📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

သံယုတ္တနိကာယော

မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ မဂ္ဂသံယုတ္တံ

၁။ အဝိဇ္ဇာဝဂ္ဂေါ

၁။ အဝိဇ္ဇာသုတ္တံ

၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဝိဇ္ဇာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ၊ အနွဒေဝ [အနုဒေဝ (သီ။ ပီ။ က။)] အဟိရိကံ အနောတ္တပ္ပံ။ အဝိဇ္ဇာဂတဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဒ္ဒသုနော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဿ မိစ္ဆာဝါစာ ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာဝါစဿ မိစ္ဆာကမ္မန္တော ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာကမ္မန္တဿ မိစ္ဆာအာဇီဝေါ ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာအာဇီဝဿ မိစ္ဆာဝါယာမော ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာဝါယာမဿ မိစ္ဆာသတိ ပဟောတိ၊ မိစ္ဆာသတိဿ မိစ္ဆာသမာဓိ ပဟောတိ။

‘‘ဝိဇ္ဇာ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ၊ အနွဒေဝ ဟိရောတ္တပ္ပံ။ ဝိဇ္ဇာဂတဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဒ္ဒသုနော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပဟောတိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဟောတိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ သမ္မာဝါစာ ပဟောတိ၊ သမ္မာဝါစဿ သမ္မာကမ္မန္တော ပဟောတိ၊ သမ္မာကမ္မန္တဿ သမ္မာအာဇီဝေါ ပဟောတိ၊ သမ္မာအာဇီဝဿ သမ္မာဝါယာမော ပဟောတိ၊ သမ္မာဝါယာမဿ သမ္မာသတိ ပဟောတိ၊ သမ္မာသတိဿ သမ္မာသမာဓိ ပဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဥပဍ္ဎသုတ္တံ

၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သကျေသု ဝိဟရတိ နဂရကံ နာမ [နာဂရကံ နာမ (သီ။)၊ သက္ကရံ နာမ (သျာ။ က။)] သကျာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥပဍ္ဎမိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ’’တိ။

‘‘မာ ဟေဝံ၊ အာနန္ဒ၊ မာ ဟေဝံ၊ အာနန္ဒ! သကလမေဝိဒံ၊ အာနန္ဒ၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ …ပေ… သမ္မာဝါစံ ဘာဝေတိ …ပေ… သမ္မာကမ္မန္တံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာအာဇီဝံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာဝါယာမံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသတိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။

‘‘တဒမိနာပေတံ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ သကလမေဝိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ။ မမဉှိ၊ အာနန္ဒ၊ ကလျာဏမိတ္တံ အာဂမ္မ ဇာတိဓမ္မာ သတ္တာ ဇာတိယာ ပရိမုစ္စန္တိ၊ ဇရာဓမ္မာ သတ္တာ ဇရာယ ပရိမုစ္စန္တိ၊ မရဏဓမ္မာ သတ္တာ မရဏေန ပရိမုစ္စန္တိ၊ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ သတ္တာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ ပရိမုစ္စန္တိ။ ဣမိနာ ခေါ ဧတံ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ သကလမေဝိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သာရိပုတ္တသုတ္တံ

၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သကလမိဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! သကလမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ကလျာဏသဟာယဿ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကဿ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ?

‘‘ဣဓ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။

‘‘တဒမိနာပေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ သကလမိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ။ မမဉှိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ကလျာဏမိတ္တံ အာဂမ္မ ဇာတိဓမ္မာ သတ္တာ ဇာတိယာ ပရိမုစ္စန္တိ၊ ဇရာဓမ္မာ သတ္တာ ဇရာယ ပရိမုစ္စန္တိ၊ မရဏဓမ္မာ သတ္တာ မရဏေန ပရိမုစ္စန္တိ၊ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မာ သတ္တာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ ပရိမုစ္စန္တိ။ ဣမိနာ ခေါ ဧတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ သကလမိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ ကလျာဏသဟာယတာ ကလျာဏသမ္ပဝင်္ကတာ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဇာဏုဿောဏိဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဇာဏုဿောဏိံ ဗြာဟ္မဏံ သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေန [ဝဠဘီရထေန (သီ။)] သာဝတ္ထိယာ နိယျာယန္တံ။ သေတာ သုဒံ အဿာ ယုတ္တာ ဟောန္တိ သေတာလင်္ကာရာ၊ သေတော ရထော၊ သေတပရိဝါရော၊ သေတာ ရသ္မိယော၊ သေတာ ပတောဒလဋ္ဌိ၊ သေတံ ဆတ္တံ၊ သေတံ ဥဏှီသံ၊ သေတာနိ ဝတ္ထာနိ၊ သေတာ ဥပါဟနာ၊ သေတာယ သုဒံ ဝါလဗီဇနိယာ ဗီဇီယတိ။ တမေနံ ဇနော ဒိသွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဗြဟ္မံ ဝတ၊ ဘော၊ ယာနံ! ဗြဟ္မယာနရူပံ ဝတ၊ ဘော’’တိ!!

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ အဒ္ဒသံ ခွာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဇာဏုဿောဏိံ ဗြာဟ္မဏံ သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေန သာဝတ္ထိယာ နိယျာယန္တံ။ သေတာ သုဒံ အဿာ ယုတ္တာ ဟောန္တိ သေတာလင်္ကာရာ၊ သေတော ရထော၊ သေတပရိဝါရော၊ သေတာ ရသ္မိယော၊ သေတာ ပတောဒလဋ္ဌိ၊ သေတံ ဆတ္တံ၊ သေတံ ဥဏှီသံ၊ သေတာနိ ဝတ္ထာနိ၊ သေတာ ဥပါဟနာ၊ သေတာယ သုဒံ ဝါလဗီဇနိယာ ဗီဇီယတိ။ တမေနံ ဇနော ဒိသွာ ဧဝမာဟ – ‘ဗြဟ္မံ ဝတ၊ ဘော၊ ယာနံ! ဗြဟ္မယာနရူပံ ဝတ၊ ဘော’တိ!! သက္ကာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မယာနံ ပညာပေတု’’န္တိ?

‘‘သက္ကာ၊ အာနန္ဒာ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘ဣမဿေဝ ခေါ ဧတံ၊ အာနန္ဒ၊ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ အဓိဝစနံ – ‘ဗြဟ္မယာနံ’ ဣတိပိ၊ ‘ဓမ္မယာနံ’ ဣတိပိ၊ ‘အနုတ္တရော သင်္ဂါမဝိဇယော’ ဣတိပီ’’တိ။

‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ရာဂဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ၊ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ၊ မောဟဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပော၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ရာဂဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ မောဟဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ။ သမ္မာဝါစာ၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ရာဂဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ၊ ဒေါသ…ပေ… မောဟဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ။ သမ္မာကမ္မန္တော၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ရာဂဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ ဒေါသ… မောဟဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ။ သမ္မာအာဇီဝေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ရာဂဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ ဒေါသ… မောဟဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ။ သမ္မာဝါယာမော၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ရာဂဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ ဒေါသ… မောဟဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ။ သမ္မာသတိ၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ရာဂဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ၊ ဒေါသ… မောဟဝိနယပရိယောသာနာ ဟောတိ။ သမ္မာသမာဓိ၊ အာနန္ဒ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ရာဂဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ၊ ဒေါသ… မောဟဝိနယပရိယောသာနော ဟောတိ။

‘‘ဣမိနာ ခေါ ဧတံ၊ အာနန္ဒ၊ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ဣမဿေဝေတံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ အဓိဝစနံ – ‘ဗြဟ္မယာနံ’ ဣတိပိ၊ ‘ဓမ္မယာနံ’ ဣတိပိ၊ ‘အနုတ္တရော သင်္ဂါမဝိဇယော’ ဣတိပီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ယဿ သဒ္ဓါ စ ပညာ စ၊ ဓမ္မာ ယုတ္တာ သဒါ ဓုရံ၊

ဟိရီ ဤသာ မနော ယောတ္တံ၊ သတိ အာရက္ခသာရထိ။

‘‘ရထော သီလပရိက္ခာရော၊ ဈာနက္ခော စက္ကဝီရိယော၊

ဥပေက္ခာ ဓုရသမာဓိ၊ အနိစ္ဆာ ပရိဝါရဏံ။

‘‘အဗျာပါဒေါ အဝိဟိံသာ၊ ဝိဝေကော ယဿ အာဝုဓံ၊

တိတိက္ခာ စမ္မသန္နာဟော [ဝမ္မသန္နာဟော (သီ။)]၊ ယောဂက္ခေမာယ ဝတ္တတိ။

‘‘ဧတဒတ္တနိ သမ္ဘူတံ၊ ဗြဟ္မယာနံ အနုတ္တရံ၊

နိယျန္တိ ဓီရာ လောကမှာ၊ အညဒတ္ထု ဇယံ ဇယ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ၊

၅။ ကိမတ္ထိယသုတ္တံ

၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု…ပေ… ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ နော၊ ဘန္တေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ အမှေ ဧဝံ ပုစ္ဆန္တိ – ‘ကိမတ္ထိယံ၊ အာဝုသော၊ သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ မယံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရောမ – ‘ဒုက္ခဿ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပရိညတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ။ ကစ္စိ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ဧဝံ ဗျာကရမာနာ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ ဘဂဝတော ဟောမ၊ န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခာမ၊ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောမ၊ န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ?

‘‘တဂ္ဃ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ဧဝံ ဗျာကရမာနာ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ မေ ဟောထ၊ န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခထ၊ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောထ၊ န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ။ ဒုက္ခဿ ဟိ ပရိညတ္ထံ မယိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ။ သစေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘အတ္ထိ ပနာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဒုက္ခဿ ပရိညာယာ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘အတ္ထိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဒုက္ခဿ ပရိညာယာ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ ကတမာ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဒုက္ခဿ ပရိညာယာတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ အယံ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဒုက္ခဿ ပရိညာယာတိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဌမအညတရဘိက္ခုသုတ္တံ

၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဗြဟ္မစရိယ’န္တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတမံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ?

‘‘အယမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဗြဟ္မစရိယံ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ယော ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယအညတရဘိက္ခုသုတ္တံ

၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ရာဂဝိနယော ဒေါသဝိနယော မောဟဝိနယော’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိဿ နု ခေါ ဧတံ၊ ဘန္တေ၊ အဓိဝစနံ – ‘ရာဂဝိနယော ဒေါသဝိနယော မောဟဝိနယော’’’တိ? ‘‘နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ခေါ ဧတံ၊ ဘိက္ခု၊ အဓိဝစနံ – ‘ရာဂဝိနယော ဒေါသဝိနယော မောဟဝိနယော’တိ။ အာသဝါနံ ခယော တေန ဝုစ္စတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘အမတံ၊ အမတ’န္တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အမတံ၊ ကတမော အမတဂါမိမဂ္ဂေါ’’တိ? ‘‘ယော ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အမတံ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အမတဂါမိမဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အရိယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ။ တံ သုဏာထ၊ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော၊ အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပော၊ အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ? ယာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ၊ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါစာ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော? ယာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ၊ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏီ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာကမ္မန္တော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဟာယ သမ္မာအာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါယာမော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ…ပေ… အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ…ပေ… ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာဝါယာမော။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသတိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော၊ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သူကသုတ္တံ

၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာလိသူကံ ဝါ ယဝသူကံ ဝါ မိစ္ဆာပဏိဟိတံ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ အက္ကန္တံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဘိန္ဒိဿတိ [ဘေစ္ဆတိ (က။)]၊ လောဟိတံ ဝါ ဥပ္ပာဒေဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မိစ္ဆာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သူကဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သော ဝတ ဘိက္ခု မိစ္ဆာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒိဿတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မိစ္ဆာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိယာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာလိသူကံ ဝါ ယဝသူကံ ဝါ သမ္မာပဏိဟိတံ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ အက္ကန္တံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဘိန္ဒိဿတိ၊ လောဟိတံ ဝါ ဥပ္ပာဒေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သမ္မာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သူကဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သော ဝတ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒိဿတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သမ္မာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိယာ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နန္ဒိယသုတ္တံ

၁၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ နန္ဒိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ နန္ဒိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗာနင်္ဂမာ ဟောန္တိ နိဗ္ဗာနပရာယနာ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနာ’’တိ?

‘‘အဋ္ဌိမေ ခေါ၊ နန္ဒိယ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗာနင်္ဂမာ ဟောန္တိ နိဗ္ဗာနပရာယနာ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ နန္ဒိယ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗာနင်္ဂမာ ဟောန္တိ နိဗ္ဗာနပရာယနာ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ နန္ဒိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ …ပေ… ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဒသမံ။

အဝိဇ္ဇာဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဝိဇ္ဇဉ္စ ဥပဍ္ဎဉ္စ၊ သာရိပုတ္တော စ ဗြာဟ္မဏော၊

ကိမတ္ထိယော စ ဒွေ ဘိက္ခူ၊ ဝိဘင်္ဂေါ သူကနန္ဒိယာတိ။

၂။ ဝိဟာရဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဝိဟာရသုတ္တံ

၁၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမာသံ ပဋိသလ္လိယိတုံ။ နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော၊ အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ၊ အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ အဍ္ဎမာသဿ အစ္စယေန ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေန သွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟာရေန ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဟရာမိ၊ တဿ ပဒေသေန ဝိဟာသိံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာသမာဓိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဝိတက္ကပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သညာပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ၊ ဝိတက္ကော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ၊ သညာ စ အဝူပသန္တာ ဟောတိ၊ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒော စ ဝူပသန္တော ဟောတိ၊ ဝိတက္ကော စ ဝူပသန္တော ဟောတိ၊ သညာ စ ဝူပသန္တာ ဟောတိ၊ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အတ္ထိ အာယာမံ [ဝါယာမံ (သီ။ သျာ။)]၊ တသ္မိမ္ပိ ဌာနေ အနုပ္ပတ္တေ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတ’’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုတိယဝိဟာရသုတ္တံ

၁၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေမာသံ ပဋိသလ္လိယိတုံ။ နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော၊ အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ၊ အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ တေမာသဿ အစ္စယေန ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေန သွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟာရေန ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဟရာမိ၊ တဿ ပဒေသေန ဝိဟာသိံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ မိစ္ဆာသမာဓိဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာသမာဓိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သမ္မာသမာဓိဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဝိတက္ကပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဝိတက္ကဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သညာပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ သညာဝူပသမပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ၊ ဝိတက္ကော စ အဝူပသန္တော ဟောတိ၊ သညာ စ အဝူပသန္တာ ဟောတိ၊ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ ဆန္ဒော စ ဝူပသန္တော ဟောတိ၊ ဝိတက္ကော စ ဝူပသန္တော ဟောတိ၊ သညာ စ ဝူပသန္တာ ဟောတိ၊ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ၊ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အတ္ထိ အာယာမံ [ဝါယာမံ (သီ။ သျာ။)]၊ တသ္မိမ္ပိ ဌာနေ အနုပ္ပတ္တေ တပ္ပစ္စယာပိ ဝေဒယိတ’’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သေက္ခသုတ္တံ

၁၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သေက္ခော၊ သေက္ခော’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သေက္ခော ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ သေက္ခာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ…ပေ… သေက္ခေန သမ္မာသမာဓိနာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ သေက္ခော ဟောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပဌမဥပ္ပာဒသုတ္တံ

၁၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုတိယဥပ္ပာဒသုတ္တံ

၁၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဌမပရိသုဒ္ဓသုတ္တံ

၁၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယပရိသုဒ္ဓသုတ္တံ

၁၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ပဌမကုက္ကုဋာရာမသုတ္တံ

၁၈။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော အာယသ္မာ စ ဘဒ္ဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရန္တိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘အဗြဟ္မစရိယံ၊ အဗြဟ္မစရိယ’န္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ? ‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘အဗြဟ္မစရိယံ၊ အဗြဟ္မစရိယန္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဗြဟ္မစရိယ’’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘အယမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဋ္ဌင်္ဂိကော မိစ္ဆာမဂ္ဂေါ အဗြဟ္မစရိယံ၊ သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒုတိယကုက္ကုဋာရာမသုတ္တံ

၁၉။ ပါဋလိပုတ္တနိဒါနံ။ ‘‘‘ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဗြဟ္မစရိယ’န္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတမံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ? ‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဗြဟ္မစရိယန္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတမံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘အယမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဗြဟ္မစရိယံ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ယော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ တတိယကုက္ကုဋာရာမသုတ္တံ

၂၀။ ပါဋလိပုတ္တနိဒါနံ။ ‘‘‘ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဗြဟ္မစရိယ’န္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတမော ဗြဟ္မစာရီ၊ ကတမံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ? ‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဗြဟ္မစရိယန္တိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတမော ဗြဟ္မစာရီ၊ ကတမံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’’န္တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘အယမေဝ ခေါ၊ အာဝုသော၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဗြဟ္မစရိယံ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ယော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သမန္နာဂတော – အယံ ဝုစ္စတိ ဗြဟ္မစာရီ။ ယော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာန’’န္တိ။ ဒသမံ။

တီဏိ သုတ္တန္တာနိ ဧကနိဒါနာနိ။ဝိဟာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဝိဟာရာ စ သေက္ခော စ၊ ဥပ္ပာဒါ အပရေ ဒုဝေ၊

ပရိသုဒ္ဓေန ဒွေ ဝုတ္တာ၊ ကုက္ကုဋာရာမေန တယောတိ။

၃။ မိစ္ဆတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ မိစ္ဆတ္တသုတ္တံ

၂၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘မိစ္ဆတ္တဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သမ္မတ္တဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆတ္တံ? သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆတ္တံ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မတ္တံ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မတ္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ အကုသလဓမ္မသုတ္တံ

၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အကုသလေ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ၊ ကုသလေ စ ဓမ္မေ။ တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကုသလာ ဓမ္မာ? သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကုသလာ ဓမ္မာ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ပဌမပဋိပဒါသုတ္တံ

၂၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပဒဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သမ္မာပဋိပဒဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပဒါ? သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပဒါ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပဒါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပဒါ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဒုတိယပဋိပဒါသုတ္တံ

၂၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဂိဟိနော ဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ မိစ္ဆာပဋိပဒံ န ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟိ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ မိစ္ဆာပဋိပန္နော မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု နာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ’’။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပဒါ? သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပဒါ။ ဂိဟိနော ဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ မိစ္ဆာပဋိပဒံ န ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟိ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ မိစ္ဆာပဋိပန္နော မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု နာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘ဂိဟိနော ဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပဒံ ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟိ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပဒါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပဒါ။ ဂိဟိနော ဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပဒံ ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟိ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပဌမအသပ္ပုရိသသုတ္တံ

၂၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အသပ္ပုရိသဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သပ္ပုရိသဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော၊ မိစ္ဆာဝါစော၊ မိစ္ဆာကမ္မန္တော၊ မိစ္ဆာအာဇီဝေါ၊ မိစ္ဆာဝါယာမော၊ မိစ္ဆာသတိ၊ မိစ္ဆာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသော’’။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော၊ သမ္မာဝါစော၊ သမ္မာကမ္မန္တော၊ သမ္မာအာဇီဝေါ၊ သမ္မာဝါယာမော၊ သမ္မာသတိ၊ သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယအသပ္ပုရိသသုတ္တံ

၂၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အသပ္ပုရိသဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ အသပ္ပုရိသေန အသပ္ပုရိသတရဉ္စ။ သပ္ပုရိသဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ သပ္ပုရိသေန သပ္ပုရိသတရဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသော’’။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသေန အသပ္ပုရိသတရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ၊ မိစ္ဆာဉာဏီ၊ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသပ္ပုရိသေန အသပ္ပုရိသတရော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသော။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသေန သပ္ပုရိသတရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ၊ သမ္မာဉာဏီ၊ သမ္မာဝိမုတ္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သပ္ပုရိသေန သပ္ပုရိသတရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ကုမ္ဘသုတ္တံ

၂၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမ္ဘော အနာဓာရော သုပ္ပဝတ္တိယော ဟောတိ၊ သာဓာရော ဒုပ္ပဝတ္တိယော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ အနာဓာရံ သုပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတိ၊ သာဓာရံ ဒုပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတိ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တဿ အာဓာရော? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ စိတ္တဿ အာဓာရော။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမ္ဘော အနာဓာရော သုပ္ပဝတ္တိယော ဟောတိ၊ သာဓာရော ဒုပ္ပဝတ္တိယော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ အနာဓာရံ သုပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတိ၊ သာဓာရံ ဒုပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သမာဓိသုတ္တံ

