📜

നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ

വിനയപിടകേ

പരിവാരപാളി

൧. ഭിക്ഖുവിഭങ്ഗോ

സോളസമഹാവാരോ

൧. കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൧. യം ¶ ¶ ¶ ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പഠമം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തം, കം ആരബ്ഭ, കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം? അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തി? സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തി? പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നം? കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി? ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ¶ കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോ? കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖം? കാ വിപത്തി? കാ സമ്പത്തി? കാ പടിപത്തി? കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തം? കേ സിക്ഖന്തി? കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാ? കത്ഥ ഠിതം? കേ ധാരേന്തി? കസ്സ വചനം? കേനാഭതന്തി?

൨. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പഠമം ¶ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ പുരാണദുതിയികായ മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി ¶ തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? സാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഉഭതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം, നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ദുതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണന്തി? ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച. കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോതി? പഞ്ഞത്തി വിനയോ, വിഭത്തി അഭിവിനയോ. കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖന്തി? പഞ്ഞത്തി പാതിമോക്ഖം, വിഭത്തി അധിപാതിമോക്ഖം. കാ വിപത്തീതി? അസംവരോ വിപത്തി. കാ ¶ സമ്പത്തീതി? സംവരോ സമ്പത്തി. കാ പടിപത്തീതി? ന ഏവരൂപം കരിസ്സാമീതി യാവജീവം ആപാണകോടികം സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. [അ. നി. ൧൦.൩൧] കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തന്തി? ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തം – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ. കേ സിക്ഖന്തീതി? സേക്ഖാ ച പുഥുജ്ജനകല്യാണകാ ച സിക്ഖന്തി. കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാതി? അരഹന്തോ സിക്ഖിതസിക്ഖാ ¶ . കത്ഥ ഠിതന്തി? സിക്ഖാകാമേസു ഠിതം. കേ ധാരേന്തീതി? യേസം വത്തതി തേ ധാരേന്തി. കസ്സ വചനന്തി? ഭഗവതോ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

൩.

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന [മോഗ്ഗലീപുത്തേന (സ്യാ.)] പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ [ജമ്ബുസരിവ്ഹയേ (സാരത്ഥ)].

തതോ ¶ മഹിന്ദോ ഇട്ടിയോ [ഇട്ഠിയോ (സീ.)], ഉത്തിയോ സമ്ബലോ [ഉട്ടിയോ സമ്പലോ (ഇതിപി)] തഥാ;

ഭദ്ദനാമോ ച പണ്ഡിതോ.

ഏതേ ¶ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, ജമ്ബുദീപാ ഇധാഗതാ;

വിനയം തേ വാചയിംസു, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാ.

നികായേ ¶ പഞ്ച വാചേസും, സത്ത ചേവ പകരണേ;

തതോ അരിട്ഠോ മേധാവീ, തിസ്സദത്തോ ച പണ്ഡിതോ.

വിസാരദോ കാളസുമനോ, ഥേരോ ച ദീഘനാമകോ;

ദീഘസുമനോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ [പുനരേവ (സ്യാ.)] കാളസുമനോ, നാഗത്ഥേരോ ച ബുദ്ധരക്ഖിതോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, ദേവത്ഥേരോ [രേവത്ഥേരോ (ഇതിപി)] ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ ¶ സുമനോ മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

ബഹുസ്സുതോ ചൂളനാഗോ, ഗജോവ ദുപ്പധംസിയോ.

ധമ്മപാലിതനാമോ ച, രോഹണേ [രോഹണോ (സീ.)] സാധുപൂജിതോ;

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ ഖേമനാമോ തിപേടകോ.

ദീപേ താരകരാജാവ പഞ്ഞായ അതിരോചഥ;

ഉപതിസ്സോ ച മേധാവീ, ഫുസ്സദേവോ മഹാകഥീ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

മഹാകഥീ മഹാസിവോ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

പുനദേവ ഉപാലി മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

മഹാനാഗോ മഹാപഞ്ഞോ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

പുനദേവ അഭയോ മേധാവീ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ.

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

സാസനം ¶ അനുരക്ഖന്തോ, ജമ്ബുദീപേ പതിട്ഠിതോ.

ചൂളാഭയോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

ചൂളദേവോ [ഫുസ്സദേവോ (സീ.)] ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

സിവത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

ഏതേ ¶ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൪. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ദുതിയം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ രഞ്ഞോ ദാരൂനി അദിന്നം ആദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി ¶ , ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൫. തതിയം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ¶ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞമഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൬. ചതുത്ഥം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയാ ഭിക്ഖൂ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ചത്താരോ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

മേഥുനാദിന്നാദാനഞ്ച ¶ , മനുസ്സവിഗ്ഗഹുത്തരി;

പാരാജികാനി ചത്താരി, ഛേജ്ജവത്ഥൂ അസംസയാതി.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

൭. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോ? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം? അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി ¶ , അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തി? സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തി? പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നം? കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി? ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോ? കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖം ¶ ? കാ വിപത്തി, കാ സമ്പത്തി, കാ പടിപത്തി? കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ പഞ്ഞത്തോ? കേ സിക്ഖന്തി, കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാ? കത്ഥ ഠിതം? കേ ധാരേന്തി? കസ്സ വചനം? കേനാഭതന്തി?

൮. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ സേയ്യസകോ ഹത്ഥേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥ പഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി ¶ ? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? തതിയേ ¶ ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി ¶ . ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സങ്ഘാദിസേസോ ആപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണന്തി? ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച. കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോതി? പഞ്ഞത്തി വിനയോ, വിഭത്തി അഭിവിനയോ. കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖന്തി? പഞ്ഞത്തി പാതിമോക്ഖം, വിഭത്തി അധിപാതിമോക്ഖം. കാ വിപത്തീതി? അസംവരോ വിപത്തി. കാ സമ്പത്തീതി? സംവരോ സമ്പത്തി. കാ പടിപത്തീതി? ന ഏവരൂപം കരിസ്സാമീതി യാവജീവം ആപാണകോടികം സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. [അ. നി. ൧൦.൩൧] കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ പഞ്ഞത്തോതി? ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ പഞ്ഞത്തോ – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം ¶ പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ. കേ സിക്ഖന്തീതി? സേക്ഖാ ച പുഥുജ്ജനകല്യാണകാ ച സിക്ഖന്തി. കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാതി? അരഹന്തോ സിക്ഖിതസിക്ഖാ. കത്ഥ ഠിതന്തി? സിക്ഖാകാമേസു ഠിതം. കേ ധാരേന്തീതി? യേസം വത്തതി ¶ , തേ ധാരേന്തി. കസ്സ വചനന്തി? ഭഗവതോ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ.

തതോ മഹിന്ദോ ഇട്ടിയോ, ഉത്തിയോ സമ്ബലോ തഥാ;

ഭദ്ദനാമോ ച പണ്ഡിതോ.

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, ജമ്ബുദീപാ ഇധാഗതാ;

വിനയം തേ വാചയിംസു, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാ.

നികായേ പഞ്ച വാചേസും, സത്ത ചേവ പകരണേ;

തതോ അരിട്ഠോ മേധാവീ, തിസ്സദത്തോ ച പണ്ഡിതോ.

വിസാരദോ ¶ കാളസുമനോ, ഥേരോ ച ദീഘനാമകോ;

ദീഘസുമനോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ കാളസുമനോ, നാഗത്ഥേരോ ച ബുദ്ധരക്ഖിതോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, ദേവത്ഥേരോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

ബഹുസ്സുതോ ചൂളനാഗോ, ഗജോവ ദുപ്പധംസിയോ.

ധമ്മപാലിതനാമോ ച, രോഹണേ സാധുപൂജിതോ;

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, ഖേമനാമോ തിപേടകോ.

ദീപേ താരകരാജാവ, പഞ്ഞായ അതിരോചഥ;

ഉപതിസ്സോ ച മേധാവീ, ഫുസ്സദേവോ മഹാകഥീ.

പുനദേവ ¶ സുമനോ മേധാവീ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

മഹാകഥീ മഹാസിവോ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

പുനദേവ ഉപാലി മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

മഹാനാഗോ മഹാപഞ്ഞോ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

പുനദേവ അഭയോ മേധാവീ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ.

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

സാസനം അനുരക്ഖന്തോ, ജമ്ബുദീപേ പതിട്ഠിതോ.

ചൂളാഭയോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

ചൂളദേവോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

സിവത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദോ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൯. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന ¶ സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൦. മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ¶ ഉദായീ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧. മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ¶ ഉദായീ മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം അഭാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨. സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ¶ ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩. സഞ്ഞാചികാ ¶ കുടിം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആളവകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആളവകാ ഭിക്ഖൂ സഞ്ഞാചികായ കുടിയോ കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪. മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ വിഹാരവത്ഥും സോധേന്തോ അഞ്ഞതരം ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൫. ഭിക്ഖും ¶ അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൬. ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൭. സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ദേവദത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ദേവദത്തോ സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൮. ഭേദാനുവത്തകാനം ¶ ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്താനം സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ദേവദത്തസ്സ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ ¶ അനുവത്തകാ അഹേസും വഗ്ഗവാദകാ, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൯. ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനാ ¶ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൦. കുലദൂസകസ്സ ¶ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? അസ്സജിപുനബ്ബസുകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതാ ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

വിസ്സട്ഠി ¶ കായസംസഗ്ഗം, ദുട്ഠുല്ലം അത്തകാമഞ്ച;

സഞ്ചരിത്തം കുടീ ചേവ, വിഹാരോ ച അമൂലകം.

കിഞ്ചിദേസഞ്ച ഭേദോ ച, തസ്സേവ [തഥേവ (ക.)] അനുവത്തകാ;

ദുബ്ബചം കുലദൂസഞ്ച, സങ്ഘാദിസേസാ തേരസാതി.

൩. അനിയതകണ്ഡം

൨൧. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പഠമോ അനിംയതോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോ? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം? അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി, സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി പദേസപഞ്ഞത്തി, സാധാരണപഞ്ഞത്തി അസാധാരണപഞ്ഞത്തി, ഏകതോപഞ്ഞത്തി ഉഭതോപഞ്ഞത്തി, പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നം, കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി, ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തി, സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോ, ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി, ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം, സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി, കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോ, കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖം, കാ വിപത്തി, കാ സമ്പത്തി, കാ പടിപത്തി, കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമോ അനിയതോ പഞ്ഞത്തോ, കേ ¶ സിക്ഖന്തി, കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാ, കത്ഥ ഠിതം, കേ ധാരേന്തി, കസ്സ വചനം കേനാഭതന്തി.

൨൨. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പഠമോ അനിയതോ കത്ഥ ¶ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ അലങ്കമ്മനിയേ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ചതുത്ഥേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സിയാ സീലവിപത്തി സിയാ ആചാരവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേ ¶ സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ¶ ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണന്തി? ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച. കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോതി? പഞ്ഞത്തി വിനയോ, വിഭത്തി അഭിവിനയോ. കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖന്തി? പഞ്ഞത്തി പാതിമോക്ഖം, വിഭത്തി അധിപാതിമോക്ഖം. കാ വിപത്തീതി? അസംവരോ വിപത്തി. കാ സമ്പത്തീതി? സംവരോ സമ്പത്തി. കാ പടിപത്തീതി? ന ഏവരൂപം കരിസ്സാമീതി യാവജീവം ആപാണകോടികം സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. [അ. നി. ൧൦.൩൧] കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമോ അനിയതോ പഞ്ഞത്തോതി ¶ ? ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ പഠമോ അനിയതോ പഞ്ഞത്തോ – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ. കേ സിക്ഖന്തീതി? സേക്ഖാ ച പുഥുജ്ജനകല്യാണകാ ച സിക്ഖന്തി. കേ സിക്ഖിതസിക്ഖാതി? അരഹന്തോ സിക്ഖിതസിക്ഖാ. കത്ഥ ഠിതന്തി? സിക്ഖാകാമേസു ഠിതം. കേ ധാരേന്തീതി? യേസം വത്തതി തേ ധാരേന്തി. കസ്സ വചനന്തി? ഭഗവതോ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ¶ ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ.

തതോ ¶ മഹിന്ദോ ഇട്ടിയോ, ഉത്തിയോ സമ്ബലോ തഥാ;

ഭദ്ദനാമോ ച പണ്ഡിതോ.

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, ജമ്ബുദീപാ ഇധാഗതാ;

വിനയം തേ വാചയിംസു, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാ.

നികായേ പഞ്ച വാചേസും, സത്ത ചേവ പകരണേ;

തതോ അരിട്ഠോ മേധാവീ, തിസ്സദത്തോ ച പണ്ഡിതോ.

വിസാരദോ കാളസുമനോ, ഥേരോ ച ദീഘനാമകോ;

ദീഘസുമനോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ ¶ കാളസുമനോ, നാഗത്ഥേരോ ച ബുദ്ധരക്ഖിതോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, ദേവത്ഥേരോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

ബഹുസ്സുതോ ചൂളനാഗോ, ഗജോവ ദുപ്പധംസിയോ.

ധമ്മപാലിതനാമോ ച, രോഹണേ സാധുപൂജിതോ;

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, ഖേമനാമോ തിപേടകോ.

ദീപേ താരകരാജാവ പഞ്ഞായ അതിരോചഥ;

ഉപതിസ്സോ ച മേധാവീ, ഫുസ്സദേവോ മഹാകഥീ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

മഹാകഥീ മഹാസിവോ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

പുനദേവ ഉപാലി മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

മഹാനാഗോ മഹാപഞ്ഞോ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

പുനദേവ ¶ അഭയോ മേധാവീ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ.

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

സാസനം അനുരക്ഖന്തോ, ജമ്ബുദീപേ പതിട്ഠിതോ.

ചൂളാഭയോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

ചൂളദേവോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

സിവത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൨൩. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ദുതിയോ അനിയതോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി ¶ അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ചതുത്ഥേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സിയാ സീലവിപത്തി, സിയാ ആചാരവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സിയാ ¶ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി. ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണന്തി? ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ ¶ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

ദ്വേ അനിയതാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അലങ്കമ്മനിയഞ്ചേവ, തഥേവ ച ന ഹേവ ഖോ;

അനിയതാ സുപഞ്ഞത്താ, ബുദ്ധസേട്ഠേന താദിനാതി.

൪. നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം

൧. കഥിനവഗ്ഗോ

൨൪. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അതിരേകചീവരം ദസാഹം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകചീവരം ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠാതി ¶ – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൫. ഏകരത്തം തിചീവരേന വിപ്പവസന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൬. അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ മാസം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ മാസം അതിക്കാമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ , ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൭. അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേന്തസ്സ ¶ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ¶ ഉദായീ അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൮. അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൯. അഞ്ഞാതകം ¶ ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ അഞ്ഞാതകം സേട്ഠിപുത്തം ചീവരം വിഞ്ഞാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൦. അഞ്ഞാതകം ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ തതുത്തരി ചീവരം വിഞ്ഞാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹും ചീവരം ¶ വിഞ്ഞാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൧. പുബ്ബേ അപ്പവാരിതസ്സ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ ¶ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൨. പുബ്ബേ അപ്പവാരിതസ്സ അഞ്ഞാതകേ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകേ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൩. അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന ചീവരം അഭിനിപ്ഫാദേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഉപാസകേന – ‘‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഹീ’’തി ¶ വുച്ചമാനോ നാഗമേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

കഥിനവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. കോസിയവഗ്ഗോ

൩൪. കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാരാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കോസിയകാരകേ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹംസു ‘‘ബഹൂ, ആവുസോ, കോസകാരകേ പചഥ. അമ്ഹാകമ്പി ദസ്സഥ. മയമ്പി ഇച്ഛാമ കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാതു’’ന്തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൫. സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി ¶ ? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൬. അനാദിയിത്വാ ¶ തുലം ഓദാതാനം തുലം ഗോചരിയാനം നവം സന്ഥതം കാരാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഥോകഞ്ഞേവ ഓദാതം അന്തേ [ഓദാതാനം അന്തേ അന്തേ (സീ.), ഓദാതാനം അന്തേ (സ്യാ.)] ആദിയിത്വാ തഥേവ സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൭. അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ¶ . ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൮. അനാദിയിത്വാ പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം നവം നിസീദനസന്ഥതം കാരാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സന്ഥതാനി ഉജ്ഝിത്വാ ആരഞ്ഞികങ്ഗം പിണ്ഡപാതികങ്ഗം പംസുകൂലികങ്ഗം സമാദിയിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൩൯. ഏളകലോമാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ തിയോജനം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഏളകലോമാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ തിയോജനം അതിക്കാമേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി ¶ സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൪൦. അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഏളകലോമാനി ധോവാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞാതികാഹി ഭിക്ഖുനീഹി ഏളകലോമാനി ധോവാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൧. രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം ¶ സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ രൂപിയം പടിഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൨. നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൩. നാനപ്പകാരകം കയവിക്കയം സമാപജ്ജന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പരിബ്ബാജകേന സദ്ധിം കയവിക്കയം സമാപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

കോസിയവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. പത്തവഗ്ഗോ

൪൪. അതിരേകപത്തം ¶ ദസാഹം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകപത്തം ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൫. ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന അഞ്ഞം നവം പത്തം ചേതാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അപ്പമത്തകേനപി ഭിന്നേന അപ്പമത്തകേനപി ഖണ്ഡേന വിലിഖിതമത്തേനപി ബഹൂ പത്തേ വിഞ്ഞാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൬. ഭേസജ്ജാനി ¶ പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ഭേസജ്ജാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹം അതിക്കാമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൪൭. അതിരേകമാസേ ¶ ¶ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകമാസേ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൮. ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതേന അനത്തമനേന അച്ഛിന്ദന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൪൯. സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സാമം സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൫൦. പുബ്ബേ അപ്പവാരിതസ്സ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ¶ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൫൧. അച്ചേകചീവരം ¶ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അച്ചേകചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൫൨. തിണ്ണം ¶ ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ തിണ്ണം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൫൩. ജാനം ¶ സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേന്തസ്സ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പത്തവഗ്ഗോ തതിയോ.

തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ദസേകരത്തിമാസോ ച, ധോവനഞ്ച പടിഗ്ഗഹോ;

അഞ്ഞാതം തഞ്ച [അഞ്ഞാതകഞ്ച (ക.)] ഉദ്ദിസ്സ, ഉഭിന്നം ദൂതകേന ച.

കോസിയാ സുദ്ധദ്വേഭാഗാ, ഛബ്ബസ്സാനി നിസീദനം;

ദ്വേ ച ലോമാനി ഉഗ്ഗണ്ഹേ, ഉഭോ നാനപ്പകാരകാ.

ദ്വേ ച പത്താനി ഭേസജ്ജം, വസ്സികാ ദാനപഞ്ചമം;

സാമം വായാപനച്ചേകോ, സാസങ്കം സങ്ഘികേന ചാതി.

൫. പാചിത്തിയകണ്ഡം

൧. മുസാവാദവഗ്ഗോ

൫൪. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി ¶ ? ഹത്ഥകം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഹത്ഥകോ സക്യപുത്തോ തിത്ഥിയേഹി സദ്ധിം സല്ലപന്തോ അവജാനിത്വാ പടിജാനി, പടിജാനിത്വാ അവജാനി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൫൫. ഓമസവാദേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ പേസലേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം ഭണ്ഡന്താ [ഭണ്ഡേന്താ (ക.)] പേസലേ ഭിക്ഖൂ ഓമസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൫൬. ഭിക്ഖുപേസുഞ്ഞേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഭണ്ഡനജാതാനം കലഹജാതാനം വിവാദാപന്നാനം പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൫൭. അനുപസമ്പന്നം പദസോ ധമ്മം വാചേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉപാസകേ പദസോ ധമ്മം വാചേസും ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

൫൮. അനുപസമ്പന്നേന ഉത്തരിദിരത്തതിരത്തം സഹസേയ്യം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അനുപസമ്പന്നേന സഹസേയ്യം കപ്പേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ , ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൫൯. മാതുഗാമേന സഹസേയ്യം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ മാതുഗാമേന സഹസേയ്യം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൬൦. മാതുഗാമസ്സ ഉത്തരിഛപ്പഞ്ചവാചാഹി ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ പാചിത്തിയം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമസ്സ ധമ്മം ദേസേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി പദസോധമ്മേ…പേ….

൬൧. അനുപസമ്പന്നസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഭൂതം ആരോചേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയാ ഭിക്ഖൂ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ…പേ….

൬൨. ഭിക്ഖുസ്സ ദുട്ഠുല്ലാപത്തിം അനുപസമ്പന്നസ്സ ആരോചേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുസ്സ ദുട്ഠുല്ലാപത്തിം അനുപസമ്പന്നസ്സ ആരോചേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൬൩. പഥവിം ¶ ഖണന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആളവകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആളവകാ ¶ ഭിക്ഖൂ പഥവിം ഖണിംസു ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മുസാവാദവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. ഭൂതഗാമവഗ്ഗോ

൬൪. ഭൂതഗാമപാതബ്യതാ ¶ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആളവകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആളവകാ ഭിക്ഖൂ രുക്ഖം ഛിന്ദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൬൫. അഞ്ഞവാദകേ വിഹേസകേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ സങ്ഘമജ്ഝേ ആപത്തിയാ അനുയുഞ്ജിയമാനോ അഞ്ഞേനഞ്ഞം പടിചരി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ¶ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൬൬. ഉജ്ഝാപനകേ ഖിയ്യനകേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം ഭിക്ഖൂ ഉജ്ഝാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൬൭. സങ്ഘികം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ ഭിസിം വാ കോച്ഛം വാ അജ്ഝോകാസേ സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘികം സേനാസനം അജ്ഝോകാസേ സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ അനാപുച്ഛാ പക്കമിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൬൮. സങ്ഘികേ ¶ വിഹാരേ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സത്തരസവഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സത്തരസവഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘികേ വിഹാരേ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ ¶ അനാപുച്ഛാ പക്കമിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ . ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൬൯. സങ്ഘികേ വിഹാരേ ജാനം പുബ്ബുപഗതം ഭിക്ഖും അനുപഖജ്ജ സേയ്യം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനുപഖജ്ജ സേയ്യം കപ്പേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൭൦. ഭിക്ഖും കുപിതേന അനത്തമനേന സങ്ഘികാ വിഹാരാ നിക്കഡ്ഢന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കുപിതാ അനത്തമനാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘികാ വിഹാരാ നിക്കഡ്ഢിംസു ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൭൧. സങ്ഘികേ വിഹാരേ ഉപരിവേഹാസകുടിയാ ആഹച്ചപാദകം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ അഭിനിസീദന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘികേ വിഹാരേ ഉപരിവേഹാസകുടിയാ ആഹച്ചപാദകം മഞ്ചം സഹസാ അഭിനിസീദി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൭൨. ദ്വത്തിപരിയായേ അധിട്ഠഹിത്വാ തതുത്തരി അധിട്ഠഹന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ കതപരിയോസിതം വിഹാരം പുനപ്പുനം ഛാദാപേസി, പുനപ്പുനം ലിമ്പാപേസി, അതിഭാരികോ വിഹാരോ പരിപതി ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൭൩. ജാനം സപ്പാണകം ഉദകം തിണം വാ മത്തികം വാ സിഞ്ചന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ആളവിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആളവകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി ¶ ? ആളവകാ ഭിക്ഖൂ ജാനം സപ്പാണകം ഉദകം തിണമ്പി മത്തികമ്പി സിഞ്ചിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭൂതഗാമവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. ഓവാദവഗ്ഗോ

൭൪. അസമ്മതേന ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അസമ്മതാ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

൭൫. അത്ഥങ്ഗതേ സൂരിയേ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ചൂളപന്ഥകം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ചൂളപന്ഥകോ അത്ഥങ്ഗതേ സൂരിയേ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി പദസോധമ്മേ…പേ….

൭൬. ഭിക്ഖുനുപസ്സയം ഉപസങ്കമിത്വാ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനുപസ്സയം ¶ ഉപസങ്കമിത്വാ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൭൭. ‘‘ആമിസഹേതു ¶ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തീ’’തി ഭണന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ‘‘ആമിസഹേതു ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തീ’’തി ഭണിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൭൮. അഞ്ഞാതികായ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം ദേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം അദാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൭൯. അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം സിബ്ബേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം സിബ്ബേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ¶ …പേ….

൮൦. ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൮൧. ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം സംവിധായ ഏകം നാവം അഭിരുഹന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം സംവിധായ ഏകം നാവം അഭിരുഹിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൮൨. ജാനം ¶ ഭിക്ഖുനിപരിപാചിതം പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ദേവദത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ദേവദത്തോ ജാനം ഭിക്ഖുനിപരിപാചിതം ¶ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൮൩. ഭിക്ഖുനിയാ ¶ ¶ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

ഓവാദവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. ഭോജനവഗ്ഗോ

൮൪. തതുത്തരി ആവസഥപിണ്ഡം ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അനുവസിത്വാ അനുവസിത്വാ ആവസഥപിണ്ഡം ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൮൫. ഗണഭോജനേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ദേവദത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ദേവദത്തോ സപരിസോ കുലേസു വിഞ്ഞാപേത്വാ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, സത്ത അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൮൬. പരമ്പരഭോജനേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ¶ അഞ്ഞത്ര നിമന്തിതാ അഞ്ഞത്ര ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ചതസ്സോ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൮൭. ദ്വത്തിപത്തപൂരേ പൂവേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ തതുത്തരി പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ പടിഗ്ഗഹേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൮൮. ഭുത്താവിനാ ¶ പവാരിതേന അനതിരിത്തം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ഭുത്താവീ പവാരിതാ അഞ്ഞത്ര ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൮൯. ഭിക്ഖും ഭുത്താവിം പവാരിതം അനതിരിത്തേന ഖാദനീയേന വാ ഭോജനീയേന വാ അഭിഹട്ഠും പവാരേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖും ഭുത്താവിം പവാരിതം അനതിരിത്തേന ഭോജനീയേന അഭിഹട്ഠും പവാരേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൯൦. വികാലേ ¶ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സത്തരസവഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സത്തരസവഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ വികാലേ ഭോജനം ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൯൧. സന്നിധികാരകം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ബേലട്ഠസീസം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ബേലട്ഠസീസോ സന്നിധികാരകം ഭോജനം ¶ ഭുഞ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൯൨. പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൯൩. അദിന്നം മുഖദ്വാരം ആഹാരം ആഹരന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ¶ അദിന്നം മുഖദ്വാരം ¶ ആഹാരം ആഹരി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

ഭോജനവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. അചേലകവഗ്ഗോ

൯൪. അചേലകസ്സ വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സഹത്ഥാ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ദേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ആനന്ദോ അഞ്ഞതരിസ്സാ പരിബ്ബാജികായ ഏകം മഞ്ഞമാനോ ദ്വേ പൂവേ അദാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൯൫. ഭിക്ഖും ‘‘ഏഹാവുസോ, ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ പവിസിസ്സാമാ’’തി തസ്സ ദാപേത്വാ വാ അദാപേത്വാ വാ ഉയ്യോജേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി ¶ ? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഭിക്ഖും ‘‘ഏഹാവുസോ, ഗാമം പിണ്ഡായ പവിസിസ്സാമാ’’തി, തസ്സ അദാപേത്വാ ഉയ്യോജേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൯൬. സഭോജനേ ¶ കുലേ അനുപഖജ്ജ നിസജ്ജം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ സഭോജനേ കുലേ അനുപഖജ്ജ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ . ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൯൭. മാതുഗാമേന സദ്ധിം രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ നിസജ്ജം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൯൮. മാതുഗാമേന ¶ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൯൯. നിമന്തിതേന സഭത്തേന സന്തം ഭിക്ഖും അനാപുച്ഛാ പുരേഭത്തം പച്ഛാഭത്തം കുലേസു ചാരിത്തം ആപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ നിമന്തിതോ സഭത്തോ സമാനോ പുരേഭത്തം പച്ഛാഭത്തം കുലേസു ചാരിത്തം ആപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ചതസ്സോ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൧൦൦. തതുത്തരി ഭേസജ്ജം വിഞ്ഞാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ മഹാനാമേന സക്കേന ‘‘അജ്ജണ്ഹോ, ഭന്തേ, ആഗമേഥാ’’തി ¶ വുച്ചമാനാ നാഗമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൦൧. ഉയ്യുത്തം സേനം ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി ¶ ? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉയ്യുത്തം സേനം ദസ്സനായ അഗമംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൧൦൨. അതിരേകതിരത്തം സേനായ വസന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അതിരേകതിരത്തം സേനായ വസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൧൦൩. ഉയ്യോധികം ഗച്ഛന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉയ്യോധികം ¶ അഗമംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

അചേലകവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. സുരാപാനവഗ്ഗോ

൧൦൪. സുരാമേരയപാനേ ¶ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം സാഗതം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ സാഗതോ മജ്ജം പിവി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൦൫. അങ്ഗുലിപതോദകേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ¶ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും അങ്ഗുലിപതോദകേന ഹാസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൦൬. ഉദകേ ഹസധമ്മേ [ഹസ്സധമ്മേ (സീ. സ്യാ.)] പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സത്തരസവഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സത്തരസവഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അചിരവതിയാ നദിയാ ഉദകേ കീളിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ¶ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൦൭. അനാദരിയേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ അനാദരിയം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൦൮. ഭിക്ഖും ഭിംസാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും ഭിംസാപേസും ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൦൯. ജോതിം സമാദഹിത്വാ വിസിബ്ബേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ജോതിം സമാദഹിത്വാ വിസിബ്ബേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൦. ഓരേനദ്ധമാസം നഹായന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ രാജാനമ്പി പസ്സിത്വാ ന ¶ മത്തം ജാനിത്വാ നഹായിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഛ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? പദേസപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൧൧൧. അനാദിയിത്വാ ¶ ¶ തിണ്ണം ദുബ്ബണ്ണകരണാനം അഞ്ഞതരം ദുബ്ബണ്ണകരണം നവം ചീവരം പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അത്തനോ ചീവരം ന സഞ്ജാനിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

൧൧൨. ഭിക്ഖുസ്സ വാ ഭിക്ഖുനിയാ വാ സിക്ഖമാനായ വാ സാമണേരസ്സ വാ സാമണേരിയാ വാ സാമം ചീവരം വികപ്പേത്വാ അപ്പച്ചുദ്ധാരണം പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം വികപ്പേത്വാ അപ്പച്ചുദ്ധാരണം പരിഭുഞ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൧൧൩. ഭിക്ഖുസ്സ പത്തം വാ ചീവരം വാ നിസീദനം വാ സൂചിഘരം വാ കായബന്ധനം വാ അപനിധേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം പത്തമ്പി ചീവരമ്പി അപനിധേസും ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സുരാമേരയവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. സപ്പാണകവഗ്ഗോ

൧൧൪. സഞ്ചിച്ച പാണം ജീവിതാ വോരോപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ സഞ്ചിച്ച പാണം ജീവിതാ വോരോപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൫. ജാനം സപ്പാണകം ഉദകം പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി ¶ ? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം സപ്പാണകം ¶ ഉദകം പരിഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൬. ജാനം യഥാധമ്മം നിഹതാധികരണം പുന കമ്മായ ഉക്കോടേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം യഥാധമ്മം നിഹതാധികരണം പുന കമ്മായ ഉക്കോടേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൭. ഭിക്ഖുസ്സ ജാനം ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം പടിച്ഛാദേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുസ്സ ജാനം ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം പടിച്ഛാദേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൮. ജാനം ഊനവീസതിവസ്സം പുഗ്ഗലം ഉപസമ്പാദേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ¶ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ജാനം ഊനവീസതിവസ്സം പുഗ്ഗലം ഉപസമ്പാദേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൧൯. ജാനം ¶ ഥേയ്യസത്ഥേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ജാനം ഥേയ്യസത്ഥേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൦. മാതുഗാമേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു മാതുഗാമേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൧. പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അരിട്ഠം ഭിക്ഖും ഗദ്ധബാധിപുബ്ബം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അരിട്ഠോ ഭിക്ഖു ഗദ്ധബാധിപുബ്ബോ പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി. കായതോ ച വാചതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൨. ജാനം തഥാവാദിനാ ഭിക്ഖുനാ [അരിട്ഠേന ഭിക്ഖുനാ (ക.)] അകടാനുധമ്മേന തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സട്ഠേന സദ്ധിം സമ്ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം തഥാവാദിനാ അരിട്ഠേന ഭിക്ഖുനാ അകടാനുധമ്മേന തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സട്ഠേന സദ്ധിം സമ്ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൩. ജാനം തഥാനാസിതം സമണുദ്ദേസം ഉപലാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ¶ ഭിക്ഖൂ ജാനം തഥാനാസിതം കണ്ടകം ¶ സമണുദ്ദേസം ഉപലാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സപ്പാണകവഗ്ഗോ സത്തമോ.

൮. സഹധമ്മികവഗ്ഗോ

൧൨൪. ഭിക്ഖൂഹി ¶ സഹധമ്മികം വുച്ചമാനേന ‘‘ന താവാഹം, ആവുസോ, ഏതസ്മിം സിക്ഖാപദേ സിക്ഖിസ്സാമി യാവ ന അഞ്ഞം ഭിക്ഖും ബ്യത്തം വിനയധരം പരിപുച്ഛിസ്സാമീ’’തി ¶ ഭണന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ ‘‘ന താവാഹം, ആവുസോ, ഏതസ്മിം സിക്ഖാപദേ സിക്ഖിസ്സാമി യാവ ന അഞ്ഞം ഭിക്ഖും ബ്യത്തം വിനയധരം പരിപുച്ഛിസ്സാമീ’’തി ഭണി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൫. വിനയം വിവണ്ണേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ വിനയം വിവണ്ണേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൬. മോഹനകേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ മോഹേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൨൭. ഭിക്ഖുസ്സ കുപിതേന അനത്തമനേന പഹാരം ദേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ ¶ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കുപിതാ അനത്തമനാ ഭിക്ഖൂനം പഹാരം അദംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൨൮. ഭിക്ഖുസ്സ കുപിതേന അനത്തമനേന തലസത്തികം ഉഗ്ഗിരന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി ¶ ? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ കുപിതാ അനത്തമനാ ഭിക്ഖൂനം തലസത്തികം ഉഗ്ഗിരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൨൯. ഭിക്ഖും അമൂലകേന സങ്ഘാദിസേസേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും അമൂലകേന സങ്ഘാദിസേസേന അനുദ്ധംസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൦. ഭിക്ഖുസ്സ സഞ്ചിച്ച കുക്കുച്ചം ഉപദഹന്തസ്സ [ഉപ്പാദേന്തസ്സ (സ്യാ.)] പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ¶ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം സഞ്ചിച്ച കുക്കുച്ചം ഉപദഹിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൧. ഭിക്ഖൂനം ഭണ്ഡനജാതാനം കലഹജാതാനം വിവാദാപന്നാനം ¶ ഉപസ്സുതിം [ഉപസ്സുതി (?)] തിട്ഠന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖൂനം ഭണ്ഡനജാതാനം കലഹജാതാനം വിവാദാപന്നാനം ഉപസ്സുതിം തിട്ഠഹിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൨. ധമ്മികാനം കമ്മാനം ഛന്ദം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം [ഖിയ്യധമ്മം (ക.)] ആപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ധമ്മികാനം കമ്മാനം ഛന്ദം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൩. സങ്ഘേ വിനിച്ഛയകഥായ വത്തമാനായ ഛന്ദം അദത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കമന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വിനിച്ഛയകഥായ വത്തമാനായ ഛന്ദം അദത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൪. സമഗ്ഗേ ¶ സങ്ഘേന ചീവരം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ചീവരം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൫. ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം പുഗ്ഗലസ്സ പരിണാമേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം പുഗ്ഗലസ്സ പരിണാമേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സഹധമ്മികവഗ്ഗോ അട്ഠമോ.

൯. രാജവഗ്ഗോ

൧൩൬. പുബ്ബേ ¶ അപ്പടിസംവിദിതേന രഞ്ഞോ അന്തേപുരം പവിസന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ആനന്ദോ പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതോ രഞ്ഞോ അന്തേപുരം പാവിസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൧൩൭. രതനം ഉഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു രതനം ഉഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൩൮. സന്തം ഭിക്ഖും അനാപുച്ഛാ വികാലേ ഗാമം പവിസന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി ¶ ? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ വികാലേ ഗാമം പവിസിംസു, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, തിസ്സോ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

൧൩൯. അട്ഠിമയം ¶ വാ ദന്തമയം വാ വിസാണമയം വാ സൂചിഘരം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ ബഹൂ സൂചിഘരേ വിഞ്ഞാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൦. പമാണാതിക്കന്തം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉപനന്ദം സക്യപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉപനന്ദോ സക്യപുത്തോ ഉച്ചേ മഞ്ചേ സയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൧. മഞ്ചം വാ പീഠം വാ തൂലോനദ്ധം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ മഞ്ചം വാ പീഠം വാ തൂലോനദ്ധം കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൨. പമാണാതിക്കന്തം ¶ നിസീദനം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അപ്പമാണികാനി നിസീദനാനി ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൩. പമാണാതിക്കന്തം കണ്ഡുപ്പടിച്ഛാദിം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അപ്പമാണികായോ കണ്ഡുപ്പടിച്ഛാദിയോ ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൪. പമാണാതിക്കന്തം ¶ വസ്സികസാടികം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ അപ്പമാണികായോ വസ്സികസാടികായോ ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൫. സുഗതചീവരപ്പമാണം ¶ ചീവരം കാരാപേന്തസ്സ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം നന്ദം ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ നന്ദോ സുഗതചീവരപ്പമാണം ചീവരം ധാരേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

രാജവഗ്ഗോ നവമോ.

ദ്വേനവുതി പാചിത്തിയാ നിട്ഠിതാ.

ഖുദ്ദകം സമത്തം.

തസ്സുദ്ദാനം –

മുസാ ഓമസപേസുഞ്ഞം, പദസേയ്യാ ച ഇത്ഥിയാ;

അഞ്ഞത്ര വിഞ്ഞുനാ ഭൂതാ [ദേസനാരോചനാ ചേവ (സീ. സ്യാ.)], ദുട്ഠുല്ലാപത്തി ഖണനാ.

ഭൂതം അഞ്ഞായ ഉജ്ഝായി [ഭൂതഞ്ഞവാദഉജ്ഝായി (സീ.)], മഞ്ചോ സേയ്യോ ച വുച്ചതി;

പുബ്ബേ നിക്കഡ്ഢനാഹച്ച, ദ്വാരം സപ്പാണകേന ച.

അസമ്മതാ അത്ഥങ്ഗതേ, ഉപസ്സയാമിസേന ച;

ദദേ സിബ്ബേ വിധാനേന, നാവാ ഭുഞ്ജേയ്യ ഏകതോ.

പിണ്ഡം ഗണം പരം പൂവം, പവാരിതോ പവാരിതം;

വികാലം സന്നിധി ഖീരം, ദന്തപോനേന തേ ദസ.

അചേലകം ഉയ്യോഖജ്ജ [അചേലകാനുപഖജ്ജ (ക.)], പടിച്ഛന്നം രഹേന ച;

നിമന്തിതോ പച്ചയേഹി, സേനാവസനുയ്യോധികം.

സുരാ ¶ അങ്ഗുലി ഹാസോ ച, അനാദരിയഞ്ച ഭിംസനം;

ജോതി നഹാന ദുബ്ബണ്ണം, സാമം അപനിധേന ച.

സഞ്ചിച്ചുദകകമ്മാ ¶ ച, ദുട്ഠുല്ലം ഊനവീസതി;

ഥേയ്യഇത്ഥിഅവദേസം [അരിട്ഠകം (വിഭങ്ഗേ)], സംവാസേ നാസിതേന ച.

സഹധമ്മികവിലേഖാ, മോഹോ പഹാരേനുഗ്ഗിരേ;

അമൂലകഞ്ച സഞ്ചിച്ച, സോസ്സാമി ഖിയ്യപക്കമേ.

സങ്ഘേന ചീവരം ദത്വാ, പരിണാമേയ്യ പുഗ്ഗലേ;

രഞ്ഞഞ്ച രതനം സന്തം, സൂചി മഞ്ചോ ച തൂലികാ;

നിസീദനം കണ്ഡുച്ഛാദി, വസ്സികാ സുഗതേന ചാതി.

തേസം വഗ്ഗാനം ഉദ്ദാനം –

മുസാ ഭൂതാ ച ഓവാദോ, ഭോജനാചേലകേന ച;

സുരാ സപ്പാണകാ ധമ്മോ, രാജവഗ്ഗേന തേ നവാതി.

൬. പാടിദേസനീയകണ്ഡം

൧൪൬. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ¶ ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ആമിസം പടിഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൪൭. ഭിക്ഖുനിയാ വോസാസന്തിയാ ന നിവാരേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനിയോ വോസാസന്തിയോ ന നിവാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൪൮. സേക്ഖസമ്മതേസു ¶ കുലേസു ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ന മത്തം ജാനിത്വാ പടിഗ്ഗഹേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ¶ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

൧൪൯. ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ അജ്ഝാരാമേ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി. സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ആരാമേ ചോരേ പടിവസന്തേ നാരോചേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ചത്താരോ പാടിദേസനീയാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അഞ്ഞാതികായ വോസാസം, സേക്ഖആരഞ്ഞകേന ച;

പാടിദേസനീയാ ചത്താരോ, സമ്ബുദ്ധേന പകാസിതാതി.

൭. സേഖിയകണ്ഡം

൧. പരിമണ്ഡലവഗ്ഗോ

൧൫൦. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അനാദരിയം പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തേന നിവാസേന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ പുരതോപി പച്ഛതോപി ഓലമ്ബേന്താ നിവാസേസും, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ¶ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തേന പാരുപന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ പുരതോപി പച്ഛതോപി ഓലമ്ബേന്താ പാരുപിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച കായം വിവരിത്വാ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച കായം വിവരിത്വാ അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥം വാ പാദം വാ കീളാപേന്തേന അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ¶ ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥം വാ പാദം വാ കീളാപേന്തേന അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം ¶ …പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തേന അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തേന അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉക്ഖിത്തകായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉക്ഖിത്തകായ അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന ¶ സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

പരിമണ്ഡലവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. ഉജ്ജഗ്ഘികവഗ്ഗോ

൧൫൧. അനാദരിയം പടിച്ച ഉജ്ജഗ്ഘികായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ മഹാഹസിതം ഹസന്താ അന്തരഘരേ ഗച്ഛിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉജ്ജഗ്ഘികായ അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ¶ ഭിക്ഖൂ മഹാഹസിതം ഹസന്താ അന്തരഘരേ നിസീദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്തേന അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്താ അന്തരഘരേ ഗച്ഛിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്തേന അന്തരഘരേ ¶ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്താ അന്തരഘരേ നിസീദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ . ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച കായപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച കായപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ബാഹുപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ബാഹുപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ . ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സീസപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സീസപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി ¶ – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

ഉജ്ജഗ്ഘികവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗോ

൧൫൨. അനാദരിയം പടിച്ച ഖമ്ഭകതേന അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി. കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഖമ്ഭകതേന അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതേന അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ¶ ഭിക്ഖൂ സസീസം പാരുപിത്വാ അന്തരഘരേ ഗച്ഛിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതേന അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സസീസം പാരുപിത്വാ അന്തരഘരേ നിസീദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉക്കുടികായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച പല്ലത്ഥികായ [പല്ലത്തികായ (ക.)] അന്തരഘരേ നിസീദന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി ¶ – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച അസക്കച്ചം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തേന പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സൂപഞ്ഞേവ ബഹും പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

ഖമ്ഭകതവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. പിണ്ഡപാതവഗ്ഗോ

൧൫൩. അനാദരിയം ¶ പടിച്ച അസക്കച്ചം പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തേന പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച തഹം തഹം ഓമസിത്വാ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സൂപഞ്ഞേവ ബഹും ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഥൂപകതോ ഓമദ്ദിത്വാ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സൂപം വാ ബ്യഞ്ജനം വാ ഓദനേന പടിച്ഛാദേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സൂപം വാ ഓദനം വാ അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സൂപമ്പി ഓദനമ്പി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം ¶ ¶ പടിച്ച ഉജ്ഝാനസഞ്ഞിനാ പരേസം പത്തം ഓലോകേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച മഹന്തം കബളം കരോന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ദീഘം ആലോപം കരോന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

പിണ്ഡപാതവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. കബളവഗ്ഗോ

൧൫൪. അനാദരിയം പടിച്ച അനാഹടേ കബളേ മുഖദ്വാരം വിവരന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഭുഞ്ജമാനേന സബ്ബം ഹത്ഥം മുഖേ പക്ഖിപന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സകബളേന മുഖേന ബ്യാഹരന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ സകബളേന മുഖേന ബ്യാഹരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പിണ്ഡുക്ഖേപകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച കബളാവച്ഛേദകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച അവഗണ്ഡകാരകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥനിദ്ധുനകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സിത്ഥാവകാരകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ജിവ്ഹാനിച്ഛാരകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ചപുചപുകാരകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

കബളവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. സുരുസുരുവഗ്ഗോ

൧൫൫. അനാദരിയം ¶ പടിച്ച സുരുസുരുകാരകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സുരുസുരുകാരകം ഖീരം പിവിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ¶ . ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പത്തനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഓട്ഠനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സാമിസേന ഹത്ഥേന പാനീയഥാലകം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സാമിസേന ഹത്ഥേന പാനീയഥാലകം പടിഗ്ഗഹേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന ¶ സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സസിത്ഥകം പത്തധോവനം അന്തരഘരേ ഛഡ്ഡേന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സസിത്ഥകം പത്തധോവനം അന്തരഘരേ ഛഡ്ഡേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഛത്തപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഛത്തപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ദണ്ഡപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച സത്ഥപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ ¶ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ആവുധപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

സുരുസുരുവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. പാദുകവഗ്ഗോ

൧൫൬. അനാദരിയം പടിച്ച പാദുകാരുള്ഹസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉപാഹനാരുള്ഹസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച യാനഗതസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി ¶ , ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച സയനഗതസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച പല്ലത്ഥികായ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേ ¶ സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച വേഠിതസീസസ്സ ¶ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതസീസസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഛമായം നിസീദിത്വാ ആസനേ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി ¶ – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച നീചേ ആസനേ നിസീദിത്വാ ഉച്ചേ ആസനേ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഠിതേന നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച പച്ഛതോ ഗച്ഛന്തേന പുരതോ ഗച്ഛന്തസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉപ്പഥേന ഗച്ഛന്തേന പഥേന ഗച്ഛന്തസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഠിതേന ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി ¶ , ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേ ¶ സമുട്ഠാതി – കായതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഹരിതേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം…പേ… കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉദകേ ഉച്ചാരമ്പി പസ്സാവമ്പി ഖേളമ്പി അകംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

പാദുകവഗ്ഗോ സത്തമോ.

പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

പരിമണ്ഡലം പടിച്ഛന്നം, സുസംവുതോക്ഖിത്തചക്ഖു;

ഉക്ഖിത്തോജ്ജഗ്ഘികാ സദ്ദോ, തയോ ചേവ പചാലനാ.

ഖമ്ഭം ഓഗുണ്ഠിതോ ചേവുക്കുടിപല്ലത്ഥികായ ച;

സക്കച്ചം ¶ പത്തസഞ്ഞീ ച, സമസൂപം സമതിത്തികം [സമതിത്ഥികം (ക.)].

സക്കച്ചം പത്തസഞ്ഞീ ച, സപദാനം സമസൂപകം;

ഥൂപകതോ പടിച്ഛന്നം, വിഞ്ഞത്തുജ്ഝാനസഞ്ഞിനാ.

ന മഹന്തം മണ്ഡലം ദ്വാരം, സബ്ബം ഹത്ഥം ന ബ്യാഹരേ;

ഉക്ഖേപോ ഛേദനാ ഗണ്ഡോ, ധുനം സിത്ഥാവകാരകം.

ജിവ്ഹാനിച്ഛാരകഞ്ചേവ ¶ , ചപുചപു സുരുസുരു;

ഹത്ഥോ ¶ പത്തോ ച ഓട്ഠോ ച, സാമിസം സിത്ഥകേന ച.

ഛത്തപാണിസ്സ ¶ സദ്ധമ്മം, ന ദേസേന്തി തഥാഗതാ;

ഏവമേവ ദണ്ഡപാണിസ്സ, സത്ഥആവുധപാണിനം.

പാദുകാ ഉപാഹനാ ചേവ, യാനസേയ്യാഗതസ്സ ച;

പല്ലത്ഥികാ നിസിന്നസ്സ, വേഠിതോഗുണ്ഠിതസ്സ ച.

ഛമാ നീചാസനേ ഠാനേ, പച്ഛതോ ഉപ്പഥേന ച;

ഠിതകേന ന കാതബ്ബം, ഹരിതേ ഉദകമ്ഹി ചാതി.

തേസം വഗ്ഗാനമുദ്ദാനം –

പരിമണ്ഡലഉജ്ജഗ്ഘി, ഖമ്ഭം പിണ്ഡം തഥേവ ച;

കബളാ സുരുസുരു ച, പാദുകേന ച സത്തമാതി.

മഹാവിഭങ്ഗേ കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ.

൨. കതാപത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൧൫൭. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അക്ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; യേഭുയ്യേന ഖായിതേ ¶ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; വട്ടകതേ [വിവടകതേ (സ്യാ.)] മുഖേ അച്ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

൧൫൮. അദിന്നം ആദിയന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അദിന്നം ആദിയന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; അതിരേകമാസകം വാ ഊനപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; മാസകം വാ ഊനമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അദിന്നം ആദിയന്തോ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

൧൫൯. സഞ്ചിച്ച ¶ മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. മനുസ്സം ഓദിസ്സ ഓപാതം ഖണതി ‘‘പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ – സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

൧൬൦. അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അസന്തം ¶ അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ‘‘യോ തേ വിഹാരേ ¶ വസതി, സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി ഭണതി, പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപന്തോ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ചത്താരോ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

൧൬൧. ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതേതി ഉപക്കമതി ¶ മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ചേതേതി ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; പയോഗേ ദുക്കടം.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കായേന കായം ആമസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി, അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ഠപേത്വാ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അത്തകാമപാരിചരിയാ ¶ വണ്ണം ഭാസന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പണ്ഡകസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തിരച്ഛാനഗതസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി ¶ , ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ; ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ; ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

സങ്ഘഭേദകോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭേദകാനുവത്തകാ ¶ ഭിക്ഖൂ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ [സമനുഭാസിയമാനാ (സ്യാ.)] ന പടിനിസ്സജ്ജന്താ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജന്തി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ¶ ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുബ്ബചോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ [സമനുഭാസിയമാനോ (സ്യാ.)] ന പടിനിസ്സജ്ജന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കുലദൂസകോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ.

൩. നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം

൧. കഥിനവഗ്ഗോ

൧൬൨. അതിരേകചീവരം ¶ ദസാഹം അതിക്കാമേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഏകരത്തം തിചീവരേന വിപ്പവസന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അകാലചീവരം പടിഗ്ഗഹേത്വാ മാസം അതിക്കാമേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ പുരാണചീവരം ധോവാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധോവാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധോവാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗണ്ഹാതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഗഹിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞാതകം ¶ ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ ചീവരം വിഞ്ഞാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വിഞ്ഞാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞാതകം ¶ ഗഹപതിം വാ ഗഹപതാനിം വാ തതുത്തരി ചീവരം വിഞ്ഞാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വിഞ്ഞാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകം ഗഹപതികം ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വികപ്പം ആപജ്ജതി ¶ , പയോഗേ ദുക്കടം; വികപ്പം ആപന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകേ ഗഹപതികേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വികപ്പം ആപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വികപ്പം ആപന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന ചീവരം അഭിനിപ്ഫാദേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അഭിനിപ്ഫാദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അഭിനിപ്ഫാദിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

കഥിനവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. കോസിയവഗ്ഗോ

൧൬൩. കോസിയമിസ്സകം സന്ഥതം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

സുദ്ധകാളകാനം ഏളകലോമാനം സന്ഥതം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അനാദിയിത്വാ ¶ തുലം ഓദാതാനം തുലം ഗോചരിയാനം നവം സന്ഥതം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അനുവസ്സം സന്ഥതം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അനാദിയിത്വാ ¶ ¶ പുരാണസന്ഥതസ്സ സാമന്താ സുഗതവിദത്ഥിം നവം നിസീദനസന്ഥതം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഏളകലോമാനി ¶ പടിഗ്ഗഹേത്വാ തിയോജനം അതിക്കാമേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം തിയോജനം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ഏളകലോമാനി ധോവാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധോവാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധോവാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

രൂപിയം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗണ്ഹാതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഗഹിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നാനപ്പകാരകം രൂപിയസംവോഹാരം സമാപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സമാപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; സമാപന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നാനപ്പകാരകം കയവിക്കയം സമാപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സമാപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; സമാപന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

കോസിയവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. പത്തവഗ്ഗോ

൧൬൪. അതിരേകപത്തം ദസാഹം അതിക്കാമേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഊനപഞ്ചബന്ധനേന ¶ പത്തേന അഞ്ഞം നവം പത്തം ചേതാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഭേസജ്ജാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹം അതിക്കാമേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അതിരേകമാസേ ¶ സേസേ ഗിമ്ഹാനേ വസ്സികസാടികചീവരം പരിയേസന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിയേസതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിയിട്ഠേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഭിക്ഖുസ്സ സാമം ചീവരം ദത്വാ കുപിതോ അനത്തമനോ അച്ഛിന്ദന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അച്ഛിന്ദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അച്ഛിന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

സാമം ¶ സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാ തന്തവായേഹി ചീവരം വായാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വായാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വായാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

പുബ്ബേ അപ്പവാരിതോ അഞ്ഞാതകസ്സ ഗഹപതികസ്സ തന്തവായേ ഉപസങ്കമിത്വാ ചീവരേ വികപ്പം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വികപ്പം ആപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വികപ്പം ആപന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അച്ചേകചീവരം ¶ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

തിണ്ണം ¶ ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അന്തരഘരേ നിക്ഖിപിത്വാ അതിരേകഛാരത്തം വിപ്പവസന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം അത്തനോ പരിണാമേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിണാമേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിണാമിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

പത്തവഗ്ഗോ തതിയോ.

തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ നിട്ഠിതാ.

൪. പാചിത്തിയകണ്ഡം

൧. മുസാവാദവഗ്ഗോ

൧൬൫. സമ്പജാനമുസാവാദം ഭാസന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സമ്പജാനമുസാവാദം ഭാസന്തോ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ¶ ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ‘‘യോ തേ വിഹാരേ വസതി, സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി ഭണതി, പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; സമ്പജാനമുസാവാദേ പാചിത്തിയം – സമ്പജാനമുസാവാദം ഭാസന്തോ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ഓമസന്തോ ¶ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അനുപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപസമ്പന്നസ്സ ¶ പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അനുപസമ്പന്നസ്സ പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അനുപസമ്പന്നം പദസോ ധമ്മം വാചേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വാചേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പദേ പദേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനുപസമ്പന്നേന ഉത്തരിദിരത്തതിരത്തം സഹസേയ്യം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതുഗാമേന സഹസേയ്യം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതുഗാമസ്സ ഉത്തരിഛപ്പഞ്ചവാചാഹി ധമ്മം ദേസേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ദേസേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പദേ പദേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനുപസമ്പന്നസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഭൂതം ആരോചേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ആരോചേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ആരോചിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അനുപസമ്പന്നസ്സ ആരോചേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ആരോചേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ആരോചിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പഥവിം ¶ ¶ ഖണന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖണതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പഹാരേ പഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മുസാവാദവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. ഭൂതഗാമവഗ്ഗോ

൧൬൬. ഭൂതഗാമം ¶ പാതേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പാതേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പഹാരേ പഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അഞ്ഞേനഞ്ഞം ¶ പടിചരന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അനാരോപിതേ അഞ്ഞവാദകേ അഞ്ഞേനഞ്ഞം പടിചരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ആരോപിതേ അഞ്ഞവാദകേ അഞ്ഞേനഞ്ഞം പടിചരതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും ഉജ്ഝാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉജ്ഝാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉജ്ഝാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘികം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ ഭിസിം വാ കോച്ഛം വാ അജ്ഝോകാസേ സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം ലേഡ്ഡുപാതം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘികേ വിഹാരേ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ അനുദ്ധരിത്വാ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘികേ വിഹാരേ ജാനം പുബ്ബുപഗതം ഭിക്ഖും അനുപഖജ്ജ സേയ്യം ¶ കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും കുപിതോ അനത്തമനോ സങ്ഘികാ വിഹാരാ നിക്കഡ്ഢേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിക്കഡ്ഢതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിക്കഡ്ഢിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘികേ ¶ വിഹാരേ ഉപരിവേഹാസകുടിയാ ആഹച്ചപാദകം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ അഭിനിസീദന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അഭിനിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അഭിനിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദ്വത്തിപരിയായേ അധിട്ഠഹിത്വാ തതുത്തരി അധിട്ഠഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അധിട്ഠേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അധിട്ഠിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം സപ്പാണകം ഉദകം തിണം വാ മത്തികം വാ സിഞ്ചന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സിഞ്ചതി, പയോഗേ ദുക്കടം; സിഞ്ചിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭൂതഗാമവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. ഓവാദവഗ്ഗോ

൧൬൭. അസമ്മതോ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഓവദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഓവദിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അത്ഥങ്ഗതേ സൂരിയേ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഓവദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഓവദിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനുപസ്സയം ¶ ഉപസങ്കമിത്വാ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഓവദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഓവദിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

‘‘ആമിസഹേതു ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദന്തീ’’തി ഭണന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭണതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഭണിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം ദേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ദിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അഞ്ഞാതികാ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം സിബ്ബേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സിബ്ബേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ആരാപഥേ ആരാപഥേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം സംവിധായ ഏകം നാവം അഭിരുഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അഭിരുഹതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അഭിരുള്ഹേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം ഭിക്ഖുനിപരിപാചിതം പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘ഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഓവാദവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. ഭോജനവഗ്ഗോ

൧൬൮. തതുത്തരി ¶ ആവസഥപിണ്ഡം ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഗണഭോജനം ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരമ്പരഭോജനം ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദ്വത്തിപത്തപൂരേ പൂവേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ തതുത്തരി പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗണ്ഹാതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഗഹിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭുത്താവീ പവാരിതോ അനതിരിത്തം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും ഭുത്താവിം പവാരിതം അനതിരിത്തേന ഖാദനീയേന വാ ഭോജനീയേന ¶ വാ അഭിഹട്ഠും പവാരേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. തസ്സ വചനേന ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ഭോജനപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വികാലേ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സന്നിധികാരകം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അദിന്നം ¶ മുഖദ്വാരം ആഹാരം ആഹരന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭോജനവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. അചേലകവഗ്ഗോ

൧൬൯. അചേലകസ്സ, വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സഹത്ഥാ ഖാദനീയം ¶ വാ ഭോജനീയം വാ ദേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ദിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും – ‘‘ഏഹാവുസോ, ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ പവിസിസ്സാമാ’’തി ¶ തസ്സ ദാപേത്വാ വാ ¶ അദാപേത്വാ വാ ഉയ്യോജേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉയ്യോജേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉയ്യോജിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സഭോജനേ കുലേ അനുപഖജ്ജ നിസജ്ജം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം രഹോ പടിച്ഛന്നേ ആസനേ നിസജ്ജം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം ഏകോ ഏകായ രഹോ നിസജ്ജം കപ്പേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

നിമന്തിതോ സഭത്തോ സമാനോ പുരേഭത്തം പച്ഛാഭത്തം കുലേസു ചാരിത്തം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം ഉമ്മാരം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

തതുത്തരി ഭേസജ്ജം വിഞ്ഞാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വിഞ്ഞാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഉയ്യുത്തം ¶ സേനം ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; യത്ഥ ഠിതോ പസ്സതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അതിരേകതിരത്തം സേനായ വസന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വസതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വസിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഉയ്യോധികം ഗച്ഛന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; യത്ഥ ഠിതോ പസ്സതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അചേലകവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. സുരാമേരയവഗ്ഗോ

൧൭൦. മജ്ജം ¶ പിവന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘പിവിസ്സാമീ’’തി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും അങ്ഗുലിപതോദകേന ഹാസേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹാസേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഹസിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഉദകേ കീളന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹേട്ഠാഗോപ്ഫകേ ഉദകേ കീളതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ഉപരിഗോപ്ഫകേ കീളതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനാദരിയം കരോന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും ഭിംസാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിംസാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഭിംസാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജോതിം സമാദഹിത്വാ വിസിബ്ബേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സമാദഹതി ¶ , പയോഗേ ദുക്കടം; സമാദഹിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഓരേനദ്ധമാസം നഹായന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നഹായതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നഹാനപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനാദിയിത്വാ ¶ തിണ്ണം ദുബ്ബണ്ണകരണാനം അഞ്ഞതരം ദുബ്ബണ്ണകരണം നവം ചീവരം പരിഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭുത്തേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ¶ വാ ഭിക്ഖുനിയാ വാ സിക്ഖമാനായ വാ സാമണേരസ്സ വാ സാമണേരിയാ വാ സാമം ചീവരം വികപ്പേത്വാ അപ്പച്ചുദ്ധാരണം പരിഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭുത്തേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ¶ പത്തം വാ ചീവരം വാ നിസീദനം വാ സൂചിഘരം വാ കായബന്ധനം വാ അപനിധേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അപനിധേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അപനിധിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സുരാമേരയവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. സപ്പാണകവഗ്ഗോ

൧൭൧. സഞ്ചിച്ച പാണം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സഞ്ചിച്ച പാണം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അനോദിസ്സ ഓപാതം ഖണതി – ‘‘യോ കോചി പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; മനുസ്സോ തസ്മിം പപതിത്വാ മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; യക്ഖോ വാ പേതോ വാ തിരച്ഛാനഗതമനുസ്സവിഗ്ഗഹോ വാ തസ്മിം ¶ പപതിത്വാ മരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തിരച്ഛാനഗതോ തസ്മിം പപതിത്വാ മരതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ – സഞ്ചിച്ച പാണം ജീവിതാ വോരോപേന്തോ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ജാനം സപ്പാണകം ഉദകം പരിഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭുത്തേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം യഥാധമ്മം നിഹതാധികരണം പുനകമ്മായ ഉക്കോടേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉക്കോടേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉക്കോടിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ജാനം ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം പടിച്ഛാദേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

ജാനം ഊനവീസതിവസ്സം പുഗ്ഗലം ഉപസമ്പാദേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപസമ്പാദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉപസമ്പാദിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം ¶ ഥേയ്യസത്ഥേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം സംവിധായ ഏകദ്ധാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പാപികായ ¶ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തോ ¶ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം തഥാവാദിനാ ഭിക്ഖുനാ അകടാനുധമ്മേന തം ദിട്ഠിം അപ്പടിനിസ്സട്ഠേന സദ്ധിം സമ്ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സമ്ഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; സമ്ഭുത്തേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം ¶ തഥാനാസിതം സമണുദ്ദേസം ഉപലാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപലാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉപലാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സപ്പാണകവഗ്ഗോ സത്തമോ.

൮. സഹധമ്മികവഗ്ഗോ

൧൭൨. ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ – ‘‘ന താവാഹം, ആവുസോ, ഏതസ്മിം സിക്ഖാപദേ സിക്ഖിസ്സാമി യാവ ന അഞ്ഞം ഭിക്ഖും ബ്യത്തം വിനയധരം പരിപുച്ഛിസ്സാമീ’’തി ഭണന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭണതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഭണിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വിനയം വിവണ്ണേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വിവണ്ണേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വിവണ്ണിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മോഹേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അനാരോപിതേ മോഹേ മോഹേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ആരോപിതേ മോഹേ മോഹേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ¶ കുപിതോ അനത്തമനോ പഹാരം ദേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഹരതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പഹതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ ¶ .

ഭിക്ഖുസ്സ കുപിതോ അനത്തമനോ തലസത്തികം ഉഗ്ഗിരന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉഗ്ഗിരതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉഗ്ഗിരിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും ¶ അമൂലകേന സങ്ഘാദിസേസേന അനുദ്ധംസേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അനുദ്ധംസേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അനുദ്ധംസിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ സഞ്ചിച്ച കുക്കുച്ചം ഉപദഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപദഹതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉപദഹിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖൂനം ഭണ്ഡനജാതാനം കലഹജാതാനം വിവാദാപന്നാനം ഉപസ്സുതിം തിട്ഠന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘സോസ്സാമീ’’തി ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; യത്ഥ ഠിതോ സുണാതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ധമ്മികാനം കമ്മാനം ഛന്ദം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖിയ്യതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഖിയ്യിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘേ വിനിച്ഛയകഥായ വത്തമാനായ ഛന്ദം അദത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കമന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിസായ ഹത്ഥപാസം വിജഹന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; വിജഹിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സമഗ്ഗേന ¶ സങ്ഘേന ചീവരം ദത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖിയ്യതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഖിയ്യിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജാനം സങ്ഘികം ലാഭം പരിണതം പുഗ്ഗലസ്സ പരിണാമേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിണാമേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിണാമിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സഹധമ്മികവഗ്ഗോ അട്ഠമോ.

൯. രാജവഗ്ഗോ

൧൭൩. പുബ്ബേ ¶ അപ്പടിസംവിദിതോ രഞ്ഞോ അന്തേപുരം പവിസന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം ഉമ്മാരം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

രതനം ¶ ¶ ഉഗ്ഗണ്ഹന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗണ്ഹാതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഗഹിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സന്തം ഭിക്ഖും അനാപുച്ഛാ വികാലേ ഗാമം പവിസന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അട്ഠിമയം വാ ദന്തമയം വാ വിസാണമയം വാ സൂചിഘരം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പമാണാതിക്കന്തം മഞ്ചം വാ പീഠം വാ കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ¶ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മഞ്ചം വാ പീഠം വാ തൂലോനദ്ധം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പമാണാതിക്കന്തം നിസീദനം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പമാണാതിക്കന്തം കണ്ഡുപ്പടിച്ഛാദിം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പമാണാതിക്കന്തം വസ്സികസാടികം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ചീവരം കാരാപേന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സുഗതചീവരപ്പമാണം ചീവരം കാരാപേന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി ¶ , പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ – സുഗതചീവരപ്പമാണം ചീവരം കാരാപേന്തോ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

രാജവഗ്ഗോ നവമോ. ഖുദ്ദകാ നിട്ഠിതാ.

൫. പാടിദേസനീയകണ്ഡം

൧൭൪. അഞ്ഞാതികായ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ഭിക്ഖുനിയാ വോസാസന്തിയാ ന നിവാരേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

സേക്ഖസമ്മതേസു കുലേസു ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ അജ്ഝാരാമേ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ അജ്ഝാരാമേ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ¶ ഭുഞ്ജന്തോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ ¶ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – ആരഞ്ഞകേസു സേനാസനേസു പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതം ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ അജ്ഝാരാമേ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ചത്താരോ പാടിദേസനീയാ നിട്ഠിതാ.

൬. സേഖിയകണ്ഡം

൧. പരിമണ്ഡലവഗ്ഗോ

൧൭൫. അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തോ നിവാസേന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനാദരിയം പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തോ നിവാസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം – അനാദരിയം പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തോ നിവാസേന്തോ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

…അനാദരിയം പടിച്ച പുരതോ വാ പച്ഛതോ വാ ഓലമ്ബേന്തോ പാരുപന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച കായം വിവരിത്വാ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച കായം വിവരിത്വാ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥം വാ പാദം വാ കീളാപേന്തോ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഹത്ഥം വാ പാദം വാ കീളാപേന്തോ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തോ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തോ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ ¶ പടിച്ച ഉക്ഖിത്തകായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉക്ഖിത്തകായ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

പരിമണ്ഡലവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. ഉജ്ജഗ്ഘികവഗ്ഗോ

൧൭൬. …അനാദരിയം പടിച്ച ഉജ്ജഗ്ഘികായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉജ്ജഗ്ഘികായ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്തോ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉച്ചാസദ്ദം മഹാസദ്ദം കരോന്തോ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച കായപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച കായപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ¶ ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ബാഹുപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ബാഹുപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സീസപ്പചാലകം അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സീസപ്പചാലകം അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

ഉജ്ജഗ്ഘികവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. ഖമ്ഭകതവഗ്ഗോ

൧൭൭. …അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഖമ്ഭകതോ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഖമ്ഭകതോ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതോ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതോ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉക്കുടികായ അന്തരഘരേ ഗച്ഛന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച പല്ലത്ഥികായ അന്തരഘരേ നിസീദന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച അസക്കച്ചം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തോ പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സൂപഞ്ഞേവ ബഹും പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

ഖമ്ഭകതവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. പിണ്ഡപാതവഗ്ഗോ

൧൭൮. …അനാദരിയം പടിച്ച അസക്കച്ചം പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച തഹം തഹം ഓലോകേന്തോ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച തഹം തഹം ഓമസിത്വാ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സൂപഞ്ഞേവ ബഹും ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ¶ ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഥൂപകതോ ഓമദ്ദിത്വാ പിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സൂപം വാ ബ്യഞ്ജനം വാ ഓദനേന പടിച്ഛാദേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച സൂപം വാ ഓദനം വാ അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉജ്ഝാനസഞ്ഞീ പരേസം പത്തം ഓലോകേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച മഹന്തം കബളം കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ദീഘം ആലോപം കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

പിണ്ഡപാതവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. കബളവഗ്ഗോ

൧൭൯. …അനാദരിയം പടിച്ച അനാഹടേ കബളേ മുഖദ്വാരം വിവരന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഭുഞ്ജമാനോ സബ്ബം ഹത്ഥം മുഖേ പക്ഖിപന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സകബളേന മുഖേന ബ്യാഹരന്തോ ഏകം ആപത്തിം ¶ ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പിണ്ഡുക്ഖേപകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച കബളാവച്ഛേദകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച അവഗണ്ഡകാരകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥനിദ്ധുനകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സിത്ഥാവകാരകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ജിവ്ഹാനിച്ഛാരകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ചപുചപുകാരകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

കബളവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. സുരുസുരുവഗ്ഗോ

൧൮൦. …അനാദരിയം പടിച്ച സുരുസുരുകാരകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഹത്ഥനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പത്തനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഓട്ഠനില്ലേഹകം ഭുഞ്ജന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച സാമിസേന ഹത്ഥേന പാനീയഥാലകം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച സസിത്ഥകം പത്തധോവനം അന്തരഘരേ ഛഡ്ഡേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഛത്തപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ദണ്ഡപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സത്ഥപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ആവുധപാണിസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

സുരുസുരുവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. പാദുകവഗ്ഗോ

൧൮൧. …അനാദരിയം ¶ പടിച്ച പാദുകാരുള്ഹസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഉപാഹനാരുള്ഹസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ¶ ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച യാനഗതസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച സയനഗതസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച പല്ലത്ഥികായ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച വേഠിതസീസസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഓഗുണ്ഠിതസീസസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഛമായം നിസീദിത്വാ ആസനേ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച നീചേ ആസനേ നിസീദിത്വാ ഉച്ചേ ആസനേ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഠിതോ നിസിന്നസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച പച്ഛതോ ഗച്ഛന്തോ പുരതോ ഗച്ഛന്തസ്സ ധമ്മം ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉപ്പഥേന ഗച്ഛന്തോ പഥേന ഗച്ഛന്തസ്സ ധമ്മം ¶ ദേസേന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഠിതോ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

…അനാദരിയം പടിച്ച ഹരിതേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം – അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

പാദുകവഗ്ഗോ സത്തമോ.

സേഖിയാ നിട്ഠിതാ.

കതാപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. വിപത്തിവാരോ

൧൮൨. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം ¶ വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജതി – ആചാരവിപത്തിം.

വിപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

൪. സങ്ഗഹിതവാരോ

൧൮൩. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഏകേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ – ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന.

സങ്ഗഹിതവാരോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. സമുട്ഠാനവാരോ

൧൮൪. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി [സമുട്ഠഹന്തി (സീ. സ്യാ.)]? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി ¶ സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ.

സമുട്ഠാനവാരോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

൬. അധികരണവാരോ

൧൮൫. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം.

അധികരണവാരോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

൭. സമഥവാരോ

൧൮൬. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തസ്സ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം ¶ വാ കരോന്തസ്സ ആപത്തി സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമഥവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

൮. സമുച്ചയവാരോ

൧൮൭. മേഥുനം ¶ ¶ ധമ്മം പടിസേവന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അക്ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; യേഭുയ്യേന ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; വട്ടകതേ മുഖേ അച്ഛുപന്തം ¶ അങ്ഗജാതം പവേസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവന്തോ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി, സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ, ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി, ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം, സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ¶ സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം – അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തോ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

സാ ¶ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജതി, സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ, ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി, ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം, സത്തന്നം, സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? സാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജതി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഏകേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ – ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമുച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ.

ഇമേ അട്ഠ വാരാ സജ്ഝായമഗ്ഗേന ലിഖിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

കത്ഥപഞ്ഞത്തി ¶ കതി ച, വിപത്തിസങ്ഗഹേന ച;

സമുട്ഠാനാധികരണാ സമഥോ, സമുച്ചയേന ചാതി.

൧. കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൧൮൮. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തം, കം ആരബ്ഭ, കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം…പേ… കേനാഭതന്തി?

യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ പാരാജികം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സുദിന്നം കലന്ദപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സുദിന്നോ കലന്ദപുത്തോ പുരാണദുതിയികായ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥ പഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? സാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഉഭതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ദുതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ¶ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ… കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ. …പേ…;

ഏതേ ¶ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൧൮൯. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന അദിന്നം ആദിയനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ധനിയം കുമ്ഭകാരപുത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ധനിയോ കുമ്ഭകാരപുത്തോ രഞ്ഞോ ദാരൂനി അദിന്നം ആദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൯൦. സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപനപച്ചയാ പാരാജികം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അഞ്ഞമഞ്ഞം ജീവിതാ വോരോപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൧൯൧. അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? വഗ്ഗുമുദാതീരിയാ ഭിക്ഖൂ ഗിഹീനം അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മസ്സ വണ്ണം ഭാസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ചത്താരോ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡാദി

൧൯൨. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോ, കം ആരബ്ഭ, കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം…പേ… കേനാഭതന്തി?

യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം സേയ്യസകം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ സേയ്യസകോ ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. പഞ്ചന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? തതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ… കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ. …പേ…;

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ¶ ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

മാതുഗാമം ¶ ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഉദായിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഉദായീ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി ¶ ? ആളവിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആളവകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആളവകാ ഭിക്ഖൂ സഞ്ഞാചികായ കുടിയോ കാരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മഹല്ലകം ¶ വിഹാരം കാരാപനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ വിഹാരവത്ഥും സോധേന്തോ അഞ്ഞതരം ചേതിയരുക്ഖം ഛേദാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖും ¶ അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചിദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? മേത്തിയഭൂമജകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? മേത്തിയഭൂമജകാ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം ദബ്ബം മല്ലപുത്തം അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ദേവദത്തം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ദേവദത്തോ സമഗ്ഗസ്സ സങ്ഘസ്സ ഭേദായ പരക്കമി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭേദകാനുവത്തകാനം ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ ദേവദത്തസ്സ സങ്ഘഭേദായ പരക്കമന്തസ്സ അനുവത്തകാ അഹേസും വഗ്ഗവാദകാ, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേ ¶ സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ആയസ്മന്തം ഛന്നം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ആയസ്മാ ഛന്നോ ഭിക്ഖൂഹി സഹധമ്മികം വുച്ചമാനോ അത്താനം അവചനീയം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

കുലദൂസകസ്സ ¶ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? അസ്സജിപുനബ്ബസുകേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിന്തി? അസ്സജിപുനബ്ബസുകാ ഭിക്ഖൂ സങ്ഘേന പബ്ബാജനീയകമ്മകതാ ഭിക്ഖൂ ഛന്ദഗാമിതാ ദോസഗാമിതാ മോഹഗാമിതാ ഭയഗാമിതാ പാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ദുക്കടം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയേ ഭിക്ഖൂ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖൂ ഉദകേ ഉച്ചാരമ്പി പസ്സാവമ്പി ഖേളമ്പി അകംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

൨. കതാപത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൧൯൩. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ ? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – അക്ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; യേഭുയ്യേന ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ ¶ ; വട്ടകതേ മുഖേ അച്ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ജതുമട്ഠകേ പാചിത്തിയം – മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ഇമാ ¶ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

അദിന്നം ആദിയനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അദിന്നം ആദിയനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഞ്ചമാസകം വാ അതിരേകപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; അതിരേകമാസകം വാ ഊനപഞ്ചമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; മാസകം വാ ഊനമാസകം വാ അഗ്ഘനകം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദിയതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അദിന്നം ആദിയനപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. മനുസ്സം ഓദിസ്സ ഓപാതം ഖണതി ‘‘പപതിത്വാ മരിസ്സതീ’’തി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പപതിതേ ദുക്ഖാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; മരതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ – സഞ്ചിച്ച മനുസ്സവിഗ്ഗഹം ജീവിതാ വോരോപനപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അസന്തം ¶ അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ, ‘‘യോ ¶ തേ വിഹാരേ വസതി സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി ഭണതി, പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ന പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപനപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ചത്താരോ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡാദി

൧൯൪. ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ഉപക്കമിത്വാ അസുചിമോചനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ചേതേതി ഉപക്കമതി മുച്ചതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ചേതേതി ¶ ഉപക്കമതി ന മുച്ചതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; പയോഗേ ദുക്കടം – ഉപക്കമിത്വാ അസുചിമോചനപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജനപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖു കായേന കായം ആമസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അങ്ഗുലിപതോദകേ പാചിത്തിയം – കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജനപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; വച്ചമഗ്ഗം പസ്സാവമഗ്ഗം ഠപേത്വാ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി ¶ അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധം ആദിസ്സ വണ്ണമ്പി ഭണതി അവണ്ണമ്പി ഭണതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പണ്ഡകസ്സ ¶ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തിരച്ഛാനഗതസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി പച്ചാഹരതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പടിഗ്ഗണ്ഹാതി വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ന വീമംസതി ന പച്ചാഹരതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം [ഏകപിണ്ഡേ (സ്യാ.)] അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

മഹല്ലകം ¶ വിഹാരം കാരാപനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ ¶ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ; ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – അനോകാസം കാരാപേത്വാ ചാവനാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസേന ദുക്കടസ്സ; ഓകാസം കാരാപേത്വാ അക്കോസാധിപ്പായോ വദേതി, ആപത്തി ഓമസവാദസ്സ.

സങ്ഘഭേദകോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഭേദകാനുവത്തകാ ഭിക്ഖൂ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി – ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദുബ്ബചോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കുലദൂസകോ ഭിക്ഖു യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ ¶ കരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം ¶ വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം – അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

കതാപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. വിപത്തിവാരോ

൧൯൫. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം സിയാ ആചാരവിപത്തിം…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജതി – ആചാരവിപത്തിം.

വിപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

൪. സങ്ഗഹിതവാരോ

൧൯൬. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ¶ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഏകേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ – ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന.

സങ്ഗഹിതവാരോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. സമുട്ഠാനവാരോ

൧൯൭. മേഥുനം ¶ ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

സമുട്ഠാനവാരോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

൬. അധികരണവാരോ

൧൯൮. മേഥുനം ¶ ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം.

അധികരണവാരോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

൭. സമഥവാരോ

൧൯൯. മേഥുനം ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച; സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

അനാദരിയം ¶ പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ആപത്തി സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ചാതി.

സമഥവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

൮. സമുച്ചയവാരോ

൨൦൦. മേഥുനം ¶ ¶ ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി. അക്ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; യേഭുയ്യേന ഖായിതേ സരീരേ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; വട്ടകതേ മുഖേ അച്ഛുപന്തം അങ്ഗജാതം പവേസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ജതുമട്ഠകേ പാചിത്തിയം – മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവനപച്ചയാ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം, തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച, പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ¶ ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ദുക്കടം – അനാദരിയം പടിച്ച ¶ ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണപച്ചയാ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. സാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജതി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം ¶ അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? സാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജതി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഏകേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ – ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ചാതി.

സമുച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ.

അട്ഠപച്ചയവാരാ നിട്ഠിതാ.

മഹാവിഭങ്ഗേ സോളസമഹാവാരാ നിട്ഠിതാ.

ഭിക്ഖുവിഭങ്ഗമഹാവാരോ നിട്ഠിതോ.

ഭിക്ഖുനീവിഭങ്ഗോ

൧. കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൨൦൧. യം ¶ ¶ ¶ ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭിക്ഖുനീനം പഞ്ചമം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തം? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം? അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തി? സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തി? ചതുന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നം? കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി? ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? കോ തത്ഥ വിനയോ? കോ തത്ഥ അഭിവിനയോ? കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം? കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖം? കാ വിപത്തി? കാ സമ്പത്തി? കാ പടിപത്തി? കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഭിക്ഖുനീനം പഞ്ചമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തം? കാ സിക്ഖന്തി? കാ സിക്ഖിതസിക്ഖാ? കത്ഥ ഠിതം? കാ ധാരേന്തി? കസ്സ വചനം? കേനാഭതന്തി?

൨൦൨. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭിക്ഖുനീനം പഞ്ചമം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സുന്ദരീനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിന്തി? സുന്ദരീനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി ¶ , പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. ചതുന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ദുതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേ ¶ സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണന്തി? ആപത്താധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച. കോ തത്ഥ വിനയോ, കോ തത്ഥ അഭിവിനയോതി? പഞ്ഞത്തി വിനയോ, വിഭത്തി അഭിവിനയോ. കിം തത്ഥ പാതിമോക്ഖം, കിം തത്ഥ അധിപാതിമോക്ഖന്തി? പഞ്ഞത്തി പാതിമോക്ഖം, വിഭത്തി അധിപാതിമോക്ഖം. കാ വിപത്തീതി? അസംവരോ വിപത്തി. കാ സമ്പത്തീതി ¶ ? സംവരോ സമ്പത്തി. കാ പടിപത്തീതി? ന ഏവരൂപം കരിസ്സാമീതി യാവജീവം ആപാണകോടികം സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. [അ. നി. ൧൦.൩൧] കതി അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഭിക്ഖുനീനം പഞ്ചമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തന്തി? ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ ഭിക്ഖുനീനം പഞ്ചമം പാരാജികം പഞ്ഞത്തം – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം ഭിക്ഖുനീനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖുനീനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ. കാ സിക്ഖന്തീതി? സേക്ഖാ ച പുഥുജ്ജനകല്യാണികാ ച സിക്ഖന്തി. കാ സിക്ഖിതസിക്ഖാതി? അരഹന്തിയോ [അരഹന്താ (ക.)] സിക്ഖിതസിക്ഖാ. കത്ഥ ഠിതന്തി? സിക്ഖാകാമാസു ഠിതം. കാ ധാരേന്തീതി? യാസം വത്തതി താ ധാരേന്തി. കസ്സ വചനന്തി? ഭഗവതോ വചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ.

തതോ മഹിന്ദോ ഇട്ടിയോ, ഉത്തിയോ സമ്ബലോ തഥാ;

ഭദ്ദനാമോ ച പണ്ഡിതോ.

ഏതേ ¶ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, ജമ്ബുദീപാ ഇധാഗതാ;

വിനയം തേ വാചയിംസു, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാ.

നികായേ പഞ്ച വാചേസും, സത്ത ചേവ പകരണേ;

തതോ അരിട്ഠോ മേധാവീ, തിസ്സദത്തോ ച പണ്ഡിതോ.

വിസാരദോ കാളസുമനോ, ഥേരോ ച ദീഘനാമകോ;

ദീഘസുമനോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ ¶ കാളസുമനോ, നാഗത്ഥേരോ ച ബുദ്ധരക്ഖിതോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, ദേവത്ഥേരോ ച പണ്ഡിതോ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

ബഹുസ്സുതോ ചൂളനാഗോ, ഗജോവ ദുപ്പധംസിയോ.

ധമ്മപാലിതനാമോ ച, രോഹണേ സാധുപൂജിതോ;

തസ്സ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, ഖേമനാമോ തിപേടകോ.

ദീപേ താരകരാജാവ പഞ്ഞായ അതിരോചഥ;

ഉപതിസ്സോ ച മേധാവീ, ഫുസ്സദേവോ മഹാകഥീ.

പുനദേവ സുമനോ മേധാവീ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

മഹാകഥീ മഹാസിവോ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

പുനദേവ ഉപാലി മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

മഹാനാഗോ മഹാപഞ്ഞോ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

പുനദേവ അഭയോ മേധാവീ, പിടകേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ.

തസ്സ ¶ സിസ്സോ മഹാപഞ്ഞോ, പുപ്ഫനാമോ ബഹുസ്സുതോ;

സാസനം അനുരക്ഖന്തോ, ജമ്ബുദീപേ പതിട്ഠിതോ.

ചൂളാഭയോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

തിസ്സത്ഥേരോ ച മേധാവീ, സദ്ധമ്മവംസകോവിദോ.

ചൂളദേവോ ച മേധാവീ, വിനയേ ച വിസാരദോ;

സിവത്ഥേരോ ച മേധാവീ, വിനയേ സബ്ബത്ഥ കോവിദോ.

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ¶ ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൨൦൩. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഭിക്ഖുനീനം ഛട്ഠം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നം ഭിക്ഖുനിം നേവത്തനാ പടിചോദേസി ¶ ഗണസ്സ ആരോചേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൦൪. ഭിക്ഖുനീനം സത്തമം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം അരിട്ഠം ഭിക്ഖും ഗദ്ധബാധിപുബ്ബം അനുവത്തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

൨൦൫. ഭിക്ഖുനീനം അട്ഠമം പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

അട്ഠ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

മേഥുനാദിന്നാദാനഞ്ച ¶ ¶ , മനുസ്സവിഗ്ഗഹുത്തരി;

കായസംസഗ്ഗം ഛാദേതി, ഉക്ഖിത്താ അട്ഠ വത്ഥുകാ;

പഞ്ഞാപേസി മഹാവീരോ, ഛേജ്ജവത്ഥൂ അസംസയാതി.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

൨൦൬. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉസ്സയവാദികായ ഭിക്ഖുനിയാ അഡ്ഡം കരോന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോ? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം…പേ… കേനാഭതന്തി?

൨൦൭. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉസ്സയവാദികായ ഭിക്ഖുനിയാ അഡ്ഡം കരോന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഉസ്സയവാദികാ വിഹരി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. ചതുന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം ¶ . കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? തതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ… കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ. …പേ…;

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

൨൦൮. ചോരിം ¶ വുട്ഠാപേന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ചോരിം വുട്ഠാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൦൯. ഏകായ ഗാമന്തരം ഗച്ഛന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ഏകാ ഗാമന്തരം ഗച്ഛി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, തിസ്സോ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി ¶ – പഠമപാരാജികേ…പേ….

൨൧൦. സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ¶ ഓസാരേന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ഓസാരേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

൨൧൧. അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സുന്ദരീനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സുന്ദരീനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ആമിസം പടിഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

൨൧൨. ‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ, തം ത്വം ¶ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി ഉയ്യോജേന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം അരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ¶ ഭിക്ഖുനീ –‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ, തം ത്വം സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി ഉയ്യോജേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

൨൧൩. കുപിതായ അനത്തമനായ ഭിക്ഖുനിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തിയാ ¶ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ കുപിതാ അനത്തമനാ ഏവം അവച – ‘‘ബുദ്ധം പച്ചാചിക്ഖാമി, ധമ്മം പച്ചാചിക്ഖാമി, സങ്ഘം പച്ചാചിക്ഖാമി, സിക്ഖം പച്ചാചിക്ഖാമീ’’തി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

൨൧൪. കിസ്മിഞ്ചിദേവ അധികരണേ പച്ചാകതായ ഭിക്ഖുനിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ¶ ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ കിസ്മിഞ്ചിദേവ അധികരണേ പച്ചാകതാ കുപിതാ അനത്തമനാ ഏവം അവച – ‘‘ഛന്ദഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, ദോസഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, മോഹഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, ഭയഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ’’തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

൨൧൫. സംസട്ഠാനം ഭിക്ഖുനീനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീനം സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ സംസട്ഠാ വിഹരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

൨൧൬. ‘‘സംസട്ഠാവ, അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ. മാ തുമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേന്തിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തിയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ – ‘‘സംസട്ഠാവ അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ, മാ തുമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേസി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ദസ സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഉസ്സയചോരി ¶ ഗാമന്തം, ഉക്ഖിത്തം ഖാദനേന ച;

കിം തേ കുപിതാ കിസ്മിഞ്ചി, സംസട്ഠാ ഞായതേ ദസാതി.

൩. നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം

൨൧൭. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന പത്തസന്നിചയം കരോന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ പത്തസന്നിചയം അകംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

അകാലചീവരം ‘‘കാലചീവര’’ന്തി അധിട്ഠഹിത്വാ ഭാജാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ¶ അകാലചീവരം ‘‘കാലചീവര’’ന്തി അധിട്ഠഹിത്വാ ഭാജാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം ചീവരം പരിവത്തേത്വാ അച്ഛിന്ദന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം ചീവരം പരിവത്തേത്വാ അച്ഛിന്ദി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേത്വാ അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ¶ ഭിക്ഖുനീ അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേത്വാ അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞം ചേതാപേത്വാ അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അഞ്ഞം ചേതാപേത്വാ അഞ്ഞം ചേതാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥം പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി ¶ ? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന അഞ്ഞം ചേതാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന സഞ്ഞാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന സഞ്ഞാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന ¶ അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന അഞ്ഞം ചേതാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന സഞ്ഞാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന സഞ്ഞാചികേന ¶ അഞ്ഞം ചേതാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന പുഗ്ഗലികേന സഞ്ഞാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന പുഗ്ഗലികേന സഞ്ഞാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അതിരേകചതുക്കംസപരമം ¶ ഗരുപാവുരണം ചേതാപേന്തിയാ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ രാജാനം കമ്ബലം വിഞ്ഞാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അതിരേകഅഡ്ഢതേയ്യകംസപരമം ലഹുപാവുരണം ചേതാപേന്തിയാ ¶ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ രാജാനം ഖോമം വിഞ്ഞാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ¶ …പേ….

ദ്വാദസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

പത്തം അകാലം കാലഞ്ച, പരിവത്തേ ച വിഞ്ഞാപേ;

ചേതാപേത്വാ അഞ്ഞദത്ഥി, സങ്ഘികഞ്ച മഹാജനികം;

സഞ്ഞാചികാ പുഗ്ഗലികാ, ചതുക്കംസഡ്ഢതേയ്യകാതി.

൪. പാചിത്തിയകണ്ഡം

൧. ലസുണവഗ്ഗോ

൨൧൮. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ലസുണം ഖാദന്തിയാ പാചിത്തിയം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ന മത്തം ജാനിത്വാ ലസുണം ഹരാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ഏളകലോമകേ…പേ….

സമ്ബാധേ ലോമം സംഹരാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ സമ്ബാധേ ലോമം സംഹരാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

തലഘാതകേ ¶ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ദ്വേ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി ¶ ? ദ്വേ ഭിക്ഖുനിയോ തലഘാതകം അകംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

ജതുമട്ഠകേ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ജതുമട്ഠകം ആദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

അതിരേകദ്വങ്ഗുലപബ്ബപരമം ഉദകസുദ്ധികം ആദിയന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ അതിഗമ്ഭീരം ഉദകസുദ്ധികം ആദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

ഭിക്ഖുസ്സ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാനീയേന വാ വിധൂപനേന വാ ഉപതിട്ഠന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുസ്സ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാനീയേന ച വിധൂപനേന ച ഉപതിട്ഠി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ആമകധഞ്ഞം ¶ ¶ ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആമകധഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ സങ്കാരം വാ വിഘാസം വാ തിരോകുട്ടേ [തിരോകുഡ്ഡേ (സീ. സ്യാ.)] ഛഡ്ഡേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ഉച്ചാരം [ഉച്ചാരമ്പി പസ്സാവമ്പി സങ്കാരമ്പി വിഘാസമ്പി (ക.)] തിരോകുട്ടേ ഛഡ്ഡേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഉച്ചാരം ¶ വാ പസ്സാവം വാ സങ്കാരം വാ വിഘാസം വാ ഹരിതേ ഛഡ്ഡേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഉച്ചാരമ്പി പസ്സാവമ്പി സങ്കാരമ്പി വിഘാസമ്പി ഹരിതേ ഛഡ്ഡേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

നച്ചം വാ ഗീതം വാ വാദിതം വാ ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തിയാ പാചിത്തിയം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ നച്ചമ്പി ഗീതമ്പി വാദിതമ്പി ദസ്സനായ അഗമംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ലസുണവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. രത്തന്ധകാരവഗ്ഗോ

൨൧൯. രത്തന്ധകാരേ അപ്പദീപേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകായ സന്തിട്ഠന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ രത്തന്ധകാരേ അപ്പദീപേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഥേയ്യസത്ഥകേ…പേ….

പടിച്ഛന്നേ ¶ ഓകാസേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകായ സന്തിട്ഠന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ പടിച്ഛന്നേ ഓകാസേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഥേയ്യസത്ഥകേ…പേ….

അജ്ഝോകാസേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകായ സന്തിട്ഠന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി ¶ ? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ അജ്ഝോകാസേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഥേയ്യസത്ഥകേ…പേ….

രഥികാ ¶ വാ [രഥിയായ വാ (ക.)] ബ്യൂഹേ വാ സിങ്ഘാടകേ വാ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകായ സന്തിട്ഠന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ രഥികായപി ബ്യൂഹേപി സിങ്ഘാടകേപി പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഥേയ്യസത്ഥകേ…പേ….

പുരേഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ ആസനേ നിസീദിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ പുരേഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ ആസനേ നിസീദിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ പക്കാമി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

പച്ഛാഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ ആസനേ അഭിനിസീദന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ പച്ഛാഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ ആസനേ അഭിനിസീദി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

വികാലേ കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ വാ സന്ഥരാപേത്വാ വാ ¶ അഭിനിസീദന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ വികാലേ കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ അഭിനിസീദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

ദുഗ്ഗഹിതേന ദൂപധാരിതേന പരം ഉജ്ഝാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ദുഗ്ഗഹിതേന ദൂപധാരിതേന പരം ഉജ്ഝാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അത്താനം ¶ വാ പരം വാ നിരയേന വാ ബ്രഹ്മചരിയേന വാ അഭിസപന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ¶ ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ അത്താനമ്പി പരമ്പി നിരയേനപി ബ്രഹ്മചരിയേനപി അഭിസപി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അത്താനം വധിത്വാ വധിത്വാ രോദന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ അത്താനം വധിത്വാ വധിത്വാ രോദി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

രത്തന്ധകാരവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. നഹാനവഗ്ഗോ

൨൨൦. നഗ്ഗായ നഹായന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ നഗ്ഗാ നഹായിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

പമാണാതിക്കന്തം ഉദകസാടികം കാരാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ അപ്പമാണികായോ ഉദകസാടികായോ ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ ¶ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ ചീവരം വിസിബ്ബേത്വാ വാ വിസിബ്ബാപേത്വാ വാ നേവ സിബ്ബേന്തിയാ ന സിബ്ബാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം വിസിബ്ബാപേത്വാ നേവ സിബ്ബേസി ന സിബ്ബാപനായ ഉസ്സുക്കം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

പഞ്ചാഹികം ¶ സങ്ഘാടിചാരം അതിക്കാമേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖുനീനം ഹത്ഥേ ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ സന്തരുത്തരേന ജനപദചാരികം പക്കമിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി കഥിനകേ…പേ….

ചീവരസങ്കമനീയം ധാരേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ അഞ്ഞതരായ ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം അനാപുച്ഛാ പാരുപി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

ഗണസ്സ ¶ ചീവരലാഭം അന്തരായം കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഗണസ്സ ചീവരലാഭം അന്തരായം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ധമ്മികം ചീവരവിഭങ്ഗം പടിബാഹന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി. സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ധമ്മികം ¶ ചീവരവിഭങ്ഗം പടിബാഹി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഗാരികസ്സ വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സമണചീവരം ദേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അഗാരികസ്സ സമണചീവരം അദാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ദുബ്ബലചീവരപച്ചാസായ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ¶ ഭിക്ഖുനീ ദുബ്ബലചീവരപച്ചാസായ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ധമ്മികം ¶ കഥിനുദ്ധാരം പടിബാഹന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ധമ്മികം കഥിനുദ്ധാരം പടിബാഹി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

നഹാനവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. തുവട്ടവഗ്ഗോ

൨൨൧. ദ്വിന്നം ഭിക്ഖുനീനം ഏകമഞ്ചേ തുവട്ടേന്തീനം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ¶ ദ്വേ ഏകമഞ്ചേ തുവട്ടേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ദ്വിന്നം ഭിക്ഖുനീനം ഏകത്ഥരണപാവുരണേ തുവട്ടേന്തീനം പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ദ്വേ ഏകത്ഥരണപാവുരണാ തുവട്ടേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ സഞ്ചിച്ച അഫാസും കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനിയാ സഞ്ചിച്ച അഫാസും അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ദുക്ഖിതം സഹജീവിനിം നേവ ഉപട്ഠേന്തിയാ ന ഉപട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ദുക്ഖിതം സഹജീവിനിം നേവ ഉപട്ഠേസി ന ഉപട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ ഉപസ്സയം ദത്വാ കുപിതായ അനത്തമനായ നിക്കഡ്ഢന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനിയാ ഉപസ്സയം ദത്വാ കുപിതാ അനത്തമനാ നിക്കഡ്ഢി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സംസട്ഠായ ഭിക്ഖുനിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തിയാ ¶ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ സംസട്ഠാ വിഹരി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

അന്തോരട്ഠേ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികായ ചാരികം ചരന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അന്തോരട്ഠേ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികായോ ചാരികം ചരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

തിരോരട്ഠേ ¶ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികായ ചാരികം ചരന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ തിരോരട്ഠേ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികായോ ചാരികം ചരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

അന്തോവസ്സം ചാരികം ചരന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അന്തോവസ്സം ചാരികം ചരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

വസ്സംവുട്ഠായ [വസ്സംവുത്ഥായ (സീ. സ്യാ.)] ഭിക്ഖുനിയാ ചാരികം ന പക്കമന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ വസ്സംവുട്ഠാ ചാരികം ന പക്കമിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

തുവട്ടവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. ചിത്താഗാരവഗ്ഗോ

൨൨൨. രാജാഗാരം വാ ചിത്താഗാരം വാ ആരാമം വാ ഉയ്യാനം വാ പോക്ഖരണിം വാ ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ രാജാഗാരമ്പി ചിത്താഗാരമ്പി ദസ്സനായ അഗമംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ആസന്ദിം വാ പല്ലങ്കം വാ പരിഭുഞ്ജന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആസന്ദിമ്പി പല്ലങ്കമ്പി പരിഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

സുത്തം ¶ കന്തന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ സുത്തം കന്തിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഗിഹിവേയ്യാവച്ചം കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഗിഹിവേയ്യാവച്ചം അകംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ ‘‘ഏഹായ്യേ ഇമം അധികരണം വൂപസമേഹീ’’തി വുച്ചമാനായ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ നേവ വൂപസമേന്തിയാ ന വൂപസമായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തിയാ ¶ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ¶ ഭിക്ഖുനീ ഭിക്ഖുനിയാ – ‘‘ഏഹായ്യേ, ഇമം അധികരണം വൂപസമേഹീ’’തി വുച്ചമാനാ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ നേവ വൂപസമേസി ¶ ന വൂപസമായ ഉസ്സുക്കം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

അഗാരികസ്സ വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സഹത്ഥാ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ദേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അഗാരികസ്സ സഹത്ഥാ ഖാദനീയമ്പി ഭോജനീയമ്പി അദാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ആവസഥചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ആവസഥചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

ആവസഥം അനിസ്സജ്ജിത്വാ ചാരികം പക്കമന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ആവസഥം അനിസ്സജ്ജിത്വാ ചാരികം പക്കാമി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി ¶ – കഥിനകേ…പേ….

തിരച്ഛാനവിജ്ജം പരിയാപുണന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ തിരച്ഛാനവിജ്ജം പരിയാപുണിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – പദസോധമ്മേ…പേ….

തിരച്ഛാനവിജ്ജം വാചേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി. ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ¶ തിരച്ഛാനവിജ്ജം വാചേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – പദസോധമ്മേ…പേ….

ചിത്താഗാരവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. ആരാമവഗ്ഗോ

൨൨൩. ജാനം സഭിക്ഖുകം ആരാമം അനാപുച്ഛാ പവിസന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരാമം അനാപുച്ഛാ പവിസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ദ്വേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ഭിക്ഖും അക്കോസന്തിയാ പരിഭാസന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? വേസാലിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആയസ്മന്തം ഉപാലിം അക്കോസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ചണ്ഡീകതായ ഗണം പരിഭാസന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ചണ്ഡീകതായ ¶ ഗണം പരിഭാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

നിമന്തിതായ വാ പവാരിതായ വാ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ അഞ്ഞത്ര ഭുഞ്ജന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഭുത്താവിനിയോ പവാരിതാ അഞ്ഞത്ര ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

കുലം മച്ഛരായന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ കുലം മച്ഛരായി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അഭിക്ഖുകേ ¶ ആവാസേ വസ്സം വസന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി ¶ ? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അഭിക്ഖുകേ ആവാസേ വസ്സം വസിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

വസ്സംവുട്ഠായ ഭിക്ഖുനിയാ ഉഭതോസങ്ഘേ തീഹി ഠാനേഹി ന പവാരേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ വസ്സംവുട്ഠാ ഭിക്ഖുസങ്ഘം [ഭിക്ഖുനിസംഘേ (ക.)] ന പവാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ഓവാദായ വാ സംവാസായ വാ ന ഗച്ഛന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സക്കേസു പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഓവാദം ന ഗച്ഛിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

ഉപോസഥമ്പി ന പുച്ഛന്തിയാ ഓവാദമ്പി ന യാചന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഉപോസഥമ്പി ന പുച്ഛിംസു ഓവാദമ്പി ന യാചിംസു, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

പസാഖേ ജാതം ഗണ്ഡം വാ രുധിതം [രുഹിതം (സീ. സ്യാ.)] വാ അനപലോകേത്വാ സങ്ഘം വാ ഗണം വാ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകായ ഭേദാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ പസാഖേ ജാതം ഗണ്ഡം പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ ഭേദാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

ആരാമവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. ഗബ്ഭിനീവഗ്ഗോ

൨൨൪. ഗബ്ഭിനിം ¶ വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം ¶ . കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഗബ്ഭിനിം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പായന്തിം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ പായന്തിം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ദ്വേ ¶ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം ¶ കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഊനദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഊനദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം ¶ വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം വുട്ഠാപേസും ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ ദ്വേ വസ്സാനി നേവ അനുഗ്ഗണ്ഹന്തിയാ ന അനുഗ്ഗണ്ഹാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ ദ്വേ വസ്സാനി നേവ അനുഗ്ഗഹേസി ന അനുഗ്ഗണ്ഹാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

വുട്ഠാപിതം ¶ പവത്തിനിം ദ്വേ വസ്സാനി നാനുബന്ധന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ വുട്ഠാപിതം പവത്തിനിം ദ്വേ വസ്സാനി നാനുബന്ധിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ നേവ വൂപകാസേന്തിയാ ന വൂപകാസാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ നേവ വൂപകാസേസി ന വൂപകാസാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ഗബ്ഭിനിവഗ്ഗോ സത്തമോ.

൮. കുമാരീഭൂതവഗ്ഗോ

൨൨൫. ഊനവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഊനവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം ¶ കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഊനദ്വാദസവസ്സായ ¶ വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഊനദ്വാദസവസ്സാ വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സായ സങ്ഘേന അസമ്മതായ വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സാ സങ്ഘേന അസമ്മതാ വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ദുതിയപാരാജികേ…പേ….

‘‘അലം താവ തേ, അയ്യേ, വുട്ഠാപിതേനാ’’തി വുച്ചമാനായ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ ‘‘അലം താവ തേ, അയ്യേ, വുട്ഠാപിതേനാ’’തി വുച്ചമാനാ ¶ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സിക്ഖമാനം – ‘‘സചേ മേ ത്വം, അയ്യേ, ചീവരം ദസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേന്തിയാ ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സിക്ഖമാനം – ‘‘സചേ മേ ത്വം, അയ്യേ, ചീവരം ദസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേസി ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം അകാസി ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

സിക്ഖമാനം – ‘‘സചേ മം ത്വം, അയ്യേ, ദ്വേ വസ്സാനി അനുബന്ധിസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേന്തിയാ ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം ¶ കരോന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സിക്ഖമാനം – ‘‘സചേ മം ത്വം, അയ്യേ, ദ്വേ വസ്സാനി അനുബന്ധിസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേസി ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം അകാസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

പുരിസസംസട്ഠം കുമാരകസംസട്ഠം ചണ്ഡിം സോകാവാസം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ പുരിസസംസട്ഠം കുമാരകസംസട്ഠം ചണ്ഡിം സോകാവാസം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മാതാപിതൂഹി വാ സാമികേന വാ അനനുഞ്ഞാതം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ മാതാപിതൂഹിപി സാമികേനാപി അനനുഞ്ഞാതം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേസി ¶ , തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ¶ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ¶ കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

പാരിവാസികഛന്ദദാനേന സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? രാജഗഹേ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ പാരിവാസികഛന്ദദാനേന സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

അനുവസ്സം വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അനുവസ്സം വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഏകം വസ്സം ദ്വേ വുട്ഠാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഏകം ¶ വസ്സം ദ്വേ വുട്ഠാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

കുമാരീഭൂതവഗ്ഗോ അട്ഠമോ.

൯. ഛത്തുപാഹനവഗ്ഗോ

൨൨൬. ഛത്തുപാഹനം ധാരേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം ¶ പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഛത്തുപാഹനം ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

യാനേന യായന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ യാനേന യായിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

സങ്ഘാണിം ¶ ധാരേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ സങ്ഘാണിം ധാരേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഇത്ഥാലങ്കാരം ധാരേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഇത്ഥാലങ്കാരം ധാരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ¶ ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഗന്ധവണ്ണകേന നഹായന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഗന്ധവണ്ണകേന നഹായിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

വാസിതകേന ¶ പിഞ്ഞാകേന നഹായന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ വാസിതകേന പിഞ്ഞാകേന നഹായിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഭിക്ഖുനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേന്തിയാ പരിമദ്ദാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖുനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേസും പരിമദ്ദാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

സിക്ഖമാനാ ¶ ഉമ്മദ്ദാപേന്തിയാ പരിമദ്ദാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ സിക്ഖമാനായ ഉമ്മദ്ദാപേസും പരിമദ്ദാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

സാമണേരിയാ ഉമ്മദ്ദാപേന്തിയാ പരിമദ്ദാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ ¶ . കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ സാമണേരിയാ ഉമ്മദ്ദാപേസും പരിമദ്ദാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഗിഹിനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേന്തിയാ പരിമദ്ദാപേന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഗിഹിനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേസും പരിമദ്ദാപേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – ഏളകലോമകേ…പേ….

ഭിക്ഖുസ്സ പുരതോ അനാപുച്ഛാ ആസനേ നിസീദന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖുസ്സ പുരതോ അനാപുച്ഛാ ആസനേ നിസീദിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ¶ . ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – കഥിനകേ…പേ….

അനോകാസകതം ¶ ഭിക്ഖും പഞ്ഹം പുച്ഛന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ അനോകാസകതം ഭിക്ഖും പഞ്ഹം പുച്ഛിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – പദസോധമ്മേ…പേ….

അസങ്കച്ചികായ [അസങ്കച്ഛികായ (സ്യാ.)] ഗാമം പവിസന്തിയാ പാചിത്തിയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ അസങ്കച്ചികാ ഗാമം പാവിസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ….

ഛത്തുപാഹനവഗ്ഗോ നവമോ.

നവവഗ്ഗഖുദ്ദകാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ലസുണം ¶ സംഹരേ ലോമം, തലമട്ഠഞ്ച സുദ്ധികം;

ഭുഞ്ജന്താമകധഞ്ഞാനം, ദ്വേ വിഘാസേന ദസ്സനാ.

അന്ധകാരേ ¶ പടിച്ഛന്നേ, അജ്ഝോകാസേ രഥികായ ച;

പുരേ പച്ഛാ വികാലേ ച, ദുഗ്ഗഹി നിരയേ വധി.

നഗ്ഗോദകാ വിസിബ്ബേത്വാ, പഞ്ചാഹികം സങ്കമനീയം;

ഗണം വിഭങ്ഗസമണം, ദുബ്ബലം കഥിനേന ച.

ഏകമഞ്ചത്ഥരണേന, സഞ്ചിച്ച സഹജീവിനീ;

ദത്വാ സംസട്ഠഅന്തോ ച, തിരോവസ്സം ന പക്കമേ.

രാജാ ആസന്ദി സുത്തഞ്ച, ഗിഹി വൂപസമേന ച;

ദദേ ചീവരാവസഥം, പരിയാപുണഞ്ച വാചയേ.

ആരാമക്കോസചണ്ഡീ ¶ ച, ഭുഞ്ജേയ്യ കുലമച്ഛരീ;

വാസേ പവാരണോവാദം, ദ്വേ ധമ്മാ പസാഖേന ച.

ഗബ്ഭീ പായന്തീ ഛ ധമ്മേ, അസമ്മതൂനദ്വാദസ;

പരിപുണ്ണഞ്ച ¶ സങ്ഘേന, സഹ വുട്ഠാ ഛ പഞ്ച ച.

കുമാരീ ദ്വേ ച സങ്ഘേന, ദ്വാദസ സമ്മതേന ച;

അലം സചേ ച ദ്വേവസ്സം, സംസട്ഠാ സാമികേന ച.

പാരിവാസികാനുവസ്സം, ദുവേ വുട്ഠാപനേന ച;

ഛത്തയാനേന സങ്ഘാണി, ഇത്ഥാലങ്കാരവണ്ണകേ.

പിഞ്ഞാകഭിക്ഖുനീ ചേവ, സിക്ഖാ ച സാമണേരികാ;

ഗിഹി ഭിക്ഖുസ്സ പുരതോ, അനോകാസം സങ്കച്ചികാതി.

തേസം വഗ്ഗാനം ഉദ്ദാനം –

ലസുണന്ധകാരാ ന്ഹാനാ, തുവട്ടാ ചിത്തഗാരകാ;

ആരാമം ¶ ഗബ്ഭിനീ ചേവ, കുമാരീ ഛത്തുപാഹനാതി.

൫. പാടിദേസനീയകണ്ഡം

൨൨൭. സപ്പിം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ സപ്പിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

തേലം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ തേലം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മധും ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ മധും വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഫാണിതം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഫാണിതം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മച്ഛം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ മച്ഛം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മംസം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ. മംസം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഖീരം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ¶ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ഖീരം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ ¶ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

അട്ഠ പാടിദേസനീയാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

സപ്പിം തേലം മധുഞ്ചേവ, ഫാണിതം മച്ഛമേവ ച;

മംസം ഖീരം ദധിഞ്ചാപി, വിഞ്ഞാപേത്വാന ഭിക്ഖുനീ;

പാടിദേസനീയാ അട്ഠ, സയം ബുദ്ധേന ദേസിതാതി.

യേ സിക്ഖാപദാ ഭിക്ഖുവിഭങ്ഗേ വിത്ഥാരിതാ തേ സംഖിത്താ

ഭിക്ഖുനിവിഭങ്ഗേ.

കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

൨. കതാപത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൨൨൮. അവസ്സുതാ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ ¶ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഉബ്ഭക്ഖകം അധോജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

വജ്ജപ്പടിച്ഛാദികാ ഭിക്ഖുനീ വജ്ജം പടിച്ഛാദേന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? വജ്ജപ്പടിച്ഛാദികാ ഭിക്ഖുനീ വജ്ജം പടിച്ഛാദേന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ജാനം പാരാജികം ധമ്മം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; വേമതികാ പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ആചാരവിപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – വജ്ജപ്പടിച്ഛാദികാ ഭിക്ഖുനീ വജ്ജം പടിച്ഛാദേന്തീ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ¶ ആപത്തി പാരാജികസ്സ – ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി. പുരിസേന – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഓകാസം [ഇത്ഥന്നാമം ഗഹനം (സീ.), ഇത്ഥന്നാമം ഗബ്ഭം (സ്യാ.)] ആഗച്ഛാ’’തി വുത്താ ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പുരിസസ്സ ഹത്ഥപാസം ഓക്കന്തമത്തേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ – അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേന്തീ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

൨൨൯. ഉസ്സയവാദികാ ഭിക്ഖുനീ അഡ്ഡം കരോന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഏകസ്സ ആരോചേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയസ്സ ആരോചേതി, ¶ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അഡ്ഡപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ചോരിം വുട്ഠാപേന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകാ ഗാമന്തരം ഗച്ഛന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ ¶ .

സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ഓസാരേന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ¶ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ഉദകദന്തപോനം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം ¶ അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ, തം ത്വം സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി ഉയ്യോജേന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. തസ്സാ വചനേന ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭോജനപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കുപിതാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ ¶ ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കിസ്മിഞ്ചിദേവ അധികരണേ പച്ചാകതാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ¶ ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സംസട്ഠാ ഭിക്ഖുനിയോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തിയോ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജന്തി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

‘‘സംസട്ഠാവ, അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ. മാ തുമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേന്തീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ.

൩. നിസ്സഗ്ഗിയകണ്ഡം

൨൩൦. പത്തസന്നിചയം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അകാലചീവരം ‘‘കാലചീവര’’ന്തി അധിട്ഠഹിത്വാ ഭാജാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭാജാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഭാജാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ സദ്ധിം ചീവരം പരിവത്തേത്വാ അച്ഛിന്ദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി. അച്ഛിന്ദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അച്ഛിന്നേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേത്വാ അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വിഞ്ഞാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വിഞ്ഞാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞം ചേതാപേത്വാ അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞദത്ഥികേ ¶ പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന സങ്ഘികേന സംയാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞദത്ഥികേന പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേന മഹാജനികേന സംയാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അഞ്ഞദത്ഥികേന ¶ പരിക്ഖാരേന അഞ്ഞുദ്ദിസികേ ¶ പുഗ്ഗലികേന സംയാചികേന അഞ്ഞം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അതിരേകചതുക്കംസപരമം ഗരുപാവുരണം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

അതിരേകഅഡ്ഢതേയ്യകംസപരമം ലഹുപാവുരണം ചേതാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ചേതാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ചേതാപിതേ നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.

നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ നിട്ഠിതാ.

൪. പാചിത്തിയകണ്ഡം

൧. ലസുണവഗ്ഗോ

൨൩൧. ലസുണം ¶ ഖാദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖാദിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സമ്ബാധേ ലോമം സംഹരാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. സംഹരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; സംഹരാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

തലഘാതകം ¶ കരോന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ജതുമട്ഠകം ആദിയന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ആദിയതി, പയോഗേ ദുക്കടം, ആദിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അതിരേകദ്വങ്ഗുലപബ്ബപരമം ഉദകസുദ്ധികം ആദിയന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി. ആദിയതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ആദിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ ഭുഞ്ജന്തസ്സ പാനീയേന വാ വിധൂപനേന വാ ഉപതിട്ഠന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹത്ഥപാസേ തിട്ഠതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ തിട്ഠതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

ആമകധഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ സങ്കാരം വാ വിഘാസം വാ തിരോകുട്ടേ വാ തിരോപാകാരേ വാ ഛഡ്ഡേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഛഡ്ഡേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഛഡ്ഡിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ സങ്കാരം വാ വിഘാസം വാ ഹരിതേ ഛഡ്ഡേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഛഡ്ഡേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഛഡ്ഡിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

നച്ചം ¶ വാ ഗീതം വാ വാദിതം വാ ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; യത്ഥ ഠിതാ പസ്സതി വാ സുണാതി വാ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ലസുണവഗ്ഗോ പഠമോ.

൨. രത്തന്ധകാരവഗ്ഗോ

൨൩൨. രത്തന്ധകാരേ അപ്പദീപേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠന്തീ ¶ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹത്ഥപാസേ തിട്ഠതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ തിട്ഠതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പടിച്ഛന്നേ ¶ ഓകാസേ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹത്ഥപാസേ തിട്ഠതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ തിട്ഠതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

അജ്ഝോകാസേ ¶ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹത്ഥപാസേ തിട്ഠതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ തിട്ഠതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

രഥികായ വാ ബ്യൂഹേ വാ സിങ്ഘാടകേ വാ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ സന്തിട്ഠന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഹത്ഥപാസേ തിട്ഠതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഹത്ഥപാസം വിജഹിത്വാ തിട്ഠതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

പുരേഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ ആസനേ നിസീദിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ പക്കമന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം അനോവസ്സകം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പച്ഛാഭത്തം കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ ആസനേ നിസീദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വികാലേ ¶ കുലാനി ഉപസങ്കമിത്വാ സാമികേ അനാപുച്ഛാ സേയ്യം സന്ഥരിത്വാ വാ സന്ഥരാപേത്വാ വാ അഭിനിസീദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അഭിനിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അഭിനിസിന്നേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദുഗ്ഗഹിതേന ¶ ദൂപധാരിതേന പരം ഉജ്ഝാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉജ്ഝാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉജ്ഝാപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അത്താനം വാ പരം വാ നിരയേന വാ ബ്രഹ്മചരിയേന വാ അഭിസപന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അഭിസപതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അഭിസപിതേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അത്താനം വധിത്വാ വധിത്വാ രോദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വധതി രോദതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; വധതി ന രോദതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

രത്തന്ധകാരവഗ്ഗോ ദുതിയോ.

൩. നഹാനവഗ്ഗോ

൨൩൩. നഗ്ഗാ ¶ നഹായന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നഹായതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നഹാനപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പമാണാതിക്കന്തം ഉദകസാടികം കാരാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കാരാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കാരാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ ചീവരം വിസിബ്ബേത്വാ വാ വിസിബ്ബാപേത്വാ വാ നേവ ¶ സിബ്ബേന്തീ ന സിബ്ബാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

പഞ്ചാഹികം സങ്ഘാടിചാരം അതിക്കാമേന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം. ചീവരസങ്കമനീയം ധാരേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധാരേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധാരിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഗണസ്സ ചീവരലാഭം അന്തരായം കരോന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ധമ്മികം ¶ ചീവരവിഭങ്ഗം പടിബാഹന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിബാഹതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിബാഹിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അഗാരികസ്സ വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സമണചീവരം ദേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ദിന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദുബ്ബലചീവരപച്ചാസാ ¶ ചീവരകാലസമയം അതിക്കാമേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അതിക്കാമേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അതിക്കാമിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ധമ്മികം കഥിനുദ്ധാരം പടിബാഹന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിബാഹതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിബാഹിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

നഹാനവഗ്ഗോ തതിയോ.

൪. തുവട്ടവഗ്ഗോ

൨൩൪. ദ്വേ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനിയോ ഏകമഞ്ചേ തുവട്ടേന്തിയോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജന്തി. നിപജ്ജന്തി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിപന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദ്വേ ഭിക്ഖുനിയോ ഏകത്ഥരണപാവുരണാ തുവട്ടേന്തിയോ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജന്തി. നിപജ്ജന്തി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിപന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ സഞ്ചിച്ച അഫാസും കരോന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദുക്ഖിതം സഹജീവിനിം നേവ ഉപട്ഠേന്തീ ന ഉപട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

ഭിക്ഖുനിയാ ഉപസ്സയം ദത്വാ കുപിതാ അനത്തമനാ നിക്കഡ്ഢന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിക്കഡ്ഢതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിക്കഡ്ഢിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സംസട്ഠാ ¶ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അന്തോരട്ഠേ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികാ ചാരികം ചരന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

തിരോരട്ഠേ ¶ സാസങ്കസമ്മതേ സപ്പടിഭയേ അസത്ഥികാ ചാരികം ചരന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അന്തോവസ്സം ചാരികം ചരന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പടിപജ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പടിപന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വസ്സംവുട്ഠാ ഭിക്ഖുനീ ചാരികം ന പക്കമന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

തുവട്ടവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

൫. ചിത്താഗാരവഗ്ഗോ

൨൩൫. രാജാഗാരം ¶ വാ ചിത്താഗാരം വാ ആരാമം വാ ഉയ്യാനം വാ പോക്ഖരണിം വാ ദസ്സനായ ഗച്ഛന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; യത്ഥ ഠിതാ പസ്സതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ആസന്ദിം വാ പല്ലങ്കം വാ പരിഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭുത്തേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സുത്തം കന്തന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കന്തതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉജ്ജവുജ്ജവേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഗിഹിവേയ്യാവച്ചം കരോന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. കരോതി, പയോഗേ ദുക്കടം; കതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ ¶ ¶ – ‘‘ഏഹായ്യേ ഇമം അധികരണം വൂപസമേഹീ’’തി വുച്ചമാനാ – ‘‘സാധൂ’’തി ¶ പടിസ്സുണിത്വാ നേവ വൂപസമേന്തീ ന വൂപസമായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

അഗാരികസ്സ വാ പരിബ്ബാജകസ്സ വാ പരിബ്ബാജികായ വാ സഹത്ഥാ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ദേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ദേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ദിന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ആവസഥചീവരം അനിസ്സജ്ജിത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭുഞ്ജതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭുത്തേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ആവസഥം അനിസ്സജ്ജിത്വാ ചാരികം പക്കമന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

തിരച്ഛാനവിജ്ജം പരിയാപുണന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിയാപുണാതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പദേ പദേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

തിരച്ഛാനവിജ്ജം വാചേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വാചേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പദേ പദേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ചിത്താഗാരവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.

൬. ആരാമവഗ്ഗോ

൨൩൬. ജാനം ¶ സഭിക്ഖുകം ആരാമം അനാപുച്ഛാ പവിസന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ¶ ആപജ്ജതി. പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖും അക്കോസന്തീ പരിഭാസന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അക്കോസതി, പയോഗേ ദുക്കടം; അക്കോസിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ചണ്ഡീകതാ ¶ ഗണം പരിഭാസന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പരിഭാസതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പരിഭാസിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

നിമന്തിതാ വാ പവാരിതാ വാ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

കുലം മച്ഛരായന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. മച്ഛരായതി, പയോഗേ ദുക്കടം; മച്ഛരിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അഭിക്ഖുകേ ആവാസേ വസ്സം വസന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘വസ്സം വസിസ്സാമീ’’തി സേനാസനം പഞ്ഞപേതി പാനീയം പരിഭോജനീയം ഉപട്ഠപേതി പരിവേണം സമ്മജ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; സഹ അരുണുഗ്ഗമനാ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വസ്സംവുട്ഠാ ഭിക്ഖുനീ ഉഭതോസങ്ഘേ തീഹി ഠാനേഹി ന പവാരേന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

ഓവാദായ വാ സംവാസായ വാ ന ഗച്ഛന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

ഉപോസഥമ്പി ¶ ന പുച്ഛന്തീ ഓവാദമ്പി ന യാചന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

പസാഖേ ജാതം ഗണ്ഡം വാ രുധിതം വാ അനപലോകേത്വാ സങ്ഘം വാ ഗണം വാ പുരിസേന സദ്ധിം ഏകേനേകാ ഭേദാപേന്തീ ദ്വേ ¶ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭേദാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഭിന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ആരാമവഗ്ഗോ ഛട്ഠോ.

൭. ഗബ്ഭിനീവഗ്ഗോ

൨൩൭. ഗബ്ഭിനിം ¶ വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പായന്തിം ¶ വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സിക്ഖമാനം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഊനദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു ¶ അസിക്ഖിതസിക്ഖം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സം ഗിഹിഗതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ ദ്വേ വസ്സാനി നേവ അനുഗ്ഗണ്ഹന്തീ നാനുഗ്ഗണ്ഹാപേന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

വുട്ഠാപിതം പവത്തിനിം ദ്വേ വസ്സാനി നാനുബന്ധന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

സഹജീവിനിം വുട്ഠാപേത്വാ നേവ വൂപകാസേന്തീ ന വൂപകാസാപേന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

ഗബ്ഭിനീവഗ്ഗോ സത്തമോ.

൮. കുമാരീഭൂതവഗ്ഗോ

൨൩൮. ഊനവീസതിവസ്സം ¶ ¶ കുമാരിഭൂതം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു അസിക്ഖിതസിക്ഖം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സം കുമാരിഭൂതം ദ്വേ വസ്സാനി ഛസു ധമ്മേസു സിക്ഖിതസിക്ഖം സങ്ഘേന അസമ്മതം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി ¶ . വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഊനദ്വാദസവസ്സാ വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പരിപുണ്ണദ്വാദസവസ്സാ സങ്ഘേന അസമ്മതാ വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

‘‘അലം താവ തേ, അയ്യേ, വുട്ഠാപിതേനാ’’തി വുച്ചമാനാ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ പച്ഛാ ഖീയനധമ്മം ആപജ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഖിയ്യതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഖിയ്യിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സിക്ഖമാനം – ‘‘സചേ മേ ത്വം, അയ്യേ, ചീവരം ദസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേന്തീ ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

സിക്ഖമാനം ¶ – ‘‘സചേ മം ത്വം, അയ്യേ, ദ്വേ വസ്സാനി അനുബന്ധിസ്സസി, ഏവാഹം തം വുട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി വത്വാ നേവ വുട്ഠാപേന്തീ ന വുട്ഠാപനായ ഉസ്സുക്കം കരോന്തീ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പാചിത്തിയം.

പുരിസസംസട്ഠം ¶ കുമാരകസംസട്ഠം ചണ്ഡിം സോകാവാസം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

മാതാപിതൂഹി വാ സാമികേന വാ അനനുഞ്ഞാതം സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തീ ¶ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

പാരിവാസികഛന്ദദാനേ ¶ സിക്ഖമാനം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനുവസ്സം വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഏകം വസ്സം ദ്വേ വുട്ഠാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. വുട്ഠാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; വുട്ഠാപിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

കുമാരീഭൂതവഗ്ഗോ അട്ഠമോ.

൯. ഛത്തുപാഹനവഗ്ഗോ

൨൩൯. ഛത്തുപാഹനം ധാരേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധാരേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധാരിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

യാനേന യായന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. യായതി, പയോഗേ ദുക്കടം; യായിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സങ്ഘാണിം ധാരേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധാരേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധാരിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഇത്ഥാലങ്കാരം ധാരേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ധാരേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ധാരിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഗന്ധവണ്ണകേന ¶ നഹായന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നഹായതി ¶ , പയോഗേ ദുക്കടം; നഹാനപരിയോസാനേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

വാസിതകേന പിഞ്ഞാകേന നഹായന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നഹായതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നഹാനപരിയോസാനേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേന്തീ പരിമദ്ദാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉമ്മദ്ദാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉമ്മദ്ദിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സിക്ഖമാനായ ഉമ്മദ്ദാപേന്തീ പരിമദ്ദാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉമ്മദ്ദാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉമ്മദ്ദിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

സാമണേരിയാ ¶ ഉമ്മദ്ദാപേന്തീ പരിമദ്ദാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉമ്മദ്ദാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉമ്മദ്ദിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഗിഹിനിയാ ഉമ്മദ്ദാപേന്തീ പരിമദ്ദാപേന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉമ്മദ്ദാപേതി, പയോഗേ ദുക്കടം; ഉമ്മദ്ദിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഭിക്ഖുസ്സ പുരതോ അനാപുച്ഛാ ആസനേ നിസീദന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. നിസീദതി, പയോഗേ ദുക്കടം; നിസിന്നേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അനോകാസകതം ഭിക്ഖും പഞ്ഹം പുച്ഛന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പുച്ഛതി, പയോഗേ ദുക്കടം; പുച്ഛിതേ, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

അസങ്കച്ചികാ ഗാമം പവിസന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പഠമം ¶ പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ.

ഛത്തുപാഹനവഗ്ഗോ നവമോ.

ഖുദ്ദകം നിട്ഠിതം.

൫. പാടിദേസനീയകണ്ഡം

൨൪൦. സപ്പിം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

തേലം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

മധും വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

ഫാണിതം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

മച്ഛം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

മംസം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി ¶ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

ഖീരം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ.

അട്ഠ പാടിദേസനീയാ നിട്ഠിതാ.

കതാപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. വിപത്തിവാരോ

൨൪൧. അവസ്സുതാ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം.

വിപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

൪. സങ്ഗഹവാരോ

൨൪൨. അവസ്സുതാ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം ¶ സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന.

സങ്ഗഹവാരോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. സമുട്ഠാനവാരോ

൨൪൩. അവസ്സുതായ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ¶ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

സമുട്ഠാനവാരോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

൬. അധികരണവാരോ

൨൪൪. അവസ്സുതാ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം.

അധികരണവാരോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

൭. സമഥവാരോ

൨൪൫. അവസ്സുതായ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

ദധിം ¶ ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തിയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമഥവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

൮. സമുച്ചയവാരോ

൨൪൬. അവസ്സുതാ ¶ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ¶ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഉബ്ഭക്ഖകം അധോജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയന്തീ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ ¶ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജന്തീ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി ന വാചതോ ന ചിത്തതോ, സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി ന ചിത്തതോ, സിയാ ¶ കായതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ന വാചതോ, സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമുച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ.

൧. കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൨൪൭. യം ¶ തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തം? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം…പേ… കേനാഭതന്തി?

യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? സുന്ദരീനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സുന്ദരീനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ കായസംസഗ്ഗം സാദിയി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. ചതുന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം? കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? ദുതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി ¶ ? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ…പേ… കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ¶ ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ. …പേ…;

ഏതേ ¶ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

വജ്ജപ്പടിച്ഛാദനപച്ചയാ ¶ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നം ഭിക്ഖുനിം നേവത്തനാ പടിചോദേസി ന ഗണസ്സ ആരോചേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം അരിട്ഠം ഭിക്ഖും ഗദ്ധബാധിപുബ്ബം അനുവത്തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരണപച്ചയാ പാരാജികം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേസും, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ¶ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡാദി

൨൪൮. യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉസ്സയവാദികായ ഭിക്ഖുനിയാ അഡ്ഡം കരണപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോ? കം ആരബ്ഭ? കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിം…പേ… കേനാഭതന്തി?

യം തേന ഭഗവതാ ജാനതാ പസ്സതാ അരഹതാ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന ഉസ്സയവാദികായ ഭിക്ഖുനിയാ അഡ്ഡം കരണപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി ¶ ? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി ¶ ? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ഉസ്സയവാദികാ വിഹരി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. അത്ഥി തത്ഥ പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തീതി? ഏകാ പഞ്ഞത്തി. അനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി തസ്മിം നത്ഥി. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തീതി? സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി. സാധാരണപഞ്ഞത്തി, അസാധാരണപഞ്ഞത്തീതി? അസാധാരണപഞ്ഞത്തി. ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തീതി? ഏകതോപഞ്ഞത്തി. ചതുന്നം പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാനം കത്ഥോഗധം കത്ഥ പരിയാപന്നന്തി? നിദാനോഗധം നിദാനപരിയാപന്നം. കതമേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതീതി? തതിയേന ഉദ്ദേസേന ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛതി. ചതുന്നം വിപത്തീനം കതമാ വിപത്തീതി? സീലവിപത്തി. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതമോ ആപത്തിക്ഖന്ധോതി? സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതീതി? ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ… കേനാഭതന്തി? പരമ്പരാഭതം –

ഉപാലി ദാസകോ ചേവ, സോണകോ സിഗ്ഗവോ തഥാ;

മോഗ്ഗലിപുത്തേന പഞ്ചമാ, ഏതേ ജമ്ബുസിരിവ്ഹയേ. …പേ…;

ഏതേ നാഗാ മഹാപഞ്ഞാ, വിനയഞ്ഞൂ മഗ്ഗകോവിദാ;

വിനയം ദീപേ പകാസേസും, പിടകം തമ്ബപണ്ണിയാതി.

ചോരിം ¶ വുട്ഠാപനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ ചോരിം വുട്ഠാപേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ദ്വീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി…പേ….

ഏകാ ഗാമന്തരം ഗമനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ ഏകാ ഗാമന്തരം ഗച്ഛി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, തിസ്സോ അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

സമഗ്ഗേന ¶ സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം ¶ അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ഓസാരണപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ¶ ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ഓസാരേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

അവസ്സുതായ ഭിക്ഖുനിയാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സുന്ദരീനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സുന്ദരീനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതാ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ആമിസം പടിഗ്ഗഹേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – പഠമപാരാജികേ…പേ….

‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ തം ത്വം സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി ഉയ്യോജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? അഞ്ഞതരാ ഭിക്ഖുനീ – ‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ തം ത്വം സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി ഉയ്യോജേസി, തസ്മിം ¶ വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

കുപിതായ അനത്തമനായ ഭിക്ഖുനിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ കുപിതാ അനത്തമനാ ഏവം അവച – ‘‘ബുദ്ധം പച്ചാചിക്ഖാമി, ധമ്മം പച്ചാചിക്ഖാമി, സങ്ഘം പച്ചാചിക്ഖാമി, സിക്ഖം പച്ചാചിക്ഖാമീ’’തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ¶ . ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

കിസ്മിഞ്ചിദേവ ¶ അധികരണേ പച്ചാകതായ ഭിക്ഖുനിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ചണ്ഡകാളിം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ചണ്ഡകാളീ ഭിക്ഖുനീ കിസ്മിഞ്ചിദേവ അധികരണേ പച്ചാകതാ കുപിതാ അനത്തമനാ ഏവം അവച – ‘‘ഛന്ദഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, ദോസഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, മോഹഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ, ഭയഗാമിനിയോ ച ഭിക്ഖുനിയോ’’തി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

സംസട്ഠാനം ഭിക്ഖുനീനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ ¶ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖുനിയോ സംസട്ഠാ വിഹരിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

‘‘സംസട്ഠാ ¶ , അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ. മാ തുമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേന്തിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ സങ്ഘാദിസേസോ കത്ഥ പഞ്ഞത്തോതി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തോ. കം ആരബ്ഭാതി? ഥുല്ലനന്ദം ഭിക്ഖുനിം ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഥുല്ലനന്ദാ ഭിക്ഖുനീ – ‘‘സംസട്ഠാവ അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ. മാ തമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേസി, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – ധുരനിക്ഖേപേ…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ പാടിദേസനീയം കത്ഥ പഞ്ഞത്തന്തി? സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്തം. കം ആരബ്ഭാതി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ആരബ്ഭ. കിസ്മിം വത്ഥുസ്മിന്തി? ഛബ്ബഗ്ഗിയാ ഭിക്ഖുനിയോ ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജിംസു, തസ്മിം വത്ഥുസ്മിം. ഏകാ പഞ്ഞത്തി, ഏകാ അനുപഞ്ഞത്തി. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ… ¶ .

കത്ഥപഞ്ഞത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

൨. കതാപത്തിവാരോ

൧. പാരാജികകണ്ഡം

൨൪൯. കായസംസഗ്ഗം ¶ ¶ സാദിയനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖു കായേന കായം ആമസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അങ്ഗുലിപതോദകേ പാചിത്തിയം – കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

വജ്ജപ്പടിച്ഛാദനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? വജ്ജപ്പടിച്ഛാദനപച്ചയാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം [ധമ്മം അജ്ഝാപന്നം (സ്യാ.)] പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; വേമതികാ പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ആചാരവിപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – വജ്ജപ്പടിച്ഛാദനപച്ചയാ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം ¶ സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭേദകാനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ ¶ – യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരണപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പുരിസേന – ‘‘ഇത്ഥന്നാമം ഓകാസം ആഗച്ഛാ’’തി വുത്താ ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പുരിസസ്സ ¶ ഹത്ഥപാസം ഓക്കന്തമത്തേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ – അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരണപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡാദി

൨൫൦. ഉസ്സയവാദികാ ഭിക്ഖുനീ അഡ്ഡം കരണപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഏകസ്സ ആരോചേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; ദുതിയസ്സ ആരോചേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അഡ്ഡപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ചോരിം വുട്ഠാപനപച്ചയാ ¶ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ¶ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ഏകാ ഗാമന്തരം ഗമനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഗച്ഛതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; പഠമം പാദം പരിക്ഖേപം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ദുതിയം പാദം അതിക്കാമേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സമഗ്ഗേന സങ്ഘേന ഉക്ഖിത്തം ഭിക്ഖുനിം ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന അനപലോകേത്വാ കാരകസങ്ഘം അനഞ്ഞായ ഗണസ്സ ഛന്ദം ഓസാരണപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ ¶ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ‘‘ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീ’’തി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ഉദകദന്തപോനം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ.

‘‘കിം തേ, അയ്യേ, ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കരിസ്സതി അവസ്സുതോ വാ അനവസ്സുതോ വാ, യതോ ത്വം അനവസ്സുതാ! ഇങ്ഘ, അയ്യേ, യം തേ ഏസോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ¶ ദേതി ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ തം ത്വം സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഖാദ വാ ഭുഞ്ജ വാ’’തി, ഉയ്യോജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. തസ്സാ വചനേന ഖാദിസ്സാമി ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി ¶ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭോജനപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കുപിതാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

കിസ്മിഞ്ചിദേവ അധികരണേ പച്ചാകതാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

സംസട്ഠാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

‘‘സംസട്ഠാവ, അയ്യേ, തുമ്ഹേ വിഹരഥ, മാ തുമ്ഹേ നാനാ വിഹരിത്ഥാ’’തി ഉയ്യോജേന്തീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ.

ദസ സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ…പേ….

(യഥാ ഹേട്ഠാ തഥാ വിത്ഥാരേതബ്ബാ പച്ചയമേവ നാനാകരണം)

ദധിം ¶ ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

കതാപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. വിപത്തിവാരോ

൨൫൧. കായസംസഗ്ഗം ¶ ¶ സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം…പേ… ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം.

വിപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

൪. സങ്ഗഹവാരോ

൨൫൨. കായസംസഗ്ഗം ¶ സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ¶ കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ¶ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന.

സങ്ഗഹവാരോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. സമുട്ഠാനവാരോ

൨൫൩. കായസംസഗ്ഗം ¶ സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ…പേ….

ദധിം ¶ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

സമുട്ഠാനവാരോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

൬. അധികരണവാരോ

൨൫൪. കായസംസഗ്ഗം ¶ സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം ¶ അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം.

അധികരണവാരോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

൭. സമഥവാരോ

൨൫൫. കായസംസഗ്ഗം ¶ സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ആപത്തിയോ സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമഥവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

൮. സമുച്ചയവാരോ

൨൫൬. കായസംസഗ്ഗം ¶ ¶ സാദിയനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. അവസ്സുതാ ഭിക്ഖുനീ അവസ്സുതസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ അധക്ഖകം ഉബ്ഭജാണുമണ്ഡലം ഗഹണം സാദിയതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖു കായേന കായം ആമസതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; കായേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ ¶ ; കായപടിബദ്ധേന കായപടിബദ്ധം ആമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അങ്ഗുലിപതോദകേ പാചിത്തിയം – കായസംസഗ്ഗം സാദിയനപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച…പേ….

ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭുഞ്ജിസ്സാമീതി പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ; അജ്ഝോഹാരേ ¶ അജ്ഝോഹാരേ ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – ദധിം വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജനപച്ചയാ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം ¶ ? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ചാതി.

സമുച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ. [ഇമസ്സാനന്തരം പോരാണസീഹളപോത്ഥകേ ഏവമ്പി§ദിസ്സതി –§‘‘തേസമുദ്ദാനം –§കതിവാരോ ച വിപത്തിവാരോ ച, സങ്ഗഹവാരോ ച സമുട്ഠാനവാരോ. അധികരണവാരോ ച സമഥവാരോ ച, സമുച്ചയവാരോ ച ഇമേ സത്ത വാരാ. ആദിതോ പഞ്ഞത്തിവാരേന സഹ അട്ഠവാരാതി’’ഇതി.]

അട്ഠ പച്ചയവാരാ നിട്ഠിതാ.

ഭിക്ഖുനീവിഭങ്ഗേ സോളസ മഹാവാരാ നിട്ഠിതാ.

സമുട്ഠാനസീസസങ്ഖേപോ

സമുട്ഠാനസ്സുദ്ദാനം

൨൫൭.

അനിച്ചാ ¶ ¶ ¶ ¶ സബ്ബേ സങ്ഖാരാ, ദുക്ഖാനത്താ ച സങ്ഖതാ;

നിബ്ബാനഞ്ചേവ പഞ്ഞത്തി, അനത്താ ഇതി നിച്ഛയാ.

ബുദ്ധചന്ദേ അനുപ്പന്നേ, ബുദ്ധാദിച്ചേ അനുഗ്ഗതേ;

തേസം സഭാഗധമ്മാനം, നാമമത്തം ന നായതി.

ദുക്കരം വിവിധം കത്വാ, പൂരയിത്വാന പാരമീ;

ഉപ്പജ്ജന്തി മഹാവീരാ, ചക്ഖുഭൂതാ സബ്രഹ്മകേ.

തേ ദേസയന്തി സദ്ധമ്മം, ദുക്ഖഹാനിം സുഖാവഹം;

അങ്ഗീരസോ സക്യമുനി, സബ്ബഭൂതാനുകമ്പകോ.

സബ്ബസത്തുത്തമോ സീഹോ, പിടകേ തീണി ദേസയി;

സുത്തന്തമഭിധമ്മഞ്ച, വിനയഞ്ച മഹാഗുണം.

ഏവം നീയതി സദ്ധമ്മോ, വിനയോ യദി തിട്ഠതി;

ഉഭതോ ച വിഭങ്ഗാനി, ഖന്ധകാ യാ ച മാതികാ.

മാലാ സുത്തഗുണേനേവ, പരിവാരേന ഗന്ഥിതാ;

തസ്സേവ പരിവാരസ്സ, സമുട്ഠാനം നിയതോ കതം.

സമ്ഭേദം ¶ നിദാനം ചഞ്ഞം, സുത്തേ ദിസ്സന്തി ഉപരി;

തസ്മാ സിക്ഖേ പരിവാരം, ധമ്മകാമോ സുപേസലോതി.

തേരസസമുട്ഠാനം

വിഭങ്ഗേ ദ്വീസു പഞ്ഞത്തം, ഉദ്ദിസന്തി ഉപോസഥേ;

പവക്ഖാമി സമുട്ഠാനം, യഥാഞായം സുണാഥ മേ.

പാരാജികം ¶ യം പഠമം, ദുതിയഞ്ച തതോ പരം;

സഞ്ചരിത്താനുഭാസനഞ്ച, അതിരേകഞ്ച ചീവരം.

ലോമാനി പദസോധമ്മോ, ഭൂതം സംവിധാനേന ച;

ഥേയ്യദേസനചോരീ ച, അനനുഞ്ഞാതായ തേരസ.

തേരസേതേ സമുട്ഠാന നയാ, വിഞ്ഞൂഹി ചിന്തിതാ.

ഏകേകസ്മിം സമുട്ഠാനേ, സദിസാ ഇധ ദിസ്സരേ.

൧. പഠമപാരാജികസമുട്ഠാനം

൨൫൮.

മേഥുനം ¶ സുക്കസംസഗ്ഗോ, അനിയതാ പഠമികാ;

പുബ്ബൂപപരിപാചിതാ, രഹോ ഭിക്ഖുനിയാ സഹ.

സഭോജനേ രഹോ ദ്വേ ച, അങ്ഗുലി ഉദകേ ഹസം;

പഹാരേ ¶ ഉഗ്ഗിരേ ചേവ, തേപഞ്ഞാസാ ച സേഖിയാ.

അധക്ഖഗാമാവസ്സുതാ, തലമട്ഠഞ്ച സുദ്ധികാ;

വസ്സംവുട്ഠാ ച ഓവാദം, നാനുബന്ധേ പവത്തിനിം.

ഛസത്തതി ഇമേ സിക്ഖാ, കായമാനസികാ കതാ;

സബ്ബേ ഏകസമുട്ഠാനാ, പഠമം പാരാജികം യഥാ.

പഠമപാരാജികസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൨. ദുതിയപാരാജികസമുട്ഠാനം

൨൫൯.

അദിന്നം ¶ വിഗ്ഗഹുത്തരി, ദുട്ഠുല്ലാ അത്തകാമിനം;

അമൂലാ അഞ്ഞഭാഗിയാ, അനിയതാ ദുതിയികാ.

അച്ഛിന്ദേ പരിണാമനേ, മുസാ ഓമസപേസുണാ;

ദുട്ഠുല്ലാ പഥവീഖണേ, ഭൂതം അഞ്ഞായ ഉജ്ഝാപേ.

നിക്കഡ്ഢനം ¶ സിഞ്ചനഞ്ച, ആമിസഹേതു ഭുത്താവീ;

ഏഹി അനാദരി ഭിംസാ, അപനിധേ ച ജീവിതം.

ജാനം സപ്പാണകം കമ്മം, ഊനസംവാസനാസനാ;

സഹധമ്മികവിലേഖാ, മോഹോ അമൂലകേന ച.

കുക്കുച്ചം ധമ്മികം ചീവരം, ദത്വാ [കുക്കുച്ചം ധമ്മികം ചീവരം (സീ.), കുക്കുച്ചം ധമ്മികം ദത്വാ (സ്യാ.)] പരിണാമേയ്യ പുഗ്ഗലേ;

കിം തേ അകാലം അച്ഛിന്ദേ, ദുഗ്ഗഹീ നിരയേന ച.

ഗണം വിഭങ്ഗം ദുബ്ബലം, കഥിനാഫാസുപസ്സയം;

അക്കോസചണ്ഡീ മച്ഛരീ, ഗബ്ഭിനീ ച പായന്തിയാ.

ദ്വേവസ്സം ¶ സിക്ഖാ സങ്ഘേന, തയോ ചേവ ഗിഹീഗതാ;

കുമാരിഭൂതാ തിസ്സോ ച, ഊനദ്വാദസസമ്മതാ.

അലം താവ സോകാവാസം, ഛന്ദാ അനുവസ്സാ ച ദ്വേ;

സിക്ഖാപദാ സത്തതിമേ, സമുട്ഠാനാ തികാ കതാ.

കായചിത്തേന ന വാചാ, വാചാചിത്തം ന കായികം;

തീഹി ദ്വാരേഹി ജായന്തി, പാരാജികം ദുതിയം യഥാ.

ദുതിയപാരാജികസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൩. സഞ്ചരിത്തസമുട്ഠാനം

൨൬൦.

സഞ്ചരീ ¶ കുടി വിഹാരോ, ധോവനഞ്ച പടിഗ്ഗഹോ;

വിഞ്ഞത്തുത്തരി അഭിഹട്ഠും, ഉഭിന്നം ദൂതകേന ച.

കോസിയാ സുദ്ധദ്വേഭാഗാ, ഛബ്ബസ്സാനി നിസീദനം;

രിഞ്ചന്തി രൂപികാ ചേവ, ഉഭോ നാനപ്പകാരകാ.

ഊനബന്ധനവസ്സികാ, സുത്തം വികപ്പനേന ച;

ദ്വാരദാനസിബ്ബാനി ¶ [ദ്വാരദാനസിബ്ബിനീ (സീ. സ്യാ.)] ച, പൂവപച്ചയജോതി ച.

രതനം സൂചി മഞ്ചോ ച, തൂലം നിസീദനകണ്ഡു ച;

വസ്സികാ ച സുഗതേന, വിഞ്ഞത്തി അഞ്ഞം ചേതാപനാ.

ദ്വേ സങ്ഘികാ മഹാജനികാ, ദ്വേ പുഗ്ഗലലഹുകാ ഗരു;

ദ്വേ വിഘാസാ സാടികാ ച, സമണചീവരേന ച.

സമപഞ്ഞാസിമേ ധമ്മാ, ഛഹി ഠാനേഹി ജായരേ;

കായതോ ന വാചാചിത്താ, വാചതോ ന കായമനാ.

കായവാചാ ന ച ചിത്താ [ന ചിത്തതോ (സീ. സ്യാ.)], കായചിത്താ ന വാചികാ [ന വാചതോ (സീ. സ്യാ.)];

വാചാചിത്താ ¶ ന കായേന, തീഹി ദ്വാരേഹി [തീഹി ഠാനേഹി (സ്യാ.)] ജായരേ.

