (സീ. പീ.)] സതമേസ [സതാനേസ (പീ.)] ധമ്മോ.
സുദുക്കരം കമ്മമകാസി [മകാ (സീ. പീ.)], അണ്ഡജായം വിഹങ്ഗമോ;
അത്ഥായ കുരരോ പുത്തേ, അഡ്ഢരത്തേ അനാഗതേ.
ചുതാപി ഹേകേ [ഏകേ (സീ. പീ.)] ഖലിതാ സകമ്മുനാ, മിത്താനുകമ്പായ പതിട്ഠഹന്തി;
പുത്താ മമട്ടാ ഗതിമാഗതോസ്മി, അത്ഥം ചരേഥോ [ചരേഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മമ വാരിചര [വാരിഛന്ന (സീ. പീ.)].
ധനേന ധഞ്ഞേന ച അത്തനാ ച, മിത്തം സഹായഞ്ച കരോന്തി പണ്ഡിതാ;
കരോമി തേ സേനക ഏതമത്ഥം, അരിയോ ഹി അരിയസ്സ കരോതി കിച്ചം.
അപ്പോസ്സുക്കോ താത തുവം നിസീദ, പുത്തോ ¶ പിതു ചരതി അത്ഥചരിയം;
അഹം ചരിസ്സാമി തവേതമത്ഥം, സേനസ്സ പുത്തേ പരിതായമാനോ.
അദ്ധാ ¶ ഹി താത സതമേസ ധമ്മോ, പുത്തോ പിതു യം ചരേ [പിതുനം ചരേ (ക.), പിതു യഞ്ചരേഥ (സീ. പീ.)] അത്ഥചരിയം;
അപ്പേവ മം ദിസ്വാന പവഡ്ഢകായം, സേനസ്സ പുത്താ ന വിഹേഠയേയ്യും.
പസൂ മനുസ്സാ മിഗവീരസേട്ഠ [മിഗവിരിയസേട്ഠ (സീ. പീ.)], ഭയട്ടിതാ [ഭയദ്ദിതാ (സീ. പീ.)] സേട്ഠമുപബ്ബജന്തി;
പുത്താ മമട്ടാ ഗതിമാഗതോസ്മി, ത്വം നോസി രാജാ ഭവ മേ സുഖായ.
കരോമി ¶ തേ സേനക ഏതമത്ഥം, ആയാമി തേ തം ദിസതം വധായ;
കഥഞ്ഹി വിഞ്ഞൂ പഹു സമ്പജാനോ, ന വായമേ അത്തജനസ്സ ഗുത്തിയാ.
മിത്തഞ്ച കയിരാഥ സുഹദയഞ്ച [സുഹദ്ദയഞ്ച (സീ.), സഖാഘരഞ്ച (പീ.)], അയിരഞ്ച കയിരാഥ സുഖാഗമായ;
നിവത്ഥകോചോവ [കോജോവ (സീ. പീ.)] സരേഭിഹന്ത്വാ, മോദാമ പുത്തേഹി സമങ്ഗിഭൂതാ.
സകമിത്തസ്സ കമ്മേന, സഹായസ്സാപലായിനോ;
കൂജന്തമുപകൂജന്തി ¶ , ലോമസാ ഹദയങ്ഗമം.
മിത്തം സഹായം അധിഗമ്മ പണ്ഡിതോ, സോ ഭുഞ്ജതീ പുത്ത പസും ധനം വാ;
അഹഞ്ച പുത്താ ച പതീ ച മയ്ഹം, മിത്താനുകമ്പായ സമങ്ഗിഭൂതാ.
രാജവതാ സൂരവതാ ച അത്ഥോ, സമ്പന്നസഖിസ്സ ഭവന്തി ഹേതേ;
സോ മിത്തവാ യസവാ ഉഗ്ഗതത്തോ, അസ്മിംധലോകേ [അസ്മിഞ്ച ലോകേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മോദതി കാമകാമീ.
കരണീയാനി മിത്താനി, ദലിദ്ദേനാപി സേനക;
പസ്സ മിത്താനുകമ്പായ, സമഗ്ഗമ്ഹാ സഞാതകേ [സഞാതകാ (?)].
സൂരേന ബലവന്തേന, യോ മിത്തേ [മേത്തേ (സീ.), മിത്തം (സ്യാ.)] കുരുതേ ദിജോ;
ഏവം സോ സുഖിതോ ഹോതി, യഥാഹം ത്വഞ്ച സേനകാതി.
മഹാഉക്കുസജാതകം തതിയം.
൪൮൭. ഉദ്ദാലകജാതകം (൪)
ഖരാജിനാ ¶ ജടിലാ പങ്കദന്താ, ദുമ്മക്ഖരൂപാ [ദുമ്മുധരൂപാ (സീ. പീ. ക.)] യേ മന്തം ജപ്പന്തി [യേമേ ജപന്തി (സീ. പീ.), യേ’മേ ജപ്പന്തി മന്തേ (ജാ. ൧.൬.൧൦)];
കച്ചിന്നു തേ മാനുസകേ പയോഗേ, ഇദം വിദൂ പരിമുത്താ അപായാ.
പാപാനി ¶ കമ്മാനി കരേഥ [കരേയ്യ (സ്യാ.), കത്വാന (ജാ. ൧.൬.൧൧)] രാജ, ബഹുസ്സുതോ ചേ ന ചരേയ്യ ധമ്മം;
സഹസ്സവേദോപി ന തം പടിച്ച, ദുക്ഖാ പമുച്ചേ [പമുഞ്ചേ (സ്യാ.)] ചരണം അപത്വാ.
സഹസ്സവേദോപി ന തം പടിച്ച, ദുക്ഖാ പമുച്ചേ ചരണം അപത്വാ;
മഞ്ഞാമി വേദാ അഫലാ ഭവന്തി, സസംയമം ചരണഞ്ഞേവ സച്ചം.
ന ഹേവ വേദാ അഫലാ ഭവന്തി, സസംയമം ചരണഞ്ഞേവ സച്ചം;
കിത്തിഞ്ഹി [കിത്തിഞ്ച (സ്യാ.)] പപ്പോതി അധിച്ച വേദേ, സന്തിം പുണാതി [പുനോതി (സീ. അട്ഠ.), പുണേതി (സ്യാ. ജാ. ൧.൬.൧൩), പുനേതി (പീ.)] ചരണേന ദന്തോ.
ഭച്ചാ ¶ മാതാ പിതാ ബന്ധൂ, യേന ജാതോ സയേവ സോ;
ഉദ്ദാലകോ അഹം ഭോതോ [ഭോതി (ക.)], സോത്തിയാകുലവംസകോ [വംസതോ (ക.)].
കഥം ഭോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, കഥം ഭവതി കേവലീ;
കഥഞ്ച പരിനിബ്ബാനം, ധമ്മട്ഠോ കിന്തി വുച്ചതി.
നിരംകത്വാ ¶ അഗ്ഗിമാദായ ബ്രാഹ്മണോ, ആപോ സിഞ്ചം യജം ഉസ്സേതി യൂപം;
ഏവംകരോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി ഖേമീ, ധമ്മേ ഠിതം തേന അമാപയിംസു.
ന ¶ സുദ്ധി സേചനേനത്ഥി, നാപി കേവലീ ബ്രാഹ്മണോ;
ന ഖന്തീ നാപി സോരച്ചം, നാപി സോ പരിനിബ്ബുതോ.
കഥം സോ [ഭോ (സ്യാ. ക.)] ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, കഥം ഭവതി കേവലീ;
കഥഞ്ച പരിനിബ്ബാനം, ധമ്മട്ഠോ കിന്തി വുച്ചതി.
അഖേത്തബന്ധൂ അമമോ നിരാസോ, നില്ലോഭപാപോ ഭവലോഭഖീണോ;
ഏവംകരോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി ഖേമീ, ധമ്മേ ഠിതം തേന അമാപയിംസു.
ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണാ വേസ്സാ, സുദ്ദാ ചണ്ഡാലപുക്കുസാ;
സബ്ബേവ സോരതാ ദന്താ, സബ്ബേവ പരിനിബ്ബുതാ;
സബ്ബേസം സീതിഭൂതാനം, അത്ഥി സേയ്യോഥ [സേയ്യോവ (സീ. പീ.)] പാപിയോ.
ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണാ വേസ്സാ, സുദ്ദാ ചണ്ഡാലപുക്കുസാ;
സബ്ബേവ സോരതാ ദന്താ, സബ്ബേവ പരിനിബ്ബുതാ;
സബ്ബേസം സീതിഭൂതാനം, നത്ഥി സേയ്യോഥ പാപിയോ.
ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണാ വേസ്സാ, സുദ്ദാ ചണ്ഡാലപുക്കുസാ;
സബ്ബേവ സോരതാ ദന്താ, സബ്ബേവ പരിനിബ്ബുതാ.
സബ്ബേസം സീതിഭൂതാനം, നത്ഥി സേയ്യോഥ പാപിയോ;
പനത്ഥം [പസത്ഥം (സ്യാ.), പസട്ഠം (ക.)] ചരസി ബ്രഹ്മഞ്ഞം, സോത്തിയാകുലവംസതം.
നാനാരത്തേഹി വത്ഥേഹി, വിമാനം ഭവതി ഛാദിതം;
ന തേസം ഛായാ വത്ഥാനം, സോ രാഗോ അനുപജ്ജഥ.
ഏവമേവ ¶ ¶ [ഏവമേവം (പീ.)] മനുസ്സേസു, യദാ സുജ്ഝന്തി മാണവാ;
തേ സജാതിം പമുഞ്ചന്തി [ന തേസം ജാതിം പുച്ഛന്തി (സീ. സ്യാ. പീ.), ന തേസം ജാതി സുജ്ഝതി (ക.)], ധമ്മമഞ്ഞായ സുബ്ബതാതി.
ഉദ്ദാലകജാതകം ചതുത്ഥം.
൪൮൮. ഭിസജാതകം (൫)
അസ്സം ¶ ഗവം രജതം ജാതരൂപം, ഭരിയഞ്ച സോ ഇധ ലഭതം മനാപം;
പുത്തേഹി ദാരേഹി സമങ്ഗി ഹോതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
മാലഞ്ച സോ കാസികചന്ദനഞ്ച, ധാരേതു പുത്തസ്സ ബഹൂ ഭവന്തു;
കാമേസു തിബ്ബം കുരുതം അപേക്ഖം, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
പഹൂതധഞ്ഞോ കസിമാ യസസ്സീ, പുത്തേ ഗിഹീ ധനിമാ സബ്ബകാമേ;
വയം അപസ്സം ഘരമാവസാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
സോ ഖത്തിയോ ഹോതു പസയ്ഹകാരീ, രാജാഭിരാജാ [രാജാധിരാജാ (സ്യാ. ക.)] ബലവാ യസസ്സീ;
സ ¶ ചാതുരന്തം മഹിമാവസാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
സോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതു അവീതരാഗോ, മുഹുത്തനക്ഖത്തപഥേസു യുത്തോ;
പൂജേതു നം രട്ഠപതീ യസസ്സീ, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
അജ്ഝായകം ¶ സബ്ബസമന്തവേദം [സബ്ബസമത്തവേദം (സീ.), സബ്ബസമത്തവേദനം (പീ.)], തപസ്സീനം മഞ്ഞതു സബ്ബലോകോ;
പൂജേന്തു നം ജാനപദാ സമേച്ച, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
ചതുസ്സദം ഗാമവരം സമിദ്ധം, ദിന്നഞ്ഹി സോ ഭുഞ്ജതു വാസവേന;
അവീതരാഗോ മരണം ഉപേതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
സോ ഗാമണീ ഹോതു സഹായമജ്ഝേ, നച്ചേഹി ഗീതേഹി പമോദമാനോ;
സോ രാജതോ ബ്യസന മാലത്ഥ [മാ രാജതോ വ്യസന’മലത്ഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] കിഞ്ചി, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
യം ഏകരാജാ പഥവിം വിജേത്വാ, ഇത്ഥീസഹസ്സാന [ഇത്ഥീസഹസ്സസ്സ (സീ. പീ.)] ഠപേതു അഗ്ഗം;
സീമന്തിനീനം ¶ പവരാ ഭവാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യാ അഹാസി.
ഇസീനഞ്ഹി സാ സബ്ബസമാഗതാനം, ഭുഞ്ജേയ്യ സാദും അവികമ്പമാനാ;
ചരാതു ലാഭേന വികത്ഥമാനാ, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യാ അഹാസി.
ആവാസികോ ഹോതു മഹാവിഹാരേ, നവകമ്മികോ ഹോതു ഗജങ്ഗലായം [കജങ്ഗലായം (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ആലോകസന്ധിം ദിവസം [ദിവസാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] കരോതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
സോ ¶ ബജ്ഝതൂ പാസസതേഹി ഛബ്ഭി [ഛമ്ഹി (സീ. പീ.), ഛസ്സു (?)], രമ്മാ വനാ നിയ്യതു രാജധാനിം [രാജഠാനിം (ക.)];
തുത്തേഹി സോ ഹഞ്ഞതു പാചനേഹി, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
അലക്കമാലീ തിപുകണ്ണവിദ്ധോ, ലട്ഠീഹതോ സപ്പമുഖം ഉപേതു;
സകച്ഛബന്ധോ [സക്കച്ചബദ്ധോ (സീ. പീ.), സംകച്ചബന്ധോ (നിയ്യ)] വിസിഖം ചരാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.
യോ വേ അനട്ഠംവ [അനട്ഠം (സീ. സ്യാ. പീ.)] നട്ഠന്തി ചാഹ, കാമേവ ¶ സോ ലഭതം ഭുഞ്ജതഞ്ച [ലഭതു ഭുഞ്ജതു ച (സ്യാ.)];
അഗാരമജ്ഝേ മരണം ഉപേതു, യോ വാ ഭോന്തോ സങ്കതി കഞ്ചിദേവ [കിഞ്ചിദേവ (ക.)].
യദേസമാനാ ¶ വിചരന്തി ലോകേ, ഇട്ഠഞ്ച കന്തഞ്ച ബഹൂനമേതം;
പിയം മനുഞ്ഞം ചിധ ജീവലോകേ, കസ്മാ ഇസയോ നപ്പസംസന്തി കാമേ.
കാമേസു വേ ഹഞ്ഞരേ ബജ്ഝരേ ച, കാമേസു ദുക്ഖഞ്ച ഭയഞ്ച ജാതം;
കാമേസു ഭൂതാധിപതീ പമത്താ, പാപാനി കമ്മാനി കരോന്തി മോഹാ.
തേ പാപധമ്മാ പസവേത്വ പാപം, കായസ്സ ഭേദാ നിരയം വജന്തി;
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, തസ്മാ ഇസയോ നപ്പസംസന്തി കാമേ.
വീമംസമാനോ ഇസിനോ ഭിസാനി, തീരേ ഗഹേത്വാന ഥലേ നിധേസിം;
സുദ്ധാ അപാപാ ഇസയോ വസന്തി, ഏതാനി തേ ബ്രഹ്മചാരീ ഭിസാനി.
ന ¶ തേ നടാ നോ പന കീളനേയ്യാ, ന ¶ ബന്ധവാ നോ പന തേ സഹായാ;
കിസ്മിം വുപത്ഥമ്ഭ സഹസ്സനേത്ത, ഇസീഹി ത്വം കീളസി ദേവരാജ.
ആചരിയോ മേസി പിതാ ച മയ്ഹം, ഏസാ പതിട്ഠാ ഖലിതസ്സ ബ്രഹ്മേ;
ഏകാപരാധം ഖമ ഭൂരിപഞ്ഞ, ന പണ്ഡിതാ കോധബലാ ഭവന്തി.
സുവാസിതം ഇസിനം ഏകരത്തം, യം വാസവം ഭൂതപതിദ്ദസാമ;
സബ്ബേവ ഭോന്തോ സുമനാ ഭവന്തു, യം ബ്രാഹ്മണോ പച്ചുപാദീ ഭിസാനി.
അഹഞ്ച സാരിപുത്തോ ച, മോഗ്ഗല്ലാനോ ച കസ്സപോ;
അനുരുദ്ധോ പുണ്ണോ ആനന്ദോ, തദാസും സത്ത ഭാതരോ.
ഭഗിനീ ഉപ്പലവണ്ണാ ച, ദാസീ ഖുജ്ജുത്തരാ തദാ;
ചിത്തോ ഗഹപതി ദാസോ, യക്ഖോ സാതാഗിരോ തദാ.
പാലിലേയ്യോ [പാരിലേയ്യോ (സീ. പീ.)] തദാ നാഗോ, മധുദോ [മധുവാ (സീ. പീ.)] സേട്ഠവാനരോ;
കാളുദായീ തദാ സക്കോ, ഏവം ധാരേഥ ജാതകന്തി.
ഭിസജാതകം പഞ്ചമം.
൪൮൯. സുരുചിജാതകം (൬)
മഹേസീ ¶ സുരുചിനോ [രുചിനോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭരിയാ, ആനീതാ പഠമം അഹം;
ദസ വസ്സസഹസ്സാനി, യം മം സുരുചിമാനയി.
സാഹം ബ്രാഹ്മണ രാജാനം, വേദേഹം മിഥിലഗ്ഗഹം;
നാഭിജാനാമി കായേന, വാചായ ഉദ ചേതസാ;
സുരുചിം അതിമഞ്ഞിത്ഥ [അതിമഞ്ഞിത്ഥോ (സീ. പീ.), അതിമഞ്ഞിതാ (?)], ആവി [ആവിം (സീ. പീ.)] വാ യദി വാ രഹോ.
ഏതേന ¶ സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
ഭത്തു ¶ മമ സസ്സു മാതാ, പിതാ ചാപി ച സസ്സുരോ;
തേ മം ബ്രഹ്മേ വിനേതാരോ, യാവ അട്ഠംസു ജീവിതം.
സാഹം അഹിംസാരതിനീ, കാമസാ [കാമസോ (സീ.)] ധമ്മചാരിനീ [ധമ്മചാരിണീ (സീ.)];
സക്കച്ചം തേ ഉപട്ഠാസിം, രത്തിന്ദിവമതന്ദിതാ.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, സഹഭരിയാനി ബ്രാഹ്മണ;
താസു ഇസ്സാ വാ കോധോ വാ, നാഹു മയ്ഹം കുദാചനം.
ഹിതേന താസം നന്ദാമി, ന ച മേ കാചി അപ്പിയാ;
അത്താനംവാനുകമ്പാമി, സദാ സബ്ബാ സപത്തിയോ.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
ദാസേ ¶ കമ്മകരേ പേസ്സേ [പോസേ (സ്യാ. ക.)], യേ ചഞ്ഞേ അനുജീവിനോ;
പേസേമി [പോസേമി (സീ. സ്യാ. പീ.)] സഹധമ്മേന, സദാ പമുദിതിന്ദ്രിയാ.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
സമണേ ബ്രാഹ്മണേ ചാപി, അഞ്ഞേ ചാപി വനിബ്ബകേ;
തപ്പേമി അന്നപാനേന, സദാ പയതപാണിനീ.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
ചാതുദ്ദസിം പഞ്ചദ്ദസിം [പന്നരസിം (സീ. പീ.)], യാ ച പക്ഖസ്സ അട്ഠമീ [അട്ഠമിം (സീ. പീ.)];
പാടിഹാരിയപക്ഖഞ്ച, അട്ഠങ്ഗസുസമാഗതം [അട്ഠങ്ഗസുസമാഹിതം (സബ്ബത്ഥ) വി. വ. ൧൨൯ പാളിയാ അട്ഠകഥാ പസ്സിതബ്ബാ];
ഉപോസഥം ഉപവസാമി [ഉപവസിം (ക.)], സദാ സീലേസു സംവുതാ.
ഏതേന ¶ സച്ചവജ്ജേന, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതം ഇസേ;
മുസാ മേ ഭണമാനായ, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ.
സബ്ബേവ തേ ധമ്മഗുണാ, രാജപുത്തി യസസ്സിനി;
സംവിജ്ജന്തി തയി ഭദ്ദേ, യേ ത്വം കിത്തേസി അത്തനി.
ഖത്തിയോ ജാതിസമ്പന്നോ, അഭിജാതോ യസസ്സിമാ;
ധമ്മരാജാ വിദേഹാനം, പുത്തോ ഉപ്പജ്ജതേ തവ [തവം (സീ. പീ.)].
ദുമ്മീ ¶ [രുമ്മീ (സീ. പീ.)] രജോജല്ലധരോ, അഘേ വേഹായസം ഠിതോ;
മനുഞ്ഞം ഭാസസേ വാചം, യം മയ്ഹം ഹദയങ്ഗമം.
ദേവതാനുസി ¶ സഗ്ഗമ്ഹാ, ഇസി വാസി [ചാപി (ക.)] മഹിദ്ധികോ;
കോ വാസി ത്വം അനുപ്പത്തോ, അത്താനം മേ പവേദയ.
യം ദേവസങ്ഘാ വന്ദന്തി, സുധമ്മായം സമാഗതാ;
സോഹം സക്കോ സഹസ്സക്ഖോ, ആഗതോസ്മി തവന്തികേ.
ഇത്ഥിയോ [ഇത്ഥിയാ (പീ.)] ജീവലോകസ്മിം, യാ ഹോതി [ഹോന്തി (സീ. സ്യാ.)] സമചാരിനീ [സമചാരിണീ (സീ.)];
മേധാവിനീ സീലവതീ, സസ്സുദേവാ പതിബ്ബതാ.
താദിസായ സുമേധായ, സുചികമ്മായ നാരിയാ;
ദേവാ ദസ്സനമായന്തി, മാനുസിയാ അമാനുസാ.
ത്വഞ്ച ഭദ്ദേ സുചിണ്ണേന, പുബ്ബേ സുചരിതേന ച;
ഇധ രാജകുലേ ജാതാ, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനീ.
അയഞ്ച തേ രാജപുത്തി, ഉഭയത്ഥ കടഗ്ഗഹോ;
ദേവലോകൂപപത്തീ ച, കിത്തീ ച ഇധ ജീവിതേ.
ചിരം സുമേധേ സുഖിനീ, ധമ്മമത്തനി പാലയ;
ഏസാഹം തിദിവം യാമി, പിയം മേ തവ ദസ്സനന്തി.
സുരുചിജാതകം ഛട്ഠം.
൪൯൦. പഞ്ചുപോസഥികജാതകം (൭)
അപ്പോസ്സുക്കോ ¶ ദാനി തുവം കപോത, വിഹങ്ഗമ ന തവ ഭോജനത്ഥോ;
ഖുദം [ഖുദ്ദം (സ്യാ. ക.), ഖുധം (സക്കത-പാകതാനുരൂപം)] പിപാസം അധിവാസയന്തോ, കസ്മാ ഭവംപോസഥികോ കപോത [കപോതോ (സീ. പീ.)].
അഹം പുരേ ഗിദ്ധിഗതോ കപോതിയാ, അസ്മിം പദേസസ്മിമുഭോ രമാമ;
അഥഗ്ഗഹീ സാകുണികോ കപോതിം, അകാമകോ തായ വിനാ അഹോസിം.
നാനാഭവാ വിപ്പയോഗേന തസ്സാ, മനോമയം വേദന വേദയാമി [വേദനം വേദിയാമി (സീ. പീ.)];
തസ്മാ അഹംപോസഥം പാലയാമി, രാഗോ മമം മാ പുനരാഗമാസി.
അനുജ്ജുഗാമീ ഉരഗാ ദുജിവ്ഹ [ഉരഗ ദ്വിജിവ്ഹ (സീ.)], ദാഠാവുധോ ഘോരവിസോസി സപ്പ;
ഖുദം പിപാസം അധിവാസയന്തോ, കസ്മാ ¶ ഭവംപോസഥികോ നു ദീഘ [ദീഘോ (സീ. പീ.)].
ഉസഭോ അഹൂ ബലവാ ഗാമികസ്സ, ചലക്കകൂ വണ്ണബലൂപപന്നോ;
സോ മം അക്കമി തം കുപിതോ അഡംസി, ദുക്ഖാഭിതുണ്ണോ മരണം ഉപാഗാ [ഉപാഗമി (സീ. പീ.)].
തതോ ¶ ജനാ നിക്ഖമിത്വാന ഗാമാ, കന്ദിത്വാ രോദിത്വാ [കന്ദിത്വ രോദിത്വ (സീ.)] അപക്കമിംസു;
തസ്മാ അഹംപോസഥം പാലയാമി, കോധോ ¶ മമം മാ പുനരാഗമാസി.
മതാന ¶ മംസാനി ബഹൂ സുസാനേ, മനുഞ്ഞരൂപം തവ ഭോജനേ തം;
ഖുദം പിപാസം അധിവാസയന്തോ, കസ്മാ ഭവംപോസഥികോ സിങ്ഗാല [സിഗാലോ (സീ. പീ.)].
പവിസി [പവിസ്സം (സീ. പീ.), പവിസ്സ (സ്യാ.)] കുച്ഛിം മഹതോ ഗജസ്സ, കുണപേ രതോ ഹത്ഥിമംസേസു ഗിദ്ധോ [ഹത്ഥിമംസേ പഗിദ്ധോ (സീ. പീ.)];
ഉണ്ഹോ ച വാതോ തിഖിണാ ച രസ്മിയോ, തേ സോസയും തസ്സ കരീസമഗ്ഗം.
കിസോ ച പണ്ഡൂ ച അഹം ഭദന്തേ, ന മേ അഹൂ നിക്ഖമനായ മഗ്ഗോ;
മഹാ ച മേഘോ സഹസാ പവസ്സി, സോ തേമയീ തസ്സ കരീസമഗ്ഗം.
തതോ അഹം നിക്ഖമിസം ഭദന്തേ, ചന്ദോ യഥാ രാഹുമുഖാ പമുത്തോ;
തസ്മാ അഹംപോസഥം പാലയാമി, ലോഭോ മമം മാ പുനരാഗമാസി.
വമ്മീകഥൂപസ്മിം കിപില്ലികാനി, നിപ്പോഥയന്തോ തുവം പുരേ ചരാസി;
ഖുദം പിപാസം അധിവാസയന്തോ, കസ്മാ ¶ ഭവംപോസഥികോ നു അച്ഛ [അച്ഛോ (സീ. പീ.)].
സകം നികേതം അതിഹീളയാനോ [അതിഹേളയാനോ (സ്യാ. ക.)], അത്രിച്ഛതാ [അത്രിച്ഛതായ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മല്ലഗാമം [മലതം (സീ. പീ.), മല്ലയതം (ക.)] അഗച്ഛിം;
തതോ ജനാ നിക്ഖമിത്വാന ഗാമാ, കോദണ്ഡകേന പരിപോഥയിംസു മം.
സോ ¶ ഭിന്നസീസോ രുഹിരമക്ഖിതങ്ഗോ, പച്ചാഗമാസിം സകം [സ സകം (സ്യാ. ക.),’ഥ സകം (?)] നികേതം;
തസ്മാ അഹംപോസഥം പാലയാമി, അത്രിച്ഛതാ മാ പുനരാഗമാസി.
യം നോ അപുച്ഛിത്ഥ തുവം ഭദന്തേ, സബ്ബേവ ബ്യാകരിമ്ഹ യഥാ പജാനം;
മയമ്പി പുച്ഛാമ തുവം ഭദന്തേ, കസ്മാ ഭവംപോസഥികോ നു ബ്രഹ്മേ.
അനൂപലിത്തോ മമ അസ്സമമ്ഹി, പച്ചേകബുദ്ധോ മുഹുത്തം നിസീദി;
സോ മം അവേദീ ഗതിമാഗതിഞ്ച, നാമഞ്ച ഗോത്തം ചരണഞ്ച സബ്ബം.
ഏവമ്പഹം വന്ദി ന [ഏവമ്പഹം നഗ്ഗഹേ (സീ. പീ.)] തസ്സ പാദേ, ന ചാപി നം മാനഗതേന പുച്ഛിം;
തസ്മാ അഹംപോസഥം പാലയാമി, മാനോ ¶ മമം മാ പുനരാഗമാസീതി.
പഞ്ചുപോസഥികജാതകം സത്തമം.
൪൯൧. മഹാമോരജാതകം (൮)
സചേ ഹി ത്യാഹം ധനഹേതു ഗാഹിതോ, മാ മം വധീ ജീവഗാഹം ഗഹേത്വാ;
രഞ്ഞോ ച [രഞ്ഞോവ (സീ. പീ.)] മം സമ്മ ഉപന്തികം [ഉപന്തി (സീ. സ്യാ. പീ.)] നേഹി, മഞ്ഞേ ധനം ലച്ഛസിനപ്പരൂപം.
ന മേ അയം തുയ്ഹ വധായ അജ്ജ, സമാഹിതോ ചാപധുരേ [ചാപവരേ (സീ. പീ.), ചാപവരോ (സ്യാ.)] ഖുരപ്പോ;
പാസഞ്ച ത്യാഹം അധിപാതയിസ്സം, യഥാസുഖം ഗച്ഛതു മോരരാജാ.
യം ¶ ¶ സത്ത വസ്സാനി മമാനുബന്ധി, രത്തിന്ദിവം ഖുപ്പിപാസം സഹന്തോ;
അഥ കിസ്സ മം പാസവസൂപനീതം, പമുത്തവേ ¶ ഇച്ഛസി ബന്ധനസ്മാ.
പാണാതിപാതാ വിരതോ നുസജ്ജ, അഭയം നു തേ സബ്ബഭൂതേസു ദിന്നം;
യം മം തുവം പാസവസൂപനീതം, പമുത്തവേ ഇച്ഛസി ബന്ധനസ്മാ.
പാണാതിപാതാ വിരതസ്സ ബ്രൂഹി, അഭയഞ്ച യോ സബ്ബഭൂതേസു ദേതി;
പുച്ഛാമി തം മോരരാജേതമത്ഥം, ഇതോ ചുതോ കിം ലഭതേ സുഖം സോ.
പാണാതിപാതാ വിരതസ്സ ബ്രൂമി, അഭയഞ്ച യോ സബ്ബഭൂതേസു ദേതി;
ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ലഭതേ പസംസം, സഗ്ഗഞ്ച സോ യാതി സരീരഭേദാ.
ന സന്തി ദേവാ ഇതി ആഹു [ഇച്ചാഹു (സീ. പീ.)] ഏകേ, ഇധേവ ജീവോ വിഭവം ഉപേതി;
തഥാ ഫലം സുകതദുക്കടാനം, ദത്തുപഞ്ഞത്തഞ്ച വദന്തി ദാനം;
തേസം വചോ അരഹതം സദ്ദഹാനോ, തസ്മാ അഹം സകുണേ ബാധയാമി.
ചന്ദോ ച സുരിയോ ച ഉഭോ സുദസ്സനാ, ഗച്ഛന്തി ഓഭാസയമന്തലിക്ഖേ;
ഇമസ്സ ലോകസ്സ പരസ്സ വാ തേ, കഥം നു തേ ആഹു മനുസ്സലോകേ.
ചന്ദോ ¶ ച സുരിയോ ച ഉഭോ സുദസ്സനാ, ഗച്ഛന്തി ¶ ഓഭാസയമന്തലിക്ഖേ;
പരസ്സ ലോകസ്സ ന തേ ഇമസ്സ, ദേവാതി തേ ആഹു മനുസ്സലോകേ.
ഏത്ഥേവ തേ നീഹതാ ഹീനവാദാ, അഹേതുകാ യേ ന വദന്തി കമ്മം;
തഥാ ഫലം സുകതദുക്കടാനം, ദത്തുപഞ്ഞത്തം യേ ച വദന്തി ദാനം.
അദ്ധാ ഹി സച്ചം വചനം തവേദം [തവേതം (സീ. സ്യാ. പീ.)], കഥഞ്ഹി ദാനം അഫലം ഭവേയ്യ [വദേയ്യ (സീ. പീ.)];
തഥാ ഫലം സുകതദുക്കടാനം, ദത്തുപഞ്ഞത്തഞ്ച കഥം ഭവേയ്യ.
കഥംകരോ കിന്തികരോ കിമാചരം, കിം സേവമാനോ കേന തപോഗുണേന;
അക്ഖാഹി [അക്ഖാഹി തം ദാനി (ക.)] മേ മോരരാജേതമത്ഥം, യഥാ അഹം നോ നിരയം പതേയ്യം.
യേ കേചി അത്ഥി സമണാ പഥബ്യാ, കാസായവത്ഥാ അനഗാരിയാ തേ;
പാതോവ പിണ്ഡായ ചരന്തി കാലേ, വികാലചരിയാ വിരതാ ഹി സന്തോ.
തേ തത്ഥ കാലേനുപസങ്കമിത്വാ, പുച്ഛാഹി ¶ യം തേ മനസോ പിയം സിയാ;
തേ തേ പവക്ഖന്തി യഥാപജാനം, ഇമസ്സ ലോകസ്സ പരസ്സ ചത്ഥം.
തചംവ ജിണ്ണം ഉരഗോ പുരാണം, പണ്ഡൂപലാസം ഹരിതോ ദുമോവ;
ഏസപ്പഹീനോ മമ ലുദ്ദഭാവോ, ജഹാമഹം ലുദ്ദകഭാവമജ്ജ.
യേ ¶ ചാപി മേ സകുണാ അത്ഥി ബദ്ധാ, സതാനിനേകാനി നിവേസനസ്മിം;
തേസമ്പഹം [തേസം അഹം (സ്യാ. ക.)] ജീവിതമജ്ജ ദമ്മി, മോക്ഖഞ്ച തേ പത്താ [പത്തോ (സീ.), അച്ഛ (സ്യാ.)] സകം നികേതം.
ലുദ്ദോ ¶ ചരീ പാസഹത്ഥോ അരഞ്ഞേ, ബാധേതു മോരാധിപതിം യസസ്സിം;
ബന്ധിത്വാ [ബന്ധിത്വ (സീ. പീ.)] മോരാധിപതിം യസസ്സിം, ദുക്ഖാ സ പമുച്ചി [ദുക്ഖാ പമുച്ചി (സീ.), ദുക്ഖാ പമുഞ്ചി (സ്യാ. പീ.)] യഥാഹം പമുത്തോതി.
മഹാമോരജാതകം അട്ഠമം.
൪൯൨. തച്ഛസൂകരജാതകം (൯)
യദേസമാനാ വിചരിമ്ഹ, പബ്ബതാനി വനാനി ച;
അന്വേസം ¶ വിചരിം [വിപുലേ (സ്യാ. ക.)] ഞാതീ, തേമേ അധിഗതാ മയാ.
ബഹുഞ്ചിദം മൂലഫലം, ഭക്ഖോ ചായം അനപ്പകോ;
രമ്മാ ചിമാ ഗിരീനജ്ജോ [ഗിരിനദിയോ (സീ. പീ.)], ഫാസുവാസോ ഭവിസ്സതി.
ഇധേവാഹം വസിസ്സാമി, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
അപ്പോസ്സുക്കോ നിരാസങ്കീ, അസോകോ അകുതോഭയോ.
അഞ്ഞമ്പി [അഞ്ഞം ഹി (സീ. പീ.)] ലേണം പരിയേസ, സത്തു നോ ഇധ വിജ്ജതി;
സോ തച്ഛ സൂകരേ ഹന്തി, ഇധാഗന്ത്വാ വരം വരം.
കോ നുമ്ഹാകം [കോ നമ്ഹാകം (സീ. പീ.)] ഇധ സത്തു, കോ ഞാതീ സുസമാഗതേ;
ദുപ്പധംസേ [അപ്പധംസേ (സീ. പീ.)] പധംസേതി, തം മേ അക്ഖാഥ പുച്ഛിതാ.
ഉദ്ധഗ്ഗരാജീ മിഗരാജാ, ബലീ ദാഠാവുധോ മിഗോ;
സോ തച്ഛ സൂകരേ ഹന്തി, ഇധാഗന്ത്വാ വരം വരം.
ന നോ ദാഠാ ന വിജ്ജന്തി [നു വിജ്ജന്തി (ക.)], ബലം കായേ സമോഹിതം;
സബ്ബേ സമഗ്ഗാ ഹുത്വാന, വസം കാഹാമ ഏകകം.
ഹദയങ്ഗമം ¶ കണ്ണസുഖം, വാചം ഭാസസി തച്ഛക;
യോപി യുദ്ധേ പലായേയ്യ, തമ്പി പച്ഛാ ഹനാമസേ.
പാണാതിപാതാ വിരതോ നു അജ്ജ, അഭയം നു തേ സബ്ബഭൂതേസു ദിന്നം;
ദാഠാ നു തേ മിഗവധായ [മിഗ വിരിയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ന സന്തി, യോ സങ്ഘപത്തോ കപണോവ ഝായസി.
ന ¶ മേ ദാഠാ ന വിജ്ജന്തി, ബലം കായേ സമോഹിതം;
ഞാതീ ച ദിസ്വാന സാമഗ്ഗീ ഏകതോ, തസ്മാ ച ഝായാമി വനമ്ഹി ഏകകോ.