၂၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အရိယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာသမာဓိံ ဒေသေဿာမိ သဥပနိသံ သပရိက္ခာရံ။ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော သမ္မာသမာဓိ သဥပနိသော သပရိက္ခာရော? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသတိ [သမ္မာသမာဓိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ က။)]။ ယာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေဟိ သတ္တဟင်္ဂေဟိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတာ သပရိက္ခာရတာ [သပရိက္ခတာ (သီ။ ပီ။)] – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော သမ္မာသမာဓိ သဥပနိသော ဣတိပိ သပရိက္ခာရော ဣတိပီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝေဒနာသုတ္တံ

၂၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဝေဒနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ပရိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ပရိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဥတ္တိယသုတ္တံ

၃၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ကတမေ နု ခေါ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’’တိ? ‘‘သာဓု သာဓု၊ ဥတ္တိယ! ပဉ္စိမေ ခေါ၊ ဥတ္တိယ၊ ကာမဂုဏာ ဝုတ္တာ မယာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ… ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ၊ ဥတ္တိယ၊ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဝုတ္တာ မယာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဥတ္တိယ၊ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ ပဟာနာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဥတ္တိယ၊ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ ပဟာနာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဒသမံ။

မိစ္ဆတ္တဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မိစ္ဆတ္တံ အကုသလံ ဓမ္မံ၊ ဒုဝေ ပဋိပဒါပိ စ၊

အသပ္ပုရိသေန ဒွေ ကုမ္ဘော၊ သမာဓိ ဝေဒနုတ္တိယေနာတိ။

၄။ ပဋိပတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမပဋိပတ္တိသုတ္တံ

၃၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပတ္တိဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သမ္မာပဋိပတ္တိဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိ? သေယျထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပတ္တိ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပတ္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုတိယပဋိပတ္တိသုတ္တံ

၃၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပန္နဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သမ္မာပဋိပန္နဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပန္နော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… မိစ္ဆာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာပဋိပန္နော။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပန္နော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မာပဋိပန္နော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဝိရဒ္ဓသုတ္တံ

၃၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပါရင်္ဂမသုတ္တံ

၃၄။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘အပ္ပကာ တေ မနုဿေသု၊ ယေ ဇနာ ပါရဂါမိနော၊

အထာယံ ဣတရာ ပဇာ၊ တီရမေဝါနုဓာဝတိ။

‘‘ယေ စ ခေါ သမ္မဒက္ခာတေ၊ ဓမ္မေ ဓမ္မာနုဝတ္တိနော၊

တေ ဇနာ ပါရမေဿန္တိ၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ။

‘‘ကဏှံ ဓမ္မံ ဝိပ္ပဟာယ၊ သုက္ကံ ဘာဝေထ ပဏ္ဍိတော၊

ဩကာ အနောကမာဂမ္မ၊ ဝိဝေကေ ယတ္ထ ဒူရမံ။

‘‘တတြာဘိရတိမိစ္ဆေယျ၊ ဟိတွာ ကာမေ အကိဉ္စနော၊

ပရိယောဒပေယျ အတ္တာနံ၊ စိတ္တက္လေသေဟိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘ယေသံ သမ္ဗောဓိယင်္ဂေသု၊ သမ္မာ စိတ္တံ သုဘာဝိတံ၊

အာဒါနပဋိနိဿဂ္ဂေ၊ အနုပါဒါယ ယေ ရတာ၊

ခီဏာသဝါ ဇုတိမန္တော၊ တေ လောကေ ပရိနိဗ္ဗုတာ’’တိ။ စတုတ္ထံ၊

၅။ ပဌမသာမညသုတ္တံ

၃၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သာမညဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သာမညဖလာနိ စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညံ။ ကတမာနိ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညဖလာနိ? သောတာပတ္တိဖလံ၊ သကဒါဂါမိဖလံ၊ အနာဂါမိဖလံ၊ အရဟတ္တဖလံ – ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညဖလာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယသာမညသုတ္တံ

၃၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သာမညဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ သာမညတ္ထဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညံ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညတ္ထော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမညတ္ထော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပဌမဗြဟ္မညသုတ္တံ

၃၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဗြဟ္မညဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ ဗြဟ္မညဖလာနိ စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညံ။ ကတမာနိ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညဖလာနိ? သောတာပတ္တိဖလံ၊ သကဒါဂါမိဖလံ၊ အနာဂါမိဖလံ၊ အရဟတ္တဖလံ – ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညဖလာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဒုတိယဗြဟ္မညသုတ္တံ

၃၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဗြဟ္မညဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညံ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညတ္ထော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မညတ္ထော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဌမဗြဟ္မစရိယသုတ္တံ

၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဗြဟ္မစရိယဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ ဗြဟ္မစရိယဖလာနိ စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ။ ကတမာနိ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယဖလာနိ? သောတာပတ္တိဖလံ၊ သကဒါဂါမိဖလံ၊ အနာဂါမိဖလံ၊ အရဟတ္တဖလံ – ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယဖလာနီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယဗြဟ္မစရိယသုတ္တံ

၄၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဗြဟ္မစရိယဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ၊ ဗြဟ္မစရိယတ္ထဉ္စ။ တံ သုဏာထ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယတ္ထော? ယော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မစရိယတ္ထော’’တိ။ ဒသမံ။

ပဋိပတ္တိဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပဋိပတ္တိ ပဋိပန္နော စ၊ ဝိရဒ္ဓဉ္စ ပါရံဂမာ၊

သာမညေန စ ဒွေ ဝုတ္တာ၊ ဗြဟ္မညာ အပရေ ဒုဝေ၊

ဗြဟ္မစရိယေန ဒွေ ဝုတ္တာ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၅။ အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ရာဂဝိရာဂသုတ္တံ

၄၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သစေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိမတ္ထိယံ၊ အာဝုသော၊ သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘ရာဂဝိရာဂတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ။ သစေ ပန ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘အတ္ထိ ပနာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ရာဂဝိရာဂါယာ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘အတ္ထိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ရာဂဝိရာဂါယာ’တိ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ ကတမာ စ ပဋိပဒါ ရာဂဝိရာဂါယ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ အယံ ပဋိပဒါ ရာဂဝိရာဂါယာတိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၇။ သံယောဇနပ္ပဟာနာဒိသုတ္တဆက္ကံ

၄၂-၄၇။ ‘‘သစေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိမတ္ထိယံ၊ အာဝုသော၊ သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘သံယောဇနပ္ပဟာနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ… ‘အနုသယသမုဂ္ဃာတနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ… ‘အဒ္ဓါနပရိညတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ… ‘အာသဝါနံ ခယတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ… ‘ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ… ‘ဉာဏဒဿနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ…ပေ…။ သတ္တမံ။

၈။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တံ

၄၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သစေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိမတ္ထိယံ၊ အာဝုသော၊ သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ။ သစေ ပန ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘အတ္ထိ ပနာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနာယာ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘အတ္ထိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ မဂ္ဂေါ၊ အတ္ထိ ပဋိပဒါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနာယာ’တိ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ ကတမာ စ ပဋိပဒါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနာယ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ၊ အယံ ပဋိပဒါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနာယာတိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

အညတိတ္ထိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝိရာဂသံယောဇနံ အနုသယံ၊ အဒ္ဓါနံ အာသဝါ ခယာ၊

ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဉာဏဉ္စ၊ အနုပါဒါယ အဋ္ဌမီ။

၆။ သူရိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၄၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၅၀-၅၄။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – သီလသမ္ပဒါ။ သီလသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ… ယဒိဒံ – ဆန္ဒသမ္ပဒါ… ယဒိဒံ – အတ္တသမ္ပဒါ… ယဒိဒံ – ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ… ယဒိဒံ – အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၅၅။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမ္မိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၅၆။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၅၇-၆၁။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – သီလသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဆန္ဒသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အတ္တသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၆၂။ ‘‘ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

သူရိယပေယျာလဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကလျာဏမိတ္တံ သီလဉ္စ၊ ဆန္ဒော စ အတ္တသမ္ပဒါ၊

ဒိဋ္ဌိ စ အပ္ပမာဒေါ စ၊ ယောနိသော ဘဝတိ သတ္တမံ။

၇။ ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၆၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဧကဓမ္မော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗဟူပကာရော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၆၄-၆၈။ ‘‘ဧကဓမ္မော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗဟူပကာရော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ယဒိဒံ – သီလသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဆန္ဒသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အတ္တသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၆၉။ ‘‘ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၇၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဧကဓမ္မော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗဟူပကာရော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၇၁-၇၅။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ဧကဓမ္မော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗဟူပကာရော အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ယဒိဒံ – သီလသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဆန္ဒသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အတ္တသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ…ပေ… ယဒိဒံ – အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၇၆။ ‘‘ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

ဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကလျာဏမိတ္တံ သီလဉ္စ၊ ဆန္ဒော စ အတ္တသမ္ပဒါ၊

ဒိဋ္ဌိ စ အပ္ပမာဒေါ စ၊ ယောနိသော ဘဝတိ သတ္တမံ။

၈။ ဒုတိယဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယေန အနုပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၇၈-၈၂။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယေန အနုပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သီလသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆန္ဒသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၈၃။ ‘‘ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၁။ ကလျာဏမိတ္တသုတ္တံ

၈၄။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယေန အနုပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ သီလသမ္ပဒါဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၈၅-၈၉။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယေန အနုပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော ဝါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သီလသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆန္ဒသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ…ပေ… ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပမာဒသမ္ပဒါ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါသုတ္တံ

၉၀။ ‘‘ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

ဒုတိယဧကဓမ္မပေယျာလဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကလျာဏမိတ္တံ သီလဉ္စ၊ ဆန္ဒော စ အတ္တသမ္ပဒါ၊

ဒိဋ္ဌိ စ အပ္ပမာဒေါ စ၊ ယောနိသော ဘဝတိ သတ္တမံ။

၁။ ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမပါစီနနိန္နသုတ္တံ

၉၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၅။ ဒုတိယာဒိပါစီနနိန္နသုတ္တစတုက္ကံ

၉၂-၉၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ…။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဆဋ္ဌပါစီနနိန္နသုတ္တံ

၉၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၁။ ပဌမသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တံ

၉၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၉၈-၁၀၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော၊

ဧတေ ဒွေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ၊

ဂင်္ဂါပေယျာလီ ပါစီနနိန္နဝါစနမဂ္ဂီ၊ ဝိဝေကနိဿိတံ ဒွါဒသကီ ပဌမကီ။

၂။ ဒုတိယဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမပါစီနနိန္နသုတ္တံ

၁၀၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိပါစီနနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၀၄။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဒုတိယံ။

၁၀၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… တတိယံ။

၁၀၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… စတုတ္ထံ။

၁၀၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ပဉ္စမံ။

၁၀၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဆဋ္ဌံ။

၁။ ပဌမသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တံ

၁၀၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၁၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဒုတိယံ။

၁၁၁။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… တတိယံ။

၁၁၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… စတုတ္ထံ။

၁၁၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ပဉ္စမံ။

၁၁၄။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

(ရာဂဝိနယဒွါဒသကီ ဒုတိယကီ သမုဒ္ဒနိန္နန္တိ)။

၁။ ပဌမပါစီနနိန္နသုတ္တံ

၁၁၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိပါစီနနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၁၆။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဒုတိယံ။

၁၁၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… တတိယံ။

၁၁၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… စတုတ္ထံ။

၁၁၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ပဉ္စမံ။

၁၂၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဆဋ္ဌံ။

၁။ ပဌမသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တံ

၁၂၁။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၂၂-၁၂၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

(အမတောဂဓဒွါဒသကီ တတိယကီ)။

၁။ ပဌမပါစီနနိန္နသုတ္တံ

၁၂၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိပါစီနနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၂၈-၁၃၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၁။ ပဌမသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တံ

၁၃၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ပဌမံ။

၂-၆။ ဒုတိယာဒိသမုဒ္ဒနိန္နသုတ္တပဉ္စကံ

၁၃၄-၁၃၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမုနာ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိရဝတီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဘူ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟီ နဒီ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိမာ မဟာနဒိယော၊ သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ သရဘူ၊ မဟီ၊ သဗ္ဗာ တာ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

(ဂင်္ဂါပေယျာလီ)။

ဒုတိယဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော၊

ဧတေ ဒွေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ၊

နိဗ္ဗာနနိန္နော ဒွါဒသကီ၊ စတုတ္ထကီ ဆဋ္ဌာ နဝကီ။

၅။ အပ္ပမာဒပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁။ တထာဂတသုတ္တံ

၁၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ [ဒိပဒါ (သီ။)] ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ [ဗဟုပဒါ (?)] ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညီနာသညိနော ဝါ၊ တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညီနာသညိနော ဝါ၊ တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညီနာသညိနော ဝါ၊ တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညီနာသညိနော ဝါ၊ တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပဒသုတ္တံ

၁၄၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာနိ ကာနိစိ ဇင်္ဂလာနံ ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ယဒိဒံ – မဟန္တတ္တေန၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃-၇။ ကူဋာဒိသုတ္တပဉ္စကံ

၁၄၁။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကူဋာဂါရဿ ယာ ကာစိ ဂေါပါနသိယော သဗ္ဗာ တာ ကူဋင်္ဂမာ ကူဋနိန္နာ ကူဋသမောသရဏာ၊ ကူဋံ တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… တတိယံ။

၁၄၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ မူလဂန္ဓာ၊ ကာဠာနုသာရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… စတုတ္ထံ။

၁၄၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ သာရဂန္ဓာ၊ လောဟိတစန္ဒနံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ပဉ္စမံ။

၁၄၄။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ပုပ္ဖဂန္ဓာ၊ ဝဿိကံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဆဋ္ဌံ။

၁၄၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုဋ္ဋရာဇာနော၊ သဗ္ဗေ တေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အနုယန္တာ ဘဝန္တိ၊ ရာဇာ တေသံ စက္ကဝတ္တိ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သတ္တမံ။

၈-၁၀။ စန္ဒိမာဒိသုတ္တတတိယကံ

၁၄၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ ကာစိ တာရကရူပါနံ ပဘာ၊ သဗ္ဗာ တာ စန္ဒိမပ္ပဘာယ [စန္ဒိမာပဘာယ (သျာ။ က။)] ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ၊ စန္ဒပ္ပဘာ တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဋ္ဌမံ။

၁၄၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သရဒသမယေ ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ ဒေဝေ အာဒိစ္စော နဘံ အဗ္ဘုဿက္ကမာနော သဗ္ဗံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတိ စ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… နဝမံ။

၁၄၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာနိ ကာနိစိ တန္တာဝုတာနံ ဝတ္ထာနံ၊ ကာသိကဝတ္ထံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

(ယဒပိ တထာဂတံ၊ တဒပိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

အပ္ပမာဒပေယျာလဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရော စ ဝဿိကံ၊

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ စ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒံ။

၆။ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဗလသုတ္တံ

၁၄၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

(ပရဂင်္ဂါပေယျာလီဝဏ္ဏိယတော ပရိပုဏ္ဏသုတ္တန္တိ ဝိတ္ထာရမဂ္ဂီ)။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဗီဇသုတ္တံ

၁၅၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိမေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ နာဂသုတ္တံ

၁၅၁။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇံ နိဿာယ နာဂါ ကာယံ ဝဍ္ဎေန္တိ၊ ဗလံ ဂါဟေန္တိ၊ တေ တတ္ထ ကာယံ ဝဍ္ဎေတွာ ဗလံ ဂါဟေတွာ ကုသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ၊ ကုသောဗ္ဘေ [ကုဿုဗ္ဘေ (သီ။ သျာ။)၊ ကုသုဗ္ဘေ (ပီ။ က။)] ဩတရိတွာ မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ၊ မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရိတွာ ကုန္နဒိယော ဩတရန္တိ၊ ကုန္နဒိယော ဩတရိတွာ မဟာနဒိယော ဩတရန္တိ၊ မဟာနဒိယော ဩတရိတွာ မဟာသမုဒ္ဒံ [မဟာသမုဒ္ဒသာဂရံ (သဗ္ဗတ္ထ) သံ။ နိ။ ၂။၂၃] ဩတရန္တိ၊ တေ တတ္ထ မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ အာပဇ္ဇန္တိ ကာယေန၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ရုက္ခသုတ္တံ

၁၅၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရုက္ခော ပါစီနနိန္နော ပါစီနပေါဏော ပါစီနပဗ္ဘာရော။ သော မူလစ္ဆိန္နော [မူလစ္ဆိန္ဒေ ကတေ (သျာ။)] ကတမေန ပပတေယျာ’’တိ? ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ နိန္နော ယေန ပေါဏော ယေန ပဗ္ဘာရော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ကုမ္ဘသုတ္တံ

၁၅၃။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုမ္ဘော နိက္ကုဇ္ဇော ဝမတေဝ ဥဒကံ၊ နော ပစ္စာဝမတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝမတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ၊ နော ပစ္စာဝမတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝမတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ၊ နော ပစ္စာဝမတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဝမတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ၊ နော ပစ္စာဝမတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သူကသုတ္တံ

၁၅၄။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာလိသူကံ ဝါ ယဝသူကံ ဝါ သမ္မာပဏိဟိတံ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ အက္ကန္တံ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဘိန္ဒိဿတိ လောဟိတံ ဝါ ဥပ္ပာဒေဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သမ္မာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သူကဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒိဿတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေဿတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သမ္မာပဏိဟိတတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဋ္ဌိယာ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာပဏိဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာပဏိဟိတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အဝိဇ္ဇံ ဘိန္ဒတိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အာကာသသုတ္တံ

၁၅၅။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာကာသေ ဝိဝိဓာ ဝါတာ ဝါယန္တိ – ပုရတ္ထိမာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ပစ္ဆိမာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ဥတ္တရာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ဒက္ခိဏာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ သရဇာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ အရဇာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ သီတာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ဥဏှာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ပရိတ္တာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ အဓိမတ္တာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ သမ္မပ္ပဓာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဗလာနိ ဘာဝနာပရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ သတ္တပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ သမ္မပ္ပဓာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဗလာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ သတ္တပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ သမ္မပ္ပဓာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ စတ္တာရောပိ ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စပိ ဗလာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ သတ္တပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ပဌမမေဃသုတ္တံ

၁၅၆။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဦဟတံ ရဇောဇလ္လံ၊ တမေနံ မဟာအကာလမေဃော ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒုတိယမေဃသုတ္တံ

၁၅၇။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပ္ပန္နံ မဟာမေဃံ၊ တမေနံ မဟာဝါတော အန္တရာယေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အန္တရာယေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အန္တရာယေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အန္တရာယေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နာဝါသုတ္တံ

၁၅၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမုဒ္ဒိကာယ နာဝါယ ဝေတ္တဗန္ဓနဗန္ဓာယ ဆ မာသာနိ ဥဒကေ ပရိယာဒါယ [ပရိယာတာယ (က။)၊ ပရိယာဟတာယ (?)] ဟေမန္တိကေန ထလံ ဥက္ခိတ္တာယ ဝါတာတပပရေတာနိ ဗန္ဓနာနိ တာနိ ပါဝုဿကေန မေဃေန အဘိပ္ပဝုဋ္ဌာနိ အပ္ပကသိရေနေဝ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ၊ ပူတိကာနိ ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော အပ္ပကသိရေနေဝ သံယောဇနာနိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ၊ ပူတိကာနိ ဘဝန္တိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော အပ္ပကသိရေနေဝ သံယောဇနာနိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ၊ ပူတိကာနိ ဘဝန္တိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝယတော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတော အပ္ပကသိရေနေဝ သံယောဇနာနိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ၊ ပူတိကာနိ ဘဝန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ အာဂန္တုကသုတ္တံ

၁၅၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဂန္တုကာဂါရံ။ တတ္ထ ပုရတ္ထိမာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ပစ္ဆိမာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဥတ္တရာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဒက္ခိဏာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ခတ္တိယာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဝေဿာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ သုဒ္ဒါပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ပရိညေယျာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ပရိဇာနာတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ပဇဟတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ သစ္ဆိကရောတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ဘာဝေတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ပရိညေယျာ? ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာတိဿ ဝစနီယံ။ ကတမေ ပဉ္စ? သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော…ပေ… ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ပရိညေယျာ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ပဟာတဗ္ဗာ? အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝတဏှာ စ – ဣမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ပဟာတဗ္ဗာ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ? ဝိဇ္ဇာ စ ဝိမုတ္တိ စ – ဣမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ? သမထော စ ဝိပဿနာ စ – ဣမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ အဘိညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ပရိညေယျာ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ပရိဇာနာတိ…ပေ… ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ဘာဝေတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ပရိညေယျာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ပရိဇာနာတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ပဇဟတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ သစ္ဆိကရောတိ၊ ယေ ဓမ္မာ အဘိညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ တေ ဓမ္မေ အဘိညာ ဘာဝေတီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ နဒီသုတ္တံ

