📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

မဇ္ဈိမနိကာယော

မူလပဏ္ဏာသပါဠိ

၁။ မူလပရိယာယဝဂ္ဂေါ

၁။ မူလပရိယာယသုတ္တံ

၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ဝိဟရတိ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သဗ္ဗဓမ္မမူလပရိယာယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၂။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော၊ သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော – ပထဝိံ [ပဌဝိံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ပထဝိတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော သညတွာ ပထဝိံ မညတိ၊ ပထဝိယာ မညတိ၊ ပထဝိတော မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ မညတိ၊ ပထဝိံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ အာပတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အာပံ အာပတော သညတွာ အာပံ မညတိ၊ အာပသ္မိံ မညတိ၊ အာပတော မညတိ၊ အာပံ မေတိ မညတိ၊ အာပံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘တေဇံ တေဇတော သဉ္ဇာနာတိ၊ တေဇံ တေဇတော သညတွာ တေဇံ မညတိ၊ တေဇသ္မိံ မညတိ၊ တေဇတော မညတိ၊ တေဇံ မေတိ မညတိ၊ တေဇံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝါယံ ဝါယတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဝါယံ ဝါယတော သညတွာ ဝါယံ မညတိ၊ ဝါယသ္မိံ မညတိ၊ ဝါယတော မညတိ၊ ဝါယံ မေတိ မညတိ၊ ဝါယံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

၃။ ‘‘ဘူတေ ဘူတတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဘူတေ ဘူတတော သညတွာ ဘူတေ မညတိ၊ ဘူတေသု မညတိ၊ ဘူတတော မညတိ၊ ဘူတေ မေတိ မညတိ၊ ဘူတေ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဒေဝေ ဒေဝတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဒေဝေ ဒေဝတော သညတွာ ဒေဝေ မညတိ၊ ဒေဝေသု မညတိ၊ ဒေဝတော မညတိ၊ ဒေဝေ မေတိ မညတိ၊ ဒေဝေ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ပဇာပတိံ ပဇာပတိတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ပဇာပတိံ ပဇာပတိတော သညတွာ ပဇာပတိံ မညတိ၊ ပဇာပတိသ္မိံ မညတိ၊ ပဇာပတိတော မညတိ၊ ပဇာပတိံ မေတိ မညတိ၊ ပဇာပတိံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဗြဟ္မံ ဗြဟ္မတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဗြဟ္မံ ဗြဟ္မတော သညတွာ ဗြဟ္မံ မညတိ၊ ဗြဟ္မသ္မိံ မညတိ၊ ဗြဟ္မတော မညတိ၊ ဗြဟ္မံ မေတိ မညတိ၊ ဗြဟ္မံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာဘဿရေ အာဘဿရတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အာဘဿရေ အာဘဿရတော သညတွာ အာဘဿရေ မညတိ၊ အာဘဿရေသု မညတိ၊ အာဘဿရတော မညတိ၊ အာဘဿရေ မေတိ မညတိ၊ အာဘဿရေ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သုဘကိဏှေ သုဘကိဏှတော သဉ္ဇာနာတိ၊ သုဘကိဏှေ သုဘကိဏှတော သညတွာ သုဘကိဏှေ မညတိ၊ သုဘကိဏှေသု မညတိ၊ သုဘကိဏှတော မညတိ၊ သုဘကိဏှေ မေတိ မညတိ၊ သုဘကိဏှေ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝေဟပ္ဖလေ ဝေဟပ္ဖလတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဝေဟပ္ဖလေ ဝေဟပ္ဖလတော သညတွာ ဝေဟပ္ဖလေ မညတိ၊ ဝေဟပ္ဖလေသု မညတိ၊ ဝေဟပ္ဖလတော မညတိ၊ ဝေဟပ္ဖလေ မေတိ မညတိ၊ ဝေဟပ္ဖလေ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အဘိဘုံ အဘိဘူတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အဘိဘုံ အဘိဘူတော သညတွာ အဘိဘုံ မညတိ၊ အဘိဘုသ္မိံ မညတိ၊ အဘိဘူတော မညတိ၊ အဘိဘုံ မေတိ မညတိ၊ အဘိဘုံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

၄။ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတနံ အာကာသာနဉ္စာယတနတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနံ အာကာသာနဉ္စာယတနတော သညတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ မညတိ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနသ္မိံ မညတိ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနတော မညတိ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနံ မေတိ မညတိ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဝိညာဏဉ္စာယတနတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဝိညာဏဉ္စာယတနတော သညတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ မညတိ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနသ္မိံ မညတိ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနတော မညတိ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ မေတိ မညတိ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာကိဉ္စညာယတနံ အာကိဉ္စညာယတနတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနံ အာကိဉ္စညာယတနတော သညတွာ အာကိဉ္စညာယတနံ မညတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနသ္မိံ မညတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနတော မညတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနံ မေတိ မညတိ၊ အာကိဉ္စညာယတနံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘နေဝသညာနာသညာယတနံ နေဝသညာနာသညာယတနတော သဉ္ဇာနာတိ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ နေဝသညာနာသညာယတနတော သညတွာ နေဝသညာနာသညာယတနံ မညတိ၊ နေဝသညာနာသညာယတနသ္မိံ မညတိ၊ နေဝသညာနာသညာယတနတော မညတိ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ မေတိ မညတိ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

၅။ ‘‘ဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌတော သညတွာ ဒိဋ္ဌံ မညတိ၊ ဒိဋ္ဌသ္မိံ မညတိ၊ ဒိဋ္ဌတော မညတိ၊ ဒိဋ္ဌံ မေတိ မညတိ၊ ဒိဋ္ဌံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သုတံ သုတတော သဉ္ဇာနာတိ၊ သုတံ သုတတော သညတွာ သုတံ မညတိ၊ သုတသ္မိံ မညတိ၊ သုတတော မညတိ၊ သုတံ မေတိ မညတိ၊ သုတံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘မုတံ မုတတော သဉ္ဇာနာတိ၊ မုတံ မုတတော သညတွာ မုတံ မညတိ၊ မုတသ္မိံ မညတိ၊ မုတတော မညတိ၊ မုတံ မေတိ မညတိ၊ မုတံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝိညာတံ ဝိညာတတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဝိညာတံ ဝိညာတတော သညတွာ ဝိညာတံ မညတိ၊ ဝိညာတသ္မိံ မညတိ၊ ဝိညာတတော မညတိ၊ ဝိညာတံ မေတိ မညတိ၊ ဝိညာတံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

၆။ ‘‘ဧကတ္တံ ဧကတ္တတော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဧကတ္တံ ဧကတ္တတော သညတွာ ဧကတ္တံ မညတိ၊ ဧကတ္တသ္မိံ မညတိ၊ ဧကတ္တတော မညတိ၊ ဧကတ္တံ မေတိ မညတိ၊ ဧကတ္တံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘နာနတ္တံ နာနတ္တတော သဉ္ဇာနာတိ၊ နာနတ္တံ နာနတ္တတော သညတွာ နာနတ္တံ မညတိ၊ နာနတ္တသ္မိံ မညတိ၊ နာနတ္တတော မညတိ၊ နာနတ္တံ မေတိ မညတိ၊ နာနတ္တံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သဗ္ဗံ သဗ္ဗတော သဉ္ဇာနာတိ၊ သဗ္ဗံ သဗ္ဗတော သညတွာ သဗ္ဗံ မညတိ၊ သဗ္ဗသ္မိံ မညတိ၊ သဗ္ဗတော မညတိ၊ သဗ္ဗံ မေတိ မညတိ၊ သဗ္ဗံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော သဉ္ဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော သညတွာ နိဗ္ဗာနံ မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘အပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

ပုထုဇ္ဇနဝသေန ပဌမနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၇။ ‘‘ယောပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေက္ခော [သေခေါ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] အပ္ပတ္တမာနသော အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနော ဝိဟရတိ၊ သောပိ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ [အဘိညတွာ (က။)] ပထဝိံ မာ မညိ [ဝါ မညတိ]၊ ပထဝိယာ မာ မညိ၊ ပထဝိတော မာ မညိ၊ ပထဝိံ မေတိ မာ မညိ၊ ပထဝိံ မာဘိနန္ဒိ [ဝါ အဘိနန္ဒတိ (သီ။) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ]။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညေယျံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ… နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ မာ မညိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ မာ မညိ၊ နိဗ္ဗာနတော မာ မညိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ မာ မညိ၊ နိဗ္ဗာနံ မာဘိနန္ဒိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညေယျံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

သေက္ခဝသေန [သတ္ထာရဝသေန (သီ။)၊ သတ္ထုဝသေန (သျာ။ က။)] ဒုတိယနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၈။ ‘‘ယောပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော၊ သောပိ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ… နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညာတံ တဿာ’တိ ဝဒါမိ။

ခီဏာသဝဝသေန တတိယနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၉။ ‘‘ယောပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော၊ သောပိ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ ရာဂဿ၊ ဝီတရာဂတ္တာ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ … နေဝသညာနာသညာယတနံ … ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ ရာဂဿ၊ ဝီတရာဂတ္တာ။

ခီဏာသဝဝသေန စတုတ္ထနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၁၀။ ‘‘ယောပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော၊ သောပိ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ ဒေါသဿ၊ ဝီတဒေါသတ္တာ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ… နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ ဒေါသဿ၊ ဝီတဒေါသတ္တာ။

ခီဏာသဝဝသေန ပဉ္စမနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၁၁။ ‘‘ယောပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော၊ သောပိ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ မောဟဿ၊ ဝီတမောဟတ္တာ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ … နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ခယာ မောဟဿ၊ ဝီတမောဟတ္တာ။

ခီဏာသဝဝသေန ဆဋ္ဌနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၁၂။ ‘‘တထာဂတောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညာတန္တံ တထာဂတဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ…ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ … အာကိဉ္စညာယတနံ… နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘ပရိညာတန္တံ တထာဂတဿာ’တိ ဝဒါမိ။

တထာဂတဝသေန သတ္တမနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

၁၃။ ‘‘တထာဂတောပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိဇာနာတိ၊ ပထဝိံ ပထဝိတော အဘိညာယ ပထဝိံ န မညတိ၊ ပထဝိယာ န မညတိ၊ ပထဝိတော န မညတိ၊ ပထဝိံ မေတိ န မညတိ၊ ပထဝိံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘နန္ဒီ [နန္ဒိ (သီ။ သျာ။)] ဒုက္ခဿ မူလ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ‘ဘဝါ ဇာတိ ဘူတဿ ဇရာမရဏ’န္တိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘တထာဂတော သဗ္ဗသော တဏှာနံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓာ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ …ပေ… တေဇံ… ဝါယံ… ဘူတေ… ဒေဝေ… ပဇာပတိံ… ဗြဟ္မံ… အာဘဿရေ… သုဘကိဏှေ… ဝေဟပ္ဖလေ… အဘိဘုံ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ… ဝိညာဏဉ္စာယတနံ… အာကိဉ္စညာယတနံ… နေဝသညာနာသညာယတနံ… ဒိဋ္ဌံ… သုတံ… မုတံ… ဝိညာတံ… ဧကတ္တံ… နာနတ္တံ… သဗ္ဗံ… နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိဇာနာတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနတော အဘိညာယ နိဗ္ဗာနံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနသ္မိံ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနတော န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ မေတိ န မညတိ၊ နိဗ္ဗာနံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘နန္ဒီ ဒုက္ခဿ မူလ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ‘ဘဝါ ဇာတိ ဘူတဿ ဇရာမရဏ’န္တိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘တထာဂတော သဗ္ဗသော တဏှာနံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓာ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။

တထာဂတဝသေန အဋ္ဌမနယဘူမိပရိစ္ဆေဒေါ နိဋ္ဌိတော။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ န တေ ဘိက္ခူ [န အတ္တမနာ တေဘိက္ခူ (သျာ။)၊ တေ ဘိက္ခူ (ပီ။ က။)] ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မူလပရိယာယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂။ သဗ္ဗာသဝသုတ္တံ

၁၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၅။ ‘‘ဇာနတော အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ၊ နော အဇာနတော နော အပဿတော။ ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာနတော ကိဉ္စ ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ? ယောနိသော စ မနသိကာရံ အယောနိသော စ မနသိကာရံ။ အယောနိသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝါ ပဝဍ္ဎန္တိ၊ ယောနိသော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝါ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝါ ပဟီယန္တိ။

၁၆။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဒဿနာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ အတ္ထိ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

ဒဿနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၁၇။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဒဿနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော – အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော၊ သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော – မနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနာတိ၊ အမနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနာတိ။ သော မနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ အပ္ပဇာနန္တော အမနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ အပ္ပဇာနန္တော၊ ယေ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ၊ တေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ၊ ယေ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ တေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ? ယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ – ဣမေ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ? ယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ပဟီယတိ – ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ။

‘‘တဿ အမနသိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ မနသိကာရာ မနသိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ အမနသိကာရာ အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝါ ပဝဍ္ဎန္တိ။

၁၈။ ‘‘သော ဧဝံ အယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ? န နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ? ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ? ကထံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ? ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ? ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ? န နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ? ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ? ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ? ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါန’န္တိ? ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓါနံ [ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ (သျာ။)] အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဟောတိ – ‘အဟံ နု ခေါသ္မိ? နော နု ခေါသ္မိ? ကိံ နု ခေါသ္မိ? ကထံ နု ခေါသ္မိ? အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော? သော ကုဟိံ ဂါမီ ဘဝိဿတီ’တိ?

၁၉။ ‘‘တဿ ဧဝံ အယောနိသော မနသိကရောတော ဆန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ အညတရာ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘အတ္ထိ မေ အတ္တာ’တိ ဝါ အဿ [ဝါဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘နတ္ထိ မေ အတ္တာ’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘အတ္တနာဝ အနတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘အနတ္တနာဝ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အထ ဝါ ပနဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘ယော မေ အယံ အတ္တာ ဝဒေါ ဝေဒေယျော တတြ တတြ ကလျာဏပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒေတိ သော ခေါ ပန မေ အယံ အတ္တာ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿတီ’တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရံ ဒိဋ္ဌိဝိသူကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ။ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနသံယုတ္တော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော န ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ၊ ‘န ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။

၂၀။ ‘‘သုတဝါ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော – အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော၊ သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော – မနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ ပဇာနာတိ အမနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ ပဇာနာတိ။ သော မနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တော အမနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တော ယေ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ တေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ၊ ယေ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ တေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ? ယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ပဝဍ္ဎတိ – ဣမေ ဓမ္မာ န မနသိကရဏီယာ၊ ယေ ဓမ္မေ န မနသိ ကရောတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ? ယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ကာမာသဝေါ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ ဘဝါသဝေါ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အဝိဇ္ဇာသဝေါ ပဟီယတိ – ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ ယေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ။

‘‘တဿ အမနသိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ အမနသိကာရာ မနသိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ မနသိကာရာ အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝါ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝါ ပဟီယန္တိ။

၂၁။ ‘‘သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ။ တဿ ဧဝံ ယောနိသော မနသိကရောတော တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီယန္တိ – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဒဿနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၂။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စက္ခုန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ။ ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရံ အသံဝုတဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရံ သံဝုတဿ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သောတိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ…ပေ… ဃာနိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ…ပေ… ဇိဝှိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ…ပေ… ကာယိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ…ပေ… မနိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ။ ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနိန္ဒြိယသံဝရံ အသံဝုတဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ မနိန္ဒြိယသံဝရံ သံဝုတဿ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံဝရံ အသံဝုတဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ သံဝရံ သံဝုတဿ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ။

ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၃။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝတိ – ‘ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယ၊ ဥဏှဿ ပဋိဃာတာယ၊ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပ- [သိရိံသပ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သမ္ဖဿာနံ ပဋိဃာတာယ၊ ယာဝဒေဝ ဟိရိကောပီနပ္ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ’။

‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိသေဝတိ – ‘နေဝ ဒဝါယ၊ န မဒါယ၊ န မဏ္ဍနာယ၊ န ဝိဘူသနာယ၊ ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ၊ ဝိဟိံသူပရတိယာ၊ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ၊ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေဿာမိ၊ ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စ’ [စာတိ (သီ။)]။

‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ – ‘ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယ၊ ဥဏှဿ ပဋိဃာတာယ၊ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမ္ဖဿာနံ ပဋိဃာတာယ၊ ယာဝဒေဝ ဥတုပရိဿယဝိနောဒနပဋိသလ္လာနာရာမတ္ထံ’။

‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ – ‘ယာဝဒေဝ ဥပ္ပန္နာနံ ဝေယျာဗာဓိကာနံ ဝေဒနာနံ ပဋိဃာတာယ၊ အဗျာဗဇ္ဈပရမတာယ’ [အဗျာပဇ္ဈပရမတာယ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ အဗျာပဇ္ဇပရမတာယ (က။)]။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပဋိသေဝတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ ပဋိသေဝတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

အဓိဝါသနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၄။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ၊ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမ္ဖဿာနံ၊ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ၊ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ [တိပ္ပာနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဓိဝါသယတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ အဓိဝါသယတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၅။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စဏ္ဍံ ဟတ္ထိံ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ စဏ္ဍံ အဿံ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ စဏ္ဍံ ဂေါဏံ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ စဏ္ဍံ ကုက္ကုရံ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ အဟိံ ခါဏုံ ကဏ္ဋကဋ္ဌာနံ သောဗ္ဘံ ပပါတံ စန္ဒနိကံ ဩဠိဂလ္လံ။ ယထာရူပေ အနာသနေ နိသိန္နံ ယထာရူပေ အဂေါစရေ စရန္တံ ယထာရူပေ ပါပကေ မိတ္တေ ဘဇန္တံ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ ပါပကေသု ဌာနေသု ဩကပ္ပေယျုံ၊ သော တဉ္စ အနာသနံ တဉ္စ အဂေါစရံ တေ စ ပါပကေ မိတ္တေ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ပရိဝဇ္ဇေတိ။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရိဝဇ္ဇယတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ ပရိဝဇ္ဇယတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၆။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ၊ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ…ပေ… ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိနောဒယတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ ဝိနောဒယတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာသဝါ

၂၇။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ၊ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ… ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ… ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ… သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။

‘‘ယဉှိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘာဝယတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ၊ ဘာဝယတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ။

၂၈။ ‘‘ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ယေ အာသဝါ ဒဿနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ ဒဿနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ သံဝရာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ ပဋိသေဝနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ အဓိဝါသနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ ဝိနောဒနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ယေ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ တေ ဘာဝနာ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု သဗ္ဗာသဝသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ၊ အစ္ဆေစ္ဆိ [အစ္ဆေဇ္ဇိ (က။)] တဏှံ၊ ဝိဝတ္တယိ [ဝါဝတ္တယိ (သီ။ ပီ။)] သံယောဇနံ၊ သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

သဗ္ဗာသဝသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃။ ဓမ္မဒါယာဒသုတ္တံ

၂၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဓမ္မဒါယာဒါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတ္ထိ မေ တုမှေသု အနုကမ္ပာ – ‘ကိန္တိ မေ သာဝကာ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝေယျုံ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ တုမှေ စ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာမိသဒါယာဒါ ဘဝေယျာထ နော ဓမ္မဒါယာဒါ၊ တုမှေပိ တေန အာဒိယာ [အာဒိဿာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘဝေယျာထ – ‘အာမိသဒါယာဒါ သတ္ထုသာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ နော ဓမ္မဒါယာဒါ’တိ၊ အဟမ္ပိ တေန အာဒိယော ဘဝေယျံ – ‘အာမိသဒါယာဒါ သတ္ထုသာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ နော ဓမ္မဒါယာဒါ’တိ။ တုမှေ စ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝေယျာထ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ၊ တုမှေပိ တေန န အာဒိယာ ဘဝေယျာထ – ‘ဓမ္မဒါယာဒါ သတ္ထုသာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’တိ၊ အဟမ္ပိ တေန န အာဒိယော ဘဝေယျံ – ‘ဓမ္မဒါယာဒါ သတ္ထုသာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ တသ္မာတိဟ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတ္ထိ မေ တုမှေသု အနုကမ္ပာ – ‘ကိန္တိ မေ သာဝကာ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝေယျုံ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’တိ။

၃၀။ ‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘုတ္တာဝီ အဿံ ပဝါရိတော ပရိပုဏ္ဏော ပရိယောသိတော သုဟိတော ယာဝဒတ္ထော၊ သိယာ စ မေ ပိဏ္ဍပါတော အတိရေကဓမ္မော ဆဍ္ဍနီယဓမ္မော [ဆဍ္ဍိယဓမ္မော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။ အထ ဒွေ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆေယျုံ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျ- [ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္လ (သီ။ ပီ။)] ပရေတာ။ တျာဟံ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘အဟံ ခေါမှိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ပရိပုဏ္ဏော ပရိယောသိတော သုဟိတော ယာဝဒတ္ထော၊ အတ္ထိ စ မေ အယံ ပိဏ္ဍပါတော အတိရေကဓမ္မော ဆဍ္ဍနီယဓမ္မော။ သစေ အာကင်္ခထ၊ ဘုဉ္ဇထ၊ နော စေ တုမှေ ဘုဉ္ဇိဿထ [သစေ တုမှေ န ဘုဉ္ဇိဿထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဣဒါနာဟံ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေဿာမိ၊ အပ္ပာဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေဿာမီ’တိ။ တတြေကဿ ဘိက္ခုနော ဧဝမဿ – ‘ဘဂဝါ ခေါ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ပရိပုဏ္ဏော ပရိယောသိတော သုဟိတော ယာဝဒတ္ထော၊ အတ္ထိ စာယံ ဘဂဝတော ပိဏ္ဍပါတော အတိရေကဓမ္မော ဆဍ္ဍနီယဓမ္မော။ သစေ မယံ န ဘုဉ္ဇိဿာမ၊ ဣဒါနိ ဘဂဝါ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေဿတိ၊ အပ္ပာဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေဿတိ’။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ – ‘ဓမ္မဒါယာဒါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ အာမိသညတရံ ခေါ ပနေတံ၊ ယဒိဒံ ပိဏ္ဍပါတော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘုဉ္ဇိတွာ ဣမိနာဝ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျေန ဧဝံ ဣမံ ရတ္တိန္ဒိဝံ [ရတ္တိဒိဝံ (က။)] ဝီတိနာမေယျ’’န္တိ။ သော တံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘုဉ္ဇိတွာ တေနေဝ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျေန ဧဝံ တံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေယျ။ အထ ဒုတိယဿ ဘိက္ခုနော ဧဝမဿ – ‘ဘဂဝါ ခေါ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ပရိပုဏ္ဏော ပရိယောသိတော သုဟိတော ယာဝဒတ္ထော၊ အတ္ထိ စာယံ ဘဂဝတော ပိဏ္ဍပါတော အတိရေကဓမ္မော ဆဍ္ဍနီယဓမ္မော။ သစေ မယံ န ဘုဉ္ဇိဿာမ၊ ဣဒါနိ ဘဂဝါ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေဿတိ၊ အပ္ပာဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေဿတိ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျံ ပဋိဝိနောဒေတွာ [ပဋိဝိနေတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဧဝံ ဣမံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေယျ’န္တိ။ သော တံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျံ ပဋိဝိနောဒေတွာ ဧဝံ တံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေယျ။ ကိဉ္စာပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျံ ပဋိဝိနောဒေတွာ ဧဝံ တံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေယျ၊ အထ ခေါ အသုယေဝ မေ ပုရိမော ဘိက္ခု ပုဇ္ဇတရော စ ပါသံသတရော စ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တဉှိ တဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဒီဃရတ္တံ အပ္ပိစ္ဆတာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သလ္လေခါယ သုဘရတာယ ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တိဿတိ။ တသ္မာတိဟ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝထ၊ မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတ္ထိ မေ တုမှေသု အနုကမ္ပာ – ‘ကိန္တိ မေ သာဝကာ ဓမ္မဒါယာဒါ ဘဝေယျုံ၊ နော အာမိသဒါယာဒါ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန [ဝတွာ (သီ။ ပီ။) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

၃၁။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တိ၊ ကိတ္တာဝတာ စ ပန သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တီ’’တိ? ‘‘ဒူရတောပိ ခေါ မယံ၊ အာဝုသော၊ အာဂစ္ဆာမ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တံယေဝ သာရိပုတ္တံ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော၊ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟာဝုသော၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တိ? ဣဓာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တိ၊ ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ၊ တေ စ ဓမ္မေ နပ္ပဇဟန္တိ၊ ဗာဟုလိကာ [ဗာဟုလ္လိကာ (သျာ။)] စ ဟောန္တိ၊ သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ပဝိဝေကေ နိက္ခိတ္တဓုရာ။ တတြာဝုသော၊ ထေရာ ဘိက္ခူ တီဟိ ဌာနေဟိ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တီ’တိ – ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ တေ စ ဓမ္မေ နပ္ပဇဟန္တီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိယေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘ဗာဟုလိကာ စ၊ သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ပဝိဝေကေ နိက္ခိတ္တဓုရာ’တိ – ဣမိနာ တတိယေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ထေရာ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ ဣမေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ တတြာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ဘိက္ခူ…ပေ… နဝါ ဘိက္ခူ တီဟိ ဌာနေဟိ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တီ’တိ – ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ တေ စ ဓမ္မေ နပ္ပဇဟန္တီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိယေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ‘ဗာဟုလိကာ စ ဟောန္တိ၊ သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ပဝိဝေကေ နိက္ခိတ္တဓုရာ’တိ – ဣမိနာ တတိယေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ နဝါ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ ဣမေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ ဂါရယှာ ဘဝန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကံ နာနုသိက္ခန္တိ။

၃၂။ ‘‘ကိတ္တာဝတာ စ၊ ပနာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တိ? ဣဓာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တိ – ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ တေ စ ဓမ္မေ ပဇဟန္တိ၊ န စ ဗာဟုလိကာ ဟောန္တိ၊ န သာထလိကာ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ။ တတြာဝုသော၊ ထေရာ ဘိက္ခူ တီဟိ ဌာနေဟိ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တီ’တိ – ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ တေ စ ဓမ္မေ ပဇဟန္တီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိယေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘န စ ဗာဟုလိကာ၊ န သာထလိကာ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ’တိ – ဣမိနာ တတိယေန ဌာနေန ထေရာ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ထေရာ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ ဣမေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ တတြာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ဘိက္ခူ…ပေ… နဝါ ဘိက္ခူ တီဟိ ဌာနေဟိ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တီ’တိ – ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ သတ္ထာ ပဟာနမာဟ တေ စ ဓမ္မေ ပဇဟန္တီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိယေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ‘န စ ဗာဟုလိကာ၊ န သာထလိကာ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ’တိ – ဣမိနာ တတိယေန ဌာနေန နဝါ ဘိက္ခူ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ နဝါ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ ဣမေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ ပါသံသာ ဘဝန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတ္ထု ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော သာဝကာ ဝိဝေကမနုသိက္ခန္တိ။

၃၃။ ‘‘တတြာဝုသော၊ လောဘော စ ပါပကော ဒေါသော စ ပါပကော။ လောဘဿ စ ပဟာနာယ ဒေါသဿ စ ပဟာနာယ အတ္ထိ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမာ စ သာ၊ အာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ [သေယျထီဒံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ သာ၊ အာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘တတြာဝုသော၊ ကောဓော စ ပါပကော ဥပနာဟော စ ပါပကော…ပေ… မက္ခော စ ပါပကော ပဠာသော စ ပါပကော၊ ဣဿာ စ ပါပိကာ မစ္ဆေရဉ္စ ပါပကံ၊ မာယာ စ ပါပိကာ သာဌေယျဉ္စ ပါပကံ၊ ထမ္ဘော စ ပါပကော သာရမ္ဘော စ ပါပကော၊ မာနော စ ပါပကော အတိမာနော စ ပါပကော၊ မဒေါ စ ပါပကော ပမာဒေါ စ ပါပကော။ မဒဿ စ ပဟာနာယ ပမာဒဿ စ ပဟာနာယ အတ္ထိ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမာ စ သာ၊ အာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ သာ၊ အာဝုသော၊ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဓမ္မဒါယာဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄။ ဘယဘေရဝသုတ္တံ

၃၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ [သာရာဏီယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေမေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကုလပုတ္တာ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ဘဝံ တေသံ ဂေါတမော ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ဘဝံ တေသံ ဂေါတမော ဗဟုကာရော၊ ဘဝံ တေသံ ဂေါတမော သမာဒပေတာ [သမာဒါပေတာ (?)]၊ ဘောတော စ ပန ဂေါတမဿ သာ ဇနတာ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧဝမေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ! ယေ တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ကုလပုတ္တာ မမံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အဟံ တေသံ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ အဟံ တေသံ ဗဟုကာရော၊ အဟံ တေသံ သမာဒပေတာ၊ မမ စ ပန သာ ဇနတာ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘ဒုရဘိသမ္ဘဝါနိ ဟိ ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဒုက္ကရံ ပဝိဝေကံ၊ ဒုရဘိရမံ ဧကတ္တေ၊ ဟရန္တိ မညေ မနော ဝနာနိ သမာဓိံ အလဘမာနဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧဝမေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ! ဒုရဘိသမ္ဘဝါနိ ဟိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဒုက္ကရံ ပဝိဝေကံ၊ ဒုရဘိရမံ ဧကတ္တေ၊ ဟရန္တိ မညေ မနော ဝနာနိ သမာဓိံ အလဘမာနဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။

၃၅။ ‘‘မယှမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဒုရဘိသမ္ဘဝါနိ ဟိ ခေါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဒုက္ကရံ ပဝိဝေကံ၊ ဒုရဘိရမံ ဧကတ္တေ၊ ဟရန္တိ မညေ မနော ဝနာနိ သမာဓိံ အလဘမာနဿ ဘိက္ခုနော’တိ။ တဿ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ အပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ အပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မန္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပရိသုဒ္ဓကာယကမ္မတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၃၆။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အပရိသုဒ္ဓဝစီကမ္မန္တာ…ပေ… အပရိသုဒ္ဓမနောကမ္မန္တာ …ပေ… အပရိသုဒ္ဓါဇီဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ အပရိသုဒ္ဓါဇီဝသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ အပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၃၇။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အဘိဇ္ဈာလူ ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ အဘိဇ္ဈာလုကာမေသုတိဗ္ဗသာရာဂသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ အဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂေါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ အနဘိဇ္ဈာလူဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ အနဘိဇ္ဈာလူ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အနဘိဇ္ဈာလုတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၃၈။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဗျာပန္နစိတ္တာ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ဗျာပန္နစိတ္တော ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ မေတ္တစိတ္တောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ မေတ္တစိတ္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ မေတ္တစိတ္တတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၃၉။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌာနသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓါဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၀။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဥဒ္ဓတာ အဝူပသန္တစိတ္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ဥဒ္ဓတအဝူပသန္တစိတ္တသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ဝူပသန္တစိတ္တောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ဝူပသန္တစိတ္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝူပသန္တစိတ္တတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၁။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကင်္ခီ ဝိစိကိစ္ဆီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ကင်္ခိဝိစိကိစ္ဆိသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ကင်္ခီ ဝိစိကိစ္ဆီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၂။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အတ္တုက္ကံသကာ ပရဝမ္ဘီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ အတ္တုက္ကံသကော ပရဝမ္ဘီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ အနတ္တုက္ကံသကော အပရဝမ္ဘီဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ အနတ္တုက္ကံသကာ အပရဝမ္ဘီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အနတ္တုက္ကံသကတံ အပရဝမ္ဘိတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၃။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဆမ္ဘီ ဘီရုကဇာတိကာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ဆမ္ဘိဘီရုကဇာတိကသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ဆမ္ဘီ ဘီရုကဇာတိကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ဝိဂတလောမဟံသောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ဝိဂတလောမဟံသာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိဂတလောမဟံသတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၄။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လာဘသက္ကာရသိလောကံ နိကာမယမာနာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ လာဘသက္ကာရသိလောကနိကာမန [နိကာမယမာန (သီ။ သျာ။)] သန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ နိကာမယမာနော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ အပ္ပိစ္ဆောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ အပ္ပိစ္ဆာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အပ္ပိစ္ဆတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၅။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ကုသီတဟီနဝီရိယသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ကုသီတော ဟီနဝီရိယော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၆။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိအသမ္ပဇာနသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ မုဋ္ဌဿတိ အသမ္ပဇာနော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ဥပဋ္ဌိတဿတီ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိတံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၇။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ အသမာဟိတဝိဗ္ဘန္တစိတ္တသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ အသမာဟိတော ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ သမာဓိသမ္ပန္နောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ သမာဓိသမ္ပန္နာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သမာဓိသမ္ပဒံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