ഇമസ്സുദം യന്തി ദിസോദിസം പുരേ, ഭയട്ടിതാ ലേണഗവേസിനോ പുഥു;
തേ ദാനി സങ്ഗമ്മ വസന്തി ഏകതോ, യത്ഥട്ഠിതാ ദുപ്പസഹജ്ജ തേ മയാ.
പരിണായകസമ്പന്നാ, സഹിതാ ഏകവാദിനോ;
തേ മം സമഗ്ഗാ ഹിംസേയ്യും, തസ്മാ നേസം ന പത്ഥയേ [അപത്ഥവേ (പീ.)].
ഏകോവ ¶ ഇന്ദോ അസുരേ ജിനാതി, ഏകോവ സേനോ ഹന്തി ദിജേ പസയ്ഹ;
ഏകോവ ബ്യഗ്ഘോ മിഗസങ്ഘപത്തോ, വരം വരം ഹന്തി ബലഞ്ഹി താദിസം.
ന ഹേവ ഇന്ദോ ന സേനോ, നപി ബ്യഗ്ഘോ മിഗാധിപോ;
സമഗ്ഗേ സഹിതേ ഞാതീ, ന ബ്യഗ്ഘേ [ബ്യഗ്ഘേ ച (സീ. പീ.), ബ്യഗ്ഘോ ന (സ്യാ.)] കുരുതേ വസേ.
കുമ്ഭീലകാ സകുണകാ, സങ്ഘിനോ ഗണചാരിനോ;
സമ്മോദമാനാ ഏകജ്ഝം, ഉപ്പതന്തി ഡയന്തി ച.
തേസഞ്ച ഡയമാനാനം, ഏകേത്ഥ അപസക്കതി [അപവത്തതി (സീ. പീ.)];
തഞ്ച സേനോ നിതാളേതി, വേയ്യഗ്ഘിയേവ സാ ഗതി.
ഉസ്സാഹിതോ ¶ ¶ ജടിലേന, ലുദ്ദേനാമിസചക്ഖുനാ;
ദാഠീ ദാഠീസു പക്ഖന്ദി, മഞ്ഞമാനോ യഥാ പുരേ.
സാധു സമ്ബഹുലാ ഞാതീ, അപി രുക്ഖാ അരഞ്ഞജാ;
സൂകരേഹി സമഗ്ഗേഹി, ബ്യഗ്ഘോ ഏകായനേ ഹതോ.
ബ്രാഹ്മണഞ്ചേവ ബ്യഗ്ഘഞ്ച, ഉഭോ ഹന്ത്വാന സൂകരാ.
ആനന്ദിനോ പമുദിതാ, മഹാനാദം പനാദിസും.
തേ സു ഉദുമ്ബരമൂലസ്മിം, സൂകരാ സുസമാഗതാ;
തച്ഛകം അഭിസിഞ്ചിംസു, ‘‘ത്വം നോ രാജാസി ഇസ്സരോ’’തി.
തച്ഛസൂകരജാതകം നവമം.
൪൯൩. മഹാവാണിജജാതകം (൧൦)
വാണിജാ സമിതിം കത്വാ, നാനാരട്ഠതോ ആഗതാ;
ധനാഹരാ പക്കമിംസു, ഏകം കത്വാന ഗാമണിം.
തേ തം കന്താരമാഗമ്മ, അപ്പഭക്ഖം അനോദകം;
മഹാനിഗ്രോധമദ്ദക്ഖും, സീതച്ഛായം മനോരമം.
തേ ച തത്ഥ നിസീദിത്വാ, തസ്സ രുക്ഖസ്സ ഛായയാ [ഛാദിയാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
വാണിജാ സമചിന്തേസും, ബാലാ മോഹേന പാരുതാ.
അല്ലായതേ [അദ്ദായതേ (സീ. പീ.)] അയം രുക്ഖോ, അപി വാരീവ [വാരി ച (സീ. പീ.)] സന്ദതി;
ഇങ്ഘസ്സ പുരിമം സാഖം, മയം ഛിന്ദാമ വാണിജാ.
സാ ച ഛിന്നാവ പഗ്ഘരി, അച്ഛം വാരിം അനാവിലം;
തേ ¶ തത്ഥ ന്ഹത്വാ പിവിത്വാ, യാവതിച്ഛിംസു വാണിജാ.
ദുതിയം ¶ സമചിന്തേസും, ബാലാ മോഹേന പാരുതാ;
ഇങ്ഘസ്സ ദക്ഖിണം സാഖം, മയം ഛിന്ദാമ വാണിജാ.
സാ ച ഛിന്നാവ പഗ്ഘരി, സാലിമംസോദനം ബഹും;
അപ്പോദവണ്ണേ കുമ്മാസേ, സിങ്ഗിം വിദലസൂപിയോ [സിങ്ഗിം ബിദലസൂപിയോ (സീ. പീ.), സിങ്ഗീവേരം ലസൂപിയോ (ക.) സിങ്ഗീന്തി സിങ്ഗീവേരാദികം ഉത്തരിഭങ്ഗം; വിദലസൂപിയോതി മുഗ്ഗസൂപാദയോ (അട്ഠ.) വിദലം കലായാദിമ്ഹി വത്തതീതി സക്കതാഭിധാനേ].
തേ ¶ തത്ഥ ഭുത്വാ ഖാദിത്വാ [ഭുത്വാ ച പിവിത്വാ ച (പീ.)], യാവതിച്ഛിംസു വാണിജാ;
തതിയം സമചിന്തേസും, ബാലാ മോഹേന പാരുതാ;
ഇങ്ഘസ്സ പച്ഛിമം സാഖം, മയം ഛിന്ദാമ വാണിജാ.
സാ ച ഛിന്നാവ പഗ്ഘരി, നാരിയോ സമലങ്കതാ;
വിചിത്രവത്ഥാഭരണാ, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ.
അപി സു വാണിജാ ഏകാ, നാരിയോ പണ്ണവീസതി;
സമന്താ പരിവാരിംസു [പരികരിംസു (സീ. സ്യാ. പീ.)], തസ്സ രുക്ഖസ്സ ഛായയാ [ഛാദിയാ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
തേ താഹി പരിചാരേത്വാ [പരിവാരേത്വാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], യാവതിച്ഛിംസു വാണിജാ;
ചതുത്ഥം സമചിന്തേസും, ബാലാ മോഹേന പാരുതാ;
ഇങ്ഘസ്സ ഉത്തരം സാഖം, മയം ഛിന്ദാമ വാണിജാ.
സാ ച ഛിന്നാവ പഗ്ഘരി, മുത്താ വേളുരിയാ ബഹൂ;
രജതം ജാതരൂപഞ്ച, കുത്തിയോ പടിയാനി ച.
കാസികാനി ച വത്ഥാനി, ഉദ്ദിയാനി ച കമ്ബലാ [ഉദ്ദിയാനേ ച കമ്ബലേ (സീ. പീ.)];
തേ തത്ഥ ഭാരേ ബന്ധിത്വാ, യാവതിച്ഛിംസു വാണിജാ.
പഞ്ചമം സമചിന്തേസും, ബാലാ മോഹേന പാരുതാ;
ഇങ്ഘസ്സ ¶ മൂലേ [മൂലം (സീ. പീ. ക.)] ഛിന്ദാമ, അപി ഭിയ്യോ ലഭാമസേ.
അഥുട്ഠഹി സത്ഥവാഹോ, യാചമാനോ കതഞ്ജലീ;
നിഗ്രോധോ കിം പരജ്ഝതി [അപരജ്ഝഥ (സീ.), അപരജ്ഝതി (സ്യാ. പീ.)], വാണിജാ ഭദ്ദമത്ഥു തേ.
വാരിദാ പുരിമാ സാഖാ, അന്നപാനഞ്ച ദക്ഖിണാ;
നാരിദാ പച്ഛിമാ സാഖാ, സബ്ബകാമേ ച ഉത്തരാ;
നിഗ്രോധോ കിം പരജ്ഝതി, വാണിജാ ഭദ്ദമത്ഥു തേ.
യസ്സ രുക്ഖസ്സ ഛായായ, നിസീദേയ്യ സയേയ്യ വാ;
ന തസ്സ സാഖം ഭഞ്ജേയ്യ, മിത്തദുബ്ഭോ ഹി പാപകോ.
തേ ച തസ്സാനാദിയിത്വാ [തസ്സ അനാദിത്വാ (സീ. സ്യാ.)], ഏകസ്സ വചനം ബഹൂ;
നിസിതാഹി കുഠാരീഹി [കുധാരീഹി (ക.)], മൂലതോ നം ഉപക്കമും.
തതോ ¶ ¶ നാഗാ നിക്ഖമിംസു, സന്നദ്ധാ പണ്ണവീസതി;
ധനുഗ്ഗഹാനം തിസതാ, ഛസഹസ്സാ ച വമ്മിനോ.
ഏതേ ഹനഥ ബന്ധഥ, മാ വോ മുഞ്ചിത്ഥ [മുച്ചിത്ഥ (പീ.)] ജീവിതം;
ഠപേത്വാ സത്ഥവാഹംവ, സബ്ബേ ഭസ്മം [ഭസ്മീ (സീ.)] കരോഥ നേ.
തസ്മാ ഹി പണ്ഡിതോ പോസോ, സമ്പസ്സം അത്ഥമത്തനോ;
ലോഭസ്സ ന വസം ഗച്ഛേ, ഹനേയ്യാരിസകം [ഹനേയ്യ ദിസതം (സീ.), ഹനേയ്യ ദിസകം (സ്യാ.)] മനം.
ഏവ [ഏത (സീ. പീ.)] മാദീനവം ഞത്വാ, തണ്ഹാ ദുക്ഖസ്സ സമ്ഭവം;
വീതതണ്ഹോ അനാദാനോ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേതി.
മഹാവാണിജജാതകം ദസമം.
൪൯൪. സാധിനജാതകം (൧൧)
അബ്ഭുതോ ¶ വത ലോകസ്മിം, ഉപ്പജ്ജി ലോമഹംസനോ;
ദിബ്ബോ രഥോ പാതുരഹു, വേദേഹസ്സ യസസ്സിനോ.
ദേവപുത്തോ മഹിദ്ധികോ, മാതലി [മാതലീ (സീ.)] ദേവസാരഥി;
നിമന്തയിത്ഥ രാജാനം, വേദേഹം മിഥിലഗ്ഗഹം.
ഏഹിമം രഥമാരുയ്ഹ, രാജസേട്ഠ ദിസമ്പതി;
ദേവാ ദസ്സനകാമാ തേ, താവതിംസാ സഇന്ദകാ;
സരമാനാ ഹി തേ ദേവാ, സുധമ്മായം സമച്ഛരേ.
തതോ ച രാജാ സാധിനോ [സാധീനോ (സീ. പീ.)], വേദേഹോ മിഥിലഗ്ഗഹോ [പമുഖോ രഥമാരുഹി (സീ. പീ.)];
സഹസ്സയുത്തമാരുയ്ഹ [യുത്തം അഭിരുയ്ഹ (സീ.)], അഗാ ദേവാന സന്തികേ;
തം ദേവാ പടിനന്ദിംസു, ദിസ്വാ രാജാനമാഗതം.
സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ, അഥോ തേ അദുരാഗതം;
നിസീദ ദാനി രാജീസി [രാജിസി (സീ. സ്യാ. പീ.)], ദേവരാജസ്സ സന്തികേ.
സക്കോപി പടിനന്ദിത്ഥ, വേദേഹം മിഥിലഗ്ഗഹം;
നിമന്തയിത്ഥ [നിമന്തയീ ച (സീ. പീ.)] കാമേഹി, ആസനേന ച വാസവോ.
സാധു ¶ ഖോസി അനുപ്പത്തോ, ആവാസം വസവത്തിനം;
വസ ¶ ദേവേസു രാജീസി, സബ്ബകാമസമിദ്ധിസു;
താവതിംസേസു ദേവേസു, ഭുഞ്ജ കാമേ അമാനുസേ.
അഹം ¶ പുരേ സഗ്ഗഗതോ രമാമി, നച്ചേഹി ഗീതേഹി ച വാദിതേഹി;
സോ ദാനി അജ്ജ ന രമാമി സഗ്ഗേ, ആയും നു ഖീണോ [ഖീണം (സ്യാ.)] മരണം നു സന്തികേ;
ഉദാഹു മൂള്ഹോസ്മി ജനിന്ദസേട്ഠ.
ന തായു [ന ചായു (സീ. പീ. ക.)] ഖീണം മരണഞ്ച [മരണം തേ (സീ. പീ.)] ദൂരേ, ന ചാപി മൂള്ഹോ നരവീരസേട്ഠ;
തുയ്ഹഞ്ച [തവഞ്ച (സീ. പീ.), തവ ച (ക.)] പുഞ്ഞാനി പരിത്തകാനി, യേസം വിപാകം ഇധ വേദയിത്ഥോ [വേദയതോ (പീ. ക.)].
വസ ദേവാനുഭാവേന, രാജസേട്ഠ ദിസമ്പതി;
താവതിംസേസു ദേവേസു, ഭുഞ്ജ കാമേ അമാനുസേ.
യഥാ യാചിതകം യാനം, യഥാ യാചിതകം ധനം;
ഏവം സമ്പദമേവേതം, യം പരതോ ദാനപച്ചയാ.
ന ചാഹമേതമിച്ഛാമി, യം പരതോ ദാനപച്ചയാ;
സയംകതാനി പുഞ്ഞാനി, തം മേ ആവേണികം [ആവേണിയം (സീ. സ്യാ. പീ.), ആവേനികം (ക.)] ധനം.
സോഹം ഗന്ത്വാ മനുസ്സേസു, കാഹാമി കുസലം ബഹും;
ദാനേന സമചരിയായ, സംയമേന ദമേന ച;
യം കത്വാ സുഖിതോ ഹോതി, ന ച പച്ഛാനുതപ്പതി.
ഇമാനി ¶ താനി ഖേത്താനി, ഇമം നിക്ഖം സുകുണ്ഡലം;
ഇമാ താ ഹരിതാനൂപാ, ഇമാ നജ്ജോ സവന്തിയോ.
ഇമാ താ പോക്ഖരണീ രമ്മാ, ചക്കവാകപകൂജിതാ [ചക്കവാകൂപകൂജിതാ (സീ. പീ.)];
മന്ദാലകേഹി സഞ്ഛന്നാ, പദുമുപ്പലകേഹി ച;
യസ്സിമാനി മമായിംസു, കിം നു തേ ദിസതം ഗതാ.
താനീധ ¶ ഖേത്താനി സോ ഭൂമിഭാഗോ, തേയേവ ആരാമവനുപചാരാ [തേ ആരാമാ തേ വന’മേ പചാരാ (സീ. പീ.), തേ യേവ ആരാമവനാനി സഞ്ചരാ (ക.)];
തമേവ മയ്ഹം ജനതം അപസ്സതോ, സുഞ്ഞംവ മേ നാരദ ഖായതേ ദിസാ.
ദിട്ഠാ മയാ വിമാനാനി, ഓഭാസേന്താ ചതുദ്ദിസാ;
സമ്മുഖാ ദേവരാജസ്സ, തിദസാനഞ്ച സമ്മുഖാ.
വുത്ഥം മേ ഭവനം ദിബ്യം [ദിബ്ബം (സീ. പീ.)], ഭുത്താ കാമാ അമാനുസാ;
താവതിംസേസു ദേവേസു, സബ്ബകാമസമിദ്ധിസു.
സോഹം ഏതാദിസം ഹിത്വാ, പുഞ്ഞായമ്ഹി ഇധാഗതോ;
ധമ്മമേവ ചരിസ്സാമി, നാഹം രജ്ജേന അത്ഥികോ.
അദണ്ഡാവചരം മഗ്ഗം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധദേസിതം;
തം മഗ്ഗം പടിപജ്ജിസ്സം, യേന ഗച്ഛന്തി സുബ്ബതാതി.
സാധിനജാതകം [സാധിനരാജജാതകം (സ്യാ.)] ഏകാദസമം.
൪൯൫. ദസബ്രാഹ്മണജാതകം (൧൨)
രാജാ ¶ ¶ അവോച വിധുരം, ധമ്മകാമോ യുധിട്ഠിലോ;
ബ്രാഹ്മണേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു [ഭുഞ്ജേയ്യും (സീ.)] ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
ദുല്ലഭാ ബ്രാഹ്മണാ ദേവ, സീലവന്തോ ബഹുസ്സുതാ;
വിരതാ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ തേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം.
ദസ ഖലു മഹാരാജ, യാ താ ബ്രാഹ്മണജാതിയോ;
തേസം വിഭങ്ഗം വിചയം [വിചിയ (ക.)], വിത്ഥാരേന സുണോഹി മേ.
പസിബ്ബകേ ഗഹേത്വാന, പുണ്ണേ മൂലസ്സ സംവുതേ;
ഓസധികായോ [ഓസധികായേ (സ്യാ. ക.)] ഗന്ഥേന്തി, ന്ഹാപയന്തി [നഹായന്തി (സീ. പീ.)] ജപന്തി ച.
തികിച്ഛകസമാ ¶ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ച [തേ (സീ. പീ.)] ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ [രാജാ ച (സ്യാ. ക.)] കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
കിങ്കിണികായോ [കിങ്കണികായോ (ക.), കിങ്കിണിയോ (സ്യാ.)] ഗഹേത്വാ [ഗഹേത്വാന (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഘോസേന്തി പുരതോപി തേ;
പേസനാനിപി ഗച്ഛന്തി, രഥചരിയാസു സിക്ഖരേ.
പരിചാരകസമാ ¶ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ച ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
കമണ്ഡലും ¶ ഗഹേത്വാന, വങ്കദണ്ഡഞ്ച ബ്രാഹ്മണാ;
പച്ചുപേസ്സന്തി രാജാനോ, ഗാമേസു നിഗമേസു ച;
നാദിന്നേ വുട്ഠഹിസ്സാമ, ഗാമമ്ഹി വാ വനമ്ഹി വാ [വാമമ്ഹി ച വനമ്ഹി ച (സീ. പീ.), ഗാമമ്ഹി നിഗമമ്ഹി വാ (സ്യാ.)].
നിഗ്ഗാഹകസമാ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ച ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
പരൂള്ഹകച്ഛനഖലോമാ ¶ , പങ്കദന്താ രജസ്സിരാ;
ഓകിണ്ണാ രജരേണൂഹി, യാചകാ വിചരന്തി തേ.
ഖാണുഘാതസമാ ¶ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ച ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
ഹരീതകം [ഹരീടകം (ബഹൂസു)] ആമലകം, അമ്ബം ജമ്ബും വിഭീതകം [അമ്ബജമ്ബുവിഭീടകം (സീ. പീ.)];
ലബുജം ദന്തപോണാനി, ബേലുവാ ബദരാനി ച.
രാജായതനം ഉച്ഛു-പുടം, ധൂമനേത്തം മധു-അഞ്ജനം;
ഉച്ചാവചാനി പണിയാനി, വിപണേന്തി ജനാധിപ.
വാണിജകസമാ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ ¶ തേ ച ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
കസി-വാണിജ്ജം [കസിം വണിജ്ജം (സീ. പീ.)] കാരേന്തി, പോസയന്തി അജേളകേ;
കുമാരിയോ ¶ പവേച്ഛന്തി, വിവാഹന്താവഹന്തി ച.
സമാ അമ്ബട്ഠവേസ്സേഹി, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ച ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ ¶ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
നിക്ഖിത്തഭിക്ഖം ഭുഞ്ജന്തി, ഗാമേസ്വേകേ പുരോഹിതാ;
ബഹൂ തേ [നേ (സ്യാ. ക.)] പരിപുച്ഛന്തി, അണ്ഡച്ഛേദാ നിലഞ്ഛകാ [തിലഞ്ഛകാ (പീ.)].
പസൂപി തത്ഥ ഹഞ്ഞന്തി, മഹിംസാ സൂകരാ അജാ;
ഗോഘാതകസമാ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
അസിചമ്മം ഗഹേത്വാന, ഖഗ്ഗം പഗ്ഗയ്ഹ ബ്രാഹ്മണാ;
വേസ്സപഥേസു തിട്ഠന്തി, സത്ഥം അബ്ബാഹയന്തിപി.
സമാ ¶ ¶ ഗോപനിസാദേഹി, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ തേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
അരഞ്ഞേ കുടികം കത്വാ, കൂടാനി കാരയന്തി തേ;
സസബിളാരേ ബാധേന്തി, ആഗോധാ മച്ഛകച്ഛപം.
തേ ലുദ്ദകസമാ രാജ [ലുദ്ദകാ തേ മഹാരാജ (സീ. പീ.)], തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ ¶ തേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
അഞ്ഞേ ധനസ്സ കാമാ ഹി, ഹേട്ഠാമഞ്ചേ പസക്കിതാ [പസക്ഖിതാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
രാജാനോ ഉപരി ന്ഹായന്തി, സോമയാഗേ ഉപട്ഠിതേ.
മലമജ്ജകസമാ രാജ, തേപി വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
അപേതാ ¶ തേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ,
(ഇതി രാജാ കോരബ്യോ)
ന തേ വുച്ചന്തി ബ്രാഹ്മണാ;
അഞ്ഞേ വിധുര പരിയേസ, സീലവന്തേ ബഹുസ്സുതേ.
വിരതേ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ മേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം;
ദക്ഖിണം സമ്മ ദസ്സാമ, യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
അത്ഥി ഖോ ബ്രാഹ്മണാ ദേവ, സീലവന്തോ ബഹുസ്സുതാ;
വിരതാ മേഥുനാ ധമ്മാ, യേ തേ ഭുഞ്ജേയ്യു ഭോജനം.
ഏകഞ്ച ¶ ഭത്തം ഭുഞ്ജന്തി, ന ച മജ്ജം പിവന്തി തേ;
അക്ഖാതാ തേ മഹാരാജ, താദിസേ നിപതാമസേ.
ഏതേ ഖോ ബ്രാഹ്മണാ വിധുര, സീലവന്തോ ബഹുസ്സുതാ;
ഏതേ വിധുര പരിയേസ, ഖിപ്പഞ്ച നേ [ഖിപ്പംവ നേ (ക.)] നിമന്തയാതി.
ദസബ്രാഹ്മണജാതകം ദ്വാദസമം.
൪൯൬. ഭിക്ഖാപരമ്പരജാതകം (൧൩)
സുഖുമാലരൂപം ദിസ്വാ [ദിസ്വാന (ക. സീ. അട്ഠ.)], രട്ഠാ വിവനമാഗതം;
കൂടാഗാരവരൂപേതം, മഹാസയനമുപാസിതം [മുപോചിതം (ബഹൂസു)].
തസ്സ ¶ തേ പേമകേനാഹം, അദാസിം വഡ്ഢമോദനം [ബദ്ധമോദനം (സീ. പീ.)];
സാലീനം വിചിതം ഭത്തം, സുചിം മംസൂപസേചനം.
തം ത്വം ഭത്തം പടിഗ്ഗയ്ഹ, ബ്രാഹ്മണസ്സ അദാസയി [അദാപയി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
അത്താനം ¶ [അത്തനാ (പീ. അട്ഠ. പാഠന്തരം)] അനസിത്വാന, കോയം ധമ്മോ നമത്ഥു തേ.
ആചരിയോ ബ്രാഹ്മണോ മയ്ഹം, കിച്ചാകിച്ചേസു ബ്യാവടോ [വാവടോ (ക.)];
ഗരു ച ആമന്തനീയോ [ആമന്തണീയോ (സീ. പീ.)] ച, ദാതുമരഹാമി ഭോജനം.
ബ്രാഹ്മണം ദാനി പുച്ഛാമി, ഗോതമം രാജപൂജിതം;
രാജാ തേ ഭത്തം പാദാസി, സുചിം മംസൂപസേചനം.
തം ത്വം ഭത്തം പടിഗ്ഗയ്ഹ, ഇസിസ്സ ഭോജനം അദാ;
അഖേത്തഞ്ഞൂസി ദാനസ്സ, കോയം ധമ്മോ നമത്ഥു തേ.
ഭരാമി പുത്ത [പുത്തേ (സീ. പീ.)] ദാരേ ച, ഘരേസു ഗധിതോ [ഗഥിതോ (സീ. പീ.)] അഹം;
ഭുഞ്ജേ മാനുസകേ കാമേ, അനുസാസാമി രാജിനോ.
ആരഞ്ഞികസ്സ [ആരഞ്ഞകസ്സ (സീ. പീ.)] ഇസിനോ, ചിരരത്തം തപസ്സിനോ;
വുഡ്ഢസ്സ ഭാവിതത്തസ്സ, ദാതുമരഹാമി ഭോജനം.
ഇസിഞ്ച ദാനി പുച്ഛാമി, കിസം ധമനിസന്ഥതം;
പരൂള്ഹകച്ഛനഖലോമം, പങ്കദന്തം രജസ്സിരം.
ഏകോ അരഞ്ഞേ വിഹരസി [വിഹാസി (ക.)], നാവകങ്ഖസി ജീവിതം;
ഭിക്ഖു കേന തയാ സേയ്യോ, യസ്സ ത്വം ഭോജനം അദാ.
ഖണന്താലുകലമ്ബാനി [ഖണമാലുകലമ്ബാനി (സ്യാ. ക.)], ബിലാലിതക്കലാനി ച [ബിളാലിതക്കളാനി ച (സീ. പീ.)];
ധുനം സാമാകനീവാരം, സങ്ഘാരിയം പസാരിയം [സംഹാരിയം പഹാരിയം (സ്യാ.), സംസാരിയം പസാരിയം (ക.)].
സാകം ¶ ഭിസം മധും മംസം, ബദരാമലകാനി ച;
താനി ആഹരിത്വാ [ആഹത്വ (സീ. സ്യാ.)] ഭുഞ്ജാമി, അത്ഥി മേ സോ പരിഗ്ഗഹോ.
പചന്തോ ¶ ¶ അപചന്തസ്സ, അമമസ്സ സകിഞ്ചനോ [അകിഞ്ചനോ (ക.)];
അനാദാനസ്സ സാദാനോ, ദാതുമരഹാമി ഭോജനം.
ഭിക്ഖുഞ്ച ദാനി പുച്ഛാമി, തുണ്ഹീമാസീന സുബ്ബതം;
ഇസി തേ ഭത്തം പാദാസി, സുചിം മംസൂപസേചനം.
തം ത്വം ഭത്തം പടിഗ്ഗയ്ഹ, തുണ്ഹീ ഭുഞ്ജസി ഏകകോ;
നാഞ്ഞം കഞ്ചി [കിഞ്ചി (ക.)] നിമന്തേസി, കോയം ധമ്മോ നമത്ഥു തേ.
ന പചാമി ന പാചേമി, ന ഛിന്ദാമി ന ഛേദയേ;
തം മം അകിഞ്ചനം ഞത്വാ, സബ്ബപാപേഹി ആരതം.
വാമേന ഭിക്ഖമാദായ, ദക്ഖിണേന കമണ്ഡലും;
ഇസി മേ ഭത്തം പാദാസി, സുചിം മംസൂപസേചനം.
ഏതേ ഹി ദാതുമരഹന്തി, സമമാ സപരിഗ്ഗഹാ;
പച്ചനീകമഹം മഞ്ഞേ, യോ ദാതാരം നിമന്തയേ.
അത്ഥായ വത മേ അജ്ജ, ഇധാഗച്ഛി രഥേസഭോ;
സോഹം അജ്ജ പജാനാമി [ഇതോ പുബ്ബേ ന ജാനാമി (സീ. പീ.)], യത്ഥ ദിന്നം മഹപ്ഫലം.
രട്ഠേസു ഗിദ്ധാ രാജാനോ, കിച്ചാകിച്ചേസു ബ്രാഹ്മണാ;
ഇസീ മൂലഫലേ ഗിദ്ധാ, വിപ്പമുത്താ ച ഭിക്ഖവോതി.
ഭിക്ഖാപരമ്പരജാതകം തേരസമം.
തസ്സുദ്ദാനം –
സുവ ¶ കിന്നര മുക്ക ഖരാജിനസോ, ഭിസജാത മഹേസി കപോതവരോ;
അഥ മോര സതച്ഛക വാണിജകോ, അഥ രാജ സബ്രാഹ്മണ ഭിക്ഖപരന്തി.
പകിണ്ണകനിപാതം നിട്ഠിതം.
൧൫. വീസതിനിപാതോ
൪൯൭. മാതങ്ഗജാതകം (൧)
കുതോ ¶ ¶ ¶ നു ആഗച്ഛസി ദുമ്മവാസീ [രുമ്മവാസീ (സീ. പീ.)], ഓതല്ലകോ പംസുപിസാചകോവ;
സങ്കാരചോളം പടിമുഞ്ച [പടിമുച്ച (സീ. പീ.)] കണ്ഠേ, കോ രേ തുവം ഹോസി [ഹോഹിസി (സീ. പീ.)] അദക്ഖിണേയ്യോ.
അന്നം തവേദം [തവ ഇദം (ക. സീ. പീ.), തവയിദം (സ്യാ.)] പകതം യസസ്സി, തം ഖജ്ജരേ ഭുഞ്ജരേ പിയ്യരേ ച;
ജാനാസി മം ത്വം പരദത്തൂപജീവിം, ഉത്തിട്ഠപിണ്ഡം ലഭതം സപാകോ.
അന്നം മമേദം [മമ ഇദം (ക. സീ. പീ.), മമയിദം (സ്യാ.)] പകതം ബ്രാഹ്മണാനം, അത്തത്ഥായ സദ്ദഹതോ മമേദം [മമ ഇദം (ക. സീ. പീ.), മമയിദം (സ്യാ.)];
അപേഹി ഏത്തോ കിമിധട്ഠിതോസി, ന മാദിസാ തുയ്ഹം ദദന്തി ജമ്മ.
ഥലേ ച നിന്നേ ച വപന്തി ബീജം, അനൂപഖേത്തേ ഫലമാസമാനാ [മാസസാനാ (സീ. പീ.), മാസിം സമാനാ (സ്യാ.)];
ഏതായ സദ്ധായ ദദാഹി ദാനം, അപ്പേവ ആരാധയേ ദക്ഖിണേയ്യേ.
ഖേത്താനി മയ്ഹം വിദിതാനി ലോകേ, യേസാഹം ¶ ബീജാനി പതിട്ഠപേമി;
യേ ബ്രാഹ്മണാ ജാതിമന്തൂപപന്നാ, താനീധ ഖേത്താനി സുപേസലാനി.
ജാതിമദോ ച അതിമാനിതാ ച, ലോഭോ ച ദോസോ ച മദോ ച മോഹോ;
ഏതേ അഗുണാ യേസു ച സന്തി [യേസു വസന്തി (സീ. പീ.)] സബ്ബേ, താനീധ ഖേത്താനി അപേസലാനി.
ജാതിമദോ ¶ ച അതിമാനിതാ ച, ലോഭോ ച ദോസോ ച മദോ ച മോഹോ;
ഏതേ അഗുണാ യേസു ന സന്തി സബ്ബേ, താനീധ ഖേത്താനി സുപേസലാനി.
ക്വേത്ഥ ഗതാ [ക്വത്ഥ ഗതാ (സ്യാ.), കത്ഥേവ ഭട്ഠാ (പീ.)] ഉപജോതിയോ ച, ഉപജ്ഝായോ ച അഥവാ ഗണ്ഡകുച്ഛി [അണ്ഡകുച്ഛി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഇമസ്സ ദണ്ഡഞ്ച വധഞ്ച ദത്വാ, ഗലേ ഗഹേത്വാ ഖലയാഥ [ഗലയാഥ (ക.)] ജമ്മം.
ഗിരിം നഖേന ഖണസി, അയോ ദന്തേഹി [ദന്തേന (സീ. പീ.)] ഖാദസി;
ജാതവേദം പദഹസി, യോ ഇസിം പരിഭാസസി.
ഇദം വത്വാന മാതങ്ഗോ, ഇസി സച്ചപരക്കമോ;
അന്തലിക്ഖസ്മിം ¶ പക്കാമി [പക്കമി (ക.)], ബ്രാഹ്മണാനം ഉദിക്ഖതം.
ആവേല്ലിതം [അവേഠിതം (സീ. പീ.)] പിട്ഠിതോ ഉത്തമങ്ഗം, ബാഹും [ബാഹം (സീ. പീ.)] പസാരേതി അകമ്മനേയ്യം [അകമ്പനേയ്യം (ക.)];
സേതാനി അക്ഖീനി യഥാ മതസ്സ, കോ മേ ഇമം പുത്തമകാസി ഏവം.
ഇധാഗമാ ¶ സമണോ ദുമ്മവാസീ, ഓതല്ലകോ പംസുപിസാചകോവ;
സങ്കാരചോളം പടിമുഞ്ച കണ്ഠേ, സോ തേ ഇമം പുത്തമകാസി ഏവം.
കതമം ദിസം അഗമാ ഭൂരിപഞ്ഞോ, അക്ഖാഥ മേ മാണവാ ഏതമത്ഥം;
ഗന്ത്വാന തം പടികരേമു അച്ചയം, അപ്പേവ നം പുത്ത ലഭേമു ജീവിതം.
വേഹായസം ¶ അഗമാ ഭൂരിപഞ്ഞോ, പഥദ്ധുനോ പന്നരസേവ ചന്ദോ;
അപി ചാപി സോ പുരിമദിസം അഗച്ഛി, സച്ചപ്പടിഞ്ഞോ ഇസി സാധുരൂപോ.
ആവേല്ലിതം പിട്ഠിതോ ഉത്തമങ്ഗം, ബാഹും പസാരേതി അകമ്മനേയ്യം;
സേതാനി അക്ഖീനി യഥാ മതസ്സ, കോ ¶ മേ ഇമം പുത്തമകാസി ഏവം.
യക്ഖാ ഹവേ സന്തി മഹാനുഭാവാ, അന്വാഗതാ ഇസയോ സാധുരൂപാ;
തേ ദുട്ഠചിത്തം കുപിതം വിദിത്വാ, യക്ഖാ ഹി തേ പുത്തമകംസു ഏവം.
യക്ഖാ ച മേ പുത്തമകംസു ഏവം, ത്വഞ്ഞേവ മേ മാ കുദ്ധോ [കുദ്ധ (ക.)] ബ്രഹ്മചാരി;
തുമ്ഹേവ [തുയ്ഹേവ (ക.)] പാദേ സരണം ഗതാസ്മി, അന്വാഗതാ പുത്തസോകേന ഭിക്ഖു.
തദേവ ഹി ഏതരഹി ച മയ്ഹം, മനോപദോസോ ന മമത്ഥി [മമ നത്ഥി (പീ.)] കോചി;
പുത്തോ ച തേ വേദമദേന മത്തോ, അത്ഥം ന ജാനാതി അധിച്ച വേദേ.
അദ്ധാ ഹവേ ഭിക്ഖു മുഹുത്തകേന, സമ്മുയ്ഹതേവ പുരിസസ്സ സഞ്ഞാ;
ഏകാപരാധം [ഏതാപരാധം (ക.)] ഖമ ഭൂരിപഞ്ഞ, ന പണ്ഡിതാ കോധബലാ ഭവന്തി.
ഇദഞ്ച മയ്ഹം ഉത്തിട്ഠപിണ്ഡം, തവ [നത്ഥി സീ. പീ. പോത്ഥകേസു] മണ്ഡബ്യോ ഭുഞ്ജതു അപ്പപഞ്ഞോ;
യക്ഖാ ച തേ നം [തേ പുത്തം (സ്യാ.)] ന വിഹേഠയേയ്യും, പുത്തോ ¶ ച തേ ഹേസ്സതി [ഹോഹിതി (സീ. പീ.)] സോ അരോഗോ.
മണ്ഡബ്യ ¶ ബാലോസി പരിത്തപഞ്ഞോ, യോ പുഞ്ഞഖേത്താനമകോവിദോസി;
മഹക്കസാവേസു ദദാസി ദാനം, കിലിട്ഠകമ്മേസു അസഞ്ഞതേസു.
ജടാ ച കേസാ അജിനാ നിവത്ഥാ, ജരൂദപാനംവ മുഖം പരൂള്ഹം;
പജം ഇമം പസ്സഥ ദുമ്മരൂപം [രുമ്മരൂപിം (സീ. പീ.)], ന ജടാജിനം തായതി അപ്പപഞ്ഞം.
യേസം രാഗോ ച ദോസോ ച, അവിജ്ജാ ച വിരാജിതാ;
ഖീണാസവാ അരഹന്തോ, തേസു ദിന്നം മഹപ്ഫലന്തി.
മാതങ്ഗജാതകം പഠമം.
൪൯൮. ചിത്തസമ്ഭൂതജാതകം (൨)
സബ്ബം നരാനം സഫലം സുചിണ്ണം, ന കമ്മുനാ കിഞ്ചന മോഘമത്ഥി;
പസ്സാമി സമ്ഭൂതം മഹാനുഭാവം, സകമ്മുനാ ¶ പുഞ്ഞഫലൂപപന്നം.