၁၆၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ။ အထ မဟာဇနကာယော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလ-ပိဋကံ အာဒါယ – ‘မယံ ဣမံ ဂင်္ဂံ နဒိံ ပစ္ဆာနိန္နံ ကရိဿာမ ပစ္ဆာပေါဏံ ပစ္ဆာပဗ္ဘာရ’န္တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော မဟာဇနကာယော ဂင်္ဂံ နဒိံ ပစ္ဆာနိန္နံ ကရေယျ ပစ္ဆာပေါဏံ ပစ္ဆာပဗ္ဘာရ’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘ဂင်္ဂါ၊ ဘန္တေ၊ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ။ သာ န သုကရာ ပစ္ဆာနိန္နံ ကာတုံ ပစ္ဆာပေါဏံ ပစ္ဆာပဗ္ဘာရံ။ ယာဝဒေဝ ပန သော မဟာဇနကာယော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တံ ရာဇာနော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တာ ဝါ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ ဘောဂေဟိ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျုံ – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ၊ ကိံ တေ ဣမေ ကာသာဝါ အနုဒဟန္တိ၊ ကိံ မုဏ္ဍော ကပါလမနုသံစရသိ! ဧဟိ၊ ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇဿု၊ ပုညာနိ စ ကရောဟီ’တိ။ သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေန္တော အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောန္တော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယဉှိ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ ဝိဝေကနိန္နံ ဝိဝေကပေါဏံ ဝိဝေကပဗ္ဘာရံ တံ ဝတ ဟီနာယာဝတ္တိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ (ယဒပိ ဗလကရဏီယံ၊ တဒပိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။) ဒွါဒသမံ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ၊

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

၇။ ဧသနာဝဂ္ဂေါ

၁။ ဧသနာသုတ္တံ

၁၆၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တိဿော ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တိဿော ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တိဿော ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ အဘိညာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ ပရိညာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ (ယဒပိ အဘိညာ၊ တဒပိ ပရိညာယ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။)

‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ ပရိက္ခယာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ (ယဒပိ အဘိညာ၊ တဒပိ ပရိက္ခယာယ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။)

‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဧသနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ ပဟာနာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဧသနာနံ ပဟာနာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ (ယဒပိ အဘိညာ၊ တဒပိ ပဟာနာယ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။) ပဌမံ။

၂။ ဝိဓာသုတ္တံ

၁၆၂။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဓာ။ ကတမာ တိဿော? ‘သေယျောဟမသ္မီ’တိ ဝိဓာ၊ ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိ ဝိဓာ၊ ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိ ဝိဓာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဝိဓာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝိဓာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ တိဿန္နံ ဝိဓာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ (ယထာ ဧသနာ၊ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။ ဒုတိယံ။

၃။ အာသဝသုတ္တံ

၁၆၃။ ‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာသဝါ။ ကတမေ တယော? ကာမာသဝေါ၊ ဘဝါသဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာသဝေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တယော အာသဝါ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ အာသဝါနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဘဝသုတ္တံ

၁၆၄။ ‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝါ။ ကတမေ တယော? ကာမဘဝေါ၊ ရူပဘဝေါ၊ အရူပဘဝေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တယော ဘဝါ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ ဘဝါနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုက္ခတာသုတ္တံ

၁၆၅။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခတာ။ ကတမာ တိဿော? ဒုက္ခဒုက္ခတာ၊ သင်္ခါရဒုက္ခတာ၊ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဒုက္ခတာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဒုက္ခတာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ခိလသုတ္တံ

၁၆၆။ ‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ခိလာ။ ကတမေ တယော? ရာဂေါ ခိလော၊ ဒေါသော ခိလော၊ မောဟော ခိလော – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တယော ခိလာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ ခိလာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ မလသုတ္တံ

၁၆၇။ ‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မလာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ရာဂေါ မလံ၊ ဒေါသော မလံ၊ မောဟော မလံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဏိ မလာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ မလာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ နီဃသုတ္တံ

၁၆၈။ ‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နီဃာ။ ကတမေ တယော? ရာဂေါ နီဃော၊ ဒေါသော နီဃော၊ မောဟော နီဃော – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တယော နီဃာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ နီဃာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝေဒနာသုတ္တံ

၁၆၉။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဝေဒနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ တဏှာသုတ္တံ

၁၇၀။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမတဏှာ၊ ဘဝတဏှာ၊ ဝိဘဝတဏှာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော တဏှာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ တဏှာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ တဏှာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ တသိနာသုတ္တံ

၁၇၁။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသိနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမတသိနာ၊ ဘဝတသိနာ၊ ဝိဘဝတသိနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ တသိနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ…ပေ… အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ တသိနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓာ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ ခိလာ၊

မလံ နီဃော စ ဝေဒနာ၊ ဒွေ တဏှာ တသိနာယ စာတိ။

၈။ ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁။ ဩဃသုတ္တံ

၁၇၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဩဃာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမောဃော၊ ဘဝေါဃော၊ ဒိဋ္ဌောဃော၊ အဝိဇ္ဇောဃော – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော ဩဃာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ ဩဃာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ (ယထာ ဧသနာ၊ ဧဝံ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။) ပဌမံ။

၂။ ယောဂသုတ္တံ

၁၇၃။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယောဂါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမယောဂေါ၊ ဘဝယောဂေါ၊ ဒိဋ္ဌိယောဂေါ အဝိဇ္ဇာယောဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော ယောဂါ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ ယောဂါနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဥပါဒါနသုတ္တံ

၁၇၄။ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ကာမုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ ဥပါဒါနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဂန္ထသုတ္တံ

၁၇၅။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂန္ထာ။ ကတမေ စတ္တာရော? အဘိဇ္ဈာ ကာယဂန္ထော၊ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသော ကာယဂန္ထော၊ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော ဂန္ထာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ ဂန္ထာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အနုသယသုတ္တံ

၁၇၆။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုသယာ။ ကတမေ သတ္တ? ကာမရာဂါနုသယော၊ ပဋိဃာနုသယော၊ ဒိဋ္ဌာနုသယော၊ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော၊ မာနာနုသယော၊ ဘဝရာဂါနုသယော၊ အဝိဇ္ဇာနုသယော – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာနုသယာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တန္နံ အနုသယာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ကာမဂုဏသုတ္တံ

၁၇၇။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ…ပေ… ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ…ပေ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နီဝရဏသုတ္တံ

၁၇၈။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နီဝရဏာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏံ၊ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ နီဝရဏာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓသုတ္တံ

၁၇၉။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ကတမေ ပဉ္စ? သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဩရမ္ဘာဂိယသုတ္တံ

၁၈၀။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသော၊ ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ဗျာပါဒေါ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ…ပေ… အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသုတ္တံ

၁၈၁။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ၊ အရူပရာဂေါ၊ မာနော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ၊ အရူပရာဂေါ၊ မာနော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော။ ကတမော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ… အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ… နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ အယံ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ။ ဒသမံ။

ဩဃဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထံ အနုသယေန စ၊

ကာမဂုဏာ နီဝရဏံ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာတိ။

ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –

အဝိဇ္ဇာဝဂ္ဂေါ ပဌမော၊ ဒုတိယံ ဝိဟာရံ ဝုစ္စတိ၊

မိစ္ဆတ္တံ တတိယော ဝဂ္ဂေါ၊ စတုတ္ထံ ပဋိပန္နေနေဝ။

တိတ္ထိယံ ပဉ္စမော ဝဂ္ဂေါ၊ ဆဋ္ဌော သူရိယေန စ၊

ဗဟုကတေ သတ္တမော ဝဂ္ဂေါ၊ ဥပ္ပာဒေါ အဋ္ဌမေန စ။

ဒိဝသဝဂ္ဂေါ နဝမော၊ ဒသမော အပ္ပမာဒေန စ၊

ဧကာဒသဗလဝဂ္ဂေါ၊ ဒွါဒသ ဧသနာ ပါဠိယံ၊

ဩဃဝဂ္ဂေါ ဘဝတိ တေရသာတိ။

မဂ္ဂသံယုတ္တံ ပဌမံ။

၂။ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ

၁။ ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ

၁။ ဟိမဝန္တသုတ္တံ

၁၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ နိဿာယ နာဂါ ကာယံ ဝဍ္ဎေန္တိ၊ ဗလံ ဂါဟေန္တိ၊ တေ တတ္ထ ကာယံ ဝဍ္ဎေတွာ ဗလံ ဂါဟေတွာ ကုသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ၊ ကုသောဗ္ဘေ ဩတရိတွာ မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ၊ မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရိတွာ ကုန္နဒိယော ဩတရန္တိ၊ ကုန္နဒိယော ဩတရိတွာ မဟာနဒိယော ဩတရန္တိ၊ မဟာနဒိယော ဩတရိတွာ မဟာသမုဒ္ဒသာဂရံ ဩတရန္တိ၊ တေ တတ္ထ မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ အာပဇ္ဇန္တိ ကာယေန၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ကာယသုတ္တံ

၁၈၃။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဃနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရတိ တန္ဒိ ဝိဇမ္ဘိတာ ဘတ္တသမ္မဒေါ စေတသော စ လီနတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသော အဝူပသမော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ၊ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ၊ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ၊ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု [အာရဗ္ဘဓာတု (သျာ။ က။)] နိက္ကမဓာတု ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယပဿဒ္ဓိ၊ စိတ္တပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမထနိမိတ္တံ [သမာဓိနိမိတ္တံ (သျာ။)] အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ၊ အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သီလသုတ္တံ

၁၈၄။ ‘‘ယေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ဉာဏသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ၊ ဒဿနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ [ဗဟူပကာရံ (သျာ။)] ဝဒါမိ၊ သဝနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ၊ ဥပသင်္ကမနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ၊ ပယိရုပါသနမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ၊ အနုဿတိမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ၊ အနုပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာရူပါနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ သုတွာ ဒွယေန ဝူပကာသေန ဝူပကဋ္ဌော [ဒွယေန ဝူပကဋ္ဌော (သီ။ သျာ။)] ဝိဟရတိ – ကာယဝူပကာသေန စ စိတ္တဝူပကာသေန စ။ သော တထာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ အနုဿရတိ အနုဝိတက္ကေတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တထာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ အနုဿရတိ အနုဝိတက္ကေတိ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သော တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ပီတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ၊ စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပီတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တသု သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ? ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု ဣမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဝတ္ထသုတ္တံ

၁၈၅။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော၊ ဘိက္ခဝေါ’’တိ! ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘သတ္တိမေ၊ အာဝုသော၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ဣမေသံ ခွာဟံ၊ အာဝုသော၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရာမိ၊ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ဝိဟရာမိ၊ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သာယနှသမယံ ဝိဟရာမိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ၊ အာဝုသော၊ ဟောတိ၊ ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ၊ ‘သုသမာရဒ္ဓါ’တိ မေ ဟောတိ၊ တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ၊ ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ၊ အာဝုသော၊ ဟောတိ၊ ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ၊ ‘သုသမာရဒ္ဓါ’တိ မေ ဟောတိ၊ တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ၊ ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ အာဝုသော၊ ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ နာနာရတ္တာနံ ဒုဿာနံ ဒုဿကရဏ္ဍကော ပူရော အဿ။ သော ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ပါရုပေယျ၊ ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ သာယနှသမယံ ပါရုပိတုံ၊ တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ သာယနှသမယံ ပါရုပေယျ။ ဧဝမေဝ ခွာဟံ၊ အာဝုသော၊ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရာမိ၊ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန မဇ္ဈနှိကံ သမယံ ဝိဟရာမိ၊ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ၊ တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သာယနှသမယံ ဝိဟရာမိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ၊ အာဝုသော၊ ဟောတိ၊ ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ၊ ‘သုသမာရဒ္ဓါ’တိ မေ ဟောတိ၊ တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ၊ ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ၊ အာဝုသော၊ ဟောတိ၊ ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ၊ ‘သုသမာရဒ္ဓါ’တိ မေ ဟောတိ၊ တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ၊ ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဘိက္ခုသုတ္တံ

၁၈၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စန္တိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ? ‘‘ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ တဿိမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝယတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ၊ အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ၊ ဘိက္ခု၊ တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ကုဏ္ဍလိယသုတ္တံ

၁၈၇။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ အဉ္ဇနဝနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမသ္မိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အာရာမနိဿယီ [အာရာမနိသာဒီ (သီ။)၊ အာရာမနိယာဒီ (သျာ။)] ပရိသာဝစရော။ တဿ မယှံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသဿ အယမာစာရော [အယမာဟာရော (သျာ။ က။)] ဟောတိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ အနုစင်္ကမာမိ အနုဝိစရာမိ။ သော တတ္ထ ပဿာမိ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသဉ္စေဝ ကထံ ကထေန္တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသဉ္စ – ‘ဘဝံ ပန ဂေါတမော ကိမာနိသံသော ဝိဟရတီ’’’တိ? ‘‘ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ တထာဂတော ဝိဟရတီ’’တိ။

‘‘ကတမေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘သတ္တ ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘စတ္တာရော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ၊ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘တီဏိ ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ သုစရိတာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘ဣန္ဒြိယသံဝရော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရော ကထံ ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီတိ? ဣဓ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပံ နာဘိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ၊ န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ စက္ခုနာ ခေါ ပနေဝ ရူပံ ဒိသွာ အမနာပံ န မင်္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အဒီနမာနသော အဗျာပန္နစေတသော။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခု သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပံ နာဘိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ၊ န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ မနသာ ခေါ ပနေဝ ဓမ္မံ ဝိညာယ အမနာပံ န မင်္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အဒီနမာနသော အဗျာပန္နစေတသော။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

‘‘ယတော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခုနော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပါမနာပေသု ရူပေသု ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ…ပေ… ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ…ပေ… ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ…ပေ… ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပါမနာပေသု ဓမ္မေသု ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ၊ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဣန္ဒြိယသံဝရော ဧဝံ ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာနိ စ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ တီဏိ သုစရိတာနိ ကထံ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခု ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေတိ၊ ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေတိ၊ မနောဒုစ္စရိတံ ပဟာယ မနောသုစရိတံ ဘာဝေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာနိ ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ တီဏိ သုစရိတာနိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ကုဏ္ဍလိယ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ၊ ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ၊ မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ၊ အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ၊ စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ၊ ဧဝမေဝ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ကူဋာဂါရသုတ္တံ

၁၈၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကူဋာဂါရဿ ယာ ကာစိ ဂေါပါနသိယော၊ သဗ္ဗာ တာ ကူဋနိန္နာ ကူဋပေါဏာ ကူဋပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဥပဝါနသုတ္တံ

၁၈၉။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ ဥပဝါနော အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ ဥပဝါနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ဥပဝါနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ဥပဝါနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဇာနေယျ နု ခေါ၊ အာဝုသော ဥပဝါန၊ ဘိက္ခု ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’’တိ? ‘‘ဇာနေယျ ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’’တိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အာရဗ္ဘမာနော ပဇာနာတိ ‘စိတ္တဉ္စ မေ သုဝိမုတ္တံ၊ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ သုသမူဟတံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဉ္စ မေ သုပ္ပဋိဝိနီတံ၊ အာရဒ္ဓဉ္စ မေ ဝီရိယံ၊ အဋ္ဌိံကတွာ မနသိ ကရောမိ၊ နော စ လီန’န္တိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု အာရဗ္ဘမာနော ပဇာနာတိ ‘စိတ္တဉ္စ မေ သုဝိမုတ္တံ၊ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ သုသမူဟတံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဉ္စ မေ သုပ္ပဋိဝိနီတံ၊ အာရဒ္ဓဉ္စ မေ ဝီရိယံ၊ အဋ္ဌိံကတွာ မနသိ ကရောမိ၊ နော စ လီန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ဇာနေယျ ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဌမဥပ္ပန္နသုတ္တံ

၁၉၀။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယဥပ္ပန္နသုတ္တံ

၁၉၁။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာညတြ သုဂတဝိနယာ’’တိ။ ဒသမံ။

ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဟိမဝန္တံ ကာယံ သီလံ၊ ဝတ္ထံ ဘိက္ခု စ ကုဏ္ဍလိ၊

ကူဋဉ္စ ဥပဝါနဉ္စ၊ ဥပ္ပန္နာ အပရေ ဒုဝေတိ။

၂။ ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

၁။ ပါဏသုတ္တံ

၁၉၂။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ပါဏာ စတ္တာရော ဣရိယာပထေ ကပ္ပေန္တိ – ကာလေန ဂမနံ၊ ကာလေန ဌာနံ၊ ကာလေန နိသဇ္ဇံ၊ ကာလေန သေယျံ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ စတ္တာရော ဣရိယာပထေ ကပ္ပေန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပဌမသူရိယူပမသုတ္တံ

၁၉၃။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဒုတိယသူရိယူပမသုတ္တံ

၁၉၄။ ‘‘သူရိယဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရော။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပဌမဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၅။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ပိပ္ပလိဂုဟာယံ [ဝိပ္ဖလိဂုဟာယံ (သီ။)] ဝိဟရတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကစ္စိ တေ၊ ကဿပ၊ ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ နော အဘိက္ကမန္တိ၊ ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ၊ ဘန္တေ၊ ခမနီယံ၊ န ယာပနီယံ။ ဗာဠှာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ၊ နော ပဋိက္ကမန္တိ၊ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ကဿပ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ကဿပ၊ မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ကဿပ၊ မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ကဿပ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ၊ ဘဂဝါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ၊ သုဂတ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တမှာ အာဗာဓာ။ တထာပဟီနော စာယသ္မတော မဟာကဿပဿ သော အာဗာဓော အဟောသီတိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုတိယဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၆။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကစ္စိ တေ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ နော အဘိက္ကမန္တိ၊ ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ၊ ဘန္တေ၊ ခမနီယံ၊ န ယာပနီယံ။ ဗာဠှာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ၊ နော ပဋိက္ကမန္တိ၊ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ၊ ဘဂဝါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ၊ သုဂတ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တမှာ အာဗာဓာ။ တထာပဟီနော စာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ သော အာဗာဓော အဟောသီတိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ တတိယဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၇။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာစုန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘန္တု တံ၊ စုန္ဒ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ဘန္တေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ၊ စုန္ဒ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ၊ စုန္ဒ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ စုန္ဒော။ သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စ ဘဂဝါ တမှာ အာဗာဓာ။ တထာပဟီနော စ ဘဂဝတော သော အာဗာဓော အဟောသီတိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပါရင်္ဂမသုတ္တံ

၁၉၈။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။

‘‘အပ္ပကာ တေ မနုဿေသု၊ ယေ ဇနာ ပါရဂါမိနော၊

အထာယံ ဣတရာ ပဇာ၊ တီရမေဝါနုဓာဝတိ။

‘‘ယေ စ ခေါ သမ္မဒက္ခာတေ၊ ဓမ္မေ ဓမ္မာနုဝတ္တိနော၊

တေ ဇနာ ပါရမေဿန္တိ၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ။

‘‘ကဏှံ ဓမ္မံ ဝိပ္ပဟာယ၊ သုက္ကံ ဘာဝေထ ပဏ္ဍိတော၊

ဩကာ အနောကမာဂမ္မ၊ ဝိဝေကေ ယတ္ထ ဒူရမံ။

‘‘တတြာဘိရတိမိစ္ဆေယျ၊ ဟိတွာ ကာမေ အကိဉ္စနော၊

ပရိယောဒပေယျ အတ္တာနံ၊ စိတ္တက္လေသေဟိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘ယေသံ သမ္ဗောဓိယင်္ဂေသု၊ သမ္မာ စိတ္တံ သုဘာဝိတံ၊

အာဒါနပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ၊ အနုပါဒါယ ယေ ရတာ၊

ခီဏာသဝါ ဇုတိမန္တော၊ တေ လောကေ ပရိနိဗ္ဗုတာ’’တိ။ သတ္တမံ၊

၈။ ဝိရဒ္ဓသုတ္တံ

၁၉၉။ ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ အရိယသုတ္တံ

၂၀၀။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နီယန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နီယန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နိဗ္ဗိဒါသုတ္တံ

၂၀၁။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဂိလာနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပါဏာ သူရိယူပမာ ဒွေ၊ ဂိလာနာ အပရေ တယော၊

ပါရင်္ဂါမီ ဝိရဒ္ဓါ စ၊ အရိယော နိဗ္ဗိဒါယ စာတိ။

၃။ ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဗောဓာယသုတ္တံ

၂၀၂။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စန္တိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ? ‘‘‘ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တသ္မာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ‘ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဗောဇ္ဈင်္ဂဒေသနာသုတ္တံ