၄၈။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဒုပ္ပညာ ဧဠမူဂါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ၊ ဒုပ္ပညဧဠမူဂသန္ဒောသဟေတု ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလံ ဘယဘေရဝံ အဝှာယန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ၊ ပညာသမ္ပန္နောဟမသ္မိ။ ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ ပညာသမ္ပန္နာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝန္တိ တေသမဟံ အညတရော’တိ။ ဧတမဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပညာသမ္ပဒံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနော ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ အရညေ ဝိဟာရာယ။

သောဠသပရိယာယံ နိဋ္ဌိတံ။

၄၉။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ယာ တာ ရတ္တိယော အဘိညာတာ အဘိလက္ခိတာ – စာတုဒ္ဒသီ ပဉ္စဒသီ အဋ္ဌမီ စ ပက္ခဿ – တထာရူပါသု ရတ္တီသု ယာနိ တာနိ အာရာမစေတိယာနိ ဝနစေတိယာနိ ရုက္ခစေတိယာနိ ဘိံသနကာနိ သလောမဟံသာနိ တထာရူပေသု သေနာသနေသု ဝိဟရေယျံ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဘယဘေရဝံ ပဿေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အပရေန သမယေန ယာ တာ ရတ္တိယော အဘိညာတာ အဘိလက္ခိတာ – စာတုဒ္ဒသီ ပဉ္စဒသီ အဋ္ဌမီ စ ပက္ခဿ – တထာရူပါသု ရတ္တီသု ယာနိ တာနိ အာရာမစေတိယာနိ ဝနစေတိယာနိ ရုက္ခစေတိယာနိ ဘိံသနကာနိ သလောမဟံသာနိ တထာရူပေသု သေနာသနေသု ဝိဟရာမိ။ တတ္ထ စ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိဟရတော မဂေါ ဝါ အာဂစ္ဆတိ၊ မောရော ဝါ ကဋ္ဌံ ပါတေတိ၊ ဝါတော ဝါ ပဏ္ဏကသဋံ [ပဏ္ဏသဋံ (သီ။ ပီ။)] ဧရေတိ၊ တဿ မယှံ ဗြာဟ္မဏ ဧတဒဟောသိ [တဿ မယှံ ဧဝံ ဟောတိ (သီ။ သျာ။)] – ‘ဧတံ နူန တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတီ’တိ။ တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ အညဒတ္ထု ဘယပဋိကင်္ခီ [ဘယပါဋိကင်္ခီ (သီ။)] ဝိဟရာမိ? ယံနူနာဟံ ယထာဘူတံ ယထာဘူတဿ [ယထာဘူတဿ ယထာဘူတဿ (သီ။ သျာ။)] မေ တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတိ၊ တထာဘူတံ တထာဘူတောဝ [ယထာဘူတော ယထာဘူတောဝ (သီ။ သျာ။)] တံ ဘယဘေရဝံ ပဋိဝိနေယျ’န္တိ။ တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ စင်္ကမန္တဿ တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နေဝ တာဝ တိဋ္ဌာမိ န နိသီဒါမိ န နိပဇ္ဇာမိ၊ ယာဝ စင်္ကမန္တောဝ တံ ဘယဘေရဝံ ပဋိဝိနေမိ။ တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဌိတဿ တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နေဝ တာဝ စင်္ကမာမိ န နိသီဒါမိ န နိပဇ္ဇာမိ။ ယာဝ ဌိတောဝ တံ ဘယဘေရဝံ ပဋိဝိနေမိ။ တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နိသိန္နဿ တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နေဝ တာဝ နိပဇ္ဇာမိ န တိဋ္ဌာမိ န စင်္ကမာမိ၊ ယာဝ နိသိန္နောဝ တံ ဘယဘေရဝံ ပဋိဝိနေမိ။ တဿ မယှံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နိပန္နဿ တံ ဘယဘေရဝံ အာဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နေဝ တာဝ နိသီဒါမိ န တိဋ္ဌာမိ န စင်္ကမာမိ၊ ယာဝ နိပန္နောဝ တံ ဘယဘေရဝံ ပဋိဝိနေမိ။

၅၀။ ‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ရတ္တိံယေဝ သမာနံ ဒိဝါတိ သဉ္ဇာနန္တိ၊ ဒိဝါယေဝ သမာနံ ရတ္တီတိ သဉ္ဇာနန္တိ။ ဣဒမဟံ တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သမ္မောဟဝိဟာရသ္မိံ ဝဒါမိ။ အဟံ ခေါ ပန၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရတ္တိံယေဝ သမာနံ ရတ္တီတိ သဉ္ဇာနာမိ၊ ဒိဝါယေဝ သမာနံ ဒိဝါတိ သဉ္ဇာနာမိ။ ယံ ခေါ တံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အသမ္မောဟဓမ္မော သတ္တော လောကေ ဥပ္ပန္နော ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’န္တိ၊ မမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အသမ္မောဟဓမ္မော သတ္တော လောကေ ဥပ္ပန္နော ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’န္တိ။

၅၁။ ‘‘အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝီရိယံ အဟောသိ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ [အပ္ပမ္မုဋ္ဌာ (သျာ။)]၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟာသိံ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေသိံ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

၅၂။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ၊ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရတ္တိယာ ပဌမေ ယာမေ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၅၃။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၅၄။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိံ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၅၅။ ‘‘သိယာ ခေါ ပန တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧဝမဿ – ‘အဇ္ဇာပိ နူန သမဏော ဂေါတမော အဝီတရာဂေါ အဝီတဒေါသော အဝီတမောဟော၊ တသ္မာ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတီ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒွေ ခေါ အဟံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အတ္ထဝသေ သမ္ပဿမာနော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝါမိ – အတ္တနော စ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ သမ္ပဿမာနော၊ ပစ္ဆိမဉ္စ ဇနတံ အနုကမ္ပမာနော’’တိ။

၅၆။ ‘‘အနုကမ္ပိတရူပါ ဝတာယံ ဘောတာ ဂေါတမေန ပစ္ဆိမာ ဇနတာ၊ ယထာ တံ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။ အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ! အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ၊ ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ၊ မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ၊ အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ – ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ၊ ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

ဘယဘေရဝသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅။ အနင်္ဂဏသုတ္တံ

၅၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော၊ ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတ္တာရောမေ၊ အာဝုသော၊ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓာဝုသော၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဓာဝုသော၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော၊ ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အယံ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သာင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ။ တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အယံ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သာင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတိ။ တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အယံ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အနင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ။ တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အယံ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အနင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတီ’’တိ။

၅၈။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေနိမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သာင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဧကော ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ၊ ဧကော သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတိ? ကော ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေနိမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အနင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဧကော ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ၊ ဧကော သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတီ’’တိ?

၅၉။ ‘‘တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – န ဆန္ဒံ ဇနေဿတိ န ဝါယမိဿတိ န ဝီရိယံ အာရဘိဿတိ တဿင်္ဂဏဿ ပဟာနာယ၊ သော သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော သာင်္ဂဏော သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ရဇေန စ မလေန စ ပရိယောနဒ္ဓါ။ တမေနံ သာမိကာ န စေဝ ပရိဘုဉ္ဇေယျုံ န စ ပရိယောဒပေယျုံ [ပရိယောဒါပေယျုံ (?)]၊ ရဇာပထေ စ နံ နိက္ခိပေယျုံ။ ဧဝဉှိ သာ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အပရေန သမယေန သံကိလိဋ္ဌတရာ အဿ မလဂ္ဂဟိတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – န ဆန္ဒံ ဇနေဿတိ န ဝါယမိဿတိ န ဝီရိယံ အာရဘိဿတိ တဿင်္ဂဏဿ ပဟာနာယ၊ သော သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော သာင်္ဂဏော သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။

‘‘တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဆန္ဒံ ဇနေဿတိ ဝါယမိဿတိ ဝီရိယံ အာရဘိဿတိ တဿင်္ဂဏဿ ပဟာနာယ၊ သော အရာဂေါ အဒေါသော အမောဟော အနင်္ဂဏော အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ရဇေန စ မလေန စ ပရိယောနဒ္ဓါ။ တမေနံ သာမိကာ ပရိဘုဉ္ဇေယျုဉ္စေဝ ပရိယောဒပေယျုဉ္စ၊ န စ နံ ရဇာပထေ နိက္ခိပေယျုံ။ ဧဝဉှိ သာ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အပရေန သမယေန ပရိသုဒ္ဓတရာ အဿ ပရိယောဒါတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော သာင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဆန္ဒံ ဇနေဿတိ ဝါယမိဿတိ ဝီရိယံ အာရဘိဿတိ တဿင်္ဂဏဿ ပဟာနာယ၊ သော အရာဂေါ အဒေါသော အမောဟော အနင်္ဂဏော အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။

‘‘တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – သုဘနိမိတ္တံ မနသိ ကရိဿတိ၊ တဿ သုဘနိမိတ္တဿ မနသိကာရာ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေဿတိ၊ သော သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော သာင်္ဂဏော သံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ။ တမေနံ သာမိကာ န စေဝ ပရိဘုဉ္ဇေယျုံ န စ ပရိယောဒပေယျုံ၊ ရဇာပထေ စ နံ နိက္ခိပေယျုံ။ ဧဝဉှိ သာ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အပရေန သမယေန သံကိလိဋ္ဌတရာ အဿ မလဂ္ဂဟိတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – သုဘနိမိတ္တံ မနသိ ကရိဿတိ၊ တဿ သုဘနိမိတ္တဿ မနသိကာရာ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေဿတိ၊သော သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော သာင်္ဂဏော သံကိလိဋ္ဌစိတ္တောကာလံကရိဿတိ။

‘‘တတြာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – သုဘနိမိတ္တံ န မနသိ ကရိဿတိ၊ တဿ သုဘနိမိတ္တဿ အမနသိကာရာ ရာဂေါ စိတ္တံ နာနုဒ္ဓံသေဿတိ၊ သော အရာဂေါ အဒေါသော အမောဟော အနင်္ဂဏော အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ။ တမေနံ သာမိကာ ပရိဘုဉ္ဇေယျုဉ္စေဝ ပရိယောဒပေယျုဉ္စ၊ န စ နံ ရဇာပထေ နိက္ခိပေယျုံ။ ဧဝဉှိ သာ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အပရေန သမယေန ပရိသုဒ္ဓတရာ အဿ ပရိယောဒါတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယွာယံ ပုဂ္ဂလော အနင်္ဂဏောဝ သမာနော ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ အင်္ဂဏ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – သုဘနိမိတ္တံ န မနသိ ကရိဿတိ၊ တဿ သုဘနိမိတ္တဿ အမနသိကာရာ ရာဂေါ စိတ္တံ နာနုဒ္ဓံသေဿတိ၊ သော အရာဂေါ အဒေါသော အမောဟော အနင်္ဂဏော အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တော ကာလံ ကရိဿတိ။

‘‘အယံ ခေါ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနိမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သာင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဧကော ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ၊ ဧကော သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတိ။ အယံ ပနာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနိမေသံ ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အနင်္ဂဏာနံယေဝ သတံ ဧကော ဟီနပုရိသော အက္ခာယတိ၊ ဧကော သေဋ္ဌပုရိသော အက္ခာယတီ’’တိ။

၆၀။ ‘‘အင်္ဂဏံ အင်္ဂဏန္တိ၊ အာဝုသော၊ ဝုစ္စတိ။ ကိဿ နု ခေါ ဧတံ၊ အာဝုသော၊ အဓိဝစနံ ယဒိဒံ အင်္ဂဏ’’န္တိ? ‘‘ပါပကာနံ ခေါ ဧတံ၊ အာဝုသော၊ အကုသလာနံ ဣစ္ဆာဝစရာနံ အဓိဝစနံ၊ ယဒိဒံ အင်္ဂဏ’’န္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အာပတ္တိဉ္စ ဝတ အာပန္နော အဿံ၊ န စ မံ ဘိက္ခူ ဇာနေယျုံ အာပတ္တိံ အာပန္နော’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ တံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ ဇာနေယျုံ – ‘အာပတ္တိံ အာပန္နော’တိ။ ‘ဇာနန္တိ မံ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ အာပန္နော’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အာပတ္တိဉ္စ ဝတ အာပန္နော အဿံ၊ အနုရဟော မံ ဘိက္ခူ စောဒေယျုံ၊ နော သင်္ဃမဇ္ဈေ’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ တံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ သင်္ဃမဇ္ဈေ စောဒေယျုံ၊ နော အနုရဟော။ ‘သင်္ဃမဇ္ဈေ မံ ဘိက္ခူ စောဒေန္တိ၊ နော အနုရဟော’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အာပတ္တိဉ္စ ဝတ အာပန္နော အဿံ၊ သပ္ပဋိပုဂ္ဂလော မံ စောဒေယျ၊ နော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ တံ ဘိက္ခုံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော စောဒေယျ၊ နော သပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။ ‘အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော မံ စောဒေတိ၊ နော သပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ မမေဝ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ၊ န အညံ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျာ’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညံ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ၊ န တံ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ။ ‘အညံ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ န မံ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ မမေဝ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသေယျုံ၊ န အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသေယျု’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသေယျုံ၊ န တံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသေယျုံ။ ‘အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသန္တိ၊ န မံ ဘိက္ခူ ပုရက္ခတွာ ပုရက္ခတွာ ဂါမံ ဘတ္တာယ ပဝိသန္တီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ လဘေယျံ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ၊ န အညော ဘိက္ခု လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ၊ န သော ဘိက္ခု လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ။ ‘အညော ဘိက္ခု လဘတိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ၊ နာဟံ လဘာမိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒေယျံ၊ န အညော ဘိက္ခု ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒေယျာ’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒေယျ၊ န သော ဘိက္ခု ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒေယျ။ ‘အညော ဘိက္ခု ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒတိ၊ နာဟံ ဘတ္တဂ္ဂေ ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒါမီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ၊ န အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျာ’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ၊ န သော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ။ ‘အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ နာဟံ အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခုနီနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ…ပေ… ဥပါသကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ…ပေ… ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ၊ န အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျာ’တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ၊ န သော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ။ ‘အညော ဘိက္ခု အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ နာဟံ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ မမေဝ ဘိက္ခူ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ [ဂရုကရေယျုံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ န အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျု’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ န တံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ။ ‘အညံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခူ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ၊ န မံ ဘိက္ခူ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ မမေဝ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဥပါသကာ…ပေ… ဥပါသိကာ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ န အညံ ဘိက္ခုံ ဥပါသိကာ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျု’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညံ ဘိက္ခုံ ဥပါသိကာ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ န တံ ဘိက္ခုံ ဥပါသိကာ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ။ ‘အညံ ဘိက္ခုံ ဥပါသိကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ၊ န မံ ဥပါသိကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တီ’တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ လာဘီ အဿံ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ၊ န အညော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ စီဝရာန’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ၊ န သော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ။ ‘အညော ဘိက္ခု လာဘီ [လာဘီ အဿ (က။)] ပဏီတာနံ စီဝရာနံ၊ နာဟံ လာဘီ [လာဘီ အဿံ (က။)] ပဏီတာနံ စီဝရာန’န္တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ လာဘီ အဿံ ပဏီတာနံ ပိဏ္ဍပါတာနံ…ပေ… ပဏီတာနံ သေနာသနာနံ…ပေ… ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ၊ န အညော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ အာဝုသော၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ၊ န သော ဘိက္ခု လာဘီ အဿ ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ‘အညော ဘိက္ခု လာဘီ [လာဘီ အဿ (က။)] ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ၊ နာဟံ လာဘီ [လာဘီ အဿံ (က။)] ပဏီတာနံ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အပ္ပတီတော။ ယော စေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ကောပေါ ယော စ အပ္ပစ္စယော – ဥဘယမေတံ အင်္ဂဏံ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ ဧတံ၊ အာဝုသော၊ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဣစ္ဆာဝစရာနံ အဓိဝစနံ၊ ယဒိဒံ အင်္ဂဏ’’န္တိ။

၆၁။ ‘‘ယဿ ကဿစိ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ အပ္ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ၊ ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ အာရညိကော ပန္တသေနာသနော ပိဏ္ဍပါတိကော သပဒါနစာရီ ပံသုကူလိကော လူခစီဝရဓရော၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ န စေဝ သက္ကရောန္တိ န ဂရုံ ကရောန္တိ န မာနေန္တိ န ပူဇေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တေ ဟိ တဿ အာယသ္မတော ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ အပ္ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ။ တမေနံ သာမိကာ အဟိကုဏပံ ဝါ ကုက္ကုရကုဏပံ ဝါ မနုဿကုဏပံ ဝါ ရစယိတွာ အညိဿာ ကံသပါတိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ အန္တရာပဏံ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ။ တမေနံ ဇနော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော၊ ကိမေဝိဒံ ဟရီယတိ ဇညဇညံ ဝိယာ’တိ? တမေနံ ဥဋ္ဌဟိတွာ အပါပုရိတွာ [အဝါပုရိတွာ (သီ။)] ဩလောကေယျ။ တဿ သဟဒဿနေန အမနာပတာ စ သဏ္ဌဟေယျ၊ ပါဋိကုလျတာ [ပဋိကူလတာ (က။)၊ ပါဋိကူလျတာ (သျာ။)] စ သဏ္ဌဟေယျ၊ ဇေဂုစ္ဆတာ စ [ဇေဂုစ္ဆိတာ စ (ပီ။ က။)] သဏ္ဌဟေယျ၊ ဇိဃစ္ဆိတာနမ္ပိ န ဘောတ္တုကမျတာ အဿ၊ ပဂေဝ သုဟိတာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ အပ္ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ၊ ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ အာရညိကော ပန္တသေနာသနော ပိဏ္ဍပါတိကော သပဒါနစာရီ ပံသုကူလိကော လူခစီဝရဓရော၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ န စေဝ သက္ကရောန္တိ န ဂရုံ ကရောန္တိ န မာနေန္တိ န ပူဇေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တေ ဟိ တဿ အာယသ္မတော ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ အပ္ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ။

၆၂။ ‘‘ယဿ ကဿစိ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ၊ ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ ဂါမန္တဝိဟာရီ နေမန္တနိကော ဂဟပတိစီဝရဓရော၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တေ ဟိ တဿ အာယသ္မတော ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမ္မာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ။ တမေနံ သာမိကာ သာလီနံ ဩဒနံ ဝိစိတကာဠကံ [ဝိစိနိတကာဠကံ (က။)] အနေကသူပံ အနေကဗျဉ္ဇနံ ရစယိတွာ အညိဿာ ကံသပါတိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ အန္တရာပဏံ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ။ တမေနံ ဇနော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော၊ ကိမေဝိဒံ ဟရီယတိ ဇညဇညံ ဝိယာ’တိ? တမေနံ ဥဋ္ဌဟိတွာ အပါပုရိတွာ ဩလောကေယျ။ တဿ သဟ ဒဿနေန မနာပတာ စ သဏ္ဌဟေယျ၊ အပ္ပာဋိကုလျတာ စ သဏ္ဌဟေယျ၊ အဇေဂုစ္ဆတာ စ သဏ္ဌဟေယျ၊ သုဟိတာနမ္ပိ ဘောတ္တုကမျတာ အဿ၊ ပဂေဝ ဇိဃစ္ဆိတာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စ၊ ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ ဂါမန္တဝိဟာရီ နေမန္တနိကော ဂဟပတိစီဝရဓရော၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တေ ဟိ တဿ အာယသ္မတော ပါပကာ အကုသလာ ဣစ္ဆာဝစရာ ပဟီနာ ဒိဿန္တိ စေဝ သူယန္တိ စာ’’တိ။

၆၃။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥပမာ မံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ၊ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာနာ’’တိ။ ‘‘ဧကမိဒါဟံ၊ အာဝုသော၊ သမယံ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂိရိဗ္ဗဇေ။ အထ ခွာဟံ၊ အာဝုသော၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမီတိ ယာနကာရပုတ္တော ရထဿ နေမိံ တစ္ဆတိ။ တမေနံ ပဏ္ဍုပုတ္တော အာဇီဝကော ပုရာဏယာနကာရပုတ္တော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ။ အထ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပဏ္ဍုပုတ္တဿ အာဇီဝကဿ ပုရာဏယာနကာရပုတ္တဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘အဟော ဝတာယံ သမီတိ ယာနကာရပုတ္တော ဣမိဿာ နေမိယာ ဣမဉ္စ ဝင်္ကံ ဣမဉ္စ ဇိမှံ ဣမဉ္စ ဒေါသံ တစ္ဆေယျ၊ ဧဝါယံ နေမိ အပဂတဝင်္ကာ အပဂတဇိမှာ အပဂတဒေါသာ သုဒ္ဓါ အဿ [သုဒ္ဓါဿ (သီ။ ပီ။)၊ သုဒ္ဓါ (က။)] သာရေ ပတိဋ္ဌိတာ’တိ။ ယထာ ယထာ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပဏ္ဍုပုတ္တဿ အာဇီဝကဿ ပုရာဏယာနကာရပုတ္တဿ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဟောတိ၊ တထာ တထာ သမီတိ ယာနကာရပုတ္တော တဿာ နေမိယာ တဉ္စ ဝင်္ကံ တဉ္စ ဇိမှံ တဉ္စ ဒေါသံ တစ္ဆတိ။ အထ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပဏ္ဍုပုတ္တော အာဇီဝကော ပုရာဏယာနကာရပုတ္တော အတ္တမနော အတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ – ‘ဟဒယာ ဟဒယံ မညေ အညာယ တစ္ဆတီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယေ တေ ပုဂ္ဂလာ အဿဒ္ဓါ၊ ဇီဝိကတ္ထာ န သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ သဌာ မာယာဝိနော ကေတဗိနော [ကေဋုဘိနော (ဗဟူသု)] ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝါစာ၊ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ အမတ္တညုနော၊ ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တာ၊ သာမညေ အနပေက္ခဝန္တော၊ သိက္ခာယ န တိဗ္ဗဂါရဝါ၊ ဗာဟုလိကာ သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ ပဝိဝေကေ နိက္ခိတ္တဓုရာ၊ ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ ဒုပ္ပညာ ဧဠမူဂါ၊ တေသံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣမိနာ ဓမ္မပရိယာယေန ဟဒယာ ဟဒယံ မညေ အညာယ တစ္ဆတိ။

‘‘ယေ ပန တေ ကုလပုတ္တာ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အသဌာ အမာယာဝိနော အကေတဗိနော အနုဒ္ဓတာ အနုန္နဠာ အစပလာ အမုခရာ အဝိကိဏ္ဏဝါစာ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုနော၊ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ၊ သာမညေ အပေက္ခဝန္တော၊ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝါ၊ န ဗာဟုလိကာ န သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ၊ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ပဟိတတ္တာ ဥပဋ္ဌိတဿတီ သမ္ပဇာနာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ပညဝန္တော အနေဠမူဂါ၊ တေ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ သုတွာ ပိဝန္တိ မညေ၊ ဃသန္တိ မညေ ဝစသာ စေဝ မနသာ စ – ‘သာဓု ဝတ၊ ဘော၊ သဗြဟ္မစာရီ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတီ’တိ။ သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော သီသံနှာတော ဥပ္ပလမာလံ ဝါ ဝဿိကမာလံ ဝါ အတိမုတ္တကမာလံ [အဓိမုတ္တကမာလံ (သျာ။)] ဝါ လဘိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ပတိဋ္ဌပေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ယေ တေ ကုလပုတ္တာ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ၊ အသဌာ အမာယာဝိနော အကေတဗိနော အနုဒ္ဓတာ အနုန္နဠာ အစပလာ အမုခရာ အဝိကိဏ္ဏဝါစာ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုနော၊ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ၊ သာမညေ အပေက္ခဝန္တော၊ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝါ၊ န ဗာဟုလိကာ န သာထလိကာ၊ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ၊ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ပဟိတတ္တာ ဥပဋ္ဌိတဿတီ သမ္ပဇာနာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ပညဝန္တော အနေဠမူဂါ၊ တေ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ သုတွာ ပိဝန္တိ မညေ၊ ဃသန္တိ မညေ ဝစသာ စေဝ မနသာ စ – ‘သာဓု ဝတ၊ ဘော၊ သဗြဟ္မစာရီ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတီ’တိ။ ဣတိဟ တေ ဥဘော မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သမနုမောဒိံသူ’’တိ။

အနင်္ဂဏသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆။ အာကင်္ခေယျသုတ္တံ

၆၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သမ္ပန္နသီလာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟရထ သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိနော၊ သမာဒါယ သိက္ခထ သိက္ခာပဒေသု။

၆၅။ ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စ အဿံ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စာ’တိ [မနာပေါ ဂရုဘာဝနိယော စာတိ (သီ။)]၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘လာဘီ အဿံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ယေသာဟံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇာမိ တေသံ တေ ကာရာ မဟပ္ဖလာ အဿု မဟာနိသံသာ’တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ယေ မံ [ယေ မေ (သီ။ သျာ။)] ဉာတီ သာလောဟိတာ ပေတာ ကာလင်္ကတာ [ကာလကတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပသန္နစိတ္တာ အနုဿရန္တိ တေသံ တံ မဟပ္ဖလံ အဿ မဟာနိသံသ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၆။ ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘အရတိရတိသဟော အဿံ၊ န စ မံ အရတိ သဟေယျ၊ ဥပ္ပန္နံ အရတိံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ဘယဘေရဝသဟော အဿံ၊ န စ မံ ဘယဘေရဝံ သဟေယျ၊ ဥပ္ပန္နံ ဘယဘေရဝံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အဿံ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ’တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပာ၊ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၇။ ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော အဿံ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ အဿံ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော အဿံ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၈။ ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘဝေယျံ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ အဿံ၊ ဗဟုဓာပိ ဟုတွာ ဧကော အဿံ၊ အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝံ၊ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆေယျံ၊ သေယျထာပိ အာကာသေ၊ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရေယျံ၊ သေယျထာပိ ဥဒကေ၊ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆေယျံ၊ သေယျထာပိ ပထဝိယံ၊ အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမေယျံ၊ သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော၊ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရာမသေယျံ ပရိမဇ္ဇေယျံ၊ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏေယျံ – ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနေယျံ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ မဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ သဥတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ အနုတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ သမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ အသမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျံ၊ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရေယျံ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိ သတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ၊ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နောတိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ…ပေ… ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿေယျံ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနေယျံ – ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ၊ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာတိ၊ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿေယျံ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၉။ ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘သမ္ပန္နသီလာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟရထ သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိနော၊ သမာဒါယ သိက္ခထ သိက္ခာပဒေသူ’’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အာကင်္ခေယျသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဝတ္ထသုတ္တံ

၇၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္ထံ သံကိလိဋ္ဌံ မလဂ္ဂဟိတံ၊ တမေနံ ရဇကော ယသ္မိံ ယသ္မိံ ရင်္ဂဇာတေ ဥပသံဟရေယျ – ယဒိ နီလကာယ ယဒိ ပီတကာယ ယဒိ လောဟိတကာယ ယဒိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာယ [မဉ္ဇေဋ္ဌကာယ (သီ။ ပီ။)၊ မဉ္ဇေဋ္ဌိကာယ (သျာ။)] ဒုရတ္တဝဏ္ဏမေဝဿ အပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏမေဝဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပရိသုဒ္ဓတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္ထဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တေ သံကိလိဋ္ဌေ၊ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္ထံ ပရိသုဒ္ဓံ ပရိယောဒါတံ၊ တမေနံ ရဇကော ယသ္မိံ ယသ္မိံ ရင်္ဂဇာတေ ဥပသံဟရေယျ – ယဒိ နီလကာယ ယဒိ ပီတကာယ ယဒိ လောဟိတကာယ ယဒိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာယ – သုရတ္တဝဏ္ဏမေဝဿ ပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏမေဝဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပရိသုဒ္ဓတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္ထဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တေ အသံကိလိဋ္ဌေ၊ သုဂတိ ပါဋိကင်္ခါ။

၇၁။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ? အဘိဇ္ဈာဝိသမလောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဗျာပါဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ကောဓော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဥပနာဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မက္ခော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ပဠာသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဣဿာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မစ္ဆရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မာယာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ သာဌေယျံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ထမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ သာရမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ အတိမာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ပမာဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော။

၇၂။ ‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘အဘိဇ္ဈာဝိသမလောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အဘိဇ္ဈာဝိသမလောဘံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ဗျာပါဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗျာပါဒံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ကောဓော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ကောဓံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ဥပနာဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဥပနာဟံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘မက္ခော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မက္ခံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ပဠာသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ပဠာသံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ဣဿာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဣဿံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘မစ္ဆရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မစ္ဆရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘မာယာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မာယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘သာဌေယျံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ သာဌေယျံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ထမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ထမ္ဘံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘သာရမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ သာရမ္ဘံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘မာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မာနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘အတိမာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိမာနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘မဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မဒံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ၊ ‘ပမာဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ပမာဒံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟတိ။

၇၃။ ‘‘ယတော ခေါ [ယတော စ ခေါ (သီ။ သျာ။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ‘အဘိဇ္ဈာဝိသမလောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အဘိဇ္ဈာဝိသမလောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ဗျာပါဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗျာပါဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ကောဓော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ကောဓော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ဥပနာဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဥပနာဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘မက္ခော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မက္ခော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ပဠာသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ပဠာသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ဣဿာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဣဿာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘မစ္ဆရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မစ္ဆရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘မာယာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မာယာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘သာဌေယျံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ သာဌေယျံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ထမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ထမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘သာရမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ သာရမ္ဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘မာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘အတိမာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိမာနော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘မဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ မဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ၊ ‘ပမာဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ပမာဒေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော ဟောတိ။

၇၄။ ‘‘သော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ၊ သင်္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော၊ ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ၊ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ။ ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော၊ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’တိ။

၇၅။ ‘‘ယထောဓိ [ယတောဓိ (အဋ္ဌကထာယံ ပါဌန္တရံ)] ခေါ ပနဿ စတ္တံ ဟောတိ ဝန္တံ မုတ္တံ ပဟီနံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ၊ သော ‘ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတောမှီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ ‘ဓမ္မေ…ပေ… သင်္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတောမှီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ၊ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ‘ယထောဓိ ခေါ ပန မေ စတ္တံ ဝန္တံ မုတ္တံ ပဟီနံ ပဋိနိဿဋ္ဌ’န္တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ၊ လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ၊ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

၇၆။ ‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံသီလော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံပညော သာလီနံ စေပိ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ ဝိစိတကာဠကံ အနေကသူပံ အနေကဗျဉ္ဇနံ၊ နေဝဿ တံ ဟောတိ အန္တရာယာယ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝတ္ထံ သံကိလိဋ္ဌံ မလဂ္ဂဟိတံ အစ္ဆောဒကံ အာဂမ္မ ပရိသုဒ္ဓံ ဟောတိ ပရိယောဒါတံ၊ ဥက္ကာမုခံ ဝါ ပနာဂမ္မ ဇာတရူပံ ပရိသုဒ္ဓံ ဟောတိ ပရိယောဒါတံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံသီလော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံပညော သာလီနံ စေပိ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ ဝိစိတကာဠကံ အနေကသူပံ အနေကဗျဉ္ဇနံ၊ နေဝဿ တံ ဟောတိ အန္တရာယာယ။

၇၇။ ‘‘သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ [စတုတ္ထိံ (သီ။ ပီ။)]။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။

၇၈။ ‘‘သော ‘အတ္ထိ ဣဒံ၊ အတ္ထိ ဟီနံ၊ အတ္ထိ ပဏီတံ၊ အတ္ထိ ဣမဿ သညာဂတဿ ဥတ္တရိံ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ – ‘ဘိက္ခု သိနာတော အန္တရေန သိနာနေနာ’’’တိ။

၇၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆတိ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ဗာဟုကံ နဒိံ သိနာယိတု’’န္တိ? ‘‘ကိံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗာဟုကာယ နဒိယာ? ကိံ ဗာဟုကာ နဒီ ကရိဿတီ’’တိ? ‘‘လောက္ခသမ္မတာ [လောချသမ္မတာ (သီ။)၊ မောက္ခသမ္မတာ (ပီ။)] ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗာဟုကာ နဒီ ဗဟုဇနဿ၊ ပုညသမ္မတာ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဗာဟုကာ နဒီ ဗဟုဇနဿ၊ ဗာဟုကာယ ပန နဒိယာ ဗဟုဇနော ပါပကမ္မံ ကတံ ပဝါဟေတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ဗာဟုကံ အဓိကက္ကဉ္စ၊ ဂယံ သုန္ဒရိကံ မပိ [သုန္ဒရိကာမပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ သုန္ဒရိကံ မဟိံ (ဣတိပိ)]၊

သရဿတိံ ပယာဂဉ္စ၊ အထော ဗာဟုမတိံ နဒိံ၊

နိစ္စမ္ပိ ဗာလော ပက္ခန္ဒော [ပက္ခန္နော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ကဏှကမ္မော န သုဇ္ဈတိ။

‘‘ကိံ သုန္ဒရိကာ ကရိဿတိ၊ ကိံ ပယာဂါ [ပယာဂေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကိံ ဗာဟုကာ နဒီ၊

ဝေရိံ ကတကိဗ္ဗိသံ နရံ၊ န ဟိ နံ သောဓယေ ပါပကမ္မိနံ။

‘‘သုဒ္ဓဿ ဝေ သဒါ ဖဂ္ဂု၊ သုဒ္ဓဿုပေါသထော သဒါ၊

သုဒ္ဓဿ သုစိကမ္မဿ၊ သဒါ သမ္ပဇ္ဇတေ ဝတံ၊

ဣဓေဝ သိနာဟိ ဗြာဟ္မဏ၊ သဗ္ဗဘူတေသု ကရောဟိ ခေမတံ။

‘‘သစေ မုသာ န ဘဏသိ၊ သစေ ပါဏံ န ဟိံသသိ၊

သစေ အဒိန္နံ နာဒိယသိ၊ သဒ္ဒဟာနော အမစ္ဆရီ၊

ကိံ ကာဟသိ ဂယံ ဂန္တွာ၊ ဥဒပါနောပိ တေ ဂယာ’’တိ။

၈၀။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ၊ ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ၊ မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ၊ အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ၊ ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ ဘောတော ဂေါတမဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ အလတ္ထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ခေါ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီတိ။

ဝတ္ထသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈။ သလ္လေခသုတ္တံ

၈၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာ ဣမာ၊ ဘန္တေ၊ အနေကဝိဟိတာ ဒိဋ္ဌိယော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ – အတ္တဝါဒပဋိသံယုတ္တာ ဝါ လောကဝါဒပဋိသံယုတ္တာ ဝါ – အာဒိမေဝ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုနော မနသိကရောတော ဧဝမေတာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဟာနံ ဟောတိ၊ ဧဝမေတာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ ဟောတီ’’တိ?

