📜

നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ

വിനയപിടകേ

പാരാജികപാളി

വേരഞ്ജകണ്ഡം

൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ വേരഞ്ജായം വിഹരതി നളേരുപുചിമന്ദമൂലേ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. അസ്സോസി ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ – ‘‘സമണോ ഖലു, ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ വേരഞ്ജായം വിഹരതി നളേരുപുചിമന്ദമൂലേ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ [ഭഗവാതി (സ്യാ.), ദീ. നി. ൧.൧൫൭, അബ്ഭുഗ്ഗതാകാരേന പന സമേതി]. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം; കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി; സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’’തി.

൨. [ഇതോ പരം യാവ പാരാ. ൧൫-൧൬ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമീതി പാഠോ അ. നി. ൮.൧൧] അഥ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഭോ ഗോതമ – ‘ന സമണോ ഗോതമോ ബ്രാഹ്മണേ ജിണ്ണേ വുഡ്ഢേ മഹല്ലകേ അദ്ധഗതേ വയോഅനുപ്പത്തേ അഭിവാദേതി വാ പച്ചുട്ഠേതി വാ ആസനേന വാ നിമന്തേതീ’തി. തയിദം, ഭോ ഗോതമ, തഥേവ? ന ഹി ഭവം ഗോതമോ ബ്രാഹ്മണേ ജിണ്ണേ വുഡ്ഢേ മഹല്ലകേ അദ്ധഗതേ വയോഅനുപ്പത്തേ അഭിവാദേതി വാ പച്ചുട്ഠേതി വാ ആസനേന വാ നിമന്തേതി? തയിദം, ഭോ ഗോതമ, ന സമ്പന്നമേവാ’’തി.

‘‘നാഹം തം, ബ്രാഹ്മണ, പസ്സാമി സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ യമഹം അഭിവാദേയ്യം വാ പച്ചുട്ഠേയ്യം വാ ആസനേന വാ നിമന്തേയ്യം. യഞ്ഹി, ബ്രാഹ്മണ, തഥാഗതോ അഭിവാദേയ്യ വാ പച്ചുട്ഠേയ്യ വാ ആസനേന വാ നിമന്തേയ്യ, മുദ്ധാപി തസ്സ വിപതേയ്യാ’’തി.

൩. ‘‘അരസരൂപോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അരസരൂപോ സമണോ ഗോതമോ’തി. യേ തേ, ബ്രാഹ്മണ, രൂപരസാ സദ്ദരസാ ഗന്ധരസാ രസരസാ ഫോട്ഠബ്ബരസാ തേ തഥാഗതസ്സ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ [അനഭാവകതാ (സീ.) അനഭാവംഗതാ (സ്യാ.)] ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അരസരൂപോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൪. ‘‘നിബ്ഭോഗോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘നിബ്ഭോഗോ സമണോ ഗോതമോ’തി. യേ തേ, ബ്രാഹ്മണ, രൂപഭോഗാ സദ്ദഭോഗാ ഗന്ധഭോഗാ രസഭോഗാ ഫോട്ഠബ്ബഭോഗാ തേ തഥാഗതസ്സ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘നിബ്ഭോഗോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൫. ‘‘അകിരിയവാദോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അകിരിയവാദോ സമണോ ഗോതമോ’തി. അഹഞ്ഹി, ബ്രാഹ്മണ, അകിരിയം വദാമി കായദുച്ചരിതസ്സ വചീദുച്ചരിതസ്സ മനോദുച്ചരിതസ്സ. അനേകവിഹിതാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അകിരിയം വദാമി. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അകിരിയവാദോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൬. ‘‘ഉച്ഛേദവാദോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘ഉച്ഛേദവാദോ സമണോ ഗോതമോ’തി. അഹഞ്ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ഉച്ഛേദം വദാമി രാഗസ്സ ദോസസ്സ മോഹസ്സ. അനേകവിഹിതാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം ഉച്ഛേദം വദാമി. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘ഉച്ഛേദവാദോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൭. ‘‘ജേഗുച്ഛീ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘ജേഗുച്ഛീ സമണോ ഗോതമോ’തി. അഹഞ്ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ജിഗുച്ഛാമി കായദുച്ചരിതേന വചീദുച്ചരിതേന മനോദുച്ചരിതേന. അനേകവിഹിതാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ ജിഗുച്ഛാമി. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘ജേഗുച്ഛീ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൮. ‘‘വേനയികോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘വേനയികോ സമണോ ഗോതമോ’തി. അഹഞ്ഹി, ബ്രാഹ്മണ, വിനയായ ധമ്മം ദേസേമി രാഗസ്സ ദോസസ്സ മോഹസ്സ. അനേകവിഹിതാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം വിനയായ ധമ്മം ദേസേമി. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘വേനയികോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൯. ‘‘തപസ്സീ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘തപസ്സീ സമണോ ഗോതമോ’തി. തപനീയാഹം, ബ്രാഹ്മണ, പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ വദാമി, കായദുച്ചരിതം വചീദുച്ചരിതം മനോദുച്ചരിതം. യസ്സ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തപനീയാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ തമഹം തപസ്സീതി വദാമി. തഥാഗതസ്സ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, തപനീയാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘തപസ്സീ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസീ’’തി.

൧൦. ‘‘അപഗബ്ഭോ ഭവം ഗോതമോ’’തി? ‘‘അത്ഥി ഖ്വേസ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അപഗബ്ഭോ സമണോ ഗോതമോ’തി. യസ്സ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ആയതിം ഗബ്ഭസേയ്യാ പുനബ്ഭവാഭിനിബ്ബത്തി പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ തമഹം അപഗബ്ഭോതി വദാമി. തഥാഗതസ്സ ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, ആയതിം ഗബ്ഭസേയ്യാ പുനബ്ഭവാഭിനിബ്ബത്തി പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. അയം ഖോ, ബ്രാഹ്മണ, പരിയായോ യേന മം പരിയായേന സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ – ‘അപഗബ്ഭോ സമണോ ഗോതമോ’തി, നോ ച ഖോ യം ത്വം സന്ധായ വദേസി’’.

൧൧. ‘‘സേയ്യഥാപി, ബ്രാഹ്മണ, കുക്കുടിയാ അണ്ഡാനി അട്ഠ വാ ദസ വാ ദ്വാദസ വാ. താനസ്സു കുക്കുടിയാ സമ്മാ അധിസയിതാനി സമ്മാ പരിസേദിതാനി സമ്മാ പരിഭാവിതാനി. യോ നു ഖോ തേസം കുക്കുടച്ഛാപകാനം പഠമതരം പാദനഖസിഖായ വാ മുഖതുണ്ഡകേന വാ അണ്ഡകോസം പദാലേത്വാ സോത്ഥിനാ അഭിനിബ്ഭിജ്ജേയ്യ, കിന്തി സ്വാസ്സ വചനീയോ – ‘‘ജേട്ഠോ വാ കനിട്ഠോ വാ’’തി? ‘‘ജേട്ഠോതിസ്സ, ഭോ ഗോതമ, വചനീയോ. സോ ഹി നേസം ജേട്ഠോ ഹോതീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ അഹം, ബ്രാഹ്മണ, അവിജ്ജാഗതായ പജായ അണ്ഡഭൂതായ പരിയോനദ്ധായ അവിജ്ജണ്ഡകോസം പദാലേത്വാ ഏകോവ ലോകേ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ. സ്വാഹം, ബ്രാഹ്മണ, ജേട്ഠോ സേട്ഠോ ലോകസ്സ’’.

‘‘ആരദ്ധം ഖോ പന മേ, ബ്രാഹ്മണ, വീരിയം [വിരിയം (സീ. സ്യാ.)] അഹോസി അസല്ലീനം, ഉപട്ഠിതാ സതി അസമ്മുട്ഠാ [അപ്പമുട്ഠാ (സീ. സ്യാ.)], പസ്സദ്ധോ കായോ അസാരദ്ധോ, സമാഹിതം ചിത്തം ഏകഗ്ഗം. സോ ഖോ അഹം, ബ്രാഹ്മണ, വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖകോ ച വിഹാസിം സതോ ച സമ്പജാനോ, സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദേസിം, യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി – ‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’തി തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം. സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസിം.

൧൨. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരാമി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ തിസ്സോപി ജാതിയോ ചതസ്സോപി ജാതിയോ പഞ്ചപി ജാതിയോ ദസപി ജാതിയോ വീസമ്പി ജാതിയോ തിംസമ്പി ജാതിയോ ചത്താലീസമ്പി ജാതിയോ പഞ്ഞാസമ്പി ജാതിയോ ജാതിസതമ്പി, ജാതിസഹസ്സമ്പി ജാതിസതസഹസ്സമ്പി, അനേകേപി സംവട്ടകപ്പേ അനേകേപി വിവട്ടകപ്പേ അനേകേപി സംവട്ടവിവട്ടകപ്പേ – ‘അമുത്രാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ; സോ തതോ ചുതോ അമുത്ര ഉദപാദിം; തത്രാപാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ; സോ തതോ ചുതോ ഇധൂപപന്നോതി. ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരാമി. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, രത്തിയാ പഠമേ യാമേ പഠമാ വിജ്ജാ അധിഗതാ, അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ, തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ – യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, പഠമാഭിനിബ്ഭിദാ അഹോസി കുക്കുടച്ഛാപകസ്സേവ അണ്ഡകോസമ്ഹാ.

൧൩. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ സത്താനം ചുതൂപപാതഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന [അതിക്കന്തമാനുസ്സകേന (ക.)] സത്തേ പസ്സാമി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ. സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാമി – ‘ഇമേ വത ഭോന്തോ സത്താ കായദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം ഉപവാദകാ മിച്ഛാദിട്ഠികാ മിച്ഛാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ; തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപന്നാ. ഇമേ വാ പന ഭോന്തോ സത്താ കായസുചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീസുചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോസുചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം അനുപവാദകാ സമ്മാദിട്ഠികാ സമ്മാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ; തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപന്നാ’തി. ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സാമി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ. സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാമി. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, രത്തിയാ മജ്ഝിമേ യാമേ ദുതിയാ വിജ്ജാ അധിഗതാ, അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ, തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ – യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, ദുതിയാഭിനിബ്ഭിദാ അഹോസി കുക്കുടച്ഛാപകസ്സേവ അണ്ഡകോസമ്ഹാ.

൧൪. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ ആസവാനം ഖയഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേസിം. സോ ‘ഇദം ദുക്ഖ’ന്തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം; ‘ഇമേ ആസവാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം, ‘അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം അബ്ഭഞ്ഞാസിം. തസ്സ മേ ഏവം ജാനതോ ഏവം പസ്സതോ കാമാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ ഭവാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ അവിജ്ജാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചിത്ഥ. വിമുത്തസ്മിം വിമുത്തമിതി ഞാണം അഹോസി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി അബ്ഭഞ്ഞാസിം. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, രത്തിയാ പച്ഛിമേ യാമേ തതിയാ വിജ്ജാ അധിഗതാ, അവിജ്ജാ വിഹതാ, വിജ്ജാ ഉപ്പന്നാ, തമോ വിഹതോ, ആലോകോ ഉപ്പന്നോ – യഥാ തം അപ്പമത്തസ്സ ആതാപിനോ പഹിതത്തസ്സ വിഹരതോ. അയം ഖോ മേ, ബ്രാഹ്മണ, തതിയാഭിനിബ്ഭിദാ അഹോസി – കുക്കുടച്ഛാപകസ്സേവ അണ്ഡകോസമ്ഹാ’’തി.

൧൫. ഏവം വുത്തേ, വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ജേട്ഠോ ഭവം ഗോതമോ, സേട്ഠോ ഭവം ഗോതമോ! അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ!! സേയ്യഥാപി, ഭോ ഗോതമ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീതി, ഏവമേവം ഭോതാ ഗോതമേന അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം ഭവന്തം ഗോതമം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭവം ഗോതമോ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗതം. അധിവാസേതു ച മേ ഭവം ഗോതമോ വേരഞ്ജായം വസ്സാവാസം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.

൧൬. തേന ഖോ പന സമയേന വേരഞ്ജാ ദുബ്ഭിക്ഖാ ഹോതി ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. തേന ഖോ പന സമയേന ഉത്തരാപഥകാ [ഉത്തരാഹകാ (സീ.)] അസ്സവാണിജാ [അസ്സവണിജാ (ക.)] പഞ്ചമത്തേഹി അസ്സസതേഹി വേരഞ്ജം വസ്സാവാസം ഉപഗതാ ഹോന്തി. തേഹി അസ്സമണ്ഡലികാസു ഭിക്ഖൂനം പത്ഥപത്ഥപുലകം [പത്ഥപത്ഥമൂലകം (ക.)] പഞ്ഞത്തം ഹോതി. ഭിക്ഖൂ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ വേരഞ്ജം പിണ്ഡായ പവിസിത്വാ പിണ്ഡം അലഭമാനാ അസ്സമണ്ഡലികാസു പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പത്ഥപത്ഥപുലകം ആരാമം ആഹരിത്വാ ഉദുക്ഖലേ കോട്ടേത്വാ കോട്ടേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തി. ആയസ്മാ പനാനന്ദോ പത്ഥപുലകം സിലായം പിസിത്വാ ഭഗവതോ ഉപനാമേതി. തം ഭഗവാ പരിഭുഞ്ജതി.

അസ്സോസി ഖോ ഭഗവാ ഉദുക്ഖലസദ്ദം. ജാനന്താപി തഥാഗതാ പുച്ഛന്തി, ജാനന്താപി ന പുച്ഛന്തി; കാലം വിദിത്വാ പുച്ഛന്തി, കാലം വിദിത്വാ ന പുച്ഛന്തി; അത്ഥസംഹിതം തഥാഗതാ പുച്ഛന്തി, നോ അനത്ഥസംഹിതം. അനത്ഥസംഹിതേ സേതുഘാതോ തഥാഗതാനം. ദ്വീഹി ആകാരേഹി ബുദ്ധാ ഭഗവന്തോ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛന്തി – ധമ്മം വാ ദേസേസ്സാമ, സാവകാനം വാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേസ്സാമാതി [പഞ്ഞാപേസ്സാമാതി (സീ. സ്യാ.)]. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘കിം നു ഖോ സോ, ആനന്ദ, ഉദുക്ഖലസദ്ദോ’’തി? അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘സാധു സാധു, ആനന്ദ! തുമ്ഹേഹി, ആനന്ദ സപ്പുരിസേഹി വിജിതം. പച്ഛിമാ ജനതാ സാലിമംസോദനം അതിമഞ്ഞിസ്സതീ’’തി.

൧൭. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ [മഹാമോഗ്ഗലാനോ (ക.)] യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏതരഹി, ഭന്തേ, വേരഞ്ജാ ദുബ്ഭിക്ഖാ ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ. ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. ഇമിസ്സാ, ഭന്തേ, മഹാപഥവിയാ ഹേട്ഠിമതലം സമ്പന്നം – സേയ്യഥാപി ഖുദ്ദമധും അനീലകം ഏവമസ്സാദം. സാധാഹം, ഭന്തേ, പഥവിം പരിവത്തേയ്യം. ഭിക്ഖൂ പപ്പടകോജം പരിഭുഞ്ജിസ്സന്തീ’’തി. ‘‘യേ പന തേ, മോഗ്ഗല്ലാന, പഥവിനിസ്സിതാ പാണാ തേ കഥം കരിസ്സസീ’’തി? ‘‘ഏകാഹം, ഭന്തേ, പാണിം അഭിനിമ്മിനിസ്സാമി – സേയ്യഥാപി മഹാപഥവീ. യേ പഥവിനിസ്സിതാ പാണാ തേ തത്ഥ സങ്കാമേസ്സാമി. ഏകേന ഹത്ഥേന പഥവിം പരിവത്തേസ്സാമീ’’തി. ‘‘അലം, മോഗ്ഗല്ലാന, മാ തേ രുച്ചി പഥവിം പരിവത്തേതും. വിപല്ലാസമ്പി സത്താ പടിലഭേയ്യു’’ന്തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ, സബ്ബോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ഉത്തരകുരും പിണ്ഡായ ഗച്ഛേയ്യാ’’തി. ‘‘അലം, മോഗ്ഗല്ലാന, മാ തേ രുച്ചി സബ്ബസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ഉത്തരകുരും പിണ്ഡായ ഗമന’’ന്തി.

൧൮. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘‘കതമേസാനം ഖോ ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസി; കതമേസാനം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി? അഥ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ സായന്ഹസമയം [സായണ്ഹസമയം (സീ.)] പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘കതമേസാനം ഖോ ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസി, കതമേസാനം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’തി. ‘കതമേസാനം നു ഖോ, ഭന്തേ, ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസി, കതമേസാനം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’’തി?

‘‘ഭഗവതോ ച, സാരിപുത്ത, വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ ച സിഖിസ്സ ഭഗവതോ ച വേസ്സഭുസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസി. ഭഗവതോ ച, സാരിപുത്ത, കകുസന്ധസ്സ ഭഗവതോ ച കോണാഗമനസ്സ ഭഗവതോ ച കസ്സപസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി.

൧൯. ‘‘കോ നു ഖോ, ഭന്തേ, ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേന ഭഗവതോ ച വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ ച സിഖിസ്സ ഭഗവതോ ച വേസ്സഭുസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി? ‘‘ഭഗവാ ച, സാരിപുത്ത, വിപസ്സീ ഭഗവാ ച സിഖീ ഭഗവാ ച വേസ്സഭൂ കിലാസുനോ അഹേസും സാവകാനം വിത്ഥാരേന ധമ്മം ദേസേതും. അപ്പകഞ്ച നേസം അഹോസി സുത്തം ഗേയ്യം വേയ്യാകരണം ഗാഥാ ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. അപഞ്ഞത്തം സാവകാനം സിക്ഖാപദം. അനുദ്ദിട്ഠം പാതിമോക്ഖം. തേസം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം അന്തരധാനേന ബുദ്ധാനുബുദ്ധാനം സാവകാനം അന്തരധാനേന യേ തേ പച്ഛിമാ സാവകാ നാനാനാമാ നാനാഗോത്താ നാനാജച്ചാ നാനാകുലാ പബ്ബജിതാ തേ തം ബ്രഹ്മചരിയം ഖിപ്പഞ്ഞേവ അന്തരധാപേസും. സേയ്യഥാപി, സാരിപുത്ത, നാനാപുപ്ഫാനി ഫലകേ നിക്ഖിത്താനി സുത്തേന അസങ്ഗഹിതാനി താനി വാതോ വികിരതി വിധമതി വിദ്ധംസേതി. തം കിസ്സ ഹേതു? യഥാ തം സുത്തേന അസങ്ഗഹിതത്താ. ഏവമേവ ഖോ, സാരിപുത്ത, തേസം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം അന്തരധാനേന ബുദ്ധാനുബുദ്ധാനം സാവകാനം അന്തരധാനേന യേ തേ പച്ഛിമാ സാവകാ നാനാനാമാ നാനാഗോത്താ നാനാജച്ചാ നാനാകുലാ പബ്ബജിതാ തേ തം ബ്രഹ്മചരിയം ഖിപ്പഞ്ഞേവ അന്തരധാപേസും.

‘‘അകിലാസുനോ ച തേ ഭഗവന്തോ അഹേസും സാവകേ ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച ഓവദിതും. ഭൂതപുബ്ബം, സാരിപുത്ത, വേസ്സഭൂ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ അഞ്ഞതരസ്മിം ഭിംസനകേ [ഭീസനകേ (ക.)] വനസണ്ഡേ സഹസ്സം ഭിക്ഖുസങ്ഘം ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച ഓവദതി അനുസാസതി – ‘ഏവം വിതക്കേഥ, മാ ഏവം വിതക്കയിത്ഥ; ഏവം മനസികരോഥ, മാ ഏവം മനസാകത്ഥ [മനസാകരിത്ഥ (ക.)]; ഇദം പജഹഥ, ഇദം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരഥാ’തി. അഥ ഖോ, സാരിപുത്ത, തസ്സ ഭിക്ഖുസഹസ്സസ്സ വേസ്സഭുനാ ഭഗവതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഏവം ഓവദിയമാനാനം ഏവം അനുസാസിയമാനാനം അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്താനി വിമുച്ചിംസു. തത്ര സുദം, സാരിപുത്ത, ഭിംസനകസ്സ വനസണ്ഡസ്സ ഭിംസനകതസ്മിം ഹോതി – യോ കോചി അവീതരാഗോ തം വനസണ്ഡം പവിസതി, യേഭുയ്യേന ലോമാനി ഹംസന്തി. അയം ഖോ, സാരിപുത്ത, ഹേതു അയം പച്ചയോ യേന ഭഗവതോ ച വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ ച സിഖിസ്സ ഭഗവതോ ച വേസ്സഭുസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ന ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി.

൨൦. ‘‘കോ പന, ഭന്തേ, ഹേതു കോ പച്ചയോ യേന ഭഗവതോ ച കകുസന്ധസ്സ ഭഗവതോ ച കോണാഗമനസ്സ ഭഗവതോ ച കസ്സപസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി? ‘‘ഭഗവാ ച, സാരിപുത്ത, കകുസന്ധോ ഭഗവാ ച കോണാഗമനോ ഭഗവാ ച കസ്സപോ അകിലാസുനോ അഹേസും സാവകാനം വിത്ഥാരേന ധമ്മം ദേസേതും. ബഹുഞ്ച നേസം അഹോസി സുത്തം ഗേയ്യം വേയ്യാകരണം ഗാഥാ ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം, പഞ്ഞത്തം സാവകാനം സിക്ഖാപദം, ഉദ്ദിട്ഠം പാതിമോക്ഖം. തേസം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം അന്തരധാനേന ബുദ്ധാനുബുദ്ധാനം സാവകാനം അന്തരധാനേന യേ തേ പച്ഛിമാ സാവകാ നാനാനാമാ നാനാഗോത്താ നാനാജച്ചാ നാനാകുലാ പബ്ബജിതാ തേ തം ബ്രഹ്മചരിയം ചിരം ദീഘമദ്ധാനം ഠപേസും. സേയ്യഥാപി, സാരിപുത്ത, നാനാപുപ്ഫാനി ഫലകേ നിക്ഖിത്താനി സുത്തേന സുസങ്ഗഹിതാനി താനി വാതോ ന വികിരതി ന വിധമതി ന വിദ്ധംസേതി. തം കിസ്സ ഹേതു? യഥാ തം സുത്തേന സുസങ്ഗഹിതത്താ. ഏവമേവ ഖോ, സാരിപുത്ത, തേസം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം അന്തരധാനേന ബുദ്ധാനുബുദ്ധാനം സാവകാനം അന്തരധാനേന യേ തേ പച്ഛിമാ സാവകാ നാനാനാമാ നാനാഗോത്താ നാനാജച്ചാ നാനാകുലാ പബ്ബജിതാ തേ തം ബ്രഹ്മചരിയം ചിരം ദീഘമദ്ധാനം ഠപേസും. അയം ഖോ, സാരിപുത്ത, ഹേതു അയം പച്ചയോ യേന ഭഗവതോ ച കകുസന്ധസ്സ ഭഗവതോ ച കോണാഗമനസ്സ ഭഗവതോ ച കസ്സപസ്സ ബ്രഹ്മചരിയം ചിരട്ഠിതികം അഹോസീ’’തി.

൨൧. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏതസ്സ, ഭഗവാ, കാലോ! ഏതസ്സ, സുഗത, കാലോ! യം ഭഗവാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേയ്യ [പഞ്ഞാപേയ്യ (സീ. സ്യാ.)], ഉദ്ദിസേയ്യ പാതിമോക്ഖം, യഥയിദം ബ്രഹ്മചരിയം അദ്ധനിയം അസ്സ ചിരട്ഠിതിക’’ന്തി. ‘‘ആഗമേഹി ത്വം, സാരിപുത്ത! ആഗമേഹി ത്വം, സാരിപുത്ത! തഥാഗതോവ തത്ഥ കാലം ജാനിസ്സതി. ന താവ, സാരിപുത്ത, സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസതി [ന ഉദ്ദിസതി (സീ.)] പാതിമോക്ഖം യാവ ന ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി. യതോ ച ഖോ, സാരിപുത്ത, ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, അഥ സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസ്സതി പാതിമോക്ഖം തേസംയേവ ആസവട്ഠാനീയാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ. ന താവ, സാരിപുത്ത, ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി യാവ ന സങ്ഘോ രത്തഞ്ഞുമഹത്തം പത്തോ ഹോതി. യതോ ച ഖോ, സാരിപുത്ത, സങ്ഘോ രത്തഞ്ഞുമഹത്തം പത്തോ ഹോതി അഥ ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, അഥ, സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസതി പാതിമോക്ഖം തേസംയേവ ആസവട്ഠാനീയാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ. ന താവ, സാരിപുത്ത, ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, യാവ ന സങ്ഘോ വേപുല്ലമഹത്തം പത്തോ ഹോതി. യതോ ച ഖോ, സാരിപുത്ത, സങ്ഘോ വേപുല്ലമഹത്തം പത്തോ ഹോതി, അഥ ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, അഥ സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസതി പാതിമോക്ഖം തേസംയേവ ആസവട്ഠാനീയാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ. ന താവ, സാരിപുത്ത, ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, യാവ ന സങ്ഘോ ലാഭഗ്ഗമഹത്തം പത്തോ ഹോതി. യതോ ച ഖോ, സാരിപുത്ത, സങ്ഘോ ലാഭഗ്ഗമഹത്തം പത്തോ ഹോതി, അഥ ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, അഥ സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസതി പാതിമോക്ഖം തേസംയേവ ആസവട്ഠാനീയാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ. ന താവ, സാരിപുത്ത, ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, യാവ ന സങ്ഘോ ബാഹുസച്ചമഹത്തം പത്തോ ഹോതി. യതോ ച ഖോ, സാരിപുത്ത, സങ്ഘോ ബാഹുസച്ചമഹത്തം പത്തോ ഹോതി, അഥ ഇധേകച്ചേ ആസവട്ഠാനീയാ ധമ്മാ സങ്ഘേ പാതുഭവന്തി, അഥ സത്ഥാ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേതി ഉദ്ദിസതി പാതിമോക്ഖം തേസംയേവ ആസവട്ഠാനീയാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ. നിരബ്ബുദോ ഹി, സാരിപുത്ത, ഭിക്ഖുസങ്ഘോ നിരാദീനവോ അപഗതകാളകോ സുദ്ധോ സാരേ പതിട്ഠിതോ. ഇമേസഞ്ഹി, സാരിപുത്ത, പഞ്ചന്നം ഭിക്ഖുസതാനം യോ പച്ഛിമകോ ഭിക്ഖു സോ സോതാപന്നോ അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’’തി.

൨൨. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം, ആനന്ദ, തഥാഗതാനം യേഹി നിമന്തിതാ വസ്സം വസന്തി, ന തേ അനപലോകേത്വാ ജനപദചാരികം പക്കമന്തി. ആയാമാനന്ദ, വേരഞ്ജം ബ്രാഹ്മണം അപലോകേസ്സാമാ’’തി. ‘‘ഏവം ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ ആയസ്മതാ ആനന്ദേന പച്ഛാസമണേന യേന വേരഞ്ജസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ വേരഞ്ജം ബ്രാഹ്മണം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘നിമന്തിതമ്ഹ തയാ, ബ്രാഹ്മണ, വസ്സംവുട്ഠാ [വസ്സംവുത്ഥാ (സീ. സ്യാ. ക.)], അപലോകേമ തം, ഇച്ഛാമ മയം ജനപദചാരികം പക്കമിതു’’ന്തി. ‘‘സച്ചം, ഭോ ഗോതമ, നിമന്തിതത്ഥ മയാ വസ്സംവുട്ഠാ; അപി ച, യോ ദേയ്യധമ്മോ സോ ന ദിന്നോ. തഞ്ച ഖോ നോ അസന്തം, നോപി അദാതുകമ്യതാ, തം കുതേത്ഥ ലബ്ഭാ ബഹുകിച്ചാ ഘരാവാസാ ബഹുകരണീയാ. അധിവാസേതു മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ ഭഗവാ വേരഞ്ജം ബ്രാഹ്മണം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി. അഥ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന സകേ നിവേസനേ പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭോ ഗോതമ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി.

൨൩. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന വേരഞ്ജസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ വേരഞ്ജോ ബ്രാഹ്മണോ ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേത്വാ സമ്പവാരേത്വാ ഭഗവന്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം [ഓണീതപത്തപാണിം (ക.)] തിചീവരേന അച്ഛാദേസി, ഏകമേകഞ്ച ഭിക്ഖും ഏകമേകേന ദുസ്സയുഗേന അച്ഛാദേസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ വേരഞ്ജം ബ്രാഹ്മണം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി. അഥ ഖോ ഭഗവാ വേരഞ്ജായം യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ അനുപഗമ്മ സോരേയ്യം സങ്കസ്സം കണ്ണകുജ്ജം യേന പയാഗപതിട്ഠാനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പയാഗപതിട്ഠാനേ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരിത്വാ യേന ബാരാണസീ തദവസരി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബാരാണസിയം യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ യേന വേസാലീ തേന ചാരികം പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന വേസാലീ തദവസരി. തത്ര സുദം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായന്തി.

വേരഞ്ജഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൧. പഠമപാരാജികം

സുദിന്നഭാണവാരോ

൨൪. തേന ഖോ പന സമയേന വേസാലിയാ അവിദൂരേ കലന്ദഗാമോ നാമ അത്ഥി [കലന്ദഗാമോ നാമ ഹോതി (സീ.), കലന്ദഗാമോ ഹോതി (സ്യാ.)]. തത്ഥ സുദിന്നോ നാമ കലന്ദപുത്തോ സേട്ഠിപുത്തോ ഹോതി. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ സമ്ബഹുലേഹി [സമ്പഹൂലേഹി (സീ.)] സഹായകേഹി സദ്ധിം വേസാലിം അഗമാസി കേനചിദേവ കരണീയേന. തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവാ മഹതിയാ പരിസായ പരിവുതോ ധമ്മം ദേസേന്തോ നിസിന്നോ ഹോതി. അദ്ദസ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ ഭഗവന്തം മഹതിയാ പരിസായ പരിവുതം ധമ്മം ദേസേന്തം നിസിന്നം. ദിസ്വാനസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘യംനൂനാഹമ്പി ധമ്മം സുണേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ യേന സാ പരിസാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നസ്സ ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘യഥാ യഥാ ഖോ അഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും; യംനൂനാഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ സാ പരിസാ ഭഗവതാ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതാ സമാദപിതാ സമുത്തേജിതാ സമ്പഹംസിതാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.

൨൫. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ അചിരവുട്ഠിതായ പരിസായ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘യഥാ യഥാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും; ഇച്ഛാമഹം, ഭന്തേ, കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. പബ്ബാജേതു മം ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനുഞ്ഞാതോസി പന ത്വം, സുദ്ദിന്ന, മാതാപിതൂഹി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ഭന്തേ, അനുഞ്ഞാതോ മാതാപിതൂഹി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ‘‘ന ഖോ, സുദിന്ന, തഥാഗതാ അനനുഞ്ഞാതം മാതാപിതൂഹി പുത്തം പബ്ബാജേന്തീ’’തി. ‘‘സോഹം, ഭന്തേ, തഥാ കരിസ്സാമി യഥാ മം മാതാപിതരോ അനുജാനിസ്സന്തി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി.

൨൬. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ വേസാലിയം തം കരണീയം തീരേത്വാ യേന കലന്ദഗാമോ യേന മാതാപിതരോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മാതാപിതരോ ഏതദവോച – ‘‘അമ്മതാതാ, യഥാ യഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും; ഇച്ഛാമഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. അനുജാനാഥ മം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ഏവം വുത്തേ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, താത സുദിന്ന, അമ്ഹാകം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, താത സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി മയം തേ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമ, കിം പന മയം തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ മാതാപിതരോ ഏതദവോച – ‘‘അമ്മതാതാ, യഥാ യഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും; ഇച്ഛാമഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. അനുജാനാഥ മം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, താത സുദിന്ന, അമ്ഹാകം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, താത സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി മയം തേ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമ, കിം പന മയം തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി! തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ മാതാപിതരോ ഏതദവോച – ‘‘അമ്മതാതാ, യഥാ യഥാഹം ഭഗവതാ ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി, നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും; ഇച്ഛാമഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. അനുജാനാഥ മം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, താത സുദിന്ന, അമ്ഹാകം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, താത സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി മയം തേ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമ, കിം പന മയം തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി!

൨൭. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ – ‘‘ന മം മാതാപിതരോ അനുജാനന്തി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി, തത്ഥേവ അനന്തരഹിതായ ഭൂമിയാ നിപജ്ജി – ഇധേവ മേ മരണം ഭവിസ്സതി പബ്ബജ്ജാ വാതി. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ ഏകമ്പി ഭത്തം ന ഭുഞ്ജി, ദ്വേപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി, തീണിപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി, ചത്താരിപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി, പഞ്ചപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി, ഛപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി, സത്തപി ഭത്താനി ന ഭുഞ്ജി.

൨൮. അഥ ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, താത സുദിന്ന, അമ്ഹാകം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, താത സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി മയം തേ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമ, കിം പന മയം തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ? ഉട്ഠേഹി, താത സുദിന്ന, ഭുഞ്ജ ച പിവ ച പരിചാരേഹി ച, ഭുഞ്ജന്തോ പിവന്തോ പരിചാരേന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ പുഞ്ഞാനി കരോന്തോ അഭിരമസ്സു. ന തം മയം അനുജാനാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ഏവം വുത്തേ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, താത സുദിന്ന, അമ്ഹാകം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, താത സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി മയം തേ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമ, കിം പന മയം തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ! ഉട്ഠേഹി, താത സുദിന്ന, ഭുഞ്ജ ച പിവ ച പരിചാരേഹി ച, ഭുഞ്ജന്തോ പിവന്തോ പരിചാരേന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ പുഞ്ഞാനി കരോന്തോ അഭിരമസ്സു. ന തം മയം അനുജാനാമ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി.

അഥ ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ സഹായകാ യേന സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, സമ്മ സുദിന്ന, മാതാപിതൂനം ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ സുഖേധിതോ സുഖപരിഹതോ. ന ത്വം, സമ്മ സുദിന്ന, കിഞ്ചി ദുക്ഖസ്സ ജാനാസി. മരണേനപി തേ മാതാപിതരോ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സന്തി, കിം പന തം ജീവന്തം അനുജാനിസ്സന്തി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജായ! ഉട്ഠേഹി, സമ്മ സുദിന്ന, ഭുഞ്ജ ച പിവ ച പരിചാരേഹി ച, ഭുഞ്ജന്തോ പിവന്തോ പരിചാരേന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ പുഞ്ഞാനി കരോന്തോ അഭിരമസ്സു, ന തം മാതാപിതരോ അനുജാനിസ്സന്തി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ഏവം വുത്തേ, സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ സഹായകാ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, സമ്മ സുദിന്ന…പേ… തതിയമ്പി ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി.

൨൯. അഥ ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ സഹായകാ യേന സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ മാതാപിതരോ ഏതദവോചും – ‘‘അമ്മതാതാ, ഏസോ സുദിന്നോ അനന്തരഹിതായ ഭൂമിയാ നിപന്നോ – ‘ഇധേവ മേ മരണം ഭവിസ്സതി പബ്ബജ്ജാ വാ’തി. സചേ തുമ്ഹേ സുദിന്നം നാനുജാനിസ്സഥ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ, തത്ഥേവ മരണം ആഗമിസ്സതി. സചേ പന തുമ്ഹേ സുദിന്നം അനുജാനിസ്സഥ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ, പബ്ബജിതമ്പി നം ദക്ഖിസ്സഥ. സചേ സുദിന്നോ നാഭിരമിസ്സതി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ, കാ തസ്സ അഞ്ഞാ ഗതി ഭവിസ്സതി, ഇധേവ പച്ചാഗമിസ്സതി. അനുജാനാഥ സുദിന്നം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ‘‘അനുജാനാമ, താതാ, സുദിന്നം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. അഥ ഖോ സുദിന്നസ്സ കലന്ദപുത്തസ്സ സഹായകാ യേന സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ഉട്ഠേഹി, സമ്മ സുദിന്ന, അനുഞ്ഞാതോസി മാതാപിതൂഹി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി.

൩൦. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ – ‘‘അനുഞ്ഞാതോമ്ഹി കിര മാതാപിതൂഹി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി, ഹട്ഠോ ഉദഗ്ഗോ പാണിനാ ഗത്താനി പരിപുഞ്ഛന്തോ വുട്ഠാസി. അഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ കതിപാഹം ബലം ഗാഹേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസന്നോ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അനുഞ്ഞാതോ [അനുഞ്ഞാതോമ്ഹി (സീ. സ്യാ.)] അഹം, ഭന്തേ, മാതാപിതൂഹി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായ. പബ്ബാജേതു മം ഭഗവാ’’തി. അലത്ഥ ഖോ സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, അലത്ഥ ഉപസമ്പദം. അചിരൂപസമ്പന്നോ ച പനായസ്മാ സുദിന്നോ ഏവരൂപേ ധുതഗുണേ സമാദായ വത്തതി, ആരഞ്ഞികോ ഹോതി പിണ്ഡപാതികോ പംസുകൂലികോ സപദാനചാരികോ, അഞ്ഞതരം വജ്ജിഗാമം ഉപനിസ്സായ വിഹരതി.

തേന ഖോ പന സമയേന വജ്ജീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ഹോതി ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഏതരഹി ഖോ വജ്ജീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. ബഹൂ ഖോ പന മേ വേസാലിയം ഞാതീ അഡ്ഢാ മഹദ്ധനാ മഹാഭോഗാ പഹൂതജാതരൂപരജതാ പഹൂതവിത്തൂപകരണാ പഹൂതധനധഞ്ഞാ. യംനൂനാഹം ഞാതീ ഉപനിസ്സായ വിഹരേയ്യം! ഞാതീ മം [ഞാതകാപി മം (സ്യാ.)] നിസ്സായ ദാനാനി ദസ്സന്തി പുഞ്ഞാനി കരിസ്സന്തി, ഭിക്ഖൂ ച ലാഭം ലച്ഛന്തി, അഹഞ്ച പിണ്ഡകേന ന കിലമിസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ സേനാസനം സംസാമേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന വേസാലീ തേന പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന യേന വേസാലീ തദവസരി. തത്ര സുദം ആയസ്മാ സുദിന്നോ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. അസ്സോസും ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ഞാതകാ – ‘‘സുദിന്നോ കിര കലന്ദപുത്തോ വേസാലിം അനുപ്പത്തോ’’തി. തേ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ സട്ഠിമത്തേ ഥാലിപാകേ ഭത്താഭിഹാരം അഭിഹരിംസു. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ തേ സട്ഠിമത്തേ ഥാലിപാകേ ഭിക്ഖൂനം വിസ്സജ്ജേത്വാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ കലന്ദഗാമം പിണ്ഡായ പാവിസി. കലന്ദഗാമേ സപദാനം പിണ്ഡായ ചരമാനോ യേന സകപിതു നിവേസനം തേനുപസങ്കമി.

൩൧. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ഞാതിദാസീ ആഭിദോസികം കുമ്മാസം ഛഡ്ഡേതുകാമാ [ഛട്ടേതുകാമാ (ക.)] ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ തം ഞാതിദാസിം ഏതദവോച – ‘‘സചേ തം, ഭഗിനി, ഛഡ്ഡനീയധമ്മം, ഇധ മേ പത്തേ ആകിരാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ഞാതിദാസീ തം ആഭിദോസികം കുമ്മാസം ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പത്തേ ആകിരന്തീ ഹത്ഥാനഞ്ച പാദാനഞ്ച സരസ്സ ച നിമിത്തം അഗ്ഗഹേസി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ഞാതിദാസീ യേനായസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതരം ഏതദവോച – ‘‘യഗ്ഘേയ്യേ, ജാനേയ്യാസി, അയ്യപുത്തോ സുദിന്നോ അനുപ്പത്തോ’’തി. ‘‘സചേ, ജേ, ത്വം സച്ചം ഭണസി, അദാസിം തം കരോമീ’’തി.

൩൨. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ സുദിന്നോ തം ആഭിദോസികം കുമ്മാസം അഞ്ഞതരം കുട്ടമൂലം [കുഡ്ഡമൂലം (സീ. സ്യാ.)] നിസ്സായ പരിഭുഞ്ജതി. പിതാപി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ കമ്മന്താ ആഗച്ഛന്തോ അദ്ദസ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം തം ആഭിദോസികം കുമ്മാസം അഞ്ഞതരം കുട്ടമൂലം നിസ്സായ പരിഭുഞ്ജന്തം. ദിസ്വാന യേനായസ്മാ സുദിന്നോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘അത്ഥി നാമ, താത സുദിന്ന, ആഭിദോസികം കുമ്മാസം പരിഭുഞ്ജിസ്സസി! നനു നാമ, താത സുദിന്ന, സകം ഗേഹം ഗന്തബ്ബ’’ന്തി? ‘‘അഗമിമ്ഹ [അഗമമ്ഹാ (ക.)] ഖോ തേ ഗഹപതി, ഗേഹം. തതോയം ആഭിദോസികോ കുമ്മാസോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ബാഹായം ഗഹേത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, താത സുദിന്ന, ഘരം ഗമിസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ യേന സകപിതു നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഭുഞ്ജ, താത സുദിന്നാ’’തി. ‘‘അലം, ഗഹപതി, കതം മേ അജ്ജ ഭത്തകിച്ച’’ന്തി. ‘‘അധിവാസേഹി, താത സുദിന്ന, സ്വാതനായ ഭത്ത’’ന്തി. അധിവാസേസി ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.

൩൩. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന ഹരിതേന ഗോമയേന പഥവിം ഓപുഞ്ജാപേത്വാ [ഓപുച്ഛാപേത്വാ (സീ. സ്യാ.)] ദ്വേ പുഞ്ജേ കാരാപേസി – ഏകം ഹിരഞ്ഞസ്സ, ഏകം സുവണ്ണസ്സ. താവ മഹന്താ പുഞ്ജാ അഹേസും, ഓരതോ ഠിതോ പുരിസോ പാരതോ ഠിതം പുരിസം ന പസ്സതി; പാരതോ ഠിതോ പുരിസോ ഓരതോ ഠിതം പുരിസം ന പസ്സതി. തേ പുഞ്ജേ കിലഞ്ജേഹി പടിച്ഛാദാപേത്വാ മജ്ഝേ ആസനം പഞ്ഞാപേത്വാ തിരോകരണീയം പരിക്ഖിപിത്വാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികം ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, വധു, യേന അലങ്കാരേന അലങ്കതാ പുത്തസ്സ മേ സുദിന്നസ്സ പിയാ അഹോസി മനാപാ തേന അലങ്കാരേന അലങ്കരാ’’തി. ‘‘ഏവം, അയ്യേ’’തി, ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതുയാ പച്ചസ്സോസി.

൩൪. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന സകപിതു നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ യേനായസ്മാ സുദിന്നോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ പുഞ്ജേ വിവരാപേത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം തേ, താത സുദിന്ന, മാതു മത്തികം ഇത്ഥികായ ഇത്ഥിധനം, അഞ്ഞം പേത്തികം അഞ്ഞം പിതാമഹം. ലബ്ഭാ, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗാ ച ഭുഞ്ജിതും പുഞ്ഞാനി ച കാതും. ഏഹി ത്വം, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗേ ച ഭുഞ്ജസ്സു പുഞ്ഞാനി ച കരോഹീ’’തി. ‘‘താത, ന ഉസ്സഹാമി ന വിസഹാമി, അഭിരതോ അഹം ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം തേ, താത സുദിന്ന, മാതു മത്തികം, ഇത്ഥികായ ഇത്ഥിധനം, അഞ്ഞം പേത്തികം, അഞ്ഞം പിതാമഹം. ലബ്ഭാ, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗാ ച ഭുഞ്ജിതും പുഞ്ഞാനി ച കാതും. ഏഹി ത്വം, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗേ ച ഭുഞ്ജസ്സു പുഞ്ഞാനി ച കരോഹീ’’തി. ‘‘വദേയ്യാമ ഖോ തം, ഗഹപതി, സചേ ത്വം നാതികഡ്ഢേയ്യാസീ’’തി. ‘‘വദേഹി, താത സുദിന്നാ’’തി. തേന ഹി ത്വം, ഗഹപതി, മഹന്തേ മഹന്തേ സാണിപസിബ്ബകേ കാരാപേത്വാ ഹിരഞ്ഞസുവണ്ണസ്സ പൂരാപേത്വാ സകടേഹി നിബ്ബാഹാപേത്വാ മജ്ഝേ ഗങ്ഗായ സോതേ ഓപാതേഹി [ഓസാദേഹി (സീ. സ്യാ.)]. തം കിസ്സ ഹേതു? യഞ്ഹി തേ, ഗഹപതി, ഭവിസ്സതി തതോനിദാനം ഭയം വാ ഛമ്ഭിതത്തം വാ ലോമഹംസോ വാ ആരക്ഖോ വാ സോ തേ ന ഭവിസ്സതീ’’തി. ഏവം വുത്തേ, ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ അനത്തമനോ അഹോസി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ പുത്തോ സുദിന്നോ ഏവം വക്ഖതീ’’തി!

൩൫. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പിതാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികം ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, വധു, ത്വം പിയാ ച മനാപാ ച [ത്വമ്പി യാച (സീ.)]. അപ്പേവ നാമ പുത്തോ സുദിന്നോ തുയ്ഹമ്പി വചനം കരേയ്യാ’’തി! അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പാദേസു ഗഹേത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘കീദിസാ നാമ താ, അയ്യപുത്ത, അച്ഛരായോ യാസം ത്വം ഹേതു ബ്രഹ്മചരിയം ചരസീ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ഭഗിനി, അച്ഛരാനം ഹേതു ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമീ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ – ‘‘അജ്ജതഗ്ഗേ മം അയ്യപുത്തോ സുദിന്നോ ഭഗിനിവാദേന സമുദാചരതീ’’തി, തത്ഥേവ മുച്ഛിതാ പപതാ.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ പിതരം ഏതദവോച – ‘‘സചേ, ഗഹപതി, ഭോജനം ദാതബ്ബം ദേഥ, മാ നോ വിഹേഠയിത്ഥാ’’തി. ‘‘ഭുഞ്ജ, താത സുദിന്നാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ച പിതാ ച ആയസ്മന്തം സുദിന്നം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേസും സമ്പവാരേസും. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, താത സുദിന്ന, കുലം അഡ്ഢം മഹദ്ധനം മഹാഭോഗം പഹൂതജാതരൂപരജതം പഹൂതവിത്തൂപകരണം പഹൂതധനധഞ്ഞം. ലബ്ഭാ, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗാ ച ഭുഞ്ജിതും പുഞ്ഞാനി ച കാതും. ഏഹി ത്വം, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗേ ച ഭുഞ്ജസ്സു പുഞ്ഞാനി ച കരോഹീ’’തി. ‘‘അമ്മ, ന ഉസ്സഹാമി ന വിസഹാമി, അഭിരതോ അഹം ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, താത സുദിന്ന, കുലം അഡ്ഢം മഹദ്ധനം മഹാഭോഗം പഹൂതജാതരൂപരജതം പഹൂതവിത്തൂപകരണം പഹൂതധനധഞ്ഞം [പഹൂതധനധഞ്ഞം (പ. ചരാമീതി) ഇതിപാഠോ സബ്ബത്ഥ നത്ഥി, ഊനോ മഞ്ഞേ]. തേന ഹി, താത സുദിന്ന, ബീജകമ്പി ദേഹി – മാ നോ അപുത്തകം സാപതേയ്യം ലിച്ഛവയോ അതിഹരാപേസു’’ന്തി. ‘‘ഏതം ഖോ മേ, അമ്മ, സക്കാ കാതു’’ന്തി. ‘‘കഹം പന, താത സുദിന്ന, ഏതരഹി വിഹരസീ’’തി? ‘‘മഹാവനേ, അമ്മാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സുദിന്നോ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.

൩൬. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികം ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, വധു, യദാ ഉതുനീ ഹോസി, പുപ്ഫം തേ ഉപ്പന്നം ഹോതി, അഥ മേ ആരോചേയ്യാസീ’’തി. ‘‘ഏവം അയ്യേ’’തി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതുയാ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ നചിരസ്സേവ ഉതുനീ അഹോസി, പുപ്ഫംസാ ഉപ്പജ്ജി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതരം ഏതദവോച – ‘‘ഉതുനീമ്ഹി, അയ്യേ, പുപ്ഫം മേ ഉപ്പന്ന’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി, വധു, യേന അലങ്കാരേന അലങ്കതാ പുത്തസ്സ സുദിന്നസ്സ പിയാ അഹോസി മനാപാ തേന അലങ്കാരേന അലങ്കരാ’’തി. ‘‘ഏവം അയ്യേ’’തി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതുയാ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികം ആദായ യേന മഹാവനം യേനായസ്മാ സുദിന്നോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, താത സുദിന്ന, കുലം അഡ്ഢം മഹദ്ധനം മഹാഭോഗം പഹൂതജാതരൂപരജതം പഹൂതവിത്തൂപകരണം പഹൂതധനധഞ്ഞം. ലബ്ഭാ, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗാ ച ഭുഞ്ജിതും പുഞ്ഞാനി ച കാതും. ഏഹി ത്വം, താത സുദിന്ന, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗേ ച ഭുഞ്ജസ്സു പുഞ്ഞാനി ച കരോഹീ’’തി. ‘‘അമ്മ, ന ഉസ്സഹാമി ന വിസഹാമി, അഭിരതോ അഹം ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ മാതാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, താത സുദിന്ന, കുലം അഡ്ഢം മഹദ്ധനം മഹാഭോഗം പഹൂതജാതരൂപരജതം പഹൂതവിത്തൂപകരണം പഹൂതധനധഞ്ഞം. തേന ഹി, താത സുദിന്ന, ബീജകമ്പി ദേഹി – മാ നോ അപുത്തകം സാപതേയ്യം ലിച്ഛവയോ അതിഹരാപേസു’’ന്തി. ‘‘ഏതം ഖോ മേ, അമ്മ, സക്കാ കാതു’’ന്തി, പുരാണദുതിയികായ ബാഹായം ഗഹേത്വാ മഹാവനം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ അപഞ്ഞത്തേ സിക്ഖാപദേ അനാദീനവദസ്സോ പുരാണദുതിയികായ തിക്ഖത്തും മേഥുനം ധമ്മം അഭിവിഞ്ഞാപേസി. സാ തേന ഗബ്ഭം ഗണ്ഹി. ഭുമ്മാ ദേവാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും – ‘‘നിരബ്ബുദോ വത, ഭോ, ഭിക്ഖുസങ്ഘോ നിരാദീനവോ; സുദിന്നേന കലന്ദപുത്തേന അബ്ബുദം ഉപ്പാദിതം, ആദീനവോ ഉപ്പാദിതോ’’തി. ഭുമ്മാനം ദേവാനം സദ്ദം സുത്വാ ചാതുമഹാരാജികാ [ചാതുമ്മഹാരാജികാ (സീ. സ്യാ.)] ദേവാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും…പേ… താവതിംസാ ദേവാ… യാമാ ദേവാ … തുസിതാ ദേവാ… നിമ്മാനരതീ ദേവാ… പരനിമ്മിതവസവത്തീ ദേവാ… ബ്രഹ്മകായികാ ദേവാ സദ്ദമനുസ്സാവേസും – ‘‘നിരബ്ബുദോ വത, ഭോ, ഭിക്ഖുസങ്ഘോ നിരാദീനവോ; സുദിന്നേന കലന്ദപുത്തേന അബ്ബുദം ഉപ്പാദിതം, ആദീനവോ ഉപ്പാദിതോ’’തി. ഇതിഹ തേന ഖണേന തേന മുഹുത്തേന യാവ ബ്രഹ്മലോകാ സദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗച്ഛി.

അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികാ തസ്സ ഗബ്ഭസ്സ പരിപാകമന്വായ പുത്തം വിജായി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ സഹായകാ തസ്സ ദാരകസ്സ ‘ബീജകോ’തി നാമം അകംസു. ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ പുരാണദുതിയികായ ബീജകമാതാതി നാമം അകംസു. ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ ബീജകപിതാതി നാമം അകംസു. തേ അപരേന സമയേന ഉഭോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിത്വാ അരഹത്തം സച്ഛാകംസു.

൩൭. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ അഹുദേവ കുക്കുച്ചം, അഹു വിപ്പടിസാരോ – ‘‘അലാഭാ വത മേ, ന വത മേ ലാഭാ! ദുല്ലദ്ധം വത മേ, ന വത മേ സുലദ്ധം! യോഹം ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ നാസക്ഖിം യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതു’’ന്തി. സോ തേനേവ കുക്കുച്ചേന തേന വിപ്പടിസാരേന കിസോ അഹോസി ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ അന്തോമനോ ലീനമനോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ വിപ്പടിസാരീ പജ്ഝായി.

൩൮. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സുദിന്നസ്സ സഹായകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം ഏതദവോചും – ‘‘പുബ്ബേ ഖോ ത്വം, ആവുസോ സുദിന്ന, വണ്ണവാ അഹോസി പീണിന്ദ്രിയോ പസന്നമുഖവണ്ണോ വിപ്പസന്നഛവിവണ്ണോ; സോ ദാനി ത്വം ഏതരഹി കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ അന്തോമനോ ലീനമനോ ദുക്ഖീ ദുമ്മനോ വിപ്പടിസാരീ പജ്ഝായസി. കച്ചി നോ ത്വം, ആവുസോ സുദിന്ന, അനഭിരതോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരസീ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, അനഭിരതോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമി. അത്ഥി മേ പാപകമ്മം കതം; പുരാണദുതിയികായ മേഥുനോ ധമ്മോ പടിസേവിതോ; തസ്സ മയ്ഹം, ആവുസോ, അഹുദേവ കുക്കുച്ചം അഹു വിപ്പടിസാരോ – ‘അലാഭാ വത മേ, ന വത മേ ലാഭാ; ദുല്ലദ്ധം വത മേ, ന വത മേ സുലദ്ധം; യോഹം ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ നാസക്ഖിം യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതു’’ന്തി. ‘‘അലഞ്ഹി തേ, ആവുസോ സുദിന്ന, കുക്കുച്ചായ അലം വിപ്പടിസാരായ യം ത്വം ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ ന സക്ഖിസ്സസി യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും. നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സരാഗായ; വിസംയോഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സംയോഗായ; അനുപാദാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സഉപാദാനായ. തത്ഥ നാമ ത്വം, ആവുസോ, ഭഗവതാ വിരാഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സരാഗായ ചേതേസ്സസി, വിസംയോഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സംയോഗായ ചേതേസ്സസി, അനുപാദാനായ ധമ്മേ ദേസിതേ സഉപാദാനായ ചേതേസ്സസി! നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന രാഗവിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, മദനിമ്മദനായ പിപാസവിനയായ ആലയസമുഗ്ഘാതായ വട്ടുപച്ഛേദായ തണ്ഹാക്ഖയായ വിരാഗായ നിരോധായ നിബ്ബാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ! നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന കാമാനം പഹാനം അക്ഖാതം, കാമസഞ്ഞാനം പരിഞ്ഞാ അക്ഖാതാ, കാമപിപാസാനം പടിവിനയോ അക്ഖാതോ, കാമവിതക്കാനം സമുഗ്ഘാതോ അക്ഖാതോ, കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ! നേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ, പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ. അഥ ഖ്വേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി.

൩൯. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, സുദിന്ന, പുരാണദുതിയികായ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം [അനനുച്ഛവിയം (സീ.)], മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പടിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ ന സക്ഖിസ്സസി യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സരാഗായ; വിസംയോഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സംയോഗായ; അനുപാദാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സഉപാദാനായ! തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മയാ വിരാഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സരാഗായ ചേതേസ്സസി, വിസംയോഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സംയോഗായ ചേതേസ്സസി, അനുപാദാനായ ധമ്മേ ദേസിതേ സഉപാദാനായ ചേതേസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന രാഗവിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ! മദനിമ്മദനായ പിപാസവിനയായ ആലയസമുഗ്ഘാതായ വട്ടുപച്ഛേദായ തണ്ഹാക്ഖയായ വിരാഗായ നിരോധായ നിബ്ബാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന കാമാനം പഹാനം അക്ഖാതം, കാമസഞ്ഞാനം പരിഞ്ഞാ അക്ഖാതാ, കാമപിപാസാനം പടിവിനയോ അക്ഖാതോ, കാമവിതക്കാനം സമുഗ്ഘാതോ അക്ഖാതോ, കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ! വരം തേ, മോഘപുരിസ, ആസിവിസസ്സ [ആസീവിസസ്സ (സീ. സ്യാ.)] ഘോരവിസസ്സ മുഖേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മാതുഗാമസ്സ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. വരം തേ, മോഘപുരിസ, കണ്ഹസപ്പസ്സ മുഖേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മാതുഗാമസ്സ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. വരം തേ, മോഘപുരിസ, അങ്ഗാരകാസുയാ ആദിത്തായ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മാതുഗാമസ്സ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. തം കിസ്സ ഹേതു? തതോനിദാനഞ്ഹി, മോഘപുരിസ, മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം, ന ത്വേവ തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ. ഇതോനിദാനഞ്ച ഖോ, മോഘപുരിസ, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, യം ത്വം അസദ്ധമ്മം ഗാമധമ്മം വസലധമ്മം ദുട്ഠുല്ലം ഓദകന്തികം രഹസ്സം ദ്വയംദ്വയസമാപത്തിം സമാപജ്ജിസ്സസി, ബഹൂനം ഖോ ത്വം, മോഘപുരിസ, അകുസലാനം ധമ്മാനം ആദികത്താ പുബ്ബങ്ഗമോ. നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ, പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ; അഥ ഖ്വേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ, പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി.

അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം സുദിന്നം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ദുബ്ഭരതായ ദുപ്പോസതായ മഹിച്ഛതായ അസന്തുട്ഠിതായ [അസന്തുട്ഠതായ (സ്യാ.)] സങ്ഗണികായ കോസജ്ജസ്സ അവണ്ണം ഭാസിത്വാ അനേകപരിയായേന സുഭരതായ സുപോസതായ അപ്പിച്ഛസ്സ സന്തുട്ഠസ്സ സല്ലേഖസ്സ ധുതസ്സ പാസാദികസ്സ അപചയസ്സ വീരിയാരമ്ഭസ്സ [വീരിയാരബ്ഭസ്സ (ക.)] വണ്ണം ഭാസിത്വാ ഭിക്ഖൂനം തദനുച്ഛവികം തദനുലോമികം ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേസ്സാമി [പഞ്ഞാപേസ്സാമി (സീ. സ്യാ.)] ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

‘‘യോ പന ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവേയ്യ, പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

സുദിന്നഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.

മക്കടീവത്ഥു

൪൦. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം മഹാവനേ മക്കടിം ആമിസേന ഉപലാപേത്വാ തസ്സാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ വേസാലിം പിണ്ഡായ പാവിസി. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്താ യേന തസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരോ തേനുപസങ്കമിംസു. അദ്ദസ ഖോ സാ മക്കടീ തേ ഭിക്ഖൂ ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തേ. ദിസ്വാന യേന തേ ഭിക്ഖൂ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേസം ഭിക്ഖൂനം പുരതോ കടിമ്പി ചാലേസി ഛേപ്പമ്പി ചാലേസി, കടിമ്പി ഓഡ്ഡി, നിമിത്തമ്പി അകാസി. അഥ ഖോ തേസം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘നിസ്സംസയം ഖോ സോ ഭിക്ഖു ഇമിസ്സാ മക്കടിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതീ’’തി. ഏകമന്തം നിലീയിംസു. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പിണ്ഡപാതം ആദായ പടിക്കമി.

൪൧. അഥ ഖോ സാ മക്കടീ യേന സോ ഭിക്ഖു തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു തം പിണ്ഡപാതം ഏകദേസം ഭുഞ്ജിത്വാ ഏകദേസം തസ്സാ മക്കടിയാ അദാസി. അഥ ഖോ സാ മക്കടീ തം പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജിത്വാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ കടിം ഓഡ്ഡി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു തസ്സാ മക്കടിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോചും – ‘‘നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം; കിസ്സ ത്വം, ആവുസോ, മക്കടിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ആവുസോ, ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം; തഞ്ച ഖോ മനുസ്സിത്ഥിയാ, നോ തിരച്ഛാനഗതായാ’’തി. ‘‘നനു, ആവുസോ, തഥേവ തം ഹോതി. അനനുച്ഛവികം, ആവുസോ, അനനുലോമികം അപ്പടിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, ആവുസോ, ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ ന സക്ഖിസ്സസി യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും! നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സരാഗായ…പേ… കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ! നേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ. അഥ ഖ്വേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ, പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തം ഭിക്ഖും അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം അരോചേസും.

൪൨. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ തം ഭിക്ഖും പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഭിക്ഖു, മക്കടിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ ന സക്ഖിസ്സസി യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, നോ സരാഗായ …പേ… കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ! വരം തേ, മോഘപുരിസ, ആസീവിസസ്സ ഘോരവിസസ്സ മുഖേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മക്കടിയാ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. വരം തേ, മോഘപുരിസ, കണ്ഹസപ്പസ്സ മുഖേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മക്കടിയാ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. വരം തേ, മോഘപുരിസ, അങ്ഗാരകാസുയാ ആദിത്തായ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം, ന ത്വേവ മക്കടിയാ അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പക്ഖിത്തം. തം കിസ്സ ഹേതു? തതോനിദാനഞ്ഹി, മോഘപുരിസ, മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം; ന ത്വേവ തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ. ഇതോനിദാനഞ്ച ഖോ, മോഘപുരിസ, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, യം ത്വം അസദ്ധമ്മം ഗാമധമ്മം വസലധമ്മം ദുട്ഠുല്ലം ഓദകന്തികം രഹസ്സം ദ്വയംദ്വയസമാപത്തിം സമാപജ്ജിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

‘‘യോ പന ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവേയ്യ അന്തമസോ തിരച്ഛാനഗതായപി, പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

മക്കടീവത്ഥു നിട്ഠിതം.

സന്ഥതഭാണവാരോ

൪൩. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ വേസാലികാ വജ്ജിപുത്തകാ ഭിക്ഖൂ യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജിംസു, യാവദത്ഥം സുപിംസു, യാവദത്ഥം ന്ഹായിംസു. യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജിത്വാ യാവദത്ഥം സുപിത്വാ യാവദത്ഥം ന്ഹായിത്വാ അയോനിസോ മനസി കരിത്വാ സിക്ഖം അപച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിംസു. തേ അപരേന സമയേന ഞാതിബ്യസനേനപി ഫുട്ഠാ ഭോഗബ്യസനേനപി ഫുട്ഠാ രോഗബ്യസനേനപി ഫുട്ഠാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘‘ന മയം, ഭന്തേ ആനന്ദ, ബുദ്ധഗരഹിനോ ന ധമ്മഗരഹിനോ ന സങ്ഘഗരഹിനോ; അത്തഗരഹിനോ മയം, ഭന്തേ ആനന്ദ, അനഞ്ഞഗരഹിനോ. മയമേവമ്ഹാ അലക്ഖികാ മയം അപ്പപുഞ്ഞാ, യേ മയം ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ നാസക്ഖിമ്ഹാ യാവജീവം പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും. ഇദാനി ചേപി [ഇദാനിപി ചേ (സ്യാ.)] മയം, ഭന്തേ ആനന്ദ, ലഭേയ്യാമ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം ലഭേയ്യാമ ഉപസമ്പദം, ഇദാനിപി മയം വിപസ്സകാ കുസലാനം ധമ്മാനം പുബ്ബരത്താപരരത്തം ബോധിപക്ഖികാനം ധമ്മാനം ഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരേയ്യാമ. സാധു, ഭന്തേ ആനന്ദ, ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേഹീ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ വേസാലികാനം വജ്ജിപുത്തകാനം പടിസ്സുണിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി.

‘‘അട്ഠാനമേതം, ആനന്ദ, അനവകാസോ യം തഥാഗതോ വജ്ജീനം വാ വജ്ജിപുത്തകാനം വാ കാരണാ സാവകാനം പാരാജികം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം സമൂഹനേയ്യാ’’തി.

അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘യോ, ഭിക്ഖവേ [യോ പന ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു (സീ.) യോ ഖോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു (സ്യാ.)], സിക്ഖം അപച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി സോ ആഗതോ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബോ; യോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ [യോ ച ഖോ ഭിക്ഖവേ ഭിക്ഖു (സീ. സ്യാ.)], സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം ആവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി സോ ആഗതോ ഉപസമ്പാദേതബ്ബോ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൪. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാസാജീവസമാപന്നോ സിക്ഖം അപച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവേയ്യ അന്തമസോ തിരച്ഛാനഗതായപി, പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

൪൫. യോ പനാതി യോ യാദിസോ യഥായുത്തോ യഥാജച്ചോ യഥാനാമോ യഥാഗോത്തോ യഥാസീലോ യഥാവിഹാരീ യഥാഗോചരോ ഥേരോ വാ നവോ വാ മജ്ഝിമോ വാ. ഏസോ വുച്ചതി ‘യോ പനാ’തി.

[വിഭ. ൫൧൦, ഝാനവിഭങ്ഗേപി] ഭിക്ഖൂതി ഭിക്ഖകോതി ഭിക്ഖു, ഭിക്ഖാചരിയം അജ്ഝുപഗതോതി ഭിക്ഖു, ഭിന്നപടധരോതി ഭിക്ഖു, സമഞ്ഞായ ഭിക്ഖു, പടിഞ്ഞായ ഭിക്ഖു, ഏഹി ഭിക്ഖൂതി ഭിക്ഖു, തീഹി സരണഗമനേഹി ഉപസമ്പന്നോതി ഭിക്ഖു, ഭദ്രോ ഭിക്ഖു, സാരോ ഭിക്ഖു, സേഖോ ഭിക്ഖു, അസേഖോ ഭിക്ഖു, സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഞത്തിചതുത്ഥേന കമ്മേന അകുപ്പേന ഠാനാരഹേന ഉപസമ്പന്നോതി ഭിക്ഖു. തത്ര യ്വായം ഭിക്ഖു സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഞത്തിചതുത്ഥേന കമ്മേന അകുപ്പേന ഠാനാരഹേന ഉപസമ്പന്നോ, അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

[ദീ. നി. ൩.൩൦൫] സിക്ഖാതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. തത്ര യായം അധിസീലസിക്ഖാ, അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതാ സിക്ഖാതി.

സാജീവം നാമ യം ഭഗവതാ പഞ്ഞത്തം സിക്ഖാപദം, ഏതം സാജീവം നാമ. തസ്മിം സിക്ഖതി, തേന വുച്ചതി സാജീവസമാപന്നോതി.

സിക്ഖം അപച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാതി അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ; അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ.

‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ. ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ ഉപാസകഭാവം പത്ഥയമാനോ ആരാമികഭാവം പത്ഥയമാനോ സാമണേരഭാവം പത്ഥയമാനോ തിത്ഥിയഭാവം പത്ഥയമാനോ തിത്ഥിയസാവകഭാവം പത്ഥയമാനോ അസ്സമണഭാവം പത്ഥയമാനോ അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘യംനൂനാഹം ബുദ്ധം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘യംനൂനാഹം ധമ്മം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… യംനൂനാഹം സങ്ഘം… യംനൂനാഹം സിക്ഖം… യംനൂനാഹം വിനയം… യംനൂനാഹം പാതിമോക്ഖം… യംനൂനാഹം ഉദ്ദേസം… യംനൂനാഹം ഉപജ്ഝായം… യംനൂനാഹം ആചരിയം… യംനൂനാഹം സദ്ധിവിഹാരികം… യംനൂനാഹം അന്തേവാസികം… യംനൂനാഹം സമാനുപജ്ഝായകം… യംനൂനാഹം സമാനാചരിയകം യംനൂനാഹം സബ്രഹ്മചാരിം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ‘യംനൂനാഹം ഗിഹീ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ‘യംനൂനാഹം ഉപാസകോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം ആരാമികോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം സാമണേരോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം തിത്ഥിയോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം തിത്ഥിയസാവകോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം അസ്സമണോ അസ്സ’ന്തി… ‘യംനൂനാഹം അസക്യപുത്തിയോ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൪൬. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘യദി പനാഹം ബുദ്ധം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘യദി പനാഹം അസക്യപുത്തിയോ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘അപാഹം ബുദ്ധം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘അപാഹം അസക്യപുത്തിയോ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘ഹന്ദാഹം ബുദ്ധം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘ഹന്ദാഹം അസക്യപുത്തിയോ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘ഹോതി മേ ബുദ്ധം പച്ചക്ഖേയ്യ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘ഹോതി മേ അസക്യപുത്തിയോ അസ്സ’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൪൭. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ ‘മാതരം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പിതരം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭാതരം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭഗിനിം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പുത്തം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ധീതരം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പജാപതിം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഞാതകേ സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘മിത്തേ സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഗാമം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘നിഗമം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഖേത്തം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘വത്ഥും സരാമി’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഹിരഞ്ഞം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സുവണ്ണം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സിപ്പം സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പുബ്ബേ ഹസിതം ലപിതം കീളിതം സമനുസ്സരാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൪൮. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘മാതാ മേ അത്ഥി, സാ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പിതാ മേ അത്ഥി, സോ മയാ പോസേതബ്ബോ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭാതാ മേ അത്ഥി, സോ മയാ പോസേതബ്ബോ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭഗിനീ മേ അത്ഥി, സാ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പുത്തോ മേ അത്ഥി, സോ മയാ പോസേതബ്ബോ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ധീതാ മേ അത്ഥി, സാ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പജാപതി മേ അത്ഥി, സാ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി … ‘ഞാതകാ മേ അത്ഥി, തേ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘മിത്താ മേ അത്ഥി, തേ മയാ പോസേതബ്ബാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൪൯. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘മാതാ മേ അത്ഥി, സാ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പിതാ മേ അത്ഥി, സോ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭാതാ മേ അത്ഥി, സോ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഭഗിനീ മേ അത്ഥി, സാ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പുത്തോ മേ അത്ഥി, സോ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ധീതാ മേ അത്ഥി, സാ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പജാപതി മേ അത്ഥി, സാ മം പോസേസ്സതീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഞാതകാ മേ അത്ഥി, തേ മം പോസേസ്സന്തീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘മിത്താ മേ അത്ഥി, തേ മം പോസേസ്സന്തീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഗാമോ മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘നിഗമോ മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഖേത്തം മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘വത്ഥു മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഹിരഞ്ഞം മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സുവണ്ണം മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സിപ്പം മേ അത്ഥി, തേനാഹം ജീവിസ്സാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൫൦. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ ‘ദുക്കര’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന സുകര’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ദുച്ചര’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന സുചര’ന്തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന ഉസ്സഹാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന വിസഹാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന രമാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘നാഭിരമാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച അപച്ചക്ഖാതാ.

൫൧. ‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘ബുദ്ധം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ.

‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘ധമ്മം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സങ്ഘം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സിക്ഖം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘വിനയം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘പാതിമോക്ഖം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഉദ്ദേസം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഉപജ്ഝായം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ആചരിയം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സദ്ധിവിഹാരികം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘അന്തേവാസികം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സമാനുപജ്ഝായകം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സമാനാചരിയകം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സബ്രഹ്മചാരിം പച്ചക്ഖാമീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഗിഹീതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ഉപാസകോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ആരാമികോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സാമണേരോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘തിത്ഥിയോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘തിത്ഥിയസാവകോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘അസ്സമണോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘അസക്യപുത്തിയോതി മം ധാരേഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ.

൫൨. ‘‘അഥ വാ പന ഉക്കണ്ഠിതോ അനഭിരതോ സാമഞ്ഞാ ചവിതുകാമോ ഭിക്ഖുഭാവം അട്ടീയമാനോ ഹരായമാനോ ജിഗുച്ഛമാനോ ഗിഹിഭാവം പത്ഥയമാനോ…പേ… അസക്യപുത്തിയഭാവം പത്ഥയമാനോ – ‘അലം മേ ബുദ്ധേനാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘അലം മേ സബ്രഹ്മചാരീഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി…പേ… അഥ വാ പന…പേ… ‘കിം നു മേ ബുദ്ധേനാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘കിം നു മേ സബ്രഹ്മചാരീഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘ന മമത്ഥോ ബുദ്ധേനാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘ന മമത്ഥോ സബ്രഹ്മചാരീഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി… ‘സുമുത്താഹം ബുദ്ധേനാ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി…പേ… ‘സുമുത്താഹം സബ്രഹ്മചാരീഹീ’തി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ.

൫൩. ‘‘യാനി വാ പനഞ്ഞാനിപി അത്ഥി ബുദ്ധവേവചനാനി വാ ധമ്മവേവചനാനി വാ സങ്ഘവേവചനാനി വാ സിക്ഖാവേവചനാനി വാ വിനയവേവചനാനി വാ പാതിമോക്ഖവേവചനാനി വാ ഉദ്ദേസവേവചനാനി വാ ഉപജ്ഝായവേവചനാനി വാ ആചരിയവേവചനാനി വാ സദ്ധിവിഹാരികവേവചനാനി വാ അന്തേവാസികവേവചനാനി വാ സമാനുപജ്ഝായകവേവചനാനി വാ സമാനാചരിയകവേവചനാനി വാ സബ്രഹ്മചാരിവേവചനാനി വാ ഗിഹിവേവചനാനി വാ ഉപാസകവേവചനാനി വാ ആരാമികവേവചനാനി വാ സാമണേരവേവചനാനി വാ തിത്ഥിയവേവചനാനി വാ തിത്ഥിയസാവകവേവചനാനി വാ അസ്സമണവേവചനാനി വാ അസക്യപുത്തിയവേവചനാനി വാ, തേഹി ആകാരേഹി തേഹി ലിങ്ഗേഹി തേഹി നിമിത്തേഹി വദതി വിഞ്ഞാപേതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ദുബ്ബല്യാവികമ്മഞ്ചേവ ഹോതി സിക്ഖാ ച പച്ചക്ഖാതാ.

൫൪. ‘‘കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, യേഹി ആകാരേഹി യേഹി ലിങ്ഗേഹി യേഹി നിമിത്തേഹി സിക്ഖാ പച്ചക്ഖാതാ ഹോതി തേഹി ആകാരേഹി തേഹി ലിങ്ഗേഹി തേഹി നിമിത്തേഹി ഉമ്മത്തകോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ഉമ്മത്തകസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ഖിത്തചിത്തോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ഖിത്തചിത്തസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. വേദനാട്ടോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. വേദനാട്ടസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ദേവതായ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. തിരച്ഛാനഗതസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. അരിയകേന മിലക്ഖസ്സ [മിലക്ഖകസ്സ (സീ. സ്യാ.) മിലക്ഖുസ്സ (ക.)] സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, സോ ച ന പടിവിജാനാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. മിലക്ഖകേന അരിയകസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, സോ ച ന പടിവിജാനാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. അരിയകേന അരിയസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, സോ ച ന പടിവിജാനാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. മിലക്ഖകേന മിലക്ഖസ്സ സന്തികേ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, സോ ച ന പടിവിജാനാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ദവായ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. രവായ സിക്ഖം പച്ചക്ഖാതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. അസാവേതുകാമോ സാവേതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. സാവേതുകാമോ ന സാവേതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. അവിഞ്ഞുസ്സ സാവേതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. വിഞ്ഞുസ്സ ന സാവേതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. സബ്ബസോ വാ പന ന സാവേതി, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അപച്ചക്ഖാതാ ഹോതി സിക്ഖാ’’.

൫൫. [മഹാനി. ൪൯, ൫൦, ൫൧] മേഥുനധമ്മോ നാമ യോ സോ അസദ്ധമ്മോ ഗാമധമ്മോ വസലധമ്മോ ദുട്ഠുല്ലം ഓദകന്തികം രഹസ്സം ദ്വയംദ്വയസമാപത്തി, ഏസോ മേഥുനധമ്മോ നാമ.

പടിസേവതി നാമ യോ നിമിത്തേന നിമിത്തം അങ്ഗജാതേന അങ്ഗജാതം അന്തമസോ തിലഫലമത്തമ്പി പവേസേതി, ഏസോ പടിസേവതി നാമ.

അന്തമസോ തിരച്ഛാനഗതായപീതി തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാപി മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിത്വാ അസ്സമണോ ഹോതി അസക്യപുത്തിയോ, പഗേവ മനുസ്സിത്ഥിയാ. തേന വുച്ചതി – ‘അന്തമസോ തിരച്ഛാനഗതായപീ’തി.

പാരാജികോ ഹോതീതി സേയ്യഥാപി നാമ പുരിസോ സീസച്ഛിന്നോ അഭബ്ബോ തേന സരീരബന്ധനേന ജീവിതും, ഏവമേവ ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിത്വാ അസ്സമണോ ഹോതി അസക്യപുത്തിയോ. തേന വുച്ചതി – ‘പാരാജികോ ഹോതീ’തി.

അസംവാസോതി സംവാസോ നാമ ഏകകമ്മം ഏകുദ്ദേസോ സമസിക്ഖതാ – ഏസോ സംവാസോ നാമ. സോ തേന സദ്ധിം നത്ഥി. തേന വുച്ചതി – ‘അസംവാസോ’തി.

൫൬. തിസ്സോ ഇത്ഥിയോ – മനുസ്സിത്ഥീ, അമനുസ്സിത്ഥീ, തിരച്ഛാനഗതിത്ഥീ. തയോ ഉഭതോബ്യഞ്ജനകാ – മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകോ, അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകോ, തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകോ. തയോ പണ്ഡകാ – മനുസ്സപണ്ഡകോ, അമനുസ്സപണ്ഡകോ, തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകോ. തയോ പുരിസാ – മനുസ്സപുരിസോ, അമനുസ്സപുരിസോ, തിരച്ഛാനഗതപുരിസോ.

മനുസ്സിത്ഥിയാ തയോ മഗ്ഗേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – വച്ചമഗ്ഗേ, പസ്സാവമഗ്ഗേ, മുഖേ. അമനുസ്സിത്ഥിയാ…പേ… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാ തയോ മഗ്ഗേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – വച്ചമഗ്ഗേ, പസ്സാവമഗ്ഗേ, മുഖേ. മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ തയോ മഗ്ഗേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – വച്ചമഗ്ഗേ, പസ്സാവമഗ്ഗേ, മുഖേ. മനുസ്സപണ്ഡകസ്സ ദ്വേ മഗ്ഗേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – വച്ചമഗ്ഗേ, മുഖേ. അമനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകസ്സ… മനുസ്സപുരിസസ്സ… അമനുസ്സപുരിസസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ ദ്വേ മഗ്ഗേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – വച്ചമഗ്ഗേ, മുഖേ.

൫൭. ഭിക്ഖുസ്സ സേവനചിത്തം ഉപട്ഠിതേ മനുസ്സിത്ഥിയാ വച്ചമഗ്ഗം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുസ്സ സേവനചിത്തം ഉപട്ഠിതേ മനുസ്സിത്ഥിയാ പസ്സാവമഗ്ഗം… മുഖം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുസ്സ സേവനചിത്തം ഉപട്ഠിതേ അമനുസ്സിത്ഥിയാ… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാ… മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം മുഖം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുസ്സ സേവനചിത്തം ഉപട്ഠിതേ മനുസ്സപണ്ഡകസ്സ വച്ചമഗ്ഗം മുഖം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുസ്സ സേവനചിത്തം ഉപട്ഠിതേ അമനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകസ്സ… മനുസ്സപുരിസസ്സ… അമനുസ്സപുരിസസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ വച്ചമഗ്ഗം മുഖം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൫൮. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി [പവിസനം സാദയതി (ക.)], പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം ന സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം ന സാദിയതി, പവിട്ഠം ന സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം ന സാദിയതി, പവിട്ഠം ന സാദിയതി, ഠിതം ന സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം ന സാദിയതി, പവിട്ഠം ന സാദിയതി, ഠിതം ന സാദിയതി, ഉദ്ധരണം ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൫൯. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ജാഗരന്തിം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ അമനുസ്സിത്ഥിം… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിം… മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകം… അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകം… തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകം ജാഗരന്തം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സപണ്ഡകം… അമനുസ്സപണ്ഡകം… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകം ജാഗരന്തം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം … മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൦. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സപുരിസം… അമനുസ്സപുരിസം… തിരച്ഛാനഗതപുരിസം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ തിരച്ഛാനഗതപുരിസം ജാഗരന്തം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൧. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതായ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതായ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതായ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതായ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സിത്ഥിം ജാഗരന്തിം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി, സന്ഥതായ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതായ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതായ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതായ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ അമനുസ്സിത്ഥിം… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിം… മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകം… അമനസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകം … തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകം ജാഗരന്തം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… പസ്സാവമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി, സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൨. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ മനുസ്സപണ്ഡകം… അമനുസ്സപണ്ഡകം… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകം… മനുസ്സപുരിസം… അമനുസ്സപുരിസം… തിരച്ഛാനഗതപുരിസം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ തിരച്ഛാനഗതപുരിസം ജാഗരന്തം… സുത്തം… മത്തം… ഉമ്മത്തം… പമത്തം… മതം അക്ഖായിതം… മതം യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതം യേഭുയ്യേന ഖായിതം ഭിക്ഖുസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ വച്ചമഗ്ഗേന… മുഖേന അങ്ഗജാതം അഭിനിസീദേന്തി, സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ച പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൩. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും മനുസ്സിത്ഥിയാ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… പസ്സാവമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും മനുസ്സിത്ഥിയാ ജാഗരന്തിയാ… സുത്തായ… മത്തായ… ഉമ്മത്തായ… പമത്തായ … മതായ അക്ഖായിതായ… മതായ യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതായ…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതായ യേഭുയ്യേന ഖായിതായ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… പസ്സാവമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും അമനുസ്സിത്ഥിയാ… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാ… മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… മനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… അമനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകസ്സ… മനുസ്സപുരിസസ്സ… അമനുസ്സപുരിസസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ ജാഗരന്തസ്സ… സുത്തസ്സ… മത്തസ്സ… ഉമ്മത്തസ്സ… പമത്തസ്സ… മതസ്സ അക്ഖായിതസ്സ… മതസ്സ യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതസ്സ…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതസ്സ യേഭുയ്യേന ഖായിതസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൪. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും മനുസ്സിത്ഥിയാ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… പസ്സാവമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതായ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതായ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതായ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതായ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും മനുസ്സിത്ഥിയാ ജാഗരന്തിയാ… സുത്തായ… മത്തായ… ഉമ്മത്തായ… പമത്തായ… മതായ അക്ഖായിതായ… മതായ യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതായ…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതായ യേഭുയ്യേന ഖായിതായ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… പസ്സാവമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതായ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതായ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതായ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതായ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും അമനുസ്സിത്ഥിയാ… തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാ… മനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… അമനുസ്സുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതുഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ… മനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… അമനുസ്സപണ്ഡകസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപണ്ഡകസ്സ… മനുസ്സപുരിസസ്സ… അമനുസ്സപുരിസസ്സ… തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

൬൫. ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ ഭിക്ഖും തിരച്ഛാനഗതപുരിസസ്സ ജാഗരന്തസ്സ… സുത്തസ്സ… മത്തസ്സ… ഉമ്മത്തസ്സ… പമത്തസ്സ… മതസ്സ അക്ഖായിതസ്സ… മതസ്സ യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതസ്സ…പേ… ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മതസ്സ യേഭുയ്യേന ഖായിതസ്സ സന്തികേ ആനേത്വാ അങ്ഗജാതേന വച്ചമഗ്ഗം… മുഖം അഭിനിസീദേന്തി സന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, സന്ഥതസ്സ സന്ഥതസ്സ, അസന്ഥതസ്സ അസന്ഥതസ്സ. സോ ചേ പവേസനം സാദിയതി, പവിട്ഠം സാദിയതി, ഠിതം സാദിയതി, ഉദ്ധരണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… ന സാദിയതി, അനാപത്തി.

യഥാ ഭിക്ഖുപച്ചത്ഥികാ വിത്ഥാരിതാ, ഏവം വിത്ഥാരേതബ്ബാ.

രാജപച്ചത്ഥികാ… ചോരപച്ചത്ഥികാ… ധുത്തപച്ചത്ഥികാ… ഉപ്പളഗന്ധപച്ചത്ഥികാ. സംഖിത്തം.

൬൬. മഗ്ഗേന മഗ്ഗം പവേസേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മഗ്ഗേന അമഗ്ഗം പവേസേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അമഗ്ഗേന മഗ്ഗം പവേസേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അമഗ്ഗേന അമഗ്ഗം പവേസേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഭിക്ഖു സുത്തഭിക്ഖുമ്ഹി വിപ്പടിപജ്ജതി; പടിബുദ്ധോ സാദിയതി, ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. പടിബുദ്ധോ ന സാദിയതി, ദൂസകോ നാസേതബ്ബോ. ഭിക്ഖു സുത്തസാമണേരമ്ഹി വിപ്പടിപജ്ജതി; പടിബുദ്ധോ സാദിയതി, ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. പടിബുദ്ധോ ന സാദിയതി, ദൂസകോ നാസേതബ്ബോ. സാമണേരോ സുത്തഭിക്ഖുമ്ഹി വിപ്പടിപജ്ജതി; പടിബുദ്ധോ സാദിയതി, ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. പടിബുദ്ധോ ന സാദിയതി, ദൂസകോ നാസേതബ്ബോ. സാമണേരോ സുത്തസാമണേരമ്ഹി വിപ്പടിപജ്ജതി; പടിബുദ്ധോ സാദിയതി, ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. പടിബുദ്ധോ ന സാദിയതി, ദൂസകോ നാസേതബ്ബോ.

അനാപത്തി അജാനന്തസ്സ, അസാദിയന്തസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ഖിത്തചിത്തസ്സ, വേദനാട്ടസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

സന്ഥതഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

മക്കടീ വജ്ജിപുത്താ ച, ഗിഹീ നഗ്ഗോ ച തിത്ഥിയാ;

ദാരികുപ്പലവണ്ണാ ച, ബ്യഞ്ജനേഹിപരേ ദുവേ.

മാതാ ധീതാ ഭഗിനീ ച, ജായാ ച മുദു ലമ്ബിനാ;

ദ്വേ വണാ ലേപചിത്തഞ്ച, ദാരുധീതലികായ ച.