၂၀၃။ ‘‘သတ္တ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဌာနိယသုတ္တံ

၂၀၄။ ‘‘ကာမရာဂဋ္ဌာနိယာနံ၊ [ကာမရာဂဋ္ဌာနီယာနံ (သီ။)] ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ဗျာပါဒဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ထိနမိဒ္ဓဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယံ သံဝတ္တတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနိယာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ အယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၀၅။ ‘‘အယောနိသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နိရုဇ္ဈတိ…ပေ… အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နိရုဇ္ဈတိ။

ယောနိသော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ၊ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။

‘‘အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ…ပေ… အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အပရိဟာနိယသုတ္တံ

၂၀၆။ ‘‘သတ္တ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ တဏှက္ခယသုတ္တံ

၂၀၇။ ‘‘ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တတိ၊ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ ဘာဝေထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ ကတမာ စ ပဋိပဒါ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တတိ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ကထံ ဗဟုလီကတာ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဥဒါယိ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ [အဗျာပဇ္ဈံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။ တဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝယတော ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ တဏှာ ပဟီယတိ။ တဏှာယ ပဟာနာ ကမ္မံ ပဟီယတိ။ ကမ္မဿ ပဟာနာ ဒုက္ခံ ပဟီယတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ တဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝယတော ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ တဏှာ ပဟီယတိ တဏှာယ ပဟာနာ ကမ္မံ ပဟီယတိ။ ကမ္မဿ ပဟာနာ ဒုက္ခံ ပဟီယတိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဥဒါယိ၊ တဏှက္ခယာ ကမ္မက္ခယော၊ ကမ္မက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ တဏှာနိရောဓသုတ္တံ

၂၀၈။ ‘‘ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ တဏှာနိရောဓာယ သံဝတ္တတိ၊ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ ဘာဝေထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ ကတမာ စ ပဋိပဒါ တဏှာနိရောဓာယ သံဝတ္တတိ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ကထံ ဘာဝိတာ၊ စ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ တဏှာနိရောဓာယ သံဝတ္တန္တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တဏှာနိရောဓာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တံ

၂၀၉။ ‘‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော မဂ္ဂေါ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗေဓာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဥဒါယိ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဥဒါယိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗေဓာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဧကဓမ္မသုတ္တံ

၂၁၀။ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယော ဧဝံ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ? စက္ခု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံယောဇနီယော ဓမ္မော။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ…ပေ… ဇိဝှာ သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ…ပေ… မနော သံယောဇနီယော ဓမ္မော။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဥဒါယိသုတ္တံ

၂၁၁။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သုမ္ဘေသု ဝိဟရတိ သေတကံ နာမ သုမ္ဘာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ! ယာဝ ဗဟုကတဉ္စ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝေါ စ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ။ အဟဉှိ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗေ အဂါရိကဘူတော သမာနော အဗဟုကတော အဟောသိံ ဓမ္မေန [ဓမ္မေ (?)] အဗဟုကတော သင်္ဃေန။ သော ခွာဟံ ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝဉ္စ ဟိရိဉ္စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ သမ္ပဿမာနော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ တဿ မေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘ဣတိ ရူပံ၊ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဣတိ ဝေဒနာ…ပေ… ဣတိ သညာ… ဣတိ သင်္ခါရာ… ဣတိ ဝိညာဏံ၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။

‘‘သော ခွာဟံ၊ ဘန္တေ၊ သုညာဂါရဂတော ဣမေသံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ဥက္ကုဇ္ဇာဝကုဇ္ဇံ သမ္ပရိဝတ္တေန္တော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဓမ္မော စ မေ၊ ဘန္တေ၊ အဘိသမိတော၊ မဂ္ဂေါ စ မေ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ။ အယံ ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ မဂ္ဂေါ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ ဥဒါယိ! ဧသော ဟိ တေ၊ ဥဒါယိ၊ မဂ္ဂေါ ပဋိလဒ္ဓါ၊ ယော တေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာ တွံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿသီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗောဓာယ ဒေသနာ ဌာနာ၊ အယောနိသော စာပရိဟာနီ၊

ခယော နိရောဓော နိဗ္ဗေဓော၊ ဧကဓမ္မော ဥဒါယိနာတိ။

၄။ နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမကုသလသုတ္တံ

၂၁၂။ ‘‘ယေ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ကုသလာ ကုသလဘာဂိယာ ကုသလပက္ခိကာ၊ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ၊ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုတိယကုသလသုတ္တံ

၂၁၃။ ‘‘ယေ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ ကုသလာ ကုသလဘာဂိယာ ကုသလပက္ခိကာ၊ သဗ္ဗေ တေ ယောနိသောမနသိကာရမူလကာ ယောနိသောမနသိကာရသမောသရဏာ၊ ယောနိသောမနသိကာရော တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဥပက္ကိလေသသုတ္တံ

၂၁၄။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသာ၊ ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? အယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ လောဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ…ပေ… တိပု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော…ပေ… သီသံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော…ပေ… သဇ္ဈု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသာ၊ ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိမေ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ၊ ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ…ပေ… ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ စိတ္တဿ ဥပေက္ကိလေသာ၊ ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ၊ န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ၊ န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယာ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ အနုပက္ကိလေသသုတ္တံ

၂၁၅။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၁၆။ ‘‘အယောနိသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ၊ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၁၇။ ‘‘ယောနိသော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ…ပေ… အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဗုဒ္ဓိသုတ္တံ

၂၁၈။ ‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဗုဒ္ဓိယာ အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဗုဒ္ဓိယာ အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ အာဝရဏနီဝရဏသုတ္တံ

၂၁၉။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော ဥပက္ကိလေသော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ဗျာပါဒေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော ဥပက္ကိလေသော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ထိနမိဒ္ဓံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော ဥပက္ကိလေသံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော ဥပက္ကိလေသံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီတိ။

‘‘ယသ္မိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ အရိယသာဝကော အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ၊ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယသ္မိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ အရိယသာဝကော အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ရုက္ခသုတ္တံ

၂၂၀။ ‘‘သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ၊ ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠှာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ။ ကတမေ စ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ၊ ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠှာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ [သေန္တိ။ သေယျထိဒံ (ကတ္ထစိ)]? အဿတ္ထော၊ နိဂြောဓော၊ ပိလက္ခော၊ ဥဒုမ္ဗရော၊ ကစ္ဆကော၊ ကပိတ္ထနော – ဣမေ ခေါ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ၊ ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠှာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော ယာဒိသကေ ကာမေ ဩဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ၊ သော တာဒိသကေဟိ ကာမေဟိ တတော ဝါ ပါပိဋ္ဌတရေဟိ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂေါ ဝိပတိတော သေတိ။

‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ဗျာပါဒေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ထိနမိဒ္ဓံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနဇ္ဈာရုဟာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနဇ္ဈာရုဟော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနဇ္ဈာရုဟော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနဇ္ဈာရုဟာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နီဝရဏသုတ္တံ

၂၂၁။ ‘‘ပဉ္စိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နီဝရဏာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိယာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိယံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ။ ဗျာပါဒနီဝရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ… ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ… ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိယံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိယာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဗုဒ္ဓိယာ အဝိဃာတပက္ခိယာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဗုဒ္ဓိယော အဝိဃာတပက္ခိယော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဗုဒ္ဓိယော အဝိဃာတပက္ခိယော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဗုဒ္ဓိယာ အဝိဃာတပက္ခိယာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ’’တိ။ ဒသမံ။

နီဝရဏဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ကုသလာ ကိလေသာ စ၊ ဒွေ ယောနိသော စ ဗုဒ္ဓိ စ၊

အာဝရဏာ နီဝရဏာ ရုက္ခံ၊ နီဝရဏဉ္စ တေ ဒသာတိ။

၅။ စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝိဓာသုတ္တံ

၂၂၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓာ ပဇဟိံသု၊ သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓာ ပဇဟိဿန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓာ ပဇဟန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓာ ပဇဟိံသု…ပေ… ပဇဟိဿန္တိ…ပေ… ပဇဟန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ စက္ကဝတ္တိသုတ္တံ

၂၂၃။ ‘‘ရညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? စက္ကရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ဟတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ အဿရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ မဏိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ဣတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ဂဟပတိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ပရိဏာယကရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ရညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။

‘‘တထာဂတဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ တထာဂတဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ မာရသုတ္တံ

၂၂၄။ ‘‘မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော မဂ္ဂေါ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော မဂ္ဂေါ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဒုပ္ပညသုတ္တံ

၂၂၅။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ၊ ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပညဝန္တသုတ္တံ

၂၂၆။ ‘‘‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ၊ ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒလိဒ္ဒသုတ္တံ

၂၂၇။ ‘‘‘ဒလိဒ္ဒေါ၊ ဒလိဒ္ဒေါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အဒလိဒ္ဒသုတ္တံ

၂၂၈။ ‘‘‘အဒလိဒ္ဒေါ၊ အဒလိဒ္ဒေါ’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ …ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ အာဒိစ္စသုတ္တံ

၂၂၉။ ‘‘အာဒိစ္စဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပာဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ အဇ္ဈတ္တိကင်္ဂသုတ္တံ

၂၃၀။ ‘‘အဇ္ဈတ္တိကံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂန္တိ ကရိတွာ နာညံ ဧကင်္ဂမ္ပိ သမနုပဿာမိ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပာဒါယ၊ ယထယိဒံ – ဘိက္ခဝေ၊ ယောနိသောမနသိကာရော။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဗာဟိရင်္ဂသုတ္တံ

၂၃၁။ ‘‘ဗာဟိရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂန္တိ ကရိတွာ နာညံ ဧကင်္ဂမ္ပိ သမနုပဿာမိ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပာဒါယ၊ ယထယိဒံ – ဘိက္ခဝေ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝိဓာ စက္ကဝတ္တိ မာရော၊ ဒုပ္ပညော ပညဝေန စ၊

ဒလိဒ္ဒေါ အဒလိဒ္ဒေါ စ၊ အာဒိစ္စင်္ဂေန တေ ဒသာတိ။

၆။ သာကစ္ဆဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဟာရသုတ္တံ

၂၃၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ပဉ္စန္နဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နီဝရဏာနံ သတ္တန္နဉ္စ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အာဟာရဉ္စ အနာဟာရဉ္စ ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဃနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရတိ တန္ဒိ ဝိဇမ္ဘိတာ ဘတ္တသမ္မဒေါ စေတသော စ လီနတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသော အဝူပသမော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု နိက္ကမဓာတု ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု နိက္ကမဓာတု ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသော ဝူပသမော။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာရမ္ဘဓာတု နိက္ကမဓာတု ပရက္ကမဓာတု။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပရိယာယသုတ္တံ

၂၃၃။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ မယမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ၊ ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ၊ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု နပ္ပဋိက္ကောသိံသု၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိမှ။ တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ၊ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အမှေ၊ ဘန္တေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ‘ဧထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ မယမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ၊ ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ၊ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

‘‘အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှ နပ္ပဋိက္ကောသိမှ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘အတ္ထိ ပနာဝုသော၊ ပရိယာယော၊ ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသာ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ၊ ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိသယသ္မိံ။ ‘‘နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ၊ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ၊ အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော၊ ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ? ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော တဒပိ နီဝရဏံ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ကာမစ္ဆန္ဒော တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ တဒပိ နီဝရဏံ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဗျာပါဒေါ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဗျာပါဒနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ထိနံ တဒပိ နီဝရဏံ၊ ယဒပိ မိဒ္ဓံ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ တဒပိ နီဝရဏံ၊ ယဒပိ ကုက္ကုစ္စံ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ တဒပိ နီဝရဏံ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော၊ ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော၊ ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသ ဟောန္တိ? ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု သတိ တဒပိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု သတိ တဒပိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ပညာယ ပဝိစိနတိ [ပဝိစိနာတိ (က။)] ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ တဒပိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ တဒပိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဝီရိယံ တဒပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ စေတသိကံ ဝီရိယံ တဒပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဝိတက္ကသဝိစာရာ ပီတိ တဒပိ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ အဝိတက္ကအဝိစာရာ ပီတိ တဒပိ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ တဒပိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ တဒပိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဝိတက္ကော သဝိစာရော သမာဓိ တဒပိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ အဝိတက္ကအဝိစာရော သမာဓိ တဒပိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ဥပေက္ခာ တဒပိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ဥပေက္ခာ တဒပိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော၊ ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အဂ္ဂိသုတ္တံ

၂၃၄။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ (ပရိယာယသုတ္တသဒိသံ)။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ယသ္မိံ၊ အာဝုသော၊ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အကာလော ဘာဝနာယ၊ ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ကာလော ဘာဝနာယ? ယသ္မိံ ပနာဝုသော၊ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အကာလော ဘာဝနာယ၊ ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ကာလော ဘာဝနာယာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ၊ ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိသယသ္မိံ။

‘‘နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ၊ အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ။

‘‘ယသ္မိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဿမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ အလ္လာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ၊ အလ္လာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ၊ အလ္လာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ၊ ဥဒကဝါတဉ္စ ဒဒေယျ၊ ပံသုကေန စ ဩကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလိတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဿမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုသမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ၊ သုက္ခာနိ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ၊ သုက္ခာနိ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ၊ မုခဝါတဉ္စ ဒဒေယျ၊ န စ ပံသုကေန ဩကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလိတု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုသမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ ဥဒ္ဓတ္တံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ၊ သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ၊ သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ၊ မုခဝါတဉ္စ ဒဒေယျ၊ န စ ပံသုကေန ဩကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ အကာလော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ အလ္လာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ၊ အလ္လာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ၊ အလ္လာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ၊ ဥဒကဝါတဉ္စ ဒဒေယျ၊ ပံသုကေန စ ဩကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဝူပသမယံ ဟောတိ။ သတိဉ္စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ မေတ္တာသဟဂတသုတ္တံ

၂၃၅။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောလိယေသု ဝိဟရတိ ဟလိဒ္ဒဝသနံ နာမ ကောလိယာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဟလိဒ္ဒဝသနံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘မယမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ…ပေ… ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ… မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ၊ ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ၊ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု နပ္ပဋိက္ကောသိံသု။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိမှ။ တေသံ နော၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အမှေ၊ ဘန္တေ၊ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော၊ အာဝုသော၊ ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ…ပေ… ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ … မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘မယမ္ပိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ…ပေ… ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ…ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တထာ စတုတ္ထံ၊ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဓ နော၊ အာဝုသော၊ ကော ဝိသေသော၊ ကော အဓိပ္ပယာသော၊ ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ၊ ယဒိဒံ၊ ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ၊ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ မယံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှ နပ္ပဋိက္ကောသိမှ၊ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော၊ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော၊ မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော၊ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ’’’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ၊ ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိသယသ္မိံ။ ‘‘နာဟံ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ၊ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ၊ အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… မေတ္တာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ၊ ဥပေက္ခကော စ တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော၊ သုဘံ ဝါ ခေါ ပန ဝိမောက္ခံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုဘပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ၊ ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ကရုဏာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ…ပေ… သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ၊ ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ၊ ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု မုဒိတာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… မုဒိတာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ …ပေ… သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ၊ ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ၊ ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ၊ ကိံဂတိကာ ဟောတိ၊ ကိံပရမာ၊ ကိံဖလာ၊ ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဥပေက္ခာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ၊ အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ၊ ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာကိဉ္စညာယတနပရမာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ၊ ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သင်္ဂါရဝသုတ္တံ

၂၃၆။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ? ကော ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ’’တိ?

‘‘ယသ္မိံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော သံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော အဂ္ဂိနာ သန္တတ္တော ပက္ကုထိတော [ပက္ကုဓိတော (က။)၊ ဥက္ကဋ္ဌိတော (သီ။)၊ ဥက္ကုဋ္ဌိတော (သျာ။)] ဥသ္မုဒကဇာတော [ဥဿဒကဇာတော (သီ။)၊ ဥသ္မာဒကဇာတော (သျာ။)]။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ထိနမိဒ္ဓပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ထိနမိဒ္ဓပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော ဝါတေရိတော စလိတော ဘန္တော ဦမိဇာတော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော အာဝိလော လုဠိတော ကလလီဘူတော အန္ဓကာရေ နိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။ အယံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သမယေ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော အသံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ…ပေ…။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဗျာပါဒပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော န အဂ္ဂိနာ သန္တတ္တော န ပက္ကုထိတော န ဥသ္မုဒကဇာတော၊ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဗျာပါဒပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ထိနမိဒ္ဓပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ … ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော န သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ထိနမိဒ္ဓပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော န ဝါတေရိတော န စလိတော န ဘန္တော န ဦမိဇာတော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ…ပေ… ဥဘယတ္ထမ္ပိ… ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ [ပဇာနာတိ ပဿတိ (သျာ။)]၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥဒပတ္တော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော အာလောကေ နိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မိံ သမယေ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။ အယံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ၊ ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သတ္တိမေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ…ပေ… ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အဘယသုတ္တံ

၂၃၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပူရဏော၊ ဘန္တေ၊ ကဿပေါ ဧဝမာဟ – ‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ အဟေတု၊ အပ္ပစ္စယော [အပ္ပစ္စယာ (သီ။)၊ အပ္ပစ္စယံ (?)] အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။ နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ အဟေတု၊ အပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’တိ။ ဣဓ ဘဂဝါ ကိမာဟာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အတ္ထိ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော [သပ္ပစ္စယာ (သီ။)၊ သပ္ပစ္စယံ (?)] အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။ အတ္ထိ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အတ္ထိ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန၊ ဘန္တေ၊ ဟေတု၊ ကတမော ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ? ကထံ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယသ္မိံ ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အယံ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ရာဇကုမာရ၊ ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန…ပေ… ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန… ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန… ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန၊ ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အယံ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကော နာမာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘နီဝရဏာ နာမေတေ၊ ရာဇကုမာရာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ၊ ဘဂဝါ၊ နီဝရဏာ၊ တဂ္ဃ၊ သုဂတ၊ နီဝရဏာ! ဧကမေကေနပိ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ နီဝရဏေန အဘိဘူတော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ?