၈၂။ ‘‘ယာ ဣမာ၊ စုန္ဒ၊ အနေကဝိဟိတာ ဒိဋ္ဌိယော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ – အတ္တဝါဒပဋိသံယုတ္တာ ဝါ လောကဝါဒပဋိသံယုတ္တာ ဝါ – ယတ္ထ စေတာ ဒိဋ္ဌိယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ယတ္ထ စ အနုသေန္တိ ယတ္ထ စ သမုဒါစရန္တိ တံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေ သော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာ ပဿတော ဧဝမေတာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဟာနံ ဟောတိ၊ ဧဝမေတာသံ ဒိဋ္ဌီနံ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ ဟောတိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ ဧတေ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ ဧတေ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရေယျ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေယျ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ ဧတေ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ ဧတေ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ၊ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ၊ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ၊ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ သန္တာ ဧတေ ဝိဟာရာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ သန္တာ ဧတေ ဝိဟာရာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ သန္တာ ဧတေ ဝိဟာရာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သလ္လေခေန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ခေါ ပနေတေ၊ စုန္ဒ၊ အရိယဿ ဝိနယေ သလ္လေခါ ဝုစ္စန္တိ။ သန္တာ ဧတေ ဝိဟာရာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝုစ္စန္တိ။

၈၃။ ‘‘ဣဓ ခေါ ပန ဝေါ၊ စုန္ဒ၊ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဝိဟိံသကာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အဝိဟိံသကာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ပါဏာတိပါတီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အဒိန္နာဒါယီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အဗြဟ္မစာရီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဗြဟ္မစာရီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မုသာဝါဒီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ပိသုဏဝါစာ [ပိသုဏာ ဝါစာ (သီ။ ပီ။)] ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဖရုသဝါစာ [ဖရုသာ ဝါစာ (သီ။ ပီ။)] ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ သမ္ဖပ္ပလာပီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အဘိဇ္ဈာလူ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အနဘိဇ္ဈာလူ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဗျာပန္နစိတ္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အဗျာပန္နစိတ္တာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာသင်္ကပ္ပာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာဝါစာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာဝါစာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာကမ္မန္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာကမ္မန္တာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာအာဇီဝါ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာအာဇီဝါ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာဝါယာမာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာဝါယာမာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာသတီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာသတီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာသမာဓိ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာသမာဓီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာဉာဏီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာဉာဏီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မိစ္ဆာဝိမုတ္တီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သမ္မာဝိမုတ္တီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။

‘‘‘ပရေ ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓါ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဥဒ္ဓတာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အနုဒ္ဓတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဝိစိကိစ္ဆီ [ဝေစိကိစ္ဆီ (သီ။ ပီ။ က။)] ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ကောဓနာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အက္ကောဓနာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဥပနာဟီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အနုပနာဟီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မက္ခီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အမက္ခီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ပဠာသီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အပဠာသီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဣဿုကီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အနိဿုကီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မစ္ဆရီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အမစ္ဆရီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ သဌာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အသဌာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မာယာဝီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အမာယာဝီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ထဒ္ဓါ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အတ္ထဒ္ဓါ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အတိမာနီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အနတိမာနီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဒုဗ္ဗစာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သုဝစာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ပါပမိတ္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ကလျာဏမိတ္တာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ပမတ္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အပ္ပမတ္တာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အဿဒ္ဓါ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ သဒ္ဓါ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အဟိရိကာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဟိရိမနာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အနောတ္တာပီ [အနောတ္တပ္ပီ (က။)] ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဩတ္တာပီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ အပ္ပဿုတာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဗဟုဿုတာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ကုသီတာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ မုဋ္ဌဿတီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ဥပဋ္ဌိတဿတီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ ဒုပ္ပညာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ပညာသမ္ပန္နာ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။ ‘ပရေ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ ဘဝိဿာမာ’တိ သလ္လေခေါ ကရဏီယော။

၈၄။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒမ္ပိ ခေါ အဟံ၊ စုန္ဒ၊ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ဗဟုကာရံ [ဗဟူပကာရံ (က။)] ဝဒါမိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ကာယေန ဝါစာယ အနုဝိဓီယနာသု! တသ္မာတိဟ၊ စုန္ဒ၊ ‘ပရေ ဝိဟိံသကာ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အဝိဟိံသကာ ဘဝိဿာမာ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ ‘ပရေ ပါဏာတိပါတီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိဿာမာ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ…‘ပရေ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ ဘဝိဿန္တိ၊ မယမေတ္ထ အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ ဘဝိဿာမာ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

၈၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ စုန္ဒ၊ ဝိသမော မဂ္ဂေါ အဿ၊ တဿ [မဂ္ဂေါ တဿာဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အညော သမော မဂ္ဂေါ ပရိက္ကမနာယ၊ သေယျထာ ဝါ ပန၊ စုန္ဒ၊ ဝိသမံ တိတ္ထံ အဿ၊ တဿ အညံ သမံ တိတ္ထံ ပရိက္ကမနာယ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဟိံသကဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဝိဟိံသာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ပါဏာတိပါတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အဒိန္နာဒါယိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အဗြဟ္မစာရိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မုသာဝါဒိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ပိသုဏဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဖရုသဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ သမ္ဖပ္ပလာပိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အဘိဇ္ဈာလုဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနဘိဇ္ဈာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဗျာပါဒေါ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝါစာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာကမ္မန္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာကမ္မန္တော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာအာဇီဝဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာအာဇီဝေါ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာဝါယာမဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝါယာမော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာသတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသတိ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာသမာဓိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသမာဓိ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာဉာဏိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဉာဏံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝိမုတ္တိ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ။

‘‘ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဥဒ္ဓတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနုဒ္ဓစ္စံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဝိစိကိစ္ဆိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ကောဓနဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အက္ကောဓော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဥပနာဟိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနုပနာဟော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မက္ခိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမက္ခော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ပဠာသိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အပဠာသော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဣဿုကိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနိဿုကိတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မစ္ဆရိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမစ္ဆရိယံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ သဌဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အသာဌေယျံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မာယာဝိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမာယာ [အမာယာဝိတာ (က။)] ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ထဒ္ဓဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အတ္ထဒ္ဓိယံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အတိမာနိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနတိမာနော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဒုဗ္ဗစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သောဝစဿတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ပါပမိတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကလျာဏမိတ္တတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ပမတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အပ္ပမာဒေါ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အဿဒ္ဓဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သဒ္ဓါ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အဟိရိကဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟိရီ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အနောတ္တာပိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဩတ္တပ္ပံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ အပ္ပဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဗာဟုသစ္စံ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ကုသီတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဝီရိယာရမ္ဘော ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ မုဋ္ဌဿတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ ဒုပ္ပညဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပညာသမ္ပဒါ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ၊ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိ-အာဓာနဂ္ဂါဟိ-ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိအနာဓာနဂ္ဂါဟိ-သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိတာ ဟောတိ ပရိက္ကမနာယ။

၈၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ စုန္ဒ၊ ယေ ကေစိ အကုသလာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ တေ အဓောဘာဂင်္ဂမနီယာ [အဓောဘာဝင်္ဂမနီယာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ တေ ဥပရိဘာဂင်္ဂမနီယာ [ဥပရိဘာဝင်္ဂမနီယာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဟိံသကဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဝိဟိံသာ ဟောတိ ဥပရိဘာဂါယ [ဥပရိဘာဝါယ (သီ။ သျာ။ က။)]၊ ပါဏာတိပါတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ဥပရိဘာဂါယ…ပေ… သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိ-အာဓာနဂ္ဂါဟိ-ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိ-အနာဓာနဂ္ဂါဟိ-သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိတာ ဟောတိ ဥပရိဘာဂါယ။

၈၇။ ‘‘သော ဝတ၊ စုန္ဒ၊ အတ္တနာ ပလိပပလိပန္နော ပရံ ပလိပပလိပန္နံ ဥဒ္ဓရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတ၊ စုန္ဒ၊ အတ္တနာ အပလိပပလိပန္နော ပရံ ပလိပပလိပန္နံ ဥဒ္ဓရိဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတ၊ စုန္ဒ၊ အတ္တနာ အဒန္တော အဝိနီတော အပရိနိဗ္ဗုတော ပရံ ဒမေဿတိ ဝိနေဿတိ ပရိနိဗ္ဗာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတ၊ စုန္ဒ၊ အတ္တနာ ဒန္တော ဝိနီတော ပရိနိဗ္ဗုတော ပရံ ဒမေဿတိ ဝိနေဿတိ ပရိနိဗ္ဗာပေဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ စုန္ဒ၊ ဝိဟိံသကဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဝိဟိံသာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ၊ ပါဏာတိပါတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အဒိန္နာဒါယိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အဗြဟ္မစာရိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မုသာဝါဒိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ပိသုဏဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဖရုသဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ သမ္ဖပ္ပလာပိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အဘိဇ္ဈာလုဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနဘိဇ္ဈာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဗျာပန္နစိတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဗျာပါဒေါ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာဝါစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝါစာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာကမ္မန္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာကမ္မန္တော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာအာဇီဝဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာအာဇီဝေါ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာဝါယာမဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝါယာမော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာသတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသတိ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာသမာဓိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသမာဓိ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာဉာဏိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဉာဏံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သမ္မာဝိမုတ္တိ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။

‘‘ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဥဒ္ဓတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနုဒ္ဓစ္စံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဝိစိကိစ္ဆိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ကောဓနဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အက္ကောဓော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဥပနာဟိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနုပနာဟော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မက္ခိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမက္ခော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ပဠာသိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အပဠာသော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဣဿုကိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနိဿုကိတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မစ္ဆရိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမစ္ဆရိယံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ သဌဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အသာဌေယျံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မာယာဝိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အမာယာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ထဒ္ဓဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အတ္ထဒ္ဓိယံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အတိမာနိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အနတိမာနော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဒုဗ္ဗစဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သောဝစဿတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ပါပမိတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကလျာဏမိတ္တတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ပမတ္တဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အပ္ပမာဒေါ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အဿဒ္ဓဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ သဒ္ဓါ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အဟိရိကဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟိရီ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အနောတ္တာပိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဩတ္တပ္ပံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ အပ္ပဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဗာဟုသစ္စံ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ကုသီတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဝီရိယာရမ္ဘော ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ မုဋ္ဌဿတိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ ဒုပ္ပညဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ပညာသမ္ပဒါ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိ-အာဓာနဂ္ဂါဟိ-ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိ-အနာဓာနဂ္ဂါဟိ-သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိတာ ဟောတိ ပရိနိဗ္ဗာနာယ။

၈၈။ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ စုန္ဒ၊ ဒေသိတော မယာ သလ္လေခပရိယာယော၊ ဒေသိတော စိတ္တုပ္ပာဒပရိယာယော၊ ဒေသိတော ပရိက္ကမနပရိယာယော၊ ဒေသိတော ဥပရိဘာဂပရိယာယော၊ ဒေသိတော ပရိနိဗ္ဗာနပရိယာယော။ ယံ ခေါ၊ စုန္ဒ၊ သတ္ထာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိတေသိနာ အနုကမ္ပကေန အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ကတံ ဝေါ တံ မယာ။ ‘ဧတာနိ၊ စုန္ဒ၊ ရုက္ခမူလာနိ၊ ဧတာနိ သုညာဂါရာနိ၊ ဈာယထ၊ စုန္ဒ၊ မာ ပမာဒတ္ထ၊ မာ ပစ္ဆာဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ’ – အယံ ခေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စတုတ္တာလီသပဒါ ဝုတ္တာ၊ သန္ဓယော ပဉ္စ ဒေသိတာ၊

သလ္လေခေါ နာမ သုတ္တန္တော၊ ဂမ္ဘီရော သာဂရူပမောတိ။

သလ္လေခသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉။ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ

၈၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ [သမ္မာဒိဋ္ဌီ (သီ။ သျာ။)] သမ္မာဒိဋ္ဌီ’တိ၊ အာဝုသော၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ?

‘‘ဒူရတောပိ ခေါ မယံ၊ အာဝုသော၊ အာဂစ္ဆေယျာမ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တံယေဝ သာရိပုတ္တံ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ အာဝုသော၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော အကုသလဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အကုသလမူလဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ကုသလဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ကုသလမူလဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ အကုသလံ၊ ကတမံ အကုသလမူလံ၊ ကတမံ ကုသလံ၊ ကတမံ ကုသလမူလံ? ပါဏာတိပါတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အကုသလံ၊ အဒိန္နာဒါနံ အကုသလံ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော အကုသလံ၊ မုသာဝါဒေါ အကုသလံ၊ ပိသုဏာ ဝါစာ [ပိသုဏဝါစာ (က။)] အကုသလံ၊ ဖရုသာ ဝါစာ [ဖရုသဝါစာ (က။)] အကုသလံ၊ သမ္ဖပ္ပလာပေါ အကုသလံ၊ အဘိဇ္ဈာ အကုသလံ၊ ဗျာပါဒေါ အကုသလံ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အကုသလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော အကုသလံ။ ကတမဉ္စာဝုသော၊ အကုသလမူလံ? လောဘော အကုသလမူလံ၊ ဒေါသော အကုသလမူလံ၊ မောဟော အကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ အကုသလမူလံ။

‘‘ကတမဉ္စာဝုသော၊ ကုသလံ? ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ ကုသလံ၊ အနဘိဇ္ဈာ ကုသလံ၊ အဗျာပါဒေါ ကုသလံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ကုသလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ကုသလံ။ ကတမဉ္စာဝုသော၊ ကုသလမူလံ? အလောဘော ကုသလမူလံ၊ အဒေါသော ကုသလမူလံ၊ အမောဟော ကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ကုသလမူလံ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ အကုသလံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အကုသလမူလံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ကုသလံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ကုသလမူလံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၀။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပဉှံ အပုစ္ဆုံ [အပုစ္ဆိံသု (သျာ။)] – ‘‘သိယာ ပနာဝုသော၊ အညောပိ ပရိယာယော ယထာ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ?

‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော အာဟာရဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာဟာရသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာဟာရနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာဟာရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမော ပနာဝုသော၊ အာဟာရော၊ ကတမော အာဟာရသမုဒယော၊ ကတမော အာဟာရနိရောဓော၊ ကတမာ အာဟာရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? စတ္တာရောမေ၊ အာဝုသော၊ အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ၊ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ၊ ဖဿော ဒုတိယော၊ မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ၊ ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ တဏှာသမုဒယာ အာဟာရသမုဒယော၊ တဏှာနိရောဓာ အာဟာရနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အာဟာရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော၊ သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ’။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ အာဟာရံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာဟာရသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာဟာရနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာဟာရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၁။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိ ပဉှံ အပုစ္ဆုံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုသော၊ အညောပိ ပရိယာယော ယထာ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ?

‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဒုက္ခဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ ဒုက္ခံ၊ ကတမော ဒုက္ခသမုဒယော၊ ကတမော ဒုက္ခနိရောဓော၊ ကတမာ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာပိ ဒုက္ခာ၊ မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာပိ ဒုက္ခာ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ [ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ (က။)] ဒုက္ခာ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဒုက္ခံ။ ကတမော စာဝုသော၊ ဒုက္ခသမုဒယော? ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ နန္ဒီရာဂသဟဂတာ [ပေါနောဘဝိကာ (သီ။ ပီ။)] တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ [နန္ဒိရာဂသဟဂတာ (သီ။ ပီ။)]၊ သေယျထိဒံ၊ ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဒုက္ခသမုဒယော။ ကတမော စာဝုသော၊ ဒုက္ခနိရောဓော? ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဒုက္ခနိရောဓော။ ကတမာ စာဝုသော၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဒုက္ခံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဒုက္ခသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဒုက္ခနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၂။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိ ပဉှံ အပုစ္ဆုံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုသော၊ အညောပိ ပရိယာယော ယထာ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ?

‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ ဇရာမရဏံ၊ ကတမော ဇရာမရဏသမုဒယော၊ ကတမော ဇရာမရဏနိရောဓော၊ ကတမာ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဇရာ။ ကတမဉ္စာဝုသော၊ မရဏံ? ယာ [ယံ (ပီ။ က။)၊ သတိပဋ္ဌာနသုတ္တေပိ] တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလံကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ၊ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၃။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဇာတိဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇာတိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇာတိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဇာတိနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမာ ပနာဝုသော၊ ဇာတိ၊ ကတမော ဇာတိသမုဒယော၊ ကတမော ဇာတိနိရောဓော၊ ကတမာ ဇာတိနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ၊ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ဇာတိ။ ဘဝသမုဒယာ ဇာတိသမုဒယော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇာတိနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဇာတိံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇာတိသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇာတိနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဇာတိနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၄။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဘဝဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဘဝသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဘဝနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဘဝနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမော ပနာဝုသော၊ ဘဝေါ၊ ကတမော ဘဝသမုဒယော၊ ကတမော ဘဝနိရောဓော၊ ကတမာ ဘဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? တယောမေ၊ အာဝုသော၊ ဘဝါ – ကာမဘဝေါ၊ ရူပဘဝေါ၊ အရူပဘဝေါ။ ဥပါဒါနသမုဒယာ ဘဝသမုဒယော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဘဝံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဘဝသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဘဝနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဘဝနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၅။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဥပါဒါနဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဥပါဒါနသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဥပါဒါနနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ ဥပါဒါနံ၊ ကတမော ဥပါဒါနသမုဒယော၊ ကတမော ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ကတမာ ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? စတ္တာရိမာနိ၊ အာဝုသော၊ ဥပါဒါနာနိ – ကာမုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ တဏှာသမုဒယာ ဥပါဒါနသမုဒယော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဥပါဒါနံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဥပါဒါနသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဥပါဒါနနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၆။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော တဏှဉ္စ ပဇာနာတိ၊ တဏှာသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ တဏှာနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ တဏှာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမာ ပနာဝုသော၊ တဏှာ၊ ကတမော တဏှာသမုဒယော၊ ကတမော တဏှာနိရောဓော၊ ကတမာ တဏှာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမေ၊ အာဝုသော၊ တဏှာကာယာ – ရူပတဏှာ၊ သဒ္ဒတဏှာ၊ ဂန္ဓတဏှာ၊ ရသတဏှာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ၊ ဓမ္မတဏှာ။ ဝေဒနာသမုဒယာ တဏှာသမုဒယော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ တဏှာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ တဏှံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ တဏှာသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ တဏှာနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ တဏှာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၇။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဝေဒနဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝေဒနာသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝေဒနာနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမာ ပနာဝုသော၊ ဝေဒနာ၊ ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော၊ ကတမော ဝေဒနာနိရောဓော၊ ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမေ၊ အာဝုသော၊ ဝေဒနာကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ဇိဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဝေဒနံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝေဒနာသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝေဒနာနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၈။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဖဿဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဖဿသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဖဿနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဖဿနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမော ပနာဝုသော၊ ဖဿော၊ ကတမော ဖဿသမုဒယော၊ ကတမော ဖဿနိရောဓော၊ ကတမာ ဖဿနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမေ၊ အာဝုသော၊ ဖဿကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿော၊ သောတသမ္ဖဿော၊ ဃာနသမ္ဖဿော၊ ဇိဝှာသမ္ဖဿော၊ ကာယသမ္ဖဿော၊ မနောသမ္ဖဿော။ သဠာယတနသမုဒယာ ဖဿသမုဒယော၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဖဿနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဖဿံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဖဿသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဖဿနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဖဿနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၉၉။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သဠာယတနဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သဠာယတနသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သဠာယတနနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သဠာယတနနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ သဠာယတနံ၊ ကတမော သဠာယတနသမုဒယော၊ ကတမော သဠာယတနနိရောဓော၊ ကတမာ သဠာယတနနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမာနိ၊ အာဝုသော၊ အာယတနာနိ – စက္ခာယတနံ၊ သောတာယတနံ၊ ဃာနာယတနံ၊ ဇိဝှာယတနံ၊ ကာယာယတနံ၊ မနာယတနံ။ နာမရူပသမုဒယာ သဠာယတနသမုဒယော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သဠာယတနနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ သဠာယတနံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သဠာယတနသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သဠာယတနနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သဠာယတနနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၁၀၀။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော နာမရူပဉ္စ ပဇာနာတိ၊ နာမရူပသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ နာမရူပနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ နာမရူပနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ နာမရူပံ၊ ကတမော နာမရူပသမုဒယော၊ ကတမော နာမရူပနိရောဓော၊ ကတမာ နာမရူပနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဝေဒနာ၊ သညာ၊ စေတနာ၊ ဖဿော၊ မနသိကာရော – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ နာမံ၊ စတ္တာရိ စ မဟာဘူတာနိ၊ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ ရူပံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ နာမံ ဣဒဉ္စ ရူပံ – ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ နာမရူပံ။ ဝိညာဏသမုဒယာ နာမရူပသမုဒယော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ နာမရူပနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ နာမရူပံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ နာမရူပသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ နာမရူပနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ နာမရူပနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၁၀၁။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဝိညာဏဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝိညာဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝိညာဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဝိညာဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမံ ပနာဝုသော၊ ဝိညာဏံ၊ ကတမော ဝိညာဏသမုဒယော၊ ကတမော ဝိညာဏနိရောဓော၊ ကတမာ ဝိညာဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမေ၊ အာဝုသော၊ ဝိညာဏကာယာ – စက္ခုဝိညာဏံ၊ သောတဝိညာဏံ၊ ဃာနဝိညာဏံ၊ ဇိဝှာဝိညာဏံ၊ ကာယဝိညာဏံ၊ မနောဝိညာဏံ။ သင်္ခါရသမုဒယာ ဝိညာဏသမုဒယော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝိညာဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ ဝိညာဏံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝိညာဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝိညာဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ ဝိညာဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ…ပေ… ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၁၀၂။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သင်္ခါရေ စ ပဇာနာတိ၊ သင်္ခါရသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သင်္ခါရနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမေ ပနာဝုသော၊ သင်္ခါရာ၊ ကတမော သင်္ခါရသမုဒယော၊ ကတမော သင်္ခါရနိရောဓော၊ ကတမာ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? တယောမေ၊ အာဝုသော၊ သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော၊ ဝစီသင်္ခါရော၊ စိတ္တသင်္ခါရော။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ သင်္ခါရေ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၁၀၃။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ…ပေ… အပုစ္ဆုံ – သိယာ ပနာဝုသော…ပေ… ‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော အဝိဇ္ဇဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အဝိဇ္ဇာသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမာ ပနာဝုသော၊ အဝိဇ္ဇာ၊ ကတမော အဝိဇ္ဇာသမုဒယော၊ ကတမော အဝိဇ္ဇာနိရောဓော၊ ကတမာ အဝိဇ္ဇာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒုက္ခေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော၊ အဝိဇ္ဇာ။ အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော၊ အာသဝနိရောဓာ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အဝိဇ္ဇာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ အဝိဇ္ဇံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

၁၀၄။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိ ပဉှံ အပုစ္ဆုံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုသော၊ အညောပိ ပရိယာယော ယထာ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ?

