📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

အနုဒီပနီပါဌ

၁။ စိတ္တသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

အနန္တညာဏံ နတွာန၊ လောကာလောကကရံ ဇိနံ၊

ကရိဿာမိ ပရမတ္ထ-ဒီပနိယာ နုဒီပနိံ။

[တတ္ထ၊ လောကာလောကကရန္တိ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယံ စတုဿစ္စဓမ္မဒေသနာလောကကာရကံ။ ပရမတ္ထဒီပနီတိ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒုဝိဓော ပဓာနတ္ထောစ ပရိယာယတ္ထောစ။ တတ္ထ ပဓာနတ္ထော ပရမတ္ထောနာမ၊ ပဓာနတ္ထောတိစ ပဒဝါကျာနံ မုချတ္ထော ဥဇုကတ္ထော။ ပရိယာယတ္ထောပိ ကောစိ၊ ယုတ္တရူပေါ အတ္ထော ပရမတ္ထော ယေဝ။ ပရမတ္ထံဒီပေတိပကာသေတီတိပရမတ္ထဒီပနီ]။ တံပရ မတ္ထဒီပနိံကရောန္တောအာစရိယော ပထမံတာဝ ဗုဒ္ဓဿဘဂဝတော ပဏာမံကရောတိ ‘‘ဥဒယာယဿာ’’တိအာဒိနာ။

တတ္ထ ‘‘ဥဒယာ’’တိ ဥဒယတောဥဂ္ဂမနတော။ ‘‘ယဿာ’’တိ ယဿ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓမဟာသူရဿ။ ‘‘ဧကဿာ’’တိ အဒုတီယဿ၊ အသဒိ သဿဝါ။ ‘‘သဒ္ဓမ္မရံသိဇာလိနော’’တိ ဧတ္ထသဒ္ဓမ္မောတိသတ္ထုသာ သနဓမ္မောဝုစ္စတိ။ တတ္ထစ စတုရာသီတိသဟဿဓမ္မက္ခန္ဓသင်္ခါတော ဒေသနာသဒ္ဓမ္မောဣဓာဓိပ္ပေတော။ သဒ္ဓမ္မသင်္ခါတံရံသိဇာလံအဿ အတ္ထီတိ သဒ္ဓမ္မရံသိဇာလီ။ တဿသဒ္ဓမ္မရံသိဇာလိနော။ ‘‘ပဗုဇ္ဈိံသူ’’တိ ဝိကသိံသု၊ စတုဿစ္စညာဏဝိကာသံတညာဏသမ္ဖုလ္လံ ပါပုဏိံသု။ ‘‘ဇနမ္ဗုဇာ’’တိ ဇနသင်္ခါတာအမ္ဗုဇာ။ တတ္ထဇနာနာမ ဣဓဗောဓနေယျသတ္တာ အဓိပ္ပေတာ၊ ယေသဗ္ဗညုဒေသနံ သုတွာ စတုဿစ္စ ဓမ္မံ ဗုဇ္ဈိဿန္တိ။ အမ္ဗုဇာတိပဒုမာ။ ‘‘ဇာတိက္ခေတ္တေမဟာသရေတိ’’ ဇာတိက္ခေတ္တ သင်္ခါတေ ဇနမ္ဗုဇမဟာသရေ။ တတ္ထ ဇာတိက္ခေတ္တံ နာမဒသသဟဿ စက္ကဝါဠံ၊ ယံ ဧကံ ဗုဒ္ဓက္ခေတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယတ္ထ စ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဘာဝတ္ထာယ ပထမမဟာဘိနီဟာရကာလာဒီသု ဧကပ္ပဟာရေနပထဝိကမ္ပနာဒီနိပဝတ္တန္တိ။ ယတ္ထစဝသန္တာဒေဝဗြဟ္မာနော ဗုဒ္ဓပရိသာဟောန္တိ။ ဇာတိက္ခေတ္တေမဟာသရေယဿ ဧကဿ သဒ္ဓမ္မရံသိဇာလိနော မဟာသူရဿ ဥဒယာ တသ္မိံ ဇာတိက္ခေတ္တေ မဟာသရေ ဇနမ္ဗုဇာပဗုဇ္ဈိံသူတိယောဇနာ။

‘‘တံ မဟာသူရ’’န္တိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓမဟာသူရိယမဏ္ဍလံ။ ဇနမ္ဗုဇ သန္တာနေသုပဝတ္တံ မဟန္တံ မောဟတမံနူဒတိ အပနေတိ၊ သဒ္ဓမ္မရံသိဇာလံ ဝိဿဇ္ဇန္တော အန္တရဓာပေတီတိ မဟာမောဟတမောနုဒေါ။ တံ ‘‘မဟာမောဟတမောနုဒံ’’။

ဧဝံ ဗုဒ္ဓဿပဏာမံ ကတွာ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတံ ပဏာမပ္ပယောဇနံ ပရိဏာမေန္တော ‘‘သဉ္ဇာတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ‘‘သောမဟာသူရောမယှံ ဟဒယေ သဉ္ဇာတံ တမောခန္ဓံ ပနူဒတ’’န္တိယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘သဉ္ဇာတ’’န္တိ သုဋ္ဌုဇာတံ၊ အနမတဂ္ဂေသံသာရေ ဒဠှံ ပဝတ္တန္တိ အတ္ထော။ ‘‘တမောခန္ဓ’’န္တိ မဟာမောဟတမောခန္ဓံ။ သဗ္ဗကိလေသတမောခန္ဓံ ဝါ။ အန္တရာယကရာနိ ဥပဝီဠကောပဃာတကကမ္မာနိပိ တမောခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာနိ ဧဝ။ တထာ ရောဂါဒယော အန္တရာယ ဓမ္မာပိ တမောဇာတိကာဧဝတမောတမပရာယနောတိအာဒီသု။ ‘‘ပနူဒတ’’န္တိ ပနူဒတု၊ အပနေတု၊ အန္တရဓာပေတု။

ဧဝံ သပ္ပယောဇနံ ပဏာမံ ကတွာ ဣဒါနိ သနိဒါနံ ဂန္ထပ္ပဋိညံ ကရောန္တော ‘‘ပေါရာဏကေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဒါနံ နာမ ဂန္ထပ္ပဋိညာယ အာသန္နကာရဏံ။ ကတဓံပနတန္တိ၊ သာရတ္ထာဘိမာနီနံ ယာစနဉ္စသင်္ဂဟဿဝိပုလတ္ထတာ စ။

တတ္ထ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ သကာရဏံ ယာစနံ ဒဿေတိ။ ပုန ဒွီဟိ ဂါထာဟိ သဥပမံဝိပုလတ္ထတံဒဿေတိ။ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိနာ ဂန္ထပ္ပကာရ ဂန္ထဂုဏေဟိ သဟဂန္ထပ္ပဋိညံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ အာဒိဂါထာယံ ‘‘အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟေ ပေါရာဏကေဟိ ဝိညူဟိ ဝဏ္ဏိတာ ဗဟူဝဏ္ဏနာ ဣဓလောကမှိဒိဿန္တီ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝဏ္ဏနာ’’တိ ပေါရာဏဋီကာယော ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝဉ္စသတိ ကသ္မာ အဘိနဝံ ဝဏ္ဏနံ ယာစန္တီတိ။ ‘‘ယေ သာရတ္ထာဘိမာနိနော၊ တေ တာဟိဗဟူဟိ ပေါရာဏဝဏ္ဏနာဟိတုဋ္ဌိံ နဝိန္ဒန္တိ။ တသ္မာ တံ ယာစန္တီ’’တိယောဇနာ။ ဧတေန အပ္ပသာရတ္ထာ ဧဝ တာပေါရာဏဝဏ္ဏနာယောတိပိ ဒီပေတိယေဝ။ တတ္ထ ‘‘တုဋ္ဌိ’’န္တိ သန္တုဋ္ဌိံ။ နဝိန္ဒန္တိနပဋိလဘန္တိ။ ‘‘ယေ’’တိယေဇနာ။

သာရတ္ထမေဝ အဘိမာနေန္တိ၊ ဝိသေသေန နန္ဒန္တိသီလေနာတိ သာရတ္ထာဘိမာနိနော။ တေနဝိန္ဒန္တီတိပုရိမေနသမ္ဗန္ဓော။ ပုန ‘‘တေ’’တိ တာဟိ တုဋ္ဌိံ အဝိန္ဒန္တာ တေဇနာ။ ‘‘မ’’န္တိ အတ္တာနံ နိဒ္ဒိသတိ။ ‘‘သင်္ဂမ္မာ’’တိ သမာဂန္တွာ။ ယသ္မာ ပရမတ္ထဿဒီပနံ ယာစန္တိ၊ တသ္မာ ဣမိဿာဋီကာယ ‘‘ပရမတ္ထဒီပနီ’’တိ နာမံပိ သိဒ္ဓံဟောတိ။ ‘‘မဟဏ္ဏဝေ’’တိ မဟာသမုဒ္ဒေ။ ‘‘ရတနာနီ’’တိ သုဝဏ္ဏရဇတာဒီနိ ရတနာနိ။ ‘‘ဥဒ္ဓရိတွာ’’တိ ဥဒ္ဓံ အာဟရိတွာ။ ‘‘ယထိစ္ဆကံဝီ’’တိယထိစ္ဆိတံပိ။ ယတ္တကံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တတ္တကံဝီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဒဇ္ဇေယျုံ’’တိ ဒဒေယျုံ။ ကာမံ ဒဒန္တူတိ အတ္ထော။ ဧယျာဒိဝစနာနံ အနုမတိ အတ္ထေပဝတ္တနတော။ ‘‘နဝတ္တဗ္ဗာဝဦနတာ’’တိ မဟဏ္ဏဝေရတနာနံ ဦနတာဟာနိတာ နဝတ္တဗ္ဗာဝ။ ကသ္မာ၊ အပရိမာဏ ရတနာဓိဋ္ဌာနတ္တာ မဟာသမုဒ္ဒဿ။ ယတော သော သာဂရောတိ ဝုစ္စတိ၊ သာနံဓနရတနာနံ ဂေဟဂဗ္ဘသဒိသတ္တာသာဂရောတိ ဟိဿ အတ္ထော။

‘‘တထေဝေတ္ထာ’’တိ ဧတသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေတထေဝ။ ‘‘ဝိပုလတ္ထာ’’တိ မဟန္တာ အတ္ထာ။ ‘‘ရတနူပမာ’’တိ မဟဏ္ဏဝေ ရတနသဒိသာ။ ‘‘သတက္ခတ္တုံပီ’’တိ အနေကသတဝါရံပိ။ ‘‘ဝဏ္ဏေယျုံ’’တိ ကာမံဝဏ္ဏေန္တု။ ‘‘ပရိယာဒိန္နာ’’တိ ပရိတော အနဝသေသတော အာဒိန္နာ ဂဟိတာ။ ပရိက္ခီဏာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘နဟေဿရေ’’တိ နဟေဿန္တိ နဘဝိဿန္တိ။ ‘‘တသ္မာ’’တိ ယသ္မာစ ယာစန္တိ၊ ယသ္မာစ ပရိယာဒိန္နာနဟေဿန္တိ၊ တသ္မာ။ ‘‘တာသုဝဏ္ဏနာသူ’’တိ တာသု ပေါရာဏဋီကာသု။ ‘‘ဝဏ္ဏန’’န္တိ အဘိနဝဝဏ္ဏနံ၊ အဘိနဝဋီကံကရိဿန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကီဒိသံဝဏ္ဏနံ ကရိဿတီတိ အာဟ ‘‘နာနာသာရတ္ထ သမ္ပုဏ္ဏ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဥတ္တာနပဒဗျဉ္ဇန’’န္တိ ဥတ္တာနပဒဉ္စ ဥတ္တာနဝါကျဉ္စ။ ‘‘နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရ’’န္တိ နာတိသင်္ခေပံနာတိဝိတ္ထာရဉ္စ။ မန္ဒာ ဗုဒ္ဓိ ယေသံ တေ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော။ ‘‘မန္ဒာ’’တိ မုဒုကာ။ ‘‘ဗုဒ္ဓီ’’တိ ဉာဏံ။ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော သောတုဇနေ ပဗောဓေတိ ဝိကာသေတိ၊ ဉာဏ ဝိကာသံပါပေတီတိ မန္ဒဗုဒ္ဓိပ္ပဗောဓနာ။ ‘‘ကရိဿ’’န္တိ ကရိဿာမိ။ ‘‘တ’’န္တိ တံဝဏ္ဏနံ။ ‘‘ပရမတ္ထေသုပါဋဝတ္ထိနောသုဏန္တူ’’တိ ယောဇနာ။ ပဋုနောဘာဝေါပါဋဝံ။ ပဋုနောတိ ဗျတ္တဿပဏ္ဍိတဿ။ ပါဋဝေန အတ္ထော ယေသံ တေ ပါဋဝတ္ထိနော။ ဣတိသဒ္ဒေါ ပရိသမာပနဇောတကော။ သော ဟိ ဂန္ထာရဗ္ဘဝိဓာနဿ ဣဓပရိသမာပနံ ပရိနိဋ္ဌာနံ ဉာပေတုံ ဂန္ထာရဗ္ဘဝါကျဿပရိယန္တေ ယောဇိတော။ အဝယဝ ဝါကျာနံ ပိယောဇီယတိယေဝ။ ဧသနယောသဗ္ဗတ္ထ။

ဂန္ထာရဗ္ဘဂါထာဝဏ္ဏနာနိဋ္ဌိတာ။

၁။ ဧဝံ ဂန္ထာရဗ္ဘဝိဓာနံ ကတွာ ဣဒါနိ အာဒိဂါထာယ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေန္တော ‘‘အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ’’န္တိအာဒိမာဟ။ သမ္ဗန္ဓန္တိ ကာရဏပ္ဖလသံယောဂံ။ တတ္ထ ဂါထာပဝတ္တနံ ကာရဏံ နာမ။ ပဉ္စပိဏ္ဍတ္ထ ဒဿနံ ဖလံ နာမ။ ကာရဏပ္ဖလသံယောဂေါ သမ္ဗန္ဓောနာမ။ ‘‘သပ္ပယောဇနေ’’တိ ဖလပ္ပယောဇနသဟိတေ။ ဂန္ထေန အဘိဓာတဗ္ဗော ကထေတဗ္ဗောတိ ဂန္ထာဘိဓေယျော။ နိပတဿ ကမ္မံ နိပစ္စံ။ နိပစ္စ ကိရိယာ၊ နိပစ္စာကာရော၊ နိပစ္စကာရဿကရဏန္တိ သမာသော။ ‘‘သာ’’တိ ရတနတ္တယဝန္ဒနာ။ ဒဿိတာတိသမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဘိဟိတာ’’တိ ကထိတာ။ ပကာသိတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ပဓာနတ္ထဘူတာ’’တိ အဓိပ္ပေတတ္ထဘူတာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒုဝိဓောဟိ အတ္ထောဝစနတ္ထော စ အဘိဓာနတ္ထောစ။ တတ္ထ ဂစ္ဆတီတိ ဂတော၊ ပုရိသောတိ ဝုတ္တေဂစ္ဆတိ ပဒေန ဝုတ္တော ယောကောစိ ဂစ္ဆန္တော ဝစနတ္ထောနာမ။ ပုရိသောတိ ပဒေနဒဿိတော ပဓာနတ္ထော အဓိပ္ပေတတ္ထော အဘိဓေယျတ္ထော နာမာတိ။ ‘‘အဘိဓမ္မတ္ထာ’’တိ။

တတ္ထ ဝုတ္တာဘိဓမ္မတ္ထာ၊ စတုဓာ ပရမတ္ထတော၊

စိတ္တံ စေတသိကံ ရူပံ၊ နိဗ္ဗာနမိတိ သဗ္ဗထာ။ တိ

ဧဝံ ဝုတ္တာ အဘိဓမ္မတ္ထာ။ ဧဝံ ဝုတ္တတ္တာယေဝစ တေစတ္တာရော အဘိဓမ္မတ္ထာ ဧဝ ဣဓပဓာနတ္ထဘူတာတိ စ၊ - ပဓာနတ္ထာဧဝ ဣဓဂန္ထာဘိဓေယျ ဘာဝေန အဓိပ္ပေတာတိ စဝိညာယတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ကေစိပနဝဒေယျုံ၊ တေအဘိဓမ္မတ္ထာ သင်္ဂဟပ္ပကရဏံ ပတ္တာ ဝိသုံ သင်္ဂဟတ္ထာနာမဘဝေယျုံ၊ နအဘိဓမ္မတ္ထာ နာမ။ ဣဓ စ သင်္ဂဟတ္ထာ ဧဝ အဘိဓေယျဘာဝေန အဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ အဘိဓေယျော အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟပ္ပဒေနာတိ။ ဝုစ္စတေ။ တေအဘိဓမ္မတ္ထာ သင်္ဂဟပ္ပကရဏံ ပတ္တာပိ အဘိဓမ္မတ္ထာ ဧဝနာမ ဟောန္တိ၊ န ဝိသုံ သင်္ဂဟတ္ထာနာမ။ တတ္ထ ဝုတ္တာဘိဓမ္မတ္ထာတိဟိ ဝုတ္တံ၊ နတုဝုတ္တံ တတ္ထ ဝုတ္တာသင်္ဂဟတ္ထာတိ။ ဧဝဉ္စသတိ သင်္ဂဟိတဘာဝမတ္တံ ဝိသိဋ္ဌံ ဟောတိ။ တဒေဝ ဣဓ အဘိဓေယျော နာမ သိယာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ဂဟိတဘာဝေါပိ အဘိဓေယျော ယေဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘သင်္ဂဟိတဘာဝေါ’’တိစိတ္တသင်္ဂဟော၊ စေတသိကသင်္ဂဟောတိအာဒိနာ သင်္ဂဟဏကိရိယာ။ သာ သင်္ဂဟိတေဟိ ဓမ္မေဟိ အညာ နဟောတိ။ တေသွေဝဓမ္မေသုသင်္ဂယှတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ဂဟိတဘာဝေါပိ အဘိဓေယျော ယေဝါ’’တိ။ ကိဉ္စာပိတေဟိ အညာနဟောတိ၊ တေ သွေဝ သင်္ဂယှတိ။ သာပန ဂန္ထဿပဓာနတ္ထော နဟောတိ။ ဣဓ စ ပဓာနတ္ထောဝ အဓိပ္ပေတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘တံနသုန္ဒရ’’န္တိ။ ကသ္မာ နသုန္ဒရန္တိ အာဟ ‘‘နဟိသော’’တိအာဒိံ။ ဧတ္ထစဟိသဒ္ဒေါ ဣမဿ ဝါကျဿဟေတုဝါကျဘာဝံ ဇောတေတိ။ ဧသနယောပရတ္ထပိ။ ‘‘ဣတောပဋ္ဌာယ စာ’’တိအာဒိ ဂန္ထ ဂရုဒေါသဝိဝဇ္ဇနံ။ တတ္ထ ‘‘ဣမဿသင်္ဂဟဿာ’’တိ ဣမဿအဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟဿ။ ‘‘ဒုတီယာ’’တိဒုတီယာဋီကာ။ ‘‘ဒွေပီ’’တိ ဒွေပိဋီကာယော။ ‘‘ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေမဟာဋီကာ’’တိ အာစရိယဓမ္မပါလတ္ထေရေန ကတာပရမတ္ထမဉ္ဇူသာနာမဋီကာ။ သာ ဗြမ္မရဋ္ဌေ တိရိယပဗ္ဗတဝါသိနာ ထေရေနကတံ စူဠဋီကံ ဥပါဒါယ မဟာဋီကာတိ ပါကဋာ။ တံသန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ဂန္ထပ္ပကာရောစ ပကာရဝန္တေဟိ ဓမ္မေဟိ သဟေဝသိဇ္ဈတိ၊ ဝိနာ နသိဇ္ဈတီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘သောအဘိဓမ္မတ္ထပဒေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကာမဉ္စ သော တေဟိ သဟေဝသိဇ္ဈတိ၊ ဝိနာနသိဇ္ဈတိ။ အဘိဓမ္မတ္ထပဒံ ပန သင်္ဂဟဏကိရိယာပကာရံန ဝဒတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘တံ နသုန္ဒရ’’န္တိ။ ဒုဝိဓံ နာမံ အနွတ္ထနာမံ ရုဠိနာမန္တိ။ တတ္ထ၊ အတ္ထာနုဂတံ နာမံ အနွတ္ထနာမံ၊ ယထာ သုခိတဿဇနဿ သုခေါတိနာမံ။ အတ္ထရဟိတံ အာရောပိတံ နာမံ ရုဠိနာမံ၊ ယထာ ဒုက္ခိတဿဇနဿ သုခေါတိ နာမံ။ ဣဓ ပန အနွတ္ထနာ မန္တိဒဿေတုံ ‘‘အတ္ထာနုဂတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘အတ္ထာနုဂတာ’’တိ သကတ္ထာနုဂတာ။ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တာနုဂတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဂန္ထသမညာ’’တိ ဂန္ထသမ္မုတိ။ ဂန္ထဿနာမန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သင်္ဂဟဂန္ထောနာမ ပါဠိယံတတ္ထ တတ္ထ ဝိပ္ပကိဏ္ဏေဓမ္မေ ဧကတ္ထ သဘာဂရာသိကရဏဝသေန ပဝတ္တော ဂန္ထော။ တံ ဥဂ္ဂဏှန္တော အပ္ပကေန ဂန္ထေနဗဟုကေဓမ္မေသုခေနဇာနာတိ။ ‘‘တဒုဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဒိဝသေနာ’’တိ တဿဥဂ္ဂဟောစ ပရိပုစ္ဆာစာတိ ဒွန္ဒော။ အာဒိသဒ္ဒေန ဓာရဏာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ ပါဌဿဝါစုဂ္ဂတကရဏံ ဥဂ္ဂဟောနာမ။ ဥဂ္ဂဟိ တဿပါဌဿ အတ္ထဂ္ဂဟဏံ ပရိပုစ္ဆာနာမ။ ‘‘အနာယာသတော’’တိ နိဒ္ဒုက္ခေန။ ‘‘လဒ္ဓဗ္ဗံဖလာနုဖလ’’န္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သရူပတော အဝဗုဇ္ဈနံ သရူပါဝဗောဓော။ အာဒိသဒ္ဒေန လက္ခဏာဝဗောဓော ရသာဝ ဗောဓောတိအာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ အန္တော ပရိယောသာနံ ယဿာတိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနန္တံ။ တတ္ထ ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ ခန္ဓေသု အနုပါဒါယပရိနိဗ္ဗာနံ။ အနုပါဒိသေသ ပရိနိဗ္ဗာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဖလာနုဖလ’’န္တိ ဖလဉ္စေဝ အနုဖလဉ္စ။ တတ္ထ ‘‘ဖလ’’န္တိ မူလပ္ဖလံ။ ‘‘အနုဖလ’’န္တိ ပရမ္ပရပ္ဖလံ။ ပယောဇေတီတိ ‘‘ပယောဇနံ’’။ ပယောဇေတီတိ နိယောဇေတိ။ ကိံ နိယောဇေတိ။ ဖလတ္ထိကံဇနံ။ ကတ္ထ နိယောဇေတိ။ ဖလနိဗ္ဗတ္တကေကမ္မေ။ ကိမတ္ထာယ နိယောဇေတိ။ တဿကမ္မဿ ကရဏတ္ထာယာတိ။ ဖလာနုဘဝနတ္ထာယ တတ္ထတတ္ထ ဖလာနုဘဝနကိစ္စေသု ပယုဇ္ဇီယတီတိ ပယောဇနန္တိ ပိဝဒန္တိ။ ‘‘သာမတ္ထိယတော’’တိ ဝစနသာမတ္ထိယတော။ ကိံ ဝစနသာမတ္ထိယန္တိ။ ကာရဏဝစနံ ဖလံပိဒီပေတိ။ ဖလဝစနံ ကာရဏံပိဒီပေတိ။ ယထာတံ အသုကသ္မိံ ရဋ္ဌေ သမ္မာဒေဝေါ ဝုဋ္ဌောတိ ဝုတ္တေ တံ ရဋ္ဌံသု ဘိက္ခန္တိ ဝိညာယတိ။ အသုကရဋ္ဌံ သုဘိက္ခန္တိဝုတ္တေ တသ္မိံ ရဋ္ဌေ သမ္မာဒေဝေါ ဝုဋ္ဌောတိ ဝိညာယတီတိ။ ပယောဇနံ ပန အဘိဓမ္မတ္ထ သဒ္ဒေန ဒဿေတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ သင်္ဂဟဝစနသာမတ္ထိယေနေဝ သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘သင်္ဂဟသဒ္ဒေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာမတ္ထိယဒဿနေ ပန သုဋ္ဌု ပရိပုဏ္ဏဝစနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဣတရထာ အနိဋ္ဌတ္ထပ္ပသင်္ဂေါပိ သိယာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ န သုန္ဒရ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘နဟီ’’တိအာဒိနာ ဟေတုဝါကျေန တဒတ္ထံ သာဓေတိ။

၂။ ဧဝံ သပ္ပယောဇနေ ပဉ္စပိဏ္ဍတ္ထေတိ ဧတ္ထ ပဉ္စပိဏ္ဍတ္ထေ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တေသံပဉ္စန္နံ ပိဏ္ဍတ္ထာနံ ဝိသုံဝိသုံ ပဉ္စပ္ပယောဇနာနိ ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသုပဉ္စသု ပိဏ္ဍတ္ထေသု။ နသင်္ချာတဗ္ဗန္တိ အသင်္ချေယျံ။ သင်္ခါတုံအသက္ကုဏေယျန္တိ အတ္ထော။ နပမေတဗ္ဗန္တိ အပ္ပမေယျံ။ ပမေတုံ အသက္ကုဏေယျန္တိ အတ္ထော။ ဧဝံ ကိစ္စပစ္စယာနံ ကတ္ထစိ သက္ကတ္ထ ဒီပနံ ဟောတိ။ သကဝစနံ ပါဠိဝစနေန သာဓေတုံ ‘‘ယထာဟာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ပါဠိဂါထံ အာဟရိ။ တတ္ထ ‘‘ယထာဟာ’’တိ ကထံ အာဟ ဣစ္စေဝတ္ထော။ အနန္တရေ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ သာဓကံ ဝစနံ ကထံ ပါဠိယံ အာဟ၊ ကထံ အဋ္ဌကထာယံ အာဟ၊ ကထံ ဋီကာယံ အာဟာတိ ဧဝံ ယထာရဟံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘တေတာဒိသေနိဗ္ဗုတေ အကုတောဘယေ ပူဇယတော’’တိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘တေ’’တိ ဗုဒ္ဓ ဗုဒ္ဓ သာဝကေ။ ‘‘တာဒိသေ’’တိ တထာ ရူပေသီ လက္ခန္ဓာဒိဂုဏ သမ္ပန္နေ။ ‘‘နိဗ္ဗုတေ’’တိ ကိလေသ နိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတေ။ နတ္ထိ ကုတောစိ ဟေတုတော ဘယံ ယေသံ တေ အကုတော ဘယာ။ အနာဂါမိ ခီဏာသဝါ။ ‘‘ဘယ’’န္တိ စိတ္တုတြာသဘယံ။ ‘‘ပူဇယတော’’တိ ပူဇေန္တဿ။ ‘‘တံ ပယောဇန’’န္တိတဿာရတနတ္တယ ဝန္ဒနာယ ပယောဇနံ။ ‘‘သင်္ဂဟကာရာ’’တိ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရာဒယော ပစ္ဆိမ အဋ္ဌကထာကာရာ ဝုစ္စန္တိ။ တေဟိ ပေါရာဏဋ္ဌကထာသု တတ္ထ တတ္ထ ဝိပ္ပကိဏ္ဏေပကိဏ္ဏကဝိနိစ္ဆယေယုတ္တဋ္ဌာနေသု သင်္ဂဟေတွာ အဘိနဝ အဋ္ဌကထာယော ကရောန္တိ။ တသ္မာ သဗ္ဗာအဘိနဝအဋ္ဌကထာယော သင်္ဂဟာ နာမ ဟောန္တိ။ တေ စ အာစရိယာ သင်္ဂဟကာရာ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ဂဟကာရာတိ ဗုဒ္ဓဃောသ။ ပေ… ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ တေ အန္တရာယ နီဝါရဏမေဝ ဣစ္ဆန္တီတိ ကထံ ဝိညာယတီတိ စေ။ တေသံ ဝစနေန ဝိညာယတီတိ ဒဿေတုံ သင်္ဂဟကာရ ဂါထံ အာဟရိ။ ‘‘ရတနတ္တယေကတဿ ဧတဿနိပစ္စကာရဿ အာနုဘာဝေန အန္တရာယေ အသေသတောသောသေတွာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဟီ’’တိ ဉာပကဟေတု ဇောတကော။ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝုတ္တံ။

၃။ ‘‘ကထဉ္စဟောတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတိ အယံ ပုစ္ဆာ။ ‘‘ဝုစ္စတေ’’တိ ဝိသဇ္ဇနာ ကထီယတေ။ ‘‘ဟီ’’တိဝိတ္ထာရဇောတကော။ ‘‘ဝန္ဒနာ ကိရိယာဘိနိပ္ဖာဒကော ပုညပ္ပဝါဟော’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အနေက…ပေ… ဝါရေ’’တိ အစ္စန္တ သံယောဂတ္ထေ ဥပယောဂ ဝစနံ။ ‘‘ပုညာဘိသန္ဒော’’တိ ပုညာဘိသောတော၊ ပုညပ္ပဝါဟောတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ‘‘သော စ ပုညာတိဿယော ဟောတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ သော ပုညာ တိဿယော ဟောတီတိ။ ခေတ္တ သမ္ပတ္တိယာ စ အဇ္ဈာသယ သမ္ပတ္တိယာ စ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘အနုတ္တရေသူ’’တိအာဒိမာဟ။ သံဝဍ္ဎိတ္ထာတိ သံဝဍ္ဎိတော။ ပုညာဘိသန္ဒော။ သံဝဍ္ဎိတဿဘာဝေါ သံဝဍ္ဎိတတ္တံ။ သုဂန္ဓေဟိဝိယ သုပရိသုဒ္ဓံဝတ္ထံ ပရိဘာဝီယိတ္ထာတိ ပရိဘာဝိတော။ ပုညာဘိသန္ဒောယေဝ။ ပရိဘာဝိတဿ ဘာဝေါ ပရိဘာဝိတတ္တံ။ ဥဘယတ္ထာပိ ဟေတု အတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ။ ‘‘မဟာဇုတိကော’’တိ မဟာတေဇော။ ‘‘မဟပ္ဖလော’’တိ မူလပ္ဖလေန မဟပ္ဖလော။ ‘‘မဟာနိသံသော’’တိ အာနိသံသပ္ဖလေန မဟာနိသံသော။ အာနိသံသပ္ဖလန္တိ စ ပရမ္ပရာ ဖလံ ဝုစ္စတိ။ အညံ ပုညံ အတိက္ကမန္တော သယတိ ပဝတ္တတီတိ အတိဿယော။ ပုညဉ္စ တံ အတိဿယောစာတိ ပုညာတိဿယော။ အတိဿယပုညံ၊ အဓိက ပုညန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သော အနုဗလံ ဒေတိ၊ ဩကာသလာဘံ ကရောတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထဉ္စ အနုဗလံ ဒေတိ၊ ကထဉ္စ ဩကာသလာဘံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘သယံ ပယောဂ သမ္ပတ္တိဘာဝေဌတွာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ပယောဂသမ္ပတ္တိနာမ အတီတ ပုညကမ္မာနံ ဗလဝတရံ ဥပတ္ထမ္ဘကကမ္မံ ဟောတိ။ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါ’’တိ ဗဟိဒ္ဓသန္တာနတော။ ‘‘ဝိပတ္တိပစ္စယေ သမ္ပတ္တိပစ္စယေ’’တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ၊ ဝိပတ္တိပစ္စယာနာမ-ရာဇတောဝါ စောရတောဝါ-တိအာဒိနာ အာဂတာ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိပစ္စယာ။ သမ္ပတ္တိပစ္စယာနာမ ကာယစိတ္တာနံ သပ္ပာယ ပစ္စယာ။ စတ္တာရော ပစ္စယာ စ ဥပဋ္ဌာကကုလာနိ စ အာရက္ခ ဒေဝတာဒယော စ သုခုပ္ပတ္တိ ပစ္စယာ။ တေဟိ ပစ္စယေဟိ ပါမောဇ္ဇ ဗဟု လဿ ထေရဿ သန္တာနေ ရတ္တိဒိဝံ ပီတိပဿဒ္ဓိသုခသမာဓီနံ ပဝတ္တိယာ အဇ္ဈတ္တဘူတာ ဥတုစိတ္တာဟာရာ စ အတိ ပဏီတာ ဟောန္တိ။ တေဟိ သမုဋ္ဌိတာ သရီရဋ္ဌကဓာတုယော စ အတိပဏီတာ ဧဝ ဟုတွာ ဥပဗြူဟန္တိ။ တတ္ထ သရီရဋ္ဌကဓာတုယော နာမ ပထဝိ အာဒယော ဝါတပိတ္တသေမှာဒယောစ။ ‘‘အနုဗလံဒေတီ’’တိအဘိနဝံထာမဗလံ ပဝတ္တေတိ။ ‘‘ပုညန္တရဿာ’’တိ ပဝတ္တိဝိပါကဇနကဿ ဗဟုဝိဓဿ ပုည ကမ္မဿ။ ‘‘အထာ’’တိ တသ္မိံ ကာလေတိ အတ္ထော။ ‘‘ဗလဝဗလဝန္တိယော ဟုတွာ’’တိ ပကတိ ဗလတော အတိဗလဝန္တိယော ဟုတွာ။ ‘‘တသ္မိံ ထေရသန္တာနေ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣဋ္ဌပ္ဖလဃနပူရိတေ’’တိ ဣဋ္ဌပ္ဖလဘူတာနံ ရူပသန္တတီနံ ဃနေန ပူရိတေ။ ‘‘ဩကာသော နာမ နတ္ထီ’’တိ ပတိဋ္ဌာနောကာသော နာမ နတ္ထိ။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘ဒူရတော အပနီတာနေဝ ဟောန္တီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဋ္ဌပ္ဖလသန္တာနံ ဝိဗာဓန္တိ နီဝါရေန္တီတိ ဣဋ္ဌပ္ဖလသန္တာနဝိဗာဓကာနိ ဥပပီဠကူပဃာတကကမ္မာနိ။ အနိဋ္ဌပ္ဖလ သန္တာန ဇနကာနိ၊ အကုသလ ဇနက ကမ္မာနိ၊ အပုည ကမ္မာနီတိ တာနိတိဝိဓာနိ အကုသလကမ္မာနိ ဒူရတော အပနီတာနေဝ ဟောန္တိ၊ တေသံ ဝိပါကဿ အနောကာသကရဏေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘နဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တတော’’တိ တသ္မာ အပုည ကမ္မာနံ ဒူရတော အပနီတတ္တာ။ အဘိဝါဒေတဗ္ဗာနံ မာတာပိတု သမဏဗြာဟ္မဏာဒီနံ အဘိဝါဒနကမ္မေဂရုံကရဏံ အဘိဝါဒန သီလံ နာမ။ တံ အဿ အတ္ထီတိ အဘိဝါဒနသီလီ။ ဂုဏဝုဒ္ဓဝယဝုဒ္ဓေ အပစေတိ အတ္တာနံ နီစဝုတ္တိ ကရဏေန ပူဇေတိသီလေနာတိ ဝုဒ္ဓါပစာယီ။ ဥဘယတ္ထာပိသမ္ပဒါန ဝစနံ။ ဧဝန္တိအာဒိနိ ဂမန ဝစနံ။ နိဂမန္တိ စ နိဋ္ဌင်္ဂမနံ။ တသ္မာတိအာဒိ လဒ္ဓဂုဏ ဝစနံ။ လဒ္ဓဂုဏောတိ စ တံတံပသင်္ဂ ဝိသောဓနံ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ လဒ္ဓါဝိသုဒ္ဓါ အတ္ထော ဝုစ္စတိ။ တထာ ဝစန သာမတ္ထိယေန လဒ္ဓါ အတ္ထန္တရောပိ အယမိဓ အဓိပ္ပေတော။ ‘‘နကေဝလဉ္စ ထေရဿေဝ အနန္တရာယေန ပရိသမာပနတ္ထံ ဟောတီ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘သောတူနဉ္စဂဟဏ ကိစ္စ သမ္ပဇ္ဇနတ္ထ’’န္တိသမ္ဗန္ဓော။ သုဏန္တီတိ သောတာရော။ တေသံ။ ‘‘ဂဏှန္တာန’’န္တိ ဥဂ္ဂဏှန္တာနံ။ ‘‘ဝန္ဒနာသိဒ္ဓိယာ’’တိရ တနတ္တယေဝန္ဒနာ ပုညဿသိဒ္ဓိတော။ ဇဝနဝိနိစ္ဆယေ ယသ္မာ အန္တရာယ နီဝါရဏံနာမ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဖလံ ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မော စ ပထမ ဇဝနဿ ဝိပါကက္ခေတ္တံ။ တသ္မာ ဥပတ္ထမ္ဘန ကိစ္စံ ပတွာပိ ပထမ ဇဝန စေတနာ ဧဝ ဣဓပရိယတ္တာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယဘူတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာ ပန ပထမ ဇဝန စေတနာ ဥပတ္ထမ္ဘန ကိစ္စံ ပတွာပိ သဗ္ဗဒုဗ္ဗလာ ဧဝသိယာ။ ကသ္မာ၊ အလဒ္ဓါသေဝနတ္တာ။ သေသ စေတနာယော ဧဝ ဗလဝတိယော သိယုံ။ ကသ္မာ၊ လဒ္ဓါ သေဝနတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘သတ္တဇဝနပက္ခေ အဓိပ္ပေတတ္တာ ဥပလဒ္ဓဗ္ဗတ္တာ တံ နသုန္ဒရ’’န္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတီ’’တိ ဝါကျပရိသမာပနံ။ ‘‘ယထာ အပ္ပမတ္တကံ ဟောတိ။ ဧဝမေဝံ အပ္ပမတ္တကံ ဟောတီ’’တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘တထာဟီ’’တိ တတော ဧဝါတိ အတ္ထော။ ပဋ္ဌာနေပိ=ကဗဠီကာရောအာဟာရော ဣမဿကာယဿ အာဟာရ ပစ္စယေနပစ္စယော=တိဝိဘတ္တော။ ဣတရထာ ‘ကဗဠီကာရော အာဟာရော အာဟာရသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော’တိ ဝိဘတ္တော သိယာတိ။ ‘‘အဓုနာဝါ’’တိ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ဧဝ။ ဧဝံ ဝန္ဒနာယပယောဇနံ ဒီပေတွာ ဣဒါနိ သေသာနံ ပိဏ္ဍတ္ထာနံ ပယောဇနံ ဒီပေတုံ ‘‘ယသ္မာပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ ‘‘အာဒိတောဝိဒိတေသတီ’’တိအာဒိမှိ-ဘာသိဿံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟ-န္တိ ပဒံ သုတွာ ဝိညာတေသတိ၊ ‘‘ဥဿာဟောဇာယတိ’’။ ဣမံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုဒုလ္လဘေ အဘိဓမ္မတ္ထေ စ အနာယာသေန ဇာနိဿာမ၊ တမ္မူလကဿ စ အနုပါဒါ ပရိနိဗ္ဗာနန္တဿ ပယောဇနဿဘာဂိနော ဘဝိဿာမာတိ စိတ္တုပ္ပာဒ သမ္ဘဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

ပိဏ္ဍတ္ထာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပဒတ္ထေ။ ‘‘ဗုဇ္ဈီ’’တိ အညာသိ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဧတသ္မိံ ပဒေ။ စ သဒ္ဒေါ ဝါကျာရမ္ဘ ဇောတကော။ ဝါကျာ ရမ္ဘောတိ စ မူလဝါကျေ ယံ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ အဝုတ္တံ၊ တဿ တဿ ကထနတ္ထာယ အနုဝါကျဿ အာရမ္ဘော။ ဗုဇ္ဈနကိရိယာဝုစ္စတိဉာဏံ။ ကထံပနအဝိပရီတတ္ထေ ပဝတ္တော သမ္မာသဒ္ဒေါ အသေသ ဗျာပနံ ဒီပေတီတိ ပုစ္ဆာယ ပုရိမတ္ထမေ ဝဗျတိရေကတော စ အနွယတော စ ပုန ဝိတ္ထာရေန္တော ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ၊ ‘‘တထာဟီ’’တိ တဿ ဝစနဿ အယံ ဝိတ္ထာရောတိ ဇောတေတိ။ ‘‘အဝိပရီတ’’န္တိ ကိရိယာဝိသေသန ပဒမေတံ။ ‘‘အတ္တနော ဝိသယေ ဧဝါ’’တိ အတ္တနော ဉာဏဝိသယေ ဧဝ တေသံ ဝိသယောစာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယသ္မာ ဧကောပိ ဓမ္မော ကာလဒေသသန္တာနာဒိဘေဒေန အနန္တ ဘေဒေါ ဟောတိ။ တသ္မာ ပဒေသဉာဏိကာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒယော ဧကဓမ္မံပိ သဗ္ဗာကာရတော ဇာနိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘သဗ္ဗာကာရတော’’တိ သဘာဝတော၊ ဟေတုတော၊ ပစ္စယတော၊ ဖလတော၊ နိဿန္ဒတော၊ ကာလတော၊ ဒေသတောတိအာဒိနာ အာကာရေန။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ အဝိသယေဓမ္မေ။ ‘‘တေ ဝိပရီတံ ဗုဇ္ဈေယျုံ၊ သော အဝိသယော နာမဓမ္မောနတ္ထီ’’တိယောဇနာ။ တံ ဝိတ္ထာရေန္တော ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ၊ ‘‘တိယဒ္ဓဂတေ’’တိ တီသုကာလေသု ဂတေ ပဝတ္တေ။ ‘‘အဒ္ဓါမုတ္တကေ’’တိ ကာလတ္တယဝိမုတ္တကေ။ ‘‘ဟတ္ထမဏိကေဝိယာ’’တိ ဟတ္ထ တလေ ဌပိတမဏိရတနာနိဝိယ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ ပါဠိသာဓကံ။ တတ္ထ၊ ‘‘အာပါတ’’န္တိ အဘိမုခံ ပတနံ။ အာဗာဓန္တိပိ ပါဌော၊ ဩတ္ထရိတွာ ဥပဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သဗ္ဗညုမဟာဘဝင်္ဂ’’န္တိ သဗ္ဗေသံသဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံ ပစ္ဆိမဘဝေ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ပဝတ္တံ အဋ္ဌသု မဟာဝိပါကေသု ပထမမဟာဝိပါကံ ဘဝင်္ဂ စိတ္တံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ မဟာဘဝင်္ဂေ။ ‘‘နိစ္စကာလံ ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ သဗ္ဗကာလံ ဥပဋ္ဌာနာကာရ ပတ္တာ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ။ ကသ္မာ၊ ကဿစိ အာဝရဏဿ အဘာဝတော။ ဣဒံပိဟိ ဧကံ ဥပဋ္ဌာနံ နာမာတိ။ ‘‘အာဝဇ္ဇနာယာ’’တိ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန စိတ္တေန။ ဓမ္မာ မဟန္တာ။ ဘဝင်္ဂံ ပရိတ္တကံ။ တသ္မာ ပရိတ္တကံ ဘဝင်္ဂံ ဧကက္ခဏေ မဟန္တာနံ ဓမ္မာနံ နပဟောတီတိ စောဒကဿ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘နစောဒေတဗ္ဗမေတ’’န္တိ ဧတံ ဌာနံ နစောဒေတဗ္ဗံ။ ‘‘ပရမုက္ကံသပတ္တာန’’န္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဥက္ကံသော’’တိ အစ္စုဂ္ဂမော အစ္စုတ္တရော။ ပရမော ဥက္ကံသော ပရမုက္ကံသောတိဝိဂ္ဂဟော။

ဧဝံ သမ္မာသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝိစာရေတွာ ဣဒါနိ သံသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝိစာရေန္တော ‘‘သံသဒ္ဒေါပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ၊ ‘‘ဥပသဂ္ဂေါ’’တိ ဥပသဂ္ဂပဒံ။ ‘‘ပဋိဝေဓဓမ္မေသူ’’တိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒီနံ ပဋိဝိဇ္ဈနညာဏေသု။ နတ္ထိ အာစရိယော ဧတဿာတိ အနာစရိယော။ သမာသန္တေ ကကာရေန သဟ အနာစရိယကော။ အနာစရိယကဿ ဘာဝေါ အနာစရိယကတာ။ တံ အနာစရိယကတံ။ တတီယာ ရုပ္ပသမာပတ္တိ နာမ အာကိဉ္စညာယတနဇ္ဈာနံ။ တံ ဘဂဝါ အာဠာရဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ စတုတ္ထာရုပ္ပသမာပတ္တိ နာမ နေဝသညာ နာသညာယတနဇ္ဈာနံ။ တံ ဥဒကဿသန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှာတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အာဠာရုဒကမူလိကာ’’တိ။ ‘‘အနလင်္ကရိတွာ’’တိ အာဝဇ္ဇနသမာပဇ္ဇနာဒိဝသေန အနလင်္ကရိတွာ။ အနာသေဝိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဆဍ္ဍိတတ္တာ’’တိ ဧတာသမာပတ္တိယောနာလံ ဗောဓာယ၊ အထ ခေါ ယာဝဒေဝ တတီယ စတုတ္ထာရုပ္ပဘဝပ္ပဋိလာဘာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဆဍ္ဍိတတ္တာ။ ‘‘ဗုဇ္ဈနကိရိယာယာ’’တိ ပဋိဝေဓညာဏဿ။ ‘‘ကုတော ပဋိဝေဓဓမ္မာ’’တိ တာ ကုတော ပဋိဝေဓဓမ္မာ ဟောန္တိ။ ပဋိဝေဓဓမ္မာ ဧဝ စ ဗုဒ္ဓဘာဝါယပဒဋ္ဌာနာဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

ပါဠိယံ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသုဓမ္မေသူ’’တိ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ဣတော ပုဗ္ဗေ ကဿစိသန္တိကေ အနနုဿုတေ သုစတုဿစ္စ ဓမ္မေသု။ ‘‘အဘိသမ္ဗုဇ္ဈီ’’တိပဒေ အဘိသမ္ဗောဓိသင်္ခါတံ အရဟတ္တမဂ္ဂညာဏံ ဝုတ္တံ။ တဒေဝ ဉာဏံ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ တပ္ပစ္စယာ တဒနန္တရာ ဧဝသဗ္ဗညုတညာဏံ ပါတုဗ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ‘‘တဒနန္တရာ’’တိ စ အရဟတ္တ မဂ္ဂဝီထိယာစ စတုန္နံ ပစ္စဝေက္ခန ဝါရာနဉ္စ အနန္တရေ ကာလေတိ အတ္ထော။ ‘‘နိမိတ္တတ္ထေ’’တိ နိမိတ္တ ဟေတွတ္ထေ။ ‘‘ဘုမ္မ’’န္တိ အဋ္ဌကထာသုအာဂတံ သတ္တမီဝိဘတ္တိယာနာမံ။ တာသု ဟိ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ဥပယောဂဝစနံ၊ ကရဏ ဝစနံ၊ သမ္ပဒါန ဝစနံ၊ နိဿက္ကဝစနံ၊ သာမိဝစနံ၊ သုမ္မဝစနန္တိ ဧဝံ အနုက္ကမေန သတ္တန္နံ ဝိဘတ္တီနံ နာမာနိ အာဂတာနီတိ။

‘‘ဒသဗလညာဏေသူ’’တိ ဌာနာဌာန ကောသလ္လညာဏာဒီသု ဒသ ဉာဏဗလေသု။ ‘‘ဝသိဘာဝ’’န္တိ ဧတ္ထ အတ္တနော ဝသံ ဝတ္တေတုံ သမတ္ထတာ သင်္ခါတောသတ္တိ ဝိသေသော ဝသောနာမ။ ဝသော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝသီ-ဝသိဂဏေဟီတိအာဒီသုဝိယ။ ဝသိနော ဘာဝေါ ဝသိဘာဝေါ။ တံ ဝသိဘာဝန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဝသိဘာဝ’’န္တိ ဣဿရဘာဝန္တိ။ ကတ္ထစိ ပန ‘‘ဝသီ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂပဒံပိ ဒိဿတိ=တတြိမာ ပဉ္စဝသိယော အာဝဇ္ဇနဝသီသမာပဇ္ဇနဝသီ=တိအာဒီသု။

သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဒ။

၅။ အတုလပဒေ။ အနေကေဟိဂုဏပဒေဟိ ပဝတ္တိတာဝန္ဒနာ ‘‘အနေကဂုဏပဒဝိသယာနာမ’’။ ‘‘ဣတိကိံဒုတီယေနာ’’တိ ဣတိ တသ္မာ ဒုတီယေန အတုလပဒေန ကိံ ပယောဇနံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ‘‘နန သမတ္ထာ’’တိ နသမတ္ထာ န ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သမတ္ထာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘မတ္တကာရိနော’’တိ ပမာဏကာရိနော။ ‘‘ထေရော စ တေသံ အညတရော’’၊ တသ္မာ မတ္တံ န ကရောတိ၊ ဒုတီယံ အတုလ ပဒံ အာဟရီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အပိစာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ‘‘နကေဝလံ ဝန္ဒနာယ အန္တရာယနီဝါရဏမေဝ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗံ ဟောတီ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝန္ဒနာယာ’’တိ ဝန္ဒနာဟေတု။ သောပိ ပညာပါဋဝါဒိ အတ္ထော။ ‘‘ဂန္ထပါရိသုဒ္ဓိယာ’’တိ ဂန္ထဒေါသာနာမ ပဒဒေါသ ဝါကျဒေါသ အတ္ထဒေါသာဒယော အတ္ထိ။ တေဟိ ဒေါသေဟိ ဣမဿ ဂန္ထဿ ပါရိသုဒ္ဓိယာ။ ကထံ ပန ဝန္ဒနာယ ပညာပါဋဝါဒိ အတ္ထောသမ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အနုဿတိဋ္ဌာနေသူ’’တိအာဒိ။ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ နာမ ဗုဒ္ဓ ဓမ္မ သင်္ဃသီလာဒီနိ။ စိတ္တသမာဓာနံ အာဝဟတီတိ စိတ္တသမာဓာနာဝဟော။ ‘‘တိက္ခာသူရာဟုတွာဝဟတီ’’တိ ဂမ္ဘီရေသု အတ္ထ ဗျဉ္ဇန ပဒေသု အမန္ဒာ ဝိဿဋ္ဌာ ဟုတွာ ဝဟတိ။ ‘‘တဒတ္ထာယပီ’’တိ ပညာပါဋဝါဒိ အတ္ထာယပိ။ ဂုဏနာမပဒါနံ ဂုဏတ္ထောနာမဝိဂ္ဂဟ ဝါကျေသု ပါကဋော၊ သိဒ္ဓပဒေသု အပါကဋော။ တသ္မာ တာနိ ဝိဂ္ဂဟတ္ထံ အဇာနန္တာနံ သန္တိကေ နာမ မတ္တာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ယထာဝုတ္တ ဝစနတ္ထယောဂေပိ…ပေ… ပဝတ္တတ္တာ’’တိ။ ‘‘သဘာဝနိရုတ္တိံ ဇာနန္တာန’’န္တိ မာဂဓ ဘာသံ ဇာနန္တာနံ။ မာဂဓဘာသာဟိ မူလဘာသာတိ စ အရိယဘာသာတိ စ မာဂဓဘာသာတိ စ ပါဠိဘာသာတိ စ ဓမ္မနိရုတ္တီတိ စ သဘာဝနိရုတ္တီတိ စ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဘာဝတ္ထသုည’’န္တိ ဧတ္ထ ဂုဏနာမာနံ ဂုဏတ္ထော ဘာဝတ္ထော နာမ။ သော ဧဝသကတ္ထောတိ စ ဝစနတ္ထောတိ စ ဝိဂ္ဂဟတ္ထောတိ စ ဝုစ္စတိ။ ကိရိယနာမာဒီသူပိ ဧသေဝနယော။ ‘‘သတ္ထူ’’တိ သတ္ထုနော။ ‘‘သမညာမတ္တ’’န္တိ နာမသညာမတ္တံ ဘဝိတုံ နာရဟတိ။ တထာဟိ အနာထပိဏ္ဍိကောသေဋ္ဌိ ရာဇဂဟံ အနုပတ္တော ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပန္နောတိ သုတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ=ဃောသောပိ ခေါ ဧသောဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓါ=တိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓါတိ နာမံပိ လောကေ မဟန္တံ သုဒုလ္လဘံဂုဏပဒံ ဟောတိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ နာမေဝတ္တဗ္ဗမေဝနတ္ထီတိ။ ‘‘သဘာဝနိရုတ္တိံ အဇာနန္တာနံ ပန ပဒသဟဿံ ဝုစ္စမာနံပီ’’တိ တိဋ္ဌတု ဧကံ အတုလပဒံ၊ ပဒသဟဿံပိ ဝုစ္စမာနံ သတ္ထုသမညာမတ္တမေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တာဒိသာဟိ ဇနာ ဣဒံ လောကေ မဟန္တံ ဂုဏပဒန္တိပိ နဇာနန္တိ။ ဘာဝတ္ထံ ကိံဇာနိဿန္တိ။

‘‘အတုလော’’တိ အညေန သော အသဒိသောတိ ဝါ၊ အညော ဝါတေန သဒိသောတဿနတ္ထီတိဝါ၊ - ဒွိဓာပိအတ္ထောလဗ္ဘတိ။ သာဓကဂါထာယံ ‘‘ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ ယုဂဂ္ဂါဟီပုဂ္ဂလော။ ကိဉ္စာပိ မက္ခလိ ပူရဏာဒယော ဝိသုံဝိသုံ - အဟံ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ - တိစ၊ အဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ-တိစ ပဋိဇာနန္တာ ယုဂဂ္ဂါဟိနော ဟုတွာ ဝိစရန္တိ။ ဓမ္မတော ပန သိနေရု ပဗ္ဗတ ရာဇဿ သန္တိကေ သက္ခရ ကထလာနိဝိယသမ္ပဇ္ဇန္တီတိ။ ‘‘အနစ္ဆရိယ’’န္တိ နတာဝ အစ္ဆရိတဗ္ဗံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဗုဒ္ဓဘူတဿာ’’တိ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ဘူတဿပတ္တဿ။ ‘‘ယံ ဗုဒ္ဓ ဘူတဿ အတုလတ္တံ၊ ဧတံ အနစ္ဆရိယ’’န္တိ ယောဇနာ။ ယဒိ စေတံ အနစ္ဆရိယံ ဟောတိ၊ ကတမံ ပန တာဝ အစ္ဆရိယံ ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘သမ္ပတိဇာတဿာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘သမ္ပတိဇာတဿာ’’တိ အဇ္ဇေဝဇာတဿပိ အဿ ဘဂဝတော။ ကထံ အတုလတာ ပညာယတီတိ အာဟ ‘‘တဒါဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧကင်္ဂဏာနီ’’တိ ဧကတလာနိ။ တဒါဟိ ဗောဓိသတ္တဿပုညာနုဘာဝေန အတိမဟန္တော ဩဘာသော ပါတုဗ္ဘဝတိ။ = ဥဠာရော ဩဘာသော ပါတုရဟောသိ အတိက္ကမ္မဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝ=န္တိဟိ ဝုတ္တံ။ တေန ဩဘာသေန ဖရိတာ သဗ္ဗေ ပထဝိ ပဗ္ဗတာဒယော ဇာတိဖလိကက္ခန္ဓာဝိယ သုပ္ပသန္နာ ဟောန္တိ။ ဒသသဟဿ စက္ကဝါဠာနိ ဧကတလံ ဟုတွာ ပညာယန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနေကာနိ စက္ကဝါဠသဟဿာနိ ဧကင်္ဂဏာနိ အဟေသု’’န္တိ။ ‘‘ပရမာယ ပူဇာယာတိ ထုတိမင်္ဂလဝစနပူဇာယ။ ‘‘လောကဿာ’’တိ သဗ္ဗ သတ္တလောကတော။ ဧဝံ အစ္ဆမ္ဘိ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ ဓမ္မတာယ သဉ္စောဒိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ‘‘အစ္ဆမ္ဘိဝါစ’’န္တိ ဝိသာရဒဝါစံ။ အာသဘိံ ဝါစန္တိပိ ပါဌော။ ဥတ္တမဝါစန္တိ အတ္ထော။ ‘‘နိစ္ဆာရေသီ’’တိ ဥဒါဟရတိ။ ဣဒမ္ပိ အနစ္ဆရိယံ၊ အညံ ပိတတော အစ္ဆရိယတရံ အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယဒါပနာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ပါရမိတာ ဂုဏေဟိ တေန သဒိသော ကောစိနတ္ထေဝ ထပေတွာ အညေ စ မဟာဗောဓိ သတ္တေတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဿာ’’တိ တေန သဒိသဿ။ ‘‘နတ္ထိဘာဝေါ ဒီပေတဗ္ဗော’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒီပေတဗ္ဗော’’တိ ဗုဒ္ဓဝံသပါဠိတော အာဟရိတွာ ဒီပေတဗ္ဗော။ ‘‘ကုတောသာဝကဗောဓိသတ္တာနံ သတသဟဿံ သက္ခိဿတီ’’တိ ယောဇနာ။ ပါရမိယော ပကာရေနဝိစိနန္တိ ဧတေနာတိ ပါရမိပဝိစယော။ ဉာဏံ။ တံပနဉာဏံ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဧဝ ဥပ္ပန္နံ နဟောတိ။ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တ သာဝကဗောဓိသတ္တာနံပိ ဥပ္ပန္နမေဝ။ တဒေဝ စ သဗ္ဗေသံပိ ဗောဓိသတ္တာနံ နိယတဗျာကရဏပ္ပဋိလာဘေ ပဓာနကာရဏန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘သာဝကဗောဓိသတ္တာပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဗောဓိဝုစ္စတိဝိမောက္ခညာဏံ။ အရိယမဂ္ဂဿေတံ နာမံ။ ဗောဓိမှိသဇန္တိ လဂ္ဂန္တီတိ ဗောဓိသတ္တာ။ ‘‘လဂ္ဂန္တီ’’တိ တပ္ပဋိလာဘတ္ထာယ နိယတ စိတ္တာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ဗောဓိ အတ္ထာယ ပဋိပန္နာ သတ္တာ ဗောဓိသတ္တာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ဗုဒ္ဓ သုညေပိလောကေ ကမ္မဿကတာဉာဏေ ဌတွာ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော မောက္ခဓမ္မပရိယေသိနော သတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘သမ္ဘာရ ဓမ္မေ’’တိ ဒသဝိဓေ ပါရမိ ဓမ္မေ။ ဝဋ္ဋံ အနုသရန္တိ အနုဂစ္ဆန္တီတိ ဝဋ္ဋာနုသာရိနော။ ပထဝိယံ ပံသုစုဏ္ဏာနိ ဝိယ ပကတိယာ ဝပုထုဘူတာဇနာတိ ပုထုဇ္ဇနာ။ မဟန္တာပုထုဇ္ဇနာတိ မဟာပုထုဇ္ဇနာ။ ဝဋ္ဋာနုသာရိနော စ တေ မဟာပုထုဇ္ဇနာစာတိ သမာသော။ တေသံ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ အယံ ဘာဝေါယေဝ တေသံ ဘူမီတိ စ ဝုစ္စတိ။ အတ္ထတော ပန မောက္ခဓမ္မနိရပေက္ခတာ ဧဝ။ အစ္ဆန္ဒိကတာတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဩက္ကန္တာ’’တိ ပဝိဋ္ဌာ။ တယောနိယတာ၊ ဗောဓိသတ္တနိယတော စ စူဠသောတာပန္နနိယတော စ အရိယ သောတာပန္နနိယတော စ။ တတ္ထ ဗောဓိသတ္တနိယတော ဗောဓိသမ္ဘာရဗလေန သိဒ္ဓါ။ စူဠသောတာပန္န နိယတော ပစ္စယာကာရာနုဗောဓညာဏဗလေန။ အရိယသောတာပန္န နိယတော သောတာပတ္တိ မဂ္ဂညာဏ ဗလေန။ တေသု ဗောဓိသတ္တနိယတော ဣဓ အဓိပ္ပေတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကေန ပရိယာယေနာ’’တိအာဒိ။ ဝတ္တဗ္ဗမေဝနတ္ထိတေသံ ဒွိန္နံ ဗောဓိသတ္တာနံ ပါရမိ ပဝိစယညာဏ သမ္ပတ္တိယာ ဝိနာ နိယတဗျာကရဏ လာဘာ သင်္ကာယ ဧဝ အဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

ပဒသိဒ္ဓိဝိစာရေယံ ဝုတ္တံ ဝိဘာဝနိယံ=တုလာယသမိတောတုလျော။ တုလျော ဧဝ တုလောယကာရ လောပဝသေနာ=တိ။ တံသန္ဓာယ ‘‘ယ ကာရဿဝါဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယဉ္စဝုတ္တံ တတ္ထေဝ=အထဝါသမီတတ္ထေ အကာရပစ္စယဝသေန တုလာယသမီတောတုလော=တိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘အကာရဿဝါဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘တုလာယာ’’တိ လောကေ ဓာရဏတုလာသဒိသာယ ပညာယာတိ အတ္ထော။ ‘‘သမီတော’’တိ သမံ ကတော။ နဟိ တုလသဒ္ဒေါ ဘဝိတုံ နယုတ္တော။ ယုတ္တော ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ကထံ ဝိညာယတီတိ အာဟ ‘‘တုလယိတု’’န္တိအာဒိံ။ တတ္ထဟိ ‘‘တုလယိတုံ အသက္ကုဏေယျော’’တိဝစနေန တဿကမ္မသာဓနတ္တံဒဿေတိ။ ‘‘ကမ္မသာဓနေနေဝါ’’တိ ပုဗ္ဗေ-တုလယိတဗ္ဗော အညေန သဟ ပမိတဗ္ဗောတိ တုလောတိ ဧဝံ ဣဓဝုတ္တေန ကမ္မ သာဓန ဝစနတ္ထေနေဝ။ ‘‘တဒတ္ထသိဒ္ဓိတော’’တိ တဿ ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တဿ ဒုဝိဓဿ အတ္ထဿ သိဒ္ဓိတော။ ‘‘တတော’’တိ တုလသဒ္ဒတော။ စိန္တာယ ကိံ ပယောဇနံ အတ္ထိ။ နတ္ထိယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝဒတိ သီလေနာတိ ဝတ္တာ။ ဝါဒီ ပုဂ္ဂလော။ ဝတ္တုနော ဣစ္ဆာဝတ္တိစ္ဆာ။ ဝတ္တုံ ဣစ္ဆာဝတ္တိစ္ဆာတိပိဝဒန္တိ။ ဝတ္တိစ္ဆံ အနုဂတော သမ္မုတိ သင်္ကေတဝေါဟာရ သိဒ္ဓတ္တာတိ သမာသော။ ‘‘ဧတ’’န္တိ ဧတံ ဒွိဓာသိဒ္ဓဝစနံ။ ‘‘စေ’’တိ စေဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ နယုတ္တံ။ ‘‘ယထာသုတ’’န္တိ တုလ ဣတိ သုတံ။ ‘‘ယုတ္တ’’န္တိ ယထာသုတ နိယာမေနေဝ ယုတ္တံ ဝဇ္ဇေတွာ။ ‘‘အဿုတဿာ’’တိ ဓာရဏတုလာပရိယာယဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတုလာသဒ္ဒဿ။ တတောယေဝယကာရ ယုတ္တဿတုလျသဒ္ဒဿ စ အဿုတဿ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေသတိ၊ တတောပိ ဧကော အကာရောတိ ကတွာ သမီတတ္ထေ ဒုတီယော တဒ္ဓိတ အကာရောပိ အဿုတောယေဝနာမဟောတိ။ ‘‘ပရိကပ္ပနာယာ’’တိ ပရိကပ္ပေတွာ ကထနာယ။ ပယောဇနာဘာဝတော န ယုတ္တန္တိသမ္ဗန္ဓော။ အတုလပဒံ။

၆။ ဧဝံ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ပဒတ္ထ သံဝဏ္ဏနံ ကတွာ ဣဒါနိ တေသံယေဝ အတ္ထုဒ္ဓါရသံဝဏ္ဏနံ ကရောန္တော ‘‘ဣမေဟိ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘သမ္ပဒါ’’တိ သမ္ပတ္တိယော။ ‘‘ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ နာမ’’ သမတိံ သပါရမီနံ ပရိပူရဏံ။ ‘‘မဟာဝဇိရညာဏ’’န္တိ ဘဂဝတော အာသဝက္ခယညာဏမ္ပိ ဝုစ္စတိ။ တဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဗုဒ္ဓဘာဝတ္ထာယ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာဝသေန ဆတ္တိံသ ကောဋိ သတသဟဿ သင်္ခါနံ ဒေဝသိကံ ဝဠဉ္ဇနကပ္ဖလသမာပတ္တီနံ ပုဗ္ဗဘာဂ ဝိပဿနာဉာဏမ္ပိ မဟာဝဇိရညာဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ သဗ္ဗမ္ပေတံ မဟာဋီကာယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘မဟာဗောဓိယာ’’တိ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါနံ အဘိသမ္ဗောဓိ သင်္ခါတဿ အဂ္ဂမဂ္ဂညာဏဿ။ ပဟိယျန္တိ ပဟာတဗ္ဗာ ဓမ္မာ ဧတေနာတိ ပဟာနံ။ ပဇဟန္တိ ပဟာတဗ္ဗေဓမ္မေဧတေနာတိဝါ ပဟာနန္တိ ကတွာ တံ အဂ္ဂမဂ္ဂညာဏမ္ပိတံ ဝိပဿနာဉာဏမ္ပိ ပဟာနန္တိ ဝုစ္စတီတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ပဟာနသမ္ပဒါယံ ဝါ သာ သင်္ဂဟိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စသီလာနိ။ ပါဏာတိပါတဿ ပဟာနံသီလံ၊ ဝေရမဏိသီလံ၊ စေတသိကံသီလံ၊ သံဝရောသီလံ၊ အဝီတိက္ကမောသိလန္တိအာဒီသုဝိယ ဧတ္ထဟိ ပဟာနသီလံ နာမ ယထာ ဝုတ္တေန အတ္ထေန ဝေရမဏိသီလမေဝါတိ ယုဇ္ဇတိ။ ပဟာနံ နာမ ကောစိဓမ္မော နဟောတီတိ အဓိပ္ပာယေ ပန သတိပဟာန သီသေန ပဟာနသာဓကံ တဒေဝဉာဏဒွယံ ဥပစာရေနပဟာနန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတရထာ ပဟာနသမ္ပဒါ နာမ အသာရာ အဖလာတိ အာပဇ္ဇေယျာတိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓ ဗုဒ္ဓသာဝကာ ကိလေသေ ပဇဟန္တာပိ ဝါသနာယ သဟ အပ္ပဇဟနတော စိတ္တ သန္တာနေ မောဟဝါသနာယ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ သဗ္ဗညု ဘာဝံ နဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ ယထာတေသံ ကိလေသပ္ပဟာနံ ပဟာနသမ္ပဒါ နာမ နဟောတိ။ နတထာသဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနန္တိ အာဟ ‘‘သဟဝါသနာယာ’’တိအာဒိံ။ ဝိဘာဝနိယံဉာဏသမ္ပဒါ ပထမံ ဝုတ္တာ။ တတော ပဟာန သမ္ပဒါ။ ဋီကာယံ ပန ပဟာနသမ္ပဒါ ပထမံ ဝုတ္တာ။ တတော အဓိဂမ သမ္ပဒါနာမ ဝုတ္တာ။ တတော ဉာဏသမ္ပဒါ။ ပဟာနသမ္ပဒါယဉ္စ အဂ္ဂမဂ္ဂညာဏံ ဒဿိတံ။ အဓိဂမ သမ္ပဒါတိ စ သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘော ဝုတ္တော။ ဉာဏသမ္ပဒါယမ္ပန တေဟိ ဒွီဟိ ဉာဏေဟိ အဝသေသာနိဒသဗလညာဏာဒီနိသဗ္ဗညာဏာနိဒဿိတာနိ။ ဣဓပိ ဋီကာနယမေဝ သမ္ဘာဝေန္တော ‘‘ပဟာနသမ္ပဒါယေဝပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ သဗ္ဗညုတညာဏဿပဒဋ္ဌာနံ၊ အာသန္န ကာရဏံ။ ‘‘န ဟိ မဂ္ဂညာဏတော အညာ ပဟာနသမ္ပဒါနာမ အတ္ထိ’’။ ပရမတ္ထတော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ=ပဟာနန္တိ ကောစိ ဓမ္မောနာမ နတ္ထိ အညတြ ဝုတ္တပ္ပကာရာနံ ပါဏာတိပါတာဒီနံ အနုပ္ပာဒမတ္တတော=တိ အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ပဟာယကဓမ္မသမာဒါနေန ပန ပဟာတဗ္ဗ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒေါ နာမ ဧကောပဏီတ ဓမ္မောဟောတိ။ ဧကံ သန္တိ ပဒံ ဟောတိ။ တထာဟိ ဝုတ္တံ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂေ=ဥပ္ပာဒေါ ဘယံ၊ အနုပ္ပာဒေါ ခေမန္တိ သန္တိပဒေ ဉာဏံ။ ပဝတ္တိ ဘယံ၊ အပ္ပဝတ္တိ ခေမန္တိ သန္တိပဒေဉာဏ=န္တိ။ တဒင်္ဂပ္ပဟာနံ ပနတဒင်္ဂအနုပ္ပာဒေါ နာမ။ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနံ ဝိက္ခမ္ဘန အနုပ္ပာဒေါ နာမ။ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနံ သမုစ္ဆေဒ အနုပ္ပာဒေါ နာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန အနုပ္ပာဒ သမ္ပာပကံ ဝိပဿနာ ဉာဏဉ္စ မဂ္ဂညာဏဉ္စ ဥပစာရေန ပဟာနန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ ကသ္မာ၊ ဥပရိဉာဏ သမ္ပဒါဒီနံ ပစ္စယတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘သမ္ပဒါသင်္ကရော’’တိ သမ္ပဒါသမ္ဘေဒေါ၊ သမ္ပဒါသမ္မိဿော။ ‘‘ဉာယာဂတ’’န္တိ ယုတ္တိတော အာဂတံ။ ‘‘သီလာဒိဂုဏေဟီ’’တိ သီလ သမာဓိ ပညာ ဝိမုတ္တိ ဝိမုတ္တိညာဏဒဿန ဂုဏေဟိ။ ‘‘ဣဒ္ဓိဓမ္မေဟီ’’တိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဘိညာဒီဟိ ဣဒ္ဓိဂုဏေဟိ။ ‘‘လက္ခဏာနုဗျဉ္ဇနပ္ပဋိမဏ္ဍိတဿာ’’တိ ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ စ အသီတိ ခုဒ္ဒကလက္ခဏေဟိ စ ပဋိမဏ္ဍိတဿ။ ‘‘အာသယော’’တိ စိတ္တ သန္တာနေ အဓိသယိတော ဣစ္ဆာဝိသေသော။ ‘‘အဇ္ဈာသယဿာ’’တိ အလောဘဇ္ဈာသယာဒိကဿအဇ္ဈာသယဿ။ ‘‘ဥဠာရတာ’’တိ ပဏီတတာ။ ‘‘ဟိတဇ္ဈာသယတာ’’တိဟိတကာမတာ။ အပရိပါက ဂတိန္ဒြိယာနံ သတ္တာနံ ဣန္ဒြိယပရိပါကကာလာဂမနဉ္စ ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဘိညာတာန’’န္တိ အတိပါကဋာနံ။ ‘‘ဒွေပဟာနသမ္ပဒါ’’တိ ဒွေပဟာန သမ္ပဒါ ဉာဏသမ္ပဒါ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဒေ။ ‘‘သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈီ’’တိ ဧတ္ထ အဘိသမ္ဗောဓိသင်္ခါတံ အဂ္ဂမဂ္ဂညာဏံ ဂဟိတံ။ တဉ္စ ပဟာနကိစ္စပ္ပဓာနံ ဟောတိ။ ‘‘တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော’’တိ ဧတ္ထ သဗ္ဗညုတညာဏံ။ ‘‘ဗလေသု စ ဝသိဘာဝ’’န္တိ ဧတ္ထ ဒသဗလညာဏာနိ ဂဟိတာနိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဒွေ…ပေ… သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဒေနဝိဘာဝိတာ’’တိ။

သမ္ပဒါနိဋ္ဌိတာ။

၇။ သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမပဒေ။ ယထာ=သသင်္ဃံလောကနာယကံ နမဿိဿံ=တိ ဧတ္ထသဟသဒ္ဒဿ သမဝါယတ္ထတ္တာ အဟံလောကနာယကဉ္စ သင်္ဃဉ္စ နမဿိဿန္တိ ဧဝံ သမဝါယတ္ထော ဝိညာယတိ။ တထာ ဣဓပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စသဒ္ဓမ္မဉ္စ ဂဏုတ္တမဉ္စ အဘိဝါဒိယာမီတိ ဧဝံ ကိရိယာသမဝါယတ္ထော သဟသဒ္ဒေန ဒီပိတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဒူရတောဟံ…ပေ… ဧဝမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဣဒ’’န္တိ သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမပဒံ။ ဧတ္ထ စ‘‘သမဝါယော’’တိ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဗဟူနံ ဝါ အတ္ထာနံ ဧကသ္မိံ ဒဗ္ဗေဝါ ဂုဏေဝါကိရိယာယဝါသမံ အဝေစ္စ အယနံပဝတ္တနံ သမဝါယော။ ပစ္စာနုတာပ ပစ္စာနုမောဒနာဒိဌာနေသု=အဟံ ပုဗ္ဗေဒါနံ နဒဒိဿံ၊ သီလံ နရက္ခိဿံ။ - အနေကဇာတိ သံသာရံ သန္ဓာဝိဿ=န္တိအာဒိနာ အတီတေပိကာလေ အနာဂတဝစနံ ပယုဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘နမဿိဿ’’န္တိ နမဿိံတိ။ ‘‘ဂုဏီဘူတာန’’န္တိ သမာသပဒေ ဝိသေသနဘူတာနံ၊ အပ္ပဓာနဘူတာနန္တိ အတ္ထော။ အဗ္ဘူတ တဗ္ဘာဝေစာယံ ဤကာရော။ ယထာ၊ ကာကော သေတီ ဘဝတိ၊ ဗကော ကဏှီဘဝတီတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သေတီ ဘဝတီ’’တိ အသေတပုဗ္ဗော သေတောဘဝတိ။ ‘‘ကဏှီဘဝတီ’’တိ အကဏှပုဗ္ဗော ကဏှောဘဝတီတိ အတ္ထော။ တထာ ဣဓပိ။ ဗုဒ္ဓံ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စဝန္ဒိတွာ-တိအာဒီသု ဝိသုံဝိသုံ ပဓာနတ္တာ အဂုဏဘူတာပိ ဓမ္မသင်္ဃာ ဣဓသမာသပဒေ အညပဒတ္ထဿဂုဏဘူတာဟောန္တိ။ အယံ အဗ္ဘူတတဗ္ဘာဝတ္ထော နာမ။ ‘‘အဘိဝါဒိတဘာဝေါ’’တိ ဝုတ္တေ တပစ္စယဿ ဗဟုလံ အတီတကာလဝိသယတ္တာ ပုဗ္ဗေဂန္ထာရမ္ဘကာလေ ဓမ္မ သင်္ဃာနံပိ ထေရဿ ဝန္ဒနာသိဒ္ဓိ ဒဿိတာ ဟောတိ။ ‘‘အဘိဝါဒေတဗ္ဗ ဘာဝေါ’’တိ ဝုတ္တေပန တဗ္ဗပစ္စယဿကာလသာမညဝိသယတ္တာန တထာ ဒဿိတာ ဟောတိ။ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ သီလံ ရက္ခိတဗ္ဗန္တိအာဒီသု ဝိယ ဓမ္မသင်္ဃာနာမသဗ္ဗကာလံပိ အဘိဝါဒေတဗ္ဗာတိ။ ဧဝံ ဓမ္မသင်္ဃာနံ သဗ္ဗကာလံပိ အဘိဝါဒနာရဟဂုဏော ဧဝ ဒဿိတောတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ ‘‘အဘိဝါဒန’’န္တိ ဣဒံ ကိရိယာသမဝါယဒဿနတော ဝုတ္တံ။ ကာလဝိသေသံ ပန နဒီပေတိယေဝ။ ‘‘အတ္တနော နိဒဿနေနာ’’တိ သပုတ္တဒါရော အာဂတောတိ အတ္တနာ နီဟရိတွာ ဒဿိတေန ပယောဂေန။ သောဟိ ပယောဂေါ ကိရိယာ သမဝါယဿေဝ။ နဂုဏသမဝါယဿာတိ။ ဧတ္ထ စ ထေရဿ ဝန္ဒနာဝစနေ ထေရော ဣမေဟိ ယေဝပဒေဟိ ရတနတ္တယံတီဟိဒွါရေ ဟိဝန္ဒတီတိ ဂဟေတွာ ‘‘အဘိဝါဒိယာ’’တိ ဧတ္ထ အဘိဝါဒိယာဓီတိ စ အတ္ထံ နီဟရန္တိ။ အပ္ပဓာန ကိရိယာပဒေ ပန တဒတ္ထ နီဟရဏံ အသမ္ဘာဝေန္တော ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘အပိစာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထဇောတနေ အယံ နိပါတသမုဒယော။ ‘‘ဂန္ထပ္ပဋိညာယာ’’တိ ဂန္ထပ္ပဋိညာဝစနေန။ ‘‘သဟဃဋေတွာ’’တိ ဧကတော သမ္ဗန္ဓိတွာ။

ဝစနတ္ထေ။ သဓနော ပုရိသော၊ ဓနဝါပုရိသော-တိ အာဒယော သမာသတဒ္ဓိတသဒ္ဒါ ယေဘူယျေန အတိဿယတ္ထ ဒီပကာ ဟောန္တိ။ နဟိ အပ္ပကေန ဓနေန တထာ ဝေါဟရန္တိ။ တသ္မာ ဣဓာပိ တထာ ရူပံ အတိဿယတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အတ္တနာနိမ္မိတေန…ပေ… သရဏဘူတေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ ‘‘အတ္တနာနိမ္မိတေနာ’’တိ အတ္တနာ ဥပ္ပာဒိတေန။ ‘‘နဟီ’’တိအာဒိနာ တဒတ္ထမေဝ ဗျတိရေကတော ဝိဝရတိ။ တတ္ထ၊ ‘‘ပရနိမ္မိတေနာ’’တိ ဗုဒ္ဓနိမ္မိတေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တထာ ထောမန’’န္တိ သသဒ္ဓမ္မ ဂဏုတ္တမန္တိ ထောမနံ။ ‘‘ဣဒံပီ’’တိ ဒုတီယတ္ထ သမ္ပိဏ္ဍနေ အယံပိကာရော။ နကေဝလံ ပုရိမပဒဒွယမေဝ သတ္ထု အသာဓာရဏဂုဏပဒံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဣဒံပိ ပဒံ သတ္ထု ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီဟိ အသာဓာရဏ ပဒမေဝဟောတီတိ ယောဇနာ။

ဓမ္မဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဓာရေတီ’’တိ ဝဟတိ။ ဂါထာယံ ‘‘ရက္ခတီ’’တိ အပါယာဒိဒုက္ခတောရက္ခတိ။ ‘‘ယေသ’’န္တိ ကိလေသာနံ။ ‘‘ဣမသ္မိံ အတ္ထေ’’တိ ကိလေသသမုစ္ဆိန္ဒနသင်္ခါတေ ဓာရဏတ္ထေ။ ‘‘နိဗ္ဗာနဉ္စနိပ္ပရိယာယတော ဓမ္မော နာမာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု နိဿရဏပ္ပဟာနမေဝ နိဗ္ဗာနဿ ကိစ္စံ၊ ဣဒဉ္စ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနန္တိ စောဒနံ ပရိဟရန္တော ‘‘အရိယမဂ္ဂါဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘နိဗ္ဗာနေန သဟေဝ ဟုတွာ’’တိ အာရမ္မဏာဓိပတိဘူတံ အာရမ္မဏူ ပနိဿယဘူတဉ္စ နိဗ္ဗာနံ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပိစ၊ သမုစ္ဆေဒေါတိ စ နိဿရဏန္တိ စ အတ္ထတော သမာနဂတိကံ ဟောတိ။ တသ္မာ နိဿရဏံပိ မုချဓာရဏ မေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ နိဿရဏမေဝဝါ ပဓာနဓာရဏန္တိ ပိယုဇ္ဇတိယေဝ။ ‘‘ဓာရဏူပါယောယေဝဟောတိ’’။ နမုချဓာရဏံ။ ကသ္မာ၊ သမုစ္ဆေဒ ကိစ္စာဘာဝတော။ ‘‘ဧတေပဉ္စ ပရိယာယဓမ္မာယေဝ’’။ ကသ္မာ၊ နိဗ္ဗာနဿဝိယမဂ္ဂါနံ သမုစ္ဆေဒ ကိစ္စေ အသဟာယတ္တာတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သာမညပ္ဖလာနီ’’တိ သမဏဿ ဘာဝေါ သာမညံ။ အရိယမဂ္ဂဿေတံ နာမံ။ သာမညဿဖလံ သာမညပ္ဖလံ။ ဒုတီယဝိကပ္ပေ အကိစ္စ ပစ္စယဘူတာပိ ကေစိကိတကပစ္စယာ ကမ္မတ္ထေဂတာ ကိစ္စပစ္စယာနံပိ အတ္ထံ ဒီပေတိ။ ယထာ၊ ဒိဋ္ဌံ၊ သုတံ၊ မုတံ၊ ဝိညာတန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဓာရဏာရဟော’’တိ။ ‘‘ယထာ ဝုတ္တ ဓမ္မာ ယေဝါ’’တိ ပဉ္စမုချဓမ္မာ၊ ပဉ္စပရိယာယဓမ္မာယေဝ။ ‘‘ကေစီ’’တိ စတ္တာရော မဂ္ဂါ။ ပုန ‘‘ကေစီ’’တိ နိဗ္ဗာနမေဝ။ ဗဟုဝစန သောတေပတိတတ္တာ ဧတ္ထ ဗဟုဝစနံ ရုဠံ။ ပုန ‘‘ကေစီ’’တိ စတ္တာရော သာမညပ္ဖလ ဓမ္မာ။ ‘‘ကေစီ’’တိ ပရိယတ္တိ ဓမ္မော။ ဧတ္ထာပိ ဗဟုဝစနံ သောတပတိတမေဝ။ ‘‘ဓာရေန္တ’’န္တိ ဓာရေန္တံ ပုဂ္ဂလံ။ တတီယ ဝိကပ္ပေ ‘‘အပတမာနံ ဝဟန္တီ’’တိ အပတမာနံ ကတွာ ဝဟန္တိ။ စတုတ္ထ ဝိကပ္ပေ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဧတသ္မိံ ဓမ္မေ။ ဓမ္မောဝဒီပံ ဧတေသန္တိ ဓမ္မဒီပါ။ ဓမ္မောဝ ပဋိသရဏံ ဧတေသန္တိ ဓမ္မပ္ပဋိသရဏာ။ ဓမ္မဒီပါ ဘိက္ခဝေ ဘဝထ ဓမ္မပ္ပဋိသရဏာ၊ အနညပ္ပဋိသရဏာ တိဟိ ဝုတ္တံ။ လဒ္ဓါ ပတိဋ္ဌာ ဧတေသန္တိ လဒ္ဓပ္ပတိဋ္ဌာ။ ယုဇ္ဇတိယေဝ။ ဓမ္မဒီပပါဌာနုလောမတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဓမ္မဝိစာရဏာယံ၊ စောဒကောပဋိပတ္တိ ဓမ္မံ ဒသဝိဓ ဓမ္မတော အညံမညမာနော ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိနာ စောဒေတိ။ သော ပန ပဋိပတ္တိ ဓမ္မော တတော အညောန ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ အန္တောဂဓောတိ ဒဿေန္တော ‘‘သောပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘မဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒါ ဟောတီ’’တိ ယထာ အမ္ဗရုက္ခော အမ္ဗပုပ္ဖအမ္ဗပ္ဖလဿ ပတိဋ္ဌာ ဘာဝေန ပုဗ္ဗဘာဂ နိဿယော ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဣတောယေဝတဿ ပုပ္ဖပ္ဖလဿ ဇာတတ္တာ ဧတ္ထေဝသံ ဝဍ္ဎိတတ္တာ စ။ တထာ ပဋိပတ္တိ ဓမ္မောပိ အရိယမဂ္ဂပ္ဖလဿပတိဋ္ဌာဘာဝေန ပုဗ္ဗဘာဂူပနိဿယပ္ပဋိပဒါဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဣတောယေဝ တဿဇာတတ္တာ ဧတ္ထေဝသံ ဝဍ္ဎိတတ္တာ စ။ ဝုတ္တဉှေတံ မဟာဝဂ္ဂ သံယုတ္တေ။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ယေကေစိ မေဗီဇဂါမဘူတဂါမာဝုဍ္ဎိံ ဝိရုဠိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သဗ္ဗေတေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိံ ပတိဋ္ဌာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုသီလံ နိဿာယ သီလေပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂီကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော ဝုဍ္ဎိံ ဝိရုဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူတိ။ ‘‘ပုဗ္ဗစေတနာဝိယဒါနေ’’တိ ယထာ တိဝိဓံ ပုညံ၊ ဒါနမယံ ပုညံ သီလမယံ ပုညံ ဘာဝနာမယံ ပုညန္တိ ဝုတ္တေ ဒါနဝတ္ထု ပရိယေသနတော ပဋ္ဌာယ ဒါနံ အာရဗ္ဘပဝတ္တာ သဗ္ဗာ ပုဗ္ဗဘာဂ စေတနာ ဒါနဝစနေ သင်္ဂဟိတာ ဒါနန္တွေဝ သင်္ချံဂတာ။ ဧဝံ သော ပဋိပတ္တိ ဓမ္မော အရိယ မဂ္ဂဝစနေ ဧဝသင်္ဂဟိတော၊ အရိယမဂ္ဂေါ တွေဝ သင်္ချံ ဂတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣမသ္မိံ ဓမ္မသံသန္ဒနေ အပရမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝဒန္တော ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ယဒဂ္ဂေနာ’’တိ ယေနကာရဏကောဋ္ဌာသေန ဓာရဏူပါယောတိအာဒိနာ ကာရဏဘာဂေနာတိ အတ္ထော။ ဝန္ဒနံ အရဟ တီတိ ဝန္ဒနေယျော။ တသ္မိံ ဝန္ဒနေယျေ။ ‘‘ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော’’တိ ဧတ္ထ တိဝိဓော ကလျာဏကော ဝိနယကလျာဏကော သုတ္တန္တကလျာဏကော အဘိဓမ္မကလျာဏကောတိ။ တတ္ထ ဝိနယေ ပညတ္တာယ ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယာ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဝိနယကလျာဏကော နာမ။ သော ဣဓ ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခ သံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရ ဂေါစရ သမ္ပန္နော၊ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိ ဧတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဝိနယေ ပညတ္တာကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိဒုဝိဓာ၊ အာဒိ ဗြဟ္မစရိယကသီလံ အဘိသမစာရိကသီလန္တိ။ တတ္ထ၊ ဥဘတောဝိဘင်္ဂပရိယာပန္နံ သီလံ အာဒိဗြဟ္မစရိယကံ နာမ။ ခန္ဓကပရိယာပန္နံ သီလံ အဘိသမစာရိကံ နာမ။

သုတ္တန္တေသု ဝုတ္တာယ ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယာ သမန္နာဂတော ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သုတ္တန္တ ကလျာဏကော နာမ။ သော စတူဟိ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သဗ္ဗံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ သမတိက္ကန္တော ဟောတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ။ ဣဓ ဘိက္ခဝေ အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ ဣတိ ပိသော ဘဂဝါ…ပေ… သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ၊ ဗုဒ္ဓါ၊ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော…ပေ… ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ။ သင်္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော…ပေ… အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတီတိ ဧတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ နာမ အရဟံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တိအာဒိကာနံ ဂုဏပဒါနံ အတ္ထ ဇာနနညာဏေန ယုတ္တော ပသာဒေါ။ အရိယေဟိကာမီယန္တိ ဣစ္ဆီယန္တီတိ အရိယကန္တာနိ။ သုပရိသုဒ္ဓဿ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလဿေတံ နာမံ။ စတ္တာရိမာနိ ဘိက္ခဝေ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ။ သပ္ပုရိသသံသေဝေါ၊ သဒ္ဓမ္မဿဝနံ၊ ယောနိသော မနသိကာရော၊ ဓမ္မာနု ဓမ္မပ္ပဋိပတ္တီတိအာဒီနိ ဗဟူနိ သုတ္တန္တာနိ ဣဓ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။

အဘိဓမ္မေ ဝါ သုတ္တန္တေသု ဝါ ဝုတ္တာယ ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယာ သမန္နာဂတောဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အဘိဓမ္မကလျာဏကော နာမ။ သော ဣဓ သုတဝါ အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယ ဓမ္မဿကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေသု ဝိနီတော။ သော ရူပံ အတ္တတော န သမနုပဿတီတိ ဧတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ၊ ‘‘သုတဝါ’’တိ ဧတ္ထ ခန္ဓာ၊ ယတန၊ ဓာတု၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒ၊ သတိပဋ္ဌာနာ၊ ဒီသု ဥဂ္ဂဟ ပရိပုစ္ဆာ ဝိနိစ္ဆယညာဏ သမန္နာဂတော ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သုတ ဝါ နာမာတိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တော။ သော ဧဝ ပုထုဇ္ဇန ကလျာဏကောတိ စ ဝုစ္စတိ။

ဒုဝေ ပုထုဇ္ဇနာ ဝုတ္တာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊

အန္ဓော ပုထုဇ္ဇနော ဧကော၊ ကလျာဏေကော ပုထုဇ္ဇနော။ တိ

စ ဝုတ္တံ။ အင်္ဂုတ္တရေ ပန စတုက္ကနိပါတေ ကတမော ပုဂ္ဂလော အပ္ပဿုတော သုတေန ဥပပန္နော ဟောတိ။ ဣဓေကစ္စော ဓမ္မံ သုဏာတိ ဧကာယပိ စာတုပ္ပဒိကာယ ဂါထာယ အတ္ထ မညာယ ဓမ္မ မညာယ ဓမ္မာ နု ဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ။ အယံ အပ္ပဿုတောသုတေန ဥပပန္နောတိ ဝုတ္တံ။ သုတဝါတိ စ သုတေန ဥပပန္နောတိ စ အတ္ထတော ဧကန္တိ။ ပုထုဇ္ဇန ကလျာဏကော သင်္ဃေ သေက္ခေသုသင်္ဂဟိတော။ ဝုတ္တံဟေတံ ပရိဝါရေ ကေ သိက္ခန္တီတိ။ ပုထုဇ္ဇန ကလျာဏကေန သဒ္ဓိံ သတ္တ အရိယပုဂ္ဂလာ သိက္ခန္တိ။ အရဟာ ခီဏာသဝေါ သိက္ခိတသိက္ခောတိ။ ဒက္ခိဏ ဝိဘင်္ဂသုတ္တ အဋ္ဌကထာယံ ပန။ တိ သရဏ သရဏံ ဂတော ဥပါသကောပိ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေ သင်္ဂဟိတောတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နောနာမ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂဋ္ဌော အရိယပုဂ္ဂလော။ ‘‘သောဟိသင်္ဂဟိတော’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သင်္ဃေ အသင်္ဂဟိတော’’တိ သင်္ဃံသရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ စ၊ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃောတိ စ၊ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု အာဂတေ သင်္ဃ ဝစနေ အသင်္ဂဟိတော။ ‘‘န ဟိတံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တဿသရဏဂမနံ သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ သင်္ဃံသရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ ဧတ္ထ သင်္ဃ ဝစနေတဿပုဂ္ဂလဿ အသင်္ဂဟိတ ဘာဝသာဓနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘တံ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ သစေ ပန သဗ္ဗံ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃံ အနုဒ္ဓိဿတမေဝ ပုဂ္ဂလံ သင်္ဃံသရဏံ ဂစ္ဆေယျ အာယသ္မန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ။ သရဏ ဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ အထ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ တဿ သန္တိကေ သရဏံ ဂစ္ဆေယျ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီတိ။ သမ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ ဣဒဉ္စ ဒဟရကာလေ သဗ္ဗပ္ပထမံ သရဏဂမနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဒဉှိ သရဏ ဂမနံ နာမ သကိံ ဂဟေတွာ ရတနတ္တယေ သဒ္ဓံ အဇဟန္တဿ ယာဝဇီဝံပိ န ဘိဇ္ဇတိ။ ပုနပ္ပုနံ ဂဟဏ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ပုနပ္ပုနံ ဂဏှန္တေပိ ဒေါသောနတ္ထိ။ ပုနပ္ပုနံ ပုညံ ဝဍ္ဎတိ။ သဗ္ဗပ္ပထမံ ဂဟဏကာလေ စ အညေန ဒိန္နတ္တာ လဒ္ဓံ နဟောတိ။ အတ္တနောဝစီ ဘေဒေန လဒ္ဓံ ဟောတိ။ တသ္မာ အညဿ သန္တိကေ အဂ္ဂဟေတွာ သယမေဝ ဝစီဘေဒံ ဂဏှန္တဿ ဂဟဋ္ဌဿ သရဏ ဂမနံ သမ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ တထာ သဗ္ဗာနိ ဂဟဋ္ဌသီလာနီတိ။ သာမဏေရ သရဏ ဂမနမ္ပန ဘိက္ခုနာဒိန္နမေဝ လဗ္ဘတိ။ တဉ္စ ခေါ ဥဘိန္နံပိဌာနကရဏ သမ္ပတ္တိယာ သတိ ဧဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဝေါ’’တိ တုမှာကံ။ ယောဓမ္မော စ ဒေသိတော ယောဝိနယောစပညတ္တော။ ‘‘မမစ္စယေနာ’’တိ မမာတိက္ကမေန။ မယိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတ္ထာ ဘဝိဿတီတိ ပါဌသေသော။ ‘‘သံဝဏ္ဏိတော’’တိ သုဋ္ဌုတရံဝဏ္ဏိတော ထောမိတော။ ‘‘ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယံ ဌိတောပီ’’တိ တီသုကလျာဏပ္ပဋိပတ္တီသု အညတရပ္ပဋိပတ္တိယံ ဌိတောပိ။ ‘‘အဋ္ဌိတောပီ’’တိ သဗ္ဗပ္ပဋိပတ္တိဗာဟိရော ဒုဿီလောပါပဓမ္မောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိသေသတော ပန ဝိနယပ္ပဋိပတ္တိ ဧဝ ဣဓ ပရိယတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘သော’’တိ သောဒုဿီလော ပါပဓမ္မော။ အတ္တနောပိ သရဏံ နဟောတိ။ အဝဿံ အပါယဂါမီယေဝ သော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကုတော သရဏံ ဘဝိဿတီ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘အနေကေသု သုတ္တသဟဿေသူ’’တိ ဝိနယေပိ ဗဟူနိ ဂရဟသုတ္တပဒါနိ ဒိဿန္တိ သုတ္တန္တေသုပိ။ ဝိသေသတော ပန အဂ္ဂိက္ခန္ဓောပမသုတ္တာဒီသု။

သဒ္ဓမ္မဝစနတ္ထေ။ ကိလေသေသမေန္တိ ဝူပသမေန္တီတိ သန္တောတိ ဝစနတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘သမိတကိလေသာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သန္တ သဒ္ဒေါ ပန ပသတ္ထေစ၊ ပူဇိတေစ၊ သပ္ပုရိသေစ၊ ပဏ္ဍိတေစ၊ ဒိဿတီတိ ဣမံ အဘိဓာနတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ပသတ္ထာန’’န္တိအာဒိဝုတ္တံ။ ‘‘သစ္စောဝါ ဓမ္မော သဒ္ဓမ္မော’’တိ ယောဇနာ။ ဧတေန သဘာဝတော အတ္ထိသံဝိဇ္ဇတီတိ သန္တောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘သော’’တိ အညတိတ္ထိယ ဓမ္မော။ ‘‘ဓာရေန္တဿာ’’တိ သဝနုဂ္ဂဟဓာရဏပ္ပဋိပဇ္ဇနာဒိဝသေန ဓာရေန္တဿ။ အဟိတောယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ယေဘုယျေန ဒုဂ္ဂတိ ဝိပါကတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အယံ ပနာ’’တိ သတ္ထု သဒ္ဓမ္မော ပန။ ‘‘တထာ ဓာရေန္တဿာ’’တိ အယံ မေ ဟိတောတိ ဓာရေန္တဿ ဟိတောယေဝသမ္ပဇ္ဇတိ၊ သုဂတိ နိဗ္ဗာန သမ္ပာပကတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

‘‘သမာနဒိဋ္ဌိသီလာန’’န္တိ သမာနဒိဋ္ဌိကာနံ သမာနသီလာနဉ္စ။ ဧတေန သမာနဒိဋ္ဌိသီလာ ဇနာ ဂဏီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂဏော။ သံဟနီယန္တိ ဧကတောကရီယန္တိ ဧတ္ထာတိ သင်္ဃောတိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတိ။ သဟ ဧကတော ဓမ္မံ စရန္တီတိ သဟဓမ္မိကာ။ ဧကဿ သတ္ထုနော ဓမ္မ ဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ။ တေသံ သဟဓမ္မိကာနံ။ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော ဥတ္တမဂဏော နာမ။ ယေ ကေစိ လောကေ သင်္ဃာဝါ ဂဏာဝါ။ တထာဂတဿ သာဝကသင်္ဃော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ သောယေဝ ဣဓ ဂဏုတ္တမောတိ ဝုစ္စတိ ဝိသေသန ပရ နိပါတ ဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥတ္တမသဒ္ဒဿ ဂုဏနာမတ္တာ ‘‘ဂုဏမှိယေဝ ပဝတ္တတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေနာ’’တိ ဥတ္တမ သဒ္ဒေန။ ‘‘ဂဏောတိ သင်္ဃောယေဝ ဝုစ္စတိ’’ သင်္ဃသဒ္ဒဿပိ သမူဟဋ္ဌေ နိရုဠှတ္တာ၊ ‘‘သော ဝိနယကမ္မေသု ပသိဒ္ဓါ’’တိ ပဉ္စသင်္ဃာ စတုဝဂ္ဂသင်္ဃော၊ ပဉ္စဝဂ္ဂသင်္ဃော၊ ဒသဝဂ္ဂသင်္ဃော၊ ဝီသတိဝဂ္ဂသင်္ဃော၊ အတိရေကဝီသတိဝဂ္ဂသင်္ဃော၊ စတုဝဂ္ဂကရဏီယံ ကမ္မံ၊ ပဉ္စဝဂ္ဂကရဏီယံ ကမ္မန္တိအာဒိနာ ပသိဒ္ဓါ ပါကဋော။ ဒက္ခိဏာ ဝုစ္စတိ ကမ္မဉ္စ ကမ္မဖလဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ အာယတိံ ဝိပါကပ္ဖလပ္ပဋိ လာဘတ္ထာယ ဒိန္နံ ဒါနကမ္မံ ဒက္ခန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ ကတွာ။ တံဒက္ခိဏံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အရဟတီတိ ဒက္ခိဏေယျော။ ‘‘အရဟတီ’’တိ စ အနုတ္တရ ပုညက္ခေတ္တ ဝိသေသတ္တာဒါယကေန ဣစ္ဆိတ ပတ္ထိတဿ အာယတိံ ဖလဿ သုဋ္ဌုသမ္ပာဒနဝသေန ဒါယကဿ စ အဝိရာဓနတော အသင်္ချေယျာပ္ပမေယျဝဍ္ဎိ အာဝဟနတော စ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အရဟတိ။ ဧဝရူပံဟိဒါနံ နာမ ဥဠာရဒါနံ ဟောတိ။ တံ ယေသုဒုဿီလေသုဒိယျတိ။ တေသံ ခေတ္တ ဒုဋ္ဌတ္တာ ဒါယကေန ဣစ္ဆိတပတ္ထိတံ ဖလံ န သမ္ပာဒေတိ။ နိပ္ဖလံ ဝါ ဟောတိ။ အပ္ပပ္ဖလံ ဝါ။ ဧဝံသတိ၊ တေ ဒါယကဉ္စ ဝိရာဓေန္တိ နာမ။ ပုညပ္ဖလာနိ စ ဝိနာသေန္တိ နာမ။ သယဉ္စ တံဒါနံ ပဋိဂ္ဂဟဏတော ဝါ ပရိဘောဂတော ဝါ သဒ္ဓါဒေယျံ ဝိနိပါတနတော ဝါ ဒုဂ္ဂတိ ဘာဂိနော ဟောန္တိ။ တသ္မာတေ ဧဝရူပံ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ နာရဟန္တီတိ။ ‘‘ဥပသမ္ပဒါကမ္မံ သမ္မုတိ နာမာ’’တိ ဧကေန ပရိယာယေန သမ္မုတိ ကမ္မံ နာမ။ တဉှိ ကာမံတေရ သသုသမ္မုတိ ကမ္မေသုနာဂတံ။ ဉတ္တိ စတုတ္ထ ကမ္မဝါစာ သင်္ခါတာယ ပန သင်္ဃသမ္မုတိယာ သိဒ္ဓတ္တာ တေန ပရိယာယေန သမ္မုတိ ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတီတိ။ ‘‘ဥပသမ္ပန္နဘူမိံ ပတွာ’’တိ ဥပသမ္ပန္နဘူမိ သင်္ခါတံ ဥပရိဌာနန္တရံ ပတွာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ဝိနယေ ဘိက္ခု ဝိဘင်္ဂေ။ ဉတ္တိ စတုတ္ထေန ကမ္မေန အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေနာတိ။ တတ္ထ၊ ‘‘ဌာနာရဟေနာ’’တိ ဥပသမ္ပန္န ဘူမိသင်္ခါတံ ဌာနန္တရံ ပါပေတုံ အရဟေနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပသမ္ပန္နဘူမီ’’တိ စ ဥပသမ္ပန္န သီလံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဝိနယကမ္မေသု ပသိဒ္ဓါ’’တိ။ သုဏာတုမေဘန္တေ သင်္ဃော တိအာဒီသု ပါကဋော။ အပိစ ‘‘သမ္မုတိ သင်္ဃော’’တိ၊ ဒေဝသင်္ဃာသမာဂတာတိအာဒီသု ဝိယ ဗဟူနံ သမူဟနဋ္ဌေန လောကသမ္မုတိယာ သိဒ္ဓါသင်္ဃော သမ္မုတိ သင်္ဃောတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘အရိယပုဂ္ဂလသမူဟော’’တိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန သောတာပတ္တိ မဂ္ဂဋ္ဌေ သင်္ဂဟိတောတိ၊ တေန သဟ အဋ္ဌဝိဓော အရိယ ပုဂ္ဂလသမူဟော။ ‘‘သမ္မုတိ သင်္ဃေ အန္တောဂဓောယေဝါ’’တိ ဧတေန ဒက္ခိဏေယျသင်္ဃော နာမ ဝိသုံ နဝတ္တဗ္ဗော။ တသ္မိဉ္စ နဝတ္တဗ္ဗေ သတိ၊ သမ္မုတိ သင်္ဃောတိပိ ဝတ္တဗ္ဗ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော တွေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ သစ္စမေတံ။ ဣဓ ပန သင်္ဃဝစနေန အာဂတဋ္ဌာနဿ ဒုဝိဓတ္တာ သင်္ဃဿ ဒုဝိဓတာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ သမ္မုတိ သင်္ဃဿ အာဂတဋ္ဌာနံ ဝိနယကမ္မေသူတိ ဝုတ္တမေဝ။ ဣဒါနိ အရိယသင်္ဃဿ အာဂတဋ္ဌာနံ ဒဿေန္တော ‘‘တထာပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သရဏ ဂမန…ပေ… အနုဿတိဋ္ဌာနေသု ဥပသမ္ပန္နဘူတော ဘိက္ခုသင်္ဃောဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိဋ္ဌာနေ ပန ပုဂ္ဂလိကဒါနေသု စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဥပါသကောပိ သာမဏေရောပိ ယုဇ္ဇတိ။ သင်္ဃိက ဒါနေသု ပန ဘိက္ခုသင်္ဃောဝ။ ‘‘တထာ တထာ သံဝဏ္ဏေတွာ’’တိ အာဟုနေယျော၊ ပါဟုနေယျော၊ ဒက္ခိဏေယျော၊ အဉ္ဇလီကရဏီယျော၊ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ၊ တိအာဒိနာသုဋ္ဌု ထောမေတွာ။ သော ဒက္ခိဏေယျ သင်္ဃော။ ‘‘ပုထုဇ္ဇန သင်္ဃော’’တိ ဣဒံ အရိယ သင်္ဃေန ဝိနာကေဝလံ ပုထုဇ္ဇနသင်္ဃံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ သင်္ဃ ဝစနေန သင်္ဃ ပရိယာပန္နော ဧကောပိ ဘိက္ခု ဂဟေတဗ္ဗော။ သော သစေ ပုထုဇ္ဇနော ဟောတိ၊ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ နဟောတိ။ ယဒိ အရိယ ပုဂ္ဂလော ဟောတိ၊ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ ဟောတိ။

ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ္တေ သင်္ဃိကဒါနေ ဘဝိဿန္တိ ခေါ ပနာနန္ဒ ဂေါတြဘုနော ကာသာဝကဏ္ဌာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ။ တေသံပိ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒဿန္တိ။ တဒါပါနန္ဒ သင်္ဃဂတံ ဒက္ခိဏံ အသင်္ချေယျံ အပ္ပမေယျန္တိ ဝဒါမီတိ ဝုတ္တတ္တာ သင်္ဃိကဋ္ဌာနံ ပတွာ ကောစိ ဘိက္ခု ဒက္ခိဏေယျ သင်္ဃေ အသင်္ဂဟိတောတိ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ခေတ္တံ ဒူသေန္တီတိ ခေတ္တဒုဋ္ဌာနိ။ တိဏာနိ။ ခေတ္တဒုဋ္ဌာ ကိလေသာ။ ဝုတ္တဉှိဓမ္မပဒေ။

တိဏဒေါသာနိ ခေတ္တာနိ၊ ရာဂဒေါသာ အယံပဇာ၊

တသ္မာဟိ ဝီတရာဂေသု၊ ဒိန္နံ ဟောတိ မဟပ္ဖလံ။

တိဏဒေါသာနိ ခေတ္တာနိ၊ ဒေါသဒေါသာ အယံပဇာ၊

တသ္မာဟိ ဝီတဒေါသေသု၊ ဒိန္နံ ဟောတိ မဟပ္ဖလံ။

တိဏဒေါသာနိ ခေတ္တာနိ၊ မောဟဒေါသာ အယံပဇာ၊

တသ္မာဟိ ဝီတမောဟေသု၊ ဒိန္နံ ဟောတိ မဟပ္ဖလန္တိ။

ဣဓ ပန သာတိဿယတော ခေတ္တဒုဋ္ဌေ ကိလေသေ ဒဿေတုံ ‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာနုသယာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သဗ္ဘာဝါ’’တိ သန္တဿ ဝိဇ္ဇမာနဿဘာဝေါ သဗ္ဘာဝေါတိဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အဿာ’’တိ ပုထုဇ္ဇန သင်္ဃဿ။ ‘‘သဒ္ဓမ္မပဒေ ဝုတ္တနယေနာ’’တိ အပိစယဒဂ္ဂေနာတိ ဝုတ္တနယေန။

သသဒ္ဓမ္မဂဏုတ္တမပဒတ္ထာနုဒီပနီ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ‘‘အဘိဝါဒိယာ’’တိ သုခီဟောဟိသပ္ပုရိသာတိ ဧဝံ အဘိဝဒါပေတွာ။ အဘိဝါဒနဉ္စ နာမ ဝန္ဒနာမေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝန္ဒိတွာ’’တိ။ ဝန္ဒန္တောဟိ ဝန္ဒနေယျေ ဝုဒ္ဓေ တထာ ဝဒါပေတိ နာမ။ တထာ ဝဒနဉ္စ ဝန္ဒနေယျာနံဝုဒ္ဓါနံ ဝတ္တံ။ ‘‘ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ’’တိ ပဋိမုခံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ။ ‘‘တိဝိဓာ’’တိ ဒွါရ ဘေဒေန တိဝိဓာ။ ‘‘ဝန္ဒနေယျာန’’န္တိ ဗုဒ္ဓါဒီနံ။ ‘‘နိပဇ္ဇန္တော’’တိ နိပတန္တော။ ‘‘အဝန္ဒိယေသူ’’တိ ဘိက္ခူဟိ အဝန္ဒိတဗ္ဗေ သုနဝကတရာဒီသု။ ‘‘ဂုဏပဒါနီ’’တိ ဂုဏဒီပကာနိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိအာဒိပဒါနိ။ ဧတ္ထစကာယေနဝန္ဒတီတိအာဒိ ဥပစာရ ဝစနံ ဟောတိ။ ယထာ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတီတိ။ တထာဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာသု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ ကရဏဝသေန စက္ခူတိ လဒ္ဓဝေါဟာရေန ရူပဒဿန သမတ္ထေန စက္ခု ဝိညာဏေန ရူပံ ဒိသွာ။ ပေါရာဏာ ပနာဟု စက္ခု ရူပံ န ပဿတိ၊ အစိတ္တတ္တာ။ စိတ္တံ န ပဿတိ၊ အစက္ခုတ္တာ။ ဒွါရာရမ္မဏ သင်္ဃဋ္ဋနေ ပန သတိ စက္ခု ပသာဒဝတ္ထု ကေနစိတ္တေန ပဿတိ။ ဤဒိသီ ပနေသာ ကထာ ဓနုနာ ဝိဇ္ဈတီတိအာဒီသု ဝိယ သသမ္ဘာရ ကထာနာမ ဟောတိ။ တသ္မာ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ စက္ခု ဝိညာဏေန ရူပံ ဒိသွာတိ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထောတိ။ ဧတ္ထဟိ ‘‘ကာယေနာ’’တိ ကာယ ဝိညတ္တိသင်္ခါတံ ဒွါရ ရူပံ ကရဏံ ဟောတိ။ တသ္မာ စက္ခုနာတိ ဝစနေ ဥပစာရ ဝစနေ သတိ ကာယေနာတိ ဝစနံပိ ဥပစာရ ဝစနန္တိ ဝိညာယတိ။ တထာ စက္ခုနာတိ ပဒေ စက္ခုဝိညာဏေနာတိ အတ္ထေ သတိ ကာယေနာတိ ပဒေပိ ကာယကမ္မေနာတိ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ ဝါစာယ ဝန္ဒတိ၊ မနသာဝန္ဒတီ၊တိ ပဒေသုပိ ဧသနယော။ ဧဝဉ္စ သတိ၊ ကာယ ကမ္မေနဝန္ဒာမိ၊ ဝစီကမ္မေန ဝန္ဒာမိ၊ မနောကမ္မေန ဝန္ဒာမိ၊ တီဟိ ကမ္မေဟိ ဝန္ဒာမီတိ ဣဒမေဝ မုချဝစနန္တိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ သဗ္ဗမိဒံ ဣန္ဒြိယ သံဝရသီလဋ္ဌာနေ အဋ္ဌကထာသု အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ စက္ခုနာတိ ဣဒံ ပန မုချ ကရဏ ဝစနမေဝ သမ္ဘဝတိ။ ကသ္မာ၊ စက္ခုဿ ဒဿနသင်္ခါတဿ စက္ခုဝိညာဏဿ ဝတ္ထု ပုရေဇာတိန္ဒြိယပစ္စယဝိသေသတ္တာ။ သောတေန သဒ္ဒံသုတွာတိအာဒီသုပိ ဧသနယော။

ကာယေနဝန္ဒတိ၊ ဝါစာယဝန္ဒတီ၊တိ ဧတ္ထ တံကာယဝစီဝိညတ္တိ ရူပ ဒွယံ ကိဉ္စာပိ သဟဇာတ စေတနာ ကမ္မေန ဇာတံ ဟောတိ။ န တံ စေတနာကမ္မံ ဝိညတ္တိ ဒွယေနဇာတံ။ ဧဝံ သန္တေပိ တံ ရူပ ဒွယံ တဿာစေတနာယ ကာယဝန္ဒနာကမ္မ၊ ဝစီဝန္ဒနာကမ္မ သိဒ္ဓိယာ ဥပနိဿယ ပစ္စယဝိသေသော ဟောတိ။ ယထာတံ မာတိတော ဇာတော ပုတ္တော ဝုဒ္ဓိ ပတ္တော တံ တံ ကမ္မေသု မာတုယာ ဗလ ဝူပနိဿယော ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ တံ ရူပဒွယံ အဘိဓမ္မေ ဒွါရရူပန္တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘ကာယေန၊ ဝါစာယာ၊တိ ဣဒံပိ မုချ ကရဏ ဝစနမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကာယေနာတိ ပန ကာယကမ္မေနာတိ အတ္ထေ သတိ၊ တဿကမ္မဿ ဝန္ဒနာကိရိယာယ သဟ အဘေဒေါ အာပဇ္ဇတီတိ စေ။ နာပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ စေတနာဟံ ဘိက္ခဝေ ကမ္မံ ဝဒါမိ၊ စေတယိတွာ ကမ္မံ ကရောတိ ‘ကာယေန၊ ဝါစာယ၊ မနသာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ယထာဟိ ‘‘စေတယိတွာ’’တိ ပုရိမစေတနာဟိ စေတ ယိတွာ။ ‘‘ကမ္မံ ကရောတီ’’တိ ပစ္ဆိမံ သန္နိဋ္ဌာပန စေတနာ ကမ္မံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ တထာ ဣဓပိ ပုရိမပစ္ဆိမစေတနာ သမ္ဘဝတောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ကာယကမ္မေနာ’’တိ ပုရိမစေတနာ ကမ္မံ ဂယှတိ။ ‘‘ဝန္ဒတီ’’တိ ပစ္ဆိမ သန္နိဋ္ဌာပနစေတနာကမ္မန္တိ။

၉။ ‘‘ရစယန္တော’’တိ ဝိဒဟန္တော။ ‘‘ရစယိဿတီ’’တိ အပစ္စက္ခေ အတီတေ အနာဂတဝစနံ။ ‘‘ပေါတ္ထကာရုဠှ’’န္တိ ပေါတ္ထက ပတ္တေသုလိခနဝသေန အာရုဠှံ။