‘‘ကတမော ပန၊ ဘန္တေ၊ ဟေတု၊ ကတမော ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ? ကထံ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အယံ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ၊ ရာဇကုမာရ၊ ဟေတု၊ အယံ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ ဧဝံ သဟေတု၊ သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကော နာမာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ နာမေတေ၊ ရာဇကုမာရာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ၊ ဘဂဝါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ၊ သုဂတ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ! ဧကမေကေနပိ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သမန္နာဂတော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ၊ ကော ပန ဝါဒေါ သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ? ယောပိ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ အာရောဟန္တဿ ကာယကိလမထော စိတ္တကိလမထော၊ သောပိ မေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ ဓမ္မော စ မေ အဘိသမိတော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

သာကစ္ဆဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဟာရာ ပရိယာယမဂ္ဂိ၊ မေတ္တံ သင်္ဂါရဝေန စ၊

အဘယော ပုစ္ဆိတော ပဉှံ၊ ဂိဇ္ဈကူဋမှိ ပဗ္ဗတေတိ။

၇။ အာနာပါနဝဂ္ဂေါ

၁။ အဋ္ဌိကမဟပ္ဖလသုတ္တံ

၂၃၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘အဋ္ဌိကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။

အညတရဖလသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။ ကထံ ဘာဝိတာယ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာယ ကထံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာယ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

မဟတ္ထသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ယောဂက္ခေမသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

သံဝေဂသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဖာသုဝိဟာရသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပုဠဝကသုတ္တံ

၂၃၉။ ‘‘ပုဠဝကသညာ [ပုဠုဝကသညာ (က။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… ဒုတိယံ။

၃။ ဝိနီလကသုတ္တံ

၂၄၀။ ‘‘ဝိနီလကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… တတိယံ။

၄။ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသုတ္တံ

၂၄၁။ ‘‘ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… စတုတ္ထံ။

၅။ ဥဒ္ဓုမာတကသုတ္တံ

၂၄၂။ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ပဉ္စမံ။

၆။ မေတ္တာသုတ္တံ

၂၄၃။ ‘‘မေတ္တာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… ဆဋ္ဌံ။

၇။ ကရုဏာသုတ္တံ

၂၄၄။ ‘‘ကရုဏာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… သတ္တမံ။

၈။ မုဒိတာသုတ္တံ

၂၄၅။ ‘‘မုဒိတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… အဋ္ဌမံ။

၉။ ဥပေက္ခာသုတ္တံ

၂၄၆။ ‘‘ဥပေက္ခာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… နဝမံ။

၁၀။ အာနာပါနသုတ္တံ

၂၄၇။ ‘‘အာနာပါနဿတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ…ပေ… ဒသမံ။

အာနာပါနဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဋ္ဌိကပုဠဝကံ ဝိနီလကံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ ဥဒ္ဓုမာတေန ပဉ္စမံ၊

မေတ္တာ ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ၊ အာနာပါနေန တေ ဒသာတိ။

၈။ နိရောဓဝဂ္ဂေါ

၁။ အသုဘသုတ္တံ

၂၄၈။ ‘‘အသုဘသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ပဌမံ။

၂။ မရဏသုတ္တံ

၂၄၉။ ‘‘မရဏသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဒုတိယံ။

၃။ အာဟာရေပဋိကူလသုတ္တံ

၂၅၀။ ‘‘အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… တတိယံ။

၄။ အနဘိရတိသုတ္တံ

၂၅၁။ ‘‘သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… စတုတ္ထံ။

၅။ အနိစ္စသုတ္တံ

၂၅၂။ ‘‘အနိစ္စသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုက္ခသုတ္တံ

၂၅၃။ ‘‘အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဆဋ္ဌံ။

၇။ အနတ္တသုတ္တံ

၂၅၄။ ‘‘ဒုက္ခေ အနတ္တသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သတ္တမံ။

၈။ ပဟာနသုတ္တံ

၂၅၅။ ‘‘ပဟာနသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝိရာဂသုတ္တံ

၂၅၆။ ‘‘ဝိရာဂသညာ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… နဝမံ။

၁၀။ နိရောဓသုတ္တံ

၂၅၇။ ‘‘နိရောဓသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာတိ။

‘‘နိရောဓသညာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။ ကထံ ဘာဝိတာယ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာယ ကထံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာယ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

‘‘နိရောဓသညာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိရောဓသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ၊ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ဒသမံ။

နိရောဓဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အသုဘမရဏအာဟာရေ၊ ပဋိကူလအနဘိရတေန [ပဋိကူလေန စ သဗ္ဗလောကေ (သျာ။)]၊

အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တပဟာနံ၊ ဝိရာဂနိရောဓေန တေ ဒသာတိ။

၉။ ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂။ ဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တံ

၂၅၈-၂၆၉။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ (ယာဝ ဧသနာ ပါဠိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော၊

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၁၀။ အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ တထာဂတာဒိသုတ္တံ

၂၇၀။ ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရေန ဝဿိကံ၊

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ စ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

(အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

၁၁။ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂။ ဗလာဒိသုတ္တံ

၂၈၀။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ…ပေ…။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ၊

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

(ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

၁၂။ ဧသနာဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ဧသနာဒိသုတ္တံ

၂၉၂။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ ဒွါဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓာ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော၊

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာ တဏှာ တသိနာယ စာတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဧသနာပေယျာလံ ဝိဝေကနိဿိတတော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

၁၃။ ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၈။ ဩဃာဒိသုတ္တံ

၃၀၂။ ‘‘စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ၊ ဩဃာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမောဃော၊ ဘဝေါဃော၊ ဒိဋ္ဌောဃော၊ အဝိဇ္ဇောဃောတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

၁၀။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသုတ္တံ

၃၁၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ၊ အရူပရာဂေါ၊ မာနော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ကတမေ သတ္တ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ… အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ… နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ ဒသမံ။

ဩဃဝဂ္ဂေါ တေရသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ၊

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ။

၁၄။ ပုနဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၃၁၂-၃၂၃

ပုနဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တံ

ဝဂ္ဂေါ စုဒ္ဒသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော၊

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဂင်္ဂါပေယျာလံ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

၁၅။ ပုနအပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ

၃၂၄-၃၃၃

တထာဂတာဒိသုတ္တံ

ပန္နရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရေန ဝဿိကံ၊

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ စ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

(အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

၁၆။ ပုနဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၃၃၄-၃၄၅

ပုနဗလာဒိသုတ္တံ

သောဠသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ၊

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

၁၇။ ပုနဧသနာဝဂ္ဂေါ

၃၄၆-၃၅၆

ပုနဧသနာဒိသုတ္တံ

ပုနဧသနာဝဂ္ဂေါ သတ္တရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓာ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော၊

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာတဏှာ တသိနာယ စာတိ။

၁၈။ ပုနဩဃဝဂ္ဂေါ

၃၅၇-၃၆၆

ပုနဩဃာဒိသုတ္တံ

ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတဿ ပုနဩဃဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌာရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ၊

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ။

(ရာဂဝိနယပရိယောသာန-ဒေါသဝိနယပရိယောသာန-မောဟဝိနယပရိယောသာနဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။ (ယဒပိ မဂ္ဂသံယုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ၊ တဒပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ ဒုတိယံ။

၃။ သတိပဋ္ဌာနသံယုတ္တံ

၁။ အမ္ဗပါလိဝဂ္ဂေါ

၁။ အမ္ဗပါလိသုတ္တံ

၃၆၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပါလိဝနေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဧကာယနော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧကာယနော အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ ပဌမံ။

၂။ သတိသုတ္တံ

၃၆၈။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ အမ္ဗပါလိဝနေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ အသိတေ ပီတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ၊ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဘိက္ခုသုတ္တံ

၃၆၉။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ပနိဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ မဉ္စေဝ [မမေဝ (သီ။)] အဇ္ဈေသန္တိ၊ ဓမ္မေ စ ဘာသိတေ မမေဝ အနုဗန္ဓိတဗ္ဗံ မညန္တီ’’တိ။ ‘‘ဒေသေတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ၊ ဒေသေတု သုဂတော သံခိတ္တေန ဓမ္မံ။ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဘဂဝတော ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနေယျံ၊ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဘဂဝတော ဘာသိတဿ ဒါယာဒေါ အဿ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ။ ယတော ခေါ တေ၊ ဘိက္ခု၊ သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ ဘဝိဿတိ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ တိဝိဓေန ဘာဝေယျာသိ။

ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဝေဒနာသု…ပေ… ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု…ပေ… အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ စိတ္တေ…ပေ… ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ…ပေ… အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု…ပေ… ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု…ပေ… အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ တိဝိဓေန ဘာဝေဿသိ၊ တတော တုယှံ၊ ဘိက္ခု၊ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂမိဿတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ပရိဟာနီ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပန သော ဘိက္ခု အရဟတံ အဟောသီတိ။ တတိယံ။

၄။ သာလသုတ္တံ

၃၇၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ သာလာယ ဗြာဟ္မဏဂါမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ…ပေ… ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ၊ တေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဧထ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရထ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ကာယဿ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရထ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဝေဒနာနံ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရထ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ စိတ္တဿ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရထ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဓမ္မာနံ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ။ ယေပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ သေခါ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ၊ တေပိ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ကာယဿ ပရိညာယ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဝေဒနာနံ ပရိညာယ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ စိတ္တဿ ပရိညာယ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဓမ္မာနံ ပရိညာယ။

‘‘ယေပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ၊ တေပိ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ကာယေန ဝိသံယုတ္တာ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဝေဒနာဟိ ဝိသံယုတ္တာ၊ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ စိတ္တေန ဝိသံယုတ္တာ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ ဧကောဒိဘူတာ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ၊ ဓမ္မေဟိ ဝိသံယုတ္တာ။

‘‘ယေပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ၊ တေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဣမေသံ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အကုသလရာသိသုတ္တံ

၃၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘အကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော ပဉ္စ နီဝရဏေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – ပဉ္စ နီဝရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ၊ ဗျာပါဒနီဝရဏံ၊ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ၊ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ။ ‘အကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – ပဉ္စ နီဝရဏာ။

‘‘‘ကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ‘ကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သကုဏဂ္ဃိသုတ္တံ

၃၇၂။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကုဏဂ္ဃိ လာပံ သကုဏံ သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တာ အဂ္ဂဟေသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လာပေါ သကုဏော သကုဏဂ္ဃိယာ ဟရိယမာနော ဧဝံ ပရိဒေဝသိ – ‘မယမေဝမှ [မယမေဝါမှ (က။)] အလက္ခိကာ၊ မယံ အပ္ပပုညာ၊ ယေ မယံ အဂေါစရေ စရိမှ ပရဝိသယေ။ သစေဇ္ဇ မယံ ဂေါစရေ စရေယျာမ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ၊ န မျာယံ [န စာယံ (သီ။)]၊ သကုဏဂ္ဃိ၊ အလံ အဘဝိဿ၊ ယဒိဒံ – ယုဒ္ဓါယာ’တိ။ ‘ကော ပန တေ၊ လာပ၊ ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော’တိ? ‘ယဒိဒံ – နင်္ဂလကဋ္ဌကရဏံ လေဍ္ဍုဋ္ဌာန’’’န္တိ။ ‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကုဏဂ္ဃိ သကေ ဗလေ အပတ္ထဒ္ဓါ သကေ ဗလေ အသံဝဒမာနာ [အဝစမာနာ (သီ။)] လာပံ သကုဏံ ပမုဉ္စိ – ‘ဂစ္ဆ ခေါ တွံ၊ လာပ၊ တတြပိ မေ ဂန္တွာ န မောက္ခသီ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လာပေါ သကုဏော နင်္ဂလကဋ္ဌကရဏံ လေဍ္ဍုဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ မဟန္တံ လေဍ္ဍုံ အဘိရုဟိတွာ သကုဏဂ္ဃိံ ဝဒမာနော အဋ္ဌာသိ – ‘ဧဟိ ခေါ ဒါနိ မေ၊ သကုဏဂ္ဃိ၊ ဧဟိ ခေါ ဒါနိ မေ၊ သကုဏဂ္ဃီ’တိ။ အထ ခေါ သာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကုဏဂ္ဃိ သကေ ဗလေ အပတ္ထဒ္ဓါ သကေ ဗလေ အသံဝဒမာနာ ဥဘော ပက္ခေ သန္နယှ [သန္ဓာယ (သီ။ သျာ။)] လာပံ သကုဏံ သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တာ။ ယဒါ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညာသိ လာပေါ သကုဏော ‘ဗဟုအာဂတော ခေါ မျာယံ သကုဏဂ္ဃီ’တိ၊ အထ တဿေဝ လေဍ္ဍုဿ အန္တရံ ပစ္စုပါဒိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကုဏဂ္ဃိ တတ္ထေဝ ဥရံ ပစ္စတာဠေသိ။ ဧဝဉှိ တံ [ဧဝံ ဟေတံ (သီ။)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟောတိ ယော အဂေါစရေ စရတိ ပရဝိသယေ။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ အဂေါစရေ စရိတ္ထ ပရဝိသယေ။ အဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရတံ ပရဝိသယေ လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ၊ လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော? ယဒိဒံ – ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ… ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော။

‘‘ဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ။ ဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရတံ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ န လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ၊ န လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော? ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ – အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ မက္ကဋသုတ္တံ

၃၇၃။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ဒုဂ္ဂါ ဝိသမာ ဒေသာ၊ ယတ္ထ နေဝ မက္ကဋာနံ စာရီ န မနုဿာနံ။ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ဒုဂ္ဂါ ဝိသမာ ဒေသာ၊ ယတ္ထ မက္ကဋာနဉှိ ခေါ စာရီ၊ န မနုဿာနံ။ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ သမာ ဘူမိဘာဂါ ရမဏီယာ၊ ယတ္ထ မက္ကဋာနဉ္စေဝ စာရီ မနုဿာနဉ္စ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လုဒ္ဒါ မက္ကဋဝီထီသု လေပံ ဩဍ္ဍေန္တိ မက္ကဋာနံ ဗာဓနာယ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ တေ မက္ကဋာ အဗာလဇာတိကာ အလောလဇာတိကာ၊ တေ တံ လေပံ ဒိသွာ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇန္တိ။ ယော ပန သော ဟောတိ မက္ကဋော ဗာလဇာတိကော လောလဇာတိကော၊ သော တံ လေပံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဟတ္ထေန ဂဏှာတိ။ သော တတ္ထ ဗဇ္ဈတိ။ ‘ဟတ္ထံ မောစေဿာမီ’တိ ဒုတိယေန ဟတ္ထေန ဂဏှာတိ။ သော တတ္ထ ဗဇ္ဈတိ။ ‘ဥဘော ဟတ္ထေ မောစေဿာမီ’တိ ပါဒေန ဂဏှာတိ။ သော တတ္ထ ဗဇ္ဈတိ။ ‘ဥဘော ဟတ္ထေ မောစေဿာမိ ပါဒဉ္စာ’တိ ဒုတိယေန ပါဒေန ဂဏှာတိ။ သော တတ္ထ ဗဇ္ဈတိ။ ‘ဥဘော ဟတ္ထေ မောစေဿာမိ ပါဒေ စာ’တိ တုဏ္ဍေန ဂဏှာတိ။ သော တတ္ထ ဗဇ္ဈတိ။ ဧဝဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ မက္ကဋော ပဉ္စောဍ္ဍိတော ထုနံ သေတိ အနယံ အာပန္နော ဗျသနံ အာပန္နော ယထာကာမကရဏီယော လုဒ္ဒဿ။ တမေနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လုဒ္ဒေါ ဝိဇ္ဈိတွာ တသ္မိံယေဝ ကဋ္ဌကတင်္ဂါရေ [တသ္မိံယေဝ မက္ကဋံ ဥဒ္ဓရိတွာ (သီ။ သျာ။)] အဝဿဇ္ဇေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ။ ဧဝံ သော တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဟောတိ ယော အဂေါစရေ စရတိ ပရဝိသယေ။

‘‘တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ အဂေါစရေ စရိတ္ထ ပရဝိသယေ။ အဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရတံ ပရဝိသယေ လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ၊ လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော? ယဒိဒံ – ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ၊ သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ…ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ… ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ… ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော။

‘‘ဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ။ ဂေါစရေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စရတံ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ န လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ၊ န လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော? ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သူဒသုတ္တံ

၃၇၄။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော သူဒေါ ရာဇာနံ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တံ ဝါ [ရာဇမဟာမတ္တာနံ ဝါ (သီ။)] နာနစ္စယေဟိ သူပေဟိ ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ – အမ္ဗိလဂ္ဂေဟိပိ၊ တိတ္တကဂ္ဂေဟိပိ၊ ကဋုကဂ္ဂေဟိပိ၊ မဓုရဂ္ဂေဟိပိ၊ ခါရိကေဟိပိ၊ အခါရိကေဟိပိ၊ လောဏိကေဟိပိ၊ အလောဏိကေဟိပိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော သူဒေါ သကဿ ဘတ္တု နိမိတ္တံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ – ‘ဣဒံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ ဣမဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ ဣမဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ ဣမဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ အမ္ဗိလဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ တိတ္တကဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… ကဋုကဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… မဓုရဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… ခါရိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… အခါရိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… လောဏိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… အလောဏိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ’’’တိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော သူဒေါ န စေဝ လာဘီ ဟောတိ အစ္ဆာဒနဿ၊ န လာဘီ ဝေတနဿ၊ န လာဘီ အဘိဟာရာနံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော သူဒေါ သကဿ ဘတ္တု နိမိတ္တံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စော ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ ဥပက္ကိလေသာ န ပဟီယန္တိ။ သော တံ နိမိတ္တံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ …ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ န သမာဓိယတိ၊ ဥပက္ကိလေသာ န ပဟီယန္တိ။ သော တံ နိမိတ္တံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော ဘိက္ခု န စေဝ လာဘီ ဟောတိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခဝိဟာရာနံ၊ န လာဘီ သတိသမ္ပဇညဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော အဗျတ္တော အကုသလော ဘိက္ခု သကဿ စိတ္တဿ နိမိတ္တံ န ဥဂ္ဂဏှာတိ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော သူဒေါ ရာဇာနံ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တံ ဝါ နာနစ္စယေဟိ သူပေဟိ ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ – အမ္ဗိလဂ္ဂေဟိပိ၊ တိတ္တကဂ္ဂေဟိပိ၊ ကဋုကဂ္ဂေဟိပိ၊ မဓုရဂ္ဂေဟိပိ၊ ခါရိကေဟိပိ၊ အခါရိကေဟိပိ၊ လောဏိကေဟိပိ၊ အလောဏိကေဟိပိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော သူဒေါ သကဿ ဘတ္တု နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှာတိ – ‘ဣဒံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ ဣမဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ ဣမဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ ဣမဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ အမ္ဗိလဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ အမ္ဗိလဂ္ဂဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ တိတ္တကဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… ကဋုကဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… မဓုရဂ္ဂံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… ခါရိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… အခါရိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… လောဏိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ… အလောဏိကံ ဝါ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တု သူပေယျံ ရုစ္စတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ အဘိဟရတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှာတိ၊ အလောဏိကဿ ဝါ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ’’’တိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော သူဒေါ လာဘီ စေဝ ဟောတိ အစ္ဆာဒနဿ၊ လာဘီ ဝေတနဿ၊ လာဘီ အဘိဟာရာနံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော သူဒေါ သကဿ ဘတ္တု နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဓေကစ္စော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ ဥပက္ကိလေသာ ပဟီယန္တိ။ သော တံ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ ဥပက္ကိလေသာ ပဟီယန္တိ။ သော တံ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှာတိ။

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော ဘိက္ခု လာဘီ စေဝ ဟောတိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခဝိဟာရာနံ၊ လာဘီ ဟောတိ သတိသမ္ပဇညဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ကုသလော ဘိက္ခု သကဿ စိတ္တဿ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှာတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဂိလာနသုတ္တံ

၃၇၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝဂါမကေ [ဗေလုဝဂါမကေ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧထ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမန္တာ ဝေသာလိယာ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝဿံ ဥပေထ။ ဣဓေဝါဟံ ဝေဠုဝဂါမကေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ သမန္တာ ဝေသာလိယာ ယထာမိတ္တံ ယထာသန္ဒိဋ္ဌံ ယထာသမ္ဘတ္တံ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆုံ။ ဘဂဝါ ပန တတ္ထေဝ ဝေဠုဝဂါမကေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိ [ဥပဂဉ္ဆိ (သီ။ ပီ။)]။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ဝဿူပဂတဿ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ဗာဠှာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သတော သမ္ပဇာနော အဓိဝါသေသိ အဝိဟညမာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခေါ မေ တံ ပတိရူပံ၊ ယောဟံ အနာမန္တေတွာ ဥပဋ္ဌာကေ အနပလောကေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိနိဗ္ဗာယေယျံ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတွာ ဇီဝိတသင်္ခါရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ အာဗာဓံ ဝီရိယေန ပဋိပဏာမေတွာ ဇီဝိတသင်္ခါရံ အဓိဋ္ဌာယ ဝိဟာသိ။ (အထ ခေါ ဘဂဝတော သော အာဗာဓော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ) [( ) ဒီ။ နိ။ ၂။၁၆၄ ဒိဿတိ]။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော [ဂိလာနဝုဋ္ဌိတော (သဒ္ဒနီတိ)] အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ ဝိဟာရာ နိက္ခမိတွာ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ [ဝိဟာရပစ္ဆာဆာယာယံ (ဗဟူသု)] ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒိဋ္ဌော မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော ဖာသု၊ ဒိဋ္ဌံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော ခမနီယံ၊ ဒိဋ္ဌံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော ယာပနီယံ။ အပိ စ မေ၊ ဘန္တေ၊ မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော၊ ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ၊ ဓမ္မာပိ မံ နပ္ပဋိဘန္တိ ဘဂဝတော ဂေလညေန။ အပိ စ မေ၊ ဘန္တေ၊ အဟောသိ ကာစိဒေဝ အဿာသမတ္တာ – ‘န တာဝ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ၊ န ယာဝ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရတီ’’’တိ။

‘‘ကိံ ပန ဒါနိ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော မယိ ပစ္စာသီသတိ [ပစ္စာသိံသတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]? ဒေသိတော၊ အာနန္ဒ၊ မယာ ဓမ္မော အနန္တရံ အဗာဟိရံ ကရိတွာ။ နတ္ထာနန္ဒ၊ တထာဂတဿ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌိ။ ယဿ နူန၊ အာနန္ဒ၊ ဧဝမဿ – ‘အဟံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဟရိဿာမီ’တိ ဝါ၊ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင်္ဃော’တိ ဝါ၊ သော နူန၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရေယျ။ တထာဂတဿ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဟရိဿာမီ’တိ ဝါ၊ ‘မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသင်္ဃော’တိ ဝါ။ သ ကိံ [သော နူန (သီ။ ပီ။)]၊ အာနန္ဒ၊ တထာဂတော ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာရဗ္ဘ ကိဉ္စိဒေဝ ဥဒါဟရိဿတိ! ဧတရဟိ ခေါ ပနာဟံ၊ အာနန္ဒ၊ ဇိဏ္ဏော ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ အာသီတိကော မေ ဝယော ဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ၊ အာနန္ဒ၊ ဇဇ္ဇရသကဋံ [ဇရသကဋံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဝေဠမိဿကေန [ဝေဂမိဿကေန (သီ။)၊ ဝေဠုမိဿကေန (သျာ။ ကံ။)၊ ဝေဓမိဿကေန (ပီ။ က။)၊ ဝေခမိဿကေန (က။)] ယာပေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဝေဓမိဿကေန မညေ တထာဂတဿ ကာယော ယာပေတိ။