‘‘သိယာ၊ အာဝုသော။ ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော အာသဝဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာသဝသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာသဝနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ အာသဝနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒဉ္စ ပဇာနာတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ။ ကတမော ပနာဝုသော၊ အာသဝေါ၊ ကတမော အာသဝသမုဒယော၊ ကတမော အာသဝနိရောဓော၊ ကတမာ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ? တယောမေ၊ အာဝုသော၊ အာသဝါ – ကာမာသဝေါ၊ ဘဝါသဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အာသဝသမုဒယော၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ အာသဝနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော ဧဝံ အာသဝံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာသဝသမုဒယံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာသဝနိရောဓံ ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အာသဝနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ၊ သော သဗ္ဗသော ရာဂါနုသယံ ပဟာယ၊ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတွာ၊ ‘အသ္မီ’တိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတွာ၊ အဝိဇ္ဇံ ပဟာယ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ၊ ဥဇုဂတာဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော၊ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။ [ဣတော ပရံ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ဣမာပိ ဂါထာယော§ဧဝံ ဒိဿန္တိ –§ဒုက္ခံ ဇရာမရဏံ ဥပါဒါနံ၊ သဠာယတနံ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ ယာ သာ ပရေ၊ ကတမာ ပနာဝုသော ပဒါနံ§ကိံ ဇာတိ တဏှာ စ ဝေဒနာ၊ အဝိဇ္ဇာယ စတုက္ကနယော။ စတ္တာရိ ပရေ ကတမာ၊ ပနာဝုသော ပဒါနံ ကေဝလံ§အာဟာရော စ ဘဝေါ ဖဿော၊ သင်္ခါရော အာသဝပဉ္စမော။ ယာဝ ပဉ္စ ပရေ ကတမာ၊ ပနာဝုသော ပဒါနံ ကိံ§ကတမန္တိ ဆဗ္ဗိဓာ ဝုတ္တံ၊ ကတမာနိ စတုဗ္ဗိဓာနိ။ ကတမော ပဉ္စဝိဓော ဝုတ္တော၊ သဗ္ဗေသံ ဧကသင်္ခါနံ ပဉ္စနယပဒါနိ စာတိ ]

၁၀။ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တံ

၁၀၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

ဥဒ္ဒေသော

၁၀၆။ ‘‘ဧကာယနော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ သောကပရိဒေဝါနံ [ပရိဒ္ဒဝါနံ (သီ။ ပီ။)] သမတိက္ကမာယ၊ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ၊ ဉာယဿ အဓိဂမာယ၊ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

ဥဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။

ကာယာနုပဿနာ အာနာပါနပဗ္ဗံ

၁၀၇။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ၊ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ၊ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ၊ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ၊ သတောဝ [သတော (သီ။ သျာ။)] ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခော ဘမကာရော ဝါ ဘမကာရန္တေဝါသီ ဝါ ဒီဃံ ဝါ အဉ္ဆန္တော ‘ဒီဃံ အဉ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ရဿံ ဝါ အဉ္ဆန္တော ‘ရဿံ အဉ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ [ဧဝမ္ပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

အာနာပါနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာယာနုပဿနာ ဣရိယာပထပဗ္ဗံ

၁၀၈။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂစ္ဆန္တော ဝါ ‘ဂစ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဌိတော ဝါ ‘ဌိတောမှီ’တိ ပဇာနာတိ၊ နိသိန္နော ဝါ ‘နိသိန္နောမှီ’တိ ပဇာနာတိ၊ သယာနော ဝါ ‘သယာနောမှီ’တိ ပဇာနာတိ။ ယထာ ယထာ ဝါ ပနဿ ကာယော ပဏိဟိတော ဟောတိ တထာ တထာ နံ ပဇာနာတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

ဣရိယာပထပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာယာနုပဿနာ သမ္ပဇာနပဗ္ဗံ

၁၀၉။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

သမ္ပဇာနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာယာနုပဿနာ ပဋိကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ

၁၁၀။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ၊ အဓော ကေသမတ္ထကာ၊ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု [နဟာရု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ [မုတ္တံ မတ္ထလုင်္ဂန္တိ (က။)]။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဘတောမုခါ ပုတောဠိ [မူတောဠီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပူရာ နာနာဝိဟိတဿ ဓညဿ၊ သေယျထိဒံ – သာလီနံ ဝီဟီနံ မုဂ္ဂါနံ မာသာနံ တိလာနံ တဏ္ဍုလာနံ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော မုဉ္စိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ – ‘ဣမေ သာလီ ဣမေ ဝီဟီ ဣမေ မုဂ္ဂါ ဣမေ မာသာ ဣမေ တိလာ ဣမေ တဏ္ဍုလာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ၊ အဓော ကေသမတ္ထကာ၊ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ…ပေ… မုတ္တ’န္တိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

ပဋိကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာယာနုပဿနာ ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ

၁၁၁။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ’တိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ ဂါဝိံ ဝဓိတွာ စတုမဟာပထေ [စာတုမ္မဟာပထေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗိလသော ဝိဘဇိတွာ နိသိန္နော အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူ’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာယာနုပဿနာ နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ

၁၁၂။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ဧကာဟမတံ ဝါ ဒွီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗ္ဗကဇာတံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ [ဧတံ အနတီတောတိ (သီ။ ပီ။)]။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ကာကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကုလလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကင်္ကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သုနခေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဗျဂ္ဃေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဒီပီဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သိင်္ဂါလေဟိ ဝါ [ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ သုဝါနေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ သိဂါလေဟိ ဝါ (သျာ။ ပီ။)] ခဇ္ဇမာနံ ဝိဝိဓေဟိ ဝါ ပါဏကဇာတေဟိ ခဇ္ဇမာနံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ သမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ…ပေ… အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ နိမံသလောဟိတမက္ခိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ…ပေ… အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ အပဂတမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ…ပေ… အဋ္ဌိကာနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓာနိ [အပဂတနှာရုသမ္ဗန္ဓာနိ (သျာ။)] ဒိသာ ဝိဒိသာ ဝိက္ခိတ္တာနိ၊ အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိကံ အညေန ပါဒဋ္ဌိကံ အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ [‘‘အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိက’’န္တိ ဣဒံ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] အညေန ဇင်္ဃဋ္ဌိကံ အညေန ဦရုဋ္ဌိကံ အညေန ကဋိဋ္ဌိကံ [အညေန ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌဋ္ဌိကံ အညေန ကဏ္ဋကဋ္ဌိကံ အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ အညေန ဥရဋ္ဌိကံ အညေန အံသဋ္ဌိကံ အညေန ဗာဟုဋ္ဌိကံ (သျာ။)] အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိဋ္ဌိကံ အညေန ခန္ဓဋ္ဌိကံ [အညေန ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌဋ္ဌိကံ အညေန ကဏ္ဋကဋ္ဌိကံ အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ အညေန ဥရဋ္ဌိကံ အညေန အံသဋ္ဌိကံ အညေန ဗာဟုဋ္ဌိကံ (သျာ။)] အညေန ဂီဝဋ္ဌိကံ အညေန ဟနုကဋ္ဌိကံ အညေန ဒန္တဋ္ဌိကံ အညေန သီသကဋာဟံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ၊ အဋ္ဌိကာနိ သေတာနိ သင်္ခဝဏ္ဏပဋိဘာဂါနိ [သင်္ခဝဏ္ဏူပနိဘာနိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] …ပေ… အဋ္ဌိကာနိ ပုဉ္ဇကိတာနိ တေရောဝဿိကာနိ…ပေ… အဋ္ဌိကာနိ ပူတီနိ စုဏ္ဏကဇာတာနိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကာယော’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

စုဒ္ဒသကာယာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဒနာနုပဿနာ

၁၁၃။ ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သုခံ ဝါ [သုခံ၊ ဒုက္ခံ၊ အဒုက္ခမသုခံ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခံ ဝါ [သုခံ၊ ဒုက္ခံ အဒုက္ခမသုခံ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ သာမိသံ ဝါ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ နိရာမိသံ ဝါ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ သာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ နိရာမိသံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ သာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ နိရာမိသံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘နိရာမိသံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဝေဒနာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

ဝေဒနာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။

စိတ္တာနုပဿနာ

၁၁၄။ ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘သံခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ စိတ္တသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ စိတ္တ’န္တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။

စိတ္တာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မာနုပဿနာ နီဝရဏပဗ္ဗံ

၁၁၅။ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ ကာမစ္ဆန္ဒဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဗျာပါဒဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ ဗျာပါဒဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ထီနမိဒ္ဓံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထီနမိဒ္ဓ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ထီနမိဒ္ဓံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထီနမိဒ္ဓ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ထီနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ထီနမိဒ္ဓဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ ထီနမိဒ္ဓဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ’န္တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆာ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆာ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု။

နီဝရဏပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ဓမ္မာနုပဿနာ ခန္ဓပဗ္ဗံ

၁၁၆။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ဣတိ ရူပံ၊ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဣတိ ဝေဒနာ၊ ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော၊ ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဣတိ သညာ၊ ဣတိ သညာယ သမုဒယော၊ ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဣတိ သင်္ခါရာ၊ ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော၊ ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဣတိ ဝိညာဏံ၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ၊ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။

ခန္ဓပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ဓမ္မာနုပဿနာ အာယတနပဗ္ဗံ

၁၁၇။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စက္ခုဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ရူပေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သောတဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သဒ္ဒေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ဃာနဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဂန္ဓေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ဇိဝှဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ရသေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ကာယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘မနဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဓမ္မေ စ ပဇာနာတိ၊ ယဉ္စ တဒုဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံယောဇနံ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သံယောဇနဿ ပဟာနံ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ပဟီနဿ သံယောဇနဿ အာယတိံ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။

အာယတနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ဓမ္မာနုပဿနာ ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗံ

၁၁၈။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ အသန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ အနုပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယထာ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ဟောတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ [ဗောဇ္ဈင်္ဂပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။ ပဌမဘာဏဝါရံ (သျာ။)]။

ဓမ္မာနုပဿနာ သစ္စပဗ္ဗံ

၁၁၉။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

ပဌမဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

ဒုက္ခသစ္စနိဒ္ဒေသော

၁၂၀။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာပိ ဒုက္ခာ၊ မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာပိ ဒုက္ခာ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော [‘‘အပ္ပိယေဟိ…ပေ… ဝိပ္ပယောဂေါပိ ဒုက္ခော’’တိ ပါဌော စေဝ တံနိဒ္ဒေသော စ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ၊ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယံပိ တံသံဝဏ္ဏနာ နတ္ထိ]၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ [ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ (က။)] ဒုက္ခာ။

၁၂၁။ ‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိ။

၁၂၂။ ‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာ။

၁၂၃။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏံ? ယံ [သုမင်္ဂလဝိလာသိနီ ဩလောကေတဗ္ဗာ] တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလင်္ကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏံ။

၁၂၄။ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောကော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ သောကော သောစနာ သောစိတတ္တံ အန္တောသောကော အန္တောပရိသောကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောကော။

၁၂၅။ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဒေဝေါ? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာဒေဝေါ ပရိဒေဝေါ အာဒေဝနာ ပရိဒေဝနာ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဒေဝေါ။

၁၂၆။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ကာယိကံ အသာတံ ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ။

၁၂၇။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတသိကံ အသာတံ မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿံ။

၁၂၈။ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါယာသော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာယာသော ဥပါယာသော အာယာသိတတ္တံ ဥပါယာသိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါယာသော။

၁၂၉။ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော? ဣဓ ယဿ တေ ဟောန္တိ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဓမ္မာ၊ ယေ ဝါ ပနဿ တေ ဟောန္တိ အနတ္ထကာမာ အဟိတကာမာ အဖာသုကကာမာ အယောဂက္ခေမကာမာ၊ ယာ တေဟိ သဒ္ဓိံ သင်္ဂတိ သမာဂမော သမောဓာနံ မိဿီဘာဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော။

၁၃၀။ ‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော? ဣဓ ယဿ တေ ဟောန္တိ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဓမ္မာ၊ ယေ ဝါ ပနဿ တေ ဟောန္တိ အတ္ထကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကကာမာ ယောဂက္ခေမကာမာ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ၊ ယာ တေဟိ သဒ္ဓိံ အသင်္ဂတိ အသမာဂမော အသမောဓာနံ အမိဿီဘာဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော။

၁၃၁။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ? ဇာတိဓမ္မာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟော ဝတ မယံ န ဇာတိဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဇာတိ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ ဇရာဓမ္မာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟော ဝတ မယံ န ဇရာဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဇရာ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ ဗျာဓိဓမ္မာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟော ဝတ မယံ န ဗျာဓိဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော ဗျာဓိ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ မရဏဓမ္မာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟော ဝတ မယံ န မရဏဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော မရဏံ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနံ ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟော ဝတ မယံ န သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ အဿာမ၊ န စ ဝတ နော သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ အာဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ န ခေါ ပနေတံ ဣစ္ဆာယ ပတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။

၁၃၂။ ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ? သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။

သမုဒယသစ္စနိဒ္ဒေသော

၁၃၃။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခသမုဒယံ [ဒုက္ခသမုဒယော (သျာ။)] အရိယသစ္စံ? ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ [ပေါနောဘဝိကာ (သီ။ ပီ။)] နန္ဒီရာဂသဟဂတာ [နန္ဒိရာဂသဟဂတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ။ သေယျထိဒံ – ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ။

‘‘သာ ခေါ ပနေသာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ? ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခု လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ သောတံ လောကေ…ပေ… ဃာနံ လောကေ… ဇိဝှာ လောကေ… ကာယော လောကေ… မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပါ လောကေ… သဒ္ဒါ လောကေ… ဂန္ဓာ လောကေ… ရသာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ… ဓမ္မာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုဝိညာဏံ လောကေ… သောတဝိညာဏံ လောကေ… ဃာနဝိညာဏံ လောကေ… ဇိဝှာဝိညာဏံ လောကေ… ကာယဝိညာဏံ လောကေ… မနောဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿော လောကေ… သောတသမ္ဖဿော လောကေ… ဃာနသမ္ဖဿော လောကေ… ဇိဝှာသမ္ဖဿော လောကေ… ကာယသမ္ဖဿော လောကေ… မနောသမ္ဖဿော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ဇိဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပသညာ လောကေ… သဒ္ဒသညာ လောကေ… ဂန္ဓသညာ လောကေ… ရသသညာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ လောကေ… ဓမ္မသညာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပသဉ္စေတနာ လောကေ… သဒ္ဒသဉ္စေတနာ လောကေ… ဂန္ဓသဉ္စေတနာ လောကေ… ရသသဉ္စေတနာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ လောကေ… ဓမ္မသဉ္စေတနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပတဏှာ လောကေ… သဒ္ဒတဏှာ လောကေ… ဂန္ဓတဏှာ လောကေ… ရသတဏှာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ လောကေ… ဓမ္မတဏှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပဝိတက္ကော လောကေ… သဒ္ဒဝိတက္ကော လောကေ… ဂန္ဓဝိတက္ကော လောကေ… ရသဝိတက္ကော လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကော လောကေ… ဓမ္မဝိတက္ကော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ရူပဝိစာရော လောကေ… သဒ္ဒဝိစာရော လောကေ… ဂန္ဓဝိစာရော လောကေ… ရသဝိစာရော လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရော လောကေ… ဓမ္မဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။

နိရောဓသစ္စနိဒ္ဒေသော

၁၃၄။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခနိရောဓံ [ဒုက္ခနိရောဓော (သျာ။)] အရိယသစ္စံ? ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော။

‘‘သာ ခေါ ပနေသာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာ ကတ္ထ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ကတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ? ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခု လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။ သောတံ လောကေ…ပေ… ဃာနံ လောကေ… ဇိဝှာ လောကေ… ကာယော လောကေ… မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပါ လောကေ… သဒ္ဒါ လောကေ… ဂန္ဓာ လောကေ… ရသာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ… ဓမ္မာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘စက္ခုဝိညာဏံ လောကေ… သောတဝိညာဏံ လောကေ… ဃာနဝိညာဏံ လောကေ… ဇိဝှာဝိညာဏံ လောကေ… ကာယဝိညာဏံ လောကေ… မနောဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿော လောကေ… သောတသမ္ဖဿော လောကေ… ဃာနသမ္ဖဿော လောကေ… ဇိဝှာသမ္ဖဿော လောကေ… ကာယသမ္ဖဿော လောကေ… မနောသမ္ဖဿော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ဇိဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ… မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပသညာ လောကေ… သဒ္ဒသညာ လောကေ… ဂန္ဓသညာ လောကေ… ရသသညာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ လောကေ… ဓမ္မသညာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပသဉ္စေတနာ လောကေ… သဒ္ဒသဉ္စေတနာ လောကေ… ဂန္ဓသဉ္စေတနာ လောကေ… ရသသဉ္စေတနာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ လောကေ… ဓမ္မသဉ္စေတနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပတဏှာ လောကေ… သဒ္ဒတဏှာ လောကေ… ဂန္ဓတဏှာ လောကေ… ရသတဏှာ လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ လောကေ… ဓမ္မတဏှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပဝိတက္ကော လောကေ… သဒ္ဒဝိတက္ကော လောကေ… ဂန္ဓဝိတက္ကော လောကေ… ရသဝိတက္ကော လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကော လောကေ… ဓမ္မဝိတက္ကော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘ရူပဝိစာရော လောကေ… သဒ္ဒဝိစာရော လောကေ… ဂန္ဓဝိစာရော လောကေ… ရသဝိစာရော လောကေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရော လောကေ… ဓမ္မဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈာမာနာ နိရုဇ္ဈတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ။

မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသော

၁၃၅။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော? နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပော အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ? မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ [ဝေရမဏိ (က။)]၊ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော? ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဟာယ သမ္မာအာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါယာမော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါယာမော။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသတိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။

၁၃၆။ ‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မာ’တိ ဝါ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယာဝဒေဝ ဉာဏမတ္တာယ ပဋိဿတိမတ္တာယ အနိဿိတော စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။

သစ္စပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ။

ဓမ္မာနုပဿနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃၇။ ‘‘ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တ ဝဿာနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။

‘‘တိဋ္ဌန္တု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဝဿာနိ။ ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ ဆ ဝဿာနိ…ပေ… ပဉ္စ ဝဿာနိ… စတ္တာရိ ဝဿာနိ… တီဏိ ဝဿာနိ… ဒွေ ဝဿာနိ… ဧကံ ဝဿံ… တိဋ္ဌတု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကံ ဝဿံ။ ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တ မာသာနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။ တိဋ္ဌန္တု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ မာသာနိ။ ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ ဆ မာသာနိ…ပေ… ပဉ္စ မာသာနိ… စတ္တာရိ မာသာနိ… တီဏိ မာသာနိ… ဒွေ မာသာနိ… ဧကံ မာသံ… အဍ္ဎမာသံ… တိဋ္ဌတု၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမာသော။ ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေယျ သတ္တာဟံ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

၁၃၈။ ‘‘‘ဧကာယနော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’တိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

မူလပရိယာယဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ – [ဣတော ပရံ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ဣမာပိ ဂါထာယော ဧဝံ ဒိဿန္တိ –§အဇရံ အမတံ အမတာဓိဂမံ၊ ဖလမဂ္ဂနိဒဿနံ ဒုက္ခနုဒံ။ သဟိတတ္တံ မဟာရသဟဿကရံ၊ ဘူတမိတိ သာရံ ဝိဝိဓံ သုဏာထ။§တဠာကံ ဝသုပူရိတံ ဃမ္မပထေ၊ တိဝိဓဂ္ဂိပိဠေသိတနိဗ္ဗာပနံ။ ဗျာဓိပနုဒနဩသဓယော၊ ပစ္ဆိမသုတ္တပဝရာ ဌပိတာ။§မဓုမန္ဒဝရသာမဒါနံ၊ ခိဍ္ဍာရတိ ဇနနိမနုသင်္ဃာတံ။ တထာ သုတ္တေ ဝေယျာကရဏာ ဌပိတာ၊ သကျပုတ္တာနမဘိဒမနတ္ထာယ။§ပညာသံ စ ဒိယဍ္ဎသတံ၊ ဒွေ စ ဝေယျာကရဏံ အပရေ စ။ တေဝနာမဂတံ စ အနုပုဗ္ဗံ၊ ဧကမနာ နိသာမေထ မုဒဂ္ဂံ။]

မူလသုသံဝရဓမ္မဒါယာဒါ၊ ဘေရဝါနင်္ဂဏာကင်္ခေယျဝတ္ထံ၊

သလ္လေခသမ္မာဒိဋ္ဌိသတိပဋ္ဌံ၊ ဝဂ္ဂဝရော အသမော သုသမတ္တော။

၂။ သီဟနာဒဝဂ္ဂေါ

၁။ စူဠသီဟနာဒသုတ္တံ

၁၃၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော၊ ဣဓ ဒုတိယော သမဏော၊ ဣဓ တတိယော သမဏော၊ ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော၊ သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီတိ [သမဏေဟိ အညေတိ (သီ။ ပီ။ က။) ဧတ္ထ အညေဟီတိ သကာယ ပဋိညာယ သစ္စာဘိညေဟီတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော]။ ဧဝမေတံ [ဧဝမေဝ (သျာ။ က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာ သီဟနာဒံ နဒထ။

၁၄၀။ ‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ကော ပနာယသ္မန္တာနံ အဿာသော၊ ကိံ ဗလံ၊ ယေန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဝဒေထ – ဣဓေဝ သမဏော၊ ဣဓ ဒုတိယော သမဏော၊ ဣဓ တတိယော သမဏော၊ ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော၊ သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီ’တိ? ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘အတ္ထိ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော ဓမ္မာ အက္ခာတာ ယေ မယံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနာ ဧဝံ ဝဒေမ – ဣဓေဝ သမဏော၊ ဣဓ ဒုတိယော သမဏော၊ ဣဓ တတိယော သမဏော၊ ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော၊ သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီတိ။ ကတမေ စတ္တာရော? အတ္ထိ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ သတ္ထရိ ပသာဒေါ၊ အတ္ထိ ဓမ္မေ ပသာဒေါ၊ အတ္ထိ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ၊ သဟဓမ္မိကာ ခေါ ပန ပိယာ မနာပါ – ဂဟဋ္ဌာ စေဝ ပဗ္ဗဇိတာ စ။ ဣမေ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော ဓမ္မာ အက္ခာတာ ယေ မယံ အတ္တနိ သမ္ပဿမာနာ ဧဝံ ဝဒေမ – ဣဓေဝ သမဏော၊ ဣဓ ဒုတိယော သမဏော၊ ဣဓ တတိယော သမဏော၊ ဣဓ စတုတ္ထော သမဏော၊ သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီ’တိ။

၁၄၁။ ‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အမှာကမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အတ္ထိ သတ္ထရိ ပသာဒေါ ယော အမှာကံ သတ္ထာ၊ အမှာကမ္ပိ အတ္ထိ ဓမ္မေ ပသာဒေါ ယော အမှာကံ ဓမ္မော၊ မယမ္ပိ သီလေသု ပရိပူရကာရိနော ယာနိ အမှာကံ သီလာနိ၊ အမှာကမ္ပိ သဟဓမ္မိကာ ပိယာ မနာပါ – ဂဟဋ္ဌာ စေဝ ပဗ္ဗဇိတာ စ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော [အဓိပ္ပာယော (က။ သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ အဓိပ္ပယောဂေါ (က။)] ကိံ နာနာကရဏံ ယဒိဒံ တုမှာကဉ္စေဝ အမှာကဉ္စာ’တိ?

‘‘ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ကိံ ပနာဝုသော၊ ဧကာ နိဋ္ဌာ၊ ဥဒါဟု ပုထု နိဋ္ဌာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဧကာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ၊ န ပုထု နိဋ္ဌာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ သရာဂဿ ဥဒါဟု ဝီတရာဂဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဝီတရာဂဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ သရာဂဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ သဒေါသဿ ဥဒါဟု ဝီတဒေါသဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဝီတဒေါသဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ သဒေါသဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ သမောဟဿ ဥဒါဟု ဝီတမောဟဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဝီတမောဟဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ သမောဟဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ သတဏှဿ ဥဒါဟု ဝီတတဏှဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဝီတတဏှဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ သတဏှဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ သဥပါဒါနဿ ဥဒါဟု အနုပါဒါနဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘အနုပါဒါနဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ သဥပါဒါနဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ ဝိဒ္ဒသုနော ဥဒါဟု အဝိဒ္ဒသုနော’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘ဝိဒ္ဒသုနော၊ အာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ အဝိဒ္ဒသုနော’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ အနုရုဒ္ဓပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓဿ ဥဒါဟု အနနုရုဒ္ဓအပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓဿာ’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘အနနုရုဒ္ဓအပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ၊ န သာ နိဋ္ဌာ အနုရုဒ္ဓပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓဿာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုသော၊ နိဋ္ဌာ ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော ဥဒါဟု နိပ္ပပဉ္စာရာမဿ နိပ္ပပဉ္စရတိနော’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဗျာကရေယျုံ – ‘နိပ္ပပဉ္စာရာမဿာဝုသော၊ သာ နိဋ္ဌာ နိပ္ပပဉ္စရတိနော၊ န သာ နိဋ္ဌာ ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော’တိ။

၁၄၂။ ‘‘ဒွေမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိယော – ဘဝဒိဋ္ဌိ စ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ စ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဘဝဒိဋ္ဌိံ အလ္လီနာ ဘဝဒိဋ္ဌိံ ဥပဂတာ ဘဝဒိဋ္ဌိံ အဇ္ဈောသိတာ၊ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိယာ တေ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိံ အလ္လီနာ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိံ ဥပဂတာ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိံ အဇ္ဈောသိတာ၊ ဘဝဒိဋ္ဌိယာ တေ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ ဒွိန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ‘တေ သရာဂါ တေ သဒေါသာ တေ သမောဟာ တေ သတဏှာ တေ သဥပါဒါနာ တေ အဝိဒ္ဒသုနော တေ အနုရုဒ္ဓပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓါ တေ ပပဉ္စာရာမာ ပပဉ္စရတိနော၊ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ၊ န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ ဒွိန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ ‘တေ ဝီတရာဂါ တေ ဝီတဒေါသာ တေ ဝီတမောဟာ တေ ဝီတတဏှာ တေ အနုပါဒါနာ တေ ဝိဒ္ဒသုနော တေ အနနုရုဒ္ဓအပ္ပဋိဝိရုဒ္ဓါ တေ နိပ္ပပဉ္စာရာမာ နိပ္ပပဉ္စရတိနော၊ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ၊ ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၄၃။ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ကာမုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ တေ န သမ္မာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣမာနိ ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ တီဏိ ဌာနာနိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ တသ္မာ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ၊ တေ န သမ္မာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။

‘‘သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ တေ န သမ္မာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣမာနိ ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒွေ ဌာနာနိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ တသ္မာ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ၊ တေ န သမ္မာ [ပဋိဇာနမာနာ န သမ္မာ (?)] သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။

‘‘သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ တေ န သမ္မာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣမဉှိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧကံ ဌာနံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ တသ္မာ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ၊ တေ န သမ္မာ [ပဋိဇာနမာနာ န သမ္မာ (?)] သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေန္တိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေန္တိ။

‘‘ဧဝရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဝိနယေ ယော သတ္ထရိ ပသာဒေါ သော န သမ္မဂ္ဂတော အက္ခာယတိ၊ ယော ဓမ္မေ ပသာဒေါ သော န သမ္မဂ္ဂတော အက္ခာယတိ၊ ယာ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ သာ န သမ္မဂ္ဂတာ အက္ခာယတိ၊ ယာ သဟဓမ္မိကေသု ပိယမနာပတာ သာ န သမ္မဂ္ဂတာ အက္ခာယတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟောတိ ယထာ တံ ဒုရက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒုပ္ပဝေဒိတေ အနိယျာနိကေ အနုပသမသံဝတ္တနိကေ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ။

၁၄၄။ ‘‘တထာဂတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညာဝါဒေါ ပဋိဇာနမာနော သမ္မာ သဗ္ဗုပါဒါနပရိညံ ပညပေတိ – ကာမုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေတိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေတိ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေတိ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနဿ ပရိညံ ပညပေတိ။ ဧဝရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မဝိနယေ ယော သတ္ထရိ ပသာဒေါ သော သမ္မဂ္ဂတော အက္ခာယတိ၊ ယော ဓမ္မေ ပသာဒေါ သော သမ္မဂ္ဂတော အက္ခာယတိ၊ ယာ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ သာ သမ္မဂ္ဂတာ အက္ခာယတိ၊ ယာ သဟဓမ္မိကေသု ပိယမနာပတာ သာ သမ္မဂ္ဂတာ အက္ခာယတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟောတိ ယထာ တံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ သုပ္ပဝေဒိတေ နိယျာနိကေ ဥပသမသံဝတ္တနိကေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ။

၁၄၅။ ‘‘ဣမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော ဥပါဒါနာ။ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဣမေ စတ္တာရော ဥပါဒါနာ တဏှာနိဒါနာ တဏှာသမုဒယာ တဏှာဇာတိကာ တဏှာပဘဝါ။ တဏှာ စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? တဏှာ ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ။ ဝေဒနာ စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဝေဒနာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿသမုဒယာ ဖဿဇာတိကာ ဖဿပဘဝါ။ ဖဿော စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ? ဖဿော သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပဘဝေါ။ သဠာယတနဉ္စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? သဠာယတနံ နာမရူပနိဒါနံ နာမရူပသမုဒယံ နာမရူပဇာတိကံ နာမရူပပဘဝံ။ နာမရူပဉ္စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? နာမရူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။ ဝိညာဏဉ္စိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? ဝိညာဏံ သင်္ခါရနိဒါနံ သင်္ခါရသမုဒယံ သင်္ခါရဇာတိကံ သင်္ခါရပဘဝံ။ သင်္ခါရာ စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ။

‘‘ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ သော အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒါ နေဝ ကာမုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ၊ န ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ၊ န သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ၊ န အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ။ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ၊ အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

စူဠသီဟနာဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂။ မဟာသီဟနာဒသုတ္တံ

၁၄၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗဟိနဂရေ အပရပုရေ ဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တော ဟောတိ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ။ သော ဝေသာလိယံ ပရိသတိ [ပရိသတိံ (သီ။ ပီ။)] ဧဝံ [ဧတံ (ပီ။ က။)] ဝါစံ ဘာသတိ – ‘‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (ပီ။)] မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော။ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယဿ စ ခွာဿ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သုနက္ခတ္တဿ လိစ္ဆဝိပုတ္တဿ ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသမာနဿ – ‘‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော။ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယဿ စ ခွာဿ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုနက္ခတ္တော၊ ဘန္တေ၊ လိစ္ဆဝိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တော ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ။ သော ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော။ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယဿ စ ခွာဿ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’’တိ။

၁၄၇။ ‘‘ကောဓနော ဟေသော၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တော မောဃပုရိသော။ ကောဓာ စ ပနဿ ဧသာ ဝါစာ ဘာသိတာ။ ‘အဝဏ္ဏံ ဘာသိဿာမီ’တိ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တော မောဃပုရိသော ဝဏ္ဏံယေဝ တထာဂတဿ ဘာသတိ။ ဝဏ္ဏော ဟေသော၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယဿ စ ခွာဿ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’တိ။

‘‘အယမ္ပိ ဟိ နာမ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တဿ မောဃပုရိသဿ မယိ ဓမ္မနွယော န ဘဝိဿတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ၊ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ။

‘‘အယမ္ပိ ဟိ နာမ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တဿ မောဃပုရိသဿ မယိ ဓမ္မနွယော န ဘဝိဿတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောတိ၊ ဗဟုဓာပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ၊ အာဝိဘာဝံ၊ တိရောဘာဝံ၊ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ၊ သေယျထာပိ အာကာသေ၊ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ၊ သေယျထာပိ ဥဒကေ၊ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ၊ သေယျထာပိ ပထဝိယံ၊ အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမတိ၊ သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော၊ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ၊ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတီ’တိ။

‘‘အယမ္ပိ ဟိ နာမ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တဿ မောဃပုရိသဿ မယိ ဓမ္မနွယော န ဘဝိဿတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ – ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ၊ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’တိ။

‘‘အယမ္ပိ ဟိ နာမ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုနက္ခတ္တဿ မောဃပုရိသဿ မယိ ဓမ္မနွယော န ဘဝိဿတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ မဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ သဥတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ အနုတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ သမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ အသမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတီ’တိ။

၁၄၈။ ‘‘ဒသ ခေါ ပနိမာနိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ကတမာနိ ဒသ?

‘‘ဣဓ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အနေကဓာတုနာနာဓာတုလောကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အနေကဓာတုနာနာဓာတုလောကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ၊ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော၊ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဣဒမ္ပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒသ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

၁၄၉။ ‘‘ယော ခေါ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဇာနန္တံ ဧဝံ ပဿန္တံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော၊ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာန’န္တိ၊ တံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ၊ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။

၁၅၀။ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ ဝေသာရဇ္ဇာနိ ယေဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ?