സബ്ബം ¶ നരാനം സഫലം സുചിണ്ണം, ന കമ്മുനാ കിഞ്ചന മോഘമത്ഥി;
കച്ചിന്നു ചിത്തസ്സപി ഏവമേവം, ഇദ്ധോ മനോ തസ്സ യഥാപി മയ്ഹം.
സബ്ബം നരാനം സഫലം സുചിണ്ണം, ന കമ്മുനാ കിഞ്ചന മോഘമത്ഥി;
ചിത്തമ്പി ജാനാഹി [ചിത്തം വിജാനാഹി (സീ. പീ.)] തഥേവ ദേവ, ഇദ്ധോ മനോ തസ്സ യഥാപി തുയ്ഹം.
ഭവം നു ചിത്തോ സുതമഞ്ഞതോ തേ, ഉദാഹു തേ കോചി നം ഏതദക്ഖാ;
ഗാഥാ സുഗീതാ ന മമത്ഥി കങ്ഖാ, ദദാമി തേ ഗാമവരം സതഞ്ച.
ന ¶ ചാഹം ചിത്തോ സുതമഞ്ഞതോ മേ, ഇസീ ച മേ ഏതമത്ഥം അസംസി;
‘‘ഗന്ത്വാന രഞ്ഞോ പടിഗാഹി [പടിഗായി (സ്യാ. ക.), പടിഗായ (?)] ഗാഥം, അപി തേ വരം അത്തമനോ ദദേയ്യ’’ [അപി നു തേ വരം അത്തമനോ ദദേയ്യ (സ്യാ.), അപി നു തേ അത്തമനോ വരം ദദേ (ക.)].
യോജേന്തു വേ രാജരഥേ, സുകതേ ചിത്തസിബ്ബനേ;
കച്ഛം നാഗാനം ബന്ധഥ, ഗീവേയ്യം പടിമുഞ്ചഥ.
ആഹഞ്ഞന്തു ¶ [ആഹഞ്ഞരേ (സ്യാ.)] ഭേരിമുദിങ്ഗസങ്ഖേ [സങ്ഖാ (സ്യാ.)], സീഘാനി യാനാനി ച യോജയന്തു;
അജ്ജേവഹം അസ്സമം തം ഗമിസ്സം, യത്ഥേവ ദക്ഖിസ്സമിസിം നിസിന്നം.
സുലദ്ധലാഭോ വത മേ അഹോസി, ഗാഥാ സുഗീതാ പരിസായ മജ്ഝേ;
സ്വാഹം ഇസിം സീലവതൂപപന്നം, ദിസ്വാ പതീതോ സുമനോഹമസ്മി.
ആസനം ഉദകം പജ്ജം, പടിഗ്ഗണ്ഹാതു നോ ഭവം;
അഗ്ഘേ ഭവന്തം പുച്ഛാമ, അഗ്ഘം കുരുതു നോ ഭവം.
രമ്മഞ്ച തേ ആവസഥം കരോന്തു, നാരീഗണേഹി പരിചാരയസ്സു;
കരോഹി ഓകാസമനുഗ്ഗഹായ, ഉഭോപി മം ഇസ്സരിയം കരോമ.
ദിസ്വാ ഫലം ദുച്ചരിതസ്സ രാജ, അഥോ സുചിണ്ണസ്സ മഹാവിപാകം;
അത്താനമേവ പടിസംയമിസ്സം, ന പത്ഥയേ പുത്ത [പുത്തം (സീ. പീ.)] പസും ധനം വാ.
ദസേവിമാ വസ്സദസാ, മച്ചാനം ഇധ ജീവിതം;
അപത്തഞ്ഞേവ ¶ തം ഓധിം, നളോ ഛിന്നോവ സുസ്സതി.
തത്ഥ ¶ കാ നന്ദി കാ ഖിഡ്ഡാ, കാ രതീ കാ ധനേസനാ;
കിം മേ പുത്തേഹി ദാരേഹി, രാജ മുത്തോസ്മി ബന്ധനാ.
സോഹം ഏവം പജാനാമി [സോ അഹം സുപ്പജാനാമി (സീ. പീ.)], മച്ചു മേ നപ്പമജ്ജതി;
അന്തകേനാധിപന്നസ്സ, കാ രതീ കാ ധനേസനാ.
ജാതി നരാനം അധമാ ജനിന്ദ, ചണ്ഡാലയോനി ദ്വിപദാകനിട്ഠാ [ദിപദാകനിട്ഠാ (സീ. പീ.)];
സകേഹി കമ്മേഹി സുപാപകേഹി, ചണ്ഡാലഗബ്ഭേ [ചണ്ഡാലിഗബ്ഭേ (സ്യാ.)] അവസിമ്ഹ പുബ്ബേ.
ചണ്ഡാലാഹുമ്ഹ അവന്തീസു, മിഗാ നേരഞ്ജരം പതി;
ഉക്കുസാ നമ്മദാതീരേ [രമ്മദാതീരേ (സ്യാ. ക.)], ത്യജ്ജ ബ്രാഹ്മണഖത്തിയാ.
ഉപനീയതി ¶ ജീവിതമപ്പമായു, ജരൂപനീതസ്സ ¶ ന സന്തി താണാ;
കരോഹി പഞ്ചാല മമേത [മമേവ (സ്യാ. ക.)] വാക്യം, മാകാസി കമ്മാനി ദുക്ഖുദ്രയാനി.
ഉപനീയതി ജീവിതമപ്പമായു, ജരൂപനീതസ്സ ന സന്തി താണാ;
കരോഹി പഞ്ചാല മമേത വാക്യം, മാകാസി കമ്മാനി ദുക്ഖപ്ഫലാനി.
ഉപനീയതി ജീവിതമപ്പമായു, ജരൂപനീതസ്സ ന സന്തി താണാ;
കരോഹി പഞ്ചാല മമേത വാക്യം, മാകാസി കമ്മാനി രജസ്സിരാനി.
ഉപനീയതി ജീവിതമപ്പമായു, വണ്ണം ജരാ ഹന്തി നരസ്സ ജിയ്യതോ;
കരോഹി പഞ്ചാല മമേത വാക്യം, മാകാസി കമ്മം നിരയൂപപത്തിയാ.
അദ്ധാ ¶ ഹി സച്ചം വചനം തവേതം, യഥാ ഇസീ ഭാസസി ഏവമേതം;
കാമാ ച മേ സന്തി അനപ്പരൂപാ, തേ ദുച്ചജാ മാദിസകേന ഭിക്ഖു.
നാഗോ യഥാ പങ്കമജ്ഝേ ബ്യസന്നോ, പസ്സം ഥലം നാഭിസമ്ഭോതി ഗന്തും;
ഏവമ്പഹം [ഏവമഹം (സ്യാ.)] കാമപങ്കേ ബ്യസന്നോ, ന ഭിക്ഖുനോ മഗ്ഗമനുബ്ബജാമി.
യഥാപി മാതാ ച പിതാ ച പുത്തം, അനുസാസരേ കിന്തി സുഖീ ഭവേയ്യ;
ഏവമ്പി മം ത്വം അനുസാസ ഭന്തേ, യഥാ ചിരം [യമാചരം (സീ. പീ. ക. അട്ഠ.)] പേച്ച സുഖീ ഭവേയ്യം.
നോ ¶ ചേ തുവം ഉസ്സഹസേ ജനിന്ദ, കാമേ ഇമേ മാനുസകേ പഹാതും;
ധമ്മിം [ധമ്മം (സീ. പീ.)] ബലിം പട്ഠപയസ്സു രാജ, അധമ്മകാരോ തവ [അധമ്മകാരോ ച തേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മാഹു രട്ഠേ.
ദൂതാ വിധാവന്തു ദിസാ ചതസ്സോ, നിമന്തകാ സമണബ്രാഹ്മണാനം;
തേ അന്നപാനേന ഉപട്ഠഹസ്സു, വത്ഥേന സേനാസനപച്ചയേന ച.
അന്നേന പാനേന പസന്നചിത്തോ, സന്തപ്പയ സമണബ്രാഹ്മണേ ച;
ദത്വാ ച ഭുത്വാ ച യഥാനുഭാവം, അനിന്ദിതോ സഗ്ഗമുപേഹി [മുപേതി (പീ. ക.)] ഠാനം.
സചേ ച തം രാജ മദോ സഹേയ്യ, നാരീഗണേഹി പരിചാരയന്തം;
ഇമമേവ ഗാഥം മനസീ കരോഹി, ഭാസേസി [ഭാസേഹി (സ്യാ. പീ. ക.)] ചേനം പരിസായ മജ്ഝേ.
അബ്ഭോകാസസയോ ¶ ജന്തു, വജന്ത്യാ ഖീരപായിതോ;
പരികിണ്ണോ സുവാനേഹി [സുപിനേഹി (സീ. പീ.)], സ്വാജ്ജ രാജാതി വുച്ചതീതി.
ചിത്തസമ്ഭൂതജാതകം ദുതിയം.
൪൯൯. സിവിജാതകം (൩)
ദൂരേ ¶ അപസ്സം ഥേരോവ, ചക്ഖും യാചിതുമാഗതോ;
ഏകനേത്താ ഭവിസ്സാമ, ചക്ഖും മേ ദേഹി യാചിതോ.
കേനാനുസിട്ഠോ ¶ ഇധ മാഗതോസി, വനിബ്ബക [വണിബ്ബക (സീ.)] ചക്ഖുപഥാനി യാചിതും;
സുദുച്ചജം യാചസി ഉത്തമങ്ഗം, യമാഹു നേത്തം പുരിസേന ദുച്ചജം.
യമാഹു ദേവേസു സുജമ്പതീതി, മഘവാതി നം ആഹു മനുസ്സലോകേ;
തേനാനുസിട്ഠോ ഇധ മാഗതോസ്മി, വനിബ്ബകോ ചക്ഖുപഥാനി യാചിതും.
വനിബ്ബതോ [വനിബ്ബകോ (സ്യാ. പീ.)] മയ്ഹ വനിം [വനം (ക.), വണിം (സീ. സ്യാ. പീ.)] അനുത്തരം, ദദാഹി തേ ചക്ഖുപഥാനി യാചിതോ;
ദദാഹി മേ ചക്ഖുപഥം അനുത്തരം, യമാഹു നേത്തം പുരിസേന ദുച്ചജം.
യേന അത്ഥേന ആഗച്ഛി [ആഗഞ്ഛി (സീ. പീ.)], യമത്ഥമഭിപത്ഥയം;
തേ തേ ഇജ്ഝന്തു സങ്കപ്പാ, ലഭ ചക്ഖൂനി ബ്രാഹ്മണ.
ഏകം തേ യാചമാനസ്സ, ഉഭയാനി ദദാമഹം;
സ ചക്ഖുമാ ഗച്ഛ ജനസ്സ പേക്ഖതോ, യദിച്ഛസേ ത്വം തദതേ സമിജ്ഝതു.
മാ ¶ ¶ നോ ദേവ അദാ ചക്ഖും, മാ നോ സബ്ബേ പരാകരി [പരക്കരി (സ്യാ. ക. അട്ഠ.), പരിക്കരി (ക.) പരി + ആ + കരി = പരാകരി];
ധനം ദേഹി മഹാരാജ, മുത്താ വേളുരിയാ ബഹൂ.
യുത്തേ ദേവ രഥേ ദേഹി, ആജാനീയേ ചലങ്കതേ;
നാഗേ ദേഹി മഹാരാജ, ഹേമകപ്പനവാസസേ.
യഥാ തം സിവയോ [സീവിയോ (സ്യാ.)] സബ്ബേ, സയോഗ്ഗാ സരഥാ സദാ;
സമന്താ പരികിരേയ്യും [പരികരേയ്യും (സ്യാ. പീ.)], ഏവം ദേഹി രഥേസഭ.
യോ വേ ദസ്സന്തി വത്വാന, അദാനേ കുരുതേ മനോ;
ഭൂമ്യം [ഭൂമ്യാ (സീ. പീ.)] സോ പതിതം പാസം, ഗീവായം പടിമുഞ്ചതി.
യോ വേ ദസ്സന്തി വത്വാന, അദാനേ കുരുതേ മനോ;
പാപാ പാപതരോ ഹോതി, സമ്പത്തോ യമസാധനം.
യഞ്ഹി യാചേ തഞ്ഹി ദദേ, യം ന യാചേ ന തം ദദേ;
സ്വാഹം തമേവ ദസ്സാമി, യം മം യാചതി ബ്രാഹ്മണോ.
ആയും നു വണ്ണം നു സുഖം ബലം നു, കിം പത്ഥയാനോ നു ജനിന്ദ ദേസി;
കഥഞ്ഹി രാജാ സിവിനം അനുത്തരോ, ചക്ഖൂനി ദജ്ജാ പരലോകഹേതു.
ന വാഹമേതം യസസാ ദദാമി, ന പുത്തമിച്ഛേ ന ധനം ന രട്ഠം;
സതഞ്ച ധമ്മോ ചരിതോ പുരാണോ, ഇച്ചേവ ദാനേ രമതേ മനോ മമ [മമം (സീ. പീ.)].
സഖാ ¶ ച മിത്തോ ച മമാസി സീവിക [സീവക (സീ. പീ.)], സുസിക്ഖിതോ സാധു കരോഹി മേ വചോ;
ഉദ്ധരിത്വാ [ഉദ്ധത്വ (സീ.), ലദ്ധ ത്വം (പീ.)] ചക്ഖൂനി മമം ജിഗീസതോ, ഹത്ഥേസു ഠപേഹി [ആവേസി (സീ.)] വനിബ്ബകസ്സ.
ചോദിതോ ¶ ¶ സിവിരാജേന, സിവികോ വചനങ്കരോ;
രഞ്ഞോ ചക്ഖൂനുദ്ധരിത്വാ [ചക്ഖൂനി ഉദ്ധത്വാ (സീ. പീ.)], ബ്രാഹ്മണസ്സൂപനാമയി;
സചക്ഖു ബ്രാഹ്മണോ ആസി, അന്ധോ രാജാ ഉപാവിസി.
തതോ സോ കതിപാഹസ്സ, ഉപരൂള്ഹേസു ചക്ഖുസു;
സൂതം ആമന്തയീ രാജാ, സിവീനം രട്ഠവഡ്ഢനോ.
യോജേഹി സാരഥി യാനം, യുത്തഞ്ച പടിവേദയ;
ഉയ്യാനഭൂമിം ഗച്ഛാമ, പോക്ഖരഞ്ഞോ വനാനി ച.
സോ ച പോക്ഖരണീതീരേ [പോക്ഖരണിയാ തീരേ (സീ. പീ.)], പല്ലങ്കേന ഉപാവിസി;
തസ്സ സക്കോ പാതുരഹു, ദേവരാജാ സുജമ്പതി.
സക്കോഹമസ്മി ദേവിന്ദോ, ആഗതോസ്മി തവന്തികേ;
വരം വരസ്സു രാജീസി, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി.
പഹൂതം മേ ധനം സക്ക, ബലം കോസോ ചനപ്പകോ;
അന്ധസ്സ മേ സതോ ദാനി, മരണഞ്ഞേവ രുച്ചതി.
യാനി ¶ സച്ചാനി ദ്വിപദിന്ദ, താനി ഭാസസ്സു ഖത്തിയ;
സച്ചം തേ ഭണമാനസ്സ, പുന ചക്ഖു ഭവിസ്സതി.
യേ മം യാചിതുമായന്തി, നാനാഗോത്താ വനിബ്ബകാ;
യോപി മം യാചതേ തത്ഥ, സോപി മേ മനസോ പിയോ;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, ചക്ഖു മേ ഉപപജ്ജഥ.
യം മം സോ യാചിതും ആഗാ, ദേഹി ചക്ഖുന്തി ബ്രാഹ്മണോ;
തസ്സ ചക്ഖൂനി പാദാസിം, ബ്രാഹ്മണസ്സ വനിബ്ബതോ [വണിബ്ബിനോ (സീ.), വനിബ്ബിനോ (പീ.)].
ഭിയ്യോ മം ആവിസീ പീതി, സോമനസ്സഞ്ചനപ്പകം;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, ദുതിയം മേ ഉപപജ്ജഥ.
ധമ്മേന ഭാസിതാ ഗാഥാ, സിവീനം രട്ഠവഡ്ഢന;
ഏതാനി തവ നേത്താനി, ദിബ്ബാനി പടിദിസ്സരേ.
തിരോകുട്ടം തിരോസേലം, സമതിഗ്ഗയ്ഹ പബ്ബതം;
സമന്താ യോജനസതം, ദസ്സനം അനുഭോന്തു തേ.
കോ ¶ നീധ വിത്തം ന ദദേയ്യ യാചിതോ, അപി വിസിട്ഠം സുപിയമ്പി അത്തനോ;
തദിങ്ഘ സബ്ബേ സിവയോ സമാഗതാ, ദിബ്ബാനി നേത്താനി മമജ്ജ പസ്സഥ.
തിരോകുട്ടം തിരോസേലം, സമതിഗ്ഗയ്ഹ പബ്ബതം;
സമന്താ യോജനസതം, ദസ്സനം അനുഭോന്തി മേ.
ന ¶ ചാഗമത്താ പരമത്ഥി കിഞ്ചി, മച്ചാനം ഇധ ജീവിതേ;
ദത്വാന ¶ മാനുസം [ദത്വാ മാനുസകം (സീ.)] ചക്ഖും, ലദ്ധം മേ [മേ ഇതി പദം നത്ഥി സീ. പോത്ഥകേ] ചക്ഖും അമാനുസം.
ഏതമ്പി ദിസ്വാ സിവയോ, ദേഥ ദാനാനി ഭുഞ്ജഥ;
ദത്വാ ച ഭുത്വാ ച യഥാനുഭാവം, അനിന്ദിതാ സഗ്ഗമുപേഥ ഠാനന്തി.
സിവിജാതകം തതിയം.
൫൦൦. സിരീമന്തജാതകം (൪)
പഞ്ഞായുപേതം സിരിയാ വിഹീനം, യസസ്സിനം വാപി അപേതപഞ്ഞം;
പുച്ഛാമി തം സേനക ഏതമത്ഥം, കമേത്ഥ സേയ്യോ കുസലാ വദന്തി.
ധീരാ ച ബാലാ ച ഹവേ ജനിന്ദ, സിപ്പൂപപന്നാ ച അസിപ്പിനോ ച;
സുജാതിമന്തോപി അജാതിമസ്സ, യസസ്സിനോ പേസകരാ [പേസ്സകരാ (സീ. പീ.)] ഭവന്തി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ [സിരിമാവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സേയ്യോ.
തുവമ്പി പുച്ഛാമി അനോമപഞ്ഞ, മഹോസധ കേവലധമ്മദസ്സി;
ബാലം യസസ്സിം പണ്ഡിതം അപ്പഭോഗം, കമേത്ഥ ¶ സേയ്യോ കുസലാ വദന്തി.
പാപാനി ¶ കമ്മാനി കരോതി ബാലോ [കരോന്തി ബാലാ (സ്യാ. ക.)], ഇധമേവ [ഇദമേവ (സ്യാ. ക. അട്ഠ.), ഇമമേവ (ക.)] സേയ്യോ ഇതി മഞ്ഞമാനോ [മഞ്ഞമാനാ (സ്യാ. ക.)];
ഇധലോകദസ്സീ പരലോകമദസ്സീ, ഉഭയത്ഥ ബാലോ കലിമഗ്ഗഹേസി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
ന സിപ്പമേതം വിദധാതി ഭോഗം, ന ബന്ധുവാ [ന ബന്ധവാ (സീ. സ്യാ. ക.)] ന സരീരവണ്ണോ യോ [ന സരീരാവകാസോ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
പസ്സേളമൂഗം സുഖമേധമാനം, സിരീ ഹി നം ഭജതേ ഗോരവിന്ദം [ഗോരിമന്ദം (സീ. പീ.)];
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
ലദ്ധാ സുഖം മജ്ജതി അപ്പപഞ്ഞോ, ദുക്ഖേന ഫുട്ഠോപി പമോഹമേതി;
ആഗന്തുനാ ദുക്ഖസുഖേന ഫുട്ഠോ, പവേധതി വാരിചരോവ ഘമ്മേ;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
ദുമം യഥാ സാദുഫലം അരഞ്ഞേ, സമന്തതോ ¶ സമഭിസരന്തി [സമഭിചരന്തി (സീ. പീ.)] പക്ഖീ;
ഏവമ്പി അഡ്ഢം സധനം സഭോഗം, ബഹുജ്ജനോ ഭജതി അത്ഥഹേതു;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
ന സാധു ബലവാ ബാലോ, സാഹസാ വിന്ദതേ ധനം;
കന്ദന്തമേതം ദുമ്മേധം, കഡ്ഢന്തി നിരയം ഭുസം;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
യാ ¶ ¶ കാചി നജ്ജോ ഗങ്ഗമഭിസ്സവന്തി, സബ്ബാവ താ നാമഗോത്തം ജഹന്തി;
ഗങ്ഗാ സമുദ്ദം പടിപജ്ജമാനാ, ന ഖായതേ ഇദ്ധിം പഞ്ഞോപി ലോകേ [ഇദ്ധിപരോ ഹി ലോകേ (ക. സീ. സ്യാ.), ഇദ്ധിപരോ ഹി ലോകോ (സീ. പീ. അട്ഠ.)];
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
യമേതമക്ഖാ ഉദധിം മഹന്തം, സവന്തി നജ്ജോ സബ്ബകാലമസങ്ഖ്യം;
സോ സാഗരോ നിച്ചമുളാരവേഗോ, വേലം ന അച്ചേതി മഹാസമുദ്ദോ.
ഏവമ്പി ¶ ബാലസ്സ പജപ്പിതാനി, പഞ്ഞം ന അച്ചേതി സിരീ കദാചി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
അസഞ്ഞതോ ചേപി പരേസമത്ഥം, ഭണാതി സന്ധാനഗതോ [സണ്ഠാനഗതോ (സ്യാ. പീ.), സന്ഥാനഗതോ (സീ.)] യസസ്സീ;
തസ്സേവ തം രൂഹതി ഞാതിമജ്ഝേ, സിരീ ഹി നം [സിരിഹീനം (സീ. ക.), സിരീഹീനം (സ്യാ. പീ.)] കാരയതേ ന പഞ്ഞാ [ന പഞ്ഞോ (സീ.), ന പഞ്ഞം (സ്യാ. ക.)];
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
പരസ്സ വാ അത്തനോ വാപി ഹേതു, ബാലോ മുസാ ഭാസതി അപ്പപഞ്ഞോ;
സോ നിന്ദിതോ ഹോതി സഭായ മജ്ഝേ, പച്ഛാപി [പേച്ചമ്പി (സീ. പീ.), പേച്ചാപി (?)] സോ ദുഗ്ഗതിഗാമീ ഹോതി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
അത്ഥമ്പി ¶ ചേ ഭാസതി ഭൂരിപഞ്ഞോ, അനാള്ഹിയോ [അനാലയോ (പീ.)] അപ്പധനോ ദലിദ്ദോ;
ന തസ്സ തം രൂഹതി ഞാതിമജ്ഝേ, സിരീ ¶ ച പഞ്ഞാണവതോ ന ഹോതി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
പരസ്സ വാ അത്തനോ വാപി ഹേതു, ന ഭാസതി അലികം ഭൂരിപഞ്ഞോ;
സോ പൂജിതോ ഹോതി സഭായ മജ്ഝേ, പച്ഛാപി സോ സുഗ്ഗതിഗാമീ ഹോതി;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
ഹത്ഥീ ഗവസ്സാ മണികുണ്ഡലാ ച, ഥിയോ ച ഇദ്ധേസു കുലേസു ജാതാ;
സബ്ബാവ താ ഉപഭോഗാ ഭവന്തി, ഇദ്ധസ്സ പോസസ്സ അനിദ്ധിമന്തോ;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
അസംവിഹിതകമ്മന്തം, ബാലം ദുമ്മേധമന്തിനം;
സിരീ ജഹതി ദുമ്മേധം, ജിണ്ണംവ ഉരഗോ തചം;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
പഞ്ച പണ്ഡിതാ മയം ഭദ്ദന്തേ, സബ്ബേ ¶ പഞ്ജലികാ ഉപട്ഠിതാ;
ത്വം നോ അഭിഭുയ്യ ഇസ്സരോസി, സക്കോവ ഭൂതപതി ദേവരാജാ;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോ നിഹീനോ സിരീമാവ സേയ്യോ.
ദാസോവ ¶ ¶ പഞ്ഞസ്സ യസസ്സി ബാലോ, അത്ഥേസു ജാതേസു തഥാവിധേസു;
യം പണ്ഡിതോ നിപുണം സംവിധേതി, സമ്മോഹമാപജ്ജതി തത്ഥ ബാലോ;
ഏതമ്പി ദിസ്വാന അഹം വദാമി, പഞ്ഞോവ സേയ്യോ ന യസസ്സി ബാലോ.
അദ്ധാ ഹി പഞ്ഞാവ സതം പസത്ഥാ, കന്താ സിരീ ഭോഗരതാ മനുസ്സാ;
ഞാണഞ്ച ബുദ്ധാനമതുല്യരൂപം, പഞ്ഞം ന അച്ചേതി സിരീ കദാചി.
യം തം അപുച്ഛിമ്ഹ അകിത്തയീ നോ, മഹോസധ കേവലധമ്മദസ്സീ;
ഗവം സഹസ്സം ഉസഭഞ്ച നാഗം, ആജഞ്ഞയുത്തേ ച രഥേ ദസ ഇമേ;
പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണേന തുട്ഠോ, ദദാമി ¶ തേ ഗാമവരാനി സോളസാതി.
സിരീമന്തജാതകം [സിരിമന്ദജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ചതുത്ഥം.
൫൦൧. രോഹണമിഗജാതകം (൫)
ഏതേ യൂഥാ പതിയന്തി, ഭീതാ മരണസ്സ [മരണാ (സ്യാ. പീ.), മരണ (ക.)] ചിത്തക;
ഗച്ഛ തുവമ്പി മാകങ്ഖി, ജീവിസ്സന്തി തയാ സഹ.
നാഹം രോഹണ [രോഹന്ത (സീ. പീ.), രോഹന (സ്യാ.)] ഗച്ഛാമി, ഹദയം മേ അവകസ്സതി;
ന തം അഹം ജഹിസ്സാമി, ഇധ ഹിസ്സാമി ജീവിതം.
തേ ഹി നൂന മരിസ്സന്തി, അന്ധാ അപരിണായകാ;
ഗച്ഛ തുവമ്പി മാകങ്ഖി, ജീവിസ്സന്തി തയാ സഹ.
നാഹം രോഹണ ഗച്ഛാമി, ഹദയം മേ അവകസ്സതി;
ന തം ബദ്ധം [ബന്ധം (ക.)] ജഹിസ്സാമി, ഇധ ഹിസ്സാമി ജീവിതം.
ഗച്ഛ ¶ ഭീരു പലായസ്സു, കൂടേ ബദ്ധോസ്മി ആയസേ;
ഗച്ഛ തുവമ്പി മാകങ്ഖി, ജീവിസ്സന്തി തയാ സഹ.
നാഹം രോഹണ ഗച്ഛാമി, ഹദയം മേ അവകസ്സതി;
ന തം അഹം ജഹിസ്സാമി, ഇധ ഹിസ്സാമി ജീവിതം.
തേ ഹി നൂന മരിസ്സന്തി, അന്ധാ അപരിണായകാ;
ഗച്ഛ തുവമ്പി മാകങ്ഖി, ജീവിസ്സന്തി തയാ സഹ.
നാഹം രോഹണ ഗച്ഛാമി, ഹദയം മേ അവകസ്സതി;
ന ¶ തം ബദ്ധം ജഹിസ്സാമി, ഇധ ഹിസ്സാമി ജീവിതം.
അയം സോ ലുദ്ദകോ ഏതി, ലുദ്ദരൂപോ [രുദ്ദരൂപോ (സീ. പീ.)] സഹാവുധോ;
യോ നോ വധിസ്സതി അജ്ജ, ഉസുനാ സത്തിയാ അപി [മപി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സാ ¶ മുഹുത്തം പലായിത്വാ, ഭയട്ടാ [ഭയട്ഠാ (പീ.)] ഭയതജ്ജിതാ;
സുദുക്കരം അകരാ ഭീരു, മരണായൂപനിവത്തഥ.
കിന്നു തേമേ മിഗാ ഹോന്തി, മുത്താ ബദ്ധം ഉപാസരേ;
ന തം ചജിതുമിച്ഛന്തി, ജീവിതസ്സപി കാരണാ.
ഭാതരോ ഹോന്തി മേ ലുദ്ദ, സോദരിയാ ഏകമാതുകാ;
ന മം ചജിതുമിച്ഛന്തി, ജീവിതസ്സപി കാരണാ.
തേ ഹി നൂന മരിസ്സന്തി, അന്ധാ അപരിണായകാ;
പഞ്ചന്നം ജീവിതം ദേഹി, ഭാതരം മുഞ്ച ലുദ്ദക.
സോ വോ അഹം പമോക്ഖാമി, മാതാപേത്തിഭരം മിഗം;
നന്ദന്തു മാതാപിതരോ, മുത്തം ദിസ്വാ മഹാമിഗം.
ഏവം ലുദ്ദക നന്ദസ്സു, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
യഥാഹമജ്ജ നന്ദാമി, മുത്തം ദിസ്വാ മഹാമിഗം.
കഥം ത്വം പമോക്ഖോ [കഥം പമോക്ഖോ (സീ. പീ.), കഥം തേ പരോക്ഖോ (?)] ആസി, ഉപനീതസ്മി ജീവിതേ;
കഥം പുത്ത അമോചേസി, കൂടപാസമ്ഹ ലുദ്ദകോ.
ഭണം കണ്ണസുഖം വാചം, ഹദയങ്ഗം ഹദയസ്സിതം;
സുഭാസിതാഹി വാചാഹി, ചിത്തകോ മം അമോചയി.
ഭണം ¶ കണ്ണസുഖം വാചം, ഹദയങ്ഗം ഹദയസ്സിതം;
സുഭാസിതാഹി ¶ വാചാഹി, സുതനാ മം അമോചയി.
സുത്വാ കണ്ണസുഖം വാചം, ഹദയങ്ഗം ഹദയസ്സിതം;
സുഭാസിതാനി സുത്വാന, ലുദ്ദകോ മം അമോചയി.
ഏവം ആനന്ദിതോ ഹോതു, സഹ ദാരേഹി ലുദ്ദകോ;
യഥാ മയജ്ജ നന്ദാമ, ദിസ്വാ രോഹണമാഗതം.
നനു ത്വം അവച [അവചാ (സീ. പീ.)] ലുദ്ദ, ‘‘മിഗചമ്മാനി ആഹരിം’’;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, മിഗചമ്മാനി നാഹരി.
ആഗമാ ചേവ ഹത്ഥത്ഥം, കൂടപാസഞ്ച സോ മിഗോ;
അബജ്ഝി തം [അബജ്ഝി തഞ്ച (പീ.)] മിഗരാജം, തഞ്ച മുത്താ ഉപാസരേ.
തസ്സ മേ അഹു സംവേഗോ, അബ്ഭുതോ ലോമഹംസനോ;
ഇമഞ്ചാഹം മിഗം ഹഞ്ഞേ, അജ്ജ ഹിസ്സാമി ജീവിതം.
കീദിസാ തേ മിഗാ ലുദ്ദ, കീദിസാ ധമ്മികാ മിഗാ;
കഥംവണ്ണാ കഥംസീലാ, ബാള്ഹം ഖോ നേ പസംസസി.
ഓദാതസിങ്ഗാ ¶ സുചിവാളാ, ജാതരൂപതചൂപമാ;
പാദാ ലോഹിതകാ തേസം, അഞ്ജിതക്ഖാ മനോരമാ.
ഏദിസാ തേ മിഗാ ദേവ, ഏദിസാ ധമ്മികാ മിഗാ;
മാതാപേത്തിഭരാ ദേവ, ന തേ സോ അഭിഹാരിതും [അഭിഹാരയും (ക. സീ.), അഭിഹാരയിം (സ്യാ.), അഭിഹാരയം (പീ.)].
ദമ്മി നിക്ഖസതം ലുദ്ദ, ഥൂലഞ്ച മണികുണ്ഡലം;
ചതുസ്സദഞ്ച [ചതുരസ്സഞ്ച (സ്യാ. ക.)] പല്ലങ്കം, ഉമാപുപ്ഫസരിന്നിഭം [ഉമ്മാപുപ്ഫസിരിന്നിഭം (സീ. സ്യാ. പീ. ക.)].
ദ്വേ ¶ ച സാദിസിയോ ഭരിയാ, ഉസഭഞ്ച ഗവം സതം;
ധമ്മേന രജ്ജം കാരേസ്സം, ബഹുകാരോ മേസി ലുദ്ദക.
കസിവാണിജ്ജാ [കസീ വണിജ്ജാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഇണദാനം, ഉഞ്ഛാചരിയാ ച ലുദ്ദക;
ഏതേന ദാരം പോസേഹി, മാ പാപം അകരീ പുനാതി [അകരാ പുനന്തി (ക. സീ. പീ.)].
രോഹണമിഗജാതകം [രോഹന്തമിഗജാതകം (സീ. പീ.)] പഞ്ചമം.
൫൦൨. ചൂളഹംസജാതകം (൬)
ഏതേ ¶ ഹംസാ പക്കമന്തി, വക്കങ്ഗാ ഭയമേരിതാ;
ഹരിത്തച ഹേമവണ്ണ, കാമം സുമുഖ പക്കമ.
ഓഹായ മം ഞാതിഗണാ, ഏകം പാസവസം ഗതം;
അനപേക്ഖമാനാ [നാപേക്ഖമാനാ (ക.)] ഗച്ഛന്തി, കിം ഏസോ അവഹിയ്യസി.
പതേവ പതതം സേട്ഠ, നത്ഥി ബദ്ധേ സഹായതാ [സഹായകാ (സ്യാ.)];
മാ അനീഘായ ഹാപേസി, കാമം സുമുഖ പക്കമ.
നാഹം ‘‘ദുക്ഖപരേതോ’’തി [ദുക്ഖപരേതോപി (ക.)], ധതരട്ഠ തുവം [തവം (സീ. പീ.)] ജഹേ;
ജീവിതം മരണം വാ മേ, തയാ സദ്ധിം ഭവിസ്സതി.
ഏതദരിയസ്സ കല്യാണം, യം ത്വം സുമുഖ ഭാസസി;
തഞ്ച വീമംസമാനോഹം, ‘‘പതതേതം’’ അവസ്സജിം.
അപദേന പദം യാതി, അന്തലിക്ഖചരോ [അന്തലിക്ഖേ ചരോ (സീ. പീ.)] ദിജോ;
ആരാ പാസം ന ബുജ്ഝി ത്വം, ഹംസാനം പവരുത്തമ [പവരുത്തമോ (ക. സീ. പീ.)].
യദാ പരാഭവോ ഹോതി, പോസോ ജീവിതസങ്ഖയേ;
അഥ ¶ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝതി.
ഏതേ ഹംസാ പക്കമന്തി, വക്കങ്ഗാ ഭയമേരിതാ;
ഹരിത്തച ഹേമവണ്ണ, ത്വഞ്ഞേവ [ത്വഞ്ച തം (സീ.), ത്വഞ്ച (പീ.)] അവഹിയ്യസി.
ഏതേ ¶ ഭുത്വാ ച പിത്വാ ച, പക്കമന്തി വിഹങ്ഗമാ;
അനപേക്ഖമാനാ വക്കങ്ഗാ, ത്വഞ്ഞേവേകോ ഉപാസസി.
കിന്നു ത്യായം [തായം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ദിജോ ഹോതി, മുത്തോ ബദ്ധം ഉപാസസി;
ഓഹായ സകുണാ യന്തി, കിം ഏകോ അവഹിയ്യസി.
രാജാ മേ സോ ദിജോ മിത്തോ, സഖാ പാണസമോ ച മേ;
നേവ നം വിജഹിസ്സാമി, യാവ കാലസ്സ പരിയായം.
യോ ച ത്വം സഖിനോ ഹേതു, പാണം ചജിതുമിച്ഛസി;
സോ തേ സഹായം മുഞ്ചാമി, ഹോതു രാജാ തവാനുഗോ.
ഏവം ¶ ലുദ്ദക നന്ദസ്സു, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
യഥാഹമജ്ജ നന്ദാമി, ദിസ്വാ മുത്തം ദിജാധിപം.
കച്ചിന്നു ഭോതോ കുസലം, കച്ചി ഭോതോ അനാമയം;
കച്ചി രട്ഠമിദം ഫീതം, ധമ്മേന മനുസാസസി.
കുസലഞ്ചേവ മേ ഹംസ, അഥോ ഹംസ അനാമയം;
അഥോ രട്ഠമിദം ഫീതം, ധമ്മേന മനുസാസഹം.
കച്ചി ഭോതോ അമച്ചേസു, ദോസോ കോചി ന വിജ്ജതി;
കച്ചി ആരാ അമിത്താ തേ, ഛായാ ദക്ഖിണതോരിവ.
അഥോപി മേ അമച്ചേസു, ദോസോ കോചി ന വിജ്ജതി;
അഥോ ¶ ആരാ അമിത്താ മേ, ഛായാ ദക്ഖിണതോരിവ.
കച്ചി തേ സാദിസീ ഭരിയാ, അസ്സവാ പിയഭാണിനീ;
പുത്തരൂപയസൂപേതാ, തവ ഛന്ദവസാനുഗാ.
അഥോ മേ സാദിസീ ഭരിയാ, അസ്സവാ പിയഭാണിനീ;
പുത്തരൂപയസൂപേതാ, മമ ഛന്ദവസാനുഗാ.
കച്ചി തേ ബഹവോ പുത്താ, സുജാതാ രട്ഠവഡ്ഢന;
പഞ്ഞാജവേന സമ്പന്നാ, സമ്മോദന്തി തതോ തതോ.
സതമേകോ ച മേ പുത്താ, ധതരട്ഠ മയാ സുതാ;
തേസം ത്വം കിച്ചമക്ഖാഹി, നാവരുജ്ഝന്തി [നാവരജ്ഝന്തി (ക. സീ. പീ.)] തേ വചോ.
ഉപപന്നോപി ചേ ഹോതി, ജാതിയാ വിനയേന വാ;
അഥ പച്ഛാ കുരുതേ യോഗം, കിച്ഛേ [കിച്ചേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ആപാസു [ആവാസു (സ്യാ.), ആപദാസു (ക.)] സീദതി.
തസ്സ സംഹീരപഞ്ഞസ്സ, വിവരോ ജായതേ മഹാ;
രത്തിമന്ധോവ [നത്തമന്ധോവ (സീ. പീ.)] രൂപാനി, ഥൂലാനി മനുപസ്സതി.
അസാരേ ¶ സാരയോഗഞ്ഞൂ, മതിം ന ത്വേവ വിന്ദതി;
സരഭോവ ഗിരിദുഗ്ഗസ്മിം, അന്തരായേവ സീദതി.
ഹീനജച്ചോപി ചേ ഹോതി, ഉട്ഠാതാ ധിതിമാ നരോ;
ആചാരസീലസമ്പന്നോ, നിസേ അഗ്ഗീവ ഭാസതി.
ഏതം ¶ മേ ഉപമം കത്വാ, പുത്തേ വിജ്ജാസു വാചയ [ഠാപസ (സ്യാ. ക.)];
സംവിരൂള്ഹേഥ മേധാവീ, ഖേത്തേ ബീജംവ [ഖേത്തബീജംവ (സീ. പീ.)] വുട്ഠിയാതി.
ചൂളഹംസജാതകം ഛട്ഠം.
൫൦൩. സത്തിഗുമ്ബജാതകം (൭)
മിഗലുദ്ദോ ¶ മഹാരാജാ, പഞ്ചാലാനം രഥേസഭോ;
നിക്ഖന്തോ സഹ സേനായ, ഓഗണോ വനമാഗമാ.
തത്ഥദ്ദസാ അരഞ്ഞസ്മിം, തക്കരാനം കുടിം കതം;
തസ്സാ [തസ്മാ (സ്യാ. പീ. ക.)] കുടിയാ നിക്ഖമ്മ, സുവോ ലുദ്ദാനി ഭാസതി.
സമ്പന്നവാഹനോ പോസോ, യുവാ സമ്മട്ഠകുണ്ഡലോ [കുണ്ഡലീ (സ്യാ. ക.)];
സോഭതി ലോഹിതുണ്ഹീസോ, ദിവാ സൂരിയോവ ഭാസതി.
മജ്ഝന്ഹികേ [മജ്ഝന്തികേ (സബ്ബത്ഥ)] സമ്പതികേ, സുത്തോ രാജാ സസാരഥി;
ഹന്ദസ്സാഭരണം സബ്ബം, ഗണ്ഹാമ സാഹസാ [സഹസാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മയം.
നിസീഥേപി രഹോ ദാനി, സുത്തോ രാജാ സസാരഥി;
ആദായ വത്ഥം മണികുണ്ഡലഞ്ച, ഹന്ത്വാന സാഖാഹി അവത്ഥരാമ.
കിന്നു ഉമ്മത്തരൂപോവ, സത്തിഗുമ്ബ പഭാസസി;
ദുരാസദാ ഹി രാജാനോ, അഗ്ഗി പജ്ജലിതോ യഥാ.
അഥ ത്വം പതികോലമ്ബ, മത്തോ ഥുല്ലാനി ഗജ്ജസി;
മാതരി മയ്ഹം നഗ്ഗായ, കിന്നു ത്വം വിജിഗുച്ഛസേ.
ഉട്ഠേഹി സമ്മ തരമാനോ, രഥം യോജേഹി സാരഥി;
സകുണോ മേ ന രുച്ചതി, അഞ്ഞം ഗച്ഛാമ അസ്സമം.
യുത്തോ രഥോ മഹാരാജ, യുത്തോ ച ബലവാഹനോ;
അധിതിട്ഠ മഹാരാജ, അഞ്ഞം ഗച്ഛാമ അസ്സമം.
കോ ¶ നുമേവ ഗതാ [ക്വ നു’മേ’പഗതാ (?)] സബ്ബേ, യേ അസ്മിം പരിചാരകാ;
ഏസ ഗച്ഛതി പഞ്ചാലോ, മുത്തോ തേസം അദസ്സനാ.
കോദണ്ഡകാനി ¶ ¶ ഗണ്ഹഥ, സത്തിയോ തോമരാനി ച;
ഏസ ഗച്ഛതി പഞ്ചാലോ, മാ വോ മുഞ്ചിത്ഥ ജീവതം [ജീവിതം (ബഹൂസു)].
അഥാപരോ പടിനന്ദിത്ഥ, സുവോ ലോഹിതതുണ്ഡകോ;
സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ, അഥോ തേ അദുരാഗതം;
ഇസ്സരോസി അനുപ്പത്തോ, യം ഇധത്ഥി പവേദയ.
തിന്ദുകാനി പിയാലാനി, മധുകേ കാസുമാരിയോ;
ഫലാനി ഖുദ്ദകപ്പാനി, ഭുഞ്ജ രാജ വരം വരം.
ഇദമ്പി പാനീയം സീതം, ആഭതം ഗിരിഗബ്ഭരാ;
തതോ പിവ മഹാരാജ, സചേ ത്വം അഭികങ്ഖസി.
അരഞ്ഞം ഉഞ്ഛായ ഗതാ, യേ അസ്മിം പരിചാരകാ;
സയം ഉട്ഠായ ഗണ്ഹവ്ഹോ, ഹത്ഥാ മേ നത്ഥി ദാതവേ.
ഭദ്ദകോ വതയം പക്ഖീ, ദിജോ പരമധമ്മികോ;
അഥേസോ ഇതരോ പക്ഖീ, സുവോ ലുദ്ദാനി ഭാസതി.
‘‘ഏതം ഹനഥ ബന്ധഥ, മാ വോ മുഞ്ചിത്ഥ ജീവതം’’;
ഇച്ചേവം വിലപന്തസ്സ, സോത്ഥിം [സോത്ഥീ (സ്യാ.)] പത്തോസ്മി അസ്സമം.
ഭാതരോസ്മ മഹാരാജ, സോദരിയാ ഏകമാതുകാ;
ഏകരുക്ഖസ്മിം സംവഡ്ഢാ, നാനാഖേത്തഗതാ ഉഭോ.
സത്തിഗുമ്ബോ ച ചോരാനം, അഹഞ്ച ഇസീനം ഇധ;
അസതം ¶ സോ, സതം അഹം, തേന ധമ്മേന നോ വിനാ.
തത്ഥ വധോ ച ബന്ധോ ച, നികതീ വഞ്ചനാനി ച;
ആലോപാ സാഹസാകാരാ, താനി സോ തത്ഥ സിക്ഖതി.
ഇധ സച്ചഞ്ച ധമ്മോ ച, അഹിംസാ സംയമോ ദമോ;
ആസനൂദകദായീനം, അങ്കേ വദ്ധോസ്മി ഭാരധ [ഭാരത (സീ. സ്യാ. പീ.)].
യം യഞ്ഹി രാജ ഭജതി, സന്തം വാ യദി വാ അസം;
സീലവന്തം വിസീലം വാ, വസം തസ്സേവ ഗച്ഛതി.
യാദിസം കുരുതേ മിത്തം, യാദിസം ചൂപസേവതി;
സോപി താദിസകോ ഹോതി, സഹവാസോ ഹി [സഹവാസോപി (സ്യാ. ക.)] താദിസോ.
സേവമാനോ ¶ സേവമാനം, സമ്ഫുട്ഠോ സമ്ഫുസം പരം;
സരോ ദിദ്ധോ കലാപംവ, അലിത്തമുപലിമ്പതി;
ഉപലേപഭയാ [ഉപലിമ്പഭയാ (സ്യാ. ക.)] ധീരോ, നേവ പാപസഖാ സിയാ.
പൂതിമച്ഛം ¶ കുസഗ്ഗേന, യോ നരോ ഉപനയ്ഹതി;
കുസാപി പൂതി [പൂതീ (സീ. പീ.)] വായന്തി, ഏവം ബാലൂപസേവനാ.
തഗരഞ്ച പലാസേന, യോ നരോ ഉപനയ്ഹതി;
പത്താപി സുരഭി [സുരഭീ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വായന്തി, ഏവം ധീരൂപസേവനാ.
തസ്മാ പത്തപുടസ്സേവ [ഫലപുടസ്സേവ (സീ. പീ.), പലപുടസ്സേവ (ക. അട്ഠ.), പലാസപുടസ്സേവ (സ്യാ. ക.)], ഞത്വാ സമ്പാകമത്തനോ;
അസന്തേ നോപസേവേയ്യ, സന്തേ സേവേയ്യ പണ്ഡിതോ;
അസന്തോ നിരയം നേന്തി, സന്തോ പാപേന്തി സുഗ്ഗതിന്തി.
സത്തിഗുമ്ബജാതകം സത്തമം.
൫൦൪. ഭല്ലാതിയജാതകം (൮)
ഭല്ലാതിയോ ¶ [ഭല്ലാടിയോ (സീ. പീ.)] നാമ അഹോസി രാജാ, രട്ഠം പഹായ മിഗവം അചാരി സോ;
അഗമാ ഗിരിവരം ഗന്ധമാദനം, സുപുപ്ഫിതം [സമ്പുപ്ഫിതം (സീ. പീ.)] കിമ്പുരിസാനുചിണ്ണം.
സാളൂരസങ്ഘഞ്ച നിസേധയിത്വാ, ധനും [ധനു (സീ. സ്യാ. പീ.)] കലാപഞ്ച സോ നിക്ഖിപിത്വാ;
ഉപാഗമി വചനം വത്തുകാമോ, യത്ഥട്ഠിതാ കിമ്പുരിസാ അഹേസും.
ഹിമച്ചയേ ഹേമവതായ തീരേ, കിമിധട്ഠിതാ മന്തയവ്ഹോ അഭിണ്ഹം;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കഥം നു [കഥം വോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ജാനന്തി മനുസ്സലോകേ.
മല്ലം ¶ ഗിരിം പണ്ഡരകം തികൂടം, സീതോദകാ [സീതോദിയാ (സീ. പീ.), സീതോദികാ (?)] അനുവിചരാമ നജ്ജോ;
മിഗാ മനുസ്സാവ നിഭാസവണ്ണാ, ജാനന്തി നോ കിമ്പുരിസാതി ലുദ്ദ.
സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ [പരിദേവഥവ്ഹോ (?) മോഗ്ഗല്ലാനബ്യാകരണേ ൬.൩൮ സുത്തം], ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ വനേ രോദഥ അപ്പതീതാ.
സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ, ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ വനേ വിലപഥ അപ്പതീതാ.
സുകിച്ഛരൂപം പരിദേവയവ്ഹോ, ആലിങ്ഗിതോ ചാസി പിയോ പിയായ;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കിമിധ ¶ വനേ സോചഥ അപ്പതീതാ.
മയേകരത്തം [രത്തിം (പീ.)] വിപ്പവസിമ്ഹ ലുദ്ദ, അകാമകാ അഞ്ഞമഞ്ഞം സരന്താ;
തമേകരത്തം അനുതപ്പമാനാ, സോചാമ ‘‘സാ രത്തി പുനം ന ഹേസ്സതി’’.
യമേകരത്തം അനുതപ്പഥേതം, ധനം വ നട്ഠം പിതരം വ പേതം;
പുച്ഛാമി വോ മാനുസദേഹവണ്ണേ, കഥം വിനാ വാസമകപ്പയിത്ഥ.
യമിമം ¶ [യയിമം (ക. സീ.)] നദിം പസ്സസി സീഘസോതം, നാനാദുമച്ഛാദനം സേലകൂലം [ദുമച്ഛദനം സേലകൂടം (സീ. പീ.), ദുമസഞ്ഛന്നം സേലകൂലം (ക.)];
തം മേ പിയോ ഉത്തരി വസ്സകാലേ, മമഞ്ച ¶ മഞ്ഞം അനുബന്ധതീതി.
അഹഞ്ച ¶ അങ്കോലകമോചിനാമി, അതിമുത്തകം സത്തലിയോഥികഞ്ച;
‘‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’’.
അഹഞ്ചിദം കുരവകമോചിനാമി, ഉദ്ദാലകാ പാടലിസിന്ധുവാരകാ [സിന്ധുവാരിതാ (സ്യാ. പീ. ക.)];
‘‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’’.
അഹഞ്ച സാലസ്സ സുപുപ്ഫിതസ്സ, ഓചേയ്യ പുപ്ഫാനി കരോമി മാലം;
‘‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി മാലഭാരീ, അഹഞ്ച നം മാലിനീ അജ്ഝുപേസ്സം’’.
അഹഞ്ച സാലസ്സ സുപുപ്ഫിതസ്സ, ഓചേയ്യ പുപ്ഫാനി കരോമി ഭാരം;
ഇദഞ്ച നോ ഹേഹിതി സന്ഥരത്ഥം, യത്ഥജ്ജിമം [യത്ഥജ്ജമം (സീ. പീ.)] വിഹരിസ്സാമ [വിഹരിസ്സാമു (പീ.)] രത്തിം.
അഹഞ്ച ഖോ അഗളും [അഗ്ഗലു (സ്യാ. ക.), അകലും (പീ.)] ചന്ദനഞ്ച, സിലായ പിംസാമി പമത്തരൂപാ;
‘‘പിയോ ച മേ ഹേഹിതി രോസിതങ്ഗോ, അഹഞ്ച ¶ നം രോസിതാ അജ്ഝുപേസ്സം’’.
അഥാഗമാ സലിലം സീഘസോതം, നുദം സാലേ സലളേ കണ്ണികാരേ;
ആപൂരഥ [അപൂരഥ (സീ. പീ.), ആപൂരഥേ (സ്യാ.)] തേന മുഹുത്തകേന, സായം നദീ ആസി മയാ സുദുത്തരാ.
ഉഭോസു തീരേസു മയം തദാ ഠിതാ, സമ്പസ്സന്താ ഉഭയോ അഞ്ഞമഞ്ഞം;
സകിമ്പി രോദാമ സകിം ഹസാമ, കിച്ഛേന നോ ആഗമാ [അഗമാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] സംവരീ സാ.
പാതോവ ¶ [പാതോ ച (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഖോ ഉഗ്ഗതേ സൂരിയമ്ഹി, ചതുക്കം നദിം ഉത്തരിയാന ലുദ്ദ;
ആലിങ്ഗിയാ അഞ്ഞമഞ്ഞം മയം ഉഭോ, സകിമ്പി രോദാമ സകിം ഹസാമ.
തീഹൂനകം സത്തസതാനി ലുദ്ദ, യമിധ മയം വിപ്പവസിമ്ഹ പുബ്ബേ;
വസ്സേകിമം [വാസേകിമം (സീ. പീ.)] ജീവിതം ഭൂമിപാല, കോ നീധ കന്തായ വിനാ വസേയ്യ.
ആയുഞ്ച വോ കീവതകോ നു സമ്മ, സചേപി ജാനാഥ വദേഥ ആയും;
അനുസ്സവാ വുഡ്ഢതോ ആഗമാ വാ, അക്ഖാഥ ¶ മേ തം അവികമ്പമാനാ.
ആയുഞ്ച നോ വസ്സസഹസ്സം ലുദ്ദ, ന ചന്തരാ പാപകോ അത്ഥി രോഗോ;
അപ്പഞ്ച [അപ്പംവ (സ്യാ. ക.)] ദുക്ഖം സുഖമേവ ഭിയ്യോ, അവീതരാഗാ വിജഹാമ ജീവിതം.
ഇദഞ്ച സുത്വാന അമാനുസാനം, ഭല്ലാതിയോ ഇത്തര ജീവിതന്തി;
നിവത്തഥ ന മിഗവം അചരി, അദാസി ദാനാനി അഭുഞ്ജി ഭോഗേ.
ഇദഞ്ച സുത്വാന അമാനുസാനം, സമ്മോദഥ മാ കലഹം അകത്ഥ;
മാ വോ തപീ അത്തകമ്മാപരാധോ, യഥാപി തേ കിമ്പുരിസേകരത്തം.
ഇദഞ്ച ¶ സുത്വാന അമാനുസാനം, സമ്മോദഥ മാ വിവാദം അകത്ഥ;
മാ വോ തപീ അത്തകമ്മാപരാധോ, യഥാപി തേ കിമ്പുരിസേകരത്തം.
വിവിധം ¶ [വിവിധ (സീ. സ്യാ.)] അധിമനാ സുണോമഹം, വചനപഥം തവ അത്ഥസംഹിതം;
മുഞ്ചം [മുഞ്ച (സീ. പീ.)] ഗിരം നുദസേവ മേ ദരം, സമണ ¶ സുഖാവഹ ജീവ മേ ചിരന്തി.
ഭല്ലാതിയജാതകം അട്ഠമം.
൫൦൫. സോമനസ്സജാതകം (൯)
കോ തം ഹിംസതി ഹേഠേതി, കിം [കിന്നു (പീ. ക.)] ദുമ്മനോ സോചസി അപ്പതീതോ;
കസ്സജ്ജ മാതാപിതരോ രുദന്തു, ക്വജ്ജ സേതു [കോ ന്വേജ്ജ സേതി (ക.), കോ അജ്ജ സേതു (?)] നിഹതോ പഥബ്യാ.
തുട്ഠോസ്മി ദേവ തവ ദസ്സനേന, ചിരസ്സം പസ്സാമി തം ഭൂമിപാല;
അഹിംസകോ രേണുമനുപ്പവിസ്സ, പുത്തേന തേ ഹേഠയിതോസ്മി [പോഥയിതോസ്മി (ക.)] ദേവ.
ആയന്തു ദോവാരികാ ഖഗ്ഗബന്ധാ [ഖഗ്ഗബദ്ധാ (സീ. പീ.)], കാസാവിയാ യന്തു [ഹന്തു (ക.)] അന്തേപുരന്തം;
ഹന്ത്വാന തം സോമനസ്സം കുമാരം, ഛേത്വാന സീസം വരമാഹരന്തു.
പേസിതാ രാജിനോ ദൂതാ, കുമാരം ഏതദബ്രവും;
ഇസ്സരേന വിതിണ്ണോസി, വധം പത്തോസി ഖത്തിയ.
സ രാജപുത്തോ പരിദേവയന്തോ, ദസങ്ഗുലിം അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ;
അഹമ്പി ¶ ഇച്ഛാമി ജനിന്ദ ദട്ഠും, ജീവം മം നേത്വാ [ജീവം പനേത്വാ (സീ. പീ.)] പടിദസ്സയേഥ.
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, രഞ്ഞോ പുത്തം അദസ്സയും;
പുത്തോ ച പിതരം ദിസ്വാ, ദൂരതോവജ്ഝഭാസഥ.
ആഗച്ഛും ¶ [ആഗഞ്ഛും (സീ.), ആഗഞ്ഛു (പീ.)] ദോവാരികാ ഖഗ്ഗബന്ധാ, കാസാവിയാ ഹന്തു മമം ജനിന്ദ;
അക്ഖാഹി മേ പുച്ഛിതോ ഏതമത്ഥം, അപരാധോ കോ നിധ മമജ്ജ അത്ഥി.
സായഞ്ച പാതോ ഉദകം സജാതി, അഗ്ഗിം സദാ പാരിചരതപ്പമത്തോ;
തം താദിസം സംയതം ബ്രഹ്മചാരിം, കസ്മാ തുവം ബ്രൂസി ഗഹപ്പതീതി.
താലാ ച മൂലാ ച ഫലാ ച ദേവ, പരിഗ്ഗഹാ വിവിധാ സന്തിമസ്സ;
തേ രക്ഖതി ഗോപയതപ്പമത്തോ, [ബ്രാഹ്മണോ ഗഹപതി തേന ഹോതി (സീ. സ്യാ. പീ.)] തസ്മാ അഹം ബ്രൂമി ഗഹപ്പതീതി [ബ്രാഹ്മണോ ഗഹപതി തേന ഹോതി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സച്ചം ഖോ ഏതം വദസി കുമാര, പരിഗ്ഗഹാ വിവിധാ സന്തിമസ്സ;
തേ രക്ഖതി ഗോപയതപ്പമത്തോ, സ [നത്ഥി ഇദം സീ. സ്യാ. പീ. പോത്ഥകേസു] ബ്രാഹ്മണോ ¶ ഗഹപതി തേന ഹോതി.
സുണന്തു മയ്ഹം പരിസാ സമാഗതാ, സനേഗമാ ജാനപദാ ച സബ്ബേ;
ബാലായം ബാലസ്സ വചോ നിസമ്മ, അഹേതുനാ ഘാതയതേ മം [ഘാതയതേ (സീ. പീ.)] ജനിന്ദോ.
ദള്ഹസ്മി ¶ മൂലേ വിസടേ വിരൂള്ഹേ, ദുന്നിക്കയോ വേളു പസാഖജാതോ;
വന്ദാമി പാദാനി തവ [തവം (സീ. പീ.)] ജനിന്ദ, അനുജാന മം പബ്ബജിസ്സാമി ദേവ.
ഭുഞ്ജസ്സു ഭോഗേ വിപുലേ കുമാര, സബ്ബഞ്ച തേ ഇസ്സരിയം ദദാമി;
അജ്ജേവ ത്വം കുരൂനം ഹോഹി രാജാ, മാ പബ്ബജീ പബ്ബജ്ജാ ഹി ദുക്ഖാ.
കിന്നൂധ ¶ ദേവ തവമത്ഥി ഭോഗാ, പുബ്ബേവഹം [പുബ്ബേ ചഹം (ക.)] ദേവലോകേ രമിസ്സം;
രൂപേഹി സദ്ദേഹി അഥോ രസേഹി, ഗന്ധേഹി ഫസ്സേഹി മനോരമേഹി.
ഭുത്താ ച മേ [ഭുത്താ (സീ. പീ.)] ഭോഗാ തിദിവസ്മിം ദേവ, പരിവാരിതാ [പരിചാരിതാ (ക.)] അച്ഛരാനം ഗണേന [അച്ഛരാസംഗണേന (സ്യാ. പീ. ക.)];
തുവഞ്ച [തവഞ്ച (സീ. പീ.)] ബാലം പരനേയ്യം വിദിത്വാ, ന ¶ താദിസേ രാജകുലേ വസേയ്യം.
സചാഹം ബാലോ പരനേയ്യോ അസ്മി, ഏകാപരാധം [ഏതാപരാധം (ക.)] ഖമ പുത്ത മയ്ഹം;
പുനപി ചേ ഏദിസകം ഭവേയ്യ, യഥാമതിം സോമനസ്സ കരോഹി.
അനിസമ്മ കതം കമ്മം, അനവത്ഥായ ചിന്തിതം;
ഭേസജ്ജസ്സേവ വേഭങ്ഗോ, വിപാകോ ഹോതി പാപകോ.
നിസമ്മ ച കതം കമ്മം, സമ്മാവത്ഥായ ചിന്തിതം;
ഭേസജ്ജസ്സേവ സമ്പത്തി, വിപാകോ ഹോതി ഭദ്രകോ.
അലസോ ഗിഹീ കാമഭോഗീ ന സാധു, അസഞ്ഞതോ പബ്ബജിതോ ന സാധു;
രാജാ ന സാധു അനിസമ്മകാരീ, യോ പണ്ഡിതോ കോധനോ തം ന സാധു.
നിസമ്മ ഖത്തിയോ കയിരാ, നാനിസമ്മ ദിസമ്പതി;
നിസമ്മകാരിനോ രാജ, യസോ കിത്തി ച വഡ്ഢതി.
നിസമ്മ ദണ്ഡം പണയേയ്യ ഇസ്സരോ, വേഗാ കതം തപ്പതി ഭൂമിപാല;
സമ്മാപണീധീ ച നരസ്സ അത്ഥാ, അനാനുതപ്പാ തേ ഭവന്തി പച്ഛാ.
അനാനുതപ്പാനി ¶ ഹി യേ കരോന്തി, വിഭജ്ജ ¶ കമ്മായതനാനി ലോകേ;
വിഞ്ഞുപ്പസത്ഥാനി സുഖുദ്രയാനി, ഭവന്തി ബുദ്ധാനുമതാനി [വദ്ധാനുമതാനി (സീ. പീ.)] താനി.
ആഗച്ഛും ദോവാരികാ ഖഗ്ഗബന്ധാ, കാസാവിയാ ഹന്തു മമം ജനിന്ദ;
മാതുഞ്ച [മാതുച്ച (പീ.)] അങ്കസ്മിമഹം നിസിന്നോ, ആകഡ്ഢിതോ സഹസാ തേഹി ദേവ.
കടുകഞ്ഹി സമ്ബാധം സുകിച്ഛം [സുകിച്ഛ (സീ. പീ.)] പത്തോ, മധുരമ്പി യം ജീവിതം ലദ്ധ രാജ;
കിച്ഛേനഹം അജ്ജ വധാ പമുത്തോ, പബ്ബജ്ജമേവാഭിമനോഹമസ്മി.
പുത്തോ തവായം തരുണോ സുധമ്മേ, അനുകമ്പകോ സോമനസ്സോ കുമാരോ;
തം യാചമാനോ ന ലഭാമി സ്വജ്ജ [സജ്ജ (സീ. പീ.)], അരഹസി നം യാചിതവേ [യാചിതുയേ (ക.)] തുവമ്പി.
രമസ്സു ¶ ഭിക്ഖാചരിയായ പുത്ത, നിസമ്മ ധമ്മേസു പരിബ്ബജസ്സു;
സബ്ബേസു ഭൂതേസു നിധായ ദണ്ഡം, അനിന്ദിതോ ബ്രഹ്മമുപേഹി ഠാനം.
അച്ഛേര [അച്ഛരിയ (സീ. സ്യാ. പീ.)] രൂപം വത യാദിസഞ്ച, ദുക്ഖിതം ¶ മം ദുക്ഖാപയസേ സുധമ്മേ;
യാചസ്സു പുത്തം ഇതി വുച്ചമാനാ, ഭിയ്യോവ ഉസ്സാഹയസേ കുമാരം.
യേ വിപ്പമുത്താ അനവജ്ജഭോഗിനോ [ഭോജിനോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], പരിനിബ്ബുതാ ലോകമിമം ചരന്തി;
തമരിയമഗ്ഗം പടിപജ്ജമാനം, ന ഉസ്സഹേ വാരയിതും കുമാരം.
അദ്ധാ ¶ ഹവേ സേവിതബ്ബാ സപഞ്ഞാ, ബഹുസ്സുതാ യേ ബഹുഠാനചിന്തിനോ;
യേസായം സുത്വാന സുഭാസിതാനി, അപ്പോസ്സുക്കാ വീതസോകാ സുധമ്മാതി.
സോമനസ്സജാതകം നവമം.
൫൦൬. ചമ്പേയ്യജാതകം (൧൦)
കാ നു വിജ്ജുരിവാഭാസി, ഓസധീ വിയ താരകാ;
ദേവതാ നുസി ഗന്ധബ്ബീ, ന തം മഞ്ഞാമി മാനുസിം [മാനുസീ (സ്യാ. ക.)].
നമ്ഹി ദേവീ ന ഗന്ധബ്ബീ, ന മഹാരാജ മാനുസീ;
നാഗകഞ്ഞാസ്മി ഭദ്ദന്തേ, അത്ഥേനമ്ഹി ഇധാഗതാ.
വിബ്ഭന്തചിത്താ കുപിതിന്ദ്രിയാസി, നേത്തേഹി തേ വാരിഗണാ സവന്തി;
കിം ¶ തേ നട്ഠം കിം പന പത്ഥയാനാ, ഇധാഗതാ നാരി തദിങ്ഘ ബ്രൂഹി.
യമുഗ്ഗതേജോ ഉരഗോതി ചാഹു, നാഗോതി നം ആഹു ജനാ ജനിന്ദ;
തമഗ്ഗഹീ പുരിസോ ജീവികത്ഥോ, തം ബന്ധനാ മുഞ്ച പതീ മമേസോ.
കഥം ന്വയം ബലവിരിയൂപപന്നോ, ഹത്ഥത്ത [ഹത്ഥത്ഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മാഗച്ഛി വനിബ്ബകസ്സ;
അക്ഖാഹി മേ നാഗകഞ്ഞേ തമത്ഥം, കഥം വിജാനേമു ഗഹീതനാഗം.
നഗരമ്പി നാഗോ ഭസ്മം കരേയ്യ, തഥാ ഹി സോ ബലവിരിയൂപപന്നോ;
ധമ്മഞ്ച നാഗോ അപചായമാനോ, തസ്മാ പരക്കമ്മ തപോ കരോതി.
ചാതുദ്ദസിം ¶ പഞ്ചദസിം [പന്നരസിം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ച രാജ, ചതുപ്പഥേ സമ്മതി നാഗരാജാ;
തമഗ്ഗഹീ പുരിസോ ജീവികത്ഥോ, തം ബന്ധനാ മുഞ്ച പതീ മമേസോ.
സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ;
വാരിഗേഹസയാ നാരീ [നാരിയോ (പീ.)], താപി തം സരണം ഗതാ.
ധമ്മേന ¶ മോചേഹി അസാഹസേന, ഗാമേന നിക്ഖേന ഗവം സതേന;
ഓസ്സട്ഠകായോ ഉരഗോ ചരാതു, പുഞ്ഞത്ഥികോ മുഞ്ചതു ബന്ധനസ്മാ.
ധമ്മേന ¶ മോചേമി അസാഹസേന, ഗാമേന നിക്ഖേന ഗവം സതേന;
ഓസ്സട്ഠകായോ ഉരഗോ ചരാതു, പുഞ്ഞത്ഥികോ മുഞ്ചതു ബന്ധനസ്മാ.
ദമ്മി നിക്ഖസതം ലുദ്ദ, ഥൂലഞ്ച മണികുണ്ഡലം;
ചതുസ്സദഞ്ച പല്ലങ്കം, ഉമാപുപ്ഫസരിന്നിഭം.
ദ്വേ ച സാദിസിയോ ഭരിയാ, ഉസഭഞ്ച ഗവം സതം;
ഓസ്സട്ഠകായോ ഉരഗോ ചരാതു, പുഞ്ഞത്ഥികോ മുഞ്ചതു ബന്ധനസ്മാ.
വിനാപി ദാനാ തവ വചനം ജനിന്ദ, മുഞ്ചേമു നം ഉരഗം ബന്ധനസ്മാ;
ഓസ്സട്ഠകായോ ഉരഗോ ചരാതു, പുഞ്ഞത്ഥികോ മുഞ്ചതു ബന്ധനസ്മാ.
മുത്തോ ചമ്പേയ്യകോ നാഗോ, രാജാനം ഏതദബ്രവി;
നമോ തേ കാസിരാജത്ഥു, നമോ തേ കാസിവഡ്ഢന;
അഞ്ജലിം തേ പഗ്ഗണ്ഹാമി, പസ്സേയ്യം മേ നിവേസനം.
അദ്ധാ ¶ ¶ ഹി ദുബ്ബിസ്സസമേതമാഹു, യം മാനുസോ വിസ്സസേ അമാനുസമ്ഹി;
സചേ ച മം യാചസി ഏതമത്ഥം, ദക്ഖേമു തേ നാഗ നിവേസനാനി.
സചേപി [സചേ ഹി (സീ. പീ. അട്ഠ.)] വാതോ ഗിരിമാവഹേയ്യ, ചന്ദോ ച സുരിയോ ച ഛമാ പതേയ്യും;
സബ്ബാ ച നജ്ജോ പടിസോതം വജേയ്യും, ന ത്വേവഹം രാജ മുസാ ഭണേയ്യം.
നഭം ഫലേയ്യ ഉദധീപി സുസ്സേ, സംവട്ടയേ [സംവട്ടേയം (സീ. പീ.), സംവട്ടേയ്യ (സ്യാ. ക.)] ഭൂതധരാ വസുന്ധരാ;
സിലുച്ചയോ മേരു സമൂലമുപ്പതേ [മുബ്ബഹേ (സീ. സ്യാ. പീ. ക. അട്ഠ.), മുട്ഠഹേ (ക.)], ന ത്വേവഹം രാജ മുസാ ഭണേയ്യം.
അദ്ധാ ഹി ദുബ്ബിസ്സസമേതമാഹു, യം മാനുസോ വിസ്സസേ അമാനുസമ്ഹി;
സചേ ച മം യാചസി ഏതമത്ഥം, ദക്ഖേമു തേ നാഗ നിവേസനാനി.
തുമ്ഹേ ഖോത്ഥ ഘോരവിസാ ഉളാരാ, മഹാതേജാ ഖിപ്പകോപീ ച ഹോഥ;
മംകാരണാ [മമ കാരണാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ബന്ധനസ്മാ പമുത്തോ, അരഹസി നോ ജാനിതുയേ [ജാനിതായേ (സീ.), ജാനിതവേ (സ്യാ.), ജാനിതയേ (പീ.)] കതാനി.
സോ ¶ പച്ചതം നിരയേ ഘോരരൂപേ, മാ കായികം സാതമലത്ഥ കിഞ്ചി;
പേളായ ബദ്ധോ മരണം ഉപേതു, യോ താദിസം കമ്മകതം ന ജാനേ.
സച്ചപ്പടിഞ്ഞാ ¶ തവമേസ ഹോതു, അക്കോധനോ ഹോഹി അനുപനാഹീ;
സബ്ബഞ്ച തേ നാഗകുലം സുപണ്ണാ, അഗ്ഗിംവ ഗിമ്ഹേസു [ഗിമ്ഹാസു (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിവജ്ജയന്തു.
അനുകമ്പസീ നാഗകുലം ജനിന്ദ, മാതാ യഥാ സുപ്പിയം ഏകപുത്തം;
അഹഞ്ച തേ നാഗകുലേന സദ്ധിം, കാഹാമി വേയ്യാവടികം ഉളാരം.
യോജേന്തു വേ രാജരഥേ സുചിത്തേ, കമ്ബോജകേ അസ്സതരേ സുദന്തേ;
നാഗേ ച യോജേന്തു സുവണ്ണകപ്പനേ, ദക്ഖേമു നാഗസ്സ നിവേസനാനി.
ഭേരീ ¶ മുദിങ്ഗാ [മുതിങ്ഗാ (സീ. പീ.)] പണവാ ച സങ്ഖാ, അവജ്ജയിംസു ഉഗ്ഗസേനസ്സ രഞ്ഞോ;
പായാസി രാജാ ബഹുസോഭമാനോ, പുരക്ഖതോ നാരിഗണസ്സ മജ്ഝേ.
സുവണ്ണചിതകം ¶ ഭൂമിം, അദ്ദക്ഖി കാസിവഡ്ഢനോ;
സോവണ്ണമയപാസാദേ, വേളുരിയഫലകത്ഥതേ.
സ രാജാ പാവിസി ബ്യമ്ഹം, ചമ്പേയ്യസ്സ നിവേസനം;
ആദിച്ചവണ്ണസന്നിഭം, കംസവിജ്ജു പഭസ്സരം.
നാനാരുക്ഖേഹി സഞ്ഛന്നം, നാനാഗന്ധസമീരിതം;
സോ പാവേക്ഖി കാസിരാജാ, ചമ്പേയ്യസ്സ നിവേസനം.
പവിട്ഠസ്മിം കാസിരഞ്ഞേ, ചമ്പേയ്യസ്സ നിവേസനം;
ദിബ്ബാ തൂരിയാ പവജ്ജിംസു, നാഗകഞ്ഞാ ച നച്ചിസും [നച്ചയും (സീ. പീ. ക.)].
തം നാഗകഞ്ഞാ ചരിതം ഗണേന, അന്വാരുഹീ കാസിരാജാ പസന്നോ;
നിസീദി സോവണ്ണമയമ്ഹി പീഠേ, സാപസ്സയേ [സോപസ്സയേ (ക.)] ചന്ദനസാരലിത്തേ.
സോ ¶ തത്ഥ ഭുത്വാ ച അഥോ രമിത്വാ, ചമ്പേയ്യകം കാസിരാജാ അവോച;
വിമാനസേട്ഠാനി ഇമാനി തുയ്ഹം, ആദിച്ചവണ്ണാനി പഭസ്സരാനി;
നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ, കിം പത്ഥയം [കിമത്ഥിയം (സീ. സ്യാ. പീ.)] നാഗ തപോ കരോസി.
താ കമ്ബുകായൂരധരാ സുവത്ഥാ, വട്ടങ്ഗുലീ തമ്ബതലൂപപന്നാ;
പഗ്ഗയ്ഹ ¶ പായേന്തി അനോമവണ്ണാ, നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ;
കിം പത്ഥയം നാഗ തപോ കരോസി.
നജ്ജോ ച തേമാ പുഥുലോമമച്ഛാ, ആടാ [ആദാ (സ്യാ.), അദാ (പീ.)] സകുന്താഭിരുദാ സുതിത്ഥാ;
നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ, കിം പത്ഥയം നാഗ തപോ കരോസി.
കോഞ്ചാ മയൂരാ ദിവിയാ ച ഹംസാ, വഗ്ഗുസ്സരാ കോകിലാ സമ്പതന്തി;
നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ, കിം പത്ഥയം നാഗ തപോ കരോസി.
അമ്ബാ ച സാലാ തിലകാ ച ജമ്ബുയോ, ഉദ്ദാലകാ പാടലിയോ ച ഫുല്ലാ;
നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ, കിം പത്ഥയം നാഗ തപോ കരോസി.
ഇമാ ച തേ പോക്ഖരഞ്ഞോ സമന്തതോ, ദിബ്ബാ [ദിബ്യാ (സ്യാ.), ദിവിയാ (പീ.)] ച ഗന്ധാ സതതം പവായന്തി;
നേതാദിസം അത്ഥി മനുസ്സലോകേ, കിം പത്ഥയം നാഗ തപോ കരോസി.
ന ¶ പുത്തഹേതു ന ധനസ്സ ഹേതു, ന ¶ ആയുനോ ചാപി [വാപി (സീ. പീ.)] ജനിന്ദ ഹേതു;
മനുസ്സയോനിം അഭിപത്ഥയാനോ, തസ്മാ പരക്കമ്മ തപോ കരോമി.
ത്വം ¶ ലോഹിതക്ഖോ വിഹതന്തരംസോ, അലങ്കതോ കപ്പിതകേസമസ്സു;
സുരോസിതോ ലോഹിതചന്ദനേന, ഗന്ധബ്ബരാജാവ ദിസാ പഭാസസി.
ദേവിദ്ധിപത്തോസി മഹാനുഭാവോ, സബ്ബേഹി കാമേഹി സമങ്ഗിഭൂതോ;
പുച്ഛാമി തം നാഗരാജേതമത്ഥം, സേയ്യോ ഇതോ കേന മനുസ്സലോകോ.
ജനിന്ദ നാഞ്ഞത്ര മനുസ്സലോകാ, സുദ്ധീ വ സംവിജ്ജതി സംയമോ വാ;
അഹഞ്ച ലദ്ധാന മനുസ്സയോനിം, കാഹാമി ജാതിമരണസ്സ അന്തം.
അദ്ധാ ഹവേ സേവിതബ്ബാ സപഞ്ഞാ, ബഹുസ്സുതാ യേ ബഹുഠാനചിന്തിനോ;
നാരിയോ ച ദിസ്വാന തുവഞ്ച നാഗ, കാഹാമി പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
അദ്ധാ ഹവേ സേവിതബ്ബാ സപഞ്ഞാ, ബഹുസ്സുതാ ¶ യേ ബഹുഠാനചിന്തിനോ;
നാരിയോ ച ദിസ്വാന മമഞ്ച രാജ, കരോഹി പുഞ്ഞാനി അനപ്പകാനി.
ഇദഞ്ച മേ ജാതരൂപം പഹൂതം, രാസീ സുവണ്ണസ്സ ച താലമത്താ;
[ഇതോ ഹരിത്വാ സോവണ്ണഘരാനി കാരയ, രൂപിയസ്സ ച പാകാരം കരോന്തു (സീ. സ്യാ.) ഇതോ ഹരിത്വാ സോവണ്ണഘരാനി, [കാരയ] രൂപിയസ്സ ച പാകാരം കരോന്തു (പീ.)] ഇതോ ഹരിത്വാന സുവണ്ണഘരാനി, കരസ്സു രൂപിയപാകാരം കരോന്തു [ഇതോ ഹരിത്വാ സോവണ്ണഘരാനി കാരയ, രൂപിയസ്സ ച പാകാരം കരോന്തു (സീ. സ്യാ.) ഇതോ ഹരിത്വാ സോവണ്ണഘരാനി, [കാരയ] രൂപിയസ്സ ച പാകാരം കരോന്തു (പീ.)].
മുത്താ ¶ ച [മുത്താനഞ്ച (സീ. സ്യാ.)] വാഹസഹസ്സാനി പഞ്ച, വേളുരിയമിസ്സാനി ഇതോ ഹരിത്വാ;
അന്തേപുരേ ഭൂമിയം സന്ഥരന്തു, നിക്കദ്ദമാ ഹേഹിതി നീരജാ ച.
ഏതാദിസം ആവസ രാജസേട്ഠ, വിമാനസേട്ഠം ബഹു സോഭമാനം;
ബാരാണസിം നഗരം ഇദ്ധം ഫീതം, രജ്ജഞ്ച കാരേഹി അനോമപഞ്ഞാതി.
ചമ്പേയ്യജാതകം ദസമം.
൫൦൭. മഹാപലോഭനജാതകം (൧൧)
ബ്രഹ്മലോകാ ചവിത്വാന, ദേവപുത്തോ മഹിദ്ധികോ;
രഞ്ഞോ പുത്തോ ഉദപാദി, സബ്ബകാമസമിദ്ധിസു.
കാമാ ¶ വാ കാമസഞ്ഞാ വാ, ബ്രഹ്മലോകേ ന വിജ്ജതി;
സ്വാസ്സു [യ്വാസ്സ (സീ.)] തായേവ സഞ്ഞായ, കാമേഹി വിജിഗുച്ഛഥ.
തസ്സ ചന്തേപുരേ ആസി, ഝാനാഗാരം സുമാപിതം;
സോ തത്ഥ പടിസല്ലീനോ [പടിസല്ലാനോ (ക.)], ഏകോ രഹസി ഝായഥ.
സ രാജാ പരിദേവേസി, പുത്തസോകേന അട്ടിതോ;
ഏകപുത്തോ ചയം മയ്ഹം, ന ച കാമാനി ഭുഞ്ജതി.
കോ നു ഖ്വേത്ഥ [ഖേത്ഥ (സീ. പീ.)] ഉപായോ സോ, കോ വാ ജാനാതി കിഞ്ചനം;
യോ [കോ (സീ. പീ.)] മേ പുത്തം പലോഭേയ്യ, യഥാ കാമാനി പത്ഥയേ.
അഹു ¶ കുമാരീ തത്ഥേവ, വണ്ണരൂപസമാഹിതാ;
കുസലാ നച്ചഗീതസ്സ, വാദിതേ ച പദക്ഖിണാ.
സാ തത്ഥ ഉപസങ്കമ്മ, രാജാനം ഏതദബ്രവി;
അഹം ഖോ നം പലോഭേയ്യം, സചേ ഭത്താ ഭവിസ്സതി.
തം തഥാവാദിനിം രാജാ, കുമാരിം ഏതദബ്രവി;
ത്വഞ്ഞേവ നം പലോഭേഹി, തവ ഭത്താ ഭവിസ്സതി.
സാ ¶ ച അന്തേപുരം ഗന്ത്വാ, ബഹും കാമുപസംഹിതം;
ഹദയങ്ഗമാ പേമനീയാ, ചിത്രാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
തസ്സാ ച ഗായമാനായ, സദ്ദം സുത്വാന നാരിയാ;
കാമച്ഛന്ദസ്സ ഉപ്പജ്ജി, ജനം സോ പരിപുച്ഛഥ.
കസ്സേസോ സദ്ദോ കോ വാ സോ, ഭണതി ഉച്ചാവചം ബഹും;
ഹദയങ്ഗമം പേമനീയം, അഹോ [അഥോ (സീ. പീ.)] കണ്ണസുഖം മമ.
ഏസാ ¶ ഖോ പമദാ ദേവ, ഖിഡ്ഡാ ഏസാ അനപ്പികാ [അനപ്പകാ (ക.)];
സചേ ത്വം കാമേ ഭുഞ്ജേയ്യ, ഭിയ്യോ ഭിയ്യോ ഛാദേയ്യു തം.
ഇങ്ഘ ആഗച്ഛതോരേന [ആഗച്ഛതോരേനം (ക.) ആഗച്ഛതു + ഓരേന], അവിദൂരമ്ഹി ഗായതു;
അസ്സമസ്സ സമീപമ്ഹി, സന്തികേ മയ്ഹം ഗായതു.
തിരോകുട്ടമ്ഹി ഗായിത്വാ, ഝാനാഗാരമ്ഹി പാവിസി;
ബന്ധി നം [ഭന്ധിതും (സ്യാ. ക.)] അനുപുബ്ബേന, ആരഞ്ഞമിവ കുഞ്ജരം.
തസ്സ [തസ്സാ (സ്യാ.)] കാമരസം ഞത്വാ, ഇസ്സാധമ്മോ അജായഥ;
‘‘അഹമേവ കാമേ ഭുഞ്ജേയ്യം, മാ അഞ്ഞോ പുരിസോ അഹു’’.
തതോ അസിം ഗഹേത്വാന, പുരിസേ ഹന്തും ഉപക്കമി;
അഹമേവേകോ ഭുഞ്ജിസ്സം, മാ അഞ്ഞോ പുരിസോ സിയാ.
തതോ ജാനപദാ സബ്ബേ, വിക്കന്ദിംസു സമാഗതാ;
പുത്തോ ത്യായം മഹാരാജ, ജനം ഹേഠേത്യദൂസകം.
തഞ്ച രാജാ വിവാഹേസി [നിവാഹേസി (സ്യാ.), വിഹാഹേസി (പീ.)], സമ്ഹാ രട്ഠാ ച [രട്ഠാതോ (സീ. പീ.), രട്ഠതോ (ക.)] ഖത്തിയോ;
യാവതാ വിജിതം മയ്ഹം, ന തേ വത്ഥബ്ബ [വത്തബ്ബ (സീ. പീ.)] താവദേ.
തതോ സോ ഭരിയമാദായ, സമുദ്ദം ഉപസങ്കമി;
പണ്ണസാലം കരിത്വാന, വനമുഞ്ഛായ പാവിസി.
അഥേത്ഥ ¶ ഇസി മാഗച്ഛി, സമുദ്ദം ഉപരൂപരി;
സോ തസ്സ ഗേഹം പാവേക്ഖി, ഭത്തകാലേ ഉപട്ഠിതേ.
തഞ്ച ¶ ഭരിയാ പലോഭേസി, പസ്സ യാവ സുദാരുണം;
ചുതോ സോ ബ്രഹ്മചരിയമ്ഹാ, ഇദ്ധിയാ പരിഹായഥ.
രാജപുത്തോ ¶ ച ഉഞ്ഛാതോ, വനമൂലഫലം ബഹും;
സായം കാജേന [കാചേന (പീ.)] ആദായ, അസ്സമം ഉപസങ്കമി.
ഇസീ ച ഖത്തിയം ദിസ്വാ, സമുദ്ദം ഉപസങ്കമി;
‘‘വേഹായസം ഗമിസ്സ’’ന്തി, സീദതേ സോ മഹണ്ണവേ.
ഖത്തിയോ ച ഇസിം ദിസ്വാ, സീദമാനം മഹണ്ണവേ;
തസ്സേവ അനുകമ്പായ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
അഭിജ്ജമാനേ വാരിസ്മിം, സയം ആഗമ്മ ഇദ്ധിയാ;
മിസ്സീഭാവിത്ഥിയാ ഗന്ത്വാ, സംസീദസി മഹണ്ണവേ.
ആവട്ടനീ മഹാമായാ, ബ്രഹ്മചരിയവികോപനാ;
സീദന്തി നം വിദിത്വാന, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
അനലാ മുദുസമ്ഭാസാ, ദുപ്പൂരാ താ നദീസമാ;
സീദന്തി നം വിദിത്വാന, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
യം ഏതാ ഉപസേവന്തി, ഛന്ദസാ വാ ധനേന വാ;
ജാതവേദോവ സം ഠാനം, ഖിപ്പം അനുദഹന്തി നം.
ഖത്തിയസ്സ വചോ സുത്വാ, ഇസിസ്സ നിബ്ബിദാ അഹു;
ലദ്ധാ പോരാണകം മഗ്ഗം, ഗച്ഛതേ സോ വിഹായസം.
ഖത്തിയോ ച ഇസിം ദിസ്വാ, ഗച്ഛമാനം വിഹായസം;
സംവേഗം അലഭീ ധീരോ, പബ്ബജ്ജം സമരോചയി.
തതോ സോ പബ്ബജിത്വാന, കാമരാഗം വിരാജയി;
കാമരാഗം ¶ വിരാജേത്വാ, ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹൂതി.
മഹാപലോഭനജാതകം ഏകാദസമം.
൫൦൮. പഞ്ചപണ്ഡിതജാതകം (൧൨)
പഞ്ച ¶ പണ്ഡിതാ സമാഗതാത്ഥ, പഞ്ഹാ മേ പടിഭാതി തം സുണാഥ;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, കസ്സേവാവികരേയ്യ [കസ്സ വാവീകരേയ്യ (ക.)] ഗുയ്ഹമത്ഥം.
ത്വം ¶ ആവികരോഹി ഭൂമിപാല, ഭത്താ ഭാരസഹോ തുവം വദേ തം;
തവ ഛന്ദരുചീനി [ഛന്ദഞ്ച രുചിഞ്ച (സീ. പീ.)] സമ്മസിത്വാ, അഥ വക്ഖന്തി ജനിന്ദ പഞ്ച ധീരാ.
യാ സീലവതീ അനഞ്ഞഥേയ്യാ [അനഞ്ഞധേയ്യാ (സീ. പീ.)], ഭത്തുച്ഛന്ദവസാനുഗാ (പിയാ) [( ) നത്ഥി സീ. പീ. പോത്ഥകേസു] മനാപാ;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, ഭരിയായാവികരേയ്യ [ഭരിയായ വാവീകരേയ്യ (ക.)] ഗുയ്ഹമത്ഥം.
യോ കിച്ഛഗതസ്സ ആതുരസ്സ, സരണം ഹോതി ഗതീ പരായനഞ്ച;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, സഖിനോ വാവികരേയ്യ ഗുയ്ഹമത്ഥം.
ജേട്ഠോ ¶ [യോ ജേട്ഠോ (സ്യാ.)] അഥ മജ്ഝിമോ കനിട്ഠോ, യോ [സോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ചേ സീലസമാഹിതോ ഠിതത്തോ;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, ഭാതു വാവീകരേയ്യ ഗുയ്ഹമത്ഥം.
യോ വേ പിതുഹദയസ്സ പദ്ധഗൂ [പത്ഥഗൂ (സ്യാ.), പത്തഗൂ (ക.)], അനുജാതോ പിതരം അനോമപഞ്ഞോ;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, പുത്തസ്സാവികരേയ്യ [പുത്തസ്സ വാവീകരേയ്യ (ക.)] ഗുയ്ഹമത്ഥം.
മാതാ ¶ ദ്വിപദാജനിന്ദസേട്ഠ, യാ നം [യോ തം (സീ. പീ.)] പോസേതി ഛന്ദസാ പിയേന;
നിന്ദിയമത്ഥം പസംസിയം വാ, മാതുയാവീകരേയ്യ [മാതുയാ വാവീകരേയ്യ (ക.)] ഗുയ്ഹമത്ഥം.
ഗുയ്ഹസ്സ ഹി ഗുയ്ഹമേവ സാധു, ന ഹി ഗുയ്ഹസ്സ പസത്ഥമാവികമ്മം;
അനിപ്ഫന്നതാ [അനിപ്ഫാദായ (സീ. പീ.), അനിപ്ഫന്നതായ (സ്യാ.), ആ നിപ്ഫാദാ (?)] സഹേയ്യ ധീരോ, നിപ്ഫന്നോവ [നിപ്ഫന്നത്ഥോ (സീ. പീ.), നിപ്ഫന്നത്ഥോവ (സ്യാ.)] യഥാസുഖം ഭണേയ്യ.
കിം ത്വം വിമനോസി രാജസേട്ഠ, ദ്വിപദജനിന്ദ [ദിപദിന്ദ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വചനം സുണോമ മേതം [നേതം (സീ. പീ.), തേതം (സ്യാ.)];
കിം ചിന്തയമാനോ ദുമ്മനോസി, നൂന ദേവ അപരാധോ അത്ഥി മയ്ഹം.
‘‘പണ്ഹേ ¶ [പഞ്ഞോ (സീ. പീ.), പഞ്ഹേ (സ്യാ.), പന്ഹേ (ക.)] വജ്ഝോ മഹോസധോ’’തി, ആണത്തോ മേ വധായ ഭൂരിപഞ്ഞോ;
തം ചിന്തയമാനോ ദുമ്മനോസ്മി, ന ഹി ദേവീ അപരാധോ അത്ഥി തുയ്ഹം.
അഭിദോസഗതോ ദാനി ഏഹിസി, കിം സുത്വാ കിം സങ്കതേ മനോ തേ;
കോ തേ കിമവോച ഭൂരിപഞ്ഞ, ഇങ്ഘ വചനം സുണോമ ബ്രൂഹി മേതം.
‘‘പണ്ഹേ വജ്ഝോ മഹോസധോ’’തി, യദി തേ മന്തയിതം ജനിന്ദ ദോസം;
ഭരിയായ രഹോഗതോ അസംസി, ഗുയ്ഹം പാതുകതം സുതം മമേതം.
യം ¶ സാലവനസ്മിം സേനകോ, പാപകമ്മം അകാസി അസബ്ഭിരൂപം;
സഖിനോവ രഹോഗതോ അസംസി, ഗുയ്ഹം പാതുകതം സുതം മമേതം.
പുക്കുസ [പക്കുസ (ക.) ജാ. ൧.൭.൪൧ പണ്ണജാതകേ പസ്സിതബ്ബം] പുരിസസ്സ തേ ജനിന്ദ, ഉപ്പന്നോ രോഗോ അരാജയുത്തോ;
ഭാതുഞ്ച [ഭാതുച്ച (സീ. പീ.), ഭാതുവ (സ്യാ.)] രഹോഗതോ അസംസി, ഗുയ്ഹം പാതുകതം സുതം മമേതം.
ആബാധോയം ¶ അസബ്ഭിരൂപോ, കാമിന്ദോ [കാവിന്ദോ (സീ. പീ.)] നരദേവേന ഫുട്ഠോ;
പുത്തസ്സ രഹോഗതോ അസംസി, ഗുയ്ഹം പാതുകതം സുതം മമേതം.
അട്ഠവങ്കം ¶ മണിരതനം ഉളാരം, സക്കോ തേ അദദാ പിതാമഹസ്സ;
ദേവിന്ദസ്സ ഗതം തദജ്ജ ഹത്ഥം [ദേവിന്ദസ്സ തദജ്ജ ഹത്ഥഗതം (ക.)], മാതുഞ്ച രഹോഗതോ അസംസി;
ഗുയ്ഹം പാതുകതം സുതം മമേതം.
ഗുയ്ഹസ്സ ഹി ഗുയ്ഹമേവ സാധു, ന ഹി ഗുയ്ഹസ്സ പസത്ഥമാവികമ്മം;
അനിപ്ഫന്നതാ സഹേയ്യ ധീരോ, നിപ്ഫന്നോവ യഥാസുഖം ഭണേയ്യ.
ന ഗുയ്ഹമത്ഥം വിവരേയ്യ, രക്ഖേയ്യ നം യഥാ നിധിം;
ന ഹി പാതുകതോ സാധു, ഗുയ്ഹോ അത്ഥോ പജാനതാ.
ഥിയാ ഗുയ്ഹം ന സംസേയ്യ, അമിത്തസ്സ ച പണ്ഡിതോ;
യോ ചാമിസേന സംഹീരോ, ഹദയത്ഥേനോ ച യോ നരോ.
ഗുയ്ഹമത്ഥം അസമ്ബുദ്ധം, സമ്ബോധയതി യോ നരോ;
മന്തഭേദഭയാ തസ്സ, ദാസഭൂതോ തിതിക്ഖതി.
യാവന്തോ ¶ പുരിസസ്സത്ഥം, ഗുയ്ഹം ജാനന്തി മന്തിനം;
താവന്തോ ¶ തസ്സ ഉബ്ബേഗാ, തസ്മാ ഗുയ്ഹം ന വിസ്സജേ.
വിവിച്ച ഭാസേയ്യ ദിവാ രഹസ്സം, രത്തിം ഗിരം നാതിവേലം പമുഞ്ചേ;
ഉപസ്സുതികാ ഹി സുണന്തി മന്തം, തസ്മാ മന്തോ ഖിപ്പമുപേതി ഭേദന്തി.
പഞ്ചപണ്ഡിതജാതകം ദ്വാദസമം.
൫൦൯. ഹത്ഥിപാലജാതകം (൧൩)
ചിരസ്സം വത പസ്സാമ, ബ്രാഹ്മണം ദേവവണ്ണിനം;
മഹാജടം ഖാരിധരം [ഭാരധരം (പീ.)], പങ്കദന്തം രജസ്സിരം.
ചിരസ്സം വത പസ്സാമ, ഇസിം ധമ്മഗുണേ രതം;
കാസായവത്ഥവസനം, വാകചീരം പടിച്ഛദം.
ആസനം ഉദകം പജ്ജം, പടിഗണ്ഹാതു നോ ഭവം;
അഗ്ഘേ ഭവന്തം പുച്ഛാമ, അഗ്ഘം കുരുതു നോ ഭവം.
അധിച്ച വേദേ പരിയേസ വിത്തം, പുത്തേ ഗഹേ [ഗേഹേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] താത പതിട്ഠപേത്വാ;
ഗന്ധേ രസേ പച്ചനുഭുയ്യ [പച്ചനുഭോത്വ (സ്യാ.), പച്ചനുഭുത്വ (പീ.)] സബ്ബം, അരഞ്ഞം സാധു മുനി സോ പസത്ഥോ.
വേദാ ന സച്ചാ ന ച വിത്തലാഭോ, ന പുത്തലാഭേന ജരം വിഹന്തി;
ഗന്ധേ ¶ രസേ മുച്ചന [മുഞ്ചന (സീ. ക.)] മാഹു സന്തോ, സകമ്മുനാ [സകമ്മനാ (സീ. പീ.)] ഹോതി ഫലൂപപത്തി.
അദ്ധാ ഹി സച്ചം വചനം തവേതം, സകമ്മുനാ ഹോതി ഫലൂപപത്തി;
ജിണ്ണാ ച മാതാപിതരോ തവീമേ [തവേമേ (സീ.), തവ യിമേ (സ്യാ. പീ.)], പസ്സേയ്യും തം വസ്സസതം അരോഗം [അരോഗ്യം (സ്യാ. ക.)].
യസ്സസ്സ ¶ ¶ സക്ഖീ മരണേന രാജ, ജരായ മേത്തീ നരവീരസേട്ഠ;
യോ ചാപി ജഞ്ഞാ ന മരിസ്സം കദാചി, പസ്സേയ്യും തം വസ്സസതം അരോഗം.
യഥാപി നാവം പുരിസോ ദകമ്ഹി, ഏരേതി ചേ നം ഉപനേതി തീരം;
ഏവമ്പി ബ്യാധീ സതതം ജരാ ച, ഉപനേതി മച്ചം [മച്ചു (സ്യാ. പീ.)] വസമന്തകസ്സ.
പങ്കോ ച കാമാ പലിപോ ച കാമാ, മനോഹരാ ദുത്തരാ മച്ചുധേയ്യാ;
ഏതസ്മിം പങ്കേ പലിപേ ബ്യസന്നാ [വിസന്നാ (സ്യാ. ക.)], ഹീനത്തരൂപാ ന തരന്തി പാരം.
അയം പുരേ ലുദ്ദമകാസി കമ്മം, സ്വായം ഗഹീതോ ന ഹി മോക്ഖിതോ മേ;
ഓരുന്ധിയാ ¶ നം പരിരക്ഖിസ്സാമി, മായം പുന ലുദ്ദമകാസി കമ്മം.
ഗവംവ [ഗാവംവ (സീ.)] നട്ഠം പുരിസോ യഥാ വനേ, അന്വേസതീ [പരിയേസതീ (സീ. പീ.)] രാജ അപസ്സമാനോ;
ഏവം നട്ഠോ ഏസുകാരീ മമത്ഥോ, സോഹം കഥം ന ഗവേസേയ്യം രാജ.
ഹിയ്യോതി ഹിയ്യതി [ഹീയോതി ഹീയതി (സീ.)] പോസോ, പരേതി പരിഹായതി;
അനാഗതം നേതമത്ഥീതി ഞത്വാ, ഉപ്പന്നഛന്ദം കോ പനുദേയ്യ ധീരോ.
പസ്സാമി വോഹം ദഹരം [ദഹരീ (സ്യാ. പീ. ക.)] കുമാരിം, മത്തൂപമം കേതകപുപ്ഫനേത്തം;
അഭുത്തഭോഗേ [അഭുത്വ ഭോഗേ (സ്യാ. ക. അട്ഠ.), അഭുത്വ ഭോഗേ (പീ.), ഭോഗേ അതുത്വാ (ക.)] പഠമേ വയസ്മിം, ആദായ മച്ചു വജതേ കുമാരിം.
യുവാ ¶ സുജാതോ സുമുഖോ സുദസ്സനോ, സാമോ കുസുമ്ഭപരികിണ്ണമസ്സു;
ഹിത്വാന കാമേ പടികച്ച [പടിഗച്ച (സീ.), പടിഗച്ഛ (സ്യാ. പീ.)] ഗേഹം, അനുജാന മം പബ്ബജിസ്സാമി ദേവ.
സാഖാഹി രുക്ഖോ ലഭതേ സമഞ്ഞം, പഹീനസാഖം പന ഖാണുമാഹു;
പഹീനപുത്തസ്സ മമജ്ജ ഭോതി, വാസേട്ഠി ¶ ഭിക്ഖാചരിയായ കാലോ.
അഘസ്മി കോഞ്ചാവ യഥാ ഹിമച്ചയേ, കതാനി [തന്താനി (സീ. പീ.)] ജാലാനി പദാലിയ [പദാലേയ്യ (സീ.)] ഹംസാ;
ഗച്ഛന്തി പുത്താ ച പതീ ച മയ്ഹം, സാഹം കഥം നാനുവജേ പജാനം.
ഏതേ ഭുത്വാ വമിത്വാ ച, പക്കമന്തി വിഹങ്ഗമാ;
യേ ച ഭുത്വാന വമിംസു, തേ മേ ഹത്ഥത്ത [ഹത്ഥത്ഥ (സീ. സ്യാ. പീ.)] മാഗതാ.
അവമീ ബ്രാഹ്മണോ കാമേ, സോ [തേ (സീ. പീ.)] ത്വം പച്ചാവമിസ്സസി;
വന്താദോ പുരിസോ രാജ, ന സോ ഹോതി പസംസിയോ.
പങ്കേ ച [പങ്കേവ (സീ. പീ.)] പോസം പലിപേ ബ്യസന്നം, ബലീ യഥാ ദുബ്ബലമുദ്ധരേയ്യ;
ഏവമ്പി മം ത്വം ഉദതാരി ഭോതി, പഞ്ചാലി ഗാഥാഹി സുഭാസിതാഹി.
ഇദം വത്വാ മഹാരാജാ, ഏസുകാരീ ദിസമ്പതി;
രട്ഠം ഹിത്വാന പബ്ബജി, നാഗോ ഛേത്വാവ ബന്ധനം.
രാജാ ¶ ച പബ്ബജ്ജമരോചയിത്ഥ, രട്ഠം പഹായ നരവീരസേട്ഠോ;
തുവമ്പി നോ ഹോതി യഥേവ രാജാ, അമ്ഹേഹി ഗുത്താ അനുസാസ രജ്ജം.
രാജാ ¶ ച പബ്ബജ്ജമരോചയിത്ഥ, രട്ഠം ¶ പഹായ നരവീരസേട്ഠോ;
അഹമ്പി ഏകാ [ഏകാവ (സീ.)] ചരിസ്സാമി ലോകേ, ഹിത്വാന കാമാനി മനോരമാനി.
രാജാ ച പബ്ബജ്ജമരോചയിത്ഥ, രട്ഠം പഹായ നരവീരസേട്ഠോ;
അഹമ്പി ഏകാ ചരിസ്സാമി ലോകേ, ഹിത്വാന കാമാനി യഥോധികാനി.
അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ, വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തി;
അഹമ്പി ഏകാ ചരിസ്സാമി ലോകേ, ഹിത്വാന കാമാനി മനോരമാനി.
അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ, വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തി;
അഹമ്പി ഏകാ ചരിസ്സാമി ലോകേ, ഹിത്വാന കാമാനി യഥോധികാനി.
അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ, വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തി;
അഹമ്പി ഏകാ ചരിസ്സാമി ലോകേ, സീതിഭൂതാ [സീതീഭൂതാ (സീ.)] സബ്ബമതിച്ച സങ്ഗന്തി.
ഹത്ഥിപാലജാതകം തേരസമം.
൫൧൦. അയോഘരജാതകം (൧൪)
യമേകരത്തിം ¶ പഠമം, ഗബ്ഭേ വസതി മാണവോ;
അബ്ഭുട്ഠിതോവ സോ യാതി [സയതി (സീ. പീ.), സ യാതി (കത്ഥചി)], സഗച്ഛം ന നിവത്തതി.
ന ¶ യുജ്ഝമാനാ ന ബലേനവസ്സിതാ, നരാ ന ജീരന്തി ന ചാപി മിയ്യരേ;
സബ്ബം ഹിദം [ഹി തം (സീ. പീ.)] ജാതിജരായുപദ്ദുതം, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ചതുരങ്ഗിനിം സേനം സുഭിംസരൂപം, ജയന്തി രട്ഠാധിപതീ പസയ്ഹ;
ന മച്ചുനോ ജയിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ഹത്ഥീഹി അസ്സേഹി രഥേഹി പത്തിഭി, പരിവാരിതാ മുച്ചരേ ഏകച്ചേയ്യാ [ഏകചേയ്യാ (സീ. പീ.)];
ന മച്ചുനോ [ന മച്ചുതോ (സീ.)] മുച്ചിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ഹത്ഥീഹി അസ്സേഹി രഥേഹി പത്തിഭി, സൂരാ [പുരാ (ക.)] പഭഞ്ജന്തി പധംസയന്തി;
ന മച്ചുനോ ഭഞ്ജിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
മത്താ ഗജാ ഭിന്നഗളാ [പഭിന്നഗലാ (സീ.)] പഭിന്നാ, നഗരാനി ¶ മദ്ദന്തി ജനം ഹനന്തി;
ന മച്ചുനോ മദ്ദിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ഇസ്സാസിനോ കതഹത്ഥാപി വീരാ [വീരാ (സീ. പീ.)], ദൂരേപാതീ [പതീ (ക.)] അക്ഖണവേധിനോപി;
ന മച്ചുനോ വിജ്ഝിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
സരാനി ¶ ഖീയന്തി സസേലകാനനാ, സബ്ബം ഹിദം [ഹി തം (സീ. പീ.), പിതം (സ്യാ.)] ഖീയതി ദീഘമന്തരം;
സബ്ബം ഹിദം [ഹി തം (സീ. പീ.), പിതം (സ്യാ.)] ഭഞ്ജരേ കാലപരിയായം, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
സബ്ബേ ¶ സമേവം ഹി നരാനനാരിനം [നരാനരീനം (പീ.), നാരീ നരാനം (സ്യാ.), നരനാരീനം (ക.)], ചലാചലം പാണഭുനോധ ജീവിതം;
പടോവ ധുത്തസ്സ ദുമോവ കൂലജോ, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ദുമപ്ഫലാനേവ പതന്തി മാണവാ, ദഹരാ ച വുദ്ധാ ച സരീരഭേദാ;
നാരിയോ നരാ മജ്ഝിമപോരിസാ ച, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
നായം വയോ താരകരാജസന്നിഭോ, യദബ്ഭതീതം ¶ ഗതമേവ ദാനി തം;
ജിണ്ണസ്സ ഹീ നത്ഥി രതീ കുതോ സുഖം, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
യക്ഖാ പിസാചാ അഥവാപി പേതാ, കുപിതാതേ [കുപിതാപി തേ (സീ. പീ.)] അസ്സസന്തി മനുസ്സേ;
ന മച്ചുനോ അസ്സസിതുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
യക്ഖേ പിസാചേ അഥവാപി പേതേ, കുപിതേപി തേ നിജ്ഝപനം കരോന്തി;
ന മച്ചുനോ നിജ്ഝപനം കരോന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
അപരാധകേ ദൂസകേ ഹേഠകേ ച, രാജാനോ ദണ്ഡേന്തി വിദിത്വാന ദോസം;
ന മച്ചുനോ ദണ്ഡയിതുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
അപരാധകാ ദൂസകാ ഹേട്ഠകാ ച, ലഭന്തി തേ രാജിനോ നിജ്ഝപേതും;
ന മച്ചുനോ നിജ്ഝപനം കരോന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ന ¶ ഖത്തിയോതി ന ച ബ്രാഹ്മണോതി, ന ¶ അഡ്ഢകാ ബലവാ തേജവാപി;
ന മച്ചുരാജസ്സ അപേക്ഖമത്ഥി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
സീഹാ ച ബ്യഗ്ഘാ ച അഥോപി ദീപിയോ, പസയ്ഹ ഖാദന്തി വിപ്ഫന്ദമാനം;
ന മച്ചുനോ ഖാദിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
മായാകാരാ രങ്ഗമജ്ഝേ കരോന്താ, മോഹേന്തി ചക്ഖൂനി ജനസ്സ താവദേ;
ന മച്ചുനോ മോഹയിതുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ആസീവിസാ കുപിതാ ഉഗ്ഗതേജാ, ഡംസന്തി മാരേന്തിപി തേ മനുസ്സേ;
ന മച്ചുനോ ഡംസിതുമുസ്സഹന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ആസീവിസാ കുപിതാ യം ഡംസന്തി, തികിച്ഛകാ തേസ വിസം ഹനന്തി;
ന മച്ചുനോ ദട്ഠവിസം [ദട്ഠസ്സ വിസം (ക.)] ഹനന്തി, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ധമ്മന്തരീ വേത്തരണീ [വേതരണീ (സീ. പീ.)] ച ഭോജോ, വിസാനി ¶ ഹന്ത്വാന ഭുജങ്ഗമാനം;
സുയ്യന്തി തേ കാലകതാ തഥേവ, തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
വിജ്ജാധരാ ¶ ഘോരമധീയമാനാ, അദസ്സനം ഓസധേഹി വജന്തി;
ന മച്ചുരാജസ്സ വജന്തദസ്സനം [വജന്തി അദസ്സനം (സ്യാ. ക.)], തം മേ മതീ ഹോതി ചരാമി ധമ്മം.
ധമ്മോ ¶ ഹവേ രക്ഖതി ധമ്മചാരിം, ധമ്മോ സുചിണ്ണോ സുഖമാവഹാതി;
ഏസാനിസംസോ ധമ്മേ സുചിണ്ണേ, ന ദുഗ്ഗതിം ഗച്ഛതി ധമ്മചാരീ.
ന ഹി ധമ്മോ അധമ്മോ ച, ഉഭോ സമവിപാകിനോ;
അധമ്മോ നിരയം നേതി, ധമ്മോ പാപേതി സുഗ്ഗതിന്തി.
അയോഘരജാതകം ചുദ്ദസമം.
തസ്സുദ്ദാനം –
മാതങ്ഗ സമ്ഭൂത സിവി സിരിമന്തോ, രോഹണ ഹംസ സത്തിഗുമ്ബോ ഭല്ലാതിയ;
സോമനസ്സ ചമ്പേയ്യ ബ്രഹ്മ പഞ്ച-പണ്ഡിത ചിരസ്സംവത അയോഘരാതി.
വീസതിനിപാതം നിട്ഠിതം.