സുന്ദരേന സഹ പഞ്ച, പഞ്ച സിവഥികട്ഠികാ;

നാഗീ യക്ഖീ ച പേതീ ച, പണ്ഡകോപഹതോ ഛുപേ.

ഭദ്ദിയേ അരഹം സുത്തോ, സാവത്ഥിയാ ചതുരോ പരേ;

വേസാലിയാ തയോ മാലാ, സുപിനേ ഭാരുകച്ഛകോ.

സുപബ്ബാ സദ്ധാ ഭിക്ഖുനീ, സിക്ഖമാനാ സാമണേരീ ച;

വേസിയാ പണ്ഡകോ ഗിഹീ, അഞ്ഞമഞ്ഞം വുഡ്ഢപബ്ബജിതോ മിഗോതി.

വിനീതവത്ഥു

൬൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മക്കടിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ വേസാലികാ വജ്ജിപുത്തകാ ഭിക്ഖൂ സിക്ഖം അപച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ മയം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നാ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, ഗിഹിലിങ്ഗേന മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, നഗ്ഗോ ഹുത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, കുസചീരം നിവാസേത്വാ… വാകചീരം നിവാസേത്വാ… ഫലകചീരം നിവാസേത്വാ… കേസകമ്ബലം നിവാസേത്വാ… വാലകമ്ബലം നിവാസേത്വാ… ഉലൂകപക്ഖികം നിവാസേത്വാ… അജിനക്ഖിപം നിവാസേത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു പീഠകേ നിപന്നം ദാരികം പസ്സിത്വാ സാരത്തോ അങ്ഗുട്ഠം അങ്ഗജാതം പവേസേസി. സാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സാ’’തി.

൬൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ മാണവകോ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ പടിബദ്ധചിത്തോ ഹോതി. അഥ ഖോ സോ മാണവകോ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠായ കുടികം പവിസിത്വാ നിലീനോ അച്ഛി. ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താ പാദേ പക്ഖാലേത്വാ കുടികം പവിസിത്വാ മഞ്ചകേ നിസീദി. അഥ ഖോ സോ മാണവകോ ഉപ്പലവണ്ണം ഭിക്ഖുനിം ഉഗ്ഗഹേത്വാ ദൂസേസി. ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, അസാദിയന്തിയാ’’തി.

൬൯. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഇത്ഥിലിങ്ഗം പാതുഭൂതം ഹോതി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, തംയേവ ഉപജ്ഝം തമേവ ഉപസമ്പദം താനിയേവ [താനി (സീ. സ്യാ.)] വസ്സാനി ഭിക്ഖുനീഹി സങ്ഗമിതും [സങ്കമിതും (സീ. സ്യാ.)]. യാ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീഹി സാധാരണാ താ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖുനീനം സന്തികേ വുട്ഠാതും. യാ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീഹി അസാധാരണാ താഹി ആപത്തീഹി അനാപത്തീ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരിസ്സാ ഭിക്ഖുനിയാ പുരിസലിങ്ഗം പാതുഭൂതം ഹോതി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, തംയേവ ഉപജ്ഝം തമേവ ഉപസമ്പദം താനിയേവ [താനി (സീ. സ്യാ.)] വസ്സാനി ഭിക്ഖൂഹി സങ്ഗമിതും [സങ്കമിതും (സീ. സ്യാ.)]. യാ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖുനീനം ഭിക്ഖൂഹി സാധാരണാ താ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ വുട്ഠാതും. യാ ആപത്തിയോ ഭിക്ഖുനീനം ഭിക്ഖൂഹി അസാധാരണാ താഹി ആപത്തീഹി അനാപത്തീ’’തി.

൭൦. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, മാതുയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി… ധീതുയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി… ഭഗിനിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി… തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പുരാണദുതിയികായ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൭൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മുദുപിട്ഠികോ ഹോതി. സോ അനഭിരതിയാ പീളിതോ അത്തനോ അങ്ഗജാതം മുഖേന അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ലമ്ബീ ഹോതി. സോ അനഭിരതിയാ പീളിതോ അത്തനോ അങ്ഗജാതം അത്തനോ വച്ചമഗ്ഗം പവേസേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മതസരീരം പസ്സി. തസ്മിഞ്ച സരീരേ അങ്ഗജാതസാമന്താ വണോ ഹോതി. സോ – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, അങ്ഗജാതേ അങ്ഗജാതം പവേസേത്വാ വണേന നീഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മതസരീരം പസ്സി. തസ്മിഞ്ച സരീരേ അങ്ഗജാതസാമന്താ വണോ ഹോതി. സോ – ‘ഏവം മേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’തി, വണേ അങ്ഗജാതം പവേസേത്വാ അങ്ഗജാതേന നീഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ ലേപചിത്തസ്സ നിമിത്തം അങ്ഗജാതേന ഛുപി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ ദാരുധീതലികായ നിമിത്തം അങ്ഗജാതേന ഛുപി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൭൨. തേന ഖോ പന സമയേന സുന്ദരോ നാമ ഭിക്ഖു രാജഗഹാ പബ്ബജിതോ രഥികായ [രഥിയായ (ക.)] ഗച്ഛതി. അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ – ‘മുഹുത്തം [ഇത്ഥീ തം പസ്സിത്വാ ഏതദവോച മുഹുത്തം (സ്യാ.)], ഭന്തേ, ആഗമേഹി, വന്ദിസ്സാമീ’തി സാ വന്ദന്തീ അന്തരവാസകം ഉക്ഖിപിത്വാ മുഖേന അങ്ഗജാതം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, സാദിയി’’ന്തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസാദിയന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. ‘‘അലം, ഭഗിനി, നേതം കപ്പതീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, അഹം വായമിസ്സാമി, ത്വം മാ വായമി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു തഥാ അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. ‘‘അലം, ഭഗിനി, നേതം കപ്പതീ’’തി. ‘‘ഏഹി ഭന്തേ, ത്വം വായമ, അഹം ന വായമിസ്സാമി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു തഥാ അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. ‘‘അലം, ഭഗിനി, നേതം കപ്പതീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, അബ്ഭന്തരം ഘട്ടേത്വാ ബഹി മോചേഹി…പേ… ബഹി ഘട്ടേത്വാ അബ്ഭന്തരം മോചേഹി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു തഥാ അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൭൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ അക്ഖായിതം സരീരം പസ്സിത്വാ തസ്മിം മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ യേഭുയ്യേന അക്ഖായിതം സരീരം പസ്സിത്വാ തസ്മിം മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ യേഭുയ്യേന ഖായിതം സരീരം പസ്സിത്വാ തസ്മിം മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ ഛിന്നസീസം പസ്സിത്വാ വട്ടകതേ മുഖേ ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ ഛിന്നസീസം പസ്സിത്വാ വട്ടകതേ മുഖേ അച്ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരിസ്സാ ഇത്ഥിയാ പടിബദ്ധചിത്തോ ഹോതി. സാ കാലങ്കതാ [കാലകതാ (സീ. സ്യാ.)] സുസാനേ ഛഡ്ഡിതാ. അട്ഠികാനി വിപ്പകിണ്ണാനി ഹോന്തി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു സിവഥികം ഗന്ത്വാ അട്ഠികാനി സങ്കഡ്ഢിത്വാ നിമിത്തേ അങ്ഗജാതം പടിപാദേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു നാഗിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി… യക്ഖിനിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി… പേതിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി … പണ്ഡകസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഉപഹതിന്ദ്രിയോ ഹോതി. സോ – ‘നാഹം വേദിയാമി [വേദയാമി (ക.)] സുഖം വാ ദുക്ഖം വാ, അനാപത്തി മേ ഭവിസ്സതീ’തി, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘വേദയി വാ സോ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസോ ന വാ വേദയി, ആപത്തി പാരാജികസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘ഇത്ഥിയാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിസ്സാമീ’തി, ഛുപിതമത്തേ വിപ്പടിസാരീ അഹോസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സാ’’തി.

൭൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭദ്ദിയേ ജാതിയാവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ നിപന്നോ ഹോതി. തസ്സ അങ്ഗമങ്ഗാനി വാതൂപത്ഥദ്ധാനി ഹോന്തി. അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദിത്വാ യാവദത്ഥം കത്വാ പക്കാമി. ഭിക്ഖൂ കിലിന്നം പസ്സിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘പഞ്ചഹി, ഭിക്ഖവേ, ആകാരേഹി അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി – രാഗേന, വച്ചേന, പസ്സാവേന, വാതേന, ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠേന. ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചഹാകാരേഹി അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി. അട്ഠാനമേതം, ഭിക്ഖവേ, അനവകാസോ യം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ രാഗേന അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം അസ്സ. അരഹം സോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, തസ്സ ഭിക്ഖുനോ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാവത്ഥിയാ അന്ധവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ നിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ ഗോപാലികാ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദി. സോ ഭിക്ഖു പവേസനം സാദിയി, പവിട്ഠം സാദിയി, ഠിതം സാദിയി, ഉദ്ധരണം സാദിയി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാവത്ഥിയാ അന്ധവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ നിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ അജപാലികാ പസ്സിത്വാ… അഞ്ഞതരാ കട്ഠഹാരികാ പസ്സിത്വാ… അഞ്ഞതരാ ഗോമയഹാരികാ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദി. സോ ഭിക്ഖു പവേസനം സാദിയി, പവിട്ഠം സാദിയി, ഠിതം സാദിയി, ഉദ്ധരണം സാദിയി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൭൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം മഹാവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ നിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദിത്വാ യാവദത്ഥം കത്വാ സാമന്താ ഹസമാനാ ഠിതാ ഹോതി. സോ ഭിക്ഖു പടിബുജ്ഝിത്വാ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘തുയ്ഹിദം കമ്മ’’ന്തി? ‘‘ആമ, മയ്ഹം കമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അജാനന്തസ്സാ’’തി.

൭൬. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം മഹാവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ രുക്ഖം അപസ്സായ നിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദി. സോ ഭിക്ഖു സഹസാ വുട്ഠാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, സാദിയി’’ന്തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസാദിയന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം മഹാവനേ ദിവാവിഹാരഗതോ രുക്ഖം അപസ്സായ നിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദി. സോ ഭിക്ഖു അക്കമിത്വാ പവത്തേസി [പവട്ടേസി (സീ. സ്യാ.)]. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, സാദിയി’’ന്തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസാദിയന്തസ്സാ’’തി.

൭൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വേസാലിയം മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം ദിവാവിഹാരഗതോ ദ്വാരം വിവരിത്വാ നിപന്നോ ഹോതി. തസ്സ അങ്ഗമങ്ഗാനി വാതൂപത്ഥദ്ധാനി ഹോന്തി. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഇത്ഥിയോ ഗന്ധഞ്ച മാലഞ്ച ആദായ ആരാമം ആഗമംസു വിഹാരപേക്ഖികായോ. അഥ ഖോ താ ഇത്ഥിയോ തം ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ അങ്ഗജാതേ അഭിനിസീദിത്വാ യാവദത്ഥം കത്വാ, പുരിസൂസഭോ വതായന്തി വത്വാ ഗന്ധഞ്ച മാലഞ്ച ആരോപേത്വാ പക്കമിംസു. ഭിക്ഖൂ കിലിന്നം പസ്സിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘പഞ്ചഹി, ഭിക്ഖവേ, ആകാരേഹി അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി – രാഗേന, വച്ചേന, പസ്സാവേന, വാതേന, ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠേന. ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചഹാകാരേഹി അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി. അട്ഠാനമേതം, ഭിക്ഖവേ, അനവകാസോ, യം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ രാഗേന അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം അസ്സ. അരഹം സോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, തസ്സ ഭിക്ഖുനോ. അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ദിവാ പടിസല്ലീയന്തേന ദ്വാരം സംവരിത്വാ പടിസല്ലീയിതു’’ന്തി.

൭൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭാരുകച്ഛകോ ഭിക്ഖു സുപിനന്തേ [സുപിനന്തേന (സീ. സ്യാ.)] പുരാണദുതിയികായ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിത്വാ – ‘അസ്സമണോ അഹം, വിബ്ഭമിസ്സാമീ’തി, ഭാരുകച്ഛം ഗച്ഛന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ ആയസ്മന്തം ഉപാലിം പസ്സിത്വാ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ആയസ്മാ ഉപാലി ഏവമാഹ – ‘‘അനാപത്തി, ആവുസോ, സുപിനന്തേനാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന രാജഗഹേ സുപബ്ബാ നാമ ഉപാസികാ മുധപ്പസന്നാ [മുദ്ധപ്പസന്നാ (സീ.)] ഹോതി. സാ ഏവംദിട്ഠികാ ഹോതി – ‘‘യാ മേഥുനം ധമ്മം ദേതി സാ അഗ്ഗദാനം ദേതീ’’തി. സാ ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. ‘‘അലം, ഭഗിനി, നേതം കപ്പതീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഊരുന്തരികായ [ഊരന്തരികായ (സീ.)] ഘട്ടേഹി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി…പേ… ഏഹി, ഭന്തേ, നാഭിയം ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, ഉദരവട്ടിയം ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, ഉപകച്ഛകേ ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, ഗീവായം ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, കണ്ണച്ഛിദ്ദേ ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, കേസവട്ടിയം ഘട്ടേഹി… ഏഹി, ഭന്തേ, അങ്ഗുലന്തരികായ ഘട്ടേഹി… ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ മോചേസ്സാമി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു തഥാ അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സാ’’തി.

൭൯. തേന ഖോ പന സമയേന സാവത്ഥിയം സദ്ധാ നാമ ഉപാസികാ മുധപ്പസന്നാ ഹോതി. സാ ഏവംദിട്ഠികാ ഹോതി – ‘‘യാ മേഥുനം ധമ്മം ദേതി സാ അഗ്ഗദാനം ദേതീ’’തി. സാ ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. ‘‘അലം, ഭഗിനി, നേതം കപ്പതീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഊരുന്തരികായ ഘട്ടേഹി…പേ… ഏഹി, ഭന്തേ, ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ മോചേസ്സാമി, ഏവം തേ അനാപത്തി ഭവിസ്സതീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു തഥാ അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സാ’’തി.

൮൦. തേന ഖോ പന സമയേന വേസാലിയം ലിച്ഛവികുമാരകാ ഭിക്ഖും ഗഹേത്വാ ഭിക്ഖുനിയാ വിപ്പടിപാദേസും… സിക്ഖമാനായ വിപ്പടിപാദേസും… സാമണേരിയാ വിപ്പടിപാദേസും. ഉഭോ സാദിയിംസു. ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. ഉഭോ ന സാദിയിംസു. ഉഭിന്നം അനാപത്തി.

൮൧. തേന ഖോ പന സമയേന വേസാലിയം ലിച്ഛവികുമാരകാ ഭിക്ഖും ഗഹേത്വാ വേസിയാ വിപ്പടിപാദേസും… പണ്ഡകേ വിപ്പടിപാദേസും… ഗിഹിനിയാ വിപ്പടിപാദേസും. ഭിക്ഖു സാദിയി. ഭിക്ഖു നാസേതബ്ബോ. ഭിക്ഖു ന സാദിയി. ഭിക്ഖുസ്സ അനാപത്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന വേസാലിയം ലിച്ഛവികുമാരകാ ഭിക്ഖൂ ഗഹേത്വാ അഞ്ഞമഞ്ഞം വിപ്പടിപാദേസും. ഉഭോ സാദിയിംസു. ഉഭോ നാസേതബ്ബാ. ഉഭോ ന സാദിയിംസു. ഉഭിന്നം അനാപത്തി.

൮൨. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ വുഡ്ഢപബ്ബജിതോ ഭിക്ഖു പുരാണദുതിയികായ ദസ്സനം അഗമാസി. സാ – ‘ഏഹി, ഭന്തേ, വിബ്ഭമാ’തി അഗ്ഗഹേസി. സോ ഭിക്ഖു പടിക്കമന്തോ ഉത്താനോ പരിപതി. സാ ഉബ്ഭജിത്വാ [ഉബ്ഭുജിത്വാ (സീ. സ്യാ.)] അങ്ഗജാതേ [അങ്ഗജാതേന (സീ.)] അഭിനിസീദി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി …പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, സാദിയി’’ന്തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസാദിയന്തസ്സാ’’തി.

൮൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അരഞ്ഞേ വിഹരതി. മിഗപോതകോ തസ്സ പസ്സാവട്ഠാനം ആഗന്ത്വാ പസ്സാവം പിവന്തോ മുഖേന അങ്ഗജാതം അഗ്ഗഹേസി. സോ ഭിക്ഖു സാദിയി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

പഠമപാരാജികം സമത്തം.

൨. ദുതിയപാരാജികം

൮൪. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി ഗിജ്ഝകൂടേ പബ്ബതേ. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ സന്ദിട്ഠാ സമ്ഭത്താ ഭിക്ഖൂ ഇസിഗിലിപസ്സേ തിണകുടിയോ കരിത്വാ വസ്സം ഉപഗച്ഛിംസു. ആയസ്മാപി ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തിണകുടികം കരിത്വാ വസ്സം ഉപഗച്ഛി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ വസ്സംവുട്ഠാ തേമാസച്ചയേന തിണകുടിയോ ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച പടിസാമേത്വാ ജനപദചാരികം പക്കമിംസു. ആയസ്മാ പന ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തത്ഥേവ വസ്സം വസി, തത്ഥ ഹേമന്തം, തത്ഥ ഗിമ്ഹം. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു. ദുതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച സംകഡ്ഢിത്വാ തിണകുടികം അകാസി. ദുതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മതോ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു. തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച സംകഡ്ഢിത്വാ തിണകുടികം അകാസി. തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മതോ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു.

അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘യാവതതിയകം ഖോ മേ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു. അഹം ഖോ പന സുസിക്ഖിതോ അനവയോ സകേ ആചരിയകേ കുമ്ഭകാരകമ്മേ പരിയോദാതസിപ്പോ. യംനൂനാഹം സാമം ചിക്ഖല്ലം മദ്ദിത്വാ സബ്ബമത്തികാമയം കുടികം കരേയ്യ’’ന്തി! അഥ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ സാമം ചിക്ഖല്ലം മദ്ദിത്വാ സബ്ബമത്തികാമയം കുടികം കരിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ഗോമയഞ്ച സംകഡ്ഢിത്വാ തം കുടികം പചി. സാ അഹോസി കുടികാ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ ലോഹിതികാ [ലോഹിതകാ (സ്യാ.)], സേയ്യഥാപി ഇന്ദഗോപകോ. സേയ്യഥാപി നാമ കിങ്കണികസദ്ദോ [കിങ്കിണികസദ്ദോ (സീ. സ്യാ.)] ഏവമേവം തസ്സാ കുടികായ സദ്ദോ അഹോസി.

൮൫. അഥ ഖോ ഭഗവാ സമ്ബഹുലേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസ തം കുടികം അഭിരൂപം ദസ്സനീയം പാസാദികം ലോഹിതികം. ദിസ്വാന ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘കിം ഏതം, ഭിക്ഖവേ, അഭിരൂപം ദസ്സനീയം പാസാദികം ലോഹിതികം, സേയ്യഥാപി ഇന്ദഗോപകോ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, ഭിക്ഖവേ, തസ്സ മോഘപുരിസസ്സ അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ സോ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസോ സബ്ബമത്തികാമയം കുടികം കരിസ്സതി! ന ഹി നാമ, ഭിക്ഖവേ, തസ്സ മോഘപുരിസസ്സ പാണേസു അനുദ്ദയാ അനുകമ്പാ അവിഹേസാ ഭവിസ്സതി! ഗച്ഛഥേതം, ഭിക്ഖവേ, കുടികം ഭിന്ദഥ. മാ പച്ഛിമാ ജനതാ പാണേസു പാതബ്യതം ആപജ്ജി. ന ച, ഭിക്ഖവേ, സബ്ബമത്തികാമയാ കുടികാ കാതബ്ബാ. യോ കരേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി, ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പടിസ്സുണിത്വാ യേന സാ കുടികാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ തം കുടികം ഭിന്ദിംസു. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ മേ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, കുടികം ഭിന്ദഥാ’’തി? ‘‘ഭഗവാ, ആവുസോ, ഭേദാപേതീ’’തി. ‘‘ഭിന്ദഥാവുസോ, സചേ ധമ്മസ്സാമീ ഭേദാപേതീ’’തി.

൮൬. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘യാവതതിയകം ഖോ മേ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു. യാപി മയാ സബ്ബമത്തികാമയാ കുടികാ കതാ സാപി ഭഗവതാ ഭേദാപിതാ. അത്ഥി ച മേ ദാരുഗഹേ ഗണകോ സന്ദിട്ഠോ. യംനൂനാഹം ദാരുഗഹേ ഗണകം ദാരൂനി യാചിത്വാ ദാരുകുടികം കരേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ യേന ദാരുഗഹേ ഗണകോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ദാരുഗഹേ ഗണകം ഏതദവോച – ‘‘യാവതതിയകം ഖോ മേ, ആവുസോ, ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠസ്സ തിണഹാരിയോ കട്ഠഹാരിയോ തിണകുടികം ഭിന്ദിത്വാ തിണഞ്ച കട്ഠഞ്ച ആദായ അഗമംസു. യാപി മയാ സബ്ബമത്തികാമയാ കുടികാ കതാ സാപി ഭഗവതാ ഭേദാപിതാ. ദേഹി മേ, ആവുസോ, ദാരൂനി. ഇച്ഛാമി ദാരുകുടികം [ദാരുകുഡ്ഡികം കുടികം (സീ.)] കാതു’’ന്തി. ‘‘നത്ഥി, ഭന്തേ, താദിസാനി ദാരൂനി യാനാഹം അയ്യസ്സ ദദേയ്യം. അത്ഥി, ഭന്തേ, ദേവഗഹദാരൂനി നഗരപടിസങ്ഖാരികാനി ആപദത്ഥായ നിക്ഖിത്താനി. സചേ താനി ദാരൂനി രാജാ ദാപേതി ഹരാപേഥ, ഭന്തേ’’തി. ‘‘ദിന്നാനി, ആവുസോ, രഞ്ഞാ’’തി. അഥ ഖോ ദാരുഗഹേ ഗണകസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഇമേ ഖോ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ [സമ്മചാരിനോ (ക.)] ബ്രഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ. രാജാപിമേസം അഭിപ്പസന്നോ. നാരഹതി അദിന്നം ദിന്നന്തി വത്തു’’ന്തി. അഥ ഖോ ദാരുഗഹേ ഗണകോ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹരാപേഥ, ഭന്തേ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ താനി ദാരൂനി ഖണ്ഡാഖണ്ഡികം ഛേദാപേത്വാ സകടേഹി നിബ്ബാഹാപേത്വാ ദാരുകുടികം അകാസി.

൮൭. അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ രാജഗഹേ കമ്മന്തേ അനുസഞ്ഞായമാനോ യേന ദാരുഗഹേ ഗണകോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ദാരുഗഹേ ഗണകം ഏതദവോച – ‘‘യാനി താനി, ഭണേ, ദേവഗഹദാരൂനി നഗരപടിസങ്ഖാരികാനി ആപദത്ഥായ നിക്ഖിത്താനി കഹം താനി ദാരൂനീ’’തി? ‘‘താനി, സാമി, ദാരൂനി ദേവേന അയ്യസ്സ ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ദിന്നാനീ’’തി. അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ അനത്തമനോ അഹോസി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ദേവോ ദേവഗഹദാരൂനി നഗരപടിസങ്ഖാരികാനി ആപദത്ഥായ നിക്ഖിത്താനി ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ദസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ യേന രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ രാജാനം മാഗധം സേനിയം ബിമ്ബിസാരം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര, ദേവേന [സച്ചം കിര ദേവ ദേവേന (സീ.)] ദേവഗഹദാരൂനി നഗരപടിസങ്ഖാരികാനി ആപദത്ഥായ നിക്ഖിത്താനി ധനിയസ്സ കുമ്ഭകാരപുത്തസ്സ ദിന്നാനീ’’തി? ‘‘കോ ഏവമാഹാ’’തി? ‘‘ദാരുഗഹേ ഗണകോ, ദേവാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ബ്രാഹ്മണ, ദാരുഗഹേ ഗണകം ആണാപേഹീ’’തി. അഥ ഖോ വസ്സകാരോ ബ്രാഹ്മണോ മഗധമഹാമത്തോ ദാരുഗഹേ ഗണകം ബന്ധം [ബദ്ധം (സീ.)] ആണാപേസി. അദ്ദസ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ ദാരുഗഹേ ഗണകം ബന്ധം നിയ്യമാനം. ദിസ്വാന ദാരുഗഹേ ഗണകം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ആവുസോ, ബന്ധോ നിയ്യാസീ’’തി? ‘‘തേസം, ഭന്തേ, ദാരൂനം കിച്ചാ’’തി. ‘‘ഗച്ഛാവുസോ, അഹമ്പി ആഗച്ഛാമീ’’തി. ‘‘ഏയ്യാസി, ഭന്തേ, പുരാഹം ഹഞ്ഞാമീ’’തി.

൮൮. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ യേന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ യേനായസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര മയാ, ഭന്തേ, ദേവഗഹദാരൂനി നഗരപടിസങ്ഖാരികാനി ആപദത്ഥായ നിക്ഖിത്താനി അയ്യസ്സ ദിന്നാനീ’’തി? ‘‘ഏവം, മഹാരാജാ’’തി. ‘‘മയം ഖോ, ഭന്തേ, രാജാനോ നാമ ബഹുകിച്ചാ ബഹുകരണീയാ, ദത്വാപി ന സരേയ്യാമ; ഇങ്ഘ, ഭന്തേ, സരാപേഹീ’’തി. ‘‘സരസി ത്വം, മഹാരാജ, പഠമാഭിസിത്തോ ഏവരൂപിം വാചം ഭാസിതാ – ‘‘ദിന്നഞ്ഞേവ സമണബ്രാഹ്മണാനം തിണകട്ഠോദകം പരിഭുഞ്ജന്തൂ’’തി. ‘‘സരാമഹം, ഭന്തേ. സന്തി, ഭന്തേ, സമണബ്രാഹ്മണാ ലജ്ജിനോ കുക്കുച്ചകാ സിക്ഖാകാമാ. തേസം അപ്പമത്തകേപി കുക്കുച്ചം ഉപ്പജ്ജതി. തേസം മയാ സന്ധായ ഭാസിതം, തഞ്ച ഖോ അരഞ്ഞേ അപരിഗ്ഗഹിതം. സോ ത്വം, ഭന്തേ, തേന ലേസേന ദാരൂനി അദിന്നം ഹരിതും മഞ്ഞസി! കഥഞ്ഹി നാമ മാദിസോ സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ വിജിതേ വസന്തം ഹനേയ്യ വാ ബന്ധേയ്യ വാ പബ്ബാജേയ്യ വാ! ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ലോമേന ത്വം മുത്തോസി. മാസ്സു പുനപി ഏവരൂപം അകാസീ’’തി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ. ഇമേ ഹി നാമ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ ബ്രാഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ പടിജാനിസ്സന്തി! നത്ഥി ഇമേസം സാമഞ്ഞം, നത്ഥി ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം. നട്ഠം ഇമേസം സാമഞ്ഞം, നട്ഠം ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം. കുതോ ഇമേസം സാമഞ്ഞം, കുതോ ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം! അപഗതാ ഇമേ സാമഞ്ഞാ, അപഗതാ ഇമേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ. രാജാനമ്പി ഇമേ വഞ്ചേന്തി, കിം പനഞ്ഞേ മനുസ്സേ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ സന്തുട്ഠാ ലജ്ജിനോ കുക്കുച്ചകാ സിക്ഖാകാമാ തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ രഞ്ഞോ ദാരൂനി അദിന്നം ആദിയിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ധനിയ, രഞ്ഞോ ദാരൂനി അദിന്നം ആദിയീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, രഞ്ഞോ ദാരൂനി അദിന്നം ആദിയിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ; അഥഖ്വേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരാണവോഹാരികോ മഹാമത്തോ ഭിക്ഖൂസു പബ്ബജിതോ ഭഗവതോ അവിദൂരേ നിസിന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കിത്തകേന ഖോ ഭിക്ഖു രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ചോരം ഗഹേത്വാ ഹനതി വാ ബന്ധതി വാ പബ്ബാജേതി വാ’’തി? ‘‘പാദേന വാ, ഭഗവാ, പാദാരഹേന വാ’’തി [പാദാരഹേനവാ അതിരേകപാദേനവാതി (സ്യാ.)]. തേന ഖോ പന സമയേന രാജഗഹേ പഞ്ചമാസകോ പാദോ ഹോതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ദുബ്ഭരതായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൮൯. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയേയ്യ, യഥാരൂപേ അദിന്നാദാനേ രാജാനോ ചോരം ഗഹേത്വാ ഹനേയ്യും വാ ബന്ധേയ്യും വാ പബ്ബാജേയ്യും വാ – ‘ചോരോസി ബാലോസി മൂള്ഹോസി ഥേനോസീ’തി, തഥാരൂപം ഭിക്ഖു അദിന്നം ആദിയമാനോ അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൯൦. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ രജകഭണ്ഡികം അവഹരിത്വാ ആരാമം ഹരിത്വാ ഭാജേസും. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘മഹാപുഞ്ഞത്ഥ തുമ്ഹേ, ആവുസോ. ബഹും തുമ്ഹാകം ചീവരം ഉപ്പന്ന’’ന്തി. ‘‘കുതോ ആവുസോ, അമ്ഹാകം പുഞ്ഞം, ഇദാനി മയം രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ രജകഭണ്ഡികം അവഹരിമ്ഹാ’’തി. ‘‘നനു, ആവുസോ, ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. കിസ്സ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, രജകഭണ്ഡികം അവഹരിത്ഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ആവുസോ, ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. തഞ്ച ഖോ ഗാമേ, നോ അരഞ്ഞേ’’തി. ‘‘നനു, ആവുസോ, തഥേവേതം ഹോതി. അനനുച്ഛവികം, ആവുസോ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, രജകഭണ്ഡികം അവഹരിസ്സഥ! നേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ; അഥഖ്വേതം, ആവുസോ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ രജകഭണ്ഡികം അവഹരിത്ഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസാ, അനനുലോമികം അപ്പടിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, രജകഭണ്ഡികം അവഹരിസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ; അഥ ഖ്വേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ദുബ്ഭരതായ…പേ… വീരിയാരമ്ഭസ്സ വണ്ണം ഭാസിത്വാ ഭിക്ഖൂനം തദനുച്ഛവികം തദനുലോമികം ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി…പേ… ‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൯൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഗാമാ വാ അരഞ്ഞാ വാ അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയേയ്യ, യഥാരൂപേ അദിന്നാദാനേ രാജാനോ ചോരം ഗഹേത്വാ ഹനേയ്യും വാ ബന്ധേയ്യും വാ പബ്ബാജേയ്യും വാ – ‘ചോരോസി ബാലോസി മൂള്ഹോസി ഥേനോസീ’തി, തഥാരൂപം ഭിക്ഖു അദിന്നം ആദിയമാനോ അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

൯൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഗാമോ നാമ ഏകകുടികോപി ഗാമോ, ദ്വികുടികോപി ഗാമോ, തികുടികോപി ഗാമോ, ചതുകുടികോപി ഗാമോ, സമനുസ്സോപി ഗാമോ, അമനുസ്സോപി ഗാമോ, പരിക്ഖിത്തോപി ഗാമോ, അപരിക്ഖിത്തോപി ഗാമോ, ഗോനിസാദിനിവിട്ഠോപി ഗാമോ, യോപി സത്ഥോ അതിരേകചതുമാസനിവിട്ഠോ സോപി വുച്ചതി ഗാമോ.

ഗാമൂപചാരോ നാമ പരിക്ഖിത്തസ്സ ഗാമസ്സ ഇന്ദഖീലേ [ഇന്ദഖിലേ (ക.)] ഠിതസ്സ മജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ ലേഡ്ഡുപാതോ, അപരിക്ഖിത്തസ്സ ഗാമസ്സ ഘരൂപചാരേ ഠിതസ്സ മജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ ലേഡ്ഡുപാതോ.

അരഞ്ഞം നാമ ഠപേത്വാ ഗാമഞ്ച ഗാമൂപചാരഞ്ച അവസേസം അരഞ്ഞം നാമ.

അദിന്നം നാമം യം അദിന്നം അനിസ്സട്ഠം അപരിച്ചത്തം രക്ഖിതം ഗോപിതം മമായിതം പരപരിഗ്ഗഹിതം. ഏതം അദിന്നം നാമ.

ഥേയ്യസങ്ഖാതന്തി ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരണചിത്തോ.

ആദിയേയ്യാതി ആദിയേയ്യ ഹരേയ്യ അവഹരേയ്യ ഇരിയാപഥം വികോപേയ്യ ഠാനാ ചാവേയ്യ സങ്കേതം വീതിനാമേയ്യ.

യഥാരൂപം നാമ പാദം വാ പാദാരഹം വാ അതിരേകപാദം വാ.

രാജാനോ നാമ പഥബ്യാരാജാ പദേസരാജാ മണ്ഡലികാ അന്തരഭോഗികാ അക്ഖദസ്സാ മഹാമത്താ, യേ വാ പന ഛേജ്ജഭേജ്ജം കരോന്താ അനുസാസന്തി. ഏതേ രാജാനോ നാമ.

ചോരോ നാമ യോ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി. ഏസോ ചോരോ നാമ.

ഹനേയ്യും വാതി ഹത്ഥേന വാ പാദേന വാ കസായ വാ വേത്തേന വാ അഡ്ഢദണ്ഡകേന വാ ഛേജ്ജായ വാ ഹനേയ്യും.

ബന്ധേയ്യും വാതി രജ്ജുബന്ധനേന വാ അന്ദുബന്ധനേന വാ സങ്ഖലികബന്ധനേന വാ ഘരബന്ധനേന വാ നഗരബന്ധനേന വാ ഗാമബന്ധനേന വാ നിഗമബന്ധനേന വാ ബന്ധേയ്യും, പുരിസഗുത്തിം വാ കരേയ്യും.

പബ്ബാജേയ്യും വാതി ഗാമാ വാ നിഗമാ വാ നഗരാ വാ ജനപദാ വാ ജനപദപദേസാ വാ പബ്ബാജേയ്യും.

ചോരോസി ബാലോസി മൂള്ഹോസി ഥേനോസീതി പരിഭാസോ ഏസോ.

തഥാരൂപം നാമ പാദം വാ പാദാരഹം വാ അതിരേകപാദം വാ.

ആദിയമാനോതി ആദിയമാനോ ഹരമാനോ അവഹരമാനോ ഇരിയാപഥം വികോപയമാനോ ഠാനാ ചാവയമാനോ സങ്കേതം വീതിനാമയമാനോ.

അയമ്പീതി പുരിമം ഉപാദായ വുച്ചതി.

പാരാജികോ ഹോതീതി സേയ്യഥാപി നാമ പണ്ഡുപലാസോ ബന്ധനാ പവുത്തോ [ഹരിതത്തായ (സീ. സ്യാ.)] അഭബ്ബോ ഹരിതത്ഥായ [ഹരിതത്തായ (സീ. സ്യാ.)], ഏവമേവ ഭിക്ഖു പാദം വാ പാദാരഹം വാ അതിരേകപാദം വാ അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയിത്വാ അസ്സമണോ ഹോതി അസക്യപുത്തിയോ. തേന വുച്ചതി – ‘പാരാജികോ ഹോതീ’തി.

അസംവാസോതി സംവാസോ നാമ ഏകകമ്മം ഏകുദ്ദേസോ സമസിക്ഖതാ. ഏസോ സംവാസോ നാമ. സോ തേന സദ്ധിം നത്ഥി. തേന വുച്ചതി – ‘അസംവാസോ’തി.

൯൩. ഭൂമട്ഠം ഥലട്ഠം ആകാസട്ഠം വേഹാസട്ഠം ഉദകട്ഠം നാവട്ഠം യാനട്ഠം ഭാരട്ഠം ആരാമട്ഠം വിഹാരട്ഠം ഖേത്തട്ഠം വത്ഥുട്ഠം ഗാമട്ഠം അരഞ്ഞട്ഠം ഉദകം ദന്തപോണം [ദന്തപോനം (സീ. ക.)] വനപ്പതി ഹരണകം ഉപനിധി സുങ്കഘാതം പാണോ അപദം ദ്വിപദം ചതുപ്പദം ബഹുപ്പദം ഓചരകോ ഓണിരക്ഖോ സംവിദാവഹാരോ സങ്കേതകമ്മം നിമിത്തകമ്മന്തി.

൯൪. ഭൂമട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ഭൂമിയം നിക്ഖിത്തം ഹോതി നിഖാതം പടിച്ഛന്നം. ഭൂമട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി കുദാലം വാ പിടകം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തത്ഥ ജാതകം കട്ഠം വാ ലതം വാ ഛിന്ദതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തത്ഥ പംസും ഖണതി വാ ബ്യൂഹതി [വിയൂഹതി (സ്യാ.)] വാ ഉദ്ധരതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. കുമ്ഭിം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അത്തനോ ഭാജനം പവേസേത്വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. അത്തനോ ഭാജനഗതം വാ കരോതി മുട്ഠിം വാ ഛിന്ദതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. സുത്താരുള്ഹം ഭണ്ഡം പാമങ്ഗം വാ കണ്ഠസുത്തകം വാ കടിസുത്തകം വാ സാടകം വാ വേഠനം വാ ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. കോടിയം ഗഹേത്വാ ഉച്ചാരേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഘംസന്തോ നീഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. അന്തമസോ കേസഗ്ഗമത്തമ്പി കുമ്ഭിമുഖാ മോചേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. സപ്പിം വാ തേലം വാ മധും വാ ഫാണിതം വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ഏകേന പയോഗേന പിവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. തത്ഥേവ ഭിന്ദതി വാ ഛഡ്ഡേതി വാ ഝാപേതി വാ അപരിഭോഗം വാ കരോതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൯൫. ഥലട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ഥലേ നിക്ഖിത്തം ഹോതി. ഥലട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൯൬. ആകാസട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ആകാസഗതം ഹോതി. മോരോ വാ കപിഞ്ജരോ വാ തിത്തിരോ വാ വട്ടകോ വാ, സാടകം വാ വേഠനം വാ ഹിരഞ്ഞം വാ സുവണ്ണം വാ ഛിജ്ജമാനം പതതി. ആകാസട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഗമനം ഉപച്ഛിന്ദതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൯൭. വേഹാസട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം വേഹാസഗതം ഹോതി. മഞ്ചേ വാ പീഠേ വാ ചീവരവംസേ വാ ചീവരരജ്ജുയാ വാ ഭിത്തിഖിലേ വാ നാഗദന്തേ വാ രുക്ഖേ വാ ലഗ്ഗിതം ഹോതി, അന്തമസോ പത്താധാരകേപി. വേഹാസട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൯൮. ഉദകട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ഉദകേ നിക്ഖിത്തം ഹോതി. ഉദകട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. നിമുജ്ജതി വാ ഉമ്മുജ്ജതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. തത്ഥ ജാതകം ഉപ്പലം വാ പദുമം വാ പുണ്ഡരീകം വാ ഭിസം വാ മച്ഛം വാ കച്ഛപം വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൯൯. നാവാ നാമ യായ തരതി. നാവട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം നാവായ നിക്ഖിത്തം ഹോതി. ‘‘നാവട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീ’’തി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. നാവം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ബന്ധനം മോചേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ബന്ധനം മോചേത്വാ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഉദ്ധം വാ അധോ വാ തിരിയം വാ അന്തമസോ കേസഗ്ഗമത്തമ്പി സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൦. യാനം നാമ വയ്ഹം രഥോ സകടം സന്ദമാനികാ. യാനട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം യാനേ നിക്ഖിത്തം ഹോതി. യാനട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. യാനം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൧. ഭാരോ നാമ സീസഭാരോ ഖന്ധഭാരോ കടിഭാരോ ഓലമ്ബകോ. സീസേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഖന്ധം ഓരോപേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഖന്ധേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. കടിം ഓരോപേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. കടിയാ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഹത്ഥേന ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഹത്ഥേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ഭൂമിയം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഥേയ്യചിത്തോ ഭൂമിതോ ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൨. ആരാമോ നാമ പുപ്ഫാരാമോ ഫലാരാമോ. ആരാമട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ആരാമേ ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. ആരാമട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. തത്ഥ ജാതകം മൂലം വാ തചം വാ പത്തം വാ പുപ്ഫം വാ ഫലം വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ആരാമം അഭിയുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സാമികസ്സ വിമതിം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സാമികോ ന മയ്ഹം ഭവിസ്സതീതി ധുരം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ സാമികം പരാജേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ പരജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൧൦൩. വിഹാരട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം വിഹാരേ ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം, ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. വിഹാരട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. വിഹാരം അഭിയുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സാമികസ്സ വിമതിം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സാമികോ ന മയ്ഹം ഭവിസ്സതീതി ധുരം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ സാമികം പരാജേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ പരജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൧൦൪. ഖേത്തം നാമ യത്ഥ പുബ്ബണ്ണം വാ അപരണ്ണം വാ ജായതി. ഖേത്തട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ഖേത്തേ ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം, ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. ഖേത്തട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി, ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. തത്ഥ ജാതകം പുബ്ബണ്ണം വാ അപരണ്ണം വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഖേത്തം അഭിയുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സാമികസ്സ വിമതിം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സാമികോ ന മയ്ഹം ഭവിസ്സതീതി ധുരം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ സാമികം പരാജേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ പരജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഖിലം വാ രജ്ജും വാ വതിം വാ മരിയാദം വാ സങ്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏകം പയോഗം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തസ്മിം പയോഗേ ആഗതേ, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൫. വത്ഥു നാമ ആരാമവത്ഥു വിഹാരവത്ഥു. വത്ഥുട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം വത്ഥുസ്മിം ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം, ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. വത്ഥുട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. വത്ഥും അഭിയുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സാമികസ്സ വിമതിം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സാമികോ ന മയ്ഹം ഭവിസ്സതീതി ധുരം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ സാമികം പരാജേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ പരജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഖീലം വാ രജ്ജും വാ വതിം വാ പാകാരം വാ സങ്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏകം പയോഗം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തസ്മിം പയോഗേ ആഗതേ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൬. ഗാമട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം ഗാമേ ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം, ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. ഗാമട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൭. അരഞ്ഞം നാമ യം മനുസ്സാനം പരിഗ്ഗഹിതം ഹോതി, തം അരഞ്ഞം. അരഞ്ഞട്ഠം നാമ ഭണ്ഡം അരഞ്ഞേ ചതൂഹി ഠാനേഹി നിക്ഖിത്തം ഹോതി – ഭൂമട്ഠം, ഥലട്ഠം, ആകാസട്ഠം, വേഹാസട്ഠം. അരഞ്ഞട്ഠം ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമീതി ഥേയ്യചിത്തോ ദുതിയം വാ പരിയേസതി ഗച്ഛതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. തത്ഥ ജാതകം കട്ഠം വാ ലതം വാ തിണം വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൦൮. ഉദകം നാമ ഭാജനഗതം വാ ഹോതി പോക്ഖരണിയാ വാ തളാകേ വാ. ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അത്തനോ ഭാജനം പവേസേത്വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഉദകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. അത്തനോ ഭാജനഗതം കരോതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മരിയാദം ഭിന്ദതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മരിയാദം ഭിന്ദിത്വാ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഉദകം നിക്ഖാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അതിരേകമാസകം വാ ഊനപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഉദകം നിക്ഖാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മാസകം വാ ഊനമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഉദകം നിക്ഖാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൦൯. ദന്തപോണം നാമ ഛിന്നം വാ അച്ഛിന്നം വാ. പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൦. വനപ്പതി നാമ യോ മനുസ്സാനം പരിഗ്ഗഹിതോ ഹോതി രുക്ഖോ പരിഭോഗോ. ഥേയ്യചിത്തോ ഛിന്ദതി, പഹാരേ പഹാരേ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏകം പഹാരം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തസ്മിം പഹാരേ ആഗതേ, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൧. ഹരണകം നാമ അഞ്ഞസ്സ ഹരണകം ഭണ്ഡം. ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. സഹഭണ്ഡഹാരകം പദസാ നേസ്സാമീതി പഠമം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ദുതിയം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പതിതം ഭണ്ഡം ഗഹേസ്സാമീതി പാതാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പതിതം ഭണ്ഡം പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൨. ഉപനിധി നാമ ഉപനിക്ഖിത്തം ഭണ്ഡം. ദേഹി മേ ഭണ്ഡന്തി വുച്ചമാനോ നാഹം ഗണ്ഹാമീതി ഭണതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സാമികസ്സ വിമതിം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സാമികോ ന മയ്ഹം ദസ്സതീതി ധുരം നിക്ഖിപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ സാമികം പരാജേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ധമ്മം ചരന്തോ പരജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൧൧൩. സുങ്കഘാതം നാമ രഞ്ഞാ ഠപിതം ഹോതി പബ്ബതഖണ്ഡേ വാ നദീതിത്ഥേ വാ ഗാമദ്വാരേ വാ – ‘അത്ര പവിട്ഠസ്സ സുങ്കം ഗണ്ഹന്തൂ’തി. തത്ര പവിസിത്വാ രാജഗ്ഗം [രാജഗ്ഘം (സീ. സ്യാ.)] ഭണ്ഡം പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പഠമം പാദം സുങ്കഘാതം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അന്തോസുങ്കഘാതേ ഠിതോ ബഹിസുങ്കഘാതം പാതേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. സുങ്കം പരിഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൧൪. പാണോ നാമ മനുസ്സപാണോ വുച്ചതി. ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പദസാ നേസ്സാമീതി പഠമം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ദുതിയം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

അപദം നാമ അഹി മച്ഛാ. പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൫. ദ്വിപദം നാമ മനുസ്സാ, പക്ഖജാതാ. ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പദസാ നേസ്സാമീതി പഠമം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ദുതിയം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൬. ചതുപ്പദം നാമ – ഹത്ഥീ അസ്സാ ഓട്ഠാ ഗോണാ ഗദ്രഭാ പസുകാ. ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പദസാ നേസ്സാമീതി പഠമം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ദുതിയം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തതിയം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ചതുത്ഥം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൭. ബഹുപ്പദം നാമ – വിച്ഛികാ സതപദീ ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകാ. പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പദസാ നേസ്സാമീതി സങ്കാമേതി, പദേ പദേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പച്ഛിമം പാദം സങ്കാമേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൧൮. ഓചരകോ നാമ ഭണ്ഡം ഓചരിത്വാ ആചിക്ഖതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഓണിരക്ഖോ നാമ ആഹടം ഭണ്ഡം ഗോപേന്തോ പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

സംവിദാവഹാരോ നാമ സമ്ബഹുലാ സംവിദഹിത്വാ ഏകോ ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി സബ്ബേസം പാരാജികസ്സ.

൧൧൯. സങ്കേതകമ്മം നാമ സങ്കേതം കരോതി – ‘‘പുരേഭത്തം വാ പച്ഛാഭത്തം വാ രത്തിം വാ ദിവാ വാ തേന സങ്കേതേന തം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന സങ്കേതേന തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ. തം സങ്കേതം പുരേ വാ പച്ഛാ വാ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. അവഹാരകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൨൦. നിമിത്തകമ്മം നാമ നിമിത്തം കരോതി. അക്ഖിം വാ നിഖണിസ്സാമി ഭമുകം വാ ഉക്ഖിപിസ്സാമി സീസം വാ ഉക്ഖിപിസ്സാമി, തേന നിമിത്തേന തം ഭണ്ഡം അവഹരാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന നിമിത്തേന തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ. തം നിമിത്തം പുരേ വാ പച്ഛാ വാ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. അവഹാരകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൨൧. ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. അവഹാരകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. അവഹാരകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദ – ‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദതു – ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരതൂ’’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഇതരസ്സ ആരോചേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവഹാരകോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, മൂലട്ഠസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സോ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി സബ്ബേസം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദ – ‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദതു – ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരതൂ’’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവഹാരകോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. ആണാപകസ്സ ച അവഹാരകസ്സ ച ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഗന്ത്വാ പുന പച്ചാഗച്ഛതി – ‘‘നാഹം സക്കോമി തം ഭണ്ഡം അവഹരിതു’’ന്തി. സോ പുന ആണാപേതി – ‘‘യദാ സക്കോസി തദാ തം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ ന സാവേതി – ‘‘മാ അവഹരീ’’തി. സോ തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ സാവേതി – ‘‘മാ അവഹരീ’’തി. സോ ‘‘ആണത്തോ അഹം തയാ’’തി, തം ഭണ്ഡം അവഹരതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. അവഹാരകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഭണ്ഡം അവഹരാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ സാവേതി – ‘‘മാ അവഹരീ’’തി. സോ ‘‘സാധൂ’’തി [സുട്ഠൂതി (ക.)]? ഓരമതി, ഉഭിന്നം അനാപത്തി.

൧൨൨. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പരപരിഗ്ഗഹിതഞ്ച ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ഗരുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, പഞ്ചമാസകോ വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൨൩. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ – പരപരിഗ്ഗഹിതഞ്ച ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, അതിരേകമാസകോ വാ ഊനപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൧൨൪. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പരപരിഗ്ഗഹിതഞ്ച ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, മാസകോ വാ ഊനമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൨൫. ഛഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ന ച സകസഞ്ഞീ, ന ച വിസ്സാസഗ്ഗാഹീ, ന ച താവകാലികം, ഗരുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, പഞ്ചമാസകോ വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൨൬. ഛഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ന ച സകസഞ്ഞീ, ന ച വിസ്സാസഗ്ഗാഹീ, ന ച താവകാലികം, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ അതിരേകമാസകോ വാ ഊനപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൧൨൭. ഛഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന ച സകസഞ്ഞീ, ന ച വിസ്സാസഗ്ഗാഹീ, ന ച താവകാലികം, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, മാസകോ വാ ഊനമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൨൮. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന ച പരപരിഗ്ഗഹിതം ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ഗരുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, പഞ്ചമാസകോ വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൨൯. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന ച പരപരിഗ്ഗഹിതം ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, അതിരേകമാസകോ വാ ഊനപഞ്ചമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൩൦. പഞ്ചഹി ആകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന ച പരപരിഗ്ഗഹിതം ഹോതി, പരപരിഗ്ഗഹിതസഞ്ഞീ ച, ലഹുകോ ച ഹോതി പരിക്ഖാരോ, മാസകോ വാ ഊനമാസകോ വാ, ഥേയ്യചിത്തഞ്ച പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി. ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഫന്ദാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഠാനാ ചാവേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൧൩൧. അനാപത്തി സസഞ്ഞിസ്സ, വിസ്സാസഗ്ഗാഹേ, താവകാലികേ, പേതപരിഗ്ഗഹേ, തിരച്ഛാനഗതപരിഗ്ഗഹേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, (ഖിത്തചിത്തസ്സ വേദനാട്ടസ്സ) [(ഖിത്തചിത്തസ്സ വേദനാട്ടസ്സ) കത്ഥചി നത്ഥി] ആദികമ്മികസ്സാതി.

അദിന്നാദാനമ്ഹി പഠമഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

രജകേഹി പഞ്ച അക്ഖാതാ, ചതുരോ അത്ഥരണേഹി ച;

അന്ധകാരേന വേ പഞ്ച, പഞ്ച ഹാരണകേന ച.

നിരുത്തിയാ പഞ്ച അക്ഖാതാ, വാതേഹി അപരേ ദുവേ;

അസമ്ഭിന്നേ കുസാപാതോ, ജന്തഗ്ഗേന [ജന്താഘരേന (സ്യാ.)] സഹാ ദസ.

വിഘാസേഹി പഞ്ച അക്ഖാതാ, പഞ്ച ചേവ അമൂലകാ;

ദുബ്ഭിക്ഖേ കുരമംസഞ്ച [കൂരമംസഞ്ച (സ്യാ.)], പൂവസക്ഖലിമോദകാ.

ഛപരിക്ഖാരഥവികാ, ഭിസിവംസാ ന നിക്ഖമേ;

ഖാദനീയഞ്ച വിസ്സാസം, സസഞ്ഞായപരേ ദുവേ.

സത്ത നാവഹരാമാതി, സത്ത ചേവ അവാഹരും;

സങ്ഘസ്സ അവഹരും സത്ത, പുപ്ഫേഹി അപരേ ദുവേ.

തയോ ച വുത്തവാദിനോ, മണി തീണി അതിക്കമേ;

സൂകരാ ച മിഗാ മച്ഛാ, യാനഞ്ചാപി പവത്തയി.

ദുവേ പേസീ ദുവേ ദാരൂ, പംസുകൂലം ദുവേ ദകാ;

അനുപുബ്ബവിധാനേന, തദഞ്ഞോ ന പരിപൂരയി.

സാവത്ഥിയാ ചതുരോ മുട്ഠീ, ദ്വേ വിഘാസാ ദുവേ തിണാ;

സങ്ഘസ്സ ഭാജയും സത്ത, സത്ത ചേവ അസ്സാമികാ.

ദാരുദകാ മത്തികാ ദ്വേ തിണാനി;

സങ്ഘസ്സ സത്ത അവഹാസി സേയ്യം;

സസ്സാമികം ന ചാപി നീഹരേയ്യ;

ഹരേയ്യ സസ്സാമികം താവകാലികം.

ചമ്പാ രാജഗഹേ ചേവ, വേസാലിയാ ച അജ്ജുകോ;

ബാരാണസീ ച കോസമ്ബീ, സാഗലാ ദള്ഹികേന ചാതി.

വിനീതവത്ഥു

൧൩൨. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ രജകഭണ്ഡികം അവഹരിംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. കച്ചി നു ഖോ മയം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നാ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ മഹഗ്ഘം ദുസ്സം പസ്സിത്വാ ഥേയ്യചിത്തം ഉപ്പാദേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, ചിത്തുപ്പാദേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ മഹഗ്ഘം ദുസ്സം പസ്സിത്വാ ഥേയ്യചിത്തോ ആമസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ മഹഗ്ഘം ദുസ്സം പസ്സിത്വാ ഥേയ്യചിത്തോ ഫന്ദാപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രജകത്ഥരണം ഗന്ത്വാ മഹഗ്ഘം ദുസ്സം പസ്സിത്വാ ഥേയ്യചിത്തോ ഠാനാ ചാവേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൩൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു മഹഗ്ഘം ഉത്തരത്ഥരണം പസ്സിത്വാ ഥേയ്യചിത്തം ഉപ്പാദേസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ആമസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഫന്ദാപേസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഠാനാ ചാവേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൩൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദിവാ ഭണ്ഡം പസ്സിത്വാ നിമിത്തം അകാസി – ‘രത്തിം അവഹരിസ്സാമീ’തി. സോ തം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരി…പേ… തം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദിവാ ഭണ്ഡം പസ്സിത്വാ നിമിത്തം അകാസി – ‘‘രത്തിം അവഹരിസ്സാമീ’’തി. സോ തം മഞ്ഞമാനോ അത്തനോ ഭണ്ഡം അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞസ്സ ഭണ്ഡം ഹരന്തോ സീസേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഫന്ദാപേസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഖന്ധം ഓരോപേസി…പേ… ഖന്ധേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഫന്ദാപേസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ കടിം ഓരോപേസി…പേ… കടിയാ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ആമസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഫന്ദാപേസി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഹത്ഥേന അഗ്ഗഹേസി…പേ… ഹത്ഥേ ഭാരം ഥേയ്യചിത്തോ ഭൂമിയം നിക്ഖിപി…പേ… ഥേയ്യചിത്തോ ഭൂമിതോ അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൩൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അജ്ഝോകാസേ ചീവരം പത്ഥരിത്വാ വിഹാരം പാവിസി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘മായിദം ചീവരം നസ്സീ’തി, പടിസാമേസി. സോ നിക്ഖമിത്വാ തം ഭിക്ഖും പുച്ഛി – ‘‘ആവുസോ, മയ്ഹം ചീവരം കേന അവഹട’’ന്തി? സോ ഏവമാഹ – ‘‘മയാ അവഹട’’ന്തി. ‘‘സോ തം ആദിയി, അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ…. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നിരുത്തിപഥോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നിരുത്തിപഥേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പീഠേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ. പീഠേ നിസീദനം നിക്ഖിപിത്വാ… ഹേട്ഠാപീഠേ പത്തം നിക്ഖിപിത്വാ വിഹാരം പാവിസി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘‘മായം പത്തോ നസ്സീ’’തി പടിസാമേസി. സോ നിക്ഖമിത്വാ തം ഭിക്ഖും പുച്ഛി – ‘‘ആവുസോ, മയ്ഹം പത്തോ കേന അവഹടോ’’തി? സോ ഏവമാഹ – ‘‘മയാ അവഹടോ’’തി. ‘‘സോ തം ആദിയി, അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നിരുത്തിപഥേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ വതിയാ ചീവരം പത്ഥരിത്വാ വിഹാരം പാവിസി. അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ – ‘മായിദം ചീവരം നസ്സീ’തി പടിസാമേസി. സാ നിക്ഖമിത്വാ തം ഭിക്ഖുനിം പുച്ഛി – ‘‘അയ്യേ, മയ്ഹം ചീവരം കേന അവഹട’’ന്തി? സാ ഏവമാഹ – ‘‘മയാ അവഹട’’ന്തി. ‘‘സാ തം ആദിയി, അസ്സമണീസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സാ കുക്കുച്ചം അഹോസി. അഥ ഖോ സാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നിരുത്തിപഥേ’’തി.

൧൩൬. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വാതമണ്ഡലികായ ഉക്ഖിത്തം സാടകം പസ്സിത്വാ സാമികാനം ദസ്സാമീതി, അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘അഥേയ്യചിത്തോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അഥേയ്യചിത്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വാതമണ്ഡലികായ ഉക്ഖിത്തം വേഠനം പസ്സിത്വാ ‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’തി ഥേയ്യചിത്തോ അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൩൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സുസാനം ഗന്ത്വാ അഭിന്നേ സരീരേ പംസുകൂലം അഗ്ഗഹേസി. തസ്മിഞ്ച സരീരേ പേതോ അധിവത്ഥോ ഹോതി. അഥ ഖോ സോ പേതോ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘മാ, ഭന്തേ, മയ്ഹം സാടകം അഗ്ഗഹേസീ’’തി. സോ ഭിക്ഖു അനാദിയന്തോ അഗമാസി. അഥ ഖോ തം സരീരം ഉട്ഠഹിത്വാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പിട്ഠിതോ പിട്ഠിതോ അനുബന്ധി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു വിഹാരം പവിസിത്വാ ദ്വാരം ഥകേസി. അഥ ഖോ തം സരീരം തത്ഥേവ പരിപതി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, അഭിന്നേ സരീരേ പംസുകൂലം ഗഹേതബ്ബം. സോ ഗണ്ഹേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൧൩൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ചീവരേ ഭാജീയമാനേ ഥേയ്യചിത്തോ കുസം സങ്കാമേത്വാ ചീവരം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൩൯. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ആനന്ദോ ജന്താഘരേ അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ അന്തരവാസകം അത്തനോ മഞ്ഞമാനോ നിവാസേസി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ മേ ത്വം, ആവുസോ ആനന്ദ, അന്തരവാസകം നിവാസേസീ’’തി? ‘‘സകസഞ്ഞീ അഹം, ആവുസോ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, സകസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

൧൪൦. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്താ സീഹവിഘാസം പസ്സിത്വാ പചാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, സീഹവിഘാസേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്താ ബ്യഗ്ഘവിഘാസം പസ്സിത്വാ… ദീപിവിഘാസം പസ്സിത്വാ… തരച്ഛവിഘാസം പസ്സിത്വാ… കോകവിഘാസം പസ്സിത്വാ പചാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, തിരച്ഛാനഗതപരിഗ്ഗഹേ’’തി.

൧൪൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ഓദനേ ഭാജീയമാനേ – ‘അപരസ്സ ഭാഗം ദേഹീ’തി അമൂലകം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ഖാദനീയേ ഭാജിയമാനേ… സങ്ഘസ്സ പൂവേ ഭാജിയമാനേ… സങ്ഘസ്സ ഉച്ഛുമ്ഹി ഭാജിയമാനേ… സങ്ഘസ്സ തിമ്ബരൂസകേ ഭാജിയമാനേ – ‘അപരസ്സ ഭാഗം ദേഹീ’തി അമൂലകം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ…. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയസ്സാ’’തി.

൧൪൨. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദുബ്ഭിക്ഖേ ഓദനീയഘരം പവിസിത്വാ പത്തപൂരം ഓദനം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദുബ്ഭിക്ഖേ സൂനഘരം [സൂനാഘരം (സീ. സ്യാ)] പവിസിത്വാ പത്തപൂരം മംസം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദുബ്ഭിക്ഖേ പൂവഘരം പവിസിത്വാ പത്തപൂരം പൂവം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി…പേ… പത്തപൂരാ സക്ഖലിയോ ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി…പേ… പത്തപൂരേ മോദകേ ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൪൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദിവാ പരിക്ഖാരം പസ്സിത്വാ നിമിത്തം അകാസി – ‘‘രത്തിം അവഹരിസ്സാമീ’’തി. സോ തം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരി…പേ… തം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ തം അവഹരി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദിവാ പരിക്ഖാരം പസ്സിത്വാ നിമിത്തം അകാസി – ‘‘രത്തിം അവഹരിസ്സാമീ’’തി. സോ തം മഞ്ഞമാനോ അത്തനോ പരിക്ഖാരം അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൧൪൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പീഠേ ഥവികം പസ്സിത്വാ – ‘‘ഇതോ ഗണ്ഹന്തോ പാരാജികോ ഭവിസ്സാമീ’’തി സഹ പീഠകേന സങ്കാമേത്വാ അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ഭിസിം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൪൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ചീവരവംസേ ചീവരം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വിഹാരേ ചീവരം അവഹരിത്വാ – ‘‘ഇതോ നിക്ഖമന്തോ പാരാജികോ ഭവിസ്സാമീ’’തി വിഹാരാ ന നിക്ഖമി…പേ… ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘നിക്ഖമി [നിക്ഖമേയ്യ (സീ. സ്യാ.)] വാ സോ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസോ ന വാ നിക്ഖമി [നിക്ഖമേയ്യ (സീ. സ്യാ.)], ആപത്തി പാരാജികസ്സാ’’തി.

൧൪൬. തേന ഖോ പന സമയേന ദ്വേ ഭിക്ഖൂ സഹായകാ ഹോന്തി. ഏകോ ഭിക്ഖു ഗാമം പിണ്ഡായ പാവിസി. ദുതിയോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ഖാദനീയേ ഭാജീയമാനേ സഹായകസ്സ ഭാഗം ഗഹേത്വാ തസ്സ വിസ്സസന്തോ പരിഭുഞ്ജി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിം ചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘വിസ്സാസഗ്ഗാഹോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, വിസ്സാസഗ്ഗാഹേ’’തി.

൧൪൭. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ചീവരകമ്മം കരോന്തി. സങ്ഘസ്സ ഖാദനീയേ ഭാജീയമാനേ സബ്ബേസം പടിവിസാ ആഹരിത്വാ ഉപനിക്ഖിത്താ ഹോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിവിസം അത്തനോ മഞ്ഞമാനോ പരിഭുഞ്ജി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘സകസഞ്ഞീ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സകസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ചീവരകമ്മം കരോന്തി. സങ്ഘസ്സ ഖാദനീയേ ഭാജിയമാനേ അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പത്തേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിവിസോ ആഹരിത്വാ ഉപനിക്ഖിത്തോ ഹോതി. പത്തസാമികോ ഭിക്ഖു അത്തനോ മഞ്ഞമാനോ പരിഭുഞ്ജി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സകസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

൧൪൮. തേന ഖോ പന സമയേന അമ്ബചോരകാ അമ്ബം പാതേത്വാ ഭണ്ഡികം ആദായ അഗമംസു. സാമികാ തേ ചോരകേ അനുബന്ധിംസു. ചോരകാ സാമികേ പസ്സിത്വാ ഭണ്ഡികം പാതേത്വാ പലായിംസു. ഭിക്ഖൂ പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ പടിഗ്ഗഹാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘കിംചിത്താ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ’’തി? ‘‘പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ മയം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ജമ്ബുചോരകാ… ലബുജചോരകാ… പനസചോരകാ… താലപക്കചോരകാ… ഉച്ഛുചോരകാ… തിമ്ബരൂസകചോരകാ തിമ്ബരൂസകേ ഉച്ചിനിത്വാ ഭണ്ഡികം ആദായ അഗമംസു. സാമികാ തേ ചോരകേ അനുബന്ധിംസു. ചോരകാ സാമികേ പസ്സിത്വാ ഭണ്ഡികം പാതേത്വാ പലായിംസു. ഭിക്ഖൂ പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ പടിഗ്ഗഹാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അമ്ബചോരകാ അമ്ബം പാതേത്വാ ഭണ്ഡികം ആദായ അഗമംസു. സാമികാ തേ ചോരകേ അനുബന്ധിംസു. ചോരകാ സാമികേ പസ്സിത്വാ ഭണ്ഡികം പാതേത്വാ പലായിംസു. ഭിക്ഖൂ – ‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’തി, ഥേയ്യചിത്താ പരിഭുഞ്ജിംസു. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ജമ്ബുചോരകാ… ലബുജചോരകാ… പനസചോരകാ… താലപക്കചോരകാ… ഉച്ഛുചോരകാ… തിമ്ബരൂസകചോരകാ തിമ്ബരൂസകേ ഉച്ചിനിത്വാ ഭണ്ഡികം ആദായ അഗമംസു. സാമികാ തേ ചോരകേ അനുബന്ധിംസു. ചോരകാ സാമികേ പസ്സിത്വാ ഭണ്ഡികം പാതേത്വാ പലായിംസു. ഭിക്ഖൂ – ‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’തി, ഥേയ്യചിത്താ പരിഭുഞ്ജിംസു. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ അമ്ബം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… സങ്ഘസ്സ ജമ്ബും… സങ്ഘസ്സ ലബുജം… സങ്ഘസ്സ പനസം… സങ്ഘസ്സ താലപക്കം… സങ്ഘസ്സ ഉച്ഛും… സങ്ഘസ്സ തിമ്ബരൂസകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൪൯. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പുപ്ഫാരാമം ഗന്ത്വാ ഓചിതം പുപ്ഫം പഞ്ചമാസഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പുപ്ഫാരാമം ഗന്ത്വാ പുപ്ഫം ഓചിനിത്വാ പഞ്ചമാസഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൦. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗാമകം ഗച്ഛന്തോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, തുയ്ഹം ഉപട്ഠാകകുലം വുത്തോ വജ്ജേമീ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ ഏകം സാടകം ആഹരാപേത്വാ അത്തനാ പരിഭുഞ്ജി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, വുത്തോ വജ്ജേമീതി വത്തബ്ബോ. യോ വദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗാമകം ഗച്ഛതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, മയ്ഹം ഉപട്ഠാകകുലം വുത്തോ വജ്ജേഹീ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ യുഗസാടകം ആഹരാപേത്വാ ഏകം അത്തനാ പരിഭുഞ്ജി, ഏകം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ അദാസി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, വുത്തോ വജ്ജേഹീതി വത്തബ്ബോ. യോ വദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗാമകം ഗച്ഛന്തോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, തുയ്ഹം ഉപട്ഠാകകുലം വുത്തോ വജ്ജേമീ’’തി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘വുത്തോ വജ്ജേഹീ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ ആള്ഹകം സപ്പിം തുലം ഗുളം ദോണം തണ്ഡുലം ആഹരാപേത്വാ അത്തനാ പരിഭുഞ്ജി. സോ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, വുത്തോ വജ്ജേമീതി വത്തബ്ബോ, ന ച വുത്തോ വജ്ജേഹീതി വത്തബ്ബോ. യോ വദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൧൫൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ മഹഗ്ഘം മണിം ആദായ അഞ്ഞതരേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ സുങ്കട്ഠാനം പസ്സിത്വാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ അജാനന്തസ്സ ഥവികായ മണിം പക്ഖിപിത്വാ സുങ്കട്ഠാനം അതിക്കമിത്വാ അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അജാനന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ മഹഗ്ഘം മണിം ആദായ അഞ്ഞതരേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ സുങ്കട്ഠാനം പസ്സിത്വാ ഗിലാനാലയം കരിത്വാ അത്തനോ ഭണ്ഡികം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ അദാസി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ സുങ്കട്ഠാനം അതിക്കമിത്വാ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആഹര മേ, ഭന്തേ, ഭണ്ഡികം; നാഹം അകല്ലകോ’’തി. ‘‘കിസ്സ പന ത്വം, ആവുസോ, ഏവരൂപം അകാസീ’’തി? അഥ ഖോ സോ പുരിസോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അജാനന്തസ്സാ’’തി.

൧൫൨. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സത്ഥേന സദ്ധിം അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നോ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ പുരിസോ തം ഭിക്ഖും ആമിസേന ഉപലാപേത്വാ സുങ്കട്ഠാനം പസ്സിത്വാ മഹഗ്ഘം മണിം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ അദാസി – ‘‘ഇമം, ഭന്തേ, മണിം സുങ്കട്ഠാനം അതിക്കാമേഹീ’’തി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു തം മണിം സുങ്കട്ഠാനം അതിക്കാമേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പാസേ ബന്ധം സൂകരം കാരുഞ്ഞേന മുഞ്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘കാരുഞ്ഞാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, കാരുഞ്ഞാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പാസേ ബന്ധം സൂകരം – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി, ഥേയ്യചിത്തോ മുഞ്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പാസേ ബന്ധം മിഗം കാരുഞ്ഞേന മുഞ്ചി… പാസേ ബന്ധം മിഗം – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി, ഥേയ്യചിത്തോ മുഞ്ചി … കുമിനേ ബന്ധേ മച്ഛേ കാരുഞ്ഞേന മുഞ്ചി… കുമിനേ ബന്ധേ മച്ഛേ – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി ഥേയ്യചിത്തോ മുഞ്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു യാനേ ഭണ്ഡം പസ്സിത്വാ – ‘‘ഇതോ ഗണ്ഹന്തോ പാരാജികോ ഭവിസ്സാമീ’’തി, അതിക്കമിത്വാ പവട്ടേത്വാ [പവത്തേത്വാ (ക.)] അഗ്ഗഹേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കുലലേന ഉക്ഖിത്തം മംസപേസിം – ‘‘സാമികാനം ദസ്സാമീ’’തി അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അഥേയ്യചിത്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കുലലേന ഉക്ഖിത്തം മംസപേസിം – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി, ഥേയ്യചിത്തോ അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൪. തേന ഖോ പന സമയേന മനുസ്സാ ഉളുമ്പം ബന്ധിത്വാ അചിരവതിയാ നദിയാ ഓസാരേന്തി. ബന്ധനേ ഛിന്നേ കട്ഠാനി വിപ്പകിണ്ണാനി അഗമംസു. ഭിക്ഖൂ പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ ഉത്താരേസും. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന മനുസ്സാ ഉളുമ്പം ബന്ധിത്വാ അചിരവതിയാ നദിയാ ഓസാരേന്തി. ബന്ധനേ ഛിന്നേ കട്ഠാനി വിപ്പകിണ്ണാനി അഗമംസു. ഭിക്ഖൂ – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി, ഥേയ്യചിത്താ ഉത്താരേസും. സാമികാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഗോപാലകോ രുക്ഖേ സാടകം ആലഗ്ഗേത്വാ ഉച്ചാരം അഗമാസി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പംസുകൂലസഞ്ഞീ അഗ്ഗഹേസി. അഥ ഖോ സോ ഗോപാലകോ തം ഭിക്ഖും ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ നദിം തരന്തസ്സ രജകാനം ഹത്ഥതോ മുത്തം സാടകം പാദേ ലഗ്ഗം ഹോതി. സോ ഭിക്ഖു – ‘‘സാമികാനം ദസ്സാമീ’’തി അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അഥേയ്യചിത്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ നദിം തരന്തസ്സ രജകാനം ഹത്ഥതോ മുത്തം സാടകം പാദേ ലഗ്ഗം ഹോതി. സോ ഭിക്ഖു – ‘‘പുരേ സാമികാ പസ്സന്തീ’’തി, ഥേയ്യചിത്തോ അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സപ്പികുമ്ഭിം പസ്സിത്വാ ഥോകം ഥോകം പരിഭുഞ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സംവിദഹിത്വാ അഗമംസു – ‘‘ഭണ്ഡം അവഹരിസ്സാമാ’’തി. ഏകോ ഭണ്ഡം അവഹരി. തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ന മയം പാരാജികാ. യോ അവഹടോ സോ പാരാജികോ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും… ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സംവിദഹിത്വാ ഭണ്ഡം അവഹരിത്വാ ഭാജേസും. തേഹി ഭാജീയമാനേ ഏകമേകസ്സ പടിവിസോ ന പഞ്ചമാസകോ പൂരി. തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ന മയം പാരാജികാ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാവത്ഥിയം ദുബ്ഭിക്ഖേ ആപണികസ്സ തണ്ഡുലമുട്ഠിം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാവത്ഥിയം ദുബ്ഭിക്ഖേ ആപണികസ്സ മുഗ്ഗമുട്ഠിം… മാസമുട്ഠിം… തിലമുട്ഠിം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സാവത്ഥിയം അന്ധവനേ ചോരകാ ഗാവിം ഹന്ത്വാ മംസം ഖാദിത്വാ സേസകം പടിസാമേത്വാ അഗമംസു. ഭിക്ഖൂ പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ പടിഗ്ഗഹാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. ചോരകാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സാവത്ഥിയം അന്ധവനേ ചോരകാ സൂകരം ഹന്ത്വാ മംസം ഖാദിത്വാ സേസകം പടിസാമേത്വാ അഗമംസു. ഭിക്ഖൂ പംസുകൂലസഞ്ഞിനോ പടിഗ്ഗഹാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. ചോരകാ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പംസുകൂലസഞ്ഞിസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തിണക്ഖേത്തം ഗന്ത്വാ ലൂതം തിണം പഞ്ചമാസഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി …പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തിണക്ഖേത്തം ഗന്ത്വാ തിണം ലായിത്വാ പഞ്ചമാസഗ്ഘനകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൬. തേന ഖോ പന സമയേന ആഗന്തുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘസ്സ അമ്ബം ഭാജാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. ആവാസികാ ഭിക്ഖൂ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘കിംചിത്താ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ’’തി? ‘‘പരിഭോഗത്ഥായ [പരിഭോഗത്ഥാ (സീ.)] മയം ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പരിഭോഗത്ഥായാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആഗന്തുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘസ്സ ജമ്ബും… സങ്ഘസ്സ ലബുജം… സങ്ഘസ്സ പനസം… സങ്ഘസ്സ താലപക്കം… സങ്ഘസ്സ ഉച്ഛും… സങ്ഘസ്സ തിമ്ബരൂസകം ഭാജാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിംസു. ആവാസികാ ഭിക്ഖൂ തേ ഭിക്ഖൂ ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണാത്ഥ, തുമ്ഹേ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പരിഭോഗത്ഥായാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അമ്ബപാലകാ ഭിക്ഖൂനം അമ്ബഫലം ദേന്തി. ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഗോപേതും ഇമേ ഇസ്സരാ, നയിമേ ദാതു’’ന്തി, കുക്കുച്ചായന്താ ന പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, ഗോപകസ്സ ദാനേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ജമ്ബുപാലകാ… ലബുജപാലകാ… പനസപാലകാ… താലപക്കപാലകാ… ഉച്ഛുപാലകാ… തിമ്ബരൂസകപാലകാ ഭിക്ഖൂനം തിമ്ബരൂസകം ദേന്തി. ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഗോപേതും ഇമേ ഇസ്സരാ, നയിമേ ദാതു’’ന്തി, കുക്കുച്ചായന്താ ന പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, ഗോപകസ്സ ദാനേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ദാരും താവകാലികം ഹരിത്വാ അത്തനോ വിഹാരസ്സ കുട്ടം ഉപത്ഥമ്ഭേസി. ഭിക്ഖൂ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘താവകാലികോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, താവകാലികേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ ഉദകം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… സങ്ഘസ്സ മത്തികം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… സങ്ഘസ്സ പുഞ്ജകിതം തിണം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ പുഞ്ജകിതം തിണം ഥേയ്യചിത്തോ ഝാപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ മഞ്ചം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘസ്സ പീഠം… സങ്ഘസ്സ ഭിസിം… സങ്ഘസ്സ ബിബ്ബോഹനം [ബിമ്ബോഹനം (സീ. സ്യാ.)] … സങ്ഘസ്സ കവാടം… സങ്ഘസ്സ ആലോകസന്ധിം… സങ്ഘസ്സ ഗോപാനസിം ഥേയ്യചിത്തോ അവഹരി… തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൧൫൭. [ചൂളവ. ൩൨൪] തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞതരസ്സ ഉപാസകസ്സ വിഹാരപരിഭോഗം സേനാസനം അഞ്ഞത്ര പരിഭുഞ്ജന്തി. അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭദന്താ അഞ്ഞത്ര പരിഭോഗം അഞ്ഞത്ര പരിഭുഞ്ജിസ്സന്തീ’’തി! ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞത്ര പരിഭോഗോ അഞ്ഞത്ര പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ. യോ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

[ചൂളവ. ൩൨൪] തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ ഉപോസഥഗ്ഗമ്പി സന്നിസജ്ജമ്പി ഹരിതും കുക്കുച്ചായന്താ ഛമായം നിസീദന്തി. ഗത്താനിപി ചീവരാനിപി പംസുകിതാനി ഹോന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, താവകാലികം ഹരിതു’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ചമ്പായം ഥുല്ലനന്ദായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തേവാസിനീ ഭിക്ഖുനീ ഥുല്ലനന്ദായ ഭിക്ഖുനിയാ ഉപട്ഠാകകുലം ഗന്ത്വാ – ‘‘അയ്യാ ഇച്ഛതി തേകടുലയാഗും പാതു’’ന്തി, പചാപേത്വാ ഹരിത്വാ അത്തനാ പരിഭുഞ്ജി. സാ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണീസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സാ കുക്കുച്ചം അഹോസി. അഥ ഖോ സാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന രാജഗഹേ ഥുല്ലനന്ദായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തേവാസിനീ ഭിക്ഖുനീ ഥുല്ലനന്ദായ ഭിക്ഖുനിയാ ഉപട്ഠാകകുലം ഗന്ത്വാ – ‘‘അയ്യാ ഇച്ഛതി മധുഗോളകം ഖാദിതു’’ന്തി, പചാപേത്വാ ഹരിത്വാ അത്തനാ പരിഭുഞ്ജി. സാ ജാനിത്വാ തം ചോദേസി – ‘‘അസ്സമണീസി ത്വ’’ന്തി. തസ്സാ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയസ്സാ’’തി.

൧൫൮. തേന ഖോ പന സമയേന വേസാലിയം ആയസ്മതോ അജ്ജുകസ്സ ഉപട്ഠാകസ്സ ഗഹപതിനോ ദ്വേ ദാരകാ ഹോന്തി – പുത്തോ ച ഭാഗിനേയ്യോ ച. അഥ ഖോ സോ ഗഹപതി ആയസ്മന്തം അജ്ജുകം ഏതദവോച – ‘‘ഇമം, ഭന്തേ, ഓകാസം യോ ഇമേസം ദ്വിന്നം ദാരകാനം സദ്ധോ ഹോതി പസന്നോ തസ്സ ആചിക്ഖേയ്യാസീ’’തി [ആചിക്ഖേയ്യാസീതി സോ കാലമകാസി (സ്യാ.)]. തേന ഖോ പന സമയേന തസ്സ ഗഹപതിനോ ഭാഗിനേയ്യോ സദ്ധോ ഹോതി പസന്നോ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ അജ്ജുകോ തം ഓകാസം തസ്സ ദാരകസ്സ ആചിക്ഖി. സോ തേന സാപതേയ്യേന കുടുമ്ബഞ്ച സണ്ഠപേസി ദാനഞ്ച പട്ഠപേസി. അഥ ഖോ തസ്സ ഗഹപതിനോ പുത്തോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘കോ നു ഖോ, ഭന്തേ ആനന്ദ, പിതുനോ ദായജ്ജോ – പുത്തോ വാ ഭാഗിനേയ്യോ വാ’’തി? ‘‘പുത്തോ ഖോ, ആവുസോ, പിതുനോ ദായജ്ജോ’’തി. ‘‘അയം, ഭന്തേ, അയ്യോ അജ്ജുകോ അമ്ഹാകം സാപതേയ്യം അമ്ഹാകം മേഥുനകസ്സ ആചിക്ഖീ’’തി. ‘‘അസ്സമണോ, ആവുസോ, ആയസ്മാ അജ്ജുകോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ അജ്ജുകോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘ദേഹി മേ, ആവുസോ ആനന്ദ, വിനിച്ഛയ’’ന്തി. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉപാലി ആയസ്മതോ അജ്ജുകസ്സ പക്ഖോ ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപാലി ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘യോ നു ഖോ, ആവുസോ ആനന്ദ, സാമികേന ‘ഇമം ഓകാസം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ആചിക്ഖേയ്യാസീ’തി വുത്തോ തസ്സ ആചിക്ഖതി, കിം സോ ആപജ്ജതീ’’തി? ‘‘ന, ഭന്തേ, കിഞ്ചി ആപജ്ജതി, അന്തമസോ ദുക്കടമത്തമ്പീ’’തി. ‘‘അയം, ആവുസോ, ആയസ്മാ അജ്ജുകോ സാമികേന – ‘ഇമം ഓകാസം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ആചിക്ഖാ’തി വുത്തോ തസ്സ ആചിക്ഖതി; അനാപത്തി, ആവുസോ, ആയസ്മതോ അജ്ജുകസ്സാ’’തി.

൧൫൯. തേന ഖോ പന സമയേന ബാരാണസിയം ആയസ്മതോ പിലിന്ദവച്ഛസ്സ ഉപട്ഠാകകുലം ചോരേഹി ഉപദ്ദുതം ഹോതി. ദ്വേ ച ദാരകാ നീതാ ഹോന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ തേ ദാരകേ ഇദ്ധിയാ ആനേത്വാ പാസാദേ ഠപേസി. മനുസ്സാ തേ ദാരകേ പസ്സിത്വാ – ‘‘അയ്യസ്സായം പിലിന്ദവച്ഛസ്സ ഇദ്ധാനുഭാവോ’’തി, ആയസ്മന്തേ പിലിന്ദവച്ഛേ അഭിപ്പസീദിംസു. ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ ചോരേഹി നീതേ ദാരകേ ആനേസ്സതീ’’തി! ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ [ഇദ്ധിമതോ (സീ.), ഇദ്ധിമന്തസ്സ (സ്യാ.)], ഇദ്ധിമസ്സ ഇദ്ധിവിസയേ’’തി.

൧൬൦. തേന ഖോ പന സമയേന ദ്വേ ഭിക്ഖൂ സഹായകാ ഹോന്തി – പണ്ഡുകോ ച കപിലോ ച. ഏകോ ഗാമകേ വിഹരതി, ഏകോ കോസമ്ബിയം. അഥ ഖോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഗാമകാ കോസമ്ബിം ഗച്ഛന്തസ്സ അന്തരാമഗ്ഗേ നദിം തരന്തസ്സ സൂകരികാനം ഹത്ഥതോ മുത്താ മേദവട്ടി പാദേ ലഗ്ഗാ ഹോതി. സോ ഭിക്ഖു – ‘‘സാമികാനം ദസ്സാമീ’’തി അഗ്ഗഹേസി. സാമികാ തം ഭിക്ഖും ചോദേസും – ‘‘അസ്സമണോസി ത്വ’’ന്തി. തം ഉത്തിണ്ണം ഗോപാലികാ [അഞ്ഞതരാ ഗോപാലികാ (സീ. സ്യാ.)] പസ്സിത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവാ’’തി. സോ – ‘‘പകതിയാപാഹം അസ്സമണോ’’തി തസ്സാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിത്വാ കോസമ്ബിം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ഓരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, അദിന്നാദാനേ പാരാജികസ്സ; ആപത്തി മേഥുനധമ്മസമായോഗേ പാരാജികസ്സാ’’തി.

൧൬൧. തേന ഖോ പന സമയേന സാഗലായം ആയസ്മതോ ദള്ഹികസ്സ സദ്ധിവിഹാരികോ ഭിക്ഖു അനഭിരതിയാ പീളിതോ ആപണികസ്സ വേഠനം അവഹരിത്വാ ആയസ്മന്തം ദള്ഹികം ഏതദവോച – ‘‘അസ്സമണോ അഹം, ഭന്തേ, വിബ്ഭമിസ്സാമീ’’തി. ‘‘കിം തയാ, ആവുസോ, കത’’ന്തി? സോ തമത്ഥം ആരോചേസി. ആഹരാപേത്വാ അഗ്ഘാപേസി. തം അഗ്ഘാപേന്തം ന പഞ്ചമാസകേ അഗ്ഘതി. ‘‘അനാപത്തി, ആവുസോ, പാരാജികസ്സാ’’തി. ധമ്മകഥം അകാസി. സോ ഭിക്ഖു അഭിരമതീതി [അഭിരമീതി (സീ. സ്യാ.)].

ദുതിയപാരാജികം സമത്തം.

൩. തതിയപാരാജികം

൧൬൨. [ഇദം വത്ഥു സം. നി. ൫.൯൮൫] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവാ ഭിക്ഖൂനം അനേകപരിയായേന അസുഭകഥം കഥേതി, അസുഭായ വണ്ണം ഭാസതി, അസുഭഭാവനായ വണ്ണം ഭാസതി, ആദിസ്സ ആദിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാ വണ്ണം ഭാസതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഇച്ഛാമഹം, ഭിക്ഖവേ, അദ്ധമാസം പടിസല്ലീയിതും. നമ്ഹി കേനചി ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേനാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി, ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പടിസ്സുണിത്വാ നാസ്സുധ കോചി ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമതി, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേന. ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവാ ഖോ അനേകപരിയായേന അസുഭകഥം കഥേതി, അസുഭായ വണ്ണം ഭാസതി, അസുഭഭാവനായ വണ്ണം ഭാസതി, ആദിസ്സ ആദിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാ വണ്ണം ഭാസതീ’’തി (തേ) [( ) (?) ഏവമുപരിപി ഈദിസേസു ഠാനേസു] അനേകാകാരവോകാരം അസുഭഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി. തേ സകേന കായേന അട്ടീയന്തി ഹരായന്തി ജിഗുച്ഛന്തി. സേയ്യഥാപി നാമ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ദഹരോ യുവാ മണ്ഡനകജാതികോ സീസംന്ഹാതോ അഹികുണപേന വാ കുക്കുരകുണപേന വാ മനുസ്സകുണപേന വാ കണ്ഠേ ആസത്തേന അട്ടീയേയ്യ ഹരായേയ്യ ജിഗുച്ഛേയ്യ, ഏവമേവ തേ ഭിക്ഖൂ സകേന കായേന അട്ടീയന്താ ഹരായന്താ ജിഗുച്ഛന്താ അത്തനാപി അത്താനം ജീവിതാ വോരോപേന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞമ്പി ജീവിതാ വോരോപേന്തി, മിഗലണ്ഡികമ്പി സമണകുത്തകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘‘സാധു നോ, ആവുസോ, ജീവിതാ വോരോപേഹി. ഇദം തേ പത്തചീവരം ഭവിസ്സതീ’’തി. അഥ ഖോ മിഗലണ്ഡികോ സമണകുത്തകോ പത്തചീവരേഹി ഭടോ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ജീവിതാ വോരോപേത്വാ ലോഹിതകം [ലോഹിതഗതം (ക.)] അസിം ആദായ യേന വഗ്ഗമുദാ നദീ തേനുപസങ്കമി.

൧൬൩. അഥ ഖോ മിഗലണ്ഡികസ്സ സമണകുത്തകസ്സ ലോഹിതകം തം അസിം ധോവന്തസ്സ അഹുദേവ കുക്കുച്ചം അഹു വിപ്പടിസാരോ – ‘‘അലാഭാ വത മേ, ന വത മേ ലാഭാ; ദുല്ലദ്ധം വത മേ, ന വത മേ സുലദ്ധം. ബഹും വത മയാ അപുഞ്ഞം പസുതം, യോഹം ഭിക്ഖൂ സീലവന്തേ കല്യാണധമ്മേ ജീവിതാ വോരോപേസി’’ന്തി. അഥ ഖോ അഞ്ഞതരാ മാരകായികാ ദേവതാ അഭിജ്ജമാനേ ഉദകേ ആഗന്ത്വാ മിഗലണ്ഡികം സമണകുത്തകം ഏതദവോച – ‘‘സാധു സാധു സപ്പുരിസ, ലാഭാ തേ സപ്പുരിസ, സുലദ്ധം തേ സപ്പുരിസ. ബഹും തയാ സപ്പുരിസ പുഞ്ഞം പസുതം, യം ത്വം അതിണ്ണേ താരേസീ’’തി. അഥ ഖോ മിഗലണ്ഡികോ സമണകുത്തകോ – ‘‘ലാഭാ കിര മേ, സുലദ്ധം കിര മേ, ബഹും കിര മയാ പുഞ്ഞം പസുതം, അതിണ്ണോ കിരാഹം താരേമീ’’തി തിണ്ഹം അസിം ആദായ വിഹാരേന വിഹാരം പരിവേണേന പരിവേണം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേതി – ‘‘കോ അതിണ്ണോ, കം താരേമീ’’തി? തത്ഥ യേ തേ ഭിക്ഖൂ അവീതരാഗാ തേസം തസ്മിം സമയേ ഹോതിയേവ ഭയം ഹോതി ഛമ്ഭിതത്തം ഹോതി ലോമഹംസോ. യേ പന തേ ഭിക്ഖൂ വീതരാഗാ തേസം തസ്മിം സമയേ ന ഹോതി ഭയം ന ഹോതി ഛമ്ഭിതത്തം ന ഹോതി ലോമഹംസോ. അഥ ഖോ മിഗലണ്ഡികോ സമണകുത്തകോ ഏകമ്പി ഭിക്ഖും ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, ദ്വേപി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, തയോപി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, ചത്താരോപി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, പഞ്ചപി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, ദസപി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, വീസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, തിംസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, ചത്താലീസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, പഞ്ഞാസമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി, സട്ഠിമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി.

൧൬൪. അഥ ഖോ ഭഗവാ തസ്സ അദ്ധമാസസ്സ അച്ചയേന പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘കിം നു ഖോ, ആനന്ദ, തനുഭൂതോ വിയ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ’’തി? ‘‘തഥാ ഹി പന, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഭിക്ഖൂനം അനേകപരിയായേന അസുഭകഥം കഥേതി, അസുഭായ വണ്ണം ഭാസതി, അസുഭഭാവനായ വണ്ണം ഭാസതി, ആദിസ്സ ആദിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാ വണ്ണം ഭാസതി. തേ ച, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ – ‘ഭഗവാ ഖോ അനേകപരിയായേന അസുഭകഥം കഥേതി, അസുഭായ വണ്ണം ഭാസതി, അസുഭഭാവനായ വണ്ണം ഭാസതി, ആദിസ്സ ആദിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാ വണ്ണം ഭാസതീ’തി, തേ അനേകാകാരവോകാരം അസുഭഭാവനാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി. തേ സകേന കായേന അട്ടീയന്തി ഹരായന്തി ജിഗുച്ഛന്തി. സേയ്യഥാപി നാമ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ദഹരോ യുവാ മണ്ഡനകജാതികോ സീസംന്ഹാതോ അഹികുണപേന വാ കുക്കുരകുണപേന വാ മനുസ്സകുണപേന വാ കണ്ഠേ ആസത്തേന അട്ടീയേയ്യ ഹരായേയ്യ ജിഗുച്ഛേയ്യ, ഏവമേവ തേ ഭിക്ഖൂ സകേന കായേന അട്ടീയന്താ ഹരായന്താ ജിഗുച്ഛന്താ അത്തനാപി അത്താനം ജീവിതാ വോരോപേന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞമ്പി ജീവിതാ വോരോപേന്തി, മിഗലണ്ഡികമ്പി സമണകുത്തകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘സാധു നോ, ആവുസോ, ജീവിതാ വോരോപേഹി. ഇദം തേ പത്തചീവരം ഭവിസ്സതീ’തി. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, മിഗലണ്ഡികോ സമണകുത്തകോ പത്തചീവരേഹി ഭടോ ഏകമ്പി ഭിക്ഖും ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി…പേ… സട്ഠിമ്പി ഭിക്ഖൂ ഏകാഹേന ജീവിതാ വോരോപേസി. സാധു, ഭന്തേ, ഭഗവാ അഞ്ഞം പരിയായം ആചിക്ഖതു യഥായം ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അഞ്ഞായ സണ്ഠഹേയ്യാ’’തി. ‘‘തേനഹാനന്ദ, യാവതികാ ഭിക്ഖൂ വേസാലിം ഉപനിസ്സായ വിഹരന്തി തേ സബ്ബേ ഉപട്ഠാനസാലായം സന്നിപാതേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി, ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ പടിസ്സുണിത്വാ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ വേസാലിം ഉപനിസ്സായ വിഹരന്തി തേ സബ്ബേ ഉപട്ഠാനസാലായം സന്നിപാതേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സന്നിപതിതോ, ഭന്തേ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ; യസ്സ ദാനി, ഭന്തേ, ഭഗവാ കാലം മഞ്ഞതീ’’തി.

൧൬൫. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേന ഉപട്ഠാനസാലാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. നിസജ്ജ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അയമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ആനാപാനസ്സതിസമാധി ഭാവിതോ ബഹുലീകതോ സന്തോ ചേവ പണീതോ ച അസേചനകോ ച സുഖോ ച വിഹാരോ ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ ച പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ ഠാനസോ അന്തരധാപേതി വൂപസമേതി. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ഗിമ്ഹാനം പച്ഛിമേ മാസേ ഉഹതം [ഊഹതം (ക.)] രജോജല്ലം തമേനം മഹാ അകാലമേഘോ ഠാനസോ അന്തരധാപേതി വൂപസമേതി, ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ആനാപാനസ്സതിസമാധി ഭാവിതോ ബഹുലീകതോ സന്തോ ചേവ പണീതോ ച അസേചനകോ ച സുഖോ ച വിഹാരോ ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ ച പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ ഠാനസോ അന്തരധാപേതി വൂപസമേതി. കഥം ഭാവിതോ ച, ഭിക്ഖവേ, ആനാപാനസ്സതിസമാധി കഥം ബഹുലീകതോ സന്തോ ചേവ പണീതോ ച അസേചനകോ ച സുഖോ ച വിഹാരോ ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ ച പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ ഠാനസോ അന്തരധാപേതി വൂപസമേതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അരഞ്ഞഗതോ വാ രുക്ഖമൂലഗതോ വാ സുഞ്ഞാഗാരഗതോ വാ നിസീദതി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ. സോ സതോവ അസ്സസതി സതോ പസ്സസതി. ദീഘം വാ അസ്സസന്തോ ദീഘം അസ്സസാമീതി പജാനാതി, ദീഘം വാ പസ്സസന്തോ ദീഘം പസ്സസാമീതി പജാനാതി. രസ്സം വാ അസ്സസന്തോ രസ്സം അസ്സസാമീതി പജാനാതി, രസ്സം വാ പസ്സസന്തോ രസ്സം പസ്സസാമീതി പജാനാതി. സബ്ബകായപ്പടിസംവേദീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. സബ്ബകായപ്പടിസംവേദീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പസ്സമ്ഭയം കായസങ്ഖാരം അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പസ്സമ്ഭയം കായസങ്ഖാരം പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പീതിപ്പടിസംവേദീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പീതിപ്പടിസംവേദീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. സുഖപ്പടിസംവേദീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. സുഖപ്പടിസംവേദീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. ചിത്തസങ്ഖാരപ്പടിസംവേദീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. ചിത്തസങ്ഖാരപ്പടിസംവേദീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പസ്സമ്ഭയം ചിത്തസങ്ഖാരം അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പസ്സമ്ഭയം ചിത്തസങ്ഖാരം പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. ചിത്തപ്പടിസംവേദീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. ചിത്തപ്പടിസംവേദീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. അഭിപ്പമോദയം ചിത്തം…പേ… സമാദഹം ചിത്തം…പേ… വിമോചയം ചിത്തം…പേ… അനിച്ചാനുപസ്സീ…പേ… വിരാഗാനുപസ്സീ…പേ… നിരോധാനുപസ്സീ…പേ… പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സീ അസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സീ പസ്സസിസ്സാമീതി സിക്ഖതി. ഏവം ഭാവിതോ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ആനാപാനസ്സതിസമാധി ഏവം ബഹുലീകതോ സന്തോ ചേവ പണീതോ ച അസേചനകോ ച സുഖോ ച വിഹാരോ ഉപ്പന്നുപ്പന്നേ ച പാപകേ അകുസലേ ധമ്മേ ഠാനസോ അന്തരധാപേതി വൂപസമേതീ’’തി.

൧൬൬. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അത്തനാപി അത്താനം ജീവിതാ വോരോപേന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞമ്പി ജീവിതാ വോരോപേന്തി മിഗലണ്ഡികമ്പി സമണകുത്തകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘സാധു നോ, ആവുസോ, ജീവിതാ വോരോപേഹി, ഇദം തേ പത്തചീവരം ഭവിസ്സതീ’’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, ഭിക്ഖവേ, തേസം ഭിക്ഖൂനം അനനുലോമികം അപ്പടിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അത്തനാപി അത്താനം ജീവിതാ വോരോപേസ്സന്തി, അഞ്ഞമഞ്ഞമ്പി ജീവിതാ വോരോപേസ്സന്തി, മിഗലണ്ഡികമ്പി സമണകുത്തകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വക്ഖന്തി – ‘സാധു നോ, ആവുസോ, ജീവിതാ വോരോപേഹി, ഇദം തേ പത്തചീവരം ഭവിസ്സതീ’തി. നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൧൬൭. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ സത്ഥഹാരകം വാസ്സ പരിയേസേയ്യ, അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൧൬൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ പജാപതി അഭിരൂപാ ഹോതി ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ തസ്സാ ഇത്ഥിയാ പടിബദ്ധചിത്താ ഹോന്തി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാനം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘സചേ ഖോ സോ, ആവുസോ, ഉപാസകോ ജീവിസ്സതി ന മയം തം ഇത്ഥിം ലഭിസ്സാമ. ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, തസ്സ ഉപാസകസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണേമാ’’തി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ യേന സോ ഉപാസകോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഉപാസകം ഏതദവോചും – ‘‘ത്വം ഖോസി, ഉപാസക, കതകല്യാണോ കതകുസലോ കതഭീരുത്താണോ അകതപാപോ അകതലുദ്ദോ അകതകിബ്ബിസോ. കതം തയാ കല്യാണം, അകതം തയാ പാപം. കിം തുയ്ഹിമിനാ പാപകേന ദുജ്ജീവിതേന! മതം തേ ജീവിതാ സേയ്യോ. ഇതോ ത്വം കാലങ്കതോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജിസ്സസി. തത്ഥ ദിബ്ബേഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേസ്സസീ’’തി.

൧൬൯. അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ – ‘‘സച്ചം ഖോ അയ്യാ ആഹംസു. അഹഞ്ഹി കതകല്യാണോ കതകുസലോ കതഭീരുത്താണോ അകതപാപോ അകതലുദ്ദോ അകതകിബ്ബിസോ. കതം മയാ കല്യാണം, അകതം മയാ പാപം. കിം മയ്ഹിമിനാ പാപകേന ദുജ്ജീവിതേന! മതം മേ ജീവിതാ സേയ്യോ. ഇതോ അഹം കാലങ്കതോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജിസ്സാമി. തത്ഥ ദിബ്ബേഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേസ്സാമീ’’തി, സോ അസപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജി അസപ്പായാനി ച ഖാദനീയാനി ഖാദി അസപ്പായാനി ച സായനീയാനി സായി അസപ്പായാനി ച പാനാനി പിവി. തസ്സ അസപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജതോ അസപ്പായാനി ച ഖാദനീയാനി ഖാദതോ അസപ്പായാനി ച സായനീയാനി സായതോ അസപ്പായാനി ച പാനാനി പിവതോ ഖരോ ആബാധോ ഉപ്പജ്ജി. സോ തേനേവ ആബാധേന കാലമകാസി. തസ്സ പജാപതി ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ. ഇമേ ഹി നാമ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ ബ്രഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ പടിജാനിസ്സന്തി! നത്ഥി ഇമേസം സാമഞ്ഞം നത്ഥി ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, നട്ഠം ഇമേസം സാമഞ്ഞം നട്ഠം ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, കുതോ ഇമേസം സാമഞ്ഞം കുതോ ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, അപഗതാ ഇമേ സാമഞ്ഞാ അപഗതാ ഇമേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ. ഇമേ മേ സാമികസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണേസും. ഇമേഹി മേ സാമികോ മാരിതോ’’തി. അഞ്ഞേപി മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ. ഇമേ ഹി നാമ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ ബ്രഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ പടിജാനിസ്സന്തി! നത്ഥി ഇമേസം സാമഞ്ഞം നത്ഥി ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, നട്ഠം ഇമേസം സാമഞ്ഞം നട്ഠം ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, കുതോ ഇമേസം സാമഞ്ഞം കുതോ ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, അപഗതാ ഇമേ സാമഞ്ഞാ അപഗതാ ഇമേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ. ഇമേ ഉപാസകസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണേസും. ഇമേഹി ഉപാസകോ മാരിതോ’’തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉപാസകസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണിസ്സന്തീ’’തി!

൧൭൦. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഉപാസകസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസാ, അനനുലോമികം അപ്പടിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ഉപാസകസ്സ മരണവണ്ണം സംവണ്ണിസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൧൭൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ സത്ഥഹാരകം വാസ്സ പരിയേസേയ്യ മരണവണ്ണം വാ സംവണ്ണേയ്യ മരണായ വാ സമാദപേയ്യ – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, കിം തുയ്ഹിമിനാ പാപകേന ദുജ്ജീവിതേന, മതം തേ ജീവിതാ സേയ്യോ’തി, ഇതി ചിത്തമനോ ചിത്തസങ്കപ്പോ അനേകപരിയായേന മരണവണ്ണം വാ സംവണ്ണേയ്യ, മരണായ വാ സമാദപേയ്യ, അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

൧൭൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

സഞ്ചിച്ചാതി ജാനന്തോ സഞ്ജാനന്തോ ചേച്ച അഭിവിതരിത്വാ വീതിക്കമോ.

മനുസ്സവിഗ്ഗഹോ നാമ യം മാതുകുച്ഛിസ്മിം പഠമം ചിത്തം ഉപ്പന്നം പഠമം വിഞ്ഞാണം പാതുഭൂതം, യാവ മരണകാലാ ഏത്ഥന്തരേ ഏസോ മനുസ്സവിഗ്ഗഹോ നാമ.

ജീവിതാ വോരോപേയ്യാതി ജീവിതിന്ദ്രിയം ഉപച്ഛിന്ദതി ഉപരോധേതി സന്തതിം വികോപേതി.

സത്ഥഹാരകം വാസ്സ പരിയേസേയ്യാതി അസിം വാ സത്തിം വാ ഭേണ്ഡിം വാ [ഭേന്ദിം വാ (ക.)] ലഗുളം വാ [സൂലംവാ ലഗുളംവാ (സ്യാ.)] പാസാണം വാ സത്ഥം വാ വിസം വാ രജ്ജും വാ.

മരണവണ്ണം വാ സംവണ്ണേയ്യാതി ജീവിതേ ആദീനവം ദസ്സേതി, മരണേ വണ്ണം ഭണതി.

മരണായ വാ സമാദപേയ്യാതി സത്ഥം വാ ആഹര, വിസം വാ ഖാദ, രജ്ജുയാ വാ ഉബ്ബന്ധിത്വാ കാലങ്കരോഹീതി.

അമ്ഭോ പുരിസാതി ആലപനാധിവചനമേതം.

കിം തുയ്ഹിമിനാ പാപകേന ദുജ്ജീവിതേനാതി പാപകം നാമ ജീവിതം അഡ്ഢാനം ജീവിതം ഉപാദായ ദലിദ്ദാനം ജീവിതം പാപകം ലാമകം, സധനാനം ജീവിതം ഉപാദായ അധനാനം ജീവിതം പാപകം, ദേവാനം ജീവിതം ഉപാദായ മനുസ്സാനം ജീവിതം പാപകം.

ദുജ്ജീവിതം നാമ ഹത്ഥച്ഛിന്നസ്സ പാദച്ഛിന്നസ്സ ഹത്ഥപാദച്ഛിന്നസ്സ കണ്ണച്ഛിന്നസ്സ നാസച്ഛിന്നസ്സ കണ്ണനാസച്ഛിന്നസ്സ, ഇമിനാ ച പാപകേന ഇമിനാ ച ദുജ്ജീവിതേന മതം തേ ജീവിതാ സേയ്യോതി.

ഇതി ചിത്തമനോതി യം ചിത്തം തം മനോ, യം മനോ തം ചിത്തം.

ചിത്തസങ്കപ്പോതി മരണസഞ്ഞീ മരണചേതനോ മരണാധിപ്പായോ.

അനേകപരിയായേനാതി ഉച്ചാവചേഹി ആകാരേഹി.

മരണവണ്ണം വാ സംവണ്ണേയ്യാതി ജീവിതേ ആദീനവം ദസ്സേതി, മരണേ വണ്ണം ഭണതി – ‘‘ഇതോ ത്വം കാലങ്കതോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജിസ്സസി, തത്ഥ ദിബ്ബേഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതോ സമങ്ഗീഭൂതോ പരിചാരേസ്സസീ’’തി.

മരണായ വാ സമാദപേയ്യാതി സത്ഥം വാ ആഹര, വിസം വാ ഖാദ, രജ്ജുയാ വാ ഉബ്ബന്ധിത്വാ കാലങ്കരോഹി, സോബ്ഭേ വാ നരകേ വാ പപാതേ വാ പപതാതി.

അയമ്പീതി പുരിമേ ഉപാദായ വുച്ചതി.

പാരാജികോ ഹോതീതി സേയ്യഥാപി നാമ പുഥുസിലാ ദ്വിധാ ഭിന്നാ [ദ്വേധാ ഭിന്നാ (സ്യാ.)] അപ്പടിസന്ധികാ ഹോതി, ഏവമേവ ഭിക്ഖു സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേത്വാ അസ്സമണോ ഹോതി അസക്യപുത്തിയോ. തേന വുച്ചതി – ‘പാരാജികോ ഹോതീ’തി.

അസംവാസോതി സംവാസോ നാമ ഏകകമ്മം ഏകുദ്ദേസോ സമസിക്ഖതാ – ഏസോ സംവാസോ നാമ. സോ തേന സദ്ധിം നത്ഥി, തേന വുച്ചതി അസംവാസോതി.

൧൭൩. സാമം, അധിട്ഠായ, ദൂതേന, ദൂതപരംപരായ, വിസക്കിയേന ദൂതേന, ഗതപച്ചാഗതേന ദൂതേന, അരഹോ രഹോസഞ്ഞീ, രഹോ അരഹോസഞ്ഞീ, അരഹോ അരഹോസഞ്ഞീ, രഹോ രഹോസഞ്ഞീ കായേന സംവണ്ണേതി, വാചായ സംവണ്ണേതി, കായേന വാചായ സംവണ്ണേതി, ദൂതേന സംവണ്ണേതി, ലേഖായ സംവണ്ണേതി, ഓപാതം അപസ്സേനം, ഉപനിക്ഖിപനം, ഭേസജ്ജം, രൂപൂപഹാരോ, സദ്ദൂപഹാരോ, ഗന്ധൂപഹാരോ, രസൂപഹാരോ, ഫോട്ഠബ്ബൂപഹാരോ, ധമ്മൂപഹാരോ, ആചിക്ഖനാ, അനുസാസനീ, സങ്കേതകമ്മം, നിമിത്തകമ്മന്തി.

൧൭൪. സാമന്തി സയം ഹനതി കായേന വാ കായപടിബദ്ധേന വാ നിസ്സഗ്ഗിയേന വാ.

അധിട്ഠായാതി അധിട്ഠഹിത്വാ ആണാപേതി – ‘‘ഏവം വിജ്ഝ, ഏവം പഹര, ഏവം ഘാതേഹീ’’തി.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം മഞ്ഞമാനോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേത്തി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. വധകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേതി; മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി, വധകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദ – ‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദതു – ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേതൂ’’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഇതരസ്സ ആരോചേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. വധകോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, മൂലട്ഠസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. സോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി സബ്ബേസം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദ – ‘ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദതു – ഇത്ഥന്നാമോ ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേതൂ’’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ അഞ്ഞം ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. വധകോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി; ആണാപകസ്സ ച വധകസ്സ ച ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഗന്ത്വാ പുന പച്ചാഗച്ഛതി – ‘‘നാഹം സക്കോമി തം ജീവിതാ വോരോപേതു’’ന്തി. സോ പുന ആണാപേതി – ‘‘യദാ സക്കോസി തദാ തം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ ന സാവേതി – ‘‘മാ ഘാതേഹീ’’തി. സോ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ സാവേതി – ‘‘മാ ഘാതേഹീ’’തി. സോ – ‘‘ആണത്തോ അഹം തയാ’’തി തം ജീവിതാ വോരോപേതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി. വധകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ആണാപേത്വാ വിപ്പടിസാരീ സാവേതി – ‘‘മാ ഘാതേഹീ’’തി. സോ സാധൂതി ഓരമതി, ഉഭിന്നം അനാപത്തി.

൧൭൫. അരഹോ രഹോസഞ്ഞീ ഉല്ലപതി – ‘‘അഹോ ഇത്ഥന്നാമോ ഹതോ അസ്സാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. രഹോ അരഹോസഞ്ഞീ ഉല്ലപതി – ‘‘അഹോ ഇത്ഥന്നാമോ ഹതോ അസ്സാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അരഹോ അരഹോസഞ്ഞീ ഉല്ലപതി – ‘‘അഹോ ഇത്ഥന്നാമോ ഹതോ അസ്സാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. രഹോ രഹോസഞ്ഞീ ഉല്ലപതി – ‘‘അഹോ ഇത്ഥന്നാമോ ഹതോ അസ്സാ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

കായേന സംവണ്ണേതി നാമ കായേന വികാരം കരോതി – ‘‘യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തായ സംവണ്ണനായ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

വാചായ സംവണ്ണേതി നാമ വാചായ ഭണതി – ‘‘യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തായ സംവണ്ണനായ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

കായേന വാചായ സംവണ്ണേതി നാമ കായേന ച വികാരം കരോതി, വാചായ ച ഭണതി – ‘‘യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തായ സംവണ്ണനായ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ദൂതേന സംവണ്ണേതി നാമ ദൂതസ്സ സാസനം ആരോചേതി – ‘‘യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദൂതസ്സ സാസനം സുത്വാ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൭൬. ലേഖായ സംവണ്ണേതി നാമ ലേഖം ഛിന്ദതി – ‘‘യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, അക്ഖരക്ഖരായ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ലേഖം പസ്സിത്വാ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഓപാതം നാമ മനുസ്സം ഉദ്ദിസ്സ ഓപാതം ഖനതി – ‘‘പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. അനോദിസ്സ ഓപാതം ഖനതി – ‘‘യോ കോചി പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മനുസ്സോ തസ്മിം പപതതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. യക്ഖോ വാ പേതോ വാ തിരച്ഛാനഗതമനുസ്സവിഗ്ഗഹോ വാ തസ്മിം പപതതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തിരച്ഛാനഗതോ തസ്മിം പപതതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

൧൭൭. അപസ്സേനം നാമ അപസ്സേനേ സത്ഥം വാ ഠപേതി വിസേന വാ മക്ഖേതി ദുബ്ബലം വാ കരോതി സോബ്ഭേ വാ നരകേ വാ പപാതേ വാ ഠപേതി – ‘‘പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സത്ഥേന വാ വിസേന വാ പപതിതേന വാ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഉപനിക്ഖിപനം നാമ അസിം വാ സത്തിം വാ ഭേണ്ഡിം വാ ലഗുളം വാ പാസാണം വാ സത്ഥം വാ വിസം വാ രജ്ജും വാ ഉപനിക്ഖിപതി – ‘‘ഇമിനാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ‘‘തേന മരിസ്സാമീ’’തി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഭേസജ്ജം നാമ സപ്പിം വാ നവനീതം വാ തേലം വാ മധും വാ ഫാണിതം വാ ദേതി – ‘‘ഇമം സായിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സായിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൭൮. രൂപൂപഹാരോ നാമ അമനാപികം രൂപം ഉപസംഹരതി ഭയാനകം ഭേരവം – ‘‘ഇമം പസ്സിത്വാ ഉത്തസിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം പസ്സിത്വാ ഉത്തസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മനാപികം രൂപം ഉപസംഹരതി [ഉപസംഹരതി പേമനീയം ഹദയങ്ഗമം (സ്യാ.)] – ‘‘ഇമം പസ്സിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം പസ്സിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

സദ്ദൂപഹാരോ നാമ അമനാപികം സദ്ദം ഉപസംഹരതി ഭയാനകം ഭേരവം – ‘‘ഇമം സുത്വാ ഉത്തസിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സുത്വാ ഉത്തസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മനാപികം സദ്ദം ഉപസംഹരതി പേമനീയം ഹദയങ്ഗമം – ‘‘ഇമം സുത്വാ അലാഭകേന സുസ്സിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സുത്വാ അലാഭകേന സുസ്സതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഗന്ധൂപഹാരോ നാമ അമനാപികം ഗന്ധം ഉപസംഹരതി ജേഗുച്ഛം പാടികുല്യം [പടികൂലം (?)] – ‘‘ഇമം ഘായിത്വാ ജേഗുച്ഛതാ പാടികുല്യതാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം ഘായിതേ ജേഗുച്ഛതാ പാടികുല്യതാ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മനാപികം ഗന്ധം ഉപസംഹരതി – ‘‘ഇമം ഘായിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം ഘായിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

രസൂപഹാരോ നാമ അമനാപികം രസം ഉപസംഹരതി ജേഗുച്ഛം പാടികുല്യം [പടികൂലം (?)] – ‘‘ഇമം സായിത്വാ ജേഗുച്ഛതാ പാടികുല്യതാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സായിതേ ജേഗുച്ഛതാ പാടികുല്യതാ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മനാപികം രസം ഉപസംഹരതി – ‘‘ഇമം സായിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സായിത്വാ അലാഭകേന സുസ്സതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ഫോട്ഠബ്ബൂപഹാരോ നാമ അമനാപികം ഫോട്ഠബ്ബം ഉപസംഹരതി ദുക്ഖസമ്ഫസ്സം ഖരസമ്ഫസ്സം – ‘‘ഇമിനാ ഫുട്ഠോ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന ഫുട്ഠസ്സ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. മനാപികം ഫോട്ഠബ്ബം ഉപസംഹരതി സുഖസമ്ഫസ്സം മുദുസമ്ഫസ്സം – ‘‘ഇമിനാ ഫുട്ഠോ അലാഭകേന സുസ്സിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന ഫുട്ഠോ അലാഭകേന സുസ്സതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

ധമ്മൂപഹാരോ നാമ നേരയികസ്സ നിരയകഥം കഥേതി – ‘‘ഇമം സുത്വാ ഉത്തസിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സുത്വാ ഉത്തസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. കല്യാണകമ്മസ്സ സഗ്ഗകഥം കഥേതി – ‘‘ഇമം സുത്വാ അധിമുത്തോ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തം സുത്വാ അധിമുത്തോ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൧൭൯. ആചിക്ഖനാ നാമ പുട്ഠോ ഭണതി – ‘‘ഏവം മരസ്സു. യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തായ ആചിക്ഖനായ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

അനുസാസനീ നാമ അപുട്ഠോ ഭണതി – ‘‘ഏവം മരസ്സു. യോ ഏവം മരതി സോ ധനം വാ ലഭതി യസം വാ ലഭതി സഗ്ഗം വാ ഗച്ഛതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തായ അനുസാസനിയാ മരിസ്സാമീതി ദുക്ഖം വേദനം ഉപ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

സങ്കേതകമ്മം നാമ സങ്കേതം കരോതി പുരേഭത്തം വാ പച്ഛാഭത്തം വാ രത്തിം വാ ദിവാ വാ – ‘‘തേന സങ്കേതേന തം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന സങ്കേതേന തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ. തം സങ്കേതം പുരേ വാ പച്ഛാ വാ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി, വധകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

നിമിത്തകമ്മം നാമ നിമിത്തം കരോതി – ‘‘അക്ഖിം വാ നിഖണിസ്സാമി ഭമുകം വാ ഉക്ഖിപിസ്സാമി സീസം വാ ഉക്ഖിപിസ്സാമി, തേന നിമിത്തേന തം ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേന നിമിത്തേന തം ജീവിതാ വോരോപേതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം പാരാജികസ്സ. തം നിമിത്തം പുരേ വാ പച്ഛാ വാ തം ജീവിതാ വോരോപേതി, മൂലട്ഠസ്സ അനാപത്തി, വധകസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

അനാപത്തി അസഞ്ചിച്ച അജാനന്തസ്സ നമരണാധിപ്പായസ്സ ഉമ്മത്തകസ്സ [ഉമ്മത്തകസ്സ ഖിത്തചിത്തസ്സ വേദനാട്ടസ്സ (സ്യാ.)] ആദികമ്മികസ്സാതി.

മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികമ്ഹി പഠമഭാണവാരോ നിട്ഠിതോ.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

സംവണ്ണനാ നിസീദന്തോ, മുസലോദുക്ഖലേന ച;

വുഡ്ഢപബ്ബജിതാഭിസന്നോ, അഗ്ഗവീമംസനാവിസം.

തയോ ച വത്ഥുകമ്മേഹി, ഇട്ഠകാഹിപരേ തയോ;

വാസീ ഗോപാനസീ ചേവ, അട്ടകോതരണം പതി.

സേദം നത്ഥുഞ്ച സമ്ബാഹോ, ന്ഹാപനബ്ഭഞ്ജനേന ച;

ഉട്ഠാപേന്തോ നിപാതേന്തോ, അന്നപാനേന മാരണം.

ജാരഗബ്ഭോ സപത്തീ ച, മാതാ പുത്തം ഉഭോ വധി;

ഉഭോ ന മിയ്യരേ മദ്ദാ, താപം വഞ്ഝാ വിജായിനീ.

പതോദം നിഗ്ഗഹേ യക്ഖോ, വാളയക്ഖഞ്ച പാഹിണി;

തം മഞ്ഞമാനോ പഹരി, സഗ്ഗഞ്ച നിരയം ഭണേ.

ആളവിയാ തയോ രുക്ഖാ, ദായേഹി അപരേ തയോ;

മാ കിലമേസി ന തുയ്ഹം, തക്കം സോവീരകേന ചാതി.

വിനീതവത്ഥു

൧൮൦. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ കാരുഞ്ഞേന മരണവണ്ണം സംവണ്ണേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ മയം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നാ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ആപത്തിം തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു പീഠകേ പിലോതികായ പടിച്ഛന്നം ദാരകം നിസീദന്തോ ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, അപ്പടിവേക്ഖിത്വാ ആസനേ നിസീദിതബ്ബം; യോ നിസീദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭത്തഗ്ഗേ അന്തരഘരേ ആസനം പഞ്ഞപേന്തോ മുസലേ ഉസ്സിതേ ഏകം മുസലം അഗ്ഗഹേസി. ദുതിയോ മുസലോ പരിപതിത്വാ അഞ്ഞതരസ്സ ദാരകസ്സ മത്ഥകേ അവത്ഥാസി. സോ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘അസഞ്ചിച്ച അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭത്തഗ്ഗേ അന്തരഘരേ ആസനം പഞ്ഞപേന്തോ ഉദുക്ഖലഭണ്ഡികം അക്കമിത്വാ പവട്ടേസി. അഞ്ഞതരം ദാരകം ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന പിതാപുത്താ ഭിക്ഖൂസു പബ്ബജിതാ ഹോന്തി. കാലേ ആരോചിതേ പുത്തോ പിതരം ഏതദവോച – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ തം പതിമാനേതീ’’തി പിട്ഠിയം ഗഹേത്വാ പണാമേസി. സോ പപതിത്വാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, മരണാധിപ്പായോ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന പിതാപുത്താ ഭിക്ഖൂസു പബ്ബജിതാ ഹോന്തി. കാലേ ആരോചിതേ പുത്തോ പിതരം ഏതദവോച – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ തം പതിമാനേതീ’’തി മരണാധിപ്പായോ പിട്ഠിയം ഗഹേത്വാ പണാമേസി. സോ പപതിത്വാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന പിതാപുത്താ ഭിക്ഖൂസു പബ്ബജിതാ ഹോന്തി. കാലേ ആരോചിതേ പുത്തോ പിതരം ഏതദവോച – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ തം പതിമാനേതീ’’തി മരണാധിപ്പായോ പിട്ഠിയം ഗഹേത്വാ പണാമേസി. സോ പപതിത്വാ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭുഞ്ജന്തസ്സ മംസം കണ്ഠേ വിലഗ്ഗം ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഗീവായം പഹാരം അദാസി. സലോഹിതം മംസം പതി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭുഞ്ജന്തസ്സ മംസം കണ്ഠേ വിലഗ്ഗം ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഗീവായം പഹാരം അദാസി. സലോഹിതം മംസം പതി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭുഞ്ജന്തസ്സ മംസം കണ്ഠേ വിലഗ്ഗം ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഗീവായം പഹാരം അദാസി. സലോഹിതം മംസം പതി. സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു വിസഗതം പിണ്ഡപാതം ലഭിത്വാ പടിക്കമനം ഹരിത്വാ ഭിക്ഖൂനം അഗ്ഗകാരികം അദാസി. തേ ഭിക്ഖൂ കാലമകംസു. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അജാനന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വീമംസാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിസം അദാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘വീമംസാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൨. തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ [ആളവികാ (സ്യാ.)] ഭിക്ഖൂ വിഹാരവത്ഥും കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ സിലം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമേന ഭിക്ഖുനാ ദുഗ്ഗഹിതാ സിലാ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ അവത്ഥാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ വിഹാരവത്ഥും കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ സിലം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ സിലം മുഞ്ചി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ വിഹാരസ്സ കുട്ടം ഉട്ഠാപേന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ ഇട്ഠകം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമേന ഭിക്ഖുനാ ദുഗ്ഗഹിതാ ഇട്ഠകാ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ അവത്ഥാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപതി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ വിഹാരസ്സ കുട്ടം ഉട്ഠാപേന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ ഇട്ഠകം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ ഇട്ഠകം മുഞ്ചി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൩. തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ വാസിം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമേന ഭിക്ഖുനാ ദുഗ്ഗഹിതാ വാസീ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ അവത്ഥാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ വാസിം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ വാസിം മുഞ്ചി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ ഗോപാനസിം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമേന ഭിക്ഖുനാ ദുഗ്ഗഹിതാ ഗോപാനസീ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ അവത്ഥാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അസഞ്ചിച്ചാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹേട്ഠാ ഹുത്വാ ഗോപാനസിം ഉച്ചാരേസി. ഉപരിമോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ ഹേട്ഠിമസ്സ ഭിക്ഖുനോ മത്ഥകേ ഗോപാനസിം മുഞ്ചി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്താ അട്ടകം ബന്ധന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, അത്രട്ഠിതോ ബന്ധാഹീ’’തി. സോ തത്രട്ഠിതോ ബന്ധന്തോ പരിപതിത്വാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, മരണാധിപ്പായോ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്താ അട്ടകം ബന്ധന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, അത്രട്ഠിതോ ബന്ധാഹീ’’തി. സോ തത്രട്ഠിതോ ബന്ധന്തോ പരിപതിത്വാ കാലമകാസി…പേ… പരിപതിത്വാ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വിഹാരം ഛാദേത്വാ ഓതരതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, ഇതോ ഓതരാഹീ’’തി. സോ തേന ഓതരന്തോ പരിപതിത്വാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു വിഹാരം ഛാദേത്വാ ഓതരതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, ഇതോ ഓതരാഹീ’’തി. സോ തേന ഓതരന്തോ പരിപതിത്വാ കാലമകാസി…പേ… പരിപതിത്വാ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അനഭിരതിയാ പീളിതോ ഗിജ്ഝകൂടം പബ്ബതം അഭിരുഹിത്വാ പപാതേ പപതന്തോ അഞ്ഞതരം വിലീവകാരം ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, അത്താനം പാതേതബ്ബം. യോ പാതേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഗിജ്ഝകൂടം പബ്ബതം അഭിരുഹിത്വാ ദവായ സിലം പവിജ്ഝിംസു. സാ അഞ്ഞതരം ഗോപാലകം ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി …പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, ദവായ സിലാ പവിജ്ഝിതബ്ബാ. യോ പവിജ്ഝേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൧൮൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ സേദേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ സേദേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി.…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ സീസാഭിതാപോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ നത്ഥും അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ സീസാഭിതാപോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ നത്ഥും അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ സമ്ബാഹേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ സമ്ബാഹേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖു ന്ഹാപേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ ന്ഹാപേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ തേലേന അബ്ഭഞ്ജിംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ തേലേന അബ്ഭഞ്ജിംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഉട്ഠാപേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ ഉട്ഠാപേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ നിപാതേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ നിപാതേസും. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ അന്നം അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ അന്നം അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖു പാനം അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തസ്സ ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ പാനം അദംസു. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൬. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പവുത്ഥപതികാ ജാരേന ഗബ്ഭിനീ ഹോതി. സാ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഇങ്ഘായ്യ ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം അദാസി. ദാരകോ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ പുരിസസ്സ ദ്വേ പജാപതിയോ ഹോന്തി – ഏകാ വഞ്ഝാ, ഏകാ വിജായിനീ. വഞ്ഝാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘സചേ സാ, ഭന്തേ, വിജായിസ്സതി സബ്ബസ്സ കുടുമ്ബസ്സ ഇസ്സരാ ഭവിസ്സതി. ഇങ്ഘായ്യ, തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി.‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം അദാസി. ദാരകോ കാലമകാസി, മാതാ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ പുരിസസ്സ ദ്വേ പജാപതിയോ ഹോന്തി – ഏകാ വഞ്ഝാ, ഏകാ വിജായിനീ. വഞ്ഝാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘സചേ സാ, ഭന്തേ, വിജായിസ്സതി സബ്ബസ്സ കുടുമ്ബസ്സ ഇസ്സരാ ഭവിസ്സതി. ഇങ്ഘായ്യ, തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം അദാസി. മാതാ കാലമകാസി, ദാരകോ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ പുരിസസ്സ ദ്വേ പജാപതിയോ ഹോന്തി – ഏകാ വഞ്ഝാ, ഏകാ വിജായിനീ. വഞ്ഝാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘സചേ സാ, ഭന്തേ, വിജായിസ്സതി സബ്ബസ്സ കുടുമ്ബസ്സ ഇസ്സരാ ഭവിസ്സതി. ഇങ്ഘായ്യ, തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഗബ്ഭപാതനം അദാസി. ഉഭോ കാലമകംസു…പേ… ഉഭോ ന കാലമകംസു. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഗബ്ഭിനീ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഇങ്ഘായ്യ, ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, മദ്ദസ്സൂ’’തി. സാ മദ്ദാപേത്വാ ഗബ്ഭം പാതേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഗബ്ഭിനീ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഇങ്ഘായ്യ, ഗബ്ഭപാതനം ജാനാഹീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, താപേഹീ’’തി. സാ താപേത്വാ ഗബ്ഭം പാതേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ വഞ്ഝാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഇങ്ഘായ്യ, ഭേസജ്ജം ജാനാഹി യേനാഹം വിജായേയ്യ’’ന്തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഭേസജ്ജം അദാസി. സാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ വിജായിനീ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഇങ്ഘായ്യ, ഭേസജ്ജം ജാനാഹി യേനാഹം ന വിജായേയ്യ’’ന്തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭഗിനീ’’തി തസ്സാ ഭേസജ്ജം അദാസി. സാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സത്തരസവഗ്ഗിയം ഭിക്ഖും അങ്ഗുലിപതോദകേന ഹാസേസും. സോ ഭിക്ഖു ഉത്തന്തോ അനസ്സാസകോ കാലമകാസി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സാ’’തി [പാരാജികസ്സ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സാതി (സ്യാ.)].

തേന ഖോ പന സമയേന സത്തരസവഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയം ഭിക്ഖും കമ്മം കരിസ്സാമാതി ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസും. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭൂതവേജ്ജകോ ഭിക്ഖു യക്ഖം ജീവിതാ വോരോപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും വാളയക്ഖവിഹാരം പാഹേസി. തം യക്ഖാ ജീവിതാ വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും വാളയക്ഖവിഹാരം പാഹേസി. തം യക്ഖാ ജീവിതാ വോരോപേസും…പേ… തം യക്ഖാ ജീവിതാ ന വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും വാളകന്താരം പാഹേസി. തം വാളാ ജീവിതാ വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും വാളകന്താരം പാഹേസി. തം വാളാ ജീവിതാ വോരോപേസും…പേ… തം വാളാ ജീവിതാ ന വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ചോരകന്താരം പാഹേസി. തം ചോരാ ജീവിതാ വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ചോരകന്താരം പാഹേസി. തം ചോരാ ജീവിതാ വോരോപേസും…പേ… തം ചോരാ ജീവിതാ ന വോരോപേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തം മഞ്ഞമാനോ തം ജീവിതാ വോരോപേസി…പേ… തം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേസി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ തം ജീവിതാ വോരോപേസി…പേ… അഞ്ഞം മഞ്ഞമാനോ അഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അമനുസ്സേന ഗഹിതോ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പഹാരം അദാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അമനുസ്സേന ഗഹിതോ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പഹാരം അദാസി. സോ ഭിക്ഖു കാലമകാസി…പേ… സോ ഭിക്ഖു ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കല്യാണകമ്മസ്സ സഗ്ഗകഥം കഥേസി. സോ അധിമുത്തോ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ കല്യാണകമ്മസ്സ സഗ്ഗകഥം കഥേസി. സോ അധിമുത്തോ കാലമകാസി…പേ… സോ അധിമുത്തോ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു നേരയികസ്സ നിരയകഥം കഥേസി. സോ ഉത്തസിത്വാ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ നേരയികസ്സ നിരയകഥം കഥേസി. സോ ഉത്തസിത്വാ കാലമകാസി…പേ… സോ ഉത്തസിത്വാ ന കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൮൯. തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്താ രുക്ഖം ഛിന്ദന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, അത്രട്ഠിതോ ഛിന്ദാഹീ’’തി. തം തത്രട്ഠിതം ഛിന്ദന്തം രുക്ഖോ ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ നവകമ്മം കരോന്താ രുക്ഖം ഛിന്ദന്തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മരണാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, അത്രട്ഠിതോ ഛിന്ദാഹീ’’തി. തം തത്രട്ഠിതം ഛിന്ദന്തം രുക്ഖോ ഓത്ഥരിത്വാ മാരേസി…പേ… രുക്ഖോ ഓത്ഥരിത്വാ ന മാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൯൦. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ദായം ആലിമ്പേസും [ആളിമ്പേസും (സ്യാ. ക.)]; മനുസ്സാ ദഡ്ഢാ കാലമകംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, നമരണാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ മരണാധിപ്പായാ ദായം ആലിമ്പേസും. മനുസ്സാ ദഡ്ഢാ കാലമകംസു…പേ… മനുസ്സാ ദഡ്ഢാ ന കാലമകംസു. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൧൯൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ആഘാതനം ഗന്ത്വാ ചോരഘാതം ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, മായിമം കിലമേസി. ഏകേന പഹാരേന ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭന്തേ’’തി ഏകേന പഹാരേന ജീവിതാ വോരോപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ആഘാതനം ഗന്ത്വാ ചോരഘാതം ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, മായിമം കിലമേസി. ഏകേന പഹാരേന ജീവിതാ വോരോപേഹീ’’തി. സോ – ‘‘നാഹം തുയ്ഹം വചനം കരിസ്സാമീ’’തി തം ജീവിതാ വോരോപേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൧൯൨. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ ഞാതിഘരേ ഹത്ഥപാദച്ഛിന്നോ ഞാതകേഹി സമ്പരികിണ്ണോ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തേ മനുസ്സേ ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, ഇച്ഛഥ ഇമസ്സ മരണ’’ന്തി? ‘‘ആമ, ഭന്തേ, ഇച്ഛാമാ’’തി. ‘‘തേന ഹി തക്കം പായേഥാ’’തി. തേ തം തക്കം പായേസും. സോ കാലമകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ കുലഘരേ ഹത്ഥപാദച്ഛിന്നോ ഞാതകേഹി സമ്പരികിണ്ണോ ഹോതി. അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ തേ മനുസ്സേ ഏതദവോച – ‘‘ആവുസോ, ഇച്ഛഥ ഇമസ്സ മരണ’’ന്തി? ‘‘ആമയ്യേ, ഇച്ഛാമാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ലോണസോവീരകം പായേഥാ’’തി. തേ തം ലോണസോവീരകം പായേസും. സോ കാലമകാസി. തസ്സാ കുക്കുച്ചം അഹോസി. അഥ ഖോ സാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ആപത്തിം സാ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനീ ആപന്നാ പാരാജിക’’ന്തി.

തതിയപാരാജികം സമത്തം.

൪. ചതുത്ഥപാരാജികം

൧൯൩. [ഇദം വത്ഥു പാചി. ൬൭] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ സന്ദിട്ഠാ സമ്ഭത്താ ഭിക്ഖൂ വഗ്ഗുമുദായ നദിയാ തീരേ വസ്സം ഉപഗച്ഛിംസു. തേന ഖോ പന സമയേന വജ്ജീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ഹോതി ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. അഥ ഖോ തേസം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘ഏതരഹി ഖോ വജ്ജീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ദ്വീഹിതികാ സേതട്ഠികാ സലാകാവുത്താ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. കേന നു ഖോ മയം ഉപായേന സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസേയ്യാമ, ന ച പിണ്ഡകേന കിലമേയ്യാമാ’’തി? ഏകച്ചേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, ഗിഹീനം കമ്മന്തം അധിട്ഠേമ, ഏവം തേ അമ്ഹാകം ദാതും മഞ്ഞിസ്സന്തി. ഏവം മയം സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിസ്സാമ, ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിസ്സാമാ’’തി. ഏകച്ചേ ഏവമാഹംസു – ‘‘അലം, ആവുസോ, കിം ഗിഹീനം കമ്മന്തം അധിട്ഠിതേന! ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, ഗിഹീനം ദൂതേയ്യം ഹരാമ, ഏവം തേ അമ്ഹാകം ദാതും മഞ്ഞിസ്സന്തി. ഏവം മയം സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിസ്സാമ, ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിസ്സാമാ’’തി. ഏകച്ചേ ഏവമാഹംസു – ‘‘അലം, ആവുസോ, കിം ഗിഹീനം കമ്മന്തം അധിട്ഠിതേന! കിം ഗിഹീനം ദൂതേയ്യം ഹടേന! ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിസ്സാമ – ‘അസുകോ ഭിക്ഖു പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ, അസുകോ ഭിക്ഖു ദുതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ, അസുകോ ഭിക്ഖു തതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ, അസുകോ ഭിക്ഖു ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ, അസുകോ ഭിക്ഖു സോതാപന്നോ, അസുകോ ഭിക്ഖു സകദാഗാമീ, അസുകോ ഭിക്ഖു അനാഗാമീ, അസുകോ ഭിക്ഖു അരഹാ, അസുകോ ഭിക്ഖു തേവിജ്ജോ, അസുകോ ഭിക്ഖു ഛളഭിഞ്ഞോ’തി. ഏവം തേ അമ്ഹാകം ദാതും മഞ്ഞിസ്സന്തി. ഏവം മയം സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിസ്സാമ, ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിസ്സാമാ’’തി. ‘‘ഏസോയേവ ഖോ, ആവുസോ, സേയ്യോ യോ അമ്ഹാകം ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ’’തി.

൧൯൪. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിംസു – ‘‘അസുകോ ഭിക്ഖു പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ…പേ… അസുകോ ഭിക്ഖു ഛളഭിഞ്ഞോ’’തി. അഥ ഖോ തേ മനുസ്സാ – ‘‘ലാഭാ വത നോ, സുലദ്ധം വത നോ, യേസം വത നോ ഏവരൂപാ ഭിക്ഖൂ വസ്സം ഉപഗതാ; ന വത നോ ഇതോ പുബ്ബേ ഏവരൂപാ ഭിക്ഖൂ വസ്സം ഉപഗതാ യഥയിമേ ഭിക്ഖൂ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ’’തി, തേ ന താദിസാനി ഭോജനാനി അത്തനാ പരിഭുഞ്ജന്തി മാതാപിതൂനം ദേന്തി പുത്തദാരസ്സ ദേന്തി ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ദേന്തി മിത്താമച്ചാനം ദേന്തി ഞാതിസാലോഹിതാനം ദേന്തി, യാദിസാനി ഭിക്ഖൂനം ദേന്തി. തേ ന താദിസാനി ഖാദനീയാനി സായനീയാനി പാനാനി അത്തനാ ഖാദന്തി സായന്തി പിവന്തി മാതാപിതൂനം ദേന്തി പുത്തദാരസ്സ ദേന്തി ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ദേന്തി മിത്താമച്ചാനം ദേന്തി ഞാതിസാലോഹിതാനം ദേന്തി, യാദിസാനി ഭിക്ഖൂനം ദേന്തി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ വണ്ണവാ അഹേസും പീണിന്ദ്രിയാ പസന്നമുഖവണ്ണാ വിപ്പസന്നഛവിവണ്ണാ.

ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം വസ്സംവുട്ഠാനം ഭിക്ഖൂനം ഭഗവന്തം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമിതും. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ വസ്സംവുട്ഠാ തേമാസച്ചയേന സേനാസനം സംസാമേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ യേന വേസാലീ തേന പക്കമിംസു. അനുപുബ്ബേന യേന വേസാലീ മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

തേന ഖോ പന സമയേന ദിസാസു വസ്സംവുട്ഠാ ഭിക്ഖൂ കിസാ ഹോന്തി ലൂഖാ ദുബ്ബണ്ണാ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതാ ധമനിസന്ഥതഗത്താ; വഗ്ഗുമുദാതീരിയാ പന ഭിക്ഖൂ വണ്ണവാ ഹോന്തി പീണിന്ദ്രിയാ പസന്നമുഖവണ്ണാ വിപ്പസന്നഛവിവണ്ണാ. ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ആഗന്തുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം പടിസമ്മോദിതും. അഥ ഖോ ഭഗവാ വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി, ഭിക്ഖവേ, ഖമനീയം കച്ചി യാപനീയം കച്ചി സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിത്ഥ ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിത്ഥാ’’തി? ‘‘ഖമനീയം, ഭഗവാ, യാപനീയം, ഭഗവാ. സമഗ്ഗാ ച മയം, ഭന്തേ, സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിമ്ഹാ, ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിമ്ഹാ’’തി. ജാനന്താപി തഥാഗതാ പുച്ഛന്തി, ജാനന്താപി ന പുച്ഛന്തി…പേ… ദ്വീഹാകാരേഹി ബുദ്ധാ ഭഗവന്തോ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛന്തി – ധമ്മം വാ ദേസേസ്സാമ, സാവകാനം വാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞാപേസ്സാമാതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘യഥാ കഥം പന തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ അവിവദമാനാ ഫാസുകം വസ്സം വസിത്ഥ ന ച പിണ്ഡകേന കിലമിത്ഥാ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും – ‘‘കച്ചി പന വോ, ഭിക്ഖവേ, ഭൂത’’ന്തി? ‘‘അഭൂതം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസാ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ഉദരസ്സ കാരണാ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിസ്സഥ! വരം തുമ്ഹേഹി, മോഘപുരിസാ, തിണ്ഹേന ഗോവികന്തനേന [ഗോവികത്തനേന (സീ. ക.)] കുച്ഛിം പരികന്തോ, ന ത്വേവ ഉദരസ്സ കാരണാ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണോ ഭാസിതോ! തം കിസ്സ ഹേതു? തതോ നിദാനഞ്ഹി, മോഘപുരിസാ, മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം, ന ത്വേവ തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ. ഇതോ നിദാനഞ്ച ഖോ, മോഘപുരിസാ, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ. നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ’’…പേ… വിഗരഹിത്വാ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി –

൧൯൫. ‘‘പഞ്ചിമേ, ഭിക്ഖവേ, മഹാചോരാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ പഞ്ച? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഏകച്ചസ്സ മഹാചോരസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘കുദാസ്സു നാമാഹം സതേന വാ സഹസ്സേന വാ പരിവുതോ ഗാമനിഗമരാജധാനീസു ആഹിണ്ഡിസ്സാമി ഹനന്തോ ഘാതേന്തോ ഛിന്ദന്തോ ഛേദാപേന്തോ പചന്തോ പാചേന്തോ’തി! സോ അപരേന സമയേന സതേന വാ സഹസ്സേന വാ പരിവുതോ ഗാമനിഗമരാജധാനീസു ആഹിണ്ഡതി ഹനന്തോ ഘാതേന്തോ ഛിന്ദന്തോ ഛേദാപേന്തോ പചന്തോ പാചേന്തോ. ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഇധേകച്ചസ്സ പാപഭിക്ഖുനോ ഏവം ഹോതി – ‘കുദാസ്സു നാമാഹം സതേന വാ സഹസ്സേന വാ പരിവുതോ ഗാമനിഗമരാജധാനീസു ചാരികം ചരിസ്സാമി സക്കതോ ഗരുകതോ മാനിതോ പൂജിതോ അപചിതോ ഗഹട്ഠാനഞ്ചേവ പബ്ബജിതാനഞ്ച, ലാഭീ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാന’ന്തി! സോ അപരേന സമയേന സതേന വാ സഹസ്സേന വാ പരിവുതോ ഗാമനിഗമരാജധാനീസു ചാരികം ചരതി സക്കതോ ഗരുകതോ മാനിതോ പൂജിതോ അപചിതോ ഗഹട്ഠാനഞ്ചേവ പബ്ബജിതാനഞ്ച, ലാഭീ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനം. അയം, ഭിക്ഖവേ, പഠമോ മഹാചോരോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ലോകസ്മിം.

‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഇധേകച്ചോ പാപഭിക്ഖു തഥാഗതപ്പവേദിതം ധമ്മവിനയം പരിയാപുണിത്വാ അത്തനോ ദഹതി. അയം, ഭിക്ഖവേ, ദുതിയോ മഹാചോരോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ലോകസ്മിം.

‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഇധേകച്ചോ പാപഭിക്ഖു സുദ്ധം ബ്രഹ്മചാരിം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തം അമൂലകേന അബ്രഹ്മചരിയേന അനുദ്ധംസേതി. അയം, ഭിക്ഖവേ, തതിയോ മഹാചോരോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ലോകസ്മിം.

‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഇധേകച്ചോ പാപഭിക്ഖു യാനി താനി സങ്ഘസ്സ ഗരുഭണ്ഡാനി ഗരുപരിക്ഖാരാനി, സേയ്യഥിദം – ആരാമോ ആരാമവത്ഥു വിഹാരോ വിഹാരവത്ഥു മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി ബിമ്ബോഹനം [ബിമ്ബോഹനം (സീ. സ്യാ.)] ലോഹകുമ്ഭീ ലോഹഭാണകം ലോഹവാരകോ ലോഹകടാഹം വാസീ പരസു [ഫരസു (സീ. സ്യാ.)] കുഠാരീ കുദാലോ നിഖാദനം വല്ലി വേളു മുഞ്ജം പബ്ബജം തിണം മത്തികാ ദാരുഭണ്ഡം മത്തികാഭണ്ഡം, തേഹി ഗിഹീം സങ്ഗണ്ഹാതി ഉപലാപേതി. അയം, ഭിക്ഖവേ, ചതുത്ഥോ മഹാചോരോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ലോകസ്മിം.

‘‘സദേവകേ, ഭിക്ഖവേ, ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ അയം അഗ്ഗോ മഹാചോരോ യോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഥേയ്യായ വോ, ഭിക്ഖവേ, രട്ഠപിണ്ഡോ ഭുത്തോ’’തി.

[സം. നി. ൧.൩൫] അഞ്ഞഥാ സന്തമത്താനം, അഞ്ഞഥാ യോ പവേദയേ;

നികച്ച കിതവസ്സേവ, ഭുത്തം ഥേയ്യേന തസ്സ തം.

[ധ. പ. ൩൦൭ ധമ്മപദേപി] കാസാവകണ്ഠാ ബഹവോ, പാപധമ്മാ അസഞ്ഞതാ;

പാപാ പാപേഹി കമ്മേഹി, നിരയം തേ ഉപപജ്ജരേ.

[ധ. പ. ൩൦൭ ധമ്മപദേപി] സേയ്യോ അയോഗുളോ ഭുത്തോ, തത്തോ അഗ്ഗിസിഖൂപമോ;

യഞ്ചേ ഭുഞ്ജേയ്യ ദുസ്സീലോ, രട്ഠപിണ്ഡം അസഞ്ഞതോതി.

അഥ ഖോ ഭഗവാ തേ വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ദുബ്ഭരതായ ദുപ്പോസതായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അനഭിജാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം അത്തുപനായികം അലമരിയഞാണദസ്സനം സമുദാചരേയ്യ – ‘ഇതി ജാനാമി ഇതി പസ്സാമീ’തി, തതോ അപരേന സമയേന സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ ആപന്നോ വിസുദ്ധാപേക്ഖോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അജാനമേവം, ആവുസോ, അവചം ജാനാമി, അപസ്സം പസ്സാമി. തുച്ഛം മുസാ വിലപി’ന്തി, അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൧൯൬. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അദിട്ഠേ ദിട്ഠസഞ്ഞിനോ അപത്തേ പത്തസഞ്ഞിനോ അനധിഗതേ അധിഗതസഞ്ഞിനോ അസച്ഛികതേ സച്ഛികതസഞ്ഞിനോ അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകരിംസു. തേസം അപരേന സമയേന രാഗായപി ചിത്തം നമതി ദോസായപി ചിത്തം നമതി മോഹായപി ചിത്തം നമതി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. മയഞ്ചമ്ഹ അദിട്ഠേ ദിട്ഠസഞ്ഞിനോ അപത്തേ പത്തസഞ്ഞിനോ അനധിഗതേ അധിഗതസഞ്ഞിനോ അസച്ഛികതേ സച്ഛികതസഞ്ഞിനോ, അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകരിമ്ഹാ. കച്ചി നു ഖോ മയം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നാ’’തി? തേ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘ഹോന്തി യേ തേ, ആനന്ദ [ഹോന്തി യേവാനന്ദ (സ്യാ.), ഹോന്തി തേ ആനന്ദ (സീ.)], ഭിക്ഖൂ അദിട്ഠേ ദിട്ഠസഞ്ഞിനോ അപത്തേ പത്തസഞ്ഞിനോ അനധിഗതേ അധിഗതസഞ്ഞിനോ അസച്ഛികതേ സച്ഛികതസഞ്ഞിനോ അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തി. തഞ്ച ഖോ ഏതം അബ്ബോഹാരിക’’ന്തി.

‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൧൯൭. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അനഭിജാനം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം അത്തുപനായികം അലമരിയഞാണദസ്സനം സമുദാചരേയ്യ – ‘ഇതി ജാനാമി ഇതി പസ്സാമീ’തി, തതോ അപരേന സമയേന സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ ആപന്നോ വിസുദ്ധാപേക്ഖോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അജാനമേവം, ആവുസോ, അവചം ജാനാമി, അപസ്സം പസ്സാമി. തുച്ഛം മുസാ വിലപി’ന്തി, അഞ്ഞത്ര അധിമാനാ, അയമ്പി പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി.

൧൯൮. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

അനഭിജാനന്തി അസന്തം അഭൂതം അസംവിജ്ജമാനം അജാനന്തോ അപസ്സന്തോ അത്തനി കുസലം ധമ്മം – അത്ഥി മേ കുസലോ ധമ്മോതി.

[പാചി. ൭൦] ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ നാമ ഝാനം വിമോക്ഖോ [വിമോക്ഖം (സീ. സ്യാ.)] സമാധി സമാപത്തി ഞാണദസ്സനം മഗ്ഗഭാവനാ ഫലസച്ഛികിരിയാ കിലേസപ്പഹാനം വിനീവരണതാ ചിത്തസ്സ സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി.

അത്തുപനായികന്തി തേ വാ കുസലേ ധമ്മേ അത്തനി ഉപനേതി അത്താനം വാ തേസു കുസലേസു ധമ്മേസു ഉപനേതി.

ഞാണന്തി തിസ്സോ വിജ്ജാ. ദസ്സനന്തി യം ഞാണം തം ദസ്സനം. യം ദസ്സനം തം ഞാണം.

സമുദാചരേയ്യാതി ആരോചേയ്യ ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസസ്സ വാ ഗഹട്ഠസ്സ വാ പബ്ബജിതസ്സ വാ.

ഇതി ജാനാമി ഇതി പസ്സാമീതി ജാനാമഹം ഏതേ ധമ്മേ, പസ്സാമഹം ഏതേ ധമ്മേ അത്ഥി ച ഏതേ ധമ്മാ മയി, അഹഞ്ച ഏതേസു ധമ്മേസു സന്ദിസ്സാമീതി.

തതോ അപരേന സമയേനാതി യസ്മിം ഖണേ സമുദാചിണ്ണം ഹോതി തം ഖണം തം ലയം തം മുഹുത്തം വീതിവത്തേ.

സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി യം വത്ഥു പടിഞ്ഞാതം ഹോതി തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ – ‘‘കിന്തേ അധിഗതം, കിന്തി തേ അധിഗതം, കദാ തേ അധിഗതം, കത്ഥ തേ അധിഗതം, കതമേ തേ കിലേസാ പഹീനാ, കതമേസം ത്വം ധമ്മാനം ലാഭീ’’തി.

അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി ന കേനചി വുച്ചമാനോ.

ആപന്നോതി പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപിത്വാ പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ ഹോതി.

വിസുദ്ധാപേക്ഖോതി ഗിഹീ വാ ഹോതുകാമോ ഉപാസകോ വാ ഹോതുകാമോ ആരാമികോ വാ ഹോതുകാമോ സാമണേരോ വാ ഹോതുകാമോ.

അജാനമേവം, ആവുസോ, അവചം – ജാനാമി, അപസ്സം പസ്സാമീതി നാഹം ഏതേ ധമ്മേ ജാനാമി, നാഹം ഏതേ ധമ്മേ പസ്സാമി, നത്ഥി ച ഏതേ ധമ്മാ മയി, ന ചാഹം ഏതേസു ധമ്മേസു സന്ദിസ്സാമീതി.

തുച്ഛം മുസാ വിലപിന്തി തുച്ഛകം മയാ ഭണിതം, മുസാ മയാ ഭണിതം, അഭൂതം മയാ ഭണിതം, അജാനന്തേന മയാ ഭണിതം.

അഞ്ഞത്ര അധിമാനാതി ഠപേത്വാ അധിമാനം.

അയമ്പീതി പുരിമേ ഉപാദായ വുച്ചതി.

പാരാജികോ ഹോതീതി സേയ്യഥാപി നാമ താലോ മത്ഥകച്ഛിന്നോ അഭബ്ബോ പുന വിരൂള്ഹിയാ, ഏവമേവ ഭിക്ഖു പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപിത്വാ അസ്സമണോ ഹോതി അസക്യപുത്തിയോ. തേന വുച്ചതി – ‘‘പാരാജികോ ഹോതീ’’തി.

അസംവാസോതി സംവാസോ നാമ ഏകകമ്മം ഏകുദ്ദേസോ സമസിക്ഖതാ – ഏസോ സംവാസോ നാമ. സോ തേന സദ്ധിം നത്ഥി. തേന വുച്ചതി – ‘‘അസംവാസോ’’തി.

൧൯൯. ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ നാമ ഝാനം വിമോക്ഖോ സമാധി സമാപത്തി ഞാണദസ്സനം മഗ്ഗഭാവനാ ഫലസച്ഛികിരിയാ കിലേസപ്പഹാനം വിനീവരണതാ ചിത്തസ്സ സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി.

[പാചി. ൭൦] ഝാനന്തി പഠമം ഝാനം ദുതിയം ഝാനം തതിയം ഝാനം ചതുത്ഥം ഝാനം.

[പാചി. ൭൦] വിമോക്ഖോതി സുഞ്ഞതോ വിമോക്ഖോ അനിമിത്തോ വിമോക്ഖോ അപ്പണിഹിതോ വിമോക്ഖോ.

[പാചി. ൭൦] സമാധീതി സുഞ്ഞതോ സമാധി അനിമിത്തോ സമാധി അപ്പണിഹിതോ സമാധി.

[പാചി. ൭൦] സമാപത്തീതി സുഞ്ഞതാ സമാപത്തി അനിമിത്താ സമാപത്തി അപ്പണിഹിതാ സമാപത്തി.

[പാചി. ൭൦] ഞാണദസ്സനന്തി തിസ്സോ വിജ്ജാ.

[പാചി. ൭൦] മഗ്ഗഭാവനാതി ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ, ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ, ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ, പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി, പഞ്ച ബലാനി, സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ, അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ.

[പാചി. ൭൦] ഫലസച്ഛികിരിയാതി സോതാപത്തിഫലസ്സ സച്ഛികിരിയാ, സകദാഗാമിഫലസ്സ സച്ഛികിരിയാ, അനാഗാമിഫലസ്സ സച്ഛികിരിയാ, അരഹത്തസ്സ [അരഹത്തഫലസ്സ (സ്യാ.)] സച്ഛികിരിയാ.

[പാചി. ൭൦] കിലേസപ്പഹാനന്തി രാഗസ്സ പഹാനം ദോസസ്സ പഹാനം മോഹസ്സ പഹാനം.

[പാചി. ൭൦] വിനീവരണതാ ചിത്തസ്സാതി രാഗാ ചിത്തം വിനീവരണതാ, ദോസാ ചിത്തം വിനീവരണതാ, മോഹാ ചിത്തം വിനീവരണതാ.

[പാചി. ൭൦] സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതീതി പഠമേന ഝാനേന സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി, ദുതിയേന ഝാനേന സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി, തതിയേന ഝാനേന സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി, ചതുത്ഥേന ഝാനേന സുഞ്ഞാഗാരേ അഭിരതി.

൨൦൦. തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ, പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൧. തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജാമീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജാമീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജാമീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജാമീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജാമീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൨. തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപന്നോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപന്നോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപന്നോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപന്നോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപന്നോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൩. തീഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൪. തീഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ വസീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ വസീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ വസീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ വസീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമസ്സ ഝാനസ്സ വസീമ്ഹീതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൫. തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി.

ചതൂഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം.

പഞ്ചഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം.

ഛഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം.

സത്തഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

യഥാ ഇദം പഠമം ഝാനം വിത്ഥാരിതം തം സബ്ബമ്പി വിത്ഥാരേതബ്ബം.

൨൦൬. തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി ദുതിയം ഝാനം…പേ… തതിയം ഝാനം…പേ… ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ചതുത്ഥം ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

൨൦൭. തീഹാകാരേഹി സുഞ്ഞതം വിമോക്ഖം… അനിമിത്തം വിമോക്ഖം… അപ്പണിഹിതം വിമോക്ഖം… സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… അപ്പണിഹിതസ്സ വിമോക്ഖസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… അപ്പണിഹിതോ വിമോക്ഖോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ….

തീഹാകാരേഹി സുഞ്ഞതം സമാധിം… അനിമിത്തം സമാധിം… അപ്പണിഹിതം സമാധിം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… അപ്പണിഹിതസ്സ സമാധിസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… അപ്പണിഹിതോ സമാധി സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി സുഞ്ഞതം സമാപത്തിം… അനിമിത്തം സമാപത്തിം… അപ്പണിഹിതം സമാപത്തിം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… അപ്പണിഹിതായ സമാപത്തിയാ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… അപ്പണിഹിതാ സമാപത്തി സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി തിസ്സോ വിജ്ജാ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി സമാപന്നോ… തിസ്സന്നം വിജ്ജാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… തിസ്സോ വിജ്ജാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ… ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ… ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി… പഞ്ച ബലാനി സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ … പഞ്ചന്നം ബലാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഞ്ചബലാനി സച്ഛികതാനി മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി സോതാപത്തിഫലം… സകദാഗാമിഫലം… അനാഗാമിഫലം… അരഹത്തം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… അരഹത്തസ്സ ലാഭീമ്ഹി വസീമ്ഹി അരഹത്തം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി രാഗോ മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദോസോ മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹോ മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി രാഗാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദോസാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി …പേ… സത്തഹാകാരേഹി മോഹാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

സുദ്ധികം നിട്ഠിതം.

൨൦൮. തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ….

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ തതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ചതുത്ഥസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം… പഠമഞ്ച ഝാനം അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ അപ്പണിഹിതസ്സ ച വിമോക്ഖസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതോ ച വിമോക്ഖോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം… പഠമഞ്ച ഝാനം അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ അപ്പണിഹിതസ്സ ച സമാധിസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതോ ച സമാധി സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം… പഠമഞ്ച ഝാനം അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ അപ്പണിഹിതായ ച സമാപത്തിയാ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം അപ്പണിഹിതാ ച സമാപത്തി സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ തിസ്സന്നഞ്ച വിജ്ജാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ… പഠമഞ്ച ഝാനം ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ… പഠമഞ്ച ഝാനം ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ചതുന്നഞ്ച ഇദ്ധിപാദാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി… പഠമഞ്ച ഝാനം പഞ്ച ച ബലാനി സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ പഞ്ചന്നഞ്ച ബലാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം പഞ്ച ച ബലാനി സച്ഛികതാനി മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൨൦൯. തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ സത്തന്നഞ്ച ബോജ്ഝങ്ഗാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ അരിയസ്സ ച അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ ലാഭീമ്ഹി വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം അരിയോ ച അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സോതാപത്തിഫലഞ്ച… പഠമഞ്ച ഝാനം സകദാഗാമിഫലഞ്ച… പഠമഞ്ച ഝാനം അനാഗാമിഫലഞ്ച… പഠമഞ്ച ഝാനം അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ അരഹത്തസ്സ ച ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം അരഹത്തഞ്ച സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാ, രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… പഠമഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാ, രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

ഖണ്ഡചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൧൦. തീഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ തതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ചതുത്ഥസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ദുതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം… അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം… അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം… സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം… അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം… അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം… സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം… അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം… അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം… തിസ്സോ ച വിജ്ജാ… ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ… ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ… ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ… പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി… പഞ്ച ച ബലാനി… സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ… അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം… സോതാപത്തിഫലഞ്ച… സകദാഗാമിഫലഞ്ച… അനാഗാമിഫലഞ്ച… അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ അരഹത്തസ്സ ച ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ദുതിയഞ്ച ഝാനം അരഹത്തഞ്ച സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ദുതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാ, രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി …പേ… സത്തഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം പഠമഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ പഠമസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… ദുതിയഞ്ച ഝാനം പഠമഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ…പേ… വിനിധായ ഭാവം.

ബദ്ധചക്കം.

ഏവം ഏകേകം മൂലം കാതുന ബദ്ധചക്കം പരിവത്തകം കത്തബ്ബം.

ഇദം സംഖിത്തം.

൨൧൧. തീഹാകാരേഹി തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം…പേ… തതിയഞ്ച ഝാനം അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… തതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ അരഹത്തസ്സ ച ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… തതിയഞ്ച ഝാനം അരഹത്തഞ്ച സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി തതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… തതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… തതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാ, രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി തതിയഞ്ച ഝാനം പഠമഞ്ച ഝാനം… തതിയഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… തതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ദുതിയസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… തതിയഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഠമഞ്ച ഝാനം…പേ… ദുതിയഞ്ച ഝാനം… തതിയഞ്ച ഝാനം… ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിം സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം ചതുത്ഥസ്സ ച ഝാനസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൨൧൨. തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം… അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം… അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതസ്സ ച വിമോക്ഖസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതോ ച വിമോക്ഖോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം… അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം… അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതസ്സ ച സമാധിസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതോ ച സമാധി സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം… അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം… അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം സമാപജ്ജിം സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതായ ച സമാപത്തിയാ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അപ്പണിഹിതാ ച സമാപത്തി സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… ‘മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം തിസ്സന്നഞ്ച വിജ്ജാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ… ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ… ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം ചതുന്നഞ്ച ഇദ്ധിപാദാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

൨൧൩. തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി… പഞ്ച ച ബലാനി സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഞ്ചന്നഞ്ച ബലാനം ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഞ്ച ച ബലാനി സച്ഛികതാനി മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സത്തന്നഞ്ച ബോജ്ഝങ്ഗാനം ലാഭീമ്ഹി … വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗാ സച്ഛികതാ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അരിയസ്സ ച അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അരിയോ ച അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ സച്ഛികതോ മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം സോതാപത്തിഫലഞ്ച… സകദാഗാമിഫലഞ്ച… അനാഗാമിഫലഞ്ച… അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അരഹത്തസ്സ ച ലാഭീമ്ഹി… വസീമ്ഹി… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം അരഹത്തഞ്ച സച്ഛികതം മയാതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം, രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം. [ഏകമൂലകം സങ്ഖിത്തം നിട്ഠിതം (സ്യാ.)]

യഥാ ഏകമൂലകം വിത്ഥാരിതം ഏവമേവ ദുമൂലകാദിപി വിത്ഥാരേതബ്ബം.

ഇദം സബ്ബമൂലകം

൨൧൪. തീഹാകാരേഹി …പേ… സത്തഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ച ബലാനി സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സോതാപത്തിഫലഞ്ച സകദാഗാമിഫലഞ്ച അനാഗാമിഫലഞ്ച അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം… സമാപജ്ജാമി… സമാപന്നോ…പേ… രാഗോ ച മേ ചത്തോ, ദോസോ ച മേ ചത്തോ, മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം, ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം, മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

സബ്ബമൂലകം നിട്ഠിതം.

സുദ്ധികവാരകഥാ നിട്ഠിതാ.

൨൧൫. തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ ദുതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ തതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി …പേ… സത്തഹാകാരേഹി പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ സുഞ്ഞതം വിമോക്ഖം… അനിമിത്തം വിമോക്ഖം… അപ്പണിഹിതം വിമോക്ഖം… സുഞ്ഞതം സമാധിം… അനിമിത്തം സമാധിം… അപ്പണിഹിതം സമാധിം… സുഞ്ഞതം സമാപത്തിം… അനിമിത്തം സമാപത്തിം… അപ്പണിഹിതം സമാപത്തിം… തിസ്സോ വിജ്ജാ… ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ… ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ… ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദേ… പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി… പഞ്ച ബലാനി… സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗേ… അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം… സോതാപത്തിഫലം… സകദാഗാമിഫലം… അനാഗാമിഫലം… അരഹത്തം സമാപജ്ജിം…പേ… രാഗോ മേ ചത്തോ… ദോസോ മേ ചത്തോ… മോഹോ മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ മേ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

വത്ഥുവിസാരകസ്സ ഏകമൂലകസ്സ ഖണ്ഡചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൧൬. തീഹാകാരേഹി ദുതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ തതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി ദുതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി…പേ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി ദുതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… വിനിധായ ഭാവം.

വത്ഥുവിസാരകസ്സ ഏകമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം.

മൂലം സംഖിത്തം.

൨൧൭. തീഹാകാരേഹി മോഹാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി വത്തുകാമോ പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി മോഹാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി വത്തുകാമോ ദോസാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ… വിനിധായ ഭാവം.

വത്ഥുവിസാരകസ്സ ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

യഥാ ഏകമൂലകം വിത്ഥാരിതം ഏവമേവ ദുമൂലകാദിപി വിത്ഥാരേതബ്ബം.

ഇദം സബ്ബമൂലകം

൨൧൮. തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി പഠമഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ച ബലാനി സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സോതാപത്തിഫലഞ്ച സകദാഗാമിഫലഞ്ച അനാഗാമിഫലഞ്ച അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം…പേ… രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി വത്തുകാമോ മോഹാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. [[ ] ഏത്ഥന്തരേ പാഠാ സ്യാമപോത്ഥകേ നത്ഥി]

൨൧൯. തീഹാകാരേഹി ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം സുഞ്ഞതഞ്ച വിമോക്ഖം അനിമിത്തഞ്ച വിമോക്ഖം അപ്പണിഹിതഞ്ച വിമോക്ഖം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാധിം അനിമിത്തഞ്ച സമാധിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാധിം സുഞ്ഞതഞ്ച സമാപത്തിം അനിമിത്തഞ്ച സമാപത്തിം അപ്പണിഹിതഞ്ച സമാപത്തിം തിസ്സോ ച വിജ്ജാ ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനേ ചത്താരോ ച സമ്മപ്പധാനേ ചത്താരോ ച ഇദ്ധിപാദേ പഞ്ച ച ഇന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ച ബലാനി സത്ത ച ബോജ്ഝങ്ഗേ അരിയഞ്ച അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം സോതാപത്തിഫലഞ്ച സകദാഗാമിഫലഞ്ച അനാഗാമിഫലഞ്ച അരഹത്തഞ്ച സമാപജ്ജിം…പേ… രാഗോ ച മേ ചത്തോ… ദോസോ ച മേ ചത്തോ… മോഹോ ച മേ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോ. രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി വത്തുകാമോ പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം…പേ… മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഠമഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി വത്തുകാമോ ദുതിയം ഝാനം സമാപജ്ജിന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി മോഹാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണം പഠമഞ്ച ഝാനം ദുതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച ഝാനം…പേ… രാഗാ ച മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി വത്തുകാമോ ദോസാ മേ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

വത്ഥുവിസാരകസ്സ സബ്ബമൂലകം നിട്ഠിതം.

വത്ഥുവിസാരകസ്സ ചക്കപേയ്യാലം നിട്ഠിതം.

വത്ഥുകാമവാരകഥാ നിട്ഠിതാ.

൨൨൦. തീഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി സോ ഭിക്ഖു പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ പഠമം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ചതൂഹാകാരേഹി … പഞ്ചഹാകാരേഹി… ഛഹാകാരേഹി… സത്തഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി സോ ഭിക്ഖു പഠമം ഝാനം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ പഠമം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

തീഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി സോ ഭിക്ഖു ദുതിയം ഝാനം… തതിയം ഝാനം… ചതുത്ഥം ഝാനം… സുഞ്ഞതം വിമോക്ഖം… അനിമിത്തം വിമോക്ഖം… അപ്പണിഹിതം വിമോക്ഖം… സുഞ്ഞതം സമാധിം… അനിമിത്തം സമാധിം… അപ്പണിഹിതം സമാധിം… സുഞ്ഞതം സമാപത്തിം… അനിമിത്തം സമാപത്തിം… അപ്പണിഹിതം സമാപത്തിം… തിസ്സോ വിജ്ജാ… ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ… ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ… ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദേ… പഞ്ച ഇന്ദ്രിയാനി… പഞ്ച ബലാനി… സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗേ… അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം… സോതാപത്തിഫലം… സകദാഗാമിഫലം… അനാഗാമിഫലം… അരഹത്തം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു അരഹത്തസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ അരഹത്തം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

തീഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി, തസ്സ ഭിക്ഖുനോ രാഗോ ചത്തോ… ദോസോ ചത്തോ… മോഹോ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ ഉക്ഖേടിതോ സമുക്ഖേടിതോതി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി, തസ്സ ഭിക്ഖുനോ രാഗാ ചിത്തം വിനീവരണം… ദോസാ ചിത്തം വിനീവരണം… മോഹാ ചിത്തം വിനീവരണന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി യോ തേ വിഹാരേ വസി സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ പഠമം ഝാനം… ദുതിയം ഝാനം… തതിയം ഝാനം… ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജി … സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി ഭണിതസ്സ ഹോതി, മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

യഥാ ഇദം വിത്ഥാരിതം ഏവമേവ സേസാനിപി വിത്ഥാരേതബ്ബാനി.

൨൨൧. തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി യോ തേ ചീവരം പരിഭുഞ്ജി… യോ തേ പിണ്ഡപാതം പരിഭുഞ്ജി… യോ തേ സേനാസനം പരിഭുഞ്ജി… യോ തേ ഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം പരിഭുഞ്ജി സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… വിനിധായ ഭാവം.

തീഹാകാരേഹി…പേ… സത്തഹാകാരേഹി യേന തേ വിഹാരോ പരിഭുത്തോ… യേന തേ ചീവരം പരിഭുത്തം… യേന തേ പിണ്ഡപാതോ പരിഭുത്തോ… യേന തേ സേനാസനം പരിഭുത്തം… യേന തേ ഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരോ പരിഭുത്തോ… സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… വിനിധായ ഭാവം.

തീഹാകാരേഹി …പേ… സത്തഹാകാരേഹി യം ത്വം ആഗമ്മ വിഹാരം അദാസി… ചീവരം അദാസി… പിണ്ഡപാതം അദാസി… സേനാസനം അദാസി… ഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം അദാസി സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപജ്ജി… സമാപജ്ജതി… സമാപന്നോ… സോ ഭിക്ഖു സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ… വസീ… തേന ഭിക്ഖുനാ സുഞ്ഞാഗാരേ ചതുത്ഥം ഝാനം സച്ഛികതന്തി സമ്പജാനമുസാ ഭണന്തസ്സ പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണിസ്സന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി മുസാ ഭണാമീതി, ഭണിതസ്സ ഹോതി മുസാ മയാ ഭണിതന്തി, വിനിധായ ദിട്ഠിം, വിനിധായ ഖന്തിം, വിനിധായ രുചിം, വിനിധായ ഭാവം.

പേയ്യാലപന്നരസകം നിട്ഠിതം.

പച്ചയപ്പടിസംയുത്തവാരകഥാ നിട്ഠിതാ.

ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മചക്കപേയ്യാലം നിട്ഠിതം.

൨൨൨. അനാപത്തി അധിമാനേന, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ഖിത്തചിത്തസ്സ, വേദനാട്ടസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

അധിമാനേ [അധിമാനേന (പീ.)] അരഞ്ഞമ്ഹി, പിണ്ഡോപജ്ഝാരിയാപഥോ;

സംയോജനാ രഹോധമ്മാ, വിഹാരോ പച്ചുപട്ഠിതോ.

ന ദുക്കരം വീരിയമഥോപി മച്ചുനോ;

ഭായാവുസോ വിപ്പടിസാരി സമ്മാ;

വിരിയേന യോഗേന ആരാധനായ;

അഥ വേദനായ അധിവാസനാ ദുവേ.

ബ്രാഹ്മണേ പഞ്ച വത്ഥൂനി, അഞ്ഞം ബ്യാകരണാ തയോ;

അഗാരാവരണാ കാമാ, രതി ചാപി അപക്കമി.

അട്ഠി പേസി ഉഭോ ഗാവഘാതകാ;

പിണ്ഡോ സാകുണികോ നിച്ഛവി ഓരബ്ഭി;

അസി ച സൂകരികോ സത്തി മാഗവി;

ഉസു ച കാരണികോ സൂചി സാരഥി.

യോ ച സിബ്ബീയതി സൂചകോ ഹി സോ;

അണ്ഡഭാരി അഹു ഗാമകൂടകോ;

കൂപേ നിമുഗ്ഗോ ഹി സോ പാരദാരികോ;

ഗൂഥഖാദീ അഹു ദുട്ഠബ്രാഹ്മണോ.

നിച്ഛവിത്ഥീ അതിചാരിനീ അഹു;

മങ്ഗുലിത്ഥീ അഹു ഇക്ഖണിത്ഥികാ;

ഓകിലിനീ ഹി സപത്തങ്ഗാരോകിരി;

സീസച്ഛിന്നോ അഹു ചോരഘാതകോ.

ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനീ സിക്ഖമാനാ;

സാമണേരോ അഥ സാമണേരികാ;

കസ്സപസ്സ വിനയസ്മിം പബ്ബജം;

പാപകമ്മമകരിംസു താവദേ.

തപോദാ രാജഗഹേ യുദ്ധം, നാഗാനോഗാഹനേന ച;

സോഭിതോ അരഹം ഭിക്ഖു, പഞ്ചകപ്പസതം സരേതി.

വിനീതവത്ഥു

൨൨൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അധിമാനേനാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പണിധായ അരഞ്ഞേ വിഹരതി – ‘‘ഏവം മം ജനോ സമ്ഭാവേസ്സതീ’’തി. തം ജനോ സമ്ഭാവേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, പണിധായ അരഞ്ഞേ വത്ഥബ്ബം. യോ വസേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പണിധായ പിണ്ഡായ ചരതി – ‘‘ഏവം മം ജനോ സമ്ഭാവേസ്സതീ’’തി. തം ജനോ സമ്ഭാവേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, പണിധായ പിണ്ഡായ ചരിതബ്ബം. യോ ചരേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘യേ, ആവുസോ, അമ്ഹാകം ഉപജ്ഝായസ്സ സദ്ധിവിഹാരികാ സബ്ബേവ അരഹന്തോ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ഉല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘യേ, ആവുസോ, അമ്ഹാകം ഉപജ്ഝായസ്സ അന്തേവാസികാ സബ്ബേവ മഹിദ്ധികാ മഹാനുഭാവാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ഉല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പണിധായ ചങ്കമതി… പണിധായ തിട്ഠതി… പണിധായ നിസീദതി… പണിധായ സേയ്യം കപ്പേതി – ‘‘ഏവം മം ജനോ സമ്ഭാവേസ്സതീ’’തി. തം ജനോ സമ്ഭാവേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, പണിധായ സേയ്യാ കപ്പേതബ്ബാ. യോ കപ്പേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘മയ്ഹമ്പി, ആവുസോ, സംയോജനാ പഹീനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൨൨൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രഹോഗതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. പരചിത്തവിദൂ ഭിക്ഖു തം ഭിക്ഖും അപസാദേസി – ‘‘മാ, ആവുസോ, ഏവരൂപം അഭണി. നത്ഥേസോ തുയ്ഹ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രഹോഗതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. ദേവതാ തം ഭിക്ഖും അപസാദേസി – ‘‘മാ, ഭന്തേ, ഏവരൂപം അഭണി. നത്ഥേസോ തുയ്ഹ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഉപാസകം ഏതദവോച – ‘‘യോ, ആവുസോ, തുയ്ഹം വിഹാരേ വസതി സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി. സോ ച തസ്സ വിഹാരേ വസതി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ഉല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം ഉപാസകം ഏതദവോച – ‘‘യം ത്വം, ആവുസോ, ഉപട്ഠേസി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി. സോ ച തം ഉപട്ഠേതി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ഉല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൨൨൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘അത്ഥായസ്മതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ’’തി? ‘‘നാവുസോ, ദുക്കരം അഞ്ഞം ബ്യാകാതു’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘യേ ഖോ തേ ഭഗവതോ സാവകാ തേ ഏവം വദേയ്യും. അഹഞ്ചമ്ഹി ന ഭഗവതോ സാവകോ. കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘അനുല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘അത്ഥായസ്മതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ’’തി? ‘‘ആരാധനീയോ ഖോ, ആവുസോ, ധമ്മോ ആരദ്ധവീരിയേനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘മാ ഖോ, ആവുസോ, ഭായീ’’തി. നാഹം, ആവുസോ, മച്ചുനോ ഭായാമീ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘മാ ഖോ, ആവുസോ, ഭായീ’’തി. ‘‘യോ നൂനാവുസോ, വിപ്പടിസാരീ അസ്സ സോ ഭായേയ്യാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘അത്ഥായസ്മതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ’’തി? ‘‘ആരാധനീയോ ഖോ, ആവുസോ, ധമ്മോ സമ്മാപയുത്തേനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘അത്ഥായസ്മതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ’’തി? ‘‘ആരാധനീയോ ഖോ, ആവുസോ, ധമ്മോ ആരദ്ധവീരിയേനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘അത്ഥായസ്മതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ’’തി? ‘‘ആരാധനീയോ ഖോ, ആവുസോ, ധമ്മോ യുത്തയോഗേനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘കച്ചാവുസോ, ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയ’’ന്തി? ‘‘നാവുസോ, സക്കാ യേന വാ തേന വാ അധിവാസേതു’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ ഹോതി. തം ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘കച്ചാവുസോ ഖമനീയം, കച്ചി യാപനീയ’’ന്തി? ‘‘നാവുസോ, സക്കാ പുഥുജ്ജനേന അധിവാസേതു’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ഉല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, പാരാജികസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൨൨൬. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ബ്രാഹ്മണോ ഭിക്ഖൂ നിമന്തേത്വാ ഏതദവോച – ‘‘ആയന്തു, ഭോന്തോ അരഹന്തോ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘മയഞ്ചമ്ഹ ന അരഹന്തോ [അനരഹന്തോ (സീ.)]. അയഞ്ച ബ്രാഹ്മണോ അമ്ഹേ അരഹന്തവാദേന സമുദാചരതി. കഥം നു ഖോ അമ്ഹേഹി പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പസാദഭഞ്ഞേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ബ്രാഹ്മണോ ഭിക്ഖൂ നിമന്തേത്വാ ഏതദവോച – ‘‘നിസീദന്തു, ഭോന്തോ അരഹന്തോ’’തി… ‘‘ഭുഞ്ജന്തു, ഭോന്തോ അരഹന്തോ’’തി… ‘‘തപ്പേന്തു, ഭോന്തോ അരഹന്തോ’’തി… ‘‘ഗച്ഛന്തു, ഭോന്തോ അരഹന്തോ’’തി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘മയഞ്ചമ്ഹ ന അരഹന്തോ. അയഞ്ച ബ്രാഹ്മണോ അമ്ഹേ അരഹന്തവാദേന സമുദാചരതി. കഥം നു ഖോ അമ്ഹേഹി പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, പസാദഭഞ്ഞേ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘മയ്ഹമ്പി, ആവുസോ, ആസവാ പഹീനാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘മയ്ഹമ്പി, ആവുസോ, ഏതേ ധമ്മാ സംവിജ്ജന്തീ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘അഹമ്പാവുസോ, തേസു ധമ്മേസു സന്ദിസ്സാമീ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഞാതകാ ഏതദവോചും – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, അഗാരം അജ്ഝാവസാ’’തി. ‘‘അഭബ്ബോ ഖോ, ആവുസോ, മാദിസോ അഗാരം അജ്ഝാവസിതു’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

൨൨൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഞാതകാ ഏതദവോചും – ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, കാമേ പരിഭുഞ്ജാ’’തി. ‘‘ആവടാ മേ, ആവുസോ, കാമാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ഞാതകാ ഏതദവോചും – ‘‘അഭിരമസി, ഭന്തേ’’തി? ‘‘അഭിരതോ അഹം, ആവുസോ, പരമായ അഭിരതിയാ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി. ‘‘യേ ഖോ തേ ഭഗവതോ സാവകാ തേ ഏവം വദേയ്യും! അഹഞ്ചമ്ഹി ന ഭഗവതോ സാവകോ. കച്ചി നു ഖോ അഹം പാരാജികം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘അനുല്ലപനാധിപ്പായോ അഹം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, അനുല്ലപനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ കതികം കത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം ആവാസേ വസ്സം ഉപഗച്ഛിംസു – ‘‘യോ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ പഠമം പക്കമിസ്സതി തം മയം അരഹാതി ജാനിസ്സാമാ’’തി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു – ‘‘മം അരഹാതി ജാനന്തൂ’’തി, തമ്ഹാ ആവാസാ പഠമം പക്കാമി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ പാരാജിക’’ന്തി.

൨൨൮. [ഇമാനി വത്ഥുനി സം. നി. ൨.൨൦൨ ആഗതാനി] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ച ലക്ഖണോ ആയസ്മാ ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഗിജ്ഝകൂടേ പബ്ബതേ വിഹരന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ യേനായസ്മാ ലക്ഖണോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ലക്ഖണം ഏതദവോച – ‘‘ആയാമാവുസോ ലക്ഖണ, രാജഗഹം പിണ്ഡായ പവിസിസ്സാമാ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ലക്ഖണോ ആയസ്മതോ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ലക്ഖണോ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോച – ‘‘കോ നു ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഹേതു കോ പച്ചയോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായാ’’തി? ‘‘അകാലോ ഖോ, ആവുസോ ലക്ഖണ, ഏതസ്സ പഞ്ഹസ്സ [പഞ്ഹസ്സ ബ്യാകരണായ (സ്യാ.)]. ഭഗവതോ മം സന്തികേ ഏതം പഞ്ഹം പുച്ഛാതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ച ലക്ഖണോ ആയസ്മാ ച മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ രാജഗഹേ പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്താ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ലക്ഖണോ ആയസ്മന്തം മഹാമോഗ്ഗല്ലാനം ഏതദവോച – ‘‘ഇധായസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അഞ്ഞതരസ്മിം പദേസേ സിതം പാത്വാകാസി. കോ നു ഖോ, ആവുസോ മോഗ്ഗല്ലാന, ഹേതു കോ പച്ചയോ സിതസ്സ പാതുകമ്മായാ’’തി? ‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം അട്ഠികസങ്ഖലികം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ ഫാസുളന്തരികാഹി വിതുഡേന്തി [വിതുദേന്തി വിതച്ഛേന്തി വിരാജേന്തി (സ്യാ.)]. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി. തസ്സ മയ്ഹം, ആവുസോ, ഏതദഹോസി – ‘അച്ഛരിയം വത ഭോ, അബ്ഭുതം വത ഭോ, ഏവരൂപോപി നാമ സത്തോ ഭവിസ്സതി! ഏവരൂപോപി നാമ യക്ഖോ ഭവിസ്സതി! ഏവരൂപോപി നാമ അത്തഭാവപ്പടിലാഭോ ഭവിസ്സതീ’’’തി! ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഉല്ലപതീ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത, ഭിക്ഖവേ, സാവകാ വിഹരന്തി. ഞാണഭൂതാ വത, ഭിക്ഖവേ, സാവകാ വിഹരന്തി. യത്ര ഹി നാമ സാവകോ ഏവരൂപം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സക്ഖിം വാ കരിസ്സതി. പുബ്ബേവ മേ സോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ദിട്ഠോ അഹോസി. അപി ചാഹം ന ബ്യാകാസിം. അഹഞ്ചേതം ബ്യാകരേയ്യം പരേ ച മേ ന സദ്ദഹേയ്യും. യേ മേ ന സദ്ദഹേയ്യും തേസം തം അസ്സ ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ. ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഗോഘാതകോ അഹോസി. സോ തസ്സ കമ്മസ്സ വിപാകേന ബഹൂനി വസ്സാനി ബഹൂനി വസ്സസതാനി ബഹൂനി വസ്സസഹസ്സാനി ബഹൂനി വസ്സസതസഹസ്സാനി നിരയേ പച്ചിത്വാ തസ്സേവ കമ്മസ്സ വിപാകാവസേസേന ഏവരൂപം അത്തഭാവപ്പടിലാഭം പടിസംവേദേതി. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനസ്സാ’’തി.

൨൨൯. ‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം മംസപേസിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി [വിതുദേന്തി വിതച്ഛേന്തി വിരാജേന്തി (സ്യാ.)]. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഗോഘാതകോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം മംസപിണ്ഡം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സാകുണികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം നിച്ഛവിം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഓരബ്ഭികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം അസിലോമം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ തേ അസീ ഉപ്പതിത്വാ ഉപ്പതിത്വാ തസ്സേവ കായേ നിപതന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സൂകരികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം സത്തിലോമം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ താ സത്തിയോ ഉപ്പതിത്വാ ഉപ്പതിത്വാ തസ്സേവ കായേ നിപതന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ മാഗവികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഉസുലോമം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ തേ ഉസൂ ഉപ്പതിത്വാ ഉപ്പതിത്വാ തസ്സേവ കായേ നിപതന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ കാരണികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം സൂചിലോമം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ താ സൂചിയോ ഉപ്പതിത്വാ ഉപ്പതിത്വാ തസ്സേവ കായേ നിപതന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സാരഥികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം സൂചിലോമം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ താ സൂചിയോ സീസേ പവിസിത്വാ മുഖതോ നിക്ഖമന്തി; മുഖേ പവിസിത്വാ ഉരതോ നിക്ഖമന്തി; ഉരേ പവിസിത്വാ ഉദരതോ നിക്ഖമന്തി; ഉദരേ പവിസിത്വാ ഊരൂഹി നിക്ഖമന്തി; ഊരൂസു പവിസിത്വാ ജങ്ഘാഹി നിക്ഖമന്തി; ജങ്ഘാസു പവിസിത്വാ പാദേഹി നിക്ഖമന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ സൂചകോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം കുമ്ഭണ്ഡം പുരിസം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. സോ ഗച്ഛന്തോപി തേവ അണ്ഡേ ഖന്ധേ ആരോപേത്വാ ഗച്ഛതി, നിസീദന്തോപി തേസ്വേവ അണ്ഡേസു നിസീദതി. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഗാമകൂടോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം പുരിസം ഗൂഥകൂപേ സസീസകം നിമുഗ്ഗം…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ പാരദാരികോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം പുരിസം ഗൂഥകൂപേ സസീസകം നിമുഗ്ഗം ഉഭോഹി ഹത്ഥേഹി ഗൂഥം ഖാദന്തം…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ദുട്ഠബ്രാഹ്മണോ അഹോസി. സോ കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം ഭത്തേന നിമന്തേത്വാ ദോണിയോ [ദോണിയോ (ഇതിപി)] ഗൂഥസ്സ പൂരാപേത്വാ കാലം ആരോചാപേത്വാ ഏതദവോച – ‘അതോ [ഇതോ (സ്യാ.) അഹോ (ഇതിപി)], ഭോന്തോ, യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജന്തു ചേവ ഹരന്തു ചാ’’’തി…പേ….

൨൩൦. ‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം നിച്ഛവിം ഇത്ഥിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, ഇത്ഥീ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ അതിചാരിനീ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഇത്ഥിം ദുഗ്ഗന്ധം മങ്ഗുലിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, ഇത്ഥീ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഇക്ഖണികാ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഇത്ഥിം ഉപ്പക്കം ഓകിലിനിം ഓകിരിനിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, ഇത്ഥീ കാലിങ്ഗസ്സ രഞ്ഞോ അഗ്ഗമഹേസീ അഹോസി. സാ ഇസ്സാപകതാ സപത്തിം അങ്ഗാരകടാഹേന ഓകിരി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം അസീസകം കബന്ധം വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ ഉരേ അക്ഖീനി ചേവ ഹോന്തി മുഖഞ്ച. തമേനം ഗിജ്ഝാപി കാകാപി കുലലാപി അനുപതിത്വാ അനുപതിത്വാ വിതച്ഛേന്തി വിഭജ്ജേന്തി. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തോ ഇമസ്മിംയേവ രാജഗഹേ ഹാരികോ നാമ ചോരഘാതകോ അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഭിക്ഖും വേഹാസം ഗച്ഛന്തം. തസ്സ സങ്ഘാടിപി ആദിത്താ സമ്പജ്ജലിതാ സജോതിഭൂതാ, പത്തോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ, കായബന്ധനമ്പി ആദിത്തം സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം, കായോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ. സോ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി…പേ… ഏസോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപഭിക്ഖു അഹോസി…പേ….

‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്തോ അദ്ദസം ഭിക്ഖുനിം… അദ്ദസം സിക്ഖമാനം… അദ്ദസം സാമണേരം… അദ്ദസം സാമണേരിം വേഹാസം ഗച്ഛന്തിം. തസ്സാ സങ്ഘാടിപി ആദിത്താ സമ്പജ്ജലിതാ സജോതിഭൂതാ, പത്തോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ, കായബന്ധനമ്പി ആദിത്തം സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം, കായോപി ആദിത്തോ സമ്പജ്ജലിതോ സജോതിഭൂതോ. സാ സുദം അട്ടസ്സരം കരോതി. തസ്സ മയ്ഹം, ആവുസോ, ഏതദഹോസി – ‘അച്ഛരിയം വത ഭോ, അബ്ഭുതം വത ഭോ, ഏവരൂപോപി നാമ സത്തോ ഭവിസ്സതി! ഏവരൂപോപി നാമ യക്ഖോ ഭവിസ്സതി! ഏവരൂപോപി നാമ അത്തഭാവപ്പടിലാഭോ ഭവിസ്സതീ’’’തി! ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഉല്ലപതീ’’തി.

അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ചക്ഖുഭൂതാ വത, ഭിക്ഖവേ, സാവകാ വിഹരന്തി. ഞാണഭൂതാ വത, ഭിക്ഖവേ, സാവകാ വിഹരന്തി. യത്ര ഹി നാമ സാവകോ ഏവരൂപം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സക്ഖിം വാ കരിസ്സതി! പുബ്ബേവ മേ സാ, ഭിക്ഖവേ, സാമണേരീ ദിട്ഠാ അഹോസി. അപി ചാഹം ന ബ്യാകാസിം. അഹഞ്ചേതം ബ്യാകരേയ്യം പരേ ച മേ ന സദ്ദഹേയ്യും. യേ മേ ന സദ്ദഹേയ്യും തേസം തം അസ്സ ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായ. ഏസാ, ഭിക്ഖവേ, സാമണേരീ കസ്സപസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പാവചനേ പാപസാമണേരീ അഹോസി. സാ തസ്സ കമ്മസ്സ വിപാകേന ബഹൂനി വസ്സാനി ബഹൂനി വസ്സസതാനി ബഹൂനി വസ്സസഹസ്സാനി ബഹൂനി വസ്സസതസഹസ്സാനി നിരയേ പച്ചിത്വാ തസ്സേവ കമ്മസ്സ വിപാകാവസേസേന ഏവരൂപം അത്തഭാവപ്പടിലാഭം പടിസംവേദേതി. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനസ്സാ’’തി.

൨൩൧. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘യതായം, ആവുസോ, തപോദാ സന്ദതി സോ ദഹോ അച്ഛോദകോ സീതോദകോ സാതോദകോ സേതകോ സുപ്പതിത്ഥോ രമണീയോ പഹൂതമച്ഛകച്ഛപോ ചക്കമത്താനി ച പദുമാനി പുപ്ഫന്തീ’’തി. ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഏവം വക്ഖതി – ‘യതായം, ആവുസോ, തപോദാ സന്ദതി സോ ദഹോ അച്ഛോദകോ സീതോദകോ സാതോദകോ സേതകോ സുപ്പതിത്ഥോ രമണീയോ പഹൂതമച്ഛകച്ഛപോ ചക്കമത്താനി ച പദുമാനി പുപ്ഫന്തീ’തി. അഥ ച പനായം തപോദാ കുഥിതാ സന്ദതി. ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഉല്ലപതീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘യതായം, ഭിക്ഖവേ, തപോദാ സന്ദതി സോ ദഹോ അച്ഛോദകോ സീതോദകോ സാതോദകോ സേതകോ സുപ്പതിത്ഥോ രമണീയോ പഹൂതമച്ഛകച്ഛപോ ചക്കമത്താനി ച പദുമാനി പുപ്ഫന്തി. അപി ചായം, ഭിക്ഖവേ, തപോദാ ദ്വിന്നം മഹാനിരയാനം അന്തരികായ ആഗച്ഛതി. തേനായം തപോദാ കുഥിതാ സന്ദതി. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ലിച്ഛവീഹി സദ്ധിം സങ്ഗാമേന്തോ പഭഗ്ഗോ അഹോസി. അഥ രാജാ പച്ഛാ സേനം സങ്കഡ്ഢിത്വാ ലിച്ഛവയോ പരാജേസി. സങ്ഗാമേ ച നന്ദി ചരതി – ‘‘രഞ്ഞാ ലിച്ഛവീ പഭഗ്ഗാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘രാജാ, ആവുസോ, ലിച്ഛവീഹി പഭഗ്ഗോ’’തി. ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഏവം വക്ഖതി – ‘രാജാ, ആവുസോ, ലിച്ഛവീഹി പഭഗ്ഗോ’തി! സങ്ഗാമേ ച നന്ദിം ചരതി – ‘രഞ്ഞാ ലിച്ഛവീ പഭഗ്ഗാ’തി! ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഉല്ലപതീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘പഠമം, ഭിക്ഖവേ, രാജാ ലിച്ഛവീഹി പഭഗ്ഗോ. അഥ രാജാ പച്ഛാ സേനം സങ്കഡ്ഢിത്വാ ലിച്ഛവയോ പരാജേസി. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനസ്സാ’’തി.

൨൩൨. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഇധാഹം, ആവുസോ, സപ്പിനികായ നദിയാ തീരേ ആനേഞ്ജം സമാധിം സമാപന്നോ നാഗാനം ഓഗയ്ഹ ഉത്തരന്താനം കോഞ്ചം കരോന്താനം സദ്ദം അസ്സോസി’’ന്തി. ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ആനേഞ്ജം സമാധിം സമാപന്നോ സദ്ദം സോസ്സതി! ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഉല്ലപതീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അത്ഥേസോ, ഭിക്ഖവേ, സമാധി സോ ച ഖോ അപരിസുദ്ധോ. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, മോഗ്ഗല്ലാനസ്സാ’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ സോഭിതോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അഹം, ആവുസോ, പഞ്ച കപ്പസതാനി അനുസ്സരാമീ’’തി. ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ സോഭിതോ ഏവം വക്ഖതി – ‘അഹം, ആവുസോ, പഞ്ച കപ്പസതാനി അനുസ്സരാമീ’തി! ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ആയസ്മാ സോഭിതോ ഉല്ലപതീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അത്ഥേസാ, ഭിക്ഖവേ, സോഭിതസ്സ. സാ ച ഖോ ഏകായേവ ജാതി. സച്ചം, ഭിക്ഖവേ, സോഭിതോ ആഹ. അനാപത്തി, ഭിക്ഖവേ, സോഭിതസ്സാതി.

ചതുത്ഥപാരാജികം സമത്തം.

൨൩൩. ഉദ്ദിട്ഠാ ഖോ ആയസ്മന്തോ ചത്താരോ പാരാജികാ ധമ്മാ, യേസം ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം വാ അഞ്ഞതരം വാ ആപജ്ജിത്വാ ന ലഭതി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം സംവാസം, യഥാ പുരേ തഥാ പച്ഛാ, പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ. തത്ഥായസ്മന്തേ പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? ദുതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? തതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? പരിസുദ്ധേത്ഥായസ്മന്തോ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീതി.

പാരാജികം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

മേഥുനാദിന്നാദാനഞ്ച, മനുസ്സവിഗ്ഗഹുത്തരി;

പാരാജികാനി ചത്താരി, ഛേജ്ജവത്ഥൂ അസംസയാതി.

പാരാജികകണ്ഡം നിട്ഠിതം.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

൧. സുക്കവിസ്സട്ഠിസിക്ഖാപദം

ഇമേ ഖോ പനായസ്മന്തോ തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ

ധമ്മാ ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി.

൨൩൪. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ സേയ്യസകോ അനഭിരതോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതി. സോ തേന കിസോ ഹോതി ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ. അദ്ദസ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം കിസം ലൂഖം ദുബ്ബണ്ണം ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതം ധമനിസന്ഥതഗത്തം. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ? കച്ചി നോ ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, അനഭിരതോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരസീ’’തി? ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി. ‘‘തേന ഹി ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജ യാവദത്ഥം സുപ യാവദത്ഥം ന്ഹായ. യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജിത്വാ യാവദത്ഥം സുപിത്വാ യാവദത്ഥം ന്ഹായിത്വാ യദാ തേ അനഭിരതി ഉപ്പജ്ജതി രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേതി തദാ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേഹീ’’തി. ‘‘കിം നു ഖോ, ആവുസോ, കപ്പതി ഏവരൂപം കാതു’’ന്തി? ‘‘ആമ, ആവുസോ. അഹമ്പി ഏവം കരോമീ’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ സേയ്യസകോ യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജി യാവദത്ഥം സുപി യാവദത്ഥം ന്ഹായി. യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജിത്വാ യാവദത്ഥം സുപിത്വാ യാവദത്ഥം ന്ഹായിത്വാ യദാ അനഭിരതി ഉപ്പജ്ജതി രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേതി തദാ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സേയ്യസകോ അപരേന സമയേന വണ്ണവാ അഹോസി പീണിന്ദ്രിയോ പസന്നമുഖവണ്ണോ വിപ്പസന്നഛവിവണ്ണോ. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ സേയ്യസകസ്സ സഹായകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം ഏതദവോചും – ‘‘പുബ്ബേ ഖോ ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, കിസോ അഹോസി ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ. സോ ദാനി ത്വം ഏതരഹി വണ്ണവാ പീണിന്ദ്രിയോ പസന്നമുഖവണ്ണോ വിപ്പസന്നഛവിവണ്ണോ. കിം നു ഖോ ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, ഭേസജ്ജം കരോസീ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഭേസജ്ജം കരോമി. അപിചാഹം യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജാമി യാവദത്ഥം സുപാമി യാവദത്ഥം ന്ഹായാമി. യാവദത്ഥം ഭുഞ്ജിത്വാ യാവദത്ഥം സുപിത്വാ യാവദത്ഥം ന്ഹായിത്വാ യദാ മേ അനഭിരതി ഉപ്പജ്ജതി രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേതി തദാ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേമീ’’തി. ‘‘കിം പന ത്വം, ആവുസോ സേയ്യസക, യേനേവ ഹത്ഥേന സദ്ധാദേയ്യം ഭുഞ്ജസി തേനേവ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസീ’’തി? ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ സേയ്യസകോ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസ്സതീ’’തി!

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, സേയ്യസക, ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സരാഗായ, വിസഞ്ഞോഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സഞ്ഞോഗായ, അനുപാദാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സഉപാദാനായ! തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മയാ വിരാഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സരാഗായ ചേതേസ്സസി, വിസഞ്ഞോഗായ ധമ്മേ ദേസിതേ സഞ്ഞോഗായ ചേതേസ്സസി, അനുപാദാനായ ധമ്മേ ദേസിതേ സഉപാദാനായ ചേതേസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന രാഗവിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ, മദനിമ്മദനായ പിപാസവിനയായ ആലയസമുഗ്ഘാതായ വട്ടുപച്ഛേദായ തണ്ഹക്ഖയായ വിരാഗായ നിരോധായ നിബ്ബാനായ ധമ്മോ ദേസിതോ? നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന കാമാനം പഹാനം അക്ഖാതം, കാമസഞ്ഞാനം പരിഞ്ഞാ അക്ഖാതാ, കാമപിപാസാനം പടിവിനയോ അക്ഖാതോ, കാമവിതക്കാനം സമുഗ്ഘാതോ അക്ഖാതോ, കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ? നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ, പസന്നാനം വാ ഭിയ്യോഭാവായ. അഥ ഖ്വേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനഞ്ചേവ അപ്പസാദായ, പസന്നാനഞ്ച ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തായാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ദുബ്ഭരതായ…പേ… ‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

‘‘സഞ്ചേതനികാ സുക്കവിസ്സട്ഠി [വിസട്ഠി (സീ. സ്യാ.)] സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൨൩൫. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ പണീതഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ മുട്ഠസ്സതീ അസമ്പജാനാ നിദ്ദം ഓക്കമന്തി. തേസം മുട്ഠസ്സതീനം അസമ്പജാനാനം നിദ്ദം ഓക്കമന്താനം സുപിനന്തേന അസുചി മുച്ചതി. തേസം കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – ‘സഞ്ചേതനികാ സുക്കവിസ്സട്ഠി സങ്ഘാദിസേസോ’തി. അമ്ഹാകഞ്ച സുപിനന്തേന അസുചി മുച്ചതി. അത്ഥി ചേത്ഥ ചേതനാ ലബ്ഭതി. കച്ചി നു ഖോ മയം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നാ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘അത്ഥേസാ, ഭിക്ഖവേ, ചേതനാ; സാ ച ഖോ അബ്ബോഹാരികാതി. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൨൩൬. ‘‘സഞ്ചേതനികാ സുക്കവിസ്സട്ഠി അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താ സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൨൩൭. സഞ്ചേതനികാതി ജാനന്തോ സഞ്ജാനന്തോ ചേച്ച അഭിവിതരിത്വാ വീതിക്കമോ.

സുക്കന്തി ദസ സുക്കാനി – നീലം പീതകം ലോഹിതകം ഓദാതം തക്കവണ്ണം ദകവണ്ണം തേലവണ്ണം ഖീരവണ്ണം ദധിവണ്ണം സപ്പിവണ്ണം.

വിസ്സട്ഠീതി ഠാനതോ ചാവനാ വുച്ചതി വിസ്സട്ഠീതി.

അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താതി ഠപേത്വാ സുപിനന്തം.

സങ്ഘാദിസേസോതി സങ്ഘോവ തസ്സാ ആപത്തിയാ പരിവാസം ദേതി, മൂലായ പടികസ്സതി, മാനത്തം ദേതി, അബ്ഭേതി; ന സമ്ബഹുലാ, ന ഏകപുഗ്ഗലോ. തേന വുച്ചതി – ‘‘സങ്ഘാദിസേസോ’’തി. തസ്സേവ ആപത്തിനികായസ്സ നാമകമ്മം അധിവചനം. തേനപി വുച്ചതി – ‘‘സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

അജ്ഝത്തരൂപേ മോചേതി, ബഹിദ്ധാരൂപേ മോചേതി, അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരൂപേ മോചേതി, ആകാസേ കടിം കമ്പേന്തോ മോചേതി; രാഗൂപത്ഥമ്ഭേ മോചേതി, വച്ചൂപത്ഥമ്ഭേ മോചേതി, പസ്സാവൂപത്ഥമ്ഭേ മോചേതി, വാതൂപത്ഥമ്ഭേ മോചേതി, ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠൂപത്ഥമ്ഭേ മോചേതി; ആരോഗ്യത്ഥായ മോചേതി, സുഖത്ഥായ മോചേതി, ഭേസജ്ജത്ഥായ മോചേതി, ദാനത്ഥായ മോചേതി, പുഞ്ഞത്ഥായ മോചേതി, യഞ്ഞത്ഥായ മോചേതി, സഗ്ഗത്ഥായ മോചേതി, ബീജത്ഥായ മോചേതി, വീമംസത്ഥായ മോചേതി, ദവത്ഥായ മോചേതി; നീലം മോചേതി, പീതകം മോചേതി, ലോഹിതകം മോചേതി, ഓദാതം മോചേതി, തക്കവണ്ണം മോചേതി, ദകവണ്ണം മോചേതി, തേലവണ്ണം മോചേതി, ഖീരവണ്ണം മോചേതി, ദധിവണ്ണം മോചേതി, സപ്പിവണ്ണം മോചേതി.

൨൩൮. അജ്ഝത്തരൂപേതി അജ്ഝത്തം ഉപാദിന്നേ [ഉപാദിണ്ണേ (സീ. ക.)] രൂപേ.

ബഹിദ്ധാരൂപേതി ബഹിദ്ധാ ഉപാദിന്നേ വാ അനുപാദിന്നേ വാ.

അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരൂപേതി തദുഭയേ.

ആകാസേ കടിം കമ്പേന്തോതി ആകാസേ വായമന്തസ്സ അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

രാഗൂപത്ഥമ്ഭേതി രാഗേന പീളിതസ്സ അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

വച്ചൂപത്ഥമ്ഭേതി വച്ചേന പീളിതസ്സ അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

പസ്സാവൂപത്ഥമ്ഭേതി പസ്സാവേന പീളിതസ്സ അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

വാതൂപത്ഥമ്ഭേതി വാതേന പീളിതസ്സ അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠൂപത്ഥമ്ഭേതി ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠേന അങ്ഗജാതം കമ്മനിയം ഹോതി.

൨൩൯. ആരോഗ്യത്ഥായാതി അരോഗോ ഭവിസ്സാമി.

സുഖത്ഥായാതി സുഖം വേദനം ഉപ്പാദേസ്സാമി.

ഭേസജ്ജത്ഥായാതി ഭേസജ്ജം ഭവിസ്സതി.

ദാനത്ഥായാതി ദാനം ദസ്സാമി.

പുഞ്ഞത്ഥായാതി പുഞ്ഞം ഭവിസ്സതി.

യഞ്ഞത്ഥായാതി യഞ്ഞം യജിസ്സാമി.

സഗ്ഗത്ഥായാതി സഗ്ഗം ഗമിസ്സാമി.

ബീജത്ഥായാതി ബീജം ഭവിസ്സതി.

വീമംസത്ഥായാതി നീലം ഭവിസ്സതി, പീതകം ഭവിസ്സതി, ലോഹിതകം ഭവിസ്സതി, ഓദാതം ഭവിസ്സതി, തക്കവണ്ണം ഭവിസ്സതി, ദകവണ്ണം ഭവിസ്സതി, തേലവണ്ണം ഭവിസ്സതി, ഖീരവണ്ണം ഭവിസ്സതി, ദധിവണ്ണം ഭവിസ്സതി, സപ്പിവണ്ണം ഭവിസ്സതീതി.

ദവത്ഥായാതി ഖിഡ്ഡാധിപ്പായോ.

൨൪൦. അജ്ഝത്തരൂപേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബഹിദ്ധാരൂപേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരൂപേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ആകാസേ കടിം കമ്പേന്തോ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

രാഗൂപത്ഥമ്ഭേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

വച്ചൂപത്ഥമ്ഭേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പസ്സാവൂപത്ഥമ്ഭേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

വാതൂപത്ഥമ്ഭേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠൂപത്ഥമ്ഭേ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ആരോഗ്യത്ഥായ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുഖത്ഥായ…പേ… ഭേസജ്ജത്ഥായ… ദാനത്ഥായ… പുഞ്ഞത്ഥായ… യഞ്ഞത്ഥായ… സഗ്ഗത്ഥായ… ബീജത്ഥായ… വീമംസത്ഥായ… ദവത്ഥായ ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നീലം ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പീതകം… ലോഹിതകം… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുദ്ധികം നിട്ഠിതം.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച…പേ… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകസ്സ ഖണ്ഡചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൪൧. സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുഖത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച…പേ… സുഖത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… സുഖത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… സുഖത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… സുഖത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… സുഖത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… സുഖത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുഖത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൨൪൨. ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച…പേ… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദാനത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച…പേ… ദാനത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ദാനത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… ദാനത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… ദാനത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… ദാനത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദാനത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… ദാനത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… ദാനത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച…പേ… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

യഞ്ഞത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച…പേ… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച … യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… യഞ്ഞത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച…പേ… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… സഗ്ഗത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബീജത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച…പേ… ബീജത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബീജത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… ബീജത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… ബീജത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… ബീജത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… ബീജത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ബീജത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ബീജത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

വീമംസത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

വീമംസത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… വീമംസത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… വീമംസത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദവത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച…പേ… ദവത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച… ദവത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം നിട്ഠിതം.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ… ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകസ്സ ഖണ്ഡചക്കം.

സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ… സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച…പേ… സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം സംഖിത്തം.

വീമംസത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. വീമംസത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകം നിട്ഠിതം.

തിമൂലകമ്പി ചതുമൂലകമ്പി പഞ്ചമൂലകമ്പി ഛമൂലകമ്പി സത്തമൂലകമ്പി അട്ഠമൂലകമ്പി നവമൂലകമ്പി ഏവമേവ വിത്ഥാരേതബ്ബം.

ഇദം സബ്ബമൂലകം.

൨൪൩. ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സബ്ബമൂലകം നിട്ഠിതം.

൨൪൪. നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നീലഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച…പേ… നീലഞ്ച ഓദാതഞ്ച… നീലഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… നീലഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… നീലഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… നീലഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… നീലഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… നീലഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചത്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകസ്സ ഖണ്ഡചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൪൫. പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പീതകഞ്ച ഓദാതഞ്ച…പേ… പീതകഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… പീതകഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… പീതകഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… പീതകഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… പീതകഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… പീതകഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പീതകഞ്ച നീലഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം.

൨൪൬. ലോഹിതകഞ്ച ഓദാതഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ലോഹിതകഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച…പേ… ലോഹിതകഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… ലോഹിതകഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… ലോഹിതകഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… ലോഹിതകഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… ലോഹിതകഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ലോഹിതകഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… ലോഹിതകഞ്ച പീതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഓദാതഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച…പേ… ഓദാതഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… ഓദാതഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… ഓദാതഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… ഓദാതഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… ഓദാതഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഓദാതഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… ഓദാതഞ്ച പീതകഞ്ച… ഓദാതഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തക്കവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച…പേ… തക്കവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… തക്കവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… തക്കവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… തക്കവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തക്കവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… തക്കവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച… തക്കവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… തക്കവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദകവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച…പേ… ദകവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച… ദകവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… ദകവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദകവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… ദകവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച… ദകവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… ദകവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച… ദകവണ്ണഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തേലവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച…പേ… തേലവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച… തേലവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തേലവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… തേലവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച… തേലവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… തേലവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച… തേലവണ്ണഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… തേലവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖീരവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച…പേ… ഖീരവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖീരവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… ഖീരവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച… ഖീരവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… ഖീരവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച… ഖീരവണ്ണഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… ഖീരവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… ഖീരവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദധിവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദധിവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച…പേ… ദധിവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… ദധിവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപ്പിവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപ്പിവണ്ണഞ്ച പീതകഞ്ച…പേ… സപ്പിവണ്ണഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച… സപ്പിവണ്ണഞ്ച ഓദാതഞ്ച… സപ്പിവണ്ണഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച… സപ്പിവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച… സപ്പിവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച… സപ്പിവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച … സപ്പിവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം നിട്ഠിതം.

നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ… നീലഞ്ച പീതകഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകസ്സ ഖണ്ഡചക്കം.

പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ഓദാതഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ… പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച…പേ… പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച നീലഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകസ്സ ബദ്ധചക്കം സംഖിത്തം.

ദധിവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച നീലഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ… ദധിവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുമൂലകം നിട്ഠിതം.

തിമൂലകമ്പി ചതുമൂലകമ്പി പഞ്ചമൂലകമ്പി ഛമൂലകമ്പി സത്തമൂലകമ്പി അട്ഠമൂലകമ്പി നവമൂലകമ്പി ഏവമേവ വിത്ഥാരേതബ്ബം.

ഇദം സബ്ബമൂലകം.

൨൪൭. നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ഓദാതഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സബ്ബമൂലകം നിട്ഠിതം.

൨൪൮. ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച നീലഞ്ച [ആരോഗ്യത്ഥം നീലം (?)] ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഉഭതോ വഡ്ഢകം ഏവമേവ വഡ്ഢേതബ്ബം.

ആരോഗ്യത്ഥഞ്ച സുഖത്ഥഞ്ച ഭേസജ്ജത്ഥഞ്ച ദാനത്ഥഞ്ച പുഞ്ഞത്ഥഞ്ച യഞ്ഞത്ഥഞ്ച സഗ്ഗത്ഥഞ്ച ബീജത്ഥഞ്ച വീമംസത്ഥഞ്ച ദവത്ഥഞ്ച നീലഞ്ച പീതകഞ്ച ലോഹിതകഞ്ച ഓദാതഞ്ച തക്കവണ്ണഞ്ച ദകവണ്ണഞ്ച തേലവണ്ണഞ്ച ഖീരവണ്ണഞ്ച ദധിവണ്ണഞ്ച സപ്പിവണ്ണഞ്ച ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മിസ്സകചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൪൯. നീലം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി പീതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നീലം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ലോഹിതകം…പേ… ഓദാതം … തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൫൦. പീതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ലോഹിതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പീതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ഓദാതം…പേ… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം… നീലം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കമൂലം സംഖിത്തം.

൨൫൧. സപ്പിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി നീലം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപ്പിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി പീതകം…പേ… ലോഹിതകം… ഓദാതം … തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കുച്ഛിചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൫൨. പീതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി നീലം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ലോഹിതകം…പേ… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി നീലം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ പഠമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൩. ലോഹിതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി പീതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഓദാതം…പേ… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം

… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം… നീലം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി പീതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ ദുതിയം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൪. ഓദാതം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ലോഹിതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തക്കവണ്ണം…പേ… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം…

സപ്പിവണ്ണം… നീലം … പീതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ലോഹിതകം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ തതിയം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൫. തക്കവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ഓദാതം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദകവണ്ണം…പേ… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം… നീലം… പീതകം… ലോഹിതകം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ഓദാതം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ ചതുത്ഥം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൬. ദകവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി തക്കവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തേലവണ്ണം …പേ… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം… നീല…

പീതകം… ലോഹിതകം… ഓദാതം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി തക്കവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ പഞ്ചമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൭. തേലവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ദകവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖീരവണ്ണം…പേ… ദധിവണ്ണം… സപ്പിവണ്ണം… നീലം … പീതകം… ലോഹിതകം…

ഓദാതം… തക്കവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ദകവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ ഛട്ഠം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൮. ഖീരവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി തേലവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദധിവണ്ണം…പേ… സപ്പിവണ്ണം… നീലം… പീതകം… ലോഹിതകം… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി തേലവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ സത്തമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൫൯. ദധിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ഖീരവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപ്പിവണ്ണം…പേ… നീലം… പീതകം… ലോഹിതകം… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ഖീരവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ അട്ഠമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൬൦. സപ്പിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ദധിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നീലം…പേ… പീതകം… ലോഹിതകം… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം… തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി ദധിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ നവമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

൨൬൧. നീലം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി സപ്പിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പീതകം …പേ… ലോഹിതകം… ഓദാതം… തക്കവണ്ണം… ദകവണ്ണം … തേലവണ്ണം… ഖീരവണ്ണം… ദധിവണ്ണം മോചേസ്സാമീതി ചേതേതി ഉപക്കമതി സപ്പിവണ്ണം മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പിട്ഠിചക്കസ്സ ദസമം ഗമനം നിട്ഠിതം.

പിട്ഠിചക്കം നിട്ഠിതം.

൨൬൨. ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ചേതേതി ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ചേതേതി ന ഉപക്കമതി മുച്ചതി, അനാപത്തി.

ചേതേതി ന ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, അനാപത്തി.

ന ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, അനാപത്തി.

ന ചേതേതി ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, അനാപത്തി.

ന ചേതേതി ന ഉപക്കമതി മുച്ചതി, അനാപത്തി.

ന ചേതേതി ന ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, അനാപത്തി.

അനാപത്തി സുപിനന്തേന, നമോചനാധിപ്പായസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ഖിത്തചിത്തസ്സ, വേദനാട്ടസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

സുപിനോച്ചാരപസ്സാവോ, വിതക്കുണ്ഹോദകേന ച;

ഭേസജ്ജം കണ്ഡുവം മഗ്ഗോ, വത്ഥി ജന്താഘരുപക്കമോ [ജന്തഗ്ഗുപക്കമോ (സീ.), ജന്താഘരം ഊരു (സ്യാ.)].

സാമണേരോ ച സുത്തോ ച, ഊരു മുട്ഠിനാ പീളയി;

ആകാസേ ഥമ്ഭം നിജ്ഝായി, ഛിദ്ദം കട്ഠേന ഘട്ടയി.

സോതോ ഉദഞ്ജലം ധാവം, പുപ്ഫാവലിയം പോക്ഖരം;

വാലികാ കദ്ദമുസ്സേകോ [കദ്ദമോസേകോ (?)], സയനങ്ഗുട്ഠകേന ചാതി.

വിനീതവത്ഥു

൨൬൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ സുപിനന്തേന അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സുപിനന്തേനാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉച്ചാരം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, മോചനാധിപ്പായോ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പസ്സാവം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ കാമവിതക്കം വിതക്കേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, വിതക്കേന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉണ്ഹോദകേന ന്ഹായന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘കിംചിത്തോ ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, മോചനാധിപ്പായോ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഉണ്ഹോദകേന ന്ഹായന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഉണ്ഹോദകേന ന്ഹായന്തസ്സ അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ അങ്ഗജാതേ വണോ ഹോതി. ഭേസജ്ജേന [തസ്സ ഭേസജ്ജേന (?)] ആലിമ്പേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ അങ്ഗജാതേ വണോ ഹോതി. മോചനാധിപ്പായസ്സ [തസ്സ മോചനാമിപ്പായസ്സ (സ്യാ.)] ഭേസജ്ജേന ആലിമ്പേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ അണ്ഡം കണ്ഡുവന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ അണ്ഡം കണ്ഡുവന്തസ്സ [കണ്ഡൂവന്തസ്സ (സീ.)] അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൨൬൪. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മഗ്ഗം ഗച്ഛന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ മഗ്ഗം ഗച്ഛന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ വത്ഥിം ഗഹേത്വാ പസ്സാവം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ വത്ഥിം ഗഹേത്വാ പസ്സാവം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ജന്താഘരേ ഉദരവട്ടിം താപേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ജന്താഘരേ ഉദരവട്ടിം താപേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ജന്താഘരേ ഉപജ്ഝായസ്സ പിട്ഠിപരികമ്മം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ജന്താഘരേ ഉപജ്ഝായസ്സ പിട്ഠിപരികമ്മം കരോന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൨൬൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഊരും ഘട്ടാപേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഊരും ഘട്ടാപേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മോചനാധിപ്പായോ അഞ്ഞതരം സാമണേരം ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി മേ ത്വം, ആവുസോ സാമണേര, അങ്ഗജാതം ഗണ്ഹാഹീ’’തി. സോ തസ്സ അങ്ഗജാതം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സേവ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സുത്തസ്സ സാമണേരസ്സ അങ്ഗജാതം അഗ്ഗഹേസി. തസ്സേവ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി …പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൨൬൬. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഊരൂഹി അങ്ഗജാതം പീളേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ മുട്ഠിനാ അങ്ഗജാതം പീളേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ആകാസേ കടിം കമ്പേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ കായം ഥമ്ഭേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ കായം ഥമ്ഭേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ മാതുഗാമസ്സ അങ്ഗജാതം ഉപനിജ്ഝായി. തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ന ച, ഭിക്ഖവേ, സാരത്തേന മാതുഗാമസ്സ അങ്ഗജാതം ഉപനിജ്ഝായിതബ്ബം. യോ ഉപനിജ്ഝായേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൨൬൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ താളച്ഛിദ്ദം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ കട്ഠേന അങ്ഗജാതം ഘട്ടേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിസോതേ ന്ഹായന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ പടിസോതേ ന്ഹായന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉദഞ്ജലം കീളന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഉദഞ്ജലം കീളന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉദകേ ധാവന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഉദകേ ധാവന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പുപ്ഫാവലിയം [പുപ്ഫാവളിയം (സ്യാ. ക.)] കീളന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ പുപ്ഫാവലിയം കീളന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

൨൬൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പോക്ഖരവനേ ധാവന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ പോക്ഖരവനേ ധാവന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ വാലികം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ കദ്ദമം അങ്ഗജാതം പവേസേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഉദകേന അങ്ഗജാതം ഓസിഞ്ചന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നമോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ ഉദകേന അങ്ഗജാതം ഓസിഞ്ചന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ സയനേ അങ്ഗജാതം ഘട്ടേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ മോചനാധിപ്പായസ്സ അങ്ഗുട്ഠേന അങ്ഗജാതം ഘട്ടേന്തസ്സ അസുചി മുച്ചി…പേ… അസുചി ന മുച്ചി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

സുക്കവിസ്സട്ഠിസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഠമം.

൨. കായസംസഗ്ഗസിക്ഖാപദം

൨൬൯. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ അരഞ്ഞേ വിഹരതി. തസ്സായസ്മതോ വിഹാരോ അഭിരൂപോ ഹോതി ദസ്സനീയോ പാസാദികോ, മജ്ഝേഗബ്ഭോ, സമന്താപരിയാഗാരോ, സുപഞ്ഞത്തം മഞ്ചപീഠം ഭിസിബിമ്ബോഹനം, പാനീയം പരിഭോജനീയം സുപട്ഠിതം, പരിവേണം സുസമ്മട്ഠം. ബഹൂ മനുസ്സാ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ വിഹാരപേക്ഖകാ ആഗച്ഛന്തി. അഞ്ഞതരോപി ബ്രാഹ്മണോ സപജാപതികോ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘ഇച്ഛാമ മയം ഭോതോ ഉദായിസ്സ വിഹാരം പേക്ഖിതു’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി, ബ്രാഹ്മണ, പേക്ഖസ്സൂ’’തി, അവാപുരണം [അപാപുരണം (സ്യാ.)] ആദായ ഘടികം ഉഗ്ഘാടേത്വാ കവാടം പണാമേത്വാ വിഹാരം പാവിസി. സോപി ഖോ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ പിട്ഠിതോ പാവിസി. സാപി ഖോ ബ്രാഹ്മണീ തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പിട്ഠിതോ പാവിസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ ഏകച്ചേ വാതപാനേ വിവരന്തോ ഏകച്ചേ വാതപാനേ ഥകേന്തോ ഗബ്ഭം അനുപരിഗന്ത്വാ പിട്ഠിതോ ആഗന്ത്വാ തസ്സാ ബ്രാഹ്മണിയാ അങ്ഗമങ്ഗാനി പരാമസി. അഥ ഖോ സോ ബ്രാഹ്മണോ ആയസ്മതാ ഉദായിനാ സദ്ധിം പടിസമ്മോദിത്വാ അഗമാസി. അഥ ഖോ സോ ബ്രാഹ്മണോ അത്തമനോ അത്തമനവാചം നിച്ഛാരേസി – ‘‘ഉളാരാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ യേ ഇമേ ഏവരൂപേ അരഞ്ഞേ വിഹരന്തി. ഭവമ്പി ഉദായീ ഉളാരോ യോ ഏവരൂപേ അരഞ്ഞേ വിഹരതീ’’തി.

ഏവം വുത്തേ സാ ബ്രാഹ്മണീ തം ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘‘കുതോ തസ്സ ഉളാരത്തതാ! യഥേവ മേ ത്വം അങ്ഗമങ്ഗാനി പരാമസി ഏവമേവ മേ സമണോ ഉദായീ അങ്ഗമങ്ഗാനി പരാമസീ’’തി. അഥ ഖോ സോ ബ്രാഹ്മണോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ. ഇമേ ഹി നാമ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ ബ്രഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ പടിജാനിസ്സന്തി! നത്ഥി ഇമേസം സാമഞ്ഞം നത്ഥി ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, നട്ഠം ഇമേസം സാമഞ്ഞം നട്ഠം ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, കുതോ ഇമേസം സാമഞ്ഞം കുതോ ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, അപഗതാ ഇമേ സാമഞ്ഞാ അപഗതാ ഇമേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ. കഥഞ്ഹി നാമ സമണോ ഉദായീ മമ ഭരിയായ അങ്ഗമങ്ഗാനി പരാമസിസ്സതി! ന ഹി സക്കാ കുലിത്ഥീഹി കുലധീതാഹി കുലകുമാരീഹി കുലസുണ്ഹാഹി കുലദാസീഹി ആരാമം വാ വിഹാരം വാ ഗന്തും. സചേ [സചേ ഹി (സ്യാ.)] കുലിത്ഥിയോ കുലധീതരോ [കുലധീതായോ (സീ. സ്യാ.)] കുലകുമാരിയോ കുലസുണ്ഹായോ കുലദാസിയോ ആരാമം വാ വിഹാരം വാ ഗച്ഛേയ്യും, താപി സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദൂസേയ്യു’’ന്തി!

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖു തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജിസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സരാഗായ…പേ… കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ. നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൨൭൦. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഓതിണ്ണോ വിപരിണതേന ചിത്തേന മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജേയ്യ ഹത്ഥഗ്ഗാഹം വാ വേണിഗ്ഗാഹം വാ അഞ്ഞതരസ്സ വാ അഞ്ഞതരസ്സ വാ അങ്ഗസ്സ പരാമസനം, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൨൭൧. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഓതിണ്ണോ നാമ സാരത്തോ അപേക്ഖവാ പടിബദ്ധചിത്തോ.

വിപരിണതന്തി രത്തമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം. ദുട്ഠമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം. മൂള്ഹമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം. അപിച, രത്തം ചിത്തം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതം വിപരിണതന്തി.

മാതുഗാമോ നാമ മനുസ്സിത്ഥീ, ന യക്ഖീ ന പേതീ, ന തിരച്ഛാനഗതാ. അന്തമസോ തദഹുജാതാപി ദാരികാ, പഗേവ മഹത്തരീ.

സദ്ധിന്തി ഏകതോ.

കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജേയ്യാതി അജ്ഝാചാരോ വുച്ചതി.

ഹത്ഥോ നാമ കപ്പരം ഉപാദായം യാവ അഗ്ഗനഖാ.

വേണീ നാമ സുദ്ധകേസാ വാ, സുത്തമിസ്സാ വാ, മാലാമിസ്സാ വാ, ഹിരഞ്ഞമിസ്സാ വാ, സുവണ്ണമിസ്സാ വാ, മുത്താമിസ്സാ വാ, മണിമിസ്സാ വാ.

അങ്ഗം നാമ ഹത്ഥഞ്ച വേണിഞ്ച ഠപേത്വാ അവസേസം അങ്ഗം നാമ.

൨൭൨. ആമസനാ, പരാമസനാ, ഓമസനാ, ഉമ്മസനാ, ഓലങ്ഘനാ, ഉല്ലങ്ഘനാ, ആകഡ്ഢനാ, പതികഡ്ഢനാ, അഭിനിഗ്ഗണ്ഹനാ, അഭിനിപ്പീളനാ, ഗഹണം, ഛുപനം.

ആമസനാ നാമ ആമട്ഠമത്താ.

പരാമസനാ നാമ ഇതോചിതോ ച സംചോപനാ.

ഓമസനാ നാമ ഹേട്ഠാ ഓരോപനാ.

ഉമ്മസനാ നാമ ഉദ്ധം ഉച്ചാരണാ.

ഓലങ്ഘനാ നാമ ഹേട്ഠാ ഓനമനാ.

ഉല്ലങ്ഘനാ നാമ ഉദ്ധം ഉച്ചാരണാ.

ആകഡ്ഢനാ നാമ ആവിഞ്ഛനാ [ആവിഞ്ജനാ (സീ. സ്യാ.)].

പതികഡ്ഢനാ നാമ പതിപ്പണാമനാ.

അഭിനിഗ്ഗണ്ഹനാ നാമ അങ്ഗം ഗഹേത്വാ നിപ്പീളനാ.

അഭിനിപ്പീളനാ നാമ കേനചി സഹ നിപ്പീളനാ.

ഗഹണം നാമ ഗഹിതമത്തം.

ഛുപനം നാമ ഫുട്ഠമത്തം.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൨൭൩. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച ഭിക്ഖു ച. നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി ഓമസതി ഉമ്മസതി ഓലങ്ഘേതി ഉല്ലങ്ഘേതി ആകഡ്ഢതി പതികഡ്ഢതി അഭിനിഗ്ഗണ്ഹാതി അഭിനിപ്പീളേതി ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഇത്ഥീ ച ഹോതി വേമതികോ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഇത്ഥീ ച ഹോതി പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഇത്ഥീ ച ഹോതി പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഇത്ഥീ ച ഹോതി തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി വേമതികോ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പുരിസോ ച ഹോതി പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പുരിസസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പുരിസോ ച ഹോതി വേമതികോ…പേ… പുരിസോ ച ഹോതി തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… പുരിസോ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… പുരിസോ ച ഹോതി പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പുരിസസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം തിരച്ഛാനഗതസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി വേമതികോ…പേ… തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി പണ്ഡകസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി. പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം തിരച്ഛാനഗതസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

൨൭൪. ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം.

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം വേമതികോ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം.

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം പണ്ഡകസഞ്ഞീ…പേ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം.

ദ്വേ പണ്ഡകാ ദ്വിന്നം പണ്ഡകാനം പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം പണ്ഡകാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം.

ദ്വേ പണ്ഡകാ ദ്വിന്നം പണ്ഡകാനം വേമതികോ…പേ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം പണ്ഡകാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ദ്വേ പുരിസാ ദ്വിന്നം പുരിസാനം പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം പുരിസാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ദ്വേ പുരിസാ ദ്വിന്നം പുരിസാനം വേമതികോ…പേ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം പുരിസാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ദ്വേ തിരച്ഛാനഗതാ ദ്വിന്നം തിരച്ഛാനഗതാനം തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം തിരച്ഛാനഗതാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ദ്വേ തിരച്ഛാനഗതാ ദ്വിന്നം തിരച്ഛാനഗതാനം വേമതികോ…പേ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ … പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം തിരച്ഛാനഗതാനം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

൨൭൫. ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം.

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച പുരിസോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച പുരിസോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ…പേ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ.

ഇത്ഥീ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ…പേ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ… പുരിസസഞ്ഞീ … തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച പുരിസോ ച ഉഭിന്നം പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച പുരിസോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ…പേ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

പണ്ഡകോ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ.

പണ്ഡകോ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ…പേ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

പുരിസോ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

പുരിസോ ച തിരച്ഛാനഗതോ ച ഉഭിന്നം വേമതികോ…പേ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ദുമൂലകം നിട്ഠിതം.

൨൭൬. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം …പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസതി ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഭിക്ഖുപേയ്യാലോ നിട്ഠിതോ.

൨൭൭. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായം ആമസതി പരാമസതി ഓമസതി ഉമ്മസതി ഓലങ്ഘേതി ഉല്ലങ്ഘേതി ആകഡ്ഢതി പതികഡ്ഢതി അഭിനിഗ്ഗണ്ഹാതി അഭിനിപ്പീളേതി ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായം ആമസന്തി പരാമസന്തി ഓമസന്തി ഉമ്മസന്തി ഓലങ്ഘേന്തി ഉല്ലങ്ഘേന്തി ആകഡ്ഢന്തി പതികഡ്ഢന്തി അഭിനിഗ്ഗണ്ഹന്തി അഭിനിപ്പീളേന്തി ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

൨൭൮. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി പരാമസതി…പേ… ഗണ്ഹാതി ഛുപതി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി പരാമസന്തി…പേ… ഗണ്ഹന്തി ഛുപന്തി, സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസതി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന കായപടിബദ്ധം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥീ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസതി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഇത്ഥിയോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഉഭോ ച നം ഭിക്ഖുസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയേന നിസ്സഗ്ഗിയം ആമസന്തി. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

൨൭൯. സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സേവനാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സേവനാധിപ്പായോ ന ച കായേന വായമതി, ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

സേവനാധിപ്പായോ ന ച കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

മോക്ഖാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

മോക്ഖാധിപ്പായോ കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

മോക്ഖാധിപ്പായോ ന ച കായേന വായമതി, ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

മോക്ഖാധിപ്പായോ ന ച കായേന വായമതി, ന ച ഫസ്സം പടിവിജാനാതി, അനാപത്തി.

൨൮൦. അനാപത്തി അസഞ്ചിച്ച, അസതിയാ, അജാനന്തസ്സ, അസാദിയന്തസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ഖിത്തചിത്തസ്സ, വേദനാട്ടസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

മാതാ ധീതാ ഭഗിനീ ച, ജായാ യക്ഖീ ച പണ്ഡകോ;

സുത്താ മതാ തിരച്ഛാനാ, ദാരുധിതലികായ ച.

സമ്പീളേ സങ്കമോ മഗ്ഗോ, രുക്ഖോ നാവാ ച രജ്ജു ച;

ദണ്ഡോ പത്തം പണാമേസി, വന്ദേ വായമി നച്ഛുപേതി.

വിനീതവത്ഥു

൨൮൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മാതുയാ മാതുപേമേന ആമസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ധീതുയാ ധീതുപേമേന ആമസി…പേ… ഭഗിനിയാ ഭഗിനിപേമേന ആമസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പുരാണദുതിയികായ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു യക്ഖിനിയാ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പണ്ഡകസ്സ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സുത്തിത്ഥിയാ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മതിത്ഥിയാ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു തിരച്ഛാനഗതിത്ഥിയാ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ദാരുധീതലികായ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൨൮൨. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഇത്ഥിയോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും സമ്പീളേത്വാ ബാഹാപരമ്പരായ ആനേസും. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘സാദിയി ത്വം, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാഹം, ഭഗവാ, സാദിയി’’ന്തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖൂ, അസാദിയന്തസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ അഭിരൂള്ഹം സങ്കമം സാരത്തോ സഞ്ചാലേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിം പടിപഥേ പസ്സിത്വാ സാരത്തോ അംസകൂടേന പഹാരം അദാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ അഭിരൂള്ഹം രുക്ഖം സാരത്തോ സഞ്ചാലേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ അഭിരൂള്ഹം നാവം സാരത്തോ സഞ്ചാലേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ ഗഹിതം രജ്ജും സാരത്തോ ആവിഞ്ഛി [ആവിഞ്ജി (സീ. സ്യാ.)]. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ ഗഹിതം ദണ്ഡം സാരത്തോ ആവിഞ്ഛി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ ഇത്ഥിം പത്തേന പണാമേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിയാ വന്ദന്തിയാ സാരത്തോ പാദം ഉച്ചാരേസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഇത്ഥിം ഗഹേസ്സാമീതി വായമിത്വാ ന ഛുപി.

തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

കായസംസഗ്ഗസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദുതിയം.

൩. ദുട്ഠുല്ലവാചാസിക്ഖാപദം

൨൮൩. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ അരഞ്ഞേ വിഹരതി. തസ്സായസ്മതോ വിഹാരോ അഭിരൂപോ ഹോതി ദസ്സനീയോ പാസാദികോ. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഇത്ഥിയോ ആരാമം ആഗമംസു വിഹാരപേക്ഖികായോ. അഥ ഖോ താ ഇത്ഥിയോ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോചും – ‘‘ഇച്ഛാമ മയം, ഭന്തേ, അയ്യസ്സ വിഹാരം പേക്ഖിതു’’ന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ താ ഇത്ഥിയോ വിഹാരം പേക്ഖാപേത്വാ താസം ഇത്ഥീനം വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി യാചതിപി ആയാചതിപി പുച്ഛതിപി പടിപുച്ഛതിപി ആചിക്ഖതിപി അനുസാസതിപി അക്കോസതിപി. യാ താ ഇത്ഥിയോ ഛിന്നികാ ധുത്തികാ അഹിരികായോ താ ആയസ്മതാ ഉദായിനാ സദ്ധിം ഉഹസന്തിപി ഉല്ലപന്തിപി ഉജ്ജഗ്ഘന്തിപി ഉപ്പണ്ഡേന്തിപി. യാ പന താ ഇത്ഥിയോ ഹിരിമനാ താ നിക്ഖമിത്വാ ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝാപേന്തി – ‘‘ഇദം, ഭന്തേ, നച്ഛന്നം നപ്പതിരൂപം. സാമികേനപി മയം ഏവം വുത്താ ന ഇച്ഛേയ്യാമ, കിം പനായ്യേന ഉദായിനാ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സരാഗായ…പേ… കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ. നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൨൮൪. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഓതിണ്ണോ വിപരിണതേന ചിത്തേന മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസേയ്യ യഥാ തം യുവാ യുവതിം മേഥുനുപസംഹിതാഹി, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൨൮൫. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഓതിണ്ണോ നാമ സാരത്തോ അപേക്ഖവാ പടിബദ്ധചിത്തോ.

വിപരിണതന്തി രത്തമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം, ദുട്ഠമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം മൂള്ഹമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം. അപിച, രത്തം ചിത്തം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതം വിപരിണതന്തി.

മാതുഗാമോ നാമ മനുസ്സിത്ഥീ, ന യക്ഖീ, ന പേതീ, ന തിരച്ഛാനഗതാ. വിഞ്ഞൂ പടിബലാ സുഭാസിതദുബ്ഭാസിതം ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആജാനിതും.

ദുട്ഠുല്ലാ നാമ വാചാ വച്ചമഗ്ഗപസ്സാവമഗ്ഗമേഥുനധമ്മപ്പടിസംയുത്താ വാചാ.

ഓഭാസേയ്യാതി അജ്ഝാചാരോ വുച്ചതി.

യഥാ തം യുവാ യുവതിന്തി ദഹരോ ദഹരിം, തരുണോ തരുണിം, കാമഭോഗീ കാമഭോഗിനിം.

മേഥുനുപസംഹിതാഹീതി മേഥുനധമ്മപ്പടിസംയുത്താഹി.

സങ്ഘാദിസേസോതി …പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

ദ്വേ മഗ്ഗേ ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി, അവണ്ണമ്പി ഭണതി, യാചതിപി, ആയാചതിപി, പുച്ഛതിപി, പടിപുച്ഛതിപി, ആചിക്ഖതിപി, അനുസാസതിപി, അക്കോസതിപി.

വണ്ണം ഭണതി നാമ ദ്വേ മഗ്ഗേ ഥോമേതി വണ്ണേതി പസംസതി.

അവണ്ണം ഭണതി നാമ ദ്വേ മഗ്ഗേ ഖുംസേതി വമ്ഭേതി ഗരഹതി.

യാചതി നാമ ദേഹി മേ, അരഹസി മേ ദാതുന്തി.

ആയാചതി നാമ കദാ തേ മാതാ പസീദിസ്സതി, കദാ തേ പിതാ പസീദിസ്സതി, കദാ തേ ദേവതായോ പസീദിസ്സന്തി, കദാ [കദാ തേ (സ്യാ.)] സുഖണോ സുലയോ സുമുഹുത്തോ ഭവിസ്സതി, കദാ തേ മേഥുനം ധമ്മം ലഭിസ്സാമീതി.

പുച്ഛതി നാമ കഥം ത്വം സാമികസ്സ ദേസി, കഥം ജാരസ്സ ദേസീതി?

പടിപുച്ഛതി നാമ ഏവം കിര ത്വം സാമികസ്സ ദേസി, ഏവം ജാരസ്സ ദേസീതി.

ആചിക്ഖതി നാമ പുട്ഠോ ഭണതി – ‘‘ഏവം ദേഹി. ഏവം ദേന്താ സാമികസ്സ പിയാ ഭവിസ്സസി മനാപാ ചാ’’തി.

അനുസാസതി നാമ അപുട്ഠോ ഭണതി – ‘‘ഏവം ദേഹി. ഏവം ദേന്താ സാമികസ്സ പിയാ ഭവിസ്സതി മനാപാ ചാ’’തി.

അക്കോസതി നാമ അനിമിത്താസി, നിമിത്തമത്താസി, അലോഹിതാസി, ധുവലോഹിതാസി, ധുവചോളാസി, പഗ്ഘരന്തീസി, സിഖരണീസി, ഇത്ഥിപണ്ഡകാസി, വേപുരിസികാസി, സമ്ഭിന്നാസി, ഉഭതോബ്യഞ്ജനാസീതി.

൨൮൬. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി യാചതിപി ആയാചതിപി പുച്ഛതിപി പടിപുച്ഛതിപി ആചിക്ഖതിപി അനുസാസതിപി അക്കോസതിപി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണംപി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ഠപേത്വാ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ഠപേത്വാ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ഥുല്ലച്ചയാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ഠപേത്വാ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ ഉബ്ഭക്ഖകം അധോജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഉബ്ഭക്ഖകം അധോജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം ഉബ്ഭക്ഖകം അധോജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ കായപടിബദ്ധം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ….

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം കായപടിബദ്ധം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം കായപടിബദ്ധം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി…പേ… അക്കോസതിപി, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ….

൨൮൭. അനാപത്തി അത്ഥപുരേക്ഖാരസ്സ, ധമ്മപുരേക്ഖാരസ്സ, അനുസാസനിപുരേക്ഖാരസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

ലോഹിതം കക്കസാകിണ്ണം, ഖരം ദീഘഞ്ച വാപിതം;

കച്ചി സംസീദതി മഗ്ഗോ, സദ്ധാ ദാനേന കമ്മുനാതി.

വിനീതവത്ഥു

൨൮൮. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ നവരത്തം കമ്ബലം പാരുതാ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘ലോഹിതം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, നവരത്തോ കമ്ബലോ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഖരകമ്ബലം പാരുതാ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘കക്കസലോമം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, ഖരകമ്ബലകോ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ നവാവുതം കമ്ബലം പാരുതാ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘ആകിണ്ണലോമം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, നവാവുതോ കമ്ബലോ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഖരകമ്ബലം പാരുതാ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘ഖരലോമം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, ഖരകമ്ബലകോ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ പാവാരം [ദീഘപാവാരം (സ്യാ.)] പാരുതാ ഹോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘ദീഘലോമം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, പാവാരോ’’ [ദീഘപാവാരോ (സ്യാ.)] തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൨൮൯. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഖേത്തം വപാപേത്വാ ആഗച്ഛതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘വാപിതം ഖോ തേ, ഭഗിനീ’’തി? സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമായ്യ, നോ ച ഖോ പടിവുത്ത’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബാജികം പടിപഥേ പസ്സിത്വാ സാരത്തോ തം പരിബ്ബാജികം ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി, ഭഗിനി, മഗ്ഗോ സംസീദതീ’’തി? സാ ന പടിവിജാനി. ‘‘ആമ ഭിക്ഖു, പടിപജ്ജിസ്സസീ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ അഞ്ഞതരം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘സദ്ധാസി ത്വം, ഭഗിനി. അപിച, യം സാമികസ്സ ദേസി തം നാമ്ഹാകം ദേസീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ’’തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ അഞ്ഞതരം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘സദ്ധാസി ത്വം, ഭഗിനി. അപിച, യം അഗ്ഗദാനം തം നാമ്ഹാകം ദേസീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കമ്മം കരോതി. അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സാരത്തോ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘തിട്ഠ, ഭഗിനി, അഹം കരിസ്സാമീതി…പേ… നിസീദ, ഭഗിനി, അഹം കരിസ്സാമീതി…പേ… നിപജ്ജ, ഭഗിനി, അഹം കരിസ്സാമീ’’തി. സാ ന പടിവിജാനി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

ദുട്ഠുല്ലവാചാസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം തതിയം.

൪. അത്തകാമപാരിചരിയസിക്ഖാപദം

൨൯൦. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ സാവത്ഥിയം കുലൂപകോ ഹോതി, ബഹുകാനി കുലാനി ഉപസങ്കമതി. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ മതപതികാ അഭിരൂപാ ഹോതി ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന തസ്സാ ഇത്ഥിയാ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ തം ഇത്ഥിം ആയസ്മാ ഉദായീ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ ആയസ്മതാ ഉദായിനാ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതാ സമാദപിതാ സമുത്തേജിതാ സമ്പഹംസിതാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘വദേയ്യാഥ, ഭന്തേ, യേന അത്ഥോ. പടിബലാ മയം അയ്യസ്സ ദാതും യദിദം ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാര’’ന്തി.

‘‘ന ഖോ തേ, ഭഗിനി, അമ്ഹാകം ദുല്ലഭാ യദിദം ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ. അപിച, യോ അമ്ഹാകം ദുല്ലഭോ തം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ’’തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. ‘‘അത്ഥോ, ഭന്തേ’’തി? ‘‘അത്ഥോ, ഭഗിനീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ’’തി, ഓവരകം പവിസിത്വാ സാടകം നിക്ഖിപിത്വാ മഞ്ചകേ ഉത്താനാ നിപജ്ജി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന സാ ഇത്ഥീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ – ‘‘കോ ഇമം വസലം ദുഗ്ഗന്ധം ആമസിസ്സതീ’’തി, നിട്ഠുഹിത്വാ പക്കാമി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ. ഇമേ ഹി നാമ ധമ്മചാരിനോ സമചാരിനോ ബ്രഹ്മചാരിനോ സച്ചവാദിനോ സീലവന്തോ കല്യാണധമ്മാ പടിജാനിസ്സന്തി! നത്ഥി ഇമേസം സാമഞ്ഞം നത്ഥി ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, നട്ഠം ഇമേസം സാമഞ്ഞം നട്ഠം ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, കുതോ ഇമേസം സാമഞ്ഞം കുതോ ഇമേസം ബ്രഹ്മഞ്ഞം, അപഗതാ ഇമേ സാമഞ്ഞാ അപഗതാ ഇമേ ബ്രഹ്മഞ്ഞാ. കഥഞ്ഹി നാമ സമണോ ഉദായീ മം സാമം മേഥുനധമ്മം യാചിത്വാ, ‘കോ ഇമം വസലം ദുഗ്ഗന്ധം ആമസിസ്സതീ’’തി നിട്ഠുഹിത്വാ പക്കമിസ്സതി! കിം മേ പാപകം കിം മേ ദുഗ്ഗന്ധം, കസ്സാഹം കേന ഹായാമീ’’തി? അഞ്ഞാപി ഇത്ഥിയോ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘അലജ്ജിനോ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ദുസ്സീലാ മുസാവാദിനോ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ സമണോ ഉദായീ ഇമിസ്സാ സാമം മേഥുനധമ്മം യാചിത്വാ, ‘കോ ഇമം വസലം ദുഗ്ഗന്ധം ആമസിസ്സതീ’തി നിട്ഠുഹിത്വാ പക്കമിസ്സതി! കിം ഇമിസ്സാ പാപകം കിം ഇമിസ്സാ ദുഗ്ഗന്ധം, കസ്സായം കേന ഹായതീ’’തി? അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ താസം ഇത്ഥീനം ഉജ്ഝായന്തീനം ഖിയ്യന്തീനം വിപാചേന്തീനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസിസ്സതീ’’തി!

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ – ‘‘അനനുച്ഛവികം, മോഘപുരിസ, അനനുലോമികം അപ്പതിരൂപം അസ്സാമണകം അകപ്പിയം അകരണീയം. കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസിസ്സസി! നനു മയാ, മോഘപുരിസ, അനേകപരിയായേന വിരാഗായ ധമ്മോ ദേസിതോ നോ സരാഗായ…പേ… കാമപരിളാഹാനം വൂപസമോ അക്ഖാതോ? നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൨൯൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഓതിണ്ണോ വിപരിണതേന ചിത്തേന മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസേയ്യ – ‘ഏതദഗ്ഗം, ഭഗിനി, പാരിചരിയാനം യാ മാദിസം സീലവന്തം കല്യാണധമ്മം ബ്രഹ്മചാരിം ഏതേന ധമ്മേന പരിചരേയ്യാതി മേഥുനുപസംഹിതേന’, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൨൯൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഓതിണ്ണോ നാമ സാരത്തോ അപേക്ഖവാ പടിബദ്ധചിത്തോ.

വിപരിണതന്തി രത്തമ്പി ചിത്തം വിപരിണത്തം, ദുട്ഠമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം, മൂള്ഹമ്പി ചിത്തം വിപരിണതം. അപിച, രത്തം ചിത്തം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതം വിപരിണതന്തി.

മാതുഗാമോ നാമ മനുസ്സിത്ഥീ, ന യക്ഖീ, ന പേതീ, ന തിരച്ഛാനഗതാ. വിഞ്ഞൂ പടിബലാ സുഭാസിതദുബ്ഭാസിതം ദുട്ഠല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആജാനിതും.

മാതുഗാമസ്സ സന്തികേതി മാതുഗാമസ്സ സാമന്താ, മാതുഗാമസ്സ അവിദൂരേ.

അത്തകാമന്തി അത്തനോ കാമം അത്തനോ ഹേതും അത്തനോ അധിപ്പായം അത്തനോ പാരിചരിയം.

ഏതദഗ്ഗന്തി ഏതം അഗ്ഗം ഏതം സേട്ഠം ഏതം മോക്ഖം ഏതം ഉത്തമം ഏതം പവരം.

യാതി ഖത്തിയീ [ഖത്തിയാ (സ്യാ.)] വാ ബ്രാഹ്മണീ വാ വേസ്സീ വാ സുദ്ദീ വാ.

മാദിസന്തി ഖത്തിയം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ വേസ്സം വാ സുദ്ദം വാ.

സീലവന്തന്തി പാണാതിപാതാ പടിവിരതം, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതം, മുസാവാദാ പടിവിരതം.

ബ്രഹ്മചാരിന്തി മേഥുനധമ്മാ പടിവിരതം.

കല്യാണധമ്മോ നാമ തേന ച സീലേന തേന ച ബ്രഹ്മചരിയേന കല്യാണധമ്മോ ഹോതി.

ഏതേന ധമ്മേനാതി മേഥുനധമ്മേന.

പരിചരേയ്യാതി അഭിരമേയ്യ.

മേഥുനുപസംഹിതേനാതി മേഥുനധമ്മപ്പടിസംയുത്തേന.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൨൯൩. ഇത്ഥീ ച ഹോതി ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഇത്ഥീ ച ഹോതി വേമതികോ…പേ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഇത്ഥിയാ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി പണ്ഡകസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

പണ്ഡകോ ച ഹോതി വേമതികോ…പേ… പുരിസസഞ്ഞീ… തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ… ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം പണ്ഡകസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പുരിസോ ച ഹോതി…പേ… തിരച്ഛാനഗതോ ച ഹോതി തിരച്ഛാനഗതസഞ്ഞീ…പേ… വേമതികോ ഇത്ഥിസഞ്ഞീ… പണ്ഡകസഞ്ഞീ… പുരിസസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം തിരച്ഛാനഗതസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ദ്വേ ഇത്ഥിയോ ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ദ്വിന്നം ഇത്ഥീനം സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം…പേ….

ഇത്ഥീ ച പണ്ഡകോ ച ഉഭിന്നം ഇത്ഥിസഞ്ഞീ സാരത്തോ ച. ഭിക്ഖു ച നം ഉഭിന്നം സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ….

൨൯൪. അനാപത്തി ‘‘ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന ഉപട്ഠഹാ’’തി ഭണതി, ഉമ്മത്തകസ്സ ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

കഥം വഞ്ഝാ ലഭേ പുത്തം, പിയാ ച സുഭഗാ സിയം;

കിം ദജ്ജം കേനുപട്ഠേയ്യം, കഥം ഗച്ഛേയ്യം സുഗ്ഗതിന്തി.

വിനീതവത്ഥു

൨൯൫. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ വഞ്ഝാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കഥാഹം, ഭന്തേ, വിജായേയ്യ’’ന്തി? ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, അഗ്ഗദാനം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ വിജായിനീ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കഥാഹം, ഭന്തേ, പുത്തം ലഭേയ്യ’’ന്തി? ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, അഗ്ഗദാനം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കഥാഹം, ഭന്തേ, സാമികസ്സ പിയാ അസ്സ’’ന്തി? ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, അഗ്ഗദാനം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കഥാഹം, ഭന്തേ, സുഭഗാ അസ്സ’’ന്തി? ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, അഗ്ഗദാനം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ക്യാഹം, ഭന്തേ, അയ്യസ്സ ദജ്ജാമീ’’തി? ‘‘അഗ്ഗദാനം, ഭഗിനീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കേനാഹം, ഭന്തേ, അയ്യം ഉപട്ഠേമീ’’തി? ‘‘അഗ്ഗദാനേന, ഭഗിനീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ കുലൂപകം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കഥാഹം,

ഭന്തേ, സുഗതിം ഗച്ഛേയ്യ’’ന്തി? ‘‘തേന ഹി, ഭഗിനി, അഗ്ഗദാനം ദേഹീ’’തി. ‘‘കിം, ഭന്തേ, അഗ്ഗദാന’’ന്തി? ‘‘മേഥുനധമ്മ’’ന്തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘ആപത്തിം ത്വം, ഭിക്ഖു, ആപന്നോ സങ്ഘാദിസേസ’’ന്തി.

അത്തകാമപാരിചരിയസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ചതുത്ഥം.

൫. സഞ്ചരിത്തസിക്ഖാപദം

൨൯൬. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ സാവത്ഥിയം കുലൂപകോ ഹോതി. ബഹുകാനി കുലാനി ഉപസങ്കമതി. യത്ഥ പസ്സതി കുമാരകം വാ അപജാപതികം, കുമാരികം വാ അപതികം, കുമാരകസ്സ മാതാപിതൂനം സന്തികേ കുമാരികായ വണ്ണം ഭണതി – ‘‘അമുകസ്സ കുലസ്സ കുമാരികാ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ പണ്ഡിതാ ബ്യത്താ മേധാവിനീ ദക്ഖാ അനലസാ. ഛന്നാ സാ കുമാരികാ ഇമസ്സ കുമാരകസ്സാ’’തി. തേ ഏവം വദന്തി – ‘‘ഏതേ ഖോ, ഭന്തേ, അമ്ഹേ ന ജാനന്തി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. സചേ, ഭന്തേ, അയ്യോ ദാപേയ്യ ആനേയ്യാമ മയം തം കുമാരികം ഇമസ്സ കുമാരകസ്സാ’’തി. കുമാരികായ മാതാപിതൂനം സന്തികേ കുമാരകസ്സ വണ്ണം ഭണതി – ‘‘അമുകസ്സ കുലസ്സ കുമാരകോ അഭിരൂപോ ദസ്സനീയോ പാസാദികോ പണ്ഡിതോ ബ്യത്തോ മേധാവീ ദക്ഖോ അനലസോ. ഛന്നായം കുമാരികാ തസ്സ കുമാരകസ്സാ’’തി [ഛന്നോ സോ കുമാരകോ ഇമിസ്സാ കുമാരികായാതി (സ്യാ.)]. തേ ഏവം വദന്തി – ‘‘ഏതേ ഖോ, ഭന്തേ, അമ്ഹേ ന ജാനന്തി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി, കിസ്മിം വിയ കുമാരികായ വത്തും. സചേ, ഭന്തേ, അയ്യോ യാചാപേയ്യ ദജ്ജേയ്യാമ മയം ഇമം കുമാരികം തസ്സ കുമാരകസ്സാ’’തി. ഏതേനേവ ഉപായേന ആവാഹാനിപി കാരാപേതി, വിവാഹാനിപി കാരാപേതി, വാരേയ്യാനിപി കാരാപേതി.

൨൯൭. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരിസ്സാ പുരാണഗണകിയാ ധീതാ അഭിരൂപാ ഹോതി ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. തിരോഗാമകാ ആജീവകസാവകാ ആഗന്ത്വാ തം ഗണകിം ഏതദവോചും – ‘‘ദേഹായ്യേ, ഇമം കുമാരികം അമ്ഹാകം കുമാരകസ്സാ’’തി. സാ ഏവമാഹ – ‘‘അഹം ഖ്വയ്യോ [ഖ്വയ്യാ (സ്യാ.), ഖ്വായ്യോ (ക.)] തുമ്ഹേ ന ജാനാമി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. അയഞ്ച മേ ഏകധീതികാ, തിരോഗാമോ ച ഗന്തബ്ബോ, നാഹം ദസ്സാമീ’’തി. മനുസ്സാ തേ ആജീവകസാവകേ ഏതദവോചും – ‘‘കിസ്സ തുമ്ഹേ, അയ്യോ, ആഗതത്ഥാ’’തി? ‘‘ഇധ മയം, അയ്യോ, അമുകം നാമ ഗണകിം ധീതരം യാചിമ്ഹാ അമ്ഹാകം കുമാരകസ്സ. സാ ഏവമാഹ – ‘അഹം, ഖ്വയ്യോ തുമ്ഹേ ന ജാനാമി – കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. അയഞ്ച മേ ഏകധീതികാ, തിരോഗാമോ ച ഗന്തബ്ബോ, നാഹം ദസ്സാമീ’’തി. ‘‘കിസ്സ തുമ്ഹേ, അയ്യോ, തം ഗണകിം ധീതരം യാചിത്ഥ? നനു അയ്യോ ഉദായീ വത്തബ്ബോ. അയ്യോ ഉദായീ ദാപേസ്സതീ’’തി.

അഥ ഖോ തേ ആജീവകസാവകാ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോചും – ‘‘ഇധ മയം, ഭന്തേ, അമുകം നാമ ഗണകിം ധീതരം യാചിമ്ഹാ അമ്ഹാകം കുമാരകസ്സ. സാ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഖ്വയ്യോ തുമ്ഹേ ന ജാനാമി – കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാതി. അയഞ്ച മേ ഏകധീതികാ, തിരോഗാമോ ച ഗന്തബ്ബോ, നാഹം ദസ്സാമീ’തി. സാധു, ഭന്തേ, അയ്യോ തം ഗണകിം ധീതരം ദാപേതു അമ്ഹാകം കുമാരകസ്സാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന സാ ഗണകീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഗണകിം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സിമേസം ധീതരം ന ദേസീ’’തി? ‘‘അഹം ഖ്വയ്യ, ഇമേ ന ജാനാമി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. അയഞ്ച മേ ഏകധീതികാ, തിരോഗാമോ ച ഗന്തബ്ബോ, നാഹം ദസ്സാമീ’’തി. ‘‘ദേഹിമേസം. അഹം ഇമേ ജാനാമീ’’തി. ‘‘സചേ, ഭന്തേ, അയ്യോ ജാനാതി, ദസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ സാ ഗണകീ തേസം ആജീവകസാവകാനം ധീതരം അദാസി. അഥ ഖോ തേ ആജീവകസാവകാ തം കുമാരികം നേത്വാ മാസംയേവ സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി.

അഥ ഖോ സാ കുമാരികാ മാതുയാ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘അഹമ്ഹി ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ, ന സുഖം ലഭാമി. മാസംയേവ മം സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി. ആഗച്ഛതു മേ മാതാ, മം നേസ്സതൂ’’തി. അഥ ഖോ സാ ഗണകീ യേന തേ ആജീവകസാവകാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ ആജീവകസാവകേ ഏതദവോച – ‘‘മായ്യോ, ഇമം കുമാരികം ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജിത്ഥ. സുണിസഭോഗേന ഇമം കുമാരികം ഭുഞ്ജഥാ’’തി. തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘നത്ഥമ്ഹാകം തയാ സദ്ധിം ആഹാരൂപഹാരോ, സമണേന സദ്ധിം അമ്ഹാകം ആഹാരൂപഹാരോ. ഗച്ഛ ത്വം. ന മയം തം ജാനാമാ’’തി. അഥ ഖോ സാ ഗണകീ തേഹി ആജീവകസാവകേഹി അപസാദിതാ പുനദേവ സാവത്ഥിം പച്ചാഗഞ്ഛി. ദുതിയമ്പി ഖോ സാ കുമാരികാ മാതുയാ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘അഹമ്ഹി ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ, ന സുഖം ലഭാമി. മാസംയേവ മം സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി. ആഗച്ഛതു മേ മാതാ, മം നേസ്സതൂ’’തി. അഥ ഖോ സാ ഗണകീ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘സാ കിര, ഭന്തേ, കുമാരികാ ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ, ന സുഖം ലഭതി. മാസംയേവ നം സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി. വദേയ്യാഥ, ഭന്തേ – ‘മായ്യോ, ഇമം കുമാരികം ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജിത്ഥ. സുണിസഭോഗേന ഇമം കുമാരികം ഭുഞ്ജിഥാ’’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന തേ ആജീവകസാവകാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ ആജീവകസാവകേ ഏതദവോച – ‘‘മായ്യോ, ഇമം കുമാരികം ദാസിഭോഗേന ഭുജ്ജിത്ഥ. സുണിസഭോഗേന ഇമം കുമാരികം ഭുഞ്ജഥാ’’തി. തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘നത്ഥമ്ഹാകം തയാ സദ്ധിം ആഹാരൂപഹാരോ, ഗണകിയാ സദ്ധിം അമ്ഹാകം ആഹാരൂപഹാരോ. സമണേന ഭവിതബ്ബം അബ്യാവടേന. സമണോ അസ്സ സുസമണോ, ഗച്ഛ ത്വം, ന മയം തം ജാനാമാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ തേഹി ആജീവകസാവകേഹി അപസാദിതോ പുനദേവ സാവത്ഥിം പച്ചാഗഞ്ഛി. തതിയമ്പി ഖോ സാ കുമാരികാ മാതുയാ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘അഹമ്ഹി ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ, ന സുഖം ലഭാമി. മാസംയേവ മം സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി. ആഗച്ഛതു മേ മാതാ, മം നേസ്സതൂ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ സാ ഗണകീ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘സാ കിര, ഭന്തേ, കുമാരികാ ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ, ന സുഖം ലഭതി. മാസംയേവ നം സുണിസഭോഗേന ഭുഞ്ജിംസു. തതോ അപരേന ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജന്തി. വദേയ്യാഥ, ഭന്തേ – ‘മായ്യോ, ഇമം കുമാരികം ദാസിഭോഗേന ഭുഞ്ജിത്ഥ, സുണിസഭോഗേന ഇമം കുമാരികം ഭുഞ്ജഥാ’’’തി. ‘‘പഠമംപാഹം തേഹി ആജീവകസാവകേഹി അപസാദിതോ. ഗച്ഛ ത്വം. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി.

൨൯൮. അഥ ഖോ സാ ഗണകീ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘ഏവം ദുഗ്ഗതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം ദുക്ഖിതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം മാ സുഖം ലഭതു അയ്യോ ഉദായീ, യഥാ മേ കുമാരികാ ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ ന സുഖം ലഭതി പാപികായ സസ്സുയാ പാപകേന സസുരേന പാപകേന സാമികേനാ’’തി. സാപി ഖോ കുമാരികാ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘ഏവം ദുഗ്ഗതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം ദുക്ഖിതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം മാ സുഖം ലഭതു അയ്യോ ഉദായീ, യഥാഹം ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ ന സുഖം ലഭാമി പാപികായ സസ്സുയാ പാപകേന സസുരേന പാപകേന സാമികേനാ’’തി. അഞ്ഞാപി ഇത്ഥിയോ അസന്തുട്ഠാ സസ്സൂഹി വാ സസുരേഹി വാ സാമികേഹി വാ, താ ഏവം ഓയാചന്തി – ‘‘ഏവം ദുഗ്ഗതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം ദുക്ഖിതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം മാ സുഖം ലഭതു അയ്യോ ഉദായീ, യഥാ മയം ദുഗ്ഗതാ ദുക്ഖിതാ ന സുഖം ലഭാമ പാപികാഹി സസ്സൂഹി പാപകേഹി സസുരേഹി പാപകേഹി സാമികേഹീ’’തി. യാ പന താ ഇത്ഥിയോ സന്തുട്ഠാ സസ്സൂഹി വാ സസുരേഹി വാ സാമികേഹി വാ താ ഏവം ആയാചന്തി – ‘‘ഏവം സുഖിതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം സജ്ജിതോ ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, ഏവം സുഖമേധോ [സുഖമേധിതോ (സീ. ക.)] ഹോതു അയ്യോ ഉദായീ, യഥാ മയം സുഖിതാ സജ്ജിതാ സുഖമേധാ ഭദ്ദികാഹി സസ്സൂഹി ഭദ്ദകേഹി സസുരേഹി ഭദ്ദകേഹി സാമികേഹീ’’തി.

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ ഏകച്ചാനം ഇത്ഥീനം ഓയാചന്തീനം ഏകച്ചാനം ഇത്ഥീനം ആയാചന്തീനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൨൯൯. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജേയ്യ, ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസമതിം പുരിസസ്സ വാ ഇത്ഥിമതിം, ജായത്തനേ വാ ജാരത്തനേ വാ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൩൦൦. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ധുത്താ ഉയ്യാനേ പരിചാരേന്താ അഞ്ഞതരിസ്സാ വേസിയാ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസും – ‘‘ആഗച്ഛതു ഉയ്യാനേ, പരിചാരേസ്സാമാ’’തി. സാ ഏവമാഹ – ‘‘അഹം ഖ്വയ്യോ തുമ്ഹേ ന ജാനാമി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. അഹഞ്ചമ്ഹി ബഹുഭണ്ഡാ ബഹുപരിക്ഖാരാ, ബഹിനഗരഞ്ച ഗന്തബ്ബം. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ സോ ദൂതോ തേസം ധുത്താനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഏവം വുത്തേ, അഞ്ഞതരോ പുരിസോ തേ ധുത്തേ ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ തുമ്ഹേ അയ്യോ ഏതം വേസിം യാചിത്ഥ? നനു അയ്യോ ഉദായീ വത്തബ്ബോ! അയ്യോ ഉദായീ ഉയ്യോജേസ്സതീ’’തി. ഏവം വുത്തേ, അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ തം പുരിസം ഏതദവോച – ‘‘മായ്യോ ഏവം അവച. ന കപ്പതി സമണാനം സക്യപുത്തിയാനം ഏവരൂപം കാതും. നായ്യോ ഉദായീ ഏവം കരിസ്സതീ’’തി. ഏവം വുത്തേ, ‘‘കരിസ്സതി ന കരിസ്സതീ’’തി അബ്ഭുതമകംസു. അഥ ഖോ തേ ധുത്താ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോചും – ‘‘ഇധ മയം, ഭന്തേ, ഉയ്യാനേ പരിചാരേന്താ അസുകായ നാമ വേസിയാ സന്തികേ ദൂതം പഹിണിമ്ഹാ – ‘ആഗച്ഛതു ഉയ്യാനേ, പരിചാരേസ്സാമാ’തി. സാ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഖ്വയ്യോ തുമ്ഹേ ന ജാനാമി – കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാതി, അഹഞ്ചമ്ഹി ബഹുഭണ്ഡാ ബഹുപരിക്ഖാരാ, ബഹിനഗരഞ്ച ഗന്തബ്ബം. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’തി. സാധു, ഭന്തേ, അയ്യോ തം വസിം ഉയ്യോജേതൂ’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന സാ വേസീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം വേസിം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സിമേസം ന ഗച്ഛസീ’’തി? ‘‘അഹം ഖ്വയ്യ ഇമേ ന ജാനാമി – ‘കേ വാ ഇമേ കസ്സ വാ’തി. അഹഞ്ചമ്ഹി ബഹുഭണ്ഡാ ബഹുപരിക്ഖാരാ, ബഹിനഗരഞ്ച ഗന്തബ്ബം. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഗച്ഛിമേസം. അഹം ഇമേ ജാനാമീ’’തി. ‘‘സചേ, ഭന്തേ, അയ്യോ ജാനാതി അഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ തേ ധുത്താ തം വേസിം ആദായ ഉയ്യാനം അഗമംസു. അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉദായീ തങ്ഖണികം സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജിസ്സതീ’’തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ ഉപാസകസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ തങ്ഖണികം സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, തങ്ഖണികം സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, തങ്ഖണികം സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജിസ്സസി? നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൩൦൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജേയ്യ, ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസമതിം പുരിസസ്സ വാ ഇത്ഥിമതിം, ജായത്തനേ വാ ജാരത്തനേ വാ, അന്തമസോ തങ്ഖണികായപി, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൩൦൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജേയ്യാതി ഇത്ഥിയാ വാ പഹിതോ പുരിസസ്സ സന്തികേ ഗച്ഛതി, പുരിസേന വാ പഹിതോ ഇത്ഥിയാ സന്തികേ ഗച്ഛതി.

ഇത്ഥിയാ വാ പുരിസമതിന്തി പുരിസസ്സ മതിം ഇത്ഥിയാ ആരോചേതി.

പുരിസസ്സ വാ ഇത്ഥിമതിന്തി ഇത്ഥിയാ മതിം പുരിസസ്സ ആരോചേതി.

ജായത്തനേ വാതി ജായാ ഭവിസ്സസി.

ജാരത്തനേ വാതി ജാരീ ഭവിസ്സസി.

അന്തമസോ തങ്ഖണികായപീതി മുഹുത്തികാ ഭവിസ്സസി.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൩൦൩. ദസ ഇത്ഥിയോ – മാതുരക്ഖിതാ പിതുരക്ഖിതാ മാതാപിതുരക്ഖിതാ ഭാതുരക്ഖിതാ ഭഗിനിരക്ഖിതാ ഞാതിരക്ഖിതാ ഗോത്തരക്ഖിതാ ധമ്മരക്ഖിതാ സാരക്ഖാ സപരിദണ്ഡാ.

ദസ ഭരിയായോ – ധനക്കീതാ ഛന്ദവാസിനീ ഭോഗവാസിനീ പടവാസിനീ ഓദപത്തകിനീ ഓഭടചുമ്ബടാ ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ മുഹുത്തികാ.

൩൦൪. മാതുരക്ഖിതാ നാമ മാതാ രക്ഖതി ഗോപേതി ഇസ്സരിയം കാരേതി വസം വത്തേതി.

പിതുരക്ഖിതാ നാമ പിതാ രക്ഖതി ഗോപേതി ഇസ്സരിയം കാരേതി വസം വത്തേതി.

മാതാപിതുരക്ഖിതാ നാമ മാതാപിതരോ രക്ഖന്തി ഗോപേന്തി ഇസ്സരിയം കാരേന്തി വസം വത്തേന്തി.

ഭാതുരക്ഖിതാ നാമ ഭാതാ രക്ഖതി ഗോപേതി ഇസ്സരിയം കാരേതി വസം വത്തേതി.

ഭഗിനിരക്ഖിതാ നാമ ഭഗിനീ രക്ഖതി ഗോപേതി ഇസ്സരിയം കാരേതി വസം വത്തേതി.

ഞാതിരക്ഖിതാ നാമ ഞാതകാ രക്ഖന്തി ഗോപേന്തി ഇസ്സരിയം കാരേന്തി വസം വത്തേന്തി.

ഗോത്തരക്ഖിതാ നാമ സഗോത്താ രക്ഖന്തി ഗോപേന്തി ഇസ്സരിയം കാരേന്തി വസം വത്തേന്തി.

ധമ്മരക്ഖിതാ നാമ സഹധമ്മികാ രക്ഖന്തി ഗോപേന്തി ഇസ്സരിയം കാരേന്തി വസം വത്തേന്തി.

സാരക്ഖാ നാമ ഗബ്ഭേപി പരിഗ്ഗഹിതാ ഹോതി – മയ്ഹം ഏസാതി. അന്തമസോ മാലാഗുളപരിക്ഖിത്താപി.

സപരിദണ്ഡാ നാമ കേഹിചി ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി – യോ ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം ഗച്ഛതി ഏത്തകോ ദണ്ഡോതി.

ധനക്കീതാ നാമ ധനേന കിണിത്വാ വാസേതി.

ഛന്ദവാസിനീ നാമ പിയോ പിയം വാസേതി.

ഭോഗവാസിനീ നാമ ഭോഗം ദത്വാ വാസേതി.

പടവാസിനീ നാമ പടം ദത്വാ വാസേതി.

ഓദപത്തകിനീ നാമ ഉദകപത്തം ആമസിത്വാ വാസേതി.

ഓഭടചുമ്ബടാ നാമ ചുമ്ബടം ഓരോപേത്വാ വാസേതി.

ദാസീ നാമ ദാസീ ചേവ ഹോതി ഭരിയാ ച.

കമ്മകാരീ നാമ കമ്മകാരീ ചേവ ഹോതി ഭരിയാ ച.

ധജാഹടാ നാമ കരമരാനീതാ വുച്ചതി.

മുഹുത്തികാ നാമ തങ്ഖണികാ വുച്ചതി.

൩൦൫. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി…പേ… മാതാപിതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഭാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഭഗിനിരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഞാതിരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഗോത്തരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ധമ്മരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… സാരക്ഖം ബ്രൂഹി… സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൦൬. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരഅഖതഞ്ച…പേ…

മാതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച… മാതുരക്ഖിതഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൦൭. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച…പേ… പിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച… പിതുരക്ഖിതഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച… പിതുരക്ഖിതഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച… പിതുരക്ഖിതഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച… പിതുരക്ഖിതഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച… പിതുരക്ഖിതഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൦൮. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡഞ്ച മാതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡഞ്ച പിതുരഅഖതഞ്ച…പേ…

സപരിദണ്ഡഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച… സപരിദണ്ഡഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ഏവം ദുമൂലകമ്പി തിമൂലകമ്പി യാവ നവമൂലകം കാതബ്ബം.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൦൯. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധനക്കീതാചക്കം നിട്ഠിതം.

൩൧൦. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ… പടവാസിനീ… ഓദപത്തകിനീ… ഓഭടചുമ്ബടാ… ദാസീ ച ഭരിയാ ച… കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധജാഹടാ… മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി…പേ… മാതാപിതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഭാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഭഗിനിരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഞാതിരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ഗോത്തരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… ധമ്മരക്ഖിതം ബ്രൂഹി… സാരക്ഖം ബ്രൂഹി… സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൧൧. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച…പേ… മാതുരക്ഖിതഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൧൨. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച…പേ… പിതുരക്ഖിതഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൧൩. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡഞ്ച മാതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച…പേ… സപരിദണ്ഡഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകാദീനിപി ഏവമേവ കാതബ്ബാനി.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൧൪. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മുഹുത്തികാചക്കം നിട്ഠിതം.

൩൧൫. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ… പടവാസിനീ… ഓദപത്തകിനീ… ഓഭടചുമ്ബടാ… ദാസീ ച ഭരിയാ ച… കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധജാഹടാ… മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൧൬. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച പടവാസിനീ ച… ധനക്കീതാ ച ഓദപത്തകിനീ ച… ധനക്കീതാ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച… ധനക്കീതാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച… ധനക്കീതാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധനക്കീതാ ച ധജാഹടാ ച… ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൧൭. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച… ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൧൮. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകാദീനിപി ഏവമേവ കാതബ്ബാനി.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൧൯. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മാതുരക്ഖിതാചക്കം നിട്ഠിതം.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം പിതുരക്ഖിതം…പേ… മാതാപിതുരക്ഖിതം… ഭാതുരക്ഖിതം… ഭഗിനിരക്ഖിതം … ഞാതിരക്ഖിതം… ഗോത്തരക്ഖിതം… ധമ്മരക്ഖിതം … സാരക്ഖം… സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ, പടവാസിനീ, ഓദപത്തകിനീ, ഓഭടചുമ്ബടാ, ദാസീ ച ഭരിയാ ച, കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച, ധജാഹടാ, മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൨൦. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച, ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച, മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകമ്പി തിമൂലകമ്പി യാവ നവമൂലകം ഏവമേവ കാതബ്ബം.

ഇദം ദസമൂലകം.

൩൨൧. പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം സപരിദണ്ഡം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപരിദണ്ഡാചക്കം നിട്ഠിതം.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതം ബ്രൂഹി – ‘ഹോഹി കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏവം ഉഭതോവഡ്ഢകം കാതബ്ബം.

പുരിസോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം മാതുരക്ഖിതഞ്ച പിതുരക്ഖിതഞ്ച മാതാപിതുരക്ഖിതഞ്ച ഭാതുരക്ഖിതഞ്ച ഭഗിനിരക്ഖിതഞ്ച ഞാതിരക്ഖിതഞ്ച ഗോത്തരക്ഖിതഞ്ച ധമ്മരക്ഖിതഞ്ച സാരക്ഖഞ്ച സപരിദണ്ഡഞ്ച ബ്രൂഹി – ‘ഹോഥ കിര ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയായോ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഉഭതോവഡ്ഢകം നിട്ഠിതം.

പുരിസസ്സ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… പുരിസസ്സ പിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… പുരിസസ്സ മാതാപിതരോ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി…പേ… പുരിസസ്സ ഭാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… പുരിസസ്സ ഭഗിനീ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… പുരിസസ്സ ഞാതകാ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി…പേ… പുരിസസ്സ ഗോത്താ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി…പേ… പുരിസസ്സ സഹധമ്മികാ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി…പേ….

പുരിസസ്സ പേയ്യാലോ വിത്ഥാരേതബ്ബോ.

ഉഭതോവഡ്ഢകം യഥാ പുരിമനയോ തഥേവ വിത്ഥാരേതബ്ബം.

൩൨൨. മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ, പടവാസിനീ, ഓദപത്തകിനീ, ഓഭടചുമ്ബടാ, ദാസീ ച ഭരിയാ ച, കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച, ധജാഹടാ, മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൨൩. മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച ഭോഗവാസിനീ ച, ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൨൪. മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച, ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൨൫. മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകമ്പി തിമൂലകമ്പി യാവ നവമൂലകം ഏവമേവ കാതബ്ബം.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൨൬. മാതുരക്ഖിതായ മാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മാതുചക്കം നിട്ഠിതം.

പിതുരക്ഖിതായ പിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… മാതാപിതുരക്ഖിതായ മാതാപിതരോ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി… ഭാതുരക്ഖിതായ ഭാതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഭഗിനിരക്ഖിതായ ഭഗിനീ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഞാതിരക്ഖിതായ ഞാതകാ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി… ഗോത്തരക്ഖിതായ ഗോത്താ [സഗോത്താ (?)] ഭിക്ഖും പഹിണന്തി… ധമ്മരക്ഖിതായ സഹധമ്മികാ ഭിക്ഖും പഹിണന്തി… സാരക്ഖായ യേന പരിഗ്ഗഹിതാ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി… സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ… പടവാസിനീ… ഓദപത്തകിനീ… ഓഭടചുമ്ബടാ… ദാസീ ച ഭരിയാ ച… കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധജാഹടാ… മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൨൭. സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച ഭോഗവാസിനീ ച… ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൨൮. സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച… ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’ തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൨൯. സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ, ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകമ്പി തിമൂലകമ്പി യാവ നവമൂലകം ഏവമേവ കാതബ്ബം.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൩൦. സപരിദണ്ഡായ യേന ദണ്ഡോ ഠപിതോ ഹോതി സോ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോതു ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദണ്ഡഠപിതചക്കം നിട്ഠിതം.

മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ… പടവാസിനീ… ഓദപത്തകിനീ… ഓഭടചുമ്ബടാ… ദാസീ ച ഭരിയാ ച… കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധജാഹടാ… മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൩൧. മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച പടവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൩൨. മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച… ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകാദീനിപി ഏവമേവ കാതബ്ബാനി.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൩൩. മാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അപരം മാതുരക്ഖിതാചക്കം നിട്ഠിതം.

പിതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി…പേ… മാതാപിതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഭാതുരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഭഗിനിരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഞാതിരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ഗോത്തരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… ധമ്മരക്ഖിതാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… സാരക്ഖാ ഭിക്ഖും പഹിണതി… സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ…പേ… ഭോഗവാസിനീ… പടവാസിനീ… ഓദപത്തകിനീ… ഓഭടചുമ്ബടാ… ദാസീ ച ഭരിയാ ച… കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച… ധജാഹടാ… മുഹുത്തികാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

നിക്ഖേപപദാനി.

൩൩൪. സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… ധനക്കീതാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഖണ്ഡചക്കം.

൩൩൫. സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച…പേ… ഛന്ദവാസിനീ ച മുഹുത്തികാ ച… ഛന്ദവാസിനീ ച ധനക്കീതാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബദ്ധചക്കം മൂലം സംഖിത്തം.

൩൩൬. സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ മുഹുത്തികാ ച ധനക്കീതാ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച…പേ… മുഹുത്തികാ ച ധജാഹടാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകമൂലകം നിട്ഠിതം.

ദുമൂലകാദീനിപി ഏവമേവ കാതബ്ബാനി.

ഇദം ദസമൂലകം

൩൩൭. സപരിദണ്ഡാ ഭിക്ഖും പഹിണതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ബ്രൂഹി – ‘ഹോമി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭരിയാ ധനക്കീതാ ച ഛന്ദവാസിനീ ച ഭോഗവാസിനീ ച പടവാസിനീ ച ഓദപത്തകിനീ ച ഓഭടചുമ്ബടാ ച ദാസീ ച ഭരിയാ ച കമ്മകാരീ ച ഭരിയാ ച ധജാഹടാ ച മുഹുത്തികാ ചാ’’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അപരം സപരിദണ്ഡാചക്കം നിട്ഠിതം.

സബ്ബം ചക്കപേയ്യാലം നിട്ഠിതം.

൩൩൮. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, അനാപത്തി.

പുരിസോ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛഥ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസഥാ’’തി. സബ്ബേ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി സബ്ബേ വീമംസന്തി സബ്ബേ പച്ചാഹരന്തി, ആപത്തി സബ്ബേസം സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛഥ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസഥാ’’തി. സബ്ബേ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി സബ്ബേ വീമംസന്തി ഏകം പച്ചാഹരാപേന്തി, ആപത്തി സബ്ബേസം സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛഥ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസഥാ’’തി. സബ്ബേ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി, ഏകം വീമംസാപേത്വാ സബ്ബേ പച്ചാഹരന്തി, ആപത്തി സബ്ബേസം സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛഥ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസഥാ’’തി. സബ്ബേ പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി, ഏകം വീമംസാപേത്വാ ഏകം പച്ചാഹരാപേന്തി, ആപത്തി സബ്ബേസം സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസാ’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസാ’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി അന്തേവാസിം പച്ചാഹരാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസാ’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി അന്തേവാസിം വീമംസാപേത്വാ അത്തനാ പച്ചാഹരതി ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പുരിസോ ഭിക്ഖും ആണാപേതി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥി വിമംസാ’’തി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി അന്തേവാസിം വീമംസാപേതി അന്തേവാസീ വീമംസിത്വാ ബഹിദ്ധാ പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഉഭിന്നം ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

൩൩൯. ഗച്ഛന്തോ സമ്പാദേതി, ആഗച്ഛന്തോ വിസംവാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഗച്ഛന്തോ വിസംവാദേതി, ആഗച്ഛന്തോ സമ്പാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ.

ഗച്ഛന്തോ സമ്പാദേതി, ആഗച്ഛന്തോ സമ്പാദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഗച്ഛന്തോ വിസംവാദേതി, ആഗച്ഛന്തോ വിസംവാദേതി, അനാപത്തി.

൩൪൦. അനാപത്തി സങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ ഗിലാനസ്സ വാ കരണീയേന ഗച്ഛതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിനീതവത്ഥുഉദ്ദാനഗാഥാ

സുത്താ മതാ ച നിക്ഖന്താ, അനിത്ഥീ ഇത്ഥിപണ്ഡകാ;

കലഹം കത്വാന സമ്മോദി, സഞ്ചരിത്തഞ്ച പണ്ഡകേതി.

വിനീതവത്ഥു

൩൪൧. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആണാപേസി – [ആണാപേതി (സ്യാ. ക.)] ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസാ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ മനുസ്സേ പുച്ഛി – ‘‘കഹം ഇത്ഥന്നാമാ’’തി? ‘‘സുത്താ, ഭന്തേ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം, കച്ചി നു ഖോ അഹം സങ്ഘാദിസേസം ആപത്തിം ആപന്നോ’’തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആണാപേസി – ‘‘ഗച്ഛ, ഭന്തേ, ഇത്ഥന്നാമം ഇത്ഥിം വീമംസാ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ മനുസ്സേ പുച്ഛി – ‘‘കഹം ഇത്ഥന്നാമാ’’തി? ‘‘മതാ, ഭന്തേ’’തി…പേ… ‘‘നിക്ഖന്താ, ഭന്തേ’’തി… ‘‘അനിത്ഥീ, ഭന്തേ’’തി… ‘‘ഇത്ഥിപണ്ഡകാ, ഭന്തേ’’തി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ സാമികേന സഹ ഭണ്ഡിത്വാ മാതുഘരം അഗമാസി. കുലൂപകോ ഭിക്ഖു സമ്മോദനീയം അകാസി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അലംവചനീയാ, ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘നാലംവചനീയാ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, നാലംവചനീയായാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു പണ്ഡകേ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജി. തസ്സ കുക്കുച്ചം അഹോസി…പേ… ‘‘അനാപത്തി, ഭിക്ഖു, സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി.

സഞ്ചരിത്തസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

൬. കുടികാരസിക്ഖാപദം

൩൪൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആളവകാ ഭിക്ഖൂ സഞ്ഞാചികായോ കുടിയോ കാരാപേന്തി അസ്സാമികായോ അത്തുദ്ദേസികായോ അപ്പമാണികായോ. തായോ ന നിട്ഠാനം ഗച്ഛന്തി. തേ യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരന്തി – ‘‘പുരിസം ദേഥ, പുരിസത്ഥകരം ദേഥ, ഗോണം ദേഥ, സകടം ദേഥ, വാസിം ദേഥ, പരസും ദേഥ, കുഠാരിം ദേഥ, കുദാലം ദേഥ, നിഖാദനം ദേഥ, വല്ലിം ദേഥ, വേളും ദേഥ, മുഞ്ജം ദേഥ, പബ്ബജം ദേഥ, തിണം ദേഥ, മത്തികം ദേഥാ’’തി. മനുസ്സാ ഉപദ്ദുതാ യാചനായ ഉപദ്ദുതാ വിഞ്ഞത്തിയാ ഭിക്ഖൂ ദിസ്വാ ഉബ്ബിജ്ജന്തിപി ഉത്തസന്തിപി പലായന്തിപി അഞ്ഞേനപി ഗച്ഛന്തി അഞ്ഞേനപി മുഖം കരോന്തി ദ്വാരമ്പി ഥകേന്തി, ഗാവിമ്പി ദിസ്വാ പലായന്തി ഭിക്ഖൂതി മഞ്ഞമാനാ.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ രാജഗഹേ വസ്സംവുട്ഠോ യേന ആളവീ തേന പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന യേന ആളവീ തദവസരി. തത്ര സുദം ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ആളവിയം വിഹരതി അഗ്ഗാളവേ ചേതിയേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ ആളവിം പിണ്ഡായ പാവിസി. മനുസ്സാ ആയസ്മന്തം മഹാകസ്സപം പസ്സിത്വാ ഉബ്ബിജ്ജന്തിപി ഉത്തസന്തിപി പലായന്തിപി അഞ്ഞേനപി ഗച്ഛന്തി അഞ്ഞേനപി മുഖം കരോന്തി ദ്വാരമ്പി ഥകേന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ആളവിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്തോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘പുബ്ബായം, ആവുസോ, ആളവീ സുഭിക്ഖാ അഹോസി സുലഭപിണ്ഡാ സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും; ഏതരഹി പനായം ആളവീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ദുല്ലഭപിണ്ഡാ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതും. കോ നു ഖോ, ആവുസോ, ഹേതു കോ പച്ചയോ, യേനായം ആളവീ ദുബ്ഭിക്ഖാ ദുല്ലഭപിണ്ഡാ, ന സുകരാ ഉഞ്ഛേന പഗ്ഗഹേന യാപേതു’’ന്തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ മഹാകസ്സപസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും.

൩൪൩. അഥ ഖോ ഭഗവാ രാജഗഹേ യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ യേന ആളവീ തേന ചാരികം പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന ആളവീ തദവസരി. തത്ര സുദം ഭഗവാ ആളവിയം വിഹരതി അഗ്ഗാളവേ ചേതിയേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആളവകേ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, സഞ്ഞാചികായോ കുടിയോ കാരാപേഥ അസ്സാമികായോ അത്തുദ്ദേസികായോ അപ്പമാണികായോ. തായോ ന നിട്ഠാനം ഗച്ഛന്തി. തേ തുമ്ഹേ യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരഥ – ‘പുരിസം ദേഥ പുരിസത്ഥകരം ദേഥ…പേ… തിണം ദേഥ മത്തികം ദേഥാ’തി. മനുസ്സാ ഉപദ്ദുതാ യാചനായ ഉപദ്ദുതാ വിഞ്ഞത്തിയാ ഭിക്ഖൂ ദിസ്വാ ഉബ്ബിജ്ജന്തിപി ഉത്തസന്തിപി പലായന്തിപി അഞ്ഞേനപി ഗച്ഛന്തി അഞ്ഞേനപി മുഖം കരോന്തി ദ്വാരമ്പി ഥകേന്തി, ഗാവിമ്പി ദിസ്വാ പലായന്തി ഭിക്ഖൂതി മഞ്ഞമാനാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, സംയാചികായോ കുടിയോ കാരാപേസ്സഥ അസ്സാമികായോ അത്തുദ്ദേസികായോ അപ്പമാണികായോ! തായോ ന നിട്ഠാനം ഗച്ഛന്തി. തേ തുമ്ഹേ യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരിസ്സഥ – ‘പുരിസം ദേഥ പുരിസത്ഥകരം ദേഥ…പേ… തിണം ദേഥ മത്തികം ദേഥാ’തി! നേതം മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ…’’ വിഗരഹിത്വാ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി –

൩൪൪. ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ദ്വേ ഭാതരോ ഇസയോ ഗങ്ഗം നദിം ഉപനിസ്സായ വിഹരിംസു. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരിത്വാ യേന കനിട്ഠോ ഇസി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ കനിട്ഠം ഇസിം സത്തക്ഖത്തും ഭോഗേഹി പരിക്ഖിപിത്വാ ഉപരിമുദ്ധനി മഹന്തം ഫണം കരിത്വാ അട്ഠാസി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, കനിട്ഠോ ഇസി തസ്സ നാഗസ്സ ഭയാ കിസോ അഹോസി ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ. അദ്ദസ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ജേട്ഠോ ഇസി കനിട്ഠം ഇസിം കിസം ലൂഖം ദുബ്ബണ്ണം ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതം ധമനിസന്ഥതഗത്തം. ദിസ്വാന കനിട്ഠം ഇസിം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ഭോ, കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ’’തി? ‘‘ഇധ, ഭോ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരിത്വാ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം സത്തക്ഖത്തും ഭോഗേഹി പരിക്ഖിപിത്വാ ഉപരിമുദ്ധനി മഹന്തം ഫണം കരിത്വാ അട്ഠാസി. തസ്സാഹം, ഭോ, നാഗസ്സ ഭയാ [ഭയാമ്ഹി (സീ.)] കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ’’തി. ‘‘ഇച്ഛസി പന ത്വം, ഭോ, തസ്സ നാഗസ്സ അനാഗമന’’ന്തി? ‘‘ഇച്ഛാമഹം, ഭോ, തസ്സ നാഗസ്സ അനാഗമന’’ന്തി. ‘‘അപി പന ത്വം, ഭോ, തസ്സ നാഗസ്സ കിഞ്ചി പസ്സസീ’’തി? ‘‘പസ്സാമഹം, ഭോ, മണിമസ്സ [മണിസ്സ (സീ. ക.)] കണ്ഠേ പിലന്ധന’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി ത്വം, ഭോ, തം നാഗം മണിം യാച – ‘മണിം മേ, ഭോ, ദേഹി; മണിനാ മേ അത്ഥോ’’’തി.

അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരിത്വാ യേന കനിട്ഠോ ഇസി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠം നാഗരാജാനം കനിട്ഠോ ഇസി ഏതദവോച – ‘‘മണിം മേ, ഭോ, ദേഹി; മണിനാ മേ അത്ഥോ’’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ – ‘ഭിക്ഖു മണിം യാചതി, ഭിക്ഖുസ്സ മണിനാ അത്ഥോ’തി ഖിപ്പഞ്ഞേവ അഗമാസി. ദുതിയമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരിത്വാ യേന കനിട്ഠോ ഇസി തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, കനിട്ഠോ ഇസി മണികണ്ഠം നാഗരാജാനം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന മണികണ്ഠം നാഗരാജാനം ഏതദവോച – ‘‘മണിം മേ, ഭോ, ദേഹി; മണിനാ മേ അത്ഥോ’’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ – ‘‘ഭിക്ഖു മണിം യാചതി, ഭിക്ഖുസ്സ മണിനാ അത്ഥോ’’തി തതോവ പടിനിവത്തി. തതിയമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരതി. അദ്ദസ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, കനിട്ഠോ ഇസി മണികണ്ഠം നാഗരാജാനം ഗങ്ഗം നദിം ഉത്തരന്തം. ദിസ്വാന മണികണ്ഠം നാഗരാജാനം ഏതദവോച – ‘‘മണിം മേ, ഭോ, ദേഹി; മണിനാ മേ അത്ഥോ’’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ കനിട്ഠം ഇസിം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

[ജാ. ൧.൩.൭ മണികണ്ഠജാതകേപി] ‘‘മമന്നപാനം വിപുലം ഉളാരം,

ഉപ്പജ്ജതീമസ്സ മണിസ്സ ഹേതു;

തം തേ ന ദസ്സം അതിയാചകോസി;

ന ചാപി തേ അസ്സമമാഗമിസ്സം.

[ജാ. ൧.൩.൮ മണികണ്ഠജാതകേപി] ‘‘സുസൂ യഥാ സക്ഖരധോതപാണീ;

താസേസി മം സേലമായാചമാനോ;

തം തേ ന ദസ്സം അതിയാചകോസി;

ന ചാപി തേ അസ്സമമാഗമിസ്സ’’ന്തി.

അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മണികണ്ഠോ നാഗരാജാ – ‘‘ഭിക്ഖു മണിം യാചതി, ഭിക്ഖുസ്സ മണിനാ അത്ഥോ’’തി പക്കാമി. തഥാ പക്കന്തോവ [തദാപക്കന്തോവ (ക.)] അഹോസി, ന പുന പച്ചാഗഞ്ഛി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, കനിട്ഠോ ഇസി തസ്സ നാഗസ്സ ദസ്സനീയസ്സ അദസ്സനേന ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസോ അഹോസി ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ, ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ. അദ്ദസ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ജേട്ഠോ ഇസി കനിട്ഠം ഇസിം ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസം ലൂഖം ദുബ്ബണ്ണം ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതം ധമനിസന്ഥതഗത്തം. ദിസ്വാന കനിട്ഠം ഇസിം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ഭോ, ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ’’തി? ‘‘തസ്സാഹം, ഭോ, നാഗസ്സ ദസ്സനീയസ്സ അദസ്സനേന ഭിയ്യോസോമത്തായ കിസോ ലൂഖോ ദുബ്ബണ്ണോ ഉപ്പണ്ഡുപ്പണ്ഡുകജാതോ ധമനിസന്ഥതഗത്തോ’’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ജേട്ഠോ ഇസി കനിട്ഠം ഇസിം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –

[ജാ. ൧.൩.൯ മണികണ്ഠജാതകേപി] ‘‘ന തം യാചേ യസ്സ പിയം ജിഗീസേ,

വിദേസ്സോ [ദേസ്സോ (സീ.), ദേസ്സോ ച (സ്യാ.)] ഹോതി അതിയാചനായ;

നാഗോ മണിം യാചിതോ ബ്രാഹ്മണേന;

അദസ്സനഞ്ഞേവ തദജ്ഝഗമാ’’തി.

തേസഞ്ഹി നാമ, ഭിക്ഖവേ, തിരച്ഛാനഗതാനം പാണാനം അമനാപാ ഭവിസ്സതി യാചനാ അമനാപാ വിഞ്ഞത്തി. കിമങ്ഗം [കിമങ്ഗ (സീ.)] പന മനുസ്സഭൂതാനം!

൩൪൫. ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഹിമവന്തപസ്സേ വിഹരതി അഞ്ഞതരസ്മിം വനസണ്ഡേ. തസ്സ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വനസണ്ഡസ്സ അവിദൂരേ മഹന്തം നിന്നം പല്ലലം. അഥ ഖോ,

വാസായ ഉപഗച്ഛതി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സോ ഭിക്ഖു തസ്സ സകുണസങ്ഘസ്സ സദ്ദേന ഉബ്ബാള്ഹോ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ അഹം, ഭിക്ഖവേ, തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘കച്ചി, ഭിക്ഖു, ഖമനീയം കച്ചി യാപനീയം കച്ചിസി അപ്പകിലമഥേന അദ്ധാനം ആഗതോ? കുതോ ച ത്വം, ഭിക്ഖു, ആഗച്ഛസീ’തി? ‘ഖമനീയം, ഭഗവാ, യാപനീയം, ഭഗവാ. അപ്പകിലമഥേന ചാഹം, ഭന്തേ, അദ്ധാനം ആഗതോ. അത്ഥി, ഭന്തേ, ഹിമവന്തപസ്സേ മഹാവനസണ്ഡോ. തസ്സ ഖോ പന, ഭന്തേ, വനസണ്ഡസ്സ അവിദൂരേ മഹന്തം നിന്നം പല്ലലം. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, മഹാസകുണസങ്ഘോ തസ്മിം പല്ലലേ ദിവസം ഗോചരം ചരിത്വാ സായം തം വനസണ്ഡം വാസായ ഉപഗച്ഛതി. തതോ അഹം, ഭഗവാ, ആഗച്ഛാമി – തസ്സ സകുണസങ്ഘസ്സ സദ്ദേന ഉബ്ബാള്ഹോ’തി. ‘ഇച്ഛസി പന ത്വം, ഭിക്ഖു, തസ്സ സകുണസങ്ഘസ്സ അനാഗമന’ന്തി? ‘ഇച്ഛാമഹം, ഭഗവാ, തസ്സ സകുണസങ്ഘസ്സ അനാഗമന’ന്തി. ‘തേന ഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, തത്ഥ ഗന്ത്വാ തം വനസണ്ഡം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ രത്തിയാ പഠമം യാമം തിക്ഖത്തും സദ്ദമനുസ്സാവേഹി – സുണന്തു മേ, ഭോന്തോ സകുണാ, യാവതികാ ഇമസ്മിം വനസണ്ഡേ വാസം ഉപഗതാ, പത്തേന മേ അത്ഥോ. ഏകേകം മേ, ഭോന്തോ, പത്തം ദദന്തൂ’തി. രത്തിയാ മജ്ഝിമം യാമം… രത്തിയാ പച്ഛിമം യാമം തിക്ഖത്തും സദ്ദമനുസ്സാവേഹി – ‘സുണന്തു മേ, ഭോന്തോ സകുണാ, യാവതികാ ഇമസ്മിം വനസണ്ഡേ വാസം ഉപഗതാ, പത്തേന മേ അത്ഥോ. ഏകേകം മേ, ഭോന്തോ, പത്തം ദദന്തൂ’തി.

‘‘അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സോ ഭിക്ഖു തത്ഥ ഗന്ത്വാ തം വനസണ്ഡം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ രത്തിയാ പഠമം യാമം തിക്ഖത്തും സദ്ദമനുസ്സാവേസി – ‘സുണന്തു മേ, ഭോന്തോ സകുണാ, യാവതികാ ഇമസ്മിം വനസണ്ഡേ വാസം ഉപഗതാ, പത്തേന മേ അത്ഥോ. ഏകേകം മേ, ഭോന്തോ, പത്തം ദദന്തൂ’തി. രത്തിയാ മജ്ഝിമ യാമം… രത്തിയാ പച്ഛിമം യാമം തിക്ഖത്തും സദ്ദമനുസ്സാവേസി – ‘സുണന്തു മേ, ഭോന്തോ സകുണാ, യാവതികാ ഇമസ്മിം വനസണ്ഡേ വാസം ഉപഗതാ, പത്തേന മേ അത്ഥോ. ഏകേകം മേ, ഭോന്തോ, പത്തം ദദന്തൂ’തി. അഥ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സോ സകുണസങ്ഘോ – ‘ഭിക്ഖു പത്തം യാചതി ഭിക്ഖുസ്സ പത്തേന അത്ഥോ’തി തമ്ഹാ വനസണ്ഡാ പക്കാമി. തഥാ പക്കന്തോവ അഹോസി ന പുന പച്ചാഗഞ്ഛി. തേസഞ്ഹി നാമ, ഭിക്ഖവേ, തിരച്ഛാനഗതാനം പാണാനം അമനാപാ ഭവിസ്സതി യാചനാ അമനാപാ വിഞ്ഞത്തി. കിമങ്ഗം പന മനുസ്സഭൂതാനം’’!

൩൪൬. ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, രട്ഠപാലസ്സ കുലപുത്തസ്സ പിതാ രട്ഠപാലം കുലപുത്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –

‘അപാഹം തേ ന ജാനാമി, രട്ഠപാല ബഹൂ ജനാ;

[ജാ. ൧.൭.൫൪] തേ മം സങ്ഗമ്മ യാചന്തി, കസ്മാ മം ത്വം ന യാചസീ’തി.

[ജാ. ൧.൭.൫൫] ‘യാചകോ അപ്പിയോ ഹോതി, യാചം അദദമപ്പിയോ;

തസ്മാഹം തം ന യാചാമി, മാ മേ വിദേസ്സനാ അഹൂ’തി.

‘‘സോ ഹി നാമ, ഭിക്ഖവേ, രട്ഠപാലോ കുലപുത്തോ സകം പിതരം ഏവം വക്ഖതി. കിമങ്ഗം പന ജനോ ജനം!

൩൪൭. ‘‘ഗിഹീനം, ഭിക്ഖവേ, ദുസ്സംഹരാനി ഭോഗാനി സമ്ഭതാനിപി ദുരക്ഖിയാനി. തത്ഥ നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ഏവം ദുസ്സംഹരേസു ഭോഗേസു സമ്ഭതേസുപി ദുരക്ഖിയേസു യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരിസ്സഥ – ‘പുരിസം ദേഥ, പുരിസത്ഥകരം ദേഥ, ഗോണം ദേഥ, സകടം ദേഥ, വാസിം ദേഥ, പരസും ദേഥ, കുഠാരിം ദേഥ, കുദാലം ദേഥ, നിഖാദനം ദേഥ, വല്ലിം ദേഥ, വേളും ദേഥ, മുഞ്ജം ദേഥ, പബ്ബജം ദേഥ, തിണം ദേഥ, മത്തികം ദേഥാ’’തി! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൩൪൮. ‘‘സഞ്ഞാചികായ പന ഭിക്ഖുനാ കുടിം കാരയമാനേന അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം പമാണികാ കാരേതബ്ബാ. തത്രിദം പമാണം – ദീഘസോ ദ്വാദസ വിദത്ഥിയോ, സുഗതവിദത്ഥിയാ; തിരിയം സത്തന്തരാ. ഭിക്ഖൂ അഭിനേതബ്ബാ വത്ഥുദേസനായ. തേഹി ഭിക്ഖൂഹി വത്ഥു ദേസേതബ്ബം – അനാരമ്ഭം [അനാരബ്ഭം (ക.)] സപരിക്കമനം. സാരമ്ഭേ [സാരബ്ഭേ (ക.)] ചേ ഭിക്ഖു വത്ഥുസ്മിം അപരിക്കമനേ സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരേയ്യ, ഭിക്ഖൂ വാ അനഭിനേയ്യ വത്ഥുദേസനായ, പമാണം വാ അതിക്കാമേയ്യ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൩൪൯. സഞ്ഞാചികാ നാമ സയം യാചിത്വാ പുരിസമ്പി പുരിസത്ഥകരമ്പി ഗോണമ്പി സകടമ്പി വാസിമ്പി പരസുമ്പി കുഠാരിമ്പി കുദാലമ്പി നിഖാദനമ്പി വല്ലിമ്പി വേളുമ്പി മുഞ്ജമ്പി പബ്ബജമ്പി തിണമ്പി മത്തികമ്പി.

കുടി നാമ ഉല്ലിത്താ വാ ഹോതി അവലിത്താ വാ ഉല്ലിത്താവലിത്താ വാ.

കാരയമാനേനാതി കരോന്തോ വാ കാരാപേന്തോ വാ.

അസ്സാമികന്തി ന അഞ്ഞോ കോചി സാമികോ ഹോതി, ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ഗഹട്ഠോ വാ പബ്ബജിതോ വാ.

അത്തുദ്ദേസന്തി അത്തനോ അത്ഥായ.

പമാണികാ കാരേതബ്ബാ. തത്രിദം പമാണം – ദീഘസോ ദ്വാദസ വിദത്ഥിയോ, സുഗതവിദത്ഥിയാതി ബാഹിരിമേന മാനേന.

തിരിയം സത്തന്തരാതി അബ്ഭന്തരിമേന മാനേന.

ഭിക്ഖൂ അഭിനേതബ്ബാ വത്ഥുദേസനായാതി തേന കുടികാരകേന ഭിക്ഖുനാ കുടിവത്ഥും സോധേത്വാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം കുടിവത്ഥുഓലോകനം യാചാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. സചേ സബ്ബോ സങ്ഘോ ഉസ്സഹതി കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും, സബ്ബേന സങ്ഘേന ഓലോകേതബ്ബം. നോ ചേ സബ്ബോ സങ്ഘോ ഉസ്സഹതി കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും, യേ തത്ഥ ഹോന്തി ഭിക്ഖൂ ബ്യത്താ പടിബലാ സാരമ്ഭം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം അപരിക്കമനം ജാനിതും തേ യാചിത്വാ സമ്മന്നിതബ്ബാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൩൫൦. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം കുടിവത്ഥുഓലോകനം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമ്മന്നേയ്യ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം കുടിവത്ഥുഓലോകനം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമ്മന്നതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഭിക്ഖൂനം സമ്മുതി [സമ്മതി (സ്യാ.)] ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതാ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥന്നാമോ ച ഭിക്ഖൂ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ഓലോകേതും. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൩൫൧. തേഹി സമ്മതേഹി ഭിക്ഖൂഹി തത്ഥ ഗന്ത്വാ കുടിവത്ഥു ഓലോകേതബ്ബം, സാരമ്ഭം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം അപരിക്കമനം ജാനിതബ്ബം. സചേ സാരമ്ഭം ഹോതി അപരിക്കമനം, ‘മാ ഇധ കരീ’തി വത്തബ്ബോ. സചേ അനാരമ്ഭം ഹോതി സപരിക്കമനം, സങ്ഘസ്സ ആരോചേതബ്ബം – ‘അനാരമ്ഭം സപരിക്കമന’ന്തി. തേന കുടികാരകേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം കുടിവത്ഥുദേസനം യാചാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൩൫൨. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം കുടിവത്ഥുദേസനം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ദേസേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സഞ്ഞാചികായ കുടിം കത്തുകാമോ അസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം കുടിവത്ഥുദേസനം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥും ദേസേതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥുസ്സ ദേസനാ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദേസിതം സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ കുടിവത്ഥു. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൩൫൩. സാരമ്ഭം നാമ കിപില്ലികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ഉപചികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ഉന്ദുരാനം വാ ആസയോ ഹോതി, അഹീനം വാ ആസയോ ഹോതി, വിച്ഛികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, സതപദീനം വാ ആസയോ ഹോതി, ഹത്ഥീനം വാ ആസയോ ഹോതി, അസ്സാനം വാ ആസയോ ഹോതി, സീഹാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ബ്യഗ്ഘാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ദീപീനം വാ ആസയോ ഹോതി, അച്ഛാനം വാ ആസയോ ഹോതി, തരച്ഛാനം വാ ആസയോ ഹോതി, യേസം കേസഞ്ചി തിരച്ഛാനഗതാനം പാണാനം ആസയോ ഹോതി, പുബ്ബണ്ണനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അപരണ്ണനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അബ്ഭാഘാതനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ആഘാതനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സുസാനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ഉയ്യാനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, രാജവത്ഥുനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ഹത്ഥിസാലാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അസ്സസാലാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ബന്ധനാഗാരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, പാനാഗാരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സൂനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, രച്ഛാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ചച്ചരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സഭാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സംസരണനിസ്സിതം വാ [സഞ്ചരണനിസ്സിതം വാ (ക.)] ഹോതി. ഏതം സാരമ്ഭം നാമ.

അപരിക്കമനം നാമ ന സക്കാ ഹോതി യഥായുത്തേന സകടേന അനുപരിഗന്തും സമന്താ നിസ്സേണിയാ അനുപരിഗന്തും. ഏതം അപരിക്കമനം നാമ.

അനാരമ്ഭം നാമ ന കിപില്ലികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ന ഉപചികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ന ഉന്ദുരാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ന അഹീനം വാ ആസയോ ഹോതി, ന വിച്ഛികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ന സതപദീനം വാ ആസയോ ഹോതി…പേ… ന സംസരണനിസ്സിതം വാ ഹോതി. ഏതം അനാരമ്ഭം നാമ.

സപരിക്കമനം നാമ സക്കാ ഹോതി യഥായുത്തേന സകടേന അനുപരിഗന്തും, സമന്താ നിസ്സേണിയാ അനുപരിഗന്തും. ഏതം സപരിക്കമനം നാമ.

സഞ്ഞാചികാ നാമ സയം യാചിത്വാ പുരിസമ്പി പുരിസത്ഥകരമ്പി…പേ… മത്തികമ്പി.

കുടി നാമ ഉല്ലിത്താ വാ ഹോതി വാ അവലിത്താ വാ ഉല്ലിത്താവലിത്താ വാ.

കാരേയ്യാതി കരോതി വാ കാരാപേതി വാ.

ഭിക്ഖൂ വാ അനഭിനേയ്യ, വത്ഥുദേസനായ പമാണം വാ അതിക്കാമേയ്യാതി ഞത്തിദുതിയേന കമ്മേന കുടിവത്ഥും ന ദേസാപേത്വാ, ആയാമതോ വാ വിത്ഥാരതോ വാ അന്തമസോ കേസഗ്ഗമത്തമ്പി അതിക്കാമേത്വാ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ പയോഗേ ദുക്കടം. ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൩൫൪. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൫൫. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണാതിക്കന്തം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണാതിക്കന്തം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണികം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണികം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി പമാണികം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം.

ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു കുടിം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൫൬. ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൫൭. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ …പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൫൮. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകാ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകാ സാരമ്ഭാ സപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ചാ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകാ അനാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകാ അനാരമ്ഭാ സപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ഹോതൂ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി ദേസിതവത്ഥുകാ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘അനാരമ്ഭാ ച ഹോതു സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി ദേസിതവത്ഥുകാ സാരമ്ഭാ സപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘അനാരമ്ഭാ ഹോതൂ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി ദേസിതവത്ഥുകാ അനാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘സപരിക്കമനാ ഹോതൂ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൫൯. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി പമാണാതിക്കന്താ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘പമാണികാ ഹോതൂ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി പമാണികാ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘അനാരമ്ഭാ ച ഹോതു സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘അനാരമ്ഭാ ഹോതൂ’’തി…പേ… ‘‘സപരിക്കമനാ ഹോതൂ’’തി…പേ… അനാപത്തി.

൩൬൦. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകാ പമാണാതിക്കന്താ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ചാ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘കുടി കിര മേ കയിരതി ദേസിതവത്ഥുകാ പമാണികാ സാരമ്ഭാ അപരിക്കമനാ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘അനാരമ്ഭാ ച ഹോതു സപരിക്കമനാ ചാ’’തി…പേ… ‘‘അനാരമ്ഭാ ഹോതൂ’’തി…പേ… ‘‘സപരിക്കമനാ ഹോതൂ’’തി…പേ… അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം തിണ്ണം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കാടനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം തിണ്ണം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘പമാണികാ ച ഹോതു അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ചതുന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം തിണ്ണം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം തിണ്ണം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകാ ച ഹോതു പമാണികാ ച അനാരമ്ഭാ ച സപരിക്കമനാ ചാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൬൧. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം…പേ… ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം…പേ… ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൬൨. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം സങ്ഘാദിസേസാനം.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സാ കുടി അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബാ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബാ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കാടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൬൩. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി [പരിയോസാവാപേതി (ക.)], ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി [പരിയോസാവാപേതി (ക.)], ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൬൪. അനാപത്തി ലേണേ ഗുഹായ തിണകുടികായ അഞ്ഞസ്സത്ഥായ വാസാഗാരം ഠപേത്വാ സബ്ബത്ഥ, അനാപത്തി ഉമ്മത്തകസ്സ ആദികമ്മികസ്സാതി.

കുടികാരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

൭. വിഹാരകാരസിക്ഖാപദം

൩൬൫. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ കോസമ്ബിയം വിഹരതി ഘോസിതാരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ഛന്നസ്സ ഉപട്ഠാകോ ഗഹപതി ആയസ്മന്തം ഛന്നം ഏതദവോച – ‘‘വിഹാരവത്ഥും, ഭന്തേ, ജാനാഹി അയ്യസ്സ വിഹാരം കാരാപേസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഛന്നോ വിഹാരവത്ഥും സോധേന്തോ അഞ്ഞതരം ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസി ഗാമപൂജിതം നിഗമപൂജിതം നഗരപൂജിതം ജനപദപൂജിതം രട്ഠപൂജിതം. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസ്സന്തി ഗാമപൂജിതം നിഗമപൂജിതം നഗരപൂജിതം ജനപദപൂജിതം രട്ഠപൂജിതം! ഏകിന്ദ്രിയം സമണാ സക്യപുത്തിയാ ജീവം വിഹേഠേന്തീ’’ [വിഹേഠേസ്സന്തി (കത്ഥചി)] തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഛന്നോ ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസ്സതി ഗാമപൂജിതം…പേ… രട്ഠപൂജിത’’ന്തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഛന്നം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഛന്ന, ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസി ഗാമപൂജിതം…പേ… രട്ഠപൂജിത’’ന്തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസ്സസി ഗാമപൂജിതം നിഗമപൂജിതം നഗരപൂജിതം ജനപദപൂജിതം രട്ഠപൂജിതം! ജീവസഞ്ഞിനോ ഹി, മോഘപുരിസ, മനുസ്സാ രുക്ഖസ്മിം. നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൩൬൬. ‘‘മഹല്ലകം പന ഭിക്ഖുനാ വിഹാരം കാരയമാനേന സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം ഭിക്ഖൂ അഭിനേതബ്ബാ വത്ഥുദേസനായ. തേഹി ഭിക്ഖൂഹി വത്ഥു ദേസേതബ്ബം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം. സാരമ്ഭേ ചേ ഭിക്ഖു വത്ഥുസ്മിം അപരിക്കമനേ മഹല്ലകം വിഹാരം കാരേയ്യ ഭിക്ഖൂ വാ അനഭിനേയ്യ വത്ഥുദേസനായ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൩൬൭. മഹല്ലകോ നാമ വിഹാരോ സസ്സാമികോ വുച്ചതി.

വിഹാരോ നാമ ഉല്ലിത്തോ വാ ഹോതി അവലിത്തോ വാ ഉല്ലിത്താവലിത്തോ വാ.

കാരയമാനേനാതി കരോന്തോ വാ കാരാപേന്തോ വാ.

സസ്സാമികന്തി അഞ്ഞോ കോചി സാമികോ ഹോതി ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ഗഹട്ഠോ വാ പബ്ബജിതോ വാ.

അത്തുദ്ദേസന്തി അത്തനോ അത്ഥായ.

ഭിക്ഖൂ അഭിനേതബ്ബാ വത്ഥുദേസനായാതി തേന വിഹാരകാരകേന ഭിക്ഖുനാ വിഹാരവത്ഥും സോധേത്വാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുഓലോകനം യാചാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. സചേ സബ്ബോ സങ്ഘോ ഉസ്സഹതി വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും സബ്ബേന സങ്ഘേന ഓലോകേതബ്ബം. നോ ചേ സബ്ബോ സങ്ഘോ ഉസ്സഹതി വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും, യേ തത്ഥ ഹോന്തി ഭിക്ഖൂ ബ്യത്താ പടിബലാ സാരമ്ഭം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം അപരിക്കമനം ജാനിതും തേ യാചിത്വാ സമ്മന്നിതബ്ബാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൩൬൮. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുഓലോകനം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖു സമ്മന്നേയ്യ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുഓലോകനം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമ്മന്നതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഭിക്ഖൂനം സമ്മുതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതാ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥന്നാമോ ച ഭിക്ഖൂ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ഓലോകേതും. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൩൬൯. തേഹി സമ്മതേഹി ഭിക്ഖൂഹി തത്ഥ ഗന്ത്വാ വിഹാരവത്ഥു ഓലോകേതബ്ബം; സാരമ്ഭം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം അപരിക്കമനം ജാനിതബ്ബം. സചേ സാരമ്ഭം ഹോതി അപരിക്കമനം, ‘മായിധ കരീ’തി വത്തബ്ബോ. സചേ അനാരമ്ഭം ഹോതി സപരിക്കമനം, സങ്ഘസ്സ ആരോചേതബ്ബം – ‘അനാരമ്ഭം സപരിക്കമന’ന്തി. തേന വിഹാരകാരകേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുദേസനം യാചാമീ’’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൩൭൦. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുദേസനം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ദേസേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു മഹല്ലകം വിഹാരം കത്തുകാമോ സസ്സാമികം അത്തുദ്ദേസം. സോ സങ്ഘം വിഹാരവത്ഥുദേസനം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും ദേസേതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥുസ്സ ദേസനാ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദേസിതം സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിഹാരവത്ഥും. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൩൭൧. സാരമ്ഭം നാമ കിപില്ലികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ഉപചികാനം വാ ആസയോ ഹോതി, ഉന്ദൂരാനം വാ…പേ… അഹീനം വാ വിച്ഛികാനം വാ സതപദീനം വാ ഹത്ഥീനം വാ അസ്സാനം വാ സീഹാനം വാ ബ്യഗ്ഘാനം വാ ദീപീനം വാ അച്ഛാനം വാ തരച്ഛാനം വാ ആസയോ ഹോതി, യേസം കേസഞ്ചി തിരച്ഛാനഗതാനം പാണാനം ആസയോ ഹോതി, പുബ്ബണ്ണനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അപരണ്ണനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അബ്ഭാഘാതനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ആഘാതനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സുസാനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ഉയ്യാനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, രാജവത്ഥുനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ഹത്ഥിസാലാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, അസ്സസാലാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ബന്ധനാഗാരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, പാനാഗാരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സൂനനിസ്സിതം വാ ഹോതി, രച്ഛാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, ചച്ചരനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സഭാനിസ്സിതം വാ ഹോതി, സംസരണനിസ്സിതം വാ ഹോതി. ഏതം സാരമ്ഭം നാമ.

അപരിക്കമനം നാമ ന സക്കാ ഹോതി യഥായുത്തേന സകടേന അനുപരിഗന്തും, സമന്താ നിസ്സേണിയാ അനുപരിഗന്തും. ഏതം അപരിക്കമനം നാമ.

അനാരമ്ഭം നാമ ന കിപില്ലികാനം വാ ആസയോ ഹോതി…പേ… ന സംസരണനിസ്സിതം വാ ഹോതി. ഏതം അനാരമ്ഭം നാമ.

സപരിക്കമനം നാമ സക്കാ ഹോതി യഥായുത്തേന സകടേന അനുപരിഗന്തും, സമന്താ നിസ്സേണിയാ അനുപരിഗന്തും. ഏതം സപരിക്കമനം നാമ.

മഹല്ലകോ നാമ വിഹാരോ സസ്സാമികോ വുച്ചതി.

വിഹാരോ നാമ ഉല്ലിത്തോ വാ ഹോതി അവലിത്തോ വാ ഉല്ലിത്താവലിത്തോ വാ.

കാരേയ്യാതി കരോതി വാ കാരാപേതി വാ.

ഭിക്ഖൂ വാ അനഭിനേയ്യ വത്ഥുദേസനായാതി ഞത്തിദുതിയേന കമ്മേന വിഹാരവത്ഥും ന ദേസാപേത്വാ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ ദുക്കടം. ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി – ‘സങ്ഘാദിസേസോ’തി.

൩൭൨. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഭിക്ഖു വിഹാരം കരോതി ദേസിതവത്ഥുകം അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൭൩. ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൭൪. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. ന ച സമാദിസതി – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൭൫. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘വിഹാരോ കിര മേ കയിരതി അദേസിതവത്ഥുകോ സാരമ്ഭോ അപരിക്കമനോ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി …പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ചാ’’തി…പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു സപരിക്കമനോ ചാ’’തി …പേ… ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ഹോതൂ’’തി. നോ ചേ സാമം വാ ഗച്ഛേയ്യ ദൂതം വാ പഹിണേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ സുണാതി – ‘‘വിഹാരോ കിര മേ കയിരതി ദേസിതവത്ഥുകോ സാരമ്ഭോ അപരിക്കമനോ’’തി. തേന ഭിക്ഖുനാ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘അനാരമ്ഭോ ച ഹോതു സപരിക്കമനോ ചാ’’തി…പേ… ‘‘അനാരമ്ഭോ ഹോതൂ’’തി ‘‘സപരിക്കമനോ ഹോതൂ’’തി, അനാപത്തി.

൩൭൬. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം തിണ്ണം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. സമാദിസതി ച – ‘‘ദേസിതവത്ഥുകോ ച ഹോതു അനാരമ്ഭോ ച സപരിക്കമനോ ചാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി കാരുകാനം ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൭൭. ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സോ വിഹാരോ അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബോ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബോ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സമാദിസിത്വാ പക്കമതി – ‘‘വിഹാരം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ വിഹാരം കരോന്തി ദേസിതവത്ഥുകം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. സോ ചേ വിപ്പകതേ ആഗച്ഛതി, തേന ഭിക്ഖുനാ സോ വിഹാരോ അഞ്ഞസ്സ വാ ദാതബ്ബോ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാതബ്ബോ. നോ ചേ അഞ്ഞസ്സ വാ ദദേയ്യ ഭിന്ദിത്വാ വാ പുന കാരേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം…പേ… സാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ…പേ… അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം, അനാപത്തി.

൩൭൮. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൭൯. അനാപത്തി ലേണേ ഗുഹായ തിണകുടികായ അഞ്ഞസ്സത്ഥായ വാസാഗാരം ഠപേത്വാ സബ്ബത്ഥ. അനാപത്തി ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വിഹാരകാരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം സത്തമം.

൮. ദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദം

൩൮൦. [ഇദം വത്ഥു ചൂളവ. ൧൮൯] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതാ ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന ജാതിയാ സത്തവസ്സേന അരഹത്തം സച്ഛികതം ഹോതി. യം കിഞ്ചി [യഞ്ച കിഞ്ചി (സീ. ക.)] സാവകേന പത്തബ്ബം സബ്ബം തേന അനുപ്പത്തം ഹോതി. നത്ഥി ചസ്സ കിഞ്ചി ഉത്തരി കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘‘മയാ ഖോ ജാതിയാ സത്തവസ്സേന അരഹത്തം സച്ഛികതം. യം കിഞ്ചി സാവകേന പത്തബ്ബം സബ്ബം മയാ അനുപ്പത്തം. നത്ഥി ച മേ കിഞ്ചി ഉത്തരി കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ. കിന്നു ഖോ അഹം സങ്ഘസ്സ വേയ്യാവച്ചം കരേയ്യ’’ന്തി?

അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘യംനൂനാഹം സങ്ഘസ്സ സേനാസനഞ്ച പഞ്ഞപേയ്യം ഭത്താനി ച ഉദ്ദിസേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി മയാ ഖോ ജാതിയാ സത്തവസ്സേന അരഹത്തം സച്ഛികതം, യം കിഞ്ചി സാവകേന പത്തബ്ബം, സബ്ബം മയാ അനുപത്തം, നത്ഥി ച മേ കിഞ്ചി ഉത്തരി കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ, കിം നു ഖോ അഹം സങ്ഘസ്സ വേയ്യാവച്ചം കരേയ്യ’’ന്തി. തസ്സ മയ്ഹം ഭന്തേ, ഏതദഹോസി യംനൂനാഹം ‘‘സങ്ഘസ്സ സേനാസനഞ്ച പഞ്ഞപേയ്യം ഭത്താനി ച ഉദ്ദിസേയ്യന്തി. ഇച്ഛാമഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘസ്സ സേനാസനഞ്ച പഞ്ഞപേതും ഭത്താനി ച ഉദ്ദിസിതു’’ന്തി. ‘‘സാധു സാധു, ദബ്ബ. തേന ഹി ത്വം, ദബ്ബ, സങ്ഘസ്സ സേനാസനഞ്ച പഞ്ഞപേഹി ഭത്താനി ച ഉദ്ദിസാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ, സങ്ഘോ ദബ്ബം മല്ലപുത്തം സേനാസനപഞ്ഞാപകഞ്ച ഭത്തുദ്ദേസകഞ്ച സമ്മന്നതു. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഠമം ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ യാചിതബ്ബോ. യാചിത്വാ ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൩൮൧. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം സങ്ഘോ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം സേനാസനപഞ്ഞാപകഞ്ച ഭത്തുദ്ദേസകഞ്ച സമ്മന്നേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. സങ്ഘോ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം സേനാസനപഞ്ഞാപകഞ്ച ഭത്തുദ്ദേസകഞ്ച സമ്മന്നതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ആയസ്മതോ ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ സേനാസനപഞ്ഞാപകസ്സ ച ഭത്തുദ്ദേസകസ്സ ച സമ്മുതി, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതോ സങ്ഘേന ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ സേനാസനപഞ്ഞാപകോ ച ഭത്തുദ്ദേസകോ ച. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൩൮൨. സമ്മതോ ച പനായസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ സഭാഗാനം ഭിക്ഖൂനം ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ സുത്തന്തികാ തേസം ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം സുത്തന്തം സങ്ഗായിസ്സന്തീ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ വിനയധരാ തേസം ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം വിനയം വിനിച്ഛിനിസ്സന്തീ’’തി [വിനിച്ഛിസ്സന്തീതി (ക.)]. യേ തേ ഭിക്ഖൂ ധമ്മകഥികാ തേസം ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം ധമ്മം സാകച്ഛിസ്സന്തീ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ ഝായിനോ തേസം ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം ന ബ്യാബാധിസ്സന്തീ’’തി [ന ബ്യാബാഹിസ്സന്തീതി (ക.)]. യേ തേ ഭിക്ഖൂ തിരച്ഛാനകഥികാ കായദള്ഹിബഹുലാ [കായദഡ്ഢിബഹുലാ (സീ.)] വിഹരന്തി തേസമ്പി ഏകജ്ഝം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘ഇമായപിമേ ആയസ്മന്തോ രതിയാ അച്ഛിസ്സന്തീ’’തി. യേപി തേ ഭിക്ഖൂ വികാലേ ആഗച്ഛന്തി തേസമ്പി തേജോധാതും സമാപജ്ജിത്വാ തേനേവ ആലോകേന സേനാസനം പഞ്ഞപേതി. അപിസു ഭിക്ഖൂ സഞ്ചിച്ച വികാലേ ആഗച്ഛന്തി – ‘‘മയം ആയസ്മതോ ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം പസ്സിസ്സാമാ’’തി.

തേ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ ദബ്ബ, സേനാസനം പഞ്ഞപേഹീ’’തി. തേ ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഏവം വദേതി – ‘‘കത്ഥായസ്മന്താ ഇച്ഛന്തി, കത്ഥ പഞ്ഞപേമീ’’തി? തേ സഞ്ചിച്ച ദൂരേ അപദിസന്തി – ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ ദബ്ബ, ഗിജ്ഝകൂടേ പബ്ബതേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, ചോരപപാതേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, ഇസിഗിലിപസ്സേ കാളസിലായം സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, വേഭാരപസ്സേ സത്തപണ്ണിഗുഹായം സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, സീതവനേ സപ്പസോണ്ഡികപബ്ഭാരേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, ഗോതമകകന്ദരായം സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, തിന്ദുകകന്ദരായം സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, തപോദകന്ദരായം സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, തപോദാരാമേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, ജീവകമ്ബവനേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹി. അമ്ഹാകം, ആവുസോ, മദ്ദകുച്ഛിസ്മിം മിഗദായേ സേനാസനം പഞ്ഞപേഹീ’’തി.

തേസം ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ തേജോധാതും സമാപജ്ജിത്വാ അങ്ഗുലിയാ ജലമാനായ പുരതോ പുരതോ ഗച്ഛതി. തേപി തേനേവ ആലോകേന ആയസ്മതോ ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ പിട്ഠിതോ പിട്ഠിതോ ഗച്ഛന്തി. തേസം ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഏവം സേനാസനം പഞ്ഞപേതി – ‘‘അയം മഞ്ചോ, ഇദം പീഠം, അയം ഭിസി, ഇദം ബിമ്ബോഹനം, ഇദം വച്ചട്ഠാനം, ഇദം പസ്സാവട്ഠാനം, ഇദം പാനീയം, ഇദം പരിഭോജനീയം, അയം കത്തരദണ്ഡോ, ഇദം സങ്ഘസ്സ കതികസണ്ഠാനം, ഇമം കാലം പവിസിതബ്ബം, ഇമം കാലം നിക്ഖമിതബ്ബ’’ന്തി. തേസം ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഏവം സേനാസനം പഞ്ഞപേത്വാ പുനദേവ വേളുവനം പച്ചാഗച്ഛതി.

൩൮൩. തേന ഖോ പന സമയേന മേത്തിയഭൂമജകാ [ഭുമ്മജകാ (സീ. സ്യാ.)] ഭിക്ഖൂ നവകാ ചേവ ഹോന്തി അപ്പപുഞ്ഞാ ച. യാനി സങ്ഘസ്സ ലാമകാനി സേനാസനാനി താനി തേസം പാപുണന്തി ലാമകാനി ച ഭത്താനി. തേന ഖോ പന സമയേന രാജഗഹേ മനുസ്സാ ഇച്ഛന്തി ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം അഭിസങ്ഖാരികം പിണ്ഡപാതം ദാതും സപ്പിമ്പി തേലമ്പി ഉത്തരിഭങ്ഗമ്പി. മേത്തിയഭൂമജകാനം പന ഭിക്ഖൂനം പാകതികം ദേന്തി യഥാരന്ധം കണാജകം ബിലങ്ഗദുതിയം. തേ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്താ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ പുച്ഛന്തി – ‘‘തുമ്ഹാകം, ആവുസോ, ഭത്തഗ്ഗേ കിം അഹോസി? തുമ്ഹാകം, ആവുസോ, ഭത്തഗ്ഗേ കിം അഹോസീ’’തി? ഏകച്ചേ ഥേരാ ഏവം വദന്തി – ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ, സപ്പി അഹോസി തേലം അഹോസി ഉത്തരിഭങ്ഗം അഹോസീ’’തി. മേത്തിയഭൂമജകാ പന ഭിക്ഖൂ ഏവം വദന്തി – ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ, ന കിഞ്ചി അഹോസി, പാകതികം യഥാരന്ധം കണാജകം ബിലങ്ഗദുതിയ’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി സങ്ഘസ്സ ചതുക്കഭത്തം ദേതി നിച്ചഭത്തം. സോ ഭത്തഗ്ഗേ സപുത്തദാരോ ഉപതിട്ഠിത്വാ പരിവിസതി. അഞ്ഞേ ഓദനേന പുച്ഛന്തി, അഞ്ഞേ സൂപേന പുച്ഛന്തി, അഞ്ഞേ തേലേന പുച്ഛന്തി, അഞ്ഞേ ഉത്തരിഭങ്ഗേന പുച്ഛന്തി. തേന ഖോ പന സമയേന കല്യാണഭത്തികസ്സ ഗഹപതിനോ ഭത്തം സ്വാതനായ മേത്തിയഭൂമജകാനം ഭിക്ഖൂനം ഉദ്ദിട്ഠം ഹോതി. അഥ ഖോ കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി ആരാമം അഗമാസി കേനചിദേവ കരണീയേന. സോ യേനായസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ കല്യാണഭത്തികം ഗഹപതിം ആയസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി. അഥ ഖോ കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി ആയസ്മതാ ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതോ സമാദപിതോ സമുത്തേജിതോ സമ്പഹംസിതോ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘കസ്സ, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം ഘരേ സ്വാതനായ ഭത്തം ഉദ്ദിട്ഠ’’ന്തി? ‘‘മേത്തിയഭൂമജകാനം ഖോ, ഗഹപതി, ഭിക്ഖൂനം തുമ്ഹാകം ഘരേ സ്വാതനായ ഭത്തം ഉദ്ദിട്ഠ’’ന്തി. അഥ ഖോ കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി അനത്തമനോ അഹോസി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ പാപഭിക്ഖൂ അമ്ഹാകം ഘരേ ഭുഞ്ജിസ്സന്തീ’’തി! ഘരം ഗന്ത്വാ ദാസിം ആണാപേസി – ‘‘യേ, ജേ, സ്വേ ഭത്തികാ ആഗച്ഛന്തി തേ കോട്ഠകേ ആസനം പഞ്ഞപേത്വാ കണാജകേന ബിലങ്ഗദുതിയേന പരിവിസാ’’തി. ‘‘ഏവം അയ്യാ’’തി ഖോ സാ ദാസീ കല്യാണഭത്തികസ്സ ഗഹപതിനോ പച്ചസ്സോസി.

അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഹിയ്യോ ഖോ, ആവുസോ, അമ്ഹാകം കല്യാണഭത്തികസ്സ ഗഹപതിനോ ഘരേ ഭത്തം ഉദ്ദിട്ഠം, സ്വേ അമ്ഹേ കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി സപുത്തദാരോ ഉപതിട്ഠിത്വാ പരിവിസിസ്സതി; അഞ്ഞേ ഓദനേന പുച്ഛിസ്സന്തി, അഞ്ഞേ സൂപേന പുച്ഛിസ്സന്തി, അഞ്ഞേ തേലേന പുച്ഛിസ്സന്തി, അഞ്ഞേ ഉത്തരിഭങ്ഗേന പുച്ഛിസ്സന്തീ’’തി. തേ തേനേവ സോമനസ്സേന ന ചിത്തരൂപം രത്തിയാ സുപിംസു. അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ യേന കല്യാണഭത്തികസ്സ ഗഹപതിനോ നിവേസനം തേനുപസങ്കമിംസു. അദ്ദസാ ഖോ സാ ദാസീ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തേ. ദിസ്വാന കോട്ഠകേ ആസനം പഞ്ഞപേത്വാ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘നിസീദഥ, ഭന്തേ’’തി. അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാനം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘നിസ്സംസയം ഖോ ന താവ ഭത്തം സിദ്ധം ഭവിസ്സതി! യഥാ [യാവ (സീ.)] മയം കോട്ഠകേ നിസീദേയ്യാമാ’’തി [നിസീദാപീയേയ്യാമാതി (സീ.), നിസീദാപീയാമാതി (സ്യാ.)]. അഥ ഖോ സാ ദാസീ കണാജകേന ബിലങ്ഗദുതിയേന ഉപഗച്ഛി – ‘‘ഭുഞ്ജഥ, ഭന്തേ’’തി. ‘‘മയം ഖോ, ഭഗിനി, നിച്ചഭത്തികാ’’തി. ‘‘ജാനാമി അയ്യാ നിച്ചഭത്തികാത്ഥ. അപിചാഹം ഹിയ്യോവ ഗഹപതിനാ ആണത്താ – ‘യേ, ജേ, സ്വേ ഭത്തികാ ആഗച്ഛന്തി തേ കോട്ഠകേ ആസനം പഞ്ഞപേത്വാ കണാജകേന ബിലങ്ഗദുതിയേന പരിവിസാ’തി. ഭുഞ്ജഥ, ഭന്തേ’’തി. അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഹിയ്യോ ഖോ, ആവുസോ, കല്യാണഭത്തികോ ഗഹപതി ആരാമം അഗമാസി ദബ്ബസ്സ മല്ലപുത്തസ്സ സന്തികേ. നിസ്സംസയം ഖോ മയം ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന ഗഹപതിനോ അന്തരേ [സന്തികേ (സ്യാ. കം. ക.)] പരിഭിന്നാ’’തി. തേ തേനേവ ദോമനസ്സേന ന ചിത്തരൂപം ഭുഞ്ജിംസു. അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്താ ആരാമം ഗന്ത്വാ പത്തചീവരം പടിസാമേത്വാ ബഹാരാമകോട്ഠകേ സങ്ഘാടിപല്ലത്ഥികായ നിസീദിംസു തുണ്ഹീഭൂതാ മങ്കുഭൂതാ പത്തക്ഖന്ധാ അധോമുഖാ പജ്ഝായന്താ അപ്പടിഭാനാ.

അഥ ഖോ മേത്തിയാ ഭിക്ഖുനീ യേന മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘വന്ദാമി, അയ്യാ’’തി. ഏവം വുത്തേ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ നാലപിംസു. ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ മേത്തിയാ ഭിക്ഖുനീ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘വന്ദാമി, അയ്യാ’’തി. തതിയമ്പി ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ നാലപിംസു. ‘‘ക്യാഹം അയ്യാനം അപരജ്ഝാമി? കിസ്സ മം അയ്യാ നാലപന്തീ’’തി? ‘‘തഥാ ഹി പന ത്വം, ഭഗിനി, അമ്ഹേ ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന വിഹേഠീയമാനേ അജ്ഝുപേക്ഖസീ’’തി? ‘‘ക്യാഹം, അയ്യാ, കരോമീ’’തി? ‘‘സചേ ഖോ ത്വം, ഭഗിനി, ഇച്ഛേയ്യാസി അജ്ജേവ ഭഗവാ ദബ്ബം മല്ലപുത്തം നാസാപേയ്യാ’’തി. ‘‘ക്യാഹം, അയ്യാ, കരോമി, കിം മയാ സക്കാ കാതു’’ന്തി? ‘‘ഏഹി ത്വം, ഭഗിനി, യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏവം വദേഹി – ‘ഇദം, ഭന്തേ, നച്ഛന്നം നപ്പതിരൂപം. യായം, ഭന്തേ, ദിസാ അഭയാ അനീതികാ അനുപദ്ദവാ സായം ദിസാ സഭയാ സഈതികാ സഉപദ്ദവാ. യതോ നിവാതം തതോ സവാതം [പവാതം (സീ. സ്യാ.)]. ഉദകം മഞ്ഞേ ആദിത്തം. അയ്യേനമ്ഹി ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന ദൂസിതാ’’’തി. ‘‘ഏവം, അയ്യാ’’തി ഖോ മേത്തിയാ ഭിക്ഖുനീ മേത്തിയഭൂമജകാനം ഭിക്ഖൂനം പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ മേത്തിയാ ഭിക്ഖുനീ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, ഭന്തേ, നച്ഛന്നം നപ്പതിരൂപം. യായം, ഭന്തേ, ദിസാ അഭയാ അനീതികാ അനുപദ്ദവാ സായം ദിസാ സഭയാ സഈതികാ സഉപദ്ദവാ. യതോ നിവാതം തതോ സവാതം. ഉദകം മഞ്ഞേ ആദിത്തം! അയ്യേനമ്ഹി ദബ്ബേന മല്ലപുത്തേന ദൂസിതാ’’തി.

൩൮൪. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം പടിപുച്ഛി – ‘‘സരസി ത്വം, ദബ്ബ, ഏവരൂപം കത്താ യഥായം ഭിക്ഖുനീ ആഹാ’’തി? ‘‘യഥാ മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ജാനാതീ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സരസി ത്വം, ദബ്ബ, ഏവരൂപം കത്താ യഥായം ഭിക്ഖുനീ ആഹാ’’തി? ‘‘യഥാ മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ജാനാതീ’’തി. ‘‘ന ഖോ, ദബ്ബ, ദബ്ബാ ഏവം നിബ്ബേഠേന്തി. സചേ തയാ കതം കതന്തി വദേഹി, സചേ തയാ അകതം അകതന്തി വദേഹീ’’തി. ‘‘യതോ അഹം, ഭന്തേ, ജാതോ നാഭിജാനാമി സുപിനന്തേനപി മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിതാ, പഗേവ ജാഗരോ’’തി! അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ, മേത്തിയം ഭിക്ഖുനിം നാസേഥ. ഇമേ ച ഭിക്ഖൂ അനുയുഞ്ജഥാ’’തി. ഇദം വത്വാ ഭഗവാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പാവിസി.

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ മേത്തിയം ഭിക്ഖുനിം നാസേസും. അഥ ഖോ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘മാവുസോ, മേത്തിയം ഭിക്ഖുനിം നാസേഥ. ന സാ കിഞ്ചി അപരജ്ഝതി. അമ്ഹേഹി സാ ഉസ്സാഹിതാ കുപിതേഹി അനത്തമനേഹി ചാവനാധിപ്പായേഹീ’’തി. ‘‘കിം പന തുമ്ഹേ, ആവുസോ, ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേഥാ’’തി? ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൩൮൫. യോ പന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ദുട്ഠോ ദോസോ അപ്പതീതോ അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേയ്യ – ‘അപ്പേവ നാമ നം ഇമമ്ഹാ ബ്രഹ്മചരിയാ ചാവേയ്യ’ന്തി, തതോ അപരേന സമയേന സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അമൂലകഞ്ചേവ തം അധികരണം ഹോതി ഭിക്ഖു ച ദോസം പതിട്ഠാതി, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൩൮൬. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഭിക്ഖുന്തി അഞ്ഞം ഭിക്ഖും.

ദുട്ഠോ ദോസോതി കുപിതോ അനത്തമനോ അനഭിരദ്ധോ ആഹതചിത്തോ ഖിലജാതോ.

അപ്പതീതോതി തേന ച കോപേന തേന ച ദോസേന തായ ച അനത്തമനതായ തായ ച അനഭിരദ്ധിയാ അപ്പതീതോ ഹോതി.

അമൂലകം നാമ അദിട്ഠം അസുതം അപരിസങ്കിതം.

പാരാജികേന ധമ്മേനാതി ചതുന്നം അഞ്ഞതരേന.

അനുദ്ധംസേയ്യാതി ചോദേതി വാ ചോദാപേതി വാ.

അപ്പേവ നാമ നം ഇമമ്ഹാ ബ്രഹ്മചരിയാ ചാവേയ്യന്തി ഭിക്ഖുഭാവാ ചാവേയ്യം, സമണധമ്മാ ചാവേയ്യം, സീലക്ഖന്ധാ ചാവേയ്യം, തപോഗുണാ ചാവേയ്യം.

തതോ അപരേന സമയേനാതി യസ്മിം ഖണേ അനുദ്ധംസിതോ ഹോതി തം ഖണം തം ലയം തം മുഹുത്തം വീതിവത്തേ.

സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി യേന വത്ഥുനാ അനുദ്ധംസിതോ ഹോതി തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ.

അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി ന കേനചി വുച്ചമാനോ.

അധികരണം നാമ ചത്താരി അധികരണാനി – വിവാദാധികരണം, അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം.

ഭിക്ഖു ച ദോസം പതിട്ഠാതീതി തുച്ഛകം മയാ ഭണിതം, മുസാ മയാ ഭണിതം, അഭൂതം മയാ ഭണിതം, അജാനന്തേന മയാ ഭണിതം.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൩൮൭. അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘ദിട്ഠോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അസുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘സുതോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അപരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘ദിട്ഠോ മയാ സുതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘ദിട്ഠോ മയാ പരിസങ്കിതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘ദിട്ഠോ മയാ സുതോ ച പരിസങ്കിതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അസുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘സുതോ മയാ പരിസങ്കിതോ ച…പേ… സുതോ മയാ ദിട്ഠോ ച…പേ… സുതോ മയാ പരിസങ്കിതോ ച ദിട്ഠോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അപരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോ മയാ ദിട്ഠോ ച…പേ… പരിസങ്കിതോ മയാ സുതോ ച…പേ… പരിസങ്കിതോ മയാ ദിട്ഠോ ച സുതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘സുതോ മയാ പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി’’…പേ… ‘‘സുതോ മയാ പരിസങ്കിതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി…പേ… ദിട്ഠോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി…പേ… പരിസങ്കിതോ മയാ ദിട്ഠോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

പരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘ദിട്ഠോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി…പേ… സുതോ മയാ, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി…പേ… ദിട്ഠോ മയാ സുതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. ദിട്ഠേ വേമതികോ ദിട്ഠം നോ കപ്പേതി ദിട്ഠം നസ്സരതി ദിട്ഠം പമുട്ഠോ ഹോതി…പേ… സുതേ വേമതികോ സുതം നോ കപ്പേതി സുതം നസ്സരതി സുതം പമുട്ഠോ ഹോതി…പേ… പരിസങ്കിതേ വേമതികോ പരിസങ്കിതം നോ കപ്പേതി പരിസങ്കിതം നസ്സരതി പരിസങ്കിതം പമുട്ഠോ ഹോതി. തഞ്ചേ ചോദേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോ മയാ ദിട്ഠോ ച…പേ… പരിസങ്കിതോ മയാ സുതോ ച…പേ… പരിസങ്കിതോ മയാ ദിട്ഠോ ച സുതോ ച, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൮൮. അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘ദിട്ഠോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അസുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി…പേ… അപരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘ദിട്ഠോസി സുതോസി…പേ… ദിട്ഠോസി പരിസങ്കിതോസി…പേ… ദിട്ഠോസി സുതോസി പരിസങ്കിതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി’’…പേ… അസുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി…പേ… അപരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി, ദിട്ഠോസി…പേ… പരിസങ്കിതോസി, സുതോസി…പേ… പരിസങ്കിതോസി, ദിട്ഠോസി, സുതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘സുതോസി’’…പേ… തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി’’…പേ… തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘സുതോസി, പരിസങ്കിതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി…പേ… പരിസങ്കിതസ്സ ഹോതി – ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ’’തി. തഞ്ചേ ‘‘ദിട്ഠോസി’’…പേ… തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘സുതോസി’’…പേ… തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘ദിട്ഠോസി, സുതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദിട്ഠസ്സ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. ദിട്ഠേ വേമതികോ ദിട്ഠം നോ കപ്പേതി ദിട്ഠം നസ്സരതി ദിട്ഠം പമുട്ഠോ ഹോതി…പേ… സുതേ വേമതികോ സുതം നോ കപ്പേതി സുതം നസ്സരതി സുതം പമുട്ഠോ ഹോതി…പേ… പരിസങ്കിതേ വേമതികോ പരിസങ്കിതം നോ കപ്പേതി പരിസങ്കിതം നസ്സരതി പരിസങ്കിതം പമുട്ഠോ ഹോതി. തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി, ദിട്ഠോസി’’…പേ… പരിസങ്കിതം പമുട്ഠോ ഹോതി, തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി സുതോസി’’…പേ… പരിസങ്കിതം പമുട്ഠോ ഹോതി, തഞ്ചേ ചോദാപേതി – ‘‘പരിസങ്കിതോസി, ദിട്ഠോസി, സുതോസി, പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൮൯. അസുദ്ധേ സുദ്ധദിട്ഠി, സുദ്ധേ അസുദ്ധദിട്ഠി, അസുദ്ധേ അസുദ്ധദിട്ഠി, സുദ്ധേ സുദ്ധദിട്ഠി.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദേന ദുക്കടസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, അനാപത്തി.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദേന ദുക്കടസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, അനാപത്തി.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദേന ദുക്കടസ്സ.

അസുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ അസുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ. തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ അനോകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദേന ദുക്കടസ്സ.

സുദ്ധോ ഹോതി പുഗ്ഗലോ അഞ്ഞതരം പാരാജികം ധമ്മം അനജ്ഝാപന്നോ തഞ്ചേ സുദ്ധദിട്ഠി സമാനോ ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

൩൯൦. അനാപത്തി സുദ്ധേ അസുദ്ധദിട്ഠിസ്സ, അസുദ്ധേ അസുദ്ധദിട്ഠിസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.

൯. ദുതിയദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദം

൩൯൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ഗിജ്ഝകൂടാ പബ്ബതാ ഓരോഹന്താ അദ്ദസംസു ഛഗലകം [ഛകലകം (സ്യാ.)] അജികായ വിപ്പടിപജ്ജന്തം. ദിസ്വാന ഏവമാഹംസു – ‘‘ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, ഇമം ഛഗലകം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം നാമ കരോമ. ഇമം അജികം മേത്തിയം നാമ ഭിക്ഖുനിം കരോമ. ഏവം മയം വോഹരിസ്സാമ. പുബ്ബേ മയം, ആവുസോ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം സുതേന അവോചുമ്ഹാ. ഇദാനി പന അമ്ഹേഹി സാമം ദിട്ഠോ മേത്തിയായ ഭിക്ഖുനിയാ വിപ്പടിപജ്ജന്തോ’’തി. തേ തം ഛഗലകം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം നാമ അകംസു. തം അജികം മേത്തിയം നാമ ഭിക്ഖുനിം അകംസു. തേ ഭിക്ഖൂനം ആരോചേസും – ‘‘പുബ്ബേ മയം, ആവുസോ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം സുതേന അവോചുമ്ഹാ. ഇദാനി പന അമ്ഹേഹി സാമം ദിട്ഠോ മേത്തിയായ ഭിക്ഖുനിയാ വിപ്പടിപജ്ജന്തോ’’തി. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘മാവുസോ, ഏവം അവചുത്ഥ. നായസ്മാ ദബ്ബോ മല്ലപുത്തോ ഏവം കരിസ്സതീ’’തി.

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം പടിപുച്ഛി – ‘‘സരസി ത്വം, ദബ്ബ, ഏവരൂപം കത്താ യഥയിമേ ഭിക്ഖൂ ആഹംസൂ’’തി? ‘‘യഥാ മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ജാനാതീ’’തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ…പേ… തതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സരസി ത്വം, ദബ്ബ, ഏവരൂപം കത്താ യഥയിമേ ഭിക്ഖൂ ആഹംസൂ’’തി? ‘‘യഥാ മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ജാനാതീ’’തി. ‘‘ന ഖോ, ദബ്ബ, ദബ്ബാ ഏവം നിബ്ബേഠേന്തി. സചേ തയാ കതം കതന്തി വദേഹി, സചേ തയാ അകതം അകതന്തി വദേഹീ’’തി. ‘‘യതോ അഹം, ഭന്തേ, ജാതോ നാഭിജാനാമി സുപിനന്തേനപി മേഥുനധമ്മം പടിസേവിതാ, പഗേവ ജാഗരോ’’തി! അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖുവേ, ഇമേ ഭിക്ഖൂ അനുയുഞ്ജഥാ’’തി. ഇദം വത്വാ ഭഗവാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പാവിസി.

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ അനുയുഞ്ജിംസു. തേ ഭിക്ഖൂഹി അനുയുഞ്ജീയമാനാ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും – ‘‘കിം പന തുമ്ഹേ, ആവുസോ, ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചിദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേഥാ’’തി? ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൩൯൨. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ദുട്ഠോ ദോസോ അപ്പതീതോ അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചിദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേയ്യ – ‘അപ്പേവ നാമ നം ഇമമ്ഹാ ബ്രഹ്മചരിയാ ചാവേയ്യ’ന്തി. തതോ അപരേന സമയേന സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ വാ അഞ്ഞഭാഗിയഞ്ചേവ തം അധികരണം ഹോതി കോചിദേസോ ലേസമത്തോ ഉപാദിന്നോ, ഭിക്ഖു ച ദോസം പതിട്ഠാതി, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൩൯൩. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഭിക്ഖുന്തി അഞ്ഞം ഭിക്ഖും.

ദുട്ഠോ ദോസോതി കുപിതോ അനത്തമനോ അനഭിരദ്ധോ ആഹതചിത്തോ ഖിലജാതോ.

അപ്പതീതോതി തേന ച കോപേന, തേന ച ദോസേന, തായ ച അനത്തമനതായ, തായ ച അനഭിരദ്ധിയാ അപ്പതീതോ ഹോതി.

അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സാതി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം വാ ഹോതി അധികരണഞ്ഞഭാഗിയം വാ. കഥം അധികരണം അധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം? വിവാദാധികരണം അനുവാദാധികരണസ്സ ആപത്താധികരണസ്സ കിച്ചാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം. അനുവാദാധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ കിച്ചാധികരണസ്സ വിവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം. ആപത്താധികരണം കിച്ചാധികരണസ്സ വിവാദാധികരണസ്സ അനുവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം. കിച്ചാധികരണം വിവാദാധികരണസ്സ അനുവാദാധികരണസ്സ ആപത്താധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം. ഏവം അധികരണം അധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം.

കഥം അധികരണം അധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം? വിവാദാധികരണം വിവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം. അനുവാദാധികരണം അനുവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം. ആപത്താധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ സിയാ തബ്ഭാഗിയം സിയാ അഞ്ഞഭാഗിയം.

കഥം ആപത്താധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം? മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തി അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തിയാ മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തിയാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ അഞ്ഞഭാഗിയാ. അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തി മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തിയാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ അഞ്ഞഭാഗിയാ. മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തിയാ അഞ്ഞഭാഗിയാ. ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തി മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തിയാ മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തിയാ അഞ്ഞഭാഗിയാ. ഏവം ആപത്താധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം.

കഥം ആപത്താധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം? മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തി മേഥുനധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ തബ്ഭാഗിയാ. അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തി അദിന്നാദാനപാരാജികാപത്തിയാ തബ്ഭാഗിയാ. മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തി മനുസ്സവിഗ്ഗഹപാരാജികാപത്തിയാ തബ്ഭാഗിയാ. ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപാരാജികാപത്തിയാ തബ്ഭാഗിയാ. ഏവം ആപത്താധികരണം ആപത്താധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം.

കിച്ചാധികരണം കിച്ചാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം. ഏവം അധികരണം അധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയം.

൩൯൪. കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായാതി ലേസോ നാമ ദസ ലേസാ – ജാതിലേസോ, നാമലേസോ, ഗോത്തലേസോ, ലിങ്ഗലേസോ, ആപത്തിലേസോ, പത്തലേസോ, ചീവരലേസോ, ഉപജ്ഝായലേസോ, ആചരിയലേസോ, സേനാസനലേസോ.

൩൯൫. ജാതിലേസോ നാമ ഖത്തിയോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഖത്തിയം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഖത്തിയോ മയാ ദിട്ഠോ [ഏത്ഥ ‘‘പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ’’തി പാഠോ ഊനോ മഞ്ഞേ, അട്ഠകഥായം ഹി ‘‘ഖത്തിയോ മയാ ദിട്ഠോ പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ’’തി ദിസ്സതി]. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ബ്രാഹ്മണോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… വേസ്സോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… സുദ്ദോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം സുദ്ദം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘സുദ്ദോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൯൬. നാമലേസോ നാമ ബുദ്ധരക്ഖിതോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… ധമ്മരക്ഖിതോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘരക്ഖിതോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം സങ്ഘരക്ഖിതം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘സങ്ഘരക്ഖിതോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൯൭. ഗോത്തലേസോ നാമ ഗോതമോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… മോഗ്ഗല്ലാനോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… കച്ചായനോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… വാസിട്ഠോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം വാസിട്ഠം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘വാസിട്ഠോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൯൮. ലിങ്ഗലേസോ നാമ ദീഘോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… രസ്സോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… കണ്ഹോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… ഓദാതോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഓദാതം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഓദാതോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൩൯൯. ആപത്തിലേസോ നാമ ലഹുകം ആപത്തിം ആപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദേതി – ‘‘അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൦. പത്തലേസോ നാമ ലോഹപത്തധരോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… സാടകപത്തധരോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… സുമ്ഭകപത്തധരോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം സുമ്ഭകപത്തധരം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘സുമ്ഭകപത്തധരോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൧. ചീവരലേസോ നാമ പംസുകൂലികോ ദിട്ഠോ ഹോതി…പേ… ഗഹപതിചീവരധരോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഗഹപതിചീവരധരം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഗഹപതിചീവരധരോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൨. ഉപജ്ഝായലേസോ നാമ ഇത്ഥന്നാമസ്സ സദ്ധിവിഹാരികോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഇത്ഥന്നാമസ്സ സദ്ധിവിഹാരികം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ സദ്ധിവിഹാരികോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൩. ആചരിയലേസോ നാമ ഇത്ഥന്നാമസ്സ അന്തേവാസികോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഇത്ഥന്നാമസ്സ അന്തേവാസികം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ അന്തേവാസികോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി’’…പേ… ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൪. സേനാസനലേസോ നാമ ഇത്ഥന്നാമസേനാസനവാസികോ ദിട്ഠോ ഹോതി പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ. അഞ്ഞം ഇത്ഥന്നാമസേനാസനവാസികം പസ്സിത്വാ ചോദേതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമസേനാസനവാസികോ മയാ ദിട്ഠോ. പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നോസി, അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൫. പാരാജികേന ധമ്മേനാതി ചതുന്നം അഞ്ഞതരേന.

അനുദ്ധംസേയ്യാതി ചോദേതി വാ ചോദാപേതി വാ.

അപ്പേവ നാമ നം ഇമമ്ഹാ ബ്രഹ്മചരിയാചാവേയ്യന്തി ഭിക്ഖുഭാവാ ചാവേയ്യം, സമണധമ്മാ ചാവേയ്യം, സീലക്ഖന്ധാ ചാവേയ്യം, തപോഗുണാ ചാവേയ്യം.

തതോ അപരേന സമയേനാതി യസ്മിം ഖണേ അനുദ്ധംസിതോ ഹോതി, തം ഖണം തം ലയം തം മുഹുത്തം വീതിവത്തേ.

സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി യേന വത്ഥുനാ അനുദ്ധംസിതോ ഹോതി തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം സമനുഗ്ഗാഹീയമാനോ.

അസമനുഗ്ഗാഹീയമാനോതി ന കേനചി വുച്ചമാനോ.

അധികരണം നാമ ചത്താരി അധികരണാനി – വിവാദാധികരണം, അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം.

കോചി ദേസോ ലേസമത്തോ ഉപാദിന്നോതി തേസം ദസന്നം ലേസാനം അഞ്ഞതരോ ലേസോ ഉപാദിന്നോ ഹോതി.

ഭിക്ഖു ച ദോസം പതിട്ഠാതീതി തുച്ഛകം മയാ ഭണിതം, മുസാ മയാ ഭണിതം, അഭൂതം മയാ ഭണിതം, അജാനന്തേന മയാ ഭണിതം.

സങ്ഘാദിസേസോതി …പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൪൦൬. ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി, സങ്ഘാദിസേസേ സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദേതി – ‘‘അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി, സങ്ഘാദിസേസേ ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി…പേ… പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി… ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദേതി – ‘‘അസ്സമണോസി’’…പേ… ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു ഥുല്ലച്ചയം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി ഥുല്ലച്ചയേ ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി…പേ… ഥുല്ലച്ചയേ പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി… ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി… സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദേതി – ‘‘അസ്സമണോസി’’ …പേ… ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു പാചിത്തിയം…പേ… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി, ദുബ്ഭാസിതേ ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി…പേ… ദുബ്ഭാസിതേ സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി… ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി… പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദേതി – ‘‘അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകേകം മൂലം കാതുന ചക്കം ബന്ധിതബ്ബം.

൪൦൭. ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി സങ്ഘാദിസേസേ സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദാപേതി – ‘‘അസ്സമണോസി’’…പേ… ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി, സങ്ഘാദിസേസേ ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി…പേ… പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി… ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദാപേതി – ‘‘അസ്സമണോസി’’…പേ… ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു ഥുല്ലച്ചയം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി ഥുല്ലച്ചയേ ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി…പേ… ഥുല്ലച്ചയേ പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി… ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി… സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദാപേതി – ‘‘അസ്സമണോസി’’…പേ… ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖു പാചിത്തിയം…പേ… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ ഹോതി ദുബ്ഭാസിതേ ദുബ്ഭാസിതദിട്ഠി ഹോതി…പേ… ദുബ്ഭാസിതേ സങ്ഘാദിസേസദിട്ഠി ഹോതി… ഥുല്ലച്ചയദിട്ഠി ഹോതി… പാചിത്തിയദിട്ഠി ഹോതി… പാടിദേസനീയദിട്ഠി ഹോതി… ദുക്കടദിട്ഠി ഹോതി. തഞ്ചേ പാരാജികേന ചോദാപേതി – ‘‘അസ്സമണോസി, അസക്യപുത്തിയോസി, നത്ഥി തയാ സദ്ധിം ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ സങ്ഘകമ്മം വാ’’തി, ഏവമ്പി ആപത്തഞ്ഞഭാഗിയം ഹോതി ലേസോ ച ഉപാദിന്നോ, ആപത്തി വാചായ, വാചായ സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

൪൦൮. അനാപത്തി തഥാസഞ്ഞീ ചോദേതി വാ ചോദാപേതി വാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ദുതിയദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം നവമം.

൧൦. സങ്ഘഭേദസിക്ഖാപദം

൪൦൯. [ഇദം വത്ഥു ചൂളവ. ൩൪൩] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. അഥ ഖോ ദേവദത്തോ യേന കോകാലികോ കടമോദകതിസ്സകോ [കടമോരകതിസ്സകോ (സീ. സ്യാ.)] ഖണ്ഡദേവിയാ പുത്തോ സമുദ്ദദത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ കോകാലികം കടമോദകതിസ്സകം ഖണ്ഡദേവിയാ പുത്തം സമുദ്ദദത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏഥ മയം, ആവുസോ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സങ്ഘഭേദം കരിസ്സാമ ചക്കഭേദ’’ന്തി. ഏവം വുത്തേ കോകാലികോ ദേവദത്തം ഏതദവോച – ‘‘സമണോ ഖോ, ആവുസോ, ഗോതമോ മഹിദ്ധികോ മഹാനുഭാവോ. കഥം മയം സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സങ്ഘഭേദം കരിസ്സാമ ചക്കഭേദ’’ന്തി? ‘‘ഏഥ മയം, ആവുസോ, സമണം ഗോതമം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ച വത്ഥൂനി യാചിസ്സാമ – ‘ഭഗവാ, ഭന്തേ, അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛസ്സ സന്തുട്ഠസ്സ സല്ലേഖസ്സ ധുതസ്സ പാസാദികസ്സ അപചയസ്സ വീരിയാരമ്ഭസ്സ [വീരിയാരബ്ഭസ്സ (ക.)] വണ്ണവാദീ. ഇമാനി, ഭന്തേ, പഞ്ച വത്ഥൂനി അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛതായ സന്തുട്ഠിയാ സല്ലേഖായ ധുതതായ പാസാദികതായ അപചയായ വീരിയാരമ്ഭായ സംവത്തന്തി. സാധു, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ യാവജീവം ആരഞ്ഞികാ അസ്സു; യോ ഗാമന്തം ഓസരേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം പിണ്ഡപാതികാ അസ്സു; യോ നിമന്തനം സാദിയേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം പംസുകൂലികാ അസ്സു; യോ ഗഹപതിചീവരം സാദിയേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം രുക്ഖമൂലികാ അസ്സു; യോ ഛന്നം ഉപഗച്ഛേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം മച്ഛമംസം ന ഖാദേയ്യും; യോ മച്ഛമംസം ഖാദേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യാ’തി. ഇമാനി സമണോ ഗോതമോ നാനുജാനിസ്സതി. തേ മയം ഇമേഹി പഞ്ചഹി വത്ഥൂഹി ജനം സഞ്ഞാപേസ്സാമാതി. സക്കാ ഖോ, ആവുസോ, ഇമേഹി പഞ്ചഹി വത്ഥൂഹി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സങ്ഘഭേദോ കാതും ചക്കഭേദോ. ലൂഖപസന്നാ ഹി, ആവുസോ, മനുസ്സാ’’തി.

അഥ ഖോ ദേവദത്തോ സപരിസോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ദേവദത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഭഗവാ, ഭന്തേ, അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛസ്സ…പേ… വീരിയാരമ്ഭസ്സ വണ്ണവാദീ. ഇമാനി, ഭന്തേ, പഞ്ച വത്ഥൂനി അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛതായ…പേ… വീരിയാരമ്ഭായ സംവത്തന്തി. സാധു, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ യാവജീവം ആരഞ്ഞികാ അസ്സു; യോ ഗാമന്തം ഓസരേയ്യ വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ…പേ… യാവജീവം മച്ഛമംസം ന ഖാദേയ്യും, യോ മച്ഛമംസം ഖാദേയ്യ വജ്ജം നം ഫുസേയ്യാ’’തി. ‘‘അലം, ദേവദത്ത, യോ ഇച്ഛതി ആരഞ്ഞികോ ഹോതു, യോ ഇച്ഛതി ഗാമന്തേ വിഹരതു; യോ ഇച്ഛതി പിണ്ഡപാതികോ ഹോതു, യോ ഇച്ഛതി നിമന്തനം സാദിയതു; യോ ഇച്ഛതി പംസുകൂലികോ ഹോതു, യോ ഇച്ഛതി ഗഹപതിചീവരം സാദിയതു. അട്ഠമാസേ ഖോ മയാ, ദേവദത്ത, രുക്ഖമൂലസേനാസനം അനുഞ്ഞാതം, തികോടിപരിസുദ്ധം മച്ഛമംസം – അദിട്ഠം അസുതം അപരിസങ്കിത’’ന്തി. അഥ ഖോ ദേവദത്തോ – ‘‘ന ഭഗവാ ഇമാനി പഞ്ച വത്ഥൂനി അനുജാനാതീ’’തി ഹട്ഠോ ഉദഗ്ഗോ സപരിസോ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.

൪൧൦. അഥ ഖോ ദേവദത്തോ സപരിസോ രാജഗഹം പവിസിത്വാ പഞ്ചഹി വത്ഥൂഹി ജനം സഞ്ഞാപേസി – ‘‘മയം, ആവുസോ, സമണം ഗോതമം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ച വത്ഥൂനി യാചിമ്ഹാ – ‘ഭഗവാ, ഭന്തേ, അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛസ്സ സന്തുട്ഠസ്സ സല്ലേഖസ്സ ധുതസ്സ പാസാദികസ്സ അപചയസ്സ വീരിയാരമ്ഭസ്സ വണ്ണവാദീ. ഇമാനി, ഭന്തേ, പഞ്ച വത്ഥൂനി അനേകപരിയായേന അപ്പിച്ഛതായ സന്തുട്ഠിയാ സല്ലേഖായ ധുതതായ പാസാദികതായ അപചയായ വീരിയാരമ്ഭായ സംവത്തന്തി. സാധു, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ യാവജീവം ആരഞ്ഞികാ അസ്സു; യോ ഗാമന്തം ഓസരേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം പിണ്ഡപാതികാ അസ്സു; യോ നിമന്തനം സാദിയേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം പംസുകൂലികാ അസ്സു; യോ ഗഹപതിചീവരം സാദിയേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം രുക്ഖമൂലികാ അസ്സു; യോ ഛന്നം ഉപഗച്ഛേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യ. യാവജീവം മച്ഛമംസം ന ഖാദേയ്യും; യോ മച്ഛമംസം ഖാദേയ്യ, വജ്ജം നം ഫുസേയ്യാ’തി. ഇമാനി സമണോ ഗോതമോ നാനുജാനാതി. തേ മയം ഇമേഹി പഞ്ചഹി വത്ഥൂഹി സമാദായ വത്താമാ’’തി. തത്ഥ യേ തേ മനുസ്സാ അസ്സദ്ധാ അപ്പസന്നാ ദുബ്ബുദ്ധിനോ തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ഇമേ ഖോ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ധുതാ സല്ലേഖവുത്തിനോ, സമണോ പന ഗോതമോ ബാഹുല്ലികോ ബാഹുല്ലായ ചേതേതീ’’തി. യേ പന തേ മനുസ്സാ സദ്ധാ പസന്നാ പണ്ഡിതാ ബ്യത്താ ബുദ്ധിമന്തോ തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ദേവദത്തോ ഭഗവതോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമിസ്സതി ചക്കഭേദായാ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ദേവദത്തോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമിസ്സതി ചക്കഭേദായാ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ദേവദത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ദേവദത്ത, സങ്ഘഭേദായ പരക്കമസി ചക്കഭേദായാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, സങ്ഘഭേദായ പരക്കമിസ്സസി ചക്കഭേദായ! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൧൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമേയ്യ, ഭേദനസംവത്തനികം വാ അധികരണം സമാദായ പഗ്ഗയ്ഹ തിട്ഠേയ്യ, സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘മായസ്മാ സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമി, ഭേദനസംവത്തനികം വാ അധികരണം സമാദായ പഗ്ഗയ്ഹ അട്ഠാസി. സമേതായസ്മാ സങ്ഘേന. സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’തി. ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനോ തഥേവ പഗ്ഗണ്ഹേയ്യ , സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി യാവതതിയം സമനുഭാസിതബ്ബോ തസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യാവതതിയഞ്ചേ സമനുഭാസിയമാനോ തം പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൪൧൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

സമഗ്ഗോ നാമ സങ്ഘോ സമാനസംവാസകോ സമാനസീമായം ഠിതോ.

ഭേദായ പരക്കമേയ്യാതി – ‘‘കഥം ഇമേ നാനാ അസ്സു, വിനാ അസ്സു, വഗ്ഗാ അസ്സൂ’’തി പക്ഖം പരിയേസതി, ഗണം ബന്ധതി.

ഭേദനസംവത്തനികം വാ അധികരണന്തി അട്ഠാരസഭേദകരവത്ഥൂനി.

സമാദായാതി ആദായ.

പഗ്ഗയ്ഹാതി ദീപേയ്യ.

തിട്ഠേയ്യാതി ന പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ.

സോ ഭിക്ഖൂതി യോ സോ സങ്ഘഭേദകോ ഭിക്ഖു.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി.

യേ പസ്സന്തി, യേ സുണന്തി, തേഹി വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമി, ഭേദനസംവത്തനികം വാ അധികരണം സമാദായ പഗ്ഗയ്ഹ അട്ഠാസി. സമേതായസ്മാ സങ്ഘേന. സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സുത്വാ ന വദന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സങ്ഘമജ്ഝമ്പി ആകഡ്ഢിത്വാ വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമി, ഭേദനസംവത്തനികം വാ അധികരണം സമാദായ പഗ്ഗയ്ഹ അട്ഠാസി. സമേതായസ്മാ സങ്ഘേന. സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സമനുഭാസിതബ്ബോ – ‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമനുഭാസിതബ്ബോ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൧൩. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസേയ്യ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദുതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ… തതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി – സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമനുഭട്ഠോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൪൧൪. ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ, കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തസ്സ ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൪൧൫. ധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ വേമതികോ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൪൧൬. അനാപത്തി അസമനുഭാസന്തസ്സ, പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ഖിത്തചിത്തസ്സ, വേദനാട്ടസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

സങ്ഘഭേദസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദസമം.

൧൧. ഭേദാനുവത്തകസിക്ഖാപദം

൪൧൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ദേവദത്തോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമതി ചക്കഭേദായ. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘അധമ്മവാദീ ദേവദത്തോ, അവിനയവാദീ ദേവദത്തോ. കഥഞ്ഹി നാമ ദേവദത്തോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമിസ്സതി ചക്കഭേദായാ’’തി! ഏവം വുത്തേ കോകാലികോ കടമോദകതിസ്സകോ ഖണ്ഡദേവിയാ പുത്തോ സമുദ്ദദത്തോ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോചും – ‘‘മായസ്മന്തോ ഏവം അവചുത്ഥ. ധമ്മവാദീ ദേവദത്തോ, വിനയവാദീ ദേവദത്തോ. അമ്ഹാകഞ്ച ദേവദത്തോ ഛന്ദഞ്ച രുചിഞ്ച ആദായ വോഹരതി ജാനാതി നോ ഭാസതി അമ്ഹാകംപേതം ഖമതീ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ ദേവദത്തസ്സ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ ഭവിസ്സന്തി വഗ്ഗവാദകാ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനുവത്തകേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ദേവദത്തസ്സ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ ഹോന്തി വഗ്ഗവാദകാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ ദേവദത്തസ്സ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ ഭവിസ്സന്തി വഗ്ഗവാദകാ! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൧൮. ‘‘തസ്സേവ ഖോ പന ഭിക്ഖുസ്സ ഭിക്ഖൂ ഹോന്തി അനുവത്തകാ വഗ്ഗവാദകാ ഏകോ വാ ദ്വേ വാ തയോ വാ. തേ ഏവം വദേയ്യും – ‘മായസ്മന്തോ ഏതം ഭിക്ഖും കിഞ്ചി അവചുത്ഥ. ധമ്മവാദീ ചേസോ ഭിക്ഖു, വിനയവാദീ ചേസോ ഭിക്ഖു. അമ്ഹാകഞ്ചേസോ ഭിക്ഖു ഛന്ദഞ്ച രുചിഞ്ച ആദായ വോഹരതി ജാനാതി നോ ഭാസതി അമ്ഹാകമ്പേതം ഖമതീ’തി, തേ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂഹി ഏവമസ്സു വചനീയാ – ‘മായസ്മന്തോ ഏവം അവചുത്ഥ, ന ചേസോ ഭിക്ഖു ധമ്മവാദീ, ന ചേസോ ഭിക്ഖു വിനയവാദീ, മായസ്മന്താനമ്പി സങ്ഘഭേദോ രുച്ചിത്ഥ, സമേതായസ്മന്താനം സങ്ഘേന, സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’തി. ഏവഞ്ച തേ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനാ തഥേവ പഗ്ഗണ്ഹേയ്യും, തേ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂഹി യാവതതിയം സമനുഭാസിതബ്ബാ തസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യാവതതിയഞ്ചേ സമനുഭാസിയമാനാ തം പടിനിസ്സജ്ജേയ്യും, ഇച്ചേതം കുസലം, നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജേയ്യും, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൪൧൯. തസ്സേവ ഖോ പനാതി തസ്സ സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ.

ഭിക്ഖൂ ഹോന്തീതി അഞ്ഞേ ഭിക്ഖൂ ഹോന്തി.

അനുവത്തകാതി യംദിട്ഠികോ സോ ഹോതി യംഖന്തികോ യംരുചികോ തേപി തംദിട്ഠികാ ഹോന്തി തംഖന്തികാ തംരുചികാ.

വഗ്ഗവാദകാതി തസ്സ വണ്ണായ പക്ഖായ ഠിതാ ഹോന്തി.

ഏകോ വാ ദ്വേ വാ തയോ വാതി ഏകോ വാ ഹോതി ദ്വേ വാ തയോ വാ. തേ ഏവം വദേയ്യും – ‘‘മായസ്മന്തോ ഏതം ഭിക്ഖും കിഞ്ചി അവചുത്ഥ, ധമ്മവാദീ ചേസോ ഭിക്ഖു, വിനയവാദീ ചേസോ ഭിക്ഖു, അമ്ഹാകഞ്ചേസോ ഭിക്ഖു ഛന്ദഞ്ച രുചിഞ്ച ആദായ വോഹരതി ജാനാതി നോ ഭാസതി അമ്ഹാകംപേതം ഖമതീ’തി.

തേ ഭിക്ഖൂതി യേ തേ അനുവത്തകാ ഭിക്ഖൂ.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി.

യേ പസ്സന്തി യേ സുണന്തി തേഹി വത്തബ്ബാ – ‘‘മായസ്മന്തോ ഏവം അവചുത്ഥ. ന ചേസോ ഭിക്ഖു ധമ്മവാദീ, ന ചേസോ ഭിക്ഖു വിനയവാദീ. മായസ്മന്താനമ്പി സങ്ഘഭേദോ രുച്ചിത്ഥ. സമേതായസ്മന്താനം സങ്ഘേന. സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബാ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബാ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സുത്വാ ന വദന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘമജ്ഝമ്പി ആകഡ്ഢിത്വാ വത്തബ്ബാ – ‘‘മായസ്മന്തോ ഏവം അവചുത്ഥ. ന ചേസോ ഭിക്ഖു ധമ്മവാദീ, ന ചേസോ ഭിക്ഖു വിനയവാദീ. മായസ്മന്താനമ്പി സങ്ഘഭേദോ രുച്ചിത്ഥ. സമേതായസ്മന്താനം സങ്ഘേന. സമഗ്ഗോ ഹി സങ്ഘോ സമ്മോദമാനോ അവിവദമാനോ ഏകുദ്ദേസോ ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബാ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബാ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. തേ ഭിക്ഖൂ സമനുഭാസിതബ്ബാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമനുഭാസിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൨൦. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥനാമോ ച ഭിക്ഖൂ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ വഗ്ഗവാദകാ. തേ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമനുഭാസേയ്യ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥന്നാമോ ച ഭിക്ഖൂ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ വഗ്ഗവാദകാ. തേ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഭിക്ഖൂനം സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദുതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ… തതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി – സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥന്നാമോ ച ഭിക്ഖൂ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ വഗ്ഗവാദകാ. തേ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഇത്ഥന്നാമഞ്ച ഭിക്ഖൂ സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഇത്ഥന്നാമസ്സ ച ഭിക്ഖൂനം സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമനുഭട്ഠാ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ച ഇത്ഥന്നാമോ ച ഭിക്ഖൂ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൪൨൧. ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ, കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്താനം ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി. ദ്വേ തയോ ഏകതോ സമനുഭാസിതബ്ബാ, തദുത്തരി ന സമനുഭാസിതബ്ബാ.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി ‘‘സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൪൨൨. ധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ വേമതികാ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ വേമതികാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൪൨൩. അനാപത്തി അസമനുഭാസന്താനം, പടിനിസ്സജ്ജന്താനം, ഉമ്മത്തകാനം, ഖിത്തചിത്താനം, വേദനാട്ടാനം, ആദികമ്മികാനന്തി.

ഭേദാനുവത്തകസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ഏകാദസമം.

൧൨. ദുബ്ബചസിക്ഖാപദം

൪൨൪. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ കോസമ്ബിയം വിഹരതി ഘോസിതാരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഛന്നോ അനാചരം ആചരതി. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘മാവുസോ, ഛന്ന, ഏവരൂപം അകാസി. നേതം കപ്പതീ’’തി. സോ ഏവം വദേതി – ‘‘കിം നു ഖോ നാമ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, മം വത്തബ്ബം മഞ്ഞഥ? അഹം ഖോ നാമ തുമ്ഹേ വദേയ്യം. അമ്ഹാകം ബുദ്ധോ അമ്ഹാകം ധമ്മോ അമ്ഹാകം അയ്യപുത്തേന ധമ്മോ അഭിസമിതോ. സേയ്യഥാപി നാമ മഹാവാതോ വായന്തോ തിണകട്ഠപണ്ണസടം [തിണകട്ഠപണ്ണകസടം (ക.)] ഏകതോ ഉസ്സാരേയ്യ, സേയ്യഥാ വാ പന നദീ പബ്ബതേയ്യാ സങ്ഖസേവാലപണകം ഏകതോ ഉസ്സാരേയ്യ, ഏവമേവ തുമ്ഹേ നാനാനാമാ നാനാഗോത്താ നാനാജച്ചാ നാനാകുലാ പബ്ബജിതാ ഏകതോ ഉസ്സരിതാ. കിം നു ഖോ നാമ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, മം വത്തബ്ബം മഞ്ഞഥ? അഹം ഖോ നാമ തുമ്ഹേ വദേയ്യം! അമ്ഹാകം ബുദ്ധോ അമ്ഹാകം ധമ്മോ അമ്ഹാകം അയ്യപുത്തേന ധമ്മോ അഭിസമിതോ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഛന്നോ ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഛന്നം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഛന്ന, ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോസീ’’തി? ‘‘സച്ചം ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൨൫. ‘‘ഭിക്ഖു പനേവ ദുബ്ബചജാതികോ ഹോതി ഉദ്ദേസപരിയാപന്നേസു സിക്ഖാപദേസു ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോതി – ‘മാ മം ആയസ്മന്തോ കിഞ്ചി അവചുത്ഥ കല്യാണം വാ പാപകം വാ, അഹംപായസ്മന്തേ ന കിഞ്ചി വക്ഖാമി കല്യാണം വാ പാപകം വാ, വിരമഥായസ്മന്തോ മമ വചനായാ’തി, സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘മായസ്മാ അത്താനം അവചനീയം അകാസി, വചനീയമേവായസ്മാ അത്താനം കരോതു, ആയസ്മാപി ഭിക്ഖൂ വദേതു സഹധമ്മേന, ഭിക്ഖൂപി ആയസ്മന്തം വക്ഖന്തി സഹധമ്മേന. ഏവം സംവദ്ധാ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ പരിസാ യദിദം അഞ്ഞമഞ്ഞവചനേന അഞ്ഞമഞ്ഞവുട്ഠാപനേനാതി. ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖും ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനോ തഥേവ പഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി യാവതതിയം സമനുഭാസിതബ്ബോ തസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യാവതതിയഞ്ചേ സമനുഭാസീയമാനോ തം പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൪൨൬. ഭിക്ഖൂ പനേവ ദുബ്ബചജാതികോ ഹോതീതി ദുബ്ബചോ ഹോതി ദോവചസ്സകരണേഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ അക്ഖമോ അപ്പദക്ഖിണഗ്ഗാഹീ അനുസാസനിം.

ഉദ്ദേസപരിയാപന്നേസു സിക്ഖാപദേസൂതി പാതിമോക്ഖപരിയാപന്നേസു സിക്ഖാപദേസു.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി.

സഹധമ്മികം നാമ യം ഭഗവതാ പഞ്ഞത്തം സിക്ഖാപദം, ഏതം സഹധമ്മികം നാമ.

തേന വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോതി – ‘‘മാ മം ആയസ്മന്തോ കിഞ്ചി അവചുത്ഥ കല്യാണം വാ പാപകം വാ, അഹംപായസ്മന്തേ ന കിഞ്ചി വക്ഖാമി കല്യാണം വാ പാപകം വാ. വിരമഥായസ്മന്തോ മമ വചനായാ’’തി.

സോ ഭിക്ഖൂതി യോ സോ ദുബ്ബചജാതികോ ഭിക്ഖു.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി. യേ പസ്സന്തി യേ സുണന്തി തേഹി വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ അത്താനം അവചനീയം അകാസി. വചനീയമേവ ആയസ്മാ അത്താനം കരോതു. ആയസ്മാപി ഭിക്ഖൂ വദേതു സഹധമ്മേന, ഭിക്ഖൂപി ആയസ്മന്തം വക്ഖന്തി സഹധമ്മേന. ഏവം സംവദ്ധാ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ പരിസാ യദിദം അഞ്ഞമഞ്ഞവചനേന അഞ്ഞമഞ്ഞവുട്ഠാപനേനാ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സുത്വാ ന വദന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സങ്ഘമജ്ഝമ്പി ആകഡ്ഢിത്വാ വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ അത്താനം അവചനീയം അകാസി…പേ… അഞ്ഞമഞ്ഞവുട്ഠാപനേനാ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സമനുഭാസിതബ്ബോ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമനുഭാസിതബ്ബോ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൨൭. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസേയ്യ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദുതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ… തതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി – ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം കരോതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമനുഭട്ഠോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൪൨൮. ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ, കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തസ്സ ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി.

സങ്ഘാദിസേസോതി…പേ… തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൪൨൯. ധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ വേമതികോ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൪൩൦. അനാപത്തി അസമനുഭാസന്തസ്സ, പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ദുബ്ബചസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദ്വാദസമം.

൧൩. കുലദൂസകസിക്ഖാപദം

൪൩൧. [ഇദം വത്ഥു ചൂളവ. ൨൧] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ നാമ [നാമ ഭിക്ഖൂ (ക.)] കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസികാ ഹോന്തി അലജ്ജിനോ പാപഭിക്ഖൂ. തേ [ചൂളവ. ൨൯൩] ഏവരൂപം അനാചാരം ആചരന്തി – മാലാവച്ഛം രോപേന്തിപി രോപാപേന്തിപി, സിഞ്ചന്തിപി സിഞ്ചാപേന്തിപി, ഓചിനന്തിപി ഓചിനാപേന്തിപി, ഗന്ഥേന്തിപി ഗന്ഥാപേന്തിപി, ഏകതോവണ്ടികമാലം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, ഉഭതോവണ്ടികമാലം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, മഞ്ജരികം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, വിധൂതികം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, വടംസകം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, ആവേളം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി, ഉരച്ഛദം കരോന്തിപി കാരാപേന്തിപി. തേ കുലിത്ഥീനം കുലധീതാനം കുലകുമാരീനം കുലസുണ്ഹാനം കുലദാസീനം ഏകതോവണ്ടികമാലം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, ഉഭതോവണ്ടികമാലം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, മഞ്ജരികം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, വിധൂതികം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, വടംസകം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, ആവേളം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി, ഉരച്ഛദം ഹരന്തിപി ഹരാപേന്തിപി. തേ കുലിത്ഥീഹി കുലധീതാഹി കുലകുമാരീഹി കുലസുണ്ഹാഹി കുലദാസീഹി സദ്ധിം ഏകഭാജനേപി ഭുഞ്ജന്തി, ഏകഥാലകേപി പിവന്തി, ഏകാസനേപി നിസീദന്തി, ഏകമഞ്ചേപി തുവട്ടേന്തി, ഏകത്ഥരണാപി തുവട്ടേന്തി, ഏകപാവുരണാപി തുവട്ടേന്തി, ഏകത്ഥരണപാവുരണാപി തുവട്ടേന്തി, വികാലേപി ഭുഞ്ജന്തി, മജ്ജമ്പി പിവന്തി, മാലാഗന്ധവിലേപനമ്പി ധാരേന്തി, നച്ചന്തിപി ഗായന്തിപി വാദേന്തിപി ലാസേന്തിപി, നച്ചന്തിയാപി നച്ചന്തി, നച്ചന്തിയാപി ഗായന്തി, നച്ചന്തിയാപി വാദേന്തി, നച്ചന്തിയാപി ലാസേന്തി, ഗായന്തിയാപി നച്ചന്തി, ഗായന്തിയാപി ഗായന്തി, ഗായന്തിയാപി വാദേന്തി, ഗായന്തിയാപി ലാസേന്തി, വാദേന്തിയാപി നച്ചന്തി, വാദേന്തിയാപി ഗായന്തി, വാദേന്തിയാപി വാദേന്തി, വാദേന്തിയാപി ലാസേന്തി, ലാസേന്തിയാപി നച്ചന്തി, ലാസേന്തിയാപി ഗായന്തി, ലാസേന്തിയാപി വാദേന്തി, ലാസേന്തിയാപി ലാസേന്തി. അട്ഠപദേപി കീളന്തി, ദസപദേപി കീളന്തി, ആകാസേപി കീളന്തി, പരിഹാരപഥേപി കീളന്തി, സന്തികായപി കീളന്തി, ഖലികായപി കീളന്തി, ഘടികായപി കീളന്തി, സലാകഹത്ഥേനപി കീളന്തി, അക്ഖേനപി കീളന്തി, പങ്ഗചീരേനപി കീളന്തി, വങ്കകേനപി കീളന്തി, മോക്ഖചികായപി കീളന്തി, ചിങ്ഗുലകേനപി കീളന്തി, പത്താള്ഹകേനപി കീളന്തി, രഥകേനപി കീളന്തി, ധനുകേനപി കീളന്തി, അക്ഖരികായപി കീളന്തി, മനേസികായപി കീളന്തി, യഥാവജ്ജേനപി കീളന്തി. ഹത്ഥിസ്മിമ്പി സിക്ഖന്തി, അസ്സസ്മിമ്പി സിക്ഖന്തി, രഥസ്മിമ്പി സിക്ഖന്തി, ധനുസ്മിമ്പി സിക്ഖന്തി, ഥരുസ്മിമ്പി സിക്ഖന്തി, ഹത്ഥിസ്സപി പുരതോ ധാവന്തി, അസ്സസ്സപി പുരതോ ധാവന്തി, രഥസ്സപി പുരതോ [പുരതോ ധാവന്തി (സ്യാ.)] ധാവന്തിപി ആധാവന്തിപി, ഉസ്സേളേന്തിപി, അപ്ഫോടേന്തിപി, നിബ്ബുജ്ഝന്തിപി, മുട്ഠീഹിപി യുജ്ഝന്തി, രങ്ഗമജ്ഝേപി സങ്ഘാടിം പത്ഥരിത്വാ നച്ചകിം [നച്ചന്തിം (സീ. സ്യാ.)] ഏവം വദന്തി – ഇധ, ഭഗിനി, നച്ചസ്സൂതി, നലാടികമ്പി ദേന്തി, വിവിധമ്പി അനാചാരം ആചരന്തി.

൪൩൨. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കാസീസു വസ്സംവുട്ഠോ സാവത്ഥിം ഗച്ഛന്തോ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ, യേന കീടാഗിരി തദവസരി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ കീടാഗിരിം പിണ്ഡായ പാവിസി പാസാദികേന അഭിക്കന്തേന പടിക്കന്തേന ആലോകിതേന വിലോകിതേന സമിഞ്ജിതേന പസാരിതേന ഓക്ഖിത്തചക്ഖു ഇരിയാപഥസമ്പന്നോ. മനുസ്സാ തം ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഏവമാഹംസു – ‘‘ക്വായം അബലബലോ വിയ മന്ദമന്ദോ വിയ ഭാകുടികഭാകുടികോ വിയ? കോ ഇമസ്സ ഉപഗതസ്സ പിണ്ഡകം ദസ്സതി? അമ്ഹാകം പന അയ്യാ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ സണ്ഹാ സഖിലാ സുഖസമ്ഭാസാ മിഹിതപുബ്ബങ്ഗമാ ഏഹിസ്വാഗതവാദിനോ അബ്ഭാകുടികാ ഉത്താനമുഖാ പുബ്ബഭാസിനോ. തേസം ഖോ നാമ പിണ്ഡോ ദാതബ്ബോ’’തി.

അദ്ദസാ ഖോ അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ തം ഭിക്ഖും കീടാഗിരിസ്മിം പിണ്ഡായ ചരന്തം. ദിസ്വാന യേന സോ ഭിക്ഖു തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഭിക്ഖും അഭിവാദേത്വാ ഏതദവോച – ‘‘അപി, ഭന്തേ, പിണ്ഡോ ലബ്ഭതീ’’തി? ‘‘ന ഖോ, ആവുസോ, പിണ്ഡോ ലബ്ഭതീ’’തി. ‘‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഘരം ഗമിസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ തം ഭിക്ഖും ഘരം നേത്വാ ഭോജേത്വാ ഏതദവോച – ‘‘കഹം, ഭന്തേ, അയ്യോ ഗമിസ്സതീ’’തി? ‘‘സാവത്ഥിം ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഗമിസ്സാമി ഭഗവന്തം ദസ്സനായാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, മമ വചനേന ഭഗവതോ പാദേ സിരസാ വന്ദ, ഏവഞ്ച വദേഹി – ‘ദുട്ഠോ, ഭന്തേ, കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസോ. അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ നാമ കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസികാ അലജ്ജിനോ പാപഭിക്ഖൂ. തേ ഏവരൂപം അനാചാരം ആചരന്തി – മാലാവച്ഛം രോപേന്തിപി രോപാപേന്തിപി, സിഞ്ചന്തിപി സിഞ്ചാപേന്തിപി…പേ… വിവിധമ്പി അനാചാരം ആചരന്തി. യേപി തേ, ഭന്തേ, മനുസ്സാ പുബ്ബേ സദ്ധാ അഹേസും പസന്നാ തേപി ഏതരഹി അസ്സദ്ധാ അപ്പസന്നാ. യാനിപി താനി സങ്ഘസ്സ പുബ്ബേ ദാനപഥാനി താനിപി ഏതരഹി ഉപച്ഛിന്നാനി. രിഞ്ചന്തി പേസലാ ഭിക്ഖൂ, നിവസന്തി പാപഭിക്ഖൂ. സാധു, ഭന്തേ, ഭഗവാ കീടാഗിരിം ഭിക്ഖൂ പഹിണേയ്യ യഥായം കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസോ സണ്ഠഹേയ്യാ’’’തി.

ഏവമാവുസോതി ഖോ സോ ഭിക്ഖു തസ്സ ഉപാസകസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന സാവത്ഥി തേന പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന യേന സാവത്ഥി ജേതവനം അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ആഗന്തുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം പടിസമ്മോദിതും. അഥ ഖോ ഭഗവാ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി, ഭിക്ഖു, ഖമനീയം കച്ചി യാപനീയം, കച്ചിസി അപ്പകിലമഥേന അദ്ധാനം ആഗതോ, കുതോ ച ത്വം ഭിക്ഖു ആഗച്ഛസീ’’തി? ‘‘ഖമനീയം, ഭഗവാ, യാപനീയം, ഭഗവാ. അപ്പകിലമഥേന ചാഹം, ഭന്തേ, അദ്ധാനം ആഗതോ. ഇധാഹം, ഭന്തേ, കാസീസു വസ്സംവുട്ഠോ സാവത്ഥിം ആഗച്ഛന്തോ ഭഗവന്തം ദസ്സനായ യേന കീടാഗിരി തദവസരിം. അഥ ഖ്വാഹം, ഭന്തേ, പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ കീടാഗിരിം പിണ്ഡായ പാവിസിം. അദ്ദസാ ഖോ മം, ഭന്തേ, അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ കീടാഗിരിസ്മിം പിണ്ഡായ ചരന്തം. ദിസ്വാന യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മം അഭിവാദേത്വാ ഏതദവോച – ‘അപി, ഭന്തേ, പിണ്ഡോ ലബ്ഭതീ’തി? ‘ന ഖോ, ആവുസോ, പിണ്ഡോ ലബ്ഭതീ’തി. ‘ഏഹി, ഭന്തേ, ഘരം ഗമിസ്സാമാ’തി. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സോ ഉപാസകോ മം ഘരം നേത്വാ ഭോജേത്വാ ഏതദവോച – ‘കഹം, ഭന്തേ, അയ്യോ ഗമിസ്സസീ’തി? ‘സാവത്ഥിം ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഗമിസ്സാമി ഭഗവന്തം ദസ്സനായാ’തി. തേന ഹി, ഭന്തേ, മമ വചനേന ഭഗവതോ പാദേ സിരസാ വന്ദ, ഏവഞ്ച വദേഹി – ‘ദുട്ഠോ, ഭന്തേ, കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസോ, അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ നാമ കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസികാ അലജ്ജിനോ പാപഭിക്ഖൂ. തേ ഏവരൂപം അനാചാരം ആചരന്തി – മാലാവച്ഛം രോപേന്തിപി രോപാപേന്തിപി, സിഞ്ചന്തിപി സിഞ്ചാപേന്തിപി…പേ… വിവിധമ്പി അനാചാരം ആചരന്തി. യേപി തേ, ഭന്തേ, മനുസ്സാ പുബ്ബേ സദ്ധാ അഹേസും പസന്നാ തേപി ഏതരഹി അസ്സദ്ധാ അപ്പസന്നാ, യാനിപി താനി സങ്ഘസ്സ പുബ്ബേ ദാനപഥാനി താനിപി ഏതരഹി ഉപച്ഛിന്നാനി, രിഞ്ചന്തി പേസലാ ഭിക്ഖൂ നിവസന്തി പാപഭിക്ഖൂ. സാധു, ഭന്തേ, ഭഗവാ കീടാഗിരിം ഭിക്ഖൂ പഹിണേയ്യ യഥായം കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസോ സണ്ഠഹേയ്യാ’തി. തതോ അഹം, ഭഗവാ, ആഗച്ഛാമീ’’തി.

൪൩൩. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ നാമ കീടാഗിരിസ്മിം ആവാസികാ അലജ്ജിനോ പാപഭിക്ഖൂ തേ ഏവരൂപം അനാചാരം ആചരന്തി – മാലാവച്ഛം രോപേന്തിപി രോപാപേന്തിപി, സിഞ്ചന്തിപി സിഞ്ചാപേന്തിപി …പേ… വിവിധമ്പി അനാചാരം ആചരന്തി, യേപി തേ, ഭിക്ഖവേ, മനുസ്സാ പുബ്ബേ സദ്ധാ അഹേസും പസന്നാ തേപി ഏതരഹി അസ്സദ്ധാ അപ്പസന്നാ; യാനിപി താനി സങ്ഘസ്സ പുബ്ബേ ദാനപഥാനി താനിപി ഏതരഹി ഉപച്ഛിന്നാനി; രിഞ്ചന്തി പേസലാ ഭിക്ഖൂ നിവസന്തി പാപഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ ഏവരൂപം അനാചാരം ആചരിസ്സന്തി – മാലാവച്ഛം രോപേസ്സന്തിപി രോപാപേസ്സന്തിപി, സഞ്ചിസ്സന്തിപി സിഞ്ചാപേസ്സന്തിപി, ഓചിനിസ്സന്തിപി ഓചിനാപേസ്സന്തിപി, ഗന്ഥിസ്സന്തിപി ഗന്ഥാപേസ്സന്തിപി, ഏകതോവണ്ടികമാലം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, ഉഭതോവണ്ടികമാലം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, മഞ്ജരികം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, വിധൂതികം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, വടംസകം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, ആവേളം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി, ഉരച്ഛദം കരിസ്സന്തിപി കാരാപേസ്സന്തിപി. തേ കുലിത്ഥീനം കുലധീതാനം കുലകുമാരീനം കുലസുണ്ഹാനം കുലദാസീനം ഏകതോവണ്ടികമാലം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, ഉഭതോവണ്ടികമാലം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, മഞ്ജരികം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, വിധൂതികം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, വടംസകം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, ആവേളം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി, ഉരച്ഛദം ഹരിസ്സന്തിപി ഹാരാപേസ്സന്തിപി. തേ കുലിത്ഥീഹി കുലധീതാഹി കുലകുമാരീഹി കുലസുണ്ഹാഹി കുലദാസീഹി സദ്ധിം ഏകഭാജനേപി ഭുഞ്ജിസ്സന്തി, ഏകഥാലകേപി പിവിസ്സന്തി, ഏകാസനേപി നിസീദിസ്സന്തി, ഏകമഞ്ചേപി തുവട്ടിസ്സന്തി, ഏകത്ഥരണാപി തുവട്ടിസ്സന്തി, ഏകപാവുരണാപി തുവട്ടിസ്സന്തി, ഏകത്ഥരണപാവുരണാപി തുവട്ടിസ്സന്തി, വികാലേപി ഭുഞ്ജിസ്സന്തി, മജ്ജമ്പി പിവിസ്സന്തി, മാലാഗന്ധവിലേപനമ്പി ധാരിസ്സന്തി, നച്ചിസ്സന്തിപി ഗായിസ്സന്തിപി വാദേസ്സന്തിപി ലാസേസ്സന്തിപി, നച്ചന്തിയാപി നച്ചിസ്സന്തി നച്ചന്തിയാപി ഗായിസ്സന്തി നച്ചന്തിയാപി വാദേസ്സന്തി നച്ചന്തിയാപി ലാസേസ്സന്തി, ഗായന്തിയാപി നച്ചിസ്സന്തി ഗായന്തിയാപി ഗായിസ്സന്തി ഗായന്തിയാപി വാദേസ്സന്തി ഗായന്തിയാപി ലാസേസ്സന്തി, വാദേന്തിയാപി നച്ചിസ്സന്തി വാദേന്തിയാപി ഗായിസ്സന്തി വാദേന്തിയാപി വാദേസ്സന്തി വാദേന്തിയാപി ലാസേസ്സന്തി, ലാസേന്തിയാപി നച്ചിസ്സന്തി ലാസേന്തിയാപി ഗായിസ്സന്തി ലാസേന്തിയാപി വാദേസ്സന്തി ലാസേന്തിയാപി ലാസേസ്സന്തി, അട്ഠപദേപി കീളിസ്സന്തി ദസപദേപി കീളിസ്സന്തി, അകാസേപി കീളിസ്സന്തി, പരിഹാരപഥേപി കീളിസ്സന്തി, സന്തികായപി കീളിസ്സന്തി, ഖലികായപി കീളിസ്സന്തി, ഘടികായപി കീളിസ്സന്തി, സലാകഹത്ഥേനപി കീളിസ്സന്തി, അക്ഖേനപി കീളിസ്സന്തി, പങ്ഗചീരേനപി കീളിസ്സന്തി, വങ്കകേനപി കീളിസ്സന്തി, മോക്ഖചികായപി കീളിസ്സന്തി, ചിങ്ഗുലകേനപി കീളിസ്സന്തി, പത്താള്ഹകേനപി കീളിസ്സന്തി, രഥകേനപി കീളിസ്സന്തി, ധനുകേനപി കീളിസ്സന്തി, അക്ഖരികായപി കീളിസ്സന്തി, മനേസികായപി കീളിസ്സന്തി, യഥാവജ്ജേനപി കീളിസ്സന്തി, ഹത്ഥിസ്മിമ്പി സിക്ഖിസ്സന്തി, അസ്സസ്മിമ്പി സിക്ഖിസ്സന്തി, രഥസ്മിമ്പി സിക്ഖിസ്സന്തി, ധനുസ്മിമ്പി സിക്ഖിസ്സന്തി, ഥരുസ്മിമ്പി സിക്ഖിസ്സന്തി, ഹത്ഥിസ്സപി പുരതോ ധാവിസ്സന്തി, അസ്സസ്സപി പുരതോ ധാവിസ്സന്തി, രഥസ്സപി പുരതോ [പുരതോ ധാവിസ്സന്തി (സ്യാ.)] ധാവിസ്സന്തിപി ആധാവിസ്സന്തിപി, ഉസ്സേളേസ്സന്തിപി, അപ്ഫോടേസ്സന്തിപി, നിബ്ബുജ്ഝിസ്സന്തിപി, മുട്ഠീഹിപി യുജ്ഝിസ്സന്തി, രങ്ഗമജ്ഝേപി സങ്ഘാടിം പത്ഥരിത്വാ നച്ചകിം ഏവം വക്ഖന്തി ‘‘ഇധ ഭഗിനി നച്ചസ്സൂ’’തി നലാടികമ്പി ദസ്സന്തി, വിവിധമ്പി അനാചാരം ആചരിസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… വിഗരഹിത്വാ ധമ്മിം കഥം കത്വാ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനേ ആമന്തേസി – ‘‘ഗച്ഛഥ തുമ്ഹേ, സാരിപുത്താ, കീടാഗിരിം ഗന്ത്വാ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരോഥ. തുമ്ഹാകം ഏതേ സദ്ധിവിഹാരികാ’’തി.

‘‘കഥം മയം, ഭന്തേ, അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരോമ? ചണ്ഡാ തേ ഭിക്ഖൂ ഫരുസാ’’തി. ‘‘തേന ഹി തുമ്ഹേ, സാരിപുത്താ, ബഹുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം ഗച്ഛഥാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനാ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, കാതബ്ബം. പഠമം അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ ചോദേതബ്ബാ. ചോദേത്വാ സാരേതബ്ബാ. സാരേത്വാ ആപത്തിം രോപേതബ്ബാ. ആപത്തിം രോപേത്വാ ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൩൪. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇമേ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ കുലദൂസകാ പാപസമാചാരാ. ഇമേസം പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ച ഇമേഹി ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരേയ്യ – ‘ന അസ്സജിപുനബ്ബസുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി കീടാഗിരിസ്മിം വത്ഥബ്ബ’ന്തി. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇമേ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ കുലദൂസകാ പാപസമാചാരാ. ഇമേസം പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ച ഇമേഹി ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. സങ്ഘോ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരോതി – ‘ന അസ്സജിപുനബ്ബസുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി കീടാഗിരിസ്മിം വത്ഥബ്ബ’ന്തി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മസ്സ കരണം – ‘ന അസ്സജിപുനബ്ബസുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി കീടാഗിരിസ്മിം വത്ഥബ്ബ’ന്തി, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദുതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ… തതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി – സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ…പേ… സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘കതം സങ്ഘേന അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം – ‘ന അസ്സജിപുനബ്ബസുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി കീടാഗിരിസ്മിം വത്ഥബ്ബ’ന്തി. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൪൩൫. അഥ ഖോ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ കീടാഗിരിം ഗന്ത്വാ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാനം ഭിക്ഖൂനം കീടാഗിരിസ്മാ പബ്ബാജനീയകമ്മം അകാസി – ‘ന അസ്സജിപുനബ്ബസുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി കീടാഗിരിസ്മിം വത്ഥബ്ബ’ന്തി. തേ സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതാ ന സമ്മാ വത്തന്തി, ന ലോമം പാതേന്തി, ന നേത്ഥാരം വത്തന്തി, ന ഭിക്ഖൂ ഖമാപേന്തി, അക്കോസന്തി പരിഭാസന്തി ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേന്തി, പക്കമന്തിപി, വിബ്ഭമന്തിപി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതാ ന സമ്മാ വത്തിസ്സന്തി, ന ലോമം പാതേസ്സന്തി, ന നേത്ഥാരം വത്തിസ്സന്തി, ന ഭിക്ഖൂ ഖമാപേസ്സന്തി, അക്കോസിസ്സന്തി പരിഭാസിസ്സന്തി, ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേസ്സന്തി പക്കമിസ്സന്തിപി വിബ്ഭമിസ്സന്തിപീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ അസ്സജിപുനബ്ബസുകേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതാ ന സമ്മാ വത്തന്തി…പേ… വിബ്ഭമന്തിപീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൩൬. ‘‘ഭിക്ഖു പനേവ അഞ്ഞതരം ഗാമം വാ നിഗമം വാ ഉപനിസ്സായ വിഹരതി കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ. തസ്സ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച, കുലാനി ച തേന ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘ആയസ്മാ ഖോ കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ, ആയസ്മതോ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച, കുലാനി ചായസ്മതാ ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. പക്കമതായസ്മാ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ. അലം തേ ഇധ വാസേനാ’തി. ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനോ തേ ഭിക്ഖൂ ഏവം വദേയ്യ – ‘ഛന്ദഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ ദോസഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ മോഹഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ ഭയഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ താദിസികായ ആപത്തിയാ ഏകച്ചം പബ്ബാജേന്തി ഏകച്ചം ന പബ്ബാജേന്തീ’തി, സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘മായസ്മാ ഏവം അവച. ന ച ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിനോ. ന ച ഭിക്ഖൂ ദോസഗാമിനോ. ന ച ഭിക്ഖൂ മോഹഗാമിനോ. ന ച ഭിക്ഖൂ ഭയഗാമിനോ. ആയസ്മാ ഖോ കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ. ആയസ്മതോ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ചായസ്മതാ ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. പക്കമതായസ്മാ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ. അലം തേ ഇധ വാസേനാ’തി. ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനോ തഥേവ പഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി യാവതതിയം സമനുഭാസിതബ്ബോ തസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യാവതതിയഞ്ചേ സമനുഭാസീയമാനോ തം പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജേയ്യ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി.

൪൩൭. ഭിക്ഖു പനേവ അഞ്ഞതരം ഗാമം വാ നിഗമം വാതി ഗാമോപി നിഗമോപി നഗരമ്പി ഗാമോ ചേവ നിഗമോ ച.

ഉപനിസ്സായ വിഹരതീതി തത്ഥ പടിബദ്ധാ ഹോന്തി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ.

കുലം നാമ ചത്താരി കുലാനി – ഖത്തിയകുലം, ബ്രാഹ്മണകുലം, വേസ്സകുലം, സുദ്ദകുലം.

കുലദൂസകോതി കുലാനി ദൂസേതി പുപ്ഫേന വാ ഫലേന വാ ചുണ്ണേന വാ മത്തികായ വാ ദന്തകട്ഠേന വാ വേളുയാ വാ [വേളുനാ വാ (സ്യാ.)] വേജ്ജികായ വാ ജങ്ഘപേസനികേന വാ.

പാപസമാചാരോതി മാലാവച്ഛം രോപേതിപി രോപാപേതിപി, സിഞ്ചതിപി സിഞ്ചാപേതിപി, ഓചിനാതിപി ഓചിനാപേതിപി, ഗന്ഥേതിപി ഗന്ഥാപേതിപി.

ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ചാതി യേ സംമുഖാ തേ പസ്സന്തി, യേ തിരോക്ഖാ തേ സുണന്തി.

കുലാനി ച തേന ദുട്ഠാനീതി പുബ്ബേ സദ്ധാ ഹുത്വാ തം ആഗമ്മ അസ്സദ്ധാ ഹോന്തി, പസന്നാ ഹുത്വാ അപ്പസന്നാ ഹോന്തി.

ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ചാതി യേ സംമുഖാ തേ പസ്സന്തി, യേ തിരോക്ഖാ തേ സുണന്തി.

സോ ഭിക്ഖൂതി യോ സോ കുലദൂസകോ ഭിക്ഖു.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി. യേ പസ്സന്തി യേ സുണന്തി. തേഹി വത്തബ്ബോ – ‘‘ആയസ്മാ ഖോ കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ. ആയസ്മതോ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ചായസ്മതാ ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. പക്കമതായസ്മാ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ. അലം തേ ഇധ വാസേനാ’’തി.

ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂഹി വുച്ചമാനോ തേ ഭിക്ഖൂ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഛന്ദഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ, ദോസഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ, മോഹഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ, ഭയഗാമിനോ ച ഭിക്ഖൂ. താദിസികായ ആപത്തിയാ ഏകച്ചം പബ്ബാജേന്തി ഏകച്ചം ന പബ്ബാജേന്തീ’’തി.

സോ ഭിക്ഖൂതി യോ സോ കമ്മകതോ ഭിക്ഖു.

ഭിക്ഖൂഹീതി അഞ്ഞേഹി ഭിക്ഖൂഹി. യേ പസ്സന്തി യേ സുണന്തി തേഹി വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ ഏവം അവച. ന ച ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ ദോസഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ മോഹഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ ഭയഗാമിനോ. ആയസ്മാ ഖോ കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ. ആയസ്മതോ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ചായസ്മതാ ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. പക്കമതായസ്മാ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ. അലം തേ ഇധ വാസേനാ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ.

സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം. നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സുത്വാ ന വദന്തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സങ്ഘമജ്ഝമ്പി ആകഡ്ഢിത്വാ വത്തബ്ബോ – ‘‘മായസ്മാ ഏവം അവച. ന ച ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ ദോസഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ മോഹഗാമിനോ, ന ച ഭിക്ഖൂ ഭയഗാമിനോ. ആയസ്മാ ഖോ കുലദൂസകോ പാപസമാചാരോ. ആയസ്മതോ ഖോ പാപകാ സമാചാരാ ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. കുലാനി ചായസ്മതാ ദുട്ഠാനി ദിസ്സന്തി ചേവ സുയ്യന്തി ച. പക്കമതായസ്മാ ഇമമ്ഹാ ആവാസാ. അലം തേ ഇധ വാസേനാ’’തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ഇച്ചേതം കുസലം. നോ ചേ പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സോ ഭിക്ഖു സമനുഭാസിതബ്ബോ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമനുഭാസിതബ്ബോ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൩൮. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതോ ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസേയ്യ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതോ ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേതി. സോ തം വത്ഥും ന പടിനിസ്സജ്ജതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും സമനുഭാസതി തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സമനുഭാസനാ തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദുതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ… തതിയമ്പി ഏതമത്ഥം വദാമി…പേ….

‘‘സമനുഭട്ഠോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു തസ്സ വത്ഥുസ്സ പടിനിസ്സഗ്ഗായ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൪൩൯. ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ, കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തസ്സ ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി.

സങ്ഘാദിസേസോതി സങ്ഘോവ തസ്സാ ആപത്തിയാ പരിവാസം ദേതി, മൂലായ പടികസ്സതി, മാനത്തം ദേതി, അബ്ഭേതി; ന സമ്ബഹുലാ, ന ഏകപുഗ്ഗലോ. തേന വുച്ചതി – ‘സങ്ഘാദിസേസോ’തി, തസ്സേവ ആപത്തിനികായസ്സ നാമകമ്മം അധിവചനം. തേനപി വുച്ചതി സങ്ഘാദിസേസോതി.

൪൪൦. ധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ വേമതികോ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ ധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അധമ്മകമ്മേ അധമ്മകമ്മസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൪൪൧. അനാപത്തി അസമനുഭാസന്തസ്സ, പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

കുലദൂസകസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം തേരസമം.

൪൪൨. ഉദ്ദിട്ഠാ ഖോ, ആയസ്മന്തോ, തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ ധമ്മാ, നവ പഠമാപത്തികാ, ചത്താരോ യാവതതിയകാ. യേസം ഭിക്ഖു അഞ്ഞതരം വാ അഞ്ഞതരം വാ ആപജ്ജിത്വാ യാവതീഹം ജാനം പടിച്ഛാദേതി താവതീഹം തേന ഭിക്ഖുനാ അകാമാ പരിവത്ഥബ്ബം. പരിവുത്ഥപരിവാസേന ഭിക്ഖുനാ ഉത്തരി ഛാരത്തം ഭിക്ഖുമാനത്തായ പടിപജ്ജിതബ്ബം. ചിണ്ണമാനത്തോ ഭിക്ഖു യത്ഥ സിയാ വീസതിഗണോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ തത്ഥ സോ ഭിക്ഖു അബ്ഭേതബ്ബോ. ഏകേനപി ചേ ഊനോ വീസതിഗണോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ തം ഭിക്ഖും അബ്ഭേയ്യ, സോ ച ഭിക്ഖു അനബ്ഭിതോ, തേ ച ഭിക്ഖൂ ഗാരയ്ഹാ, അയം തത്ഥ സാമീചി. തത്ഥായസ്മന്തേ പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? ദുതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? തതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? പരിസുദ്ധേത്ഥായസ്മന്തോ. തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീതി.

തേരസകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

വിസ്സട്ഠി കായസംസഗ്ഗം, ദുട്ഠുല്ലം അത്തകാമഞ്ച;

സഞ്ചരിത്തം കുടീ ചേവ, വിഹാരോ ച അമൂലകം.

കിഞ്ചിലേസഞ്ച ഭേദോ ച, തസ്സേവ അനുവത്തകാ;

ദുബ്ബചം കുലദൂസഞ്ച, സങ്ഘാദിസേസാ തേരസാതി.

സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം നിട്ഠിതം.

൩. അനിയതകണ്ഡം

൧. പഠമഅനിയതസിക്ഖാപദം

ഇമേ ഖോ പനായസ്മന്തോ ദ്വേ അനിയതാ ധമ്മാ

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി.

൪൪൩. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ സാവത്ഥിയം കുലൂപകോ ഹോതി, ബഹുകാനി കുലാനി ഉപസങ്കമതി. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ ഉപട്ഠാകകുലസ്സ കുമാരികാ അഞ്ഞതരസ്സ കുലസ്സ കുമാരകസ്സ ദിന്നാ ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന തം കുലം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മനുസ്സേ പുച്ഛി – ‘‘കഹം ഇത്ഥന്നാമാ’’തി? തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ദിന്നാ, ഭന്തേ, അമുകസ്സ കുലസ്സ കുമാരകസ്സാ’’തി. തമ്പി ഖോ കുലം ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ ഉപട്ഠാകം ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന തം കുലം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മനുസ്സേ പുച്ഛി – ‘‘കഹം ഇത്ഥന്നാമാ’’തി? തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ഏസായ്യ, ഓവരകേ നിസിന്നാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ യേന സാ കുമാരികാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തസ്സാ കുമാരികായ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേസി കാലയുത്തം സമുല്ലപന്തോ കാലയുത്തം ധമ്മം ഭണന്തോ.

തേന ഖോ പന സമയേന വിസാഖാ മിഗാരമാതാ ബഹുപുത്താ ഹോതി ബഹുനത്താ അരോഗപുത്താ അരോഗനത്താ അഭിമങ്ഗലസമ്മതാ. മനുസ്സാ യഞ്ഞേസു ഛണേസു ഉസ്സവേസു വിസാഖം മിഗാരമാതരം പഠമം ഭോജേന്തി. അഥ ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ നിമന്തിതാ തം കുലം അഗമാസി. അദ്ദസാ ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം തസ്സാ കുമാരികായ സദ്ധിം ഏകം ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസിന്നം. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, ഭന്തേ, നച്ഛന്നം നപ്പതിരൂപം യം അയ്യോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേതി. കിഞ്ചാപി, ഭന്തേ, അയ്യോ അനത്ഥികോ തേന ധമ്മേന, അപിച ദുസ്സദ്ധാപയാ അപ്പസന്നാ മനുസ്സാ’’തി. ഏവമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ വിസാഖായ മിഗാരമാതുയാ വുച്ചമാനോ നാദിയി. അഥ ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ നിക്ഖമിത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൪൪. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേയ്യ, തമേനം സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ ദിസ്വാ തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന വദേയ്യ – പാരാജികേന വാ സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ, നിസജ്ജം ഭിക്ഖു പടിജാനമാനോ തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന കാരേതബ്ബോ – പാരാജികേന വാ സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ യേന വാ സാ സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ വദേയ്യ, തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ. അയം ധമ്മോ അനിയതോ’’തി.

൪൪൫. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

മാതുഗാമോ നാമ മനുസ്സിത്ഥീ, ന യക്ഖീ ന പേതീ ന തിരച്ഛാനഗതാ. അന്തമസോ തദഹുജാതാപി ദാരികാ, പഗേവ മഹത്തരീ.

സദ്ധിന്തി ഏകതോ.

ഏകോ ഏകായാതി ഭിക്ഖു ചേവ ഹോതി മാതുഗാമോ ച.

രഹോ നാമ ചക്ഖുസ്സ രഹോ, സോതസ്സ രഹോ. ചക്ഖുസ്സ രഹോനാമ ന സക്കാ ഹോതി അക്ഖിം വാ നിഖണീയമാനേ ഭമുകം വാ ഉക്ഖിപീയമാനേ സീസം വാ ഉക്ഖിപീയമാനേ പസ്സിതും. സോതസ്സ രഹോനാമ ന സക്കാ ഹോതി പകതികഥാ സോതും.

പടിച്ഛന്നം നാമ ആസനം കുട്ടേന വാ [കുഡ്ഡേന വാ (സീ. സ്യാ.)] കവാടേന വാ കിലഞ്ജേന വാ സാണിപാകാരേന വാ രുക്ഖേന വാ ഥമ്ഭേന വാ കോത്ഥളിയാ വാ യേന കേനചി പടിച്ഛന്നം ഹോതി.

അലംകമ്മനിയേതി സക്കാ ഹോതി മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിതും.

നിസജ്ജം കപ്പേയ്യാതി മാതുഗാമേ നിസിന്നേ ഭിക്ഖു ഉപനിസിന്നോ വാ ഹോതി ഉപനിപന്നോ വാ. ഭിക്ഖു നിസിന്നേ മാതുഗാമോ ഉപനിസിന്നോ വാ ഹോതി ഉപനിപന്നോ വാ. ഉഭോ വാ നിസിന്നാ ഹോന്തി ഉഭോ വാ നിപന്നാ.

സദ്ധേയ്യവചസാ നാമ ആഗതഫലാ അഭിസമേതാവിനീ വിഞ്ഞാതസാസനാ.

ഉപാസികാ നാമ ബുദ്ധം സരണം ഗതാ, ധമ്മം സരണം ഗതാ, സങ്ഘം സരണം ഗതാ.

ദിസ്വാതി പസ്സിത്വാ.

തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന വദേയ്യ – പാരാജികേന വാ സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. നിസജ്ജം ഭിക്ഖു പടിജാനമാനോ തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന കാരേതബ്ബോ – പാരാജികേന വാ സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. യേന വാ സാ സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ വദേയ്യ തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ.

൪൪൬. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സച്ചാഹം നിസിന്നോ, നോ ച ഖോ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി’’ന്തി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ നിപന്നോ’’തി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘നാഹം നിസിന്നോ അപിച ഖോ ഠിതോ’’തി, ന കാരേതബ്ബോ.

൪൪൭. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സച്ചാഹം നിപന്നോ, നോ ച ഖോ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി’’ന്തി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോ’’തി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമസ്സ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘നാഹം നിപന്നോ അപിച ഖോ ഠിതോ’’തി, ന കാരേതബ്ബോ.

൪൪൮. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ…പേ… സച്ചാഹം നിസിന്നോ നോ ച ഖോ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജിന്തി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ അപിച ഖോ നിപന്നോതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ…പേ… സച്ചാഹം നിപന്നോ, നോ ച ഖോ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജിന്തി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

൪൪൯. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസിന്നോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ അപിച ഖോ നിപന്നോതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

൪൫൦. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിപന്നോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

അനിയതോതി ന നിയതോ, പാരാജികം വാ സങ്ഘാദിസേസോ വാ പാചിത്തിയം വാ.

൪൫൧. ഗമനം പടിജാനാതി, നിസജ്ജം പടിജാനാതി, ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി, നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി, ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി, നിസജ്ജം പടിജാനാതി, ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി, നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി, ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, ന കാരേതബ്ബോ.

ഗമനം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജം പടിജാനാതി, ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ

കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി, ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജം പടിജാനാതി, ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി, ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, ന കാരേതബ്ബോതി.

പഠമോ അനിയതോ നിട്ഠിതോ.

൨. ദുതിയഅനിയതസിക്ഖാപദം

൪൫൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ – ‘‘ഭഗവതാ പടിക്ഖിത്തം മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലംകമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേതു’’ന്തി തസ്സായേവ കുമാരികായ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസി കാലയുത്തം സമുല്ലപന്തോ കാലയുത്തം ധമ്മം ഭണന്തോ. ദുതിയമ്പി ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ നിമന്തിതാ തം കുലം അഗമാസി. അദ്ദസാ ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം തസ്സായേവ കുമാരികായ സദ്ധിം ഏകം ഏകായ രഹോ നിസിന്നം. ദിസ്വാന ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം, ഭന്തേ, നച്ഛന്നം നപ്പതിരൂപം യം അയ്യോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേതി. കിഞ്ചാപി, ഭന്തേ, അയ്യോ അനത്ഥികോ തേന ധമ്മേന, അപിച ദുസ്സദ്ധാപയാ അപ്പസന്നാ മനുസ്സാ’’തി. ഏവമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ വിസാഖായ മിഗാരമാതുയാ വുച്ചമാനോ നാദിയി. അഥ ഖോ വിസാഖാ മിഗാരമാതാ നിക്ഖമിത്വാ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും …പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൫൩. ‘‘ന ഹേവ ഖോ പന പടിച്ഛന്നം ആസനം ഹോതി നാലം കമ്മനിയം, അലഞ്ച ഖോ ഹോതി മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിതും. യോ പന ഭിക്ഖു തഥാരൂപേ ആസനേ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേയ്യ, തമേനം സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ ദിസ്വാ ദ്വിന്നം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന വദേയ്യ – സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. നിസജ്ജം ഭിക്ഖു പടിജാനമാനോ ദ്വിന്നം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന കാരേതബ്ബോ – സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. യേന വാ സാ സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ വദേയ്യ തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ. അയമ്പി ധമ്മോ അനിയതോ’’തി.

൪൫൪. ന ഹേവ ഖോ പന പടിച്ഛന്നം ആസനം ഹോതീതി അപ്പടിച്ഛന്നം ഹോതി കുട്ടേന വാ കവാടേന വാ കിലഞ്ജേന വാ സാണിപാകാരേന വാ രുക്ഖേന വാ ഥമ്ഭേന വാ കോത്ഥളിയാ വാ യേന കേനചി അപ്പടിച്ഛന്നം ഹോതി.

നാലം കമ്മനിയന്തി ന സക്കാ ഹോതി മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിതും.

അലഞ്ച ഖോ ഹോതി മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിതുന്തി സക്കാ ഹോതി മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിതും.

യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

തഥാരൂപേ ആസനേതി ഏവരൂപേ ആസനേ.

മാതുഗാമോ നാമ മനുസ്സിത്ഥീ, ന യക്ഖീ ന പേതീ ന തിരച്ഛാനഗതാ, വിഞ്ഞൂ പടിബലാ സുഭാസിതദുബ്ഭാസിതം ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആജാനിതും.

സദ്ധിന്തി ഏകതോ.

ഏകോ ഏകായാതി ഭിക്ഖു ചേവ ഹോതി മാതുഗാമോ ച.

രഹോ നാമ ചക്ഖുസ്സ രഹോ, സോതസ്സ രഹോ. ചക്ഖുസ്സ രഹോ നാമ ന സക്കാ ഹോതി അക്ഖിം വാ നിഖണീയമാനേ ഭമുകം വാ ഉക്ഖിപീയമാനേ സീസം വാ ഉക്ഖിപീയമാനേ പസ്സിതും. സോതസ്സ രഹോ നാമ ന സക്കാ ഹോതി പകതികഥാ സോതും.

നിസജ്ജം കപ്പേയ്യാതി മാതുഗാമേ നിസിന്നേ ഭിക്ഖു ഉപനിസിന്നോ വാ ഹോതി ഉപനിപന്നോ വാ. ഭിക്ഖു നിസിന്നേ മാതുഗാമോ ഉപനിസിന്നോ വാ ഹോതി ഉപനിപന്നോ വാ. ഉഭോ വാ നിസിന്നാ ഹോന്തി ഉഭോ വാ നിപന്നാ.

സദ്ധേയ്യവചസാ നാമ ആഗതഫലാ അഭിസമേതാവിനീ വിഞ്ഞാതസാസനാ.

ഉപാസികാ നാമ ബുദ്ധം സരണം ഗതാ, ധമ്മം സരണം ഗതാ, സങ്ഘം സരണം ഗതാ.

ദിസ്വാതി പസ്സിത്വാ.

ദ്വിന്നം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന വദേയ്യ സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. നിസജ്ജം ഭിക്ഖു പടിജാനമാനോ ദ്വിന്നം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന കാരേതബ്ബോ – സങ്ഘാദിസേസേന വാ പാചിത്തിയേന വാ. യേന വാ സാ സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ വദേയ്യ, തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ.

൪൫൫. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിസിന്നോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സച്ചാഹം നിസിന്നോ, നോ ച ഖോ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി’’ന്തി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ നിപന്നോതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ നിപന്നോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ…പേ… സച്ചാഹം നിപന്നോ, നോ ച ഖോ കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജിന്തി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ …പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യസ്സ മയാ സുതം നിസിന്നസ്സ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസന്തസ്സാ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യസ്സ മയാ സുതം നിസിന്നസ്സ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസന്തസ്സാ’’തി, സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സച്ചാഹം നിസിന്നോ, നോ ച ഖോ ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസി’’ന്തി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ നിപന്നോതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യസ്സ മയാ സുതം നിപന്നസ്സ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസന്തസ്സാ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ…പേ… സച്ചാഹം നിപന്നോ നോ ച ഖോ ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസിന്തി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

൪൫൬. സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസിന്നോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ നിപന്നോതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിസിന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

സാ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയ്യോ മയാ ദിട്ഠോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിപന്നോ’’തി, സോ ച തം പടിജാനാതി, നിപജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ നിസിന്നോതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ…പേ… നാഹം നിപന്നോ, അപിച ഖോ ഠിതോതി, ന കാരേതബ്ബോ.

അയമ്പീതി പുരിമം ഉപാദായ വുച്ചതി.

അനിയതോതി ന നിയതോ, സങ്ഘാദിസേസോ വാ പാചിത്തിയം വാ.

൪൫൭. ഗമനം പടിജാനാതി നിസജ്ജം പടിജാനാതി ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി നിസജ്ജം പടിജാനാതി ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം പടിജാനാതി നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, ന കാരേതബ്ബോ.

ഗമനം ന പടിജാനാതി നിസജ്ജം പടിജാനാതി ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി ആപത്തിം പടിജാനാതി, ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി നിസജ്ജം പടിജാനാതി ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, നിസജ്ജായ കാരേതബ്ബോ. ഗമനം ന പടിജാനാതി നിസജ്ജം ന പടിജാനാതി ആപത്തിം ന പടിജാനാതി, ന കാരേതബ്ബോതി.

ദുതിയോ അനിയതോ നിട്ഠിതോ.

൪൫൮. ഉദ്ദിട്ഠാ ഖോ ആയസ്മന്തോ ദ്വേ അനിയതാ ധമ്മാ. തത്ഥായസ്മന്തേ പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? ദുതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? തതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’’? പരിസുദ്ധേത്ഥായസ്മന്തോ; തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീതി.

തസ്സുദ്ദാനം –

അലം കമ്മനിയഞ്ചേവ, തഥേവ ച നഹേവ ഖോ;

അനിയതാ സുപഞ്ഞത്താ, ബുദ്ധസേട്ഠേന താദിനാതി.

അനിയതകണ്ഡം നിട്ഠിതം.

൪. നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം

൧. ചീവരവഗ്ഗോ

൧. പഠമകഥിനസിക്ഖാപദം

ഇമേ ഖോ പനായസ്മന്തോ തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ

ധമ്മാ ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി.

൪൫൯. തേനേ സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി ഗോതമകേ ചേതിയേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം തിചീവരം അനുഞ്ഞാതം ഹോതി. ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ തിചീവരം അനുഞ്ഞാത’’ന്തി അഞ്ഞേനേവ തിചീവരേന ഗാമം പവിസന്തി, അഞ്ഞേന തിചീവരേന ആരാമേ അച്ഛന്തി, അഞ്ഞേന തിചീവരേന നഹാനം ഓതരന്തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകചീവരം ധാരേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, അതിരേകചീവരം ധാരേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, അതിരേകചീവരം ധാരേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൬൦. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അതിരേകചീവരം ധാരേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൪൬൧. [മഹാവ. ൩൪൭] തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ അതിരേകചീവരം ഉപ്പന്നം ഹോതി. ആയസ്മാ ച ആനന്ദോ തം ചീവരം ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ദാതുകാമോ ഹോതി. ആയസ്മാ ച സാരിപുത്തോ സാകേതേ വിഹരതി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – ‘ന അതിരേകചീവരം ധാരേതബ്ബ’ന്തി. ഇദഞ്ച മേ അതിരേകചീവരം ഉപ്പന്നം. അഹഞ്ചിമം ചീവരം ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ദാതുകാമോ. ആയസ്മാ ച സാരിപുത്തോ സാകേതേ വിഹരതി. കഥം നു ഖോ മയാ പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കീവചിരം പനാനന്ദ, സാരിപുത്തോ ആഗച്ഛിസ്സതീ’’തി? ‘‘നവമം വാ, ഭഗവാ, ദിവസം ദസമം വാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ദസാഹപരമം അതിരേകചീവരം ധാരേതും. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൬൨. ‘‘നിട്ഠിതചീവരസ്മിം ഭിക്ഖുനാ ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേ ദസാഹപരമം അതിരേകചീവരം ധാരേതബ്ബം. തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൪൬൩. നിട്ഠിതചീവരസ്മിന്തി ഭിക്ഖുനോ ചീവരം കതം വാ ഹോതി നട്ഠം വാ വിനട്ഠം വാ ദഡ്ഢം വാ ചീവരാസാ വാ ഉപച്ഛിന്നാ.

ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേതി അട്ഠന്നം മാതികാനം അഞ്ഞതരായ മാതികായ ഉബ്ഭതം ഹോതി, സങ്ഘേന വാ അന്തരാ ഉബ്ഭതം ഹോതി.

ദസാഹപരമന്തി ദസാഹപരമതാ ധാരേതബ്ബം.

അതിരേകചീവരം നാമ അനധിട്ഠിതം അവികപ്പിതം.

ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം, വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമം.

തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതീ [ഹോതീതി ഇദം പദം സബ്ബപോത്ഥകേസു അത്ഥി, സിക്ഖാപദേ പന നത്ഥി, ഏവമുപരിപി] തി ഏകാദസേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം. തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം ദസാഹാതിക്കന്തം നിസ്സഗ്ഗിയം, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. നിസ്സട്ഠചീവരം ദാതബ്ബം.

൪൬൪. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. ഇദം ചീവരം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ നിസ്സഗ്ഗിയം സങ്ഘസ്സ നിസ്സട്ഠം. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇമം ചീവരം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദദേയ്യാ’’തി.

൪൬൫. തേന ഭിക്ഖുനാ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സു വചനീയാ – ‘‘ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം ദസാഹാതിക്കന്തം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം ആയസ്മന്താനം നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. നിസ്സട്ഠചീവരം ദാതബ്ബം.

൪൬൬. ‘‘സുണന്തു മേ ആയസ്മന്താ. ഇദം ചീവരം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ നിസ്സഗ്ഗിയം ആയസ്മന്താനം നിസ്സട്ഠം. യദായസ്മന്താനം പത്തകല്ലം, ആയസ്മന്താ ഇമം ചീവരം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദദേയ്യു’’ന്തി.

൪൬൭. തേന ഭിക്ഖുനാ ഏകം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ഇദം മേ, ആവുസോ, ചീവരം ദസാഹാതിക്കന്തം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം ആയസ്മതോ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. തേന ഭിക്ഖുനാ ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. നിസ്സട്ഠചീവരം ദാതബ്ബം – ‘‘ഇമം ചീവരം ആയസ്മതോ ദമ്മീ’’തി.

൪൬൮. ദസാഹാതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ദസാഹാതിക്കന്തേ വേമതികോ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ദസാഹാതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനധിട്ഠിതേ അധിട്ഠിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവികപ്പിതേ വികപ്പിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൪൬൯. അനാപത്തി അന്തോദസാഹം അധിട്ഠേതി, വികപ്പേതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

൪൭൦. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ നിസ്സട്ഠചീവരം ന ദേന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സട്ഠചീവരം ന ദാതബ്ബം. യോ ന ദദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

കഥിനസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഠമം.

൨. ഉദോസിതസിക്ഖാപദം

൪൭൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമന്തി. താനി ചീവരാനി ചിരം നിക്ഖിത്താനി കണ്ണകിതാനി ഹോന്തി. താനി ഭിക്ഖൂ ഓതാപേന്തി. അദ്ദസാ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്തോ തേ ഭിക്ഖൂ താനി ചീവരാനി ഓതാപേന്തേ. ദിസ്വാന യേന തേ ഭിക്ഖൂ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘കസ്സിമാനി, ആവുസോ, ചീവരാനി കണ്ണകിതാനീ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ തേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി…പേ… ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമന്തീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ ഭിക്ഖൂനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൭൨. ‘‘നിട്ഠിതചീവരസ്മിം ഭിക്ഖുനാ ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേ ഏകരത്തമ്പി ചേ ഭിക്ഖു തിചീവരേന വിപ്പവസേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൪൭൩. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കോസമ്ബിയം ഗിലാനോ ഹോതി. ഞാതകാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസും – ‘‘ആഗച്ഛതു ഭദന്തോ, മയം, ഉപട്ഠഹിസ്സാമാ’’തി. ഭിക്ഖൂപി ഏവമാഹംസു – ‘‘ഗച്ഛാവുസോ, ഞാതകാ തം ഉപട്ഠഹിസ്സന്തീ’’തി. സോ ഏവമാഹ – ‘‘ഭഗവതാവുസോ, സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – ‘ന തിചീവരേന വിപ്പവസിതബ്ബ’ന്തി. അഹഞ്ചമ്ഹി ഗിലാനോ. ന സക്കോമി തിചീവരം ആദായ പക്കമിതും. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ഗിലാനസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം ദാതും. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ദാതബ്ബാ. തേന ഗിലാനേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘അഹം, ഭന്തേ, ഗിലാനോ. ന സക്കോമി തിചീവരം ആദായ പക്കമിതും. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം യാചാമീ’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൪൭൪. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ. ന സക്കോതി തിചീവരം ആദായ പക്കമിതും. സോ സങ്ഘം തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം ദദേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ. ന സക്കോതി തിചീവരം ആദായ പക്കമിതും. സോ സങ്ഘം തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിം ദേതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിയാ ദാനം, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദിന്നാ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതി. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൭൫. ‘‘നിട്ഠിതചീവരസ്മിം ഭിക്ഖുനാ ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേ ഏകരത്തമ്പി ചേ ഭിക്ഖു തിചീവരേന വിപ്പവസേയ്യ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൪൭൬. ‘‘നിട്ഠിതചീവരസ്മിന്തി ഭിക്ഖുനോ ചീവരം കതം വാ ഹോതി നട്ഠം വാ വിനട്ഠം വാ ദഡ്ഢം വാ ചീവരാസാ വാ ഉപച്ഛിന്നാ.

ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേതി അട്ഠന്നം മാതികാനം അഞ്ഞതരായ മാതികായ ഉബ്ഭതം ഹോതി, സങ്ഘേന വാ അന്തരാ ഉബ്ഭതം ഹോതി.

ഏകരത്തമ്പി ചേ ഭിക്ഖു തിചീവരേന വിപ്പവസേയ്യാതി സങ്ഘാടിയാ വാ ഉത്തരാസങ്ഗേന വാ അന്തരവാസകേന വാ.

അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാതി ഠപേത്വാ ഭിക്ഖുസമ്മുതിം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതീതി സഹ അരുണുഗ്ഗമനാ [അരുണുഗ്ഗമനേന (സീ. സ്യാ.)] നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം രത്തിവിപ്പവുത്ഥം [രത്തിം വിപ്പവുത്ഥം (സീ.)] അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൪൭൭. ഗാമോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. നിവേസനം ഏകൂപചാരം നാനൂപചാരം. ഉദോസിതോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. അട്ടോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. മാളോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. പാസാദോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. ഹമ്മിയം ഏകൂപചാരം നാനൂപചാരം. നാവാ ഏകൂപചാരാ നാനൂപചാരാ. സത്ഥോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. ഖേത്തം ഏകൂപചാരം നാനൂപചാരം. ധഞ്ഞകരണം ഏകൂപചാരം നാനൂപചാരം. ആരാമോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. വിഹാരോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ. രുക്ഖമൂലം ഏകൂപചാരം നാനൂപചാരം. അജ്ഝോകാസോ ഏകൂപചാരോ നാനൂപചാരോ.

൪൭൮. ഗാമോ ഏകൂപചാരോ നാമ ഏകകുലസ്സ ഗാമോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. അന്തോഗാമേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഗാമേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം ഘരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഘരേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൭൯. നാനാകുലസ്സ ഗാമോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. യസ്മിം ഘരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഘരേ വത്ഥബ്ബം സഭായേ വാ ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. സഭായം ഗച്ഛന്തേന ഹത്ഥപാസേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സഭായേ വാ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. സഭായേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സഭായേ വാ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം ഘരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഘരേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൦. ഏകകുലസ്സ നിവേസനം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. അന്തോനിവേസനേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോനിവേസനേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൧. നാനാകുലസ്സ നിവേസനം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൨. ഏകകുലസ്സ ഉദോസിതോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. അന്തോഉദോസിതേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഉദോസിതേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൩. നാനാകുലസ്സ ഉദോസിതോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൪. ഏകകുലസ്സ അട്ടോ ഹോതി, അന്തോഅട്ടേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഅട്ടേ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ അട്ടോ ഹോതി, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൫. ഏകകുലസ്സ മാളോ ഹോതി, അന്തോമാളേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോമാളേ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ മാളോ ഹോതി നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ, യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൬. ഏകകുലസ്സ പാസാദോ ഹോതി, അന്തോപാസാദേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോപാസാദേ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ പാസാദോ ഹോതി, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൭. ഏകകുലസ്സ ഹമ്മിയം ഹോതി. അന്തോഹമ്മിയേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഹമ്മിയേ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ ഹമ്മിയം ഹോതി, നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഗബ്ഭേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഗബ്ഭേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൮. ഏകകുലസ്സ നാവാ ഹോതി. അന്തോനാവായ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോനാവായ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ നാവാ ഹോതി നാനാഗബ്ഭാ നാനാഓവരകാ. യസ്മിം ഓവരകേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം ഓവരകേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൮൯. ഏകകുലസ്സ സത്ഥോ ഹോതി. സത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ സത്തബ്ഭന്തരാ ന വിജഹിതബ്ബാ, പസ്സതോ അബ്ഭന്തരം ന വിജഹിതബ്ബം. നാനാകുലസ്സ സത്ഥോ ഹോതി, സത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൯൦. ഏകകുലസ്സ ഖേത്തം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച. അന്തോഖേത്തേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഖേത്തേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം. നാനാകുലസ്സ ഖേത്തം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച. അന്തോഖേത്തേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ ദ്വാരമൂലേ വാ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൯൧. ഏകകുലസ്സ ധഞ്ഞകരണം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച. അന്തോധഞ്ഞകരണേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോധഞ്ഞകരണേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം. നാനാകുലസ്സ ധഞ്ഞകരണം ഹോതി പരിക്ഖിത്തഞ്ച. അന്തോധഞ്ഞകരണേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ ദ്വാരമൂലേ വാ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തം ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൯൨. ഏകകുലസ്സ ആരാമോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. അന്തോആരാമേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോആരാമേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം. നാനാകുലസ്സ ആരാമോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. അന്തോആരാമേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ ദ്വാരമൂലേ വാ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൯൩. ഏകകുലസ്സ വിഹാരോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. അന്തോവിഹാരേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോവിഹാരേ വത്ഥബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം വിഹാരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം വിഹാരേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. നാനാകുലസ്സ വിഹാരോ ഹോതി പരിക്ഖിത്തോ ച. യസ്മിം വിഹാരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം വിഹാരേ വത്ഥബ്ബം ദ്വാരമൂലേ വാ, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം. അപരിക്ഖിത്തോ ഹോതി, യസ്മിം വിഹാരേ ചീവരം നിക്ഖിത്തം ഹോതി തസ്മിം വിഹാരേ വത്ഥബ്ബം, ഹത്ഥപാസാ വാ ന വിജഹിതബ്ബം.

൪൯൪. ഏകകുലസ്സ രുക്ഖമൂലം ഹോതി, യം മജ്ഝന്ഹികേ കാലേ സമന്താ ഛായാ ഫരതി, അന്തോഛായായ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ അന്തോഛായായ വത്ഥബ്ബം. നാനാകുലസ്സ രുക്ഖമൂലം ഹോതി, ഹത്ഥപാസാ ന വിജഹിതബ്ബം.

അജ്ഝോകാസോ ഏകൂപചാരോ നാമ അഗാമകേ അരഞ്ഞേ സമന്താ സത്തബ്ഭന്തരാ ഏകൂപചാരോ, തതോ പരം നാനൂപചാരോ.

൪൯൫. വിപ്പവുത്ഥേ വിപ്പവുത്ഥസഞ്ഞീ അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. വിപ്പവുത്ഥേ വേമതികോ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. വിപ്പവുത്ഥേ അവിപ്പവുത്ഥസഞ്ഞീ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അപ്പച്ചുദ്ധടേ പച്ചുദ്ധടസഞ്ഞീ…പേ… അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ… അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ… അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ… അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ…പേ… അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവിപ്പവുത്ഥേ വിപ്പവുത്ഥസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവിപ്പവുത്ഥേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവിപ്പവുത്ഥേ അവിപ്പവുത്ഥസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൪൯൬. അനാപത്തി അന്തോഅരുണേ പച്ചുദ്ധരതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഉദോസിതസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദുതിയം.

൩. തതിയകഥിനസിക്ഖാപദം

൪൯൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ അകാലചീവരം ഉപ്പന്നം ഹോതി. തസ്സ തം ചീവരം കയിരമാനം നപ്പഹോതി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു തം ചീവരം ഉസ്സാപേത്വാ പുനപ്പുനം വിമജ്ജതി. അദ്ദസാ ഖോ ഭഗവാ സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്തോ തം ഭിക്ഖും തം ചീവരം ഉസ്സാപേത്വാ പുനപ്പുനം വിമജ്ജന്തം. ദിസ്വാന യേന സോ ഭിക്ഖു തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ഭിക്ഖു, ഇമം ചീവരം ഉസ്സാപേത്വാ പുനപ്പുനം വിമജ്ജസീ’’തി? ‘‘ഇദം മേ, ഭന്തേ, അകാലചീവരം ഉപ്പന്നം. കയിരമാനം നപ്പഹോതി. തേനാഹം ഇമം ചീവരം ഉസ്സാപേത്വാ പുനപ്പുനം വിമജ്ജാമീ’’തി. ‘‘അത്ഥി പന തേ, ഭിക്ഖു, ചീവരപച്ചാസാ’’തി? ‘‘അത്ഥി, ഭഗവാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ, ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരപച്ചാസാ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി.

൪൯൮. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതം അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരപച്ചാസാ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി അകാലചീവരാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ അതിരേകമാസം നിക്ഖിപന്തി. താനി ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി തിട്ഠന്തി. അദ്ദസാ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്തോ താനി ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി തിട്ഠന്തേ. ദിസ്വാന ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘കസ്സിമാനി, ആവുസോ, ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി തിട്ഠന്തീ’’തി? ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ, അകാലചീവരാനി ചീവരപച്ചാസാ നിക്ഖിത്താനീ’’തി. ‘‘കീവചിരം പനാവുസോ, ഇമാനി ചീവരാനി നിക്ഖിത്താനീ’’തി? ‘‘അതിരേകമാസം, ആവുസോ’’തി. ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ അതിരേകമാസം നിക്ഖിപിസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ തേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി…പേ… ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ അതിരേകമാസം നിക്ഖിപന്തീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ അതിരേകമാസം നിക്ഖിപിസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൪൯൯. ‘‘നിട്ഠിതചീവരസ്മിം ഭിക്ഖുനാ ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേ ഭിക്ഖുനോ പനേവ അകാലചീവരം ഉപ്പജ്ജേയ്യ, ആകങ്ഖമാനേന ഭിക്ഖുനാ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം. പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖിപ്പമേവ കാരേതബ്ബം. നോചസ്സ പാരിപൂരി, മാസപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തം ചീവരം നിക്ഖിപിതബ്ബം ഊനസ്സ പാരിപൂരിയാ സതിയാ പച്ചാസായ. തതോ ചേ ഉത്തരി [ഉത്തരിം (സീ. സ്യാ.)] നിക്ഖിപേയ്യ, സതിയാപി പച്ചാസായ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൦൦. നിട്ഠിതചീവരസ്മിന്തി ഭിക്ഖുനോ ചീവരം കതം വാ ഹോതി നട്ഠം വാ വിനട്ഠം വാ ദഡ്ഢം വാ ചീവരാസാ വാ ഉപച്ഛിന്നാ.

ഉബ്ഭതസ്മിം കഥിനേതി അട്ഠന്നം മാതികാനം അഞ്ഞതരായ മാതികായ ഉബ്ഭതം ഹോതി, സങ്ഘേന വാ അന്തരാ ഉബ്ഭതം ഹോതി.

അകാലചീവരം നാമ അനത്ഥതേ കഥിനേ ഏകാദസമാസേ ഉപ്പന്നം, അത്ഥതേ കഥിനേ സത്തമാസേ ഉപ്പന്നം, കാലേപി ആദിസ്സ ദിന്നം, ഏതം അകാലചീവരം നാമ.

ഉപ്പജ്ജേയ്യാതി ഉപ്പജ്ജേയ്യ സങ്ഘതോ വാ ഗണതോ വാ ഞാതിതോ വാ മിത്തതോ വാ പംസുകൂലം വാ അത്തനോ വാ ധനേന.

ആകങ്ഖമാനേനാതി ഇച്ഛമാനേന പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം.

പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖിപ്പമേവ കാരേതബ്ബന്തി ദസാഹാ കാരേതബ്ബം.

നോ ചസ്സ പാരിപൂരീതി കയിരമാനം നപ്പഹോതി.

മാസപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തം ചീവരം നിക്ഖിപിതബ്ബന്തി മാസപരമതാ നിക്ഖിപിതബ്ബം.

ഊനസ്സ പാരിപൂരിയാതി ഊനസ്സ പാരിപൂരത്ഥായ.

സതിയാ പച്ചാസായാതി പച്ചാസാ ഹോതി സങ്ഘതോ വാ ഗണതോ വാ ഞാതിതോ വാ മിത്തതോ വാ പംസുകൂലം വാ അത്തനോ വാ ധനേന.

തതോ ചേ ഉത്തരി നിക്ഖിപേയ്യ സതിയാപി പച്ചാസായാതി തദഹുപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, ദസാഹാ കാരേതബ്ബം. ദ്വീഹുപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, ദസാഹാ കാരേതബ്ബം. തീഹുപ്പന്നേ മൂലചീവരേ…പേ… ചതൂഹുപ്പന്നേ… പഞ്ചാഹുപ്പന്നേ… ഛാഹുപ്പന്നേ… സത്താഹുപ്പന്നേ… അട്ഠാഹുപ്പന്നേ … നവാഹുപ്പന്നേ… ദസാഹുപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, ദസാഹാ കാരേതബ്ബം. ഏകാദസേ ഉപ്പന്നേ…പേ… ദ്വാദസേ ഉപ്പന്നേ… തേരസേ ഉപ്പന്നേ… ചുദ്ദസേ ഉപ്പന്നേ… പന്നരസേ ഉപ്പന്നേ… സോളസേ ഉപ്പന്നേ… സത്തരസേ ഉപ്പന്നേ… അട്ഠാരസേ ഉപ്പന്നേ… ഏകൂനവീസേ ഉപ്പന്നേ… വീസേ ഉപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, ദസാഹാ കാരേതബ്ബം. ഏകവീസേ ഉപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, നവാഹാ കാരേതബ്ബം. ദ്വാവീസേ ഉപ്പന്നേ…പേ… തേവീസേ ഉപ്പന്നേ… ചതുവീസേ ഉപ്പന്നേ… പഞ്ചവീസേ ഉപ്പന്നേ… ഛബ്ബീസേ ഉപ്പന്നേ… സത്തവീസേ ഉപ്പന്നേ… അട്ഠവീസേ ഉപ്പന്നേ… ഏകൂനതിംസേ ഉപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, ഏകാഹം കാരേതബ്ബം… തിംസേ ഉപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, തദഹേവ അധിട്ഠാതബ്ബം വികപ്പേതബ്ബം വിസ്സജ്ജേതബ്ബം. നോ ചേ അധിട്ഠേയ്യ വാ വികപ്പേയ്യ വാ വിസ്സജ്ജേയ്യ വാ, ഏകതിംസേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, അകാലചീവരം മാസാതിക്കന്തം നിസ്സഗ്ഗിയം, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

വിസഭാഗേ ഉപ്പന്നേ മൂലചീവരേ പച്ചാസാചീവരം ഉപ്പജ്ജതി, രത്തിയോ ച സേസാ ഹോന്തി, ന അകാമാ കാരേതബ്ബം.

൫൦൧. മാസാതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. മാസാതിക്കന്തേ വേമതികോ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. മാസാതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനധിട്ഠിതേ അധിട്ഠിതസഞ്ഞീ…പേ… അവികപ്പിതേ വികപ്പിതസഞ്ഞീ… അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ… അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ… അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ… അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ… അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മാസാനതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മാസാനതിക്കന്തേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. മാസാനതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൦൨. അനാപത്തി അന്തോമാസേ അധിട്ഠേതി, വികപ്പേതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

തതിയകഥിനസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം.

൪. പുരാണചീവരസിക്ഖാപദം

൫൦൩. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ പുരാണദുതിയികാ ഭിക്ഖുനീസു പബ്ബജിതാ ഹോതി. സാ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ സന്തികേ അഭിക്ഖണം ആഗച്ഛതി. ആയസ്മാപി ഉദായീ തസ്സാ ഭിക്ഖുനിയാ സന്തികേ അഭിക്ഖണം ഗച്ഛതി. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉദായീ തസ്സാ ഭിക്ഖുനിയാ സന്തികേ ഭത്തവിസ്സഗ്ഗം കരോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന സാ ഭിക്ഖുനീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തസ്സാ ഭിക്ഖുനിയാ പുരതോ അങ്ഗജാതം വിവരിത്വാ ആസനേ നിസീദി. സാപി ഖോ ഭിക്ഖുനീ ആയസ്മതോ ഉദായിസ്സ പുരതോ അങ്ഗജാതം വിവരിത്വാ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ സാരത്തോ തസ്സാ ഭിക്ഖുനിയാ അങ്ഗജാതം ഉപനിജ്ഝായി. തസ്സ അസുചി മുച്ചി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉദായീ തം ഭിക്ഖുനിം ഏതദവോച – ‘‘ഗച്ഛ, ഭഗിനി, ഉദകം ആഹര, അന്തരവാസകം ധോവിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ആഹരയ്യ, അഹമേവ ധോവിസ്സാമീ’’തി തം അസുചിം ഏകദേസം മുഖേന അഗ്ഗഹേസി ഏകദേസം അങ്ഗജാതേ പക്ഖിപി. സാ തേന ഗബ്ഭം ഗണ്ഹി. ഭിക്ഖുനിയോ ഏവമാഹംസു – ‘‘അബ്രഹ്മചാരിനീ അയം ഭിക്ഖുനീ, ഗബ്ഭിനീ’’തി. ‘‘നാഹം, അയ്യേ, അബ്രഹ്മചാരിനീ’’തി ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉദായീ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ താ ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതികാ തേ, ഉദായി, അഞ്ഞാതികാ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതികാ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതികായ ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ പാസാദികം വാ അപാസാദികം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൦൪. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേയ്യ വാ രജാപേയ്യ വാ ആകോടാപേയ്യ വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൦൫. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

അഞ്ഞാതികാ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധാ.

ഭിക്ഖുനീ നാമ ഉഭതോസങ്ഘേ ഉപസമ്പന്നാ.

പുരാണചീവരം നാമ സകിം നിവത്ഥമ്പി സകിം പാരുതമ്പി.

ധോവാതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ധോതം നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. രജാതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. രത്തം നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. ആകോടേഹീതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സകിം പാണിപ്പഹാരം വാ മുഗ്ഗരപ്പഹാരം വാ ദിന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, പുരാണചീവരം അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ധോവാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൦൬. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ധോവാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ധോവാപേതി ആകോടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ധോവാപേതി രജാപേതി ആകോടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം രജാപേതി ആകോടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം രജാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം രജാപേതി ആകോടാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ആകോടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ആകോടാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ആകോടാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ പുരാണചീവരം ആകോടാപേതി ധോവാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

അഞ്ഞാതികായ വേമതികോ…പേ… അഞ്ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ…പേ… അഞ്ഞസ്സ പുരാണചീവരം ധോവാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. നിസീദനപച്ചത്ഥരണം ധോവാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏകതോഉപസമ്പന്നായ ധോവാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൦൭. അനാപത്തി ഞാതികായ ധോവന്തിയാ അഞ്ഞാതികാ ദുതിയാ ഹോതി, അവുത്താ ധോവതി, അപരിഭുത്തം ധോവാപേതി, ചീവരം ഠപേത്വാ അഞ്ഞം പരിക്ഖാരം ധോവാപേതി, സിക്ഖമാനായ, സാമണേരിയാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

പുരാണചീവരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ചതുത്ഥം.

൫. ചീവരപടിഗ്ഗഹണസിക്ഖാപദം

൫൦൮. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ സാവത്ഥിയം വിഹരതി. അഥ ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സാവത്ഥിം പിണ്ഡായ പാവിസി. സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപ്പടിക്കന്താ യേന അന്ധവനം തേനുപസങ്കമി ദിവാവിഹാരായ. അന്ധവനം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ ദിവാവിഹാരം നിസീദി. തേന ഖോ പന സമയേന ചോരാ കതകമ്മാ ഗാവിം വധിത്വാ മംസം ഗഹേത്വാ അന്ധവനം പവിസിംസു. അദ്ദസാ ഖോ ചോരഗാമണികോ ഉപ്പലവണ്ണം ഭിക്ഖുനിം അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നം. ദിസ്വാനസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘സചേ മേ പുത്തഭാതുകാ പസ്സിസ്സന്തി വിഹേഠിസ്സന്തി ഇമം ഭിക്ഖുനി’’ന്തി അഞ്ഞേന മഗ്ഗേന അഗമാസി. അഥ ഖോ സോ ചോരഗാമണികോ മംസേ പക്കേ വരമംസാനി ഗഹേത്വാ പണ്ണപുടം [പണ്ണേന പുടം (സ്യാ.)] ബന്ധിത്വാ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ അവിദൂരേ രുക്ഖേ ആലഗ്ഗേത്വാ – ‘‘യോ പസ്സതി സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ദിന്നംയേവ ഹരതൂ’’തി, വത്വാ പക്കാമി. അസ്സോസി ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ സമാധിമ്ഹാ വുട്ഠഹിത്വാ തസ്സ ചോരഗാമണികസ്സ ഇമം വാചം ഭാസമാനസ്സ. അഥ ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ തം മംസം ഗഹേത്വാ ഉപസ്സയം അഗമാസി. അഥ ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന തം മംസം സമ്പാദേത്വാ ഉത്തരാസങ്ഗേന ഭണ്ഡികം ബന്ധിത്വാ വേഹാസം അബ്ഭുഗ്ഗന്ത്വാ വേളുവനേ പച്ചുട്ഠാസി [പച്ചുപട്ഠാസി (?)].

തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവാ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിട്ഠോ ഹോതി. ആയസ്മാ ഉദായീ ഓഹിയ്യകോ ഹോതി വിഹാരപാലോ. അഥ ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ യേനായസ്മാ ഉദായീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉദായിം ഏതദവോച – ‘‘കഹം, ഭന്തേ, ഭഗവാ’’തി? ‘‘പവിട്ഠോ, ഭഗിനി, ഭഗവാ ഗാമം പിണ്ഡായാ’’തി. ‘‘ഇമം, ഭന്തേ, മംസം ഭഗവതോ ദേഹീ’’തി. ‘‘സന്തപ്പിതോ തയാ, ഭഗിനി, ഭഗവാ മംസേന. സചേ മേ ത്വം അന്തരവാസകം ദദേയ്യാസി, ഏവം അഹമ്പി സന്തപ്പിതോ ഭവേയ്യം അന്തരവാസകേനാ’’തി. ‘‘മയം ഖോ, ഭന്തേ, മാതുഗാമാ നാമ കിച്ഛലാഭാ. ഇദഞ്ച മേ അന്തിമം പഞ്ചമം ചീവരം. നാഹം ദസ്സാമീ’’തി. ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭഗിനി, പുരിസോ ഹത്ഥിം ദത്വാ കച്ഛേ സജ്ജേയ്യ [വിസ്സജ്ജേയ്യ (സ്യാ.)] ഏവമേവ ഖോ ത്വം ഭഗിനി ഭഗവതോ മംസം ദത്വാ മയി അന്തരവാസകേ സജ്ജസീ’’തി [അന്തരവാസകം ന സജ്ജസീതി (ക.), മയ്ഹം അന്തരവാസകം വിസ്സജ്ജേഹീതി (സ്യാ.)]. അഥ ഖോ ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ ആയസ്മതാ ഉദായിനാ നിപ്പീളിയമാനാ അന്തരവാസകം ദത്വാ ഉപസ്സയം അഗമാസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഉപ്പലവണ്ണായ ഭിക്ഖുനിയാ പത്തചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തിയോ ഉപ്പലവണ്ണം ഭിക്ഖുനിം ഏതദവോചും – ‘‘കഹം തേ, അയ്യേ, അന്തരവാസകോ’’തി? ഉപ്പലവണ്ണാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനീനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ഭിക്ഖുനിയോ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉദായീ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം പടിഗ്ഗഹേസ്സതി കിച്ഛലാഭോ മാതുഗാമോ’’തി. അഥ ഖോ താ ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉദായീ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം പടിഗ്ഗഹേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉദായിം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉദായി, ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം പടിഗ്ഗഹേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതികാ തേ, ഉദായി, അഞ്ഞാതികാ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതികാ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതികായ ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ സന്തം വാ അസന്തം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗഹേസ്സസി! നേതം മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൦൯. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൫൧൦. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ കുക്കുച്ചായന്താ ഭിക്ഖുനീനം പാരിവത്തകചീവരം ന പടിഗ്ഗണ്ഹന്തി. ഭിക്ഖുനിയോ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യാ അമ്ഹാകം പാരിവത്തകചീവരം ന പടിഗ്ഗഹേസ്സന്തീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ താസം ഭിക്ഖുനീനം ഉജ്ഝായന്തീനം ഖിയ്യന്തീനം വിപാചേന്തീനം. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചന്നം പാരിവത്തകം പടിഗ്ഗഹേതും – ഭിക്ഖുസ്സ, ഭിക്ഖുനിയാ, സിക്ഖമാനായ, സാമണേരസ്സ, സാമണേരിയാ. അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ഇമേസം പഞ്ചന്നം പാരിവത്തകം പടിഗ്ഗഹേതും. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ.

൫൧൧. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൧൨. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

അഞ്ഞാതികാ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധാ.

ഭിക്ഖുനീ നാമ ഉഭതോസങ്ഘേ ഉപസമ്പന്നാ.

ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമം.

അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാതി ഠപേത്വാ പാരിവത്തകം.

പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ പടിഗ്ഗഹിതം, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൧൩. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ വേമതികോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഏകതോഉപസമ്പന്നായ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൧൪. അനാപത്തി ഞാതികായ, പാരിവത്തകം പരിത്തേന വാ വിപുലം, വിപുലേന വാ പരിത്തം, ഭിക്ഖു വിസ്സാസം ഗണ്ഹാതി, താവകാലികം ഗണ്ഹാതി, ചീവരം ഠപേത്വാ അഞ്ഞം പരിക്ഖാരം ഗണ്ഹാതി, സിക്ഖമാനായ, സാമണേരിയാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ചീവരപടിഗ്ഗഹണസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

൬. അഞ്ഞാതകവിഞ്ഞത്തിസിക്ഖാപദം

൫൧൫. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പട്ടോ [പട്ഠോ (സ്യാ. ക.)] ഹോതി ധമ്മിം കഥം കാതും. അഥ ഖോ അഞ്ഞതരോ സേട്ഠിപുത്തോ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ തം സേട്ഠിപുത്തം ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി. അഥ ഖോ സോ സേട്ഠിപുത്തോ ആയസ്മതാ ഉപനന്ദേന സക്യപുത്തേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതോ സമാദപിതോ സമുത്തേജിതോ സമ്പഹംസിതോ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘വദേയ്യാഥ, ഭന്തേ, യേന അത്ഥോ. പടിബലാ മയം അയ്യസ്സ ദാതും യദിദം ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാര’’ന്തി. ‘‘സചേ മേ ത്വം, ആവുസോ, ദാതുകാമോസി, ഇതോ ഏകം സാടകം ദേഹീ’’തി. ‘‘അമ്ഹാകം ഖോ, ഭന്തേ, കുലപുത്താനം കിസ്മിം വിയ ഏകസാടകം ഗന്തും. ആഗമേഹി, ഭന്തേ, യാവ ഘരം ഗച്ഛാമി. ഘരം ഗതോ ഇതോ വാ ഏകം സാടകം പഹിണിസ്സാമി ഇതോ വാ സുന്ദരതര’’ന്തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം സേട്ഠിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘സചേ മേ ത്വം ആവുസോ ദാതുകാമോസി ഇതോ ഏകം സാടകം ദേഹീ’’തി. അമ്ഹാകം ഖോ ഭന്തേ കുലപുത്താനം കിസ്മിം വിയ ഏകസാടകം ഗന്തും, ആഗമേഹി ഭന്തേ യാവ ഘരം ഗച്ഛാമി, ഘരം ഗതോ ഇതോ വാ ഏകം സാടകം പഹിണിസ്സാമി ഇതോ വാ സുന്ദരതരന്തി. തതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം സേട്ഠിപുത്തം ഏതദവോച ‘‘സചേ മേ ത്വം ആവുസോ ദാതുകാമോസി, ഇതോ ഏകം സാടകം ദേഹീ’’തി. അമ്ഹാകം ഖോ ഭന്തേ കുലപുത്താനം കിസ്മിം വിയ ഏകസാടകം ഗന്തും, ആഗമേഹി ഭന്തേ യാവ ഘരം ഗച്ഛാമി, ഘരം ഗതോ ഇതോ വാ ഏകം സാടകം പഹിണിസ്സാമി ഇതോ വാ സുന്ദരതരന്തി. ‘‘കിം പന തയാ, ആവുസോ, അദാതുകാമേന പവാരിതേന യം ത്വം പവാരേത്വാ ന ദേസീ’’തി.

അഥ ഖോ സോ സേട്ഠിപുത്തോ ആയസ്മതാ ഉപനന്ദേന സക്യപുത്തേന നിപ്പീളിയമാനോ ഏകം സാടകം ദത്വാ അഗമാസി. മനുസ്സാ തം സേട്ഠിപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘കിസ്സ ത്വം അയ്യോ ഏകസാടകോ ആഗച്ഛസീ’’തി? അഥ ഖോ സോ സേട്ഠിപുത്തോ തേസം മനുസ്സാനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘മഹിച്ഛാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അസന്തുട്ഠാ. നയിമേസം സുകരാ ധമ്മനിമന്തനാപി കാതും [നയിമേ സുകരാ ധമ്മനിമന്തനായപി കാതും (സ്യാ.)]. കഥഞ്ഹി നാമ സേട്ഠിപുത്തേന ധമ്മനിമന്തനായ കയിരമാനായ സാടകം ഗഹേസ്സന്തീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ സേട്ഠിപുത്തം ചീവരം വിഞ്ഞാപേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, സേട്ഠിപുത്തം ചീവരം വിഞ്ഞാപേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതകോ തേ, ഉപനന്ദ, അഞ്ഞാതകോ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതകോ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതകസ്സ ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ സന്തം വാ അസന്തം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതകം സേട്ഠിപുത്തം ചീവരം വിഞ്ഞാപേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൧൬. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൫൧൭. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സാകേതാ സാവത്ഥിം ൨ അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നാ ഹോന്തി. അന്തരാമഗ്ഗേ ചോരാ നിക്ഖമിത്വാ തേ ഭിക്ഖൂ അച്ഛിന്ദിംസു. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ പടിക്ഖിത്തം അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേതു’’ന്തി, കുക്കുച്ചായന്താ ന വിഞ്ഞാപേസും. യഥാനഗ്ഗാവ സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖൂ അഭിവാദേന്തി. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘സുന്ദരാ ഖോ ഇമേ, ആവുസോ, ആജീവകാ യേ ഇമേ ഭിക്ഖൂസു അഭിവാദേന്തീ’’തി. തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ന മയം, ആവുസോ, ആജീവകാ, ഭിക്ഖൂ മയ’’ന്തി. ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപാലിം ഏതദവോചും – ‘‘ഇങ്ഘാവുസോ ഉപാലി, ഇമേ അനുയുഞ്ജാഹീ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മതാ ഉപാലിനാ അനുയുഞ്ജിയമാനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപാലി തേ ഭിക്ഖൂ അനുയുഞ്ജിത്വാ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘ഭിക്ഖൂ ഇമേ, ആവുസോ. ദേഥ നേസം ചീവരാനീ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ നഗ്ഗാ ആഗച്ഛിസ്സന്തി! നനു നാമ തിണേന വാ പണ്ണേന വാ പടിച്ഛാദേത്വാ ആഗന്തബ്ബ’’ന്തി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അച്ഛിന്നചീവരസ്സ വാ നട്ഠചീവരസ്സ വാ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേതും. യം ആവാസം പഠമം ഉപഗച്ഛതി, സചേ തത്ഥ ഹോതി സങ്ഘസ്സ വിഹാരചീവരം വാ ഉത്തരത്ഥരണം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ ഭിസിച്ഛവി വാ, തം ഗഹേത്വാ പാരുപിതും ലഭിത്വാ ഓദഹിസ്സാമീ’’തി. നോ ചേ ഹോതി സങ്ഘസ്സ വിഹാരചീവരം വാ ഉത്തരത്ഥരണം വാ ഭുമത്ഥരണം വാ ഭിസിച്ഛവി വാ തിണേന വാ പണ്ണേന വാ പടിച്ഛാദേത്വാ ആഗന്തബ്ബം; ന ത്വേവ നഗ്ഗേന ആഗന്തബ്ബം. യോ ആഗച്ഛേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൧൮. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേയ്യ, അഞ്ഞത്ര സമയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. തത്ഥായം സമയോ – അച്ഛിന്നചീവരോ വാ ഹോതി ഭിക്ഖു നട്ഠചീവരോ വാ. അയം തത്ഥ സമയോ’’തി.

൫൧൯. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

അഞ്ഞാതകോ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധോ.

ഗഹപതി നാമ യോ കോചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ഗഹപതാനീ നാമ യാ കാചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമം.

അഞ്ഞത്ര സമയാതി ഠപേത്വാ സമയം.

അച്ഛിന്നചീവരോ നാമ ഭിക്ഖുസ്സ ചീവരം അച്ഛിന്നം ഹോതി രാജൂഹി വാ ചോരേഹി വാ ധുത്തേഹി വാ, യേഹി കേഹിചി വാ അച്ഛിന്നം ഹോതി.

നട്ഠചീവരോ നാമ ഭിക്ഖുസ്സ ചീവരം അഗ്ഗിനാ വാ ദഡ്ഢം ഹോതി, ഉദകേന വാ വുള്ഹം ഹോതി, ഉന്ദൂരേഹി വാ ഉപചികാഹി വാ ഖായിതം ഹോതി, പരിഭോഗജിണ്ണം വാ ഹോതി.

അഞ്ഞത്ര സമയാ വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം, അഞ്ഞത്ര സമയാ വിഞ്ഞാപിതം, നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൨൦. അഞ്ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ, അഞ്ഞത്ര സമയാ, ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ വേമതികോ, അഞ്ഞത്ര സമയാ, ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അഞ്ഞത്ര സമയാ, ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൨൧. അനാപത്തി സമയേ, ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

അഞ്ഞാതകവിഞ്ഞത്തിസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

൭. തതുത്തരിസിക്ഖാപദം

൫൨൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അച്ഛിന്നചീവരകേ ഭിക്ഖൂ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘‘ഭഗവതാ, ആവുസോ, അനുഞ്ഞാതം – ‘അച്ഛിന്നചീവരസ്സ വാ നട്ഠചീവരസ്സ വാ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേതും’; വിഞ്ഞാപേഥ, ആവുസോ, ചീവര’’ന്തി. ‘‘അലം, ആവുസോ, ലദ്ധം അമ്ഹേഹി ചീവര’’ന്തി. ‘‘മയം ആയസ്മന്താനം വിഞ്ഞാപേമാ’’തി. ‘‘വിഞ്ഞാപേഥ, ആവുസോ’’തി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതദവോചും – ‘‘അച്ഛിന്നചീവരകാ, ആവുസോ, ഭിക്ഖൂ ആഗതാ. ദേഥ നേസം ചീവരാനീ’’തി, ബഹും ചീവരം വിഞ്ഞാപേസും.

തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ സഭായം നിസിന്നോ അഞ്ഞതരം പുരിസം ഏതദവോച – ‘‘അച്ഛിന്നചീവരകാ അയ്യോ ഭിക്ഖൂ ആഗതാ. തേസം മയാ ചീവരം ദിന്ന’’ന്തി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘മയാപി ദിന്ന’’ന്തി. അപരോപി ഏവമാഹ – ‘‘മയാപി ദിന്ന’’ന്തി. തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹും ചീവരം വിഞ്ഞാപേസ്സന്തി, ദുസ്സവാണിജ്ജം വാ സമണാ സക്യപുത്തിയാ കരിസ്സന്തി, പഗ്ഗാഹികസാലം [പടഗ്ഗാഹികസാലം (?)] വാ പസാരേസ്സന്തീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹും ചീവരം വിഞ്ഞാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹും ചീവരം വിഞ്ഞാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹും ചീവരം വിഞ്ഞാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൨൩. ‘‘തഞ്ചേ അഞ്ഞാതകോ ഗഹപതി വാ ഗഹപതാനീ വാ ബഹൂഹി ചീവരേഹി അഭിഹട്ഠും പവാരേയ്യ സന്തരുത്തരപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തതോ ചീവരം സാദിതബ്ബം. തതോ ചേ ഉത്തരി സാദിയേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൨൪. തഞ്ചേതി അച്ഛിന്നചീവരകം ഭിക്ഖും.

അഞ്ഞാതകോ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധോ.

ഗഹപതി നാമ യോ കോചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ഗഹപതാനീ നാമ യാ കാചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ബഹൂഹി ചീവരേഹീതി ബഹുകേഹി ചീവരേഹി.

അഭിഹട്ഠും പവാരേയ്യാതി യാവതകം ഇച്ഛസി താവതകം ഗണ്ഹാഹീതി.

സന്തരുത്തരപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തതോ ചീവരം സാദിതബ്ബന്തി സചേ തീണി നട്ഠാനി ഹോന്തി ദ്വേ സാദിതബ്ബാനി, ദ്വേ നട്ഠാനി ഏകം സാദിതബ്ബം, ഏകം നട്ഠം ന കിഞ്ചി സാദിതബ്ബം.

തതോ ചേ ഉത്തരി സാദിയേയ്യാതി തതുത്തരി വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ തതുത്തരി വിഞ്ഞാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൨൫. അഞ്ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ തതുത്തരി ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ വേമതികോ തതുത്തരി ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ തതുത്തരി ചീവരം വിഞ്ഞാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൨൬. അനാപത്തി – ‘‘സേസകം ആഹരിസ്സാമീ’’തി ഹരന്തോ ഗച്ഛതി, ‘‘സേസകം തുയ്ഹേവ ഹോതൂ’’തി ദേന്തി, ന അച്ഛിന്നകാരണാ ദേന്തി, ന നട്ഠകാരണാ ദേന്തി, ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അത്തനോ ധനേന, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

തതുത്തരിസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം സത്തമം.

൮. ഉപക്ഖടസിക്ഖാപദം

൫൨൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. അസ്സോസി ഖോ അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു തസ്സ പുരിസസ്സ ഇമം വാചം ഭാസമാനസ്സ. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘മഹാപുഞ്ഞോസി ത്വം, ആവുസോ ഉപനന്ദ, അമുകസ്മിം ഓകാസേ അഞ്ഞതരോ പുരിസോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’’തി. ‘‘അത്ഥാവുസോ, മം സോ ഉപട്ഠാകോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ യേന സോ പുരിസോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം പുരിസം ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര മം ത്വം, ആവുസോ, ചീവരേന അച്ഛാദേതുകാമോസീ’’തി? ‘‘അപി മേയ്യ, ഏവം ഹോതി – ‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’’തി. ‘‘സചേ ഖോ മം ത്വം, ആവുസോ, ചീവരേന അച്ഛാദേതുകാമോസി, ഏവരൂപേന ചീവരേന അച്ഛാദേഹി. ക്യാഹം തേന അച്ഛന്നോപി കരിസ്സാമി യാഹം ന പരിഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി.

അഥ ഖോ സോ പുരിസോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘മഹിച്ഛാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അസന്തുട്ഠാ. നയിമേ സുകരാ ചീവരേന അച്ഛാദേതും. കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉപനന്ദോ മയാ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ മം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ പുരിസസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായ്യന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും …പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതകോ തേ, ഉപനന്ദ, അഞ്ഞാതകോ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതകോ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതകസ്സ ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ സന്തം വാ അസന്തം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൨൮. ‘‘ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതാനിയാ വാ ചീവരചേതാപന്നം [ചീവരചേതാപനം (സ്യാ.)] ഉപക്ഖടം ഹോതി – ‘ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേന ചീവരം ചേതാപേത്വാ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’തി; തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖു പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യ – ‘സാധു വത മം ആയസ്മാ ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേന ഏവരൂപം വാ ഏവരൂപം വാ ചീവരം ചേതാപേത്വാ അച്ഛാദേഹീ’തി, കല്യാണകമ്യതം ഉപാദായ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൨൯. ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സാതി ഭിക്ഖുസ്സത്ഥായ, ഭിക്ഖും ആരമ്മണം കരിത്വാ, ഭിക്ഖും അച്ഛാദേതുകാമോ.

അഞ്ഞാതകോ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധോ.

ഗഹപതി നാമ യോ കോചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ഗഹപതാനീ നാമ യാ കാചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ചീവരചേതാപന്നം നാമ ഹിരഞ്ഞം വാ സുവണ്ണം വാ മുത്താ വാ മണി വാ പവാളോ വാ ഫലികോ വാ പടകോ വാ സുത്തം വാ കപ്പാസോ വാ.

ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേനാതി പച്ചുപട്ഠിതേന.

ചേതാപേത്വാതി പരിവത്തേത്വാ.

അച്ഛാദേസ്സാമീതി ദസ്സാമി.

തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖൂതി യം ഭിക്ഖും ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ഉപക്ഖടം ഹോതി സോ ഭിക്ഖു.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോതി പുബ്ബേ അവുത്തോ ഹോതി – ‘‘കീദിസേന തേ, ഭന്തേ, ചീവരേന അത്ഥോ, കീദിസം തേ ചീവരം ചേതാപേമീ’’തി?

ഉപസങ്കമിത്വാതി ഘരം ഗന്ത്വാ യത്ഥ കത്ഥചി ഉപസങ്കമിത്വാ .

ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യാതി ആയതം വാ ഹോതു വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ.

ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേനാതി പച്ചുപട്ഠിതേന.

ഏവരൂപം വാ ഏവരൂപം വാതി. ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ.

ചേതാപേത്വാതി പരിവത്തേത്വാ.

അച്ഛാദേഹീതി ദജ്ജേഹി.

കല്യാണകമ്യതം ഉപാദായാതി സാധത്ഥികോ [സാധുത്ഥികോ (സ്യാ.)] മഹഗ്ഘത്ഥികോ. തസ്സ വചനേന ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപന്നം നിസ്സഗ്ഗിയം, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൩൦. അഞ്ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ വേമതികോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൩൧. അനാപത്തി ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, മഹഗ്ഘം ചേതാപേതുകാമസ്സ അപ്പഗ്ഘം ചേതാപേതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഉപക്ഖടസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.

൯. ദുതിയഉപക്ഖടസിക്ഖാപദം

൫൩൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ അഞ്ഞതരം പുരിസം ഏതദവോച – ‘‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. സോപി ഏവമാഹ – ‘‘അഹമ്പി അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. അസ്സോസി ഖോ അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു തേസം പുരിസാനം ഇമം കഥാസല്ലാപം. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘മഹാപുഞ്ഞോസി ത്വം, ആവുസോ ഉപനന്ദ. അമുകസ്മിം ഓകാസേ അഞ്ഞതരോ പുരിസോ അഞ്ഞതരം പുരിസം ഏതദവോച – ‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’തി. സോപി ഏവമാഹ – ‘അഹമ്പി അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’’തി. ‘‘അത്ഥാവുസോ, മം തേ ഉപട്ഠാകാ’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ യേന തേ പുരിസാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ പുരിസേ ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര മം തുമ്ഹേ, ആവുസോ, ചീവരേഹി അച്ഛാദേതുകാമാത്ഥാ’’തി? ‘‘അപി നയ്യ, ഏവം ഹോതി – ‘അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേഹി അച്ഛാദേസ്സാമാ’’’തി. ‘‘സചേ ഖോ മം തുമ്ഹേ, ആവുസോ, ചീവരേഹി അച്ഛാദേതുകാമാത്ഥ, ഏവരൂപേന ചീവരേന അച്ഛാദേഥ, ക്യാഹം തേഹി അച്ഛന്നോപി കരിസ്സാമി, യാനാഹം ന പരിഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ തേ പുരിസാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘മഹിച്ഛാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അസന്തുട്ഠാ. നയിമേ സുകരാ ചീവരേഹി അച്ഛാദേതും. കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉപനന്ദോ അമ്ഹേഹി പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി!

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം പുരിസാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതകാ തേ, ഉപനന്ദ, അഞ്ഞാതകാ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതകാ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതകാനം ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ സന്തം വാ അസന്തം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകേ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൩൩. ‘‘ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സ ഉഭിന്നം അഞ്ഞാതകാനം ഗഹപതീനം വാ ഗഹപതാനീനം വാ പച്ചേകചീവരചേതാപന്നാനി ഉപക്ഖടാനി ഹോന്തി – ‘ഇമേഹി മയം പച്ചേകചീവരചേതാപന്നേഹി പച്ചേകചീവരാനി ചേതാപേത്വാ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും ചീവരേഹി അച്ഛാദേസ്സാമാ’തി; തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖു പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യ – ‘സാധു വത മം ആയസ്മന്തോ ഇമേഹി പച്ചേകചീവരചേതാപന്നേഹി ഏവരൂപം വാ ഏവരൂപം വാ ചീവരം ചേതാപേത്വാ അച്ഛാദേഥ, ഉഭോവ സന്താ ഏകേനാ’തി, കല്യാണകമ്യതം ഉപാദായ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൩൪. ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സാതി ഭിക്ഖുസ്സത്ഥായ, ഭിക്ഖും ആരമ്മണം കരിത്വാ, ഭിക്ഖും അച്ഛാദേതുകാമാ.

ഉഭിന്നന്തി ദ്വിന്നം.

അഞ്ഞാതകാ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധാ.

ഗഹപതീ നാമ യേ കേചി അഗാര അജ്ഝാവസന്തി.

ഗഹപതാനിയോ നാമ യാ കാചി അഗാരം അജ്ഝാവസന്തി.

ചീവരചേതാപന്നാനി നാമ ഹിരഞ്ഞാ വാ സുവണ്ണാ വാ മുത്താ വാ മണീ വാ പവാളാ വാ ഫലികാ വാ പടകാ വാ സുത്താ വാ കപ്പാസാ വാ.

ഇമേഹി പച്ചേകചീവരചേതാപന്നേഹിതി പച്ചുപട്ഠിതേഹി.

ചേതാപേത്വാതി പരിവത്തേത്വാ.

അച്ഛാദേസ്സാമാതി ദസ്സാമ.

തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖൂതി യം ഭിക്ഖും ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നാനി ഉപക്ഖടാനി ഹോന്തി സോ ഭിക്ഖു.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോതി പുബ്ബേ അവുത്തോ ഹോതി – ‘‘കീദിസേന തേ, ഭന്തേ, ചീവരേന അത്ഥോ, കീദിസം തേ ചീവരം ചേതാപേമാ’’തി.

ഉപസങ്കമിത്വാതി ഘരം ഗന്ത്വാ യത്ഥ കത്ഥചി ഉപസങ്കമിത്വാ.

ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യാതി ആയതം വാ ഹോതു വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ.

ഇമേഹി പച്ചേകചീവരചേതാപന്നേഹീതി പച്ചുപട്ഠിതേഹി.

ഏവരൂപം വാ ഏവരൂപം വാതി ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ.

ചേതാപേത്വാതി പരിവത്തേത്വാ.

അച്ഛാദേഥാതി ദജ്ജേഥ.

ഉഭോവ സന്താ ഏകേനാതി ദ്വേപി ജനാ ഏകേന.

കല്യാണകമ്യതം ഉപാദായാതി സാധത്ഥികോ മഹഗ്ഘത്ഥികോ.

തസ്സ വചനേന ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ സണ്ഹം വാ ചേതാപേന്തി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകേ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപന്നം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൩൫. അഞ്ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ വേമതികോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൩൬. അനാപത്തി – ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, മഹഗ്ഘം ചേതാപേതുകാമാനം അപ്പഗ്ഘം ചേതാപേതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ദുതിയഉപക്ഖടസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം നവമം.

൧൦. രാജസിക്ഖാപദം

൫൩൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ ഉപട്ഠാകോ മഹാമത്തോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ ദൂതേന ചീവരചേതാപന്നം പാഹേസി – ‘‘ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേന ചീവരം ചേതാപേത്വാ അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേഹീ’’തി. അഥ ഖോ സോ ദൂതോ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം. പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയസ്മാ ചീവരചേതാപന്ന’’ന്തി. ഏവം വുത്തേ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം ദൂതം ഏതദവോച – ‘‘ന ഖോ മയം, ആവുസോ, ചീവരചേതാപന്നം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ, ചീവരഞ്ച ഖോ മയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ കാലേന കപ്പിയ’’ന്തി. ഏവം വുത്തേ സോ ദൂതോ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘അത്ഥി പനായസ്മതോ കോചി വേയ്യാവച്ചകരോ’’തി? തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ ആരാമം അഗമാസി കേനചിദേവ കരണീയേന. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം ദൂതം ഏതദവോച – ‘‘ഏസോ ഖോ, ആവുസോ, ഉപാസകോ ഭിക്ഖൂനം വേയ്യാവച്ചകരോ’’തി. അഥ ഖോ സോ ദൂതോ തം ഉപാസകം സഞ്ഞാപേത്വാ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘യം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ വേയ്യാവച്ചകരം നിദ്ദിസി സഞ്ഞത്തോ സോ മയാ. ഉപസങ്കമതു ആയസ്മാ കാലേന, ചീവരേന തം അച്ഛാദേസ്സതീ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന സോ മഹാമത്തോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘പരിഭുഞ്ജതു അയ്യോ തം ചീവരം, ഇച്ഛാമ മയം അയ്യേന തം ചീവരം പരിഭുത്ത’’ന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം ഉപാസകം ന കിഞ്ചി അവചാസി. ദുതിയമ്പി ഖോ സോ മഹാമത്തോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘പരിഭുഞ്ജതു അയ്യോ തം ചീവരം, ഇച്ഛാമ മയം അയ്യേന തം ചീവരം പരിഭുത്ത’’ന്തി. ദുതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം ഉപാസകം ന കിഞ്ചി അവചാസി. തതിയമ്പി ഖോ സോ മഹാമത്തോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘പരിഭുഞ്ജതു അയ്യോ തം ചീവരം, ഇച്ഛാമ മയം അയ്യേന തം ചീവരം പരിഭുത്ത’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന നേഗമസ്സ സമയോ ഹോതി. നേഗമേന ച കതികാ കതാ ഹോതി – ‘‘യോ പച്ഛാ ആഗച്ഛതി പഞ്ഞാസം ബദ്ധോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ യേന സോ ഉപാസകോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഉപാസകം ഏതദവോച – ‘‘അത്ഥോ മേ, ആവുസോ, ചീവരേനാ’’തി. ‘‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹി, അജ്ജ നേഗമസ്സ സമയോ. നേഗമേന ച കതികാ കതാ ഹോതി – ‘യോ പച്ഛാ ആഗച്ഛതി പഞ്ഞാസം ബദ്ധോ’’’തി. ‘‘അജ്ജേവ മേ, ആവുസോ, ചീവരം ദേഹീ’’തി ഓവട്ടികായ പരാമസി. അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ ആയസ്മതാ ഉപനന്ദേന സക്യപുത്തേന നിപ്പീളിയമാനോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ ചീവരം ചേതാപേത്വാ പച്ഛാ അഗമാസി. മനുസ്സാ തം ഉപാസകം ഏതദവോചും – ‘‘കിസ്സ ത്വം, അയ്യോ, പച്ഛാ ആഗതോ, പഞ്ഞാസം ജീനോസീ’’തി.

അഥ ഖോ സോ ഉപാസകോ തേസം മനുസ്സാനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘മഹിച്ഛാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അസന്തുട്ഠാ. നയിമേസം സുകരം വേയ്യാവച്ചമ്പി കാതും. കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ ഉപാസകേന – ‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹീ’തി വുച്ചമാനോ നാഗമേസ്സതീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഉപാസകേന – ‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹീ’തി വുച്ചമാനോ നാഗമേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, ഉപാസകേന – ‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹീ’തി വുച്ചമാനോ നാഗമേസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഉപാസകേന – ‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹീ’തി വുച്ചമാനോ നാഗമേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൩൮. ‘‘ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സ രാജാ വാ രാജഭോഗ്ഗോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ഗഹപതികോ വാ ദൂതേന ചീവരചേതാപന്നം പഹിണേയ്യ – ‘ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേന ചീവരം ചേതാപേത്വാ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും ചീവരേന അച്ഛാദേഹീ’തി. സോ ചേ ദൂതോ തം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേയ്യ – ‘ഇദം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം, പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയസ്മാ ചീവരചേതാപന്ന’ന്തി, തേന ഭിക്ഖുനാ സോ ദൂതോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘ന ഖോ മയം, ആവുസോ, ചീവരചേതാപന്നം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ. ചീവരഞ്ച ഖോ മയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ, കാലേന കപ്പിയ’ന്തി. സോ ചേ ദൂതോ തം ഭിക്ഖും ഏവം വദേയ്യ – ‘അത്ഥി പനായസ്മതോ കോചി വേയ്യാവച്ചകരോ’തി, ചീവരത്ഥികേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ വേയ്യാവച്ചകരോ നിദ്ദിസിതബ്ബോ ആരാമികോ വാ ഉപാസകോ വാ – ‘ഏസോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖൂനം വേയ്യാവച്ചകരോ’തി. സോ ചേ ദൂതോ തം വേയ്യാവച്ചകരം സഞ്ഞാപേത്വാ തം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേയ്യ – ‘യം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ വേയ്യാവച്ചകരം നിദ്ദിസി സഞ്ഞത്തോ സോ മയാ, ഉപസങ്കമതു ആയസ്മാ കാലേന, ചീവരേന തം അച്ഛാദേസ്സതീ’തി, ചീവരത്ഥികേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ വേയ്യാവച്ചകരോ ഉപസങ്കമിത്വാ ദ്വത്തിക്ഖത്തും ചോദേതബ്ബോ സാരേതബ്ബോ – ‘അത്ഥോ മേ, ആവുസോ, ചീവരേനാ’തി. ദ്വത്തിക്ഖത്തും ചോദയമാനോ സാരയമാനോ തം ചീവരം അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, ചതുക്ഖത്തും പഞ്ചക്ഖത്തും ഛക്ഖത്തുപരമം തുണ്ഹീഭൂതേന ഉദ്ദിസ്സ ഠാതബ്ബം. ചതുക്ഖത്തും പഞ്ചക്ഖത്തും ഛക്ഖത്തുപരമം തുണ്ഹീഭൂതോ ഉദ്ദിസ്സ തിട്ഠമാനോ തം ചീവരം അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, ഇച്ചേതം കുസലം; തതോ ചേ ഉത്തരി വായമമാനോ തം ചീവര അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. നോ ചേ അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, യതസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം, തത്ഥ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘യം ഖോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഭിക്ഖും ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം പഹിണിത്ഥ, ന തം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ കിഞ്ചി അത്ഥം അനുഭോതി, യുഞ്ജന്തായസ്മന്തോ സകം, മാ വോ സകം വിനസ്സാ’തി, അയം തത്ഥ സാമീചീ’’തി.

൫൩൯. ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സാതി ഭിക്ഖുസ്സത്ഥായ, ഭിക്ഖും ആരമ്മണം കരിത്വാ, ഭിക്ഖും അച്ഛാദേതുകാമോ.

രാജാ നാമ യോ കോചി രജ്ജം കാരേതി.

രാജഭോഗ്ഗോ നാമ യോ കോചി രഞ്ഞോ ഭത്തവേതനാഹാരോ.

ബ്രാഹ്മണോ നാമ ജാതിയാ ബ്രാഹ്മണോ.

ഗഹപതികോ നാമ ഠപേത്വാ രാജം രാജഭോഗ്ഗം ബ്രാഹ്മണം അവസേസോ ഗഹപതികോ നാമ.

ചീവരചേതാപന്നം നാമ ഹിരഞ്ഞം വാ സുവണ്ണം വാ മുത്താ വാ മണി വാ.

ഇമിനാ ചീവരചേതാപന്നേനാതി പച്ചുപട്ഠിതേന.

ചേതാപേത്വാതി പരിവത്തേത്വാ.

അച്ഛാദേഹീതി ദജ്ജേഹി.

സോ ചേ ദൂതോ തം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം. പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയസ്മാ ചീവരചേതാപന്ന’’ന്തി, തേന ഭിക്ഖുനാ സോ ദൂതോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ന ഖോ മയം, ആവുസോ, ചീവരചേതാപന്നം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ. ചീവരഞ്ച ഖോ മയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ, കാലേന കപ്പിയ’’ന്തി. സോ ചേ ദൂതോ തം ഭിക്ഖും ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അത്ഥി പനായസ്മതോ കോചി വേയ്യാവച്ചകരോ’’തി? ചീവരത്ഥികേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ വേയ്യാവച്ചകരോ നിദ്ദിസിതബ്ബോ ആരാമികോ വാ ഉപാസകോ വാ – ‘‘ഏസോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖൂനം വേയ്യാവച്ചകരോ’’തി. ന വത്തബ്ബോ – ‘‘തസ്സ ദേഹീതി വാ, സോ വാ നിക്ഖിപിസ്സതി, സോ വാ പരിവത്തേസ്സതി, സോ വാ ചേതാപേസ്സതീ’’തി.

സോ ചേ ദൂതോ തം വേയ്യാവച്ചകരം സഞ്ഞാപേത്വാ തം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘യം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ വേയ്യാവച്ചകരം നിദ്ദിസി സഞ്ഞത്തോ സോ മയാ. ഉപസങ്കമതു ആയസ്മാ കാലേന, ചീവരേന തം അച്ഛാദേസ്സതീ’’തി, ചീവരത്ഥികേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ വേയ്യാവച്ചകരോ ഉപസങ്കമിത്വാ ദ്വത്തിക്ഖത്തും ചോദേതബ്ബോ സാരേതബ്ബോ – ‘‘അത്ഥോ മേ, ആവുസോ, ചീവരേനാ’’തി. ന വത്തബ്ബോ – ‘‘ദേഹി മേ ചീവരം, ആഹര മേ ചീവരം, പരിവത്തേഹി മേ ചീവരം, ചേതാപേഹി മേ ചീവര’’ന്തി. ദുതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. തതിയമ്പി വത്തബ്ബോ. സചേ അഭിനിപ്ഫാദേതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ അഭിനിപ്ഫാദേതി, തത്ഥ ഗന്ത്വാ തുണ്ഹീഭൂതേന ഉദ്ദിസ്സ ഠാതബ്ബം. ന ആസനേ നിസീദിതബ്ബം. ന ആമിസം പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം. ന ധമ്മോ ഭാസിതബ്ബോ. ‘‘കിം കാരണാ ആഗതോസീ’’തി പുച്ഛിയമാനോ ‘‘ജാനാഹി, ആവുസോ’’തി വത്തബ്ബോ. സചേ ആസനേ വാ നിസീദതി, ആമിസം വാ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ധമ്മം വാ ഭാസതി, ഠാനം ഭഞ്ജതി. ദുതിയമ്പി ഠാതബ്ബം. തതിയമ്പി ഠാതബ്ബം. ചതുക്ഖത്തും ചോദേത്വാ ചതുക്ഖത്തും ഠാതബ്ബം. പഞ്ചക്ഖതും ചോദേത്വാ ദ്വിക്ഖത്തും ഠാതബ്ബം. ഛക്ഖത്തും ചോദേത്വാ ന ഠാതബ്ബം. തതോ ചേ ഉത്തരി വായമമാനോ തം ചീവരം അഭിനിപ്ഫാദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന അഭിനിപ്ഫാദിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

നോ ചേ അഭിനിപ്ഫാദേയ്യ, യതസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം തത്ഥ സാമം വാ ഗന്തബ്ബം ദൂതോ വാ പാഹേതബ്ബോ – ‘‘യം ഖോ തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഭിക്ഖും ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം പഹിണിത്ഥ ന തം തസ്സ ഭിക്ഖുനോ കിഞ്ചി അത്ഥം അനുഭോതി. യുഞ്ജന്തായസ്മന്തോ സകം, മാ വോ സകം വിനസ്സാ’’തി.

അയം തത്ഥ സാമീചീതി അയം തത്ഥ അനുധമ്മതാ.

൫൪൦. അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന അതിരേകസഞ്ഞീ അഭിനിപ്ഫാദേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന വേമതികോ അഭിനിപ്ഫാദേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന ഊനകസഞ്ഞീ അഭിനിപ്ഫാദേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഊനകതിക്ഖത്തും ചോദനായ ഊനകഛക്ഖത്തും ഠാനേന അതിരേകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകതിക്ഖത്തും ചോദനായ ഊനകഛക്ഖത്തും ഠാനേന വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകതിക്ഖത്തും ചോദനായ ഊനകഛക്ഖത്തും ഠാനേന ഊനകസഞ്ഞീ അനാപത്തി.

൫൪൧. അനാപത്തി – തിക്ഖത്തും ചോദനായ, ഛക്ഖത്തും ഠാനേന, ഊനകതിക്ഖത്തും ചോദനായ, ഊനകഛക്ഖത്തും ഠാനേന, അചോദിയമാനോ ദേതി, സാമികാ ചോദേത്വാ ദേന്തി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

രാജസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദസമം.

കഥിനവഗ്ഗോ പഠമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഉബ്ഭതം കഥിനം തീണി, ധോവനഞ്ച പടിഗ്ഗഹോ;

അഞ്ഞാതകാനി തീണേവ, ഉഭിന്നം ദൂതകേന ചാതി.

൨. കോസിയവഗ്ഗോ

൧. കോസിയസിക്ഖാപദം

൫൪൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ ആളവിയം വിഹരതി അഗ്ഗാളവേ ചേതിയേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കോസിയകാരകേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദന്തി – ‘‘ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ, അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ, മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതു’’ന്തി. തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അമ്ഹേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വക്ഖന്തി – ‘ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ, അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ, മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതു’ന്തി! അമ്ഹാകമ്പി അലാഭാ, അമ്ഹാകമ്പി ദുല്ലദ്ധം, യേ മയം ആജീവസ്സ ഹേതു പുത്തദാരസ്സ കാരണാ ബഹൂ ഖുദ്ദകേ പാണേ സങ്ഘാതം ആപാദേമാ’’തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കോസിയകാരകേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വക്ഖന്തി – ‘ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ, അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ, മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതു’’’ന്തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, കോസിയകാരകേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദേഥ – ‘ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ, അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ, മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതു’’’ന്തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, കോസിയകാരകേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വക്ഖഥ – ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ, അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ, മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതുന്തി. നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൪൩. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാരാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൪൪. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

സന്ഥതം നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം.

കാരാപേയ്യാതി ഏകേനപി കോസിയംസുനാ മിസ്സിത്വാ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബ…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാരാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൪൫. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞസ്സത്ഥായ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൪൬. അനാപത്തി വിതാനം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ സാണിപാകാരം വാ ഭിസിം വാ ബിബ്ബോഹനം വാ കരോതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

കോസിയസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഠമം.

൨. സുദ്ധകാളകസിക്ഖാപദം

൫൪൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേന്തി. മനുസ്സാ വിഹാരചാരികം ആഹിണ്ഡന്താ പസ്സിത്വാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തി, സേയ്യഥാപി ഗിഹീ കാമഭോഗിനോ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൪൮. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൪൯. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

കാളകം നാമ ദ്വേ കാളകാനി – ജാതിയാ കാളകം വാ രജനകാളകം വാ.

സന്ഥതം നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം.

കാരാപേയ്യാതി കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം …പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൫൦. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞസ്സത്ഥായ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൫൧. അനാപത്തി വിതാനം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ സാണിപാകാരം വാ ഭിസിം വാ ബിബ്ബോഹനം വാ കരോതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

സുദ്ധകാളകസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദുതിയം.

൩. ദ്വേഭാഗസിക്ഖാപദം

൫൫൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ പടിക്ഖിത്തം സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേതു’’ന്തി, തേ ഥോകംയേവ ഓദാതം അന്തേ ആദിയിത്വാ തഥേവ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേന്തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഥോകംയേവ ഓദാതം അന്തേ ആദിയിത്വാ തഥേവ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഥോകംയേവ ഓദാതം അന്തേ ആദിയിത്വാ തഥേവ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ഥോകംയേവ ഓദാതം അന്തേ ആദിയിത്വാ തഥേവ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൫൩. ‘‘നവം പന ഭിക്ഖുനാ സന്ഥതം കാരയമാനേന ദ്വേ ഭാഗാ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം ആദാതബ്ബാ തതിയം ഓദാതാനം ചതുത്ഥം ഗോചരിയാനം. അനാദാ ചേ ഭിക്ഖു ദ്വേ ഭാഗേ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം തതിയം ഓദാതാനം ചതുത്ഥം ഗോചരിയാനം നവം സന്ഥതം കാരാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൫൪. നവം നാമ കരണം ഉപാദായ വുച്ചതി.

സന്ഥതം നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം.

കാരയമാനേനാതി കരോന്തോ വാ കാരാപേന്തോ വാ.

ദ്വേ ഭാഗാ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം ആദാതബ്ബാതി ധാരയിത്വാ ദ്വേ തുലാ ആദാതബ്ബാ.

തതിയം ഓദാതാനന്തി തുലം ഓദാതാനം.

ചതുത്ഥം ഗോചരിയാനന്തി തുലം ഗോചരിയാനം.

അനാദാ ചേ ഭിക്ഖു ദ്വേ ഭാഗേ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം തതിയം ഓദാതാനം ചതുത്ഥം ഗോചരിയാനന്തി. അനാദിയിത്വാ ദ്വേ തുലേ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം തുലം ഓദാതാനം തുലം ഗോചരിയാനം നവം സന്ഥതം കരോതി വാ കാരാപേതി വാ പയോഗേ ദുക്കടം, പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, സന്ഥതം അനാദിയിത്വാ ദ്വേ തുലേ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം തുലം ഓദാതാനം തുലം ഗോചരിയാനം കാരാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൫൫. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞസ്സത്ഥായ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൫൬. അനാപത്തി തുലം ഓദാതാനം തുലം ഗോചരിയാനം ആദിയിത്വാ കരോതി, ബഹുതരം ഓദാതാനം ബഹുതരം ഗോചരിയാനം ആദിയിത്വാ കരോതി, സുദ്ധം ഓദാതാനം സുദ്ധം ഗോചരിയാനം ആദിയിത്വാ കരോതി, വിതാനം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ സാണിപാകാരം വാ ഭിസിം വാ ബിബ്ബോഹനം വാ കരോതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ദ്വേഭാഗസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം തതിയം.

൪. ഛബ്ബസ്സസിക്ഖാപദം

൫൫൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേന്തി. തേ യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരന്തി – ‘‘ഏളകലോമാനി ദേഥ. ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’’തി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തി, യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരിസ്സന്തി – ‘ഏളകലോമാനി ദേഥ, ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’’’തി! അമ്ഹാകം പന സകിം കതാനി സന്ഥതാനി പഞ്ചപി ഛപി വസ്സാനി ഹോന്തി, യേസം നോ ദാരകാ ഉഹദന്തിപി ഉമ്മിഹന്തിപി ഉന്ദൂരേഹിപി ഖജ്ജന്തി. ഇമേ പന സമണാ സക്യപുത്തിയാ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേന്തി, യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരന്തി – ‘‘ഏളകലോമാനി ദേഥ, ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’’തി!

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തി, യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരിസ്സന്തി – ‘ഏളകലോമാനി ദേഥ, ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേന്തി, യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരന്തി – ‘ഏളകലോമാനി ദേഥ, ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേസ്സന്തി, യാചനബഹുലാ വിഞ്ഞത്തിബഹുലാ വിഹരിസ്സന്തി – ‘ഏളകലോമാനി ദേഥ, ഏളകലോമേഹി അത്ഥോ’തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൫൮. ‘‘നവം പന ഭിക്ഖുനാ സന്ഥതം കാരാപേത്വാ ഛബ്ബസ്സാനി ധാരേതബ്ബം. ഓരേന ചേ ഛന്നം വസ്സാനം തം സന്ഥതം വിസ്സജ്ജേത്വാ വാ അവിസ്സജ്ജേത്വാ വാ അഞ്ഞം നവം സന്ഥതം കാരാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൫൫൯. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു കോസമ്ബിയം ഗിലാനോ ഹോതി. ഞാതകാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസും – ‘‘ആഗച്ഛതു, ഭദന്തോ മയം ഉപട്ഠഹിസ്സാമാ’’തി. ഭിക്ഖൂപി ഏവമാഹംസു – ‘‘ഗച്ഛാവുസോ, ഞാതകാ തം ഉപട്ഠഹിസ്സന്തീ’’തി. സോ ഏവമാഹ – ‘‘ഭഗവതാ, ആവുസോ, സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – ‘നവം പന ഭിക്ഖുനാ സന്ഥതം കാരാപേത്വാ ഛബ്ബസ്സാനി ധാരേതബ്ബ’ന്തി. അഹഞ്ചമ്ഹി ഗിലാനോ, ന സക്കോമി സന്ഥതം ആദായ പക്കമിതും. മയ്ഹഞ്ച വിനാ സന്ഥതാ ന ഫാസു ഹോതി. നാഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ഗിലാനസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്ഥതസമ്മുതിം ദാതും. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ദാതബ്ബാ. തേന ഗിലാനേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘അഹം, ഭന്തേ, ഗിലാനോ. ന സക്കോമി സന്ഥതം ആദായ പക്കമിതും. സോഹം, ഭന്തേ, സങ്ഘം സന്ഥതസമ്മുതിം യാചാമീ’തി. ദുതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. തതിയമ്പി യാചിതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൫൬൦. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ. ന സക്കോതി സന്ഥതം ആദായ പക്കമിതും. സോ സങ്ഘം സന്ഥതസമ്മുതിം യാചതി. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്ഥതസമ്മുതിം ദദേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു ഗിലാനോ. ന സക്കോതി സന്ഥതം ആദായ പക്കമിതും. സോ സങ്ഘം സന്ഥതസമ്മുതിം യാചതി. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്ഥതസമ്മുതിം ദേതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്ഥതസമ്മുതിയാ ദാനം, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘ദിന്നാ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്ഥതസമ്മുതി. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൬൧. ‘‘നവം പന ഭിക്ഖുനാ സന്ഥതം കാരാപേത്വാ ഛബ്ബസ്സാനി ധാരേതബ്ബം. ഓരേന ചേ ഛന്നം വസ്സാനം തം സന്ഥതം വിസ്സജ്ജേത്വാ വാ അവിസ്സജ്ജേത്വാ വാ അഞ്ഞം നവം സന്ഥതം കാരാപേയ്യ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൬൨. നവം നാമ കരണം ഉപാദായ വുച്ചതി.

സന്ഥതം നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം.

കാരാപേത്വാതി കരിത്വാ വാ കാരാപേത്വാ വാ.

ഛബ്ബസ്സാനി ധാരേതബ്ബന്തി ഛബ്ബസ്സപരമതാ ധാരേതബ്ബം.

ഓരേന ചേ ഛന്നം വസ്സാനന്തി ഊനകഛബ്ബസ്സാനി.

തം സന്ഥതം വിസ്സജ്ജേത്വാതി അഞ്ഞേസം ദത്വാ.

അവിസ്സജ്ജേത്വാതി ന കസ്സചി ദത്വാ.

അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാതി ഠപേത്വാ ഭിക്ഖുസമ്മുതിം അഞ്ഞം നവം സന്ഥതം കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, സന്ഥതം ഊനകഛബ്ബസ്സാനി കാരാപിതം, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൬൩. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

൫൬൪. അനാപത്തി ഛബ്ബസ്സാനി കരോതി, അതിരേകഛബ്ബസ്സാനി കരോതി, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, വിതാനം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ സാണിപാകാരം വാ ഭിസിം വാ ബിബ്ബോഹനം വാ കരോതി, ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഛബ്ബസ്സസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ചതുത്ഥം.

൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദം

൫൬൫. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഇച്ഛാമഹം, ഭിക്ഖവേ, തേമാസം പടിസല്ലീയിതും. നമ്ഹി കേനചി ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേനാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ,’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പടിസ്സുണിത്വാ നാസ്സുധ കോചി ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമതി, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേന. തേന ഖോ പന സമയേന സാവത്ഥിയാ സങ്ഘേന കതികാ കതാ ഹോതി – ‘‘ഇച്ഛതാവുസോ, ഭഗവാ തേമാസം പടിസല്ലീയിതും. ന ഭഗവാ കേനചി ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേന. യോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമതി സോ പാചിത്തിയം ദേസാപേതബ്ബോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപസേനോ വങ്ഗന്തപുത്തോ, സപരിസോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ആഗന്തുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം പടിസമ്മോദിതും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ഉപസേനം വങ്ഗന്തപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി വോ, ഉപസേന, ഖമനീയം കച്ചി യാപനീയം, കച്ചിത്ഥ അപ്പകിലമഥേന അദ്ധാനം ആഗതാ’’തി? ‘‘ഖമനീയം, ഭഗവാ, യാപനീയം, ഭഗവാ. അപ്പകിലമഥേന ച മയം, ഭന്തേ, അദ്ധാനം ആഗതാ’’തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ഉപസേനസ്സ വങ്ഗന്തപുത്തസ്സ സദ്ധിവിഹാരികോ ഭിക്ഖു ഭഗവതോ അവിദൂരേ നിസിന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘മനാപാനി തേ, ഭിക്ഖു, പംസുകൂലാനീ’’തി? ‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, മനാപാനി പംസുകൂലാനീ’’തി. ‘‘കിസ്സ പന ത്വം, ഭിക്ഖു, പംസുകൂലികോ’’തി? ‘‘ഉപജ്ഝായോ മേ, ഭന്തേ, പംസുകൂലികോ. ഏവം അഹമ്പി പംസുകൂലികോ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം ഉപസേനം വങ്ഗന്തപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘പാസാദികാ ഖോ ത്യായം, ഉപസേന, പരിസാ. കഥം ത്വം, ഉപസേന, പരിസം വിനേസീ’’തി? ‘‘യോ മം, ഭന്തേ, ഉപസമ്പദം യാചതി തമഹം [താഹം (ക.)] ഏവം വദാമി – ‘അഹം ഖോ, ആവുസോ, ആരഞ്ഞികോ പിണ്ഡപാതികോ പംസുകൂലികോ. സചേ ത്വമ്പി ആരഞ്ഞികോ ഭവിസ്സസി പിണ്ഡപാതികോ പംസുകൂലികോ, ഏവാഹം തം ഉപസമ്പാദേസ്സാമീ’തി. സചേ മേ പടിസ്സുണാതി ഉപസമ്പാദേമി, നോ ചേ മേ പടിസ്സുണാതി ന ഉപസമ്പാദേമി. യോ മം നിസ്സയം യാചതി തമഹം [താഹം (ക.)] ഏവം വദാമി – ‘അഹം ഖോ, ആവുസോ, ആരഞ്ഞികോ പിണ്ഡപാതികോ പംസുകൂലികോ. സചേ ത്വമ്പി ആരഞ്ഞികോ ഭവിസ്സസി പിണ്ഡപാതികോ പംസുകൂലികോ, ഏവാഹം തേ നിസ്സയം ദസ്സാമീ’തി. സചേ മേ പടിസ്സുണാതി നിസ്സയം ദേമി, നോ ചേ മേ പടിസ്സുണാതി ന നിസ്സയം ദേമി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, പരിസം വിനേമീ’’തി.

‘‘സാധു സാധു, ഉപസേന. സാധു ഖോ ത്വം, ഉപസേന, പരിസം വിനേസി. ജാനാസി പന ത്വം, ഉപസേന, സാവത്ഥിയാ സങ്ഘസ്സ കതിക’’ന്തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ജാനാമി സാവത്ഥിയാ സങ്ഘസ്സ കതിക’’ന്തി. ‘‘സാവത്ഥിയാ ഖോ, ഉപസേന, സങ്ഘേന കതികാ കതാ – ‘ഇച്ഛതാവുസോ, ഭഗവാ തേമാസം പടിസല്ലീയിതും. ന ഭഗവാ കേനചി ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേന. യോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമതി സോ പാചിത്തിയം ദേസാപേതബ്ബോ’തി. ‘‘പഞ്ഞായിസ്സതി, ഭന്തേ, സാവത്ഥിയാ സങ്ഘോ സകായ കതികായ, ന മയം അപഞ്ഞത്തം പഞ്ഞപേസ്സാമ പഞ്ഞത്തം വാ ന സമുച്ഛിന്ദിസ്സാമ, യഥാപഞ്ഞത്തേസു സിക്ഖാപദേസു സമാദായ വത്തിസ്സാമാ’’തി. ‘‘സാധു സാധു, ഉപസേന, അപഞ്ഞത്തം ന പഞ്ഞപേതബ്ബം, പഞ്ഞത്തം വാ ന സമുച്ഛിന്ദിതബ്ബം, യഥാപഞ്ഞത്തേസു സിക്ഖാപദേസു സമാദായ വത്തിതബ്ബം. അനുജാനാമി, ഉപസേന, യേ തേ ഭിക്ഖൂ ആരഞ്ഞികാ പിണ്ഡപാതികാ പംസുകൂലികാ യഥാസുഖം മം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമന്തൂ’’തി.

൫൬൬. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ബഹിദ്വാരകോട്ഠകേ ഠിതാ ഹോന്തി – ‘‘മയം ആയസ്മന്തം ഉപസേനം വങ്ഗന്തപുത്തം പാചിത്തിയം ദേസാപേസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപസേനോ വങ്ഗന്തപുത്തോ സപരിസോ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപസേനം വങ്ഗന്തപുത്തം ഏതദവോചും – ‘‘ജാനാസി ത്വം, ആവുസോ ഉപസേന, സാവത്ഥിയാ സങ്ഘസ്സ കതിക’’ന്തി. ‘‘ഭഗവാപി മം, ആവുസോ, ഏവമാഹ – ‘ജാനാസി പന ത്വം, ഉപസേന, സാവത്ഥിയാ സങ്ഘസ്സ കതിക’ന്തി? ന ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ജാനാമി സാവത്ഥിയാ സങ്ഘസ്സ കതിക’’ന്തി. ‘‘സാവത്ഥിയാ ഖോ, ഉപസേന, സങ്ഘേന കതികാ കതാ – ഇച്ഛതാവുസോ, ഭഗവാ തേമാസം പടിസല്ലീയിതും. ന ഭഗവാ കേനചി ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, അഞ്ഞത്ര ഏകേന പിണ്ഡപാതനീഹാരകേന. യോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമതി സോ പാചിത്തിയം ദേസാപേതബ്ബോ’’തി. ‘‘പഞ്ഞായിസ്സതി, ഭന്തേ, സാവത്ഥിയാ സങ്ഘോ സകായ കതികായ, ന മയം അപഞ്ഞത്തം പഞ്ഞപേസ്സാമ പഞ്ഞത്തം വാ ന സമുച്ഛിന്ദിസ്സാമ, യഥാപഞ്ഞത്തേസു സിക്ഖാപദേസു സമാദായ വത്തിസ്സാമാതി. അനുഞ്ഞാതാവുസോ, ഭഗവതാ – ‘യേ തേ ഭിക്ഖൂ ആരഞ്ഞികാ പിണ്ഡപാതികാ പംസുകൂലികാ യഥാസുഖം മം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമന്തൂ’’’തി.

അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ – ‘‘സച്ചം ഖോ ആയസ്മാ ഉപസേനോ ആഹ – ‘ന അപഞ്ഞത്തം പഞ്ഞപേതബ്ബം, പഞ്ഞത്തം വാ ന സമുച്ഛിന്ദിതബ്ബം, യഥാപഞ്ഞത്തേസു സിക്ഖാപദേസു സമാദായ വത്തിതബ്ബ’’’ന്തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ – ‘‘അനുഞ്ഞാതാ കിര ഭഗവതാ – ‘യേ തേ ഭിക്ഖൂ ആരഞ്ഞികാ പിണ്ഡപാതികാ പംസുകൂലികാ യഥാസുഖം മം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമന്തൂ’’’തി. തേ ഭഗവന്തം ദസ്സനം പിഹേന്താ [ദസ്സനായ പിഹയമാനാ (സ്യാ.)] സന്ഥതാനി ഉജ്ഝിത്വാ ആരഞ്ഞികങ്ഗം പിണ്ഡപാതികങ്ഗം പംസുകൂലികങ്ഗം സമാദിയിംസു. അഥ ഖോ ഭഗവാ സമ്ബഹുലേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്തോ അദ്ദസ സന്ഥതാനി തഹം തഹം ഉജ്ഝിതാനി. പസ്സിത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘കസ്സിമാനി, ഭിക്ഖവേ, സന്ഥതാനി തഹം തഹം ഉജ്ഝിതാനീ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞപേസ്സാമി ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ,…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൬൭. ‘‘നിസീദനസന്ഥതം പന ഭിക്ഖുനാ കാരയമാനേന പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥി ആദാതബ്ബാ ദുബ്ബണ്ണകരണായ, അനാദാ ചേ ഭിക്ഖു പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം നവം നിസീദനസന്ഥതം കാരാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൬൮. നിസീദനം നാമ സദസം വുച്ചതി.

സന്ഥതം നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം.

കാരയമാനേനാതി കരോന്തോ വാ കാരാപേന്തോ വാ.

പുരാണസന്ഥതം നാമ സകിം നിവത്ഥമ്പി സകിം പാരുതമ്പി.

സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥി ആദാതബ്ബാ ദുബ്ബണ്ണകരണായാതി ഥിരഭാവായ വട്ടം വാ ചതുരസ്സം വാ ഛിന്ദിത്വാ ഏകദേസേ വാ സന്ഥരിതബ്ബം വിജടേത്വാ വാ സന്ഥരിതബ്ബം.

അനാദാ ചേ ഭിക്ഖു പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിന്തി അനാദിയിത്വാ പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം നവം നിസീദനസന്ഥതം കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, പയോഗേ ദുക്കടം, പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, നിസീദനസന്ഥതം അനാദിയിത്വാ പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം കാരാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൬൯. അത്തനാ വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അത്തനാ വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം അത്തനാ പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. പരേഹി വിപ്പകതം പരേഹി പരിയോസാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞസ്സത്ഥായ കരോതി വാ കാരാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൭൦. അനാപത്തി – പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം ആദിയിത്വാ കരോതി, അലഭന്തോ ഥോകതരം ആദിയിത്വാ കരോതി, അലഭന്തോ അനാദിയിത്വാ കരോതി, അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, വിതാനം വാ ഭൂമത്ഥരണം വാ സാണിപാകാരം വാ ഭിസിം വാ ബിബ്ബോഹനം വാ കരോതി, ഉമ്മത്തകസ്സ ആദികമ്മികസ്സാതി.

നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

൬. ഏളകലോമസിക്ഖാപദം

൫൭൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ കോസലേസു ജനപദേ സാവത്ഥിം ഗച്ഛന്തസ്സ അന്തരാമഗ്ഗേ ഏളകലോമാനി ഉപ്പജ്ജിംസു. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു താനി ഏളകലോമാനി ഉത്തരാസങ്ഗേന ഭണ്ഡികം ബന്ധിത്വാ അഗമാസി. മനുസ്സാ തം ഭിക്ഖും പസ്സിത്വാ ഉപ്പണ്ഡേസും – ‘‘കിത്തകേന തേ, ഭന്തേ, കീതാനി? കിത്തകോ ഉദയോ ഭവിസ്സതീ’’തി? സോ ഭിക്ഖു തേഹി മനുസ്സേഹി ഉപ്പണ്ഡിയമാനോ മങ്കു അഹോസി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാ താനി ഏളകലോമാനി ഠിതകോവ ആസുമ്ഭി. ഭിക്ഖൂ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോചും – ‘‘കിസ്സ ത്വം, ആവുസോ, ഇമാനി ഏളകലോമാനി ഠിതകോവ ആസുമ്ഭസീ’’തി? ‘‘തഥാ ഹി പനാഹം, ആവുസോ, ഇമേസം ഏളകലോമാനം കാരണാ മനുസ്സേഹി ഉപ്പണ്ഡിതോ’’തി. ‘‘കീവ ദൂരതോ പന ത്വം, ആവുസോ, ഇമാനി ഏളകലോമാനി ആഹരീ’’തി? ‘‘അതിരേകതിയോജനം, ആവുസോ’’തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖു അതിരേകതിയോജനം ഏളകലോമാനി ആഹരിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തം ഭിക്ഖും അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… സച്ചം കിര ത്വം, ഭിക്ഖു, അതിരേകതിയോജനം ഏളകലോമാനി ആഹരീതി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, അതിരേകതിയോജനം ഏളകലോമാനി ആഹരിസ്സസി! നേതം മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൭൨. ‘‘ഭിക്ഖുനോ പനേവ അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നസ്സ ഏളകലോമാനി ഉപ്പജ്ജയ്യും. ആകങ്ഖമാനേന ഭിക്ഖുനാ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാനി. പടിഗ്ഗഹേത്വാ തിയോജനപരമം സഹത്ഥാ ഹരിതബ്ബാനി [ഹാരേതബ്ബാനി (സീ. സ്യാ. ക.)], അസന്തേ ഹാരകേ. തതോ ചേ ഉത്തരി ഹരേയ്യ, അസന്തേപി ഹാരകേ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൭൩. ഭിക്ഖുനോ പനേവ അദ്ധാനമഗ്ഗപ്പടിപന്നസ്സാതി പന്ഥം ഗച്ഛന്തസ്സ.

ഏളകലോമാനി ഉപ്പജ്ജേയ്യുന്തി ഉപ്പജ്ജേയ്യും സങ്ഘതോ വാ ഗണതോ വാ ഞാതിതോ വാ മിത്തതോ വാ പംസുകൂലം വാ അത്തനോ വാ ധനേന.

ആകങ്ഖമാനേനാതി ഇച്ഛമാനേന പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാനി.

പടിഗ്ഗഹേത്വാ തിയോജനപരമം സഹത്ഥാ ഹരിതബ്ബാനീതി തിയോജനപരമതാ സഹത്ഥാ ഹരിതബ്ബാനി.

അസന്തേ ഹാരകേതി നാഞ്ഞോ കോചി ഹാരകോ ഹോതി ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ഗഹട്ഠോ വാ പബ്ബജിതോ വാ.

തതോ ചേ ഉത്തരി ഹരേയ്യ, അസന്തേപി ഹാരകേതി പഠമം പാദം തിയോജനം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി (സ്യാ.)]. അന്തോതിയോജനേ ഠിതോ ബഹിതിയോജനം പാതേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി (സ്യാ.)]. അഞ്ഞസ്സ യാനേ വാ ഭണ്ഡേ വാ അജാനന്തസ്സ പക്ഖിപിത്വാ തിയോജനം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബാനി സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബാനി…പേ… ഇമാനി മേ, ഭന്തേ, ഏളകലോമാനി തിയോജനം അതിക്കാമിതാനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി. ഇമാനാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൭൪. അതിരേകതിയോജനേ അതിരേകസഞ്ഞീ അതിക്കാമേതി [തിയോജനം അതിക്കാമേതി (സ്യാ.)], നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകതിയോജനേ വേമതികോ അതിക്കാമേതി [തിയോജനം അതിക്കാമേതി (സ്യാ.)], നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകതിയോജനേ ഊനകസഞ്ഞീ അതിക്കാമേതി [തിയോജനം അതിക്കാമേതി (സ്യാ.)], നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഊനകതിയോജനേ അതിരേകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകതിയോജനേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകതിയോജനേ ഊനകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൭൫. അനാപത്തി തിയോജനം ഹരതി, ഊനകതിയോജനം ഹരതി, തിയോജനം ഹരതിപി, പച്ചാഹരതിപി, തിയോജനം വാസാധിപ്പായോ ഗന്ത്വാ തതോ പരം ഹരതി, അച്ഛിന്നം പടിലഭിത്വാ ഹരതി, നിസ്സട്ഠം പടിലഭിത്വാ ഹരതി, അഞ്ഞം ഹരാപേതി കതഭണ്ഡം, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഏളകലോമസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

൭. ഏളകലോമധോവാപനസിക്ഖാപദം

൫൭൬. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സക്കേസു വിഹരതി കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനീഹി ഏളകലോമാനി ധോവാപേന്തിപി രജാപേന്തിപി വിജടാപേന്തിപി. ഭിക്ഖുനിയോ ഏളകലോമാനി ധോവന്തിയോ രജന്തിയോ വിജടേന്തിയോ രിഞ്ചന്തി ഉദ്ദേസം പരിപുച്ഛം അധിസീലം അധിചിത്തം അധിപഞ്ഞം. അഥ ഖോ മഹാപജാപതി ഗോതമീ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതം ഖോ മഹാപജാപതിം ഗോതമിം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി, ഗോതമി, ഭിക്ഖുനിയോ അപ്പമത്താ ആതാപിനിയോ പഹിതത്താ വിഹരന്തീ’’തി? ‘‘കുതോ, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനീനം അപ്പമാദോ! അയ്യാ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനീഹി ഏളകലോമാനി ധോവാപേന്തിപി രജാപേന്തിപി വിജടാപേന്തിപി. ഭിക്ഖുനിയോ ഏളകലോമാനി ധോവന്തിയോ രജന്തിയോ വിജടേന്തിയോ രിഞ്ചന്തി ഉദ്ദേസം പരിപുച്ഛം അധിസീലം അധിചിത്തം അധിപഞ്ഞ’’ന്തി.

അഥ ഖോ ഭഗവാ മഹാപജാപതിം ഗോതമിം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി. അഥ ഖോ മഹാപജാപതി ഗോതമീ ഭഗവതാ ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതാ സമാദപിതാ സമുത്തേജിതാ സമ്പഹംസിതാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ഭിക്ഖുസങ്ഘം സന്നിപാതാപേത്വാ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ പടിപുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനീഹി ഏളകലോമാനി ധോവാപേഥപി രജാപേഥപി വിജടാപേഥപീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതികായോ തുമ്ഹാകം, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞാതികായോ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതികായോ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകാ, മോഘപുരിസാ, അഞ്ഞാതികാനം ന ജാനന്തി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ പാസാദികം വാ അപാസാദികം. തത്ഥ നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, അഞ്ഞാതികാഹി ഭിക്ഖുനീഹി ഏളകലോമാനി ധോവാപേസ്സഥപി രജാപേസ്സഥപി വിജടാപേസ്സഥപി! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൭൭. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഏളകലോമാനി ധോവാപേയ്യ വാ രജാപേയ്യ വാ വിജടാപേയ്യ വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൭൮. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

അഞ്ഞാതികാ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധാ.

ഭിക്ഖുനീ നാമ ഉഭതോസങ്ഘേ ഉപസമ്പന്നാ.

ധോവാതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ധോതാനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി. രജാതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. രത്താനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി. വിജടേഹീതി ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. വിജടിതാനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബാനി സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബാനി…പേ… ഇമാനി മേ, ഭന്തേ, ഏളകലോമാനി അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ധോവാപിതാനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി. ഇമാനാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൭൯. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി ധോവാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി ധോവാപേതി വിജടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി ധോവാപേതി രജാപേതി വിജടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി രജാപേതി വിജടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി രജാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി രജാപേതി വിജടാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി വിജടാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി വിജടാപേതി ധോവാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി വിജടാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അഞ്ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ ഏളകലോമാനി വിജടാപേതി ധോവാപേതി രജാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം.

൫൮൦. അഞ്ഞാതികായ വേമതികോ…പേ… അഞ്ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ…പേ… അഞ്ഞസ്സ ഏളകലോമാനി ധോവാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏകതോ ഉപസമ്പന്നായ ധോവാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ അഞ്ഞാതികസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതികായ ഞാതികസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൮൧. അനാപത്തി ഞാതികായ ധാവന്തിയാ അഞ്ഞാതികാ ദുതിയാ ഹോതി, അവുത്താ ധോവതി, അപരിഭുത്തം കതഭണ്ഡം ധോവാപേതി, സിക്ഖമാനായ സാമണേരിയാ ഉമ്മത്തകസ്സ ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഏളകലോമധോവാപനസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം സത്തമം.

൮. രൂപിയസിക്ഖാപദം

൫൮൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ അഞ്ഞതരസ്സ കുലസ്സ കുലൂപകോ ഹോതി നിച്ചഭത്തികോ. യം തസ്മിം കുലേ ഉപ്പജ്ജതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ തതോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ പടിവിസോ ഠപിയ്യതി. തേന ഖോ പന സമയേന സായം തസ്മിം കുലേ മംസം ഉപ്പന്നം ഹോതി. തതോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ പടിവിസോ ഠപിതോ ഹോതി. തസ്സ കുലസ്സ ദാരകോ രത്തിയാ പച്ചൂസസമയം പച്ചുട്ഠായ രോദതി – ‘‘മംസം മേ ദേഥാ’’തി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘അയ്യസ്സ പടിവിസം ദാരകസ്സ ദേഹി. അഞ്ഞം ചേതാപേത്വാ അയ്യസ്സ ദസ്സാമാ’’തി.

അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ യേന തം കുലം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സോ പുരിസോ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹിയ്യോ ഖോ, ഭന്തേ, സായം മംസം ഉപ്പന്നം അഹോസി. തതോ അയ്യസ്സ പടിവിസോ ഠപിതോ. അയം, ഭന്തേ, ദാരകോ രത്തിയാ പച്ചൂസസമയം പച്ചുട്ഠായ രോദതി – ‘മംസം മേ ദേഥാ’തി. അയ്യസ്സ പടിവിസോ ദാരകസ്സ ദിന്നോ. കഹാപണേന, ഭന്തേ, കിം ആഹരിയ്യതൂ’’തി? ‘‘പരിച്ചത്തോ മേ, ആവുസോ, കഹാപണോ’’തി? ‘‘ആമ, ഭന്തേ, പരിച്ചത്തോ’’തി. ‘‘തഞ്ഞേവ മേ, ആവുസോ, കഹാപണം ദേഹീ’’തി.

അഥ ഖോ സോ പുരിസോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ കഹാപണം ദത്വാ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘തഥേവ മയം രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ ഏവമേവിമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തീ’’തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ പുരിസസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ രൂപിയം പടിഗ്ഗഹേസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, രൂപിയം പടിഗ്ഗഹേസീ’’തി [പടിഗ്ഗണ്ഹാസീതി (സ്യാ.)]? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, രൂപിയം പടിഗ്ഗഹേസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൮൩. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ജാതരൂപരജതം ഉഗ്ഗണ്ഹേയ്യ വാ ഉഗ്ഗണ്ഹാപേയ്യ വാ ഉപനിക്ഖിത്തം വാ സാദിയേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൮൪. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ജാതരൂപം നാമ സത്ഥുവണ്ണോ വുച്ചതി.

രജതം നാമ കഹാപണോ ലോഹമാസകോ ദാരുമാസകോ ജതുമാസകോ യേ വോഹാരം ഗച്ഛന്തി.

ഉഗ്ഗണ്ഹേയ്യാതി സയം ഗണ്ഹാതി നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി (സ്യാ.)].

ഉഗ്ഗണ്ഹാപേയ്യാതി അഞ്ഞം ഗാഹാപേതി നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി (സ്യാ.)].

ഉപനിക്ഖിത്തം വാ സാദിയേയ്യാതി ഇദം അയ്യസ്സ ഹോതൂതി ഉപനിക്ഖിത്തം സാദിയതി, നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. സങ്ഘമജ്ഝേ നിസ്സജ്ജിതബ്ബം. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം – തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, രൂപിയം പടിഗ്ഗഹേസിം. ഇദം മേ നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. സചേ തത്ഥ ആഗച്ഛതി ആരാമികോ വാ ഉപാസകോ വാ സോ വത്തബ്ബോ – ‘‘ആവുസോ, ഇമം ജാനാഹീ’’തി. സചേ സോ ഭണതി – ‘‘ഇമിനാ കിം ആഹരിയ്യതൂ’’തി, ന വത്തബ്ബോ – ‘‘ഇമം വാ ഇമം വാ ആഹരാ’’തി. കപ്പിയം ആചിക്ഖിതബ്ബം – സപ്പി വാ തേലം വാ മധു വാ ഫാണിതം വാ. സചേ സോ തേന പരിവത്തേത്വാ കപ്പിയം ആഹരതി രൂപിയപ്പടിഗ്ഗാഹകം ഠപേത്വാ സബ്ബേഹേവ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. ഏവഞ്ചേതം ലഭേഥ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ ലഭേഥ, സോ വത്തബ്ബോ – ‘‘ആവുസോ, ഇമം ഛഡ്ഡേഹീ’’തി. സചേ സോ ഛഡ്ഡേതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ ഛഡ്ഡേതി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു രൂപിയഛഡ്ഡകോ സമ്മന്നിതബ്ബോ – യോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ഛഡ്ഡിതാഛഡ്ഡിതഞ്ച ജാനേയ്യ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഠമം ഭിക്ഖു യാചിതബ്ബോ. യാചിത്വാ ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൫൮൫. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും രൂപിയഛഡ്ഡകം സമ്മന്നേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും രൂപിയഛഡ്ഡകം സമ്മന്നതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ രൂപിയഛഡ്ഡകസ്സ സമ്മുതി, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു രൂപിയഛഡ്ഡകോ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

തേന സമ്മതേന ഭിക്ഖുനാ അനിമിത്തം കത്വാ പാതേതബ്ബം. സചേ നിമിത്തം കത്വാ പാതേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൮൬. രൂപിയേ രൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. രൂപിയേ വേമതികോ രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. രൂപിയേ അരൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അരൂപിയേ രൂപിയസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അരൂപിയേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അരൂപിയേ അരൂപിയസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

അനാപത്തി അജ്ഝാരാമേ വാ അജ്ഝാവസഥേ വാ ഉഗ്ഗഹേത്വാ വാ ഉഗ്ഗഹാപേത്വാ വാ നിക്ഖിപതി – യസ്സ ഭവിസ്സതി സോ ഹരിസ്സതീതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

രൂപിയസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.

൯. രൂപിയസംവോഹാരസിക്ഖാപദം

൫൮൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജന്തി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജിസ്സന്തി, സേയ്യഥാപി ഗിഹീ കാമഭോഗിനോ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജിസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജിസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൮൮. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൮൯. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

നാനപ്പകാരകം നാമ കതമ്പി അകതമ്പി കതാകതമ്പി. കതം നാമ സീസൂപഗം ഗീവൂപഗം ഹത്ഥൂപഗം പാദൂപഗം കടൂപഗം. അകതം നാമ ഘനകതം വുച്ചതി. കതാകതം നാമ തദുഭയം.

രൂപിയം നാമ സത്ഥുവണ്ണോ കഹാപണോ, ലോഹമാസകോ, ദാരുമാസകോ, ജതുമാസകോ യേ വോഹാരം ഗച്ഛന്തി.

സമാപജ്ജേയ്യാതി കതേന കതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി (സ്യാ.)]. കതേന അകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കതേന കതാകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അകതേന കതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അകതേന അകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അകതേന കതാകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കതാകതേന കതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കതാകതേന അകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കതാകതേന കതാകതം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. സങ്ഘമജ്ഝേ നിസ്സജ്ജിതബ്ബം. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം. തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അഹം, ഭന്തേ, നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജിം. ഇദം മേ നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. സചേ തത്ഥ ആഗച്ഛതി ആരാമികോ വാ ഉപാസകോ വാ സോ വത്തബ്ബോ – ‘‘ആവുസോ, ഇമം ജാനാഹീ’’തി. സചേ സോ ഭണതി – ‘‘ഇമിനാ കിം ആഹരിയ്യതൂ’’തി, ന വത്തബ്ബോ – ‘‘ഇമം വാ ഇമം വാ ആഹരാ’’തി. കപ്പിയം ആചിക്ഖിതബ്ബം – സപ്പി വാ തേലം വാ മധു വാ ഫാണിതം വാ. സചേ സോ തേന പരിവത്തേത്വാ കപ്പിയം ആഹരതി, രൂപിയചേതാപകം ഠപേത്വാ, സബ്ബേഹേവ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. ഏവഞ്ചേതം ലഭേഥ, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ ലഭേഥ, സോ വത്തബ്ബോ – ‘‘ആവുസോ, ഇമം ഛഡ്ഡേഹീ’’തി. സചേ സോ ഛഡ്ഡേതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ ഛഡ്ഡേതി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു രൂപിയഛഡ്ഡകോ സമ്മന്നിതബ്ബോ – യോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ഛഡ്ഡിതാഛഡ്ഡിതഞ്ച ജാനേയ്യ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഠമം ഭിക്ഖു യാചിതബ്ബോ. യാചിത്വാ ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൫൯൦. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും രൂപിയഛഡ്ഡകം സമ്മന്നേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും രൂപിയഛഡ്ഡകം സമ്മന്നതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ രൂപിയഛഡ്ഡകസ്സ സമ്മുതി, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു രൂപിയഛഡ്ഡകോ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

തേന സമ്മതേന ഭിക്ഖുനാ അനിമിത്തം കത്വാ പാതേതബ്ബം. സചേ നിമിത്തം കത്വാ പാതേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൫൯൧. രൂപിയേ രൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. രൂപിയേ വേമതികോ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. രൂപിയേ അരൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അരൂപിയേ രൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അരൂപിയേ വേമതികോ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അരൂപിയേ അരൂപിയസഞ്ഞീ രൂപിയം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അരൂപിയേ രൂപിയസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അരൂപിയേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അരൂപിയേ അരൂപിയസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൯൨. അനാപത്തി ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

രൂപിയസംവോഹാരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം നവമം.

൧൦. കയവിക്കയസിക്ഖാപദം

൫൯൩. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പട്ടോ ഹോതി ചീവരകമ്മം കാതും. സോ പടപിലോതികാനം സങ്ഘാടിം കരിത്വാ സുരത്തം സുപരികമ്മകതം കത്വാ പാരുപി. അഥ ഖോ അഞ്ഞതരോ പരിബ്ബാജകോ മഹഗ്ഘം പടം പാരുപിത്വാ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘സുന്ദരാ ഖോ ത്യായം, ആവുസോ, സങ്ഘാടി; ദേഹി മേ പടേനാ’’തി. ‘‘ജാനാഹി, ആവുസോ’’തി. ‘‘ആമാവുസോ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘ഹന്ദാവുസോ’’തി, അദാസി. അഥ ഖോ സോ പരിബ്ബാജകോ തം സങ്ഘാടിം പാരുപിത്വാ പരിബ്ബാജകാരാമം അഗമാസി. പരിബ്ബാജകാ തം പരിബ്ബാജകം ഏതദവോചും – ‘‘സുന്ദരാ ഖോ ത്യായം, ആവുസോ, സങ്ഘാടി; കുതോ തയാ ലദ്ധാ’’തി? ‘‘തേന മേ, ആവുസോ, പടേന പരിവത്തിതാ’’തി. ‘‘കതിഹിപി ത്യായം, ആവുസോ, സങ്ഘാടി ഭവിസ്സതി, സോയേവ തേ പടോ വരോ’’തി.

അഥ ഖോ സോ പരിബ്ബാജകോ – ‘‘സച്ചം ഖോ പരിബ്ബാജകാ ആഹംസു – ‘കതിഹിപി മ്യായം സങ്ഘാടി ഭവിസ്സതി! സോയേവ മേ പടോ വരോ’’’തി യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ തേ, ആവുസോ, സങ്ഘാടി [സങ്ഘാടിം (സ്യാ. ക.)]; ദേഹി മേ പട’’ന്തി. ‘‘നനു ത്വം, ആവുസോ, മയാ വുത്തോ – ‘ജാനാഹി, ആവുസോ’തി! നാഹ ദസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ സോ പരിബ്ബാജകോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘ഗിഹീപി നം ഗിഹിസ്സ വിപ്പടിസാരിസ്സ ദേന്തി, കിം പന പബ്ബജിതോ പബ്ബജിതസ്സ ന ദസ്സതീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ പരിബ്ബാജകസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പരിബ്ബാജകേന സദ്ധിം കയവിക്കയം സമാപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, പരിബ്ബാജകേന സദ്ധിം കയവിക്കയം സമാപജ്ജസീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, പരിബ്ബാജകേന സദ്ധിം കയവിക്കയം സമാപജ്ജിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൯൪. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു നാനപ്പകാരകം കയവിക്കയം സമാപജ്ജേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൫൯൫. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

നാനപ്പകാരകം നാമ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ, അന്തമസോ ചുണ്ണപിണ്ഡോപി ദന്തകട്ഠമ്പി ദസികസുത്തമ്പി.

കയവിക്കയം സമാപജ്ജേയ്യാതി ഇമിനാ ഇമം ദേഹി, ഇമിനാ ഇമം ആഹര, ഇമിനാ ഇമം പരിവത്തേഹി, ഇമിനാ ഇമം ചേതാപേഹീതി. അജ്ഝാചരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. യതോ കയിതഞ്ച ഹോതി വിക്കയിതഞ്ച അത്തനോ ഭണ്ഡം പരഹത്ഥഗതം പരഭണ്ഡം അത്തനോ ഹത്ഥഗതം, നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… അഹം, ഭന്തേ, നാനപ്പകാരകം കയവിക്കയം സമാപജ്ജിം. ഇദം മേ നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൫൯൬. കയവിക്കയേ കയവിക്കയസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കയവിക്കയേ വേമതികോ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. കയവിക്കയേ നകയവിക്കയസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നകയവിക്കയേ കയവിക്കയസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. നകയവിക്കയേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. നകയവിക്കയേ നകയവിക്കയസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൫൯൭. അനാപത്തി – അഗ്ഘം പുച്ഛതി, കപ്പിയകാരകസ്സ ആചിക്ഖതി, ‘‘ഇദം അമ്ഹാകം അത്ഥി, അമ്ഹാകഞ്ച ഇമിനാ ച ഇമിനാ ച അത്ഥോ’’തി ഭണതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

കയവിക്കയസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദസമം.

കോസിയവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

കോസിയാ സുദ്ധദ്വേഭാഗാ, ഛബ്ബസ്സാനി നിസീദനം;

ദ്വേ ച ലോമാനി ഉഗ്ഗണ്ഹേ, ഉഭോ നാനപ്പകാരകാതി.

൩. പത്തവഗ്ഗോ

൧. പത്തസിക്ഖാപദം

൫൯൮. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ബഹൂ പത്തേ സന്നിചയം കരോന്തി. മനുസ്സാ വിഹാരചാരികം ആഹിണ്ഡന്താ പസ്സിത്വാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ബഹൂ പത്തേ സന്നിചയം കരിസ്സന്തി, പത്തവാണിജ്ജം വാ സമണാ സക്യപുത്തിയാ കരിസ്സന്തി ആമത്തികാപണം വാ പസാരേസ്സന്തീ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകപത്തം ധാരേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, അതിരേകപത്തം ധാരേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, അതിരേകപത്തം ധാരേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ …പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൫൯൯. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു അതിരേകപത്തം ധാരേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

ഏവഞ്ചിദം ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം ഹോതി.

൬൦൦. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ അതിരേകപത്തോ ഉപ്പന്നോ ഹോതി. ആയസ്മാ ച ആനന്ദോ തം പത്തം ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ദാതുകാമോ ഹോതി. ആയസ്മാ ച സാരിപുത്തോ സാകേതേ വിഹരതി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഭഗവതാ സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – ‘ന അതിരേകപത്തോ ധാരേതബ്ബോ’തി. അയഞ്ച മേ അതിരേകപത്തോ ഉപ്പന്നോ. അഹഞ്ചിമം പത്തം ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ ദാതുകാമോ. ആയസ്മാ ച സാരിപുത്തോ സാകേതേ വിഹരതി. കഥം നു ഖോ മയാ പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. ‘‘കീവചിരം പനാനന്ദ, സാരിപുത്തോ ആഗച്ഛിസ്സതീ’’തി? ‘‘നവമം വാ, ഭഗവാ, ദിവസം ദസമം വാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ദസാഹപരമം അതിരേകപത്തം ധാരേതും. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൦൧. ‘‘ദസാഹപരമം അതിരേകപത്തോ ധാരേതബ്ബോ. തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൦൨. ദസാഹപരമന്തി ദസാഹപരമതാ ധാരേതബ്ബോ.

അതിരേകപത്തോ നാമ അനധിട്ഠിതോ അവികപ്പിതോ.

പത്തോ നാമ ദ്വേ പത്താ അയോപത്തോ മത്തികാപത്തോതി.

തയോ പത്തസ്സ വണ്ണാ ഉക്കട്ഠോ പത്തോ മജ്ഝിമോ പത്തോ ഓമകോ പത്തോ. ഉക്കട്ഠോ നാമ പത്തോ അഡ്ഢാള്ഹകോദനം ഗണ്ഹാതി ചതുഭാഗം ഖാദനം തദുപിയം ബ്യഞ്ജനം. മജ്ഝിമോ നാമ പത്തോ നാളികോദനം ഗണ്ഹാതി ചതുഭാഗം ഖാദനം തദുപിയം ബ്യഞ്ജനം. ഓമകോ നാമ പത്തോ പത്ഥോദനം ഗണ്ഹാതി ചതുഭാഗം ഖാദനം തദുപിയം ബ്യഞ്ജനം. തതോ ഉക്കട്ഠോ അപത്തോ, ഓമകോ അപത്തോ.

തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയോ ഹോതീതി ഏകാദസേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയോ ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ. തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അയം മേ, ഭന്തേ, പത്തോ ദസാഹാതിക്കന്തോ നിസ്സഗ്ഗിയോ. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ, നിസ്സട്ഠപത്തോ ദാതബ്ബോ.

൬൦൩. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. അയം പത്തോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ നിസ്സഗ്ഗിയോ സങ്ഘസ്സ നിസ്സട്ഠോ. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇമം പത്തം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദദേയ്യാ’’തി.

൬൦൪. തേന ഭിക്ഖുനാ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സു വചനീയാ – ‘‘അയം മേ, ഭന്തേ, പത്തോ ദസാഹാതിക്കന്തോ നിസ്സഗ്ഗിയോ. ഇമാഹം ആയസ്മന്താനം നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ, നിസ്സട്ഠപത്തോ ദാതബ്ബോ.

൬൦൫. ‘‘സുണന്തു മേ ആയസ്മന്താ. അയം പത്തോ ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ നിസ്സഗ്ഗിയോ ആയസ്മന്താനം നിസ്സട്ഠോ. യദായസ്മന്താനം പത്തകല്ലം, ആയസ്മന്താ ഇമം പത്തം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദദേയ്യു’’ന്തി.

൬൦൬. തേന ഭിക്ഖുനാ ഏകം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അയം മേ, ആവുസോ, പത്തോ ദസാഹാതിക്കന്തോ നിസ്സഗ്ഗിയോ. ഇമാഹം ആയസ്മതോ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. തേന ഭിക്ഖുനാ ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ, നിസ്സട്ഠപത്തോ ദാതബ്ബോ – ‘‘ഇമം പത്തം ആയസ്മതോ ദമ്മീ’’തി.

൬൦൭. ദസാഹാതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ദസാഹാതിക്കന്തേ വേമതികോ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ദസാഹാതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനധിട്ഠിതേ അധിട്ഠിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവികപ്പിതേ വികപ്പിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഭിന്നേ ഭിന്നസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം പത്തം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ദസാഹാനതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൦൮. അനാപത്തി അന്തോദസാഹം അധിട്ഠേതി, വികപ്പേതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഭിജ്ജതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ നിസ്സട്ഠപത്തം ന ദേന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സട്ഠപത്തോ ന ദാതബ്ബോ. യോ ന ദദേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

പത്തസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഠമം.

൨. ഊനപഞ്ചബന്ധനസിക്ഖാപദം

൬൦൯. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സക്കേസു വിഹരതി കപിലവത്ഥുസ്മിം നിഗ്രോധാരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരേന കുമ്ഭകാരേന ഭിക്ഖൂ പവാരിതാ ഹോന്തി – ‘‘യേസം അയ്യാനം പത്തേന അത്ഥോ അഹം പത്തേനാ’’തി. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേന്തി. യേസം ഖുദ്ദകാ പത്താ തേ മഹന്തേ പത്തേ വിഞ്ഞാപേന്തി. യേസം മഹന്താ പത്താ തേ ഖുദ്ദകേ പത്തേ വിഞ്ഞാപേന്തി. അഥ ഖോ സോ കുമ്ഭകാരോ ഭിക്ഖൂനം ബഹൂ പത്തേ കരോന്തോ ന സക്കോതി അഞ്ഞം വിക്കായികം ഭണ്ഡം കാതും, അത്തനാപി ന യാപേതി, പുത്തദാരാപിസ്സ കിലമന്തി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സന്തി! അയം ഇമേസം ബഹൂ പത്തേ കരോന്തോ ന സക്കോതി അഞ്ഞം വിക്കായികം ഭണ്ഡം കാതും, അത്തനാപി ന യാപേതി, പുത്തദാരാപിസ്സ കിലമന്തീ’’തി.

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേന്തീതി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… വിഗരഹിത്വാ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, പത്തോ വിഞ്ഞാപേതബ്ബോ. യോ വിഞ്ഞാപേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി.

൬൧൦. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പത്തോ ഭിന്നോ ഹോതി. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു – ‘‘ഭഗവതാ പടിക്ഖിത്തം പത്തം വിഞ്ഞാപേതു’’ന്തി കുക്കുച്ചായന്തോ ന വിഞ്ഞാപേതി. ഹത്ഥേസു പിണ്ഡായ ചരതി. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ഹത്ഥേസു പിണ്ഡായ ചരിസ്സന്തി, സേയ്യഥാപി തിത്ഥിയാ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, നട്ഠപത്തസ്സ വാ ഭിന്നപത്തസ്സ വാ പത്തം വിഞ്ഞാപേതു’’ന്തി.

൬൧൧. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതം നട്ഠപത്തസ്സ വാ ഭിന്നപത്തസ്സ വാ പത്തം വിഞ്ഞാപേതു’’ന്തി അപ്പമത്തകേനപി ഭിന്നേന അപ്പമത്തകേനപി ഖണ്ഡേന വിലിഖിതമത്തേനപി ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേന്തി. അഥ ഖോ സോ കുമ്ഭകാരോ ഭിക്ഖൂനം തഥേവ ബഹൂ പത്തേ കരോന്തോ ന സക്കോതി അഞ്ഞം വിക്കായികം ഭണ്ഡം കാതും, അത്തനാപി ന യാപേതി, പുത്തദാരാപിസ്സ കിലമന്തി. മനുസ്സാ തഥേവ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സന്തി! അയം ഇമേസം ബഹൂ പത്തേ കരോന്തോ ന സക്കോതി അഞ്ഞം വിക്കായികം ഭണ്ഡം കാതും, അത്തനാപി ന യാപേതി, പുത്തദാരാപിസ്സ കിലമന്തീ’’തി.

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അപ്പമത്തകേനപി ഭിന്നേന അപ്പമത്തകേനപി ഖണ്ഡേന വിലിഖിതമത്തേനപി ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, അപ്പമത്തകേനപി ഭിന്നേന അപ്പമത്തകേനപി ഖണ്ഡേന വിലിഖിതമത്തേനപി ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, അപ്പമത്തകേനപി ഭിന്നേന അപ്പമത്തകേനപി ഖണ്ഡേന വിലിഖിതമത്തേനപി ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൧൨. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന അഞ്ഞം നവം പത്തം ചേതാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. തേന ഭിക്ഖുനാ സോ പത്തോ ഭിക്ഖുപരിസായ നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ. യോ ച തസ്സാ ഭിക്ഖുപരിസായ പത്തപരിയന്തോ സോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പദാതബ്ബോ – ‘അയം തേ, ഭിക്ഖു, പത്തോ യാവ ഭേദനായ ധാരേതബ്ബോ’തി. അയം തത്ഥ സാമീചീ’’തി.

൬൧൩. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഊനപഞ്ചബന്ധനോ നാമ പത്തോ അബന്ധനോ വാ ഏകബന്ധനോ വാ ദ്വിബന്ധനോ വാ തിബന്ധനോ വാ ചതുബന്ധനോ വാ. അബന്ധനോകാസോ നാമ പത്തോ യസ്സ ദ്വങ്ഗുലാ രാജി ന ഹോതി. ബന്ധനോകാസോ നാമ പത്തോ യസ്സ ദ്വങ്ഗുലാ രാജി ഹോതി. നവോ നാമ പത്തോ വിഞ്ഞത്തിം ഉപാദായ വുച്ചതി.

ചേതാപേയ്യാതി വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയോ ഹോതി. സങ്ഘമജ്ഝേ നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ. സബ്ബേഹേവ അധിട്ഠിതപത്തം ഗഹേത്വാ സന്നിപതിതബ്ബം. ന ലാമകോ പത്തോ അധിട്ഠാതബ്ബോ – ‘‘മഹഗ്ഘം പത്തം ഗഹേസ്സാമീ’’തി. സചേ ലാമകം പത്തം അധിട്ഠേതി – ‘‘മഹഗ്ഘം പത്തം ഗഹേസ്സാമീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ. തേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ വുഡ്ഢാനം ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അയം മേ, ഭന്തേ, പത്തോ ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന ചേതാപിതോ നിസ്സഗ്ഗിയോ. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി. നിസ്സജ്ജിത്വാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന ആപത്തി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബാ. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പത്തഗ്ഗാഹാപകോ സമ്മന്നിതബ്ബോ – യോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛേയ്യ, ഗാഹിതാഗാഹിതഞ്ച ജാനേയ്യ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഠമം ഭിക്ഖു യാചിതബ്ബോ. യാചിത്വാ ബ്യത്തേന ഭിക്ഖുനാ പടിബലേന സങ്ഘോ ഞാപേതബ്ബോ –

൬൧൪. ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും പത്തഗ്ഗാഹാപകം സമ്മന്നേയ്യ. ഏസാ ഞത്തി.

‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ. സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും പത്തഗ്ഗാഹാപകം സമ്മന്നതി. യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ പത്തഗ്ഗാഹാപകസ്സ സമ്മുതി, സോ തുണ്ഹസ്സ; യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ.

‘‘സമ്മതോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു പത്തഗ്ഗാഹാപകോ. ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി.

൬൧൫. തേന സമ്മതേന ഭിക്ഖുനാ പത്തോ ഗാഹേതബ്ബോ. ഥേരോ വത്തബ്ബോ – ‘‘ഗണ്ഹാതു, ഭന്തേ, ഥേരോ പത്ത’’ന്തി. സചേ ഥേരോ ഗണ്ഹാതി, ഥേരസ്സ പത്തോ ദുതിയസ്സ ഗാഹേതബ്ബോ. ന ച തസ്സ അനുദ്ദയതായ ന ഗഹേതബ്ബോ. യോ ന ഗണ്ഹേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അപത്തകസ്സ ന ഗാഹേതബ്ബോ. ഏതേനേവ ഉപായേന യാവ സങ്ഘനവകാ ഗാഹേതബ്ബാ. യോ ച തസ്സാ ഭിക്ഖുപരിസായ പത്തപരിയന്തോ, സോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പദാതബ്ബോ – ‘‘അയം തേ, ഭിക്ഖു, പത്തോ യാവ ഭേദനായ ധാരേതബ്ബോ’’തി.

തേന ഭിക്ഖുനാ സോ പത്തോ ന അദേസേ നിക്ഖിപിതബ്ബോ, ന അഭോഗേന ഭുഞ്ജിതബ്ബോ, ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബോ – ‘‘കഥായം പത്തോ നസ്സേയ്യ വാ വിനസ്സേയ്യ വാ ഭിജ്ജേയ്യ വാ’’തി? സചേ അദേസേ വാ നിക്ഖിപതി അഭോഗേന വാ ഭുഞ്ജതി വിസ്സജ്ജേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അയം തത്ഥ സാമീചീതി അയം തത്ഥ അനുധമ്മതാ.

൬൧൬. അബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനേന പത്തേന ഏകബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനേന പത്തേന ദ്വിബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനേന പത്തേന തിബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനേന പത്തേന ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഏകബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഏകബന്ധനേന പത്തേന ഏകബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഏകബന്ധനേന പത്തേന ദ്വിബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഏകബന്ധനേന പത്തേന തിബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഏകബന്ധനേന പത്തേന ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ദ്വിബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ദ്വിബന്ധനേന പത്തേന ഏകബന്ധനം പത്തം…പേ… ദ്വിബന്ധനം പത്തം… തിബന്ധനം പത്തം… ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

തിബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനം പത്തം…പേ… ദ്വിബന്ധനം പത്തം… തിബന്ധനം പത്തം… ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ചതുബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനം പത്തം… ദ്വിബന്ധനം പത്തം… തിബന്ധനം പത്തം… ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനേന പത്തേന ഏകബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ദ്വിബന്ധനോകാസം പത്തം … തിബന്ധനോകാസം പത്തം… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഏകബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനോകാസം പത്തം… ദ്വിബന്ധനോകാസം പത്തം… തിബന്ധനോകാസം പത്തം… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ദ്വിബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

തിബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ചതുബന്ധനേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനോകാസം പത്തം… ദ്വിബന്ധനോകാസം പത്തം… തിബന്ധനോകാസം പത്തം… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അബന്ധനോകാസേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അബന്ധനോകാസേന പത്തേന ഏകബന്ധനം പത്തം…പേ… ദ്വിബന്ധനം പത്തം… തിബന്ധനം പത്തം… ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ചതുബന്ധനോകാസേന പത്തേന അബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ചതുബന്ധനോകാസേന പത്തേന ഏകബന്ധനം പത്തം…പേ… ദ്വിബന്ധനം പത്തം… തിബന്ധനം പത്തം… ചതുബന്ധനം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അബന്ധനോകാസേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനോകാസം പത്തം… ദ്വിബന്ധനോകാസം പത്തം… തിബന്ധനോകാസം പത്തം… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ചതുബന്ധനോകാസേന പത്തേന അബന്ധനോകാസം പത്തം…പേ… ഏകബന്ധനോകാസം പത്തം… ദ്വിബന്ധനോകാസം പത്തം… തിബന്ധനോകാസം പത്തം… ചതുബന്ധനോകാസം പത്തം ചേതാപേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

൬൧൭. അനാപത്തി നട്ഠപത്തസ്സ, ഭിന്നപത്തസ്സ, ഞാതകാനം പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഊനപഞ്ചബന്ധനസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദുതിയം.

൩. ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദം

൬൧൮. [ഇദം വത്ഥു മഹാവ. ൨൭൦] തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ രാജഗഹേ പബ്ഭാരം സോധാപേതി ലേണം കത്തുകാമോ. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ യേനായസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം ഏതദവോച – ‘‘കിം, ഭന്തേ, ഥേരോ കാരാപേതീ’’തി? ‘‘പബ്ഭാരം മഹാരാജ, സോധാപേമി ലേണം കത്തുകാമോ’’തി. ‘‘അത്ഥോ, ഭന്തേ, അയ്യസ്സ ആരാമികേനാ’’തി? ‘‘ന ഖോ, മഹാരാജ, ഭഗവതാ ആരാമികോ അനുഞ്ഞാതോ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം പടിപുച്ഛിത്വാ മമ ആരോചേയ്യാഥാ’’തി. ‘‘ഏവം മഹാരാജാ’’തി ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ രാജാനം മാഗധം സേനിയം ബിമ്ബിസാരം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേസി സമാദപേസി സമുത്തേജേസി സമ്പഹംസേസി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആയസ്മതാ പിലിന്ദവച്ഛേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതോ സമാദപിതോ സമുത്തേജിതോ സമ്പഹംസിതോ ഉട്ഠായാസനാ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.

൬൧൯. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ ഭഗവതോ സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘രാജാ, ഭന്തേ, മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആരാമികം ദാതുകാമോ. കഥം നു ഖോ, ഭന്തേ, മയാ പടിപജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ആരാമിക’’ന്തി. ദുതിയമ്പി ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ യേനായസ്മാ പിലിന്ദിവച്ഛോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം ഏതദവോച – ‘‘അനുഞ്ഞാതോ, ഭന്തേ, ഭഗവതാ ആരാമികോ’’തി? ‘‘ഏവം, മഹാരാജാ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, അയ്യസ്സ ആരാമികം ദമ്മീ’’തി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ആയസ്മതോ പിലിന്ദവച്ഛസ്സ ആരാമികം പടിസ്സുണിത്വാ വിസ്സരിത്വാ ചിരേന സതിം പടിലഭിത്വാ അഞ്ഞതരം സബ്ബത്ഥകം മഹാമത്തം ആമന്തേസി – ‘‘യോ മയാ, ഭണേ, അയ്യസ്സ ആരാമികോ പടിസ്സുതോ, ദിന്നോ സോ ആരാമികോ’’തി? ‘‘ന ഖോ, ദേവ, അയ്യസ്സ ആരാമികോ ദിന്നോ’’തി. ‘‘കീവചിരം നു ഖോ, ഭണേ, ഇതോ ഹി തം ഹോതീ’’തി? അഥ ഖോ സോ മഹാമത്തോ രത്തിയോ ഗണേത്വാ [വിഗണേത്വാ (ക.)] രാജാനം മാഗധം സേനിയം ബിമ്ബിസാരം ഏതദവോച – ‘‘പഞ്ച, ദേവ, രത്തിസതാനീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭണേ, അയ്യസ്സ പഞ്ച ആരാമികസതാനി ദേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി ഖോ സോ മഹാമത്തോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ പടിസ്സുണിത്വാ ആയസ്മതോ പിലിന്ദവച്ഛസ്സ പഞ്ച ആരാമികസതാനി പാദാസി [അദാസി (സ്യാ.)], പാടിയേക്കോ ഗാമോ നിവിസി. ആരാമികഗാമകോതിപി നം ആഹംസു, പിലിന്ദഗാമകോതിപി നം ആഹംസു.

൬൨൦. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ തസ്മിം ഗാമകേ കുലൂപകോ ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ പിലിന്ദഗാമകം പിണ്ഡായ പാവിസി. തേന ഖോ പന സമയേന തസ്മിം ഗാമകേ ഉസ്സവോ ഹോതി. ദാരകാ അലങ്കതാ മാലാകിതാ കീളന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ പിലിന്ദഗാമകേ സപദാനം പിണ്ഡായ ചരമാനോ യേന അഞ്ഞതരസ്സ ആരാമികസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. തേന ഖോ പന സമയേന തസ്സാ ആരാമികിനിയാ ധീതാ അഞ്ഞേ ദാരകേ അലങ്കതേ മാലാകിതേ പസ്സിത്വാ രോദതി – ‘‘മാലം മേ ദേഥ, അലങ്കാരം മേ ദേഥാ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ തം ആരാമികിനിം ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സായം ദാരികാ രോദതീ’’തി? ‘‘അയം, ഭന്തേ, ദാരികാ അഞ്ഞേ ദാരകേ അലങ്കതേ മാലാകിതേ പസ്സിത്വാ രോദതി – ‘മാലം മേ ദേഥ, അലങ്കാരം മേ ദേഥാ’തി. കുതോ അമ്ഹാകം ദുഗ്ഗതാനം മാലാ കുതോ, അലങ്കാരോ’’തി? അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ അഞ്ഞതരം തിണണ്ഡുപകം ഗഹേത്വാ തം ആരാമികിനിം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദിമം തിണണ്ഡുപകം തസ്സാ ദാരികായ സീസേ പടിമുഞ്ചാ’’തി. അഥ ഖോ സാ ആരാമികിനീ തം തിണണ്ഡുപകം ഗഹേത്വാ തസ്സാ ദാരികായ സീസേ പടിമുഞ്ചി. സാ അഹോസി സുവണ്ണമാലാ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. നത്ഥി താദിസാ രഞ്ഞോപി അന്തേപുരേ സുവണ്ണമാലാ. മനുസ്സാ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ ആരോചേസും – ‘‘അമുകസ്സ, ദേവ, ആരാമികസ്സ ഘരേ സുവണ്ണമാലാ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. നത്ഥി താദിസാ ദേവസ്സാപി അന്തേപുരേ സുവണ്ണമാലാ. കുതോ തസ്സ ദുഗ്ഗതസ്സ! നിസ്സംസയം ചോരികായ ആഭതാ’’തി!! അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ തം ആരാമികകുലം ബന്ധാപേസി. ദുതിയമ്പി ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരം ആദായ പിലിന്ദഗാമകം പിണ്ഡായ പാവിസി. പിലിന്ദഗാമകേ സപദാനം പിണ്ഡായ ചരമാനോ യേന തസ്സ ആരാമികസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പടിവിസ്സകേ പുച്ഛി – ‘‘കഹം ഇമം ആരാമികകുലം ഗത’’ന്തി? ‘‘ഏതിസ്സാ, ഭന്തേ, സുവണ്ണമാലായ കാരണാ രഞ്ഞാ ബന്ധാപിത’’ന്തി.

൬൨൧. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ യേന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ യേനായസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം പിലിന്ദവച്ഛം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ രാജാനം മാഗധം സേനിയം ബിമ്ബിസാരം ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ ഏതദവോച – ‘‘കിസ്സ, മഹാരാജ, ആരാമികകുലം ബന്ധാപിത’’ന്തി? ‘‘തസ്സ, ഭന്തേ, ആരാമികസ്സ ഘരേ സുവണ്ണമാലാ അഭിരൂപാ ദസ്സനീയാ പാസാദികാ. നത്ഥി താദിസാ അമ്ഹാകമ്പി അന്തേപുരേ സുവണ്ണമാലാ. കുതോ തസ്സ ദുഗ്ഗതസ്സ! നിസ്സംസയം ചോരികായ ആഭതാ’’തി!! അഥ ഖോ ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ പാസാദം സുവണ്ണന്തി അധിമുച്ചി. സോ അഹോസി സബ്ബസോവണ്ണമയോ. ‘‘ഇദം പന തേ, മഹാരാജ, താവ ബഹും സുവണ്ണം കുതോ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതം, ഭന്തേ, അയ്യസ്സേവേസോ ഇദ്ധാനുഭാവോ’’തി. തം ആരാമികകുലം മുഞ്ചാപേസി. മനുസ്സാ – ‘‘അയ്യേന കിര പിലിന്ദവച്ഛേന സരാജികായ പരിസായ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഇദ്ധിപാടിഹാരിയം ദസ്സിത’’ന്തി, അത്തമനാ അഭിപ്പസന്നാ ആയസ്മതോ പിലിന്ദവച്ഛസ്സ പഞ്ച ഭേസജ്ജാനി അഭിഹരിംസു, സേയ്യഥിദം – സപ്പി നവനീതം തേലം മധു ഫാണിതം. പകതിയാപി ച ആയസ്മാ പിലിന്ദവച്ഛോ ലാഭീ ഹോതി പഞ്ചന്നം ഭേസജ്ജാനം. ലദ്ധം ലദ്ധം പരിസായ വിസ്സജ്ജേതി. പരിസാ ചസ്സ ഹോതി ബാഹുല്ലികാ. ലദ്ധം ലദ്ധം കോലമ്ബേപി ഘടേപി പൂരേത്വാ പടിസാമേതി, പരിസ്സാവനാനിപി ഥവികായോപി പൂരേത്വാ വാതപാനേസു ലഗ്ഗേതി. താനി ഓലീനവിലീനാനി തിട്ഠന്തി. ഉന്ദൂരേഹിപി വിഹാരാ ഓകിണ്ണവികിണ്ണാ ഹോന്തി. മനുസ്സാ വിഹാരചാരികം ആഹിണ്ഡന്താ പസ്സിത്വാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘അന്തോകോട്ഠാഗാരികാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ, സേയ്യഥാപി രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ’’തി! അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ ഏവരൂപായ ബാഹുല്ലായ ചേതേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ഏവരൂപായ ബാഹുല്ലായ ചേതേന്തീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ ഏവരൂപായ ബാഹുല്ലായ ചേതേസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൨൨. ‘‘യാനി ഖോ പന താനി ഗിലാനാനം ഭിക്ഖൂനം പടിസായനീയാനി ഭേസജ്ജാനി, സേയ്യഥിദം – സപ്പി നവനീതം തേലം മധു ഫാണിതം, താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹപരമം സന്നിധികാരകം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി. തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൨൩. യാനി ഖോ പന താനി ഗിലാനാനം ഭിക്ഖൂനം പടിസായനീയാനി ഭേസ്സജ്ജാനീതി സപ്പി നാമ ഗോസപ്പി വാ അജികാസപ്പി വാ മഹിംസസപ്പി [മഹിസസപ്പി (സീ. സ്യാ.)] വാ യേസം മംസം കപ്പതി തേസം സപ്പി. നവനീതം നാമ തേസം യേവ നവനീതം. തേലം നാമ തിലതേലം സാസപതേലം മധുകതേലം ഏരണ്ഡതേലം വസാതേലം. മധു നാമ മക്ഖികാമധു. ഫാണിതം നാമ ഉച്ഛുമ്ഹാ നിബ്ബത്തം.

താനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹപരമം സന്നിധികാരകം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനീതി സത്താഹപരമതാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി.

തം അതിക്കാമയതോ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതീതി അട്ഠമേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ഭേസജ്ജം സത്താഹാതിക്കന്തം നിസ്സഗ്ഗിയം, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൨൪. സത്താഹാതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. സത്താഹാതിക്കന്തേ വേമതികോ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. സത്താഹാതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനധിട്ഠിതേ അധിട്ഠിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സട്ഠം പടിലഭിത്വാ ന കായികേന പരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം, ന അജ്ഝോഹരിതബ്ബം, പദീപേ വാ കാളവണ്ണേ വാ ഉപനേതബ്ബം, അഞ്ഞേന ഭിക്ഖുനാ കായികേന പരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം, ന അജ്ഝോഹരിതബ്ബം.

സത്താഹാനതിക്കന്തേ അതിക്കന്തസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സത്താഹാനതിക്കന്തേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സത്താഹാനതിക്കന്തേ അനതിക്കന്തസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൨൫. അനാപത്തി അന്തോസത്താഹം അധിട്ഠേതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, അനുപസമ്പന്നസ്സ ചത്തേന വന്തേന മുത്തേന അനപേക്ഖോ ദത്വാ പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

ഭേസജ്ജസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം തതിയം.

൪. വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദം

൬൨൬. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവതാ ഭിക്ഖൂനം വസ്സികസാടികാ അനുഞ്ഞാതാ ഹോതി. ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ വസ്സികസാടികാ അനുഞ്ഞാതാ’’തി, പടികച്ചേവ [പടിഗച്ചേവ (സീ.)] വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസന്തി, പടികച്ചേവ കത്വാ നിവാസേന്തി, ജിണ്ണായ വസ്സികസാടികായ നഗ്ഗാ കായം ഓവസ്സാപേന്തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ പടികച്ചേവ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിസ്സന്തി, പടികച്ചേവ കത്വാ നിവാസേസ്സന്തി, ജിണ്ണായ വസ്സികസാടികായ നഗ്ഗാ കായം ഓവസ്സാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, പടികച്ചേവ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസഥ? പടികച്ചേവ കത്വാ നിവാസേഥ? ജിണ്ണായ വസ്സികസാടികായ നഗ്ഗാ കായം ഓവസ്സാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ മോഘപുരിസാ, പടികച്ചേവ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിസ്സഥ, പടികച്ചേവ കത്വാ നിവാസേസ്സഥ, ജിണ്ണായ വസ്സികസാടികായ നഗ്ഗാ കായം ഓവസ്സാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൨൭. ‘‘മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി ഭിക്ഖുനാ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിതബ്ബം; ‘അദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി കത്വാ നിവാസേതബ്ബം. ‘ഓരേന ചേ മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസേയ്യ, ‘ഓരേനദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി കത്വാ നിവാസേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൨൮. ‘മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി ഭിക്ഖുനാ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിതബ്ബന്തി. യേ മനുസ്സാ പുബ്ബേപി വസ്സികസാടികചീവരം ദേന്തി തേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമസ്സു വചനീയാ – ‘‘കാലോ വസ്സികസാടികായ, സമയോ വസ്സികസാടികായ, അഞ്ഞേപി മനുസ്സാ വസ്സികസാടികചീവരം ദേന്തീ’’തി. ന വത്തബ്ബാ – ‘‘ദേഥ മേ വസ്സികസാടികചീവരം, ആഹരഥ മേ വസ്സികസാടികചീവരം, പരിവത്തേഥ മേ വസ്സികസാടികചീവരം, ചേതാപേഥ മേ വസ്സികസാടികചീവര’’ന്തി.

‘അദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി കത്വാ നിവാസേതബ്ബന്തി. അദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ കത്വാ നിവാസേതബ്ബം.

‘ഓരേന ചേ മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി അതിരേകമാസേ സേസ ഗിമ്ഹാനേ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

‘ഓരേനദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി അതിരേകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ കത്വാ നിവാസേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, വസ്സികസാടികചീവരം അതിരേകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ പരിയിട്ഠം അതിരേകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ കത്വാ പരിദഹിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി.…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൨൯. അതിരേകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ അതിരേകസഞ്ഞീ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വേമതികോ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ ഊനകസഞ്ഞീ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അതിരേകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ അതിരേകസഞ്ഞീ കത്വാ നിവാസേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വേമതികോ കത്വാ നിവാസേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ ഊനകസഞ്ഞീ കത്വാ നിവാസേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

സതിയാ വസ്സികസാടികായ നഗ്ഗോ കായം ഓവസ്സാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ അതിരേകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ ഊനകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

ഊനകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ അതിരേകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകദ്ധമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ ഊനകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൩൦. അനാപത്തി ‘മാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, ‘അദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി കത്വാ നിവാസേതി, ‘ഊനകമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസതി, ‘ഊനകദ്ധമാസോ സേസോ ഗിമ്ഹാന’ന്തി കത്വാ നിവാസേതി, പരിയിട്ഠായ വസ്സികസാടികായ വസ്സം ഉക്കഡ്ഢിയ്യതി, നിവത്ഥായ വസ്സികസാടികായ വസ്സം ഉക്കഡ്ഢിയ്യതി, ധോവിത്വാ നിക്ഖിപിതബ്ബം; സമയേ നിവാസേതബ്ബം, അച്ഛിന്നചീവരസ്സ, നട്ഠചീവരസ്സ, ആപദാസു, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

വസ്സികസാടികസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ചതുത്ഥം.

൫. ചീവരഅച്ഛിന്ദനസിക്ഖാപദം

൬൩൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഭാതുനോ സദ്ധിവിഹാരികം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഏഹാവുസോ, ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമാ’’തി. ‘‘നാഹം, ഭന്തേ, ഗമിസ്സാമി; ദുബ്ബലചീവരോമ്ഹീ’’തി. ‘‘ഏഹാവുസോ, അഹം തേ ചീവരം ദസ്സാമീ’’തി തസ്സ ചീവരം അദാസി. അസ്സോസി ഖോ സോ ഭിക്ഖു – ‘‘ഭഗവാ കിര ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സതീ’’തി. അഥ ഖോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏതദഹോസി – ‘‘ന ദാനാഹം ആയസ്മതാ ഉപനന്ദേന സക്യപുത്തേന സദ്ധിം ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമി, ഭഗവതാ സദ്ധിം ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തം ഭിക്ഖും ഏതദവോച – ‘‘ഏഹി ദാനി, ആവുസോ, ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമാ’’തി. ‘‘നാഹം, ഭന്തേ, തയാ സദ്ധിം ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമി, ഭഗവതാ സദ്ധിം ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സാമീ’’തി. ‘‘യമ്പി ത്യാഹം, ആവുസോ, ചീവരം അദാസിം, മയാ സദ്ധിം ജനപദചാരികം പക്കമിസ്സതീ’’തി, കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദി.

അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൩൨. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദേയ്യ വാ അച്ഛിന്ദാപേയ്യ വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൩൩. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

ഭിക്ഖുസ്സാതി അഞ്ഞസ്സ ഭിക്ഖുസ്സ.

സാമന്തി സയം ദത്വാ.

ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം, വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമം.

കുപിതോ അനത്തമനോതി അനഭിരദ്ധോ ആഹതചിത്തോ ഖിലജാതോ.

അച്ഛിന്ദേയ്യാതി സയം അച്ഛിന്ദതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി (സ്യാ.)].

അച്ഛിന്ദാപേയ്യാതി അഞ്ഞം ആണാപേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. സകിം ആണത്തോ ബഹുകമ്പി അച്ഛിന്ദതി, നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ദത്വാ അച്ഛിന്നം നിസ്സഗ്ഗിയം ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി …പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൩൪. ഉപസമ്പന്നേ ഉപസമ്പന്നസഞ്ഞീ ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദതി വാ അച്ഛിന്ദാപേതി വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഉപസമ്പന്നേ വേമതികോ ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദതി വാ അച്ഛിന്ദാപേതി വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. ഉപസമ്പന്നേ അനുപസമ്പന്നസഞ്ഞീ ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദതി വാ അച്ഛിന്ദാപേതി വാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞം പരിക്ഖാരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദതി വാ അച്ഛിന്ദാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനുപസമ്പന്നസ്സ ചീവരം വാ അഞ്ഞം വാ പരിക്ഖാരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദതി വാ അച്ഛിന്ദാപേതി വാ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനുപസമ്പന്നേ ഉപസമ്പന്നസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനുപസമ്പന്നേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനുപസമ്പന്നേ അനുപസമ്പന്നസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

൬൩൫. അനാപത്തി – സോ വാ ദേതി, തസ്സ വാ വിസ്സസന്തോ ഗണ്ഹാതി, ഉമ്മത്തകസ്സ ആദികമ്മികസ്സാതി.

ചീവരഅച്ഛിന്ദനസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

൬. സുത്തവിഞ്ഞത്തിസിക്ഖാപദം

൬൩൬. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ചീവരകാരസമയേ ബഹും സുത്തം വിഞ്ഞാപേസും. കതേപി ചീവരേ ബഹും സുത്തം അവസിട്ഠം ഹോതി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാനം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘ഹന്ദ മയം, ആവുസോ, അഞ്ഞമ്പി സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേമാ’’തി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞമ്പി സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസും. വീതേപി ചീവരേ ബഹും സുത്തം അവസിട്ഠം ഹോതി. ദുതിയമ്പി ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞമ്പി സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസും. വീതേപി ചീവരേ ബഹും സുത്തം അവസിട്ഠം ഹോതി. തതിയമ്പി ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞമ്പി സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസും. മനുസ്സാ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ സമണാ സക്യപുത്തിയാ സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസ്സന്തീ’’തി!

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തേസം മനുസ്സാനം ഉജ്ഝായന്താനം ഖിയ്യന്താനം വിപാചേന്താനം. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൩൭. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൩൮. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയം ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

സാമന്തി സയം വിഞ്ഞാപേത്വാ.

സുത്തം നാമ ഛ സുത്താനി – ഖോമം കപ്പാസികം കോസേയ്യം കമ്ബലം സാണം ഭങ്ഗം.

തന്തവായേഹീതി പേസകാരേഹി വായാപേതി, പയോഗേ പയോഗേ ദുക്കടം [വായാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം (സ്യാ.)]. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി വായാപിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൩൯. വായാപിതേ വായാപിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. വായാപിതേ വേമതികോ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. വായാപിതേ അവായാപിതസഞ്ഞീ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അവായാപിതേ വായാപിതസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവായാപിതേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അവായാപിതേ അവായാപിതസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൪൦. അനാപത്തി – ചീവരം സിബ്ബേതും, ആയോഗേ, കായബന്ധനേ, അംസബന്ധകേ [അംസവട്ടകേ (സീ.)], പത്തത്ഥവികായ, പരിസ്സാവനേ, ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

സുത്തവിഞ്ഞത്തിസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ഛട്ഠം.

൭. മഹാപേസകാരസിക്ഖാപദം

൬൪൧. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ പുരിസോ പവാസം ഗച്ഛന്തോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘സുത്തം ധാരയിത്വാ അമുകസ്സ തന്തവായസ്സ ദേഹി, ചീവരം വായാപേത്വാ നിക്ഖിപ, ആഗതോ അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. അസ്സോസി ഖോ അഞ്ഞതരോ പിണ്ഡചാരികോ ഭിക്ഖു തസ്സ പുരിസസ്സ ഇമം വാചം ഭാസമാനസ്സ. അഥ ഖോ സോ ഭിക്ഖു യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘മഹാപുഞ്ഞോസി ത്വം, ആവുസോ ഉപനന്ദ, അമുകസ്മിം ഓകാസേ അഞ്ഞതരോ പുരിസോ പവാസം ഗച്ഛന്തോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘സുത്തം ധാരയിത്വാ അമുകസ്സ തന്തവായസ്സ ദേഹി, ചീവരം വായാപേത്വാ നിക്ഖിപ, ആഗതോ അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. ‘‘അത്ഥാവുസോ, മം സോ ഉപട്ഠാകോ’’തി. സോപി ഖോ തന്തവായോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ ഉപട്ഠാകോ ഹോതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ യേന സോ തന്തവായോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം തന്തവായം ഏതദവോച – ‘‘ഇദം ഖോ, ആവുസോ, ചീവരം മം ഉദ്ദിസ്സ വിയ്യതി; ആയതഞ്ച കരോഹി വിത്ഥതഞ്ച. അപ്പിതഞ്ച സുവീതഞ്ച സുപ്പവായിതഞ്ച സുവിലേഖിതഞ്ച സുവിതച്ഛിതഞ്ച കരോഹീ’’തി. ‘‘ഏതേ ഖോ മേ, ഭന്തേ, സുത്തം ധാരയിത്വാ അദംസു; ഇമിനാ സുത്തേന ചീവരം വിനാഹീ’’തി. ‘‘ന, ഭന്തേ, സക്കാ ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ കാതും. സക്കാ ച ഖോ, ഭന്തേ, സുവീതഞ്ച സുപ്പവായിതഞ്ച സുവിലേഖിതഞ്ച സുവിതച്ഛിതഞ്ച കാതു’’ന്തി. ‘‘ഇങ്ഘ ത്വം, ആവുസോ, ആയതഞ്ച കരോഹി വിത്ഥതഞ്ച അപ്പിതഞ്ച. ന തേന സുത്തേന പടിബദ്ധം ഭവിസ്സതീ’’തി.

അഥ ഖോ സോ തന്തവായോ യഥാഭതം സുത്തം തന്തേ ഉപനേത്വാ യേന സാ ഇത്ഥീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തം ഇത്ഥിം ഏതദവോച – ‘‘സുത്തേന, അയ്യേ, അത്ഥോ’’തി. ‘‘നനു ത്വം അയ്യോ [അയ്യ (സ്യാ.)] മയാ വുത്തോ – ‘ഇമിനാ സുത്തേന ചീവരം വിനാഹീ’’’തി. ‘‘സച്ചാഹം, അയ്യേ, തയാ വുത്തോ – ‘ഇമിനാ സുത്തേന ചീവരം വിനാഹീ’തി. അപിച, മം അയ്യോ ഉപനന്ദോ ഏവമാഹ – ‘ഇങ്ഘ ത്വം, ആവുസോ, ആയതഞ്ച കരോഹി വിത്ഥതഞ്ച അപ്പിതഞ്ച, ന തേന സുത്തേന പടിബദ്ധം ഭവിസ്സതീ’’’തി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ യത്തകംയേവ സുത്തം പഠമം അദാസി തത്തകം പച്ഛാ അദാസി. അസ്സോസി ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ – ‘‘സോ കിര പുരിസോ പവാസതോ ആഗതോ’’തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ യേന തസ്സ പുരിസസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ യേനായസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സോ പുരിസോ പജാപതിം ഏതദവോച – ‘‘വീതം തം ചീവര’’ന്തി? ‘‘ആമായ്യ, വീതം തം ചീവര’’ന്തി. ‘‘ആഹര, അയ്യം ഉപനന്ദം ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമീ’’തി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ തം ചീവരം നീഹരിത്വാ സാമികസ്സ ദത്വാ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ ആയസ്മതോ ഉപനന്ദസ്സ സക്യപുത്തസ്സ ചീവരം ദത്വാ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘മഹിച്ഛാ ഇമേ സമണാ സക്യപുത്തിയാ അസന്തുട്ഠാ. നയിമേ സുകരാ ചീവരേന അച്ഛാദേതും. കഥഞ്ഹി നാമ അയ്യോ ഉപനന്ദോ മയാ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ തന്തവായേ [ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ (ക.)] ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി.

അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ പുരിസസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ…പേ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സതീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഉപനന്ദ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. ‘‘ഞാതകോ തേ, ഉപനന്ദ, അഞ്ഞാതകോ’’തി? ‘‘അഞ്ഞാതകോ, ഭഗവാ’’തി. ‘‘അഞ്ഞാതകോ, മോഘപുരിസ, അഞ്ഞാതകസ്സ ന ജാനാതി പതിരൂപം വാ അപ്പതിരൂപം വാ സന്തം വാ അസന്തം വാ. തത്ഥ നാമ ത്വം, മോഘപുരിസ, പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജിസ്സസി! നേതം, മോഘപുരിസ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൪൨. ‘‘ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സ അഞ്ഞാതകോ ഗഹപതി വാ ഗഹപതാനീ വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേയ്യ, തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖു പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യ – ‘ഇദം ഖോ, ആവുസോ, ചീവരം മം ഉദ്ദിസ്സ വിയ്യതി. ആയതഞ്ച കരോഥ വിത്ഥതഞ്ച. അപ്പിതഞ്ച സുവീതഞ്ച സുപ്പവായിതഞ്ച സുവിലേഖിതഞ്ച സുവിതച്ഛിതഞ്ച കരോഥ. അപ്പേവ നാമ മയമ്പി ആയസ്മന്താനം കിഞ്ചിമത്തം അനുപദജ്ജേയ്യാമാ’തി. ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു വത്വാ കിഞ്ചിമത്തം അനുപദജ്ജേയ്യ അന്തമസോ പിണ്ഡപാതമത്തമ്പി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൪൩. ഭിക്ഖും പനേവ ഉദ്ദിസ്സാതി ഭിക്ഖുസ്സത്ഥായ ഭിക്ഖും ആരമ്മണം കരിത്വാ ഭിക്ഖും അച്ഛാദേതുകാമോ.

അഞ്ഞാതകോ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ പിതാമഹയുഗാ അസമ്ബദ്ധോ.

ഗഹപതി നാമ യോ കോചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

ഗഹപതാനീ നാമ യാ കാചി അഗാരം അജ്ഝാവസതി.

തന്തവായേഹീതി പേസകാരേഹി.

ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമം.

വായാപേയ്യാതി വിനാപേതി.

തത്ര ചേ സോ ഭിക്ഖൂതി യം ഭിക്ഖും ഉദ്ദിസ്സ ചീവരം വിയ്യതി സോ ഭിക്ഖു.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോതി പുബ്ബേ അവുത്തോ ഹോതി – ‘‘കീദിസേന തേ, ഭന്തേ, ചീവരേന അത്ഥോ, കീദിസം തേ ചീവരം വായാപേമീ’’തി?

തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാതി ഘരം ഗന്ത്വാ യത്ഥ കത്ഥചി ഉപസങ്കമിത്വാ.

ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജേയ്യാതി – ‘‘ഇദം ഖോ, ആവുസോ, ചീവരം മം ഉദ്ദിസ്സ വിയ്യതി, ആയതഞ്ച കരോഥ വിത്ഥതഞ്ച. അപ്പിതഞ്ച സുവീതഞ്ച സുപ്പവായിതഞ്ച സുവിലേഖിതഞ്ച സുവിതച്ഛിതഞ്ച കരോഥ. അപ്പേവ നാമ മയമ്പി ആയസ്മന്താനം കിഞ്ചിമത്തം അനുപദജ്ജേയ്യാമാ’’തി.

ഏവഞ്ച സോ ഭിക്ഖു വത്വാ കിഞ്ചിമത്തം അനുപദജ്ജേയ്യ അന്തമസോ പിണ്ഡപാതമത്തമ്പീതി. പിണ്ഡപാതോ നാമ യാഗുപി ഭത്തമ്പി ഖാദനീയമ്പി ചുണ്ണപിണ്ഡോപി ദന്തകട്ഠമ്പി ദസികസുത്തമ്പി, അന്തമസോ ധമ്മമ്പി ഭണതി.

തസ്സ വചനേന ആയതം വാ വിത്ഥതം വാ അപ്പിതം വാ കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപന്നം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൪൪. അഞ്ഞാതകേ അഞ്ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ വേമതികോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അഞ്ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഞാതകേ അഞാതകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഞാതകേ ഞാതകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൪൫. അനാപത്തി – ഞാതകാനം, പവാരിതാനം, അഞ്ഞസ്സത്ഥായ, അത്തനോ ധനേന, മഹഗ്ഘം വായാപേതുകാമസ്സ അപ്പഗ്ഘം വായാപേതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

മഹാപേസകാരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം സത്തമം.

൮. അച്ചേകചീവരസിക്ഖാപദം

൬൪൬. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന അഞ്ഞതരോ മഹാമത്തോ പവാസം ഗച്ഛന്തോ ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ ദൂതം പാഹേസി – ‘‘ആഗച്ഛന്തു ഭദന്താ വസ്സാവാസികം ദസ്സാമീ’’തി. ഭിക്ഖൂ – ‘വസ്സംവുട്ഠാനം ഭഗവതാ വസ്സാവാസികം അനുഞ്ഞാത’ന്തി, കുക്കുച്ചായന്താ നാഗമംസു. അഥ ഖോ സോ മഹാമത്തോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭദന്താ മയാ ദൂതേ പഹിതേ നാഗച്ഛിസ്സന്തി! അഹഞ്ഹി സേനായ ഗച്ഛാമി. ദുജ്ജാനം ജീവിതം ദുജ്ജാനം മരണ’’ന്തി. അസ്സോസും ഖോ ഭിക്ഖൂ തസ്സ മഹാമത്തസ്സ ഉജ്ഝായന്തസ്സ ഖിയ്യന്തസ്സ വിപാചേന്തസ്സ. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി.

൬൪൭. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതം അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി, അച്ചേകചീവരാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തി. താനി ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി തിട്ഠന്തി. അദ്ദസ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ സേനാസനചാരികം ആഹിണ്ഡന്തോ താനി ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി. തിട്ഠന്തേ ദിസ്വാ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘കസ്സിമാനി, ആവുസോ, ചീവരാനി ചീവരവംസേ ഭണ്ഡികാബദ്ധാനി തിട്ഠന്തീ’’തി? ‘‘അമ്ഹാകം, ആവുസോ, അച്ചേകചീവരാനീ’’തി. ‘‘കീവചിരം പനാവുസോ, ഇമാനി ചീവരാനി നിക്ഖിത്താനീ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ യഥാനിക്ഖിത്തം ആരോചേസും. ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഉജ്ഝായതി ഖിയ്യതി വിപാചേതി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ തേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി…പേ… – ‘‘സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തീ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൪൮. ‘‘ദസാഹാനാഗതം കത്തികതേമാസികപുണ്ണമം ഭിക്ഖുനോ പനേവ അച്ചേകചീവരം ഉപ്പജ്ജേയ്യ, അച്ചേകം മഞ്ഞമാനേന ഭിക്ഖുനാ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം, പടിഗ്ഗഹേത്വാ യാവ ചീവരകാലസമയം നിക്ഖിപിതബ്ബം. തതോ ചേ ഉത്തരി നിക്ഖിപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൪൯. ദസാഹാനാഗതന്തി ദസാഹാനാഗതായ പവാരണായ.

കത്തികതേമാസികപുണ്ണമന്തി പവാരണാ കത്തികാ വുച്ചതി.

അച്ചേകചീവരം നാമ സേനായ വാ ഗന്തുകാമോ ഹോതി, പവാസം വാ ഗന്തുകാമോ ഹോതി, ഗിലാനോ വാ ഹോതി, ഗബ്ഭിനീ വാ ഹോതി, അസ്സദ്ധസ്സ വാ സദ്ധാ ഉപ്പന്നാ ഹോതി, അപ്പസന്നസ്സ വാ പസാദോ ഉപ്പന്നോ ഹോതി, സോ ചേ ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ ദൂതം പഹിണേയ്യ – ‘‘ആഗച്ഛന്തു ഭദന്താ വസ്സാവാസികം ദസ്സാമീ’’തി, ഏതം അച്ചേകചീവരം നാമ.

അച്ചേകം മഞ്ഞമാനേന ഭിക്ഖുനാ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം പടിഗ്ഗഹേത്വാ യാവ ചീവരകാലസമയം നിക്ഖിപിതബ്ബന്തി സഞ്ഞാണം കത്വാ നിക്ഖിപിതബ്ബം – ‘‘ഇദം അച്ചേകചീവര’’ന്തി.

ചീവരകാലസമയോ നാമ അനത്ഥതേ കഥിനേ വസ്സാനസ്സ പച്ഛിമോ മാസോ, അത്ഥതേ കഥിനേ പഞ്ചമാസാ.

തതോ ചേ ഉത്തരി നിക്ഖിപേയ്യാതി അനത്ഥതേ കഥിനേ വസ്സാനസ്സ പച്ഛിമം ദിവസം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം [നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി (സ്യാ.)]. അത്ഥതേ കഥിനേ കഥിനുദ്ധാരദിവസം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, അച്ചേകചീവരം ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൫൦. അച്ചേകചീവരേ അച്ചേകചീവരസഞ്ഞീ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അച്ചേകചീവരേ വേമതികോ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അച്ചേകചീവരേ അനച്ചേകചീവരസഞ്ഞീ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അനധിട്ഠിതേ അധിട്ഠിതസഞ്ഞീ …പേ… അവികപ്പിതേ വികപ്പിതസഞ്ഞീ… അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ… അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ… അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ… അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ… അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനച്ചേകചീവരേ അച്ചേകചീവരസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനച്ചേകചീവരേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അനച്ചേകചീവരേ അനച്ചേകചീവരസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൫൧. അനാപത്തി – അന്തോസമയേ അധിട്ഠേതി, വികപ്പേതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

അച്ചേകചീവരസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.

൯. സാസങ്കസിക്ഖാപദം

൬൫൨. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ വുത്ഥവസ്സാ ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു വിഹരന്തി. കത്തികചോരകാ ഭിക്ഖൂ – ‘‘ലദ്ധലാഭാ’’തി പരിപാതേന്തി. ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു വിഹരന്തേന തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി.

തേന ഖോ പന സമയേന ഭിക്ഖൂ – ‘‘ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതം ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു വിഹരന്തേന തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിതു’’ന്തി തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസന്തി. താനി ചീവരാനി നസ്സന്തിപി വിനസ്സന്തിപി ഡയ്ഹന്തിപി ഉന്ദൂരേഹിപി ഖജ്ജന്തി. ഭിക്ഖൂ ദുച്ചോളാ ഹോന്തി ലൂഖചീവരാ. ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘കിസ്സ തുമ്ഹേ, ആവുസോ, ദുച്ചോളാ ലൂഖചീവരാ’’തി? അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഏതമത്ഥം ആരോചേസും. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഭിക്ഖൂ തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസിസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ തേ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… സച്ചം കിര, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസന്തീതി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തേ, ഭിക്ഖവേ, മോഘപുരിസാ തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസിസ്സന്തി! നേതം, ഭിക്ഖവേ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൫൩. ‘‘ഉപവസ്സം ഖോ പന കത്തികപുണ്ണമം യാനി ഖോ പന താനി ആരഞ്ഞകാനി സേനാസനാനി സാസങ്കസമ്മതാനി സപ്പടിഭയാനി തഥാരൂപേസു ഭിക്ഖു സേനാസനേസു വിഹരന്തോ ആകങ്ഖമാനോ തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപേയ്യ, സിയാ ച തസ്സ ഭിക്ഖുനോ കോചിദേവ പച്ചയോ തേന ചീവരേന വിപ്പവാസായ. ഛാരത്തപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തേന ചീവരേന വിപ്പവസിതബ്ബം. തതോ ചേ ഉത്തരി വിപ്പവസേയ്യ, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൫൪. ഉപവസ്സം ഖോ പനാതി വുട്ഠവസ്സാനം.

കത്തികപുണ്ണമന്തി കത്തികചാതുമാസിനീ വുച്ചതി.

[പാചി. ൫൭൩] യാനി ഖോ പന താനി ആരഞ്ഞകാനി സേനാസനാനീതി ആരഞ്ഞകം നാമ സേനാസനം പഞ്ചധനുസതികം പച്ഛിമം.

[പാചി. ൫൭൩] സാസങ്കം നാമ ആരാമേ ആരാമൂപചാരേ ചോരാനം നിവിട്ഠോകാസോ ദിസ്സതി, ഭുത്തോകാസോ ദിസ്സതി, ഠിതോകാസോ ദിസ്സതി, നിസിന്നോകാസോ ദിസ്സതി, നിപന്നോകാസോ ദിസ്സതി.

[പാചി. ൫൭൩] സപ്പടിഭയം നാമ ആരാമേ ആരാമൂപചാരേ ചോരേഹി മനുസ്സാ ഹതാ ദിസ്സന്തി, വിലുത്താ ദിസ്സന്തി, ആകോടിതാ ദിസ്സന്തി.

[പാചി. ൫൭൩] തഥാരൂപേസു ഭിക്ഖു സേനാസനേസു വിഹരന്തോതി ഏവരൂപേസു ഭിക്ഖു സേനാസനേസു വിഹരന്തോ.

ആകങ്ഖമാനോതി ഇച്ഛമാനോ.

തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരന്തി സങ്ഘാടിം വാ ഉത്തരാസങ്ഗം വാ അന്തരവാസകം വാ.

അന്തരഘരേ നിക്ഖിപേയ്യാതി സമന്താ ഗോചരഗാമേ നിക്ഖിപേയ്യ.

സിയാ ച തസ്സ ഭിക്ഖുനോ കോചിദേവ പച്ചയോ തേന ചീവരേന വിപ്പവാസായാതി സിയാ പച്ചയോ സിയാ കരണീയം.

ഛാരത്തപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തേന ചീവരേന വിപ്പവസിതബ്ബന്തി ഛാരത്തപരമതാ വിപ്പവസിതബ്ബം.

അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാതി ഠപേത്വാ ഭിക്ഖുസമ്മുതിം.

തതോ ചേ ഉത്തരി വിപ്പവസേയ്യാതി സത്തമേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം. ‘‘ഇദം മേ, ഭന്തേ, ചീവരം അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവുട്ഠം, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൫൫. അതിരേകഛാരത്തേ അതിരേകസഞ്ഞീ വിപ്പവസതി, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകഛാരത്തേ വേമതികോ വിപ്പവസതി, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അതിരേകഛാരത്തേ ഊനകസഞ്ഞീ വിപ്പവസതി, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം. അപ്പച്ചുദ്ധടേ പച്ചുദ്ധടസഞ്ഞീ…പേ… അവിസ്സജ്ജിതേ വിസ്സജ്ജിതസഞ്ഞീ… അനട്ഠേ നട്ഠസഞ്ഞീ… അവിനട്ഠേ വിനട്ഠസഞ്ഞീ… അദഡ്ഢേ ദഡ്ഢസഞ്ഞീ … അവിലുത്തേ വിലുത്തസഞ്ഞീ വിപ്പവസതി, അഞ്ഞത്ര ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയം ചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകഛാരത്തേ അതിരേകസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകഛാരത്തേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ഊനകഛാരത്തേ ഊനകസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൫൬. അനാപത്തി – ഛാരത്തം വിപ്പവസതി, ഊനകഛാരത്തം വിപ്പവസതി, ഛാരത്തം വിപ്പവസിത്വാ പുന ഗാമസീമം ഓക്കമിത്വാ വസിത്വാ പക്കമതി, അന്തോ ഛാരത്തം പച്ചുദ്ധരതി, വിസ്സജ്ജേതി, നസ്സതി, വിനസ്സതി, ഡയ്ഹതി, അച്ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, വിസ്സാസം ഗണ്ഹന്തി, ഭിക്ഖുസമ്മുതിയാ, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

സാസങ്കസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം നവമം.

൧൦. പരിണതസിക്ഖാപദം

൬൫൭. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന സാവത്ഥിയം അഞ്ഞതരസ്സ പൂഗസ്സ സങ്ഘസ്സ സചീവരഭത്തം പടിയത്തം ഹോതി – ‘‘ഭോജേത്വാ ചീവരേന അച്ഛാദേസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ യേന സോ പൂഗോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ തം പൂഗം ഏതദവോചും – ‘‘ദേഥാവുസോ, അമ്ഹാകം ഇമാനി ചീവരാനീ’’തി. ‘‘ന മയം, ഭന്തേ, ദസ്സാമ. അമ്ഹാകം സങ്ഘസ്സ അനുവസ്സം സചീവരഭിക്ഖാ പഞ്ഞത്താ’’തി. ‘‘ബഹൂ, ആവുസോ, സങ്ഘസ്സ ദായകാ, ബഹൂ സങ്ഘസ്സ ഭത്താ [ഭദ്ദാ (ക.)]. മയം തുമ്ഹേ നിസ്സായ തുമ്ഹേ സമ്പസ്സന്താ ഇധ വിഹരാമ. തുമ്ഹേ ചേ അമ്ഹാകം ന ദസ്സഥ, അഥ കോ ചരഹി അമ്ഹാകം ദസ്സതി? ദേഥാവുസോ, അമ്ഹാകം ഇമാനി ചീവരാനീ’’തി. അഥ ഖോ സോ പൂഗോ ഛബ്ബഗ്ഗിയേഹി ഭിക്ഖൂഹി നിപ്പീളിയമാനോ യഥാപടിയത്തം ചീവരം ഛബ്ബഗ്ഗിയാനം ഭിക്ഖൂനം ദത്വാ സങ്ഘം ഭത്തേന പരിവിസി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ ജാനന്തി സങ്ഘസ്സ സചീവരഭത്തം പടിയത്തം, ന ച ജാനന്തി ഛബ്ബഗ്ഗിയാനം ഭിക്ഖൂനം ദിന്നന്തി, തേ ഏവമാഹംസു – ‘‘ഓണോജേഥാവുസോ, സങ്ഘസ്സ ചീവര’’ന്തി. ‘‘നത്ഥി, ഭന്തേ. യഥാപടിയത്തം ചീവരം അയ്യാ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ അത്തനോ പരിണാമേസു’’ന്തി. യേ തേ ഭിക്ഖൂ അപ്പിച്ഛാ… തേ ഉജ്ഝായന്തി ഖിയ്യന്തി വിപാചേന്തി – ‘‘കഥഞ്ഹി നാമ ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേസ്സന്തീ’’തി! അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ അനേകപരിയായേന വിഗരഹിത്വാ ഭഗവതോ ഏതമത്ഥം ആരോചേസും…പേ… ‘‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേഥാ’’തി? ‘‘സച്ചം, ഭഗവാ’’തി. വിഗരഹി ബുദ്ധോ ഭഗവാ…പേ… കഥഞ്ഹി നാമ തുമ്ഹേ, മോഘപുരിസാ, ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേസ്സഥ! നേതം, മോഘപുരിസാ, അപ്പസന്നാനം വാ പസാദായ…പേ… ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, ഇമം സിക്ഖാപദം ഉദ്ദിസേയ്യാഥ –

൬൫൮. ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയ’’ന്തി.

൬൫൯. യോ പനാതി യോ യാദിസോ…പേ… ഭിക്ഖൂതി…പേ… അയ ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ ഭിക്ഖൂതി.

[പാചി. ൪൯൧] ജാനാതി നാമ സാമം വാ ജാനാതി അഞ്ഞേ വാ തസ്സ ആരോചേന്തി സോ വാ ആരോചേതി.

[പാചി. ൪൯൧] സങ്ഘികം നാമ സങ്ഘസ്സ ദിന്നം ഹോതി പരിച്ചത്തം.

[പാചി. ൪൯൧] ലാഭോ നാമ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപ്പച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ. അന്തമസോ ചുണ്ണപിണ്ഡോപി, ദന്തകട്ഠമ്പി, ദസികസുത്തമ്പി.

[പാചി. ൪൯൧] പരിണതം നാമ ദസ്സാമ കരിസ്സാമാതി വാചാ ഭിന്നാ ഹോതി.

അത്തനോ പരിണാമേതി, പയോഗേ ദുക്കടം. പടിലാഭേന നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ. ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, നിസ്സജ്ജിതബ്ബം…പേ… ഇദം മേ, ഭന്തേ, ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമിതം നിസ്സഗ്ഗിയം. ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീതി…പേ… ദദേയ്യാതി…പേ… ദദേയ്യുന്തി…പേ… ആയസ്മതോ ദമ്മീതി.

൬൬൦. പരിണതേ പരിണതസഞ്ഞീ അത്തനോ പരിണാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

പരിണതേ വേമതികോ അത്തനോ പരിണാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പരിണതേ അപരിണതസഞ്ഞീ അത്തനോ പരിണാമേതി, അനാപത്തി. സങ്ഘസ്സ പരിണതം അഞ്ഞസങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ പരിണാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ചേതിയസ്സ പരിണതം അഞ്ഞചേതിയസ്സ വാ സങ്ഘസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ പരിണാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പുഗ്ഗലസ്സ പരിണതം അഞ്ഞപുഗ്ഗലസ്സ വാ സങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ പരിണാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അപരിണതേ പരിണതസഞ്ഞീ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അപരിണതേ വേമതികോ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അപരിണതേ അപരിണതസഞ്ഞീ, അനാപത്തി.

൬൬൧. അനാപത്തി കത്ഥ ദേമാതി പുച്ഛിയമാനോ യത്ഥ തുമ്ഹാകം ദേയ്യധമ്മോ പരിഭോഗം വാ ലഭേയ്യ പടിസങ്ഖാരം വാ ലഭേയ്യ ചിരട്ഠിതികോ വാ അസ്സ യത്ഥ വാ പന തുമ്ഹാകം ചിത്തം പസീദതി തത്ഥ ദേഥാതി ഭണതി, ഉമ്മത്തകസ്സ, ആദികമ്മികസ്സാതി.

പരിണതസിക്ഖാപദം നിട്ഠിതം ദസമം.

പത്തവഗ്ഗോ തതിയോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ദ്വേ ച പത്താനി ഭേസജ്ജം, വസ്സികാ ദാനപഞ്ചമം;

സാമം വായാപനച്ചേകോ, സാസങ്കം സങ്ഘികേന ചാതി.

൬൬൨. ഉദ്ദിട്ഠാ ഖോ, ആയസ്മന്തോ, തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ ധമ്മാ. തത്ഥായസ്മന്തേ പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? ദുതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? തതിയമ്പി പുച്ഛാമി – ‘കച്ചിത്ഥ പരിസുദ്ധാ’? പരിസുദ്ധേത്ഥായസ്മന്തോ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീതി.

നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം നിട്ഠിതം.

പാരാജികപാളി നിട്ഠിതാ.