‘‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ ပဋိဇာနတော ဣမေ ဓမ္မာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ။ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ [ဧတမ္ပဟံ (သီ။ ပီ။)]၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ခီဏာသဝဿ တေ ပဋိဇာနတော ဣမေ အာသဝါ အပရိက္ခီဏာ’တိ။ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ယေ ခေါ ပန တေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ၊ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော၊ သော န နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’တိ။ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီ’တိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ စတ္တာရိ တထာဂတဿ ဝေသာရဇ္ဇာနိ ယေဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ၊ ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ယော ခေါ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဇာနန္တံ ဧဝံ ပဿန္တံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော၊ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာန’န္တိ၊ တံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။

၁၅၁။ ‘‘အဋ္ဌ ခေါ ဣမာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပရိသာ။ ကတမာ အဋ္ဌ? ခတ္တိယပရိသာ၊ ဗြာဟ္မဏပရိသာ၊ ဂဟပတိပရိသာ၊ သမဏပရိသာ၊ စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ [စာတုမ္မဟာရာဇိကာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ တာဝတိံသပရိသာ၊ မာရပရိသာ၊ ဗြဟ္မပရိသာ – ဣမာ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ အဋ္ဌ ပရိသာ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ စတူဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော ဣမာ အဋ္ဌ ပရိသာ ဥပသင်္ကမတိ အဇ္ဈောဂါဟတိ။ အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အနေကသတံ ခတ္တိယပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ။ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ၊ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ၊ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ။ တတြ ဝတ မံ ဘယံ ဝါ သာရဇ္ဇံ ဝါ ဩက္ကမိဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အနေကသတံ ဗြာဟ္မဏပရိသံ…ပေ… ဂဟပတိပရိသံ… သမဏပရိသံ… စာတုမဟာရာဇိကပရိသံ… တာဝတိံသပရိသံ… မာရပရိသံ… ဗြဟ္မပရိသံ ဥပသင်္ကမိတာ။ တတြပိ မယာ သန္နိသိန္နပုဗ္ဗဉ္စေဝ၊ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ၊ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ။ တတြ ဝတ မံ ဘယံ ဝါ သာရဇ္ဇံ ဝါ ဩက္ကမိဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န သမနုပဿာမိ။ ဧတမဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘ယော ခေါ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဇာနန္တံ ဧဝံ ပဿန္တံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော၊ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာန’န္တိ၊ တံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။

၁၅၂။ ‘‘စတဿော ခေါ ဣမာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယောနိယော။ ကတမာ စတဿော? အဏ္ဍဇာ ယောနိ၊ ဇလာဗုဇာ ယောနိ၊ သံသေဒဇာ ယောနိ၊ ဩပပါတိကာ ယောနိ။ ကတမာ စ၊ သာရိပုတ္တ၊ အဏ္ဍဇာ ယောနိ? ယေ ခေါ တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ သတ္တာ အဏ္ဍကောသံ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇ ဇာယန္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ သာရိပုတ္တ၊ အဏ္ဍဇာ ယောနိ။ ကတမာ စ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဇလာဗုဇာ ယောနိ? ယေ ခေါ တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ သတ္တာ ဝတ္ထိကောသံ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇ ဇာယန္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဇလာဗုဇာ ယောနိ။ ကတမာ စ၊ သာရိပုတ္တ၊ သံသေဒဇာ ယောနိ? ယေ ခေါ တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ သတ္တာ ပူတိမစ္ဆေ ဝါ ဇာယန္တိ ပူတိကုဏပေ ဝါ ပူတိကုမ္မာသေ ဝါ စန္ဒနိကာယေ ဝါ ဩဠိဂလ္လေ ဝါ ဇာယန္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ သာရိပုတ္တ၊ သံသေဒဇာ ယောနိ။ ကတမာ စ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဩပပါတိကာ ယောနိ? ဒေဝါ၊ နေရယိကာ၊ ဧကစ္စေ စ မနုဿာ၊ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပါတိကာ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဩပပါတိကာ ယောနိ။ ဣမာ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ စတဿော ယောနိယော။

‘‘ယော ခေါ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဇာနန္တံ ဧဝံ ပဿန္တံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော၊ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာန’န္တိ၊ တံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။

၁၅၃။ ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဂတိယော။ ကတမာ ပဉ္စ? နိရယော၊ တိရစ္ဆာနယောနိ၊ ပေတ္တိဝိသယော၊ မနုဿာ၊ ဒေဝါ။ နိရယဉ္စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ နိရယဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ နိရယဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။ တိရစ္ဆာနယောနိဉ္စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ တိရစ္ဆာနယောနိဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။ ပေတ္တိဝိသယံ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ ပေတ္တိဝိသယဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ ပေတ္တိဝိသယဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။ မနုဿေ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ မနုဿလောကဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ မနုဿလောကဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။ ဒေဝေ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ ဒေဝလောကဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ ဒေဝလောကဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။ နိဗ္ဗာနဉ္စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဇာနာမိ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိဉ္စ မဂ္ဂံ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ၊ ယထာ ပဋိပန္နော စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ တဉ္စ ပဇာနာမိ။

၁၅၄။ ‘‘ဣဓာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နံ၊ ဧကန္တဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ အင်္ဂါရကာသု သာဓိကပေါရိသာ ပူရာ အင်္ဂါရာနံ ဝီတစ္စိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ အင်္ဂါရကာသုံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ဣမံယေဝ အင်္ဂါရကာသုံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန တဿာ အင်္ဂါရကာသုယာ ပတိတံ၊ ဧကန္တဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နံ၊ ဧကန္တဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပန္နံ၊ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဂူထကူပေါ သာဓိကပေါရိသော၊ ပူရော ဂူထဿ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ ဂူထကူပံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော ယထာ ဣမံယေဝ ဂူထကူပံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန တသ္မိံ ဂူထကူပေ ပတိတံ၊ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပန္နံ၊ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နံ၊ ဒုက္ခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ရုက္ခော ဝိသမေ ဘူမိဘာဂေ ဇာတော တနုပတ္တပလာသော ကဗရစ္ဆာယော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ ရုက္ခံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ဣမံယေဝ ရုက္ခံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ၊ အပရေန သမယေန တဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ နိသိန္နံ ဝါ နိပန္နံ ဝါ ဒုက္ခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နံ၊ ဒုက္ခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပန္နံ၊ သုခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ ဇာတော ဗဟလပတ္တပလာသော သန္ဒစ္ဆာယော [သဏ္ဍစ္ဆာယော (သျာ။)၊ သန္တစ္ဆာယော (က။)]။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ ရုက္ခံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ဣမမေဝ ရုက္ခံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန တဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ နိသိန္နံ ဝါ နိပန္နံ ဝါ သုခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပန္နံ၊ သုခဗဟုလာ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နံ၊ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပါသာဒေါ၊ တတြာဿ ကူဋာဂါရံ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တံ နိဝါတံ ဖုသိတဂ္ဂဠံ ပိဟိတဝါတပါနံ။ တတြာဿ ပလ္လင်္ကော ဂေါနကတ္ထတော ပဋိကတ္ထတော ပဋလိကတ္ထတော ကဒလိမိဂပဝရပစ္စတ္ထရဏော သဥတ္တရစ္ဆဒေါ ဥဘတောလောဟိတကူပဓာနော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ ပါသာဒံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ဣမံယေဝ ပါသာဒံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန တသ္မိံ ပါသာဒေ တသ္မိံ ကူဋာဂါရေ တသ္မိံ ပလ္လင်္ကေ နိသိန္နံ ဝါ နိပန္နံ ဝါ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နံ၊ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတီတိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တံ၊ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပေါက္ခရဏီ အစ္ဆောဒကာ သာတောဒကာ သီတောဒကာ သေတကာ သုပတိတ္ထာ ရမဏီယာ။ အဝိဒူရေ စဿာ တိဗ္ဗော ဝနသဏ္ဍော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော ဧကာယနေန မဂ္ဂေန တမေဝ ပေါက္ခရဏိံ ပဏိဓာယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာ ဘဝံ ပုရိသော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ ဣမံယေဝ ပေါက္ခရဏိံ အာဂမိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန တံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ နှာယိတွာ စ ပိဝိတွာ စ သဗ္ဗဒရထကိလမထပရိဠာဟံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဝါ နိပန္နံ ဝါ၊ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣဓေကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠှော၊ ယထာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတီ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တံ၊ ဧကန္တသုခါ ဝေဒနာ ဝေဒယမာနံ။ ဣမာ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဉ္စ ဂတိယော။

‘‘ယော ခေါ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဇာနန္တံ ဧဝံ ပဿန္တံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော၊ တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာန’န္တိ တံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ ‘တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ’။

၁၅၅။ ‘‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတာ [စရိတွာ (က။)] – တပဿီ သုဒံ ဟောမိ ပရမတပဿီ၊ လူခေါ သုဒံ [လူခဿုဒံ (သီ။ ပီ။)] ဟောမိ ပရမလူခေါ၊ ဇေဂုစ္ဆီ သုဒံ ဟောမိ ပရမဇေဂုစ္ဆီ၊ ပဝိဝိတ္တော သုဒံ [ပဝိဝိတ္တဿုဒံ (သီ။ ပီ။)] ဟောမိ ပရမပဝိဝိတ္တော။ တတြာဿု မေ ဣဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တပဿိတာယ ဟောတိ – အစေလကော ဟောမိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော [ဟတ္ထာဝလေခနော (သျာ။)]၊ န ဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော န တိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော၊ နာဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိဿကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယာမိ။ သော န ကုမ္ဘိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာမိ၊ န ကဠောပိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာမိ၊ န ဧဠကမန္တရံ၊ န ဒဏ္ဍမန္တရံ၊ န မုသလမန္တရံ၊ န ဒွိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ၊ န ဂဗ္ဘိနိယာ၊ န ပါယမာနာယ [ပါယန္တိယာ (က။)]၊ န ပုရိသန္တရဂတာယ၊ န သင်္ကိတ္တီသု၊ န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ၊ န မစ္ဆံ န မံသံ န သုရံ န မေရယံ န ထုသောဒကံ ပိဝါမိ၊ သော ဧကာဂါရိကော ဝါ ဟောမိ ဧကာလောပိကော၊ ဒွါဂါရိကော ဝါ ဟောမိ ဒွါလောပိကော…ပေ… သတ္တာဂါရိကော ဝါ ဟောမိ သတ္တာလောပိကော၊ ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေမိ၊ ဒွီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေမိ…ပေ… သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေမိ၊ ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေမိ၊ ဒွီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေမိ…ပေ… သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေမိ၊ ဣတိ ဧဝရူပံ အဒ္ဓမာသိကမ္ပိ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘သော သာကဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ သာမာကဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ နီဝါရဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ဒဒ္ဒုလဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ဟဋဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ကဏဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ အာစာမဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ပိညာကဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ တိဏဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ဂေါမယဘက္ခော ဝါ ဟောမိ၊ ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေမိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။

‘‘သော သာဏာနိပိ ဓာရေမိ၊ မသာဏာနိပိ ဓာရေမိ၊ ဆဝဒုဿာနိပိ ဓာရေမိ၊ ပံသုကူလာနိပိ ဓာရေမိ၊ တိရီဋာနိပိ ဓာရေမိ၊ အဇိနမ္ပိ ဓာရေမိ၊ အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ကုသစီရမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ဝါကစီရမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ဖလကစီရမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ဝါဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ဥလူကပက္ခမ္ပိ ဓာရေမိ၊ ကေသမဿုလောစကောပိ ဟောမိ ကေသမဿုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော၊ ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောမိ အာသနပဋိက္ခိတ္တော၊ ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောမိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုတ္တော၊ ကဏ္ဋကာပဿယိကောပိ ဟောမိ ကဏ္ဋကာပဿယေ သေယျံ ကပ္ပေမိ [ဣမဿာနန္တရေ အညောပိ ကောစိ ပါဌပဒေသော အညေသု အာဇီဝကဝတဒီပကသုတ္တေသု ဒိဿတိ]၊ သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရာမိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယဿ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရာမိ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ တပဿိတာယ ဟောတိ။

၁၅၆။ ‘‘တတြာဿု မေ ဣဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ လူခသ္မိံ ဟောတိ – နေကဝဿဂဏိကံ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ သန္နိစိတံ ဟောတိ ပပဋိကဇာတံ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တိန္ဒုကခါဏု နေကဝဿဂဏိကော သန္နိစိတော ဟောတိ ပပဋိကဇာတော၊ ဧဝမေဝါဿု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ နေကဝဿဂဏိကံ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ သန္နိစိတံ ဟောတိ ပပဋိကဇာတံ။ တဿ မယှံ၊ သာရိပုတ္တ၊ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ဣမံ ရဇောဇလ္လံ ပါဏိနာ ပရိမဇ္ဇေယျံ၊ အညေ ဝါ ပန မေ ဣမံ ရဇောဇလ္လံ ပါဏိနာ ပရိမဇ္ဇေယျု’န္တိ။ ဧဝမ္ပိ မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ န ဟောတိ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ လူခသ္မိံ ဟောတိ။

‘‘တတြာဿု မေ ဣဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဇေဂုစ္ဆိသ္မိံ ဟောတိ – သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ သတောဝ အဘိက္ကမာမိ၊ သတောဝ ပဋိက္ကမာမိ၊ ယာဝ ဥဒကဗိန္ဒုမှိပိ မေ ဒယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ – ‘မာဟံ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ ဝိသမဂတေ သင်္ဃာတံ အာပါဒေသိ’န္တိ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဇေဂုစ္ဆိသ္မိံ ဟောတိ။

‘‘တတြာဿု မေ ဣဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဝိဝိတ္တသ္မိံ ဟောတိ – သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အညတရံ အရညာယတနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရာမိ။ ယဒါ ပဿာမိ ဂေါပါလကံ ဝါ ပသုပါလကံ ဝါ တိဏဟာရကံ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကံ ဝါ ဝနကမ္မိကံ ဝါ၊ ဝနေန ဝနံ ဂဟနေန ဂဟနံ နိန္နေန နိန္နံ ထလေန ထလံ သံပတာမိ [ပပတာမိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ မံ တေ အဒ္ဒသံသု အဟဉ္စ မာ တေ အဒ္ဒသန္တိ။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ အာရညကော မဂေါ မနုဿေ ဒိသွာ ဝနေန ဝနံ ဂဟနေန ဂဟနံ နိန္နေန နိန္နံ ထလေန ထလံ သံပတတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယဒါ ပဿာမိ ဂေါပါလကံ ဝါ ပသုပါလကံ ဝါ တိဏဟာရကံ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကံ ဝါ ဝနကမ္မိကံ ဝါ ဝနေန ဝနံ ဂဟနေန ဂဟနံ နိန္နေန နိန္နံ ထလေန ထလံ သံပတာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ မံ တေ အဒ္ဒသံသု အဟဉ္စ မာ တေ အဒ္ဒသန္တိ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပဝိဝိတ္တသ္မိံ ဟောတိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယေ တေ ဂေါဋ္ဌာ ပဋ္ဌိတဂါဝေါ အပဂတဂေါပါလကာ၊ တတ္ထ စတုက္ကုဏ္ဍိကော ဥပသင်္ကမိတွာ ယာနိ တာနိ ဝစ္ဆကာနံ တရုဏကာနံ ဓေနုပကာနံ ဂေါမယာနိ တာနိ သုဒံ အာဟာရေမိ။ ယာဝကီဝဉ္စ မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ သကံ မုတ္တကရီသံ အပရိယာဒိန္နံ ဟောတိ၊ သကံယေဝ သုဒံ မုတ္တကရီသံ အာဟာရေမိ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ မဟာဝိကဋဘောဇနသ္မိံ ဟောတိ။

၁၅၇။ ‘‘သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အညတရံ ဘိံသနကံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရာမိ။ တတြာဿုဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိံသနကဿ ဝနသဏ္ဍဿ ဘိံသနကတသ္မိံ ဟောတိ – ယော ကောစိ အဝီတရာဂေါ တံ ဝနသဏ္ဍံ ပဝိသတိ၊ ယေဘုယျေန လောမာနိ ဟံသန္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယာ တာ ရတ္တိယော သီတာ ဟေမန္တိကာ အန္တရဋ္ဌကာ ဟိမပါတသမယာ [အန္တရဋ္ဌကေ ဟိမပါတသမယေ (သီ။ ပီ။)] တထာရူပါသု ရတ္တီသု ရတ္တိံ အဗ္ဘောကာသေ ဝိဟရာမိ၊ ဒိဝါ ဝနသဏ္ဍေ၊ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဒိဝါ အဗ္ဘောကာသေ ဝိဟရာမိ၊ ရတ္တိံ ဝနသဏ္ဍေ။ အပိဿု မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အယံ အနစ္ဆရိယဂါထာ ပဋိဘာသိ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ –

‘‘သောတတ္တော သောသိန္နော [သောသီနော (သီ။ ပီ။ က။)၊ သောသိနော (သျာ။)၊ သောသိန္ဒော (သဒ္ဒနီတိ)] စေဝ၊ ဧကော ဘိံသနကေ ဝနေ၊

နဂ္ဂေါ န စဂ္ဂိမာသီနော၊ ဧသနာပသုတော မုနီ’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ သုသာနေ သေယျံ ကပ္ပေမိ ဆဝဋ္ဌိကာနိ ဥပဓာယ။ အပိဿု မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဂါမဏ္ဍလာ [ဂေါမဏ္ဍလာ (ဗဟူသု) စရိယာပိဋကအဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဥပသင်္ကမိတွာ ဩဋ္ဌုဘန္တိပိ၊ ဩမုတ္တေန္တိပိ၊ ပံသုကေနပိ ဩကိရန္တိ၊ ကဏ္ဏသောတေသုပိ သလာကံ ပဝေသေန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အဘိဇာနာမိ တေသု ပါပကံ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတာ။ ဣဒံသု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဥပေက္ခာဝိဟာရသ္မိံ ဟောတိ။

၁၅၈။ ‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အာဟာရေန သုဒ္ဓီ’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကောလေဟိ ယာပေမာ’တိ။ တေ ကောလမ္ပိ ခါဒန္တိ၊ ကောလစုဏ္ဏမ္ပိ ခါဒန္တိ၊ ကောလောဒကမ္ပိ ပိဝန္တိ – အနေကဝိဟိတမ္ပိ ကောလဝိကတိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကံယေဝ ကောလံ အာဟာရံ အာဟာရိတာ။ သိယာ ခေါ ပန တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝမဿ – ‘မဟာ နူန တေန သမယေန ကောလော အဟောသီ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဒါပိ ဧတပရမောယေဝ ကောလော အဟောသိ သေယျထာပိ ဧတရဟိ။ တဿ မယှံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကံယေဝ ကောလံ အာဟာရံ အာဟာရယတော အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ အာသီတိကပဗ္ဗာနိ ဝါ ကာဠပဗ္ဗာနိ ဝါ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဩဋ္ဌပဒံ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အာနိသဒံ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဝဋ္ဋနာဝဠီ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကော ဥန္နတာဝနတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ဂေါပါနသိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ဖာသုဠိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပါနေ ဥဒကတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အက္ခိကူပေသု အက္ခိတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ တိတ္တကာလာဗုအာမကစ္ဆိန္နော ဝါတာတပေန သံဖုဋိတော [သမ္ဖုသိတော (သျာ။)၊ သံပုဋိတော (ပီ။ က။) ဧတ္ထ သံဖုဋိတောတိ သင်္ကုစိတောတိ အတ္ထော] ဟောတိ သမ္မိလာတော၊ ဧဝမေဝဿု မေ သီသစ္ဆဝိ သံဖုဋိတာ ဟောတိ သမ္မိလာတာ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘ဥဒရစ္ဆဝိံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ၊ ‘ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ဥဒရစ္ဆဝိံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ၊ ယာဝဿု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဥဒရစ္ဆဝိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ အလ္လီနာ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘ဝစ္စံ ဝါ မုတ္တံ ဝါ ကရိဿာမီ’တိ တတ္ထေဝ အဝကုဇ္ဇော ပပတာမိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တမေဝ ကာယံ အဿာသေန္တော ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနောမဇ္ဇာမိ။ တဿ မယှံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနောမဇ္ဇတော ပူတိမူလာနိ လောမာနိ ကာယသ္မာ ပတန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။

၁၅၉။ ‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အာဟာရေန သုဒ္ဓီ’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘မုဂ္ဂေဟိ ယာပေမ…ပေ… တိလေဟိ ယာပေမ…ပေ… တဏ္ဍုလေဟိ ယာပေမာ’တိ။ တေ တဏ္ဍုလမ္ပိ ခါဒန္တိ၊ တဏ္ဍုလစုဏ္ဏမ္ပိ ခါဒန္တိ၊ တဏ္ဍုလောဒကမ္ပိ ပိဝန္တိ – အနေကဝိဟိတမ္ပိ တဏ္ဍုလဝိကတိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကံယေဝ တဏ္ဍုလံ အာဟာရံ အာဟာရိတာ။ သိယာ ခေါ ပန တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝမဿ – ‘မဟာ နူန တေန သမယေန တဏ္ဍုလော အဟောသီ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဒါပိ ဧတပရမောယေဝ တဏ္ဍုလော အဟောသိ၊ သေယျထာပိ ဧတရဟိ။ တဿ မယှံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကံယေဝ တဏ္ဍုလံ အာဟာရံ အာဟာရယတော အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ အာသီတိကပဗ္ဗာနိ ဝါ ကာဠပဗ္ဗာနိ ဝါ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဩဋ္ဌပဒံ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အာနိသဒံ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဝဋ္ဋနာဝဠီ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကော ဥန္နတာဝနတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ဂေါပါနသိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ ဖာသုဠိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပါနေ ဥဒကတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ၊ ဧဝမေဝဿု မေ အက္ခိကူပေသု အက္ခိတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သေယျထာပိ နာမ တိတ္တကာလာဗု အာမကစ္ဆိန္နော ဝါတာတပေန သံဖုဋိတော ဟောတိ သမ္မိလာတော၊ ဧဝမေဝဿု မေ သီသစ္ဆဝိ သံဖုဋိတာ ဟောတိ သမ္မိလာတာ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘ဥဒရစ္ဆဝိံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ၊ ‘ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ဥဒရစ္ဆဝိံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ။ ယာဝဿု မေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဥဒရစ္ဆဝိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ အလ္လီနာ ဟောတိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘ဝစ္စံ ဝါ မုတ္တံ ဝါ ကရိဿာမီ’တိ တတ္ထေဝ အဝကုဇ္ဇော ပပတာမိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ တမေဝ ကာယံ အဿာသေန္တော ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနောမဇ္ဇာမိ။ တဿ မယှံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနောမဇ္ဇတော ပူတိမူလာနိ လောမာနိ ကာယသ္မာ ပတန္တိ တာယေဝပ္ပာဟာရတာယ။

‘‘တာယပိ ခေါ အဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ နာဇ္ဈဂမံ ဥတ္တရိံ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣမိဿာယေဝ အရိယာယ ပညာယ အနဓိဂမာ၊ ယာယံ အရိယာ ပညာ အဓိဂတာ အရိယာ နိယျာနိကာ၊ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။

၁၆၀။ ‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘သံသာရေန သုဒ္ဓီ’တိ။ န ခေါ ပန သော [န ခေါ ပနေသော (သီ။ သျာ။)]၊ သာရိပုတ္တ၊ သံသာရော သုလဘရူပေါ ယော မယာ အသံသရိတပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ၊ အညတြ သုဒ္ဓါဝါသေဟိ ဒေဝေဟိ။ သုဒ္ဓါဝါသေ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒေဝေ သံသရေယျံ၊ နယိမံ လောကံ ပုနရာဂစ္ဆေယျံ။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ဥပပတ္တိယာ သုဒ္ဓီ’တိ။ န ခေါ ပန သာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဥပပတ္တိ သုလဘရူပါ ယာ မယာ အနုပပန္နပုဗ္ဗာ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ၊ အညတြ သုဒ္ဓါဝါသေဟိ ဒေဝေဟိ။ သုဒ္ဓါဝါသေ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒေဝေ ဥပပဇ္ဇေယျံ၊ နယိမံ လောကံ ပုနရာဂစ္ဆေယျံ။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အာဝါသေန သုဒ္ဓီ’တိ။ န ခေါ ပန သော၊ သာရိပုတ္တ၊ အာဝါသော သုလဘရူပေါ ယော မယာ အနာဝုဋ္ဌပုဗ္ဗော [အနာဝုတ္ထပုဗ္ဗော (သီ။ ပီ။)] ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ၊ အညတြ သုဒ္ဓါဝါသေဟိ ဒေဝေဟိ။ သုဒ္ဓါဝါသေ စာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒေဝေ အာဝသေယျံ၊ နယိမံ လောကံ ပုနရာဂစ္ဆေယျံ။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယညေန သုဒ္ဓီ’တိ။ န ခေါ ပန သော၊ သာရိပုတ္တ၊ ယညော သုလဘရူပေါ ယော မယာ အယိဋ္ဌပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ၊ တဉ္စ ခေါ ရညာ ဝါ သတာ ခတ္တိယေန မုဒ္ဓါဝသိတ္တေန ဗြာဟ္မဏေန ဝါ မဟာသာလေန။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အဂ္ဂိပရိစရိယာယ သုဒ္ဓီ’တိ။ န ခေါ ပန သော၊ သာရိပုတ္တ၊ အဂ္ဂိ သုလဘရူပေါ ယော မယာ အပရိစိဏ္ဏပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ၊ တဉ္စ ခေါ ရညာ ဝါ သတာ ခတ္တိယေန မုဒ္ဓါဝသိတ္တေန ဗြာဟ္မဏေန ဝါ မဟာသာလေန။

၁၆၁။ ‘‘သန္တိ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယာဝဒေဝါယံ ဘဝံ ပုရိသော ဒဟရော ဟောတိ ယုဝါ သုသုကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ တာဝဒေဝ ပရမေန ပညာဝေယျတ္တိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ အယံ ဘဝံ ပုရိသော ဇိဏ္ဏော ဟောတိ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော၊ အာသီတိကော ဝါ နာဝုတိကော ဝါ ဝဿသတိကော ဝါ ဇာတိယာ၊ အထ တမှာ ပညာဝေယျတ္တိယာ၊ ပရိဟာယတီ’တိ။ န ခေါ ပနေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဟံ ခေါ ပန၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧတရဟိ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော၊ အာသီတိကော မေ ဝယော ဝတ္တတိ။ ဣဓ မေ အဿု၊ သာရိပုတ္တ၊ စတ္တာရော သာဝကာ ဝဿသတာယုကာ ဝဿသတဇီဝိနော၊ ပရမာယ သတိယာ စ ဂတိယာ စ ဓိတိယာ စ သမန္နာဂတာ ပရမေန စ ပညာဝေယျတ္တိယေန။ သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဒဠှဓမ္မာ [ဒဠှဓမ္မော (ဗဟူသု) ဋီကာ စ မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏံ စ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ဓနုဂ္ဂဟော သိက္ခိတော ကတဟတ္ထော ကတူပါသနော လဟုကေန အသနေန အပ္ပကသိရေနေဝ တိရိယံ တာလစ္ဆာယံ အတိပါတေယျ၊ ဧဝံ အဓိမတ္တသတိမန္တော ဧဝံ အဓိမတ္တဂတိမန္တော ဧဝံ အဓိမတ္တဓိတိမန္တော ဧဝံ ပရမေန ပညာဝေယျတ္တိယေန သမန္နာဂတာ။ တေ မံ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ပဉှံ ပုစ္ဆေယျုံ၊ ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော စာဟံ တေသံ ဗျာကရေယျံ၊ ဗျာကတဉ္စ မေ ဗျာကတတော ဓာရေယျုံ၊ န စ မံ ဒုတိယကံ ဥတ္တရိ ပဋိပုစ္ဆေယျုံ။ အညတြ အသိတပီတခါယိတသာယိတာ အညတြ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မာ၊ အညတြ နိဒ္ဒါကိလမထပဋိဝိနောဒနာ အပရိယာဒိန္နာယေဝဿ၊ သာရိပုတ္တ၊ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနာ၊ အပရိယာဒိန္နံယေဝဿ တထာဂတဿ ဓမ္မပဒဗျဉ္ဇနံ၊ အပရိယာဒိန္နံယေဝဿ တထာဂတဿ ပဉှပဋိဘာနံ။ အထ မေ တေ စတ္တာရော သာဝကာ ဝဿသတာယုကာ ဝဿသတဇီဝိနော ဝဿသတဿ အစ္စယေန ကာလံ ကရေယျုံ။ မဉ္စကေန စေပိ မံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပရိဟရိဿထ၊ နေဝတ္ထိ တထာဂတဿ ပညာဝေယျတ္တိယဿ အညထတ္တံ။ ယံ ခေါ တံ [ယံ ခေါ ပနေတံ (သီ။)]၊ သာရိပုတ္တ၊ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အသမ္မောဟဓမ္မော သတ္တော လောကေ ဥပ္ပန္နော ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’န္တိ၊ မမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ ‘အသမ္မောဟဓမ္မော သတ္တော လောကေ ဥပ္ပန္နော ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’’န္တိ။

၁၆၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ နာဂသမာလော ဘဂဝတော ပိဋ္ဌိတော ဌိတော ဟောတိ ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသမာလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ! အပိ ဟိ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ သုတွာ လောမာနိ ဟဋ္ဌာနိ။ ကောနာမော အယံ၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ နာဂသမာလ၊ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ လောမဟံသနပရိယာယော တွေဝ နံ ဓာရေဟီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ နာဂသမာလော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဟာသီဟနာဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃။ မဟာဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တံ

၁၆၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံသု။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ၊ ယံ နူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေမ၊ သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ရူပါနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ရူပါနံ ပရိညံ ပညပေမ၊ သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေမ၊ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ – ယဒိဒံ ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ၊ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ? အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု၊ နပ္ပဋိက္ကောသိံသု၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။

၁၆၄။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိမှ။ တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ၊ ယံ နူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အမှေ၊ ဘန္တေ၊ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေမ။ သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ရူပါနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ရူပါနံ ပရိညံ ပညပေမ။ သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ၊ မယမ္ပိ ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေမ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ၊ ယဒိဒံ ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’န္တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှ၊ နပ္ပဋိက္ကောသိမှ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’’တိ။

၁၆၅။ ‘‘ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ကော ပနာဝုသော၊ ကာမာနံ အဿာဒေါ၊ ကော အာဒီနဝေါ၊ ကိံ နိဿရဏံ? ကော ရူပါနံ အဿာဒေါ၊ ကော အာဒီနဝေါ၊ ကိံ နိဿရဏံ? ကော ဝေဒနာနံ အဿာဒေါ၊ ကော အာဒီနဝေါ၊ ကိံ နိဿရဏ’န္တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ၊ ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိသယသ္မိံ။ နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ၊ အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ၊ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ။

၁၆၆။ ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အဿာဒေါ? ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ … ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ – အယံ ကာမာနံ အဿာဒေါ။

၁၆၇။ ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလပုတ္တော ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ – ယဒိ မုဒ္ဒါယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သင်္ခါနေန [သင်္ခါယ (က။)] ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂေါရက္ခေန ယဒိ ဣဿတ္ထေန ယဒိ ရာဇပေါရိသေန ယဒိ သိပ္ပညတရေန – သီတဿ ပုရက္ခတော ဥဏှဿ ပုရက္ခတော ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမ္ဖဿေဟိ ရိဿမာနော [ဤရယမာနော (က။)၊ သမ္ဖဿမာနော (စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တ ၁၃၆)] ခုပ္ပိပါသာယ မီယမာနော၊ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ နာဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘မောဃံ ဝတ မေ ဥဋ္ဌာနံ၊ အဖလော ဝတ မေ ဝါယာမော’တိ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ အဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ။ သော တေသံ ဘောဂါနံ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ၊ န စောရာ ဟရေယျုံ၊ န အဂ္ဂိ ဒဟေယျ၊ န ဥဒကံ ဝဟေယျ [ဝါဟေယျ (က။)]၊ န အပ္ပိယာ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ။ တဿ ဧဝံ အာရက္ခတော ဂေါပယတော တေ ဘောဂေ ရာဇာနော ဝါ ဟရန္တိ၊ စောရာ ဝါ ဟရန္တိ၊ အဂ္ဂိ ဝါ ဒဟတိ၊ ဥဒကံ ဝါ ဝဟတိ၊ အပ္ပိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရန္တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ၊ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘ယမ္ပိ မေ အဟောသိ တမ္ပိ နော နတ္ထီ’တိ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

၁၆၈။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ရာဇာနောပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ခတ္တိယာပိ ခတ္တိယေဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏာပိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ၊ ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ၊ ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ၊ ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ၊ ဘာတာပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ၊ ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ၊ ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ၊ သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ။ တေ တတ္ထ ကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ ပါဏီဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ လေဍ္ဍူဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ ဒဏ္ဍေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ သတ္ထေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ၊ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ၊ ဥဘတောဗျူဠှံ သင်္ဂါမံ ပက္ခန္ဒန္တိ ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု၊ သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု၊ အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ သတ္တိယာပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ၊ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ၊ အဒ္ဒါဝလေပနာ [အဋ္ဋာဝလေပနာ (သျာ။ က။)] ဥပကာရိယော ပက္ခန္ဒန္တိ ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု၊ သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု၊ အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ သတ္တိယာပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ ဆကဏကာယပိ [ပကဋ္ဌိယာပိ (သီ။)] ဩသိဉ္စန္တိ၊ အဘိဝဂ္ဂေနပိ ဩမဒ္ဒန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

၁၆၉။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ နိလ္လောပမ္ပိ ဟရန္တိ၊ ဧကာဂါရိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌန္တိ၊ ပရဒါရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ တမေနံ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဝိဝိဓာ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ၊ ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ၊ အဍ္ဎဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ၊ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပလာလပီဌကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တိ၊ သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တိ၊ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ၊ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ၊ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တေ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သမ္ပရာယိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

၁၇၀။ ‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနံ နိဿရဏံ? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမေသု ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ – ဣဒံ ကာမာနံ နိဿရဏံ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ကာမာနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ကာမေ ပရိဇာနိဿန္တိ၊ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ကာမေ ပရိဇာနိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ကာမာနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ကာမေ ပရိဇာနိဿန္တိ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ကာမေ ပရိဇာနိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