၁၀။ အဘိဓမ္မတ္ထပဒေ။ ‘‘အဘိဓမ္မေ’’တိ အဘိဓမ္မပ္ပကရဏေ။ ‘‘ဧတ္ထ၊ ဧတေနာ’’တိ ဝစနေဟိ သင်္ဂဟသဒ္ဒဿ ဧကသေသဝိဓာနံပိ ဝိညာယတိ။ ‘‘အညံပါဠိဒွယံ ဝုစ္စတိ’’။ ကသ္မာတံ ပါဠိဒွယံ အဘိဓမ္မော နာမာတိ ဝုတ္တံ ‘‘တဉ္စာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ယထာပဝတ္တေ’’တိ အတ္တနော ပစ္စယာနုရူပံ ပဝတ္တေ။ ‘‘ပရမတ္ထဓမ္မေ ဧဝါ’’တိ ဒွေ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဂ္ဂလာ၊ တယောမေဘိက္ခဝေ ပုဂ္ဂလာတိအာဒိနာ ပညတ္တိဝေါဟာရေန ပဝတ္တာပိ ဒေသနာ ပရမတ္ထ ဓမ္မေဟိ ဝိနာ နပဝတ္တတိ။ ပရမတ္ထ ဓမ္မာနံ နာနတ္တဝသေနေဝ ပုဂ္ဂလာနံ နာနတ္တသမ္ဘဝတော။ တသ္မာ ပရမတ္ထဓမ္မေ ဧဝ ဒီပေတိ။ န အာဏာဝိဓာနံ ဒီပေတိ။ ‘‘ဒွီသုဓမ္မေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ ‘‘ယောဣတရတော’’တိ နိဒ္ဓါရဏီယံ။ ‘‘ယော’’တိ ယော ဓမ္မော။ ‘‘ဣတရတော’’တိ ဣတရ ဓမ္မတော သုတ္တန္တ ဓမ္မတော။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိ ဣမိနာကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒေသေတဗ္ဗပ္ပကာရာနံ အနဝသေသဝိဘတ္တိဝသေန အတိရေကတာ၊ သုဒ္ဓ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာန ဒေသနာ ပဝတ္တိဝသေန ဝိသေသတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ‘‘ယတော’’တိ ယသ္မာ အနဝသေသဝိဘတ္တိတော၊ အတိဝိတ္ထာရဒေသနာဘာဝတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကသ္မာ ဒေဝေသု ဧဝ ဒေသေန္တီတိ အာဟ ‘‘န ဟိ မနုဿာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘န ဟိ မနုဿာ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောန္တီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဝတ္တနယောဂျ’’န္တိ ပဝတ္တနတ္ထာယ ပဟောန္တံ။ ‘‘ကထာမဂ္ဂ’’န္တိ ဒေသနာကထာပဗန္ဓံ။ ‘‘ဧကမာတိကာနု ဗန္ဓာ’’တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အကုသလာ ဓမ္မာတိအာဒိကံ ဧကံ အဘိဓမ္မ မာတိကံ အနုဂတာ။ ‘‘တဿာ’’တိ အဘိဓမ္မဿ။ အတိရေက ဝိသေသတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တိဿံ အဋ္ဌသာလိနိယံ။ အာဒိမှိယေဝတတ္ထ ကေနဋ္ဌေန အဘိဓမ္မော၊ ဓမ္မာတိရေက ဓမ္မဝိသေသဋ္ဌေ နာ-တိ ဝတွာ တဒတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော သုတ္တဉှိ ပတွာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဧကဒေသေနေဝ ဝိဘတ္တာ၊ နနိပ္ပဒေသေန။ အဘိဓမ္မံ ပတွာ ပန နိပ္ပဒေသတောဝ ဝိဘတ္တာ-တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မနာမိကာန’’န္တိအာဒိံ။ ‘‘ဓမ္မော ပနာ’’တိ ပါဠိဒွယမာဟ။‘‘ဧဝံ သန္တေပီ’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဧဝံ ဝိစာရိတေပိသတိ။ ‘‘သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော’’တိ တိဏ္ဏံ ပိဋကာနံ မဇ္ဈေသဗ္ဗဇေဋ္ဌကော။ ကသ္မာ သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော သိယာတိ အာဟ ‘‘ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေန္တဿဟီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ဝိဝဏ္ဏေန္တဿာ’’တိ ဂရဟန္တဿ။ စရတိ ပဝတ္တတီတိ စက္ကံ။ လောကသ္မိံ ကေနစိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ပဋိနိဝတ္တိတုံ အသက္ကုဏေယျံ အာဏာဝိဓာနံ အာဏာစက္ကံ နာမ။ တထာ အသက္ကုဏေယျံ ဒေသနာ ဝိဓာနံ ဓမ္မစက္ကံ နာမ။ တတ္ထ၊ ယော ပန ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ၊ ပါရာဇိကော ဟောတိ အသံဝါသော-တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တံ အာဏာဝိဓာနံ အာဏာစက္ကံ နာမ။ စတ္တာရိမာနိ ဘိက္ခဝေ အရိယသစ္စာနီ-တိအာဒိကံ ဒေသနာဝိဓာနံ ဓမ္မစက္ကံ နာမ။ တဒုဘယံပိ ကောစိ ဘိန္ဒိတုံ ပါရာဇိကံ ဝါ ဘိက္ခုံ အပါရာဇိကံ ကာတုံ စတုဿစ္စံ ဝါ ဓမ္မံ အသစ္စံ ကာတုံ နသက္ကောတိ။ အထ ခေါ ကရောန္တောယေဝ ဒေဝဒတ္တောဝိယ အာပါယိကော ဟောတိ။ ပါရာဇိကောစ ဘိက္ခု အတ္တာနံ သုဒ္ဓံ အကရောန္တော အပါယဂါမီယေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗေသု ဝိနယ သိက္ခာပဒေသု။ ဧဝံ ကေနစိ ပဋိနိဝတ္တိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ တဒုဘယံပိ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ စက္ကံ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဝိနယော နာမ သာသနဿ မူလ’’န္တိ ဝိနယေ ဌိတေ ဘိက္ခုသင်္ဃော ပညာယတိ။ ဘိက္ခု သင်္ဃေ ပညာယန္တေ တိဝိဓောပိသဒ္ဓမ္မောပညာယတိ၊ တိဝိဓံပိ သတ္ထုသာသနံ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဝိနယော တိဝိဓဿသာသနဿ မူလံ ဟောတီတိ။ ကထဉ္စပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မေ ပညာယန္တေ တိဝိဓံပိ သာသနံ တိဋ္ဌတီတိ။ ဝုစ္စတေ။ တတ္ထ သာသနံ တိဋ္ဌတီတိ ကိတ္တကံကာလံ တိဋ္ဌတီတိ။ ပဉ္စဝဿသဟဿာနိ တိဋ္ဌတီတိ ပေါရာဏဋ္ဌကထာသုကထယိံသု။ မိစ္ဆာဝါဒိနောပနဝဒန္တိ ဝိနယေ စူဠဝဂ္ဂေဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ သစေ အာနန္ဒ မမသာသနေမာတုဂါမော ပဗ္ဗဇ္ဇံ နလဘေယျ။ ဝဿသဟဿံ သဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌေယျ။ ဣဒါနိ မာတုဂါမဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနုညာတာ ဂေါတမိယာ ပုနပ္ပုနံ အာယာစနံ ဥပါဒါယ။ ပဉ္စေဝဒါနိ အာနန္ဒ ဝဿသတာနိ သဒ္ဓမ္မောဌဿတီတိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓသာသနံ ပဉ္စဝဿသတာနိ ဧဝ တိဋ္ဌတိ။ တတောပရံ ဧကဒိဝသံပိ န တိဋ္ဌတိ။ ဣဒါနိ သာသနပ္ပဋိ ရူပကမတ္တံ ဟောတီတိ။ တံ တေသံ မိစ္ဆာ ဝစနမတ္တံ။ ‘‘ပဉ္စေဝဝဿသတာနီ’’တိ ဣဒံ ပန သန္နိဋ္ဌာန ဝစနံ နဟောတိ။ မာတုဂါမာနံ အာဒီနဝ ဒီပနမတ္တဝစနံ။ သော စ အာဒီနဝေါ အဋ္ဌဂရုဓမ္မေ သဏ္ဌပေတွာ သတ္ထာရာ ဧဝ ပဋိဗာဟိတော။ ပုန ‘‘ဝဿသဟဿ’’န္တိ ဣဒမေဝသန္နိဋ္ဌာန ဝစနံ ဇာတန္တိ။ ဧတ္ထပိကေစိဝဒန္တိ ဝဿသဟဿမေဝ သာသနံ တိဋ္ဌတိ၊ တတောပရံ ဧကဒိဝသ မတ္တံပိ န တိဋ္ဌတိ၊ အန္တရဓာယတိ။ တဒါ သီမာယောပိ အသီမာ ဟောန္တိ။ ပစ္ဆာတာသု ဥပသမ္ပာဒိတာပိ အနုပသမ္ပန္နာ ဟောန္တိ။ ဣဒါနိ သာသနပ္ပဋိ ရူပကမတ္တံ ဟောတီတိ။ ဣဒံပိ တေသံ အတ္ထဉ္စကာရဏဉ္စ အဒိသွာ အဇာနိတွာ ဝုတ္တတ္တာ မိစ္ဆာ ဝစနမတ္တံ ဟောတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော။ ‘‘ဝဿသဟဿံ သဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌေယျာ’’တိ ဝဿသဟဿမေဝ သဒ္ဓမ္မော အပရိဟာယမာနော တိဋ္ဌေယျ။ တတောပရံ ပန န တိဋ္ဌေယျ၊ အနုက္ကမေန ပရိဟာယမာနော ဂစ္ဆေယျာတိ။ ကထံ ပန အပရိဟာယမာနော တိဋ္ဌတိ၊ ကထဉ္စ ပရိဟာယမာနော ဂစ္ဆတီတိ။ ဝုစ္စတေ။ ပဉ္စသင်္ဃာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယေသု သင်္ဃေ သုသဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌတိ။ ကတမေ ပဉ္စ။ ခီဏာသဝသင်္ဃော၊ အနာဂါမိသင်္ဃော၊ သကဒါဂါမိသင်္ဃော၊ သောတာပန္နသင်္ဃော၊ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကသင်္ဃော၊တိ။ တတ္ထ၊ ဝဿသဟဿဗ္ဘန္တရေ သဗ္ဗေပဉ္စသင်္ဃာ ပညာယန္တိ။ ဧဝံ ဝဿသဟဿံ သဒ္ဓမ္မော အပရိဟာယမာနော တိဋ္ဌတိ။ တတောပရံ ခီဏာသဝသင်္ဃော န ပညာယတိ။ သေသာနိ စတ္တာရိဝဿသဟဿာနိ အနုက္ကမေန သေသာနံ စတုန္နံ သင်္ဃာနံ ခေတ္တာနိ ဇာတာနိ။ ဧဝံ တတောပရံ ပရိဟာယမာနော ဂစ္ဆတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ကာရဏံ ဝုစ္စတေ။ ‘‘သဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌေယျာ’’တိ ဧတ္ထ တိဝိဓော သဒ္ဓမ္မော ‘ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော၊ ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော၊ ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မော၊တိ။ သော ဧဝ တိဝိဓံ သာသနန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ၊ ပရိယတ္တိ သဒ္ဓမ္မော နာမ သာဋ္ဌကထာနိတီဏိပိဋကာနိ။ သောစ ဧတရဟိ ပရိပုဏ္ဏော တိဋ္ဌတိ။ ကထံ ပရိယတ္တိ သာသနံ ပဋိရူပကမတ္တံ ဘဝေယျ။ ဘိက္ခူ စ ပရိယတ္တိကမ္မိကာ အနေက သတသဟဿမတ္တာ ပညာယန္တိ။ ကထဉ္စိဒံ သာသနံ တတောပရံ ဧကဒိဝသံပိ န တိဋ္ဌေယျ။ တေ စ ဘိက္ခူ သီလပ္ပဋိပတ္တိယံ ဌိတာ အနေက သတသဟဿမတ္တာ ဧတရဟိ သန္ဓိဿန္တိ။ ကထဉ္စ ပဋိပတ္တိ သာသနံ တတောပရံ န တိဋ္ဌေယျ။ ပရိယတ္တိယာစ ပဋိပတ္တိယာစ တိဋ္ဌမာနာယပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မောပိ န တိဋ္ဌတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ယထာဟိ-ဧကော ဓနသေဋ္ဌိ နာမ အတ္ထိ။ သော ပုတ္တဓီတု ပရမ္ပရာနံ အတ္ထာယ မဟန္တာရတနနိဓယော ဘူမိယံ ဗဟူသုဋ္ဌာနေသု နိဒဟိတွာ ဌပိတာ ဟောန္တိ။ ပေါတ္ထကေသု စ တေသံ ပဝတ္တိံ ပရိပုဏ္ဏံ လိခိတွာ ဌပေတိ။ တတ္ထ နိမီသု စ ပေါတ္ထကေသု စ အက္ခရေသု စ ဓရန္တေသု တေနိဓယော နဿန္တိ အန္တရဓာယန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာယေဝ။ ဧဝမိဒံ သာသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတ္ထဟိ နိဓီနံနိဓာနဘူမိသဒိသံ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဓနရတနသဒိသာနိ ဓမ္မရတနာနိ။ ယထာ စ သေဋ္ဌိဝံသေဇာတော ဗလသမ္ပန္နော ပုရိသော ပေါတ္ထကံ ပဿိတွာ သုဋ္ဌု ခဏန္တော တာနိရတနာနိ လဘိဿတိယေဝ။ ဧဝမိဓပိ ဗလသမ္ပန္နော ဘိက္ခု ဒေသနာဓမ္မံ သုတွာ သုဋ္ဌု ပဋိပဇ္ဇန္တော တာနိဓမ္မရတနာနိ လဘိဿတိယေဝ။ လဘမာနေ စ သတိ၊ ကထံ တာနိဓမ္မရတနာနိ အန္တရဟိတာနိ။ သီမာနဉ္စ ပဝတ္တိဝါနိဝတ္တိ ဝါ အာဏာစက္ကဿေဝ ဝိသယော ဟောတိ။ န ဓမ္မစက္ကဿ။ ယဉ္စ ဝုတ္တံ-ပဉ္စေဝဝဿသတာနိသဒ္ဓမ္မော ဌဿတီတိ စ၊ - ဝဿသဟဿံ သဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌေယျာတိ စ။ ဣဒဉ္စ ဝစနံ ဓမ္မစက္ကမေဝ ဟောတိ၊ န အာဏာစက္ကံ။ ဗဒ္ဓသီမာယော စ နိဝတ္တမာနာ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ နိဝတ္တန္တိ အန္တရဓာယန္တိ။ အာဏာစက္ကဘူတာယ ကမ္မဝါစာယ သမူဟနနေန ဝါ၊ သာသနဿ ဝါ အန္တရဓာနေန။ တတ္ထ ဝဿသဟဿပရိယန္တေ ကမ္မဝါစာယ သမူဟနနဉ္စ နတ္ထိ။ သာသနန္တရဓာနဉ္စ နာမ အနာဂတေ ဓာတုပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိစ္ဆိန္နံ ဟောတိ။ ဓာတုပရိနိဗ္ဗာနေဟိ ဇာတေ သဗ္ဗံ အာဏာစက္ကံ ဝိဂတံ ဟောတိ၊ အန္တရဓာယတိ။ ဓမ္မစက္ကံ ပန ဒေဝလောကေသု ယာဝါနာဂတဗုဒ္ဓကာလာပိ ပဝတ္တိဿတိယေဝ အာဠဝကပုစ္ဆာဂါထာယော ဝိယ။ အပိစယော ဝေါ အာနန္ဒ မယာ ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ဒေသိတော ပညတ္တော။ သော ဝေါ မမစ္စယေန သတ္ထာ-တိ ဝုတ္တံ။ သောစတိ ပိဋကဘူတော ဓမ္မဝိနယော သတ္ထာ ဧတရဟိ တိဝိဓံပိ သာသနံ လောကဿ ဒီပေန္တော ပကာသေန္တော တိဋ္ဌတိ။ ယတောဗုဒ္ဓဘာသိကာနံ ဒေဝမနုဿာနံ နာနာ ဗာဟိရကေဟိ ဇနေဟိ အသာဓာရဏော မဟန္တော ဉာဏာလောကော ဧတရဟိ ဝိဇ္ဇောတမာနော ပဝတ္တတိ။ တေဟိ သဗ္ဗညုတညာဏေန ဒေသိတာနိ ဧတရဟိဓရမာနာနိ စတုရာသီတိ ဓမ္မက္ခန္ဓ သဟဿာနိ သုတွာ အနမတဂ္ဂေသံသာရေ အနန္တာသု လောကဓာတူသု သဗ္ဗံလောကတ္တယပ္ပဝတ္တိဉ္စ၊ သဗ္ဗံဓမ္မပ္ပဝတ္တိဉ္စ၊ သဗ္ဗညုတညာဏာနုဂတိကေန သုတမယညာဏေန ဇာနန္တိ။ အာယတိဉ္စ သဂ္ဂတ္ထာယ စ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနတ္ထာယ စ နာနာပုညကိရိယဝတ္ထူနိ အာရဘန္တိ၊ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ပရိယတ္တိံ ပရိယာပုဏန္တိ။ ပဋိပတ္တိံ ပူရေန္တိ။ ဘာဝနံဘာဝေန္တိ။ ဣဒံ သဗ္ဗံ သာသနပ္ပဋိရူပကမတ္တံန ဟောတိ။ ဧကန္တ သာသနံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ယထာ ဓမ္မံ ယထာ ဝိနယံ ပဋိပဇ္ဇနတော။ ဣမာယ စ ပဋိပတ္တိယာ အာယတိံ သဂ္ဂမဂ္ဂဖလ နိဗ္ဗာနပ္ပဋိလာဘာယ သံဝတ္တနိကတ္တာတိ။ ဧတ္တာဝတာ သဗ္ဗံ မိစ္ဆာဝါဒီနံ မိစ္ဆာဝစနံ ဝိဓမိတံဝိဒ္ဓံသိတံ ဟောတီတိ။

ပဏာမဂါထာဝဏ္ဏနာ။

၁၁။ ဒုတီယဂါထာဝဏ္ဏနာယံ။ ‘‘အာဒိဂါထာယာ’’တိ ပထမဂါထာဝါကျေန။ ‘‘တံ တံ ပယောဇနသဟိတေ’’တိ တေနတေနပယောဇနေန သဟိတေ။ ‘‘ပဉ္စ အတ္ထေ’’တိ ပဉ္စပိဏ္ဍတ္ထေ။ ‘‘တေအဘိဓမ္မတ္ထေ’’တိ အဘိဓမ္မတ္ထပဒေ ဒီပိတေ တေအဘိဓမ္မတ္ထေ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တိဿံ ဒုတီယဂါထာယံ။ ‘‘နတု ဝုတ္တ’’န္တိ နပနပကရဏံပိ ပုဗ္ဗေဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိဓမ္မတ္ထာ ကုတောပုဗ္ဗေဝုတ္တာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံတီသု အတ္ထဝိကပ္ပေသု ပထမဿ ကာလဝိရောဓံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဒုတီယ တတီယာနံ သဒ္ဒတောဝိရောဓံ ဝတ္တုံ ‘‘နစာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘အာဒိမှိ ယေဝါ’’တိ ဧတေန ယဒါကဒါစိ ပစ္စာမသနံ အပ္ပဓာနန္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘အပ္ပဓာနပဒါနီ’’တိ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟန္တိ ဣမသ္မိံ ဧကသ္မိံ သမာသပဒေ ပုရိမာနိ ဝိသေသန ပဒါနိ။ တတ္ထ သဗ္ဗထာပိ ဝုတ္တာတိ ယောဇိတေ သတိ၊ တသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟပ္ပကရဏေ တသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ ပဒေဝါ သဗ္ဗထာ မယာ ဝုတ္တာတိ အတ္ထော ဟောတိ။ သော န ယုဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ အဘိဓမ္မေ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ သဗ္ဗထာ ဝုတ္တာတိ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။ အပ္ပဓာနပဒံ ပစ္စာမသတီတိ ဒေါသောပန အာပဇ္ဇတေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝဉှိသတီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ၊ ‘‘ဧဝဉှိသတီ’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝိယ ဣဓ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟပဒံ ပစ္စာမသန္တေ သတိ။ ဟိသဒ္ဒေါ ဖလ ဝါကျဇောတကော။ လဒ္ဓဂုဏဇောတကောတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တာ ဟောတိ’’ တသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟပဒေ မယာ သဗ္ဗထာ ဝုတ္တာတိ အတ္ထဿ သမ္ဘဝတော။ န ကေဝလံ သော ဧဝ ဒေါသော အာပဇ္ဇတိ။ အပရောပိဒေါသော အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ‘‘သာဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဓာတုကထာယံ ဝုတ္တေနသင်္ဂဟာသင်္ဂဟာဒိပ္ပကာရေနာတိယောဇနာ။

၁၂။ ပရမတ္ထပဒဝဏ္ဏနာယံ။ ဝိသေသနပဒံ နာမ ကတ္ထစိ ဘူတကထနတ္ထာယဝါ ပယုဇ္ဇတိ ကဏှောကာကော၊ သေတောဗကော၊တိ။ ကတ္ထစိ အညနိဝတ္တနတ္ထာယ ဝါ ပယုဇ္ဇတိ နီလောပဋော၊ နီလံပုပ္ဖ၊ န္တိ။ ဣဓ ပန အည နိဝတ္တနတ္ထာယာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဒုဝိဓာနိဟိသစ္စာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ ပညာပီယတီတိပညတ္တိ။ ပညာပနဉ္စ နာမ သမဂ္ဂါနံ ဇနာနံ ဝေါဟာရေန စ သမ္ပဋိစ္ဆနေန စာတိ ဒွီဟိ အင်္ဂေဟိ သိဇ္ဈတီတိ အာဟ ‘‘တေစမဟာဇနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တသ္မာတေ သမ္မုတိ သစ္စန္တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သမ္မတတ္တာ’’တိ ဝေါဟရိတတ္တာစေဝ သမ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာ စ။ ‘‘ဝစီသစ္စဝိရတိသစ္စာန’’န္တိ ဧတ္ထ ဝစီသစ္စံ နာမ မုသာဝါဒရဟိတံ သစ္စဝစနံ။ ဝိရတိသစ္စံ နာမ သမ္မာဝါစာဝိရတိ။ သာဟိ မုသာဝါဒါဒီဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ ဝိရမဏမတ္တေန ဝစီသစ္စန္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဝတ္ထုဘူတတ္တာ’’တိ အဓိဋ္ဌာနဘူတတ္တာ။ သမ္မုတိသစ္စန္တိ ဝုစ္စန္တိ၊ သမ္မတတ္တာ သမ္မုတိ စ၊ သာ သစ္စာနံ ဝတ္ထုဘူတတ္တာ သစ္စဉ္စာတိ ကတွာ။ သမ္မုတိယာ သိဒ္ဓံ သစ္စံ သမ္မုတိသစ္စန္တိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘သမ္မာပဋိပဇ္ဇန္တာ’’တိ ပါဏော နဟန္တဗ္ဗော၊ သဗ္ဗေသတ္တာ အဝေရာ ဟောန္တူတိအာဒိနာ သမ္မာပဋိပဇ္ဇန္တာ။ ‘‘သဗ္ဗလောကိယသမ္ပတ္တိယော’’တိ ဒါနသီလာဒီနံ ပုညကိရိယဝတ္ထူနံ ဖလဝိပါကဘူတာ သဗ္ဗလောကိယသမ္ပတ္တိယော။ သဗ္ဗေ ‘‘ဗောဓိသမ္ဘာရဓမ္မေ’’တိ ဒါနပါရမိသီလပါရမိအာဒိကေပါရမိဓမ္မေ။ ‘‘အာရာဓေန္တီ’’တိ သမ္ပာဒေန္တိ။ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇန္တာ’’တိ ဒုစ္စရိတ ဒုရာဇီဝမိစ္ဆာဇီဝါဒီနံ ဝသေန မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇန္တာ။ ‘‘ဧဝံ မဟန္တံ သမ္မုတိ သစ္စ’’န္တိ ဧတေန အဟံ ပရမတ္ထ သစ္စမေဝဂဏှာမီတိ သမ္မုတိ သစ္စံ နဘိန္ဒိတဗ္ဗံ။ ဘိန္ဒန္တောဟိ သဗ္ဗသမ္ပတ္တီဟိ ပရိဗာဟိရော အဿာတိ ဒဿေတိ။ ကထဉ္စ တံ ဘိန္ဒတီတိ။ သတ္တော နာမ နတ္ထိ။ သတ္တဿ ဘဝတောသင်္ကန္တိ နာမ နတ္ထိ။ ဘဝနိဗ္ဗတ္တကံ ကုသလာကုသလကမ္မံ နာမ နတ္ထီတိ ဂဏှန္တော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယံ တိဋ္ဌတိ။ သဗ္ဗသမ္ပတ္တီဟိ ပရိဗာဟိရော ဟောတိ။ အပါယ ပူရကော ဘဝတီတိ။ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနန္တွေဝ ဂဏှာပေတီ’’တိ သညာ စိတ္တဒိဋ္ဌိ ဝိပလ္လာသာနံ ဝတ္ထုဘာဝေန ဂဏှာပေတိ။ တေနာဟ ‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝံ ဝိပရီတဉှိ သမ္မုတိသစ္စ’’န္တိ ဧတေနသမ္မုတိ သစ္စမေဝဒဠှံ ဂဟေတွာ ပရမတ္ထ သစ္စံ နဘိန္ဒိတဗ္ဗံ။ ဘိန္ဒန္တောဟိ တာဟိ ဒိဋ္ဌီဟိ နမုစ္စတိ။ ကထဉ္စ တံ ဘိန္ဒတိ။ ခန္ဓေ ဝါ ခန္ဓမုတ္တကေဝါ အတ္တဇီဝေ ဂဟေတွာ တေစ အတ္တဇီဝါ ပရမ္မရဏာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီတိ ဂဏှန္တော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယံ တိဋ္ဌတိ။ တေ စ အတ္တဇီဝါ ဘဝါဘဝေသုသဿတာ ဟုတွာ ဘဝတောဘဝံ သံသရန္တိ သန္ဓာဝန္တီတိ ဂဏှန္တောသဿတဒိဋ္ဌိယံ တိဋ္ဌတိ။ ‘‘နဝိသံဝါဒေန္တီ’’တိ ဝိပရီတံ နာပါဒေန္တိ။ ‘‘တံ ပနာ’’တိ သဘာဝသစ္စံ ပန။ အနုဘဝနဘေဒမတ္တံ ဥပါဒါယေဝ ဝေဒနာ သုခါတိ ဝုတ္တာ။ သဗ္ဗာကာရတော သုခဘူတတ္တာ ဝေဒနာ သုခါတိ ဝုတ္တာ နဟောတိ။ ‘‘သဗ္ဗာပိဝေဒနာ ဒုက္ခာ ဧဝါ’’တိ ပဓာနတ္ထော။ တတ္ထ အနုဘဝနဘေဒေါ တိဝိဓော။ သာတတော ဝါ အနုဘဝနံ၊ အဿာတတော ဝါ၊ မဇ္ဈတ္တတော ဝါ။ ‘‘ဒုက္ခာ ဧဝါ’’တိ ဘယဋ္ဌေန ဒုက္ခာ ဧဝ။ ဘယဋ္ဌေနာတိ စ သံသာရ ဘယဒဿီဟိဘာယိတဗ္ဗဋ္ဌေန။ သုခေါ ဝိပါကော ယေသံ တေ သုခဝိပါကာ။ တေဘူမကကုသလာ။ ‘‘ကုသလသမ္မတာ’’တိ ဧတေန သဘာဝသစ္စေပိ ဧတေဝေါဟာရာ လောကသမ္မုတိ နိဿိတာတိ ဒီပေတိ။ ‘‘သာသဝတာ’’တိ အာသဝေဟိ သဟိတဘာဝေါ။ ‘‘သံကိလေသိ ကတာ’’တိ သံကိလေသ ဓမ္မေဟိ သံယုတ္တဘာဝေါ။ ဩဃေဟိ စ ယောဂေဟိ စ ဥပါဒါနေဟိ စ ပတ္တဗ္ဗဘာဝေါ ‘‘ဩဃနီယယောဂနီယ ဥပါဒါနီယတာ’’။ အဓိကာ အတ္တာ အဇ္ဈတ္တာ။ ဗဟိဒ္ဓါရုက္ခေရူပဓမ္မာရုက္ခဿ အတ္တာနာမ သာရဋ္ဌေန။ သာခါယံ ရူပဓမ္မာ သာခါယ အတ္တာနာမ သာရဋ္ဌေန။ သတ္တသန္တာနပရိယာပန္နာ ပန ရူပါရူပဓမ္မာ တဏှာပရိဂ္ဂဟ ဒဠှဋ္ဌေန တတော ဗဟိဒ္ဓါ အတ္တတော အဓိကာ အတ္တာတိ အတ္ထေန အဇ္ဈတ္တာတိ လောကသမ္မုတိ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အဇ္ဈတ္တတိကဉ္စာ’’တိအာဒိံ။ ဒုက္ခနိရောဓ မဂ္ဂဘာဝေါ စ၊ ဣတိ ဣဒံ စတုက္ကံ အရိယသစ္စံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣဒမေဝါ’’တိ ဣဒံ စတုက္ကမေဝ။ ‘‘အစလမာန’’န္တိ ဧတေန အရိယသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဒီပေတိ။ တေဘူမက ဓမ္မာနံ သုခတာ နာမ စလာ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ အနိစ္စ ဓမ္မတ္တာ။ တေ ဓမ္မေသုခါတိ ဂဟေတွာ အတ္တနော အဇ္ဈတ္တင်္ဂံ ကရောန္တာ အစိရေနေဝ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိ။ တေ ဓမ္မေ ဒုက္ခာတိ ဉတွာ တေဟိဝိမုတ္တာ ပုန ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တီတိ နတ္ထိ။ ဧသနယော သေသအရိယသစ္စေသု။ ‘‘တေသူ’’တိအာဒိမှိ ဒုဝိဓာနိဟိ သစ္စာနီတိ ဝုတ္တေသု ဒွီသု သစ္စေသု။ ‘‘တေန ဝုတ္တ’’န္တိအာဒိ လဒ္ဓဂုဏဝစနံ။ ‘‘ယော ဝိနာ အညာပဒေသေနာ’’တိ ဧတ္ထ အညာပဒေသော နာမ အဋ္ဌဓမ္မ သမောဓာနံ နိဿာယ ဃဋသဏ္ဌာနံ ပညာယတိ၊ ပဋသဏ္ဌာနံ ပညာယတိ၊ တံ သဏ္ဌာနံ အတ္တနော သဘာဝေန ဝိနာ အညာပဒေသေန သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ ယာပနစိန္တန ကိရိယာ နာမ အတ္ထိ။ ယံ စိတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ သာ အညာပဒေသေန သိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ အတ္တနော သဘာဝေနေဝသိဒ္ဓါ။ ဧသနယော ဖုသနကိရိယာ၊ ဝေဒယိတကိရိယာ၊ ဒီသူတိ။ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ယောဝိနာ အညာပဒေသေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘စိတ္တေနပရိကပ္ပေတွာ’’တိ မနောဝိညာဏ စိတ္တေန အဝိဇ္ဇမာနံ သဏ္ဌာနံ ဝိဇ္ဇမာနံ ကတွာ။ ‘‘သဝိဂ္ဂဟံ ကတွာ’’တိ သရီရံ ကတွာ။ ဝတ္ထု ဒဗ္ဗသဟိတံ ကတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘စိတ္တမယောစိတ္တနိမ္မိတော’’တိ သုပိနန္တေ ဒိဋ္ဌရူပါနိ ဝိယ စိတ္တေနပကတော စိတ္တေန နိမ္မိတော။ ကသ္မာ သဘာဝသိဒ္ဓါ ပရမတ္ထော နာမာတိ အာဟ ‘‘သောဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သန္တီ’’တိ ဧတေန အသဓာတု ဝသေန အတ္ထောတိ သိဒ္ဓံ ဝုတ္တံ။ သဒ္ဒါဗုဒ္ဓီဟိ အရဏီယတော ဥပဂန္တဗ္ဗတော အတ္ထောတိပိဝဒန္တိ။ ‘‘ဣတရတော’’တိ ပရိကပ္ပသိဒ္ဓတော။ ‘‘ပရမော’’တိ အဓိကော။ တေနာဟ ‘‘ဥက္ကံသဂတော’’တိ။ ဧတေန ပရမသဒ္ဒဿ အဓိကတ္ထံ ဝဒတိ။ ဣဒါနိ တဿ ဥတ္တမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဉ္စသာသန ကိစ္စာနိ မဟန္တာနိ အဘိညေယျာနံ ဓမ္မာနံ အဘိဇာနနံ။ ပရိညေယျာနံ ပရိဇာနနံ။ ပဟာတဗ္ဗာနံ ပဟာနံ။ သစ္ဆိ ကာတဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရဏံ။ ဘာဝေတဗ္ဗာနံ ဘာဝနာတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေပိ ပရမတ္ထ ဓမ္မာ အဘိညေယျာ နာမ။ ဒုက္ခ သစ္စဓမ္မာ ပရိညေယျာ နာမ။ သမုဒယ သစ္စဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ နာမ။ သာမညပ္ဖလာနိ စ နိဗ္ဗာနဉ္စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ နာမ။ မဂ္ဂသစ္စဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ နာမ။ တေသု ဓမ္မေသု တေသံ ကိစ္စာနံ သိဒ္ဓိယာ ဣမသ္မိံ သာသနေ သာသနကိစ္စံ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ နိဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ တေ စ ဓမ္မာ ဧဝ ရူပါနံ သာသန ကိစ္စာနံ အဝိရာဓကတ္တာ အဝိသံဝါဒကတ္တာ ဥတ္တမဋ္ဌေန ပရမတ္ထာ နာမ ဟောန္တီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ယေ’’တိယေဇနာ။ ‘‘အယ’’န္တိ အယံ ဓမ္မော။ ‘‘တဿာ’’တိ တဿအဘိညေယျဿ၊ တဿပရိညေယျဿ၊ တဿပဟာတဗ္ဗဿ၊ တဿသစ္ဆိကာ တဗ္ဗဿ တဿဘာဝေတဗ္ဗဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရမတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

‘‘တံ နသုန္ဒရ’’န္တိ ဗျဉ္ဇနတော နသုန္ဒရံ။ နကေဝလံ ဗျဉ္ဇနတောယေဝ နသုန္ဒရံ၊ အတ္ထတောပိ နသုန္ဒရမေဝ။ စတုသစ္စ ဓမ္မာဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓညာဏဿပိ ဂေါစရာ ဟောန္တိ။ ပဉ္စဉေယျ ဓမ္မာ ပန သဗ္ဗညုတညာဏဿေဝ။ တတ္ထ စတုသစ္စ ဓမ္မာ နာမ ပရမတ္ထ ဓမ္မာ ဧဝ။ ပဉ္စဉေယျဓမ္မာ ပန သဗ္ဗ ပညတ္တိယာ သဟ သဗ္ဗပရမတ္ထ ဓမ္မာ။ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံ စတုသစ္စာဘိ သမ္ဗောဓော ဓမ္မ ပညတ္တိယာ သဟ သိဇ္ဈတိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ စတုသစ္စ သမ္ဗောဓော ဓမ္မပညတ္တိယာ သဟ နသိဇ္ဈတိ။ တသ္မာ တေ သယံ ပဋိဝိဒ္ဓံ စတုသစ္စ ဓမ္မံ နာမ ပညတ္တိံ နီဟရိတွာ ပရေသံ ဒေသေတုံ န သက္ကောန္တိ။ တေသံ စတုသစ္စသမ္ဗောဓော မူဂဿ သုပိနဒဿနံ ဝိယ ဟောတီတိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ပညတ္တိယာ သဟ ပဉ္စ ဉေယျ ဓမ္မာ ဧဝ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ဂေါစရာတိ သက္ကာဝတ္တုန္တိ။

ပရမတ္ထပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ စိတ္တဝစနတ္ထေ။ နဟိ သာ အာရမ္မဏေနဝိနာ လဗ္ဘတိ။ စိန္တေတီတိ ဝုတ္တေ ကိံ စိန္တေတိ၊ အာရမ္မဏံ စိန္တေတီတိ ဧဝံ အာရမ္မဏဘူတေန ကမ္မပဒေန ဝိနာ အသမ္ဘဝတော။ တသ္မာ ဣဓ စိန္တနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တသ္မာ အဿ နာမံ သိဒ္ဓန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သုတမယညာဏံ၊ စိန္တာမယညာဏ၊ န္တိ ဧတ္ထ အာရမ္မဏဿ ဘူတသဘာဝ စိန္တာပိ အတ္ထိ၊ သာပညာဧဝါတိ တံ နိဝတ္တေတုံ ‘‘အာရမ္မဏ…ပေ… ဏူပလဒ္ဓိယေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ စိတ္တံ၊ မနော၊ မာနသံ၊ ဝိညာဏ၊ န္တိ သဗ္ဗံ စိတ္တဿ နာမံ။ အာရမ္မဏ ပစ္စယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ။ န အညပစ္စယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ။ န စ အညပစ္စယေန လဒ္ဓံ နာမံ။ ဧဝရူပဿ အာရမ္မဏ ဝိဇာနန သင်္ခါတဿ အတ္ထန္တရဿဗောဓကံ နဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘သန္တေသု စာ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဣဒံ ကတ္တုနော ကိရိယာသာဓနေ အတိဿယူပကာရကံ ကရဏ သာဓနံ ဝဒတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ‘‘စိန္တနမတ္တ’’န္တိ ဧတ္ထ မတ္တသဒ္ဒေါ ဝိသေသနိဝတ္တိ အတ္ထောတိ၊ တေန နိဝတ္တိတံ အတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘သဗ္ဗေပိဟီ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ဝိဂ္ဂဟော ဝါ’’တိ သရီရံ ဝါ။ ပစ္စယေန အာယတ္တာ ပစ္စယာယတ္တာ။ ‘‘အာယတ္တာ’’တိ သမ္ဗန္ဓာ။ ဝတ္တနံ ဝုတ္တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇနံ ဝါ ဌိတိ ဝါ။ ပစ္စယာယတ္တာ ဝုတ္တိ ဧတေသန္တိ ‘‘ပစ္စယာယတ္တ ဝုတ္တိနော’’။ ‘‘ထာမေနာ’’တိအာဒိ အညမညဝေဝစနာနိ။ ‘‘ဧကံ ဘာဝသာဓနမေဝ ပဓာနတော လဗ္ဘတီ’’တိ ဣဒံ ဓမ္မာနံ တံ တံ ကိရိယာ မတ္တဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ကိရိယာမတ္တဘူတာပိ ပန တေ ဓမ္မာသယံ နာနာပစ္စယာ ဝတ္ထာယံ ဌိတာ ဝါ ဟောန္တိ နာနာပစ္စယုပ္ပန္နာဝတ္ထာယံ ဌိတာ ဝါ။ တသ္မာ ပရမတ္ထ ပဒေသုပိ ယထာရဟံ တဒညသာဓနာနံ ပဋိလာဘော အဝါရိတော ဟောတိ။ ဣတရထာ ဟေတု ပစ္စယော၊ အာရမ္မဏ ပစ္စယော၊ သဟဇာတပစ္စယော၊ နိဿယပစ္စယောတိအာဒီသု ကထံ ဘာဝသာဓနံ ယုတ္တံ သိယာတိ။ ‘‘ပဓာနတော’’တိ မုချတော။ ‘‘အဘေဒဿ စိန္တနဿဘေဒကရဏ’’န္တိ ဣဒံ စိန္တေတီတိ စိတ္တန္တိကတံ ကတ္တုသာဓနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘သိလာပုတ္တကဿာ’’တိ ဘေသဇ္ဇမူလာနံ ပိသနသိလာပေါတကဿ။ တဿ သရီရံ နာမ ဝိသုံ အင်္ဂံ နတ္ထိ။ အဘိန္နံပိ ဘိန္နံ ကတွာ ဝုစ္စတိ ‘‘သိလာပုတ္တကသရီရ’’န္တိ။ ဣဒံ အဘေဒဿဘေဒကရဏံ နာမ အဘူတရူပံ ဟောတိ။ ပယောဇနေ သတိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အသတိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘တထာကရဏဉ္စာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ပရပရိကပ္ပိတဿာ’’တိ ပရေဟိ အညတိတ္ထာ စရိယေဟိ ပရိစိန္တိတဿ။ ‘‘သတိဟိ…ပေ… ကပ္ပနာယာ’’တိ သစေ အတ္တာ အတ္ထိ၊ အတ္တာ စိန္တေတိ၊ တသ္မာ အတ္တာ စိတ္တောနာမာတိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ န ဝတ္တဗ္ဗံ စိန္တေတီတိ စိတ္တန္တိ၊ စိတ္တဿ ကိရိယာမတ္တတ္တာ။ န ပန အတ္တာဒိကော ကတ္တာ နာမ အတ္ထိ။ တသ္မာ ကိရိယာ မတ္တမေဝ ကတ္တာရံ ကတွာ ‘‘စိန္တေတီတိ စိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန ဝိညာယတိလောကေ အတ္တာဒိကောကတ္တာ နာမ နတ္ထီတိ။ ဣဒံ အဘေဒဿဘေဒ ပရိကပ္ပနာယ ပယောဇနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတ္တပ္ပဓာနော’’တိ ကိရိယာသာဓနေ ဗဟူနံကာရကာနံ မဇ္ဈေ သယံပဓာနော သယံဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ။ ‘‘တံကတ္တုဘာဝ’’န္တိ လောကေသိဒ္ဓံ ကတ္တုဘာဝံ။ ‘‘ပုန ကရဏဘာဝ’’န္တိ ပုန လောကေ သိဒ္ဓံ ကရဏဘာဝံ။ ဧဝံ စိတ္တဿ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဿ အဘိဓာနတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အပိစေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယထယိဒံ ယေ ဣမေ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ စိတ္တာဝိစိတ္တာ။ ဧဝံ စိတ္တံ ဝိစိတ္တံ ယံ အညံ အတ္ထိ၊ တံ အညံ ဧကနိကာယံပိ နသမနုပဿာမီ-တိ ယောဇနာ။ ‘‘နိကာယ’’န္တိ သတ္တဇာတိသမူ ဟံ။‘‘နိဿက္ကေ ကရဏဝစန’’န္တိ ဝိဘတ္တာပါဒါနတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ဧတေန တတော စရဏတော စိတ္တတောတိ အတ္ထံ ဝဒတိ။ ဂါထာယံ။ ‘‘တံ တံ သဘာဝေါ’’တိ ဝိဇာနနဖုသနာဒိကော သဘာဝေါ၊ အဂ္ဂိဿဥဏှောဝိယ။ ‘‘ကိစ္စသမ္ပတ္တိယောရသော’’တိ တေန တေန ဓမ္မေန ကရဏကိစ္စဉ္စ၊ တံ ကိစ္စံ ကတွာ လဒ္ဓါ သမ္ပတ္တိဂုဏော စ။ အဂ္ဂိဿ ဝတ္ထုမှိ ပရိပါစနကိစ္စံ ဝိယ၊ ဩဘာသနဂုဏောဝိယ စ။ ‘‘ဂယှာကာရော’’တိ ဉာဏေန ဂဟေတဗ္ဗော တဿ တဿ ဓမ္မဿ ဓဇဘူတော အာကာရော။ သမ္ပတ္တိ ရသောယေဝ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဖလံဝါပီ’’တိ ကာရိယပ္ဖလံ ဝါပိ၊ အဂ္ဂိဿ ဓူမောဝိယ။ ‘‘အာသန္နကာရဏ’’န္တိ အတ္တနော အနန္တရေ ဖလနိဗ္ဗတ္တကံ ကာရဏံ၊ အဂ္ဂိဿ အဂ္ဂိကာရက ပုရိသော ဝိယ။ ‘‘အလ’’န္တိ သမတ္ထာ။ ‘‘ဝိဗုဒ္ဓိနော’’တိ ဝိသေသဗုဒ္ဓိ သမ္ပန္နဿ ပဏ္ဍိတဿ။ ‘‘ပုဗ္ဗင်္ဂမရသ’’န္တိ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏေ ပဓာနရသ ကိစ္စံ။ ‘‘သန္ဓာန ပစ္စုပဋ္ဌာန’’န္တိ နိရန္တရပ္ပဝတ္တာကာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ‘‘နာမ ရူပပဒဋ္ဌာန’’န္တိ ဖဿာဒိနာမဉ္စ ဝတ္ထု ရူပဉ္စစိတ္တဿပဒဋ္ဌာနံ။

စိတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၄။ ‘‘စေတသိ ဘဝ’’န္တိ စိတ္တသ္မိံ ပါတုဘူတံ။ ‘‘ဧတေန သိဒ္ဓါ ဟောန္တီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သာ ဧဝ ဖဿာဒီနံ ဇာတိ။ ယာစိတ္တဿဇရာ၊ သာ ဧဝ ဖဿာဒီနံဇရာ’’တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧကဝဏ္ဋူပနိ ဗန္ဓာနီ’’တိ ဧကေန ဝဏ္ဋဒဏ္ဍကေန ဥပနိဗန္ဓာနိ။ ‘‘ဧကဇာတိယာဒိ ဥပနိဗန္ဓာ’’တိ ဧကဇာတိကထာ ဒိဝသေန ဥပနိဗန္ဓာ။ ‘‘စေ’’တိ စေဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဂါထာယံ။ ‘‘ဓမ္မာ’’တိ နာမက္ခန္ဓ ဓမ္မာ။ ‘‘မနသာ ဧဝါ’’တိ ကတ္တုဘူတေန မနေန ဧဝ။ ‘‘ပကတာ’’တိ ပဝတ္တိတာ။ ‘‘နိမ္မိတာ’’တိ နိပ္ဖာဒိတာ။ ‘‘စိတ္တကိရိယာ ဘူတာ ဧဝါ’’တိ အာရမ္မဏံ ဝိဇာနန္တံ စိတ္တံ ဖုသနာကာရံ ဇနေတွာဝ ဝိဇာနာတိ။ သော ဖုသနာကာရော ဖဿောတိ ဝုစ္စတိ။ အဝသေသာ ပန သဗ္ဗေပိ စေတသိကဓမ္မာ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဖဿော ဟေတု ဖဿော ပစ္စယော ဝေဒနာက္ခန္ဓဿ ဥပါဒါယ။ သညာက္ခန္ဓဿ။ သင်္ခါရက္ခန္ဓဿ ဥပါဒါယာတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သန္တေပိ စိတ္တမူလကတ္တာ စိတ္တနိဿိတတ္တာ စ တေပိဓမ္မာ စိတ္တကိရိ ယာဘူတာ ဧဝ ဟောန္တီတိ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဧတေနဂါထာပဒေန။ ဝိဘာဝနိယံ ပန ဧကာလမ္ဗဏတာ မတ္တေန ဝိဘာဝေတိ။ ပရိပုဏ္ဏာနိ စေ တသိကင်္ဂါနိ ဥပရိ ထေရေန သယမေဝ ဝက္ခမာနတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဓ ပန ပဒတ္ထဝိဘာဝနဋ္ဌာနတ္တာ ပရိပုဏ္ဏေဟိ အင်္ဂေဟိ ဝိဘာဝေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘တံ နသုန္ဒရ’’န္တိ။ ‘‘ဝတ္ထုမှီ’’တိ ပဋကောဋ္ဌကာဒိမှိ။ ‘‘နာနာစိတ္တကမ္မာနီ’’တိ ဟတ္ထိ အဿရူပါဒီနိ။ ဝိဇာနနမတ္တံ စိတ္တံ၊ ကုသလန္တိ ဝါ အကုသလန္တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ နာနာစေတသိကေ ဟိ ယုတ္တတ္တာ ဧဝ တထာ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဝုတ္တံဟေတံ ဘဂဝတာ။ ပဘဿရမိဒံ ဘိက္ခဝေ စိတ္တံ။ တဉ္စ ခေါ အာဂန္တုကေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဥဒကံ ဝိယစိတ္တ’’န္တိအာဒိံ။

စေတသိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅။ ရုပ္ပတီတိ ပဒံ ကတ္တရိဝါဟေတုကမ္မနိဝါသိဒ္ဓံ။ ရုပ္ပနဉ္စဝိကာရာပတ္တိ ဧဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘သီတုဏှာဒီဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘ဝိသမပ္ပဝတ္တိဝသေနာ’’တိ ဓာတူနံ ဝိသမပ္ပဝတ္တိဝသေန။ ဓာတုက္ခော ဘဝသေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ‘‘ကေနရုပ္ပတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ကေနာ’’တိ ဟေတု အတ္ထေဝါ ဟေတု ကတ္တရိဝါ ကရဏဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တထာ သီတေနာတိအာဒီသုပိ။ ဍံသမကသာ နာမ သူစိမုခါ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာစေဝ မဟန္တ မက္ခိကာ စ။ ဝါတာ နာမ ပုရတ္ထိမဝါတာဒယော။ အာတပေါ နာမ သူရိယာတပေါ။ သရိံသပါနာမ အဟိ ဝိစ္ဆိက သတပဒိကာဒယော။ တေသံ သမ္ဖဿေဟိပိ ရုပ္ပတိ။ မရဏံ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ မရဏ မတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ‘‘ယေ ဓမ္မာ’’တိ ဒွါဒသဝိဓာ သပ္ပဋိဃရူပဓမ္မာ။ ‘‘အညေသ’’န္တိ သောဠသန္နံ အပ္ပဋိဃရူပါနဉ္စ အရူပဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘တေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေဘုမ္မံ။ ဣဒါနိ ပါဠိယာ သဒ္ဓိံ မုချရုပ္ပနံ သံသန္ဒေန္တော ‘‘သမာဂမော စာ’’တိအာဒိမာဟ။ သမာဂမော စ နာမ အညမညာဘိဃဋ္ဋနံ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာပါတာဂမနဉ္စ အာရမ္မဏကရဏဉ္စ ဌပေတွာတိ ယောဇနာ။ ‘‘မဟာဘူတာနမေဝ ဝါ’’တိ အာပေါဓာတု ဝဇ္ဇိတာနံ တိဏ္ဏံ မဟာဘူတာနမေဝ ဝါ။ ‘‘ဝိကာရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ တမေဝတ္ထံ ဝိဝရန္တော ‘‘ယသ္မိံ ခဏေ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘သယံပိ ဝိကာရပတ္တာ ဟောန္တီ’’တိ တေမဟာဘူတာသယံပိ ပကတိံ ဝိဇဟိတွာ ဩမတ္တာဓိမတ္တဘာဝံ ပါပုဏန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဩမတ္တာဓိမတ္တရူပသန္တတီနဉ္စာ’’တိ ပရမ္ပရတော ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ရူပသန္တတိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ပါဠိနယေန ဝိပတ္တိဝသေန ရုပ္ပနံ ဝတွာ ဣဒါနိ ဝိပတ္တိ ဝါ ဟောတု၊ သမ္ပတ္တိ ဝါ။ ပုရိမပစ္ဆိ မသန္တတီနံ ဝိသဒိသပ္ပဝတ္တိဘူတော ဝိကာရောပိ ဧကေန ပရိယာယေန ရုပ္ပနံနာမာတိ ကတွာ ပုန တံ ရုပ္ပနံ ဒဿေန္တော ‘‘အပိစေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဃဋ္ဋနဝသေန ရုပ္ပန ဓမ္မာန မေဝါ’’တိ အာပါတာဂမနာဒိဝသေန ရုပ္ပနဓမ္မေဟိဝိနာ အဘိဃဋ္ဋနဝသေနရုပ္ပန သဘာဝါနံ ရူပဓမ္မာနမေဝ သိဒ္ဓန္တိ ပုစ္ဆာ။ ‘‘သဝိဂ္ဂဟာ ဟောန္တီ’’တိ ဒဗ္ဗ သဏ္ဌာနာကာရသဟိတာ ဟောန္တိ။ ကသ္မာ၊ ဩဠာရိကသဘာဝတ္တာ။ ဗဟူနဉ္စရူပကလာပါနံ ဧကက္ခဏေ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝေနပဝတ္တတ္တာ။ အရူပဓမ္မာဟိ သဏှသုခုမသဘာဝါ စ ဟောန္တိ။ သစေ အနေကသတသဟဿာနိပိ ဧကတော ပဝတ္တေယျုံ။ ဒဗ္ဗသဏ္ဌာနဘာဝံ နဂမိဿန္တိယေဝ။ ဧကသ္မိဉ္စ သတ္တသန္တာနေ ဧကက္ခဏေ ဧက ကလာပေါဝ ပဝတ္တတိ။ ကသ္မာ၊ အနန္တရ ပစ္စယူပနိဗန္ဓေန ပဝတ္တတ္တာ။ တသ္မာတေ သဝိဂ္ဂဟာန ဟောန္တိ။ ရူပဓမ္မာ ပန ဩဠာရိက သဘာဝါ စ ဟောန္တိ။ ဗဟူနံ သန္နိစယေသတိ ဒဗ္ဗသဏ္ဌာနတ္ထာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဧကက္ခဏေ စ ဗဟုကလာပါပိ ဧကာဗဒ္ဓါဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။ တသ္မာ တေသဝိဂ္ဂဟာဟောန္တီတိ။

‘‘သီတာဒိဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယေနာ’’တိ သီတေနပိ ရုပ္ပတိ၊ ဥဏှေနပိ ရုပ္ပတီတိအာဒိနာ လောကဿ ပစ္စက္ခတော ပါကဋဿ သီတာဒိဝစနဿသာမတ္ထိယေန။ တဉှိ ဝစနံ လောကဿ အပါကဋံ အရူပဓမ္မာနံ ရုပ္ပနံ ဣဓနာဓိပ္ပေတန္တိ ဒီပေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝေါဟာရော နာမာ’’တိ နာမသညာ နာမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘လောကောပစာရေနာ’’တိ ဗဟုဇနဿ ဥပစာရေန ဝေါဟာရေန ကထနေန။ ‘‘ပါကဋ နိမိတ္တဝသေနေဝါ’’တိ ပါကဋဿ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တဿ ဝသေနေဝ။ ‘‘သီတာဒိဂ္ဂဟဏေန ဝိနာပီ’’တိ ပိသဒ္ဒေန သီတာဒိဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယေနပီတိ ဒီပေတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပါဠိသာဓကံ နာမ န သက္ကာသဗ္ဗတ္ထ လဒ္ဓုံ။ ပါကဋနိမိတ္တ ဝစနမေဝ သဗ္ဗတ္ထ သာဓာရဏန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘တပ္ပသင်္ဂနိဝတ္တီ’’တိ တဿ အရူပဓမ္မာနံ ရူပတာပသင်္ဂဿ နိဝတ္တိ။ ‘‘ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနာဝသပ္ပဝတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနာနာမဣဒ္ဓိယာနာနပ္ပကာရမာပနံ။ ‘‘ရူပတာ သိဒ္ဓီ’’တိ ရူပန္တိ နာမ သညာသိဒ္ဓိ။ ‘‘ဣဒံ ပနာ’’တိ ဣဒံ ရူပံ ပန။ ‘‘အနုဂ္ဂဟာနံ သီတာဒီနံ ဝသေနာ’’တိ ကိဉ္စာပိပါဠိယံ သီတာဒိဝစနံ ဥပဃာတကာနံ သီတာဒီနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။ တေစ ဗြဟ္မလောကေ နတ္ထိ။ အနုဂ္ဂါဟကာ ဧဝ အတ္ထိ။ တေသံဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပါဠိယံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနီ’’တိ သဉ္ဇာနာတီတိ ခေါ ဘိက္ခဝေ တသ္မာ သညာတိ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စ သဉ္ဇာနာတိ။ နီလံပိ သဉ္ဇာနာတိ၊ ပီတမ္ပိ သဉ္ဇာနာတီ-တိအာဒိနာ စ၊ ဝိဇာနာတီတိ ခေါ ဘိက္ခဝေ တသ္မာ ဝိညာဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စ ဝိဇာနာတိ။ မဓုရံပိ ဝိဇာနာတိ၊ အမ္ဗိလံပိ ဝိဇာနာတီ-တိအာဒိနာ စ-ပါဠိယံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။

ရူပပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆။ နိဗ္ဗာနပဒေ။ ‘‘ခန္ဓာဝါ’’တိ ဘဝန္တရေ အပါယာဒီသု ဘဝိဿမာနာ ခန္ဓာဝါ။ န ဟိ အတီတ ဓမ္မာ၊ နိဗ္ဗာယန္တိ နာမ၊ သတ္တေ ပီဠေတွာ နိရုဒ္ဓတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပစ္စုပ္ပန္နာ စ ဓမ္မာ ဧတရဟိ ပီဠေန္တိ၊ အဝဿံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနာဂတဓမ္မာ စ အနာဂတေ ပီဠေဿန္တိ၊ ကထံ တေ နိဗ္ဗာယန္တိ နာမာတိ အာဟ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နေသု…ပေ… ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ဝိသယေဘုမ္မ’’န္တိ ဝိသယာဓာရေဘုမ္မံ။ ဝိသယာဓာရော နာမမနုဿာဘူမိယံ ဂစ္ဆန္တီတိအာဒီသု ဝိယ မုချာဓာရော နဟောတိ။ တေန ပန ဝိနာ အညတ္ထ တံ ကိရိယံ ကာတုံ နသက္ကောတိ။ တသ္မာ အာဓာရဘာဝေန ပရိကပ္ပိတော အာဓာရောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာအာကာသေ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ယထာ သကုဏာနံ ပက္ခန ကိရိယာ နာမ အာကာသေန ဝိနာ အညတ္ထ နသိဇ္ဈတိ။ တထာ ဝဋ္ဋဒုက္ခဓမ္မာနံ နိဗ္ဗုတိ ကိရိယာပိ နိဗ္ဗာနေန ဝိနာ အညတ္ထ နသိဇ္ဈတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယေဟိတေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ယေ’’တိ ယေတိဝိဓဝဋ္ဋဒုက္ခသန္တာပဓမ္မာ။ ဟိသဒ္ဒေါနိပါတော။ တေသဒ္ဒေါ ဝစနာလင်္ကာရော။ ‘‘တဗ္ဗိနိမုတ္တ’’န္တိ နိဗ္ဗာနဝိနိမုတ္တံ။ နိဗ္ဗုတိဌာနံ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ နိဗ္ဗာနံ တေသံ နိဗ္ဗုတိ ကိရိယာယ ဝိသယာ ဓာရောဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာ အယံ ပဒီပေါ နိဗ္ဗာယတိ။ တထာဓီရာ နိဗ္ဗန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တံ တံ ကိလေသာနံ ဝါ’’တိ တေ သံတေသံကိလေသာနံ ဝါ။ ‘‘ခန္ဓာနံ ဝါ’’တိ အနာဂတဘဝေသု ခန္ဓာနံ ဝါ။ ‘‘ပုနအပ္ပဋိသန္ဓိကဘာဝ’’န္တိ သန္တာနဿ ပုန ပဋိသန္ဓာနာဘာဝံ ပါပုဏန္တိ အရိယာ ဇနာ။ ယထာ မဂ္ဂေ ကရဏဝစနံ ဒိဿတိ အဒ္ဓါ ဣမာယပဋိပတ္တိယာ ဇရာမရဏမှာ ပရိမုစ္စိဿာမီတိအာဒီသု။ န တထာ နိဗ္ဗာနေတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂေဝိယာ’’တိအာဒိံ။ နိဗ္ဗာနေပနဘုမ္မဝစနမေဝ ဒိဿတိ ယတ္ထနာမဉ္စရူပဉ္စ။ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတီတိအာဒီသု။ တသ္မာ နိဗ္ဗာနေ ကရဏ ဝစနံ န ဒိဿတိ၊ ကရဏ လက္ခဏဿေဝ အဘာဝတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘န စ နိဗ္ဗာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကရဏ လက္ခဏံ နာမကတ္တုနော သဟကာရီ ပစ္စယဘာဝေါ။ နနု အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ နိဗ္ဗာယန္တီတိ ဒိဿတီတိ။ သစ္စံ၊ တတ္ထ ပန ဝိသေသနေ ကရဏ ဝစနံ။ န ကရဏကာရကေ။ တဉှိ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုယာနိဝတ္တနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ။

နိဗ္ဗာနပဒဝဏ္ဏနာ။

ဒုတီယဂါထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၈။ ကာမာဝစရပဒေ။ ‘‘ကာမီယတီ’’တိ ဣစ္ဆီယတိ။ နိမိတ္တဿာဒဝတ္ထု မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ အာဂတံ။ ‘‘တေကာမီယန္တီ’’တိ တေ အဝီစိနိရယာဒယော ဣစ္ဆီယန္တိ။ ‘‘တတ္ထ ဥပ္ပန္နာနမ္ပီ’’တိ အဝီစိနိရယာဒီသု ဥပ္ပန္နာနံပိ သတ္တာနံ။ ‘‘ဘဝနိကန္တိ နာမ ဟောတီ’’တိ ဘဝသင်္ခါတံ အတ္တနော ခန္ဓံ ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသောမေ အတ္တာတိ ဂဏှန္တီ တဏှာ ဘဝနိကန္တိ နာမ။ သာ နေရယိကသတ္တာနံပိ အတ္ထိယေဝ။ ‘‘ကာမေ အဝစရတီ’’တိ ကာမေပရိယာပန္နံ ဟောတိ။ ကာမေ အန္တောဂဓံ ဟောတိ။ ရူပါရူပဘူမီသု ဥပ္ပန္နံပိ ရူပါရူပသင်္ချံ နဂစ္ဆတိ။ ကာမသင်္ချမေဝ ဂစ္ဆတိ။ ကာမဂဏနမေဝဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ‘‘တီသုဘဝေသု ဥပ္ပန္နာနိပီ’’တိ ကာမရူပါရူပသတ္တသန္တာနေသု ဥပ္ပန္နာနိပိ န တတြပရိယာ ပန္နာနေဝ ဟောန္တိ။ တတြ အပရိယာပန္နာနေဝ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကာမာဝစရတာပတ္တိဒေါသော’’တိ ကာမာဝစရ ဓမ္မာတိ ဝတ္တဗ္ဗတာ ပတ္တိဒေါသော။ ‘‘ရူပါဝစရတာဒိမုတ္တိဒေါသော’’တိ ဣမေ ရူပါဝစရ ဓမ္မာ န ဟောန္တိ၊ အရူပါဝစရ ဓမ္မာ န ဟောန္တိ၊ လောကုတ္တရ ဓမ္မာ န ဟောန္တီတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗတာပတ္တိ ဒေါသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသနယော ‘‘ရူပါရူပါဝစရတာပတ္တိ ဒေါသော ကာမာဝစရတာမုတ္တိ ဒေါသော’’ တိပဒေသု။ အဝစရသဒ္ဒဿ ဥပ္ပန္နတ္ထေ ဂဟိတေပိ ဧတေဒေါသာ နာပဇ္ဇန္တိ။ ကသ္မာ၊ လောကေ ယေဘူယျနယတဗ္ဗဟုလနယာနံပိ သဗ္ဘာဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဝဒန္တော ‘‘နနုယေဘူယျ ဝုတ္တိဝသေနပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ကေသဉ္စီ’’တိ ကေသဉ္စိ ပုဂ္ဂလာနံ ဝါ ဓမ္မာနံ ဝါ။ ယထာမိဂလုဒ္ဒကော ဂါမေ စရန္တောပိ ဝနေ စရဏဗဟုလတ္တာ ဝနစရကောတိ နာမံ လဘတိ။ ရာဇဟတ္ထီ အညတ္ထ စရန္တောပိ သင်္ဂါမေ စရဏဗဟုလတ္တာ သင်္ဂါမာဝစရောတိ နာမံ လဘတိ။ အယံ ယေဘူယျနယော နာမ။ ယသ္မိံ ဝနေ အမ္ဗရုက္ခာပိ အတ္ထိ၊ အညရုက္ခာပိ အတ္ထိ။ အမ္ဗရုက္ခဗဟုလတ္တာ ပန တံ ဝနံ အမ္ဗဝနန္တိ နာမံ လဘတိ။ ဧဝံ သိမ္ဗလိဝနာဒီသု။ အယံ တဗ္ဗဟုလနယော။ ဣဓ ပန ဘူမိယော တဗ္ဗဟုလနယေန ကာမရူပါရူပ နာမံ လဘန္တိ၊ ဓမ္မာ ယေဘူယျနယေန ကာမာဝစရာဒိ နာမံ လဘန္တီတိ။ ဧဝံ ဂဟိတေ သတိ၊ တေ ဒေါသာနာ ပဇ္ဇန္တီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘တသ္မာ ဣဓပိ…ပေ… ဒေါသောတီ’’တိအာဟ။ ‘‘နာ’’တိ န ကောစိဒေါသော နတ္ထိ။ အတ္ထိ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တသ္မာဿာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အဿာ’’တိ အဝစရသဒ္ဒဿ။ ‘‘တထာ အတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇနတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ။ ‘‘ပရိဂ္ဂါဟိနိယာ ကာမတဏှာယ ကတော’’တိ တထာ ပရိဂ္ဂါဟိနိယာ ကာမတဏှာယ ဂေါစရဝိသယတ္တာတာယတဏှာယ ကတောနာမ ဟောတိ။ ဧတေန ကာမေတီတိ ကာမော၊ ကာမတဏှာ။ အဝစရတိ ဧတ္ထာတိ အဝစရံ။ ကာမဿ အဝစရန္တိ ကာမာဝစရံ။ ကာမ တဏှာယ ဂေါစရဝိသယတ္တာ ကာမာဝစရန္တိ အယမတ္ထောပိ သိဇ္ဈတိ။

ရူပေအဝစရတီတိ ရူပါဝစရံ။ ‘‘ရူပေ’’တိ သောဠသဝိဓာယရူပဘူမိယာ။ ‘‘အဝစရတီ’’တိ တတ္ထ ပရိယာပန္နဘာဝေန ပဝတ္တတိ။ အရူပေ အဝစရတီတိ အရူပါဝစရံ။ ‘‘အရူပေ’’တိ စတုဗ္ဗိဓာယ အရူပဘူမိယာ။ ‘‘အဝစရတီ’’တိ တတ္ထ ပရိယာပန္နဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ ဣမမတ္ထံ ဝဒတိ ‘‘ရူပါရူပါဝစရေသုပိ အယံနယော နေတဗ္ဗော’’တိ။ ရူပေ ဘဝေါ ရူပံ။ ရူပတဏှာ။ အရူပေ ဘဝေါ အရူပံ၊ အရူပတဏှာ။ ရူပဿ အဝစရံ ရူပါဝစရံ။ အရူပဿ အဝစရံ အရူပါဝစရန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတိ ‘‘တေသု ပနာ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘အတြာ’’တိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ။ ယဒိပိ လောဘော၊ ရာဂေါ၊ ကာမော၊ တဏှာ၊ တိသဗ္ဗမ္ပေတံ လောဘဿဝေဝစနံ ဟောတိ။ ရူပရာဂေါ အရူပရာဂေါတိ ပန ဝိသုံ ဝိဘတ္တတ္တာ ဣဓ ကာမသဒ္ဒေန တံ ဒညောလောဘော ဂယှတိ။ ‘‘သဗ္ဗောပိ လောဘော’’တိ ဧတေနသဿတုစ္ဆေဒ ဒိဋ္ဌိသဟဂတောပိ သင်္ဂဟိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၉။ ‘‘ရူပါရူပသဒ္ဒါ တာသု ဘူမီသု နိရုဠှာ’’တိ အနိမိတ္တာ ဟုတွာ နိရုဠှာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒါနိ သနိမိတ္တံ နယံ ဝဒတိ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘နိဿယောပစာရော’’တိ ဌာနူပစာရော၊ ယထာ သဗ္ဗောဂါမော အာဂတောတိ။ ‘‘နိဿိတော ပစာရော’’တိ ဌာနျူပစာရော။ ယထာ ဓဇာ အာဂစ္ဆန္တီတိ။ ‘‘ယံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ’’တိ ယေ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ခန္ဓဓာတု အာယတနာ။ ယံ ရူပံ၊ ယာ ဝေဒနာ၊ ယာသညာ၊ ယေ သင်္ခါရာ၊ ယံဝိညာဏန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သုဝိသဒ’’န္တိ ယေဘူယျာဒိ နယေဟိ အနာကုလတ္တာသုဝိသုဒ္ဓံ။ ‘‘ကိံ ဝိက္ခေပေနာ’’တိ စိတ္တဝိက္ခေပေန ကိံ ပယောဇနန္တိ အတ္ထော။

၂၀။ ‘‘လုဇ္ဇနပ္ပလုဇ္ဇနဋ္ဌေနာ’’တိ ဘိဇ္ဇနပ္ပဘိဇ္ဇနဋ္ဌေန။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ တေဘူမကေ ဓမ္မသမူဟေ။ ‘‘နိဝိသတီ’’တိ နိစ္စံ ဝိသတိ၊ ဥပဂစ္ဆတိ။ ‘‘တဿာ’’တိ မိစ္ဆာဂ္ဂါဟဿ။ ‘‘တေသ’’န္တိ လောကုတ္တရ ဓမ္မာနံ။ ‘‘ယေသ’’န္တိ လောကိယ ဓမ္မာနံ။ ‘‘လုဇ္ဇန’’န္တိ ခဏိကဘင်္ဂေန ဘိဇ္ဇနံ။ ‘‘ပလုဇ္ဇန’’န္တိ သဏ္ဌာနဘေဒေန သန္တတိစ္ဆေဒေန နာနပ္ပကာရတော ဘိဇ္ဇနံ။ နိဗ္ဗာနံ ပန ဣဓ န လဗ္ဘတိ စိတ္တသင်္ဂဟာဓိကာရတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ သော စ အပရိယာပန္နဘာဝေါ၊ ဝိသုံ ဧကာစတုတ္ထီ အဝတ္ထာ ဘူမိနာမာတိ ယောဇနာ။

စတုဗ္ဘူမိဝိဘာဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၁။ ‘‘ဟီန’’န္တိ သဒ္ဓါသတိအာဒီဟိ သောဘဏဓမ္မေဟိ အယုတ္တတ္တာဟီနံ။ ‘‘သဗ္ဗဟီန’’န္တိ လောဘာဒီဟိ ပါပဓမ္မေဟိ ယုတ္တတ္တာ သဗ္ဗ စိတ္တေဟိ ဟီနတရံ။ ‘‘တဒတ္ထော’’တိ ဥပရိမာနံ စိတ္တာနံ သောဘဏသညာကရဏသုခတ္ထော။ ‘‘အာဒိတော’’တိအာဒိမှိ။ ‘‘ဝီထိစိတ္တဝသေနာတိ ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသောမေ အတ္တာတိ ဧဝံ ပဝတ္တဿ ဘဝနိကန္တိ ဇဝနဝီထိစိတ္တဿ ဝသေန။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ကိံ ကာရဏံ လောဘမူလစိတ္တဿပထမံ ဝစနေတိ အာဟ ‘‘အကုသလေသု ပနာ’’တိအာဒိံ။‘‘ဒွီဟိဝဋ္ဋမူလေဟီ’’တိ လောဘမောဟသင်္ခါတေဟိ ဒွီဟိ ဝဋ္ဋမူလေဟိ။

၂၂။ ‘‘သိနိဒ္ဓစိတ္တ’’န္တိ သာတဝေဒနာယုတ္တတ္တာလူခစိတ္တံ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ သုမနဿဘာဝေါတိ ဝုတ္တေ ကာယိကသုခဝေဒနာယပိ ပသင်္ဂေါ သိယာတိ ဝုတ္တံ ‘‘မာနသိက…ပေ… နာမ’’န္တိ။ ‘‘သုမနာဘိဓာနဿာ’’တိ သုမနနာမဿ။ ‘‘ပဝတ္တိနိမိတ္တ’’န္တိ ပဝတ္တိယာ အာသန္န ကာရဏံ။ ကထံ ပန ဘာဝေါ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ နာမဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဘဝန္တိ…ပေ… ကတွာ’’တိ။ နိမိတ္တေ ဘုမ္မံ။ တထာဟိ ဘာဝေါ နာမ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒါနိ နိမိတ္တ လက္ခဏံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ပယောဂေ။ ‘‘ဒန္တ နိမိတ္တ’’န္တိ ဒန္တကာရဏာ။ ‘‘တံ ဝေဒနာ နိမိတ္တ’’န္တိ တံ ဝေဒနာကာရဏာ။ ဧတ္ထ သိယာ၊ ‘‘ဧတသ္မိန္တိ နိမိတ္တေ ဘုမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ နိမိတ္တဉ္စနာမ အကာရကံ အသာဓနံ၊ တံ ကထံ သာဓနဝိဂ္ဂဟေ ယုဇ္ဇတီတိ။ အဓိကရဏ သာဓနာနုရူပတ္တာ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တဿာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတေနာတိ စ ဧတသ္မာတိ စ ဟေတု အတ္ထေ ဥဘယဝစနန္တိ ဝဒန္တိ။ အာသန္နဟေတု နာမသာဓနရူပေါ ဘဝတီတိ တေသံ အဓိပ္ပာယော။ သုဋ္ဌု ကရောတိ၊ ပကတိပစ္စယေန အနိပ္ဖန္နံ ကမ္မံ အတ္တနော ဗလေန နိပ္ဖာဒေတီတိ သင်္ခါရော။ ‘‘ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော’’တိ ပုဗ္ဗဘာဂေ အဘိသင်္ခါရော။ ပယောဇေတိ နိယောဇေတီတိ ပယောဂေါ။ ဥပေတိ ဖလသင်္ခါတော အတ္ထော ဧတေနာတိ ဥပါယော။ ‘‘အာဏတ္တိယာဝါ’’တိ ပေသနာယဝါ။ ‘‘အဇ္ဈေသနေန ဝါ’’တိ အာယာစနေန ဝါ။ ‘‘တဇ္ဇေတွာ ဝါ’’တိ ဘယံ ဒဿေတွာ ဝါ။ ‘‘တံ တံ ဥပါယံ ပရေ အာစိက္ခ’’န္တိ။ ကထံ အာစိက္ခန္တီတိ အာဟ ‘‘အကရဏေ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တသ္မိံ တသ္မိံ ကမ္မေ ပယောဇေတီတိကတွာ ဣဓ သင်္ခါရော နာမာ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘ပစ္စယ ဂဏော’’တိ ပကတိပစ္စယဂဏော။ ‘‘တေနာ’’တိ သင်္ခါရေန။ ‘‘သာဓာရဏော’’တိ ကုသလာကုသလာဗျာကတာနံ သာဓာရဏော။ ‘‘ဒုဝိဓေန သင်္ခါရေနာ’’တိ ပယောဂေန ဝါ ဥပါယေန ဝါ။ ‘‘ယော ပန တေနသဟိတော’’တိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပကာရန္တရေနပါကဋံ ကာတုံ ‘‘သောပန ယဒါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဣတီ’’တိအာဒိ လဒ္ဓဂုဏ ဝစနံ။ ‘‘ပစ္စယဂဏဿေဝနာမ’’န္တိ ပစ္စယဂဏဿေဝ ဝိသေသ နာမန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပ္ပန္နတ္ထေ ဣကပစ္စယောတိ ကထံ ဝိညာယတီတိ အာဟ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ပါဠိယ’’န္တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိပါဠိယံ။ ‘‘အသလ္လက္ခေတွာ’’တိ အစိန္တေတွာ ဣစ္စေဝတ္ထော။ သဗ္ဗမေတံ နယုဇ္ဇတိယေဝ။ ကသ္မာ၊ ပါဠိအဋ္ဌကထာဟိ အသံသန္ဒနတ္တာ၊ အတ္ထယုတ္တိဗျဉ္ဇနယုတ္တီနဉ္စ အဝိသဒတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တ’’န္တိ စိတ္တံ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေန။ ‘‘ယထာဝုတ္တနယေနာ’’တိ တိက္ခဘာဝသင်္ခါတမဏ္ဍနဝိသေသေန။ ‘‘သော ပနာ’’တိ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေါ ပန။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘တံ နိဗ္ဗတ္တိတော’’တိ တေန ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေန နိဗ္ဗတ္တိတော။ ‘‘ဝိရဇ္ဈိတွာ’’တိ အယုတ္တပက္ခေပတိတွာ။ ဧတေနပဋိက္ခိတ္တာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂါထာယံ။ ‘‘စိတ္တသမ္ဘဝီ’’တိ စိတ္တသ္မိံ သမ္ဘူတော။ ဝိသေသော သင်္ခါရော နာမာတိ ယောဇနာ။ သလောမကော၊ သပက္ခကောတျာဒီသုဝိယာတိ ဝုတ္တံ။ သာသဝါ ဓမ္မာ၊ သာရမ္မဏာ ဓမ္မာတျာဒီသုဝိယာတိ ပန ဝုတ္တေ ယုတ္တတရံ။ ‘‘ပါဠိအဋ္ဌကထာ သိဒ္ဓ’’န္တိ ပါဠိအဋ္ဌကထာတော သိဒ္ဓံ။ အပိစယတ္ထဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂါဒီသု အသင်္ခါရံ စိတ္တံ၊ သသင်္ခါရံ စိတ္တန္တိ အာဂတံ။ တတ္ထ အယံ ပစ္ဆိမနယော ယုတ္တော။ ဥပါယသမုဋ္ဌိတဿ အနေကသတသမ္ဘဝတော ‘‘ဣဒဉ္စ နယဒဿနမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဥဒါသိနဘာဝေနာ’’တိ မဇ္ဈတ္တဘာဝေန။ ‘‘ယတော’’တိ ယသ္မာ။ ဝိကာရပတ္တော ဟောတိ။ တတော အဓိမတ္တပဿနံ ဝိညာယတီတိ ယောဇနာ။

၂၃။ ဣဒါနိ သဟဂတဝစန သမ္ပယုတ္တဝစနာနိ ဝိစာရေန္တော ‘‘ဧတ္ထစာ’’တိအာဒိမာရဘိ။ ‘‘န ပန တေ ဘေဒဝန္တာ ဟောန္တီ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ န နု တေပိစက္ခု သမ္ဖဿော၊ သောတသမ္ဖဿော၊ တိအာဒိနာ စ၊ ကာမဝိတက္ကော၊ ဗျာပါဒဝိတက္ကော၊ တိအာဒိနာ စ၊ ဒုက္ခေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏ၊ န္တိအာဒိနာစ ဘေဒဝန္တာ ဟောန္တီတိ။ သစ္စံ။ တေ ပန ဘေဒါ ဣမံ စိတ္တံ ဘိန္နံ န ကရောန္တိ။ တသ္မာ တေ ဘေဒဝန္တာန ဟောန္တီတိ ဝုတ္တာ။ န စ တေသံ အယံ ဝိကပ္ပော အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣမသ္မိံ စိတ္တေ’’တိ လောဘမူလစိတ္တေ။ ‘‘ကတ္ထစီ’’တိ ကိသ္မိဉ္စိ စိတ္တေ။ ယေဝါပနာတိ ဝုတ္တေ သုဓမ္မေသု အာဂတာနိယေဝါပနကာနိ။ ‘‘အညေဟီ’’တိ ဒေါသမူလမောဟမူလေဟိ။ နနုတာနိပိ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နာ’’တိ န ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ကသ္မာတိ အာဟ ‘‘တေသုဟီ’’တိအာဒိံ။ တေပိ ဣဓ နဂဟေတဗ္ဗာ သိယုံ။ န ပန န ဂဟေတဗ္ဗာ။ ကသ္မာ၊ ဝေဒနာယ စ သယံ ဘေဒဝန္တတ္တာ၊ ဒိဋ္ဌိသင်္ခါရာနဉ္စ ဝိကပ္ပသဗ္ဘာဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၄။ ‘‘သောမနဿဿကာရဏ’’န္တိ သောမနဿုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏံ။ သောမနဿုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏေ ဝုတ္တေ တံ သဟဂတ စိတ္တုပ္ပတ္တိယာပိကာရဏံ သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ ကတွာ တမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘သောမနဿပ္ပဋိသန္ဓိကောဟီ’’တိအာဒိံ။ ဟီနေန ဝါ…ပေ… အာရမ္မဏေန သမာယောဂေါ၊ တေန သမာယုတ္တဿာပိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနန္တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တထာ ဗျသနမုတ္တိယံပိ။ ဥပေက္ခာကာရဏေ ‘‘ဗျသနမုတ္တီ’’တိ ဣဒံ ဒေါမနဿပ္ပသင်္ဂပရိဟာရဝစနံ။ အဇ္ဈာသယောဝုစ္စတိ အဇ္ဈာဝုတ္တံ ဂေဟံ။ ဒိဋ္ဌိသင်္ခါတော အဇ္ဈာသယောယဿာတိ ဒိဋ္ဌဇ္ဈာသယော။ တဿ ဘာဝေါ ဒိဋ္ဌဇ္ဈာသယတာ။ ‘‘အယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇန’’န္တိ အနုပါယတော အာဘုဇနံ၊ မနသိကရဏံ။ ‘‘စိန္တာ ပသုတဝသေနာ’’တိ ဂမ္ဘီရေသု ဓမ္မေသု စိန္တာပသဝနဝသေန၊ ဝီမံသာ ဝဍ္ဎနဝသေန။ ‘‘ဒိဋ္ဌကာရဏမေဝါ’’တိ ဒိဋ္ဌံ ကာရဏပ္ပဋိရူပကမေဝ။ တေနာဟ ‘‘သာရတောသစ္စတော ဥမ္မုဇ္ဇန’’န္တိ။ ‘‘တဗ္ဗိပရီတေနာ’’တိ တတော ဝိပရီတေန။ အဒိဋ္ဌဇ္ဈာသယတာ၊ ဒိဋ္ဌိဝိပန္နပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ၊ သဒ္ဓမ္မသဝနတာ၊ သမ္မာဝိတက္ကဗဟုလတာ၊ ယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇနဉ္စ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယောဂကာရဏန္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

‘‘ဣမေသံ ပန စိတ္တာနံ ဥပ္ပတ္တိဝိဓာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂေခန္ဓ နိဒ္ဒေသတော ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှိတတ္ထ။ ယဒါ ဟိနတ္ထိကာမေသု အာဒီနဝေါတိအာဒိနာနယေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပုရေက္ခိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ကာမေဝါ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလာဒီနိ ဝါ သာရတောပစ္စေတိ သဘာဝ တိက္ခေန အနုဿာဟိတေနစိတ္တေန။ တဒါ ပထမံ အကုသလ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ မန္ဒေန သမုဿာဟိတေန စိတ္တေန၊ တဒါဒုတီယံ။ ယဒါ မိစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိံ အပုရေက္ခိတွာ ကေဝလံ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော မေထုနံ ဝါ သေဝတိ၊ ပရ သမ္ပတ္တိံ ဝါ အဘိဇ္ဈာယတိ၊ ပရဘဏ္ဍံ ဝါ ဟရတိ သဘာဝတိက္ခေနေဝ အနုဿာဟိတေန စိတ္တေန။ တဒါ တတီယံ။ ယဒါ မန္ဒေန သမုဿာဟိတေနစိတ္တေန၊ တဒါ စတုတ္ထံ။ ယဒါ ပန ကာမာနံ ဝါ အသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ အညေသံ ဝါ သောမနဿဟေတူနံ အဘာဝေန စတူသုပိ ဝိကပ္ပေသု သောမနဿရဟိတာဟောန္တိ၊ တဒါသေသာနိ စတ္တာရိ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

လောဘမူလစိတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅။ ဒေါသမူလစိတ္တေ။ ‘‘ဝိရူပ’’န္တိ ဒုဋ္ဌံ၊ လုဒ္ဒံ။ ဒုမ္မနဿ ဘာဝေါတိ ဝုတ္တေ ကာယိကဒုက္ခဝေဒနာယပိ ပသင်္ဂေါ သိယာတိ ဝုတ္တံ ‘‘မာနသိက…ပေ… နာမ’’န္တိ။ ပဋိဟညတိ ဗာဓတိ။ ‘‘သန္တတ္တေ’’တိ သန္တာပိတေ။

၂၆။ ‘‘ဘေဒကရော’’တိ အညမညဝိသေသကရော။ ‘‘ဘေဒကရာန ဟောန္တီ’’တိ ဣမဿ စိတ္တဿ အညမညဝိသေသကရာန ဟောန္တိ။ ဒေါမနဿဂ္ဂဟဏံ ပသင်္ဂနိဝတ္တနတ္ထံ ဂဟိတန္တိ ယောဇနာ။ ပသင်္ဂေါတိ စနာနပ္ပကာရတော သဇ္ဇနံ လဂ္ဂနံ။ ကထံ ပသင်္ဂေါတိ အာဟ ‘‘ယဒါဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တုဋ္ဌိံ ပဝေဒေန္တီ’’တိ တုဋ္ဌာမယံ ဣမေသံ မရဏေနာတိအာဒိ စိက္ခန္တိ။ ဧဝံ သဟဂတပ္ပသင်္ဂံ နိဝတ္တေတွာ သမ္ပယုတ္တပ္ပသင်္ဂံ နိဝတ္တေတုံ ‘‘ပဋိဃဂ္ဂဟဏံပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တိရစ္ဆာနဂတပါဏဝဓေ အပုညံ နာမ နတ္ထိ။ အာဒိကပ္ပတော ပဋ္ဌာယ မနုဿာနံ ယထာကာမ ပရိဘောဂတ္ထာယ လောကိဿရိယေနထာဝရဋ္ဌာယိနာ နိမ္မိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝိဿဋ္ဌာ’’တိ အနာသင်္ကာ။ ‘‘အညေဝါ’’တိ အညေ ဝါ ဇနေ။ ဝိမတိ ဧဝ ဝေမတိကံ။ ဝေမတိကံ ဇာတံ ယေသံ တေ ဝေမတိကဇာတာ။ ပုရိမစိတ္တဿလောဘသဟဂတဘာဝေါ ဣမာနိအဋ္ဌပိ လောဘသဟဂတစိတ္တာနိနာမာတိ ဣမိနာ စူဠနိဂမနေ နေဝ သိဒ္ဓါဝိယာတိ ယောဇနာ။ စူဠနိဂမနေန ပဋိဃသမ္ပယုတ္တ ဘာဝေသိဒ္ဓေ ဒေါမနဿသဟဂတဘာဝေါပိ တေနသိဒ္ဓါ ယေဝါတိ ကတွာ ‘‘တေသံ ဂဟဏံ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေသ’’န္တိ ဒေါနဿပဋိဃာနံ။ ဣမသ္မိံ စိတ္တေ ဣဿာမစ္ဆရိယကုက္ကုစ္စာနိစထိနမိဒ္ဓါနိ စ အနိယတယောဂီနိ စ ဟောန္တိ ယေဝါပနကာနိ စ။ တေနာဟ ‘‘ပုရိမစိတ္တေ’’တိအာဒိံ။ ဒေါမနဿံ ဣမသ္မိံ စိတ္တေ အတ္ထိ၊ အညစိတ္တေသု နတ္ထိ၊ တသ္မာ အသာဓာရဏ ဓမ္မော နာမ။ အနညသာဓာရဏ ဓမ္မောတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ယထာတံ’’တိ တံ နိဒဿနံ တဒုဒါဟရဏံ ယထာ ကတမန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပလက္ခေတီ’’တိ သညာပေတိ။ အာတပံတာယတိရက္ခတီတိ အာတပတ္တံ။ သေတစ္ဆတ္တံ။ လဒ္ဓံ အာတပတ္တံ ယေနာတိ လဒ္ဓါတပတ္တော။ ရာဇကုမာရော။ သော အာတပတ္တံ လဒ္ဓါတိ ဝုတ္တေ သဗ္ဗံ ရာဇသမ္ပတ္တိံ လဒ္ဓါတိ ဝိညာယတိ။ တသ္မာ ဣဒံ ဥပလက္ခဏ ဝစနံ ဇာတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဥဘိန္န’’န္တိ ဒွိန္နံ ဒေါမနဿ ပဋိဃာနံ။ ပုဗ္ဗေ ဒေါမနဿသဟဂတန္တိ ဝတွာ နိဂမနေ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တစိတ္တာနီတိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဣမဿ…ပေ… သိဒ္ဓိတော’’တိ ဝုတ္တံ။

၂၇။ ‘‘အနိဋ္ဌလောကဓမ္မေဟီ’’တိ အလာဘော စ၊ အယသောစ၊ နိန္ဒာစ၊ ဒုက္ခဉ္စာတိ စတူဟိ အနိဋ္ဌလောကဓမ္မေဟိ။ ‘‘တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’’တိ အဟံ အလာဘာဒီဟိ မာသမာဂစ္ဆီတိ ပတ္ထေန္တဿပိ ကုတောမေဧတ္ထလောကေတံ ပတ္ထနာ ပူရဏံ သဗ္ဗကာလံ လဗ္ဘာတိ အတ္ထော။ ‘‘လဗ္ဘာ’’တိ စ ကမ္မတ္ထဒီပကံ ပါဋိပဒိကပဒံ။ ဣမေသံ ဥပ္ပတ္တိဝိဓာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သင်္ခေပတောဝ ဝုတ္တံ တဿ ပါဏာတိ ပါတာဒီသု တိက္ခမန္ဒပ္ပဝတ္တိကာလေ ပဝတ္တိဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ဒေါသမူလစိတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၈။ မောဟမူလစိတ္တေ။ ‘‘မူလန္တရဝိရဟေနာ’’တိ အညမူလဝိရဟေန။ သံသပ္ပတီတိ သံသပ္ပမာနာ။ ဧဝံ နု ခေါ၊ အညထာနု ခေါတိ ဧဝံ ဒွိဓာ ဧရယတိ ကမ္ပတီတိ အတ္ထော။ ဝိက္ခိပတီတိ ဝိက္ခိပမာနံ။ ‘‘နိယမနတ္ထ’’န္တိ ဣဒံ ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တံ နာမာတိ နိယမနတ္ထံ။ ဣဒဉှိ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တံ ဝိယ နိဂမနေန သိဒ္ဓံ န ဟောတိ။ ‘‘ဣဓ လဒ္ဓါကာသံ ဟုတွာ’’တိ မူလန္တရ ဝိရဟတ္တာ ဧဝ ဣဓလဒ္ဓါကာသံ ဟုတွာ။ ပကတိ သဘာဝဘူတံ၊ ဣတိ တသ္မာ နတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနောသက္ကမာန’’န္တိ ပစ္ဆတော အနိဝတ္တမာနံ။ ‘‘အသံသီဒမာန’’န္တိ ဟေဋ္ဌတော အပတမာနံ။ ဥဘယေန အဗ္ဗောစ္ဆိန္နန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတိသမ္မုဠှတာယာ’’တိ မူလန္တရ ဝိရဟေန မောဟေန အတိသမ္မုဠှတာယ။ ‘‘အတိစဉ္စလတာယာ’’တိ သံသပ္ပမာနဝိက္ခိပမာနေဟိဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စေဟိ အတိစဉ္စလတာယ။ ‘‘သဗ္ဗတ္ထပီ’’တိ သဗ္ဗေသုပိ အာရမ္မဏေသု။ အဋ္ဌကထာယံ သင်္ခါရ ဘေဒေန အဝိဇ္ဇာယ ဒုဝိဓဘာဝေါဝ ဝုတ္တော။ ကထံ ဝုတ္တော။ အဝိဇ္ဇာ အပ္ပဋိပတ္တိ မိစ္ဆာ ပဋိပတ္တိတော ဒုဝိဓာ တထာ သသင်္ခါ ရာသင်္ခါရတောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘တိဝိဓဘာဝေါဝါ’’တိ ဣမသ္မိံ စိတ္တေသင်္ခါရဝိမုတ္တာယ အဝိဇ္ဇာယ သဒ္ဓိံ တိဝိဓဘာဝေါဝ။ ဣမေသံ ဒွိန္နံ စိတ္တာနံ ဥပ္ပတ္တိဝိဓာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေသင်္ခေပတောဝဝုတ္တံ တဿအသန္နိဋ္ဌာနဝိက္ခေပကာလေပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

၂၉။ ‘‘သဗ္ဗထာပီ’’တိ နိပါတသမုဒါယော ဝါ ဟောတု အညမညဝေဝစနော ဝါ၊ ဝိသုံ နိပါတောဝါတိ ဧဝံ သဗ္ဗပ္ပကာရတောပိ။ အကုသလပဒေ အကာရော ဝိရုဒ္ဓတ္ထော။ ယထာ အမိတ္တော၊ အသုရော၊ တိဒဿေတုံ ‘‘အကုသလာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပဋိဝိရုဒ္ဓဘာဝေါ’’တိ မောဟာဒီဟိ အကုသလေဟိ ဝိရုဒ္ဓဘာဝေါ။ ဘာဝနံနာရဟန္တီတိ ‘‘အဘာဝနာရဟာ’’။ ကထံ ပန ဘာဝနံနာရဟန္တီတိ အာဟ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိအာဒိံ။ ‘‘နိယာမံ ဩက္ကမန္တာပီ’’တိ ပဉ္စာနန္တရိယ ကမ္မဘာဝေန နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဘာဝေန စ နိယာမံ ဩက္ကမန္တာပိ။ အပါယံ ဘဇန္တီတိ အပါယဘာဂိနော။ ကမ္မကာရကာ။ တေသံ ဘာဝေါ။ တာယ။ ‘‘ဝဋ္ဋသောတနိယတေ’’တိ သံသာရဝဋ္ဋ သောတသ္မိံ နိယတေ။ ‘‘ထိရတရပတ္တာ’’တိ သမာဓိဝသေန ထိရတရဘာဝံ ပတ္တာ။ ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ ပကာရန္တရေန ဝိဘာဝေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘သိယု’’န္တိ ပဒံ ဓာတုပစ္စယေဟိ သိဒ္ဓံ နိပ္ဖန္နပဒံ နာမ နဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဣဓပရိကပ္ပတ္ထဿ အသမ္ဘဝတော။ နိပါတပဒံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ အနေကတ္ထတာ သမ္ဘဝတော။ ဣဓ ပန ဘဝန္တိ သဒ္ဒေန သမာနတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘နိပါတပဒံ ဣဓ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။

အကုသလဝဏ္ဏနာ။

၃၀။ အဟေတုကစိတ္တေ။ ‘‘သဗ္ဗနိဟီန’’န္တိ သဗ္ဗစိတ္တေဟိ ဟီနံ။ ပုန ‘‘သဗ္ဗနိဟီန’’န္တိ သဗ္ဗာဟေတုကေဟိ ဟီနံ။ ‘‘တ’’န္တိ အကုသလ ဝိပါကံ။

၃၁။ သုတ္တပါဠိယံ၊ ‘‘ကဋ္ဌ’’န္တိ သုက္ခဒါရုံ။ ‘‘သကလိက’’န္တိ ဆိန္ဒိတဖာလိတံ ကဋ္ဌက္ခဏ္ဍကံ။ ‘‘ထုသ’’န္တိ ဝီဟိသုင်္ကံ။ ‘‘သင်္ကာရ’’န္တိ ကစဝရံ။ စက္ခုဉ္စရူပေ စ ပဋိစ္စ ယံဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ စက္ခုဝိညာဏန္တွေဝ ဝုစ္စတီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ‘‘ရူပေ’’တိ ရူပါရမ္မဏာန။ ‘‘သဒ္ဒေ’’တိအာဒီသုပိ ဧသနယော။ ဧတ္ထ စ ဝိညာဏာနိ ဧကဝတ္ထု နိဿိတာနိ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ဝတ္ထု ဒွါရေသု ဧကဝစနံ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏာနိ ပန ဧကဝိညာဏေနာပိ ဗဟူနိ ဂဟိတာနိ။ တသ္မာ အာရမ္မဏေသု ဗဟုဝစနံ။ ‘‘ဒုက္ခယတီ’’တိ ဒုက္ခံ ကရောတိ။ နာမဓာတု ပဒဉှေတံ။ ယထာ အတ္တာနံ သုခေတိ ဝီဏေတီတိ သဒ္ဒဝိဒူ။ ဓာတုပါဌေသု ပန သုခဒုက္ခတက္ကိရိယာယံတိ ဝုတ္တံ။ တက္ကိရိယာတိ စ သုခကိရိယာ ဒုက္ခ ကိရိယာတိ အတ္ထော။ သာတကိရိယာ အဿာတကိရိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စ သဒ္ဒေါ ဩကာသတ္ထောတိ ကတွာ ‘‘ဒုက္ကရံ ဩကာသဒါန’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၃၂။ ‘‘စက္ခုဿ အသမ္ဘိန္နတာ’’တိ စက္ခုပသာဒရူပဿ အဘိန္နတာ။ တသ္မိဉှိ ဘိန္နေသတိ အန္ဓဿ စက္ခုဿ ရူပါနိနုပဋ္ဌဟန္တီတိ။ ‘‘သောတဿအသမ္ဘိန္နတာ’’တိအာဒီသုပိ ဧသနယော။ ‘‘အာလောကသန္နိဿယပ္ပဋိလာဘော’’တိ စက္ခု စ အာလောကေသတိ ကိစ္စကာရီ ဟောတိ။ အသတိ နဟောတိ။ တထာ ရူပဉ္စ။ တသ္မာ အာလောကော တေသံ ဝိသယဝိသယီဘာဝူပဂမနေ သန္နိဿယော ဟောတိ။ တဿ အာလောကသန္နိဿယဿ ပဋိလာဘော။ ဧသနယော အာကာသသန္နိဿယာဒီသု။ ဣမေသံ အင်္ဂါနံ ယုတ္တိ ဒီပနာ ဥပရိရူပသင်္ဂဟေ အာဂမိဿတိ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယ’’န္တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ။ တတ္ထ ‘‘တသ္မိံ ပန အာပါတံ အာဂစ္ဆန္တေပိ အာလောကသန္နိဿယေ အသတိ စက္ခုဝိညာဏံ နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝစနံ အသမ္ဘာဝေန္တော ‘‘တံ ဝိနာ အာလောကေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အဘာဝဒဿန ပရ’’န္တိ အဘာဝဒဿနပ္ပဓာနံ။

၃၃။ ဝိပါကဝစနတ္ထေ။ ဝိပစ္စတီတိ ဝိပါကံ။ ဝိပစ္စတီတိ စ ဝိပက္ကဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ဣဒါနိ နိဗ္ဗတ္တိံ ပါပုဏာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒါနိ တဒတ္ထံ ပါကဋံ ကရောန္တော ‘‘အယဉ္စ အတ္ထော’’တိအာဒိမာဟ။ အဋ္ဌကထာယံ အာယူဟန သမင်္ဂိတာပိ အာဂတာ။ ဣဓ ပနသာ စေတနာ သမင်္ဂိတာယ သင်္ဂဟိတာတိ ကတွာ ‘‘စတဿော သမင်္ဂိထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမင်္ဂိတာတိ စ သမ္ပန္နတာ။ ‘‘တံ တံ ကမ္မာယူဟန ကာလေ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒိကဿ တဗ္ဗိရမဏာဒိကဿ စ တဿ တဿ ဒုစ္စရိတသုစရိတကမ္မဿ အာယူဟနကာလေ။ သမုစ္စိနနကာလေတိ အတ္ထော။ ‘‘သဗ္ဗသော အဘာဝံ ပတွာန နိရုဇ္ဈတီ’’တိ ယထာ အဗျာကတ ဓမ္မာနိရုဇ္ဈမာနာ သဗ္ဗသော အဘာဝံ ပတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ တထာ နနိရုဇ္ဈန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သဗ္ဗာကာရ ပရိပူရ’’န္တိ ပါဏာတိပါတံ ကရောန္တဿ ကမ္မာနု ရူပါဗဟူကာယ ဝစီမနော ဝိကာရာ သန္ဒိဿန္တိ။ ဧသနယော အဒိန္နာဒါနာဒီသု။ ဧဝရူပေဟိ သဗ္ဗေဟိ အာကာရ ဝိကာရေဟိ ပရိပူရံ။ ‘‘နိဒဟိတွာ ဝါ’’တိ သဏ္ဌပေတွာ ဧဝ။ ‘‘ယံသန္ဓာယာ’’တိ ယံကိရိယာဝိသေသနိဓာနံ သန္ဓာယ။

ဂါထာယံ။ ‘‘သဇ္ဇူ’’တိ ဣမသ္မိံ ဒိဝသေ။ ‘‘ခီရံ ဝမုစ္စတီ’’တိ ယထာ ခီရံ နာမ ဣမသ္မိံ ဒိဝသေ မုစ္စတိ။ ပကတိံ ဇဟတိ။ ဝိပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ။ န တထာ ပါပံ ကတံ ကမ္မန္တိ ယောဇနာ။ ကထံ ပန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒဟန္တံ ဗာလမနွေတီ’’တိ။ ‘‘ဘသ္မာဆန္နောဝပါဝကော’’တိ ဆာရိကာ ဆန္နောဝိယ အဂ္ဂိ။ ‘‘သော ပနာ’’တိ ကိရိယာ ဝိသေသော ပန။ ‘‘ဝိသုံ ဧကော ပရမတ္ထ ဓမ္မောတိပိ သင်္ချံ န ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝိသုံ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မ ဘာဝေန သင်္ချံ န ဂစ္ဆတီတိ အဓိပ္ပာယော။ သော ဟိ ကမ္မပစ္စယဓမ္မတ္တာ ပရမတ္ထ ဓမ္မော န ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘အနုသယဓာတုယော ဝိယာ’’တိ။ ‘‘သော’’တိ ကိရိယာဝိသေသော။ ‘‘တ’’န္တိ ကမ္မံ ဝါ၊ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ၊ ဂတိနိမိတ္တံ ဝါ။ ‘‘တဒါ ဩကာသံ လဘတီ’’တိ ဝိပစ္စနတ္ထာယ ဩကာသံ လဘတိ။ ဩကာသံ လဘိတွာ ပစ္စုပဋ္ဌာတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တာသု စ တူသုသမင်္ဂိတာသု။ ‘‘ဣတီ’’တိ လဒ္ဓဂုဏဝစနံ။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိအာဒိ ပုန လဒ္ဓဂုဏဝစနံ။ ‘‘ပါဠိယ’’န္တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိ ပါဠိယံ။ ‘‘ကမ္မသန္တာနတော’’တိ အရူပသန္တာနံ ဧဝ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ယေ ပနာ’’တိ ဂန္ထကာရာ ပန။ ‘‘တေသ’’န္တိ ဂန္ထကာရာနံ။ အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသံ ဝါဒေတိ ဝါ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယဉ္စဥပမံ ဒဿေန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ဝစနေ။ န စ န လဘန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တဒါ’’တိ တသ္မိံ ပရိဏတကာလေ။ ‘‘နာဠ’’န္တိ ပုပ္ဖဖလာနံ ဒဏ္ဍကံ။

၃၄။ ‘‘သမ္ဘဝေါ’’တိ ပသင်္ဂကာရဏံ။ အဘိဝိသေသေန စရဏံ ပဝတ္တနံ အဘိစာရော။ ဝိသေသ ဝုတ္တိ။ န အဘိစာရော ဗျဘိစာရော။ သာမည ဝုတ္တိ။ ပက္ခန္တရေန သာဓာရဏတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပက္ခန္တရေန သာဓာရဏတာ နာမပက္ခန္တရဿ နာနပ္ပကာရတော သဇ္ဇနမေဝ လဂ္ဂနမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဗျဘိစာရဿာတိ ပသင်္ဂဿ ဣစ္စေဝတ္ထောတိ။ ဧတ္ထစာတိအာဒိနာ သမ္ဘဝဗျဘိစာရာနံ အဘာဝမေဝ ဝဒတိ။ အကုသလဟေတူဟိ စ သဟေတုကတာ သမ္ဘဝေါ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသ’’န္တိ အကုသလဝိပါကာနံ။ ‘‘အဗျဘိစာရောယေဝါ’’တိ ဗျဘိစာရရဟိတောယေဝ။

၃၅။ ‘‘ပဉ္စဒွါရေ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပဉ္စဒွါရဝိကာရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိံ။ ဧသနယော မနောဒွါရာဝဇ္ဇနေပိ။

ယဒိ ဟိ အယမတ္ထောသိယာ၊ ဧဝဉ္စသတိ၊ အယမတ္ထော အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသ’’န္တိ ဝီထိစိတ္တာနံ။ ဥပ္ပာဒသဒ္ဒေါနိယတပုလ္လိင်္ဂေါတိ ကတွာ ‘‘ဋီကာသု ပန…ပေ… နိဒ္ဒိဋ္ဌံ’’ သိယာတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝုတ္တနယေနာ’’တိ သမ္ပယုတ္တဟေတုဝိရဟတောတိ ဝုတ္တနယေန။ ဝိပစ္စန ကိစ္စံ နာမ ဝိပါကာနံ ကိစ္စံ။ ဝိပါကုပ္ပာဒနကိစ္စံ နာမ ကုသလာကုသလာနံ ကိစ္စံ။ ‘‘တံ တံ ကိရိယာမတ္တဘူတာနီ’’တိ အာဝဇ္ဇန ကိရိယာ ဟသနကိရိယာမတ္တဘူတာနိ။ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိစိတ္တာနိ နာမ ကေဝလံ ကမ္မဝေဂုက္ခိတ္တဘာဝေနသန္တာနေပတိတမတ္တတ္တာ ဒုဗ္ဗလ ကိစ္စာနိ ဟောန္တိ။ ပဉ္စ ဝိညာဏာနိ စ အသာရာနံ အဗလာနံ ပသာဒဝတ္ထူနံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဒုဗ္ဗလဝတ္ထုကာနိ ဟောန္တိ။ သမ္ပဋိစ္ဆနာဒီနိ စ ပဉ္စဝိညာဏာနုဗန္ဓ မတ္တတ္တာ ဒုဗ္ဗလ ကိစ္စဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိ။ တသ္မာ တာနိ သဗ္ဗာနိ အတ္တနော ဥဿာဟေနဝိနာ ကေဝလံ ဝိပစ္စနမတ္တေန ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘ဝိပါကသန္တာနတော’’တိ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနဉ္စ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနဉ္စ ဘဝင်္ဂဝိပါကသန္တာနတော လဒ္ဓပစ္စယံ ဟောတိ။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ ပဉ္စဝိညာဏာဒိ ဝိပါကသန္တာနတော လဒ္ဓပစ္စယံ။ ‘‘ဣတရာနိ ပနာ’’တိ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တ မဟာကိရိယစိတ္တာဒီနိ။ ‘‘နိရနုသယသန္တာနေ’’တိ အနုသယရဟိတေ ခီဏာသဝသန္တာနေ။ ‘‘ဥဿာဟရဟိတာနိ ဧဝါ’’တိ ယထာ ရုက္ခာနံ ဝါတပုပ္ဖာနိ နာမ အတ္ထိ။ တာနိ ဖလုပ္ပာဒကသိနေဟရဟိတတ္တာ ဖလာနိ န ဥပ္ပာဒေန္တိ။ တထာ တာနိ စ ဝိပါကုပ္ပာဒကတဏှာသိနေဟရဟိတတ္တာ ဥဿာဟဗျာပါရ ရဟိတာနိ ဧဝ။

၃၆။ ဝေဒနာဝိစာရဏာယံ။ ‘‘ပိစုပိဏ္ဍကာနံ ဝိယာ’’တိ ဒွိန္နံ ကပ္ပာသပိစုပိဏ္ဍကာနံ အညမညသင်္ဃဋ္ဋနံ ဝိယ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ အညမညသင်္ဃဋ္ဋနံ ဒုဗ္ဗလမေဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘တေသံ အာရမ္မဏဘူတာန’’န္တိ တိဏ္ဏံ မဟာဘူတာနံ။ ‘‘ကာယနိဿယဘူတေသူ’’တိ ကာယနိဿယမဟာဘူတေသု။‘‘တေဟီ’’တိ ပဉ္စဝိညာဏေဟိ။ ‘‘ပုရိမစိတ္တေနာ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆနစိတ္တတော။ ‘‘တ’’န္တိ အကုသလဝိပါကသန္တီရဏံ။ ပဋိဃေန ဝိနာ နပ္ပဝတ္တတိ။ ကသ္မာ နပ္ပဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘ဧကန္တာကုသလဘူတေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဗျာကတေသု အသမ္ဘဝတော’’တိ အဗျာကတ စိတ္တေသု ယုဇ္ဇိတုံ အသမ္ဘဝတော။ ကမ္မာနုဘာဝတော စ မုဉ္စိတွာ ယထာပုရိမံ ဝိပါကသန္တာနံ ကမ္မာနုဘာဝေန ပဝတ္တံ ဟောတိ။ တထာ အပ္ပဝတ္တိတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကေနစီ’’တိ ကေနစိ စိတ္တေန။ ‘‘ဝိသဒိသစိတ္တသန္တာန ပရာဝဋ္ဋနဝသေနာ’’တိ ပုရိမေနဝိပါက စိတ္တ သန္တာနေန ဝိသဒိသံ ကုသလာဒိ ဇဝန စိတ္တသန္တာနံ ပရတော အာဝဋ္ဋာ ပန ဝသေန။ တထာဟိဒံ စိတ္တဒွယံ ပါဠိယံ အာဝဋ္ဋနာ၊ အနွာဝဋ္ဋနာ၊ အာဘောဂေါ၊ သမန္နာဟာရောတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ ‘‘သဗ္ဗတ္ထာပီ’’တိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေပိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေပိ။ ‘‘အတ္တနော ပစ္ဆာ ပဝတ္တဿ စိတ္တဿ ဝသေနာ’’တိ အတ္တနော ပစ္ဆာ ပဝတ္တံ စိတ္တံ ပဋိစ္စ န ဝတ္တဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အတ္တနော ပစ္စယေဟိ ဧဝ သော သက္ကာ ဝတ္တု’’န္တိ အတ္တနော ပစ္စယေသု ဗလဝန္တေသု သတိ၊ ဗလဝါ ဟောတိ။ ဒုဗ္ဗလေသု သတိ၊ ဒုဗ္ဗလော ဟောတီတိ သက္ကာဝတ္တုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝိသဒိသ စိတ္တသန္တာန’’န္တိ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိရိယစိတ္တသန္တာနံ။

၃၇။ သင်္ခါရ ဝိစာရဏာယံ ‘‘ဝိပါကုဒ္ဓါရေ’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝိပါကုဒ္ဓါရ ကထာယံ။ ‘‘ဥဘယကမ္မေနပီ’’တိ သသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ၊ အသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ။ ‘‘ထေရေနာ’’တိ မဟာဒတ္တတ္ထေရေန။ ‘‘တဒုဘယဘာဝါဘာဝေါ’’တိ သသင်္ခါရိက အသင်္ခါရိကဘာဝါနံ အဘာဝေါ။ ‘‘တာနိပိ ဟိ အပရိဗျတ္တကိစ္စာနိယေဝါ’’တိ ဧတ္ထ အာဝဇ္ဇန ဒွယံ ဇဝနာနံ ပုရေစာရိက ကိစ္စတ္တာ အပရိဗျတ္တကိစ္စံ ဟောတု။ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တံ ပန ဇဝနကိစ္စတ္တာ ကထံ အပရိဗျတ္တကိစ္စံ ဘဝေယျာတိ။ တမ္ပိ သဗ္ဗညုတညာဏာဒီနံ အနုစာရိကမတ္တတ္တာ အပရိဗျတ္တကိစ္စံ နာမ ဟောတီတိ။ ‘‘အဋ္ဌမဟာဝိပါကေသု ဝိယ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ မဟာဝိပါကာနံ သသင်္ခါရိကာ သင်္ခါရိကဘာဝေါ ပုရိမဘဝေ မရဏာသန္နကာလေ အာရမ္မဏာနံ ပယောဂေန သဟ ဝါ ဝိနာ ဝါ ဥပဋ္ဌာနံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တော၊ တထာ ဝတ္တဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၈။ ‘‘ဒုဗ္ဗလ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တေသူ’’တိ ပဋိသန္ဓိ ဘဝင်္ဂ စုတိကိစ္စာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒုဗ္ဗလဝတ္ထု ကိစ္စဋ္ဌာနေသူ’’တိ စက္ခာဒိဝတ္ထုကေသု အာဝဇ္ဇနာဒိ ဒုဗ္ဗလကိစ္စ ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနိကေသု။ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိနာ တဒတ္ထံ ဝိဝရတိ။ တတ္ထ ‘‘ဝိက္ခေပယုတ္တ’’န္တိ ဝိက္ခေပကိစ္စေန ဥဒ္ဓစ္စေနယုတ္တံ ဟုတွာ။ ‘‘ကပ္ပဋ္ဌိတိကံ’’ နာမ သင်္ဃဘေဒကမ္မံ။ ဆသုဝတ္ထု ရူပေသု ဟဒယဝတ္ထုမေဝ သုဝဏ္ဏရဇတံ ဝိယ သာရဝတ္ထု ဟောတိ။ ဣတရာနိ ဖလိကာနိဝိယ ပသာဒမတ္တတ္တာ အသာရာနိ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘စက္ခာဒီသု ဒုဗ္ဗလဝတ္ထူသူ’’တိ။ ဒဿနာဒီနိ စ ကိစ္စာနိ ဇဝန ကိစ္စဿ ပုရေစရတ္တာ ခုဒ္ဒကိစ္စာနိ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဒဿနာဒီသူ’’တိအာဒိံ။

၃၉။ ဣဓ ဒီပနိယံ ဣစ္စေဝန္တိ ပဒံ အဋ္ဌာရသာတိပဒဿဝိသေသနန္တိ ကတွာ ‘‘သဗ္ဗထာပီတိ ပဒဿ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဘာဝနိယံ ပန တံ သဗ္ဗထာပီတိ ပဒဿ ဝိသေသနန္တိ ကတွာ ‘‘သဗ္ဗထာ ပီတိကုသလာကုသလဝိပါကကိရိယာဘေဒေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

အဟေတုကစိတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄၀။ သောဘဏစိတ္တေသု။ အဝုတ္တာပိ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ယထာ အဋ္ဌစိတ္တာနိ လောကုတ္တရာနီတိ စ ဝုတ္တေ အဝုတ္တေပိသိဇ္ဈန္တိ သေသစိတ္တာနိ လောကိယာနီတိ စ သဥတ္တရာနီတိ စာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အတ္တသမင်္ဂီနော’’တိ အတ္တနာ ပါပကမ္မေန သမန္နာဂတေ။ ‘‘အနိစ္ဆန္တေ ယေဝါ’’တိ သစေပိ အဝီစိနိမိတ္တဿာဒဝတ္ထု ဝိယ ကေစိ ဣစ္ဆန္တု။ အဇာနန္တာနံ ပန ဣစ္ဆာ အပ္ပမာဏန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သောဘဂ္ဂ ပတ္တိယာ’’တိ ဧတ္ထ သုဘဂဿ ဘာဝေါ သောဘဂ္ဂန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ သုဘဂဿာတိ စ သုသိရိကဿ။

၄၁။ ‘‘ယာထာဝတော’’တိ ယထာ သဘာဝတော။ ဧတ္ထ သိယာ ဇာနာတီတိ ဉာဏန္တိ ဝုတ္တံ၊ ကိံ သဗ္ဗံ ဉာဏံ ယာထာဝတော ဇာနာတီတိ။ ကိဉ္စေတ္ထ။ ယဒိ သဗ္ဗံ ဉာဏံ ယာထာဝတော ဇာနာတိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဉာဏေန စိန္တေန္တာနံ အဇာနနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဝိရဇ္ဈနံ နာမ နတ္ထီတိ အာပဇ္ဇတိ။ အထ သဗ္ဗံ ဉာဏံ ယာထာဝတော န ဇာနာတိ၊ ကတ္ထစိ ဇာနာတိ၊ ကတ္ထစိ န ဇာနာတိ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ယတ္ထ ဇာနာတိ၊ တတ္ထေဝ တံ ဉာဏံ ဟောတိ။ ယတ္ထ န ဇာနာတိ၊ တတ္ထ တံ ဉာဏမေဝ န ဟောတီတိ အာပဇ္ဇတီတိ။ ဝုစ္စတေ။ ဉာဏေန စိန္တေဿာမီတိ စိန္တေန္တာနံပိ ယတ္ထ ယတ္ထ ယာထာဝတော ဇာနနံ န ဟောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဉာဏ ဝိပ္ပယုတ္တ စိတ္တံ ဟောတိ။ ဉာဏပ္ပဋိ ရူပကာ စ ဓမ္မာ အတ္ထိ စိတ္တဉ္စ ဝိတက္ကော စ၊ ဝိစာရော စ၊ ဒိဋ္ဌိ စ။ ဧတေဟိ စိန္တေန္တာပိ အဟံ ဉာဏေန စိန္တေမီတိ မညန္တိ။ ‘‘ဒေယျ ဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟက သမ္ပတ္တီ’’တိ ဒေယျဓမ္မ ဝတ္ထု သမ္ပတ္တိ၊ ပဋိဂ္ဂါဟက ပုဂ္ဂလ သမ္ပတ္တိ။ ‘‘အဗျာပဇ္ဇလောကူပပတ္တိတာ’’တိ ဧတ္ထ အဗျာပဇ္ဇလောကော နာမ ကာယိကဒုက္ခ စေတသိက ဒုက္ခ ရဟိတော ဥပရိဒေဝလောကော ဝါ ဗြဟ္မလောကော ဝါ။ ဥပပဇ္ဇနံ ဥပပတ္တိ။ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဥပဂမနန္တိ အတ္ထော။ အဗျာပဇ္ဇလောကံ ဥပပတ္တိ ယဿ သော အဗျာပဇ္ဇ လောကူပပတ္တိ။ တဿ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ကိလေသ ဒူရတာ’’တိ သမာပတ္တိ ဗလေန ဝါ၊ အညတရပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝါ၊ ဝိက္ခမ္ဘိတ ကိလေသတာ ဝါ၊ အရိယမဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္န ကိလေသတာ ဝါ။

တေသံ ဥပ္ပတ္တိ ဝိဓာနံ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂေ ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ယဒါဟိ ဒေယျဓမ္မ ပဋိဂ္ဂါဟကာဒိ သမ္ပတ္တိံ အညံ ဝါ သောမနဿဟေတုံ အာဂမ္မ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော အတ္ထိဒိန္နန္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပုရေက္ခိတွာ အသံသီဒန္တော အနုဿာဟိတောပရေဟိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောတိ၊ တဒါဿ သောမနဿသဟဂတံ ဉာဏ သမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ အသင်္ခါရံ ဟောတိ။ ယဒါ ပန ဝုတ္တနယေန ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပုရေက္ခိတွာ အမုတ္တ စာ ဂတာဒိဝသေန သံသီဒမာနော ဝါ ပရေဟိ ဝါ ဥဿာဟိတော ကရောတိ၊ တဒါဿ တဒေဝ စိတ္တံ သသင်္ခါရံ ဟောတိ။ ဣမသ္မိဉှိ အတ္ထေ သင်္ခါရောတိ ဧတံ အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ ဝသေန ပဝတ္တဿ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂဿာဓိဝစနံ။ ယဒါ ပန ဉာတိ ဇနဿ ပဋိပတ္တိ ဒဿနေန ဇာတပရိစယာဗာလဒါရကာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ သောမနဿ ဇာတာသဟသာ ကိဉ္စိ ဒေဝ ဟတ္ထဂတံ ဒဒန္တိ ဝါ ဝန္ဒန္တိ ဝါ၊ တဒါ တတီယံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပန ဒေထဝန္ဒထာတိ ဉာတီဟိ ဥဿာဟိတာ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ တဒါ စတုတ္ထံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပန ဒေယျဓမ္မ ပဋိဂ္ဂါဟကာဒီနံ အသမ္ပတ္တိံ အညေသံ ဝါ သောမနဿဟေတူနံ အဘာဝံ အာဂမ္မ စတူသုပိ ဝိကပ္ပေသု သောမနဿရဟိတာ ဟောန္တိ။ တဒါ သေသာနိ စတ္တာရိ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

၄၂။ အဋ္ဌပီတိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒေန ဣမာနိ စိတ္တာနိ န ကေဝလံ အဋ္ဌေဝ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ တတော ဗဟူနိပိ ဗဟုတရာနိပိ ဟောန္တီတိ ဣမံ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထံ ဒီပေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘တေနာ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ဒသသု ပုညကိရိယာဝတ္ထူသု ဒိဋ္ဌုဇု ကမ္မံ နာမ ဉာဏ ကိစ္စံ။ တံ ကထံ ဉာဏ ဝိပ္ပယုတ္တ စိတ္တေဟိ ကရောန္တီတိ။ ဝုစ္စတေ။ ဉာဏ သမ္ပယုတ္တ စိတ္တေဟိ ဒိဋ္ဌိံ ဥဇုံကရောန္တာ တေသံ အန္တရန္တရာ ဉာဏသောတေ ပတိတဝသေန ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ စိတ္တေဟိပိ ကရောန္တိယေဝ။ သဗ္ဗေသတ္တာ ကမ္မဿကာတိအာဒိနာ၊ ဗုဒ္ဓါ သောဘဂဝါ၊ သွာက္ခာတော သော ဓမ္မော၊ သုပ္ပဋိပန္နော သော သင်္ဃော၊ တိအာဒိနာ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ဣမာနိ အဋ္ဌ စိတ္တာနီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ဒသပုညကိရိယဝတ္ထူနိ နာမ ‘ဒါနံ၊ သီလံ၊ ဘာဝနာ၊ အပစာယနံ၊ ဝေယျာဝစ္စံ၊ ပတ္တိဒါနံ၊ ပတ္တာနုမောဒနံ၊ ဓမ္မဿဝနာ၊ ဓမ္မဒေသနာ၊ ဒိဋ္ဌုဇု ကမ္မံ၊။ တေဟိ ဂုဏိတာနိ ဝဍ္ဎိတာနိ။ တာနိ စ အဋ္ဌဆသု အာရမ္မဏေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တီဏိ စ ကမ္မာနိ ကရောန္တာ တေ ဟေဝ အဋ္ဌဟိ ကရောန္တိ။ တာနိယေဝ စ သဗ္ဗာနိ အတ္ထိ ဟီနာနိ၊ အတ္ထိ မဇ္ဈိမာနိ၊ အတ္ထိ ပဏီတာနိ။ တသ္မာ ပုန အနုက္ကမေန အာရမ္မဏာဒီဟိ ဝဍ္ဎနံ ကရောတိ။ တတ္ထ ‘‘တာနိ ဌပေတဗ္ဗာနီ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သုဒ္ဓိကာနီ’’တိ အဓိပတီဟိ အမိဿိတာနိ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣတိ မနသိ ကရိတွာ။ တထာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တာနိ ဒွေသဟဿာနိ သတံ သဋ္ဌိ စ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝီမံသာဝဇ္ဇိတေဟီ’’တိ ဝီမံသာဓိပတိ ဝဇ္ဇိတေဟိ။ ‘‘တထာဂုဏိတာနီ’’တိ သဗ္ဗာနိ ပုညကိရိယာဒီဟိ သမံ ဂုဏိတာနိ။ ‘‘ကောသလ္လေနာ’’တိ ကောသလ္လသင်္ခါတေန။ ‘‘နာနာဝဇ္ဇနဝီထိယ’’န္တိ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ ဝီထီဟိ ဝိသုံ ဘူတာယ အာဝဇ္ဇနာယ ယုတ္တ ဝီထိယံ။ ‘‘တေနေဝါ’’တိ ဝီမံသာဓိပတိဘူတေန တေနေဝ ဥပနိဿယညာဏေန။ ဧဝံ သန္တေပိ န သက္ကာဘဝိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၄၃။ ဝစနတ္ထေ ‘‘ရုဇ္ဇနဋ္ဌေနာ’’တိ တုဒနဋ္ဌေန။ ‘‘အဟိတဋ္ဌေနာ’’တိ ဟိတဝိရုဒ္ဓဋ္ဌေန။ ‘‘အနိပုဏဋ္ဌေနာ’’တိ အသဏှာ သုခုမဋ္ဌေန။ ‘‘အနိဋ္ဌဝိပါကဋ္ဌေနာ’’တိ အနိဋ္ဌံ ဝိပါကံ ဧတေသန္တိ အနိဋ္ဌ ဝိပါကာနိ။ တေသံ ဘာဝေါ အနိဋ္ဌ ဝိပါကဋ္ဌော။ တေန အနိဋ္ဌ ဝိပါကဋ္ဌေန။ ‘‘တပ္ပဋိ ပက္ခတ္တာ’’တိ ရာဂါဒီဟိ ပဋိပက္ခတ္တာ။ ဧဝံ ပရိယာယတ္ထ သင်္ခါတံ အဘိဓာနတ္ထံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အဋ္ဌကထာသု အာဂတံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ ကုစ္ဆိတေတိအာဒိနာ။ တတ္ထ ‘‘ကုစ္ဆိတေ’’တိ ဇေဂုစ္ဆိတဗ္ဗေ၊ နိန္ဒိ တဗ္ဗေ ဝါ။ စာလေန္တိ တဒင်္ဂပ္ပဟာနဝသေန၊ ကမ္ပေန္တိ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနဝသေန၊ ဝိဒ္ဓံသေန္တိ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနဝသေန။ ‘‘တနုကရဏဋ္ဌေနာ’’တိ သလ္လိခနဋ္ဌေန။ ‘‘အန္တကရဏဋ္ဌေနာ’’တိ ပရိယောသာနကရဏဋ္ဌေန။ ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိ ဒီပနီနယဒဿနံ။ ‘‘ကောသလ္လ သမ္ဘူတဋ္ဌေနာ’’တိ မဟာအဋ္ဌကထာနယော။ တတ္ထ၊ ကုသလဿ ပဏ္ဍိတဿ ဘာဝေါ ဧကာသလ္လံ။ ဉာဏံ။ တေန သမ္ဘူတံ သဉ္ဇာတံ ကောသလ္လ သမ္ဘူတံ တိဝိဂ္ဂဟော။

၄၄။ ‘‘ဗလဝကမ္မေနာ’’တိ တိဟေတု ကုက္ကဋ္ဌ ကမ္မေန။ ‘‘ဒုဗ္ဗလ ကမ္မေနာ’’တိ တိဟေတုကောမကေန ဝါ ဒွိဟေတုက ကုသလ ကမ္မေန ဝါ။ ‘‘ကေဟိစိ အာစရိယေဟီ’’တိ မောရဝါပိ ဝါသီ မဟာဒတ္တတ္ထေရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘သင်္ဂဟကာရေနာ’’တိ ဘဒ္ဒန္တ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရေန။ ‘‘သန္နိဟိတ ပစ္စယဝသေနာ’’တိ အာသန္နေ သဏ္ဌိတပစ္စယ ဝသေန။ ပစ္စုပ္ပန္န ပစ္စယဝသေနေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပဋ္ဌိတာနိ ကမ္မာဒီနိ အာရမ္မဏာနိ။ ပဝတ္တာနိ မဟာဝိပါကာနိ။ ‘‘အဝိပါက သဘာဝတော’’တိ အဝိပစ္စနသဘာဝတော။ အဝိပါကုပ္ပာဒနသဘာဝတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယ’’န္တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိဋ္ဌကထာယံ။ ‘‘ဣဓာ’’တိ မဟာဝိပါကစိတ္တေ။ ‘‘တထာ အပ္ပဝတ္တိယာ စာ’’တိ ဒါနာဒိဝသေန အပ္ပဝတ္တိတော စ။

၄၅။ မဟာကိရိယစိတ္တေ။ ‘‘ဥပရီ’’တိ ဝီထိသင်္ဂဟေ တဒါ ရမ္မဏ နိယမေ။ ‘‘သယမေဝါ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေနေဝ။ ‘‘ဝက္ခတီ’’တိ ဝုစ္စိဿတိ။ ‘‘ယထာရဟ’’န္တိ ခီဏာသဝသန္တာနေ ဥပ္ပန္နာနံ မဟာကိရိယာနံ အရဟာနုရူပံ။ ဘူတကထန ဝိသေသနံ တေန နိဝတ္တေတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ အဘာဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တံ’’တိ သဟေတုကဂ္ဂဟဏံ။ ‘‘ဗျဝစ္ဆေဒကဝိသေသန’’န္တိ အဟေတုက ဝိပါကကိရိယ စိတ္တာနဉ္စ သဗ္ဘာဝါတပ္ပသင်္ဂဿ အဝစ္ဆေဒကံ ဝိသေသနံ။ ‘‘ယထာ သက္ခရ ကထလိကံပိ မစ္ဆဂုမ္ဗံပိ တိဋ္ဌန္တံပိ စရန္တံပိ ပဿတီ’’တိ ဝစနေ သက္ခရ ကထလိကံ တိဋ္ဌန္တံ၊ မစ္ဆဂုမ္ဗံ တိဋ္ဌန္တံပိ စရန္တံပိ ပဿတီတိ ဧဝံ ယထာ လာဘ ယောဇနာ ဟောတိ။ တထာ ဣဓ ပီတိ။

၄၆။ ‘‘ယဒိဒ’’န္တိ ယာ အယံ ဒီပန သမတ္ထတာ၊ ‘‘ဣဒံ သာမတ္ထိယ’’န္တိ ယောဇနာ။ အယံ သမတ္ထ ဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ဘေဒဝစနေ စောဒနာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ရစနာဂါထာယံ။ ‘‘ဧတာနီ’’တိ သောဘဏ ကာမာဝစရ စိတ္တာနိ။ ‘‘ပုည ပါပ ကြိယာဘေဒါ’’တိ ပုည ပါပ ကြိယဘေဒေန။

၄၇။ ကတမေ ဓမ္မာ ကာမာဝစရာ။ ဟေဋ္ဌတော အဝီစိနိရယံ ပရိယန္တံ ကရိတွာ ဥပရိတော ပရနိမ္မိတ ဝသဝတ္တိဒေဝေ အန္တော ကရိတွာတိ ဧဝံ ပါဠိယံ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ ဣဓကာမသဒ္ဒေန သဟောကာသာကာမဘူမိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ကာမေ ကာမဘူမိယ’’န္တိ။ ပရိယာပန္နာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘ကြိယာ စာ’’တိ ဧတ္ထ စ သဒ္ဒေါ ပန သဒ္ဒတ္ထော။ ဣတိ သဒ္ဒေါ ဣစ္စေဝံ သဒ္ဒတ္ထော။ ဧတေန ပဋိသိဒ္ဓါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ စိတ္တသင်္ဂဟေ။ ‘‘တဿာ’’တိ သဗ္ဗထာသဒ္ဒဿ။ ဘဝေါ နာမ ဣန္ဒြိယ ဗဒ္ဓသန္တာနဂတော ဓမ္မ သမူဟော ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ကာမာဝစရာ ဓမ္မာတိ ပဒေ ကာမသဒ္ဒေါ။ သော စ ပထဝိ ပဗ္ဗတာဒီဟိ သဒ္ဓိံ သဗ္ဗံ ကာမဘူမိံ ဝဒတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဘူမိပရိယာယော စာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဣန္ဒြိယာနိန္ဒြိယဗဒ္ဓ ဓမ္မ သမူဟော’’တိ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓ ဓမ္မ သမူဟော သတ္တသန္တာနာဂတော၊ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓ ဓမ္မ သမူဟော ပထဝိ ပဗ္ဗတာဒိ ဂတော။ တတ္ထ ဇီဝိတိန္ဒြိယေန အနာဗဒ္ဓါ အနာယတ္တော အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓါတိ။

ဣတိကာမစိတ္တသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄၈။ ရူပါဝစရစိတ္တေ။ ‘‘သမုဒိတေနာ’’တိ ပဉ္စင်္ဂ သမုဒိတေန။ ပဉ္စန္နံ အင်္ဂါနံ ဧကတော သာမဂ္ဂိဘူတေနာတိ အတ္ထော။ ပဉ္စန္နဉှိ ဧကတော သာမဂ္ဂိယံ သတိယေဝ အပ္ပနာ ဟောတိ၊ နော အသတိ။ သာမဂ္ဂိယန္တိ စ သုဋ္ဌု ဗလဝတာယ သမဂ္ဂဘာဝေတိ အတ္ထော။ ‘‘ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ’’တိ ပတ္တဗ္ဗတ္တာ။ ဈာနံ ဒုဝိဓံ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနဉ္စ လက္ခဏူ ပနိဇ္ဈာနဉ္စာတိ အာဟ ‘‘ကသိဏာဒိကဿာ’’တိအာဒိံ။ ဣဓ ပန အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ဥပနိဇ္ဈာနန္တိ စ ကသိဏ နိမိတ္တာဒိကံ အာရမ္မဏံ စေတသာ ဥပဂန္တွာနိဇ္ဈာနံ ဩလောကနံ။ ဈာနသဒ္ဒဿဈာပနတ္ထောပိ သမ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စနီက ဓမ္မာနဉ္စ ဈာပနတော’’တိ။ အဂ္ဂိနာ ဝိယ ကဋ္ဌာနံ ကိလေသာနံ ဒယှနတောတိ အတ္ထော။ ဧကဂ္ဂတာ ဧဝ သာတိဿယ ယုတ္တာ အပ္ပနာပတ္တကာလေတိ အဓိပ္ပာယော။ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပန ပထမဇ္ဈာနေ ဝိတက္ကဿ ဗလဝဘာဝေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ ‘‘သာဟီ’’တိအာဒိနာ တဒတ္ထံ ဝိဝရတိ။ သာဟိ ဧကဂ္ဂတာတိ စ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကော အတ္တာသဘာဝေါ အဿာတိ ဧကတ္တံ။ ဧကတ္တံ အာရမ္မဏမဿာတိ ဧကတ္တာ ရမ္မဏာ။ ဧကဂ္ဂတာ။ တဿ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။

အဂ္ဂသဒ္ဒေါ ကောဋိ အတ္ထော။ ကောဋ္ဌာသဋ္ဌောဝါ။ ‘‘တထာ ပဝတ္တနေ’’တိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂဘာဝေန ပဝတ္တိယံ။ ‘‘အာဓိပ္ပစ္စဂုဏယောဂေနာ’’တိ အဓိပတိဘာဝဂုဏယောဂေန။ ဣန္ဒြိယပစ္စယတာဂုဏယောဂေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာယေဝ ဧကဂ္ဂတာ ဧကဂ္ဂတာ၊ သမာဓီ၊တိ စ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သမာဓီ’’တိ ပဒဿ-သံ-အာဓီ-တိ-ဝါ၊ သမအာဓီတိ-ဝါ၊ ဒွိဓာ ပဒစ္ဆေဒေါ။ တတ္ထ သံဥပသဂ္ဂေါ သမ္မာသဒ္ဒတ္ထော။ သမသဒ္ဒေါ ပန ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေတီတိအာဒီသု ဝိယ နာမိကသဒ္ဒေါတိ ဒွိဓာ ဝိကပ္ပံ ဒဿေန္တော ‘‘သာယေဝ စိတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ သာယေဝ စိတ္တံ-သမ္မာ စ အာဓိယတီတိ သမာဓိ၊ သာယေဝ စိတ္တံ-သမဉ္စ အာဓိယတီတိ သမာဓီတိ ဒွိဓာ ဝိကပ္ပော။ တတ္ထ သမ္မာ စာတိ သုန္ဒရေန။ အာဓိယတီတိ အာဒဟတိ။ အာဒဟနဉ္စ ဌပနမေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဌပေတီ’’တိ။ သမဉ္စာတိ အဝိသမဉ္စ။ ‘‘တတ္ထေဝါ’’တိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဧဝ။ ‘‘လီနုဒ္ဓစ္စာဘာဝါ ပါဒနေနာ’’တိ လီနဿ စ ဥဒ္ဓစ္စဿ စ အဘာဝေါ လီနုဒ္ဓစ္စာဘာဝေါ။ တဿ အာပါဒနံ အာပဇ္ဇာပနန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဝိဝိဓေန စိတ္တဿ သံဟရဏံ ဝိသာဟာရော။ န ဝိသာဟာရော အဝိသာဟာရော။ သာယေဝ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ ဣတိ ဧဝံ ဣမေသု ဒွီသု အတ္ထေသု ဧကဂ္ဂတာ ဧဝ သာတိဿယယုတ္တာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ပန သတိ၊ ဧကဂ္ဂတာ ဧဝ ဈာနန္တိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ န ဝိတက္ကာဒယောတိ စောဒနံ ပရိဟရန္တော ‘‘ဝိတက္ကာဒယောပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အပိသဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ပနသဒ္ဒေါ ပက္ခန္တရတ္ထော။ တဿာ ဧကဂ္ဂတာယ။ ‘‘သာ တိဿယ’’န္တိ အတိဿယေန သဟ။ ‘‘ဩသက္ကိတု’’န္တိ သံသီဒိတုံ။ ‘‘နံ’’တိ စိတ္တံ။ ‘‘သံသပ္ပိတု’’န္တိ ဧဝံ နု ခေါ အညထာနု ခေါတိ ဒွိဓာ စဉ္စလိတုံ။ ‘‘ဥက္ကဏ္ဌိတု’’န္တိ အညာဘိမုခီ ဘဝိတုံ။ အာရမိတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ လဒ္ဓံ သာတံ ယေနာတိ လဒ္ဓဿာတံ။ ‘‘သာတံ’’တိ သာရတ္တံ။ ‘‘ဥပဗြူဟိတံ’’တိ ဘုသံဝဍ္ဎိတံ။ ‘‘သန္တ သဘာဝတ္တာ’’တိ ဥပသန္တ သဘာဝတ္တာ။ ‘‘တထာ အနုဂ္ဂဟိတာ’’တိ အာရမ္မဏာဘိမုခကရဏာဒိဝသေန အနုဂ္ဂ ဟိတာ။ သမာဓိဿ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏပ္ပဋိပက္ခတ္တာ ‘‘သယံ…ပေ… နီဝါရေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘နိစ္စလံဌတွာ’’တိ အပ္ပနာကိစ္စမာဟ။

ဧဝံ ဥပနိဇ္ဈာနတ္ထံ ဒဿေတွာ ဈာပနတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘တေသု စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တပ္ပစ္စနီကာ’’တိ တေသံ ဈာနင်္ဂ ဓမ္မာနံ ပစ္စနီကာ ပဋိပက္ခာ။ ‘‘မနသ္မိံ ပီ’’တိ မနောဒွါရေပိ။ ပဂေဝ ကာယဝစီဒွါရေသူတိ ဧဝံ သမ္ဘာဝနတ္ထော စေတ္ထ ပိသဒ္ဒေါ။ အပိသဒ္ဒေါပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ဈာပိတာ နာမ ဟောန္တီ’’တိ ဈာနင်္ဂ ဓမ္မဂ္ဂီဟိ ဒဍ္ဎာနာမ ဟောန္တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေပိ တေသံ သမုဒါယေ ဧဝ ဈာန ဝေါဟာရော သိဒ္ဓါ’’တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဓမ္မ သာမဂ္ဂိပဓာန’’န္တိ ဈာနဋ္ဌာနေ ဈာနင်္ဂ ဓမ္မာနံ မဂ္ဂဋ္ဌာနေ မဂ္ဂင်္ဂ ဓမ္မာနံ ဗောဓိဋ္ဌာနေ ဗောဇ္ဈင်္ဂ ဓမ္မာနံ သမဂ္ဂဘာဝပ္ပဓာနံ။

ဧဝံ သင်္ဂဟကာရာနံ မတိယာ ဈာနံ ဝတွာ ဣဒါနိ အပရေသာနံ မတိယာ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အပရေ’’တိအာဒိမာဟ။ အပရေ ပန ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ‘‘ယထာ သကံကိစ္စာနီ’’တိ သဿ ဣဒံ သကံ။ သဿာတိ အတ္တနော။ ဣဒန္တိ သန္တကံ။ ယာနိယာနိ အတ္တနော သန္တကာနီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘ပဋ္ဌာနေ ဈာနပစ္စယံ ပတွာ…ပေ… သာဓေန္တိယေဝ’’။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ။ ဈာနပစ္စယောတိ ဈာနင်္ဂါနိဈာနသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံ သမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ဈာနပစ္စယေန ပစ္စယော။ မဂ္ဂပစ္စယောတိ မဂ္ဂင်္ဂါနိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံ သမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ မဂ္ဂပစ္စယေန ပစ္စယောတိ။ ‘‘ပဉ္စသမုဒိတာဒီနီ’’တိ ပဉ္စသမူဟ ဒသသမူဟာနိ။ ‘‘ပထမဇ္ဈာနာဒိဘာဝဿေဝစာ’’တိ ပထမဇ္ဈာနာဒိ နာမလာဘဿေဝစာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဈာနဘာဝဿာ’’တိ ဈာနနာမလာဘဿ။ ‘‘တထာဝိဓကိစ္စဝိသေသာဘာဝါ’’တိ တထာဝိဓာနံ အာရမ္မဏာဘိနိရောပနာဒီနံ ကိစ္စ ဝိသေသာနံ အဘာဝတော။

၄၉။ ‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိ ဧတသ္မိံ ဌာနေ ပုစ္ဆာသိယာ။ ‘‘အင်္ဂ ဘေဒေါ’’တိ ပထမဇ္ဈာနေ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ၊ ဒုတီယဇ္ဈာနေ စတ္တာရိ အင်္ဂါနီ တိအာဒိကော အင်္ဂဘေဒေါ။ ‘‘ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယေနာ’’တိ ပုဂ္ဂလဿ ဣစ္ဆာဝိသေသေန။ ဣတိ အယံ ဝိသဇ္ဇနာ။ ‘‘သော’’တိ သော ပုဂ္ဂလော။ ‘‘ဟီ’’တိ ဝိတ္ထာရ ဇောတကော။ ဝိတက္ကော သဟာယော ယဿာတိ ဝိတက္ကသဟာယော။ ‘‘ဝိတက္ကေ နိဗ္ဗိန္ဒတီ’’တိ ဩဠာရိကောဝတာယံ ဝိတက္ကော၊ နီဝရဏာနံ အာသန္နေ ဌိတောတိ ဧဝံ ဝိတက္ကေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တဿ အဇ္ဈာသယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိတက္ကံ ဝိရာဇေတိ ဝိဂမေတိ အတိက္ကမာပေတီတိ ဝိတက္ကဝိရာဂေါ။ ဝိတက္ကဝိရာဂေါ စ သော ဘာဝနာ စာတိ သမာသော။ ‘‘ဥတ္တရုတ္တရဇ္ဈာနာဓိဂမနေ’’တိ ဥတ္တရိ ဥတ္တရိဈာနပ္ပဋိလာဘေ။ အဇ္ဈာသယ ဗလေန ပါဒကဇ္ဈာနသဒိသံ န ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စေတောပဏိဓိ ဣဇ္ဈတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝိသုဒ္ဓတ္တာ’’တိ သီလဝိသုဒ္ဓတ္တာ။

၅၀။ သင်္ခါရ ဘေဒဝိစာရဏာယံ။ ‘‘သင်္ခါရ ဘေဒေါ န ဝုတ္တော’’တိ ပထမဇ္ဈာန ကုသလ စိတ္တံ အသင်္ခါရိကမေကံ၊ သသင်္ခါရိကမေကန္တိအာဒိနာ န ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သော’’တိ သင်္ခါရ ဘေဒေါ။ ‘‘သိဒ္ဓတ္တာ’’တိ သင်္ခါရ ဘေဒဿ သိဒ္ဓတ္တာ။ ကထံ သိဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိံ။ သုခါ ပဋိပဒါ ယေသံ တာနိ သုခပ္ပဋိပဒါနိ။ တေသံ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ယော’’တိ ယောဂီပုဂ္ဂလော။ ‘‘အာဒိတော’’တိအာဒိမှိ။ ‘‘ဝိက္ခမ္ဘေန္တော’’တိ ဝိမောစေန္တော ဝိယောဂံ ကရောန္တော။ ဒုက္ခေန ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကာမာဒီနဝဒဿနာဒိနာ’’တိ အင်္ဂါရကာသူ ပမာကာမာဗဟုဒုက္ခာဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထဘိယျောတိအာဒိနာ ကာမေသုအာဒီနဝံ ဒိသွာ။ အာဒိသဒ္ဒေန ဝိတက္ကာဒီသု အာဒီနဝဒဿနံ သင်္ဂယှတိ။ ‘‘တေနေဝါ’’တိ ကာမာဒီနဝဒဿနာဒိနာ ဧဝ။ ဧတ္ထ အဘိညာဘေဒေန သင်္ခါရ ဘေဒေါ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ ပဋိပဒါ ဘေဒေနေဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ခိပ္ပာဘိညဇ္ဈာနာနံပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ၊ အဘိဇာနနံ အဘိညာ။ ခိပ္ပာသီဃာ အဘိညာ ယေသံ တာနိ ခိပ္ပာဘိညာနိ။ ဒန္ဓာ အသီဃာ အဘိညာ ယေသံ တာနိ ဒန္ဓာဘိညာနိ။ ဈာနာနိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိပဒါ ဘေဒေန သင်္ခါရ ဘေဒေါ ယဒိ သိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝဠဉ္ဇနကာလေ’’တိ သမာပတ္တိ သမာပဇ္ဇနကာလေ။ ပဋိဗန္ဓကာ နာမ အန္တရာယိကာ။ ‘‘သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဝသေနာ’’တိ အာသန္နေ သဏ္ဌိတာသဏ္ဌိတဝသေန။ သုဒ္ဓံ ဝိပဿနာယာနံ ယေသံ တေ သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကာ။ ‘‘သုဒ္ဓံ’’တိ သမထဇ္ဈာနေန အသမ္မိဿံ။ ‘‘သတ္ထေန ဟနိတွာ’’တိ ပရေ န သတ္ထေန ဟနနတော ဆိန္ဒနတော။ ‘‘သဟသာ’’တိ သီဃတရေန။ ‘‘မရန္တာနံ ဥပ္ပန္နံ’’တိ မရဏာသန္နကာလေ ဥပ္ပန္နံတိ အဓိပ္ပာယော။ အနာဂါမိနော ဟိ သုဒ္ဓ ဝိပဿနာယာနိကာပိ သမာနာ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိနော နာမ ဟောန္တိ။ ဣစ္ဆန္တေ သုသတိ ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ အာရဗ္ဘမနသိကာရ မတ္တေနပိ ဈာနံ ဣဇ္ဈတိ။ တေနာဟ ‘‘တံပိ မဂ္ဂသိဒ္ဓဂတိက’’န္တိ။ ‘‘ရူပီဗြဟ္မလောကေ’’တိ ဣဒံ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံပိ တတ္ထ ပါကတိကဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အရူပီ ဗြဟ္မလောကေ ပန ဧကာ ဧဝ သမာပတ္တိ ပါကတိကာသမ္ဘဝတိ။ ဥပပတ္တိသိဒ္ဓဇ္ဈာနာနံ ဘဝန္တရေ သန္နိဟိတ ပစ္စယဘေဒေန သင်္ခါရ ဘေဒေါ ဝုတ္တော၊ သော ကထံ ပစ္စေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ ဘဝေပိ…ပေ… ယုတ္တာနိ ဟောန္တီ’’တိ။ ဧကသ္မိံ ဘဝေသဗ္ဗပ္ပထမံ လဒ္ဓကာလေ သင်္ခါရ ဘေဒဿ အာသန္နတ္တာ ဝဠဉ္ဇနကာလေပိ သော ဧဝ သင်္ခါရ ဘေဒေါ သိယာတိ အာသင်္ကာသမ္ဘဝတော ဣဒံ ဝုတ္တံ။ တေန ဘဝန္တရေ ဥပပတ္တိ သိဒ္ဓဇ္ဈာနာနံ သန္နိဟိတ ပစ္စယဘေဒေန သင်္ခါရဘေဒေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိ တာနိ မဂ္ဂ သိဒ္ဓဇ္ဈာန ဥပပတ္တိ သိဒ္ဓဇ္ဈာနာနိ သန္နိဟိတပစ္စယံ အနပေက္ခိတွာ မဂ္ဂက္ခဏ ဥပပတ္တိက္ခဏေသု သိဒ္ဓကာလေ ဈာနုပ္ပတ္တိ ပဋိပဒါယ ဧဝ သဗ္ဗသော အဘာဝံ ဂဟေတွာ အပရံ ဝိကပ္ပံ ဒဿေတုံ ‘‘ဈာနုပ္ပတ္တိ ပဋိပဒါ ရဟိတတ္တာ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ မဟဂ္ဂတဈာနာနံ အဋ္ဌကထာဝသေန သိဒ္ဓံ သင်္ခါရ ဘေဒံ ဝတွာ ဣဒါနိ ပါဠိဝသေနာပိ သော သိဒ္ဓါ ယေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ဒုက္ခပ္ပဋိပဒါပုဗ္ဗကာနံ ဒွိန္နံ ဒန္ဓာဘိညခိပ္ပာဘိညသမာဓီနံ။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ ဧတံ ပရိမာဏံ အဿာတိ ဧတ္တာဝံ။ ဧတ္တာဝန္တေန။ ဧတ္ထ သိယာ၊ ကသ္မာ ဣဓ သင်္ခါရဘေဒေါ န ဝုတ္တောတိအာဒိနာ ဝစနက္ကမေန သိဒ္ဓါ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျံ။

၅၁။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ပရိကမ္မံ နာမ ပထဝီ၊ ပထဝီ၊ အာပေါ၊ အာပေါ-တိအာဒိကံ၊ ရူပံ အနိစ္စံ၊ ရူပံ ဒုက္ခံ၊ ရူပံ အနတ္တာ-တိအာဒိကဉ္စဘာဝနာပရိကမ္မံ အဓိကာရော နာမ ပုဗ္ဗဘဝေကတဘာဝနာကမ္မံ။ ပုဗ္ဗဘဝေဈာနမဂ္ဂဖလာနိပတ္ထေတွာ ကတံ ဒါနသီလာဒိ ပုညကမ္မဉ္စ။ ‘‘ဣဒံ တာဝနယုဇ္ဇတီ’’တိ ဧတ္ထ တာဝသဒ္ဒေါ ဝတ္တဗ္ဗန္တရာပေက္ခနေ နိပါတော။ တေန အပရံပိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော ဒုဝိဓော ပကတိ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော၊ ပယောဂပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရောတိ။ တတ္ထ ပရိကမ္မ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော ပကတိ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော နာမ၊ အယံ ပကတိ ပစ္စယဂဏော ဧဝ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေါ ပယောဂပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော နာမ။ သော ဧဝ ဣဓာဓိပ္ပေတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘နဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အန္တမသော’’တိ အန္တိမ ပရိစ္ဆေဒေန။ ‘‘အာလောပဘိက္ခာ’’ နာမ ဧကာ လောပဘိက္ခာ။ သော ပရိကမ္မသင်္ခါတပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရော။ ဈာနာနိ စ သဗ္ဗာနိ ဥပ္ပန္နာနိ နာမ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘သော’’တိ ဘာဝနာဘိသင်္ခါရော။ ‘‘တေသံ’’တိ သဗ္ဗေသံပိ ဈာနာနံ။ န ဟိ လောကိယဇ္ဈာနာနိ နာမ…ပေ… အတ္ထိ၊ ဣမေသံ သတ္တာနံ သဗ္ဗကပ္ပေသုပိ ကပ္ပဝိနာသကာလေ ဈာနာနိ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောက ပရာယနတာ သဗ္ဘာဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပုဗ္ဗေ သမထကမ္မေသု ကတာဓိကာရဿာ’’တိ အာသန္နဘဝေကတာဓိကာရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒူရဘဝေ ပန သမထကမ္မေသု အကတာဓိကာရော နာမ ကောစိ နတ္ထီတိ။ ‘‘ဧဝမေဝါ’’တိ ဧဝံ ဧဝ။ ဝိပါကဇ္ဈာနေသု သင်္ခါရ ဘေဒဿ ပုဗ္ဗ ကမ္မဝသေန ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ကုသလ ကြိယဇ္ဈာနေသူ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အထဝါတိအာဒိကော ပစ္ဆိမ ဝိကပ္ပော နာမ’’ အထဝါ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဿ နကဒါစိ အသင်္ခါရိကဘာဝေါ သမ္ဘဝတီတိ အသင်္ခါရိကန္တိ စ၊ ဗျဘိစာရာဘာဝတော သသင်္ခါရိကန္တိ စ န ဝုတ္တန္တိ အယံ ဝိကပ္ပော။ တတ္ထ အသင်္ခါရိကန္တိ စ န ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဗျဘိစာရာ ဘာဝတော’’တိ အသင်္ခါရိကဘာဝေန ပသင်္ဂါဘာဝတော။ သသင်္ခါရိကန္တိ စ န ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဝုစ္စေယျ။ နိရတ္ထ ကမေဝတံဘဝေယျ။ ကသ္မာ၊ သမ္ဘဝ ဗျဘိစာရာနံ အဘာဝတော။ သမ္ဘဝေ ဗျဘိစာရေ စ။ ဝိသေသနံ သာတ္ထကံ သိယာတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ န စ နိရတ္ထကဝစနံ ပဏ္ဍိတာ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ အပဏ္ဍိတလက္ခဏတ္တာ။ သတိ ပန သမ္ဘဝေ စ ဗျဘိစာရေ စ၊ တထာ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ကသ္မာ၊ သာတ္ထကတ္တာ။ သာတ္ထကမေဝ ပဏ္ဍိတာ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ ပဏ္ဍိတ လက္ခဏတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

၅၂။ ပဋိပဒါ အဘိညာဝဝတ္ထာနေ။ ‘‘နိမိတ္တုပ္ပာဒတော’’တိ ပဋိဘာဂနိမိတ္တဿ ဥပ္ပာဒတော။ သုခါပန ပဋိပဒါ၊ ပစ္ဆာဒန္ဓံ ဝါ ခိပ္ပံ ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဈာနံ သုခပ္ပဋိပဒံ နာမ ကရောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပုဗ္ဗဘဝေ’’တိ အာသန္နေ ပုဗ္ဗဘဝေ။ အန္တရာယိကဓမ္မာ နာမ ‘ကိလေသန္တရာယိကော စ၊ ကမ္မန္တရာယိကော စ၊ ဝိပါကန္တရာယိကော စ၊ ပညတ္တိ ဝီတိက္ကမန္တရာယိကော စ၊ အရိယူပဝါဒန္တရာယိကော စ။ တတ္ထ တိဿော နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယောကိလေသန္တရာယိကော နာမ။ ပဉ္စာနန္တရိယ ကမ္မာနိ ကမ္မန္တရာယိကော နာမ။ အဟေတုက ဒွိဟေတုကပ္ပဋိသန္ဓိဝိပါကာ ဝိပါကန္တရာယိကော နာမ။ ဘိက္ခု ဘာဝေဌိတာနံ ဝိနယ ပညတ္တိံ ဝီတိက္ကမိတွာ အကတပ္ပဋိကမ္မော ဝီတိက္ကမော ပညတ္တိဝီတိက္ကမန္တရာယိကော နာမ။ ပဋိကမ္မေပနကတေ အန္တရာယိကော န ဟောတိ။ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ဇာတိအာဒီဟိ ဥပဝဒိတွာ အက္ကောသိတွာ အကတပ္ပဋိကမ္မံ အက္ကောသနံ အရိယူပဝါဒန္တရာယိကော နာမ။ ဣဓပိ ပဋိကမ္မေ ကတေ အန္တရာယိကော န ဟောတိ။ သေသေသု တီသု ပဋိကမ္မံ နာမ နတ္ထိ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ဈာနမဂ္ဂါနံ အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ အန္တရာယိကာ နာမ။ တေဟိ ဝိမုတ္တော အန္တရာယိက ဓမ္မ ဝိမုတ္တော နာမ။ ‘‘ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယံ ဌိတော’’တိ သီလဝိသုဒ္ဓိ အာဒိကာယ ကလျာဏပ္ပဋိပတ္တိယံ ပရိပူရဏ ဝသေန ဌိတော။ ‘‘ဆိန္နပလိဗောဓော’’တိ အာဝါသပလိဗောဓာဒီနိ ဒသဝိဓာနိ ပလိဗောဓကမ္မာနိ ဆိန္ဒိတွာ ဌိတော။ ‘‘ပဟိတတ္တော’’တိ၊ ယန္တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ န တံ အပတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တေန သမ္မပ္ပဓာန ဝီရိယေန သမန္နာဂတော။ သော ဟိ ပဟိတော ပေသိတော အနပေက္ခိတော အတ္တဘာဝေါ အနေနာတိ ပဟိတတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘နသမ္ပဇ္ဇတီတိ နတ္ထိ’’။ သစေ ပဉ္စပဓာနိယင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပဉ္စပဓာနိယင်္ဂါနိ နာမ သဒ္ဓါသမ္ပန္နတာ၊ အသာဌေယျံ၊ အာရောဂျံ၊ အလီနဝီရိယတာ၊ ပညဝန္တတာ၊တိ။

၅၂။ ဝိပါကဇ္ဈာနေ။ ‘‘မုဒုဘူတံ’’တိ ဘာဝနာ ဗလပရိတ္တတ္တာမန္ဒဘူတံ။ မန္ဒဘူတတ္တာ စ ဒုဗ္ဗလံ။ ‘‘နာနာ ကိစ္စဋ္ဌာနေသု စာ’’တိ ဒဿနသဝနာဒီသု။ ‘‘ဟီနေသုပိ အတ္တဘာဝေသူ’’တိ အဟေတုက ဒွိဟေတုကပုဂ္ဂလေသုပိ။ ‘‘အသဒိသံပီ’’တိ တိဟေတုကုက္ကဋ္ဌံပိ ကမ္မံ အဟေတုကဝိပါကံပိ ဇနေတီတိအာဒိနာ အသဒိသံပိ ဝိပါကံ ဇနေတိ။ ‘‘ဘဝင်္ဂဋ္ဌာနေသု ယေဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဘဝင်္ဂ သဒ္ဒေန ပဋိသန္ဓိဋ္ဌာန စုတိဋ္ဌာနာနိပိ သင်္ဂယှန္တိ။ ‘‘ကုသလသဒိသမေဝါ’’တိ ပထမဇ္ဈာနကုသလံ ပထမဇ္ဈာန ဝိပါကမေဝ ဇနေတိ၊ ဒုတီယဇ္ဈာန ကုသလံ ဒုတီယဇ္ဈာန ဝိပါကမေဝ ဇနေတီတိအာဒိနာ ကုသလ သဒိသမေဝ ဝိပါကံ ဇနေတိ။ ‘‘ကုသလမေဝ…ပေ… ကြိယဇ္ဈာနံ နာမ ဟောတိ’’ အဘေဒူ ပစာရေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဘေဒမ္ပိ အဘေဒံ ကတွာ ဥပစာရော ဝေါဟာရော အဘေဒူ ပစာရော။

၅၄။ သင်္ဂဟဂါထာ ဝဏ္ဏနာယံ။ ဈာနာနံ ဘေဒေါ ဈာနဘေဒေါ။ အတ္ထတော ပန ဈာနေဟိ သမ္ပယောဂဘေဒေါ ဈာနဘေဒေါတိ ဝုတ္တော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဈာနေဟိ သမ္ပယောဂဘေဒေနာ’’တိ။ ပထမဇ္ဈာနိကံ စိတ္တန္တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘တမေဝါ’’တိ ရူပါဝစရ မာနသမေဝ။ ဝိဘာဝနိယံ ပန ဥပရိသင်္ဂဟဂါထာယံ ဈာနင်္ဂ ယောဂဘေဒေန၊ ကတွေကေကန္တု ပဉ္စဓာတိ ဝစနံ ဒိသွာ ဣဓ ဈာန ဘေဒေနာတိ ဈာနင်္ဂေဟိ သမ္ပယောဂဘေဒေနာတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဣဓ ဈာနဘေဒဿ ဝိသုံ အဓိပ္ပေတတ္တာ ‘‘အညောဟိ ဈာနဘေဒေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ရူပါဝစရစိတ္တဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၅။ အရူပစိတ္တဒီပနိယံ။ ‘‘ဘုသော’’တိ အတိရေကတရံ။ ‘‘သရူပတော’’တိ ပရမတ္ထ သဘာဝတော။ နတ္ထိ ဇဋာ ဧတ္ထာတိ အဇဋော။ အဇဋော အာကာသောတိ အဇဋာကာသော။ ‘‘ပရိစ္ဆိန္နာကာသော’’တိ ဒွါရစ္ဆိဒ္ဒဝါတပါနစ္ဆိဒ္ဒါဒိကော အာကာသော၊ ယတ္ထ အာကာသ ကသိဏ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ။ ကသိဏ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ လဒ္ဓါ အာကာသော ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသော၊ ကသိဏံ ဥဂ္ဃာဋေန နိဗ္ဗတ္တော ကသိဏုဂ္ဃာဋိမောတိ ကတွာ။ ရူပကလာပါနံ ပရိစ္ဆေဒမတ္တဘူတော အာကာသော ရူပပရိစ္ဆေဒါကာသော။ ‘‘အနန္တဘာဝေန ဖရီယတီ’’တိ စတုရင်္ဂုလမတ္တောပိသော အနန္တ နာမံ ကတွာ ဘာဝနာမနသိကာရေန ဖရီယတိ။ ‘‘ဒေဝါနံ အဓိဋ္ဌာနဝတ္ထူ’’တိ မဟိဒ္ဓိကာနံ ဂါမနဂရ ဒေဝါနံ ဗလိပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဋ္ဌာနံ ဝုစ္စတိ၊ ယတ္ထ မနုဿာ သမယေ ကုလ ဒေဝတာနံ ဗလိံ အဘိဟရန္တိ။ ‘‘ဗလိံ’’တိ ပူဇနီယ ဝတ္ထု ဝုစ္စတိ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသေ။ ‘‘တဒေဝါ’’တိ တံ အာရမ္မဏမေဝ။ ကုသလဇ္ဈာနံ သမာပန္နဿဝါ၊ ဝိပါကဇ္ဈာနေန ဥပပန္နဿဝါ၊ ကြိယဇ္ဈာနေန ဒိဋ္ဌဓမ္မ သုခ ဝိဟာရိဿဝါ၊ တိယောဇေတဗ္ဗံ။ အနန္တန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ယထာပထဝီကသိဏေ ပဝတ္တနတော ဈာနံ ပထဝီကသိဏန္တိ ဝုစ္စတီတိ။ ‘‘ဧကဒေသေ’’တိ ဥပ္ပာဒေဝါ ဌိတိယံ ဝါ ဘင်္ဂေဝါ။ အန္တရဟိတတ္တာ အနန္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အနန္တ သညိတေ’’တိ အနန္တ နာမကေ။ ‘‘အနန္တန္တိ ဘာဝနာယ ပဝတ္တတ္တာ’’တိ ဣဒံ ပထမာ ရုပ္ပဝိညာဏံ အနန္တန္တိ ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂ ဘာဝနာယ ပဝတ္တတ္တာ။ ‘‘အတ္တနော ဖရဏာကာရ ဝသေနာ’’တိ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနံ အနပေက္ခိတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘နိရုတ္တိ နယေနာ’’တိ သကတ္ထေ ယပစ္စယံ ကတွာ နကာရဿလောပေန။ ‘‘ပါဠိယာ နသမေတီ’’တိ ဝိဘင်္ဂ ပါဠိယာနသမေတိ။ ‘‘အနန္တံ ဖရတီ’’တိ အနန္တံ အနန္တန္တိ ဖရတိ။ ‘‘ပထမာ ရုပ္ပဝိညာဏာဘာဝေါ’’တိ တဿ အဘာဝ ပညတ္တိမတ္တံ။ ‘‘နေဝတ္ထီ’’တိ နတ္ထိ။ ‘‘အဿာ’’တိ စတုတ္ထာ ရုပ္ပဇ္ဈာနဿ။ အထဝါတိအာဒီသု ‘‘ပဋုသညာ ကိစ္စဿာ’’တိ ဗျတ္တသညာ ကိစ္စဿ။ ‘‘သင်္ခါရာဝသေသ သုခုမဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ’’တိ ဣမဿ အတ္ထံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဧတ္ထစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘မုဒ္ဓဘူတံ’’တိ မတ္ထကပတ္တံ။ ‘‘ဒေသနာသီသမတ္တံ’’တိ ရာဇာ အာဂစ္ဆတီတိအာဒီသု ဝိယ ပဓာန ကထာမတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘တဿေဝါ’’တိ ပထမာ ရုပ္ပဝိညာဏဿေဝ။ ကုသလဘူတံ ပထမာ ရုပ္ပဝိညာဏံ ပုထုဇ္ဇနာနဉ္စ သေက္ခာနဉ္စ ကုသလဘူတဿ ဒုတီယာရုပ္ပဝိညာဏဿ အာရမ္မဏံ ဟောတိ။ အရဟာ ပန တိဝိဓော။ တတ္ထ၊ ဧကောပထမာ ရုပ္ပေဌတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပထမာရုပ္ပံ အသမာပဇ္ဇိတွာဝ ဒုတီယာ ရုပ္ပံ ဥပ္ပာဒေတိ။ တဿ ကုသလဘူတံ ပထမာ ရုပ္ပံ ကြိယဘူတဿ ဒုတီယာ ရုပ္ပဿ အာရမ္မဏံ။ ဧကောပထမာ ရုပ္ပေဌတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုန တမေဝ ပထမာ ရုပ္ပံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဒုတီယာ ရုပ္ပံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဧကော ဒုတီယာ ရုပ္ပေဌတွာ အရဟတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ တေသံ ဒွိန္နံ ကြိယဘူတံ ပထမာ ရုပ္ပဝိညာဏံ ကြိယဘူတဿေဝ ဒုတီယာရုပ္ပဿ အာရမ္မဏံ။ တေနာဟ ‘‘ဝိညာဏံ နာမာ’’တိအာဒိံ။

အရူပစိတ္တာနုဒီပနာ။

၅၇။ လောကုတ္တရစိတ္တေ။ ‘‘ဇလပ္ပဝါဟော’’တိ ဥဒကဓာရာသင်္ဃာဋော။ ‘‘ပဘဝတော’’တိအာဒိပဝတ္တိဋ္ဌာနတော။ ‘‘ယထာဟာ’’တိ ကထံ ပါဠိယံ အာဟ။ ‘‘သေယျထိဒ’’န္တိ သော ကတမော။ ‘‘အယံ ပီ’’တိ အယံ အရိယမဂ္ဂေါပိ။ ဧကစိတ္တက္ခဏိကော အရိယမဂ္ဂေါ၊ ကထံ ယာဝ အနုပါဒိသေသ နိဗ္ဗာနဓာတုယာသဝတိ သန္ဒတီတိ အာဟ ‘‘အာနုဘာဝပ္ဖရဏဝသေနာ’’တိ။ ပါဠိယံ ဂင်္ဂါဒီနိ ပဉ္စန္နံ မဟာနဒီနံ နာမာနိ။ ‘‘သမုဒ္ဒ နိန္နာ’’တိ မဟာသမုဒ္ဒါဘိမုခံ နိန္နာ နမိတာ။ ‘‘ပေါဏာ’’တိ အနုပတိတာ။ ‘‘ပဗ္ဘာရာ’’တိ အဓောဝါဟိတာ။ ‘‘ကိလေသာနံ’’တိ အနုပဂမနေ ကမ္မပဒံ။ ပါဠိယံ ‘‘ဃဋော’’တိ ဥဒက ပုဏ္ဏဃဋော။ ‘‘နိကုဇ္ဇော’’တိ အဓောမုခံ ဌပိတော။ ‘‘နောပစ္စာဝ မတီ’’တိ ပုန နောဂိလတိ။ ‘‘န ပုနေတီ’’တိ န ပုန ဧတိ နုပဂစ္ဆတိ အရိယသာဝကော။ ‘‘န ပစ္စေတီ’’တိ န ပဋိ ဧတိ။ တဒတ္ထံ ဝဒတိ ‘‘န ပစ္စာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဧဝံ တံ အနိဝတ္တဂမနံ ပါဠိသာဓကေဟိ ဒီပေတွာ ဣဒါနိ ယုတ္တိသာဓကေဟိ ပကာသေတုံ ‘‘ယထာ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယတော’’တိ ယံ ကာရဏာ။ ‘‘တေ’’တိ ပုထုဇ္ဇနာ။ ‘‘ဒုဿီလာ’’တိ နိဿီလာ။ ‘‘ဥမ္မတ္တကာ’’တိ ပိတ္တုမ္မတ္တကာ။ ‘‘ခိတ္တ စိတ္တာ’’တိ ဆဋ္ဋိတပကတိ စိတ္တာယက္ခုမ္မတ္တကာ။ ‘‘ဒုပ္ပညာ’’တိ နိပ္ပညာ။ ‘‘ဧဠမူဂါ’’တိ ဒုပ္ပညတာယ ဧဝ ပဂ္ဃရိတလာလ မုခ မူဂါ။ ‘‘တသ္မိံ မဂ္ဂေ ဧဝါ’’တိ အဋ္ဌင်္ဂီကေ အရိယမဂ္ဂေ ဧဝ။ သော ပန မဂ္ဂေါ ပထမ မဂ္ဂေါ၊ ဒုတီယ မဂ္ဂေါ၊ တတီယ မဂ္ဂေါ၊ စတုတ္ထ မဂ္ဂေါ၊တိ စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ ‘‘အာဒိတော ပဇ္ဇနံ’’တိ စတူသု မဂ္ဂေသု အာဒိမှိ ပထမ မဂ္ဂသောတဿ ပဇ္ဇနံ ဂမနံ။ ပဋိလာဘောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘သောတာပတ္တိယာ’’တိ သောတဿ အာပဇ္ဇနေန။ ‘‘အဓိဂမ္မမာနော’’တိ ပဋိလဗ္ဘမာနော။ သဗ္ဗေ ဗောဓိပက္ခိယ ဓမ္မာ အနိဝတ္တ ဂတိယာ ပဝတ္တမာနာ သောတောတိ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သမ္ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ။ ဥပရိသမ္ဗောဓိ ဧဝ ပရာယနံ ယေသံ တေ ဥပရိသမ္ဗောဓိ ပရာယနာ။ ပရာယနန္တိ စ ပဋိသရဏံ။ ကထံ သောတာပတ္တိ ဝစနံ မဂ္ဂေန သမာနာဓိကရဏံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပထမ မဂ္ဂ သင်္ခါတာယ သောတာပတ္တိယာ’’တိအာဒိ။ ‘‘မဂ္ဂေတီ’’တိ ဂဝေသတိ။ မာရေန္တ ဂမနောနိရုတ္တိနယေန မဂ္ဂေါတိ သိဇ္ဈတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ကိလေသေ မာရေန္တော ဂစ္ဆတီတိ မဂ္ဂေါ’’တိ။

၅၈။ သကဒါဂါမိ မဂ္ဂေ။ ‘‘သကိံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဣတောဂန္တွာ ပုန ဣဓ အာဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သီလေနာ’’တိ ပကတိသဘာဝေန။ ကာမလောကံ အာဂစ္ဆန္တိ ဧတေဟီတိ ကာမလောကာဂမနာ။ ကိလေသာ။ တေသံ သဗ္ဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနဘာဝေန။ ပါဠိယံ ‘‘ဧကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿာ’’တိ ကတ္တု အတ္ထေသာမိဝစနံ။ ဧကစ္စေန ပုဂ္ဂလေန အပ္ပဟီနာ နီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သဟဗျတံ’’တိ သဟာယဘာဝံ။ ‘‘အာဂါမီဟောတီ’’တိ ဝတွာ တမေဝတ္ထံ ဝဒတိ ‘‘အာဂန္တွာ ဣတ္ထတ္တ’’န္တိ။ အာဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ အာဂန္တွာ။ ဣတ္ထံ ဘာဝေါ ဣတ္ထတ္တံ။ ဣမံ ကာမတ္တဘာဝံ အာဂန္တွာ၊ တသ္မာ အာဂါမီ နာမ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အယဉ္စ အတ္ထော’’တိ ပဋိသန္ဓိဝသေန သကိံ ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆတီတိအာဒိကော အတ္ထော။ ‘‘ကိလေသ ဂတိဝသေနာ’’တိ ကာမလောကာ ဂမန ကိလေသ ဂတိဝသေန။ မဂ္ဂသဟာယေန ဈာနေန ဝိက္ခမ္ဘိတာ ကိလေသာ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္န ဂတိကာ ဟောန္တိ။ အယံ မဂ္ဂသဟာယောဈာနာနုဘာဝေါ နာမ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဒေဝလောကတော’’တိ ဧတ္ထ ဗြဟ္မလောကောပိ သင်္ဂဟိတော။ ပစ္ဆိမသ္မိံ ပန အတ္ထေ သတီတိ ယောဇနာ။ အာဂမနသီလော အာဂန္တွာ။ န အာဂန္တွာ အနာဂန္တွာ။ ‘‘တေနာ’’တိ အနာဂမနေန။ ‘‘နာနတ္ထာ သမ္ဘဝတော’’တိ ဒွီသု ဣတ္ထတ္တသဒ္ဒေသု ဧကသ္မိံ ဣမံ ကာမာဝစရ လောကန္တိ ဧကသ္မိံ ဣမံ မနုဿ လောကန္တိ ဧဝံ နာနတ္ထာနံ အသမ္ဘဝတော။ ပါဠိယံ ‘‘သဗျာ ဗဇ္ဈော’’တိ စေတောဒုက္ခ သင်္ခါတေန စေတသိကရောဂါ ဗာဓေန သဟိတော။ တေနာဟ ‘‘တေဟိ ပဋိဃာနုသယဿာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘တေ’’တိ ပုထုဇ္ဇန သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော။ သဗျာ ဗဇ္ဈာနာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပစ္ဆိမဿ ဝါကျဿာ’’တိ အာဂန္တွာ ဣတ္ထတ္တံ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝါကျဿ။ ‘‘ဒွီသု သကဒါဂါမီသူ’’တိ အာဂန္တွာ ဣတ္ထတ္တန္တိ ဝုတ္တတ္တာ တေန အတ္ထေန သကဒါဂါမိနာမကေသု ဒွီသု သောတာပန္န သကဒါဂါမီသု။ ‘‘ပုရိမဿာ’’တိ သောတာပန္နဿ။ ‘‘အနည သာဓာရဏေ နေဝါ’’တိ ဒုတီယ ဖလဋ္ဌာဒီဟိ အသာမညေနေဝ။ ဗြဟ္မလောကေဌိတာနံ သောတာပန္နာနံ သတ္တက္ခတ္တု ပရမ တာဒိဘာဝေါ နတ္ထိ ဝိယ ဒုတီယ ဖလဋ္ဌာနံ သကဒါဂါမိ ဘာဝေါပိ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘ပထမ ဒုတီယ ဖလဋ္ဌာပီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ လဒ္ဓဂုဏဝစနံ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ ‘‘ဟေဋ္ဌူ ပရူပပတ္တိဝသေနာ’’တိ ဥပရိတော အာဂန္တွာ ဟေဋ္ဌူပပတ္တိ စ၊ ဟေဋ္ဌတော အာဂန္တွာ ဥပရူပပတ္တိ စာတိ ဧဝံ ဟေဋ္ဌူပရူပပတ္တိဝသေန။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိအာဒိ ဒုတီယ လဒ္ဓ ဂုဏဝစနံ။ ‘‘ပဉ္စန္နံ ဣဓ နိဋ္ဌာ’’တိ ပဉ္စန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ဣဓ ကာမလောကေ နိဋ္ဌာ အနုပါဒိသေသ နိဗ္ဗာနပတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘သော ပနာ’’တိ သကဒါဂါမိ ပုဂ္ဂလော ပန။ ယေသံ ပန အဋ္ဌကထာ စရိယာနံ အတ္ထော၊ တေသံ အတ္ထေသော သကဒါဂါမိ ပုဂ္ဂလော ပဉ္စဝိဓောဝ ဝုတ္တော၊ န ဆဋ္ဌော ပုဂ္ဂလောတိ ယောဇနာ။ ယေသံ ပန ဣမံ လောကန္တိ အတ္ထော၊ တေသံ အတ္ထေ ဆဋ္ဌောပိ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘မဟာပရိနိဗ္ဗာန…ပေ… အာဂတော ယေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘သကိံ အာဂမနဋ္ဌေန အာဂတော ယေဝါ’’တိ သကိံ အာဂမနဋ္ဌေန သကဒါဂါမီသု အာဂတောယေဝ။ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါပိ ပထမ ဖလဋ္ဌ ဘူတာ သတ္တက္ခတ္တု ပရမတာယံ သဏ္ဌိတာ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သတ္တက္ခတ္တုပရမတာယံ’’တိ သတ္တက္ခတ္တု ပရမဘာဝေ။ ဣဒဉ္စ နိဒဿန ဝစနမတ္တံ။ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါပိ ဒုတီယ ဖလဋ္ဌဘူတာ သကိံ အာဂမနပ္ပကတိယံ သဏ္ဌိတာယေဝ ဟောန္တိ။ ကသ္မာ၊ တသ္မိံ ခဏေ တံ သဘာဝါနတိ ဝတ္တနတောတိ အဓိပ္ပာယော။ သဗ္ဗောပိ သော ဆဗ္ဗီဓော ပုဂ္ဂလော ဣဓ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧတေန ယံ ဝုတ္တံ ဝိဘာဝနိယံ ပဉ္စသု သကဒါဂါမီသု ပဉ္စမကောဝ ဣဓာဓိပ္ပေတောတိ။ တံ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ပဉ္စမကော ဧဝ ဣဓ သကဒါဂါမိပဒေ အဓိပ္ပေတေသတိ ဣတရေ စတ္တာရော ကတ္ထ အဓိပ္ပေတာ သိယုန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ။ ဇနကဘူတော သမာနော။ ‘‘ဉာယာဂတာ ဧဝါ’’တိ ယုတ္တိတော ပရမ္ပရာဂတာ ဧဝ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဝိရုဒ္ဓါ’’တိ ဉာယေန အဝိရုဒ္ဓါ။

၅၉။ ဩရမ္ဘာဂေါ နာမ ဟေဋ္ဌာဘာဂေါ ကာမလောကော။ ဩရမ္ဘာဂါယ သံဝတ္တန္တီတိ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ ကာမရာဂ ဗျာပါဒ သံယောဇနာဒီနိ။ ‘‘သော’’တိ အနာဂါမိ ပုဂ္ဂလော။

၆၀။ မဟပ္ဖလံ ကရောန္တိ သီလေနာတိ မဟပ္ဖလ ကာရိနော။ တေသံ ဘာဝေါ ‘‘မဟပ္ဖလ ကာရိတာ’’။ သီလာဒိ ဂုဏော။ ‘‘အရဟတီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဟိတုံ အရဟတိ။ ‘‘အရဟတော’’တိ အရဟန္တဿ။ ‘‘နိဗ္ဗစနံ’’တိ နိရုတ္တိ။ ဝိဂ္ဂဟ ဝါကျန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုဒ္ဓိကသုညတာယ တထာ န ဝစိတ္တာနိ၊ သုညတပ္ပဋိပဒါယ တထာ န ဝစိတ္တာနီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ‘‘သုဒ္ဓိက သုညတာယာ’’တိ သုဒ္ဓိကသုညတဝါရေ။ ‘‘သုညတပ္ပဋိပဒါယာ’’တိ သုညတပ္ပဋိပဒါဝါရေ။ ‘‘သစ္စ သတိပဋ္ဌာန ဝိဘင်္ဂေသု ပနာ’’တိ သစ္စ ဝိဘင်္ဂ သတိပဋ္ဌာန ဝိဘင်္ဂေသု ပန၊ သဗ္ဗံ စိတ္တ ဝဍ္ဎနံ ပါဠိ အဋ္ဌကထာသု ဒေသနာဝါရေ ဝိစာရေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၁။ ဖလစိတ္တေ။ သောတာပတ္တိယာ အဓိဂတံ ဖလံ သောတာပတ္တိ ဖလံ။ တတ္ထ ‘‘အဓိဂတံ’’တိ ပဋိလဒ္ဓံ။ အဋ္ဌင်္ဂီက ဖလံ သန္ဓာယ ‘‘တေန သမ္ပယုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘နိရုတ္တီ’’တိ ဝိဂ္ဂဟော။

၆၂။ တနုဘူတေပိ ကာတုံ န သက္ကောတိ၊ ကုတော သမုစ္ဆိန္ဒိတုံ။ ‘‘တာနီ’’တိ ဣန္ဒြိယာနိ။ ‘‘ပဋူ နီ’’တိတိက္ခာနိ။ ‘‘သော’’တိ စတုတ္ထ မဂ္ဂေါ။ ‘‘တာ စာ’’တိ ရူပရာဂ၊ အရူပရာဂ၊ မာန၊ ဥဒ္ဓစ္စ၊ အဝိဇ္ဇာဒယော စ။ ‘‘အညေ စာ’’တိ တေဟိ ဒသဟိ သံယောဇနေဟိ အညေ အဟိရိကာနောတ္တပ္ပာဒိကေ၊ သဗ္ဗေပိ ပါပ ဓမ္မေ စ။

၆၃။ ကိရိယ စိတ္တ ဝိစာရဏာယံ။ န ဂဟိတံ ဣတိ အယံ ပုစ္ဆာ။ အဘာဝါ ဣတိ အယံ ဝိသဇ္ဇနာတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘အဿာ’’တိ ကိရိယာနုတ္တရဿ။ ‘‘နိရနုသယသန္တာနေပီ’’တိ အနုသယ ရဟိတေ အရဟန္တ သန္တာနေပိ။ ‘‘ဣတီ’’တိ ဝါကျ ပရိသမာပနမတ္တံ။ ‘‘ဝုစ္စတေ’’တိ ဝိသဇ္ဇနာ ကထီယတေ။ ပုန အနုပ္ပဇ္ဇနံ အနုပ္ပာဒေါ။ အနုပ္ပာဒေါ ဓမ္မော သဘာဝေါ ယေသံ တေ အနုပ္ပာဒ ဓမ္မာ။ တေသံ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဝိပါကဉ္စ ဇနေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ဇနေတီတိ အာဟ ‘‘ကုသလ…ပေ… ကတွာ’’တိ။ တတ္ထ၊ ‘‘ကတွာ’’တိ သာဓေတွာ။ သစေပိ ကရေယျာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကောစီ’’တိ အဗျတ္တော ကောစိ အရိယသာဝကော။ တဒါ ဖလ စိတ္တမေဝ ပဝတ္တေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဋိဗာဟိတုံ အသက္ကုဏေယျော’’တိ အပ္ပဋိဗာဟိယော အာနုဘာဝေါ အဿာတိ သမာသော။

၆၄။ ‘‘အာဒိ အန္တ ပဒေသွေ ဝါ’’တိအာဒိမှိ ဒွါဒသာ ကုသလာနီတိ စ၊ အန္တေ ကြိယ စိတ္တာနိ ဝီသတီတိ စ ပဒေသု။ ရူပေ ပရိယာ ပန္နာနိ စိတ္တာနိ။ အရူပေ ပရိယာ ပန္နာနိ စိတ္တာနိ။ ‘‘ပထမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ’’တိ ပထမဘူမိံ ပါပုဏိတုံ။ ‘‘သာမည ဖလံ အဓိပ္ပေတန္တိ ဝုတ္တံ’’ အဋ္ဌသာလိနိယံ။ အတ္ထတော ပန ဓမ္မ ဝိသေသောတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဂ္ဂ ဖလ နိဗ္ဗာန သင်္ခါတော ဓမ္မ ဝိသေသော လောကုတ္တရဘူမိ နာမာတိ ယောဇနာ။ အဝတ္ထာ ဘူမိ ဧဝ နိပ္ပရိယာယဘူမိ။ ကသ္မာ၊ အဝတ္ထာ ဝန္တာနံ ဓမ္မာနံ သရူပတော လဒ္ဓတ္တာ။ ဣတရာ ဩကာသဘူမိ နိပ္ပရိယာယ ဘူမိ န ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ပညတ္တိယာ မိဿကတ္တာ။ ‘‘ဓမ္မာနံ တံ တံ အဝတ္ထာ ဝိသေသဝသေနေဝ သိဒ္ဓါ’’တိ ဧတေန အဝတ္ထာ ဘူမိ ဧဝ ပဓာန ဘူမီတိ ဒဿေတိ။ ကာမတဏှာယ ဝိသယဘူတော ဩဠာရိကာကာရော ကာမာဝစရတာ နာမ။ ဘဝတဏှာယ ဝိသယဘူတော မဇ္ဈိမာကာရော ရူပါရူပါဝစရတာ နာမ။ တာသံ တဏှာနံ အဝိသယဘူတော သဏှ သုခုမာကာရော လောကုတ္တရတာ နာမ။ ဟီနာနံ အကုသလ ကမ္မာနံ ဝသေန ဟီနာ အပါယဘူမိယော။ ပဏီတာနံ ကုသလ ကမ္မာနံ ဝသေန ပဏီတာ သုဂတိ ဘူမိယော။ တတ္ထ စ နာနာ အကုသလ ကမ္မာနံ ဝါ နာနာ ကုသလ ကမ္မာနံ ဝါ ဩဠာရိက သုခုမတာ ဝသေန နာနာ ဒုဂ္ဂတိ ဘူမိယော နာနာ သုဂတိ ဘူမိယော စ သိဒ္ဓါ ဟောန္တီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။

၆၅။ ဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓံ နာမ-ဣတ္ထ မေကူန နဝုတိ၊ ပ္ပဘေဒံ ပန မာနသန္တိ ပါဒဒွယံ။ အပရဒ္ဓံ နာမ ဧကဝီသသတံဝါထ၊ ဝိဘဇန္တိ ဝိစက္ခဏာတိ ပါဒဒွယံ။ တံ ဣမိနာ န သမေတိ။ ကထံ န သမေတိ။ ဣမိနာ ဝစနေန သကလမ္ပိ ဂါထံ ဧကူန နဝုတိပ္ပဘေဒံ မာနသံ ဧကဝီသ သတံ ကတွာ ဝိဘဇန္တီ-တိ ဧဝံ ဧကဝါကျံ ကတွာ ယောဇနံ ဉာပေတိ။ ‘‘ပထမဇ္ဈာန သဒိသဋ္ဌေနာ’’တိ လောကိယ ပထမဇ္ဈာန သဒိသဋ္ဌေန။ ယံ စတုရင်္ဂီကံ၊ တံ သယမေဝ ဒုတီယဇ္ဈာနန္တိ သိဒ္ဓံ။ ယံ တိယင်္ဂီကံ၊ တံ သယမေဝ တတီယဇ္ဈာနန္တိ သိဒ္ဓံ။ ယံ ဒုဝင်္ဂီကံ၊ တံ သယမေဝ စတုတ္ထဇ္ဈာနန္တိ သိဒ္ဓံ။ ယံ ပုန ဒုဝင်္ဂီကံ၊ တံ သယမေဝ ပဉ္စမဇ္ဈာနန္တိ သိဒ္ဓံ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝိဘာဝနိယံ ဈာနင်္ဂဝသေန ပထမဇ္ဈာန သဒိသတ္တာ ပထမဇ္ဈာနဉ္စာတိ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ဝိတက္ကာဒိ အင်္ဂပါတုဘာဝေန ပဉ္စဓာ ဝိဘဇန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ န ဣတရာနိ လောကိယဇ္ဈာနာနိ သာတိဿယတော ဈာနာနိ နာမ သိယုံ။ ကသ္မာတိ အာဟ ‘‘တာနိ ဟီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘တာနီ’’တိ လောကိယဇ္ဈာနာနိ။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိ ဥပဂန္တွာ။ ‘‘ဈာပေန္တီ’’တိ ဒဟန္တိ။ ပကတိယာ ဧဝ သိဒ္ဓါ ဟောတိ၊ န ပါဒကဇ္ဈာနာဒိဝသေန သိဒ္ဓါ။ ‘‘ကိစ္စ’’န္တိ ပဉ္စင်္ဂီက ဘာဝတ္ထာယ ကတ္တဗ္ဗ ကိစ္စံ။ ‘‘တေန ပစ္စယ ဝိသေသေနာ’’တိ ပါဒကဇ္ဈာနာဒိနာ ပစ္စယ ဝိသေသေန။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ပစ္စယ ဝိသေသေ။ ယထာလောကိယဇ္ဈာနေသု ဥပစာရဘူတာ ဘာဝနာ ကာစိ ဝိတက္က ဝိရာဂ ဘာဝနာ နာမ ဟောတိ…ပေ… ကာစိ ရူပ ဝိရာဂ ဘာဝနာ နာမ။ အသညိ ဂါမီနံ ပန သညာ ဝိရာဂ ဘာဝနာ နာမ ဟောတိ။ ဧဝမေဝန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သာ’’တိ ဥပစာရ ဘာဝနာ။‘‘ဥပေက္ခာ သဟဂတံ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဝါ သဒ္ဒေန ရူပသမတိက္ကမံ ဝါ သညာ သမတိက္ကမံ ဝါတိ အဝုတ္တံ ဝိကပ္ပေတိ။ အာဒိကမ္မိကကာလေ ဧဝံ ဟောတု၊ ဝသိဘူတကာလေ ပန ကထန္တိ အာဟ ‘‘ဈာနေသူ’’တိအာဒိံ။ နာနာသတ္တိယုတ္တာ ဟောတီတိ ဝတွာ နာနာသတ္တိယော ဒဿေတိ ‘‘ကာစီ’’တိအာဒိနာ။ ယာ ဥပစာရ ဘာဝနာ။ ‘‘ဝိတက္ကံ ဝိရာဇေတုံ’’တိ ဝိတက္ကံ ဝိဂမေတုံ။ အတ္တနော ဈာနံ အဝိတက္ကံ ကာတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အတိက္ကာမေတုံ’’တိ။ သာ ဥပစာရ ဘာဝနာ။ သေသာသုပိ ဥပစာရ ဘာဝနာသု။

၆၆။ (က) ‘‘သာ ဝိပဿနာ’’တိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ ဝိပဿနာ။ ‘‘ဝိပဿနာ ပါကတိကာ ဧဝါ’’တိကာစိ ဝိရာဂ ဘာဝနာ နာမ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘နိယာမေတုံ’’တိ အဝိတက္ကမေဝ ဟောတူတိ ဝဒမာနာ ဝိယ ဝဝတ္ထပေတုံ။ ‘‘အဓိပ္ပာယော’’တိ ပါဒကဝါဒိတ္ထေရဿ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သမ္မသီယတီ’’တိ ဣဒံ ဈာနံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေန၊ အနတ္တာ အသာရကဋ္ဌေနာတိ သမ္မသီယတိ သမနုပဿီယတိ။ တံ အဋ္ဌကထာယ န သမေတိ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ။ ယတော ယတော သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ယေ ယေ သမာပတ္တိ ဓမ္မေ သမ္မသိတွာ မဂ္ဂေါ နိဗ္ဗတ္တိတော ဟောတိ။ တံ တံ သမာပတ္တိ သဒိသောဝ ဟောတိ။ သမ္မသိတသမာပတ္တိ သဒိသောတိ အတ္ထောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ယတော ယတော သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယာ’’တိ ဧတေန ပါဒကဇ္ဈာနံ ကထိတံ ဟောတိ။ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနေ သတီ’’တိ ဧတေန အယံ ဝါဒေါပိ ပါဒကဇ္ဈာနေန ဝိနာ နသိဇ္ဈတီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိပဿနာပိ…ပေ… ပတ္တာ ဟောတီ’’တိ ဧတေန ဣမသ္မိံ ဝါဒေပိ ဝိပဿနာ နိယာမော ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာလောကိယဇ္ဈာနေသူ’’တိအာဒိံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ…ပေ… အဝိရောဓော ဝုတ္တော ဝိယ ဒိဿတိ။ ကထံ။ ပဉ္စမဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ ဟိ ပထမဇ္ဈာနာဒီနိ သမ္မသတော ဥပ္ပန္နမဂ္ဂေါ ပထမတ္ထေရဝါဒေန ပဉ္စမဇ္ဈာနိကော၊ ဒုတီယ ဝါဒေန ပထမာဒိဇ္ဈာနိကော အာပဇ္ဇတီတိ ဒွေပိ ဝါဒါ ဝိရုဇ္ဈန္တိ။ တတီယ ဝါဒေန ပနေတ္ထ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဈာနိကော ဟောတီတိ တေ စ ဝါဒါ န ဝိရုဇ္ဈန္တိ၊ အဇ္ဈာသယော စ သာတ္ထကော ဟောတီတိ ဧဝံ အဝိရုဒ္ဓါ ဝုတ္တော ဟောတီတိ။ ဧတ္ထ ပန ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဈာနိကော ဟောတိ။ ဣစ္ဆာယ ပန အသတိ၊ ဝိရောဓောယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဣမေ ပန ဝါဒါ။ …ပေ…။ ဝိရောဓော ပရိဟရိတုံ’’တိ။ ပါဠိယံ ‘‘အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိ ကရောတီ’’တိ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေတံ တံ ဈာနဉ္စ ဈာနသဟဂတဉ္စ ခန္ဓ ပဉ္စကံ နိစ္စ သုခ အတ္တ ဇီဝတော သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ ‘‘န ပက္ခန္ဒတီ’’တိ န ပဝိသတိ။ ‘‘သန္နိသာဒေတဗ္ဗံ’’တိ သန္နိသိန္နံ ကာတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧကောဒိကာတဗ္ဗံ’’တိ ဧကမုခံ ကာတဗ္ဗံ။ ‘‘သမာဒဟာတဗ္ဗံ’’တိ သုဋ္ဌု ဌပေတဗ္ဗံ။ ‘‘နိဿာယာ’’တိ ပါဒကံ ကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၇။ (က) ဝါဒဝိစာရဏာယံ။ ဥပစာရ ဘာဝနာ ဧဝ ဥပရိဇ္ဈာနေ ဈာနင်္ဂံ နိယာမေတီတိ ဝုတ္တံ။ ဟေဋ္ဌာ ပန အဇ္ဈာသယော ဧဝ ဥပရိဇ္ဈာနေ ဈာနင်္ဂံ နိယာမေတီတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘အဇ္ဈာသယော ဧဝါ’’တိ ဧဝ သဒ္ဒေန ပါဒကဇ္ဈာနံ နိဝတ္တေတိ။ ‘‘ဣဓ ဥပစာရ ဘာဝနာ ဧဝါ’’တိ ဧဝ သဒ္ဒေန အဇ္ဈာသယံ နိဝတ္တေတိ။ ဧတေသု ဟိ ဒွီသု သဟ ဘာဝီသု ဥပစာရ ဘာဝနာ ဧဝ ပဓာနံ ဟောတိ။ အဇ္ဈာသယော ပန တဿ နာနာ သတ္တိယောဂံ သာဓေတိ။ ‘‘အဇ္ဈာသယ သာမညံ သဏ္ဌာတီ’’တိ မဂ္ဂေ ယံ လဒ္ဓဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တံ လဗ္ဘတု၊ မယှံ ဝိသေသော နတ္ထီတိ ဧဝံ အဇ္ဈာသယ သာမညံ သဏ္ဌာတိ။ ‘‘တသ္မိ’’န္တိ အဇ္ဈာသယ ဝိသေသေ။ ‘‘သော’’တိ အဇ္ဈာသယ ဝိသေသော။ ကသ္မာ ယုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣစ္ဆိ တိစ္ဆိတ…ပေ… နိဗ္ဗတ္တနံ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗဇ္ဈာနေသု စိဏ္ဏဝသိဘူတာနံ’’တိ ဣဒံ သမာပဇ္ဇနန္တိ စ နိဗ္ဗတ္တနန္တိ စ ပဒ ဒွယေ သမ္ဗန္ဓ ဝစနံ။ ‘‘ဝိပဿနာ ဝိသေသတ္ထာယ ဧဝါ’’တိ ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိ ဝိပဿနာ ဝိသေသတ္ထာယ ဧဝ။ ယသ္မာ ပန အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု ဧကေကာယ သမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာယ ဝုဋ္ဌိတ သမာပတ္တိ ဓမ္မ သမ္မသနံ အာဂတံ၊ န ပန အညဇ္ဈာန သမ္မသနံ။ တသ္မာ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ ပမာဏန္တိ ယောဇနာ။ ပါဠိပဒေသု ‘‘ဂဟပတီ’’တိ အာလပန ဝစနံ။ ‘‘ဝိဝိစ္စေဝါ’’တိ ဝိဝိစ္စိတွာ ဧဝ။ ဝိဝိတ္တော ဝိဂတော ဟုတွာ ဧဝ။ ‘‘ဥပသမ္ပဇ္ဇာ’’တိ သုဋ္ဌု သမ္ပာပုဏိတွာ။ ‘‘ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီ’’တိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ ‘‘အဘိသဉ္စေတယိတ’’န္တိ သုသံ သမ္ပိဏ္ဍိတံ၊ သံဝိဒဟိတံ။ ‘‘တတ္ထ ဌိတော’’တိ တသ္မိံ ပထမဇ္ဈာနေ အပရိဟီနော ဟုတွာ ဌိတော။ ‘‘မေတ္တာစေတော ဝိမုတ္တီ’’တိ မေတ္တာဈာနသင်္ခါတာ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အညတ္ထ အလဂ္ဂနဝသေန စိတ္တဿ ပဝတ္တိ။ တထာ ကရုဏာ စေတောဝိမုတ္တိ။ မုဒိတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ‘‘ဝိဝေကဇ’’န္တိ ကာယဝိဝေက စိတ္တဝိဝေကာနံ ဝသေန ဇာတံ။ ‘‘ပီတိ သုခံ’’တိ ပီတိယာ စ သုခေန စ သမ္ပန္နံ။ အထဝါ၊ ဝိဝေကေဟိ ဇာတာနိ ပီတိ သုခါနိ အဿာတိ ဝိဝေကဇံ ပီတိ သုခံ။ မဇ္ဈေ နိဂ္ဂဟိတာဂမော။ ရူပမေဝ ရူပဂတံ၊ ဝေဒနာ ဧဝ ဝေဒနာ ဂတန္တိအာဒိနာ သမာသော။ ဂတသဒ္ဒေါ စ ပဒပူရဏမတ္တေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘တေနေဝ ဓမ္မ ရာဂေန တာယဓမ္မနန္ဒိယာ’’တိ ဝိပဿနာနိ ကန္တိမာဟ။ သဟတ္ထေ စ ကရဏ ဝစနံ။ ဩပပါတိကော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ’’တိ ဗြဟ္မလောကေ အဝဿံ ပရိနိဗ္ဗာယ န ဓမ္မော။ တေနာဟ ‘‘အနာဝတ္တိ ဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’’တိ။ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ ပမာဏ’’န္တိ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ မဂ္ဂေဈာနင်္ဂံ နိယာမေဿတိ၊ န သမ္မသိတဇ္ဈာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပါဒကံ အကတွာ’’တိ အာသန္နေ အသမာပဇ္ဇိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ယံ ယံ ဈာနံ ဣစ္ဆန္တီ’’တိ မဂ္ဂေ ဣစ္ဆန္တိ။

၆၆။ (ခ) ‘‘တထာ ဝိဓော’’တိ တထာ ပကာရော။ အာသန္နေ ဝုဋ္ဌိတဿေဝ ဈာနဿ။ ‘‘စိတ္တသန္တာနံ ဝိသေသေတုံ’’တိ သစေ ပါဒကဇ္ဈာနံ ပထမဇ္ဈာနံ ဟောတိ၊ တတော ပရံ ပဝတ္တံ စိတ္တသန္တာနံ ဝိတက္ကေ နိန္နံ ဟောတိ၊ ဝိတက္ကေ ပက္ခန္ဒတိ။ အထ ပါဒကဇ္ဈာနံ ဒုတီယဇ္ဈာနံ ဟောတိ။ တတော ပရံ ပဝတ္တံ စိတ္တသန္တာနံ ဝိစာရေ နိန္နံ ဟောတိ၊ ဝိစာရေ ပက္ခန္ဒတီတိအာဒိနာ နယေန စိတ္တသန္တာနံ ဝိသေသေတုံ။ ‘‘ယံ တတ္ထ ဝုတ္တံ’’ တိယံ ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တံ။

ဝေဒနာ ဝိစာရဏာယံ။ ‘‘န သိဒ္ဓါ’’တိ သိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ ‘‘အညထာ’’တိ အညေန ပကာရေန။ ဂဟိတေ သတီတိ ယောဇနာ။ ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနံ ဝသေန သိဒ္ဓါတိ ဂဟိတေ သတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ယာယ ကာယ စိ ဝေဒနာယ ယုတ္တာ ဟုတွာ’’တိ သောမနဿ ဝေဒနာယ ဝါယုတ္တာ ဟုတွာ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာယ ဝါ ယုတ္တာ ဟုတွာ။ ‘‘တေဟိ နိယမိတာယ ဧကေကာယ မဂ္ဂ ဝေဒနာယာ’’တိ ပါဒကဇ္ဈာနာဒီဟိ နိယမိတာယ မဂ္ဂေ သောမနဿ ဝေဒနာယ ဧဝ ဝါသဒ္ဓိံ ဃဋိယေယျ မဂ္ဂေ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာယ ဧဝ ဝါတိ အတ္ထော။ ဝေဒနာ နာမ ဧကံ ဈာနင်္ဂံ ဟောတိ။ တသ္မာ မဂ္ဂေဈာနင်္ဂ နိယမေ သိဒ္ဓေ မဂ္ဂေ ဝေဒနာ နိယမောပိ သိဒ္ဓါ။ တာနိ ပန ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနိ မဇ္ဈေ ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိ ဝိပဿနာယံ နကိဉ္စိနိယာမေန္တိ။ ဧဝဉ္စ သတိ၊ ပါဒကဇ္ဈာနာဒီဟိ နိယမိတာယ မဂ္ဂေ ဧကေကာယ ဝေဒနာယ သဒ္ဓိံ ဒွေ ဒွေ ဝိပဿနာ ဝေဒနာယော ဃဋိယေယျုံ။ မဂ္ဂေ သောမနဿ ဝေဒနာယ ဝါ သဒ္ဓိံ ဒွေ ဝိပဿနာ ဝေဒနာယော ဃဋိယေယျုံ။ မဂ္ဂေ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာယ ဝါ သဒ္ဓိံ ဒွေ ဝိပဿနာ ဝေဒနာယော ဃဋိယေယျုံတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စသတိ ဧကဝီထိယံ ဇဝနာနိ ဘိန္န ဝေဒနာနိ သိယုံ။ တဉ္စ န ယုဇ္ဇတိ။ တသ္မာ မဂ္ဂေ ဝေဒနာ နိယမော ပါဒကဇ္ဈာနာဒိ နိယမေန သိဒ္ဓါ န ဟောတိ၊ ဝိပဿနာ နိယမေနေဝ သိဒ္ဓါတိ အဓိပ္ပာယော။ တာနိ ပန ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနိ မဇ္ဈေ ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိ ဝိပဿနာယံ န ကိဉ္စိ န နိယာမေန္တိ။ ဝေဒနံ နိယာမေန္တိ ယေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တံပိ န ယုဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနံ ဝသေနေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဆ နေက္ခမ္မဿိတာ ဥပေက္ခာ’’တိ ဧကာဝ စတုတ္ထဇ္ဈာနု ပေက္ခာ ဆသု အာရမ္မဏေသု သောမနဿာနိ ပဇဟိတွာ ပဝတ္တတ္တာ ဆ နေက္ခမ္မဿိတာ ဥပေက္ခာ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဆ နေက္ခမ္မဿိတာနိ သောမနဿာနီ’’တိ ဧကံ ဝပထမဇ္ဈာန သောမနဿံ ဆသု အာရမ္မဏေသု ဆ ဂေဟဿိတာနိ ပဇဟိတွာ ပဝတ္တတ္တာ ဆ နေက္ခမ္မဿိတာနိ သောမနဿာနိ နာမ ဟောန္တိ။ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပထမာဒီနိ စ တီဏိ ဈာနာနီ’’တိ စတုက္ကနယေ တီဏိ သောမနဿ ဈာနာနိ ပါဒကာနိ ကတွာ။ ‘‘သုဒ္ဓသင်္ခါရေ စ ပါဒကေကတွာ’’တိ အာရမ္မဏ ဘာဝေန ပါဒကေကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ အယဉ္စ ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနံ ဝသေန ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိ ဝိပဿနာယဉ္စ မဂ္ဂေ စ ဝေဒနာ ပရိဏာမော အဋ္ဌသာလိနိယံပိ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တော။ ‘‘အမာနုသီ ရတီ ဟောတီ’’တိ မနုဿာနံ ဂေဟဿိတရတိံ အတိက္ကမ္မ ဌိတတ္တာ အမာနုသီ နာမ ရတိ ဟောတိ။ ‘‘သမ္မဓမ္မံ ဝိပဿတော’’တိ သမ္မာ အနိစ္စ လက္ခဏ ဓမ္မံ ပဿန္တဿ ဘိက္ခုနောတိ သမ္ဗန္ဓော။

၆၇။ (ခ) ‘‘ဈာနင်္ဂယောဂဘေဒေနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဈာနယောဂဘေဒေါ ပန အဓိပ္ပေတော။ ‘‘ပဉ္စ ဝိဓေဈာန ကောဋ္ဌာသေ’’တိ ပဉ္စက နယဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣဓ စိတ္တ ဘေဒဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ ဈာနဘေဒေတိ စ ဈာနန္တိ စ ဝုတ္တေပိ စိတ္တမေဝ အဓိပ္ပေတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဂါထာယောဇနာသု။ ‘‘အပရာပိ ယောဇနာ ဝုတ္တာ’’တိ အထဝါ ရူပါဝစရံ စိတ္တံ အနုတ္တရဉ္စ ပထမာဒိဇ္ဈာန ဘေဒေန ယထာ ဂယှတိ၊ တထာ အာရုပ္ပဉ္စာပိ ပဉ္စမေဈာနေ ဂယှတီတိ ဧဝံ အပရာပိ ယောဇနာ ဝုတ္တာ။ ‘‘ပဌိတတ္တာ’’တိ ဥစ္စာရိတတ္တာ။ အန္တိမဂါထာ ဝဏ္ဏနာယံ။ ‘‘ယထာ’’တိ ယေန ပကာရေန။ ‘‘တံ သင်္ဂဟံ’’တိ ဧက ဝီသသတသင်္ဂဟံ။ ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗုဓာ။ ‘‘အာဟာ’’တိ စ ‘‘အာဟူ’’တိ စ ဝတ္တမာနကာလေပိ ဣစ္ဆန္တိ သဒ္ဒဝိဒူတိ ဝုတ္တံ ‘‘ကထေန္တိ ဝါ’’တိ။ ဣဒဉ္စ ဝစနံ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဣတ္ထမေကူန နဝုတိ…ပေ… ဝိဘဇန္တိ ဝိစက္ခဏာ’’တိ ဂါထာယ နိဂမနန္တိ ဉာပနတ္ထံ ‘‘ဝိဘဇန္တိ ဝိစက္ခဏာ’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဣတိပရမတ္ထဒီပနိယာနာမဋီကာယအနုဒီပနိယံ

စိတ္တသင်္ဂဟဿအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ စေတသိကသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၆၈။ ဧဝံ စိတ္တ သင်္ဂဟဿ ဒီပနိံ ကတွာ စေတသိက သင်္ဂဟဿ ဒီပနိံ ကရောန္တော ပထမံ ပုဗ္ဗာပရာနု သန္ဓိဉ္စ အာဒိဂါထာယ ပယောဇန သမ္ဗန္ဓဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ’’တိအာဒိ မာရဒ္ဓါ။ တတ္ထ ‘‘အနုပတ္တ’’န္တိအာဒိမှိ စိတ္တံ စေတသိကံ ရူပံ၊ နိဗ္ဗာနမိတိသဗ္ဗထာတိ ဧဝံ အနုက္ကမော ဝုတ္တော။ တေန အနုက္ကမေန အနုပတ္တံ။ ဟေတု ဝိသေသနဉ္စေတံ။ ယသ္မာ စိတ္တသင်္ဂဟာနန္တရံ စေတသိက သင်္ဂဟော အနုပတ္တော၊ တသ္မာ ဣဒါနိ တံ သင်္ဂဟံ ကရောတီတိ ဒီပေတိ။ စတ္တာရိ သမ္ပယောဂ လက္ခဏာနိ ‘ဧကုပ္ပာဒတာ၊ ဧက နိရောဓတာ၊ ဧကာ ရမ္မဏတာ၊ ဧက ဝတ္ထုကတာ၊တိ။ ‘‘စေတသိ ယုတ္တာ’’တိ စိတ္တသ္မိံ နိယုတ္တာ။ စိတ္တံ နိဿာယ အတ္တနော အတ္တနော ကိစ္စေသု ဥဿုက္ကံ အာပန္နာတိ အတ္ထော။ ‘‘စေတသာ ဝါယုတ္တာ’’တိ စိတ္တေန ဝါ သမ္ပယုတ္တာ။ စိတ္တေန သဟ ဧကီဘာဝံ ဂတာတိ အတ္ထော။ ‘‘သရူပဒဿန’’န္တိ သင်္ချာသရူပဒဿနံ။ သိဒ္ဓပဒံ နာမ ပကတိ ပစ္စယေဟိ နိပ္ဖန္န ပဒံ။ ‘‘ပုဗ္ဗန္တတော’’တိ ဧကဿသင်္ခတ ဓမ္မဿ ပထမ ဘာဂတော။ ဥဒ္ဓံ ပဇ္ဇနံ နာမ ကတမန္တိ အာဟ ‘‘သရူပတော ပါတုဘဝန’’န္တိ။ ဓာတု ပါဌေသု-ဇနိပါတုဘာဝေ-တိ ဝုတ္တတ္တာ အာဟ ‘‘ဇာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘သရူပ ဝိနာသော’’တိ သရူပတော ပါတုဘဝန္တဿ ဘာဝဿ ဝိနာသော အန္တရဓာနံ။ ‘‘ဧဝံ ပရတ္ထ ပီ’’တိ ပရသ္မိံ ဧကာလမ္ဗဏဝတ္ထုကာဒိပဒေပိ။ ‘‘ဧက စိတ္တဿပိ ဗဟုဒေဝါ’’တိ စက္ခု ဝိညာဏံ ရူပံ ပဿန္တံ ဧကမေဝ ရူပံ ပဿတီတိ နတ္ထိ။ အနေကာနိ ဧဝရူပါနိ ဧကတော ကတွာ ပဿတိ။ သောတဝိညာဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ပါဠိယံ။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခု ဝိညာဏံ။ သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏန္တိအာဒိနာ ဝတ္ထုဒွါရေသု ဧကဝစနံ ဝတွာ အာရမ္မဏေသု ဗဟုဝစနံ ကတန္တိ။ ‘‘ဧကတ္တံ ဥပနေတွာ’’တိ စက္ခု ဝိညာဏေ ဗဟူနိပိ ရူပါရမ္မဏာနိ ရူပတာ သမညေန ဧကီဘာဝံ ကတွာ ဧကံ အာရမ္မဏန္တွေဝ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သဒ္ဒါရမ္မဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တံ န သုန္ဒရံ။ ကသ္မာ။ အတ္ထ ဝိသေသဿ အဝိညာပနတော။ ကောပနာယံ အတ္ထ ဝိသေသောတိ။ ယာစိတ္တဿ ဇာတိ၊ သာယေဝ ဖဿာဒီနန္တိအာဒိကော အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိံ။ အဓိပ္ပေတာ ဧကုပ္ပာဒတာ။ ဧသ နယော ဧက နိရောဓတာဒီသု။ ‘‘မူလဋီကာယ’’န္တိ ရူပကဏ္ဍမူလဋီကာယံ။ ‘‘သဟေဝါ’’တိ ဧကတော ဧဝ။ ‘‘ဥပ္ပာဒါဒိပ္ပဝတ္တိတော’’တိ ဥပ္ပာဒဿ စ ဇီရဏဿ စ နိရောဓဿ စ ပဝတ္တိတော။ ‘‘ဥပ္ပာဒါဒယော’’တိ ဥပ္ပာဒ ဇီရဏ နိရောဓာ။ ဇာတိဇရာမရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘စေတသိကာမတာ’’တိ စေတသိကာ ဣတိ ဝိညာတာ။ ‘‘ဘာဝပ္ပဓာနံ’’တိ ဧကုပ္ပာဒ ဘာဝေါ ဧကုပ္ပာဒေါတိ ဝုတ္တော။ တထာ ဧက နိရောဓာဒီသု။ ယထာ ဣဒံပိ သင်္ဃေရတနံ ပဏီတ-န္တိအာဒီသု အယံ ရတန ဘာဝေါ ပဏီတောတိ ဟေတ္ထ အတ္ထော။ ‘‘ယေ’’တိ ယေ ဓမ္မာ။ ‘‘သဟဇာတ ပစ္စယုပ္ပန္န ရူပါနိ ပီ’’တိ သဟဇာတပစ္စယတော ဥပ္ပန္နာနိ ရူပါနိပိ။ စေတသိကာနိ နာမ သိယုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တဒါ ယတ္တ ဝုတ္တိတာယာ’’တိ စိတ္တာယတ္တဝုတ္တိယာယ။ ‘‘စေတောယုတ္တာနီ’’တိ ဟေတု ဝိသေသနံ။ တဒေဝ ဟေတုမန္တ ဝိသေသနန္တိ စ ဟေတု အန္တော နီတဝိသေသနန္တိ စ ဟေတု အန္တော ဂဓဝိသေသနန္တိ စ ဝဒန္တိ။ ‘‘တေသ’’န္တိ စိတ္တဿ သဟဇာတပစ္စယုပ္ပန္နရူပါနံ။ ‘‘နာနုဘောန္တီ’’တိ နပါပုဏန္တိ။ ‘‘န ဟိ သက္ကာ ဇာနိတုံ’’တိ ဧတေန ဘူတကထန ဝိသေသနာနိ ဧတာနီတိ ဒီပေတိ။ ဘူတကထနံပိ သမာနံ ဝတ္တိစ္ဆာဝသေန ဗျဝစ္ဆေဒကံပိ သမ္ဘဝတိ။ ‘‘ဝယောပညာယတီ’’တိ ဝိနာသော ပကာသတိ။ ‘‘ဌိတာယာ’’တိ တိဋ္ဌ မာနာယ ဝေဒနာယ။ အညော ပကာရော အညထာ။ အညထာ ဘာဝေါ အညထတ္တံ။ ဇရာဝသေန ပရိဏာမောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ပထဝီဓာတုယာ ဥပ္ပာဒေါ၊ ယာ ဌိတိ၊ ယာ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ၊ ယော ပါတုဘာဝေါ။ ဧသော ဒုက္ခဿ ဥပ္ပာဒေါ၊ ဧသာ ရောဂါနံ ဌိတိ၊ ဧသော ဇရာမရဏဿ ပါတုဘာဝေါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣတရထာ’’တိ ဣတော အညထာ ဂဟိတေ သတီတိ အတ္ထော။ ဧကသ္မိံ ရူပါရူပကလာပေ နာနာ ဓမ္မာနံ ဝသေန ဗဟူသု ဥပ္ပာဒေသု စ နိရောဓေသု စ ဂဟိတေသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဝိကာရရူပါနံ’’တိ ဝိညတ္တိ ဒွယ လဟုတာဒိတ္တယာနံ။ သဗ္ဗာနိပိ ဥပါဒါရူပါနိ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ပဝတ္တတ္တာ မဟာဘူတ ဂဏနာယ စတ္တာရိ စတ္တာရိ သိယုံတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ‘‘သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝါ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝါ စက္ခာဒီနံ ဥပါဒါရူပါနံ ဧကေကသ္မိံ ကလာပေ ဗဟုဘာဝေါ ဝတ္တဗ္ဗော သိယာတိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ ဗဟုဘာဝေါ ဝတ္တဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘စတုန္နံ မဟာဘူတာန’’န္တိအာဒိံ။

ယဒိ ဧဝံ၊ ဧကသ္မိံ စိတ္တုပ္ပာဒေ လဟုတာဒီနိပိ ဧကေကာနိ ဧဝ သိယုံ၊ အထ ကိမတ္ထံ ဒွေ ဒွေ ကတွာ ဝုတ္တာနီတိ အာဟ ‘‘ကာယလဟုတာ စိတ္တ လဟုတာဒယောပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဣမမတ္ထံ အသလ္လက္ခေတွာ’’တိ ဤဒိသံ ဝိနိစ္ဆယတ္တံ အစိန္တေတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော’’တိ ဧတေန စိတ္တေန ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တေနေဝ စိတ္တေန သဟနိရုဇ္ဈနဝသေန စိတ္တံ အနုပရိဝတ္တိဿ။ ‘‘ပသင်္ဂါ’’တိ စေတသိကတာ ပသင်္ဂေါ။ ‘‘ပုရေတရမုပ္ပဇ္ဇိတွာ’’တိ ပုရေတရံ ဧကေန စိတ္တေန သဟ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘စိတ္တဿဘင်္ဂက္ခဏေ’’တိ အညဿ သတ္တရ သမ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ။ တထာ ရူပဓမ္မာနံ ပသင်္ဂေါ န သက္ကာ နီဝါရေတုံ တိယောဇနာ။ ‘‘ပသင်္ဂေါ’’တိ စေတသိကတာ ပသင်္ဂေါ။ ‘‘အလမတိ ပပဉ္စေနာ’’တိ အဘိဓမ္မေ ဝေဒနာတ္တိကေဋီကာသု ဝိယ အတိ ဝိတ္ထာရေန နိရတ္ထကံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘နိရတ္ထကံ’’တိ ဝိဘာဝနိယံ ပပဉ္စော နိရတ္ထကော ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၆၉။ ဖဿဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဖုသတီ’’တိ အာရမ္မဏံ အာဟနတိ၊ သင်္ဃဋ္ဋေတိ။ တဉ္စ သင်္ဃဋ္ဋ နံ နဒေါသပဋိဃဿ ဝိယ အာရမ္မဏဿ ဝိဗာဓနံ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဘမရဿ ပဒုမ ပုပ္ဖေသု ပုပ္ဖရ သဂ္ဂဟဏံ ဝိယ ဝိဇာနန မတ္တေ အဌတွာ အာရမ္မဏ ရသပါတုဘာဝတ္ထံ ယထာရမ္မဏံ သံဟနန မေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဖုသနဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အာဟစ္စာ’’တိ အာဟနိတွာ သမ္ပာပုဏိတွာ။ ‘‘ဥပဟစ္စာ’’တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အယမတ္ထော ကထံ ပါကဋောတိ အာဟ ‘‘ယတော’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ယတော’’တိ ယံ ကာရဏာ။ ‘‘တဒနုဘဝန္တီ’’တိ တံ အာရမ္မဏ ရသံ အနုဘဝန္တီ၊ ဝေဒနာ ပါတုဘဝတိ၊ ဝေဒနာ ပါတုဘာဝံ ဒိသွာ အာရမ္မဏပ္ဖုသနံ ဉာဏေ ပါကဋံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ သွာယံ ဖုသန လက္ခဏော၊ သင်္ဃဋ္ဋနရသော၊ သန္နိပါတပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ အာပါတာ ဂတဝိသယ ပဒဋ္ဌာနော။ တတ္ထ သန္နိပါတော နာမ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ ဒွါရာ ရမ္မဏ ဝိညာဏာနံ သင်္ဂတိ သမာဂမော သမောဓာနံ။ တထာဟိ ဝုတ္တံ။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခု ဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော တိအာဒိ။ ‘‘သင်္ဃဋ္ဋနရသော’’တိ အာရမ္မဏေ သမ္မဒေဝ ဃဋ္ဋန ကိစ္စော။ သင်္ဃဋ္ဋန ကိစ္စတ္တာ ဧဝ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတော ဟုတွာ ဓမ္မ စိန္တာဉာဏဿ ပဋိမုခံ ဥပဋ္ဌာတိ ပကာသတီတိ။ ‘‘သန္နိပါတ ပစ္စုပဋ္ဌာနော’’။ ပစ္စုပဋ္ဌာနန္တိ ဝါ ပညာဏံ ဝုစ္စတိ ဓဇောရထဿ ပညာဏန္တိ ဧတ္ထ ဝိယ။ သန္နိပါတာကာရော ပစ္စုပဋ္ဌာနံ ယဿာတိ သန္နိပါတပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ဝေဒနာပစ္စု ပဋ္ဌာနော ဝါ။ ဓူမောဝိယ အဂ္ဂိဿ။ ဝေဒနာဖလံ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဖဿော ပထမံ ဝုတ္တော တိပုစ္ဆိတွာ မဟာအဋ္ဌကထာ ဝါဒေါတာဝ ဒဿိတော။ စိတ္တဿ ပထမာဘိနိပါတတ္တာ။ အာရမ္မဏသ္မိဉှိ စိတ္တဿ ပထမာဘိနိပါတော ဟုတွာ ဖဿော အာရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ပထမံ ဝုတ္တော။ ဖဿေန ဖုဿိတွာ ဝေဒနာယ ဝေဒယတိ။ သညာယ သဉ္ဇာနာတိ။ စေတနာယ စေတတိ။ တေန ဝုတ္တံ ဖုဋ္ဌော ဘိက္ခဝေ ဝေဒေတိ၊ ဖုဋ္ဌော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဖုဋ္ဌော စေတေတီတိ။ အပိ စ အယံ ဖဿော နာမ ယထာပါသာဒံ ပတွာ ထမ္ဘော နာမ သေသဒဗ္ဗ သမ္ဘာရာနံ ဗလဝပစ္စယော။ ဧဝမေဝ သဟဇာတ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မာနံ ဗလဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ တသ္မာ ပထမံ ဝုတ္တောတိ။ သင်္ဂဟကာရေန ပန ဣဒံ ပန အကာရဏံ၊ ဧကက္ခဏသ္မိဉှိ ဥပ္ပန္န ဓမ္မာနံ အယံ ပထမံ ဥပ္ပန္နော အယံ ပစ္ဆာတိ ဣဒံ ဝတ္တုံ န လဗ္ဘာ။ ဗလဝပစ္စယဘာဝေပိ ဖဿဿကာရဏံ န ဒိဿတီတိ ဧဝံ တံ ဝါဒံ ပဋိက္ခိပေတွာ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဒေသနာ ဝါရေနေဝ ဖဿော ပထမံ ဝုတ္တောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဒေသနာဝါရေ နေဝါ’’တိ ဒေသနက္ကမေနေဝ၊ တတော အညံ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေသု ပန ဒွီသု ဝါဒေသု မဟာအဋ္ဌကထာ ဝါဒေါ ဧဝ ယုတ္တော။ ယဉှိ တတ္ထ ဝုတ္တံ စိတ္တဿ ပထမာဘိနိပါတော ဟုတွာတိ။ တတ္ထ ပထမာဘိနိပါတောတိ ဣဒံ ကိစ္စပ္ပဓာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ န ပနညေဟိ စေတသိကေဟိ ဝိနာ ဝိသုံ ပထမံ ဥပ္ပန္နတ္တာ။ ယထာ တံ ယေ ကေစိ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာ အကုသလာ အကုသလဘာဂိယာ အကုသလပက္ခိကာ။ သဗ္ဗေ တေ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ မနော တေသံ ဓမ္မာနံ ပထမံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကိစ္စပ္ပဓာနတ္တာ မနော တေသံ ဓမ္မာနံ ပထမံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တံ။ န ပန သဗ္ဗစေတသိကေဟိ ဝိနာ ဝိသုံ ပထမံ ဥပ္ပန္နတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဗလဝပစ္စယ ဘာဝေပိ ဖဿဿကာရဏံ ဒိဿတိယေဝ။ ဖဿောဟေတု ဖဿော ပစ္စယော ဝေဒနာက္ခန္ဓဿ ပညာ ပနာယ။ ဖဿော ဟေတု ဖဿော ပစ္စယော သညာက္ခန္ဓဿ ပညာ နာယ။ ဖဿော ဟေတု ဖဿော ပစ္စယော သင်္ခါရက္ခန္ဓဿ ပညာပနာယာတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ သဗ္ဗေသံ စေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဖဿပ္ပဓာနတ္တာ ဧဝ ဖဿ ဗလဝပစ္စယတ္တာ ဧဝ စ ဖဿော ပထမံ ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ စိတ္တံ အာရမ္မဏ ဝိဇာနနဋ္ဌေန ဖဿာဒီနံ သဗ္ဗစေတသိက ဓမ္မာနံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဟောတိ၊ ပဓာနံ၊ ဇေဋ္ဌကံ။ ဖဿော ပန အာရမ္မဏ သင်္ဃဋ္ဋနဋ္ဌေန သဗ္ဗေသံ စေတသိက ဓမ္မာနံ ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဟောတိ၊ ပဓာနော၊ ဇေဋ္ဌကောတိ အယံ ဒွိန္နံ ဝိသေသောတိ။ ဧတ္ထ စောဒကော ဖုသနံ နာမ သပ္ပဋိဃရူပါနံ ဧဝ ကိစ္စန္တိ မညမာနော ‘‘နနုစာ’’တိအာဒိနာ စောဒေတိ။ ‘‘နနုစာ’’တိ စောဒေဓီတိ ဒီပေတိ။ ‘‘အပ္ပဋိဃသဘာဝါ’’တိ ဟေတုဝိသေသနံ။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိဝတ္ထုံ။ အယံ ပန ဖဿော။ ‘‘စိတ္တဿ ဝိကာရာ ပတ္တိံ’’တိ စလန ကမ္ပန ထမ္ဘန ဇေဂုစ္ဆ ဘယ တာသ ဆမ္ဘိတတ္တာ ဒိဝသေန ဝိကာရာ ပဇ္ဇနံ။ ‘‘ဝေဒနာ ဝိသေသုပ္ပတ္တိံ’’တိ သုခဝေဒနီယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ သုခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနီယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဒုက္ခ ဝေဒနာတိအာဒိနာ နယေန ဖဿ ဝိသေသာနုရူပံ ဝေဒနာ ဝိသေသုပ္ပတ္တိံ သာဓေတိ။ ဧတ္ထ စ ဖုသနံ နာမ ဒုဝိဓံ ရူပပ္ဖုသနံ၊ နာမပ္ဖုသန၊ န္တိ။ တတ္ထ ရူပပ္ဖုသနံ နာမ ဖောဋ္ဌဗ္ဗ ဓာတူနံ ကိစ္စံ။ နာမပ္ဖုသနံ ဒုဝိဓံ ဖဿပ္ဖုသနံ၊ ဉာဏပ္ဖုသန၊ န္တိ။ တတ္ထ ဉာဏပ္ဖုသနံ နာမ ဉာဏပ္ပဋိဝေဓော။ အပိ စ ဈာနမဂ္ဂ ဖလ နိဗ္ဗာနာနံ ပဋိလာဘောပိ ဖုသနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဖုသန္တိ ဓီရာ နိဗ္ဗာနံ။ ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရံ။ ဖုသာမိ နေက္ခမံ သုခံ။ အပုထုဇ္ဇန သေဝိတန္တိ-အာဒီသု။ ဣဒံ ဥပမာ မတ္တံ သိယာ၊ ကဿစိ မန္ဒ ပညဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣဒ’’န္တိ ခေဠုပ္ပာဒ ဝစနံ။ ဝိညုဿ ပန အတိပါကဋ ဖဿ နိဒဿနေန အပ္ပာကဋ ဖဿ ဝိဘာဝနံ ယုတ္တမေဝ။ တေနာဟ ‘‘အတိပါကဋာယ ပနာ’’တိအာဒိံ။

၇၀။ ဝေဒနာဝစနတ္ထေ။ ‘‘တံသမင်္ဂီပုဂ္ဂလာနံ ဝါ’’တိ ဝေဒနာ သမင်္ဂီပုဂ္ဂလာနံ ဝါ။ ‘‘သာတံ ဝါ’’တိ သာဓုရသံ ဝါ။ ‘‘အဿာတံ ဝါ’’တိ အသာဓုရသံ ဝါ။ ‘‘ကိံ ဝေဒယတီ’’တိ ကတမံ ဝေဒယတိ။ ‘‘သုခမ္ပိ ဝေဒယတီ’’တိ သုခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ အထဝါ ‘‘ကိဉ္စဝေဒယတီ’’တိ ကထဉ္စဝေဒယတိ။ ‘‘သုခမ္ပိ ဝေဒယတီ’’တိ သုခံ ဟုတွာပိ ဝေဒယတိ။ သုခ ဘာဝေန ဝေဒယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ သေသပဒေသုပိ။ ‘‘ကိစ္စန္တရဗျာဝဋာ’’တိ အညကိစ္စဗျာဝဋာ။ အဓိပတိ ဘာဝေါ အာဓိပစ္စံ။ ဣန္ဒြိယ ကိစ္စံ။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိ လဒ္ဓဂုဏဝစနံ။ ရာဇာရဟ ဘောဇနံ ရာဇဂ္ဂဘောဇနံ။ ‘‘သူဒသဒိသတာ’’တိ ရညောဘတ္တကာရသဒိသတာ။ တတ္ထ သူဒေါ ရညောဘတ္တံ ပစန္တော ရသဇာနနတ္ထံ ထောကံ ဂဟေတွာ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပေတွာ ရသံ ဝီမံသတိ။ ယထိစ္ဆိတံ ပန ဘုဉ္ဇိတုံ အနိဿရော။ ရာဇာ ဧဝ ယထိစ္ဆိတံ ဘုဉ္ဇိတုံ ဣဿရော။ ရာဇာ ဝိယ ဝေဒနာ။ သူဒေါ ဝိယ သေသစေတသိက ဓမ္မာ။

၇၁။ သညာဝစနတ္ထေ။ ‘‘သဉ္ဇာနာတီ’’တိ သုဋ္ဌု ဇာနာတိ။ သုဋ္ဌုဇာနနဉ္စ နာမ န ဝိညာဏဿ ဝိယ ဝိဝိဓဇာနနံ ဟောတိ။ န စ ပညာယ ဝိယ ယထာဘူတဇာနနံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘူတံ ဝါ ဟောတု၊ အဘူတံ ဝါ။ ယံ ယံ ဆ ဟိ ဝိညာဏေဟိ ဝိဇာနာတိ၊ ပညာယ ဝါ ပဇာနာတိ။ တဿ တဿ ပစ္ဆာ အပ္ပမုဿကရဏ မေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပုနဇာနနတ္ထံ သညာဏံ ကရောတီ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘သညာဏ’’န္တိ နိမိတ္တ ကရဏံ။ ဘဝန္တရံ ပတွာပိ အပ္ပမုဋ္ဌဘာဝံ သာဓေတိ ဩပပါတိက ပုဂ္ဂလာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေဟိ ပုရိမံ အတ္တနော ဘဝံ ဇာနန္တိ။ ဂဗ္ဘသေယျကာပိ ကေစိ ပုရိမံ ဘဝံ ဇာနန္တိ၊ ယေဇာတိဿရ ပုဂ္ဂလာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တတ္ထ ‘‘အပ္ပမုဋ္ဌဘာဝ’’န္တိ အနဋ္ဌဘာဝံ။ မိစ္ဆာဘိနိဝေသ သညာ နာမ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိအာဒိပ္ပဝတ္တာ သညာ။ ‘‘ဗောဓေတု’’န္တိ ဗုဇ္ဈာပေတုံ။ ‘‘ဒါရုတစ္ဆကသဒိသာတိ စ ဝုတ္တာ’’တိ ဒါရုတစ္ဆကော နာမ ကဋ္ဌဝဍ္ဎကီ။ သော ကဋ္ဌက္ခန္ဓေသု နိမိတ္တကာရီဟောတိ။ သုတစ္ဆိတဆိန္ဒိတေသု ကဋ္ဌေသု နိမိတ္တာနိ ကတွာ ဌပေတိ။ ပစ္ဆာတာနိ ဩလောကေတွာ ကဋ္ဌာနိ ကမ္မေ ဥပနေတိ။ ‘‘ဟတ္ထိ ဒဿက အန္ဓသဒိသာ’’တိ ဧတ္ထ ဧကော ကိရ ရာဇာ ကေဠိပ္ပသုတော ဟောတိ။ သော ဇစ္စန္ဓာနံဌာနေ ဧကံ ဟတ္ထိံ အာနေတွာဌပေန္တော ဇစ္စန္ဓေ အာဟ ဇာနာထ ဘော တုမှေ ဟတ္ထိန္တိ။ တေ ဟတ္ထိံ ဇာနိဿာမာတိ ပရာမသိတွာ အတ္တနော ပရာမသိတံ တံ တံ အင်္ဂမဝဟတ္ထီတိ အဘိနိဝိသန္တိ။ ဒဠှံ သလ္လက္ခေန္တိ။ ပုန ရာဇာ တေ ပုစ္ဆိ ကီဒိသော ဘော ဟတ္ထီတိ။ တေ ရညော ဟတ္ထိသဏ္ဌာနံ အာစိက္ခန္တာ ဝိဝါဒံ အာပဇ္ဇန္တိ။ အာစိက္ခနမေဝ ရညောဟတ္ထိဒဿနန္တိ ကတွာ တေ ဟတ္ထိဒဿက အန္ဓာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ‘‘ဥပဋ္ဌိတဝိသယဂ္ဂဟဏေ’’တိ ရတ္တိယံ အန္ဓကာရေ ရဇ္ဇုက္ခဏ္ဍံ ပဿန္တဿ သပ္ပသဏ္ဌာနံ ဥပဋ္ဌာတိ။ သော ဥပဋ္ဌိတံ သဏ္ဌာနမတ္တံ သပ္ပောတိ ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတဝိသယဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။ မိဂပေါတကာနဉ္စ အရညေခေတ္တမဇ္ဈေပုရိသသဏ္ဌာနံ တိဏ ရူပံ ပဿန္တာနံ ပုရိသသဏ္ဌာ နံ ဥပဋ္ဌာတိ။ တေ ဥပဋ္ဌိတံ သဏ္ဌာနမတ္တံ ပုရိသောတိ ဂဏှိတွာ သော အမှေ ပဟရေယျာတိ ပလာယန္တိ။ ဝုတ္တာ အဋ္ဌသာလိနိယံ။

၇၂။ စေတနာဝစနတ္ထေ။ စေတေတီတိ စေတနာ။ စေတနဉ္စေတ္ထ အဘိသန္ဓာနံ ဝါ ဝုစ္စတိ ပကပ္ပနံ ဝါ အာယူဟနံ ဝါတိ ဧဝံ တိဓာ အတ္ထဝိကပ္ပံ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘အဘိသန္ဒဟတီ’’တိ အဘိမုခံ သန္ဒဟတိ၊ သံယောဂံ ကရောတိ။ တေနာဟ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ဃဋေတီ’’တိ။ ‘‘ဃဋေတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓတိ။ ‘‘ပကပ္ပေတိ ဝါတေ’’တိ အထဝါ တေ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ ပကာရတော ကပ္ပေတိ၊ သဇ္ဇေတိ။ တေနာဟ ‘‘သံဝိဒဟတီ’’တိ။ ‘‘သံဝိဒဟတီ’’တိ တွံ ဖုသနကိစ္စံ ကရောဟိ၊ တွံ ဝေဒယိတ ကိစ္စံ ကရောဟိ၊ တွံ သဉ္ဇာနနကိစ္စံ ကရောဟီတိအာဒိနာ ဝဒမာနာ ဝိယ သံဝိဒဟတိ။ ‘‘အာယူဟတိဝါတေ’’တိ အထဝါ တေသမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ ဘုသော ဗျူဟယတိ၊ ရာသိံ ကရောတိ။ တေနာဟ ‘‘အာရမ္မဏေ သမ္ပိဏ္ဍေတီ’’တိ။ ‘‘သမောသရန္တေ’’တိ ဧကတော ဩသရန္တေ။ သင်္ဂမန္တေ။ ‘‘သာ’’တိ စေတနာ။ ‘‘တာယာ’’တိ စေတနာယ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ရူပါဒိကေဝါ အာရမ္မဏေ။ ပုညာပုည ကိစ္စေဝါ။ ပဝတ္တမာနာယ သတိယာ။ ဇေဋ္ဌသိဿော နာမ ဗဟူသု သိဿေသု ဇေဋ္ဌဘူတော သိဿော။ တသ္မိံ သဇ္ဈာယန္တေ သေသာ သဗ္ဗေ သဇ္ဈာယန္တိယေဝ။ တေန သော ဥဘယကိစ္စ သာဓကော ဟောတိ။ ဧဝံ မဟာဝဍ္ဎကီပိ။

၇၃။ ဧကဂ္ဂတာဝစနတ္ထေ။ ဧကတ္တာရမ္မဏံ နာမ ဧကာရမ္မဏဿပိ ဗဟူသု သဘာဝေသု ဧကသဘာဝသင်္ခါတံ အာရမ္မဏံ။ ‘‘တသ္မိံ’’ စိတ္တသ္မိံ။ ‘‘နိဝါတေ’’တိ ဝါတရဟိတေ ပဒေသေ။ ‘‘ဒီပစ္စီနံ’’တိ ဒီပဇာလာနံ။

၇၄။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဣဿရဘာဝေါ ဝုစ္စတိ’’ ဘာဝပ္ပဓာန နယေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဘိဘဝိတွာ’’တိ ဇီဝန ကိစ္စေ အတ္တနော ဝသံ ဝတ္တာပေတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စိတ္တ သန္တာနံ ဇီဝန္တံ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၇၅။ မနသီကာရဝစနတ္ထေ။ သမာသမဇ္ဈေ သကာရာဂမော။ ကရဓာတုယောဂေ ဤကာရာဂမော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အလုတ္တ သတ္တမီ ပဒန္ထိ ကေစိ။ ဧဝံ သတိ ဤဒီဃတ္တံ နသိဇ္ဈတိ။ ‘‘အသုညံ’’တိ အရိတ္တံ။ ‘‘ပဋိပါဒေတီ’’တိ ပဋိပဇ္ဇနံ ကိစ္စသာဓနံ ကာရာပေတိ။ အတ္ထတော နိယောဇေတိ နာမာတိ အာဟ ‘‘ယောဇေတီ’’တိ။ ‘‘ဣဒမေဝ ဒွယံ’’တိ အာဝဇ္ဇန ဒွယံ။ ‘‘တံ’’တိ တံ ဒွယံ။ ဥပတ္ထမ္ဘိတံ ဟုတွာ အာရမ္မဏေ နိန္နံ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယောနိသော’’တိ ဥပါယေန ဟိတသုခ မဂ္ဂေန။ ‘‘အယောနိသော’’တိ အနုပါယေန အဟိတ အသုခ မဂ္ဂေန။ ‘‘သမုဒါစိဏ္ဏနိန္နနိယာမိတာဒီဟီ’’တိ ဧတ္ထ သမုဒါစိဏ္ဏံ နာမ အာစိဏ္ဏ ကမ္မဝသေန သုဋ္ဌု ပုနပ္ပုနံ အာစရိတံ။ နိန္နံ နာမ ဣဒံ နာမ ပဿာမိ၊ ဣဒံ နာမ ကရိဿာမီတိ ပုဗ္ဗေ ဧဝ အဇ္ဈာသယေန နိန္နံ။ နိယာမိတံ နာမ ဣဒံ နာမ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒံ နာမ န ကတ္တဗ္ဗံ၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောမိ၊ အကတ္တဗ္ဗံ နကရောမီတိ ဧဝံ နိယာမိတံ။ ‘‘အသတိ ကာရဏ ဝိသေသေ’’တိ ဘဝင်္ဂ စိတ္တံ ဝီထိစိတ္တုပ္ပတ္တိယာ အသတိ၊ ဝီထိစိတ္တာနိ စ ကာယစိတ္တာနံ အကလ္လာဒိကေဝါ အဓိမတ္တဿ အာရမ္မဏန္တရဿ ဥပဋ္ဌာနေဝါ အသတိ။ ‘‘သာဓာရဏာ’’တိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒေ ဗိန္ဒု လောပေါ၊ ဒီဃတ္တဉ္စာတိ အာဟ ‘‘သမံ ဓာရေန္တီတိ သာဓာရဏာ’’တိ။

၇၆။ ဝိတက္ကဝစနတ္ထေ။ ‘‘တထာ တထာ သင်္ကပ္ပေတွာ’’တိ ကာမသင်္ကပ္ပာဒီနံ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပာဒီနဉ္စဝသေန တေန တေန ပကာရေန သုဋ္ဌု စိန္တေတွာ။ ‘‘တံ’’တိ အာရမ္မဏံ။ ‘‘တေ’’တိ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ။ ‘‘အဝိတက္ကမ္ပိ စိတ္တံ’’တိ ပဉ္စဝိညာဏ စိတ္တဉ္စ ဒုတီယာ ဒိဇ္ဈာန စိတ္တဉ္စ။ ‘‘အပိစာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဒုတီယဇ္ဈာနာဒီနိ စာ’’တိ ဒုတီယဇ္ဈာန စိတ္တာဒီနိ စ။ ‘‘ဥပစာရ ဘာဝနာ ဝသေနာ’’တိ သမုဒါစိဏ္ဏ ဝသိဘူတာယ ဥပစာရ ဘာဝနာယ ဝသေန။ ‘‘ကိံ ဝါ ဧတာယယုတ္တိယာ’’တိ သဝိတက္က စိတ္တသန္တာနေတိအာဒိကာယ ယုတ္တိယာ ကိံ ပယောဇနံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ကိဉ္စိ ပယောဇနံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ အာရမ္မဏံ အာရောဟတိယေဝ အာရမ္မဏေန အဝိနာဘာဝဝုတ္တိကတ္တာ။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တံ။ နိယာမကော နာမ နာဝံ ဣစ္ဆိတ ဒိသာဒေသနိယောဇကော။ ‘‘အကုသလံ ပတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကုသလံ ပတွာ ပန ကထံတိ။ ကုသလံ ပတွာပိ ပတိရူပဒေသာဝါသာဒိဝသေန သမုဒါ စိဏ္ဏ နိန္နာဒိဝသေန စ လဒ္ဓ ပစ္စယေ သတိ စိတ္တမ္ပိ သဒ္ဓါသတိ အာဒယောပိ အာရမ္မဏ ရူဟနေ ထာမဂတာ ဧဝ။ အလဒ္ဓ ပစ္စယေ ပန သတိ အကုသလ ဘာဝေ ဌတွာ ထာမဂတံ ဟောတိ။ ‘‘မနသိကာရ ဝီရိယ သတီနံ’’တိ ဘာဝနာ ဗလပတ္တာ နန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝံ ပန သတိ၊ ဝိတက္ကဿ ဩကာသော နတ္ထီတိ။ အတ္ထိ။ သင်္ကပ္ပန ကိစ္စ ဝိသေသတ္တာ။ တဉှိ ကိစ္စံ အညေသံ အသာဓာရဏံ၊ ဝိတက္ကဿေဝ ကိစ္စန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိတက္ကောပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘သာရမ္မဏ သဘာဝါ’’တိ ဟေတု ဝိသေသနမေတံ။ ‘‘တထာ ဝုတ္တော’’တိ ဝိတက္ကောတိ ဝုတ္တော။

၇၇။ ဝိစာရဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဝိစရတီ’’တိ ဧကမေကသ္မိံ ဧဝ အာရမ္မဏေ ဝိဝိဓေန စရတိ၊ ပဝတ္တတိ။ သဘာဝါကာရော နာမ နီလပီတာဒိကော အဂမ္ဘီရော အာရမ္မဏ သဘာဝေါ စ အာရမ္မဏဿ နာနာ ပဝတ္တာကာရော စ။ ‘‘အနုမဇ္ဇနဝသေနာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ မဇ္ဇနဝသေန သောဓနဝသေန။ ဝိတက္ကော ဩဠာရိကော စ ဟောတီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဩဠာရိကော’’တိ ဝိစာရတော ဩဠာရိကော။ ဧဝံ သေသပဒေသု။ ‘‘ဃဏ္ဍာဘိဃာတော ဝိယာ’’တိ ဃဏ္ဍာဘိဃာတေန ပထမုပ္ပန္နသဒ္ဒေါ ဝိယာတိ ဝဒန္တိ။ တထာဟိ ဝိစာရော ဃဏ္ဍဿ အနုရဝေါ ဝိယ ဝုတ္တောတိ။ ဒဏ္ဍကေန ဃဏ္ဍဿ အဘိဃာတ ကိရိယာ ဝါ ဃဏ္ဍာဘိဃာတော။ တထာဟိ အာရမ္မဏေ စေတသော ပထမာဘိ နိပါတော ဝိတက္ကောတိ စ၊ အာဟနန ပရိယာဟနန ရသောတိ စ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဃဏ္ဍာနုရဝေါ ဝိယာ’’တိ ဃဏ္ဍဿ အနုရဝသဒ္ဒေါ ဝိယ။

၇၈။ အဓိမောက္ခဝစနတ္ထေ။ ‘‘သံသပ္ပနံ’’တိ အနဝတ္ထာနံ။ ‘‘ပက္ခတော မုစ္စနဝသေနာ’’တိ ဧဝံ နု ခေါတိ ဧကော ပက္ခော၊ နောနု ခေါတိ ဒုတီယော ပက္ခော။ တာဒိသမှာ ပက္ခတော မုစ္စနဝသေန။

၇၉။ ဝီရိယဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဝီရဿာ’’တိ ဝိဿဋ္ဌဿ။ သော စ ကာယဝစီမနော ကမ္မေသု ပစ္စု ပဋ္ဌိတေသု သီတုဏှာဒိ ဒုက္ခ ဘယတော အလီန ဝုတ္တိဝသေန ပဝတ္တောတိ အာဟ ‘‘ကမ္မသူရဿာ’’တိ။ ဧတေန အနောတ္တပ္ပိံ နိဝတ္တေတိ။ အနောတ္တဝွီဟိ ပါပသူရော၊ အယံ ကမ္မ သူရောတိ။ ‘‘မဟန္တံ ပိကမ္မ’’န္တိ ကုသီတဿ မဟန္တန္တိ မညိတံ ကမ္မံ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘အပ္ပကတော ဂဏှာတီ’’တိ အပ္ပကဘာဝေန ဂဏှာတိ။ အပ္ပကမေဝိဒန္တိ မညတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတ္တ ကိလမထံ’’တိ ကာယစိတ္တက္ခေဒံ။ ‘‘တံ’’တိ ဝီရိယံ။ ‘‘တထာပဝတ္တိယာ’’တိ ကမ္မသူရဘာဝေန ပဝတ္တိယာ။ ‘‘ဟေတုစေ ဝါ’’တိ ဧတေန ဘာဝသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝဒတိ။ ‘‘ကာယစိတ္တ ကိရိယာဘူတံ’’တိ ဧတေန ကမ္မသဒ္ဒဿ အတ္ထံ။ ‘‘ဝိဓိနာ’’တိ တဿ ပဝတ္တိယာ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရ ဝိဓာနေန။ တမေဝ ဝိဓာနံ ကမ္မေသု နေတဗ္ဗတ္တာ နယောတိ စ၊ ဥပေတဗ္ဗတ္တာ ဥပါယောတိ စ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘နယေန ဥပါယေနာ’’တိ။ တမေဝ ဝိဓာနံ ဒဿေတိ ‘‘ဝီရိယဝတော’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ဤရန္တီ’’တိ ဧရယန္တိ။ ‘‘ကိစ္စ သမ္ပတ္တိယာ’’တိ အာရမ္မဏ ဝိဇာနန ဖုသနာဒိ ကိစ္စ သမ္ပတ္တိ အတ္ထာယ။ ဗျာဝဋာနိ ကာယစိတ္တာနိ ယေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဗျာဝဋာနီ’’တိ ဥဿာဟိတာနိ။ ‘‘ထူဏူပတ္ထမ္ဘန သဒိသံ’’တိ ဇိဏ္ဏဿ ဂေဟဿ အပတနတ္ထာယ သာရတ္ထမ္ဘေန ဥပတ္ထမ္ဘနသဒိသံ။ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္ထမ္ဘသဒိသန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ‘‘သဗ္ဗ သမ္ပတ္တီနံ မူလံ’’တိ သဗ္ဗာသံ လောကိယ သမ္ပတ္တီနံ လောကုတ္တရ သမ္ပတ္တီ နဉ္စ မူလံ။ ကသ္မာ၊ ပုညကမ္မ သမ္ပတ္တိယာ စ ပါရမိ ပုညသမ္ပတ္တိယာ စ ပတိဋ္ဌာနတ္တာ။ သတိဟိ ပုညကမ္မသမ္ပတ္တိယာ သဗ္ဗာ လောကိယ သမ္ပတ္တိ သိဇ္ဈတိ။ သတိ စ ပါရမိ ပုည သမ္ပတ္တိယာ သဗ္ဗာလောကုတ္တရ သမ္ပတ္တိ သိဇ္ဈတီတိ။ ဧတေန ဟီန ဝီရိယော နာမ သဗ္ဗ သမ္ပတ္တိတော ပရိဗာဟိယောတိ ဒီပေတိ။

၈၀။ ပီတိဝစနတ္ထေ။ ‘‘ပိနယတီ’’တိ ပိနေတိ၊ ပိနံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘တပ္ပေတီ’’တိ။ တောသေတီတိ အတ္ထော။ ‘‘တုဋ္ဌိံ’’တိ တုသိတံ၊ ပဟဋ္ဌံ။ ‘‘သုဟိတံ’’တိ သုဓာတံ၊ သုပုဏ္ဏံ၊ ဝဒ္ဓိတံ။ အနေကတ္ထတ္တာ ဓာတူနံ ‘‘ဝဍ္ဎေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပိနန္တီ’’တိ တပ္ပန္တိ၊ ဇောတန္တိ၊ ဝိရောစန္တိ၊ ဒိဝါ တပ္ပတိအာဒိစ္စောတိအာဒီသု ဝိယ။ ခုဒ္ဒိကာ ပီတိ နာမ လောမဟံသ န မတ္တကာရိကာ ပီတိ။ ခဏိကာ ပီတိ နာမ ခဏေ ခဏေ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒသဒိသာ ပီတိ။ ဩက္ကန္တိကာ ပီတိ နာမ သရီရံ ဩက္ကမိတွာ ဩက္ကမိတွာဘိဇ္ဇန္တီ ပီတိ။ ဥဗ္ဗေဂါပီတိ နာမ ကာယံ ဥဒဂ္ဂံ ကတွာ အာကာသေ ဥလ္လင်္ဃာပေန္တီ ပီတိ။ ဖရဏာ ပီတိ နာမ ကပ္ပာသဝတ္တိယံ ဖရဏကတေလံ ဝိယ သကလကာယံ ဖရဏဝသေန ပဝတ္တာ ပီတိ။

၈၁။ ဆန္ဒဝစနတ္ထေ။ ‘‘အဘိသန္ဓီ’’တိ အဘိလာသော၊ အဘိကင်္ခနံ။ ‘‘ကတ္တုသဒ္ဒေါ’’တိ ကရဓာတု ဝသေန ဝုတ္တံ။ ‘‘သဗ္ဗကိရိယာ ပဒါနီ’’တိ သဗ္ဗာနိ တုမိစ္ဆတ္ထ ကိရိယာ ပဒါနိ။ ‘‘အတ္ထိကော’’တိ အသိဒ္ဓါ ဟုတွာ သာဓေတုံ ဣစ္ဆိတော အတ္ထော အဿာတိ အတ္ထိကော။ ဣစ္ဆန္တောတိပိ ဝဒန္တိ။ ‘‘အာရာဓေတုကာမတာ ဝသေနာ’’တိ သာဓေတု ကာမတာဝသေန၊ သမ္ပာဒေတု ကာမတာ ဝသေန။ ဥသုံ သရံ အ သန္တိ ခိပန္တီတိ ဣဿာသာ။ ဣကာရဿ ဥကာရော။ ဓနုဂ္ဂဟာ။ ‘‘ယသေန ဝါ’’တိ ပရိဝါရေန ဝါ၊ ကိတ္တိ သဒ္ဒေန ဝါ။ ‘‘သရေ’’တိ ကဏ္ဍေ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ နာနာဝါဒ သောဓနတ္ထံ အယဉ္စာတိအာဒိဝုတ္တံ။ ‘‘ယဒဂ္ဂေနာ’’တိ ယေန ကာရဏ ကောဋ္ဌာသေန။ သင်္ဂဟိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗ ယုတ္တကေနာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗ ယောဂျေန။ ‘‘တေန အတ္ထိကော ယေဝါ’’တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘သော န ယုဇ္ဇတီ’’တိ သော အတ္ထော န ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ခိပိတ ဥသူနံ’’တိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ခိပိတ ဥသူနံ။ ‘‘အတ္ထတော ပနာ’’တိ အဓိပ္ပာယတ္ထတော ပန။ ‘‘ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယာ’’တိ လောကေ ကိဉ္စိ ဣစ္ဆန္တဿ ဇနဿ ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ထာမပတ္တော’’တိ အဓိပတိ ဘာဝ ပတ္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တထာဟေသာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တဏှာယ ဟတ္ထေ ဌိတာ’’တိ ဥပစာရ ဝစနမေတံ။ တဏှာယ ပရိဂ္ဂဟိတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နသက္ခိဿန္တိယေဝ၊ နော နသက္ခိဿန္တိ။ တသ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗမေတံ ဆန္ဒောယေဝ တဏှာယ ဗလဝတရောတိ။ ကသ္မာ ဗလဝတရောတိ။ အာဒီနဝါနိသံသ ဒဿနညာဏေန ယုတ္တတ္တာတိ။

၈၂။ ‘‘ပကိရန္တီ’’တိ ပတ္ထရန္တိ။ ‘‘သမာနာ’’တိ သာဝဇ္ဇေဟိ ယုတ္တာ သာဝဇ္ဇာ၊ အနဝဇ္ဇေဟိ ယုတ္တာ အနဝဇ္ဇာတိ ဧဝံ သဒိသာ၊ သာဓာရဏာ။

အညသမာနရာသိမှိအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈၃။ အကုသလရာသိမှိ။ ‘‘မုယှတီ’’တိ ဉာတဗ္ဗဿဉေယျ ဓမ္မဿ အညာဏ ဝသေန သမ္မုယှတိ၊ စိတ္တဿ အန္ဓဘာဝေါ ဟောတိ။ စတုရင်္ဂတမော နာမ ‘ကာဠပက္ခ စာတုဒ္ဒသိ ဒိဝသော၊ အဍ္ဎရတ္တိ သမယော၊ တိဗ္ဗဝနသဏ္ဍော၊ ဗဟလမေဃစ္ဆန္နော၊တိ အယံ စတုရင်္ဂတမော။ သော စက္ခုဿ အန္ဓဘာဝံ ကရောတိ။ ဧဝံ တဿ တမဿ စက္ခုဿ အန္ဓဘာဝကရဏံ ဝိယ။ ဉာဏဂတိကော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော အဋ္ဌကထာ နယေန။ တမေဝ အဋ္ဌကထာ နယံ ဒဿေတုံ ‘‘တထာ ဟေသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဘိဓမ္မဋီကာယံ ပန မိစ္ဆာ ဉာဏန္တိ မိစ္ဆာ ဝိတက္ကော အဓိပ္ပေတော။ သော ဟိ မိစ္ဆာ သင်္ကပ္ပော ဟုတွာ နာနပ္ပကာရ စိန္တာ ပဝတ္တိ ဝသေန ဉာဏဂတိကော ဟောတိ။ မောဟော ပန စိတ္တဿ အန္ဓီ ဘူတော၊ နာနာစိန္တန ကိစ္စ ရဟိတော၊ ကထံ ဉာဏဂတိကော ဘဝေယျာတိ တဿ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပါပ ကိရိယာသူ’’တိ ဒုစ္စရိတ ကမ္မေသု။ ‘‘ဥပါယ စိန္တာဝသေနာ’’တိ ကတကမ္မဿ သိဒ္ဓတ္ထာယ သတ္ထာဝုဓာဒိဝိဓာနေသု နာနာဥပါယ စိန္တာဝသေန။ အပ္ပဋိ ပဇ္ဇနံ အပ္ပဋိ ပတ္တိ။ ဉာဏ ဂတိံ အဂမနန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အညာဏမေဝ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘ဉာဏဂတိကာ’’တိ ဉာဏပ္ပဝတ္တိယာ သမာနပ္ပဝတ္တိကာ။ လောဘော ဉာဏ ဂတိကော မာယာသာဌေယျ ကမ္မေသု ဝိစိတ္တပ္ပဝတ္တိကတ္တာ။ ဝိစာရော ဉာဏ ဂတိကော။ တထာဟိ သော ဈာနင်္ဂေသု ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဋိပက္ခောတိ ဝုတ္တော။ စိတ္တဿ ဉာဏ ဂတိ ကတာ ဝိစိတ္တတ္ထဝါစကေန စိတ္တသဒ္ဒေန သိဒ္ဓါ။ တေ စ ဓမ္မာ သဗ္ဗ သတ္တေသု ဉာဏ ဂတိကာ န ဟောန္တိ။ ဉာဏူပနိဿယံ လဘိတွာ ဧဝ ဟောန္တီတိ ဒဿေတုံ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တေ သာဓေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပကတိယာ ဝိညုဇာတိကာ နာမ တိဟေတုကပ္ပဋိ သန္ဓိကာ။ အညပ္ပဋိ သန္ဓိကာပိ ဗောဓိသတ္တ ဘူမိယံ ဌိတာ ဝါ ပညာပသုတ ဘဝတော အာဂတာ ဝါ။ သုတပရိယတ္တိ သမ္ပန္နာ နာမ ဒွိဟေတုကပ္ပဋိ သန္ဓိကာပိ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ဗဟုဿုတ သမ္ပန္နာ စ ပရိယတ္တိ ကမ္မ သမ္ပန္နာ စ။

၈၄။ အဟိရိကဝစနတ္ထေ။ ‘‘န ဟိရီယတီ’’တိ နာမ ဓာတု ပဒမေတံ။ ဟရာယတိ လဇ္ဇတီတိ ဟိရီ။ ဟရေ လဇ္ဇာယံတိ ဓာတု။ န ဟိရီ အဟိရီတိ ဝစနတ္ထော။ ‘‘ရုစိံ ဥပ္ပာဒေတွာ’’တိ ဂါမသူ ကရဿ ဂူထရာသိ ဒဿနေ ဝိယ စိတ္တရောစန စိတ္တ ခမနံ ဥပ္ပာဒေတွာ။ အတ္တာနံ ပါပကမ္မ လိမ္ပတော စိတ္တဿ အလီနတာ အဇိဂုစ္ဆနံ နာမ။ အတ္တာနံ အသပ္ပုရိသ ဘာဝပတ္တိတော စိတ္တဿ အလီနတာ အလဇ္ဇာ နာမ။

၈၅။ အနောတ္တပ္ပဝစနတ္ထေ။ ‘‘န ဘာယတီ’’တိ ပါပကမ္မံ ဘယတော န ဥပဋ္ဌာတိ။ ‘‘န ဥတြသတီ’’တိ ပါပကမ္မ ဟေတု န ကမ္ပတိ။ ‘‘တာသူ’’တိ ပါပကိရိယာသု။ ‘‘အသာရဇ္ဇမာနံ ကတွာ’’တိ သူရံ ဝိဿဋ္ဌံ ကတွာ။ အသာရဇ္ဇံ နာမ သူရဘာဝေါ။ အနုတ္တာသော နာမ ပါပကမ္မ ဟေတု စိတ္တဿ အကမ္ပနံ။ ဂါထာယံ။ အဇိဂုစ္ဆနသီလော ပုဂ္ဂလော အဇေဂုစ္ဆီ။ ‘‘ပါပါ’’တိ ပါပကမ္မတော။ ‘‘သူကရော’’တိ ဂါမသူကရော။ သော ဂူထတော အဇေဂုစ္ဆီ။ အဟိရိကော ပါပတော အဇေဂုစ္ဆီတိ ယောဇနာ။ အဘာယနသီလော အဘီရူ။ ‘‘သလဘော’’တိ ပဋင်္ဂေါ။ ‘‘ပါဝကာ’’တိ ဒီပဇာလမှာ။ သလဘော ပါဝကမှာ အဘီရူ ဝိယ အနောတ္တဝွီ ပါပတော အဘီရူတိ ယောဇနာ။

၈၆။ ဥဒ္ဓစ္စဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဥဒ္ဓရတီ’’တိ ဥက္ခိပတိ။ အာရမ္မဏသ္မိံ န သန္နိ သီဒတိ။ ဝိက္ခိပတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဝဋ္ဋေတွာ’’တိ အာဝဋ္ဋေတွာ။ ‘‘ဝိဿဋ္ဌဂေဏ္ဍုကော ဝိယာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇိတော သာရဂေဏ္ဍုကော ဝိယ။ ‘‘ဓဇပဋာကာ ဝိယာ’’တိ ဝါတေရိတာ ဓဇပဋာကာ ဝိယ။

၈၇။ လောဘဝစနတ္ထေ။ ‘‘လုဗ္ဘတီ’’တိ ဂိဇ္ဈတိ၊ အဘိကင်္ခတိ။ အဘိသဇ္ဇနံ အဘိလဂ္ဂနံ။ မက္ကဋံ အာလိမ္ပတိ ဗန္ဓတိ ဧတေနာတိ မက္ကဋာ လေပေါ။ ‘‘တတ္တ ကပါလေ’’တိ အဂ္ဂိနာသန္တတ္တေ ဃဋ ကပါလေ။ တေလဿ ဝတ္ထမှိ အဉ္ဇနံ အဘိလဂ္ဂနံ တေလဉ္ဇနံ။ ရဇ္ဇနံ ပဋိသဇ္ဇနံ ရာဂေါ။ တေလဉ္ဇန ဘူတော ရာဂေါ တေလဉ္ဇန ရာဂေါ။ န ကိလေသရာဂေါ။ ရတ္တိ ဒိဝံ ပဝတ္တနဋ္ဌေန တဏှာ ဧဝ နဒီသောတသဒိသတ္တာ တဏှာ နဒီ။ ‘‘သတ္တာနံ’’တိ ပုထုဇ္ဇန သတ္တာနံ။ ‘‘သုက္ခကဋ္ဌသာခါပလာသတိဏကသဋာနီ’’တိ သုက္ခ ကဋ္ဌကသဋာနိ၊ သုက္ခ သာခါ ကသဋာနီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ကသဋ သဒ္ဒေန အသာရဘာဝံ ဒီပေတိ။ ‘‘နဒီ ဝိယာ’’တိ ပဗ္ဗတေယျာ နဒီ ဝိယ။

၈၈။ ဒိဋ္ဌိဝစနတ္ထေ။ ‘‘ဒဿနံ’’တိ ပရိကပ္ပနာ သိဒ္ဓေသု မိစ္ဆာ သဘာဝေသု ဝိပရီတ ဒဿနံ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မာနံ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ဓမ္မာနံ’’တိ ရူပါရူပ ဓမ္မာနံ၊ အနိစ္စတာဒိ ဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘ယာထာဝ သဘာဝေသူ’’တိ ဘူတသဘာဝေသု။ ဘူတသဘာဝေါ ဟိ ယထာ ဓမ္မံ အဝတိ ရက္ခတီတိ အတ္ထေန ယာထာဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တာနံ ပဏ္ဍိတံ မညန္တီတိ ပဏ္ဍိတ မာနိနော။ ပဋိဝေဓညာဏံ နာမ အရိယ မဂ္ဂညာဏံ။ ပရမံ ဝဇ္ဇန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ မဟာသာဝဇ္ဇဋ္ဌေန တံ သဒိသဿ အညဿ ဝဇ္ဇဿ အဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။

၈၉။ မာနဝစနတ္ထေ။ ‘‘မညတီ’’တိ ဘူတသဘာဝံ အတိက္ကမ္မ အဓိကံ ကတွာ အဟမသ္မီတိအာဒိနာ တေန တေန အဘူတာကာရေန မညတိ။ တေနာဟ ‘‘အဟံ လောကေ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ကဋ္ဌကထိင်္ဂရော ဝိယာ’’တိ သုက္ခဒါရုက္ခန္ဓော ဝိယ။ သော ပန ဥပတ္ထမ္ဘိတော မညတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အတ္တာနံ အစ္စုဂ္ဂတံ မညတီ’’တိ ပုဂ္ဂလံ မာနေန အဘိန္နံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဥန္နတိ လက္ခဏော’’တိ ဥန္နမန သဘာဝေါ။

၉၀။ ဒေါသဝစနတ္ထေ။ စဏ္ဍေန ကာယဝစီ မနောကမ္မေန သမန္နာဂတော စဏ္ဍိကော။ စဏ္ဍိကဿ ဘာဝေါ စဏ္ဍိက္ကံ။ ‘‘ပဟတာသီဝိသော ဝိယာ’’တိ ဒဏ္ဍေန ပဟတော အာသီဝိသော ဝိယ။ ‘‘ဝိသပ္ပနဋ္ဌေနာ’’တိ သကလကာယေ ဝိဝိဓေန သပ္ပနဋ္ဌေန၊ ဖရဏဋ္ဌေန။ ဣဒဉ္စ တံ သမုဋ္ဌာန ရူပါနံ ဖရဏ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ‘‘အသနိပါတော ဝိယာ’’တိ သုက္ခာ သနိပတနံ ဝိယ။ ‘‘ဒါဝဂ္ဂိဝိယာ’’တိ အရညဂ္ဂိ ဝိယ။ ‘‘သပတ္တော ဝိယာ’’တိ ဒုဋ္ဌဝေရီ ဝိယ။ ‘‘ဝိသသံသဋ္ဌပူတိမုတ္တံ ဝိယာ’’တိ ယထာ မုတ္တံ နာမ ပကတိယာ ဧဝ ဒုဂ္ဂန္ဓတ္တာ ပဋိကုလတ္တာ ဒူရေ ဆဋ္ဋနီယန္တိ အဟိတမေဝ ဟောတိ။ ပုန ပူတိဘာဝေ သတိ၊ ဒူရတရေ ဆဋ္ဋေတဗ္ဗံ။ ဝိသသံသဋ္ဌေပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝနတ္ထိ။ သဗ္ဗသော အဟိတရာသိ ဟောတိ။ ဧဝံ ဒေါသောပိ တံ သမင်္ဂီနော တသ္မိံ ခဏေ ပရေသံ အမနာပိယတံ အာပါဒေတိ။ အတ္တဟိတ ပရဟိတ ဝိနာသဉ္စ ကာရေတိ၊ ပရမ္မရဏာ အပါယဉ္စ ပါပေတီတိ သဗ္ဗသော အဟိတရာသိ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝိသသံသဋ္ဌပူတိ မုတ္တံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

၉၁။ ဣဿာဝစနတ္ထေ။ ဒုဝိဓာ ဣဿာလဒ္ဓသမ္ပတ္တိ ဝိသယာ စလဘိတဗ္ဗ သမ္ပတ္တိ ဝိသယာ စ။ တတ္ထ လဒ္ဓ သမ္ပတ္တိ ဝိသယံ တာဝဒဿေတိ ‘‘ပရေသံ ပကတိယာ’’တိအာဒိနာ။ လဒ္ဓ သမ္ပတ္တိဂ္ဂဟဏေန အတီတ သမ္ပတ္တိပိ သင်္ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဣဿာပကတိကာဟိ ကေစိ အသုကော နာမ ပုဗ္ဗေ ဧဝံ သမ္ပတ္တိကော အဟောသီတိ ဝါ၊ အဟံ ပုဗ္ဗေ ဧဝံ သမ္ပတ္တိကော အဟောသိန္တိ ဝါ သုတွာ နသဟန္တိယေဝ။ တံ ဝစနံ သောတုံပိ န ဣစ္ဆန္တီတိ။ အသုကောတိအာဒိနာ လဘိတဗ္ဗသမ္ပတ္တိ ဝိသယံ ဒဿေတိ။

၉၂။ မစ္ဆရိယဝစနတ္ထေ။ ‘‘မမ ဧဝါ’’တိ မမပက္ခေ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဂုဏဇာတံ’’ဝါတိ အတ္တနိဝိဇ္ဇမာနံ သိပ္ပဝိဇ္ဇာဒိ သမ္ပတ္တိ ဂုဏဇာတံ ဝါ။ ‘‘ဝတ္ထု ဝါ’’တိ ဓနဓညာဒိဝတ္ထု ဝါ။ ‘‘အဝိပ္ဖာရိကတာဝသေနာ’’တိ အညေန တံ သိပ္ပဝိဇ္ဇာဒိကံ ဝါ ဓနဓညာဒိကံ ဝါ မယှံ ဒေဟီတိ ဝုတ္တေ ပရဟိတတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗ ယုတ္တကံ ဒဿာမီတိ ဧဝံ စိတ္တေသတိ၊ ပရဟိတပ္ဖရဏာဝသေန တံ စိတ္တံ ဝိပ္ဖာရိကံ နာမ ဟောတိ။ ဒေဟီတိ ဝစနမ္ပိ သောတုံ အနိစ္ဆန္တော ပရဟိတတ္ထာယ အဝိပ္ဖာရိက စိတ္တော နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ အဝိပ္ဖာရိကတာဝသေန စရတိ ပဝတ္တတီတိ မစ္ဆရဉ္စ ကာရဿ ဆ ကာရံ ကတွာ။ တထာ ပဝတ္တံ စိတ္တံ။ ပုဂ္ဂလော ပန မစ္ဆရီတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘တံ’’တိ လဒ္ဓသမ္ပတ္တိံ။ ‘‘ပရေဟိ သာဓာရဏံ ဒိသွာ’’တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သာဓာရဏန္တိ စ ဒွိသန္တကံ ဝါတိ သန္တကံ ဝါ ဘဝိဿမာနံ၊ ပရေဟိ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇိယမာနံ။ ‘‘နိဂ္ဂုဟနလက္ခဏံ’’တိ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တီဟိသင်္ဂေါပန သဘာဝံ။ အတ္တနာ လဒ္ဓ သမ္ပတ္တိ နာမ ဣဿာယ အဝိသယော။ လဘိတဗ္ဗသမ္ပတ္တိ ပန ဥဘယ သာဓာရဏံ။ တသ္မာ တတ္ထ ဥဘိန္နံ ဝိသေသော ဝတ္တဗ္ဗောတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယဿ လာဘံ န ဣစ္ဆတီ’’တိ အတ္တနာ လဘတု ဝါ မာဝါ၊ ကေဝလံ ပရ သမ္ပတ္တိံ အသဟန္တော ယဿ ပရဿ လာဘံ န ဣစ္ဆတိ။ ‘‘စိတ္တ ဝိဃာတော’’တိ စိတ္တ ဝိဟညနံ။ ‘‘အတ္တနာ လဒ္ဓုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ ပရော သမ္ပဇ္ဇတု ဝါ မာဝါ၊ ယတ္ထ ပရလာဘေသတိ၊ အတ္တနာ န လဘိဿတိ၊ တတ္ထ အတ္တနာဝ လဒ္ဓုံ ဣစ္ဆတိ။ ယတ္ထ အတ္တနာ စ လဘတိ၊ ပရော စ လဘတိ၊ တတ္ထ ဝိဃာတော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အလဗ္ဘမာနကံ စိန္တေတွာ’’တိ အတ္တနာ အလဘိဿမာနံ သလ္လက္ခေတွာ။

၉၃။ ကုက္ကုစ္စဝစနတ္ထေ။ ‘‘ကိရိယာ ကတံ’’တိ ကတ သဒ္ဒဿဘာဝ သာဓနမာဟ။ ဧဝံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတွာ အဘိဓေယျတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အတ္ထတော ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အနုသောစန ဝသေနာ’’တိ ပစ္ဆာ ပုနပ္ပုနံ စိတ္တသန္တာပဝသေန။ သော ကုကတန္တိ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကုသလ ဓမ္မေသူ’’တိ ပုည ကိရိယဝတ္ထု ဓမ္မေသု စိတ္တ ပရိယာဒါနာယ ဧဝ သံဝတ္တတိ။ ကုက္ကုစ္စ သမင်္ဂီ ပုဂ္ဂလော ပုညကမ္မံ ကရောန္တောပိ စိတ္တ သုခံ န လဘတိ။ ဗဟုဇန မဇ္ဈေ ဝသိတွာ နာနာကိစ္စာနိ ကရောန္တော နာနာ တိရစ္ဆာန ကထံ ကထေန္တော စိတ္တ သုခံ လဘတိ။ တဒါ တဿ ပုညကမ္မ ကရဏတ္ထာယ စိတ္တံ ပရိယာဒီယတိ၊ ပရိက္ခိယျတိ။ စိတ္တဝသံ ဂစ္ဆန္တော ဝိစရတိ။ ဧဝံ စိတ္တ ပရိယာဒါနာယ ဧဝ သံဝတ္တတိ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ။ ‘‘ကတာ ကတဿ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဿာ’’တိ ပုဗ္ဗေ ကတဿ သာဝဇ္ဇကမ္မဿ၊ အကတဿ အနဝဇ္ဇ ကမ္မဿ။ ကမ္မတ္ထေသာမိဝစနံ။ ‘‘အဘိမုခဂမနံ’’တိ အာရမ္မဏ ကရဏဝသေန စိတ္တဿ အဘိမုခပ္ပဝတ္တနံ။ ဧတေန ပဋိမုခံ သရဏံ စိန္တနံ ပဋိသာရောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘အကတံ န ကရောတီ’’တိ အကတံ ကာတုံ န သက္ကောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝံ ကတံ န ကရောတီတိ ဧတ္ထပိ။ ‘‘ဝိရူပေါ’’တိ ဝီဘစ္ဆော အသောဘဏော။ ‘‘ကုစ္ဆိတော’’တိ ဂရဟိတဗ္ဗော။ နနု ပုဗ္ဗေ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ကုစ္ဆိတောတိ ဝုတ္တော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိပ္ပဋိသာရော ကုစ္ဆိတောတိ ဝုတ္တော။ ဥဘယမေတံ န သမေတီတိ။ နော န သမေတိ၊ အညထာနု ပပတ္တိတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယေန စ ကာရဏေနာ’’တိ ကတာကတံ ပဋိစ္စ နိရတ္ထက စိတ္တပ္ပဝတ္တိ ကာရဏေန။ သော စိတ္တုပ္ပာဒေါဝ ကုကတပဒေ ဂဟေတုံ ယုတ္တော၊ နဝိဘာဝနိယံ ဝိယ ကတာကတ ဒုစ္စရိတ သုစရိတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ နနု ဝိဘာဝနိယမ္ပိ သော စိတ္တုပ္ပာဒေါဝ ဥပစာရ နယေန ဂဟိတောတိ စေ။ ယုတ္တိ ဝသေန စ အဋ္ဌကထာဂမေန စ မုချတော သိဒ္ဓေ သတိ၊ ကိံ ဥပစာရ နယေန။ တေနာဟ ‘‘ဝိဘာဝနိယံ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ကုကတဿဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ၊ အကာရဿ ဥကာရံ ကတွာတိ အယံ အဋ္ဌကထာနယော။ ဣဒါနိ သဒ္ဒသတ္ထနယေန အပရံ ဝစနတ္ထဉ္စ အဓိပ္ပာယတ္ထဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ‘‘ဓာတုပါဌေသူ’’တိ အက္ခရဓာတုပ္ပကာသနေသု နိရုတ္တိ ပါဌေသု။ ပဌန္တိယေဝ၊ နော န ပဌန္တိ။ တေ စ အတ္ထာ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနော ဝိလေခေါတိ ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တေဟိ ကုက္ကုစ္စပရိယာယေဟိ သမေန္တိယေဝ။ တသ္မာ အယံ အပရောနယော ဣဓ အဝဿံ ဝတ္တဗ္ဗော ယေဝါတိ ဒီပေတိ။ ဝိပ္ပဋိ သာရိပုဂ္ဂလော စ တံ တံ ပုညကမ္မံ ကရောန္တောပိ ဝိပ္ပဋိ သာရဂ္ဂိနာ ဒယှမာန စိတ္တော ပုညကမ္မေ စိတ္တပ္ပသာဒံ နလဘတိ။ စိတ္တ သုခံ န ဝိန္ဒတိ။ ကိံ ဣမိနာ ကမ္မေနာတိ တံ ပဟာယ ယတ္ထ စိတ္တ သုခံ ဝိန္ဒတိ၊ တတ္ထ ဝိစရတိ။ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိသာရော ပုညကမ္မတော သင်္ကောစနံ နာမ ဟောတီတိ။ ကိလေသသလ္လိခနံ နာမ သန္တုဋ္ဌိ သလ္လေခပ္ပဋိပတ္တိယံ ဌိတဿ တဒင်္ဂပ္ပဟာနာဒိဝသေန တံ တံ ကိလေသပ္ပဟာနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အနုတ္ထုနနာကာရေနာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ဝိလပနာကာရေန။ သင်္ကောစတီတိ ဝတွာ တဿ ဥဘယံ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ကုသလကမ္မ သမာဒါနေ’’တိအာဒိမာဟ။ နမိတုမ္ပိ န ဒေတိ။ ကုတော သမာဒါတုံ ဝါ ဝဍ္ဎေတုံ ဝါ ဒဿတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တနုကရဏေနာ’’တိ ဒုဗ္ဗလကရဏေန။ ဝိသေသနဋ္ဌေကရဏ ဝစနံ။ ‘‘သော’’တိ ဓမ္မသမူဟော။ တံ ပန ကုက္ကုစ္စံ။ ကေစိ ပန ကုက္ကုစ္စံ ပစ္စုပ္ပန္န သုစရိတ ဒုစ္စရိတာ ရမ္မဏမ္ပိ အနာဂတ သုစရိတ ဒုစ္စရိတာ ရမ္မဏမ္ပိ ကပ္ပေန္တိ။ တံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘တေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ မဟာနိဒ္ဒေသပါဌေ ဒွီဟာကာရေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါတိ ပါဌော။ ‘‘ကတတ္တာ စာ’’တိ အကတ္တဗ္ဗဿ ကတတ္တာ စ။ ‘‘အကတတ္တာ စာ’’တိ ကတ္တဗ္ဗဿ အကတတ္တာ စ။ ကေစိ ပန အယံ ဝိပ္ပဋိသာရော နာမ ကဒါစိ ကဿစိ ကေနစိ ကာရဏေန ပုဗ္ဗေကတ သုစရိတမ္ပိ အကတ ဒုစ္စရိတမ္ပိ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥမ္မတ္တကသဒိသဉှိ ပုထုဇ္ဇန စိတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘ဧတေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ သော ပန ကေသဉ္စိ ဝါဒေ ဝိပ္ပဋိသာရော နာမ ဒေါမနဿံ ဟောတိ၊ န ကုက္ကုစ္စန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သောစ ခေါ ဒွိဓာ ဘာဝေါ။ အပါယဘယေန တဇ္ဇီယန္တိ တာသီယန္တီတိ အပါယဘယ တဇ္ဇိတာ။ ‘‘န အညေသံ’’တိ သုစရိတ ဒုစ္စရိတံ အဇာနန္တာနံ အမနသိကရောန္တာနဉ္စ န ဟောတိ။ ကထံ ဝိညာယတီတိ စေ။ သုစရိတဒုစ္စရိတ နာမေန အနုသောစနာကာရဿ ဒဿိတတ္တာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အကတံ မေ’’တိအာဒိ။ ယာထာဝမာနော နာမ သေယျဿ သေယျော ဟမသ္မီတိ သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိအာဒိနာ ပဝတ္တော ဘူတမာနော။ ယဉ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အကတွာ’’တိ တံ ကလျာဏ ကမ္မံ အကတွာ။ ‘‘ကတွာ’’တိ တံ ပါပကမ္မံ ကတွာ။ ဣဒံ ပန ပုဗ္ဗေကတာ ကတကာလေ ဧဝ အယာထာဝံ ဟောတိ။ အနုသောစန ကာလေပန ယာထာဝမေဝ။ ‘‘ဟတ္ထ ကုက္ကုစ္စံ’’တိ ဧတ္ထ သင်္ကောစနတ္ထော န လဗ္ဘတိ။ ကုစ္ဆိတ ကိရိယတ္ထော ဧဝ လဗ္ဘတိ။ ဟတ္ထလောလတာဟိ ဟတ္ထ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဝုစ္စတိ။ ပါဒလောလတာ စ ပါဒကုက္ကုစ္စံ။ တေနာဟ ‘‘အသံယတ ကုက္ကုစ္စံ နာမာ’’တိ။ ယံ ပန ကုက္ကုစ္စံ။ ‘‘တံ’’တိ တံ ဝတ္ထုံ။ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တီတိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ။ နာမဓာတု ပဒဉှေတံ။ ကပ္ပတိ နု ခေါ၊ န နု ခေါ ကပ္ပတီတိ ဧဝံ ဝိနယ သံသယံ ဥပ္ပာဒေန္တာတိ အတ္ထော။ ‘‘ကုက္ကုစ္စပ္ပကတတာယာ’’တိ ကုက္ကုစ္စေန အပကတတာယ အဘိဘူတတာယ။ ‘‘အတ္တနော အဝိသယေ’’တိ အာဏာစက္ကဌာနေ။ အာဏာစက္က သာမိနော ဗုဒ္ဓဿဝိသယတ္တာ အတ္တနော သာဝက ဘူတဿ အဝိသယေတိ အတ္ထော။ ယေ ပန ကရောန္တိယေဝ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အာပတ္တိံ’’တိ ဒုက္ကဋာပတ္တိံ။

၉၄-၉၅။ ထိနမိဒ္ဓဝစနတ္ထေသု။ ‘‘စိတ္တံ မန္ဒမန္ဒံ ကတွာ’’တိ စိန္တန ကိစ္စေ အတိမန္ဒံ ပရိဒုဗ္ဗလံ ကတွာ။ စိတ္တံ ဂိလာနံ မိလာတံ ကတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အဇ္ဈောတ္ထရတီ’’တိ အဘိဘဝတိ။ အာရမ္မဏ ဝိဇာနနေ ဝါ ဇဝနကိစ္စေ ဝါ ပရိဟီနထာမဗလံ ကရောတိ။ ‘‘ထိယတီ’’တိ ပဒံ ပါဠိဝသေန သိဒ္ဓန္တိ အာဟ ‘‘ထိနံ ထိယနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အကမ္မညဘူတေ ကတွာ’’တိ ကာယကမ္မာဒီသု အကမ္မက္ခမေ ပရိဒုဗ္ဗလေ ကတွာ။ [မုဂ္ဂရေန ပေါထေတွာ ဝိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ]။ ‘‘တေ’’တိ စိတ္တ စေတသိကေ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ။ ‘‘ဩလီယာပေတွာ’’တိ အဝလီနေ အဝသီဒန္တေ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘ဣရိယာ ပထံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ထိနံ စိတ္တံ အဘိဘဝတိ၊ ဝိဇာနန ကိစ္စဿ ဂေလညတ္တာ ထိနဿ။ မိဒ္ဓံ စေတသိကေ အဘိဘဝတိ၊ ဖုသနာဒိ ကိစ္စဿ ဂေလညတ္တာ မိဒ္ဓဿာတိ အဓိပ္ပာယော။

၉၆။ ဝိစိကိစ္ဆာဝစနတ္ထေ။ ‘‘စိကိစ္ဆနံ’’တိ ရောဂါပနယ နတ္ထေ ကိတဓာတုဝသေန သိဒ္ဓံ သင်္ခတ ကိရိယာ ပဒန္တိ အာဟ ‘‘ဉာဏပ္ပဋိကာရောတိ အတ္ထော’’တိ။ ‘‘ပဋိကာရော’’တိ စ ရောဂဿ ပဋိပက္ခ ကမ္မံ။ ‘‘ဧတာယာ’’တိ နိဿက္ကဝစနံ။ ဝိစိနန္တိ ဓမ္မံ ဝိစိနန္တီတိ ဝိစိနော။ ဓမ္မ ဝီမံသကာ။ ကိစ္ဆတိ ကိလမတိ ဧတာယာတိ ကိစ္ဆာ။ ဝိစိနံ ကိစ္ဆာတိ ဝိစိကိစ္ဆာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သဘာဝံ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆတီ’’တိ သင်္ခတဓာတုပဒံ။ တဉ္စ ကင်္ခါယံ ဝတ္တတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆတိ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒွိဓာ ဧဠယတိ ကမ္ပတီတိ ဒွေဠကံ။ တထာ ပဝတ္တံ စိတ္တံ။ ဒွေဠကဿ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဗုဒ္ဓါဒီသု အဋ္ဌသူ’’တိ ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတိ၊ ဓမ္မေ ကင်္ခတိ၊ သင်္ဃေ ကင်္ခတိ၊ သိက္ခာယ ကင်္ခတိ၊ ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခတိ၊ အပရန္တေ ကင်္ခတိ၊ ပုဗ္ဗန္တာ ပရန္တေ ကင်္ခတိ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စ သမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု အဋ္ဌသု သဒ္ဓေယျ ဝတ္ထူသု။ တတ္ထ ‘‘ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတီ’’တိ ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံတိအာဒိနာ ဝုတ္တေသု ဗုဒ္ဓဂုဏေသု အသဒ္ဒဟန္တော ဗုဒ္ဓေ ကင်္ခတိ နာမ။ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မောတိအာဒိနာ ဝုတ္တေသု ဓမ္မ ဂုဏေသု အသဒ္ဒဟန္တော ဓမ္မေ ကင်္ခတိ နာမ။ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃောတိအာဒိနာ ဝုတ္တေသု သင်္ဃဂုဏေသု အသဒ္ဒဟန္တော သင်္ဃေ ကင်္ခတိ နာမ။ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ ဝဋ္ဋ ဒုက္ခတော နိယျာနဋ္ဌေသု အသဒ္ဒဟန္တော သိက္ခာယ ကင်္ခတိ နာမ။ အတ္တနော အတီတ ဘဝဿ အတ္ထိ နတ္ထိဘာဝေ ကင်္ခန္တော ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခတိ နာမ။ အတ္တနော ပရမ္မရဏာ အနာဂတ ဘဝဿ အတ္ထိ နတ္ထိဘာဝေ ကင်္ခန္တော အပရန္တေ ကင်္ခတိ နာမ။ တဒုဘယဿ အတ္ထိ နတ္ထိ ဘာဝေ ကင်္ခန္တော ပုဗ္ဗန္တာ ပရန္တေ ကင်္ခတိ နာမ။ ဣမသ္မိံ ဘဝေ အတ္တနော ခန္ဓာနံ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒေ စ ပဋိစ္စ သမုပ္ပန္နဘာဝေ စ ကင်္ခန္တော ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စ သမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခတိ နာမ။ ‘‘ဝိမတိ ဝသေနာ’’တိ ဝေမတိကဘာဝေန။ ပဝတ္တမာနာ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဋိရူပကာ နာမ သဗ္ဗ ဓမ္မေသု အပ္ပဋိဟတဗုဒ္ဓီနံ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါနံ ဧဝ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အသဗ္ဗညူနံ’’တိအာဒိ။

အကုသလရာသိမှိအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၇။ သဒ္ဓါဝစနတ္ထေ။ ‘‘သန္နိသိန္နံ’’တိ အစလိတံ။ ‘‘သုဋ္ဌူ’’တိ အနဿန္တံ အစလန္တဉ္စ ကတွာ။ ‘‘ဓာရေတီ’’တိ ဧဝမေဝ ဟောတီတိ သလ္လက္ခဏဝသေန ဓာရေတိ။ တထာ ဌပေတီတိ။ သဒ္ဒဟန္တိ ဝါ သဒ္ဓါ သမ္ပန္နာ သတ္တာ။ သဒ္ဓါတုံ အရဟန္တီတိ သဒ္ဓေယျာနိ။ အကာလုဿံ ဝုစ္စတိ အနာဝိလံ စိတ္တံ။ အကာလုဿံ ဧဝ အကာလုဿိယံ။ တဿ ဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဩကပ္ပနာ’’တိ အဟောသာဓု အဟောသုဋ္ဌူတိ အဓိမုစ္စနဝသေန စိန္တနာ။ ‘‘မိစ္ဆာဓိမောက္ခော ယေဝါ’’တိ ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တော အဓိမောက္ခောယေဝ။ ‘‘ဝိတ္တေ အသတီ’’တိ ဓနေ အသတိ။ ဓနဉှိ ဝိတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ တံ ဝိန္ဒန္တိ ဧတေနာတိ ကတွာ။ ‘‘တေသံ’’တိ မနုဿာနံ။

၉၈။ သတိဝစနတ္ထေ။ ‘‘သရတီ’’တိ အနုဿရတိ။ ‘‘ကတာနီ’’တိ ပုဗ္ဗေကတာနိ။ ‘‘ကတ္တဗ္ဗာနီ’’တိ ဣဒါနိ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါ ကတ္တဗ္ဗာနိ။ ကလျာဏ ကမ္မံ နာမပကတိယာ စိတ္တဿ ရတိဋ္ဌာနံ န ဟောတိ။ ပါပ ကမ္မမေဝ စိတ္တဿ ရတိဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ တသ္မာ ကလျာဏ ကမ္မေ ဧဝ အပ္ပမဇ္ဇိတုံ ဝိသုံ သတိနာမ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ပါပကမ္မေ ပန ဝိသုံ သတိယာ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ သဗ္ဗေပိ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ အပမတ္တ ရူပါ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဣတရာပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သတိယေဝ န ဟောတီ’’တိ ဝိသုံ သတိ နာမကော ဧကော စေတသိကောယေဝ န ဟောတိ။ ကတမာ ပန သာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကတဿာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ကတဿ အပ္ပမဇ္ဇနံ နာမ ကေသဉ္စိ အနုမောဒနဝသေန ကေသဉ္စိ အနုသောစနဝသေန အပ္ပမဇ္ဇနံ။ ကတ္တဗ္ဗဿ အပ္ပမဇ္ဇနံ နာမ နိစ္စကာလမ္ပိ ကာတုံ အဘိမုခတာ။ ‘‘ကတဿာ’’တိ ဝါ ဘုမ္မတ္ထေ သာမိဝစနံ။ တထာ သေသေသု ဒွီသု ပဒေသု။ သဗ္ဗေသု ရာဇကမ္မေသု နိယုတ္တော သဗ္ဗကမ္မိကော။ ‘‘နိယုတ္တော’’တိ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ ဗျာဝဋကာယ စိတ္တော။ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ သဗ္ဗတ္ထိကာ။ သာ ဟိ ဆသု ဒွါရေသု စိတ္တဿ အာရက္ခ ကိစ္စာ ဟောတိ ဣန္ဒြိယ သံဝရဏ ဓမ္မတ္တာ။ တသ္မာ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ လောဘမူလစိတ္တဿ အနုပ္ပဇ္ဇနတ္ထာယ သာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ အနိဋ္ဌာ ရမ္မဏေ ဒေါသမူလ စိတ္တဿ၊ မဇ္ဈတ္တာရမ္မဏေ မောဟမူလ စိတ္တဿာတိ။ အပိ စ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂ ဘာဝနာ ဌာနေသု ဣဒံ သုတ္တ ပဒံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ဘာဝနာ စိတ္တဿ လီနဋ္ဌာနေပိ သာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ လီနပက္ခတော စိတ္တဿ နီဝါရဏတ္ထာယာတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗာ။

၉၉-၁၀၀။ ဟိရိဩတ္တပ္ပဝစနတ္ထေသု။ ‘‘ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ လဇ္ဇတီ’’တိ တာနိကာတုံ လဇ္ဇတိ။ တာနိ ဟီနကမ္မာနိ လာမကကမ္မာနီတိ ဟီဠေတွာ တတော အတ္တာနံ ရက္ခိတုံ ဣစ္ဆတိ။ တေနာဟ ‘‘ဇိဂုစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ဥက္ကဏ္ဌတီ’’တိ ဝိရုဇ္ဈတိ၊ ဝိယောဂံ ဣစ္ဆတိ။ ‘‘တေဟိ ယေဝါ’’တိ ကာယ ဒုစ္စရိတာဒီဟိယေဝ။ ‘‘ဥဗ္ဗိဇ္ဇတီ’’တိ ဥတ္တသတိ၊ ဘယတော ဥပဋ္ဌာတိ။ ဂါထာသု။ ‘‘အလဇ္ဇိယေသူ’’တိ အလဇ္ဇိတဗ္ဗေသု ကလျာဏ ကမ္မေသု။ ‘‘လဇ္ဇရေ’’တိ လဇ္ဇန္တိ။ ‘‘အဘယေ’’တိ အဘာယိတဗ္ဗေ ကလျာဏကမ္မေ။ ယသ္မာ ပန သပ္ပုရိသာ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဟိရိယာ အတ္တနိ ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေတွာ’’တိ အတ္တနော ဇာတိဂုဏာဒိကံ ဝါ သီလ ဂုဏာဒိကံ ဝါ ဂရုံ ကတွာ မာဒိသဿ ဧဝ ရူပံ ပါပကမ္မံ အယုတ္တံ ကာတုံ။ ယဒိ ကရေယျံ၊ ပစ္ဆာ အတ္တာနံ အသုဒ္ဓံ ဉတွာ ဒုက္ခီဒုမ္မနော ဘဝေယျန္တိ ဧဝံ ဟိရိယာ အတ္တနိ ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ‘‘ဩတ္တပ္ပေန ပရေသု ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေတွာ’’တိ ပရာနုဝါဒဘယံ ဘာယိတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ပရာနုဝါဒဘယံ နာမ ပရေသံ သာဓု ဇနာနံ ဂရဟာ ဘယံ။ အညမ္ပိ အပါယဘယံ သံသာရ ဝဋ္ဋဘယဉ္စ ဧတ္ထ သင်္ဂယှတိယေဝ။ လောကံပါလေန္တီတိ လောကပါလာ။ ‘‘လောကံ’’တိ သတ္တလောကံ။ ‘‘ပါလေန္တီ’’တိ အပါယ ဘယတော ရက္ခန္တိ။

၁၀၁။ အလောဘဝစနတ္ထေ။ အကာရော ဝိရုဒ္ဓတ္ထောတိအာဟ ‘‘လောဘပ္ပဋိပက္ခော’’တိ။ လောဘဿ ပဋိဝိရုဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ ပဋိဝိရုဒ္ဓတာ စ ပဟာယက ပဟာတဗ္ဗ ဘာဝေန ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဒဿေတုံ ‘‘သောဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သော နေက္ခမ္မဓာတုဝသေန ဟုတွာ ပဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဟိတ သညိတေသူ’’တိ ဣဒံ မေ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယာတိ ဧဝံ သညိတေသု။ ‘‘လဂ္ဂနဝသေနာ’’တိ အမုဉ္စိတုကာမတာဝသေန။ တေသွေဝ ပဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဘဝဘောဂ သမ္ပတ္တိယော ဂူထရာသိံ ဝိယ ဟီဠေတွာ’’တိ ဣဒံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဝသေန နိဒဿန ဝစနံ။ တတ္ထ ‘‘ဟီဠေတွာ’’တိ ဂရဟိတွာ။ နိက္ခမန္တိ ဧတေနာတိ နေက္ခမ္မော။ သော ဧဝ ဓာတူတိ နေက္ခမ္မဓာတု။

၁၀၂။ အယံ နယော ဒေါသပ္ပဋိပက္ခော၊ မောဟပ္ပဋိပက္ခောတိအာဒီသုပိ နေတဗ္ဗော။

၁၀၃။ တတြ မဇ္ဈတ္တတာယံ။ ‘‘လီနုဒ္ဓစ္စာနံ’’တိ စိတ္တဿ လီနတာ ဧကော ဝိသမပက္ခော။ ဥဒ္ဓဋတာ ဒုတီယော ဝိသမပက္ခော။ လီနံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇေ ဝိသမပက္ခေ ပတတိ။ ဥဒ္ဓဋံ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စေ ဝိသမပက္ခေ ပတတိ။ တဒုဘယမ္ပိ အကုသလ ပက္ခိကံ ဟောတိ။ တထာ စိတ္တဿ အတိ လူခတာ ဧကော ဝိသမ ပက္ခော။ အတိပဟဋ္ဌတာ ဧကောတိအာဒိနာ သဗ္ဗံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဓာနံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တတြ မဇ္ဈတ္တတာ ပန သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေ ဥဘောသု အန္တေသု ပါတေတုံ အဒတွာ သယံ မဇ္ဈိမပ္ပဋိပဒါယံ ဒဠှံ တိဋ္ဌတိ။

၁၀၄။ ပဿဒ္ဓါဒီသု။ ‘‘တတ္ထ တံ ဝီန္ဒန္တီ’’တိ တေသု ပုည ကမ္မေသု တံ စိတ္တ သုခံ ပဋိလဘန္တိ။

၁၀၅။ လဟုတာ ဒွယေ။ ‘‘တတ္တပါသာဏေ’’တိ သန္တတ္တေ ပါသာဏပိဋ္ဌေ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ပုညကမ္မေသု။

၁၀၆-၁၁၀။ မုဒုတာ ဒွယာဒီသု သဗ္ဗံ သုဝိညေယျံ။

၁၁၁။ ဝိရတိတ္တယေ။ ‘‘ကထာ၊ စေတနာ၊ ဝိရတိ၊ ဝသေနာ’’တိ ‘ကထာသမ္မာဝါစာ၊ စေတနာ သမ္မာဝါစာ၊ ဝိရတိ သမ္မာဝါစာ၊ ဝသေန။ တံ ကထာဝါစံ သမုဋ္ဌာပေတီတိ တံ သမုဋ္ဌာပိကာ။ ယာ ပန ပါပ ဝိရမဏာကာရေန စိတ္တဿ ပဝတ္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘သမာဒိယန္တဿ ဝါ’’တိ မုသာဝါဒါ ဝိရမာမီတိအာဒိနာ ဝစီဘေဒံ ကတွာ သမာဒိယန္တဿ ဝါ။ ‘‘အဓိဋ္ဌဟန္တဿ ဝါ’’တိ ဝစီဘေဒံ အကတွာ စိတ္တေနေဝ တထာ အဓိဋ္ဌဟန္တဿ ဝါ။ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ပဒေဟိ သမာဒါန ဝိရတိပ္ပဝတ္တိံ ဝဒတိ။ ‘‘အဝီတိက္ကမန္တဿ ဝါ’’တိ ဧတေန သမ္ပတ္တ ဝိရတိပ္ပဝတ္တိံ ဝဒတိ။ ‘‘ဧတာယာ’’တိ သမ္မာဝါစာ ဝိရတိယာ။ သာ ပန ကတ္တုနာ စ ကြိယာယ စ သဟဘာဝိနီ ဟုတွာ သမာဒါန ကြိယံ သုဋ္ဌုတရံ သာဓေတိ။ တသ္မာ သာ ကရဏ သာဓနံ နာမ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ကရဏတ္ထေဝါကရဏ ဝစန’’န္တိ။ ဗဟူသုဇဝနဝါရေသု ပဝတ္တမာနေသု ပုရိမ ပုရိမ ဇဝနဝါရပရိယာပန္နာ သမ္မာဝါစာ ပစ္ဆိမ ပစ္ဆိမ ဇဝနဝါရသမုဋ္ဌိတာယ သမာဒါန ကြိယာယ ပစ္စယော ဟောတိ။ သာ ပန တာယ ကြိယာယ အသဟဘာဝိတ္တာ ကရဏလက္ခဏံ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဟေတု လက္ခဏေ တိဋ္ဌတိ။ တေနာဟ ‘‘ဟေတု အတ္ထေဝါ ကရဏဝစန’’န္တိ။ ဣဒဉ္စ အတ္ထတော လဗ္ဘမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ သမ္မာဝါစာတိ ပဒံ ပန ကိတသာဓန ပဒတ္တာကရဏတ္ထေ ဧဝသိဒ္ဓံ။ န ဟိ အကာရက ဘူတော ဟေတု အတ္ထော သာဓနံ နာမ သမ္ဘဝတိ။ ‘‘သမာဒါန ဝစနာနီ’’တိ သမ္မာဝါစာ သမုဋ္ဌိတာနိ သမာဒါန ဝစနာနိ။ ‘‘တတော’’တိ တတောပရံ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေ သံဝဒမာနာနံ။ ဣဒဉ္စ သဗ္ဗံ သမ္မာဝါစာတိ ဝစနေ ဝစီဘေဒဝါစံ ပဓာနံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ သမ္ပတ္တဝိရတိ သမုစ္ဆေဒ ဝိရတိဘူတာယ ပန သမ္မာဝါစာယ ဝစီဘေဒေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဝိရတိ ကိစ္စ မေဝပဓာနန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပဝတ္တမာနာ’’တိ ပဝတ္တမာနတ္တာ။ ဝိသေသန ဟေတု ပဒမေတံ။

၁၁၂-၁၁၃။ သမ္မာကမ္မန္တေပိ သမ္မာအာဇီဝေပိ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။

၁၁၄။ ‘‘သမ္ပတ္တံ ဝတ္ထုံ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒိကမ္မဿ ဝတ္ထုံ။ သာပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာယေဝ။ ကသ္မာ၊ အတ္တနော ပစ္စက္ခေ သမ္ပတ္တ ဝသေနဝတ္ထုဿဓရမာနတ္တာ။ ‘‘သမာဒိယန္တဿ ဝါ ဥပ္ပန္နာ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာပဋိဝိရမာဓီတိအာဒိနာ သမာဒိယန္တဿယာ သမာဒါနက္ခဏေ ဥပ္ပန္နာ ဝိရတိ။ ‘‘သာ ပန ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ ကထံ ပစ္စုပ္ပန္နာ ရမ္မဏာ ဟောတီတိ။ ပါဏာတိ ပါတာပဋိဝိရမာဓီတိ ဝဒန္တဿ စိတ္တံ အနုက္ကမေန ပါဏသဒ္ဒါဒီနံ အတ္ထံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တတိ။ တတ္ထ ‘‘ပါဏော’’တိ ဝေါဟာရတော သတ္တော။ ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ သော စ သတ္တော တဉ္စဇီဝိတိန္ဒြိယံ လောကေ သဗ္ဗကာလမ္ပိ သံဝိဇ္ဇတိယေဝ။ ဧဝရူပံ ဇီဝိတိန္ဒြိယ သာမညံ သန္ဓာယ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာတိ ဝုတ္တံ။ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရမာဓီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘အနာဂတာ ရမ္မဏာဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဧကဒိဝသံ နိယမေတွာ သမာဒိယန္တဿ တသ္မိံ ဒိဝသေ ဓရမာန သတ္တာပိ အတ္ထိ။ ဥပ္ပဇ္ဇိဿမာနသတ္တာပိ အတ္ထိ။ တဒုဘယမ္ပိ ပါဏဝစနေ သင်္ဂဟိတမေဝ။ ပါဏုပေတံ ကတွာ သမာဒိယန္တဿ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ အပိ စ အနာဂတကာလိကမ္ပိ သမာဒါနံ အတ္ထိယေဝ။ အဟံ အသုကဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝမ္ပိ ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာဓီတိအာဒိ။ ဧဝံ သမာဒါန ဝိရတိ အနာဂတာ ရမ္မဏာပိ ဟောတီတိ။ ‘‘ပစ္စယသမုစ္ဆေဒဝသေနာ’’တိ တံ တံ ကိလေသာနုသယ သင်္ခါတဿ ပစ္စယဿ သမုစ္ဆေဒဝသေန။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

၁၁၅-၁၁၆။ အပ္ပမညာဒွယေ။ အပိစာတိအာဒီသု။ ‘‘ကလိသမ္ဘဝေဘဝေ’’တိ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိပစ္စယဘူတေ သံသာရဘဝေ။ ‘‘ပါပေကလိ ပရာဇယေ’’တိ ကလိသဒ္ဒေါ ပါပေ စ ပရာဇယေ စ ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ သတ္တေဟိ ကလိံ အဝန္တိ ရက္ခန္တိ ဧတာယာတိ ကရုဏာ။ သတ္တေဟီတိ စ ရက္ခဏတ္ထယောဂေ ဣစ္ဆိတသ္မိံ အတ္ထေ အပါဒါန ဝစနံ။ ယထာ-ကာကေ ရက္ခန္တိ တဏ္ဍုလာ-တိ။ သတ္တေဝါ ကလိတော အဝန္တိ ရက္ခန္တိ ဧတာယာတိ ကရုဏာ။ ကလိတောတိ စ ရက္ခဏတ္ထ ယောဂေ အနိစ္ဆိတသ္မိမ္ပိ အပါဒါနဝစနံ။ ယထာ-ပါပါစိတ္တံ နိဝါရယေတိ။ ဧကသ္မိံ သတ္တေ ပဝတ္တာပိ အပ္ပမညာ ဧဝ နာမ ဟောန္တိ။ ယထာ တံ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တမ္ပိ သဗ္ဗညုတညာဏမေဝ ဟောတီတိ။

၁၁၇။ ပညိန္ဒြိယေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။

သောဘဏရာသိမှိအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁၈။ ဧတံ ပရိမာဏံ အဿာတိ ဧတ္တာဝံ။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ ဧတ္တာဝန္တေန-ဖဿော၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊တိအာဒိဝစနက္ကမေန။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒေသူ’’တိ ဧတ္ထ-ကတမေ ဓမ္မာ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ။ စတ္တာရော ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ္တ စိတ္တုပ္ပာဒါ-တိအာဒီသု စိတ္တစေတသိက သမူဟော စိတ္တုပ္ပာဒေါတိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန စိတ္တာနိ ဧဝ စိတ္တုပ္ပာဒါတိ ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒေသူတိ စိတ္တေသု ဣစ္စေဝ အတ္ထော’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗဒုဗ္ဗလတ္တာ’’တိ သဗ္ဗစိတ္တေဟိ ဒုဗ္ဗလတရတ္တာ။ ‘‘ဘာဝနာ ဗလေနာ’’တိ ဝိတက္က ဝိရာဂသတ္တိ ယုတ္တေန ဥပစာရ ဘာဝနာ ဗလေန၊ ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိ ဝိပဿနာ ဘာဝနာ ဗလေန စ။ ‘‘ဗလနာယကတ္တာ’’တိ ဗလ ဓမ္မာနံ နာယကတ္တာ၊ ဇေဋ္ဌကတ္တာ။

၁၁၉။ အကုသလ စေတသိကေသု။ ‘‘ပစ္ဆိမံ’’တိ သဗ္ဗေသုပိ ဒွါဒသာ ကုသလ စိတ္တေသူတိ ဝစနံ။ ‘‘ပုရိမဿာ’’တိ သဗ္ဗာ ကုသလ သာဓာရဏာ နာမာတိ ဝစနဿ။ ‘‘သမတ္တန ဝစနံ’’တိ-ကသ္မာ သဗ္ဗာကုသလ သာဓာရဏာ နာမာတိ။ ယသ္မာ သဗ္ဗေသုပိ။ လ။ စိတ္တေသု လဗ္ဘန္တိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗာ ကုသလ သာဓာရဏာ နာမာ-တိ ဧဝံ သာဓန ဝစနံ။ ယသ္မာ ပန ဣမေဟိ စတူဟိ ဝိနာနုပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ တေ သဗ္ဗေသု တေသု လဗ္ဘန္တီတိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ ဝိနာ နုပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အာဟ ‘‘န ဟိတာနီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေဟီ’’တိ ပါပေဟိ။ သဗ္ဗ ပါပ ဓမ္မတောတိ အတ္ထော။ ‘‘တထာ တထာ အာမသိတွာ’’တိ ဒိဋ္ဌိ ခန္ဓေသု နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတောတိအာဒိနာ အာမသတိ။ မာနော အဟန္တိ ဝါ သေယျော သဒိသောတိအာဒိနာ ဝါ အာမသတိ။ ဧဝံ တထာ တထာ အာမသိတွာ။ ‘‘တေသူ’’တိ ဒိဋ္ဌိမာနေသု။ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ဒိဋ္ဌိ ပရာမသန္တီ ပဝတ္တတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တံ ဂဟိတာကာရ’’န္တိ တံ အဟန္တိ ဂဟိတံ နိမိတ္တာကာရံ။ သက္ကာယ ဒိဋ္ဌိ ဧဝ ဂတိ ယေသံ တေ ဒိဋ္ဌိ ဂတိကာ။ အဝိက္ခမ္ဘိတ သက္ကာယ ဒိဋ္ဌိကာ။ ‘‘အဟန္တိ ဂဏှန္တီ’’တိ မာနေန ဂဏှန္တိ။ ‘‘န ဟိ မာနဿ ဝိယာ’’တိ ယထာ မာနဿ အတ္တသမ္ပဂ္ဂဟဏေ ဗျာပါရော အတ္ထိ၊ န တထာ ဒိဋ္ဌိယာ အတ္တသမ္ပဂ္ဂဟဏေ ဗျာပါရော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ အတ္တသမ္ပဂ္ဂဟဏံ နာမ ပရေဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တာနံ သေယျာဒိဝသေန သုဋ္ဌုပဂ္ဂဟဏံ။ ‘‘န စ ဒိဋ္ဌိယာ ဝိယာ’’တိ ယထာ ဒိဋ္ဌိယာ ဓမ္မာနံ အယာထာဝပက္ခပရိကပ္ပနေ ဗျာပါရော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ အယာထာဝပက္ခော နာမ အတ္တာ သဿတော ဥစ္ဆိန္နောတိအာဒိ။ မစ္ဆရိယံ အတ္တသမ္ပတ္တီသု လဂ္ဂနလောဘသမုဋ္ဌိတတ္တာ လောဘသမ္ပယုတ္တမေဝ သိယာတိ စောဒနံ ပရိဟရန္တော ‘‘မစ္ဆရိယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘တာသံ’’တိ အတ္တသမ္ပတ္တီနံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

၁၂၀။ သောဘဏစေတသိကေသု။ ‘‘တီသု ခန္ဓေသု’’တိ သီလက္ခန္ဓ သမာဓိက္ခန္ဓ ပညာက္ခန္ဓေသု စ။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပစ္ဆိမကော’’တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပစ္ဆတော အနုဗန္ဓကောတိ အတ္ထော။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပရိဝါ ရမတ္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘တသ္မိံ အသတိ ပီ’’တိ ဒုတီယဇ္ဈာနိက မဂ္ဂါဒီသု တသ္မိံ သမ္မာသင်္ကပ္ပေ အသန္တေပိ။ ‘‘သီလသမာဓိက္ခန္ဓ ဓမ္မေသု ပနာ’’တိ ‘သမ္မာဝါစာ၊ သမ္မာကမ္မန္တော၊ သမ္မာအာဇီဝေါ၊တိ ဣမေ တယော ဓမ္မာ သီလက္ခန္ဓ ဓမ္မာ နာမ။ သမ္မာ ဝါယာမော၊ သမ္မာသတိ၊ သမ္မာသမာဓီ၊တိ ဣမေ တယော ဓမ္မာ သမာဓိက္ခန္ဓာ နာမ။ ဣမေသု သီလက္ခန္ဓ သမာဓိက္ခန္ဓေသု။ ‘‘ဧကော ဧကဿ ကိစ္စံ န သာဓေတီ’’တိ တေသု သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တဿ ကိစ္စံ န သာဓေတိ။ သမ္မာ အာဇီဝဿ ကိစ္စံ န သာဓေတိ။ သမ္မာကမ္မန္တော စ သမ္မာဝါစာယ ကိစ္စံ န သာဓေတီတိအာဒိနာ သဗ္ဗံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဝသေနာ’’တိ သီလပ္ပဋိပက္ခ ဓမ္မာနံ သမုစ္ဆိန္ဒကာရိတာ ဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ မုသာဝါဒ ဝိရတိ မုသာဝါဒမေဝ ပဇဟိတုံ သက္ကောတိ။ န ဣတရာနိ ပိသုဏဝါစာဒီနီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ သိယာ။ မုသာဝါဒဝိရတိ နာမ ကုသလ ဓမ္မော ဟောတိ။ ကုသလ ဓမ္မော စ နာမ သဗ္ဗဿ အကုသလ ဓမ္မဿ ပဋိပက္ခော။ ဧကသ္မိမ္ပိ ကုသလ ဓမ္မေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ တသ္မိံ သန္တာနေ သဗ္ဗာနိ အကုသလာနိ ပဇဟိတုံ သက္ကောန္တီတိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ အထ စ ပန မုသာဝါဒ ဝိရတိ မုသာဝါဒမေဝ ပဇဟိတုံ သက္ကောတိ၊ န ဣတရာနီတိ ဝုတ္တံ။ ကထမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ။ ဝုစ္စတေ။ ပဇဟိတုံ သက္ကောတီတိ ဣဒံ ပဉ္စသု ပဟာနေသု တဒင်္ဂပ္ပဟာန ဝစနံ။ တဒင်္ဂပ္ပဟာနန္တိ စ တေန တေန ကုသလင်္ဂေန တဿ တဿ အကုသလင်္ဂဿ ပဟာနံ တဒင်္ဂပ္ပဟာနံ နာမ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဣဓ သပ္ပုရိသော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရမာမီတိအာဒိနာ ဝိသုံ ဝိသုံ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိယိတွာ ပါဏာတိ ပါတဝိရတိ သင်္ခါတေန ကုသလင်္ဂေန ပါဏာတိပါတ သင်္ခါတံ အကုသလင်္ဂံ ပဇဟတိ။ အဒိန္နာဒါန ဝိရတိ သင်္ခါတေန ကုသလင်္ဂေန အဒိန္နာဒါန သင်္ခါတံ အကုသလင်္ဂံ ပဇဟတီတိအာဒိနာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဧကသ္မိမ္ပိ ကုသလ ဓမ္မေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ တသ္မိံ သန္တာနေ သဗ္ဗာနိ အကုသလာနိ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဧတ္ထ ပန အနောကာသတ္တာ ဧဝ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န ပဟာနတ္တာ။ န ဟိ တသ္မိံ သန္တာနေ တသ္မိံ ခဏေ တာနိ အကုသလာနိ ဧဝ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထခေါ သဗ္ဗာနိ အညာနိ ကုသလ စိတ္တာနိ စ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သဗ္ဗာနိ အဗျာကတ စိတ္တာနိ စ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာနိ အနောကာ သတ္တာ ဧဝ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ န ပဟာနတ္တာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တဒင်္ဂပ္ပဟာနာဒိ ဝသေန ပန ပဟာနံ သန္ဓာယ ဣဓ ပဇဟိတုံ သက္ကောတိ-န သက္ကောတီတိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္တာဝတာ တဒင်္ဂပ္ပဟာနံ နာမ သုပါကဋံ ဟောတိ။ မုသာဝါဒ ဝိရတိ မုသာဝါဒမေဝ ပဇဟိတုံ သက္ကောတိ။ န ဣတရာနီတိ ဣဒဉ္စ သုဋ္ဌု ဥပပန္နံ ဟောတီတိ။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု ကာယင်္ဂစောပနတ္ထာယ ဝါစင်္ဂစောပနတ္ထာယ စ ပဝတ္တာနိ ကာယဝစီစော ပန ဘာဂိယာနိ နာမ။ ကာမာဝစရ ကုသလေသွေဝ ဝိရတိယော သန္ဒိဿန္တိ။ ‘‘ကာမာဝစရ ကုသလေသု ပီ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ ကာမဘူမိယံ ဥပ္ပန္နေသု ဧဝ ကာမာဝစရ ကုသလေသု သန္ဒိဿန္တိ။ တိဝိဓ ကုဟနဝတ္ထူနိ စ ဝိရမိတဗ္ဗဝတ္ထုဋ္ဌာနေဌိတာနိ။ ဧတ္ထ စ ကုဟနံ နာမ ဝိမှာပနံ လာဘသက္ကာရ သိလောကတ္ထာယ မနုဿာနံ နာနာမာယာသာဌေယျ ကမ္မာနိ ကတွာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတ ဘာဝကရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ပန တိဝိဓံ ‘ပစ္စယပ္ပဋိသေဝနကုဟနဉ္စ၊ သာမန္တဇပ္ပန ကုဟနဉ္စ၊ ဣရိယာ ပထသဏ္ဌာ ပန ကုဟနဉ္စ။ တတ္ထ မဟိစ္ဆောယေဝ သမာနော အပ္ပိစ္ဆာကာရံ ဒဿေတွာ အာဒိတော အာဂတာ ဂတေ စတုပစ္စယေ ပဋိက္ခိပိတွာ ပစ္ဆာ ဗဟုံ ဗဟုံ အာဂတေ ပစ္စယေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ဣဒံ ပစ္စယပ္ပဋိသေဝန ကုဟနံ နာမ။ ပါပိစ္ဆောယေဝ သမာနော အယံ ဈာနလာဘီတိ ဝါ အဘိညာလာဘီတိ ဝါ အရဟာတိ ဝါ ဇနော မံ သမ္ဘာဝေတူတိ သမ္ဘာဝနံ ဣစ္ဆန္တော အတ္တာနံ ဥတ္တရိ မနုဿ ဓမ္မာနံ သန္တိကေ တေ ဝါ အတ္တနော သန္တိကေ ကတွာ ဝဉ္စေတိ။ ဣဒံ သာမန္တဇပ္ပန ကုဟနံ နာမ။ ပါပိစ္ဆောယေဝ သမာနော အယံ သန္တဝုတ္တိ သမာဟိတော အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ဇနော မံ သမ္ဘာဝေတူတိ သမ္ဘာဝနံ ဣစ္ဆန္တော ဣရိယာ ပထ နိဿိတံ နာနာဝဉ္စနံ ကရောတိ။ ဣဒံ ဣရိယာ ပထ သဏ္ဌာပန ကုဟနံ နာမ။ ‘‘သိက္ခာပဒဿ ဝတ္ထူနီ’’တိ သုရာ ပါန ဝိကာလ ဘောဇန နစ္စဂီတဝါဒိတ ဒဿန သဝနာဒီနိ။ သုရာမေရယပါနာ ဝိရမာဓီတိ သမာဒိယန္တဿ သုရာမေရယပါန စေတနာ ဝိရမိတဗ္ဗ ဝတ္ထု နာမ။ ဝိကာလ ဘောဇနာ ဝိရမာမီတိ သမာဒိယန္တဿ ဝိကာလေ ယာဝကာလိက ဝတ္ထုဿ ပရိဘုဉ္ဇန စေတနာ ဝိရမိတဗ္ဗ ဝတ္ထု နာမ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ လောကုတ္တရ စိတ္တေသု။ ‘သဗ္ဗထာပီ၊တိ စ ‘နိယတာ’တိ စ ‘ဧကတော ဝါ’တိ စ တီဏိ ဝိသေသနာနိ။ လောကိယေသု ပန ‘ကဒါစီ’တိ စ ‘ဝိသုံ ဝိသုံ’တိ စ ဒွေ ဒွေ ဝိသေသနာနိ။ တတ္ထ လောကုတ္တရေသု ‘သဗ္ဗထာပီ’တိ ဣဒံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာန ဒဿနံ လောကိယေသုပိ တဗ္ဗိပရီတံ တဒင်္ဂပ္ပဟာန ဒဿနံ အဓိပ္ပေတန္တိ ကတွာ ‘‘ဧကေက ဒုစ္စရိတပ္ပဟာနဝသေနေ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။

၁၂၁။ အပ္ပမညာသု။ ‘‘ဝိဘင်္ဂေ’’တိ အပ္ပမညာ ဝိဘင်္ဂေ။ ‘‘ကာရုညပ္ပကတိကဿာ’’တိ ကာရုညသဘာဝဿ။ ‘‘အနိဿုကိနော’’တိ ဣဿာဓမ္မရဟိတဿ။ ထာမဂတာ ကရုဏာ ဒေါသ သမုဋ္ဌိတံ ဝိဟိံသံ ပဇဟတိ။ ထာမဂတာ မုဒိတာ ဒေါသသမုဋ္ဌိတံ အရတိံ ပဇဟတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဟိံသာ အရတီနံ နိဿရဏ ဘူတာ’’တိ။ ဧတ္ထ စ အရတိ နာမ သုညာဂါရေသု စ ဘာဝနာ ကမ္မေသု စ နိဗ္ဗိဒါ။ ဒေါသ နိဿရဏေ သတိ ဒေါမနဿနိဿရဏမ္ပိ သိဒ္ဓမေဝ။ နိဿရဏဉ္စ နာမ ပဋိပက္ခ ဓမ္မ သဏ္ဌာနေန ဟောတိ။ တသ္မာ ပုဗ္ဗဘာဂေပိ အပ္ပမညာသု နိစ္စံ သောမနဿ သဏ္ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ဒေါမနဿပ္ပဋိပက္ခဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယပိ သဟ ဝိရုဒ္ဓါ’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဥပေက္ခာ သဟဂတ ကာမာဝစရ ကုသလ စိတ္တေသု ကရုဏာ မုဒိတာ ပရိကမ္မကာလေပိ ဟိ ဣမေသံ ဥပ္ပတ္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ အနုညာတာ ဧဝါ-တိ ဝုတ္တံ။ တာယ အဋ္ဌကထာယပိ သဟ ဝိရုဒ္ဓါ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။ ‘‘ပဋိကူလာ ရမ္မဏေသု ပန…ပေ… ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီ’’တိ ပဋိကူလာ ရမ္မဏာနိ နာမ သောမနဿေန ဒူရေ ဟောန္တိ၊ တထာ ဒုက္ခိတ သတ္တာ စ၊ တသ္မာ တဒါ ရမ္မဏာနိ အသုဘ ဘာဝနာ စိတ္တာနိ စ ကရုဏာ ဘာဝနာ စိတ္တာနိ စ အာဒိတော ဥပေက္ခာ သဟဂတာ နေဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ‘‘သာဟိဝေဒနုပေက္ခာ နာမာ’’တိ ကာမာဝစရ ဝေဒနုပေက္ခာ ဝုတ္တာ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ၊ ‘‘အညဝိဟိတဿ ပီ’’တိ အညံ အာရမ္မဏံ မနသိကရောန္တဿပိ။ သဇ္ဈာယနံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ သမ္မသနံ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ပါဌသေသော။ ဣတိ တသ္မာ။ ဧတ္ထ သိယာ ‘‘တံ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတီ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ န နု တမ္ပိ ဥပေက္ခာ သဟဂတ စိတ္တေသု ကရုဏာ မုဒိတာနံ သမ္ဘဝံ သာဓေတိ ယေဝါတိ။ သစ္စံ သာဓေတိယေဝ။ တေန ပန ပရိစယ ဝသေန တေသု တာသံ သမ္ဘဝံ ဒီပေတိ။ ဣဓ ပန ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိနာ ‘‘ပဋိကူလာ ရမ္မဏေသူ’’တိအာဒိနာ စ ပရိစယေန ဝိနာ ပကတိယာ တာသံ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာယ ဧဝ သဟ ပဝတ္တိ ဗဟုလတာ ဝုတ္တာတိ။ ‘‘ယောဂကမ္မ ဗလေနာ’’တိ ယုဉ္ဇန ဝီရိယ ကမ္မ ဗလေန။

၁၂၂။ စေတော ယုတ္တာနံ စိတ္တ စေတသိကာနံ။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ဟေဋ္ဌာ စ ဝုတ္တော ‘ကဒါစိ သန္ဒိဿန္တိ ဝိသုံ ဝိသုံ၊ ကဒါစိ နာနာ ဟုတွာ ဇာယန္တီ’တိ။ ဥပရိ စ ဝက္ခတိ ‘အပ္ပမညာ ဝိရတိယော ပနေတ္ထ ပဉ္စပိ ပစ္စေကမေဝ ယောဇေတဗ္ဗာ’တိ။ ဣဿာဒီနဉ္စ နာနာ ကဒါစိ ယောဂေါ ဥပရိ ‘ဣဿာမစ္ဆေရ ကုက္ကုစ္စာနိ ပနေတ္ထ ပစ္စေကမေဝ ယောဇေတဗ္ဗာနီ’တိ ဝက္ခတိ။ မာနထိန မိဒ္ဓါနံ ပန နာနာ ကဒါစိ ယောဂေါ ဣဓ ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘ကဒါစီ’’တိ ဝတွာ တဒတ္ထံ ဝိဝရတိ ‘‘တေသံ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဒိဋ္ဌိ ဝိပ္ပယုတ္တာနံ။ ‘‘နိဒ္ဒါဘိဘူတ ဝသေနာ’’တိ နိဒဿန ဝစနမေတံ။ တေန ကောသဇ္ဇာဒီနမ္ပိ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘အကမ္မညတာယာ’’တိ အကမ္မညဘာဝေန။ တေဟိ ဣဿာမစ္ဆရိယ ကုက္ကုစ္စေဟိ။ တေန စ မာနေန။ ကိစ္စ ဝိရောဓေ ဝါ အာရမ္မဏ ဝိရောဓေ ဝါ နာနာဘာဝေါ။ အဝိရောဓေ သဟဘာဝေါ။

၁၂၃။ ‘‘ယောဂဋ္ဌာနပရိစ္ဆိန္ဒန ဝသေနာ’’တိ သဗ္ဗစိတ္တ သာဓာရဏာ တာဝ သဗ္ဗေသုပိ ဧကူနနဝုတိစိတ္တုပ္ပာဒေသု၊ ဝိတက္ကော ပဉ္စပညာ သစိတ္တေသူတိအာဒိနာ ယုတ္တဋ္ဌာန ဘူတာနံ စိတ္တာနံ ဂဏနသင်္ချာပရိစ္ဆေဒဝသေန။ ‘‘ယုတ္တ ဓမ္မရာသိ ပရိစ္ဆိန္ဒန ဝသေနာ’’တိ အနုတ္တရေ ဆတ္တိံသ၊ မဟဂ္ဂတေ ပဉ္စတိံသာတိအာဒိနာ ယုတ္တ ဓမ္မရာသီနံ ဂဏန သင်္ချာ ပရိစ္ဆေဒ ဝသေန။ သေသံ သုဝိညေယျံ။ ‘‘ပါဠိယံ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိ ပါဠိယံ။ ‘‘တေသံ နယာနံ’’တိ စတုက္က ပဉ္စက နယာနံ။

၁၂၄။ ‘‘ကာယဝစီ ဝိသောဓန ကိစ္စာ’’တိ ကာယဒွါရဝစီဒွါရ သောဓန ကိစ္စာ။

၁၂၅။ လောကုတ္တရ ဝိရတီနံ လောကုတ္တရ ဝိပါကေသုပိ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ‘‘ဣဒဉ္စ…ပေ… ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ တာသံ အပ္ပမညာနံ။ တေသု မဟာဝိပါကေသု။ သတ္တပညတ္တာဒီနိ အာရမ္မဏာနိ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘တေနာ’’တိ ကုသလေန။ ‘‘ဝိကပ္ပ ရဟိတတ္တာ’’တိ ဝိဝိဓာကာရ စိန္တန ရဟိတတ္တာ။ အပ္ပနာပတ္တ ကမ္မ ဝိသေသေဟိ နိဗ္ဗတ္တာ အပ္ပနာပတ္တကမ္မ ဝိသေသ နိဗ္ဗတ္တာ။ ပညတ္တိ ဝိသေသာနိ နာမ ပထဝီကသိဏ နိမိတ္တာဒီနိ။ ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒီသု။ န ပညတ္တိ ဓမ္မေဟိ အတ္ထိ။ ဧဝဉ္စ သတိ၊ ကာမဝိပါကာနိ ကာမတဏှာယ အာရမ္မဏဘူတာ ပညတ္တိယောပိ အာလမ္ဗေယျုန္တိ။ ‘‘သင်္ဂဟနယဘေဒကာရကာ’’တိ ပထ မဇ္ဈာနိက စိတ္တေသု ဆတ္တိံသ။ ဒုတီယဇ္ဈာနိက စိတ္တေသု ပဉ္စတိံသာတိအာဒိနာ သင်္ဂဟနယဘေဒဿ ကာရကာ။

၁၂၆။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ပဉ္စသု အသင်္ခါရိကေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ တထာ ပဉ္စသု သသင်္ခါရိကေသူတိ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

၁၂၈။ ‘‘ဘူမိ ဇာတိ သမ္ပယောဂါဒိဘေဒေနာ’’တိ ဖဿောတာဝ စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ ကာမာဝစရော၊ ရူပါဝစရော၊ အရူပါဝစရော စာတိ။ အယံ ဘူမိဘေဒေါ။

ဒွါဒသာကုသလာ ဖဿာ၊ ကုသလာ ဧကဝီသတိ၊

ဆတ္တိံသေဝ ဝိပါကာ စ၊ ဝီသတိ ကြိယာ မတာ။

ဣတိ အယံ ဇာတိဘေဒေါ။ သောမနဿ သဟဂတော၊ ဒိဋ္ဌိဂတ သမ္ပယုတ္တော၊ အသင်္ခါရိကော စ၊ သသင်္ခါရိကော စာတိအာဒိနာ သမ္ပယောဂါဒိဘေဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘စိတ္တေန သမံ ဘေဒ’’န္တိ အတ္တနာ ဝါ သမ္ပယုတ္တေန စိတ္တဘေဒေန သမံ ဘေဒံ။ ဧကူနန ဝုတိယာ စိတ္တေသု ဝါ။ ဧတ္ထ စ ဝိစိကိစ္ဆာ စေတသိကံ ဧကသ္မိံ စိတ္တေ ယုတ္တန္တိ ဧကမေဝ ဟောတိ။ ဒေါသော၊ ဣဿာ၊ မစ္ဆရိယံ၊ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဣမေ စတ္တာရော ဒွီသု စိတ္တေသု ယုတ္တာတိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဒွေ ဒွေ ဟောန္တိ။ တထာ ဒိဋ္ဌိမာနာ ပစ္စေကံ စတ္တာရော။ ထိနမိဒ္ဓံ ပစ္စေကံ ပဉ္စာတိအာဒိနာ သဗ္ဗံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။

စေတသိကသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပကိဏ္ဏကသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၂၉။ ပကိဏ္ဏကသင်္ဂဟေ။ ဥဘိန္နံ စိတ္တ စေတသိကာနံ။ ‘‘တေပညာသာ’’တိ တေပညာသဝိဓာ။ ‘‘ဘာဝေါ’’တိ ဝိဇ္ဇမာနကိရိယာ။ ယော လက္ခဏ ရသာဒီသု လက္ခဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မာနံ’’တိအာဒိံ။ ပဝတ္တောတိ ပါဌသေသ ပဒံ။ ဧတေန ‘ဝေဒနာ ဘေဒေန စိတ္တစေတသိကာနံ သင်္ဂဟော’တိအာဒီသုပိ ဝေဒနာ ဘေဒေန ပဝတ္တော စိတ္တစေတသိကာနံ သင်္ဂဟောတိအာဒိနာ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝစနတ္ထော ဒဿိတော’’တိ၊ ကထံ ဒဿိတောတိ အာဟ ‘‘ဝေဒနာ ဘေဒေန စိတ္တစေတသိကာနံ သင်္ဂဟော’’တိအာဒိ။ ‘‘တေသံ ဒါနိ ယထာရဟံ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တေသံ’’တိ စိတ္တစေတသိကာနံ၊ သင်္ဂဟော နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေန အယံ သင်္ဂဟော စိတ္တ စေတသိကာနံ ဧဝ သင်္ဂဟောတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ ဝေဒနာ ဟေတုတော။ လ။ လမ္ဗဏဝတ္ထုတော သင်္ဂဟော နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေန ဥပရိ ဝေဒနာ သင်္ဂဟောတိအာဒီသု ဝေဒနာတော သင်္ဂဟော ဝေဒနာ သင်္ဂဟော။ လ။ ဝတ္ထုတော သင်္ဂဟော ဝတ္ထု သင်္ဂဟောတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ၊ ဝေဒနာတောတိအာဒီသု စ ဝေဒနာ ဘေဒတောတိအာဒိ အတ္ထတော သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ ဧဝံ ဆန္နံ ပကိဏ္ဏကသင်္ဂဟာနံ ဝစနတ္ထော ဒဿိတော။ တေနာဟ ‘‘ဝေဒနာ ဘေဒေနာ’’တိအာဒိံ။ အာဒိနာ ဒဿိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သင်္ဂဟော နာမ နိယျတေ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘နီတော နာမ အတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘နိယျတေ’’တိ စ ပဝတ္တီယတေတိ အတ္ထော။ နနု တေသံ ‘‘သင်္ဂဟော နာမ နိယျတေ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဒွီဟိ စိတ္တ စေတသိကေဟိ ဧဝ အယံ သင်္ဂဟော နေတဗ္ဗောတိ။ န။ စိတ္တေန နီတေ စေတသိကေဟိ ဝိသုံ နေတဗ္ဗ ကိစ္စဿ အဘာဝတောတိ ဒဿေတုံ ‘‘စိတ္တေ ပန သိဒ္ဓေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၃၀။ ဝေဒနာ သင်္ဂဟေ။ ဝေဒနာ ဘေဒံ နိဿာယ ဣမဿ သင်္ဂဟဿ ပဝတ္တတ္တာ ‘‘နိဿယ ဓမ္မ ပရိဂ္ဂဟတ္ထ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သံယုတ္တကေ’’တိ ဝေဒနာ သံယုတ္တကေ။ ‘‘အာရမ္မဏံ အနုဘောန္တီ’’တိ အာရမ္မဏ ရသံ အနုဘောန္တိ။ ‘‘တေ’’တိ တေဇနာ။ ‘‘တံ’’တိ တံ အာရမ္မဏံ။ ‘‘သာတတော’’တိ သုခါကာရတော။ ‘‘အဿာတတော’’တိ ဒုက္ခာ ကာရတော။ တတော အညောပကာရော နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဝေဒနာ အနုဘဝန လက္ခဏေန တိဝိဓာ ဧဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဒွေ’’တိ ဒွေ ဝေဒနာယော။ ဥပေက္ခံ သုခေ သင်္ဂဟေတွာ သုခဒုက္ခဝသေန ဝါ ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ’’တိ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ အဒုက္ခမ သုခံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စ ဘေဒါဒီသု ဝိတ္ထာရော ဝေဒနာ သံယုတ္တေ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဝေဒယိတန္တိ စ ဝေဒနာတိ စ အတ္ထတော ဧကံ။ ‘‘သဗ္ဗံ တံ ဒုက္ခသ္မိံ’’တိ သဗ္ဗံ တံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခသ္မိံ ဧဝ ပဝိဋ္ဌံ ဟောတိ။ သင်္ခါရ ဒုက္ခတံ အာနန္ဒ မယာ သန္ဓာယ ဘာသိတံ သင်္ခါရ ဝိပရိဏာမတဉ္စ၊ ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဒုက္ခသ္မိံတိ ပါဠိ။ ‘‘ဣန္ဒြိယဘေဒဝသေနာ’’တိ သောမနဿ သဟဂတံ၊ ဥပေက္ခာသဟဂတံ၊ ဒေါမနဿ သဟဂတံ၊ သုခသဟဂတံ၊ ဒုက္ခ သဟဂတန္တိ ဧဝံ ဣန္ဒြိယ ဘေဒဝသေန။ ‘‘ယေသု ဓမ္မေသူ’’တိ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေသု။ ‘‘တေသံ’’တိ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မာနံ။ တတ္ထ သုခသမ္ပယုတ္တာ ဓမ္မာ ကာယိက သုခ သမ္ပယုတ္တ စေတသိက သုခ သမ္ပယုတ္တ ဝသေန ဒုဝိဓာ။ ဧဝံ ဣဿရဋ္ဌာနဘူတာနံ သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မာနံ ဒုဝိဓတ္တာ အနုဘဝန ဘေဒေ တီသု ဝေဒနာသု ဧကံ သုခ ဝေဒနံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ သုခိန္ဒြိယံ သောမနဿိန္ဒြိယန္တိ ဝုတ္တံ။ ဒုက္ခသမ္ပယုတ္တ ဓမ္မေသုပိ ဧသေဝနယော။ ‘‘အပိ စာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ‘‘တေပီ’’တိ ဥပေက္ခာ သမ္ပယုတ္တာပိ ဓမ္မာ။ စက္ခာဒိ ပသာဒကာယာ နာမ စက္ခု သောတ ဃာန ဇိဝှာ ပသာဒကာယာ။ တေသု နိဿိတာ နာမ စက္ခု ဝိညာဏ စိတ္တုပ္ပာဒါဒယော။ ‘‘သဗ္ဘာဝါ’’တိ သန္တဘာဝတော သံဝိဇ္ဇမာန ဘာဝတော ဒုဝိဓာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧက ရသတ္တာ’’တိ မဇ္ဈတ္တဘာဝေန ဧကရသတ္တာ။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခိန္ဒြိယာနိ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

၁၃၁။ ဟေတုသင်္ဂဟေ။ ‘‘သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနံ’’တိ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌဟန္တီတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတ ဘာဝသာဓနံ ဟေတု ကိစ္စံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣမေပိ ဓမ္မာ’’တိ ဣမေပိ ဆ ဟေတု ဓမ္မာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု အာရမ္မဏေသု၊ သာဓေန္တိ။ တသ္မာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတ ဘာဝသာဓနံ ဟေတုကိစ္စံ နာမာတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အပရေ ပနာ’’တိ ပဋ္ဌာနဋ္ဌ ကထာယံ အာဂတော ရေဝတတ္ထေရ ဝါဒေါ။ ‘‘ဓမ္မာနံ ကုသလာဒိ ဘာဝသာဓနံ’’တိ သဟဇာတဓမ္မာနံ ကုသလဘာဝသာဓနံ အကုသလဘာဝသာဓနံ အဗျာကတဘာဝသာဓနံ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိအာဒိ တံ ဝါဒံ ပဋိက္ခိပန္တာနံ ပဋိက္ခေပဝစနံ။ ‘‘ယေသ’’န္တိ မောဟမူလ စိတ္တ ဒွယေ မောဟော စ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒ ရူပ နိဗ္ဗာနာနိ စ။ ‘‘န သမ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ သဟဇာတ ဟေတုနော အဘာဝါ တဿ မောဟဿ အကုသလ ဘာဝေါ၊ ဣတရေ သဉ္စ အဗျာကတ ဘာဝေါ န သမ္ပဇ္ဇေယျ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဟေတု နာမ သဟဇာတ ဓမ္မာနံ ကုသလာဒိဘာဝံ သာဓေတီတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သတိ၊ သော မောဟော သမ္ပယုတ္တ ဓမ္မာနံ အကုသလ ဘာဝံ သာဓေယျ။ အတ္တနော ပန အကုသလ ဘာဝံ သာဓေန္တော သဟဇာတော အညော ဟေတု နတ္ထိ။ တသ္မာ တဿ အကုသလဘာဝေါ န သမ္ပဇ္ဇေယျ။ တထာ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒ ရူပ နိဗ္ဗာနာနဉ္စ အဗျာကတဘာဝံ သာဓေန္တော ကောစိ သဟဇာတော ဟေတု နာမ နတ္ထီတိ တေသမ္ပိ အဗျာကတ ဘာဝေါ န သမ္ပဇ္ဇေယျ။ န စ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ သော ထေရဝါဒေါ န ယုတ္တောတိ။ ဧတ္ထ သိယာ။ သောစ မောဟော အတ္တနော ဓမ္မတာယ အကုသလော ဟောတိ။ တာနိ စ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒရူပ နိဗ္ဗာနာနိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ အဗျာကတာနိ ဟောန္တီတိ။ ဧဝံ သန္တေ၊ ယထာ တေ ဓမ္မာ။ တထာ အညေပိ ဓမ္မာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ ကုသလာ ကုသလာ ဗျာကတာ ဘဝိဿန္တိ။ န စေတ္ထ ကာရဏံ အတ္ထိ၊ ယေနကာရဏေန တေ ဧဝ ဓမ္မာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ အကုသလာ ဗျာကတာ ဟောန္တိ။ အညေ ပန ဓမ္မာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ကုသလာ ကုသလာ ဗျာကတာ န ဟောန္တိ၊ ဟေတူဟိ ဧဝ ဟောန္တီတိ။ တသ္မာ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ကုသလာဒိ ဘာဝတ္ထာယ ဟေတူဟိ ပယောဇနံ နတ္ထိ။ တသ္မာ သော ထေရဝါဒေါ န ယုတ္တော ယေဝါတိ။ န ကေဝလဉ္စ တသ္မိံ ထေရဝါဒေ ဧတ္တကော ဒေါသော အတ္ထိ။ အထ ခေါ အညောပိ ဒေါသော အတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယာနိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထာယံ အဓိပ္ပာယော။ သစေ ဓမ္မာနံ ကုသလာဒိ ဘာဝေါ သဟဇာတ ဟေတုပ္ပဋိဗဒ္ဓါ သိယာ။ ဧဝံ သတိ၊ ဟေတု ပစ္စယေ ကုသလ ဟေတုတော လဒ္ဓ ပစ္စယာနိ ရူပါနိ ကုသလာနိ ဘဝေယျုံ။ အကုသလ ဟေတုတော လဒ္ဓ ပစ္စယာနိ ရူပါနိ အကုသလာနိ ဘဝေယျုံ။ န စ ဘဝန္တိ။ တသ္မာ သော ဝါဒေါ အယုတ္တော ယေဝါတိ။ ဣဒါနိ ပုန တံ ထေရဝါဒံ ပဂ္ဂဟေတုံ ‘‘ယထာပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဓမ္မေသူ’’တိ စတုဿစ္စ ဓမ္မေသု။ မုယှနကိရိယာ နာမ အန္ဓကာရ ကိရိယာ။ ဓမ္မစ္ဆန္ဒော နာမ ဒါနံ ဒါတုကာမော၊ သီလံ ပူရေတုကာမော၊ ဘာဝနံ ဘာဝေတုကာမော ဣစ္စာဒိနာ ပဝတ္တော ဆန္ဒော။ ‘‘အက္ခန္တီ’’တိ အက္ခမနံ၊ အရောစနံ၊ အမနာပေါ။ ပါပ ဓမ္မ ပါပါ ရမ္မဏ ဝိရောဓော နာမ ကာမရာဂဋ္ဌာနီယေဟိ သတ္တဝိဓ မေထုန ဓမ္မာဒီဟိ ပါပ ဓမ္မေဟိ စေဝ ပဉ္စကာမဂုဏာ ရမ္မဏေ ဟိ စ စိတ္တဿ ဝိရောဓော၊ ဇေဂုစ္ဆော ပဋိကူလော။ မုယှနကိရိယာ ပန ဧကန္တ အကုသလ ဇာတိကာ ဧဝ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ မောဟမူလ စိတ္တ ဒွယေ မောဟော အတ္တနော ဓမ္မတာယ အကုသလော ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိအာဒိကံ တတ္ထ ဒေါသာရောပနံ ဝိဓမတိ။ ဣဒါနိ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒ ရူပ နိဗ္ဗာနာနိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ အဗျာကတာနိ ဟောန္တီတိ ဣမမတ္ထံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘ယောစ ဓမ္မော’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ အညံ ဒုက္ကရ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဟေတုက စိတ္တာနံ’’တိ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒါနံ။ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ သိဒ္ဓါ။ ဧတ္တာဝတာ-အဟေတုက။ လ။ နိဗ္ဗာနာနိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ အဗျာကတာနိ ဟောန္တီ-တိ ဣမမတ္ထံ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိအာဒိ တတ္ထ ဒေါသာရောပနံ အပနေတိ။ ဣဒါနိ သဗ္ဗောပိ မောဟော အတ္တနော ဓမ္မတာယ အကုသလ ဘာဝေဌတွာ အညေသံ ဣစ္ဆာ နာမ အတ္ထိ၊ အက္ခန္တိ နာမ အတ္ထီတိ ဧဝံ ဝုတ္တာနံ ဣစ္ဆာ အက္ခန္တိ ဓမ္မာနမ္ပိ အကုသလ ဘာဝံ သာဓေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ မောဟော’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘မုယှန နိဿန္ဒာနိ ဧဝါ’’တိ မုယှနကိရိယာယ နိဿန္ဒပ္ဖလာနိ ဧဝ။ န ကေဝလံ သော လောဘာဒီနံ အကုသလဘာဝံ သာဓေတိ၊ အထ ခေါ အလောဘာဒီနမ္ပိ ကုသလဘာဝံ သော ဧဝ သာဓေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘အလောဘာဒီနဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနုသယေန သဟေဝ သိဒ္ဓါ’’တိ တာနိ သတ္တသန္တာနေ အဝိဇ္ဇာနုသယေ အပ္ပဟီနေ ကုသလာနိ ဟောန္တိ။ ပဟီနေ ကိရိယာနိ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒါနိ လောဘ ဒေါသာနံ အလောဘာဒီနဉ္စ ဟေတု ကိစ္စံ ဒဿေတုံ ‘‘တာနိ ပန လောဘာဒီနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ရဇ္ဇန ဒုဿနာနံ နိဿန္ဒာနိ ရဇ္ဇနာဒိနိဿန္ဒာနိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌိ မာနာဒီနီ’’တိ ဒိဋ္ဌိ မာန ဣဿာ မစ္ဆရိယာဒီနိ။ အရဇ္ဇန အဒုဿန အမုယှနာနံ နိဿန္ဒာနိ အရဇ္ဇနာဒိ နိဿန္ဒာနိ။ ‘‘သဒ္ဓါဒီနီ’’တိ သဒ္ဓါ သတိ ဟိရိ ဩတ္တပ္ပာဒီနိ။ ‘‘ဟေတုမုခေနပီ’’တိ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒ ရူပ နိဗ္ဗာနာနံ အဗျာကတဘာဝေါ အတ္တနော ဓမ္မတာယ သိဒ္ဓါတိ ဝုတ္တော။ သဟေတုက ဝိပါက ကြိယာနံ အဗျာကတ ဘာဝေါ ပန အတ္တနော ဓမ္မတာယ သိဒ္ဓါတိပိ သဟဇာတ ဟေတူနံ ဟေတု ကိစ္စေန သိဒ္ဓါတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝ နိပါဌေ။ ‘‘မဂ္ဂိတဗ္ဗော’’တိ ဂဝေသိတဗ္ဗော။ အထ တေသံ ကုသလာဒိ ဘာဝေါ သေသသမ္ပယုတ္တ ဟေတုပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ သိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ’’တိ ဟေတုနာ အပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ။ ‘‘ကုသလာဒိဘာဝေါ’’တိ ကုသလာဒိဘာဝေါ သိယာ။ ‘‘သော’’တိ ကုသလာဒိဘာဝေါ။ ‘‘အဟေတုကာနံ’’တိ အဟေတုက စိတ္တုပ္ပာဒ ရူပ နိဗ္ဗာနာနံ။ ဣဒါနိ ‘ယာနိ စ လဒ္ဓဟေတု ပစ္စယာနီ’တိအာဒိ ဝစနံ ပဋိက္ခိပန္တော ‘‘ယထာစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ရူပါရူပ ဓမ္မေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မ ဝစနံ။ ‘‘အရူပ ဓမ္မေသု ဧဝါ’’တိ နိဒ္ဓါရဏီယံ။ န ရူပ ဓမ္မေသု ဖရန္တိ။ ဧဝံ သတိ၊ ကသ္မာ တေ ရူပ ဓမ္မာ ဈာနပစ္စယုပ္ပန္နေသု ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘တေ ပနာ’’တိအာဒိံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။ ‘‘တံ ပန တေသံ’’တိ တေသံ ဟံသာဒီနံ တံ ဝဏ္ဏဝိသေသံ။ ‘‘ယောနိယော’’တိ မာတာပိတု ဇာတိယော။ ‘‘အဗျာကတာနံ ပနာတိ သဗ္ဗံ’’တိ အဗျာကတာနံ ပန အဗျာကတဘာဝေါ နိရနုသယ သန္တာနပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ၊ ကမ္မပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ၊ အဝိပါကဘာဝပ္ပဋိ ဗဒ္ဓါ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဣဒံ သဗ္ဗံ။ ‘‘ဝုတ္တ ပက္ခေပတတိ ယေဝါ’’တိ တသ္မိံ ပက္ခေ အန္တောဂဓမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၃၂။ ကိစ္စသင်္ဂဟေ။ တသ္မိံ ပရိက္ခီဏေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကမ္မဿာ’’တိ ကမ္မန္တရဿ။ စုတဿ သတ္တဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဘဝန္တရာဒိပ္ပဋိ သန္ဓာန ဝသေနာ’’တိ ဘဝန္တရဿ အာဒိကောဋိယာ ပဋိသန္ဓာန ဝသေန။ ဘဝသန္တာနဿ ပဝတ္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ပဝတ္တီတိ အာဟ ‘‘ယာဝ တံ ကမ္မံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဝိစ္ဆေဒပ္ပဝတ္တိ ပစ္စယင်္ဂဘာဝေနာ’’တိ အဝိစ္ဆေဒပ္ပဝတ္တိယာ ပဓာန ပစ္စယ သင်္ခါတေန အင်္ဂဘာဝေန။ ဧတေန ဘဝင်္ဂပဒေ အင်္ဂသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘တဿဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တဿာ’’တိ ဘဝင်္ဂဿ။ အာဝဇ္ဇနံ အာဝဋ္ဋနန္တိ ဧကော ဝစနတ္ထော။ တံ ဝါ အာဝဇ္ဇေတီတိ ဧကော။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တ သန္တာနံ။ အာဝဋ္ဋတိ ဝါ တံ ဧတ္ထာတိ ဧကော။ အာဝဋ္ဋတိ ဝါ တံ ဧတေနာတိ ဧကော။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တ သန္တာနံ။ အာဝဇ္ဇေတိ ဝါတိ ဧကော။ ‘‘ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ’’တိ ဝိ-အဝ-ဌပနံတိ ပဒစ္ဆေဒေါ။ ဝိဘာဝနိ ဝိစာရဏာယံ။ ‘‘ဧကာဝဇ္ဇန ပရိကမ္မ စိတ္တတော’’တိ မဂ္ဂေန ဝါ အဘိညာယ ဝါ ဧကံ သမာနံ အာဝဇ္ဇနံ အဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ တဿံ ဝီထိယံ ‘အာဝဇ္ဇနံ၊ ပရိကမ္မံ၊ ဥပစာရော၊ အနုလောမံ၊ ဂေါတြဘူ၊တိ ဧတ္ထ ပရိကမ္မ ဇဝနစိတ္တံ ဣဓ ပရိကမ္မ စိတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တာနီ’’တိ မဂ္ဂါ ဘိညာဇဝနာနိ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ဝိဘာဝနိ ပါဌေ။ ‘‘ဒီဃံ အဒ္ဓါနံ’’တိ သကလရတ္တိယံ ဝါ သကလ ဒိဝသံ ဝါ နိဒ္ဒေါက္ကမန ဝသေန ဒီဃံ ကာလံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာဌာနံ’’တိ ပဋိသန္ဓိကိစ္စဿ ဌာနံ။ ကာလောဟိ နာမ ဝိသုံ စိတ္တဿ အာရမ္မဏ ဘူတော ဧကော ပညတ္တိ ဓမ္မောတိ ဧတေန ကာလော နာမ သဘာဝတော အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ကထံ ကိစ္စာနံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ နာမ သက္ကာ ဘဝိတုန္တိ ဣမံ အာသင်္ကံ ဝိသောဓေတိ။ ‘‘ဣတရထာ’’တိ တထာ အဂ္ဂဟေတွာ အညထာ ကိစ္စဋ္ဌာနာနံ အဘေဒေ ဂဟိတေ သတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သယံ သောမနဿ ယုတ္တံပီ’’တိ ကဒါစိ သယံ သောမနဿ ယုတ္တံပိ။ ‘‘တံ’’တိ သောမနဿ သန္တီရဏံ။ ‘‘လဒ္ဓပစ္စယ ဘာဝေနာ’’တိ လဒ္ဓအနန္တရ ပစ္စယဘာဝေန။ ‘‘အာသေဝန ဘာဝ ရဟိတံ ပီ’’တိ အာသေဝန ဂုဏ ရဟိတမ္ပိ။ တဉှိ အာသေဝန ပစ္စယေ ပစ္စယောပိ န ဟောတိ၊ ပစ္စယုပ္ပန္နမ္ပိ န ဟောတီတိ။ ‘‘ပရိကမ္မ ဘာဝနာ ဗလေန စ ပဝတ္တတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဖလသမာပတ္တိ ဝီထိယံ ဖလဇဝနေသု ပါကဋံ။ သေသမေတ္ထသုဗောဓမေဝ။

၁၃၃။ ဒွါရသင်္ဂဟေ။ ‘‘အာဒါသပဋ္ဋမယော’’တိ အာဒါသပဋ္ဋေန ပကတော။ ‘‘ဒွေ ဧဝါ’’တိ ဒွေ ဧဝ ဒွါရာနိ။ ‘‘ဒွါရ သဒိသတ္တာ’’တိ နဂရ ဒွါရ သဒိသတ္တာ။ ‘‘ကမ္မဝိသေသ မဟာဘူတ ဝိသေသ သိဒ္ဓေနာ’’တိ ဧတ္ထ ကမ္မဝိသေသေန စ မဟာဘူတ ဝိသေသေန စ သိဒ္ဓါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ စ ဝီထိ စိတ္တာနိ ဂဏှန္တိ။ ‘‘ယမှီ’’တိ ယသ္မိံ စက္ခုမှိ။ တဒေဝ စက္ခု စက္ခုဒွါရံ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ’’တိ ရူပ နိမိတ္တာနဉ္စ အာဝဇ္ဇနာဒိ ဝီထိစိတ္တာနဉ္စ။ ‘‘ဝိသယ ဝိသယီ ဘာဝူပဂမနဿာ’’တိ ဧတ္ထ ရူပ နိမိတ္တာနံ ဝိသယဘာဝဿ ဥပဂမနံ နာမ စက္ခု မဏ္ဍေ အာပါတာဂမနံ ဝုစ္စတိ။ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ ဝိသယီ ဘာဝဿ ဥပဂမနံ နာမ တေသံ နိမိတ္တာနံ အာရမ္မဏ ကရဏံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘မုခပ္ပထဘူတတ္တာ’’တိ မုခမဂ္ဂဘူတတ္တာ။ ဧဝံ ဒွါရ သဒ္ဒဿ ကရဏ သာဓနယုတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အဓိကရဏ သာဓန ယုတ္တိံ ဒဿေတိ ‘‘အထဝါ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ရူပါနံ’’တိ ရူပ နိမိတ္တာနံ။ ‘‘စက္ခုမေဝ စက္ခု ဒွါရ’’န္တိ ဧတေန စက္ခုမေဝ ဒွါရံ စက္ခု ဒွါရန္တိ အဝဓာရဏ သမာသံ ဒဿေတိ။ ‘‘ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝါ’’တိ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တသင်္ဂဟေ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနပဒေ ဝုတ္တမေဝ။ သဗ္ဗံ ဧကူန နဝုတိဝိဓံ စိတ္တံ မနောဒွါရမေဝ နာမ ဟောတိ။ တထာဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌသာလိနိယံ အယံ နာမမနော မနောဒွါရံ နာမ န ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗောတိ။ ‘‘ဥပပတ္တိ ဒွါရမေဝါ’’တိ ဥပပတ္တိဘဝ ပရိယာပန္နံ ကမ္မဇဒွါရမေဝ။ ‘‘ဣဓ စာ’’တိ ဣမသ္မိံ သင်္ဂဟဂန္ထေ စ။ ယဉ္စ သာဓက ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ဝိဘာဝနိယံ။ ‘‘တတ္ထေဝ တံ ယုတ္တံ’’တိ တသ္မိံ ပါဠိပ္ပဒေသေ ဧဝ တံ သာဓက ဝစနံ ယုတ္တံ။ ဣတရေ ဒွေ ပစ္စယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘မနဉ္စာတိ ဧတ္ထာ’’တိ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံတိ ဝါကျေ မနဉ္စာတိပဒေ။ တတ္ထ ပန ဇဝန မနောဝိညာဏဿ ဥပ္ပတ္တိယာ စတူသု ပစ္စယေသု မနဉ္စာတိ ဧတ္ထ ဒွါရဘူတံ ဘဝင်္ဂမနော စ အာဝဇ္ဇန မနော စာတိ ဒွေ ပစ္စယာ လဗ္ဘန္တိ။ ဓမ္မေ စာတိ ပဒေ ဓမ္မာရမ္မဏ သင်္ခါတော ဧကော ပစ္စယော လဗ္ဘတိ။ စ သဒ္ဒေန မနောဝိညာဏ သမ္ပယုတ္တက္ခန္ဓာ ဂယှန္တိ။ ဧဝံ စတ္တာရော ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိ ဣမသ္မိံ အဋ္ဌကထာ ဝစနေ။ ‘‘သန္နိဟိတ ပစ္စယာနံ ဧဝ တတ္ထ အဓိပ္ပေတတ္တာ’’တိ ပဋိစ္စ သဒ္ဒသာမတ္ထိယေန အာသန္နေ ဓရမာနပစ္စယာနံ ဧဝ တသ္မိံ ပါဠိဝါကျေ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ‘‘ဒွါရဘာဝါရဟဿာ’’တိ ဝိသယ ဝိသယီနံ ဝုတ္တ နယေန ပဝတ္တိ မုခဘာဝါရဟဿ။ ဧတေန အာရမ္မဏာနိ အာပါတံ အာဂစ္ဆန္တု ဝါ၊ မာဝါ၊ ဝီထိ စိတ္တာနိ ပဝတ္တန္တုဝါ၊ မာဝါ၊ အပ္ပမာဏံ။ ပဘဿရပ္ပသန္နဘာဝေန ဒွါရဘာဝါ ရဟတာ ဧဝ ပမာဏန္တိ ဒီပေတိ။ ‘‘နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ဧတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဒွါရဝိကာရ မူလကာနိ တာဒိသာနိ ကိစ္စာနိ ယေသံ တာနိ တံ ကိစ္စဝန္တာနိ။ ‘‘ကမ္မဝသေန သိဇ္ဈန္တီ’’တိ သတ္တသန္တာနေ ပဝတ္တန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ တံ ကိစ္စဝန္တာနိ စိတ္တာနိ။ ဝိဘာဝနိ ပါဌေ ‘‘မနောဒွါရ သင်္ခါတ ဘဝင်္ဂတော’’တိ မနောဒွါရ သင်္ခါတ ဘဝင်္ဂ ဘာဝတော စ။ ‘‘အာရမ္မဏန္တရဂ္ဂဟဏဝသေန အပ္ပဝတ္တိတော’’တိ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တေန ယထာ ဂဟိတံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒိကံ အာရမ္မဏံ မုဉ္စိတွာ ပဝတ္တိကာလေ ဆသု ဒွါရေသု အာပါတာဂတဿ အာရမ္မဏန္တရဿ ဂဟဏ ဝသေန အပ္ပဝတ္တိတော စ။ ဟေဋ္ဌာပိ ပဉ္စဒွါရာ ဝဇ္ဇန စက္ခု ဝိညာဏ သမ္ပဋိစ္ဆန သန္တီရဏ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန ကာမာဝစရဇဝန တဒါ ရမ္မဏ ဝသေနာတိအာဒိနာ ကိစ္စသီသေနေဝ။ လ။ ဝုတ္တော။ ဧတ္ထဟိ အာဝဇ္ဇန သမ္ပဋိစ္ဆနာဒီနိ ကိစ္စ ဝိသေသာနံ နာမာနိ ဟောန္တိ။ ‘‘စေ’’တိ စေ ဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘တထာ အဿုတတ္တာ’’တိ ဧကူန ဝီသတိ ဒွါရ ဝိမုတ္တာနီတိ စ၊ ဆ ဒွါရိကာနိ စေဝ ဒွါရ ဝိမုတ္တာနီတိ စ၊ မဟဂ္ဂတ ဝိပါကာနိ ဒွါရ ဝိမုတ္တာနေ ဝါတိ စ၊ သုတံ။ န ပန ဒွါရိက ဝိမုတ္တာနီတိ သုတံ။

၁၃၄။ အာရမ္မဏ သင်္ဂဟေ။ ‘‘ဒုဗ္ဗလ ပုရိသေနာ’’တိ ဂေလညာဘိဘူတတ္တာ ဝါ ဇရာဘိဘူတတ္တာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ ရဇ္ဇုကေန ဝါ ဝိနာ ဥဋ္ဌာတုမ္ပိ ပတိဋ္ဌာတုမ္ပိ အပရာပရံ ဂန္တုမ္ပိ အသက္ကောန္တေန ဒုဗ္ဗလ ပုရိသေန ဒဏ္ဍကံ ဝါ ရဇ္ဇုကံ ဝါ အာလမ္ဗိယတိ။ အာလမ္ဗိတွာ ဥဋ္ဌာတိ။ ပတိဋ္ဌာတိ။ အပရာပရံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ။ အမုဉ္စ မာနေဟိ ဟုတွာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘အာဂန္တွာ’’တိ အာရမ္မဏ ကရဏ ဝသေန တတော တတော အာဂန္တွာ။ ‘‘ဝိသုံ သိဒ္ဓါနီ’’တိ အာလမ္ဗိယတီတိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ သတိ၊ အာလမ္ဗဏန္တိ သိဇ္ဈတိ။ အာရမ္မဏန္တိ န သိဇ္ဈတိ။ တာနိ ဧတ္ထ အာဂန္တွာ ရမန္တီတိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ သတိ၊ အာရမ္မဏန္တိ သိဇ္ဈတိ။ အာလမ္ဗဏန္တိ န သိဇ္ဈတိ။ ဧဝဉ္စ သတိ ဧကံ ပဒံ ဒွီဟိဝါကျေဟိ ဒဿနံ န သုန္ဒရန္တိ။ ‘‘အညာနိ အာရမ္မဏာနီ’’တိ ရူပါရမ္မဏတော အညာနိ သဒ္ဒါရမ္မဏာဒီနိ။ ‘‘အာဂစ္ဆတီ’’တိ အာဝိဘာဝံ ဂစ္ဆတိ၊ ဥပ္ပာဒပ္ပဝတ္တိ ဝသေန ပစ္စက္ခဘာဝံ ပါပုဏာတိ။ ‘‘အာဂစ္ဆိတ္ထာ’’တိ အာဝိဘာဝံ ဂစ္ဆိတ္ထ၊ ဥပ္ပာဒပ္ပဝတ္တိ ဝသေန ပစ္စက္ခဘာဝံ ပါပုဏိတ္ထ။ ‘‘အနာဂတံ’’တိ ဧတ္ထ န ကာရော အဝတ္ထာ ဝသေန ပဋိသေဓော။ ယော ဓမ္မော ပစ္စယ သာမဂ္ဂိယံ သတိ အာဂမန ဇာတိကော ဥပ္ပဇ္ဇန သီလော။ သော ဧဝ ဣဒါနိ အာဂစ္ဆတိ၊ ဣဒါနိ အာဂစ္ဆိတ္ထ၊ ဣဒါနိ အာဂမန ဇာတိယံ ဌိတော၊ နာဂစ္ဆတိ နာဂစ္ဆိတ္ထာတိ ဣမိနာ အတ္ထေန သော အနာဂတော နာမ။ နိဗ္ဗာန ပညတ္တိယော ပန အာဂမန ဇာတိကာ န ဟောန္တိ။ တသ္မာ အာဂမနပ္ပသင်္ဂါဘာဝတော အနာဂတာတိ န ဝုစ္စန္တီတိ။ တေနာဟ ‘‘ဥပ္ပာဒ ဇာတိကာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တံ ဝိစာရေတဗ္ဗံ’’တိ ဝတွာ ဝိစာရဏာကာရံ ဒဿေတိ ‘‘သဗ္ဗေပိဟီ’’တိအာဒိနာ။ တေ ယဒါ ဝတ္တဗ္ဗ ပက္ခေ တိဋ္ဌန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပ္ပာဒ ဇာတိကာနညေဝ သင်္ခတ ဓမ္မာနံ။ တာသံ နိဗ္ဗာန ပညတ္တီနံ။ ‘‘န တထာ ဣမေသံ’’တိ ဣမေသံ ဒွါရ ဝိမုတ္တာနံ အာရမ္မဏံ ပန တထာ န ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ဘဝ ဝိသေသေ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘အာဝဇ္ဇနဿဝိယာ’’တိ အာဝဇ္ဇနဿ အာရမ္မဏံ ဝိယ။ အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟုတွာ။ ‘‘ဧကဝဇ္ဇန ဝီထိယံ အဂ္ဂဟိတ ဘာဝေါ ဣဓ န ပမာဏ’’န္တိ ဆ ဒွါရဂ္ဂဟိတန္တိ ဣဓ အပ္ပမာဏံ။ ဘဝန္တရေ ဂဟိတဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ‘‘ကာလဝိမုတ္တ သာမညံ’’ဝါတိ ယံ ကိဉ္စိကာလ ဝိမုတ္တံ ဝါ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ အာဂမသိဒ္ဓိ ဝေါဟာရော နာမ ‘‘ကမ္မန္တိ ဝါ၊ ကမ္မနိမိတ္တန္တိ ဝါ၊ ဂတိ နိမိတ္တန္တိ ဝါ၊ ပသိဒ္ဓါ ဝေါဟာရော ဝုစ္စတိ။ အဇာတ သတ္တုရာဇာ သင်္ကိစ္စဇာတကေပိ ပိတရံ မာရေတိ။ တသ္မာ ‘‘ဒွီသုဘဝေသူ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဆ ဟိ ဒွါရေဟီ’’တိ ကရဏ ဘူတေဟိ ဆဟိ စက္ခာဒိ ဒွါရေဟိ။ ‘‘မရဏာသန္န ဇဝနေဟီ’’တိ ကတ္တု ဘူတေဟိ မရဏာသန္နေ ပဝတ္တေဟိ ဆ ဒွါရိက ဇဝနေဟိ။ ‘‘အနေကံ သဘာဝံ’’တိ အနေကန္တ ဘာဝံ။ ယဉှိ အာရမ္မဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကေနစိ ဒွါရေန အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ အသညီ ဘဝတော စုတာနံ သတ္တာနံ ကာမပဋိသန္ဓိယာ ကမ္မာဒိ အာရမ္မဏံ ဘဝန္တရေ ကေနစိ ဒွါရေန အဂ္ဂဟိတန္တိ ယုတ္တံ။ ကသ္မာ၊ တသ္မိံ ဘဝေ ကဿစိဒွါရဿေဝ အဘာဝတော။ အရူပဘဝတော စုတာနံ ပန ကာမပဋိသန္ဓိယာ ဂတိ နိမိတ္တ သမ္မတံ အာရမ္မဏံ ကထံ ဘဝန္တရေ ကေနစိ ဒွါရေန အဂ္ဂဟိတံ ဘဝေယျ၊ မနောဒွါရဂ္ဂဟိတမေဝ ဘဝေယျာတိ ဣမံ စောဒနံ ဝိသောဓေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ပဋ္ဌာနေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတော စုတာနံ သတ္တာနံ ယာ ကာမပဋိသန္ဓိ၊ တဿာကာမပဋိ သန္ဓိယာ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဂတိနိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ဧတိဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ကာမပဋိသန္ဓိ။ ပရေသံ ပယောဂ ဗလေနာပိ ကမ္မာဒီနံ ဥပဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘သုဋ္ဌု အာသေဝိတာနံ’’တိ စိရကာလံ သင်္ဃ ဝတ္တ စေတိယဝတ္တ ကရဏာဒိဝသေန တံ တံ ဘာဝနာ ကမ္မဝသေန စ သုဋ္ဌု အာသေဝိတာနံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာနံ။ ‘‘ဟောတိ ယေဝါ’’တိ ကမ္မာဒီနံ ဥပဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတိယေဝ။ ‘‘အာဂန္တွာ’’တိ ဣမံ မနုဿ လောကံ အာဂန္တွာ ဂဏှန္တိယေဝ။ တဒါပိ နိရယပါလေဟိ ဒဿိတံ တံ တံ ဂတိ နိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စဝန္တိ။ ‘‘တံ’’တိ ရေဝတိံ နာမ ဣတ္ထိံ။ နနု နိရယပါလာ နာမ တာဝတိံသာ ဘဝနံ ဂန္တုံ န သက္ကုဏေယျုန္တိ။ နော နသက္ကုဏေယျုံ။ ကသ္မာ၊ မဟိဒ္ဓိက ယက္ခ ဇာတိကတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝေဿဝဏ ဒူတာ’’တိ ဝေဿဝဏမဟာရာဇဿ ဒူတာ။ ‘‘ဥပစာရဇ္ဈာနေဌတွာ’’တိ အပ္ပနာဈာနံ အပတ္တတာယ ဥပစာရဘာဝနာဘူတေ ကာမာဝစရဇ္ဈာနေဌတွာ။ ‘‘တာနေဝ နိမိတ္တာနီ’’တိ ပထဝီကသိဏ နိမိတ္တာဒီနိ ပဋိဘာဂ နိမိတ္တာနိ။ ‘‘ကာမပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏံ’’တိ တေဟိ နိမိတ္တာရမ္မဏေဟိ အညံ ဥပစာရ ဘာဝနာ ကမ္မံ ဝါ ယံ ကိဉ္စိ အနုရူပံ ဂတိ နိမိတ္တံ ဝါ။ ‘‘တာနေဝ နိမိတ္တာနိ ဂဟေတွာ’’တိ ဝစနေန တာနိ နိမိတ္တာနိ မရဏာသန္န ဇဝနေဟိ ဂဟိတာနီတိ ဒဿေတိ။ တာနိ စ ပညတ္တိ ဓမ္မတ္တာ ကာမပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏံ န ဟောန္တီတိ။ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဂတိ နိမိတ္တေ သိဒ္ဓေ သိဒ္ဓမေဝါ’’တိ တသ္မိံ ဘဝေ ဂတဿ တတ္ထ ယာဝဇီဝမ္ပိ အနု ဘဝိတဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ နာမ တသ္မိံ ခဏေ ဓရမာနံ ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ အတ္ထိ။ တတော ဝဍ္ဎမာနံ အနာဂတမ္ပိ အတ္ထိ။ တတ္ထ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဥပဋ္ဌဟန္တေ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏံ သမ္ပဇ္ဇတိ။ အနာဂတံ ပန အနုပဋ္ဌဟန္တမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နေ အန္တောဂဓသဒိသံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝနိ ပါဌေန စ ပစ္စုပ္ပန္န ဂတိနိမိတ္တံ ဝိယ အာပါတမာဂတံ၊ ကသ္မာ၊ ပစ္စုပ္ပန္န ဂတိ နိမိတ္တေနေဝ ကိစ္စ သိဒ္ဓိတော-တိ အဓိပ္ပာယော။ သေသမေတ္ထ သုဗောဓံ။ ‘‘တာနိဟီ’’တိအာဒီသု။ ကေစိ ဝဒန္တိ။ အနေဇောသန္တိ မာရဗ္ဘ။ ယံ ကာလမကရီမုနီတိ ဝုတ္တတ္တာ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါဒီနံ ပရိနိဗ္ဗာန စုတိ စိတ္တံ သန္တိ လက္ခဏံ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကရောတီတိ။ တံ သဗ္ဗထာပိ ကာမာဝစရာ လမ္ဗဏာ နေဝါတိ ဣမိနာ အပနေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘တာ နိဟိ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပန္နာနိ ပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘လောကုတ္တရ ဓမ္မာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တာနီ’’တိ ဒွါဒသာ ကုသလ စိတ္တာနိ အဋ္ဌဉာဏ ဝိပ္ပယုတ္တ ကုသလ ကြိယ ဇဝနာနိ စ။ အဇ္ဈာန လာဘိနော ပုထုဇ္ဇနာ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနာနိပိ အာလမ္ဗိတုံ န သက္ကောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပညတ္တိယာ သဟ ကာမာဝစရာ ရမ္မဏာနီ’’တိ။ ‘‘တာနေ ဝါ’’တိ ဉာဏ သမ္ပယုတ္တ ကာမ ကုသလာနိ ဧဝ။ ဈာနလာဘီနံ တာနေဝ ဉာဏ သမ္ပယုတ္တကာမ ကုသလာနိ။ ဟေဋ္ဌိမ ဖလဋ္ဌာနံ တာနေဝ အတ္တနာ အဓိဂတ မဂ္ဂဖလ နိဗ္ဗာနာ ရမ္မဏာနိ။ ‘‘ဈာနာနိ ပတ္ထေန္တီ’’တိ အာယတိံ ဈာနလာဘိနော ဘဝေယျာမာတိ ပတ္ထနံ ကရောန္တိ။ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ တေသံ ပုထုဇ္ဇနာနမ္ပိ။ ‘‘တေ’’တိ တေ လောကုတ္တရ ဓမ္မာ။ ‘‘အနုဘောန္တီ’’တိ သမ္ပာပုဏန္တိ။ ‘‘နဝနိပါတေ’’တိ အင်္ဂုတ္တရ နိကာယေ နဝနိပါတေ။ သေသံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝ။

၁၃၅။ ဝတ္ထုသင်္ဂဟေ။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ နိဿယ ဝိသေသော ဝုစ္စတိ။ တာနိ နိဿယ ဝတ္ထူနိ ယေသံ တာနိ တဗ္ဗတ္ထုကာနိ။ ‘‘တေသဉ္စ သဒ္ဒေါ န ယုဇ္ဇတီ’’တိ တေသံ ဝါဒေ စ သဒ္ဒေါ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ အလုတ္တ စ ကာရံ ဒွန္ဒ ပဒံ နာမ အတ္ထီတိ။ ‘‘ပုဗ္ဗပဒေသု အာနေတဗ္ဗော’’တိ စက္ခု ဝတ္ထု စ သောတဝတ္ထု စာတိအာဒိနာ အာနေတဗ္ဗော။ သမာသ ပဒံ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ သမာသ ပဒတော ဧက ဒေသံ အညတ္ထ အာနေတုံ ယုဇ္ဇတီတိ။ အဝိဘတ္တိက နိဒ္ဒေသော နာမ စက္ခုံ၊ သောတံ၊ ဃာနံ၊ ဇိဝှာ၊ ကာယော၊ ဟဒယံ၊ ဝတ္ထု စာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပုဗ္ဗပဒေသု အဝိဘတ္တိက နိဒ္ဒေသော။ ဧဝဉ္စသတိ ဝတ္ထု သဒ္ဒေါ စ သဒ္ဒေါ စ ပုဗ္ဗပဒေသု အာနေတုံ လဗ္ဘန္တီတိ။ ကာမတဏှာယ အဓီနေန အာယတ္တေန ကာမာဝစရ ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာ ကာမတဏှာဓီန ကမ္မ နိဗ္ဗတ္တာ။ ‘‘ရူပါဒီနံ ပရိဘောဂေါ’’တိ ရူပါဒီနံ ပဉ္စကာမဂုဏာနံ ပရိဘောဂေါ။ ‘‘ပရိတ္တကမ္မံ ပီ’’တိ သဗ္ဗံ ကာမာဝစရ ကမ္မမ္ပိ။ ‘‘ပူရယမာနံ’’တိ ပရိပူရေန္တံ။ စက္ခု ဒဿနာနုတ္တရိယံ နာမ။ သောတံ သဝနာနုတ္တရိယံ နာမ။ သဗ္ဗေသံ ဒဿန ကိစ္စာနံ မဇ္ဈေ ဗုဒ္ဓ ဒဿနာ ဒိဝသေန အနုတ္တရံ ဒဿနံ ဇနေတီတိ ဒဿနာနုတ္တရိယံ။ ဧဝံ သဝနာနုတ္တရိယေပိ စတုသစ္စ ဓမ္မဿဝနာ ဒိဝသေနာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာ နေသု ပီ’’တိ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနေပိ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာနေပိ။ ‘‘သုဒ္ဓေ’’တိ ကေနစိ အာလောကေန စ အန္ဓကာရေန စ ဝိရဟိတေ။ အာလောကော ဟိ ဧကော ရူပ ဝိသေသော။ တထာ အန္ဓကာရော စ။ တေ စ တတ္ထ နတ္ထိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ သင်္ဂဟေ’’တိ ဝတ္ထု သင်္ဂဟေ။ ဝိသိဋ္ဌံ ဇာနနံ ဝိဇာနနံ။ တဉ္စ ဝိဇာနနံ တီသု မနောဓာတူသု နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဇာနန ကိစ္စာဘာဝတော’’တိ။ အာဝဇ္ဇန ကိစ္စံ ကိမေတန္တိ၊ မနသိကာရ မတ္တံ ဟောတိ။ သမ္ပဋိစ္ဆန ကိစ္စဉ္စ ပဉ္စဝိညာဏေဟိ ယထာ ဂဟိတာနေဝ ပဉ္စာရမ္မဏာနိ သမ္ပဋိစ္ဆန မတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိသေသဇာနန ကိစ္စာနိ န ဟောန္တီ’’တိ။ ဒဿနံ၊ သဝနံ၊ ဃာယနံ၊ သာယနံ၊ ဖုသန၊ န္တိ ဣမာနိ ကိစ္စာနိ ထောကံ ဝိသေသ ဇာနန ကိစ္စာနိ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စက္ခတော ဒဿနာ ဒိဝသေနာ’’တိအာဒိံ။ ထောကံ ဝိသေသ ဇာနန ကိစ္စာနိ ဟောန္တိ။ တသ္မာ တာနိ ပဉ္စဝိညာဏာနီတိ ဝုတ္တာနိ။ အဝသေသာ ပန သန္တီရဏာဒယော မနောဝိညာဏဓာတုယော နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ နနု မနနဋ္ဌေန မနော စ တံ ဝိဇာနနဋ္ဌေန ဝိညာဏဉ္စာတိ ဝုတ္တေပိ ပဉ္စဝိညာဏေဟိ ဝိသေသော နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘အတိဿယ ဝိသေသ ဇာနန ဓာတုယောတိ အတ္ထော’’တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ သော အတ္ထော သဒ္ဒယုတ္တိယာ သိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ ယဒိစ္ဆာ ဝသေန ဝုတ္တော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပရိယာယ ပဒါနံ’’တိအာဒိ။ ဧတေန သော အတ္ထော သဒ္ဒယုတ္တိယာ ဧဝ သိဒ္ဓါ။ န ယဒိစ္ဆာဝသေန ဝုတ္တောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိသေသန သမာသေ’’တိ မနော စ တံ ဝိညာဏဉ္စာတိ မနောဝိညာဏန္တိ ဧဝရူပေ ကမ္မဓာရယ သမာသေ။ ‘‘ပဒဋ္ဌာနံ’’တိ ဧတ္ထ ပဒန္တိ စ ဌာနန္တိ စ ကာရဏတ္ထ ဝစနာနိ၊ တသ္မာ ပရိယာယ သဒ္ဒါ နာမ။ ပဒဉ္စ တံ ဌာနဉ္စာတိ ဝုတ္တေ အတိဿယ ကာရဏန္တိ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ တထာ ဒုက္ခ ဒုက္ခံ၊ ရူပ ရူပံ၊ ရာဇ ရာဇာ၊ ဒေဝဒေဝေါတိအာဒီနိ။ ‘‘ကတ္ထစိ ဒိဿတိ ယုဇ္ဇတိ စာ’’တိ န ဟိ ကတ္ထစိ ဒိဿတိ စ။ သစေပိ ကတ္ထစိ ဒိဿေယျ၊ န ဟိ ယုဇ္ဇတိ စာတိ အတ္ထော။ ‘‘မနသော ဝိညာဏံ’’တိ ဧတ္ထ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တတော ပဋ္ဌာယ ယာဝစုတိ စိတ္တာ အန္တရေ သဗ္ဗံ စိတ္တ သန္တာနံ သတ္တ ဝိညာဏ ဓာတူနံ ဝသေန ဝိဘာဂံ ကတွာ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော။ ပဉ္စဒွါရာ ဝဇ္ဇနဉ္စ သမ္ပဋိစ္ဆန ဒွယဉ္စ မနောဓာတု မတ္တတ္တာ မနော နာမ။ ပဉ္စဝိညာဏာနိ ဝိညာဏ မတ္တာနိ နာမ။ အဝသေသာနိ သဗ္ဗာနိ ဝိညာဏာနိ မနဿ ဝိညာဏန္တိ အတ္ထေန မနောဝိညာဏာနိ နာမ။ တတ္ထ ‘‘မနဿ ဝိညာဏံ’’တိ အနန္တရ ပစ္စယ ဘူတဿ ဝါ မနဿ ပစ္စယုပ္ပန္န ဘူတံ ဝိညာဏံ။ ဧတ္ထ သမ္ပဋိစ္ဆန ဒွယံ ပစ္စယမနော နာမ။ သန္တီရဏတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒွါရန္တရေ ပဉ္စဒွါရာ ဝဇ္ဇနံ နာဂစ္ဆတိ၊ တာဝ အန္တရေ သဗ္ဗံ မနောဝိညာဏ သန္တာနံ ပစ္စယုပ္ပန္န ဝိညာဏံ နာမ။ ပုန ‘‘မနဿ ဝိညာဏ’’န္တိ ပစ္စယုပ္ပန္န ဘူတဿ မနဿ ပစ္စယ ဘူတံ ဝိညာဏံ။ ဧတ္ထ ပဉ္စဒွါရာ ဝဇ္ဇနံ ပစ္စယုပ္ပန္န မနော နာမ။ တတော ပုရေ သဗ္ဗံ မနောဝိညာဏ သန္တာနံ ပစ္စယ မနော နာမ။ သေသံ သုဝိညေယျံ။ အဝသေသာပနာတိအာဒီသု။ ‘‘မနောဝိညာဏဓာတု ဘာဝံ သမ္ဘာဝေတီ’’တိ အဝသေသာ ပန ဓမ္မာ မနောဝိညာဏဓာတု စ နာမ ဟောန္တိ၊ ဟဒယ ဝတ္ထုဉ္စ နိဿာယယေဝ ဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ တေသံ ဓမ္မာနံ မနောဝိညာဏဓာတု ဘာဝဉ္စ သမ္ဘာဝေတိ၊ ဝဏ္ဏေတိ။ သုဋ္ဌု ပကာသေတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ပနာတိအာဒီသု။ ‘‘ပါဠိယံ’’တိ ဣန္ဒြိယ သံယုတ္တ ပါဠိယံ။ ဒုတီယဇ္ဈာနေ ဧဝ အပရိသေသ နိရောဓ ဝစနံ ဝိရုဒ္ဓံ သိယာ။ ကထံ၊ သစေ ပဋိဃော အနီဝရဏာ ဝတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ပထမဇ္ဈာနတော ပုဗ္ဗေ ဧဝ သော နိရုဒ္ဓါ သိယာ။ အထ ဒုတီယဇ္ဈာနုပစာရေပိ သော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ပထမဇ္ဈာနမ္ပိ ပရိဟီနံ သိယာ။ တသ္မိံ ပရိဟီနေ သတိ၊ ဒုတီယဇ္ဈာနမ္ပိ နုပ္ပဇ္ဇေယျ။ ဧဝံ ဝိရုဒ္ဓံ သိယာ။ ‘‘ပုရိမ ကာရဏမေဝါ’’တိ အနီဝရဏာ ဝတ္ထဿ ပဋိဃဿ အဘာဝတောတိ ကာရဏံ ဧဝ။ ပရတောဃောသော နာမ သာဝကာနံ သမ္မာဒိဋ္ဌိပ္ပဋိလာဘာယ ပဓာန ပစ္စယော ဟောတိ။ သော စ အရူပဘဝေ နတ္ထိ။ ဓမ္မာဘိသမယော နာမ စတုသစ္စ ဓမ္မပ္ပဋိဝေဓော၊ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေက သမ္ဗုဒ္ဓါ စ သယမ္ဘုနော ပရတော ဃောသေန ဝိနာ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။ တေ စ တတ္ထ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ‘‘ရူပဝိရာဂ ဘာဝနာယာ’’တိ ရူပဝိရာဂ ဘာဝနာ ဗလေန။ တေသံ ရူပါဝစရ စိတ္တာနံ။ ‘‘သမတိက္ကန္တတ္တာ’’တိ တေသု နိကန္တိပ္ပဟာနဝသေန သုဋ္ဌု အတိက္ကန္တတ္တာ။ သေသံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျံ။

ပကိဏ္ဏကသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာနိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဝီထိသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၃၆။ ဝီထိသင်္ဂဟေ။ ‘‘တေသညေ ဝါ’’တိ စိတ္တ စေတသိကာနံ ဧဝ။ ‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရေနာ’’တိ ‘တတ္ထ စိတ္တံ တာဝ စတုဗ္ဗိဓံ ဟောတိ ကာမာဝစရံ ရူပါဝစရံ၊ တိအာဒိနာ ဣစ္စေဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ ‘‘ပုဗ္ဗာ ပရနိယာမိတံ’’တိ ဝါ ဒွတ္တိံသ သုခ ပုညမှာတိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗာ ပရနိယာမိတံ။ ‘‘အာရဗ္ဘဂါထာယာ’’တိ။

ဝီထိ စိတ္တဝသေနေဝံ၊ ပဝတ္တိယ မုဒီရိတော၊

ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော နာမ၊ သန္ဓိယံ ဒါနိ ဝုစ္စတီ။တိ

ဧဝံ ပဝတ္တိကာလေ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော၊ ပဋိသန္ဓိကာလေ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟောတိ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ကေစိ ဝါဒေ ‘‘ပဋိသန္ဓိ ပဝတ္တိယံ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဂဟိတေ ဒွီသု ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟေသု ဣဒါနိ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟံ ပဝက္ခာမိ၊ ပစ္ဆာ ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟံ ပဝက္ခာမီတိ အတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟော’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလေ သင်္ဂဟော။ ‘‘ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော’’တိ ပဝတ္တိကာလေ သင်္ဂဟော။ သော စ ဥပရိဂါထာယ န သမေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တာနိ တီဏိ ဆက္ကာနိ နိက္ခိတ္တာနီ’’တိ ဆက္ကမတ္တာနိ နိက္ခိတ္တာနိ၊ န သကလံ။ ဝတ္ထု ဒွါရာ လမ္ဗဏ သင်္ဂဟောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သာ ပနာ’’တိ သာဝိသယပ္ပဝတ္တိ ပန။ ‘‘ကာစိ သီဃတမာ’’တိ ကာစိ အတိရေကတရံ သီဃာ။ ‘‘ဒန္ဓာ’’တိ သဏိကာ၊ စိရာယိကာ။ ‘‘အနုပပန္နာ’’တိ အသမ္ပန္နာ။ အသမ္ပန္န ဒေါသော အာဂစ္ဆတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဓာတုဘေဒံ’’တိ သတ္တ ဝိညာဏ ဓာတူနံ ဝိဘာဂံ။ ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ’’တိ ဓာရဏ ကိစ္စနာနတ္တံ။ ဣတိ တသ္မာ မနောဓာတု ဝိသုံ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘မနနံ’’တိ ဝိဇာနနဘာဝံ အပတ္တံ။ အာဝဇ္ဇနမတ္တ သမ္ပဋိစ္ဆနမတ္တ သင်္ခါတံ ဇာနနမတ္တံ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ မနနံ’’တိ အန္တမသော အာဝဇ္ဇနမတ္တ သမ္ပဋိစ္ဆနမတ္တံ ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သုဒ္ဓါ ပန မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော’’တိ မနောဒွါရ ဝိကာရံ ပဋိစ္စ ပဝတ္တော မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော။ န ဘဝင်္ဂ မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော။ သော ဟိ ဝီထိမုတ္တတ္တာ ဣဓ အပ္ပသင်္ဂေါတိ။ မနောဒွါရေ ပန ဒွိဓာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပထမာဘိနီဟာရကာလော နာမ သုမေဓတာပသကာလေ ဗုဒ္ဓ ဘာဝါယ ကာယ စိတ္တာနံ အဘိနီဟာရကာလော။ အာဒိသဒ္ဒေန ပစ္ဆိမ ဘဝေ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ‘‘ဇာတိ ဖလိကက္ခန္ဓာ ဝိယ သမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ တေန ဩဘာသေန အဇ္ဈောတ္ထဋတ္တာ ဇာတိဖလိကက္ခန္ဓ သဒိသာ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပပတ္တိ ဒေဝ ဗြဟ္မာနံ ပနာ’’တိ ဥပပတ္တိပ္ပဋိသန္ဓိကာနံ ဩပပါတိက ဒေဝ ဗြဟ္မာနံ ပန။ ‘‘ပသာဒ နိဿယ ဘူတာနံ’’တိ စက္ခာဒီနံ ပသာဒ ဝတ္ထူနံ နိဿယ မဟာဘူတာနံ။

‘‘ယာနိ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ဒွတ္တိ စိတ္တက္ခဏာနိ အတိက္ကမ္မ အာပါတံ အာဂစ္ဆန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ပရတ္ထပိ။ ဝိဘူတဿာတိ စ အဝိဘူတဿာတိ စ ဣဒံ အာဒိမှိ မနောဒွါရေ ပန ဝိဘူတဿာတိ စ အဝိဘူတဿာတိ စ ပဒါနံ ဥဒ္ဓရဏံ။ ‘‘ရူပါ ရူပါနံ’’တိ ရူပ ဓမ္မာနဉ္စ အရူပ ဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘တာဝါ’’တိ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိ ဒဿနတော ပထမတရံ ဧဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘အဒ္ဓါန ပရိစ္ဆေဒံ’’တိ ခဏကာလ ပရိစ္ဆေဒံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘အတိမဟန္တာ ဒိဝသေန ဝိသယ ဝဝတ္ထာနံ ဟောတီ’’တိ ဝစနေန အာဒိမှိ ‘ဆဝတ္ထူနိ၊ ဆ ဒွါရာနိ၊ ဆ အာရမ္မဏာနိ၊ ဆ ဝိညာဏာနိ၊ ဆ ဝီထိယော၊ ဆ ဓာဝိသယပ္ပဝတ္တီ၊တိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဆသု ဆက္ကေသု ဆဓာဝိသယပ္ပဝတ္တီတိ ပဒမတ္တံ သင်္ဂဏှာတိ။ တံ အနုပပန္နံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝဉှိ သတီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဝိသယ ဝဝတ္ထာနတ္ထ မေဝါ’’တိ အတိမဟန္တာဒိ ဝိသယ ဝဝတ္ထာနတ္ထမေဝ ဝုတ္တန္တိ န စ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ရူပါ ရူပ ဓမ္မာနံ အဒ္ဓါန ပရိစ္ဆေဒေါ နာမ အဘိဓမ္မေ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ တသ္မာ တဿ ဒဿနတ္ထမ္ပိ တံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘သဘာဝပ္ပဋိလာဘော’’တိ စိန္တန ဖုသနာဒီနံ ပါတုဘာဝေါ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အနိဝတ္တီ’’တိ အနန္တရဓာနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပရိဟာယိတွာ’’တိ ဇရာ ကိစ္စံ အာဟ။ ‘‘အစ္ဆရာသင်္ဃာဋက္ခဏဿာ’’တိ အင်္ဂုလီနံ သင်္ဃဋ္ဋနက္ခဏဿ။ အာစရိယာနန္ဒတ္ထေရော နာမ အဘိဓမ္မ ဋီကာကာရော ဝုစ္စတိ။ ‘‘အဿာ ဝိဇ္ဇုယာဌိတိ နာမ ဝိသုံ န ပညာယတီ’’တိ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒံ ပဿန္တာနံ န ပညာယတိ။ တထာ စိတ္တမ္ပိ ဝဍ္ဎနာနန္တရမေဝ ဘိဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘တံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ဥဒယဘာဂေါ နာမ ဝဍ္ဎနဘာဂေါ၊ ဝယဘာဂေါ နာမ အန္တရဓာနဘာဂေါ။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိ လဒ္ဓဂုဏ ဝစနံ။ ‘‘ဧကံစိတ္တံ ဒိဝသံ တိဋ္ဌတီ’’တိ ပုစ္ဆာ ဝစနံ။ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ပဋိညာ ဝစနံ။ ‘‘ဝယက္ခဏော’’တိ ပုစ္ဆာ။ ‘‘န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ’’တိ ပဋိက္ခေပေါ။ ပစ္စတ္တ ဝစနဿ ဧကာရတ္တံ။ ဧဝံ နဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ‘‘မဟာထေရေနာ’’တိ မောဂ္ဂလိ ပုတ္တတိဿ မဟာထေရေန။ နနု သုတ္တန္တေသု ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နာ’’တိ န ဥပလဗ္ဘတိ။ ‘‘ဣမဿ ဝုတ္တတ္တာ’’တိ ဣမဿ ဝစနဿ ဝုတ္တတ္တာ။ သင်္ခတ လက္ခဏံ ဝိသယော ယေသံ တာနိ သင်္ခတ ဝိသယ လက္ခဏာနိ။ သင်္ခတ ဓမ္မမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ အယံ အဘိဓမ္မေ ဓမ္မတာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သင်္ဂဟ ကာရေနာ’’တိ အာစရိယ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရံ ဝဒတိ။ ‘‘အတ္ထိက္ခဏံ’’တိ ခဏဒွယမေဝ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဝတွာ တမတ္ထံ သာဓေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂါထာယံ။ ‘‘တဿေဝါ’’တိ တဿာ ဌိတိယာ ဧဝ ဘေဒေါ။ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗပါဏိနံ မရဏံ နာမ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တမတ္ထံ’’တိ တာနိ အတ္ထိက္ခဏံ ဥပါဒါယ လဗ္ဘန္တီတိ အတ္ထံ။ ‘‘အထဝါ’’တိ ဧကော ထေရဝါဒေါ။ ‘‘သန္တတိ ဝသေန ဌာနံ’’တိ ဌိတာယ အညထတ္တံ ပညာယတီတိ ဧတ္ထ ဌိတဘာဝသင်္ခါတံ ဌာနံ သန္တတိ ဌိတိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ’’တိ ဝေဒနာယ ဥပ္ပာဒေါ ပညာယတိ၊ ဝယော ပညာယတိ၊ ဌိတာယ အညထတ္တံ ပညာယတီတိ ဣဒံ သုတ္တံ ဝဒတိ။ ‘‘အပ္ပဋိဗာဟေတွာ’’တိ အနီဝါရေတွာ။ ယာဝဍ္ဎနဿ နိဝတ္တိ နာမ အတ္ထိ။ ဥဒယ ပရိယန္တ မတ္တဘူတာ သာ ဧဝ နိဝတ္တိ။ ‘‘ဒွီဟိ ခန္ဓေဟီ’’တိ ရူပ ဇရာ ရူပက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟိတာ။ အရူပ ဇရာ သင်္ခါရက္ခန္ဓေနာတိ ဧဝံ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ။ ယဉ္စ တတ္ထ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ရူပဿ ဥပ္ပာဒေါ ဒွိဓာဘိန္ဒိတွာ ဒေသိတော။ ကထံ၊ ဥပစယော သန္တတီ တိယောဇနာ။ ‘‘ဝိဘာဂါ ရဟဿာ’’တိ ဥပ္ပာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇ နဋ္ဌေန ဧကော သမာနော ရူပါနံ ဝဍ္ဎန သမယေ ဥပ္ပာဒေါ။ ဥပရိ ဝဍ္ဎနဋ္ဌေန ဥပစယောတိ ဝုတ္တော။ အဝဍ္ဎိတွာ ဌိတ သမယေ ဥပ္ပာဒေါ ယထာ ဌိတ နီဟာရေန စိရကာလံ ပဝတ္တိ အတ္ထေန သန္တတီတိ ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဝိဘာဂါ ရဟဿ။ ‘‘ယထာနုလောမ သာသနံ’’တိ ဝိနေတဗ္ဗ ပုဂ္ဂလာနံ အဇ္ဈာသယာနုလောမ သာသနံ။

‘‘အရူပ’’န္တိအာဒီသု။ ‘‘အရူပံ’’တိ သဗ္ဗသော ရူပသဏ္ဌာန ရဟိတတ္တာ စိတ္တ စေတသိကံ နာမံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အရူပိ သဘာဝတ္တာ’’တိ အရူပ ဓမ္မ သဘာဝတ္တာ ဣစ္စေဝတ္ထော။ တတ္ထ အရူပ ဓမ္မ သဘာဝေါ နာမ ရူပ ဓမ္မတော သတဂုဏေနဝါသဟဿဂုဏေနဝါသဏှသုခုမသဘာဝေါ။ ဝိဘာဝ နိပါဌေ။ ‘‘ဂါဟက ဂဟေတဗ္ဗ ဘာဝဿ တံ တံ ခဏဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော’’တိ ဧတ္ထ ပဉ္စဒွါရ ဝီထီသု ဝီထိ စိတ္တာနဉ္စ အာရမ္မဏာနဉ္စ ဝိသယီ ဝိသယဘာဝေါ ဂါဟက ဂဟေတဗ္ဗ ဘာဝေါ နာမ။ ‘‘တံ တံ ခဏဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော’’တိ ဝီထိ စိတ္တာနိ စ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေပိ အာဝဇ္ဇနာဒီဟိ နာနာ ကိစ္စေဟိ ဂဏှန္တာ ဧဝ ဂဟဏ ကိစ္စံ သမ္ပာဒေန္တိ။ နာနာ ကိစ္စာနိ စ နာနာ စိတ္တာနံ ဝသေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အာရမ္မဏာနိ စ ပုရေဇာတာနိ ဟုတွာ ယာဝ တာနိ ကိစ္စာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တာဝ ပစ္စုပ္ပန္နဘာဝေန ဓရမာနာနိ ဧဝ ဂဟဏံ သမ္ပာဒေန္တိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဂါဟကာနံ ဝီထိ စိတ္တာနဉ္စ ခဏတ္တယာယုကတ္တာ ဧဝ ဂါဟက ကိစ္စံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ သိဇ္ဈတိ။ ဂဟေတဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏာနဉ္စ သတ္တရသ စိတ္တက္ခဏာယုကတ္တာ ဧဝ ဂဟေတဗ္ဗ ကိစ္စံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ သိဇ္ဈတိ။ ဧဝံ တံ တံ ခဏ ဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော။ ဝိညတ္တိ ဒွယံ ဧက စိတ္တက္ခဏိကံ။ ကသ္မာ၊ စိတ္တာနု ပရိဝတ္တိ ဓမ္မတ္တာ။ ‘‘ဥပ္ပာဒမတ္တာ’’တိ နိပ္ဖန္န ရူပါနံ ဥပ္ပာဒမတ္တာ။ ‘‘ဘင်္ဂမတ္တာ’’တိ တေသမေဝ ဘင်္ဂမတ္တာ။ ‘‘ရူပ ဓမ္မာနံ’’တိ နိပ္ဖန္န ရူပ ဓမ္မာနံ။ ‘‘ဥပ္ပာဒနိရောဓ ဝိဓာနဿာ’’တိ ဥပ္ပာဒ နိရောဓ ဝိဓာနဘူတဿ မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒဿ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ’’တိ တံ မဟာအဋ္ဌကထာ ဝစနံ။ ‘‘တသ္မိံ ဝါဒေ’’တိ တသ္မိံ မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒေ။ ‘‘တတ္ထ အာဂတာ’’တိ တသ္မိံ ဝါဒေ အာဂတာ။ ယံ ပန ဝိဘာဝနိယံ ကာရဏံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ ဋီကာနယံ’’တိ တံ သောဠသ စိတ္တက္ခဏာယုက ဒီပကံ မူလဋီကာနယံ။ တဒတ္ထံ သာဓေန္တေန ဝိဘာဝနိ ဋီကာစရိယေန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဂဟကာရဿ အဋ္ဌကထာ စရိယဿ။ ‘‘ဥပစရီယတီ’’တိ ဥပစာရ ဝသေန ဝေါဟရီယတိ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဧတာနီ’’တိ အာရမ္မဏာနိ။ ‘‘တံ’’တိ တံ ဧက စိတ္တက္ခဏံ။ ‘‘တေ စာ’’တိ ရူပ ဓမ္မာ စ။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏ ပစ္စယူပလဒ္ဓါ’’တိ ပရိပုဏ္ဏံ ပစ္စယံ ဥပလဒ္ဓါ။ ‘‘သော’’တိ ဋီကာကာရော။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ဂန္ဓရသ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ‘‘ဂေါစရဘာဝံ’’တိ ပဉ္စဒွါရိက စိတ္တာနံ ဂေါစရဘာဝံ။ ‘‘ပုရိမာနိ ဒွေ’’တိ ရူပသဒ္ဒါ ရမ္မဏာနိ။ ‘‘နိမိတ္တ ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တီ’’တိ အာဒါသံ ပဿန္တဿ မုခသဒိသံ မုခနိမိတ္တံ မုခပ္ပဋိဗိမ္ဗံ အာဒါသေ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ရူပါရမ္မဏံ စက္ခုပသာဒေ သဒ္ဒါရမ္မဏဉ္စ သောတပသာဒေ တံ သဒိသ နိမိတ္တ ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တိ။ နဝတ္ထု ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တိ။ သယံ ဂန္တွာ န ဃဋ္ဋေန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ အသမ္ပတ္တာနညေဝ အာရမ္မဏာနံ။ ‘‘နိမိတ္တု ပဋ္ဌာန ဝသေနာ’’တိ နိမိတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနဝသေန။ ‘‘နိမိတ္တ အပ္ပနာဝသေနာ’’တိ နိမိတ္တဿ ပဝေသန ဝသေန။ မနောဒွါရေ ပန အသမ္ပတ္တာနိယေဝ ဟုတွာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘အာပါတာ ဂမနဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘လဉ္ဆကာနံ’’တိ လဉ္ဆနကာရာနံ။ ‘‘လဉ္ဆနက္ခန္ဓံ’’တိ အယောမယံ လဉ္ဆနက္ခန္ဓံ။ သော စ လဉ္ဆနက္ခန္ဓော တာလပဏ္ဏေ အာပါတေတွာ အက္ခရံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ တတ္ထ ‘‘အာပါတေတွာ’’တိ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ။ ‘‘စက္ခာဒိပ္ပထေ’’တိ စက္ခာဒီနံ ဝိသယက္ခေတ္တေ။ န ကေဝလံ အတ္တနော ဒွါရေသု ဧဝ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခေါ မနောဒွါရေပိ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တိ။ န ကေဝလံ ဘဝင်္ဂ မနောဒွါရေ ဧဝ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တေသု ပနာ’’တိ တေသု အာရမ္မဏေသု ပန။ တာနိ အာရမ္မဏာနိ ယေသံ တာနိ တဒါ ရမ္မဏာနိ။ န ဧကက္ခဏေ ပဉ္စသု အာရမ္မဏေသု ဝီထိ စိတ္တာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ ဧကေကသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဧဝါတိ ဝုတ္တတ္တာ န ဒွီသု၊ န တီသု၊ န စတူသူတိပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဗဟုစိတ္တက္ခဏာတီတာနိ ပဉ္စာရမ္မဏာနိ ဗဟုစိတ္တက္ခဏာတီတေ ပဉ္စဒွါရေတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စဒွါရေတိ စ ပဉ္စဒွါရေသူတိ အတ္ထော။ ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိ တေသံ ပသာဒါနံ အာဝဇ္ဇနေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပတ္တိယာ သတိ။ ‘‘အာဒိလက္ခဏံ’’တိ ပဉ္စာရမ္မဏာနံ ပဉ္စဒွါရေသု အာပါတာ ဂမန သင်္ခါတံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိယာ အာဒိလက္ခဏံ။ စလနဉ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာ ဂဟိတံ’’တိ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ဂဟိတပ္ပကာရံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘ယောဂျ ဒေသာဝဋ္ဌာန ဝသေနာ’’တိ အာပါတံ အာဂန္တုံ ယုတ္တဋ္ဌာနေ အဝေစ္စဋ္ဌာန ဝသေန။ ယုဇ္ဇနဉ္စ၊ မန္ထနဉ္စ၊ ခေါဘကရဏဉ္စ၊ ဃဋ္ဋနန္တိ စ အာပါတာ ဂမနန္တိ စ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ အာပါတာ ဂမနဉ္စေတ္ထာတိအာဒိနာ။ ‘‘နာနာ ဌာနိယေသူ’’တိ နာနာ ဌာနေသု ဌိတေသု။ ‘‘ဧကော ဓမ္မနိယာမော နာမာ’’တိ ယထာ ဗောဓိသတ္တေ မာတုကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တေ ဓမ္မနိယာမ ဝသေန သကလေ ဇာတိက္ခေတ္တေ ပထဝိကမ္ပနံ အဟောသိ။ တထာ ဣဓပိ ပဉ္စဒွါရေသု ဧကေကသ္မိံ ဒွါရေ အာရမ္မဏေ ဃဋ္ဋေန္တေ ဓမ္မနိယာမ ဝသေန ဘဝင်္ဂ စလနံ ဟောတိ။ အယံ ဓမ္မနိယာမော နာမ။ ‘‘သဟေဝါ’’တိ ဧကတောယေဝ။ ကထံ ဟဒယ ဝတ္ထု နိဿိတဿ ဘဝင်္ဂဿ စလနံ သိယာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စဝိညာဏဿ စလနံ သိယာတိ ဣဒံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ၊ တဒါ ပဉ္စဝိညာဏဿ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ယဒါ စ တံ ဝိဇ္ဇတိ၊ တဒါ တံ န စလတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဟိ ဝီထိစိတ္တံ နာမ စလတိ ယေဝါတိ။ သန္တတိ နာမ ပုဗ္ဗာ ပရပ္ပဗန္ဓော။ သဏ္ဌာနံ နာမ သဟပ္ပဝတ္တာနံ ဧကတော ဌိတိ။ ဣဓ သဏ္ဌာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ပဉ္စနိဿယ မဟာဘူတေဟိ သဒ္ဓိံ ဟဒယ ဝတ္ထု နိဿယဘူတာနံ ဧက သဏ္ဌာန ဘာဝေန ဧကာဗဒ္ဓတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘သဏ္ဌာန ဝသေနာတိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ’’တိ။ ‘‘တာဒိသဿ အနုက္ကမ စလနဿာ’’တိ ဝိဘာဝနိယံ ဘေရိသက္ခရောပမာယ သဒ္ဓိံ ရူပါဒိနာ ပသာဒေ ဃဋ္ဋိတေ တန္နိဿ ယေသု မဟာဘူတေသု စလိတေသု အနုက္ကမေန တံ သမ္ဗန္ဓာနံ သေသရူပါနမ္ပိ စလနေန ဟဒယ ဝတ္ထုမှိ စလိတေ တန္နိဿိတဿ ဘဝင်္ဂဿ စလနာ ကာရေန ပဝတ္တိတောတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တဿ အနုက္ကမ စလနဿ။ ‘‘ဘဝင်္ဂပ္ပဝါဟံ’’တိ ဘဝင်္ဂ သန္တတိံ။ ‘‘ကုရုမာနံ’’တိ ကရောန္တံ။ သလ္လက္ခေန္တံ’’တိ ဣဒမေဝါတိ သန္နိဋ္ဌာပေန္တံ။ ‘‘ယောနိ သောမနသိကာရာဒိဝသေနာ’’တိ ယောနိ သောမနသိကာရော ကုသလ ဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ အယောနိ သောမနသိကာရော အကုသလ ဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ နိရနုသယ သန္တာနတာ ကြိယဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ တေသု စ သောမနဿ ဇဝနာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိ ပစ္စယောပိ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တ သင်္ဂဟေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘ဘဝင်္ဂပါတော’’တိအာဒီသု။ ‘‘အာဝဇ္ဇနတော ပဋ္ဌာယ ဥဋ္ဌိတံ’’တိ ကမ္မ ဝိပါကသန္တာနတော စ တဒါရမ္မဏတော စ မုဉ္စိတွာ ဝိသုံ ကြိယာမယ ဗျာပါရေန အာရမ္မဏန္တရံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌိတံ သမုဋ္ဌိတံ။ ဘဝင်္ဂ စလနမ္ပိ ဥဋ္ဌာနဿ အာဒိ ဟောတိ။ တသ္မာ တမ္ပိ ဥဋ္ဌိတေ စိတ္တ သန္တာနေ သင်္ဂဏှန္တော ပထမ ဘဝင်္ဂ စလနတောယေဝ ဝါတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ’’တိ ဝီထိ စိတ္တာနံ အနုက္ကမေန အတ္တနော ကိစ္စေဟိ အာရမ္မဏပ္ပဝတ္တိဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဒေါဝါရိကောပမာ’’တိ ဗဓိရဒေါဝါရိကောပမာ။ ‘‘ဂါမိလ္လောပမာ’’တိ ဂါမဒါရကောပမာ။ ‘‘အမ္ဗောပမာ’’တိ အမ္ဗပ္ဖလောပမာ။ အညာပိ ဥပမာ အတ္ထိ။ မက္ကဋသုတ္တောပမာ၊ ဥစ္ဆုယန္တောပမာ၊ ဇစ္စန္ဓောပမာ။ တာသဗ္ဗာပိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝိပါကုဒ္ဓါရ ကထာတော ဂဟေတဗ္ဗာ။ ‘‘ယတ္ထဟီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ကထံ ဆ ဆက္က ယောဇနာ ဟောတီ’’တိ။ စက္ခု ဝတ္ထု ဝစနဉ္စ၊ စက္ခုဒွါရ ဝစနဉ္စ၊ ရူပါ ရမ္မဏ ဝစနဉ္စ၊ စက္ခု ဝိညာဏ ဝစနဉ္စ၊ စက္ခုဒွါရ ဝီထိ စက္ခု ဝိညာဏ ဝီထိ ဝစနဉ္စ၊ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏ ဝစနဉ္စာ၊တိ ဧတာနိ ဆဝစနာနိ။ တေဟိ ဆဆက္ကေဟိ အာဟရိတွာ ဣမိဿံ ဝီထိယံ ဒဿိတာနိ။ သေသဝီထီသုပိ ယထာလာဘံ ဒဿိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝံ ဆဆက္ကယောဇနာ ဟောတိ။ ‘‘ဧတ္ထ စ ယတ္တကာနီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဧကူန ပညာသ ပရိမာဏေသူ’’တိ ဧကဿနိပ္ဖန္န ရူပဓမ္မဿ ဧကပညာသ မတ္တေသု ခုဒ္ဒကက္ခဏေသု ဥပ္ပာဒက္ခဏဉ္စ ဘင်္ဂက္ခဏဉ္စ ဌပေတွာ မဇ္ဈေ ဧကူန ပညာသ မတ္တာနိ ဌိတိက္ခဏာနိ သန္တိ။ တေသု ခဏေသု အနုက္ကမေန ဥပ္ပန္နာ ဧကူန ပညာသ စက္ခု ပသာဒါ စ သန္တိ။ ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ တေသု ကတရသ္မိံ နာမ စက္ခု ပသာဒေ န ဃဋ္ဋေန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ ‘‘တေသု ပနာ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ ‘‘ယဒေဝ ဧကံ စက္ခူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏီယံ။ တံ ပန ကတမန္တိ။ အတီတ ဘဝင်္ဂေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တံ အတိက္ကမ္မ ဘဝင်္ဂ စလနက္ခဏေ လဒ္ဓဃဋနံ ဧကံ စက္ခု။ တံ ပန စက္ခု ဝိညာဏဿ ဝတ္ထု ဘာဝဉ္စ ဒွါရဘာဝဉ္စ သာဓေတိ။ သေသဝိညာဏာနံ ဒွါရဘာဝံ သာဓေတီတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာရဟံ’’တိ။ ဧတဒေဝ ဧတံ ဧဝ စက္ခု ကိစ္စ သာဓနံ နာမ ဟောတိ ဝီထိ စိတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထု ကိစ္စဒွါရ ကိစ္စာနံ သာဓနတော။ ‘‘ယံ မဇ္ဈိမာယုကံ’’တိ မန္ဒာယုက အမန္ဒာယုကာနံ မဇ္ဈေ ပဝတ္တတ္တာ ယံ မဇ္ဈိမာယုကန္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ကိစ္စ သာဓနံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣတရာနိ ပနာ’’တိ ဧကူန ပညာသ ပရိမာဏေသု စက္ခု ပသာဒေသူတိ ဝုတ္တာနိ၊ တေသု ဧကံ ကိစ္စ သာဓနံ ဌပေတွာ သေသာနိ ဣတရာနိ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ စက္ခူနိ မောဃဝတ္ထူနိ နာမ ဟောန္တိ။ ရူပါ ရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ လဒ္ဓ ဃဋ္ဋနာနမ္ပိ သတံ ဝီထိ စိတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထု ကိစ္စဒွါရ ကိစ္စရဟိတတ္တာ။ တေသု ကတမာနိ မန္ဒာယုကာနိ နာမာတိ အာဟ ‘‘တာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ကိစ္စ သာဓနတော ပုရိမာနိ နာမ အတီတ ဘဝင်္ဂတော ပုရေ တေရသသု ဘဝင်္ဂေသု အာဒိ ဘဝင်္ဂဿ ဘင်္ဂက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပန္နာ သတ္တတိံသ စက္ခု ပသာဒါ။ တာနိ မန္ဒာယုကာနီတိ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ ကိစ္စ သာဓနတော အပ္ပတရာယုကတ္တာ။ ကိစ္စ သာဓနတော ပစ္ဆိမာနိ နာမ အတီတ ဘဝင်္ဂဿ ဌိတိက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပန္နာ ဧကာဒသ စက္ခု ပသာဒါ၊ တာနိ အမန္ဒာယုကာနီတိ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ ကိစ္စ သာဓနတော ဗဟုတရာယုကတ္တာ။ တဒုဘယာနိပိ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ မတ္တာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တတော’’တိ တေဟိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ မတ္တေဟိ။ ‘‘ပုရိမတရာနီ’’တိ သတ္တတိံသ မန္ဒာယုကေဟိ ပုရိမတရာနိ။ တာနိ ဟိ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ ‘‘ပစ္ဆိမတရာနီ’’တိ ဧကာဒသ အမန္ဒာယုကေဟိ ပစ္ဆိမတရာနိ။ တာနိ စ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဥပ္ပန္နာနိပိ တသ္မိံ ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ ကသ္မာ ပန စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓါနိ တဒုဘယာနိ ဣဓ န ဂဟိတာနီတိ။ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန ဓရမာနာနံ အဋ္ဌစတ္တာလီသ မတ္တာနံ စက္ခူနံ မဇ္ဈေ ဧဝ ကတမံ စက္ခု စက္ခု ဝိညာဏဿ ဝတ္ထု ကိစ္စ ဒွါရ ကိစ္စံ သာဓေတီတိ အာသင်္ကိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ နာမ အတ္တနော ဌိတိက္ခဏေ ဧဝ ပဉ္စဝိညာဏာနံ ဝတ္ထုဒွါရ ကိစ္စ သာဓကတ္တာ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနီတိ စ၊ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန ဓရမာနာနန္တိ စ၊ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဣမာယ ဝီထိယာ’’တိ ဣမာယ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏ ဝီထိယာ။ ‘‘သမုဒါယဂ္ဂါဟိကာ’’တိ ရူပါ ရမ္မဏာနံ သမူဟဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘ဝဏ္ဏသလ္လက္ခဏာ’’တိ ဝဏ္ဏဝဝတ္ထာနိကာ။ ‘‘ဝတ္ထုဂ္ဂါဟိကာ’’တိ ဒဗ္ဗ သဏ္ဌာနဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘နာမဂ္ဂါဟိကာ’’တိ နာမ ပညတ္တိဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘အလာတစက္ကဿ ဂါဟိကာ ဝိယာ’’တိ ရတ္တန္ဓကာရေ ဧကော အလာတံ ဂဟေတွာ ပရိဗ္ဘမတိ။ အညော တံ ပဿန္တော စက္ကံ ဝိယ မညတိ။ တတ္ထ အလာတဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ပစ္စုပ္ပန္နံ ရူပံ အာရဗ္ဘ စက္ခုဒွါရ ဝီထိယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ မနောဒွါရ ဝီထိယော ပန ပုရိမ ပုရိမာဟိ စက္ခုဒွါရ ဝီထီဟိ ဂဟိတာနိ အတီတ ရူပါနိ အမုဉ္စိတွာ ဧကတော သဏ္ဌာနဉ္စ သန္တတိဉ္စ ကတွာ ဂဏှန္တိ။ တဒါ ပဿန္တဿ စက္ကံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ အယံ သမုဒါယဂ္ဂါဟိကာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘နတ္ထိ တဒါရမ္မဏုပ္ပာဒေါ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယဿာ’’တိ ယဿ အာရမ္မဏဿ။ စိတ္တာနီတိ စ နာနာရမ္မဏာနီတိ စ ကမ္မပဒါနိ။ အဝသေသေ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ။ ‘‘သင်္ဂဟ ကာရေနာ’’တိ ပေါရာဏ အဋ္ဌကထာယော ဧကတော သင်္ဂဟေတွာ ကတတ္တာ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရေန ကတာ သဗ္ဗာ အဋ္ဌကထာယော သင်္ဂဟဋ္ဌကထာ နာမ။ သော စ သင်္ဂဟ ကာရောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဣဓ ပီ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေပိ။ ‘‘ထေရေနာ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန။ ‘‘ဧကမ္ပိ ဣစ္ဆတိ ယေဝါ’’တိ။ ‘‘ယဿ ဟိ စတ္တာရီ’’တိအာဒီသု ယဿ အာရမ္မဏဿ စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စဝါ ဆဝါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဇဝနမ္ပိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အတ္တနော ပဓာန ကြိယာယာ’’တိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာတိ ပဒဿ ပရတော ‘ယံ ပဝတ္တတီ’တိ အတ္တနော ပဓာန ကြိယာပဒံ အတ္ထိ။ တေန အတ္တနော ကြိယာပဒေန သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ကတ္ထစိ ဝုတ္တာ’’တိ ကတ္ထစိ သဒ္ဒဂန္ထေသု ဝုတ္တာ။ အပိ စ၊ ဟေတုမှိ တွာပစ္စယော လက္ခဏေ ဟေတုမှိ စ မာနန္တ ပစ္စယာ ဇောတနီယဋ္ဌေန ဝုတ္တာ၊ န ဝစနီယဋ္ဌေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ပကတိ နိယာမေနာ’’တိ ဧတေန ပစ္စယ ဝိသေသေသတိ၊ စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စဝါ ဆဝါ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဒီပေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧတ္ထပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ’’တိ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ အညပဒတ္ထ သမာသပဒန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဿ အာသေဝနတာ’’တိ အာသေဝန ပစ္စယတာဝါ ပစ္စယုပ္ပန္နတာဝါ။ ‘‘အာဝဇ္ဇနာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန ကိစ္စံ အာဝဇ္ဇနမ္ပိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဣဓပိ အာရမ္မဏ ဒုဗ္ဗလတာယ စတုပ္ပဉ္စ ဇဝနုပ္ပတ္တိ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဣဓ ပီ’’တိ ဣမသ္မိံ ပရိတ္တာ ရမ္မဏ ဝါရေပိ။ တိဝေါဋ္ဌဗ္ဗနိကာ ပဉ္စ ပရိတ္တာ ရမ္မဏ ဝီထိယောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ပရိတ္တ မဟန္တာတိ မဟန္တာ ရမ္မဏာနိ။ ‘‘ဥဘယထာပီ’’တိ အာပါတာ ဂမန ဝသေနပိ အာရမ္မဏ ကရဏ ဝသေနပိ။ ဣမဿ ပဒဿ။

၁၃၇။ ‘‘မနောဒွါရေ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ပရိတ္တက္ခဏာ ပီ’’တိ စိတ္တ ဖဿာဒယော အပ္ပတရက္ခဏာပိ။ ‘‘အတီတာနာဂတာ ပီ’’တိ အတီတာနာဂတ ဓမ္မာပိ။ ‘‘ဃဋ္ဋနေနာ’’တိ ရူပါဒီနံ ဃဋ္ဋနေန။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ ဘဝင်္ဂေ။ ‘‘ပဉ္စဒွါရာနု ဗန္ဓကံ’’တိ ပဉ္စဒွါရ ဝီထိ အနုဂတံ။ အတီတံ အာလမ္ဗဏံ ပဝတ္တေတိ ယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာပါတာ ဂတမေဝါ’’တိ ပကတိယာ အာပါတာ ဂတပ္ပကာရမေဝ။ ‘‘တထာ တထာ’’တိ ဒိဋ္ဌ သမ္ဗန္ဓာဒိနာ တေန တေန ပကာရေန။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ။ ‘‘ဒိသွာ’’တိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ။ ပဉ္စဒွါရဂ္ဂဟိတဉှိ အာရမ္မဏံ ပစ္စက္ခကတဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ။ ‘‘အနုမာနေန္တဿာ’’တိ ဧဝမေဝ ဘဝိတ္ထ၊ ဘဝိဿတိ၊ ဘဝတီတိ အနုမာနညာဏေန စိန္တေန္တဿ။ တံ သဒိသံ အာရမ္မဏံ။ ‘‘ပရဿ သဒ္ဒဟနာ’’တိ ပရဝစနံ သုတွာ ယထာ အယံ ဝဒတိ၊ တထေ ဝေတန္တိ သဒ္ဒဟနာ။ ‘‘ဒိဋ္ဌိ’’ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ဝါ လဒ္ဓိ ဝါ။ ‘‘နိဇ္ဈာနံ’’တိ သုဋ္ဌု ဩလောကနံ။ ‘‘ခန္တီ’’တိ ခမနံ သဟနံ။ အညထတ္တံ အဂမနံ။ ဒိဋ္ဌိယာ နိဇ္ဈာနံ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနံ။ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနဿ ခန္တိ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ။ ‘‘သေသံ’’တိ နာနာကမ္မ ဗလေနာတိအာဒိကံ။ ‘‘ဒေဝတော ပသံဟာရဝသေနာ’’တိ ဒေဝတာ ကဒါစိ ကေသဉ္စိ သုပိနန္တေ နာနာရမ္မဏာနိ ဥပသံဟရိတွာ ဒဿေန္တိ။ ဧဝံ ဒေဝတော ပသံဟာရ ဝသေနာပိ။ အနုဗောဓော နာမ လောကိယညာဏ ဝသေန စတုဿစ္စ ဓမ္မာနံ အနုဗုဇ္ဈနံ။ ပဋိဝေဓော နာမ လောကုတ္တရညာဏ ကိစ္စံ။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယဂ္ဂဟဏေန ပကတူ ပနိဿယ ပစ္စယမ္ပိ ဥပလက္ခေတိ။ စိတ္တ သန္တာနဿ အနန္တရူပနိဿယ ပစ္စယဘာဝေါ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယသတ္တိ နာမ အနန္တရ ပရမ္ပရ ဝိပ္ဖရဏဝသေန မဟာဂတိကာ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယာနု ဘာဝေါတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ကထံ မဟာဝိပ္ဖာရောတိ အာဟ ‘‘သကိံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သုဋ္ဌု အာသေဝိတွာ’’တိ ဧတ္ထ ပစ္ဆာ အပ္ပမုဿမာနံ ကတွာ ပုနပ္ပုနံ သေဝနံ သုဋ္ဌု အာသေဝနံ နာမ။ န ကေဝလံ ပုရိမ စိတ္တ သန္တာနဿ သော ဥပနိဿယ ပစ္စယာနုဘာဝေါ ဧဝ မဟာဝိပ္ဖာရော ဟောတိ။ ပကတိယာ စိတ္တဿ ဝိစိတ္တ ဘာဝ သင်္ခါတံ စိန္တနာ ကိစ္စမ္ပိ မဟာဝိပ္ဖာရံ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘စိတ္တဉ္စ နာမာ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ကထံ မဟာဝိပ္ဖာရံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ’’တိ ဒိဋ္ဌာဒီသု နာနာ ရမ္မဏေသု ကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကံ ဒိဋ္ဌာဒိကံ အာရမ္မဏ နိမိတ္တံ။ ‘‘တေဟိ စကာရဏေဟီ’’တိ တေဟိ ကတ္တုဘူတေဟိ ဒိဋ္ဌာဒီဟိ ကာရဏေဟိ။ ‘‘စောဒီယမာနံ’’တိ ပယောဇီယမာနံ။ ‘‘အဇ္ဈာသယ ယုတ္တံ’’တိ အဇ္ဈာသယေန သံယုတ္တံ။ ဘဝင်္ဂ စိတ္တဿ အာရမ္မဏံ နာမ အဝိဘူတံ ဟောတိ။ ဘဝင်္ဂံ စာလေတွာ အာဝဇ္ဇနံ နိယောဇေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘လဒ္ဓ ပစ္စယေသူ’’တိ အာလောကာဒိဝသေန ဝါ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန ဝါ လဒ္ဓ ပစ္စယဝန္တေသု။ တဒဘိနိန္နာကာရော နာမ နိစ္စကာလမ္ပိ တေသု အာရမ္မဏေသု အဘိမုခံ နိန္နာကာရော။ တေန အာကာရေန ပဝတ္တော မနသိကာရော။ တေန သမ္ပယုတ္တဿ။ ဧတေဟိ ဝစနေဟိ သုဒ္ဓမနောဒွါရေ အာရမ္မဏာနံ အပါတာဂမနဉ္စ ဘဝင်္ဂ စလနဉ္စ န ကေဝလံ လဒ္ဓ ပစ္စယာနံ အာရမ္မဏာနံ ဝသေနေဝ ဟောတိ။ တာဒိသေန ပန မနသိကာရေန ယုတ္တဿ သယဉ္စ ဝီထိ စိတ္တ စိန္တနာ ကိစ္စဿ စိတ္တဿ ဝသေနာပိ ဟောတီတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ န ဟိ အာရမ္မဏန္တရေ အဘိနိန္နာကာရော နာမ နတ္ထီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ကသ္မာ၊ အဘာဝိတ စိတ္တာနံ ပမာဒ ဗဟုလာနံ ဇနာနံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဘာဝနာ မနသိကာရေ ကရီယမာနေပိ ဝီထိ စိတ္တ သန္တာနဿ ဗဟိဒ္ဓါ နာနာရမ္မဏေသု အဘိနိန္နာကာရဿ သန္ဒိဿနတောတိ။ ‘‘ယထာ စေတ္ထာ’’တိ ယထာ ဧတ္ထ မနောဒွါရေ ရူပါရူပ သတ္တာနံ ဝိဘူတာ ရမ္မဏေပိ တဒါ ရမ္မဏုပ္ပာဒေါ နတ္ထိ၊ ဧဝန္တိ ယောဇနာ။ ဉာဏဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယံ ပန ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရောပိ အာဂတော။ ယထာဟ သုပိနေနေဝ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မေ၊ သုတံ ဝိယ မေတိ ကထနကာလေပိ အဗျာကတော ယေဝါတိ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘အဗျာကတော ယေဝါ’’တိ သုပိနန္တေ မနောဒွါရေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပန္နဿ အာဝဇ္ဇနဿ ဝသေန အဗျာကတောယေဝ။ တတော ပရံ ဘဝင်္ဂပါတော။ အဋ္ဌသာလိနိယမ္ပိ ဝုတ္တံ အယံ ပန ဝါရော ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မေ၊ သုတံ ဝိယ မေ တိအာဒီနိ ဝဒနကာလေ လဗ္ဘတီတိ။ တံ ပန ပဉ္စ ဒွါရေ ပရိတ္တာရမ္မဏေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပန္နဿ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဿ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ‘‘သောပိ ဣဓ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ ယေဝါ’’တိ သောပိ ဝါရော ဣမသ္မိံ မနောဒွါရေ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ‘‘ဘဝင်္ဂေ စလိတေ နိဝတ္တနကဝါရာနံ’’တိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဘဝင်္ဂ စလနမတ္တေ ဌတွာ ဝီထိ စိတ္တာနိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘဝင်္ဂပါတဝသေန နိဝတ္တနကာနံ မောဃဝါရာနံ မနောဒွါရေပိ ပမာဏံ န ဘဝိဿတိယေဝ။ အထ ဣမသ္မိံဝါရေ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိ နတ္ထိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဣမသ္မိံ ဝီထိ သင်္ဂဟေ သော ဝါရော န ဝတ္တဗ္ဗောတိ စေ။ ဝတ္တဗ္ဗောယေဝ။ ကသ္မာ၊ ဆဓာ ဝိသယပ္ပဝတ္တီတိ ဣမသ္မိံ ဆက္ကေ သင်္ဂဟိတတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိသယေ စ အာပါတာဂတေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏဘူတာ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ။ ဧကေကသ္မိံ အနုဗန္ဓကဝါရေ။ ‘‘တဒါရမ္မဏ ဝါရာဒယော’’တိ တဒါရမ္မဏ ဝါရော ဇဝနဝါရော ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန ဝါရော မောဃဝါရော။ တေသု ပန တဒါ ရမ္မဏဝါရော ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏေ စ နာမဂ္ဂဟဏေ စ န လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ ဟိ သဏ္ဌာန ပညတ္တိ။ ‘‘နာမံ’’တိ နာမ ပညတ္တိ။ န စ တဒါ ရမ္မဏံ ပညတ္တာ ရမ္မဏံ ဟောတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယထာရဟံ’’တိ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ဒိဋ္ဌဝါရာဒီသု ဆသု ဝါရေသု။ ဧတရဟိ ပန ကေစိ အာစရိယာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘အတီတ ဘဝင်္ဂ ဝသေနာ’’တိ ဧကံ ဘဝင်္ဂံ အတိက္ကမ္မ အာပါတာ ဂတေ အာရမ္မဏေ ဧကော ဝါရော၊ ဒွေ ဘဝင်္ဂါနိ အတိက္ကမ္မ အာပါတာ ဂတေ ဧကောတိအာဒိနာ အတီတ ဘဝင်္ဂ ဘေဒဝသေန။ ‘‘တဒါ ရမ္မဏ ဝသေနာ’’တိ တဒါ ရမ္မဏဿ ဥပ္ပန္နဝါရော အနုပ္ပန္န ဝါရောတိ ဧဝံ တဒါ ရမ္မဏ ဝသေန။ ကပ္ပေန္တိ စိန္တေန္တိ၊ ဝိဒဟန္တိ ဝါ။ ‘‘ခဏ ဝသေန ဗလဝဒုဗ္ဗလတာ သမ္ဘဝေါ’’တိ ယထာ ပဉ္စဒွါရေ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏေသုပိ အာရမ္မဏ ဓမ္မာ ဥပ္ပာဒံ ပတွာ အာဒိတော ဧကစိတ္တက္ခဏမတ္တေ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒွါရေသု အာပါတံ အာဂန္တုံ န သက္ကောန္တိ။ ဧက စိတ္တက္ခဏံ ပန အတိက္ကမ္မ ဗလဝန္တာ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒွါရေသု အာပါတံ ဂန္တုံ သက္ကောန္တိ။ မဟန္တာ ရမ္မဏာဒီသု ပန ဒွိ စိတ္တက္ခဏိကမတ္တေ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ န တထာ မနောဒွါရေ အာရမ္မဏာနံ ခဏ ဝသေန ဗလဝဒုဗ္ဗလတာ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘တဒါ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘တဒါ’’တိ တသ္မိံ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ မနောဒွါရေ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သိယာ’’တိ ကေသဉ္စိ ဝိစာရဏာ သိယာ။ ဧကံ အာဝဇ္ဇနံ အဿာတိ ဧကာဝဇ္ဇနာ။ ‘‘ဝီထီ’’တိ ဝီထိစိတ္တပ္ပဗန္ဓော။ ဧကာဝဇ္ဇနာ စ သာ ဝီထိ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အာဝဇ္ဇနံ’’တိ အာဝဇ္ဇန စိတ္တံ။ တံ ဝါ အာဝဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ တံ ဇဝနေနာ’’တိ တေန တေန ဇဝနေန သဟုပ္ပန္နံ ဝါ ပရဿ စိတ္တံ အာဝဇ္ဇတိ ကိန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ကိဉ္စေတ္ထာ’’တိ ဧတ္ထ ဝစနေ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယဒိ တာဝ အာဝဇ္ဇနဉ္စ ဇဝနာနိ စာတိ အဓိကာရော။ ‘‘တဉှိ စိတ္တံ’’တိ ပရဿ စိတ္တံ။ ‘‘ဧဝမ္ပိ ဘိန္နမေဝါ’’တိ ဇဝနာနံ ဓမ္မတော ဘိန္နမေဝ။ ဧတ္ထ အဋ္ဌကထာယံ ဝိနိစ္ဆိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တံ စိတ္တံ နိရုဒ္ဓမ္ပိ ဇဝနာနမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အဒ္ဓါဝသေန ဂဟိတံ’’တိ အဒ္ဓါ ပစ္စုပ္ပန္န ဝသေန ဂဟိတံ။ ‘‘သန္တတိဝသေန ဂဟိတံ’’တိ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နဝသေန ဂဟိတံ။ အာစရိယာနန္ဒမတေ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ အာဝဇ္ဇန ဇဝနာနံ။ စိတ္တမေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မတော အဘိန္နံ။ ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ဟောတိ၊ တသ္မာ ကာလတော အဘိန္နန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနန္တရပစ္စယေ အတီတော စ ပစ္စုပ္ပန္နော စ ခဏ ဝသေန ယုဇ္ဇတိ။ ယဒိ အဒ္ဓါသန္တတိ ဝသေန ယုဇ္ဇေယျ၊ ပစ္စုပ္ပန္နော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဿ အနန္တရ ပစ္စယေန ပစ္စယောတိ ဝုတ္တော ဘဝေယျ။ ကသ္မာ၊ ဧကာဝဇ္ဇန ဝီထိယဉှိ သဗ္ဗာနိ စိတ္တာနိ အဒ္ဓါသန္တတိ ဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဧဝ ဟောန္တီတိ။

၁၃၈။ အပ္ပနာဝါရေ။ ‘‘အပ္ပနာ ဇဝနံ’’တိ ကမ္မပဒံ။ ‘‘တဒါ ရမ္မဏံ’’တိ ကတ္တုပဒံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယ သမတာဒီဟီ’’တိ သဒ္ဓါဒီနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ အညမညံ အနတိ ဝတ္တနဝသေန သမတာဒီဟိ။ ‘‘ပရိတော’’တိ သမန္တတော။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိ ဥပဂန္တွာ။ အပ္ပနံ ဝဟိတုံ ဇနေတုံ သမတ္ထ ဘာဝေါ အပ္ပနာဝဟသမတ္ထဘာဝေါ။ ‘‘ယဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ ယဿ ဥပစာရ ဇဝနဿ ပဝတ္တိတော။ ‘‘အစိရံ ကာလံ’’တိ အစိရေကာလေ။ ပရိတ္တ ဇာတိကာ နာမ ကာမာဝစရဇာတိ။ ‘‘ဂေါတ္တံ’’တိ ကမ္မကတ္တု ပဒံ။ ‘‘အဘိဘုယျတီ’’တိ ဘာဝနာ ဗလေန အဘိဘုယျမာနံ ဟောတိ။ အဘိမဒ္ဒီယမာနံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဆိဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ ပန အဘိဘဝနဿ သိခါပတ္တ ဒဿနံ။ ယာဝ တံ ဂေါတ္တံ ဆေဒံ ပါပုဏာတိ၊ တာဝ အဘိဘုယျတိ၊ မဒ္ဒီယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂေါတ္တံ အဘိဘဝတီတိ ဂေါတြဘူတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ပဉ္စမံ’’တိ ပဉ္စမေ စိတ္တဝါရေ။ ‘‘တဒါဟိ ဇဝနံ ပတိတံ နာမ ဟောတီ’’တိ ပကတိယာ ဇဝနပ္ပဝတ္တိနာမ သတ္တက္ခတ္တု ပရမော ဟောတိ။ စတုတ္ထဉ္စ မုဒ္ဓပတ္တံ။ ပဉ္စမတော ပဋ္ဌာယ ပတိတံ။ တသ္မာ တသ္မိံ ပဉ္စမဝါရေ ဇဝနံ ပတိတံ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဒုတီယေနာ’’တိ ဒုတီယေန ဧဝ သဒ္ဒေန။ ‘‘ဒုတီယံ’’တိ ဒုတီယေ စိတ္တဝါရေ။ တဒါ အနုလောမံ ပထမဇဝနံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အလဒ္ဓါ သေဝနံ အနုလောမ’’န္တိ။ ‘‘ဧတေနေဝါ’’တိ ဧတေန ဧဝ သဒ္ဒ ဒွယေ နေဝ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အနုညာတာ ဝိယ ဒိဿတိ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ။ မန္ဒပညဿ စတ္တာရိ အနုလောမာနိ ဟောန္တိ၊ ပဉ္စမံ ဂေါတြဘု၊ ဆဋ္ဌံ မဂ္ဂစိတ္တံ၊ သတ္တမံ ဖလန္တိ။ ‘‘ဣတရဋ္ဌကထာသူ’’တိ ဝိနယဋ္ဌ ကထာဒီသု။ ‘‘ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ’’တိ ပဉ္စမံ ဂေါတြ ဘုပ္ပဝတ္တိယာ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ အာဒိမှိ အဋ္ဌန္နံ အညတြသ္မိံတိ ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ နိရုဒ္ဓေတိ ပဒံ အဝဿံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘နိရုဒ္ဓေ အနန္တရမေဝါတိ ပဒစ္ဆေဒေါ’’တိ။ အနန္တရ သဒ္ဒဿ စ နိစ္စံ သမ္ဗန္ဓာပေက္ခတ္တာ တမေဝပဒံ ဝိဘတ္တိ ပရိဏာမေန အဓိကတန္တိ အာဟ ‘‘နိရုဒ္ဓဿာတိ အတ္ထတော လဒ္ဓမေဝါ’’တိ။ ‘‘ဝသိဘူတာပီ’’တိ ဝသိဘူတာပိ သမာနာ။ ‘‘ဧကဝါရံ ဇဝိတွာ’’တိ ဣဒံ လောကိယပ္ပနာဝသေန ဝုတ္တံ။ လောကုတ္တရ အပ္ပနာပန သတ္တမမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ မူလဋီကာ ပါဌေ ‘‘ဘူမန္တရပတ္တိယာ’’တိ ဂေါတြဘု စိတ္တံ ကာမဘူမိ ဟောတိ။ အပ္ပနာပန မဟဂ္ဂတဘူမိ ဝါ လောကုတ္တရဘူမိ ဝါ ဟောတိ။ ဧဝံ ဘူမန္တရပတ္တိယာ။ ‘‘အာရမ္မဏန္တရ လဒ္ဓိယာ’’တိ ဖလသမာပတ္တိ ဝီထိယံ ဖလဇဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထဟိ ပုရိမာနိ အနုလောမ ဇဝနာနိ သင်္ခါရာ ရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ။ ဖလဇဝနံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ။ ဣဒဉ္စ ကာရဏမတ္တမေဝ။ ယထာဝုတ္တ လေဍ္ဍုပမာ ဧဝ ဣဓ ယုတ္တရူပါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘န ခေါ ပနေတံ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ ဧတံ အတ္ထဇာတံ န ခေါ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အနဒ္ဓနီယာ’’တိ အဒ္ဓါနံ ဒီဃကာလံ နခ မန္တီတိ အနဒ္ဓနီယာ။ အသာရာ။ အသာရတ္တာ ဧဝ သီဃတရံ ရုဟန္တိ။ သီဃတရံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သာရဝန္တာ ပန သာရေန သဟ ဝဍ္ဎမာနတ္တာ သီဃတရံ နရုဟန္တိ။ သီဃတရံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ နာ ပဇ္ဇန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဧကဝဿဇီဝိနော’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝမေဝါ’’တိအာဒီသု ‘‘ပတိတဇဝနေသူ’’တိ ပဉ္စမ ဆဋ္ဌ သတ္တမ ဇဝနေသု။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သုပက္ကသာလိဘတ္တ သဒိသာနီ’’တိ ယထာ သာလိဘတ္တာနိ သုပက္ကတ္တာ ဧဝ မုဒုတရာနိ ဟုတွာ ဒုဗ္ဗလာနိ အစိရဋ္ဌိတိကာနိ။ တသ္မိံ ဒိဝသေပိ ပူတိဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ အပ္ပနာ ဇဝနာနိ။ ‘‘ယသ္မာ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဒုဝိဓဿ နိယမဿာ’’တိ ဇဝနနိယမဿ စ ကာလနိယမဿ စ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာ အနန္တရ ပစ္စယ ဘာဝိနော’’တိ သတ္တမ ဇဝန စေတနာ အနန္တရ ပစ္စယော၊ တဒနန္တရေ ပဝတ္တံ ဝိပါက သန္တာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နော၊ တမေဝ စ အဝသာနေ စုတိ စိတ္တံ ဟုတွာ ဘဝန္တရေ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တဿ အနန္တရ ပစ္စယော။ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တဿ အနန္တရ ပစ္စယ ဘာဝေန အဝဿံ ဘဝိဿမာနဿာတိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ ကာရဏ မတ္တမေဝ။ မဟာဋီကာဝစနံ ပန ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗ ရူပန္တိ န ပဋိက္ခိတ္တံ။ ‘‘နိရန္တရပ္ပဝတ္တာနံ’’တိ အာဒီသု။ ဘိန္နာ အသဒိသာ ဝေဒနာ ယေသံ တာနိ ဘိန္နဝေဒနာနိ။ ‘‘အာသေဝန ပစ္စနီကာနံ’’တိ အာသေဝန ပစ္စယပ္ပဋိ ပက္ခာနံ။ အဘိန္နာ ဝေဒနာ ယေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ကြိယဇဝနာနန္တရံ အရဟတ္တဖလံ ဖလသမာပတ္တိ ဝီထိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသမေတ္ထသုဝိညေယျံ။

၁၃၉။ ‘‘သဗ္ဗထာ ပီ’’တိအာဒီသု။ လောကေ မဇ္ဈိမကေ ဟိ မဟာဇနေဟိ ဣစ္ဆိတမ္ပိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ အတိဥက္ကဋ္ဌေဟိ မန္ဓာတု ရာဇာဒီဟိ ဣစ္ဆိတံ န ဟောတိ။ တထာ တေဟိ မဟာဇနေဟိ အနိစ္ဆိတမ္ပိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ အတိဒုဂ္ဂတေဟိ ပစ္စန္တ ဝါသီဟိ ဣစ္ဆိတံ ဟောတိ။ တသ္မာ အာရမ္မဏာနံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌ ဝဝတ္ထာနံ ပတွာ အတိဥက္ကဋ္ဌေဟိ စ အတိဒုဂ္ဂတေဟိ စ ဝဝတ္ထာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ မဇ္ဈိမကေဟိ ဧဝ ဝဝတ္ထာနံ ဂစ္ဆတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အာရမ္မဏံ’’တိ ကတ္တုပဒံ။ ‘‘ဝိပါကစိတ္တံ’’တိ ကမ္မပဒံ။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိ ရူပံ။ ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ ကသ္မိံစိ ဧကသ္မိံ ပုပ္ဖေ။ ‘‘တေန ဝါ’’တိ တေန ဝါ သုခသမ္ဖဿေန ဝတ္ထေန။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

‘‘ဝေဒနာနိယမောပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အာဒါသေ မုခနိမိတ္တဿ ဝိယာ’’တိ ယထာ အာဒါသေ မုခ နိမိတ္တဿ စလန စဝနာဒိယောဂေါ နာနာဝဏ္ဏယောဂေါ စ ယထာမုခမေဝ သိဒ္ဓါ။ တထာ ဝိပါကာနံ။ ဝေဒနာ ယောဂေါ ပန ယထာရမ္မဏမေဝ သိဒ္ဓါတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဝေဒနာယောဂေါ’’တိ နာနာဝေဒနာယောဂေါ။ ‘‘ကပ္ပေတွာ’’တိ စိန္တေတွာ။ ‘‘ပကပ္ပေတွာ’’တိ နာနပ္ပကာရတော စိန္တေတွာ။ န ကေဝလဉ္စ ဝိပါကာနံ ဧဝ ယထာရမ္မဏံ ဝေဒနာ ယောဂေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

‘‘အယဉ္စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပီ’’တိ ပဋ္ဌာန အဋ္ဌကထာယမ္ပိ။ ‘‘တဒါရမ္မဏ ဝသေနာ’’တိ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနန္တိ ပါဌသေသော။ ‘‘ပဉ္စန္နံ’’တိ သောမနဿ သန္တီရဏေန သဒ္ဓိံ စတ္တာရိ မဟာဝိပါက သောမနဿာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပကတိ နီဟာရေနာ’’တိ ပကတိယာ နိစ္စကာလံ ပဝတ္တပ္ပကာရေန။ ပါဠိပါဌေ။ ဘာဝိတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ယေနာတိ ဘာဝိတိန္ဒြိယော။ ‘‘မနာပံ’’တိ မနောရမ္မံ။ ‘‘အမနာပံ’’တိ အမနောရမ္မံ။ ဝိဟရေယျန္တိ သစေ ကင်္ခတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဋိကူလေ’’တိ အမနာပေ။ ‘‘အပ္ပဋိကူလ သညီ’’တိ မနာပသညီ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘တေသံ’’တိ ခီဏာသဝါနံ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘သုမနော’’တိ သောမနဿိတော။ ‘‘ဒုမ္မနော’’တိ ဒေါမနဿိတော။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘မေတ္တာယဝါ ဖရတီ’’တိ အယံ သတ္တော အဝေရောဟောတူတိအာဒိနာ မေတ္တာစိတ္တေန ဝါ ဖရတိ။ ‘‘ဓာတုသော ဥပသံဟရတီ’’တိ ယထာ မ မ ကာယောပိ စတုဓာတု သမုဿယော ဟောတိ။ တတ္ထ ဧကာပိ ဓာတု နာမ ပဋိကူလာ ဝါ အပ္ပဋိကူလာ ဝါ န ဟောတိ။ ကေဝလံ တုစ္ဆ သုည သဘာဝမတ္တာ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ဣမဿ သတ္တဿ ကာယောပီတိအာဒိနာ ဓာတု သော ဥပသံဟရတိ။ ‘‘အသုဘာယ ဝါ’’တိ အသုဘ ဘာဝနာယ ဝါ။ အသုဘ ဘာဝနာ စိတ္တေန ဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အသုဘာယာ’’တိ ဝါ တဿ အသုဘဘာဝတ္ထာယ။ ဒေဝနာဋကာ ဒေဝစ္ဆရာ နာမ။ ကုထိတာနိ ကုဋ္ဌာနိ ယေသံ တာနိ ကုထိတ ကုဋ္ဌာနိ။ ‘‘သရီရာနီ’’တိ ကာယင်္ဂါနိ။ ကုထိတ ကုဋ္ဌာနိ သရီရာနိ ယဿ သော ကုထိတကုဋ္ဌသရီရော။ ‘‘ကုထိတာနီ’’တိ အဗ္ဘုက္ကိရဏာနိ။ ဝေဒနာ ယုတ္တာနိ ဟောန္တိ ဣတိ အပရေ ဝဒန္တီတိ ယောဇနာ။ တသ္မာ ပစ္စယော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ပစ္စယော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ယထာ အာနိသံသ ဒဿနေနာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂဋ္ဌကထာယံ။ ‘‘ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာ ဒဿနေနာ’’တိ အတ္တနော သတ္ထုဘူတဿ ဗုဒ္ဓဿ သုဗုဒ္ဓတာ ဒဿနေန။ ‘‘အတ္တသမ္ပတ္တိ ဒဿနေနာ’’တိ မယံ ပန ဧဝရူပါ ဒုက္ခာ မုတ္တာမှာတိ ဧဝံ အတ္တနော သမ္ပတ္တိ ဒဿနေန။ ‘‘အဋ္ဌိကင်္ကလိကပေတရူပေ’’တိ နိမ္မံ သလောဟိတေ အဋ္ဌိပုဉ္ဇပေတသရီရေ။ ‘‘ကုဋ္ဌိနော’’တိ ကုဋ္ဌသရီရဿ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာယံ။ အတိ ဣဋ္ဌေ ဒေဝစ္ဆရ ဝဏ္ဏာဒိကေ။ အတိ အနိဋ္ဌေ ကုထိတကုဋ္ဌသရီရာဒိကေ။ ‘‘ဝတ္ထု ဘူတော’’တိ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာန ဘူတော။ ‘‘တေသံ တေသံ သတ္တာနံ’’တိ ကတ္တု အတ္ထေသာမိဝစနံ။ ‘‘တဒုဘယံ ပီ’’တိ ဥဘယံ တံ ဂဟဏံပိ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံ လောကိယ မဟာဇနာနံ။ ‘‘ဝိပလ္လာသဝသေနေဝ ဟောတီ’’တိ ဒေဝစ္ဆရဝဏ္ဏာဒီသု အတိဣဋ္ဌေသု အတိဣဋ္ဌာကာရတော ဂဟဏမ္ပိ ဝိပလ္လာသ ဝသေနေဝ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဒေဝစ္ဆရ ဝဏ္ဏာဒီသု အတိ ဣဋ္ဌ သညာယ ဝိပလ္လာသ သညာဘာဝတော။

ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ပဝတ္တိယာ’’တိ ပဝတ္တနတော။ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယေ ဌတွာ ဝုတ္တတ္တာ အဋ္ဌကထာဂါရဝေန’’တံ ဝိစာရေတဗ္ဗ မေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထတော ပန အယုတ္တမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသနယော အညတ္ထပိ။ ‘‘ဓမ္မ စက္ခုရဟိတာ’’တိ ဓမ္မ ဝဝတ္ထာနညာဏ စက္ခု ရဟိတာ။ ‘‘ကုသလာကုသလာနိ ယေဝါ’’တိ တေသံ ဓမ္မ စက္ခု ရဟိတာနံ ဥပ္ပန္နာနိ ကုသလာကုသလာနိယေဝ။ ဂါထာယံ။ ‘‘ရူပါ’’တိ ရူပတော နပ္ပဝေဓန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သဒ္ဒါ’’တိအာဒီသုပိ ဧသေဝနယော။ နပ္ပဝေဓန္တီတိ စ န စလန္တိ၊ န ကမ္ပန္တိ၊ စိတ္တညထတ္တံ န ဂစ္ဆန္တိ။ တထာ ဥပေက္ခာ ကြိယဇဝနာနန္တရမ္ပိ တဒါရမ္မဏာနိ သောမနဿု ပေက္ခာဝေဒနာ ယုတ္တာနိ ဧဝ သိယုန္တိ ယောဇနာ။ မူလဋီကာပါဌေ။ ‘‘တဒါရမ္မဏတာ’’တိ တဒါရမ္မဏတာယ တဒါရမ္မဏဘာဝေန။ ‘‘ကတ္ထစီ’’တိ ကတ္ထစိ အဘိဓမ္မ ပါဠိယံ။ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနေ စ တသ္မိံ’’တိ တသ္မိံ ကြိယဇဝနာနု ဗန္ဓကေ တဒါ ရမ္မဏေ ဝိဇ္ဇမာနေ သတိ။ ဧတံ ဘဝင်္ဂဉ္စ နာမ အနုဗန္ဓတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နဒီသောတော ပဋိသောတဂါမိနာဝံ အနုဗန္ဓတိ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သဝိပ္ဖာရိကံ ဧဝဇဝနံ’’တိ ကိလေသ ဓမ္မာနံ ဝိပလ္လာသ ဓမ္မာနဉ္စ ဝသေန ခဏမတ္တေပိ အနေကသတေသု အာရမ္မဏေသု ဝိဝိဓာကာရေန ဖရဏဝေဂသဟိတံ ကုသလာကုသလ ဇဝနမေဝ အနုဗန္ဓတီတိ ယုတ္တံ။ န ပန ကြိယဇဝနံ အနုဗန္ဓတီတိ ယုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဆဠင်္ဂု ပေက္ခာဝတော’’တိ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ၊ န ဒုမ္မနော၊ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတီ-တိအာဒိနာ ဝုတ္တာယ ဆ ဒွါရိကဝသေန ဆဠင်္ဂ သမန္နာဂတာယ ဥပေက္ခာယ သမ္ပန္နဿ။ ဝတ္တနံ ဝုတ္တိ။ သန္တာ ဝုတ္တိ အဿာတိ သန္တ ဝုတ္တိ။ တံ ဝိစာရေန္တော ‘‘ပဋ္ဌာနေ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယဒိ စေတံ ဝုစ္စေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဧတံ’’တိ ကြိယာ ဗျာကတေတိအာဒိကံ ဧတံ ဝစနံ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ တသ္မိံ ဝစနေ။ ‘‘ဧဝမာဒိနာ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဥတ္တရံ’’တိ ပရိဟာရံ။ ‘‘ဝိပဿနာစာရ ဝသေနာ’’တိ ဝိပဿနာ ပဝတ္တိ ဝသေန။ ‘‘တေသံ’’တိ သောမနဿ ဒေါမနဿာနံ။ ‘‘ဣတရီတရာနန္တရ ပစ္စယတာ’’တိ အညမညာနန္တရ ပစ္စယတာတိ အတ္ထော။ ‘‘ထေရေနာ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန။ သဗ္ဗာနိ တဒါ ရမ္မဏာနိ၊ သဗ္ဗာနိ ဘဝင်္ဂါနိ စ။ ‘‘သမုဒါ စရန္တီ’’တိ စိရကာလံ သဉ္စရန္တိ။ ‘‘ဧတာနိဟီ’’တိအာဒိနာ တေသံ အဋ္ဌာရသန္နံ ဇဝနာနံ အနန္တရံ တဒါရမ္မဏာနံ အနိယမတော ပဝတ္တိယာ ကာရဏယုတ္တိံ ဒဿေတိ။ သမ္ဘဝတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ သမ္ဘဝေါ။ တဒါ ရမ္မဏဿ သမ္ဘဝေါ တဒါ ရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ။ အထဝါ၊ သမ္ဘဝနံ ဥပ္ပဇ္ဇနံ သမ္ဘဝေါတိ ဣမေ ဒွေ အတ္ထေ ဒဿေတုံ ‘‘တဒါ ရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယေသံ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယေသံ’’တိ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ဥပေက္ခာ သန္တီရဏ ဒွယတော အညာနိ။ ‘‘န ဟောန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံသတိ၊ ကသ္မာ ထေရေန ဣဓ န ဝုတ္တာနီတိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ အဝုတ္တတ္တာ ဣဓ န ဝုတ္တာနီတိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန ကသ္မာ န ဝုတ္တာနိ။ ယေဘူယျ နိယမသောတေ ပတိတတ္တာ န ဝုတ္တာနိ။ န ပန အလဗ္ဘမာနတ္တာ န ဝုတ္တာနီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတ သန္တီရဏ ဒွယမေဝ ဝုတ္တံ’’တိ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဘာဝေန ဝုတ္တံ။ ယထာဟ အထဿ ယဒါ သောမနဿ သဟဂတပ္ပဋိသန္ဓိကဿ ပဝတ္တေ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပမာဒေန ပရိဟီနဇ္ဈာနဿ ပဏီတ ဓမ္မော မေ နဋ္ဌောတိ ပစ္စဝေက္ခတော ဝိပ္ပဋိသာရိ ဝသေန ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သောမနဿာနန္တရဉှိ ဒေါမနဿံ၊ ဒေါမနဿာနန္တရဉ္စ သောမနဿံ ပဋ္ဌာနေ ပဋိသိဒ္ဓံ။ မဟဂ္ဂတ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ဇဝနေ ဇဝိတေ တဒါ ရမ္မဏမ္ပိ တတ္ထေဝ ပဋိသိဒ္ဓန္တိ။ ကုသလ ဝိပါကာဝါ အကုသလဝိပါကာဝါ ဥပေက္ခာ သဟဂတာ ဟေတုကမနောဝိညာဏ ဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကိမဿာ ရမ္မဏန္တိ။ ရူပါဒီသု ပရိတ္တ ဓမ္မေသု အညတရံ။ ဧတေသု ဟိ ယဒေဝ တသ္မိံ သမယေ အာပါတမာဂတံ ဟောတိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဧတံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ-တိ။ ဧဝံ ဒေါမနဿသဟဂတ ဇဝနာနုရူပံ ဥပေက္ခာသဟဂတ သန္တီရဏ ဒွယမေဝ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဘာဝေန အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တန္တိ။ ‘‘ဧတမ္ပိ ယုဇ္ဇတိ ယေဝါ’’တိ အကုသလ ဇဝနာဝသာနေ ဧတံ သဟေတုကံ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂံပိ ယုဇ္ဇတိယေဝ။ ‘‘ဒေါမနဿ ဇဝနာနန္တရံ ဘဝင်္ဂ ပါတောဝ ဟောတီ’’တိ ဥပေက္ခာ သဟဂတ မူလဘဝင်္ဂ ပါတောဝ ဟောတိ။ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဥပေက္ခာ ပဋိသန္ဓိကတ္တာ။ နေဝတဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ တေသု အာရမ္မဏေသု တဒါရမ္မဏဝါရဿ အသမ္ဘဝတော။ န ဟိ မဟန္တာရမ္မဏေသု စ အဝိဘူတာရမ္မဏေသု စ တဒါရမ္မဏဝါရော သမ္ဘဝတိ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ မူလဘဝင်္ဂဘူ တဿ သောမနဿ ဘဝင်္ဂဿ ဒေါမနဿ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ ‘‘ဧကံ’’တိ ဧကံ ဥပေက္ခာသဟဂတ ဝိပါကံ။ တထာ တဿေဝ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပာဒေန္တဿ နေဝ တဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါတိ ကတွာ ဒေါမနဿာနန္တရံ ဆသု…ပေ… ပဝတ္တတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘တဿေဝါ’’တိ သောမနဿပ္ပဋိသန္ဓိကဿေဝ။ နေဝတဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ အာရမ္မဏာနံ အတိမဟန္တတ္တေပိ အတိဝိဘူတတ္တေပိ သတိ သောမနဿ တဒါရမ္မဏဿ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ ဥပေက္ခာ တဒါ ရမ္မဏဿ စ အာရမ္မဏေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ န ဟိ အတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ဥပေက္ခာ တဒါရမ္မဏံ ပဝတ္တတိ။ မဟဂ္ဂတ ပညတ္တာ ရမ္မဏေသု ပန ဥဘယမ္ပိ တဒါရမ္မဏံ နုပ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာတိ။

‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သဗ္ဗ ဓမ္မေသူ’’တိ သဗ္ဗေသု အာရမ္မဏ ဓမ္မေသု။ ‘‘ပထမ သမန္နာဟာရော’’တိ အာဝဇ္ဇန ကိစ္စံ အာဟ။ သုတ္တန္တ ပါဌေ။ ‘‘တဇ္ဇော’’တိ တေန အာရမ္မဏာနံ အာပါတာ ဂမနေန ဇာတော။ ‘‘တဇ္ဇော’’တိ ဝါ တဒနုရူပေါတိပိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဝိညာဏဘာဂဿာ’’တိ စက္ခု ဒွါရိက ဝိညာဏ ကောဋ္ဌာသဿ။ ‘‘ယတော’’တိ ယသ္မိံ ကာလေ။ ကထံ အာဝဇ္ဇနေန ဝိနာ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘သစေ အာဝဇ္ဇနေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ယထာ ပန နိရာဝဇ္ဇနံ ဟောတိ ဘိန္နာ ရမ္မဏဉ္စ၊ ဧဝံ တထာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကဿပီ’’တိ ဧကဿ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဿပိ နတ္ထိ ဒေါသော။ မဟာအဋ္ဌကထာယဉ္စ နတ္ထိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အတ္ထိယေဝ။ ‘‘သဝိပ္ဖန္ဒနတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထော သဝိပ္ဖာရိကန္တိ ပဒေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ဣတရေ သဉ္စာ’’တိ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရ ဇဝနာနဉ္စ။ ကာနိ စိ ပရိတ္တာရမ္မဏာနိပိ သမာနာနိ။ ယဒိ တဒါရမ္မဏူ ပနိဿ ယဿ ကာမဘဝင်္ဂဿ အဘာဝတော တဒါရမ္မဏာနိ ရူပါရူပ ဗြဟ္မာနံ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ သတိ၊ စက္ခုသောတ ဒွါရိက စိတ္တာနိပိ ရူပ ဗြဟ္မာနံ နုပ္ပဇ္ဇေယျုန္တိ အာဟ ‘‘စက္ခု သောတဝိညာဏာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယပ္ပဝတ္တိ အာနုဘာဝတော’’တိ စက္ခု ဝတ္ထု သောတဝတ္ထု သင်္ခါတာနံ ဣန္ဒြိယ ဝတ္ထူနံ ရူပ ဗြဟ္မ သန္တာနေ ပဝတ္တတ္တာ တေသံ ပဝတ္တိ အာနုဘာဝတော စက္ခု သောတဝိညာဏာနိ ရူပဗြဟ္မာနံ ပဝတ္တန္တိယေ ဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆန သန္တီရဏာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိကပ္ပဗလေဝါ’’တိ ကာမကုသလာ ကုသလာနံ ဝိယ ဝိဝိဓေန အာကာရေန ကပ္ပေတွာ ပကပ္ပေတွာ အာရမ္မဏဂ္ဂဟသာမတ္ထိယေဝါသတိ။ ‘‘အပ္ပနာပတ္တ ဘာဝနာ ကမ္မဝိသေသေ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ အဘိညာ ဇဝနာနိ ဝိယ မဟဂ္ဂတ ဝိပါက လောကုတ္တရ ဝိပါကာနိ ဝိယ စာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယံ။ ‘‘ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တ ကာရဏာနီ’’တိ အဋ္ဌကထာတော အာဟရိတွာ ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တာနိ ‘အဇနကတ္တာ ဇနက သမာနတ္တာ ဘာဝတော’တိအာဒီနိ ကာရဏာနိ။

၁၄၀။ ဇဝန နိယမေ။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဆက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိ ဝုတ္တာ။ ယထာဟ သစေ ပန ဗလဝါ ရမ္မဏံ အာပါတာဂတံ ဟောတိ။ ကြိယမနောဓာတုယာ ဘဝင်္ဂေ အာဝဋ္ဋိတေ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဇဝနဋ္ဌာနေ ပန ပထမကာမာဝစရ ကုသလ စိတ္တံ ဇဝနံ ဟုတွာ ဆသတ္တဝါရေ ဇဝိတွာ တဒါရမ္မဏဿ ဝါရံ ဒေတီတိ။ ‘‘မုဒုတရ ဘာဝေနာ’’တိ မာတုကုစ္ဆိမှိ ဌိတကာလေဝါ သမ္ပတိ ဇာတကာလေ ဝါ ဝတ္ထုဿ အတိမုဒုဘာဝေန။ ‘‘ကေနစိဥပဒ္ဒုတ ဘာဝေနာ’’တိ ဗာဠှဂေလညဇာတကာလေ ကေနစိ ဝါတပိတ္တသေမှာဒိနာ ဥပဒ္ဒုတ ဘာဝေန။ ‘‘အဇ္ဈောတ္ထဋ ဘာဝေနာ’’တိ တဿ ဝေဝစနမတ္တံ။ မန္ဒီဘူတော ဝေဂေါ ယေသံ တာနိ မန္ဒီဘူတ ဝေဂါနိ။ ‘‘အသယှ ရူပေဟီ’’တိ ဒုက္ခမသဘာဝေဟိ။ အဘိဘူတာနံ သတ္တာနံ။ တဉ္စ ခေါ ဝစနံ ပါကတိက သတ္တာနံ ဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ န သတ္တဝိသေသာနံ ဝသေန။ ဧဝံ သတိ၊ သတ္တဝိသေသာနံ ဝသေန ကထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ယေ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဥပရီ’’တိ မရဏုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဝုတ္တဉှီ’’တိ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘ယမကပ္ပာဋိဟာရိယံ’’တိ ယုဂဠဝတ္ထူနံ ဧကတော ပဝတ္တ အစ္ဆရိယ ကမ္မံ။ ‘‘ဒွေ ဈာနင်္ဂါနီ’’တိ ဥပေက္ခေကဂ္ဂတာ ဈာနင်္ဂါနိ။

‘‘ယောဂကမ္မသိဒ္ဓိယာ’’တိ ဘာဝနာနု ယောဂကမ္မသိဒ္ဓဿ။ ဣဒ္ဓိ ဝိကုဗ္ဗနံ နာမ ဣဒ္ဓိယာ နာနာကမ္မကရဏံ။ ‘‘သိဒ္ဓိယာ ဧဝါ’’တိ သိဇ္ဈ နတ္ထာယ ဧဝ။ အတ္တနော အနန္တရေ ဧဝ ဥပ္ပန္နံ ဖလံ ဧတိဿာတိ အာနန္တရိကပ္ဖလာ။ မဂ္ဂစေတနာ။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘မန္ဒဿာ’’တိ မန္ဒ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘တိက္ခဿာ’’တိ တိက္ခ ပုဂ္ဂလဿ။ တီဏိ ဖလစိတ္တာနိ။ ‘‘ပယောဂါဘိသင်္ခါရဿာ’’တိ ပထမဇ္ဈာနတော ပဋ္ဌာယ သမထ ဝိပဿနာယုဂနန္ဓပ္ပဝတ္တိ သင်္ခါတဿ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂါဘိသင်္ခါရဿ။ ‘‘အကတာဓိကာရဿာ’’တိ အာသန္နေ ပုရိမဘဝေ အကတ ဈာနပရိကမ္မဿ ပုဂ္ဂလဿ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဖလဋ္ဌာနံ စိဏ္ဏဝသိဘာဝါနေဝ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

ဇဝနနိယမောနိဋ္ဌိတော။

၁၄၁။ ဒုဟေတုကာဒီသု။ ဇာတိ ဒွိဟေတုကာဒယော ဧဝ အဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ သဟဂတာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပီ’’တိ ဒွိဟေတုကာနမ္ပိ အဟေတုကာနမ္ပိ။ ဘုသောဈာန မဂ္ဂဖလာနိ ဝါရေန္တိ နီဝါရေန္တီတိ အာဝရဏာနိ။ ဝိပါကာနိ စ တာနိ အာဝရဏာနိ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဝိပါကာနီ’’တိ အဟေတုက ဒွိဟေတုက ဝိပါကာနိ။ တေဟိ ဂဟိတပ္ပဋိသန္ဓိကာနံ ဣမသ္မိံ ဘဝေဈာန မဂ္ဂဖလပ္ပဋိလာဘော နာမ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကာဝရဏ သဗ္ဘာဝတော’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဒုဂ္ဂတိ အဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ။ ပုဂ္ဂလာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န လဗ္ဘန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတရေသံ’’တိ တတော အညေသံ သုဂတိ အဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ဒုဂ္ဂတိ ပရိယာပန္နာနဉ္စ အဟေတုကာနံ။ ‘‘မူလဘဝင်္ဂေ’’တိအာဒိမှိ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တံ ဟုတွာ အာဂတေ မူလဘဝင်္ဂေ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ ဘဝင်္ဂံ။ ‘‘ဝုစ္စတေ’’တိ ဝိသဇ္ဇနာ ဝုစ္စတေ။ ‘‘သဗ္ဗ အဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ တာဝ ဝိပါကုဒ္ဓါရကထာယံ သောဠသသု ကာမာဝစရ ကုသလ ဝိပါကေသု အဋ္ဌန္နံ အဟေတုက ဝိပါကာနံ ဧဝ အာပါယိကေသု သတ္တေသု ဥပ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ န အဋ္ဌန္နံ သဟေတုက ဝိပါကာနံ။ တထာ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒဋ္ဌ ကထာသု စ ဝိညာဏ ပဒဝဏ္ဏနာသု အညာသု စ အဘိဓမ္မာဝတာရာဒီသူတိ ဧဝံ သဗ္ဗဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တာ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ယောဂသာ ဓနီယတ္တာ’’တိ ပယောဂေန သာဓေတဗ္ဗတ္တာ။ ကုသလာကုသလာနိ ဟိ ဝဍ္ဎေတုံ ဝါ ဟာပေတုံ ဝါ ပယောဂေ ကတေ ဝဍ္ဎန္တိ စေဝ ဟာယန္တိ စ။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တဘူတံ ဂဟေတုံ ယုတ္တံ။ ကသ္မာ၊ အဟေတုကဿ ဘဝင်္ဂဿာတိ ဝုတ္တဿ မူလဘဝင်္ဂဿ အဟေတုကတ္တာ။ ‘‘ဒွိန္နမ္ပိ အဟေတုကာနံ’’တိ ဒုဂ္ဂတိ အဟေတုကာနဉ္စ သုဂတိ အဟေတုကာနဉ္စ။ ‘‘အပရေပနာ’’တိအာဒိ ဝိဘာဝနိယံ အာဂတော အပရေ ဝါဒေါ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘အပရေပန ယထာ အဟေတုကာနံ သဟေတုက တဒါရမ္မဏံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဒွိဟေတုကာနံ တိဟေတုက တဒါရမ္မဏံပီ’တိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ တေသံမတာနုရောဓေန စ ဣဓပိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဝိပါကပ္ပဋိက္ခေပေါ အဟေတုကေယေဝ သန္ဓာယာတိ ဝဒန္တီတိ။ တံ ပန ဝိပါကုဒ္ဓါရကထာယံ ‘ဧတ္ထေဝ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါပီ’တိ စ၊ ဧတ္ထေဝ ဒသကမဂ္ဂေါပီ’တိ စ အာဂတေဟိ န သမေတိ။ တတ္ထ ဟိ သောဠသသုကုသလဝိပါကေသု ဒွိဟေတုက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနံ ဒွိန္နံ ဒွိဟေတုကာဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ စတ္တာရိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဝိပါကာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါ နာမ ဟောတိ။ ပုန သေသေသု ဒွါဒသ ဝိပါကေသုပိ အသင်္ခါရိက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနံ ဒွေ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ သသင်္ခါရိက ဝိပါကာနိ၊ သသင်္ခါရိက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနဉ္စ ဒွေ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ အသင်္ခါရိက ဝိပါကာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒုတိယတ္ထေရ ဝါဒေ ဒသကမဂ္ဂေါ နာမ ဟောတီတိ။ ဧတ္ထ ပန ဒွိ ဟေတုကောပိ ပုဂ္ဂလော အဓိကေန ဆန္ဒေန ဝါ ဝီရိယေန ဝါ စိတ္တေန ဝါ ယုတ္တော ပရိယတ္တိ ဓမ္မံ ဝါ နာနာဝိဇ္ဇာသိပ္ပာနိ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှေယျ၊ သုဏေယျ၊ ဓာရေယျ၊ ဝါစေယျ၊ စိန္တေယျ။ အထဿ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဇဝနံ ဗဟုလံ သမုဒါ စရေယျ။ တဒါ တဿ နာနာကမ္မေန ဇဝနာနု ရူပံ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ တဒါရမ္မဏံ န န သမ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ။ တံ ယုတ္တံ ဝိယ ဒိဿတီတိ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပိဟိ။ လ။ ဝုတ္တာ’’တိ ကထံ ဝုတ္တာ။ ဧတာနိ ဟိ မနုဿေသု စ ကာမာဝစရ ဒေဝေသု စ ပုညဝန္တာနံ ဒွိဟေတုကတိ ဟေတုကာနံ ပဋိသန္ဓိကာလေ ပဋိသန္ဓိ ဟုတွာ ဝိပစ္စန္တီတိအာဒိနာ ဝုတ္တာတိ။ တေ ပန တိဝိဓာ၊ နဝဝိဓာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသံ တဗ္ဘာဝေါ’’တိ ကုသလာနံ ကုသလဘာဝေါ၊ အကုသလာနံ အကုသလဘာဝေါ။ ‘‘သိက္ခန ဓမ္မယုတ္တာ’’တိ တီဟိ သိက္ခာဟိ ပဟာတဗ္ဗာနံ ကိလေသာနံ အတ္ထိတာယ သိက္ခိတဗ္ဗတာ ပကတိယံ ဌိတာတိ အဓိပ္ပာယော။‘‘ဟေဋ္ဌိမာနဉ္စာ’’တိ ဟေဋ္ဌိမ ဖလာနဉ္စ။ ယာနိယာနိသကာနိ ယထာသကံ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘ပရိနိဋ္ဌိတ သိက္ခာ ကိစ္စတ္တာ’’တိ သိက္ခာ ကိစ္စံ နာမ ကိလေသ ဓမ္မာနံ ပဟာနတ္ထာယ ဧဝ ဟောတီတိ တေသု သဗ္ဗသော ပဟီနေသု သိက္ခာ ကိစ္စံ ပရိနိဋ္ဌိတံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပရိနိဋ္ဌိတ သိက္ခာ ကိစ္စတ္တာ။ သုဋ္ဌု ဘဗ္ဗောတိ သမ္ဘဝေါ။ သမ္ဘဝေါတိ ဝိသေသန ပဒမေတန္တိ အာဟ ‘‘ယထာ သမ္ဘဝံ’’တိ။

၁၄၂။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ ဧတသ္မိံ ကာမလောကေ ဧဝ။ ‘‘တံ တံ ပသာဒရဟိတာနံ’’တိ တေနတေန ပသာဒေန ရဟိတာနံ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ဒွါရေ ဥပ္ပန္နာနိ တံ တံ ဒွါရိကာနိ။ စတုသဋ္ဌိဝီထိ စိတ္တာနိ။ ဒွေ စတ္တာလီသ ဝီထိ စိတ္တာနိ။ ‘‘ဗြဟ္မလောကေ ဝါ’’တိအာဒီသု။ ဣဒံ အဋ္ဌကထာ ဝစနံ။ ယထာဟ ရူပဘဝေ စတုန္နံ ဝိညာဏာနံ၊ တထေဝ ပစ္စယော။ ပဝတ္တေ၊ နောပဋိသန္ဓိယံ။ သောစ ခေါ ကာမာဝစရေ အနိဋ္ဌ ရူပဒဿန သဒ္ဒသဝနဝသေန၊ ဗြဟ္မလောကေ ပန အနိဋ္ဌာ ရူပါဒယော နာမ နတ္ထိ။ တထာ ကာမာဝစရ ဒေဝလောကေ ပီတိ။ တာနိ စတ္တာရိ စိတ္တာနိ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ရူပလောကေ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ ဝစနေ။ ‘‘တံ တံ ဘူမိ ပရိယာပန္နေ’’တိ တိဿံ တိဿံ ဘူမိယံ ပရိယာပန္နေ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

ဝီထိသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၄၃။ ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟေ။ ‘‘ပဝတ္တိသင်္ဂဟံ’’တိ စိတ္တုပ္ပာဒါနံ ပဝတ္တာကာရကထနသင်္ဂဟံ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယံ’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလေ။ ‘‘တေသံ’’တိ စိတ္တ စေတသိကာနံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘တဒါသန္နတာယာ’’တိ တာယပဋိသန္ဓိယာ အာသန္နတာယ။ ‘‘တံ ဂဟဏေနေ ဝါ’’တိ သန္ဓိဂ္ဂဟဏေန ဧဝ သန္ဓိဝစနေန ဧဝ။ ‘‘ဝိသယပ္ပဝတ္တိ နာမာ’’တိ ကမ္မ ကမ္မနိမိတ္တာဒီနံ ဝိသယာနံ ဒွါရေသု အာပါတာ ဂမန ဝသေန ပဝတ္တိ နာမ။ ‘‘မရဏုပ္ပတ္တိယံ ဧဝ သိဒ္ဓါ’’တိ မရဏုပ္ပတ္တိယံ ဇဝနေသု ဧဝ သိဒ္ဓါ။ ဧတေန မရဏုပ္ပတ္တိ ဝိဓာနံ ဇဝနပ္ပဓာနံ ဟောတိ၊ န စုတိပ္ပဓာနန္တိ ဒီပေတိ။ န ဟိ တသ္မိံ ဝိဓာနေ တဿံ စုတိယံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ ဝစနံ နာမ အတ္ထိ။ ဇဝနေသု ဧဝ အတ္ထိ။ သာ ပန စုတိ တသ္မိံ ဘဝေ အာဒိမှိ ပဋိသန္ဓိ ပဝတ္တိယာ သိဒ္ဓါယ သိဇ္ဈတိ ယေဝါတိ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဝီထိမုတ္တာနံ။ ‘‘ဘဝန္တီ’’တိ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ‘‘တတော’’တိ အယတော။ ‘‘ဂန္တဗ္ဗာ’’တိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဥပပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘တိရော’’တိ တိရိယတော။ ‘‘အဉ္ဆိတာ’’တိ ဂတာ ပဝတ္တာ၊ အာယတာ ဝါ။ ‘‘သမာနဇာတိတာယာ’’တိ တိရစ္ဆာန ဂတဇာတိ ဝသေန သမာနဇာတိ ဘာဝေန။ ‘‘ယုဝန္တီ’’တိ မိဿီ ဘဝန္တိ။ ‘‘သုခသမုဿယတော’’တိ သုခသမုဒါယတော။ ‘‘ဒိဗ္ဗန္တီ’’တိ ဝိဇ္ဇောတန္တိ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣတိ ဝစနတ္ထံ ကတွာ ဥပရိဒေဝါ သုရာတိ ဝုစ္စန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝေပစိတ္တိပဟာရာဒါဒယော’’တိ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒ ပဟာရာဒအသုရိန္ဒာဒိကေ ဒေဝါသုရေ။ ‘‘သုရပ္ပဋိ ပက္ခာ’’တိ တာဝတိံသာဒေဝပ္ပဋိပက္ခာ။ ‘‘သုရသဒိသာ’’တိ တာဝတိံသာဒေဝ သဒိသာ။ ‘‘ဝေမာနိကပေတေ’’တိ ဝေမာနိက နာမကေ ပေတေ။ ‘‘ဝိနိပါတိကေ’’တိ ဝိနိပါတိက နာမကေ ဒုဂ္ဂတ ဒေဝဇာတိကေ။ တေသံ ပဝတ္တိ ဥပရိ ‘ဝိနိပါတိကာသုရာနဉ္စာ’တိ ပဒေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ‘‘တေပီ’’တိ လောကန္တရိက နေရယိက သတ္တာပိ။ ‘‘ကာလကဉ္စိကပေတေ’’တိ ကာလကဉ္စိက နာမကေ ပေတေ။ ဧဝံ ကထာဝတ္ထု ပါဠိယံ အာဂတာ ဝေဿဘု အာဒယော ယမရာဇာနောပနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝေဿဘူ စ နောတ္တိ စ သောမော စ ယမော စ ဝေဿဝဏော စ ဣတိ ဣမေ ပေတ္တိ ရာဇာနော။ ‘‘ရဇ္ဇ’’န္တိ ရာဇဘာဝံ ရာဇကိစ္စံ။ ယေ စ ယက္ခရက္ခသာ နာမ ကရောန္တာ ဝိစရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကုရူရကမ္မကာရိနော’’တိ လုဒ္ဒကမ္မကာရိနော။ ‘‘ရေဝတိ ဝိမာနေ’’တိ ရေဝတိ ဝိမာန ဝတ္ထုမှိ။ ‘‘ဣတော’’တိ မနုဿ လောကတော၊ သုဂတိဘဝတော ဝါ။ တေဟိ ယက္ခ ရက္ခသာ နာမ ဘူမဋ္ဌကာပိ သန္တိ၊ အာကာသဋ္ဌကာပိ။ ‘‘နာနာကမ္မကာရဏာယော’’တိ ဒွတ္တိံသ ဝိဓာနိ ကမ္မကရဏ ကိစ္စာနိ။ တေသမ္ပိ နိရယပါလာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တိဿန္နံ’’တိ တိဿန္နံ အပါယဘူမီနံ။ အပါယဘူမိ။