ഛസമുട്ഠാനികാ ഏതേ, സഞ്ചരിത്തേന സാദിസാ.

സഞ്ചരിത്തസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൪. സമനുഭാസനാസമുട്ഠാനം

൨൬൧.

ഭേദാനുവത്തദുബ്ബച ¶ ¶ , ദൂസദുട്ഠുല്ലദിട്ഠി ച;

ഛന്ദം ഉജ്ജഗ്ഘികാ ദ്വേ ച, ദ്വേ ച സദ്ദാ ന ബ്യാഹരേ.

ഛമാ നീചാസനേ ഠാനം, പച്ഛതോ ഉപ്പഥേന ച;

വജ്ജാനുവത്തിഗഹണാ, ഓസാരേ പച്ചാചിക്ഖനാ.

കിസ്മിം സംസട്ഠാ ദ്വേ വധി, വിസിബ്ബേ ദുക്ഖിതായ ച;

പുന സംസട്ഠാ ന വൂപസമേ, ആരാമഞ്ച പവാരണാ.

അന്വദ്ധം [അന്വദ്ധമാസം (സീ. സ്യാ.)] സഹ ജീവിനിം, ദ്വേ ചീവരം അനുബന്ധനാ;

സത്തതിംസ ¶ ഇമേ ധമ്മാ, കായവാചായ ചിത്തതോ.

സബ്ബേ ഏകസമുട്ഠാനാ, സമനുഭാസനാ യഥാ.

സമനുഭാസനാസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൫. കഥിനസമുട്ഠാനം

൨൬൨.

ഉബ്ഭതം കഥിനം തീണി, പഠമം പത്തഭേസജ്ജം;

അച്ചേകം ചാപി സാസങ്കം, പക്കമന്തേന വാ ദുവേ.

ഉപസ്സയം പരമ്പരാ, അനതിരിത്തം നിമന്തനാ;

വികപ്പം രഞ്ഞോ വികാലേ, വോസാസാരഞ്ഞകേന ച.

ഉസ്സയാസന്നിചയഞ്ച, പുരേ പച്ഛാ വികാലേ ച;

പഞ്ചാഹികാ സങ്കമനീ, ദ്വേപി ആവസഥേന ച.

പസാഖേ ¶ ആസനേ ചേവ, തിംസ ഏകൂനകാ ഇമേ;

കായവാചാ ന ച ചിത്താ [ന ചിത്തതോ (സ്യാ.)], തീഹി ദ്വാരേഹി ജായരേ.

ദ്വിസമുട്ഠാനികാ സബ്ബേ, കഥിനേന സഹാസമാ.

കഥിനസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൬. ഏളകലോമസമുട്ഠാനം

൨൬൩.

ഏളകലോമാ ¶ ദ്വേ സേയ്യാ, ആഹച്ച പിണ്ഡഭോജനം;

ഗണവികാലസന്നിധി, ദന്തപോനേന ചേലകാ.

ഉയ്യുത്തം സേനം [ഉയ്യുത്തം വസേ (സ്യാ.)] ഉയ്യോധി, സുരാ ഓരേന ന്ഹായനാ;

ദുബ്ബണ്ണേ ദ്വേ ദേസനികാ, ലസുണുപതിട്ഠേ നച്ചനാ.

ന്ഹാനമത്ഥരണം സേയ്യാ, അന്തോരട്ഠേ തഥാ ബഹി;

അന്തോവസ്സം ¶ ചിത്താഗാരം, ആസന്ദി സുത്തകന്തനാ.

വേയ്യാവച്ചം സഹത്ഥാ ച, അഭിക്ഖുകാവാസേന ച;

ഛത്തം യാനഞ്ച സങ്ഘാണിം, അലങ്കാരം ഗന്ധവാസിതം.

ഭിക്ഖുനീ സിക്ഖമാനാ ച, സാമണേരീ ഗിഹിനിയാ;

അസംകച്ചികാ ആപത്തി, ചത്താരീസാ ചതുത്തരി.

കായേന ന വാചാചിത്തേന, കായചിത്തേന ന വാചതോ;

ദ്വിസമുട്ഠാനികാ സബ്ബേ, സമാ ഏളകലോമികാതി.

ഏളകലോമസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൭. പദസോധമ്മസമുട്ഠാനം

൨൬൪.

പദഞ്ഞത്ര ¶ അസമ്മതാ, തഥാ അത്ഥങ്ഗതേന ച;

തിരച്ഛാനവിജ്ജാ ¶ ദ്വേ വുത്താ, അനോകാസോ [അനോകാസേ (സീ. സ്യാ.)] ച പുച്ഛനാ.

സത്ത സിക്ഖാപദാ ഏതേ, വാചാ ന കായചിത്തതോ [കായചിത്തകാ (ക.)];

വാചാചിത്തേന ജായന്തി, ന തു കായേന ജായരേ.

ദ്വിസമുട്ഠാനികാ സബ്ബേ, പദസോധമ്മസദിസാ.

പദസോധമ്മസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൮. അദ്ധാനസമുട്ഠാനം

൨൬൫.

അദ്ധാനനാവം ¶ പണീതം, മാതുഗാമേന സംഹരേ;

ധഞ്ഞം നിമന്തിതാ ചേവ, അട്ഠ ച പാടിദേസനീ.

സിക്ഖാ പന്നരസ ഏതേ, കായാ ന വാചാ ന മനാ;

കായവാചാഹി ജായന്തി, ന തേ ചിത്തേന ജായരേ.

കായചിത്തേന ജായന്തി, ന തേ ജായന്തി വാചതോ;

കായവാചാഹി ചിത്തേന, സമുട്ഠാനാ ചതുബ്ബിധാ.

പഞ്ഞത്താ ¶ ബുദ്ധഞാണേന, അദ്ധാനേന സഹാ സമാ [സമാനയാ (സ്യാ.)].

അദ്ധാനസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൯. ഥേയ്യസത്ഥസമുട്ഠാനം

൨൬൬.

ഥേയ്യസത്ഥം ¶ ഉപസ്സുതി, സൂപവിഞ്ഞാപനേന ച;

രത്തിഛന്നഞ്ച ഓകാസം, ഏതേ ബ്യൂഹേന സത്തമാ.

കായചിത്തേന ജായന്തി, ന തേ ജായന്തി വാചതോ;

തീഹി ദ്വാരേഹി ജായന്തി, ദ്വിസമുട്ഠാനികാ ഇമേ.

ഥേയ്യസത്ഥസമുട്ഠാനാ, ദേസിതാദിച്ചബന്ധുനാ.

ഥേയ്യസത്ഥസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൧൦. ധമ്മദേസനാസമുട്ഠാനം

൨൬൭.

ഛത്തപാണിസ്സ സദ്ധമ്മം, ന ദേസേന്തി തഥാഗതാ;

ഏവമേവ [തഥേവ (സീ. സ്യാ.)] ദണ്ഡപാണിസ്സ, സത്ഥആവുധപാണിനം.

പാദുകുപാഹനാ യാനം, സേയ്യപല്ലത്ഥികായ ച;

വേഠിതോഗുണ്ഠിതോ ചേവ, ഏകാദസമനൂനകാ.

വാചാചിത്തേന ജായന്തി, ന തേ ജായന്തി കായതോ;

സബ്ബേ ഏകസമുട്ഠാനാ, സമകാ ധമ്മദേസനേ.

ധമ്മദേസനാസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൧൧. ഭൂതാരോചനസമുട്ഠാനം

൨൬൮.

ഭൂതം ¶ കായേന ജായതി, ന വാചാ ന ച ചിത്തതോ;

വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായാ ന ച ചിത്തതോ.

കായവാചായ ¶ ജായതി, ന തു ജായതി ചിത്തതോ;

ഭൂതാരോചനകാ ¶ നാമ, തീഹി ഠാനേഹി ജായതി.

ഭൂതാരോചനസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൧൨. ചോരിവുട്ഠാപനസമുട്ഠാനം

൨൬൯.

ചോരീ വാചായ ചിത്തേന, ന തം ജായതി കായതോ;

ജായതി തീഹി ദ്വാരേഹി, ചോരിവുട്ഠാപനം ഇദം;

അകതം ദ്വിസമുട്ഠാനം, ധമ്മരാജേന ഭാസിതം [ഠപിതം (സ്യാ.)].

ചോരിവുട്ഠാപനസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

൧൩. അനനുഞ്ഞാതസമുട്ഠാനം

൨൭൦.

അനനുഞ്ഞാതം വാചായ, ന കായാ ന ച ചിത്തതോ;

ജായതി കായവാചായ, ന തം ജായതി ചിത്തതോ.

ജായതി വാചാചിത്തേന, ന തം ജായതി കായതോ;

ജായതി ¶ തീഹി ദ്വാരേഹി, അകതം ചതുഠാനികം.

അനനുഞ്ഞാതസമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

സമുട്ഠാനഞ്ഹി സങ്ഖേപം, ദസ തീണി സുദേസിതം;

അസമ്മോഹകരം ഠാനം, നേത്തിധമ്മാനുലോമികം;

ധാരയന്തോ ഇമം വിഞ്ഞൂ, സമുട്ഠാനേ ന മുയ്ഹതീതി.

സമുട്ഠാനസീസസങ്ഖേപോ നിട്ഠിതോ.

അന്തരപേയ്യാലം

കതിപുച്ഛാവാരോ

൨൭൧. കതി ¶ ¶ ¶ ¶ ആപത്തിയോ? കതി ആപത്തിക്ഖന്ധാ? കതി വിനീതവത്ഥൂനി? കതി അഗാരവാ? കതി ഗാരവാ? കതി വിനീതവത്ഥൂനി? കതി വിപത്തിയോ? കതി ആപത്തിസമുട്ഠാനാ? കതി വിവാദമൂലാനി? കതി അനുവാദമൂലാനി? കതി സാരണീയാ ധമ്മാ? കതി ഭേദകരവത്ഥൂനി? കതി അധികരണാനി? കതി സമഥാ?

പഞ്ച ആപത്തിയോ. പഞ്ച ആപത്തിക്ഖന്ധാ. പഞ്ച വിനീതവത്ഥൂനി. സത്ത ആപത്തിയോ. സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ. സത്ത വിനീതവത്ഥൂനി. ഛ അഗാരവാ. ഛ ഗാരവാ. ഛ വിനീതവത്ഥൂനി. ചതസ്സോ വിപത്തിയോ. ഛ ആപത്തിസമുട്ഠാനാ. ഛ വിവാദമൂലാനി. ഛ അനുവാദമൂലാനി. ഛ സാരണീയാ ധമ്മാ. അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി. ചത്താരി അധികരണാനി. സത്ത സമഥാ.

തത്ഥ കതമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ? പാരാജികാപത്തി, സങ്ഘാദിസേസാപത്തി, പാചിത്തിയാപത്തി, പാടിദേസനീയാപത്തി, ദുക്കടാപത്തി – ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ.

തത്ഥ കതമേ പഞ്ച ആപത്തിക്ഖന്ധാ? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ, സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ, പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധോ, പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധോ, ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധോ – ഇമേ പഞ്ച ആപത്തിക്ഖന്ധാ.

തത്ഥ ¶ കതമാനി പഞ്ച വിനീതവത്ഥൂനി? പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി ആരതി വിരതി പടിവിരതി വേരമണീ അകിരിയാ അകരണം അനജ്ഝാപത്തി വേലാഅനതിക്കമോ സേതുഘാതോ – ഇമാനി പഞ്ച വിനീതവത്ഥൂനി.

തത്ഥ ¶ കതമാ സത്ത ആപത്തിയോ? പാരാജികാപത്തി, സങ്ഘാദിസേസാപത്തി, ഥുല്ലച്ചയാപത്തി, പാചിത്തിയാപത്തി, പാടിദേസനീയാപത്തി, ദുക്കടാപത്തി, ദുബ്ഭാസിതാപത്തി – ഇമാ സത്ത ആപത്തിയോ.

തത്ഥ കതമേ സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ? പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധോ, സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധോ, ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധോ, പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധോ, പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധോ, ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധോ, ദുബ്ഭാസിതാപത്തിക്ഖന്ധോ – ഇമേ സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ.

തത്ഥ ¶ കതമാനി സത്ത വിനീതവത്ഥൂനി? സത്തഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി ആരതി വിരതി പടിവിരതി വേരമണീ അകിരിയാ അകരണം അനജ്ഝാപത്തി വേലാഅനതിക്കമോ സേതുഘാതോ – ഇമാനി സത്ത വിനീതവത്ഥൂനി.

തത്ഥ ¶ കതമേ ഛ അഗാരവാ? ബുദ്ധേ അഗാരവോ, ധമ്മേ അഗാരവോ, സങ്ഘേ അഗാരവോ, സിക്ഖായ അഗാരവോ, അപ്പമാദേ അഗാരവോ, പടിസന്ധാരേ അഗാരവോ – ഇമേ ഛ അഗാരവാ.

തത്ഥ കതമേ ഛ ഗാരവാ? ബുദ്ധേ ഗാരവോ, ധമ്മേ ഗാരവോ, സങ്ഘേ ഗാരവോ, സിക്ഖായ ഗാരവോ, അപ്പമാദേ ഗാരവോ, പടിസന്ധാരേ ഗാരവോ – ഇമേ ഛ ഗാരവാ.

തത്ഥ കതമാനി ഛ വിനീതവത്ഥൂനി? ഛഹി അഗാരവേഹി ആരതി വിരതി പടിവിരതി ¶ വേരമണീ അകിരിയാ അകരണം അനജ്ഝാപത്തി വേലാഅനതിക്കമോ സേതുഘാതോ – ഇമാനി ഛ വിനീതവത്ഥൂനി.

തത്ഥ കതമാ ചതസ്സോ വിപത്തിയോ? സീലവിപത്തി, ആചാരവിപത്തി, ദിട്ഠിവിപത്തി, ആജീവവിപത്തി – ഇമാ ചതസ്സോ വിപത്തിയോ.

തത്ഥ കതമേ ഛ ആപത്തിസമുട്ഠാനാ? അത്ഥാപത്തി കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; അത്ഥാപത്തി വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; അത്ഥാപത്തി കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; അത്ഥാപത്തി കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; അത്ഥാപത്തി വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; അത്ഥാപത്തി കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി – ഇമേ ഛ ആപത്തിസമുട്ഠാനാ.

൨൭൨. തത്ഥ ¶ [ചൂളവ. ൨൧൬; അ. നി. ൬.൩൬; മ. നി. ൩.൪൪; ദീ. നി. ൩.൩൨൫] കതമാനി ഛ വിവാദമൂലാനി? ഇധ ഭിക്ഖു കോധനോ ഹോതി ഉപനാഹീ. യോ സോ ഭിക്ഖു കോധനോ ഹോതി ഉപനാഹീ സോ സത്ഥരിപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, ധമ്മേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സങ്ഘേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സിക്ഖായപി ന പരിപൂരകാരീ ഹോതി. യോ സോ ഭിക്ഖു സത്ഥരി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, ധമ്മേ…പേ… സങ്ഘേ…പേ… സിക്ഖായ ന പരിപൂരകാരീ, സോ സങ്ഘേ വിവാദം ജനേതി. യോ ഹോതി വിവാദോ ബഹുജനാഹിതായ ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ വിവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ¶ ബഹിദ്ധാ വാ സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ ¶ തസ്സേവ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ പഹാനായ വായമേയ്യാഥ. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ വിവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ന സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവായ പടിപജ്ജേയ്യാഥ. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ പഹാനം ഹോതി. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവോ ഹോതി.

[ചൂളവ. ൨൧൬] പുന ചപരം ഭിക്ഖു മക്ഖീ ഹോതി പളാസീ…പേ… ഇസ്സുകീ ഹോതി മച്ഛരീ, സഠോ ഹോതി മായാവീ, പാപിച്ഛോ ഹോതി മിച്ഛാദിട്ഠി, സന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ഹോതി ആധാനഗ്ഗാഹീ ദുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ. യോ സോ ഭിക്ഖു സന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ഹോതി ആധാനഗ്ഗാഹീ ദുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ സോ സത്ഥരിപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, ധമ്മേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സങ്ഘേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സിക്ഖായപി ന പരിപൂരകാരീ ഹോതി. യോ സോ ഭിക്ഖു സത്ഥരി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ ധമ്മേ…പേ… സങ്ഘേ…പേ… സിക്ഖായ ന പരിപൂരകാരീ, സോ സങ്ഘേ വിവാദം ജനേതി. യോ സോ ഹോതി വിവാദോ ബഹുജനാഹിതായ ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ വിവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ ¶ പഹാനായ വായമേയ്യാഥ. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ വിവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ന സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവായ പടിപജ്ജേയ്യാഥ. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ പഹാനം ഹോതി. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ വിവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവോ ഹോതി. ഇമാനി ഛ വിവാദമൂലാനി.

൨൭൩. [ചൂളവ. ൨൧൭] തത്ഥ കതമാനി ഛ അനുവാദമൂലാനി? ഇധ ഭിക്ഖു കോധനോ ഹോതി ഉപനാഹീ. യോ സോ ഭിക്ഖു കോധനോ ഹോതി ഉപനാഹീ സോ സത്ഥരിപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, ധമ്മേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സങ്ഘേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സിക്ഖായപി ന പരിപൂരകാരീ ഹോതി. യോ സോ ഭിക്ഖു സത്ഥരി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ ധമ്മേ…പേ… സങ്ഘേ ¶ …പേ… സിക്ഖായ ന പരിപൂരകാരീ സോ സങ്ഘേ അനുവാദം ജനേതി. യോ ഹോതി അനുവാദോ ബഹുജനാഹിതായ ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഏവരൂപം ¶ ചേ തുമ്ഹേ അനുവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ പഹാനായ വായമേയ്യാഥ. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ അനുവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ന സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവായ പടിപജ്ജേയ്യാഥ. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ പഹാനം ഹോതി. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവോ ഹോതി.

പുന ചപരം ഭിക്ഖു മക്ഖീ ഹോതി പലാസീ…പേ… ഇസ്സുകീ ഹോതി മച്ഛരീ, സഠോ ഹോതി മായാവീ, പാപിച്ഛോ ഹോതി മിച്ഛാദിട്ഠി, സന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ¶ ഹോതി ആധാനഗ്ഗാഹീ ദുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ. യോ സോ ഭിക്ഖു സന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ഹോതി ആധാനഗ്ഗാഹീ ദുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ സോ സത്ഥരിപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, ധമ്മേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സങ്ഘേപി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ, സിക്ഖായപി ന പരിപൂരകാരീ ഹോതി. യോ ഭിക്ഖു സത്ഥരി അഗാരവോ വിഹരതി അപ്പതിസ്സോ ധമ്മേ…പേ… സങ്ഘേ…പേ… സിക്ഖായ ന പരിപൂരകാരീ സോ സങ്ഘേ അനുവാദം ജനേതി. യോ ഹോതി അനുവാദോ ബഹുജനാഹിതായ ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ അനുവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ പഹാനായ വായമേയ്യാഥ. ഏവരൂപം ചേ തുമ്ഹേ അനുവാദമൂലം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ന സമനുപസ്സേയ്യാഥ തത്ര തുമ്ഹേ തസ്സേവ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവായ പടിപജ്ജേയ്യാഥ. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ പഹാനം ഹോതി. ഏവമേതസ്സ പാപകസ്സ അനുവാദമൂലസ്സ ആയതിം അനവസ്സവോ ഹോതി. ഇമാനി ഛ അനുവാദമൂലാനി.

൨൭൪. [ദീ. നി. ൩.൩൨൪; അ. നി. ൬.൧൧] തത്ഥ കതമേ ഛ സാരണീയാ ധമ്മാ? ഇധ ഭിക്ഖുനോ മേത്തം കായകമ്മം പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി സബ്രഹ്മചാരീസു ആവി ചേവ രഹോ ച. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി.

പുന ചപരം ഭിക്ഖുനോ മേത്തം ¶ വചീകമ്മം പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി സബ്രഹ്മചാരീസു ആവി ചേവ രഹോ ച. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി.

പുന ¶ ¶ ചപരം ഭിക്ഖുനോ മേത്തം മനോകമ്മം പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി സബ്രഹ്മചാരീസു ആവി ചേവ രഹോ ച. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി.

പുന ചപരം ഭിക്ഖു യേ തേ ലാഭാ ധമ്മികാ ധമ്മലദ്ധാ അന്തമസോ പത്തപരിയാപന്നമത്തമ്പി തഥാരൂപേഹി ലാഭേഹി അപ്പടിവിഭത്തഭോഗീ ഹോതി സീലവന്തേഹി സബ്രഹ്മചാരീഹി സാധാരണഭോഗീ. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി.

പുന ചപരം ഭിക്ഖു യാനി താനി സീലാനി അഖണ്ഡാനി അച്ഛിദ്ദാനി അസബലാനി അകമ്മാസാനി ഭുജിസ്സാനി വിഞ്ഞുപസത്ഥാനി അപരാമട്ഠാനി സമാധിസംവത്തനികാനി ¶ , തഥാരൂപേസു സീലേസു സീലസാമഞ്ഞഗതോ വിഹരതി സബ്രഹ്മചാരീഹി ആവി ചേവ രഹോ ച. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി.

പുന ചപരം ഭിക്ഖു യായം ദിട്ഠി അരിയാ നിയ്യാനികാ നിയ്യാതി തക്കരസ്സ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയായ തഥാരൂപായ ദിട്ഠിയാ ദിട്ഠിസാമഞ്ഞഗതോ വിഹരതി സബ്രഹ്മചാരീഹി ആവി ചേവ രഹോ ച. അയമ്പി ധമ്മോ സാരണീയോ പിയകരണോ ഗരുകരണോ സങ്ഗഹായ അവിവാദായ സാമഗ്ഗിയാ ഏകീഭാവായ സംവത്തതി. ഇമേ ഛ സാരണീയാ ധമ്മാ.

൨൭൫. തത്ഥ ¶ കതമാനി അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി? ഇധ ഭിക്ഖു അധമ്മം ‘‘ധമ്മോ’’തി ദീപേതി, ധമ്മം ‘‘അധമ്മോ’’തി ദീപേതി, അവിനയം ‘‘വിനയോ’’തി ദീപേതി, വിനയം ‘‘അവിനയോ’’തി ദീപേതി, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന ‘‘ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന ‘‘അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേന ‘‘ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, ആചിണ്ണം തഥാഗതേന ‘‘അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന ‘‘പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന ‘‘അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാ’’തി ദീപേതി, ആപത്തിം ‘‘അനാപത്തീ’’തി ദീപേതി, അനാപത്തിം ‘‘ആപത്തീ’’തി ദീപേതി, ലഹുകം ആപത്തിം ‘‘ഗരുകാ ആപത്തീ’’തി ദീപേതി, ഗരുകം ആപത്തിം ‘‘ലഹുകാ ആപത്തീ’’തി ദീപേതി, സാവസേസം ആപത്തിം ‘‘അനവസേസാ ആപത്തീ’’തി ¶ ദീപേതി, അനവസേസം ആപത്തിം ‘‘സാവസേസാ ആപത്തീ’’തി ¶ ദീപേതി, ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ‘‘അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീ’’തി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ‘‘ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീ’’തി ദീപേതി. ഇമാനി അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി.

[ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൩൪൦] തത്ഥ കതമാനി ചത്താരി അധികരണാനി? വിവാദാധികരണം, അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം – ഇമാനി ചത്താരി അധികരണാനി.

തത്ഥ കതമേ സത്ത സമഥാ? സമ്മുഖാവിനയോ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, യേഭുയ്യസികാ, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ ¶ – ഇമേ സത്ത സമഥാ.

കതിപുച്ഛാവാരോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപത്തി ആപത്തിക്ഖന്ധാ, വിനീതാ സത്തധാ പുന;

വിനീതാഗാരവാ ചേവ, ഗാരവാ മൂലമേവ ച.

പുന വിനീതാ വിപത്തി, സമുട്ഠാനാ വിവാദനാ;

അനുവാദാ സാരണീയം, ഭേദാധികരണേന ച.

സത്തേവ സമഥാ വുത്താ, പദാ സത്തരസാ ഇമേതി.

൧. ഛആപത്തിസമുട്ഠാനവാരോ

൨൭൬. പഠമേന ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം.

ദുതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം.

തതിയേന ¶ ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം.

ചതുത്ഥേ ¶ ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം.

പഞ്ചമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം.

ഛട്ഠേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പാരാജികം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. സങ്ഘാദിസേസം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ഥുല്ലച്ചയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാചിത്തിയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. പാടിദേസനീയം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യാതി? സിയാതി വത്തബ്ബം. ദുബ്ഭാസിതം ആപജ്ജേയ്യാതി? ന ഹീതി വത്തബ്ബം.

ഛആപത്തിസമുട്ഠാനവാരോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

൨. കതാപത്തിവാരോ

൨൭൭. പഠമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? പഠമേന ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ സഞ്ഞാചികായ കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ¶ ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ വികാലേ ഭോജനം ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ അഞ്ഞാതികായ ¶ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – പഠമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം ¶ . സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൭൮. ദുതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ദുതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ സമാദിസതി ¶ – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ അനുപസമ്പന്നം പദസോ ധമ്മം വാചേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ – ദുതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ¶ ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – വാചതോ സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ¶ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൭൯. തതിയേന ¶ ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? തതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ സംവിദഹിത്വാ കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ. ഭിക്ഖു കപ്പിയസഞ്ഞീ ഭിക്ഖുനിയാ വോസാസന്തിയാ ന നിവാരേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – തതിയേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം ¶ . സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൦. ചതുത്ഥേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ചതുത്ഥേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഭിക്ഖു മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ സഞ്ഞാചികായ കുടിം കരോതി ¶ അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, പയോഗേ ¶ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ വികാലേ ഭോജനം ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ. ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ അഞ്ഞാതികായ ഭിക്ഖുനിയാ അന്തരഘരം പവിട്ഠായ ഹത്ഥതോ ഖാദനീയം വാ ഭോജനീയം വാ സഹത്ഥാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ. ചതുത്ഥേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം ¶ , സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഛഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന ¶ , സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൧. പഞ്ചമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? പഞ്ചമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖു പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ സമാദിസതി – ‘‘കുടിം മേ കരോഥാ’’തി. തസ്സ കുടിം കരോന്തി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം. പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ അനുപസമ്പന്നം പദസോ ധമ്മം വാചേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ. ന ഖുംസേതുകാമോ ന വമ്ഭേതുകാമോ ന മങ്കുകത്തുകാമോ ദവകമ്യതാ ഹീനേന ഹീനം വദേതി, ആപത്തി ദുബ്ഭാസിതസ്സ – പഞ്ചമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ¶ ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഛഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി ¶ സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുബ്ഭാസിതാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൨. ഛട്ഠേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ഛട്ഠേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഭിക്ഖു സംവിദഹിത്വാ ഭണ്ഡം അവഹരതി, ആപത്തി ¶ പാരാജികസ്സ ¶ ; ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ സംവിദഹിത്വാ കുടിം കരോതി അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം, പയോഗേ ദുക്കടം; ഏകം പിണ്ഡം അനാഗതേ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; തസ്മിം പിണ്ഡേ ആഗതേ, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ. ഭിക്ഖു അകപ്പിയസഞ്ഞീ ഭിക്ഖുനിയാ വോസാസന്തിയാ ന നിവാരേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ – ഛട്ഠേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന ഇമാ ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ ¶ ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി ആപത്തിസമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഛഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ¶ സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ചാതി.

ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം

കതാപത്തിവാരോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. ആപത്തിസമുട്ഠാനഗാഥാ

൨൮൩.

സമുട്ഠാനാ കായികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ ¶ കായികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ പഞ്ച;

ഏതം ¶ തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ വാചസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ വാചസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ ചതസ്സോ;

ഏതം തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ കായികാ വാചസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി ¶ തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ ¶ കായികാ വാചസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ പഞ്ച;

ഏതം തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ കായികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ ¶ കായികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ ഛ;

ഏതം തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ വാചസികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ വാചസികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ ഛ;

ഏതം തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ കായികാ വാചസികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ കതി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

സമുട്ഠാനാ ¶ കായികാ വാചസികാ മാനസികാ അനന്തദസ്സിനാ;

അക്ഖാതാ ലോകഹിതേന വിവേകദസ്സിനാ;

ആപത്തിയോ തേന സമുട്ഠിതാ ഛ;

ഏതം ¶ തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദാതി.

ആപത്തിസമുട്ഠാനഗാഥാ നിട്ഠിതാ തതിയാ.

൪. വിപത്തിപച്ചയവാരോ

൨൮൪. സീലവിപത്തിപച്ചയാ ¶ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? സീലവിപത്തിപച്ചയാ ചതസ്സോ ¶ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; വേമതികാ പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അത്തനോ ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – സീലവിപത്തിപച്ചയാ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൫. ആചാരവിപത്തിപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ആചാരവിപത്തിപച്ചയാ ¶ ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ആചാരവിപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – ആചാരവിപത്തിപച്ചയാ ഇമം ഏകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

സാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജതി …പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? സാ ആപത്തി ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജതി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഏകേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ – ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി. ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൬. ദിട്ഠിവിപത്തിപച്ചയാ ¶ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ദിട്ഠിവിപത്തിപച്ചയാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ഞത്തിയാ ദുക്കടം [ഞത്തിയാ ദുക്കടം, ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ദുക്കടാ (സ്യാ. ക.)]; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ – ദിട്ഠിവിപത്തിപച്ചയാ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ ¶ – സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന ¶ , സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൭. ആജീവവിപത്തിപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ആജീവവിപത്തിപച്ചയാ ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ ‘‘യോ തേ വിഹാരേ വസതി, സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി ഭണതി, പടിവിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ ഭിക്ഖു പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ ഭിക്ഖുനീ പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ; ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ സൂപം വാ ഓദനം വാ അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – ആജീവവിപത്തിപച്ചയാ ഇമാ ഛ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി. താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ ¶ വിപത്തിയോ ¶ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ഛഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാടിദേസനീയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി ¶ സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിപത്തിപച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. അധികരണപച്ചയവാരോ

൨൮൮. വിവാദാധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? വിവാദാധികരണപച്ചയാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി – ഉപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അനുപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – വിവാദാധികരണപച്ചയാ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം ¶ വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; ¶ സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ¶ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൮൯. അനുവാദാധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനുവാദാധികരണപച്ചയാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; അമൂലകേന സങ്ഘാദിസേസേന അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അമൂലികായ ആചാരവിപത്തിയാ അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന ¶ ¶ . ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൯൦. ആപത്താധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ആപത്താധികരണപച്ചയാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; വേമതികാ പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം പടിച്ഛാദേതി; ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ആചാരവിപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – ആപത്താധികരണപച്ചയാ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ¶ ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന ¶ സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൯൧. കിച്ചാധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? കിച്ചാധികരണപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ഭേദകാനുവത്തകാ ഭിക്ഖൂ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ ¶ – കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി…പേ… സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി ¶ സമഥേഹി സമ്മന്തി? താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ¶ . ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

ഠപേത്വാ സത്ത ആപത്തിയോ സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധേ, അവസേസാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം സമഥാനം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? ഠപേത്വാ സത്ത ആപത്തിയോ സത്ത ¶ ആപത്തിക്ഖന്ധേ അവസേസാ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ന കതമം വിപത്തിം ഭജന്തി? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ന കതമേന ആപത്തിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതാ. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ന കതമേന ആപത്തിസമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി. ചതുന്നം അധികരണാനം ന കതമം അധികരണം. സത്തന്നം സമഥാനം ന കതമേന സമഥേന സമ്മന്തി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഠപേത്വാ സത്ത ആപത്തിയോ സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധേ, നത്ഥഞ്ഞാ ആപത്തിയോതി.

അധികരണപച്ചയവാരോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

അന്തരപേയ്യാലം [അനന്തരപേയ്യാലം (സീ. സ്യാ.)] നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

കതിപുച്ഛാ സമുട്ഠാനാ, കതാപത്തി തഥേവ ച;

സമുട്ഠാനാ വിപത്തി ച, തഥാധികരണേന ചാതി.

സമഥഭേദോ

൬. അധികരണപരിയായവാരോ

൨൯൨. വിവാദാധികരണസ്സ ¶ ¶ ¶ – കിം പുബ്ബങ്ഗമം? കതി ഠാനാനി? കതി വത്ഥൂനി? കതി ഭൂമിയോ? കതി ഹേതൂ? കതി മൂലാനി? കതിഹാകാരേഹി വിവദതി? വിവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

അനുവാദാധികരണസ്സ – കിം പുബ്ബങ്ഗമം? കതി ഠാനാനി? കതി വത്ഥൂനി? കതി ഭൂമിയോ? കതി ഹേതൂ? കതി മൂലാനി? കതിഹാകാരേഹി അനുവദതി? അനുവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

ആപത്താധികരണസ്സ – കിം പുബ്ബങ്ഗമം? കതി ഠാനാനി? കതി വത്ഥൂനി? കതി ഭൂമിയോ? കതി ഹേതൂ? കതി മൂലാനി? കതിഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി? ആപത്താധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

കിച്ചാധികരണസ്സ – കിം പുബ്ബങ്ഗമം? കതി ഠാനാനി? കതി വത്ഥൂനി? കതി ഭൂമിയോ? കതി ഹേതൂ? കതി മൂലാനി? കതിഹാകാരേഹി കിച്ചം ജായതി? കിച്ചാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

൨൯൩. വിവാദാധികരണസ്സ ¶ കിം പുബ്ബങ്ഗമന്തി? ലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, ദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, മോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അമോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ. കതി ഠാനാനീതി? അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി ഠാനാനി. കതി വത്ഥൂനീതി? അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി. കതി ഭൂമിയോതി? അട്ഠാരസ ഭേദകരവത്ഥൂനി ഭൂമിയോ. കതി ഹേതൂതി? നവ ഹേതൂ – തയോ കുസലഹേതൂ ¶ , തയോ അകുസലഹേതൂ, തയോ അബ്യാകതഹേതൂ. കതി മൂലാനീതി? ദ്വാദസ മൂലാനി. കതിഹാകാരേഹി വിവദതീതി? ദ്വീഹാകാരേഹി വിവദതി – ധമ്മദിട്ഠി വാ അധമ്മദിട്ഠി വാ. [ചൂളവ. ൨൨൮] വിവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? വിവാദാധികരണം ¶ ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച.

൨൯൪. അനുവാദാധികരണസ്സ കിം പുബ്ബങ്ഗമന്തി? ലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, ദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, മോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അമോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ. കതി ഠാനാനീതി? ചതസ്സോ വിപത്തിയോ ¶ ഠാനാനി. കതി വത്ഥൂനീതി? ചതസ്സോ വിപത്തിയോ വത്ഥൂനി. കതി ഭൂമിയോതി? ചതസ്സോ വിപത്തിയോ ഭൂമിയോ. കതി ഹേതൂതി? നവ ഹേതൂ – തയോ കുസലഹേതൂ, തയോ അകുസലഹേതൂ, തയോ അബ്യാകതഹേതൂ. കതി മൂലാനീതി? ചുദ്ദസ മൂലാനി. കതിഹാകാരേഹി അനുവദതീതി? ദ്വീഹാകാരേഹി അനുവദതി – വത്ഥുതോ വാ ആപത്തിതോ വാ. [ചൂളവ. ൨൩൬] അനുവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? അനുവാദാധികരണം ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

൨൯൫. ആപത്താധികരണസ്സ കിം പുബ്ബങ്ഗമന്തി? ലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, ദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, മോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അമോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ. കതി ഠാനാനീതി? സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ ഠാനാനി. കതി വത്ഥൂനീതി? സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ വത്ഥൂനി. കതി ഭൂമിയോതി? സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ ഭൂമിയോ. കതി ഹേതൂതി? ഛ ഹേതൂ [കതി ഹേതൂതി നവ ഹേതൂ, തയോ കുസലഹേതൂ (സീ. സ്യാ.)] – തയോ അകുസലഹേതൂ, തയോ അബ്യാകതഹേതൂ. കതി മൂലാനീതി? ഛ ആപത്തിസമുട്ഠാനാനി മൂലാനി ¶ . കതിഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതീതി? ഛഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – അലജ്ജിതാ, അഞ്ഞാണതാ, കുക്കുച്ചപകതതാ, അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞിതാ, കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞിതാ, സതിസമ്മോസാ. [ചൂളവ. ൨൩൯] ആപത്താധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? ആപത്താധികരണം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൨൯൬. കിച്ചാധികരണസ്സ കിം പുബ്ബങ്ഗമന്തി? ലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, ദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, മോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അലോഭോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അദോസോ പുബ്ബങ്ഗമോ, അമോഹോ പുബ്ബങ്ഗമോ. കതി ഠാനാനീതി? ചത്താരി കമ്മാനി ഠാനാനി. കതി വത്ഥൂനീതി? ചത്താരി കമ്മാനി വത്ഥൂനി. കതി ഭൂമിയോതി? ചത്താരി കമ്മാനി ഭൂമിയോ. കതി ഹേതൂതി? നവ ഹേതൂ – തയോ കുസലഹേതൂ, തയോ അകുസലഹേതൂ, തയോ അബ്യാകതഹേതൂ. കതി മൂലാനീതി? ഏകം മൂലം – സങ്ഘോ. കതിഹാകാരേഹി കിച്ചം ജായതീതി ¶ ? ദ്വീഹാകാരേഹി കിച്ചം ജായതി – ഞത്തിതോ വാ അപലോകനതോ വാ. [ചൂളവ. ൨൪൨] കിച്ചാധികരണം ¶ കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതീതി? കിച്ചാധികരണം ഏകേന സമഥേന സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന.

കതി ¶ സമഥാ? സത്ത സമഥാ. സമ്മുഖാവിനയോ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, യേഭുയ്യസികാ, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ – ഇമേ സത്ത സമഥാ.

സിയാ ഇമേ സത്ത സമഥാ ദസ സമഥാ ഹോന്തി, ദസ സമഥാ സത്ത സമഥാ ഹോന്തി വത്ഥുവസേന പരിയായേന സിയാതി.

കഥഞ്ച സിയാ? വിവാദാധികരണസ്സ ദ്വേ സമഥാ ¶ , അനുവാദാധികരണസ്സ ചത്താരോ സമഥാ, ആപത്താധികരണസ്സ തയോ സമഥാ, കിച്ചാധികരണസ്സ ഏകോ സമഥോ. ഏവം ഇമേ സത്ത സമഥാ ദസ സമഥാ ഹോന്തി, ദസ സമഥാ സത്ത സമഥാ ഹോന്തി വത്ഥുവസേന പരിയായേന.

പരിയായവാരോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

൭. സാധാരണവാരോ

൨൯൭. കതി സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ സാധാരണാ? കതി സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ അസാധാരണാ? കതി സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ സാധാരണാ? കതി സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ അസാധാരണാ? കതി സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ സാധാരണാ? കതി സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ അസാധാരണാ? കതി സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ സാധാരണാ? കതി സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ അസാധാരണാ?

ദ്വേ സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ സാധാരണാ – സമ്മുഖാവിനയോ, യേഭുയ്യസികാ. പഞ്ച സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ അസാധാരണാ – സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ.

ചത്താരോ സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ സാധാരണാ – സമ്മുഖാവിനയോ; സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, തസ്സപാപിയസികാ. തയോ സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ അസാധാരണാ – യേഭുയ്യസികാ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തിണവത്ഥാരകോ.

തയോ ¶ ¶ സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ സാധാരണാ – സമ്മുഖാവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തിണവത്ഥാരകോ. ചത്താരോ സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ അസാധാരണാ – യേഭുയ്യസികാ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, തസ്സപാപിയസികാ ¶ .

ഏകോ സമഥോ കിച്ചാധികരണസ്സ സാധാരണോ – സമ്മുഖാവിനയോ. ഛ സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ അസാധാരണാ – യേഭുയ്യസികാ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ.

സാധാരണവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

൮. തബ്ഭാഗിയവാരോ

൨൯൮. കതി സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ? കതി സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ? കതി സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ? കതി സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ? കതി സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ? കതി സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ? കതി സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ? കതി സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ?

ദ്വേ ¶ സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ – സമ്മുഖാവിനയോ, യേഭുയ്യസികാ. പഞ്ച സമഥാ വിവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ – സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ.

ചത്താരോ സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ – സമ്മുഖാവിനയോ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, തസ്സപാപിയസികാ. തയോ സമഥാ അനുവാദാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ – യേഭുയ്യസികാ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തിണവത്ഥാരകോ.

തയോ സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയാ – സമ്മുഖാവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തിണവത്ഥാരകോ. ചത്താരോ സമഥാ ആപത്താധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ – യേഭുയ്യസികാ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, തസ്സപാപിയസികാ.

ഏകോ ¶ ¶ ¶ സമഥോ കിച്ചാധികരണസ്സ തബ്ഭാഗിയോ – സമ്മുഖാവിനയോ. ഛ സമഥാ കിച്ചാധികരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ – യേഭുയ്യസികാ, സതിവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ, പടിഞ്ഞാതകരണം, തസ്സപാപിയസികാ, തിണവത്ഥാരകോ.

തബ്ഭാഗിയവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ.

൯. സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണവാരോ

൨൯൯. സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണാ, സമഥാ സമഥസ്സ അസാധാരണാ. സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണാ, സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ അസാധാരണാ.

കഥം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണാ? കഥം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ അസാധാരണാ? യേഭുയ്യസികാ സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണാ, സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ അസാധാരണാ.

സതിവിനയോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണോ, അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ അസാധാരണോ.

അമൂള്ഹവിനയോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണോ, പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അസാധാരണോ.

പടിഞ്ഞാതകരണം സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണം, തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ അസാധാരണം.

തസ്സപാപിയസികാ സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണാ, തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ അസാധാരണാ.

തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ സാധാരണോ, യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ ¶ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ അസാധാരണോ ¶ . ഏവം ¶ സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണാ; ഏവം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ അസാധാരണാ.

സമഥാ സമഥസ്സ സാധാരണവാരോ നിട്ഠിതോ നവമോ.

൧൦. സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയവാരോ

൩൦൦. സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയാ, സമഥാ സമഥസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ. സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയാ, സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ.

കഥം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയാ? കഥം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ? യേഭുയ്യസികാ സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയാ, സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ.

സതിവിനയോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയോ, അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ അഞ്ഞഭാഗിയോ.

അമൂള്ഹവിനയോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയോ, പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയോ.

പടിഞ്ഞാതകരണം സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയം, തസ്സപാപിയസികായ തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയം.

തസ്സപാപിയസികാ സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയാ, തിണവത്ഥാരകസ്സ യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ.

തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയസ്സ തബ്ഭാഗിയോ, യേഭുയ്യസികായ സതിവിനയസ്സ അമൂള്ഹവിനയസ്സ പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ തസ്സപാപിയസികായ അഞ്ഞഭാഗിയോ. ഏവം സിയാ സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയാ, ഏവം സിയാ ¶ സമഥാ സമഥസ്സ അഞ്ഞഭാഗിയാ.

സമഥാ സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയവാരോ നിട്ഠിതോ ദസമോ.

൧൧. സമഥസമ്മുഖാവിനയവാരോ

൩൦൧. സമഥോ ¶ ¶ സമ്മുഖാവിനയോ, സമ്മുഖാവിനയോ സമഥോ? സമഥോ യേഭുയ്യസികാ, യേഭുയ്യസികാ സമഥോ? സമഥോ സതിവിനയോ ¶ , സതിവിനയോ സമഥോ? സമഥോ അമൂള്ഹവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ സമഥോ? സമഥോ പടിഞ്ഞാതകരണം, പടിഞ്ഞാതകരണം സമഥോ? സമഥോ തസ്സപാപിയസികാ, തസ്സപാപിയസികാ സമഥോ? സമഥോ തിണവത്ഥാരകോ, തിണവത്ഥാരകോ സമഥോ?

യേഭുയ്യസികാ സതിവിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം തസ്സപാപിയസികാ തിണവത്ഥാരകോ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ സമ്മുഖാവിനയോ. സമ്മുഖാവിനയോ സമഥോ ചേവ സമ്മുഖാവിനയോ ച.

സതിവിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം തസ്സപാപിയസികാ തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയോ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ യേഭുയ്യസികാ. യേഭുയ്യസികാ സമഥോ ചേവ യേഭുയ്യസികാ ച.

അമൂള്ഹവിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം തസ്സപാപിയസികാ തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയോ യേഭുയ്യസികാ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ സതിവിനയോ. സതിവിനയോ സമഥോ ചേവ സതിവിനയോ ച.

പടിഞ്ഞാതകരണം തസ്സപാപിയസികാ തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയോ യേഭുയ്യസികാ സതിവിനയോ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ അമൂള്ഹവിനയോ. അമൂള്ഹവിനയോ സമഥോ ചേവ അമൂള്ഹവിനയോ ച.

തസ്സപാപിയസികാ തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയോ യേഭുയ്യസികാ സതിവിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ പടിഞ്ഞാതകരണം. പടിഞ്ഞാതകരണം ¶ സമഥോ ചേവ പടിഞ്ഞാതകരണഞ്ച.

തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയോ യേഭുയ്യസികാ സതിവിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ തസ്സപാപിയസികാ. തസ്സപാപിയസികാ സമഥോ ചേവ തസ്സപാപിയസികാ ച.

സമ്മുഖാവിനയോ ¶ യേഭുയ്യസികാ സതിവിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം തസ്സപാപിയസികാ – ഇമേ സമഥാ സമഥാ, നോ തിണവത്ഥാരകോ. തിണവത്ഥാരകോ സമഥോ ചേവ തിണവത്ഥാരകോ ച.

സമഥസമ്മുഖാവിനയവാരോ നിട്ഠിതോ ഏകാദസമോ.

൧൨. വിനയവാരോ

൩൦൨. വിനയോ ¶ സമ്മുഖാവിനയോ, സമ്മുഖാവിനയോ വിനയോ? വിനയോ യേഭുയ്യസികാ, യേഭുയ്യസികാ വിനയോ? വിനയോ സതിവിനയോ, സതിവിനയോ വിനയോ? വിനയോ അമൂള്ഹവിനയോ, അമൂള്ഹവിനയോ വിനയോ? വിനയോ പടിഞ്ഞാതകരണം, പടിഞ്ഞാതകരണം വിനയോ? വിനയോ തസ്സപാപിയസികാ, തസ്സപാപിയസികാ വിനയോ? വിനയോ തിണവത്ഥാരകോ, തിണവത്ഥാരകോ വിനയോ?

വിനയോ സിയാ സമ്മുഖാവിനയോ സിയാ ന സമ്മുഖാവിനയോ. സമ്മുഖാവിനയോ വിനയോ ചേവ സമ്മുഖാവിനയോ ച.

വിനയോ സിയാ യേഭുയ്യസികാ, സിയാ ന യേഭുയ്യസികാ. യേഭുയ്യസികാ വിനയോ ചേവ യേഭുയ്യസികാ ച.

വിനയോ സിയാ സതിവിനയോ, സിയാ ന സതിവിനയോ. സതിവിനയോ വിനയോ ചേവ സതിവിനയോ ച.

വിനയോ സിയാ അമൂള്ഹവിനയോ, സിയാ ന അമൂള്ഹവിനയോ. അമൂള്ഹവിനയോ വിനയോ ചേവ അമൂള്ഹവിനയോ ച ¶ .

വിനയോ സിയാ പടിഞ്ഞാതകരണം, സിയാ ന പടിഞ്ഞാതകരണം. പടിഞ്ഞാതകരണം വിനയോ ചേവ പടിഞ്ഞാതകരണഞ്ച.

വിനയോ ¶ സിയാ തസ്സപാപിയസികാ, സിയാ ന തസ്സപാപിയസികാ. തസ്സപാപിയസികാ വിനയോ ചേവ തസ്സപാപിയസികാ ച.

വിനയോ സിയാ തിണവത്ഥാരകോ, സിയാ ന തിണവത്ഥാരകോ. തിണവത്ഥാരകോ വിനയോ ചേവ തിണവത്ഥാരകോ ച.

വിനയവാരോ നിട്ഠിതോ ദ്വാദസമോ.

൧൩. കുസലവാരോ

൩൦൩. സമ്മുഖാവിനയോ കുസലോ അകുസലോ അബ്യാകതോ? യേഭുയ്യസികാ കുസലാ അകുസലാ അബ്യാകതാ? സതിവിനയോ കുസലോ അകുസലോ അബ്യാകതോ? അമൂള്ഹവിനയോ കുസലോ അകുസലോ ¶ അബ്യാകതോ? പടിഞ്ഞാതകരണം കുസലം അകുസലം അബ്യാകതം? തസ്സപാപിയസികാ കുസലാ അകുസലാ അബ്യാകതാ? തിണവത്ഥാരകോ കുസലോ അകുസലോ അബ്യാകതോ?

സമ്മുഖാവിനയോ സിയാ കുസലോ, സിയാ അബ്യാകതോ. നത്ഥി സമ്മുഖാവിനയോ അകുസലോ.

യേഭുയ്യസികാ സിയാ കുസലാ, സിയാ അകുസലാ, സിയാ അബ്യാകതാ.

സതിവിനയോ സിയാ കുസലോ, സിയാ അകുസലോ, സിയാ അബ്യാകതോ.

അമൂള്ഹവിനയോ സിയാ കുസലോ, സിയാ അകുസലോ, സിയാ അബ്യാകതോ.

പടിഞ്ഞാതകരണം സിയാ കുസലം, സിയാ അകുസലം, സിയാ അബ്യാകതം.

തസ്സപാപിയസികാ സിയാ കുസലാ, സിയാ അകുസലാ സിയാ അബ്യാകതാ.

തിണവത്ഥാരകോ സിയാ കുസലോ, സിയാ അകുസലോ, സിയാ അബ്യാകതോ.

വിവാദാധികരണം കുസലം അകുസലം അബ്യാകതം. അനുവാദാധികരണം കുസലം അകുസലം ¶ അബ്യാകതം. ആപത്താധികരണം കുസലം അകുസലം അബ്യാകതം. കിച്ചാധികരണം ¶ കുസലം അകുസലം അബ്യാകതം.

വിവാദാധികരണം ¶ സിയാ കുസലം, സിയാ അകുസലം, സിയാ അബ്യാകതം.

അനുവാദാധികരണം സിയാ കുസലം, സിയാ അകുസലം, സിയാ അബ്യാകതം.

ആപത്താധികരണം സിയാ അകുസലം, സിയാ അബ്യാകതം. നത്ഥി ആപത്താധികരണം കുസലം.

കിച്ചാധികരണം സിയാ കുസലം, സിയാ അകുസലം, സിയാ അബ്യാകതം.

കുസലവാരോ നിട്ഠിതോ തേരസമോ.

൧൪. യത്ഥവാരോ, പുച്ഛാവാരോ

൩൦൪. യത്ഥ ¶ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി.

യത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി.

യത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി.

യത്ഥ ¶ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ¶ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി.

യത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി.

യത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ¶ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി.

യത്ഥ യേഭുയ്യസികാ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ. ന തത്ഥ സതിവിനയോ, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ.

യത്ഥ സതിവിനയോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ സതിവിനയോ. ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ. സമ്മുഖാവിനയം ¶ കാതുന മൂലം…പേ….

യത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ; യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ. ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ, ന തത്ഥ സതിവിനയോ, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ.

ചക്കപേയ്യാലം.

യത്ഥവാരോ നിട്ഠിതോ ചുദ്ദസമോ.

൧൫. സമഥവാരോ, വിസ്സജ്ജനാവാരോ

൩൦൫. യസ്മിം ¶ സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി.

യസ്മിം ¶ സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ¶ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി.

യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ ¶ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി.

യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി.

യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന ¶ തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി.

യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി, യത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ലബ്ഭതി തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ ലബ്ഭതി. ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ സതിവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം ലബ്ഭതി, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ ലബ്ഭതി.

സമഥവാരോ നിട്ഠിതോ പന്നരസമോ.

൧൬. സംസട്ഠവാരോ

൩൦൬. അധികരണന്തി ¶ ¶ വാ സമഥാതി വാ ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ ഉദാഹു വിസംസട്ഠാ? ലബ്ഭാ ച പനിമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ [വിനിബ്ഭുജ്ജിത്വാ വിനിബ്ഭുജ്ജിത്വാ (ക.), ടീകായം ഏകപദമേവ ദിസ്സതി] നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതുന്തി?

അധികരണന്തി വാ സമഥാതി വാ ഇമേ ധമ്മാ വിസംസട്ഠാ, നോ സംസട്ഠാ. ലബ്ഭാ ച പനിമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതുന്തി. സോ – ‘‘മാ ഹേവ’’ന്തിസ്സ വചനീയോ. അധികരണന്തി വാ സമഥാതി വാ ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ, നോ വിസംസട്ഠാ. നോ ച ലബ്ഭാ [ന ച ലബ്ഭാ (ക.)] ഇമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതും. തം കിസ്സ ഹേതു? നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘ചത്താരിമാനി, ഭിക്ഖവേ, അധികരണാനി, സത്ത സമഥാ. അധികരണാ സമഥേഹി സമ്മന്തി, സമഥാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി. ഏവം, ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ നോ വിസംസട്ഠാ; നോ ച ലബ്ഭാ ഇമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതു’’ന്തി.

സംസട്ഠവാരോ നിട്ഠിതോ സോളസമോ.

൧൭. സമ്മതിവാരോ

൩൦൭. വിവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? അനുവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? ആപത്താധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി? കിച്ചാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

[ചൂളവ. ൨൨൮, ൨൩൬ ആദയോ] വിവാദാധികരണം ¶ ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച.

[ചൂളവ. ൨൨൮, ൨൩൬ ആദയോ] അനുവാദാധികരണം ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

[ചൂളവ. ൨൩൯, ൨൪൨ ആദയോ] ആപത്താധികരണം തീഹി സമഥേഹി ¶ സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

[ചൂളവ. ൨൩൯, ൨൪൨ ആദയോ] കിച്ചാധികരണം ഏകേന സമഥേന സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന.

വിവാദാധികരണഞ്ച ¶ അനുവാദാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച പഞ്ചഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച ¶ ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച.

അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച ഛഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

ആപത്താധികരണഞ്ച ¶ കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ¶ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച സത്തഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച പഞ്ചഹി സമഥേഹി ¶ സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ഛഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച സത്തഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമ്മതിവാരോ നിട്ഠിതോ സത്തരസമോ.

൧൮. സമ്മന്തി ന സമ്മന്തിവാരോ

൩൦൮. വിവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി, കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി? അനുവാദാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി, കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി? ആപത്താധികരണം കതിഹി ¶ സമഥേഹി സമ്മതി, കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി? കിച്ചാധികരണം കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി, കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി?

വിവാദാധികരണം ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ¶ ച. പഞ്ചഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി – സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

അനുവാദാധികരണം ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച. തീഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി – യേഭുയ്യസികായ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

[ചൂളവ. ൨൩൯] ആപത്താധികരണം ¶ തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച. ചതൂഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി – യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

കിച്ചാധികരണം ¶ ഏകേന സമഥേന സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന. ഛഹി സമഥേഹി ന സമ്മതി – യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച പഞ്ചഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച. ദ്വീഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച ¶ തിണവത്ഥാരകേന ച. തീഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച ¶ കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച. പഞ്ചഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച ഛഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച. ഏകേന സമഥേന ന സമ്മന്തി – യേഭുയ്യസികായ.

അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികാ ¶ ച. തീഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – യേഭുയ്യസികായ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച ¶ . ചതൂഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച സത്തഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച പഞ്ചഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച. ദ്വീഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി – പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

അനുവാദാധികരണഞ്ച ¶ ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച ഛഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച. ഏകേന സമഥേന ന സമ്മന്തി – യേഭുയ്യസികായ.

വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി? കതിഹി സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണഞ്ച അനുവാദാധികരണഞ്ച ¶ ആപത്താധികരണഞ്ച കിച്ചാധികരണഞ്ച സത്തഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

സമ്മന്തി ന സമ്മന്തിവാരോ നിട്ഠിതോ അട്ഠാരസമോ.

൧൯. സമഥാധികരണവാരോ

൩൦൯. സമഥാ ¶ സമഥേഹി സമ്മന്തി? സമഥാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി? അധികരണാ സമഥേഹി സമ്മന്തി? അധികരണാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി?

സിയാ ¶ സമഥാ സമഥേഹി സമ്മന്തി, സിയാ സമഥാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി. സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി, സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി. സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി സമ്മന്തി, സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി. സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി, സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി.

൩൧൦. കഥം സിയാ സമഥാ സമഥേഹി സമ്മന്തി, കഥം സിയാ സമഥാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? യേഭുയ്യസികാ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; സതിവിനയേന ന സമ്മതി, അമൂള്ഹവിനയേന ന സമ്മതി, പടിഞ്ഞാതകരണേന ന സമ്മതി, തസ്സപാപിയസികായ ന സമ്മതി, തിണവത്ഥാരകേന ന സമ്മതി.

സതിവിനയോ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; അമൂള്ഹവിനയേന ന സമ്മതി, പടിഞ്ഞാതകരണേന ന ¶ സമ്മാതി, തസ്സപാപിയസികായ ന സമ്മതി, തിണവത്ഥാരകേന ന സമ്മതി, യേഭുയ്യസികായ ന സമ്മതി.

അമൂള്ഹവിനയോ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; പടിഞ്ഞാതകരണേന ന സമ്മതി, തസ്സപാപിയസികായ ¶ ന സമ്മതി, തിണവത്ഥാരകേന ന സമ്മതി, യേഭുയ്യസികായ ന സമ്മതി, സതിവിനയേന ന സമ്മതി.

പടിഞ്ഞാതകരണം സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; തസ്സപാപിയസികായ ന സമ്മതി, തിണവത്ഥാരകേന ന സമ്മതി, യേഭുയ്യസികായ ന സമ്മതി, സതിവിനയേന ന സമ്മതി, അമൂള്ഹവിനയേന ന സമ്മതി.

തസ്സപാപിയസികാ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; തിണവത്ഥാരകേന ന സമ്മതി, യേഭുയ്യസികായ ന സമ്മതി, സതിവിനയേന ന സമ്മതി, അമൂള്ഹവിനയേന ന സമ്മതി, പടിഞ്ഞാതകരണേന ന സമ്മതി.

തിണവത്ഥാരകോ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി; യേഭുയ്യസികായ ന സമ്മതി, സതിവിനയേന ന സമ്മതി, അമൂള്ഹവിനയേന ന സമ്മതി, പടിഞ്ഞാതകരണേന ന സമ്മതി, തസ്സപാപിയസികായ ന സമ്മതി. ഏവം സിയാ സമഥാ സമഥേഹി സമ്മന്തി. ഏവം സിയാ സമഥാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി.

൩൧൧. കഥം ¶ സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി, കഥം സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി? സമ്മുഖാവിനയോ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

യേഭുയ്യസികാ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

സതിവിനയോ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

അമൂള്ഹവിനയോ ¶ ¶ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

പടിഞ്ഞാതകരണം വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

തസ്സപാപിയസികാ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

തിണവത്ഥാരകോ വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി. ഏവം സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി. ഏവം സിയാ സമഥാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി.

൩൧൨. കഥം സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി സമ്മന്തി, കഥം സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണം സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച സമ്മതി; സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച തിണവത്ഥാരകേന ച ന സമ്മതി.

അനുവാദാധികരണം സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച സമ്മതി; യേഭുയ്യസികായ ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച ന സമ്മതി.

ആപത്താധികരണം സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച സമ്മതി; യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച ന സമ്മതി.

കിച്ചാധികരണം ¶ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മതി ¶ ; യേഭുയ്യസികായ ച സതിവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച തസ്സപാപിയസികായ ¶ തിണവത്ഥാരകേന ച ന സമ്മതി. ഏവം സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി സമ്മന്തി. ഏവം സിയാ അധികരണാ സമഥേഹി ന സമ്മന്തി.

൩൧൩. കഥം ¶ സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി? കഥം സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി? വിവാദാധികരണം വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

അനുവാദാധികരണം വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

ആപത്താധികരണം വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി.

കിച്ചാധികരണം വിവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, അനുവാദാധികരണേന ന സമ്മതി, ആപത്താധികരണേന ന സമ്മതി; കിച്ചാധികരണേന സമ്മതി. ഏവം സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി സമ്മന്തി. ഏവം സിയാ അധികരണാ അധികരണേഹി ന സമ്മന്തി.

ഛാപി സമഥാ ചത്താരോപി അധികരണാ സമ്മുഖാവിനയേന സമ്മന്തി; സമ്മുഖാവിനയോ ന കേനചി സമ്മതി.

സമഥാധികരണവാരോ നിട്ഠിതോ ഏകൂനവീസതിമോ.

൨൦. സമുട്ഠാപനവാരോ

൩൧൪. വിവാദാധികരണം ¶ ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി? വിവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം ന കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി; അപിച, വിവാദാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി. യഥാ കഥം വിയ? [ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൩൪൮ ആദയോ] ഇധ ഭിക്ഖൂ വിവദന്തി – ‘‘ധമ്മോതി വാ, അധമ്മോതി വാ, വിനയോതി വാ, അവിനയോതി വാ, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാതി വാ, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാതി വാ, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി വാ, ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ¶ വാ, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി വാ, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി വാ, ആപത്തീതി വാ, അനാപത്തീതി വാ, ലഹുകാ ആപത്തീതി വാ, ഗരുകാ ആപത്തീതി വാ, സാവസേസാ ആപത്തീതി വാ, അനവസേസാ ആപത്തീതി വാ, ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി വാ അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി വാ’’. യം തത്ഥ ഭണ്ഡനം കലഹോ വിഗ്ഗഹോ വിവാദോ നാനാവാദോ അഞ്ഞഥാവാദോ വിപച്ചതായ വോഹാരോ മേധകം [മേധഗം (ക.)], ഇദം വുച്ചതി വിവാദാധികരണം. വിവാദാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി. വിവാദാധികരണം ¶ വിവദമാനോ അനുവദതി. അനുവാദാധികരണം അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം വിവാദാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി.

൩൧൫. അനുവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി? അനുവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം ന കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി; അപിച, അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ¶ ജായന്തി. യഥാ കഥം വിയ? [ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൩൪൮ ആദയോ] ഇധ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും അനുവദന്തി സീലവിപത്തിയാ വാ ആചാരവിപത്തിയാ വാ ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ആജീവവിപത്തിയാ വാ. യോ തത്ഥ അനുവാദോ അനുവദനാ അനുല്ലപനാ അനുഭണനാ അനുസമ്പവങ്കതാ അബ്ഭുസ്സഹനതാ അനുബലപ്പദാനം, ഇദം വുച്ചതി അനുവാദാധികരണം. അനുവാദാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി. വിവാദാധികരണം വിവദമാനോ അനുവദതി. അനുവാദാധികരണം അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി.

൩൧൬. ആപത്താധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി? ആപത്താധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം ന കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി; അപിച, ആപത്താധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി. യഥാ കഥം വിയ? പഞ്ചപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം, സത്തപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം, ഇദം വുച്ചതി ആപത്താധികരണം. ആപത്താധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി. വിവാദാധികരണം വിവദമാനോ ¶ അനുവദതി. അനുവാദാധികരണം അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ¶ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം ആപത്താധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി.

൩൧൭. കിച്ചാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി ¶ ? കിച്ചാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം ന കതമം അധികരണം സമുട്ഠാപേതി, അപിച കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി. യഥാ കഥം വിയ? യാ സങ്ഘസ്സ കിച്ചയതാ കരണീയതാ അപലോകനകമ്മം ഞത്തികമ്മം ഞത്തിദുതിയകമ്മം ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം, ഇദം വുച്ചതി കിച്ചാധികരണം. കിച്ചാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി. വിവാദാധികരണം വിവദമാനോ അനുവദതി. അനുവാദാധികരണം അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ ¶ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ചത്താരോ അധികരണാ ജായന്തി.

സമുട്ഠാപനവാരോ നിട്ഠിതോ വീസതിമോ.

൨൧. ഭജതിവാരോ

൩൧൮. വിവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം ഭജതി? കതമം അധികരണം ഉപനിസ്സിതം? കതമം അധികരണം പരിയാപന്നം? കതമേന അധികരണേന സങ്ഗഹിതം?

അനുവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം ഭജതി? കതമം അധികരണം ഉപനിസ്സിതം? കതമം അധികരണം പരിയാപന്നം? കതമേന അധികരണേന സങ്ഗഹിതം?

ആപത്താധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം ഭജതി? കതമം അധികരണം ഉപനിസ്സിതം? കതമം അധികരണം പരിയാപന്നം? കതമേന അധികരണേന സങ്ഗഹിതം?

കിച്ചാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം ഭജതി? കതമം അധികരണം ഉപനിസ്സിതം? കതമം അധികരണം പരിയാപന്നം? കതമേന അധികരണേന ¶ സങ്ഗഹിതം?

വിവാദാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം വിവാദാധികരണം ഭജതി, വിവാദാധികരണം ഉപനിസ്സിതം, വിവാദാധികരണം പരിയാപന്നം, വിവാദാധികരണേന സങ്ഗഹിതം.

അനുവാദാധികരണം ¶ ചതുന്നം അധികരണാനം അനുവാദാധികരണം ഭജതി, അനുവാദാധികരണം ഉപനിസ്സിതം, അനുവാദാധികരണം പരിയാപന്നം, അനുവാദാധികരണേന സങ്ഗഹിതം.

ആപത്താധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം ആപത്താധികരണം ഭജതി, ആപത്താധികരണം ഉപനിസ്സിതം, ആപത്താധികരണം പരിയാപന്നം, ആപത്താധികരണേന സങ്ഗഹിതം.

കിച്ചാധികരണം ചതുന്നം അധികരണാനം കിച്ചാധികരണം ഭജതി, കിച്ചാധികരണം ഉപനിസ്സിതം, കിച്ചാധികരണം പരിയാപന്നം, കിച്ചാധികരണേന സങ്ഗഹിതം.

൩൧൯. വിവാദാധികരണം ¶ സത്തന്നം സമഥാനം കതി സമഥേ ഭജതി, കതി സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, കതി സമഥേ പരിയാപന്നം, കതിഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

അനുവാദാധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം കതി സമഥേ ഭജതി, കതി സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, കതി സമഥേ പരിയാപന്നം, കതിഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

ആപത്താധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം കതി സമഥേ ഭജതി, കതി സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, കതി സമഥേ പരിയാപന്നം, കതിഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

കിച്ചാധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം കതി സമഥേ ഭജതി, കതി സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, കതി സമഥേ പരിയാപന്നം, കതിഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, കതിഹി സമഥേഹി സമ്മതി?

വിവാദാധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം ദ്വേ സമഥേ ഭജതി, ദ്വേ സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, ദ്വേ സമഥേ പരിയാപന്നം, ദ്വീഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച.

അനുവാദാധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം ചത്താരോ സമഥേ ഭജതി, ചത്താരോ സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, ചത്താരോ സമഥേ പരിയാപന്നം, ചതൂഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം, ചതൂഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ¶ ച അമൂള്ഹവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച.

ആപത്താധികരണം ¶ സത്തന്നം സമഥാനം തയോ സമഥേ ഭജതി, തയോ സമഥേ ഉപനിസ്സിതം, തയോ സമഥേ പരിയാപന്നം, തീഹി സമഥേഹി സങ്ഗഹിതം തീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ¶ തിണവത്ഥാരകേന ച.

കിച്ചാധികരണം സത്തന്നം സമഥാനം ഏകം സമഥം ഭജതി, ഏകം സമഥം ഉപനിസ്സിതം, ഏകം സമഥം പരിയാപന്നം, ഏകേന സമഥേന സങ്ഗഹിതം, ഏകേന സമഥേന സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേനാതി.

ഭജതിവാരോ നിട്ഠിതോ ഏകവീസതിമോ.

സമഥഭേദോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അധികരണം ¶ പരിയായം, സാധാരണാ ച ഭാഗിയാ;

സമഥാ സാധാരണികാ, സമഥസ്സ തബ്ഭാഗിയാ.

സമഥാ സമ്മുഖാ ചേവ, വിനയേന കുസലേന ച;

യത്ഥ സമഥസംസട്ഠാ, സമ്മന്തി ന സമ്മന്തി ച.

സമഥാധികരണഞ്ചേവ, സമുട്ഠാനം ഭജന്തി ചാതി.

ഖന്ധകപുച്ഛാവാരോ

൩൨൦.

ഉപസമ്പദം ¶ ¶ ¶ ¶ പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഉപസമ്പദം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ദ്വേ ആപത്തിയോ.

ഉപോസഥം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഉപോസഥം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

വസ്സൂപനായികം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

വസ്സൂപനായികം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

പവാരണം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

പവാരണം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

ചമ്മസഞ്ഞുത്തം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ചമ്മസഞ്ഞുത്തം ¶ ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

ഭേസജ്ജം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഭേസജ്ജം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

കഥിനകം ¶ പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

കഥിനകം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം നത്ഥി തത്ഥ ആപത്തി [ന കതമാ ആപത്തിയോ (ക.)].

ചീവരസഞ്ഞുത്തം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ചീവരസഞ്ഞുത്തം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

ചമ്പേയ്യകം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ചമ്പേയ്യകം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

കോസമ്ബകം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

കോസമ്ബകം ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

കമ്മക്ഖന്ധകം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

കമ്മക്ഖന്ധകം ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

പാരിവാസികം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

പാരിവാസികം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

സമുച്ചയം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സമുച്ചയം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

സമഥം ¶ പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സമഥം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ദ്വേ ആപത്തിയോ.

ഖുദ്ദകവത്ഥുകം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഖുദ്ദകവത്ഥുകം ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

സേനാസനം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സേനാസനം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം തിസ്സോ ആപത്തിയോ.

സങ്ഘഭേദം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സങ്ഘഭേദം ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ദ്വേ ആപത്തിയോ.

സമാചാരം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സമാചാരം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

ഠപനം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഠപനം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ഏകാ ആപത്തി.

ഭിക്ഖുനിക്ഖന്ധകം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

ഭിക്ഖുനിക്ഖന്ധകം ¶ വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം ദ്വേ ആപത്തിയോ.

പഞ്ചസതികം ¶ പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

പഞ്ചസതികം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം നത്ഥി തത്ഥ ആപത്തി.

സത്തസതികം പുച്ഛിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം കതി ആപത്തിയോ;

സത്തസതികം വിസ്സജ്ജിസ്സം സനിദാനം സനിദ്ദേസം;

സമുക്കട്ഠപദാനം നത്ഥി തത്ഥ ആപത്തീതി.

ഖന്ധകപുച്ഛാവാരോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഉപസമ്പദൂപോസഥോ ¶ , വസ്സൂപനായികപവാരണാ;

ചമ്മഭേസജ്ജകഥിനാ, ചീവരം ചമ്പേയ്യകേന ച.

കോസമ്ബക്ഖന്ധകം കമ്മം, പാരിവാസിസമുച്ചയാ;

സമഥഖുദ്ദകാ സേനാ, സങ്ഘഭേദം സമാചാരോ;

ഠപനം ഭിക്ഖുനിക്ഖന്ധം, പഞ്ചസത്തസതേന ചാതി.

ഏകുത്തരികനയോ

൧. ഏകകവാരോ

൩൨൧. ആപത്തികരാ ¶ ¶ ¶ ¶ ധമ്മാ ജാനിതബ്ബാ. അനാപത്തികരാ ധമ്മാ ജാനിതബ്ബാ. ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ലഹുകാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ഗരുകാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. സാവസേസാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനവസേസാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. സപ്പടികമ്മാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അപ്പടികമ്മാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ദേസനാഗാമിനീ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അദേസനാഗാമിനീ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അന്തരായികാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനന്തരായികാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. സാവജ്ജപഞ്ഞത്തി ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനവജ്ജപഞ്ഞത്തി ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. കിരിയതോ സമുട്ഠിതാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അകിരിയതോ സമുട്ഠിതാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. കിരിയാകിരിയതോ സമുട്ഠിതാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. പുബ്ബാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അപരാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. പുബ്ബാപത്തീനം അന്തരാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അപരാപത്തീനം അന്തരാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ദേസിതാ ഗണനൂപഗാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ദേസിതാ ന ഗണനൂപഗാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. പഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനുപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. പദേസപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. സാധാരണപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ ¶ . അസാധാരണപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. ഏകതോപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. ഉഭതോപഞ്ഞത്തി ജാനിതബ്ബാ. ഥുല്ലവജ്ജാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അഥുല്ലവജ്ജാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ഗിഹിപടിസംയുത്താ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ന ഗിഹിപടിസംയുത്താ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. നിയതാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. അനിയതാ ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ. ആദികരോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അനാദികരോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അധിച്ചാപത്തികോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അഭിണ്ഹാപത്തികോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ചോദകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ചുദിതകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അധമ്മചോദകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അധമ്മചുദിതകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ധമ്മചോദകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ധമ്മചുദിതകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ ¶ . നിയതോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അനിയതോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അഭബ്ബാപത്തികോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ഭബ്ബാപത്തികോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ഉക്ഖിത്തകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അനുക്ഖിത്തകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. നാസിതകോ പുഗ്ഗലോ ¶ ജാനിതബ്ബോ. അനാസിതകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. സമാനസംവാസകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. അസമാനസംവാസകോ പുഗ്ഗലോ ജാനിതബ്ബോ. ഠപനം ജാനിതബ്ബന്തി.

ഏകകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

കരാ ആപത്തി ലഹുകാ, സാവസേസാ ച ദുട്ഠുല്ലാ;

പടികമ്മദേസനാ ¶ ച, അന്തരാ വജ്ജകിരിയം.

കിരിയാകിരിയം പുബ്ബാ, അന്തരാ ഗണനൂപഗാ;

പഞ്ഞത്തി അനാനുപ്പന്ന, സബ്ബസാധാരണാ ച ഏകതോ [പഞ്ഞത്താനുപ്പന്നാ സബ്ബാ, സാധാരണാ ച ഏകതോ (സ്യാ.)].

ഥുല്ലഗിഹിനിയതാ ¶ ച, ആദി അധിച്ചചോദകോ;

അധമ്മധമ്മനിയതോ, അഭബ്ബോക്ഖിത്തനാസിതാ;

സമാനം ഠപനഞ്ചേവ, ഉദ്ദാനം ഏകകേ ഇദന്തി.

൨. ദുകവാരോ

൩൨൨. അത്ഥാപത്തി സഞ്ഞാ വിമോക്ഖാ, അത്ഥാപത്തി നോ സഞ്ഞാവിമോക്ഖാ. അത്ഥാപത്തി ലദ്ധസമാപത്തികസ്സ, അത്ഥാപത്തി ന ലദ്ധസമാപത്തികസ്സ. അത്ഥാപത്തി സദ്ധമ്മപടിസഞ്ഞുത്താ, അത്ഥാപത്തി അസദ്ധമ്മപടിസഞ്ഞുത്താ. അത്ഥാപത്തി സപരിക്ഖാരപടിസഞ്ഞുത്താ, അത്ഥാപത്തി പരപരിക്ഖാരപടിസഞ്ഞുത്താ. അത്ഥാപത്തി സപുഗ്ഗലപടിസഞ്ഞുത്താ, അത്ഥാപത്തി പരപുഗ്ഗലപടിസഞ്ഞുത്താ. അത്ഥി സച്ചം ഭണന്തോ ഗരുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, മുസാ ഭണന്തോ ലഹുകം. അത്ഥി മുസാ ഭണന്തോ ഗരുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, സച്ചം ഭണന്തോ ലഹുകം. അത്ഥാപത്തി ഭൂമിഗതോ ആപജ്ജതി, നോ വേഹാസഗതോ. അത്ഥാപത്തി വേഹാസഗതോ ആപജ്ജതി, നോ ഭൂമിഗതോ. അത്ഥാപത്തി നിക്ഖമന്തോ ആപജ്ജതി, നോ പവിസന്തോ. അത്ഥാപത്തി പവിസന്തോ ആപജ്ജതി, നോ നിക്ഖമന്തോ. അത്ഥാപത്തി ആദിയന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി അനാദിയന്തോ ¶ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി ¶ സമാദിയന്തോ ആപജ്ജതി ¶ , അത്ഥാപത്തി ന സമാദിയന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി കരോന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന കരോന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി ദേന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന ദേന്തോ ആപജ്ജതി. (അത്ഥാപത്തി ദേസേന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന ദേസേന്തോ ആപജ്ജതി.) [( ) (നത്ഥി കത്ഥചി)] അത്ഥാപത്തി പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി പരിഭോഗേന ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന പരിഭോഗേന ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി രത്തിം ആപജ്ജതി, നോ ദിവാ. അത്ഥാപത്തി ദിവാ ആപജ്ജതി, നോ രത്തിം. അത്ഥാപത്തി അരുണുഗ്ഗേ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന അരുണുഗ്ഗേ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി ഛിന്ദന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന ഛിന്ദന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി ഛാദേന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന ഛാദേന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി ധാരേന്തോ ആപജ്ജതി, അത്ഥാപത്തി ന ധാരേന്തോ ആപജ്ജതി.

ദ്വേ ഉപോസഥാ – ചാതുദ്ദസികോ ച പന്നരസികോ ച. ദ്വേ പവാരണാ – ചാതുദ്ദസികാ ച പന്നരസികാ ച. ദ്വേ കമ്മാനി – അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം. അപരാനിപി ദ്വേ കമ്മാനി – ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം. ദ്വേ കമ്മവത്ഥൂനി – അപലോകനകമ്മസ്സ വത്ഥു, ഞത്തികമ്മസ്സ വത്ഥു. അപരാനിപി ദ്വേ കമ്മവത്ഥൂനി – ഞത്തിദുതിയകമ്മസ്സ വത്ഥു, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മസ്സ വത്ഥു. ദ്വേ കമ്മദോസാ – അപലോകനകമ്മസ്സ ദോസോ, ഞത്തികമ്മസ്സ ദോസോ. അപരേപി ¶ ദ്വേ കമ്മദോസാ – ഞത്തിദുതിയകമ്മസ്സ ദോസോ, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മസ്സ ദോസോ. ദ്വേ കമ്മസമ്പത്തിയോ – അപലോകനകമ്മസ്സ സമ്പത്തി, ഞത്തികമ്മസ്സ സമ്പത്തി. അപരാപി ദ്വേ കമ്മസമ്പത്തിയോ – ഞത്തിദുതിയകമ്മസ്സ സമ്പത്തി, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മസ്സ സമ്പത്തി. ദ്വേ നാനാസംവാസകഭൂമിയോ – അത്തനാ വാ അത്താനം നാനാസംവാസകം കരോതി, സമഗ്ഗോ വാ നം സങ്ഘോ ഉക്ഖിപതി അദസ്സനേ വാ അപ്പടികമ്മേ വാ അപ്പടിനിസ്സഗ്ഗേ വാ. ദ്വേ സമാനസംവാസകഭൂമിയോ – അത്തനാ വാ അത്താനം ¶ സമാനസംവാസകം കരോതി, സമഗ്ഗോ വാ നം സങ്ഘോ ഉക്ഖിത്തം ഓസാരേതി ദസ്സനേ വാ പടികമ്മേ വാ പടിനിസ്സഗ്ഗേ വാ. ദ്വേ പാരാജികാ – ഭിക്ഖൂനഞ്ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച. ദ്വേ സങ്ഘാദിസേസാ, ദ്വേ ഥുല്ലച്ചയാ, ദ്വേ പാചിത്തിയാ, ദ്വേ പാടിദേസനീയാ, ദ്വേ ദുക്കടാ, ദ്വേ ദുബ്ഭാസിതാ – ഭിക്ഖൂനഞ്ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച. സത്ത ആപത്തിയോ, സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ. ദ്വീഹാകാരേഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി – കമ്മേന വാ സലാകഗ്ഗാഹേന വാ.

ദ്വേ ¶ പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ – അദ്ധാനഹീനോ, അങ്ഗഹീനോ. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ – വത്ഥുവിപന്നോ, കരണദുക്കടകോ. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ – അപരിപൂരോ പരിപൂരോ നോ ച യാചതി. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം നിസ്സായ ന വത്ഥബ്ബം – അലജ്ജിസ്സ ച ബാലസ്സ ച. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം നിസ്സയോ ¶ ന ദാതബ്ബോ – അലജ്ജിസ്സ ച ലജ്ജിനോ ച ന യാചതി. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ – ബാലസ്സ ച ലജ്ജിസ്സ ച യാചതി. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ അഭബ്ബാ ആപത്തിം ആപജ്ജിതും – ബുദ്ധാ ച പച്ചേകബുദ്ധാ ച. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഭബ്ബാ, ആപത്തിം ¶ ആപജ്ജിതും – ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ അഭബ്ബാ സഞ്ചിച്ച ആപത്തിം ആപജ്ജിതും – ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച അരിയപുഗ്ഗലാ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഭബ്ബാ സഞ്ചിച്ച ആപത്തിം ആപജ്ജിതും – ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച പുഥുജ്ജനാ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ അഭബ്ബാ സഞ്ചിച്ച സാതിസാരം വത്ഥും അജ്ഝാചരിതും – ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച അരിയപുഗ്ഗലാ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഭബ്ബാ സഞ്ചിച്ച സാതിസാരം വത്ഥും അജ്ഝാചരിതും – ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച പുഥുജ്ജനാ.

ദ്വേ പടിക്കോസാ – കായേന വാ പടിക്കോസതി വാചായ വാ പടിക്കോസതി. ദ്വേ നിസ്സാരണാ – അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അപ്പത്തോ നിസ്സാരണം തം ചേ സങ്ഘോ നിസ്സാരേതി ഏകച്ചോ സുനിസ്സാരിതോ, ഏകച്ചോ ദുന്നിസ്സാരിതോ. ദ്വേ ഓസാരണാ – അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അപ്പത്തോ ഓസാരണം തം ചേ സങ്ഘോ ഓസാരേതി ഏകച്ചോ സോസാരിതോ, ഏകച്ചോ ദോസാരിതോ. ദ്വേ പടിഞ്ഞാ – കായേന വാ പടിജാനാതി വാചായ വാ പടിജാനാതി. ദ്വേ പടിഗ്ഗഹാ – കായേന വാ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി കായപടിബദ്ധേന വാ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി. ദ്വേ പടിക്ഖേപാ – കായേന വാ പടിക്ഖിപതി വാചായ വാ പടിക്ഖിപതി. ദ്വേ ¶ ഉപഘാതികാ – സിക്ഖൂപഘാതികാ ച ഭോഗൂപഘാതികാ ച. ദ്വേ ചോദനാ – കായേന വാ ചോദേതി വാചായ വാ ചോദേതി. ദ്വേ കഥിനസ്സ പലിബോധാ – ആവാസപലിബോധോ ച ചീവരപലിബോധോ ച. ദ്വേ കഥിനസ്സ അപലിബോധാ – ആവാസഅപലിബോധോ ച ചീവരഅപലിബോധോ ച. ദ്വേ ചീവരാനി – ഗഹപതികഞ്ച പംസുകൂലഞ്ച. ദ്വേ പത്താ – അയോപത്തോ മത്തികാപത്തോ. ദ്വേ മണ്ഡലാനി – തിപുമയം, സീസമയം. ദ്വേ പത്തസ്സ അധിട്ഠാനാ – കായേന വാ അധിട്ഠേതി വാചായ വാ അധിട്ഠേതി. ദ്വേ ചീവരസ്സ ¶ അധിട്ഠാനാ – കായേന വാ അധിട്ഠേതി വാചായ വാ അധിട്ഠേതി. ദ്വേ വികപ്പനാ – സമ്മുഖാവികപ്പനാ ച പരമ്മുഖാവികപ്പനാ ച. ദ്വേ വിനയാ – ഭിക്ഖൂനഞ്ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച. ദ്വേ ¶ വേനയികാ – പഞ്ഞത്തഞ്ച പഞ്ഞത്താനുലോമഞ്ച. ദ്വേ വിനയസ്സ സല്ലേഖാ – അകപ്പിയേ സേതുഘാതോ, കപ്പിയേ മത്തകാരിതാ. ദ്വീഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – കായേന വാ ആപജ്ജതി വാചായ വാ ആപജ്ജതി. ദ്വീഹാകാരേഹി ആപത്തിയാ വുട്ഠാതി – കായേന വാ വുട്ഠാതി വാചായ വാ വുട്ഠാതി. ദ്വേ പരിവാസാ – പടിച്ഛന്നപരിവാസോ, അപ്പടിച്ഛന്നപരിവാസോ. അപരേപി ദ്വേ പരിവാസാ – സുദ്ധന്തപരിവാസോ സമോധാനപരിവാസോ. ദ്വേ മാനത്താ – പടിച്ഛന്നമാനത്തം, അപ്പടിച്ഛന്നമാനത്തം. അപരേപി ദ്വേ മാനത്താ – പക്ഖമാനത്തം, സമോധാനമാനത്തം. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം രത്തിച്ഛേദോ ¶ – പാരിവാസികസ്സ ച മാനത്തചാരികസ്സ ച. ദ്വേ അനാദരിയാനി – പുഗ്ഗലാനാദരിയഞ്ച ധമ്മാനാദരിയഞ്ച. ദ്വേ ലോണാനി – ജാതിമഞ്ച കാരിമഞ്ച [ജാതിമയഞ്ച ഖാരിമയഞ്ച (സ്യാ.)]. അപരാനിപി ദ്വേ ലോണാനി – സാമുദ്ദം കാളലോണം. അപരാനിപി ദ്വേ ലോണാനി – സിന്ധവം, ഉബ്ഭിദം [ഉബ്ഭിരം (ഇതിപി)]. അപരാനിപി ദ്വേ ലോണാനി – രോമകം, പക്കാലകം. ദ്വേ പരിഭോഗാ – അബ്ഭന്തരപരിഭോഗോ ച ബാഹിരപരിഭോഗോ ച. ദ്വേ അക്കോസാ – ഹീനോ ച അക്കോസോ ഉക്കട്ഠോ ച അക്കോസോ. ദ്വീഹാകാരേഹി പേസുഞ്ഞം ഹോതി – പിയകമ്യസ്സ വാ ഭേദാധിപ്പായസ്സ ¶ വാ. ദ്വീഹാകാരേഹി ഗണഭോജനം പസവതി – നിമന്തനതോ വാ വിഞ്ഞത്തിതോ വാ. ദ്വേ വസ്സൂപനായികാ – പുരിമികാ, പച്ഛിമികാ. ദ്വേ അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. ദ്വേ ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി.

[അ. നി. ൨.൯൯ ആദയോ] ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ബാലാ – യോ ച അനാഗതം ഭാരം വഹതി, യോ ച ആഗതം ഭാരം ന വഹതി. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ പണ്ഡിതാ – യോ ച അനാഗതം ഭാരം ന വഹതി, യോ ച ആഗതം ഭാരം വഹതി. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ബാലാ – യോ ച അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞീ, യോ ച കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞീ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ പണ്ഡിതാ – യോ ച അകപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞീ, യോ ച കപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞീ. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ബാലാ – യോ ച അനാപത്തിയാ ആപത്തിസഞ്ഞീ, യോ ച ആപത്തിയാ അനാപത്തിസഞ്ഞീ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ പണ്ഡിതാ – യോ ¶ ച ആപത്തിയാ ആപത്തിസഞ്ഞീ, യോ ച അനാപത്തിയാ അനാപത്തിസഞ്ഞീ. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ബാലാ – യോ ച അധമ്മേ ധമ്മസഞ്ഞീ, യോ ച ധമ്മേ അധമ്മസഞ്ഞീ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ പണ്ഡിതാ – യോ ച അധമ്മേ അധമ്മസഞ്ഞീ, യോ ച ധമ്മേ ധമ്മസഞ്ഞീ. അപരേപി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ബാലാ – യോ ച അവിനയേ വിനയസഞ്ഞീ, യോ ¶ ച വിനയേ അവിനയസഞ്ഞീ. ദ്വേ പുഗ്ഗലാ പണ്ഡിതാ – യോ ച അവിനയേ അവിനയസഞ്ഞീ, യോ ച വിനയേ വിനയസഞ്ഞീ.

[അ. നി. ൨.൧൦൯] ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി – യോ ച ന കുക്കുച്ചായിതബ്ബം കുക്കുച്ചായതി, യോ ച കുക്കുച്ചായിതബ്ബം ¶ കുക്കുച്ചായതി. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി – യോ ച കുക്കുച്ചായിതബ്ബം ന കുക്കുച്ചായതി, യോ ച കുക്കുച്ചായിതബ്ബം കുക്കുച്ചായതി. അപരേസമ്പി ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി – യോ ച അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞീ, യോ ച കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞീ. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി – യോ ച അകപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞീ, യോ ച കപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞീ. അപരേസമ്പി ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി – യോ ച അനാപത്തിയാ ആപത്തിസഞ്ഞീ, യോ ച ആപത്തിയാ അനാപത്തിസഞ്ഞീ. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി – യോ ച അനാപത്തിയാ അനാപത്തിസഞ്ഞീ, യോ ച ആപത്തിയാ ആപത്തിസഞ്ഞീ. അപരേസമ്പി ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി – യോ ച അധമ്മേ ധമ്മസഞ്ഞീ, യോ ച ധമ്മേ അധമ്മസഞ്ഞീ. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി ¶ – യോ ച അധമ്മേ അധമ്മസഞ്ഞീ, യോ ച ധമ്മേ ധമ്മസഞ്ഞീ. അപരേസമ്പി ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി – യോ ച അവിനയേ വിനയസഞ്ഞീ, യോ ച വിനയേ അവിനയസഞ്ഞീ. ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി – യോ ച അവിനയേ അവിനയസഞ്ഞീ, യോ ച വിനയേ വിനയസഞ്ഞീ.

ദുകാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

സഞ്ഞാ ¶ ലദ്ധാ ച സദ്ധമ്മാ, പരിക്ഖാരാ ച പുഗ്ഗലാ;

സച്ചം ഭൂമി നിക്ഖമന്തോ, ആദിയന്തോ സമാദിയം.

കരോന്തോ ദേന്തോ ഗണ്ഹന്തോ, പരിഭോഗേന രത്തി ച;

അരുണാഛിന്ദം ഛാദേന്തോ, ധാരേന്തോ ച ഉപോസഥാ.

പവാരണാ കമ്മാപരാ, വത്ഥു അപരാ ദോസാ ച;

അപരാ ദ്വേ ച സമ്പത്തി, നാനാ സമാനമേവ ച.

പാരാജിസങ്ഘഥുല്ലച്ചയ, പാചിത്തി പാടിദേസനാ;

ദുക്കടാ ദുബ്ഭാസിതാ ചേവ, സത്ത ആപത്തിക്ഖന്ധാ ച.

ഭിജ്ജതി ¶ ഉപസമ്പദാ, തഥേവ അപരേ ദുവേ;

ന വത്ഥബ്ബം ന ദാതബ്ബം, അഭബ്ബാഭബ്ബമേവ ച.

സഞ്ചിച്ച സാതിസാരാ ച, പടിക്കോസാ നിസ്സാരണാ;

ഓസാരണാ ¶ പടിഞ്ഞാ ച, പടിഗ്ഗഹാ പടിക്ഖിപാ.

ഉപഘാതി ചോദനാ ച, കഥിനാ ച ദുവേ തഥാ;

ചീവരാ പത്തമണ്ഡലാ, അധിട്ഠാനാ തഥേവ ദ്വേ.

വികപ്പനാ ച വിനയാ, വേനയികാ ച സല്ലേഖാ;

ആപജ്ജതി ച വുട്ഠാതി, പരിവാസാപരേ ദുവേ.

ദ്വേ മാനത്താ അപരേ ച, രത്തിച്ഛേദോ അനാദരി;

ദ്വേ ലോണാ തയോ അപരേ, പരിഭോഗക്കോസേന ച.

പേസുഞ്ഞോ ച ഗണാവസ്സ, ഠപനാ ഭാരകപ്പിയം;

അനാപത്തി അധമ്മധമ്മാ, വിനയേ ആസവേ തഥാതി.

൩. തികവാരോ

൩൨൩. അത്ഥാപത്തി ¶ തിട്ഠന്തേ ഭഗവതി ആപജ്ജതി, നോ പരിനിബ്ബുതേ; അത്ഥാപത്തി പരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി ആപജ്ജതി, നോ തിട്ഠന്തേ; അത്ഥാപത്തി ¶ തിട്ഠന്തേപി ഭഗവതി ആപജ്ജതി പരിനിബ്ബുതേപി. അത്ഥാപത്തി കാലേ ആപജ്ജതി, നോ വികാലേ; അത്ഥാപത്തി വികാലേ ആപജ്ജതി, നോ കാലേ; അത്ഥാപത്തി കാലേ ചേവ ആപജ്ജതി വികാലേ ച. അത്ഥാപത്തി രത്തിം ആപജ്ജതി, നോ ദിവാ; അത്ഥാപത്തി ദിവാ ആപജ്ജതി, നോ രത്തിം; അത്ഥാപത്തി രത്തിഞ്ചേവ ആപജ്ജതി ദിവാ ച. അത്ഥാപത്തി ദസവസ്സോ ആപജ്ജതി, നോ ഊനദസവസ്സോ; അത്ഥാപത്തി ഊനദസവസ്സോ ആപജ്ജതി, നോ ¶ ദസവസ്സോ; അത്ഥാപത്തി ദസവസ്സോ ചേവ ആപജ്ജതി ഊനദസവസ്സോ ച. അത്ഥാപത്തി പഞ്ചവസ്സോ ആപജ്ജതി, നോ ഊനപഞ്ചവസ്സോ; അത്ഥാപത്തി ഊനപഞ്ചവസ്സോ ആപജ്ജതി, നോ പഞ്ചവസ്സോ; അത്ഥാപത്തി പഞ്ചവസ്സോ ചേവ ആപജ്ജതി ഊനപഞ്ചവസ്സോ ച. അത്ഥാപത്തി കുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി; അത്ഥാപത്തി അകുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി; അത്ഥാപത്തി അബ്യാകതചിത്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി സുഖവേദനാസമങ്ഗീ ആപജ്ജതി; അത്ഥാപത്തി ദുക്ഖവേദനാസമങ്ഗീ ആപജ്ജതി; അത്ഥാപത്തി അദുക്ഖമസുഖവേദനാസമങ്ഗീ ആപജ്ജതി. തീണി ചോദനാവത്ഥൂനി ¶ – ദിട്ഠേന, സുതേന, പരിസങ്കായ. തയോ സലാകഗ്ഗാഹാ – ഗുള്ഹകോ, വിവടകോ [വിവട്ടകോ (ക.)], സകണ്ണജപ്പകോ. തയോ പടിക്ഖേപാ – മഹിച്ഛതാ, അസന്തുട്ഠിതാ [അസന്തുട്ഠതാ (സ്യാ.)], അസല്ലേഖതാ. തയോ അനുഞ്ഞാതാ – അപ്പിച്ഛതാ, സന്തുട്ഠിതാ, സല്ലേഖതാ. അപരേപി തയോ പടിക്ഖേപാ – മഹിച്ഛതാ, അസന്തുട്ഠിതാ, അമത്തഞ്ഞുതാ. തയോ അനുഞ്ഞാതാ – അപ്പിച്ഛതാ, സന്തുട്ഠിതാ, മത്തഞ്ഞുതാ. തിസ്സോ പഞ്ഞത്തിയോ – പഞ്ഞത്തി, അനുപഞ്ഞത്തി, അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി. അപരാപി തിസ്സോ പഞ്ഞത്തിയോ – സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി, പദേസപഞ്ഞത്തി, സാധാരണപഞ്ഞത്തി. അപരാപി തിസ്സോ പഞ്ഞത്തിയോ – അസാധാരണപഞ്ഞത്തി, ഏകതോപഞ്ഞത്തി, ഉഭതോപഞ്ഞത്തി.

അത്ഥാപത്തി ബാലോ ആപജ്ജതി, നോ പണ്ഡിതോ; അത്ഥാപത്തി പണ്ഡിതോ ആപജ്ജതി, നോ ബാലോ; അത്ഥാപത്തി ബാലോ ചേവ ആപജ്ജതി പണ്ഡിതോ ¶ ച. അത്ഥാപത്തി കാളേ ആപജ്ജതി, നോ ജുണ്ഹേ; അത്ഥാപത്തി ജുണ്ഹേ ആപജ്ജതി, നോ കാളേ; അത്ഥാപത്തി കാളേ ചേവ ആപജ്ജതി ജുണ്ഹേ ച. അത്ഥി കാളേ കപ്പതി, നോ ജുണ്ഹേ; അത്ഥി ജുണ്ഹേ കപ്പതി, നോ കാളേ; അത്ഥി കാളേ ചേവ കപ്പതി ജുണ്ഹേ ച. അത്ഥാപത്തി ഹേമന്തേ ആപജ്ജതി, നോ ഗിമ്ഹേ നോ വസ്സേ; അത്ഥാപത്തി ഗിമ്ഹേ ആപജ്ജതി, നോ ഹേമന്തേ നോ വസ്സേ; അത്ഥാപത്തി വസ്സേ ആപജ്ജതി, നോ ഹേമന്തേ നോ ഗിമ്ഹേ. അത്ഥാപത്തി സങ്ഘോ ആപജ്ജതി, ന ഗണോ ന പുഗ്ഗലോ; അത്ഥാപത്തി ഗണോ ആപജ്ജതി, ന സങ്ഘോ ന പുഗ്ഗലോ; അത്ഥാപത്തി പുഗ്ഗലോ ആപജ്ജതി, ന സങ്ഘോ ന ഗണോ. അത്ഥി സങ്ഘസ്സ കപ്പതി, ന ഗണസ്സ ¶ ന പുഗ്ഗലസ്സ; അത്ഥി ഗണസ്സ കപ്പതി, ന സങ്ഘസ്സ ന പുഗ്ഗലസ്സ; അത്ഥി പുഗ്ഗലസ്സ കപ്പതി, ന സങ്ഘസ്സ ന ഗണസ്സ. തിസ്സോ ഛാദനാ വത്ഥും ഛാദേതി, നോ ആപത്തിം; ആപത്തിം ഛാദേതി, നോ വത്ഥും; വത്ഥുഞ്ചേവ ഛാദേതി ആപത്തിഞ്ച. തിസ്സോ പടിച്ഛാദിയോ – ജന്താഘരപടിച്ഛാദി, ഉദകപടിച്ഛാദി, വത്ഥപടിച്ഛാദി. [അ. നി. ൩.൧൩൨] തീണി പടിച്ഛന്നാനി വഹന്തി, നോ വിവടാനി – മാതുഗാമോ പടിച്ഛന്നോ വഹതി, നോ വിവടോ; ബ്രാഹ്മണാനം മന്താ പടിച്ഛന്നാ വഹന്തി, നോ വിവടാ; മിച്ഛാദിട്ഠി പടിച്ഛന്നാ ¶ വഹതി, നോ വിവടാ. തീണി വിവടാനി വിരോചന്തി, നോ പടിച്ഛന്നാനി – ചന്ദമണ്ഡലം വിവടം വിരോചതി, നോ പടിച്ഛന്നം; സൂരിയമണ്ഡലം വിവടം വിരോചതി, നോ പടിച്ഛന്നം; തഥാഗതപ്പവേദിതോ ¶ ധമ്മവിനയോ വിവടോ വിരോചതി, നോ പടിച്ഛന്നോ. തയോ സേനാസനഗ്ഗാഹാ – പുരിമകോ ¶ , പച്ഛിമകോ, അന്തരാമുത്തകോ. അത്ഥാപത്തി ഗിലാനോ ആപജ്ജതി, നോ അഗിലാനോ; അത്ഥാപത്തി അഗിലാനോ ആപജ്ജതി, നോ ഗിലാനോ; അത്ഥാപത്തി ഗിലാനോ ചേവ ആപജ്ജതി അഗിലാനോ ച.

തീണി അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. തീണി ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. തയോ പരിവാസാ – പടിച്ഛന്നപരിവാസോ, അപ്പടിച്ഛന്നപരിവാസോ, സുദ്ധന്തപരിവാസോ. തയോ മാനത്താ – പടിച്ഛന്നമാനത്തം, അപ്പടിച്ഛന്നമാനത്തം, പക്ഖമാനത്തം. തയോ പാരിവാസികസ്സ ഭിക്ഖുനോ രത്തിച്ഛേദാ – സഹവാസോ, വിപ്പവാസോ, അനാരോചനാ. അത്ഥാപത്തി അന്തോ ആപജ്ജതി, നോ ബഹി; അത്ഥാപത്തി ബഹി ആപജ്ജതി, നോ അന്തോ; അത്ഥാപത്തി അന്തോ ചേവ ആപജ്ജതി ബഹി ച. അത്ഥാപത്തി അന്തോസീമായ ആപജ്ജതി, നോ ബഹിസീമായ; അത്ഥാപത്തി ബഹിസീമായ ആപജ്ജതി, നോ അന്തോസീമായ; അത്ഥാപത്തി അന്തോസീമായ ചേവ ആപജ്ജതി ബഹിസീമായ ച. തീഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – കായേന ആപജ്ജതി, വാചായ ആപജ്ജതി, കായേന വാചായ ആപജ്ജതി. അപരേഹിപി തീഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ. തീഹാകാരേഹി ആപത്തിയാ വുട്ഠാതി – കായേന വുട്ഠാതി, വാചായ വുട്ഠാതി, കായേന വാചായ വുട്ഠാതി. അപരേഹിപി തീഹാകാരേഹി ¶ ആപത്തിയാ വുട്ഠാതി – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ. തീണി അധമ്മികാനി അമൂള്ഹവിനയസ്സ ദാനാനി. തീണി ധമ്മികാനി അമൂള്ഹവിനയസ്സ ദാനാനി.

[ചൂളവ. ൬] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ തജ്ജനീയകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി കലഹകാരകോ വിവാദകാരകോ ഭസ്സകാരകോ സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ ഗിഹിസംസട്ഠോ വിഹരതി അനനുലോമികേഹി ഗിഹിസംസഗ്ഗേഹി. [ചൂളവ. ൧൫] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ നിയസ്സകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ¶ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ ഗിഹിസംസട്ഠോ വിഹരതി അനനുലോമികേഹി ഗിഹിസംസഗ്ഗേഹി. [ചൂളവ. ൨൭] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ കുലദൂകകോ ഹോതി പാപസമാചാരോ പാപസമാചാരാ ദിസ്സന്തി ¶ ചേവ സുയ്യന്തി ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ പടിസാരണീയകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തി ബഹുലോ അനപദാനോ ഗിഹീ അക്കോസതി പരിഭാസതി. [ചൂളവ. ൫൦] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ ആപത്തിയാ അദസ്സനേ ഉക്ഖേപനീയകമ്മം കരേയ്യ ¶ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജിത്വാ ന ഇച്ഛതി ആപത്തിം പസ്സിതും. [ചൂളവ. ൫൯] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ ആപത്തിയാ അപ്പടികമ്മേ ഉക്ഖേപനീയകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജിത്വാ ന ഇച്ഛതി ആപത്തിം പടികാതും. [ചൂളവ. ൬൯] തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ പാപികായ ദിട്ഠിയാ അപ്പടിനിസ്സഗ്ഗേ ഉക്ഖേപനീയകമ്മം കരേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി…പേ… സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ ന ഇച്ഛതി പാപികം ദിട്ഠിം പടിനിസ്സജ്ജിതും.

തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ആകങ്ഖമാനോ സങ്ഘോ ആഗാള്ഹായ ചേതേയ്യ – ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി കലഹകാരകോ വിവാദകാരകോ ഭസ്സകാരകോ സങ്ഘേ അധികരണകാരകോ, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ ആപത്തിബഹുലോ അനപദാനോ, ഗിഹിസംസട്ഠോ വിഹരതി അനനുലോമികേഹി ഗിഹിസംസഗ്ഗേഹി. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – അധിസീലേ സീലവിപന്നോ ഹോതി, അജ്ഝാചാരേ ആചാരവിപന്നോ ഹോതി, അതിദിട്ഠിയാ ദിട്ഠിവിപന്നോ ¶ ഹോതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – കായികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ കമ്മം കാതബ്ബം – കായികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ കമ്മം കാതബ്ബം – കായികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – കായികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – ആപത്തിം ആപന്നോ കമ്മകതോ ഉപസമ്പാദേതി, നിസ്സയം ദേതി, സാമണേരം ഉപട്ഠാപേതി. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – യായ ആപത്തിയാ സങ്ഘേന കമ്മം കതം ഹോതി തം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, അഞ്ഞം വാ താദിസികം, തതോ വാ പാപിട്ഠതരം. അപരേഹിപി തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം – ബുദ്ധസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, ധമ്മസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, സങ്ഘസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി.

തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉപോസഥം ഠപേന്തസ്സ – ‘‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം മാ കലഹം മാ വിഗ്ഗഹം മാ വിവാദ’’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ കാതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ പവാരണം ഠപേന്തസ്സ – ‘‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം മാ കലഹം മാ വിഗ്ഗഹം മാ വിവാദ’’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന പവാരേതബ്ബം – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ന കാചി സങ്ഘസമ്മുതി ദാതബ്ബാ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം [സംഘോ ന വോഹരിതബ്ബോ (സ്യാ.)] – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ന കിസ്മിം ചി പച്ചേകട്ഠാനേ ഠപേതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ നിസ്സായ ന വത്ഥബ്ബം – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ നിസ്സയോ ന ദാതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതും – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സവചനീയം നാദാതബ്ബം – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ¶ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിനയോ ¶ ന പുച്ഛിതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ വിനയോ ന പുച്ഛിതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിനയോ ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ വിനയോ ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ¶ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ന ദാതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ ന സാകച്ഛിതബ്ബോ [സാകച്ഛാതബ്ബോ (ക.)] – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച. തീഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം ന നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച.

തയോ ഉപോസഥാ – ചാതുദ്ദസികോ, പന്നരസികോ, സാമഗ്ഗിഉപോസഥോ. അപരേപി തയോ ഉപോസഥാ – സങ്ഘേഉപോസഥോ, ഗണേഉപോസഥോ, പുഗ്ഗലേഉപോസഥോ. അപരേപി തയോ ഉപോസഥാ – സുത്തുദ്ദേസോഉപോസഥോ, പാരിസുദ്ധിഉപോസഥോ, അധിട്ഠാനുപോസഥോ. തിസ്സോ പവാരണാ – ചാതുദ്ദസികാ, പന്നരസികാ, സാമഗ്ഗിപവാരണാ. അപരാപി തിസ്സോ പവാരണാ – സങ്ഘേപവാരണാ, ഗണേപവാരണാ, പുഗ്ഗലേപവാരണാ. അപരാപി തിസ്സോ പവാരണാ – തേവാചികാപവാരണാ ¶ , ദ്വേവാചികാപവാരണാ, സമാനവസ്സികാപവാരണാ.

തയോ ആപായികാ നേരയികാ – ഇദമപ്പഹായ, യോ ച അബ്രഹ്മചാരീ ബ്രഹ്മചാരിപടിഞ്ഞോ, യോ ച സുദ്ധം ബ്രഹ്മചാരിം പരിസുദ്ധബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തം അമൂലകേന അബ്രഹ്മചരിയേന അനുദ്ധംസേതി, യോ ചായം ഏവംവാദീ ഏവംദിട്ഠി [ഏവംദിട്ഠീ (സീ.)] – ‘‘നത്ഥി കാമേസു ദോസോ’’തി സോ കാമേസു പാതബ്യതം ആപജ്ജതി. [അ. നി. ൩.൭൦] തീണി അകുസലമൂലാനി – ലോഭോ അകുസലമൂലം, ദോസോ അകുസലമൂലം, മോഹോ അകുസലമൂലം. [അ. നി. ൩.൭൦] തീണി കുസലമൂലാനി – അലോഭോ കുസലമൂലം, അദോസോ കുസലമൂലം, അമോഹോ കുസലമൂലം. തീണി ദുച്ചരിതാനി – കായദുച്ചരിതം, വചീദുച്ചരിതം, മനോദുച്ചരിതം. തീണി സുചരിതാനി – കായസുചരിതം, വചീസുചരിതം, മനോസുചരിതം. തയോ അത്ഥവസേ പടിച്ച ഭഗവതാ കുലേസു തികഭോജനം പഞ്ഞത്തം – ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ¶ ഫാസുവിഹാരായ, ‘‘മാ പാപിച്ഛാ പക്ഖം നിസ്സായ സങ്ഘം ഭിന്ദേയ്യു’’ന്തി ¶ കുലാനുദ്ദയതായ ച. [ചൂളവ. ൩൫൦] തീഹി അസദ്ധമ്മേഹി അഭിഭൂതോ പരിയാദിന്നചിത്തോ ദേവദത്തോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ പാപിച്ഛതാ പാപമിത്തതാ ഓരമത്തകേന വിസേസാധിഗമേന അന്തരാ വോസാനം ആപാദി. തിസ്സോ സമ്മുതിയോ – ദണ്ഡസമ്മുതി, സിക്കാസമ്മുതി, ദണ്ഡസിക്കാസമ്മുതി. തിസ്സോ പാദുകാ ധുവട്ഠാനികാ അസങ്കമനീയാ – വച്ചപാദുകാ, പസ്സാവപാദുകാ, ആചമനപാദുകാ. തിസ്സോ പാദഘംസനിയോ – സക്ഖരം, കഥലാ, സമുദ്ദഫേണകോതി.

തികം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

തിട്ഠന്തേ ¶ കാലേ രത്തിഞ്ച, ദസ പഞ്ച കുസലേന;

വേദനാ ചോദനാ വത്ഥു, സലാകാ ദ്വേ പടിക്ഖിപാ.

പഞ്ഞത്തി ¶ അപരേ ദ്വേ ച, ബാലോ കാളേ ച കപ്പതി;

ഹേമന്തേ സങ്ഘോ സങ്ഘസ്സ, ഛാദനാ ച പടിച്ഛാദി.

പടിച്ഛന്നാ വിവടാ ച, സേനാസനഗിലായനാ;

പാതിമോക്ഖം പരിവാസം, മാനത്താ പാരിവാസികാ.

അന്തോ അന്തോ ച സീമായ, ആപജ്ജതി പുനാപരേ;

വുട്ഠാതി അപരേ ചേവ, അമൂള്ഹവിനയാ ദുവേ.

തജ്ജനീയാ നിയസ്സാ ച, പബ്ബാജപടിസാരണീ;

അദസ്സനാ പടികമ്മേ, അനിസ്സഗ്ഗേ ച ദിട്ഠിയാ.

ആഗാള്ഹകമ്മാധിസീലേ, ദവാനാചാര ഘാതികാ;

ആജീവാപന്നാ താദിസികാ, അവണ്ണുപോസഥേന ച.

പവാരണാ സമ്മുതി ച, വോഹാരപച്ചേകേന ച;

ന വത്ഥബ്ബം ന ദാതബ്ബം, ഓകാസം ന കരേ തഥാ.

ന കരേ സവചനീയം, ന പുച്ഛിതബ്ബകാ ദുവേ;

ന വിസ്സജ്ജേ ദുവേ ചേവ, അനുയോഗമ്പി നോ ദദേ.

സാകച്ഛാ ¶ ¶ ഉപസമ്പദാ, നിസ്സയസാമണേരാ ച;

ഉപോസഥതികാ തീണി, പവാരണതികാ തയോ.

ആപായികാ അകുസലാ, കുസലാ ചരിതാ ദുവേ;

തികഭോജനസദ്ധമ്മേ, സമ്മുതി പാദുകേന ച;

പാദഘംസനികാ ചേവ, ഉദ്ദാനം തികകേ ഇദന്തി.

൪. ചതുക്കവാരോ

൩൨൪. അത്ഥാപത്തി ¶ സകവാചായ ആപജ്ജതി, പരവാചായ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പരവാചായ ആപജ്ജതി, സകവാചായ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി സകവാചായ ആപജ്ജതി, സകവാചായ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പരവാചായ ആപജ്ജതി, പരവാചായ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി കായേന ആപജ്ജതി, വാചായ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി വാചായ ആപജ്ജതി, കായേന വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി കായേന ആപജ്ജതി, കായേന വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി വാചായ ആപജ്ജതി, വാചായ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി പസുത്തോ ആപജ്ജതി, പടിബുദ്ധോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പടിബുദ്ധോ ¶ ആപജ്ജതി, പസുത്തോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പസുത്തോ ആപജ്ജതി, പസുത്തോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പടിബുദ്ധോ ആപജ്ജതി, പടിബുദ്ധോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അചിത്തകോ ആപജ്ജതി, സചിത്തകോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി സചിത്തകോ ആപജ്ജതി, അചിത്തകോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി അചിത്തകോ ആപജ്ജതി, അചിത്തകോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി സചിത്തകോ ആപജ്ജതി, സചിത്തകോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി ആപജ്ജന്തോ ദേസേതി; ദേസേന്തോ ആപജ്ജതി; അത്ഥാപത്തി ¶ ആപജ്ജന്തോ വുട്ഠാതി; വുട്ഠഹന്തോ ആപജ്ജതി. അത്ഥാപത്തി കമ്മേന ആപജ്ജതി, അകമ്മേന വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി അകമ്മേന ആപജ്ജതി, കമ്മേന വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി കമ്മേന ആപജ്ജതി, കമ്മേന വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി അകമ്മേന ആപജ്ജതി, അകമ്മേന വുട്ഠാതി.

[അ. നി. ൪.൨൫൦; ദീ. നി. ൩.൩൧൩; വിഭ. ൯൩൯] ചത്താരോ അനരിയവോഹാരാ – അദിട്ഠേ ദിട്ഠവാദിതാ, അസ്സുതേ സുതവാദിതാ, അമുതേ മുതവാദിതാ, അവിഞ്ഞാതേ വിഞ്ഞാതവാദിതാ. ചത്താരോ അരിയവോഹാരാ – അദിട്ഠേ അദിട്ഠവാദിതാ, അസ്സുതേ അസ്സുതവാദിതാ, അമുതേ അമുതവാദിതാ, അവിഞ്ഞാതേ അവിഞ്ഞാതവാദിതാ. അപരേപി ചത്താരോ അനരിയവോഹാരാ – ദിട്ഠേ അദിട്ഠവാദിതാ, സുതേ അസ്സുതവാദിതാ, മുതേ അമുതവാദിതാ, വിഞ്ഞാതേ അവിഞ്ഞാതവാദിതാ. ചത്താരോ ¶ അരിയവോഹാരാ – ദിട്ഠേ ദിട്ഠവാദിതാ, സുതേ സുതവാദിതാ, മുതേ മുതവാദിതാ, വിഞ്ഞാതേ വിഞ്ഞാതവാദിതാ.

ചത്താരോ പാരാജികാ ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീഹി സാധാരണാ; ചത്താരോ പാരാജികാ ഭിക്ഖുനീനം ഭിക്ഖൂഹി അസാധാരണാ. ചത്താരോ പരിക്ഖാരാ – അത്ഥി പരിക്ഖാരോ രക്ഖിതബ്ബോ ഗോപേതബ്ബോ മമായിതബ്ബോ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ; അത്ഥി പരിക്ഖാരോ രക്ഖിതബ്ബോ ഗോപേതബ്ബോ മമായിതബ്ബോ, ന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ; അത്ഥി പരിക്ഖാരോ രക്ഖിതബ്ബോ ഗോപേതബ്ബോ, ന മമായിതബ്ബോ ന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ; അത്ഥി പരിക്ഖാരോ ന രക്ഖിതബ്ബോ ന ഗോപേതബ്ബോ, ന മമായിതബ്ബോ ന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബോ. അത്ഥാപത്തി ¶ സമ്മുഖാ ആപജ്ജതി, പരമ്മുഖാ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പരമ്മുഖാ ആപജ്ജതി ¶ , സമ്മുഖാ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി സമ്മുഖാ ആപജ്ജതി, സമ്മുഖാ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി പരമ്മുഖാ ആപജ്ജതി, പരമ്മുഖാ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അജാനന്തോ ആപജ്ജതി, ജാനന്തോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി ജാനന്തോ ആപജ്ജതി, അജാനന്തോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി അജാനന്തോ ആപജ്ജതി, അജാനന്തോ വുട്ഠാതി; അത്ഥാപത്തി ജാനന്തോ ആപജ്ജതി, ജാനന്തോ വുട്ഠാതി.

ചതൂഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – കായേന ആപജ്ജതി, വാചായ ആപജ്ജതി, കായേന വാചായ ആപജ്ജതി, കമ്മവാചായ ആപജ്ജതി. അപരേഹിപി ചതൂഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ, ലിങ്ഗപാതുഭാവേന. ചതൂഹാകാരേഹി ആപത്തിയാ വുട്ഠാതി – കായേന വുട്ഠാതി, വാചായ വുട്ഠാതി, കായേന വാചായ വുട്ഠാതി, കമ്മവാചായ വുട്ഠാതി. അപരേഹിപി ചതൂഹാകാരേഹി ആപത്തിയാ വുട്ഠാതി – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ, ലിങ്ഗപാതുഭാവേന. സഹ പടിലാഭേന പുരിമം ജഹതി, പച്ഛിമേ പതിട്ഠാതി, വിഞ്ഞത്തിയോ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി, പണ്ണത്തിയോ നിരുജ്ഝന്തി. സഹ പടിലാഭേന പച്ഛിമം ജഹതി, പുരിമേ പതിട്ഠാതി, വിഞ്ഞത്തിയോ പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തി, പണ്ണത്തിയോ നിരുജ്ഝന്തി. ചതസ്സോ ചോദനാ – സീലവിപത്തിയാ ചോദേതി ¶ , ആചാരവിപത്തിയാ ചോദേതി, ദിട്ഠിവിപത്തിയാ ചോദേതി, ആജീവവിപത്തിയാ ചോദേതി. ചത്താരോ പരിവാസാ – പടിച്ഛന്നപരിവാസോ ¶ , അപ്പടിച്ഛന്നപരിവാസോ, സുദ്ധന്തപരിവാസോ, സമോധാനപരിവാസോ. ചത്താരോ മാനത്താ – പടിച്ഛന്നമാനത്തം, അപ്പടിച്ഛന്നമാനത്തം, പക്ഖമാനത്തം, സമോധാനമാനത്തം. ചത്താരോ മാനത്തചാരികസ്സ ഭിക്ഖുനോ രത്തിച്ഛേദാ – സഹവാസോ, വിപ്പവാസോ, അനാരോചനാ, ഊനേ ഗണേ ചരതി. ചത്താരോ സാമുക്കംസാ ¶ . ചത്താരോ പടിഗ്ഗഹിതപരിഭോഗാ – യാവകാലികം, യാമകാലികം, സത്താഹകാലികം, യാവജീവികം. ചത്താരി മഹാവികടാനി – ഗൂഥോ, മുത്തം, ഛാരികാ, മത്തികാ. ചത്താരി കമ്മാനി – അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം, ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം. അപരാനിപി ചത്താരി കമ്മാനി – അധമ്മേന വഗ്ഗകമ്മം, അധമ്മേന സമഗ്ഗകമ്മം, ധമ്മേന വഗ്ഗകമ്മം, ധമ്മേന സമഗ്ഗകമ്മം. ചതസ്സോ വിപത്തിയോ – സീലവിപത്തി, ആചാരവിപത്തി, ദിട്ഠിവിപത്തി, ആജീവവിപത്തി. ചത്താരി അധികരണാനി – വിവാദാധികരണം, അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം. [അ. നി. ൪.൨൧൧] ചത്താരോ പരിസദൂസനാ – ഭിക്ഖു ദുസ്സീലോ പാപധമ്മോ പരിസദൂസനോ, ഭിക്ഖുനീ ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ പരിസദൂസനാ, ഉപാസകോ ദുസ്സീലോ പാപധമ്മോ പരിസദൂസനോ, ഉപാസികാ ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ പരിസദൂസനാ. ചത്താരോ പരിസസോഭനാ [പരിസസോഭണാ (സ്യാ. ക.)] – ഭിക്ഖു സീലവാ കല്യാണധമ്മോ പരിസസോഭനോ, ഭിക്ഖുനീ സീലവതീ കല്യാണധമ്മാ പരിസസോഭനാ, ഉപാസകോ സീലവാ കല്യാണധമ്മോ പരിസസോഭനോ, ഉപാസികാ സീലവതീ കല്യാണധമ്മാ പരിസസോഭനാ.

അത്ഥാപത്തി ¶ ആഗന്തുകോ ആപജ്ജതി, നോ ആവാസികോ; അത്ഥാപത്തി ¶ ആവാസികോ ആപജ്ജതി, നോ ആഗന്തുകോ; അത്ഥാപത്തി ആഗന്തുകോ ചേവ ആപജ്ജതി ആവാസികോ ച അത്ഥാപത്തി നേവ ആഗന്തുകോ ആപജ്ജതി, നോ ആവാസികോ. അത്ഥാപത്തി ഗമികോ ആപജ്ജതി, നോ ആവാസികോ; അത്ഥാപത്തി ആവാസികോ ആപജ്ജതി, നോ ഗമികോ; അത്ഥാപത്തി ഗമികോ ചേവ ആപജ്ജതി ആവാസികോ ച; അത്ഥാപത്തി നേവ ഗമികോ ആപജ്ജതി നോ ആവാസികോ. അത്ഥി വത്ഥുനാനത്തതാ നോ ആപത്തിനാനത്തതാ, അത്ഥി ആപത്തിനാനത്തതാ നോ വത്ഥുനാനത്തതാ, അത്ഥി വത്ഥുനാനത്തതാ ചേവ ആപത്തിനാനത്തതാ ച, അത്ഥി നേവ വത്ഥുനാനത്തതാ നോ ആപത്തിനാനത്തതാ. അത്ഥി വത്ഥുസഭാഗതാ നോ ആപത്തിസഭാഗതാ, അത്ഥി ആപത്തിസഭാഗതാ നോ വത്ഥുസഭാഗതാ, അത്ഥി വത്ഥുസഭാഗതാ ചേവ ആപത്തിസഭാഗതാ ച അത്ഥി നേവ വത്ഥുസഭാഗതാ നോ ആപത്തിസഭാഗതാ. അത്ഥാപത്തി ഉപജ്ഝായോ ആപജ്ജതി നോ സദ്ധിവിഹാരികോ, അത്ഥാപത്തി സദ്ധിവിഹാരികോ ആപജ്ജതി നോ ഉപജ്ഝായോ, അത്ഥാപത്തി ഉപജ്ഝായോ ചേവ ആപജ്ജതി സദ്ധിവിഹാരികോ ച, അത്ഥാപത്തി നേവ ഉപജ്ഝായോ ആപജ്ജതി നോ സദ്ധിവിഹാരികോ. അത്ഥാപത്തി ആചരിയോ ആപജ്ജതി ¶ നോ അന്തേവാസികോ, അത്ഥാപത്തി അന്തേവാസികോ ആപജ്ജതി നോ ആചരിയോ, അത്ഥാപത്തി ആചരിയോ ചേവ ആപജ്ജതി അന്തേവാസികോ ച, അത്ഥാപത്തി നേവ ആചരിയോ ആപജ്ജതി നോ അന്തേവാസികോ. ചത്താരോ പച്ചയാ അനാപത്തി വസ്സച്ഛേദസ്സ – സങ്ഘോ വാ ഭിന്നോ ¶ ഹോതി, സങ്ഘം വാ ഭിന്ദിതുകാമാ ഹോന്തി, ജീവിതന്തരായോ വാ ഹോതി, ബ്രഹ്മചരിയന്തരായോ വാ ഹോതി. ചത്താരി വചീദുച്ചരിതാനി – മുസാവാദോ, പിസുണാ വാചാ, ഫരുസാ വാചാ, സമ്ഫപ്പലാപോ. ചത്താരി വചീസുചരിതാനി – സച്ചവാചാ, അപിസുണാ വാചാ, സണ്ഹാ വാചാ, മന്താ ഭാസാ. അത്ഥി ¶ ആദിയന്തോ ഗരുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, പയോജേന്തോ ലഹുകം; അത്ഥി ആദിയന്തോ ലഹുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, പയോജേന്തോ ഗരുകം, അത്ഥി ആദിയന്തോപി പയോജേന്തോപി ഗരുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി; അത്ഥി ആദിയന്തോപി പയോജേന്തോപി ലഹുകം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അഭിവാദനാരഹോ, നോ പച്ചുട്ഠാനാരഹോ; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ പച്ചുട്ഠാനാരഹോ, നോ അഭിവാദനാരഹോ; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അഭിവാദനാരഹോ ചേവ പച്ചുട്ഠാനാരഹോ ച; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ നേവ അഭിവാദനാരഹോ നോ പച്ചുട്ഠാനാരഹോ. അത്ഥി പുഗ്ഗലോ ആസനാരഹോ, നോ അഭിവാദനാരഹോ; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അഭിവാദനാരഹോ, നോ ആസനാരഹോ; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ ആസനാരഹോ ചേവ അഭിവാദനാരഹോ ച; അത്ഥി പുഗ്ഗലോ നേവ ആസനാരഹോ നോ അഭിവാദനാരഹോ. അത്ഥാപത്തി കാലേ ആപജ്ജതി, നോ വികാലേ; അത്ഥാപത്തി വികാലേ ആപജ്ജതി, നോ കാലേ; അത്ഥാപത്തി കാലേ ചേവ ആപജ്ജതി വികാലേ ച; അത്ഥാപത്തി നേവ കാലേ ആപജ്ജതി നോ വികാലേ. അത്ഥി പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ കപ്പതി, നോ വികാലേ; അത്ഥി പടിഗ്ഗഹിതം വികാലേ കപ്പതി, നോ കാലേ; അത്ഥി പടിഗ്ഗഹിതം കാലേ ¶ ചേവ കപ്പതി ¶ വികാലേ ച; അത്ഥി പടിഗ്ഗഹിതം നേവ കാലേ കപ്പതി നോ വികാലേ. അത്ഥാപത്തി പച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു ആപജ്ജതി, നോ മജ്ഝിമേസു; അത്ഥാപത്തി മജ്ഝിമേസു ജനപദേസു ആപജ്ജതി, നോ പച്ചന്തിമേസു; അത്ഥാപത്തി പച്ചന്തിമേസു ചേവ ജനപദേസു ആപജ്ജതി മജ്ഝിമേസു ച; അത്ഥാപത്തി നേവ പച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു ആപജ്ജതി നോ മജ്ഝിമേസു. അത്ഥി പച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു കപ്പതി, നോ മജ്ഝിമേസു; അത്ഥി മജ്ഝിമേസു ജനപദേസു കപ്പതി, നോ പച്ചന്തിമേസു; അത്ഥി പച്ചന്തിമേസു ചേവ ജനപദേസു കപ്പതി മജ്ഝിമേസു ച; അത്ഥി നേവ പച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു കപ്പതി നോ ¶ മജ്ഝിമേസു. അത്ഥാപത്തി അന്തോ ആപജ്ജതി, നോ ബഹി; അത്ഥാപത്തി ബഹി ആപജ്ജതി, നോ അന്തോ; അത്ഥാപത്തി അന്തോ ചേവ ആപജ്ജതി ബഹി ച; അത്ഥാപത്തി നേവ അന്തോ ആപജ്ജതി നോ ബഹി. അത്ഥാപത്തി അന്തോസീമായ ആപജ്ജതി, നോ ബഹിസീമായ; അത്ഥാപത്തി ബഹിസീമായ ആപജ്ജതി, നോ അന്തോസീമായ; അത്ഥാപത്തി അന്തോസീമായ ചേവ ആപജ്ജതി ബഹിസീമായ ച; അത്ഥാപത്തി നേവ അന്തോസീമായ ആപജ്ജതി നോ ബഹിസീമായ. അത്ഥാപത്തി ഗാമേ ആപജ്ജതി, നോ അരഞ്ഞേ; അത്ഥാപത്തി അരഞ്ഞേ ആപജ്ജതി, നോ ഗാമേ; അത്ഥാപത്തി ഗാമേ ചേവ ആപജ്ജതി അരഞ്ഞേ ച; അത്ഥാപത്തി നേവ ഗാമേ ആപജ്ജതി നോ അരഞ്ഞേ.

ചതസ്സോ ചോദനാ – വത്ഥുസന്ദസ്സനാ, ആപത്തിസന്ദസ്സനാ, സംവാസപടിക്ഖേപോ ¶ , സാമീചിപടിക്ഖേപോ. ചത്താരോ പുബ്ബകിച്ചാ. ചത്താരോ പത്തകല്ലാ. ചത്താരി അനഞ്ഞപാചിത്തിയാനി. ചതസ്സോ ഭിക്ഖുസമ്മുതിയോ. [അ. നി. ൪.൧൭; വിഭ. ൯൩൯; ദീ. നി. ൩.൩൧൧] ചത്താരി അഗതിഗമനാനി – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചത്താരി നാഗതിഗമനാനി – ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ അലജ്ജീ ഭിക്ഖു സങ്ഘം ഭിന്ദതി – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പേസലോ ഭിക്ഖു ഭിന്നം സങ്ഘം സമഗ്ഗം കരോതി – ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിനയോ ന പുച്ഛിതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി ¶ , ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ വിനയോ ന പുച്ഛിതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ വിനയോ ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ വിനയോ ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ന ദാതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി ¶ , ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതേ ¶ ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ ന സാകച്ഛിതബ്ബോ – ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. അത്ഥാപത്തി ഗിലാനോ ആപജ്ജതി, നോ അഗിലാനോ; അത്ഥാപത്തി അഗിലാനോ ആപജ്ജതി, നോ ഗിലാനോ; അത്ഥാപത്തി ഗിലാനോ ചേവ ആപജ്ജതി അഗിലാനോ ച; അത്ഥാപത്തി നേവ ഗിലാനോ ആപജ്ജതി നോ അഗിലാനോ. ചത്താരി അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. ചത്താരി ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി.

ചതുക്കം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

സകവാചായ കായേന, പസുത്തോ ച അചിത്തകോ;

ആപജ്ജന്തോ ച കമ്മേന, വോഹാരാ ചതുരോ തഥാ.

ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനഞ്ച, പരിക്ഖാരോ ച സമ്മുഖാ;

അജാനകായേ മജ്ഝേ ച, വുട്ഠാതി ദുവിധാ തഥാ.

പടിലാഭേന ചോദനാ, പരിവാസാ ച വുച്ചതി;

മാനത്തചാരികാ ചാപി, സാമുക്കംസാ പടിഗ്ഗഹി.

മഹാവികടകമ്മാനി, പുന കമ്മേ വിപത്തിയോ;

അധികരണാ ¶ ദുസ്സീലാ ച, സോഭനാഗന്തുകേന ച.

ഗമികോ വത്ഥുനാനത്താ, സഭാഗുപജ്ഝായേന ച;

ആചരിയോ പച്ചയാ വാ, ദുച്ചരിതം സുചരിതം.

ആദിയന്തോ പുഗ്ഗലോ ച, അരഹോ ആസനേന ച;

കാലേ ച കപ്പതി ചേവ, പച്ചന്തിമേസു കപ്പതി.

അന്തോ അന്തോ ച സീമായ, ഗാമേ ച ചോദനായ ച;

പുബ്ബകിച്ചം പത്തകല്ലം, അനഞ്ഞാ സമ്മുതിയോ ച.

അഗതി ¶ നാഗതി ചേവ, അലജ്ജീ പേസലേന ച;

പുച്ഛിതബ്ബാ ദുവേ ചേവ, വിസ്സജ്ജേയ്യാ തഥാ ദുവേ;

അനുയോഗോ ച സാകച്ഛാ, ഗിലാനോ ഠപനേന ചാതി.

൫. പഞ്ചകവാരോ

൩൨൫. പഞ്ച ¶ ആപത്തിയോ. പഞ്ച ആപത്തിക്ഖന്ധാ. പഞ്ച വിനീതവത്ഥൂനി. പഞ്ച കമ്മാനി ആനന്തരികാനി. പഞ്ച പുഗ്ഗലാ നിയതാ. പഞ്ച ഛേദനകാ ആപത്തിയോ. പഞ്ചഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി. പഞ്ച ആപത്തിയോ. മുസാവാദപച്ചയാ പഞ്ചഹാകാരേഹി കമ്മം ന ഉപേതി – സയം വാ കമ്മം ന കരോതി, പരം വാ ന അജ്ഝേസതി, ഛന്ദം വാ പാരിസുദ്ധിം വാ ന ദേതി, കയിരമാനേ കമ്മേ പടിക്കോസതി, കതേ വാ പന കമ്മേ അധമ്മദിട്ഠി ഹോതി. പഞ്ചഹാകാരേഹി കമ്മം ഉപേതി ¶ – സയം വാ കമ്മം കരോതി, പരം വാ അജ്ഝേസതി, ഛന്ദം വാ പാരിസുദ്ധിം വാ ദേതി, കയിരമാനേ കമ്മേ നപ്പടിക്കോസതി, കതേ വാ പന കമ്മേ ധമ്മദിട്ഠി ഹോതി. പഞ്ച പിണ്ഡപാതികസ്സ ഭിക്ഖുനോ കപ്പന്തി – അനാമന്തചാരോ, ഗണഭോജനം, പരമ്പരഭോജനം, അനധിട്ഠാനം, അവികപ്പനാ. [അ. നി. ൫.൧൦൨] പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉസ്സങ്കിതപരിസങ്കിതോ ¶ ഹോതി – പാപഭിക്ഖുപി അകുപ്പധമ്മോപി വേസിയാഗോചരോ വാ ഹോതി, വിധവാഗോചരോ വാ ഹോതി, ഥുല്ലകുമാരിഗോചരോ വാ ഹോതി, പണ്ഡകഗോചരോ വാ ഹോതി, ഭിക്ഖുനിഗോചരോ വാ ഹോതി. പഞ്ച തേലാനി – തിലതേലം, സാസപതേലം, മധുകതേലം, ഏരണ്ഡകതേലം, വസാതേലം. പഞ്ച വസാനി – അച്ഛവസം, മച്ഛവസം, സുസുകാവസം, സൂകരവസം, ഗദ്രഭവസം. [അ. നി. ൫.൧൩൦; ദീ. നി. ൩.൩൧൬] പഞ്ച ബ്യസനാനി – ഞാതിബ്യസനം, ഭോഗബ്യസനം, രോഗബ്യസനം, സീലബ്യസനം, ദിട്ഠിബ്യസനം. [അ. നി. ൫.൧൩൦; ദീ. നി. ൩.൩൧൬] പഞ്ച സമ്പദാ – ഞാതിസമ്പദാ, ഭോഗസമ്പദാ, അരോഗസമ്പദാ, സീലസമ്പദാ, ദിട്ഠിസമ്പദാ. പഞ്ച നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധിയോ ഉപജ്ഝായമ്ഹാ – ഉപജ്ഝായോ പക്കന്തോ വാ ഹോതി, വിബ്ഭന്തോ വാ, കാലങ്കതോ വാ, പക്ഖസങ്കന്തോ വാ, ആണത്തിയേവ പഞ്ചമീ. പഞ്ച പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ – അദ്ധാനഹീനോ, അങ്ഗഹീനോ, വത്ഥുവിപന്നോ, കരണദുക്കടകോ, അപരിപൂരോ. പഞ്ച പംസുകൂലാനി – സോസാനികം, പാപണികം, ഉന്ദൂരക്ഖായികം, ഉപചികക്ഖായികം, അഗ്ഗിദഡ്ഢം. അപരാനിപി പഞ്ച പംസുകൂലാനി – ഗോഖായികം, അജക്ഖായികം, ഥൂപചീവരം, ആഭിസേകികം, ഗതപടിയാഗതം [ഭതപടിയാഭതം (ക.)]. പഞ്ച അവഹാരാ – ഥേയ്യാവഹാരോ, പസയ്ഹാവഹാരോ, പരികപ്പാവഹാരോ ¶ , പടിച്ഛന്നാവഹാരോ, കുസാവഹാരോ. പഞ്ച മഹാചോരാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. പഞ്ച അവിസ്സജ്ജനിയാനി. പഞ്ച അവേഭങ്ഗിയാനി. പഞ്ചാപത്തിയോ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ. പഞ്ചാപത്തിയോ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ¶ ചിത്തതോ. പഞ്ചാപത്തിയോ ദേസനാഗാമിനിയോ. പഞ്ച സങ്ഘാ ¶ . പഞ്ച പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാ. സബ്ബപച്ചന്തിമേസു ജനപദേസു വിനയധരപഞ്ചമേന ഗണേന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം. പഞ്ചാനിസംസാ കഥിനത്ഥാരേ. പഞ്ച കമ്മാനി. യാവതതിയകേ പഞ്ച ആപത്തിയോ. പഞ്ചഹാകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി പാരാജികസ്സ. പഞ്ചഹാകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. പഞ്ചഹാകാരേഹി അദിന്നം ആദിയന്തസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. പഞ്ച അകപ്പിയാനി ന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി – അദിന്നഞ്ച ഹോതി, അവിദിതഞ്ച ഹോതി, അകപ്പിയഞ്ച ഹോതി, അപ്പടിഗ്ഗഹിതഞ്ച ഹോതി, അകതാതിരിത്തഞ്ച ഹോതി. പഞ്ച കപ്പിയാനി പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി – ദിന്നഞ്ച ഹോതി, വിദിതഞ്ച ഹോതി, കപ്പിയഞ്ച ഹോതി, പടിഗ്ഗഹിതഞ്ച ഹോതി, കതാതിരിത്തഞ്ച ഹോതി. പഞ്ച ദാനാനി അപുഞ്ഞാനി പുഞ്ഞസമ്മതാനി ലോകസ്മിം [ലോകസ്സ (സ്യാ.)] – മജ്ജദാനം, സമജ്ജദാനം, ഇത്ഥിദാനം, ഉസഭദാനം, ചിത്തകമ്മദാനം. പഞ്ച ഉപ്പന്നാ ദുപ്പടിവിനോദയാ [വിനോദിയാ (സ്യാ.)] – ഉപ്പന്നോ രാഗോ ദുപ്പടിവിനോദയോ, ഉപ്പന്നോ ദോസോ ദുപ്പടിവിനോദയോ, ഉപ്പന്നോ മോഹോ ദുപ്പടിവിനോദയോ, ഉപ്പന്നം പടിഭാനം ദുപ്പടിവിനോദയം, ഉപ്പന്നം ഗമിയചിത്തം ദുപ്പടിവിനോദയം ¶ . പഞ്ചാനിസംസാ സമ്മജ്ജനിയാ – സകചിത്തം പസീദതി, പരചിത്തം പസീദതി, ദേവതാ അത്തമനാ ഹോന്തി, പാസാദികസംവത്തനികകമ്മം ¶ ഉപചിനതി, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതി. അപരേപി പഞ്ചാനിസംസാ സമ്മജ്ജനിയാ – സകചിത്തം പസീദതി, പരചിത്തം പസീദതി, ദേവതാ അത്തമനാ ഹോന്തി, സത്ഥുസാസനം കതം ഹോതി, പച്ഛിമാ ജനതാ ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജതി.

പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ‘‘ബാലോ’’ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗഹേത്വാ പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗഹേത്വാ അധമ്മേന കാരേതി അപ്പടിഞ്ഞായ. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ‘‘പണ്ഡിതോ’’ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗഹേത്വാ പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗഹേത്വാ ധമ്മേന കാരേതി പടിഞ്ഞായ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ മൂലം ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുദയം ¶ ന ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധം ന ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ന ജാനാതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്തിം ജാനാതി, ആപത്തിയാ മൂലം ജാനാതി, ആപത്തിസമുദയം ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധം ജാനാതി ¶ , ആപത്തിനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ജാനാതി. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ മൂലം ന ജാനാതി, അധികരണസമുദയം ന ജാനാതി, അധികരണനിരോധം ന ജാനാതി, അധികരണനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ന ജാനാതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അധികരണം ജാനാതി ¶ , അധികരണസ്സ മൂലം ജാനാതി, അധികരണസമുദയം ജാനാതി, അധികരണനിരോധം ജാനാതി, അധികരണനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ജാനാതി. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, അനുപഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, അനുപഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ഞത്തിം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ന ജാനാതി, ന പുബ്ബകുസലോ ഹോതി, ന അപരകുസലോ ഹോതി, അകാലഞ്ഞൂ ച ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ഞത്തിം ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ജാനാതി, പുബ്ബകുസലോ ഹോതി, അപരകുസലോ ഹോതി, കാലഞ്ഞൂ ച ഹോതി. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ¶ ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആചരിയപരമ്പരാ ഖോ പനസ്സ ന സുഗ്ഗഹിതാ ഹോതി ന സുമനസികതാ ന സൂപധാരിതാ. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, ആചരിയപരമ്പരാ ഖോ പനസ്സ സുഗ്ഗഹിതാ ഹോതി സുമനസികതാ സൂപധാരിതാ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ¶ ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ¶ ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി ന വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി ന സുവിഭത്താനി ന സുപ്പവത്തീനി ന സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ¶ ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, അധികരണേ ച ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, അധികരണേ ച വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി.

[അ. നി. ൫.൧൮൧; പരി. ൪൪൩] പഞ്ച ¶ ആരഞ്ഞികാ – മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തക്ഖേപാ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീതി ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛഞ്ഞേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിഞ്ഞേവ നിസ്സായ സല്ലേഖഞ്ഞേവ നിസ്സായ പവിവേകഞ്ഞേവ നിസ്സായ ഇദമത്ഥിതഞ്ഞേവ [ഇദമട്ഠിതഞ്ഞേവ (സീ. സ്യാ.)] നിസ്സായ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി. പഞ്ച പിണ്ഡപാതികാ…പേ… പഞ്ച പംസുകൂലികാ…പേ… പഞ്ച രുക്ഖമൂലികാ…പേ… പഞ്ച സോസാനികാ…പേ… പഞ്ച അബ്ഭോകാസികാ…പേ… പഞ്ച തേചീവരികാ…പേ… പഞ്ച സപദാനചാരികാ…പേ… പഞ്ച നേസജ്ജികാ…പേ… പഞ്ച യഥാസന്ഥതികാ…പേ… പഞ്ച ഏകാസനികാ…പേ… പഞ്ച ഖലുപച്ഛാഭത്തികാ…പേ… പഞ്ച പത്തപിണ്ഡികാ – മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തക്ഖേപാ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീതി പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛഞ്ഞേവ ¶ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിഞ്ഞേവ നിസ്സായ സല്ലേഖഞ്ഞേവ നിസ്സായ പവിവേകഞ്ഞേവ നിസ്സായ ഇദമത്ഥിതഞ്ഞേവ നിസ്സായ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി.

[പരി. ൪൧൭] പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – ഉപോസഥം ന ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – ഉപോസഥം ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – പവാരണം ന ജാനാതി, പവാരണാകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – പവാരണം ജാനാതി, പവാരണാകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ¶ ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ നാനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം – ഉപോസഥം ന ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സാ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ അനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം ¶ – ഉപോസഥം ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സാ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സാ വാ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ നാനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം – പവാരണം ന ജാനാതി, പവാരണാകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സാ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ അനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം – പവാരണം ജാനാതി, പവാരണാകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സാ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സാ വാ. അപരേഹിപി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ നാനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം ¶ – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സാ ഹോതി. പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ അനിസ്സിതായ വത്ഥബ്ബം – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ¶ ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സാ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സാ വാ.

പഞ്ച ആദീനവാ അപാസാദികേ – അത്താപി അത്താനം ഉപവദതി, അനുവിച്ചപി വിഞ്ഞൂ ഗരഹന്തി, പാപകോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗച്ഛതി, സമ്മൂള്ഹോ കാലം കരോതി, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജതി. പഞ്ചാനിസംസാ പാസാദികേ – അത്താപി അത്താനം ന ഉപവദതി, അനുവിച്ചപി വിഞ്ഞൂ പസംസന്തി, കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗച്ഛതി, അസമ്മൂള്ഹോ കാലം കരോതി, കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതി. അപരേപി പഞ്ച ആദീനവാ അപാസാദികേ – അപ്പസന്നാ ന പസീദന്തി, പസന്നാനം ഏകച്ചാനം അഞ്ഞഥത്തം ഹോതി, സത്ഥുസാസനം അകതം ഹോതി, പച്ഛിമാ ജനതാ ദിട്ഠാനുഗതിം നാപജ്ജതി, ചിത്തമസ്സ ന പസീദതി. പഞ്ചാനിസംസാ പാസാദികേ – അപ്പസന്നാ പസീദന്തി, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ ഹോതി, സത്ഥുസാസനം കതം ഹോതി, പച്ഛിമാ ജനതാ ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജതി, ചിത്തമസ്സ പസീദതി. പഞ്ച ആദീനവാ കുലൂപകേ – അനാമന്തചാരേ ആപജ്ജതി, രഹോ നിസജ്ജായ ആപജ്ജതി, പടിച്ഛന്നേ ആസനേ ആപജ്ജതി, മാതുഗാമസ്സ ഉത്തരിഛപ്പഞ്ചവാചാഹി ധമ്മം ദേസേന്തോ ആപജ്ജതി, കാമസങ്കപ്പബഹുലോ ച വിഹരതി. പഞ്ച ആദീനവാ കുലൂപകസ്സ ഭിക്ഖുനോ – അതിവേലം കുലേസു സംസട്ഠസ്സ വിഹരതോ മാതുഗാമസ്സ അഭിണ്ഹദസ്സനം, ദസ്സനേ സതി സംസഗ്ഗോ, സംസഗ്ഗേ സതി വിസ്സാസോ, വിസ്സാസേ സതി ഓതാരോ, ഓതിണ്ണചിത്തസ്സേതം ¶ ഭിക്ഖുനോ പാടികങ്ഖം അനഭിരതോ വാ ബ്രഹ്മചരിയം ചരിസ്സതി അഞ്ഞതരം വാ സംകിലിട്ഠം ആപത്തിം ആപജ്ജിസ്സതി സിക്ഖം വാ പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തിസ്സതി.

[പാചി. ൯൨] പഞ്ച ¶ ബീജജാതാനി – മൂലബീജം, ഖന്ധബീജം, ഫളുബീജം, അഗ്ഗബീജം, ബീജബീജഞ്ഞേവ [ബീജബീജമേവ (ക.)] പഞ്ചമം. പഞ്ചഹി സമണകപ്പേഹി ഫലം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം – അഗ്ഗിപരിജിതം, സത്ഥപരിജിതം, നഖപരിജിതം, അബീജം, നിബ്ബത്തബീജഞ്ഞേവ [നിബ്ബട്ടബീജഞ്ഞേവ (സീ.), നിബ്ബടബീജഞ്ഞേവ (സ്യാ.), നിപ്പട്ടബീജഞ്ഞേവ (ക.)] പഞ്ചമം. പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ – നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം ¶ സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം പഠമാ വിസുദ്ധി; നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം ദുതിയാ വിസുദ്ധി; നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ തേരസ സങ്ഘാദിസേസേ ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം തതിയാ വിസുദ്ധി; നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ തേരസ സങ്ഘാദിസേസേ ഉദ്ദിസിത്വാ ദ്വേ അനിയതേ ¶ ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം ചതുത്ഥാ വിസുദ്ധി; വിത്ഥാരേനേവ പഞ്ചമീ. അപരാപി പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ – സുത്തുദ്ദേസോ, പാരിസുദ്ധിഉപോസഥോ, അധിട്ഠാനുപോസഥോ, പവാരണാ, സാമഗ്ഗീഉപോസഥോയേവ പഞ്ചമോ. പഞ്ചാനിസംസാ വിനയധരേ – അത്തനോ സീലക്ഖന്ധോ സുഗുത്തോ ഹോതി സുരക്ഖിതോ, കുക്കുച്ചപകതാനം പടിസരണം ഹോതി, വിസാരദോ സങ്ഘമജ്ഝേ വോഹരതി, പച്ചത്ഥികേ സഹധമ്മേന സുനിഗ്ഗഹിതം നിഗ്ഗണ്ഹാതി, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ പടിപന്നോ ഹോതി. പഞ്ച അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി ¶ . പഞ്ച ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനീതി.

പഞ്ചകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപത്തി ആപത്തിക്ഖന്ധാ, വിനീതാനന്തരേന ച;

പുഗ്ഗലാ ഛേദനാ ചേവ, ആപജ്ജതി ച പച്ചയാ.

ന ഉപേതി ഉപേതി ച, കപ്പന്തുസങ്കിതേലഞ്ച;

വസം ബ്യസനാ സമ്പദാ, പസ്സദ്ധി പുഗ്ഗലേന ച.

സോസാനികം ഖായിതഞ്ച, ഥേയ്യം ചോരോ ച വുച്ചതി;

അവിസ്സജ്ജി അവേഭങ്ഗി, കായതോ കായവാചതോ.

ദേസനാ ¶ സങ്ഘം ഉദ്ദേസം, പച്ചന്തികഥിനേന ച;

കമ്മാനി യാവതതിയം, പാരാജിഥുല്ലദുക്കടം.

അകപ്പിയം കപ്പിയഞ്ച, അപുഞ്ഞദുവിനോദയാ;

സമ്മജ്ജനീ അപരേ ച, ഭാസം ആപത്തിമേവ ച.

അധികരണം വത്ഥു ഞത്തി, ആപത്താ ഉഭയാനി ച;

ലഹുകട്ഠമകാ ഏതേ, കണ്ഹസുക്കാ വിജാനഥ.

അരഞ്ഞം പിണ്ഡപാതഞ്ച, പംസുരുക്ഖസുസാനികാ;

അബ്ഭോകാസോ ചീവരഞ്ച, സപദാനോ നിസജ്ജികോ.

സന്ഥതി ¶ ഖലു പച്ഛാപി, പത്തപിണ്ഡികമേവ ച;

ഉപോസഥം ¶ പവാരണം, ആപത്താനാപത്തിപി ച.

കണ്ഹസുക്കപദാ ഏതേ, ഭിക്ഖുനീനമ്പി തേ തഥാ;

അപാസാദികപാസാദി, തഥേവ അപരേ ദുവേ.

കുലൂപകേ അതിവേലം, ബീജം സമണകപ്പി ച;

വിസുദ്ധി അപരേ ചേവ, വിനയാധമ്മികേന ച;

ധമ്മികാ ച തഥാ വുത്താ, നിട്ഠിതാ സുദ്ധിപഞ്ചകാതി.

൬. ഛക്കവാരോ

൩൨൬. [ദീ. നി. ൩.൩൨൪] ഛ അഗാരവാ. ഛ ഗാരവാ. ഛ വിനീതവത്ഥൂനി. ഛ സാമീചിയോ. ഛ ആപത്തിസമുട്ഠാനാ. ഛച്ഛേദനകാ ആപത്തിയോ. ഛഹാകാരേഹി ആപത്തിം ആപജ്ജതി. ഛാനിസംസാ വിനയധരേ. ഛ പരമാനി. ഛാരത്തം തിചീവരേന വിപ്പവസിതബ്ബം. ഛ ചീവരാനി ¶ . ഛ രജനാനി. ഛ ആപത്തിയോ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ന വാചതോ. ഛ ആപത്തിയോ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ന കായതോ. ഛ ആപത്തിയോ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. ഛ കമ്മാനി. ഛ വിവാദമൂലാനി. ഛ അനുവാദമൂലാനി. ഛ സാരണീയാ ധമ്മാ ദീഘസോ. ഛ വിദത്ഥിയോ, സുഗതവിദത്ഥിയാ, തിരിയം ഛ വിദത്ഥിയോ. ഛ നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധിയോ ആചരിയമ്ഹാ. ഛ നഹാനേ അനുപഞ്ഞത്തിയോ – വിപ്പകതചീവരം ¶ ആദായ പക്കമതി, വിപ്പകതചീവരം സമാദായ പക്കമതി.

[മഹാവ. ൮൫ ആദയോ] ഛഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന പഞ്ഞക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – അത്തനാ അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേ ¶ സമന്നാഗതോ ഹോതി, പരം അസേക്ഖേ സീലക്ഖന്ധേ സമാദപേതാ; അത്തനാ അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പരം അസേക്ഖേ സമാധിക്ഖന്ധേ സമാദപേതാ; അത്തനാ അസേക്ഖേന പഞ്ഞക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പരം അസേക്ഖേ പഞ്ഞക്ഖന്ധേ സമാദപേതാ; അത്തനാ അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പരം അസേക്ഖേ വിമുത്തിക്ഖന്ധേ സമാദപേതാ; അത്തനാ അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, പരം അസേക്ഖേ വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേ സമാദപേതാ; ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – സദ്ധോ ഹോതി, ഹിരിമാ ഹോതി, ഓത്തപ്പീ ഹോതി, ആരദ്ധവീരിയോ ഹോതി ¶ , ഉപട്ഠിതസ്സതി ഹോതി, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – ന അധിസീലേ സീലവിപന്നോ ഹോതി, ന അജ്ഝാചാരേ ആചാരവിപന്നോ ഹോതി, ന അതിദിട്ഠിയാ ദിട്ഠിവിപന്നോ ഹോതി, ബഹുസ്സുതോ ഹോതി, പഞ്ഞവാ ഹോതി, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ ഗിലാനം ഉപട്ഠാതും വാ ഉപട്ഠാപേതും വാ, അനഭിരതം വൂപകാസേതും വാ വൂപകാസാപേതും വാ [അനഭിരതിം (ക.)], ഉപ്പന്നം കുക്കുച്ചം ധമ്മതോ വിനോദേതും [വിനോദേതും വാ വിനോദാപേതും വാ (സ്യാ.) മഹാവ. ൮൫], ആപത്തിം ജാനാതി, ആപത്തിവുട്ഠാനം ജാനാതി, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ¶ ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ ആഭിസമാചാരികായ സിക്ഖായ സിക്ഖാപേതും, ആദിബ്രഹ്മചാരിയകായ സിക്ഖായ വിനേതും, അഭിധമ്മേ വിനേതും, അഭിവിനയേ വിനേതും, ഉപ്പന്നം ദിട്ഠിഗതം ധമ്മതോ വിവേചേതും, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

അപരേഹിപി ¶ ഛഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ¶ ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, ദസവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകദസവസ്സോ വാ.

ഛ അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി, ഛ ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനീതി.

ഛക്കം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

അഗാരവാ ഗാരവാ ച, വിനീതാ സാമീചിപി ച;

സമുട്ഠാനാ ഛേദനാ ചേവ, ആകാരാനിസംസേന ച.

പരമാനി ച ഛാരത്തം, ചീവരം രജനാനി ച;

കായതോ ചിത്തതോ ചാപി, വാചതോ ചിത്തതോപി ച.

കായവാചാചിത്തതോ ച, കമ്മവിവാദമേവ ച;

അനുവാദാ ദീഘസോ ച, തിരിയം നിസ്സയേന ച.

അനുപഞ്ഞത്തി ആദായ, സമാദായ തഥേവ ച;

അസേക്ഖേ സമാദപേതാ, സദ്ധോ അധിസീലേന ച;

ഗിലാനാഭിസമാചാരീ, ആപത്താധമ്മധമ്മികാതി.

൭. സത്തകവാരോ

൩൨൭. സത്താപത്തിയോ ¶ . സത്താപത്തിക്ഖന്ധാ. സത്ത വിനീതവത്ഥൂനി. സത്ത സാമീചിയോ. സത്ത അധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ. സത്ത ധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ. സത്തന്നം അനാപത്തി സത്താഹകരണീയേന ¶ ഗന്തും. സത്താനിസംസാ വിനയധരേ. സത്ത പരമാനി ¶ . സത്തമേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. സത്ത സമഥാ. സത്ത കമ്മാനി. സത്ത ആമകധഞ്ഞാനി. തിരിയം സത്തന്തരാ. ഗണഭോജനേ ¶ സത്ത അനുപഞ്ഞത്തിയോ. ഭേസജ്ജാനി പടിഗ്ഗഹേത്വാ സത്താഹപരമം സന്നിധികാരകം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനി. കതചീവരം ആദായ പക്കമതി. കതചീവരം സമാദായ പക്കമതി. ഭിക്ഖുസ്സ ന ഹോതി ആപത്തി ദട്ഠബ്ബാ. ഭിക്ഖുസ്സ ഹോതി ആപത്തി ദട്ഠബ്ബാ. ഭിക്ഖുസ്സ ഹോതി ആപത്തി ദട്ഠബ്ബാ [പടികാതബ്ബാ (സബ്ബത്ഥ) അട്ഠകഥാ ച ചമ്പേയ്യക്ഖന്ധകേ അധമ്മകമ്മാദികഥാ ച ഓലോകേതബ്ബാ]. സത്ത അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. സത്ത ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി.

[അ. നി. ൭.൭൫] സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു വിനയധരോ ഹോതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു, ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു വിനയധരോ ഹോതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ ¶ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി തഥാരൂപസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ [ധതാ (സീ. സ്യാ.)] വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ, ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു വിനയധരോ ഹോതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ ¶ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ¶ ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു വിനയധരോ ഹോതി – ആപത്തിം ജാനാതി; അനാപത്തിം ജാനാതി; ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി; ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി; അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ തിസ്സോപി ജാതിയോ ചതസ്സോപി ജാതിയോ പഞ്ചപി ജാതിയോ ദസപി ജാതിയോ വീസമ്പി ജാതിയോ തിംസമ്പി ജാതിയോ ചത്താലീസമ്പി ജാതിയോ പഞ്ഞാസമ്പി ജാതിയോ ജാതിസതമ്പി ¶ ജാതിസഹസ്സമ്പി ജാതിസതസഹസ്സമ്പി അനേകേപി സംവട്ടകപ്പേ അനേകേപി വിവട്ടകപ്പേ അനേകേപി സംവട്ടവിവട്ടകപ്പേ – ‘‘അമുത്രാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ അമുത്ര ഉദപാദിം; തത്രാപാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ ഇധൂപപന്നോ’’തി ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി; ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന [അതിക്കന്തമാനുസ്സകേന (ക.)] സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ, സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി – ‘‘ഇമേ വത ഭോന്തോ സത്താ കായദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം ഉപവാദകാ മിച്ഛാദിട്ഠികാ മിച്ഛാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ, തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപന്നാ, ഇമേ വാ പന ഭോന്തോ സത്താ കായസുചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീസുചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോസുചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം അനുപവാദകാ സമ്മാദിട്ഠികാ സമ്മാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ, തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപന്നാ’’തി ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി; ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ ¶ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

സത്തഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതോ വിനയധരോ സോഭതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ¶ ആപത്തിം ജാനാതി, സീലവാ ഹോതി…പേ… സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു, ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി ¶ അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ. സോഭതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ബഹുസ്സുതോ ഹോതി…പേ… ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധോ ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ സോഭതി – ആപത്തിം ജാനാതി, അനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം ¶ അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

അപരേഹിപി സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ സോഭതി – ആപത്തിം ജാനാതി; അനാപത്തിം ജാനാതി; ലഹുകം ആപത്തിം ജാനാതി; ഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി; അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ…പേ… ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി…പേ… ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ ¶ സത്തേ പജാനാതി; ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.

[ദീ. നി. ൩.൩൩൦] സത്ത അസദ്ധമ്മാ – അസ്സദ്ധോ ഹോതി, അഹിരികോ ഹോതി, അനോത്തപ്പീ ഹോതി, അപ്പസ്സുതോ ഹോതി, കുസീതോ ഹോതി, മുട്ഠസ്സതി ഹോതി, ദുപ്പഞ്ഞോ ഹോതി.

[ദീ. നി. ൩.൩൩൦] സത്ത ¶ സദ്ധമ്മാ – സദ്ധോ ഹോതി, ഹിരിമാ ഹോതി, ഓത്തപ്പീ ഹോതി, ബഹുസ്സുതോ ഹോതി, ആരദ്ധവീരിയോ ഹോതി, ഉപട്ഠിതസ്സതി ഹോതി, പഞ്ഞവാ ഹോതീതി.

സത്തകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപത്തി ആപത്തിക്ഖന്ധാ, വിനീതാ സാമീചിപി ച;

അധമ്മികാ ധമ്മികാ ച, അനാപത്തി ച സത്താഹം.

ആനിസംസാ പരമാനി, അരുണസമഥേന ച;

കമ്മാ ആമകധഞ്ഞാ ച, തിരിയം ഗണഭോജനേ.

സത്താഹപരമം ¶ ആദായ, സമാദായ തഥേവ ച;

ന ഹോതി ഹോതി ഹോതി ച, അധമ്മാ ധമ്മികാനി ച.

ചതുരോ വിനയധരാ, ചതുഭിക്ഖൂ ച സോഭനേ;

സത്ത ചേവ അസദ്ധമ്മാ, സത്ത സദ്ധമ്മാ ദേസിതാതി.

൮. അട്ഠകവാരോ

൩൨൮. അട്ഠാനിസംസേ സമ്പസ്സമാനേന ന സോ ഭിക്ഖു ആപത്തിയാ അദസ്സനേ ഉക്ഖിപിതബ്ബോ. അട്ഠാനിസംസേ സമ്പസ്സമാനേന പരേസമ്പി സദ്ധായ സാ ആപത്തി ദേസേതബ്ബാ. അട്ഠ യാവതതിയകാ. അട്ഠഹാകാരേഹി കുലാനി ദൂസേതി. അട്ഠ മാതികാ ചീവരസ്സ ഉപ്പാദായ. അട്ഠ മാതികാ കഥിനസ്സ ഉബ്ഭാരായ. അട്ഠ പാനാനി. [ചൂളവ. ൩൪൮; അ. നി. ൮.൭] അട്ഠഹി അസദ്ധമ്മേഹി അഭിഭൂതോ പരിയാദിന്നചിത്തോ ദേവദത്തോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ ¶ . അട്ഠ ലോകധമ്മാ. അട്ഠ ഗരുധമ്മാ. അട്ഠ പാടിദേസനീയാ. അട്ഠങ്ഗികോ മുസാവാദോ ¶ . അട്ഠ ഉപോസഥങ്ഗാനി. അട്ഠ ദൂതേയ്യങ്ഗാനി. അട്ഠ തിത്ഥിയവത്താനി. അട്ഠ അച്ഛരിയാ അബ്ഭുതധമ്മാ മഹാസമുദ്ദേ. അട്ഠ അച്ഛരിയാ അബ്ഭുതധമ്മാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ. അട്ഠ അനതിരിത്താ. അട്ഠ അതിരിത്താ. അട്ഠമേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. അട്ഠ പാരാജികാ. അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേന്തീ നാസേതബ്ബാ. അട്ഠമം വത്ഥും പരിപൂരേന്തിയാ ദേസിതാപി അദേസിതാ ഹോതി. അട്ഠവാചികാ ¶ ഉപസമ്പദാ. അട്ഠന്നം പച്ചുട്ഠാതബ്ബം. അട്ഠന്നം ¶ ആസനം ദാതബ്ബം. ഉപാസികാ അട്ഠ വരാനി യാചതി. അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനോവാദകോ സമ്മന്നിതബ്ബോ [സമ്മനിതബ്ബോ (ക.)]. അട്ഠാനിസംസാ വിനയധരേ. അട്ഠ പരമാനി. തസ്സപാപിയസികകമ്മകതേന ഭിക്ഖുനാ അട്ഠസു ധമ്മേസു സമ്മാ വത്തിതബ്ബം. അട്ഠ അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി അട്ഠ ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനീതി.

അട്ഠകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ന സോ ഭിക്ഖു പരേസമ്പി, യാവതതിയദൂസനാ;

മാതികാ കഥിനുബ്ഭാരാ, പാനാ അഭിഭൂതേന ച.

ലോകധമ്മാ ഗരുധമ്മാ, പാടിദേസനീയാ മുസാ;

ഉപോസഥാ ച ദൂതങ്ഗാ, തിത്ഥിയാ സമുദ്ദേപി ച.

അബ്ഭുതാ അനതിരിത്തം, അതിരിത്തം നിസ്സഗ്ഗിയം;

പാരാജികട്ഠമം വത്ഥു, അദേസിതൂപസമ്പദാ.

പച്ചുട്ഠാനാസനഞ്ചേവ, വരം ഓവാദകേന ച;

ആനിസംസാ പരമാനി, അട്ഠധമ്മേസു വത്തനാ;

അധമ്മികാ ധമ്മികാ ച, അട്ഠകാ സുപ്പകാസിതാതി.

൯. നവകവാരോ

൩൨൯. നവ ആഘാതവത്ഥൂനി. നവ ആഘാതപടിവിനയാ. നവ വിനീതവത്ഥൂനി. നവ പഠമാപത്തികാ. നവഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി. നവ പണീതഭോജനാനി ¶ . നവമംസേഹി ¶ ദുക്കടം. നവ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസാ. നവ പരമാനി. നവ തണ്ഹാമൂലകാ ധമ്മാ. നവ വിധമാനാ. നവ ചീവരാനി അധിട്ഠാതബ്ബാനി. നവ ചീവരാനി ന വികപ്പേതബ്ബാനി. ദീഘസോ നവ വിദത്ഥിയോ സുഗതവിദത്ഥിയാ. നവ അധമ്മികാനി ദാനാനി. നവ അധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ. നവ അധമ്മികാ പരിഭോഗാ – തീണി ധമ്മികാനി ദാനാനി, തയോ ധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ, തയോ ധമ്മികാ പരിഭോഗാ. നവ അധമ്മികാ സഞ്ഞത്തിയോ ¶ [പഞ്ഞത്തിയോ (സബ്ബത്ഥ) അട്ഠകഥാ ച സമഥക്ഖന്ധകേ കണ്ഹപക്ഖനവകഞ്ച ഓലോകേതബ്ബം]. നവ ധമ്മികാ സഞ്ഞത്തിയോ. അധമ്മകമ്മേ ദ്വേ നവകാനി. ധമ്മകമ്മേ ദ്വേ ¶ നവകാനി. നവ അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. നവ ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനീതി.

നവകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആഘാതവത്ഥുവിനയാ, വിനീതാ പഠമേന ച;

ഭിജ്ജതി ച പണീതഞ്ച, മംസുദ്ദേസപരമാനി ച.

തണ്ഹാ മാനാ അധിട്ഠാനാ, വികപ്പേ ച വിദത്ഥിയോ;

ദാനാ പടിഗ്ഗഹാ ഭോഗാ, തിവിധാ പുന ധമ്മികാ.

അധമ്മധമ്മസഞ്ഞത്തി, ദുവേ ദ്വേ നവകാനി ച;

പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി, അധമ്മധമ്മികാനി ചാതി.

൧൦. ദസകവാരോ

൩൩൦. ദസ ആഘാതവത്ഥൂനി. ദസ ആഘാതപടിവിനയാ. ദസ വിനീതവത്ഥൂനി. ദസവത്ഥുകാ മിച്ഛാദിട്ഠി. ദസവത്ഥുകാ സമ്മാദിട്ഠി. ദസ അന്തഗ്ഗാഹികാ ദിട്ഠി. ദസ മിച്ഛത്താ. ദസ സമ്മത്താ. ദസ ¶ അകുസലകമ്മപഥാ. ദസ കുസലകമ്മപഥാ. ദസ അധമ്മികാ സലാകഗ്ഗാഹാ. ദസ ധമ്മികാ സലാകഗ്ഗാഹാ. സാമണേരാനം ദസ സിക്ഖാപദാനി. ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സാമണേരോ നാസേതബ്ബോ.

ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ന ഉഗ്ഗണ്ഹാതി ¶ , അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം അനുഗ്ഗഹേത്വാ പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം അനുഗ്ഗഹേത്വാ അധമ്മേന കാരേതി, അപ്പടിഞ്ഞായ ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ മൂലം ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുദയം ന ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധം ന ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ന ജാനാതി.

ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, അത്തനോ ഭാസപരിയന്തം ഉഗ്ഗഹേത്വാ പരസ്സ ഭാസപരിയന്തം ¶ ഉഗ്ഗഹേത്വാ ധമ്മേന കാരേതി, പടിഞ്ഞായ ആപത്തിം ജാനാതി, ആപത്തിയാ മൂലം ജാനാതി, ആപത്തിസമുദയം ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധം ജാനാതി, ആപത്തിനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ജാനാതി.

അപരേഹിപി ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ മൂലം ന ജാനാതി, അധികരണസമുദയം ന ജാനാതി, അധികരണനിരോധം ന ജാനാതി, അധികരണനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ന ജാനാതി, വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം [ഉദ്ദാനം (ക.)] ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, അനുപഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി ¶ , അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി.

ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – അധികരണം ജാനാതി, അധികരണസ്സ മൂലം ജാനാതി, അധികരണസമുദയം ജാനാതി, അധികരണനിരോധം ജാനാതി, അധികരണനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ജാനാതി, വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, അനുപഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി.

അപരേഹിപി ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ¶ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ഞത്തിം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ന ജാനാതി, ന പുബ്ബകുസലോ ഹോതി, ന അപരകുസലോ ഹോതി, അകാലഞ്ഞൂ ച ഹോതി, ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആചരിയപരമ്പരാ ഖോ പനസ്സ ന സുഗ്ഗഹിതാ ഹോതി ന സുമനസികതാ ന സൂപധാരിതാ.

ദസഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ഞത്തിം ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ജാനാതി, പുബ്ബകുസലോ ഹോതി, അപരകുസലോ ഹോതി, കാലഞ്ഞൂ ച ഹോതി, ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, ആചരിയപരമ്പരാ ഖോ പനസ്സ സുഗ്ഗഹിതാ ഹോതി സുമനസികതാ സൂപധാരിതാ.

അപരേഹിപി ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ ബാലോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ¶ ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന ന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി ന സുവിഭത്താനി ന സുപ്പവത്തീനി ന സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ ¶ , ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, അധികരണേ ച ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി.

ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ വിനയധരോ പണ്ഡിതോ ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി – ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, അധികരണേ ച വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി.

[അ. നി. ൧൦.൩൩] ദസഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. ദസ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദസ ആദീനവാ രാജന്തേപുരപ്പവേസനേ. ദസ ദാനവത്ഥൂനി. ദസ രതനാനി. ദസവഗ്ഗോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ. ദസവഗ്ഗേന ഗണേന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം. ദസ പംസുകൂലാനി. ദസ ചീവരധാരണാ [ചീവരധാരണാനി (സ്യാ.)]. ദസാഹപരമം അതിരേകചീവരം ധാരേതബ്ബം ¶ . ദസ സുക്കാനി. ദസ ഇത്ഥിയോ. ദസ ¶ ഭരിയായോ. വേസാലിയാ ദസ വത്ഥൂനി ദീപേന്തി. ദസ പുഗ്ഗലാ അവന്ദിയാ. ദസ അക്കോസവത്ഥൂനി. ദസഹാകാരേഹി പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി. ദസ സേനാസനാനി. ദസ വരാനി യാചിംസു. ദസ അധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. ദസ ധമ്മികാനി പാതിമോക്ഖട്ഠപനാനി. ദസാനിസംസാ യാഗുയാ. ദസ മംസാ അകപ്പിയാ. ദസ പരമാനി. ദസവസ്സേന ഭിക്ഖുനാ ബ്യത്തേന പടിബലേന പബ്ബാജേതബ്ബം ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. ദസവസ്സായ ഭിക്ഖുനിയാ ബ്യത്തായ പടിബലായ പബ്ബാജേതബ്ബം ഉപസമ്പാദേതബ്ബം നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ സാമണേരീ ഉപട്ഠാപേതബ്ബാ. ദസവസ്സായ ഭിക്ഖുനിയാ ബ്യത്തായ പടിബലായ വുട്ഠാപനസമ്മുതി സാദിതബ്ബാ. ദസവസ്സായ ഗിഹിഗതായ സിക്ഖാ ദാതബ്ബാതി.

ദസകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആഘാതം ¶ വിനയം വത്ഥു, മിച്ഛാ സമ്മാ ച അന്തഗാ;

മിച്ഛത്താ ചേവ സമ്മത്താ, അകുസലാ കുസലാപി ച.

സലാകാ ¶ അധമ്മാ ധമ്മാ, സാമണേരാ ച നാസനാ;

ഭാസാധികരണഞ്ചേവ, ഞത്തിലഹുകമേവ ച.

ലഹുകാ ഗരുകാ ഏതേ, കണ്ഹസുക്കാ വിജാനഥ;

ഉബ്ബാഹികാ ച സിക്ഖാ ച, അന്തേപുരേ ച വത്ഥൂനി.

രതനം ¶ ദസവഗ്ഗോ ച, തഥേവ ഉപസമ്പദാ;

പംസുകൂലധാരണാ ച, ദസാഹസുക്കഇത്ഥിയോ.

ഭരിയാ ദസ വത്ഥൂനി, അവന്ദിയക്കോസേന ച;

പേസുഞ്ഞഞ്ചേവ സേനാനി, വരാനി ച അധമ്മികാ.

ധമ്മികാ യാഗുമംസാ ച, പരമാ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനീ;

വുട്ഠാപനാ ഗിഹിഗതാ, ദസകാ സുപ്പകാസിതാതി.

൧൧. ഏകാദസകവാരോ

൩൩൧. ഏകാദ ¶ പുഗ്ഗലാ അനുപസമ്പന്നാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ, ഉപസമ്പന്നാ നാസേതബ്ബാ. ഏകാദസ പാദുകാ അകപ്പിയാ. ഏകാദസ പത്താ അകപ്പിയാ. ഏകാദസ ചീവരാനി അകപ്പിയാനി. ഏകാദസ യാവതതിയകാ. ഭിക്ഖുനീനം ഏകാദസ അന്തരായികാ ധമ്മാ പുച്ഛിതബ്ബാ. ഏകാദസ ചീവരാനി അധിട്ഠാതബ്ബാനി. ഏകാദസ ചീവരാനി ന വികപ്പേതബ്ബാനി. ഏകാദസേ അരുണുഗ്ഗമനേ നിസ്സഗ്ഗിയം ഹോതി. ഏകാദസ ഗണ്ഠികാ കപ്പിയാ. ഏകാദസ വിധാ [വീഥാ (സ്യാ.)] കപ്പിയാ. ഏകാദസ പഥവീ അകപ്പിയാ. ഏകാദസ പഥവീ കപ്പിയാ. ഏകാദസ നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധിയോ. ഏകാദസ പുഗ്ഗലാ അവന്ദിയാ. ഏകാദസ പരമാനി. ഏകാദസ വരാനി യാചിംസു. ഏകാദസ സീമാദോസാ. അക്കോസകപരിഭാസകേ പുഗ്ഗലേ ഏകാദസാദീനവാ പാടികങ്ഖാ. [അ. നി. ൧൧.൧൫; മി. പ. ൪.൪.൬] മേത്തായ ചേതോവിമുത്തിയാ ആസേവിതായ ഭാവിതായ ബഹുലീകതായ യാനീകതായ വത്ഥുകതായ അനുട്ഠിതായ പരിചിതായ സുസമാരദ്ധായ ഏകാദസാനിസംസാ പാടികങ്ഖാ ¶ . സുഖം സുപതി, സുഖം പടിബുജ്ഝതി, ന പാപകം സുപിനം പസ്സതി, മനുസ്സാനം പിയോ ഹോതി, അമനുസ്സാനം പിയോ ഹോതി, ദേവതാ രക്ഖന്തി, നാസ്സ അഗ്ഗി വാ വിസം വാ സത്ഥം വാ കമതി, തുവട്ടം ചിത്തം സമാധിയതി, മുഖവണ്ണോ വിപ്പസീദതി, അസമ്മൂള്ഹോ കാലങ്കരോതി, ഉത്തരി അപ്പടിവിജ്ഝന്തോ ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ ഹോതി – മേത്തായ ചേതോവിമുത്തിയാ ¶ ആസേവിതായ ഭാവിതായ ബഹുലീകതായ യാനീകതായ വത്ഥുകതായ അനുട്ഠിതായ പരിചിതായ സുസമാരദ്ധായ ഇമേ ഏകാദസാനിസംസാ പാടികങ്ഖാതി.

ഏകാദസകം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

നാസേതബ്ബാ പാദുകാ ച, പത്താ ച ചീവരാനി ച;

തതിയാ പുച്ഛിതബ്ബാ ച, അധിട്ഠാനവികപ്പനാ.

അരുണാ ¶ ഗണ്ഠികാ വിധാ, അകപ്പിയാ ച കപ്പിയം;

നിസ്സയാവന്ദിയാ ചേവ, പരമാനി വരാനി ച;

സീമാദോസാ ച അക്കോസാ, മേത്തായേകാദസാ കതാതി.

ഏകുത്തരികനയോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഏകകാ ¶ ച ദുകാ ചേവ, തികാ ച ചതുപഞ്ചകാ;

ഛസത്തട്ഠനവകാ ച, ദസ ഏകാദസാനി ച.

ഹിതായ സബ്ബസത്താനം, ഞാതധമ്മേന താദിനാ;

ഏകുത്തരികാ വിമലാ, മഹാവീരേന ദേസിതാതി.

ഏകുത്തരികനയോ നിട്ഠിതോ.

ഉപോസഥാദിപുച്ഛാവിസ്സജ്ജനാ

ആദിമജ്ഝന്തപുച്ഛനം

൩൩൨. ഉപോസഥകമ്മസ്സ ¶ ¶ ¶ ¶ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? പവാരണാകമ്മസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? തജ്ജനീയകമ്മസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? നിയസ്സകമ്മസ്സ…പേ… പബ്ബാജനീയകമ്മസ്സ…പേ… പടിസാരണീയകമ്മസ്സ…പേ… ഉക്ഖേപനീയകമ്മസ്സ…പേ… പരിവാസദാനസ്സ…പേ… മൂലായപടികസ്സനായ…പേ… മാനത്തദാനസ്സ…പേ… അബ്ഭാനസ്സ…പേ… ഉപസമ്പദാകമ്മസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? തജ്ജനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? നിയസ്സകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? പബ്ബാജനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? പടിസാരണീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? ഉക്ഖേപനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? സതിവിനയസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ജേ, കിം പരിയോസാനം? അമൂള്ഹവിനയസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? തസ്സപാപിയസികായ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? തിണവത്ഥാരകസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? ഭിക്ഖുനോവാദകസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? സന്ഥതസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? രൂപിയഛഡ്ഡകസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? സാടിയഗ്ഗാഹാപകസമ്മുതിയോ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? പത്തഗ്ഗാഹാപകസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? ദണ്ഡസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? സിക്കാസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? ദണ്ഡസിക്കാസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം?

ആദിമജ്ഝന്തവിസ്സജ്ജനാ

൩൩൩. ഉപോസഥകമ്മസ്സ ¶ ¶ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? ഉപോസഥകമ്മസ്സ സാമഗ്ഗീ ആദി, കിരിയാ മജ്ഝേ, നിട്ഠാനം പരിയോസാനം.

പവാരണാകമ്മസ്സ ¶ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? പവാരണാകമ്മസ്സ സാമഗ്ഗീ ആദി, കിരിയാ മജ്ഝേ, നിട്ഠാനം പരിയോസാനം.

തജ്ജനീയകമ്മസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? തജ്ജനീയകമ്മസ്സ വത്ഥു ച പുഗ്ഗലോ ച ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

നിയസ്സകമ്മസ്സ…പേ… പബ്ബാജനീയകമ്മസ്സ…പേ… പടിസാരണീയകമ്മസ്സ…പേ… ഉക്ഖേപനീയകമ്മസ്സ…പേ… പരിവാസദാനസ്സ…പേ… മൂലായപടികസ്സനായ…പേ… മാനത്തദാനസ്സ…പേ… അബ്ഭാനസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? അബ്ഭാനസ്സ വത്ഥു ച പുഗ്ഗലോ ച ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

ഉപസമ്പദാകമ്മസ്സ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? ഉപസമ്പദാകമ്മസ്സ പുഗ്ഗലോ ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

തജ്ജനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? തജ്ജനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ സമ്മാവത്തനാ ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

നിയസ്സകമ്മസ്സ…പേ… പബ്ബാജനീയകമ്മസ്സ…പേ… പടിസാരണീയകമ്മസ്സ…പേ… ഉക്ഖേപനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? ഉക്ഖേപനീയകമ്മസ്സ പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ സമ്മാവത്തനാ ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

സതിവിനയസ്സ കോ ആദി ¶ , കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? സതിവിനയസ്സ വത്ഥു ¶ ച പുഗ്ഗലോ ച ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

അമൂള്ഹവിനയസ്സ ¶ …പേ… തസ്സപാപിയസികായ…പേ… തിണവത്ഥാരകസ്സ…പേ… ഭിക്ഖുനോവാദകസമ്മുതിയാ…പേ… തിചീവരേന അവിപ്പവാസസമ്മുതിയാ…പേ… സന്ഥതസമ്മുതിയാ…പേ… രൂപിയഛഡ്ഡകസമ്മുതിയാ…പേ… സാടിയഗ്ഗാഹാപകസമ്മുതിയാ…പേ… പത്തഗ്ഗാഹാപകസമ്മുതിയാ…പേ… ദണ്ഡസമ്മുതിയാ…പേ… സിക്കാസമ്മുതിയാ…പേ… ദണ്ഡസിക്കാസമ്മുതിയാ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനന്തി? ദണ്ഡസിക്കാസമ്മുതിയാ വത്ഥു ച പുഗ്ഗലോ ച ആദി, ഞത്തി മജ്ഝേ, കമ്മവാചാ പരിയോസാനം.

ഉപോസഥാദിപുച്ഛാവിസ്സജ്ജനാ നിട്ഠിതാ.

അത്ഥവസപകരണം

൩൩൪. [അ. നി. ൧൦.൩൩൪; പരി. ൨൨] ദസ ¶ ¶ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം – സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ, ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ, ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ, അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ വിനയാനുഗ്ഗഹായ.

യം സങ്ഘസുട്ഠു തം സങ്ഘഫാസു. യം സങ്ഘഫാസു തം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ. യം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ തം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ. യം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ തം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ. യം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ തം സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ. യം സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ തം അപ്പസന്നാനം പസാദായ. യം അപ്പസന്നാനം പസാദായ തം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ. യം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ തം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ. യം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ തം വിനയാനുഗ്ഗഹായ.

യം സങ്ഘസുട്ഠു തം സങ്ഘഫാസു. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം ¶ അപ്പസന്നാനം പസാദായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ. യം സങ്ഘസുട്ഠു തം വിനയാനുഗ്ഗഹായ.

യം സങ്ഘഫാസു തം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ. യം സങ്ഘഫാസു തം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ ¶ . യം സങ്ഘഫാസു തം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ. യം സങ്ഘഫാസു തം സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ. യം സങ്ഘഫാസു തം അപ്പസന്നാനം പസാദായ. യം സങ്ഘഫാസു തം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ. യം സങ്ഘഫാസു തം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ. യം സങ്ഘഫാസു തം വിനയാനുഗ്ഗഹായ. യം സങ്ഘഫാസു തം സങ്ഘസുട്ഠു.

യം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ…പേ… യം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ… യം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ… യം സമ്പരായികാനം ആസവാനം ¶ പടിഘാതായ… യം അപ്പസന്നാനം പസാദായ… യം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ… യം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ… യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം സങ്ഘസുട്ഠു. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം സങ്ഘഫാസു. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം അപ്പസന്നാനം പസാദായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ. യം വിനയാനുഗ്ഗഹായ തം ¶ സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാതി.

അത്ഥസതം ധമ്മസതം, ദ്വേ ച നിരുത്തിസതാനി;

ചത്താരി ഞാണസതാനി, അത്ഥവസേ പകരണേതി.

അത്ഥവസപകരണം നിട്ഠിതം.

മഹാവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

പഠമം അട്ഠപുച്ഛായം, പച്ചയേസു പുനട്ഠ ച;

ഭിക്ഖൂനം സോളസ ഏതേ, ഭിക്ഖുനീനഞ്ച സോളസ.

പേയ്യാലഅന്തരാ ഭേദാ, ഏകുത്തരികമേവ ച;

പവാരണത്ഥവസികാ, മഹാവഗ്ഗസ്സ സങ്ഗഹോതി.

അത്ഥവസപകരണം നിട്ഠിതം.

ഗാഥാസങ്ഗണികം

൧. സത്തനഗരേസു പഞ്ഞത്തസിക്ഖാപദം

൩൩൫.

ഏകംസം ¶ ¶ ¶ ¶ ചീവരം കത്വാ, പഗ്ഗണ്ഹിത്വാന അഞ്ജലിം;

ആസീസമാനരൂപോവ [ആസിംസമാനരൂപോവ (സീ. സ്യാ.)], കിസ്സ ത്വം ഇധ മാഗതോ.

ദ്വീസു വിനയേസു യേ പഞ്ഞത്താ;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു;

കതി തേ സിക്ഖാപദാ ഹോന്തി;

കതിസു നഗരേസു പഞ്ഞത്താ.

ഭദ്ദകോ തേ ഉമ്മങ്ഗോ, യോനിസോ പരിപുച്ഛസി;

തഗ്ഘ തേ അഹമക്ഖിസ്സം, യഥാസി കുസലോ തഥാ.

ദ്വീസു വിനയേസു യേ പഞ്ഞത്താ;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു;

അഡ്ഢുഡ്ഢസതാനി തേ ഹോന്തി;

സത്തസു നഗരേസു പഞ്ഞത്താ.

കതമേസു സത്തസു നഗരേസു പഞ്ഞത്താ;

ഇങ്ഘ മേ ത്വം ബ്യാകര നം [ഇങ്ഘ മേ തം ബ്യാകര (ക.)];

തം വചനപഥം [തവ വചനപഥം (സ്യാ.)] നിസാമയിത്വാ;

പടിപജ്ജേമ ഹിതായ നോ സിയാ.

വേസാലിയം ¶ രാജഗഹേ, സാവത്ഥിയഞ്ച ആളവിയം;

കോസമ്ബിയഞ്ച സക്കേസു, ഭഗ്ഗേസു ചേവ പഞ്ഞത്താ.

കതി ¶ വേസാലിയം പഞ്ഞത്താ, കതി രാജഗഹേ കതാ;

സാവത്ഥിയം കതി ഹോന്തി, കതി ആളവിയം കതാ.

കതി കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്താ, കതി സക്കേസു വുച്ചന്തി;

കതി ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്താ, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ.

ദസ ¶ വേസാലിയം പഞ്ഞത്താ, ഏകവീസ രാജഗഹേ കതാ;

ഛഊന തീണിസതാനി, സബ്ബേ സാവത്ഥിയം കതാ.

ഛ ആളവിയം പഞ്ഞത്താ, അട്ഠ കോസമ്ബിയം കതാ;

അട്ഠ സക്കേസു വുച്ചന്തി, തയോ ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്താ.

യേ വേസാലിയം പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം [യഥാകഥം (സീ. സ്യാ. ഏവമുപരിപി)];

മേഥുനവിഗ്ഗഹുത്തരി, അതിരേകഞ്ച കാളകം.

ഭൂതം പരമ്പരഭത്തം, ദന്തപോനേന [ദന്തപോണേന (ക.)] അചേലകോ;

ഭിക്ഖുനീസു ച അക്കോസോ, ദസേതേ വേസാലിയം കതാ.

യേ രാജഗഹേ പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

അദിന്നാദാനം രാജഗഹേ, ദ്വേ അനുദ്ധംസനാ ദ്വേപി ച ഭേദാ.

അന്തരവാസകം രൂപിയം സുത്തം, ഉജ്ഝാപനേന ച പാചിതപിണ്ഡം ¶ ¶ ;

ഗണഭോജനം വികാലേ ച, ചാരിത്തം നഹാനം ഊനവീസതി.

ചീവരം ദത്വാ വോസാസന്തി, ഏതേ രാജഗഹേ കതാ;

ഗിരഗ്ഗചരിയാ തത്ഥേവ, ഛന്ദദാനേന ഏകവീസതി.

യേ ¶ സാവത്ഥിയം പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

പാരാജികാനി ചത്താരി, സങ്ഘാദിസേസാ ഭവന്തി സോളസ.

അനിയതാ ച ദ്വേ ഹോന്തി, നിസ്സഗ്ഗിയാ ചതുവീസതി;

ഛപഞ്ഞാസസതഞ്ചേവ, ഖുദ്ദകാനി പവുച്ചന്തി.

ദസയേവ ച ഗാരയ്ഹാ, ദ്വേസത്തതി ച സേഖിയാ;

ഛഊന തീണിസതാനി, സബ്ബേ സാവത്ഥിയം കതാ.

യേ ആളവിയം പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

കുടികോസിയസേയ്യാ ച, ഖണനേ ഗച്ഛ ദേവതേ;

സപ്പാണകഞ്ച സിഞ്ചന്തി, ഛ ഏതേ ആളവിയം കതാ.

യേ കോസമ്ബിയം പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

മഹാവിഹാരോ ദോവചസ്സം, അഞ്ഞം ദ്വാരം സുരായ ച;

അനാദരിയം സഹധമ്മോ, പയോപാനേന അട്ഠമം.

യേ ¶ സക്കേസു പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

ഏളകലോമാനി പത്തോ ച, ഓവാദോ ചേവ ഭേസജ്ജം.

സൂചി ആരഞ്ഞികോ ചേവ, അട്ഠേതേ [ഛ ഏതേ (സബ്ബത്ഥ)] കാപിലവത്ഥവേ;

ഉദകസുദ്ധിയാ ¶ ഓവാദോ, ഭിക്ഖുനീസു പവുച്ചന്തി.

യേ ഭഗ്ഗേസു പഞ്ഞത്താ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

സമാദഹിത്വാ വിസിബ്ബേന്തി, സാമിസേന സസിത്ഥകം.

പാരാജികാനി ചത്താരി, സങ്ഘാദിസേസാനി ഭവന്തി;

സത്ത ച നിസ്സഗ്ഗിയാനി, അട്ഠ ദ്വത്തിംസ ഖുദ്ദകാ.

ദ്വേ ¶ ഗാരയ്ഹാ തയോ സേക്ഖാ, ഛപ്പഞ്ഞാസ സിക്ഖാപദാ;

ഛസു നഗരേസു പഞ്ഞത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

ഛഊന തീണിസതാനി, സബ്ബേ സാവത്ഥിയം കതാ;

കാരുണികേന ബുദ്ധേന, ഗോതമേന യസസ്സിനാ.

൨. ചതുവിപത്തിം

൩൩൬.

യം തം [യം യം (ക.)] പുച്ഛിമ്ഹ അകിത്തയി നോ;

തം തം ബ്യാകതം അനഞ്ഞഥാ;

അഞ്ഞം തം പുച്ഛാമി തദിങ്ഘ ബ്രൂഹി;

ഗരുക ലഹുകഞ്ചാപി സാവസേസം;

അനവസേസം ദുട്ഠുല്ലഞ്ച അദുട്ഠുല്ലം;

യേ ച യാവതതിയകാ.

സാധാരണം അസാധാരണം;

വിഭത്തിയോ ച [വിപത്തിയോ ച (സീ. സ്യാ.)] യേഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി;

സബ്ബാനിപേതാനി വിയാകരോഹി;

ഹന്ദ വാക്യം സുണോമ തേ.

ഏകതിംസാ ¶ യേ ഗരുകാ, അട്ഠേത്ഥ അനവസേസാ;

യേ ¶ ഗരുകാ തേ ദുട്ഠുല്ലാ, യേ ദുട്ഠുല്ലാ സാ സീലവിപത്തി;

പാരാജികം സങ്ഘാദിസേസോ, ‘‘സീലവിപത്തീ’’തി വുച്ചതി.

ഥുല്ലച്ചയം ¶ പാചിത്തിയാ, പാടിദേസനീയം ദുക്കടം;

ദുബ്ഭാസിതം യോ ചായം, അക്കോസതി ഹസാധിപ്പായോ;

അയം സാ ആചാരവിപത്തിസമ്മതാ.

വിപരീതദിട്ഠിം ¶ ഗണ്ഹന്തി, അസദ്ധമ്മേഹി പുരക്ഖതാ;

അബ്ഭാചിക്ഖന്തി സമ്ബുദ്ധം, ദുപ്പഞ്ഞാ മോഹപാരുതാ;

അയം സാ ദിട്ഠിവിപത്തിസമ്മതാ.

ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജതി, ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ – ‘‘യോ തേ വിഹാരേ വസതി, സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’’തി ഭണതി, ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ ഭിക്ഖു പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ ഭിക്ഖുനീ പണീതഭോജനാനി അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ സൂപം വാ ഓദനം വാ അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി. അയം സാ ആജീവവിപത്തി സമ്മതാ.

ഏകാദസ യാവതതിയകാ, തേ സുണോഹി യഥാതഥം;

ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ, അട്ഠ യാവതതിയകാ;

അരിട്ഠോ ചണ്ഡകാളീ ച, ഇമേ തേ യാവതതിയകാ.

൩. ഛേദനകാദി

൩൩൭. കതി ¶ ഛേദനകാനി? കതി ഭേദനകാനി? കതി ഉദ്ദാലനകാനി? കതി അനഞ്ഞപാചിത്തിയാനി? കതി ഭിക്ഖുസമ്മുതിയോ? കതി സാമീചിയോ? കതി പരമാനി?

കതി ജാനന്തി പഞ്ഞത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

ഛ ഛേദനകാനി. ഏകം ഭേദനകം. ഏകം ഉദ്ദാലനകം. ചത്താരി അനഞ്ഞപാചിത്തിയാനി. ചതസ്സോ ഭിക്ഖുസമ്മുതിയോ. സത്ത സാമീചിയോ. ചുദ്ദസ പരമാനി.

സോദസ [സോളസ (സീ. സ്യാ.) അട്ഠകഥാ ഓലോകേതബ്ബാ] ജാനന്തി പഞ്ഞത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

൪. അസാധാരണാദി

൩൩൮.

വീസം ¶ ¶ ദ്വേ സതാനി ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു;

തീണി സതാനി ചത്താരി ഭിക്ഖുനീനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു.

ഛചത്താരീസാ ഭിക്ഖൂനം, ഭിക്ഖുനീഹി അസാധാരണാ;

സതം തിംസാ ച ഭിക്ഖുനീനം, ഭിക്ഖൂഹി അസാധാരണാ.

സതം സത്തതി ഛച്ചേവ, ഉഭിന്നം അസാധാരണാ;

സതം സത്തതി ചത്താരി, ഉഭിന്നം സമസിക്ഖതാ.

വീസം ¶ ദ്വേ സതാനി ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു;

തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

പാരാജികാനി ചത്താരി, സങ്ഘാദിസേസാനി ഭവന്തി തേരസ;

അനിയതാ ദ്വേ ഹോന്തി.

നിസ്സഗ്ഗിയാനി തിംസേവ, ദ്വേനവുതി ച ഖുദ്ദകാ;

ചത്താരോ ¶ പാടിദേസനീയാ, പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ.

വീസം ദ്വേ സതാനി ചിമേ ഹോന്തി ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു.

തീണി സതാനി ചത്താരി, ഭിക്ഖുനീനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു, തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

പാരാജികാനി ¶ അട്ഠ, സങ്ഘാദിസേസാനി ഭവന്തി സത്തരസ;

നിസ്സഗ്ഗിയാനി തിംസേവ, സതം സട്ഠി ഛ ചേവ ഖുദ്ദകാനി പവുച്ചന്തി.

അട്ഠ പാടിദേസനീയാ, പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ;

തീണി സതാനി ചത്താരി ചിമേ ഹോന്തി ഭിക്ഖുനീനം സിക്ഖാപദാനി;

ഉദ്ദേസം ആഗച്ഛന്തി ഉപോസഥേസു.

ഛചത്താരീസാ ഭിക്ഖൂനം, ഭിക്ഖുനീഹി അസാധാരണാ;

തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

¶ സങ്ഘാദിസേസാ, ദ്വേ അനിയതേഹി അട്ഠ;

നിസ്സഗ്ഗിയാനി ¶ ദ്വാദസ, തേഹി തേ ഹോന്തി വീസതി.

ദ്വേവീസതി ഖുദ്ദകാ, ചതുരോ പാടിദേസനീയാ;

ഛചത്താരീസാ ചിമേ ഹോന്തി, ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീഹി അസാധാരണാ.

സതം തിംസാ ച ഭിക്ഖുനീനം, ഭിക്ഖൂഹി അസാധാരണാ;

തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

പാരാജികാനി ¶ ചത്താരി, സങ്ഘമ്ഹാ ദസ നിസ്സരേ;

നിസ്സഗ്ഗിയാനി ദ്വാദസ, ഛന്നവുതി ച ഖുദ്ദകാ;

അട്ഠ പാടിദേസനീയാ.

സതം തിംസാ ചിമേ ഹോന്തി ഭിക്ഖുനീനം, ഭിക്ഖൂഹി അസാധാരണാ;

സതം സത്തതി ഛച്ചേവ, ഉഭിന്നം അസാധാരണാ;

തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

പാരാജികാനി ചത്താരി, സങ്ഘാദിസേസാനി ഭവന്തി സോളസ;

അനിയതാ ദ്വേ ഹോന്തി, നിസ്സഗ്ഗിയാനി ചതുവീസതി;

സതം അട്ഠാരസാ ചേവ, ഖുദ്ദകാനി പവുച്ചന്തി;

ദ്വാദസ പാടിദേസനീയാ.

സതം സത്തതി ഛച്ചേവിമേ ഹോന്തി, ഉഭിന്നം അസാധാരണാ;

സതം സത്തതി ചത്താരി, ഉഭിന്നം സമസിക്ഖതാ;

തേ സുണോഹി യഥാതഥം.

പാരാജികാനി ചത്താരി, സങ്ഘാദിസേസാനി ഭവന്തി സത്ത;

നിസ്സഗ്ഗിയാനി അട്ഠാരസ, സമസത്തതി ഖുദ്ദകാ;

പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാനി.

സതം സത്തതി ചത്താരി ചിമേ ഹോന്തി, ഉഭിന്നം സമസിക്ഖതാ;

അട്ഠേ ¶ പാരാജികാ യേ ദുരാസദാ, താലവത്ഥുസമൂപമാ.

പണ്ഡുപലാസോ പുഥുസിലാ, സീസച്ഛിന്നോവ സോ നരോ;

താലോവ മത്ഥകച്ഛിന്നോ, അവിരുള്ഹീ ഭവന്തി തേ.

തേവീസതി ¶ സങ്ഘാദിസേസാ, ദ്വേ അനിയതാ;

ദ്വേ ¶ ചത്താരീസ നിസ്സഗ്ഗിയാ;

അട്ഠാസീതിസതം പാചിത്തിയാ, ദ്വാദസ പാടിദേസനീയാ.

പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ, തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി;

സമ്മുഖാ ച പടിഞ്ഞായ, തിണവത്ഥാരകേന ച.

ദ്വേ ഉപോസഥാ ദ്വേ പവാരണാ;

ചത്താരി കമ്മാനി ജിനേന ദേസിതാ;

പഞ്ചേവ ഉദ്ദേസാ ചതുരോ ഭവന്തി;

അനഞ്ഞഥാ ആപത്തിക്ഖന്ധാ ച ഭവന്തി സത്ത.

അധികരണാനി ¶ ചത്താരി സത്തഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി;

ദ്വീഹി ചതൂഹി തീഹി കിച്ചം ഏകേന സമ്മതി.

൫. പാരാജികാദിആപത്തി

൩൩൯.

‘പാരാജിക’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

ചുതോ പരദ്ധോ ഭട്ഠോ ച, സദ്ധമ്മാ ഹി നിരങ്കതോ;

സംവാസോപി തഹിം നത്ഥി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘സങ്ഘാദിസേസോ’തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

സങ്ഘോവ ദേതി പരിവാസം, മൂലായ പടികസ്സതി;

മാനത്തം ദേതി അബ്ഭേതി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘അനിയതോ’തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

അനിയതോ ന നിയതോ, അനേകംസികതം പദം;

തിണ്ണമഞ്ഞതരം ഠാനം, ‘അനിയതോ’തി പവുച്ചതി.

‘ഥുല്ലച്ചയ’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

ഏകസ്സ ¶ മൂലേ യോ ദേസേതി, യോ ച തം പടിഗണ്ഹതി;

അച്ചയോ തേന സമോ നത്ഥി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘നിസ്സഗ്ഗിയ’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

സങ്ഘമജ്ഝേ ഗണമജ്ഝേ, ഏകസ്സേവ ച ഏകതോ;

നിസ്സജ്ജിത്വാന ദേസേതി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘പാചിത്തിയ’ന്തി ¶ യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

പാതേതി കുസലം ധമ്മം, അരിയമഗ്ഗം അപരജ്ഝതി;

ചിത്തസംമോഹനട്ഠാനം, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘പാടിദേസനീയ’ന്തി ¶ യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

ഭിക്ഖു അഞ്ഞാതകോ സന്തോ, കിച്ഛാ ലദ്ധായ ഭോജനം;

സാമം ഗഹേത്വാ ഭുഞ്ജേയ്യ, ‘ഗാരയ്ഹ’ന്തി പവുച്ചതി.

നിമന്തനാസു ഭുഞ്ജന്താ ഛന്ദായ, വോസാസതി തത്ഥ ഭിക്ഖുനിം;

അനിവാരേത്വാ തഹിം ഭുഞ്ജേ, ഗാരയ്ഹന്തി പവുച്ചതി.

സദ്ധാചിത്തം ¶ കുലം ഗന്ത്വാ, അപ്പഭോഗം അനാളിയം [അനാള്ഹിയം (സീ. സ്യാ.)];

അഗിലാനോ തഹിം ഭുഞ്ജേ, ഗാരയ്ഹന്തി പവുച്ചതി.

യോ ചേ അരഞ്ഞേ വിഹരന്തോ, സാസങ്കേ സഭയാനകേ;

അവിദിതം തഹിം ഭുഞ്ജേ, ഗാരയ്ഹന്തി പവുച്ചതി.

ഭിക്ഖുനീ അഞ്ഞാതികാ സന്താ, യം പരേസം മമായിതം;

സപ്പി തേലം മധും ഫാണിതം, മച്ഛമംസം അഥോ ഖീരം;

ദധിം സയം ¶ വിഞ്ഞാപേയ്യ ഭിക്ഖുനീ, ഗാരയ്ഹപത്താ സുഗതസ്സ സാസനേ.

‘ദുക്കട’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

അപരദ്ധം വിരദ്ധഞ്ച, ഖലിതം യഞ്ച ദുക്കടം.

യം മനുസ്സോ കരേ പാപം, ആവി വാ യദി വാ രഹോ;

‘ദുക്കട’ന്തി പവേദേന്തി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘ദുബ്ഭാസിത’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

ദുബ്ഭാസിതം ദുരാഭട്ഠം, സംകിലിട്ഠഞ്ച യം പദം;

യഞ്ച വിഞ്ഞൂ ഗരഹന്തി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

‘സേഖിയ’ന്തി യം വുത്തം, തം സുണോഹി യഥാതഥം;

സേക്ഖസ്സ സിക്ഖമാനസ്സ, ഉജുമഗ്ഗാനുസാരിനോ.

ആദി ¶ ചേതം ചരണഞ്ച, മുഖം സഞ്ഞമസംവരോ;

സിക്ഖാ ഏതാദിസീ നത്ഥി, തേനേതം ഇതി വുച്ചതി.

[ഉദാ. ൪൫ ഉദാനേപി] ഛന്നമതിവസ്സതി ¶ , വിവടം നാതിവസ്സതി;

തസ്മാ ഛന്നം വിവരേഥ, ഏവം തം നാതിവസ്സതി.

ഗതി മിഗാനം പവനം, ആകാസോ പക്ഖിനം ഗതി;

വിഭവോ ഗതി ധമ്മാനം, നിബ്ബാനം അരഹതോ ഗതീതി.

ഗാഥാസങ്ഗണികം.

തസ്സുദ്ദാനം –

സത്തനഗരേസു പഞ്ഞത്താ, വിപത്തി ചതുരോപി ച;

ഭിക്ഖൂനം ¶ ഭിക്ഖുനീനഞ്ച, സാധാരണാ അസാധാരണാ;

സാസനം അനുഗ്ഗഹായ, ഗാഥാസങ്ഗണികം ഇദന്തി.

ഗാഥാസങ്ഗണികം നിട്ഠിതം.

അധികരണഭേദോ

൧. ഉക്കോടനഭേദാദി

൩൪൦. [ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൨൭൫] ചത്താരി ¶ ¶ ¶ ¶ അധികരണാനി. വിവാദാധികരണം, അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം – ഇമാനി ചത്താരി അധികരണാനി.

ഇമേസം ചതുന്നം അധികരണാനം കതി ഉക്കോടാ? ഇമേസം ചതുന്നം അധികരണാനം ദസ ഉക്കോടാ. വിവാദാധികരണസ്സ ദ്വേ ഉക്കോടാ, അനുവാദാധികരണസ്സ ചത്താരോ ഉക്കോടാ, ആപത്താധികരണസ്സ തയോ ഉക്കോടാ, കിച്ചാധികരണസ്സ ഏകോ ഉക്കോടോ – ഇമേസം ചതുന്നം അധികരണാനം ഇമേ ദസ ഉക്കോടാ.

വിവാദാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ കതി സമഥേ ഉക്കോടേതി? അനുവാദാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ കതി സമഥേ ഉക്കോടേതി? ആപത്താധികരണം ഉക്കോടേന്തോ കതി സമഥേ ഉക്കോടേതി? കിച്ചാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ കതി സമഥേ ഉക്കോടേതി?

വിവാദാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ ദ്വേ സമഥേ ഉക്കോടേതി. അനുവാദാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ ചത്താരോ സമഥേ ഉക്കോടേതി. ആപത്താധികരണം ഉക്കോടേന്തോ തയോ സമഥേ ഉക്കോടേതി. കിച്ചാധികരണം ഉക്കോടേന്തോ ഏകം സമഥം ഉക്കോടേതി.

൩൪൧. കതി ഉക്കോടാ? കതിഹാകാരേഹി ഉക്കോടനം പസവതി? കതിഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അധികരണം ¶ ഉക്കോടേതി? കതി പുഗ്ഗലാ അധികരണം ഉക്കോടേന്താ ആപത്തിം ആപജ്ജന്തി?

ദ്വാദസ ¶ ഉക്കോടാ. ദസഹാകാരേഹി ഉക്കോടനം പസവതി. ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അധികരണം ഉക്കോടേതി. ചത്താരോ പുഗ്ഗലാ അധികരണം ഉക്കോടേന്താ ആപത്തിം ആപജ്ജന്തി?

കതമേ ദ്വാദസ ഉക്കോടാ? അകതം കമ്മം, ദുക്കടം കമ്മം, പുന കാതബ്ബം കമ്മം, അനിഹതം, ദുന്നിഹതം, പുന നിഹനിതബ്ബം, അവിനിച്ഛിതം, ദുവിനിച്ഛിതം, പുന വിനിച്ഛിതബ്ബം, അവൂപസന്തം, ദുവൂപസന്തം, പുന വൂപസമേതബ്ബന്തി – ഇമേ ദ്വാദസ ഉക്കോടാ.

കതമേഹി ¶ ദസഹാകാരേഹി ഉക്കോടനം പസവതി? തത്ഥ ജാതകം അധികരണം ഉക്കോടേതി, തത്ഥ ജാതകം വൂപസന്തം അധികരണം ഉക്കോടേതി, അന്തരാമഗ്ഗേ അധികരണം ഉക്കോടേതി, അന്തരാമഗ്ഗേ വൂപസന്തം അധികരണം ഉക്കോടേതി, തത്ഥ ഗതം അധികരണം ഉക്കോടേതി, തത്ഥ ഗതം വൂപസന്തം അധികരണം ഉക്കോടേതി, സതിവിനയം ഉക്കോടേതി, അമൂള്ഹവിനയം ഉക്കോടേതി, തസ്സപാപിയസികം ¶ ഉക്കോടേതി, തിണവത്ഥാരകം ഉക്കോടേതി – ഇമേഹി ദസഹാകാരേഹി ഉക്കോടനം പസവതി.

കതമേഹി ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അധികരണം ഉക്കോടേതി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ അധികരണം ഉക്കോടേതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ അധികരണം ഉക്കോടേതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ അധികരണം ഉക്കോടേതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ അധികരണം ഉക്കോടേതി – ഇമേഹി ചതൂഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അധികരണം ഉക്കോടേതി.

കതമേ ചത്താരോ പുഗ്ഗലാ അധികരണം ഉക്കോടേന്താ ആപത്തിം ആപജ്ജന്തി? തദഹുപസമ്പന്നോ ഉക്കോടേതി ഉക്കോടനകം പാചിത്തിയം, ആഗന്തുകോ ഉക്കോടേതി ഉക്കോടനകം പാചിത്തിയം, കാരകോ ഉക്കോടേതി ഉക്കോടനകം പാചിത്തിയം, ഛന്ദദായകോ ഉക്കോടേതി ഉക്കോടനകം പാചിത്തിയം – ഇമേ ചത്താരോ പുഗ്ഗലാ അധികരണം ഉക്കോടേന്താ ആപത്തിം ആപജ്ജന്തി.

൨. അധികരണനിദാനാദി

൩൪൨. വിവാദാധികരണം ¶ കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? അനുവാദാധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? ആപത്താധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം ¶ ? കിച്ചാധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം?

വിവാദാധികരണം വിവാദനിദാനം വിവാദസമുദയം വിവാദജാതികം വിവാദപഭവം വിവാദസമ്ഭാരം വിവാദസമുട്ഠാനം. അനുവാദാധികരണം അനുവാദനിദാനം അനുവാദസമുദയം അനുവാദജാതികം അനുവാദപഭവം അനുവാദസമ്ഭാരം അനുവാദസമുട്ഠാനം. ആപത്താധികരണം ആപത്തിനിദാനം ആപത്തിസമുദയം ആപത്തിജാതികം ആപത്തിപഭവം ആപത്തിസമ്ഭാരം ആപത്തിസമുട്ഠാനം. കിച്ചാധികരണം കിച്ചയനിദാനം കിച്ചയസമുദയം കിച്ചയജാതികം കിച്ചയപഭവം കിച്ചയസമ്ഭാരം കിച്ചയസമുട്ഠാനം.

വിവാദാധികരണം ¶ കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? അനുവാദാധികരണം…പേ… ആപത്താധികരണം…പേ… കിച്ചാധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം?

വിവാദാധികരണം ഹേതുനിദാനം, ഹേതുസമുദയം, ഹേതുജാതികം, ഹേതുപഭവം, ഹേതുസമ്ഭാരം, ഹേതുസമുട്ഠാനം. അനുവാദാധികരണം…പേ… ആപത്താധികരണം…പേ… കിച്ചാധികരണം ഹേതുനിദാനം, ഹേതുസമുദയം, ഹേതുജാതികം, ഹേതുപഭവം, ഹേതുസമ്ഭാരം, ഹേതുസമുട്ഠാനം.

വിവാദാധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? അനുവാദാധികരണം ¶ …പേ… ആപത്താധികരണം…പേ… കിച്ചാധികരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം?

വിവാദാധികരണം പച്ചയനിദാനം, പച്ചയസമുദയം, പച്ചയജാതികം, പച്ചയപഭവം, പച്ചയസമ്ഭാരം, പച്ചയസമുട്ഠാനം. അനുവാദാധികരണം…പേ… ആപത്താധികരണം…പേ… കിച്ചാധികരണം പച്ചയനിദാനം, പച്ചയസമുദയം, പച്ചയജാതികം, പച്ചയപഭവം, പച്ചയസമ്ഭാരം, പച്ചയസമുട്ഠാനം.

൩. അധികരണമൂലാദി

൩൪൩. ചതുന്നം ¶ അധികരണാനം കതി മൂലാനി, കതി സമുട്ഠാനാ? ചതുന്നം അധികരണാനം തേത്തിംസ മൂലാനി, തേത്തിംസ സമുട്ഠാനാ.

ചതുന്നം അധികരണാനം കതമാനി തേത്തിംസ മൂലാനി? വിവാദാധികരണസ്സ ദ്വാദസ മൂലാനി, അനുവാദാധികരണസ്സ ചുദ്ദസ മൂലാനി, ആപത്താധികരണസ്സ ഛ മൂലാനി, കിച്ചാധികരണസ്സ ഏകം മൂലം, സങ്ഘോ – ചതുന്നം അധികരണാനം ഇമാനി തേത്തിംസ മൂലാനി.

ചതുന്നം ¶ അധികരണാനം കതമേ തേത്തിംസ സമുട്ഠാനാ? വിവാദാധികരണസ്സ അട്ഠാരസഭേദകരവത്ഥൂനി സമുട്ഠാനാ, അനുവാദാധികരണസ്സ ചതസ്സോ വിപത്തിയോ സമുട്ഠാനാ, ആപത്താധികരണസ്സ സത്താപത്തിക്ഖന്ധാ സമുട്ഠാനാ, കിച്ചാധികരണസ്സ ചത്താരി കമ്മാനി സമുട്ഠാനാ – ചതുന്നം അധികരണാനം ഇമേ തേത്തിംസ സമുട്ഠാനാ.

൪. അധികരണപച്ചയാപത്തി

൩൪൪. വിവാദാധികരണം ¶ ആപത്താനാപത്തീതി? വിവാദാധികരണം ന ആപത്തി. കിം പന വിവാദാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യാതി? ആമ, വിവാദാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യ. വിവാദാധികരണപച്ചയാ ¶ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? വിവാദാധികരണപച്ചയാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അനുപസമ്പന്നം ഓമസതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – വിവാദാധികരണപച്ചയാ ഇമാ ദ്വേ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? കതിഹി അധികരണേഹി കതിസു ഠാനേസു കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി?

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ഏകം വിപത്തിം ഭജന്തി – ആചാരവിപത്തിം. ചതുന്നം അധികരണാനം ¶ , ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ദ്വീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠന്തി. ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; തീസു ഠാനേസു – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ; തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൩൪൫. അനുവാദാധികരണം ആപത്താനാപത്തീതി? അനുവാദാധികരണം ന ആപത്തി. കിം പന അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യാതി? ആമ, അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യ. അനുവാദാധികരണപച്ചയാ, കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? അനുവാദാധികരണപച്ചയാ തിസ്സോ ¶ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; അമൂലകേന സങ്ഘാദിസേസേന അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; അമൂലികായ ആചാരവിപത്തിയാ അനുദ്ധംസേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ഇമാ തിസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? കതിഹി അധികരണേഹി കതിസു ഠാനേസു കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി?

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം, സിയാ ആചാരവിപത്തിം. ചതുന്നം അധികരണാനം, ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം തീഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി. യാ താ ആപത്തിയോ ഗരുകാ താ ആപത്തിയോ ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; ഏകമ്ഹി ഠാനേ – സങ്ഘമജ്ഝേ; ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച. യാ താ ആപത്തിയോ ലഹുകാ താ ആപത്തിയോ ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; തീസു ഠാനേസു – സങ്ഘമജ്ഝേ ഗണമജ്ഝേ പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ; തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച ¶ , സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൩൪൬. ആപത്താധികരണം ആപത്താനാപത്തീതി? ആപത്താധികരണം ആപത്തി. കിം പന ആപത്താധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യാതി? ആമ, ആപത്താധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യ. ആപത്താധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? ആപത്താധികരണപച്ചയാ ചതസ്സോ ¶ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഭിക്ഖുനീ ജാനം പാരാജികം ധമ്മം [പാരാജികം ധമ്മം അജ്ഝാപന്നം (സ്യാ.)] പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ; വേമതികാ പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ; ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ; ആചാരവിപത്തിം പടിച്ഛാദേതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ – ആപത്താധികരണപച്ചയാ ഇമാ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി ¶ ? കതിഹി അധികരണേഹി കതിസു ഠാനേസു കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി?

താ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം സിയാ ആചാരവിപത്തിം. ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം ചതൂഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി ¶ – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. യാ സാ ആപത്തി അനവസേസാ സാ ആപത്തി ന കതമേന അധികരണേന, ന കതമമ്ഹി ഠാനേ, ന കതമേന സമഥേന സമ്മതി. യാ താ ആപത്തിയോ ലഹുകാ താ ആപത്തിയോ ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; തീസു ഠാനേസു – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ; തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൩൪൭. കിച്ചാധികരണം ആപത്താനാപത്തീതി? കിച്ചാധികരണം ന ആപത്തി. കിം പന കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യാതി? ആമ, കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ആപത്തിം ആപജ്ജേയ്യ. കിച്ചാധികരണപച്ചയാ കതി ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി? കിച്ചാധികരണപച്ചയാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി. ഉക്ഖിത്താനുവത്തികാ ഭിക്ഖുനീ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജതി, ഞത്തിയാ ദുക്കടം; ദ്വീഹി കമ്മവാചാഹി ഥുല്ലച്ചയാ; കമ്മവാചാപരിയോസാനേ ആപത്തി പാരാജികസ്സ; ഭേദകാനുവത്തകാ ഭിക്ഖൂ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ; പാപികായ ദിട്ഠിയാ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ – കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ഇമാ പഞ്ച ആപത്തിയോ ആപജ്ജതി.

താ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം കതി വിപത്തിയോ ഭജന്തി? ചതുന്നം അധികരണാനം കതമം അധികരണം? സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം കതിഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ? ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ¶ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? കതിഹി അധികരണേഹി കതിസു ഠാനേസു കതിഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി?

താ ¶ ¶ ആപത്തിയോ ചതുന്നം വിപത്തീനം ദ്വേ വിപത്തിയോ ഭജന്തി – സിയാ സീലവിപത്തിം സിയാ ആചാരവിപത്തിം. ചതുന്നം അധികരണാനം – ആപത്താധികരണം. സത്തന്നം ആപത്തിക്ഖന്ധാനം പഞ്ചഹി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി സങ്ഗഹിതാ – സിയാ പാരാജികാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ സങ്ഘാദിസേസാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ഥുല്ലച്ചയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ പാചിത്തിയാപത്തിക്ഖന്ധേന, സിയാ ദുക്കടാപത്തിക്ഖന്ധേന. ഛന്നം ആപത്തിസമുട്ഠാനാനം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠന്തി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി. യാ സാ ആപത്തി അനവസേസാ സാ ആപത്തി ന കതമേന അധികരണേന, ന കതമമ്ഹി ഠാനേ, ന കതമേന സമഥേന സമ്മതി. യാ സാ ആപത്തി ഗരുകാ സാ ആപത്തി ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; ഏകമ്ഹി ഠാനേ – സങ്ഘമജ്ഝേ; ദ്വീഹി സമഥേഹി സമ്മതി – സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച. യാ താ ആപത്തിയോ ലഹുകാ താ ആപത്തിയോ ഏകേന അധികരണേന – കിച്ചാധികരണേന; തീസു ഠാനേസു – സങ്ഘമജ്ഝേ, ഗണമജ്ഝേ, പുഗ്ഗലസ്സ സന്തികേ; തീഹി സമഥേഹി സമ്മന്തി – സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച, സിയാ സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച.

൫. അധികരണാധിപ്പായോ

൩൪൮. വിവാദാധികരണം ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം. വിവാദാധികരണം ന ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ന ഹോതി ആപത്താധികരണം, ന ഹോതി കിച്ചാധികരണം; അപി ¶ ച, വിവാദാധികരണപച്ചയാ ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം. യഥാ കഥം വിയ? [ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൩൧൪] ഇധ ഭിക്ഖൂ വിവദന്തി – ധമ്മോതി വാ അധമ്മോതി വാ ദുട്ഠുല്ലാപത്തീതി വാ അദുട്ഠുല്ലാപത്തീതി വാ. യം തത്ഥ ഭണ്ഡനം കലഹോ വിഗ്ഗഹോ വിവാദോ നാനാവാദോ അഞ്ഞഥാവാദോ വിപച്ചതായ വോഹാരോ മേധകം, ഇദം വുച്ചതി വിവാദാധികരണം. വിവാദാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി വിവാദാധികരണം. വിവദമാനോ അനുവദതി അനുവാദാധികരണം. അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം വിവാദാധികരണപച്ചയാ ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം.

അനുവാദാധികരണം ¶ ¶ ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം. അനുവാദാധികരണം ന ഹോതി ആപത്താധികരണം, ന ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ന ഹോതി വിവാദാധികരണം; അപി ച, അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം. യഥാ കഥം വിയ? ഇധ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും അനുവദന്തി സീലവിപത്തിയാ വാ ആചാരവിപത്തിയാ വാ ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ആജീവവിപത്തിയാ വാ. യോ തത്ഥ അനുവാദോ അനുവദനാ അനുല്ലപനാ അനുഭണനാ അനുസമ്പവങ്കതാ അബ്ഭുസ്സഹനതാ അനുബലപ്പദാനം, ഇദം വുച്ചതി അനുവാദാധികരണം. അനുവാദാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി, വിവാദാധികരണം. വിവദമാനോ അനുവദതി, അനുവാദാധികരണം. അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി, ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി, കിച്ചാധികരണം. ഏവം അനുവാദാധികരണപച്ചയാ ഹോതി ആപത്താധികരണം, ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം.

ആപത്താധികരണം ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം. ആപത്താധികരണം ന ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ന ഹോതി വിവാദാധികരണം, ന ഹോതി അനുവാദാധികരണം; അപി ച, ആപത്താധികരണപച്ചയാ ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം. യഥാ കഥം വിയ? [ചൂളവ. ൨൧൫; പരി. ൩൪൮] പഞ്ചപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം, സത്തപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം, ഇദം വുച്ചതി ആപത്താധികരണം. ആപത്താധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി വിവാദാധികരണം. വിവദമാനോ അനുവദതി അനുവാദാധികരണം. അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം ആപത്താധികരണപച്ചയാ ഹോതി കിച്ചാധികരണം, ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം.

കിച്ചാധികരണം ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ആപത്താധികരണം. കിച്ചാധികരണം ന ഹോതി വിവാദാധികരണം, ന ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ന ഹോതി ആപത്താധികരണം; അപി ച, കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ¶ ആപത്താധികരണം. യഥാ കഥം വിയ? യാ സങ്ഘസ്സ കിച്ചയതാ കരണീയതാ അപലോകനകമ്മം ഞത്തികമ്മം ഞത്തിദുതിയകമ്മം ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം, ഇദം ¶ വുച്ചതി കിച്ചാധികരണം. കിച്ചാധികരണേ സങ്ഘോ വിവദതി വിവാദാധികരണം. വിവദമാനോ അനുവദതി അനുവാദാധികരണം. അനുവദമാനോ ആപത്തിം ആപജ്ജതി ആപത്താധികരണം. തായ ആപത്തിയാ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി കിച്ചാധികരണം. ഏവം കിച്ചാധികരണപച്ചയാ ഹോതി വിവാദാധികരണം, ഹോതി അനുവാദാധികരണം, ഹോതി ആപത്താധികരണം.

൬. പുച്ഛാവാരോ

൩൪൯. യത്ഥ ¶ സതിവിനയോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ ¶ തത്ഥ സതിവിനയോ? യത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ? യത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം? യത്ഥ യേഭുയ്യസികാ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ? യത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ? യത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ? യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ?

൭. വിസ്സജ്ജനാവാരോ

൩൫൦. യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച സതിവിനയേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി – യത്ഥ സതിവിനയോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ സതിവിനയോ, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ, ന തത്ഥ ¶ പടിഞ്ഞാതകരണം, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ, ന തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ. യസ്മിം സമയേ സമ്മുഖാവിനയേന ച അമൂള്ഹവിനയേന ച…പേ… സമ്മുഖാവിനയേന ച പടിഞ്ഞാതകരണേന ച…പേ… സമ്മുഖാവിനയേന ച യേഭുയ്യസികായ ച…പേ… സമ്മുഖാവിനയേന ച തസ്സപാപിയസികായ ച…പേ… സമ്മുഖാവിനയേന ച തിണവത്ഥാരകേന ച അധികരണം വൂപസമ്മതി – യത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ തത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ, യത്ഥ സമ്മുഖാവിനയോ തത്ഥ തിണവത്ഥാരകോ, ന തത്ഥ സതിവിനയോ, ന തത്ഥ അമൂള്ഹവിനയോ, ന തത്ഥ പടിഞ്ഞാതകരണം, ന തത്ഥ യേഭുയ്യസികാ, ന തത്ഥ തസ്സപാപിയസികാ.

൮. സംസട്ഠവാരോ

൩൫൧. സമ്മുഖാവിനയോതി വാ സതിവിനയോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ ഉദാഹു വിസംസട്ഠാ? ലബ്ഭാ ച പനിമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം ¶ പഞ്ഞാപേതും? സമ്മുഖാവിനയോതി വാ അമൂള്ഹവിനയോതി വാ…പേ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ പടിഞ്ഞാതകരണന്തി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ യേഭുയ്യസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തസ്സപാപിയസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തിണവത്ഥാരകോതി – ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ ഉദാഹു വിസംസട്ഠാ ¶ ? ലബ്ഭാ ച പനിമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതും?

സമ്മുഖാവിനയോതി വാ സതിവിനയോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ, നോ വിസംസട്ഠാ; ന ച ലബ്ഭാ ഇമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതും. സമ്മുഖാവിനയോതി വാ അമൂള്ഹവിനയോതി ¶ വാ…പേ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ പടിഞ്ഞാതകരണന്തി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ യേഭുയ്യസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തസ്സപാപിയസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തിണവത്ഥാരകോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ സംസട്ഠാ, നോ വിസംസട്ഠാ; ന ച ലബ്ഭാ ഇമേസം ധമ്മാനം വിനിബ്ഭുജിത്വാ വിനിബ്ഭുജിത്വാ നാനാകരണം പഞ്ഞാപേതും.

൯. സത്തസമഥനിദാനം

൩൫൨. സമ്മുഖാവിനയോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ കിംസമുട്ഠാനോ? സതിവിനയോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? അമൂള്ഹവിനയോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? പടിഞ്ഞാതകരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? യേഭുയ്യസികാ കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ, കിംസമുട്ഠാനാ? തസ്സപാപിയസികാ കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ, കിംസമുട്ഠാനാ തിണവത്ഥാരകോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ?

സമ്മുഖാവിനയോ നിദാനനിദാനോ, നിദാനസമുദയോ, നിദാനജാതികോ, നിദാനപഭവോ, നിദാനസമ്ഭാരോ, നിദാനസമുട്ഠാനോ. സതിവിനയോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം നിദാനനിദാനം, നിദാനസമുദയം, നിദാനജാതികം, നിദാനപഭവം, നിദാനസമ്ഭാരം, നിദാനസമുട്ഠാനം. യേഭുയ്യസികാ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ നിദാനനിദാനാ, നിദാനസമുദയാ, നിദാനജാതികാ, നിദാനപഭവാ, നിദാനസമ്ഭാരാ ¶ , നിദാനസമുട്ഠാനാ. തിണവത്ഥാരകോ നിദാനനിദാനോ, നിദാനസമുദയോ, നിദാനജാതികോ, നിദാനപഭവോ, നിദാനസമ്ഭാരോ, നിദാനസമുട്ഠാനോ.

സമ്മുഖാവിനയോ ¶ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ ¶ ? സതിവിനയോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം…പേ… യേഭുയ്യസികാ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ…പേ… തിണവത്ഥാരകോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ?

സമ്മുഖാവിനയോ ഹേതുനിദാനോ, ഹേതുസമുദയോ, ഹേതുജാതികോ, ഹേതുപഭവോ, ഹേതുസമ്ഭാരോ, ഹേതുസമുട്ഠാനോ ¶ . സതിവിനയോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം ഹേതുനിദാനം, ഹേതുസമുദയം, ഹേതുജാതികം, ഹേതുപഭവം, ഹേതുസമ്ഭാരം, ഹേതുസമുട്ഠാനം. യേഭുയ്യസികാ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ ഹേതുനിദാനാ, ഹേതുസമുദയാ, ഹേതുജാതികാ, ഹേതുപഭവാ, ഹേതുസമ്ഭാരാ, ഹേതുസമുട്ഠാനാ. തിണവത്ഥാരകോ ഹേതുനിദാനോ, ഹേതുസമുദയോ, ഹേതുജാതികോ, ഹേതുപഭവോ, ഹേതുസമ്ഭാരോ, ഹേതുസമുട്ഠാനോ.

സമ്മുഖാവിനയോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? സതിവിനയോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം…പേ… യേഭുയ്യസികാ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ…പേ… തിണവത്ഥാരകോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? സമ്മുഖാവിനയോ പച്ചയനിദാനോ, പച്ചയസമുദയോ, പച്ചയജാതികോ, പച്ചയപഭവോ, പച്ചയസമ്ഭാരോ, പച്ചയസമുട്ഠാനോ. സതിവിനയോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം പച്ചയനിദാനം, പച്ചയസമുദയം, പച്ചയജാതികം, പച്ചയപഭവം, പച്ചയസമ്ഭാരം, പച്ചയസമുട്ഠാനം. യേഭുയ്യസികാ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ പച്ചയനിദാനാ, പച്ചയസമുദയാ, പച്ചയജാതികാ, പച്ചയപഭവാ, പച്ചയസമ്ഭാരാ, പച്ചയസമുട്ഠാനാ. തിണവത്ഥാരകോ പച്ചയനിദാനോ, പച്ചയസമുദയോ, പച്ചയജാതികോ, പച്ചയപഭവോ, പച്ചയസമ്ഭാരോ, പച്ചയസമുട്ഠാനോ.

൩൫൩. സത്തന്നം സമഥാനം കതി മൂലാനി, കതി സമുട്ഠാനാ? സത്തന്നം സമഥാനം ഛബ്ബീസ മൂലാനി, ഛത്തിംസ സമുട്ഠാനാ. സത്തന്നം സമഥാനം കതമാനി ഛബ്ബീ ¶ മൂലാനി? സമ്മുഖാവിനയസ്സ ചത്താരി മൂലാനി. സങ്ഘസമ്മുഖതാ, ധമ്മസമ്മുഖതാ, വിനയസമ്മുഖതാ, പുഗ്ഗലസമ്മുഖതാ; സതിവിനയസ്സ ചത്താരി മൂലാനി; അമൂള്ഹവിനയസ്സ ചത്താരി മൂലാനി; പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ ദ്വേ മൂലാനി – യോ ച ദേസേതി യസ്സ ച ദേസേതി; യേഭുയ്യസികായ ചത്താരി മൂലാനി; തസ്സപാപിയസികായ ചത്താരി ¶ മൂലാനി; തിണവത്ഥാരകസ്സ ചത്താരി മൂലാനി – സങ്ഘസമ്മുഖതാ, ധമ്മസമ്മുഖതാ, വിനയസമ്മുഖതാ, പുഗ്ഗലസമ്മുഖതാ – സത്തന്നം സമഥാനം ഇമാനി ഛബ്ബീസ മൂലാനി.

സത്തന്നം ¶ സമഥാനം കതമേ ഛത്തിംസ സമുട്ഠാനാ? സതിവിനയസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയാ, കരണം, ഉപഗമനം, അജ്ഝുപഗമനം, അധിവാസനാ, അപ്പടിക്കോസനാ. അമൂള്ഹവിനയസ്സ കമ്മസ്സ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണസ്സ കമ്മസ്സ… യേഭുയ്യസികായ കമ്മസ്സ… തസ്സപാപിയസികായ കമ്മസ്സ… തിണവത്ഥാരകസ്സ കമ്മസ്സ കിരിയാ, കരണം, ഉപഗമനം, അജ്ഝുപഗമനം, അധിവാസനാ, അപ്പടിക്കോസനാ – സത്തന്നം സമഥാനം ഇമേ ഛത്തിംസ സമുട്ഠാനാ.

൧൦. സത്തസമഥനാനത്ഥാദി

൩൫൪. സമ്മുഖാവിനയോതി വാ സതിവിനയോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ നാനത്ഥാ നാനാബ്യഞ്ജനാ ഉദാഹു ഏകത്ഥാ ബ്യഞ്ജനമേവ നാനം? സമ്മുഖാവിനയോതി വാ അമൂള്ഹവിനയോതി വാ…പേ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ പടിഞ്ഞാതകരണന്തി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ യേഭുയ്യസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തസ്സപാപിയസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തിണവത്ഥാരകോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ നാനത്ഥാ നാനാബ്യഞ്ജനാ ഉദാഹു ഏകത്ഥാ ബ്യഞ്ജനമേവ നാനം? സമ്മുഖാവിനയോതി വാ സതിവിനയോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ നാനത്ഥാ ചേവ നാനാബ്യഞ്ജനാ ച. സമ്മുഖാവിനയോതി വാ അമൂള്ഹവിനയോതി വാ…പേ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ പടിഞ്ഞാതകരണന്തി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ യേഭുയ്യസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ തസ്സപാപിയസികാതി വാ… സമ്മുഖാവിനയോതി വാ ¶ തിണവത്ഥാരകോതി വാ – ഇമേ ധമ്മാ നാനത്ഥാ ചേവ നാനാ ബ്യഞ്ജനാ ച.

൩൫൫. [ചൂളവ. ൨൨൪] വിവാദോ ¶ വിവാദാധികരണം, വിവാദോ നോ അധികരണം, അധികരണം നോ വിവാദോ, അധികരണഞ്ചേവ വിവാദോ ച? സിയാ വിവാദോ വിവാദാധികരണം, സിയാ വിവാദോ നോ അധികരണം, സിയാ അധികരണം നോ വിവാദോ, സിയാ അധികരണഞ്ചേവ വിവാദോ ച.

തത്ഥ ¶ കതമോ വിവാദോ വിവാദാധികരണം? ഇധ ഭിക്ഖൂ വിവദന്തി ധമ്മോതി വാ അധമ്മോതി വാ…പേ… ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി വാ അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി വാ. യം തത്ഥ ഭണ്ഡനം, കലഹോ, വിഗ്ഗഹോ, വിവാദോ, നാനാവാദോ, അഞ്ഞഥാവാദോ, വിപച്ചതായ വോഹാരോ, മേധകം – അയം വിവാദോ വിവാദാധികരണം.

തത്ഥ കതമോ വിവാദോ നോ അധികരണം? മാതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി മാതരാ വിവദതി, പിതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി പിതരാ വിവദതി, ഭാതാപി ഭാതരാ വിവദതി, ഭാതാപി ¶ ഭഗിനിയാ വിവദതി, ഭഗിനീപി ഭാതരാ വിവദതി, സഹായോപി സഹായേന വിവദതി – അയം വിവാദോ നോ അധികരണം.

തത്ഥ കതമം അധികരണം നോ വിവാദോ? അനുവാദാധികരണം, ആപത്താധികരണം, കിച്ചാധികരണം – ഇദം അധികരണം നോ വിവാദോ.

തത്ഥ കതമം അധികരണഞ്ചേവ വിവാദോ ച? വിവാദാധികരണം അധികരണഞ്ചേവ വിവാദോ ച.

൩൫൬. [ചൂളവ. ൨൨൪ ആദയോ] അനുവാദോ അനുവാദാധികരണം, അനുവാദോ നോ അധികരണം, അധികരണം നോ അനുവാദോ, അധികരണഞ്ചേവ അനുവാദോ ച? സിയാ അനുവാദോ ¶ അനുവാദാധികരണം, സിയാ അനുവാദോ നോ അധികരണം, സിയാ അധികരണം നോ അനുവാദോ, സിയാ അധികരണഞ്ചേവ അനുവാദോ ച.

തത്ഥ കതമോ അനുവാദോ അനുവാദാധികരണം? ഇധ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖും അനുവദന്തി സീലവിപത്തിയാ വാ ആചാരവിപത്തിയാ വാ ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ആജീവവിപത്തിയാ വാ. യോ തത്ഥ അനുവാദോ, അനുവദനാ അനുല്ലപനാ അനുഭണനാ അനുസമ്പവങ്കതാ അബ്ഭുസ്സഹനതാ അനുബലപ്പദാനം – അയം അനുവാദോ അനുവാദാധികരണം.

തത്ഥ കതമോ അനുവാദോ നോ അധികരണം? മാതാപി പുത്തം അനുവദതി, പുത്തോപി മാതരം അനുവദതി, പിതാപി പുത്തം അനുവദതി, പുത്തോപി പിതരം അനുവദതി, ഭാതാപി ഭാതരം അനുവദതി, ഭാതാപി ഭഗിനിം അനുവദതി, ഭഗിനീപി ഭാതരം അനുവദതി, സഹായോപി സഹായം അനുവദതി – അയം അനുവാദോ നോ അധികരണം.

തത്ഥ കതമം അധികരണം നോ അനുവാദോ? ആപത്താധികരണം കിച്ചാധികരണം വിവാദാധികരണം – ഇദം അധികരണം നോ അനുവാദോ.

തത്ഥ ¶ കതമം അധികരണഞ്ചേവ അനുവാദോ ച? അനുവാദാധികരണം അധികരണഞ്ചേവ അനുവാദോ ച.

൩൫൭. ആപത്തി ¶ ആപത്താധികരണം, ആപത്തി നോ അധികരണം, അധികരണം നോ ആപത്തി, അധികരണഞ്ചേവ ആപത്തി ച? സിയാ ആപത്തി ആപത്താധികരണം, സിയാ ആപത്തി നോ അധികരണം, സിയാ അധികരണം നോ ആപത്തി, സിയാ അധികരണഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

തത്ഥ കതമാ ആപത്തി ആപത്താധികരണം? പഞ്ചപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം ¶ . സത്തപി ആപത്തിക്ഖന്ധാ ആപത്താധികരണം. അയം ആപത്തി ആപത്താധികരണം.

തത്ഥ കതമാ ആപത്തി നോ അധികരണം? സോതാപത്തി സമാപത്തി – അയം ആപത്തി നോ അധികരണം.

തത്ഥ കതമം അധികരണം നോ ആപത്തി? കിച്ചാധികരണം വിവാദാധികരണം അനുവാദാധികരണം – ഇദം അധികരണം നോ ആപത്തി.

തത്ഥ കതമം അധികരണഞ്ചേവ ആപത്തി ച? ആപത്താധികരണം അധികരണഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

൩൫൮. [ചൂളവ. ൨൨൩] കിച്ചം കിച്ചാധികരണം, കിച്ചം നോ അധികരണം, അധികരണം നോ കിച്ചം, അധികരണഞ്ചേവ കിച്ചഞ്ച? സിയാ കിച്ചം കിച്ചാധികരണം, സിയാ കിച്ചം നോ അധികരണം, സിയാ അധികരണം നോ കിച്ചം, സിയാ അധികരണഞ്ചേവ കിച്ചഞ്ച.

തത്ഥ കതമം കിച്ചം കിച്ചാധികരണം? യാ സങ്ഘസ്സ കിച്ചയതാ കരണീയതാ അപലോകനകമ്മം ഞത്തികമ്മം ഞത്തിദുതിയകമ്മം ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം – ഇദം കിച്ചം കിച്ചാധികരണം.

തത്ഥ കതമം കിച്ചം നോ അധികരണം? ആചരിയകിച്ചം ഉപജ്ഝായകിച്ചം [ഉപജ്ഝായകിച്ചം സകിച്ചം (ക.)] സമാനുപജ്ഝായകിച്ചം സമാനാചരിയകിച്ചം – ഇദം കിച്ചം നോ അധികരണം.

തത്ഥ കതമം അധികരണം നോ കിച്ചം? വിവാദാധികരണം അനുവാദാധികരണം ആപത്താധികരണം – ഇദം അധികരണം നോ കിച്ചം.

തത്ഥ ¶ ¶ കതമം അധികരണഞ്ചേവ കിച്ചഞ്ച? കിച്ചാധികരണം അധികരണഞ്ചേവ കിച്ചം ചാതി.

അധികരണഭേദോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അധികരണം ¶ ഉക്കോടാ, ആകാരാ പുഗ്ഗലേന ച;

നിദാനഹേതുപച്ചയാ, മൂലം സമുട്ഠാനേന ച.

ആപത്തി ഹോതി യത്ഥ ച, സംസട്ഠാ നിദാനേന ച [സംസട്ഠാ നിദാനപഭവാ (സീ.)];

ഹേതുപച്ചയമൂലാനി, സമുട്ഠാനേന ബ്യഞ്ജനാ;

വിവാദോ അധികരണന്തി, ഭേദാധികരണേ ഇദന്തി.

അപരഗാഥാസങ്ഗണികം

൧. ചോദനാദിപുച്ഛാവിസ്സജ്ജനാ

൩൫൯.

ചോദനാ ¶ ¶ ¶ ¶ കിമത്ഥായ, സാരണാ കിസ്സ കാരണാ;

സങ്ഘോ കിമത്ഥായ, മതികമ്മം പന കിസ്സ കാരണാ.

ചോദനാ സാരണത്ഥായ, നിഗ്ഗഹത്ഥായ സാരണാ;

സങ്ഘോ പരിഗ്ഗഹത്ഥായ, മതികമ്മം പന പാടിയേക്കം.

മാ ഖോ തുരിതോ അഭണി, മാ ഖോ ചണ്ഡികതോ ഭണി;

മാ ഖോ പടിഘം ജനയി, സചേ അനുവിജ്ജകോ തുവം.

മാ ഖോ സഹസാ അഭണി, കഥം വിഗ്ഗാഹികം അനത്ഥസംഹിതം;

സുത്തേ വിനയേ അനുലോമേ, പഞ്ഞത്തേ അനുലോമികേ.

അനുയോഗവത്തം നിസാമയ, കുസലേന ബുദ്ധിമതാ കതം;

സുവുത്തം സിക്ഖാപദാനുലോമികം, ഗതിം ന നാസേന്തോ സമ്പരായികം;

ഹിതേസീ അനുയുഞ്ജസ്സു, കാലേനത്ഥൂപസംഹിതം.

ചുദിതസ്സ ച ചോദകസ്സ ച;

സഹസാ വോഹാരം മാ പധാരേസി;

ചോദകോ ആഹ ആപന്നോതി;

ചുദിതകോ ആഹ അനാപന്നോതി.

ഉഭോ ¶ അനുക്ഖിപന്തോ, പടിഞ്ഞാനുസന്ധിതേന ¶ കാരയേ;

പടിഞ്ഞാ ലജ്ജീസു കതാ, അലജ്ജീസു ഏവം ന വിജ്ജതി;

ബഹുമ്പി അലജ്ജീ ഭാസേയ്യ, വത്താനുസന്ധിതേന [വുത്താനുസന്ധിതേന (സീ. സ്യാ. ക.)] കാരയേ.

അലജ്ജീ കീദിസോ ഹോതി, പടിഞ്ഞാ യസ്സ ന രൂഹതി;

ഏതഞ്ച [ഏവഞ്ച (ക.)] താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി അലജ്ജീ പുഗ്ഗലോ.

സഞ്ചിച്ച ആപത്തിം ആപജ്ജതി, ആപത്തിം പരിഗൂഹതി;

അഗതിഗമനഞ്ച ഗച്ഛതി, ഏദിസോ വുച്ചതി അലജ്ജീപുഗ്ഗലോ.

സച്ചം അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി അലജ്ജീപുഗ്ഗലോ;

അഞ്ഞഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി ലജ്ജീപുഗ്ഗലോ.

സഞ്ചിച്ച ആപത്തിം നാപജ്ജതി, ആപത്തിം ന പരിഗൂഹതി;

അഗതിഗമനം ¶ ന ഗച്ഛതി, ഏദിസോ വുച്ചതി ലജ്ജീപുഗ്ഗലോ.

സച്ചം ¶ അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി ലജ്ജീപുഗ്ഗലോ;

അഞ്ഞഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി അധമ്മചോദകോ.

അകാലേ ¶ ചോദേതി അഭൂതേന;

ഫരുസേന അനത്ഥസംഹിതേന;

ദോസന്തരോ ചോദേതി നോ മേത്താചിത്തോ;

ഏദിസോ വുച്ചതി അധമ്മചോദകോ.

സച്ചം അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി അധമ്മചോദകോ;

അഞ്ഞഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി ധമ്മചോദകോ.

കാലേന ചോദേതി ഭൂതേന, സണ്ഹേന അത്ഥസംഹിതേന;

മേത്താചിത്തോ ചോദേതി നോ ദോസന്തരോ;

ഏദിസോ വുച്ചതി ധമ്മചോദകോ.

സച്ചം ¶ അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി ധമ്മചോദകോ;

അഞ്ഞഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി ബാലചോദകോ.

പുബ്ബാപരം ന ജാനാതി, പുബ്ബാപരസ്സ അകോവിദോ;

അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി;

അനുസന്ധിവചനപഥസ്സ അകോവിദോ;

ഏദിസോ വുച്ചതി ബാലചോദകോ.

സച്ചം അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി ബാലചോദകോ;

അഞ്ഞഞ്ച ¶ താഹം പുച്ഛാമി, കീദിസോ വുച്ചതി പണ്ഡിതചോദകോ.

പുബ്ബാപരമ്പി ജാനാതി, പുബ്ബാപരസ്സ കോവിദോ;

അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥസ്സ കോവിദോ;

ഏദിസോ വുച്ചതി പണ്ഡിതചോദകോ.

സച്ചം അഹമ്പി ജാനാമി, ഏദിസോ വുച്ചതി പണ്ഡിതചോദകോ;

അഞ്ഞഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, ചോദനാ കിന്തി വുച്ചതി.

സീലവിപത്തിയാ ചോദേതി, അഥോ ആചാരദിട്ഠിയാ;

ആജീവേനപി ചോദേതി, ചോദനാ തേന വുച്ചതീതി.

അപരം ഗാഥാസങ്ഗണികം നിട്ഠിതം.

ചോദനാകണ്ഡം

൧. അനുവിജ്ജകഅനുയോഗോ

൩൬൦. അനുവിജ്ജകേ ¶ ¶ ¶ ¶ ചോദകോ പുച്ഛിതബ്ബോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും ചോദേസി, കിമ്ഹി നം ചോദേസി, സീലവിപത്തിയാ വാ ചോദേസി, ആചാരവിപത്തിയാ വാ ചോദേസി, ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ചോദേസീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സീലവിപത്തിയാ വാ ചോദേമി, ആചാരവിപത്തിയാ വാ ചോദേമി, ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ചോദേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ജാനാസി പനായസ്മാ സീലവിപത്തിം, ജാനാസി ആചാരവിപത്തിം, ജാനാസി ദിട്ഠിവിപത്തി’’ന്തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ജാനാമി ഖോ അഹം, ആവുസോ, സീലവിപത്തിം, ജാനാമി ആചാരവിപത്തിം, ജാനാമി ദിട്ഠിവിപത്തി’’ന്തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘കതമാ പനാവുസോ, സീലവിപത്തി? കതമാ ആചാരവിപത്തി? കതമാ ദിട്ഠിവിപത്തീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ചത്താരി ച പാരാജികാനി, തേരസ ച സങ്ഘാദിസേസാ – അയം സീലവിപത്തി. ഥുല്ലച്ചയം, പാചിത്തിയം, പാടിദേസനീയം, ദുക്കടം, ദുബ്ഭാസിതം, അയം ആചാരവിപത്തി. മിച്ഛാദിട്ഠി, അന്തഗ്ഗാഹികാ ദിട്ഠി – അയം ദിട്ഠിവിപത്തീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും ചോദേസി, ദിട്ഠേന വാ ചോദേസി സുതേന വാ ചോദേസി പരിസങ്കായ വാ ചോദേസീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ദിട്ഠേന വാ ചോദേമി സുതേന വാ ചോദേമി പരിസങ്കായ വാ ചോദേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും ദിട്ഠേന ചോദേസി, കിം തേ ദിട്ഠം കിന്തി തേ ദിട്ഠം, കദാ ¶ തേ ദിട്ഠം, കത്ഥ തേ ദിട്ഠം പാരാജികം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, കത്ഥ ച ത്വം അഹോസി, കത്ഥ ചായം ഭിക്ഖു അഹോസി, കിഞ്ച ത്വം കരോസി, കിം ചായം ഭിക്ഖു കരോതീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും ദിട്ഠേന ചോദേമി, അപി ച സുതേന ചോദേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും സുതേന ചോദേസി, കിം തേ സുതം, കിന്തി തേ സുതം, കദാ തേ സുതം ¶ , കത്ഥ തേ സുതം, പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോതി സുതം, സങ്ഘാദിസേസം… ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപന്നോതി സുതം, ഭിക്ഖുസ്സ സുതം, ഭിക്ഖുനിയാ സുതം, സിക്ഖമാനായ സുതം ¶ , സാമണേരസ്സ സുതം, സാമണേരിയാ സുതം, ഉപാസകസ്സ സുതം, ഉപാസികായ സുതം, രാജൂനം സുതം, രാജമഹാമത്താനം സുതം, തിത്ഥിയാനം സുതം, തിത്ഥിയസാവകാനം സുത’’ന്തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും സുതേന ചോദേമി, അപി ച പരിസങ്കായ ചോദേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമം ഭിക്ഖും പരിസങ്കായ ചോദേസി, കിം പരിസങ്കസി, കിന്തി പരിസങ്കസി, കദാ പരിസങ്കസി, കത്ഥ പരിസങ്കസി, പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോതി ¶ പരിസങ്കസി, സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപന്നോതി പരിസങ്കസി, ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപന്നോതി പരിസങ്കസി, ഭിക്ഖുസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഭിക്ഖുനിയാ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സിക്ഖമാനായ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സാമണേരസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സാമണേരിയാ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഉപാസകസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഉപാസികായ സുത്വാ പരിസങ്കസി, രാജൂനം സുത്വാ പരിസങ്കസി, രാജമഹാമത്താനം സുത്വാ പരിസങ്കസി, തിത്ഥിയാനം സുത്വാ പരിസങ്കസി, തിത്ഥിയസാവകാനം സുത്വാ പരിസങ്കസീ’’തി?

൩൬൧.

ദിട്ഠം ദിട്ഠേന സമേതി ദിട്ഠേന സംസന്ദതേ ദിട്ഠം;

ദിട്ഠം പടിച്ച ന ഉപേതി അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ കാതബ്ബോ തേനുപോസഥോ.

സുതം സുതേന സമേതി സുതേന സംസന്ദതേ സുതം;

സുതം പടിച്ച ന ഉപേതി അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ കാതബ്ബോ തേനുപോസഥോ.

മുതം മുതേന സമേതി മുതേന സംസന്ദതേ മുതം;

മുതം പടിച്ച ന ഉപേതി അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ കാതബ്ബോ തേനുപോസഥോ.

൩൬൨. ചോദനായ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? ചോദനായ ഓകാസകമ്മം ആദി, കിരിയാ മജ്ഝേ, സമഥോ പരിയോസാനം. ചോദനായ ¶ കതി മൂലാനി, കതി വത്ഥൂനി, കതി ഭൂമിയോ, കതിഹാകാരേഹി ചോദേതി? ചോദനായ ദ്വേ മൂലാനി, തീണി വത്ഥൂനി, പഞ്ച ഭൂമിയോ, ദ്വീഹാകാരേഹി ചോദേതി. ചോദനായ കതമാനി ദ്വേ മൂലാനി? സമൂലികാ വാ അമൂലികാ വാ – ചോദനായ ¶ ഇമാനി ദ്വേ മൂലാനി. ചോദനായ കതമാനി തീണി വത്ഥൂനി? ദിട്ഠേന ¶ സുതേന പരിസങ്കായ – ചോദനായ ഇമാനി തീണി വത്ഥൂനി. ചോദനാ ¶ കതമാ പഞ്ച ഭൂമിയോ? കാലേന വക്ഖാമി നോ അകാലേന, ഭൂതേന വക്ഖാമി നോ അഭൂതേന, സണ്ഹേന വക്ഖാമി നോ ഫരുസേന, അത്ഥസംഹിതേന വക്ഖാമി നോ അനത്ഥസംഹിതേന, മേത്താചിത്തോ വക്ഖാമി നോ ദോസന്തരോതി – ചോദനായ ഇമാ പഞ്ച ഭൂമിയോ.

കതമേഹി ദ്വീഹാകാരേഹി ചോദേതി? കായേന വാ ചോദേതി വാചായ വാ ചോദേതി – ഇമേഹി ദ്വീഹാകാരേഹി ചോദേതി.

൨. ചോദകാദിപടിപത്തി

൩൬൩. ചോദകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം? ചുദിതകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം? സങ്ഘേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം? അനുവിജ്ജകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം? ചോദകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബന്തി? ചോദകേന പഞ്ചസു ധമ്മേസു പതിട്ഠായ പരോ ചോദേതബ്ബോ. കാലേന വക്ഖാമി നോ അകാലേന, ഭൂതേന വക്ഖാമി നോ അഭൂതേന, സണ്ഹേന വക്ഖാമി നോ ഫരുസേന, അത്ഥസംഹിതേന വക്ഖാമി നോ അനത്ഥസംഹിതേന, മേത്താചിത്തോ വക്ഖാമി നോ ദോസന്തരോതി – ചോദകേന ഏവം പടിപജ്ജിതബ്ബം. ചുദിതകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബന്തി? ചുദിതകേന ദ്വീസു ധമ്മേസു പടിപജ്ജിതബ്ബം. സച്ചേ ച അകുപ്പേ ച – ചുദിതകേന ഏവം പടിപജ്ജിതബ്ബം. സങ്ഘേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബന്തി? സങ്ഘേന ¶ ഓതിണ്ണാനോതിണ്ണം ജാനിതബ്ബം. സങ്ഘേന ഏവം പടിപജ്ജിതബ്ബം. അനുവിജ്ജകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബന്തി? അനുവിജ്ജകേന യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം വൂപസമ്മതി തഥാ തം അധികരണം വൂപസമേതബ്ബം. അനുവിജ്ജകേന ഏവം പടിപജ്ജിതബ്ബം.

൩൬൪.

ഉപോസഥോ കിമത്ഥായ, പവാരണാ കിസ്സ കാരണാ;

പരിവാസോ കിമത്ഥായ, മൂലായപടികസ്സനാ കിസ്സ കാരണാ;

മാനത്തം കിമത്ഥായ, അബ്ഭാനം കിസ്സ കാരണാ.

ഉപോസഥോ സാമഗ്ഗത്ഥായ, വിസുദ്ധത്ഥായ പവാരണാ;

പരിവാസോ മാനത്തത്ഥായ, മൂലായപടികസ്സനാ നിഗ്ഗഹത്ഥായ;

മാനത്തം അബ്ഭാനത്ഥായ, വിസുദ്ധത്ഥായ അബ്ഭാനം.

ഛന്ദാ ¶ ¶ ദോസാ ഭയാ മോഹാ, ഥേരേ ച പരിഭാസതി;

കായസ്സ ഭേദാ ദുപ്പഞ്ഞോ, ഖതോ ഉപഹതിന്ദ്രിയോ;

നിരയം ഗച്ഛതി ദുമ്മേധോ, ന ച സിക്ഖായ ഗാരവോ.

ന ച ആമിസം നിസ്സായ;

ന ച നിസ്സായ പുഗ്ഗലം;

ഉഭോ ഏതേ വിവജ്ജേത്വാ;

യഥാധമ്മോ തഥാ കരേ.

൩. ചോദകസ്സഅത്തഝാപനം

കോധനോ ഉപനാഹീ ച;

ചണ്ഡോ ച പരിഭാസകോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ഉപകണ്ണകം ജപ്പതി ജിമ്ഹം പേക്ഖതി;

വീതിഹരതി ¶ കുമ്മഗ്ഗം പടിസേവതി;

അനാപത്തിയാ ¶ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

അകാലേന ചോദേതി അഭൂതേന;

ഫരുസേന അനത്ഥസംഹിതേന;

ദോസന്തരോ ചോദേതി നോ മേത്താചിത്തോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ധമ്മാധമ്മം ന ജാനാതി;

ധമ്മാധമ്മസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ¶ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

വിനയാവിനയം ന ജാനാതി;

വിനയാവിനയസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ഭാസിതാഭാസിതം ¶ ന ജാനാതി;

ഭാസിതാഭാസിതസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ആചിണ്ണാനാചിണ്ണം ¶ ന ജാനാതി;

ആചിണ്ണാനാചിണ്ണസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

പഞ്ഞത്താപഞ്ഞത്തം ന ജാനാതി;

പഞ്ഞത്താപഞ്ഞത്തസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി;

ആപത്താനാപത്തിയാ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ലഹുകഗരുകം ന ജാനാതി;

ലഹുകഗരുകസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ¶ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

സാവസേസാനവസേസം ന ജാനാതി;

സാവസേസാനവസേസസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ¶ ന ജാനാതി;

ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

പുബ്ബാപരം ¶ ന ജാനാതി;

പുബ്ബാപരസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനം.

അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി;

അനുസന്ധിവചനപഥസ്സ അകോവിദോ;

അനാപത്തിയാ ആപത്തീതി രോപേതി;

താദിസോ ചോദകോ ഝാപേതി അത്താനന്തി.

ചോദനാകണ്ഡം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

ചോദനാ അനുവിജ്ജാ ച, ആദി മൂലേനുപോസഥോ;

ഗതി ചോദനകണ്ഡമ്ഹി, സാസനം പതിട്ഠാപയന്തി.

ചൂളസങ്ഗാമോ

൧. അനുവിജ്ജകസ്സപടിപത്തി

൩൬൫. [പരി. ൪൨൧] സങ്ഗാമാവചരേ ¶ ¶ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമന്തേന നീചചിത്തേന സങ്ഘോ ഉപസങ്കമിതബ്ബോ രജോഹരണസമേന ചിത്തേന; ആസനകുസലേന ഭവിതബ്ബം നിസജ്ജകുസലേന; ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനുപഖജ്ജന്തേന, നവേ ഭിക്ഖൂ ആസനേന അപ്പടിബാഹന്തേന, യഥാപതിരൂപേ ആസനേ നിസീദിതബ്ബം; അനാനാകഥികേന ഭവിതബ്ബം അതിരച്ഛാനകഥികേന; സാമം വാ ധമ്മോ ഭാസിതബ്ബോ പരോ വാ അജ്ഝേസിതബ്ബോ അരിയോ വാ തുണ്ഹീഭാവോ നാതിമഞ്ഞിതബ്ബോ.

സങ്ഘേന അനുമതേന പുഗ്ഗലേന അനുവിജ്ജകേന അനുവിജ്ജിതുകാമേന ന ഉപജ്ഝായോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന ആചരിയോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന സദ്ധിവിഹാരികോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന അന്തേവാസികോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന സമാനുപജ്ഝായകോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന സമാനാചരിയകോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന ജാതി പുച്ഛിതബ്ബാ, ന നാമം പുച്ഛിതബ്ബം, ന ഗോത്തം പുച്ഛിതബ്ബം, ന ആഗമോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന കുലപദേസോ പുച്ഛിതബ്ബോ, ന ജാതിഭൂമി പുച്ഛിതബ്ബാ. തം കിം കാരണാ? അത്രസ്സ പേമം വാ ദോസോ വാ. പേമേ വാ സതി ദോസേ വാ, ഛന്ദാപി ഗച്ഛേയ്യ ദോസാപി ഗച്ഛേയ്യ മോഹാപി ഗച്ഛേയ്യ ഭയാപി ഗച്ഛേയ്യ.

സങ്ഘേന അനുമതേന പുഗ്ഗലേന അനുവിജ്ജകേന അനുവിജ്ജിതുകാമേന സങ്ഘഗരുകേന ഭവിതബ്ബം നോ പുഗ്ഗലഗരുകേന, സദ്ധമ്മഗരുകേന ഭവിതബ്ബം നോ ആമിസഗരുകേന, അത്ഥവസികേന ഭവിതബ്ബം നോ പരിസകപ്പികേന, കാലേന അനുവിജ്ജിതബ്ബം നോ അകാലേന, ഭൂതേന അനുവിജ്ജിതബ്ബം ¶ നോ അഭൂതേന, സണ്ഹേന അനുവിജ്ജിതബ്ബം നോ ഫരുസേന, അത്ഥസംഹിതേന അനുവിജ്ജിതബ്ബം നോ അനത്ഥസംഹിതേന, മേത്താചിത്തേന അനുവിജ്ജിതബ്ബം നോ ദോസന്തരേന, ന ഉപകണ്ണകജപ്പിനാ ഭവിതബ്ബം, ന ¶ ജിമ്ഹം പേക്ഖിതബ്ബം, ന അക്ഖി നിഖണിതബ്ബം, ന ഭമുകം ഉക്ഖിപിതബ്ബം, ന സീസം ഉക്ഖിപിതബ്ബം, ന ഹത്ഥവികാരോ കാതബ്ബോ, ന ഹത്ഥമുദ്ദാ ദസ്സേതബ്ബാ.

ആസനകുസലേന ഭവിതബ്ബം നിസജ്ജകുസലേന, യുഗമത്തം പേക്ഖന്തേന അത്ഥം അനുവിധിയന്തേന സകേ ആസനേ നിസീദിതബ്ബം, ന ച ആസനാ വുട്ഠാതബ്ബം ¶ , ന വീതിഹാതബ്ബം, ന കുമ്മഗ്ഗോ സേവിതബ്ബോ, ന ബാഹാവിക്ഖേപകം [ന വാചാ വിക്ഖേപകം (സ്യാ.)] ഭണിതബ്ബം, അതുരിതേന ഭവിതബ്ബം അസാഹസികേന, അചണ്ഡികതേന ഭവിതബ്ബം വചനക്ഖമേ ¶ , മേത്താചിത്തേന ഭവിതബ്ബം ഹിതാനുകമ്പിനാ, കാരുണികേന ഭവിതബ്ബം ഹിതപരിസക്കിനാ, അസമ്ഫപ്പലാപിനാ ഭവിതബ്ബം പരിയന്തഭാണിനാ, അവേരവസികേന ഭവിതബ്ബം അനസുരുത്തേന, അത്താ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, പരോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, ചോദകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, ചുദിതകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, അധമ്മചോദകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, അധമ്മചുദിതകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, ധമ്മചോദകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, ധമ്മചുദിതകോ പരിഗ്ഗഹേതബ്ബോ, വുത്തം അഹാപേന്തേന അവുത്തം അപകാസേന്തേന ഓതിണ്ണാനി പദബ്യഞ്ജനാനി സാധുകം പരിഗ്ഗഹേത്വാ പരോ പടിപുച്ഛിത്വാ യഥാ പടിഞ്ഞായ കാരേതബ്ബോ, മന്ദോ ഹാസേതബ്ബോ [വേപോ പഹാസേതബ്ബോ (സ്യാ.)], ഭീരൂ ¶ അസ്സാസേതബ്ബോ, ചണ്ഡോ നിസേധേതബ്ബോ, അസുചി വിഭാവേതബ്ബോ, ഉജുമദ്ദവേന ന ഛന്ദാഗതിം ഗന്തബ്ബം, ന ദോസാഗതിം ഗന്തബ്ബം, ന മോഹാഗതിം ഗന്തബ്ബം, ന ഭയാഗതിം ഗന്തബ്ബം, മജ്ഝത്തേന ഭവിതബ്ബം ധമ്മേസു ച പുഗ്ഗലേസു ച. ഏവഞ്ച പന അനുവിജ്ജകോ അനുവിജ്ജമാനോ സത്ഥു ചേവ സാസനകരോ ഹോതി, വിഞ്ഞൂനഞ്ച സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ച ഹോതി മനാപോ ച ഗരു ച ഭാവനീയോ ച.

൩൬൬. സുത്തം സംസന്ദനത്ഥായ, ഓപമ്മം നിദസ്സനത്ഥായ, അത്ഥോ വിഞ്ഞാപനത്ഥായ, പടിപുച്ഛാ ഠപനത്ഥായ, ഓകാസകമ്മം ചോദനത്ഥായ, ചോദനാ സാരണത്ഥായ, സാരണാ സവചനീയത്ഥായ, സവചനീയം പലിബോധത്ഥായ, പലിബോധോ വിനിച്ഛയത്ഥായ, വിനിച്ഛയോ സന്തീരണത്ഥായ, സന്തീരണം ഠാനാഠാനഗമനത്ഥായ, ഠാനാഠാനഗമനം ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹത്ഥായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം സമ്പഗ്ഗഹത്ഥായ, സങ്ഘോ സമ്പരിഗ്ഗഹസമ്പടിച്ഛനത്ഥായ, സങ്ഘേന അനുമതാ പുഗ്ഗലാ പച്ചേകട്ഠായിനോ അവിസംവാദകട്ഠായിനോ.

വിനയോ സംവരത്ഥായ, സംവരോ അവിപ്പടിസാരത്ഥായ, അവിപ്പടിസാരോ പാമുജ്ജത്ഥായ, പാമുജ്ജം പീതത്ഥായ, പീതി പസ്സദ്ധത്ഥായ, പസ്സദ്ധി സുഖത്ഥായ, സുഖം സമാധത്ഥായ, സമാധി യഥാഭൂതഞാണദസ്സനത്ഥായ, യഥാഭൂതഞാണദസ്സനം നിബ്ബിദത്ഥായ, നിബ്ബിദാ വിരാഗത്ഥായ, വിരാഗോ വിമുത്തത്ഥായ, വിമുത്തി വിമുത്തിഞാണദസ്സനത്ഥായ, വിമുത്തിഞാണദസ്സനം അനുപാദാപരിനിബ്ബാനത്ഥായ. ഏതദത്ഥാ ¶ ¶ കഥാ, ഏതദത്ഥാ മന്തനാ, ഏതദത്ഥാ ഉപനിസാ, ഏതദത്ഥം സോതാവധാനം – യദിദം ¶ അനുപാദാചിത്തസ്സ വിമോക്ഖോതി.

൩൬൭.

അനുയോഗവത്തം നിസാമയ, കുസലേന ബുദ്ധിമതാ കതം;

സുവുത്തം സിക്ഖാപദാനുലോമികം, ഗതിം ന നാസേന്തോ സമ്പരായികം.

വത്ഥും ¶ വിപത്തിം ആപത്തിം, നിദാനം ആകാരഅകോവിദോ;

പുബ്ബാപരം ന ജാനാതി, കതാകതം സമേന ച.

കമ്മഞ്ച അധികരണഞ്ച, സമഥേ ചാപി അകോവിദോ;

രത്തോ ദുട്ഠോ ച മൂള്ഹോ ച, ഭയാ മോഹാ ച ഗച്ഛതി.

ന ച സഞ്ഞത്തികുസലോ, നിജ്ഝത്തിയാ ച അകോവിദോ;

ലദ്ധപക്ഖോ അഹിരികോ, കണ്ഹകമ്മോ അനാദരോ;

സ വേ [സചേ (ക.)] താദിസകോ ഭിക്ഖു, അപ്പടിക്ഖോതി വുച്ചതി.

വത്ഥും വിപത്തിം ആപത്തിം, നിദാനം ആകാരകോവിദോ;

പുബ്ബാപരഞ്ച ജാനാതി, കതാകതം സമേന ച.

കമ്മഞ്ച അധികരണഞ്ച, സമഥേ ചാപി കോവിദോ;

അരത്തോ അദുട്ഠോ അമൂള്ഹോ, ഭയാ മോഹാ ന ഗച്ഛതി.

സഞ്ഞത്തിയാ ച കുസലോ, നിജ്ഝത്തിയാ ച കോവിദോ;

ലദ്ധപക്ഖോ ഹിരിമനോ, സുക്കകമ്മോ സഗാരവോ;

സ വേ താദിസകോ ഭിക്ഖു, സപ്പടിക്ഖോതി വുച്ചതീതി.

ചൂളസങ്ഗാമോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

നീചചിത്തേന ¶ ¶ പുച്ഛേയ്യ, ഗരു സങ്ഘേ ന പുഗ്ഗലേ;

സുത്തം സംസന്ദനത്ഥായ, വിനയാനുഗ്ഗഹേന ച;

ഉദ്ദാനം ചൂളസങ്ഗാമേ, ഏകുദ്ദേസോ [ഏകുദ്ദേസം (സീ. സ്യാ.)] ഇദം കതന്തി.

മഹാസങ്ഗാമോ

൧. വോഹരന്തേന ജാനിതബ്ബാദി

൩൬൮. സങ്ഗാമാവചരേ ¶ ¶ ¶ ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരന്തേന വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, വിപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ, നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ആകാരോ ജാനിതബ്ബോ, പുബ്ബാപരം ജാനിതബ്ബം, കതാകതം ജാനിതബ്ബം, കമ്മം ജാനിതബ്ബം, അധികരണം ജാനിതബ്ബം, സമഥോ ജാനിതബ്ബോ, ന ഛന്ദാഗതി ഗന്തബ്ബാ, ന ദോസാഗതി ഗന്തബ്ബാ, ന മോഹാഗതി ഗന്തബ്ബാ, ന ഭയാഗതി ഗന്തബ്ബാ, സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതബ്ബം, നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതബ്ബം, പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖിതബ്ബം, പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതബ്ബം, ലദ്ധപക്ഖോമ്ഹീതി പരപക്ഖോ നാവജാനിതബ്ബോ, ബഹുസ്സുതോമ്ഹീതി അപ്പസ്സുതോ നാവജാനിതബ്ബോ, ഥേരതരോമ്ഹീതി നവകതരോ നാവജാനിതബ്ബോ, അസമ്പത്തം ന ബ്യാഹാതബ്ബം, സമ്പത്തം ധമ്മതോ വിനയതോ ന പരിഹാപേതബ്ബം, യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം വൂപസമ്മതി, തഥാ തം അധികരണം വൂപസമേതബ്ബം.

൩൬൯. വത്ഥു ജാനിതബ്ബന്തി അട്ഠപാരാജികാനം [അട്ഠന്നം പാരാജികാനം (സീ. ക.)] വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, തേവീസസങ്ഘാദിസേസാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ദ്വേഅനിയതാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ദ്വേചത്താരീസനിസ്സഗ്ഗിയാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, അട്ഠാസീതിസതപാചിത്തിയാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ദ്വാദസപാടിദേസനീയാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ദുക്കടാനം വത്ഥു ¶ ജാനിതബ്ബം, ദുബ്ഭാസിതാനം വത്ഥു ജാനിതബ്ബം.

൩൭൦. വിപത്തി ജാനിതബ്ബാതി സീലവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ആചാരവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ദിട്ഠിവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ആജീവവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ.

൩൭൧. ആപത്തി ജാനിതബ്ബാതി പാരാജികാപത്തി ജാനിതബ്ബാ, സങ്ഘാദിസേസാപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ഥുല്ലച്ചയാപത്തി ¶ ജാനിതബ്ബാ, പാചിത്തിയാപത്തി ജാനിതബ്ബാ, പാടിദേസനീയാപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ദുക്കടാപത്തി ജാനിതബ്ബാ, ദുബ്ഭാസിതാപത്തി ജാനിതബ്ബാ.

൩൭൨. നിദാനം ¶ ജാനിതബ്ബന്തി അട്ഠപാരാജികാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, തേവീസസങ്ഘാദിസേസാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ദ്വേഅനിയതാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ദ്വേചത്താരീസനിസ്സഗ്ഗിയാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, അട്ഠാസീതിസതപാചിത്തിയാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ദ്വാദസപാടിദേസനീയാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ദുക്കടാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം, ദുബ്ഭാസിതാനം നിദാനം ജാനിതബ്ബം.

൩൭൩. ആകാരോ ജാനിതബ്ബോതി സങ്ഘോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ, ഗണോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ, പുഗ്ഗലോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ, ചോദകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ, ചുദിതകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ ¶ . സങ്ഘോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോതി പടിബലോ നു ഖോ അയം സങ്ഘോ ഇമം അധികരണം വൂപസമേതും ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന ഉദാഹു നോതി, ഏവം സങ്ഘോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ. ഗണോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോതി പടിബലോ നു ഖോ അയം ഗണോ ഇമം അധികരണം വൂപസമേതും ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന ഉദാഹു നോതി, ഏവം ഗണോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ ¶ . പുഗ്ഗലോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോതി പടിബലോ നു ഖോ അയം പുഗ്ഗലോ ഇമം അധികരണം വൂപസമേതും ധമ്മേന വിനയേന സത്ഥുസാസനേന ഉദാഹു നോതി, ഏവം പുഗ്ഗലോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ. ചോദകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോതി കച്ചി നു ഖോ അയമായസ്മാ പഞ്ചസു ധമ്മേസു പതിട്ഠായ പരം ചോദേതി ഉദാഹു നോതി, ഏവം ചോദകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ. ചുദിതകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോതി കച്ചി നു ഖോ അയമായസ്മാ ദ്വീസു ധമ്മേസു പതിട്ഠിതോ സച്ചേ ച അകുപ്പേ ച ഉദാഹു നോതി, ഏവം ചുദിതകോ ആകാരതോ ജാനിതബ്ബോ.

൩൭൪. പുബ്ബാപരം ജാനിതബ്ബന്തി കച്ചി നു ഖോ അയമായസ്മാ വത്ഥുതോ വാ വത്ഥും സങ്കമതി, വിപത്തിതോ വാ വിപത്തിം സങ്കമതി, ആപത്തിതോ വാ ആപത്തിം സങ്കമതി, അവജാനിത്വാ വാ പടിജാനാതി, പടിജാനിത്വാ വാ അവജാനാതി, അഞ്ഞേന വാ അഞ്ഞം പടിചരതി, ഉദാഹു നോതി, ഏവം പുബ്ബാപരം ജാനിതബ്ബം.

൩൭൫. കതാകതം ജാനിതബ്ബന്തി മേഥുനധമ്മോ ജാനിതബ്ബോ, മേഥുനധമ്മസ്സ അനുലോമം ജാനിതബ്ബം, മേഥുനധമ്മസ്സ പുബ്ബഭാഗോ ജാനിതബ്ബോ. മേഥുനധമ്മോ ജാനിതബ്ബോതി ദ്വയംദ്വയസമാപത്തി ജാനിതബ്ബാ. മേഥുനധമ്മസ്സ അനുലോമം ¶ ജാനിതബ്ബന്തി ഭിക്ഖു അത്തനോ മുഖേന പരസ്സ അങ്ഗജാതം ഗണ്ഹാതി ¶ . മേഥുനധമ്മസ്സ പുബ്ബഭാഗോ ജാനിതബ്ബോതി വണ്ണാവണ്ണോ [വണ്ണോ അവണ്ണോ (സ്യാ.)], കായസംസഗ്ഗോ, ദുട്ഠുല്ലവാചാ, അത്തകാമപാരിചരിയാ, വചനമനുപ്പദാനം ¶ [ധനമനുപ്പദാനം (ക.)].

൩൭൬. കമ്മം ജാനിതബ്ബന്തി സോളസകമ്മാനി ജാനിതബ്ബാനി – ചത്താരി അപലോകനകമ്മാനി ജാനിതബ്ബാനി, ചത്താരി ഞത്തികമ്മാനി ജാനിതബ്ബാനി, ചത്താരി ഞത്തിദുതിയകമ്മാനി ജാനിതബ്ബാനി, ചത്താരി ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മാനി ജാനിതബ്ബാനി.

൩൭൭. അധികരണം ജാനിതബ്ബന്തി ചത്താരി അധികരണാനി ജാനിതബ്ബാനി – വിവാദാധികരണം ജാനിതബ്ബം, അനുവാദാധികരണം ജാനിതബ്ബം, ആപത്താധികരണം ജാനിതബ്ബം, കിച്ചാധികരണം ജാനിതബ്ബം.

൩൭൮. സമഥോ ജാനിതബ്ബോതി സത്ത സമഥാ ജാനിതബ്ബാ – സമ്മുഖാവിനയോ ജാനിതബ്ബോ, സതിവിനയോ ജാനിതബ്ബോ, അമൂള്ഹവിനയോ ജാനിതബ്ബോ, പടിഞ്ഞാതകരണം ജാനിതബ്ബം, യേഭുയ്യസികാ ജാനിതബ്ബാ, തസ്സപാപിയസികാ ജാനിതബ്ബാ, തിണവത്ഥാരകോ ജാനിതബ്ബോ.

൨. അഗതിഅഗന്തബ്ബോ

൩൭൯. ന ഛന്ദാഗതി ഗന്തബ്ബാതി ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ കഥം ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി? ഇധേകച്ചോ – ‘‘അയം മേ ഉപജ്ഝായോ വാ ആചരിയോ വാ സദ്ധിവിഹാരികോ വാ അന്തേവാസികോ വാ സമാനുപജ്ഝായകോ വാ സമാനാചരിയകോ വാ സന്ദിട്ഠോ വാ സമ്ഭത്തോ വാ ഞാതിസാലോഹിതോ വാ’’തി, തസ്സാനുകമ്പായ തസ്സാനുരക്ഖായ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാതി ¶ ദീപേതി, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേന ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, ആചിണ്ണം തഥാഗതേന അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അനാപത്തിം ¶ ആപത്തീതി ദീപേതി, ആപത്തിം അനാപത്തീതി ദീപേതി, ലഹുകം ആപത്തിം ഗരുകാ ആപത്തീതി ദീപേതി, ഗരുകം ആപത്തിം ലഹുകാ ആപത്തീതി ദീപേതി, സാവസേസം ആപത്തിം അനവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അനവസേസം ആപത്തിം സാവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേതി, ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ¶ ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ബഹുജനാഹിതായ ¶ പടിപന്നോ ഹോതി ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഖതം ഉപഹതം അത്താനം പരിഹരതി, സാവജ്ജോ ച ഹോതി സാനുവജ്ജോ ച വിഞ്ഞൂനം, ബഹുഞ്ച അപുഞ്ഞം പസവതി. ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഏവം ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൦. ന ദോസാഗതി ഗന്തബ്ബാതി ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ കഥം ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി? ഇധേകച്ചോ അനത്ഥം മേ അചരീതി ആഘാതം ബന്ധതി, അനത്ഥം മേ ചരതീതി ആഘാതം ബന്ധതി, അനത്ഥം മേ ചരിസ്സതീതി ¶ ആഘാതം ബന്ധതി, പിയസ്സ മേ മനാപസ്സ അനത്ഥം അചരി… അനത്ഥം ചരതി… അനത്ഥം ചരിസ്സതീതി ആഘാതം ബന്ധതി, അപ്പിയസ്സ മേ അമനാപസ്സ അത്ഥം അചരി… അത്ഥം ചരതി… അത്ഥം ചരിസ്സതീതി ആഘാതം ബന്ധതി. ഇമേഹി നവഹി ആഘാതവത്ഥൂഹി ആഘാതോ പടിഘാതോ കുദ്ധോ കോധാഭിഭൂതോ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ബഹുജനാഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഖതം ഉപഹതം അത്താനം പരിഹരതി, സാവജ്ജോ ച ഹോതി സാനുവജ്ജോ ച വിഞ്ഞൂനം ബഹുഞ്ച അപുഞ്ഞം പസവതി. ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഏവം ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൧. ന മോഹാഗതി ഗന്തബ്ബാതി മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ കഥം മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി? രത്തോ രാഗവസേന ഗച്ഛതി, ദുട്ഠോ ദോസവസേന ഗച്ഛതി, മൂള്ഹോ മോഹവസേന ഗച്ഛതി, പരാമട്ഠോ ദിട്ഠിവസേന ഗച്ഛതി, മൂള്ഹോ സംമൂള്ഹോ മോഹാഭിഭൂതോ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ¶ ദീപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ബഹുജനാഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ¶ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഖതം ഉപഹതം അത്താനം പരിഹരതി, സാവജ്ജോ ച ഹോതി സാനുവജ്ജോ ച വിഞ്ഞൂനം, ബഹുഞ്ച അപുഞ്ഞം പസവതി. മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഏവം മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൨. ന ഭയാഗതി ഗന്തബ്ബാതി ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ കഥം ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി? ഇധേകച്ചോ – ‘‘അയം വിസമനിസ്സിതോ വാ ഗഹനനിസ്സിതോ വാ ബലവനിസ്സിതോ വാ കക്ഖളോ ഫരുസോ ജീവിതന്തരായം വാ ബ്രഹ്മചരിയന്തരായം വാ കരിസ്സതീ’’തി, തസ്സ ഭയാ ഭീതോ അധമ്മം ധമ്മോതി ¶ ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേന ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, ആചിണ്ണം തഥാഗതേന അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേതി, അനാപത്തിം ആപത്തീതി ദീപേതി, ആപത്തിം അനാപത്തീതി ദീപേതി, ലഹുകം ആപത്തിം ഗരുകാ ആപത്തീതി ദീപേതി, ഗരുകം ആപത്തിം ലഹുകാ ആപത്തീതി ദീപേതി, സാവസേസം ആപത്തിം അനവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അനവസേസം ആപത്തിം സാവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേതി, ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ബഹുജനാഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി ബഹുജനാസുഖായ ബഹുനോ ജനസ്സ അനത്ഥായ അഹിതായ ദുക്ഖായ ദേവമനുസ്സാനം. ഇമേഹി അട്ഠാരസഹി വത്ഥൂഹി ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഖതം ഉപഹതം അത്താനം പരിഹരതി, സാവജ്ജോ ച ഹോതി സാനുവജ്ജോ ച വിഞ്ഞൂനം, ബഹുഞ്ച അപുഞ്ഞം പസവതി. ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ ഏവം ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി.

ഛന്ദാ ദോസാ ഭയാ മോഹാ, യോ ധമ്മം അതിവത്തതി;

നിഹീയതി തസ്സ യസോ, കാളപക്ഖേവ ചന്ദിമാതി.

൩. അഗതിഅഗമനം

൩൮൩. കഥം ¶ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ ¶ ന ഛന്ദാഗതിം ¶ ഗച്ഛതി, അവിനയം അവിനയോതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, വിനയം വിനയോതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേന അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ആചിണ്ണം തഥാഗതേന ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അനാപത്തിം അനാപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ആപത്തിം ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ലഹുകം ആപത്തിം ലഹുകാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ഗരുകം ആപത്തിം ഗരുകാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, സാവസേസം ആപത്തിം സാവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അനവസേസം ¶ ആപത്തിം അനവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി. ഏവം ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൪. കഥം ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ ¶ ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി. ഏവം ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൫. കഥം ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന മോഹാഗതിം ¶ ഗച്ഛതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി. ഏവം ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി.

൩൮൬. കഥം ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അവിനയം അവിനയോതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, വിനയം വിനയോതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അനാചിണ്ണം തഥാഗതേന അനാചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ആചിണ്ണം തഥാഗതേന ആചിണ്ണം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന അപഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേന പഞ്ഞത്തം തഥാഗതേനാതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അനാപത്തിം അനാപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ആപത്തിം ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ലഹുകം ആപത്തിം ലഹുകാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ഗരുകം ആപത്തിം ഗരുകാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, സാവസേസം ആപത്തിം സാവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അനവസേസം ആപത്തിം അനവസേസാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി. ഏവം ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി.

ഛന്ദാ ¶ ദോസാ ഭയാ മോഹാ, യോ ധമ്മം നാതിവത്തതി;

ആപൂരതി തസ്സ യസോ, സുക്കപക്ഖേവ ചന്ദിമാതി.

൪. സഞ്ഞാപനീയാദി

൩൮൭. കഥം സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ ¶ സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ¶ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി. ഏവം സഞ്ഞാപനീയേ ഠാനേ സഞ്ഞാപേതി.

൩൮൮. കഥം നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി. ഏവം നിജ്ഝാപനീയേ ഠാനേ നിജ്ഝാപേതി.

൩൮൯. കഥം പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി. ഏവം പേക്ഖനീയേ ഠാനേ പേക്ഖതി.

൩൯൦. കഥം പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി? അധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തോ പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി, ധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തോ പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ¶ അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേന്തോ പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി. ഏവം പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദേതി.

൫. പരപക്ഖാദിഅവജാനനം

൩൯൧. കഥം ലദ്ധപക്ഖോമ്ഹീതി പരപക്ഖം അവജാനാതി? ഇധേകച്ചോ ലദ്ധപക്ഖോ ഹോതി ലദ്ധപരിവാരോ ¶ പക്ഖവാ ഞാതിമാ. ‘‘അയം അലദ്ധപക്ഖോ അലദ്ധപരിവാരോ ന പക്ഖവാ ന ഞാതിമാ’’തി തസ്സ അവജാനന്തോ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഏവം ലദ്ധപക്ഖോമ്ഹീതി പരപക്ഖം അവജാനാതി.

൩൯൨. കഥം ബഹുസ്സുതോമ്ഹീതി അപ്പസ്സുതം അവജാനാതി? ഇധേകച്ചോ ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ. ‘‘അയം അപ്പസ്സുതോ അപ്പാഗമോ ¶ അപ്പധരോ’’തി തസ്സ അവജാനന്തോ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി…പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഏവം ബഹുസ്സുതോമ്ഹീതി അപ്പസ്സുതം അവജാനാതി.

൩൯൩. കഥം ഥേരതരോമ്ഹീതി നവകതരം അവജാനാതി? ഇധേകച്ചോ ഥേരോ ഹോതി രത്തഞ്ഞൂ ചിരപബ്ബജിതോ അയം നവകോ അപ്പഞ്ഞാതോ അപ്പകതഞ്ഞൂ ഇമസ്സ വചനം അകതം ഭവിസ്സതീ’’തി തസ്സ അവജാനന്തോ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി ¶ …പേ… ദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം അദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി, അദുട്ഠുല്ലം ¶ ആപത്തിം ദുട്ഠുല്ലാ ആപത്തീതി ദീപേതി. ഏവം ഥേരതരോമ്ഹീതി നവകതരം അവജാനാതി.

൩൯൪. അസമ്പത്തം ന ബ്യാഹരിതബ്ബന്തി അനോതിണ്ണം ഭാരം [ഭാസം (സ്യാ.)] ന ഓതാരേതബ്ബം. സമ്പത്തം ധമ്മതോ വിനയതോ ന പരിഹാപേതബ്ബന്തി യംഅത്ഥായ സങ്ഘോ സന്നിപതിതോ ഹോതി തം അത്ഥം ധമ്മതോ വിനയതോ ന പരിഹാപേതബ്ബം.

൩൯൫. യേന ധമ്മേനാതി ഭൂതേന വത്ഥുനാ. യേന വിനയേനാതി ചോദേത്വാ സാരേത്വാ. യേന സത്ഥുസാസനേനാതി ഞത്തിസമ്പദായ അനുസ്സാവനസമ്പദായ, യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം വൂപസമ്മതി, തഥാ തം അധികരണം വൂപസമേതബ്ബന്തി.

൬. അനുവിജ്ജകസ്സ അനുയോഗം

൩൯൬. അനുവിജ്ജകേന ചോദകോ പുച്ഛിതബ്ബോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ പവാരണം ഠപേസി, കിമ്ഹി നം ഠപേസി, സീലവിപത്തിയാ വാ ഠപേസി, ആചാരവിപത്തിയാ വാ ഠപേസി, ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ഠപേസീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘സീലവിപത്തിയാ വാ ഠപേമി ¶ ആചാരവിപത്തിയാ വാ ഠപേമി ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ഠപേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ജാനാതി പനായസ്മാ സീലവിപത്തിം, ജാനാതി ആചാരവിപത്തിം, ജാനാതി ദിട്ഠിവിപത്തി’’ന്തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ജാനാമി ഖോ അഹം, ആവുസോ, സീലവിപത്തിം, ജാനാമി ആചാരവിപത്തിം, ജാനാമി ദിട്ഠിവിപത്തി’’ന്തി ¶ , സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘കതമാ ¶ പനാവുസോ, സീലവിപത്തി കതമാ ആചാരവിപത്തി കതമാ ദിട്ഠിവിപത്തീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ചത്താരി പാരാജികാനി തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ – അയം സീലവിപത്തി. ഥുല്ലച്ചയം പാചിത്തിയം പാടിദേസനീയം ദുക്കടം ദുബ്ഭാസിതം – അയം ആചാരവിപത്തി. മിച്ഛാദിട്ഠി അന്തഗ്ഗാഹികാദിട്ഠി – അയം ദിട്ഠിവിപത്തീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ പവാരണം ഠപേസി, ദിട്ഠേന വാ ഠപേസി, സുതേന വാ ഠപേസി, പരിസങ്കായ വാ ഠപേസീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ദിട്ഠേന വാ ഠപേമി, സുതേന വാ ഠപേമി, പരിസങ്കായ വാ ഠപേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദിട്ഠേന പവാരണം ഠപേസി, കിം തേ ദിട്ഠം, കിന്തി തേ ദിട്ഠം, കദാ തേ ദിട്ഠം, കത്ഥ തേ ദിട്ഠം, പാരാജികം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, കത്ഥ ച ത്വം അഹോസി, കത്ഥ ചായം ഭിക്ഖു അഹോസി, കിഞ്ച ത്വം കരോസി, കിം ചായം ഭിക്ഖു കരോതീ’’തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദിട്ഠേന പവാരണം ഠപേമി, അപി ച സുതേന പവാരണം ഠപേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സുതേന പവാരണം ഠപേസി ¶ കിം തേ സുതം, കിന്തി തേ സുതം, കദാ തേ സുതം, കത്ഥ തേ സുതം, പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോതി സുതം, സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപന്നോതി സുതം, ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപന്നോതി സുതം, ഭിക്ഖുസ്സ സുതം, ഭിക്ഖുനിയാ സുതം, സിക്ഖമാനായ സുതം, സാമണേരസ്സ സുതം, സാമണേരിയാ സുതം, ഉപാസകസ്സ സുതം, ഉപാസികായ സുതം, രാജൂനം സുതം, രാജമഹാമത്താനം സുതം, തിത്ഥിയാനം സുതം, തിത്ഥിയസാവകാനം സുത’’ന്തി? സോ ചേ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ സുതേന പവാരണം ഠപേമി, അപി ച പരിസങ്കായ പവാരണം ഠപേമീ’’തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘യം ഖോ ത്വം, ആവുസോ, ഇമസ്സ ഭിക്ഖുനോ പരിസങ്കായ പവാരണം ഠപേസി, കിം പരിസങ്കസി, കിന്തി പരിസങ്കസി, കദാ പരിസങ്കസി, കത്ഥ പരിസങ്കസി, പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോതി പരിസങ്കസി, സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപന്നോതി പരിസങ്കസി, ഥുല്ലച്ചയം… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം… ദുബ്ഭാസിതം അജ്ഝാപന്നോതി പരിസങ്കസി, ഭിക്ഖുസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഭിക്ഖുനിയാ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സിക്ഖമാനായ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സാമണേരസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, സാമണേരിയാ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഉപാസകസ്സ സുത്വാ പരിസങ്കസി, ഉപാസികായ സുത്വാ ¶ പരിസങ്കസി, രാജൂനം സുത്വാ ¶ പരിസങ്കസി രാജമഹാമത്താനം ¶ സുത്വാ പരിസങ്കസി, തിത്ഥിയാനം സുത്വാ പരിസങ്കസി, തിത്ഥിയസാവകാനം സുത്വാ പരിസങ്കസീ’’തി?

൩൯൭.

ദിട്ഠം ദിട്ഠേന സമേതി, ദിട്ഠേന സംസന്ദതേ ദിട്ഠം;

ദിട്ഠം പടിച്ച ന ഉപേതി, അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ, കാതബ്ബാ തേന പവാരണാ.

സുതം സുതേന സമേതി, സുതേന സംസന്ദതേ സുതം;

സുതം പടിച്ച ന ഉപേതി, അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ, കാതബ്ബാ തേന പവാരണാ.

മുതം മുതേന സമേതി, മുതേന സംസന്ദതേ മുതം;

മുതം പടിച്ച ന ഉപേതി, അസുദ്ധപരിസങ്കിതോ;

സോ പുഗ്ഗലോ പടിഞ്ഞായ, കാതബ്ബാ തേന പവാരണാതി.

൭. പുച്ഛാവിഭാഗോ

൩൯൮. കിം തേ ദിട്ഠന്തി കതമാ പുച്ഛാ? കിന്തി തേ ദിട്ഠന്തി കതമാ പുച്ഛാ? കദാ തേ ദിട്ഠന്തി കതമാ പുച്ഛാ? കത്ഥ തേ ദിട്ഠന്തി കതമാ പുച്ഛാ?

൩൯൯. കിം തേ ദിട്ഠന്തി വത്ഥുപുച്ഛാ, വിപത്തിപുച്ഛാ, ആപത്തിപുച്ഛാ, അജ്ഝാചാരപുച്ഛാ. വത്ഥുപുച്ഛാതി – അട്ഠപാരാജികാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, തേവീസസങ്ഘാദിസേസാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, ദ്വേഅനിയതാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, ദ്വേചത്താരീസനിസ്സഗ്ഗിയാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, അട്ഠാസീതിസതപാചിത്തിയാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, ദ്വാദസപാടിദേസനീയാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, ദുക്കടാനം വത്ഥുപുച്ഛാ, ദുബ്ഭാസിതാനം വത്ഥുപുച്ഛാ. വിപത്തിപുച്ഛാതി – സീലവിപത്തിപുച്ഛാ, ആചാരവിപത്തിപുച്ഛാ, ദിട്ഠിവിപത്തിപുച്ഛാ ¶ , ആജീവവിപത്തിപുച്ഛാ. ആപത്തിപുച്ഛാതി – പാരാജികാപത്തിപുച്ഛാ, സങ്ഘാദിസേസാപത്തിപുച്ഛാ, ഥുല്ലച്ചയാപത്തിപുച്ഛാ, പാചിത്തിയാപത്തിപുച്ഛാ, പാടിദേസനീയാപത്തിപുച്ഛാ, ദുക്കടാപത്തിപുച്ഛാ, ദുബ്ഭാസിതാപത്തിപുച്ഛാ. അജ്ഝാചാരപുച്ഛാതി – ദ്വയംദ്വയസമാപത്തിപുച്ഛാ.

൪൦൦. കിന്തി തേ ദിട്ഠന്തി ലിങ്ഗപുച്ഛാ, ഇരിയാപഥപുച്ഛാ, ആകാരപുച്ഛാ, വിപ്പകാരപുച്ഛാ. ലിങ്ഗപുച്ഛാതി – ദീഘം വാ രസ്സം വാ കണ്ഹം വാ ഓദാതം വാ. ഇരിയാപഥപുച്ഛാതി ഗച്ഛന്തം വാ ഠിതം ¶ വാ നിസിന്നം വാ നിപന്നം വാ. ആകാരപുച്ഛാതി ഗിഹിലിങ്ഗേ ¶ വാ തിത്ഥിയലിങ്ഗേ വാ പബ്ബജിതലിങ്ഗേ വാ. വിപ്പകാരപുച്ഛാതി ഗച്ഛന്തം വാ ഠിതം വാ നിസിന്നം വാ നിപന്നം വാ.

൪൦൧. കദാ ¶ തേ ദിട്ഠന്തി കാലപുച്ഛാ, സമയപുച്ഛാ, ദിവസപുച്ഛാ, ഉതുപുച്ഛാ. കാലപുച്ഛാതി പുബ്ബണ്ഹകാലേ വാ മജ്ഝന്ഹികകാലേ വാ സായന്ഹകാലേ വാ. സമയപുച്ഛാതി പുബ്ബണ്ഹസമയേ വാ മജ്ഝന്ഹികസമയേ വാ സായന്ഹസമയേ വാ. ദിവസപുച്ഛാതി പുരേഭത്തം വാ പച്ഛാഭത്തം വാ രത്തിം വാ ദിവാ വാ കാളേ വാ ജുണ്ഹേ വാ. ഉതുപുച്ഛാതി ഹേമന്തേ വാ ഗിമ്ഹേ വാ വസ്സേ വാ [വസ്സാനേ വാ (സീ.)].

൪൦൨. കത്ഥ തേ ദിട്ഠന്തി ഠാനപുച്ഛാ, ഭൂമിപുച്ഛാ, ഓകാസപുച്ഛാ, പദേസപുച്ഛാ. ഠാനപുച്ഛാതി ഭൂമിയാ വാ പഥവിയാ വാ ധരണിയാ വാ ജഗതിയാ വാ. ഭൂമിപുച്ഛാതി ഭൂമിയാ വാ പഥവിയാ വാ പബ്ബതേ വാ പാസാണേ വാ പാസാദേ വാ. ഓകാസപുച്ഛാതി പുരത്ഥിമേ വാ ഓകാസേ പച്ഛിമേ ¶ വാ ഓകാസേ ഉത്തരേ വാ ഓകാസേ ദക്ഖിണേ വാ ഓകാസേ. പദേസപുച്ഛാതി പുരത്ഥിമേ വാ പദേസേ പച്ഛിമേ വാ പദേസേ ഉത്തരേ വാ പദേസേ ദക്ഖിണേ വാ പദേസേതി.

മഹാസങ്ഗാമോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

വത്ഥു നിദാനം ആകാരോ, പുബ്ബാപരം കതാകതം;

കമ്മാധികരണഞ്ചേവ, സമഥോ ഛന്ദഗാമി ച.

ദോസാ മോഹാ ഭയാ ചേവ, സഞ്ഞാ നിജ്ഝാപനേന ച;

പേക്ഖാ പസാദേ പക്ഖോമ്ഹി, സുതഥേരതരേന ച.

അസമ്പത്തഞ്ച സമ്പത്തം, ധമ്മേന വിനയേന ച;

സത്ഥുസ്സ സാസനേനാപി, മഹാസങ്ഗാമഞാപനാതി.

കഥിനഭേദോ

൧. കഥിനഅത്ഥതാദി

൪൦൩. കസ്സ ¶ ¶ ¶ ¶ കഥിനം [കഠിനം (സീ. സ്യാ.)] അനത്ഥതം? കസ്സ കഥിനം അത്ഥതം? കിന്തി കഥിനം അനത്ഥതം? കിന്തി കഥിനം അത്ഥതം?

കസ്സ കഥിനം അനത്ഥതന്തി? ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം – അനത്ഥാരകസ്സ ച അനനുമോദകസ്സ ച. ഇമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം.

കസ്സ കഥിനം അത്ഥതന്തി? ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം – അത്ഥാരകസ്സ ച അനുമോദകസ്സ ച. ഇമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം.

കിന്തി കഥിനം അനത്ഥതന്തി? ചതുവീസതിയാ ആകാരേഹി അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ഉല്ലിഖിതമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ധോവനമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ചീവരവിചാരണമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ഛേദനമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ബന്ധനമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ഓവട്ടിയകരണമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന കണ്ഡുസകരണമത്തേന [ന ഗണ്ഡുസകരണമത്തേന (ക.)] അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ദള്ഹീകമ്മകരണമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അനുവാതകരണമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന പരിഭണ്ഡകരണമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ഓവദ്ധേയ്യകരണമത്തേന [ന ഓവട്ടേയ്യകരണമത്തേന (സീ. സ്യാ.), ന ഓവദേയ്യകരണമത്തേന (ക.)] അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന കമ്ബലമദ്ദനമത്തേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന നിമിത്തകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന ¶ പരികഥാകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന കുക്കുകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന സന്നിധികതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന നിസ്സഗ്ഗിയേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അകപ്പകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അഞ്ഞത്ര സങ്ഘാടിയാ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അഞ്ഞത്ര ഉത്തരാസങ്ഗേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അഞ്ഞത്ര അന്തരവാസകേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം ¶ , ന അഞ്ഞത്ര പഞ്ചകേന വാ അതിരേകപഞ്ചകേന വാ തദഹേവ സഞ്ഛിന്നേന സമണ്ഡലീകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ന അഞ്ഞത്ര പുഗ്ഗലസ്സ അത്ഥാരാ അത്ഥതം ¶ ഹോതി കഥിനം, സമ്മാ ചേ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം തം ചേ നിസ്സീമട്ഠോ അനുമോദതി. ഏവമ്പി അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം.

നിമിത്തകമ്മം നാമ നിമിത്തം കരോതി – ‘‘ഇമിനാ ദുസ്സേന കഥിനം അത്ഥരിസ്സാമീ’’തി. പരികഥാ നാമ പരികഥം കരോതി – ‘‘ഇമായ പരികഥായ കഥിനദുസ്സം നിബ്ബത്തേസ്സാമീ’’തി. കുക്കുകതം നാമ അനാദിയദാനം വുച്ചതി. സന്നിധി നാമ ദ്വേ സന്നിധിയോ – കരണസന്നിധി വാ നിചയസന്നിധി വാ. നിസ്സഗ്ഗിയം നാമ കയിരമാനേ അരുണം ഉട്ഠഹതി [ഉദ്രിയതി (സീ. സ്യാ.)]. ഇമേഹി ചതുവീസതിയാ ആകാരേഹി അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം.

കിന്തി കഥിനം അത്ഥതന്തി? സത്തരസഹി ആകാരേഹി അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം. അഹതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അഹതകപ്പേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പിലോതികായ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പംസുകൂലേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പാപണികേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അനിമിത്തകതേന അത്ഥതം ¶ ഹോതി കഥിനം, അപരികഥാകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അകുക്കുകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അസന്നിധികതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അനിസ്സഗ്ഗിയേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, കപ്പകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, സങ്ഘാടിയാ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ഉത്തരാസങ്ഗേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, അന്തരവാസകേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പഞ്ചകേന വാ അതിരേകപഞ്ചകേന വാ തദഹേവ സഞ്ഛിന്നേന സമണ്ഡലീകതേന അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പുഗ്ഗലസ്സ അത്ഥാരാ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, സമ്മാ ചേ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, തം ചേ സീമട്ഠോ അനുമോദതി, ഏവമ്പി അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം. ഇമേഹി സത്തരസഹി ആകാരേഹി അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം.

സഹ കഥിനസ്സ അത്ഥാരാ കതി ധമ്മാ ജായന്തി? സഹ കഥിനസ്സ അത്ഥാരാ പന്നരസ ധമ്മാ ജായന്തി – അട്ഠ മാതികാ, ദ്വേ പലിബോധാ, പഞ്ചാനിസംസാ. സഹ കഥിനസ്സ അത്ഥാരാ ഇമേ പന്നരസ ധമ്മാ ജായന്തി.

൨. കഥിനഅനന്തരപച്ചയാദി

൪൦൪. പയോഗസ്സ ¶ കതമേ ധമ്മാ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ ¶ , പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ, പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ, സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ? പുബ്ബകരണസ്സ കതമേ ധമ്മാ അനന്തരപച്ചയേന ¶ പച്ചയോ…പേ… പച്ചുദ്ധാരസ്സ കതമേ ധമ്മാ… അധിട്ഠാനസ്സ കതമേ ധമ്മാ… അത്ഥാരസ്സ കതമേ ധമ്മാ… മാതികാനഞ്ച പലിബോധാനഞ്ച കതമേ ധമ്മാ… വത്ഥുസ്സ കതമേ ധമ്മാ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന ¶ പച്ചയോ, പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ, പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ, സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ?

പുബ്ബകരണം പയോഗസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. പയോഗോ പുബ്ബകരണസ്സ പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പുബ്ബകരണം പയോഗസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പച്ചുദ്ധാരോ പുബ്ബകരണസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. പുബ്ബകരണം പച്ചുദ്ധാരസ്സ പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പച്ചുദ്ധാരോ പുബ്ബകരണസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. അധിട്ഠാനം പച്ചുദ്ധാരസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. പച്ചുദ്ധാരോ അധിട്ഠാനസ്സ പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. അധിട്ഠാനം പച്ചുദ്ധാരസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. അത്ഥാരോ അധിട്ഠാനസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. അധിട്ഠാനം അത്ഥാരസ്സ പുരേജാതപച്ചയേന ¶ പച്ചയോ. അത്ഥാരോ അധിട്ഠാനസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. മാതികാ ച പലിബോധാ ച അത്ഥാരസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ, ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. അത്ഥാരോ മാതികാനഞ്ച പലിബോധാനഞ്ച പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. മാതികാ ച പലിബോധാ ച അത്ഥാരസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. ആസാ ¶ ച അനാസാ ച വത്ഥുസ്സ അനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, സമനന്തരപച്ചയേന പച്ചയോ, നിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ ¶ , ഉപനിസ്സയപച്ചയേന പച്ചയോ. വത്ഥു ആസാനഞ്ച അനാസാനഞ്ച പുരേജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. ആസാ ച അനാസാ ച വത്ഥുസ്സ പച്ഛാജാതപച്ചയേന പച്ചയോ. പന്നരസ ധമ്മാ സഹജാതപച്ചയേന പച്ചയോ.

൩. പുബ്ബകരണനിദാനാദിവിഭാഗോ

൪൦൫. പുബ്ബകരണം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം ¶ ? പച്ചുദ്ധാരോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? അധിട്ഠാനം കിംനിദാനം, കിംസമുദയം, കിംജാതികം, കിംപഭവം, കിംസമ്ഭാരം, കിംസമുട്ഠാനം? അത്ഥാരോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? മാതികാ ച പലിബോധാ ച കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ കിംസമുട്ഠാനാ? ആസാ ച അനാസാ ¶ ച കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ, കിംസമുട്ഠാനാ?

പുബ്ബകരണം പയോഗനിദാനം, പയോഗസമുദയം, പയോഗജാതികം, പയോഗപഭവം, പയോഗസമ്ഭാരം, പയോഗസമുട്ഠാനം. പച്ചുദ്ധാരോ പുബ്ബകരണനിദാനോ, പുബ്ബകരണസമുദയോ, പുബ്ബകരണജാതികോ, പുബ്ബകരണപഭവോ, പുബ്ബകരണസമ്ഭാരോ, പുബ്ബകരണസമുട്ഠാനോ. അധിട്ഠാനം പച്ചുദ്ധാരനിദാനം, പച്ചുദ്ധാരസമുദയം, പച്ചുദ്ധാരജാതികം, പച്ചുദ്ധാരപഭവം, പച്ചുദ്ധാരസമ്ഭാരം, പച്ചുദ്ധാരസമുട്ഠാനം. അത്ഥാരോ അധിട്ഠാനനിദാനോ, അധിട്ഠാനസമുദയോ, അധിട്ഠാനജാതികോ, അധിട്ഠാനപഭവോ, അധിട്ഠാനസമ്ഭാരോ, അധിട്ഠാനസമുട്ഠാനോ. മാതികാ ച പലിബോധാ ച അത്ഥാരനിദാനാ, അത്ഥാരസമുദയാ, അത്ഥാരജാതികാ, അത്ഥാരപഭവാ, അത്ഥാരസമ്ഭാരാ, അത്ഥാരസമുട്ഠാനാ. ആസാ ച അനാസാ ച വത്ഥുനിദാനാ, വത്ഥുസമുദയാ, വത്ഥുജാതികാ, വത്ഥുപഭവാ, വത്ഥുസമ്ഭാരാ, വത്ഥുസമുട്ഠാനാ.

൪൦൬. പയോഗോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ, പുബ്ബകരണം…പേ… പച്ചുദ്ധാരോ… അധിട്ഠാനം… അത്ഥാരോ… മാതികാ ച പലിബോധാ ച… വത്ഥു… ആസാ ച അനാസാ ച കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ, കിംസമുട്ഠാനാ?

പയോഗോ ¶ ഹേതുനിദാനോ, ഹേതുസമുദയോ, ഹേതുജാതികോ, ഹേതുപഭവോ, ഹേതുസമ്ഭാരോ, ഹേതുസമുട്ഠാനോ. പുബ്ബകരണം…പേ… പച്ചുദ്ധാരോ… അധിട്ഠാനം… അത്ഥാരോ ¶ … മാതികാ ച പലിബോധാ ച… വത്ഥു… ആസാ ച അനാസാ ച ഹേതുനിദാനാ, ഹേതുസമുദയാ, ഹേതുജാതികാ, ഹേതുപഭവാ, ഹേതുസമ്ഭാരാ, ഹേതുസമുട്ഠാനാ.

൪൦൭. പയോഗോ കിംനിദാനോ, കിംസമുദയോ, കിംജാതികോ, കിംപഭവോ, കിംസമ്ഭാരോ, കിംസമുട്ഠാനോ? പുബ്ബകരണം…പേ… പച്ചുദ്ധാരോ… അധിട്ഠാനം… അത്ഥാരോ… മാതികാ ച പലിബോധാ ച… വത്ഥു… ആസാ ച അനാസാ ച കിംനിദാനാ, കിംസമുദയാ, കിംജാതികാ, കിംപഭവാ, കിംസമ്ഭാരാ, കിംസമുട്ഠാനാ?

പയോഗോ ¶ പച്ചയനിദാനോ, പച്ചയസമുദയോ, പച്ചയജാതികോ, പച്ചയപഭവോ, പച്ചയസമ്ഭാരോ, പച്ചയസമുട്ഠാനോ. പുബ്ബകരണം…പേ… പച്ചുദ്ധാരോ… അധിട്ഠാനം… അത്ഥാരോ… മാതികാ ച പലിബോധാ ച… വത്ഥു… ആസാ ച അനാസാ ച പച്ചയനിദാനാ, പച്ചയസമുദയാ, പച്ചയജാതികാ, പച്ചയപഭവാ, പച്ചയസമ്ഭാരാ, പച്ചയസമുട്ഠാനാ.

൪൦൮. പുബ്ബകരണം കതിഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതം? പുബ്ബകരണം സത്തഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതം. ധോവനേന, വിചാരണേന, ഛേദനേന, ബന്ധനേന, സിബ്ബനേന, രജനേന, കപ്പകരണേന – പുബ്ബകരണം ഇമേഹി സത്തഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതം.

പച്ചുദ്ധാരോ കതിഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതോ? പച്ചുദ്ധാരോ തീഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതോ – സങ്ഘാടിയാ, ഉത്തരാസങ്ഗേന, അന്തരവാസകേന.

അധിട്ഠാനം കതിഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതം? അധിട്ഠാനം തീഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതം – സങ്ഘാടിയാ, ഉത്തരാസങ്ഗേന, അന്തരവാസകേന.

അത്ഥാരോ കതിഹി ധമ്മേഹി സങ്ഗഹിതോ? അത്ഥാരോ ഏകേന ¶ ധമ്മേന സങ്ഗഹിതോ – വചീഭേദേന.

കഥിനസ്സ കതി മൂലാനി, കതി വത്ഥൂനി, കതി ഭൂമിയോ? കഥിനസ്സ ¶ ഏകം മൂലം – സങ്ഘോ; തീണി വത്ഥൂനി – സങ്ഘാടി, ഉത്തരാസങ്ഗോ, അന്തരവാസകോ, ഛ ഭൂമിയോ – ഖോമം, കപ്പാസികം, കോസേയ്യം, കമ്ബലം, സാണം, ഭങ്ഗം.

കഥിനസ്സ ¶ കോ ആദി, കിം മജ്ഝേ, കിം പരിയോസാനം? കഥിനസ്സ പുബ്ബകരണം ആദി, ക്രിയാ മജ്ഝേ, അത്ഥാരോ പരിയോസാനം.

൪൦൯. കതിഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും? കതിഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും? അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും. അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും. കതമേഹി അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ അഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും? പുബ്ബകരണം ന ജാനാതി, പച്ചുദ്ധാരം ന ജാനാതി, അധിട്ഠാനം ന ജാനാതി, അത്ഥാരം ന ജാനാതി, മാതികം ന ജാനാതി, പലിബോധം ന ജാനാതി, ഉദ്ധാരം ന ജാനാതി, ആനിസംസം ന ജാനാതി – ഇമേഹി അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ¶ അഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും. കതമേഹി അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും? പുബ്ബകരണം ജാനാതി, പച്ചുദ്ധാരം ജാനാതി, അധിട്ഠാനം ജാനാതി, അത്ഥാരം ജാനാതി, മാതികം ജാനാതി, പലിബോധം ജാനാതി, ഉദ്ധാരം ജാനാതി, ആനിസംസം ജാനാതി – ഇമേഹി അട്ഠഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ഭബ്ബോ കഥിനം അത്ഥരിതും.

൪൧൦. കതിനം ¶ പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി? കതിനം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി? തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി. തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി. കതമേസം തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി? നിസ്സീമട്ഠോ അനുമോദതി, അനുമോദേന്തോ ന വാചം ഭിന്ദതി, വാചം ഭിന്ദന്തോ ന പരം വിഞ്ഞാപേതി – ഇമേസം തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി. കതമേസം തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി? സീമട്ഠോ അനുമോദതി, അനുമോദേന്തോ വാചം ഭിന്ദതി, വാചം ഭിന്ദന്തോ പരം വിഞ്ഞാപേതി – ഇമേസം തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി.

൪൧൧. കതി കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി? കതി കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി? തയോ കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി. തയോ കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി. കതമേ തയോ കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി? വത്ഥുവിപന്നഞ്ചേവ ഹോതി, കാലവിപന്നഞ്ച, കരണവിപന്നഞ്ച – ഇമേ തയോ കഥിനത്ഥാരാ ന രുഹന്തി. കതമേ തയോ കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി? വത്ഥുസമ്പന്നഞ്ചേവ ഹോതി, കാലസമ്പന്നഞ്ച, കരണസമ്പന്നഞ്ച – ഇമേ തയോ കഥിനത്ഥാരാ രുഹന്തി.

൪. കഥിനാദിജാനിതബ്ബവിഭാഗോ

൪൧൨. കഥിനം ¶ ജാനിതബ്ബം, കഥിനത്ഥാരോ ജാനിതബ്ബോ, കഥിനസ്സ അത്ഥാരമാസോ ജാനിതബ്ബോ, കഥിനസ്സ അത്ഥാരവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ, കഥിനസ്സ അത്ഥാരസമ്പത്തി ജാനിതബ്ബാ, നിമിത്തകമ്മം ജാനിതബ്ബം, പരികഥാ ജാനിതബ്ബാ, കുക്കുകതം ജാനിതബ്ബം, സന്നിധി ജാനിതബ്ബാ, നിസ്സഗ്ഗിയം ¶ ജാനിതബ്ബം.

കഥിനം ¶ ജാനിതബ്ബന്തി തേസഞ്ഞേവ ധമ്മാനം സങ്ഗഹോ സമവായോ നാമം നാമകമ്മം നാമധേയ്യം നിരുത്തി ബ്യഞ്ജനം അഭിലാപോ യദിദം കഥിനന്തി.

കഥിനസ്സ ¶ അത്ഥാരമാസോ ജാനിതബ്ബോതി വസ്സാനസ്സ പച്ഛിമോ മാസോ ജാനിതബ്ബോ.

കഥിനസ്സ അത്ഥാരവിപത്തി ജാനിതബ്ബാതി ചതുവീസതിയാ ആകാരേഹി കഥിനസ്സ അത്ഥാരവിപത്തി ജാനിതബ്ബാ.

കഥിനസ്സ അത്ഥാരസമ്പത്തി ജാനിതബ്ബാതി സത്തരസഹി ആകാരേഹി കഥിനസ്സ അത്ഥാരസമ്പത്തി ജാനിതബ്ബാ.

നിമിത്തകമ്മം ജാനിതബ്ബന്തി നിമിത്തം കരോതി ഇമിനാ ദുസ്സേന കഥിനം അത്ഥരിസ്സാമീതി.

പരികഥാ ജാനിതബ്ബാതി പരികഥം കരോതി ഇമായ പരികഥായ കഥിനദുസ്സം നിബ്ബത്തേസ്സാമീതി.

കുക്കുകതം ജാനിതബ്ബന്തി അനാദിയദാനം ജാനിതബ്ബം.

സന്നിധി ജാനിതബ്ബാതി ദ്വേ സന്നിധിയോ ജാനിതബ്ബാ – കരണസന്നിധി വാ നിചയസന്നിധി വാ.

നിസ്സഗ്ഗിയം ജാനിതബ്ബന്തി കരിയമാനേ അരുണം ഉട്ഠഹതി.

കഥിനത്ഥാരോ ജാനിതബ്ബോതി സചേ സങ്ഘസ്സ കഥിനദുസ്സം ഉപ്പന്നം ഹോതി, സങ്ഘേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം, അത്ഥാരകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം, അനുമോദകേന കഥം പടിപജ്ജിതബ്ബം.

൪൧൩. സങ്ഘേന ഞത്തിദുതിയേന കമ്മേന കഥിനത്ഥാരകസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദാതബ്ബം, തേന കഥിനത്ഥാരകേന ഭിക്ഖുനാ തദഹേവ ധോവിത്വാ വിമജ്ജിത്വാ വിചാരേത്വാ ഛിന്ദിത്വാ സിബ്ബേത്വാ രജിത്വാ കപ്പം കത്വാ കഥിനം അത്ഥരിതബ്ബം. സചേ ¶ സങ്ഘാടിയാ കഥിനം അത്ഥരിതുകാമോ ഹോതി, പോരാണികാ സങ്ഘാടി പച്ചുദ്ധരിതബ്ബാ ¶ , നവാ സങ്ഘാടി അധിട്ഠാതബ്ബാ. ഇമായ സങ്ഘാടിയാ കഥിനം അത്ഥരാമീതി വാചാ ഭിന്ദിതബ്ബാ. സചേ ഉത്തരാസങ്ഗേന കഥിനം അത്ഥരിതുകാമോ ഹോതി, പോരാണകോ ഉത്തരാസങ്ഗോ പച്ചുദ്ധരിതബ്ബോ, നവോ ഉത്തരാസങ്ഗോ അധിട്ഠാതബ്ബോ. ഇമിനാ ഉത്തരാസങ്ഗേന കഥിനം അത്ഥരാമീതി വാചാ ഭിന്ദിതബ്ബാ. സചേ അന്തരവാസകേന കഥിനം അത്ഥരിതുകാമോ ഹോതി, പോരാണകോ അന്തരവാസകോ പച്ചുദ്ധരിതബ്ബോ, നവോ അന്തരവാസകോ അധിട്ഠാതബ്ബോ. ഇമിനാ അന്തരവാസകേന കഥിനം അത്ഥരാമീതി വാചാ ഭിന്ദിതബ്ബാ. തേന കഥിനത്ഥാരകേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം ¶ കരിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അത്ഥതം, ഭന്തേ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ, അനുമോദഥാ’’തി. തേഹി അനുമോദകേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ അഞ്ജലിം ¶ പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അത്ഥതം, ആവുസോ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ, അനുമോദാമാ’’തി. തേന കഥിനത്ഥാരകേന ഭിക്ഖുനാ സമ്ബഹുലേ ഭിക്ഖൂ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ അഞ്ജലിം ¶ പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സു വചനീയാ – ‘‘അത്ഥതം, ഭന്തേ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ, അനുമോദഥാ’’തി. തേഹി അനുമോദകേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അത്ഥതം, ആവുസോ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ അനുമോദാമാ’’തി. തേന കഥിനത്ഥാരകേന ഭിക്ഖുനാ ഏകം ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അത്ഥതം, ആവുസോ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ, അനുമോദാഹീ’’തി. തേന അനുമോദകേന ഭിക്ഖുനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘അത്ഥതം, ആവുസോ, സങ്ഘസ്സ കഥിനം, ധമ്മികോ കഥിനത്ഥാരോ, അനുമോദാമീ’’തി.

൫. പുഗ്ഗലസ്സേവകഥിനത്ഥാരോ

൪൧൪. സങ്ഘോ കഥിനം അത്ഥരതി, ഗണോ കഥിനം അത്ഥരതി, പുഗ്ഗലോ കഥിനം അത്ഥരതീതി. ന സങ്ഘോ കഥിനം അത്ഥരതി, ന ഗണോ കഥിനം അത്ഥരതി, പുഗ്ഗലോ കഥിനം അത്ഥരതീതി. ഹഞ്ചി ന സങ്ഘോ കഥിനം അത്ഥരതി, ന ഗണോ കഥിനം അത്ഥരതി, പുഗ്ഗലോ കഥിനം അത്ഥരതി. സങ്ഘസ്സ അനത്ഥതം ¶ ഹോതി കഥിനം, ഗണസ്സ അനത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പുഗ്ഗലസ്സ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം. സങ്ഘോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി ഗണോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി പുഗ്ഗലോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതീതി ന സങ്ഘോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി, ന ഗണോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി, പുഗ്ഗലോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതീതി. ഹഞ്ചി ന സങ്ഘോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി, ന ഗണോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി, പുഗ്ഗലോ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി. സങ്ഘസ്സ അനുദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം, ഗണസ്സ അനുദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം, പുഗ്ഗലസ്സ ഉദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം. സങ്ഘസ്സ സാമഗ്ഗിയാ ഗണസ്സ സാമഗ്ഗിയാ പുഗ്ഗലസ്സ ഉദ്ദേസാ സങ്ഘസ്സ ഉദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം, ഗണസ്സ ഉദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം, പുഗ്ഗലസ്സ ഉദ്ദിട്ഠം ഹോതി പാതിമോക്ഖം. ഏവമേവ ന സങ്ഘോ കഥിനം അത്ഥരതി, ന ¶ ഗണോ കഥിനം അത്ഥരതി, പുഗ്ഗലോ കഥിനം അത്ഥരതി. സങ്ഘസ്സ അനുമോദനായ ഗണസ്സ അനുമോദനായ പുഗ്ഗലസ്സ അത്ഥാരാ സങ്ഘസ്സ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, ഗണസ്സ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനം, പുഗ്ഗലസ്സ അത്ഥതം ഹോതി കഥിനന്തി.

൬. പലിബോധപഞ്ഹാബ്യാകരണം

൪൧൫.

പക്കമനന്തികോ ¶ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

പക്കമനന്തികോ ¶ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ചീവരപലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി;

തസ്സ സഹ ബഹിസീമഗമനാ, ആവാസപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

നിട്ഠാനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

നിട്ഠാനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ആവാസപലിബോധോ ¶ പഠമം ഛിജ്ജതി;

ചീവരേ നിട്ഠിതേ ചീവരപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

സന്നിട്ഠാനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

സന്നിട്ഠാനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ദ്വേ പലിബോധാ അപുബ്ബം അചരിമം ഛിജ്ജന്തി.

നാസനന്തികോ ¶ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

നാസനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ആവാസപലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി;

ചീവരേ നട്ഠേ ചീവരപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

സവനന്തികോ ¶ ¶ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

സവനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ചീവരപലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി;

തസ്സ സഹ സവനേന, ആവാസപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

ആസാവച്ഛേദികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

ആസാവച്ഛേദികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ആവാസപലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി;

ചീവരാസായ ഉപച്ഛിന്നായ ചീവരപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

സീമാതിക്കമനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ ¶ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

സീമാതിക്കമനന്തികോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ചീവരപലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി;

തസ്സ ബഹിസീമേ [ബഹിസീമഗതസ്സ (സീ. സ്യാ.)] ആവാസപലിബോധോ ഛിജ്ജതി.

സഹുബ്ഭാരോ കഥിനുദ്ധാരോ [സഉബ്ഭാരോ (ക.)], വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം പുച്ഛാമി, കതമോ പലിബോധോ പഠമം ഛിജ്ജതി.

സഹുബ്ഭാരോ കഥിനുദ്ധാരോ, വുത്തോ ആദിച്ചബന്ധുനാ;

ഏതഞ്ച താഹം വിസ്സജ്ജിസ്സം, ദ്വേ പലിബോധാ അപുബ്ബം അചരിമം ഛിജ്ജന്തീതി.

൪൧൬. കതി കഥിനുദ്ധാരാ സങ്ഘാധീനാ? കതി കഥിനുദ്ധാരാ പുഗ്ഗലാധീനാ? കതി കഥിനുദ്ധാരാ നേവ സങ്ഘാധീനാ ന പുഗ്ഗലാധീനാ? ഏകോ കഥിനുദ്ധാരോ സങ്ഘാധീനോ ¶ – അന്തരുബ്ഭാരോ. ചത്താരോ കഥിനുദ്ധാരാ പുഗ്ഗലാധീനാ – പക്കമനന്തികോ, നിട്ഠാനന്തികോ, സന്നിട്ഠാനന്തികോ, സീമാതിക്കമനന്തികോ ¶ . ചത്താരോ കഥിനുദ്ധാരാ നേവ സങ്ഘാധീനാ ന പുഗ്ഗലാധീനാ – നാസനന്തികോ, സവനന്തികോ, ആസാവച്ഛേദികോ, സഹുബ്ഭാരോ. കതി ¶ ¶ കഥിനുദ്ധാരാ അന്തോസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി? കതി കഥിനുദ്ധാരാ ബഹിസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി? കതി കഥിനുദ്ധാരാ സിയാ അന്തോസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി സിയാ ബഹിസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി? ദ്വേ കഥിനുദ്ധാരാ അന്തോസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി – അന്തരുബ്ഭാരോ, സഹുബ്ഭാരോ. തയോ കഥിനുദ്ധാരാ ബഹിസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി – പക്കമനന്തികോ, സവനന്തികോ, സീമാതിക്കമനന്തികോ. ചത്താരോ കഥിനുദ്ധാരാ സിയാ അന്തോസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി സിയാ ബഹിസീമായ ഉദ്ധരിയ്യന്തി – നിട്ഠാനന്തികോ, സന്നിട്ഠാനന്തികോ, നാസനന്തികോ, ആസാവച്ഛേദികോ.

കതി കഥിനുദ്ധാരാ ഏകുപ്പാദാ ഏകനിരോധാ? കതി കഥിനുദ്ധാരാ ഏകുപ്പാദാ നാനാനിരോധാ? ദ്വേ കഥിനുദ്ധാരാ ഏകുപ്പാദാ ഏകനിരോധാ – അന്തരുബ്ഭാരോ, സഹുബ്ഭാരോ. അവസേസാ കഥിനുദ്ധാരാ ഏകുപ്പാദാ നാനാനിരോധാതി.

കഥിനഭേദോ നിട്ഠിതോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

കസ്സ കിന്തി പന്നരസ, ധമ്മാ നിദാനഹേതു ച;

പച്ചയസങ്ഗഹമൂലാ, ആദി ച അത്ഥാരപുഗ്ഗലാ [അട്ഠപുഗ്ഗലാ (സീ.)].

തിണ്ണം [ഭേദതോ തിണ്ണം (ക.)] തയോ ജാനിതബ്ബം, അത്ഥാരം ഉദ്ദേസേന ച;

പലിബോധാധിനാ, സീമായ ഉപ്പാദനിരോധേന ചാതി [ഇതോ പരം ‘‘പരിവാരം നിട്ഠിതം’’ ഇതിപാഠോ കേസുചി പോത്ഥകേസു ദിസ്സതി].

ഉപാലിപഞ്ചകം

൧. അനിസ്സിതവഗ്ഗോ

൪൧൭. തേന ¶ ¶ ¶ ¶ സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉപാലി യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ഉപാലി ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബ’’ന്തി?

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. [പരി. ൩൨൫] കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഉപോസഥം ന ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഉപോസഥം ജാനാതി, ഉപോസഥകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പവാരണം ന ജാനാതി, പവാരണാകമ്മം ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ¶ ന ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പവാരണം ജാനാതി ¶ , പവാരണാകമ്മം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖം ജാനാതി, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ¶ ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ഊനപഞ്ചവസ്സോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം നാനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, പഞ്ചവസ്സോ വാ ഹോതി അതിരേകപഞ്ചവസ്സോ വാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ യാവജീവം അനിസ്സിതേന വത്ഥബ്ബം’’.

൪൧൮. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ¶ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, ന നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ’’തി?

[മഹാവ. ൮൪] ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, ന നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ ഗിലാനം ഉപട്ഠാതും വാ ഉപട്ഠാപേതും വാ, അനഭിരതം വൂപകാസേതും വാ വൂപകാസാപേതും വാ, ഉപ്പന്നം കുക്കുച്ചം ധമ്മതോ വിനോദേതും [ഇമസ്മിം ഠാനേ സബ്ബത്ഥ ‘‘വിനോദേതും വാ വിനോദാപേതും വാ’’തി പാഠോ ദിസ്സതി, വിമതിവിനോദനീടീകായ മഹാവഗ്ഗവണ്ണനാ ഓലോകേതബ്ബാ], അഭിധമ്മേ വിനേതും, അഭിവിനയേ വിനേതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, ന നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ ഗിലാനം ഉപട്ഠാതും വാ ഉപട്ഠാപേതും വാ, അനഭിരതം വൂപകാസേതും വാ വൂപകാസാപേതും വാ, ഉപ്പന്നം കുക്കുച്ചം ധമ്മതോ വിനോദേതും, അഭിധമ്മേ വിനേതും, അഭിവിനയേ വിനേതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, ന നിസ്സയോ ¶ ദാതബ്ബോ, ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി ¶ ? ന പടിബലോ ഹോതി ¶ അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ അഭിസമാചാരികായ സിക്ഖായ സിക്ഖാപേതും, ആദിബ്രഹ്മചാരിയകായ സിക്ഖായ വിനേതും, അധിസീലേ വിനേതും, അധിചിത്തേ വിനേതും, അധിപഞ്ഞായ വിനേതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, ന നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ അഭിസമാചാരികായ സിക്ഖായ സിക്ഖാപേതും, ആദിബ്രഹ്മചാരിയകായ സിക്ഖായ വിനേതും, അധിസീലേ വിനേതും, അധിചിത്തേ വിനേതും, അധിപഞ്ഞായ വിനേതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഉപസമ്പാദേതബ്ബം, നിസ്സയോ ദാതബ്ബോ, സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ’’തി.

൪൧൯. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബ’’ന്തി?

പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധിസീലേ സീലവിപന്നോ ഹോതി, അജ്ഝാചാരേ ആചാരവിപന്നോ ഹോതി, അതിദിട്ഠിയാ ദിട്ഠിവിപന്നോ ഹോതി ¶ , മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന ദവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ¶ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി ¶ , വാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന ഉപഘാതികേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ¶ ഹോതി, വാചസികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന മിച്ഛാജീവേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ആപന്നോ കമ്മകതോ ഉപസമ്പാദേതി, നിസ്സയം ദേതി, സാമണേരം ഉപട്ഠാപേതി, ഭിക്ഖുനോവാദകസമ്മുതിം സാദിയതി, സമ്മതോപി ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? യായ ആപത്തിയാ സങ്ഘേന കമ്മം കതം ഹോതി തം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, അഞ്ഞം വാ താദിസികം, തതോ വാ പാപിട്ഠതരം, കമ്മം ഗരഹതി, കമ്മികേ ഗരഹതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ബുദ്ധസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, ധമ്മസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, സങ്ഘസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം കാതബ്ബ’’ന്തി.

അനിസ്സിതവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഉപോസഥം ¶ ¶ പവാരണം, ആപത്തി ച ഗിലാനകം;

അഭിസമാചാരലജ്ജീ ച, അധിസീലേ ദവേന ച.

അനാചാരം ഉപഘാതി, മിച്ഛാ ആപത്തിമേവ ച;

യായാപത്തിയാ ബുദ്ധസ്സ, പഠമോ വഗ്ഗസങ്ഗഹോതി.

൨. നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭനവഗ്ഗോ

൪൨൦. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബ’’ന്തി?

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി ¶ ? ആപത്തിം ആപന്നോ കമ്മകതോ ഉപസമ്പാദേതി, നിസ്സയം ദേതി, സാമണേരം ഉപട്ഠാപേതി, ഭിക്ഖുനോവാദകസമ്മുതിം സാദിയതി, സമ്മതോപി ഭിക്ഖുനിയോ ഓവദതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം.

[ചൂളവ. ൮-൯, ൧൮, ൩൦-൩൧, ൪൩, ൫൩, ൬൨, ൭൨] ‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? യായ ആപത്തിയാ സങ്ഘേന കമ്മം കതം ഹോതി തം ആപത്തിം ആപജ്ജതി, അഞ്ഞം വാ താദിസികം, തതോ വാ പാപിട്ഠതരം, കമ്മം ഗരഹതി, കമ്മികേ ഗരഹതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ബുദ്ധസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, ധമ്മസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, സങ്ഘസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി, മിച്ഛാദിട്ഠികോ ച ¶ ഹോതി, ആജീവവിപന്നോ ¶ ച – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ഓമദ്ദകാരകോ ച ഹോതി, വത്തേസു ¶ സിക്ഖായ ച ന പരിപൂരകാരീ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ കമ്മം നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭേതബ്ബ’’ന്തി.

൪൨൧. ‘‘സങ്ഗാമാവചരേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമന്തേന കതി ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ സങ്ഘോ ഉപസങ്കമിതബ്ബോ’’തി?

[പരി. ൩൬൫] ‘‘സങ്ഗാമാവചരേന, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമന്തേന പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ സങ്ഘോ ഉപസങ്കമിതബ്ബോ. കതമേ പഞ്ച? സങ്ഗാമാവചരേന, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമന്തേന നീചചിത്തേന സങ്ഘോ ഉപസങ്കമിതബ്ബോ, രജോഹരണസമേന ചിത്തേന, ആസനകുസലേന ഭവിതബ്ബം നിസ്സജ്ജകുസലേന, ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനുപഖജ്ജന്തേന, നവേ ഭിക്ഖൂ ആസനേന അപ്പടിബാഹന്തേന യഥാപതിരൂപേ ആസനേ നിസീദിതബ്ബം, അനാനാകഥികേന ഭവിതബ്ബം അതിരച്ഛാനകഥികേന, സാമം വാ ധമ്മോ ഭാസിതബ്ബോ, പരോ വാ അജ്ഝേസിതബ്ബോ, അരിയോ വാ തുണ്ഹിഭാവോ നാതിമഞ്ഞിതബ്ബോ, സചേ, ഉപാലി, സങ്ഘോ സമഗ്ഗകരണീയാനി കമ്മാനി കരോതി തത്ര ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനോ നക്ഖമതി, അപി ദിട്ഠാവികമ്മം കത്വാ ഞാപേതബ്ബാ സാമഗ്ഗീ. തം കിസ്സഹേതു? മാഹം സങ്ഘേന നാനത്തോ അസ്സന്തി. സങ്ഗാമാവചരേനുപാലി ¶ , ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘം ഉപസങ്കമന്തേന ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ സങ്ഘോ ഉപസങ്കമിതബ്ബോ’’തി.

൪൨൨. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ചാ’’തി?

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഉസ്സിതമന്തീ ച ഹോതി, നിസ്സിതജപ്പീ ച, ന ച ഭാസാനുസന്ധികുസലോ ¶ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഉസ്സിതമന്തീ ച ഹോതി, ന നിസ്സിതജപ്പീ ച, ഭാസാനുസന്ധികുസലോ ച ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനരുചിതോ ച.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ¶ ബഹുജനഅരുചിതോ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഉസ്സാദേതാ ച ഹോതി, അപസാദേതാ ച, അധമ്മം ഗണ്ഹാതി, ധമ്മം പടിബാഹതി, സമ്ഫഞ്ച ബഹും ഭാസതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനരുചിതോ ¶ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഉസ്സാദേതാ ച ഹോതി, ന അപസാദേതാ ച, ധമ്മം ഗണ്ഹാതി, അധമ്മം പടിബാഹതി, സമ്ഫഞ്ച ന ബഹും ഭാസതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനരുചിതോ ച.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പസയ്ഹപവത്താ ഹോതി, അനോകാസകമ്മം കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, ന യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനഅകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനഅമനാപോ ¶ ച ബഹുജനഅരുചിതോ ച. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനരുചിതോ ച. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ¶ പസയ്ഹപവത്താ ഹോതി, ഓകാസകമ്മം കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സങ്ഘേ വോഹരന്തോ ബഹുജനകന്തോ ച ഹോതി ബഹുജനമനാപോ ച ബഹുജനരുചിതോ ചാ’’തി.

൪൨൩. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ആനിസംസാ വിനയപരിയത്തിയാ’’തി?

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ആനിസംസാ വിനയപരിയത്തിയാ. കതമേ പഞ്ച? അത്തനോ സീലക്ഖന്ധോ സുഗുത്തോ ഹോതി സുരക്ഖിതോ, കുക്കുച്ചപകതാനം പടിസരണം ഹോതി, വിസാരദോ സങ്ഘമജ്ഝേ ¶ വോഹരതി, പച്ചത്ഥികേ സഹധമ്മേന സുനിഗ്ഗഹിതം നിഗ്ഗണ്ഹാതി, സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ പടിപന്നോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചാനിസംസാ വിനയപരിയത്തിയാ’’.

നപ്പടിപ്പസ്സമ്ഭനവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപന്നോ യായവണ്ണഞ്ച, അലജ്ജീ സങ്ഗാമേന ച;

ഉസ്സിതാ ഉസ്സാദേതാ ച, പസയ്ഹ പരിയത്തിയാതി.

പഠമയമകപഞ്ഞത്തി.

൩. വോഹാരവഗ്ഗോ

൪൨൪. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബ’’ന്തി?

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ന ¶ ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ജാനാതി ¶ , അധികരണസമുട്ഠാനം ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ¶ ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പസയ്ഹപവത്താ ഹോതി, അനോകാസകമ്മം കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, ന യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന പസയ്ഹപവത്താ ഹോതി, ഓകാസകമ്മം കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ¶ ആപത്തിം ന ജാനാതി, സപ്പടികമ്മം അപ്പടികമ്മം ആപത്തിം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ¶ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, സപ്പടികമ്മം അപ്പടികമ്മം ആപത്തിം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കമ്മം ന ജാനാതി, കമ്മസ്സ കരണം ന ജാനാതി, കമ്മസ്സ വത്ഥും ന ജാനാതി, കമ്മസ്സ വത്തം ന ജാനാതി, കമ്മസ്സ വൂപസമം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി ¶ , അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കമ്മം ജാനാതി, കമ്മസ്സ കരണം ജാനാതി, കമ്മസ്സ വത്ഥും ജാനാതി, കമ്മസ്സ വത്തം ജാനാതി, കമ്മസ്സ വൂപസമം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം ¶ . കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അലജ്ജീ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ¶ ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ലജ്ജീ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അകുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, കുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഞത്തിം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ അനുസ്സാവനം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ സമഥം ന ജാനാതി, ഞത്തിയാ വൂപസമം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി ¶ , പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഞത്തിം ജാനാതി, ഞത്തിയാ കരണം ¶ ജാനാതി, ഞത്തിയാ അനുസ്സാവനം ജാനാതി, ഞത്തിയാ സമഥം ജാനാതി, ഞത്തിയാ വൂപസമം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ന ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ന ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച ഠാനാഠാനകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ജാനാതി, ഠാനാഠാനകുസലോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ധമ്മം ന ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ന ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച പുബ്ബാപരകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ ന വോഹരിതബ്ബം. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബം. കതമേഹി ¶ പഞ്ചഹി? ധമ്മം ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ജാനാതി, പുബ്ബാപരകുസലോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ¶ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സങ്ഘേ വോഹരിതബ്ബ’’ന്തി.

വോഹാരവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപത്തി അധികരണം, പസയ്ഹാപത്തി ജാനനാ;

കമ്മം വത്ഥും അലജ്ജീ ച, അകുസലോ ച ഞത്തിയാ;

സുത്തം ന ജാനാതി ധമ്മം, തതിയോ വഗ്ഗസങ്ഗഹോതി.

൪. ദിട്ഠാവികമ്മവഗ്ഗോ

൪൨൫. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ. കതമേ പഞ്ച? അനാപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, അദേസനാഗാമിനിയാ ¶ ആപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ദേസിതായ ആപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ചതൂഹി പഞ്ചഹി ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, മനോ മാനസേന ദിട്ഠിം ആവി കരോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ.

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ. കതമേ പഞ്ച? ആപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ദേസനാഗാമിനിയാ ആപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, അദേസിതായ ആപത്തിയാ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ന ചതൂഹി പഞ്ചഹി ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ന മനോ മാനസേന ദിട്ഠിം ആവി കരോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ.

‘‘അപരേപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ. കതമേ ¶ പഞ്ച? നാനാസംവാസകസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, നാനാസീമായ ഠിതസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, അപകതത്തസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ചതൂഹി പഞ്ചഹി ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, മനോ മാനസേന ദിട്ഠിം ആവി കരോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ.

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാ. കതമേ പഞ്ച? സമാനസംവാസകസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, സമാനസീമായ ഠിതസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, പകതത്തസ്സ സന്തികേ ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ന ചതൂഹി പഞ്ചഹി ദിട്ഠിം ആവി കരോതി, ന മനോ മാനസേന ദിട്ഠിം ആവി കരോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ധമ്മികാ ദിട്ഠാവികമ്മാതി.

൪൨൬. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ. കതമേ പഞ്ച? കായേന ദിയ്യമാനം കായേന അപ്പടിഗ്ഗഹിതം, കായേന ദിയ്യമാനം കായപ്പടിബദ്ധേന അപ്പടിഗ്ഗഹിതം, കായപ്പടിബദ്ധേന ദിയ്യമാനം കായേന അപ്പടിഗ്ഗഹിതം, കായപ്പടിബദ്ധേന ദിയ്യമാനം കായപ്പടിബദ്ധേന അപ്പടിഗ്ഗഹിതം, നിസ്സഗ്ഗിയേന ദിയ്യമാനം കായേന വാ കായപ്പടിബദ്ധേന വാ അപ്പടിഗ്ഗഹിതം – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ.

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ. കതമേ പഞ്ച? കായേന ദിയ്യമാനം കായേന പടിഗ്ഗഹിതം, കായേന ദിയ്യമാനം കായപ്പടിബദ്ധേന പടിഗ്ഗഹിതം, കായപ്പടിബദ്ധേന ദിയ്യമാനം കായേന പടിഗ്ഗഹിതം, കായപ്പടിബദ്ധേന ദിയ്യമാനം കായപ്പടിബദ്ധേന പടിഗ്ഗഹിതം, നിസ്സഗ്ഗിയേന ദിയ്യമാനം കായേന വാ കായപ്പടിബദ്ധേന വാ പടിഗ്ഗഹിതം – ഇമേ ¶ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ധമ്മികാ പടിഗ്ഗഹാ’’തി.

൪൨൭. ‘‘കതി ¶ ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അനതിരിത്താ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അനതിരിത്താ. കതമേ പഞ്ച? [പാചി. ൨൩൯] അകപ്പിയകതം ഹോതി, അപ്പടിഗ്ഗഹിതകതം ഹോതി അനുച്ചാരിതകതം ഹോതി, അഹത്ഥപാസേ കതം ഹോതി, അലമേതം സബ്ബന്തി അവുത്തം ഹോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അനതിരിത്താ.

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അതിരിത്താ. കതമേ പഞ്ച? [പാചി. ൨൩൯] കപ്പിയകതം ഹോതി, പടിഗ്ഗഹിതകതം ഹോതി, ഉച്ചാരിതകതം ഹോതി, ഹത്ഥപാസേ കതം ഹോതി, അലമേതം സബ്ബന്തി വുത്തം ഹോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അതിരിത്താ’’തി.

൪൨൮. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, ആകാരേഹി പവാരണാ പഞ്ഞായതീ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, ആകാരേഹി പവാരണാ പഞ്ഞായതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? [പാചി. ൨൩൯] അസനം പഞ്ഞായതി, ഭോജനം പഞ്ഞായതി, ഹത്ഥപാസേ ഠിതോ അഭിഹരതി, പടിക്ഖേപോ പഞ്ഞായതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹാകാരേഹി പവാരണാ പഞ്ഞായതീ’’തി.

൪൨൯. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ. കതമേ പഞ്ച? ഭിക്ഖു പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി, പാരാജികേന ചോദിയമാനോ സങ്ഘാദിസേസം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി, തം സങ്ഘോ സങ്ഘാദിസേസേന കാരേതി, അധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം ¶ . ഭിക്ഖു പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി, പാരാജികേന ചോദിയമാനോ പാചിത്തിയം…പേ… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി, തം സങ്ഘോ ദുക്കടേന കാരേതി, അധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം. ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം…പേ… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി. ദുക്കടേന ചോദിയമാനോ പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി, തം സങ്ഘോ പാരാജികേന കാരേതി, അധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം. ഭിക്ഖു ദുക്കടം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി, ദുക്കടേന ചോദിയമാനോ സങ്ഘാദിസേസം…പേ… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി, തം സങ്ഘോ പാടിദേസനീയേന കാരേതി – അധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം. ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ.

‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ. കതമേ പഞ്ച? ഭിക്ഖു പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി, പാരാജികേന ചോദിയമാനോ പാരാജികം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി, തം സങ്ഘോ പാരാജികേന കാരേതി, ധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം. ഭിക്ഖു സങ്ഘാദിസേസം…പേ… പാചിത്തിയം… പാടിദേസനീയം… ദുക്കടം അജ്ഝാപന്നോ ഹോതി, ദുക്കടേന ചോദിയമാനോ ദുക്കടം അജ്ഝാപന്നോ പടിജാനാതി ¶ , തം സങ്ഘോ ദുക്കടേന കാരേതി, ധമ്മികം പടിഞ്ഞാതകരണം. ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ധമ്മികാ പടിഞ്ഞാതകരണാ’’തി.

൪൩൦. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതു’’ന്തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം ¶ കാതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ചാവനാധിപ്പായോ വത്താ ഹോതി, നോ വുട്ഠാനാധിപ്പായോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ¶ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതും.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ അലം ഓകാസകമ്മം കാതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ലജ്ജീ ച ഹോതി, പണ്ഡിതോ ച, പകതത്തോ ച, വുട്ഠാനാധിപ്പായോ വത്താ ഹോതി, നോ ചാവനാധിപ്പായോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ അലം ഓകാസകമ്മം കാതു’’ന്തി.

൪൩൧. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ ന സാകച്ഛിതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ ന സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ ന സാകച്ഛിതബ്ബോ.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം വിനയോ സാകച്ഛിതബ്ബോ’’തി.

൪൩൨. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, പഞ്ഹാപുച്ഛാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമാ, ഉപാലി, പഞ്ഹാപുച്ഛാ. കതമാ പഞ്ച? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ പഞ്ഹം പുച്ഛതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ പഞ്ഹം പുച്ഛതി, പരിഭവാ പഞ്ഹം പുച്ഛതി ¶ , അഞ്ഞാതുകാമോ പഞ്ഹം പുച്ഛതി, സചേ മേ പഞ്ഹം പുട്ഠോ സമ്മദേവ ബ്യാകരിസ്സതി ¶ ഇച്ചേതം കുസലം നോ ചേ പഞ്ഹം പുട്ഠോ സമ്മദേവ ബ്യാകരിസ്സതി അഹമസ്സ സമ്മദേവ ബ്യാകരിസ്സാമീതി പഞ്ഹം പുച്ഛതി – ഇമാ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച പഞ്ഹാപുച്ഛാ’’തി.

൪൩൩. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അഞ്ഞബ്യാകരണാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അഞ്ഞബ്യാകരണാ. കതമേ പഞ്ച? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ അഞ്ഞം ബ്യാകരോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അഞ്ഞം ബ്യാകരോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തക്ഖേപാ അഞ്ഞം ബ്യാകരോതി ¶ , അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോതി, ഭൂതം അഞ്ഞം ബ്യാകരോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അഞ്ഞബ്യാകരണാ’’തി.

൪൩൪. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, വിസുദ്ധിയോ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമാ, ഉപാലി, വിസുദ്ധിയോ. കതമാ പഞ്ച? നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം അയം പഠമാ വിസുദ്ധി, നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം അയം ദുതിയാ വിസുദ്ധി, നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ തേരസ സങ്ഘാദിസേസേ ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം അയം തതിയാ വിസുദ്ധി, നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ ചത്താരി പാരാജികാനി ഉദ്ദിസിത്വാ തേരസ സങ്ഘാദിസേസേ ഉദ്ദിസിത്വാ ദ്വേ അനിയതേ ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം അയം ചതുത്ഥാ വിസുദ്ധി, വിത്ഥാരേനേവ പഞ്ചമീ – ഇമാ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ’’തി.

൪൩൫. ‘‘കതി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, ഭോജനാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ഭോജനാ ¶ . കതമേ പഞ്ച? ഓദനോ, കുമ്മാസോ, സത്തു, മച്ഛോ, മംസം – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ഭോജനാ’’തി.

ദിട്ഠാവികമ്മവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ദിട്ഠാവികമ്മാ അപരേ, പടിഗ്ഗഹാനതിരിത്താ;

പവാരണാ പടിഞ്ഞാതം, ഓകാസം സാകച്ഛേന ച;

പഞ്ഹം അഞ്ഞബ്യാകരണാ, വിസുദ്ധി ചാപി ഭോജനാതി.

൫. അത്താദാനവഗ്ഗോ

൪൩൬. [ചൂളവ. ൩൯൯; അ. നി. ൧൦.൪൪] ‘‘ചോദകേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന കതി ധമ്മേ അജ്ഝത്തം പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി? ‘‘ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ¶ പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ. കതമേ പഞ്ച? ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – പരിസുദ്ധകായസമാചാരോ നു ഖോമ്ഹി, പരിസുദ്ധേനമ്ഹി കായസമാചാരേന സമന്നാഗതോ അച്ഛിദ്ദേന അപ്പടിമംസേന, സംവിജ്ജതി നു ഖോ മേ ¶ ഏസോ ധമ്മോ ഉദാഹു നോ’’തി. നോ ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധേന കായസമാചാരേന സമന്നാഗതോ അച്ഛിദ്ദേന അപ്പടിമംസേന, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘ഇങ്ഘ, താവ ആയസ്മാ കായികം സിക്ഖസ്സൂ’തി ഇതിസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ.

‘‘പുന ചപരം, ഉപാലി, ചോദകേന ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘പരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ നു ഖോമ്ഹി, പരിസുദ്ധേനമ്ഹി വചീസമാചാരേന ¶ സമന്നാഗതോ അച്ഛിദ്ദേന അപ്പടിമംസേന, സംവിജ്ജതി നു ഖോ മേ ഏസോ ധമ്മോ ഉദാഹു നോ’തി. നോ ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധേന വചീസമാചാരേന സമന്നാഗതോ അച്ഛിദ്ദേന അപ്പടിമംസേന, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘ഇങ്ഘ, താവ ആയസ്മാ വാചസികം സിക്ഖസ്സൂ’തി ഇതിസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ.

‘‘പുന ചപരം, ഉപാലി, ചോദകേന ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘മേത്തം നു ഖോ മേ ചിത്തം പച്ചുപട്ഠിതം സബ്രഹ്മചാരീസു അനാഘാതം, സംവിജ്ജതി നു ഖോ മേ ഏസോ ധമ്മോ ഉദാഹു നോ’തി. നോ ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനോ മേത്തം ചിത്തം പച്ചുപട്ഠിതം ഹോതി സബ്രഹ്മചാരീസു അനാഘാതം, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘ഇങ്ഘ, താവ ആയസ്മാ സബ്രഹ്മചാരീസു മേത്തം ചിത്തം ഉപട്ഠാപേഹീ’തി ഇതിസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ.

‘‘പുന ചപരം, ഉപാലി, ചോദകേന ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘ബഹുസ്സുതോ നു ഖോമ്ഹി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ, യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി, തഥാരൂപാ മേ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ, സംവിജ്ജതി നു ഖോ മേ ഏസോ ധമ്മോ ഉദാഹു നോ’തി. നോ ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ, യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥം ¶ സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി, തഥാരൂപസ്സ ധമ്മാ ന ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘ഇങ്ഘ, താവ ആയസ്മാ ആഗമം പരിയാപുണസ്സൂ’തി ഇതിസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ.

‘‘പുന ¶ ¶ ചപരം, ഉപാലി, ചോദകേന ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘ഉഭയാനി ഖോ മേ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, സംവിജ്ജതി നു ഖോ മേ ഏസോ ധമ്മോ ഉദാഹു നോ’തി. നോ ചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനോ ഉഭയാനി പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ, ‘ഇദം പനാവുസോ കത്ഥ വുത്തം ഭഗവതാ’തി ഇതി പുട്ഠോ ന സമ്പായതി [ന സമ്പാദയതി (ക.), ന സമ്പാദേതി (സ്യാ.)], തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘ഇങ്ഘ, താവ ആയസ്മാ വിനയം പരിയാപുണസ്സൂ’തി ഇതിസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ. ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി.

൪൩൭. ‘‘ചോദകേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന കതി ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി? ‘‘ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ. കതമേ പഞ്ച? കാലേന വക്ഖാമി നോ അകാലേന ¶ , ഭൂതേന വക്ഖാമി നോ അഭൂതേന, സണ്ഹേന വക്ഖാമി നോ ഫരുസേന, അത്ഥസംഹിതേന വക്ഖാമി നോ അനത്ഥസംഹിതേന, മേത്താചിത്തോ വക്ഖാമി നോ ദോസന്തരോതി – ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി.

൪൩൮. [ചൂളവ. ൪൦൦] ‘‘ചോദകേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന കതി ധമ്മേ അജ്ഝത്തം മനസി കരിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി? ‘‘ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം മനസി കരിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ. കതമേ പഞ്ച? കാരുഞ്ഞതാ, ഹിതേസിതാ, അനുകമ്പതാ, ആപത്തിവുട്ഠാനതാ, വിനയപുരേക്ഖാരതാ – ചോദകേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പരം ചോദേതുകാമേന ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം മനസി കരിത്വാ പരോ ചോദേതബ്ബോ’’തി.

൪൩൯. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതു’’ന്തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അപരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി ¶ , അപരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ഹോതി, അപരിസുദ്ധാജീവോ ഹോതി, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ന പടിബലോ അനുയുഞ്ജിയമാനോ അനുയോഗം ദാതും – ഇമേഹി ¶ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ നാലം ഓകാസകമ്മം കാതും.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി ¶ , അങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ അലം ഓകാസകമ്മം കാതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധാജീവോ ഹോതി, പണ്ഡിതോ ഹോതി ബ്യത്തോ പടിബലോ അനുയുഞ്ജിയമാനോ അനുയോഗം ദാതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഓകാസകമ്മം കാരാപേന്തസ്സ അലം ഓകാസകമ്മം കാതു’’ന്തി.

൪൪൦. [ചൂളവ. ൩൯൮] ‘‘അത്താദാനം ആദാതുകാമേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ കതിഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതം അത്താദാനം ആദാതബ്ബ’’ന്തി? ‘‘അത്താദാനം ആദാതുകാമേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ പഞ്ചങ്ഗസമന്നാഗതം [പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതം (സീ. സ്യാ.)] അത്താദാനം ആദാതബ്ബം. കതമേ പഞ്ച [കതമേഹി പഞ്ചഹി (സ്യാ.)]? അത്താദാനം ആദാതുകാമേന, ഉപാലി, ഭിക്ഖുനാ ഏവം പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘യം ഖോ അഹം ഇമം അത്താദാനം ആദാതുകാമോ, കാലോ നു ഖോ ഇമം അത്താദാനം ആദാതും ഉദാഹു നോ’തി. സചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘അകാലോ ഇമം അത്താദാനം ആദാതും നോ കാലോ’തി, ന തം, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദാതബ്ബം.

‘‘സചേ പനുപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘കാലോ ഇമം അത്താദാനം ആദാതും നോ അകാലോ’തി, തേനുപാലി ഭിക്ഖുനാ ഉത്തരി പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘യം ഖോ അഹം ഇമം അത്താദാനം ആദാതുകാമോ ഭൂതം നു ഖോ ഇദം അത്താദാനം ഉദാഹു നോ’തി. സചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘അഭൂതം ഇദം അത്താദാനം നോ ഭൂത’ന്തി, ന തം, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദാതബ്ബം.

‘‘സചേ പനുപാലി ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ¶ ഏവം ജാനാതി – ‘ഭൂതം ഇദം അത്താദാനം നോ അഭൂത’ന്തി, തേനുപാലി ഭിക്ഖുനാ ഉത്തരി പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘യം ഖോ അഹം ഇമം അത്താദാനം ആദാതുകാമോ, അത്ഥസംഹിതം നു ഖോ ഇദം അത്താദാനം ഉദാഹു നോ’തി. സചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി ¶ –’ അനത്ഥസംഹിതം ഇദം അത്താദാനം നോ അത്ഥസംഹിത’ന്തി, ന തം, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദാതബ്ബം.

‘‘സചേ പനുപാലി ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘അത്ഥസംഹിതം ഇദം അത്താദാനം നോ അനത്ഥസംഹിത’ന്തി, തേനുപാലി ഭിക്ഖുനാ ഉത്തരി പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘ഇമം ഖോ അഹം അത്താദാനം ആദിയമാനോ ലഭിസ്സാമി സന്ദിട്ഠേ സമ്ഭത്തേ ഭിക്ഖൂ ധമ്മതോ വിനയതോ പക്ഖേ ഉദാഹു നോ’തി. സചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘ഇമം ഖോ അഹം അത്താദാനം ആദിയമാനോ ¶ ന ലഭിസ്സാമി സന്ദിട്ഠേ സമ്ഭത്തേ ഭിക്ഖൂ ധമ്മതോ വിനയതോ പക്ഖേ’തി, ന തം, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദാതബ്ബം.

‘‘സചേ പനുപാലി ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘ഇദം ഖോ അഹം അത്താദാനം ആദിയമാനോ ലഭിസ്സാമി സന്ദിട്ഠേ സമ്ഭത്തേ ഭിക്ഖൂ ധമ്മതോ വിനയതോ പക്ഖേ’തി, തേനുപാലി ഭിക്ഖുനാ ഉത്തരി പച്ചവേക്ഖിതബ്ബം – ‘ഇമം ഖോ മേ അത്താദാനം ആദിയതോ ഭവിസ്സതി സങ്ഘസ്സ തതോനിദാനം ഭണ്ഡനം കലഹോ വിഗ്ഗഹോ വിവാദോ സങ്ഘഭേദോ സങ്ഘരാജി സങ്ഘവവത്ഥാനം സങ്ഘനാനാകരണം ഉദാഹു നോ’തി. സചേ, ഉപാലി, ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘ഇമം ഖോ മേ അത്താദാനം ആദിയതോ ഭവിസ്സതി സങ്ഘസ്സ തതോനിദാനം ഭണ്ഡനം കലഹോ വിഗ്ഗഹോ വിവാദോ ¶ സങ്ഘഭേദോ സങ്ഘരാജി സങ്ഘവവത്ഥാനം സങ്ഘനാനാകരണ’ന്തി, ന തം, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദാതബ്ബം.

‘‘സചേ പനുപാലി ഭിക്ഖു പച്ചവേക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘ഇമം ഖോ മേ അത്താദാനം ആദിയതോ ന ഭവിസ്സതി സങ്ഘസ്സ തതോനിദാനം ഭണ്ഡനം കലഹോ വിഗ്ഗഹോ വിവാദോ സങ്ഘഭേദോ സങ്ഘരാജി സങ്ഘവവത്ഥാനം സങ്ഘനാനാകരണ’ന്തി, തം ആദാതബ്ബം, ഉപാലി, അത്താദാനം. ഏവം പഞ്ചങ്ഗസമന്നാഗതം ഖോ, ഉപാലി, അത്താദാനം ആദിന്നം പച്ഛാപി അവിപ്പടിസാരകരം ഭവിസ്സതീ’’തി.

൪൪൧. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതീ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി ¶ സിക്ഖാപദേസു; ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതധരോ സുതസന്നിചയോ; യേ തേ ധമ്മാ ആദികല്യാണാ മജ്ഝേകല്യാണാ പരിയോസാനകല്യാണാ സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം അഭിവദന്തി തഥാരൂപസ്സ ധമ്മാ ബഹുസ്സുതാ ഹോന്തി ധാതാ വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ, ഉഭയാനി ഖോ പനസ്സ പാതിമോക്ഖാനി വിത്ഥാരേന സ്വാഗതാനി ഹോന്തി സുവിഭത്താനി സുപ്പവത്തീനി സുവിനിച്ഛിതാനി സുത്തസോ അനുബ്യഞ്ജനസോ; വിനയേ ഖോ പന ഠിതോ ഹോതി അസംഹീരോ; പടിബലോ ഹോതി ¶ ഉഭോ അത്ഥപച്ചത്ഥികേ അസ്സാസേതും സഞ്ഞാപേതും നിജ്ഝാപേതും പേക്ഖേതും പസാദേതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതി.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ഹോതി, പരിസുദ്ധാജീവോ ഹോതി, പണ്ഡിതോ ഹോതി ബ്യത്തോ, പടിബലോ അനുയുഞ്ജിയമാനോ അനുയോഗം ദാതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതി.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി ¶ , പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അധികരണജാതാനം ഭിക്ഖൂനം ബഹൂപകാരോ ഹോതീ’’തി.

൪൪൨. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബ’’ന്തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ന ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ന ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച ഠാനാഠാനകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ¶ ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ¶ ജാനാതി, ഠാനാഠാനകുസലോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ധമ്മം ന ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ന ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച പുബ്ബാപരകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ധമ്മം ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ജാനാതി, പുബ്ബാപരകുസലോ ¶ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ¶ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ നാനുയുഞ്ജിതബ്ബം.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ജാനാതി, അധികരണസ്സ ¶ വൂപസമം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ അനുയുഞ്ജിതബ്ബ’’ന്തി.

അത്താദാനവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

പരിസുദ്ധഞ്ച ¶ കാലേന, കാരുഞ്ഞം ഓകാസേന ച;

അത്താദാനം അധികരണം, അപരേഹിപി വത്ഥുഞ്ച;

സുത്തം ധമ്മം പുന വത്ഥുഞ്ച, ആപത്തി അധികരണേന ചാതി.

൬. ധുതങ്ഗവഗ്ഗോ

൪൪൩. ‘‘കതി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, ആരഞ്ഞികാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ആരഞ്ഞികാ [അ. നി. ൫.൧൮൧; പരി. ൩൨൫]. കതമേ പഞ്ച? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തക്ഖേപാ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീതി ആരഞ്ഞികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛഞ്ഞേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിഞ്ഞേവ നിസ്സായ – സല്ലേഖഞ്ഞേവ നിസ്സായ പവിവേകഞ്ഞേവ നിസ്സായ ¶ ഇദമത്ഥിതഞ്ഞേവ നിസ്സായ ആരഞ്ഞികോ ഹോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ആരഞ്ഞികാ’’തി.

‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, പിണ്ഡപാതികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, പംസുകൂലികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, രുക്ഖമൂലികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, സോസാനികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അബ്ഭോകാസികാതി…പേ… കതി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, തേചീവരികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, സപദാനചാരികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, നേസജ്ജികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, യഥാസന്ഥതികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ഏകാസനികാതി…പേ… കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ഖലുപച്ഛാഭത്തികാതി…പേ… കതി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, പത്തപിണ്ഡികാതി? പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, പത്തപിണ്ഡികാ. കതമേ പഞ്ച? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തക്ഖേപാ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീതി പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛഞ്ഞേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിഞ്ഞേവ നിസ്സായ സല്ലേഖഞ്ഞേവ നിസ്സായ പവിവേകഞ്ഞേവ നിസ്സായ ഇദമത്ഥിതഞ്ഞേവ നിസ്സായ പത്തപിണ്ഡികോ ഹോതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച പത്തപിണ്ഡികാ’’തി.

ധുതങ്ഗവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ഛട്ഠോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആരഞ്ഞികോ പിണ്ഡിപംസു, രുക്ഖസുസാനപഞ്ചമം;

അബ്ഭോ തേചീവരഞ്ചേവ, സപദാനനേസജ്ജികാ;

സന്ഥതേകാസനഞ്ചേവ, ഖലുപച്ഛാ പത്തപിണ്ഡികാതി.

൭. മുസാവാദവഗ്ഗോ

൪൪൪. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, മുസാവാദാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, മുസാവാദാ. കതമേ പഞ്ച? അത്ഥി മുസാവാദോ പാരാജികഗാമീ, അത്ഥി മുസാവാദോ സങ്ഘാദിസേസഗാമീ, അത്ഥി മുസാവാദോ ഥുല്ലച്ചയഗാമീ, അത്ഥി മുസാവാദോ പാചിത്തിയഗാമീ, അത്ഥി മുസാവാദോ ദുക്കടഗാമീ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച മുസാവാദാ’’തി.

൪൪൫. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ – ‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ¶ ഭണ്ഡനം, മാ കലഹം, മാ വിഗ്ഗഹം, മാ വിവാദ’ന്തി ¶ ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ കാതബ്ബാ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ ¶ ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ – ‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം, മാ കലഹം, മാ വിഗ്ഗഹം, മാ വിവാദ’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ കാതബ്ബാ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ചാവനാധിപ്പായോ വത്താ ഹോതി, നോ വുട്ഠാനാധിപ്പായോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ – ‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം, മാ കലഹം, മാ വിഗ്ഗഹം, മാ വിവാദ’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ കാതബ്ബാ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ – ‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം, മാ കലഹം, മാ വിഗ്ഗഹം, മാ വിവാദ’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ വാ പവാരണാ വാ കാതബ്ബാ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അപരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി, അപരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ¶ ഹോതി, അപരിസുദ്ധാജീവോ ഹോതി, ബാലോ ഹോതി അബ്യത്തോ, ഭണ്ഡനകാരകോ ഹോതി കലഹകാരകോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ – ‘അലം, ഭിക്ഖു, മാ ഭണ്ഡനം, മാ കലഹം, മാ വിഗ്ഗഹം, മാ വിവാദ’ന്തി ഓമദ്ദിത്വാ സങ്ഘേന ഉപോസഥോ ¶ വാ പവാരണാ വാ കാതബ്ബാ’’തി.

൪൪൬. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ന ദാതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ന ദാതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ന ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ന ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ന ജാനാതി, സപ്പടികമ്മാപടികമ്മം ആപത്തിം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ന ദാതബ്ബോ.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ദാതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്താനാപത്തിം ജാനാതി, ലഹുകഗരുകം ആപത്തിം ജാനാതി, സാവസേസാനവസേസം ആപത്തിം ജാനാതി, ദുട്ഠുല്ലാദുട്ഠുല്ലം ആപത്തിം ജാനാതി, സപ്പടികമ്മാപടികമ്മം ആപത്തിം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ അനുയോഗോ ദാതബ്ബോ’’തി.

൪൪൭. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, ആകാരേഹി ഭിക്ഖു ആപത്തിം ആപജ്ജതീ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, ആകാരേഹി ഭിക്ഖു ആപത്തിം ആപജ്ജതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജിതാ, അഞ്ഞാണതാ, കുക്കുച്ചപകതതാ, അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞിതാ, കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞിതാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹാകാരേഹി ഭിക്ഖു ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹാകാരേഹി ഭിക്ഖു ആപത്തിം ആപജ്ജതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി ¶ ? അദസ്സനേന, അസ്സവനേന, പസുത്തകതാ, തഥാസഞ്ഞീ, സതിസമ്മോസാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹാകാരേഹി ഭിക്ഖു ആപത്തിം ആപജ്ജതീ’’തി.

൪൪൮. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, വേരാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, വേരാ. കതമേ പഞ്ച? പാണാതിപാതോ ¶ , അദിന്നാദാനം, കാമേസുമിച്ഛാചാരോ, മുസാവാദോ, സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനം – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച വേരാ’’തി.

‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, വേരമണിയോ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമാ, ഉപാലി, വേരമണിയോ. കതമാ പഞ്ച? പാണാതിപാതാ വേരമണീ [വേരമണി (ക.)], അദിന്നാദാനാ വേരമണീ, കാമേസുമിച്ഛാചാരാ വേരമണീ, മുസാവാദാ വേരമണീ, സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാ വേരമണീ – ഇമാ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച വേരമണിയോ’’തി.

൪൪൯. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ബ്യസനാനീ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമാനി, ഉപാലി, ബ്യസനാനി. [പരി. ൩൨൫; അ. നി. ൫.൧൩൦] കതമാനി പഞ്ച? ഞാതിബ്യസനം, ഭോഗബ്യസനം, രോഗബ്യസനം, സീലബ്യസനം, ദിട്ഠിബ്യസനം – ഇമാനി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ബ്യസനാനീ’’തി.

‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, സമ്പദാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമാ, ഉപാലി, സമ്പദാ. [പരി. ൩൨൫; അ. നി. ൫.൧൩൦] കതമാ പഞ്ച? ഞാതിസമ്പദാ, ഭോഗസമ്പദാ, ആരോഗ്യസമ്പദാ, സീലസമ്പദാ, ദിട്ഠിസമ്പദാ – ഇമാ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച സമ്പദാ’’തി.

മുസാവാദവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ സത്തമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

മുസാവാദോ ¶ ¶ ച ഓമദ്ദി, അപരേഹി അനുയോഗോ;

ആപത്തിഞ്ച അപരേഹി, വേരാ വേരമണീപി ച;

ബ്യസനം സമ്പദാ ചേവ, സത്തമോ വഗ്ഗസങ്ഗഹോതി.

൮. ഭിക്ഖുനോവാദവഗ്ഗോ

൪൫൦. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബ’’ന്തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം, അവന്ദിയോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേന. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വിവരിത്വാ കായം ഭിക്ഖുനീനം ദസ്സേതി, ഊരും ദസ്സേതി, അങ്ഗജാതം ദസ്സേതി, ഉഭോ അംസകൂടേ ദസ്സേതി, ഓഭാസതി, ഗിഹീ ¶ സമ്പയോജേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം. അവന്ദിയോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേന.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം, അവന്ദിയോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേന. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഭിക്ഖുനീനം അലാഭായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനീനം അനത്ഥായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനീനം അവാസായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനിയോ അക്കോസതി പരിഭാസതി, ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനീഹി ഭേദേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം, അവന്ദിയോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേന.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം, അവന്ദിയോ സോ ¶ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേന. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഭിക്ഖുനീനം അലാഭായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനീനം അനത്ഥായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനീനം അവാസായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖുനിയോ അക്കോസതി പരിഭാസതി, ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനീഹി സമ്പയോജേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനേവ കമ്മം കാതബ്ബം, അവന്ദിയോ സോ ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുനിസങ്ഘേനാ’’തി.

൪൫൧. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബ’’ന്തി? പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വിവരിത്വാ കായം ഭിക്ഖൂനം ദസ്സേതി, ഊരും ദസ്സേതി, അങ്ഗജാതം ദസ്സേതി, ഉഭോ അംസകൂടേ ദസ്സേതി, ഓഭാസതി, ഗിഹീ സമ്പയോജേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഭിക്ഖൂനം അലാഭായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂനം അനത്ഥായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂനം അവാസായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂ അക്കോസതി പരിഭാസതി, ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂഹി ഭേദേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബം.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഭിക്ഖൂനം അലാഭായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂനം അനത്ഥായ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂനം അവാസായ ¶ പരിസക്കതി, ഭിക്ഖൂ അക്കോസതി ¶ പരിഭാസതി, ഭിക്ഖുനിയോ ഭിക്ഖൂഹി സമ്പയോജേതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതായ ഭിക്ഖുനിയാ കമ്മം കാതബ്ബ’’ന്തി.

൪൫൨. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ചാവനാധിപ്പായോ വത്താ ഹോതി, നോ വുട്ഠാനാധിപ്പായോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അപരിസുദ്ധകായസമാചാരോ ഹോതി, അപരിസുദ്ധവചീസമാചാരോ ഹോതി, അപരിസുദ്ധാജീവോ ഹോതി, ബാലോ ഹോതി, അബ്യത്തോ, ന പടിബലോ അനുയുഞ്ജിയമാനോ അനുയോഗം ദാതും – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ഭിക്ഖുനീനം അക്കോസകപരിഭാസകോ ഹോതി, ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം സംസട്ഠോ വിഹരതി അനനുലോമികേന സംസഗ്ഗേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ¶ ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ഭണ്ഡനകാരകോ ച ഹോതി കലഹകാരകോ, സിക്ഖായ ച ന പരിപൂരികാരീ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഠപേതബ്ബോ’’തി.

൪൫൩. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഗഹേതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഗഹേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കായികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, വാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, കായികവാചസികേന അനാചാരേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ഭിക്ഖുനീനം അക്കോസകപരിഭാസകോ ¶ ഹോതി, ഭിക്ഖുനീഹി സദ്ധിം സംസട്ഠോ വിഹരതി അനനുലോമികേന സംസഗ്ഗേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഗഹേതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഗഹേതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അലജ്ജീ ച ഹോതി, ബാലോ ച, അപകതത്തോ ച, ഗമികോ വാ ഹോതി, ഗിലാനോ വാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ ഭിക്ഖുനീനം ഓവാദോ ന ഗഹേതബ്ബോ’’തി.

൪൫൪. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ന സാകച്ഛിതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ന സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന അസേക്ഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ന സാകച്ഛിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി ¶ , അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന ¶ സമന്നാഗതോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം സാകച്ഛിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ന സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന അത്ഥപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, ന ധമ്മപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, ന നിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, ന പടിഭാനപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, യഥാവിമുത്തം ചിത്തം ന പച്ചവേക്ഖിതാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം ന സാകച്ഛിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി ¶ , അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം സാകച്ഛിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അത്ഥപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, ധമ്മപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, നിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, പടിഭാനപടിസമ്ഭിദാപത്തോ ഹോതി, യഥാവിമുത്തം ചിത്തം പച്ചവേക്ഖിതാ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേന ഭിക്ഖുനാ സദ്ധിം സാകച്ഛിതബ്ബോ’’തി.

ഭിക്ഖുനോവാദവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ അട്ഠമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ഭിക്ഖുനീഹേവ ¶ കാതബ്ബം, അപരേഹി തഥാ ദുവേ;

ഭിക്ഖുനീനം തയോ കമ്മാ, ന ഠപേതബ്ബാ ദ്വേ ദുകാ;

ന ഗഹേതബ്ബാ ദ്വേ വുത്താ, സാകച്ഛാസു ച ദ്വേ ദുകാതി.

൯. ഉബ്ബാഹികവഗ്ഗോ

൪൫൫. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന അത്ഥകുസലോ ഹോതി, ന ധമ്മകുസലോ ഹോതി, ന നിരുത്തികുസലോ ഹോതി, ന ബ്യഞ്ജനകുസലോ ഹോതി, ന പുബ്ബാപരകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അത്ഥകുസലോ ഹോതി, ധമ്മകുസലോ ഹോതി, നിരുത്തികുസലോ ¶ ഹോതി, ബ്യഞ്ജനകുസലോ ഹോതി, പുബ്ബാപരകുസലോ ഹോതി ¶ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കോധനോ ഹോതി കോധാഭിഭൂതോ, മക്ഖീ ഹോതി മക്ഖാഭിഭൂതോ, പളാസീ ഹോതി പളാസാഭിഭൂതോ, ഇസ്സുകീ ഹോതി ഇസ്സാഭിഭൂതോ, സന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ഹോതി ആധാനഗ്ഗാഹീ ദുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന കോധനോ ഹോതി ന കോധാഭിഭൂതോ, ന മക്ഖീ ഹോതി ന മക്ഖാഭിഭൂതോ, ന പളാസീ ഹോതി ന പളാസാഭിഭൂതോ, ന ഇസ്സുകീ ഹോതി ന ഇസ്സാഭിഭൂതോ, അസന്ദിട്ഠിപരാമാസീ ഹോതി അനാധാനഗ്ഗാഹീ സുപ്പടിനിസ്സഗ്ഗീ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കുപ്പതി, ബ്യാപജ്ജതി, പതിട്ഠിയതി, കോപം ജനേതി, അഖമോ ഹോതി അപദക്ഖിണഗ്ഗാഹീ അനുസാസനിം – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ ¶ . കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന കുപ്പതി, ന ബ്യാപജ്ജതി, ന പതിട്ഠിയതി, ന കോപം ജനേതി, ഖമോ ഹോതി പദക്ഖിണഗ്ഗാഹീ അനുസാസനിം – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? പസാരേതാ ഹോതി നോ സാരേതാ, അനോകാസകമ്മം കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, ന യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, ന യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സാരേതാ ഹോതി നോ പസാരേതാ, ഓകാസകമ്മം ¶ കാരേത്വാ പവത്താ ഹോതി, യഥാധമ്മം യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ ചോദേതാ ഹോതി, യഥാധമ്മേ യഥാവിനയേ യഥാപത്തിയാ കാരേതാ ഹോതി, യഥാദിട്ഠിയാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അലജ്ജീ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ലജ്ജീ ¶ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അകുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ ന സമ്മന്നിതബ്ബോ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, കുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഉബ്ബാഹികായ സമ്മന്നിതബ്ബോ’’തി.

൪൫൬. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ന ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ന ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച ഠാനഠാനകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? സുത്തം ജാനാതി, സുത്താനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ¶ ജാനാതി, ഠാനാഠാനകുസലോ ച ¶ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ധമ്മം ന ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ¶ ജാനാതി, വിനയം ന ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ന ജാനാതി, ന ച പുബ്ബാപരകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ധമ്മം ജാനാതി, ധമ്മാനുലോമം ജാനാതി, വിനയം ജാനാതി, വിനയാനുലോമം ജാനാതി, പുബ്ബാപരകുസലോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ¶ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ജാനാതി ¶ , ആപത്തിസമുട്ഠാനം ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബാലോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു പണ്ഡിതോത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി.

ഉബ്ബാഹികവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ നവമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ന ¶ അത്ഥകുസലോ ചേവ, കോധനോ കുപ്പതീ ച യോ;

പസാരേതാ ഛന്ദാഗതിം, അകുസലോ തഥേവ ച.

സുത്തം ധമ്മഞ്ച വത്ഥുഞ്ച, ആപത്തി അധികരണം;

ദ്വേ ദ്വേ പകാസിതാ സബ്ബേ, കണ്ഹസുക്കം വിജാനഥാതി.

൧൦. അധികരണവൂപസമവഗ്ഗോ

൪൫൭. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതു’’ന്തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ¶ ന ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ന ജാനാതി, ആപത്തിയാ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ആപത്തിം ¶ ജാനാതി, ആപത്തിസമുട്ഠാനം ജാനാതി, ആപത്തിയാ പയോഗം ജാനാതി, ആപത്തിയാ വൂപസമം ജാനാതി, ആപത്തിയാ ¶ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം ¶ അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ന ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ന ജാനാതി, അധികരണസ്സ ന വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? അധികരണം ജാനാതി, അധികരണസമുട്ഠാനം ജാനാതി, അധികരണസ്സ പയോഗം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വൂപസമം ജാനാതി, അധികരണസ്സ വിനിച്ഛയകുസലോ ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അലജ്ജീ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ലജ്ജീ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി ¶ , അപ്പസ്സുതോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ബഹുസ്സുതോ ച ഹോതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി ¶ ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ന ജാനാതി, നിദാനം ന ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ന ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ന ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? വത്ഥും ജാനാതി, നിദാനം ജാനാതി, പഞ്ഞത്തിം ജാനാതി, പദപച്ചാഭട്ഠം ജാനാതി, അനുസന്ധിവചനപഥം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, അകുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, കുസലോ ച ഹോതി വിനയേ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, പുഗ്ഗലഗരു ഹോതി നോ സങ്ഘഗരു – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി ¶ , അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും ¶ . കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, സങ്ഘഗരു ഹോതി നോ പുഗ്ഗലഗരു – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ആമിസഗരു ഹോതി നോ സദ്ധമ്മഗരു – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു നാലം അധികരണം ¶ വൂപസമേതും. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതും. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ¶ മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, സദ്ധമ്മഗരു ഹോതി നോ ¶ ആമിസഗരു – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അധികരണം വൂപസമേതു’’ന്തി.

൪൫൮. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, ആകാരേഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതീ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, ആകാരേഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി. കതമേഹി പഞ്ചഹി? കമ്മേന, ഉദ്ദേസേന, വോഹരന്തോ, അനുസ്സാവനേന, സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹാകാരേഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതീ’’തി.

‘‘സങ്ഘരാജി സങ്ഘരാജീതി, ഭന്തേ, വുച്ചതി. കിത്താവതാ നു ഖോ, ഭന്തേ, സങ്ഘരാജി ഹോതി നോ ച സങ്ഘഭേദോ? കിത്താവതാ ച പന സങ്ഘരാജി ചേവ ഹോതി സങ്ഘഭേദോ ചാ’’തി? ‘‘പഞ്ഞത്തേതം, ഉപാലി, മയാ ആഗന്തുകാനം ഭിക്ഖൂനം ആഗന്തുകവത്തം. ഏവം സുപഞ്ഞത്തേ ഖോ, ഉപാലി, മയാ സിക്ഖാപദേ ആഗന്തുകാ ഭിക്ഖൂ ആഗന്തുകവത്തേ ന വത്തന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഉപാലി, സങ്ഘരാജി ഹോതി നോ ച സങ്ഘഭേദോ. പഞ്ഞത്തേതം, ഉപാലി, മയാ ആവാസികാനം ഭിക്ഖൂനം ആവാസികവത്തം. ഏവം സുപഞ്ഞത്തേ ഖോ, ഉപാലി, മയാ സിക്ഖാപദേ ആവാസികാ ഭിക്ഖൂ ആവാസികവത്തേ ന വത്തന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഉപാലി, സങ്ഘരാജി ഹോതി നോ ച സങ്ഘഭേദോ. പഞ്ഞത്തേതം ഉപാലി മയാ ഭിക്ഖൂനം ഭത്തഗ്ഗേ ഭത്തഗ്ഗവത്തം – യഥാവുഡ്ഢം യഥാരത്തം യഥാപതിരൂപം അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡം. ഏവം സുപഞ്ഞത്തേ ഖോ, ഉപാലി, മയാ സിക്ഖാപദേ നവാ ഭിക്ഖൂ ഭത്തഗ്ഗേ ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം ആസനം പടിബാഹന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഉപാലി, സങ്ഘരാജി ഹോതി നോ ച സങ്ഘഭേദോ. പഞ്ഞത്തേതം, ഉപാലി, മയാ ഭിക്ഖൂനം സേനാസനേ ¶ സേനാസനവത്തം – യഥാവുഡ്ഢം യഥാരത്തം യഥാപതിരൂപം. ഏവം സുപഞ്ഞത്തേ ഖോ, ഉപാലി, മയാ സിക്ഖാപദേ നവാ ഭിക്ഖൂ ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം സേനാസനം പടിബാഹന്തി. ഏവമ്പി ഖോ, ഉപാലി, സങ്ഘരാജി ഹോതി നോ ച സങ്ഘഭേദോ. പഞ്ഞത്തേതം, ഉപാലി, മയാ ഭിക്ഖൂനം അന്തോസീമായ ഏകം ഉപോസഥം ഏകം പവാരണം ഏകം സങ്ഘകമ്മം ഏകം കമ്മാകമ്മം. ഏവം സുപഞ്ഞത്തേ ഖോ, ഉപാലി, മയാ സിക്ഖാപദേ തത്ഥേവ അന്തോസീമായ ആവേനിഭാവം [ആവേണിഭാവം (സീ. സ്യാ.)] കരിത്വാ ഗണം ബന്ധിത്വാ ¶ ആവേനിം [ആവേണി (സീ. സ്യാ.)] ഉപോസഥം കരോന്തി ആവേനിം പവാരണം ¶ കരോന്തി ആവേനിം സങ്ഘകമ്മം കരോന്തി ആവേനിം കമ്മാകമ്മാനി കരോന്തി. ഏവം ഖോ, ഉപാലി, സങ്ഘരാജി ചേവ ഹോതി സങ്ഘഭേദോ ചാ’’തി.

അധികരണവൂപസമവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദസമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആപത്തിം ¶ അധികരണം, ഛന്ദാ അപ്പസ്സുതേന ച;

വത്ഥുഞ്ച അകുസലോ ച, പുഗ്ഗലോ ആമിസേന ച;

ഭിജ്ജതി സങ്ഘരാജി ച, സങ്ഘഭേദോ തഥേവ ചാതി.

൧൧. സങ്ഘഭേദകവഗ്ഗോ

൪൫൯. [ചൂളവ. ൩൫൪-൩൫൫; അ. നി. ൧൦.൩൮ ആദയോ] ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ¶ ദീപേതി, വിനിധായ ദിട്ഠിം കമ്മേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ ദിട്ഠിം ഉദ്ദേസേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം ¶ വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ ദിട്ഠി വോഹരന്തോ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ ദിട്ഠിം ¶ അനുസ്സാവനേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി ¶ , പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ ദിട്ഠിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ ഖന്തിം കമ്മേന…പേ… വിനിധായ ഖന്തിം ഉദ്ദേസേന…പേ… വിനിധായ ഖന്തിം വോഹരന്തോ…പേ… വിനിധായ ഖന്തിം അനുസ്സാവനേന…പേ… വിനിധായ ഖന്തിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ രുചിം കമ്മേന…പേ… വിനിധായ രുചിം ഉദ്ദേസേന…പേ… വിനിധായ രുചിം വോഹരന്തോ…പേ… വിനിധായ രുചിം അനുസ്സാവനേന…പേ… വിനിധായ രുചിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി ¶ സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി ¶ , ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, വിനിധായ സഞ്ഞം കമ്മേന…പേ… വിനിധായ സഞ്ഞം ഉദ്ദേസേന…പേ… വിനിധായ സഞ്ഞം വോഹരന്തോ…പേ… വിനിധായ സഞ്ഞം അനുസ്സാവനേന…പേ… വിനിധായ സഞ്ഞം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ആപായികോ നേരയികോ കപ്പട്ഠോ അതേകിച്ഛോ’’തി.

സങ്ഘഭേദകവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ഏകാദസമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

വിനിധായ ¶ ദിട്ഠിം കമ്മേന, ഉദ്ദേസേ വോഹരേന ച;

അനുസ്സാവനേ സലാകേന, പഞ്ചേതേ ദിട്ഠിനിസ്സിതാ;

ഖന്തിം രുചിഞ്ച സഞ്ഞഞ്ച, തയോ തേ പഞ്ചധാ നയാതി.

൧൨. ദുതിയസങ്ഘഭേദകവഗ്ഗോ

൪൬൦. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി ¶ , അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ദിട്ഠിം കമ്മേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം ¶ വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ദിട്ഠിം ഉദ്ദേസേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ദിട്ഠിം വോഹരന്തോ. ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ¶ ¶ ദിട്ഠിം അനുസ്സാവനേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ദിട്ഠിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ ഖന്തിം കമ്മേന…പേ… അവിനിധായ ഖന്തിം ഉദ്ദേസേന…പേ… അവിനിധായ ഖന്തിം വോഹരന്തോ…പേ… അവിനിധായ ഖന്തിം അനുസ്സാവനേന…പേ… അവിനിധായ ഖന്തിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം ¶ വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ രുചിം കമ്മേന…പേ… അവിനിധായ രുചിം ഉദ്ദേസേന…പേ… അവിനിധായ രുചിം വോഹരന്തോ…പേ… അവിനിധായ രുചിം അനുസ്സാവനേന…പേ… അവിനിധായ രുചിം സലാകഗ്ഗാഹേന – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ.

‘‘അപരേഹിപി, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേതി, അവിനയം വിനയോതി ദീപേതി, വിനയം അവിനയോതി ദീപേതി, അവിനിധായ സഞ്ഞം കമ്മേന…പേ… അവിനിധായ സഞ്ഞം ഉദ്ദേസേന…പേ… അവിനിധായ സഞ്ഞം വോഹരന്തോ…പേ… അവിനിധായ സഞ്ഞം അനുസ്സാവനേന…പേ… അവിനിധായ സഞ്ഞം സലാകഗ്ഗാഹേന ¶ – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സങ്ഘഭേദകോ ന ആപായികോ ന നേരയികോ ന കപ്പട്ഠോ ന അതേകിച്ഛോ’’തി.

ദുതിയസങ്ഘഭേദകവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദ്വാദസമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അവിനിധായ ദിട്ഠിം കമ്മേന, ഉദ്ദേസേ വോഹരേന ച;

അനുസ്സാവനേ സലാകേന, പഞ്ചേതേ ദിട്ഠിനിസ്സിതാ.

ഖന്തിം രുചിഞ്ച സഞ്ഞഞ്ച, തയോ തേ പഞ്ചധാ നയാ.

ഹേട്ഠിമേ കണ്ഹപക്ഖമ്ഹി, സമവീസതി വിധീ യഥാ;

തഥേവ സുക്കപക്ഖമ്ഹി, സമവീസതി ജാനഥാതി.

൧൩. ആവാസികവഗ്ഗോ

൪൬൧. ‘‘കതിഹി ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ആവാസികോ ഭിക്ഖു യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ആവാസികോ ഭിക്ഖു യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ ¶ . കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ¶ ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, സങ്ഘികം പുഗ്ഗലികപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ആവാസികോ ഭിക്ഖു യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ.

‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ആവാസികോ ഭിക്ഖു യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, സങ്ഘികം ന പുഗ്ഗലികപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ആവാസികോ ഭിക്ഖു യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ’’തി.

൪൬൨. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അധമ്മികാ വിനയബ്യാകരണാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അധമ്മികാ വിനയബ്യാകരണാ. കതമേ പഞ്ച? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം ധമ്മോതി പരിണാമേതി, ധമ്മം അധമ്മോതി പരിണാമേതി, അവിനയം വിനയോതി പരിണാമേതി, വിനയം അവിനയോതി പരിണാമേതി ¶ , അപഞ്ഞത്തം പഞ്ഞാപേതി, പഞ്ഞത്തം സമുച്ഛിന്ദതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അധമ്മികാ വിനയബ്യാകരണാ. പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ധമ്മികാ വിനയബ്യാകരണാ. കതമേ പഞ്ച? ഇധുപാലി, ഭിക്ഖു അധമ്മം അധമ്മോതി പരിണാമേതി, ധമ്മം ധമ്മോതി പരിണാമേതി, അവിനയം ¶ അവിനയോതി പരിണാമേതി, വിനയം വിനയോതി പരിണാമേതി, അപഞ്ഞത്തം ന പഞ്ഞപേതി, പഞ്ഞത്തം ന സമുച്ഛിന്ദതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ധമ്മികാ വിനയബ്യാകരണാ’’തി.

൪൬൩. [അ. നി. ൫.൨൭൨-൨൮൫] ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭത്തുദ്ദേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭത്തുദ്ദേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ഉദ്ദിട്ഠാനുദ്ദിട്ഠം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭത്തുദ്ദേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ.

[അ. നി. ൫.൨൭൨-൨൮൫] ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭത്തുദ്ദേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ഉദ്ദിട്ഠാനുദ്ദിട്ഠം ¶ ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഭത്തുദ്ദേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ’’തി.

൪൬൪. ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സേനാസനപഞ്ഞാപകോ…പേ… ഭണ്ഡാഗാരികോ…പേ… ചീവരപടിഗ്ഗാഹകോ…പേ… ചീവരഭാജകോ…പേ… യാഗുഭാജകോ…പേ… ഫലഭാജകോ…പേ… ഖജ്ജഭാജകോ…പേ… അപ്പമത്തകവിസ്സജ്ജകോ…പേ… സാടിയഗ്ഗാഹാപകോ…പേ… പത്തഗ്ഗാഹാപകോ…പേ… ആരാമികപേസകോ…പേ… സാമണേരപേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ’’തി? ‘‘പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സാമണേരപേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഛന്ദാഗതിം ¶ ഗച്ഛതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, പേസിതാപേസിതം ന ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സാമണേരപേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം നിരയേ. പഞ്ചഹുപാലി, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സാമണേരപേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, പേസിതാപേസിതം ജാനാതി – ഇമേഹി ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ചഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ സാമണേരപേസകോ യഥാഭതം നിക്ഖിത്തോ ഏവം സഗ്ഗേ’’തി.

ആവാസികവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ തേരസമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

ആവാസികബ്യാകരണാ ¶ ¶ , ഭത്തുസേനാസനാനി ച;

ഭണ്ഡചീവരഗ്ഗാഹോ ച, ചീവരസ്സ ച ഭാജകോ.

യാഗു ഫലം ഖജ്ജകഞ്ച, അപ്പസാടിയഗാഹകോ;

പത്തോ ആരാമികോ ചേവ, സാമണേരേന പേസകോതി.

൧൪. കഥിനത്ഥാരവഗ്ഗോ

൪൬൫. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ആനിസംസാ കഥിനത്ഥാരേ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ആനിസംസാ കഥിനത്ഥാരേ. കതമേ പഞ്ച? അനാമന്തചാരോ, അസമാദാനചാരോ, ഗണഭോജനം, യാവദത്ഥചീവരം, യോ ച തത്ഥ ചീവരുപ്പാദോ ¶ സോ നേസം ഭവിസ്സതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ആനിസംസാ കഥിനത്ഥാരേ’’തി.

൪൬൬. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, ആദീനവാ മുട്ഠസ്സതിസ്സ അസമ്പജാനസ്സ നിദ്ദം ¶ ഓക്കമതോ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ആദീനവാ മുട്ഠസ്സതിസ്സ അസമ്പജാനസ്സ നിദ്ദം ഓക്കമതോ. കതമേ പഞ്ച? ദുക്ഖം സുപതി, ദുക്ഖം പടിബുജ്ഝതി, പാപകം സുപിനം പസ്സതി, ദേവതാ ന രക്ഖന്തി, അസുചി മുച്ചതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ആദീനവാ മുട്ഠസ്സതിസ്സ അസമ്പജാനസ്സ നിദ്ദം ഓക്കമതോ. പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, ആനിസംസാ ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സ സമ്പജാനസ്സ നിദ്ദം ഓക്കമതോ. കതമേ പഞ്ച? സുഖം സുപതി, സുഖം പടിബുജ്ഝതി, ന പാപകം സുപിനം പസ്സതി, ദേവതാ രക്ഖന്തി, അസുചി ന മുച്ചതി – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച ആനിസംസാ ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സ സമ്പജാനസ്സ നിദ്ദം ഓക്കമതോ’’തി.

൪൬൭. ‘‘കതി നു ഖോ, ഭന്തേ, അവന്ദിയാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, അവന്ദിയാ. കതമേ പഞ്ച? അന്തരഘരം പവിട്ഠോ അവന്ദിയോ, രച്ഛഗതോ അവന്ദിയോ, ഓതമസികോ അവന്ദിയോ, അസമന്നാഹരന്തോ അവന്ദിയോ, സുത്തോ അവന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ.

‘‘അപരേപി, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ. കതമേ പഞ്ച? യാഗുപാനേ അവന്ദിയോ, ഭത്തഗ്ഗേ അവന്ദിയോ, ഏകാവത്തോ അവന്ദിയോ, അഞ്ഞവിഹിതോ അവന്ദിയോ, നഗ്ഗോ അവന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ.

‘‘അപരേപി ¶ , ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ. കതമേ പഞ്ച? ഖാദന്തോ അവന്ദിയോ, ഭുഞ്ജന്തോ അവന്ദിയോ, ഉച്ചാരം കരോന്തോ അവന്ദിയോ, പസ്സാവം കരോന്തോ അവന്ദിയോ, ഉക്ഖിത്തകോ അവന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ.

‘‘അപരേപി, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ ¶ . കതമേ പഞ്ച? പുരേ ഉപസമ്പന്നേന പച്ഛാ ഉപസമ്പന്നോ അവന്ദിയോ, അനുപസമ്പന്നോ അവന്ദിയോ, നാനാസംവാസകോ വുഡ്ഢതരോ അധമ്മവാദീ അവന്ദിയോ, മാതുഗാമോ അവന്ദിയോ, പണ്ഡകോ അവന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ.

‘‘അപരേപി, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ. കതമേ പഞ്ച? പാരിവാസികോ അവന്ദിയോ, മൂലായപടികസ്സനാരഹോ അവന്ദിയോ, മാനത്താരഹോ അവന്ദിയോ, മാനത്തചാരികോ അവന്ദിയോ, അബ്ഭാനാരഹോ അവന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച അവന്ദിയാ’’തി.

൪൬൮. ‘‘കതി ¶ ¶ നു ഖോ, ഭന്തേ, വന്ദിയാ’’തി? ‘‘പഞ്ചിമേ, ഉപാലി, വന്ദിയാ. കതമേ പഞ്ച? പച്ഛാ ഉപസമ്പന്നേന പുരേ ഉപസമ്പന്നോ വന്ദിയോ, നാനാസംവാസകോ വുഡ്ഢതരോ ധമ്മവാദീ വന്ദിയോ, ആചരിയോ വന്ദിയോ, ഉപജ്ഝായോ വന്ദിയോ, സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വന്ദിയോ – ഇമേ ഖോ, ഉപാലി, പഞ്ച വന്ദിയാ’’തി.

൪൬൯. ‘‘നവകതരേന, ഭന്തേ, ഭിക്ഖുനാ വുഡ്ഢതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പാദേ വന്ദന്തേന കതി ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പാദാ വന്ദിതബ്ബാ’’തി? ‘‘നവകതരേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ വുഡ്ഢതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പാദേ വന്ദന്തേന പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പാദാ വന്ദിതബ്ബാ. കതമേ പഞ്ച? നവകതരേനുപാലി, ഭിക്ഖുനാ വുഡ്ഢതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പാദേ വന്ദന്തേന ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ, അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ¶ , ഉഭോഹി പാണിതലേഹി പാദാനി പരിസമ്ബാഹന്തേന, പേമഞ്ച ഗാരവഞ്ച ഉപട്ഠാപേത്വാ പാദാ വന്ദിതബ്ബാ – നവകതരേനുപാലി ഭിക്ഖുനാ വുഡ്ഢതരസ്സ ഭിക്ഖുനോ പാദേ വന്ദന്തേന ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ അജ്ഝത്തം ഉപട്ഠാപേത്വാ പാദാ വന്ദിതബ്ബാ’’തി.

കഥിനത്ഥാരവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ചുദ്ദസമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

കഥിനത്ഥാരനിദ്ദാ ¶ ച, അന്തരാ യാഗുഖാദനേ;

പുരേ ച പാരിവാസി ച, വന്ദിയോ വന്ദിതബ്ബകന്തി.

ഉപാലിപഞ്ചകം നിട്ഠിതം.

തേസം വഗ്ഗാനം ഉദ്ദാനം

അനിസ്സിതേന കമ്മഞ്ച, വോഹാരാവികമ്മേന ച;

ചോദനാ ച ധുതങ്ഗാ ച, മുസാ ഭിക്ഖുനിമേവ ച.

ഉബ്ബാഹികാധികരണം, ഭേദകാ പഞ്ചമാ പുരേ;

ആവാസികാ കഥിനഞ്ച, ചുദ്ദസാ സുപ്പകാസിതാതി.

അത്ഥാപത്തിസമുട്ഠാനം

൧. പാരാജികം

൪൭൦. അത്ഥാപത്തി ¶ ¶ ¶ ¶ അചിത്തകോ ആപജ്ജതി, സചിത്തകോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി സചിത്തകോ ആപജ്ജതി, അചിത്തകോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അചിത്തകോ ആപജ്ജതി, അചിത്തകോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി സചിത്തകോ ആപജ്ജതി, സചിത്തകോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി കുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, കുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി കുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, അകുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി കുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, അബ്യാകതചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അകുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, കുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അകുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, അകുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അകുസലചിത്തോ ആപജ്ജതി, അബ്യാകതചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അബ്യാകതചിത്തോ ആപജ്ജതി, കുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അബ്യാകതചിത്തോ ആപജ്ജതി, അകുസലചിത്തോ വുട്ഠാതി. അത്ഥാപത്തി അബ്യാകതചിത്തോ ആപജ്ജതി, അബ്യാകതചിത്തോ വുട്ഠാതി.

പഠമം പാരാജികം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? പഠമം പാരാജികം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി. കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ.

ദുതിയം പാരാജികം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ദുതിയം പാരാജികം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച ¶ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

തതിയം പാരാജികം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? തതിയം പാരാജികം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

ചതുത്ഥം ¶ പാരാജികം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ചതുത്ഥം പാരാജികം തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി ¶ , ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

ചത്താരോ പാരാജികാ നിട്ഠിതാ.

൨. സങ്ഘാദിസേസം

൪൭൧. ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ഉപക്കമിത്വാ അസുചിം മോചേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ.

മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? മാതുഗാമേന സദ്ധിം കായസംസഗ്ഗം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ.

മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? മാതുഗാമം ദുട്ഠുല്ലാഹി വാചാഹി ഓഭാസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ ച ¶ ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ¶ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? മാതുഗാമസ്സ സന്തികേ അത്തകാമപാരിചരിയായ വണ്ണം ഭാസന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠാതി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠാതി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ; സിയാ ¶ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി ¶ , ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി ¶ സമുട്ഠാതി…പേ….

ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസേന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി…പേ….

സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

ഭേദകാനുവത്തകാനം ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്താനം സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ഭേദകാനുവത്തകാനം ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്താനം സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ ¶ സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

കുലദൂസകസ്സ ¶ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? കുലദൂസകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ¶ ന പടിനിസ്സജ്ജന്തസ്സ സങ്ഘാദിസേസോ ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി.

തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ നിട്ഠിതാ.

൪൭൨. …പേ… അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠാതി? അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരോന്തസ്സ ദുക്കടം ഏകേന സമുട്ഠാനേന സമുട്ഠാതി – കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠാതി, ന വാചതോ.

സേഖിയാ നിട്ഠിതാ.

൩. പാരാജികാദി

൪൭൩. ചത്താരോ പാരാജികാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചത്താരോ പാരാജികാ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

തേരസ ¶ സങ്ഘാദിസേസാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ന സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ ¶ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

ദ്വേ അനിയതാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ദ്വേ അനിയതാ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി ¶ – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; ¶ സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

ദ്വേനവുതി പാചിത്തിയാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ദ്വേനവുതി പാചിത്തിയാ ഛഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ വാചതോ സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ ¶ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

ചത്താരോ പാടിദേസനീയാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? ചത്താരോ പാടിദേസനീയാ ചതൂഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന ചിത്തതോ; സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ കതിഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി? പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ തീഹി സമുട്ഠാനേഹി സമുട്ഠന്തി – സിയാ കായതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന വാചതോ; സിയാ വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി, ന കായതോ; സിയാ കായതോ ച വാചതോ ച ചിത്തതോ ച സമുട്ഠന്തി.

സമുട്ഠാനം നിട്ഠിതം.

തസ്സുദ്ദാനം –

അചിത്തകുസലാ ചേവ, സമുട്ഠാനഞ്ച സബ്ബഥാ;

യഥാധമ്മേന ഞായേന, സമുട്ഠാനം വിജാനഥാതി.

ദുതിയഗാഥാസങ്ഗണികം

൧. കായികാദിആപത്തി

൪൭൪. കതി ¶ ¶ ¶ ¶ ആപത്തിയോ കായികാ, കതി വാചസികാ കതാ.

ഛാദേന്തസ്സ കതി ആപത്തിയോ, കതി സംസഗ്ഗപച്ചയാ.

ഛാപത്തിയോ കായികാ, ഛ വാചസികാ കതാ;

ഛാദേന്തസ്സ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, പഞ്ച സംസഗ്ഗപച്ചയാ.

അരുണുഗ്ഗേ കതി ആപത്തിയോ, കതി യാവതതിയകാ;

കതേത്ഥ അട്ഠ വത്ഥുകാ, കതിഹി സബ്ബസങ്ഗഹോ.

അരുണുഗ്ഗേ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, ദ്വേ യാവതതിയകാ;

ഏകേത്ഥ അട്ഠ വത്ഥുകാ, ഏകേന സബ്ബസങ്ഗഹോ.

വിനയസ്സ കതി മൂലാനി, യാനി ബുദ്ധേന പഞ്ഞത്താ;

വിനയഗരുകാ കതി വുത്താ, ദുട്ഠുല്ലച്ഛാദനാ കതി.

വിനയസ്സ ദ്വേ മൂലാനി, യാനി ബുദ്ധേന പഞ്ഞത്താ;

വിനയഗരുകാ ദ്വേ വുത്താ, ദ്വേ ദുട്ഠുല്ലച്ഛാദനാ.

ഗാമന്തരേ കതി ആപത്തിയോ, കതി നദിപാരപച്ചയാ;

കതിമംസേസു ഥുല്ലച്ചയം, കതിമംസേസു ദുക്കടം.

ഗാമന്തരേ ¶ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ, ചതസ്സോ നദിപാരപച്ചയാ;

ഏകമംസേ ഥുല്ലച്ചയം, നവമംസേസു ദുക്കടം.

കതി വാചസികാ രത്തിം, കതി വാചസികാ ദിവാ;

ദദമാനസ്സ കതി ആപത്തിയോ, പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ കിത്തകാ.

ദ്വേ ¶ വാചസികാ രത്തിം, ദ്വേ വാചസികാ ദിവാ;

ദദമാനസ്സ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, ചത്താരോ ച പടിഗ്ഗഹേ.

൨. ദേസനാഗാമിനിയാദിആപത്തി

൪൭൫.

കതി ദേസനാഗാമിനിയോ, കതി സപ്പടികമ്മാ കതാ;

കതേത്ഥ അപ്പടികമ്മാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

പഞ്ച ¶ ദേസനാഗാമിനിയോ, ഛ സപ്പടികമ്മാ കതാ;

ഏകേത്ഥ അപ്പടികമ്മാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

വിനയഗരുകാ കതി വുത്താ, കായവാചസികാനി ച;

കതി വികാലേ ധഞ്ഞരസോ, കതി ഞത്തിചതുത്ഥേന സമ്മുതി.

വിനയഗരുകാ ദ്വേ വുത്താ, കായവാചസികാനി ച;

ഏകോ വികാലേ ധഞ്ഞരസോ, ഏകാ ഞത്തിചതുത്ഥേന സമ്മുതി.

പാരാജികാ കായികാ കതി, കതി സംവാസകഭൂമിയോ;

കതിനം ¶ രത്തിച്ഛേദോ, പഞ്ഞത്താ ദ്വങ്ഗുലാ കതി.

പാരാജികാ കായികാ ദ്വേ, ദ്വേ സംവാസകഭൂമിയോ;

ദ്വിന്നം രത്തിച്ഛേദോ, പഞ്ഞത്താ ദ്വങ്ഗുലാ ദുവേ.

കതത്താനം ¶ വധിത്വാന, കതിഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി;

കതേത്ഥ പഠമാപത്തികാ, ഞത്തിയാ കരണാ കതി.

ദ്വേ അത്താനം വധിത്വാന, ദ്വീഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി;

ദ്വേത്ഥ പഠമാപത്തികാ, ഞത്തിയാ കരണാ ദുവേ.

പാണാതിപാതേ കതി ആപത്തിയോ, വാചാ പാരാജികാ കതി;

ഓഭാസനാ ¶ കതി വുത്താ, സഞ്ചരിത്തേന വാ കതി.

പാണാതിപാതേ തിസ്സോ ആപത്തിയോ;

വാചാ പാരാജികാ തയോ;

ഓഭാസനാ തയോ വുത്താ;

സഞ്ചരിത്തേന വാ തയോ.

കതി പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ, കതി കമ്മാനം സങ്ഗഹാ;

നാസിതകാ കതി വുത്താ, കതിനം ഏകവാചികാ.

തയോ പുഗ്ഗലാ ന ഉപസമ്പാദേതബ്ബാ, തയോ കമ്മാനം സങ്ഗഹാ;

നാസിതകാ തയോ വുത്താ, തിണ്ണന്നം ഏകവാചികാ.

അദിന്നാദാനേ കതി ആപത്തിയോ, കതി മേഥുനപച്ചയാ;

ഛിന്ദന്തസ്സ കതി ആപത്തിയോ, കതി ഛഡ്ഡിതപച്ചയാ.

അദിന്നാദാനേ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, ചതസ്സോ മേഥുനപച്ചയാ;

ഛിന്ദന്തസ്സ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, പഞ്ച ഛഡ്ഡിതപച്ചയാ.

ഭിക്ഖുനോവാദകവഗ്ഗസ്മിം ¶ , പാചിത്തിയേന ദുക്കടാ;

കതേത്ഥ നവകാ വുത്താ, കതിനം ചീവരേന ച.

ഭിക്ഖുനോവാദകവഗ്ഗസ്മിം ¶ , പാചിത്തിയേന ദുക്കടാ കതാ;

ചതുരേത്ഥ നവകാ വുത്താ, ദ്വിന്നം ചീവരേന ച.

ഭിക്ഖുനീനഞ്ച അക്ഖാതാ, പാടിദേസനിയാ കതി;

ഭുഞ്ജന്താമകധഞ്ഞേന, പാചിത്തിയേന ദുക്കടാ കതി.

ഭിക്ഖുനീനഞ്ച അക്ഖാതാ, അട്ഠ പാടിദേസനീയാ കതാ;

ഭുഞ്ജന്താമകധഞ്ഞേന, പാചിത്തിയേന ദുക്കടാ കതാ.

ഗച്ഛന്തസ്സ കതി ആപത്തിയോ, ഠിതസ്സ ചാപി കിത്തകാ;

നിസിന്നസ്സ ¶ കതി ആപത്തിയോ, നിപന്നസ്സാപി കിത്തകാ.

ഗച്ഛന്തസ്സ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ, ഠിതസ്സ ചാപി തത്തകാ;

നിസിന്നസ്സ ചതസ്സോ ആപത്തിയോ, നിപന്നസ്സാപി തത്തകാ.

൩. പാചിത്തിയം

൪൭൬.

കതി പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം അചരിമം, ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ.

പഞ്ച പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം അചരിമം, ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ.

കതി പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം അചരിമം, ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ.

ന ¶ പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം അചരിമം, ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ.

കതി ¶ പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

കതി വാചായ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

പഞ്ച പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

ഏകവാചായ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

കതി പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

കതി വാചായ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

നവ ¶ പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

ഏകവാചായ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

കതി പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

കിഞ്ച ¶ കിത്തേത്വാ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

പഞ്ച പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

വത്ഥും കിത്തേത്വാ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

കതി പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

കിഞ്ച കിത്തേത്വാ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

നവ പാചിത്തിയാനി, സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

വത്ഥും കിത്തേത്വാ ദേസേയ്യ, വുത്താ ആദിച്ചബന്ധുനാ.

യാവതതിയകേ കതി ആപത്തിയോ, കതി വോഹാരപച്ചയാ;

ഖാദന്തസ്സ കതി ആപത്തിയോ, കതി ഭോജനപച്ചയാ.

യാവതതിയകേ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, ഛ വോഹാരപച്ചയാ;

ഖാദന്തസ്സ തിസ്സോ ആപത്തിയോ, പഞ്ച ഭോജനപച്ചയാ.

സബ്ബാ ¶ യാവതതിയകാ, കതി ഠാനാനി ഗച്ഛന്തി;

കതിനഞ്ചേവ ആപത്തി, കതിനം അധികരണേന ച.

സബ്ബാ യാവതതിയകാ, പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛന്തി;

പഞ്ചന്നഞ്ചേവ ആപത്തി, പഞ്ചന്നം അധികരണേന ച.

കതിനം വിനിച്ഛയോ ഹോതി, കതിനം വൂപസമേന ച;

കതിനഞ്ചേവ അനാപത്തി, കതിഹി ഠാനേഹി സോഭതി.

പഞ്ചന്നം വിനിച്ഛയോ ഹോതി, പഞ്ചന്നം വൂപസമേന ച;

പഞ്ചന്നഞ്ചേവ അനാപത്തി, തീഹി ഠാനേഹി സോഭതി.

കതി ¶ കായികാ രത്തിം, കതി കായികാ ദിവാ;

നിജ്ഝായന്തസ്സ കതി ആപത്തി, കതി പിണ്ഡപാതപച്ചയാ.

ദ്വേ കായികാ രത്തിം, ദ്വേ കായികാ ദിവാ;

നിജ്ഝായന്തസ്സ ഏകാ ആപത്തി, ഏകാ പിണ്ഡപാതപച്ചയാ.

കതാനിസംസേ ¶ സമ്പസ്സം, പരേസം സദ്ധായ ദേസയേ;

ഉക്ഖിത്തകാ കതി വുത്താ, കതി സമ്മാവത്തനാ.

അട്ഠാനിസംസേ സമ്പസ്സം, പരേസം സദ്ധായ ദേസയേ;

ഉക്ഖിത്തകാ തയോ വുത്താ, തേചത്താലീസ സമ്മാവത്തനാ.

കതി ഠാനേ മുസാവാദോ, കതി പരമന്തി വുച്ചതി;

കതി ¶ പാടിദേസനീയാ, കതിനം ദേസനായ ച.

പഞ്ച ഠാനേ മുസാവാദോ, ചുദ്ദസ പരമന്തി വുച്ചതി;

ദ്വാദസ പാടിദേസനീയാ, ചതുന്നം ദേസനായ ച.

കതങ്ഗികോ ¶ മുസാവാദോ, കതി ഉപോസഥങ്ഗാനി;

കതി ദൂതേയ്യങ്ഗാനി, കതി തിത്ഥിയവത്തനാ.

അട്ഠങ്ഗികോ മുസാവാദോ, അട്ഠ ഉപോസഥങ്ഗാനി;

അട്ഠ ദൂതേയ്യങ്ഗാനി, അട്ഠ തിത്ഥിയവത്തനാ.

കതിവാചികാ ഉപസമ്പദാ, കതിനം പച്ചുട്ഠാതബ്ബം;

കതിനം ആസനം ദാതബ്ബം, ഭിക്ഖുനോവാദകോ കതിഹി.

അട്ഠവാചികാ ഉപസമ്പദാ, അട്ഠന്നം പച്ചുട്ഠാതബ്ബം;

അട്ഠന്നം ¶ ആസനം ദാതബ്ബം, ഭിക്ഖുനോവാദകോ അട്ഠഹി.

കതിനം ഛേജ്ജം ഹോതി, കതിനം ഥുല്ലച്ചയം;

കതിനഞ്ചേവ അനാപത്തി, സബ്ബേസം ഏകവത്ഥുകാ.

ഏകസ്സ ഛേജ്ജം ഹോതി, ചതുന്നം ഥുല്ലച്ചയം;

ചതുന്നഞ്ചേവ അനാപത്തി, സബ്ബേസം ഏകവത്ഥുകാ.

കതി ആഘാതവത്ഥൂനി, കതിഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി;

കതേത്ഥ പഠമാപത്തികാ, ഞത്തിയാ കരണാ കതി.

നവ ആഘാതവത്ഥൂനി, നവഹി സങ്ഘോ ഭിജ്ജതി;

നവേത്ഥ പഠമാപത്തികാ, ഞത്തിയാ കരണാ നവ.

൪. അവന്ദനീയപുഗ്ഗലാദി

൪൭൭.

കതി പുഗ്ഗലാ നാഭിവാദേതബ്ബാ, അഞ്ജലിസാമിചേന ച;

കതിനം ദുക്കടം ഹോതി, കതി ചീവരധാരണാ.

ദസ ¶ ¶ പുഗ്ഗലാ നാഭിവാദേതബ്ബാ, അഞ്ജലിസാമിചേന ച;

ദസന്നം ദുക്കടം ഹോതി, ദസ ചീവരധാരണാ.

കതിനം വസ്സംവുട്ഠാനം, ദാതബ്ബം ഇധ ചീവരം;

കതിനം ഭന്തേ ദാതബ്ബം, കതിനഞ്ചേവ ന ദാതബ്ബം.

പഞ്ചന്നം വസ്സംവുട്ഠാനം, ദാതബ്ബം ഇധ ചീവരം;

സത്തന്നം സന്തേ ദാതബ്ബം, സോളസന്നം ന ദാതബ്ബം.

കതിസതം രത്തിസതം, ആപത്തിയോ ഛാദയിത്വാന;

കതി രത്തിയോ വസിത്വാന, മുച്ചേയ്യ പാരിവാസികോ.

ദസസതം രത്തിസതം, ആപത്തിയോ ഛാദയിത്വാന;

ദസ ¶ രത്തിയോ വസിത്വാന, മുച്ചേയ്യ പാരിവാസികോ.

കതി കമ്മദോസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, സബ്ബേവ അധമ്മികാ [സബ്ബേ അധമ്മികാ (സീ. സ്യാ.)] കതി.

ദ്വാദസ കമ്മദോസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, സബ്ബേവ അധമ്മികാ [സബ്ബേവാധമ്മികാ (സീ.), സബ്ബേ അധമ്മികാ (സ്യാ.)] കതാ.

കതി കമ്മസമ്പത്തിയോ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, സബ്ബേവ ധമ്മികാ കതി.

ചതസ്സോ കമ്മസമ്പത്തിയോ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം ¶ വിനയവത്ഥുസ്മിം, സബ്ബേവ ധമ്മികാ കതാ.

കതി കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, ധമ്മികാ അധമ്മികാ കതി.

ഛ ¶ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, ഏകേത്ഥ ധമ്മികാ കതാ;

പഞ്ച അധമ്മികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

കതി കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, ധമ്മികാ അധമ്മികാ കതി.

ചത്താരി ¶ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ചമ്പായം വിനയവത്ഥുസ്മിം, ഏകേത്ഥ ധമ്മികാ കതാ;

തയോ അധമ്മികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ.

യം ദേസിതംനന്തജിനേന താദിനാ;

ആപത്തിക്ഖന്ധാനി ¶ വിവേകദസ്സിനാ;

കതേത്ഥ സമ്മന്തി വിനാ സമഥേഹി;

പുച്ഛാമി തം ബ്രൂഹി വിഭങ്ഗകോവിദ.

യം ദേസിതംനന്തജിനേന താദിനാ;

ആപത്തിക്ഖന്ധാനി വിവേകദസ്സിനാ;

ഏകേത്ഥ സമ്മതി വിനാ സമഥേഹി;

ഏതം തേ അക്ഖാമി വിഭങ്ഗകോവിദ.

കതി ആപായികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി [വിസയാനി (സീ. സ്യാ. ഏവമുപരിപി)] സുണോമ തേ.

ഛഊനദിയഡ്ഢസതാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

ആപായികാ നേരയികാ, കപ്പട്ഠാ സങ്ഘഭേദകാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി നാപായികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

അട്ഠാരസ ¶ നാപായികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി അട്ഠകാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

അട്ഠാരസ അട്ഠകാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

൫. സോളസകമ്മാദി

൪൭൮.

കതി ¶ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

സോളസ ¶ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി കമ്മദോസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം ¶ പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ദ്വാദസ കമ്മദോസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി കമ്മസമ്പത്തിയോ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ചതസ്സോ കമ്മസമ്പത്തിയോ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി ¶ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ഛ കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ചത്താരി കമ്മാനി വുത്താനി, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി ¶ പാരാജികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

അട്ഠ പാരാജികാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി സങ്ഘാദിസേസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

തേവീസ സങ്ഘാദിസേസാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി ¶ അനിയതാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ദ്വേ അനിയതാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി ¶ നിസ്സഗ്ഗിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ദ്വേചത്താലീസ നിസ്സഗ്ഗിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി പാചിത്തിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

അട്ഠാസീതിസതം പാചിത്തിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി ¶ പാടിദേസനീയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

ദ്വാദസ പാടിദേസനീയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

കതി സേഖിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോമ തേ.

പഞ്ചസത്തതി സേഖിയാ വുത്താ, ബുദ്ധേനാദിച്ചബന്ധുനാ;

വിനയം പടിജാനന്തസ്സ, വിനയാനി സുണോഹി മേ.

യാവ സുപുച്ഛിതം തയാ, യാവ സുവിസ്സജ്ജിതം മയാ;

പുച്ഛാവിസ്സജ്ജനായ വാ, നത്ഥി കിഞ്ചി അസുത്തകന്തി.

ദുതിയഗാഥാസങ്ഗണികം നിട്ഠിതം.

സേദമോചനഗാഥാ

൧. അവിപ്പവാസപഞ്ഹാ

൪൭൯.

അസംവാസോ ¶ ¶ ¶ ¶ ഭിക്ഖൂഹി ച ഭിക്ഖുനീഹി ച;

സമ്ഭോഗോ ഏകച്ചോ തഹിം ന ലബ്ഭതി;

അവിപ്പവാസേന അനാപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

അവിസ്സജ്ജിയം അവേഭങ്ഗിയം;

പഞ്ച വുത്താ മഹേസിനാ;

വിസ്സജ്ജന്തസ്സ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അനാപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ദസ പുഗ്ഗലേ ന വദാമി, ഏകാദസ വിവജ്ജിയ;

വുഡ്ഢം വന്ദന്തസ്സ ആപത്തി, പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന ഉക്ഖിത്തകോ ന ച പന പാരിവാസികോ;

ന സങ്ഘഭിന്നോ ന ച പന പക്ഖസങ്കന്തോ;

സമാനസംവാസകഭൂമിയാ ഠിതോ;

കഥം നു സിക്ഖായ അസാധാരണോ സിയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഉപേതി ¶ ധമ്മം പരിപുച്ഛമാനോ, കുസലം അത്ഥൂപസഞ്ഹിതം;

ന ¶ ജീവതി ന മതോ ന നിബ്ബുതോ, തം പുഗ്ഗലം കതമം വദന്തി ബുദ്ധാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഉബ്ഭക്ഖകേ ന വദാമി, അധോ നാഭിം വിവജ്ജിയ;

മേഥുനധമ്മപച്ചയാ, കഥം പാരാജികോ സിയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഭിക്ഖു സഞ്ഞാചികായ കുടിം കരോതി;

അദേസിതവത്ഥുകം പമാണാതിക്കന്തം;

സാരമ്ഭം അപരിക്കമനം അനാപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഭിക്ഖു ¶ സഞ്ഞാചികായ കുടിം കരോതി;

ദേസിതവത്ഥുകം പമാണികം;

അനാരമ്ഭം സപരിക്കമനം ആപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന കായികം കിഞ്ചി പയോഗമാചരേ;

ന ചാപി വാചായ പരേ ഭണേയ്യ;

ആപജ്ജേയ്യ ഗരുകം ഛേജ്ജവത്ഥും;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന കായികം വാചസികഞ്ച കിഞ്ചി;

മനസാപി സന്തോ ന കരേയ്യ പാപം;

സോ ¶ നാസിതോ കിന്തി സുനാസിതോ ഭവേ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

അനാലപന്തോ മനുജേന കേനചി;

വാചാഗിരം നോ ച പരേ ഭണേയ്യ;

ആപജ്ജേയ്യ ¶ ¶ വാചസികം ന കായികം;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

സിക്ഖാപദാ ബുദ്ധവരേന വണ്ണിതാ;

സങ്ഘാദിസേസാ ചതുരോ ഭവേയ്യും;

ആപജ്ജേയ്യ ഏകപയോഗേന സബ്ബേ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഉഭോ ഏകതോ ഉപസമ്പന്നാ;

ഉഭിന്നം ഹത്ഥതോ ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ;

സിയാ ആപത്തിയോ നാനാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ചതുരോ ജനാ സംവിധായ;

ഗരുഭണ്ഡം അവാഹരും;

തയോ പാരാജികാ ഏകോ ന പാരാജികോ;

പഞ്ഹാ ¶ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

൨. പാരാജികാദിപഞ്ഹാ

൪൮൦.

ഇത്ഥീ ¶ ച അബ്ഭന്തരേ സിയാ,

ഭിക്ഖു ച ബഹിദ്ധാ സിയാ;

ഛിദ്ദം തസ്മിം ഘരേ നത്ഥി;

മേഥുനധമ്മപച്ചയാ;

കഥം പാരാജികോ സിയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

തേലം മധും ഫാണിതഞ്ചാപി സപ്പിം;

സാമം ഗഹേത്വാന നിക്ഖിപേയ്യ;

അവീതിവത്തേ ¶ സത്താഹേ;

സതി പച്ചയേ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ ആപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

നിസ്സഗ്ഗിയേന ആപത്തി;

സുദ്ധകേന പാചിത്തിയം;

ആപജ്ജന്തസ്സ ഏകതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഭിക്ഖൂ സിയാ വീസതിയാ സമാഗതാ;

കമ്മം കരേയ്യും സമഗ്ഗസഞ്ഞിനോ;

ഭിക്ഖു സിയാ ദ്വാദസയോജനേ ഠിതോ;

കമ്മഞ്ച തം കുപ്പേയ്യ വഗ്ഗപച്ചയാ;

പഞ്ഹാ ¶ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

പദവീതിഹാരമത്തേന വാചായ ഭണിതേന ച;

സബ്ബാനി ഗരുകാനി സപ്പടികമ്മാനി;

ചതുസട്ഠി ആപത്തിയോ ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

നിവത്ഥോ അന്തരവാസകേന;

ദിഗുണം സങ്ഘാടിം പാരുതോ;

സബ്ബാനി താനി നിസ്സഗ്ഗിയാനി ഹോന്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന ¶ ചാപി ഞത്തി ന ച പന കമ്മവാചാ;

ന ചേഹി ഭിക്ഖൂതി ജിനോ അവോച;

സരണഗമനമ്പി ന തസ്സ അത്ഥി;

ഉപസമ്പദാ ചസ്സ അകുപ്പാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഇത്ഥിം ¶ ഹനേ ന മാതരം, പുരിസഞ്ച ന പിതരം ഹനേ;

ഹനേയ്യ അനരിയം മന്ദോ, തേന ചാനന്തരം ഫുസേ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഇത്ഥിം ഹനേ ച മാതരം, പുരിസഞ്ച പിതരം ഹനേ;

മാതരം പിതരം ഹന്ത്വാ, ന തേനാനന്തരം ഫുസേ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

അചോദയിത്വാ ¶ അസ്സാരയിത്വാ;

അസമ്മുഖീഭൂതസ്സ കരേയ്യ കമ്മം;

കതഞ്ച കമ്മം സുകതം ഭവേയ്യ;

കാരകോ ¶ ച സങ്ഘോ അനാപത്തികോ സിയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ചോദയിത്വാ സാരയിത്വാ;

സമ്മുഖീഭൂതസ്സ കരേയ്യ കമ്മം;

കതഞ്ച കമ്മം അകതം ഭവേയ്യ;

കാരകോ ച സങ്ഘോ സാപത്തികോ സിയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഛിന്ദന്തസ്സ ആപത്തി, ഛിന്ദന്തസ്സ അനാപത്തി;

ഛാദേന്തസ്സ ആപത്തി, ഛാദേന്തസ്സ അനാപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

സച്ചം ഭണന്തോ ഗരുകം, മുസാ ച ലഹു ഭാസതോ;

മുസാ ഭണന്തോ ഗരുകം, സച്ചഞ്ച ലഹു ഭാസതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

൩. പാചിത്തിയാദിപഞ്ഹാ

൪൮൧.

അധിട്ഠിതം ¶ ¶ രജനായ രത്തം;

കപ്പകതമ്പി സന്തം;

പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ ആപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

അത്ഥങ്ഗതേ സൂരിയേ ഭിക്ഖു മംസാനി ഖാദതി;

ന ഉമ്മത്തകോ ന ച പന ഖിത്തചിത്തോ;

ന ചാപി സോ വേദനാട്ടോ ഭവേയ്യ;

ന ചസ്സ ഹോതി ആപത്തി;

സോ ച ധമ്മോ സുഗതേന ദേസിതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന രത്തചിത്തോ ന ച പന ഥേയ്യചിത്തോ;

ന ചാപി സോ പരം മരണായ ചേതയി;

സലാകം ¶ ദേന്തസ്സ ഹോതി ഛേജ്ജം;

പടിഗ്ഗണ്ഹന്തസ്സ ഥുല്ലച്ചയം;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന ചാപി ആരഞ്ഞകം സാസങ്കസമ്മതം;

ന ചാപി സങ്ഘേന സമ്മുതി ദിന്നാ;

ന ചസ്സ കഥിനം അത്ഥതം തത്ഥേവ;

ചീവരം നിക്ഖിപിത്വാ ഗച്ഛേയ്യ അഡ്ഢയോജനം;

തത്ഥേവ അരുണം ഉഗ്ഗച്ഛന്തസ്സ അനാപത്തി;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

കായികാനി ന വാചസികാനി;

സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം ¶ അചരിമം ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

വാചസികാനി ന കായികാനി;

സബ്ബാനി നാനാവത്ഥുകാനി;

അപുബ്ബം അചരിമം ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

തിസ്സിത്ഥിയോ ¶ മേഥുനം തം ന സേവേ;

തയോ പുരിസേ തയോ അനരിയപണ്ഡകേ;

ന ചാചരേ മേഥുനം ബ്യഞ്ജനസ്മിം;

ഛേജ്ജം ¶ സിയാ മേഥുനധമ്മപച്ചയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

മാതരം ചീവരം യാചേ, നോ ച സങ്ഘേ [നോ സംഘസ്സ (ക.), നോ ച സംഘസ്സ (സ്യാ.), നോ ചേ സംഘസ്സ (സീ.)] പരിണതം;

കേനസ്സ ഹോതി ആപത്തി, അനാപത്തി ച ഞാതകേ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

കുദ്ധോ ¶ ആരാധകോ ഹോതി, കുദ്ധോ ഹോതി ഗരഹിയോ;

അഥ കോ നാമ സോ ധമ്മോ, യേന കുദ്ധോ പസംസിയോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

തുട്ഠോ ആരാധകോ ഹോതി, തുട്ഠോ ഹോതി ഗരഹിയോ;

അഥ കോ നാമ സോ ധമ്മോ, യേന തുട്ഠോ ഗരഹിയോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

സങ്ഘാദിസേസം ഥുല്ലച്ചയം;

പാചിത്തിയം പാടിദേസനീയം;

ദുക്കടം ആപജ്ജേയ്യ ഏകതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ഉഭോ ¶ പരിപുണ്ണവീസതിവസ്സാ;

ഉഭിന്നം ഏകുപജ്ഝായോ;

ഏകാചരിയോ ഏകാ കമ്മവാചാ;

ഏകോ ഉപസമ്പന്നോ ഏകോ അനുപസമ്പന്നോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

അകപ്പകതം നാപി രജനായ രത്തം;

തേന ¶ നിവത്ഥോ യേന കാമം വജേയ്യ;

ന ചസ്സ ഹോതി ആപത്തി;

സോ ച ധമ്മോ സുഗതേന ദേസിതോ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന ¶ ദേതി ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, പടിഗ്ഗഹോ തേന ന വിജ്ജതി;

ആപജ്ജതി ഗരുകം ന ലഹുകം, തഞ്ച പരിഭോഗപച്ചയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ന ദേതി ന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, പടിഗ്ഗഹോ തേന ന വിജ്ജതി;

ആപജ്ജതി ലഹുകം ന ഗരുകം, തഞ്ച പരിഭോഗപച്ചയാ;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

ആപജ്ജതി ഗരുകം സാവസേസം;

ഛാദേതി അനാദരിയം പടിച്ച;

ന ഭിക്ഖുനീ നോ ച ഫുസേയ്യ വജ്ജം;

പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ.

സേദമോചനഗാഥാ നിട്ഠിതാ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അസംവാസോ ¶ അവിസ്സജ്ജി, ദസ ച അനുക്ഖിത്തകോ;

ഉപേതി ധമ്മം ഉബ്ഭക്ഖകം, തതോ സഞ്ഞാചികാ ച ദ്വേ.

ന ¶ കായികഞ്ച ഗരുകം, ന കായികം ന വാചസികം [ന കായികം സുനാസിതം (സ്യാ.)];

അനാലപന്തോ സിക്ഖാ ച, ഉഭോ ച ചതുരോ ജനാ.

ഇത്ഥീ തേലഞ്ച നിസ്സഗ്ഗി, ഭിക്ഖു ച പദവീതിയോ;

നിവത്ഥോ ച ന ച ഞത്തി, ന മാതരം പിതരം ഹനേ.

അചോദയിത്വാ ചോദയിത്വാ, ഛിന്ദന്തം സച്ചമേവ ച;

അധിട്ഠിതഞ്ചത്ഥങ്ഗതേ, ന രത്തം ന ചാരഞ്ഞകം.

കായികാ വാചസികാ ച, തിസ്സിത്ഥീ ചാപി മാതരം;

കുദ്ധോ ആരാധകോ തുട്ഠോ, സങ്ഘാദിസേസാ ച ഉഭോ.

അകപ്പകതം ന ദേതി, ന ദേതാപജ്ജതീ ഗരും;

സേദമോചനികാ ഗാഥാ, പഞ്ഹാ വിഞ്ഞൂഹി വിഭാവിതാതി [വിഞ്ഞൂവിഭാവിതാ (സീ. സ്യാ.)].

പഞ്ചവഗ്ഗോ

൧. കമ്മവഗ്ഗോ

൪൮൨. ചത്താരി ¶ ¶ ¶ ¶ കമ്മാനി. അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം, ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം – ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി. കതിഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി? ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി പഞ്ചഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥുതോ വാ ഞത്തിതോ വാ അനുസ്സാവനതോ വാ സീമതോ വാ പരിസതോ വാ.

൪൮൩. കഥം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? സമ്മുഖാകരണീയം കമ്മം അസമ്മുഖാ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിപുച്ഛാകരണീയം കമ്മം അപടിപുച്ഛാ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിഞ്ഞായ കരണീയം കമ്മം അപടിഞ്ഞായ കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; സതിവിനയാരഹസ്സ അമൂള്ഹവിനയം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അമൂള്ഹവിനയാരഹസ്സ തസ്സപാപിയസികാകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; തസ്സപാപിയസികാകമ്മാരഹസ്സ തജ്ജനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; തജ്ജനീയകമ്മാരഹസ്സ നിയസ്സകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; നിയസ്സകമ്മാരഹസ്സ പബ്ബാജനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പബ്ബാജനീയകമ്മാരഹസ്സ പടിസാരണീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; പടിസാരണീയകമ്മാരഹസ്സ ഉക്ഖേപനീയകമ്മം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; ഉക്ഖേപനീയകമ്മാരഹസ്സ പരിവാസം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം ¶ ; പരിവാസാരഹം മൂലായ പടികസ്സതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; മൂലായപടികസ്സനാരഹസ്സ മാനത്തം ദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; മാനത്താരഹം അബ്ഭേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അബ്ഭാനാരഹം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അനുപോസഥേ ഉപോസഥം കരോതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം; അപവാരണായ പവാരേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഏവം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൮൪. കഥം ¶ ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, ഞത്തിം ന പരാമസതി, പച്ഛാ വാ ഞത്തിം ഠപേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൮൫. കഥം ¶ അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി ¶ അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, സാവനം ഹാപേതി, അകാലേ വാ സാവേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൮൬. കഥം സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – അതിഖുദ്ദകം സീമം സമ്മന്നതി, അതിമഹതിം സീമം സമ്മന്നതി, ഖണ്ഡനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ഛായാനിമിത്തം സീമം ¶ സമ്മന്നതി, അനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ബഹിസീമേ ഠിതോ സീമം സമ്മന്നതി, നദിയാ സീമം സമ്മന്നതി, സമുദ്ദേ സീമം സമ്മന്നതി, ജാതസ്സരേ സീമം സമ്മന്നതി, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദതി, സീമായ സീമം അജ്ഝോത്ഥരതി – ഇമേഹി ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൮൭. കഥം പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ… ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ… വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ, തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ, തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ¶ ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി – ഇമേഹി ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൮൮. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ചത്താരോ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ ¶ . യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ ¶ കമ്മേ പഞ്ച ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ദസ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ വീസതി ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ.

൪൮൯. ചത്താരി ¶ കമ്മാനി – അപലോകനകമ്മം, ഞത്തികമ്മം, ഞത്തിദുതിയകമ്മം, ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം. ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി കതിഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി? ഇമാനി ചത്താരി കമ്മാനി പഞ്ചഹാകാരേഹി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥുതോ വാ ഞത്തിതോ വാ അനുസ്സാവനതോ വാ സീമതോ വാ പരിസതോ വാ.

൪൯൦. കഥം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പണ്ഡകം ഉപസമ്പാദേതി ¶ , വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഥേയ്യസംവാസകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. തിത്ഥിയപക്കന്തകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. തിരച്ഛാനഗതം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. മാതുഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. പിതുഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. അരഹന്തഘാതകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഭിക്ഖുനിദൂസകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. സങ്ഘഭേദകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ലോഹിതുപ്പാദകം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഉഭതോബ്യഞ്ജനം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഊനവീസതിവസ്സം പുഗ്ഗലം ഉപസമ്പാദേതി, വത്ഥുവിപന്നം അധമ്മകമ്മം. ഏവം വത്ഥുതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൯൧. കഥം ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി. വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ന പരാമസതി, ഞത്തിം ന പരാമസതി, പച്ഛാ വാ ഞത്തിം ഠപേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി ഞത്തിതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൯൨. കഥം അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – വത്ഥും ന പരാമസതി, സങ്ഘം ന പരാമസതി, പുഗ്ഗലം ¶ ന പരാമസതി, സാവനം ¶ ഹാപേതി, അകാലേ വാ സാവേതി – ഇമേഹി പഞ്ചഹാകാരേഹി അനുസ്സാവനതോ കമ്മാനി ¶ വിപജ്ജന്തി.

൪൯൩. കഥം സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി. അതിഖുദ്ദകം സീമം സമ്മന്നതി, അതിമഹതിം സീമം സമ്മന്നതി, ഖണ്ഡനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ഛായാനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, അനിമിത്തം സീമം സമ്മന്നതി, ബഹിസീമേ ഠിതോ സീമം സമ്മന്നതി, നദിയാ സീമം സമ്മന്നതി, സമുദ്ദേ സീമം സമ്മന്നതി, ജാതസ്സരേ സീമം സമ്മന്നതി, സീമായ സീമം സമ്ഭിന്ദതി, സീമായ സീമം അജ്ഝോത്ഥരതി – ഇമേഹി ഏകാദസഹി ആകാരേഹി സീമതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൯൪. കഥം പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി? ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി – ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ അനാഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി, ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ… ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ…പേ… വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ¶ അനാഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ അനാഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ കമ്മപത്താ തേ ആഗതാ ഹോന്തി, ഛന്ദാരഹാനം ഛന്ദോ ആഹടോ ഹോതി, സമ്മുഖീഭൂതാ പടിക്കോസന്തി – ഇമേഹി ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി പരിസതോ കമ്മാനി വിപജ്ജന്തി.

൪൯൫. അപലോകനകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തികമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തിദുതിയകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം കതി ഠാനാനി ഗച്ഛതി? അപലോകനകമ്മം പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തികമ്മം നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിദുതിയകമ്മം സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി.

൪൯൬. അപലോകനകമ്മം ¶ കതമാനി പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, ഭണ്ഡുകമ്മം, ബ്രഹ്മദണ്ഡം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ പഞ്ചമം – അപലോകനകമ്മം ഇമാനി പഞ്ച ഠാനാനി ഗച്ഛതി ¶ . ഞത്തികമ്മം കതമാനി നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, ഉപോസഥം, പവാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, പടിഗ്ഗഹം, പച്ചുക്കഡ്ഢനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ നവമം – ഞത്തികമ്മം ഇമാനി നവ ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിദുതിയകമ്മം കതമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, ഉദ്ധരണം, ദേസനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ സത്തമം – ഞത്തിദുതിയകമ്മം ഇമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി. ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം ¶ കതമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി? ഓസാരണം, നിസ്സാരണം, സമ്മുതിം, ദാനം, നിഗ്ഗഹം, സമനുഭാസനം, കമ്മലക്ഖണഞ്ഞേവ സത്തമം – ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം ഇമാനി സത്ത ഠാനാനി ഗച്ഛതി.

൪൯൭. ചതുവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ചത്താരോ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. പഞ്ചവഗ്ഗകരണേ ¶ കമ്മേ പഞ്ച ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. ദസവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ ദസ ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ. വീസതിവഗ്ഗകരണേ കമ്മേ വീസതി ഭിക്ഖൂ പകതത്താ കമ്മപത്താ, അവസേസാ പകതത്താ ഛന്ദാരഹാ. യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി സോ നേവ കമ്മപത്തോ നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപി ച കമ്മാരഹോ.

കമ്മവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഠമോ.

൨. അത്ഥവസവഗ്ഗോ

൪൯൮. [അ. നി. ൨.൨൦൧-൨൩൦] ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേ ¶ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ¶ ദ്വേ ¶ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം വേരാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വേരാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം വജ്ജാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വജ്ജാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം ഭയാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ഭയാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദിട്ഠധമ്മികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ഗിഹീനം അനുകമ്പായ, പാപിച്ഛാനം പക്ഖുപച്ഛേദായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന ¶ സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം. സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം സിക്ഖാപദം പഞ്ഞത്തം.

അത്ഥവസവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ദുതിയോ.

൩. പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ

൪൯൯. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം പാതിമോക്ഖം പഞ്ഞത്തം…പേ… പാതിമോക്ഖുദ്ദേസോ പഞ്ഞത്തോ… പാതിമോക്ഖട്ഠപനം പഞ്ഞത്തം… പവാരണാ പഞ്ഞത്താ… പവാരണാഠപനം പഞ്ഞത്തം… തജ്ജനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… നിയസ്സകമ്മം ¶ പഞ്ഞത്തം… പബ്ബാജനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… പടിസാരണീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഉക്ഖേപനീയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… പരിവാസദാനം പഞ്ഞത്തം… മൂലായപടികസ്സനാ പഞ്ഞത്താ… മാനത്തദാനം പഞ്ഞത്തം… അബ്ഭാനം പഞ്ഞത്തം… ഓസാരണീയം പഞ്ഞത്തം… നിസ്സാരണീയം പഞ്ഞത്തം… ഉപസമ്പദം പഞ്ഞത്തം… അപലോകനകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തികമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തിദുതിയകമ്മം പഞ്ഞത്തം… ഞത്തിചതുത്ഥകമ്മം പഞ്ഞത്തം…പേ….

പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ തതിയോ.

൪. അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ

൫൦൦. …പേ… ¶ അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തം, പഞ്ഞത്തേ അനുപഞ്ഞത്തം…പേ… സമ്മുഖാവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ… സതിവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ… അമൂള്ഹവിനയോ പഞ്ഞത്തോ…പേ… പടിഞ്ഞാതകരണം ¶ പഞ്ഞത്തം…പേ… യേഭുയ്യസികാ പഞ്ഞത്താ…പേ… തസ്സപാപിയസികാ പഞ്ഞത്താ…പേ… തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ സങ്ഘസുട്ഠുതായ, സങ്ഘഫാസുതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം ¶ തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദുമ്മങ്കൂനം പുഗ്ഗലാനം നിഗ്ഗഹായ, പേസലാനം ഭിക്ഖൂനം ഫാസുവിഹാരായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം വേരാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വേരാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം വജ്ജാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം വജ്ജാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം ഭയാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ഭയാനം പടിഘാതായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ ¶ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദിട്ഠധമ്മികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പടിഘാതായ ¶ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ഗിഹീനം അനുകമ്പായ, പാപിച്ഛാനം പക്ഖുപച്ഛേദായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. അപ്പസന്നാനം പസാദായ, പസന്നാനം ഭിയ്യോഭാവായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ. സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, വിനയാനുഗ്ഗഹായ – ഇമേ ദ്വേ അത്ഥവസേ പടിച്ച തഥാഗതേന സാവകാനം തിണവത്ഥാരകോ പഞ്ഞത്തോ.

അപഞ്ഞത്തേ പഞ്ഞത്തവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ ചതുത്ഥോ.

൫. നവസങ്ഗഹവഗ്ഗോ

൫൦൧. നവസങ്ഗഹാ ¶ – വത്ഥുസങ്ഗഹോ, വിപത്തിസങ്ഗഹോ ആപത്തിസങ്ഗഹോ, നിദാനസങ്ഗഹോ, പുഗ്ഗലസങ്ഗഹോ, ഖന്ധസങ്ഗഹോ, സമുട്ഠാനസങ്ഗഹോ, അധികരണസങ്ഗഹോ, സമഥസങ്ഗഹോതി.

അധികരണേ സമുപ്പന്നേ സചേ ഉഭോ അത്ഥപച്ചത്ഥികാ ആഗച്ഛന്തി ഉഭിന്നമ്പി വത്ഥു ആരോചാപേതബ്ബം. ഉഭിന്നമ്പി വത്ഥു ആരോചാപേത്വാ ഉഭിന്നമ്പി പടിഞ്ഞാ സോതബ്ബാ. ഉഭിന്നമ്പി പടിഞ്ഞം സുത്വാ ഉഭോപി വത്തബ്ബാ – ‘‘അമ്ഹാകം ഇമസ്മിം അധികരണേ വൂപസമിതേ ¶ [വൂപസമേപി (ക.)] ഉഭോപി തുട്ഠാ ഭവിസ്സഥാ’’തി. സചേ ആഹംസു – ‘‘ഉഭോപി തുട്ഠാ ഭവിസ്സാമാ’’തി, സങ്ഘേന തം അധികരണം സമ്പടിച്ഛിതബ്ബം. സചേ അലജ്ജുസ്സന്നാ ഹോതി, പരിസാ ഉബ്ബാഹികായ വൂപസമേതബ്ബം. സചേ ബാലുസ്സന്നാ ഹോതി, പരിസാ വിനയധരോ പരിയേസിതബ്ബോ യേന ധമ്മേന യേന വിനയേന യേന സത്ഥുസാസനേന തം അധികരണം വൂപസമ്മതി. തഥാ തം അധികരണം വൂപസമേതബ്ബം.

വത്ഥു ജാനിതബ്ബം, ഗോത്തം ജാനിതബ്ബം, നാമം ജാനിതബ്ബം, ആപത്തി ജാനിതബ്ബാ.

മേഥുനധമ്മോതി ¶ വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

അദിന്നാദാനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

മനുസ്സവിഗ്ഗഹോതി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോതി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – പാരാജികന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

സുക്കവിസ്സട്ഠീതി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

കായസംസഗ്ഗോതി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ദുട്ഠുല്ലവാചാതി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

അത്തകാമന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

സഞ്ചരിത്തന്തി ¶ വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

സഞ്ഞാചികായ കുടിം കാരാപനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ¶ ച.

മഹല്ലകം വിഹാരം കാരാപനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ഭിക്ഖും അമൂലകേന പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ഭിക്ഖും അഞ്ഞഭാഗിയസ്സ അധികരണസ്സ കിഞ്ചി ദേസം ലേസമത്തം ഉപാദായ പാരാജികേന ധമ്മേന അനുദ്ധംസനന്തി ¶ വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

സങ്ഘഭേദകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ഭേദകാനുവത്തകാനം ¶ ഭിക്ഖൂനം യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

ദുബ്ബചസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച.

കുലദൂസകസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവതതിയം സമനുഭാസനായ ന പടിനിസ്സജ്ജനന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – സങ്ഘാദിസേസോതി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ച…പേ….

അനാദരിയം പടിച്ച ഉദകേ ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ ഖേളം വാ കരണന്തി വത്ഥു ചേവ ഗോത്തഞ്ച – ദുക്കടന്തി നാമഞ്ചേവ ആപത്തി ചാതി.

നവസങ്ഗഹവഗ്ഗോ നിട്ഠിതോ പഞ്ചമോ.

തസ്സുദ്ദാനം –

അപലോകനം ¶ ¶ ഞത്തി ച, ദുതിയം ചതുത്ഥേന ച;

വത്ഥു ഞത്തി അനുസ്സാവനം, സീമാ പരിസമേവ ച.

സമ്മുഖാ പടിപുച്ഛാ ച, പടിഞ്ഞാ വിനയാരഹോ;

വത്ഥു സങ്ഘപുഗ്ഗലഞ്ച, ഞത്തിം ന പച്ഛാ ഞത്തി ച.

വത്ഥും സങ്ഘപുഗ്ഗലഞ്ച, സാവനം അകാലേന ച;

അതിഖുദ്ദകാ മഹന്താ ച, ഖണ്ഡച്ഛായാ നിമിത്തകാ.

ബഹിനദീ സമുദ്ദേ ച, ജാതസ്സരേ ച ഭിന്ദതി;

അജ്ഝോത്ഥരതി സീമായ, ചതു പഞ്ച ച വഗ്ഗികാ.

ദസ വീസതിവഗ്ഗാ ച, അനാഹടാ ച ആഹടാ;

കമ്മപത്താ ഛന്ദാരഹാ, കമ്മാരഹാ ച പുഗ്ഗലാ.

അപലോകനം പഞ്ചട്ഠാനം, ഞത്തി ച നവഠാനികാ;

ഞത്തി ദുതിയം സത്തട്ഠാനം, ചതുത്ഥാ സത്തഠാനികാ.

സുട്ഠു ഫാസു ച ദുമ്മങ്കു, പേസലാ ചാപി ആസവാ;

വേരവജ്ജഭയഞ്ചേവ, അകുസലം ഗിഹീനഞ്ച.

പാപിച്ഛാ ¶ അപ്പസന്നാനം, പസന്നാ ധമ്മട്ഠപനാ;

വിനയാനുഗ്ഗഹാ ചേവ, പാതിമോക്ഖുദ്ദേസേന ച.

പാതിമോക്ഖഞ്ച ¶ ഠപനാ, പവാരണഞ്ച ഠപനം;

തജ്ജനീയാ നിയസ്സഞ്ച, പബ്ബാജനീയ പടിസാരണീ;

ഉക്ഖേപന പരിവാസം, മൂലമാനത്തഅബ്ഭാനം;

ഓസാരണം നിസ്സാരണം, തഥേവ ഉപസമ്പദാ.

അപലോകനഞത്തി ¶ ച, ദുതിയഞ്ച ചതുത്ഥകം;

അപഞ്ഞത്തേനുപഞ്ഞത്തം, സമ്മുഖാവിനയോ സതി.

അമൂള്ഹപടിയേഭുയ്യ, പാപിയ തിണവത്ഥാരകം;

വത്ഥു വിപത്തി ആപത്തി, നിദാനം പുഗ്ഗലേന ച.

ഖന്ധാ ¶ ചേവ സമുട്ഠാനാ, അധികരണമേവ ച;

സമഥാ സങ്ഗഹാ ചേവ, നാമആപത്തികാ തഥാതി.

പരിവാരോ നിട്ഠിതോ.

പരിവാരപാളി നിട്ഠിതാ.