၁၇၁။ ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အဿာဒေါ? သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ခတ္တိယကညာ ဝါ ဗြာဟ္မဏကညာ ဝါ ဂဟပတိကညာ ဝါ ပန္နရသဝဿုဒ္ဒေသိကာ ဝါ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာ ဝါ၊ နာတိဒီဃာ နာတိရဿာ နာတိကိသာ နာတိထူလာ နာတိကာဠီ နာစ္စောဒါတာ ပရမာ သာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မိံ သမယေ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘံ ဝဏ္ဏနိဘံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ – အယံ ရူပါနံ အဿာဒေါ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ အပရေန သမယေန အာသီတိကံ ဝါ နာဝုတိကံ ဝါ ဝဿသတိကံ ဝါ ဇာတိယာ၊ ဇိဏ္ဏံ ဂေါပါနသိဝင်္ကံ ဘောဂ္ဂံ ဒဏ္ဍပရာယနံ ပဝေဓမာနံ ဂစ္ဆန္တိံ အာတုရံ ဂတယောဗ္ဗနံ ခဏ္ဍဒန္တံ [ခဏ္ဍဒန္တိံ (သီ။ ပီ။)] ပလိတကေသံ [ပလိတကေသိံ]၊ ဝိလူနံ ခလိတသိရံ ဝလိနံ တိလကာဟတဂတ္တံ [တိလကာဟတဂတ္တိံ (ဗဟူသု) အဋ္ဌကထာ ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ]။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ အာဗာဓိကံ ဒုက္ခိတံ ဗာဠှဂိလာနံ၊ သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နံ သေမာနံ [သေယျမာနံ (က။)]၊ အညေဟိ ဝုဋ္ဌာပိယမာနံ၊ အညေဟိ သံဝေသိယမာနံ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

၁၇၂။ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ – ဧကာဟမတံ ဝါ ဒွီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ၊ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗ္ဗကဇာတံ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ – ကာကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ကုလလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ကင်္ကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ သုနခေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ဗျဂ္ဃေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ဒီပီဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ သိင်္ဂါလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ၊ ဝိဝိဓေဟိ ဝါ ပါဏကဇာတေဟိ ခဇ္ဇမာနံ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ – အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ သမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ၊ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ နိမံသလောဟိတမက္ခိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ၊ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ အပဂတမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ၊ အဋ္ဌိကာနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓာနိ ဒိသာဝိဒိသာဝိက္ခိတ္တာနိ – အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိကံ၊ အညေန ပါဒဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဇင်္ဃဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဦရုဋ္ဌိကံ၊ အညေန ကဋိဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ၊ အညေန ပိဋ္ဌိဋ္ဌိကံ၊ အညေန ခန္ဓဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဂီဝဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဟနုကဋ္ဌိကံ၊ အညေန ဒန္တဋ္ဌိကံ၊ အညေန သီသကဋာဟံ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တမေဝ ဘဂိနိံ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ – အဋ္ဌိကာနိ သေတာနိ သင်္ခဝဏ္ဏပဋိဘာဂါနိ၊ အဋ္ဌိကာနိ ပုဉ္ဇကိတာနိ တေရောဝဿိကာနိ၊ အဋ္ဌိကာနိ ပူတီနိ စုဏ္ဏကဇာတာနိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ၊ အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ? ‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’။ အယမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပါနံ နိဿရဏံ? ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပေသု ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ – ဣဒံ ရူပါနံ နိဿရဏံ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ရူပါနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ရူပေ ပရိဇာနိဿန္တိ၊ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ရူပေ ပရိဇာနိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ရူပါနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ရူပေ ပရိဇာနိဿန္တိ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ရူပေ ပရိဇာနိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

၁၇၃။ ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနံ အဿာဒေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ အတ္တဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ န ပရဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ န ဥဘယဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ အဗျာဗဇ္ဈံယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ အဗျာဗဇ္ဈပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနံ အဿာဒံ ဝဒါမိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ…ပေ… ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ၊ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ၊ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ…ပေ… ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ အတ္တဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ န ပရဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ န ဥဘယဗျာဗာဓာယပိ စေတေတိ၊ အဗျာဗဇ္ဈံယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ အဗျာဗဇ္ဈပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနံ အဿာဒံ ဝဒါမိ။

၁၇၄။ ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနံ အာဒီနဝေါ? ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ – အယံ ဝေဒနာနံ အာဒီနဝေါ။

‘‘ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာနံ နိဿရဏံ? ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာသု ဆန္ဒရာဂဝိနယော၊ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ – ဣဒံ ဝေဒနာနံ နိဿရဏံ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ဝေဒနာနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ဝေဒနံ ပရိဇာနိဿန္တိ၊ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ဝေဒနံ ပရိဇာနိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဧဝံ ဝေဒနာနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သာမံ ဝါ ဝေဒနံ ပရိဇာနိဿန္တိ၊ ပရံ ဝါ တထတ္တာယ သမာဒပေဿန္တိ ယထာ ပဋိပန္နော ဝေဒနံ ပရိဇာနိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄။ စူဠဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တံ

၁၇၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒီဃရတ္တာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘လောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဒေါသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မောဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ။ ဧဝဉ္စာဟံ [ဧဝံပါဟံ (က။)]၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘လောဘော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဒေါသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ မောဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ။ အထ စ ပန မေ ဧကဒါ လောဘဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဒေါသဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ မောဟဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကောသု နာမ မေ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနော ယေန မေ ဧကဒါ လောဘဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဒေါသဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ မောဟဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တီ’’’တိ။

၁၇၆။ ‘‘သော ဧဝ ခေါ တေ၊ မဟာနာမ၊ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနော ယေန တေ ဧကဒါ လောဘဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဒေါသဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ၊ မောဟဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တိ။ သော စ ဟိ တေ၊ မဟာနာမ၊ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ပဟီနော အဘဝိဿ၊ န တွံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသေယျာသိ၊ န ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇေယျာသိ။ ယသ္မာ စ ခေါ တေ၊ မဟာနာမ၊ သော ဧဝ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနော တသ္မာ တွံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသသိ၊ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇသိ။

၁၇၇။ ‘‘‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ [ဗဟူပါယာသာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ – ဣတိ စေပိ၊ မဟာနာမ၊ အရိယသာဝကဿ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ ဟောတိ၊ သော စ [သောဝ (က။)] အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ပီတိသုခံ နာဓိဂစ္ဆတိ၊ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ၊ အထ ခေါ သော နေဝ တာဝ အနာဝဋ္ဋီ ကာမေသု ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ အရိယသာဝကဿ ‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ ဟောတိ၊ သော စ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ပီတိသုခံ အဓိဂစ္ဆတိ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ၊ အထ ခေါ သော အနာဝဋ္ဋီ ကာမေသု ဟောတိ။

‘‘မယှမ္ပိ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓာ၊ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော၊ ‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ ဟောတိ၊ သော စ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ပီတိသုခံ နာဇ္ဈဂမံ၊ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ၊ အထ ခွာဟံ နေဝ တာဝ အနာဝဋ္ဋီ ကာမေသု ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခေါ မေ၊ မဟာနာမ၊ ‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ အဟောသိ၊ သော စ [သောဝ (က။)] အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ပီတိသုခံ အဇ္ဈဂမံ၊ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ၊ အထာဟံ အနာဝဋ္ဋီ ကာမေသု ပစ္စညာသိံ။

၁၇၈။ ‘‘ကော စ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အဿာဒေါ? ပဉ္စိမေ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ… ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ၊ မဟာနာမ၊ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ – အယံ ကာမာနံ အဿာဒေါ။

‘‘ကော စ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ? ဣဓ၊ မဟာနာမ၊ ကုလပုတ္တော ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ – ယဒိ မုဒ္ဒါယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သင်္ခါနေန ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂေါရက္ခေန ယဒိ ဣဿတ္ထေန ယဒိ ရာဇပေါရိသေန ယဒိ သိပ္ပညတရေန၊ သီတဿ ပုရက္ခတော ဥဏှဿ ပုရက္ခတော ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမ္ဖဿေဟိ ရိဿမာနော ခုပ္ပိပါသာယ မီယမာနော၊ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ မဟာနာမ ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ နာဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ၊ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ ‘မောဃံ ဝတ မေ ဥဋ္ဌာနံ၊ အဖလော ဝတ မေ ဝါယာမော’တိ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ၊ မဟာနာမ၊ ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ အဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ။ သော တေသံ ဘောဂါနံ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ၊ န စောရာ ဟရေယျုံ၊ န အဂ္ဂိ ဒဟေယျ၊ န ဥဒကံ ဝဟေယျ၊ န အပ္ပိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ။ တဿ ဧဝံ အာရက္ခတော ဂေါပယတော တေ ဘောဂေ ရာဇာနော ဝါ ဟရန္တိ၊ စောရာ ဝါ ဟရန္တိ၊ အဂ္ဂိ ဝါ ဒဟတိ၊ ဥဒကံ ဝါ ဝဟတိ၊ အပ္ပိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရန္တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘ယမ္ပိ မေ အဟောသိ တမ္ပိ နော နတ္ထီ’တိ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ရာဇာနောပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ခတ္တိယာပိ ခတ္တိယေဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏာပိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒန္တိ၊ မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ၊ ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ၊ ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ၊ ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ၊ ဘာတာပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ၊ ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ၊ ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ၊ သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ။ တေ တတ္ထ ကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ ပါဏီဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ လေဍ္ဍူဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ ဒဏ္ဍေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ၊ သတ္ထေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ၊ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ၊ ဥဘတောဗျူဠှံ သင်္ဂါမံ ပက္ခန္ဒန္တိ ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု၊ သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု၊ အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ သတ္တိယာပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ၊ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ၊ အဒ္ဒါဝလေပနာ ဥပကာရိယော ပက္ခန္ဒန္တိ ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု၊ သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု၊ အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ သတ္တိယာပိ ဝိဇ္ဈန္တိ၊ ဆကဏကာယပိ ဩသိဉ္စန္တိ၊ အဘိဝဂ္ဂေနပိ ဩမဒ္ဒန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ နိလ္လောပမ္ပိ ဟရန္တိ၊ ဧကာဂါရိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌန္တိ၊ ပရဒါရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ တမေနံ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဝိဝိဓာ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ၊ ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ၊ အဍ္ဎဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ၊ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ ပလာလပီဌကမ္ပိ ကရောန္တိ၊ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တိ၊ သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တိ၊ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တိ၊ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ၊ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ၊ မဟာနာမ၊ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ၊ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ၊ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တေ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ၊ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ အယမ္ပိ၊ မဟာနာမ၊ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သမ္ပရာယိကော၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

၁၇၉။ ‘‘ဧကမိဒါဟံ၊ မဟာနာမ၊ သမယံ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာ [နိဂန္ထာ (သျာ။ က။)] ဣသိဂိလိပဿေ ကာဠသိလာယံ ဥဗ္ဘဋ္ဌကာ ဟောန္တိ အာသနပဋိက္ခိတ္တာ၊ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ။ အထ ခွာဟံ၊ မဟာနာမ၊ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဣသိဂိလိပဿေ ကာဠသိလာ ယေန တေ နိဂဏ္ဌာ တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ နိဂဏ္ဌေ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိန္နု တုမှေ၊ အာဝုသော၊ နိဂဏ္ဌာ ဥဗ္ဘဋ္ဌကာ အာသနပဋိက္ခိတ္တာ၊ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယထာ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ မဟာနာမ၊ တေ နိဂဏ္ဌာ မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘နိဂဏ္ဌော၊ အာဝုသော၊ နာဋပုတ္တော [နာထပုတ္တော (သီ။ ပီ။)] သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘‘စရတော စ မေ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တဿ စ ဇာဂရဿ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒဿနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတ’’န္တိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ ဝေါ [အတ္ထိ ခေါ ဘော (သျာ။ က။)]၊ နိဂဏ္ဌာ၊ ပုဗ္ဗေ ပါပကမ္မံ ကတံ၊ တံ ဣမာယ ကဋုကာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ နိဇ္ဇီရေထ [နိဇ္ဇရေထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ယံ ပနေတ္ထ [မယံ ပနေတ္ထ (က။)] ဧတရဟိ ကာယေန သံဝုတာ ဝါစာယ သံဝုတာ မနသာ သံဝုတာ တံ အာယတိံ ပါပဿ ကမ္မဿ အကရဏံ၊ ဣတိ ပုရာဏာနံ ကမ္မာနံ တပသာ ဗျန္တိဘာဝါ၊ နဝါနံ ကမ္မာနံ အကရဏာ၊ အာယတိံ အနဝဿဝေါ၊ အာယတိံ အနဝဿဝါ ကမ္မက္ခယော၊ ကမ္မက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော၊ ဒုက္ခက္ခယာ ဝေဒနာက္ခယော၊ ဝေဒနာက္ခယာ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ၊ တေန စမှ အတ္တမနာ’တိ။

၁၈၀။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အဟံ၊ မဟာနာမ၊ တေ နိဂဏ္ဌေ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိံ ပန တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဇာနာထ – အဟုဝမှေဝ မယံ ပုဗ္ဗေ န နာဟုဝမှာ’တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။ ‘ကိံ ပန တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဇာနာထ – အကရမှေဝ မယံ ပုဗ္ဗေ ပါပကမ္မံ န နာကရမှာ’တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။ ‘ကိံ ပန တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဇာနာထ – ဧဝရူပံ ဝါ ဧဝရူပံ ဝါ ပါပကမ္မံ အကရမှာ’တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။ ‘ကိံ ပန တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဇာနာထ – ဧတ္တကံ ဝါ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ၊ ဧတ္တကံ ဝါ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇီရေတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တကမှိ ဝါ ဒုက္ခေ နိဇ္ဇိဏ္ဏေ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ ဘဝိဿတီ’တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။ ‘ကိံ ပန တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဇာနာထ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနံ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒ’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။

‘‘‘ဣတိ ကိရ တုမှေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ န ဇာနာထ – အဟုဝမှေဝ မယံ ပုဗ္ဗေ န နာဟုဝမှာတိ၊ န ဇာနာထ – အကရမှေဝ မယံ ပုဗ္ဗေ ပါပကမ္မံ န နာကရမှာတိ၊ န ဇာနာထ – ဧဝရူပံ ဝါ ဧဝရူပံ ဝါ ပါပကမ္မံ အကရမှာတိ၊ န ဇာနာထ – ဧတ္တကံ ဝါ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ၊ ဧတ္တကံ ဝါ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇီရေတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တကမှိ ဝါ ဒုက္ခေ နိဇ္ဇိဏ္ဏေ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ ဘဝိဿတီတိ။ န ဇာနာထ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနံ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒံ။ ဧဝံ သန္တေ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ယေ လောကေ လုဒ္ဒါ လောဟိတပါဏိနော ကုရူရကမ္မန္တာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာတာ တေ နိဂဏ္ဌေသု ပဗ္ဗဇန္တီ’တိ? ‘န ခေါ၊ အာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခေန သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ ဒုက္ခေန ခေါ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သုခေန စာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ အဘဝိဿ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခံ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခဝိဟာရိတရော အာယသ္မတာ ဂေါတမေနာ’တိ။

‘‘‘အဒ္ဓါယသ္မန္တေဟိ နိဂဏ္ဌေဟိ သဟသာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ဝါစာ ဘာသိတာ – န ခေါ၊ အာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခေန သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ ဒုက္ခေန ခေါ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သုခေန စာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ အဘဝိဿ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခံ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခဝိဟာရိတရော အာယသ္မတာ ဂေါတမေနာ’’တိ။ အပိ စ အဟမေဝ တတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗော – ကော နု ခေါ အာယသ္မန္တာနံ သုခဝိဟာရိတရော ရာဇာ ဝါ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မာ ဝါ ဂေါတမော’တိ? အဒ္ဓါဝုသော ဂေါတမ၊ အမှေဟိ သဟသာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ဝါစာ ဘာသိတာ၊ န ခေါ၊ အာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခေန သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ ဒုက္ခေန ခေါ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သုခေန စာဝုသော ဂေါတမ၊ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ အဘဝိဿ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခံ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သုခဝိဟာရိတရော အာယသ္မတာ ဂေါတမေနာတိ။ အပိ စ တိဋ္ဌတေတံ၊ ဣဒါနိပိ မယံ အာယသ္မန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမ – ကော နု ခေါ အာယသ္မန္တာနံ သုခဝိဟာရိတရော ရာဇာ ဝါ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မာ ဝါ ဂေါတမော’တိ?

‘‘‘တေန ဟာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ တုမှေဝ တတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ၊ ယထာ ဝေါ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာထ။ တံ ကိံ မညထာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ပဟောတိ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော၊ အနိဉ္ဇမာနော ကာယေန၊ အဘာသမာနော ဝါစံ၊ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ ဧကန္တသုခံ ပဋိသံဝေဒီ ဝိဟရိတု’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။

‘‘‘တံ ကိံ မညထာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ပဟောတိ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော၊ အနိဉ္ဇမာနော ကာယေန၊ အဘာသမာနော ဝါစံ၊ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ…ပေ… ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… ဧကံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဧကန္တသုခံ ပဋိသံဝေဒီ ဝိဟရိတု’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’။

‘‘‘အဟံ ခေါ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ပဟောမိ အနိဉ္ဇမာနော ကာယေန၊ အဘာသမာနော ဝါစံ၊ ဧကံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဧကန္တသုခံ ပဋိသံဝေဒီ ဝိဟရိတုံ။ အဟံ ခေါ၊ အာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ပဟောမိ အနိဉ္ဇမာနော ကာယေန၊ အဘာသမာနော ဝါစံ၊ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ… သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ ဧကန္တသုခံ ပဋိသံဝေဒီ ဝိဟရိတုံ။ တံ ကိံ မညထာဝုသော နိဂဏ္ဌာ၊ ဧဝံ သန္တေ ကော သုခဝိဟာရိတရော ရာဇာ ဝါ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အဟံ ဝါ’တိ? ‘ဧဝံ သန္တေ အာယသ္မာဝ ဂေါတမော သုခဝိဟာရိတရော ရညာ မာဂဓေန သေနိယေန ဗိမ္ဗိသာရေနာ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅။ အနုမာနသုတ္တံ

၁၈၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိရေ [သုံသုမာရဂိရေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဝါရေတိ စေပိ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု – ‘ဝဒန္တု မံ အာယသ္မန္တော၊ ဝစနီယောမှိ အာယသ္မန္တေဟီ’တိ၊ သော စ ဟောတိ ဒုဗ္ဗစော၊ ဒေါဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော၊ အက္ခမော အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ န စေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ မညန္တိ၊ န စ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ၊ န စ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ မညန္တိ။

‘‘ကတမေ စာဝုသော၊ ဒေါဝစဿကရဏာ ဓမ္မာ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပါပိစ္ဆော ဟောတိ၊ ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပါပိစ္ဆော ဟောတိ၊ ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အတ္တုက္ကံသကော ဟောတိ ပရဝမ္ဘီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အတ္တုက္ကံသကော ဟောတိ ပရဝမ္ဘီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓာဘိဘူတော။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓာဘိဘူတော – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓသာမန္တာ [ကောဓသာမန္တံ (သျာ။ ပီ။ က။)] ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော [စုဒိတော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု မက္ခီ ဟောတိ ပဠာသီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု မက္ခီ ဟောတိ ပဠာသီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ဣဿုကီ ဟောတိ မစ္ဆရီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ဣဿုကီ ဟောတိ မစ္ဆရီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု သဌော ဟောတိ မာယာဝီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု သဌော ဟောတိ မာယာဝီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ထဒ္ဓါ ဟောတိ အတိမာနီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု ထဒ္ဓါ ဟောတိ အတိမာနီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော ဒေါဝစဿကရဏော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တာဝုသော၊ ဒေါဝစဿကရဏာ ဓမ္မာ။

၁၈၂။ ‘‘နော စေပိ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပဝါရေတိ – ‘ဝဒန္တု မံ အာယသ္မန္တော၊ ဝစနီယောမှိ အာယသ္မန္တေဟီ’တိ၊ သော စ ဟောတိ သုဝစော၊ သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော၊ ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ၊ အထ ခေါ နံ သဗြဟ္မစာရီ ဝတ္တဗ္ဗဉ္စေဝ မညန္တိ၊ အနုသာသိတဗ္ဗဉ္စ မညန္တိ၊ တသ္မိဉ္စ ပုဂ္ဂလေ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ မညန္တိ။

‘‘ကတမေ စာဝုသော၊ သောဝစဿကရဏာ ဓမ္မာ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ပါပိစ္ဆော ဟောတိ၊ န ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ပါပိစ္ဆော ဟောတိ န ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အနတ္တုက္ကံသကော ဟောတိ အပရဝမ္ဘီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အနတ္တုက္ကံသကော ဟောတိ အပရဝမ္ဘီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓာဘိဘူတော။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓာဘိဘူတော – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု န ကောဓနော ဟောတိ န ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ နပ္ပဋိပ္ဖရတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ နပ္ပဋိပ္ဖရတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ န အပသာဒေတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ န အပသာဒေတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ န ပစ္စာရောပေတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ န ပစ္စာရောပေတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန န အညေနညံ ပဋိစရတိ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ၊ န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန န အညေနညံ ပဋိစရတိ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ၊ န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ သမ္ပာယတိ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ သမ္ပာယတိ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အမက္ခီ ဟောတိ အပဠာသီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အမက္ခီ ဟောတိ အပဠာသီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အနိဿုကီ ဟောတိ အမစ္ဆရီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အနိဿုကီ ဟောတိ အမစ္ဆရီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အတ္ထဒ္ဓါ ဟောတိ အနတိမာနီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အတ္ထဒ္ဓါ ဟောတိ အနတိမာနီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ။ ယမ္ပာဝုသော၊ ဘိက္ခု အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ၊ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ – အယမ္ပိ ဓမ္မော သောဝစဿကရဏော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တာဝုသော၊ သောဝစဿကရဏာ ဓမ္မာ။

၁၈၃။ ‘‘တတြာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ အနုမိနိတဗ္ဗံ [အနုမာနိတဗ္ဗံ (သီ။)] – ‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ပါပိစ္ဆော၊ ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ပါပိစ္ဆော ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘န ပါပိစ္ဆော ဘဝိဿာမိ၊ န ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော အတ္တုက္ကံသကော ပရဝမ္ဘီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ အတ္တုက္ကံသကော ပရဝမ္ဘီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အနတ္တုက္ကံသကော ဘဝိဿာမိ အပရဝမ္ဘီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ကောဓာဘိဘူတော၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ကောဓနော ကောဓာဘိဘူတော၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘န ကောဓနော ဘဝိဿာမိ န ကောဓာဘိဘူတော’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ကောဓနော ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘န ကောဓနော ဘဝိဿာမိ န ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ကောဓနော ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘န ကောဓနော ဘဝိဿာမိ န ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ကောဓနော ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘န ကောဓနော ဘဝိဿာမိ န ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရတိ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရေယျံ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ နပ္ပဋိပ္ဖရိဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေတိ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေယျံ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ န အပသာဒေဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေတိ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေယျံ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ န ပစ္စာရောပေဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော စောဒိတော စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန စောဒိတော စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရေယျံ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေယျံ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရေယျံ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘စောဒိတော စောဒကေန န အညေနညံ ပဋိစရိဿာမိ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေဿာမိ၊ န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရိဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယတိ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယေယျံ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ သမ္ပာယိဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော မက္ခီ ပဠာသီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ မက္ခီ ပဠာသီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အမက္ခီ ဘဝိဿာမိ အပဠာသီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ဣဿုကီ မစ္ဆရီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ဣဿုကီ မစ္ဆရီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အနိဿုကီ ဘဝိဿာမိ အမစ္ဆရီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော သဌော မာယာဝီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ သဌော မာယာဝီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အသဌော ဘဝိဿာမိ အမာယာဝီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော ထဒ္ဓါ အတိမာနီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ ထဒ္ဓါ အတိမာနီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အတ္ထဒ္ဓါ ဘဝိဿာမိ အနတိမာနီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

‘‘‘ယော ခွာယံ ပုဂ္ဂလော သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ၊ အယံ မေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပိယော အမနာပေါ၊ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပနဿံ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ၊ အဟံပါဿံ ပရေသံ အပ္ပိယော အမနာပေါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနန္တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ ‘အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဘဝိဿာမိ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

၁၈၄။ ‘‘တတြာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ပါပိစ္ဆော၊ ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ပါပိစ္ဆော ခေါမှိ၊ ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ခေါမှိ ပါပိစ္ဆော၊ န ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတော’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ အတ္တုက္ကံသကော ပရဝမ္ဘီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတ္တုက္ကံသကော ခေါမှိ ပရဝမ္ဘီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနတ္တုက္ကံသကော ခေါမှိ အပရဝမ္ဘီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓာဘိဘူတော’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ကောဓနော ခေါမှိ ကောဓာဘိဘူတော’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓာဘိဘူတော’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ ‘ကောဓနော ခေါမှိ ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ ‘န ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓဟေတု ဥပနာဟီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ကောဓနော ခေါမှိ ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓဟေတု အဘိသင်္ဂီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ကောဓနော ခေါမှိ ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ခေါမှိ ကောဓနော ကောဓသာမန္တာ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတာ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရာမီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကံ ပဋိပ္ဖရာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကံ နပ္ပဋိပ္ဖရာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ စောဒိတော စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေမီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကံ အပသာဒေမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကံ န အပသာဒေမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ စောဒိတော စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေမီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကဿ ပစ္စာရောပေမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန စောဒကဿ န ပစ္စာရောပေမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ စောဒိတော စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရာမိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေမိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောမီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန အညေနညံ ပဋိစရာမိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေမိ၊ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန န အညေနညံ ပဋိစရာမိ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေမိ၊ န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ စောဒိတော စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယာမီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန အပဒါနေ န သမ္ပာယာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘စောဒိတော ခေါမှိ စောဒကေန အပဒါနေ သမ္ပာယာမီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ မက္ခီ ပဠာသီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘မက္ခီ ခေါမှိ ပဠာသီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အမက္ခီ ခေါမှိ အပဠာသီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ဣဿုကီ မစ္ဆရီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဣဿုကီ ခေါမှိ မစ္ဆရီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနိဿုကီ ခေါမှိ အမစ္ဆရီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ သဌော မာယာဝီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘သဌော ခေါမှိ မာယာဝီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အသဌော ခေါမှိ အမာယာဝီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ ထဒ္ဓါ အတိမာနီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ထဒ္ဓါ ခေါမှိ အတိမာနီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတ္ထဒ္ဓါ ခေါမှိ အနတိမာနီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကိံ နု ခေါမှိ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ’တိ? သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ခေါမှိ အာဓာနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ခေါမှိ အနာဓာနဂ္ဂါဟီ သုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ’တိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘သစေ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အပ္ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗေသံယေဝ ဣမေသံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ၊ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ၊ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနဇာတိကော၊ အာဒါသေ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ၊ အစ္ဆေ ဝါ ဥဒကပတ္တေ၊ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော၊ သစေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တဿေဝ ရဇဿ ဝါ အင်္ဂဏဿ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ၊ နော စေ တတ္ထ ပဿတိ ရဇံ ဝါ အင်္ဂဏံ ဝါ၊ တေနေဝ အတ္တမနော ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ မေ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သစေ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အပ္ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗေသံယေဝ ဣမေသံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဝုသော၊ ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော သဗ္ဗေပိမေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပဿတိ၊ တေနာဝုသော၊ ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ၊ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသူ’’တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အနုမာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆။ စေတောခိလသုတ္တံ

၁၈၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ၊ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ [စေတသောဝိနိဗဒ္ဓါ (သီ။)၊ စေတောဝိနိဗဒ္ဓါ (သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ)] အသမုစ္ဆိန္နာ၊ သော ဝတိမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ကတမာဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ ဒုတိယော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သင်္ဃေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ တတိယော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သိက္ခာယ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သိက္ခာယ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ၊ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ စတုတ္ထော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော၊ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမာဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ။

၁၈၆။ ‘‘ကတမာဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာမေ အဝီတရာဂေါ [အဝိဂတရာဂေါ (ကတ္ထစိ)] ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာမေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော၊ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ ဒုတိယော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ရူပေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ တတိယော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ စတုတ္ထော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ၊ တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမာဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။

‘‘ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ၊ သော ဝတိမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

၁၈၇။ ‘‘ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ၊ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ၊ သော ဝတိမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ကတမာဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ၊ တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ ဒုတိယော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သင်္ဃေ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ တတိယော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သိက္ခာယ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ…ပေ… ဧဝမဿာယံ စတုတ္ထော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ န အနတ္တမနော [အတ္တမနော (သီ။ ပီ။)] အနာဟတစိတ္တော အခိလဇာတော။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ န အနတ္တမနော အနာဟတစိတ္တော အခိလဇာတော၊ တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမာဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ။

၁၈၈။ ‘‘ကတမာဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာမေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာမေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော၊ တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ…ပေ… ရူပေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ…ပေ… န ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ စတုတ္ထော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ။ ယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ၊ တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ၊ ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမာဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။

‘‘ယဿ ကဿစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ၊ သော ဝတိမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

၁၈၉။ ‘‘သော ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ၊ ဝီရိယသမာဓိပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ၊ စိတ္တသမာဓိပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ၊ ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ၊ ဥဿောဠှီယေဝ ပဉ္စမီ။ သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဥဿောဠှီပန္နရသင်္ဂသမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဗိဒါယ၊ ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ၊ ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍာနိ အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါ။ တာနဿု ကုက္ကုဋိယာ သမ္မာ အဓိသယိတာနိ သမ္မာ ပရိသေဒိတာနိ သမ္မာ ပရိဘာဝိတာနိ။ ကိဉ္စာပိ တဿာ ကုက္ကုဋိယာ န ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတိမေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇေယျု’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဗ္ဗာဝ တေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇိတုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဥဿောဠှိပန္နရသင်္ဂသမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဗိဒါယ၊ ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ၊ ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

စေတောခိလသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဝနပတ္ထသုတ္တံ

၁၉၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝနပတ္ထပရိယာယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၉၁။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ၊ တဿ မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ရတ္တိဘာဂံ ဝါ ဒိဝသဘာဂံ ဝါ တမှာ ဝနပတ္ထာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ၊ န ဝတ္ထဗ္ဗံ။

၁၉၂။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ စီဝရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော န ပိဏ္ဍပါတဟေတု…ပေ… န သေနာသနဟေတု…ပေ… န ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ အထ စ ပန မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ သင်္ခါပိ တမှာ ဝနပတ္ထာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ၊ န ဝတ္ထဗ္ဗံ။

၁၉၃။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ၊ တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ စီဝရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ န ပိဏ္ဍပါတဟေတု…ပေ… န သေနာသနဟေတု…ပေ… န ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ အထ စ ပန မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ သင်္ခါပိ တသ္မိံ ဝနပတ္ထေ ဝတ္ထဗ္ဗံ၊ န ပက္ကမိတဗ္ဗံ။

၁၉၄။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ဝနပတ္ထံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ယာဝဇီဝမ္ပိ တသ္မိံ ဝနပတ္ထေ ဝတ္ထဗ္ဗံ၊ န ပက္ကမိတဗ္ဗံ။

၁၉၅။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ …ပေ… အညတရံ နိဂမံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ…ပေ… အညတရံ နဂရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ…ပေ… အညတရံ ဇနပဒံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ…ပေ… အညတရံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ရတ္တိဘာဂံ ဝါ ဒိဝသဘာဂံ ဝါ သော ပုဂ္ဂလော အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ၊ နာနုဗန္ဓိတဗ္ဗော။

၁၉၆။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ၊ တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ စီဝရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ န ပိဏ္ဍပါတဟေတု…ပေ… န သေနာသနဟေတု…ပေ… န ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ အထ စ ပန မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ န ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နာနုပါပုဏာမီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ သင်္ခါပိ သော ပုဂ္ဂလော အာပုစ္ဆာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ၊ နာနုဗန္ဓိတဗ္ဗော။

၁၉၇။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ ကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ န ခေါ ပနာဟံ စီဝရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ န ပိဏ္ဍပါတဟေတု…ပေ… န သေနာသနဟေတု…ပေ… န ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ အထ စ ပန မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ သင်္ခါပိ သော ပုဂ္ဂလော အနုဗန္ဓိတဗ္ဗော၊ န ပက္ကမိတဗ္ဗံ။

၁၉၈။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အညတရံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တဿ တံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဟံ ခေါ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရာမိ။ တဿ မေ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတော အနုပဋ္ဌိတာ စေဝ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အသမာဟိတဉ္စ စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာမိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ – စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ – တေ အပ္ပကသိရေန သမုဒါဂစ္ဆန္တီ’တိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ယာဝဇီဝမ္ပိ သော ပုဂ္ဂလော အနုဗန္ဓိတဗ္ဗော၊ န ပက္ကမိတဗ္ဗံ၊ အပိ ပနုဇ္ဇမာနေနပီ’’တိ [အပိ ပဏုဇ္ဇမာနေနာတိ (?)]။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဝနပတ္ထသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈။ မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တံ

၁၉၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ ဒဏ္ဍပါဏိပိ ခေါ သက္ကော ဇင်္ဃာဝိဟာရံ [ဇင်္ဃဝိဟာရံ (က။)] အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံဝါဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ’’တိ? ‘‘ယထာဝါဒီ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ၊ ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တိ – ဧဝံဝါဒီ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဧဝမက္ခာယီ’’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတွာ၊ ဇိဝှံ နိလ္လာဠေတွာ၊ တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမိ။

၂၀၀။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန နိဂြောဓာရာမော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိံ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဗေလုဝလဋ္ဌိကာယ မူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိံ။ ဒဏ္ဍပါဏိပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သက္ကော ဇင်္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ။ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဗေလုဝလဋ္ဌိကာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကိံဝါဒီ သမဏော ကိမက္ခာယီ’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒဏ္ဍပါဏိံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစံ – ယထာဝါဒီ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ၊ ယထာ စ ပန ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တိ – ဧဝံဝါဒီ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဧဝမက္ခာယီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘိက္ခဝေ၊ ဒဏ္ဍပါဏိ သက္ကော သီသံ ဩကမ္ပေတွာ၊ ဇိဝှံ နိလ္လာဠေတွာ၊ တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာဋေ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ပက္ကာမီ’’တိ။

၂၀၁။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံဝါဒီ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ န ကေနစိ လောကေ ဝိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ? ကထဉ္စ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ ကာမေဟိ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟရန္တံ တံ ဗြာဟ္မဏံ အကထံကထိံ ဆိန္နကုက္ကုစ္စံ ဘဝါဘဝေ ဝီတတဏှံ သညာ နာနုသေန္တီ’’တိ? ‘‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂါနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒါန-သတ္ထာဒါန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟ-ဝိဝါဒ-တုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝါဒါနံ။ ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

၂၀၂။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ၊ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာ’’တိ? အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဒံ ခေါ နော၊ အာဝုသော ကစ္စာန၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ တေသံ နော၊ အာဝုသော ကစ္စာန၊ အမှာကံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာတိ? တေသံ နော၊ အာဝုသော ကစ္စာန၊ အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ’တိ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော’’တိ။

၂၀၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ မူလံ၊ အတိက္ကမ္မ ခန္ဓံ၊ သာခါပလာသေ သာရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ မညေယျ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ အာယသ္မန္တာနံ သတ္ထရိ သမ္မုခီဘူတေ၊ တံ ဘဂဝန္တံ အတိသိတွာ၊ အမှေ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မညထ။ သော ဟာဝုသော၊ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ၊ ပဿံ ပဿတိ၊ စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော၊ ဝတ္တာ ပဝတ္တာ၊ အတ္ထဿ နိန္နေတာ၊ အမတဿ ဒါတာ၊ ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတဿ ကာလော အဟောသိ၊ ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ။ ယထာ ဝေါ ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ တထာ နံ ဓာရေယျာထာ’’တိ။ ‘‘အဒ္ဓါဝုသော ကစ္စာန၊ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ၊ ပဿံ ပဿတိ၊ စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော၊ ဝတ္တာ ပဝတ္တာ၊ အတ္ထဿ နိန္နေတာ၊ အမတဿ ဒါတာ၊ ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတဿ ကာလော အဟောသိ၊ ယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမ။ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ တထာ နံ ဓာရေယျာမ။ အပိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဂရုံ ကတွာ’’တိ [အဂရုကတွာ (သီ။)၊ အဂရုကရိတွာ (သျာ။ ပီ။)]။ ‘‘တေန ဟာဝုသော၊ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဧတဒဝေါစ –

၂၀၄။ ‘‘ယံ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ၊ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ၊ ဣမဿ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ –

‘‘စက္ခုဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ၊ ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ၊ ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ၊ ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒါနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု စက္ခုဝိညေယျေသု ရူပေသု။ သောတဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ…ပေ… ဃာနဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဃာနဝိညာဏံ…ပေ… ဇိဝှဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇိဝှာဝိညာဏံ…ပေ… ကာယဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယဝိညာဏံ…ပေ… မနဉ္စာဝုသော၊ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ယံ ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ၊ ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိတက္ကေတိ၊ ယံ ဝိတက္ကေတိ တံ ပပဉ္စေတိ၊ ယံ ပပဉ္စေတိ တတောနိဒါနံ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု မနောဝိညေယျေသု ဓမ္မေသု။

‘‘သော ဝတာဝုသော၊ စက္ခုသ္မိံ သတိ ရူပေ သတိ စက္ခုဝိညာဏေ သတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖဿပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတာဝုသော၊ သောတသ္မိံ သတိ သဒ္ဒေ သတိ…ပေ… ဃာနသ္မိံ သတိ ဂန္ဓေ သတိ…ပေ… ဇိဝှာယ သတိ ရသေ သတိ…ပေ… ကာယသ္မိံ သတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ သတိ…ပေ… မနသ္မိံ သတိ ဓမ္မေ သတိ မနောဝိညာဏေ သတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖဿပညတ္တိယာ သတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ သတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ သတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ သတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သော ဝတာဝုသော၊ စက္ခုသ္မိံ အသတိ ရူပေ အသတိ စက္ခုဝိညာဏေ အသတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖဿပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတာဝုသော၊ သောတသ္မိံ အသတိ သဒ္ဒေ အသတိ…ပေ… ဃာနသ္မိံ အသတိ ဂန္ဓေ အသတိ…ပေ… ဇိဝှာယ အသတိ ရသေ အသတိ…ပေ… ကာယသ္မိံ အသတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အသတိ…ပေ… မနသ္မိံ အသတိ ဓမ္မေ အသတိ မနောဝိညာဏေ အသတိ ဖဿပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဖဿပညတ္တိယာ အသတိ ဝေဒနာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေဒနာပညတ္တိယာ အသတိ သညာပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သညာပညတ္တိယာ အသတိ ဝိတက္ကပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝိတက္ကပညတ္တိယာ အသတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါသမုဒါစရဏပညတ္တိံ ပညာပေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယံ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ၊ ဣမဿ ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင်္ခမာနာ စ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ။ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယျာထာ’’တိ။

၂၀၅။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယံ ခေါ နော၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ…ပေ… ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’တိ။ တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခေါ နော၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘‘ယတောနိဒါနံ၊ ဘိက္ခု၊ ပုရိသံ ပပဉ္စသညာသင်္ခါ သမုဒါစရန္တိ။ ဧတ္ထ စေ နတ္ထိ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိဝဒိတဗ္ဗံ အဇ္ဈောသိတဗ္ဗံ။ ဧသေဝန္တော ရာဂါနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ပဋိဃာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဒိဋ္ဌာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော မာနာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဘဝရာဂါနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော အဝိဇ္ဇာနုသယာနံ၊ ဧသေဝန္တော ဒဏ္ဍာဒါန-သတ္ထာဒါန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟ-ဝိဝါဒတုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝါဒါနံ။ ဧတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ကော နု ခေါ ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယျာ’တိ? တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ၊ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမေယျာမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိမှ။ တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝိဘတ္တော’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာကစ္စာနော၊ မဟာပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာကစ္စာနော။ မံ စေပိ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ၊ အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗျာကရေယျံ ယထာ တံ မဟာကစ္စာနေန ဗျာကတံ။ ဧသော စေဝေတဿ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ [ဧဝေမေဝ စ (က။)] နံ ဓာရေထာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘန္တေ၊ ပုရိသော ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျပရေတော မဓုပိဏ္ဍိကံ အဓိဂစ္ဆေယျ၊ သော ယတော ယတော သာယေယျ၊ လဘေထေဝ သာဒုရသံ အသေစနကံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ စေတသော ဘိက္ခု ဒဗ္ဗဇာတိကော၊ ယတော ယတော ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခေယျ၊ လဘေထေဝ အတ္တမနတံ၊ လဘေထေဝ စေတသော ပသာဒံ။ ကော နာမော အယံ [ကော နာမာယံ (သျာ။)]၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ အာနန္ဒ၊ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ မဓုပိဏ္ဍိကပရိယာယော တွေဝ နံ ဓာရေဟီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဓုပိဏ္ဍိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒွေဓာဝိတက္ကသုတ္တံ

၂၀၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဒွိဓာ ကတွာ ဒွိဓာ ကတွာ ဝိတက္ကေ ဝိဟရေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယော စာယံ ကာမဝိတက္ကော ယော စ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ယော စ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော – ဣမံ ဧကံ ဘာဂမကာသိံ၊ ယော စာယံ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော ယော စ အဗျာပါဒဝိတက္ကော ယော စ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော – ဣမံ ဒုတိယံ ဘာဂမကာသိံ။

၂၀၇။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ ကာမဝိတက္ကော။ သော စ ခေါ အတ္တဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ပရဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ဥဘယဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’ [အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’’တိ (?)]။ ‘အတ္တဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ပရဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ဥဘယဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ ပဇဟမေဝ [အတီတကာလိကကိရိယာပဒါနိယေဝ] ဝိနောဒမေဝ [အတီတကာလိကကိရိယာပဒါနိယေဝ] ဗျန္တမေဝ [ဗျန္တေဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နံ အကာသိံ။

၂၀၈။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗျာပါဒဝိတက္ကော…ပေ… ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ သော စ ခေါ အတ္တဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ပရဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ဥဘယဗျာဗာဓာယပိ သံဝတ္တတိ၊ ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’။ ‘အတ္တဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ပရဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ဥဘယဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’တိပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိသဉ္စိက္ခတော အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ပဇဟမေဝ ဝိနောဒမေဝ ဗျန္တမေဝ နံ အကာသိံ။

‘‘ယညဒေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ တထာ တထာ နတိ ဟောတိ စေတသော။ ကာမဝိတက္ကံ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ ပဟာသိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ၊ ကာမဝိတက္ကံ ဗဟုလမကာသိ၊ တဿ တံ ကာမဝိတက္ကာယ စိတ္တံ နမတိ။ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ ပဟာသိ အဝိဟိံသာဝိတက္ကံ၊ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဗဟုလမကာသိ၊ တဿ တံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကာယ စိတ္တံ နမတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓေ ဂေါပါလကော ဂါဝေါ ရက္ခေယျ။ သော တာ ဂါဝေါ တတော တတော ဒဏ္ဍေန အာကောဋေယျ ပဋိကောဋေယျ သန္နိရုန္ဓေယျ သန္နိဝါရေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပဿတိ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂေါပါလကော တတောနိဒါနံ ဝဓံ ဝါ ဗန္ဓနံ ဝါ ဇာနိံ ဝါ ဂရဟံ ဝါ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဒ္ဒသံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။

၂၀၉။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော။ သော စ ခေါ နေဝတ္တဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ န ပရဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ န ဥဘယဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ ပညာဝုဒ္ဓိကော အဝိဃာတပက္ခိကော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’။ ရတ္တိံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ ဒိဝသံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ အပိ စ ခေါ မေ အတိစိရံ အနုဝိတက္ကယတော အနုဝိစာရယတော ကာယော ကိလမေယျ။ ကာယေ ကိလန္တေ [ကိလမန္တေ (က။)] စိတ္တံ ဦဟညေယျ။ ဦဟတေ စိတ္တေ အာရာ စိတ္တံ သမာဓိမှာတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေမိ သန္နိသာဒေမိ ဧကောဒိံ ကရောမိ [ဧကောဒိ ကရောမိ (ပီ။)] သမာဒဟာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘မာ မေ စိတ္တံ ဦဟညီ’တိ [ဥဂ္ဃာဋီတိ (သျာ။ က။)၊ ဦဟနီတိ (ပီ။)]။

၂၁၀။ ‘‘တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗျာပါဒဝိတက္ကော…ပေ… ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ သော စ ခေါ နေဝတ္တဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ န ပရဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ န ဥဘယဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ၊ ပညာဝုဒ္ဓိကော အဝိဃာတပက္ခိကော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော’။ ရတ္တိံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ ဒိဝသံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပိ နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုဝိတက္ကေယျံ အနုဝိစာရေယျံ၊ နေဝ တတောနိဒါနံ ဘယံ သမနုပဿာမိ။ အပိ စ ခေါ မေ အတိစိရံ အနုဝိတက္ကယတော အနုဝိစာရယတော ကာယော ကိလမေယျ။ ကာယေ ကိလန္တေ စိတ္တံ ဦဟညေယျ။ ဦဟတေ စိတ္တေ အာရာ စိတ္တံ သမာဓိမှာတိ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေမိ၊ သန္နိသာဒေမိ၊ ဧကောဒိံ ကရောမိ သမာဒဟာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘မာ မေ စိတ္တံ ဦဟညီ’တိ။

‘‘ယညဒေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ တထာ တထာ နတိ ဟောတိ စေတသော။ နေက္ခမ္မဝိတက္ကဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ ပဟာသိ ကာမဝိတက္ကံ၊ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ ဗဟုလမကာသိ၊ တဿံ တံ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာယ စိတ္တံ နမတိ။ အဗျာပါဒဝိတက္ကဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဝိဟိံသာဝိတက္ကဉ္စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဗဟုလမနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ၊ ပဟာသိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ၊ အဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဗဟုလမကာသိ၊ တဿ တံ အဝိဟိံသာဝိတက္ကာယ စိတ္တံ နမတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သဗ္ဗသဿေသု ဂါမန္တသမ္ဘတေသု ဂေါပါလကော ဂါဝေါ ရက္ခေယျ၊ တဿ ရုက္ခမူလဂတဿ ဝါ အဗ္ဘောကာသဂတဿ ဝါ သတိကရဏီယမေဝ ဟောတိ – ‘ဧတာ [ဧတေ (က။)] ဂါဝေါ’တိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိကရဏီယမေဝ အဟောသိ – ‘ဧတေ ဓမ္မာ’တိ။

၂၁၁။ ‘‘အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယံ အဟောသိ အသလ္လီနံ၊ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ၊ ပဿဒ္ဓါ ကာယော အသာရဒ္ဓါ၊ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ သော ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟာသိံ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေသိံ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ၊ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

၂၁၂။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ သေယျထိဒံ၊ ဧကမ္ပိ ဇာတိံ…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရတ္တိယာ ပဌမေ ယာမေ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၂၁၃။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ…ပေ… ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ…ပေ… ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ၊ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၂၁၄။ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိံ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ၊ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော၊ ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၂၁၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရညေ ပဝနေ မဟန္တံ နိန္နံ ပလ္လလံ။ တမေနံ မဟာမိဂသင်္ဃော ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျ။ တဿ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အနတ္ထကာမော အဟိတကာမော အယောဂက္ခေမကာမော။ သော ယွာဿ မဂ္ဂေါ ခေမော သောဝတ္ထိကော ပီတိဂမနီယော တံ မဂ္ဂံ ပိဒဟေယျ၊ ဝိဝရေယျ ကုမ္မဂ္ဂံ၊ ဩဒဟေယျ ဩကစရံ၊ ဌပေယျ ဩကစာရိကံ။ ဧဝဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာမိဂသင်္ဃော အပရေန သမယေန အနယဗျသနံ [အနယဗျသနံ တနုတ္တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အာပဇ္ဇေယျ။ တဿေဝ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟတော မိဂသင်္ဃဿ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အတ္ထကာမော ဟိတကာမော ယောဂက္ခေမကာမော။ သော ယွာဿ မဂ္ဂေါ ခေမော သောဝတ္ထိကော ပီတိဂမနီယော တံ မဂ္ဂံ ဝိဝရေယျ၊ ပိဒဟေယျ ကုမ္မဂ္ဂံ၊ ဦဟနေယျ ဩကစရံ၊ နာသေယျ ဩကစာရိကံ။ ဧဝဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာမိဂသင်္ဃော အပရေန သမယေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။

‘‘ဥပမာ ခေါ မေ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေဝေတ္ထ အတ္ထော – မဟန္တံ နိန္နံ ပလ္လလန္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ မဟာမိဂသင်္ဃောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ပုရိသော အနတ္ထကာမော အဟိတကာမော အယောဂက္ခေမကာမောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာရဿေတံ ပါပိမတော အဓိဝစနံ။ ကုမ္မဂ္ဂေါတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌင်္ဂိကဿေတံ မိစ္ဆာမဂ္ဂဿ အဓိဝစနံ၊ သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဿ မိစ္ဆာဝါစာယ မိစ္ဆာကမ္မန္တဿ မိစ္ဆာအာဇီဝဿ မိစ္ဆာဝါယာမဿ မိစ္ဆာသတိယာ မိစ္ဆာသမာဓိဿ။ ဩကစရောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နန္ဒီရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဩကစာရိကာတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ ပုရိသော အတ္ထကာမော ဟိတကာမော ယောဂက္ခေမကာမောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ခေမော မဂ္ဂေါ သောဝတ္ထိကော ပီတိဂမနီယောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယဿေတံ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ အဓိဝစနံ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ သမ္မာဝါစာယ သမ္မာကမ္မန္တဿ သမ္မာအာဇီဝဿ သမ္မာဝါယာမဿ သမ္မာသတိယာ သမ္မာသမာဓိဿ။

‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဝဋော မယာ ခေမော မဂ္ဂေါ သောဝတ္ထိကော ပီတိဂမနီယော၊ ပိဟိတော ကုမ္မဂ္ဂေါ၊ ဦဟတော ဩကစရော၊ နာသိတာ ဩကစာရိကာ။ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္ထာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိတေသိနာ အနုကမ္ပကေန အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ကတံ ဝေါ တံ မယာ။ ဧတာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရုက္ခမူလာနိ၊ ဧတာနိ သုညာဂါရာနိ၊ ဈာယထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ ပမာဒတ္ထ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဒွေဓာဝိတက္ကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀။ ဝိတက္ကသဏ္ဌာနသုတ္တံ

၂၁၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဓိစိတ္တမနုယုတ္တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ပဉ္စ နိမိတ္တာနိ ကာလေန ကာလံ မနသိ ကာတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ယံ နိမိတ္တံ အာဂမ္မ ယံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ ကုသလူပသံဟိတံ။ တဿ တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ကုသလူပသံဟိတံ ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ [ဧကောဒိဘောတိ (သျာ။ က။)] သမာဓိယတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခော ပလဂဏ္ဍော ဝါ ပလဂဏ္ဍန္တေဝါသီ ဝါ သုခုမာယ အာဏိယာ ဩဠာရိကံ အာဏိံ အဘိနိဟနေယျ အဘိနီဟရေယျ အဘိနိဝတ္တေယျ [အဘိနိဝဇ္ဇေယျ (သီ။ ပီ။)]၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ယံ နိမိတ္တံ အာဂမ္မ ယံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ ကုသလူပသံဟိတံ။ တဿ တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ကုသလူပသံဟိတံ ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၇။ ‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ကုသလူပသံဟိတံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝေါ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော – ‘ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ အကုသလာ၊ ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ သာဝဇ္ဇာ၊ ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ ဒုက္ခဝိပါကာ’တိ။ တဿ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိက္ခတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော အဟိကုဏပေန ဝါ ကုက္ကုရကုဏပေန ဝါ မနုဿကုဏပေန ဝါ ကဏ္ဌေ အာသတ္တေန အဋ္ဋိယေယျ ဟရာယေယျ ဇိဂုစ္ဆေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ စေ ဘိက္ခုနော တမှာပိ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ကုသလူပသံဟိတံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝေါ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော – ‘ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ အကုသလာ၊ ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ သာဝဇ္ဇာ၊ ဣတိပိမေ ဝိတက္ကာ ဒုက္ခဝိပါကာ’တိ။ တဿ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိက္ခတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၈။ ‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အသတိအမနသိကာရော အာပဇ္ဇိတဗ္ဗော။ တဿ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇ္ဇတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခုမာ ပုရိသော အာပါထဂတာနံ ရူပါနံ အဒဿနကာမော အဿ၊ သော နိမီလေယျ ဝါ အညေန ဝါ အပလောကေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ စေ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၉။ ‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇ္ဇတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တေသံ ဝိတက္ကာနံ ဝိတက္ကသင်္ခါရသဏ္ဌာနံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ တဿ တေသံ ဝိတက္ကာနံ ဝိတက္ကသင်္ခါရသဏ္ဌာနံ မနသိကရောတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော သီဃံ ဂစ္ဆေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ သီဃံ ဂစ္ဆာမိ? ယံနူနာဟံ သဏိကံ ဂစ္ဆေယျ’န္တိ။ သော သဏိကံ ဂစ္ဆေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ သဏိကံ ဂစ္ဆာမိ? ယံနူနာဟံ တိဋ္ဌေယျ’န္တိ။ သော တိဋ္ဌေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ ဌိတော? ယံနူနာဟံ နိသီဒေယျ’န္တိ။ သော နိသီဒေယျ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ နိသိန္နော? ယံနူနာဟံ နိပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော နိပဇ္ဇေယျ။ ဧဝဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ဩဠာရိကံ ဩဠာရိကံ ဣရိယာပထံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ [အဘိနိဿဇ္ဇေတွာ (သျာ။)] သုခုမံ သုခုမံ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ စေ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇ္ဇတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။

၂၂၀။ ‘‘တဿ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ ဝိတက္ကသင်္ခါရသဏ္ဌာနံ မနသိကရောတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓာယ [ဒန္တေ + အဘိဒန္တံ + အာဓာယာတိ ဋီကာယံ ပဒစ္ဆေဒေါ၊ ဒန္တေဘီတိ ပနေတ္ထ ကရဏတ္ထော ယုတ္တော ဝိယ ဒိဿတိ] ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ အဘိနိပ္ပီဠေတဗ္ဗံ အဘိသန္တာပေတဗ္ဗံ။ တဿ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓာယ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗလဝါ ပုရိသော ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ သီသေ ဝါ ဂလေ ဝါ ခန္ဓေ ဝါ ဂဟေတွာ အဘိနိဂ္ဂဏှေယျ အဘိနိပ္ပီဠေယျ အဘိသန္တာပေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ စေ ဘိက္ခုနော တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ ဝိတက္ကသင်္ခါရသဏ္ဌာနံ မနသိကရောတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ။ တေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓာယ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ အဘိနိပ္ပီဠေတဗ္ဗံ အဘိသန္တာပေတဗ္ဗံ။ တဿ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓာယ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။

၂၂၁။ ‘‘ယတော ခေါ [ယတော စ ခေါ (သျာ။ က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ယံ နိမိတ္တံ အာဂမ္မ ယံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ၊ တဿ တမှာ နိမိတ္တာ အညံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော ကုသလူပသံဟိတံ ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိက္ခတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇ္ဇတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ တေသမ္ပိ ဝိတက္ကာနံ ဝိတက္ကသင်္ခါရသဏ္ဌာနံ မနသိကရောတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓာယ ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ ဆန္ဒူပသံဟိတာပိ ဒေါသူပသံဟိတာပိ မောဟူပသံဟိတာပိ တေ ပဟီယန္တိ တေ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝသီ ဝိတက္ကပရိယာယပထေသု။ ယံ ဝိတက္ကံ အာကင်္ခိဿတိ တံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတိ၊ ယံ ဝိတက္ကံ နာကင်္ခိဿတိ န တံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတိ။ အစ္ဆေစ္ဆိ တဏှံ၊ ဝိဝတ္တယိ [ဝါဝတ္တယိ (သီ။ ပီ။)] သံယောဇနံ၊ သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဝိတက္ကသဏ္ဌာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

သီဟနာဒဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စူဠသီဟနာဒလောမဟံသဝရော၊ မဟာစူဠဒုက္ခက္ခန္ဓအနုမာနိကသုတ္တံ၊

ခိလပတ္ထမဓုပိဏ္ဍိကဒွိဓာဝိတက္က၊ ပဉ္စနိမိတ္တကထာ ပုန ဝဂ္ဂေါ။

၃။ ဩပမ္မဝဂ္ဂေါ

၁။ ကကစူပမသုတ္တံ

၂၂၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတီ’’တိ။

၂၂၃။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ မမ ဝစနေန မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော ဖဂ္ဂုန၊ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော ဖဂ္ဂုန၊ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရသိ? ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု တုယှံ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေန တွံ ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောသိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ တုယှံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘နနု တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ။

၂၂၄။ ‘‘န ခေါ တေ ဧတံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ၊ ယံ တွံ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရေယျာသိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဖဂ္ဂုန၊ တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ၊ တတြာပိ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ယေ ဂေဟသိတာ [ဂေဟဿိတာ (?)] ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော၊ န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဖဂ္ဂုန၊ တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယျ။ တတြာပိ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော၊ န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဖဂ္ဂုန၊ တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ၊ တတြာပိ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော၊ န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဖဂ္ဂုန၊ တဝ စေပိ ကောစိ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယျ၊ တတြာပိ တွံ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော၊ န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဖဂ္ဂုန၊ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၂၂၅။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာရာဓယိံသု ဝတ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဧကံ သမယံ စိတ္တံ။ ဣဓာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိံ – အဟံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇာမိ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ အဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပာဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမိ အပ္ပာတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ တုမှေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေပိ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပာဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပာတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာတိ။ န မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ၊ သတုပ္ပာဒကရဏီယမေဝ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘူမိယံ စတုမဟာပထေ အာဇညရထော ယုတ္တော အဿ ဌိတော ဩဓသ္တပတောဒေါ။ တမေနံ ဒက္ခော ယောဂ္ဂါစရိယော အဿဒမ္မသာရထိ အဘိရုဟိတွာ၊ ဝါမေန ဟတ္ထေန ရသ္မိယော ဂဟေတွာ၊ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ပတောဒံ ဂဟေတွာ၊ ယေနိစ္ဆကံ ယဒိစ္ဆကံ သာရေယျပိ ပစ္စာသာရေယျပိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န မေ တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ၊ သတုပ္ပာဒကရဏီယမေဝ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေပိ အကုသလံ ပဇဟထ၊ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉှိ တုမှေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿထ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ မဟန္တံ သာလဝနံ။ တဉ္စဿ ဧဠဏ္ဍေဟိ သဉ္ဆန္နံ။ တဿ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အတ္ထကာမော ဟိတကာမော ယောဂက္ခေမကာမော။ သော ယာ တာ သာလလဋ္ဌိယော ကုဋိလာ ဩဇာပဟရဏိယော [ဩဇဟရဏိယော (က။)] တာ ဆေတွာ [တစ္ဆေတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗဟိဒ္ဓါ နီဟရေယျ၊ အန္တောဝနံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယျ။ ယာ ပန တာ သာလလဋ္ဌိယော ဥဇုကာ သုဇာတာ တာ သမ္မာ ပရိဟရေယျ။ ဧဝဉှေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာလဝနံ အပရေန သမယေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေပိ အကုသလံ ပဇဟထ၊ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉှိ တုမှေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿထ။

၂၂၆။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမိဿာယေဝ သာဝတ္ထိယာ ဝေဒေဟိကာ နာမ ဂဟပတာနီ အဟောသိ။ ဝေဒေဟိကာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂဟပတာနိယာ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ နိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။ ဝေဒေဟိကာယ ခေါ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂဟပတာနိယာ ကာဠီ နာမ ဒါသီ အဟောသိ ဒက္ခာ အနလသာ သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘မယှံ ခေါ အယျာယ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ နိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’’တိ။ ကိံ နု ခေါ မေ အယျာ သန္တံယေဝ နု ခေါ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ ဥဒါဟု အသန္တံ ဥဒါဟု မယှမေဝေတေ [မယှေဝေတေ (သီ။ ပီ။)] ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ၊ နော အသန္တံ? ယံနူနာဟံ အယျံ ဝီမံသေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ၊ အယျေ’တိ? ‘ကိံ၊ ဇေ၊ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ [န ခေါ အယျေ (သီ။ ပီ။)]၊ ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ၊ ပါပိ ဒါသိ [ပါပဒါသိ (သျာ။ က။)]၊ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘာကုဋိံ [ဘူကုဋိံ (သီ။ ပီ။)၊ ဘကုဋီံ (သျာ။)] အကာသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခေါ မေ အယျာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ၊ နော အသန္တံ၊ မယှမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ၊ ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ၊ နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယျောသောမတ္တာယ အယျံ ဝီမံသေယျ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ၊ ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ၊ အယျေ’တိ? ‘ကိံ၊ ဇေ၊ ဒိဝါတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ၊ ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ၊ ပါပိ ဒါသိ၊ ဒိဝါတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အနတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခေါ မေ အယျာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ၊ နော အသန္တံ။ မယှမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ၊ ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ၊ နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယျောသောမတ္တာယ အယျံ ဝီမံသေယျ’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ၊ ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ၊ အယျေ’တိ? ‘ကိံ၊ ဇေ၊ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ၊ ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ၊ ပါပိ ဒါသိ၊ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတွာ သီသေ ပဟာရံ အဒါသိ၊ သီသံ ဝေါဘိန္ဒိ [ဝိ + အဝ + ဘိန္ဒိ = ဝေါဘိန္ဒိ]။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာဠီ ဒါသီ ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂလန္တေန ပဋိဝိဿကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ – ‘ပဿထယျေ၊ သောရတာယ ကမ္မံ၊ ပဿထယျေ၊ နိဝါတာယ ကမ္မံ၊ ပဿထယျေ၊ ဥပသန္တာယ ကမ္မံ! ကထဉှိ နာမ ဧကဒါသိကာယ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီတိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတွာ သီသေ ပဟာရံ ဒဿတိ၊ သီသံ ဝေါဘိန္ဒိဿတီ’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒေဟိကာယ ဂဟပတာနိယာ အပရေန သမယေန ဧဝံ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ – ‘စဏ္ဍီ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ အနိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ၊ အနုပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု တာဝဒေဝ သောရတသောရတော ဟောတိ နိဝါတနိဝါတော ဟောတိ ဥပသန္တူပသန္တော ဟောတိ ယာဝ န အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ။ ယတော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ၊ အထ ဘိက္ခု ‘သောရတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ‘နိဝါတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ‘ဥပသန္တော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒါမိ ယော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သုဝစော ဟောတိ၊ သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အလဘမာနော န သုဝစော ဟောတိ၊ န သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တော၊ ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော၊ ဓမ္မံ မာနေန္တော၊ ဓမ္မံ ပူဇေန္တော၊ ဓမ္မံ အပစာယမာနော [ဓမ္မံ ယေဝ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သုဝစော ဟောတိ၊ သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ၊ တမဟံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တာ၊ ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တာ၊ ဓမ္မံ မာနေန္တာ၊ ဓမ္မံ ပူဇေန္တာ၊ ဓမ္မံ အပစာယမာနာ သုဝစာ ဘဝိဿာမ၊ သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၇။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ – ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ၊ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ၊ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စိတ္တေန ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန [အဗျာပဇ္ဈေန (သီ။ သျာ။ ပီ။)၊ အဗျာပဇ္ဇေန (က။) အင်္ဂုတ္တရတိကနိပါတဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒါလပိဋကံ [ကုဒ္ဒါလပိဋကံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရိဿာမီ’တိ။ သော တတြ တတြ ဝိခဏေယျ [ခဏေယျ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ တတြ တတြ ဝိကိရေယျ၊ တတြ တတြ ဩဋ္ဌုဘေယျ၊ တတြ တတြ ဩမုတ္တေယျ – ‘အပထဝီ ဘဝသိ၊ အပထဝီ ဘဝသီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အယဉှိ၊ ဘန္တေ၊ မဟာပထဝီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယျာ။ သာ န သုကရာ အပထဝီ ကာတုံ၊ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ – ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ၊ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ပထဝိသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ လာခံ ဝါ ဟလိဒ္ဒိံ ဝါ နီလံ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌံ ဝါ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခိဿာမိ၊ ရူပပါတုဘာဝံ ကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခေယျ၊ ရူပပါတုဘာဝံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အယဉှိ၊ ဘန္တေ၊ အာကာသော အရူပီ အနိဒဿနော။ တတ္ထ န သုကရံ ရူပံ လိခိတုံ၊ ရူပပါတုဘာဝံ ကာတုံ၊ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ …ပေ… ‘န စေဝ… တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ အာကာသသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမာယ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင်္ဂံ နဒိံ သန္တာပေဿာမိ သံပရိတာပေဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင်္ဂံ နဒိံ သန္တာပေယျ သံပရိတာပေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘ဂင်္ဂါ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ နဒီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယျာ။ သာ န သုကရာ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ သန္တာပေတုံ သံပရိတာပေတုံ၊ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ…ပေ… ‘န စေဝ… တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဂင်္ဂါသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၁။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ၊ မုဒုကာ တူလိနီ ဆိန္နသဿရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကဋ္ဌံ ဝါ ကထလံ [ကဌလံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝါ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ၊ မုဒုကံ တူလိနိံ၊ ဆိန္နသဿရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကရိဿာမိ ဘရဘရံ ကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ၊ မုဒုကံ တူလိနိံ၊ ဆိန္နသဿရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကရေယျ၊ ဘရဘရံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အမု ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ၊ မုဒုကာ တူလိနီ၊ ဆိန္နသဿရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ သာ န သုကရာ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကာတုံ ဘရဘရံ ကာတုံ၊ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ ဘိက္ခဝေ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ၊ ဘူတေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ၊ သဏှေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ၊ အတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ၊ မေတ္တစိတ္တာ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ၊ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဗိဠာရဘသ္တာသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၂။ ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ဩကန္တေယျုံ၊ တတြာပိ ယော မနော ပဒူသေယျ၊ န မေ သော တေန သာသနကရော။ တတြာပိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ၊ န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ၊ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၃။ ‘‘ဣမဉ္စ [ဣမဉ္စေ (?)] တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိ ကရေယျာထ။ ပဿထ နော တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တံ ဝစနပထံ၊ အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ၊ ယံ တုမှေ နာဓိဝါသေယျာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိကရောထ။ တံ ဝေါ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကကစူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂။ အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ

၂၃၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အရိဋ္ဌဿ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ [ဂန္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ (က။)] ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘အရိဋ္ဌဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံဗျာခေါ [ဧဝံ ခေါ (?) ဘဂဝတော သမ္မုခါယေဝဿ ‘‘ဧဝံဗျာခေါ’’တိ] အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။

အထ ခေါ တေပိ ဘိက္ခူ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇန္တိ သမနုဂါဟန္တိ [သမနုဂ္ဂါဟန္တိ (သျာ။)] သမနုဘာသန္တိ – ‘‘မာ ဟေဝံ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အဝစ၊ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ၊ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ [အဗ္ဘာစိက္ခနံ (က။)]၊ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ၊ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ…ပေ… မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော [သမနုဂ္ဂါဟိယမာနော (သျာ။ ဝိနယေပိ)] သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ [တထေဝ တံ (ဝိနယေ)] ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။

၂၃၅။ ယတော ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ၊ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အရိဋ္ဌဿ နာမ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အဿုမှ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ – ‘အရိဋ္ဌဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစုမှ – ‘သစ္စံ ကိရ တေ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘန္တေ၊ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမှေ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇိမှ သမနုဂါဟိမှ သမနုဘာသိမှ – ‘မာ ဟေဝံ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အဝစ၊ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ၊ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ၊ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ၊ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ…ပေ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမှေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ ယတော ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ နာသက္ခိမှ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ၊ အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။

၂၃၆။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ မမ ဝစနေန အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ၊ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော အရိဋ္ဌ၊ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ၊ အရိဋ္ဌ၊ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ?

‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ကဿ ခေါ နာမ တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ၊ မောဃပုရိသ၊ အနေကပရိယာယေန အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ? အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပန တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခနသိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉှိ တေ၊ မောဃပုရိသ၊ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော ဥသ္မီကတောပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ? ‘‘ကိဉှိ [ကိံတိ (က။)] သိယာ၊ ဘန္တေ၊ နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တုဏှီဘူတော မင်္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ တုဏှီဘူတံ မင်္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပညာယိဿသိ ခေါ တွံ၊ မောဃပုရိသ၊ ဧတေန သကေန ပါပကေန ဒိဋ္ဌိဂတေန။ ဣဓာဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။

၂၃၇။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမှေပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခနတိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ နော၊ ဘန္တေ၊ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ၊ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ…ပေ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာဓု၊ ခေါ မေ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ မယာ၊ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ…ပေ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ၊ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပနာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ၊ အတ္တာနဉ္စ ခနတိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ။ တဉှိ တဿ မောဃပုရိသဿ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ ကာမသညာယ အညတြ ကာမဝိတက္ကေဟိ ကာမေ ပဋိသေဝိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

၂၃၈။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထံ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ ဘောဂေ ဝါ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဝါ ဂဏှေယျ။ တဿ သော အလဂဒ္ဒေါ ပဋိပရိဝတ္တိတွာ [ပဋိနိဝတ္တိတွာ (သျာ။ က။)] ဟတ္ထေ ဝါ ဗာဟာယ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေ ဍံသေယျ [ဍသေယျ (သီ။ ပီ။)]။ သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အလဂဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထံ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။

၂၃၉။ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထံ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ [န စ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ (?)]။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏှေယျ။ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟိတွာ၊ ဂီဝါယ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏှေယျ။ ကိဉ္စာပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အလဂဒ္ဒေါ တဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထံ ဝါ ဗာဟံ ဝါ အညတရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဘောဂေဟိ ပလိဝေဌေယျ၊ အထ ခေါ သော နေဝ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အလဂဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ၊ ဂေယျံ၊ ဝေယျာကရဏံ၊ ဂါထံ၊ ဥဒါနံ၊ ဣတိဝုတ္တကံ၊ ဇာတကံ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မံ၊ ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ၊ န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ၊ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဿ မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျာထ၊ တထာ နံ ဓာရေယျာထ။ ယဿ စ ပန မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ န အာဇာနေယျာထ၊ အဟံ ဝေါ တတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ယေ ဝါ ပနာဿု ဝိယတ္တာ ဘိက္ခူ။

၂၄၀။ ‘‘ကုလ္လူပမံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ နိတ္ထရဏတ္ထာယ၊ နော ဂဟဏတ္ထာယ။ တံ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ ဥဒကဏ္ဏဝံ၊ ဩရိမံ တီရံ သာသင်္ကံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပါရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ၊ န စဿ နာဝါ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အယံ ခေါ မဟာဥဒကဏ္ဏဝေါ၊ ဩရိမံ တီရံ သာသင်္ကံ သပ္ပဋိဘယံ၊ ပါရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ၊ နတ္ထိ စ နာဝါ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ ယံနူနာဟံ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ သံကဍ္ဎိတွာ၊ ကုလ္လံ ဗန္ဓိတွာ၊ တံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တရေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ သံကဍ္ဎိတွာ၊ ကုလ္လံ ဗန္ဓိတွာ တံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တရေယျ။ တဿ ပုရိသဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ [တိဏ္ဏဿ (ပီ။ က။)] ပါရင်္ဂတဿ ဧဝမဿ – ‘ဗဟုကာရော ခေါ မေ အယံ ကုလ္လော၊ ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ သီသေ ဝါ အာရောပေတွာ ခန္ဓေ ဝါ ဥစ္စာရေတွာ [ဥစ္စောပေတွာ (က။)] ယေန ကာမံ ပက္ကမေယျ’န္တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော ဧဝံကာရီ တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘ကထံကာရီ စ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ပုရိသဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ပါရင်္ဂတဿ ဧဝမဿ – ‘ဗဟုကာရော ခေါ မေ အယံ ကုလ္လော၊ ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ ထလေ ဝါ ဥဿာဒေတွာ [ဥဿာရေတွာ (က။)] ဥဒကေ ဝါ ဩပိလာပေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမေယျ’န္တိ။ ဧဝံကာရီ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုလ္လူပမော မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော နိတ္ထရဏတ္ထာယ၊ နော ဂဟဏတ္ထာယ။ ကုလ္လူပမံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသိတံ၊ အာဇာနန္တေဟိ ဓမ္မာပိ ဝေါ ပဟာတဗ္ဗာ ပဂေဝ အဓမ္မာ။

၂၄၁။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနိ။ ကတမာနိ ဆ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော၊ သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော၊ ရူပံ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ဝေဒနံ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ သညံ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ သင်္ခါရေ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ၊ အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီတိ – တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ။ သုတဝါ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော၊ သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော၊ ရူပံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ဝေဒနံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ သညံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ သင်္ခါရေ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ၊ အနုဝိစရိတံ မနသာ၊ တမ္ပိ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ၊ ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီတိ – တမ္ပိ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ။ သော ဧဝံ သမနုပဿန္တော အသတိ န ပရိတဿတီ’’တိ။

၂၄၂။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သိယာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ ပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ၊ ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ၊ တံ ဝတ မေ နတ္ထိ၊ သိယာ ဝတ မေ၊ တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ ပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ အပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ၊ ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ၊ တံ ဝတ မေ နတ္ထိ၊ သိယာ ဝတ မေ၊ တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ အပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ၊ ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ ဧကစ္စဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃာတာယ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ တဏှာက္ခယာယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ နာမဿု၊ ဝိနဿိဿာမိ နာမဿု၊ နဿု နာမ ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန၊ ဘန္တေ၊ အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ၊ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ ဧကစ္စဿ န ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃာတာယ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ တဏှာက္ခယာယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ။ တဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ နာမဿု၊ ဝိနဿိဿာမိ နာမဿု၊ နဿု နာမ ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတဿနာ ဟောတိ’’။

၂၄၃။ ‘‘တံ [တဉ္စ (က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဂ္ဂဟံ ပရိဂ္ဂဏှေယျာထ၊ ယွာဿ [ယွာဿု (က။)] ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျ။ ပဿထ နော တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တံ ပရိဂ္ဂဟံ ယွာဿ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဂ္ဂဟံ န သမနုပဿာမိ ယွာဿ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျ။

‘‘တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယေထ၊ ယံသ [ယဿ (သျာ။ က။)] အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ ပဿထ နော တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ယံသ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ န သမနုပဿာမိ ယံသ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။

‘‘တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယေထ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ ပဿထ နော တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တံ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ န သမနုပဿာမိ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’။

၂၄၄။ ‘‘အတ္တနိ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ အတ္တနိယံ မေ တိ အဿာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အတ္တနိယေ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ အတ္တာ မေ တိ အဿာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘အတ္တနိ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တနိယေ စ သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘမာနေ၊ ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ၊ သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ – နနာယံ [န စ ခေါယံ (က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကေဝလော ပရိပူရော ဗာလဓမ္မော’’’တိ?

‘‘ကိဉှိ နော သိယာ၊ ဘန္တေ၊ ကေဝလော ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ပရိပူရော [ကေဝလော ပရိပူရော (သီ။ ပီ။)] ဗာလဓမ္မော’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစ္စံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ၊ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုက္ခံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ၊ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ၊ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ၊ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ၊ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊ န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’’။

၂၄၅။ ‘‘ဧဝံ ပဿံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ သညာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ သင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဝိညာဏသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရဇ္ဇတိ [နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဣတိပိ၊ သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဣတိပိ၊ အဗ္ဗူဠှေသိကော ဣတိပိ၊ နိရဂ္ဂဠော ဣတိပိ၊ အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဣတိပိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ၊ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပေါနောဗ္ဘဝိကော ဇာတိသံသာရော ပဟီနော ဟောတိ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော၊ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠှေသိကော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တဏှာ ပဟီနာ ဟောတိ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ၊ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠှေသိကော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ ဟောန္တိ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝံကတာနိ၊ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာနိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အသ္မိမာနော ပဟီနော ဟောတိ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော၊ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ။

၂၄၆။ ‘‘ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အနွေသံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ – ‘ဣဒံ နိဿိတံ တထာဂတဿ ဝိညာဏ’န္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဋ္ဌေဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ တထာဂတံ အနနုဝိဇ္ဇောတိ ဝဒါမိ။ ဧဝံဝါဒိံ ခေါ မံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝမက္ခာယိံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော၊ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ယထာ စာဟံ န၊ ဘိက္ခဝေ [ဘိက္ခဝေ န (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊ ယထာ စာဟံ န ဝဒါမိ၊ တထာ မံ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော၊ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ပုဗ္ဗေ စာဟံ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ စ ဒုက္ခဉ္စေဝ ပညာပေမိ၊ ဒုက္ခဿ စ နိရောဓံ။ တတြ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ တထာဂတံ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ၊ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ န ဟောတိ အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ။

‘‘တတြ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ၊ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ န ဟောတိ အာနန္ဒော န သောမနဿံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ။ တတြ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရေ ဝါ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ၊ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ တတ္ထ မေ ဧဝရူပါ ကာရာ [သက္ကာရာ (က။)] ကရီယန္တီ’တိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ စေပိ ပရေ အက္ကောသေယျုံ ပရိဘာသေယျုံ ရောသေယျုံ ဝိဟေသေယျုံ၊ တတြ တုမှေ ဟိ န အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ ကရဏီယာ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ တတြ တုမှေဟိ န အာနန္ဒော န သောမနဿံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ ကရဏီယံ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တုမှေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ၊ တတြ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ၊ တတ္ထ မေ [တတ္ထ နော (က။) တတ္ထ + ဣမေတိ ပဒစ္ဆေဒေါ] ဧဝရူပါ ကာရာ ကရီယန္တီ’တိ။

၂၄၇။ ‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ? ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သင်္ခါရာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တေ ပဇဟထ၊ တေ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿန္တိ။ ဝိညာဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ဣမသ္မိံ ဇေတဝနေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ၊ တံ ဇနော ဟရေယျ ဝါ ဒဟေယျ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရေယျ။ အပိ နု တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘အမှေ ဇနော ဟရတိ ဝါ ဒဟတိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောတီ’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘န ဟိ နော ဧတံ၊ ဘန္တေ၊ အတ္တာ ဝါ အတ္တနိယံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ? ရူပံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သညာ၊ ဘိက္ခဝေ… သင်္ခါရာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဝိညာဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။

၂၄၈။ ‘‘ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ၊ ဝဋ္ဋံ တေသံ နတ္ထိ ပညာပနာယ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ၊ သဗ္ဗေ တေ ဩပပါတိကာ၊ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော၊ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ၊ ရာဂဒေါသမောဟာ တနုဘူတာ၊ သဗ္ဗေ တေ သကဒါဂါမိနော၊ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ၊ သဗ္ဗေ တေ သောတာပန္နာ၊ အဝိနိပါတဓမ္မာ၊ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မာနုသာရိနော သဒ္ဓါနုသာရိနော သဗ္ဗေ တေ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ မယိ သဒ္ဓါမတ္တံ ပေမမတ္တံ သဗ္ဗေ တေ သဂ္ဂပရာယနာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃။ ဝမ္မိကသုတ္တံ

၂၄၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ အန္ဓဝနေ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ အာယသ္မန္တံ ကုမာရကဿပံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု၊ အယံ ဝမ္မိကော [ဝမ္မီကော (ကတ္ထစိ) သက္ကတာနုရူပံ] ရတ္တိံ ဓူမာယတိ၊ ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ လင်္ဂိံ ‘လင်္ဂီ၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ လင်္ဂိံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဥဒ္ဓုမာယိကံ။ ‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဒွိဓာပထံ။ ‘ဒွိဓာပထော၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ဒွိဓာပထံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ စင်္ဂဝါရံ [ပင်္ကဝါရံ (သျာ။)၊ စင်္ကဝါရံ (က။)]။ ‘စင်္ဂဝါရော၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ကုမ္မံ။ ‘ကုမ္မော၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ကုမ္မံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ အသိသူနံ။ ‘အသိသူနာ၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ အသိသူနံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ မံသပေသိံ။ ‘မံသပေသိ၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ မံသပေသိံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ နာဂံ။ ‘နာဂေါ၊ ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘တိဋ္ဌတု နာဂေါ၊ မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿာ’’’တိ။

‘‘ဣမေ ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ပဉှေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာသိ၊ ယထာ စ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယျာသိ။ နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခု၊ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ၊ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ အညတြ တထာဂတေန ဝါ၊ တထာဂတသာဝကေန ဝါ၊ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’တိ – ဣဒမဝေါစ သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။

၂၅၀။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမံ၊ ဘန္တေ၊ ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု၊ အယံ ဝမ္မိကော ရတ္တိံ ဓူမာယတိ၊ ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ’။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ…ပေ… ဣတော ဝါ ပန သုတွာတိ။ ဣဒမဝေါစ၊ ဘန္တေ၊ သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။ ‘ကော နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဝမ္မိကော၊ ကာ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ၊ ကာ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ၊ ကော ဗြာဟ္မဏော၊ ကော သုမေဓော၊ ကိံ သတ္ထံ၊ ကိံ အဘိက္ခဏံ၊ ကာ လင်္ဂီ၊ ကာ ဥဒ္ဓုမာယိကာ၊ ကော ဒွိဓာပထော၊ ကိံ စင်္ဂဝါရံ၊ ကော ကုမ္မော၊ ကာ အသိသူနာ၊ ကာ မံသပေသိ၊ ကော နာဂေါ’’’တိ?

၂၅၁။ ‘‘‘ဝမ္မိကော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဣမဿေတံ စာတုမဟာဘူတိကဿ [စာတုမ္မဟာဘူတိကဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကာယဿ အဓိဝစနံ၊ မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝဿ ဩဒနကုမ္မာသူပစယဿ အနိစ္စုစ္ဆာဒန-ပရိမဒ္ဒနဘေဒန-ဝိဒ္ဓံသန-ဓမ္မဿ။

‘‘ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဒိဝါ ကမ္မန္တေ [ကမ္မန္တံ (က။)] အာရဗ္ဘ ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ – အယံ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ။ ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတွာ အနုဝိစာရေတွာ ဒိဝါ ကမ္မန္တေ ပယောဇေတိ ကာယေန ဝါစာယ ‘မနသာ’ [( ) နတ္ထိ (သီ။ သျာ။)] – အယံ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ။

‘‘‘ဗြာဟ္မဏော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ‘သုမေဓော’တိ ခေါ ဘိက္ခု သေက္ခဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ။

‘‘‘သတ္ထ’န္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ အရိယာယေတံ ပညာယ အဓိဝစနံ။ ‘အဘိက္ခဏ’န္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဝီရိယာရမ္ဘဿေတံ အဓိဝစနံ။

‘‘‘လင်္ဂီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ လင်္ဂိံ၊ ပဇဟ အဝိဇ္ဇံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ကောဓူပါယာသဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ၊ ပဇဟ ကောဓူပါယာသံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ဒွိဓာပထော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဝိစိကိစ္ဆာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ ဒွိဓာပထံ၊ ပဇဟ ဝိစိကိစ္ဆံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘စင်္ဂဝါရ’န္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ပဉ္စန္နေတံ နီဝရဏာနံ အဓိဝစနံ၊ သေယျထိဒံ – ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏဿ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏဿ၊ ထီနမိဒ္ဓနီဝရဏဿ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏဿ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏဿ။ ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ၊ ပဇဟ ပဉ္စ နီဝရဏေ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ကုမ္မော’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ပဉ္စန္နေတံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ အဓိဝစနံ၊ သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓဿ၊ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓဿ၊ သညုပါဒါနက္ခန္ဓဿ၊ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓဿ၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓဿ။ ဥက္ခိပ ကုမ္မံ၊ ပဇဟ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘အသိသူနာ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ – စက္ခုဝိညေယျာနံ ရူပါနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ၊ သောတဝိညေယျာနံ သဒ္ဒါနံ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာနံ ဂန္ဓာနံ…ပေ… ဇိဝှာဝိညေယျာနံ ရသာနံ…ပေ… ကာယဝိညေယျာနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥက္ခိပ အသိသူနံ၊ ပဇဟ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘မံသပေသီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ နန္ဒီရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ မံသပေသိံ၊ ပဇဟ နန္ဒီရာဂံ၊ အဘိက္ခဏ၊ သုမေဓ၊ သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘နာဂေါ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ခီဏာသဝဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ။ တိဋ္ဌတု နာဂေါ၊ မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿာတိ အယမေတဿ အတ္ထော’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဝမ္မိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄။ ရထဝိနီတသုတ္တံ

၂၅၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဇာတိဘူမကာ ဘိက္ခူ ဇာတိဘူမိယံ ဝဿံဝုဋ္ဌာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိက္ခူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဧဝံ သမ္ဘာဝိတော – ‘အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော သန္တုဋ္ဌိကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ပဝိဝိတ္တော ပဝိဝေကကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ အသံသဋ္ဌော အသံသဂ္ဂကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝီရိယာရမ္ဘကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော သီလသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ သမာဓိသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ပညာသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ ဩဝါဒကော ဝိညာပကော သန္ဒဿကော သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီန’’’န္တိ? ‘‘ပုဏ္ဏော နာမ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ မန္တာဏိပုတ္တော ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိက္ခူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဧဝံ သမ္ဘာဝိတော – ‘အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ၊ အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော…ပေ… ဩဝါဒကော ဝိညာပကော သန္ဒဿကော သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီန’’’န္တိ။

၂၅၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘လာဘာ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏဿ မန္တာဏိပုတ္တဿ၊ သုလဒ္ဓလာဘာ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏဿ မန္တာဏိပုတ္တဿ၊ ယဿ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ သတ္ထု သမ္မုခါ အနုမဿ အနုမဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ၊ တဉ္စ သတ္ထာ အဗ္ဘနုမောဒတိ။ အပ္ပေဝ နာမ မယမ္ပိ ကဒါစိ ကရဟစိ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယျာမ [သမာဂမံ ဂစ္ဆေယျ (က။)]၊ အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

၂၅၄။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တော၊ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ’’တိ။

၂၅၅။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ ဇေတဝနံ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အန္ဓဝနံ တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။

၂၅၆။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဿ ခေါ တွံ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ပုဏ္ဏဿ နာမ ဘိက္ခုနော မန္တာဏိပုတ္တဿ အဘိဏှံ ကိတ္တယမာနော အဟောသိ၊ သော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အန္ဓဝနံ တေန ပက္ကန္တော ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တရမာနရူပေါ နိသီဒနံ အာဒါယ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ သီသာနုလောကီ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော အန္ဓဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ သာရိပုတ္တော အန္ဓဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

၂၅၇။ ‘‘ဘဂဝတိ နော၊ အာဝုသော၊ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သီလဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သီလဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထံ…ပေ… ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထံ…ပေ… မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ…ပေ… ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ…ပေ… ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ကိမတ္ထံ စရဟာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ? ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သီလဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော၊ အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’’။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သီလဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ…ပေ… ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ… မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ… ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ… ‘ကိံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော၊ အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ၊ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ယထာကထံ ပနာဝုသော၊ ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

၂၅၈။ ‘‘သီလဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ [ပညာပေဿ (သီ။ သျာ။) ဧဝမညတ္ထပိ]။ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ၊ သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ အညတြ စေ၊ အာဝုသော၊ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ အဘဝိဿ၊ ပုထုဇ္ဇနော ပရိနိဗ္ဗာယေယျ။ ပုထုဇ္ဇနော ဟိ၊ အာဝုသော၊ အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ။ တေန ဟာဝုသော၊ ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ၊ ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။

၂၅၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တဿ သာကေတေ ကိဉ္စိဒေဝ အစ္စာယိကံ ကရဏီယံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ တဿ အန္တရာ စ သာဝတ္ထိံ အန္တရာ စ သာကေတံ သတ္တ ရထဝိနီတာနိ ဥပဋ္ဌပေယျုံ။ အထ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သာဝတ္ထိယာ နိက္ခမိတွာ အန္တေပုရဒွါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ၊ ပဌမေန ရထဝိနီတေန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ဒုတိယေန ရထဝိနီတေန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ တတိယေန ရထဝိနီတေန စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ စတုတ္ထေန ရထဝိနီတေန ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ပဉ္စမေန ရထဝိနီတေန ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ဆဋ္ဌေန ရထဝိနီတေန သတ္တမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ၊ ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ သတ္တမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ သတ္တမေန ရထဝိနီတေန သာကေတံ အနုပါပုဏေယျ အန္တေပုရဒွါရံ။ တမေနံ အန္တေပုရဒွါရဂတံ သမာနံ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဣမိနာ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ရထဝိနီတေန သာဝတ္ထိယာ သာကေတံ အနုပ္ပတ္တော အန္တေပုရဒွါရ’န္တိ? ကထံ ဗျာကရမာနော နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ ဗျာကရမာနော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ – ‘ဣဓ မေ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တဿ သာကေတေ ကိဉ္စိဒေဝ အစ္စာယိကံ ကရဏီယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ [ဥပ္ပဇ္ဇတိ (က။)]။ တဿ မေ အန္တရာ စ သာဝတ္ထိံ အန္တရာ စ သာကေတံ သတ္တ ရထဝိနီတာနိ ဥပဋ္ဌပေသုံ။ အထ ခွာဟံ သာဝတ္ထိယာ နိက္ခမိတွာ အန္တေပုရဒွါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ပဌမေန ရထဝိနီတေန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ဒုတိယေန ရထဝိနီတေန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ၊ တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ တတိယေန ရထဝိနီတေန စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ၊ စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ စတုတ္ထေန ရထဝိနီတေန ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ၊ ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ပဉ္စမေန ရထဝိနီတေန ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ၊ ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ဆဋ္ဌေန ရထဝိနီတေန သတ္တမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ၊ ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ၊ သတ္တမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ သတ္တမေန ရထဝိနီတေန သာကေတံ အနုပ္ပတ္တော အန္တေပုရဒွါရ’န္တိ။ ဧဝံ ဗျာကရမာနော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သီလဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာ။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။

၂၆၀။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကောနာမော အာယသ္မာ၊ ကထဉ္စ ပနာယသ္မန္တံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ? ‘‘ပုဏ္ဏောတိ ခေါ မေ၊ အာဝုသော၊ နာမံ၊ မန္တာဏိပုတ္တောတိ စ ပန မံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ အာဝုသော၊ အဗ္ဘုတံ၊ အာဝုသော! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန၊ ဧဝမေဝ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရပဉှာ အနုမဿ အနုမဿ ဗျာကတာ။ လာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ သုလဒ္ဓလာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ယေ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ လဘန္တိ ဒဿနာယ၊ လဘန္တိ ပယိရူပါသနာယ။ စေလဏ္ဍုကေန [စေလဏ္ဍကေန (က။)၊ စေလဏ္ဍုပေကေန (?)] စေပိ သဗြဟ္မစာရီ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ မုဒ္ဓနာ ပရိဟရန္တာ လဘေယျုံ ဒဿနာယ၊ လဘေယျုံ ပယိရူပါသနာယ၊ တေသမ္ပိ လာဘာ တေသမ္ပိ သုလဒ္ဓံ၊ အမှာကမ္ပိ လာဘာ အမှာကမ္ပိ သုလဒ္ဓံ၊ ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ လဘာမ ဒဿနာယ၊ လဘာမ ပယိရူပါသနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နာမော အာယသ္မာ၊ ကထဉ္စ ပနာယသ္မန္တံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ? ‘‘ဥပတိဿောတိ ခေါ မေ၊ အာဝုသော၊ နာမံ၊ သာရိပုတ္တောတိ စ ပန မံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ။ ‘‘သတ္ထုကပ္ပေန ဝတ ကိရ၊ ဘော [ခေါ (က။)]၊ သာဝကေန သဒ္ဓိံ မန္တယမာနာ န ဇာနိမှ – ‘အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော’တိ။ သစေ ဟိ မယံ ဇာနေယျာမ ‘အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော’တိ၊ ဧတ္တကမ္ပိ နော နပ္ပဋိဘာသေယျ [နပ္ပဋိဘေယျ (?)]။ အစ္ဆရိယံ၊ အာဝုသော၊ အဗ္ဘုတံ၊ အာဝုသော! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန၊ ဧဝမေဝ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရပဉှာ အနုမဿ အနုမဿ ပုစ္ဆိတာ။ လာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ သုလဒ္ဓလာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ၊ ယေ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ လဘန္တိ ဒဿနာယ၊ လဘန္တိ ပယိရူပါသနာယ။ စေလဏ္ဍုကေန စေပိ သဗြဟ္မစာရီ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ မုဒ္ဓနာ ပရိဟရန္တာ လဘေယျုံ ဒဿနာယ၊ လဘေယျုံ ပယိရူပါသနာယ၊ တေသမ္ပိ လာဘာ တေသမ္ပိ သုလဒ္ဓံ၊ အမှာကမ္ပိ လာဘာ အမှာကမ္ပိ သုလဒ္ဓံ၊ ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ လဘာမ ဒဿနာယ၊ လဘာမ ပယိရူပါသနာယာ’’တိ။

ဣတိဟ တေ ဥဘောပိ မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သမနုမောဒိံသူတိ။

ရထဝိနီတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅။ နိဝါပသုတ္တံ

၂၆၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကော နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ မေ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မိဂဇာတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တာ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ယာပေန္တူ’တိ။ ဧဝဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကော နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ မေ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မိဂဇာတာ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ၊ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿန္တိ ဣမသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။

၂၆၂။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု၊ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၃။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ၊ တိဏောဒကသင်္ခယေ၊ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ပစ္စာဂမိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၄။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာတိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ တိဏောဒကသင်္ခယေ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ပစ္စာဂမိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ၊ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု၊ တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော၊ ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ၊ ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ [ဒဏ္ဍဝါဂုရာဟိ (သျာ။)] သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ – အပ္ပေဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ၊ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ၊ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၅။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု…ပေ… ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ၊ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ၊ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု၊ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု၊ တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော၊ ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ၊ ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီတိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ၊ အပ္ပေဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ၊ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီတိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ၊ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဉှိ တေ တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ ယတ္ထ အဂတိ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပေယျာမ၊ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ၊ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ ယတ္ထ အဂတိ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု၊ တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော၊ ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ။ ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ၊ အပ္ပေဝ နာမ စတုတ္ထာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ နေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဒ္ဒသံသု နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ စတုတ္ထာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ၊ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျုံ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ မယံ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ ဃဋ္ဋေဿာမ၊ တေ ဃဋ္ဋိတာ အညေ ဃဋ္ဋိဿန္တိ တေ ဃဋ္ဋိတာ အညေ ဃဋ္ဋိဿန္တိ။ ဧဝံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ သဗ္ဗသော မိဂဇာတာ ပရိမုဉ္စိဿန္တိ။ ယံနူန မယံ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ အဇ္ဈုပေက္ခေယျာမာ’တိ။ အဇ္ဈုပေက္ခိံသု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၆။ ‘‘ဥပမာ ခေါ မေ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေဝေတ္ထ အတ္ထော – နိဝါပေါတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ နေဝါပိကောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာရဿေတံ ပါပိမတော အဓိဝစနံ။ နေဝါပိကပရိသာတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာရပရိသာယေတံ အဓိဝစနံ။ မိဂဇာတာတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏဗြာဟ္မဏာနမေတံ အဓိဝစနံ။

၂၆၇။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ သေယျထာပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမာ မိဂဇာတာ တထူပမေ အဟံ ဣမေ ပဌမေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဝဒါမိ။

၂၆၈။ ‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု၊ ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမေယျာမ၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု၊ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာတိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