ဥဿိတော မနော ဧတေသန္တိ ဝါ၊ ဥဿန္နော မနော ဧတေသန္တိ ဝါ၊ ဒွိဓာဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဥဿိတော’’တိ ဥဂ္ဂတော။ ‘‘ဥဿန္နော’’တိ ဝိပုလော။ ကသ္မာ တိက္ခတရ စိတ္တာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပရိပုဏ္ဏာနံ’’တိအာဒိံ။ ပုဗ္ဗဝါကျေ အနန္တ စက္ကဝါဠသာဓာရဏ ဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ပုန ‘‘ဣမသ္မိံ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ဣဓေဝ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဥပ္ပန္နတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဓိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ အဓိကံ ကတွာ ဂဏှန္တိ။ ‘‘သူရာ’’တိ ပါပကလျာဏ ကမ္မေသု သူရစိတ္တာ။ ‘‘သတိမန္တော’’တိ ဝိပုလဿတိကာ။ ‘‘ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ ဣဓေဝ သိက္ခတ္တယပူရဏ သင်္ခါတဿ ဗြဟ္မစရိယဝါသဿ အတ္ထိတာ။ ‘‘မရိယာဒဓမ္မေသူ’’တိ လောကစာရိတ္တ ဓမ္မေသု။ ‘‘ဓတရဋ္ဌော’’တိ ဓတရဋ္ဌော မဟာရာဇာ။ ဧဝံ ဝိရုဠှကောတိအာဒီသု။ ‘‘ဂန္ဓရုက္ခာဓိ ဝတ္ထာ’’တိ ဂန္ဓရုက္ခေသု အဇ္ဈာဝုတ္ထာ။ ‘‘ကုမ္ဘဏ္ဍာ’’တိ ကုဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ပထဝိ ဂတာနိ ရတနဘဏ္ဍာနိ ယေသံ တေတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဒါနဝရက္ခသာ’’တိ ဒနုနာမဒေဝဓီတာယ အပစ္စန္တိ အတ္ထေန ဒါနဝ နာမကာ ရက္ခသာ။ အဝရုဇ္ဈန္တိ အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ အဝရုဒ္ဓကာ။ ‘‘ဝိဂစ္ဆရူပေါ’’တိ ဝိပန္နဝဏ္ဏော။ ‘‘နိဟီနကမ္မကတာ’’တိ နိဟီနာနိပါပကမ္မာနိ ကတွာ အာဂတာ။ ကာစိဂန္ဓပ္ပိယော ဇာယန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာဂန္ဓပ္ပိယော ဇောဂိနီတိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ ဇုဏှာတိ စ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဘိလက္ခိတရတ္တီသူ’’တိ အဘိညာတရတ္တီသု။ ဥပေါသထရတ္တီသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဂေါစရပ္ပသုတကာလေ’’တိ ဂေါစရတ္ထာယ ဝိစရိတကာလေ။ ‘‘ဇုတိအတ္ထေနာ’’တိ ဝိဇ္ဇောတနဋ္ဌေန။ ဝသူနိ ဓနာနိ ဓာရေန္တီတိ ဝသုန္ဓရာ။ ဝသုန္ဓရာ စ တေ ဒေဝ ယက္ခာ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘နာဂါတွေဝ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ပါဠိယံ နာဂေသု သင်္ဂယှန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယာ’’တိ ယာ ဘုမ္မဒေဝယက္ခ ဇာတိယော။ ‘‘ယာသံ’’တိ ယာသံ ဘုမ္မဒေဝ ယက္ခဇာတီနံ။ ‘‘ကီဠာပသုတဝသေနာ’’တိ ဗောဓိသတ္တာနဉ္စ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ အစ္ဆရိယ ဓမ္မဇာတကာလေ ဥဂ္ဃောသန ကီဠာကမ္မဝဍ္ဎနဝသေန။ ‘‘ယာသဉ္စ မန္တပဒါနီ’’တိ ယာသံ နိဂ္ဂဟ ပဂ္ဂဟပူဇနာဒိ ဝသေန ပဝတ္တာနိ မန္တပဒါနိ။ ‘‘တေသူ’’တိ + တေသု စတူသု အဝရုဒ္ဓကေသု။ ‘‘ကီဠာသောဏ္ဍဝသေနာ’’တိ ကီဠာဓုတ္တဝသေန။ ‘‘ဃာသသောဏ္ဍဝသေနာ’’တိ ခါဒနဘုဉ္ဇန ဓုတ္တဝသေန။ သောဏော ဝုစ္စတိ သုနခေါ။ ‘‘သတ္တေ’’ နေရယိကေ ဝါ ပေတေဝါ။ ‘‘ကာမဉ္စ ဟောတီ’’တိ ကိဉ္စာပိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘နိဗန္ဓနောကာသော’’တိ နိစ္စသမ္ဗန္ဓနောကာသော။ ‘‘သမုဒါဂတေသူ’’တိ ပရမ္ပရတော အာဂတေသု။ ‘‘ဒေဝရာဇဋ္ဌာနေသူ’’တိ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ တာဝတိံသာဘဝနေ ဒေဝရာဇဋ္ဌာနေသူတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပါဠိယံ ဧဝါ’’တိ ဒီဃနိကာယေ ဇနဝသဘသုတ္တပါဠိယံ ဧဝ။ ယစ္ဆန္တိ နိယစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ယာမော။ ‘‘နိယစ္ဆန္တီ’’တိ အညမညံ ဣဿာမစ္ဆရိယ မူလကေဟိ ကလဟဘဏ္ဍနာဒီဟိ ဝိဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘တံ သဟစရိတတ္တာ’’တိ တေန ယာမ နာမကေန ဣဿရဒေဝကုလေန နိစ္စကာလံ သဟ ပဝတ္တတ္တာ။ ‘‘ဝသံ ဝတ္တေန္တီ’’တိ ဣစ္ဆံ ပူရေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

‘‘ပုရေ’’တိ သမ္မုခဋ္ဌာနေ။ တံ ပန ဌာနံ ဥစ္စဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဥစ္စေဌာနေ’’တိ။ ‘‘သဟဿော ဗြဟ္မာ’’တိအာဒီသု အတ္တနော သရီရောဘာသေန သဟဿံ စက္ကဝါဠ လောကံ ဖရန္တော သဟဿောနာမာတိ အဋ္ဌကထာယံ အဓိပ္ပေတံ။ ကုလဒေဝတာယော နာမ ကုလ ပရမ္ပရ ပူဇိတ ဒေဝတာယော နာမ။ ‘‘ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ ယုတ္တဋ္ဌာနေ ဒေဝဝတ္ထု ဒေဝမာလကာနိ ကတွာ သမယေ သမယေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေန္တိ၊ ဝန္ဒန္တိ၊ ထောမေန္တိ၊ ဝရံ ပတ္ထေန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပဋ္ဌကာ ဧဝသမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဥပဋ္ဌကမတ္တာဝဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကဿစီ’’တိ ကဿစိ ဟေဋ္ဌိမဿ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တာသု ဗြဟ္မဘူမီသု။ ပုန ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ဒုတီယတလေ။ ‘‘အာဘာ’’တိ သရီရာဘာ။ နိစ္ဆရန္တိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေဟိ နိဂ္ဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘အစလ သဏ္ဌိတာ’’တိ ဒုတီယ တလေ ဝိယ စလိတာ န ဟောတိ။ အထ ခေါ အစလ သဏ္ဌိတာ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံဝါဒီနံ ပါဌေ။ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာတိအာဒိကံ နာမံ နသိဒ္ဓံတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣဉ္ဇနဇာတိကေဟီ’’တိ စလနဇာတိကေဟိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌိမတလာနံ ဣဉ္ဇိတံ ပုညပ္ဖလံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အာနေဉ္ဇ ဇာတိကေနာ’’တိ အစလနဇာတိကေန ဥပေက္ခာဈာနေန နိဗ္ဗတ္တာနံ စတုတ္ထတလာနံ။ ‘‘ကေနစိ အန္တရာယေနာ’’တိ တေဇောသံဝဋ္ဋာဒိကေန အန္တရာယေန။ ‘‘ဧတ္ထပီ’’တိ ဧတသ္မိံ စတုတ္ထတလေပိ။ ‘‘အာယု ဝေမတ္တတာယာ’’တိ အာယုပ္ပမာဏနာနတ္တဿ။ ‘‘ဩဠာရိကာနံ’’တိ ဣဒံ ပကတိယာ ဩဠာရိက သဘာဝတာယ ဝုတ္တံ။ န သုခုမာနံ အတ္ထိတာယ။ နတ္ထိ ဝိဟညနံ ဧတေသန္တိ အဝိဟာ။ ကိံ ဝိဟညနံ နာမာတိ အာဟ ‘‘သမထဝိပဿနာ ကမ္မေသု အဝိပ္ဖာရိကတာ ပတ္တီ’’တိ။ စိတ္တဿ အဝိပ္ဖာရတာ ပဇ္ဇနံ နာမ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ပသာဒ ဒိဗ္ဗ ဓမ္မ ပညာ စက္ခူဟီ’’တိ ‘ပသာဒ စက္ခု၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ ဓမ္မစက္ခု၊ ပညာ စက္ခူ၊ ဟိ။ တတ္ထ ပသာဒစက္ခု ဧဝ ဣဓ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဓမ္မ စက္ခူ’’တိ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂညာဏံ။ ‘‘ပညာ စက္ခူ’’တိ ဝိပဿနာ ဉာဏပစ္စဝေက္ခနာဉာဏေဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသံ သဗ္ဗညာဏံ။ ‘‘ရူပီနံ သတ္တာနံ’’တိ ရူပကာယဝန္တာနံ သတ္တာနံ။ ‘‘ကနိဋ္ဌဘာဝေါ’’တိ အပ္ပတရဘာဝေါ။ ‘‘အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌဿပိ ပဋိက္ခေပေါ’’တိ သကဒါဂါမိဘာဝေဌတွာ ဘာဝေန္တဿေဝ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နော အညထာတိ အာဟ ‘‘သကဒါဂါမီနံ ပဋိက္ခေပေနာ’’တိအာဒိံ။

ဘူမိစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၄။ ဘဝန္တရေ ဩက္ကမန္တိ ဧတာယာတိ ဩက္ကန္တီတိ ပိယုဇ္ဇတိ။ ‘‘သောတရဟိတော’’တိ ပသာဒသောတရဟိတော။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ‘‘အာသိတ္တကာဒိဘာဝေနာ’’တိ အာသိတ္တကပဏ္ဍကာဒိ ဘာဝေန။ ‘‘ဒွီဟိ ဗျဉ္ဇနေဟီ’’တိ ဒွီဟိ နိမိတ္တေဟိ။ ‘‘ဝိဗစ္ဆဝစနော’’တိ ဝိပန္နဝစနော။ ‘‘ဝတ္ထု ဝိပန္နဿာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ သမ္ဘာရ စက္ခု ဝုစ္စတိ။ တဿ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝိပန္နတ္တာ တေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဝတ္ထုဝိပန္နောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘တဿ တဿာ’’တိ စက္ခုသော တာဒိကဿ။‘‘ပသူတိယံ ယေဝါ’’တိ ဝိဇာယမာနကာလေယေဝ။ ‘‘ပညာဝေယျတ္တိယဘာဝဿာ’’တိ ဧတ္ထ ဗျတ္တဿ ဘာဝေါ ဝေယျတ္တိယံ။ ‘‘ဗျတ္တဿာ’’တိ ဖရဏညာဏဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ပညာ သင်္ခါတံ ဝေယျတ္တိယံ အဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဒွိဟေတုက တိဟေတုကာနံပိ န သက္ကာ နိယမေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ န သက္ကာတိ အာဟ ‘‘မာတုကုစ္ဆိမှိ ဝိပတ္တိ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ကတမေသံ ဝိပတ္တီတိ။ ဥပ္ပန္နာနမ္ပိ စက္ခု သောတာနံ ဝိပတ္တိ။ ကေနကာရဏေန ဝိပတ္တီတိ။ ပရူပက္ကမေနဝါ မာတုယာ ဝိသမ ပယောဂေန ဝါ နာနာဗာဓေန ဝါ ဝိပတ္တီတိ ယောဇနာ။ ဓာတုပါဌေ ယက္ခ ပူဇာယံတိ ပဌိတတ္တာ ‘‘ပူဇနီယဋ္ဌေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန ယက္ခိတဗ္ဗာ ပူဇိတဗ္ဗာ ယက္ခာတိ ဒဿေတိ။ ယေ ပန ကိစ္ဆဇီဝိကပတ္တာ ဝိစရန္တိ၊ တေ ဘူမဿိတာ နာမ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဘူမိဿိတာ’’တိ ပါဌေ ဘူမိယံ သိတာ နိဿိတာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုညနိဗ္ဗတ္တဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိရူပါ ဟုတွာ’’တိ တေ ဝဏ္ဏတောပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ သဏ္ဌာနတောပိ ဒုဿဏ္ဌာနာ။ ဇီဝိကတောပိ ကိစ္ဆဇီဝိကာတိအာဒိနာ ဝိပန္နရူပါ ဟုတွာ။ ‘ဝိဝသာ ဟုတွာ နိပတန္တီ’တိ ဝိနိပါတိကာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဝိဝသာတိ စ အတ္တနော ဝသေန ဣစ္ဆာယ ဝိနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိဝိတ္တဋ္ဌာနေသူ’’တိ ဇနဝိဝိတ္တေသု ဌာနေသု။ ပရိယေသိတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ ပီဠေတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ တာသေတွာ ပီဠေတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝေမာနိကပေတာပီ’’တိ အတ္တနော ပုညနိဗ္ဗတ္တံ ဒိဗ္ဗဝိမာနံ ယေသံ အတ္ထိ၊ တေ ဝေမာနိကာ။ တေ ပန ပုညာပုညမိဿက ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ကေစိ ဒိဝါ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝန္တိ၊ ရတ္တိံ ပေတဒုက္ခံ။ ကေစိ ရတ္တိံ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝန္တိ၊ ဒိဝါ ပေတဒုက္ခန္တိ။ ပရေဟိ ဒတ္တံ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ ဥပနိဿာယ ဇီဝန္တီတိ ပရဒတ္တူပဇီဝိနော။ ‘‘ပရေဟိ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ’’တိ ဉာတကေဟိ ပုညံ ကတွာ ဣဒံ မေ ပုညံ ပေတာနံ ကာလင်္ကတာနံ ဉာတီနံ ဒေဓီတိ ဧဝံ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ။ ‘‘သကလစက္ကဝါဠပရိယာပန္နာ ဧကဘူမကာ’’တိ ယထာ တာဝတိံသာဘူမိ နာမ သဗ္ဗ စက္ကဝါဠေသုပိ အတ္ထိ။ သဗ္ဗာပိ ဒိဗ္ဗေန ဝဿသဟဿေန ဧကအာယု ပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ န တထာ နိရယေသု ဝါ တိရစ္ဆာန ယောနိယံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယေဝါ အသုရကာယေဝါ မနုဿေသုဝါ ဘုမ္မဒေဝေသု ဝါ ဧကပရိစ္ဆေဒေါ နာမ အတ္ထိ။ စတုန္နံ အပါယာနံ အာယုပ္ပမာဏ ဂဏနာယ နိယမော နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ၊ န နု ဗြဟ္မ သံယုတ္တေ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဘဂဝတာ ဝုတ္တော ဒသန္နံ နိရယာနံ ဝိသုံ ဝိသုံ အတ္ထီတိ။ သစ္စံ အတ္ထိ။ တေ ပန ဒသနိရယာ အဝီစိနိရယေ ပရိယာပန္နာ ဟုတွာ တဿ ပဒေသမတ္တာ ဟောန္တိ။ န တေဟိ ပဒေ သမတ္တေဟိ သကလော အဝီစိနိရယော နိယတာယု ပရိမာဏောတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ အပိ စ သောပိ တေသံ အာယုပရိစ္ဆေဒေါ အဝီစိဘူမိယာ နိယာမေန သိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ တေန တေန ကမ္မဝိသေသေနေဝ သိဒ္ဓါ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ ယေဘူယျေန ကမ္မပ္ပမာဏတ္တာ’’တိ၊ တံ သု ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ နိရယေသူ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိ န ဣတရ ဒီပဝါသီနံ အာယုကပ္ပဿ အာရောဟဏဉ္စ ဩရောဟဏဉ္စ အတ္ထီတိ ဝုတ္တေ သတီတိ အတ္ထော။ သမာစာရော နာမ ဒသသုစရိတာနိ။ ဝိသမာစာရော နာမ ဒသဒုစ္စရိတာနိ။ တေသံ နိဿန္ဒဘူတာ သမ္ပတ္တိဝိပတ္တိယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ ဣတရ ဒီပဝါသီနံပိ။ သော ဧဝပရိစ္ဆေဒေါတိ အာပဇ္ဇတိ။ န စ သက္ကာ တထာ ဘဝိတုံ။ အာဒိကပ္ပကာလေ သဗ္ဗေသမ္ပိ စတုဒီပ ဝါသီနံ အသင်္ချေယျာယုကတာ သမ္ဘဝတောတိ။ အထ ဣတရဒီပဝါသီနမ္ပိ အာယုကပ္ပဿ အာရောဟဏံ ဩရောဟဏဉ္စ အတ္ထိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဧတရဟိပိ တေသံ အာယုကပ္ပော ဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ အာယုကပ္ပေန ဧကဂတိကော သိယာတိ စောဒနာ။ နိဿန္ဒမတ္တတ္တာတိအာဒိ ပရိဟာရော။ နတ္ထိ ဣဒံ မမ ဣဒံ မမာတိ ပဝတ္တာ ပါဋိပုဂ္ဂလိကတဏှာ ဧတေသန္တိ ‘‘အမမာ’’။ ‘‘အပရိဂ္ဂဟာ’’တိ ပုတ္တဒါရာဒိပရိဂ္ဂဟရဟိတာ။ ‘‘ဥပရိမေ စာတုမဟာရာဇိကေ’’တိ အာကာသဋ္ဌကစာတုမဟာရာဇိကေ။ ဒိဝေ ဒေဝလောကေ သိဒ္ဓါနိ ဒိဗ္ဗာနိ။ ‘‘ယာဝ နိမိရာဇကာလာ’’တိ ယာဝ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ နိမိရညော ဥပ္ပန္နကာလာ။ ကဿ ပဗုဒ္ဓါ ပုရိမေ အန္တရကပ္ပေ ဥပ္ပန္နော။ နိမိရာဇာ ပန ဣမသ္မိံ အန္တရ ကပ္ပေ ဥပ္ပန္နော။ ‘‘မနုဿ လောကေဟိ ပညာသဝဿာနိ စာတုမဟာရာဇိကေ ဧကောဒိဗ္ဗရတ္တိဒိဝေါ ဟောတီ’’တိအာဒိ အဘိဓမ္မေ ဓမ္မ ဟဒယ ဝိဘင်္ဂေ အာဂတနယေန ဝုတ္တော။ စတုဂ္ဂုဏဝစနေ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ဒေဝါနံ။ ဧကံ ဝဿသဟဿံ အာယုပ္ပမာဏံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒွေ’’တိ ဒွေ ဝဿသဟဿာနိ။ ‘‘အဋ္ဌာ’’တိ အဋ္ဌဝဿသဟဿာနိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌိမာနံ’’တိ ဟေဋ္ဌိမာနံ ဒေဝါနံ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ဒေဝါနံ။ ယာမေ ဧကော ရတ္တိဒိဝေါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘စတ္တာရီ’’တိ မနုဿလောကေ စတ္တာရိ ဝဿသတာနိ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘အာဒိအန္တ ဒဿနဝသေနာ’’တိ စာတုမဟာရာဇိကေ မနုဿဝဿဂဏနာ ဒဿနံ အာဒိဒဿနံ နာမ။ ဣဒါနိ ဝသဝတ္တိယံ မနုဿဝဿဂဏနာ ဒဿနံ အန္တ ဒဿနံ နာမ။

န အတိဒုဗ္ဗလံတိ နာတိဒုဗ္ဗလံ။ ‘‘တံ’’တိ တံ အဝိတက္က အဝိစာရမတ္တဈာနံ။ ‘‘ဘူမန္တရေ’’တိ ပထမဇ္ဈာနဘူမိတော အညိဿံ ဒုတီယဇ္ဈာနဘူမိယံ။ ကပ္ပဝစနေ။ ကပ္ပီယတိ ဝဿ၊ ဥတု၊ မာသ၊ ပက္ခ၊ ရတ္တိ၊ ဒိဝါ၊ ဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇီယတီတိ ကပ္ပော။ ကပ္ပီယန္တိ ဝါ နာနာဓမ္မပ္ပဝတ္တိယော အတီတာ ဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇီယန္တိ ဧတေနာတိ ကပ္ပော။ ကာလော။ မဟန္တော ကပ္ပောတိ မဟာကပ္ပော။ ဝဿာနံ သတဘာဂေဟိပိ သဟဿဘာဂေဟိပိ သတသဟဿဘာဂေဟိပိ သင်္ခါတုံ အသက္ကုဏေယျောတိ အသင်္ချေယျော။ ဧကဿ အသင်္ချေယျဿ အန္တရေ ဒိဿမာနော ကပ္ပော အန္တရကပ္ပော။ သတ္တာနံ နာနာအာယုပရိစ္ဆေဒေါ အာယုကပ္ပော။ သော ပန မနုဿာနံ ဒသဝဿာယုကကာလေ ဒသဝဿေန ပရိစ္ဆိန္နော။ နေဝသညာ ဒေဝါနံ နိစ္စကာလံ စတုရာသီတိ ကပ္ပသဟဿေဟိ ပရိစ္ဆိန္နော။ အန္တရကပ္ပော နာမ စူဠကပ္ပာ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝီသတိပ္ပဘေဒါ စူဠကပ္ပာ ဝုစ္စန္တီတိ ကေစိ ဝဒန္တီတိအာဒိနာ ယောဇနာ။ ‘‘ယေ’’တိ ယေ စတုသဋ္ဌိယာဒိဘေဒါ အန္တရကပ္ပာ။ ‘‘ယထာဝိနဋ္ဌံ’’တိ ဝိနဋ္ဌပ္ပကာရေန ဝိနဋ္ဌပ္ပကတိယာ။ ဝဍ္ဎမာနော ကပ္ပော ဝိဝဋ္ဋော။ ‘‘ယထာဝိဝဋ္ဋံ’’တိ ဝိဝဋ္ဋပ္ပကာရေန ဝိဝဋ္ဋပ္ပကတိယာ။ အစ္စယေန အတိက္ကမနေန။ ဟရဏေန အပနယနေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ကပ္ပဝစနေ။ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေဇေနာ’’တိ အဂ္ဂိနာ။ ‘‘သံဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝိနဿတိ တဒါ။ ‘‘ဟေဋ္ဌာ’’တိ ဟေဋ္ဌာလောကော။ ‘‘စတုသဋ္ဌိဝါရေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။

ဂါထာသု။ ‘‘သတ္တသတ္တဂ္ဂိနာဝါရာ’’တိ သတ္တသတ္တဝါရာ အဂ္ဂိနာ ဝိနဿန္တိ။ အထဝါ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ။ သတ္တသုသတ္တသုဝါရေသု လောကော အဂ္ဂိနာ ဝိနဿတီတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေ’’တိ။ ‘‘ဒကာ’’တိ ဥဒကေန။ အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေဝါရေ လောကော ဒကေန ဝိနဿတီတိ ယောဇနာ။ ယဒါ စတုသဋ္ဌိဝါရာ ပုဏ္ဏာ၊ တဒါ ဧကော ဝါယုဝါရော သိယာ။ တတ္ထ ‘‘တဒါ’’တိ တသ္မိံ စတုသဋ္ဌိဝါရေ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋမာနံ’’တိ သဏ္ဌဟမာနံ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋတီ’’တိ သဏ္ဌဟတိ။ ‘‘သံဝဋ္ဋမာနံ’’တိ ဝိနဿမာနံ။ ‘‘သံဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝိနဿတိ။ ‘‘ဒွေ အသင်္ချေယျာနီ’’တိ အဍ္ဎဒွယံ ဧကံ အသင်္ချေယျန္တိ ကတွာ ဥပစာရေန ဝုတ္တံ။ ယထာတံ-အာဘဿရာနံ အဋ္ဌကပ္ပာနီတိ။ ‘‘ဥပဍ္ဎေနာ’’တိ ဥဒကဝါရေ ဟေဋ္ဌိမဘူမီသု ဥဒကေန ဝိနဿမာနာသု ဒုတီယဇ္ဈာနဘူမိ န တာဝ ဝိနဿတိ။ သံဝဋ္ဋကပ္ပေပိ စိရကာလံ တိဋ္ဌတေယေဝ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ လဗ္ဘမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ အသင်္ချေယျကပ္ပံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ။ ဣဒမေဝ ပမာဏန္တိ။

ပဋိသန္ဓိစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၅။ ကမ္မစတုက္ကေ။ ‘‘ဇနေတီ’’တိ အဇနိတံ ဇနေတိ။ ပါတုဘာဝေတိ။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘတီ’’တိ ဇနိတံ ဥပတ္ထမ္ဘတိ။ စိရဋ္ဌိတိကံ ကရောတိ။ ‘‘ဥပပီဠေတီ’’တိ ဇနိတံ ဥပပီဠေတိ၊ ပရိဟာပေတိ။ ‘‘ဥပဃာတေတီ’’တိ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ။ ‘‘ကဋတ္တာ ရူပါနံ’’တိ ကဋတ္တာနာမကာနံ ကမ္မဇရူပါနံ။ ‘‘ကမ္မပထပတ္တာဝါ’’တိ ဧတ္ထ ပဋိသန္ဓိဇနေန သတိ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ကမ္မံ ကမ္မပထပတ္တံ နာမ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိပစ္စိတ္ထာတိ ဝိပက္ကံ။ ဝိပက္ကံ ဝိပါကံ ယေသန္တိ ဝိပက္က ဝိပါကာ။ ဥပတ္ထမ္ဘမာနာ ပဝတ္တတိ။ သယံပိ ပစ္စယလာဘေ သတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အလဒ္ဓါကာသဿာ’’တိ ဣဒံ နိဒဿန မတ္တံ။ လဒ္ဓါကာသဿပိ ဥပတ္ထမ္ဘနံ နာမ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ။ အညံ အကုသလကမ္မံ ဩကာသံ လဘတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘စာယံ’’တိ စေ အယံ။ ‘‘ကာလင်္ကရိယာ’’တိ ကာလံကရေယျ။ ‘‘အဿာ’’တိ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘ပသာဒိတံ’’တိ ပသန္နံ။ ‘‘ပဒူသိတံ’’တိ ပဒုဋ္ဌံ။ ပုဗ္ဗေ ‘မရဏာသန္န ကာလေ’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ ‘ပဝတ္တိကာလေပီ’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတံ’’တိ ကမ္မန္တရဿ ဥပတ္ထမ္ဘနံ။ ‘‘ဇီဝိတပရိက္ခာရေ’’တိ ဇီဝိတပရိဝါရေ ပစ္စယေ။ ‘‘သမုဒါနေတွာ’’တိ သမာဟ ရိတွာ။‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဥပတ္ထမ္ဘက ကမ္မဋ္ဌာနေ။ ခန္ဓသန္တာနဿ ဥပဗြူဟနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝုတ္တနယေနာ’’တိ ‘ဇီဝိတန္တရာယေ အပနေတွာ’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။ ခန္ဓသန္တာနဿ စိရတရပ္ပဝတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရာ’’တိ ‘ဝိပစ္စိတုံ အလဒ္ဓါကာသာဝါ ဝိပက္က ဝိပါကာ ဝါ သဗ္ဗာပိ ကုသလာ ကုသလ စေတနာ’တိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ။ ‘‘ဒုဗ္ဗလတရံ ကတွာ ဝါ ဝိဗာဓမာနာ’’တိ ဥပပီဠက ကမ္မကိစ္စံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဇနက ကမ္မဿ ဒုဗ္ဗလ အာယူဟနကာလေ’’တိ သမုစ္စယနကာလေ။ ‘‘ဝိဟတ သာမတ္ထိယံ’’တိ ဝိနာသိတသတ္တိကံ။ ‘‘မဟေသက္ခေသူ’’တိ မဟာနုဘာဝေသု။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘကမ္ပိ တဗ္ဗိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ’’တိ ဥပပီဠက ကမ္မတော ဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘ဥပရိဘူမိ နိဗ္ဗတ္တကမ္ပိ သမာနံ ဟေဋ္ဌာဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တေတီ’တိအာဒီသု ‘ဟေဋ္ဌာဘူမိ နိဗ္ဗတ္တကမ္ပိ သမာနံ ဥပရိဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တေတီ’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အဇာတသတ္တုရာဇဝတ္ထုမှိ တဿ ရညော ပိတုဃာတကမ္မံ မဟာအဝီစိနိရယေ နိဗ္ဗတ္တနကမ္ပိ သမာနံ ပစ္ဆာ ဗုဒ္ဓု ပဋ္ဌာန ကမ္မေန ဗာဓီယမာနံ ဝိဟတသာမတ္ထိယံ ဟုတွာ တံ ဥဿဒနိရယေ နိဗ္ဗတ္တေတိ။ ခန္ဓသန္တာနဿ ဝိဗာဓနံ နာမ သတ္တဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိ ကရဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ဂေါမဟိံသာဒီနံ ပုတ္တဒါရဉာတိမိတ္တာနဉ္စ ဝိပတ္တိကရဏံ တဿ သတ္တဿ ဥပပီဠက ကမ္မကိစ္စံ ဘဝေယျ။ အညောဟိ သော ပုဂ္ဂလော၊ အညေ ဂေါမဟိံသာဒယော။ န စ အညေန ကတံ ကမ္မံ အညေသံ သတ္တာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိံ ဝါ သုခုပ္ပတ္တိံ ဝါ ကရေယျာတိ စောဒနာ။ ဒုဝိဓန္တိအာဒိနာ တံ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ အာနန္ဒ သေဋ္ဌိဝတ္ထုမှိ။ သောသေဋ္ဌိ မဟာမစ္ဆရိယော အဟောသိ။ အညေပိ ဒါနံ ဒေန္တေ နီဝါရေသိ။ သော တတော စဝိတွာ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဧကိဿာ ဣတ္ထိယာကုစ္ဆိမှိ ဇာတော။ တဿ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ တဿ ပါပကမ္မေန မာတရံ အာဒိံ ကတွာ သကလဂါမိကာနံ ဇနာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ နိဿန္ဒဖလဝသေန အညေန ကတံ ကမ္မံ အညေသံ သတ္တာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိံ ဝါ သုခုပ္ပတ္တိံ ဝါ ကရောတိ ယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ [‘‘ကမ္မဇသန္တတိ သီသေသူ’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နာ ဧကေကာ ကမ္မဇရူပသန္တတိ နာမ အတ္ထိ။ သာ ပစ္ဆာ အပရာပရံ တာဒိသာယ ကမ္မဇရူပသန္တတိယာ ပဝတ္တတ္ထာယ သီသဘူတတ္တာ သန္တတိ သီသန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ကိဉ္စိ ဧကံ ဝါကမ္မဇသန္တတိ သီသံ။ ဒွေ ဝါကမ္မဇသန္တတိ သီသာနိ ]။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂပါဌေ။ ‘‘တဒေဝါ’’တိ တံ ဥပဃာတက ကမ္မမေဝ။ ‘‘ဣဓ စာ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟေ။ ‘‘ဣမဿ ပီ’’တိ ဣမဿ ဥပဃာတက ကမ္မဿပိ။ ဒုဋ္ဌဂါမဏိ ရညော ဝတ္ထုမှိ စ သောဏတ္ထေရ ပိတုနော ဝတ္ထုမှိ စ တေသံ မရဏာသန္နကာလေ ပထမံ ဒုဂ္ဂတိ နိမိတ္တာနိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ပစ္ဆာ ရညော ဧကံ ပုဗ္ဗကတံ ကလျာဏ ကမ္မံ အနုဿရန္တဿ ထေရပိတု စ တင်္ခဏေ ဧဝ ဧကံ ကလျာဏ ကမ္မံ ကရောန္တဿ တာနိ ဒုဂ္ဂတိ နိမိတ္တာနိ အန္တရဓာယန္တိ။ သဂ္ဂနိမိတ္တာနိ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ဥဘောပိ စဝိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မာနံ ခယံ ကရောတီတိ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မက္ခယကရော။ ‘‘အာယု ကမ္မေသု ဝိဇ္ဇမာနေသူ’’တိ တဿ သတ္တဿ အာယု ပရိစ္ဆေဒေါ စ ပရိယန္တ ဂတော န ဟောတိ၊ ကမ္မာနုဘာဝေါ စ ပရိက္ခီဏော န ဟောတိ။ ဧဝံ အာယု ကမ္မေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု။ ‘‘အပရာဓ ကမ္မဿာ’’တိ မာတာပိတူသုဝါ ဓမ္မိကသမဏ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ အပရဇ္ဈနဝသေန ကတဿ အပရာဓကမ္မဿ။ ‘‘သော ပနာ’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာဝါဒေါ ပန။ ‘‘အရုစ္စမာနော ဝိယာ’’တိ အနိစ္ဆိယမာနောဝိယ။ ‘‘သော’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာ ဝါဒေါ။ ‘‘တတ္ထ ပနာ’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ပန။ ‘‘သဗ္ဗဉ္စေတံ’’တိ သဗ္ဗဉ္စ ဧတံ သုတ္တဝစနံ၊ ဝသေန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အနိစ္ဆန္တေဟိ ဋီကာ စရိယေဟိ။ ‘‘ဝိပါကံ ပဋိဣစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ ဝိပါကံ ပဋိစ္စ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ‘‘ဝိပါကံ’’တိ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓ သန္တာနံ ဝုစ္စတိ။ တဿ ဇနကံ ကမ္မံ ဇနက ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဿေဝ ခန္ဓသန္တာနဿ ဥပတ္ထမ္ဘကံ တဿေဝ ဥပပီဠကံ တဿေဝ ဥပဃာတကံ ကမ္မံ ဥပဃာတက ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သာကေတ ပဉှေ’’တိ ဝိပါကုဒ္ဓါရေ အာဂတေ သာကေတ ပဉှေ။ ဓမ္မဒိန္နာယ နာမ ဥဂ္ဂသေန ရညော ဒေဝိယာ ဝတ္ထုမှိ သာဒေဝီ ပုဗ္ဗေ ဧကံ အဇံ ဃာတေသိ၊ တေန ကမ္မေန အပါယေသု ပတိတွာ ပစ္ဆာ ပဝတ္တိ ဝိပါကဝသေန ဗဟူသု ဘဝေသု အဇသရီရေ လောမဂဏနာမတ္တံ အတ္တနော သီသစ္ဆေဒန ဒုက္ခံ အနုဘောသီတိ။ ‘‘သာ ပနာ’’တိ သာ ဧကာ ပါဏာတိပါတ စေတနာ ပန။ မဟာမောဂ္ဂလာန ဝတ္ထု နာမ ပဉ္စသတ စောရာနံ ထေရဿ ဃာတ န ဝတ္ထု။ ထေရောဟိ အတ္တနာ ပုဗ္ဗကတေန ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန စောရဃာတနံ လဘိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော။ သာမာဝတိဒေဝီ စ ဝဂ္ဂုမုဒါနဒိတီရဝါသိနော ပဉ္စသတ ဘိက္ခူ စ အတ္တနော ပုဗ္ဗကတေဟိ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေဟိ တာဒိသံ ပရူပက္ကမံ လဘိတွာ သဂ္ဂေသု နိဗ္ဗတ္တာ။ ဒုဿိမာရော နာမ ကကုသန္ဓ ဗုဒ္ဓကာလေ မာရဒေဝ ပုတ္တော ဝုစ္စတိ။ ကလာဗုရာဇာနာမ ခန္တိ ဝါဒိတာ ပသဿ ဃာတကော ဝုစ္စတိ။ တေ ပန တင်္ခဏေ အတ္တနာ ကတေန ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန တင်္ခဏေ ဧဝ စဝိတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တာ။ တတ္ထ ပုရိမ ဝတ္ထူသု ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မံ ဥပစ္ဆိန္ဒန မတ္တံ ကရောတိ။ န အတ္တနော ဝိပါကံ ဒေတိ။ ပစ္ဆိမဝတ္ထူသု ပန ဥပစ္ဆိန္ဒနဉ္စ ကရောတိ၊ ဝိပါကဉ္စ ဒေတီတိ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဥပစ္ဆေဒန ပုဗ္ဗကံ’’တိ ဥပစ္ဆေဒန ပုဗ္ဗကံ ဝိပါကံ ဇနေတီတိ ယောဇနာ။ ကမ္မန္တရဿ ဝိပါကံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာဝ အတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ‘‘အတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတီ’’တိ ဣဓ ကဒါစိ ဇနေတိ၊ ကဒါစိ န ဇနေတီတိ ဧဝံ ဝိဘာဂဿ အကတတ္တာ ‘‘တံ န သုန္ဒရံ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဣဓ ပုဗ္ဗကတေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဋ္ဌကထာသုယေဝ အာဂတတ္တာ’’တိ တေသု ဝတ္ထူသု တေဇနာ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန မရန္တီတိ ဧဝံ ဝတွာ အာဂတတ္တာ။ ဝိပါကံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကံ။ တဿ ဘာဝေါ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကတ္တံ။ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကတ္တဿ အဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။

ဇနကစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၃၆။ ‘‘နိကန္တိ ဗလေန ဝါ ပဋိဗာဟိယမာနံ ဝိပါကံ န ဒေတီ’’တိ ဈာနလာဘိနော ဟုတွာပိ မရဏကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ နိကန္တိယာ သတိ၊ တံ ဈာနံ ဝိပါကံ န ဒေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဧကဿာ’’တိ ဧကဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘တေသံ’’တိ မဟဂ္ဂတကမ္မ အာနန္တရိယ ကမ္မာနံ။ အန္တိမ ဇဝနဝီထိယံ ကတံ နာမ ဝတ္ထု ဒုဗ္ဗလတ္တာ သယမ္ပိ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိံ န ဇနေတိ။ တေနာဟ ‘‘အန္တိမ ဇဝနဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ အာသန္နေ ကတံ’’တိ။ ဣဒဉ္စ ကမ္မသာမည ဝသေန ဝုတ္တံ။ ကမ္မဝိသေသေ ပန သတိ၊ န ဒေတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကတံ အာသန္န ကမ္မံ နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ပါဠိပါဌေ။ အဿပုဂ္ဂလဿ မရဏကာလေဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမတ္တာ သမာဒိန္နာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ သမတ္တာ သမာဒိန္နာတိ ယောဇနာ။ ပရတော ပရိပုဏ္ဏံ အာဂမိဿတိ။ သောမနဿ ဇနကံ ပရစေတနာ ပဝတ္တိဝသေန။ သန္တာပ ဇနကံ ကုက္ကုစ္စဝိပ္ပဋိသာရပ္ပဝတ္တိဝသေန။ ဣဒံ ဂရုက စတုက္ကံ နာမ အနန္တရေ ဘဝေ ဝိပစ္စနကာနံ ကမ္မာနံ ဝသေန ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ ကမ္မာနိ ဧဝါ’’တိ။ ကမ္မံ နာမ ကုသလံ ဝါ ဟောတု၊ အကုသလံ ဝါ။ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနေ သတိ၊ ဝိပါကံ ဒေတိ။ အသတိ န ဒေတိ။ ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခု ဝိညာဏန္တိ စ၊ အကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခု ဝိညာဏန္တိ စ၊ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထဟိ ကတတ္တာတိ ဝတွာ ပုန ဥပစိတတ္တာတိ ဝစနံ ပုနပ္ပုနံ ဝဍ္ဎနသင်္ခါတေ အာသေဝနေ သတိ ဧဝ ဝိပါကံ ဒေတီတိ ဉာပေတိ။ တသ္မာ ကတမတ္တ ကမ္မတ္တာ ကဋတ္တာ ကမ္မံ နာမာတိ ဝုတ္တေပိ အနန္တရဘဝေ ဝိပစ္စနက ကမ္မဿေဝ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္တာ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနမေဝ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါသေဝနံ’’တိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယတ္ထ တံ ပုဗ္ဗကတံ ကမ္မန္တိ အာဂတံ’’တိ ယသ္မိံ အဋ္ဌကထာ ပဒေသေ တံ ကဋတ္တာ ကမ္မံ ပုဗ္ဗကတံ ကမ္မံတိ အာဂတံ။ ‘‘ကသ္မာ ဣဓာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေ။ ပါဠိယံ။ ယံ ဂရုကံ၊ တံ ဝိပါကံ ဒေတိ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ ဗဟုလံ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ အာသန္နံ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ ကဋတ္တာ ဝါ ပန ကမ္မံ၊ တံ ဝိပါကံ ဒေတီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

သုတ္တန္တပါဌေ။ သုခဝေဒနံ ဇနေတီတိ သုခဝေဒနီယံ။ ‘‘သမတ္တာ’’တိ သုဋ္ဌုဂဟိတာ။ ‘‘သမာဒိန္နာ’’တိ တဒတ္ထဝိဝရဏံ။ ‘‘ပရိယတ္တံ’’တိ သမတ္ထံ။ တမ္ဗဒါဓိကဿ ယာဝဇီဝံ ဗဟူနိ ပါပကမ္မာနိ အာစိဏ္ဏာနိ။ မရဏ ဒိဝသေ ပန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ စဝိတွာ တေန အာသန္န ကမ္မေန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဝါတကာလဿ ယာဝဇီဝံ ဗဟူနိ ကလျာဏ ကမ္မာနိ အာစိဏ္ဏာနိ။ မရဏ ဒိဝသေပန ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝိပရီတ သညံ ကတွာ တေန အာသန္န ကမ္မေန အပါယေ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဂရုကစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၇။ ဒိဋ္ဌဓမ္မစတုက္ကေ။ ပဿိတဗ္ဗောတိ ဒိဋ္ဌော။ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ခန္ဓာယတန ဓမ္မ သမူဟော။ ဒိဋ္ဌော ဓမ္မောတိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မော။ ဝတ္တမာနော ဓမ္မသမူဟော။ ယော အတ္တဘာဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တသင်္ခါတဿ ဒိဋ္ဌိယာ ပရိကပ္ပိတသာရဿ ဘာဝေါ ပဝတ္တိ ကာရဏန္တိ ကတွာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌ ဓမ္မော ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဧတေန ကထံ ကမ္မသာဓနံ ဒဿေတိ။ ပဋိသံဝေဒန ကြိယာပဒေ ဝိပါကန္တိ ကမ္မပဒံ ဒိသွာ ဝိပါကံ နာမ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝေဒနီယံ။ ပဋိသံဝေဒိတဗ္ဗံ ပဋိသံဝေဒနီယန္တိ ဝိညာတတ္တာ။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိ ဥပဂန္တွာ။ ‘‘ဥပပဇ္ဇိတွာ’’တိ ဥပေစ္စ ပဇ္ဇိတွာ။ ပါပုဏိတွာတိ အတ္ထော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဒိဋ္ဌ ဓမ္မတော’’တိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မဿ။ သာမိအတ္ထေ ပဉ္စမီ။ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတ္ထဟီ’’တိအာဒိ ပုဗ္ဗဝါကျေ ဝုတ္တ နယမေဝ။ အပရသဒ္ဒေါ နိစ္စံ အပါဒါနာ ပေက္ခော။ တဉ္စ အပါဒါနံ နာမ အနန္တရေ ဝုတ္တပဒေဟိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မာ နာဂတာနန္တရ ဘဝေဟီ’’တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မတော စ အနာဂတာနန္တရ ဘဝတော စာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပရိဝတ္တော’’တိ ပဗန္ဓော။ အပရာပရိယောတိ ဝါ၊ အပရော စ အပရော စ အပရာပရော။ အပရာပရေ ပဝတ္တော အပရာပရိယောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပပဇ္ဇဘဝံ’’တိ အနာဂတာနန္တရဘဝံ။ အဟောသိ ကမ္မေ ‘‘အဟောသီ’’တိ ပဒံ အညာသိ ကောဏ္ဍညောတိ ပဒေဝိယ ရုဠှီနာမပဒန္တိ အာဟ ‘‘အဟောသိ နာမကံ’’တိ။ တံ ပန ရုဠှိပဒံ ကုတောပဝတ္တံတိ အာဟ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တ ပါဌဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ ဣဓ ဝုတ္တော ပါဌော သာ ဝသေသော။ ပရိပုဏ္ဏပါဌော ပန အဟောသိ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ အတ္ထိကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မ ဝိပါကောတိအာဒိနာ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂေ အာဂတော။ ‘‘သာ’’တိ ပထမ ဇဝန စေတနာ။ ‘‘အပ္ပတရ ဝိပါကာ စာတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတီ’’တိ ဟေတု အတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ အစိရဋ္ဌိတိ ကတ္တာ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မေ ဧဝ ဖလံ ဒတွာ ဝိဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ အပ္ပတရ ဝိပါကတ္တာ အဟေတုကမတ္တံ ဖလံ ဒတွာ ဝိဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပစ္စယောတိ စာ’’တိ ပစ္စယံ လဒ္ဓါတိ ဝုတ္တော ပစ္စယောတိ စ။ ‘‘သော’’တိ မဟန္တံ ဝုတ္တော ပစ္စယော။ ‘‘ကာကဝလိယာဒီနံ ဝိယာ’’တိ ကာကဝလိယာဒီနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဒိဋ္ဌဝေဒနီယ ကမ္မံ ဝိယ။ ‘‘ပါကဋတရပ္ဖလဒါနံ’’တိ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ဧဝ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနပ္ပဋိ လာဘာဒိဝသေန ပါကဋတရပ္ဖလဒါနကံ ကမ္မဝိသေသံ။ ကမ္မ ပထဇဝနသန္တာနေ ပဝတ္တာ ပထမဇဝန စေတနာ ဝါ ဣတရာပိ ပထမ ဇဝန စေတနာ ဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကာစီ’’တိ ဧကစ္စာ ပထမဇဝန စေတနာ။ သေသာနိ ဒိဋ္ဌဓမ္မ ဝေဒနီယ ကမ္မာနိ။

ဥပပဇ္ဇကမ္မေ။ ‘‘အတ္ထ သာဓိကာ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနတ္ထသာဓိကာ။ ပါဏဃာတာဒိ ကိစ္စသာဓိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုဋ္ဌု နိဋ္ဌာပေတီတိ သန္နိဋ္ဌာပိကာ။ ‘‘သေသာနိ ပီ’’တိ သေသာနိ ဥပပဇ္ဇ ဝေဒနီယ ကမ္မာနိပိ။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ မနုဿ လောကေ။ ‘‘မိဿကကမ္မာနီ’’တိ ကုသလာ ကုသလမိဿကာနိ ကမ္မာနိ။ ဝေမာနိကပေတဝတ္ထူနိ ဝိမာနဝတ္ထု ပါဠိယံ အာဂတာနိ။ ‘‘သုဂတိယံ ဝိပတ္တိံ အနုဘဝန္တာနိ ဝတ္ထူနီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝိပတ္တိံ’’တိ စက္ခု သောတာဒီနံ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂါနံ ဝါ ဝိပတ္တိံ။ နာနာ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိဘူတံ ဝါ ဝိပတ္တိံ။ ‘‘ဒုဂ္ဂတိယံ သမ္ပတ္တိံ’’တိ မဟိဒ္ဓီနံ နာဂသုပဏ္ဏာဒီနံ သမ္ပတ္တိံ။ ‘‘ယထာ ဝုတ္တ ဝတ္ထူဟီ’’တိ ဝေမာနိက ပေတဝတ္ထာဒီဟိ။ အဋ္ဌကထာပါဌေ။ ‘‘တေသံ သင်္ကမနံ နတ္ထီ’’တိ တေသံ ကမ္မာနံ ဝိပစ္စနကာလ သင်္ကန္တိ နာမ နတ္ထိ။ ‘‘ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌန္တီ’’တိ တာနိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မဋ္ဌာနာဒိဝသေန ဘဂဝတာ ယထာ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဧဝ တိဋ္ဌန္တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တံ’’တိ တေသံ သင်္ကမနံ နတ္ထီတိအာဒိနယေန ဝုတ္တံ။ ‘‘ယုတ္တိယာ ဝါ အဘာဝတော’’တိ ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မ ဝေဒနီယဿ ပဋိသန္ဓိ ဝိပါကာဒိ ယုတ္တိယာ အဘာဝတော။

ဒိဋ္ဌဓမ္မစတုက္ကံ။

၁၄၈။ ပါကဋ္ဌာနစတုက္ကေ။ ‘‘ကာယာဒီနံ’’တိ စောပနကာယာဒီနံ။ ကာယ ဝိညတ္တာဒီနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတိပါတေန္တီ’’တိ အတိက္ကမ္မ ပယောဂေန အဘိဘဝိတွာ ပါတေန္တိ။ တေနာဟ ‘‘အတိပါတနဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဒိန္နံ’’တိ သာမိကေနအဒိန္နံ ပရသန္တကံ။ အဂမနီယဝတ္ထူနိ နာမ အဝီတိက္ကမနတ္ထာယ အနုပဂန္တဗ္ဗာနိ မာတုရက္ခိတာဒီနိ ဣတ္ထိ ပုရိသသရီရာနိ။ ‘‘တဿာ’’တိ ပရပါဏဿ။ ‘‘တတော’’တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတ ဘာဝတော။ ‘‘အစ္ဆိန္ဒက စေတနာ’’တိ ပရသန္တကဿ အတ္တနော သန္တကကရဏဝသေန ဘုသံ ပရသန္တကာ ဘာဝစ္ဆိန္ဒက စေတနာ။ ဝိလုပ္ပန စေတနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဋိပါဒကဿာ’’တိ အတ္တနော မဂ္ဂေန ပရမဂ္ဂ သမ္ပယောဇကဿ။ ‘‘ဧတ္ထပီ’’တိ ယထာ အဒိန္နာဒါနေ ပရပရိဂ္ဂဟိတ သညိနောတိ ဒုတီယံ အင်္ဂပဒံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဧတ္ထပိ။ ဧတ္ထ ဝဒန္တိ အဂမနီယ ဝတ္ထု ဝသေန စိတ္တန္တိ အဝတွာ တသ္မိံ သေဝန စိတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ အဂမနီယ ဝတ္ထု သညိတာတိ အဝုတ္တမ္ပိ ဝုတ္တသဒိသံ ဟောတီတိ။ န ဟောတိ။ န ဟိ တသ္မိန္တိ ဝစနံ သညာဝိသေသ သဟိတံ အတ္ထံ ဝဒတိ။ ဤဒိသေသု စ ဌာနေသု သစေ သညာပဓာနံ ဟောတိ။ ပါဏသညိတာ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတ သညိတာ၊တိ အင်္ဂ ပဒံ ဝိယ ဣဓပိ အဂမနီယ ဝတ္ထု သညိတာတိ ဒုတီယံ အင်္ဂပဒံ အဝဿံ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ အင်္ဂနိယမဋ္ဌာနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဧတေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘စတုရင်္ဂီကောဝ ဝုတ္တော’’တိ တဿ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ။ အဂမနီယ ဝတ္ထု၊ တသ္မိံ သေဝန စိတ္တံ၊ သေဝနပ္ပယောဂေါ၊ မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိ အဓိဝါသနန္တိ။ ‘‘သာ’’တိ ဘိက္ခုနီ။ ‘‘ရက္ခိတာသု သင်္ဂဟိတာ’’တိ မာတုရက္ခိတ ပိတု ရက္ခိတာဒီသု သင်္ဂဟိတာ။ ‘‘ဋီကာသု ပနာ’’တိ သုတ္တန္တဋီကာသု ပန။ ‘‘သာ’’တိ ဘိက္ခုနီ။ ပါသဏ္ဍာ ဝုစ္စန္တိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာဒီနိ။ တံ ဝါဒိနော ပါသဏ္ဍိယာ နာမ။ တေသံ ဓမ္မော ပါသဏ္ဍိယ ဓမ္မော နာမ။ မိစ္ဆာစာရောပိ ဒုဿီလာယ ဣတ္ထိယာ ဝီတိက္ကမော အပ္ပသာဝဇ္ဇော။ တတော ဂေါရူပ သီလိကာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တတော သရဏင်္ဂတာယ၊ ပဉ္စ သိက္ခာ ပဒိကာယ၊ သာမဏေရိယာ၊ ပုထုဇ္ဇန ဘိက္ခုနိယာတိအာဒိ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဣမသ္မိံ အကုသလကာယကမ္မေ။ ‘‘န ဂဟိတံ’’တိ ထေရေန ဝါ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ဝါ န ဂဟိတံ။ သုရဉ္စ မေရယဉ္စ ပိဝန္တိ ဧတေနာတိ သုရာမေရယ ပါနံ။ တဒဇ္ဈောဟရဏ စေတနာ ကမ္မံ။ ‘‘သဗ္ဗ လဟုကော’’တိ သဗ္ဗေသံ သုရာပါန ကမ္မ ဝိပါကာနံ မဇ္ဈေ ယော ဝိပါကော လဟုကတရော၊ ပဝတ္တိဝိပါကမတ္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဥမ္မတ္တကသံဝတ္တနိကော’’တိ ဥမ္မတ္တဘာဝ သံဝတ္တနိကော။ ‘‘ပဉ္စပီ’’တိ သုရာပါန ကမ္မေန သဟ ပဉ္စပိ။ မူလဋီကာ ဝစနေ။ ‘‘တဿာ’’တိ သုရာပါန ကမ္မဿ။ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂဋီကာယံ ဣမဿ ဝါကျဿ သံဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ‘‘တဗ္ဗိ ရမဏာဒယော စာ’’တိ တတော သုရာပါနတော ဝိရမဏာဒယော စ။ ‘‘မဒဿာ’’တိ မဇ္ဇနဿ။ ‘‘အပုညပထဿာ’’တိ အကုသလ ကမ္မ ပထဿ။ ‘‘တဗ္ဗိရတိ ပီ’’တိ တတော သုရာပါနတော ဝိရတိပိ။ ‘‘နိမ္မဒတာယာ’’တိ မဇ္ဇနရဟိတ ဘာဝဿ။ ‘‘သာ’’တိ နိမ္မဒတာ။ ‘‘ပုညပထဿာ’’တိ ကုသလကမ္မ ပထဿ။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘တာနီ’’တိ သုရာပါန ကမ္မတဗ္ဗိရတိ ကမ္မာနိ။ ‘‘န ဣတရံ’’တိ ကမ္မပထေဟိ အသမ္ဗန္ဓံ။ သုရာပါနံ ဝိသုံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတီတိ ယောဇနာ။ တဗ္ဗိရတိ ကမ္မေ ပန သစေ ဣဒံ သုရာပါနံ နာမ ပါပကမ္မံ ဒုစ္စရိတန္တိ ဉတွာ သမာဒါန ဝိရတိ သမ္ပတ္တဝိရတိ ဝသေန တံ သိက္ခာပဒံ ရက္ခတိ။ တံ သီလံ အညေဟိ ပုညပထေဟိ အသမ္ဗန္ဓမ္ပိ ဝိသုံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝမိဒံ ပီ’’တိ ဧဝံ ဣဒမ္ပိ သုရာပါန ကမ္မံ ကမ္မ ပထပတ္တဿ ကမ္မဿ ပရိဝါရဘူတံ ဧဝ ပဋိသန္ဓိံ ဇနေတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ကမ္မပထသုတ္တေသု။ သရူပတော န ဝုတ္တန္တိ စ သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယံ’’တိ ယံ သုရာပါန ကမ္မံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ကမ္မပထသုတ္တေသု။ ကမ္မ ဇနနံ နာမ ဒုစ္စရိတ ကမ္မာနံ ဇနနံ။ သက္ကေန ဒေဝါန မိန္ဒေန တဿ အပါယဂါမိတာ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာသုရာယ ပုဏ္ဏံ ဣမံ သုရာကုမ္ဘံကိဏာထ။ မူလံ ဒေထ ဂဏှာထာတိ အတ္ထော။ ‘‘တဿာ’’တိ သုရာပါန ကမ္မဿ။ အပါယံ ဂမေတိ သမ္ပာပေတီတိ အပါယ ဂါမီ။ ‘‘ယဒိဒံ’’တိ ယာ အယံ ယထာလာဘ ယောဇနာ အတ္ထိ။ မူလဋီကာ ဝစနေ။ ‘‘ကမ္မသဟဇာတာ’’တိ အကုသလ ကမ္မသဟဇာတာ တဏှာ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံ ပဉ္စန္နံ ကမ္မာနံ။ ‘‘ကောဋ္ဌာသတော’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ ဖဿော ဟောတိ၊ ဝေဒနာ ဟောတီတိအာဒိနာ ဝုတ္တေ ဓမ္မုဒ္ဒေသဝါရေ ဈာနာဒိကောဋ္ဌာသာ နာမ အာဂတာ။ တေသု ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ကောဋ္ဌာသတော ကမ္မပထ ကောဋ္ဌာသိကာ ဧဝ။ ကမ္မပထ ကောဋ္ဌာသေ အန္တောဂဓာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပုရိမာနံ စတုန္နံ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒီနံ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ တဿ ကမ္မပထဘာဝေါ ပဋိက္ခိတ္တော။ ‘‘တတီယံ’’တိ တတီယ သုတ္တံ။ ဧတာသုပိ စ အဋ္ဌကထာသု။

ကာယကမ္မာဒီသု။ သသမ္ဘာရကာယော နာမ သကလော ရူပကာယော။ ပသာဒကာယော နာမ ကာယပသာဒေါ ဧဝ။ ကာယ ဝိညတ္တိ စောပနကာယော နာမ။ ‘‘စောပန’’န္တိ စ စလနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သော ယေဝါ’’တိ စောပနကာယောယေဝ။ ကာယကမ္မ နာမ လာဘော စ ဟောတိ၊ တသ္မာ သော ကမ္မာနံ ပဝတ္တိ မုခန္တိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ’’တိ ဣဒံ ကာယကမ္မံ နာမ၊ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ နာမာတိ ဝိသေသေတုံ နိယမေတုံ။ ‘‘သက္ကောန္တီ’’တိ ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ သက္ကောန္တိ။ တသ္မာ ကာယဒွါရေ ဝုတ္တိတောတိ စ ဝစီဒွါရေ ဝုတ္တိတောတိ စ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ မိစ္ဆာစာရဿ ဝစီဒွါရေ အပ္ပဝတ္တိတော ‘‘ပုရိမာနိ ဒွေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘မဇ္ဈိမာနိ စတ္တာရီ’’တိ မုသာဝါဒါဒီနိ စတ္တာရိ ဝစီကမ္မာနိ။ ‘‘ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနီတိ’’တိ ‘ကာယကမ္မံ ဇဟေယျု’န္တိအာဒီနိ ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနိ။ ကထံ ဧကမေကေန ဗာဟုလ္လ သဒ္ဒေန ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇေတီတိ။ အနွယတော စ ဗျတိရေကတော စ ဝဇ္ဇေတိ။ ကထံ၊ ပါဏာတိပါတ ကမ္မံ ကဒါစိ အပ္ပကေန ဝစီဒွါရေ ဥပ္ပန္နမ္ပိ ကာယဒွါရေ ဧဝ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတိ။ ဝစီကမ္မ သင်္ချံ န ဂစ္ဆတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တိ။ ဝစီဒွါရေ ပန အပ္ပကဝုတ္တိတ္တာ ဝစီကမ္မံ နာမ န ဟောတိ။ ကာယကမ္မန္တိ နာမံ န ဇဟတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တီတိ ဧဝံ ဧကေန ကာယဒွါရေ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိဝစနေန ပါဏာတိပါတ ကမ္မေ ဆဗ္ဗိဓာနိ ဝဇ္ဇာနိ ဝဇ္ဇေတီတိ။ ဧဝံ သေသေသု။ ဝနစရကော နာမ ဝနလုဒ္ဒကော။ သော ပန ကဒါစိ အပ္ပကေန ဂါမေ စရန္တောပိ ဝနေ ဗာဟုလ္လ စာရိတ္တာ ဝနစရကော ဧဝ ဟောတိ။ ဂါမစရကောတိ နာမံ န လဘတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တိ။ ဧဝံ သင်္ဂါမာဝစရကာပိ။ သင်္ဂါမာဝစရော နာမ သင်္ဂါမေ ဗာဟုလ္လာဝစရော ဟတ္ထီ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ မနောဒွါရံ သဗ္ဗ ကမ္မ သာဓာရဏတ္တာ ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ န သက္ကောတီတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ‘အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒေါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စေတိ မနသ္မိံ ဝုတ္တိတော မနောကမ္မံ နာမာ’တိ ဣဒံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ နော န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကမ္မ သိဒ္ဓိံ ပဋိစ္စ အညဒွါရေဟိ အသာဓာရဏတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘မနောကမ္မာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သိဒ္ဓံ’’တိ နိဗ္ဗတ္တံ။ ‘‘ကာယကမ္မဒွါရံ’’တိ ဧတ္ထ တတ္ထ စောပနကာယော ကာယကမ္မာနံ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ကာယကမ္မ ဒွါရံ နာမ။ စောပနဝါစာ တတ္ထ ဝစီကမ္မာနံ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ဝစီကမ္မဒွါရံ နာမ။ ကုသလာ ကုသလ ဇဝန စိတ္တံ ပန မနောကမ္မာနံ တတ္ထေဝ ကမ္မ ကိစ္စ သိဒ္ဓိတော မနောကမ္မ ဒွါရံ နာမာတိ ဧဝံ ကမ္မေန ဒွါရ ဝဝတ္ထာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘တဿ ဒွါရဿ နာမံ ဘိန္ဒိတုံ ဝါ’’တိ ကာယောတိ နာမံ ဘိန္ဒိတုံ ဝါ။ ‘‘အတ္တနော နာမံ ဒါတုန္တိ ဝါ’’တိ ဝစီတိ နာမံ တဿ ဒါတုံ ဝါ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ ဂါမာဒီနံ ဗြာဟ္မဏ ဂါမာဒိဘာဝေါ ဝိယာ’’တိ တသ္မိံ အညကုလေသု ဝသန္တေသုပိ ဗြာဟ္မဏ ကုလဗဟုလတ္တာ ဗြာဟ္မဏ ဂါမောတွေဝ နာမံ ဟောတိ။ တသ္မိံ ဝနေ အညရုက္ခေသု သန္တေသုပိ ခဒီရရုက္ခ ဗဟုလတ္တာ ခဒီရဝနန္တွေဝ နာမံ ဟောတီတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ ကာယကမ္မံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၉။ ဝစီကမ္မေ။ ‘‘မုသာ ဝဒန္တီ’’တိ အဘူတတော ဝဒန္တိ။ ပိသတိ ဧတာယာတိ ပိသုဏာ။ ‘‘နိရုတ္တိ နယေနာ’’တိ ဧတ္ထ ပိယသုည ကရဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ အက္ခရ လောပကရဏံ နိရုတ္တိ နယော နာမ။ ‘‘ယေနာ’’တိ ယေနဇနေန။ ‘‘သမ္ဖံ’’တိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒေါ သမ္မတိ ဒုက္ခံ ဧတေနာတိ အတ္ထေန သုခေ ဟိတေ ဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘သံ သုခံ ဟိတဉ္စာ’’တိ။ ကီဒိသံ သုခံ ဟိတဉ္စာတိ အာဟ ‘‘သာဓုဇနေဟိ အဓိဂန္တဗ္ဗံ’’တိ။ ဧတေန ပါပဇနေဟိ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဟိတသုခံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဟိတသုခဿ ဝိနာသနံ နာမ တဿ အာဂမန မဂ္ဂဘိန္ဒနန္တိ အာဟ ‘‘ဟိတသုခ မဂ္ဂံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။ ‘‘တံ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တံ’’တိ ဟိတသုခံ။ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မာ ပဂတဿာ’’တိ အတ္ထတော စ ဓမ္မတော စ အပဂတဿ။ ‘‘ပဋိဘာဏ စိတ္တဿာ’’တိ သုဏန္တာနံ စိတ္တရတိ စိတ္တဟာသဝဍ္ဎနတ္ထာယ ပဋိဘာဏညာဏေန စိတ္တီကတဿ။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ ကထာ မဂ္ဂေ။ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မ ဝိနယပဒံ’’တိ အတ္ထ ပဒဉ္စ ဓမ္မပဒဉ္စ ဝိနယ ပဒဉ္စ။ တတ္ထ အတ္ထော နာမ အာရောဂျသမ္ပတ္တိ၊ မိတ္တသမ္ပတ္တိ၊ ပညာသမ္ပတ္တိ၊ ဓန သမ္ပတ္တိ၊ ဘောဂသမ္ပတ္တိယော။ တာသု ကောသလ္လဇနကံ ဝါကျပဒံ အတ္ထပဒံ နာမ။ ဣဒံ သုစရိတံ နာမ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ၊ ဣဒံ ဒုစ္စရိတံ နာမ အပါယ သံဝတ္တနိကန္တိ ဧဝံ သဘာဝ ဓမ္မေသု ကောသလ္လ ဇနကံ ဝါကျ ပဒံ ဓမ္မ ပဒံ နာမ။ ဧဝံ စိတ္တံ ဒမိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဣန္ဒြိယာနိ ဒမိတဗ္ဗာနိ၊ ဧဝံ ရာဂေါ ဝိနေတဗ္ဗော၊ ဧဝံ ဒေါသော ဝိနေတဗ္ဗောတိအာဒိနာ ဝိနေတဗ္ဗေသု ဝိနယ ကောသလ္လဇနကံ ဝါကျပဒံ ဝိနယ ပဒံ နာမ။ ယတ္ထ ဧဝရူပံ အတ္ထ ပဒဉ္စ ဓမ္မ ပဒဉ္စ ဝိနယ ပဒဉ္စ ကိဉ္စိ နတ္ထိ။ တဿ ဝါစာ ဝတ္ထုမတ္တဿ ဧတံနာမံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘သမ္ဖံ’’တိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ နိရတ္ထကဝစနံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ဝစီကမ္မေသု။ ဝိသံဝါဒနံ နာမ ဝိရဇ္ဈာ ပနံ။ ဝိသံဝါဒကော နာမ ဝိရဇ္ဈာပနကော။ အတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ ဝိနာသေတီတိ အတ္ထ ဘဉ္ဇနကော။ ‘‘ကမ္မပထဘေဒေါ’’တိ ပဋိသန္ဓိ ဇနကော ကမ္မပထဝိသေသော။ ‘‘ဣတရော’’တိ အတ္ထ ဘဉ္ဇနကတော အညော မုသာဝါဒေါ။ ‘‘ကမ္မ မေဝါ’’တိ ပဝတ္တိ ဝိပါက ဇနကံ ဝစီကမ္မမေဝ။ ‘‘ရဇာနံ’’တိ ဓူလီနံ။ တာသု သုဂတိ ဒုဂ္ဂတီသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ တဒုပ္ပဇ္ဇနကာနိ။ ‘‘ပထဘူတတ္တာ’’တိ ဥပ္ပတ္တိမဂ္ဂဘူတတ္တာ။ ‘‘ဘေဒ ပုရေက္ခာရေနာ’’တိ မိတ္တဘေဒပုရေက္ခာရေန။ မိတ္တံ ဘိန္ဒတီတိ ဘေဒကော။ ‘‘သံကိလိဋ္ဌ စေတနာ’’တိ အတ္ထ ပုရေက္ခာရ ဓမ္မ ပုရေက္ခာရ ဝိနယ ပုရေက္ခာရ အနုသာသနိ ပုရေက္ခာရ ရဟိတာ ကေဝလံ ဘေဒပုရေက္ခာရ စေတနာ သံကိလိဋ္ဌ စေတနာ နာမ။ ‘‘ပရေ ဘိန္နေ ယေဝါ’’တိ ပရဇနေ ပရဇနေန မိထုဘေဒဝသေန ဘိန္နေယေဝ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ အက္ကောသဝတ္ထု။ ‘‘အယံ ပီ’’တိ အယံ ဖရုသဝါစာပိ။ ဧဝံ အက္ကောသန ကမ္မံပိ အက္ကောသိတဗ္ဗဿ ဒူရေ ဌိတဿပိ မတဿပိ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ အနတ္ထံ နိရတ္ထကဝါစာ ဝတ္ထု မတ္တံ ဝိညာပေတီတိ အနတ္ထဝိညာပနကော။ ‘‘သစ္စတော ဂဏှန္တေ ယေဝါ’’တိ ယထာ သော ကထေတိ၊ တထာ တံ ဝတ္ထု ဥပ္ပန္န ပုဗ္ဗန္တိ ဧဝံ သစ္စတော ဂဏှန္တေယေဝ။ ကေစိ သစ္စတော ဂဏှိတွာ ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ ပူဇနီယ ဌာနေ ဌပေတွာ ထောမေန္တာ ပူဇေန္တာ ဝန္ဒန္တာ ပရိဟရန္တိ။ သမ္ပရာယိ ကတ္ထာယ တံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တိ။ သဗ္ဗမေတံ နိရတ္ထကံ ဟောတိ။ ‘‘တဒဿာဒဝသေနာ’’တိ တံ ရာဇကထာဒိံ တတ္ထ စိတ္တရတိံ လဘိတွာ အဿာဒဝသေန ကထေန္တဿေဝ ကမ္မံ ဟောတိ။ အနိစ္စ လက္ခဏ ဝိဘာဝနတ္ထာယ ဝါ ရတနတ္တယ ဂုဏဝိဘာဝနတ္ထာယ ဝါ ပါပ ဂရဟ ကလျာဏ သမ္ဘာဝနာယ ဝါ ကထေန္တဿ ပန သတ္ထကမေဝ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မ ဝိနယ နိဿိတံ’’တိအာဒိံ။ သေသမေတ္ထ ကာယဒွါရေ ဒီပိတမေဝ။

၁၅၀။ မနောကမ္မေ။ ‘‘အဘိဈာယန္တီ’’တိ အတိရေကတရံ ဈာယန္တိ၊ စိန္တေန္တိ၊ ဩလောကေန္တိ ဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဿာဒမတ္တေ အဌတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဗျာပါဒေန္တီ’’တိ ဝိဂတဘာဝံ အာပါဒေန္တိ သမ္ပာပေန္တိ။ တဉ္စ အာပါဒနံ န ကာယဝါစာဟိ။ အထ ခေါ စိတ္တေနေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘စိန္တေန္တီ’’တိ။ ‘‘တဗ္ဗိ ပရီတတော’’တိ သပ္ပုရိသ ပညတ္တိတော ဝိပရီတေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု မနောကမ္မေသု။ ‘‘ဣဒံ မမဿာ’’တိ ဣဒံ သန္တကံ မမသန္တကံ ဘဝေယျ၊ အဟော သာဓု ဝတာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္တနော ကတွာ’’တိ အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ။ ‘‘လာဘာဝတိမေ’’တိ ဧတ္ထ သုလာဘံ လဘန္တီတိ လာဘာ။ ‘‘အတ္တနော ကရေယျံ’’တိ အတ္တနော သန္တကံ ကရေယျံ။ ပရဘဏ္ဍံ ဝတ္ထု ယဿာတိ ပရဘဏ္ဍ ဝတ္ထုကော။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ အာရမ္မဏဘူတံ ဝတ္ထု။ ယာဝ န ပရိဏာမေတိ၊ တာဝ န ကမ္မပထဘေဒေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ အဋ္ဌကထာသူ’’တိ အဓိကာရော။ ‘‘အယံ’’တိ အယံ သတ္တော။ ‘‘တဿာ’’တိ တဿ သတ္တဿ။ ဒသဝတ္ထုကာမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နာမ ‘နတ္ထိဒိန္နံ၊ နတ္ထိယိဋ္ဌံ၊ နတ္ထိဟုတံ’တိအာဒိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတေသု ကာစိဒိဋ္ဌိယော နတ္ထိကာဒိ သဘာဝါ ဟောန္တိ။ ဣဓ ပန တဗ္ဗဟုလနယေန ကမ္မမေဝါတိ ဝုတ္တံ။ ယထာဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂစ္ဆန္တဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒေါ’’တိ မဂ္ဂစိတ္တုပ္ပာဒေ။ ‘‘ပဿန္တော’’တိ တီဏိ လက္ခဏာနိ ပဿန္တော။ ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နိယာမံ’’တိ သမ္မတ္တ နိယာမံ။ အဝိပရီတနိယာမန္တိ အတ္ထော။ ပုန ‘‘နိယာမံ’’တိ မိစ္ဆတ္တနိယာမံ။ ဝိပရီတ နိယာမန္တိ အတ္ထော။ တိကိစ္ဆိတုံ အသက္ကုဏေယျောတိ အတေကိစ္ဆော။ ဧကန္တေန အပါယဂါမီ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘အပဿိတွာ’’တိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနံ အပဿိတွာ။ ‘‘မိစ္ဆာဓိမောက္ခမတ္တေနာ’’တိ တိတ္ထာ စရိယေသု သဒ္ဒဟန မတ္တေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သကံ အာစရိယကံ’’တိ အတ္တနော အာစရိယဿ သန္တကဘူတံ။ ဌိတော ပုဂ္ဂလော။ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော၊ ယထာဟ မိစ္ဆတ္တတိကေ မိစ္ဆာသဘာဝါတိ မိစ္ဆတ္တာ။ ဝိပါကဒါနေ သတိ၊ ခန္ဓဘေဒါနန္တရမေဝ ဝိပါကဒါနတော နိယတာ။ မိစ္ဆတ္တာ စ တေ နိယတာ စာတိ မိစ္ဆတ္တနိယတာ။ သမ္မာသ ဘာဝါတိ သမ္မတ္တာ။ သမ္မတ္တာ စ တေ နိယတာ စ အနန္တရမေဝ ဖလဒါန နိယမေနာတိ သမ္မတ္တနိယတာတိ။ ‘‘တဿာ’’တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ ‘‘အစောပေတွာ’’တိ အစာလေတွာ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဧတေနပိ သဒ္ဒေန။ ‘‘ဣမေသံ’’တိ မနောကမ္မာနံ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ မနသ္မိံ ဧဝါတိ ဝစနေန။ ‘‘ဥပပန္နံ’’တိ ပရိပုဏ္ဏံ။ ‘‘ဥပလက္ခဏာဒိဝသေနာ’’တိ ဥပလက္ခဏနယ နိဒဿနနယ ပဓာနနယာဒိဝသေန။ ‘‘အတ္ထန္တရပ္ပသင်္ဂေါ ဟောတီ’’တိ ကထံ ဟောတိ။ ဧဝသဒ္ဒေန ဝိနာ ပါဏာတိပါတ ကမ္မံ ကာယဒွါရေ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိတော ကာယကမ္မံ နာမာတိ ဝုတ္တေ ဣဒံ လဒ္ဓါတပတ္တော ရာဇကုမာရောတိ ဝိယ ဥပလက္ခဏနယမတ္တံ။ တေန သေသဒွါရေသုပိ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိံ ဥပသလ္လက္ခေတီတိ အတ္ထန္တရပ္ပသင်္ဂေါ သိယာတိ။ ဧဝံ သေသနယေသုပီတိ။ ‘‘အပိစာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ ဇောတေတိ။ ‘‘တေသူ’’တိ ပါဏဝဓာဒီသု။ ‘‘ဧကံ အင်္ဂံ’’တိ ဥပက္ကမောတိ စတုတ္ထံ အင်္ဂံ။ ‘‘တံ သဟဇာတာ စာ’’တိ စေတနာ သဟဇာတာ စ။ စေတနာ ပက္ခေ ဘဝါတိ စေတနာ ပက္ခိကာ။ စေတနာ ဝိယ ကာယကမ္မဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အဗ္ဗောဟာရိကတ္တံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ မနောကမ္မန္တိ ဝေါဟရိတုံ အပ္ပဟောနကတ္တံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ အတ္တာ ပဓာနံ ယေသံ တေ အတ္တပ္ပဓာနာ။ အဘိဇ္ဈာဒယော။ အတ္တပ္ပဓာနာ န ဟောန္တိ။ စေတနာ ပဓာနာ ဟောန္တိ။ ဣဓေဝ တေ အတ္တပ္ပဓာနာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘တထာ တထာ’’တိ အဟောဝတ ဣဒံ မမဿာတိအာဒိနာ တေန တေန ပကာရေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု မနောကမ္မေသု။ ‘‘သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ’’တိ ပါဋိပဒိကပဒမေတံ။ သဗ္ဗပ္ပကာရတောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣဓာ’’တိ မနောကမ္မဋ္ဌာနေ။ ‘‘မနောကမ္မ ကိစ္စဝိသေသေနာ’’တိ အဟောဝတ ဣဒံ မမဿာတိအာဒိကေန ကိစ္စ ဝိသေသေန။ မနောကမ္မ ဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၁။ ‘‘ဧတ္ထ စ ဒသန္နံ ပီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တာပီ’’တိ တာ ပုဗ္ဗာပရစေတနာယောပိ။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပဝတ္တာ တာပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယာနိပနာ’’တိအာဒီသု။ ဧကော ဧကဿ ဝဒတိ အဟံ ဣမံ သတ္တံ မာရေမိ၊ တွံ အသုကံသတ္တံ မာရေဟီတိ။ ဧဝံ ဝတွာ ဥဘောပိ ဥပက္ကမံ ကရောန္တိ။ ကမ္မံ ပန ဥဘိန္နမ္ပိ န သိဇ္ဈတိ။ တတ္ထ အာဏာပကဿ တွံ အသုကံ သတ္တံ မာရေဟီတိ အာဏာပန ကမ္မံ သစေ သိဇ္ဈတိ။ ဝစီဒွါရေ ပဝတ္တံ ကာယကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန အသိဒ္ဓတ္တာ ဝစီဒွါရေ ဒိဿ မာနံ ဝစီကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝစီဒုစ္စရိတမတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသနယော သေသေသုပိ။

‘‘ဒေါသမူလေနာ’’တိအာဒီသု။ ဒေါသော ဧဝ မူလံ ဒေါသမူလံ။ ဒေါသော မူလံ မဿာတိ ဒေါသမူလံ။ တံ သမ္ပယုတ္တ စိတ္တန္တိ ဒွိဓာ အတ္ထော။ ဗျာပါဒေါ နာမ ဒေါသော ဧဝ။ သော ကထံ ဒေါသေန မူလေန ဇာယေယျာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပုရိမော ဗျာပါဒဝဇ္ဇေဟီ’’တိ။ ပရတော အဘိဇ္ဈာယမ္ပိ ဧသနယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ နိဓိပါဌကာ နာမ ရာဇနိဓိ ဝိဓာယကာ။ တတ္ထ စဏ္ဍော နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဂတတ္တာ ဒုဋ္ဌနိဂ္ဂဟတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ။ ရာဇူနံ အဒိန္နာဒါနံ မောဟမူလေန ဇာယတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနဉ္စာ’’တိ သကသညာယ ဧဝ ယံ ကိဉ္စိ ဟရန္တာနံ ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ကမ္မဖလသမ္ဗန္ဓာပဝါဒီနဉ္စ။ ‘‘အာဟရဏံ’’တိ အဒိန္နာဒါနဝသေန ဟရဏံ။ အဝဟရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ပန မောဟော ရာဇူနံ ဥပ္ပန္နော၊ ယော စ ဗြာဟ္မဏာနံ ဥပ္ပန္နော၊ ယော စ ကမ္မ ဖလသမ္ဗန္ဓာ ပဝါဒီနံ ဥပ္ပန္နောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိ လောဘော ကမ္မာနံ သုဋ္ဌုဝဍ္ဎနာယ နိဒါနံ ကာရဏံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သဉ္ဇာတာ ကင်္ခါယေသံ တေ သဉ္ဇာတကင်္ခါ။ ပရိတော ဥဋ္ဌာတိ ဧတ္ထာတိ ပရိယုဋ္ဌာနံ။ ကင်္ခါယ ပရိယုဋ္ဌာနံ ကင်္ခါပရိယုဋ္ဌာနံ။ ဇနာနံ တာနိကမ္မာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။

အကုသလကမ္မဒီပနာနိဋ္ဌိတာ။

၁၅၇။ ကုသလကမ္မေ။ အယံ ပန ဧဝမာဒီသု သုတ္တပဒေသု အာဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘မေတ္တံ ကာယကမ္မံ’’တိ မေတ္တာသဟဂတံ ကာယကမ္မံ။ ဧဝံ ဝစီကမ္မေပိ။ စေတနာ ဟေတ္ထ ကမ္မန္တိ အဓိပ္ပေတာ။ မနောကမ္မေ ပန စေတနာပိ ယုဇ္ဇတိ။ အဗျာပါဒေါပိ ယုဇ္ဇတိ။ ဉာဏံ အနုပရိဝတ္တီတိ ဉာဏာနုပရိဝတ္တံ။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တီတိပိ ပါဌော၊ သော ယေဝတ္ထော။ ‘‘ပဒက္ခိဏံ’’တိ ပဝဍ္ဎိတံ။ အပရံ ပရိယာယံ ဒဿေတိ ‘‘ယသ္မိံ ပနာ’’တိအာဒိနာ။ ဒုဿီလဿ ဘာဝေါ ဒုဿိလျံ။ ပါဏာတိပါတာဒိကမ္မံ။ ‘‘ပဝတ္တမာနေ’’တိ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တမာနေ။ ‘‘ယံ ပန ကုသလံ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒိတော ဝိရတိ ကုသလံ။ ‘‘ပဝတ္တမာနံ’’တိ စိတ္တေ ပဝတ္တမာနံ။ ‘‘ကိစ္စ သီသေနာ’’တိ ကိစ္စပ္ပဓာနေန။ ကိစ္စံ ပဓာနံ ကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသမေတ္ထ ကာယကမ္မေ သုဝိညေယျံ။

‘‘ဝစီကမ္မေပိ ဧသေဝနယော’’တိ ယသ္မိံ ဒုဿိလျေ ပဝတ္တမာနေ ဝါစာ အပရိသုဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဝစီ သံဝရော ဘိဇ္ဇတီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဝသေသံ ပနာ’’တိ တီဟိ ကာယကမ္မေဟိ စတူဟိ ဝစီကမ္မေဟိ အဝသေသံ။ တတ္ထ ‘‘တီဟိ ကာယကမ္မေဟီ’’တိ တီဟိ ကာယဒုစ္စရိတ ဝိရတိ ကမ္မေဟိ။ ‘‘စတူဟိ ဝစီကမ္မေဟီ’’တိ စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတ ဝိရတိ ကမ္မေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗံပိ ကလျာဏ ကမ္မံ’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဒါနကမ္မံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဘာဝနာ ကမ္မံ၊ အပစာယန ကမ္မံ၊ ဝေယျာဝစ္စကမ္မံ၊ ပတ္တိဒါနကမ္မံ၊ ပတ္တာနုမောဒနာကမ္မံ၊ ဓမ္မသဝန ကမ္မံ၊ ဓမ္မ ဒေသနာ ကမ္မံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မံ တီသုဒွါရေသု ပဝတ္တမ္ပိ မနောကမ္မံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣမေသု ပန ဒွီသု ပရိယာယေသု ပစ္ဆိမောယေဝ ပဓာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယာဝ ဒေဝါ’’တိ အန္တိမ ပရိစ္ဆေဒ ဇောတကော နိပါတော။ မတ္ထကပရိစ္ဆေဒေနာတိ အတ္ထော။

သီလပဒေ။ ‘‘သီလယတီ’’တိ သမ္မာ ဒဟတိ စ ဥပဓာရေတိ စာတိ ဒွိဓာ အတ္ထော။ ‘‘သုသမာဟိတာနီ’’တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာနိ။ ‘‘ဥပရိမေ ကုသလ ဓမ္မေ’’တိ မဟဂ္ဂတ လောကုတ္တရ ကုသလဓမ္မေ။ သတ္တသု ဝိသုဒ္ဓီသု ဥပရိမေ စိတ္တ ဝိသုဒ္ဓါဒိ ကုသလဓမ္မေ။ ‘‘အဓိကုသလ ဓမ္မေ’’တိ အဓိကေ ဗောဓိပက္ခိယ ကုသလ ဓမ္မေ။ ပရေဟိ ဒိန္နံ၊ တဒေဝ ပတ္တိံ။ သဗ္ဗာနိ ပန တာနိ ဒါနာဒီနိ ကုသလာနိ။ သောဓေန္တိ သပ္ပုရိသာဇနာ။ တာနိ ဧဝပုညာနိ။ ဧကမေကံ ပုညကြိယဝတ္ထု။ ‘‘ဣမိနာ ပစ္စယေနာ’’တိ စီဝရာဒိ ပစ္စယေန၊ အန္နပါနာဒိ ပစ္စယေန၊ ဓန ဓနညာဒိပစ္စယေန ဝါ။ ‘‘သဗ္ဗံပိ စေတံ’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဧတံ ဒသဝိဓံ ပုညံ။ ‘‘ဟီနေန ဆန္ဒေနာ’’တိ ယသကာမတာဒိဝသေန ဟီနေန ဆန္ဒေန၊ ဟီနေန စိတ္တေန၊ ဟီနေန ဝီရိယေန၊ ဟီနာယ ဝီမံသာယ။ ‘‘မဇ္ဈိမေနာ’’တိ ပုညပ္ဖလကာမတာဒိဝသေန မဇ္ဈိမေန။ ‘‘ပဏီတေနာ’’တိ ကတ္တဗ္ဗမေဝိဒန္တိ အရိယဝံသာနု ဗြူဟနဝသေန ပဏီတေန ဆန္ဒာဒိနာ ပဝတ္တိ တံ ပဏီတန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ယသကာမတာယာ’’တိ ကိတ္တိ သဒ္ဒကာမတာယ ဝါ၊ ပရိဝါရကာမတာယ ဝါ။ ‘‘ပုညပ္ဖလကာမတာယာ’’တိ ဘဝသမ္ပတ္တိ ဘောဂသမ္ပတ္တိကာမတာယ။ ‘‘အရိယဘာဝံ နိဿာယာ’’တိ ဣဒံ ဒါနံ နာမ အရိယာနံ ဝံသော။ အဟမ္ပိ အရိယော။ တသ္မာ မယာပိ ကတ္တဗ္ဗမေဝိဒန္တိ ဧဝံ အရိယဘာဝံ နိဿာယာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ‘‘အရိယော’’တိ အာစာရ အရိယောပိ ယုဇ္ဇတိ ဒဿန အရိယောပိ။ တတ္ထ အာစာရ အရိယော နာမ သပ္ပုရိသော ပုထုဇ္ဇန ကလျာဏကော ဝုစ္စတိ။ ဒဿန အရိယော နာမ ပရမတ္ထ အရိယော။ ‘‘ပါရမိတာ ဒါနံ’’တိ သဗ္ဗဒါနေဟိ အဂ္ဂပတ္တံ မဟာဗောဓိ သတ္တာနံ ပါရင်္ဂတဒါနံ။ တဉှိ သဗ္ဗ သတ္တဝိမောက္ခတ္ထာယ ပဝတ္တိ တတ္တာ အဂ္ဂပတ္တံ ဟောတိ၊ ပါရင်္ဂတံ။ တတော ဥတ္တရိတရဿ ကဿစိဒါနဿ အဘာဝတော။ သေသေသုပိ ပုည ကြိယဝတ္ထူသု။ ‘‘တိကဒွယံ’’တိ ပုရိမာဒိ ဟီနာဒိ တိကဒွယံ။ ‘‘အန္တိမ ဝတ္ထုနာ’’တိ အန္တိမ ဝတ္ထု အဇ္ဈာပဇ္ဇနေန ဝါ။ ‘‘ဒုဿီလော နာမာ’’တိ ဒုဿီလ ဘိက္ခု နာမ။ သော ဟိ ယာဝဘိက္ခုပ္ပဋီညံ န ဝိဇဟိ။ တာဝ ဘိက္ခု ဧဝ။ န သာမဏေရော၊ န ဂိဟီ။ တံ စေ အညော ဘိက္ခု အမူလကေန အန္တိမ ဝတ္ထုနာ အနုဒ္ဓံသေတိ။ အနုဒ္ဓံသေန္တဿ သင်္ဃာဒိ သေသော။ ဩမသဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ။ သဟသေယျဋ္ဌာနေ တေန သဟ အတိရေက ရတ္တိံ သယန္တဿာပိ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ တသ္မာ သော ဒုဿီလ ဘိက္ခုတွေဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ။ ‘‘ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗန္တိ နတ္ထီ’’တိ ယထာ သိက္ခံ ပစ္စက္ခန္တဿ သဗ္ဗံ သမာဒါနံ ဘိဇ္ဇတိ။ ပုန ဘိက္ခုဘာဝံ ဣစ္ဆန္တေန ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗန္တိ နတ္ထိ။ ‘‘ဣတရေသု ပနာ’’တိ လိင်္ဂနာသနင်္ဂတော အညေသု ဒဏ္ဍကမ္မင်္ဂေသု။ နိစ္စသီလာဒီသု။ ‘‘ယံ နိစ္စမေဝ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ယံ ပါဏာတိပါတ ဝိရတိ သီလံ နိစ္စမေဝ ရက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အနိစ္စံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ၊ ပါဏဃာတာဒိံ ကရောန္တဿ သဗ္ဗကာလမ္ပိ ဒုစ္စရိတ သမ္ဘဝတော။ တေနာဟ ‘‘အနိစ္စံ သာဝဇ္ဇံ ဟောတီ’’တိ။ ဒုစ္စရိတံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ယံ နိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ ယံ ဝိကာလ ဘောဇနာဒိ ဝိရတိ သီလံ နိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အနိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သမာဒါန ဒိဝသံ အတိက္ကမိတွာ ဝိကာလ ဘောဇနာဒိံ ကရောန္တဿ ဝီတိက္ကမ ဒေါသောဝါ ဒုစ္စရိတ ဒေါသော ဝါ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘သာဝဇ္ဇံ န ဟောတီ’’တိ။ ဒုစ္စရိတံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ တထာ ဒသသီလဉ္စ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ အနိစ္စသီလံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနိစ္စသီလမေဝ ဟောတီ’’တိ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ တံ ဒသသီလံ ယာဝဇီဝံ နိစ္စံ ကတွာ သမာဒိယိတွာ ရက္ခန္တာနမ္ပိ အပဗ္ဗဇိတတ္တာ ပဗ္ဗဇိတေသု ဇာတိ သဘာဝေနေဝ သိဒ္ဓံ နိစ္စသီလံ နာမ န ဟောတိ။ ယာဝဇီဝံ ကတွာ သမာဒါန ဝသေနေဝ နိစ္စံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝေသဓာရဏေန သဟ သိဒ္ဓတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ကထံ ဝေသဓာရဏေန သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ။ ဝေသဓာရဏံ နာမ ဂိဟိဝတ္ထံ ပဟာယ ကာသာယ ဝတ္ထ ဓာရဏံ။ ကာသာယဝတ္ထဉ္စ နာမ အရဟတ္တဓဇော ဟောတိ။ န စ အရဟတ္တဓဇံ ဓာရေန္တဿ သိက္ခာပဒံ အသမာဒိယန္တဿပိ ဝိကာလေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ နစ္စာဒီနိ ပဿိတုံ၊ မာလာဒီနိ ဓာရေတုံ၊ ဥစ္စာသယနာဒီသု ဝသိတုံ၊ ဇာတရူပါဒီနိ သာဒိတုံ။ ကသ္မာ ဣတိ စေ၊ တေသဉှိ တံ တံ ယထာသကံ သီလံ နိစ္စံ သုဒ္ဓံ ကတွာ ရက္ခိတုမေဝ ဝဋ္ဋတီတိအာဒိနာ ကာရဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝါတိ။ ‘‘အပ္ပနံ အပတ္တာဝ အဓိပ္ပေတာ’’တိ အပ္ပနာပတ္တာနံ မဟဂ္ဂတဘာဝနာနံ ဝိသုံ ဥပရိ ဝက္ခမာနတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ ဣမသ္မိံ ဘာဝနာ ကမ္မေ ဧဝ။ ‘‘တေ သညေဝါ’’တိ ရတနတ္တယာဒီနံ ဧဝ စ။ ဂန္တုံ အာရဒ္ဓါ ဂမိကော။ အဒ္ဓါနံ ဒီဃမဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော အဒ္ဓိကော။ ‘‘ပရိသုဒ္ဓေနာ’’တိ လာဘသက္ကာရာဒိ နိရပေက္ခတာယ အတ္တုက္ကံ သန ပရဝမ္ဘနာဒိ ရဟိတတာယ စ ပရိသုဒ္ဓေန။ ‘‘ဟိတပ္ဖရဏ စိတ္တေနာ’’တိ မယိ ကရောန္တေ ဣမဿ ဧတ္တကံ ဟိတသုခံ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ တေသံ ဟိတသုခေသု ဖရဏ စိတ္တေန။ မေတ္တစိတ္တေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတ္တနော ကိစ္စေသု ဝိယာ’’တိ ဧတေန တေသံ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ အတ္တနောဘာရံ ကရောတီတိ ဒီပေတိ။ ‘‘သာဓာရဏ ကရဏံ’’တိ အတ္တနော ပုညံ ပရေသံ ဒါနံ။ အတ္တ မနတာပဝေဒနိယာဓုသာဓူတိ ဝစီဘေဒကရဏံ။ တဉှိဒိန္နဉ္စာနုမောဒိတဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဇာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယောနိသောမနသိကာရေ ဌတွာတိ ဧတ္ထ သိလောကာဒိပက္ခိကံ အယောနိသောမနသိကာရံ ဇဟိတွာ သုဏန္တဿ ဣမံ ဓမ္မံ သုတွာ အတ္ထရသဓမ္မရသပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိဿာမီတိ၊ ဒေသေန္တဿ ဣမံ ဒေသေန္တော ဓမ္မဿ စ သုဏန္တာနဉ္စ အနုဂ္ဂဟံ ကရိဿာမီတိ ယောနိသောမနသိကာရေ ဌတွာ။ လာဘ သက္ကာရာဒိ ပက္ခိကော မနသိကာရော အယောနိ သောမနသိကာရော နာမ။ နိယျာနတ္ထ နိဿရဏတ္ထ ပက္ခိကော ယောနိသောမနသိကာရော နာမ။ နိရဝဇ္ဇ ကမ္မာနိ နာမ ကသိဂေါရက္ခာဒိ ကမ္မာနိ။ နိရဝဇ္ဇသိပ္ပာနိ နာမ ဝဍ္ဎကိသိပ္ပာဒီနိ ဝေဇ္ဇသိပ္ပာဒီနိ စ။ နိရဝဇ္ဇ ဝိဇ္ဇာဌာနာနိ နာမ ပရူပရောဓရ ဟိတာနိ အင်္ဂဝိဇ္ဇာ ဝေဒဝိဇ္ဇာ မန္တဝိဇ္ဇာဒီနိ။ ‘‘ဝေါဒါန ကရဏံ’’တိ ဝိသေသေန ဝိသုဒ္ဓကရဏံ။ ‘‘တံ သဘာဝတ္တာ’’တိ ဒါနသဘာဝတ္တာ။ ‘‘စာရိတ္တ သီလတ္တာ’’တိ သပ္ပုရိသာနံ ပကတိ စာရိတ္တ သီလတ္တာ။ ပုန ‘‘တံ သဘာဝတ္တာ’’တိ ဘာဝနာ သဘာဝတ္တာ။ တထာဟိ ဒေသေန္တဿ စ သုဏန္တဿ စ ဒေသနာသောတာနုသာရေန စိတ္တဘာဝနာ ဉာဏဘာဝနာဝဟတ္တာ ဒေသနာသဝနာ သဘာဝါ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိံ သယမေဝ ဥဇုံ ကရောန္တဿ စ ဉာဏဘာဝနာ ကမ္မမေဝ။ တထာ ပရဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဥဇုံ ကရောန္တဿာပီတိ။ ‘‘ဓမ္မော နာမ နတ္ထီ’’တိ ဒေသနာ ဓမ္မော နာမ နတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဒါနသီလာနိ ဒေသေန္တေနပိ အန္တေ လက္ခဏတ္တယေန သဟသစ္စပ္ပကာသနဿ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ။ ဧတေန ဒေသနာသဝနာ အန္တေ လက္ခဏတ္တယာနုပဿနာ ဘာဝနာ ကမ္မဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ တံ သဘာဝါ ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘မနောကမ္မ မေဝါ’’တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘မနသ္မိံ ဧဝါ’’တိ မနောဒွါရေ ဧဝ။ ‘‘ကိစ္စသိဒ္ဓိတော’’တိ အပ္ပနာကိစ္စဿ သိဇ္ဈနတော။ ‘‘အင်္ဂဘာဝါ သမ္ဘဝတော’’တိ အပ္ပနာ ကိစ္စသိဒ္ဓိယံ အင်္ဂဘာဝါ သမ္ဘဝတော။ ‘‘တဉ္စဘာဝနာ မယ’’န္တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘ဒါနာဒိဝသေနာ’’တိ ဒါနသီလဝသေန။ ဒါနဝသေန အပ္ပဝတ္တနတောတိ ဣဒံ တာဝ ယုဇ္ဇတိ။ သီလဝသေန အပ္ပဝတ္တနတောတိ ဣဒံ ပန ပါဠိယာ န သမေတိ။ ပါဠိယဉှိ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနေသုပိ ပဟာနံ သီလံ ဝေရမဏိ သီလန္တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပရိယာယေန ဝုတ္တံ’’တိ ကေနပရိယာယေန ဝုတ္တန္တိ။ ပကတိ စာရိတ္တံ သီလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥပ္ပန္နေ စ ပထမဇ္ဈာနေ နီဝရဏာနံ ပဟာနံ နာမ ပကတိစာရိတ္တမေဝ ပကတိ နိယာမေန ပဝတ္တမေဝ။ ဣတိ ပကတိစာရိတ္တတ္တာ သီလန္တိ ဝုတ္တံ။ ပုန နီဝရဏာနံ ပဟာနမေဝ တေဟိ ဝိဂမနဋ္ဌေန ဝေရမဏီတိ စ၊ ပိဒဟနဋ္ဌေန သံဝရောတိ စ၊ ပဟာန ကိစ္စံ အဝိဇဟနဋ္ဌေန အဝီတိက္ကမောတိ စ၊ ဝုတ္တံ။ စေတနာသီလန္တိ ဧတ္ထ ပန ဈာနသမ္ပယုတ္တ စေတနာ ဧဝ ဝုစ္စတိ။ သာ စ သီလဇာတိ ကတ္တာ သီလန္တိ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အပ္ပနာပတ္တ’’န္တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘ဈာနဘေဒေနာ’’တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ။ ရူပါဝစရကုသလဉှိ ဈာနဘေဒေန ပဉ္စဝိဓံ၊ ဈာနမေဝ ပန ဈာနင်္ဂဘေဒေန ပဉ္စဝိဓန္တိ။

ကုသလကမ္မဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၃။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဓမ္မသင်္ဂဟေ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိ ပါဠိယံ။ ‘‘ဒဿနေနာ’’တိ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂညာဏေန။ ‘‘တံ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနံ။ ‘‘ဘာဝနာယာ’’တိ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသင်္ခါတာယ ဘာဝနာယ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ စိတ္တစေတသိကာ ဝုစ္စန္တိ။ ‘‘သိယာ’’တိ ဧကစ္စေတိ အတ္ထေ နိပါတ ပဒံ။ ဣမေသု ဆသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာ၊ ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ တီဟိ ဥပရိ မဂ္ဂေဟိ ပဟာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပထမပဒေ ‘‘ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ ကမ္မပထပတ္တကမ္မသဟဇာတာ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ။ ဒုတီယ ပဒေ ‘‘ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ အကမ္မပထ ပတ္တာ ဓမ္မိကေသု ဌာနေသု အဿာဒနာဘိ နန္ဒာဒိဝသေန ပဝတ္တာ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဟေ။ ‘‘ဣတရတ္ထာ’’တိ ဣတရေသု ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗေသု။ ‘‘တဿာ’’တိ နာနက္ခဏိက ကမ္မပစ္စယဿ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘သဟဇာတာ’’တိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ သဟဇာတာ။ ‘‘နာနက္ခဏိကာ’’တိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ အသဟဇာတာ အတီတကာလဘူတေ နာနက္ခဏေ ပဝတ္တာ ပါဏာတိပါတာဒိ စေတနာ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ’’တိ ဧဝံ ယဒိ သိယာတိ အတ္ထော။ ယဒိ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနာ ဒဿန ပဒေ အနုဒ္ဓဋတ္တာ ပဋိသန္ဓိံ နာကဍ္ဎတီတိ ဝိညာယေယျ။ ဧဝံ သတီတိ ပါဌသေသော။ ‘‘စေ’’တိ စေ ဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ‘‘တဿာ ဝိပါကဿာ’’တိ တဿာ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနာယ ဝိပါကဿ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘ဣမေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ’’တိ ဣမေ ဓမ္မေ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နညာဏံ။ ‘‘တေသံ ဝိပါကေ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စ သဟဂတာနံ ဝိပါကေ။ ‘‘ဉာဏံ’’တိ တံ ဝိပါကံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နညာဏံ။ ‘‘သဗ္ဗ ဒုဗ္ဗလန္တိ စ သက္ကာ ဝတ္တုံ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အတိဝိယ ကာဠကဓမ္မတ္တာ’’တိ ဗုဒ္ဓါဒီသု မဟန္တေသု ဌာနေသု သဒ္ဓါရတနဿ အန္တရာယံ ကတွာ ပဝတ္တနတော အတိယေဝကဏှ ဓမ္မတ္တာ။ တဿာ ဝိစိကိစ္ဆာ စေတနာယ ပဋိသန္ဓိ အာကဍ္ဎနမ္ပိ ဝိညာတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သဘာဝ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ ယေဝါ’’တိ ဝိစိကိစ္ဆာ အသန္နိဋ္ဌာန သဘာဝါ။ အဓိမောက္ခော သန္နိဋ္ဌာန သဘာဝေါတိ ဧဝံ သဘာဝ ဝိရုဒ္ဓတ္တာယေဝ။

‘‘သဗ္ဗတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဝိပစ္စတီတိ ဝိပါစေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ပဒရူပေန န သမေတီတိ အညံ အတ္ထံ ဝဒန္တော ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘မဟာသမ္ပတ္တိယော သမုဋ္ဌာပေတွာ’’တိ ဒေဝလောကေ ဒေဝသမ္ပတ္တိ သဒိသာ ဒိဗ္ဗဝိမာနာဒိကာ မဟာသမ္ပတ္တိယော သမုဋ္ဌာပေတွာ။ ဣဒံ ‘‘ဩကာသံ ကတွာ’’တိ ပဒေ ဝိသေသနံ။ တတ္ထ ‘‘သုခ ဝိပါကံ’’တိ ဣဒံ အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ရူပလောကေ ဗြဟ္မာနံ ရူပကာယော ရူပါဝစရ ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တော။ သော စ ကာမာဝစရ ဓမ္မ သမူဟော ဧဝ။ ဧဝံ သန္တေ တသ္မိံ လောကေ ပဉ္စ အဟေတုက ဝိပါကာနိပိ ရူပါဝစရ ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာနိ သိယုန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘ရူပါဝစရ ကုသလံဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တာနီ’’တိ အပါယဘူမိယံ ဥပ္ပန္နာနိ အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကာနိ။ ‘‘သဗ္ဗသ္မိံ ကာမလောကေ’’တိ ဧကာဒသဝိဓေ ကာမလောကေ။ ‘‘တေသု စာ’’တိ တေသု အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကေသု စ။ ‘‘အာရမ္မဏန္တရေ’’တိ ကသိဏ နိမိတ္တာဒိတော အညသ္မိံ အာရမ္မဏေ။ ‘‘နိမိတ္တာ ရမ္မဏေ’’တိ ကသိဏ နိမိတ္တာဒိကေ နိမိတ္တ ပညတ္တာ ရမ္မဏေ။ ‘‘တာနိ ပဉ္စဝိပါကာနီ’’တိ စက္ခု ဝိညာဏာဒီနိ ပဉ္စ အဟေတုက ဝိပါကာနိ ကာမာဝစရ ကုသလ ကမ္မဿေဝ ဝိပါကာနိ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘သောဠသက မဂ္ဂေါ’’တိ သောဠသကထာ မဂ္ဂေါ ကထာပဗန္ဓော။ ဧဝံ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါ။ ‘‘အဟေတုကဋ္ဌက’’န္တိ အဟေတုက ဝိပါကဋ္ဌကံ။ သမ္မာ ပကာရေန ဇာနာတီတိ သမ္ပဇာနံ။ ဉာဏံ။ သမ္ပဇာနေန ကတန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ န သမ္ပဇာနကတံ အသမ္ပဇာနကတံ။ ‘‘သဒ္ဒဟိတွာ’’တိ ဧတေန ဒိဋ္ဌုဇု ကမ္မဉာဏ သမ္ပတ္တိံ ဒီပေတိ။ န ဟိ တေန ဉာဏေန အသမ္ပန္နော ကမ္မဉ္စ ကမ္မဖလဉ္စ သဒ္ဒဟတီတိ။ ဇာနိတွာတိ ဝါ ပါဌော သိယာ။ ‘‘ဧကမေကံ’’တိ ဧကမေကံ ကုသလကမ္မံ။ ‘‘ကုသလ သမယေ’’တိ ကုသလ ကမ္မ ကရဏကာလေ။ ကုသလုပ္ပတ္တိကာလေ ဝါ။ ယဿမေ ဤဒိသံ ပုညံ ပသုတံ။ တဿမေ ဘဝလာဘော ဘောဂလာဘော မိတ္တလာဘော သဗ္ဗေလာဘာ ဧကန္တေန သုလာဘာတိ အတ္ထော။ ‘‘သုလဒ္ဓံ’’တိ ဣဒံ ပုညံ သုလဒ္ဓံ။ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု သံသရိတွာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘သေသေနာ’’တိ တဿကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ဧကပိဏ္ဍပါတသ္မိံ’’တိ ဧကဝါရံ ပိဏ္ဍပါတဒါနေ။ သံယုတ္တဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘ဧကာ စေတနာ ဧကမေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဒေတီ’တိ၊ တံ သုဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပဋိပက္ခေဟီ’’တိ ပဋိပက္ခေဟိ အကုသလေဟိ။ ဝိသေသေန ဘုသံ မုဠှော ဗျာမုဠှော။ အတိဝိယ ဗျာမုဠှော အတိဗျာမုဠှော။ အတိဗျာမုဠှတ္ထာယ ပစ္စယဘူတန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ အတိဒုပ္ပညာယ ပစ္စယဘူတန္တိ အတ္ထော။ သော ဟိ ထေရော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဧဝံ မနသိကရိတွာ။ ‘‘သန္နိဟိတပစ္စယမတ္တေနာ’’တိ အာသန္နေ သဏ္ဌိတပစ္စယ မတ္တေန။ ‘‘ပုဗ္ဗပယောဂ ပစ္စယမတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗလဝကမ္မဝသေန ဥပ္ပန္နတ္တာ တိက္ခတရံ ဝိပါကံ။ ယဒါ ပယောဂ ရဟိတေန ပစ္စယဂဏေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ အသင်္ခါရိကံ နာမ။ ယဒါ ပယောဂသဟိတေန၊ တဒါ သသင်္ခါရိကံ နာမ။ တတ္ထ အသင်္ခါရိကံ တိက္ခံ နာမ။ သသင်္ခါရိကံ မန္ဒံ နာမ။ တထာ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မေန ဥပ္ပန္နေ မန္ဒဝိပါကေပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ တိက္ခမန္ဒာနံ မန္ဒတိက္ခတာပတ္တိ နာမ သိယာ။ န စ တထာ သက္ကာ ဘဝိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ သိယာ၊ ယဒိ ပုဗ္ဗကမ္မဝသေန အဋ္ဌန္နံ မဟာဝိပါကာနံ သင်္ခါရဘေဒေါ သိဒ္ဓါ သိယာ၊ အဋ္ဌန္နံ အဟေတုက ဝိပါကာနမ္ပိ သောသင်္ခါရဘေဒေါ သိဒ္ဓါ ဘဝေယျ။ တာနိပိ ဟိ ကာနိစိ အသင်္ခါရိကေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ ကာနိစိ သသင်္ခါရိကေနာတိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘အဟေတုက ဝိပါကာနံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥဘယကမ္မ နိဗ္ဗတ္တနံ’’တိ တေသံ သင်္ခါရ ဘေဒရဟိတတ္တာ အသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ ဝိရောဓော နတ္ထိ။ သသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ ဝိရောဓော နတ္ထိ။ အသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ သသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဧဝံ ဥဘယကမ္မ နိဗ္ဗတ္တနံ ယုတ္တံ။ ‘‘ဣတိ အဓိပ္ပာယော’’တိ တဿ ထေရဿ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘န ကမ္မာဂမန ဝသေနာ’’တိ ကမ္မသင်္ခါတဿ စိရကာလတော အာဂမန ပစ္စယဿ ဝသေန။ ‘‘အာဂမနံ’’တိ စ အာဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ အာဂမနန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ကမ္မဘဝေ’’တိ အတီတေ ကမ္မကရဏဘဝေ။ ‘‘ကေစနာ’’တိ ကေစိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အာဂတာတိ စ။ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂေ ပန ဒွိဟေတုကာ ဝုတ္တာတိ စ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂဋ္ဌကထာ ဝစနမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝဒန္တော ‘‘တတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တီသုခဏေသူ’’တိ ကမ္မက္ခဏေ နိကန္တိက္ခဏေ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေတိ တီသုခဏေသု။ ‘‘ဋီကာကာရာပနာ’’တိ အဘိဓမ္မဋီကာကာရာပန။ ‘‘သာဝသေသပါဌော’’တိ ပါဠိယံ တိဟေတုကေန ကမ္မေန ဒွိဟေတုက ပဋိသန္ဓိ၊ ဒွိဟေတုကေန ကမ္မေန အဟေတုက ပဋိသန္ဓိ အဝသေသာ ဟောတိ။ ဧဝံ အဝသေသ ဝါကျ သဟိတော ပါဌော။ သရိက္ခမေဝ သရိက္ခကံ။ ကမ္မေန သရိက္ခကံ သဒိသံ ကမ္မသရိက္ခကံ။ ဝိပါကံ။ ‘‘မဟာထေရေနာ’’တိ သာရိပုတ္တ မဟာထေရေန။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိအာဒိနာ ဋီကာကာရာနံ ဝစနံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ။

ကာမာဝစရကမ္မံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၅၄။ ရူပါဝစရကမ္မေ။ ‘‘အပ္ပဂုဏတာယာ’’တိ အပရိစိတတာယ။ အဝဍ္ဎတာယ။ ‘‘ဟီနေဟိ ဆန္ဒာဒီဟီ’’တိ လာဘသက္ကာရ သိလောကာဒိ သာပေက္ခတာယ ဟီနေဟိ ဆန္ဒာဒီဟိ။ ‘‘တေ ဓမ္မာ’’တိ ဆန္ဒာဒယော ဓမ္မာ။ တာနိ ဣဓ နာဓိပ္ပေတာနိ။ ကသ္မာ၊ ဥပပတ္တိပ္ပဘေဒဿ အသာဓကတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣမာနေဝါ’’တိ ဣမာနိ ဧဝ ဈာနာနိ။ ‘‘တိဝိဓာသူ’’တိ ဧကသ္မိံတလေ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒိ ဝသေန တိဝိဓာသု။ ‘‘အဋ္ဌာရသပ္ပဘေဒေန ဝိဘဇိတွာ’’တိ တီသု ဟီန မဇ္ဈိမပဏီတေသု ဧကေကသ္မိံ ဟီန ဟီနံ ဟီန မဇ္ဈိမံ ဟီန ပဏီတန္တိအာဒိနာ ဝိဘတ္တေန နဝဝိဓာနိ ဟောန္တိ။ ပုန တေသု တီဏိ မဇ္ဈိမာနိ။ မဇ္ဈိမဟီနံ မဇ္ဈိမမဇ္ဈိမန္တိအာဒိနာ ဝိဘတ္တာနိ နဝဝိဓာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ အဋ္ဌာရသဘေဒေန ဝိဘဇိတွာ။ ‘‘ကမ္မဒွါရာနိ နာမာ’’တိ ကမ္မပ္ပဝတ္တိ မုခါနိ နာမ။ ‘‘ဣမေဟိ ပဘာဝိတတ္တာ’’တိ ဣမေဟိ ပဘာဝေဟိ မူလကာရဏေဟိ ပဘာဝိတတ္တာ ပဝတ္တာပိတတ္တာ။ ‘‘အဋ္ဌာရသခတ္တိယာ’’တိ ဟီနမဇ္ဈိမာဒိဘေဒေန အဋ္ဌာရသ ခတ္တိယာ။ တထာ အဋ္ဌာရသ ဗြာဟ္မဏာဒယော။ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ ဂေါတ္တာနိ နာမ ဟီနမဇ္ဈိမာ ဒိဝသေန ဝိဘတ္တာနိ ဂေါတမဂေါတ္တာဒီနိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဂေါတ္တာနိ။ တေသံ စာရိတ္တ ပဋိပတ္တိဘူတာနိ စရဏာနိပိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဟောန္တီတိ။ ဧတ္ထ သိယာ။ ပုရိမ ဝစနေ ဟီနာဒီနိ ဗြဟ္မလောကေ၊ အဋ္ဌကထာ ဝစနေဟီနာဒီနိ မနုဿလောကေတိ သာဓေတဗ္ဗံ အညံ၊ သာဓကံ အညန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရတိ ‘‘ဧတေနဟီ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ဥပလက္ခေတီ’’တိ ပစ္စက္ခတော ပါကဋံ ဧကဒေသံ ဒဿေတွာ အပါကဋေ တာဒိသေပိ ဇာနာပေတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သမတ္ထာ သမတ္ထံ ဝါ’’တိ သမတ္ထာ သမတ္ထဘာဝံ ဝါ။ ‘‘တထာ ဟာနေနာ’’တိ တထာဟိ အနေန အာစရိယေန။ အနုရုဒ္ဓါ စရိယေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နာမ ရူပ ပရိစ္ဆေဒေ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သမာနာသေဝနေ လဒ္ဓေ သတိ၊ မဟဗ္ဗလေ ဝိဇ္ဇမာနေ မဟဂ္ဂတကမ္မံ ဝိပါကံ ဇနေတိ။ တာဒိသံ ဟေတုံ အလဒ္ဓါ အလဘိတွာ အဘိညာ စေတနာ ဝိပါကံ န ပစ္စတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘သမာနာ သေဝနေ’’တိ ဘူမိသမာနတာ ဝသေန သမာနာသေဝနေ။ ကာမဇဝနံ ကာမဇဝနေန သမာနာသေဝနံ။ ရူပဇဝနံ ရူပဇဝနေန။ အရူပဇဝနံ အရူပဇဝနေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမာနဘူမိကတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘တဒဘာဝတော’’တိ တာဒိသဿ ဗလဝဘာဝဿ အဘာဝတော။ ဧကဝါရမတ္တဘူတာ မဟဂ္ဂတ စေတနာ စ။ ‘‘သဗ္ဗ ပထမဘူတာ’’တိ သမာပတ္တိ ဝီထီသု ဂေါတြဘုဿ အနန္တရေ မဟဂ္ဂတ ဇဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ လောကုတ္တရ မဂ္ဂစေတနာ ကဒါစိပိ သမာနာ သေဝနံ န လဘတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အတ္တနော အနန္တရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝမ္ပိ ဘဝန္တရေပိ အရိယဖလံ ဇနေတိယေဝ။ ဧဝမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဝတ္တိဖလံ နာမ ဟောတိ၊ ဣဓ ပန ပဋိသန္ဓိ ဖလံ ဝိစာရိတံ၊ တသ္မာ အသမာနံ ဣဒံ နိဒဿနန္တိ စေ။ ဝုစ္စတေ။ မဂ္ဂစေတနာ နာမ တဏှာ သဟာယကံ ဝဋ္ဋဂါမိ ကမ္မံ န ဟောတိ။ အတဏှာ သဟာယကံ ဝိဝဋ္ဋဂါမိ ကမ္မံ ဟောတိ။ တသ္မာ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတိ။ သစေ ပန တံ တဏှာ သဟာယကံ ဝဋ္ဋဂါမိကမ္မံ ဘဝေယျ။ ပဋိသန္ဓိ ကာလေပိ ဖလံ ဒဒေယျ။ အသမာနာ သေဝနတာ ပမာဏံ န ဘဝေယျ။ ဧဝံ အညကာရဏတ္တာ အသမာနံ နိဒဿနံ ဟောတိ။ န အသမာနာ သေဝနတာယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဥပစိတတ္တာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝန လာဘေန ဝဍ္ဎိတတ္တာ။ ‘‘သာ စေတနာ’’တိအာဒိကမ္မိကမဟဂ္ဂတ စေတနာ စ။ ‘‘နာ’’တိ စောဒနာ၊ န သိယာတိ အတ္ထော။ န စ သာပိ သမာနဘူမက ဓမ္မတော လဒ္ဓါ သေဝနာ ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ကတတ္တာ ဘာဝိတတ္တာတိ ဝုတ္တံ။ ဘာဝိတတ္တာတိ စ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝန လာဘေန ဝဍ္ဎိတတ္တာ ဣစ္စေဝတ္ထော။ တသ္မာ ဝိညာယတိ အသမာနဘူမိကေဟိ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဝတ္တေဟိ ကာမဇဝနေဟိ ပရမ္ပရတော ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနတာယ ဧဝ ဣဓ ဥပစိတတ္တာတိ ဝုတ္တန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဘယတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဥဘယတ္ထာ’’တိ ဥဘယေသု ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာတိ စ ကတတ္တာ ဘာဝိတတ္တာတိ စ ဝုတ္တေသု ပါဌေသု။ ‘‘ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဋာယာ’’တိ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနေ အပ္ပနာဝီထိတော ပုရေ ဒွီသု ပရိကမ္မ ဘာဝနာ ဥပစာရ ဘာဝနာသု ပရိကမ္မ ဘာဝနံ ဘာဝေန္တဿ ပထဝီ ပထဝီတိအာဒိနာ ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဌာယ။ လောကုတ္တရ မဂ္ဂေပန ဒသသု ဝိပဿနာ ဉာဏေသု သဗ္ဗပထမံ သမ္မသနညာဏံ ဘာဝေန္တဿ ရူပံ အနိစ္စံ ဝေဒနာ အနိစ္စာတိအာဒိနာ ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ ဥပစိနိတွာတိ စ ဘာဝေတွာတိ စ ဝဍ္ဎေတွာ ဣစ္စေဝ အတ္ထော။ ‘‘အဗ္ဘုဏှာ’’တိ အဘိနဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အယံ ဝါဒေါ’’တိ အနုရုဒ္ဓါ စရိယဿ ဝါဒေါ။ ယဒိ ဧဝံ၊ အဋ္ဌကထာသု သင်္ခါရ ပစ္စယာ ဝိညာဏ ပဒ နိဒ္ဒေသေသု အဘိညာ စေတနာ ပနေတ္ထ ပရတော ဝိညာဏဿ ပစ္စယော န ဟောတီတိ န ဂဟိတာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညံ ယုတ္တံ ကာရဏံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ၊ တံ ဝဒန္တော ‘‘စတုတ္ထဇ္ဈာန သမာဓိဿ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဋီကာကာရာ’’တိ အဘိဓမ္မဋီကာကာရာ။ ‘‘တဿာ ပနာ’’တိအာဒိ အတ္တနောဝါဒ ဒဿနံ။ သာဓေန္တိယာ အဘိညာ စေတနာယ။ အစိတ္တကဘဝ ပတ္ထနာသဟိတံ သညာ ဝိရာဂန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣဓာ’’တိ မနုဿ လောကေ။

‘‘အနာဂါမိနော ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဧတေန အတ္ထ ဝစနေန။ ‘‘သဒ္ဓါဓိကော’’တိ သန္ဓိန္ဒြိယာဓိကော။ ဧဝံ ဝီရိယာဓိကာဒီသုပိ။ ‘‘အတ္တနာ လဒ္ဓ သမာပတ္တီနံ’’တိ ဧကဿပိ ပုဂ္ဂလဿ ဗဟူနံ အတ္တနာ လဒ္ဓ သမာပတ္တီနံ။ တေသု ပုထုဇ္ဇန သောတာပန္န သကဒါဂါမီသု။ ‘‘ပုထုဇ္ဇနော’’တိ ဈာနလာဘိ ပုထုဇ္ဇနော။ ‘‘နိကန္တိယာသတီ’’တိ ကာမဘဝနိကန္တိယာ သတိ။ ‘‘ဣတရေ ပနာ’’တိ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော ပန။ ပရိဟီနဇ္ဈာနာ ဧဝ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ န နိကန္တိ ဗလေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ ဈာနလာဘိ သောတာပန္န သကဒါဂါမီနမ္ပိ။ ဣစ္ဆန္တေန ဋီကာစရိယေန။ တထာ နိကန္တိယာ သတိ ပုထုဇ္ဇနာဒယော ကာမာဝစရ ကမ္မ ဗလေန ကာမဘဝေပိ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ ယောဇနာ။ စေတောပဏိဓိ ဣဇ္ဈတိ။ ကသ္မာ၊ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။ သီလဝိသုဒ္ဓတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တေ’’တိ ဈာနလာဘိ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော။ အင်္ဂုတ္တရ ပါဌေ။ ‘‘သဟဒဿနုပ္ပာဒါ’’တိ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂညာဏံ ဒဿနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဒဿနဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေန သဒ္ဓိံ။ နတ္ထိ တဿ တံ သံယောဇနန္တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဣမံ လောကံ’’တိ ဣမံ ကာမလောကံ။ ‘‘ဝိပဿနာ နိကန္တိ တဏှာ’’တိ တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မ နန္ဒိယာတိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဝိပဿနာ သုခေ နိကန္တိ တဏှာ။ ပစ္စယေ သတိ ကုပ္ပန္တိ နဿန္တီတိ ကုပ္ပာ။ ကုပ္ပာ ဓမ္မာ ယေသံ တေ ကုပ္ပ ဓမ္မာ။ ‘‘ဓမ္မာ’’တိ မဟဂ္ဂတ ဓမ္မာ။ ဣမေ ဒွေ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော သီလေသု ပရိပူရကာရိနော နာမ။ သီလပ္ပဋိ ပက္ခာနံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသော ပဟီနတ္တာ။ တသ္မာ တေ သီလေသု အကုပ္ပ ဓမ္မာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သမာဓိသ္မိံ ပန ကုပ္ပ ဓမ္မာ ဧဝ။ ‘‘မဟာဗြဟ္မေသု န နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ မဟာဗြဟ္မတ္တံ န လဘန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဟီနဇ္ဈာသယတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ဣတ္ထိယော နာမ ပကတိယာဝ ဟီနဇ္ဈာသယာ ဟောန္တိ နီစ ဆန္ဒာ နီစ စိတ္တာ မန္ဒဝီရိယာ မန္ဒပညာ။ ကသ္မာ၊ ဟီနလိင်္ဂတ္တာ။ ကသ္မာ စ တာ ဟီနလိင်္ဂါ ဟောန္တိ။ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တတ္တာ။ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မန္တိ စ ပုရိသတ္တ ဇနကံ ကမ္မံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။ ဗြဟ္မပုရောဟိတာနမ္ပိ သင်္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ၊ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာနန္တိ အဋ္ဌကထာ ဝစနဿ ယေဘူယျဝစနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘န မဟာဗြဟ္မာနံ’’တိ။ ဣတရထာ န ဗြဟ္မပုရောဟိတာနံ န စ မဟာဗြဟ္မာနန္တိ ဝုတ္တံ သိယာ။ န စ တထာ သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘ဗြဟ္မတ္တန္တိ မဟာဗြဟ္မတ္တ’န္တိ ဣမိနာ ဝစနေန ဝိရုဇ္ဈနတော။ အယဉ္စ အတ္ထော န ကေဝလံ ယေဘူယျနယမတ္တေန သိဒ္ဓါ။ အထ ခေါ ဗျဉ္ဇန သာမတ္ထိယေနာပိ သိဒ္ဓါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘တေ’’တိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ။ သံယုတ္တပါဌေ။ ‘‘ပဋိဘာတုတံ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တံ’’တိ တုယှံ။ ဓမ္မီကထာ တုယှံ ပဋိဘာတု၊ ပါတုဗ္ဘဝတု။ ကထေတု ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ အဘိဘုံ ဘိက္ခုံ အာလပတိ။ ‘‘ဗြဟ္မုနော’’တိ မဟာဗြဟ္မုနော အတ္ထာယ။ ဧဝံ သေသေသု ဒွီသု။ ‘‘တေသံ’’တိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာနံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘ဣတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ‘‘ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇေသု ယေဝါ’’တိ ပုလ္လိင်္ဂ ဝစနတ္တာ ပုဂ္ဂလပ္ပဓာနံ ဟောတိ။ နဘူမိပ္ပဓာနံ။ တသ္မာ အယမတ္ထော ယုတ္တိဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ။ ‘‘တီသုဘဝဂ္ဂေသူ’’တိ ဝေဟပ္ဖလဘူမိ ပုထုဇ္ဇနဘဝဂ္ဂေါ နာမ ဟောတိ ရူပလောကေ။ တတော ဥပရိ ပုထုဇ္ဇနဘူမိယာ အဘာဝတော။ အကနိဋ္ဌဘူမိ အရိယဘဝဂ္ဂေါ နာမ။ တတ္ထ ဌိတာနံ အရိယာနံ တတ္ထေဝ နိဋ္ဌာနတော။ နေဝသညာဘူမိ လောကဘဝဂ္ဂေါ နာမ။ တတော ဥပရိ လောကဿေဝ အဘာဝတောတိ။

ကမ္မစတုက္ကာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၅။ မရဏုပ္ပတ္တိယံ။ ‘‘အာယုပရိမာဏဿာ’’တိ အာယုကပ္ပဿ။ ‘‘တဒုဘယဿာ’’တိ အာယုကပ္ပဿ စ ကမ္မဿ စ။ ‘‘ဥပဃာတက ကမ္မေနာ’’တိ ဗလဝန္တေန ပါဏာတိပါတကမ္မေန။ ‘‘ဒုဿိမာရ ကလာဗုရာဇာဒီနံ ဝိယာ’’တိ တေသံ မရဏံ ဝိယ။ ဥပရောဓိတံ ခန္ဓ သန္တာန မဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဥပရောဓိတံ’’တိ ဥပဂန္တွာ နိရောဓာပိတံ။ ကမ္မံ ခိယျတိယေဝ။ ဧဝံ သတိ၊ သဗ္ဗံပိ မရဏံ ဧကေန ကမ္မက္ခယေန သိဒ္ဓံ။ တသ္မာ ဧကံ ကမ္မက္ခယ မရဏမေဝ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဣတရေပိ ဝုတ္တာ’’တိ ဣတရာနိပိ တီဏိ မရဏာနိ ဝုတ္တာနီတိ စောဒနာ။ ဝုစ္စတေ ပရိဟာရော။ ‘‘သရသဝသေနေဝါ’’တိ အတ္တနော ဓမ္မတာဝသေနေဝ။ နာနာ အာယု ကပ္ပံ ဝိဒဟန္တိ သင်္ခရောန္တီတိ နာနာအာယုကပ္ပ ဝိဓာယကာ။ ‘‘သတ္တနိကာယေ’’တိ သတ္တသမူဟေ။ နိစ္စကာလံ ဌိတိံ ကရောန္တီတိ ဌိတိကရာ။ ကဒါစိ ဝုဒ္ဓိံ ကရောန္တိ၊ ကဒါစိ ဟာနိံ ကရောန္တီတိ ဝုဒ္ဓိကရာ ဟာနိကရာ စ။ ‘‘တေသံ ဝသေနာ’’တိ တေသံ ဥတု အာဟာရာနံ ဝသေန။ ‘‘တယောပိ စေတေ’’တိ ဧတေတယောပိ ဌိတိကရာဒယော။ ကမ္မံ ဝိပစ္စမာနံ ဒတွာ ခိယျတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေန ဧဝရူပေဌာနေ ကမ္မံ အပ္ပဓာနန္တိ ဒီပေတိ။ ‘‘တဒနုရူပံ ဧဝါ’’တိ တံ ဒသဝဿကာလာနု ရူပံ ဧဝ။ ‘‘ဘော ဂဉ္စာ’’တိ ဓနဓညာဒိပရိဘောဂဉ္စ။ တေသံ ဥတုအာဟာရာနံ ဂတိ ဧတေသန္တိ တဂ္ဂတိကာ။ တေသံ ဥတုအာဟာရာနံ ဂတိံ အနုဝတ္တန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တဒနုဝတ္တိကာ’’တိ။ သင်္ခါရဝိဒူဟိ အညတြာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ခါရဝိဒုနော ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ဣဒ္ဓိယာ ပကတာတိ ဣဒ္ဓိမယာ။ ‘‘ဣဒ္ဓိယာ’’တိ ဒေဝိဒ္ဓိယာဝါ ဘာဝနာမယိဒ္ဓိယာဝါ။ ဝိဇ္ဇာယ ပကတာတိ ဝိဇ္ဇာမယာ။ ‘‘ဝိဇ္ဇာယာ’’တိ ဂန္ဓာရိဝိဇ္ဇာယ။ အဋ္ဌိ နှာရု မံသ လောဟိတာဒိကာ ရသဓာတုယော အယန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ ဧတေဟီတိ ရသာယနာနိ။ တာနိ ဝိဒဟန္တိ ဧတေဟီတိ ရသာယန ဝိဓယော။ နယူပဒေသာ။ စိရဋ္ဌိတိ ကတ္ထာယ ဇီဝိတံ သင်္ခရောန္တိ ဧတေဟီတိ ဇီဝိတ သင်္ခါရာ။ ဣဒ္ဓိမယ ဝိဇ္ဇာမယ ဇီဝိတ သင်္ခါရေသု စ ရသာယန ဝိဓိသင်္ခါတေသု ဇီဝိတ သင်္ခါရေသု စ ဝိဒုနောတိ သမာသော။ ‘‘ဒွိ သမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသူ’’တိ ဥတုသမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသု စ အာဟာရ သမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသု စ။ ‘‘ပရိဏမန္တေသူ’’တိ ဝိပရိဏမန္တေသု။ တေနာဟ ‘‘ဇိယျမာနေသူ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ယာဝမဟန္တံ ပီတိ’’ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံ ကမ္မံ ဝိယ ကောဋိပတ္တဝသေန အတိမဟန္တမ္ပိ။ ‘‘အဿာ’’တိ ကမ္မဿ။ ‘‘ဥပစ္ဆေဒက မရဏေပိ နေတဗ္ဗော’’တိ ဗလဝန္တေ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေ အာဂတေ ယာဝမဟန္တမ္ပိ ဇနက ကမ္မံ အတ္တနော ဝိပါကာဓိဋ္ဌာန ဝိပတ္တိယာ ခိယျတိယေဝ။ သော စဿခယော န သရသေန ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မ ဗလေန ဟောတီတိ ဣဓ ဥပစ္ဆေဒက မရဏံ ဝိသုံ ဂဟိတန္တိ ဧဝံ ဥပစ္ဆေဒက မရဏေပိ နေတဗ္ဗော။ ‘‘အကာလ မရဏံ’’တိ အာယုက္ခယမရဏာဒီနိ တီဏိ မရဏာနိ ကာလမရဏာနိ နာမ၊ မရဏာ ရဟကာလေ မရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော အညံ ယံ ကိဉ္စိ မရဏံ အကာလ မရဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ‘‘တဉှိ ပဝတ္တမာနံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘မူလဘေဒတော’’တိ မူလကာရဏပ္ပဘေဒတော။ ယသ္မာ ပန မိလိန္ဒ ပဉှေ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္နိပတန္တီတိ သန္နိပါတာ။ သန္နိပါတေဟိ ဥပ္ပန္နာ သန္နိပါတိကာတိ အတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘သန္နိပတိတာနံ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထဝါ။ သန္နိပတနံ သန္နိပါတော။ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဒေါသာနံ မိဿကဘာဝေါ။ သန္နိပါတေန ဥပ္ပန္နာ သန္နိပါတိကာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘အနိသမ္မကာရီနံ’’တိ အနိသာမေတွာ အနုပဓာရေတွာ ကရဏ သီလာနံ။ ပဝတ္တာ အာဗာဓာ ဝိသမပရိဟာရဇာနာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္တနာ ဝါကတာနံ ပယောဂါနံ’’တိ သတ္ထဟရဏ၊ ဝိသခါဒန၊ ဥဒကပါတနာဒိဝသေန ကတာနံ။ ‘‘ဝိနာသေန္တီ’’တိ သတ္ထဝဿ ဝါလုကဝဿာဒီနိ ဝဿာပေတွာဝါ သမုဒ္ဒ ဝီစိယော ဥဋ္ဌာပေတွာဝါ ဧဝရူပေ မဟန္တေ ဘယုပဒ္ဒဝေ ကတွာ ဝိနာသေန္တိ။ ‘‘မနုဿ ပထေ’’တိ မနုဿ ပဒေသေ။ ‘‘တေ’’တိ စဏ္ဍာ ယက္ခာ။ ‘‘ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တီ’’တိ မနုဿာနံ ဝါ ဂေါမဟိံသာနံ ဝါ မေဒလောဟိတာနိ ပါတဗျတ္ထာယ တေသု နာနာရောဂန္တရ ကပ္ပာနိ ဥပ္ပာဒေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီ’’တိ သကလံ ရဇ္ဇံ ဝါ ရဋ္ဌံ ဝါ ဒီပကံ ဝါ ဝိနာသေန္တီတိ ဝုတ္တေ သကလံ ဇနပဒံ ဝါ နဂရံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဂါမံ ဝါ တံ တံ ပုဂ္ဂလံ ဝါ ဝိနာသေန္တီတိ ဝိသုံ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သတ္ထဒုဗ္ဘိက္ခရောဂန္တရ ကပ္ပာပီ’’တိ သတ္ထန္တရ ကပ္ပော ဒုဗ္ဘိက္ခန္တရ ကပ္ပော ရောဂန္တရ ကပ္ပောတိ ဣမေ တယော အန္တရ ကပ္ပာပိ ဣဓ ဝတ္တဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တေသု ပန ရောဂန္တရ ကပ္ပော ယက္ခာ ဝါဠေ အမနုဿေ ဩဿဇ္ဇန္တိ၊ တေန ဗဟူ မနုဿာ ကာလင်္ကရောန္တီတိ ဣမိနာ ဧကဒေသေန ဝုတ္တောယေဝ။ ‘‘ဥပပီဠကော ပဃာတကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပစ္စနဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ တေသံ ကမ္မာနံ ဩကာသပ္ပဋိလာဘေန သတ္တသန္တာနေ သုခသန္တာနံ ဝိဗာဓေတွာ မရဏံ ဝါ ပါပေတွာ မရဏ မတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ ဇနေတွာ ပီဠနဉ္စ ဃာတနဉ္စ ဣဓ ဝိပစ္စန နာမေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိပါကံ ပန ဇနေန္တုဝါ၊ မာဝါ၊ ဣဓ အပ္ပမာဏန္တိ။ ဧတ္ထ သိယာ။ အဋ္ဌသု ကာရဏေသု ဩပက္ကမိကဋ္ဌာနေ ‘ကုပ္ပိတာဟိ ဒေဝတာ သကလံ ရဇ္ဇာဒိကံ အသေသံ ကတွာ ဝိနာသေန္တီ’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝိနာသိတာ ဇနာ ကိံ နု ခေါ အတ္တနော အတ္တနော ကမ္မ ဝိပါကဇေဟိ အာဗာဓန ဒဏ္ဍေဟိ ဝါ ဝိနဿန္တိ၊ ဥဒါဟု ဝိသုံ ဩပက္ကမိကေဟိ အာဗာဓန ဒဏ္ဍေဟိ ဝါ ဝိနဿန္တိ။ ယဉ္စေတ္ထ ဝုတ္တံ ‘ဧဝံ အကာလ မရဏံ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မုနာ ဝါ အညေဟိ ဝါ အနေက သဟဿေဟိ ကာရဏေဟိ ဟောတီ’တိ။ တတ္ထ ယဿ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မံ နာမ နတ္ထိ။ ကိံ တဿ အညေန ကာရဏေန အကာလ မရဏံ နာမ ဘဝေယျာတိ။ ဧတ္ထ ဝဒေယျုံ၊ တဿ အညေန ကာရဏေန အကာလ မရဏံ နာမ န ဘဝေယျ။ သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ၊ ကမ္မဒါယာဒါ၊ ကမ္မယောနီ၊ ကမ္မ ဗန္ဓူ၊ ကမ္မပ္ပဋိဿရဏာတိဟိ ဝုတ္တံတိ။ တေသံ တံ ဝါဒံ ဘိန္ဒန္တော ‘‘ယေဟိကေစိ လောကေ ဒိဿန္တီ’’တိအာဒိမာဟ။ ပုန တဒတ္ထံ ဒဠှံ ကရောန္တော ‘‘ယထာဟာ’’တိအာဒိံ ဝဒတိ။ တတ္ထ ဒုဝိဓံ ကမ္မဖလံ၊ ဝိပါက ဖလဉ္စ နိဿန္ဒ ဖလဉ္စ။ တတ္ထ ဝိပါက ဖလံ နာမ ဝိပါကက္ခန္ဓာ စ စက္ခု သောတာဒီနိ ကဋတ္တာ ရူပါနိ စ။ တံ ယေန ပုဗ္ဗေ ကမ္မံ ကတံ၊ တဿေဝ သာဓာရဏံ ဟောတိ။ တဿ သန္တာနေ ဧဝ ပဝတ္တတိ။ နိဿန္ဒ ဖလံ နာမ တဿ သုခုပ္ပတ္တိယာ ဝါ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ဝါ အတ္တနော ကမ္မာနုဘာဝေန ဗဟိဒ္ဓါ သမုဋ္ဌိတာနိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာနိ ဝါ အနိဋ္ဌာ ရမ္မဏာနိ ဝါ။ တံ ပန အညေသမ္ပိ သာဓာရဏံ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သကကမ္မသမုဋ္ဌိတာ ဧဝ။ လ။ ပရေသံ သာဓာရဏာ ဧဝါ’’တိ။ လောကေ အဋ္ဌလောက ဓမ္မာ နာမ သဗ္ဗေ ကမ္မ ဝိပါကဇာ ဧဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဣမေ စ သတ္တာ သံသာရေ သံသရန္တာ အဋ္ဌသုလောက ဓမ္မေသု နိမ္မုဇ္ဇန္တာ သံသရန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဝိနာပိ ဥပပီဠက ကမ္မေန အညေဟိ ကာရဏေဟိ နာနာဒုက္ခံ ဖုသန္တိယေဝ။ တထာ ဝိနာပိ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန မရဏ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိယေဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကမ္မေန ဝိနာ ယတောကုတောစိ သမုဋ္ဌိတာ’’တိအာဒိ။

‘‘တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ တေ နာနာရောဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ‘‘န ဥပါယ ကုသလာ ဝါ’’တိ တတော အတ္တာနံ မောစေတုံ ကာရဏ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တိ။ ‘‘န စ ပဋိကာရ ကုသလာ ဝါ’’တိ ဥပ္ပန္နံ ရောဂါဒိဘယံ အပနေတုံ ဝူပသမေတုံ ပဋိကာရ ကမ္မေတိ ကိစ္ဆကမ္မေ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တိ။ ‘‘နာပိ ပရိဟာရ ကုသလာ ဝါ’’တိ တတော မောစနတ္ထံ ပရိဟရိတုံ ဒေသန္တရံ ဂန္တုံ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။ ‘‘ရောဂါဒယော ဧဝ တံ ခေပေန္တာ ပဝတ္တန္တီ’’တိ ကထံ တေ ပုဗ္ဗကမ္မံ ခေပေန္တီတိ။ တဿ ဝိပါကဘူတံ ဇီဝိတ သန္တာနံ ဝိနာသေန္တာ ခေပေန္တိ။ ဝိနဋ္ဌေဟိ ဇီဝိတ သန္တာနေ တံ ဘဝံ ဇနေန္တံ ခိယျတိ ယေဝါတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ကမ္မဿပိ တထေဝါ’’တိ တထေဝ ပုဗ္ဗကမ္မဿပိ တိဏဂ္ဂေ ဥဿာဝ ဗိန္ဒုဿေဝ ပရိဒုဗ္ဗလတာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဇီဝိတေ ပရိက္ခီဏေ တံ ဘဝံ ဇနေန္တဿ ပုဗ္ဗကမ္မဿပိ ပရိက္ခီဏတ္တာ။ ‘‘ဧဝဉ္စေတံ’’တိ ဧတံ ကမ္မပ္ပဋိ သံယုတ္တ ဝစနံ ဣဓ အမှေဟိ ဝုတ္တနယေန သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိ နာမ သဗ္ဗံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ သုစရိတံ ဝါ ဒုစ္စရိတံ ဝါ ပုဗ္ဗဘဝေ အတ္တနာ ကတေန ပုဗ္ဗကမ္မဟေတုနာ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စာယံ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ အယံ။ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ အဓိမုတ္တိကာလင်္ကရိယာ နာမ ဣဓ မေ စိရကာလံ ဌိတဿ ပါရမိပူရဏ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဣဒါနေဝ ဣတော စဝိတွာ မနုဿလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမိ၊ ဥပရုဇ္ဈတု မေ ဣဒံ ဇီဝိတန္တိ အဓိမုဉ္စိတွာ ဒဠှံ မနသိကရိတွာ ကာလင်္ကရိယာ။ ‘‘သယမေဝ သတ္ထံ အာဟရိတွာ’’တိ သယမေဝ အတ္တနော ဂီဝံ သတ္ထေန ဟနိတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ အကာလမရဏေ ဧဝ။

‘‘တထာ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သမာပတ္တိ လာဘီနံ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေဘုမ္မ ဝစနံ။ ‘‘ဇီဝိတ သမသီသီနံ’’တိ အရဟတ္တ မဂ္ဂံ လဘိတွာ မဂ္ဂပစ္စဝေက္ခနဝီထိ ဧဝ မရဏာသန္နဝီထိံ ကတွာ ပရိနိဗ္ဗာနတ္တာ သမံ သီသံ ဧတေသန္တိ သမသီသိနော။ ‘‘သမံ သီသံ’’တိ ဇီဝိတ သန္တာန ပရိယန္တေန သမံ ဝဋ္ဋဒုက္ခ သန္တာန ပရိယန္တံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သဗ္ဗေသံ ပီ’’တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ခီဏာသဝါနံ။ ‘‘ဣမံ သုတ္တပဒံ’’တိ မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တေ အာဂတံ သုတ္တပဒံ။ ‘‘တေ’’တိ တေ ဝါဒိနော။ ‘‘တေနာ’’တိ တေန ဝါဒဝစနေန။ ကြိယမနောဓာတု နာမ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနံ။ ကြိယာဟေတုကမနော ဝိညာဏဓာတု နာမ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တံ။ ‘‘အဿာ’’တိ ပရိနိဗ္ဗာယန္တဿ ဗုဒ္ဓဿ။ ‘‘န သမေတိ ယေဝါ’’တိ သန္တိံ အနုပါဒိသေသံ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာတိ ဧတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာန ဇဝနေဟိ အာရမ္မဏံ ကတွာတိ ဝုတ္တေပိ န သမေတိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတီ’’တိ ဧတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာန စုတိစိတ္တမေဝ ဘဝင်္ဂန္တိ ဝုတ္တံ။ စုတိစိတ္တန္တိ စ ဘဝန္တရံ ဂစ္ဆန္တဿေဝ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ဝေါဟာရ မတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ စုတိပရိယောသာနာနံ မရဏာသန္န စိတ္တာနံ။ ယထာ ပန ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ယာဝဇီဝံ ဥပ္ပန္နံ မဟာဘဝင်္ဂစိတ္တံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒယော အာရမ္မဏံ ကရောတိယေဝ။ တထာ ပရိနိဗ္ဗာန စုတိစိတ္တံ ပီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိံ။ နနု မရဏကာလေ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒီနံ ဂဟဏံ နာမ ဘဝန္တရ ဂမနတ္ထာယ ဟောတိ၊ ဗုဒ္ဓါ စ ဘဝန္တရံ န ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ ‘‘န ဟိ။ လ။ န ကရောတီ’’တိ ဣဒံ န ယုတ္တန္တိ။ နော န ယုတ္တံ။ ဘဝန္တရ ဂမနတ္ထာယာတိ ဣဒံ ဇဝနေဟိ ဂဟဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန စုတိစိတ္တေန ဂဟဏေတိ ဒဿေန္တော ‘‘နစစုတိယာဂဟိတာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ကမ္မသိဒ္ဓိယာ’’တိ ကမ္မသိဇ္ဈနတ္ထာယ။‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တဿာ’’တိ သောဏတ္ထေရ ပိတုနော။ ‘‘ကမ္မဗလေနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အညေနပိ ကာရဏ ဗလေနာ’’တိ အာစိဏ္ဏဘာဝါဒိကေန ကာရဏဗလေန။ ဂတိနိမိတ္တံ ပန ကမ္မဗလေနေဝါတိ ယုတ္တံ သိယာ။ ‘‘တထောပဋ္ဌိတံ’’တိ အန္တိမဝီထိတော ပုဗ္ဗေ ဗဟူသုဝီထီသု ဥပဋ္ဌိတပ္ပကာရန္တိအတ္ထော။ ပါပပက္ခိယေသု ဒုဂ္ဂတိနိမိတ္တေသု။ ကလျာဏပက္ခိယာနိ သဂ္ဂနိမိတ္တာနိ။ ဓမ္မာသောကရညော မရဏကာလေ ပါပပက္ခိယာနံ ဥပဋ္ဌာနံ ကတ္ထစိ သီဟဠဂန္ထေ ဝုတ္တံ။

သကလံ ပထဝိံ ဘုတွာ၊

ဒတွာ ကောဋိသတံ ဓနံ၊

အန္တေ အဍ္ဎာမလကမတ္တဿ၊

အသောကော ဣဿရံ ဂတော၊ တိ စ၊

အသောကော သောက မာဂတော၊ တိ စ၊

‘‘တံ’’တိ ဝိပစ္စမာနကံ ကမ္မံ။ ‘‘နိယာမက သဟကာရိ ပစ္စယဘူတာ’’တိ ဧတ္ထ ယထာ နာဝါယံ နိယာမကော နာမ နာဝံ ဣစ္ဆိတဒိသာဘိမုခံ နိယာမေတိ၊ နိယောဇေတိ။ တထာ အယံ တဏှာပိ ဘဝနိကန္တိ ဟုတွာ စိတ္တသန္တာနံ ဂန္တဗ္ဗဘဝါဘိမုခံ နိယာမေတိ၊ နိယောဇေတိ။ ကမ္မဿ စ အစ္စာယတ္တ သဟာယဘာဝေန သဟကာရီ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ကုသလာကုသလ ကမ္မနိမိတ္တာနိ ဝါ’’တိ အညာနိ ကုသလာ ကုသလကမ္မနိမိတ္တာနိ ဝါ။ ‘‘တဒုပတ္ထမ္ဘိကာ’’တိ တဿ ကမ္မဿ ဥပတ္ထမ္ဘိကာ။ ‘‘နိမိတ္တဿာဒဂဓိတံ’’တိ မုခနိမိတ္တာဒီသု အဿာဒေန္တံ ဂိဇ္ဈန္တံ။ ‘‘တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတီ’’တိ တိဋ္ဌမာနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ အမုဉ္စိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနုဗျဉ္ဇနံ နာမ ပိယသာတရူပေါ ကထိတလပိတာဒိ ကြိယာဝိသေသော။ ‘‘အဿ ပုဂ္ဂလဿာ’’တိ အာသန္န မရဏဿ ပုဂ္ဂလဿ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ကိလေသ ဗလဝိနာမိတံ’’တိ အဝိဇ္ဇာ တဏှာဒီနံ ကိလေသာနံ ဗလေန ဝိနာမိတံ။ ပဋိစ္ဆာဒိကာ အာဒီန ဝါ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တသန္တာနံ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ကမ္မာဒိဝိသယေ။ အဋ္ဌကထာယ န သမေတိ။ တသ္မိံ ဝိသယေတိဟိ တတ္ထ ဝုတ္တံ။ န ဝုတ္တံ တသ္မိံ ဘဝေတိ။ ‘‘တသ္မိံ ဝုတ္တာ နံ’’တိ တသ္မိံ ‘ယေဘူယျေန ဘဝန္တရေ ဆ ဒွါရဂ္ဂဟိတံ’တိ ဌာနေ ဋီကာသု ဝုတ္တာနံ။ တံ သဒိသ ဇဝနုပ္ပတ္တိ နာမ ကမ္မကရဏကာလေ ပဝတ္တ ဇဝနေဟိ သဒိသာနံ ဣဒါနိ ဇဝနာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဘဝပ္ပဋိစ္ဆန္နဉ္စ ကမ္မံ အပါကဋဉ္စ ကမ္မံ န တထာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ကေဝလံ အတ္တာနံ အဘိနဝကရဏ ဝသေန ဒွါရပတ္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝိသီဒ ပတ္တာ’’တိ ဝိသညီဘာဝေန ဝိရူပံ ဟုတွာ သီဒနပတ္တာ။ ‘‘တဗ္ဗိပရီတေန ပါပကမ္မ ဗဟုလာပိ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ တေပိဝိသီဒန္တရေ အာဝုဓ ဟတ္ထာ ပါဏဃာတံ ကရောန္တာ ဂဏှထဗန္ဓထာတိ ဥဂ္ဃောသန္တာ ဒုဋ္ဌစိတ္တာ ဟောန္တီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေသု။ ဥက္ခိတ္တော အသိ ယဿာတိ ဥက္ခိတ္တာ သိကော။ ပတုဒန္တိ ဝိဇ္ဈန္တိ ဧတေနာတိ ပတောဒနံ။ ပါဇနဒဏ္ဍော။ တဿ အဂ္ဂေ ကတာ သူစိ ပတောဒန သူစိ။ ‘‘ပတောဒန ဒုက္ခံ’’တိ ဝိဇ္ဈန ဒုက္ခံ။ ကထံ ပန ဥက္ခိတ္တာသိကာဒိဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနံ ကမ္မုပဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတိ။ ကထဉ္စ တံ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏဘာဝံ ဥပေတီတိ အာဟ ‘‘သော စာ’’တိအာဒိံ။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ သတ္တာနံ။ ‘‘ဣတရေသံ ပနာ’’တိ ရူပါရူပ ဘဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ ပန။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ’’တိ တဒါရမ္မဏ ပရိယောသာနာယဝါ သုဒ္ဓါယ ဝါ ဇဝနဝီထိယာတိ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ။ အယံ ပန ဘဝင်္ဂါဝသာနေ စုတိစိတ္တုပ္ပတ္တိ နာမ အဋ္ဌကထာသု နတ္ထိ။ ယဉ္စ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိအာဒိ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တံ။ တတ္ထပိ ‘‘ဘဝင်္ဂံ’’တိ စုတိစိတ္တမေဝ ဋီကာသု ဝဏ္ဏေန္တိ။ တသ္မာ ‘‘ဘဝင်္ဂက္ခယေဝါ’’တိ ဣဒံ ကထံ ယုဇ္ဇေယျာတိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ အနုရူပံ သေတီတိ အနုသယော။ အနုဗန္ဓော ဟုတွာ သေတီတိ အနုသယော။ အနု အနု ဝါ သေတီတိ အနုသယော။ ဧတ္ထ စ အနုသယော နာမ ဇဝနသဟဇာတော န ဟောတိ။ ဣဓ စ အနုသယ နာမေန ဝုတ္တံ။ နာနာဇဝန သဟဇာတာ စ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ပဋိသန္ဓိယာ ဝိသေသ ပစ္စယာ ဟောန္တေဝ။ ကထံ တာ ဣဓ ဂဟိတာ သိယုန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ ဧဝံ သန္တေ အဝိဇ္ဇာ ပရိက္ခိတ္တေန တဏှာမူလကေနာတိ ဝုတ္တေသု သုဋ္ဌု ယုဇ္ဇတိ။ အနုသယေဟိ သဟ ဇဝနသဟဇာတာနမ္ပိ လဒ္ဓတ္တာ။ တသ္မာ ဣဓ အနုသယ ဝစနံ န ယုတ္တန္တိ စောဒနာ။ ယုတ္တမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပရိယတ္တာ’’တိ သမတ္တာ။ ‘‘သော ပီ’’တိ ဖဿာဒိ ဓမ္မ သမူဟောပိ။‘‘တထာ ရူပါ ယေဝါ’’တိ အဂ္ဂမဂ္ဂေန အပ္ပဟီန ရူပါယေဝ၊ အနုသယဘူတာယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တ သန္တာနံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တဒုဘယသ္မိံ။ ကထံ တံ တတ္ထ ခိပန္တီတိ အာဟ ‘‘တသ္မိံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဝိဇာနနဓာတုယာ’’တိ ဝိညာဏ ဓာတုယာ။ သင်္ကန္တာ နာမ နတ္ထိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကုတော မရဏကာလေ သင်္ကန္တာ နာမ အတ္ထိ ဝိဇ္ဇန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ သန္တေ ဣဒံ ဝစနံ အနမတဂ္ဂိယ သုတ္တေန ဝိရုဒ္ဓံ သိယာတိ။ န ဝိရုဒ္ဓံ။ ဣဒဉှိ အဘိဓမ္မ ဝစနံ၊ မုချဝစနံ၊ အနမတဂ္ဂိယ သုတ္တံ ပန သုတ္တန္တ ဝစနံ ပရိယာယ ဝစနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပရိယာယေန ဝုတ္တန္တိ ဝတွာ တံ ပရိယာယံ ဒဿေတိ ‘‘ယေသဉှီ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘သော’’တိ သော ပုဂ္ဂလော။ ‘‘တေသံ’’တိ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ သင်္ခါရာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိ နာမ ရူပ ဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘ဟေတုပ္ဖလသမ္ဗန္ဓေန ဘဝန္တရံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ပုဗ္ဗေ ကမ္မကရဏကာလေပိ တေ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ သင်္ခါရာ ဧဝ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စန္တိ။ ပစ္ဆာ တေသံ ဖလဘူတာယံ ပဋိသန္ဓိယာ ပါတုဘဝနကာလေပိ သာပဋိသန္ဓိ ဧဝ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ မဇ္ဈေ ဓမ္မပ္ပဗန္ဓောပိ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဟေတုဓမ္မေဟိ သဒ္ဓိံ ဖလဓမ္မေ ဧကံ သတ္တံ ကရောန္တဿ ဟေတုပ္ဖလ သမ္ဗန္ဓော ဟောတိ။ ဧဝံ ဟေတုပ္ဖလ သမ္ဗန္ဓေန သော ဧဝ ကမ္မံ ကရောတိ။ တေန ကမ္မေန သော ဧဝ ဘဝန္တရံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ အနမတဂ္ဂေါ ယံ ဘိက္ခဝေ။ လ။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံတိ ဧဝံ သတ္တဝေါဟာရေန ဝုတ္တတ္တာ သာဓမ္မဒေသနာ ပရိယာယဒေသနာ ဟောတိ။ ပရိယာယဒေသနတ္တာ စ သန္ဓာဝတံ သံသရတန္တိ ပရိယာယောပိ သိဇ္ဈတိ။ ယဿံ ပန ဓမ္မ ဒေသနာယံ ဓမ္မဒေသနာတိ ဝစနာနု ရူပံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ၊ န သတ္တံ၊ န ပုဂ္ဂလံ။ အယံ ဓမ္မဒေသနာ ဧဝ မုချဒေသနာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒေသိတ ဓမ္မာ ပန ပကတိကာလေပိ ဒေသန္တရံ ကာလန္တရံ ခဏန္တရံ သင်္ကန္တာ နာမ နတ္ထိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပန္နာ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ။ ခယဝယံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘န ဟိ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။ လ။ သင်္ကန္တာ နာမ အတ္ထီ’တိ။ ပဋိဃောသော စ၊ ပဒီပေါ စ၊ မုဒ္ဒါ စ။ အာဒိသဒ္ဒေန ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာ စ၊ ဗီဇသင်္ခါရော စ၊ ပါဋိဘောဂေါ စ၊ ဗာလကုမာရ သရီရေသု ဥပယုတ္တာ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပောသဓာ စာတိ ဧဝံ အဋ္ဌကထာ ယံ အာဂတာနိ နိဒဿနာနိ သင်္ဂယှန္တိ။ ‘‘နိဒဿနာ’’နီတိ စ ဥပမာယော ဝုစ္စန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ပဋိဃောသော’’တိ ဂမ္ဘီရလေဏ ဒွါရေ ဌတွာ သဒ္ဒံ ကရောန္တဿ အန္တောလေဏေ ပဋိဃောသော ပဝတ္တတိ။ တတ္ထ ဒွါရေ ဥပ္ပန္နော မူလသဒ္ဒေါ အန္တောလေဏံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဥပ္ပန္နဋ္ဌာနေ ဧဝ နိရုဇ္ဈတိ။ ပဋိဃောသော စ တတော အာဂတော န ဟောတိ။ န စ ဝိနာ မူလသဒ္ဒ + ပစ္စယေန အညတော ပဝတ္တတိ။ မူလသဒ္ဒပစ္စယာ ဧဝ တတ္ထ ပဝတ္တတီတိ။ တတ္ထ မူလသဒ္ဒေါ ဝိယ အတီတ ကမ္မံ။ ပဋိဃောသော ဝိယ အနန္တရေ ပဋိသန္ဓိ။ ဧသနယော ပဒီပ မုဒ္ဒါ ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာသု။ တတ္ထ ‘‘ပဒီပေါ’’တိ ပထမံ ဧကံ ပဒီပံ ဇာလေတွာ တေန အညံ ပဒီပသတမ္ပိ ပဒီပ သဟဿမ္ပိ ဇာလေတိ။ ‘‘မုဒ္ဒါ’’တိ လဉ္ဆနလေခါ။ တတ္ထ ဧကေန လဉ္ဆနက္ခန္ဓေန၊ တေန လဉ္ဆနလေခါသတမ္ပိ လဉ္ဆနလေခါ သဟဿမ္ပိ ကရောတိ။ ‘‘ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာ’’တိ ပသန္နေသု အာဒါသပဋ္ဋေသုဝါ ဥဒကေသုဝါ ဥပ္ပန္နာ သရီရစ္ဆာယာ။ ဧတေဟိ နိဒဿနေဟိ ဖလံ နာမ ဟေတုတော အာဂတံ န ဟောတိ။ ဟေတုနာ စ ဝိနာ န သိဇ္ဈတီတိ ဧတ္တကမတ္ထံ ဒီပေတိ။ ‘‘ဗီဇသင်္ခါရော’’တိ ကာလန္တရေ ဥပ္ပန္နေသု ပုပ္ဖဖလေသု ဣစ္ဆိတဝဏ္ဏ ဂန္ဓရသပါတုဘာဝတ္ထာယ ရောပနကာလေ အမ္ဗဗီဇာဒီသု ဣစ္ဆိတဝဏ္ဏ ဂန္ဓရသဓာတူနံ ပရိဘာဝနာ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ကာလန္တရေ ပုပ္ဖဖလေသု ဥပ္ပန္နေသု တေဝဏ္ဏဂန္ဓရသာ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ‘‘ပါဋိဘောဂေါ’’တိ ကိဉ္စိ အတ္ထံ သာဓေတုံ ပရဿ သန္တိကေ ဣဏံ ဂဏှန္တဿ တဝဓနံ သံဝစ္ဆရေန ဝုဍ္ဎိယာ သဟ ဒဿာမိ၊ သစေ နဒဒေယျံ။ အသုကံ နာမ မမခေတ္တံ ဝါ ဝတ္ထုဝါ တုယှံ ဟောတူတိ ပဋိညာဌပနံ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ဓနံ လဘိတွာ တံ အတ္ထဉ္စ သာဓေတိ။ ကာလေ သမ္ပတ္တေ ဝုဍ္ဎိယာ သဟ ဣဏဉ္စ သောဓေတိ။ ‘‘ဝိဇ္ဇာသိပ္ပောသဓာ’’တိ လောကေ ပုတ္တကေ ယာဝဇီဝံ ဟိတတ္ထာယ ဒဟရကာလေ ကိဉ္စိ ဝိဇ္ဇံဝါ သိပ္ပံဝါ သိက္ခာပေန္တိ။ ယာဝဇီဝံ ခရရောဂါနံ အနုပ္ပာဒတ္ထာယ ဒဟရကာလေ ဩဇဝန္တံ ကိဉ္စိ ဩသဓံ ဝါ အဇ္ဈောဟာရေန္တိ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ပုတ္တာနံ ယာဝဇီဝံ ဟိတပ္ပဋိလာဘော ဝါ တာဒိသာနံ ရောဂါနံ အနုပ္ပာဒေါ ဝါ ဟောတိယေဝ။ ဧတေဟိ ယထာ ကာလန္တရေ အသန္တေသုယေဝ ပါဋိဘောဂါဒီသု မူလကမ္မေသု ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတပစ္စယာ ဧဝ ပစ္ဆာ အတ္ထ သာဓနာဒီနိ သိဇ္ဈန္တိ။ တထာ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မာနိ ကတွာ ကာလန္တရေ တေသု အသန္တေသုပိ ပုဗ္ဗေ ကတတ္တာ ဧဝ ပစ္ဆာ ပဋိသန္ဓာဒီနိ ဖလာနိ ပါတုဗ္ဘဝန္တီတိ ဒီပေတိ။ တေနဝုတ္တံ ‘‘ပဋိဃောသ ပဒီပမုဒ္ဒါဒီနိ စေတ္ထ နိဒဿနာနီ’’တိ။ ‘‘ကမ္မဒုဗ္ဗလဘာဝေနာ’’တိ တဒါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ကမ္မမ္ပိ ဒုဗ္ဗလမေဝ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ အဋ္ဌကထာယံ ဝတွာ ဒဿိတံ၊ တထာပိ သမ္ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ‘‘တံ ပီ’’တိ ဂတိနိမိတ္တမ္ပိ။ ‘‘တထာ စဝန္တာနံ’’တိ ဒိဗ္ဗရထာဒီနိ ဂတိနိမိတ္တံ ကတွာ စဝန္တာနံ။ ‘‘ဒယှမာနကာယေနာ’’တိ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ ဂါထာယံ။ ပဉ္စဒွါရေ ပဋိသန္ဓိကမ္မံ ဝိနာ ဒွိဂေါစရေ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဒွိဂေါစရေ’’တိ ကမ္မနိမိတ္တ ဂတိနိမိတ္တဘူတေ ဒွိဂေါစရေ။ တတ္ထ ပဉ္စဒွါရေ ပဋိသန္ဓိ နာမ ပဉ္စဒွါရိက မရဏာသန္န ဝီထိစိတ္တာနံ အန္တေ စ ဝန္တာနံ ပဋိသန္ဓိ။ သာပိ ဂတိနိမိတ္တဘူတေ ဂေါစရေ သိယာတိ ဝုတ္တေ ပဉ္စဒွါရိက ဝီထိစိတ္တာနိ ပဉ္စာရမ္မဏဘူတာနိ ဂတိနိမိတ္တာနိ အာရမ္မဏံ ကရောန္တီတိပိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ သတိ။ တေသံ ဝီထိစိတ္တာနံ အန္တေ အစဝိတွာ တဒနုဗန္ဓက မနောဒွါရိကဝီထိစိတ္တေဟိပိ ကဒါစိ ကေသဉ္စိ စ ဝနံ နနသမ္ဘဝတီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တေသု ပန အနုဗန္ဓက ဝီထီသု အတီတဂ္ဂဟဏ သမုဒါယဂ္ဂဟဏေဟိ စ ဝန္တာနံ အတီတာနိပိ ဂတိနိမိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ။ ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏနာမဂ္ဂဟဏေဟိ စ ဝန္တာနံ ဓမ္မာ ရမ္မဏံပိ လဗ္ဘတိယေဝ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ အာစရိယေန ကာမာဝစရ ပဋိသန္ဓိယာ ဆ ဒွါရဂ္ဂဟိတံ ကမ္မနိမိတ္တံ ဂတိနိမိတ္တဉ္စ ပစ္စုပ္ပန္နမတီတာ ရမ္မဏံ ဥပလဗ္ဘတီတိ။ တံ သုဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ပန ‘တမေဝ တထောပဋ္ဌိတံ အာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ စိတ္တသန္တာနံ အဘိဏှံ ပဝတ္တတီ’တိ ဧဝံ အန္တိမဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဗဟူနံ ဝီထိဝါရာနံ ပဝတ္တနံ အာစရိယေန ဝုတ္တံ။ တံ တထောပဋ္ဌိတံ ဂတိနိမိတ္တံ အာရဗ္ဘာတိပိ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ဂတိနိမိတ္တံပိ အတီတံ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယဒါပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သန္တတိ ဝသေနာ’’တိ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္န ဝသေန။ ‘‘တဿာ’’တိ ဂတိနိမိတ္တဿ။ ယေဘူယျေန ဝုတ္တော၊ န သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကေန ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘မနောဒွါရိက မရဏာသန္န ဇဝနာနံပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ’’တိ ပုရေဇာတပစ္စယ ဘာဝေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တဒနုဗန္ဓာယာ’’တိ တာနိ မနောဒွါရိ ကမရဏာသန္န ဇဝနာနိ အနုဂတာယ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာပိ သမ္ဘဝတော’’တိ တဿ ပုရေဇာတ ပစ္စယဿ ပဋိသန္ဓိယာပိ ပုရေဇာတ ပစ္စယတာ သမ္ဘဝတော။ နနု ထေရေန ဘိန္ဒိတွာ အဝုတ္တေပိ ဘိန္ဒိတဗ္ဗေ သတိ၊ ဘိန္ဒနမေဝ ယုတ္တန္တိ စေ။ န ယုတ္တံ။ ကသ္မာ၊ ကမ္မနိမိတ္တေန သမာနဂတိကတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘နစတံ’’တိအာဒိံ။ ဝိဘာဝနိယံ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗံတိ ဝတွာ အပရေပန အဝိသေသတောဝ ဝဏ္ဏေန္တီတိ အပရေဝါဒေါပိ ဝုတ္တော။ တတ္ထ ‘‘အဝိသေသတော ဝဏ္ဏေန္တီ’’တိ အဘိန္ဒိတွာဝ ဝဏ္ဏေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုန တံ အပရေဝါဒံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဓ ပန တံ အပရေဝါဒံ ပဂ္ဂဏှန္တော ပုန ‘‘ယဉ္စ တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘တဒါရမ္မဏာယာ’’တိ တံ ဂတိနိမိတ္တာ ရမ္မဏာယ။ ‘‘တေသံ ဝစနံ’’တိ အပရေသံ ဝစနံ။ ‘‘အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ နနု အဋ္ဌကထာယံ ပနာတိအာဒိ သဗ္ဗံ ဝိစာရဏာ ဝစနမေဝ ဟောတီတိ။ သစ္စံ ယထာ ဒိဋ္ဌပါဌဝသေန၊ သာဝသေသ ပါဌဘာဝံ ပန န ဝိစာရေတိယေဝ။ တသ္မာ ‘‘အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ သိယာ။ အဋ္ဌကထာပါဌော သာဝသေသော ဟောတု၊ မူလဋီကာပါဌော ပန မနောဒွါရေ ယေဝါတိ နိယမေတွာ ဝုတ္တတ္တာ ကထံ သာဝသေသော သိယာတိ။ နိယမေတွာ ဝုတ္တောပိ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္ထေ အပရိပုဏ္ဏေ သာဝသေသော ဧဝ ဟောတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အညံ ကာရဏံ နတ္ထိ အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နမတီတံ’’တိအာဒီသု။ တဒါရမ္မဏာဝသာနာယ ပဉ္စဒွါရိက ဇဝနဝီထိယာ စ ဝနံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ အပရတ္ထပိ။ ဗလဝန္တေပိ သတိ။ တဒါရမ္မဏာဝသာနာယ ဧဝ ဝီထိယာ။ ‘‘ဝုတ္တတ္တာ ပနာ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဧဝ ဝုတ္တတ္တာ ပန။ ‘‘ပုရိမဘာဂေ ဧဝါ’’တိ ပဉ္စဒွါရိက အန္တိမ ဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝ။ ‘‘တာဟီ’’တိ ဒေယျဓမ္မဝတ္ထူဟိ။ ‘‘ယထာတံ’’တိ တံ အတ္ထဇာတံ ကတမံ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣတော’’တိ မနုဿ ဘဝတော။ နိမိတ္တ သဒိသံ သဒ္ဒံ ဝဏ္ဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နဋ္ဌစကာရံ’’တိ ပတိတစကာရံ။ အဋ္ဌကထာပါဌေ ဉာတကာ မာတာဒယော ပဉ္စဒွါရေ ဥပသံဟရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တဝတ္ထာယာ’’တိ တဝအတ္ထာယ။ ‘‘စီနပဋသောမာရပဋာဒိဝသေနာ’’တိ စီနရဋ္ဌေ ပဝတ္တော ပဋော စီနပဋော။ တထာ သောမာရပဋေပိ။ ‘‘တာနီ’’တိ ရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ပန အညံပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ အတ္ထိဒါနီတိ မနသိကတတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နဘူတာနီတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အရူပီနံ’’တိ အရူပဗြဟ္မာနံ။ ‘‘တေ’’တိ အရူပိနော။ ‘‘တာနီ’’တိ ဟေဋ္ဌိမဇ္ဈာနာနိ။ ဝိဿဋ္ဌံ လဒ္ဓဈာနံ ယေသံ တေ ဝိဿဋ္ဌဇ္ဈာနာ။ ‘‘တတောယေဝ စာ’’တိ ဝိဿဋ္ဌဇ္ဈာနတ္တာယေဝ စ။ အာကဍ္ဎိတံ မာနသံ စိတ္တံ ဧတေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဣဒဉ္စ ဟေတုဝိသေသန ပဒံ။ အာကဍ္ဎိတမာနသတ္တာ ကာမဘဝေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနန္တိ ဒီပေတိ။ တေသံ အရူပီနံ။ ‘‘အညံ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မံ’’တိ ဥပစာရဇ္ဈာနကမ္မတော အညံ တိဟေတုကောမကံ ကမ္မံ။ ‘‘တေသံ’’တိ ရူပလောကတော စ ဝန္တာနံ။ ‘‘သတော’’တိ သန္တဿ သမာနဿ။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘနေ ကာရဏံ နတ္ထီ’’တိ ဣဒံ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မဿ ဂရုက ကမ္မဂတိကတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဧကန္တ ဂရုကကမ္မဘူတံပိ ပန မဟဂ္ဂတဇ္ဈာန ကမ္မံ နာမ နာနာနိကန္တိ ဗလေန ပဋိဗာဟီယမာနံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတိယေဝ။ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘တာဒိသာနီ’’တိ တထာ ရူပါနိ ဒွိဟေတုကောမက ကမ္မာနိ တေသံ ဩကာသံ န လဘန္တိ။ နီဝရဏာနံ သုဋ္ဌုဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာယေဝ။ ‘‘ယေနာ’’တိ ယေန ဆန္ဒာဒီနံ ပဝတ္တိ ကာရဏေန။ ‘‘နာနာကမ္မာနိ ပီ’’တိ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မတော အညာနိ ပစ္စုပ္ပန္န ကမ္မာနိပိ အတီတဘဝေသု ကတာနိ အပရပရိယာယ ကမ္မာနိပိ။ ‘‘ယေန စာ’’တိ ယေန နာနာကမ္မာနမ္ပိ ဩကာသ လာဘကာရဏေန စ။ ‘‘တေ’’တိ ရူပီ ဗြဟ္မာနော။ ‘‘ဝုတ္တနယေနေ ဝါ’’တိ သုဋ္ဌုဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏာနံ တေသံ အပ္ပနာ ပတ္တဇ္ဈာနဝိသေသေန [ ယသ္မာ ပနာတိအာဒိနာ စ ] ပရိဘာဝိတ စိတ္တသန္တာနတ္တာ’တိ စ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ‘‘တံ ကာရဏံ’’တိ အဟေတုက ပဋိသန္ဓိယာ အဘာဝ ကာရဏံ။ ပရမ္ပရ ဘဝေသုစ ဝီထိမုတ္တစိတ္တာနံ ပဝတ္တာကာရံ ဒဿေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာ တာနိယေဝ ဩသဓာနီ’’တိ လောကေ ဧကံ ဩသဓံ လဘိတွာတံ ဒေဝသိကံ ဘုဉ္ဇတိ။ ဧကောပထမဒိဝသေ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ ကတမံ နာမ တွံ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇသီတိ ပုစ္ဆိ။ ဣဒံ နာမ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ဝဒတိ။ ပုနဒိဝသေသုပိ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိ။ တမေဝ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ဝဒတိ။ တတ္ထ ‘‘တမေဝ ဩသဓံ’’တိ ယံ ပထမဒိဝသေ ဩသဓံ တယာစ ပုစ္ဆိတံ။ မယာ စ ကထိတံ။ တမေဝ အဇ္ဇ ဘုဉ္ဇာမီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပန ပထမဒိဝသေ ဘုတ္တံ ဩသဓံ အညံ။ အဇ္ဇ ဘုတ္တံ အညံ။ တံသဒိသံ ပန အညံပိ တမေဝါတိ လောကေ ဝေါဟရန္တိ တာနိယေဝ ဩသဓာနိ ဘုဉ္ဇာမီတိ။ ဧဝံ ဣဓပိ တဿဒိသေ တဗ္ဗောဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ဘဝင်္ဂစိတ္တေ။ အဝတ္တမာနေ ဥပပတ္တိဘဝေါ ဩစ္ဆိဇ္ဇတိ။ ဝတ္တမာနေ န ဩစ္ဆိဇ္ဇတိ။ တသ္မာ တဿ ဥပပတ္တိ ဘဝဿ အနောစ္ဆေဒ အင်္ဂတ္ထာယ ကာရဏတ္တာ ဘဝင်္ဂန္တိ ဝုစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပပတ္တိ ဘဝေါ’’တိ စ ကမ္မဇက္ခန္ဓသန္တာနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပရသမယေ’’တိ ဥစ္ဆေဒ ဒိဋ္ဌီနံ ဝါဒေ။ ‘‘ဝဋ္ဋမူလာနီ’’တိ အဝိဇ္ဇာတဏှာ ဝုစ္စန္တိ။ ဝဋ္ဋမူလာနိ သုဋ္ဌုဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ယဿ အတ္ထာယာ’’တိ သဥပါဒိသေသာဒိကဿ နိဗ္ဗာနဿ ပဋိလာဘတ္ထာယ။ ‘‘ပဋ္ဌပီယန္တီ’’တိ ပဝတ္တာပီယန္တိ။ ပဇ္ဇန္တိ ပါပုဏန္တိ အရိယာ ဇနာ ဧတ္ထာတိ ပဒံ။ ပရတော သမန္တိပဒေ အနုပါဒိသေသဿ ဂယှမာနတ္တာ ဣဓ သဥပါဒိသေသန္တိ ဝုတ္တံ။ ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗုဓာ။ သုဋ္ဌု သဒ္ဓိံ ဥစ္ဆိန္နံ သိနေဟဗန္ဓနံ ယေဟိ တေ သုသမုစ္ဆိန္နသိနေဟဗန္ဓနာ။ ကထဉ္စ သုဋ္ဌုဥစ္ဆိန္နံ၊ ကေဟိ စ သဒ္ဓိံ ဥစ္ဆိန္နန္တိအာဟ ‘‘အနုသယမတ္တံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သေသကိလေသေဟီ’’တိ တဏှာသိနေဟ ဗန္ဓနတော အဝသေသ ကိလေသေဟိ။ ‘‘အဓိသယိတံ’’တိ ဝိက္ခမ္ဘိတုံပိ အသက္ကုဏေယျံ ဟုတွာ အတိရေကတရံ သယိတံ။ ‘‘အဓိဂမာဝဟံ’’တိ အဓိဂမော ဝုစ္စတိ နဝဝိဓော လောကုတ္တရ ဓမ္မော။ တံ အာဝဟတီတိ အဓိဂမာဝဟံ။ ‘‘သီလံ’’တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ‘‘ဓုတင်္ဂံ’’တိ တေရသဓုတင်္ဂံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ရူပသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၅၆။ ရူပသင်္ဂဟေ။ ‘‘စိတ္တစေတသိကေ’’တိ စိတ္တစေတသိက ဓမ္မေ။ ‘‘ဒွီဟိ ပဘေဒပ္ပဝတ္တီဟီ’’တိ ဒွီဟိ ပဘေဒသင်္ဂဟပဝတ္တိ သင်္ဂဟေဟိ။ ‘‘ယေ ဝတ္တန္တီ’’တိ ယေ ဓမ္မာ ဝတ္တန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ ဧတ္တကေန ‘တတ္ထ ဝုတ္တာဘိဓမ္မတ္ထာ’တိအာဒိကေန ဝစနက္ကမေန။ နိပါတံ ဣစ္ဆန္တာ ဧတ္တကေဟိ ပဉ္စဟိ ပရိစ္ဆေဒေဟီတိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ဝစနဝိပလ္လာသံ ဣစ္ဆန္တာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘သမုဋ္ဌာတီ’’တိ သုဋ္ဌု ဥဋ္ဌာတိ၊ ပါတုဗ္ဘဝတိ၊ ဝိဇ္ဇမာနတံ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘ကမ္မာဒီ’’တိ ကမ္မာဒိပစ္စယော။ ‘‘ပိဏ္ဍီ’’တိ ဧကဂ္ဃနတာ ဝုစ္စတိ။ ဥပါဒါယ မဟန္တာနိ ဧဝ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓသန္တာနံ သတ္တသန္တာနံ။ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနံတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဝိသံဝါဒကဋ္ဌေနာ’’တိ ဝိရာဓကဋ္ဌေန။ ဘူတဉ္စ အဘူတံ ကတွာ အဘူတဉ္စ ဘူတံ ကတွာ သန္ဒဿကဋ္ဌေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘူတဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒနကမ္မံ မဟာမာယာ နာမ။ မာယံ ကရောန္တီတိ မာယာကာရာ။ အာဝိသနံ နာမ သတ္တာနံ သရီရေသု အာဝိသနံ။ ဂဟဏံ နာမ သတ္တာနံ အတ္တနောဝသံ ဝတ္တာပနံ။ တဒုဘယံ ကရောန္တာ ကတ္ထ ဌတွာ ကရောန္တိ။ အန္တောဝါဌတွာ ကရောန္တိ၊ ဗဟိဝါ ဌတွာ ကရောန္တီတိ ပါကတိကေဟိ မနုဿေဟိ ဇာနိတုံ ပဿိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အစိန္တေယျဋ္ဌာနံ နာမ။ ‘‘ဝဉ္စကဋ္ဌေနာ’’တိ ဧတာ ပကတိယာ အတိဒုဗ္ဗဏ္ဏံ အတ္တာနံ ဒေဝစ္ဆရာဝဏ္ဏံ ကတွာ ဝဉ္စေန္တိ။ ဝသနရုက္ခဂုမ္ဗံပိ ဒိဗ္ဗဝိမာနံ ကတွာ ဝဉ္စေန္တိ။ ဧဝရူပေန ဝဉ္စကဋ္ဌေန။ ‘‘တေနေဝဋ္ဌေနာ’’တိ ဝိသံဝါဒကဋ္ဌာဒိနာ တိဝိဓေနေဝ အတ္ထေန။ တာနိပိဟိ အသတ္တဘူတံယေဝ အတ္တာနံ သတ္တောတိ ဝိသံဝါဒေန္တိ။ အရုက္ခံယေဝ အတ္တာနံ ရုက္ခောတိ ဝိသံဝါဒေန္တိ။ အနိဋ္ဌံ၊ အကန္တံ၊ အမနာပံယေဝ အတ္တာနံ ဣဋ္ဌော၊ ကန္တော၊ မနာပေါတိ ဝဉ္စေန္တိ၊ တထာ သဟဇာတာနဉ္စ တေသံ အညမညဿ အန္တော ဝါ တိဋ္ဌန္တိ။ ဥဒါဟုဗဟိဝါတိဋ္ဌန္တီတိ ဇာနိတုံ ပဿိတုံ အသက္ကုဏေယျံ ဌာနံ ဟောတီတိ။ ‘‘ဥဘယတ္ထပီ’’တိ မာယာကာရာဒိ မဟာဘူတေသု စ ပထဝိယာဒိမဟာဘူတေသု စ။ ‘‘အဘူတာနီ’’တိ အသန္တာနိ၊ အသစ္စာနိ။‘‘အဗ္ဘုတာနီ’’တိ အစ္ဆရိယကမ္မာနိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ပါဌေ’’တိ စတုန္နံ မဟာဘူတာနန္တိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓ ပဒသဟိတေ ပါဌေ။ အညတ္ထ ပန ဥပါဒါရူပံ အနုပါဒါရူပန္တိအာဒီသု ယကာရ ဝိရဟော ဒိဋ္ဌောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဓာတူနံ အနေကတ္ထတ္တာ ‘‘ပထယတိ ပက္ခာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပုထူ’’တိ ပါဋိပဒိကပဒံ။ တမေဝ ဇာတတ္ထေ နိရုတ္တိနယေန ပထဝီတိ သိဒ္ဓန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ပုထုမဟန္တီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပကာရေန ထဝီယတီတိ အတ္ထေ ပထဝီတိ ဣဒံ ဥဇုကမေဝ။ ‘‘အာပေတီ’’တိ ဗျာပေတိ။ ‘‘အပ္ပာယတီ’’တိ ဘုသံ ပါယတိ၊ ဝဍ္ဎေတိ။ တေနာဟ ‘‘သုဋ္ဌု ဗြူဟေတီ’’တိအာဒိံ။ နိသာနတ္ထဝသေနေဝ ပရိပါစနတ္ထောပိ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘ပရိပါစေတိဝါ’’တိ။ ‘‘သမီရေတီ’’တိ သုဋ္ဌု ဤရေတိ ကမ္ပေတိ။ ဝါယတိ ဝဟတီတိ ဝါယော အတ္ထာတိဿယ နယေန။ ‘‘ဝိတ္ထမ္ဘနံ’’တိ ဝိဝိဓေန အာကာရေန ဘူတသင်္ဃာဋာနံ ထမ္ဘနံ ဝဟနံ အဘိနီဟရဏံ။ ကက္ခဠတာ နာမ ခရတာ ဖရုသတာ။ သဟဇာတရူပါနံ ပတိဋ္ဌာနတ္ထာယ ထဒ္ဓတာ ထူလတာ။ သာ သေသဘူတေသု နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘သေသဘူတတ္တယံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ‘‘အနဝဋ္ဌာနတာ’’တိ ဧတ္ထ အဝဋ္ဌာနံ နာမ အစလဋ္ဌာနံ။ န အဝဋ္ဌာနန္တိ အနဝဋ္ဌာနံ။ စလနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘မုဒုဘူတာပီ’’တိအာဒိံ။ အာဗန္ဓကံ နာမ အာဗန္ဓိတဗ္ဗေ ဝတ္ထုမှိ မုဒုမှိ သတိ၊ ဒဠှံ န ဗန္ဓတိ။ ထဒ္ဓေသတိ၊ ဒဠှံ ဗန္ဓတီတိ ဣဒံ လောကတောဝ သိဒ္ဓန္တိ အာဟ ‘‘အာဗန္ဓိတဗ္ဗာယာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တဗ္ဘာဝံ’’တိ ပရိဏတဘာဝံ။ ‘‘ပရိပါစကတာ ဒဿနတော’’တိ ဟေမန္တေ အဇ္ဈောဟဋာဟာရာနံ သုဋ္ဌုပရိပါစကတာ ဒဿနတောတိ ဝဒန္တိ။ ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥဏှံ။ ‘‘ဒဟတီ’’တိ စ ဥဏှတေဇောပိ ဥဏှဘာဝေန ဒဟတိ၊ သီတတေဇောပိ သီတဘာဝေန ဒဟတိ။ ဥဏှေန ဖုဋ္ဌံ ဝတ္ထု ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ သီတေန ဖုဋ္ဌံ ဝတ္ထု သီတတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ ယဉ္စ ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ဥဏှတေဇော ဥဏှဘာဝေန ဒဟတိနာမ။ ယဉ္စ သီတတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ တံ သီတတေဇော သီတဘာဝေန ဒဟတိနာမ။ ဧဝံ သီတတေဇောပိ ဥသတိဒဟတီတိ အတ္ထေန ဥဏှတ္တ လက္ခဏောနာမ ဟောတီတိ။ ဧဝံသန္တေ နီလေနဝဏ္ဏေန ဖုဋ္ဌံ ဝတ္ထု နီလံ ဟောတိ။ ပီတေန ဖုဋ္ဌံ ပီတံ ဟောတိ။ နီလံပိ ပီတံပိ တံ ဝတ္ထုံ ဒဟတိနာမာတိ စေ။ နီလေန ဝဏ္ဏေန ဖုဋ္ဌံနာမ နတ္ထိ။ တထာ ပီတေန။ ကသ္မာ၊ နီလာဒီနံ ဥပါဒါရူပါနံ ဖုသန ကိစ္စာ ဘာဝတော။ သမ္မိဿိတံ နာမ ဟောတိ။ န စ သမ္မိဿနမတ္တေန ဒဟတိ။ ဖုသန္တော ဧဝ ဒဟတိ။ ဖုသန္တာနံပိ ပထဝိဝါတာနံ ဒဟနကိစ္စံ နတ္ထိ။ ပရိပါစနကိစ္စံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ သစေ ဃနထဒ္ဓေ သိလာထမ္ဘေ ဝိတ္ထမ္ဘနံ အတ္ထိ၊ သကလော သိလာထမ္ဘော ကပ္ပာသပိစုဂုဠှောဝိယ သိထိလော စ လဟုကော စ ဘဝေယျ။ နစ ဘဝတိ။ တသ္မာ တတ္ထ ဝိတ္ထမ္ဘနံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘သော ပန ဃနထဒ္ဓေသု သိလာထမ္ဘာဒီသု န လဗ္ဘတီ’’တိ စောဒေတိ။ တတ္ထ ပန ဝိတ္ထမ္ဘနံ လဗ္ဘမာနံ အဓိမတ္တေန န လဗ္ဘတိ၊ သဟဇာတဘူတာနံ ဥပတ္ထမ္ဘနမတ္တေန လဗ္ဘတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘နာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တတ္ထဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ဝဟတီ’’တိ ထဒ္ဓကက္ခဠ ကိစ္စံ ဝဟတိ။

ပသာဒရူပေသု။ ‘‘သမဝိသမံ’’တိ သမဋ္ဌာနဉ္စ ဝိသမဋ္ဌာနဉ္စ၊ သမဒေသဉ္စ ဝိသမဒေသဉ္စ၊ သမပထဉ္စ ဝိသမပထဉ္စာတိ ဧဝမာဒိံ သမဝိသမံ။ ‘‘အာစိက္ခတီ’’တိ အာစိက္ခန္တံ ဝိယ တံ ဇာနန ကိစ္စံ သမ္ပာဒေတိ။ တေနာဟ ‘‘သမဝိသမဇာနနဿ တံ မူလကတ္တာ’’တိ။ ‘‘အနိရာကရဏတော’’တိ အပ္ပဋိက္ခိပနတော။ ‘‘တံ ဝါ’’တိ ရူပံ ဝါ။ သုဏန္တိ ဇနာ။ သုယျန္တိ ဇနေဟိ။ ဧဝံ ဃာယန္တီတိအာဒီသု။ ‘‘ဇီဝိတ နိမိတ္တံ’’တိ ဇီဝိတပ္ပဝတ္တိကာရဏဘူတော။ ‘‘နိန္နတာယာ’’တိ ဝိသယဝိသယီဘာဝူပဂမနေန နိန္နတာယ။ ‘‘ဇီဝိတဝုတ္တိ သမ္ပာဒကတ္တာ’’တိ နာနာဝစီဘေဒဝစီကမ္မပ္ပဝတ္တနေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣမေ ပန ပဉ္စ စက္ခု ပသာဒါဒယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒဋ္ဌုကာမတာ’’တိ ရူပတဏှာ ဝုစ္စတိ။ အာဒိသဒ္ဒေန သောတုကာမတာ ဃာယိတုကာမတာ သာယိတုကာမတာ ဖုသိတုကာမတာယော သင်္ဂယှန္တိ။ အတ္ထတော သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဧဝ။ ‘‘နိဒါနံ’’တိ ကာရဏံ။ ဒဋ္ဌုကာမတာဒယော နိဒါန မဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ကုသလာ ကုသလကမ္မံ။ သမုဋ္ဌာတိ ဧတေနာတိ သမုဋ္ဌာနံ။ ကမ္မမေဝ။ ဒဋ္ဌုကာမတာဒိနိဒါနကမ္မံ သမုဋ္ဌာနံ ယေသန္တိ သမာသော။ ပထဝိအာဒီနိ ဘူတာနိ။ တေသံ ပသာဒေါ လက္ခဏံ ဧတေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဒုတီယ ဝိကပ္ပေ။ ရူပါဒီနံ ပဉ္စာရမ္မဏာနံ အဘိဃာတံ အရဟတီတိ ရူပါဒိအဘိဃာတာရဟော။ ဘူတာနံ ပသာဒေါ ဘူတပ္ပသာဒေါ။ သော လက္ခဏံ ဧတေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ စက္ခု ဦကာသိရပ္ပမာဏေ ဒိဋ္ဌ မဏ္ဍလေ တိဋ္ဌတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒိဋ္ဌမဏ္ဍလေ’’တိ မဟာဇနေဟိ ပကတိ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌေ ပသန္နမဏ္ဍလေ။ တေလံ သတ္တပိစုပဋလာနိ ဗျာပေတွာ တိဋ္ဌတိဝိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သောတဗိလံ’’ နာမ သောတကူပေါ။ ‘‘အင်္ဂုလိဝေဌနာ’’ နာမ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ။ ‘‘ဥပစိတတနုတမ္ဗလောမံ’’တိ ရာသီကတဉ္စ ဝိရဠဉ္စ တမ္ဗလောဟဝဏ္ဏဉ္စ သုခုမလောမံ။ ဥပစိတံ ရာသီကတံ တနုတမ္ဗလောမံ ဧတ္ထာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အဇပဒသဏ္ဌာနံ’’တိ အဇဿ ပါဒေန အက္ကန္တပဒသဏ္ဌာနဝန္တံ။ ‘‘ဥပ္ပလဒလံ’’ နာမ ဥပ္ပလပဏ္ဏံ။ ဥပ္ပလဒလဿ အဂ္ဂသဏ္ဌာနဝန္တံ။ ‘‘ဝဋ္ဋိ’’ နာမ ဣဓ မနုဿာနံ သရီရာကာရသဏ္ဌိတာ အာယတပိဏ္ဍိ။ ‘‘သုက္ခစမ္မာနိ စ ဌပေတွာ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေ ပန ပဉ္စပ္ပသာဒါ။ သမုဒီရဏံ စဉ္စလနံ။ ‘‘ယထာတံ’’တိ ကတမံ ဝိယ တံ။ ဣမေ ပသာဒါ ဝိစိတ္တာ၊ ကထံဝိစိတ္တာတိ အာဟ ‘‘အညမညံ အသဒိသာ’’တိ။ ကထံ အသဒိသာတိ အာဟ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိံ။

ဂေါစရရူပေသု။ ‘‘ဝဏ္ဏဝိသေသံ’’တိ ဝဏ္ဏဝိသေသတ္ထံ။ ဝဏ္ဏဝိကာရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဟဒယေ ဂတော ပဝတ္တော ဘာဝေါ ဟဒယင်္ဂတဘာဝေါ။ ‘‘ဘာဝေါ’’တိ စ အဓိပ္ပာယော ဝုစ္စတိ။ တံ ပကာသေတိ၊ မုခေ ဝဏ္ဏဝိကာရံ ဒိသွာ အယံ မေ တုဿတိ၊ အယံ မေ ရုစ္စတိ၊ အယံ မေ ကုပ္ပတိ၊ အယံ သောမနဿိတော၊ အယံ ဒေါမနဿိတောတိ ဧဝံ ဇာနနပစ္စယတ္တာ။ ‘‘ပကတိယာ ပီ’’တိ ဝဏ္ဏဝိသေသံ အနာပဇ္ဇိတွာပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိဒဗ္ဗံ’’တိ သဝိညာဏကဝတ္ထုံ။ သမဝိသမံ ပုဗ္ဗေ ပကာသိတံ။ တံ တံ အတ္ထံ ဝါ အာစိက္ခတိ တံ သုတွာ တဿ တဿ အတ္ထဿ ဇာနနတော။ အတ္တနော ဝတ္ထုံ ဝါ အာစိက္ခတိ တံ သုတွာ တဿ ဝတ္ထုဿပိ ဇာနနတော။ ‘‘အတ္တနော ဝတ္ထုံ သူစေတီ’’တိ ဣဓ ဣဒံ နာမ အတ္ထီတိ ပကာသေတိ။ ‘‘ဖုသီယတီ’’တိ ဖုသိတွာ ဝိဇာနီယတိ။ ‘‘တံ’’တိ ဖုသနံ။ ‘‘တဿာ’’တိ အာပေါဓာတုယာ။ ‘‘ဒြဝတာဝါ’’တိ အဒ္ဒတိန္တရသတာဝါ။ ဖုသိတွာ ဂယှတိ၊ သာ စ အာပေါဓာတု သိယာတိ စောဒေတိ။ ဝုစ္စတေ ပရိဟာရော။ ဧဝံ ပန န လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ သာ တေဇောယေဝ။ န အာပေါတိ။ ဧတ္ထ ဧဝံ အလဗ္ဘမာနာပိ သာသီတတာ အာပေါယေဝ၊ န တေဇော။ ကသ္မာ၊ အာပဿပိ သီတုဏှဝသေန ဒုဝိဓတာ သမ္ဘဝတော။ တသ္မိဉှိ လောဟရသေ ဥဏှတာ ဥဏှအာပေါ၊ သီတဝတ္ထူသု သီတတာ သီတအာပေါတိ စေ။ ဧဝံ ပန သတိ တေဇော နာမ နတ္ထီတိ အာပဇ္ဇတီတိ ပရိဟာရော။ ‘‘သဟ အပ္ပဝတ္တနတော’’တိ ဧကတော အပ္ပဝတ္တနတော။ ‘‘ဩရပါရာနံ ဝိယာ’’တိ နဒိယံ တီရံ နာမ ဣဒံ ဩရိမတီရံ၊ ဣဒံ ပါရိမန္တိ နိယမတော နတ္ထိ။ ယတ္ထ သယံ တိဋ္ဌတိ၊ တံ ဩရိမန္တိ၊ ဣတရံ ပါရိမန္တိ ဝေါဟရတိ။ ဧဝံ ဩရပါရာနံ အနဝဋ္ဌာနံ ဟောတီတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သီတုဏှာနံ သဟ အပ္ပဝတ္တနတော’’တိ ဧတေန ယဒိ တေ သဟ ပဝတ္တေယျုံ။ တတ္ထ သီတတာ အာပေါနာမ၊ ဥဏှတာ တေဇောနာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ။ န ပန တေ သဟ ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ တထာ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ န န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကသ္မာ၊ ဥဏှတေဇေန ယုတ္တောဟိ အာပေါ ဥဏှတ္တမေဝ ဂစ္ဆတိ။ ယထာတံ ဥဏှတေဇေန ယုတ္တာ ပထဝီပိ ဝါယောပိ ဥဏှတ္တမေဝ ဂစ္ဆန္တီတိ။ တသ္မာ တေ သဟ န ပဝတ္တန္တိ။ သဟ အပ္ပဝတ္တေသုပိ တေသု အညတ္ထ သီတဝတ္ထူသု သီတတာ အာပေါနာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ ဟောတီတိ စောဒနာ။ ဧဝံသန္တေ တသ္မိံ လောဟရသေ သဗ္ဗေပိ ရူပဓမ္မာ ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆန္တီတိ သဗ္ဗေပိ တေဇောဘာဝံ ပါပုဏန္တိ။ ‘ဥဏှတ္တ လက္ခဏော တေဇော’တိဟိ ဝုတ္တံ။ ယဒိ စ သီတဝတ္ထူသု သီတဘာဝေါ နာမ သိယာ။ တတ္ထပိ တေန ယုတ္တာ သဗ္ဗေပိ ရူပဓမ္မာ သီတတံ ဂစ္ဆန္တိယေဝ။ တတ္ထပိ တဝမတိယာ သဗ္ဗေပိ အာပေါဘာဝံ ပါပုဏန္တိ။ န ပန သက္ကာ တထာ ဘဝိတုံ။ န ဟိ ဧဝရူပံ လက္ခဏညထတ္တံ နာမ တေသံ အတ္ထိ။ ဘာဝညထတ္တမေဝ အတ္ထိ။ တတ္ထ ‘‘လက္ခဏညထတ္တံ’’ နာမ ပထဝီ အာပေါဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ အာပေါ ပထဝိဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိအာဒိ။ ‘‘ဘာဝညထတ္တံ’’ နာမ ပထဝီ ကဒါစိ ကက္ခဠာ ဟောတိ။ ကဒါစိ မုဒုကာ။ အာပေါ ကဒါစိ အာဗန္ဓနမတ္တော ဟောတိ။ ကဒါစိ ပဂ္ဃရဏကော။ တေဇော ကဒါစိ ဥဏှော၊ ကဒါစိ သီတော။ ဝါယော ကဒါစိ ဝိတ္ထမ္ဘနမတ္တော၊ ကဒါစိ သမုဒီရဏောတိ။ ဧဝံ ဧကမေကဿာ ဓာတုယာ တိက္ခ မန္ဒ ဩမတ္တာဓိမတ္တဝသေန ကြိယာသင်္ကန္တိ နာမ အတ္ထီတိ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘ဥဏှတေဇေန ယုတ္တောဟိ အာပေါ ဥဏှတ္တမေဝ ဂစ္ဆတိ၊ ယထာ တံ ဥဏှတေဇေန ယုတ္တာ ပထဝီပိ ဝါယောပိ ဥဏှတ္တမေဝ ဂစ္ဆန္တီ’တိ။ တံ လက္ခဏညထတ္တဝစနံ ဟောတိ။ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ ဥဏှတေဇေန ယုတ္တာ သဗ္ဗေတေဓမ္မာ ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆန္တိ။ အတ္တနော အတ္တနော သဘာဝံ န ဝိဇဟန္တိ။ တထာဟိ တသ္မိံ ပက္ကုထိတေ သန္တတ္တေ လောဟရသေ ဘာဝေါ ဥဏှတ္တံ န ဂစ္ဆတိ။ အာဗန္ဓန သဘာဝံ ဝါ ပဂ္ဃရဏ သဘာဝံ ဝါ န ဝိဇဟတိ။ ယဒိ ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆေယျ၊ တံ သဘာဝံ ဝိဇဟေယျ။ ဧဝံသတိ၊ တသ္မိံ လောဟရသေ အာဗန္ဓနာကာရော ဝါ ပဂ္ဃရဏာကာရော ဝါ န ပညာယေယျ။ သဗ္ဗေရူပ ဓမ္မာ ဝိက္ကိရေယျုံ။ ဝိက္ကိရိတွာ အန္တရဓာရေယျုံ။ န စ န ပညာယတိ။ နာပိ ဝိက္ကိရန္တိ။ နောစ တတ္ထ အာဗန္ဓနာကာရော ဥဏှတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ အညောဟိ အာဗန္ဓနာကာရော၊ အညံ ဥဏှတ္တံ။ အာဗန္ဓနာကာရော အာပေါ၊ ဥဏှတ္တံ တေဇော။ တတ္ထ ပထဝိဝါယေသုပိ ဧသေဝနယော။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ယဒိ တေ သဟ ပဝတ္တေယျုံ။ တတ္ထ သီတတာ အာပေါနာမ၊ ဥဏှတာ တေဇော နာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ။ န ပန တေ သဟ ပဝတ္တန္တိ။ တသ္မာ တထာ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဟောန္တီတိ ဒဿေတီ’’တိ။ တံ သုဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘တေသံ အနဝဋ္ဌာနတော’’တိ ဧတေန သစေ တေ သီတုဏှာ အဝဋ္ဌိတာ သိယုံ။ အထ သဗ္ဗကာလေပိ သီတတာ အာပေါနာမ၊ ဥဏှတာ တေဇောနာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗာ သိယုံ။ န ပန တေ အဝဋ္ဌိတာ ဟောန္တိ။ အနဝဋ္ဌိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ တသ္မာ တထာ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ အနဝဋ္ဌိတေသု သန္တေသု ယဒိ သီတတာ အာပေါ နာမ၊ ဥဏှတာ တေဇောနာမာတိ ဝဒေယျုံ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ အာပတေဇာပိ အနဝဋ္ဌိတာ သိယုံ။ ယော ဣဒါနိ အာပေါ၊ သောယေဝ ခဏန္တရေ တေဇော နာမ။ ယော ဝါ ဣဒါနိ တေဇော၊ သောယေဝ ခဏန္တရေ အာပေါ နာမာတိ အာပဇ္ဇေယျုံ။ န စ သက္ကာ တထာ ဘဝိတုံ။ လက္ခဏညထတ္တေ အသန္တေ ဝေါဟာရညထတ္တဿပိ အသမ္ဘဝတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဩရပါရာနံ ဝိယ တေသံ အနဝဋ္ဌာနတော စ ဝိညာယတီ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘ဝိညာယတီ’’တိ သာသီတတာ တေဇောယေဝ၊ န အာပေါတိ ဝိညာယတီတိ။

‘‘အထ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ယံ ပုဗ္ဗေ ပရေန ဝုတ္တံ ‘နနု ဒြဝတာ ဝါ ဖုသိတွာ ဂယှတီ’တိ။ တံ ဝိစာရေတုံ ‘‘အထ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘အထ ပနာ’’တိ ယဒိ ပန ဂယှတိ၊ ဧဝံသတီတိ စ။ ဧဝဉ္စသတိ အာရမ္မဏ ဘူတော ဧဝ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယံ ပနေတ္ထာ ဓိပ္ပာယော။ သစေ ဒြဝဘာဝဘူတော အာပေါ ဖုသိတွာ ဂယှေယျ။ ဧဝံ သတိ၊ အယောပိဏ္ဍာဒီသု အာဗန္ဓနမတ္တဘူတော အာပေါပိ ဖုသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗော သိယာ။ ကသ္မာ၊ အာပဘာဝေန ဧကတ္တာ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ တေသု အယောပိဏ္ဍာဒီသု သော အာပေါ တာနိ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ဖုသန္တဿ ပဟရန္တဿ ဝိနာ ဣတရ မဟာဘူတေဟိ ဝိသုံ ကာယိက သုခဒုက္ခာနံ အာရမ္မဏ ပစ္စယော သိယာ။ ယထာတံ၊ တေသွေဝ အယောပိဏ္ဍာဒီသု ပထဝိမဟာဘူတံ ဝိနာ ဣတရမဟာဘူတေဟိ ဝိသုံ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ အာရမ္မဏ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝံ တေဇောဝါယေသုပီတိ။ န ပန သော ဝိသုံ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ အာရမ္မဏ ပစ္စယော ဟောတိ။ တသ္မာ သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗ သဘာဝေါ န ဟောတိ။ ယထာ စ သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဘာဝေါ န ဟောတိ။ တထာ ပကတိ ဥဒကာဒီသု ဒြဝဘာဝဘူတောပိ အာပေါ တာနိ ဖုသန္တဿ ပဟရန္တဿ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ အာရမ္မဏ ပစ္စယော န ဟောတိ။ န စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗ သဘာဝေါတိ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ကထံ အယောပိဏ္ဍာဒီသု အာဗန္ဓနမတ္တဘူတော အာပေါ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ ပစ္စယော န ဟောတိ။ ကထဉ္စ တေသု ဣတရမဟာဘူတာနိ ဝိသုံ ဝိသုံ ကာယိကသုခဒုက္ခာနံ ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ။ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘သဏှထဒ္ဓတာဝသေနဝါ’’တိ တေသု ဌိတာယ ပထဝိဓာတုယာ သဏှထဒ္ဓတာဝသေန ဝါ။ သဏှပထဝီသုခဝေဒနာယ ထဒ္ဓပထဝီဒုက္ခဝေဒနာယ အာရမ္မဏ ပစ္စယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘အဗ္ဘန္တရတ္ထမ္ဘနဿာ’’တိ တေသံ အယောပိဏ္ဍာဒီနံ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတဿ ဝိတ္ထမ္ဘန သဘာဝဿ။ ‘‘နော အညထာ’’တိ တာနိတီဏိ ကာရဏာနိ ဌပေတွာ အာဗန္ဓန ကြိယံ ပဋိစ္စ ကာယိကသုခဒုက္ခုပ္ပတ္တိ နာမ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣဒါနိ ပကတိ ဥဒကာဒီသု ဒြဝဘာဝဘူတံ အာပေါဓာတုမ္ပိ ဖုသိတွာ ဇာနန္တီတိ မဟာဇနာ မညန္တိ။ တဗ္ဗိသောဓနေန သဟ လဒ္ဓဂုဏံ ဒဿေတုံ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘ပထမံ ဒြဝတာ သဟိတာနိ။ လ။ ဇာနန္တီ’’တိ ဣဒံ ပဓာန ဝစနံ။ လောကေ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ ဝါ စက္ခုနာ ဒိသွာ ဝါ ဣဒံ ရဿံ၊ ဣဒံ ဒီဃံ၊ ဣဒံ ဝဋ္ဋံ၊ ဣဒံ မဏ္ဍလန္တိအာဒိနာ သဏ္ဌာနံ ဇာနန္တာ ဟတ္ထ ဖုသနေန ဝါ စက္ခု ဒဿနေန ဝါ သဟေဝ တံ ဇာနန္တီတိ မညန္တိ။ တတ္ထ ပန ပုရိမဘာဂေ ကာယဒွါရဝီထိ စိတ္တေန ပစ္စုပ္ပန္နာနိ တီဏိဘူတာနိ ဖုသိတွာ ဝါ စက္ခုဒွါရ ဝီထိစိတ္တေန ပစ္စုပ္ပန္နံ ရူပံ ဒိသွာ ဝါ ပစ္ဆာ ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏဝီထိယာ ဥပ္ပန္နာယ ဧဝ သဏ္ဌာနံ ဇာနန္တိ။ ဧသေဝနယော ရတ္တိယံ အလာတစက္ကသဏ္ဌာနံ ဇာနန္တဿပိ။ တတ္ထ ပန ဗဟူနိပိ ပုဗ္ဗာပရဝီထိစိတ္တသန္တာနာနိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာနိ။ တထာ လောကေ စက္ခုနာ ဒိသွာ ဒွါရဝါတပါနာဒီနံ ဆိဒ္ဒဝိဝရာနိ ဇာနန္တာ စက္ခုနာ ဒဿနေန သဟေဝ တာနိ ဇာနန္တီတိ မညန္တိ။ တတ္ထ ပန ပုရိမဘာဂေ စက္ခုဒွါရိကဝီထိ စိတ္တေန ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ကဝါဋရူပဘိတ္တိ ရူပါနိ ပုနပ္ပုနံ ဒိသွာ ပစ္ဆာ အလာတစက္ကဿ မဇ္ဈေ ဝိဝရံပိ ဇာနန္တာ ဝိယ ဝိသုံ ဥပ္ပန္နာယ မနောဒွါရိက ဝိညာဏဝီထိယာ ဧဝ တံ ဆိဒ္ဒဝိဝရဘူတံ အာကာသံ ဇာနန္တိ။ တထာ ဟတ္ထေန ဥဒကံ ဖုသန္တဿ ပထမံ ဒြဝသဟိတာနိ ဝိလီနာနိ မုဒူနိ တီဏိဖောဋ္ဌဗ္ဗ မဟာဘူတာနိ ဝိသုံ ဝိသုံ ကာယဒွါရိက ဝီထိ စိတ္တေဟိ ဖုသနကိစ္စေန အာရမ္မဏံ ကရိတွာ ပစ္ဆာ ဝိသုံ သုဒ္ဓါယ မနောဒွါရိက ဝီထိယာ ဧဝ ဒြဝဘာဝသင်္ခါတံ ပဂ္ဃရဏက အာပေါဓာတုံ ဇာနန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ တံ ဒြဝဘာဝံပိ ဟတ္ထေန ဖုသနေန သဟေဝ ဇာနန္တီတိ မညန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဂါဝေါ စရန္တိ ဧတ္ထာတိ အာဟ ‘‘ဂုန္နံ စရဏဋ္ဌာနံ’’တိ။ အက္ခရ ဝိဒူ ပန ဂေါသဒ္ဒံ ဣန္ဒြိယတ္ထေပိ ဣစ္ဆန္တီတိ အာဟ ‘‘ဂေါတိ ဝါ’’တိအာဒိံ။ တာနိ စက္ခာဒီနိ ဧတေသု ရူပါဒီသု စရန္တိ၊ ဧတာနိ ဝါ ရူပါဒီနိ တေသု စက္ခာဒီသု စရန္တိ။ တတ္ထ ပုရိမေန ဂါဝေါ ဣန္ဒြိယာနိ စရန္တိ ဧတေသူတိ ဂေါစရာနီတိ ဒဿေတိ။ ပစ္ဆိမေန ဂေါသုဣန္ဒြိယေသု စရန္တီတိ ဂေါစရာနီတိ။ ဣမာနိ ပန ပဉ္စ ရူပါဒီနိ။

ဘာဝဒွယေ။ ဣစ္ဆနဋ္ဌေန ဌာနဋ္ဌေန ဌပနဋ္ဌေန စ ဣတ္ထီ။ သာဟိကာမရတိ အတ္ထာယ သယံပိ အညံကာမိကံ ဣစ္ဆတိ။ သယဉ္စ ကာမိကေန ဣစ္ဆီယတိ။ အညော စ ကာမိကော ဃရာဝါသ သုခတ္ထာယ တတ္ထ ဌာနံ ဥပေတိ၊ ပတိဋ္ဌာတိ။ အာယတိဉ္စ ကုလဝံသပ္ပတိဋ္ဌာနတ္ထာယ တတ္ထ ကုလဝံသ ဗီဇံ ဌပေတီတိ။ ပူရဏဋ္ဌေန ဣစ္ဆနဋ္ဌေန စ ပုရိသော။ သောဟိ အတ္တဟိတဉ္စ ပူရေတိ၊ ပရဟိတဉ္စ ဣစ္ဆတိ။ ဣဓလောကဟိတဉ္စ ပူရေတိ၊ ပရလောကဟိတဉ္စ ဣစ္ဆတိ။ ဥဘယလောကဟိတဉ္စ ပူရေတိ၊ လောကုတ္တရဟိတဉ္စ ဣစ္ဆတိ၊ ဧသတိ၊ ဂဝေသတီတိ။ ပုမဿသကံ ပုံသကံ။ ပုရိသလိင်္ဂါဒိ။ နတ္ထိ ပုံသကံ ဧတဿာတိ နပုံသကံ။ ‘‘ယဿ ပန ဓမ္မဿာ’’တိ ဘာဝရူပဓမ္မဿ။ ‘‘တံ’’တိ ခန္ဓပဉ္စကံ။ မဟာသဏ္ဌာနံ သတ္တာနံ ဇာတိဘေဒံ လိင်္ဂေတိ ဉာပေတီတိ လိင်္ဂံ။ လက္ခဏပါဌကာ နိမိနန္တိ သဉ္ဇာနန္တိ ကလျာဏ ပါပကံ ကမ္မဝိပါကံ ဧတေနာတိ နိမိတ္တံ။ ကိရိယာ ကုတ္တံ။ အာယုကန္တံ ကပ္ပီယတိ သင်္ခရီယတီတိ အာကပ္ပော။ သဗ္ဗေပေတေလိင်္ဂါဒယော။ သောစ အဝိသဒါဒိဘာဝေါ။ ‘‘ဝစနေသုစာ’’တိ ဣတ္ထိသဒ္ဒပုရိသသဒ္ဒါဒီသု စ။ ‘‘ဝစနတ္ထေသု စာ’’တိ ဣတ္ထိ သဏ္ဌာန ပုရိသသဏ္ဌာနာဒိ အတ္ထေသု စ။ ‘‘နိမိတ္တသဒ္ဒေါ ဝိယာ’’တိ နိမိတ္တ သဒ္ဒေါ အင်္ဂဇာတေ ပါကဋော ဝိယာတိ။ န ပါကဋော ဒိဋ္ဌော။ အပါကဋော ပန ကတ္ထစိ ဒိဋ္ဌောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဘဝန္တိ သဒ္ဒဗုဒ္ဓိယော’’တိ သဒ္ဒသတ္ထနယော။ ‘‘ဘဝန္တိ လိင်္ဂါဒီနီ’’တိ အဋ္ဌကထာနယော။ တတ္ထ ဟိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒီနံ ဟေတုဘာဝ လက္ခဏန္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတသ္မိံ သတီ’’တိ စ ဇာတိယာ သတိ၊ ဇရာမရဏံ ဟောတိ။ အသတိ န ဟောတီတိ ဧတ္ထဝိယ ဟေတု ဖလဘာဝပါကဋတ္ထံ ဝုတ္တံ။

ဝတ္ထုရူပေ။ နိရုတ္တိနယေန ဝစနတ္ထာ ဘဝန္တိ။ ဓာတု ဒွယံ နာမ မနောဓာတု မနောဝိညာဏဓာတု ဒွယံ။ ‘‘အဝတွာ’’တိ ဟဒယ ဝတ္ထုံ အဝတွာ။ ‘‘တံ’’တိ ဟဒယ ဝတ္ထု ရူပံ။ ‘‘ပဉ္စာ’’တိ ပဉ္စဝတ္ထူနိ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံ ကုသလာဒီနံ။ ‘‘တတ္ထ ဝုတ္တံ’’တိ ပဋ္ဌာနေ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယံ ရူပံ နိဿာယာ’’တိ ယံ ရူပံ နိဿာယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တီတိ ဣမံ ပါဌံ နိဒ္ဒိသတိ။ ‘‘အနည သာဓာရဏေသု ဌာနေသူ’’တိ စက္ခု ဝတ္ထာဒီဟိ အညဝတ္ထူဟိ အသာဓာရဏေသု ကုသလာကုသလဋ္ဌာနေသု။

ဇီဝိတရူပေ။ ‘‘အာဓိပ္ပစ္စယောဂေနာ’’တိ အဓိပတိဘာဝယောဂေန။ ‘‘အဓိပတိဘာဝေါ’’တိ စ ဣန္ဒြိယပစ္စယ ကိစ္စံ ဝုစ္စတိ။ န အဓိပတိ ပစ္စယကိစ္စံ။ ‘‘ဇီဝန္တီ’’တိ ဟရိတဘာဝံ န ဝိဇဟန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န ဟိ တာနိ ဧကန္တေန ဇီဝန္တာနိ နာမ ဟောန္တိ။ ဇီဝိတ ရူပဿ ဧကန္တ ကမ္မဇဿ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပလဒ္ဓတ္တာ။ ကမ္မဇရူပါနိ ဇီဝန္တိ ယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကမ္မေ အသန္တေပီ’’တိ ကမ္မစေတနာယ ပုဗ္ဗေ နိရုဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တံ။ တဒတ္ထံ ဗျတိရေကတော ပါကဋံ ကရောန္တော ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဣတရ ရူပါနီ’’တိ စိတ္တဇရူပါဒီနိ။ ဧကဝီထိဝါရော နာမ ပဉ္စဒွါရဝီထိဝါရော။ မနောဒွါရဝီထိဝါရော ဧကဇဝန ဝါရောတိ ဝုတ္တော။ ပရိစ္ဆိန္နံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဧကေကသ္မိံ ဝီထိဝါရေ နိရုဒ္ဓေ ဘဝင်္ဂ သမယေ အသဒိသဿ ရူပသန္တာနဿ ပါတုဗ္ဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ တဉ္စ ခေါ ရူပဝိသေသံ ဇာနန္တဿေဝ ပါကဋံ ဟောတိ။ အဇာနန္တဿ ပန တင်္ခဏမတ္တေ အပါကဋံ။ ကသ္မာ၊ တာဒိသဿပိ ဥတုဇရူပသန္တာနဿ ထောကံ ပဝတ္တနတော။ ယဿဟိ ဒေါသ သမုဋ္ဌိတေန ရူပသန္တာနေန မုခရူပံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ဟောတိ။ တဿ ဒေါသေ နိရုဒ္ဓေပိ တံ ရူပံ ထောကံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏမေဝ ခါယတီတိ။ ‘‘ဥတုဇာဟာရဇာနဉ္စ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ’’တိ အဓိကာရော။ ဧကံ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နမေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ န နု စက္ခုသောတာဒီနိ ကမ္မဇရူပသန္တာနာနိပိ ပဝတ္တိကာလေ ကဒါစိ သုပ္ပသန္နာနိ၊ ကဒါစိ ပသန္နာနိ၊ ကဒါစိ အပ္ပသန္နာနိ ဒိဿန္တီတိ။ သစ္စံ၊ တထာ ပဝတ္တိ ပန သန္တာန ဝိစ္ဆေဒေန န ဟောတိ၊ နာနာဝိစ္ဆိန္နေ စ ဧကေကသ္မိံ သန္တာနေ တေသံ ပုနဃဋနံ နာမ နတ္ထိ။ သကိံ အန္ဓော အန္ဓောယေဝ ဟောတိ။ ဗဓိရောစ ဗဓိရောယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ’’တိ ဧဝံ ယဒိ သိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘အရူပ ဓမ္မာနံ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ’’တိ အဓိကာရော။ ‘‘ဝိပါကာနီ’’တိ ဘဝင်္ဂဘူတာနိ ဝိပါကာနိ။ ဧကသန္တတိဝသေန ပဝတ္တိဿန္တိယေဝ၊ တသ္မာ တေသံ နာနာသန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ၊ ယာဝဇီဝမ္ပိ ဧက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣတရာနိ ပနာ’’တိ ကုသလာ ကုသလ ကြိယစိတ္တာနိ ပန။ ‘‘တဒါရမ္မဏာ’’တိ နိရုဒ္ဓါရမ္မဏာ။ အဒ္ဓါနပ္ဖရဏာနုဘာဝေန ပဝတ္တန္တိယေဝ။ န ပန စိတ္တဇရူပါဒီနိ ဝိယ အတ္တနော ဇနကပစ္စယေ နိရုဒ္ဓေ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အယံ အရူပဓမ္မာနံ ဇီဝန္တတ္တေ ဝိသေသောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အယမတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ အရူပ ဓမ္မာနံ ဇီဝန္တတာဝိသေသော ဝတ္တဗ္ဗော။ ယထာ ရူပသန္တတိယံ အနန္တရ ပစ္စယော နာမ နတ္ထိ။ စုတိကာလေ ဘဝန္တရရူပသန္တာနဿ ကိဉ္စိ ပစ္စယတ္တံ အနုပဂန္တွာ နိရုဇ္ဈတိ။ တေန ဘဝန္တရ ပါတုဗ္ဘာဝေါ နာမ တေသံ နတ္ထိ။ န တထာ အရူပသန္တတိယံ။ တတ္ထ ပန စုတိစိတ္တမ္ပိ ပဋိသန္ဓိယာ အနန္တရ ပစ္စယော ဟုတွာ နိရုဇ္ဈတိ။ တေန ဘဝန္တရပါတုဗ္ဘာဝေါ နာမ တေသံ အတ္ထိ။ အယမ္ပိ အရူပဓမ္မာနံ ဇီဝန္တတ္တေ ဝိသေသော။ တသ္မာ အရူပဓမ္မာနံပိ ကမ္မဇရူပါနံ ဝိယ နိစ္စံ ဇီဝိတယောဂေန ဇီဝန္တတ္တာ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ န ဘဝေယျာတိ န စောဒေတဗ္ဗန္တိ။ ကုသလာ ကုသလ ကြိယစိတ္တာနိ နာမ အကမ္မဇာနိ ဟောန္တိ။ စိတ္တဇရူပါဒီနိ ဝိယ အတီတံ ကမ္မံ အနပေက္ခိတွာ တင်္ခဏိကေဟိ နာနာပစ္စယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ တေသံ ဇီဝန္တာနံပိ သတံ အဇီဝန္တာနံ စိတ္တဇရူပါဒီနံ ဝိယ နာနာသန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ အတ္ထိ။ ဇီဝန္တတာ ဝိသေသောပိ အတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ ကေစိ ဝဒန္တိ။ ရုက္ခာဒီသုပိ ဇီဝိတံ နာမ အတ္ထိ။ ယတော တေသံ ဟရိတတာ စ အဟရိတတာ စ ရူဟနဉ္စ-အရူဟနဉ္စ ဒိဿတီတိ။ ဝုစ္စတေ၊ ယဒိ တေသံ ဇီဝိတံ နာမ အတ္ထိ၊ အရူပဇီဝိတံ ဝါ သိယာ၊ ရူပဇီဝိတံ ဝါ။ တတ္ထ သစေ အရူပဇီဝိတံ ဟောတိ။ ယထာ တေန သမန္နာဂတော သတ္တော ပုနပ္ပုနံ မရိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဘဝန္တရေ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ တထာ ရုက္ခာပိ မရိတွာ ဘဝန္တရေ ပါတုဗ္ဘဝေယျုံ။ အထ ရူပဇီဝိတံ သိယာ။ ယထာ သတ္တာနံ စက္ခာဒိ အင်္ဂေသု ဇီဝိတ သန္တာနေ ဘိန္နေ တာနိ အင်္ဂါနိ ပုန ဇီဝန္တာနိ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ။ တထာ ရုက္ခာပိ ခန္ဓေသု ဝါ သာခါသုဝါ ဆိန္နေသု ဇီဝိတသန္တာနေ ဘိန္နေ တေခန္ဓာဝါ သာခါယော ဝါ ပုန အညတ္ထ ရောပေတုံ န သက္ကာ ဘဝေယျုံ။ သက္ကာ ဧဝ ဘဝန္တိ။ တသ္မာ တဒုဘယံပိ ဇီဝိတံ နာမ တေသံ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ န ဟိ တေသံ ကမ္မံယေဝ ဌိတိကာရဏံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကမ္မံ ဌိတိကာရဏံ ဧဝ န ဟောတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘အာဟာရဇာဒီနံ’’တိအာဒိံ။ ဧကကလာပေ ဂတာ ပဝတ္တာ သဟဇာတ ပစ္စယာ၊ တေဟိ အာယတ္တာ ပဋိဗဒ္ဓါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ကမ္မာဒီနံ ရူပဇနကပစ္စယာနံ ဇနကာနုဘာဝေါ နာမ ရူပကလာပါနံ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဧဝ ဖရတိ၊ န ဌိတိက္ခဏေ။ ဥပစယသန္တတိယော စ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ လဗ္ဘန္တိ၊ န ဌိတိက္ခဏေ။ တသ္မာ တာ ဇနကပစ္စယာနုဘာဝက္ခဏေ လဒ္ဓတ္တာ ကုတောစိဇာတနာမံ လဘန္တိ။ ဇရတာပန ဌိတိက္ခဏေ ဧဝ လဗ္ဘတိ၊ န ဥပ္ပာဒက္ခဏေ။ တသ္မာ သာ ကုတောစိဇာတ နာမံ န လဘတိ။ ယဒိ ပန အာဟာရဇာဒီနံ ရူပဓမ္မာနံ ဌိတိ နာမ အာဟာရာဒိ ဇနကပစ္စယာယတ္တာ ဘဝေယျ။ ဇရတာပိ ဇနကပစ္စယာနုဘာဝက္ခဏေဝ လဗ္ဘမာနာ သိယာ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ သာပိ ကုတောစိဇာတ နာမံ လဘေယျ။ န ပန လဘတိ။ တသ္မာ တေသံ ဌိတိ နာမ ဇနကပစ္စယာယတ္တာ န ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣတရထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘမာနာ’’တိ ကလာပန္တရေ ဌတွာ ဥပတ္ထမ္ဘမာနာ။ ‘‘န ခဏဌိတိပ္ပဝတ္တိယာ’’တိ ခဏဌိ တိဘာဝေန ပဝတ္တိအတ္ထာယ ဥပတ္ထမ္ဘန္တိ၊ အနုပါလေတီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗေသံပိ ရူပါရူပဓမ္မာနံ။ ‘‘တံ’’တိ ဝိဘာဝနိဝစနံ။ ‘‘ဣဒံ ပနာ’’တိ ဇီဝိတရူပံ ပန။

အာဟာရရူပေ။ ‘‘သဝတ္ထုကဝစနံ’’တိ ဘောဇနာဒိ ဝတ္ထုနာ သဟ ပဝတ္တတီတိ သဝတ္ထုကံ။ ဝစနံ။ န ဟိ နိဗ္ဗတ္တိတံ အာဟာရ ရူပံ နာမ ကဗဠံ ကာတုံ သက္ကာ ဟောတီတိ။ ‘‘ဝိဝေစိတာနီ’’တိ ပါစန ကိစ္စေန ဝိဘဇိတာနိ။ ဝိသုံ ဝိသုံ ကတာနိ။ ‘‘ပဉ္စဓာ ဝိဘာဂံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဧကံ ဘာဂံ ပါဏကာ ခါဒန္တိ။ ဧကံ ဘာဂံ ဥဒရဂ္ဂိ ဈာပေတိ။ ဧကော ဘာဂေါ မုတ္တံ ဟောတိ။ ဧကောဘာဂေါ ကရီသံ။ ဧကောဘာဂေါ ရသဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ သောဏိတမံသာဒီနိ ဥပဗြူဟယတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ပဉ္စဓာ ဝိဘာဂံ ဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘လောကေ’’တိ လောကိယ ဂန္ထေ။ ‘‘တတော’’တိ အာမာသယတော။ အနုဖရန္တော ဟုတွာ။ ‘‘တဿာ’’တိ ရသဘာဂဿ။ ‘‘ဘူတေသူ’’တိ မဟာဘူတေသု။ သဟ ဣန္ဒြိယေန ဝတ္တတီတိ သေန္ဒြိယော။ ကာယော။ ဥဒယတီတိ ဩဇာ။ ဒကာရဿ ဇကာရော။ အဝတိ ဇနေတီတိ ဩဇာ။ အဝသဒ္ဒဿ ဩကာရော။ ‘‘အတ္တနောဝတ္ထုံ’’တိ အတ္တနောနိဿယဘူတံ ရူပကာယံ။

‘‘အညာပဒေသော’’ နာမ ရူပဿ လဟုတာတိအာဒီသု အညဿ ရူပဿ ကြိယာမတ္တဘာဝေန အပဒိသနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဥဇုကတောဝ နိပ္ဖာဒိတံ’’တိ မုချတောဝ ဇနိတံ။ ယထာဟိ သဗ္ဗံ အနိပ္ဖန္နရူပံ အဇာတိ ဓမ္မတ္တာ ဥဇုကတော ကမ္မာဒီဟိ ဇာတံ နာမ န ဟောတိ။ ကမ္မာဒီဟိ ဇာတံ ပန နိပ္ဖန္နရူပံ နိဿာယ ဒိဿမာနတ္တာ ဌာနူပစာရေန ဝိညတ္တိ ဒွယံ စိတ္တဇံတိအာဒိနာ ဝုစ္စတိ။ န တထာ ဣဒံ နိပ္ဖန္နရူပံ။ ဣဒံ ပန ဇာတိဓမ္မတ္တာ ဥဇုကတောဝ ကမ္မာဒီဟိ ပစ္စယေဟိ နိပ္ဖာဒိတံ ဇနိတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ရူပံ’’တိ ဝုတ္တေ အနိပ္ဖန္နရူပံပိ လဗ္ဘတီတိ တတော ဝိသေသနတ္ထံ ရူပရူပန္တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ရုပ္ပနလက္ခဏ သမ္ပန္နံ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ရုပ္ပနလက္ခဏံ’’ နာမ သီတုဏှာဒီဟိ ဝိကာရပတ္တိလက္ခဏံ။ တမ္ပန အနိပ္ဖန္န ရူပေ မုချတော န လဗ္ဘတိ။ နိပ္ဖန္နရူပေ ဧဝ လဗ္ဘတိ။ ကသ္မာ၊ နိပ္ဖန္နရူပဿဟိ နာနာဝိကာရော ဝိကာရရူပန္တိ ဝုစ္စတိ။ လက္ခဏံ လက္ခဏ ရူပန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိကာရဿ ပန ဝိကာရော နာမ နတ္ထိ။ လက္ခဏဿ စ လက္ခဏံ နာမ နတ္ထိ။ ယဒိ အတ္ထီတိ ဝဒေယျ။ ဝိကာရဿ ဝိကာရော၊ တဿ စ ဝိကာရော၊ တဿ စ ဝိကာရောတိ အပရိယန္တမေဝ သိယာ။ တထာ လက္ခဏေပီတိ။

အာကာသဓာတုယံ။ ‘‘ပကာသန္တီ’’တိ ဣဒံ ဧကံ ဣဒံ ဧကန္တိ ပညာယန္တိ။ ‘‘ပရိစ္ဆိန္ဒတီ’’တိ အာဟ ‘‘ပရိတော’’တိအာဒိံ။ ‘‘အသမ္မိဿံ’’တိ ဝတွာ တဒတ္ထံ ဝိဝရတိ ‘‘ဧကတ္တံ အနုပဂမနံ’’တိ။ ပရိစ္ဆိန္ဒီယတီတိ ပရိစ္ဆေဒေါတိ အာဟ ‘‘တေဟိ ဝါ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေဟိ ဝါ’’တိ ကလာပန္တရဘူတေဟိ ဝါ။ ‘‘အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ အကတွာ’’တိ အတ္တနောပက္ခိကံ ဝါ ပရေသံ ပက္ခိကံ ဝါ အကတွာ။ ပရိစ္ဆေဒ ကြိယာမတ္တံ ပရိစ္ဆေဒေါတိ အာဟ ‘‘တေသံ ဝါ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေသံ ဝါ’’တိ ကလာပန္တရဘူတာနံ ဝါ။ ‘‘အယံ ပနာ’’တိ အယံ ပရိစ္ဆေဒေါ ပန။ ‘‘တဿာ’’တိ ပရိစ္ဆေဒဿ။ သော ပါဠိယံ ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဧဝံ မနသိကတွာ။ ‘‘ဧတေဟီ’’တိ ဧတေဟိ မဟာဘူတေဟိ။ ‘‘အညမည အဗျာပိတတာ’’တိ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ရူပကလာပါနံ ဧကကလာပတ္တူပဂမနံ အညမည ဗျာပိတာ နာမ၊ တထာ အနုပဂမနံ အညမည အဗျာပိတတာ နာမ။ တေနာဟ ‘‘ဧကတ္တံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တိဿံ ပါဠိယံ။ ‘‘နာနာကလာပဂတာနံ ဘူတာနံ’’တိ ဧတေန ကလာပပရိယန္တတာ ဧဝ ဝုတ္တာ ဟောတိ။

ဝိညတ္တိ ဒွယေ။ ‘‘သယဉ္စာ’’တိ ဝိညတ္တိ သင်္ခါတံ သယဉ္စ။ ‘‘တေနာ’’တိ စလမာနေန ကာယင်္ဂေန။ ‘‘တေဟီ’’တိ ပစ္စက္ခေ ဌိတေဟိ ဇနေဟိ။ တတ္ထာတိအာဒီသု။ ‘‘ကာယင်္ဂဝိကာရံ ကရောန္တဿာ’’တိ အဘိက္ကမနာဒိ အတ္ထာယ ဟတ္ထပါဒါဒီနံ ကာယင်္ဂါနံ စလန သင်္ခါတံ ဝိကာရံ ကရောန္တဿ။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တာ စ သဗ္ဗေတေ စိတ္တဇဝါတကလာပါ ယထာဓိပ္ပေတ ဒိသာဘိမုခါ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ယထာ ဝါ တထာ ဝါ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ’’တိ အနိယမတော အနုပ္ပဇ္ဇိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဿ စောပန ကာယဿ။ ‘‘တေဟီ’’တိ စိတ္တဇဝါတကလာပေဟိ။ နိယာမကော နာဝါနိယောဇကော။ ‘‘တေ စာ’’တိ တေစိတ္တဇဝါတကလာပသင်္ဃာဋာ။ ဧတေန သကလံ ကာယင်္ဂံ နိဒဿေတိ။ သကလကာယင်္ဂံ နာဝါသဒိသန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘စာရေတွာ’’တိ ဝိယူဟိတွာ။ ကထံ ပန သာ နိယာမကသဒိသီ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ယထာဟီ’’တိအာဒိ။ ယဒေတံ သက္ကောတီတိ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကတီပယဇဝန ဝါရေဟီ’’တိ ဒွတ္တိ ဇဝနဝါရေဟိ။ ‘‘တတော’’တိ ယသ္မိံ ဝါရေ စလန သင်္ခါတံ ဒေသန္တရ ပါပနံ ဇာယတိ။ တတော စလနဝါရတော။ သန္ထမ္ဘန သန္ဓာရဏာနိ ဧဝ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န စလနသင်္ခါတံ ဒေသန္တရ ပါပနံ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဧတိဿံ အဋ္ဌကထာယံ။ နာနာဇဝနဝီထီသု။ လ။ ဥပတ္ထမ္ဘနေ စ ယုဇ္ဇတိယေဝ။ န ဧကိဿာယ ဇဝနဝီထိယံ ဧဝ ယုဇ္ဇတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယဒိ နာနာဇဝနဝီထီသု တထာ ဥပတ္ထမ္ဘနဉ္စ ဂယှေယျ။ ဧဝံသတိ၊ အန္တရန္တရာ ဗဟူ ဘဝင်္ဂဝါရာပိ သန္တိ။ တတ္ထ ကထံ တဒုပတ္ထမ္ဘနံ သမ္ပဇ္ဇေယျာတိ အာဟ ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘ဥတုဇရူပသင်္ဃာဋာနိ ပီ’’တိ ဘဝင်္ဂသမယေ ပဝတ္တာနိ ဥတုဇရူပကလာပသန္ဓာနကာနိ။ ‘‘တဒါကာရ ဝန္တာနီ’’တိ တဿာ စိတ္တဇရူပသန္တတိယာ အာကာရ ဝန္တာနိ။ ပစ္ဆိမ ပစ္ဆိမာနံ ရူပကလာ ပသင်္ဃာဋာနံ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုရိမပုရိမာနံ ရူပကလာပသင်္ဃာဋာနံ ခဏိကဓမ္မတာ စ တေသံ န သိယာ။ န စ တေ ခဏိကဓမ္မာ န ဟောန္တိ။ အညထာ ဒေသန္တရ သင်္ကမနသင်္ခါတံ စလနံ ဧဝ န သိယာ။ စလနံ တိဟိ နာနာကြိယာနံ ပါတုဗ္ဘာဝေါ ဝုစ္စတိ။ နာနာကြိယာ စ နာမ နာနာဓမ္မာ ဧဝ။ ယသ္မာ စ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ ခဏေခဏေ စလနံ နာမ လောကေ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌံ။ တသ္မာ တေသံ ခဏိကဓမ္မတာပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ဟောတီတိ။ ဧတေန တေသံ ခဏိကမရဏံ ဒဿေတိ၊ ယံ ရူပါရူပဓမ္မာနံ အနိစ္စလက္ခဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ အဗျာပါရ ဓမ္မတာ စ အဝသဝတ္တိတာ စ တေသံ န သိယာ။ န စ တေ အဗျာပါရ ဓမ္မာ၊ န အဝသဝတ္တိ ဓမ္မာ စ န ဟောန္တိ။ အညထာ ပစ္စယာယတ္တ ဝုတ္တိတာ ဧဝ တေသံ န သိယာ။ ပစ္စယာယတ္တ ဝုတ္တိတာတိ စ ပစ္စယေ သတိ၊ တေ ဝတ္တန္တိ၊ အသတိ န ဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပစ္စယာယတ္တ ဝုတ္တိတာ ယသ္မာ စ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယံ သတိ၊ တေ ဝတ္တန္တိယေဝ။ တေသံ ဝတ္တနတ္ထာယ ကေနစိဗျာပါရေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ တေ မာဝတ္တန္တူတိ စ အတ္တနော ဝသေန ဝတ္တန္တိ။ ပစ္စယေ အသတိ၊ န ဝတ္တန္တိယေဝ။ တေသံ အဝတ္တနတ္ထာယ ကေနစိဗျာပါရေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ တေမာဝတ္တန္တူတိ စ အတ္တနော ဝသေနဝတ္တန္တိ။ ယသ္မာ စ တေသံ ပစ္စယာယတ္တ ဝုတ္တိတာ နာမ လောကေ ဝိညူနံ ပစ္စက္ခတောဒိဋ္ဌာ။ တသ္မာ တေသံ အဗျာပါရတာ စ အဝသဝတ္တိတာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ဟောတိ။ ဧတေန တေသံ သဗ္ဗေဟိ သတ္တပုဂ္ဂလ အတ္တာကာရေဟိ သဗ္ဗသော သုညံ ဒဿေတိ၊ ယံ ရူပါရူပဓမ္မာနံ အနတ္တလက္ခဏန္တိ ဝုစ္စတီတိ။