൧൬. തിംസനിപാതോ
൫൧൧. കിംഛന്ദജാതകം (൧)
കിംഛന്ദോ ¶ ¶ ¶ കിമധിപ്പായോ, ഏകോ സമ്മസി ഘമ്മനി;
കിം പത്ഥയാനോ കിം ഏസം, കേന അത്ഥേന ബ്രാഹ്മണ.
യഥാ മഹാ വാരിധരോ, കുമ്ഭോ സുപരിണാഹവാ [സുപരിണാമവാ (ക.)];
തഥൂപമം അമ്ബപക്കം, വണ്ണഗന്ധരസുത്തമം.
തം വുയ്ഹമാനം സോതേന, ദിസ്വാനാമലമജ്ഝിമേ;
പാണീഹി നം ഗഹേത്വാന, അഗ്യായതനമാഹരിം.
തതോ കദലിപത്തേസു, നിക്ഖിപിത്വാ സയം അഹം;
സത്ഥേന നം വികപ്പേത്വാ, ഖുപ്പിപാസം അഹാസി മേ.
സോഹം അപേതദരഥോ, ബ്യന്തീഭൂതോ [ബ്യന്തിഭൂതോ (സീ. പീ. ക.)] ദുഖക്ഖമോ;
അസ്സാദം നാധിഗച്ഛാമി, ഫലേസ്വഞ്ഞേസു കേസുചി [കേസുപി (ക. സീ.)].
സോസേത്വാ നൂന മരണം, തം മമം ആവഹിസ്സതി;
അമ്ബം യസ്സ ഫലം സാദു, മധുരഗ്ഗം മനോരമം;
യമുദ്ധരിം വുയ്ഹമാനം, ഉദധിസ്മാ മഹണ്ണവേ.
അക്ഖാതം തേ മയാ സബ്ബം, യസ്മാ ഉപവസാമഹം;
രമ്മം പതി നിസിന്നോസ്മി, പുഥുലോമായുതാ പുഥു.
ത്വഞ്ച ഖോ മേവ [മേ (സീ.), മമ (?)] അക്ഖാഹി, അത്താനമപലായിനി;
കാ വാ ത്വമസി കല്യാണി, കിസ്സ വാ ത്വം സുമജ്ഝിമേ.
രുപ്പപട്ടപലിമട്ഠീവ ¶ [രുപ്പപട്ടപ്ലമട്ഠീവ (സ്യാ.), രൂപപട്ടപമട്ഠീവ (ക.)], ബ്യഗ്ഘീവ ഗിരിസാനുജാ;
യാ സന്തി നാരിയോ ദേവേസു, ദേവാനം പരിചാരികാ.
യാ ച മനുസ്സലോകസ്മിം, രൂപേനാന്വാഗതിത്ഥിയോ;
രൂപേന തേ സദിസീ നത്ഥി, ദേവേസു ഗന്ധബ്ബമനുസ്സലോകേ [ദേവഗന്ധബ്ബമാനുസേ (സ്യാ.)];
പുട്ഠാസി മേ ചാരുപുബ്ബങ്ഗി, ബ്രൂഹി നാമഞ്ച ബന്ധവേ.
യം ¶ ¶ ത്വം പതി നിസിന്നോസി, രമ്മം ബ്രാഹ്മണ കോസികിം;
സാഹം ഭുസാലയാ വുത്ഥാ, വരവാരിവഹോഘസാ.
നാനാദുമഗണാകിണ്ണാ, ബഹുകാ ഗിരികന്ദരാ;
മമേവ പമുഖാ ഹോന്തി, അഭിസന്ദന്തി പാവുസേ.
അഥോ ബഹൂ വനതോദാ, നീലവാരിവഹിന്ധരാ;
ബഹുകാ നാഗവിത്തോദാ, അഭിസന്ദന്തി വാരിനാ.
താ അമ്ബജമ്ബുലബുജാ, നീപാ താലാ ചുദുമ്ബരാ [താലമുദുമ്ബരാ (സ്യാ. ക.)];
ബഹൂനി ഫലജാതാനി, ആവഹന്തി അഭിണ്ഹസോ.
യം കിഞ്ചി ഉഭതോ തീരേ, ഫലം പതതി അമ്ബുനി;
അസംസയം തം സോതസ്സ, ഫലം ഹോതി വസാനുഗം.
ഏതദഞ്ഞായ മേധാവി, പുഥുപഞ്ഞ സുണോഹി മേ;
മാ രോചയ മഭിസങ്ഗം, പടിസേധ ജനാധിപ.
ന വാഹം വഡ്ഢവം [വദ്ധവം (സീ. പീ.)] മഞ്ഞേ, യം ത്വം രട്ഠാഭിവഡ്ഢന;
ആചേയ്യമാനോ രാജിസി, മരണം അഭികങ്ഖസി.
തസ്സ ജാനന്തി പിതരോ, ഗന്ധബ്ബാ ച സദേവകാ;
യേ ¶ ചാപി ഇസയോ ലോകേ, സഞ്ഞതത്താ തപസ്സിനോ;
അസംസയം തേപി [തേ (സീ. പീ.)] ജാനന്തി, പട്ഠഭൂതാ [വദ്ധഭൂതാ (സീ. പീ.)] യസസ്സിനോ.
ഏവം വിദിത്വാ വിദൂ സബ്ബധമ്മം, വിദ്ധംസനം ചവനം ജീവിതസ്സ;
ന ചീയതീ തസ്സ നരസ്സ പാപം, സചേ ന ചേതേതി വധായ തസ്സ.
ഇസിപൂഗസമഞ്ഞാതേ, ഏവം ലോക്യാ വിദിതാ സതി [പതി (ക. സ്യാ. ക.)];
അനരിയപരിസമ്ഭാസേ, പാപകമ്മം ജിഗീസസി [ജിഗിംസസി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
സചേ അഹം മരിസ്സാമി, തീരേ തേ പുഥുസുസ്സോണി;
അസംസയം തം അസിലോകോ, മയി പേതേ ആഗമിസ്സതി.
തസ്മാ ¶ ഹി പാപകം കമ്മം, രക്ഖസ്സേവ [രക്ഖസ്സു ച (സ്യാ.)] സുമജ്ഝിമേ;
മാ തം സബ്ബോ ജനോ പച്ഛാ, പകുട്ഠായി [പകത്ഥാസി (സീ. പീ.), പത്വക്ഖാസി (സ്യാ.)] മയി മതേ.
അഞ്ഞാതമേതം അവിസയ്ഹസാഹി, അത്താനമമ്ബഞ്ച ദദാമി തേ തം;
സോ ദുച്ചജേ കാമഗുണേ പഹായ, സന്തിഞ്ച ധമ്മഞ്ച അധിട്ഠിതോസി.
യോ ഹിത്വാ പുബ്ബസഞ്ഞോഗം, പച്ഛാ സംയോജനേ ഠിതോ;
അധമ്മഞ്ചേവ ചരതി, പാപഞ്ചസ്സ പവഡ്ഢതി.
ഏഹി ¶ തം പാപയിസ്സാമി, കാമം അപ്പോസ്സുകോ ഭവ;
ഉപാനയാമി സീതസ്മിം, വിഹരാഹി അനുസ്സുകോ.
തം ¶ പുപ്ഫരസമത്തേഭി, വക്കങ്ഗേഹി അരിന്ദമ;
കോഞ്ചാ മയൂരാ ദിവിയാ, കോലട്ഠിമധുസാളികാ;
കൂജിതാ ഹംസപൂഗേഹി, കോകിലേത്ഥ പബോധരേ.
അമ്ബേത്ഥ വിപ്പസാഖഗ്ഗാ [വിപ്പസൂനഗ്ഗാ (സീ. സ്യാ. പീ.), വിപ്പഓനഗ്ഗാ (ക.)], പലാലഖലസന്നിഭാ;
കോസമ്ബസളലാ [കോസുമ്ഭസലലാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] നീപാ, പക്കതാലവിലമ്ബിനോ.
മാലീ തിരിടീ കായൂരീ, അങ്ഗദീ ചന്ദനുസ്സദോ [ചന്ദനസ്സദോ (സീ.)];
രത്തിം ത്വം പരിചാരേസി, ദിവാ വേദേസി വേദനം.
സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, യാ തേമാ പരിചാരികാ;
ഏവം മഹാനുഭാവോസി, അബ്ഭുതോ ലോമഹംസനോ.
കിം കമ്മമകരീ പുബ്ബേ, പാപം അത്തദുഖാവഹം;
യം കരിത്വാ മനുസ്സേസു, പിട്ഠിമംസാനി ഖാദസി.
അജ്ഝേനാനി പടിഗ്ഗയ്ഹ, കാമേസു ഗധിതോ [ഗഥിതോ (സീ. പീ.), ഗിദ്ധിതോ (സ്യാ. ക.), ഗിദ്ധികോ (ക. അട്ഠ.)] അഹം;
അചരിം ദീഘമദ്ധാനം, പരേസം അഹിതായഹം.
യോ പിട്ഠിമംസികോ ഹോതി, ഏവം ഉക്കച്ച ഖാദതി;
യഥാഹം അജ്ജ ഖാദാമി, പിട്ഠിമംസാനി അത്തനോതി.
കിംഛന്ദജാതകം പഠമം.
൫൧൨. കുമ്ഭജാതകം (൨)
കോ ¶ പാതുരാസീ തിദിവാ നഭമ്ഹി, ഓഭാസയം സംവരിം ചന്ദിമാവ;
ഗത്തേഹി ¶ തേ രസ്മിയോ നിച്ഛരന്തി, സതേരതാ [സതേരിതാ (സീ. സ്യാ. ക.)] വിജ്ജുരിവന്തലിക്ഖേ.
സോ ഛിന്നവാതം കമസീ അഘമ്ഹി, വേഹായസം ഗച്ഛസി തിട്ഠസീ ച;
ഇദ്ധീ നു തേ വത്ഥുകതാ സുഭാവിതാ, അനദ്ധഗൂനം അപി ദേവതാനം.
വേഹായസം ഗമ്മമാഗമ്മ [കമമാഗമ്മ (സീ. സ്യാ.)] തിട്ഠസി, കുമ്ഭം കിണാഥാതി യമേതമത്ഥം;
കോ വാ തുവം കിസ്സ വാ തായ കുമ്ഭോ, അക്ഖാഹി മേ ബ്രാഹ്മണ ഏതമത്ഥം.
ന സപ്പികുമ്ഭോ നപി തേലകുമ്ഭോ, ന ഫാണിതസ്സ ന മധുസ്സ കുമ്ഭോ;
കുമ്ഭസ്സ വജ്ജാനി അനപ്പകാനി, ദോസേ ബഹൂ കുമ്ഭഗതേ സുണാഥ.
ഗളേയ്യ ¶ യം പിത്വാ [പീത്വാ (സീ. പീ.)] പതേ പപാതം, സോബ്ഭം ഗുഹം ചന്ദനിയോളിഗല്ലം;
ബഹുമ്പി ഭുഞ്ജേയ്യ അഭോജനേയ്യം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം പിത്വാ [യം വേ പീത്വാ (സീ.)] ചിത്തസ്മിമനേസമാനോ, ആഹിണ്ഡതീ ഗോരിവ ഭക്ഖസാരീ [ഭക്ഖസാദീ (സീ. സ്യാ. അട്ഠ.)];
അനാഥമാനോ ¶ ഉപഗായതി നച്ചതി ച, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം ¶ വേ പിവിത്വാ അചേലോവ നഗ്ഗോ, ചരേയ്യ ഗാമേ വിസിഖന്തരാനി;
സമ്മൂള്ഹചിത്തോ അതിവേലസായീ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം പിത്വാ ഉട്ഠായ പവേധമാനോ, സീസഞ്ച ബാഹുഞ്ച [ബാഹഞ്ച (പീ.)] പചാലയന്തോ;
സോ നച്ചതീ ദാരുകടല്ലകോവ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിവിത്വാ അഗ്ഗിദഡ്ഢാ സയന്തി, അഥോ സിഗാലേഹിപി ഖാദിതാസേ;
ബന്ധം വധം ഭോഗജാനിഞ്ചുപേന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം പിത്വാ ഭാസേയ്യ ആഭാസനേയ്യം, സഭായമാസീനോ അപേതവത്ഥോ;
സമ്മക്ഖിതോ [സമക്ഖിതോ (സീ.)] വന്തഗതോ ബ്യസന്നോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിവിത്വാ ഉക്കട്ഠോ ആവിലക്ഖോ, മമേവ സബ്ബാ പഥവീതി മഞ്ഞേ [മഞ്ഞതി (സീ.)];
ന ¶ മേ സമോ ചാതുരന്തോപി രാജാ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
മാനാതിമാനാ കലഹാനി പേസുണീ, ദുബ്ബണ്ണിനീ നഗ്ഗയിനീ പലായിനീ;
ചോരാന ധുത്താന ഗതീ നികേതോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
ഇദ്ധാനി ഫീതാനി കുലാനി അസ്സു, അനേകസാഹസ്സധനാനി ലോകേ;
ഉച്ഛിന്നദായജ്ജകതാനിമായ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
ധഞ്ഞം ¶ ധനം രജതം ജാതരൂപം, ഖേത്തം ഗവം യത്ഥ വിനാസയന്തി;
ഉച്ഛേദനീ വിത്തവതം [ഉച്ഛേദനീ വിത്തഗതം (സ്യാ.), ഉച്ഛേദനിവിത്തഗതം (ക.)] കുലാനം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ ദിത്തരൂപോവ [ദുട്ഠരൂപോവ (സീ.)] പോസോ, അക്കോസതി മാതരം പിതരഞ്ച;
സസ്സുമ്പി ഗണ്ഹേയ്യ അഥോപി സുണ്ഹം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ ദിത്തരൂപാവ നാരീ, അക്കോസതി സസുരം സാമികഞ്ച;
ദാസമ്പി ¶ ഗണ്ഹേ പരിചാരകമ്പി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിവിത്വാന [യഞ്ചേ പീത്വാന (പീ.)] ഹനേയ്യ പോസോ, ധമ്മേ ഠിതം സമണം ബ്രാഹ്മണം വാ;
ഗച്ഛേ അപായമ്പി തതോനിദാനം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിവിത്വാ ദുച്ചരിതം ചരന്തി, കായേന വാചായ ച ചേതസാ ച;
നിരയം വജന്തി ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം ¶ യാചമാനാ ന ലഭന്തി പുബ്ബേ, ബഹും ഹിരഞ്ഞമ്പി പരിച്ചജന്താ;
സോ തം പിവിത്വാ അലികം ഭണാതി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ പേസനേ പേസിയന്തോ, അച്ചായികേ കരണീയമ്ഹി ജാതേ;
അത്ഥമ്പി സോ നപ്പജാനാതി വുത്തോ, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
ഹിരീമനാപി ¶ അഹിരീകഭാവം, പാതും കരോന്തി മദനായ [മദിരായ (പീ.)] മത്താ;
ധീരാപി ¶ സന്താ ബഹുകം ഭണന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ ഏകഥൂപാ സയന്തി, അനാസകാ ഥണ്ഡിലദുക്ഖസേയ്യം;
ദുബ്ബണ്ണിയം ആയസക്യഞ്ചുപേന്തി, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ പത്തഖന്ധാ സയന്തി, ഗാവോ കുടഹതാവ ന ഹി വാരുണിയാ;
[യം വേ പിത്വാ പത്തക്ഖന്ധാ, സയന്തി ഗാവോ കൂടഹതാരിവ; ന ഹി വാരുണിയാ വേഗോ, നരേന സുസ്സഹോരിവ; (സീ.)] വേഗോ നരേന സുസഹോരിവ [യം വേ പിത്വാ പത്തക്ഖന്ധാ, സയന്തി ഗാവോ കൂടഹതാരിവ; ന ഹി വാരുണിയാ വേഗോ, നരേന സുസ്സഹോരിവ; (സീ.)], തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം മനുസ്സാ വിവജ്ജേന്തി, സപ്പം ഘോരവിസം മിവ [വിസമിവ (സ്യാ.), വിസം ഇവ (ക.), വിസാമിവ (?)];
തം ലോകേ വിസസമാനം, കോ നരോ പാതുമരഹതി.
യം വേ പിത്വാ അന്ധകവേണ്ഡപുത്താ, സമുദ്ദതീരേ പരിചാരയന്താ [അന്ധകവേണ്ഹുപുത്താ (സീ. പീ.), അണ്ഡകവേണ്ഡപുത്താ (ക.)];
ഉപക്കമും മുസലേഹഞ്ഞമഞ്ഞം, തസ്സാ പുണ്ണം കുമ്ഭമിമം കിണാഥ.
യം വേ പിത്വാ പുബ്ബദേവാ പമത്താ, തിദിവാ ചുതാ സസ്സതിയാ സമായ;
തം ¶ താദിസം മജ്ജമിമം നിരത്ഥകം, ജാനം മഹാരാജ കഥം പിവേയ്യ.
നയിമസ്മിം കുമ്ഭസ്മിം ദധി വാ മധു വാ, ഏവം അഭിഞ്ഞായ കിണാഹി രാജ;
ഏവഞ്ഹിമം കുമ്ഭഗതാ മയാ തേ, അക്ഖാതരൂപം തവ സബ്ബമിത്ത.
ന ¶ മേ പിതാ വാ അഥവാപി മാതാ, ഏതാദിസാ യാദിസകോ തുവംസി;
ഹിതാനുകമ്പീ പരമത്ഥകാമോ, സോഹം കരിസ്സം വചനം തവജ്ജ.
ദദാമി തേ ഗാമവരാനി പഞ്ച, ദാസീസതം സത്ത ഗവം സതാനി;
ആജഞ്ഞയുത്തേ ച രഥേ ദസ ഇമേ, ആചരിയോ ഹോസി മമത്ഥകാമോ.
തവേവ ദാസീസതമത്ഥു രാജ, ഗാമാ ച ഗാവോ ച തവേവ ഹോന്തു;
ആജഞ്ഞയുത്താ ച രഥാ തവേവ, സക്കോഹമസ്മീ തിദസാനമിന്ദോ.
മംസോദനം സപ്പിപായാസം [സപ്പിപായഞ്ച (സീ.)] ഭുഞ്ജ, ഖാദസ്സു ച ത്വം മധുമാസപൂവേ;
ഏവം ¶ തുവം ധമ്മരതോ ജനിന്ദ, അനിന്ദിതോ സഗ്ഗമുപേഹി ഠാനന്തി.
കുമ്ഭജാതകം ദുതിയം.
൫൧൩. ജയദ്ദിസജാതകം (൩)
ചിരസ്സം ¶ വത മേ ഉദപാദി അജ്ജ, ഭക്ഖോ മഹാ സത്തമിഭത്തകാലേ;
കുതോസി കോ വാസി തദിങ്ഘ ബ്രൂഹി, ആചിക്ഖ ജാതിം വിദിതോ യഥാസി.
പഞ്ചാലരാജാ മിഗവം പവിട്ഠോ, ജയദ്ദിസോ നാമ യദിസ്സുതോ തേ;
ചരാമി കച്ഛാനി വനാനി ചാഹം, പസദം ഇമം ഖാദ മമജ്ജ മുഞ്ച.
സേനേവ ¶ ത്വം പണസി സസ്സമാനോ [സയ്ഹമാനോ (സ്യാ. ക.)], മമേസ ഭക്ഖോ പസദോ യം വദേസി;
തം ഖാദിയാന പസദം ജിഘഞ്ഞം [ജിഘച്ഛം (?)], ഖാദിസ്സം പച്ഛാ ന വിലാപകാലോ.
ന ചത്ഥി മോക്ഖോ മമ നിക്കയേന [വിക്കയേന (സീ.)], ഗന്ത്വാന പച്ചാഗമനായ പണ്ഹേ;
തം ¶ സങ്കരം [സങ്ഗരം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സം.
കിം കമ്മജാതം അനുതപ്പതേ ത്വം [അനുതപ്പതീ തം (സീ. പീ.)], പത്തം സമീപം മരണസ്സ രാജ;
ആചിക്ഖ മേ തം അപി സക്കുണേമു, അനുജാനിതും ആഗമനായ പണ്ഹേ.
കതാ മയാ ബ്രാഹ്മണസ്സ ധനാസാ, തം സങ്കരം പടിമുക്കം ന മുത്തം;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സം.
യാ തേ കതാ ബ്രാഹ്മണസ്സ ധനാസാ, തം സങ്കരം പടിമുക്കം ന മുത്തം;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജസ്സു.
മുത്തോ ച സോ പോരിസാദസ്സ [പുരിസാദസ്സ (പീ.)] ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാ സകം മന്ദിരം കാമകാമീ;
തം സങ്കരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, ആമന്തയീ പുത്തമലീനസത്തം [സത്തും (സ്യാ. പീ. ക.)].
അജ്ജേവ ¶ രജ്ജം അഭിസിഞ്ചയസ്സു, ധമ്മം ചര സേസു പരേസു ചാപി;
അധമ്മകാരോ ¶ ച തേ മാഹു രട്ഠേ, ഗച്ഛാമഹം പോരിസാദസ്സ ഞത്തേ [ഞന്തേ (സ്യാ.)].
കിം കമ്മ കുബ്ബം തവ ദേവ പാവ [ദേവപാദേ (സീ. സ്യാ. പീ.)], നാരാധയീ തം തദിച്ഛാമി സോതും;
യമജ്ജ രജ്ജമ്ഹി ഉദസ്സയേ തുവം, രജ്ജമ്പി നിച്ഛേയ്യം തയാ വിനാഹം.
ന കമ്മുനാ വാ വചസാ വ താത, അപരാധിതോഹം തുവിയം സരാമി;
സന്ധിഞ്ച [സദ്ധിം ച (ക.)] കത്വാ പുരിസാദകേന, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനാഹം ഗമിസ്സം.
അഹം ഗമിസ്സാമി ഇധേവ ഹോഹി, നത്ഥി തതോ ജീവതോ വിപ്പമോക്ഖോ;
സചേ തുവം ഗച്ഛസിയേവ രാജ, അഹമ്പി ഗച്ഛാമി ഉഭോ ന ഹോമ.
അദ്ധാ ഹി താത സതാനേസ ധമ്മോ, മരണാ ച മേ ദുക്ഖതരം തദസ്സ;
കമ്മാസപാദോ തം യദാ പചിത്വാ, പസയ്ഹ ഖാദേ ഭിദാ രുക്ഖസൂലേ.
പാണേന തേ പാണമഹം നിമിസ്സം, മാ ത്വം അഗാ പോരിസാദസ്സ ഞത്തേ;
ഏതഞ്ച ¶ തേ പാണമഹം നിമിസ്സം, തസ്മാ മതം ജീവിതസ്സ വണ്ണേമി [വരേമി (സീ.)].
തതോ ¶ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, വന്ദിത്വാ മാതു ച പിതു ച [വന്ദിത്ഥ മാതുച്ച പിതുച്ച (സീ. പീ.)] പാദേ;
ദുഖിനിസ്സ മാതാ നിപതാ [നിപതീ (സീ. പീ.)] പഥബ്യാ, പിതാസ്സ പഗ്ഗയ്ഹ ഭുജാനി കന്ദതി.
തം ¶ ഗച്ഛന്തം താവ പിതാ വിദിത്വാ, പരമ്മുഖോ വന്ദതി പഞ്ജലീകോ;
സോമോ ച രാജാ വരുണോ ച രാജാ, പജാപതീ ചന്ദിമാ സൂരിയോ ച;
ഏതേഹി ഗുത്തോ പുരിസാദകമ്ഹാ, അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി താത.
യം ദണ്ഡകിരഞ്ഞോ ഗതസ്സ [യം ദണ്ഡകാരഞ്ഞഗതസ്സ (പീ.)] മാതാ, രാമസ്സകാസി സോത്ഥാനം സുഗുത്താ;
തം തേ അഹം സോത്ഥാനം കരോമി, ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ;
അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി പുത്ത.
ആവീ രഹോ വാപീ മനോപദോസം, നാഹം സരേ ജാതു മലീനസത്തേ;
ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ, അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി ഭാതിക [ഭാത (സീ.), ഭാതാ (സ്യാ. പീ.)].
യസ്മാ ച മേ അനധിമനോസി സാമി, ന ചാപി മേ മനസാ അപ്പിയോസി;
ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ, അനുഞ്ഞാതോ ¶ സോത്ഥി പച്ചേഹി സാമി.
ബ്രഹാ ഉജൂ ചാരുമുഖോ കുതോസി, ന മം പജാനാസി വനേ വസന്തം;
ലുദ്ദം മം ഞത്വാ ‘‘പുരിസാദകോ’’തി, കോ സോത്ഥി മാജാനമിധാ’വജേയ്യ.
ജാനാമി ലുദ്ദ പുരിസാദകോ ത്വം, ന തം ന ജാനാമി വനേ വസന്തം;
അഹഞ്ച പുത്തോസ്മി ജയദ്ദിസസ്സ, മമജ്ജ ഖാദ പിതുനോ പമോക്ഖാ.
ജാനാമി ¶ പുത്തോതി [പുത്തോസി (സ്യാ. ക.)] ജയദ്ദിസസ്സ, തഥാ ഹി വോ മുഖവണ്ണോ ഉഭിന്നം;
സുദുക്കരഞ്ഞേവ [സുദുക്കരഞ്ചേവ (സ്യാ. പീ. ക.)] കതം തവേദം, യോ മത്തുമിച്ഛേ പിതുനോ പമോക്ഖാ.
ന ദുക്കരം കിഞ്ചി മഹേത്ഥ മഞ്ഞേ, യോ മത്തുമിച്ഛേ പിതുനോ പമോക്ഖാ;
മാതു ച [മാതുച്ച (സീ.)] ഹേതു പരലോക ഗന്ത്വാ [ഗമ്യാ (സീ. സ്യാ.), ഗമ്യ (പീ.)], സുഖേന ¶ സഗ്ഗേന ച സമ്പയുത്തോ.
അഹഞ്ച ഖോ അത്തനോ പാപകിരിയം, ആവീ രഹോ വാപി സരേ ന ജാതു;
സങ്ഖാതജാതീമരണോഹമസ്മി, യഥേവ മേ ഇധ തഥാ പരത്ഥ.
ഖാദജ്ജ മം ദാനി മഹാനുഭാവ, കരസ്സു കിച്ചാനി ഇമം സരീരം;
രുക്ഖസ്സ വാ തേ പപതാമി അഗ്ഗാ, ഛാദയമാനോ മയ്ഹം ത്വമദേസി മംസം.
ഇദഞ്ച തേ രുച്ചതി രാജപുത്ത, ചജേസി [ചജാസി (സീ. പീ.)] പാണം പിതുനോ പമോക്ഖാ;
തസ്മാ ഹി സോ [തസ്മാതിഹ (സീ. സ്യാ.)] ത്വം തരമാനരൂപോ, സമ്ഭഞ്ജ കട്ഠാനി ജലേഹി അഗ്ഗിം.
തതോ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, ദാരും സമാഹത്വാ മഹന്തമഗ്ഗിം;
സന്ദീപയിത്വാ പടിവേദയിത്ഥ, ആദീപിതോ ദാനി മഹായമഗ്ഗി [മയാ യക്ഖമഗ്ഗി (ക.)].
ഖാദജ്ജ ¶ ¶ മം ദാനി പസയ്ഹകാരീ, കിം മം മുഹും പേക്ഖസി ഹട്ഠലോമോ;
തഥാ തഥാ തുയ്ഹമഹം കരോമി, യഥാ ¶ യഥാ മം ഛാദയമാനോ അദേസി.
കോ താദിസം അരഹതി ഖാദിതായേ, ധമ്മേ ഠിതം സച്ചവാദിം വദഞ്ഞും;
മുദ്ധാപി തസ്സ വിഫലേയ്യ സത്തധാ, യോ താദിസം സച്ചവാദിം അദേയ്യ.
ഇദഞ്ഹി സോ ബ്രാഹ്മണം മഞ്ഞമാനോ, സസോ അവാസേസി സകേ സരീരേ;
തേനേവ സോ ചന്ദിമാ ദേവപുത്തോ, സസത്ഥുതോ [സസട്ഠകോ (സ്യാ.)] കാമദുഹജ്ജ [കാമരുഹജ്ജ (ക.)] യക്ഖ.
ചന്ദോ യഥാ രാഹുമുഖാ പമുത്തോ, വിരോചതേ പന്നരസേവ ഭാണുമാ [ഭാനുമാ (സീ. പീ.)];
ഏവം തുവം പോരിസാദാ പമുത്തോ, വിരോച കപിലേ [കമ്പില്ല (സീ. പീ.), കപില്ലേ (സ്യാ.)] മഹാനുഭാവ;
ആമോദയം പിതരം മാതരഞ്ച, സബ്ബോ ച തേ നന്ദതു ഞാതിപക്ഖോ.
തതോ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, കതഞ്ജലീ പരിയായ [പരിയഗാ (സീ.), പഗ്ഗയ്ഹ (സ്യാ. പീ.)] പോരിസാദം;
അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി സുഖീ അരോഗോ, പച്ചാഗമാ [പച്ചാഗ (പീ.)] കപിലമലീനസത്താ [കമ്പില്ല’മലീനസത്തോ (സീ. പീ.), കപില’മലീനസത്താ (ക.)].
തം ¶ നേഗമാ ജാനപദാ ച സബ്ബേ, ഹത്ഥാരോഹാ രഥികാ പത്തികാ ച;
നമസ്സമാനാ പഞ്ജലികാ ഉപാഗമും, നമത്ഥു തേ ദുക്കരകാരകോസീതി.
ജയദ്ദിസജാതകം [ജയദിസജാതകം (ക.)] തതിയം.
൫൧൪. ഛദ്ദന്തജാതകം (൪)
കിം ¶ നു സോചസിനുച്ചങ്ഗി, പണ്ഡൂസി വരവണ്ണിനി;
മിലായസി വിസാലക്ഖി, മാലാവ പരിമദ്ദിതാ.
ദോഹളോ മേ മഹാരാജ, സുപിനന്തേനുപജ്ഝഗാ [നു’പച്ചഗാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ന സോ സുലഭരൂപോവ, യാദിസോ മമ ദോഹളോ.
യേ കേചി മാനുസാ കാമാ, ഇധ ലോകസ്മി നന്ദനേ;
സബ്ബേ തേ പചുരാ മയ്ഹം, അഹം തേ ദമ്മി ദോഹളം.
ലുദ്ദാ ദേവ സമായന്തു, യേ കേചി വിജിതേ തവ;
ഏതേസം അഹമക്ഖിസ്സം, യാദിസോ മമ ദോഹളോ.
ഇമേ തേ ലുദ്ദകാ ദേവി, കതഹത്ഥാ വിസാരദാ;
വനഞ്ഞൂ ച മിഗഞ്ഞൂ ച, മമത്ഥേ [മമ തേ (പീ.)] ചത്തജീവിതാ.
ലുദ്ദപുത്താ നിസാമേഥ, യാവന്തേത്ഥ സമാഗതാ;
ഛബ്ബിസാണം ഗജം സേതം, അദ്ദസം സുപിനേ അഹം;
തസ്സ ദന്തേഹി മേ അത്ഥോ, അലാഭേ നത്ഥി ജീവിതം.
ന ¶ ¶ നോ പിതൂനം ന പിതാമഹാനം, ദിട്ഠോ സുതോ കുഞ്ജരോ ഛബ്ബിസാണോ;
യമദ്ദസാ സുപിനേ രാജപുത്തീ, അക്ഖാഹി നോ യാദിസോ ഹത്ഥിനാഗോ.
ദിസാ ചതസ്സോ വിദിസാ ചതസ്സോ, ഉദ്ധം അധോ ദസ ദിസാ ഇമായോ;
കതമം ദിസം തിട്ഠതി നാഗരാജാ, യമദ്ദസാ സുപിനേ ഛബ്ബിസാണം.
ഇതോ ഉജും ഉത്തരിയം ദിസായം, അതിക്കമ്മ സോ സത്തഗിരീ ബ്രഹന്തേ;
സുവണ്ണപസ്സോ നാമ ഗിരീ ഉളാരോ, സുപുപ്ഫിതോ [സമ്പുപ്ഫിതോ (സ്യാ.)] കിമ്പുരിസാനുചിണ്ണോ.
ആരുയ്ഹ ¶ സേലം ഭവനം കിന്നരാനം, ഓലോകയ പബ്ബതപാദമൂലം;
അഥ ദക്ഖസീ മേഘസമാനവണ്ണം, നിഗ്രോധരാജം അഥ സഹസ്സപാദം [പോരം (ക.)].
തത്ഥച്ഛതീ കുഞ്ജരോ ഛബ്ബിസാണോ, സബ്ബസേതോ ദുപ്പസഹോ പരേഭി;
രക്ഖന്തി നം അട്ഠസഹസ്സനാഗാ, ഈസാദന്താ വാതജവപ്പഹാരിനോ.
തിട്ഠന്തി ¶ തേ തുമൂലം [തുമൂല (സ്യാ.), ഭിമൂല (പീ. ക.)] പസ്സസന്താ, കുപ്പന്തി വാതസ്സപി ഏരിതസ്സ;
മനുസ്സഭൂതം പന തത്ഥ ദിസ്വാ, ഭസ്മം കരേയ്യും നാസ്സ രജോപി തസ്സ.
ബഹൂ ഹിമേ രാജകുലമ്ഹി സന്തി, പിളന്ധനാ ജാതരൂപസ്സ ദേവീ;
മുത്താമണീവേളുരിയാമയാ ച, കിം കാഹസി ദന്തപിളന്ധനേന;
മാരേതുകാമാ കുഞ്ജരം ഛബ്ബിസാണം, ഉദാഹു ഘാതേസ്സസി ലുദ്ദപുത്തേ.
സാ ഇസ്സിതാ ദുക്ഖിതാ ചസ്മി ലുദ്ദ, ഉദ്ധഞ്ച സുസ്സാമി അനുസ്സരന്തീ;
കരോഹി മേ ലുദ്ദക ഏതമത്ഥം, ദസ്സാമി തേ ഗാമവരാനി പഞ്ച.
കത്ഥച്ഛതീ കത്ഥമുപേതി ഠാനം, വീഥിസ്സ കാ ന്ഹാന [നഹാന (സീ. പീ.)] ഗതസ്സ ഹോതി;
കഥഞ്ഹി സോ ന്ഹായതി [നഹായതി (സീ. പീ.)] നാഗരാജാ, കഥം വിജാനേമു ഗതിം ഗജസ്സ.
തത്ഥേവ ¶ സാ പോക്ഖരണീ അദൂരേ [അവിദൂരേ (സ്യാ. ക.)], രമ്മാ സുതിത്ഥാ ച മഹോദികാ [മഹോദകാ (സ്യാ. ക.)] ച;
സമ്പുപ്ഫിതാ ¶ ഭമരഗണാനുചിണ്ണാ [കിണ്ണാ (കത്ഥചി)], ഏത്ഥ ഹി സോ ന്ഹായതി നാഗരാജാ.
സീസം നഹാതുപ്പല [നഹാതോ ഉപ്പല (സീ. സ്യാ. പീ.)] മാലഭാരീ, സബ്ബസേതോ പുണ്ഡരീകത്തചങ്ഗീ;
ആമോദമാനോ ഗച്ഛതി സന്നികേതം, പുരക്ഖത്വാ മഹേസിം സബ്ബഭദ്ദം.
തത്ഥേവ സോ ഉഗ്ഗഹേത്വാന വാക്യം, ആദായ തൂണിഞ്ച ധനുഞ്ച ലുദ്ദോ;
വിതുരിയതി [വിതുരിയ സോ (സീ. അട്ഠ.)] സത്തഗിരീ ബ്രഹന്തേ, സുവണ്ണപസ്സം നാമ ഗിരിം ഉളാരം.
ആരുയ്ഹ സേലം ഭവനം കിന്നരാനം, ഓലോകയീ പബ്ബതപാദമൂലം;
തത്ഥദ്ദസാ മേഘസമാനവണ്ണം, നിഗ്രോധരാജം അട്ഠസഹസ്സപാദം.
തത്ഥദ്ദസാ കുഞ്ജരം ഛബ്ബിസാണം, സബ്ബസേതം ദുപ്പസഹം പരേഭി;
രക്ഖന്തി നം അട്ഠസഹസ്സനാഗാ, ഈസാദന്താ വാതജവപ്പഹാരിനോ.
തത്ഥദ്ദസാ ¶ പോക്ഖരണിം അദൂരേ, രമ്മം സുതിത്ഥഞ്ച മഹോദികഞ്ച;
സമ്പുപ്ഫിതം ¶ ഭമരഗണാനുചിണ്ണം, യത്ഥ ഹി സോ ന്ഹായതി നാഗരാജാ.
ദിസ്വാന നാഗസ്സ ഗതിം ഠിതിഞ്ച, വീഥിസ്സ യാ ന്ഹാനഗതസ്സ ഹോതി;
ഓപാതമാഗച്ഛി അനരിയരൂപോ, പയോജിതോ ചിത്തവസാനുഗായ.
ഖണിത്വാന ¶ കാസും ഫലകേഹി ഛാദയി, അത്താനമോധായ ധനുഞ്ച ലുദ്ദോ;
പസ്സാഗതം പുഥുസല്ലേന നാഗം, സമപ്പയീ ദുക്കടകമ്മകാരീ.
വിദ്ധോ ച നാഗോ കോഞ്ചമനാദി ഘോരം, സബ്ബേ ച [സബ്ബേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] നാഗാ നിന്നദും [നിന്നാദു (സ്യാ.), നിന്നാദം (ക.)] ഘോരരൂപം;
തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച രണം [ചുണ്ണം (ക. സീ. പീ.)] കരോന്താ, ധാവിംസു തേ അട്ഠദിസാ സമന്തതോ.
വധിസ്സമേതന്തി [വധിസ്സമേനന്തി (സ്യാ.)] പരാമസന്തോ, കാസാവമദ്ദക്ഖി ധജം ഇസീനം;
ദുക്ഖേന ഫുട്ഠസ്സുദപാദി സഞ്ഞാ, അരഹദ്ധജോ സബ്ഭി അവജ്ഝരൂപോ.
അനിക്കസാവോ കാസാവം, യോ വത്ഥം പരിദഹിസ്സതി [പരിദഹേസ്സതി (സീ. പീ.), പരിധസ്സതി (കത്ഥചി)];
അപേതോ ദമസച്ചേന, ന സോ കാസാവമരഹതി.
യോ ¶ ച വന്തകസാവസ്സ, സീലേസു സുസമാഹിതോ;
ഉപേതോ ദമസച്ചേന, സ വേ കാസാവമരഹതി.
സമപ്പിതോ പുഥുസല്ലേന നാഗോ, അദുട്ഠചിത്തോ ലുദ്ദകമജ്ഝഭാസി;
കിമത്ഥയം കിസ്സ വാ സമ്മ ഹേതു, മമം വധീ കസ്സ വായം പയോഗോ.
കാസിസ്സ രഞ്ഞോ മഹേസീ ഭദന്തേ, സാ പൂജിതാ രാജകുലേ സുഭദ്ദാ;
തം അദ്ദസാ സാ ച മമം അസംസി, ദന്തേഹി അത്ഥോതി ച മം [അത്ഥോതി മമം (സ്യാ. ക.)] അവോച.
ബഹൂ ¶ ഹി മേ ദന്തയുഗാ ഉളാരാ, യേ മേ പിതൂനഞ്ച [പിതുന്നമ്പി (പീ.)] പിതാമഹാനം;
ജാനാതി സാ കോധനാ രാജപുത്തീ, വധത്ഥികാ വേരമകാസി ബാലാ.
ഉട്ഠേഹി ത്വം ലുദ്ദ ഖരം ഗഹേത്വാ, ദന്തേ ഇമേ ഛിന്ദ പുരാ മരാമി;
വജ്ജാസി തം കോധനം രാജപുത്തിം, ‘‘നാഗോ ഹതോ ഹന്ദ ഇമസ്സ ദന്താ’’.
ഉട്ഠായ സോ ലുദ്ദോ ഖരം ഗഹേത്വാ, ഛേത്വാന ¶ ദന്താനി ഗജുത്തമസ്സ;
വഗ്ഗൂ സുഭേ അപ്പടിമേ പഥബ്യാ, ആദായ പക്കാമി തതോ ഹി ഖിപ്പം.
ഭയട്ടിതാ [ഭയദ്ദിതാ (സീ. പീ.)] നാഗവധേന അട്ടാ, യേ തേ നാഗാ അട്ഠ ദിസാ വിധാവും;
അദിസ്വാന [അദിസ്വ (സീ. പീ.)] പോസം ഗജപച്ചമിത്തം, പച്ചാഗമും യേന സോ നാഗരാജാ.
തേ തത്ഥ കന്ദിത്വാ രോദിത്വാന [രോദിത്വ (സീ. പീ.)] നാഗാ, സീസേ സകേ പംസുകം ഓകിരിത്വാ;
അഗമംസു തേ സബ്ബേ സകം നികേതം, പുരക്ഖത്വാ മഹേസിം സബ്ബഭദ്ദം.
ആദായ ¶ ദന്താനി ഗജുത്തമസ്സ, വഗ്ഗൂ സുഭേ അപ്പടിമേ പഥബ്യാ;
സുവണ്ണരാജീഹി സമന്തമോദരേ, സോ ലുദ്ദകോ കാസിപുരം ഉപാഗമി;
ഉപനേസി സോ രാജകഞ്ഞായ ദന്തേ, നാഗോ ഹതോ ഹന്ദ ഇമസ്സ ദന്താ.
ദിസ്വാന ¶ ദന്താനി ഗജുത്തമസ്സ, ഭത്തുപ്പിയസ്സ പുരിമായ ജാതിയാ;
തത്ഥേവ തസ്സാ ഹദയം അഫാലി, തേനേവ ¶ സാ കാലമകാസി ബാലാ.
സമ്ബോധിപത്തോ സ [ച (സീ. സ്യാ.), വ (പീ.)] മഹാനുഭാവോ, സിതം അകാസി പരിസായ മജ്ഝേ;
പുച്ഛിംസു ഭിക്ഖൂ സുവിമുത്തചിത്താ, നാകാരണേ പാതുകരോന്തി ബുദ്ധാ.
യമദ്ദസാഥ ദഹരിം കുമാരിം, കാസായവത്ഥം അനഗാരിയം ചരന്തിം;
സാ ഖോ തദാ രാജകഞ്ഞാ അഹോസി, അഹം തദാ നാഗരാജാ അഹോസിം.
ആദായ ദന്താനി ഗജുത്തമസ്സ, വഗ്ഗൂ സുഭേ അപ്പടിമേ പഥബ്യാ;
യോ ലുദ്ദകോ കാസിപുരം ഉപാഗമി, സോ ഖോ തദാ ദേവദത്തോ അഹോസി.
അനാവസൂരം ചിരരത്തസംസിതം, ഉച്ചാവചം [ഉചം നീചം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ചരിതമിദം പുരാണം;
വീതദ്ദരോ വീതസോകോ വിസല്ലോ, സയം അഭിഞ്ഞായ അഭാസി ബുദ്ധോ.
അഹം വോ തേന കാലേന, അഹോസിം തത്ഥ ഭിക്ഖവോ;
നാഗരാജാ തദാ ഹോമി [ഹോസിം (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഏവം ധാരേഥ ജാതകന്തി.
ഛദ്ദന്തജാതകം ചതുത്ഥം.
൫൧൫. സമ്ഭവജാതകം (൫)
രജ്ജഞ്ച ¶ പടിപന്നാസ്മ, ആധിപച്ചം സുചീരത;
മഹത്തം പത്തുമിച്ഛാമി, വിജേതും പഥവിം ഇമം.
ധമ്മേന നോ അധമ്മേന, അധമ്മോ മേ ന രുച്ചതി;
കിച്ചോവ ധമ്മോ ചരിതോ, രഞ്ഞോ ഹോതി സുചീരത.
ഇധ ¶ ചേവാനിന്ദിതാ യേന, പേച്ച യേന അനിന്ദിതാ;
യസം ദേവമനുസ്സേസു, യേന പപ്പോമു [പപ്പേമു (സീ. അട്ഠ.)] ബ്രാഹ്മണ.
യോഹം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, കത്തുമിച്ഛാമി ബ്രാഹ്മണ;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, ബ്രാഹ്മണക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
നാഞ്ഞത്ര വിധുരാ രാജ, ഏതദക്ഖാതുമരഹതി;
യം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, കത്തുമിച്ഛസി ഖത്തിയ.
ഏഹി ¶ ഖോ പഹിതോ ഗച്ഛ, വിധുരസ്സ ഉപന്തികം;
നിക്ഖഞ്ചിമം [നിക്ഖം രത്ത (സീ.), നിക്ഖമിമം (പീ.)] സുവണ്ണസ്സ, ഹരം ഗച്ഛ സുചീരത;
അഭിഹാരം ഇമം ദജ്ജാ, അത്ഥധമ്മാനുസിട്ഠിയാ.
സ്വാധിപ്പാഗാ ഭാരദ്വാജോ, വിധുരസ്സ ഉപന്തികം;
തമദ്ദസ മഹാബ്രഹ്മാ, അസമാനം സകേ ഘരേ.
രഞ്ഞോഹം പഹിതോ ദൂതോ, കോരബ്യസ്സ യസസ്സിനോ;
‘‘അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛേസി’’, ഇച്ചബ്രവി യുധിട്ഠിലോ;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, വിധുരക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
ഗങ്ഗം മേ പിദഹിസ്സന്തി, ന തം സക്കോമി ബ്രാഹ്മണ;
അപിധേതും ¶ മഹാസിന്ധും, തം കഥം സോ ഭവിസ്സതി.
ന തേ സക്കോമി അക്ഖാതും, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിതോ;
ഭദ്രകാരോ ച മേ പുത്തോ, ഓരസോ മമ അത്രജോ;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, ഗന്ത്വാ പുച്ഛസ്സു ബ്രാഹ്മണ.
സ്വാധിപ്പാഗാ ഭാരദ്വാജോ, ഭദ്രകാരസ്സുപന്തികം [ഭദ്രകാരസ്സ സന്തികം (സീ. സ്യാ.)];
തമദ്ദസ മഹാബ്രഹ്മാ, നിസിന്നം സമ്ഹി വേസ്മനി.
രഞ്ഞോഹം പഹിതോ ദൂതോ, കോരബ്യസ്സ യസസ്സിനോ;
‘‘അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛേസി’’, ഇച്ചബ്രവി യുധിട്ഠിലോ;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, ഭദ്രകാര പബ്രൂഹി [ബ്രവീഹി (സീ. പീ.)] മേ.
മംസകാജം [മംസകാചം (പീ.)] അവഹായ, ഗോധം അനുപതാമഹം;
ന തേ സക്കോമി അക്ഖാതും, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിതോ.
സഞ്ചയോ ¶ [സഞ്ജയോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] നാമ മേ ഭാതാ, കനിട്ഠോ മേ സുചീരത;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, ഗന്ത്വാ പുച്ഛസ്സു ബ്രാഹ്മണ.
സ്വാധിപ്പാഗാ ഭാരദ്വാജോ, സഞ്ചയസ്സ ഉപന്തികം;
തമദ്ദസ മഹാബ്രഹ്മാ, നിസിന്നം സമ്ഹി വേസ്മനി [പരിസതി (സ്യാ.), പരീസതി (പീ.)].
രഞ്ഞോഹം പഹിതോ ദൂതോ, കോരബ്യസ്സ യസസ്സിനോ;
‘‘അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛേസി’’, ഇച്ചബ്രവി യുധിട്ഠിലോ;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, സഞ്ചയക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
സദാ മം ഗിലതേ [ഗിലതീ (സീ.), ഗിലതി (പീ.)] മച്ചു, സായം പാതോ സുചീരത;
ന തേ സക്കോമി അക്ഖാതും, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിതോ.
സമ്ഭവോ ¶ ¶ നാമ മേ ഭാതാ, കനിട്ഠോ മേ സുചീരത;
തം ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, ഗന്ത്വാ പുച്ഛസ്സു ബ്രാഹ്മണ.
അബ്ഭുതോ വത ഭോ ധമ്മോ, നായം അസ്മാക രുച്ചതി;
തയോ ജനാ പിതാപുത്താ, തേസു പഞ്ഞായ നോ വിദൂ.
ന തം സക്കോഥ അക്ഖാതും, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിതാ;
കഥം നു ദഹരോ ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛിതോ.
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി [മഞ്ഞാസി (സ്യാ. ക.)], അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
യഥാപി ചന്ദോ വിമലോ, ഗച്ഛം ആകാസധാതുയാ;
സബ്ബേ താരാഗണേ ലോകേ, ആഭായ അതിരോചതി.
ഏവമ്പി ദഹരൂപേതോ, പഞ്ഞായോഗേന സമ്ഭവോ;
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി, അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
യഥാപി രമ്മകോ മാസോ, ഗിമ്ഹാനം ഹോതി ബ്രാഹ്മണ;
അതേവഞ്ഞേഹി മാസേഹി, ദുമപുപ്ഫേഹി സോഭതി.
ഏവമ്പി ¶ ദഹരൂപേതോ, പഞ്ഞായോഗേന സമ്ഭവോ;
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി, അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
യഥാപി ഹിമവാ ബ്രഹ്മേ, പബ്ബതോ ഗന്ധമാദനോ;
നാനാരുക്ഖേഹി സഞ്ഛന്നോ, മഹാഭൂതഗണാലയോ;
ഓസധേഹി ¶ ച ദിബ്ബേഹി, ദിസാ ഭാതി പവാതി ച.
ഏവമ്പി ദഹരൂപേതോ, പഞ്ഞായോഗേന സമ്ഭവോ;
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി, അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
യഥാപി പാവകോ ബ്രഹ്മേ, അച്ചിമാലീ യസസ്സിമാ;
ജലമാനോ വനേ ഗച്ഛേ [ചരം കച്ഛേ (പീ.)], അനലോ കണ്ഹവത്തനീ.
ഘതാസനോ ധൂമകേതു, ഉത്തമാഹേവനന്ദഹോ;
നിസീഥേ [നിസ്സീവേ (സ്യാ.), നിസിവേ (ക.)] പബ്ബതഗ്ഗസ്മിം, പഹൂതേധോ [ബഹുതേജോ (സ്യാ. ക.)] വിരോചതി.
ഏവമ്പി ¶ ദഹരൂപേതോ, പഞ്ഞായോഗേന സമ്ഭവോ;
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി, അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
ജവേന ഭദ്രം ജാനന്തി, ബലിബദ്ദഞ്ച [ബലിവദ്ദഞ്ച (സീ. പീ.)] വാഹിയേ;
ദോഹേന ധേനും ജാനന്തി, ഭാസമാനഞ്ച പണ്ഡിതം.
ഏവമ്പി ദഹരൂപേതോ, പഞ്ഞായോഗേന സമ്ഭവോ;
മാ നം ദഹരോതി ഉഞ്ഞാസി, അപുച്ഛിത്വാന സമ്ഭവം;
പുച്ഛിത്വാ സമ്ഭവം ജഞ്ഞാ, അത്ഥം ധമ്മഞ്ച ബ്രാഹ്മണ.
സ്വാധിപ്പാഗാ ഭാരദ്വാജോ, സമ്ഭവസ്സ ഉപന്തികം;
തമദ്ദസ മഹാബ്രഹ്മാ, കീളമാനം ബഹീപുരേ.
രഞ്ഞോഹം പഹിതോ ദൂതോ, കോരബ്യസ്സ യസസ്സിനോ;
‘‘അത്ഥം ധമ്മഞ്ച പുച്ഛേസി’’, ഇച്ചബ്രവി യുധിട്ഠിലോ;
തം ¶ ത്വം അത്ഥഞ്ച ധമ്മഞ്ച, സമ്ഭവക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.
തഗ്ഘ ¶ തേ അഹമക്ഖിസ്സം, യഥാപി കുസലോ തഥാ;
രാജാ ച ഖോ തം ജാനാതി, യദി കാഹതി വാ ന വാ.
‘‘അജ്ജ സുവേ’’തി സംസേയ്യ, രഞ്ഞാ പുട്ഠോ സുചീരത;
മാ കത്വാ അവസീ രാജാ, അത്ഥേ ജാതേ യുധിട്ഠിലോ.
അജ്ഝത്തഞ്ഞേവ സംസേയ്യ, രഞ്ഞാ പുട്ഠോ സുചീരത;
കുമ്മഗ്ഗം ന നിവേസേയ്യ, യഥാ മൂള്ഹോ അചേതസോ [അചേതനോ (ക.)].
അത്താനം നാതിവത്തേയ്യ, അധമ്മം ന സമാചരേ;
അതിത്ഥേ നപ്പതാരേയ്യ, അനത്ഥേ ന യുതോ സിയാ.
യോ ച ഏതാനി ഠാനാനി, കത്തും ജാനാതി ഖത്തിയോ;
സദാ സോ വഡ്ഢതേ രാജാ, സുക്കപക്ഖേവ ചന്ദിമാ.
ഞാതീനഞ്ച പിയോ ഹോതി, മിത്തേസു ച വിരോചതി;
കായസ്സ ഭേദാ സപ്പഞ്ഞോ, സഗ്ഗം സോ ഉപപജ്ജതീതി.
സമ്ഭവജാതകം പഞ്ചമം.
൫൧൬. മഹാകപിജാതകം (൬)
ബാരാണസ്യം [ബാരാണസ്സം (സീ. പീ.)] അഹൂ രാജാ, കാസീനം രട്ഠവഡ്ഢനോ;
മിത്താമച്ചപരിബ്യൂള്ഹോ, അഗമാസി മിഗാജിനം [മിഗാജിരം (സീ.), മിഗാചിരം (പീ.)].
തത്ഥ ¶ ബ്രാഹ്മണമദ്ദക്ഖി, സേതം ചിത്രം കിലാസിനം;
വിദ്ധസ്തം കോവിളാരംവ, കിസം ധമനിസന്ഥതം.
പരമകാരുഞ്ഞതം ¶ പത്തം, ദിസ്വാ കിച്ഛഗതം നരം;
അവച ബ്യമ്ഹിതോ രാജാ, ‘‘യക്ഖാനം കതമോ നുസി.
‘‘ഹത്ഥപാദാ ച തേ സേതാ, തതോ സേതതരം [സേതതരോ (പീ.)] സിരോ;
ഗത്തം കമ്മാസവണ്ണം തേ, കിലാസബഹുലോ ചസി.
‘‘വട്ടനാവളി [വട്ഠനാവലി (പീ.)] സങ്കാസാ, പിട്ഠി തേ നിന്നതുന്നതാ;
കാളപബ്ബാവ [കാളപബ്ബാ ച (സ്യാ.), കാളാ പബ്ബാ ച (പീ.)] തേ അങ്ഗാ, നാഞ്ഞം പസ്സാമി ഏദിസം.
‘‘ഉഗ്ഘട്ടപാദോ ¶ തസിതോ, കിസോ ധമനിസന്ഥതോ;
ഛാതോ ആതത്തരൂപോസി [ആദിത്തരൂപോസി (ക.), അതിത്തരൂപോസി (സ്യാ. ക. അട്ഠ.)], കുതോസി കത്ഥ ഗച്ഛസി.
‘‘ദുദ്ദസീ അപ്പകാരോസി, ദുബ്ബണ്ണോ ഭീമദസ്സനോ;
ജനേത്തി യാപി തേ മാതാ, ന തം ഇച്ഛേയ്യ പസ്സിതും.
‘‘കിം കമ്മമകരം [കമ്മമകരാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പുബ്ബേ, കം അവജ്ഝം അഘാതയി;
കിബ്ബിസം യം കരിത്വാന, ഇദം ദുക്ഖം ഉപാഗമി’’.
തഗ്ഘ തേ അഹമക്ഖിസ്സം, യഥാപി കുസലോ തഥാ;
സച്ചവാദിഞ്ഹി ലോകസ്മിം, പസംസന്തീധ പണ്ഡിതാ.
ഏകോ ചരം ഗോഗവേസോ, മൂള്ഹോ അച്ചസരിം വനേ;
അരഞ്ഞേ ഇരീണേ [ഈരിണേ (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിവനേ, നാനാകുഞ്ജരസേവിതേ.
വാളമിഗാനുചരിതേ, വിപ്പനട്ഠോസ്മി കാനനേ;
അചരിം തത്ഥ സത്താഹം, ഖുപ്പിപാസ [ഖുപ്പിപാസാ (സീ. പീ.)] സമപ്പിതോ.
തത്ഥ തിന്ദുകമദ്ദക്ഖിം, വിസമട്ഠം ബുഭുക്ഖിതോ;
പപാതമഭിലമ്ബന്തം, സമ്പന്നഫലധാരിനം.
വാതസ്സിതാനി ¶ ഭക്ഖേസിം, താനി രുച്ചിംസു മേ ഭുസം;
അതിത്തോ രുക്ഖമാരൂഹിം [മാരുയ്ഹ (സീ. സ്യാ.)], തത്ഥ ഹേസ്സാമി ആസിതോ.
ഏകം മേ ഭക്ഖിതം ആസി, ദുതിയം അഭിപത്ഥിതം;
തതോ സാ ഭഞ്ജഥ സാഖാ, ഛിന്നാ ഫരസുനാ വിയ.
സോഹം സഹാവ സാഖാഹി, ഉദ്ധംപാദോ അവംസിരോ;
അപ്പതിട്ഠേ അനാലമ്ബേ, ഗിരിദുഗ്ഗസ്മി പാപതം.
യസ്മാ ച വാരി ഗമ്ഭീരം, തസ്മാ ന സമപജ്ജിസം [സമപജ്ജസിം (സീ.), സമഭജ്ജിസം (പീ.)];
തത്ഥ സേസിം നിരാനന്ദോ, അനൂനാ [അനാഥോ (സീ.)] ദസ രത്തിയോ.
അഥേത്ഥ ¶ കപി മാഗഞ്ഛി [മാഗച്ഛി (സ്യാ. ക.)], ഗോനങ്ഗുലോ ദരീചരോ;
സാഖാഹി സാഖം വിചരന്തോ, ഖാദമാനോ ദുമപ്ഫലം.
സോ ¶ മം ദിസ്വാ കിസം പണ്ഡും, കാരുഞ്ഞമകരം മയി;
അമ്ഭോ കോ നാമ സോ ഏത്ഥ, ഏവം ദുക്ഖേന അട്ടിതോ.
മനുസ്സോ അമനുസ്സോ വാ, അത്താനം മേ പവേദയ;
തസ്സഞ്ജലിം പണാമേത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവിം.
മനുസ്സോഹം ബ്യസമ്പത്തോ [വസമ്പത്തോ (സ്യാ. ക.)], സാ മേ നത്ഥി ഇതോ ഗതി;
തം വോ വദാമി ഭദ്ദം വോ, ത്വഞ്ച മേ സരണം ഭവ.
ഗരും [ഗരു (സീ. പീ.)] സിലം ഗഹേത്വാന, വിചരീ [വിചരി (പീ.)] പബ്ബതേ കപി;
സിലായ യോഗ്ഗം കത്വാന, നിസഭോ ഏതദബ്രവി.
ഏഹി മേ പിട്ഠിമാരുയ്ഹ, ഗീവം ഗണ്ഹാഹി ബാഹുഭി;
അഹം തം ഉദ്ധരിസ്സാമി, ഗിരിദുഗ്ഗത വേഗസാ.
തസ്സ ¶ തം വചനം സുത്വാ, വാനരിന്ദസ്സ സിരീമതോ;
പിട്ഠിമാരുയ്ഹ ധീരസ്സ, ഗീവം ബാഹാഹി അഗ്ഗഹിം.
സോ മം തതോ സമുട്ഠാസി, തേജസ്സീ [തേജസീ (സ്യാ. പീ. ക.)] ബലവാ കപി;
വിഹഞ്ഞമാനോ കിച്ഛേന, ഗിരിദുഗ്ഗത വേഗസാ.
ഉദ്ധരിത്വാന മം സന്തോ, നിസഭോ ഏതദബ്രവി;
ഇങ്ഘ മം സമ്മ രക്ഖസ്സു, പസ്സുപിസ്സം മുഹുത്തകം.
സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ച ദീപീ ച, അച്ഛകോകതരച്ഛയോ;
തേ മം പമത്തം ഹിംസേയ്യും, തേ ത്വം ദിസ്വാ നിവാരയ [ദിസ്വാന വാരയ (പീ.)].
ഏവം മേ പരിത്താതൂന [പരിത്താതുന (ക.)], പസ്സുപി സോ മുഹുത്തകം;
തദാഹം പാപികം ദിട്ഠിം, പടിലച്ഛിം അയോനിസോ.
ഭക്ഖോ അയം മനുസ്സാനം, യഥാ ചഞ്ഞേ വനേ മിഗാ;
യം നൂനിമം വധിത്വാന, ഛാതോ ഖാദേയ്യ വാനരം.
അസിതോ [ആസികോ (പീ.)] ച ഗമിസ്സാമി, മംസമാദായ സമ്ബലം;
കന്താരം നിത്ഥരിസ്സാമി, പാഥേയ്യം മേ ഭവിസ്സതി.
തതോ സിലം ഗഹേത്വാന, മത്ഥകം സന്നിതാളയിം;
മമ ഗത്ത [ഭത്ത (സീ. സ്യാ.), ഹത്ഥ (പീ.)] കിലന്തസ്സ, പഹാരോ ദുബ്ബലോ അഹു.
സോ ¶ ¶ ച വേഗേനുദപ്പത്തോ, കപി രുഹിര [രുധിര (സീ.)] മക്ഖിതോ;
അസ്സുപുണ്ണേഹി നേത്തേഹി, രോദന്തോ മം ഉദിക്ഖതി.
മായ്യോമം കരി ഭദ്ദന്തേ, ത്വഞ്ച നാമേദിസം കരി;
ത്വഞ്ച ഖോ നാമ ദീഘാവു [ദീഘായു (പീ.)], അഞ്ഞേ [അഞ്ഞം (പീ.)] വാരേതുമരഹസി.
അഹോ ¶ വത രേ പുരിസ, താവ ദുക്കരകാരക;
ഏദിസാ വിസമാ ദുഗ്ഗാ, പപാതാ ഉദ്ധതോ [ഉദ്ധടോ (പീ.)] മയാ.
ആനീതോ പരലോകാവ, ദുബ്ഭേയ്യം മം അമഞ്ഞഥ;
തം തേന പാപധമ്മേന, പാപം പാപേന ചിന്തിതം.
മാ ഹേവ ത്വം അധമ്മട്ഠ, വേദനം കടുകം ഫുസി;
മാ ഹേവ പാപകമ്മം തം, ഫലം വേളുംവ തം വധി.
തയിമേ നത്ഥി വിസ്സാസോ, പാപധമ്മ അസഞ്ഞത [പാപധമ്മം അമഞ്ഞഥ (പീ.)];
ഏഹി മേ പിട്ഠിതോ ഗച്ഛ, ദിസ്സമാനോവ സന്തികേ.
മുത്തോസി ഹത്ഥാ വാളാനം, പത്തോസി മാനുസിം പദം;
ഏസ മഗ്ഗോ അധമ്മട്ഠ, തേന ഗച്ഛ യഥാസുഖം.
ഇദം വത്വാ ഗിരിചരോ, രഹദേ [രുഹിരം (സ്യാ. ക.)] പക്ഖല്യ മത്ഥകം;
അസ്സൂനി സമ്പമജ്ജിത്വാ, തതോ പബ്ബതമാരുഹി.
സോഹം തേനാഭിസത്തോസ്മി, പരിളാഹേന അട്ടിതോ;
ഡയ്ഹമാനേന ഗത്തേന, വാരിം പാതും ഉപാഗമിം.
അഗ്ഗിനാ വിയ സന്തത്തോ, രഹദോ രുഹിരമക്ഖിതോ;
പുബ്ബലോഹിതസങ്കാസോ, സബ്ബോ മേ സമപജ്ജഥ.
യാവന്തോ ഉദബിന്ദൂനി, കായസ്മിം നിപതിംസു മേ;
താവന്തോ ഗണ്ഡ [ഗണ്ഡൂ (സീ. പീ.), ഗണ്ഡു (സ്യാ.)] ജായേഥ, അദ്ധബേലുവസാദിസാ.
പഭിന്നാ പഗ്ഘരിംസു മേ, കുണപാ പുബ്ബലോഹിതാ;
യേന യേനേവ ഗച്ഛാമി, ഗാമേസു നിഗമേസു ച.
ദണ്ഡഹത്ഥാ ¶ ¶ നിവാരേന്തി, ഇത്ഥിയോ പുരിസാ ച മം;
ഓക്കിതാ [ഓകിണ്ണാ (സീ.)] പൂതിഗന്ധേന, മാസ്സു ഓരേന ആഗമാ [മാഗമാ (സീ. പീ.)].
ഏതാദിസം ഇദം ദുക്ഖം, സത്ത വസ്സാനി ദാനി മേ;
അനുഭോമി സകം കമ്മം, പുബ്ബേ ദുക്കടമത്തനോ.
തം ¶ വോ വദാമി ഭദ്ദന്തേ [ഭദ്ദം വോ (സീ. പീ.)], യാവന്തേത്ഥ സമാഗതാ;
മാസ്സു മിത്താന [മിത്താനം (സീ. പീ.)] ദുബ്ഭിത്ഥോ, മിത്തദുബ്ഭോ ഹി പാപകോ.
കുട്ഠീ കിലാസീ ഭവതി, യോ മിത്താനിധ ദുബ്ഭതി [യോ മിത്താനം ഇധദ്ദുഭി (സീ. അട്ഠ.), യോ മിത്താനം ഇധ ദുബ്ഭതി (പീ.)];
കായസ്സ ഭേദാ മിത്തദ്ദു [മിത്തദുബ്ഭീ (സ്യാ. ക.)], നിരയം സോപപജ്ജതീതി [സോ ഉപപജ്ജതീതി (സീ. സ്യാ. പീ.)].
മഹാകപിജാതകം ഛട്ഠം.
൫൧൭. ദകരക്ഖസജാതകം (൭)
സചേ വോ വുയ്ഹമാനാനം, സത്തന്നം ഉദകണ്ണവേ;
മനുസ്സബലിമേസാനോ, നാവം ഗണ്ഹേയ്യ രക്ഖസോ;
അനുപുബ്ബം കഥം ദത്വാ, മുഞ്ചേസി ദകരക്ഖസാ [ദകരക്ഖതോ (പീ.)].
മാതരം പഠമം ദജ്ജം, ഭരിയം ദത്വാന ഭാതരം;
തതോ സഹായം ദത്വാന, പഞ്ചമം ദജ്ജം [ദജ്ജ (സ്യാ.)] ബ്രാഹ്മണം;
ഛട്ഠാഹം ദജ്ജമത്താനം, നേവ ദജ്ജം മഹോസധം.
പോസേതാ തേ ജനേത്തീ ച, ദീഘരത്താനുകമ്പികാ;
ഛബ്ഭീ തയി പദുസ്സതി [പദുട്ഠസ്മിം (സീ. സ്യാ.)], പണ്ഡിതാ അത്ഥദസ്സിനീ;
അഞ്ഞം ¶ ഉപനിസം കത്വാ, വധാ തം പരിമോചയി.
തം താദിസിം [താദിസം (ക.)] പാണദദിം, ഓരസം ഗബ്ഭധാരിനിം [ഗബ്ഭധാരിണിം (സീ. സ്യാ.)];
മാതരം കേന ദോസേന, ദജ്ജാസി ദകരക്ഖിനോ [ദകരക്ഖതോ (പീ.)].
ദഹരാ വിയലങ്കാരം, ധാരേതി അപിളന്ധനം;
ദോവാരികേ അനീകട്ഠേ, അതിവേലം പജഗ്ഘതി [സഞ്ജഗ്ഘതി (ക.)].
അഥോപി ¶ പടിരാജൂനം, സയം ദൂതാനി സാസതി;
മാതരം തേന ദോസേന, ദജ്ജാഹം ദകരക്ഖിനോ.
ഇത്ഥിഗുമ്ബസ്സ പവരാ, അച്ചന്തം പിയഭാണിനീ [അച്ചന്തപിയവാദിനീ (സീ. പീ.)];
അനുഗ്ഗതാ [അനുബ്ബതാ (സ്യാ.), അനുപുബ്ബതാ (ക.)] സീലവതീ, ഛായാവ അനപായിനീ.
അക്കോധനാ പുഞ്ഞവതീ [പഞ്ഞവതീ (സീ. പീ.)], പണ്ഡിതാ അത്ഥദസ്സിനീ;
ഉബ്ബരിം [ഉപ്പരിം (സീ.)] കേന ദോസേന, ദജ്ജാസി ദകരക്ഖിനോ.
ഖിഡ്ഡാരതിസമാപന്നം, അനത്ഥവസമാഗതം;
സാ മം സകാന പുത്താനം, അയാചം യാചതേ ധനം.
സോഹം ¶ ദദാമി സാരത്തോ [സാരതോ (സ്യാ.)], ബഹും ഉച്ചാവചം ധനം;
സുദുച്ചജം ചജിത്വാന, പച്ഛാ സോചാമി ദുമ്മനോ;
ഉബ്ബരിം തേന ദോസേന, ദജ്ജാഹം ദകരക്ഖിനോ.
യേനോചിതാ ജനപദാ [ജാനപദാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ആനീതാ ച പടിഗ്ഗഹം;
ആഭതം പരരജ്ജേഭി, അഭിട്ഠായ ബഹും ധനം.
ധനുഗ്ഗഹാനം പവരം, സൂരം തിഖിണമന്തിനം;
ഭാതരം കേന ദോസേന, ദജ്ജാസി ദകരക്ഖിനോ.
യേനോചിതാ ¶ [മയോചിതാ (സീ.), മയാചിതാ (പീ.)] ജനപദാ, ആനീതാ ച പടിഗ്ഗഹം;
ആഭതം പരരജ്ജേഭി, അഭിട്ഠായ ബഹും ധനം.
ധനുഗ്ഗഹാനം പവരോ, സൂരോ തിഖിണമന്തി ച [തിഖിണമന്തിനോ (ക.)];
മയായം [മയാ സോ (സീ. പീ.)] സുഖിതോ രാജാ, അതിമഞ്ഞതി ദാരകോ.
ഉപട്ഠാനമ്പി മേ അയ്യേ, ന സോ ഏതി യഥാ പുരേ;
ഭാതരം തേന ദോസേന, ദജ്ജാഹം ദകരക്ഖിനോ.
ഏകരത്തേന ഉഭയോ, ത്വഞ്ചേവ ധനുസേഖ ച [ധനുസേഖവാ (സീ. സ്യാ. പീ.)];
ഉഭോ ജാതേത്ഥ പഞ്ചാലാ, സഹായാ സുസമാവയാ.
ചരിയാ ¶ തം അനുബന്ധിത്ഥോ [അനുബന്ധോ (ക.)], ഏകദുക്ഖസുഖോ തവ;
ഉസ്സുക്കോ തേ ദിവാരത്തിം, സബ്ബകിച്ചേസു ബ്യാവടോ;
സഹായം കേന ദോസേന, ദജ്ജാസി ദകരക്ഖിനോ.
ചരിയാ മം അയം [ചരിയായ അയം (സീ. പീ.)] അയ്യേ, പജഗ്ഘിത്ഥോ [സഞ്ജഗ്ഘിത്ഥോ (സ്യാ.)] മയാ സഹ;
അജ്ജാപി തേന വണ്ണേന, അതിവേലം പജഗ്ഘതി.
ഉബ്ബരിയാപിഹം അയ്യേ, മന്തയാമി രഹോഗതോ;
അനാമന്തോ [അനാമന്താ (സീ.)] പവിസതി, പുബ്ബേ അപ്പടിവേദിതോ.
ലദ്ധദ്വാരോ [ലദ്ധവാരോ (സീ. പീ.)] കതോകാസോ, അഹിരികം അനാദരം;
സഹായം തേന ദോസേന, ദജ്ജാഹം ദകരക്ഖിനോ.
കുസലോ സബ്ബനിമിത്താനം, രുതഞ്ഞൂ [രുദഞ്ഞൂ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ആഗതാഗമോ;
ഉപ്പാതേ സുപിനേ യുത്തോ, നിയ്യാനേ ച പവേസനേ.
പട്ഠോ [പദ്ധോ (സീ. പീ.)] ഭൂമന്തലിക്ഖസ്മിം, നക്ഖത്തപദകോവിദോ;
ബ്രാഹ്മണം ¶ കേന ദോസേന, ദജ്ജാസി ദകരക്ഖിനോ.
പരിസായമ്പി മേ അയ്യേ, ഉമ്മീലിത്വാ ഉദിക്ഖതി;
തസ്മാ അച്ചഭമും ലുദ്ദം, ദജ്ജാഹം ദകരക്ഖിനോ.
സസമുദ്ദപരിയായം ¶ , മഹിം സാഗരകുണ്ഡലം;
വസുന്ധരം ആവസസി, അമച്ചപരിവാരിതോ.
ചാതുരന്തോ മഹാരട്ഠോ, വിജിതാവീ മഹബ്ബലോ;
പഥബ്യാ ഏകരാജാസി, യസോ തേ വിപുലം ഗതോ.
സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ;
നാനാജനപദാ നാരീ, ദേവകഞ്ഞൂപമാ സുഭാ.
ഏവം സബ്ബങ്ഗസമ്പന്നം, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനം;
സുഖിതാനം പിയം ദീഘം, ജീവിതം ആഹു ഖത്തിയ.
അഥ ത്വം കേന വണ്ണേന, കേന വാ പന ഹേതുനാ;
പണ്ഡിതം അനുരക്ഖന്തോ, പാണം ചജസി ദുച്ചജം.
യതോപി ¶ ആഗതോ അയ്യേ, മമ ഹത്ഥം മഹോസധോ;
നാഭിജാനാമി ധീരസ്സ, അനുമത്തമ്പി ദുക്കടം.
സചേ ച കിസ്മിചി കാലേ, മരണം മേ പുരേ സിയാ;
സോ മേ പുത്തേ [പുത്തേ ച മേ (സീ. സ്യാ. പീ.] പപുത്തേ ച, സുഖാപേയ്യ മഹോസധോ.
അനാഗതം പച്ചുപ്പന്നം, സബ്ബമത്ഥമ്പി പസ്സതി [സബ്ബമത്ഥം വിപസ്സതി (സീ. സ്യാ. പീ.)];
അനാപരാധകമ്മന്തം, ന ദജ്ജം ദകരക്ഖിനോ.
ഇദം സുണാഥ പഞ്ചാലാ, ചൂളനേയ്യസ്സ [ചൂളനീയസ്സ (സീ.)] ഭാസിതം;
പണ്ഡിതം ¶ അനുരക്ഖന്തോ, പാണം ചജതി ദുച്ചജം.
മാതു ഭരിയായ ഭാതുച്ച, സഖിനോ ബ്രാഹ്മണസ്സ ച;
അത്തനോ ചാപി പഞ്ചാലോ, ഛന്നം ചജതി ജീവിതം.
ഏവം മഹത്ഥികാ [ഖഹിദ്ധിയാ (സ്യാ.), മഹിദ്ധികാ (ക.)] പഞ്ഞാ, നിപുണാ സാധുചിന്തിനീ;
ദിട്ഠധമ്മഹിതത്ഥായ, സമ്പരായസുഖായ ചാതി.
ദകരക്ഖസജാതകം സത്തമം.
൫൧൮. പണ്ഡരനാഗരാജജാതകം (൮)
വികിണ്ണവാചം അനിഗുയ്ഹ [അനിഗൂള്ഹ (പീ.)] മന്തം, അസഞ്ഞതം അപരിചക്ഖിതാരം [അപരിരക്ഖിതാരം (ക.)];
ഭയം തമന്വേതി സയം അബോധം, നാഗം യഥാ പണ്ഡരകം സുപണ്ണോ [സുവണ്ണോ (ക.)].
യോ ഗുയ്ഹമന്തം പരിരക്ഖനേയ്യം, മോഹാ നരോ സംസതി ഹാസമാനോ [ഭാസമാനോ (പീ.)];
തം ഭിന്നമന്തം ഭയമന്വേതി ഖിപ്പം, നാഗം യഥാ പണ്ഡരകം സുപണ്ണോ.
നാനുമിത്തോ ¶ ഗരും അത്ഥം, ഗുയ്ഹം വേദിതുമരഹതി;
സുമിത്തോ ച അസമ്ബുദ്ധം, സമ്ബുദ്ധം വാ അനത്ഥ വാ.
വിസ്സാസമാപജ്ജിമഹം ¶ അചേലം [അചേലോ (സീ. പീ.)], സമണോ ¶ അയം സമ്മതോ ഭാവിതത്തോ;
തസ്സാഹമക്ഖിം വിവരിം [വിവരം (സീ.)] ഗുയ്ഹമത്ഥം, അതീതമത്ഥോ കപണം [കപണോ (പീ.)] രുദാമി.
തസ്സാഹം പരമം [പുരിമം (സീ.)] ബ്രഹ്മേ ഗുയ്ഹം, വാചഞ്ഹി മം നാസക്ഖിം [നാസക്ഖി (പീ.)] സംയമേതും;
തപ്പക്ഖതോ ഹി ഭയമാഗതം മമം, അതീതമത്ഥോ കപണം രുദാമി.
യോ വേ നരോ സുഹദം മഞ്ഞമാനോ, ഗുയ്ഹമത്ഥം സംസതി ദുക്കുലീനേ;
ദോസാ ഭയാ അഥവാ രാഗരത്താ [രാഗരത്തോ (സീ. സ്യാ. പീ.)], പല്ലത്ഥിതോ [പല്ലിത്ഥോ (പീ.), പല്ലത്തിതോ (ക.)] ബാലോ അസംസയം സോ.
തിരോക്ഖവാചോ അസതം പവിട്ഠോ, യോ സങ്ഗതീസു മുദീരേതി വാക്യം;
ആസീവിസോ ദുമ്മുഖോത്യാഹു തം നരം, ആരാ ആരാ [ആരാ അരാ (പീ.)] സംയമേ താദിസമ്ഹാ.
അന്നം പാനം കാസിക [കാസികം (പീ.)] ചന്ദനഞ്ച, മനാപിത്ഥിയോ മാലമുച്ഛാദനഞ്ച;
ഓഹായ ഗച്ഛാമസേ സബ്ബകാമേ, സുപണ്ണ പാണൂപഗതാവ ത്യമ്ഹാ.
കോ നീധ തിണ്ണം ഗരഹം ഉപേതി, അസ്മിംധ ¶ ലോകേ പാണഭൂ നാഗരാജ;
സമണോ സുപണ്ണോ അഥ വാ ത്വമേവ, കിം കാരണാ പണ്ഡരകഗ്ഗഹീതോ.
സമണോതി ¶ മേ സമ്മതത്തോ അഹോസി, പിയോ ച മേ മനസാ ഭാവിതത്തോ;
തസ്സാഹമക്ഖിം വിവരിം ഗുയ്ഹമത്ഥം, അതീതമത്ഥോ കപണം രുദാമി.
ന ചത്ഥി സത്തോ അമരോ പഥബ്യാ, പഞ്ഞാവിധാ നത്ഥി ന നിന്ദിതബ്ബാ;
സച്ചേന ധമ്മേന ധിതിയാ [ധിയാ (സീ. പീ.)] ദമേന, അലബ്ഭമബ്യാഹരതീ നരോ ഇധ.
മാതാപിതാ പരമാ ബന്ധവാനം, നാസ്സ തതിയോ അനുകമ്പകത്ഥി;
തേസമ്പി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ.
മാതാപിതാ ഭഗിനീ ഭാതരോ ച, സഹായാ വാ യസ്സ ഹോന്തി സപക്ഖാ;
തേസമ്പി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ.
ഭരിയാ ചേ പുരിസം വജ്ജാ, കോമാരീ പിയഭാണിനീ;
പുത്തരൂപയസൂപേതാ ¶ , ഞാതിസങ്ഘപുരക്ഖതാ, തസ്സാപി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ;
മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ.
ന ഗുയ്ഹമത്ഥം [ഗുയ്ഹത്ഥം (ക.)] വിവരേയ്യ, രക്ഖേയ്യ നം യഥാ നിധിം;
ന ഹി പാതുകതോ സാധു, ഗുയ്ഹോ അത്ഥോ പജാനതാ.
ഥിയാ ഗുയ്ഹം ന സംസേയ്യ, അമിത്തസ്സ ച പണ്ഡിതോ;
യോ ചാമിസേന സംഹീരോ, ഹദയത്ഥേനോ ച യോ നരോ.
ഗുയ്ഹമത്ഥം ¶ അസമ്ബുദ്ധം, സമ്ബോധയതി യോ നരോ;
മന്തഭേദഭയാ തസ്സ, ദാസഭൂതോ തിതിക്ഖതി.
യാവന്തോ ¶ പുരിസസ്സത്ഥം, ഗുയ്ഹം ജാനന്തി മന്തിനം;
താവന്തോ തസ്സ ഉബ്ബേഗാ, തസ്മാ ഗുയ്ഹം ന വിസ്സജേ.
വിവിച്ച ഭാസേയ്യ ദിവാ രഹസ്സം, രത്തിം ഗിരം നാതിവേലം പമുഞ്ചേ;
ഉപസ്സുതികാ ഹി സുണന്തി മന്തം, തസ്മാ മന്തോ ഖിപ്പമുപേതി ഭേദം.
യഥാപി അസ്സ [അയോ (സ്യാ.), അയ (ക.)] നഗരം മഹന്തം, അദ്വാരകം [ആളാരകം (പീ.)] ആയസം ഭദ്ദസാലം;
സമന്തഖാതാപരിഖാഉപേതം, ഏവമ്പി മേ തേ ഇധ ഗുയ്ഹമന്താ.
യേ ഗുയ്ഹമന്താ അവികിണ്ണവാചാ, ദള്ഹാ ¶ സദത്ഥേസു നരാ ദുജിവ്ഹ [ദുജിവ്ഹാ (സ്യാ. പീ.)];
ആരാ അമിത്താ ബ്യവജന്തി തേഹി, ആസീവിസാ വാ രിവ സത്തുസങ്ഘാ [സത്തസങ്ഘാ (സീ. സ്യാ.)].
ഹിത്വാ ഘരം പബ്ബജിതോ അചേലോ, നഗ്ഗോ മുണ്ഡോ ചരതി ഘാസഹേതു;
തമ്ഹി [തമ്ഹീ (പീ.)] നു ഖോ വിവരിം ഗുയ്ഹമത്ഥം, അത്ഥാ ച ധമ്മാ ച അപഗ്ഗതമ്ഹാ [അപാഗതമ്ഹാ (സീ.), അപഗതമ്ഹാ (സ്യാ.), അവാഗതമ്ഹാ (പീ.)].
കഥംകരോ ഹോതി സുപണ്ണരാജ, കിംസീലോ കേന വതേന വത്തം;
സമണോ ചരം ഹിത്വാ മമായിതാനി, കഥംകരോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാനം.
ഹിരിയാ തിതിക്ഖായ ദമേനുപേതോ [ദമേന ഖന്തിയാ (സീ. സ്യാ. പീ.)], അക്കോധനോ പേസുണിയം പഹായ;
സമണോ ചരം ഹിത്വാ മമായിതാനി, ഏവംകരോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാനം.
മാതാവ ¶ പുത്തം തരുണം തനുജ്ജം [തനൂജം (സീ.)], സമ്ഫസ്സതാ [സമ്പസ്സ തം (സീ. പീ.)] സബ്ബഗത്തം ഫരേതി;
ഏവമ്പി മേ ത്വം പാതുരഹു ദിജിന്ദ, മാതാവ പുത്തം അനുകമ്പമാനോ.
ഹന്ദജ്ജ ¶ ത്വം മുഞ്ച [മുച്ച (സീ.)] വധാ ദുജിവ്ഹ, തയോ ഹി പുത്താ ന ഹി അഞ്ഞോ അത്ഥി;
അന്തേവാസീ ദിന്നകോ അത്രജോ ച, രജ്ജസ്സു [രജസ്സു (സീ. സ്യാ. പീ.)] പുത്തഞ്ഞതരോ മേ അഹോസി.
ഇച്ചേവ വാക്യം വിസജ്ജീ സുപണ്ണോ, ഭുമ്യം പതിട്ഠായ ദിജോ ദുജിവ്ഹം;
മുത്തജ്ജ ത്വം സബ്ബഭയാതിവത്തോ, ഥലൂദകേ ഹോഹി മയാഭിഗുത്തോ.
ആതങ്കിനം യഥാ കുസലോ ഭിസക്കോ, പിപാസിതാനം രഹദോവ സീതോ;
വേസ്മം യഥാ ഹിമസീതട്ടിതാനം [ഹിമസിസിരട്ടിതാനം (പീ.)], ഏവമ്പി തേ സരണമഹം ഭവാമി.
സന്ധിം കത്വാ അമിത്തേന, അണ്ഡജേന ജലാബുജ;
വിവരിയ ദാഠം സേസി, കുതോ തം ഭയമാഗതം.
സങ്കേഥേവ അമിത്തസ്മിം, മിത്തസ്മിമ്പി ന വിസ്സസേ;
അഭയാ ഭയമുപ്പന്നം, അപി മൂലാനി കന്തതി.
കഥം നു വിസ്സസേ ത്യമ്ഹി, യേനാസി കലഹോ കതോ;
നിച്ചയത്തേന ഠാതബ്ബം, സോ ദിസബ്ഭി [സോ ദിസമ്ഹി (പീ.)] ന രജ്ജതി.
വിസ്സാസയേ ¶ ന ച തം [നം (സീ. സ്യാ. പീ.)] വിസ്സയേയ്യ, അസങ്കിതോ സങ്കിതോ ച [അസങ്കിതോ ച സങ്കിതോ (സീ. പീ.)] ഭവേയ്യ;
തഥാ ¶ തഥാ വിഞ്ഞൂ പരക്കമേയ്യ, യഥാ യഥാ ഭാവം പരോ ന ജഞ്ഞാ.
തേ ¶ ദേവവണ്ണാ [ദേവവണ്ണീ (പീ.)] സുഖുമാലരൂപാ, ഉഭോ സമാ സുജയാ [സുജയോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പുഞ്ഞഖന്ധാ [പുഞ്ഞഗന്ധാ (പീ.)];
ഉപാഗമും കരമ്പിയം [കാദമ്ബിയം (സീ.), കാരമ്ബിയം (പീ.)] അചേലം, മിസ്സീഭൂതാ അസ്സവാഹാവ നാഗാ.
തതോ ഹവേ പണ്ഡരകോ അചേലം, സയമേവുപാഗമ്മ ഇദം അവോച;
മുത്തജ്ജഹം സബ്ബഭയാതിവത്തോ, ന ഹി [ഹ (പീ.)] നൂന തുയ്ഹം മനസോ പിയമ്ഹാ.
പിയോ ഹി മേ ആസി സുപണ്ണരാജാ, അസംസയം പണ്ഡരകേന സച്ചം;
സോ രാഗരത്തോവ അകാസിമേതം, പാപകമ്മം [പാപം കമ്മം (സീ. പീ.)] സമ്പജാനോ ന മോഹാ.
ന മേ പിയം അപ്പിയം വാപി ഹോതി, സമ്പസ്സതോ ലോകമിമം പരഞ്ച;
സുസഞ്ഞതാനഞ്ഹി വിയഞ്ജനേന, അസഞ്ഞതോ ലോകമിമം ചരാസി.
അരിയാവകാസോസി അനരിയോവാസി [അനരിയോ ചാസി (സീ. പീ.)], അസഞ്ഞതോ സഞ്ഞതസന്നികാസോ;
കണ്ഹാഭിജാതികോസി ¶ അനരിയരൂപോ, പാപം ബഹും ദുച്ചരിതം അചാരി.
അദുട്ഠസ്സ തുവം ദുബ്ഭി, ദുബ്ഭീ [ദൂഭി, ദൂഭീ (പീ.)] ച പിസുണോ ചസി;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, മുദ്ധാ തേ ഫലതു സത്തധാ.
തസ്മാ ഹി മിത്താനം ന ദുബ്ഭിതബ്ബം, മിത്തദുബ്ഭാ [മിത്തദുബ്ഭാ ഹി (സ്യാ.)] പാപിയോ നത്ഥി അഞ്ഞോ;
ആസിത്തസത്തോ നിഹതോ പഥബ്യാ, ഇന്ദസ്സ വാക്യേന ഹി സംവരോ ഹതോതി.
പണ്ഡരനാഗരാജജാതകം [പണ്ഡരകജാതകം (സീ. സ്യാ. പീ.)] അട്ഠമം.
൫൧൯. സമ്ബുലാജാതകം (൯)
കാ ¶ വേധമാനാ ഗിരികന്ദരായം, ഏകാ തുവം തിട്ഠസി സംഹിതൂരു [സഞ്ഞതൂര (സീ. പീ.), സഞ്ചിതൂരു (സ്യാ.)];
പുട്ഠാസി മേ പാണിപമേയ്യമജ്ഝേ, അക്ഖാഹി മേ നാമഞ്ച ബന്ധവേ ച.
ഓഭാസയം വനം രമ്മം, സീഹബ്യഗ്ഘനിസേവിതം;
കാ വാ ത്വമസി കല്യാണി, കസ്സ വാ ത്വം സുമജ്ഝിമേ;
അഭിവാദേമി തം ഭദ്ദേ, ദാനവാഹം നമത്ഥു തേ.
യോ പുത്തോ കാസിരാജസ്സ, സോത്ഥിസേനോതി തം വിദൂ;
തസ്സാഹം സമ്ബുലാ ഭരിയാ, ഏവം ജാനാഹി ദാനവ;
അഭിവാദേമി ¶ തം ഭന്തേ [ഭദ്ദന്തേ (സീ. സ്യാ.)], സമ്ബുലാഹം നമത്ഥു തേ.
വേദേഹപുത്തോ ¶ ഭദ്ദന്തേ, വനേ വസതി ആതുരോ;
തമഹം രോഗസമ്മത്തം, ഏകാ ഏകം ഉപട്ഠഹം [ഉപട്ഠഹിം (സീ.)].
അഹഞ്ച വനമുഞ്ഛായ, മധുമംസം മിഗാബിലം [മിഗാവിലം (സീ.)];
യദാ ഹരാമി തം ഭക്ഖോ, തസ്സ നൂനജ്ജ നാധതി [നാഥതി (ക.)].
കിം വനേ രാജപുത്തേന, ആതുരേന കരിസ്സസി;
സമ്ബുലേ പരിചിണ്ണേന, അഹം ഭത്താ ഭവാമി തേ.
സോകട്ടായ ദുരത്തായ, കിം രൂപം വിജ്ജതേ മമ;
അഞ്ഞം പരിയേസ ഭദ്ദന്തേ, അഭിരൂപതരം മയാ.
ഏഹിമം ഗിരിമാരുയ്ഹ, ഭരിയാ മേ [മയ്ഹം (സീ. സ്യാ. പീ.)] ചതുസ്സതാ;
താസം ത്വം പവരാ ഹോഹി, സബ്ബകാമസമിദ്ധിനീ.
നൂന [നനു (സീ. സ്യാ. പീ. ക.)] താരകവണ്ണാഭേ [ഹാടകവണ്ണാഭേ (പീ.)], യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛസി;
സബ്ബം തം പചുരം മയ്ഹം, രമസ്സ്വജ്ജ [രമസുജ്ജ (സീ. സ്യാ.)] മയാ സഹ.
നോ ചേ തുവം മഹേസേയ്യം, സമ്ബുലേ കാരയിസ്സസി;
അലം ത്വം പാതരാസായ, പണ്ഹേ [മഞ്ഞേ (സീ. പീ.)] ഭക്ഖാ ഭവിസ്സസി.
തഞ്ച ¶ സത്തജടോ ലുദ്ദോ, കളാരോ പുരിസാദകോ;
വനേ നാഥം അപസ്സന്തിം, സമ്ബുലം അഗ്ഗഹീ ഭുജേ.
അധിപന്നാ പിസാചേന, ലുദ്ദേനാമിസചക്ഖുനാ;
സാ ച സത്തുവസമ്പത്താ, പതിമേവാനുസോചതി.
ന മേ ഇദം തഥാ ദുക്ഖം, യം മം ഖാദേയ്യ രക്ഖസോ;
യഞ്ച ¶ മേ അയ്യപുത്തസ്സ, മനോ ഹേസ്സതി അഞ്ഞഥാ.
ന സന്തി ദേവാ പവസന്തി നൂന, ന ഹി നൂന സന്തി ഇധ ലോകപാലാ;
സഹസാ കരോന്താനമസഞ്ഞതാനം, ന ഹി നൂന സന്തി പടിസേധിതാരോ.
ഇത്ഥീനമേസാ പവരാ യസസ്സിനീ, സന്താ സമാ അഗ്ഗിരിവുഗ്ഗതേജാ;
തഞ്ചേ തുവം രക്ഖസാദേസി കഞ്ഞം, മുദ്ധാ ച ഹി സത്തധാ തേ ഫലേയ്യ;
മാ ത്വം ദഹീ [ജഹീ (പീ.)] മുഞ്ച പതിബ്ബതായ [പതിബ്ബതാ സാ (സീ.), പതിബ്ബതാ യാ (പീ.)].
സാ ച അസ്സമമാഗച്ഛി, പമുത്താ പുരിസാദകാ;
നീളം [നിഡ്ഡം (സ്യാ. ക.)] പളിനം സകുണീവ [ഫലിനസകുണീവ (സീ. സ്യാ. പീ.)], ഗതസിങ്ഗംവ ആലയം.
സാ തത്ഥ പരിദേവേസി, രാജപുത്തീ യസസ്സിനീ;
സമ്ബുലാ ഉതുമത്തക്ഖാ, വനേ നാഥം അപസ്സന്തീ [അപസ്സതീ (സീ.)].
സമണേ ¶ ബ്രാഹ്മണേ വന്ദേ, സമ്പന്നചരണേ ഇസേ;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി [തുമ്ഹം ഹി (പീ.)] സരണം ഗതാ.
വന്ദേ സീഹേ ച ബ്യഗ്ഘേ ച, യേ ച അഞ്ഞേ വനേ മിഗാ;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി സരണം ഗതാ.
തിണാ [തിണ (പീ.)] ലതാനി ഓസധ്യോ, പബ്ബതാനി വനാനി ച;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി സരണം ഗതാ.
വന്ദേ ¶ ¶ ഇന്ദീവരീസാമം, രത്തിം നക്ഖത്തമാലിനിം;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി സരണം ഗതാ.
വന്ദേ ഭാഗീരഥിം ഗങ്ഗം, സവന്തീനം പടിഗ്ഗഹം;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി സരണം ഗതാ.
വന്ദേ അഹം പബ്ബതരാജസേട്ഠം, ഹിമവന്തം സിലുച്ചയം;
രാജപുത്തം അപസ്സന്തീ, തുമ്ഹംമ്ഹി സരണം ഗതാ.
അതിസായം വതാഗച്ഛി, രാജപുത്തി യസസ്സിനി;
കേന നുജ്ജ സമാഗച്ഛി [സമാഗച്ഛി (സീ. പീ.)], കോ തേ പിയതരോ മയാ.
ഇദം ഖോഹം തദാവോചം [തദവോചം (സീ. സ്യാ.)], ഗഹിതാ തേന സത്തുനാ;
ന മേ ഇദം തഥാ ദുക്ഖം, യം മം ഖാദേയ്യ രക്ഖസോ;
യഞ്ച മേ അയ്യപുത്തസ്സ, മനോ ഹേസ്സതി അഞ്ഞഥാ.
ചോരീനം ബഹുബുദ്ധീനം, യാസു സച്ചം സുദുല്ലഭം;
ഥീനം ഭാവോ ദുരാജാനോ, മച്ഛസ്സേവോദകേ ഗതം.
തഥാ മം സച്ചം പാലേതു, പാലയിസ്സതി ചേ മമം;
യഥാഹം നാഭിജാനാമി, അഞ്ഞം പിയതരം തയാ;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, ബ്യാധി തേ വൂപസമ്മതു.
യേ കുഞ്ജരാ സത്തസതാ ഉളാരാ, രക്ഖന്തി രത്തിന്ദിവമുയ്യുതാവുധാ;
ധനുഗ്ഗഹാനഞ്ച സതാനി സോളസ, കഥംവിധേ പസ്സസി ഭദ്ദേ സത്തവോ.
അലങ്കതായോ ¶ പദുമുത്തരത്തചാ, വിരാഗിതാ പസ്സതി ഹംസഗഗ്ഗരാ;
താസം സുണിത്വാ മിതഗീതവാദിതം [മിതഗീതവാദിനം (പീ.)], ന ദാനി മേ താത തഥാ യഥാ പുരേ.
സുവണ്ണസംകച്ചധരാ ¶ സുവിഗ്ഗഹാ, അലങ്കതാ മാനുസിയച്ഛരൂപമാ;
സേനോപിയാ [സേനൂപിയാ (പീ.)] താത അനിന്ദിതങ്ഗിയോ, ഖത്തിയകഞ്ഞാ പടിലോഭയന്തി [പടിലാഭയന്തി (പീ.)] നം.
സചേ അഹം താത തഥാ യഥാ പുരേ, പതിം തമുഞ്ഛായ പുനാ വനേ ഭരേ;
സമ്മാനയേ മം ന ച മം വിമാനയേ, ഇതോപി മേ താത തതോ വരം സിയാ.
യമന്നപാനേ ¶ വിപുലസ്മി ഓഹിതേ, നാരീ വിമട്ഠാഭരണാ അലങ്കതാ;
സബ്ബങ്ഗുപേതാ [പഞ്ചങ്ഗുപേതാ (സീ. സ്യാ. പീ.)] പതിനോ ച അപ്പിയാ, അബജ്ഝ [അവജ്ഝ (സ്യാ.), ആബജ്ഝ (പീ.)] തസ്സാ മരണം തതോ വരം.
അപി ചേ ദലിദ്ദാ കപണാ അനാള്ഹിയാ, കടാദുതീയാ പതിനോ ച സാ പിയാ;
സബ്ബങ്ഗുപേതായപി അപ്പിയായ, അയമേവ ¶ സേയ്യാ [സേയ്യോ (സ്യാ. ക.)] കപണാപി യാ പിയാ [കപണാപി യാ (ക.)].
സുദുല്ലഭിത്ഥീ പുരിസസ്സ യാ ഹിതാ, ഭത്തിത്ഥിയാ ദുല്ലഭോ യോ ഹിതോ ച;
ഹിതാ ച തേ സീലവതീ ച ഭരിയാ, ജനിന്ദ ധമ്മം ചര സമ്ബുലായ.
സചേ തുവം വിപുലേ ലദ്ധഭോഗേ, ഇസ്സാവതിണ്ണാ മരണം ഉപേസി;
അഹഞ്ച തേ ഭദ്ദേ ഇമാ രാജകഞ്ഞാ [ഇമാ ച കഞ്ഞാ (പീ.)], സബ്ബേ [സബ്ബേവ (സീ. സ്യാ. പീ.)] തേ വചനകരാ ഭവാമാതി.
സമ്ബുലാജാതകം നവമം.
൫൨൦. ഗന്ധതിന്ദുകജാതകം (൧൦)
അപ്പമാദോ ¶ അമതം പദം [അമതപദം (സീ. പീ.)], പമാദോ മച്ചുനോ പദം;
അപ്പമത്താ ന മീയന്തി, യേ പമത്താ യഥാ മതാ.
മദാ പമാദോ ജായേഥ, പമാദാ ജായതേ ഖയോ;
ഖയാ പദോസാ [ഖയാ ച ദോസാ (സീ.)] ജായന്തി, മാ പമാദോ [മാ മദോ (സീ. സ്യാ. പീ.)] ഭരതൂസഭ [ഭാരധൂസഭ (ക.)].
ബഹൂ ഹി ഖത്തിയാ ജീനാ, അത്ഥം രട്ഠം പമാദിനോ;
അഥോപി ഗാമിനോ ഗാമാ, അനഗാരാ അഗാരിനോ.
ഖത്തിയസ്സ പമത്തസ്സ, രട്ഠസ്മിം രട്ഠവഡ്ഢന;
സബ്ബേ ഭോഗാ വിനസ്സന്തി, രഞ്ഞോ തം വുച്ചതേ അഘം.
നേസ ¶ ധമ്മോ മഹാരാജ, അതിവേലം പമജ്ജസി;
ഇദ്ധം ഫീതം ജനപദം, ചോരാ വിദ്ധംസയന്തി നം.
ന തേ പുത്താ ഭവിസ്സന്തി, ന ഹിരഞ്ഞം ന ധാനിയം [ന ഹിരഞ്ഞനിധാനിയാ (ക.)];
രട്ഠേ വിലുപ്പമാനമ്ഹി, സബ്ബഭോഗേഹി ജിയ്യസി.
സബ്ബഭോഗാ പരിജിണ്ണം, രാജാനം വാപി ഖത്തിയം [ഖത്തിയ (ക.)];
ഞാതിമിത്താ സുഹജ്ജാ ച, ന തം മഞ്ഞന്തി മാനിയം [മന്തിയം (സ്യാ.)].
ഹത്ഥാരോഹാ അനീകട്ഠാ, രഥികാ പത്തികാരകാ;
തമേവമുപജീവന്താ, ന തം മഞ്ഞന്തി മാനിയം.
അസംവിഹിതകമ്മന്തം, ബാലം ദുമ്മന്തിമന്തിനം;
സിരീ ജഹതി ദുമ്മേധം, ജിണ്ണംവ ഉരഗോ തചം.
സുസംവിഹിതകമ്മന്തം ¶ , കാലുട്ഠായിം അതന്ദിതം;
സബ്ബേ ഭോഗാഭിവഡ്ഢന്തി, ഗാവോ സഉസഭാമിവ.
ഉപസ്സുതിം മഹാരാജ, രട്ഠേ ജനപദേ ചര;
തത്ഥ ദിസ്വാ ച സുത്വാ ച, തതോ തം [ത്വം (ക.)] പടിപജ്ജസി.
ഏവം വേദേതു പഞ്ചാലോ, സങ്ഗാമേ സരമപ്പിതോ [സമപ്പിതോ (സീ. പീ.)];
യഥാഹമജ്ജ വേദേമി, കണ്ടകേന സമപ്പിതോ.
ജിണ്ണോ ¶ ദുബ്ബലചക്ഖൂസി, ന രൂപം സാധു പസ്സസി;
കിം തത്ഥ ബ്രഹ്മദത്തസ്സ, യം തം മഗ്ഗേയ്യ [മഗ്ഘേയ്യ (പീ.)] കണ്ടകോ [കണ്ഡകോ (സീ. സ്യാ. പീ.)].
ബഹ്വേത്ഥ ബ്രഹ്മദത്തസ്സ, സോഹം [യോഹം (സീ. സ്യാ. പീ.)] മഗ്ഗസ്മി [മഗ്ഗോസ്മി (പീ.)] ബ്രാഹ്മണ;
അരക്ഖിതാ ¶ ജാനപദാ, അധമ്മബലിനാ ഹതാ.
രത്തിഞ്ഹി [രത്തിഞ്ച (സീ.)] ചോരാ ഖാദന്തി, ദിവാ ഖാദന്തി തുണ്ഡിയാ;
രട്ഠസ്മിം കൂടരാജസ്സ, ബഹു അധമ്മികോ ജനോ.
ഏതാദിസേ ഭയേ ജാതേ [താത (സീ. പീ.)], ഭയട്ടാ താത [താവ (സീ. പീ.)] മാണവാ;
നില്ലേനകാനി കുബ്ബന്തി, വനേ ആഹത്വ കണ്ടകം.
കദാസ്സു നാമയം രാജാ, ബ്രഹ്മദത്തോ മരിസ്സതി;
യസ്സ രട്ഠമ്ഹി ജിയ്യന്തി, അപ്പതികാ കുമാരികാ.
ദുബ്ഭാസിതഞ്ഹി തേ ജമ്മി, അനത്ഥപദകോവിദേ;
കുഹിം രാജാ കുമാരീനം, ഭത്താരം പരിയേസതി.
ന മേ ദുബ്ഭാസിതം ബ്രഹ്മേ, കോവിദത്ഥപദാ അഹം;
അരക്ഖിതാ ജാനപദാ, അധമ്മബലിനാ ഹതാ.
രത്തിഞ്ഹി ¶ ചോരാ ഖാദന്തി, ദിവാ ഖാദന്തി തുണ്ഡിയാ;
രട്ഠസ്മിം കൂടരാജസ്സ, ബഹു അധമ്മികോ ജനോ;
ദുജ്ജീവേ ദുബ്ഭരേ ദാരേ, കുതോ ഭത്താ കുമാരിയോ.
ഏവം സയതു പഞ്ചാലോ, സങ്ഗാമേ സത്തിയാ ഹതോ;
യഥായം കപണോ സേതി, ഹതോ ഫാലേന സാലിയോ.
അധമ്മേന തുവം ജമ്മ, ബ്രഹ്മദത്തസ്സ കുജ്ഝസി;
യോ ത്വം സപസി രാജാനം, അപരജ്ഝിത്വാന അത്തനോ [അത്തനാ (പീ.)].
ധമ്മേന ബ്രഹ്മദത്തസ്സ, അഹം കുജ്ഝാമി ബ്രാഹ്മണ;
അരക്ഖിതാ ജാനപദാ, അധമ്മബലിനാ ഹതാ.
രത്തിഞ്ഹി ¶ ചോരാ ഖാദന്തി, ദിവാ ഖാദന്തി തുണ്ഡിയാ;
രട്ഠസ്മിം കൂടരാജസ്സ, ബഹു അധമ്മികോ ജനോ.
സാ ¶ നൂന പുന രേ പക്കാ, വികാലേ ഭത്തമാഹരി;
ഭത്തഹാരിം അപേക്ഖന്തോ, ഹതോ ഫാലേന സാലിയോ.
ഏവം ഹഞ്ഞതു പഞ്ചാലോ, സങ്ഗാമേ അസിനാ ഹതോ [ദള്ഹം (പീ.)];
യഥാഹമജ്ജ പഹതോ, ഖീരഞ്ച മേ പവട്ടിതം.
യം പസു ഖീരം ഛഡ്ഡേതി, പസുപാലം വിഹിംസതി [പസുപാലഞ്ച ഹിംസതി (സീ.), പസു ഫാലഞ്ച ഹിംസതി (പീ.)];
കിം തത്ഥ ബ്രഹ്മദത്തസ്സ, യം നോ ഗരഹതേ [ഗരഹതോ (പീ.)] ഭവം.
ഗാരയ്ഹോ ബ്രഹ്മേ പഞ്ചാലോ, ബ്രഹ്മദത്തസ്സ രാജിനോ;
അരക്ഖിതാ ജാനപദാ, അധമ്മബലിനാ ഹതാ.
രത്തിഞ്ഹി ¶ ചോരാ ഖാദന്തി, ദിവാ ഖാദന്തി തുണ്ഡിയാ;
രട്ഠസ്മിം കൂടരാജസ്സ, ബഹു അധമ്മികോ ജനോ.
ചണ്ഡാ അടനകാ [അടനക (പീ.), അകടനാ (ക.)] ഗാവീ, യം പുരേ ന ദുഹാമസേ;
തം ദാനി അജ്ജ ദോഹാമ, ഖീരകാമേഹുപദ്ദുതാ.
ഏവം കന്ദതു പഞ്ചാലോ, വിപുത്തോ വിപ്പസുക്ഖതു;
യഥായം കപണാ ഗാവീ, വിപുത്താ പരിധാവതി.
യം പസു പസുപാലസ്സ, സമ്ഭമേയ്യ [പബ്ഭമേയ്യ (സീ. പീ.)] രവേയ്യ വാ;
കോ നീധ അപരാധത്ഥി, ബ്രഹ്മദത്തസ്സ രാജിനോ.
അപരാധോ മഹാബ്രഹ്മേ, ബ്രഹ്മദത്തസ്സ രാജിനോ;
അരക്ഖിതാ ജാനപദാ, അധമ്മബലിനാ ഹതാ.
രത്തിഞ്ഹി ചോരാ ഖാദന്തി, ദിവാ ഖാദന്തി തുണ്ഡിയാ;
രട്ഠസ്മിം കൂടരാജസ്സ, ബഹു അധമ്മികോ ജനോ;
കഥം നോ അസികോസത്ഥാ, ഖീരപാ ഹഞ്ഞതേ പജാ.
ഏവം ഖജ്ജതു പഞ്ചാലോ, ഹതോ യുദ്ധേ സപുത്തകോ;
യഥാഹമജ്ജ ഖജ്ജാമി, ഗാമികേഹി [ഗാമകേഹി (സീ. പീ.)] അരഞ്ഞജോ.
ന ¶ സബ്ബഭൂതേസു വിധേന്തി [വിധന്തി (ക.)] രക്ഖം, രാജാനോ മണ്ഡൂക മനുസ്സലോകേ;
നേത്താവതാ രാജാ അധമ്മചാരീ, യം താദിസം ജീവമദേയ്യു ധങ്കാ.
അധമ്മരൂപോ വത ബ്രഹ്മചാരീ, അനുപ്പിയം ഭാസസി ഖത്തിയസ്സ;
വിലുപ്പമാനായ പുഥുപ്പജായ, പൂജേസി രാജം പരമപ്പമാദം [രാജം പരമപ്പവാദം (സീ.), രാജാ പരമപ്പവാദിം (സ്യാ.)].
സചേ ¶ ഇമം ബ്രഹ്മേ സുരജ്ജകം സിയാ, ഫീതം രട്ഠം മുദിതം [പൂരിതം (ക.)] വിപ്പസന്നം;
ഭുത്വാ ബലിം അഗ്ഗപിണ്ഡഞ്ച കാകാ, ന മാദിസം ജീവമദേയ്യു ധങ്കാതി.
ഗന്ധതിന്ദുകജാതകം ദസമം.
തസ്സുദ്ദാനം –
കിംഛന്ദ ¶ കുമ്ഭ ജയദ്ദിസ ഛദ്ദന്ത, അഥ പണ്ഡിതസമ്ഭവ സിരകപി;
ദകരക്ഖസ പണ്ഡരനാഗവരോ, അഥ സമ്ബുല തിന്ദുകദേവസുതോതി.
തിംസനിപാതം നിട്ഠിതം.
ജാതകപാളിയാ പഠമോ ഭാഗോ നിട്ഠിതോ.