‘‘ယသ္မိံ၊ အာနန္ဒ၊ သမယေ တထာဂတော သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာ ဧကစ္စာနံ ဝေဒနာနံ နိရောဓာ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဖာသုတရော [ဖာသုတရံ (သဗ္ဗတ္ထ)]၊ အာနန္ဒ၊ တသ္မိံ သမယေ တထာဂတဿ ကာယော ဟောတိ [တထာဂတဿ ဟောတိ (ဗဟူသု)]။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ၊ အတ္တဒီပါ ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ အာနန္ဒ၊ ဧတရဟိ ဝါ မမစ္စယေ ဝါ အတ္တဒီပါ ဝိဟရိဿန္တိ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ၊ တမတဂ္ဂေ မေတေ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခူ ဘဝိဿန္တိ ယေ ကေစိ သိက္ခာကာမာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဘိက္ခုနုပဿယသုတ္တံ

၃၇၆။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ အာနန္ဒ၊ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ [သုပဋ္ဌိတစိတ္တာ (သီ။ ပီ။ က။)] ဝိဟရန္တိယော ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ သဉ္ဇာနန္တီ’’တိ [သမ္ပဇာနန္တီတိ (က။)]။ ‘‘ဧဝမေတံ၊ ဘဂိနိယော၊ ဧဝမေတံ၊ ဘဂိနိယော! ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘဂိနိယော၊ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော ဝိဟရတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ‘ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ သဉ္ဇာနိဿတီ’’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တာ ဘိက္ခုနိယော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိံ။ အထ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ တာ ဘိက္ခုနိယော မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘ဣဓ၊ ဘန္တေ အာနန္ဒ၊ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရန္တိယော ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ သဉ္ဇာနန္တီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာဟံ၊ ဘန္တေ၊ တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧဝမေတံ၊ ဘဂိနိယော၊ ဧဝမေတံ၊ ဘဂိနိယော! ယော ဟိ ကောစိ၊ ဘဂိနိယော၊ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော ဝိဟရတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ သဉ္ဇာနိဿတီ’’’တိ။

‘‘ဧဝမေတံ၊ အာနန္ဒ၊ ဧဝမေတံ၊ အာနန္ဒ! ယော ဟိ ကောစိ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော ဝိဟရတိ၊ တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ‘ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ သဉ္ဇာနိဿတိ’’’ [သဉ္ဇာနိဿတီတိ (ဗဟူသု)]။

‘‘ကတမေသု စတူသု? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော ကာယာရမ္မဏော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယသ္မိံ ပရိဠာဟော၊ စေတသော ဝါ လီနတ္တံ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိပတိ။ တေနာနန္ဒ [တေနဟာနန္ဒ (သီ။)]၊ ဘိက္ခုနာ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပသာဒနီယေ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ပဏိဒဟိတဗ္ဗံ။ တဿ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပသာဒနီယေ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ပဏိဒဟတော ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ။ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ။ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ။ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒယတိ [ဝေဒိယတိ (သီ။)]။ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယဿ ခွာဟံ အတ္ထာယ စိတ္တံ ပဏိဒဟိံ၊ သော မေ အတ္ထော အဘိနိပ္ဖန္နော။ ဟန္ဒ၊ ဒါနိ ပဋိသံဟရာမီ’တိ။ သော ပဋိသံဟရတိ စေဝ န စ ဝိတက္ကေတိ န စ ဝိစာရေတိ။ ‘အဝိတက္ကောမှိ အဝိစာရော၊ အဇ္ဈတ္တံ သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော ဓမ္မာရမ္မဏော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာယသ္မိံ ပရိဠာဟော၊ စေတသော ဝါ လီနတ္တံ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိပတိ။ တေနာနန္ဒ၊ ဘိက္ခုနာ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပသာဒနီယေ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ပဏိဒဟိတဗ္ဗံ။ တဿ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပသာဒနီယေ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ပဏိဒဟတော ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ။ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ။ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ။ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒယတိ။ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယဿ ခွာဟံ အတ္ထာယ စိတ္တံ ပဏိဒဟိံ၊ သော မေ အတ္ထော အဘိနိပ္ဖန္နော။ ဟန္ဒ၊ ဒါနိ ပဋိသံဟရာမီ’တိ။ သော ပဋိသံဟရတိ စေဝ န စ ဝိတက္ကေတိ န စ ဝိစာရေတိ။ ‘အဝိတက္ကောမှိ အဝိစာရော၊ အဇ္ဈတ္တံ သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ပဏိဓာယ ဘာဝနာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ၊ အပ္ပဏိဓာယ ဘာဝနာ ဟောတိ? ဗဟိဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ အပ္ပဏိဓာယ ‘အပ္ပဏိဟိတံ မေ ဗဟိဒ္ဓါ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ ပစ္ဆာပုရေ ‘အသံခိတ္တံ ဝိမုတ္တံ အပ္ပဏိဟိတ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ စ ပန ‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ အပ္ပဏိဓာယ ‘အပ္ပဏိဟိတံ မေ ဗဟိဒ္ဓါ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ ပစ္ဆာပုရေ ‘အသံခိတ္တံ ဝိမုတ္တံ အပ္ပဏိဟိတ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ စ ပန ‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ အပ္ပဏိဓာယ ‘အပ္ပဏိဟိတံ မေ ဗဟိဒ္ဓါ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ ပစ္ဆာပုရေ ‘အသံခိတ္တံ ဝိမုတ္တံ အပ္ပဏိဟိတ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ စ ပန ‘စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု စိတ္တံ အပ္ပဏိဓာယ ‘အပ္ပဏိဟိတံ မေ ဗဟိဒ္ဓါ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ ပစ္ဆာပုရေ ‘အသံခိတ္တံ ဝိမုတ္တံ အပ္ပဏိဟိတ’န္တိ ပဇာနာတိ။ အထ စ ပန ‘ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ သုခမသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ အပ္ပဏိဓာယ ဘာဝနာ ဟောတိ။

‘‘ဣတိ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဒေသိတာ မယာ ပဏိဓာယ ဘာဝနာ၊ ဒေသိတာ အပ္ပဏိဓာယ ဘာဝနာ။ ယံ၊ အာနန္ဒ၊ သတ္ထာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိတေသိနာ အနုကမ္ပကေန အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ကတံ ဝေါ တံ မယာ။ ဧတာနိ၊ အာနန္ဒ၊ ရုက္ခမူလာနိ၊ ဧတာနိ သုညာဂါရာနိ! ဈာယထာနန္ဒ၊ မာ ပမာဒတ္ထ၊ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ! အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။ ဒသမံ။

အမ္ဗပါလိဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အမ္ဗပါလိ သတော ဘိက္ခု၊ သာလာ ကုသလရာသိ စ၊

သကုဏဂ္ဓိ မက္ကဋော သူဒေါ၊ ဂိလာနော ဘိက္ခုနုပဿယောတိ။

၂။ နာလန္ဒဝဂ္ဂေါ

၁။ မဟာပုရိသသုတ္တံ

၃၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘မဟာပုရိသော၊ မဟာပုရိသော’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ မဟာပုရိသော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ခွာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘မဟာပုရိသော’တိ ဝဒါမိ။ အဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ‘နော မဟာပုရိသော’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘ကထဉ္စ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ? ဣဓ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိမုစ္စတိ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ။ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိမုစ္စတိ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ။ ဧဝံ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ။ ဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ခွာဟံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ‘မဟာပုရိသော’တိ ဝဒါမိ။ အဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ‘နော မဟာပုရိသော’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ နာလန္ဒသုတ္တံ

၃၇၈။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာလန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပါဝါရိကမ္ဗဝနေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝံပသန္နော အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတိ! န စာဟု၊ န စ ဘဝိဿတိ၊ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ ဘိယျောဘိညတရော၊ ယဒိဒံ – သမ္ဗောဓိယ’’န္တိ။ ‘‘ဥဠာရာ ခေါ တျာယံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အာသဘီ ဝါစာ ဘာသိတာ၊ ဧကံသော ဂဟိတော၊ သီဟနာဒေါ နဒိတော – ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတိ! န စာဟု၊ န စ ဘဝိဿတိ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ ဘိယျောဘိညတရော၊ ယဒိဒံ – သမ္ဗောဓိယ’’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယေ တေ အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ – ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဓမ္မာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံပညာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိဟာရိနော တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’!

‘‘ကိံ ပန တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ ယေ တေ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတာ – ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဓမ္မာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံပညာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိဟာရိနော တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော ဘဝိဿန္တိ’ ဣတိ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ကိံ ပန တျာဟံ [ကိံ ပန တေ (သီ။)]၊ သာရိပုတ္တ၊ ဧတရဟိ၊ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော – ‘ဧဝံသီလော ဘဂဝါ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဓမ္မော ဘဂဝါ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံပညော ဘဂဝါ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိဟာရီ ဘဂဝါ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘ဧဝံဝိမုတ္တော ဘဂဝါ’ ဣတိ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဧတ္ထ စ တေ၊ သာရိပုတ္တ၊ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ [စေတောပရိယာယဉာဏံ (ဗဟူသု)] နတ္ထိ။ အထ ကိဉ္စရဟိ တျာယံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဥဠာရာ အာသဘီ ဝါစာ ဘာသိတာ၊ ဧကံသော ဂဟိတော၊ သီဟနာဒေါ နဒိတော – ‘ဧဝံပသန္နော အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတိ! န စာဟု၊ န စ ဘဝိဿတိ၊ န စေတရဟိ ဝိဇ္ဇတိ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဘဂဝတာ’ ဘိယျောဘိညတရော၊ ယဒိဒံ – သမ္ဗောဓိယ’’န္တိ?

‘‘န ခေါ မေ [န ခေါ မေ တံ (သျာ။ ကံ။ က။)]၊ ဘန္တေ၊ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု စေတောပရိယဉာဏံ အတ္ထိ၊ အပိ စ မေ ဓမ္မနွယော ဝိဒိတော။ သေယျထာပိ၊ ဘန္တေ၊ ရညော ပစ္စန္တိမံ နဂရံ ဒဠှုဒ္ဓါပံ [ဒဠှုဒ္ဒါပံ (သီ။ ပီ။ က။)၊ ဒဠှဒ္ဓါပံ (သျာ။ ကံ။)] ဒဠှပါကာရတောရဏံ ဧကဒွါရံ။ တတြဿ ဒေါဝါရိကော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓာဝီ အညာတာနံ နိဝါရေတာ ဉာတာနံ ပဝေသေတာ။ သော တဿ နဂရဿ သမန္တာ အနုပရိယာယပထံ အနုက္ကမမာနော န ပဿေယျ ပါကာရသန္ဓိံ ဝါ ပါကာရဝိဝရံ ဝါ၊ အန္တမသော ဗိဠာရနိက္ခမနမတ္တမ္ပိ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ ဩဠာရိကာ ပါဏာ ဣမံ နဂရံ ပဝိသန္တိ ဝါ နိက္ခမန္တိ ဝါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣမိနာဝ ဒွါရေန ပဝိသန္တိ ဝါ နိက္ခမန္တိ ဝါ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မနွယော ဝိဒိတော – ‘ယေပိ တေ၊ ဘန္တေ၊ အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ၊ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ၊ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ၊ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု။ ယေပိ တေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဘဂဝန္တော ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ၊ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ၊ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ၊ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿန္တိ။ ဘဂဝါပိ၊ ဘန္တေ၊ ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ၊ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ၊ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတွာ၊ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! တသ္မာတိဟ တွံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ အဘိက္ခဏံ ဘာသေယျာသိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ ယေသမ္ပိ ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ မောဃပုရိသာနံ ဘဝိဿတိ တထာဂတေ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ၊ တေသမ္ပိမံ ဓမ္မပရိယာယံ သုတွာ ယာ တထာဂတေ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ သာ ပဟီယိဿတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ စုန္ဒသုတ္တံ

၃၇၉။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော မဂဓေသု ဝိဟရတိ နာလကဂါမကေ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ စုန္ဒော စ သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနေဝ အာဗာဓေန ပရိနိဗ္ဗာယိ။ အထ ခေါ စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သာဝတ္ထိ ဇေတဝနံ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ သာရိပုတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဣဒမဿ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ။

‘‘အတ္ထိ ခေါ ဣဒံ၊ အာဝုသော စုန္ဒ၊ ကထာပါဘတံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ အာယာမာဝုသော စုန္ဒ၊ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိဿာမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပစ္စဿောသိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော စုန္ဒော စ သမဏုဒ္ဒေသော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ စုန္ဒော သမဏုဒ္ဒေသော ဧဝမာဟ – ‘အာယသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ သာရိပုတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ဣဒမဿ ပတ္တစီဝရ’န္တိ။ အပိ စ မေ၊ ဘန္တေ၊ မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော၊ ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ၊ ဓမ္မာပိ မံ နပ္ပဋိဘန္တိ ‘အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတော’တိ သုတွာ’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ တေ၊ အာနန္ဒ၊ သာရိပုတ္တော သီလက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ သမာဓိက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ပညာက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ? ‘‘န စ ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သီလက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ သမာဓိက္ခန္ဓံ ဝါ…ပေ… ပညာက္ခန္ဓံ ဝါ… ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ ဝါ… ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ဝါ အာဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော။ အပိ စ မေ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဩဝါဒကော အဟောသိ ဩတိဏ္ဏော ဝိညာပကော သန္ဒဿကော သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော၊ အကိလာသု ဓမ္မဒေသနာယ၊ အနုဂ္ဂါဟကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ တံ မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဓမ္မောဇံ ဓမ္မဘောဂံ ဓမ္မာနုဂ္ဂဟံ အနုဿရာမာ’’တိ။

‘‘နနု တံ၊ အာနန္ဒ၊ မယာ ပဋိကစ္စေဝ [ပဋိဂစ္စေဝ (သီ။ ပီ။)] အက္ခာတံ – ‘သဗ္ဗေဟိ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ အညထာဘာဝေါ။ တံ ကုတေတ္ထ၊ အာနန္ဒ၊ လဗ္ဘာ! ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ၊ တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ၊ အာနန္ဒ၊ မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော ယော မဟန္တတရော ခန္ဓော သော ပလုဇ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေါ အာနန္ဒ၊ မဟတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရိပုတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတော။ တံ ကုတေတ္ထ၊ အာနန္ဒ၊ လဗ္ဘာ! ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ၊ တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ၊ အတ္တဒီပါ ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ အာနန္ဒ၊ ဧတရဟိ ဝါ မမစ္စယေ ဝါ အတ္တဒီပါ ဝိဟရိဿန္တိ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ၊ တမတဂ္ဂေ မေတေ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခူ ဘဝိဿန္တိ ယေ ကေစိ သိက္ခာကာမာ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဥက္ကစေလသုတ္တံ

၃၈၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝဇ္ဇီသု ဝိဟရတိ ဥက္ကစေလာယံ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တီရေ မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ အစိရပရိနိဗ္ဗုတေသု သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော အဇ္ဈောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အပိ မျာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိသာ သုညာ ဝိယ ခါယတိ ပရိနိဗ္ဗုတေသု သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု။ အသုညာ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိသာ ဟောတိ၊ အနပေက္ခာ တဿံ ဒိသာယံ ဟောတိ၊ ယဿံ ဒိသာယံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဝိဟရန္တိ။ ယေ ဟိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမံယေဝ သာဝကယုဂံ [ဧတပရမံယေဝ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] အဟောသိ – သေယျထာပိ မယှံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ။ ယေပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တေသမ္ပိ ဘဂဝန္တာနံ ဧတပ္ပရမံယေဝ သာဝကယုဂံ ဘဝိဿတိ – သေယျထာပိ မယှံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ။ အစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာဝကာနံ! အဗ္ဘုတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာဝကာနံ! သတ္ထု စ နာမ သာသနကရာ ဘဝိဿန္တိ ဩဝါဒပ္ပဋိကရာ၊ စတုန္နဉ္စ ပရိသာနံ ပိယာ ဘဝိဿန္တိ မနာပါ ဂရုဘာဝနီယာ စ! အစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ! ဧဝရူပေပိ နာမ သာဝကယုဂေ ပရိနိဗ္ဗုတေ နတ္ထိ တထာဂတဿ သောကော ဝါ ပရိဒေဝေါ ဝါ! တံ ကုတေတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လဗ္ဘာ! ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ၊ တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော ယေ မဟန္တတရာ ခန္ဓာ တေ ပလုဇ္ဇေယျုံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ပရိနိဗ္ဗုတာ။ တံ ကုတေတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ လဗ္ဘာ! ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ၊ တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တဒီပါ ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အတ္တဒီပေါ ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော၊ ဓမ္မဒီပေါ ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ဝါ မမစ္စယေ ဝါ အတ္တဒီပါ ဝိဟရိဿန္တိ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ၊ ဓမ္မဒီပါ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ၊ တမတဂ္ဂေ မေတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဘဝိဿန္တိ ယေ ကေစိ သိက္ခာကာမာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဗာဟိယသုတ္တံ

၃၈၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဗာဟိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဗာဟိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဗာဟိယ၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ။ ယတော စ ခေါ တေ၊ ဗာဟိယ၊ သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ ဘဝိဿတိ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ၊ တတော တွံ၊ ဗာဟိယ၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေယျာသိ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ တွံ၊ ဗာဟိယ၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဗာဟိယ၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေဿသိ၊ တတော တုယှံ၊ ဗာဟိယ၊ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂမိဿတိ၊ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ပရိဟာနီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ဗာဟိယော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဗာဟိယော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဗာဟိယော အရဟတံ အဟောသီတိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဥတ္တိယသုတ္တံ

၃၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ။ ယတော စ ခေါ တေ၊ ဥတ္တိယ၊ သီလဉ္စ သုဝိသုဒ္ဓံ ဘဝိဿတိ၊ ဒိဋ္ဌိ စ ဥဇုကာ၊ တတော တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေယျာသိ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေဿသိ၊ တတော တွံ၊ ဥတ္တိယ၊ ဂမိဿသိ မစ္စုဓေယျဿ ပါရ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဥတ္တိယော အရဟတံ အဟောသီတိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အရိယသုတ္တံ

၃၈၃။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဗြဟ္မသုတ္တံ

၃၈၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရတိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ဧကာယနော အယံ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ကာယေ ဝါ ဘိက္ခု ကာယာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝါ ဘိက္ခု…ပေ… စိတ္တေ ဝါ ဘိက္ခု…ပေ… ဓမ္မေသု ဝါ ဘိက္ခု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧကာယနော အယံ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ – ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော ဘဂဝတော ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝမေတံ၊ ဘဂဝါ၊ ဧဝမေတံ၊ သုဂတ! ဧကာယနော အယံ၊ ဘန္တေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ကာယေ ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု ကာယာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… စိတ္တေ ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု…ပေ… ဓမ္မေသု ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧကာယနော အယံ၊ ဘန္တေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ။ ဣဒံ ဝတွာ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ၊

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊ တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ၊

၉။ သေဒကသုတ္တံ

၃၈၅။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သုမ္ဘေသု ဝိဟရတိ သေဒကံ နာမ သုမ္ဘာနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စဏ္ဍာလဝံသိကော စဏ္ဍာလဝံသံ ဥဿာပေတွာ မေဒကထာလိကံ အန္တေဝါသိံ အာမန္တေသိ – ‘ဧဟိ တွံ၊ သမ္မ မေဒကထာလိကေ၊ စဏ္ဍာလဝံသံ အဘိရုဟိတွာ မမ ဥပရိခန္ဓေ တိဋ္ဌာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ၊ အာစရိယာ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေဒကထာလိကာ အန္တေဝါသီ စဏ္ဍာလဝံသိကဿ ပဋိဿုတွာ စဏ္ဍာလဝံသံ အဘိရုဟိတွာ အာစရိယဿ ဥပရိခန္ဓေ အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စဏ္ဍာလဝံသိကော မေဒကထာလိကံ အန္တေဝါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘တွံ၊ သမ္မ မေဒကထာလိကေ၊ မမံ ရက္ခ၊ အဟံ တံ ရက္ခိဿာမိ။ ဧဝံ မယံ အညမညံ ဂုတ္တာ အညမညံ ရက္ခိတာ သိပ္ပာနိ စေဝ ဒဿေဿာမ၊ လာဘဉ္စ [လာဘေ စ (သီ။)] လစ္ဆာမ၊ သောတ္ထိနာ စ စဏ္ဍာလဝံသာ ဩရောဟိဿာမာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေဒကထာလိကာ အန္တေဝါသီ စဏ္ဍာလဝံသိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘န ခေါ ပနေတံ၊ အာစရိယ၊ ဧဝံ ဘဝိဿတိ။ တွံ၊ အာစရိယ၊ အတ္တာနံ ရက္ခ၊ အဟံ အတ္တာနံ ရက္ခိဿာမိ။ ဧဝံ မယံ အတ္တဂုတ္တာ အတ္တရက္ခိတာ သိပ္ပာနိ စေဝ ဒဿေဿာမ၊ လာဘဉ္စ လစ္ဆာမ၊ သောတ္ထိနာ စ စဏ္ဍာလဝံသာ ဩရောဟိဿာမာ’’’တိ။ ‘‘သော တတ္ထ ဉာယော’’တိ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ၊ ‘‘ယထာ မေဒကထာလိကာ အန္တေဝါသီ အာစရိယံ အဝေါစ။ အတ္တာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရက္ခိဿာမီတိ သတိပဋ္ဌာနံ သေဝိတဗ္ဗံ၊ ပရံ ရက္ခိဿာမီတိ သတိပဋ္ဌာနံ သေဝိတဗ္ဗံ။ အတ္တာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရက္ခန္တော ပရံ ရက္ခတိ၊ ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနံ ရက္ခတိ’’။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တာနံ ရက္ခန္တော ပရံ ရက္ခတိ? အာသေဝနာယ၊ ဘာဝနာယ၊ ဗဟုလီကမ္မေန – ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္တာနံ ရက္ခန္တော ပရံ ရက္ခတိ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနံ ရက္ခတိ? ခန္တိယာ၊ အဝိဟိံသာယ၊ မေတ္တစိတ္တတာယ၊ အနုဒယတာယ – ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနံ ရက္ခတိ။ အတ္တာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရက္ခိဿာမီတိ သတိပဋ္ဌာနံ သေဝိတဗ္ဗံ၊ ပရံ ရက္ခိဿာမီတိ သတိပဋ္ဌာနံ သေဝိတဗ္ဗံ။ အတ္တာနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရက္ခန္တော ပရံ ရက္ခတိ၊ ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနံ ရက္ခတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဇနပဒကလျာဏီသုတ္တံ

၃၈၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သုမ္ဘေသု ဝိဟရတိ သေဒကံ နာမ သုမ္ဘာနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဇနပဒကလျာဏီ၊ ဇနပဒကလျာဏီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဟာဇနကာယော သန္နိပတေယျ။ ‘သာ ခေါ ပနဿ ဇနပဒကလျာဏီ ပရမပါသာဝိနီ နစ္စေ၊ ပရမပါသာဝိနီ ဂီတေ။ ဇနပဒကလျာဏီ နစ္စတိ ဂါယတီ’တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိယျောသောမတ္တာယ မဟာဇနကာယော သန္နိပတေယျ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အယံ တေ၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ သမတိတ္တိကော တေလပတ္တော အန္တရေန စ မဟာသမဇ္ဇံ အန္တရေန စ ဇနပဒကလျာဏိယာ ပရိဟရိတဗ္ဗော။ ပုရိသော စ တေ ဥက္ခိတ္တာသိကော ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိဿတိ။ ယတ္ထေဝ နံ ထောကမ္ပိ ဆဍ္ဍေဿတိ တတ္ထေဝ တေ သိရော ပါတေဿတီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ တေလပတ္တံ အမနသိကရိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ပမာဒံ အာဟရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ၊ ဘန္တေ’’။

‘‘ဥပမာ ခေါ မျာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေဝေတ္ထ အတ္ထော – သမတိတ္တိကော တေလပတ္တောတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယဂတာယ ဧတံ သတိယာ အဓိဝစနံ။ တသ္မာတိဟ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကာယဂတာ သတိ နော ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒသမံ။

နာလန္ဒဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မဟာပုရိသော နာလန္ဒံ၊ စုန္ဒော စေလဉ္စ ဗာဟိယော၊

ဥတ္တိယော အရိယော ဗြဟ္မာ၊ သေဒကံ ဇနပဒေန စာတိ။

၃။ သီလဋ္ဌိတိဝဂ္ဂေါ

၁။ သီလသုတ္တံ

၃၈၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော အာယသ္မာ စ ဘဒ္ဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရန္တိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာနိမာနိ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ကုသလာနိ သီလာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ၊ ဣမာနိ ကုသလာနိ သီလာနိ ကိမတ္ထိယာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ [ဥမ္မဂ္ဂေါ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘ယာနိမာနိ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ကုသလာနိ သီလာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ၊ ဣမာနိ ကုသလာနိ သီလာနိ ကိမတ္ထိယာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ’’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ယာနိမာနိ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ကုသလာနိ သီလာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ၊ ဣမာနိ ကုသလာနိ သီလာနိ ယာဝဒေဝ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယာနိမာနိ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ကုသလာနိ သီလာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ၊ ဣမာနိ ကုသလာနိ သီလာနိ ယာဝဒေဝ ဣမေသံ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ စိရဋ္ဌိတိသုတ္တံ

၃၈၈။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ? ကော ပနာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ? ကော ပနာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ စတုန္နဉ္စ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ ဣမေသဉ္စ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ပရိဟာနသုတ္တံ

၃၈၉။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော အာယသ္မာ စ ဘဒ္ဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရန္တိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန သဒ္ဓမ္မပရိဟာနံ ဟောတိ? ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန သဒ္ဓမ္မအပရိဟာနံ ဟောတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ဥမ္မင်္ဂေါ၊ ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ၊ ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ၊ အာဝုသော ဘဒ္ဒ၊ ပုစ္ဆသိ – ‘ကော နု ခေါ၊ အာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန သဒ္ဓမ္မပရိဟာနံ ဟောတိ? ကော ပနာဝုသော အာနန္ဒ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန သဒ္ဓမ္မအပရိဟာနံ ဟောတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ သဒ္ဓမ္မပရိဟာနံ ဟောတိ။ စတုန္နဉ္စ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ သဒ္ဓမ္မအပရိဟာနံ ဟောတိ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ သဒ္ဓမ္မပရိဟာနံ ဟောတိ။ ဣမေသဉ္စ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ သဒ္ဓမ္မအပရိဟာနံ ဟောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ သုဒ္ဓသုတ္တံ

၃၉၀။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု …ပေ… စိတ္တေ …ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အညတရဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၃၉၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ? ကော ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော ယေန တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီ’’တိ?

‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ စတုန္နဉ္စ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ ဣမေသဉ္စ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ သဒ္ဓမ္မော စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ၊ ဘော ဂေါတမ…ပေ… ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဒေသသုတ္တံ

၃၉၂။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓါ သာကေတေ ဝိဟရန္တိ ကဏ္ဍကီဝနေ [ကဏ္ဋကီဝနေ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)]။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတာ ယေနာယသ္မာ အနိရုဒ္ဓါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အနုရုဒ္ဓေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သေခေါ၊ သေခေါ’တိ [သေက္ခော သေက္ခောတိ (သျာ။ ကံ။)]၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ သေခေါ ဟောတီ’’တိ? ‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ပဒေသံ ဘာဝိတတ္တာ သေခေါ ဟောတိ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ပဒေသံ ဘာဝိတတ္တာ သေခေါ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သမတ္တသုတ္တံ

၃၉၃။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘အသေခေါ၊ အသေခေါ’တိ၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ အသေခေါ ဟောတီ’’တိ? ‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမတ္တံ ဘာဝိတတ္တာ အသေခေါ ဟောတိ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမတ္တံ ဘာဝိတတ္တာ အသေခေါ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ လောကသုတ္တံ

၃၉၄။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမေသံ၊ အာဝုသော အနုရုဒ္ဓ၊ ဓမ္မာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မဟာဘိညတံ [မဟာဘိညာတံ (ပီ။)] ပတ္တော’’တိ? ‘‘စတုန္နံ၊ အာဝုသော၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မဟာဘိညတံ ပတ္တော’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓာဟံ၊ အာဝုသော၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခွာဟံ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မဟာဘိညတံ ပတ္တော။ ဣမေသဉ္စ ပနာဟံ၊ အာဝုသော၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ သဟဿံ လောကံ အဘိဇာနာမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သိရိဝဍ္ဎသုတ္တံ

၃၉၅။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သိရိဝဍ္ဎော [သိရီဝဍ္ဎော (က။)] ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ သိရိဝဍ္ဎော ဂဟပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒ – ‘သိရိဝဍ္ဎော၊ ဘန္တေ၊ ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန သိရိဝဍ္ဎဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ပုရိသော သိရိဝဍ္ဎဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သိရိဝဍ္ဎော၊ ဘန္တေ၊ ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော၊ သော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘သာဓု ကိရ၊ ဘန္တေ၊ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန သိရိဝဍ္ဎဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သိရိဝဍ္ဎဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သိရိဝဍ္ဎံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ၊ ဂဟပတိ၊ ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ၊ ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ နော အဘိက္ကမန္တိ၊ ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ၊ ဘန္တေ၊ ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠှာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ၊ နော ပဋိက္ကမန္တိ၊ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ တေ၊ ဂဟပတိ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရိဿာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’န္တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ဂဟပတိ၊ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ယေမေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဒေသိတာ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တေ ဓမ္မာ [သံဝိဇ္ဇန္တေ ရတနဓမ္မာ (သီ။)] မယိ၊ အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမိ။ အဟဉှိ၊ ဘန္တေ၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယာနိ စိမာနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဒေသိတာနိ၊ နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ ကိဉ္စိ အတ္တနိ အပ္ပဟီနံ သမနုပဿာမီ’’တိ။ ‘‘လာဘာ တေ၊ ဂဟပတိ၊ သုလဒ္ဓံ တေ၊ ဂဟပတိ! အနာဂါမိဖလံ တယာ၊ ဂဟပတိ၊ ဗျာကတ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ မာနဒိန္နသုတ္တံ

၃၉၆။ တံယေဝ နိဒါနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မာနဒိန္နော ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ မာနဒိန္နော ဂဟပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ၊ အမ္ဘော ပုရိသ…ပေ… န မေ၊ ဘန္တေ၊ ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠှာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ၊ နော ပဋိက္ကမန္တိ၊ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ၊ နော ပဋိက္ကမောတိ။ ဧဝရူပါယ စာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာမိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယာနိ စိမာနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတာ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဒေသိတာနိ၊ နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ တေသံ ကိဉ္စိ အတ္တနိ အပ္ပဟီနံ သမနုပဿာမီ’’တိ။ ‘‘လာဘာ တေ၊ ဂဟပတိ၊ သုလဒ္ဓံ တေ၊ ဂဟပတိ! အနာဂါမိဖလံ တယာ၊ ဂဟပတိ၊ ဗျာကတ’’န္တိ။ ဒသမံ။

သီလဋ္ဌိတိဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သီလံ ဌိတိ ပရိဟာနံ၊ သုဒ္ဓံ ဗြာဟ္မဏပဒေသံ၊

သမတ္တံ လောကော သိရိဝဍ္ဎော၊ မာနဒိန္နေန တေ ဒသာတိ။

၄။ အနနုဿုတဝဂ္ဂေါ

၁။ အနနုဿုတသုတ္တံ

၃၉၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘‘အယံ ကာယေ ကာယာနုပဿနာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သာ ခေါ ပနာယံ ကာယေ ကာယာနုပဿနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဘာဝိတာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ’’။

‘‘‘အယံ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿနာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သာ ခေါ ပနာယံ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဘာဝိတာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘အယံ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿနာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သာ ခေါ ပနာယံ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဘာဝိတာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘အယံ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သာ ခေါ ပနာယံ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဘာဝိတာ’တိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဝိရာဂသုတ္တံ

၃၉၈။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဝိရဒ္ဓသုတ္တံ

၃၉၉။ ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ [အရိယော အဋ္ဌင်္ကိကော မဂ္ဂေါ (က။) ဣမသ္မိံ ယေဝ သုတ္တေ ဒိဿတိ အဋ္ဌင်္ဂိကောတိပဒံ၊ န ပနာညတ္ထ ဣဒ္ဓိပါဒ အနုရုဒ္ဓါဒီသု] သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဝိရဒ္ဓါ၊ ဝိရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ အာရဒ္ဓါ၊ အာရဒ္ဓါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဘာဝိတသုတ္တံ

၄၀၀။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သတိသုတ္တံ

၄၀၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိဒိတာ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ သမ္ပဇာနော။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အညာသုတ္တံ

၄၀၂။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ၊ သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဆန္ဒသုတ္တံ

၄၀၃။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော ကာယသ္မိံ ဆန္ဒော သော ပဟီယတိ။ ဆန္ဒဿ ပဟာနာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော ဝေဒနာသု ဆန္ဒော သော ပဟီယတိ။ ဆန္ဒဿ ပဟာနာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော စိတ္တမှိ ဆန္ဒော သော ပဟီယတိ။ ဆန္ဒဿ ပဟာနာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော ဓမ္မေသု ဆန္ဒော သော ပဟီယတိ။ ဆန္ဒဿ ပဟာနာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ပရိညာတသုတ္တံ

၄၀၄။ ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော ကာယော ပရိညာတော ဟောတိ။ ကာယဿ ပရိညာတတ္တာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝေဒနာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ ဝေဒနာနံ ပရိညာတတ္တာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ ပရိညာတံ ဟောတိ။ စိတ္တဿ ပရိညာတတ္တာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတိ။

‘‘ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော ဓမ္မာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ ဓမ္မာနံ ပရိညာတတ္တာ အမတံ သစ္ဆိကတံ ဟောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဘာဝနာသုတ္တံ

၄၀၅။ ‘‘စတုန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနံ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ’’။ ‘‘ကတမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၄၀၆။ ‘‘သတိပဋ္ဌာနဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနဉ္စ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ။ တံ သုဏာထ’’။ ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနံ’’။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝိဟရတိ…ပေ… သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ စိတ္တေ ဝိဟရတိ… သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပော၊ သမ္မာဝါစာ၊ သမ္မာကမ္မန္တော၊ သမ္မာအာဇီဝေါ၊ သမ္မာဝါယာမော၊ သမ္မာသတိ၊ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ ဒသမံ။

အနနုဿုတဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အနနုဿုတံ ဝိရာဂေါ၊ ဝိရဒ္ဓါ ဘာဝနာ သတိ၊

အညာ ဆန္ဒံ ပရိညာယ၊ ဘာဝနာ ဝိဘင်္ဂေန စာတိ။

၅။ အမတဝဂ္ဂေါ

၁။ အမတသုတ္တံ

၄၀၇။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘စတူသု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရထ။ မာ ဝေါ အမတံ ပနဿ။ ကတမေသု စတူသု? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသု၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရထ။ မာ ဝေါ အမတံ ပနဿာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ သမုဒယသုတ္တံ

၄၀၈။ ‘‘စတုန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ။ ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယဿ သမုဒယော? အာဟာရသမုဒယာ ကာယဿ သမုဒယော၊ အာဟာရနိရောဓာ ကာယဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာနံ သမုဒယော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနံ အတ္ထင်္ဂမော။ နာမရူပသမုဒယာ စိတ္တဿ သမုဒယော၊ နာမရူပနိရောဓာ စိတ္တဿ အတ္ထင်္ဂမော။ မနသိကာရသမုဒယာ ဓမ္မာနံ သမုဒယော၊ မနသိကာရနိရောဓာ ဓမ္မာနံ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ မဂ္ဂသုတ္တံ

၄၀၉။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧကမိဒါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယံ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရာမိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တဿ မယှံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ဧကာယနော အယံ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ကာယေ ဝါ ဘိက္ခု ကာယာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝါ ဘိက္ခု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရေယျ…ပေ… စိတ္တေ ဝါ ဘိက္ခု စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရေယျ…ပေ… ဓမ္မေသု ဝါ ဘိက္ခု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧကာယနော အယံ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။

‘‘အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ – ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မမ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေနာဟံ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဝမေတံ၊ ဘဂဝါ၊ ဧဝမေတံ၊ သုဂတ! ဧကာယနော အယံ၊ ဘန္တေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ကာယေ ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု ကာယာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု ဝါ…ပေ… စိတ္တေ ဝါ …ပေ… ဓမ္မေသု ဝါ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရေယျ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧကာယနော အယံ၊ ဘန္တေ၊ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။

‘‘ဣဒမဝေါစ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ။ ဣဒံ ဝတွာ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ –

‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ၊

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊ တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’’န္တိ။ တတိယံ၊

၄။ သတိသုတ္တံ

၄၁၀။ ‘‘သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။ သတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ကုသလရာသိသုတ္တံ

၄၁၁။ ‘‘‘ကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… စိတ္တာနုပဿီ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ‘ကုသလရာသီ’တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဒမာနော ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုသလရာသိ၊ ယဒိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပါတိမောက္ခသံဝရသုတ္တံ

၄၁၂။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? ဣဓ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရာဟိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ၊ သမာဒါယ သိက္ခဿု သိက္ခာပဒေသု။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရိဿသိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ သမာဒါယ သိက္ခိဿု သိက္ခာပဒေသု၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေယျာသိ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေဿသိ၊ တတော တုယှံ၊ ဘိက္ခု၊ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂမိဿတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ပရိဟာနီ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပန သော ဘိက္ခု အရဟတံ အဟောသီတိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုစ္စရိတသုတ္တံ

၄၁၃။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ‘‘သာဓု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကော စာဒိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? ဣဓ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ။ ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ။ မနောဒုစ္စရိတံ ပဟာယ မနောသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ၊ ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ၊ မနောဒုစ္စရိတံ ပဟာယ မနောသုစရိတံ ဘာဝေဿသိ၊ တတော တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေယျာသိ’’။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယတော ခေါ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဧဝံ ဘာဝေဿသိ၊ တတော တုယှံ၊ ဘိက္ခု၊ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂမိဿတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ နော ပရိဟာနီ’’တိ…ပေ… အညတရော စ ပန သော ဘိက္ခု အရဟတံ အဟောသီတိ။ သတ္တမံ။

၈။ မိတ္တသုတ္တံ

၄၁၄။ ‘‘ယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုကမ္ပေယျာထ၊ ယေ စ ခေါ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ၊ တေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေသံ၊ စတုန္နံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ယေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနုကမ္ပေယျာထ၊ ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ၊ တေ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝေဒနာသုတ္တံ

၄၁၅။ ‘‘တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ဝေဒနာ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ပရိညာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမာသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ပရိညာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ အာသဝသုတ္တံ

၄၁၆။ ‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ အာသဝါ။ ကတမေ တယော? ကာမာသဝေါ၊ ဘဝါသဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာသဝေါ – ဣမေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တယော အာသဝါ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ အာသဝါနံ ပဟာနာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ အာသဝါနံ ပဟာနာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ ဒသမံ။

အမတဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အမတံ သမုဒယော မဂ္ဂေါ၊ သတိ ကုသလရာသိ စ၊

ပါတိမောက္ခံ ဒုစ္စရိတံ၊ မိတ္တဝေဒနာ အာသဝေန စာတိ။

၆။ ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂။ ဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တဒွါဒသကံ

၄၁၇-၄၂၈။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု …ပေ… စိတ္တေ …ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော၊

ဧတေ ဒွေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၇။ အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ တထာဂတာဒိသုတ္တဒသကံ

၄၂၉-၄၃၈။ ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရော စ ဝဿိကံ၊

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

၈။ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂။ ဗလာဒိသုတ္တဒွါဒသကံ

၄၃၉-၄၅၀။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တီတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ၊

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

၉။ ဧသနာဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ဧသနာဒိသုတ္တဒသကံ

၄၅၁-၄၆၀။ တိဿော ဣမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ၊ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓာ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော၊

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာ တဏှာ တသိနာယ စာတိ။

၁၀။ ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာဒိသုတ္တဒသကံ

၄၆၁-၄၇၀။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ၊ အရူပရာဂေါ၊ မာနော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။

(ယထာ မဂ္ဂသံယုတ္တံ တထာ သတိပဋ္ဌာနသံယုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

ဩဃဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ၊

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာတိ။

သတိပဋ္ဌာနသံယုတ္တံ တတိယံ။

၄။ ဣန္ဒြိယသံယုတ္တံ

၁။ သုဒ္ဓိကဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၄၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ သတိန္ဒြိယံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပဌမသောတာပန္နသုတ္တံ

၄၇၂။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ သတိန္ဒြိယံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ အဿာဒဉ္စ [သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။) သံ။ နိ။ ၂။၁၇၅] အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဒုတိယသောတာပန္နသုတ္တံ

၄၇၃။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ သတိန္ဒြိယံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပဌမအရဟန္တသုတ္တံ

၄၇၄။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ သတိန္ဒြိယံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ အဿာဒဉ္စ [သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။) သံ။ နိ။ ၂။၁၇၅] အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုတိယအရဟန္တသုတ္တံ

၄၇၅။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ သတိန္ဒြိယံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၇၆။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ [ယေ စ ခေါ တေ (သျာ။ ကံ။ က။) သံ။ နိ။ ၂။၁၇၄]၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၇၇။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… သတိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ …ပေ… သမာဓိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ သတိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ…ပေ… သမာဓိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ ပညိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ္တံ

၄၇၈။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ။ ကတ္ထ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု – ဧတ္ထ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သမ္မပ္ပဓာနေသု – ဧတ္ထ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု – ဧတ္ထ သတိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု ဈာနေသု – ဧတ္ထ သမာဓိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု အရိယသစ္စေသု – ဧတ္ထ ပညိန္ဒြိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဌမဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၄၇၉။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ၊ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ၊ လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ၊ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၄၈၀။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ၊ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ သော အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ [သမာပတ္တိယာ (သျာ။ ကံ။ က။)] အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော၊ စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ သော ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ၊ ဝေဒနာသု…ပေ… စိတ္တေ…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ၊ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ၊ လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ။ သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ၊ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ဒသမံ။

သုဒ္ဓိကဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သုဒ္ဓိကဉ္စေဝ ဒွေ သောတာ၊ အရဟန္တာ အပရေ ဒုဝေ၊

သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဝိဘင်္ဂါ အပရေ ဒုဝေတိ။

၂။ မုဒုတရဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဋိလာဘသုတ္တံ

၄၈၁။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ…ပေ…။ ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ အာရဗ္ဘ ဝီရိယံ ပဋိလဘတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ အာရဗ္ဘ သတိံ ပဋိလဘတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ၊ လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပညိန္ဒြိယံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပဌမသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၂။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဒုတိယသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၃။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယဝေမတ္တတာ ဖလဝေမတ္တတာ ဟောတိ၊ ဖလဝေမတ္တတာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ တတိယသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၄။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိပူရံ ပရိပူရကာရီ အာရာဓေတိ၊ ပဒေသံ ပဒေသကာရီ အာရာဓေတိ။ ‘အဝဉ္ဈာနိ တွေဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပဌမဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၅။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၆။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယဝေမတ္တတာ ဖလဝေမတ္တတာ ဟောတိ၊ ဖလဝေမတ္တတာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ တတိယဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၇။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိပူရံ ပရိပူရကာရီ အာရာဓေတိ၊ ပဒေသံ ပဒေသကာရီ အာရာဓေတိ။ ‘အဝဉ္ဈာနိ တွေဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ပဋိပန္နသုတ္တံ

၄၈၈။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ယဿ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ တမဟံ ‘ဗာဟိရော ပုထုဇ္ဇနပက္ခေ ဌိတော’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သမ္ပန္နသုတ္တံ

၄၈၉။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော၊ ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော’တိ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခု၊ ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ၊ သတိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ၊ သမာဓိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဘိက္ခု ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၄၉၀။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဒသမံ။

မုဒုတရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပဋိလာဘော တယော သံခိတ္တာ၊ ဝိတ္ထာရာ အပရေ တယော၊

ပဋိပန္နော စ သမ္ပန္နော [ပဋိပန္နော စူပသမော (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)]၊ ဒသမံ အာသဝက္ခယန္တိ။

၃။ ဆဠိန္ဒြိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ပုနဗ္ဘဝသုတ္တံ

၄၉၁။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ၊ နေဝ တာဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ပစ္စညာသိံ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ပစ္စညာသိံ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]။ ယတော စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ အထာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပာ မေ ဝိမုတ္တိ [စေတောဝိမုတ္တိ (သီ။ ပီ။ က။)]၊ အယမန္တိမာ ဇာတိ၊ နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဇီဝိတိန္ဒြိယသုတ္တံ

၄၉၂။ ‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဣတ္ထိန္ဒြိယံ၊ ပုရိသိန္ဒြိယံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဏိ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အညိန္ဒြိယသုတ္တံ

၄၉၃။ ‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ အညိန္ဒြိယံ၊ အညာတာဝိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဏိ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဧကဗီဇီသုတ္တံ

၄၉၄။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဧကဗီဇီ [ဧကဗီဇိ (က။)] ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ကောလံကောလော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သတ္တက္ခတ္တုပရမော ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ၊ တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သုဒ္ဓကသုတ္တံ

၄၉၅။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သောတာပန္နသုတ္တံ

၄၉၆။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒြိယံ…ပေ… မနိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ အရဟန္တသုတ္တံ

၄၉၇။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သမ္ဗုဒ္ဓသုတ္တံ

၄၉၈။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယံ။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ၊ နေဝ တာဝါဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿ မဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ၊ အထာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပာ မေ ဝိမုတ္တိ၊ အယမန္တိမာ ဇာတိ၊ နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၉၉။ ‘‘ဆယိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ၊ မနိန္ဒြိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။ ‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၀။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ စက္ခုန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သောတိန္ဒြိယံ…ပေ… ဃာနိန္ဒြိယံ…ပေ… ဇိဝှိန္ဒြိယံ…ပေ… ကာယိန္ဒြိယံ…ပေ… မနိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ စက္ခုန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ စက္ခုန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ သောတိန္ဒြိယံ…ပေ… ဃာနိန္ဒြိယံ…ပေ… ဇိဝှိန္ဒြိယံ…ပေ… ကာယိန္ဒြိယံ…ပေ… မနိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ မနိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဆဠိန္ဒြိယဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုနဗ္ဘဝေါ ဇီဝိတညာယ၊ ဧကဗီဇီ စ သုဒ္ဓကံ၊

သောတော အရဟသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။

၄။ သုခိန္ဒြိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၅၀၁။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ – ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ သောတာပန္နသုတ္တံ

၅၀၂။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အရဟန္တသုတ္တံ

၅၀၃။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ယတော ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၄။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ၊ တေ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၅။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သုခိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… သောမနဿိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ …ပေ… ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ န မေ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သုခိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ သုခိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ…ပေ… သောမနဿိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ… ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ… ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ တေ စ ခေါ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ပဌမဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၆။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ သုခံ၊ ကာယိကံ သာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဒုက္ခံ၊ ကာယိကံ အသာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ သုခံ၊ စေတသိကံ သာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ ဒုက္ခံ၊ စေတသိကံ အသာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝသာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၇။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ သုခံ၊ ကာယိကံ သာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဒုက္ခံ၊ ကာယိကံ အသာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ သုခံ၊ စေတသိကံ သာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ ဒုက္ခံ၊ စေတသိကံ အသာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝသာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဉ္စ သုခိန္ဒြိယံ ယဉ္စ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ သုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဉ္စ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ ယဉ္စ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခာ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒိဒံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ၊ အဒုက္ခမသုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စိန္ဒြိယာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ တတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၈။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ သုခံ၊ ကာယိကံ သာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဒုက္ခံ၊ ကာယိကံ အသာတံ၊ ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ သုခံ၊ စေတသိကံ သာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ ဒုက္ခံ၊ စေတသိကံ အသာတံ၊ မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ? ယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝ သာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။

‘‘တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဉ္စ သုခိန္ဒြိယံ ယဉ္စ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ သုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဉ္စ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ ယဉ္စ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခာ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယဒိဒံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ၊ အဒုက္ခမသုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ပဉ္စ ဟုတွာ တီဏိ ဟောန္တိ၊ တီဏိ ဟုတွာ ပဉ္စ ဟောန္တိ ပရိယာယေနာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ကဋ္ဌောပမသုတ္တံ

၅၀၉။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒြိယံ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ သုခဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒြိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သုခိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ။ သော ဒုက္ခိတောဝ သမာနော ‘ဒုက္ခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သောမနဿဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿိန္ဒြိယံ။ သော သုမနောဝ သမာနော ‘သုမနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သောမနဿဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သောမနဿဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒေါမနဿဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။ သော ဒုမ္မနောဝ သမာနော ‘ဒုမ္မနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဒေါမနဿဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒေါမနဿဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သင်္ဃဋ္ဋနသမောဓာနာ [သံဃဋ္ဋနာသမောဓာနာ (ပီ။ က။)၊ သံဃဋနသမောဓာနာ (သျာ။ ကံ။)] ဥသ္မာ ဇာယတိ၊ တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ၊ တေသံယေဝ ကဋ္ဌာနံ နာနာဘာဝါဝိနိက္ခေပါ ယာ [နာနာဘာဝနိက္ခေပါ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒြိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ…ပေ… သောမနဿဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ…ပေ… ဒေါမနဿဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ…ပေ… ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။ နဝမံ။

၁၀။ ဥပ္ပဋိပါဋိကသုတ္တံ

၅၁၀။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ သုခိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ၊ တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဒုက္ခိန္ဒြိယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒုက္ခိန္ဒြိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒုက္ခိန္ဒြိယဿ နိရောဓံ၊ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ၊ တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဒေါမနဿိန္ဒြိယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယဿ နိရောဓံ၊ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒြိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ သုခိန္ဒြိယံ၊ တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ သုခိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သုခိန္ဒြိယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သုခိန္ဒြိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သုခိန္ဒြိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အညာသိ သုခိန္ဒြိယဿ နိရောဓံ၊ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿိန္ဒြိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ သောမနဿိန္ဒြိယံ၊ တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ သောမနဿိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သောမနဿိန္ဒြိယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သောမနဿိန္ဒြိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ သောမနဿိန္ဒြိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အညာသိ သောမနဿိန္ဒြိယဿ နိရောဓံ၊ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ၊ တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဥပေက္ခိန္ဒြိယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဥပေက္ခိန္ဒြိယဿ နိရောဓံ၊ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတီ’’’တိ။ ဒသမံ။

သုခိန္ဒြိယဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သုဒ္ဓိကဉ္စ သောတော အရဟာ၊ ဒုဝေ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊

ဝိဘင်္ဂေန တယော ဝုတ္တာ၊ ကဋ္ဌော ဥပ္ပဋိပါဋိကန္တိ။

၅။ ဇရာဝဂ္ဂေါ

၁။ ဇရာဓမ္မသုတ္တံ

၅၁၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ပစ္ဆာတပေ နိသိန္နော ဟောတိ ပိဋ္ဌိံ ဩတာပယမာနော။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဘဂဝတော ဂတ္တာနိ ပါဏိနာ အနောမဇ္ဇန္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ! န စေဝံ ဒါနိ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော တာဝ ပရိသုဒ္ဓါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊ သိထိလာနိ စ ဂတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝလိယဇာတာနိ၊ ပုရတော ပဗ္ဘာရော စ ကာယော၊ ဒိဿတိ စ ဣန္ဒြိယာနံ အညထတ္တံ – စက္ခုန္ဒြိယဿ သောတိန္ဒြိယဿ ဃာနိန္ဒြိယဿ ဇိဝှိန္ဒြိယဿ ကာယိန္ဒြိယဿာ’’တိ။

‘‘ဧဝဉှေတံ၊ အာနန္ဒ၊ ဟောတိ – ဇရာဓမ္မော ယောဗ္ဗညေ၊ ဗျာဓိဓမ္မော အာရောဂျေ၊ မရဏဓမ္မော ဇီဝိတေ။ န စေဝ တာဝ ပရိသုဒ္ဓါ ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော၊ သိထိလာနိ စ ဟောန္တိ ဂတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝလိယဇာတာနိ၊ ပုရတော ပဗ္ဘာရော စ ကာယော၊ ဒိဿတိ စ ဣန္ဒြိယာနံ အညထတ္တံ – စက္ခုန္ဒြိယဿ သောတိန္ဒြိယဿ ဃာနိန္ဒြိယဿ ဇိဝှိန္ဒြိယဿ ကာယိန္ဒြိယဿာ’’တိ။

‘‘ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာ စ သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဓီ တံ ဇမ္မိ ဇရေ အတ္ထု၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏီ ဇရေ၊

တာဝ မနောရမံ ဗိမ္ဗံ၊ ဇရာယ အဘိမဒ္ဒိတံ။

‘‘ယောပိ ဝဿသတံ ဇီဝေ၊ သောပိ မစ္စုပရာယဏော [သဗ္ဗေ မစ္စုပရာယနာ (သျာ။ ကံ။ က။)]၊

န ကိဉ္စိ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သဗ္ဗမေဝါဘိမဒ္ဒတီ’’တိ။ ပဌမံ၊

၂။ ဥဏ္ဏာဘဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၁၂။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ဣန္ဒြိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ၊ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ။ ဣမေသံ နု ခေါ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ ကိံ ပဋိသရဏံ၊ ကော စ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ?

‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဣန္ဒြိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? စက္ခုန္ဒြိယံ၊ သောတိန္ဒြိယံ၊ ဃာနိန္ဒြိယံ၊ ဇိဝှိန္ဒြိယံ၊ ကာယိန္ဒြိယံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ မနော ပဋိသရဏံ၊ မနောဝ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ။

‘‘မနဿ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘မနဿ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သတိ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘သတိယာ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘သတိယာ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိမုတ္တိ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘ဝိမုတ္တိယာ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘ဝိမုတ္တိယာ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ နိဗ္ဗာနံ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘နိဗ္ဗာနဿ ပန၊ ဘော ဂေါတမ၊ ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘အစ္စယာသိ [အစ္စသရာ (သီ။ သျာ။ ကံ။)၊ အဇ္ဈပရံ (ပီ။ က။)]၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပဉှံ၊ နာသက္ခိ ပဉှဿ ပရိယန္တံ ဂဟေတုံ။ နိဗ္ဗာနောဂဓဉှိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ နိဗ္ဗာနပရာယဏံ နိဗ္ဗာနပရိယောသာန’’န္တိ။

အထ ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ ဥဏ္ဏာဘေ ဗြာဟ္မဏေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကူဋာဂါရေ ဝါ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝါ [ရသ္မိယော (သျာ။ က။)] ပါစီနဝါတပါနာ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ဝါတပါနေန ရသ္မိ [ကူဋာဂါရံ ဝါ ကူဋာဂါရသာလံ ဝါ ဥတ္တရာယ (က။ သီ။)] ပဝိသိတွာ ကွာဿ [ကာယ (သျာ။ က။)] ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘ပစ္ဆိမာယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘိတ္တိယ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဏ္ဏာဘဿ ဗြာဟ္မဏဿ တထာဂတေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ ဒဠှာ အသံဟာရိယာ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ဣမမှိ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ကာလင်္ကရေယျ၊ နတ္ထိ သံယောဇနံ ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သာကေတသုတ္တံ

၅၁၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ အဉ္ဇနဝနေ မိဂဒါယေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ၊ ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဟောန္တီ’’တိ?

‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ၊ ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဟောန္တိ’’။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ၊ ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဟောန္တိ? ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ တံ သဒ္ဓါဗလံ၊ ယံ သဒ္ဓါဗလံ တံ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ တံ ဝီရိယဗလံ၊ ယံ ဝီရိယဗလံ တံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ ယံ သတိန္ဒြိယံ တံ သတိဗလံ၊ ယံ သတိဗလံ တံ သတိန္ဒြိယံ၊ ယံ သမာဓိန္ဒြိယံ တံ သမာဓိဗလံ၊ ယံ သမာဓိဗလံ တံ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ယံ ပညိန္ဒြိယံ တံ ပညာဗလံ၊ ယံ ပညာဗလံ တံ ပညိန္ဒြိယံ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ၊ တဿ မဇ္ဈေ ဒီပေါ။ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ [သင်္ခံ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]။ အတ္ထိ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ? ယဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ဒီပဿ ပုရိမန္တေ [ပုရတ္ထိမန္တေ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဥဒကံ၊ ယဉ္စ ပစ္ဆိမန္တေ ဥဒကံ – အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ? ယဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ဒီပဿ ဥတ္တရန္တေ ဥဒကံ၊ ယဉ္စ ဒက္ခိဏန္တေ ဥဒကံ – အယံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ တံ သဒ္ဓါဗလံ၊ ယံ သဒ္ဓါဗလံ တံ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ၊ ယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ တံ ဝီရိယဗလံ၊ ယံ ဝီရိယဗလံ တံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ၊ ယံ သတိန္ဒြိယံ တံ သတိဗလံ၊ ယံ သတိဗလံ တံ သတိန္ဒြိယံ၊ ယံ သမာဓိန္ဒြိယံ တံ သမာဓိဗလံ၊ ယံ သမာဓိဗလံ တံ သမာဓိန္ဒြိယံ၊ ယံ ပညိန္ဒြိယံ တံ ပညာဗလံ၊ ယံ ပညာဗလံ တံ ပညိန္ဒြိယံ။ ပဉ္စန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကသုတ္တံ

၅၁၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘သဒ္ဒဟသိ [သဒ္ဒဟာသိ (သီ။ ပီ။)] တွံ၊ သာရိပုတ္တ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ?

‘‘န ခွာဟံ ဧတ္ထ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝတော သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆာမိ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉှေတံ၊ ဘန္တေ၊ အညာတံ အဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ [အပဿိတံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ က။)၊ အဖုသိတံ (ပီ။)] ပညာယ၊ တေ တတ္ထ ပရေသံ သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆေယျုံ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉ္စ ခေါ ဧတံ၊ ဘန္တေ၊ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ၊ နိက္ကင်္ခါ တေ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ မယှဉ္စ ခေါ ဧတံ၊ ဘန္တေ၊ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ။ နိက္ကင်္ခဝါဟံ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆော သဒ္ဓိန္ဒြိယံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု၊ သာရိပုတ္တ! ယေသဉှေတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ အညာတံ အဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ၊ တေ တတ္ထ ပရေသံ သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆေယျုံ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉ္စ ခေါ ဧတံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ၊ နိက္ကင်္ခါ တေ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ – သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ…ပေ… ပညိန္ဒြိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပဌမပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကတိနံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ?

ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ဧကဿ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမဿ ဧကဿ ပညိန္ဒြိယဿ ပညဝတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကဿ တဒနွယာ သဒ္ဓါ သဏ္ဌာတိ၊ တဒနွယံ ဝီရိယံ သဏ္ဌာတိ၊ တဒနွယာ သတိ သဏ္ဌာတိ၊ တဒနွယော သမာဓိ သဏ္ဌာတိ။ ဣမဿ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကဿ ဣန္ဒြိယဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၆။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ဒွိန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ ဒွိန္နံ? အရိယာယ စ ပညာယ၊ အရိယာယ စ ဝိမုတ္တိယာ။ ယာ ဟိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယာ ပညာ တဒဿ ပညိန္ဒြိယံ။ ယာ ဟိဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယာ ဝိမုတ္တိ တဒဿ သမာဓိန္ဒြိယံ။ ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒွိန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ တတိယပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၇။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘စတုန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဝီရိယိန္ဒြိယဿ၊ သတိန္ဒြိယဿ၊ သမာဓိန္ဒြိယဿ၊ ပညိန္ဒြိယဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတုန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ စတုတ္ထပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၈။ တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မာ…ပေ… ‘‘ပဉ္စန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ? သဒ္ဓိန္ဒြိယဿ၊ ဝီရိယိန္ဒြိယဿ၊ သတိန္ဒြိယဿ၊ သမာဓိန္ဒြိယဿ၊ ပညိန္ဒြိယဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသုတ္တံ

၅၁၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ ဟောတိ – ‘‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘အာယသ္မတာ၊ ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနေန အာယသ္မတာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ?

‘‘တိဏ္ဏန္နံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏန္နံ? သတိန္ဒြိယဿ၊ သမာဓိန္ဒြိယဿ၊ ပညိန္ဒြိယဿ – ဣမေသံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဏ္ဏန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ဣမာနိ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တီဏိန္ဒြိယာနိ ကိမန္တာနိ? ခယန္တာနိ။ ကိဿ ခယန္တာနိ? ဇာတိဇရာမရဏဿ။ ‘ဇာတိဇရာမရဏံ ခယ’န္တိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္ပဿမာနေန ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကတံ ကရဏီယံ၊ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ အာပဏသုတ္တံ

၅၂၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂေသု ဝိဟရတိ အာပဏံ နာမ အင်္ဂါနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယော သော၊ သာရိပုတ္တ၊ အရိယသာဝကော တထာဂတေ ဧကန္တဂတော [ဧကန္တိဂတော (သီ။)] အဘိပ္ပသန္နော၊ န သော တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ကင်္ခေယျ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆေယျ ဝါ’’တိ?

‘‘ယော သော၊ ဘန္တေ၊ အရိယသာဝကော တထာဂတေ ဧကန္တဂတော အဘိပ္ပသန္နော၊ န သော တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ကင်္ခေယျ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆေယျ ဝါ။ သဒ္ဓဿ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရိဿတိ – အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ၊ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ၊ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယံ ဟိဿ၊ ဘန္တေ၊ ဝီရိယံ တဒဿ ဝီရိယိန္ဒြိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ သတိမာ ဘဝိဿတိ၊ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော၊ စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ယာ ဟိဿ၊ ဘန္တေ၊ သတိ တဒဿ သတိန္ဒြိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘိဿတိ သမာဓိံ၊ လဘိဿတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ။ ယော ဟိဿ၊ ဘန္တေ၊ သမာဓိ တဒဿ သမာဓိန္ဒြိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော သမာဟိတစိတ္တဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဧဝံ ပဇာနိဿတိ – အနမတဂ္ဂေါ ခေါ သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှ