📜
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
ခုဒ္ဒကနိကာယေ
စရိယာပိဋကပါဠိ
၁။ အကိတ္တိဝဂ္ဂေါ
၁။ အကိတ္တိစရိယာ
‘‘ကပ္ပေ ¶ ¶ ¶ ¶ စ သတသဟဿေ၊ စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊
ဧတ္ထန္တရေ ယံ စရိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဗောဓိပါစနံ။
‘‘အတီတကပ္ပေ စရိတံ၊ ဌပယိတွာ ဘဝါဘဝေ၊
ဣမမှိ ကပ္ပေ စရိတံ၊ ပဝက္ခိဿံ သုဏောဟိ မေ။
‘‘ယဒါ အဟံ ဗြဟာရညေ၊ သုညေ ဝိပိနကာနနေ၊
အဇ္ဈောဂါဟေတွာ [အဇ္ဈောဂဟေတွာ (သီ။ သျာ။)] ဝိဟရာမိ၊ အကိတ္တိ နာမ တာပသော။
‘‘တဒါ ¶ မံ တပတေဇေန၊ သန္တတ္တော တိဒိဝါဘိဘူ၊
ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ၊ ဘိက္ခာယ မံ ဥပါဂမိ။
‘‘ပဝနာ အာဘတံ ပဏ္ဏံ၊ အတေလဉ္စ အလောဏိကံ၊
မမ ဒွါရေ ဌိတံ ဒိသွာ၊ သကဋာဟေန အာကိရိံ။
‘‘တဿ ဒတွာနဟံ ပဏ္ဏံ၊ နိက္ကုဇ္ဇိတွာန ဘာဇနံ၊
ပုနေသနံ ဇဟိတွာန၊ ပါဝိသိံ ပဏ္ဏသာလကံ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ¶ တတိယမ္ပိ၊ ဥပဂဉ္ဆိ မမန္တိကံ၊
အကမ္ပိတော အနောလဂ္ဂေါ၊ ဧဝမေဝမဒါသဟံ။
‘‘န ¶ မေ တပ္ပစ္စယာ အတ္ထိ၊ သရီရသ္မိံ ဝိဝဏ္ဏိယံ၊
ပီတိသုခေန ရတိယာ၊ ဝီတိနာမေမိ တံ ဒိဝံ။
‘‘ယဒိ မာသမ္ပိ ဒွေမာသံ၊ ဒက္ခိဏေယျံ ဝရံ လဘေ၊
အကမ္ပိတော အနောလီနော၊ ဒဒေယျံ ဒါနမုတ္တမံ။
‘‘န တဿ ဒါနံ ဒဒမာနော၊ ယသံ လာဘဉ္စ ပတ္ထယိံ၊
သဗ္ဗညုတံ ပတ္ထယာနော၊ တာနိ ကမ္မာနိ အာစရိ’’န္တိ။
အကိတ္တိစရိယံ ပဌမံ။
၂။ သင်္ခစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ဗြာဟ္မဏော သင်္ခသဝှယော၊
မဟာသမုဒ္ဒံ တရိတုကာမော၊ ဥပဂစ္ဆာမိ ပဋ္ဋနံ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသံ ပဋိပထေ၊ သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ၊
ကန္တာရဒ္ဓါနံ ပဋိပန္နံ [ကန္တာရဒ္ဓါနပဋိပန္နံ (သီ။ သျာ။)]၊ တတ္တာယ ကဌိနဘူမိယာ။
‘‘တမဟံ ပဋိပထေ ဒိသွာ၊ ဣမမတ္ထံ ဝိစိန္တယိံ၊
‘ဣဒံ ခေတ္တံ အနုပ္ပတ္တံ၊ ပုညကာမဿ ဇန္တုနော။
‘‘‘ယထာ ကဿကော ပုရိသော၊ ခေတ္တံ ဒိသွာ မဟာဂမံ၊
တတ္ထ ဗီဇံ န ရောပေတိ၊ န သော ဓညေန အတ္ထိကော။
‘‘‘ဧဝမေဝါဟံ ¶ ¶ ပုညကာမော၊ ဒိသွာ ခေတ္တဝရုတ္တမံ၊
ယဒိ တတ္ထ ကာရံ န ကရောမိ၊ နာဟံ ပုညေန အတ္ထိကော။
‘‘‘ယထာ အမစ္စော မုဒ္ဒိကာမော၊ ရညော အန္တေပုရေ ဇနေ၊
န ဒေတိ တေသံ ဓနဓညံ၊ မုဒ္ဒိတော ပရိဟာယတိ။
‘‘‘ဧဝမေဝါဟံ ပုညကာမော၊ ဝိပုလံ ဒိသွာန ဒက္ခိဏံ၊
ယဒိ တဿ ဒါနံ န ဒဒါမိ၊ ပရိဟာယိဿာမိ ပုညတော’။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ ဩရောဟိတွာ ဥပါဟနာ၊
တဿ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ၊ အဒါသိံ ဆတ္တုပါဟနံ။
‘‘တေနေဝါဟံ ¶ သတဂုဏတော၊ သုခုမာလော သုခေဓိတော၊
အပိ စ ဒါနံ ပရိပူရေန္တော၊ ဧဝံ တဿ အဒါသဟ’’န္တိ။
သင်္ခစရိယံ ဒုတိယံ။
၃။ ကုရုရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ ဣန္ဒပတ္ထေ [ဣန္ဒပတ္တေ (သီ။ က။)] ပုရုတ္တမေ၊
ရာဇာ ဓနဉ္စယော နာမ၊ ကုသလေ ဒသဟုပါဂတော။
‘‘ကလိင်္ဂရဋ္ဌဝိသယာ၊ ဗြာဟ္မဏာ ဥပဂဉ္ဆု မံ၊
အာယာစုံ မံ ဟတ္ထိနာဂံ၊ ဓညံ မင်္ဂလသမ္မတံ။
‘‘‘အဝုဋ္ဌိကော ဇနပဒေါ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခော ဆာတကော မဟာ၊
ဒဒါဟိ ပဝရံ နာဂံ၊ နီလံ အဉ္ဇနသဝှယံ။
‘‘‘န ¶ ¶ မေ ယာစကမနုပ္ပတ္တေ၊ ပဋိက္ခေပေါ အနုစ္ဆဝေါ၊
မာ မေ ဘိဇ္ဇိ သမာဒါနံ၊ ဒဿာမိ ဝိပုလံ ဂဇံ’။
‘‘နာဂံ ဂဟေတွာ သောဏ္ဍာယ၊ ဘိင်္ဂါရေ [ဘိင်္ကာရေ (သီ။)] ရတနာမယေ၊
ဇလံ ဟတ္ထေ အာကိရိတွာ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒံ ဂဇံ။
‘‘တဿ နာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ အမစ္စာ ဧတဒဗြဝုံ၊
‘ကိံ နု တုယှံ ဝရံ နာဂံ၊ ယာစကာနံ ပဒဿသိ။
‘‘‘ဓညံ ¶ မင်္ဂလသမ္ပန္နံ၊ သင်္ဂါမဝိဇယုတ္တမံ၊
တသ္မိံ နာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ ကိံ တေ ရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ရဇ္ဇမ္ပိ မေ ဒဒေ သဗ္ဗံ၊ သရီရံ ဒဇ္ဇမတ္တနော၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ နာဂံ အဒါသဟ’’’န္တိ။
ကုရုရာဇစရိယံ တတိယံ။
၄။ မဟာသုဒဿနစရိယာ
‘‘ကုသာဝတိမှိ နဂရေ၊ ယဒါ အာသိံ မဟီပတိ၊
မဟာသုဒဿနော နာမ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘တတ္ထာဟံ ¶ ဒိဝသေ တိက္ခတ္တုံ၊ ဃောသာပေမိ တဟိံ တဟိံ၊
‘ကော ကိံ ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတိ၊ ကဿ ကိံ ဒီယတူ ဓနံ။
‘‘‘ကော ဆာတကော ကော တသိတော၊ ကော မာလံ ကော ဝိလေပနံ၊
နာနာရတ္တာနိ ဝတ္ထာနိ၊ ကော နဂ္ဂေါ ပရိဒဟိဿတိ။
‘‘‘ကော ပထေ ဆတ္တမာဒေတိ၊ ကောပါဟနာ မုဒူ သုဘာ’၊
ဣတိ ¶ သာယဉ္စ ပါတော စ၊ ဃောသာပေမိ တဟိံ တဟိံ။
‘‘န တံ ဒသသု ဌာနေသု၊ နပိ ဌာနသတေသု ဝါ၊
အနေကသတဌာနေသု၊ ပဋိယတ္တံ ယာစကေ ဓနံ။
‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ၊ ယဒိ ဧတိ ဝနိဗ္ဗကော၊
လဒ္ဓါ ယဒိစ္ဆကံ ဘောဂံ၊ ပူရဟတ္ထောဝ ဂစ္ဆတိ။
‘‘ဧဝရူပံ မဟာဒါနံ၊ အဒါသိံ ယာဝဇီဝိကံ၊
နပါဟံ ဒေဿံ ဓနံ ဒမ္မိ၊ နပိ နတ္ထိ နိစယော မယိ။
‘‘ယထာပိ အာတုရော နာမ၊ ရောဂတော ပရိမုတ္တိယာ၊
ဓနေန ဝေဇ္ဇံ တပ္ပေတွာ၊ ရောဂတော ပရိမုစ္စတိ။
‘‘တထေဝါဟံ ဇာနမာနော၊ ပရိပူရေတုမသေသတော၊
ဦနမနံ ပူရယိတုံ၊ ဒေမိ ဒါနံ ဝနိဗ္ဗကေ၊
နိရာလယော အပစ္စာသော၊ သမ္ဗောဓိမနုပတ္တိယာ’’တိ။
မဟာသုဒဿနစရိယံ စတုတ္ထံ။
၅။ မဟာဂေါဝိန္ဒစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ သတ္တရာဇပုရောဟိတော၊
ပူဇိတော နရဒေဝေဟိ၊ မဟာဂေါဝိန္ဒဗြာဟ္မဏော။
‘‘တဒါဟံ သတ္တရဇ္ဇေသု၊ ယံ မေ အာသိ ဥပါယနံ၊
တေန ဒေမိ မဟာဒါနံ၊ အက္ခောဗ္ဘံ [အက္ခောဘံ (သျာ။ ကံ။)] သာဂရူပမံ။
‘‘န ¶ ¶ မေ ဒေဿံ ဓနံ ဓညံ၊ နပိ နတ္ထိ နိစယော မယိ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ဒေမိ ဝရံ ဓန’’န္တိ။
မဟာဂေါဝိန္ဒစရိယံ ပဉ္စမံ။
၆။ နိမိရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ မိထိလာယံ ပုရုတ္တမေ၊
နိမိ နာမ မဟာရာဇာ၊ ပဏ္ဍိတော ကုသလတ္ထိကော။
‘‘တဒါဟံ မာပယိတွာန၊ စတုဿာလံ စတုမ္မုခံ၊
တတ္ထ ဒါနံ ပဝတ္တေသိံ၊ မိဂပက္ခိနရာဒိနံ။
‘‘အစ္ဆာဒနဉ္စ သယနံ၊ အန္နံ ပါနဉ္စ ဘောဇနံ၊
အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ကရိတွာန၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘ယထာပိ သေဝကော သာမိံ၊ ဓနဟေတုမုပါဂတော၊
ကာယေန ဝါစာ မနသာ၊ အာရာဓနီယမေသတိ။
‘‘တထေဝါဟံ သဗ္ဗဘဝေ၊ ပရိယေသိဿာမိ ဗောဓိဇံ၊
ဒါနေန သတ္တေ တပ္ပေတွာ၊ ဣစ္ဆာမိ ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ။
နိမိရာဇစရိယံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ စန္ဒကုမာရစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ဧကရာဇဿ အတြဇော၊
နဂရေ ပုပ္ဖဝတိယာ၊ ကုမာရော စန္ဒသဝှယော။
‘‘တဒါဟံ ¶ ယဇနာ မုတ္တော၊ နိက္ခန္တော ယညဝါဋတော၊
သံဝေဂံ ဇနယိတွာန၊ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံ။
‘‘နာဟံ ပိဝါမိ ခါဒါမိ၊ နပိ ဘုဉ္ဇာမိ ဘောဇနံ၊
ဒက္ခိဏေယျေ အဒတွာန၊ အပိ ဆပ္ပဉ္စရတ္တိယော။
‘‘ယထာပိ ¶ ဝါဏိဇော နာမ၊ ကတွာန ဘဏ္ဍသဉ္စယံ၊
ယတ္ထ လာဘော မဟာ ဟောတိ၊ တတ္ထ တံ [တတ္ထ နံ (သီ။)၊ တတ္ထ (က။)] ဟရတိ ဘဏ္ဍကံ။
‘‘တထေဝ သကဘုတ္တာပိ၊ ပရေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊
တသ္မာ ပရဿ ဒါတဗ္ဗံ၊ သတဘာဂေါ ဘဝိဿတိ။
‘‘ဧတမတ္ထဝသံ ဉတွာ၊ ဒေမိ ဒါနံ ဘဝါဘဝေ၊
န ပဋိက္ကမာမိ ဒါနတော၊ သမ္ဗောဓိမနုပတ္တိယာ’’တိ။
စန္ဒကုမာရစရိယံ သတ္တမံ။
၈။ သိဝိရာဇစရိယာ
‘‘အရိဋ္ဌသဝှယေ နဂရေ၊ သိဝိနာမာသိ ခတ္တိယော၊
နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
‘‘‘ယံ ကိဉ္စိ မာနုသံ ဒါနံ၊ အဒိန္နံ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ယောပိ ယာစေယျ မံ စက္ခုံ၊ ဒဒေယျံ အဝိကမ္ပိတော’။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သက္ကော ဒေဝါနမိဿရော၊
နိသိန္နော ဒေဝပရိသာယ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘နိသဇ္ဇ ¶ ပါသာဒဝရေ၊ သိဝိရာဇာ မဟိဒ္ဓိကော၊
စိန္တေန္တော ဝိဝိဓံ ဒါနံ၊ အဒေယျံ သော န ပဿတိ။
‘‘‘တထံ ¶ နု ဝိတထံ နေတံ၊ ဟန္ဒ ဝီမံသယာမိ တံ၊
မုဟုတ္တံ အာဂမေယျာထ၊ ယာဝ ဇာနာမိ တံ မနံ’။
‘‘ပဝေဓမာနော ပလိတသိရော၊ ဝလိဂတ္တော [ဝလိတဂတ္တော (သီ။)] ဇရာတုရော၊
အန္ဓဝဏ္ဏောဝ ဟုတွာန၊ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ။
‘‘သော ¶ တဒါ ပဂ္ဂဟေတွာန၊ ဝါမံ ဒက္ခိဏဗာဟု စ၊
သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘ယာစာမိ တံ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မိက ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊
တဝ ဒါနရတာ ကိတ္တိ၊ ဥဂ္ဂတာ ဒေဝမာနုသေ။
‘‘‘ဥဘောပိ ¶ နေတ္တာ နယနာ၊ အန္ဓာ ဥပဟတာ မမ၊
ဧကံ မေ နယနံ ဒေဟိ၊ တွမ္ပိ ဧကေန ယာပယ’။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဟဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော၊
ကတဉ္ဇလီ ဝေဒဇာတော၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဣဒါနာဟံ စိန္တယိတွာန၊ ပါသာဒတော ဣဓာဂတော၊
တွံ မမ စိတ္တမညာယ၊ နေတ္တံ ယာစိတုမာဂတော။
‘‘‘အဟော မေ မာနသံ သိဒ္ဓံ၊ သင်္ကပ္ပော ပရိပူရိတော၊
အဒိန္နပုဗ္ဗံ ဒါနဝရံ၊ အဇ္ဇ ဒဿာမိ ယာစကေ။
‘‘‘ဧဟိ သိဝက ဥဋ္ဌေဟိ၊ မာ ဒန္ဓယိ မာ ပဝေဓယိ၊
ဥဘောပိ နယနံ ဒေဟိ၊ ဥပ္ပာဋေတွာ ဝဏိဗ္ဗကေ’။
‘‘တတော ¶ သော စောဒိတော မယှံ၊ သိဝကော ဝစနံ ကရော၊
ဥဒ္ဓရိတွာန ပါဒါသိ၊ တာလမိဉ္ဇံဝ ယာစကေ။
‘‘ဒဒမာနဿ ဒေန္တဿ၊ ဒိန္နဒါနဿ မေ သတော၊
စိတ္တဿ အညထာ နတ္ထိ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ။
‘‘န မေ ဒေဿာ ဥဘော စက္ခူ၊ အတ္တာ န မေ န ဒေဿိယော၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ စက္ခုံ အဒါသဟ’’န္တိ။
သိဝိရာဇစရိယံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝေဿန္တရစရိယာ
‘‘ယာ ¶ မေ အဟောသိ ဇနိကာ၊ ဖုဿတီ [ဖုသတီ (သီ။)] နာမ ခတ္တိယာ၊
သာ အတီတာသု ဇာတီသု၊ သက္ကဿ မဟေသီ ပိယာ။
‘‘တဿာ အာယုက္ခယံ ဉတွာ၊ ဒေဝိန္ဒော ဧတဒဗြဝိ၊
‘ဒဒါမိ တေ ဒသ ဝရေ၊ ဝရဘဒ္ဒေ ယဒိစ္ဆသိ’။
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တာ စ သာ ဒေဝီ၊ သက္ကံ ပုနိဒမဗြဝိ၊
‘ကိံ နု မေ အပရာဓတ္ထိ၊ ကိံ နု ဒေဿာ အဟံ တဝ၊
ရမ္မာ စာဝေသိ မံ ဌာနာ၊ ဝါတောဝ ဓရဏီရုဟံ’။
‘‘ဧဝံ ¶ ဝုတ္တော စ သော သက္ကော၊ ပုန တဿိဒမဗြဝိ၊
‘န စေဝ တေ ကတံ ပါပံ၊ န စ မေ တွံသိ အပ္ပိယာ။
‘‘‘ဧတ္တကံယေဝ ¶ တေ အာယု၊ စဝနကာလော ဘဝိဿတိ၊
ပဋိဂ္ဂဏှ မယာ ဒိန္နေ၊ ဝရေ ဒသ ဝရုတ္တမေ’။
‘‘သက္ကေန ¶ သာ ဒိန္နဝရာ၊ တုဋ္ဌဟဋ္ဌာ ပမောဒိတာ၊
မမံ အဗ္ဘန္တရံ ကတွာ၊ ဖုဿတီ ဒသ ဝရေ ဝရီ။
‘‘တတော စုတာ သာ ဖုဿတီ၊ ခတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇထ၊
ဇေတုတ္တရမှိ နဂရေ၊ သဉ္ဇယေန သမာဂမိ။
‘‘ယဒါဟံ ဖုဿတိယာ ကုစ္ဆိံ၊ ဩက္ကန္တော ပိယမာတုယာ၊
မမ တေဇေန မေ မာတာ၊ သဒါ ဒါနရတာ အဟု။
‘‘အဓနေ အာတုရေ ဇိဏ္ဏေ၊ ယာစကေ အဒ္ဓိကေ [ပထိကေ (က။)] ဇနေ၊
သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ ခီဏေ၊ ဒေတိ ဒါနံ အကိဉ္စနေ။
‘‘ဒသ မာသေ ဓာရယိတွာန၊ ကရောန္တေ ပုရံ ပဒက္ခိဏံ၊
ဝေဿာနံ ဝီထိယာ မဇ္ဈေ၊ ဇနေသိ ဖုဿတီ မမံ။
‘‘န မယှံ မတ္တိကံ နာမံ၊ နပိ ပေတ္တိကသမ္ဘဝံ၊
ဇာတေတ္ထ ဝေဿဝီထိယာ၊ တသ္မာ ဝေဿန္တရော အဟု။
‘‘ယဒါဟံ ဒါရကော ဟောမိ၊ ဇာတိယာ အဋ္ဌဝဿိကော၊
တဒါ နိသဇ္ဇ ပါသာဒေ၊ ဒါနံ ဒါတုံ ဝိစိန္တယိံ။
‘‘‘ဟဒယံ ¶ ဒဒေယျံ စက္ခုံ၊ မံသမ္ပိ ရုဓိရမ္ပိ စ၊
ဒဒေယျံ ကာယံ သာဝေတွာ၊ ယဒိ ကောစိ ယာစယေ မမံ’။
‘‘သဘာဝံ စိန္တယန္တဿ၊ အကမ္ပိတမသဏ္ဌိတံ၊
အကမ္ပိ တတ္ထ ပထဝီ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘အနွဒ္ဓမာသေ ပန္နရသေ၊ ပုဏ္ဏမာသေ ဥပေါသထေ၊
ပစ္စယံ နာဂမာရုယှ၊ ဒါနံ ဒါတုံ ဥပါဂမိံ။
‘‘ကလိင်္ဂရဋ္ဌဝိသယာ ¶ ၊ ဗြာဟ္မဏာ ဥပဂဉ္ဆု မံ၊
အယာစုံ မံ ဟတ္ထိနာဂံ၊ ဓညံ မင်္ဂလသမ္မတံ။
‘‘အဝုဋ္ဌိကော ¶ ဇနပဒေါ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခော ဆာတကော မဟာ၊
ဒဒါဟိ ပဝရံ နာဂံ၊ သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ။
‘‘ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ၊ ယံ မံ ယာစန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
သန္တံ နပ္ပတိဂူဟာမိ [နပ္ပတိဂုယှာမိ (သီ။ က။)]၊ ဒါနေ မေ ရမတေ မနော။
‘‘န မေ ယာစကမနုပ္ပတ္တေ၊ ပဋိက္ခေပေါ အနုစ္ဆဝေါ၊
‘မာ မေ ဘိဇ္ဇိ သမာဒါနံ၊ ဒဿာမိ ဝိပုလံ ဂဇံ’။
‘‘နာဂံ ဂဟေတွာ သောဏ္ဍာယ၊ ဘိင်္ဂါရေ ရတနာမယေ၊
ဇလံ ဟတ္ထေ အာကိရိတွာ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒံ ဂဇံ။
‘‘ပုနာပရံ ဒဒန္တဿ၊ သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘တဿ နာဂဿ ဒါနေန၊ သိဝယော ကုဒ္ဓါ သမာဂတာ၊
ပဗ္ဗာဇေသုံ သကာ ရဋ္ဌာ၊ ‘ဝင်္ကံ ဂစ္ဆတု ပဗ္ဗတံ’။
‘‘တေသံ နိစ္ဆုဘမာနာနံ၊ အကမ္ပိတ္ထမသဏ္ဌိတံ၊
မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတုံ၊ ဧကံ ဝရမယာစိသံ။
‘‘ယာစိတာ ¶ သိဝယော သဗ္ဗေ၊ ဧကံ ဝရမဒံသု မေ၊
သာဝယိတွာ ကဏ္ဏဘေရိံ၊ မဟာဒါနံ ဒဒါမဟံ။
‘‘အထေတ္ထ ဝတ္တတီ သဒ္ဒေါ၊ တုမုလော ဘေရဝေါ မဟာ၊
ဒါနေနိမံ နီဟရန္တိ၊ ပုန ဒါနံ ဒဒါတယံ။
‘‘ဟတ္ထိံ ¶ အဿေ ရထေ ဒတွာ၊ ဒါသိံ ဒါသံ ဂဝံ ဓနံ၊
မဟာဒါနံ ဒဒိတွာန၊ နဂရာ နိက္ခမိံ တဒါ။
‘‘နိက္ခမိတွာန ¶ နဂရာ၊ နိဝတ္တိတွာ ဝိလောကိတေ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘စတုဝါဟိံ ရထံ ဒတွာ၊ ဌတွာ စာတုမ္မဟာပထေ၊
ဧကာကိယော အဒုတိယော၊ မဒ္ဒိဒေဝိံ ဣဒမဗြဝိံ။
‘‘‘တွံ မဒ္ဒိ ကဏှံ ဂဏှာဟိ၊ လဟုကာ ဧသာ ကနိဋ္ဌိကာ၊
အဟံ ဇာလိံ ဂဟေဿာမိ၊ ဂရုကော ဘာတိကော ဟိ သော’။
‘‘ပဒုမံ ¶ ပုဏ္ဍရီကံဝ၊ မဒ္ဒီ ကဏှာဇိနဂ္ဂဟီ၊
အဟံ သုဝဏ္ဏဗိမ္ဗံဝ၊ ဇာလိံ ခတ္တိယမဂ္ဂဟိံ။
‘‘အဘိဇာတာ သုခုမာလာ၊ ခတ္တိယာ စတုရော ဇနာ၊
ဝိသမံ သမံ အက္ကမန္တာ၊ ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမ ပဗ္ဗတံ။
‘‘ယေ ကေစိ မနုဇာ ဧန္တိ၊ အနုမဂ္ဂေ ပဋိပ္ပထေ၊
မဂ္ဂန္တေ ပဋိပုစ္ဆာမ၊ ‘ကုဟိံ ဝင်္ကန္တ [ဝင်္ကတ (သီ။)] ပဗ္ဗတော’။
‘‘တေ တတ္ထ အမှေ ပဿိတွာ၊ ကရုဏံ ဂိရမုဒီရယုံ၊
ဒုက္ခံ တေ ပဋိဝေဒေန္တိ၊ ဒူရေ ဝင်္ကန္တပဗ္ဗတော။
‘‘ယဒိ ပဿန္တိ ပဝနေ၊ ဒါရကာ ဖလိနေ ဒုမေ၊
တေသံ ဖလာနံ ဟေတုမှိ၊ ဥပရောဒန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ရောဒန္တေ ဒါရကေ ဒိသွာ၊ ဥဗ္ဗိဒ္ဓါ [ဥဗ္ဗိဂ္ဂါ (သျာ။ ကံ။)] ဝိပုလာ ဒုမာ၊
သယမေဝေါဏမိတွာန၊ ဥပဂစ္ဆန္တိ ဒါရကေ။
‘‘ဣဒံ ¶ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
သာဟုကာရံ [သာဓုကာရံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ပဝတ္တေသိ၊ မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ။
‘‘အစ္ဆေရံ ဝတ လောကသ္မိံ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
ဝေဿန္တရဿ တေဇေန၊ သယမေဝေါဏတာ ဒုမာ။
‘‘သင်္ခိပိံသု ပထံ ယက္ခာ၊ အနုကမ္ပာယ ဒါရကေ၊
နိက္ခန္တဒိဝသေနေဝ [နိက္ခန္တဒိဝသေယေဝ (သီ။)]၊ စေတရဋ္ဌမုပါဂမုံ။
‘‘သဋ္ဌိရာဇသဟဿာနိ၊ တဒါ ဝသန္တိ မာတုလေ၊
သဗ္ဗေ ပဉ္ဇလိကာ ဟုတွာ၊ ရောဒမာနာ ဥပါဂမုံ။
‘‘တတ္ထ ဝတ္တေတွာ သလ္လာပံ၊ စေတေဟိ စေတပုတ္တေဟိ၊
တေ တတော နိက္ခမိတွာန၊ ဝင်္ကံ အဂမု ပဗ္ဗတံ။
‘‘အာမန္တယိတွာ ¶ ဒေဝိန္ဒော၊ ဝိဿကမ္မံ [ဝိသုကမ္မံ (က။)] မဟိဒ္ဓိကံ၊
အဿမံ သုကတံ ရမ္မံ၊ ပဏ္ဏသာလံ သုမာပယ။
‘‘သက္ကဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ဝိဿကမ္မော မဟိဒ္ဓိကော၊
အဿမံ ¶ သုကတံ ရမ္မံ၊ ပဏ္ဏသာလံ သုမာပယိ။
‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ¶ ပဝနံ၊ အပ္ပသဒ္ဒံ နိရာကုလံ၊
စတုရော ဇနာ မယံ တတ္ထ၊ ဝသာမ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘အဟဉ္စ မဒ္ဒိဒေဝီ စ၊ ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော၊
အညမညံ သောကနုဒါ၊ ဝသာမ အဿမေ တဒါ။
‘‘ဒါရကေ အနုရက္ခန္တော၊ အသုညော ဟောမိ အဿမေ၊
မဒ္ဒီ ဖလံ အာဟရိတွာ၊ ပေါသေတိ သာ တယော ဇနေ။
‘‘ပဝနေ ¶ ဝသမာနဿ၊ အဒ္ဓိကော မံ ဥပါဂမိ၊
အာယာစိ ပုတ္တကေ မယှံ၊ ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ယာစကံ ဥပဂတံ ဒိသွာ၊ ဟာသော မေ ဥပပဇ္ဇထ၊
ဥဘော ပုတ္တေ ဂဟေတွာန၊ အဒါသိံ ဗြာဟ္မဏေ တဒါ။
‘‘သကေ ပုတ္တေ စဇန္တဿ၊ ဇူဇကေ ဗြာဟ္မဏေ ယဒါ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘ပုနဒေဝ သက္ကော ဩရုယှ၊ ဟုတွာ ဗြာဟ္မဏသန္နိဘော၊
အာယာစိ မံ မဒ္ဒိဒေဝိံ၊ သီလဝန္တိံ ပတိဗ္ဗတံ။
‘‘မဒ္ဒိံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန၊ ဥဒကဉ္ဇလိ ပူရိယ၊
ပသန္နမနသင်္ကပ္ပော၊ တဿ မဒ္ဒိံ အဒါသဟံ။
‘‘မဒ္ဒိယာ ဒီယမာနာယ၊ ဂဂနေ ဒေဝါ ပမောဒိတာ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ ဓီတံ၊ မဒ္ဒိဒေဝိံ ပတိဗ္ဗတံ၊
စဇမာနော န စိန္တေသိံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ။
‘‘န မေ ဒေဿာ ဥဘော ပုတ္တာ၊ မဒ္ဒိဒေဝီ န ဒေဿိယာ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ပိယေ အဒါသဟံ။
‘‘ပုနာပရံ ဗြဟာရညေ၊ မာတာပိတုသမာဂမေ၊
ကရုဏံ ပရိဒေဝန္တေ၊ သလ္လပန္တေ သုခံ ဒုခံ။
‘‘ဟိရောတ္တပ္ပေန ¶ ဂရုနာ [ဂရုနံ (သျာ။ က။)]၊ ဥဘိန္နံ ဥပသင်္ကမိ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ဗြဟာရညာ၊ နိက္ခမိတွာ သဉာတိဘိ၊
ပဝိသာမိ ပုရံ ရမ္မံ၊ ဇေတုတ္တရံ ပုရုတ္တမံ။
‘‘ရတနာနိ သတ္တ ဝဿိံသု၊ မဟာမေဃော ပဝဿထ၊
တဒါပိ ပထဝီ ကမ္ပိ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ။
‘‘အစေတနာယံ ပထဝီ၊ အဝိညာယ သုခံ ဒုခံ၊
သာပိ ဒါနဗလာ မယှံ၊ သတ္တက္ခတ္တုံ ပကမ္ပထာ’’တိ။
ဝေဿန္တရစရိယံ နဝမံ။
၁၀။ သသပဏ္ဍိတစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ သသကော ပဝနစာရကော၊
တိဏပဏ္ဏသာကဖလဘက္ခော၊ ပရဟေဌနဝိဝဇ္ဇိတော။
‘‘မက္ကဋော စ သိင်္ဂါလော စ၊ သုတ္တပေါတော စဟံ တဒါ၊
ဝသာမ ဧကသာမန္တာ၊ သာယံ ပါတော စ ဒိဿရေ [သာယံ ပါတော ပဒိဿရေ (က။)]။
‘‘အဟံ တေ အနုသာသာမိ၊ ကိရိယေ ကလျာဏပါပကေ၊
‘ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေထ၊ ကလျာဏေ အဘိနိဝိဿထ’။
‘‘ဥပေါသထမှိ ဒိဝသေ၊ စန္ဒံ ဒိသွာန ပူရိတံ၊
ဧတေသံ တတ္ထ အာစိက္ခိံ၊ ဒိဝသော အဇ္ဇုပေါသထော။
‘‘ဒါနာနိ ပဋိယာဒေထ၊ ဒက္ခိဏေယျဿ ဒါတဝေ၊
ဒတွာ ဒါနံ ဒက္ခိဏေယျေ၊ ဥပဝဿထုပေါသထံ။
‘‘တေ ¶ မေ သာဓူတိ ဝတွာန၊ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ၊
ဒါနာနိ ပဋိယာဒေတွာ၊ ဒက္ခိဏေယျံ ဂဝေသိသုံ [ဂဝေသယျုံ (က။)]။
‘‘အဟံ နိသဇ္ဇ စိန္တေသိံ၊ ဒါနံ ဒက္ခိဏနုစ္ဆဝံ၊
‘ယဒိဟံ လဘေ ဒက္ခိဏေယျံ၊ ကိံ မေ ဒါနံ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘န ¶ မေ အတ္ထိ တိလာ မုဂ္ဂါ၊ မာသာ ဝါ တဏ္ဍုလာ ဃတံ၊
အဟံ တိဏေန ယာပေမိ၊ န သက္ကာ တိဏ ဒါတဝေ။
‘‘‘ယဒိ ¶ ကောစိ ဧတိ ဒက္ခိဏေယျော၊ ဘိက္ခာယ မမ သန္တိကေ၊
ဒဇ္ဇာဟံ သကမတ္တာနံ၊ န သော တုစ္ဆော ဂမိဿတိ’။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သက္ကော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏိနာ၊
အာသယံ မေ ဥပါဂစ္ဆိ၊ ဒါနဝီမံသနာယ မေ။
‘‘တမဟံ ဒိသွာန သန္တုဋ္ဌော၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘သာဓု ခေါသိ အနုပ္ပတ္တော၊ ဃာသဟေတု မမန္တိကေ။
‘‘‘အဒိန္နပုဗ္ဗံ ဒါနဝရံ၊ အဇ္ဇ ဒဿာမိ တေ အဟံ၊
တုဝံ သီလဂုဏူပေတော၊ အယုတ္တံ တေ ပရဟေဌနံ။
‘‘‘ဧဟိ အဂ္ဂိံ ပဒီပေဟိ၊ နာနာကဋ္ဌေ သမာနယ၊
အဟံ ပစိဿမတ္တာနံ၊ ပက္ကံ တွံ ဘက္ခယိဿသိ’။
‘‘‘သာဓူ’တိ သော ဟဋ္ဌမနော၊ နာနာကဋ္ဌေ သမာနယိ၊
မဟန္တံ အကာသိ စိတကံ၊ ကတွာ အင်္ဂါရဂဗ္ဘကံ။
‘‘အဂ္ဂိံ တတ္ထ ပဒီပေသိ၊ ယထာ သော ခိပ္ပံ မဟာ ဘဝေ၊
ဖောဋေတွာ ရဇဂတေ ဂတ္တေ၊ ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိံ။
‘‘ယဒါ ¶ မဟာကဋ္ဌပုဉ္ဇော၊ အာဒိတ္တော ဓမဓမာယတိ [ဓုမဓုမာယတိ (သီ။)၊ ဓမမာယတိ (က။)]၊
တဒုပ္ပတိတွာ ပပတိံ၊ မဇ္ဈေ ဇာလသိခန္တရေ။
‘‘ယထာ ¶ သီတောဒကံ နာမ၊ ပဝိဋ္ဌံ ယဿ ကဿစိ၊
သမေတိ ဒရထပရိဠာဟံ၊ အဿာဒံ ဒေတိ ပီတိ စ။
‘‘တထေဝ ဇလိတံ အဂ္ဂိံ၊ ပဝိဋ္ဌဿ မမံ တဒါ၊
သဗ္ဗံ သမေတိ ဒရထံ၊ ယထာ သီတောဒကံ ဝိယ။
‘‘ဆဝိံ စမ္မံ မံသံ နှာရုံ၊ အဋ္ဌိံ ဟဒယဗန္ဓနံ၊
ကေဝလံ သကလံ ကာယံ၊ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသဟ’’န္တိ။
သသပဏ္ဍိတစရိယံ ဒသမံ။
အကိတ္တိဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ ¶ –
အကိတ္တိဗြာဟ္မဏော ¶ သင်္ခေါ၊ ကုရုရာဇာ ဓနဉ္စယော၊
မဟာသုဒဿနော ရာဇာ၊ မဟာဂေါဝိန္ဒဗြာဟ္မဏော။
နိမိ စန္ဒကုမာရော စ၊ သိဝိ ဝေဿန္တရော သသော၊
အဟမေဝ တဒါ အာသိံ၊ ယော တေ ဒါနဝရေ အဒါ။
ဧတေ ဒါနပရိက္ခာရာ၊ ဧတေ ဒါနဿ ပါရမီ၊
ဇီဝိတံ ယာစကေ ဒတွာ၊ ဣမံ ပါရမိ ပူရယိံ။
ဘိက္ခာယ ဥပဂတံ ဒိသွာ၊ သကတ္တာနံ ပရိစ္စဇိံ၊
ဒါနေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ ဒါနပါရမီတိ။
ဒါနပါရမိနိဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။
၂။ ဟတ္ထိနာဂဝဂ္ဂေါ
၁။ မာတုပေါသကစရိယာ
‘‘ယဒါ ¶ ¶ ¶ ¶ အဟောသိံ ပဝနေ၊ ကုဉ္ဇရော မာတုပေါသကော၊
န တဒါ အတ္ထိ မဟိယာ၊ ဂုဏေန မမ သာဒိသော။
‘‘ပဝနေ ဒိသွာ ဝနစရော၊ ရညော မံ ပဋိဝေဒယိ၊
‘တဝါနုစ္ဆဝေါ မဟာရာဇ၊ ဂဇော ဝသတိ ကာနနေ။
‘‘‘န တဿ ပရိက္ခာယတ္ထော၊ နပိ အာဠကကာသုယာ၊
သဟ ဂဟိတေ [သမံ ဂဟိတေ (သီ။)] သောဏ္ဍာယ၊ သယမေဝ ဣဓေဟိ’တိ။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ရာဇာပိ တုဋ္ဌမာနသော၊
ပေသေသိ ဟတ္ထိဒမကံ၊ ဆေကာစရိယံ သုသိက္ခိတံ။
‘‘ဂန္တွာ သော ဟတ္ထိဒမကော၊ အဒ္ဒသ ပဒုမဿရေ၊
ဘိသမုဠာလံ [ဘိသမူလံ (က။)] ဥဒ္ဓရန္တံ၊ ယာပနတ္ထာယ မာတုယာ။
‘‘ဝိညာယ မေ သီလဂုဏံ၊ လက္ခဏံ ဥပဓာရယိ၊
‘ဧဟိ ပုတ္တာ’တိ ပတွာန၊ မမ သောဏ္ဍာယ အဂ္ဂဟိ။
‘‘ယံ မေ တဒါ ပါကတိကံ၊ သရီရာနုဂတံ ဗလံ၊
အဇ္ဇ နာဂသဟဿာနံ၊ ဗလေန သမသာဒိသံ။
‘‘ယဒိဟံ တေသံ ပကုပ္ပေယျံ၊ ဥပေတာနံ ဂဟဏာယ မံ၊
ပဋိဗလော ဘဝေ တေသံ၊ ယာဝ ရဇ္ဇမ္ပိ မာနုသံ။
‘‘အပိ ¶ စာဟံ သီလရက္ခာယ၊ သီလပါရမိပူရိယာ၊
န ကရောမိ စိတ္တေ အညထတ္တံ၊ ပက္ခိပန္တံ မမာဠကေ။
‘‘ယဒိ တေ မံ တတ္ထ ကောဋ္ဋေယျုံ၊ ဖရသူဟိ တောမရေဟိ စ၊
နေဝ တေသံ ပကုပ္ပေယျံ၊ သီလခဏ္ဍဘယာ မမာ’’တိ။
မာတုပေါသကစရိယံ ပဌမံ။
၂။ ဘူရိဒတ္တစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ဘူရိဒတ္တော မဟိဒ္ဓိကော၊
ဝိရူပက္ခေန မဟာရညာ၊ ဒေဝလောကမဂဉ္ဆဟံ။
‘‘တတ္ထ ပဿိတွာဟံ ဒေဝေ၊ ဧကန္တံ သုခသမပ္ပိတေ၊
တံ သဂ္ဂဂမနတ္ထာယ၊ သီလဗ္ဗတံ သမာဒိယိံ။
‘‘သရီရကိစ္စံ ကတွာန၊ ဘုတွာ ယာပနမတ္တကံ၊
စတုရော အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌာယ၊ သေမိ ဝမ္မိကမုဒ္ဓနိ။
‘‘ဆဝိယာ စမ္မေန မံသေန၊ နဟာရုအဋ္ဌိကေဟိ ဝါ၊
ယဿ ဧတေန ကရဏီယံ၊ ဒိန္နံယေဝ ဟရာတု သော။
‘‘သံသိတော အကတညုနာ၊ အာလမ္ပာယနော [အာလမ္ဗဏော (သီ။)] မမဂ္ဂဟိ၊
ပေဠာယ ပက္ခိပိတွာန၊ ကီဠေတိ မံ တဟိံ တဟိံ။
‘‘ပေဠာယ ပက္ခိပန္တေပိ၊ သမ္မဒ္ဒန္တေပိ ပါဏိနာ၊
အာလမ္ပာယနေ [အာလမ္ဗဏေ (သီ။)] န ကုပ္ပာမိ၊ သီလခဏ္ဍဘယာ မမ။
‘‘သကဇီဝိတပရိစ္စာဂေါ ¶ ၊ တိဏတော လဟုကော မမ၊
သီလဝီတိက္ကမော မယှံ၊ ပထဝီဥပ္ပတနံ ဝိယ။
‘‘နိရန္တရံ ဇာတိသတံ၊ စဇေယျံ မမ ဇီဝိတံ၊
နေဝ သီလံ ပဘိန္ဒေယျံ၊ စတုဒ္ဒီပါန ဟေတုပိ။
‘‘အပိ စာဟံ သီလရက္ခာယ၊ သီလပါရမိပူရိယာ၊
န ကရောမိ စိတ္တေ အညထတ္တံ၊ ပက္ခိပန္တမ္ပိ ပေဠကေ’’တိ။
ဘူရိဒတ္တစရိယံ ဒုတိယံ။
၃။ စမ္ပေယျနာဂစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ စမ္ပေယျကော မဟိဒ္ဓိကော၊
တဒါပိ ဓမ္မိကော အာသိံ၊ သီလဗ္ဗတသမပ္ပိတော။
‘‘တဒါပိ ¶ မံ ဓမ္မစာရိံ၊ ဥပဝုတ္ထံ ဥပေါသထံ၊
အဟိတုဏ္ဍိကော ဂဟေတွာန၊ ရာဇဒွါရမှိ ကီဠတိ။
‘‘ယံ ¶ ယံ သော ဝဏ္ဏံ စိန္တယိ၊ နီလံဝ ပီတလောဟိတံ၊
တဿ စိတ္တာနုဝတ္တန္တော၊ ဟောမိ စိန္တိတသန္နိဘော။
‘‘ထလံ ¶ ကရေယျမုဒကံ၊ ဥဒကမ္ပိ ထလံ ကရေ၊
ယဒိဟံ တဿ ပကုပ္ပေယျံ၊ ခဏေန ဆာရိကံ ကရေ။
‘‘ယဒိ စိတ္တဝသီ ဟေဿံ၊ ပရိဟာယိဿာမိ သီလတော၊
သီလေန ပရိဟီနဿ၊ ဥတ္တမတ္ထော န သိဇ္ဈတိ။
‘‘ကာမံ ¶ ဘိဇ္ဇတုယံ ကာယော၊ ဣဓေဝ ဝိကိရီယတု၊
နေဝ သီလံ ပဘိန္ဒေယျံ၊ ဝိကိရန္တေ ဘုသံ ဝိယာ’’တိ။
စမ္ပေယျနာဂစရိယံ တတိယံ။
၄။ စူဠဗောဓိစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ စူဠဗောဓိ သုသီလဝါ၊
ဘဝံ ဒိသွာန ဘယတော၊ နေက္ခမ္မံ အဘိနိက္ခမိံ။
‘‘ယာ မေ ဒုတိယိကာ အာသိ၊ ဗြာဟ္မဏီ ကနကသန္နိဘာ၊
သာပိ ဝဋ္ဋေ အနပေက္ခာ၊ နေက္ခမ္မံ အဘိနိက္ခမိ။
‘‘နိရာလယာ ဆိန္နဗန္ဓူ၊ အနပေက္ခာ ကုလေ ဂဏေ၊
စရန္တာ ဂါမနိဂမံ၊ ဗာရာဏသိမုပါဂမုံ။
‘‘တတ္ထ ဝသာမ နိပကာ၊ အသံသဋ္ဌာ ကုလေ ဂဏေ၊
နိရာကုလေ အပ္ပသဒ္ဒေ၊ ရာဇုယျာနေ ဝသာမုဘော။
‘‘ဥယျာနဒဿနံ ဂန္တွာ၊ ရာဇာ အဒ္ဒသ ဗြာဟ္မဏိံ၊
ဥပဂမ္မ မမံ ပုစ္ဆိ၊ ‘တုယှေသာ ကာ ကဿ ဘရိယာ’။
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ တဿ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘န မယှံ ဘရိယာ ဧသာ၊ သဟဓမ္မာ ဧကသာသနီ’။
‘‘တိဿာ ¶ [တဿာ (သီ။)] သာရတ္တဂဓိတော၊ ဂါဟာပေတွာန စေဋကေ၊
နိပ္ပီဠယန္တော ဗလသာ၊ အန္တေပုရံ ပဝေသယိ။
‘‘ဩဒပတ္တကိယာ ¶ မယှံ၊ သဟဇာ ဧကသာသနီ၊
အာကဍ္ဎိတွာ နယန္တိယာ၊ ကောပေါ မေ ဥပပဇ္ဇထ။
‘‘သဟ ¶ ကောပေ သမုပ္ပန္နေ၊ သီလဗ္ဗတမနုဿရိံ၊
တတ္ထေဝ ကောပံ နိဂ္ဂဏှိံ၊ နာဒါသိံ ဝဍ္ဎိတူပရိ။
‘‘ယဒိ နံ ဗြာဟ္မဏိံ ကောစိ၊ ကောဋ္ဋေယျ တိဏှသတ္တိယာ၊
နေဝ သီလံ ပဘိန္ဒေယျံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ။
‘‘န မေသာ ဗြာဟ္မဏီ ဒေဿာ၊ နပိ မေ ဗလံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ သီလာနုရက္ခိသ’’န္တိ။
စူဠဗောဓိစရိယံ စတုတ္ထံ။
၅။ မဟိံသရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ မဟိံသော ပဝနစာရကော၊
ပဝဍ္ဎကာယော ဗလဝါ၊ မဟန္တော ဘီမဒဿနော။
‘‘ပဗ္ဘာရေ ဂိရိဒုဂ္ဂေ [ဝနဒုဂ္ဂေ (သီ။)] စ၊ ရုက္ခမူလေ ဒကာသယေ၊
ဟောတေတ္ထ ဌာနံ မဟိံသာနံ၊ ကောစိ ကောစိ တဟိံ တဟိံ။
‘‘ဝိစရန္တော ဗြဟာရညေ၊ ဌာနံ အဒ္ဒသ ဘဒ္ဒကံ၊
တံ ဌာနံ ဥပဂန္တွာန၊ တိဋ္ဌာမိ စ သယာမိ စ။
‘‘အထေတ္ထ ကပိမာဂန္တွာ၊ ပါပေါ အနရိယော လဟု၊
ခန္ဓေ နလာဋေ ဘမုကေ၊ မုတ္တေတိ ဩဟနေတိတံ။
‘‘သကိမ္ပိ ဒိဝသံ ဒုတိယံ၊ တတိယံ စတုတ္ထမ္ပိ စ၊
ဒူသေတိ မံ သဗ္ဗကာလံ၊ တေန ဟောမိ ဥပဒ္ဒုတော။
‘‘မမံ ¶ ဥပဒ္ဒုတံ ဒိသွာ၊ ယက္ခော မံ ဣဒမဗြဝိ၊
‘နာသေဟေတံ ဆဝံ ပါပံ၊ သိင်္ဂေဟိ စ ခုရေဟိ စ’။
‘‘ဧဝံ ¶ ဝုတ္တေ တဒါ ယက္ခေ၊ အဟံ တံ ဣဒမဗြဝိံ၊
‘ကိံ တွံ မက္ခေသိ ကုဏပေန၊ ပါပေန အနရိယေန မံ။
‘‘‘ယဒိဟံ ¶ တဿ ပကုပ္ပေယျံ၊ တတော ဟီနတရော ဘဝေ၊
သီလဉ္စ မေ ပဘိဇ္ဇေယျ၊ ဝိညူ စ ဂရဟေယျု မံ။
‘‘‘ဟီဠိတာ ဇီဝိတာ ဝါပိ၊ ပရိသုဒ္ဓေန မတံ ဝရံ၊
ကျာဟံ ဇီဝိတဟေတူပိ၊ ကာဟာမိံ ပရဟေဌနံ’။
‘‘မမေဝါယံ မညမာနော၊ အညေပေဝံ ကရိဿတိ၊
တေဝ တဿ ဝဓိဿန္တိ၊ သာ မေ မုတ္တိ ဘဝိဿတိ။
‘‘ဟီနမဇ္ဈိမဥက္ကဋ္ဌေ၊ သဟန္တော အဝမာနိတံ၊
ဧဝံ လဘတိ သပ္ပညော၊ မနသာ ယထာ ပတ္ထိတ’’န္တိ။
မဟိံသရာဇစရိယံ ပဉ္စမံ။
၆။ ရုရုရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ သုတတ္တကနကသန္နိဘော၊
မိဂရာဇာ ရုရုနာမ၊ ပရမသီလသမာဟိတော။
‘‘ရမ္မေ ပဒေသေ ရမဏီယေ၊ ဝိဝိတ္တေ အမနုဿကေ၊
တတ္ထ ဝါသံ ဥပဂဉ္ဆိံ၊ ဂင်္ဂါကူလေ မနောရမေ။
‘‘အထ ¶ ဥပရိ ဂင်္ဂါယ၊ ဓနိကေဟိ ပရိပီဠိတော၊
ပုရိသော ဂင်္ဂါယ ပပတိ၊ ‘ဇီဝါမိ ဝါ မရာမိ ဝါ’။
‘‘ရတ္တိန္ဒိဝံ ¶ သော ဂင်္ဂါယ၊ ဝုယှမာနော မဟောဒကေ၊
ရဝန္တော ကရုဏံ ရဝံ၊ မဇ္ဈေ ဂင်္ဂါယ ဂစ္ဆတိ။
‘‘တဿာဟံ သဒ္ဒံ သုတွာန၊ ကရုဏံ ပရိဒေဝတော၊
ဂင်္ဂါယ တီရေ ဌတွာန၊ အပုစ္ဆိံ ‘ကောသိ တွံ နရော’။
‘‘သော မေ ပုဋ္ဌော စ ဗျာကာသိ၊ အတ္တနော ကရဏံ တဒါ၊
‘ဓနိကေဟိ ဘီတော တသိတော၊ ပက္ခန္ဒောဟံ မဟာနဒိံ’။
‘‘တဿ ¶ ကတွာန ကာရုညံ၊ စဇိတွာ မမ ဇီဝိတံ၊
ပဝိသိတွာ နီဟရိံ တဿ၊ အန္ဓကာရမှိ ရတ္တိယာ။
‘‘အဿတ္ထကာလမညာယ၊ တဿာဟံ ဣဒမဗြဝိံ၊
‘ဧကံ တံ ဝရံ ယာစာမိ၊ မာ မံ ကဿစိ ပါဝဒ’။
‘‘နဂရံ ¶ ဂန္တွာန အာစိက္ခိ၊ ပုစ္ဆိတော ဓနဟေတုကော၊
ရာဇာနံ သော ဂဟေတွာန၊ ဥပဂဉ္ဆိ မမန္တိကံ။
‘‘ယာဝတာ ကရဏံ သဗ္ဗံ၊ ရညော အာရောစိတံ မယာ၊
ရာဇာ သုတွာန ဝစနံ၊ ဥသုံ တဿ ပကပ္ပယိ၊
‘ဣဓေဝ ဃာတယိဿာမိ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘိံ [မိတ္တဒူဘိံ (သီ။)] အနာရိယံ’။
‘‘တမဟံ အနုရက္ခန္တော၊ နိမ္မိနိံ မမ အတ္တနာ၊
‘တိဋ္ဌတေသော မဟာရာဇ၊ ကာမကာရော ဘဝါမိ တေ’။
‘‘အနုရက္ခိံ မမ သီလံ၊ နာရက္ခိံ မမ ဇီဝိတံ၊
သီလဝါ ဟိ တဒါ အာသိံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ’’တိ။
ရုရုရာဇစရိယံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ မာတင်္ဂစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ဇဋိလော ဥဂ္ဂတာပနော၊
မာတင်္ဂေါ နာမ နာမေန၊ သီလဝါ သုသမာဟိတော။
‘‘အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏော ဧကော၊ ဂင်္ဂါကူလေ ဝသာမုဘော၊
အဟံ ဝသာမိ ဥပရိ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝသတိ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘ဝိစရန္တော အနုကူလမှိ၊ ဥဒ္ဓံ မေ အဿမဒ္ဒသ၊
တတ္ထ မံ ပရိဘာသေတွာ၊ အဘိသပိ မုဒ္ဓဖာလနံ။
‘‘ယဒိဟံ တဿ ပကုပ္ပေယျံ၊ ယဒိ သီလံ န ဂေါပယေ၊
ဩလောကေတွာနဟံ တဿ၊ ကရေယျံ ဆာရိကံ ဝိယ။
‘‘ယံ ¶ သော တဒါ မံ အဘိသပိ၊ ကုပိတော ဒုဋ္ဌမာနသော၊
တဿေဝ မတ္ထကေ နိပတိ၊ ယောဂေန တံ ပမောစယိံ။
‘‘အနုရက္ခိံ ¶ မမ သီလံ၊ နာရက္ခိံ မမ ဇီဝိတံ၊
သီလဝါ ဟိ တဒါ အာသိံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ’’တိ။
မာတင်္ဂစရိယံ သတ္တမံ။
၈။ ဓမ္မဒေဝပုတ္တစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ မဟာပက္ခော မဟိဒ္ဓိကော၊
ဓမ္မော နာမ မဟာယက္ခော၊ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပကော။
‘‘ဒသကုသလကမ္မပထေ ¶ ၊ သမာဒပေန္တော မဟာဇနံ၊
စရာမိ ဂါမနိဂမံ၊ သမိတ္တော သပရိဇ္ဇနော။
‘‘ပါပေါ ကဒရိယော ယက္ခော၊ ဒီပေန္တော ဒသ ပါပကေ၊
သောပေတ္ထ မဟိယာ စရတိ၊ သမိတ္တော သပရိဇ္ဇနော။
‘‘ဓမ္မဝါဒီ အဓမ္မော စ၊ ဥဘော ပစ္စနိကာ မယံ၊
ဓုရေ ဓုရံ ဃဋ္ဋယန္တာ၊ သမိမှာ ပဋိပထေ ဥဘော။
‘‘ကလဟော ဝတ္တတီ ဘေသ္မာ၊ ကလျာဏပါပကဿ စ၊
မဂ္ဂါ ဩက္ကမနတ္ထာယ၊ မဟာယုဒ္ဓါ ဥပဋ္ဌိတော။
‘‘ယဒိဟံ တဿ ကုပ္ပေယျံ၊ ယဒိ ဘိန္ဒေ တပေါဂုဏံ၊
သဟပရိဇနံ တဿ၊ ရဇဘူတံ ကရေယျဟံ။
‘‘အပိစာဟံ သီလရက္ခာယ၊ နိဗ္ဗာပေတွာန မာနသံ၊
သဟ ဇနေနောက္ကမိတွာ၊ ပထံ ပါပဿ ဒါသဟံ။
‘‘သဟ ပထတော ဩက္ကန္တေ၊ ကတွာ စိတ္တဿ နိဗ္ဗုတိံ၊
ဝိဝရံ အဒါသိ ပထဝီ၊ ပါပယက္ခဿ တာဝဒေ’’တိ။
ဓမ္မဒေဝပုတ္တစရိယံ အဋ္ဌမံ။
၉။ အလီနသတ္တုစရိယာ
‘‘ပဉ္စာလရဋ္ဌေ ¶ ¶ နဂရဝရေ၊ ကပိလာယံ [ကမ္ပိလာယံ (သီ။)၊ ကပ္ပိလာယံ (သျာ။)] ပုရုတ္တမေ၊
ရာဇာ ဇယဒ္ဒိသော နာမ၊ သီလဂုဏမုပါဂတော။
‘‘တဿ ¶ ရညော အဟံ ပုတ္တော၊ သုတဓမ္မော သုသီလဝါ၊
အလီနသတ္တော ဂုဏဝါ၊ အနုရက္ခပရိဇနော သဒါ။
‘‘ပိတာ မေ မိဂဝံ ဂန္တွာ၊ ပေါရိသာဒံ ဥပါဂမိ၊
သော မေ ပိတုမဂ္ဂဟေသိ၊ ‘ဘက္ခောသိ မမ မာ စလိ’။
‘‘တဿ ¶ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဘီတော တသိတဝေဓိတော၊
ဦရုက္ခမ္ဘော အဟု တဿ၊ ဒိသွာန ပေါရိသာဒကံ။
‘‘မိဂဝံ ဂဟေတွာ မုဉ္စဿု၊ ကတွာ အာဂမနံ ပုန၊
ဗြာဟ္မဏဿ ဓနံ ဒတွာ၊ ပိတာ အာမန္တယီ မမံ။
‘‘‘ရဇ္ဇံ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇ၊ မာ ပမဇ္ဇိ ပုရံ ဣဒံ၊
ကတံ မေ ပေါရိသာဒေန၊ မမ အာဂမနံ ပုန’။
‘‘မာတာပိတူ စ ဝန္ဒိတွာ၊ နိမ္မိနိတွာန အတ္တနာ၊
နိက္ခိပိတွာ ဓနုံ ခဂ္ဂံ၊ ပေါရိသာဒံ ဥပါဂမိံ။
‘‘သသတ္ထဟတ္ထူပဂတံ၊ ကဒါစိ သော တသိဿတိ၊
တေန ဘိဇ္ဇိဿတိ သီလံ၊ ပရိတ္တာသံ [ပရိတာသံ (သီ။)] ကတေ မယိ။
‘‘သီလခဏ္ဍဘယာ မယှံ၊ တဿ ဒေဿံ န ဗျာဟရိံ၊
မေတ္တစိတ္တော ဟိတဝါဒီ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဥဇ္ဇာလေဟိ မဟာအဂ္ဂိံ၊ ပပတိဿာမိ ရုက္ခတော၊
တွံ ပက္ကကာလမညာယ [သုပက္ကကာလမညာယ (ပီ။)]၊ ဘက္ခယ မံ ပိတာမဟ’။
‘‘ဣတိ သီလဝတံ ဟေတု၊ နာရက္ခိံ မမ ဇီဝိတံ၊
ပဗ္ဗာဇေသိံ စဟံ တဿ၊ သဒါ ပါဏာတိပါတိက’’န္တိ။
အလီနသတ္တုစရိယံ နဝမံ။
၁၀။ သင်္ခပါလစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ သင်္ခပါလော မဟိဒ္ဓိကော၊
ဒါဌာဝုဓော ဃောရဝိသော၊ ဒွိဇိဝှော ဥရဂါဓိဘူ။
‘‘စတုပ္ပထေ မဟာမဂ္ဂေ၊ နာနာဇနသမာကုလေ၊
စတုရော အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌာယ၊ တတ္ထ ဝါသမကပ္ပယိံ။
‘‘ဆဝိယာ စမ္မေန မံသေန၊ နဟာရုအဋ္ဌိကေဟိ ဝါ၊
ယဿ ဧတေန ကရဏီယံ၊ ဒိန္နံယေဝ ဟရာတု သော။
‘‘အဒ္ဒသံသု ¶ ဘောဇပုတ္တာ၊ ခရာ လုဒ္ဒါ အကာရုဏာ၊
ဥပဂဉ္ဆုံ မမံ တတ္ထ၊ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရပါဏိနော။
‘‘နာသာယ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ၊ နင်္ဂုဋ္ဌေ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ၊
ကာဇေ အာရောပယိတွာန၊ ဘောဇပုတ္တာ ဟရိံသု မံ။
‘‘သသာဂရန္တံ ပထဝိံ၊ သကာနနံ သပဗ္ဗတံ၊
ဣစ္ဆမာနော စဟံ တတ္ထ၊ နာသာဝါတေန ဈာပယေ။
‘‘သူလေဟိ ဝိနိဝိဇ္ဈန္တေ၊ ကောဋ္ဋယန္တေပိ သတ္တိဘိ၊
ဘောဇပုတ္တေ န ကုပ္ပာမိ၊ ဧသာ မေ သီလပါရမီ’’တိ။
သင်္ခပါလစရိယံ ဒသမံ။
ဟတ္ထိနာဂဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဟတ္ထိနာဂေါ ¶ ဘူရိဒတ္တော၊ စမ္ပေယျော ဗောဓိ မဟိံသော၊
ရုရု မာတင်္ဂေါ ဓမ္မော စ၊ အတြဇော စ ဇယဒ္ဒိသော။
ဧတေ နဝ သီလဗလာ၊ ပရိက္ခာရာ ပဒေသိကာ၊
ဇီဝိတံ ပရိရက္ခိတွာ၊ သီလာနိ အနုရက္ခိသံ။
သင်္ခပါလဿ မေ သတော၊ သဗ္ဗကာလမ္ပိ ဇီဝိတံ၊
ယဿ ကဿစိ နိယျတ္တံ၊ တသ္မာ သာ သီလပါရမီတိ။
သီလပါရမိနိဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။
၃။ ယုဓဉ္ဇယဝဂ္ဂေါ
၁။ ယုဓဉ္ဇယစရိယာ
‘‘ယဒါဟံ ¶ ¶ ¶ အမိတယသော၊ ရာဇပုတ္တော ယုဓဉ္ဇယော၊
ဥဿာဝဗိန္ဒုံ သူရိယာတပေ၊ ပတိတံ ဒိသွာန သံဝိဇိံ။
‘‘တညေဝါဓိပတိံ ကတွာ၊ သံဝေဂမနုဗြူဟယိံ၊
မာတာပိတူ စ ဝန္ဒိတွာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇမနုယာစဟံ။
‘‘ယာစန္တိ မံ ပဉ္ဇလိကာ၊ သနေဂမာ သရဋ္ဌကာ၊
‘အဇ္ဇေဝ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇ၊ ဣဒ္ဓံ ဖီတံ မဟာမဟိံ’။
‘‘သရာဇကေ သဟောရောဓေ၊ သနေဂမေ သရဋ္ဌကေ၊
ကရုဏံ ပရိဒေဝန္တေ၊ အနပေက္ခောဝ ပရိစ္စဇိံ။
‘‘ကေဝလံ ပထဝိံ ရဇ္ဇံ၊ ဉာတိပရိဇနံ ယသံ၊
စဇမာနော န စိန္တေသိံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ။
‘‘မာတာပိတာ န မေ ဒေဿာ၊ နပိ မေ ဒေဿံ မဟာယသံ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ရဇ္ဇံ ပရိစ္စဇိ’’န္တိ။
ယုဓဉ္ဇယစရိယံ ပဌမံ။
၂။ သောမနဿစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ဣန္ဒပတ္ထေ ပုရုတ္တမေ၊
ကာမိတော ဒယိတော ပုတ္တော၊ သောမနဿောတိ ဝိဿုတော။
‘‘သီလဝါ ဂုဏသမ္ပန္နော၊ ကလျာဏပဋိဘာနဝါ၊
ဝုဍ္ဎာပစာယီ ဟိရီမာ၊ သင်္ဂဟေသု စ ကောဝိဒေါ။
‘‘တဿ ¶ ရညော ပတိကရော၊ အဟောသိ ကုဟကတာပသော၊
အာရာမံ မာလာဝစ္ဆဉ္စ၊ ရောပယိတွာန ဇီဝတိ။
‘‘တမဟံ ¶ ဒိသွာန ကုဟကံ၊ ထုသရာသိံဝ အတဏ္ဍုလံ၊
ဒုမံဝ အန္တော သုသိရံ၊ ကဒလိံဝ အသာရကံ။
‘‘နတ္ထိမဿ ¶ သတံ ဓမ္မော၊ သာမညာပဂတော အယံ၊
ဟိရီသုက္ကဓမ္မဇဟိတော၊ ဇီဝိတဝုတ္တိကာရဏာ။
‘‘ကုပိတော အဟု [အဟောသိ (သီ။)၊ အာသိ (သျာ။)] ပစ္စန္တော၊ အဋဝီဟိ ပရန္တိဟိ၊
တံ နိသေဓေတုံ ဂစ္ဆန္တော၊ အနုသာသိ ပိတာ မမံ။
‘‘‘မာ ပမဇ္ဇိ တုဝံ တာတ၊ ဇဋိလံ ဥဂ္ဂတာပနံ၊
ယဒိစ္ဆကံ ပဝတ္တေဟိ၊ သဗ္ဗကာမဒဒေါ ဟိ သော’။
‘‘တမဟံ ဂန္တွာနုပဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘ကစ္စိ တေ ဂဟပတိ ကုသလံ၊ ကိံ ဝါ တေ အာဟရီယတု’။
‘‘တေန သော ကုပိတော အာသိ၊ ကုဟကော မာနနိဿိတော၊
‘ဃာတာပေမိ တုဝံ အဇ္ဇ၊ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယာမိ ဝါ’။
‘‘နိသေဓယိတွာ ¶ ပစ္စန္တံ၊ ရာဇာ ကုဟကမဗြဝိ၊
‘ကစ္စိ တေ ဘန္တေ ခမနီယံ၊ သမ္မာနော တေ ပဝတ္တိတော’။
‘‘တဿ အာစိက္ခတီ ပါပေါ၊ ကုမာရော ယထာ နာသိယော၊
တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ အာဏာပေသိ မဟီပတိ။
‘‘‘သီသံ တတ္ထေဝ ဆိန္ဒိတွာ၊ ကတွာန စတုခဏ္ဍိကံ၊
ရထိယာ ရထိယံ ဒဿေထ၊ သာ ဂတိ ဇဋိလဟီဠိတာ’။
‘‘တတ္ထ ကာရဏိကာ ဂန္တွာ၊ စဏ္ဍာ လုဒ္ဒါ အကာရုဏာ၊
မာတုအင်္ကေ နိသိန္နဿ၊ အာကဍ္ဎိတွာ နယန္တိ မံ။
‘‘တေသာဟံ ဧဝမဝစံ၊ ဗန္ဓတံ ဂါဠှဗန္ဓနံ၊
‘ရညော ဒဿေထ မံ ခိပ္ပံ၊ ရာဇကိရိယာနိ အတ္ထိ မေ’။
‘‘တေ မံ ရညော ဒဿယိံသု၊ ပါပဿ ပါပသေဝိနော၊
ဒိသွာန တံ သညာပေသိံ၊ မမဉ္စ ဝသမာနယိံ။
‘‘သော မံ တတ္ထ ခမာပေသိ၊ မဟာရဇ္ဇမဒါသိ မေ၊
သောဟံ တမံ ဒါလယိတွာ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘န ¶ မေ ဒေဿံ မဟာရဇ္ဇံ၊ ကာမဘောဂေါ န ဒေဿိယော၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ရဇ္ဇံ ပရိစ္စဇိ’’န္တိ။
သောမနဿစရိယံ ဒုတိယံ။
၃။ အယောဃရစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ကာသိရာဇဿ အတြဇော၊
အယောဃရမှိ သံဝဍ္ဎော၊ နာမေနာသိ အယောဃရော။
‘‘ဒုက္ခေန ဇီဝိတော လဒ္ဓါ၊ သံပီဠေ ပတိပေါသိတော၊
အဇ္ဇေဝ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇ၊ ကေဝလံ ဝသုဓံ ဣမံ။
‘‘သရဋ္ဌကံ သနိဂမံ၊ သဇနံ ဝန္ဒိတွ ခတ္တိယံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ယေ ကေစိ မဟိယာ သတ္တာ၊ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမာ၊
နိရာရက္ခာ သကေ ဂေဟေ၊ ဝဍ္ဎန္တိ သကဉာတိဘိ။
‘‘‘ဣဒံ လောကေ ဥတ္တရိယံ၊ သံပီဠေ မမ ပေါသနံ၊
အယောဃရမှိ သံဝဍ္ဎော၊ အပ္ပဘေ စန္ဒသူရိယေ။
‘‘‘ပူတိကုဏပသမ္ပုဏ္ဏာ၊ မုစ္စိတွာ မာတု ကုစ္ဆိတော၊
တတော ဃောရတရေ ဒုက္ခေ၊ ပုန ပက္ခိတ္တယောဃရေ။
‘‘‘ယဒိဟံ တာဒိသံ ပတွာ၊ ဒုက္ခံ ပရမဒါရုဏံ၊
ရဇ္ဇေသု ယဒိ ရဇ္ဇာမိ [ရဉ္ဇာမိ (သီ။)]၊ ပါပါနံ ဥတ္တမော သိယံ။
‘‘‘ဥက္ကဏ္ဌိတောမှိ ကာယေန၊ ရဇ္ဇေနမှိ အနတ္ထိကော၊
နိဗ္ဗုတိံ ပရိယေသိဿံ၊ ယတ္ထ မံ မစ္စု န မဒ္ဒိယေ’။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ ဝိရဝန္တေ မဟာဇနေ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ပါဝိသိံ ကာနနံ ဝနံ။
‘‘မာတာပိတာ ¶ ¶ န မေ ဒေဿာ၊ နပိ မေ ဒေဿံ မဟာယသံ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ရဇ္ဇံ ပရိစ္စဇိ’’န္တိ။
အယောဃရစရိယံ တတိယံ။
၄။ ဘိသစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ ကာသီနံ ပုရဝရုတ္တမေ၊
ဘဂိနီ စ ဘာတရော သတ္တ၊ နိဗ္ဗတ္တာ သောတ္ထိယေ ကုလေ။
‘‘ဧတေသံ ¶ ပုဗ္ဗဇော အာသိံ၊ ဟိရီသုက္ကမုပါဂတော၊
ဘဝံ ဒိသွာန ဘယတော၊ နေက္ခမ္မာဘိရတော အဟံ။
‘‘မာတာပိတူဟိ ¶ ပဟိတာ၊ သဟာယာ ဧကမာနသာ၊
ကာမေဟိ မံ နိမန္တေန္တိ၊ ‘ကုလဝံသံ ဓရေဟိ’တိ။
‘‘ယံ တေသံ ဝစနံ ဝုတ္တံ၊ ဂိဟီဓမ္မေ သုခါဝဟံ၊
တံ မေ အဟောသိ ကဌိနံ၊ တတ္တ [သန္တတ္တ (က။)] ဖာလသမံ ဝိယ။
‘‘တေ မံ တဒါ ဥက္ခိပန္တံ၊ ပုစ္ဆိံသု ပတ္ထိတံ မမ၊
‘ကိံ တွံ ပတ္ထယသေ သမ္မ၊ ယဒိ ကာမေ န ဘုဉ္ဇသိ’။
‘‘တေသာဟံ ဧဝမဝစံ၊ အတ္ထကာမော ဟိတေသိနံ၊
‘နာဟံ ပတ္ထေမိ ဂိဟီဘာဝံ၊ နေက္ခမ္မာဘိရတော အဟံ’။
‘‘တေ မယှံ ဝစနံ သုတွာ၊ ပိတုမာတု စ သာဝယုံ၊
မာတာပိတာ ဧဝမာဟု၊ ‘သဗ္ဗေဝ ပဗ္ဗဇာမ ဘော’။
‘‘ဥဘော ¶ မာတာပိတာ မယှံ၊ ဘဂိနီ စ သတ္တ ဘာတရော၊
အမိတဓနံ ဆဍ္ဍယိတွာ၊ ပါဝိသိမှာ မဟာဝန’’န္တိ။
ဘိသစရိယံ စတုတ္ထံ။
၅။ သောဏပဏ္ဍိတစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ နဂရေ ဗြဟ္မဝဍ္ဎနေ၊
တတ္ထ ကုလဝရေ သေဋ္ဌေ၊ မဟာသာလေ အဇာယဟံ။
‘‘တဒါပိ လောကံ ဒိသွာန၊ အန္ဓီဘူတံ တမောတ္ထဋံ၊
စိတ္တံ ဘဝတော ပတိကုဋတိ၊ တုတ္တဝေဂဟတံ ဝိယ။
‘‘ဒိသွာန ဝိဝိဓံ ပါပံ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
‘ကဒါဟံ ဂေဟာ နိက္ခမ္မ၊ ပဝိသိဿာမိ ကာနနံ’။
‘‘တဒါပိ မံ နိမန္တေသုံ၊ ကာမဘောဂေဟိ ဉာတယော၊
တေသမ္ပိ ဆန္ဒမာစိက္ခိံ၊ ‘မာ နိမန္တေထ တေဟိ မံ’။
‘‘ယော ¶ မေ ကနိဋ္ဌကော ဘာတာ၊ နန္ဒော နာမာသိ ပဏ္ဍိတော၊
သောပိ မံ အနုသိက္ခန္တော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိ။
‘‘အဟံ သောဏော စ နန္ဒော စ၊ ဥဘော မာတာပိတာ မမ၊
တဒါပိ ဘောဂေ ဆဍ္ဍေတွာ၊ ပါဝိသိမှာ မဟာဝန’’န္တိ။
သောဏပဏ္ဍိတစရိယံ ပဉ္စမံ။
၆။ တေမိယစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ကာသိရာဇဿ အတြဇော၊
မူဂပက္ခောတိ နာမေန၊ တေမိယောတိ ဝဒန္တိ မံ။
‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနံ၊ န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော တဒါ [သဒါ (သီ။)]၊
အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန၊ နိဗ္ဗတ္တော အဟမေကကော။
‘‘ကိစ္ဆာ လဒ္ဓံ ပိယံ ပုတ္တံ၊ အဘိဇာတံ ဇုတိန္ဓရံ၊
သေတစ္ဆတ္တံ ဓာရယိတွာန၊ သယနေ ပေါသေတိ မံ ပိတာ။
‘‘နိဒ္ဒါယမာနော သယနဝရေ၊ ပဗုဇ္ဈိတွာနဟံ တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ပဏ္ဍရံ ဆတ္တံ၊ ယေနာဟံ နိရယံ ဂတော။
‘‘သဟ ¶ ဒိဋ္ဌဿ မေ ဆတ္တံ၊ တာသော ဥပ္ပဇ္ဇိ ဘေရဝေါ၊
ဝိနိစ္ဆယံ သမာပန္နော၊ ‘ကထာဟံ ဣမံ မုဉ္စိဿံ’။
‘‘ပုဗ္ဗသာလောဟိတာ မယှံ၊ ဒေဝတာ အတ္ထကာမိနီ၊
သာ မံ ဒိသွာန ဒုက္ခိတံ၊ တီသု ဌာနေသု ယောဇယိ။
‘‘‘မာ ပဏ္ဍိစ္စယံ ဝိဘာဝယ၊ ဗာလမတော ဘဝ သဗ္ဗပါဏိနံ၊
သဗ္ဗော တံ ဇနော ဩစိနာယတု၊ ဧဝံ တဝ အတ္ထော ဘဝိဿတိ’။
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တာယဟံ တဿာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘ကရောမိ တေ တံ ဝစနံ၊ ယံ တွံ ဘဏသိ ဒေဝတေ၊
အတ္ထကာမာသိ မေ အမ္မ၊ ဟိတကာမာသိ ဒေဝတေ’။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ သာဂရေဝ ထလံ လဘိံ၊
ဟဋ္ဌော ¶ သံဝိဂ္ဂမာနသော၊ တယော အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌဟိံ။
‘‘မူဂေါ ¶ အဟောသိံ ဗဓိရော၊ ပက္ခော ဂတိဝိဝဇ္ဇိတော၊
ဧတေ အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌာယ၊ ဝဿာနိ သောဠသံ ဝသိံ။
‘‘တတော မေ ဟတ္ထပါဒေ စ၊ ဇိဝှံ သောတဉ္စ မဒ္ဒိယ၊
အနူနတံ မေ ပဿိတွာ၊ ‘ကာဠကဏ္ဏီ’တိ နိန္ဒိသုံ။
‘‘တတော ဇာနပဒါ သဗ္ဗေ၊ သေနာပတိပုရောဟိတာ၊
သဗ္ဗေ ဧကမနာ ဟုတွာ၊ ဆဍ္ဍနံ အနုမောဒိသုံ။
‘‘သောဟံ တေသံ မတိံ သုတွာ၊ ဟဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော၊
ယဿတ္ထာယ တပေါစိဏ္ဏော၊ သော မေ အတ္ထော သမိဇ္ဈထ။
‘‘နှာပေတွာ အနုလိမ္ပိတွာ၊ ဝေဌေတွာ ရာဇဝေဌနံ၊
ဆတ္တေန အဘိသိဉ္စိတွာ၊ ကာရေသုံ ပုရံ ပဒက္ခိဏံ။
‘‘သတ္တာဟံ ဓာရယိတွာန၊ ဥဂ္ဂတေ ရဝိမဏ္ဍလေ၊
ရထေန မံ နီဟရိတွာ၊ သာရထီ ဝနမုပါဂမိ။
‘‘ဧကောကာသေ ¶ ရထံ ကတွာ၊ သဇ္ဇဿံ ဟတ္ထမုစ္စိတော [ဟတ္ထမုဉ္စိတော (သီ။ သျာ။)]၊
သာရထီ ခဏတီ ကာသုံ၊ နိခါတုံ ပထဝိယာ မမံ။
‘‘အဓိဋ္ဌိတမဓိဋ္ဌာနံ၊ တဇ္ဇေန္တော ဝိဝိဓကာရဏာ၊
န ဘိန္ဒိံ တမဓိဋ္ဌာနံ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ။
‘‘မာတာပိတာ န မေ ဒေဿာ၊ အတ္တာ မေ န စ ဒေဿိယော၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ဝတမဓိဋ္ဌဟိံ။
‘‘ဧတေ ¶ ¶ အင်္ဂေ အဓိဋ္ဌာယ၊ ဝဿာနိ သောဠသံ ဝသိံ၊
အဓိဋ္ဌာနေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ အဓိဋ္ဌာနပါရမီ’’တိ။
တေမိယစရိယံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ကပိရာဇစရိယာ
‘‘ယဒါ အဟံ ကပိ အာသိံ၊ နဒီကူလေ ဒရီသယေ၊
ပီဠိတော သုသုမာရေန၊ ဂမနံ န လဘာမဟံ။
‘‘ယမှောကာသေ ¶ အဟံ ဌတွာ၊ ဩရာ ပါရံ ပတာမဟံ၊
တတ္ထစ္ဆိ သတ္တု ဝဓကော၊ ကုမ္ဘီလော လုဒ္ဒဒဿနော။
‘‘သော မံ အသံသိ ‘ဧဟီ’တိ၊ ‘အဟံပေမီ’တိ တံ ဝတိံ၊
တဿ မတ္ထကမက္ကမ္မ၊ ပရကူလေ ပတိဋ္ဌဟိံ။
‘‘န တဿ အလိကံ ဘဏိတံ၊ ယထာ ဝါစံ အကာသဟံ၊
သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။
ကပိရာဇစရိယံ သတ္တမံ။
၈။ သစ္စတာပသစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ တာပသော သစ္စသဝှယော၊
သစ္စေန လောကံ ပါလေသိံ၊ သမဂ္ဂံ ဇနမကာသဟ’’န္တိ။
သစ္စတာပသစရိယံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝဋ္ဋပေါတကစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ မဂဓေ ဝဋ္ဋပေါတကော၊
အဇာတပက္ခော တရုဏော၊ မံသပေသိ ကုလာဝကေ။
‘‘မုခတုဏ္ဍကေနာဟရိတွာ [မုခတုဏ္ဍေနာဟရိတွာ (သီ။)]၊ မာတာ ပေါသယတီ မမံ၊
တဿာ ဖဿေန ဇီဝါမိ၊ နတ္ထိ မေ ကာယိကံ ဗလံ။
‘‘သံဝစ္ဆရေ ဂိမှသမယေ၊ ဒဝဍာဟော [ဝနဒါဟော (က။)] ပဒိပ္ပတိ၊
ဥပဂစ္ဆတိ အမှာကံ၊ ပါဝကော ကဏှဝတ္တနီ။
‘‘ဓမဓမာ ဣတိဧဝံ၊ သဒ္ဒါယန္တော မဟာသိခီ၊
အနုပုဗ္ဗေန ဈာပေန္တော၊ အဂ္ဂိ မမမုပါဂမိ။
‘‘အဂ္ဂိဝေဂဘယာတီတာ၊ တသိတာ မာတာပိတာ မမ၊
ကုလာဝကေ မံ ဆဍ္ဍေတွာ၊ အတ္တာနံ ပရိမောစယုံ။
‘‘ပါဒေ ¶ ပက္ခေ ပဇဟာမိ၊ နတ္ထိ မေ ကာယိကံ ဗလံ၊
သောဟံ အဂတိကော တတ္ထ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
‘‘‘ယေသာဟံ ဥပဓာဝေယျံ၊ ဘီတော တသိတဝေဓိတော၊
တေ မံ ဩဟာယ ပက္ကန္တာ၊ ကထံ မေ အဇ္ဇ ကာတဝေ။
‘‘‘အတ္ထိ လောကေ သီလဂုဏော၊ သစ္စံ သောစေယျနုဒ္ဒယာ၊
တေန သစ္စေန ကာဟာမိ၊ သစ္စကိရိယမုတ္တမံ။
‘‘‘အာဝေဇ္ဇေတွာ ဓမ္မဗလံ၊ သရိတွာ ပုဗ္ဗကေ ဇိနေ၊
သစ္စဗလမဝဿာယ၊ သစ္စကိရိယမကာသဟံ။
‘‘‘သန္တိ ¶ ပက္ခာ အပတနာ၊ သန္တိ ပါဒါ အဝဉ္စနာ၊
မာတာပိတာ စ နိက္ခန္တာ၊ ဇာတဝေဒ ပဋိက္ကမ’။
‘‘သဟသစ္စေ ကတေ မယှံ၊ မဟာပဇ္ဇလိတော သိခီ၊
ဝဇ္ဇေသိ သောဠသကရီသာနိ၊ ဥဒကံ ပတွာ ယထာ သိခီ၊
သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။
ဝဋ္ဋပေါတကစရိယံ နဝမံ။
၁၀။ မစ္ဆရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ မစ္ဆရာဇာ မဟာသရေ၊
ဥဏှေ သူရိယသန္တာပေ၊ သရေ ဥဒက ခီယထ။
‘‘တတော ကာကာ စ ဂိဇ္ဈာ စ၊ ကင်္ကာ [ဗကာ (သီ။)] ကုလလသေနကာ၊
ဘက္ခယန္တိ ဒိဝါရတ္တိံ၊ မစ္ဆေ ဥပနိသီဒိယ။
‘‘ဧဝံ စိန္တေသဟံ တတ္ထ၊ သဟ ဉာတီဟိ ပီဠိတော၊
‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန၊ ဉာတီ ဒုက္ခာ ပမောစယေ’။
‘‘ဝိစိန္တယိတွာ ဓမ္မတ္ထံ၊ သစ္စံ အဒ္ဒသ ပဿယံ၊
သစ္စေ ဌတွာ ပမောစေသိံ၊ ဉာတီနံ တံ အတိက္ခယံ။
‘‘အနုဿရိတွာ သတံ ဓမ္မံ၊ ပရမတ္ထံ ဝိစိန္တယံ၊
အကာသိ သစ္စကိရိယံ၊ ယံ လောကေ ဓုဝသဿတံ။
‘‘‘ယတော ¶ သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊
နာဘိဇာနာမိ သဉ္စိစ္စ၊ ဧကပါဏမ္ပိ ဟိံသိတံ။
‘‘‘ဧတေန ¶ သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပဇ္ဇုန္နော အဘိဝဿတု၊
အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္န၊ နိဓိံ ကာကဿ နာသယ၊
ကာကံ သောကာယ ရန္ဓေဟိ၊ မစ္ဆေ သောကာ ပမောစယ’။
‘‘သဟကတေ သစ္စဝရေ၊ ပဇ္ဇုန္နော အဘိဂဇ္ဇိယ၊
ထလံ နိန္နဉ္စ ပူရေန္တော၊ ခဏေန အဘိဝဿထ။
‘‘ဧဝရူပံ သစ္စဝရံ၊ ကတွာ ဝီရိယမုတ္တမံ၊
ဝဿာပေသိံ မဟာမေဃံ၊ သစ္စတေဇဗလဿိတော၊
သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။
မစ္ဆရာဇစရိယံ ဒသမံ။
၁၁။ ကဏှဒီပါယနစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ¶ ယဒါ ဟောမိ၊ ကဏှဒီပါယနော ဣသိ၊
ပရောပညာသဝဿာနိ၊ အနဘိရတောစရိံ အဟံ။
‘‘န ကောစိ ဧတံ ဇာနာတိ၊ အနဘိရတိမနံ မမ၊
အဟဉှိ ကဿစိ နာစိက္ခိံ၊ အရတိ မေ စရတိ မာနသေ။
‘‘သဗြဟ္မစာရီ ¶ မဏ္ဍဗျော၊ သဟာယော မေ မဟာဣသိ၊
ပုဗ္ဗကမ္မသမာယုတ္တော၊ သူလမာရောပနံ လဘိ။
‘‘တမဟံ ဥပဋ္ဌဟိတွာန၊ အာရောဂျမနုပါပယိံ၊
အာပုစ္ဆိတွာန အာဂဉ္ဆိံ၊ ယံ မယှံ သကမဿမံ။
‘‘သဟာယော ¶ ဗြာဟ္မဏော မယှံ၊ ဘရိယံ အာဒါယ ပုတ္တကံ၊
တယော ဇနာ သမာဂန္တွာ၊ အာဂဉ္ဆုံ ပါဟုနာဂတံ။
‘‘သမ္မောဒမာနော တေဟိ သဟ၊ နိသိန္နော သကမဿမေ၊
ဒါရကော ဝဋ္ဋမနုက္ခိပံ၊ အာသီဝိသမကောပယိ။
‘‘တတော သော ဝဋ္ဋဂတံ မဂ္ဂံ၊ အနွေသန္တော ကုမာရကော၊
အာသီဝိသဿ ဟတ္ထေန၊ ဥတ္တမင်္ဂံ ပရာမသိ။
‘‘တဿ ¶ အာမသနေ ကုဒ္ဓါ၊ သပ္ပော ဝိသဗလဿိတော၊
ကုပိတော ပရမကောပေန၊ အဍံသိ ဒါရကံ ခဏေ။
‘‘သဟဒဋ္ဌော အာသီဝိသေန [အတိဝိသေန (ပီ။ က။)]၊ ဒါရကော ပပတိ [ပတတိ (က။)] ဘူမိယံ၊
တေနာဟံ ဒုက္ခိတော အာသိံ၊ မမ ဝါဟသိ တံ ဒုက္ခံ။
‘‘တျာဟံ အဿာသယိတွာန၊ ဒုက္ခိတေ သောကသလ္လိတေ၊
ပဌမံ အကာသိံ ကိရိယံ၊ အဂ္ဂံ သစ္စံ ဝရုတ္တမံ။
‘‘‘သတ္တာဟမေဝါဟံ ပသန္နစိတ္တော၊ ပုညတ္ထိကော အစရိံ ဗြဟ္မစရိယံ၊
အထာပရံ ယံ စရိတံ မမေဒံ၊ ဝဿာနိ ပညာသသမာဓိကာနိ။
‘‘‘အကာမကော ဝါဟိ အဟံ စရာမိ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု၊
ဟတံ ဝိသံ ဇီဝတု ယညဒတ္တော’။
‘‘သဟ ¶ ¶ သစ္စေ ကတေ မယှံ၊ ဝိသဝေဂေန ဝေဓိတော၊
အဗုဇ္ဈိတွာန ဝုဋ္ဌာသိ၊ အရောဂေါ စာသိ မာဏဝေါ၊
သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။
ကဏှဒီပါယနစရိယံ ဧကာဒသမံ။
၁၂။ သုတသောမစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ သုတသောမော မဟီပတိ၊
ဂဟိတော ပေါရိသာဒေန၊ ဗြာဟ္မဏေ သင်္ဂရံ သရိံ။
‘‘ခတ္တိယာနံ ဧကသတံ၊ အာဝုဏိတွာ ကရတ္တလေ၊
ဧတေသံ ပမိလာပေတွာ၊ ယညတ္ထေ ဥပနယီ မမံ။
‘‘အပုစ္ဆိ ¶ မံ ပေါရိသာဒေါ၊ ‘ကိံ တွံ ဣစ္ဆသိ နိဿဇံ၊
ယထာမတိ တေ ကာဟာမိ၊ ယဒိ မေ တွံ ပုနေဟိသိ’။
‘‘တဿ ¶ ပဋိဿုဏိတွာန၊ ပဏှေ အာဂမနံ မမ၊
ဥပဂန္တွာ ပုရံ ရမ္မံ၊ ရဇ္ဇံ နိယျာဒယိံ တဒါ။
‘‘အနုဿရိတွာ သတံ ဓမ္မံ၊ ပုဗ္ဗကံ ဇိနသေဝိတံ၊
ဗြာဟ္မဏဿ ဓနံ ဒတွာ၊ ပေါရိသာဒံ ဥပါဂမိံ။
‘‘နတ္ထိ မေ သံသယော တတ္ထ၊ ဃာတယိဿတိ ဝါ န ဝါ၊
သစ္စဝါစာနုရက္ခန္တော၊ ဇီဝိတံ စဇိတုမုပါဂမိံ၊
သစ္စေန မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။
သုတသောမစရိယံ ဒွါဒသမံ။
၁၃။ သုဝဏ္ဏသာမစရိယာ
‘‘သာမော ¶ ¶ ယဒါ ဝနေ အာသိံ၊ သက္ကေန အဘိနိမ္မိတော၊
ပဝနေ သီဟဗျဂ္ဃေ စ၊ မေတ္တာယမုပနာမယိံ။
‘‘သီဟဗျဂ္ဃေဟိ ဒီပီဟိ၊ အစ္ဆေဟိ မဟိသေဟိ စ၊
ပသဒမိဂဝရာဟေဟိ၊ ပရိဝါရေတွာ ဝနေ ဝသိံ။
‘‘န မံ ကောစိ ဥတ္တသတိ၊ နပိ ဘာယာမိ ကဿစိ၊
မေတ္တာဗလေနုပတ္ထဒ္ဓါ၊ ရမာမိ ပဝနေ တဒါ’’တိ။
သုဝဏ္ဏသာမစရိယံ တေရသမံ။
၁၄။ ဧကရာဇစရိယာ
‘‘ပုနာပရံ ယဒါ ဟောမိ၊ ဧကရာဇာတိ ဝိဿုတော၊
ပရမံ သီလံ အဓိဋ္ဌာယ၊ ပသာသာမိ မဟာမဟိံ။
‘‘ဒသ ကုသလကမ္မပထေ၊ ဝတ္တာမိ အနဝသေသတော၊
စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ၊ သင်္ဂဏှာမိ [သင်္ဂဟာမိ (က။)] မဟာဇနံ။
‘‘ဧဝံ မေ အပ္ပမတ္တဿ၊ ဣဓ လောကေ ပရတ္ထ စ၊
ဒဗ္ဗသေနော ¶ ဥပဂန္တွာ၊ အစ္ဆိန္ဒန္တော ပုရံ မမ။
‘‘ရာဇူပဇီဝေ ¶ နိဂမေ၊ သဗလဋ္ဌေ သရဋ္ဌကေ၊
သဗ္ဗံ ဟတ္ထဂတံ ကတွာ၊ ကာသုယာ နိခဏီ မမံ။
‘‘အမစ္စမဏ္ဍလံ ရဇ္ဇံ၊ ဖီတံ အန္တေပုရံ မမ၊
အစ္ဆိန္ဒိတွာန ဂဟိတံ၊ ပိယံ ပုတ္တံဝ ပဿဟံ၊
မေတ္တာယ မေ သမော နတ္ထိ၊ ဧသာ မေ မေတ္တာပါရမီ’’တိ။
ဧကရာဇစရိယံ စုဒ္ဒသမံ။
၁၅။ မဟာလောမဟံသစရိယာ
‘‘သုသာနေ ¶ ¶ သေယျံ ကပ္ပေမိ၊ ဆဝဋ္ဌိကံ ဥပနိဓာယဟံ၊
ဂါမဏ္ဍလာ [ဂေါမဏ္ဍလာ (သီ။)၊ ဂါမမဏ္ဍလာ (သျာ။)] ဥပါဂန္တွာ၊ ရူပံ ဒဿေန္တိနပ္ပကံ။
‘‘အပရေ ဂန္ဓမာလဉ္စ၊ ဘောဇနံ ဝိဝိဓံ ဗဟုံ၊
ဥပါယနာနူပနေန္တိ၊ ဟဋ္ဌာ သံဝိဂ္ဂမာနသာ။
‘‘ယေ မေ ဒုက္ခံ ဥပဟရန္တိ၊ ယေ စ ဒေန္တိ သုခံ မမ၊
သဗ္ဗေသံ သမကော ဟောမိ၊ ဒယာ ကောပေါ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘သုခဒုက္ခေ တုလာဘူတော၊ ယသေသု အယသေသု စ၊
သဗ္ဗတ္ထ သမကော ဟောမိ၊ ဧသာ မေ ဥပေက္ခာပါရမီ’’တိ။
မဟာလောမဟံသစရိယံ ပန္နရသမံ။
ယုဓဉ္ဇယဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ယုဓဉ္ဇယော သောမနဿော၊ အယောဃရဘိသေန စ၊
သောဏနန္ဒော မူဂပက္ခော၊ ကပိရာဇာ သစ္စသဝှယော။
ဝဋ္ဋကော မစ္ဆရာဇာ စ၊ ကဏှဒီပါယနော ဣသိ၊
သုတသောမော ပုန အာသိံ [အာသိ (သျာ။)]၊ သာမော စ ဧကရာဇဟု၊
ဥပေက္ခာပါရမီ အာသိ၊ ဣတိ ဝုတ္ထံ [ဝုတ္တံ (သဗ္ဗတ္ထ) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] မဟေသိနာ။
ဧဝံ ¶ ဗဟုဗ္ဗိဓံ ဒုက္ခံ၊ သမ္ပတ္တီ စ ဗဟုဗ္ဗိဓာ [သမ္ပတ္တိ စ ဗဟုဝိဓာ (သီ။)၊ သမ္ပတ္တိံ စ ဗဟုဝိဓံ (က။)]၊
ဘဝါဘဝေ အနုဘဝိတွာ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
ဒတွာ ဒါတဗ္ဗကံ ဒါနံ၊ သီလံ ပူရေတွာ အသေသတော၊
နေက္ခမ္မေ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
ပဏ္ဍိတေ ¶ ပရိပုစ္ဆိတွာ၊ ဝီရိယံ ကတွာန မုတ္တမံ၊
ခန္တိယာ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
ကတွာ ဒဠှမဓိဋ္ဌာနံ၊ သစ္စဝါစာနုရက္ခိယ၊
မေတ္တာယ ¶ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
လာဘာလာဘေ ¶ ယသာယသေ၊ သမ္မာနနာဝမာနနေ၊
သဗ္ဗတ္ထ သမကော ဟုတွာ၊ ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
ကောသဇ္ဇံ ဘယတော ဒိသွာ၊ ဝီရိယာရမ္ဘဉ္စ ခေမတော၊
အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဟောထ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
ဝိဝါဒံ ဘယတော ဒိသွာ၊ အဝိဝါဒဉ္စ ခေမတော၊
သမဂ္ဂါ သခိလာ ဟောထ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
ပမာဒံ ဘယတော ဒိသွာ၊ အပ္ပမာဒဉ္စ ခေမတော၊
ဘာဝေထဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိယံ သမ္ဘာဝယမာနော ဗုဒ္ဓါပဒါနိယံ နာမ ဓမ္မပရိယာယံ အဘာသိတ္ထာတိ။
စရိယာပိဋကံ နိဋ္ဌိတံ။