‘‘ဝစီဘေဒံ’’တိ အက္ခရ ပဒဘာဝပတ္တံ ဝစီမယသဒ္ဒပ္ပကာရံ။ ဥပါဒိန္နကပထဝီဓာတုယော နာမ ကမ္မဇ ပထဝီဓာတုယော။ တာသု သင်္ဃဋ္ဋနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္တနာ သဟဇာတေနယေန အာကာရဝိကာရေန ဥပဂစ္ဆတိ၊ ယေန စ ဥပလဗ္ဘတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနဂတာ သဗ္ဗေ စတုဇရူပဓမ္မာပိ ကတ္ထစိ ဥပါဒိန္နကာတိ ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ‘‘စတုဇဘူတာယ ဧဝ ဝါ’’တိ။ ဒွီသုဌာန ကရဏေသု ကရဏပက္ခေ စလနာကာရပ္ပဝတ္တာ စိတ္တဇပထဝီဓာတု ဌာနပက္ခေ ပထဝိဓာတုယံ သင်္ဃဋ္ဋယမာနာ ကမ္မဇပထဝိယံ ဧဝ ဃဋ္ဋေတိ။ ဣတရ ပထဝိယံ န ဃဋ္ဋေတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံတိ ကတွာ ဣဓ ဧဝဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ ‘‘ဝိကာရ ဒွယဉ္စာ’’တိ ကာယဝိကာရ ဝစီဝိကာရ ဒွယဉ္စ။ ကထံ ပန အသမ္မိဿံ ကတွာ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထစာ’’တိအာဒိံ။ ယံ ပန တာသံ ဃဋ္ဋနပ္ပကာရဝိဓာနံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တာသံ’’ စိတ္တဇပထဝီနံ။ ‘‘တံ တံ ဝဏ္ဏတ္တပတ္တိယာ’’တိ က၊ ခါ၊ ဒိဝဏ္ဏတ္တပတ္တတ္ထာယ။ ယံ ပန ကာယဝိညတ္တိဋ္ဌာနေ ‘အယဉ္စ အတ္ထော ဥပရိ အက္ခရုပ္ပတ္တိ ဝိစာရဏာယံ ပါကဋော ဘဝိဿတီ’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဣဓ ပါကဋံ ကရောန္တော ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တေနေဝ ဟိ မူလဋီကာယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိ မူလဋီကာပါဌေ။ ‘‘ပုဗ္ဗဘာဂေ’’တိ ပရိဗျတ္တ အက္ခရပ္ပဝတ္တဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ ‘‘နာနာဇဝနဝီထီဟီ’’တိ နာနပ္ပကာရေဟိ ဇဝနဝီထိဝါရေဟိ။ ‘‘ပထမဇဝနစိတ္တဿပီ’’တိ ပရိဗျတ္တ အက္ခရပ္ပဝတ္တိဝီထိယံ ဥပ္ပန္နပထမဇဝန စိတ္တဿပိ။ တဿ အာသေဝနဉ္စ နာမ တတော ပုရိမေဟိ ဝီထိဝါရေဟိ ဧဝ လဒ္ဓံ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အာသေဝနံ’’တိ စ ဥပစာရ ဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘တဿာ’’တိ ပရိဗျတ္တက္ခရဿ။ ဝုတ္တဉ္စ သဒ္ဒသတ္ထေသု။ ‘‘ဒီဃမုစ္စရေ’’တိ ပဉ္စဒီဃာ ဝုစ္စန္တိ။ မိထိန္ဒ ပဉှာပါဌေ။ ‘‘သာဓိကေ ဝီဟိဝါဟသတေ’’တိ ဝီဟိဓညပူရော သကဋော ဝီဟိဝါဟော နာမ။ ဝီဟိဝါဟာနံ သာဓိကေ သတသ္မိံ။ အဘိမညနံ အဘိမာနော။ ‘‘သေသမေတ္ထ ကာယဝိညတ္တိယံ ဝုတ္တနယေ နာ’’တိ တထာဟိ စလနစိတ္တဇရူပသန္တတိယံ ပဝတ္တာနီတိအာဒိနာ ဝုတ္တ နယေနာတိ အတ္ထော။ ဣဓ ပန ဝစီဘေဒကရ စိတ္တဇသဒ္ဒသန္တတိယံ ပဝတ္တာနိ ဥတုဇရူပသင်္ဃာဋာနီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ယထာသမ္ဘဝံ’’တိ။ ‘‘ပဝတ္တနတ္ထော’’တိ အဘိက္ကမနာဒိ သဇ္ဈာယနာဒီနံ ပဝတ္တာပနတ္ထော။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဗောဓေတု ကာမတာ ရဟိတေသူ’’တိ အဘိက္ကမနပဋိက္ကမနာဒီသု ကာယဝိညတ္တိ စ၊ သုတ္တန္တ သဇ္ဈာယနာဒီသု ဝစီဝိညတ္တိ စ ပရံ ဗောဓေတုကာမတာ ရဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ဒွီသု ဗောဓကဝိညတ္တီသူ’’တိ ဗောဓကကာယဝိညတ္တိ ဗောဓကဝစီ ဝိညတ္တီသု။ ပုရိမာ ကာယဝိညတ္တိ၊ ပစ္ဆိမာ စ ဝစီဝိညတ္တိ။ ပစ္ဆာ သုဒ္ဓေန မနောဒွါရိက ဇဝနေန ဧဝ ဝိညာယတိ၊ န ပဉ္စဒွါရိက ဇဝနေနာတိ ယောဇနာ။ စက္ခုဝိညာဏ ဝီထိယာ ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကာယဝိညာဏ ဝီထိယာ’’တိ ဝစီဘေဒံ အကတွာ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏာဒိ ဝသေန အဓိပ္ပာယ ဝိညာပနေ အယံ ကာယဝိညာဏဝီထိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ကသ္မာ ပန သယဉ္စဝိညာယတီတိ ဝိညတ္တီတိ အယံ ဝိကပ္ပော ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘သာဟိ အတ္တာနံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘မဇ္ဈေ’’တိ ဝိညတ္တိဂ္ဂဟဏဝီထိ အဓိပ္ပာယဂ္ဂဟဏဝီထိနံ မဇ္ဈေ။ ကထံ ပဝတ္တကဝိညတ္တီသု အဓိပ္ပာယံ ဝိညာပေတိ၊ သယဉ္စဝိညာယတီတိ ဒွေ အတ္ထာ လဗ္ဘန္တီတိ အာဟ ‘‘ဒွီသု ပနာ’’တိအာဒိံ။ အယံ အဘိက္ကမတိ၊ အယံ ပဋိက္ကမတီတိ ဇာနန္တာ အဘိက္ကမနပယောဂဉ္စ တပ္ပယောဂ ဇနကစိတ္တဉ္စ ဇာနန္တိ။ ‘‘ပရဿကထံ’’တိ ဗောဓေတုကာမတာရဟိတမ္ပိ ပရဿဝစနသဒ္ဒံ။ ရာဂစိတ္တဉ္စ ဇာနန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ မူလဋီကာယံ ပရံ ဗောဓေတုကာမတာယ ဝိနာပိ အဘိက္ကမနာဒိပ္ပဝတ္တနေန သောစိတ္တသဟဘုဝိကာရော အဓိပ္ပာယံ။ လ။ ဒွိဓာပိ ဝိညတ္တိ ယေဝါတိ။

ဝိကာရရူပေသု။ ‘‘ကမ္မယောဂျံ’’တိ အဘိက္ကမနာဒိကမ္မေသု ယောဇေတုံ ယုတ္တံ။ အဒန္ဓတာ ဝုစ္စတိ သီဃပ္ပဝတ္တိ။ သာ လက္ခဏံ အဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ သရီရ ကြိယာနုကုလော ကမ္မညဘာဝေါ လက္ခဏံ ယဿာတိ သမာသော။ ‘‘ဓာတုယော’’တိ မဟာဘူတဓာတုယော ဝါ၊ ပိတ္တသေမှာဒိဓာတုယော ဝါ။ ပူတိမုခသပ္ပသင်္ခါတဿ အာပဿ ပရိယုဋ္ဌာနန္တိ ဝါကျံ။ အသယှဘာရော နာမ ဝဟိတုံ အသက္ကုဏေယျဘာရော။ ‘‘သာ ပဝတ္တတီ’’တိ ကာယလဟုတာ ပဝတ္တတိ။ ထဒ္ဓံ ကရောန္တိ သရီရဂတာ ဓာတုယောတိ အဓိကာရော။ ဘုသံ မာရေတီတိ အာမရိကော။ ဒကာရော အာဂမော။ ဂါမနိဂမဝိလုပ္ပကော စောရဂဏော။ တဿ ဘယေန ပရိယုဋ္ဌိတံ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋမာနံ’’တိ ဝိရူပံ ဟုတွာ ဝဋ္ဋန္တံ။ ‘‘မူလဘူတာ ဟောတီ’’တိ အသပ္ပာယ သေဝနေ သတိ၊ သာ ပထမံ ပရိယုဋ္ဌာတိ။ သီတာဓိကာဝါ ဟောတိ၊ ဥဏှာဓိကာဝါ။ တာယ ပရိယုဋ္ဌိတာယ ဧဝ သဗ္ဗပရိယုဋ္ဌာနာနိ ပဝတ္တန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဣမာပနတိဿော ရူပဇာတိယော ရူပကာယဿ ဝိသေသာကာရာ ဟောန္တိ။ ဣတိ တသ္မာ ဝိကာရရူပံ နာမာတိ ယောဇနာ။

လက္ခဏရူပေသု။ ‘‘စယနံ’’တိ သဉ္စိတဘာဝဂမနံ။ ‘‘အာဒိတော’’တိအာဒိမှိ။ ‘‘ဥပရိတော’’တိ ဥပရိဘာဂေ။ ‘‘အာစယော’’တိအာဒိမှိ စယော။ ‘‘ဥပစယော’’တိ ဥပရူပရိစယော။ ‘‘အဒ္ဓါနပူရဏဝသေနာ’’တိ ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ ဒီဃကာလံ အတ္တဘာဝံ ပူရဏဝသေန။ ‘‘တေန ပရိယာယေနာ’’တိ ဥပသဒ္ဒဿ အတ္ထနာနတ္တံ အစိန္တေတွာ နိဗ္ဗတ္တိံ ဝဍ္ဎိယံ အန္တောဂဓံ ကတွာ ဝုတ္တေန တေနပရိယာယေန။ တဿ စ ဧကေကဿ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နဿ။ တတ္ထ စိတ္တဇရူပေသု အဿာသ ပဿာသာနံ ဝါ ပဒဝါရဟတ္ထဝါရာဒီနံ ဝါ အက္ခရာနံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တိ ဝဍ္ဎိ ပဝတ္တိယော ဒိဿန္တိယေဝ။ တထာ နာနာစိတ္တသမုဋ္ဌိတာနံ နာနာရူပသန္တတီနံ ပီတိ။ ဥတုဇရူပေသု ဣရိယာ ပထနာနတ္တံ ပဋိစ္စ သုခဒုက္ခဇနကာနံ နာနာရူပသန္တတီနံ နိဗ္ဗတ္တိဝဍ္ဎိပဝတ္တိယော ဒိဿန္တိယေဝ။ တထာ ဗဟိဒ္ဓါ ခါဏုကဏ္ဋကာဒိသမ္ဖဿေန သီတုဏှာဒိသမ္ဖဿေန ဝါတာတပါဒိသမ္ဖဿေန ဝါ သရီရေ ဥပ္ပန္နာနံ နာနာရူပသန္တတီနမ္ပိ စက္ခုရောဂါဒိရူပါနမ္ပီတိ။ အာဟာရဇရူပေသု အာဟာရနာနတ္တံ ပဋိစ္စ သရီရေ ဥပ္ပန္နာနံ သမဝိသမရူပသန္တတီနံတိ။ ‘‘အယံ နယော’’တိ ဗဟိဒ္ဓါသန္တာနေ နိဒဿန နယော။ တေန အဇ္ဈတ္တသန္တာနေပိ သတ္တသန္တာနာနံ ဟတ္ထပါဒါဒိသန္တာနာနံ ကေသလောမာဒိ သန္တာနာနဉ္စ နိဗ္ဗတ္တိ ဝဍ္ဎိပဝတ္တိယော နိဒဿေတိ။ ‘‘ဇီရဏံ’’တိ အဘိနဝါဝတ္ထတော ဟာယနံ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘ဌိတဿ အညထတ္တံ’’တိ အညော ပကာရော အညထာ။ အညထာ ဘာဝေါ အညထတ္တံ။ ဧတေန ဇရာဝသေနဝါ နာနာရောဂါဗာဓာဒိဝသေန ဝါ ဝိပရိဏာမော ဝုတ္တော။ ‘‘တထာ အဝတ္ထာဘေဒယောဂတော’’တိ ဇာတိရူပမေဝ အာဒိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ တတောပရံ တမေဝ ဝဍ္ဎိ ဟောတိ။ တတော ပရံ တမေဝ ပဝတ္တိ ဟောတီတိ ဧဝံ တထာ အဝတ္ထာဘေဒယောဂတော။ တေနာဟ ‘‘သာဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ပဗန္ဓယတီ’’တိ ပဗန္ဓံ ကရောတိ။ သင်္ဂဟဂါထာဒီသု ပန သုဝိညေယျာ။ ‘‘ဧတ္ထ စ ပစ္ဆိမာနီ’’တိအာဒီသု။ ဝေါဟာရသိဒ္ဓမတ္တဘာဝံ’’တိ ပုဂ္ဂလော သတ္တော အတ္တာ ဇီဝေါတိအာဒိကာ ပညတ္တိ နာမ ဝေါဟာရ သိဒ္ဓမတ္တာ ဟောတိ။ သဘာဝသိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ သာဟိ မဟာဇနေဟိ ခန္ဓ ပဉ္စကံ ဥပါဒါယ ပုဂ္ဂလော နာမ အတ္ထီတိ သမ္မတတ္တာ ဝေါဟရိတတ္တာ ဝေါဟာရသိဒ္ဓါ နာမ။ သဘာဝသိဒ္ဓါ ပန န ဟောတိ။ တသ္မာ အရိယာနံ ဝေါဟာရေ ပုဂ္ဂလော နာမ နတ္ထီတိ သိဇ္ဈတိ။ ဣမာနိ ပန ရူပါနိ သဘာဝသိဒ္ဓတ္တာ အရိယာနံ ဝေါဟာရေပိ အတ္ထီတိ သိဇ္ဈန္တိ။ တေနာဟ ‘‘တာဒိသေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သုဒ္ဓဓမ္မဂတိယာ သိဒ္ဓေနာ’’တိ ပထဝီဓာတု နာမ သုဒ္ဓဓမ္မော ဟောတိ။ သာ ဥပ္ပာဒမ္ပိ ဂစ္ဆတိ၊ ဇရမ္ပိ ဂစ္ဆတိ၊ ဘေဒမ္ပိ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ တဿာ ဥပ္ပာဒေါပိ ဇရာပိ ဘေဒေါပိ သုဒ္ဓဓမ္မဂတိယာ သိဒ္ဓါ နာမ။ ဧဝံ လက္ခဏရူပါနံ သုဒ္ဓဓမ္မဂတိသိဒ္ဓံ ပရမတ္ထလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တထာ ဝိညတ္တိ ဒွယဿပိ ဝိကာရရူပတ္တယဿပိ ပရိစ္ဆေဒ ရူပဿပီတိ။ ယထာ စ ဣမေသံ ရူပါနံ။ တထာ နိဗ္ဗာနဿပိ သုဒ္ဓဓမ္မဂတိသိဒ္ဓံ ပရမတ္ထလက္ခဏံ အတ္ထိယေဝ။ ကိလေသဓမ္မာဟိ အရိယမဂ္ဂေ အဘာဝိတေ ဘဝပရမ္ပရာယ ဥပ္ပာဒံ ဂစ္ဆန္တိယေဝ။ ဘာဝိတေပန အနုပ္ပာဒံ နိရောဓံ ဂစ္ဆန္တိယေဝ။ တသ္မာ ကိလေသဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓောပိ သုဒ္ဓဓမ္မဂတိယာ သိဒ္ဓါ နာမ။ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဿပိ သုဒ္ဓဓမ္မဂတိသိဒ္ဓံ ပရမတ္ထလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ အဇာတံ အဘူတန္တိ ဣဒံ သုတ္တံပိ ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧတေန အရိယဝေါဟာရေ နိဗ္ဗာနဿ ဧကန္တေန အတ္ထိတာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တာ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဣတရထာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘နသဘာဝတော အနုပလဒ္ဓတ္တာ အနိပ္ဖန္နာနိ နာမ ဟောန္တီ’’တိ ဧတေန ဧတာနိ အသဘာဝရူပါနီတိ စ အလက္ခဏ ရူပါနီတိ စ အသမ္မသနရူပါနီတိ စ န သက္ကာ ဝတ္တုံတိပိ ဒီပေတိ။ ကသ္မာ၊ ယထာသကံ သဘာဝေဟိ သဘာဝဝန္တတ္တာ ယထာသကံ လက္ခဏေ ဟိ သလက္ခဏတ္တာ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ သမ္မသနညာဏ ဝိဘင်္ဂေ ဇာတိဇရာမရဏာနမ္ပိ သမ္မသိတဗ္ဗဓမ္မေသု အာဂတတ္တာတိ။ အဋ္ဌသာလိနိယမ္ပိ အယမတ္ထော ဝုတ္တောယေဝ။ ယထာဟ ပရိနိပ္ဖန္နန္တိ ပန္နရသရူပါနိ ပရိနိပ္ဖန္နာနိ နာမ။ ဒသရူပါနိ အပရိနိပ္ဖန္နာနိ နာမ။ ယဒိ အပရိနိပ္ဖန္နာနိ နာမ။ ဧဝံသတိ၊ အသင်္ခတာနိ နာမ သိယုံ။ တေသံယေဝ ပနရူပါနံ ကာယဝိကာရော ကာယဝိညတ္တိ နာမ။ ဝစီဝိကာရော ဝစီဝိညတ္တိ နာမ။ ဆိဒ္ဒံ ဝိဝရံ အာကာသဓာတု နာမ။ လဟုဘာဝေါ လဟုတာ နာမ။ မုဒုဘာဝေါ မုဒုတာ နာမ။ ကမ္မညဘာဝေါ ကမ္မညတာ နာမ။ နိဗ္ဗတ္တိ ဥပစယော နာမ။ ပဝတ္တိ သန္တတိ နာမ။ ဇီရဏာကာရော ဇရတာ နာမ။ ဟုတွာ အဘာဝါကာရော အနိစ္စတာ နာမာတိ သဗ္ဗံ ပရိနိပ္ဖန္နံ သင်္ခတမေဝါတိ။ တတ္ထ ‘‘တေသံယေဝ ရူပါနံ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ တေသံယေဝ ဒသန္နံ ရူပါနံ မဇ္ဈေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဣတိသဗ္ဗံ’’တိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ဒသဝိဓံ ရူပံ ပရိနိပ္ဖန္နမေဝ သင်္ခတမေဝါတိ အတ္ထော။ ခန္ဓဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဝုတ္တောဝ။ ယထာဟ ပဉ္စဝိပနခန္ဓာ ပရိနိပ္ဖန္နာဝ ဟောန္တိ၊ နော အပရိနိပ္ဖန္နာ။ သင်္ခတာဝ၊ နော အသင်္ခတာ။ အပိစ နိပ္ဖန္နာပိ ဟောန္တိယေဝ။ သဘာဝဓမ္မေသုဟိ နိဗ္ဗာနမေဝေကံ အပရိနိပ္ဖန္နံ အနိပ္ဖန္နဉ္စာတိ စ။ နိရောဓသမာပတ္တိ စ နာမ ပညတ္တိ စ ကထန္တိ။ နိရောဓသမာပတ္တိ လောကိယလောကုတ္တရာတိ ဝါ သင်္ခတာသင်္ခတာတိ ဝါ ပရိနိပ္ဖန္နာပရိနိပ္ဖန္နာတိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ နိပ္ဖန္နာ ပန ဟောတိ။ သမာပဇ္ဇန္တေန သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော။ တထာ နာမပညတ္တိ၊ သာပိဟိ လောကိယာဒိဘေဒံ နလဘတိ။ နိပ္ဖန္နာ ပန ဟောတိ။ နော အနိပ္ဖန္နာ။ နာမဂ္ဂဟဏဉှိ ဂဏှန္တောဝ ဂဏှာတီတိ စ။ ဧတေန လက္ခဏရူပါနမ္ပိ နိပ္ဖန္နတာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂေပန နိပ္ဖန္နံ အနိပ္ဖန္နံတိဒုကဿ နိဒ္ဒေသေ။ အဋ္ဌာရသဝိဓံ ရူပံ ပရိစ္ဆေဒဝိကာရ လက္ခဏဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ သဘာဝေနေဝ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗတော နိပ္ဖန္နံ၊ သေသံ တဗ္ဗိပရီတတာယ အနိပ္ဖန္နန္တိ စ။ နိပ္ဖန္နရူပံ ပန ရူပရူပံ နာမာတိ စ။ ယံ စတူဟိ ကမ္မာဒီဟိ ဇာတံ၊ တံ စတုဇံ နာမ။ တံ လက္ခဏ ရူပဝဇ္ဇံ အဝသေသရူပံ။ လက္ခဏရူပံ ပန န ကုတောစိဇာတန္တိ စ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ အာစရိယေဟိ ဂဟိတနာမမတ္တတ္တာ ဝတ္တိစ္ဆာနုဂတံ ဟောတိ။ ယံ ရုစ္စတိ၊ တံ ဂဟေတွာ ကထေတဗ္ဗန္တိ။

ရူပသမုဒ္ဒေသာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၉၇။ ရူပဝိဘာဂေ။‘‘ဧကဝိဓနယံ တာဝ ဒဿေတုံ’’တိ ရူပဝိဘာဂတော ပထမံ ဒဿေတုံ။ ဧတေန ဧကဝိဓနယော ရူပဝိဘာဂေါ နာမ န တာဝ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တံ န သမေတိ။ ကေန န သမေတီတိ အာဟ ‘‘ဝက္ခတိဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဇ္ဈတ္တိကာဒိဘေဒေန ဝိဘဇန္တိ ဝိစက္ခဏာ’’တိ ဧတေန သဗ္ဗံရူပံ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝသေန ဒုဝိဓန္တိအာဒိကော ဒုဝိဓနယော ဧဝ ရူပဝိဘာဂနယော နာမာတိ ဝိညာယတိ။ တသ္မာ တေန န သမေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အပိစ ပါဠိယံ။ သဟေတုကာ ဓမ္မာ၊ အဟေတုကာ ဓမ္မာတိအာဒိ ဒုကေသု သဗ္ဗံရူပံ အဟေတုကမေဝ၊ န သဟေတုကန္တိအာဒိ နိယမကရဏမ္ပိ ရူပဝိဘာဂေါ ဧဝါတိ ကတွာ တထာ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဣတရာနိ ပနာ’’တိ ကာမာဝစရန္တိအာဒီနိ ပန။ ‘‘ဇနကေန ပစ္စယေနာ’’တိ ပဓာနဝစနမေတံ။ ဥပတ္ထမ္ဘကာဒိ ပစ္စယာပိ ဂဟေတဗ္ဗာ ဧဝ။ ‘‘သင်္ဂမ္မာ’’တိ သမာဂန္တွာ။ ‘‘ကရီယတီ’’တိ နိပ္ဖာဒီယတိ။ ယောဓမ္မောတိအာဒီသု။ ‘‘ပဟီနော ပီ’’တိ ဆိန္ဒနဘိန္ဒနာဒိဝသေန ပဟီနောပိ။ ‘‘တသ္မိံ သတီ’’တိ သမုဒယပ္ပဟာနေ သတိ။ ကိစ္စပစ္စယာနံ အရဟတ္ထဿ စ သက္ကတ္ထဿ စ ဒီပနတော ဒုဝိဓံ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အဋ္ဌာနတ္တာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တဗ္ဗိသယဿာ’’တိ ရူပဝိသယဿ။ ‘‘ဧဝံ’’တိ ဧဝံသန္တေ။ ‘‘ပဟီနံ ဘဝိဿတီ’’တိ အနာဂတဘဝေ ပုန အနုပ္ပာဒတ္ထာယ ဣဓေဝ ပဟီနံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဥစ္ဆိန္နမူလံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တာလာဝတ္ထုကတံ’’တိ ဆိန္နတာလက္ခာဏုကံ ဝိယ ကတံ ဘဝိဿတိ။ ‘‘အနဘာဝံ ကတံ’’တိ ပုန အဘာဝံ ကတံ။ ‘‘ပါကဋော’’တိ ဒဿနာဒိကိစ္စဝိသေသေဟိ ပညာတော။ ‘‘တဒုပါဒါယာ’’တိ တံ ဥပနိဓာယ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘အဇ္ဈတ္တိကရူပံ’’တိ ပဒုဒ္ဓါရဏံ။ အတ္တာနံ အဓိကိစ္စ ပဝတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ။ အဇ္ဈတ္တမေဝ အဇ္ဈတ္တိကန္တိ ဒဿေတိ ‘‘အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ’’တိအာဒိနာ။ တံ န သုန္ဒရံ။ ကသ္မာ၊ အဇ္ဈတ္တဓမ္မ အဇ္ဈတ္တိက ဓမ္မာနဉ္စ အဝိသေသော အာပဇ္ဇတီတိ ဝက္ခမာနကာရဏတ္တာ။ ‘‘ဒွါရရူပံ နာမာ’’တိ ပဒုဒ္ဓါရပဒံ။ ကသ္မာ ဒွါရရူပံ နာမာတိ အာဟ ‘‘ယထာက္ကမံ’’တိအာဒိံ။ ပရတောပိ ဧသနယော။ ‘‘ဒေသနာဘေဒ ရက္ခဏတ္ထံ’’တိ ဒုကဒေသနာဘေဒတော ရက္ခဏတ္ထံ။ တတ္ထ ဒေသနာဘေဒေါ နာမ ရူပကဏ္ဍေ ပဉ္စဝိညာဏာနံ ဝတ္ထု ရူပဉ္စ၊ န ဝတ္ထု ရူပဉ္စ၊ အာရမ္မဏ ရူပဉ္စ၊ န အာရမ္မဏ ရူပဉ္စ ဝတွာ မနောဝိညာဏဿ န ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဝုစ္စေယျ၊ အာရမ္မဏဒုကေ မနောဝိညာဏဿ အာရမ္မဏ ရူပံ၊ န အာရမ္မဏ ရူပန္တိ ဒုကပဒံ န လဗ္ဘေယျ။ အယံ ဒေသနာဘေဒေါ နာမ။ ဝတ္ထုဒုကေသု ဟဒယဝတ္ထုဝသေန လဗ္ဘမာနံ မနောဝိညာဏဒုကံ န ဝုတ္တန္တိ။ ‘‘ထူလသဘာဝတ္တာ’’တိ သုခုမရူပံ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒူရေ ပဝတ္တဿပီ’’တိ ယထာ သုခုမရူပံ အတ္တနော သရီရေ ပဝတ္တမ္ပိ ဉာဏေန သီဃံ ပရိဂ္ဂဟေတုံ န သက္ကာ ဟောတိ၊ တထာ ဣဒံ။ ဣမဿ ပန ဒူရေ ပဝတ္တဿပိ။ ‘‘ဂဟဏယောဂျတ္တာ’’တိ ဉာဏေန ပရိဂ္ဂဟဏပတ္တတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘သယံနိဿယဝသေန စာ’’တိ သယဉ္စ နိဿယ မဟာဘူတဝသေန စ။ တတ္ထ သယံ သမ္ပတ္တာ နာမ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတုယော။ နိဿယဝသေန သမ္ပတ္တာ နာမ ဂန္ဓရသာ။ ဥဘယထာပိ အသမ္ပတ္တာ နာမ စက္ခု ရူပ၊ သောတ သဒ္ဒါ။ ယော ပဋိမုခဘာဝေါ အတ္ထိ၊ ယံ အညမညပတနံ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ န စ တာနိ အညပ္ပကာရာနိ ဧဝ သက္ကာ ဘဝိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အနုဂ္ဂဟ ဥပဃာတဝသေနာ’’တိ ဝဍ္ဎနတ္ထာယ အနုဂ္ဂဟဝသေန၊ ဟာယနာဒိ အတ္ထာယ ဥပဃာတဝသေန။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပံ ဂဏှာတိ။ ‘‘အာဒိန္နပရာမဋ္ဌတ္တာ’’တိ တဏှာမာနေဟိ ဧတံ မမ ဧသောဟမသ္မီတိအာဒိန္နတ္တာ၊ ဒိဋ္ဌိယာ ဧသော မေ အတ္တာတိ ပရာမဋ္ဌတ္တာ စ။ ‘‘နိစ္စကာလံ ပဝတ္တိဝသေနာ’’တိ ဧကေန ဇနကကမ္မေန ပဋိသန္ဓိက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ နိစ္စကာလံ ပဝတ္တိဝသေန။ ‘‘ဥပစရီယတီ’’တိ ဝေါဟရီယတိ။ ‘‘အတ္ထဝိသေသဗောဓော’’တိ ရူပါရမ္မဏဿ ကိစ္စဝိသေသဗောဓော။ ‘‘အသမ္ပတ္တဝသေနာ’’တိ ဝိသယဋ္ဌာနံ သယံ အသမ္ပဇ္ဇနဝသေန။ အတ္တနောဌာနံ ဝါ ဝိသယဿ အသမ္ပဇ္ဇနဝသေန။ တတ္ထ ဝိသယဿ အသမ္ပတ္တံ ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တထာ သောတသဒ္ဒေသု စ အညမညံ လဂ္ဂိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေသု။ ‘‘သမ္ပတ္တိယာ ဧဝါ’’တိ သမ္ပဇ္ဇနတ္ထာယ ဧဝ။ တထာ အာပေါ စ သမ္ပတ္တိယာ ဧဝ ပစ္စယောတိ ယောဇနာ။ ဒုဗ္ဗလပထဝီ ဧဝ သန္နိဿယော ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အဿာ’’တိ စက္ခုဿ။ ‘‘သောတဿပနကထံ’’တိ သောတဿ အသမ္ပတ္တဂ္ဂဟဏံ ကထံ ပါကဋံ။ သမ္ပတ္တဂ္ဂဟဏံ ဧဝ ပါကဋန္တိ ဒီပေတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထဟီ’’တိအာဒိံ။ ဒက္ခိဏပဿတော ဝါ သုယျတိ၊ စေတိယာဒိကဿ ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂေ ဌိတာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပဋိဃဋ္ဋနာနိဃံသော’’တိ သောတေသု ပဋိဃဋ္ဋနဝေဂေါ။ ‘‘တေသံ’’တိ အာသန္နေဝါ ဒူရေ ဝါ ဌိတာနံ။ ဟောတု ဒူရေ ဌိတာနံ စိရေန သုတောတိ အဘိမာနော။ ကသ္မာ ပန ဥဇုကံ အသုတွာ ဒက္ခိဏပဿတောဝါ ဥတ္တရပဿတော ဝါ သုဏေယျ၊ အသုယျမာနော ဘဝေယျာတိ ပုစ္ဆာ။ တံ ကထေန္တော ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဂန္တွာ ဝိသယဒေသံ တံ၊ ဖရိတွာ ဂဏှတီတိ စေ’’တိ တံ စက္ခုသောတ ဒွယံ ဒူရေဝိသယာနံ ဥပ္ပန္နဒေသံ ဖရိတွာ ဂဏှတီတိ စေဝဒေယျာတိ အတ္ထော။ ဒူရေဌတွာ ပဿန္တော သုဏန္တော စ မဟန္တမ္ပိပဗ္ဗတံ ဧကက္ခဏေ ပဿတိ၊ မဟန္တံပိ မေဃသဒ္ဒံ ဧကက္ခဏေ သုဏာတိ။ တသ္မာ ဥဘယံ အသမ္ပတ္တဂေါစရန္တိ ဝိညာယတိ။ ဣမသ္မိံ ဝစနေ ဌတွာ ဣဒံ ပရိကပ္ပဝစနံ ဒဿေတိ တံ ဒွယံ ဝိသယပ္ပဒေသံ ဂန္တွာ မဟန္တံပိ ပဗ္ဗတံ ဝါ မေဃသဒ္ဒံ ဝါ ဖရိတွာ ဂဏှာတိ။ တသ္မာ မဟန္တံပိ ပဿတိ၊ သုဏာတိ။ န အသမ္ပတ္တဂေါစရတ္တာ မဟန္တံ ပဿတိ သုဏာတီတိ ကောစိ ဝဒေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဓိဋ္ဌာနဝိဓာနေပိ တဿ သော ဂေါစရော သိယာတိ။ ဧဝံသတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဒိဗ္ဗသောတာဘိညာနံ အဓိဋ္ဌာနဝိဓာနေပိ သော ရူပသဒ္ဒဝိသယော တဿ ပသာဒစက္ခုသောတဿ ဂေါစရော သိယာတိ အဘိညာဓိဋ္ဌာန ကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ စက္ခုသောတံ ဒေဝလောကမ္ပိ ဂန္တွာ ဒိဗ္ဗရူပမ္ပိ ဒိဗ္ဗသဒ္ဒမ္ပိ ဂဏှေယျ။ န ပန ဂဏှာတိ။ တသ္မာ တဿ ဝိသယဒေသဂမနဉ္စ မဟန္တဒေသဖရဏဉ္စ န စိန္တေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ရူပဝိဘာဂါနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၈။ ရူပသမုဋ္ဌာနေ။ သုတ္တန္တေသု စေတနာသမ္ပယုတ္တာ အဘိဇ္ဈာဒယောပိ ကမ္မန္တိ ဝုတ္တာ။ တေ ပန ပဋ္ဌာနေ ကမ္မပစ္စယံ ပတွာ တပ္ပစ္စယကိစ္စံ န သာဓေန္တိ၊ စေတနာ ဧဝ သာဓေတီတိ အာဟ ‘‘သာ ယေဝါ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တံ သမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ’’တိ ဟေတူဟိ စ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကဓမ္မေဟိ စ သမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနန္တိ အတ္ထဝသေန စေတသိကဓမ္မာနမ္ပိ ရူပသမုဋ္ဌာပကတာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ သော ဟိ ဥဒယတိ ပသဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကပ္ပသဏ္ဌာပနဝသေနာ’’တိ ကပ္ပပ္ပတိဋ္ဌာပနဝသေန။ အဇ္ဈတ္တိကသဒ္ဒေါ ဆသု စက္ခာဒီသု အဇ္ဈတ္တိကာယတနေ သွေဝ ပဝတ္တတိ။ ဣဓ ပန သကလံ အဇ္ဈတ္တသန္တာနံ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘အဇ္ဈတ္တ သန္တာနေတိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ’’တိ။ ‘‘ခဏေ ခဏေ’’တိ ဝိစ္ဆာဝစနံ။ ‘‘ဝိစ္ဆာ’’တိ စ ဗဟူသုခဏေသု ဗျာပနန္တိ အာဟ ‘‘တီသုတီသုခဏေသူ’’တိ။

ယမကပါဌေသု။ ယဿ ဝါ ပန ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘နိရုဇ္ဈတီ’’တိ ဘင်္ဂက္ခဏ သမင်္ဂိတမာဟ။ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဥပ္ပာဒက္ခဏ သမင်္ဂိတံ။ ‘‘ဣတီ’’တိ အယံ ပုစ္ဆာ။ ‘‘နော’’တိ ပဋိက္ခေပေါ။ သမုဒယသစ္စဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဒုက္ခသစ္စဘူတဿ ရူပဿဝါ နာမဿဝါ ဥပ္ပာဒေါ နာမ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဿ ကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ယဿ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဒွေ ပါဌာဂဟေတဗ္ဗာ။ ‘‘နော’’တိ ကုသလာကုသလ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ အဗျာကတဘူတာနံ ရူပါနံ ဝါ နာမာနံ ဝါ နိရောဓော နာမ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေသုပါဌေသု ကေသဉ္စိဝါဒီနံ ဝစနောကာသံ ဒဿေတုံ ‘‘အရူပဘဝံ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘စေ’’တိ ကောစိဝါဒီ စေဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ စ ဥဒ္ဓဋာ သိယုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတရတ္ထ စာ’’တိ တတော ဣတရသ္မိံ ယဿ ကုသလာ ဓမ္မာတိအာဒိပါဌေ စ။ ‘‘တမ္ပိ နာ’’တိ တမ္ပိ ဝစနံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ပုရိမကောဋ္ဌာသေ’’တိ အသညသတ္တာနံ တေသံ တတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ ပုရိမပက္ခေတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပစ္ဆိမကောဋ္ဌာသေ’’တိ သဗ္ဗေသံ စဝန္တာနံ ပဝတ္တေ စိတ္တဿဘင်္ဂက္ခဏေတိ ဣမသ္မိံ ပစ္ဆိမ ပက္ခေ။ စဝန္တာနံ ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ သိယာ၊ န ပဝတ္တေ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေတိ၊ နော စ န ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဝိညာယတိ ပဝတ္တေ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယမ္ပိ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယေ စ အနုပ္ပဇ္ဇမာနေ သတိ၊ သဗ္ဗာနိ ကမ္မဇရူပါနိ ဥတုဇရူပါနိ အာဟာရဇရူပါနိ စ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝိညာတဗ္ဗံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပစ္ဆိမကောဋ္ဌာသေ’’တိ သဗ္ဗေသံ စဝန္တာနံ ပဝတ္တေ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေတိ ဣမသ္မိံ ပစ္ဆိမပက္ခေ။ တတ္ထ စ ပဝတ္တေ စိတ္တဿ ဘင်္ဂက္ခဏေတိ ဣဒံ အဓိပ္ပေတံ။ ဧဝံ ပါဠိသာဓကံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယုတ္တိသာဓကံ ဒဿေန္တော ‘‘ယသ္မာ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တဿာ’’တိ အာနန္ဒာ စရိယဿ မူလဋီကာကာရဿ။ ဝိဘာဝနိယံ။ ဘင်္ဂေ ရူပဿ နုပ္ပာဒေါ၊ စိတ္တဇာနံ ဝသေန ဝါ။ အာရုပ္ပံ ဝါပိ သန္ဓာယ၊ ဘာသိတော ယမကဿ ဟိ။ န စိတ္တဋ္ဌိတိ ဘင်္ဂေ စ၊ န ရူပဿ အသမ္ဘဝေါ။ တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘န ဟိ န စိတ္တဋ္ဌိတီ’’တိ စိတ္တဿဌိတိ နာမ န ဟိ နတ္ထိ။ ‘‘ဘင်္ဂေစာ’’တိ စိတ္တဿဘင်္ဂက္ခဏေ စ။ တံ အသမ္ဘာဝေန္တော ‘‘ယမကပါဠိယော ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘နာနတ္ထာ နာနာဗျဉ္ဇနာ’’တိ ဧတေန ပါဠိသံသန္ဒနာ နာမ ဂရုကတ္တဗ္ဗာတိ ဒီပေတိ။ ‘‘ဂမ္ဘီရော စ သတ္ထု အဓိပ္ပာယော’’တိ ဧတေန အတ္တာနံ သတ္ထုမတညုံ ကတွာ ဣဒံ သန္ဓာယ ဧတံ သန္ဓာယာတိ ဝတ္တုံ ဒုက္ကရန္တိ ဒီပေတိ။ ‘‘သုဒ္ဓံ အရူပမေဝါ’’တိ သုဒ္ဓံ အရူပပ္ပဋိသန္ဓိံ ဧဝ။ ဆ စတ္တာလီသစိတ္တာနိ ရူပံ ဇနေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဧဝံ သတိ အရူပဝိပါကဝဇ္ဇိတန္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အရူပဝိပါကာပနာ’’တိအာဒိံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဟေတုနော’’တိ ရူပဝိရာဂဘာဝနာ ကမ္မသင်္ခါတဿ ဟေတုဿ။ ‘‘တဗ္ဗီဓုရတာယာ’’တိ ရူပဝိရုဒ္ဓတာယ။ ရူပါရူပဝိရာဂဘာဝနာဘူတော မဂ္ဂေါ။ တေန နိဗ္ဗတ္တဿ။ ရူပေါကာသော နာမ ကာမရူပဘဝေါ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဧကူန န ဝုတိဘဝင်္ဂဿေ ဝါ’’တိ ပဝတ္တိကာလေ ရူပဇနကဿ ဧကူန န ဝုတိဘဝင်္ဂ စိတ္တဿာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပန အရူပဝိပါကံ ပဝတ္တိကာလေပိ ရူပဇနကံ န ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိံ။ ကေစိ ပန ပဋိသန္ဓိ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ရူပံ ပစ္ဆာဇာတ ပစ္စယံ န လဘတိ။ ဌိတိက္ခဏေ ရူပံ ပရတော ဘဝင်္ဂစိတ္တတော ပစ္ဆာဇာတပစ္စယံ လဘတီတိ ဝဒန္တိ။ တံ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘န ဟိ အတ္တနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သယံ ဝိဇ္ဇမာနော ဟုတွာ ဥပကာရကော ပစ္စယော အတ္ထိပစ္စယော။ ပစ္ဆာဇာတော စ တဿ ဧကဒေသော။ ‘‘အာယုသင်္ခါရာနံ’’တိ ဥသ္မာဒီနံ။ ‘‘တံ’’တိ ခီဏာသဝါနံ စုတိစိတ္တံ။ ‘‘ယထာဟာ’’တိ သော ထေရော ကိံ အာဟ။ ‘‘ဝုတ္တံ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ဣတိ ပန ဝစနတော အညေသံပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီတိ ဝိညာယတီတိ ပဓာနဝစနံ။ ပန သဒ္ဒေါ အရုစိ ဇောတကော။ ‘‘တထာ ဝုတ္တေပီ’’တိ ဇောတေတိ။ ဝစီသင်္ခါရော နာမ ဝိတက္ကဝိစာရော။ ကာယသင်္ခါရော နာမ အဿာသပဿာသဝါတော။ သော သဗ္ဗေသံပိ ကာမသတ္တာနံ စုတိ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ စ တတော ပုရိမစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ စ နနိရုဇ္ဈတီတိ ဝစနေန စုတိစိတ္တတော ပုဗ္ဗဘာဂေယေဝ အဿာသပဿာသာနံ အဘာဝံ ဉာပေတိ။ နနု ဣမိဿံ ပါဠိယံ စုတိကာလေ အဿာသပဿာသဿ အဘာဝံ ဝဒတိ။ အညေသံ စိတ္တဇရူပါနံ အဘာဝံ န ဝဒတိ။ တသ္မာ ဣမာယ ပါဠိယာ သဗ္ဗေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ အဿာသပဿာသံ န ဇနေတီတိ ဝိညာယတိ။ န အညာနိ စိတ္တဇရူပါနီတိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ န ဟိ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တဿ ကာယသင်္ခါရ သမုဋ္ဌာပနံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဂဗ္ဘဂမနာဒိဝိနိဗဒ္ဓါဘာဝေ’’တိ မာတုကုစ္ဆိမှိ ဂတဿ အဿာသပဿာသော န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တထာ ဥဒကေ နိမုဂ္ဂဿ။ ဗာဠှံ ဝိသညီဘူတဿ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇန္တဿ။ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တဿ။ ရူပါရူပဘဝေ ဌိတဿာတိ။ တသ္မာ ဧတေဂဗ္ဘဂမနာဒယော အဿာသပဿာသံ ဝိနိဗဒ္ဓန္တိ နီဝါရေန္တီတိ ဂဗ္ဘဂမနာဒိဝိနိဗဒ္ဓါ။ တေသံ အဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဝိနာ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ အဿာသပဿာသဿ စ အညစိတ္တဇရူပါနဉ္စ ဝိသေသော နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အညံပိ ယုတ္တိံ ဒဿေတိ ‘‘စုတော စာ’’တိအာဒိနာ။ စုတော စ ဟောတိ၊ အဿ စိတ္တသမုဋ္ဌာန ရူပဉ္စ ပဝတ္တတီတိ န စ ယုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ သော စ သုဋ္ဌု ဩဠာရိကော ရူပဓမ္မော။ ဣတိ တသ္မာ န သက္ကာ ဝတ္တုံတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣမဿ အတ္ထဿာ’’တိ ဝတွာ တံ အတ္ထံ ဝဒတိ ‘‘ဩဠာရိကဿာ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ကတီပယ ခဏမတ္တံ’’တိ ပန္နရသခဏသောဠသခဏမတ္တံ။ ‘‘စိတ္တဇရူပပ္ပဝတ္တိယာ’’တိ စိတ္တဇရူပပ္ပဝတ္တနတော။ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ၊ တဒါ ပဉ္စာရမ္မဏာနိပိ ပဉ္စဒွါရေသု အာပါတံ နာဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘ပစ္စယပရိတ္တတာယ ဝါ’’တိ တဒါ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယဿ အလာဘတော ဝုတ္တံ။ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ။ တဒါ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ဧဝ ပဉ္စာရမ္မဏာနိ ပဉ္စဒွါရေသု အာပါတံ နာဂစ္ဆန္တိ။ ပရိယောသာနေပိ ဧကစိတ္တက္ခဏမတ္တေ။ ဝတ္ထုဿ အာဒိအန္တနိဿိတာနိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ အာဒိမှိ နိဿိတာနိ။ မရဏာသန္နကာလေ အန္တေ နိဿိတာနိ။ သမဒုဗ္ဗလာနိ ဧဝ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ယထာ သဗ္ဗပဋိသန္ဓိစိတ္တမ္ပိ ရူပံ န ဇနေတိ၊ တထာ သဗ္ဗစုတိစိတ္တမ္ပိ ရူပံ န ဇနေတီတိ သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ။ ‘‘ပါဠိဝိရောဓံ’’တိ ပုဗ္ဗေ ဒဿိတာယ သင်္ခါရ ယမကပါဠိယာ ဝိရောဓံ။‘‘ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝါ’’တိ စိတ္တဉှိ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဧဝ ပရိပုဏ္ဏံ ပစ္စယံ လဘိတွာ ဗလဝံ ဟောတီတိ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘တံ’’တိ အပ္ပနာဇဝနံ။ အစလမာနံ ဟုတွာ။ ‘‘အဗ္ဗောကိဏ္ဏေ’’တိ ဝီထိစိတ္တ ဝါရေန အဝေါကိဏ္ဏေ။ န တထာ ပဝတ္တမာနေသု အင်္ဂါနိ ဩသီဒန္တိ၊ ယထာ ဌပိတာနေဝ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘န တတောပရံ’’တိ တတော အတိရေကံ ရူပဝိသေသံ န ဇနေတိ။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိစိတ္တံ။ ‘‘ဥတ္တရကိစ္စံ’’တိ ဥပရူပရိကိစ္စံ။ ‘‘အဋ္ဌ ပုထုဇ္ဇနာနံ’’တိ အဋ္ဌ သောမနဿ ဇဝနာနိ ဟသနံပိ ဇနေန္တိ။ ဆ ဇဝနာနိ ပဉ္စဇဝနာနီတိ အဓိကာရော။ တေသံ ဗုဒ္ဓါနံ။ သိတကမ္မဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သိတကမ္မံ နာမ မိဟိတကမ္မံ။ ‘‘ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝါ’’တိ ‘ရူပဿ ပန ဥပတ္ထမ္ဘကဘူတာ ဥတုအာဟာရာ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယ ဓမ္မာ စ ဌိတိက္ခဏေ ဧဝ ဖရန္တီ’တိ ဧဝံ ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘ဥတုနော ဗလဝဘာဝေါ’’တိ ရူပုပ္ပာဒနတ္ထာယ ဗလဝဘာဝေါ။ သန္တတိဌိတိယာ ဗလဝဘာဝေါ ပန ပစ္ဆာဇာတပစ္စယာယတ္တော ဟောတိ။ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေယျ။ နော န သမုဋ္ဌာပေတီတိ အာဟ ‘‘ဝက္ခတိ စာ’’တိအာဒိံ။ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနဂတော စ ဗဟိဒ္ဓါသန္တာနဂတော စ ဒုဝိဓာဟာရောတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧတ္ထစာတိအာဒီသု။ ဥတု ပဉ္စဝိဓော။ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ စတုဇဝသေန စတုဗ္ဗိဓော၊ ဗဟိဒ္ဓါ သန္တာနေ ဥတုဇဝသေန ဧကော။ တထာ အာဟာရောပိ ပဉ္စဝိဓော။ တေသု ဌပေတွာ ဗဟိဒ္ဓါဟာရံ အဝသေသာနံ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနေ ရူပသမုဋ္ဌာပနေ ဝိဝါဒေါ နတ္ထိ။ ဗဟိဒ္ဓါဟာရဿ ပန အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ ရူပသမုဋ္ဌာပနေ ဝိဝါဒေါ အတ္ထီတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥတုဩဇာနံ ဝိယာ’’တိ ဥတုဩဇာနံ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ ရူပသမုဋ္ဌာပနံ ဝိယ။ အဋ္ဌကထာပါဌေ။ ‘‘ဒန္တဝိစုဏ္ဏိတံ ပနာ’’တိ ဒန္တေဟိ သင်္ခါဒိတွာ ဝိစုဏ္ဏံ ကတံ ပန။ ‘‘သိတ္ထံ’’တိ ဘတ္တစုဏ္ဏသိတ္ထံ။ ဋီကာပါဌေ။ ‘‘သာ’’တိ ဗဟိဒ္ဓါ ဩဇာ။ ‘‘နသင်္ခါဒိတော’’တိ န သုဋ္ဌုခါဒိတော။ ‘‘တတ္တကေနပီ’’တိ မုခေဌပိတမတ္တေနပိ။ ‘‘အဗ္ဘန္တရဿာ’’တိ အဇ္ဈတ္တာဟာရဿ။ ‘‘အဋ္ဌအဋ္ဌရူပါနိ သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ ဥပတ္ထမ္ဘနဝသေန သမုဋ္ဌာပေတိ၊ ဇနန ဝသေန ပန အဇ္ဈတ္တိကာဟာရော ဧဝ သမုဋ္ဌာပေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပါဒိန္နကာ’’တိ အဇ္ဈတ္တ သမ္ဘူတာ ဝုစ္စန္တိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဩဇာပိ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ ယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေနဥတုနာ’’တိ အဇ္ဈတ္တ ဥတုနာ။ ‘‘သေဒိယမာနာ’’တိ ဥသ္မာပိယမာနာ။ ‘‘တာယ စ ဩဇာယာ’’တိ အဇ္ဈတ္တ ဩဇာယ။ ‘‘မေဒသိနေဟုပစယ ဝသေနာ’’တိ မေဒကောဋ္ဌာသရသသိနေဟ ကောဋ္ဌာသာနံ ဝဍ္ဎနဝသေန။ ဣတရာနိ ပန တီဏိရူပသမုဋ္ဌာနာနိ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ စက္ခာဒီနိ ဣန္ဒြိယ ရူပါနိ။ ‘‘ဝိဟာရော’’တိ သမာပတ္တိ ဧဝ ဝုစ္စတိ။ သမာပတ္တိ စိတ္တေန ဇာတတ္တာ တာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဝိပ္ပသန္န နီတိ ကတွာ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘ဥပစရိတတ္တာ’’တိ ဌာနူပစာရေန ဝေါဟရိတတ္တာ။ ‘‘တေသံ န ဝန္နံ’’တိ ဣန္ဒြိယရူပါနံ။ နိဓိကဏ္ဍပါဌေ။ သုန္ဒရော ဝဏ္ဏော ယဿာတိ သုဝဏ္ဏော။ သုဝဏ္ဏဿ ဘာဝေါ သုဝဏ္ဏတာ။ တထာသုဿရတာ။ ‘‘သရော’’တိ စ သဒ္ဒေါ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သုသဏ္ဌာနံ’’တိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ သုဋ္ဌုသဏ္ဌာနံ။ ‘‘သုရူပတာ’’တိ သုန္ဒရရူပကာယတာ။ ‘‘ယထာ’’တိ ယေနအာကာရေန သဏ္ဌိတေ သတိ။ တထာ တေန အာကာရေန သဏ္ဌိတာ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

လဟုတာဒိတ္တယေ။ ဒန္ဓတ္တာဒိကရာနံ ဓာတုက္ခောဘာနံ ပဋိပက္ခေဟိ ပစ္စယေဟိ သမုဋ္ဌာတီတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဧတဿာ’’တိ လဟုတာဒိတ္တယဿ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ဧတံ လဟုတာဒိတ္တယံ ကမ္မသမုဋ္ဌာနန္တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယမကေသုပိ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နေနေဝ ဂဟိတော’’တိ ယဿ စက္ခာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ သောတာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ သစက္ခုကာနံ အသောတကာနံ ဥပပဇ္ဇန္တာနံ တေသံ စက္ခာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိအာဒီသု ဥပ္ပာဒဝါရေ ပဋိသန္ဓိဝသေန၊ နိရောဓဝါရေ စုတိဝသေန အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံဝ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အကမ္မဇာနံ ပဝတ္တိကာလေ ကာလဘေဒေါ ဝုတ္တောတိ။ ‘‘ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓာတိ ဝုတ္တံ’’တိ ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟေ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မဒီပနိယံ ‘အတ္ထိ ဝါတ သမုဋ္ဌိတာ အာဗာဓာ။ လ။ အတ္ထိ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓာ’တိ ဝုတ္တံ။ တာနိ ဥပပီဠကုပဃာတက ကမ္မာနိပိ ဝိပတ္တိယော လဘမာနာနိ ဧဝ ခေါဘေတွာ နာနာဗာဓေ ဥပ္ပာဒေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သရီရေ ဌန္တိ တိဋ္ဌန္တီတိ သရီရဋ္ဌကာ။ ‘‘တဒနုဂတိကာနိ ဧဝ ဟောန္တီ’’တိ ကမ္မဇာဒီနိပိ ခုဗ္ဘိတာနိ ဧဝ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတေန အဋ္ဌသု ကာရဏေသု ယေနကေနစိကာရဏေန စက္ခုရောဂါဒိကေ အာဗာဓေ ဇာတေ တသ္မိံ အင်္ဂေ ပဝတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ရောဂသမုဋ္ဌာနာနိ အာဗာဓဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိယေဝ။ ဧဝံ သန္တေပိ တပ္ပရိယာပန္နာနိ ကမ္မဇရူပါနိ တဒနုဂတိကဘာဝေန အာဗာဓဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ၊ န ဥဇုကတော ကမ္မဝသေနာတိ ဒီပေတိ။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနော အာဗာဓော နာမ နတ္ထိ။ တထာပိ အဋ္ဌသု အာဗာဓေသုပိ အတ္ထိ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာတိအာဒီသု ဝိယ အတ္ထိ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာတိ အဝတွာ အတ္ထိ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥပပီဠကော ပဃာတကကမ္မာနံဝသေန ဥပ္ပန္နော ယောကောစိဓာတုက္ခောဘော သုတ္တန္တပရိယာယေ န ကမ္မဝိပါကောတိ ဝုစ္စတိယေဝ။ တတော ဇာတော ယောကောစိ အာဗာဓော ကမ္မဝိပါကဇောတိ ဝုတ္တောတိ။ သုဂမ္ဘီရမိဒံဌာနံ။ သုဋ္ဌုဝိစာရေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ ‘‘ယတော’’တိ ယသ္မာ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာ ဗာဓပစ္စယာ။ လ။ လဗ္ဘမာနော သိယာ။ ကေဝလံ သော ကမ္မသမုဋ္ဌာနော အာဗာဓော နာမ နတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အဝိဟိံသာ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ’’တိ မေတ္တာကရုဏာကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ။ သုဝိဒူရတာယစေဝ နိရာဗာဓာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သဏ္ဌိတိယာ’’တိ ဒုက္ခောဘနီယေ ဝိသေသနပဒံ။ ဟေတုပဒံ ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ခေါဘေတုံ ဒုက္ကရာ ဒုက္ခောဘနီယာ။ ‘‘ကာမံ’’တိ ကိဉ္စာပီတိ အတ္ထေ နိပါတပဒံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

‘‘ဝုစ္စတေ’’တိအာဒီသု။ ရူပပစ္စယဓမ္မာနံ ပစ္စယကိစ္စံ တိဝိဓံ။ ဇနနဉ္စ ဥပတ္ထမ္ဘနဉ္စ အနုပါလနဉ္စ။ တတ္ထ ဇနနကိစ္စံ ဇနေတဗ္ဗာနံ ဇာတိက္ခဏေ ဧဝ လဗ္ဘတိ။ သေသဒွယံ ပန ဌိတိက္ခဏေပိ လဗ္ဘတိ။ ဘင်္ဂက္ခဏေ ပန သဗ္ဗံ ပစ္စယကိစ္စံ နတ္ထိ။ တတ္ထ ဇနနကိစ္စဝသေန ဝိစာရေန္တော ‘‘ရူပဇနကာနံ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တာသံ’’တိ ဥပစယသန္တတီနံ၊ ဇရတာ အနိစ္စတာနဉ္စ။ ‘‘တေသူ’’တိ ကုတောစိ သမုဋ္ဌာနေသု။ ဣဓ ပန အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေပန။ ‘‘ဧဝံ သန္တေပီ’’တိ ပစ္စယဝိသေသေန အဒိဿမာနဝိသေသတ္ထေပိ။ ‘‘သာရတရ’’န္တိ အတိသာရဘူတံ။ ‘‘သေယျော’’တိ သေဋ္ဌော။

ရူပသမုဋ္ဌာနာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၉။ ကလာပယောဇနာယံ။ ‘‘သင်္ခါနေ’’တိ ဂဏနေ။ ‘‘တေနာ’’တိ သင်္ခါနဋ္ဌေန ဧကသဒ္ဒေန ဒဿေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပိဏ္ဍီ’’တိ ဧကဂ္ဃနော။ မူလဋီကာပါဌေ။ ‘‘ဥပ္ပာဒါဒိပ္ပဝတ္တိတော’’တိ ဥပ္ပာဒါဒိဝသေန ပဝတ္တနတော။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ဥပါဒါရူပါနိ တွေဝ ဝုစ္စန္တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝိကာရပရိစ္ဆေဒ ရူပါနိ စ ယောဇေတဗ္ဗာနီ’’တိ ပဉ္စဝိကာရရူပါနိ ကလာပဿေဝ စောပနာဒိသဘာဝါ ဟောန္တိ၊ န ဧကမေကဿ ရူပဿ။ တသ္မာ တာနိ ဧကေကသ္မိံ ကလာပေ ဧကေကာနိ ဧဝ ဟောန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒရူပံ ပန ကလာပပရိယာပန္နံ ရူပံ န ဟောတိ။ တသ္မာ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ကလာပါနံ အန္တရာ တံပိ ဧကေကမေဝ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ နိဿယတာ သမ္ဘဝတော’’တိ ဧတ္ထ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံပိ လက္ခဏမတ္တေန နာနတ္တံ ဟောတိ၊ ပဝတ္တိဝသေန ပန ဧကဂ္ဃနတ္တာ သင်္ခါနဋ္ဌေနပိ ဧကော နိဿယောတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ။ ဧဝဉှိသတိ ဧကသဒ္ဒဿ အတ္ထ စလနံ နတ္ထီတိ။ ‘‘တေန သဒ္ဒေနာ’’တိ စိတ္တဇသဒ္ဒေန။ အတ္တာနံ မောစေန္တော ‘‘အဓိပ္ပာယေနာ’’တိ အာဟ။ ထေရဿ အဓိပ္ပာယေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘သဒ္ဒေနာ’’တိ စိတ္တဇသဒ္ဒေန။ ‘‘တာယဝါစာယာ’’တိ ဝစီမယသဒ္ဒေနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိညတ္တီ’’တိ ဝိညာပနံ ဣစ္စေဝတ္ထော။ ဝိညာပေတီတိ ဝိညာပိတော။ တဿ ဘာဝေါ ဝိညာဝိတတ္တံ။ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒေါ နာမ ကဿစိ မဟန္တံ အတ္ထံ စိန္တေန္တဿ သောကဝသေန ဝါ တုဋ္ဌိဝသေန ဝါ ဗလဝဝိတက္ကော ပဝတ္တတိ။ သော သောကံ ဝါ တုဋ္ဌိံ ဝါ သန္ဓာရေ တုံ အသက္ကောန္တော ဒုတီယေန သဒ္ဓိံ မန္တေန္တော ဝိယ အတ္တနော မုခေယေဝ အဗျတ္တံ သဒ္ဒံ ကတွာ သမုဒီရတိ။ ပကတိဇနော တံ သဒ္ဒမတ္တံ သုဏာတိ ဝါ န ဝါသုဏာတိ။ သုဏန္တောပိ အက္ခရံ ဝါ အတ္ထံ ဝါ အဓိပ္ပာယံ ဝါ န ဇာနာတိ။ ဒိဗ္ဗသောတေန ဝါ ဝိဇ္ဇာသောတေန ဝါသုဏန္တော အက္ခရံပိ အတ္ထံပိ အဓိပ္ပာယံပိ ဇာနာတိ။ ဇာနိတွာ ဧဝံပိ တေ မနော၊ ဣတ္ထံပိ တေ မနောတိအာဒိသတိ။ အယံ ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒေါ နာမ။ သော ဝိညတ္တိရဟိတော သောတဝိညေယျောတိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။ သင်္ဂဟကာရောပန ဝစီမယသဒ္ဒေါနာမ ဝိညတ္တိရဟိတောတိ ဝါ အသောတဝိညေယျောတိ ဝါ နတ္ထီတိ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘အာဂတေ’’တိ အဋ္ဌကထာသု အာဂတေ။ ‘‘ပစ္စေတဗ္ဗာ’’တိ သဒ္ဓါတဗ္ဗာ။ ‘‘ဋီကာသုပနဿာ’’တိ အဿသစ္စသင်္ခေပဿ ဒွီသုဋီကာသု။ အက္ခရဉ္စ ပဒဉ္စ ဗျဉ္ဇနဉ္စ အတ္ထော စာတိ ဒွန္ဒော။ အပ္ပညာယမာနာ အက္ခရပဒဗျဉ္ဇနတ္ထာ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အန္ဓဒမိဠာဒီနံ’’တိ အန္ဓဇာတိကဒမိဠဇာတိကာဒီနံ မိလက္ခူနံ။ ‘‘ဥက္ကာသိတသဒ္ဒေါ စ ခိပိတသဒ္ဒေါ စ ဝမိတသဒ္ဒေါ စ ဆဍ္ဍိတသဒ္ဒေါ စာတိ ဒွန္ဒော။ အာဒိသဒ္ဒေန တာဒိသာ ဥဂ္ဂါရ ဟိက္ကာရ ဟသိတ ရောဒိတာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ သေသမေတ္ထသုဝိညေယျံ။

ကလာပယောဇနာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၁။ ရူပပ္ပဝတ္တိက္ကမေ။ နပုဂ္ဂလဝသေန ဝိသေသနံ ဟောတိ။ ဘူမိဝသေန ဝိသေသနံ ဟောတိ။ တဉ္စ ခေါ ပဝတ္တိကာလဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧတ္ထစာတိအာဒီသု။ ပုရိမေသု ဒွီသု ယောနီသု ပါဠိနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ နိက္ခန္တာ၊ ဣတိ တသ္မာ အဏ္ဍဇာတိ စ ဇလာဗုဇာတိ စ ဝုစ္စန္တိ။ ကထံ အယံ နယော ပါဠိနယော နာမ ဟောတီတိ။ ပါဠိယံ အဏ္ဍကောသံ ဝတ္ထိကောသံ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇ ဇာယန္တီတိ ဝစနေန အဏ္ဍတော ဇလာဗုတော ဇာတာ ဝိဇာတာ နိက္ခန္တာတိ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန အဏ္ဍေဇာတာ ဇလာဗုမှိဇာတာတိ ဝုတ္တံ။ ဂဗ္ဘပလိဝေဌနာသယော နာမ ယေန ပလိဝေဌိတော ဂဗ္ဘော တိဋ္ဌတိ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘ဥက္ကံသဂတိ ပရိစ္ဆေဒဝသေနာ’’တိ ဥက္ကဋ္ဌပ္ပဝတ္တိနိယမနဝသေန။ ဥက္ကဋ္ဌနယဝသေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိရူပဿ ကညာ ဒါတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ ကညာ ဒါတဗ္ဗာတိ သာမညတော ဝုတ္တေပိ အဘိရူပဿ ပုရိသဿာတိ ဝုတ္တတ္တာ ကညာပိ အဘိရူပကညာ ဧဝ ဝိညာယတိ။ အယံ ဥက္ကဋ္ဌနယော နာမ။ ‘‘တတ္ထ တာနိ သဗ္ဗာနီ’’တိအာဒီသု။ တာနိသဗ္ဗာနိပိ စက္ခု သောတ ဃာန ဘာဝ ဒွယာနိ န ဩမကေန ကမ္မေန လဗ္ဘတိ။ ဥက္ကဋ္ဌေန ကမ္မေန ဧဝ လဗ္ဘတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘင်္ဂပါဌေ။ သဒ္ဒါယတနံ နာမ ပဋိသန္ဓိကာလေ န လဗ္ဘတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကာဒသာယတနာနီ’’တိ။ စက္ခုဝေကလ္လဿ ဒသ၊ သောတဝေကလ္လဿ အပရာနိဒသ၊ စက္ခု သောတဝေကလ္လဿနဝ၊ ဂဗ္ဘသေယျဿဝသေန သတ္တာယတနာနိ။ ပါဠိယံ ဩပပါတိ ကဂဗ္ဘသေယျကာနံ ဧဝ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ပါဠိယံ အဝုတ္တံပိပနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဝုတ္တမ္ပိ စက္ခာဒိဝေကလ္လံ။ ‘‘အညမညံ အဝိနာဘာဝဝုတ္တိတာ ဝုတ္တာ’’တိ ကထံ ဝုတ္တာ ယဿ ဃာနာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဇိဝှာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ၊ အာမန္တာ။ ယဿ ဝါ ပန ဇိဝှာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဃာနာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ၊ အာမန္တာတိအာဒိနာ ဝုတ္တာ ပေယျာလမုခေန။ အာစရိယာနန္ဒတ္ထေရေ န ပန ဣစ္ဆိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဇိဝှာဝေကလ္လတာဝိယာ’’တိ ဇိဝှာဝေကလ္လတာနာမ နတ္ထိ ဝိယ။ ‘‘ဃာနဝေကလ္လတာပိ အတ္ထီတိ ယုတ္တံ’’တိ ဧတ္ထ ပါဠိယံ အဃာနကာနံ ဣတ္ထီနံ ပုရိသာနံတိ ဣဒံ မာတုဂဗ္ဘေ ဃာနာယတနေ အနုပ္ပန္နေယေဝ ပုရေတရဉ္စ ဝန္တာနံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။ န ဃာနဝေကလ္လာနံ အတ္ထိတာယာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဂဗ္ဘေ သေန္တီတိ ဂဗ္ဘသယာ။ ဂဗ္ဘသယာ ဧဝ ဂဗ္ဘသေယျာ။

ပဝတ္တိကာလေတိအာဒီသု။ မူလဋီကာပါဌေ။ ‘‘ဩရတော’’တိ ပဋိသန္ဓိံ ဥပါဒါယ ဝုတ္တံ။ ဧကာဒသမသတ္တာဟေ အနာဂတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရူပါယတနံ နုပ္ပဇ္ဇိဿတိ။ နော စ စက္ခာယတနံ နုပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ ဣဒံ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နဝသေန ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နံ ရူပါယတနံ ယာဝဇီဝံပိ ဥပ္ပန္နန္တွေဝ ဝုစ္စတိ။ န ဥပ္ပဇ္ဇိဿမာနန္တိ။ စက္ခာယတနံ ပန ဧကာဒသမသတ္တာဟာ ဩရတော ဌိတဿ န ဥပ္ပန္နံ။ တဒါ အနုပ္ပန္နတ္တာ ဧကာဒသမေ သတ္တာဟေ သမ္ပတ္တေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ ပစ္ဆိမ ဘဝိကတ္တာ ပန တဒုဘယမ္ပိ ဘဝန္တရေ နုပ္ပဇ္ဇိဿတိယေဝါတိ။ ဃာနာယတနံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဃာနာယတနာနိဗ္ဗတ္တတံ၊ ကမ္မံ။ တေန ကမ္မေန ဂဟိတပ္ပဋိသန္ဓိကာနံ။ ဣဒဉ္စ ယဒိ တန္နိဗ္ဗတ္တကေန ကမ္မေန ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှေယျုံ။ ဃာနာယတနေ အနုပ္ပန္နေ အန္တရာ န ကာလင်္ကရေယျုန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တန္နိဗ္ဗတ္တကေန ကမ္မေန ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တာပိ တတော ဗလဝန္တေ ဥပစ္ဆေဒကကမ္မေ အာဂတေ သတိ။ ဃာနာယတနုပ္ပတ္တိကာလံ အပတွာ အန္တရာ နကာလင်္ကရောန္တီတိ နတ္ထိ။ ‘‘စက္ခုဃာနေသု ဝုတ္တေသူ’’တိ ဋီကာယံ ဝုတ္တေသု။ ‘‘အတ္ထတော သိဒ္ဓါ ဧဝါ’’တိ ဧကာဒသမသတ္တာဟေ ဥပ္ပန္နာတိ သိဒ္ဓါ ဧဝ။ ‘‘ဤဒိသေသုဌာနေသူ’’တိ သဘာဝံ ဝိစာရေ တုံ ဒုက္ကရေသု ဌာနေသု။ အဋ္ဌကထာယေဝ ပမာဏံ ကာတုံ ယုတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ အဋ္ဌကထာပါဌေ။ ‘‘ပုရိမံ ဘဝစက္ကံ’’တိ အဝိဇ္ဇာမူလကံ ဝေဒနာဝသာနံ ဘဝစက္ကံ။ ‘‘အနုပုဗ္ဗပ္ပဝတ္တိဒီပနတော’’တိ ယထာ ပစ္ဆိမေ တဏှာမူလကေ ဘဝစက္ကေ ဥပပတ္တိဘဝပ္ပဝတ္တိံ ဝဒန္တေန ဘဝပစ္စယာဇာတီတိ ဧဝံ ဧကတော ကတွာ ဝုတ္တာ၊ န တထာ ပုရိမေ ဘဝစက္ကေ။ တတ္ထ ပန သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏ ပစ္စယာ နာမ ရူပန္တိအာဒိနာ အနုပုဗ္ဗပ္ပဝတ္တိဒီပနတော။ ‘‘သော ပဋိက္ခိတ္တောယေဝါ’’တိ အာယတနာနံ ကမတော ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ ဒေသနာက္ကမောဝ ယုတ္တောတိ ဝတွာ သော ဥပ္ပတ္တိက္ကမော ပဋိက္ခိတ္တော။

သံယုတ္တကေ ယက္ခသံယုတ္တပါဠိယံ။ ဂါထာသု။ ‘‘ကလလာ’’တိ ကလလတော။ ‘‘အဗ္ဗုဒါ’’တိ အဗ္ဗုဒတော။ ‘‘ပေသိယာ’’တိ ပေသိတော။ ‘‘ဃနာ’’တိ ဃနတော။ ‘‘ဇာတိဥဏ္ဏံသူဟီ’’တိ သုဒ္ဓဇာတိကဿ ဧလကဿ လောမံသူဟိ။ ‘‘ပရိပက္ကသမူဟကံ’’တိ ကလလတော ပရံ ထောကံ ပရိပက္ကဉ္စ သမူဟာကာရဉ္စ ဟုတွာ။ ‘‘ဝိဝတ္တမာနံ တဗ္ဘာဝံ’’တိ ကလလဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ ဝတ္တမာနံ။ ‘‘ဝိလီနတိ ပုသဒိသာ’’တိ အဂ္ဂိမှိ ဝိလီနတိပုရသသဒိသာ။ ‘‘မုစ္စတီ’’တိ ကပါလေ နလဂ္ဂတိ။ ဧတာနိဇာယန္တီတိ ဧဝံ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒွါ စတ္တာလီသမေ သတ္တာဟေ’’တိ နဝမာသေ အတိက္ကမ္မ ဝီသတိမေဒိဝသေ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ပဉ္စမေသတ္တာဟေ ပဉ္စပ္ပသာခါ ဇာယန္တိ၊ ဧကာဒသမေသတ္တာဟေ စတ္တာရိ အာယတနာနိ ဇာယန္တိ၊ မဇ္ဈေပန ပဉ္စသတ္တာဟာ အတ္ထိ။ တတ္ထ ကထန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဆသတ္တာဟာ’’တိ ဧကာဒသမေန သဒ္ဓိံ ဆသတ္တာဟာ။ ဧကာဒသမေပိ ဟိ ပစ္ဆိမဒိဝသေ ဇာတတ္တာ ဆဒိဝသာနိ အဝသိဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ။ ‘‘ပရိဏတကာလာ’’တိ ပရိပက္ကကာလာ။ ပရိပါကဂတာ ဧဝ ဟိ ကမ္မဇမဟာဘူတာ သုပ္ပသန္နာ ဟောန္တိ။ တေသဉ္စ ပသာဒဂုဏာ ပသာဒရူပါ ဟောန္တီတိ။ ‘‘တဿာ’’တိ ကလလဿ။ ဝဏ္ဏဇာတံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အာကာသကောဋ္ဌာသိကော’’တိ မနုဿေဟိ အာကာသကောဋ္ဌာသေ ဌပိတော။ ဟုတွာတိ ပါဌသေသော။ ကထံ ပရမာဏုတော ပရိတ္တကံ သိယာတိ အာဟ ‘‘သောဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သော’’တိ ပရမာဏု။ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကလလရူပံ ကလာပတ္တယပရိမာဏံ။ ပရမာဏု ပန ဧကူနပညာသကလာပပရိမာဏော။ တသ္မာ တံ တတော ပရိတ္တကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိက္ခဏတော ပရံ ပန တံပိ ခဏေခဏေ ဥပစိတမေဝ ဟောတိ။ ‘‘ဓာတူနံ’’တိ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနေ အာဂတာနံ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ။ ကလလဿဝါ ဥပစိတပ္ပမာဏံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တန္တိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ဝတ္ထုသ္မိံ’’တိ အဗ္ဗုဒါဒိဝတ္ထုမှိ။ ‘‘ဇလာဗုမူလာနုသာရေနာ’’တိ ဇလာဗုဇာတကာလေ တဿ မူလာနု သာရေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂါထာယံ။ ‘‘မာတုတိရော ကုစ္ဆိဂတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ‘‘မာတုကုစ္ဆိဂတော တိရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘မာတုယာ တိရောကုစ္ဆိ ဂတော’’တိ။ ‘‘ဆိဒ္ဒေါ’’တိ သုခုမေဟိ ဆိဒ္ဒေဟိ သမန္နာဂတော။ လဒ္ဓံဝါ ပါနဘောဇနံ။ ‘‘တတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ သတ္တရသမဘဝင်္ဂစိတ္တတော ပဋ္ဌာယ။ ‘‘ရူပသမုဋ္ဌာနေ ဝုတ္တမေဝါ’’တိ ရူပသမုဋ္ဌာနေ မူလဋီကာဝါဒ ဝိစာရဏာယံ ‘ယံ ပိတတ္ထ န စ ယုတ္တ’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘အဇ္ဈောဟဋာဟာရာဘာဝတော’’တိ ဗဟိဒ္ဓါဟာရာဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ရူပဗြဟ္မလောကေ။ အဘာဝံ ဝဏ္ဏေတိ။ ကသ္မာပန ဝဏ္ဏေတိ၊ နနု ဝဏ္ဏေန္တဿ အဋ္ဌကထာ ဝိရောဓော သိယာတိ။ ဝိရောဓော ဝါ ဟောတု၊ အဝိရောဓော ဝါ။ ပါဠိယေဝ ပမာဏန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ရူပဓာတုယာ’’တိအာဒိနာ ဝိဘင်္ဂေ ပါဠိံ အာဟရိ။ တတ္ထ ‘‘ရူပဓာတုယာ’’တိ ရူပလောကဓာတုယာ။ ရူပ ဗြဟ္မလောကေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဥပပတ္တိက္ခဏေ’’တိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ။ အာစရိယဿ အဓိပ္ပာယံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဧတ္ထစာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပဋိက္ခိတ္တေပီ’’တိ ပဉ္စာယတနာနီတိ ဝါ ပဉ္စဓာတုယောတိ ဝါ ပရိစ္ဆေဒကရဏမေဝ ပဋိက္ခိ ပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ကိစ္စန္တရ သဗ္ဘာဝါ’’တိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗကိစ္စတော ကိစ္စန္တရဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ကိမ္ပန ကိစ္စန္တရန္တိ။ ရူပကာယဿ ပဝတ္တိယာ ဟေတုပစ္စယကိစ္စံ။ မဟာဘူတာ ဟေတူ မဟာဘူတာ ပစ္စယာ ရူပက္ခန္ဓဿ ပညာပနာယာတိ ဟိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟေတုကိစ္စံ နာမ ရူပဇနနကိစ္စံ။ ပစ္စယ ကိစ္စံ နာမ ရူပူပတ္ထမ္ဘန ကိစ္စံ။ ကိစ္စန္တရမေဝနတ္ထီတိ ဃာနာဒီနံ ဝိသယ ဂေါစရဘာဝကိစ္စံ တေသံ ကိစ္စံ နာမ၊ တတော အညံ ကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ ‘‘ယေနာ’’တိ ကိစ္စန္တရေန။ ‘‘တေ’’တိ ဂန္ဓာဒယော။ ဣဒါနိ အဋ္ဌက တာနုဂတံ ဝါဒံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယေန ကိစ္စဝိသေသေနာ’’တိ ဝိသယဂေါစရဘာဝကိစ္စဝိသေသေန။ ရူပဇနနရူပူပတ္ထမ္ဘန ကိစ္စဝိသေသေန စ။ ‘‘သဗ္ဗတ္ထာ’’တိ သဗ္ဗသ္မိံ ပါဠိပ္ပဒေသေ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဂန္ဓာဒီနံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ရူပလောကေ။ ‘‘နိဿန္ဒ ဓမ္မမတ္တဘာဝေနာ’’တိ ဧတ္ထ ယထာ အဂ္ဂိမှိ ဇာတေ တဿ နိဿန္ဒာ နာမ ဣစ္ဆန္တဿပိ အနိစ္ဆန္တဿပိ ဇာယန္တိယေဝ။ ဝဏ္ဏောပိ ဇာယတိ၊ ဩဘာသောပိ၊ ဂန္ဓောပိ၊ ရသောပိ၊ ဓူမောပိ၊ ပုပ္ဖုလ္လာနိပိ ကဒါစိ ဇာယန္တိယေဝ။ တေဟိ ဝဏ္ဏာဒီဟိ ကရဏီယေ ကိစ္စဝိသေသေ သတိပိ အသတိပိ။ တထာ မဟာဘူတေသု ဇာတေသု တေသံ နိဿန္ဒာ နာမ ဣစ္ဆန္တဿပိ အနိစ္ဆန္တဿပိ ကိစ္စဝိသေသေ သတိပိ အသတိပိ ဇာယန္တိယေဝ။ ဧဝံ နိဿန္ဒဓမ္မမတ္တဘာဝေန။ အနုပ္ပဝေသော ယုတ္တော သိယာ အဇ္ဈတ္တ သန္တာနေတိ အဓိပ္ပာယော။ ဗဟိဒ္ဓါ သန္တာနေ ပန ဝတ္ထာ ဘရဏ ဝိမာနာဒီသု တေသံ ဘာဝေါ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗော သိယာ။ အဇ္ဈတ္တေပိ ဝါ ကာယံ ဩဠာရိကံ ကတွာ မာပိတကာလေတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဓမ္မာယတန ဓမ္မဓာတူသု အနုပ္ပဝေသော’’တိ ဧတ္ထ အဋ္ဌသာလိနိယံ တာဝ။ ယေ ပန အနာပါတာဂတာ ရူပါဒယောပိ ဓမ္မာရမ္မဏမိစ္စေဝ ဝဒန္တီတိ ဝုတ္တံ။ တံ တတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တံ။ အနာပါတာဂမနံ နာမ ဝိသယဂေါစရ ကိစ္စရဟိတတာ ဝုစ္စတိ။ တဉ္စ မနုဿာနမ္ပိ ဒေဝါနမ္ပိ ဗြဟ္မာနမ္ပိ ပသာဒရူပေသု အနာပါတာ ဂမနမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ တံ ပန အတ္ထိနတ္ထီတိ ဝိစာရေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ အပိ စ နိဿန္ဒဓမ္မာ နာမ ဩဠာရိကာနံ မဟာဘူတာနံ ဝိဝိဓာကာရာပိ ဘဝေယျုံ။ ဗြဟ္မာနံ ပန အဇ္ဈတ္တ ရူပံ အပ္ပနာ ပတ္တကမ္မဝိသေသေန ပဝတ္တံ အတိသုခုမံ ဟောတိ။ တသ္မာ ကာမသတ္တ သန္တာနေ ဝိယ တတ္ထ ပရိပုဏ္ဏံ နိဿန္ဒရူပံ နာမ ဝိစာရေတဗ္ဗမေဝ။ ဓမ္မာ ရမ္မဏဉ္စ မုချဓမ္မာရမ္မဏံ အနုလောမ ဓမ္မာယတနန္တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ နတ္ထိ ယေဝါတိ။ ‘‘ဇီဝိတ ဆက္ကဉ္စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ ရူပလောကေ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ အသညသတ္တေ။ ကာမလောကေ ဇီဝိတနဝကံ ကသ္မာ ဝိသုံ န ဝုတ္တန္တိ။ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကသ္မာ န ဝုတ္တံ။ ပဝတ္တိကာလေပိ ဝိသုံ န ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘အာဟာရူပတ္ထမ္ဘကဿာ’’တိ အာဟာရသင်္ခါတဿ ရူပူပတ္ထမ္ဘကဿ။ ‘‘သကလသရီရ ဗျာပိနော အနုပါလကဇီဝိတဿာ’’တိ ကာယဒသကဘာဝဒသကေသု ပရိယာပန္နဿ ဇီဝိတဿ။ ‘‘ဧတ ဒေဝါ’’တိ ဇီဝိတနဝကမေဝ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ရူပလောကေ။ ဥဒယဘူတဿာ’’တိ ဝဍ္ဎိဘူတဿ။ ‘‘ဒွီသု အဂ္ဂီသူ’’တိ ပါစကဂ္ဂိသ္မိဉ္စ ကာယဂ္ဂိသ္မိဉ္စ။ အာတင်္ကော ဝုစ္စတိ ရောဂေါ။ ဗဟုကော အာတင်္ကော ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဝိသမဝေပါကိနိယာ’’တိ ဝိသမံ ပါစေန္တိယာ။ ‘‘ဂဟဏိယာ’’တိ ဥဒရဂ္ဂိနာ။ ‘‘ပဓာနက္ခမာယာ’’တိ ပဓာန သင်္ခါတံ ဘာဝနာရဗ္ဘကိစ္စံ ခမန္တိယာ။ ‘‘ဧတံ’’တိ ဇီဝိတနဝကံ။ ‘‘ထေရေန စာ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန စ။ ‘‘ဧတံ’’တိ ဇီဝိတ နဝကံ။ ‘‘နိရောဓက္ကမော’’တိ မရဏာသန္နကာလေ နိရောဓက္ကမော။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ရူပလောကေ။ ကဠေဝရံ ဝုစ္စတိ မတသရီရံ။ တဿ နိက္ခေပေါ ကဠေဝရနိက္ခေပေါ။ အညေသဉ္စ ဩပပါတိကာနံ ကဠေဝရနိက္ခေပေါ နာမ နတ္ထိ။ ကသ္မာ ပန တေသံ ကဠေဝရနိက္ခေပေါ နာမ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘တေသဉှီ’’တိအာဒိံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ သဗ္ဗေသံပိ ရူပဗြဟ္မာနံ။ အာဟာရသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ အဘာဝတော တိသမုဋ္ဌာနာနီတိ ဝုတ္တံ။ အသညသတ္တေ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနမ္ပိ အဘာဝတော ဒွိသမုဋ္ဌာနာနီတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တာနီ’’တိ မရဏာသန္န စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနိ။ တံ ပရိမာဏံ အဿာတိ တာဝတ္တကံ။ ‘‘လဟုကဂရုကတာဒိဝိကာရော’’တိ သကလရူပကာယဿ လဟုကဂရုကာဒိဝိကာရော။ အပိ စ တတ္ထ ဒန္ဓတ္တာဒိကရ ဓာတုက္ခောဘပစ္စယာနံ သဗ္ဗသော အဘာဝတော နိစ္စကာလမ္ပိ သကလသရီရဿ လဟုတာဒိဂုဏော ဝတ္တတိယေဝ။ ကိံ တတ္ထ ပဋိပက္ခ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိ စိန္တာယ။ တထာ အသညသတ္တေပိ ရုပ္ပနဝိကာရ စိန္တာယာတိ။

ရူပပ္ပဝတ္တိက္ကမာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၁။ နိဗ္ဗာနသင်္ဂဟေ။ ဒွီသု နိဗ္ဗာနပဒေသု ပထမပဒံ အဝိညာတတ္ထံ သာမည ပဒံ။ ဒုတီယံ ဝိညာ တတ္ထံ ဝိသေသပဒံ။ ကိလေသေ သမေတီတိ သမဏော။ အရိယပုဂ္ဂလော။ သမဏဿ ဘာဝေါ သာမညံ။ အရိယမဂ္ဂေါ။ သာမညဿ ဖလာနိ သာမညဖလာနိ။ လောကတော ဥတ္တရတိ အတိက္ကမတီတိ လောကုတ္တရံ။ လောကေ န ပညာဝီယတီတိ ပညတ္တီတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘နဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ စတ္တာရိမဂ္ဂညာဏာနိ စတုမဂ္ဂညာဏန္တိ ဧဝံ သမာသဝသေန ဧကဝစနန္တံ ပဒံ ဝါကျံ ပတွာ ဗဟုဝစနန္တံ ဟောတီတိအာဟ ‘‘စတူဟိ အရိယမဂ္ဂညာဏေဟီ’’တိ။ ‘‘တာဒိသမှာ’’တိ အရိယမဂ္ဂသဒိသမှာ။ ‘‘ဝိမုခါနံ’’တိ ပရမ္မုခါနံ။ ‘‘ဇစ္စန္ဓာနံ ဝိယာ’’တိ ဇစ္စန္ဓာနံ စန္ဒမဏ္ဍလဿ အဝိသယဘာဝေါ ဝိယ။ ‘‘တဿာ’’တိ နိဗ္ဗာနဿ။ တတ္ထ ‘‘ဇစ္စန္ဓာနံ’’တိ အဝိသယပဒေ သာမိပဒံ။ ‘‘တဿာ’’တိ ဘာဝပဒံ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိယံ အတ္ထဇာတံ။ အဿနိဗ္ဗာနဿ သိဒ္ဓတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အပါကဋဿ ဓမ္မဿ။ ဝါယာမောပိ နာမ န အတ္ထိ။ ကုတော တဿ သစ္ဆိကရဏံ ဘဝိဿတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယေနာ’’တိ ဝါယာမေန။ ‘‘နိဗ္ဗာနေန ဝိနာ’’တိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ အလဘိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အကိစ္စသိဒ္ဓိံ’’တိ ကိလေသပ္ပဟာန ကိစ္စဿ အသိဒ္ဓိံ။ ‘‘တတော’’တိ တသ္မာ။ ‘‘ဝဓာယာ’’တိ ဝဓိတုံ။ ‘‘ပရိသက္ကန္တာ’’တိ ဝါယမန္တာ။ ဂါထာယံ။ ‘‘အန္တောဇဋာ’’တိ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ တဏှာဇဋာ၊ တဏှာဝိနဒ္ဓါ။ ‘‘ဗဟိဇဋာ’’တိ ဗဟိဒ္ဓါသန္တာနေ တဏှာဇဋာ၊ တဏှာဝိနဒ္ဓါ။ ‘‘တဿာ’’တိ တဏှာယ။ ‘‘ဝတ္ထုတော’’တိ ဝိသုံဝိသုံ ဇာတသရူပတော။ ပရိနိဗ္ဗာယိံသု၊ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တီတိ ပရိနိဗ္ဗုတာ။ တကာရပစ္စယဿ ကာလတ္တယေပိ ပဝတ္တနတော။ ယထာ ဒိဋ္ဌာ၊ သုတာ၊ မုတာ၊ ဝိညာတာ၊တိ။ ဝိသိဋ္ဌံ ကတွာ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ ဝိညာဏံ။ န နိဒဿိတဗ္ဗန္တိ အနိဒဿနံ။ နတ္ထိ အန္တော ဧတဿာတိ အနန္တံ။ သဗ္ဗတော ပဝတ္တာ ဂုဏပ္ပဘာ ဧတဿာတိ သဗ္ဗတောပဘံ။ ‘‘ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ’’တိ ဒီဃနိကာယေ ကေဝဋ္ဋသုတ္တေ ဝုတ္တံ။ ‘‘သဝန္တိယော’’တိ မဟာနဒိယော ဝါ ကုန္နဒိယော ဝါ။ ‘‘အပ္ပေန္တီ’’တိ ပဝိသန္တိ။ ‘‘ဓာရာတိ’’ မေဃဝုဋ္ဌိဓာရာ။ ဗုဒ္ဓေသု အနုပ္ပဇ္ဇန္တေသု ဧကသတ္တောပိ ပရိနိဗ္ဗာတုံ န သက္ကောတီတိ ဣဒံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒကပ္ပေ ဧဝ ပစ္စေက သမ္ဗုဒ္ဓါပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အပဒါန ပါဠိယံ ပန ဗုဒ္ဓသုညကပ္ပေပိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပတ္တိ အာဂတာ ဧဝ။ ‘‘ဧကသတ္တောပီ’’တိ ဝါ သာဝကသတ္တော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သတိ အပဒါနပါဠိယာ အဝိရောဓော ဟောတိ။ ‘‘အာရာဓေန္တီ’’တိ သာဓေန္တိ ပဋိလဘန္တိ။ သဗ္ဗတော ပဝတ္တာ ဂုဏပ္ပဘာ ဧတဿာတိ အတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘သဗ္ဗတောပဘာ သမ္ပန္နံ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဇောတိ ဝန္တ တရောဝါ’’တိ ဩဘာသဝန္တတရော ဝါ။ သဗ္ဗတ္ထ ပဘဝတိ သံဝိဇ္ဇတီတိ သဗ္ဗတောပဘန္တိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ သဗ္ဗတော ဝါ ပဘုတမေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘န ကတ္ထစိ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံသန္တေ ပီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန ဧကဝိဓေ သန္တေပိ။ ‘‘ဥပစရိတုံ’’တိ ဥပစာရဝသေန ဝေါဟရိတုံ။ ‘‘ယထာဟာ’’တိ တသ္မိံ ယေဝသုတ္တေ ပုန ကိံ အာဟ။ ဘဝံ နေတီတိ ဘဝနေတ္တိ။ ဘဝတဏှာ ဧဝ။ ‘‘သမ္ပရာယိကာ’’တိ စုတိအနန္တရေ ပတ္တဗ္ဗာ။ ဒွိန္နံ ခီဏာသဝါနံ အနုပါဒိသေသတာ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထ ‘‘အနုပါဒိသေသတာ’’တိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနံ ဝုစ္စတိ။ သေက္ခေသု အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌဿ သေက္ခဿ ကိလေသုပါဒိသေသ ဝသေန အနုပါဒိသေသတာ ဝုတ္တာ။ ‘‘ကိလေသုပါဒိသေသော’’တိ စ ကိလေသ သင်္ခါတော ဥပါဒိသေသော။ တထာ ခန္ဓုပါဒိသေသောပိ။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီတိအာဒီသု ပရိနိဗ္ဗာနံ နာမ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနံ ဝုတ္တံ။ ဥဘတော ဘာဂ ဝိမုတ္တာဒီနံ ပဒတ္ထော နဝမပရိစ္ဆေဒေ အာဂမိဿတိ။ ‘‘ကိလေသက္ခယေန သဟေဝ ခိယျန္တီ’’တိ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝေ အရဟတ္တမဂ္ဂက္ခဏေ ကိလေသက္ခယေန သဒ္ဓိံ ဧဝ ခိယျန္တိ။ အနုပ္ပာဒ ဓမ္မတံ ဂစ္ဆန္တိ။ တထာ အနာဂါမိ ပုဂ္ဂလဿ ကာမပဋိသန္ဓိက္ခန္ဓာပိ အနာဂါမိမဂ္ဂက္ခဏေ၊ သောတာပန္နဿ သတ္တဘဝေဌပေတွာ အဝသေသ ကာမပဋိသန္ဓိက္ခန္ဓာ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂက္ခဏေ တံ တံ ကိလေသက္ခယေ န သဟေဝ ခိယျန္တီတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နက္ခန္ဓာ ပန ကိလေသက္ခယေန သဟခိယျန္တိ။ ခန္ဓုပါဒိသေသာ နာမ ဟုတွာ ယာဝမရဏကာလာ ခီဏာသဝါနမ္ပိ ပဝတ္တန္တိ။ ကသ္မာ ပဝတ္တန္တီတိ အာဟ ‘‘ယာဝစုတိယာ ပဝတ္တမာနံ’’တိအာဒိံ။ ပစ္စုပ္ပန္နက္ခန္ဓသန္တာနံ ပန ဓမ္မတာသိဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဖလနိဿန္ဒဘူတံ’’တိ ဝိပါကဖလဘူတဉ္စ နိဿန္ဒဖလဘူတဉ္စ ဟုတွာ။ ‘‘တေနသဟေဝါ’’တိ ကိလေသက္ခယေန သဟေဝ။ ‘‘ယသ္မာပနာ’’တိအာဒီသု။ ပရိသမန္တတော ဗုန္ဓန္တိ နီဝါရေန္တိ၊ သန္တိသုခဿ အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ ပလိဗောဓာ။ ကိလေသာဘိသင်္ခရဏ ကိစ္စာနိ၊ ကမ္မာဘိသင်္ခရဏကိစ္စာနိ၊ ခန္ဓာဘိသင်္ခရဏ ကိစ္စာနိ စ။ ပလိဗောဓေဟိ သဟ ဝတ္တန္တီတိ သပလိဗောဓာ။ သင်္ခါရ နိမိတ္တေဟိ သဟ ဝတ္တန္တီတိ သနိမိတ္တာ။ တဏှာပဏိဓီဟိ သဟ ဝတ္တန္တီတိ သပဏိဟိတာ။‘‘တတော’’တိ ပါပကမ္မတော၊ အပါယဒုက္ခတော စ။ ‘‘ကောစီ’’တိ ကောစိဓမ္မော။ ‘‘နိရောဓေတုံ သက္ကောတီ’’တိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ နိရုဒ္ဓါယ တေ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အနိရုဒ္ဓါယ နနိရုဇ္ဈန္တိ။ တသ္မာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ နိရောဓော နိဗျာပါရဓမ္မောပိ သမာနော တေ ပလိဗောဓေ နိရောဓေတိ နာမ။ ‘‘နိရောဓေတုံ သက္ကောတီ’’တိ စ အဗျာပါရေ ဗျာပါရပရိကပ္ပနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိနိရောဓောယေဝ တေ ပလိဗောဓေ နိရောဓေတုံ သက္ကောတီတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နမ္ပိ နိရောဓော ဧကောယေဝ။ ဧဝံ သန္တေပိ အဝိဇ္ဇာ နိရောဓာ သင်္ခါရ နိရောဓောတိအာဒီသု ဝိယ အဘေဒေ ဘေဒပရိကပ္ပနာ ဟောတီတိ။ ဥပ္ပာဒေါ စ ပဝတ္တော စ ဥပ္ပာဒပ္ပဝတ္တာ။ တေ မူလံ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ယေန ဩဠာရိကာကာရေန။ မာရေန္တီတိ မာရာ။ ဝဓကပစ္စတ္ထိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိလေသမာရာဒယော။ မာရာ ဒဟန္တိ တိဋ္ဌန္တိ ဧတေသူတိ မာရဓေယျာ။ မာရေတိ စာဝေတိ စာတိ မစ္စု။ မရဏမေဝ။ မစ္စုဒဟတိ တိဋ္ဌတိ ဧတေသူတိ မစ္စုဓေယျာ။ ‘‘နတ္ထိ တသ္မိံ နိမိတ္တံ’’တိ ဝုတ္တေ ပညတ္တိဓမ္မေသုပိ ဥပ္ပာဒပ္ပဝတ္တမူလံ နိမိတ္တံ နာမ နတ္ထိ။ ဧဝံသတိ၊ တေဟိ နိဗ္ဗာနဿ အဝိသေသော အာပဇ္ဇတီတိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဝိဒ္ဓံသေတွာတိ စ သာဓေန္တန္တိ စ အတ္ထဝိသေသ ပါကဋတ္ထာယ အဗျာပါရေ ဗျာပါရ ပရိကပ္ပနာ ဧဝ။ ပဏီတာဒိဘေဒေ။ ဣဒံ ဗုဒ္ဓါနံ နိဗ္ဗာနံ ပဏီတံ။ ဣဒံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ နိဗ္ဗာနံ မဇ္ဈိမံ။ ဣဒံ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ နိဗ္ဗာနံ ဟီနန္တိ ဘိန္နံ န ဟောတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ နာနပ္ပကာရေန စိတ္တံ နိဓေတိ ဧတေနာတိ ပဏိဟိတံ။ ‘‘နိဓေတီ’’တိ အာရမ္မဏေသု နိန္နံ ပေါဏံ ပဗ္ဘာရံ ကတွာ ဌပေတီတိ အတ္ထော။ တထာ ပဏိဓာနပဏိဓီသု။ အတ္ထတော ဧကံ အာသာတဏှာယ နာမံ။ ‘‘လဗ္ဘမာနာပီ’’တိ ဘဝသမ္ပတ္တိ ဘောဂသမ္ပတ္တိယော လဗ္ဘမာနာပိ။ ‘‘ပိပါသဝိနယ ဓမ္မတ္တာ’’တိ ပါတုံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဣစ္ဆာ ပိပါသာ။ ပိပါသံ ဝိနေတိ ဝိဂမေတီတိ ပိပါသဝိနယော။ ‘‘ဝေဒယိတသုခံ’’တိ ဝေဒနာသုခံ။ ‘‘ကတမံ တံ အာဝုသော’’တိ ပါဠိပါဌေ ‘‘တံ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘ယဒေတ္ထ ဝေဒယိတံ နတ္ထီ’’တိ ယသ္မာ ဧတ္ထ ဝေဒယိတံ နတ္ထိ။ တသ္မာ နိဗ္ဗာနေ သုခံ နာမ ကတမန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဧတသ္မိံ နိဗ္ဗာနေ။ ‘‘ဧတဒေဝေတ္ထာ’’တိအာဒိမှိ။ ‘‘ဧတ ဒေဝါ’’တိ ဧသောဧဝ။ ယသ္မာ ဧတ္ထ ဝေဒယိတံ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဧသော ဝေဒယိတဿ နတ္ထိဘာဝေါ ဧဝ ဧတ္ထနိဗ္ဗာနေ သုခန္တိ ယောဇနာ။

‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ယဒေတံ ခိယျနံ နိရုဇ္ဈနံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေစိ ပန တံခိယျန နိရုဇ္ဈန ကြိယာမတ္တံ နိဗ္ဗာနံ န ဟောတိ။ အဘာဝ ပညတ္တိမတ္တံ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ တံ ပဋိသေဓေန္တော ‘‘န ဟိတံ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပညတ္တိရူပံ’’တိ ပညတ္တိသဘာဝေါ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘ပဒဟတီ’’တိ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကရောတိ။ ပဟိတော အတ္တာ အနေနာတိ ပဟိတတ္တော။ ‘‘ပဟိတော’’တိ ပဒဟိတော။ အနိဝတ္တဘာဝေ ဌပိတော။ ပေသိတောတိပိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ‘‘ကာယေနာ’’တိ နာမကာယေန။ တဏှာဝသေ ဝတ္တန္တီတိ တဏှာဝသိကာ။ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ တေသံ ဝါဒေပိ။ တသ္မိံ ခယ နိရောဓမတ္တေ အနန္တဂုဏာ နာမ နတ္ထီတိ ဣမံ ဝါဒံ ဝိသောဓေတုံ ‘‘နိဗ္ဗာနဿ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပဋိပက္ခဝသေန သိဇ္ဈန္တီ’’တိ ဧတေန ဝဋ္ဋဓမ္မေသု မဟန္တံ အာဒီနဝံ ပဿန္တာ ဧဝ တေသံ နိရောဓေ မဟန္တံ ဂုဏာနိသံသံ ပဿန္တီတိ ဒီပေတိ။ ယေ ပန ယထာဝုတ္တံ ခယနိရောဓံ ပရမတ္ထနိဗ္ဗာနန္တိ န ဇာနန္တိ၊ တေသံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ဧဝံ ဂုဏပဒါနံ ဂမ္ဘီရတ္တာ တံခယနိရောဓမတ္တံ အနန္တဂုဏာနံ ဝတ္ထု န ဟောတီတိ မညန္တိ။ ဣဒါနိ နိဗ္ဗာနံ ပရမံ သုခန္တိ ဝုတ္တံ။ ကထံ တံ ခယနိရောဓမတ္တံ ပရမသုခံ နာမ ဘဝေယျာတိ ဣမံ ဝါဒံ ဝိသောဓေတုံ ‘‘သန္တိသုခဉ္စနာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထိဘိက္ခဝေတိ သုတ္တေ။ ‘‘နောစေတံ အဘဝိဿာ’’တိ ဧတံ အဇာတံ နောစေ သန္တံ ဝိဇ္ဇမာနံ န ဘဝေယျ။ ‘‘နယိမဿာ’’တိ န ဣမဿ။ ပစ္စက္ခဘူတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣမဿာ’’တိ ဝဒတိ။ နိဿက္ကတ္ထေ စ သာမိဝစနံ။ ဣမသ္မာ ဇာတာ ဘူတာ ကတာ သင်္ခတာ သတ္တာနံ နိဿရဏံ နာမ န ပညာယေယျာတိ ယောဇနာ။ ပရတ္ထပိ ဧသနယော။ ဧသနယော သဗ္ဗေသူတိအာဒီသု။ ဒုစ္စရိတ ဓမ္မာ နာမ ပစ္စယေ သတိ၊ ဇာယန္တိ။ အသတိ၊ န ဇာယန္တီတိ ဧဝံ ဇာတံ ဝိယ အဇာတမ္ပိ တေသံ အတ္ထိ။ ယဒိ စ အဇာတံ နာမ နတ္ထိ။ ဇာတမေဝ အတ္ထိ။ ဧဝံသတိ၊ အတ္တနိ ဒုစ္စရိတာနံ အဇာတတ္ထာယ သမ္မာပဋိပဇ္ဇန္တာနံပိ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတ ဓမ္မာ အတ္တနိ ဇာတာယေဝ သိယုံ၊ နော အဇာတာ။ ကသ္မာ၊ အဇာတဿ နာမ နတ္ထိတာယာတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ၊ အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ အဇာတံတိအာဒိနာ ပါဠိဝစနေန။ သဗ္ဗေသင်္ခါရာ သမန္တိ ဝူပသမန္တိ ဧတ္ထာတိ သဗ္ဗသင်္ခါရ သမထော။ သဗ္ဗေ ဥပဓယော ဧတ္ထ နိဿဇ္ဇန္တိ အရိယာဇနာတိ သဗ္ဗုပဓိနိဿဂ္ဂေါ။ ‘‘ဥပလဗ္ဘမာနော’’တိ သန္တိလက္ခဏေန ဉာဏေန ဥပလဗ္ဘမာနော။ ‘‘ဧသိံသူ’’တိ ကတွာ ဧသနကိစ္စဿ သိခါပတ္တံ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အဓိဂစ္ဆိံသူ’’တိ ဝုတ္တံ။

နိဗ္ဗာနသင်္ဂဟာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရူပသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သမုစ္စယသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၆၂။ သမုစ္စယသင်္ဂဟေ။ အတ္တနော အာဝေဏိကဘူတေန သာမည လက္ခဏေနတိ စ သမ္ဗန္ဓော။ အညာပဒေသေန ဧဝ တဒုဘယလက္ခဏေန သလက္ခဏာနိ နာမ ဝုစ္စန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘နိဗ္ဗာနဿပိ သရူပတော လဗ္ဘမာနသဘာဝတာ’’တိ အညနိဿယ ရဟိတေန လဗ္ဘမာနသဘာဝတာ။ နနု နိဗ္ဗာနမ္ပိ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယောတိအာဒိနာ အညနိဿယဒဿနံ အတ္ထိ ယေဝါတိ။ ဒဿနမတ္တံ အတ္ထိ။ နိဗ္ဗာနံ ပန ရာဂါဒီဟိ ပဋိဗဒ္ဓံ န ဟောတိ။ အထ ခေါ တေဟိ ဒူရတရံ ဟောတိ။ ပဋိပက္ခတရံ၊ ပဋိဝိရုဒ္ဓတရံ။ ယဉှိ ရူပဿ ခယော ဝယော ဘေဒေါ အနိစ္စာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရူပဿ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ခယော ဝုတ္တောတိ သော ရူပဿ နိဿိတော ဧဝ ဟောတိ။ ဣဓ ပန ရာဂါဒီနံ ပုန ဥပ္ပာဒဿပိ အဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ သော ရာဂါဒီသု အနိဿိတော ဧဝ။ န ကေဝလံ အနိဿိတော။ အထ ခေါ တေဟိ ဒူရတရော စ ပဋိပက္ခတရော စ တေသံ ပဋိပက္ခဂုဏေဟိ ဣမဿသိဒ္ဓတ္တာတိ။ အနိပ္ဖန္နရူပါနိပိ အဓိပ္ပေတာနိ ဧဝ တေသမ္ပိ ခန္ဓာယတနဓာတု သစ္စေသု သင်္ဂဟိတတ္တာ။

အာသဝါဒီသု။ ‘‘ပါရိဝါသိယဋ္ဌေနာ’’တိ ပရိဝါသကရဏဋ္ဌေန။ ‘‘မဒနီယဋ္ဌေနာ’’တိ မဒနဇနကဋ္ဌေန။ ‘‘ပရိဝါသံ ဂဏှန္တီ’’တိ ဒေါသဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုန ‘‘ပရိဝါသံ’’တိ ဒုဂ္ဂန္ဓတာဒိပရိဝါသံ။ ‘‘အာသဝဘရိတမေဝါ’’တိ အာသဝေဟိ ပူရိတမေဝ။ ‘‘ဆဠာရမ္မဏာနိ ဒူသေန္တီ’’တိ တာနိ သာသဝါဒိဘာဝံ ပါပေန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဘဝတော’’တိ ဘူမိတော ဣစ္စေဝတ္ထော။ အဝဓီယတိ ပရိစ္ဆိန္ဒီယတိ ဧတသ္မာတိ အဝဓိ။ အပါဒါနံ ဝုစ္စတိ။ မရိယာဒေါ နာမ ပရိယန္တပရိစ္ဆေဒေါ။ မရိယာဒမတ္တဘူတော ကြိယာဝိသယော မရိယာဒဝိသယော။ အဝဓိ နာမ ဗျာပန ဝိဓာနံ၊ ကြိယာ ဗျာပနဿ ဝိသယော အဘိဝိဓိဝိသယော။ ‘‘ယဿာ’’တိ အဝဓိ ဝတ္ထုဿ။ ‘‘အတ္တာနံ’’တိ အဝဓိဝတ္ထုံ။ ‘‘ဗဟိကတွာ’’တိ သမ္ပတ္တမတ္တံ ကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ အဝဓိဝိစာရဏာယံ။ ‘‘သဒ္ဒဿာ’’တိ ဘဂဝတော ကိတ္တိသဒ္ဒဿ။ ‘‘တံ’’တိ အဝဓိဘူတံ အတ္ထံ။ ‘‘ယသော’’တိ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ။ ‘‘ဣတရံ’’တိ အနဘိဝိဓိဝိသယံ ဗဟိ ကတွာ ပဝတ္တတိ။

ကာမာသဝါဒီသု။ ‘‘တန္နာမေနာ’’တိ ကာမနာမေန။ ‘‘တဒါရမ္မဏာ’’တိ ကာမဓမ္မာရမ္မဏာ။ ‘‘အယမတ္ထော ဝါ’’တိ ကာမီယတီတိအာဒိနာ ဝုတ္တော ပစ္ဆိမတ္ထောဝ။ ‘‘မဟဂ္ဂတကုသလဓမ္မာ’’တိ ဣဓာဓိပ္ပေတံ ကမ္မဘဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘တံ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ တေန နိဗ္ဗတ္တာ။ ‘‘တဒါရမ္မဏာ’’တိ ဒုဝိဓဘဝါရမ္မဏာ။ ‘‘တဏှာ ဧဝါ’’တိ ဘဝတဏှာ ဧဝ။ ‘‘ဘဝေါ ဧဝါ’’တိ ဘဝါရမ္မဏတာယ ဘဝနာမိကာ တဏှာ ဧဝ။ ‘‘ဣမေ ဧဝါ’’တိ တဏှာဒိဋ္ဌိ အဝိဇ္ဇာ ဧဝ။ ‘‘ပရိဝုတ္ထေ သတီ’’တိ ပရိဝသိတေ သတိ။ ‘‘ကာမဝိသယာ’’တိ ကာမဓမ္မဝိသယာ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ကာမာသဝေ။ ဘဝဝိသယာ မာနာဒယော ပရိဝုတ္ထာ ဧဝါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ ဒိဋ္ဌိဝိသယာတိ ပဒေပိ။

‘‘အနဿာသိကံ ကတွာ’’တိ အဿာသပဿာသရဟိတံ ကတွာ။ ‘‘အဝဟနနဋ္ဌေနာ’’တိ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ မာရဏဋ္ဌေန။ အဓောကတွာ မာရဏဋ္ဌေနာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ဒုတ္တရဋ္ဌေနာ’’တိ တတ္ထ ပတန္တဿ တရိတုံ ဒုက္ကရဋ္ဌေန။ ‘‘ဝုတ္တနယေနာ’’တိ အာသဝေသု ဝုတ္တနယေန။

‘‘ဝဋ္ဋသ္မိံ’’တိ တိဝိဓဝဋ္ဋသ္မိံ။ ‘‘ဘဝယန္တကေ’’တိ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာဒိကေ ဘဝစက္ကေ။ ‘‘အာမသနံ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘တထာ တထာ ကပ္ပေတွာ ဂဟဏ’’န္တိ။ ‘‘သာသနေ’’တိ ပရိယတ္တိသာသနေ တသ္မိံ တသ္မိံ သုတ္တန္တေ။ ‘‘ဒိဋ္ဌိယော ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ’’တိ ဒိဋ္ဌိဝတ္ထူသု ဒဠှဂ္ဂါဟဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌိယော ဧဝ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ အတ္တဝါဒုပါဒါနေ။ ပရိကပ္ပ ဗုဒ္ဓိ နာမ မိစ္ဆာဉာဏံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဣဿရ နိမ္မိတံ’’တိ သကလလောကိဿရေန မဟာဗြဟ္မုနာ အာဒိကပ္ပကာလေ နိမ္မိတံ။ ‘‘အဓိစ္စ သမုပ္ပန္နံ’’တိ အဟေတု အပစ္စယာ သမုပ္ပန္နံ။ ‘‘အစ္စန္တသဿတံ’’တိ ဘဝပရမ္ပရာသု သဿတံ။ ‘‘ဧကစ္စသဿတံ’’တိ ဘဝဝိသေသံ ပတွာ ဧကစ္စာနံ သတ္တာနံ သဿတံ။ ‘‘ဥစ္ဆိန္နံ’’တိ ယတ္ထကတ္ထစိ ပရမ္မရဏာ ဥစ္ဆိန္နံ။ ပုရာဏဉ္စကမ္မံ ပရိက္ခီဏံ၊ နဝဉ္စကမ္မံ အကတံ။ ဧဝံ သံသာရ သုဒ္ဓီတိအာဒိနာ ဂဟဏန္တိ အတ္ထော။ သန္တော ကာယော သက္ကာယော။ ‘‘သန္တော’’တိ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနော။ ‘‘ကာယော’’တိ ရူပကာယော၊ နာမကာယော။ အတ္တနော အတ္တနော ကာယော ဝါ သက္ကာယော။ ပစ္စတ္တကာယော၊ ပါဋိပုဂ္ဂလိက ကာယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဝုတ္တကာယ ဒွယမေဝ။ သက္ကာယေ ဒိဋ္ဌိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ တတ္ထ ‘‘သက္ကာယေ ဒိဋ္ဌီ’’တိ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တ ကပ္ပိကာနံ ဝိယ ပုဗ္ဗန္တာ ပရန္တေအစိန္တေတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံပိ အတ္တနော ခန္ဓေသု ဧဝ ‘ရူပံ မေ အတ္တာတိ ဝါ’ အတ္တာ မေ ရူပဝါတိ ဝါ၊ အတ္တနိ မေ ရူပန္တိ ဝါ၊ ရူပသ္မိံ မေ အတ္တာတိ ဝါ၊ ဧဝမာဒိနာ ဓမ္မတာ သိဒ္ဓါ ဒိဋ္ဌီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အဿုတဝါ’’တိ ခန္ဓဒေသနာဒိကေ သုညတဓမ္မပ္ပဋိသံ ယုတ္တေ ဒေသနာ ဓမ္မေ အဿုတ ပုဗ္ဗတ္တာ နတ္ထိ သုတံ ဧတဿာတိ အဿုတဝါ။ ‘‘ပုထုဇ္ဇနော’’တိ လောကိယမဟာဇနော။ တတ္ထ ပရိယာပန္နော ပန ဧကပုဂ္ဂလောပိ ပုထုဇ္ဇနောတွေဝ ဝုစ္စတိ။ သော သုတဝါပိ အတ္ထိ၊ အဿုတဝါပိ အတ္ထိ။ ဣဓ အဿုတဝါ အဓိပ္ပေတော။ အရိယ ပုဂ္ဂလော ပန တတ္ထ ပရိယာပန္နော န ဟောတိ။ အဟန္တိဝါ၊ မမာတိ ဝါ၊ မယီတိ ဝါ၊ မေတိ ဝါ၊ ပရာမသန ပဒါနိ နာမ။ ‘‘သေသဓမ္မေဝါ ဂဟေတွာ’’တိ ရူပတော အဝသေသေ နာမက္ခန္ဓ ဓမ္မေ အတ္တာ မေတိ ဂဟေတွာ ဝါ။ ‘‘ဓမ္မ မုတ္တကံ ဝါ အတ္တာနံ ဂဟေတွာ’’တိ ပဉ္စက္ခန္ဓဓမ္မဝိမုတ္တံ ပရိကပ္ပသိဒ္ဓံ အတ္တာနံ ဝါ ဂဟေတွာ။ စတဿော အဝတ္ထာ ယဿာတိ စတုရာဝတ္ထိကာ။ ဝေဒနာယ သမ္ဘောဂရသတ္တာ ‘‘သံဘုဉ္ဇိံ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သုခိတော’’တိ သုခဝေဒနာယ သမင်္ဂီပုဂ္ဂလော။ ဓမ္မတော ခန္ဓ ပဉ္စကမေဝ။ တတ္ထ ပန သုခဝေဒနာပဓာနတ္တာ တထာ သမနုပဿန္တော ဝေဒနံ အတ္တာတိ သမနုပဿတိ နာမ။ ‘‘သမူဟတော ဂဟေတွာ’’တိ အဟမသ္မိ၊ အဟံ ဧကော သတ္တောတိအာဒိနာ သမူဟတော။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဝုစ္စန္တိ။ ဉာတပရိညာဒိဝသေန အပရိညာတာနိ ဝတ္ထူနိ ဧတေဟီတိ အပရိညာတဝတ္ထုကာ။ ဧကမုဟုတ္တမတ္တေပိ ကာလေ။ ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတီတိအာဒိက