📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ဇာတက-အဋ္ဌကထာ

(သတ္တမော ဘာဂေါ)

၂၂။ မဟာနိပါတော

[၅၄၃] ၆။ ဘူရိဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ

နဂရကဏ္ဍံ

ယံ ¶ ¶ ¶ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထီတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိံ ဥပနိဿာယ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပေါသထိကေ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ဥပေါသထဒိဝသေ ပါတောဝ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ ဒါနံ ဒတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဓမ္မဿဝနဝေလာယ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ အာဂန္တွာ အလင်္ကတဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ဩလောကေတွာ ဘိက္ခုအာဒီသု ¶ ပန ယေ ¶ အာရဗ္ဘ ဓမ္မကထာ သမုဋ္ဌာတိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ တထာဂတာ သလ္လပန္တိ၊ တသ္မာ အဇ္ဇ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ပုဗ္ဗစရိယပ္ပဋိသံယုတ္တာ ဓမ္မကထာ သမုဋ္ဌဟိဿတီတိ ဉတွာ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ‘‘ဥပေါသထိကတ္ထ၊ ဥပါသကာ’’တိ ဥပါသကေ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု၊ ဥပါသကာ၊ ကလျာဏံ ဝေါ ကတံ၊ အပိစ အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ၊ ယံ တုမှေ မာဒိသံ ဗုဒ္ဓံ ဩဝါဒဒါယကံ အာစရိယံ လဘန္တာ ဥပေါသထံ ကရေယျာထ။ ပေါရာဏပဏ္ဍိတာ ပန အနာစရိယကာပိ မဟန္တံ ယသံ ပဟာယ ဥပေါသထံ ကရိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ပုတ္တဿ ဥပရဇ္ဇံ ဒတွာ တဿ မဟန္တံ ယသံ ဒိသွာ ‘‘ရဇ္ဇမ္ပိ မေ ဂဏှေယျာ’’တိ ဥပ္ပန္နာသင်္ကော ‘‘တာတ၊ တွံ ဣတော နိက္ခမိတွာ ယတ္ထ တေ ရုစ္စတိ၊ တတ္ထ ဝသိတွာ မမ အစ္စယေန ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ယမုနံ ဂန္တွာ ယမုနာယ စ သမုဒ္ဒဿ စ ပဗ္ဗတဿ စ အန္တရေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဝနမူလဖလာဟာရော ပဋိဝသတိ။ တဒါ သမုဒ္ဒဿ ဟေဋ္ဌိမေ နာဂဘဝနေ ဧကာ မတပတိကာ နာဂမာဏဝိကာ အညာသံ သပတိကာနံ ယသံ ဩလောကေတွာ ကိလေသံ နိဿာယ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ သမုဒ္ဒတီရေ ဝိစရန္တီ ရာဇပုတ္တဿ ပဒဝလဉ္ဇံ ဒိသွာ ပဒါနုသာရေန ဂန္တွာ တံ ပဏ္ဏသာလံ အဒ္ဒသ။ တဒါ ရာဇပုတ္တော ဖလာဖလတ္ထာယ ဂတော ဟောတိ။ သာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ကဋ္ဌတ္ထရဏဉ္စေဝ သေသပရိက္ခာရေ စ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣဒံ ဧကဿ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝသနဋ္ဌာနံ၊ ဝီမံသိဿာမိ နံ ‘သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတော နု ခေါ နော’တိ၊ သစေ ဟိ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတော ဘဝိဿတိ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော၊ န မေ အလင်္ကတသယနံ သာဒိယိဿတိ။ သစေ ကာမာဘိရတော ဘဝိဿတိ၊ န သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတော၊ မမ သယနသ္မိံယေဝ နိပဇ္ဇိဿတိ။ အထ နံ ဂဟေတွာ အတ္တနော သာမိကံ ကတွာ ဣဓေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ။ သာ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖာနိ စေဝ ဒိဗ္ဗဂန္ဓေ စ အာဟရိတွာ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖသယနံ သဇ္ဇေတွာ ပဏ္ဏသာလာယံ ပုပ္ဖူပဟာရံ ကတွာ ဂန္ဓစုဏ္ဏံ ဝိကိရိတွာ ပဏ္ဏသာလံ အလင်္ကရိတွာ နာဂဘဝနမေဝ ဂတာ။

ရာဇပုတ္တော သာယနှသမယံ အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိဋ္ဌော တံ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ကေန နု ခေါ ဣမံ သယနံ သဇ္ဇိတ’’န္တိ ¶ ဖလာဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘အဟော သုဂန္ဓာနိ ပုပ္ဖာနိ၊ မနာပံ ဝတ ကတွာ သယနံ ပညတ္တ’’န္တိ န သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဘာဝေန သောမနဿဇာတော ပုပ္ဖသယနေ ပရိဝတ္တိတွာ နိပန္နော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိတွာ ပုနဒိဝသေ သူရိယုဂ္ဂမနေ ဥဋ္ဌာယ ပဏ္ဏသာလံ အသမ္မဇ္ဇိတွာ ဖလာဖလတ္ထာယ အဂမာသိ။ နာဂမာဏဝိကာ တသ္မိံ ခဏေ အာဂန္တွာ မိလာတာနိ ပုပ္ဖာနိ ဒိသွာ ‘‘ကာမာဓိမုတ္တော ဧသ၊ န သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတော၊ သက္ကာ နံ ဂဏှိတု’’န္တိ ဉတွာ ပုရာဏပုပ္ဖာနိ နီဟရိတွာ ¶ အညာနိ ပုပ္ဖာနိ အာဟရိတွာ တထေဝ နဝပုပ္ဖသယနံ သဇ္ဇေတွာ ပဏ္ဏသာလံ အလင်္ကရိတွာ စင်္ကမေ ပုပ္ဖာနိ ဝိကိရိတွာ နာဂဘဝနမေဝ ဂတာ။ သော တံ ဒိဝသမ္ပိ ပုပ္ဖသယနေ ¶ သယိတွာ ပုနဒိဝသေ စိန္တေသိ ‘‘ကော နု ခေါ ဣမံ ပဏ္ဏသာလံ အလင်္ကရောတီ’’တိ? သော ဖလာဖလတ္ထာယ အဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလတော အဝိဒူရေ ပဋိစ္ဆန္နော အဋ္ဌာသိ။ ဣတရာပိ ဗဟူ ဂန္ဓေ စေဝ ပုပ္ဖာနိ စ အာဒါယ အဿမပဒံ အဂမာသိ။ ရာဇပုတ္တော ဥတ္တမရူပဓရံ နာဂမာဏဝိကံ ဒိသွာဝ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အတ္တာနံ အဒဿေတွာ တဿာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ သယနံ သဇ္ဇနကာလေ ပဝိသိတွာ ‘‘ကာသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ နာဂမာဏဝိကာ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘သသာမိကာ အဿာမိကာသီ’’တိ။ ‘‘သာမိ၊ အဟံ ပုဗ္ဗေ သသာမိကာ၊ ဣဒါနိ ပန အဿာမိကာ ဝိဓဝါ’’။ ‘‘တွံ ပန ကတ္ထ ဝါသိကောသီ’’တိ? ‘‘အဟံ ဗာရာဏသိရညော ပုတ္တော ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော နာမ’’။ ‘‘တွံ နာဂဘဝနံ ပဟာယ ကသ္မာ ဣဓ ဝိစရသီ’’တိ? ‘‘သာမိ၊ အဟံ တတ္ထ သသာမိကာနံ နာဂမာဏဝိကာနံ ယသံ ဩလောကေတွာ ကိလေသံ နိဿာယ ဥက္ကဏ္ဌိတွာ တတော နိက္ခမိတွာ သာမိကံ ပရိယေသန္တီ ဝိစရာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဘဒ္ဒေ၊ သာဓု၊ အဟမ္ပိ န သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတော၊ ပိတရာ ပန မေ နီဟရိတတ္တာ ဣဓ ဝသာမိ၊ တွံ မာ စိန္တယိ၊ အဟံ တေ သာမိကော ဘဝိဿာမိ၊ ဥဘောပိ ဣဓ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိဿာမာ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တေ ဥဘောပိ တတ္ထေဝ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိံသု။ သာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန မဟာရဟံ ဂေဟံ မာပေတွာ မဟာရဟံ ပလ္လင်္ကံ အာဟရိတွာ သယနံ ပညပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ မူလဖလာဖလံ န ခါဒိ၊ ဒိဗ္ဗအန္နပါနမေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။

အပရဘာဂေ နာဂမာဏဝိကာ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ သာဂရတီရေ ဇာတတ္တာ တဿ ‘‘သာဂရဗြဟ္မဒတ္တော’’တိ နာမံ ¶ ကရိံသု။ တဿ ပဒသာ ဂမနကာလေ နာဂမာဏဝိကာ ဓီတရံ ဝိဇာယိ၊ တဿာ သမုဒ္ဒတီရေ ဇာတတ္တာ ‘‘သမုဒ္ဒဇာ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ အထေကော ဗာရာဏသိဝါသိကော ဝနစရကော တံ ဌာနံ ပတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ရာဇပုတ္တံ သဉ္ဇာနိတွာ ကတိပါဟံ တတ္ထ ဝသိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ အဟံ တုမှာကံ ဣဓ ဝသနဘာဝံ ရာဇကုလဿ အာရောစေဿာမီ’’တိ တံ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိတွာ နဂရံ အဂမာသိ။ တဒါ ရာဇာ ကာလမကာသိ။ အမစ္စာ တဿ သရီရကိစ္စံ ကတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သန္နိပတိတွာ ‘‘အရာဇကံ ရဇ္ဇံ နာမ န သဏ္ဌာတိ၊ ရာဇပုတ္တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ အတ္ထိဘာဝံ ဝါ န ဇာနာမ၊ ဖုဿရထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ရာဇာနံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ မန္တယိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဝနစရကော နဂရံ ပတွာ တံ ကထံ သုတွာ အမစ္စာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အဟံ ရာဇပုတ္တဿ သန္တိကေ တယော စတ္တာရော ¶ ဒိဝသေ ဝသိတွာ အာဂတောမှီ’’တိ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိ။ အမစ္စာ တဿ သက္ကာရံ ကတွာ တေန မဂ္ဂနာယကေန သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ ကတပဋိသန္ထာရာ ရညော ကာလကတဘာဝံ အာရောစေတွာ ‘‘ဒေဝ၊ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိ အာဟံသု။

သော ¶ ‘‘နာဂမာဏဝိကာယ စိတ္တံ ဇာနိဿာမီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ပိတာ မေ ကာလကတော၊ အမစ္စာ မယှံ ဆတ္တံ ဥဿာပေတုံ အာဂတာ၊ ဂစ္ဆာမ၊ ဘဒ္ဒေ၊ ဥဘောပိ ဒွါဒသယောဇနိကာယ ဗာရာဏသိယာ ရဇ္ဇံ ကာရေဿာမ၊ တွံ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကာ ဘဝိဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ၊ န သက္ကာ မယာ ဂန္တု’’န္တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘မယံ ဃောရဝိသာ ခိပ္ပကောပါ အပ္ပမတ္တကေနပိ ကုဇ္ဈာမ၊ သပတ္တိရောသော စ နာမ ဘာရိယော။ သစာဟံ ကိဉ္စိ ဒိသွာ ဝါ သုတွာ ဝါ ကုဒ္ဓါ ဩလောကေဿာမိ၊ ဘသ္မာမုဋ္ဌိ ဝိယ ဝိပ္ပကိရိဿတိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန န သက္ကာ မယာ ဂန္တု’’န္တိ။ ရာဇပုတ္တော ပုနဒိဝသေပိ ယာစတေဝ။ အထ နံ သာ ဧဝမာဟ – ‘‘အဟံ တာဝ ကေနစိ ပရိယာယေန န ဂမိဿာမိ၊ ဣမေ ပန မေ ပုတ္တာ နာဂကုမာရာ တဝ သမ္ဘဝေန ဇာတတ္တာ မနုဿဇာတိကာ။ သစေ တေ မယိ သိနေဟော အတ္ထိ၊ ဣမေသု အပ္ပမတ္တော ဘဝ။ ဣမေ ခေါ ပန ဥဒကဗီဇကာ သုခုမာလာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ ဝါတာတပေန ကိလမိတွာ မရေယျုံ၊ တသ္မာ ဧကံ နာဝံ ခဏာပေတွာ ဥဒကဿ ပူရာပေတွာ တာယ ဒွေ ပုတ္တကေ ဥဒကကီဠံ ကီဠာပေတွာ နဂရေပိ အန္တောဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ¶ ပေါက္ခရဏိံကာရေယျာသိ၊ ဧဝံ တေ န ကိလမိဿန္တီ’’တိ။

သာ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ရာဇပုတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပုတ္တကေ အာလိင်္ဂိတွာ ထနန္တရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ သီသေ စုမ္ဗိတွာ ရာဇပုတ္တဿ နိယျာဒေတွာ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိတွာ နာဂဘဝနံ အဂမာသိ။ ရာဇပုတ္တောပိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ နိဝေသနာ နိက္ခမိတွာ အက္ခီနိ ပုဉ္ဆိတွာ အမစ္စေ ဥပသင်္ကမိ။ တေ တံ တတ္ထေဝ အဘိသိဉ္စိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ အမှာကံ နဂရံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝဒိံသု။ တေန ဟိ သီဃံ နာဝံ ခဏိတွာ သကဋံ အာရောပေတွာ ဥဒကဿ ပူရေတွာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နာနိ နာနာပုပ္ဖာနိ ဝိကိရထ၊ မမ ပုတ္တာ ဥဒကဗီဇကာ၊ တေ တတ္ထ ကီဠန္တာ သုခံ ဂမိဿန္တီ’’တိ။ အမစ္စာ တထာ ကရိံသု။ ရာဇာ ဗာရာဏသိံ ပတွာ အလင်္ကတနဂရံ ပဝိသိတွာ သောဠသသဟဿာဟိ နာဋကိတ္ထီဟိ အမစ္စာဒီဟိ ¶ စ ပရိဝုတော မဟာတလေ နိသီဒိတွာ သတ္တာဟံ မဟာပါနံ ပိဝိတွာ ပုတ္တာနံ အတ္ထာယ ပေါက္ခရဏိံ ကာရေသိ။ တေ နိဗဒ္ဓံ တတ္ထ ကီဠိံသု။

အထေကဒိဝသံ ပေါက္ခရဏိယံ ဥဒကေ ပဝေသိယမာနေ ဧကော ကစ္ဆပေါ ပဝိသိတွာ နိက္ခမနဋ္ဌာနံ အပဿန္တော ပေါက္ခရဏိတလေ နိပဇ္ဇိတွာ ဒါရကာနံ ကီဠနကာလေ ဥဒကတော ဥဋ္ဌာယ သီသံ နီဟရိတွာ တေ ဩလောကေတွာ ပုန ဥဒကေ နိမုဇ္ဇိ။ တေ တံ ဒိသွာ ဘီတာ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တာတ၊ ပေါက္ခရဏိယံ ဧကော ယက္ခော အမှေ တာသေတီ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘ဂစ္ဆထ နံ ဂဏှထာ’’တိ ပုရိသေ အာဏာပေသိ။ တေ ဇာလံ ခိပိတွာ ကစ္ဆပံ အာဒါယ ရညော ဒဿေသုံ။ ကုမာရာ တံ ဒိသွာ ‘‘ဧသ၊ တာတ၊ ပိသာစော’’တိ ဝိရဝိံသု။ ရာဇာ ပုတ္တသိနေဟေန ကစ္ဆပဿ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဂစ္ဆထဿ ¶ ကမ္မကာရဏံ ကရောထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ တတြ ဧကစ္စေ ‘‘အယံ ရာဇဝေရိကော၊ ဧတံ ဥဒုက္ခလေ မုသလေဟိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု၊ ဧကစ္စေ ‘‘တီဟိ ပါကေဟိ ပစိတွာ ခါဒိတုံ’’၊ ဧကစ္စေ ‘‘အင်္ဂါရေသု ဥတ္တာပေတုံ၊’’ ဧကစ္စေ ‘‘အန္တောကဋာဟေယေဝ နံ ပစိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု။ ဧကော ပန ဥဒကဘီရုကော အမစ္စော ‘‘ဣမံ ယမုနာယ အာဝဋ္ဋေ ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သော တတ္ထ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏိဿတိ။ ဧဝရူပါ ဟိဿ ကမ္မကာရဏာ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ကစ္ဆပေါ တဿ ကထံ ¶ သုတွာ သီသံ နီဟရိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘အမ္ဘော၊ ကိံ တေ မယာ အပရာဓော ကတော၊ ကေန မံ ဧဝရူပံ ကမ္မကာရဏံ ဝိစာရေသိ။ မယာ ဟိ သက္ကာ ဣတရာ ကမ္မကာရဏာ သဟိတုံ၊ အယံ ပန အတိကက္ခဠော၊ မာ ဧဝံ အဝစာ’’တိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘ဣမံ ဧတဒေဝ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ယမုနာယ အာဝဋ္ဋေ ခိပါပေသိ။ ပုရိသော တထာ အကာသိ။ သော ဧကံ နာဂဘဝနဂါမိံ ဥဒကဝါဟံ ပတွာ နာဂဘဝနံ အဂမာသိ။

အထ နံ တသ္မိံ ဥဒကဝါဟေ ကီဠန္တာ ဓတရဋ္ဌနာဂရညော ပုတ္တာ နာဂမာဏဝကာ ဒိသွာ ‘‘ဂဏှထ နံ ဒါသ’’န္တိ အာဟံသု။ သော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဗာရာဏသိရညော ဟတ္ထာ မုစ္စိတွာ ဧဝရူပါနံ ဖရုသာနံ နာဂါနံ ဟတ္ထံ ပတ္တော၊ ကေန နု ခေါ ဥပါယေန မုစ္စေယျ’’န္တိ။ သော ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ မုသာဝါဒံ ကတွာ ‘‘တုမှေ ဓတရဋ္ဌဿ နာဂရညော သန္တကာ ဟုတွာ ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒေထ၊ အဟံ စိတ္တစူဠော နာမ ကစ္ဆပေါ ဗာရာဏသိရညော ဒူတော၊ ဓတရဋ္ဌဿ သန္တိကံ အာဂတော၊ အမှာကံ ရာဇာ ဓတရဋ္ဌဿ ဓီတရံ ဒါတုကာမော မံ ပဟိဏိ၊ တဿ မံ ဒဿေထာ’’တိ အာဟ။ တေ သောမနဿဇာတာ တံ ¶ အာဒါယ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘အာနေထ န’’န္တိ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဒိသွာဝ အနတ္တမနော ဟုတွာ ‘‘ဧဝံ လာမကသရီရော ဒူတကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကောတီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ကစ္ဆပေါ ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ဒူတေဟိ နာမ တာလပ္ပမာဏေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သရီရဉှိ ခုဒ္ဒကံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ အပ္ပမာဏံ၊ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ကမ္မနိပ္ဖာဒနမေဝ ပမာဏံ။ မဟာရာဇ၊ အမှာကံ ရညော ဗဟူ ဒူတာ။ ထလေ ကမ္မံ မနုဿာ ကရောန္တိ၊ အာကာသေ ပက္ခိနော၊ ဥဒကေ အဟမေဝ။ အဟဉှိ စိတ္တစူဠော နာမ ကစ္ဆပေါ ဌာနန္တရပ္ပတ္တော ရာဇဝလ္လဘော၊ မာ မံ ပရိဘာသထာ’’တိ အတ္တနော ဂုဏံ ဝဏ္ဏေသိ။ အထ နံ ဓတရဋ္ဌော ပုစ္ဆိ ‘‘ကေန ပနတ္ထေန ရညာ ပေသိတောသီ’’တိ။ မဟာရာဇ၊ ရာဇာ မံ ဧဝမာဟ ‘‘မယာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇူဟိ သဒ္ဓိံ မိတ္တဓမ္မော ကတော၊ ဣဒါနိ ဓတရဋ္ဌေန နာဂရညာ သဒ္ဓိံ မိတ္တဓမ္မံ ကာတုံ မမ ဓီတရံ သမုဒ္ဒဇံ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ မံ ပဟိဏိ။ ‘‘တုမှေ ပပဉ္စံ အကတွာ မယာ သဒ္ဓိံယေဝ ပုရိသံ ပေသေတွာ ဒိဝသံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဒါရိကံ ဂဏှထာ’’တိ။ သော တုဿိတွာ တဿ သက္ကာရံ ကတွာ ¶ တေန သဒ္ဓိံ စတ္တာရော နာဂမာဏဝကေ ပေသေသိ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ရညော ဝစနံ သုတွာ ဒိဝသံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဧထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ကစ္ဆပံ ဂဟေတွာ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိံသု။

ကစ္ဆပေါ ¶ ယမုနာယ ဗာရာဏသိယာ စ အန္တရေ ဧကံ ပဒုမသရံ ဒိသွာ ဧကေနုပါယေန ပလာယိတုကာမော ဧဝမာဟ – ‘‘ဘော နာဂမာဏဝကာ၊ အမှာကံ ရာဇာ ပုတ္တဒါရာ စဿ မံ ဥဒကေ ဂေါစရတ္တာ ရာဇနိဝေသနံ အာဂတံ ဒိသွာဝ ပဒုမာနိ နော ဒေဟိ၊ ဘိသမူလာနိ ဒေဟီတိ ယာစန္တိ။ အဟံ တေသံ အတ္ထာယ တာနိ ဂဏှိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မံ အပဿန္တာပိ ပုရေတရံ ရညော သန္တိကံ ဂစ္ဆထ၊ အဟံ ဝေါ တတ္ထေဝ ပဿိဿာမီ’’တိ။ တေ တဿ သဒ္ဒဟိတွာ တံ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ သော တတ္ထ ဧကမန္တေ နိလီယိ။ ဣတရေပိ နံ အဒိသွာ ‘‘ရညော သန္တိကံ ဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ မာဏဝကဝဏ္ဏေန ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိံသု။ ရာဇာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဓတရဋ္ဌဿ သန္တိကာ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ ဣဓာဂတာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ၊ မယံ တဿ ဒူတာ၊ ဓတရဋ္ဌော ဝေါ အာရောဂျံ ပုစ္ဆတိ။ သစေ ယံ ဝေါ ဣစ္ဆထ၊ တံ နော ဝဒေထ။ တုမှာကံ ကိရ ဓီတရံ သမုဒ္ဒဇံ ¶ အမှာကံ ရညော ပါဒပရိစာရိကံ ကတွာ ဒေထာ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –

၇၈၄။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ၊ ဓတရဋ္ဌနိဝေသနေ၊

သဗ္ဗာနိ တေ ဥပယန္တု၊ ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗာနိ တေ ဥပယန္တူတိ တဿ နိဝေသနေ သဗ္ဗာနိ ရတနာနိ တဝ နိဝေသနံ ဥပဂစ္ဆန္တု။

တံ သုတွာ ရာဇာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၈၅။

‘‘န နော ဝိဝါဟော နာဂေဟိ၊ ကတပုဗ္ဗော ကုဒါစနံ၊

တံ ဝိဝါဟံ အသံယုတ္တံ၊ ကထံ အမှေ ကရောမသေ’’တိ။

တတ္ထ အသံယုတ္တန္တိ အယုတ္တံ တိရစ္ဆာနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂံ အနနုစ္ဆဝိကံ။ အမှေတိ အမှေ မနုဿဇာတိကာ သမာနာ ကထံ တိရစ္ဆာနဂတသမ္ဗန္ဓံ ကရောမာတိ။

တံ သုတွာ နာဂမာဏဝကာ ‘‘သစေ တေ ဓတရဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓော အနနုစ္ဆဝိကော၊ အထ ကသ္မာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကံ စိတ္တစူဠံ နာမ ကစ္ဆပံ ‘သမုဒ္ဒဇံ နာမ တေ ဓီတရံ ဒမ္မီ’တိ အမှာကံ ¶ ရညော ပေသေသိ? ဧဝံ ပေသေတွာ ဣဒါနိ တေ အမှာကံ ရာဇာနံ ပရိဘဝံ ကရောန္တဿ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ ¶ မယံ ဇာနိဿာမ။ မယဉှိ နာဂမာဏဝကာ’’တိ ဝတွာ ရာဇာနံ တဇ္ဇေန္တာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိံသု –

၇၈၆။

‘‘ဇီဝိတံ နူန တေ စတ္တံ၊ ရဋ္ဌံ ဝါ မနုဇာဓိပ၊

န ဟိ နာဂေ ကုပိတမှိ၊ စိရံ ဇီဝန္တိ တာဒိသာ။

၇၈၇။

‘‘ယော တွံ ဒေဝ မနုဿောသိ၊ ဣဒ္ဓိမန္တံ အနိဒ္ဓိမာ၊

ဝရုဏဿ နိယံ ပုတ္တံ၊ ယာမုနံ အတိမညသီ’’တိ။

တတ္ထ ရဋ္ဌံ ဝါတိ ဧကံသေန တယာ ဇီဝိတံ ဝါ ရဋ္ဌံ ဝါ စတ္တံ။ တာဒိသာတိ တုမှာဒိသာ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေ နာဂေ ကုပိတေ စိရံ ဇီဝိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အန္တရာဝ အန္တရဓာယန္တိ။ ယော တွံ၊ ဒေဝ၊ မနုဿောသီတိ ဒေဝ၊ ယော တွံ မနုဿော ¶ သမာနော။ ဝရုဏဿာတိ ဝရုဏနာဂရာဇဿ။ နိယံ ပုတ္တန္တိ အဇ္ဈတ္တိကပုတ္တံ။ ယာမုနန္တိ ယမုနာယ ဟေဋ္ဌာ ဇာတံ။

တတော ရာဇာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၇၈၈။

‘‘နာတိမညာမိ ရာဇာနံ၊ ဓတရဋ္ဌံ ယသဿိနံ၊

ဓတရဋ္ဌော ဟိ နာဂါနံ၊ ဗဟူနမပိ ဣဿရော။

၇၈၉။

‘‘အဟိ မဟာနုဘာဝေါပိ၊ န မေ ဓီတရမာရဟော၊

ခတ္တိယော စ ဝိဒေဟာနံ၊ အဘိဇာတာ သမုဒ္ဒဇာ’’တိ။

တတ္ထ ဗဟူနမပီတိ ပဉ္စယောဇနသတိကဿ နာဂဘဝနဿ ဣဿရဘာဝံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ န မေ ဓီတရမာရဟောတိ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါပိ ပန သော အဟိဇာတိကတ္တာ မမ ဓီတရံ အရဟော န ဟောတိ။ ‘‘ခတ္တိယော စ ဝိဒေဟာန’’န္တိ ဣဒံ မာတိပက္ခေ ဉာတကေ ဒဿေန္တော အာဟ။ သမုဒ္ဒဇာတိ သော စ ဝိဒေဟရာဇပုတ္တော မမ ဓီတာ သမုဒ္ဒဇာ စာတိ ဥဘောပိ အဘိဇာတာ။ တေ အညမညံ သံဝါသံ အရဟန္တိ။ န ဟေသာ မဏ္ဍူကဘက္ခဿ သပ္ပဿ အနုစ္ဆဝိကာတိ အာဟ။

နာဂမာဏဝကာ တံ တတ္ထေဝ နာသာဝါတေန မာရေတုကာမာ ဟုတွာပိ ‘‘အမှာကံ ဒိဝသံ ဝဝတ္ထာပနတ္ထာယ ပေသိတာ၊ ဣမံ မာရေတွာ ဂန္တုံ န ယုတ္တံ၊ ဂန္တွာ ရညော အာစိက္ခိတွာ ဇာနိဿာမာ’’တိ ¶ တတ္ထေဝ အန္တရဟိတာ ‘‘ကိံ၊ တာတာ၊ လဒ္ဓါ ဝေါ ရာဇဓီတာ’’တိ ရညာ ပုစ္ဆိတာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဒေဝ၊ အမှေ အကာရဏာ ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ ပေသေသိ။ သစေပိ မာရေတုကာမော၊ ဣဓေဝ နော မာရေဟိ။ သော တုမှေ ¶ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ၊ အတ္တနော ဓီတရံ ဇာတိမာနေန ဥက္ခိပတီ’’တိ တေန ဝုတ္တဉ္စ အဝုတ္တဉ္စ ဝတွာ ရညော ကောဓံ ဥပ္ပာဒယိံသု။ သော အတ္တနော ပရိသံ သန္နိပါတေတုံ အာဏာပေန္တော အာဟ –

၇၉၀။

‘‘ကမ္ဗလဿတရာ ဥဋ္ဌေန္တု၊ သဗ္ဗေ နာဂေ နိဝေဒယ၊

ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇန္တု၊ မာ စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယု’’န္တိ။

တတ္ထ ကမ္ဗလဿတရာ ဥဋ္ဌေန္တူတိ ကမ္ဗလဿတရာ နာမ တဿ မာတုပက္ခိကာ သိနေရုပါဒေ ဝသနနာဂါ၊ တေ စ ဥဋ္ဌဟန္တု။ အညေ စ စတူသု ဒိသာသု ¶ အနုဒိသာသု ယတ္တကာ ဝါ မယှံ ဝစနကရာ၊ တေ သဗ္ဗေ နာဂေ နိဝေဒယ၊ ဂန္တွာ ဇာနာပေထ၊ ခိပ္ပံ ကိရ သန္နိပါတေထာတိ အာဏာပေန္တော ဧဝမာဟ။ တတော သဗ္ဗေဟေဝ သီဃံ သန္နိပတိတေဟိ ‘‘ကိံ ကရောမ၊ ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သဗ္ဗေပိ တေ နာဂါ ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇန္တူ’’တိ အာဟ။ ‘‘တတ္ထ ဂန္တွာ ကိံ ကာတဗ္ဗံ၊ ဒေဝ၊ တံ နာသာဝါတပ္ပဟာရေန ဘသ္မံ ကရောမာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ရာဇဓီတရိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ တဿာ ဝိနာသံ အနိစ္ဆန္တော ‘‘မာ စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယု’’န္တိ အာဟ၊ တုမှေသု ကောစိ ကဉ္စိ မာ ဝိဟေဌယာတိ အတ္ထော။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

အထ နံ နာဂါ ‘‘သစေ ကောစိ မနုဿော န ဝိဟေဌေတဗ္ဗော၊ တတ္ထ ဂန္တွာ ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ အထ နေ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရောထ၊ အဟမ္ပိ ဣဒံ နာမ ကရိဿာမီ’’တိ အာစိက္ခန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၇၉၁။

‘‘နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု၊ ရထိယာ စစ္စရေသု စ၊

ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗန္တု၊ ဝိတတာ တောရဏေသု စ။

၇၉၂။

‘‘အဟမ္ပိ သဗ္ဗသေတေန၊ မဟတာ သုမဟံ ပုရံ၊

ပရိက္ခိပိဿံ ဘောဂေဟိ၊ ကာသီနံ ဇနယံ ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ သောဗ္ဘေသူတိ ပေါက္ခရဏီသု။ ရထိယာတိ ရထိကာယ။ ဝိတတာတိ ဝိတတသရီရာ မဟာသရီရာ ဟုတွာ ဧတေသု စေဝ နိဝေသနာဒီသု ဒွါရတောရဏေသု စ ဩလမ္ဗန္တု၊ ဧတ္တကံ နာဂါ ကရောန္တု၊ ကရောန္တာ စ ¶ နိဝေသနေ တာဝ မဉ္စပီဌာနံ ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ အန္တောဂဗ္ဘဗဟိဂဗ္ဘာဒီသု စ ပေါက္ခရဏိယံ ဥဒကပိဋ္ဌေ ရထိကာဒီနံ ပဿေသု စေဝ ထလေသု စ မဟန္တာနိ သရီရာနိ မာပေတွာ မဟန္တေ ဖဏေ ကတွာ ကမ္မာရဂဂ္ဂရီ ဝိယ ဓမမာနာ ‘‘သုသူ’’တိ သဒ္ဒံ ကရောန္တာ ဩလမ္ဗထ စ နိပဇ္ဇထ စ။ အတ္တာနံ ပန တရုဏဒါရကာနံ ဇရာဇိဏ္ဏာနံ ဂဗ္ဘိနိတ္ထီနံ သမုဒ္ဒဇာယ စာတိ ဣမေသံ စတုန္နံ မာ ဒဿယိတ္ထ။ အဟမ္ပိ သဗ္ဗသေတေန မဟန္တေန သရီရေန ဂန္တွာ သုမဟန္တံ ကာသိပုရံ သတ္တက္ခတ္တုံ ဘောဂေဟိ ပရိက္ခိပိဿံ၊ မဟန္တေန ဖဏေန နံ ဆာဒေတွာ ဧကန္ဓကာရံ ကတွာ ကာသီနံ ဘယံ ဇနယန္တော ‘‘သုသူ’’တိ သဒ္ဒံ မုဉ္စိဿာမီတိ။

အထ သဗ္ဗေ နာဂါ တထာ အကံသု။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၇၉၃။

‘‘တဿ ¶ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဥရဂါနေကဝဏ္ဏိနော၊

ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇိံသု၊ န စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယုံ။

၇၉၄။

‘‘နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု၊ ရထိယာ စစ္စရေသု စ၊

ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗိံသု၊ ဝိတတာ တောရဏေသု စ။

၇၉၅။

‘‘တေသု ဒိသွာန လမ္ဗန္တေ၊ ပုထူ ကန္ဒိံသု နာရိယော၊

နာဂေ သောဏ္ဍိကတေ ဒိသွာ၊ ပဿသန္တေ မုဟုံ မုဟုံ။

၇၉၆။

‘‘ဗာရာဏသီ ပဗျထိတာ၊ အာတုရာ သမပဇ္ဇထ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’တိ။

တတ္ထ အနေကဝဏ္ဏိနောတိ နီလာဒိဝသေန အနေကဝဏ္ဏာ။ ဧဝရူပါနိ ဟိ တေ ရူပါနိ မာပယိံသု။ ပဝဇ္ဇိံသူတိ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ပဝိသိံသု။ လမ္ဗိံသူတိ ဓတရဋ္ဌေန ဝုတ္တနိယာမေနေဝ တေ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု မနုဿာနံ သဉ္စာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ဩလမ္ဗိံသု။ ဒူတာ ဟုတွာ အာဂတာ ပန စတ္တာရော နာဂမာဏဝကာ ရဉော သယနဿ စတ္တာရော ပါဒေ ပရိက္ခိပိတွာ ဥပရိသီသေ မဟန္တေ ဖဏေ ကတွာ တုဏ္ဍေဟိ သီသံ ပဟရန္တာ ဝိယ ဒါဌာ ဝိဝရိတွာ ပဿသန္တာ အဋ္ဌံသု။ ဓတရဋ္ဌောပိ အတ္တနာ ဝုတ္တနိယာမေန နဂရံ ပဋိစ္ဆာဒေသိ။ ပဗုဇ္ဈမာနာ ပုရိသာ ယတော ယတော ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ပသာရေန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထ သပ္ပေ ဆုပိတွာ ‘‘သပ္ပော၊ သပ္ပော’’တိ ဝိရဝန္တိ။ ပုထူ ကန္ဒိံသူတိ ယေသု ဂေဟေသု ဒီပါ ဇလန္တိ၊ တေသု ဣတ္ထိယော ပဗုဒ္ဓါ ဒွါရတောရဏဂေါပါနသိယော ဩလောကေတွာ ဩလမ္ဗန္တေ နာဂေ ¶ ဒိသွာ ဗဟူ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ကန္ဒိံသု။ ဧဝံ သကလနဂရံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ သောဏ္ဍိကတေတိ ကတဖဏေ။

ပက္ကန္ဒုန္တိ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ နာဂါနံ အဿာသဝါတေန သကလနဂရေ ရာဇနိဝေသနေ စ ဥပ္ပာတိယမာနေ ဝိယ ဘီတာ မနုဿာ ‘‘နာဂရာဇာနော ကိဿ နော ဝိဟေဌထာ’’တိ ဝတွာ တုမှာကံ ရာဇာ ‘‘ဓီတရံ ဒဿာမီ’’တိ ဓတရဋ္ဌဿ ဒူတံ ပေသေတွာ ပုန တဿ ဒူတေဟိ အာဂန္တွာ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တော အမှာကံ ရာဇာနံ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ ‘‘သစေ အမှာကံ ရညော ဓီတရံ န ဒဿတိ၊ သကလနဂရဿ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ နော ¶ ၊ သာမိ၊ ဩကာသံ ဒေထ၊ မယံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ယာစိဿာမာ’’တိ ယာစန္တာ ဩကာသံ လဘိတွာ ရာဇဒွါရံ ဂန္တွာ မဟန္တေန ရဝေန ပက္ကန္တိံသု။ ဘရိယာယောပိဿ အတ္တနော အတ္တနော ဂဗ္ဘေသု နိပန္နကာဝ ‘‘ဒေဝ၊ ဓီတရံ ဓတရဋ္ဌရညော ဒေဟီ’’တိ ဧကပ္ပဟာရေန ကန္ဒိံသု။ တေပိ စတ္တာရော နာဂမာဏဝကာ ‘‘ဒေဟီ’’တိ တုဏှေဟိ သီသံ ပဟရန္တာ ဝိယ ဒါဌာ ဝိဝရိတွာ ပဿသန္တာ အဋ္ဌံသု။

သော နိပန္နကောဝ နဂရဝါသီနဉ္စ အတ္တနော စ ဘရိယာနံ ပရိဒေဝိတသဒ္ဒံ သုတွာ စတူဟိ စ နာဂမာဏဝကေဟိ တဇ္ဇိတတ္တာ မရဏဘယဘီတော ‘‘မမ ဓီတရံ သမုဒ္ဒဇံ ဓတရဋ္ဌဿ ဒမ္မီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ အဝစ။ တံ သုတွာ သဗ္ဗေပိ နာဂရာဇာနော တိဂါဝုတမတ္တံ ပဋိက္ကမိတွာ ဒေဝနဂရံ ဝိယ ဧကံ နဂရံ မာပေတွာ တတ္ထ ဌိတာ ‘‘ဓီတရံ ကိရ နော ပေသေတူ’’တိ ပဏ္ဏာကာရံ ပဟိဏိံသု။ ရာဇာ တေဟိ ¶ အာဘတံ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ ‘‘တုမှေ ဂစ္ဆထ၊ အဟံ ဓီတရံ အမစ္စာနံ ဟတ္ထေ ပဟိဏိဿာမီ’’တိ တေ ဥယျောဇေတွာ ဓီတရံ ပက္ကောသာပေတွာ ဥပရိပါသာဒံ အာရောပေတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ‘‘အမ္မ၊ ပဿေတံ အလင်္ကတနဂရံ၊ တွံ ဧတ္ထ ဧတဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿသိ၊ န ဒူရေ ဣတော တံ နဂရံ၊ ဥက္ကဏ္ဌိတကာလေယေဝ ဣဓ အာဂန္တုံ သက္ကာ၊ ဧတ္ထ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ သညာပေတွာ သီသံ နှာပေတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ပဋိစ္ဆန္နယောဂ္ဂေ နိသီဒါပေတွာ အမစ္စာနံ ဟတ္ထေ ဒတွာ ပါဟေသိ။ နာဂရာဇာနော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ မဟာသက္ကာရံ ကရိံသု။ အမစ္စာ နဂရံ ပဝိသိတွာ တံ တဿ ဒတွာ ဗဟုံ ဓနံ အာဒါယ နိဝတ္တိံသု။ တေ ရာဇဓီတရံ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ အလင်္ကတဒိဗ္ဗသယနေ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ တင်္ခဏညေဝ နံ နာဂမာဏဝိကာ ခုဇ္ဇာဒိဝေသံ ဂဟေတွာ မနုဿပရိစာရိကာ ဝိယ ပရိဝါရယိံသု။ သာ ဒိဗ္ဗသယနေ နိပန္နမတ္တာဝ ဒိဗ္ဗဖဿံ ဖုသိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။

ဓတရဋ္ဌော တံ ဂဟေတွာ သဒ္ဓိံ နာဂပရိသာယ တတ္ထ အန္တရဟိတော နာဂဘဝနေယေဝ ပါတုရဟောသိ။ ရာဇဓီတာ ပဗုဇ္ဈိတွာ အလင်္ကတဒိဗ္ဗသယနံ အညေ စ သုဝဏ္ဏပါသာဒမဏိပါသာဒါဒယော ဥယျာနပေါက္ခရဏိယော ¶ အလင်္ကတဒေဝနဂရံ ဝိယ နာဂဘဝနံ ဒိသွာ ခုဇ္ဇာဒိပရိစာရိကာယော ပုစ္ဆိ ‘‘ဣဒံ နဂရံ အတိဝိယ အလင်္ကတံ၊ န အမှာကံ နဂရံ ဝိယ၊ ကဿေတ’’န္တိ။ ‘‘သာမိကဿ ¶ တေ သန္တကံ၊ ဒေဝိ၊ န အပ္ပပုညာ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ လဘန္တိ၊ မဟာပုညတာယ တေ အယံ လဒ္ဓါ’’တိ။ ဓတရဋ္ဌောပိ ပဉ္စယောဇနသတိကေ နာဂဘဝနေ ဘေရိံ စရာပေသိ ‘‘ယော သမုဒ္ဒဇာယ သပ္ပဝဏ္ဏံ ဒဿေတိ၊ တဿ ရာဇဒဏ္ဍော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တသ္မာ ဧကောပိ တဿာ သပ္ပဝဏ္ဏံ ဒဿေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ သာ မနုဿလောကသညာယ ဧဝ တတ္ထ တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒမာနာ ပိယသံဝါသံ ဝသိ။

နဂရကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ဥပေါသထကဏ္ဍံ

သာ အပရဘာဂေ ဓတရဋ္ဌံ ပဋိစ္စ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ ပိယဒဿနတ္တာ ‘‘သုဒဿနော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ ပုနာပရံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ ‘‘ဒတ္တော’’တိ နာမံ အကံသု။ သော ¶ ပန ဗောဓိသတ္တော။ ပုနေကံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ ‘‘သုဘောဂေါ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ အပရမ္ပိ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ ‘‘အရိဋ္ဌော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ ဣတိ သာ စတ္တာရော ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာပိ နာဂဘဝနဘာဝံ န ဇာနာတိ။ အထေကဒိဝသံ တရုဏနာဂါ အရိဋ္ဌဿ အာစိက္ခိံသု ‘‘တဝ မာတာ မနုဿိတ္ထီ၊ န နာဂိနီ’’တိ။ အရိဋ္ဌော ‘‘ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ ဧကဒိဝသံ ထနံ ပိဝန္တောဝ သပ္ပသရီရံ မာပေတွာ နင်္ဂုဋ္ဌခဏ္ဍေန မာတု ပိဋ္ဌိပါဒေ ဃဋ္ဋေသိ။ သာ တဿ သပ္ပသရီရံ ဒိသွာ ဘီတတသိတာ မဟာရဝံ ရဝိတွာ တံ ဘူမိယံ ခိပန္တီ နခေန တဿ အက္ခိံ ဘိန္ဒိ။ တတော လောဟိတံ ပဂ္ဃရိ။ ရာဇာ တဿာ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိဿေသာ ဝိရဝတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ အရိဋ္ဌေန ကတကိရိယံ သုတွာ ‘‘ဂဏှထ၊ နံ ဒါသံ ဂဟေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေထာ’’တိ တဇ္ဇေန္တော အာဂစ္ဆိ။ ရာဇဓီတာ တဿ ကုဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ပုတ္တသိနေဟေန ‘‘ဒေဝ၊ ပုတ္တဿ မေ အက္ခိ ဘိန္နံ၊ ခမထေတဿာပရာဓ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ ဧတာယ ဧဝံ ဝဒန္တိယာ ‘‘ကိံ သက္ကာ ကာတု’’န္တိ ခမိ။ တံ ဒိဝသံ သာ ‘‘ဣဒံ နာဂဘဝန’’န္တိ အညာသိ။ တတော စ ပဋ္ဌာယ အရိဋ္ဌော ကာဏာရိဋ္ဌော နာမ ဇာတော။ စတ္တာရောပိ ပုတ္တာ ဝိညုတံ ပါပုဏိံသု။

အထ နေသံ ပိတာ ယောဇနသတိကံ ယောဇနသတိကံ ကတွာ ရဇ္ဇမဒါသိ၊ မဟန္တော ယသော အဟောသိ။ သောဠသ သောဠသ နာဂကညာသဟဿာနိ ပရိဝါရယိံသု။ ပိတု ဧကယောဇနသတိကမေဝ ရဇ္ဇံ အဟောသိ။ တယော ပုတ္တာ မာသေ ¶ မာသေ မာတာပိတရော ပဿိတုံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဗောဓိသတ္တော ပန အနွဒ္ဓမာသံ အာဂစ္ဆတိ။ နာဂဘဝနေ သမုဋ္ဌိတံ ပဉှံ ဗောဓိသတ္တောဝ ကထေတိ။ ပိတရာ သဒ္ဓိံ ဝိရူပက္ခမဟာရာဇဿပိ ¶ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ သန္တိကေ သမုဋ္ဌိတံ ပဉှမ္ပိ သောဝ ကထေတိ။ အထေကဒိဝသံ ဝိရူပက္ခေ နာဂပရိသာယ သဒ္ဓိံ တိဒသပုရံ ဂန္တွာ သက္ကံ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နေ ဒေဝါနံ အန္တရေ ပဉှော သမုဋ္ဌာသိ။ တံ ကောစိ ကထေတုံ နာသက္ခိ၊ ပလ္လင်္ကဝရဂတော ပန ဟုတွာ မဟာသတ္တောဝ ကထေသိ။ အထ နံ ဒေဝရာဇာ ဒိဗ္ဗဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ‘‘ဒတ္တ၊ တွံ ပထဝိသမာယ ဝိပုလာယ ပညာယ သမန္နာဂတော၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဘူရိဒတ္တော နာမ ဟောဟီ’’တိ ‘‘ဘူရိဒတ္တော’’ တိဿ နာမံ အကာသိ။ သော ¶ တတော ပဋ္ဌာယ သက္ကဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော အလင်္ကတဝေဇယန္တပါသာဒံ ဒေဝစ္ဆရာဟိ အာကိဏ္ဏံ အတိမနောဟရံ သက္ကဿ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ဒေဝလောကေ ပိယံ ကတွာ ‘‘ကိံ မေ ဣမိနာ မဏ္ဍူကဘက္ခေန အတ္တဘာဝေန၊ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ ဥပေါသထဝါသံ ဝသိတွာ ဣမသ္မိံ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိ ‘‘အမ္မတာတာ၊ အဟံ ဥပေါသထကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ တာတ၊ ကရောဟိ၊ ကရောန္တော ပန ဗဟိ အဂန္တွာ ဣမသ္မိညေဝ နာဂဘဝနေ ဧကသ္မိံ သုညဝိမာနေ ကရောဟိ၊ ဗဟိဂတာနံ ပန နာဂါနံ မဟန္တံ ဘယ’’န္တိ။

သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တတ္ထေဝ သုညဝိမာနေ ရာဇုယျာနေ ဥပေါသထဝါသံ ဝသတိ။ အထ နံ နာနာတူရိယဟတ္ထာ နာဂကညာ ပရိဝါရေန္တိ။ သော ‘‘န မယှံ ဣဓ ဝသန္တဿ ဥပေါသထကမ္မံ မတ္ထကံ ပါပုဏိဿတိ၊ မနုဿပထံ ဂန္တွာ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နိဝါရဏဘယေန မာတာပိတူနံ အနာရောစေတွာ အတ္တနော ဘရိယာယော အာမန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အဟံ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ယမုနာတီရေ နိဂြောဓရုက္ခော အတ္ထိ၊ တဿာဝိဒူရေ ဝမ္မိကမတ္ထကေ ဘောဂေ အာဘုဇိတွာ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ နိပဇ္ဇိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကရိဿာမိ။ မယာ သဗ္ဗရတ္တိံ နိပဇ္ဇိတွာ ဥပေါသထကမ္မေ ကတေ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယမေဝ တုမှေ ဒသ ဒသ ဣတ္ထိယော အာဒါယ ဝါရေန ဝါရေန တူရိယဟတ္ထာ မမ သန္တိကံ အာဂန္တွာ မံ ဂန္ဓေဟိ စ ပုပ္ဖေဟိ စ ပူဇေတွာ ဂါယိတွာ နစ္စိတွာ မံ အာဒါယ နာဂဘဝနမေဝ အာဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝမ္မိကမတ္ထကေ ဘောဂေ အာဘုဇိတွာ ‘‘ယော မမ စမ္မံ ဝါ နှာရုံ ဝါ အဋ္ဌိံ ဝါ ရုဟိရံ ဝါ ဣစ္ဆတိ၊ သော အာဟရတူ’’တိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ နင်္ဂလသီသပ္ပမာဏံ ¶ သရီရံ မာပေတွာ နိပန္နော ဥပေါသထကမ္မမကာသိ။ အရုဏေ ဥဋ္ဌဟန္တေယေဝ တံ နာဂမာဏဝိကာ အာဂန္တွာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ နာဂဘဝနံ အာနေန္တိ။ တဿ ဣမိနာ နိယာမေန ဥပေါသထံ ကရောန္တဿ ¶ ဒီဃော အဒ္ဓါ ဝီတိဝတ္တော။

ဥပေါသထခဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ဂရုဠခဏ္ဍံ

တဒါ ¶ ဧကော ဗာရာဏသိဒွါရဂါမဝါသီ ဗြာဟ္မဏော သောမဒတ္တေန နာမ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ အရညံ ဂန္တွာ သူလယန္တပါသဝါဂုရာဒီဟိ ဩဍ္ဍေတွာ မိဂေ ဝဓိတွာ မံသံ ကာဇေနာဟရိတွာ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ အန္တမသော ဂေါဓာမတ္တမ္ပိ အလဘိတွာ ‘‘တာတ သောမဒတ္တ၊ သစေ တုစ္ဆဟတ္ထာ ဂမိဿာမ၊ မာတာ တေ ကုဇ္ဈိဿတိ၊ ယံ ကိဉ္စိ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တဿ နိပန္နဝမ္မိကဋ္ဌာနာဘိမုခေါ ဂန္တွာ ပါနီယံ ပါတုံ ယမုနံ ဩတရန္တာနံ မိဂါနံ ပဒဝလဉ္ဇံ ဒိသွာ ‘‘တာတ၊ မိဂမဂ္ဂေါ ပညာယတိ၊ တွံ ပဋိက္ကမိတွာ တိဋ္ဌာဟိ၊ အဟံ ပါနီယတ္ထာယ အာဂတံ မိဂံ ဝိဇ္ဈိဿာမီ’’တိ ဓနုံ အာဒါယ မိဂံ ဩလောကေန္တော ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ အဋ္ဌာသိ။ အထေကော မိဂေါ သာယနှသမယေ ပါနီယံ ပါတုံ အာဂတော။ သော တံ ဝိဇ္ဈိ။ မိဂေါ တတ္ထ အပတိတွာ သရဝေဂေန တဇ္ဇိတော လောဟိတေန ပဂ္ဃရန္တေန ပလာယိ။ ပိတာပုတ္တာ နံ အနုဗန္ဓိတွာ ပတိတဋ္ဌာနေ မံသံ ဂဟေတွာ အရညာ နိက္ခမိတွာ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ တံ နိဂြောဓံ ပတွာ ‘‘ဣဒါနိ အကာလော၊ န သက္ကာ ဂန္တုံ၊ ဣဓေဝ ဝသိဿာမာ’’တိ မံသံ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ ရုက္ခံ အာရုယှ ဝိဋပန္တရေ နိပဇ္ဇိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ပစ္စူသသမယေ ပဗုဇ္ဈိတွာ မိဂသဒ္ဒသဝနာယ သောတံ ဩဒဟိ။

တသ္မိံ ခဏေ နာဂမာဏဝိကာယော အာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပုပ္ဖာသနံ ပညာပေသုံ။ သော အဟိသရီရံ အန္တရဓာပေတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ဒိဗ္ဗသရီရံ မာပေတွာ သက္ကလီလာယ ပုပ္ဖာသနေ နိသီဒိ။ နာဂမာဏဝိကာပိ နံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဒိဗ္ဗတူရိယာနိ ဝါဒေတွာ နစ္စဂီတံ ပဋ္ဌပေသုံ။ ဗြာဟ္မဏော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကော နု ခေါ ဧသ၊ ဇာနိဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ပုတ္တ၊ ပုတ္တာ’’တိ ဝတွာပိ ပုတ္တံ ပဗောဓေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သယတု ဧသ၊ ကိလန္တော ဘဝိဿတိ၊ အဟမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ ရုက္ခာ ဩရုယှ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ နာဂမာဏဝိကာ တံ ဒိသွာ သဒ္ဓိံ တူရိယေဟိ ဘူမိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ အတ္တနော နာဂဘဝနမေဝ ဂတာ။ ဗောဓိသတ္တော ဧကကောဝ ¶ ¶ အဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၇၉၇။

‘‘ပုပ္ဖာဘိဟာရဿ ဝနဿ မဇ္ဈေ၊ ကော လောဟိတက္ခော ဝိတတန္တရံသော၊

ကာ ကမ္ဗုကာယူရဓရာ သုဝတ္ထာ၊ တိဋ္ဌန္တိ နာရိယော ဒသ ဝန္ဒမာနာ။

၇၉၈။

‘‘ကော ¶ တွံ ဗြဟာဗာဟု ဝနဿ မဇ္ဈေ၊ ဝိရောစသိ ဃတသိတ္တောဝ အဂ္ဂိ၊

မဟေသက္ခော အညတရောသိ ယက္ခော၊ ဥဒါဟု နာဂေါသိ မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ပုပ္ဖာဘိဟာရဿာတိ ဗောဓိသတ္တဿ ပူဇနတ္ထာယ အာဘတေန ဒိဗ္ဗပုပ္ဖာဘိဟာရေန သမန္နာဂတဿ။ ကောတိ ကော နာမ တွံ။ လောဟိတက္ခောတိ ရတ္တက္ခော။ ဝိတတန္တရံသောတိ ပုထုလအန္တရံသော။ ကမ္ဗုကာယူရဓရာတိ သုဝဏ္ဏာလင်္ကာရဓရာ။ ဗြဟာဗာဟူတိ မဟာဗာဟု။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘သစေပိ ‘သက္ကာဒီသု အညတရောဟမသ္မီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ သဒ္ဒဟိဿတေဝါယံ ဗြာဟ္မဏော၊ အဇ္ဇ ပန မယာ သစ္စမေဝ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ အတ္တနော နာဂရာဇဘာဝံ ကထေန္တော အာဟ –

၇၉၉။

‘‘နာဂေါဟမသ္မိ ဣဒ္ဓိမာ၊ တေဇဿီ ဒုရတိက္ကမော၊

ဍံသေယျံ တေဇသာ ကုဒ္ဓါ၊ ဖီတံ ဇနပဒံ အပိ။

၈၀၀။

‘‘သမုဒ္ဒဇာ ဟိ မေ မာတာ၊ ဓတရဋ္ဌော စ မေ ပိတာ၊

သုဒဿနကနိဋ္ဌောသ္မိ၊ ဘူရိဒတ္တောတိ မံ ဝိဒူ’’တိ။

တတ္ထ တေဇဿီတိ ဝိသတေဇေန တေဇဝါ။ ဒုရတိက္ကမောတိ အညေန အတိက္ကမိတုံ အသက္ကုဏေယျော။ ဍံသေယျန္တိ သစာဟံ ကုဒ္ဓါ ဖီတံ ဇနပဒံ အပိ ဍံသေယျံ၊ ပထဝိယံ မမ ဒါဌာယ ပတိတမတ္တာယ သဒ္ဓိံ ပထဝိယာ မမ တေဇေန သော သဗ္ဗော ဇနပဒေါ ဘသ္မာ ဘဝေယျာတိ ဝဒတိ။ သုဒဿနကနိဋ္ဌောသ္မီတိ အဟံ မမ ဘာတု သုဒဿနဿ ကနိဋ္ဌော အသ္မိ။ ဝိဒူတိ ဧဝံ မမံ ပဉ္စယောဇနသတိကေ နာဂဘဝနေ ဇာနန္တီတိ။

ဣဒဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော စဏ္ဍော ဖရုသော၊ အဟိတုဏ္ဍိကဿ အာရောစေတွာ ဥပေါသထကမ္မဿ မေ အန္တရာယမ္ပိ ကရေယျ၊ ယံ နူနာဟံ ဣမံ နာဂဘဝနံ နေတွာ မဟန္တံ ယသံ ဒတွာ ဥပေါသထကမ္မံ အဒ္ဓနိယံ ကရေယျ’’န္တိ။ အထ နံ အာဟ ¶ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ မဟန္တံ တေ ယသံ ဒဿာမိ၊ ရမဏီယံ နာဂဘဝနံ၊ ဧဟိ တတ္ထ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘သာမိ၊ ပုတ္တော မေ အတ္ထိ၊ တသ္မိံ ဂစ္ဆန္တေ အာဂမိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အာနေဟိ န’’န္တိ ဝတွာ အတ္တနော အာဝါသံ အာစိက္ခန္တော အာဟ –

၈၀၁။

‘‘ယံ ¶ ဂမ္ဘီရံ သဒါဝဋ္ဋံ၊ ရဟဒံ ဘေသ္မံ ပေက္ခသိ၊

ဧသ ဒိဗျော မမာဝါသော၊ အနေကသတပေါရိသော။

၈၀၂။

‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒံ၊ နီလောဒံ ဝနမဇ္ဈတော၊

ယမုနံ ပဝိသ မာ ဘီတော၊ ခေမံ ဝတ္တဝတံ သိဝ’’န္တိ။

တတ္ထ သဒါဝဋ္ဋန္တိ သဒါ ပဝတ္တံ အာဝဋ္ဋံ။ ဘေသ္မန္တိ ဘယာနကံ။ ပေက္ခသီတိ ယံ ဧဝရူပံ ရဟဒံ ပဿသိ။ မယူရကောဉ္စာဘိရုဒန္တိ ဥဘောသု တီရေသု ဝနဃဋာယံ ဝသန္တေဟိ မယူရေဟိ စ ကောဉ္စေဟိ စ အဘိရုဒံ ဥပကူဇိတံ။ နီလောဒန္တိ နီလသလိလံ။ ဝနမဇ္ဈတောတိ ဝနမဇ္ဈေန သန္ဒမာနံ။ ပဝိသ မာ ဘီတောတိ ဧဝရူပံ ယမုနံ အဘီတော ဟုတွာ ပဝိသ။ ဝတ္တဝတန္တိ ဝတ္တသမ္ပန္နာနံ အာစာရဝန္တာနံ ဝသနဘူမိံ ပဝိသ၊ ဂစ္ဆ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုတ္တံ အာနေဟီတိ။

ဗြာဟ္မဏော ဂန္တွာ ပုတ္တဿ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ပုတ္တံ အာနေသိ။ မဟာသတ္တော တေ ဥဘောပိ အာဒါယ ယမုနာတီရံ ဂန္တွာ တီရေ ဌိတော အာဟ –

၈၀၃။

‘‘တတ္ထ ပတ္တော သာနုစရော၊ သဟ ပုတ္တေန ဗြာဟ္မဏ၊

ပူဇိတော မယှံ ကာမေဟိ၊ သုခံ ဗြာဟ္မဏ ဝစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ တတ္ထ ပတ္တောတိ တွံ အမှာကံ နာဂဘဝနံ ပတ္တော ဟုတွာ။ မယှန္တိ မမ သန္တကေဟိ ကာမေဟိ ပူဇိတော။ ဝစ္ဆသီတိ တတ္ထ နာဂဘဝနေ သုခံ ဝသိဿတိ။

ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော ဥဘောပိ တေ ပိတာပုတ္တေ အတ္တနော အာနုဘာဝေန နာဂဘဝနံ အာနေသိ။ တေသံ တတ္ထ ဒိဗ္ဗော အတ္တဘာဝေါ ပါတုဘဝိ။ အထ ¶ နေသံ မဟာသတ္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ဒတွာ စတ္တာရိ စတ္တာရိ နာဂကညာသတာနိ အဒါသိ။ တေ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ အပ္ပမတ္တော ဥပေါသထကမ္မံ အကာသိ။ အနွဍ္ဎမာသံ မာတာပိတူနံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ တတော စ ဗြာဟ္မဏဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာရောဂျံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ယေန တေ အတ္ထော၊ တံ ဝဒေယျာသိ၊ အနုက္ကဏ္ဌမာနော အဘိရမာ’’တိ ဝတွာ သောမဒတ္တေနပိ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ အတ္တနော နိဝေသနံ အဂစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧကသံဝစ္ဆရံ နာဂဘဝနေ ဝသိတွာ မန္ဒပုညတာယ ဥက္ကဏ္ဌိတော ¶ မနုဿလောကံ ဂန္တုကာမော အဟောသိ။ နာဂဘဝနမဿ လောကန္တရနိရယော ဝိယ အလင်္ကတပါသာဒေါ ဗန္ဓနာဂါရံ ဝိယ အလင်္ကတနာဂကညာ ယက္ခိနိယော ဝိယ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ သော ‘‘အဟံ တာဝ ဥက္ကဏ္ဌိတော ¶ ၊ သောမဒတ္တဿပိ စိတ္တံ ဇာနိဿာမီ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာဟ ‘‘ကိံ၊ တာတ၊ ဥက္ကဏ္ဌသီ’’တိ? ‘‘ကသ္မာ ဥက္ကဏ္ဌိဿာမိ န ဥက္ကဏ္ဌာမိ၊ တွံ ပန ဥက္ကဏ္ဌသိ၊ တာတာ’’တိ? ‘‘အာမ တာတာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ။ ‘‘တဝ မာတု စေဝ ဘာတုဘဂိနီနဉ္စ အဒဿနေန ဥက္ကဏ္ဌာမိ၊ ဧဟိ၊ တာတ သောမဒတ္တ၊ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ သော ‘‘န ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝတွာပိ ပုနပ္ပုနံ ပိတရာ ယာစိယမာနော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။

ဗြာဟ္မဏော ‘‘ပုတ္တဿ တာဝ မေ မနော လဒ္ဓါ၊ သစေ ပနာဟံ ဘူရိဒတ္တဿ ‘ဥက္ကဏ္ဌိတောမှီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ အတိရေကတရံ မေ ယသံ ဒဿတိ၊ ဧဝံ မေ ဂမနံ န ဘဝိဿတိ။ ဧကေန ပန ဥပါယေန တဿ သမ္ပတ္တိံ ဝဏ္ဏေတွာ ‘တွံ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ကိံကာရဏာ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောသီ’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘သဂ္ဂတ္ထာယာ’တိ ဝုတ္တေ ‘တွံ တာဝ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ သဂ္ဂတ္ထာယ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောသိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မယံယေဝ ပရဓနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေမ၊ အဟမ္ပိ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ဉာတကေ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ နံ သညာပေဿာမိ။ အထ မေ သော ဂမနံ အနုဇာနိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧကဒိဝသံ တေနာဂန္တွာ ‘‘ကိံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဥက္ကဏ္ဌသီ’’တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘တုမှာကံ သန္တိကာ အမှာကံ န ကိဉ္စိ ပရိဟာယတီ’’တိ ကိဉ္စိ ဂမနပဋိဗဒ္ဓံ အဝတွာဝ အာဒိတော တာဝ တဿ သမ္ပတ္တိံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

၈၀၄။

‘‘သမာ သမန္တပရိတော၊ ပဟူတတဂရာ မဟီ၊

ဣန္ဒဂေါပကသဉ္ဆန္နာ၊ သောဘတိ ဟရိတုတ္တမာ။

၈၀၅။

‘‘ရမ္မာနိ ¶ ဝနစေတျာနိ၊ ရမ္မာ ဟံသူပကူဇိတာ၊

ဩပုပ္ဖပဒ္ဓါ တိဋ္ဌန္တိ၊ ပေါက္ခရညော သုနိမ္မိတာ။

၈၀၆။

‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ၊ သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ၊

သဟဿထမ္ဘာ ပါသာဒါ၊ ပူရာ ကညာဟိ ဇောတရေ။

၈၀၇။

‘‘ဝိမာနံ ¶ ဥပပန္နောသိ၊ ဒိဗျံ ပုညေဟိ အတ္တနော၊

အသမ္ဗာဓံ သိဝံ ရမ္မံ၊ အစ္စန္တသုခသံဟိတံ။

၈၀၈။

‘‘မညေ သဟဿနေတ္တဿ၊ ဝိမာနံ နာဘိကင်္ခသိ၊

ဣဒ္ဓီ ဟိ တျာယံ ဝိပုလာ၊ သက္ကဿေဝ ဇုတီမတော’’တိ။

တတ္ထ ¶ သမာ သမန္တပရိတောတိ ပရိသမန္တတော သဗ္ဗဒိသာဘာဂေသု အယံ တဝ နာဂဘဝနေ မဟီ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိ မုတ္တာဝါလုကာပရိကိဏ္ဏာ သမတလာ။ ပဟူတတဂရာ မဟီတိ ဗဟုကေဟိ တဂရဂစ္ဆေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဣန္ဒဂေါပကသဉ္ဆန္နာတိ သုဝဏ္ဏဣန္ဒဂေါပကေဟိ သဉ္ဆန္နာ။ သောဘတိ ဟရိတုတ္တမာတိ ဟရိတဝဏ္ဏဒဗ္ဗတိဏသဉ္ဆန္နာ သောဘတီတိ အတ္ထော။ ဝနစေတျာနီတိ ဝနဃဋာ။ ဩပုပ္ဖပဒ္ဓါတိ ပုပ္ဖိတွာ ပတိတေဟိ ပဒုမပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နာ ဥဒကပိဋ္ဌာ။ သုနိမ္မိတာတိ တဝ ပုညသမ္ပတ္တိယာ သုဋ္ဌု နိမ္မိတာ။ အဋ္ဌံသာတိ တဝ ဝသနပါသာဒေသု အဋ္ဌံသာ သုကတာ ဝေဠုရိယမယာ ထမ္ဘာ။ တေဟိ ထမ္ဘေဟိ သဟဿထမ္ဘာ တဝ ပါသာဒါ နာဂကညာဟိ ပူရာ ဝိဇ္ဇောတန္တိ။ ဥပပန္နောသီတိ ဧဝရူပေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တောသီတိ အတ္ထော။ သဟဿနေတ္တဿ ဝိမာနန္တိ သက္ကဿ ဝေဇယန္တပါသာဒံ။ ဣဒ္ဓီ ဟိ တျာယံ ဝိပုလာတိ ယသ္မာ တဝါယံ ဝိပုလာ ဣဒ္ဓိ၊ တသ္မာ တွံ တေန ဥပေါသထကမ္မေန သက္ကဿ ဝိမာနမ္ပိ န ပတ္ထေသိ၊ အညံ တတော ဥတ္တရိ မဟန္တံ ဌာနံ ပတ္ထေသီတိ မညာမိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘မာ ဟေဝံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အဝစ၊ သက္ကဿ ယသံ ပဋိစ္စ အမှာကံ ယသော သိနေရုသန္တိကေ သာသပေါ ဝိယ၊ မယံ တဿ ပရိစာရကေပိ န အဂ္ဃာမာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၈၀၉။

‘‘မနသာပိ န ပတ္တဗ္ဗော၊ အာနုဘာဝေါ ဇုတီမတော၊

ပရိစာရယမာနာနံ၊ သဣန္ဒာနံ ဝသဝတ္တိန’’န္တိ။

တဿတ္ထော ¶ – ဗြာဟ္မဏ၊ သက္ကဿ ယသော နာမ ဧကံ ဒွေ တယော စတ္တာရော ဝါ ဒိဝသေ ‘‘ဧတ္တကော သိယာ’’တိ မနသာ စိန္တေန္တေနပိ န အဘိပတ္တဗ္ဗော။ ယေပိ နံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ပရိစာရေန္တိ၊ တေသံ ဒေဝရာဇာနံ ပရိစာရယမာနာနံ ဣန္ဒံ နာယကံ ကတွာ စရန္တာနံ သဣန္ဒာနံ ဝသဝတ္တီနံ စတုန္နံ လောကပါလာနံ ယသဿပိ အမှာကံ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ယသော သောဠသိံ ကလံ နဂ္ဃတီတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဣဒံ တေ မညေ သဟဿနေတ္တဿ ဝိမာန’’န္တိ ဝစနံ သုတွာ အဟံ တံ အနုဿရိံ။ ‘‘အဟဉှိ ဝေဇယန္တံ ပတ္ထေန္တော ဥပေါသထကမ္မံ ကရောမီ’’တိ တဿ အတ္တနော ပတ္ထနံ အာစိက္ခန္တော အာဟ –

၈၁၀။

‘‘တံ ဝိမာနံ အဘိဇ္ဈာယ၊ အမရာနံ သုခေသိနံ၊

ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တော၊ သေမိ ဝမ္မိကမုဒ္ဓနီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ အဘိဇ္ဈာယာတိ ပတ္ထေတွာ။ အမရာနန္တိ ဒီဃာယုကာနံ ဒေဝါနံ။ သုခေသိနန္တိ ဧသိတသုခါနံ သုခေ ပတိဋ္ဌိတာနံ။

ကံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဣဒါနိ မေ ဩကာသော လဒ္ဓါ’’တိ သောမနဿပ္ပတ္တော ဂန္တုံ အာပုစ္ဆန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၈၁၁။

‘‘အဟဉ္စ မိဂမေသာနော၊ သပုတ္တော ပါဝိသိံ ဝနံ၊

တံ မံ မတံ ဝါ ဇီဝံ ဝါ၊ နာဘိဝေဒေန္တိ ဉာတကာ။

၈၁၂။

‘‘အာမန္တယေ ဘူရိဒတ္တံ၊ ကာသိပုတ္တံ ယသဿိနံ၊

တယာ နော သမနုညာတာ၊ အပိ ပဿေမု ဉာတကေ’’တိ။

တတ္ထ နာဘိဝေဒေန္တီတိ န ဇာနန္တိ၊ ကထေန္တောပိ နေသံ နတ္ထိ။ အာမန္တယေတိ အာမန္တယာမိ။ ကာသိပုတ္တန္တိ ကာသိရာဇဓီတာယ ပုတ္တံ။

တတော ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၈၁၃။

‘‘ဧသော ဟိ ဝတ မေ ဆန္ဒော၊ ယံ ဝသေသိ မမန္တိကေ၊

န ဟိ ဧတာဒိသာ ကာမာ၊ သုလဘာ ဟောန္တိ မာနုသေ။

၈၁၄။

‘‘သစေ တွံ နိစ္ဆသေ ဝတ္ထုံ၊ မမ ကာမေဟိ ပူဇိတော၊

မယာ တွံ သမနုညာတော၊ သောတ္ထိံ ပဿာဟိ ဉာတကေ’’တိ။

မဟာသတ္တော ¶ ဂါထာဒွယံ ဝတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မဏိံ နိဿာယ သုခံ ဇီဝန္တော ကဿစိ နာစိက္ခိဿတိ၊ ဧတဿ သဗ္ဗကာမဒဒံ မဏိံ ဒဿာမီ’’တိ။ အထဿ တံ ဒဒန္တော အာဟ –

၈၁၅။

‘‘ဓာရယိမံ မဏိံ ဒိဗျံ၊ ပသုံ ပုတ္တေ စ ဝိန္ဒတိ၊

အရောဂေါ သုခိတော ဟောတိ၊ ဂစ္ဆေဝါဒါယ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပသုံ ပုတ္တေ စ ဝိန္ဒတီတိ ဣမံ မဏိံ ဓာရယမာနော ဣမဿာနုဘာဝေန ပသုဉ္စ ပုတ္တေ စ အညဉ္စ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ သဗ္ဗံ လဘတိ။

တတော ဗြာဟ္မဏော ဂါထမာဟ –

၈၁၆။

‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ၊ ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ၊

ပဗ္ဗဇိဿာမိ ဇိဏ္ဏောသ္မိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယေ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဘူရိဒတ္တ၊ တဝ ဝစနံ ကုသလံ အနဝဇ္ဇံ၊ တံ ပဋိနန္ဒာမိ န ပဋိက္ခိပါမိ။ အဟံ ပန ဇိဏ္ဏော အသ္မိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယာမိ၊ ကိံ မေ မဏိနာတိ။

ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၈၁၇။

‘‘ဗြဟ္မစရိယဿ စေ ဘင်္ဂေါ၊ ဟောတိ ဘောဂေဟိ ကာရိယံ၊

အဝိကမ္ပမာနော ဧယျာသိ၊ ဗဟုံ ဒဿာမိ တေ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ စေ ဘင်္ဂေါတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော နာမ ဒုက္ကရော၊ အနဘိရတဿ ဗြဟ္မစရိယဿ စေ ဘင်္ဂေါ ဟောတိ၊ တဒါ ဂိဟိဘူတဿ ဘောဂေဟိ ကာရိယံ ဟောတိ၊ ဧဝရူပေ ကာလေ တွံ နိရာသင်္ကော ဟုတွာ မမ သန္တိကံ အာဂစ္ဆေယျာသိ၊ ဗဟုံ တေ ဓနံ ဒဿာမီတိ။

ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၈၁၈။

‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ၊ ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ၊

ပုနပိ အာဂမိဿာမိ၊ သစေ အတ္ထော ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုနပီတိ ပုန အပိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

အထဿ ¶ တတ္ထ အဝသိတုကာမတံ ဉတွာ မဟာသတ္တော နာဂမာဏဝကေ အာဏာပေတွာ ဗြာဟ္မဏံ မနုဿလောကံ ပါပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၁၉။

‘‘ဣဒံ ¶ ဝတွာ ဘူရိဒတ္တော၊ ပေသေသိ စတုရော ဇနေ၊

ဧထ ဂစ္ဆထ ဥဋ္ဌေထ၊ ခိပ္ပံ ပါပေထ ဗြာဟ္မဏံ။

၈၂၀။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဥဋ္ဌာယ စတုရော ဇနာ၊

ပေသိတာ ဘူရိဒတ္တေန၊ ခိပ္ပံ ပါပေသု ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။

တတ္ထ ပါပေသူတိ ယမုနာတော ဥတ္တာရေတွာ ဗာရာဏသိမဂ္ဂံ ပါပယိံသု၊ ပါပယိတွာ စ ပန ‘‘တုမှေ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ နာဂဘဝနမေဝ ပစ္စာဂမိံသု။

ဗြာဟ္မဏောပိ ‘‘တာတ သောမဒတ္တ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ မိဂံ ဝိဇ္ဈိမှာ၊ ဣမသ္မိံ သူကရ’’န္တိ ပုတ္တဿ အာစိက္ခန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ပေါက္ခရဏိံ ဒိသွာ ‘‘တာတ သောမဒတ္တ၊ နှာယာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘သာဓု၊ တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဘောပိ ဒိဗ္ဗာဘရဏာနိ စေဝ ဒိဗ္ဗဝတ္ထာနိ စ ဩမုဉ္စိတွာ ဘဏ္ဍိကံ ကတွာ ပေါက္ခရဏီတီရေ ဌပေတွာ ဩတရိတွာ နှာယိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ တာနိ အန္တရဓာယိတွာ နာဂဘဝနမေဝ အဂမံသု။ ပဌမံ နိဝတ္ထကာသာဝပိလောတိကာဝ နေသံ သရီရေ ပဋိမုဉ္စိံသု၊ ဓနုသရသတ္တိယောပိ ပါကတိကာဝ အဟေသုံ။ သောမဒတ္တော ‘‘နာသိတာမှာ တယာ၊ တာတာ’’တိ ပရိဒေဝိ။ အထ နံ ပိတာ ‘‘မာ စိန္တယိ၊ မိဂေသု သန္တေသု အရညေ မိဂေ ဝဓိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေဿာမာ’’တိ အဿာသေသိ။ သောမဒတ္တဿ မာတာ တေသံ အာဂမနံ သုတွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဃရံ နေတွာ အန္နပါနေန သန္တပ္ပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဘုဉ္ဇိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ ဣတရာ ပုတ္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ ¶ ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ကုဟိံ ဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘အမ္မ၊ ဘူရိဒတ္တနာဂရာဇေန အမှေ နာဂဘဝနံ နီတာ၊ တတော ဥက္ကဏ္ဌိတွာ ဣဒါနိ အာဂတာ’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စိ ပန ဝေါ ရတနံ အာဘတ’’န္တိ။ ‘‘နာဘတံ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ကိံ တုမှာကံ တေန ကိဉ္စိ န ဒိန္န’’န္တိ။ ‘‘အမ္မ၊ ဘူရိဒတ္တေန မေ ပိတု သဗ္ဗကာမဒဒေါ မဏိ ဒိန္နော အဟောသိ၊ ဣမိနာ ပန န ဂဟိတော’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ။ ‘‘ပဗ္ဗဇိဿတိ ကိရာ’’တိ။ သာ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ဒါရကေ မမ ဘာရံ ကရောန္တော နာဂဘဝနေ ဝသိတွာ ဣဒါနိ ကိရ ပဗ္ဗဇိဿတီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ဝီဟိဘဉ္ဇနဒဗ္ဗိယာ ပိဋ္ဌိံ ပေါထေန္တီ ‘‘အရေ၊ ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏ၊ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ ကိရ မဏိရတနံ န ဂဏှသိ၊ အထ ကသ္မာ အပဗ္ဗဇိတွာ ဣဓာဂတောသိ၊ နိက္ခမ မမ ဃရာ သီဃ’’န္တိ သန္တဇ္ဇေသိ။ အထ နံ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာ ကုဇ္ဈိ၊ အရညေ မိဂေသု သန္တေသု အဟံ တံ ပေါသေဿာမီ’’တိ ¶ ဝတွာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ အရညံ ဂန္တွာ ပုရိမနိယာမေနေဝ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။

တဒါ ဒက္ခိဏမဟာသမုဒ္ဒဿ ဒိသာဘာဂေ သိမ္ဗလိဝါသီ ဧကော ဂရုဠော ပက္ခဝါတေဟိ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဝိယူဟိတွာ ဧကံ နာဂရာဇာနံ သီသေ ဂဏှိ။ တဒါဟိ သုပဏ္ဏာ နာဂံ ဂဟေတုံ အဇာနနကာယေဝ ¶ ၊ ပစ္ဆာ ပဏ္ဍရဇာတကေ ဇာနိံသု။ သော ပန တံ သီသေ ဂဟေတွာပိ ဥဒကေ အနောတ္ထရန္တေယေဝ ဥက္ခိပိတွာ ဩလမ္ဗန္တံ အာဒါယ ဟိမဝန္တမတ္ထကေန ပါယာသိ။ တဒါ စေကော ကာသိရဋ္ဌဝါသီ ဗြာဟ္မဏော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ပဋိဝသတိ။ တဿ စင်္ကမနကောဋိယံ မဟာနိဂြောဓရုက္ခော အတ္ထိ။ သော တဿ မူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ။ သုပဏ္ဏော နိဂြောဓမတ္ထကေန နာဂံ ဟရတိ။ နာဂေါ ဩလမ္ဗန္တော မောက္ခတ္ထာယ နင်္ဂုဋ္ဌေန နိဂြောဓဝိဋပံ ဝေဌေသိ။ သုပဏ္ဏော တံ အဇာနန္တောဝ မဟဗ္ဗလတာယ အာကာသေ ပက္ခန္ဒိယေဝ။ နိဂြောဓရုက္ခော သမူလော ဥပ္ပာဋိတော။ သုပဏ္ဏော နာဂံ သိမ္ဗလိဝနံ နေတွာ တုဏ္ဍေန ပဟရိတွာ ကုစ္ဆိံ ဖာလေတွာ နာဂမေဒံ ¶ ခါဒိတွာ သရီရံ သမုဒ္ဒကုစ္ဆိမှိ ဆဍ္ဍေသိ။ နိဂြောဓရုက္ခော ပတန္တော မဟာသဒ္ဒမကာသိ။ သုပဏ္ဏော ‘‘ကိဿ ဧသော သဒ္ဒေါ’’တိ အဓော ဩလောကေန္တော နိဂြောဓရုက္ခံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော ဧသ မယာ ဥပ္ပာဋိတော’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘တာပသဿ စင်္ကမနကောဋိယာ နိဂြောဓော ဧသော’’တိ တထတော ဉတွာ ‘‘အယံ တဿ ဗဟူပကာရော၊ ‘အကုသလံ နု ခေါ မေ ပသုတံ၊ ဥဒါဟု နော’တိ တမေဝ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ မာဏဝကဝေသေန တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။

တသ္မိံ ခဏေ တာပသော တံ ဌာနံ သမံ ကရောတိ။ သုပဏ္ဏရာဇာ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော အဇာနန္တော ဝိယ ‘‘ကိဿ ဌာနံ၊ ဘန္တေ၊ ဣဒ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဥပါသက၊ ဧကော သုပဏ္ဏော ဘောဇနတ္ထာယ နာဂံ ဟရန္တော နာဂေန မောက္ခတ္ထာယ နိဂြောဓဝိဋပံ နင်္ဂုဋ္ဌေန ဝေဌိတာယပိ အတ္တနော မဟဗ္ဗလတာယ ပက္ခန္တိတွာ ဂတော၊ အထ နိဂြောဓရုက္ခော ဥပ္ပာဋိတော၊ ဣဒံ တဿ ဥပ္ပာဋိတဋ္ဌာန’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ တဿ သုပဏ္ဏဿ အကုသလံ ဟောတိ၊ ဥဒါဟု နော’’တိ? ‘‘သစေ န ဇာနာတိ၊ အစေတနကမ္မံ နာမ အကုသလံ န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ နာဂဿ ပန ¶ ၊ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘သော ဣမံ နာသေတုံ န ဂဏှိ၊ မောက္ခတ္ထာယ ဂဏှိ၊ တသ္မာ တဿပိ န ဟောတိယေဝါ’’တိ။ သုပဏ္ဏော တာပသဿ တုဿိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ သော သုပဏ္ဏရာဇာ၊ တုမှာကဉှိ ပဉှဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော။ တုမှေ အရညေ ဝသထ၊ အဟဉ္စေကံ အလမ္ပာယနမန္တံ ဇာနာမိ၊ အနဂ္ဃော မန္တော။ တမဟံ တုမှာကံ အာစရိယဘာဂံ ကတွာ ဒမ္မိ၊ ပဋိဂ္ဂဏှထ န’’န္တိ အာဟ။ ‘‘အလံ မယှံ မန္တေန၊ ဂစ္ဆထ တုမှေ’’တိ။ သော တံ ပုနပ္ပုနံ ယာစိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ မန္တံ ဒတွာ ဩသဓာနိ အာစိက္ခိတွာ ပက္ကာမိ။

ဂရုဠကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ကီဠနကဏ္ဍံ

တသ္မိံ ¶ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ဧကော ဒလိဒ္ဒဗြာဟ္မဏော ဗဟုံ ဣဏံ ဂဟေတွာ ဣဏသာမိကေဟိ စောဒိယမာနော ‘‘ကိံ မေ ဣဓ ဝါသေန၊ အရညံ ပဝိသိတွာ မတံ သေယျော’’တိ နိက္ခမိတွာ ဝနံ ပဝိသိတွာ အနုပုဗ္ဗေန တံ အဿမပဒံ ပတွာ တာပသံ ဝတ္တသမ္ပဒါယ အာရာဓေသိ။ တာပသော ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော မယှံ အတိဝိယ ဥပကာရကော၊ သုပဏ္ဏရာဇေန ဒိန္နံ ဒိဗ္ဗမန္တမဿ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ အဟံ အလမ္ပာယနမန္တံ ဇာနာမိ၊ တံ တေ ဒမ္မိ၊ ဂဏှာဟိ န’’န္တိ ဝတွာ ‘‘အလံ၊ ဘန္တေ၊ န မယှံ မန္တေနတ္ထော’’တိ ¶ ဝုတ္တေပိ ပုနပ္ပုနံ ဝတွာ နိပ္ပီဠေတွာ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ အဒါသိယေဝ။ တဿ စ မန္တဿ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဩသဓာနိ စေဝ မန္တုပစာရဉ္စ သဗ္ဗံ ကထေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘လဒ္ဓါ မေ ဇီဝိတုပါယော’’တိ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ‘‘ဝါတာဗာဓော မေ၊ ဘန္တေ၊ ဗာဓတီ’’တိ အပဒေသံ ကတွာ တာပသေန ဝိဿဇ္ဇိတော တံ ဝန္ဒိတွာ ခမာပေတွာ အရညာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ယမုနာယ တီရံ ပတွာ တံ မန္တံ သဇ္ဈာယန္တော မဟာမဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ။

တသ္မိံ ကာလေ သဟဿမတ္တာ ဘူရိဒတ္တဿ ပရိစာရိကာ နာဂမာဏဝိကာ တံ သဗ္ဗကာမဒဒံ မဏိရတနံ အာဒါယ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ ယမုနာတီရေ ဝါလုကရာသိမှိ ဌပေတွာ တဿ ဩဘာသေန သဗ္ဗရတ္တိံ ဥဒကကီဠံ ကီဠိတွာ အရုဏုဂ္ဂမနေ သဗ္ဗာလင်္ကာရေန အလင်္ကရိတွာ မဏိရတနံ ပရိဝါရေတွာ သိရိံ ပဝေသယမာနာ နိသီဒိံသု။ ဗြာဟ္မဏောပိ မန္တံ သဇ္ဈာယန္တော တံ ဌာနံ ပါပုဏိ။ တာ မန္တသဒ္ဒံ သုတွာဝ ‘‘ဣမိနာ သုပဏ္ဏေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ မဏိရတနံ အဂ္ဂဟေတွာ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ နာဂဘဝနံ အဂမိံသု။ ဗြာဟ္မဏောပိ မဏိရတနံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနေဝ မေ မန္တော သမိဒ္ဓါ’’တိ တုဋ္ဌမာနသော ¶ မဏိရတနံ အာဒါယ ပါယာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ နေသာဒဗြာဟ္မဏော သောမဒတ္တေန သဒ္ဓိံ မိဂဝဓာယ အရညံ ပဝိသန္တော တဿ ဟတ္ထေ တံ မဏိရတနံ ဒိသွာ ပုတ္တံ အာဟ ‘‘တာတ၊ နနု ဧသော အမှာကံ ဘူရိဒတ္တေန ဒိန္နော မဏီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ တာတ၊ ဧသော မဏီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိဿ အဂုဏံ ကထေတွာ ဣမံ ဗြာဟ္မဏံ ဝဉ္စေတွာ ဂဏှာမေတံ မဏိရတန’’န္တိ။ ‘‘တာတ၊ ပုဗ္ဗေ ဘူရိဒတ္တေန ဒီယမာနံ န ဂဏှိ၊ ဣဒါနိ ပနေသ ဗြာဟ္မဏော တညေဝ ဝဉ္စေဿတိ၊ တုဏှီ ဟောဟီ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဟောတု၊ တာတ၊ ပဿသိ ဧတဿ ဝါ မမ ဝါ ဝဉ္စနဘာဝ’’န္တိ အလမ္ပာယနေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အာဟ –

၈၂၁။

‘‘မဏိံ ပဂ္ဂယှ မင်္ဂလျံ၊ သာဓုဝိတ္တံ မနောရမံ၊

သေလံ ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ၊ ကော ဣမံ မဏိမဇ္ဈဂါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မင်္ဂလျန္တိ မင်္ဂလသမ္မတံ သဗ္ဗကာမဒဒံ။ ကော ဣမန္တိ ကုဟိံ ဣမံ မဏိံ အဓိဂတောသိ။

တတော ¶ အလမ္ပာယနော ဂါထမာဟ –

၈၂၂။

‘‘လောဟိတက္ခသဟဿာဟိ၊ သမန္တာ ပရိဝါရိတံ၊

အဇ္ဇ ကာလံ ပထံ ဂစ္ဆံ၊ အဇ္ဈဂါဟံ မဏိံ ဣမ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – အဟံ အဇ္ဇ ကာလံ ပါတောဝ ပထံ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော ရတ္တက္ခိကာဟိ သဟဿမတ္တာဟိ နာဂမာဏဝိကာဟိ သမန္တာ ပရိဝါရိတံ ဣမံ မဏိံ အဇ္ဈဂါ။ မံ ဒိသွာ ဟိ သဗ္ဗာဝ ဧတာ ဘယတဇ္ဇိတာ ဣမံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာတာတိ။

နေသာဒဗြာဟ္မဏော တံ ဝဉ္စေတုကာမော မဏိရတနဿ အဂုဏံ ပကာသေန္တော အတ္တနာ ဂဏှိတုကာမော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၈၂၃။

‘‘သူပစိဏ္ဏော အယံ သေလော၊ အစ္စိတော မာနိတော သဒါ၊

သုဓာရိတော သုနိက္ခိတ္တော၊ သဗ္ဗတ္ထမဘိသာဓယေ။

၈၂၄။

‘‘ဥပစာရဝိပန္နဿ၊ နိက္ခေပေ ဓာရဏာယ ဝါ၊

အယံ သေလော ဝိနာသာယ၊ ပရိစိဏ္ဏော အယောနိသော။

၈၂၅။

‘‘န ¶ ဣမံ အကုသလော ဒိဗျံ၊ မဏိံ ဓာရေတုမာရဟော၊

ပဋိပဇ္ဇ သတံ နိက္ခံ၊ ဒေဟိမံ ရတနံ မမ’’န္တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗတ္ထန္တိ ယော ဣမံ သေလံ သုဋ္ဌု ဥပစရိတုံ အစ္စိတုံ အတ္တနော ဇီဝိတံ ဝိယ မမာယိတုံ သုဋ္ဌု ဓာရေတုံ သုဋ္ဌု နိက္ခိပိတုံ ဇာနာတိ၊ တဿေဝ သူပစိဏ္ဏော အစ္စိတော မာနိတော သုဓာရိတော သုနိက္ခိတ္တော အယံ သေလော သဗ္ဗံ အတ္ထံ သာဓေတီတိ အတ္ထော။ ဥပစာရဝိပန္နဿာတိ ယော ပန ဥပစာရဝိပန္နော ဟောတိ၊ တဿေသော အနုပါယေန ပရိစိဏ္ဏော ဝိနာသမေဝ ဝဟတီတိ ဝဒတိ။ ဓာရေတုမာရဟောတိ ဓာရေတုံ အရဟော။ ပဋိပဇ္ဇ သတံ နိက္ခန္တိ အမှာကံ ဂေဟေ ဗဟူ မဏီ၊ မယမေတံ ဂဟေတုံ ဇာနာမ။ အဟံ တေ နိက္ခသတံ ဒဿာမိ၊ တံ ပဋိပဇ္ဇ၊ ဒေဟိ ဣမံ မဏိရတနံ မမန္တိ။ တဿ ဟိ ဂေဟေ ဧကောပိ သုဝဏ္ဏနိက္ခော နတ္ထိ။ သော ပန တဿ မဏိနော သဗ္ဗကာမဒဒဘာဝံ ဇာနာတိ ¶ ။ တေနဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အဟံ သသီသံ နှတွာ မဏိံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသိတွာ ‘နိက္ခသတံ မေ ဒေဟီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ အထေသ မေ ဒဿတိ၊ တမဟံ ဧတဿ ဒဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ သူရော ဟုတွာ ဧဝမာဟ။

တတော အလမ္ပာယနော ဂါထမာဟ –

၈၂၆။

‘‘န စ မျာယံ မဏီ ကေယျော၊ ဂေါဟိ ဝါ ရတနေဟိ ဝါ၊

သေလော ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နော၊ နေဝ ကေယျော မဏိ မမာ’’တိ။

တတ္ထ န စ မျာယန္တိ အယံ မဏိ မမ သန္တကော ကေနစိ ဝိက္ကိဏိတဗ္ဗော နာမ န ဟောတိ။ နေဝ ကေယျောတိ အယဉ္စ မမ မဏိ လက္ခဏသမ္ပန္နော၊ တသ္မာ နေဝ ကေယျော ကေနစိ ဝတ္ထုနာပိ ဝိက္ကိဏိတဗ္ဗော နာမ န ဟောတီတိ။

နေသာဒဗြာဟ္မဏော ¶ အာဟ –

၈၂၇။

‘‘နော စေ တယာ မဏီ ကေယျော၊ ဂေါဟိ ဝါ ရတနေဟိ ဝါ၊

အထ ကေန မဏီ ကေယျော၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

အလမ္ပာယနော အာဟ –

၈၂၈။

‘‘ယော မေ သံသေ မဟာနာဂံ၊ တေဇဿိံ ဒုရတိက္ကမံ၊

တဿ ဒဇ္ဇံ ဣမံ သေလံ၊ ဇလန္တမိဝ တေဇသာ’’တိ။

တတ္ထ ဇလန္တမိဝ တေဇသာတိ ပဘာယ ဇလန္တံ ဝိယ။

နေသာဒဗြာဟ္မဏော ¶ အာဟ –

၈၂၉။

‘‘ကော နု ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊ သုပဏ္ဏော ပတတံ ဝရော၊

နာဂံ ဇိဂီသမနွေသိ၊ အနွေသံ ဘက္ခမတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကော နူတိ ဣဒံ နေသာဒဗြာဟ္မဏော ‘‘အတ္တနော ဘက္ခံ အနွေသန္တေန ဂရုဠေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဧဝမာဟ။

အလမ္ပာယနော ဧဝမာဟ –

၈၃၀။

‘‘နာဟံ ဒိဇာဓိပေါ ဟောမိ၊ အဒိဋ္ဌော ဂရုဠော မယာ၊

အာသီဝိသေန ဝိတ္တောတိ၊ ဝေဇ္ဇော ဗြာဟ္မဏ မံ ဝိဒူ’’တိ။

တတ္ထ မံ ဝိဒူတိ မံ ‘‘ဧသ အာသီဝိသေန ဝိတ္တကော အလမ္ပာယနော နာမ ဝေဇ္ဇော’’တိ ဇာနန္တိ။

နေသာဒဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၈၃၁။

‘‘ကိံ နု တုယှံ ဖလံ အတ္ထိ၊ ကိံ သိပ္ပံ ဝိဇ္ဇတေ တဝ၊

ကိသ္မိံ ဝါ တွံ ပရတ္ထဒ္ဓါ၊ ဥရဂံ နာပစာယသီ’’တိ။

တတ္ထ ကိသ္မိံ ဝါ တွံ ပရတ္ထဒ္ဓါတိ တွံ ကိသ္မိံ ဝါ ဥပတ္ထဒ္ဓါ ဟုတွာ၊ ကိံ နိဿယံ ကတွာ ဥရဂံ အာသီဝိသံ န အပစာယသိ ဇေဋ္ဌကံ အကတွာ အဝဇာနာသီတိ ပုစ္ဆတိ။

သော အတ္တနော ဗလံ ဒီပေန္တော အာဟ –

၈၃၂။

‘‘အာရညိကဿ ဣသိနော၊ စိရရတ္တံ တပဿိနော၊

သုပဏ္ဏော ကောသိယဿက္ခာ၊ ဝိသဝိဇ္ဇံ အနုတ္တရံ။

၈၃၃။

‘‘တံ ဘာဝိတတ္တညတရံ၊ သမ္မန္တံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊

သက္ကစ္စံ တံ ဥပဋ္ဌာသိံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။

၈၃၄။

‘‘သော တဒါ ပရိစိဏ္ဏော မေ၊ ဝတ္တဝါ ဗြဟ္မစရိယဝါ၊

ဒိဗ္ဗံ ပါတုကရီ မန္တံ၊ ကာမသာ ဘဂဝါ မမ။

၈၃၅။

‘‘တျာဟံ ¶ ¶ မန္တေ ပရတ္ထဒ္ဓါ၊ နာဟံ ဘာယာမိ ဘောဂိနံ၊

အာစရိယော ဝိသဃာတာနံ၊ အလမ္ပာနောတိ မံ ဝိဒူ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကောသိယဿက္ခာတိ ကောသိယဂေါတ္တဿ ဣသိနော သုပဏ္ဏော အာစိက္ခိ။ တေန အက္ခာတကာရဏံ ပန သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ ဘာဝိတတ္တညတရန္တိ ဘာဝိတတ္တာနံ ဣသီနံ အညတရံ။ သမ္မန္တန္တိ ဝသန္တံ။ ကာမသာတိ အတ္တနော ဣစ္ဆာယ။ မမာတိ တံ မန္တံ မယှံ ပကာသေသိ။ တျာဟံ မန္တေ၊ ပရတ္ထဒ္ဓါတိ အဟံ တေ မန္တေ ဥပတ္ထဒ္ဓါ နိဿိတော။ ဘောဂိနန္တိ နာဂါနံ။ ဝိသဃာတာနန္တိ ဝိသဃာတကဝေဇ္ဇာနံ။

တံ သုတွာ နေသာဒဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ ‘‘အယံ အလမ္ပာယနော ယွာဿ နာဂံ ဒဿေတိ၊ တဿ မဏိရတနံ ဒဿတိ၊ ဘူရိဒတ္တမဿ ဒဿေတွာ မဏိံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ တတော ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ မန္တေန္တော ဂါထမာဟ –

၈၃၆။

‘‘ဂဏှာမသေ မဏိံ တာတ၊ သောမဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊

မာ ဒဏ္ဍေန သိရိံ ပတ္တံ၊ ကာမသာ ပဇဟိမှသေ’’တိ။

တတ္ထ ဂဏှာမသေတိ ဂဏှာမ။ ကာမသာတိ အတ္တနော ရုစိယာ ဒဏ္ဍေန ပဟရိတွာ မာ ဇဟာမ။

သောမဒတ္တော အာဟ –

၈၃၇။

‘‘သကံ နိဝေသနံ ပတ္တံ၊ ယော တံ ဗြာဟ္မဏ ပူဇယိ၊

ဧဝံ ကလျာဏကာရိဿ၊ ကိံ မောဟာ ဒုဗ္ဘိမိစ္ဆသိ။

၈၃၈။

‘‘သစေ တွံ ဓနကာမောသိ၊ ဘူရိဒတ္တော ပဒဿတိ၊

တမေဝ ဂန္တွာ ယာစဿု၊ ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ ပူဇယီတိ ဒိဗ္ဗကာမေဟိ ပူဇယိတ္ထ။ ဒုဗ္ဘိမိစ္ဆသီတိ ကိံ တထာရူပဿ မိတ္တဿ ဒုဗ္ဘိကမ္မံ ကာတုံ ဣစ္ဆသိ တာတာတိ။

ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၈၃၉။

‘‘ဟတ္ထဂတံ ¶ ပတ္တဂတံ၊ နိကိဏ္ဏံ ခါဒိတုံ ဝရံ၊

မာ နော သန္ဒိဋ္ဌိကော အတ္ထော၊ သောမဒတ္တ ဥပစ္စဂါ’’တိ။

တတ္ထ ဟတ္ထဂတန္တိ တာတ သောမဒတ္တ၊ တွံ တရုဏကော လောကပဝတ္တိံ န ဇာနာသိ။ ယဉှိ ဟတ္ထဂတံ ဝါ ဟောတိ ပတ္တဂတံ ဝါ ပုရတော ဝါ နိကိဏ္ဏံ ဌပိတံ၊ တဒေဝ မေ ခါဒိတုံ ဝရံ၊ န ဒူရေ ဌိတံ။

သောမဒတ္တော ¶ ¶ အာဟ –

၈၄၀။

‘‘ပစ္စတိ နိရယေ ဃောရေ၊ မဟိဿမပိ ဝိဝရတိ၊

မိတ္တဒုဗ္ဘီ ဟိတစ္စာဂီ၊ ဇီဝရေဝါပိ သုဿတိ။

၈၄၁။

‘‘သစေ တွံ ဓနကာမောသိ၊ ဘူရိဒတ္တော ပဒဿတိ၊

မညေ အတ္တကတံ ဝေရံ၊ န စိရံ ဝေဒယိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ မဟိဿမပိ ဝိဝရတီတိ တာတ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘိနော ဇီဝန္တဿေဝ ပထဝီ ဘိဇ္ဇိတွာ ဝိဝရံ ဒေတိ။ ဟိတစ္စာဂီတိ အတ္တနော ဟိတပရိစ္စာဂီ။ ဇီဝရေဝါပိ သုဿတီတိ ဇီဝမာနောဝ သုဿတိ၊ မနုဿပေတော ဟောတိ။ အတ္တကတံ ဝေရန္တိ အတ္တနာ ကတံ ပါပံ။ န စိရန္တိ န စိရဿေဝ ဝေဒယိဿသီတိ မညာမိ။

ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၈၄၂။

‘‘မဟာယညံ ယဇိတွာန၊ ဧဝံ သုဇ္ဈန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

မဟာယညံ ယဇိဿာမ၊ ဧဝံ မောက္ခာမ ပါပကာ’’တိ။

တတ္ထ သုဇ္ဈန္တီတိ တာတ သောမဒတ္တ၊ တွံ ဒဟရော န ကိဉ္စိ ဇာနာသိ၊ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ပါပံ ကတွာ ယညေန သုဇ္ဈန္တီတိ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။

သောမဒတ္တော အာဟ –

၈၄၃။

‘‘ဟန္ဒ ¶ ဒါနိ အပါယာမိ၊ နာဟံ အဇ္ဇ တယာ သဟ၊

ပဒမ္ပေကံ န ဂစ္ဆေယျံ၊ ဧဝံ ကိဗ္ဗိသကာရိနာ’’တိ။

တတ္ထ အပါယာမီတိ အပဂစ္ဆာမိ၊ ပလာယာမီတိ အတ္ထော။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပဏ္ဍိတော မာဏဝေါ ပိတရံ အတ္တနော ဝစနံ ဂါဟာပေတုံ အသက္ကောန္တော မဟန္တေန သဒ္ဒေန ဒေဝတာ ဥဇ္ဈာပေတွာ ‘‘ဧဝရူပေန ပါပကာရိနာ သဒ္ဓိံ န ဂမိဿာမီ’’တိ ပိတု ပဿန္တဿေဝ ပလာယိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၄၄။

‘‘ဣဒံ ¶ ဝတွာန ပိတရံ၊ သောမဒတ္တော ဗဟုဿုတော၊

ဥဇ္ဈာပေတွာန ဘူတာနိ၊ တမှာ ဌာနာ အပက္ကမီ’’တိ။

နေသာဒဗြာဟ္မဏော ‘‘သောမဒတ္တော ဌပေတွာ အတ္တနော ဂေဟံ ကုဟိံ ဂမိဿတီ’’တိ စိန္တေန္တော အလမ္ပာယနံ ထောကံ အနတ္တမနံ ဒိသွာ ‘‘အလမ္ပာယန ¶ ၊ မာ စိန္တယိ၊ ဒဿေဿာမိ တေ ဘူရိဒတ္တ’’န္တိ တံ အာဒါယ နာဂရာဇဿ ဥပေါသထကရဏဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝမ္မိကမတ္ထကေ ဘောဂေ အာဘုဇိတွာ နိပန္နံ နာဂရာဇာနံ ဒိသွာ အဝိဒူရေ ဌိတော ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၈၄၅။

‘‘ဂဏှာဟေတံ မဟာနာဂံ၊ အာဟရေတံ မဏိံ မမ၊

ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘော၊ ယဿ လောဟိတကော သိရော။

၈၄၆။

‘‘ကပ္ပာသပိစုရာသီဝ၊ ဧသော ကာယော ပဒိဿတိ၊

ဝမ္မိကဂ္ဂဂတော သေတိ၊ တံ တွံ ဂဏှာဟိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘောတိ ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏော ဝိယ အာဘာသတိ။ ကပ္ပာသပိစုရာသီဝါတိ သုဝိဟိတဿ ကပ္ပာသပိစုနော ရာသိ ဝိယ။

အထ မဟာသတ္တော အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ နေသာဒဗြာဟ္မဏံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဥပေါသထဿ မေ အန္တရာယံ ကရေယျာတိ ဣမံ နာဂဘဝနံ နေတွာ မဟာသမ္ပတ္တိယာ ပတိဋ္ဌာပေသိံ။ မယာ ဒီယမာနံ မဏိံ ဂဏှိတုံ န ဣစ္ဆိ။ ဣဒါနိ ပန အဟိတုဏ္ဍိကံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆတိ။ သစာဟံ ဣမဿ မိတ္တဒုဗ္ဘိနော ¶ ကုဇ္ဈေယျံ၊ သီလံ မေ ခဏ္ဍံ ဘဝိဿတိ။ မယာ ခေါ ပန ပဌမညေဝ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော ဥပေါသထော အဓိဋ္ဌိတော၊ သော ယထာဓိဋ္ဌိတောဝ ဟောတု၊ အလမ္ပာယနော မံ ဆိန္ဒတု ဝါ ပစတု ဝါ၊ သူလေန ဝါ ဝိဇ္ဈတု၊ နေဝဿ ကုဇ္ဈိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘သစေ ခေါ ပနာဟံ ဣမေ ဩလောကေဿာမိ၊ ဘသ္မာ ဘဝေယျုံ။ မံ ပေါထေန္တေပိ န ကုဇ္ဈိဿာမိ န ဩလောကေဿာမီ’’တိ အက္ခီနိ နိမီလေတွာ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ ဘောဂန္တရေ သီသံ ပက္ခိပိတွာ နိစ္စလောဝ ဟုတွာ နိပဇ္ဇိ။ နေသာဒဗြာဟ္မဏောပိ ‘‘ဘော အလမ္ပာယန၊ ဣမံ နာဂံ ဂဏှာဟိ၊ ဒေဟိ မေ မဏိ’’န္တိ အာဟ။ အလမ္ပာယနော နာဂံ ဒိသွာ တုဋ္ဌော မဏိံ ကိသ္မိဉ္စိ အဂဏေတွာ ‘‘ဂဏှ၊ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ တဿ ဟတ္ထေ ခိပိ။ သော တဿ ဟတ္ထတော ဂဠိတွာ ပထဝိယံ ပတိ။ ပတိတမတ္တောဝ ပထဝိံ ပဝိသိတွာ နာဂဘဝနမေဝ ဂတော။

ဗြာဟ္မဏော ¶ မဏိရတနတော ဘူရိဒတ္တေန သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝတော ပုတ္တတောတိ တီဟိ ပရိဟာယိ။ သော ‘‘နိပ္ပစ္စယော ဇာတောမှိ၊ ပုတ္တဿ မေ ဝစနံ န ကတ’’န္တိ ပရိဒေဝန္တော ဂေဟံ အဂမာသိ။ အလမ္ပာယနောပိ ¶ ဒိဗ္ဗောသဓေဟိ အတ္တနော သရီရံ မက္ခေတွာ ထောကံ ခါဒိတွာ အတ္တနော ကာယံ ပရိပ္ဖောသေတွာ ဒိဗ္ဗမန္တံ ဇပ္ပန္တော ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိတွာ သီသံ ဒဠှံ ဂဏှန္တော မုခမဿ ဝိဝရိတွာ ဩသဓံ ခါဒိတွာ မုခေ ခေဠံ ဩပိ။ သုစိဇာတိကော နာဂရာဇာ သီလဘေဒဘယေန အကုဇ္ဈိတွာ အက္ခီနိပိ န ဥမ္မီလေသိ။ အထ နံ ဩသဓမန္တံ ကတွာ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ဟေဋ္ဌာသီသံ ကတွာ သဉ္စာလေတွာ ဂဟိတဘောဇနံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဘူမိယံ ဒီဃတော နိပဇ္ဇာပေတွာ မသူရကံ မဒ္ဒန္တော ဝိယ ပါဒေဟိ မဒ္ဒိတွာ အဋ္ဌီနိ စုဏ္ဏိယမာနာနိ ဝိယ အဟေသုံ။ ပုန နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ဒုဿံ ပေါထေန္တော ဝိယ ပေါထေသိ။ မဟာသတ္တော ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တောပိ နေဝ ကုဇ္ဈိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၄၇။

‘‘အထောသဓေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ၊ ဇပ္ပံ မန္တပဒါနိ စ၊

ဧဝံ တံ အသက္ခိ သတ္ထုံ၊ ကတွာ ပရိတ္တမတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ အသက္ခီတိ သက္ခိ။ သတ္ထုန္တိ ဂဏှိတုံ။

ဣတိ သော မဟာသတ္တံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဝလ္လီဟိ ပေဠံ သဇ္ဇေတွာ မဟာသတ္တံ တတ္ထ ပက္ခိပိ၊ သရီရဿ မဟန္တတာယ တတ္ထ န ပဝိသတိ။ အထ နံ ပဏှိယာ ကောဋ္ဋေန္တော ပဝေသေတွာ ပေဠံ အာဒါယ ဧကံ ဂါမံ ဂန္တွာ ဂါမမဇ္ဈေ ဩတာရေတွာ ‘‘နာဂဿ နစ္စံ ဒဋ္ဌုကာမာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ သဒ္ဒမကာသိ။ သကလဂါမဝါသိနော သန္နိပတိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ အလမ္ပာယနော ‘‘နိက္ခမ မဟာနာဂါ’’တိ ¶ အာဟ။ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ပရိသံ တောသေန္တေန ကီဠိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ အလမ္ပာယနော ဗဟုံ ဓနံ လဘိတွာ တုဋ္ဌော မံ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ။ ယံ ယံ ဧသ မံ ကာရေတိ၊ တံ တံ ကရိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ သော ပေဠတော နီဟရိတွာ ‘‘မဟာ ဟောဟီ’’တိ အာဟ။ သော မဟာ အဟောသိ၊ ‘‘ခုဒ္ဒကော၊ ဝဋ္ဋော၊ ဝမ္မိတော၊ ဧကပ္ဖဏော၊ ဒွိဖဏော၊ တိပ္ဖဏော၊ စတုပ္ဖဏော၊ ပဉ္စ၊ ဆ၊ သတ္တ၊ အဋ္ဌ၊ နဝ၊ ဒသ ဝီသတိ၊ တိံသတိ၊ စတ္တာလီသ၊ ပဏ္ဏာသပ္ဖဏော၊ သတပ္ဖဏော၊ ဥစ္စော၊ နီစော၊ ဒိဿမာနကာယော၊ အဒိဿမာနကာယော၊ ဒိဿမာနဥပဍ္ဎကာယော ¶ ၊ နီလော၊ ပီတော၊ လောဟိတော၊ ဩဒါတော၊ မဉ္ဇဋ္ဌိကော ဟောဟိ၊ အဂ္ဂိဇာလံ ဝိဿဇ္ဇေဟိ၊ ဥဒကံ၊ ဓူမံ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ။ မဟာသတ္တော ဣမေသုပိ အာကာရေသု ဝုတ္တဝုတ္တေ ¶ အတ္တဘာဝေ နိမ္မိနိတွာ နစ္စံ ဒဿေသိ။ တံ ဒိသွာ ကောစိ အဿူနိ သန္ဓာရေတုံ နာသက္ခိ။

မနုဿာ ဗဟူနိ ဟိရညသုဝဏ္ဏဝတ္ထာလင်္ကာရာဒီနိ အဒံသု။ ဣတိ တသ္မိံ ဂါမေ သဟဿမတ္တံ လဘိ။ သော ကိဉ္စာပိ မဟာသတ္တံ ဂဏှန္တော ‘‘သဟဿံ လဘိတွာ တံ ဝိဿဇ္ဇေဿာမီ’’တိ အာဟ၊ တံ ပန ဓနံ လဘိတွာ ‘‘ဂါမကေပိ တာဝ မယာ ဧတ္တကံ ဓနံ လဒ္ဓံ၊ နဂရေ ကိရ ဗဟုံ လဘိဿာမီ’’တိ ဓနလောဘေန တံ န မုဉ္စိ။ သော တသ္မိံ ဂါမေ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ရတနမယံ ပေဠံ ကာရေတွာ တတ္ထ မဟာသတ္တံ ပက္ခိပိတွာ သုခယာနကံ အာရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နိက္ခမိတွာ တံ ဂါမနိဂမာဒီသု ကီဠာပေန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိ။ နာဂရာဇဿ ပန မဓုလာဇေ ဒေတိ၊ မဏ္ဍူကေ မာရေတွာ ဒေတိ၊ သော ဂေါစရံ န ဂဏှာတိ အဝိဿဇ္ဇနဘယေန။ ဂေါစရံ အဂ္ဂဏှန္တမ္ပိ ပုန နံ စတ္တာရော ဒွါရဂါမေ အာဒိံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ မာသမတ္တံ ကီဠာပေသိ။ ပန္နရသဥပေါသထဒိဝသေ ပန ‘‘အဇ္ဇ တုမှာကံ သန္တိကေ ကီဠာပေဿာမီ’’တိ ရညော အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟာဇနံ သန္နိပါတာပေသိ။ ရာဇင်္ဂဏေ မဉ္စာတိမဉ္စံ ဗန္ဓိံသု။

ကီဠနခဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

နဂရပဝေသနကဏ္ဍံ

အလမ္ပာယနေန ပန ဗောဓိသတ္တဿ ဂဟိတဒိဝသေယေဝ မဟာသတ္တဿ မာတာ သုပိနန္တေ အဒ္ဒသ ကာဠေန ရတ္တက္ခိနာ ပုရိသေန အသိနာ ဒက္ခိဏဗာဟုံ ဆိန္ဒိတွာ လောဟိတေန ပဂ္ဃရန္တေန နီယမာနံ။ သာ ဘီတတသိတာ ဥဋ္ဌာယ ဒက္ခိဏဗာဟုံ ပရာမသိတွာ သုပိနဘာဝံ ဇာနိ။ အထဿာ ဧတဒဟောသိ ‘‘မယာ ကက္ခဠော ပါပသုပိနော ဒိဋ္ဌော၊ စတုန္နံ ဝါ မေ ပုတ္တာနံ ဓတရဋ္ဌဿ ရညော ဝါ မမ ဝါ ပရိပန္ထေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ အပိစ ခေါ ပန မဟာသတ္တမေဝ အာရဗ္ဘ အတိရေကတရံ စိန္တေသိ။ ကိံကာရဏာ ¶ ? သေသာ အတ္တနော နာဂဘဝနေ ဝသန္တိ၊ ဣတရော ပန သီလဇ္ဈာသယတ္တာ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ။ တသ္မာ ‘‘ကစ္စိ နု ခေါ မေ ပုတ္တံ အဟိတုဏ္ဍိကော ဝါ သုပဏ္ဏော ဝါ ဂဏှေယျာ’’တိ တဿေဝ အတိရေကတရံ စိန္တေသိ ¶ ။ တတော အဍ္ဎမာသေ အတိက္ကန္တေ ‘‘မမ ပုတ္တော အဍ္ဎမာသာတိက္ကမေန မံ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောတိ၊ အဒ္ဓါဿ ကိဉ္စိ ¶ ဘယံ ဥပ္ပန္နံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ မာသာတိက္ကမေန ပနဿာ သောကေန အဿူနံ အပဂ္ဃရဏကာလော နာမ နာဟောသိ၊ ဟဒယံ သုဿိ၊ အက္ခီနိ ဥပစ္စိံသု။ သာ ‘‘ဣဒါနိ အာဂမိဿတိ၊ ဣဒါနိ အာဂမိဿတီ’’တိ တဿာဂမနမဂ္ဂမေဝ ဩလောကေန္တီ နိသီဒိ။ အထဿာ ဇေဋ္ဌပုတ္တော သုဒဿနော မာသစ္စယေန မဟတိယာ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ မာတာပိတူနံ ဒဿနတ္ထာယ အာဂတော၊ ပရိသံ ဗဟိ ဌပေတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ သာ ဘူရိဒတ္တံ အနုသောစန္တီ တေန သဒ္ဓိံ န ကိဉ္စိ သလ္လပိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘မယှံ မာတာ မယိ ပုဗ္ဗေ အာဂတေ တုဿတိ၊ ပဋိသန္ထာရံ ကရောတိ၊ အဇ္ဇ ပန ဒေါမနဿပ္ပတ္တာ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ? အထ နံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၈၄၈။

‘‘မမံ ဒိသွာန အာယန္တံ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနံ၊

ဣန္ဒြိယာနိ အဟဋ္ဌာနိ၊ သာဝံ ဇာတံ မုခံ တဝ။

၈၄၉။

‘‘ပဒ္ဓံ ယထာ ဟတ္ထဂတံ၊ ပါဏိနာ ပရိမဒ္ဒိတံ၊

သာဝံ ဇာတံ မုခံ တုယှံ၊ မမံ ဒိသွာန ဧဒိသ’’န္တိ။

တတ္ထ အဟဋ္ဌာနီတိ န ဝိပ္ပသန္နာနိ။ သာဝန္တိ ကဉ္စနာဒါသဝဏ္ဏံ တေ မုခံ ပီတကာဠကံ ဇာတံ။ ဟတ္ထဂတန္တိ ဟတ္ထေန ဆိန္ဒိတံ။ ဧဒိသန္တိ ဧဝရူပံ မဟန္တေန သိရိသောဘဂ္ဂေန တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ အာဂတံ မံ ဒိသွာ။

သာ ဧဝံ ဝုတ္တေပိ နေဝ ကထေသိ။ သုဒဿနော စိန္တေသိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကေနစိ ကုဒ္ဓါ ဝါ ပရိဗဒ္ဓါ ဝါ ဘဝေယျာ’’တိ။ အထ နံ ပုစ္ဆန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၈၅၀။

‘‘ကစ္စိ နု တေ နာဘိသသိ၊ ကစ္စိ တေ အတ္ထိ ဝေဒနာ၊

ယေန သာဝံ မုခံ တုယှံ၊ မမံ ဒိသွာန အာဂတ’’န္တိ။

တတ္ထ ကစ္စိ နု တေ နာဘိသသီတိ ကစ္စိ နု တံ ကောစိ န အဘိသသိ အက္ကောသေန ဝါ ပရိဘာသာယ ¶ ဝါ ဝိဟိံသီတိ ပုစ္ဆတိ။ တုယှန္တိ တဝ ပုဗ္ဗေ မမံ ဒိသွာ အာဂတံ ဧဒိသံ မုခံ န ဟောတိ။ ယေန ပန ကာရဏေန အဇ္ဇ တဝ မုခံ သာဝံ ဇာတံ၊ တံ မေ အာစိက္ခာတိ ပုစ္ဆတိ။

အထဿ ¶ သာ အာစိက္ခန္တီ အာဟ –

၈၅၁။

‘‘သုပိနံ တာတ အဒ္ဒက္ခိံ၊ ဣတော မာသံ အဓောဂတံ၊

‘ဒက္ခိဏံ ¶ ဝိယ မေ ဗာဟုံ၊ ဆေတွာ ရုဟိရမက္ခိတံ၊

ပုရိသော အာဒါယ ပက္ကာမိ၊ မမ ရောဒန္တိယာ သတိ’။

၈၅၂။

‘‘ယတောဟံ သုပိနမဒ္ဒက္ခိံ၊ သုဒဿန ဝိဇာနဟိ၊

တတော ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ၊ သုခံ မေ နောပလဗ္ဘတီ’’တိ။

တတ္ထ ဣတော မာသံ အဓောဂတန္တိ ဣတော ဟေဋ္ဌာ မာသာတိက္ကန္တံ။ အဇ္ဇ မေ ဒိဋ္ဌသုပိနဿ မာသော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ပုရိသောတိ ဧကော ကာဠော ရတ္တက္ခိ ပုရိသော။ ရောဒန္တိယာ သတီတိ ရောဒမာနာယ သတိယာ။ သုခံ မေ နောပလဗ္ဘတီတိ မမ သုခံ နာမ န ဝိဇ္ဇတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘တာတ၊ ပိယပုတ္တကော မေ တဝ ကနိဋ္ဌော န ဒိဿတိ၊ ဘယေနဿ ဥပ္ပန္နေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပရိဒေဝန္တီ အာဟ –

၈၅၃။

‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ ပရိဝါရိံသု၊ ကညာ ရုစိရဝိဂ္ဂဟာ၊

ဟေမဇာလပ္ပဋိစ္ဆန္နာ၊ ဘူရိဒတ္တော န ဒိဿတိ။

၈၅၄။

‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ ပရိဝါရိံသု၊ နေတ္တိံသဝရဓာရိနော၊

ကဏိကာရာဝ သမ္ဖုလ္လာ၊ ဘူရိဒတ္တော န ဒိဿတိ။

၈၅၅။

‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ ဂမိဿာမ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနံ၊

ဓမ္မဋ္ဌံ သီလသမ္ပန္နံ၊ ပဿာမ တဝ ဘာတရ’’န္တိ။

တတ္ထ သမ္ဖုလ္လာတိ သုဝဏ္ဏဝတ္ထာလင်္ကာရဓာရိတာယ သမ္ဖုလ္လာ ကဏိကာရာ ဝိယ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော၊ ဧဟိ၊ တာတ၊ ဘူရိဒတ္တဿ နိဝေသနံ ဂစ္ဆာမာတိ ဝဒတိ။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ တဿ စေဝ အတ္တနော စ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ တတ္ထ အဂမာသိ။ ဘူရိဒတ္တဿ ဘရိယာယော ပန တံ ဝမ္မိကမတ္ထကေ အဒိသွာ ‘‘မာတု နိဝေသနေ ဝသိဿတီ’’တိ အဗျာဝဋာ အဟေသုံ။ တာ ‘‘သဿု ကိရ နော ပုတ္တံ အပဿန္တီ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သုတွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ‘‘အယျေ၊ ပုတ္တဿ တေ အဒိဿမာနဿ အဇ္ဇ မာသော အတီတော’’တိ မဟာပရိဒေဝံ ပရိဒေဝမာနာ ¶ တဿာ ပါဒမူလေ ပတိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၅၆။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တိံ၊ ဘူရိဒတ္တဿ မာတရံ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဘူရိဒတ္တဿ နာရိယော။

၈၅၇။

‘‘ပုတ္တံ တေယျေ န ဇာနာမ၊ ဣတော မာသံ အဓောဂတံ၊

မတံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇီဝံ၊ ဘူရိဒတ္တံ ယသဿိန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ‘‘ပုတ္တံ တေယျေ’’တိ အယံ တာသံ ပရိဒေဝနကထာ။

ဘူရိဒတ္တဿ မာတာ သုဏှာဟိ သဒ္ဓိံ အန္တရဝီထိယံ ပရိဒေဝိတွာ တာ အာဒါယ တဿ ပါသာဒံ အာရုယှ ပုတ္တဿ သယနဉ္စ အာသနဉ္စ ဩလောကေတွာ ပရိဒေဝမာနာ အာဟ –

၈၅၈။

‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ၊ သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊

စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။

၈၅၉။

‘‘ကုရရီ ဟတဆာပါဝ၊ သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊

စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။

၈၆၀။

‘‘သာ နူန စက္ကဝါကီဝ၊ ပလ္လလသ္မိံ အနောဒကေ၊

စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။

၈၆၁။

‘‘ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ၊

ဧဝံ ဈာယာမိ သောကေန၊ ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ’’တိ။

တတ္ထ အပဿတီတိ အပဿန္တီ။ ဟတဆာပါဝါတိ ဟတပေါတကာဝ။

ဧဝံ ¶ ဘူရိဒတ္တမာတရိ ဝိလပမာနာယ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနံ အဏ္ဏဝကုစ္ဆိ ဝိယ ဧကသဒ္ဒံ အဟောသိ။ ဧကောပိ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ နာသက္ခိ။ သကလနိဝေသနံ ယုဂန္ဓရဝါတပ္ပဟဋံ ဝိယ သာလဝနံ အဟောသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၆၂။

‘‘သာလာဝ သမ္ပမထိတာ၊ မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ၊

သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ’’တိ။

အရိဋ္ဌော ¶ စ သုဘောဂေါ စ ဥဘောပိ ဘာတရော မာတာပိတူနံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနံ ပဝိသိတွာ မာတရံ အဿာသယိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၆၃။

‘‘ဣဒံ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ၊

အရိဋ္ဌော စ သုဘောဂေါ စ၊ ပဓာဝိံသု အနန္တရာ။

၈၆၄။

‘‘အမ္မ အဿာသ မာ သောစိ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော၊

စဝန္တိ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ ဧသာဿ ပရိဏာမိတာ’’တိ။

တတ္ထ ဧသာဿ ပရိဏာမိတာတိ ဧသာ စုတူပပတ္တိ အဿ လောကဿ ပရိဏာမိတာ၊ ဧဝဉှိ သော လောကော ပရိဏာမေတိ။ ဧတေဟိ ဒွီဟိ အင်္ဂေဟိ မုတ္တော နာမ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။

သမုဒ္ဒဇာ ¶ အာဟ –

၈၆၅။

‘‘အဟမ္ပိ တာတ ဇာနာမိ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော၊

သောကေန စ ပရေတသ္မိ၊ ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။

၈၆၆။

‘‘အဇ္ဇ စေ မေ ဣမံ ရတ္တိံ၊ သုဒဿန ဝိဇာနဟိ၊

ဘူရိဒတ္တံ အပဿန္တီ၊ မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

တတ္ထ အဇ္ဇ စေ မေတိ တာတ သုဒဿန၊ သစေ အဇ္ဇ ဣမံ ရတ္တိံ ဘူရိဒတ္တော မမ ဒဿနံ နာဂမိဿတိ၊ အထာဟံ တံ အပဿန္တီ ဇီဝိတံ ဇဟိဿာမီတိ မညာမိ။

ပုတ္တာ ¶ အာဟံသု –

၈၆၇။

‘‘အမ္မ အဿာသ မာ သောစိ၊ အာနယိဿာမ ဘာတရံ၊

ဒိသောဒိသံ ဂမိဿာမ၊ ဘာတုပရိယေသနံ စရံ။

၈၆၈။

‘‘ပဗ္ဗတေ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု၊ ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊

ဩရေန သတ္တရတ္တဿ၊ ဘာတရံ ပဿ အာဂတ’’န္တိ။

တတ္ထ စရန္တိ အမ္မ၊ မယံ တယောပိ ဇနာ ဘာတုပရိယေသနံ စရန္တာ ဒိသောဒိသံ ဂမိဿာမာတိ နံ အဿာသေသုံ။

တတော ¶ သုဒဿနော စိန္တေသိ ‘‘သစေ တယောပိ ဧကံ ဒိသံ ဂမိဿာမ၊ ပပဉ္စော ဘဝိဿတိ၊ တီဟိ တီဏိ ဌာနာနိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ – ဧကေန ဒေဝလောကံ၊ ဧကေန ဟိမဝန္တံ၊ ဧကေန မနုဿလောကံ။ သစေ ခေါ ပန ကာဏာရိဋ္ဌော မနုဿလောကံ ဂမိဿတိ၊ ယတ္ထေဝ ဘူရိဒတ္တံ ပဿတိ။ တံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဈာပေတွာ ဧဿတိ၊ ဧသ ကက္ခဠော ဖရုသော၊ န သက္ကာ ဧတံ တတ္ထ ပေသေတု’’န္တိ။ စိန္တေတွာ စ ပန ‘‘တာတ အရိဋ္ဌ၊ တွံ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆ၊ သစေ ဒေဝတာဟိ ဓမ္မံ သောတုကာမာဟိ ဘူရိဒတ္တော ဒေဝလောကံ နီတော၊ တတော နံ အာနေဟီ’’တိ အရိဋ္ဌံ ဒေဝလောကံ ပဟိဏိ။ သုဘောဂံ ပန ‘‘တာတ၊ တွံ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ပဉ္စသု မဟာနဒီသု ဘူရိဒတ္တံ ဥပဓာရေတွာ ဧဟီ’’တိ ဟိမဝန္တံ ပဟိဏိ။ သယံ ပန မနုဿလောကံ ဂန္တုကာမော စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ မာဏဝကဝဏ္ဏေန ဂမိဿာမိ၊ မနုဿာ နေဝ မေ ပိယာယိဿန္တိ၊ မယာ တာပသဝေသေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ မနုဿာနဉှိ ပဗ္ဗဇိတာ ပိယာ မနာပါ’’တိ။ သော တာပသဝေသံ ဂဟေတွာ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိ။

ဗောဓိသတ္တဿ ပန အဇမုခီ နာမ ဝေမာတိကဘဂိနီ အတ္ထိ။ တဿာ ဗောဓိသတ္တေ အဓိမတ္တော သိနေဟော။ သာ သုဒဿနံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘ဘာတိက ¶ ၊ အတိဝိယ ကိလမာမိ၊ အဟမ္ပိ တယာ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ၊ န သက္ကာ တယာ ဂန္တုံ၊ အဟံ ပဗ္ဗဇိတဝသေန ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ပန ခုဒ္ဒကမဏ္ဍူကီ ဟုတွာ တဝ ဇဋန္တရေ နိပဇ္ဇိတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧဟီ’’တိ။ သာ မဏ္ဍူကပေါတိကာ ဟုတွာ တဿ ဇဋန္တရေ နိပဇ္ဇိ။ သုဒဿနော ‘‘မူလတော ပဋ္ဌာယ ဝိစိနန္တော ဂမိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ဘရိယာယော တဿ ဥပေါသထကရဏဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိတွာ ပဌမံ တတ္ထ ဂန္တွာ အလမ္ပာယနေန မဟာသတ္တဿ ဂဟိတဋ္ဌာနေ လောဟိတဉ္စ ဝလ္လီဟိ ကတပေဠဋ္ဌာနဉ္စ ဒိသွာ ‘‘ဘူရိဒတ္တော အဟိတုဏ္ဍိကေန ဂဟိတော’’တိ ဉတွာ သမုပ္ပန္နသောကော အဿုပုဏ္ဏေဟိ ¶ နေတ္တေဟိ အလမ္ပာယနဿ ဂတမဂ္ဂေနေဝ ပဌမံ ကီဠာပိတဂါမံ ဂန္တွာ မနဿေ ပုစ္ဆိ ‘‘ဧဝရူပေါ နာမ နာဂေါ ကေနစီဓ အဟိတုဏ္ဍိကေန ကီဠာပိတော’’တိ? ‘‘အာမ၊ အလမ္ပာယနေန ဣတော မာသမတ္ထကေ ကီဠာပိတော’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စိ ဓနံ တေန လဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဣဓေဝ တေန သဟဿမတ္တံ လဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဣဒါနိ သော ကုဟိံ ဂတော’’တိ? ‘‘အသုကဂါမံ နာမာ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပုစ္ဆန္တော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဒွါရံ အဂမာသိ။

တသ္မိံ ¶ ခဏေ အလမ္ပာယနော သုနှာတော သုဝိလိတ္တော မဋ္ဌသာဋကံ နိဝါသေတွာ ရတနပေဠံ ဂါဟာပေတွာ ရာဇဒွါရမေဝ ဂတော။ မဟာဇနော သန္နိပတိ၊ ရညော အာသနံ ပညတ္တံ။ သော အန္တောနိဝေသနေ ဌိတောဝ ‘‘အဟံ အာဂစ္ဆာမိ၊ နာဂရာဇာနံ ကီဠာပေတူ’’တိ ပေသေသိ။ အလမ္ပာယနော စိတ္တတ္ထရဏေ ရတနပေဠံ ဌပေတွာ ဝိဝရိတွာ ‘‘ဧဟိ မဟာနာဂါ’’တိ သညမဒါသိ။ တသ္မိံ သမယေ သုဒဿနောပိ ပရိသန္တရေ ဌာတော။ အထ မဟာသတ္တော သီသံ နီဟရိတွာ သဗ္ဗာဝန္တံ ပရိသံ ဩလောကေသိ။ နာဂါ ဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပရိသံ ဩလောကေန္တိ သုပဏ္ဏပရိပန္ထံ ဝါ ဉာတကေ ဝါ ဒဿနတ္ထာယ။ တေ သုပဏ္ဏံ ဒိသွာ ဘီတာ န နစ္စန္တိ၊ ဉာတကေ ဝါ ဒိသွာ လဇ္ဇမာနာ န နစ္စန္တိ။ မဟာသတ္တော ပန ဩလောကေန္တော ပရိသန္တရေ ဘာတရံ အဒ္ဒသ။ သော အက္ခိပူရာနိ အဿူနိ ဂဟေတွာ ပေဠတော နိက္ခမိတွာ ဘာတရာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ မဟာဇနော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဘီတော ပဋိက္ကမိ၊ ဧကော သုဒဿနောဝ အဋ္ဌာသိ။ သော ဂန္တွာ တဿ ပါဒပိဋ္ဌိယံ သီသံ ဌပေတွာ ရောဒိ၊ သုဒဿနောပိ ပရိဒေဝိ။ မဟာသတ္တော ရောဒိတွာ နိဝတ္တိတွာ ပေဠမေဝ ပါဝိသိ။ အလမ္ပာယနောပိ ‘‘ဣမိနာ နာဂေန တာပသော ဍဋ္ဌော ဘဝိဿတိ၊ အဿာသေဿာမိ န’’န္တိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ –

၈၆၉။

‘‘ဟတ္ထာ ¶ ပမုတ္တော ဥရဂေါ၊ ပါဒေ တေ နိပတီ ဘုသံ၊

ကစ္စိ နု တံ ဍံသီ တာတ၊ မာ ဘာယိ သုခိတော ဘဝါ’’တိ။

တတ္ထ မာ ဘာယီတိ တာတ တာပသ၊ အဟံ အလမ္ပာယနော နာမ၊ မာ ဘာယိ၊ တဝ ပဋိဇဂ္ဂနံ နာမ မမ ဘာရောတိ။

သုဒဿနော တေန သဒ္ဓိံ ကထေတုကမျတာယ ဂါထမာဟ –

၈၇၀။

‘‘နေဝ မယှံ အယံ နာဂေါ၊ အလံ ဒုက္ခာယ ကာယစိ၊

ယာဝတတ္ထိ အဟိဂ္ဂါဟော၊ မယာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကာယစီတိ ကဿစိ အပ္ပမတ္တကဿပိ ဒုက္ခဿ ဥပ္ပာဒနေ အယံ မမ အသမတ္ထော။ မယာ ဟိ သဒိသော အဟိတုဏ္ဍိကော နာမ နတ္ထီတိ။

အလမ္ပာယနော ‘‘အသုကော နာမေသော’’တိ အဇာနန္တော ကုဇ္ဈိတွာ အာဟ –

၈၇၁။

‘‘ကော ¶ နု ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊ ဒိတ္တော ပရိသမာဂတော၊

အဝှာယန္တု သုယုဒ္ဓေန၊ သုဏန္တု ပရိသာ မမာ’’တိ။

တတ္ထ ဒိတ္တောတိ ဂဗ္ဗိတော ဗာလော အန္ဓဉာဏော။ အဝှာယန္တူတိ အဝှာယန္တော၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အယံ ကော ဗာလော ဥမ္မတ္တကော ဝိယ မံ သုယုဒ္ဓေန အဝှာယန္တော အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သမံ ကရောန္တော ပရိသမာဂတော၊ ပရိသာ မမ ဝစနံ သုဏန္တု၊ မယှံ ဒေါသော နတ္ထိ၊ မာ ခေါ မေ ကုဇ္ဈိတ္ထာတိ။

အထ နံ သုဒဿနော ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၈၇၂။

‘‘တွံ မံ နာဂေန အာလမ္ပ၊ အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ၊

ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ၊ အာ သဟဿေဟိ ပဉ္စဟီ’’တိ။

တတ္ထ နာဂေနာတိ တွံ နာဂေန မယာ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈ၊ အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ တယာ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိဿာမိ။ အာ သဟဿေဟိ ပဉ္စဟီတိ တသ္မိံ နော ယုဒ္ဓေ ယာဝ ပဉ္စဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ဟောတူတိ။

အလမ္ပာယနော အာဟ –

၈၇၃။

‘‘အဟဉှိ ဝသုမာ အဍ္ဎော၊ တွံ ဒလိဒ္ဒေါသိ မာဏဝ၊

ကော နု တေ ပါဋိဘောဂတ္ထိ၊ ဥပဇူတဉ္စ ကိံ သိယာ။

၈၇၄။

‘‘ဥပဇူတဉ္စ မေ အဿ၊ ပါဋိဘောဂေါ စ တာဒိသော၊

ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ၊ အာ သဟဿေဟိ ပဉ္စဟီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကော နု တေတိ တဝ ပဗ္ဗဇိတဿ ကော နု ပါဋိဘောဂေါ အတ္ထိ။ ဥပဇူတဉ္စာတိ ဣမသ္မိံ ဝါ ဇူတေ ဥပနိက္ခေပဘူတံ ကိံ နာမ တဝ ဓနံ သိယာ၊ ဒဿေဟိ မေတိ ¶ ဝဒတိ။ ဥပဇူတဉ္စ မေတိ မယှံ ပန ဒါတဗ္ဗံ ဥပနိက္ခေပဓနံ ဝါ ဌပေတဗ္ဗပါဋိဘောဂေါ ဝါ တာဒိသော အတ္ထိ၊ တသ္မာ နော တတ္ထ ယာဝ ပဉ္စဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ဟောတူတိ။

သုဒဿနော တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘ပဉ္စဟိ နော သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ဟောတူ’’တိ အဘီတော ရာဇနိဝေသနံ အာရုယှ မာတုလရညော သန္တိကေ ဌိတော ဂါထမာဟ –

၈၇၅။

‘‘သုဏောဟိ ¶ မေ မဟာရာဇ၊ ဝစနံ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊

ပဉ္စန္နံ မေ သဟဿာနံ၊ ပါဋိဘောဂေါ ဟိ ကိတ္တိမာ’’တိ။

တတ္ထ ကိတ္တိမာတိ ဂုဏကိတ္တိသမ္ပန္န ဝိဝိဓဂုဏာစာရကိတ္တိသမ္ပန္န။

ရာဇာ ‘‘အယံ တာပသော မံ အတိဗဟုံ ဓနံ ယာစတိ၊ ကိံ နု ခေါ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၈၇၆။

‘‘ပေတ္တိကံ ဝါ ဣဏံ ဟောတိ၊ ယံ ဝါ ဟောတိ သယံကတံ၊

ကိံ တွံ ဧဝံ ဗဟုံ မယှံ၊ ဓနံ ယာစသိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ပေတ္တိကံ ဝါတိ ပိတရာ ဝါ ဂဟေတွာ ခါဒိတံ၊ အတ္တနာ ဝါ ကတံ ဣဏံ နာမ ဟောတိ၊ ကိံ မမ ပိတရာ တဝ ဟတ္ထတော ဂဟိတံ အတ္ထိ၊ ဥဒါဟု မယာ၊ ကိံကာရဏာ မံ ဧဝံ ဗဟုံ ဓနံ ယာစသီတိ?

ဧဝံ ဝုတ္တေ သုဒဿနော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၈၇၇။

‘‘အလမ္ပာယနော ဟိ နာဂေန၊ မမံ အဘိဇိဂီသတိ၊

အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ၊ ဍံသယိဿာမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၈၇၈။

‘‘တံ တွံ ဒဋ္ဌုံ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇ ရဋ္ဌာဘိဝဍ္ဎန၊

ခတ္တသင်္ဃပရိဗျူဠှော၊ နိယျာဟိ အဟိဒဿန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အဘိဇိဂီသတီတိ ယုဒ္ဓေ ဇိနိတုံ ဣစ္ဆတိ။ တတ္ထ သစေ သော ဇီယိဿတိ၊ မယှံ ပဉ္စသဟဿာနိ ဒဿတိ။ သစာဟံ ဇီယိဿာမိ၊ အဟမဿ ဒဿာမိ၊ တသ္မာ တံ ဗဟုံ ဓနံ ယာစာမိ။ တန္တိ တသ္မာ တွံ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇ အဟိဒဿနံ ဒဋ္ဌုံ နိယျာဟီတိ။

ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ တာပသေန သဒ္ဓိံယေဝ နိက္ခမိ။ တံ ဒိသွာ အလမ္ပာယနော ‘‘အယံ တာပသော ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဂဟေတွာ အာဂတော၊ ရာဇကုလူပကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဘီတော တံ အနုဝတ္တန္တော ဂါထမာဟ –

၈၇၉။

‘‘နေဝ တံ အတိမညာမိ၊ သိပ္ပဝါဒေန မာဏဝ၊

အတိမတ္တောသိ သိပ္ပေန၊ ဥရဂံ နာပစာယသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ သိပ္ပဝါဒေနာတိ မာဏဝ၊ အဟံ အတ္တနော သိပ္ပေန တံ နာတိမညာမိ၊ တွံ ပန သိပ္ပေန အတိမတ္တော ဣမံ ဥရဂံ န ပူဇေသိ၊ နာဂဿ အပစိတိံ န ကရောသီတိ။

တတော သုဒဿနော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၈၈၀။

‘‘အဟမ္ပိ နာတိမညာမိ၊ သိပ္ပဝါဒေန ဗြာဟ္မဏ၊

အဝိသေန စ နာဂေန၊ ဘုသံ ဝဉ္စယသေ ဇနံ။

၈၈၁။

‘‘ဧဝဉ္စေတံ ဇနော ဇညာ၊ ယထာ ဇာနာမိ တံ အဟံ၊

န တွံ လဘသိ အာလမ္ပ၊ ဘုသမုဋ္ဌိံ ကုတော ဓန’’န္တိ။

အထဿ အလမ္ပာယနော ကုဇ္ဈိတွာ အာဟ –

၈၈၂။

‘‘ခရာဇိနော ဇဋီ ဒုမ္မီ၊ ဒိတ္တော ပရိသမာဂတော၊

ယော တွံ ဧဝံ ဂတံ နာဂံ၊ ‘အဝိသော’ အတိမညတိ။

၈၈၃။

‘‘အာသဇ္ဇ ခေါ နံ ဇညာသိ၊ ပုဏ္ဏံ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော၊

မညေ တံ ဘသ္မရာသိံဝ၊ ခိပ္ပမေသ ကရိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒုမ္မီတိ အနဉ္ဇိတနယနော [ရုမ္မီတိ အနဉ္ဇိတာ မဏ္ဍိတော (သီ။ ပီ။)]။ အဝိသော အတိမညသီတိ နိဗ္ဗိသောတိ အဝဇာနာသိ။ အာသဇ္ဇာတိ ဥပဂန္တွာ။ ဇညာသီတိ ဇာနေယျာသိ။

အထ တေန သဒ္ဓိံ ကေဠိံ ကရောန္တော သုဒဿနော ဂါထမာဟ –

၈၈၄။

‘‘သိယာ ဝိသံ သိလုတ္တဿ၊ ဒေဍ္ဍုဘဿ သိလာဘုနော၊

နေဝ လောဟိတသီသဿ၊ ဝိသံ နာဂဿ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ သိလုတ္တဿာတိ ဃရသပ္ပဿ။ ဒေဍ္ဍုဘဿာတိ ဥဒကသပ္ပဿ။ သိလာဘုနောတိ နီလဝဏ္ဏသပ္ပဿ။ ဣတိ နိဗ္ဗိသေ သပ္ပေ ဒဿေတွာ ဧတေသံ ဝိသံ သိယာ၊ နေဝ လောဟိတသီသဿ သပ္ပဿာတိ အာဟ။

အထ နံ အလမ္ပာယနော ဒွီဟိ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

၈၈၅။

‘‘သုတမေတံ အရဟတံ၊ သညတာနံ တပဿိနံ၊

ဣဓ ဒါနာနိ ဒတွာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ၊

ဇီဝန္တော ဒေဟိ ဒါနာနိ၊ ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒါတဝေ။

၈၈၆။

‘‘အယံ ¶ နာဂေါ မဟိဒ္ဓိကော၊ တေဇဿီ ဒုရတိက္ကမော၊

တေန တံ ဍံသယိဿာမိ၊ သော တံ ဘသ္မံ ကရိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒါတဝေတိ ယဒိ တေ ကိဉ္စိ ဒါတဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ တံ ဒေဟီတိ။

၈၈၇။

‘‘မယာပေတံ သုတံ သမ္မ၊ သညတာနံ တပဿိနံ၊

ဣဓ ဒါနာနိ ဒတွာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ၊

တွမေဝ ဒေဟိ ဇီဝန္တော၊ ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒါတဝေ။

၈၈၈။

‘‘အယံ ¶ အဇမုခီ နာမ၊ ပုဏ္ဏာ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော၊

တာယ တံ ဍံသယိဿာမိ၊ သာ တံ ဘသ္မံ ကရိဿတိ။

၈၈၉။

‘‘ယာ ¶ ဓီတာ ဓတရဋ္ဌဿ၊ ဝေမာတာ ဘဂိနီ မမ၊

သာ တံ ဍံသတွဇမုခီ၊ ပုဏ္ဏာ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော’’တိ။ –

ဣမာ ဂါထာ သုဒဿနဿ ဝစနံ။ တတ္ထ ပုဏ္ဏာ ဥဂ္ဂဿ တေဇသောတိ ဥဂ္ဂေန ဝိသေန ပုဏ္ဏာ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘အမ္မ အဇမုခိ၊ ဇဋန္တရတော မေ နိက္ခမိတွာ ပါဏိမှိ ပတိဋ္ဌဟာ’’တိ မဟာဇနဿ မဇ္ဈေယေဝ ဘဂိနိံ ပက္ကောသိတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သာ တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ဇဋန္တရေ နိသိန္နာဝ တိက္ခတ္တုံ မဏ္ဍူကဝဿိတံ ဝဿိတွာ နိက္ခမိတွာ အံသကူဋေ နိသီဒိတွာ ဥပ္ပတိတွာ တဿ ဟတ္ထတလေ တီဏိ ဝိသဗိန္ဒူနိ ပါတေတွာ ပုန တဿ ဇဋန္တရမေဝ ပါဝိသိ။ သုဒဿနော ဝိသံ ဂဟေတွာ ဌိတောဝ ‘‘နဿိဿတာယံ ဇနပဒေါ၊ နဿိဿတာယံ ဇနပဒေါ’’တိ တိက္ခတ္တုံ မဟာသဒ္ဒံ အဘာသိ။ တဿ သော သဒ္ဒေါ ဒွါဒသယောဇနိကံ ဗာရာဏသိံ ဆာဒေတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ ရာဇာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိမတ္ထံ ဇနပဒေါ နဿိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမဿ ဝိသဿ နိသိဉ္စနဋ္ဌာနံ န ပဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ မဟန္တာ အယံ ပထဝီ၊ ပထဝိယံ နိသိဉ္စာ’’တိ။ အထ နံ ‘‘န သက္ကာ ပထဝိယံ သိဉ္စိတုံ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ပဋိက္ခိပန္တော ဂါထမာဟ –

၈၉၀။

‘‘ဆမာယံ စေ နိသိဉ္စိဿံ၊ ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊

တိဏလတာနိ ဩသဓျော၊ ဥဿုဿေယျုံ အသံသယ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ တိဏလတာနီတိ ပထဝိနိဿိတာနိ တိဏာနိ စ လတာ စ သဗ္ဗောသဓိယော စ ဥဿုဿေယျုံ၊ တသ္မာ န သက္ကာ ပထဝိယံ နိသိဉ္စိတုန္တိ။

တေန ဟိ နံ၊ တာတ၊ ဥဒ္ဓံ အာကာသံ ခိပါတိ။ တတြာပိ န သက္ကာတိ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၈၉၁။

‘‘ဥဒ္ဓံ စေ ပါတယိဿာမိ၊ ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊

သတ္တဝဿာနိယံ ဒေဝေါ၊ န ဝဿေ န ဟိမံ ပတေ’’တိ။

တတ္ထ န ဟိမံ ပတေတိ သတ္တဝဿာနိ ဟိမဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ န ပတိဿတိ။

တေန ¶ ဟိ နံ တာတ ဥဒကေ သိဉ္စာတိ။ တတြာပိ န သက္ကာတိ ဒဿေတုံ ဂါထမာဟ –

၈၉၂။

‘‘ဥဒကေ ¶ စေ နိသိဉ္စိဿံ၊ ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊

ယာဝန္တောဒကဇာ ပါဏာ၊ မရေယျုံ မစ္ဆကစ္ဆပါ’’တိ။

အထ နံ ရာဇာ အာဟ – ‘‘တာတ၊ မယံ န ကိဉ္စိ ဇာနာမ၊ ယထာ အမှာကံ ရဋ္ဌံ န နဿတိ၊ တံ ဥပါယံ တွမေဝ ဇာနာဟီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပဋိပါဋိယာ တယော အာဝါဋေ ခဏာပေထာ’’တိ။ ရာဇာ ခဏာပေသိ။ သုဒဿနော ပဌမံ အာဝါဋံ နာနာဘေသဇ္ဇာနံ ပူရာပေသိ၊ ဒုတိယံ ဂေါမယဿ၊ တတိယံ ဒိဗ္ဗောသဓာနညေဝ။ တတော ပဌမေ အာဝါဋေ ဝိသဗိန္ဒူနိ ပါတေသိ။ တင်္ခဏညေဝ ဓူမာယိတွာ ဇာလာ ဥဋ္ဌဟိ။ သာ ဂန္တွာ ဂေါမယေ အာဝါဋံ ဂဏှိ။ တတောပိ ဇာလာ ဥဋ္ဌာယ ဣတရံ ဒိဗ္ဗောသဓဿ ပုဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ဩသဓာနိ ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာယိ။ အလမ္ပာယနော တဿ အာဝါဋဿ အဝိဒူရေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဝိသဥသုမာ ပဟရိ၊ သရီရစ္ဆဝိ ဥပ္ပာဋေတွာ ဂတာ၊ သေတကုဋ္ဌိ အဟောသိ။ သော ဘယတဇ္ဇိတော ‘‘နာဂရာဇာနံ ဝိဿဇ္ဇေမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ။ တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ရတနပေဠာယ နိက္ခမိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပ္ပဋိမဏ္ဍိတံ အတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ဒေဝရာဇလီလာယ ဌိတော။ သုဒဿနောပိ အဇမုခီပိ တထေဝ အဋ္ဌံသု။ တတော သုဒဿနော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘ဇာနာသိ နော၊ မဟာရာဇ၊ ကဿေတေ ပုတ္တာ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘တုမှေ တာဝ န ဇာနာသိ၊ ကာသိရညော ပန ဓီတာယ သမုဒ္ဒဇာယ ဓတရဋ္ဌဿ ဒိန္နဘာဝံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဇာနာမိ၊ မယှံ သာ ကနိဋ္ဌဘဂိနီ’’တိ။ ‘‘မယံ တဿာ ပုတ္တာ၊ တွံ နော မာတုလော’’တိ။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ ကမ္ပမာနော တေ အာလိင်္ဂိတွာ သီသေ စုမ္ဗိတွာ ရောဒိတွာ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရံ ကာရေတွာ ဘူရိဒတ္တေန ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ၊ တံ ဧဝရူပံ ဥဂ္ဂတေဇံ ကထံ အလမ္ပာယနော ဂဏှီ’’တိ? သော သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေန ကထေတွာ ရာဇာနံ ဩဝဒန္တော ‘‘မဟာရာဇ၊ ရညာ နာမ ဣမိနာ နိယာမေန ရဇ္ဇံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ မာတုလဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အထ နံ သုဒဿနော အာဟ – ‘‘မာတုလ၊ မမ မာတာ ဘူရိဒတ္တံ အပဿန္တီ ကိလမတိ၊ န သက္ကာ အမှေဟိ ပပဉ္စံ ကာတု’’န္တိ။ ‘‘သာဓု၊ တာတာ၊ တုမှေ တာဝ ဂစ္ဆထ။ အဟံ ပန မမ ဘဂိနိံ ဒဋ္ဌုကာမောမှိ၊ ကထံ ပဿိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မာတုလ၊ ကဟံ ပန နော အယျကော ကာသိရာဇာ’’တိ? ‘‘တာတ၊ မမ ဘဂိနိယာ ဝိနာ ¶ ဝသိတုံ အသက္ကောန္တော ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ အသုကေ ဝနသဏ္ဍေ နာမ ဝသတီ’’တိ။ ‘‘မာတုလ၊ မမ မာတာ တုမှေ စေဝ အယျကဉ္စ ဒဋ္ဌုကာမာ၊ တုမှေ အသုကဒိဝသေ မမ အယျကဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆထ၊ မယံ မာတရံ အာဒါယ အယျကဿ အဿမပဒံ အာဂစ္ဆိဿာမ။ တတ္ထ နံ တုမှေပိ ပဿိဿထာ’’တိ။ ဣတိ တေ မာတုလဿ ဒိဝသံ ¶ ဝဝတ္ထပေတွာ ရာဇနိဝေသနာ ဩတရိံသု။ ရာဇာ ဘာဂိနေယျေ ဥယျောဇေတွာ ရောဒိတွာ နိဝတ္တိ။ တေပိ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ နာဂဘဝနံ ဂတာ။

နဂရပဝေသနခဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

မဟာသတ္တဿ ပရိယေသနခဏ္ဍံ

မဟာသတ္တေ သမ္ပတ္တေ သကလနာဂဘဝနံ ဧကပရိဒေဝသဒ္ဒံ အဟောသိ။ သောပိ မာသံ ပေဠာယ ဝသိတတ္တာ ကိလန္တော ဂိလာနသေယျံ သယိ။ တဿ သန္တိကံ အာဂစ္ဆန္တာနံ နာဂါနံ ပမာဏံ နတ္ထိ။ သော တေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေန္တော ကိလမတိ။ ကာဏာရိဋ္ဌော ဒေဝလောကံ ဂန္တွာ မဟာသတ္တံ အဒိသွာ ပဌမမေဝါဂတော။ အထ နံ ‘‘ဧသ စဏ္ဍော ဖရုသော၊ သက္ခိဿတိ နာဂပရိသံ ဝါရေတု’’န္တိ မဟာသတ္တဿ နိသိန္နဋ္ဌာနေ ဒေါဝါရိကံ ကရိံသု။ သုဘောဂေါပိ သကလဟိမဝန္တံ ဝိစရိတွာ တတော မဟာသမုဒ္ဒဉ္စ သေသနဒိယော စ ဥပဓာရေတွာ ယမုနံ ဥပဓာရေန္တော အာဂစ္ဆတိ။ နေသာဒဗြာဟ္မဏောပိ အလမ္ပာယနံ ကုဋ္ဌိံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဘူရိဒတ္တံ ကိလမေတွာ ကုဋ္ဌိ ဇာတော၊ အဟံ ပန တံ မယှံ တာဝ ဗဟူပကာရံ မဏိလောဘေန အလမ္ပာယနဿ ဒဿေသိံ၊ တံ ပါပံ မမ အာဂမိဿတိ။ ယာဝ တံ န အာဂစ္ဆတိ၊ တာဝဒေဝ ယမုနံ ဂန္တွာ ပယာဂတိတ္ထေ ပါပပဝါဟနံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ ‘‘မယာ ဘူရိဒတ္တေ မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ ကတံ၊ တံ ပါပံ ပဝါဟေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဥဒကောရောဟနကမ္မံ ကရောတိ။ တသ္မိံ ခဏေ သုဘောဂေါ ¶ တံ ဌာနံ ပတ္တော။ တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣမိနာ ကိရ ပါပကေန တာဝ မဟန္တဿ ယသဿ ဒါယကော မမ ဘာတာ မဏိရတနဿ ကာရဏာ အလမ္ပာယနဿ ဒဿိတော၊ နာဿ ဇီဝိတံ ဒဿာမီ’’တိ နင်္ဂုဋ္ဌေန တဿ ပါဒေသု ဝေဌေတွာ အာကဍ္ဎိတွာ ဥဒကေ ဩသိဒါပေတွာ နိရဿာသကာလေ ထောကံ သိထိလံ အကာသိ။ သော သီသံ ဥက္ခိပိ။ အထ နံ ပုနာကဍ္ဎိတွာ ¶ ဩသီဒါပေသိ။ ဧဝံ ဗဟူ ဝါရေ တေန ကိလမိယမာနော နေသာဒဗြာဟ္မဏော သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ဂါထမာဟ –

၈၉၃။

‘‘လောကျံ သဇန္တံ ဥဒကံ၊ ပယာဂသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတံ၊

ကော မံ အဇ္ဈောဟရီ ဘူတော၊ ဩဂါဠှံ ယမုနံ နဒိ’’န္တိ။

တတ္ထ လောကျန္တိ ဧဝံ ပါပဝါဟနသမတ္ထန္တိ လောကသမ္မတံ။ သဇန္တန္တိ ဧဝရူပံ ဥဒကံ အဘိသိဉ္စန္တံ။ ပယာဂသ္မိန္တိ ပယာဂတိတ္ထေ။

အထ ¶ နံ သုဘောဂေါ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၈၉၄။

‘‘ယဒေသ လောကာဓိပတီ ယသဿီ၊ ဗာရာဏသိံ ပကြိယ သမန္တတော၊

တဿာဟ ပုတ္တော ဥရဂူသဘဿ၊ သုဘောဂေါတိ မံ ဗြာဟ္မဏ ဝေဒယန္တီ’’တိ။

တတ္ထ ယဒေသာတိ ယော ဧသော။ ပကြိယ သမန္တတောတိ ပစ္စတ္ထိကာနံ ဒုပ္ပဟရဏသမတ္ထတာယ ပရိသမန္တတော ပကိရိယ သဗ္ဗံ ပရိက္ခိပိတွာ ဥပရိ ဖဏေန ဆာဒေသိ။

အထ နံ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယံ ဘူရိဒတ္တဘာတာ၊ န မေ ဇီဝိတံ ဒဿတိ၊ ယံနူနာဟံ ဧတဿ စေဝ မာတာပိတူနဉ္စဿ ဝဏ္ဏကိတ္တနေန မုဒုစိတ္တတံ ကတွာ အတ္တနော ဇီဝိတံ ယာစေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၈၉၅။

‘‘သစေ ဟိ ပုတ္တော ဥရဂူသဘဿ၊ ကာသိဿ ရညော အမရာဓိပဿ၊

မဟေသက္ခော အညတရော ပိတာ တေ၊ မစ္စေသု မာတာ ပန တေ အတုလျာ၊

န တာဒိသော အရဟတိ ဗြာဟ္မဏဿ၊ ဒါသမ္ပိ ဩဟာရိတုံ မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကာသိဿာတိ အပရေန နာမေန ဧဝံနာမကဿ။ ‘‘ကာသိကရညော’’တိပိ ပဌန္တိယေဝ။ ကာသိရာဇဓီတာယ ဂဟိတတ္တာ ကာသိရဇ္ဇမ္ပိ တဿေဝ သန္တကံ ကတွာ ဝဏ္ဏေတိ။ အမရာဓိပဿာတိ ဒီဃာယုကတာယ အမရသင်္ခါတာနံ နာဂါနံ အဓိပဿ။ မဟေသက္ခောတိ မဟာနုဘာဝေါ။ အညတရောတိ မဟေသက္ခာနံ အညတရော။ ဒါသမ္ပီတိ ¶ တာဒိသော ဟိ မဟာနုဘာဝေါ အာနုဘာဝရဟိတံ ဗြာဟ္မဏဿ ဒါသမ္ပိ ဥဒကေ ဩဟရိတုံ နာရဟတိ၊ ပဂေဝ မဟာနုဘာဝံ ဗြာဟ္မဏန္တိ။

အထ နံ သုဘောဂေါ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏ၊ တွံ မံ ဝဉ္စေတွာ ‘မုဉ္စိဿာမီ’တိ မညသိ၊ န တေ ဇီဝိတံ ဒဿာမီ’’တိ တေန ကတကမ္မံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၈၉၆။

‘‘ရုက္ခံ နိဿာယ ဝိဇ္ဈိတ္ထော၊ ဧဏေယျံ ပါတုမာဂတံ၊

သော ဝိဒ္ဓါ ဒူရမစရိ၊ သရဝေဂေန သီဃဝါ။

၈၉၇။

‘‘တံ တွံ ပတိတမဒ္ဒက္ခိ၊ အရညသ္မိံ ဗြဟာဝနေ၊

သ မံသကာဇမာဒါယ၊ သာယံ နိဂြောဓုပါဂမိ။

၈၉၈။

‘‘သုကသာဠိကသင်္ဃုဋ္ဌံ ¶ ၊ ပိင်္ဂလံ သန္ထတာယုတံ၊

ကောကိလာဘိရုဒံ ရမ္မံ၊ ဓုဝံ ဟရိတသဒ္ဒလံ။

၈၉၉။

‘‘တတ္ထ တေ သော ပါတုရဟု၊ ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ၊

မဟာနုဘာဝေါ ဘာတာ မေ၊ ကညာဟိ ပရိဝါရိတော။

၉၀၀။

‘‘သော တေန ပရိစိဏ္ဏော တွံ၊ သဗ္ဗကာမေဟိ တပ္ပိတော၊

အဒုဋ္ဌဿ တုဝံ ဒုဗ္ဘိ၊ တံ တေ ဝေရံ ဣဓာဂတံ။

၉၀၁။

‘‘ခိပ္ပံ ဂီဝံ ပသာရေဟိ၊ န တေ ဒဿာမိ ဇီဝိတံ၊

ဘာတု ပရိသရံ ဝေရံ၊ ဆေဒယိဿာမိ တေ သိရ’’န္တိ။

တတ္ထ သာယံ နိဂြောဓုပါဂမီတိ ဝိကာလေ နိဂြောဓံ ဥပဂတော အသိ။ ပိင်္ဂလန္တိ ပက္ကာနံ ဝဏ္ဏေန ပိင်္ဂလံ။ သန္ထတာယုတန္တိ ပါရောဟပရိကိဏ္ဏံ။ ကောကိလာဘိရုဒန္တိ ကောကိလာဟိ အဘိရုဒံ။ ဓုဝံ ဟရိတသဒ္ဒလန္တိ ဥဒကဘူမိယံ ဇာတတ္တာ နိစ္စံ ဟရိတသဒ္ဒလံ ဘူမိဘာဂံ။ ပါတုရဟူတိ တသ္မိံ တေ နိဂြောဓေ ဌိတဿ ¶ သော မမ ဘာတာ ပါကဋော အဟောသိ။ ဣဒ္ဓိယာတိ ပုညတေဇေန။ သော တေနာတိ သော တုဝံ တေန အတ္တနော နာဂဘဝနံ နေတွာ ပရိစိဏ္ဏော။ ပရိသရန္တိ တယာ မမ ဘာတု ကတံ ဝေရံ ပါပကမ္မံ ပရိသရန္တော အနုဿရန္တော။ ဆေဒယိဿာမိ တေ သိရန္တိ တဝ သီသံ ဆိန္ဒိဿာမီတိ။

အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘န မေသ ဇီဝိတံ ဒဿတိ၊ ယံ ကိဉ္စိ ပန ဝတွာ မောက္ခတ္ထာယ ဝါယမိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၉၀၂။

‘‘အဇ္ဈာယကော ယာစယောဂီ၊ အာဟုတဂ္ဂိ စ ဗြာဟ္မဏော၊

ဧတေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ၊ အဝဇ္ဈော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ။

တတ္ထ ဧတေဟီတိ ဧတေဟိ အဇ္ဈာယကတာဒီဟိ တီဟိ ကာရဏေဟိ ဗြာဟ္မဏော အဝဇ္ဈော၊ န လဗ္ဘာ ဗြာဟ္မဏံ ဝဓိတုံ၊ ကိံ တွံ ဝဒေသိ၊ ယော ဟိ ဗြာဟ္မဏံ ဝဓေတိ၊ သော နိရယေ နိဗ္ဗတ္တတီတိ။

တံ ¶ သုတွာ သုဘောဂေါ သံသယပက္ခန္ဒော ဟုတွာ ‘‘ဣမံ နာဂဘဝနံ နေတွာ ဘာတရော ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၉၀၃။

‘‘ယံ ¶ ပုရံ ဓတရဋ္ဌဿ၊ ဩဂါဠှံ ယမုနံ နဒိံ၊

ဇောတတေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ ဂိရိမာဟစ္စ ယာမုနံ။

၉၀၄။

‘‘တတ္ထ တေ ပုရိသဗျဂ္ဃာ၊ သောဒရိယာ မမ ဘာတရော၊

ယထာ တေ တတ္ထ ဝက္ခန္တိ၊ တထာ ဟေဿသိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ပုရန္တိ နာဂပုရံ။ ဩဂါဠှန္တိ အနုပဝိဋ္ဌံ။ ဂိရိမာဟစ္စ ယာမုနန္တိ ယမုနာတော အဝိဒူရေ ဌိတံ ဟိမဝန္တံ အာဟစ္စ ဇောတတိ။ တတ္ထ တေတိ တသ္မိံ နဂရေ တေ မမ ဘာတရော ဝသန္တိ၊ တတ္ထ နီတေ တယိ ယထာ တေ ဝက္ခန္တိ၊ တထာ ဘဝိဿသိ။ သစေ ဟိ သစ္စံ ကထေသိ၊ ဇီဝိတံ တေ အတ္ထိ။ နော စေ၊ တတ္ထေဝ သီသံ ဆိန္ဒိဿာမီတိ။

ဣတိ နံ ဝတွာ သုဘောဂေါ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ ခိပန္တော အက္ကောသန္တော ပရိဘာသန္တော မဟာသတ္တဿ ပါသာဒဒွါရံ အဂမာသိ။

မဟာသတ္တဿ ပရိယေသနယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

မိစ္ဆာကထာ

အထ ¶ နံ ဒေါဝါရိကော ဟုတွာ နိသိန္နော ကာဏာရိဋ္ဌော တထာ ကိလမေတွာ အာနီယမာနံ ဒိသွာ ပဋိမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ‘‘သုဘောဂ၊ မာ ဝိဟေဌယိ၊ ဗြာဟ္မဏာ နာမ မဟာဗြဟ္မုနော ပုတ္တာ။ သစေ ဟိ မဟာဗြဟ္မာ ဇာနိဿတိ၊ ‘မမ ပုတ္တံ ဝိဟေဌေန္တီ’တိ ကုဇ္ဈိတွာ အမှာကံ သကလံ နာဂဘဝနံ ဝိနာသေဿတိ။ လောကသ္မိဉှိ ဗြာဟ္မဏာ နာမ သေဋ္ဌာ မဟာနုဘာဝါ၊ တွံ တေသံ အာနုဘာဝံ န ဇာနာသိ၊ အဟံ ပန ဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ ကာဏာရိဋ္ဌော ကိရ အတီတာနန္တရဘဝေ ယညကာရဗြာဟ္မဏော အဟောသိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ဝတွာ စ ပန အနုဘူတပုဗ္ဗဝသေန ယဇနသီလော ဟုတွာ သုဘောဂဉ္စ နာဂပရိသဉ္စ အာမန္တေတွာ ‘‘ဧထ၊ ဘော၊ ယညကာရကာနံ ဝေါ ဂုဏေ ဝဏ္ဏေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ယညဝဏ္ဏနံ အာရဘန္တော အာဟ –

၉၀၅။

‘‘အနိတ္တရာ ဣတ္တရသမ္ပယုတ္တာ၊ ယညာ စ ဝေဒါ စ သုဘောဂ လောကေ၊

တဒဂ္ဂရယှဉှိ ဝိနိန္ဒမာနော၊ ဇဟာတိ ဝိတ္တဉ္စ သတဉ္စ ဓမ္မ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ အနိတ္တရာတိ သုဘောဂ ဣမသ္မိံ လောကေ ယညာ စ ဝေဒါ စ အနိတ္တရာ န လာမကာ မဟာနုဘာဝါ၊ တေ ဣတ္တရေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ သမ္ပယုတ္တာ၊ တသ္မာ ဗြာဟ္မဏာပိ အနိတ္တရာဝ ဇာတာ။ တဒဂ္ဂရယှန္တိ တသ္မာ အဂါရယှံ ဗြာဟ္မဏံ ဝိနိန္ဒမာနော ဓနဉ္စ ပဏ္ဍိတာနံ ဓမ္မဉ္စ ဇဟာတိ။ ဣဒံ ကိရ သော ‘‘ဣမိနာ ဘူရိဒတ္တေ မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ ကတန္တိ ဝတ္တုံ နာဂပရိသာ မာ လဘန္တူ’’တိ အဝေါစ။

အထ နံ ကာဏာရိဋ္ဌော ‘‘သုဘောဂ ဇာနာသိ ပန အယံ လောကော ကေန နိမ္မိတော’’တိ ဝတွာ ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ ပိတာမဟေန မဟာဗြဟ္မုနာ နိမ္မိတော’’တိ ဒဿေတုံ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၀၆။

‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ၊ ဝေဿာ ကသိံ ပါရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒါ၊

ဥပါဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ၊ ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟူ’’တိ။

တတ္ထ ဥပါဂူတိ ဥပဂတာ။ ဗြဟ္မာ ကိရ ဗြာဟ္မဏာဒယော စတ္တာရော ဝဏ္ဏေ နိမ္မိနိတွာ အရိယေ တာဝ ဗြာဟ္မဏေ အာဟ – ‘‘တုမှေ အဇ္ဈေနမေဝ ဥပဂစ္ဆထ ¶ ၊ မာ အညံ ကိဉ္စိ ကရိတ္ထာ’’တိ၊ ဇနိန္ဒေ အာဟ ‘‘တုမှေ ပထဝိံယေဝ ဝိဇိနထ’’၊ ဝေဿေ အာဟ – ‘‘တုမှေ ကသိံယေဝ ဥပေထ’’၊ သုဒ္ဒေ အာဟ ‘‘တုမှေ တိဏ္ဏံ ဝဏ္ဏာနံ ပါရိစရိယံယေဝ ဥပေထာ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ အရိယာ အဇ္ဈေနံ၊ ဇနိန္ဒာ ပထဝိံ၊ ဝေဿာ ကသိံ၊ သုဒ္ဒါ ပါရိစရိယံ ဥပါဂတာတိ ဝဒန္တိ။ ပစ္စေကံ ယထာပဒေသန္တိ ဥပဂစ္ဆန္တာ စ ပါဋိယေက္ကံ အတ္တနော ကုလပဒေသာနုရူပေန ဗြဟ္မုနာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ဥပဂတာ။ ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟူတိ ဧဝံ ကိရ ဧတေ ဝသိနာ မဟာဗြဟ္မုနာ ကတာ အဟေသုန္တိ ကထေန္တိ။

ဧဝံ မဟာဂုဏာ ဧတေ ဗြာဟ္မဏာ နာမ။ ယော ဟိ ဧတေသု စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဒါနံ ဒေတိ၊ တဿ အညတ္ထ ပဋိသန္ဓိ နတ္ထိ၊ ဒေဝလောကမေဝ ဂစ္ဆတီတိ ဝတွာ အာဟ –

၉၀၇။

‘‘ဓာတာ ဝိဓာတာ ဝရုဏော ကုဝေရော၊ သောမော ယမော စန္ဒိမာ ဝါယု သူရိယော၊

ဧတေပိ ယညံ ပုထုသော ယဇိတွာ၊ အဇ္ဈာယကာနံ အထော သဗ္ဗကာမေ။

၉၀၈။

‘‘ဝိကာသိတာ စာပသတာနိ ပဉ္စ၊ ယော အဇ္ဇုနော ဗလဝါ ဘီမသေနော၊

သဟဿဗာဟု အသမော ပထဗျာ၊ သောပိ တဒါ အာဒဟိ ဇာတဝေဒ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ဧတေပီတိ ဧတေ ဓာတာဒယော ဒေဝရာဇာနော။ ပုထုသောတိ အနေကပ္ပကာရံ ယညံ ယဇိတွာ။ အထော သဗ္ဗကာမေတိ အထ အဇ္ဈာယကာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ သဗ္ဗကာမေ ဒတွာ ဧတာနိ ဌာနာနိ ပတ္တာတိ ဒဿေတိ။ ဝိကာသိတာတိ အာကဍ္ဎိတာ။ စာပသတာနိ ပဉ္စာတိ န ဓနုပဉ္စသတာနိ၊ ပဉ္စစာပသတပ္ပမာဏံ ပန မဟာဓနုံ သယမေဝ အာကဍ္ဎတိ။ ဘီမသေနောတိ ဘယာနကသေနော။ သဟဿဗာဟူတိ န တဿ ဗာဟူနံ သဟဿံ၊ ပဉ္စန္နံ ပန ဓနုဂ္ဂဟသတာနံ ဗာဟုသဟဿေန အာကဍ္ဎိတဗ္ဗဿ ဓနုနော အာကဍ္ဎနေနေဝံ ဝုတ္တံ။ အာဒဟိ ဇာတဝေဒန္တိ သောပိ ရာဇာ တသ္မိံ ကာလေ ဗြာဟ္မဏေ သဗ္ဗကာမေဟိ သန္တပ္ပေတွာ အဂ္ဂိံ အာဒဟိ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပရိစရိ၊ တေနေဝ ကာရဏေန ¶ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ တသ္မာ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဣမသ္မိံ လောကေ ဇေဋ္ဌကာတိ အာဟ။

သော ဥတ္တရိပိ ဗြာဟ္မဏေ ဝဏ္ဏေန္တော ဂါထမာဟ –

၉၀၉။

‘‘ယော ဗြာဟ္မဏေ ဘောဇယိ ဒီဃရတ္တံ၊ အန္နေန ပါနေန ယထာနုဘာဝံ၊

ပသန္နစိတ္တော အနုမောဒမာနော၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသီ’’တိ။

တတ္ထ ယောတိ ယော သော ပေါရာဏကော ဗာရာဏသိရာဇာတိ ဒဿေတိ။ ယထာနုဘာဝန္တိ ယထာဗလံ ယံ တဿ အတ္ထိ၊ တံ သဗ္ဗံ ပရိစ္စဇိတွာ ဘောဇေသိ။ ဒေဝညတရောတိ သော အညတရော မဟေသက္ခဒေဝရာဇာ အဟောသိ။ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏာ နာမ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာတိ ဒဿေတိ။

အထဿ အပရမ္ပိ ကာရဏံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၉၁၀။

‘‘မဟာသနံ ဒေဝမနောမဝဏ္ဏံ၊ ယော သပ္ပိနာ အသက္ခိ ဘောဇေတုမဂ္ဂိံ၊

သ ယညတန္တံ ဝရတော ယဇိတွာ၊ ဒိဗ္ဗံ ဂတိံ မုစလိန္ဒဇ္ဈဂစ္ဆီ’’တိ။

တတ္ထ မဟာသနန္တိ မဟာဘက္ခံ။ ဘောဇေတုန္တိ သန္တပ္ပေတုံ။ ယညတန္တန္တိ ယညဝိဓာနံ။ ဝရတောတိ ဝရဿ အဂ္ဂိဒေဝဿ ယဇိတွာ။ မုစလိန္ဒဇ္ဈဂစ္ဆီတိ မုစလိန္ဒော အဓိဂတောတိ။

ဧကော ကိရ ပုဗ္ဗေ ဗာရာဏသိယံ မုစလိန္ဒော နာမ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ တေ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ဗြာဟ္မဏဒေဝတာယ စ သက္ကာရံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကာ ဗြာဟ္မဏဒေဝတာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘‘အဂ္ဂိဒေဝေါတိ တံ နဝနီတသပ္ပိနာ သန္တပ္ပေဟီ’’’တိ အာဟံသု။ သော တထာ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဧသ ဣမံ ဂါထမာဟ။

အပရမ္ပိ ¶ ¶ ကာရဏံ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၉၁၁။

‘‘မဟာနုဘာဝေါ ဝဿသဟဿဇီဝီ၊ ယော ပဗ္ဗဇီ ဒဿနေယျော ဥဠာရော၊

ဟိတွာ ¶ အပရိယန္တ ရဋ္ဌံ သသေနံ၊ ရာဇာ ဒုဒီပေါပိ ဇဂါမ သဂ္ဂ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဗ္ဗဇီတိ ပဉ္စဝဿသတာနိ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဗြာဟ္မဏာနံ သက္ကာရံ ကတွာ အပရိယန္တံ ရဋ္ဌံ သသေနံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ ဒုဒီပေါပီတိ သော ဒုဒီပေါ နာမ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေတွာဝ သဂ္ဂံ ဂတောတိ ဝဒတိ။ ‘‘ဒုဇီပေါ’’တိပိ ပါဌော။

အပရာနိပိဿ ဥဒါဟရဏာနိ ဒဿေန္တော အာဟ –

၉၁၂။

‘‘ယော သာဂရန္တံ သာဂရော ဝိဇိတွာ၊ ယူပံ သုဘံ သောဏ္ဏမယံ ဥဠာရံ၊

ဥဿေသိ ဝေဿာနရမာဒဟာနော၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ။

၉၁၃။

‘‘ယဿာနုဘာဝေန သုဘောဂ ဂင်္ဂါ၊ ပဝတ္တထ ဒဓိသန္နိသိန္နံ သမုဒ္ဒံ၊

သ လောမပါဒေါ ပရိစရိယ မဂ္ဂိံ၊ အင်္ဂေါ သဟဿက္ခပုရဇ္ဈဂစ္ဆီ’’တိ။

တတ္ထ သာဂရန္တန္တိ သာဂရပရိယန္တံ ပထဝိံ။ ဥဿေသီတိ ဗြာဟ္မဏေ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သောဝဏ္ဏယူပံ ဥဿာပေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ပသုဃာတနတ္ထာယ ဥဿာပေသိ။ ဝေဿာနရမာဒဟာနောတိ ဝေဿာနရံ အဂ္ဂိံ အာဒဟန္တော။ ‘‘ဝေသာနရိ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဒေဝညတရောတိ သုဘောဂ၊ သော ဟိ ရာဇာ အဂ္ဂိံ ဇုဟိတွာ အညတရော မဟေသက္ခဒေဝေါ အဟောသီတိ ဝဒတိ။ ယဿာနုဘာဝေနာတိ ဘော သုဘောဂ၊ ဂင်္ဂါ စ မဟာသမုဒ္ဒေါ စ ကေန ကတောတိ ဇာနာသီတိ။ န ဇာနာမီတိ။ ကိံ တွံ ဇာနိဿသိ၊ ဗြာဟ္မဏေယေဝ ပေါထေတုံ ဇာနာသီတိ။ အတီတသ္မိဉှိ အင်္ဂေါ နာမ လောမပါဒေါ ဗာရာဏသိရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ တေဟိ ‘‘ဘော၊ မဟာရာဇ၊ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ သက္ကာရံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အပရိမာဏာ ¶ ဂါဝိယော စ မဟိံသိယော စ အာဒါယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ တထာ အကာသိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏေဟိ ဘုတ္တာတိရိတ္တံ ခီရဒဓိံ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ဆဍ္ဍေထာ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ထောကဿ ခီရဿ ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေ ကုန္နဒိယော အဟေသုံ၊ ဗဟုကဿ ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေ ဂင်္ဂါ ပဝတ္တထ။ တံ ပန ခီရံ ယတ္ထ ဒဓိ ဟုတွာ သန္နိသိန္နံ ဌိတံ၊ တံ သမုဒ္ဒံ နာမ ဇာတံ။ ဣတိ သော ဧဝရူပံ သက္ကာရံ ကတွာ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝုတ္တဝိဓာနေန အဂ္ဂိံ ပရိစရိယ သဟဿက္ခဿ ပုရံ အဇ္ဈဂစ္ဆိ။

ဣတိဿ ¶ ဣဒံ အတီတံ အာဟရိတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၉၁၄။

‘‘မဟိဒ္ဓိကော ဒေဝဝရော ယသဿီ၊ သေနာပတိ တိဒိဝေ ဝါသဝဿ၊

သော ¶ သောမယာဂေန မလံ ဝိဟန္တွာ၊ သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသီ’’တိ။

တတ္ထ သော သောမယာဂေန မလံ ဝိဟန္တွာတိ ဘော သုဘောဂ၊ ယော ဣဒါနိ သက္ကဿ သေနာပတိ မဟာယသော ဒေဝပုတ္တော၊ သောပိ ပုဗ္ဗေ ဧကော ဗာရာဏသိရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ တေဟိ ‘‘သောမယာဂေန အတ္တနော မလံ ပဝါဟေတွာ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဗြာဟ္မဏာနံ မဟန္တံ သက္ကာရံ ကတွာ တေဟိ ဝုတ္တဝိဓာနေန သောမယာဂံ ကတွာ တေန အတ္တနော မလံ ဝိဟန္တွာ ဒေဝညတရော ဇာတောတိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဧဝမာဟ။

အပရာနိပိဿ ဥဒါဟရဏာနိ ဒဿေန္တော အာဟ –

၉၁၅။

‘‘အကာရယိ လောကမိမံ ပရဉ္စ၊ ဘာဂီရထိံ ဟိမဝန္တဉ္စ ဂိဇ္ဈံ၊

ယော ဣဒ္ဓိမာ ဒေဝဝရော ယသဿီ၊ သောပိ တဒါ အာဒဟိ ဇာတဝေဒံ။

၉၁၆။

‘‘မာလာဂိရီ ဟိမဝါ ယော စ ဂိဇ္ဈော၊ သုဒဿနော နိသဘော ကုဝေရု၊

ဧတေ စ အညေ စ နဂါ မဟန္တာ၊ စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟူ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သောပိ တဒါ အာဒဟိ ဇာတဝေဒန္တိ ဘာတိက သုဘောဂ၊ ယေန မဟာဗြဟ္မုနာ အယဉ္စ လောကော ပရော စ လောကော ဘာဂီရထိဂင်္ဂါ စ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတော စ ဂိဇ္ဈပဗ္ဗတော စ ကတော၊ သောပိ ယဒါ ဗြဟ္မုပပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ မာဏဝကော အဟောသိ၊ တဒါ အဂ္ဂိမေဝ အာဒဟိ၊ အဂ္ဂိံ ဇုဟိတွာ မဟာဗြဟ္မာ ဟုတွာ ဣဒံ သဗ္ဗမကာသိ။ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ ဗြာဟ္မဏာတိ ဒဿေတိ။

စိတျာ ကတာတိ ပုဗ္ဗေ ကိရေကော ဗာရာဏသိရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ သက္ကာရံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ တေသံ မဟာဒါနံ ပဋ္ဌပေတွာ ‘‘မယှံ ဒါနေ ကိံ နတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သဗ္ဗံ၊ ဒေဝ၊ အတ္ထိ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ ပန အာသနာနိ နပ္ပဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ ဣဋ္ဌကာဟိ စိနာပေတွာ အာသနာနိ ကာရေသိ။ တဒါ စိတျာ အာသနပီဌိကာ ဗြာဟ္မဏာနံ အာနုဘာဝေန ဝဍ္ဎိတွာ မာလာဂိရိအာဒယော ပဗ္ဗတာ ဇာတာ။ ဧဝမေတေ ယညကာရေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ကတာတိ ကထေန္တီတိ။

အထ ¶ နံ ပုန အာဟ ‘‘ဘာတိက၊ ဇာနာသိ ပနာယံ သမုဒ္ဒေါ ကေန ကာရဏေန အပေယျော လောဏောဒကော ဇာတော’’တိ? ‘‘န ဇာနာမိ၊ အရိဋ္ဌာ’’တိ။ အထ နံ ‘‘တွံ ဗြာဟ္မဏေယေဝ ဝိဟိံသိတုံ ဇာနာသိ၊ သုဏောဟီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၉၁၇။

‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ၊ တပဿိနံ ‘ယာစယောဂေါ’တိဓာဟု၊

တီရေ ¶ သမုဒ္ဒဿုဒကံ သဇန္တံ၊ တံ သာဂရောဇ္ဈောဟရိ တေနာပေယျော’’တိ။

တတ္ထ ‘ယာစယောဂေါတိဓာဟူတိ တံ ဗြာဟ္မဏံ ယာစယောဂေါတိ ဣဓ လောကေ အာဟု။ ဥဒကံ သဇန္တတိ သော ကိရေကဒိဝသံ ပါပပဝါဟနကမ္မံ ကရောန္တော တီရေ ဌတွာ သမုဒ္ဒတော ဥဒကံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဥပရိ သီသေ သဇန္တံ အဗ္ဘုကိရတိ။ အထ နံ ဧဝံ ကရောန္တံ ဝဍ္ဎိတွာ သာဂရော အဇ္ဈောဟရိ။ တံ ကာရဏံ မဟာဗြဟ္မာ ဉတွာ ‘‘ဣမိနာ ကိရ မေ ပုတ္တော ဟတော’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘သမုဒ္ဒေါ အပေယျော လောဏောဒကော ဘဝတူ’’တိ ဝတွာ အဘိသပိ၊ တေန ကာရဏေန အပေယျော ဇာတော။ ဧဝရူပါ ဧတေ ဗြာဟ္မဏာ နာမ မဟာနုဘာဝါတိ။

ပုနပိ ¶ အာဟ –

၉၁၈။

‘‘အာယာဂဝတ္ထူနိ ပုထူ ပထဗျာ၊ သံဝိဇ္ဇန္တိ ဗြာဟ္မဏာ ဝါသဝဿ၊

ပုရိမံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒက္ခိဏုတ္တရံ၊ သံဝိဇ္ဇမာနာ ဇနယန္တိ ဝေဒ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝါသဝဿာတိ ပုဗ္ဗေ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒါနံ ဒတွာ ဝါသဝတ္တံ ပတ္တဿ ဝါသဝဿ။ အာယာဂဝတ္ထူနီတိ ပုညက္ခေတ္တဘူတာ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာ ပထဗျာ ပုထူ ဗြာဟ္မဏာ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ ပုရိမံ ဒိသန္တိ တေ ဣဒါနိပိ စတူသု ဒိသာသု သံဝိဇ္ဇမာနာ တဿ ဝါသဝဿ မဟန္တံ ဝေဒံ ဇနယန္တိ၊ ပီတိသောမနဿံ အာဝဟန္တိ။

ဧဝံ အရိဋ္ဌော စုဒ္ဒသဟိ ဂါထာဟိ ဗြာဟ္မဏေ စ ယညေ စ ဝေဒေ စ ဝဏ္ဏေသိ။

မိစ္ဆာကထာ နိဋ္ဌိတာ။

တဿ တံ ကထံ သုတွာ မဟာသတ္တဿ ဂိလာနုပဋ္ဌာနံ အာဂတာ ဗဟူ နာဂါ ‘‘အယံ ဘူတမေဝ ကထေတီ’’တိ မိစ္ဆာဂါဟံ ဂဏှနာကာရပ္ပတ္တာ ဇာတာ။ မဟာသတ္တော ဂိလာနသေယျာယ နိပန္နောဝ တံ သဗ္ဗံ အဿောသိ ¶ ။ နာဂါပိဿ အာရောစေသုံ။ တတော မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အရိဋ္ဌော မိစ္ဆာမဂ္ဂံ ဝဏ္ဏေတိ၊ ဝါဒမဿ ဘိန္ဒိတွာ ပရိသံ သမ္မာဒိဋ္ဌိကံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော ဥဋ္ဌာယ နှတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပ္ပဋိမဏ္ဍိတော ဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ သဗ္ဗံ နာဂပရိသံ သန္နိပါတာပေတွာ အရိဋ္ဌံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အရိဋ္ဌ၊ တွံ အဘူတံ ဝတွာ ဝေဒေ စ ယညေ စ ဗြာဟ္မဏေ စ ဝဏ္ဏေသိ၊ ဗြာဟ္မဏာနဉှိ ဝေဒဝိဓာနေန ယညယဇနံ နာမ အနရိယသမ္မတံ န သဂ္ဂါဝဟံ၊ တဝ ဝါဒေ အဘူတံ ပဿာဟီ’’တိ ဝတွာ ယညဘေဒဝါဒံ နာမ အာရဘန္တော အာဟ –

၉၁၉။

‘‘ကလီ ¶ ဟိ ဓီရာန ကဋံ မဂါနံ၊ ဘဝန္တိ ဝေဒဇ္ဈဂတာနရိဋ္ဌ၊

မရီစိဓမ္မံ အသမေက္ခိတတ္တာ၊ မာယာဂုဏာ နာတိဝဟန္တိ ပညံ။

၉၂၀။

‘‘ဝေဒါ ¶ န တာဏာယ ဘဝန္တိ ဒဿ၊ မိတ္တဒ္ဒုနော ဘူနဟုနော နရဿ၊

န တာယတေ ပရိစိဏ္ဏော စ အဂ္ဂိ၊ ဒေါသန္တရံ မစ္စမနရိယကမ္မံ။

၉၂၁။

‘‘သဗ္ဗဉ္စ မစ္စာ သဓနံ သဘောဂံ၊ အာဒီပိတံ ဒါရု တိဏေန မိဿံ၊

ဒဟံ န တပ္ပေ အသမတ္ထတေဇော၊ ကော တံ သုဘိက္ခံ ဒွိရသညု ကယိရာ။

၉၂၂။

‘‘ယထာပိ ခီရံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ၊ ဒဓိ ဘဝိတွာ နဝနီတမ္ပိ ဟောတိ၊

ဧဝမ္ပိ အဂ္ဂိ ဝိပရိဏာမဓမ္မော၊ တေဇော သမောရောဟတီ ယောဂယုတ္တော။

၉၂၃။

‘‘န ဒိဿတီ အဂ္ဂိ မနုပ္ပဝိဋ္ဌော၊ သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊

နာမတ္ထမာနော အရဏီနရေန၊ နာကမ္မုနာ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ။

၉၂၄။

‘‘သစေ ဟိ အဂ္ဂိ အန္တရတော ဝသေယျ၊ သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊

သဗ္ဗာနိ သုဿေယျု ဝနာနိ လောကေ၊ သုက္ခာနိ ကဋ္ဌာနိ စ ပဇ္ဇလေယျုံ။

၉၂၅။

‘‘ကရောတိ စေ ဒါရုတိဏေန ပုညံ၊ ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ၊

အင်္ဂါရိကာ လောဏကရာ စ သူဒါ၊ သရီရဒါဟာပိ ကရေယျု ပုညံ။

၉၂၆။

‘‘အထ ¶ စေ ဟိ ဧတေ န ကရောန္တိ ပုညံ၊ အဇ္ဈေနမဂ္ဂိံ ဣဓ တပ္ပယိတွာ၊

န ကောစိ လောကသ္မိံ ကရောတိ ပုညံ၊ ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ။

၉၂၇။

‘‘ကထဉှိ ¶ ¶ လောကာပစိတော သမာနော၊ အမနုညဂန္ဓံ ဗဟူနံ အကန္တံ၊

ယဒေဝ မစ္စာ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ၊ တဒပ္ပသတ္ထံ ဒွိရသညု ဘုဉ္ဇေ။

၉၂၈။

‘‘သိခိမ္ပိ ဒေဝေသု ဝဒန္တိ ဟေကေ၊ အာပံ မိလက္ခူ ပန ဒေဝမာဟု၊

သဗ္ဗေဝ ဧတေ ဝိတထံ ဘဏန္တိ၊ အဂ္ဂီ န ဒေဝညတရော န စာပေါ။

၉၂၉။

‘‘အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓမသညကာယံ၊ ဝေဿာနရံ ကမ္မကရံ ပဇာနံ၊

ပရိစရိယ မဂ္ဂိံ သုဂတိံ ကထံ ဝဇေ၊ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ပကုဗ္ဗမာနော။

၉၃၀။

‘‘သဗ္ဗာဘိဘူ တာဟုဓ ဇီဝိကတ္ထာ၊ အဂ္ဂိဿ ဗြဟ္မာ ပရိစာရိကောတိ၊

သဗ္ဗာနုဘာဝီ စ ဝသီ ကိမတ္ထံ၊ အနိမ္မိတော နိမ္မိတံ ဝန္ဒိတဿ။

၉၃၁။

‘‘ဟဿံ အနိဇ္ဈာနက္ခမံ အတစ္ဆံ၊ သက္ကာရဟေတု ပကိရိံသု ပုဗ္ဗေ၊

တေ လာဘသက္ကာရေ အပါတုဘောန္တေ၊ သန္ဓာပိတာ ဇန္တုဘိ သန္တိဓမ္မံ။

၉၃၂။

‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ၊ ဝေဿာ ကသိံ ပါရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒါ၊

ဥပါဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ၊ ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟု။

၉၃၃။

‘‘ဧတဉ္စ ¶ သစ္စံ ဝစနံ ဘဝေယျ၊ ယထာ ဣဒံ ဘာသိတံ ဗြာဟ္မဏေဟိ၊

နာခတ္တိယော ဇာတု လဘေထ ရဇ္ဇံ၊ နာဗြာဟ္မဏော မန္တပဒါနိ သိက္ခေ၊

နာညတြ ဝေဿေဟိ ကသိံ ကရေယျ၊ သုဒ္ဒေါ န မုစ္စေ ပရပေသနာယ။

၉၃၄။

‘‘ယသ္မာ ¶ စ ဧတံ ဝစနံ အဘူတံ၊ မုသာဝိမေ ဩဒရိယာ ဘဏန္တိ၊

တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ၊ ပဿန္တိ တံ ပဏ္ဍိတာ အတ္တနာဝ။

၉၃၅။

‘‘ခတျာ ဟိ ဝေဿာနံ ဗလိံ ဟရန္တိ၊ အာဒါယ သတ္ထာနိ စရန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

တံ တာဒိသံ သင်္ခုဘိတံ ပဘိန္နံ၊ ကသ္မာ ဗြဟ္မာ နုဇ္ဇု ကရောတိ လောကံ။

၉၃၆။

‘‘သစေ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ၊

ကိံ သဗ္ဗလောကံ ဝိဒဟီ အလက္ခိံ၊ ကိံ သဗ္ဗလောကံ န သုခိံ အကာသိ။

၉၃၇။

‘‘သစေ ¶ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ၊

မာယာ မုသာဝဇ္ဇမဒေန စာပိ၊ လောကံ အဓမ္မေန ကိမတ္ထမကာရိ။

၉၃၈။

‘‘သစေ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ၊ ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ၊

အဓမ္မိကော ဘူတပတီ အရိဋ္ဌ၊ ဓမ္မေ သတိ ယော ဝိဒဟီ အဓမ္မံ။

၉၃၉။

‘‘ကီဋာ ပဋင်္ဂါ ဥရဂါ စ ဘေကာ၊ ဂန္တွာ ကိမီ သုဇ္ဈတိ မက္ခိကာ စ၊

ဧတေပိ ဓမ္မာ အနရိယရူပါ၊ ကမ္ဗောဇကာနံ ဝိတထာ ဗဟူန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဝေဒဇ္ဈဂတာနရိဋ္ဌာတိ အရိဋ္ဌ၊ ဣမာနိ ဝေဒါဓိဂမနာနိ နာမ ဓီရာနံ ပရာဇယသင်္ခါတော ကလိဂ္ဂါဟော၊ မဂါနံ ဗာလာနံ ဇယသင်္ခါတော ကဋဂ္ဂါဟော။ မရီစိဓမ္မန္တိ ဣဒဉှိ ဝေဒတ္တယံ မရီစိဓမ္မံ။ တယိဒံ အသမေက္ခိတတ္တာ ယုတ္တာယုတ္တံ ¶ အဇာနန္တာ ဗာလာ ဥဒကသညာယ မဂါ မရီစိံ ဝိယ ဘူတသညာယ အနဝဇ္ဇသညာယ အတ္တနော ဝိနာသံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ပညန္တိ ဧဝရူပါ ပန မာယာကောဋ္ဌာသာ ပညံ ဉာဏသမ္ပန္နံ ပုရိသံ နာတိဝဟန္တိ န ဝဉ္စေန္တိ။ ဘဝန္တိ ဒဿာတိ ဒ-ကာရော ဗျဉ္ဇနသန္ဓိမတ္တံ၊ အဿ ဘူနဟုနော ဝုဍ္ဎိဃာတကဿ မိတ္တဒုဗ္ဘိနော နရဿ ဝေဒါ န တာဏတ္ထာယ ဘဝန္တိ၊ ပတိဋ္ဌာ ဟောတုံ န သက္ကောန္တီတိ အတ္ထော။ ပရိစိဏ္ဏော စ အဂ္ဂီတိ အဂ္ဂိ စ ပရိစိဏ္ဏော တိဝိဓေန ဒုစ္စရိတဒေါသေန သဒေါသစိတ္တံ ပါပကမ္မံ ပုရိသံ န တာယတိ န ရက္ခတိ။

သဗ္ဗဉ္စ မစ္စာတိ သစေပိ ဟိ မစ္စာ ယတ္တကံ လောကေ ဒါရု အတ္ထိ၊ တံ သဗ္ဗံ သဓနံ သဘောဂံ အတ္တနော ဓနေန စ ဘောဂေဟိ စ သဒ္ဓိံ တိဏေန မိဿံ ကတွာ အာဒီပေယျုံ။ ဧဝံ သဗ္ဗမ္ပိ တံ တေဟိ အာဒီပိတံ ဒဟန္တော အယံ အသမတ္ထတေဇော အသဒိသတေဇော တဝ အဂ္ဂိ န တပ္ပေယျ။ ဧဝံ အတပ္ပနီယံ၊ ဘာတိက၊ ဒွိရသညု ဒွီဟိ ဇိဝှာဟိ ရသဇာနနသမတ္ထော ကော တံ သပ္ပိအာဒီဟိ သုဘိက္ခံ သုဟီတံ ကယိရာ၊ ကော သက္ကုဏေယျ ကာတုံ။ ဧဝံ အတိတ္တံ ပနေတံ မဟဂ္ဃသံ သန္တပ္ပေတွာ ကော နာမ ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ၊ ပဿ ယာဝဉ္စေတံ ဒုက္ကထိတန္တိ။ ယောဂယုတ္တောတိ အရဏိမထနယောဂေန ယုတ္တော ဟုတွာ တံ ပစ္စယံ လဘိတွာဝ အဂ္ဂိ သမောရောဟတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဧဝံ ပရဝါယာမေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ အစေတနံ တံ တွံ ‘‘ဒေဝေါ’’တိ ဝဒေသိ။ ဣဒမ္ပိ အဘူတမေဝ ကထေသီတိ။

အဂ္ဂိ မနုပ္ပဝိဋ္ဌောတိ အဂ္ဂိ အနုပဝိဋ္ဌော။ နာမတ္ထမာနောတိ နာပိ အရဏိဟတ္ထေန နရေန အမတ္ထိယမာနော နိဗ္ဗတ္တတိ။ နာကမ္မုနာ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါတိ ဧကဿ ကိရိယံ ဝိနာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ န ဇာယတိ။ သုဿေယျုန္တိ အန္တော အဂ္ဂိနာ သောသိယမာနာနိ ဝနာနိ သုက္ခေယျုံ၊ အလ္လာနေဝ ¶ န သိယုံ။ ဘောဇန္တိ ဘောဇေန္တော။ ဓူမသိခိံ ပတာပဝန္တိ ဓူမသိခါယ ယုတ္တံ ပတာပဝန္တံ။ အင်္ဂါရိကာတိ အင်္ဂါရကမ္မကရာ။ လောဏကရာတိ လောဏောဒကံ ပစိတွာ လောဏကာရကာ။ သူဒါတိ ဘတ္တကာရကာ။ သရီရဒါဟာတိ မတသရီရဇ္ဈာပကာ။ ပုညန္တိ ဧတေပိ သဗ္ဗေ ပုညမေဝ ကရေယျုံ။

အဇ္ဈေနမဂ္ဂိန္တိ အဇ္ဈေနအဂ္ဂိံ။ န ကောစီတိ မန္တဇ္ဈာယကာ ဗြာဟ္မဏာပိ ဟောန္တု၊ ကောစိ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝန္တံ အဂ္ဂိံ ဘောဇေန္တော တပ္ပယိတွာပိ ပုညံ ¶ န ကရောတိ နာမ။ လောကာပစိတော သမာနောတိ တဝ ဒေဝေါလောကဿ အပစိတော ပူဇိတော သမာနော။ ယဒေဝါတိ ယံ အဟိကုဏပါဒိံ ပဋိကုလံ ဇေဂုစ္ဆံ မစ္စာ ဒူရတော ပရိဝဇ္ဇေန္တိ။ တဒပ္ပသတ္ထန္တိ တံ အပ္ပသတ္ထံ၊ သမ္မ၊ ဒွိရသညု ကထံ ကေန ကာရဏေန ပရိဘုဉ္ဇေယျ။ ဒေဝေသူတိ ဧကေ မနုဿာ သိခိမ္ပိ ဒေဝေသု အညတရံ ဒေဝံ ဝဒန္တိ။ မိလက္ခူ ပနာတိ အညာဏာ ပန မိလက္ခူ ဥဒကံ ‘‘ဒေဝေါ’’တိ ဝဒန္တိ။ အသညကာယန္တိ ¶ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓံ အစိတ္တကာယဉ္စ သမာနံ ဧတံ အစေတနံ ပဇာနံ ပစနာဒိကမ္မကရံ ဝေဿာနရံ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတွာ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တော လောကော ကထံ သုဂတိံ ဂမိဿတိ။ ဣဒံ တေ အတိဝိယ ဒုက္ကထိတံ။

သဗ္ဗာဘိ ဘူတာဟုဓ ဇီဝိကတ္ထာတိ ဣမေ ဗြာဟ္မဏာ အတ္တနော ဇီဝိကတ္ထံ မဟာဗြဟ္မာ သဗ္ဗာဘိဘူတိ အာဟံသု၊ သဗ္ဗော လောကော တေနေဝ နိမ္မိတောတိ ဝဒန္တိ။ ပုန အဂ္ဂိဿ ဗြဟ္မာ ပရိစာရကောတိပိ ဝဒန္တိ။ သောပိ ကိရ အဂ္ဂိံ ဇုဟတေဝ။ သဗ္ဗာနုဘာဝီ စ ဝသီတိ သော ပန ယဒိ သဗ္ဗာနုဘာဝီ စ ဝသီ စ၊ အထ ကိမတ္ထံ သယံ အနိမ္မိတော ဟုတွာ အတ္တနာဝ နိမ္မိတံ ဝန္ဒိတာ ဘဝေယျ။ ဣဒမ္ပိ တေ ဒုက္ကထိတမေဝ။ ဟဿန္တိ အရိဋ္ဌ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနံ နာမ ဟသိတဗ္ဗယုတ္တကံ ပဏ္ဍိတာနံ န နိဇ္ဈာနက္ခမံ။ ပကိရိံသူတိ ဣမေ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝရူပံ မုသာဝါဒံ အတ္တနော သက္ကာရဟေတု ပုဗ္ဗေ ပတ္ထရိံသု။ သန္ဓာပိတာ ဇန္တုဘိ သန္တိဓမ္မန္တိ တေ ဧတ္တကေန လာဘသက္ကာရေ အပါတုဘူတေ ဇန္တူဟိ သဒ္ဓိံ ယောဇေတွာ ပါဏဝဓပဋိသံယုတ္တံ အတ္တနော လဒ္ဓိဓမ္မသင်္ခါတံ သန္တိဓမ္မံ သန္ဓာပိတာ၊ ယညသုတ္တံ နာမ ဂန္ထယိံသူတိ အတ္ထော။

ဧတဉ္စ သစ္စန္တိ ယဒေတံ တယာ ‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ဧတဉ္စ သစ္စံ ဘဝေယျ။ နာခတ္တိယောတိ ဧဝံ သန္တေ အခတ္တိယော ရဇ္ဇံ နာမ န လဘေယျ၊ အဗြာဟ္မဏောပိ မန္တပဒါနိ န သိက္ခေယျ။ မုသာဝိမေတိ မုသာဝ ဣမေ။ ဩဒရိယာတိ ဥဒရနိဿိတဇီဝိကာ၊ ဥဒရပူရဏဟေတု ဝါ။ တဒပ္ပပညာတိ တံ တေသံ ဝစနံ အပ္ပပညာ။ အတ္တနာဝါတိ ပဏ္ဍိတာ ပန တေသံ ဝစနံ ‘‘သဒေါသ’’န္တိ အတ္တနာဝ ပဿန္တိ။ တာဒိသန္တိ တထာရူပံ။ သင်္ခုဘိတန္တိ သင်္ခုဘိတွာ ဗြဟ္မုနာ ဌပိတမရိယာဒံ ဘိန္ဒိတွာ ဌိတံ သင်္ခုဘိတံ ဝိဘိန္ဒံ လောကံ သော တဝဗြဟ္မာ ကသ္မာ ဥဇုံ န ကရောတိ ¶ ။ အလက္ခိန္တိ ကိံကာရဏာ သဗ္ဗလောကေ ဒုက္ခံ ဝိဒဟိ။ သုခိန္တိ ကိံ နု ဧကန္တသုခိမေဝ သဗ္ဗလောကံ န ¶ အကာသိ၊ လောကဝိနာသကော စောရော မညေ တဝ ဗြဟ္မာတိ။ မာယာတိ မာယာယ။ အဓမ္မေန ကိမတ္ထမကာရီတိ ဣမိနာ မာယာဒိနာ အဓမ္မေန ကိံကာရဏာ လောကံ အနတ္ထကိရိယာယံ သံယောဇေသီတိ အတ္ထော။ အရိဋ္ဌာတိ အရိဋ္ဌ၊ တဝ ဘူတပတိ အဓမ္မိကော၊ ယော ဒသဝိဓေ ကုသလဓမ္မေ သတိ ဓမ္မမေဝ အဝိဒဟိတွာ အဓမ္မံ ဝိဒဟိ။ ကီဋာတိအာဒိ ဥပယောဂတ္ထေ ပစ္စတ္တံ။ ဧတေ ကီဋာဒယော ပါဏေ ဟန္တွာ မစ္စော သုဇ္ဈတီတိ ဧတေပိ ကမ္ဗောဇရဋ္ဌဝါသီနံ ဗဟူနံ အနရိယာနံ ဓမ္မာ၊ တေ ပန ဝိတထာ၊ အဓမ္မာဝ ဓမ္မာတိ ဝုတ္တာ။ တေဟိပိ တဝ ဗြဟ္မုနာဝ နိမ္မိတေဟိ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။

ဣဒါနိ တေသံ ဝိတထဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ –

၉၄၀။

‘‘သစေ ဟိ သော သုဇ္ဈတိ ယော ဟနာတိ၊ ဟတောပိ သော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ၊

ဘောဝါဒိ ¶ ဘောဝါဒိန မာရယေယျုံ၊ ယေ စာပိ တေသံ အဘိသဒ္ဒဟေယျုံ။

၉၄၁။

‘‘နေဝ မိဂါ န ပသူ နောပိ ဂါဝေါ၊ အာယာစန္တိ အတ္တဝဓာယ ကေစိ၊

ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ဣဓ ဇီဝိကတ္ထာ၊ ယညေသု ပါဏေ ပသုမာရဘန္တိ။

၉၄၂။

‘‘ယူပုဿနေ ပသုဗန္ဓေ စ ဗာလာ၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊

အယံ တေ ယူပေါ ကာမဒုဟော ပရတ္ထ၊ ဘဝိဿတိ သဿတော သမ္ပရာယေ။

၉၄၃။

‘‘သစေ စ ယူပေ မဏိသင်္ခမုတ္တံ၊ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊

သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊ သစေ ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ၊

တေဝိဇ္ဇသင်္ဃာဝ ပုထူ ယဇေယျုံ၊ အဗြာဟ္မဏံ ကဉ္စိ န ယာဇယေယျုံ။

၉၄၄။

‘‘ကုတော ¶ စ ယူပေ မဏိသင်္ခမုတ္တံ၊ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊

သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊ ကုတော ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ။

၉၄၅။

‘‘သဌာ စ လုဒ္ဒါ စ ပလုဒ္ဓဗာလာ၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊

အာဒါယ အဂ္ဂိံ မမ ဒေဟိ ဝိတ္တံ၊ တတော သုခီ ဟောဟိသိ သဗ္ဗကာမေ။

၉၄၆။

‘‘တမဂ္ဂိဟုတ္တံ ¶ သရဏံ ပဝိဿ၊ စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊

ဩရောပယိတွာ ကေသမဿုံ နခဉ္စ၊ ဝေဒေဟိ ဝိတ္တံ အတိဂါဠှယန္တိ။

၉၄၇။

‘‘ကာကာ ဥလူကံဝ ရဟော လဘိတွာ၊ ဧကံ သမာနံ ဗဟုကာ သမေစ္စ၊

အန္နာနိ ¶ ဘုတွာ ကုဟကာ ကုဟိတွာ၊ မုဏ္ဍံ ကရိတွာ ယညပထောဿဇန္တိ။

၉၄၈။

‘‘ဧဝဉှိ သော ဝဉ္စိတော ဗြာဟ္မဏေဟိ၊ ဧကော သမာနော ဗဟုကာ သမေစ္စ၊

တေ ယောဂယောဂေန ဝိလုမ္ပမာနာ၊ ဒိဋ္ဌံ အဒိဋ္ဌေန ဓနံ ဟရန္တိ။

၉၄၉။

‘‘အကာသိယာ ရာဇူဟိဝါနုသိဋ္ဌာ၊ တဒဿ အာဒါယ ဓနံ ဟရန္တိ၊

တေ တာဒိသာ စောရသမာ အသန္တာ၊ ဝဇ္ဈာ န ဟညန္တိ အရိဋ္ဌ လောကေ။

၉၅၀။

‘‘ဣန္ဒဿ ဗာဟာရသိ ဒက္ခိဏာတိ၊ ယညေသု ဆိန္ဒန္တိ ပလာသယဋ္ဌိံ၊

တံ စေပိ သစ္စံ မဃဝါ ဆိန္နဗာဟု၊ ကေနဿ ဣန္ဒော အသုရေ ဇိနာတိ။

၉၅၁။

‘‘တဉ္စေဝ ¶ တုစ္ဆံ မဃဝါ သမင်္ဂီ၊ ဟန္တာ အဝဇ္ဈော ပရမော သ ဒေဝေါ၊

မန္တာ ဣမေ ဗြာဟ္မဏာ တုစ္ဆရူပါ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဝဉ္စနာ ဧသ လောကေ။

၉၅၂။

‘‘မာလာဂိရိ ဟိမဝါ ယော စ ဂိဇ္ဈော၊ သုဒဿနော နိသဘော ကုဝေရု၊

ဧတေ စ အညေ စ နဂါ မဟန္တာ၊ စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။

၉၅၃။

‘‘ယထာပကာရာနိ ဟိ ဣဋ္ဌကာနိ၊ စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု၊

န ပဗ္ဗတာ ဟောန္တိ တထာပကာရာ၊ အညာ ဒိသာ အစလာ တိဋ္ဌသေလာ။

၉၅၄။

‘‘န ဣဋ္ဌကာ ဟောန္တိ သိလာ စိရေန၊ န တတ္ထ သဉ္ဇာယတိ အယော န လောဟံ၊

ယညဉ္စ ¶ ဧတံ ပရိဝဏ္ဏယန္တာ၊ စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။

၉၅၅။

‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ၊ တပဿိနံ ‘ယာစယောဂေါ’တိဓာဟု၊

တီရေ သမုဒ္ဒဿုဒကံ သဇန္တံ၊ တံ သာဂရဇ္ဈောဟရိ တေနာပေယျော။

၉၅၆။

‘‘ပရောသဟဿမ္ပိ ¶ သမန္တဝေဒေ၊ မန္တူပပန္နေ နဒိယော ဝဟန္တိ၊

န တေန ဗျာပန္နရသူဒကာ န၊ ကသ္မာ သမုဒ္ဒေါ အတုလော အပေယျော။

၉၅၇။

‘‘ယေ ကေစိ ကူပါ ဣဓ ဇီဝလောကေ၊ လောဏူဒကာ ကူပခဏေဟိ ခါတာ၊

န ဗြာဟ္မဏဇ္ဈောဟရဏေန တေသု၊ အာပေါ အပေယျော ဒွိရသညု မာဟု။

၉၅၈။

‘‘ပုရေ ¶ ပုရတ္ထာ ကာ ကဿ ဘရိယာ၊ မနော မနုဿံ အဇနေသိ ပုဗ္ဗေ၊

တေနာပိ ဓမ္မေန န ကောစိ ဟီနော၊ ဧဝမ္ပိ ဝေါဿဂ္ဂဝိဘင်္ဂမာဟု။

၉၅၉။

‘‘စဏ္ဍာလပုတ္တောပိ အဓိစ္စ ဝေဒေ၊ ဘာသေယျ မန္တေ ကုသလော မတီမာ၊

န တဿ မုဒ္ဓါပိ ဖလေယျ သတ္တဓာ၊ မန္တာ ဣမေ အတ္တဝဓာယ ကတာ။

၉၆၀။

‘‘ဝါစာကတာ ဂိဒ္ဓိကတာ ဂဟီတာ၊ ဒုမ္မောစယာ ကဗျပထာနုပန္နာ၊

ဗာလာန စိတ္တံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ၊ တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ။

၉၆၁။

‘‘သီဟဿ ဗျဂ္ဃဿ စ ဒီပိနော စ၊ န ဝိဇ္ဇတီ ပေါရိသိယံ ဗလေန၊

မနုဿဘာဝေါ စ ဂဝံဝ ပေက္ခော၊ ဇာတီ ဟိ တေသံ အသမာ သမာနာ။

၉၆၂။

‘‘သစေ ¶ စ ရာဇာ ပထဝိံ ဝိဇိတွာ၊ သဇီဝဝါ အဿဝပါရိသဇ္ဇော၊

သယမေဝ သော သတ္တုသင်္ဃံ ဝိဇေယျ၊ တဿပ္ပဇာ နိစ္စသုခီ ဘဝေယျ။

၉၆၃။

‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒါ၊ အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ၊

တေသဉ္စ အတ္ထံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ၊ န ဗုဇ္ဈတီ ဩဃပထံဝ ဆန္နံ။

၉၆၄။

‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒါ၊ အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ၊

လာဘော အလာဘော အယသော ယသော စ၊ သဗ္ဗေဝ တေသံ စတုန္နဉ္စ ဓမ္မာ။

၉၆၅။

‘‘ယထာပိ ¶ ဣဗ္ဘာ ဓနဓညဟေတု၊ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ ပုထူ ပထဗျာ၊

တေဝိဇ္ဇသင်္ဃာ စ တထေဝ အဇ္ဇ၊ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ ပုထူ ပထဗျာ။

၉၆၆။

‘‘ဣဗ္ဘေဟိ ¶ ယေ တေ သမကာ ဘဝန္တိ၊ နိစ္စုဿုကာ ကာမဂုဏေသု ယုတ္တာ၊

ကမ္မာနိ ကရောန္တိ ပုထူ ပထဗျာ၊ တဒပ္ပပညာ ဒွိရသညုရာ တေ’’တိ။

တတ္ထ ဘောဝါဒီတိ ဗြာဟ္မဏာ။ ဘောဝါဒိန မာရယေယျုန္တိ ဗြာဟ္မဏမေဝ မာရေယျုံ။ ယေ စာပီတိ ယေပိ ဗြာဟ္မဏာနံ တံ ဝစနံ သဒ္ဒဟေယျုံ၊ တေ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကေယေဝ စ ဗြာဟ္မဏေ စ မာရေယျုံ။ ဗြာဟ္မဏာ ပန ဗြာဟ္မဏေ စ ဥပဋ္ဌာကေ စ အမာရေတွာ နာနပ္ပကာရေ တိရစ္ဆာနေယေဝ မာရေန္တိ။ ဣတိ တေသံ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ ကေစီတိ ယညေသု နော မာရေထ၊ မယံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမာတိ အာယာစန္တာ ကေစိ နတ္ထိ။ ပါဏေ ပသုမာရဘန္တီတိ မိဂါဒယော ပါဏေ စ ပသူ စ ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ဇီဝိကတ္ထာယ မာရေန္တိ။ မုခံ နယန္တီတိ ဧတေသု ယူပုဿနေသု ပသုဗန္ဓေသု ဣမသ္မိံ တေ ယူပေ သဗ္ဗံ မဏိသင်္ခမုတ္တံ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ သန္နိဟိတံ၊ အယံ တေ ယူပေါ ပရတ္ထ ပရလောကေ ကာမဒုဟော ဘဝိဿတိ၊ သဿတဘာဝံ အာဝဟိဿတီတိ စိတြေဟိ ကာရဏေဟိ မုခံ ပသာဒေန္တိ၊ တံ တံ ဝတွာ မိစ္ဆာဂါဟံ ¶ ဂါဟေန္တီတိ အတ္ထော။

သစေ စာတိ သစေ စ ယူပေ ဝါ သေသကဋ္ဌေသု ဝါ ဧတံ မဏိအာဒိကံ ဘဝေယျ၊ တိဒိဝေ ဝါ သဗ္ဗကာမဒုဟော အဿ၊ တေဝိဇ္ဇသင်္ဃာဝ ပုထူ ဟုတွာ ယညံ ယဇေယျုံ ဗဟုဓနတာယ စေဝ သဂ္ဂကာမတာယ စ၊ အညံ အဗြာဟ္မဏံ န ယာဇေယျုံ။ ယသ္မာ ပန အတ္တနော ဓနံ ပစ္စာသီသန္တာ အညမ္ပိ ယဇာပေန္တိ၊ တသ္မာ အဘူတဝါဒိနောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကုတော စာတိ ဧတသ္မိဉ္စ ယူပေ ဝါ သေသကဋ္ဌေသု ဝါ ကုတော ဧတံ မဏိအာဒိကံ အဝိဇ္ဇမာနမေဝ၊ ကုတော တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ ဒုဟိဿတိ။ သဗ္ဗထာပိ အဘူတမေဝ တေသံ ဝစနံ။

သဌာ ¶ စ လုဒ္ဒါ စ ပလုဒ္ဓဗာလာတိ အရိဋ္ဌ၊ ဣမေ ဗြာဟ္မဏာ နာမ ကေရာဋိကာ စေဝ နိက္ကရုဏာ စ၊ တေ ဗာလာ လောကံ ပလောဘေတွာ ဥပလောဘေတွာ စိတြေဟိ ကာရဏေဟိ မုခံ ပသာဒေန္တိ။ သဗ္ဗကာမေတိ အဂ္ဂိံ အာဒါယ တွဉ္စ ဇူဟ၊ အမှာကဉ္စ ဝိတ္တံ ဒေဟိ၊ တတော သဗ္ဗကာမေ လဘိတွာ သုခီ ဟောဟိသိ။

တမဂ္ဂိဟုတ္တံ သရဏံ ပဝိဿာတိ တံ ရာဇာနံ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တံ ဝါ အာဒါယ အဂ္ဂိဇုဟနဋ္ဌာနံ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ။ ဩရောပယိတွာတိ စိတြာနိ ကာရဏာနိ ဝဒန္တာ ကေသမဿုံ နခေ စ ဩရောပယိတွာ။ အတိဂါဠှယန္တီတိ ဝုတ္တတာယ တယော ဝေဒေ နိဿာယ ‘‘ဣဒံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒန္တာ ဝေဒေဟိ တဿ သန္တကံ ဝိတ္တံ အတိဂါဠှယန္တိ ဝိနာသေန္တိ ဝိဒ္ဓံသေန္တိ။

အန္နာနိ ¶ ဘုတွာ ကုဟကာ ကုဟိတွာတိ တေ ကုဟကာ နာနပ္ပကာရံ ကုဟကကမ္မံ ကတွာ သမေစ္စ သမာဂန္တွာ ယညံ ဝဏ္ဏေတွာ ဝဉ္စေတွာ တဿ သန္တကံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ အထ နံ မုဏ္ဍကံ ကတွာ ယညပထေ ဩဿဇန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဗဟိယညာဝါဋံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။

ယောဂယောဂေနာတိ တေ ဗြာဟ္မဏာ တံ ဧကံ ဗဟုကာ သမေစ္စ တေန တေန ယောဂေန တာယ တာယ ယုတ္တိယာ ဝိလုမ္ပမာနာ ဒိဋ္ဌံ ပစ္စက္ခံ တဿ ဓနံ အဒိဋ္ဌေန ဒေဝလောကေန အဒိဋ္ဌံ ဒေဝလောကံ ဝဏ္ဏေတွာ အာဟရဏဋ္ဌာနံ ကတွာ ဟရန္တိ။ အကာသိယာ ရာဇူဟိဝါနုသိဋ္ဌာတိ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဗလိံ ဂဏှထာ’’တိ ရာဇူဟိ အနုသိဋ္ဌာ အကာသိယသင်္ခါတာ ရာဇပုရိသာ ဝိယ။ တဒဿာတိ တံ အဿ ဓနံ အာဒါယ ဟရန္တိ။ စောရသမာတိ အဘူတဗလိဂ္ဂါဟကာ သန္ဓိစ္ဆေဒကစောရသဒိသာ အသပ္ပုရိသာ။ ဝဇ္ဈာတိ ဝဓာရဟာ ဧဝရူပါ ပါပဓမ္မာ ဥဒါနိ လောကေ န ဟညန္တိ။

ဗာဟာရသီတိ ဗာဟာ အသိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣဒမ္ပိ အရိဋ္ဌ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ မုသာဝါဒံ ပဿ။ တေ ကိရ ယညေသု မဟတိံ ပလာသယဋ္ဌိံ ‘‘ဣန္ဒဿ ဗာဟာ အသိ ဒက္ခိဏာ’’တိ ဝတွာ ဆိန္ဒန္တိ။ တဉ္စေ ဧတေသံ ဝစနံ သစ္စံ၊ အထ ဆိန္နဗာဟု သမာနော ကေနဿ ဗာဟုဗလေန ဣန္ဒော အသုရေ ဇိနာတီတိ။ သမင်္ဂီတိ ဗာဟုသမင်္ဂီ အစ္ဆိန္နဗာဟု အရောဂေါယေဝ။ ဟန္တာတိ အသုရာနံ ဟန္တာ။ ပရမောတိ ဥတ္တမော ပုညိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော အညေသံ အဝဇ္ဈော။ ဗြာဟ္မဏာတိ ဗြာဟ္မဏာနံ။ တုစ္ဆရူပါတိ တုစ္ဆသဘာဝါ နိပ္ဖလာ ¶ ။ ဝဉ္စနာတိ ယေ စ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ မန္တာ နာမ၊ ဧသာ လောကေ သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဝဉ္စနာ။

ယထာပကာရာနီတိ ယာဒိသာနိ ဣဋ္ဌကာနိ ဂဟေတွာ ယညကရေဟိ စိတျာ ကတာတိ ဝဒန္တိ။ တိဋ္ဌသေလာတိ ပဗ္ဗတာ ဟိ အစလာ တိဋ္ဌာ န ဥပစိတာ ဧကဂ္ဃနာ သိလာမယာ စ။ ဣဋ္ဌကာနိ စလာနိ န ဧကဂ္ဃနာနိ န သိလာမယာနိ။ ပရိဝဏ္ဏယန္တာတိ ဧတံ ¶ ယညံ ဝဏ္ဏေန္တာ ဗြာဟ္မဏာ။

သမန္တဝေဒေတိ ပရိပုဏ္ဏဝေဒေ ဗြာဟ္မဏေ။ ဝဟန္တီတိ သောတေသုပိ အာဝဋ္ဋေသုပိ ပတိတေ ဝဟန္တိ၊ နိမုဇ္ဇာပေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။ န တေန ဗျာပန္နရသူဒကာ နာတိ ဧတ္ထ ဧကော န-ကာရော ပုစ္ဆနတ္ထော ဟောတိ။ နနု တေန ဗျာပန္နရသူဒကာ နဒိယောတိ တံ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။ ကသ္မာတိ ကေန ကာရဏေန တာဝ မဟာသမုဒ္ဒေါဝ အပေယျော ကတော၊ ကိံ မဟာဗြဟ္မာ ယမုနာဒီသု နဒီသု ဥဒကံ အပေယျံ ကာတုံ န သက္ကောတိ၊ သမုဒ္ဒေယေဝ သက္ကောတီတိ။ ဒွိရသညု မာဟူတိ ဒွိရသညူ အဟု၊ ဇာတောတိ အတ္ထော။

ပုရေ ¶ ပုရတ္ထာတိ ဣတော ပုရေ ပုဗ္ဗေ ပုရတ္ထာ ပဌမကပ္ပိကကာလေ။ ကာ ကဿ ဘရိယာတိ ကာ ကဿ ဘရိယာ နာမ။ တဒါ ဟိ ဣတ္ထိလိင်္ဂမေဝ နတ္ထိ၊ ပစ္ဆာ မေထုနဓမ္မဝသေန မာတာပိတရော နာမ ဇာတာ။ မနော မနုဿန္တိ တဒါ ဟိ မနောယေဝ မနုဿံ ဇနေသိ၊ မနောမယာဝ သတ္တာ နိဗ္ဗတ္တိံသူတိ အတ္ထော။ တေနာပိ ဓမ္မေနာတိ တေနာပိ ကာရဏေန တေန သဘာဝေန န ကောစိ ဇာတိယာ ဟီနော။ န ဟိ တဒါ ခတ္တိယာဒိဘေဒေါ အတ္ထိ၊ တသ္မာ ယံ ဗြာဟ္မဏာ ဝဒန္တိ ‘‘ဗြာဟ္မဏာဝ ဇာတိယာ သေဋ္ဌာ၊ ဣတရေ ဟီနာ’’တိ၊ တံ မိစ္ဆာ။ ဧဝမ္ပီတိ ဧဝံ ဝတ္တမာနေ လောကေ ပေါရာဏကဝတ္တံ ဇဟိတွာ ပစ္ဆာ အတ္တနာ သမ္မန္နိတွာ ကတာနံ ဝသေန ခတ္တိယာဒယော စတ္တာရော ကောဋ္ဌာသာ ဇာတာ၊ ဧဝမ္ပိ ဝေါဿဂ္ဂဝိဘင်္ဂမာဟု၊ အတ္တနာ ကတေဟိ ကမ္မဝေါဿဂ္ဂေဟိ တေသံ သတ္တာနံ ဧကစ္စေ ခတ္တိယာ ဇာတာ၊ ဧကစ္စေ ဗြာဟ္မဏာဒယောတိ ဣမံ ဝိဘာဂံ ကထေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဗြာဟ္မဏာဝ သေဋ္ဌာ’’တိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။

သတ္တဓာတိ ယဒိ မဟာဗြဟ္မုနာ ဗြာဟ္မဏာနညေဝ တယော ဝေဒါ ဒိန္နာ၊ န အညေသံ၊ စဏ္ဍာလဿ မန္တေ ဘာသန္တဿ မုဒ္ဓါ သတ္တဓာ ဖလေယျ၊ န ¶ စ ဖလတိ၊ တသ္မာ ဣမေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ အတ္တဝဓာယ မန္တာ ကတာ၊ အတ္တနောယေဝ နေသံ မုသာဝါဒိတံ ပကာသေန္တာ ဂုဏဝဓံ ကရောန္တိ။ ဝါစာကတာတိ ဧတေ မန္တာ နာမ မုသာဝါဒေန စိန္တေတွာ ကတာ။ ဂိဒ္ဓိကတာ ဂဟီတာတိ လာဘဂိဒ္ဓိကတာယ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဂဟိတာ။ ဒုမ္မောစယာတိ မစ္ဆေန ဂိလိတဗလိသော ဝိယ ဒုမ္မောစယာ။ ကဗျပထာနုပန္နာတိ ကဗျာကာရကဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနပထံ အနုပန္နာ အနုဂတာ။ တေ ဟိ ယထာ ဣစ္ဆန္တိ၊ တထာ မုသာ ဝတွာ ဗန္ဓန္တိ။ ဗာလာနန္တိ တေသဉှိ ဗာလာနံ စိတ္တံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ၊ တံ အညေ အပ္ပပညာဝ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ။

ပေါရိသိယံဗလေနာတိ ပေါရိသိယသင်္ခါတေန ဗလေန။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ ဧတေသံ သီဟာဒီနံ ပုရိသထာမသင်္ခါတံ ပေါရိသိယဗလံ၊ တေန ဗလေန သမန္နာဂတော ဗြာဟ္မဏော နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဣမေဟိ တိရစ္ဆာနေဟိပိ ဟီနာယေဝါတိ။ မနုဿဘာဝေါ စ ဂဝံဝ ပေက္ခောတိ အပိစ ယော ဧတေသံ မနုဿဘာဝေါ၊ သော ဂုန္နံ ဝိယ ပေက္ခိတဗ္ဗော။ ကိံကာရဏာ? ဇာတိ ဟိ တေသံ အသမာ သမာနာ။ တေသဉှိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒုပ္ပညတာယ ဂေါဟိ သဒ္ဓိံ သမာနဇာတိယေဝ အသမာ။ အညမေဝ ဟိ ဂုန္နံ သဏ္ဌာနံ၊ အညံ တေသန္တိ။ ဧတေန ဗြာဟ္မဏေ တိရစ္ဆာနေသု သီဟာဒီဟိ သမေပိ အကတွာ ဂေါရူပသမေဝ ကရောတိ။

သစေ စ ရာဇာတိ အရိဋ္ဌ၊ ယဒိ မဟာဗြဟ္မုနာ ဒိန္နဘာဝေန ခတ္တိယောဝ ပထဝိံ ဝိဇိတွာ။ သဇီဝဝါတိ သဟဇီဝီဟိ အမစ္စေဟိ သမန္နာဂတော။ အဿဝပါရိသဇ္ဇောတိ အတ္တနော ဩဝါဒကရပရိသာဝစရောဝ သိယာ၊ အထဿ ပရိသာယ ယုဇ္ဈိတွာ ¶ ရဇ္ဇံ ကာတဗ္ဗံ နာမ န ဘဝေယျ ¶ ။ သယမေဝ သော ဧကကောဝ သတ္တုသင်္ဃံ ဝိဇေယျ၊ ဧဝံ သတိ ယုဒ္ဓေ ဒုက္ခာဘာဝေန တဿ ပဇာ နိစ္စသုခီ ဘဝေယျ၊ ဧတဉ္စ နတ္ထိ။ တသ္မာ တေသံ ဝစနံ မိစ္ဆာ။

ခတ္တိယမန္တာတိ ရာဇသတ္ထဉ္စ တယော စ ဝေဒါ အတ္တနော အာဏာယ ရုစိယာ ‘‘ဣဒမေဝ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ပဝတ္တတ္တာ အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ။ အဝိနိစ္ဆိနိတွာတိ တေသံ ခတ္တိယမန္တာနံ ခတ္တိယောပိ ဝေဒါနံ ဗြာဟ္မဏောပိ အတ္ထံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ အာဏာဝသေနေဝ ဥဂ္ဂဏှန္တော တံ အတ္ထံ ဥဒကောဃေန ဆန္နမဂ္ဂံ ဝိယ န ဗုဇ္ဈတိ။

အတ္ထေန ¶ ဧတေတိ ဝဉ္စနတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ။ ကိံကာရဏာ? ဗြာဟ္မဏာဝ သေဋ္ဌာ၊ အညေ ဝဏ္ဏာ ဟီနာတိ ဝဒန္တိ။ ယေ စ တေ လာဘာဒယော လောကဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ တေသံ စတုန္နမ္ပိ ဝဏ္ဏာနံ ဓမ္မာ။ ဧကသတ္တောပိ ဧတေဟိ မုတ္တကော နာမ နတ္ထိ။ ဣတိ ဗြာဟ္မဏာ လောကဓမ္မေဟိ အပရိမုတ္တာဝ သမာနာ ‘‘သေဋ္ဌာ မယ’’န္တိ မုသာ ကထေန္တိ။

ဣဗ္ဘာတိ ဂဟပတိကာ။ တေဝိဇ္ဇသင်္ဃာ စာတိ ဗြာဟ္မဏာပိ တထေဝ ပုထူနိ ကသိဂေါရက္ခာဒီနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ။ နိစ္စုဿုကာတိ နိစ္စံ ဥဿုက္ကဇာတာ ဆန္ဒဇာတာ။ တဒပ္ပပညာ ဒွိရသညုရာ တေတိ တသ္မာ ဘာတိက၊ ဒွိရသညု နိပ္ပညာ ဗြာဟ္မဏာ၊ အာရာ တေ ဓမ္မတော။ ပေါရာဏကာ ဟိ ဗြာဟ္မဏဓမ္မာ ဧတရဟိ သုနခေသု သန္ဒိဿန္တီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော တဿ ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော ဝါဒံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ သဗ္ဗာ နာဂပရိသာ သောမနဿဇာတာ အဟေသုံ။ မဟာသတ္တော နေသာဒဗြာဟ္မဏံ နာဂဘဝနာ နီဟရာပေသိ၊ ပရိဘာသမတ္တမ္ပိဿ နာကာသိ။ သာဂရဗြဟ္မဒတ္တောပိ ဌပိတဒိဝသံ အနတိက္ကမိတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ သဟ ပိတု ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ မဟာသတ္တောပိ ‘‘မာတုလဉ္စ အယျကဉ္စ ပဿိဿာမီ’’တိ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟန္တေန သိရိသောဘဂ္ဂေန ယမုနာတော ဥတ္တရိတွာ တမေဝ အဿမပဒံ အာရဗ္ဘ ပါယာသိ။ အဝသေသာ ဘာတရော စဿ မာတာပိတရော စ ပစ္ဆတော ပါယိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ သာဂရဗြဟ္မဒတ္တော မဟာသတ္တံ မဟတိယာ ပရိသာယ အာဂစ္ဆန္တံ အသဉ္ဇာနိတွာ ပိတရံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၉၆၇။

‘‘ကဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ၊ သင်္ခါ ပဏဝဒိန္ဒိမာ၊

ပုရတော ပဋိပန္နာနိ၊ ဟာသယန္တာ ရထေသဘံ။

၉၆၈။

‘‘ကဿ ¶ ကဉ္စနပဋ္ဋေန၊ ပုထုနာ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ၊

ယုဝါ ကလာပသန္နဒ္ဓါ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၉၆၉။

‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ၊ ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ၊

မုခဉ္စ ရုစိရာ ဘာတိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၉၇၀။

‘‘ကဿ ¶ ဇမ္ဗောနဒံ ဆတ္တံ၊ သသလာကံ မနောရမံ၊

အာဒိစ္စရံသာဝရဏံ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၉၇၁။

‘‘ကဿ ¶ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂယှ၊ ဝါလဗီဇနိမုတ္တမံ၊

ဥဘတော ဝရပုညဿ၊ မုဒ္ဓနိ ဥပရူပရိ။

၉၇၂။

‘‘ကဿ ပေခုဏဟတ္ထာနိ၊ စိတြာနိ စ မုဒူနိ စ၊

ကဉ္စနမဏိဒဏ္ဍာနိ၊ စရန္တိ ဒုဘတော မုခံ။

၉၇၃။

‘‘ခဒိရင်္ဂါရဝဏ္ဏာဘာ၊ ဥက္ကာမုခပဟံသိတာ၊

ကဿေတေ ကုဏ္ဍလာ ဝဂ္ဂူ၊ သောဘန္တိ ဒုဘတော မုခံ။

၉၇၄။

‘‘ကဿ ဝါတေန ဆုပိတာ၊ နိဒ္ဓန္တာ မုဒုကာဠကာ၊

သောဘယန္တိ နလာဋန္တံ၊ နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ။

၉၇၅။

‘‘ကဿ ဧတာနိ အက္ခီနိ၊ အာယတာနိ ပုထူနိ စ၊

ကော သောဘတိ ဝိသာလက္ခော၊ ကဿေတံ ဥဏ္ဏဇံ မုခံ။

၉၇၆။

‘‘ကဿေတေ လပနဇာတာ၊ သုဒ္ဓါ သင်္ခဝရူပမာ၊

ဘာသမာနဿ သောဘန္တိ၊ ဒန္တာ ကုပ္ပိလသာဒိသာ။

၉၇၇။

‘‘ကဿ လာခါရသသမာ၊ ဟတ္ထပါဒါ သုခေဓိတာ၊

ကော သော ဗိမ္ဗောဋ္ဌသမ္ပန္နော၊ ဒိဝါ သူရိယောဝ ဘာသတိ။

၉၇၈။

‘‘ဟိမစ္စယေ ¶ ဟိမဝတိ၊ မဟာသာလောဝ ပုပ္ဖိတော၊

ကော သော ဩဒါတပါဝါရော၊ ဇယံ ဣန္ဒောဝ သောဘတိ။

၉၇၉။

‘‘သုဝဏ္ဏပီဠကာကိဏ္ဏံ၊ မဏိဒဏ္ဍဝိစိတ္တကံ၊

ကော သော ပရိသမောဂယှ၊ ဤသံ ခဂ္ဂံ ပမုဉ္စတိ။

၉၈၀။

‘‘သုဝဏ္ဏဝိကတာ စိတ္တာ၊ သုကတာ စိတ္တသိဗ္ဗနာ၊

ကော သော ဩမုဉ္စတေ ပါဒါ၊ နမော ကတွာ မဟေသိနော’’တိ။

တတ္ထ ပဋိပန္နာနီတိ ကဿေတာနိ တူရိယာနိ ပုရတော ပဋိပန္နာနိ။ ဟာသယန္တာတိ ဧတံ ရာဇာနံ ဟာသယန္တာ။ ကဿ ကဉ္စနပဋ္ဋေနာတိ ကဿ နလာဋန္တေ ဗန္ဓေန ဥဏှီသပဋ္ဋေန ဝိဇ္ဇုယာ မေဃမုခံ ဝိယ မုခံ ပဇ္ဇောတတီတိ ပုစ္ဆတိ။ ယုဝါ ကလာပသန္နဒ္ဓါတိ တရုဏော သန္နဒ္ဓကလာပေါ။ ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝါတိ ကမ္မာရုဒ္ဓနေ ပဟဋ္ဌသုဝဏ္ဏံ ဝိယ။ ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘန္တိ အာဒိတ္တခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ။ ဇမ္ဗောနဒန္တိ ရတ္တသုဝဏ္ဏမယံ။ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂယှာတိ စာမရိဂါဟကေန ¶ အင်္ဂေန ပရိဂ္ဂဟိတာ ဟုတွာ။ ဝါလဗီဇနိမုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ ဝါလဗီဇနိံ။ ပေခုဏဟတ္ထာနီတိ မောရပိဉ္ဆဟတ္ထကာနိ။ စိတြာနီတိ သတ္တရတနစိတြာနိ။ ကဉ္စနမဏိဒဏ္ဍာနီတိ တပနီယသုဝဏ္ဏေန စ မဏီဟိ ¶ စ ခဏိတဒဏ္ဍာနိ။ ဒုဘတော မုခန္တိ မုခဿ ဥဘယပဿေသု စရန္တိ။

ဝါတေန ဆုပိတာတိ ဝါတပဟဋာ။ နိဒ္ဓန္တာတိ သိနိဒ္ဓအန္တာ။ နလာဋန္တန္တိ ကဿေတေ ဧဝရူပါ ကေသာ နလာဋန္တံ ဥပသောဘေန္တိ။ နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာတိ နဘတော ဥဂ္ဂတာ ဝိဇ္ဇု ဝိယ။ ဥဏ္ဏဇန္တိ ကဉ္စနာဒါသော ဝိယ ပရိပုဏ္ဏံ။ လပနဇာတာတိ မုခဇာတာ။ ကုပ္ပိလသာဒိသာတိ မန္ဒာလကမကုလသဒိသာ။ သုခေဓိတာတိ သုခပရိဟဋာ။ ဇယံ ဣန္ဒောဝါတိ ဇယံ ပတ္တော ဣန္ဒော ဝိယ။ သုဝဏ္ဏပီဠကာကိဏ္ဏန္တိ သုဝဏ္ဏပီဠကာဟိ အာကိဏ္ဏံ။ မဏိဒဏ္ဍဝိစိတ္တကန္တိ မဏီဟိ ထရုမှိ ဝိစိတ္တကံ။ သုဝဏ္ဏဝိကတာတိ သုဝဏ္ဏခစိတာ။ စိတ္တာတိ သတ္တရတနဝိစိတ္တာ။ သုကတာတိ သုဋ္ဌု နိဋ္ဌိတာ။ စိတ္တသိဗ္ဗနာတိ စိတြသိဗ္ဗိနိယော။ ကော သော ဩမုဉ္စတေ ပါဒါတိ ကော ဧသ ပါဒတော ဧဝရူပါ ပါဒုကာ ဩမုဉ္စတီတိ။

ဧဝံ ပုတ္တေန သာဂရဗြဟ္မဒတ္တေန ပုဋ္ဌော ဣဒ္ဓိမာ အဘိညာလာဘီ တာပသော ‘‘တာတ၊ ဧတေ ဓတရဋ္ဌရညော ပုတ္တာ တဝ ဘာဂိနေယျနာဂါ’’တိ အာစိက္ခန္တော ဂါထမာဟ –

၉၈၁။

‘‘ဓတရဋ္ဌာ ¶ ဟိ တေ နာဂါ၊ ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊

သမုဒ္ဒဇာယ ဥပ္ပန္နာ၊ နာဂါ ဧတေ မဟိဒ္ဓိကာ’’တိ။

ဧဝံ တေသံ ကထေန္တာနညေဝ နာဂပရိသာ ပတွာ တာပသဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ သမုဒ္ဒဇာပိ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ နာဂပရိသာယ သဒ္ဓိံ နာဂဘဝနမေဝ ဂတာ။ သာဂရဗြဟ္မဒတ္တောပိ တတ္ထေဝ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ ဂတော။ သမုဒ္ဒဇာ နာဂဘဝနေယေဝ ကာလမကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ယာဝဇီဝံ သီလံ ရက္ခိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဥပါသကာ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေပိ ဗုဒ္ဓေ ဧဝရူပံ နာမ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ဥပေါသထကမ္မံ ကရိံသုယေဝါ’’တိ ¶ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဥပါသကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တဒါ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ နေသာဒဗြာဟ္မဏော ဒေဝဒတ္တော၊ သောမဒတ္တော အာနန္ဒော၊ အဇမုခီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ သုဒဿနော သာရိပုတ္တော၊ သုဘောဂေါ မောဂ္ဂလ္လာနော၊ ကာဏာရိဋ္ဌော သုနက္ခတ္တော၊ ဘူရိဒတ္တော ပန အဟမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဟောသိန္တိ။

ဘူရိဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာနိဋ္ဌိတာ။

[၅၄၄] ၇။ စန္ဒကုမာရဇာတကဝဏ္ဏနာ

ရာဇာသိ ¶ ¶ လုဒ္ဒကမ္မောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဂိဇ္ဈကူဋေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ အာဂတမေဝ။ တံ တဿ ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဗိမ္ဗိသာရရညော မရဏာ တတ္ထာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ ပန မာရာပေတွာ ဒေဝဒတ္တော အဇာတသတ္တုံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ တဝ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော၊ မမ မနောရထော တာဝ န ပါပုဏာတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကော ပန တေ၊ ဘန္တေ၊ မနောရထော’’တိ? ‘‘နနု ဒသဗလံ မာရေတွာ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အမှေဟေတ္ထ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘မဟာရာဇ၊ ဓနုဂ္ဂဟေ သန္နိပါတာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ ရာဇာ အက္ခဏဝေဓီနံ ဓနုဂ္ဂဟာနံ ပဉ္စသတာနိ သန္နိပါတာပေတွာ တတော ဧကတိံသ ဇနေ ဥစ္စိနိတွာ ထေရဿ သန္တိကံ ပါဟေသိ။ သော တေသံ ဇေဋ္ဌကံ အာမန္တေတွာ ‘‘အာဝုသော သမဏော ဂေါတမော ဂိဇ္ဈကူဋေ ဝိဟရတိ၊ အသုကသ္မိံ နာမ ဒိဝါဋ္ဌာနေ စင်္ကမတိ။ တွံ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ အသုကေန နာမ မဂ္ဂေန ဧဟီ’’တိ ဝတွာ ပေသေတွာ တသ္မိံ မဂ္ဂေ ဒွေ ဓနုဂ္ဂဟေ ဌပေသိ ‘‘တုမှာကံ ဌိတမဂ္ဂေန ဧကော ပုရိသော အာဂမိဿတိ၊ တံ တုမှေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အသုကေန နာမ မဂ္ဂေန ဧထာ’’တိ၊ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စတ္တာရော ပုရိသေ ဌပေသိ ‘‘တုမှာကံ ဌိတမဂ္ဂေန ဒွေ ပုရိသာ အာဂမိဿန္တိ၊ တုမှေ တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အသုကေန နာမ မဂ္ဂေန ဧထာ’’တိ၊ တသ္မိံ မဂ္ဂေ အဋ္ဌ ဇနေ ဌပေသိ ‘‘တုမှာကံ ဌိတမဂ္ဂေန စတ္တာရော ပုရိသော အာဂမိဿန္တိ၊ တုမှေ တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အသုကေန နာမ မဂ္ဂေန ဧထာ’’တိ၊ တသ္မိံ မဂ္ဂေ သောဠသ ပုရိသေ ဌပေသိ ‘‘တုမှာကံ ဌိတမဂ္ဂေန အဋ္ဌ ပုရိသာ အာဂမိဿန္တိ၊ တုမှေ တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အသုကေန နာမ မဂ္ဂေန ဧထာ’’တိ။

ကသ္မာ ပနေသ ဧဝမကာသီတိ? အတ္တနော ကမ္မဿ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ။ အထ သော ဇေဋ္ဌကဓနုဂ္ဂဟော ဝါမတော ခဂ္ဂံ လဂ္ဂေတွာ ပိဋ္ဌိယာ တုဏီရံ ဗန္ဓိတွာ မေဏ္ဍသိင်္ဂမဟာဓနုံ ဂဟေတွာ တထာဂတဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဝိဇ္ဈိဿာမိ န’’န္တိ သညာယ ဓနုံ အာရောပေတွာ သရံ သန္နယှိတွာ ¶ အာကဍ္ဎိတွာ ဝိဿဇ္ဇေတုံ နာသက္ခိ။ သော သရံ ဩရောပေတုမ္ပိ အသက္ကောန္တော ဖာသုကာ ဘိဇ္ဇန္တိယော ဝိယ မုခတော ခေဠေန ပဂ္ဃရန္တေန ကိလန္တရူပေါ အဟောသိ၊ သကလသရီရံ ထဒ္ဓံ ဇာတံ၊ ယန္တေန ပီဠိတာကာရပ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ သော မရဏဘယတဇ္ဇိတော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ဒိသွာ ¶ မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ ဧတဒဝေါစ ‘‘မာ ဘာယိ ဘော၊ ပုရိသ၊ ဣတော ဧဟီ’’တိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ အာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ‘‘အစ္စယော မံ၊ ဘန္တေ၊ အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ၊ သွာဟံ တုမှာကံ ဂုဏေ အဇာနန္တော အန္ဓဗာလဿ ဒေဝဒတ္တဿ ဝစနေန တုမှေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ အာဂတောမှိ၊ ခမထ မေ၊ ဘန္တေ’’တိ ခမာပေတွာ ဧကမန္တေ နိသီဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သစ္စာနိ ပကာသေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘အာဝုသော၊ ဒေဝဒတ္တေန အာစိက္ခိတမဂ္ဂံ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာ အညေန မဂ္ဂေန ယာဟီ’’တိ ဥယျောဇေသိ။ ဥယျောဇေတွာ စ ပန စင်္ကမာ ဩရုယှ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။

အထ တသ္မိံ ဓနုဂ္ဂဟေ အနာဂစ္ဆန္တေ ဣတရေ ဒွေ ဇနာ ‘‘ကိံ နု ခေါ သော စိရာယတီ’’တိ ပဋိမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တာ ဒသဗလံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ တေသမ္ပိ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘အာဝုသော၊ ဒေဝဒတ္တေန ကထိတမဂ္ဂံ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆထာ’’တိ ဥယျောဇေသိ။ ဣမိနာ ဥပါယေန ဣတရေသုပိ အာဂန္တွာ နိသိန္နေသု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ အညေန မဂ္ဂေန ဥယျောဇေသိ။ အထ သော ပဌမမာဂတော ဇေဋ္ဌကဓနုဂ္ဂဟော ဒေဝဒတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဒေဝဒတ္တ အဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ နာသက္ခိံ၊ မဟိဒ္ဓိကော သော ဘဂဝါ မဟာနုဘာဝေါ’’တိ အာရောစေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ နိဿာယ အမှေဟိ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ’’န္တိ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ အယံ ပဝတ္တိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ပါကဋာ အဟောသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တော ကိရ ဧကသ္မိံ တထာဂတေ ဝေရစိတ္တေန ဗဟူ ဇနေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ ဝါယာမမကာသိ၊ တေ သဗ္ဗေပိ သတ္ထာရံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိံသူ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ ¶ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မံ ဧကကံ နိဿာယ မယိ ဝေရစိတ္တေန ဗဟူ ဇနေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ ဝါယာမံ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ အယံ ဗာရာဏသီ ပုပ္ဖဝတီ နာမ အဟောသိ။ တတ္ထ ဝသဝတ္တိရညော ပုတ္တော ဧကရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ တဿ ပုတ္တော စန္ဒကုမာရော နာမ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ခဏ္ဍဟာလော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပုရောဟိတော အဟောသိ။ သော ရညော အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသိ။ တံ ကိရ ရာဇာ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ ဝိနိစ္ဆယေ နိသီဒါပေသိ။ သော လဉ္ဇဝိတ္တကော ဟုတွာ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ အသာမိကေ သာမိကေ ကရောတိ၊ သာမိကေ စ အသာမိကေ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော အဍ္ဍပရာဇိတော ပုရိသော ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနာ ဥပက္ကောသေန္တော နိက္ခမိတွာ ရာဇုပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တံ စန္ဒကုမာရံ ဒိသွာ ဓာဝိတွာ တဿ ပါဒေသု နိပတိတွာ ရောဒိ။ သော ‘‘ကိံ၊ ဘော ပုရိသ၊ ရောဒသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ၊ ခဏ္ဍဟာလော ¶ ဝိနိစ္ဆယေ ဝိလောပံ ခါဒတိ၊ အဟံ တေန လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ပရာဇယံ ပါပိတော’’တိ။ စန္ဒကုမာရော ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ တံ အဿာသေတွာ ဝိနိစ္ဆယံ နေတွာ သာမိကမေဝ သာမိကံ၊ အသာမိကမေဝ အသာမိကံ အကာသိ။ မဟာဇနော မဟာသဒ္ဒေန သာဓုကာရမဒါသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘ကိံသဒ္ဒေါ ဧသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘စန္ဒကုမာရေန ကိရ အဍ္ဍော သုဝိနိစ္ဆိတော၊ တတ္ထေသော သာဓုကာရသဒ္ဒေါ’’တိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ တုဿိ။ ကုမာရော အာဂန္တွာ တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘တာတ၊ ဧကော ကိရ တေ အဍ္ဍော ဝိနိစ္ဆိတော’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ တာတ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ တွမေဝ ဝိနိစ္ဆယံ ပဋ္ဌပေဟီ’’တိ ဝိနိစ္ဆယံ ကုမာရဿ အဒါသိ။

တတော ပဋ္ဌာယ ခဏ္ဍဟာလဿ အာယော ပစ္ဆိဇ္ဇိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ကုမာရေ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ဩကာသံ ဂဝေသန္တော အန္တရာပေက္ခော ဝိစရိ။ သော ပန ရာဇာ မန္ဒပညော။ သော ဧကဒိဝသံ ရတ္တိဘာဂေ သုပိတွာ ပစ္စူသသမယေ သုပိနန္တေ အလင်္ကတဒွါရကောဋ္ဌကံ၊ သတ္တရတနမယပါကာရံ၊ သဋ္ဌိယောဇနိကသုဝဏ္ဏမယဝါလုကမဟာဝီထိံ၊ ယောဇနသဟဿုဗ္ဗေဓဝေဇယန္တပါသာဒပဋိမဏ္ဍိတံ နန္ဒနဝနာဒိဝနရာမဏေယျကနန္ဒာပေါက္ခရဏိအာဒိပေါက္ခရဏိရာမဏေယျကသမန္နာဂတံ အာကိဏ္ဏဒေဝဂဏံ တာဝတိံသဘဝနံ ဒိသွာ ¶ ပဗုဇ္ဈိတွာ တတ္ထ ဂန္တုကာမော စိန္တေသိ – ‘‘သွေ အာစရိယခဏ္ဍဟာလဿာဂမနဝေလာယ ဒေဝလောကဂါမိမဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ တေန ဒေသိတမဂ္ဂေန ဒေဝလောကံ ဂမိဿာမီ’’တိ ခဏ္ဍဟာလောပိ ပါတောဝ နှတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ရာဇုပဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ ရာဇနိဝေသနံ ပဝိသိတွာ ရညော သုခသေယျံ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ရာဇာ အာသနံ ဒါပေတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၉၈၂။

‘‘ရာဇာသိ လုဒ္ဒကမ္မော၊ ဧကရာဇာ ပုပ္ဖဝတီယာ၊

သော ပုစ္ဆိ ဗြဟ္မဗန္ဓုံ၊ ခဏ္ဍဟာလံ ပုရောဟိတံ မူဠှံ။

၉၈၃။

‘‘သဂ္ဂါန မဂ္ဂမာစိက္ခ၊ တွံသိ ဗြာဟ္မဏ ဓမ္မဝိနယကုသလော၊

ယထာ ဣတော ဝဇန္တိ သုဂတိံ၊ နရာ ပုညာနိ ကတွာနာ’’တိ။

တတ္ထ ရာဇာသီတိ ရာဇာ အာသိ။ လုဒ္ဒကမ္မောတိ ကက္ခဠဖရုသကမ္မော။ သဂ္ဂါန မဂ္ဂန္တိ သဂ္ဂါနံ ဂမနမဂ္ဂံ။ ဓမ္မဝိနယကုသလောတိ သုစရိတဓမ္မေ စ အာစာရဝိနယေ စ ကုသလော။ ယထာတိ ယထာ နရာ ပုညာနိ ကတွာ ဣတော သုဂတိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တံ မေ သုဂတိမဂ္ဂံ အာစိက္ခာဟီတိ ပုစ္ဆိ။

ဣမံ ¶ ပန ပဉှံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓံ ဝါ တဿ သာဝကေ ဝါ တေသံ အလာဘေန ဗောဓိသတ္တံ ဝါ ပုစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ရာဇာ ပန ယထာ နာမ သတ္တာဟံ မဂ္ဂမူဠှော ပုရိသော အညံ မာသမတ္တံ မဂ္ဂမူဠှံ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆေယျ၊ ဧဝံ ခဏ္ဍဟာလံ ပုစ္ဆိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အယံ မေ ပစ္စာမိတ္တဿ ပိဋ္ဌိဒဿနကာလော၊ ဣဒါနိ စန္ဒကုမာရံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မမ မနောရထံ ပူရေဿာမီ’’တိ။ အထ ရာဇာနံ အာမန္တေတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၉၈၄။

‘‘အတိဒါနံ ဒဒိတွာန၊ အဝဇ္ဈေ ဒေဝ ဃာတေတွာ၊

ဧဝံ ဝဇန္တိ သုဂတိံ၊ နရာ ပုညာနိ ကတွာနာ’’တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ နာမ အတိဒါနံ ဒဒန္တိ၊ အဝဇ္ဈေ ဃာတေန္တိ။ သစေပိ သဂ္ဂံ ဂန္တုကာမောသိ၊ တွမ္ပိ တထေဝ ကရောဟီတိ။

အထ နံ ရာဇာ ပဉှဿ အတ္ထံ ပုစ္ဆိ –

၉၈၅။

‘‘ကိံ ပန တံ အတိဒါနံ၊ ကေ စ အဝဇ္ဈာ ဣမသ္မိ လောကသ္မိံ၊

ဧတဉ္စ ခေါ နော အက္ခာဟိ၊ ယဇိဿာမိ ဒဒါမိ ဒါနာနီ’’တိ။

သောပိဿ ¶ ဗျာကာသိ –

၉၈၆။

‘‘ပုတ္တေဟိ ဒေဝ ယဇိတဗ္ဗံ၊ မဟေသီဟိ နေဂမေဟိ စ၊

ဥသဘေဟိ အာဇာနိယေဟိ စတူဟိ၊ သဗ္ဗစတုက္ကေန ဒေဝ ယဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ရညော ပဉှံ ဗျာကရောန္တော စ ဒေဝလောကမဂ္ဂံ ပုဋ္ဌော နိရယမဂ္ဂံ ဗျာကာသိ။

တတ္ထ ပုတ္တေဟီတိ အတ္တနာ ဇာတေဟိ ပိယပုတ္တေဟိ စေဝ ပိယဓီတာဟိ စ။ မဟေသီဟီတိ ပိယဘရိယာဟိ။ နေဂမေဟီတိ သေဋ္ဌီဟိ။ ဥသဘေဟီတိ သဗ္ဗသေတေဟိ ဥသဘရာဇူဟိ။ အာဇာနိယေဟီတိ မင်္ဂလအဿေဟိ။ စတူဟီတိ ဧတေဟိ သဗ္ဗေဟေဝ အညေဟိ စ ဟတ္ထိအာဒီဟိ စတူဟိ စတူဟီတိ ဧဝံ သဗ္ဗစတုက္ကေန၊ ဒေဝ၊ ယဇိတဗ္ဗံ။ ဧတေသဉှိ ခဂ္ဂေန သီသံ ဆိန္ဒိတွာ သုဝဏ္ဏပါတိယာ ဂလလောဟိတံ ဂဟေတွာ အာဝါဋေ ပက္ခိပိတွာ ယညဿ ယဇနကရာဇာနော သရီရေန သဟ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆန္တိ။ မဟာရာဇ၊ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ ဃာသစ္ဆာဒနာဒိသမ္ပဒါနံ ဒါနမေဝ ¶ ပဝတ္တတိ။ ဣမေ ပန ပုတ္တဓီတာဒယော မာရေတွာ တေသံ ဂလလောဟိတေန ယညဿ ယဇနံ အတိဒါနံ နာမာတိ ရာဇာနံ သညာပေသိ။

ဣတိ သော ‘‘သစေ စန္ဒကုမာရံ ဧကညေဝ ဂဏှိဿာမိ၊ ဝေရစိတ္တေန ကရဏံ မညိဿန္တီ’’တိ တံ မဟာဇနဿ အန္တရေ ပက္ခိပိ။ ဣဒံ ပန တေသံ ကထေန္တာနံ ကထံ သုတွာ သဗ္ဗေ အန္တေပုရဇနာ ဘီတတသိတာ သံဝိဂ္ဂမာနဟဒယာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာရဝံ ရဝိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၉၈၇။

‘‘တံ သုတွာ အန္တေပုရေ၊ ကုမာရာ မဟေသိယော စ ဟညန္တု၊

ဧကော အဟောသိ နိဂ္ဃောသော၊ ဘိက္ခာ အစ္စုဂ္ဂတော သဒ္ဒေါ’’တိ။

တတ္ထ တန္တိ ‘‘ကုမာရာ စ မဟေသိယော စ ဟညန္တူ’’တိ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဧကောတိ သကလရာဇနိဝေသနေ ဧကောဝ နိဂ္ဃောသော အဟောသိ။ ဘိသ္မာတိ ဘယာနကော။ အစ္စုဂ္ဂတောတိ အတိဥဂ္ဂတော အဟောသိ၊ သကလရာဇကုလံ ယုဂန္တဝါတပ္ပဟဋံ ဝိယ သာလဝနံ အဟောသိ။

ဗြာဟ္မဏော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ယညံ ယဇိတုံ သက္ကောသိ၊ န သက္ကောသီ’’တိ? ‘‘ကိံ ကထေသိ၊ အာစရိယ၊ ယညံ ယဇိတွာ ဒေဝလောကံ ¶ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဘီရုကာ ဒုဗ္ဗလဇ္ဈာသယာ ယညံ ယဇိတုံ သမတ္ထာ နာမ န ဟောန္တိ၊ တုမှေ ဣဓ သဗ္ဗေ သန္နိပါတေထ၊ အဟံ ယညာဝါဋေ ကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ပဟောနကံ ဗလကာယံ ဂဟေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ ယညာဝါဋံ သမတလံ ကာရေတွာ ဝတိယာ ပရိက္ခိပိ။ ကသ္မာ? ဓမ္မိကော ဟိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ အာဂန္တွာ နိဝါရေယျာတိ ယညာဝါဋေ ဝတိယာ ပရိက္ခေပနံ နာမ စာရိတ္တန္တိ ကတွာ ပေါရာဏကဗြာဟ္မဏေဟိ ဌပိတံ။ ရာဇာပိ ပုရိသေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတာ၊ အဟံ အတ္တနော ပုတ္တဓီတရော စ ဘရိယာယော စ မာရေတွာ ယညံ ယဇိတွာ ဒေဝလောကံ ဂမိဿာမိ၊ ဂစ္ဆထ နေသံ အာစိက္ခိတွာ သဗ္ဗေ ဣဓာနေထာ’’တိ ပုတ္တာနံ တာဝ အာနယနတ္ထာယ အာဟ –

၉၈၈။

‘‘ဂစ္ဆထ ဝဒေထ ကုမာရေ၊ စန္ဒံ သူရိယဉ္စ ဘဒ္ဒသေနဉ္စ၊

သူရဉ္စ ဝါမဂေါတ္တဉ္စ၊ ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယာ’’တိ။

တတ္ထ ဂစ္ဆထ ဝဒေထ ကုမာရေတိ စန္ဒကုမာရော စ သူရိယကုမာရော စာတိ ဒွေ ဂေါတမိဒေဝိယာ အဂ္ဂမဟေသိယာ ¶ ပုတ္တာ၊ ဘဒ္ဒသေနော စ သူရော စ ဝါမဂေါတ္တော စ တေသံ ဝေမာတိကဘာတရော။ ပစုရာ ကိရ ဟောထာတိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ရာသီ ဟောထာတိ အာစိက္ခထာတိ အတ္ထော။

တေ ပဌမံ စန္ဒကုမာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာဟံသု ‘‘ကုမာရ၊ တုမှေ ကိရ မာရေတွာ တုမှာကံ ပိတာ ဒေဝလောကံ ဂန္တုကာမော၊ တုမှာကံ ဂဏှနတ္ထာယ အမှေ ပေသေသီ’’တိ။ ‘‘ကဿ ဝစနေန မံ ဂဏှာပေသီ’’တိ? ‘‘ခဏ္ဍဟာလဿ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ သော မညေဝ ဂဏှာပေတိ၊ ဥဒါဟု အညေပီ’’တိ။ ‘‘ရာဇပုတ္တ၊ အညေပိ ဂဏှာပေတိ၊ သဗ္ဗစတုက္ကံ ကိရ ယညံ ယဇိတုကာမော’’တိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘တဿ အညေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေရံ နတ္ထိ၊ ‘ဝိနိစ္ဆယေ ဝိလောပံ ကာတုံ န လဘာမီ’တိ ပန မယိ ဧကသ္မိံ ဝေရစိတ္တေန ဗဟူ မာရာပေတိ၊ ပိတရံ ဒဋ္ဌုံ လဘန္တဿ သဗ္ဗေသံ တေသံ မောစာပနံ နာမ မမ ဘာရော’’တိ။ အထ နေ ရာဇပုရိသေ အာဟ ‘‘တေန ဟိ မေ ပိတု ဝစနံ ကရောထာ’’တိ။ တေ တံ နေတွာ ရာဇင်္ဂဏေ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ ဣတရေပိ တယော အာမန္တေတွာ တဿေဝ သန္တိကေ ကတွာ ရညော အာရောစယိံသု ‘‘အာနီတာ တေ၊ ဒေဝ၊ ပုတ္တာ’’တိ။ သော တေသံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘တာတာ၊ ဣဒါနိ မေ ဓီတရော အာနေတွာ ¶ တေသညေဝ ဘာတိကာနံ သန္တိကေ ကရောထာ’’တိ စတဿော ဓီတရော အာဟရာပေတုံ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၈၉။

‘‘ကုမာရိယောပိ ဝဒေထ၊ ဥပသေနံ ကောကိလဉ္စ မုဒိတဉ္စ၊

နန္ဒဉ္စာပိ ကုမာရိံ၊ ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယာ’’တိ။

တေ ‘‘ဧဝံ ကရိဿာမာ’’တိ တာသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ တာ ရောဒမာနာ ပရိဒေဝမာနာ အာနေတွာ ဘာတိကာနညေဝ သန္တိကေ ကရိံသု။ တတော ရာဇာ အတ္တနော ဘရိယာနံ ဂဟဏတ္ထာယ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၉၀။

‘‘ဝိဇယမ္ပိ မယှံ မဟေသိံ၊ ဧရာဝတိံ ကေသိနိံသုနန္ဒဉ္စ၊

လက္ခဏဝရူပပန္နာ၊ ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယာ’’တိ။

တတ္ထ လက္ခဏဝရူပပန္နာတိ ဥတ္တမေဟိ စတုသဋ္ဌိယာ ဣတ္ထိလက္ခဏေဟိ ဥပပန္နာ ဧတာပိ ဝဒေထာတိ အတ္ထော။

တေ တာပိ ပရိဒေဝမာနာ အာနေတွာ ကုမာရာနံ သန္တိကေ ကရိံသု။ အထ ရာဇာ စတ္တာရော သေဋ္ဌိနော ဂဟဏတ္ထာယ အာဏာပေန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၉၁။

‘‘ဂဟပတယော ¶ စ ဝဒေထ၊ ပုဏ္ဏမုခံ ဘဒ္ဒိယံ သိင်္ဂါလဉ္စ၊

ဝဍ္ဎဉ္စာပိ ဂဟပတိံ၊ ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယာ’’တိ။

ရာဇပုရိသာ ဂန္တွာ တေပိ အာနယိံသု။ ရညော ပုတ္တဒါရေ ဂယှမာနေ သကလနဂရံ န ကိဉ္စိ အဝေါစ။ သေဋ္ဌိကုလာနိ ပန မဟာသမ္ဗန္ဓာနိ၊ တသ္မာ တေသံ ဂဟိတကာလေ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိတွာ ‘‘ရညော သေဋ္ဌိနော မာရေတွာ ယညံ ယဇိတုံ န ဒဿာမာ’’တိ သေဋ္ဌိနော ပရိဝါရေတွာဝ တေသံ ဉာတိဝဂ္ဂေန သဒ္ဓိံ ရာဇကုလံ အဂမိ။ အထ တေ သေဋ္ဌိနော ဉာတိဂဏပရိဝုတာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဇီဝိတံ ယာစိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၉၉၂။

‘‘တေ တတ္ထ ဂဟပတယော၊ အဝေါစိသုံ သမာဂတာ ပုတ္တဒါရပရိကိဏ္ဏာ၊

သဗ္ဗေဝ သိခိနော ဒေဝ ကရောဟိ၊ အထ ဝါ နော ဒါသေ သာဝေဟီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သဗ္ဗေဝ သိခိနောတိ သဗ္ဗေ အမှေ မတ္ထကေ စူဠံ ဗန္ဓိတွာ အတ္တနော စေဋကေ ကရောဟိ၊ မယံ တေ စေဋကကိစ္စံ ကရိဿာမ။ အထ ဝါ နော ဒါသေ သာဝေဟီတိ အထ ဝါ နော အသဒ္ဒဟန္တော သဗ္ဗသေနိယော သန္နိပါတေတွာ ရာသိမဇ္ဈေ အမှေ ဒါသေ သာဝေဟိ၊ မယံ တေ ဒါသတ္တံ ပဋိဿုဏိဿာမာတိ။

တေ ဧဝံ ယာစန္တာပိ ဇီဝိတံ လဒ္ဓုံ နာသက္ခိံသု။ ရာဇပုရိသာ သေသေ ပဋိက္ကမာပေတွာ တေ ဂဟေတွာ ကုမာရာနညေဝ သန္တိကေ နိသီဒါပေသုံ။ တတော ပန ရာဇာ ဟတ္ထိအာဒီနံ ဂဟဏတ္ထာယ အာဏာပေန္တော အာဟ –

၉၉၃။

‘‘အဘယင်္ကရမ္ပိ မေ ဟတ္ထိံ၊ နာဠာဂိရိံ အစ္စုဂ္ဂတံ ဝရုဏဒန္တံ၊

အာနေထ ခေါ နေ ခိပ္ပံ၊ ယညတ္ထာယ ဘဝိဿန္တိ။

၉၉၄။

‘‘အဿရတနမ္ပိ ကေသိံ၊ သုရာမုခံ ပုဏ္ဏကံ ဝိနတကဉ္စ၊

အာနေထ ခေါ နေ ခိပ္ပံ၊ ယညတ္ထာယ ဘဝိဿန္တိ။

၉၉၅။

‘‘ဥသဘမ္ပိ ယူထပတိံ အနောဇံ၊ နိသဘံ ဂဝမ္ပတိံ တေပိ မယှံ အာနေထ၊

သမူဟ ကရောန္တု သဗ္ဗံ၊ ယဇိဿာမိ ဒဒါမိ ဒါနာနိ။

၉၉၆။

‘‘သဗ္ဗံ ¶ ပဋိယာဒေထ၊ ယညံ ပန ဥဂ္ဂတမှိ သူရိယမှိ၊

အာဏာပေထ စ ကုမာရေ၊ အဘိရမန္တု ဣမံ ရတ္တိံ။

၉၉၇။

‘‘သဗ္ဗံ ဥပဋ္ဌပေထ၊ ယညံ ပန ဥဂ္ဂတမှိ သူရိယမှိ၊

ဝဒေထ ဒါနိ ကုမာရေ၊ အဇ္ဇ ခေါ ပစ္ဆိမာ ရတ္တီ’’တိ။

တတ္ထ သမူဟ ကရောန္တု သဗ္ဗန္တိ န ကေဝလံ ဧတ္တကမေဝ၊ အဝသေသမ္ပိ စတုပ္ပဒဂဏဉ္စေဝ ပက္ခိဂဏဉ္စ သဗ္ဗံ စတုက္ကံ ကတွာ ရာသိံ ကရောန္တု၊ သဗ္ဗစတုက္ကံ ယညံ ယဇိဿာမိ၊ ယာစကဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ဒါနံ ဒဿာမီတိ။ သဗ္ဗံ ပဋိယာဒေထာတိ ဧဝံ မယာ ဝုတ္တံ အနဝသေသံ ဥပဋ္ဌပေထ။ ဥဂ္ဂတမှီတိ အဟံ ပန ယညံ ဥဂ္ဂတေ သူရိယေ သွေ ပါတောဝ ယဇိဿာမိ။ သဗ္ဗံ ဥပဋ္ဌပေထာတိ သေသမ္ပိ သဗ္ဗံ ယညဥပကရဏံ ဥပဋ္ဌပေထာတိ။

ရညော ¶ ပန မာတာပိတရော ဓရန္တိယေဝ။ အထဿ အမစ္စာ ဂန္တွာ မာတုယာ အာရောစေသုံ ‘‘အယျေ၊ ပုတ္တော ဝေါ ပုတ္တဒါရံ မာရေတွာ ယညံ ယဇိတုကာမော’’တိ။ သာ ‘‘ကိံ ကထေထ၊ တာတာ’’တိ ဟတ္ထေန ဟဒယံ ပဟရိတွာ ရောဒမာနာ အာဂန္တွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ ဧဝရူပေါ တေ ယညော ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၉၉၈။

‘‘တံတံ မာတာ အဝစ၊ ရောဒန္တီ အာဂန္တွာ ဝိမာနတော၊

ယညော ကိရ တေ ပုတ္တ၊ ဘဝိဿတိ စတူဟိ ပုတ္တေဟီ’’တိ။

တတ္ထ တံတန္တိ တံ ဧတံ ရာဇာနံ။ ဝိမာနတောတိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော။

ရာဇာ အာဟ –

၉၉၉။

‘‘သဗ္ဗေပိ မယှံ ပုတ္တာ စတ္တာ၊ စန္ဒသ္မိံ ဟညမာနသ္မိံ၊

ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန၊ သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ စတ္တာတိ စန္ဒကုမာရေ ဟညမာနေယေဝ သဗ္ဗေပိ ယညတ္ထာယ မယာ ပရိစ္စတ္တာ။

အထ နံ မာတာ အာဟ –

၁၀၀၀။

‘‘မာ ¶ တံ ပုတ္တ သဒ္ဒဟေသိ၊ သုဂတိ ကိရ ဟောတိ ပုတ္တယညေန၊

နိရယာနေသော မဂ္ဂေါ၊ နေသော မဂ္ဂေါ ဟိ သဂ္ဂါနံ။

၁၀၀၁။

‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည၊ အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ၊

ဧသ မဂ္ဂေါ သုဂတိယာ၊ န စ မဂ္ဂေါ ပုတ္တယညေနာ’’တိ။

တတ္ထ နိရယာနေသောတိ နိရဿာဒတ္ထေန နိရယာနံ စတုန္နံ အပါယာနံ ဧသ မဂ္ဂေါ။ ကောဏ္ဍညာတိ ရာဇာနံ ဂေါတ္တေနာလပတိ။ ဘူတဘဗျာနန္တိ ဘူတာနဉ္စ ဘဝိတဗ္ဗသတ္တာနဉ္စ။ ပုတ္တယညေနာတိ ဧဝရူပေန ပုတ္တဓီတရော မာရေတွာ ယဇကယညေန သဂ္ဂမဂ္ဂေါ နာမ နတ္ထီတိ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၀၀၂။

‘‘အာစရိယာနံ ဝစနာ၊ ဃာတေဿံ စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စ၊

ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန ဒုစ္စဇေဟိ၊ သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အာစရိယာနံ ဝစနန္တိ အမ္မ၊ နေသာ မမ အတ္တနော မတိ၊ အာစာရသိက္ခာပနကဿ ပန မေ ခဏ္ဍဟာလာစရိယဿ ဧတံ ဝစနံ၊ ဧသာ အနုသိဋ္ဌိ။ တသ္မာ အဟံ ဧတေ ဃာတေဿံ၊ ဒုစ္စဇေဟိ ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမီတိ။

အထဿ မာတာ အတ္တနော ဝစနံ ဂါဟာပေတုံ အသက္ကောန္တီ အပဂတာ။ ပိတာ တံ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၀၀၃။

‘‘တံတံ ပိတာပိ အဝစ၊ ဝသဝတ္တီ ဩရသံ သကံ ပုတ္တံ၊

ယညော ကိရ တေ ပုတ္တ၊ ဘဝိဿတိ စတူဟိ ပုတ္တေဟီ’’တိ။

တတ္ထ ဝသဝတ္တီတိ တဿ နာမံ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၀၀၄။

‘‘သဗ္ဗေပိ ¶ မယှံ ပုတ္တာ စတ္တာ၊ စန္ဒသ္မိံ ဟညမာနသ္မိံ၊

ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန၊ သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

အထ နံ ပိတာ အာဟ –

၁၀၀၅။

‘‘မာ တံ ပုတ္တ သဒ္ဒဟေသိ၊ သုဂတိ ကိရ ဟောတိ ပုတ္တယညေန၊

နိရယာနေသော မဂ္ဂေါ၊ နေသော မဂ္ဂေါ ဟိ သဂ္ဂါနံ။

၁၀၀၆။

‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည၊ အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ၊

ဧသ မဂ္ဂေါ သုဂတိယာ၊ န စ မဂ္ဂေါ ပုတ္တယညေနာ’’တိ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၀၀၇။

‘‘အာစရိယာနံ ဝစနာ၊ ဃာတေဿံ စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စ၊

ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန ဒုစ္စဇေဟိ၊ သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

အထ နံ ပိတာ အာဟ –

၁၀၀၈။

‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည၊ အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ၊

ပုတ္တပရိဝုတော တုဝံ၊ ရဋ္ဌံ ဇနပဒဉ္စ ပါလေဟီ’’တိ။

တတ္ထ ပုတ္တပရိဝုတောတိ ပုတ္တေဟိ ပရိဝုတော။ ရဋ္ဌံ ဇနပဒဉ္စာတိ သကလကာသိရဋ္ဌဉ္စ တဿေဝ တံ တံ ကောဋ္ဌာသဘူတံ ဇနပဒဉ္စ။

သောပိ ¶ တံ အတ္တနော ဝစနံ ဂါဟာပေတုံ နာသက္ခိ။ တတော စန္ဒကုမာရော စိန္တေသိ ‘‘ဣမဿ ဧတ္တကဿ ဇနဿ ဒုက္ခံ မံ ဧကံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ၊ မမ ပိတရံ ယာစိတွာ ဧတ္တကံ ဇနံ မရဏဒုက္ခတော မောစေဿာမီ’’တိ။ သော ပိတရာ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အာဟ –

၁၀၀၉။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။

၁၀၁၀။

‘‘မာ ¶ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၀၁၁။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၀၁၂။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ၊ အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊

ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမာ’’တိ။

တတ္ထ အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပီတိ အပိ နာမ မယံ မဟာနိဂဠေဟိ ဗန္ဓကာပိ ဟုတွာ။ ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာတိ သစေပိ ခဏ္ဍဟာလဿ ဒါတုကာမောသိ၊ တဿ နော ဒါသေ ကတွာ ဒေဟိ၊ ကရိဿာမဿ ဒါသကမ္မန္တိ ဝဒတိ။ အပိ ရဋ္ဌာတိ သစေ အမှာကံ ကောစိ ဒေါသော အတ္ထိ၊ ရဋ္ဌာ နော ပဗ္ဗာဇေဟိ။ အပိ နာမ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာပိ ကပဏာ ဝိယ ကပါလံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမ၊ မာ နော အဝဓိ၊ ဒေဟိ နော ဇီဝိတန္တိ ဝိလပိ။

တဿ တံ နာနပ္ပကာရံ ဝိလာပံ သုတွာ ရာဇာ ဟဒယဖလိတပ္ပတ္တော ဝိယ အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ ရောဒမာနော ‘‘န မေ ကောစိ ပုတ္တေ မာရေတုံ လစ္ဆတိ၊ န မမတ္ထော ဒေဝလောကေနာ’’တိ သဗ္ဗေ တေ မောစေတုံ အာဟ –

၁၀၁၃။

‘‘ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယထ၊ ဝိလပန္တာ ဇီဝိတဿ ကာမာ ဟိ၊

မုဉ္စေထ ဒါနိ ကုမာရေ၊ အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေနာ’’တိ။

တံ ရညော ကထံ သုတွာ ရာဇပုတ္တေ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ တံ ပက္ခိပရိယောသာနံ ပါဏဂဏံ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ ခဏ္ဍဟာလောပိ ယညာဝါဋေ ကမ္မံ သံဝိဒဟတိ။ အထ နံ ဧကော ပုရိသော ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌ၊ ခဏ္ဍဟာလ၊ ရညာ ပုတ္တာ ¶ ဝိဿဇ္ဇိတာ၊ တွံ အတ္တနော ပုတ္တေ မာရေတွာ တေသံ ဂလလောဟိတေန ယညံ ယဇဿူ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ကိံ နာမ ရညာ ကတ’’န္တိ ကပ္ပုဋ္ဌာနဂ္ဂိ ဝိယ အဝတ္ထရန္တော ဥဋ္ဌာယ တုရိတော ဓာဝိတွာ အာဟ –

၁၀၁၄။

‘‘ပုဗ္ဗေဝ ¶ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော၊ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊

အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ၊ ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။

၁၀၁၅။

‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ၊ ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊

ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ၊ ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယည’’န္တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗေဝါတိ မယာ တွံ ပုဗ္ဗေဝ ဝုတ္တော ‘‘န တုမှာဒိသေန ဘီရုကဇာတိကေန သက္ကာ ယညံ ယဇိတုံ၊ ယညယဇနံ နာမေတံ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝ’’န္တိ၊ အထ နော ဣဒါနိ ဥပက္ခဋဿ ပဋိယတ္တဿ ယညဿ ဝိက္ခေပံ ကရောသိ။ ‘‘ဝိက္ခမ္ဘ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ပဋိသေဓန္တိ အတ္ထော။ မဟာရာဇ၊ ကသ္မာ ဧဝံ ကရောသိ။ ယတ္တကာ ဟိ ယညံ ယဇန္တိ ဝါ ယာဇေန္တိ ဝါ အနုမောဒန္တိ ဝါ၊ သဗ္ဗေ သုဂတိမေဝ ဝဇန္တီတိ ဒဿေတိ။

သော အန္ဓဗာလော ရာဇာ တဿ ကောဓဝသိကဿ ကထံ ဂဟေတွာ ဓမ္မသညီ ဟုတွာ ပုန ပုတ္တေ ဂဏှာပေသိ။ တတော စန္ဒကုမာရော ပိတရံ အနုဗောဓယမာနော အာဟ –

၁၀၁၆။

‘‘အထ ကိဿ ဇနော ပုဗ္ဗေ၊ သောတ္ထာနံ ဗြာဟ္မဏေ အဝါစေသိ၊

အထ နော အကာရဏသ္မာ၊ ယညတ္ထာယ ဒေဝ ဃာတေသိ။

၁၀၁၇။

‘‘ပုဗ္ဗေဝ နော ဒဟရကာလေ၊ န ဟနေသိ န ဃာတေသိ၊

ဒဟရမှာ ယောဗ္ဗနံ ပတ္တာ၊ အဒူသကာ တာတ ဟညာမ။

၁၀၁၈။

‘‘ဟတ္ထိဂတေ အဿဂတေ၊ သန္နဒ္ဓေ ပဿ နော မဟာရာဇ၊

ယုဒ္ဓေ ဝါ ယုဇ္ဈမာနေ ဝါ၊ န ဟိ မာဒိသာ သူရာ ဟောန္တိ ယညတ္ထာယ။

၁၀၁၉။

‘‘ပစ္စန္တေ ဝါပိ ကုပိတေ၊ အဋဝီသု ဝါ မာဒိသေ နိယောဇေန္တိ၊

အထ နော အကာရဏသ္မာ၊ အဘူမိယံ တာတ ဟညာမ။

၁၀၂၀။

‘‘ယာပိ ¶ ဟိ တာ သကုဏိယော၊ ဝသန္တိ တိဏဃရာနိ ကတွာန၊

တာသမ္ပိ ပိယာ ပုတ္တာ၊ အထ နော တွံ ဒေဝ ဃာတေသိ။

၁၀၂၁။

‘‘မာ ¶ တဿ သဒ္ဒဟေသိ၊ န မံ ခဏ္ဍဟာလော ဃာတေယျ၊

မမဉှိ သော ဃာတေတွာန၊ အနန္တရာ တမ္ပိ ဒေဝ ဃာတေယျ။

၁၀၂၂။

‘‘ဂါမဝရံ နိဂမဝရံ ဒဒန္တိ၊ ဘောဂမ္ပိဿ မဟာရာဇ၊

အထဂ္ဂပိဏ္ဍိကာပိ၊ ကုလေ ကုလေ ဟေတေ ဘုဉ္ဇန္တိ။

၁၀၂၃။

‘‘တေသမ္ပိ တာဒိသာနံ၊ ဣစ္ဆန္တိ ဒုဗ္ဘိတုံ မဟာရာဇ၊

ယေဘုယျေန ဧတေ၊ အကတညုနော ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝ။

၁၀၂၄။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။

၁၀၂၅။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၀၂၆။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၀၂၇။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ၊ အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊

ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမာ’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗေတိ တာတ၊ ယဒိ အဟံ မာရေတဗ္ဗော၊ အထ ကသ္မာ အမှာကံ ဉာတိဇနော ပုဗ္ဗေ မမ ဇာတကာလေ ဗြာဟ္မဏေ သောတ္ထာနံ အဝါစေသိ။ တဒါ ကိရ ခဏ္ဍဟာလောဝ မမ လက္ခဏာနိ ဥပဓာရေတွာ ‘‘ဣမဿ ကုမာရဿ န ကောစိ အန္တရာယော ဘဝိဿတိ၊ တုမှာကံ အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ကာရေဿတီ’’တိ အာဟ။ ဣစ္စဿ ပုရိမေန ပစ္ဆိမံ န သမေတိ၊ မုသာဝါဒီ ဧသ။ အထ နော ဧတဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ အကာရဏသ္မာ နိက္ကာရဏာယေဝ ယညတ္ထာယ၊ ဒေဝ၊ ဃာတေသိ။ မာ အမှေ ဃာတေသိ။ အယဉှိ မယိ ဧကသ္မိံ ဝေရေန မဟာဇနံ မာရေတုကာမော၊ သာဓုကံ သလ္လက္ခေဟိ နရိန္ဒာတိ။ ပုဗ္ဗေဝ နောတိ မဟာရာဇ၊ သစေပိ အမှေ မာရေတုကာမော၊ ပုဗ္ဗေဝ နော ကသ္မာ သယံ ¶ ဝါ န ဟနေသိ၊ အညေဟိ ဝါ န ¶ ဃာတာပေသိ။ ဣဒါနိ ပန မယံ ဒဟရမှာ တရုဏာ၊ ပဌမဝယေ ဌိတာ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎာမ၊ ဧဝံဘူတာ တဝ အဒူသကာဝ ကိံကာရဏာ ဟညာမာတိ?

ပဿ နောတိ အမှေဝ စတ္တာရော ဘာတိကေ ပဿ။ ယုဇ္ဈမာနေတိ ပစ္စတ္ထိကာနံ နဂရံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတကာလေ အမှာဒိသေ ပုတ္တေ တေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈမာနေ ပဿ။ အပုတ္တကာ ဟိ ရာဇာနော အနာထာ နာမ ဟောန္တိ။ မာဒိသာတိ အမှာဒိသာ သူရာ ဗလဝန္တော န ယညတ္ထာယ မာရေတဗ္ဗာ ဟောန္တိ။ နိယောဇေန္တီတိ တေသံ ပစ္စာမိတ္တာနံ ဂဏှနတ္ထာယ ပယောဇေန္တိ။ အထ နောတိ အထ အမှေ အကာရဏသ္မာ အကာရဏေန အဘူမိယံ အနောကာသေယေဝ ကသ္မာ၊ တာတ၊ ဟညာမာတိ အတ္ထော။ မာ တဿ သဒ္ဒဟေသီတိ မဟာရာဇ၊ န မံ ခဏ္ဍဟာလော ဃာတယေ၊ မာ တဿ သဒ္ဒဟေယျာသိ။ ဘောဂမ္ပိဿာတိ ဘောဂမ္ပိ အဿ ဗြာဟ္မဏဿ ရာဇာနော ဒေန္တိ။ အထဂ္ဂပိဏ္ဍိကာပီတိ အထ တေ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ လဘန္တာ အဂ္ဂပိဏ္ဍိကာပိ ဟောန္တိ။ တေသမ္ပီတိ ယေသံ ကုလေ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ တေသမ္ပိ ဧဝရူပါနံ ပိဏ္ဍဒါယကာနံ ဒုဗ္ဘိတုံ ဣစ္ဆန္တိ။

ရာဇာ ကုမာရဿ ဝိလာပံ သုတွာ –

၁၀၂၈။

‘‘ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယထ၊ ဝိလပန္တာ ဇီဝိတဿ ကာမာ ဟိ၊

မုဉ္စေထ ဒါနိ ကုမာရေ၊ အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေနာ’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ပုနပိ မောစေသိ။ ခဏ္ဍဟာလော အာဂန္တွာ ပုနပိ –

၁၀၂၉။

‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော၊ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊

အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ၊ ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။

၁၀၃၀။

‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ၊ ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊

ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ၊ ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယည’’န္တိ။ –

ဧဝံ ဝတွာ ပုန ဂဏှာပေသိ။ အထဿ အနုနယနတ္ထံ ကုမာရော အာဟ –

၁၀၃၁။

‘‘ယဒိ ကိရ ယဇိတွာ ပုတ္တေဟိ၊ ဒေဝလောကံ ဣတော စုတာ ယန္တိ၊

ဗြာဟ္မဏော တာဝ ယဇတု၊ ပစ္ဆာပိ ယဇသိ တုဝံ ရာဇ။

၁၀၃၂။

‘‘ယဒိ ¶ ¶ ကိရ ယဇိတွာ ပုတ္တေဟိ၊ ဒေဝလောကံ ဣတော စုတာ ယန္တိ၊

ဧသွေဝ ခဏ္ဍဟာလော၊ ယဇတံ သကေဟိ ပုတ္တေဟိ။

၁၀၃၃။

‘‘ဧဝံ ဇာနန္တော ခဏ္ဍဟာလော၊ ကိံ ပုတ္တကေ န ဃာတေသိ၊

သဗ္ဗဉ္စ ဉာတိဇနံ၊ အတ္တာနဉ္စ န ဃာတေသိ။

၁၀၃၄။

‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ နိရယံ၊ ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊

ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ၊ ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယညံ။

၁၀၃၅။

‘‘သစေ ဟိ သော သုဇ္ဈတိ ယော ဟနာတိ၊ ဟတောပိ သော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ၊

ဘောဝါဒိ ဘောဝါဒိန မာရယေယျုံ၊ ယေ စာပိ တေသံ အဘိသဒ္ဒဟေယျု’’န္တိ။

တတ္ထ ဗြာဟ္မဏော တာဝါတိ ပဌမံ တာဝ ခဏ္ဍဟာလော ယဇတု သကေဟိ ပုတ္တေဟိ၊ အထ တသ္မိံ ဧဝံ ယဇိတွာ ဒေဝလောကံ ဂတေ ပစ္ဆာ တွံ ယဇိဿသိ။ ဒေဝ၊ သာဒုရသဘောဇနမ္ပိ ဟိ တွံ အညေဟိ ဝီမံသာပေတွာ ဘုဉ္ဇသိ၊ ပုတ္တဒါရမာရဏံယေဝ ကသ္မာ အဝီမံသိတွာ ကရောသီတိ ဒီပေန္တော ဧဝမာဟ။ ဧဝံ ဇာနန္တောတိ ‘‘ပုတ္တဓီတရော မာရေတွာ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဧဝံ ဇာနန္တော ကိံကာရဏာ အတ္တနော ပုတ္တေ စ ဉာတီ စ အတ္တာနဉ္စ န ဃာတေသိ။ သစေ ဟိ ပရံ မာရေတွာ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အတ္တာနံ မာရေတွာ ဗြဟ္မလောကံ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိဿတိ။ ဧဝံ ယညဂုဏံ ဇာနန္တေန ပရံ အမာရေတွာ အတ္တာဝ မာရေတဗ္ဗော သိယာ။ အယံ ပန တထာ အကတွာ မံ မာရာပေတိ။ ဣမိနာပိ ကာရဏေန ဇာနာဟိ၊ မဟာရာဇ ‘‘ယထာ ဧသ ဝိနိစ္ဆယေ ဝိလောပံ ကာတုံ အလဘန္တော ဧဝံ ကရောတီ’’တိ။ ဧဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ပုတ္တဃာတယညံ။

ကုမာရော ဧတ္တကံ ကထေန္တောပိ ပိတရံ အတ္တနော ဝစနံ ဂါဟာပေတုံ အသက္ကောန္တော ရာဇာနံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတံ ပရိသံ အာရဗ္ဘ အာဟ –

၁၀၃၆။

‘‘ကထဉ္စ ကိရ ပုတ္တကာမာယော၊ ဂဟပတယော ဃရဏိယော စ၊

နဂရမှိ န ဥပရဝန္တိ ရာဇာနံ၊ မာ ဃာတယိ ဩရသံ ပုတ္တံ။

၁၀၃၇။

‘‘ကထဉ္စ ¶ ကိရ ပုတ္တကာမာယော၊ ဂဟပတယော ဃရဏိယော စ၊

နဂရမှိ န ဥပရဝန္တိ ရာဇာနံ၊ မာ ဃာတယိ အတြဇံ ပုတ္တံ။

၁၀၃၈။

‘‘ရညော ¶ စမှိ အတ္ထကာမော၊ ဟိတော စ သဗ္ဗဇနပဒဿ၊

န ကောစိ အဿ ပဋိဃံ၊ မယာ ဇာနပဒေါ န ပဝေဒေတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုတ္တကာမာယောတိ ဃရဏိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဂဟပတယော ပန ပုတ္တကာမာ နာမ ဟောန္တိ။ န ဥပရဝန္တီတိ န ဥပက္ကောသန္တိ န ဝဒန္တိ။ အတြဇန္တိ အတ္တတော ဇာတံ။ ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ကောစိ ရညာ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ န ကောစိ အဿ ပဋိဃံ မယာတိ ဣမိနာ နော လဉ္ဇော ဝါ ဂဟိတော၊ ဣဿရိယမဒေန ဝါ ဣဒံ နာမ ဒုက္ခံ ကတန္တိ ကောစိ ဧကောပိ မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိဃံ ကတ္တာ နာမ နာဟောသိ။ ဇာနပဒေါ န ပဝေဒေတီတိ ဧဝံ ရညော စ ဇနပဒဿ စ အတ္ထကာမဿ မမ ပိတရံ အယံ ဇာနပဒေါ ‘‘ဂုဏသမ္ပန္နော တေ ပုတ္တော’’တိ န ပဝေဒေတိ၊ န ဇာနာပေတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ကောစိ ကိဉ္စိ န ကထေသိ။ တတော စန္ဒကုမာရော အတ္တနော ဘရိယာယော တံ ယာစနတ္ထာယ ဥယျောဇေန္တော အာဟ –

၁၀၃၉။

‘‘ဂစ္ဆထ ဝေါ ဃရဏိယော၊ တာတဉ္စ ဝဒေထ ခဏ္ဍဟာလဉ္စ၊

မာ ဃာတေထ ကုမာရေ၊ အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။

၁၀၄၀။

‘‘ဂစ္ဆထ ဝေါ ဃရဏိယော၊ တာတဉ္စ ဝဒေထ ခဏ္ဍဟာလဉ္စ၊

မာ ဃာတေထ ကုမာရေ၊ အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿာ’’တိ။

တာ ဂန္တွာ ယာစိံသု။ တာပိ ရာဇာ န ဩလောကေသိ။ တတော ကုမာရော အနာထော ဟုတွာ ဝိလပန္တော –

၁၀၄၁။

‘‘ယံနူနာဟံ ဇာယေယျံ၊ ရထကာရကုလေသု ဝါ၊

ပုက္ကုသကုလေသု ဝါ ဝေဿေသု ဝါ ဇာယေယျံ၊

န ဟဇ္ဇ မံ ရာဇ ယညေ ဃာတေယျာ’’တိ။ –

ဝတွာ ပုန တာ ဘရိယာယော ဥယျောဇေန္တော အာဟ –

၁၀၄၂။

‘‘သဗ္ဗာ သီမန္တိနိယော ဂစ္ဆထ၊ အယျဿ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

ပါဒေသု နိပတထ၊ အပရာဓာဟံ န ပဿာမိ။

၁၀၄၃။

‘‘သဗ္ဗာ ¶ ¶ သီမန္တိနိယော ဂစ္ဆထ၊ အယျဿ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

ပါဒေသု နိပတထ၊ ကိန္တေ ဘန္တေ မယံ အဒူသေမာ’’တိ။

တတ္ထ အပရာဓာဟံ န ပဿာမီတိ အဟံ အာစရိယခဏ္ဍဟာလေ အတ္တနော အပရာဓံ န ပဿာမိ။ ကိန္တေ ဘန္တေတိ အယျ ခဏ္ဍဟာလ၊ မယံ တုယှံ ကိံ ဒူသယိမှာ၊ အထ စန္ဒကုမာရဿ ဒေါသော အတ္ထိ၊ တံ ခမထာတိ ဝဒေထာတိ။

အထ စန္ဒကုမာရဿ ကနိဋ္ဌဘဂိနီ သေလကုမာရီ နာမ သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ပိတု ပါဒမူလေ ပတိတွာ ပရိဒေဝိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၀၄၄။

‘‘ကပဏာ ဝိလပတိ သေလာ၊ ဒိသွာန ဘာတရေ ဥပနီတတ္တေ၊

ယညော ကိရ မေ ဥက္ခိပိတော၊ တာတေန သဂ္ဂကာမေနာ’’တိ။

တတ္ထ ဥပနီတတ္တေတိ ဥပနီတသဘာဝေ။ ဥက္ခိပိတောတိ ဥက္ခိတ္တော။ သဂ္ဂကာမေနောတိ မမ ဘာတရော မာရေတွာ သဂ္ဂံ ဣစ္ဆန္တေန။ တာတ၊ ဣမေ မာရေတွာ ကိံ သဂ္ဂေန ကရိဿသီတိ ဝိလပတိ။

ရာဇာ တဿာပိ ကထံ န ဂဏှိ။ တတော စန္ဒကုမာရဿ ပုတ္တော ဝသုလော နာမ ပိတရံ ဒုက္ခိတံ ဒိသွာ ‘‘အဟံ အယျကံ ယာစိတွာ မမ ပိတု ဇီဝိတံ ဒါပေဿာမီ’’တိ ရညော ပါဒမူလေ ပရိဒေဝိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၀၄၅။

‘‘အာဝတ္တိ ပရိဝတ္တိ စ၊ ဝသုလော သမ္မုခါ ရညော၊

မာ နော ပိတရံ အဝဓိ၊ ဒဟရမှာယောဗ္ဗနံ ပတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ ဒဟရမှာယောဗ္ဗနံ ပတ္တာတိ ဒေဝ၊ မယံ တရုဏဒါရကာ၊ န တာဝ ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တာ၊ အမှေသုပိ တာဝ အနုကမ္ပာယ အမှာကံ ပိတရံ မာ အဝဓီတိ။

ရာဇာ တဿ ပရိဒေဝိတံ သုတွာ ဘိဇ္ဇမာနဟဒယော ဝိယ ဟုတွာ အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ ကုမာရံ အာလိင်္ဂိတွာ ‘‘တာတ၊ အဿာသံ ပဋိလဘ၊ ဝိဿဇ္ဇေမိ တေ ပိတရ’’န္တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၁၀၄၆။

‘‘ဧသော ¶ တေ ဝသုလ ပိတာ၊ သမေဟိ ပိတရာ သဟ၊

ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယသိ၊ ဝိလပန္တော အန္တေပုရသ္မိံ၊

မုဉ္စေထ ဒါနိ ကုမာရေ၊ အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေနာ’’တိ။

တတ္ထ အန္တေပုရသ္မိန္တိ ရာဇနိဝေသနဿ အန္တရေ။

ပုန ¶ ခဏ္ဍဟာလော အာဂန္တွာ အာဟ –

၁၀၄၇။

‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော၊ ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊

အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ၊ ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။

၁၀၄၈။

‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ၊ ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊

ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ၊ ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယည’’န္တိ။

ရာဇာ ပန အန္ဓဗာလော ပုန တဿ ဝစနေန ပုတ္တေ ဂဏှာပေသိ။ တတော ခဏ္ဍဟာလော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ မုဒုစိတ္တော ကာလေန ဂဏှာပေတိ၊ ကာလေန ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ပုနပိ ဒါရကာနံ ဝစနေန ပုတ္တေ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ ယညာဝါဋညေဝ နံ နေမီ’’တိ။ အထဿ တတ္ထ ဂမနတ္ထာယ ဂါထမာဟ –

၁၀၄၉။

‘‘သဗ္ဗရတနဿ ယညော ဥပက္ခဋော၊ ဧကရာဇ တဝ ပဋိယတ္တော၊

အဘိနိက္ခမဿု ဒေဝ၊ သဂ္ဂံ ဂတော တွံ ပမောဒိဿသီ’’တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ တဝ ယညော သဗ္ဗရတနေဟိ ဥပက္ခဋော ပဋိယတ္တော၊ ဣဒါနိ တေ အဘိနိက္ခမနကာလော၊ တသ္မာ အဘိနိက္ခမ၊ ယညံ ယဇိတွာ သဂ္ဂံ ဂတော ပမောဒိဿသီတိ။

တတော ဗောဓိသတ္တံ အာဒါယ ယညာဝါဋဂမနကာလေ တဿ ဩရောဓာ ဧကတောဝ နိက္ခမိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၀၅၀။

‘‘ဒဟရာ သတ္တသတာ ဧတာ၊ စန္ဒကုမာရဿ ဘရိယာယော၊

ကေသေ ပကိရိတွာန၊ ရောဒန္တိယော မဂ္ဂမနုယာယိံသု။

၁၀၅၁။

‘‘အပရာ ¶ ပန သောကေန၊ နိက္ခန္တာ နန္ဒနေ ဝိယ ဒေဝါ၊

ကေသေ ပကိရိတွာန၊ ရောဒန္တိယော မဂ္ဂမနုယာယိသု’’န္တိ။

တတ္ထ နန္ဒနေ ဝိယ ဒေဝါတိ နန္ဒနဝနေ စဝနဒေဝပုတ္တံ ပရိဝါရေတွာ နိက္ခန္တဒေဝတာ ဝိယ ဂတာ။

ဣတော ¶ ပရံ တာသံ ဝိလာပဂါထာ ဟောန္တိ –

၁၀၅၂။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။

၁၀၅၃။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၀၅၄။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၀၅၅။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။

၁၀၅၆။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၀၅၇။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နီယန္တိ စန္ဒသူရိယာ၊ ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၀၅၈။

‘‘ယဿု ပုဗ္ဗေ ဟတ္ထိဝရဓုရဂတေ၊ ဟတ္ထီဟိ အနုဝဇန္တိ၊

တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ၊ ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။

၁၀၅၉။

‘‘ယဿု ¶ ပုဗ္ဗေ အဿဝရဓုရဂတေ၊ အဿေဟိ အနုဝဇန္တိ၊

တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ၊ ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။

၁၀၆၀။

‘‘ယဿု ပုဗ္ဗေ ရထဝရဓုရဂတေ၊ ရထေဟိ အနုဝဇန္တိ၊

တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ၊ ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။

၁၀၆၁။

‘‘ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ နိယျံသု၊ တပနီယကပ္ပနေဟိ တုရင်္ဂေဟိ၊

တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ၊ ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တီ’’တိ။

တတ္ထ ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာတိ ကာသိကာနိ သုစိဝတ္ထာနိ ဓာရယမာနာ။ စန္ဒသူရိယာတိ စန္ဒကုမာရော စ သူရိယကုမာရော စ။ နှာပကသုနှာပိတာတိ စန္ဒနစုဏ္ဏေန ¶ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ နှာပကေဟိ ကတပရိကမ္မတာယ သုနှာပိတာ။ ယဿူတိ ယေ အဿု။ အဿူတိ နိပါတမတ္တံ၊ ယေ ကုမာရေတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗေတိ ဣတော ပုဗ္ဗေ။ ဟတ္ထိဝရဓုရဂတေတိ ဟတ္ထိဝရာနံ ဓုရဂတေ၊ အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတေတိ အတ္ထော။ အဿဝရဓုရဂတေတိ အဿဝရပိဋ္ဌိဂတေ။ ရထဝရဓုရဂတေတိ ရထဝရမဇ္ဈဂတေ။ နိယျံသူတိ နိက္ခမိံသု။

ဧဝံ တာသု ပရိဒေဝန္တီသုယေဝ ဗောဓိသတ္တံ နဂရာ နီဟရိံသု။ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိတွာ နိက္ခမိတုံ အာရဘိ။ မဟာဇနေ နိက္ခန္တေ ဒွါရာနိ နပ္ပဟောန္တိ။ ဗြာဟ္မဏော အတိဗဟုံ ဇနံ ဒိသွာ ‘‘ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ နဂရဒွါရာနိ ထကာပေသိ။ မဟာဇနော နိက္ခမိတုံ အလဘန္တော နဂရဒွါရဿ အာသန္နဋ္ဌာနေ ဥယျာနံ အတ္ထိ၊ တဿ သန္တိကေ မဟာဝိရဝံ ရဝိ။ တေန ရဝေန သကုဏသင်္ဃော သင်္ခုဘိတော အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ မဟာဇနော တံ တံ သကုဏိံ အာမန္တေတွာ ဝိလပန္တော အာဟ –

၁၀၆၂။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ပုတ္တေဟိ။

၁၀၆၃။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ကညာဟိ။

၁၀၆၄။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ မဟေသီတိ။

၁၀၆၅။

‘‘ယဒိ ¶ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ဂဟပတီဟိ။

၁၀၆၆။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ဟတ္ထီဟိ။

၁၀၆၇။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ အဿေဟိ။

၁၀၆၈။

‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ဥသဘေဟိ။

၁၀၆၉။

‘‘ယဒိ ¶ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ၊ ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊

ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ၊ သမ္မူဠှော သဗ္ဗစတုက္ကေနာ’’တိ။

တတ္ထ မံသမိစ္ဆသီတိ အမ္ဘော သကုဏိ၊ သစေ မံသံ ဣစ္ဆသိ၊ ပုပ္ဖဝတိယာ ပုဗ္ဗေန ပုရတ္ထိမဒိသာယံ ယညာဝါဋော အတ္ထိ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆ။ ယဇတေတ္ထာတိ ဧတ္ထ ခဏ္ဍဟာလဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ သမ္မူဠှော ဧကရာဇာ စတူဟိ ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇတိ။ သေသဂါထာသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဧဝံ မဟာဇနော တသ္မိံ ဌာနေ ပရိဒေဝိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပါသာဒံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော အန္တေပုရေ ကူဋာဂါရဥယျာနာဒီနိ ပဿန္တော ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိ –

၁၀၇၀။

‘‘အယမဿ ပါသာဒေါ၊ ဣဒံ အန္တေပုရံ သုရမဏီယံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၁။

‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ၊ သောဝဏ္ဏံ ပုပ္ဖမလျဝိကိဏ္ဏံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၂။

‘‘ဣဒမဿ ဥယျာနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၃။

‘‘ဣဒမဿ ¶ အသောကဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၄။

‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၅။

‘‘ဣဒမဿ ပါဋလိဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၆။

‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၇။

‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ၊ သဉ္ဆန္နာ ပဒုမပုဏ္ဍရီကေဟိ၊

နာဝါ စ သောဝဏ္ဏဝိကတာ၊ ပုပ္ဖဝလ္လိယာ စိတ္တာ သုရမဏီယာ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ တေဒါနီတိ ဣဒါနိ တေ စန္ဒကုမာရပ္ပမုခါ အမှာကံ အယျပုတ္တာ ဧဝရူပံ ပါသာဒံ ဆဍ္ဍေတွာ ဝဓာယ နီယန္တိ။ သောဝဏ္ဏဝိကတာတိ သုဝဏ္ဏခစိတာ။

ဧတ္တကေသု ဌာနေသု ဝိလပန္တာ ပုန ဟတ္ထိသာလာဒီနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟံသု –

၁၀၇၈။

‘‘ဣဒမဿ ဟတ္ထိရတနံ၊ ဧရာဝဏော ဂဇော ဗလီ ဒန္တီ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၇၉။

‘‘ဣဒမဿ အဿရတနံ၊ ဧကခုရော အဿော၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၈၀။

‘‘အယမဿ အဿရထော၊ သာဠိယနိဂ္ဃောသော သုဘော ရတနဝိစိတ္တော၊

ယတ္ထဿု အယျပုတ္တာ၊ သောဘိံသု နန္ဒနေ ဝိယ ဒေဝါ၊

တေဒါနိ အယျပုတ္တာ၊ စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။

၁၀၈၁။

‘‘ကထံ ¶ နာမ သာမသမသုန္ဒရေဟိ၊ စန္ဒနမုဒုကဂတ္တေဟိ၊

ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ပုတ္တေဟိ။

၁၀၈၂။

‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရာဟိ၊ စန္ဒနမုဒုကဂတ္တာဟိ၊

ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ကညာဟိ။

၁၀၈၃။

‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရာဟိ၊ စန္ဒနမုဒုကဂတ္တာဟိ၊

ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ မဟေသီဟိ။

၁၀၈၄။

‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရေဟိ၊ စန္ဒနမုဒုကဂတ္တေဟိ၊

ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ၊ သမ္မူဠှော စတူဟိ ဂဟပတီဟိ။

၁၀၈၅။

‘‘ယထာ ဟောန္တိ ဂါမနိဂမာ၊ သုညာ အမနုဿကာ ဗြဟာရညာ၊

တထာ ဟေဿတိ ပုပ္ဖဝတိယာ၊ ယိဋ္ဌေသု စန္ဒသူရိယေသူ’’တိ။

တတ္ထ ဧရာဝဏောတိ တဿ ဟတ္ထိနော နာမံ။ ဧကခုရောတိ အဘိန္နခုရော။ သာဠိယနိဂ္ဃောသောတိ ဂမနကာလေ သာဠိကာနံ ဝိယ မဓုရေန နိဂ္ဃောသေန ¶ သမန္နာဂတော။ ကထံ နာမာတိ ကေန နာမ ကာရဏေန။ သာမသမသုန္ဒရေဟီတိ သုဝဏ္ဏသာမေဟိ စ အညမညံ ဇာတိယာ သမေဟိ စ နိဒ္ဒေါသတာယ သုန္ဒရေဟိ။ စန္ဒနမုဒုကဂတ္တေဟီတိ လောဟိတစန္ဒနလိတ္တဂတ္တေဟိ။ ဗြဟာရညာတိ ယထာ တေ ဂါမနိဂမာ သုညာ နိမ္မနုဿာ ဗြဟာရညာ ဟောန္တိ၊ တထာ ပုပ္ဖဝတိယာပိ ယညေ ယိဋ္ဌေသု ရာဇပုတ္တေသု သုညာ အရညသဒိသာ ဘဝိဿတီတိ။

အထ မဟာဇနော ဗဟိ နိက္ခမိတုံ အလဘန္တော အန္တောနဂရေယေဝ ဝိစရန္တော ပရိဒေဝိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ယညာဝါဋံ နီတော။ အထဿ မာတာ ဂေါတမီ နာမ ဒေဝီ ‘‘ပုတ္တာနံ မေ ဇီဝိတံ ဒေဟိ၊ ဒေဝါ’’တိ ရညော ပါဒမူလေ ပရိဝတ္တိတွာ ပရိဒေဝမာနာ အာဟ –

၁၀၈၆။

‘‘ဥမ္မတ္တိကာ ဘဝိဿာမိ၊ ဘူနဟတာ ပံသုနာ စ ပရိကိဏ္ဏာ၊

သစေ စန္ဒဝရံ ဟန္တိ၊ ပါဏာ မေ ဒေဝ ရုဇ္ဈန္တိ။

၁၀၈၇။

‘‘ဥမ္မတ္တိကာ ¶ ဘဝိဿာမိ၊ ဘူနဟတာ ပံသုနာ စ ပရိကိဏ္ဏာ၊

သစေ သူရိယဝရံ ဟန္တိ၊ ပါဏာ မေ ဒေဝ ရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။

တတ္ထ ဘူနဟတာတိ ဟတဝုဍ္ဎိ။ ပံသုနာ စ ပရိကိဏ္ဏာတိ ပံသုပရိကိဏ္ဏသရီရာ ဥမ္မတ္တိကာ ဟုတွာ ဝိစရိဿာမိ။

သာ ဧဝံ ပရိဒေဝန္တီပိ ရညော သန္တိကာ ကိဉ္စိ ကထံ အလဘိတွာ ‘‘မမ ပုတ္တော တုမှာကံ ကုဇ္ဈိတွာ ဂတော ဘဝိဿတိ၊ ကိဿ နံ တုမှေ န နိဝတ္တေထာ’’တိ ကုမာရဿ စတဿော ဘရိယာယော အာလိင်္ဂိတွာ ပရိဒေဝန္တီ အာဟ –

၁၀၈၈။

‘‘ကိန္နုမာ န ရမာပေယျုံ၊ အညမညံ ပိယံဝဒါ၊

ဃဋ္ဋိကာ ဥပရိက္ခီ စ၊ ပေါက္ခရဏီ စ ဘာရိကာ၊

စန္ဒသူရိယေသု နစ္စန္တိယော၊ သမာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ ကိန္နုမာ န ရမာပေယျုန္တိ ကေန ကာရဏေန ဣမာ ဃဋ္ဋိကာတိအာဒိကာ စတဿော အညမညံ ပိယံဝဒါ စန္ဒသူရိယကုမာရာနံ သန္တိကေ ¶ နစ္စန္တိယော မမ ပုတ္တေ န ရမာပယိံသု၊ ဥက္ကဏ္ဌာပယိံသု။ သကလဇမ္ဗုဒီပသ္မိဉှိ နစ္စေ ဝါ ဂီတေ ဝါ သမာ အညာ ကာစိ တာသံ န ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

ဣတိ သာ သုဏှာဟိ သဒ္ဓိံ ပရိဒေဝိတွာ အညံ ဂဟေတဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ အပဿန္တီ ခဏ္ဍဟာလံ အက္ကောသမာနာ အဋ္ဌ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၈၉။

‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ စန္ဒမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။

၁၀၉၀။

‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ သူရိယမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။

၁၀၉၁။

‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ စန္ဒမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။

၁၀၉၂။

‘‘ဣမံ ¶ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ သူရိယမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။

၁၀၉၃။

‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊

ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ၊ အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။

၁၀၉၄။

‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊

ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ၊ အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿ။

၁၀၉၅။

‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊

ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ၊ အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။

၁၀၉၆။

‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊

ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ၊ အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဣမံ မယှန္တိ မယှံ ဣမံ ဟဒယသောကံ ဒုက္ခံ။ ပဋိမုဉ္စတူတိ ပဝိသတု ပါပုဏာတု။ ယော ဃာတေသီတိ ယော တွံ ဃာတေသိ။ အပေက္ခိတေတိ သဗ္ဗလောကေန ဩလောကိတေ ဒိဿမာနေ မာရေသီတိ အတ္ထော။

ဗောဓိသတ္တော ¶ ယညာဝါဋေပိ ပိတရံ ယာစန္တော အာဟ –

၁၀၉၇။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။

၁၀၉၈။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၀၉၉။

‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ၊ အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။

၁၁၀၀။

‘‘မာ ¶ နော ဒေဝ အဝဓိ၊ ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊

ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ၊ အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊

ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမ။

၁၁၀၁။

‘‘ဒိဗ္ဗံ ဒေဝ ဥပယာစန္တိ၊ ပုတ္တတ္ထိကာပိ ဒလိဒ္ဒါ၊

ပဋိဘာနာနိပိ ဟိတွာ၊ ပုတ္တေ န လဘန္တိ ဧကစ္စာ။

၁၁၀၂။

‘‘အာသီသိကာနိ ကရောန္တိ၊ ပုတ္တာ နော ဇာယန္တု တတော ပပုတ္တာ၊

အထ နော အကာရဏသ္မာ၊ ယညတ္ထာယ ဒေဝ ဃာတေသိ။

၁၁၀၃။

‘‘ဥပယာစိတကေန ပုတ္တံ လဘန္တိ၊ မာ တာတ နော အဃာတေသိ၊

မာ ကိစ္ဆာလဒ္ဓကေဟိ ပုတ္တေဟိ၊ ယဇိတ္ထော ဣမံ ယညံ။

၁၁၀၄။

‘‘ဥပယာစိတကေန ပုတ္တံ လဘန္တိ၊ မာ တာတ နော အဃာတေသိ၊

မာ ကပဏလဒ္ဓကေဟိ ပုတ္တေဟိ၊ အမ္မာယ နော ဝိပ္ပဝါသေဟီ’’တိ။

တတ္ထ ဒိဗ္ဗန္တိ ဒေဝ၊ အပုတ္တိကာ ဒလိဒ္ဒါပိ နာရိယော ပုတ္တတ္ထိကာ ဟုတွာ ဗဟုံ ပဏ္ဏာကာရံ ကရိတွာ ပုတ္တံ ဝါ ဓီတရံ ဝါ လဘာမာတိ ဒိဗျံ ဥပယာစန္တိ။ ပဋိဘာနာနိပိ ဟိတွာတိ ဒေါဟဠာနိ ဆဍ္ဍေတွာပိ၊ အလဘိတွာပီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မဟာရာဇ၊ နာရီနဉှိ ဥပ္ပန္နံ ဒေါဟဠံ အလဘိတွာ ဂဗ္ဘော သုဿိတွာ နဿတိ။ တတ္ထ ဧကစ္စာ ယာစန္တာပိ ပုတ္တေ အလဘမာနာ၊ ကာစိ လဒ္ဓမ္ပိ ဒေါဟဠံ ပဟာယ အပရိဘုဉ္ဇိတွာ န လဘန္တိ၊ ကာစိ ဒေါဟဠံ အလဘမာနာ န လဘန္တိ။ မယှံ ပန မာတာ ဥပ္ပန္နံ ဒေါဟဠံ လဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဥပ္ပန္နံ ဂဗ္ဘံ အနာသေတွာ ပုတ္တေ ပဋိလဘိ။ ဧဝံ ပဋိလဒ္ဓေ မာ နော အဝဓီတိ ယာစတိ။

အာသီသိကာနီတိ ¶ မဟာရာဇ၊ ဣမေ သတ္တာ အာသီသံ ကရောန္တိ။ ကိန္တိ? ပုတ္တာ နော ဇာယန္တူတိ။ တတော ပပုတ္တာတိ ပုတ္တာနမ္ပိ နော ပုတ္တာ ဇာယန္တူတိ။ အထ နော အကာရဏသ္မာတိ အထ တွံ အမှေ အကာရဏေန ယညတ္ထာယ ဃာတေသိ။ ဥပယာစိတကေနာတိ ဒေဝတာနံ အာယာစနေန။ ကပဏလဒ္ဓကေဟီတိ ကပဏာ ဝိယ ဟုတွာ လဒ္ဓကေဟိ။ ပုတ္တေဟီတိ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အမှာကံ အမ္မာယ မာ ဝိပ္ပဝါသေဟိ၊ မာ နော မာတရာ သဒ္ဓိံ ဝိပ္ပဝါသံ ကရီတိ ဝဒတိ။

သော ¶ ဧဝံ ဝဒန္တောပိ ပိတု သန္တိကာ ကိဉ္စိ ကထံ အလဘိတွာ မာတု ပါဒမူလေ နိပတိတွာ ပရိဒေဝမာနော အာဟ –

၁၁၀၅။

‘‘ဗဟုဒုက္ခာ ပေါသိယ စန္ဒံ၊ အမ္မ တုဝံ ဇီယသေ ပုတ္တံ၊

ဝန္ဒာမိ ခေါ တေ ပါဒေ၊ လဘတံ တာတော ပရလောကံ။

၁၁၀၆။

‘‘ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂူဟ၊ ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊

ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ၊ ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။

၁၁၀၇။

‘‘ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂူဟ၊ ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊

ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ၊ မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၁၀၈။

‘‘ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂူဟ၊ ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊

ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ၊ ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောက’’န္တိ။

တတ္ထ ဗဟုဒုက္ခာ ပေါသိယာတိ ဗဟူဟိ ဒုက္ခေဟိ ပေါသိယ။ စန္ဒန္တိ မံ စန္ဒကုမာရံ ဧဝံ ပေါသေတွာ ဣဒါနိ၊ အမ္မ၊ တွံ ဇီယသေ ပုတ္တံ။ လဘတံ တာတော ပရလောကန္တိ ပိတာ မေ ဘောဂသမ္ပန္နံ ပရလောကံ လဘတု။ ဥပဂူဟာတိ အာလိင်္ဂ ပရိဿဇ။ ပဝါသန္တိ ပုန အနာဂမနာယ အစ္စန္တံ ဝိပ္ပဝါသံ ဂစ္ဆာမိ။

အထဿ မာတာ ပရိဒေဝန္တီ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၁၀၉။

‘‘ဟန္ဒ စ ပဒုမပတ္တာနံ၊ မောဠိံ ဗန္ဓဿု ဂေါတမိပုတ္တ၊

စမ္ပကဒလမိဿာယော၊ ဧသာ တေ ပေါရာဏိကာ ပကတိ။

၁၁၁၀။

‘‘ဟန္ဒ ¶ စ ဝိလေပနံ တေ၊ ပစ္ဆိမကံ စန္ဒနံ ဝိလိမ္ပဿု၊

ယေဟိ စ သုဝိလိတ္တော၊ သောဘသိ ရာဇပရိသာယံ။

၁၁၁၁။

‘‘ဟန္ဒ စ မုဒုကာနိ ဝတ္ထာနိ၊ ပစ္ဆိမကံ ကာသိကံ နိဝါသေဟိ၊

ယေဟိ စ သုနိဝတ္ထော၊ သောဘသိ ရာဇပရိသာယံ။

၁၁၁၂။

‘‘မုတ္တာမဏိကနကဝိဘူသိတာနိ ¶ ၊ ဂဏှဿု ဟတ္ထာဘရဏာနိ၊

ယေဟိ စ ဟတ္ထာဘရဏေဟိ၊ သောဘသိ ရာဇပရိသာယ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဒုမပတ္တာနန္တိ ပဒုမပတ္တဝေဌနံ နာမေကံ ပသာဓနံ၊ တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ တဝ ဝိပ္ပကိဏ္ဏံ မောဠိံ ဥက္ခိပိတွာ ပဒုမပတ္တဝေဌနေန ယောဇေတွာ ဗန္ဓာတိ အတ္ထော။ ဂေါတမိပုတ္တာတိ စန္ဒကုမာရံ အာလပတိ။ စမ္ပကဒလမိဿာယောတိ အဗ္ဘန္တရိမေဟိ စမ္ပကဒလေဟိ မိဿိတာ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နာ နာနာပုပ္ဖမာလာ ပိလန္ဓဿု။ ဧသာ တေတိ ဧသာ တဝ ပေါရာဏိကာ ပကတိ၊ တမေဝ ဂဏှဿု ပုတ္တာတိ ပရိဒေဝတိ။ ယေဟိ စာတိ ယေဟိ လောဟိတစန္ဒနဝိလေပနေဟိ ဝိလိတ္တော ရာဇပရိသာယ သောဘသိ၊ တာနိ ဝိလိမ္ပဿူတိ အတ္ထော။ ကာသိကန္တိ သတသဟဿဂ္ဃနကံ ကာသိကဝတ္ထံ။ ဂဏှဿူတိ ပိလန္ဓဿု။

ဣဒါနိဿ စန္ဒာ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ တဿ ပါဒမူလေ နိပတိတွာ ပရိဒေဝမာနာ အာဟ –

၁၁၁၃။

‘‘န ဟိ နူနာယံ ရဋ္ဌပါလော၊ ဘူမိပတိ ဇနပဒဿ ဒါယာဒေါ၊

လောကိဿရော မဟန္တော၊ ပုတ္တေ သ္နေဟံ ဇနယတီ’’တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ဂါထမာဟ –

၁၁၁၄။

‘‘မယှမ္ပိ ပိယာ ပုတ္တာ၊ အတ္တာ စ ပိယော တုမှေ စ ဘရိယာယော၊

သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော၊ တေနာဟံ ဃာတယိဿာမီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ကိံကာရဏာ ပုတ္တသိနေဟံ န ဇနေမိ? န ကေဝလံ ဂေါတမိယာ ဧဝ၊ အထ ခေါ မယှမ္ပိ ပိယာ ပုတ္တာ၊ တထာ အတ္တာ စ တုမှေ စ သုဏှာယော ဘရိယာယော စ ပိယာယေဝ။ ဧဝံ သန္တေပိ သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော အဟံ သဂ္ဂံ ပတ္ထေန္တော၊ တေန ကာရဏေန ဧတေ ဃာတယိဿာမိ၊ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ သဗ္ဗေပေတေ မယာ သဒ္ဓိံ ဒေဝလောကံ ဧကတော ဂမိဿန္တီတိ။

စန္ဒာ ¶ အာဟ –

၁၁၁၅။

‘‘မံ ပဌမံ ဃာတေဟိ၊ မာ မေ ဟဒယံ ဒုက္ခံ ဖာလေသိ၊

အလင်္ကတော သုန္ဒရကော၊ ပုတ္တော ဒေဝ တဝ သုခုမာလော။

၁၁၁၆။

‘‘ဟန္ဒယျ ¶ မံ ဟနဿု၊ ပရလောကေ စန္ဒကေန ဟေဿာမိ၊

ပုညံ ကရဿု ဝိပုလံ၊ ဝိစရာမ ဥဘောပိ ပရလောကေ’’တိ။

တတ္ထ ပဌမန္တိ ဒေဝ၊ မမ သာမိကတော ပဌမတရံ မံ ဃာတေဟိ။ ဒုက္ခန္တိ စန္ဒဿ မရဏဒုက္ခံ မမ ဟဒယံ မာ ဖာလေသိ။ အလင်္ကတောတိ အယံ မမ ဧကောဝ အလံ ပရိယတ္တောတိ ဧဝံ အလင်္ကတော။ ဧဝရူပံ နာမ ပုတ္တံ မာ ဃာတယိ၊ မဟာရာဇာတိ ဒီပေတိ။ ဟန္ဒယျာတိ ဟန္ဒ၊ အယျ၊ ရာဇာနံ အာလပန္တီ ဧဝမာဟ။ ပရလောကေ စန္ဒကေနာတိ စန္ဒေန သဒ္ဓိံ ပရလောကေ ဘဝိဿာမိ။ ဝိစရာမ ဥဘောပိ ပရလောကေတိ တယာ ဧကတော ဃာတိတာ ဥဘောပိ ပရလောကေ သုခံ အနုဘဝန္တာ ဝိစရာမ၊ မာ နော သဂ္ဂန္တရာယမကာသီတိ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၁၁၇။

‘‘မာ တွံ စန္ဒေ ရုစ္စိ မရဏံ၊ ဗဟုကာ တဝ ဒေဝရာ ဝိသာလက္ခိ၊

တေ တံ ရမယိဿန္တိ၊ ယိဋ္ဌသ္မိံ ဂေါတမိပုတ္တေ’’တိ။

တတ္ထ မာ တွံ စန္ဒေ ရုစ္စီတိ မာ တွံ အတ္တနော မရဏံ ရောစေသိ။ ‘‘မာ ရုဒ္ဒီ’’တိပိ ပါဌော၊ မာ ရောဒီတိ အတ္ထော။ ဒေဝရာတိ ပတိဘာတုကာ။

တတော ပရံ သတ္ထာ –

၁၁၁၈။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ စန္ဒာ အတ္တာနံ၊ ဟန္တိ ဟတ္ထတလကေဟီ’’တိ။ – ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ၊

တတော ပရံ တဿာယေဝ ဝိလာပေါ ဟောတိ –

‘‘အလမေတ္ထ ဇီဝိတေန၊ ပိဿာမိ ဝိသံ မရိဿာမိ။

၁၁၁၉။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ ရညော၊ မိတ္တာမစ္စာ စ ဝိဇ္ဇရေ သုဟဒါ၊

ယေ န ဝဒန္တိ ရာဇာနံ၊ ‘မာ ဃာတယိ ဩရသေ ပုတ္တေ’။

၁၁၂၀။

‘‘န ¶ ¶ ဟိ နူနိမဿ ရညော၊ ဉာတီ မိတ္တာ စ ဝိဇ္ဇရေ သုဟဒါ၊

ယေ န ဝဒန္တိ ရာဇာနံ၊ ‘မာ ဃာတယိ အတြဇေ ပုတ္တေ’။

၁၁၂၁။

‘‘ဣမေ တေပိ မယှံ ပုတ္တာ၊ ဂုဏိနော ကာယူရဓာရိနော ရာဇ၊

တေဟိပိ ယဇဿု ယညံ၊ အထ မုဉ္စတု ဂေါတမိပုတ္တေ။

၁၁၂၂။

‘‘ဗိလသတံ မံ ကတွာန၊ ယဇဿု သတ္တဓာ မဟာရာဇ၊

မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ၊ အဒူသကံ သီဟသင်္ကာသံ။

၁၁၂၃။

‘‘ဗိလသတံ မံ ကတွာန၊ ယဇဿု သတ္တဓာ မဟာရာဇ၊

မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ၊ အပေက္ခိတံ သဗ္ဗလောကဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဧဝန္တိ ဧဝံ အန္ဓဗာလေန ဧကရာဇေန ဝုတ္တေ။ ဟန္တီတိ ‘‘ကိံ နာမေတံ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထတလေဟိ အတ္တာနံ ဟန္တိ။ ပိဿာမီတိ ပိဝိဿာမိ။ ဣမေ တေပီတိ ဝသုလကုမာရံ အာဒိံ ကတွာ သေသဒါရကေ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ရညော ပါဒမူလေ ဌိတာ ဧဝမာဟ။ ဂုဏိနောတိ မာလာဂုဏအာဘရဏေဟိ သမန္နာဂတာ။ ကာယူရဓာရိနောတိ ကာယူရပသာဓနဓရာ။ ဗိလသတန္တိ မဟာရာဇ၊ မံ ဃာတေတွာ ကောဋ္ဌာသသတံ ကတွာ သတ္တဓာ သတ္တသု ဌာနေသု ယညံ ယဇဿု။

ဣတိ သာ ရညော သန္တိကေ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိတွာ အဿာသံ အလဘမာနာ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပရိဒေဝမာနာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သော အာဟ – ‘‘စန္ဒေ၊ မယာ ဇီဝမာနေန တုယှံ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ သုဘဏိတေ သုကထိတေ ဥစ္စာဝစာနိ မဏိမုတ္တာဒီနိ ဗဟူနိ အာဘရဏာနိ ဒိန္နာနိ၊ အဇ္ဇ ပန တေ ဣဒံ ပစ္ဆိမဒါနံ၊ သရီရာရုဠှံ အာဘရဏံ ဒမ္မိ၊ ဂဏှာဟိ န’’န္တိ။ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၂၄။

‘‘ဗဟုကာ တဝ ဒိန္နာဘရဏာ၊ ဥစ္စာဝစာ သုဘဏိတမှိ၊

မုတ္တာမဏိဝေဠုရိယာ၊ ဧတံ တေ ပစ္ဆိမကံ ဒါန’’န္တိ။

စန္ဒာဒေဝီပိ တံ သုတွာ တတော ပရာဟိ နဝဟိ ဂါထာဟိ ဝိလပိ –

၁၁၂၅။

‘‘ယေသံ ¶ ပုဗ္ဗေ ခန္ဓေသု၊ ဖုလ္လာ မာလာဂုဏာ ဝိဝတ္တိံသု၊

တေသဇ္ဇပိ သုနိသိတော၊ နေတ္တိံသော ဝိဝတ္တိဿတိ ခန္ဓေသု။

၁၁၂၆။

‘‘ယေသံ ¶ ပုဗ္ဗေ ခန္ဓေသု၊ စိတ္တာ မာလာဂုဏာ ဝိဝတ္တိံသု၊

တေသဇ္ဇပိ သုနိသိတော၊ နေတ္တိံသော ဝိဝတ္တိဿတိ ခန္ဓေသု။

၁၁၂၇။

‘‘အစိရံ ဝတ နေတ္တိံသော၊ ဝိဝတ္တိဿကိ ရာဇပုတ္တာနံ ခန္ဓေသု၊

အထ မမ ဟဒယံ န ဖလတိ၊ တာဝ ဒဠှဗန္ဓဉ္စ မေ အာသိ။

၁၁၂၈။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။

၁၁၂၉။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၁၃၀။

‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၁၃၁။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။

၁၁၃၂။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။

၁၁၃၃။

‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ၊ ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊

နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ၊ ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောက’’န္တိ။

တတ္ထ မာလာဂုဏာတိ ပုပ္ဖဒါမာနိ။ တေသဇ္ဇာတိ တေသံ အဇ္ဇ။ နေတ္တိံသောတိ အသိ။ ဝိဝတ္တိဿတီတိ ပတိဿတိ။ အစိရံ ဝတာတိ အစိရေန ဝတ။ န ဖလတီတိ န ဘိဇ္ဇတိ။ တာဝ ဒဠှဗန္ဓဉ္စ ¶ မေ အာသီတိ အတိဝိယ ထိရဗန္ဓနံ မေ ဟဒယံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ နိယျာထာတိ ဂစ္ဆထ။

ဧဝံ တဿာ ပရိဒေဝန္တိယာဝ ယညာဝါဋေ သဗ္ဗကမ္မံ နိဋ္ဌာသိ။ ရာဇပုတ္တံ နေတွာ ဂီဝံ ဩနာမေတွာ နိသီဒါပေသုံ။ ခဏ္ဍဟာလော သုဝဏ္ဏပါတိံ ဥပနာမေတွာ ခဂ္ဂံ အာဒါယ ‘‘တဿ ဂီဝံ ဆိန္ဒိဿာမီ’’တိ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ စန္ဒာဒေဝီ ‘‘အညံ မေ ပဋိသရဏံ နတ္ထိ၊ အတ္တနော သစ္စဗလေန သာမိကဿ ¶ သောတ္ထိံ ကရိဿာမီ’’တိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ပရိသာယ အန္တရေ ဝိစရန္တီ သစ္စကိရိယံ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၃၄။

‘‘သဗ္ဗသ္မိံ ဥပက္ခဋသ္မိံ၊ နိသီဒိတေ စန္ဒသ္မိံ ယညတ္ထာယ၊

ပဉ္စာလရာဇဓီတာ ပဉ္ဇလိကာ၊ သဗ္ဗပရိသာယ သမနုပရိယာယိ။

၁၁၃၅။

‘‘ယေန သစ္စေန ခဏ္ဍဟာလော၊ ပါပကမ္မံ ကရောတိ ဒုမ္မေဓော၊

ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ သမင်္ဂိနီ သာမိကေန ဟောမိ။

၁၁၃၆။

‘‘ယေ ဣဓတ္ထိ အမနုဿာ၊ ယာနိ စ ယက္ခဘူတဘဗျာနိ၊

ကရောန္တု မေ ဝေယျာဝဋိကံ၊ သမင်္ဂိနီ သာမိကေန ဟောမိ။

၁၁၃၇။

‘‘ယာ ဒေဝတာ ဣဓာဂတာ၊ ယာနိ စ ယက္ခဘူတဘဗျာနိ၊

သရဏေသိနိံ အနာထံ တာယထ မံ၊ ယာစာမဟံ ပတိ မာဟံ အဇေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥပက္ခဋသ္မိန္တိ သဗ္ဗသ္မိံ ယညသမ္ဘာရေ သဇ္ဇိတေ ပဋိယတ္တေ။ သမင်္ဂိနီတိ သမ္ပယုတ္တာ ဧကသံဝါသာ။ ယေ ဣဓတ္ထီတိ ယေ ဣဓ အတ္ထိ။ ယက္ခဘူတဘဗျာနီတိ ဒေဝသင်္ခါတာ ယက္ခာ စ ဝဍ္ဎိတွာ ဌိတသတ္တသင်္ခါတာ ဘူတာ စ ဣဒါနိ ဝဍ္ဎနကသတ္တသင်္ခါတာနိ ဘဗျာနိ စ။ ဝေယျာဝဋိကန္တိ မယှံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တု။ တာယထ မန္တိ ရက္ခထ မံ။ ယာစာမဟန္တိ အဟံ ဝေါ ယာစာမိ။ ပတိ မာဟန္တိ ပတိံ အဟံ မာ အဇေယျံ။

အထ သက္ကော ဒေဝရာဇာ တဿာ ပရိဒေဝသဒ္ဒံ သုတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဇလိတံ အယကူဋံ အာဒါယ ဂန္တွာ ရာဇာနံ တာသေတွာ သဗ္ဗေ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၃၈။

‘‘တံ ¶ သုတွာ အမနုဿော၊ အယောကူဋံ ပရိဗ္ဘမေတွာန၊

ဘယမဿ ဇနယန္တော၊ ရာဇာနံ ဣဒမဝေါစ။

၁၁၃၉။

‘‘ဗုဇ္ဈဿု ခေါ ရာဇကလိ၊ မာ တာဟံ မတ္ထကံ နိတာဠေသိံ၊

မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ၊ အဒူသကံ သီဟသင်္ကာသံ။

၁၁၄၀။

‘‘ကော ¶ တေ ဒိဋ္ဌော ရာဇကလိ၊ ပုတ္တဘရိယာယော ဟညမာနာယော၊

သေဋ္ဌိ စ ဂဟပတယော၊ အဒူသကာ သဂ္ဂကာမာ ဟိ။

၁၁၄၁။

‘‘တံ သုတွာ ခဏ္ဍဟာလော၊ ရာဇာ စ အဗ္ဘုတမိဒံ ဒိသွာန၊

သဗ္ဗေသံ ဗန္ဓနာနိ မောစေသုံ၊ ယထာ တံ အနုပဃာတံ။

၁၁၄၂။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

သဗ္ဗေ ဧကေကလေဍ္ဍုကမဒံသု၊ ဧသ ဝဓော ခဏ္ဍဟာလဿာ’’တိ။

တတ္ထ အမနုဿောတိ သက္ကော ဒေဝရာဇာ။ ဗုဇ္ဈဿူတိ ဇာနဿု သလ္လက္ခေဟိ။ ရာဇကလီတိ ရာဇကာဠကဏ္ဏိ ရာဇလာမက။ မာ တာဟန္တိ ပါပရာဇ၊ ဗုဇ္ဈ၊ မာ တေ အဟံ မတ္ထကံ နိတာဠေသိံ။ ကော တေ ဒိဋ္ဌောတိ ကုဟိံ တယာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော။ သဂ္ဂကာမာ ဟီတိ ဧတ္ထ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ၊ သဂ္ဂကာမာ သဂ္ဂံ ပတ္ထယမာနာတိ အတ္ထော။ တံ သုတွာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တံ သက္ကဿ ဝစနံ ခဏ္ဍဟာလော သုတွာ။ အဗ္ဘုတမိဒန္တိ ရာဇာ စ ဣဒံ သက္ကဿ ဒဿနံ ပုဗ္ဗေ အဘူတံ ဒိသွာ။ ယထာ တန္တိ ယထာ အနုပဃာတံ ပါဏံ မောစေန္တိ၊ ဧဝမေဝ မောစေသုံ။ ဧကေကလေဍ္ဍုကမဒံသူတိ ဘိက္ခဝေ၊ ယတ္တကာ တသ္မိံ ယညာဝါဋေ သမာဂတာ၊ သဗ္ဗေ ဧကကောလာဟလံ ကတွာ ခဏ္ဍဟာလဿ ဧကေကလေဍ္ဍုပဟာရံ အဒံသု။ ဧသ ဝဓောတိ ဧသောဝ ခဏ္ဍဟာလဿ ဝဓော အဟောသိ၊ တတ္ထေဝ နံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသုန္တိ အတ္ထော။

တံ ပန မာရေတွာ မဟာဇနော ရာဇာနံ မာရေတုံ အာရဘိ။ ဗောဓိသတ္တော ပိတရံ ပရိဿဇိတွာ မာရေတုံ န အဒါသိ။ မဟာဇနော ‘‘ဇီဝိတံ ဧတဿ ပါပရညော ဒေမ၊ ဆတ္တံ ပနဿ နဂရေ စ ဝါသံ န ဒဿာမ၊ စဏ္ဍာလံ ကတွာ ဗဟိနဂရေ ဝသာပေဿာမာ’’တိ ဝတွာ ရာဇဝေသံ ဟာရေတွာ ကာသာဝံ နိဝါသာပေတွာ ဟလိဒ္ဒိပိလောတိကာယ သီသံ ဝေဌေတွာ စဏ္ဍာလံ ကတွာ စဏ္ဍာလဝသနဋ္ဌာနံ တံ ပဟိဏိ။ ယေ ပနေတံ ပသုဃာတယညံ ယဇိံသု စေဝ ယဇာပေသုဉ္စ အနုမောဒိံသု စ၊ သဗ္ဗေ နိရယပရာယဏာဝ အဟေသုံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၄၃။

‘‘သဗ္ဗေ ¶ ¶ ပဝိဋ္ဌာ နိရယံ၊ ယထာ တံ ပါပကံ ကရိတွာန၊

န ဟိ ပါပကမ္မံ ကတွာ၊ လဗ္ဘာ သုဂတိံ ဣတော ဂန္တု’’န္တိ။

သောပိ ခေါ မဟာဇနော ဒွေ ကာဠကဏ္ဏိယော ဟာရေတွာ တတ္ထေဝ အဘိသေကသမ္ဘာရေ အာဟရိတွာ စန္ဒကုမာရံ အဘိသိဉ္စိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၄၄။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု၊ သမာဂတာ ရာဇပရိသာ စ။

၁၁၄၅။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု၊ သမာဂတာ ရာဇကညာယော စ။

၁၁၄၆။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု၊ သမာဂတာ ဒေဝပရိသာ စ။

၁၁၄၇။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု၊ သမာဂတာ ဒေဝကညာယော စ။

၁၁၄၈။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စေလုက္ခေပမကရုံ၊ သမာဂတာ ရာဇပရိသာ စ။

၁၁၄၉။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စေလုက္ခေပမကရုံ၊ သမာဂတာ ရာဇကညာယော စ။

၁၁၅၀။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စေလုက္ခေပမကရုံ၊ သမာဂတာ ဒေဝပရိသာ စ။

၁၁၅၁။

‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊

စေလုက္ခေပမကရုံ၊ သမာဂတာ ဒေဝကညာယော စ။

၁၁၅၂။

‘‘သဗ္ဗေသု ¶ ဝိပ္ပမုတ္တေသု၊ ဗဟူ အာနန္ဒိတာ အဟုံ၊

နန္ဒိံ ပဝေသိ နဂရံ၊ ဗန္ဓနာ မောက္ခော အဃောသိတ္ထာ’’တိ။

တတ္ထ ရာဇပရိသာ စာတိ ရာဇပရိသာပိ တီဟိ သင်္ခေဟိ အဘိသိဉ္စိံသု။ ရာဇကညာယော စာတိ ခတ္တိယဓီတရောပိ နံ အဘိသိဉ္စိံသု။ ဒေဝပရိသာ စာတိ သက္ကော ¶ ဒေဝရာဇာ ဝိဇယုတ္တရသင်္ခံ ဂဟေတွာ ဒေဝပရိသာယ သဒ္ဓိံ အဘိသိဉ္စိ။ ဒေဝကညာယော စာတိ သုဇာပိ ဒေဝဓီတရာဟိ သဒ္ဓိံ အဘိသိဉ္စိ။ စေလုက္ခေပမကရုန္တိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဝတ္ထေဟိ ဓဇေ ဥဿာပေတွာ ဥတ္တရိသာဋကာနိ အာကာသေ ခိပန္တာ စေလုက္ခေပံ ကရိံသု။ ရာဇပရိသာ စ ဣတရေ တယော ကောဋ္ဌာသာ စာတိ အဘိသေကကာရကာ စတ္တာရောပိ ကောဋ္ဌာသာ ကရိံသုယေဝ။ အာနန္ဒိတာ အဟုန္တိ အာမောဒိတာ အဟေသုံ။ နန္ဒိံ ပဝေသိ နဂရန္တိ စန္ဒကုမာရဿ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ နဂရံ ပဝိဋ္ဌကာလေ နဂရေ အာနန္ဒဘေရိ စရိ။ ‘‘ကိံ ဝတွာ’’တိ? ယထာ ‘‘အမှာကံ စန္ဒကုမာရော ဗန္ဓနာ မုတ္တော၊ ဧဝမေဝ သဗ္ဗေ ဗန္ဓနာ မုစ္စန္တူ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဗန္ဓနာ မောက္ခော အဃောသိတ္ထာ’’တိ။

ဗောဓိသတ္တော ပိတု ဝတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ အန္တောနဂရံ ပန ပဝိသိတုံ န လဘတိ။ ပရိဗ္ဗယဿ ခီဏကာလေ ဗောဓိသတ္တော ဥယျာနကီဠာဒီနံ အတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပတိမှီ’’တိ န ဝန္ဒတိ၊ အဉ္ဇလိံ ပန ကတွာ ‘‘စိရံ ဇီဝ သာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ‘‘ကေနတ္ထော’’တိ ဝုတ္တေ အာရောစေသိ။ အထဿ ပရိဗ္ဗယံ ဒါပေသိ။ သော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒေဝလောကံ ပူရယမာနော အဂမာသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မံ ဧကံ နိဿာယ ဗဟူ မာရေတုံ ဝါယာမမကာသီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ တဒါ ခဏ္ဍဟာလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ ဂေါတမီဒေဝီ မဟာမာယာ၊ စန္ဒာဒေဝီ ရာဟုလမာတာ၊ ဝသုလော ရာဟုလော၊ သေလာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ သူရော ဝါမဂေါတ္တော ကဿပေါ၊ ဘဒ္ဒသေနော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သူရိယကုမာရော သာရိပုတ္တော၊ စန္ဒရာဇာ ပန အဟမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဟောသိန္တိ။

စန္ဒကုမာရဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။

[၅၄၅] ၈။ မဟာနာရဒကဿပဇာတကဝဏ္ဏနာ

အဟု ¶ ¶ ရာဇာ ဝိဒေဟာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ လဋ္ဌိဝနုယျာနေ ဝိဟရန္တော ဥရုဝေလကဿပဒမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ယဒါ ဟိ သတ္ထာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ဥရုဝေလကဿပါဒယော ¶ ဇဋိလေ ဒမေတွာ မဂဓရာဇဿ ပဋိဿဝံ လောစေတုံ ပုရာဏဇဋိလသဟဿပရိဝုတော လဋ္ဌိဝနုယျာနံ အဂမာသိ။ တဒါ ဒွါဒသနဟုတာယ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နဿ မဂဓရညော ပရိသန္တရေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ဝိတက္ကော ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ မဟာသမဏေ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ၊ ဥဒါဟု မဟာသမဏော ဥရုဝေလကဿပေ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေသံ ဒွါဒသနဟုတာနံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ‘‘ကဿပဿ မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ကိမေဝ ဒိသွာ ဥရုဝေလဝါသိ၊ ပဟာသိ အဂ္ဂိံ ကိသကောဝဒါနော၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ကဿပ ဧတမတ္ထံ၊ ကထံ ပဟီနံ တဝ အဂ္ဂိဟုတ္တ’’န္တိ။ (မဟာဝ။ ၅၅)၊

ထေရောပိ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယံ ဝိဒိတွာ –

‘‘ရူပေ စ သဒ္ဒေ စ အထော ရသေ စ၊ ကာမိတ္ထိယော စာဘိဝဒန္တိ ယညာ၊

ဧတံ မလန္တိ ဥပဓီသု ဉတွာ၊ တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိ’’န္တိ။ (မဟာဝ။ ၅၅)၊ –

ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ အတ္တနော သာဝကဘာဝံ ပကာသနတ္ထံ တထာဂတဿ ပါဒပိဋ္ဌေ သီသံ ဌပေတွာ ‘‘သတ္ထာ မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ ဝတွာ ဧကတာလံ ဒွိတာလံ တိတာလန္တိ ယာဝ သတ္တတာလပ္ပမာဏံ သတ္တက္ခတ္တုံ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဩရုယှ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ မဟာဇနော ‘‘အဟော မဟာနုဘာဝေါ ဗုဒ္ဓါ၊ ဧဝံ ထာမဂတဒိဋ္ဌိကော နာမ အတ္တာနံ ‘အရဟာ’တိ မညမာနော ဥရုဝေလကဿပေါပိ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ တထာဂတေန ဒမိတော’’တိ သတ္ထု ဂုဏကထညေဝ ကထေသိ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘အနစ္ဆရိယံ ဣဒါနိ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တေန ¶ မယာ ဣမဿ ဒမနံ၊ သွာဟံ ပုဗ္ဗေ သရာဂကာလေပိ နာရဒေါ နာမ ဗြဟ္မာ ¶ ဟုတွာ ဣမဿ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ ဣမံ နိဗ္ဗိသေဝနမကာသိ’’န္တိ ဝတွာ တာယ ပရိသာယ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလာယံ အင်္ဂတိ နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ။ တဿ ရုစာ နာမ ဓီတာ အဟောသိ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ကပ္ပသတသဟဿံ ပတ္ထိတပတ္ထနာ မဟာပုညာ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တာ။ သေသာ ပနဿ သောဠသသဟဿာ ဣတ္ထိယော ဝဉ္ဈာ အဟေသုံ။ တဿ သာ ဓီတာ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ။ သော တဿာ နာနာပုပ္ဖပူရေ ပဉ္စဝီသတိပုပ္ဖသမုဂ္ဂေ အနဂ္ဃာနိ သုခုမာနိ ဝတ္ထာနိ စ ‘‘ဣမေဟိ အတ္တာနံ အလင်္ကရောတူ’’တိ ¶ ဒေဝသိကံ ပဟိဏိ။ ခါဒနီယဘောဇနီယဿ ပန ပမာဏံ နတ္ထိ။ အနွဍ္ဎမာသံ ‘‘ဒါနံ ဒေတူ’’တိ သဟဿံ သဟဿံ ပေသေသိ။ တဿ ခေါ ပန ဝိဇယော စ သုနာမော စ အလာတော စာတိ တယော အမစ္စာ အဟေသုံ။ သော ကောမုဒိယာ စာတုမာသိနိယာ ဆဏေ ပဝတ္တမာနေ ဒေဝနဂရံ ဝိယ နဂရေ စ အန္တေပုရေ စ အလင်္ကတေ သုနှာတော သုဝိလိတ္တော သဗ္ဗာလင်္ကာရပ္ပဋိမဏ္ဍိတော ဘုတ္တသာယမာသော ဝိဝဋသီဟပဉ္ဇရေ မဟာတလေ အမစ္စဂဏပရိဝုတော ဝိသုဒ္ဓံ ဂဂနတလံ အဘိလင်္ဃမာနံ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဒိသွာ ‘‘ရမဏီယာ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ၊ ကာယ နု ခေါ အဇ္ဇ ရတိယာ အဘိရမေယျာမာ’’တိ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၅၃။

‘‘အဟု ရာဇာ ဝိဒေဟာနံ၊ အင်္ဂတိ နာမ ခတ္တိယော၊

ပဟူတယောဂ္ဂေါ ဓနိမာ၊ အနန္တဗလပေါရိသော။

၁၁၅၄။

‘‘သော စ ပန္နရသိံ ရတ္တိံ၊ ပုရိမယာမေ အနာဂတေ၊

စာတုမာသာ ကောမုဒိယာ၊ အမစ္စေ သန္နိပါတယိ။

၁၁၅၅။

‘‘ပဏ္ဍိတေ သုတသမ္ပန္နေ၊ မှိတပုဗ္ဗေ ဝိစက္ခဏေ၊

ဝိဇယဉ္စ သုနာမဉ္စ၊ သေနာပတိံ အလာတကံ။

၁၁၅၆။

‘‘တမနုပုစ္ဆိ ဝေဒေဟော၊ ပစ္စေကံ ဗြူထ သံ ရုစိံ၊

စာတုမာသာ ကောမုဒဇ္ဇ၊ ဇုဏှံ ဗျပဟတံ တမံ၊

ကာယဇ္ဇ ရတိယာ ရတ္တိံ၊ ဝိဟရေမု ဣမံ ဥတု’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ပဟူတယောဂ္ဂေါတိ ဗဟုကေန ဟတ္ထိယောဂ္ဂါဒိနာ သမန္နာဂတော။ အနန္တဗလပေါရိသောတိ အနန္တဗလကာယော။ အနာဂတေတိ ပရိယောသာနံ အပ္ပတ္တေ၊ အနတိက္ကန္တေတိ အတ္ထော။ စာတုမာသာတိ စတုန္နံ ဝဿိကမာသာနံ ပစ္ဆိမဒိဝသဘူတာယ ရတ္တိယာ။ ကောမုဒိယာတိ ဖုလ္လကုမုဒါယ။ မှိတပုဗ္ဗေတိ ပဌမံ သိတံ ကတွာ ပစ္ဆာ ကထနသီလေ။ တမနုပုစ္ဆီတိ တံ တေသု အမစ္စေသု ဧကေကံ အမစ္စံ အနုပုစ္ဆိ။ ပစ္စေကံ ဗြူထ သံ ရုစိန္တိ သဗ္ဗေပိ တုမှေ အတ္တနော အတ္တနော အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ရုစိံ ပစ္စေကံ မယှံ ကထေထ။ ကောမုဒဇ္ဇာတိ ကောမုဒီ အဇ္ဇ။ ဇုဏှန္တိ ဇုဏှာယ နိဿယဘူတံ စန္ဒမဏ္ဍလံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဗျပဟတံ တမန္တိ တေန သဗ္ဗံ အန္ဓကာရံ ဝိဟတံ။ ဥတုန္တိ အဇ္ဇ ရတ္တိံ ဣမံ ဧဝရူပံ ဥတုံ ကာယရတိယာ ဝိဟရေယျာမာတိ။

ဣတိ ရာဇာ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ တေန တေ ပုစ္ဆိတာ အတ္တနော အတ္တနော အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ကထံ ကထယိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၅၇။

‘‘တတော သေနာပတိ ရညော၊ အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊

‘ဟဋ္ဌံ ယောဂ္ဂံ ဗလံ သဗ္ဗံ၊ သေနံ သန္နာဟယာမသေ။

၁၁၅၈။

‘နိယျာမ ¶ ဒေဝ ယုဒ္ဓါယ၊ အနန္တဗလပေါရိသာ၊

ယေ တေ ဝသံ န အာယန္တိ၊ ဝသံ ဥပနယာမသေ၊

ဧသာ မယှံ သကာ ဒိဋ္ဌိ၊ အဇိတံ ဩဇိနာမသေ’။

၁၁၅၉။

အလာတဿ ဝစော သုတွာ၊ သုနာမော ဧတဒဗြဝိ၊

‘သဗ္ဗေ တုယှံ မဟာရာဇ၊ အမိတ္တာ ဝသမာဂတာ။

၁၁၆၀။

‘နိက္ခိတ္တသတ္ထာ ပစ္စတ္ထာ၊ နိဝါတမနုဝတ္တရေ၊

ဥတ္တမော ဥဿဝေါ အဇ္ဇ၊ န ယုဒ္ဓံ မမ ရုစ္စတိ။

၁၁၆၁။

‘အန္နပါနဉ္စ ခဇ္ဇဉ္စ၊ ခိပ္ပံ အဘိဟရန္တု တေ၊

ရမဿု ဒေဝ ကာမေဟိ၊ နစ္စဂီတေ သုဝါဒိတေ’။

၁၁၆၂။

သုနာမဿ ဝစော သုတွာ၊ ဝိဇယော ဧတဒဗြဝိ၊

‘သဗ္ဗေ ကာမာ မဟာရာဇ၊ နိစ္စံ တဝ မုပဋ္ဌိတာ။

၁၁၆၃။

‘န ¶ ¶ ဟေတေ ဒုလ္လဘာ ဒေဝ၊ တဝ ကာမေဟိ မောဒိတုံ၊

သဒါပိ ကာမာ သုလဘာ၊ နေတံ စိတ္တမတံ မမ။

၁၁၆၄။

‘သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါပိ၊ ဥပါသေမု ဗဟုဿုတံ၊

ယော နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ၊ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ’။

၁၁၆၅။

ဝိဇယဿ ဝစော သုတွာ၊ ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊

‘ယထာ ဝိဇယော ဘဏတိ၊ မယှမ္ပေတံဝ ရုစ္စတိ၊

၁၁၆၆။

‘သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါပိ၊ ဥပါသေမု ဗဟုဿုတံ၊

ယော နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ၊ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ။

၁၁၆၇။

‘သဗ္ဗေဝ သန္တာ ကရောထ မတိံ၊ ကံ ဥပါသေမု ပဏ္ဍိတံ၊

ယော နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ၊ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ’။

၁၁၆၈။

ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ၊ အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊

‘အတ္ထာယံ မိဂဒါယသ္မိံ၊ အစေလော ဓီရသမ္မတော။

၁၁၆၉။

‘ဂုဏော ကဿပဂေါတ္တာယံ၊ သုတော စိတြကထီ ဂဏီ၊

တံ ဒေဝ ပယိရုပါသေမု၊ သော နော ကင်္ခံ ဝိနေဿတိ’။

၁၁၇၀။

‘‘အလာတဿ ဝစော သုတွာ၊ ရာဇာ စောဒေသိ သာရထိံ၊

မိဂဒါယံ ဂမိဿာမ၊ ယုတ္တံ ယာနံ ဣဓာ နယာ’’တိ။

တတ္ထ ဟဋ္ဌန္တိ တုဋ္ဌပဟဋ္ဌံ။ ဩဇိနာမသေတိ ယံ နော အဇိတံ၊ တံ ဇိနာမ။ ဧသော မမ အဇ္ဈာသယောတိ။ ရာဇာ တဿ ကထံ နေဝ ပဋိက္ကောသိ၊ နာဘိနန္ဒိ။ ဧတဒဗြဝီတိ ရာဇာနံ အလာတဿ ဝစနံ အနဘိနန္ဒန္တံ အပ္ပဋိက္ကောသန္တံ ဒိသွာ ‘‘နာယံ ယုဒ္ဓဇ္ဈာသယော၊ အဟမဿ စိတ္တံ ဂဏှန္တော ကာမဂုဏာဘိရတိံ ဝဏ္ဏယိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧတံ ‘‘သဗ္ဗေ တုယှ’’န္တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။

ဝိဇယော ¶ ဧတဒဗြဝီတိ ရာဇာ သုနာမဿပိ ဝစနံ နာဘိနန္ဒိ၊ န ပဋိက္ကောသိ။ တတော ဝိဇယော ‘‘အယံ ရာဇာ ဣမေသံ ဒွိန္နမ္ပိ ဝစနံ သုတွာ တုဏှီယေဝ ဌိတော၊ ပဏ္ဍိတာ နာမ ဓမ္မဿဝနသောဏ္ဍာ ဟောန္တိ၊ ဓမ္မဿဝနမဿ ဝဏ္ဏယိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧတံ ‘‘သဗ္ဗေ ကာမာ’’တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။ တတ္ထ တဝ ¶ မုပဋ္ဌိတာတိ တဝ ဥပဋ္ဌိတာ။ မောဒိတုန္တိ ¶ တဝ ကာမေဟိ မောဒိတုံ အဘိရမိတုံ ဣစ္ဆာယ သတိ န ဟိ ဧတေ ကာမာ ဒုလ္လဘာ။ နေတံ စိတ္တမတံ မမာတိ ဧတံ တဝ ကာမေဟိ အဘိရမဏံ မမ စိတ္တမတံ န ဟောတိ၊ န မေ ဧတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ယော နဇ္ဇာတိ ယော နော အဇ္ဇ။ အတ္ထဓမ္မဝိဒူတိ ပါဠိအတ္ထဉ္စေဝ ပါဠိဓမ္မဉ္စ ဇာနန္တော။ ဣသေတိ ဣသိ ဧသိတဂုဏော။

အင်္ဂတိ မဗြဝီတိ အင်္ဂတိ အဗြဝိ။ မယှမ္ပေတံဝ ရုစ္စတီတိ မယှမ္ပိ ဧတညေဝ ရုစ္စတိ။ သဗ္ဗေဝ သန္တာတိ သဗ္ဗေဝ တုမှေ ဣဓ ဝိဇ္ဇမာနာ မတိံ ကရောထ စိန္တေထ။ အလာတော ဧတဒဗြဝီတိ ရညော ကထံ သုတွာ အလာတော ‘‘အယံ မမ ကုလူပကော ဂုဏော နာမ အာဇီဝကော ရာဇုယျာနေ ဝသတိ၊ တံ ပသံသိတွာ ရာဇကုလူပကံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧတံ ‘‘အတ္ထာယ’’န္တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။ တတ္ထ ဓီရသမ္မတောတိ ပဏ္ဍိတောတိ သမ္မတော။ ကဿပဂေါတ္တာယန္တိ ကဿပဂေါတ္တော အယံ။ သုတောတိ ဗဟုဿုတော။ ဂဏီတိ ဂဏသတ္ထာ။ စောဒေသီတိ အာဏာပေသိ။

ရညော တံ ကထံ သုတွာ သာရထိနော တထာ ကရိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၇၁။

‘‘တဿ ယာနံ အယောဇေသုံ၊ ဒန္တံ ရူပိယပက္ခရံ၊

သုက္ကမဋ္ဌပရိဝါရံ၊ ပဏ္ဍရံ ဒေါသိနာ မုခံ။

၁၁၇၂။

‘‘တတြာသုံ ကုမုဒါယုတ္တာ၊ စတ္တာရော သိန္ဓဝါ ဟယာ၊

အနိလူပမသမုပ္ပာတာ၊ သုဒန္တာ သောဏ္ဏမာလိနော။

၁၁၇၃။

‘‘သေတစ္ဆတ္တံ သေတရထော၊ သေတဿာ သေတဗီဇနီ၊

ဝေဒေဟော သဟမစ္စေဟိ၊ နိယျံ စန္ဒောဝ သောဘတိ။

၁၁၇၄။

‘‘တမနုယာယိံသု ဗဟဝေါ၊ ဣန္ဒိခဂ္ဂဓရာ ဗလီ၊

အဿပိဋ္ဌိဂတာ ဝီရာ၊ နရာ နရဝရာဓိပံ။

၁၁၇၅။

‘‘သော ¶ မုဟုတ္တံဝ ယာယိတွာ၊ ယာနာ ဩရုယှ ခတ္တိယော၊

ဝေဒေဟော သဟမစ္စေဟိ၊ ပတ္တီ ဂုဏမုပါဂမိ။

၁၁၇၆။

‘‘ယေပိ တတ္ထ တဒါ အာသုံ၊ ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘာ သမာဂတာ၊

န တေ အပနယီ ရာဇာ၊ အကတံ ဘူမိမာဂတေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ တဿ ယာနန္တိ တဿ ရညော ရထံ ယောဇယိံသု။ ဒန္တန္တိ ဒန္တမယံ။ ရူပိယပက္ခရန္တိ ရဇတမယဥပက္ခရံ။ သုက္ကမဋ္ဌပရိဝါရန္တိ ပရိသုဒ္ဓါဖရုသပရိဝါရံ။ ဒေါသိနာ မုခန္တိ ဝိဂတဒေါသာယ ရတ္တိယာ မုခံ ဝိယ၊ စန္ဒသဒိသန္တိ အတ္ထော။ တတြာသုန္တိ တတြ အဟေသုံ။ ကုမုဒါတိ ကုမုဒဝဏ္ဏာ။ သိန္ဓဝါတိ သိန္ဓဝဇာတိကာ။ အနိလူပမသမုပ္ပာတာတိ ဝါတသဒိသဝေဂါ။ သေတစ္ဆတ္တန္တိ တသ္မိံ ရထေ သမုဿာပိတံ ဆတ္တမ္ပိ သေတံ အဟောသိ။ သေတရထောတိ သောပိ ရထော သေတောယေဝ။ သေတဿာတိ အဿာပိ သေတာ။ သေတဗီဇနီတိ ဗီဇနီပိ သေတာ။ နိယျန္တိ တေန ရထေန နိဂ္ဂစ္ဆန္တော အမစ္စဂဏပရိဝုတော ဝေဒေဟရာဇာ စန္ဒော ဝိယ သောဘတိ။

နရဝရာဓိပန္တိ နရဝရာနံ အဓိပတိံ ရာဇာဓိရာဇာနံ။ သော မုဟုတ္တံဝ ယာယိတွာတိ သော ရာဇာ မုဟုတ္တေနေဝ ဥယျာနံ ဂန္တွာ။ ပတ္တီ ဂုဏမုပါဂမီတိ ပတ္တိကောဝ ဂုဏံ အာဇီဝကံ ဥပါဂမိ။ ယေပိ တတ္ထ တဒါ အာသုန္တိ ယေပိ တသ္မိံ ဥယျာနေ တဒါ ပုရေတရံ ဂန္တွာ တံ အာဇီဝကံ ပယိရုပါသမာနာ နိသိန္နာ အဟေသုံ။ န တေ အပနယီတိ အမှာကမေဝ ဒေါသော၊ ယေ မယံ ပစ္ဆာ ¶ အဂမိမှာ၊ တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထာတိ တေ ဗြာဟ္မဏေ စ ဣဗ္ဘေ စ ရညောယေဝ အတ္ထာယ အကတံ အကတောကာသံ ဘူမိံ သမာဂတေ န ဥဿာရဏံ ကာရေတွာ အပနယီတိ။

တာယ ပန ဩမိဿကပရိသာယ ပရိဝုတောဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၇၇။

‘‘တတော သော မုဒုကာ ဘိသိယာ၊ မုဒုစိတ္တကသန္ထတေ၊

မုဒုပစ္စတ္ထတေ ရာဇာ၊ ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိ။

၁၁၇၈။

‘‘နိသဇ္ဇ ရာဇာ သမ္မောဒိ၊ ကထံ သာရဏိယံ တတော၊

‘ကစ္စိ ယာပနိယံ ဘန္တေ၊ ဝါတာနမဝိယဂ္ဂတာ။

၁၁၇၉။

‘ကစ္စိ ¶ အကသိရာ ဝုတ္တိ၊ လဘသိ ပိဏ္ဍယာပနံ၊

အပ္ပာဗာဓော စသိ ကစ္စိ၊ စက္ခုံ န ပရိဟာယတိ’။

၁၁၈၀။

တံ ဂုဏော ပဋိသမ္မောဒိ၊ ဝေဒေဟံ ဝိနယေ ရတံ၊

‘ယာပနီယံ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗမေတံ တဒူဘယံ။

၁၁၈၁။

‘ကစ္စိ ¶ တုယှမ္ပိ ဝေဒေဟ၊ ပစ္စန္တာ န ဗလီယရေ၊

ကစ္စိ အရောဂံ ယောဂ္ဂံ တေ၊ ကစ္စိ ဝဟတိ ဝါဟနံ၊

ကစ္စိ တေ ဗျာဓယော နတ္ထိ၊ သရီရဿုပတာပိယာ’။

၁၁၈၂။

‘‘ပဋိသမ္မောဒိတော ရာဇာ၊ တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာ၊

အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဉာယဉ္စ၊ ဓမ္မကာမော ရထေသဘော။

၁၁၈၃။

‘ကထံ ဓမ္မံ စရေ မစ္စော၊ မာတာပိတူသု ကဿပ၊

ကထံ စရေ အာစရိယေ၊ ပုတ္တဒါရေ ကထံ စရေ။

၁၁၈၄။

‘ကထံ စရေယျ ဝုဍ္ဎေသု၊ ကထံ သမဏဗြာဟ္မဏေ၊

ကထဉ္စ ဗလကာယသ္မိံ၊ ကထံ ဇနပဒေ စရေ။

၁၁၈၅။

‘ကထံ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ မစ္စာ ဂစ္ဆန္တိ သုဂ္ဂတိံ၊

ကထဉ္စေကေ အဓမ္မဋ္ဌာ၊ ပတန္တိ နိရယံ အထော’’’တိ။

တတ္ထ မုဒုကာ ဘိသိယာတိ မုဒုကာယ သုခသမ္ဖဿာယ ဘိသိယာ။ မုဒုစိတ္တကသန္ထတေတိ သုခသမ္ဖဿေ စိတ္တတ္ထရဏေ။ မုဒုပစ္စတ္ထတေတိ မုဒုနာ ပစ္စတ္ထရဏေန ပစ္စတ္ထတေ။ သမ္မောဒီတိ အာဇီဝကေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒနီယံ ကထံ ကထေသိ။ တတောတိ တတော နိသဇ္ဇနတော အနန္တရမေဝ သာရဏီယံ ကထံ ကထေသီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ကစ္စိ ယာပနိယန္တိ ကစ္စိ တေ၊ ဘန္တေ၊ သရီရံ ပစ္စယေဟိ ယာပေတုံ သက္ကာ။ ဝါတာနမဝိယဂ္ဂတာတိ ကစ္စိ တေ သရီရေ ဓာတုယော သမပ္ပဝတ္တာ၊ ဝါတာနံ ဗျဂ္ဂတာ နတ္ထိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဟုတွာ ဝါတာ န ဗာဓယန္တီတိ အတ္ထော။

အကသိရာတိ နိဒ္ဒုက္ခာ။ ဝုတ္တီတိ ဇီဝိတဝုတ္တိ။ အပ္ပာဗာဓောတိ ဣရိယာပထဘဉ္ဇကေနာဗာဓေန ဝိရဟိတော ¶ ။ စက္ခုန္တိ ကစ္စိ တေ စက္ခုအာဒီနိ ¶ ဣန္ဒြိယာနိ န ပရိဟာယန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။ ပဋိသမ္မောဒီတိ သမ္မောဒနီယကထာယ ပဋိကထေသိ။ တတ္ထ သဗ္ဗမေတန္တိ ယံ တယာ ဝုတ္တံ ဝါတာနမဝိယဂ္ဂတာဒိ၊ တံ သဗ္ဗံ တထေဝ။ တဒုဘယန္တိ ယမ္ပိ တယာ ‘‘အပ္ပာဗာဓော စသိ ကစ္စိ၊ စက္ခုံ န ပရိဟာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ ဥဘယံ တထေဝ။

န ဗလီယရေတိ နာဘိဘဝန္တိ န ကုပ္ပန္တိ။ အနန္တရာတိ ပဋိသန္ထာရတော အနန္တရာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တတ္ထ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဉာယဉ္စာတိ ပါဠိအတ္ထဉ္စ ပါဠိဉ္စ ကာရဏယုတ္တိဉ္စ ¶ ။ သော ဟိ ‘‘ကထံ ဓမ္မံ စရေ’’တိ ပုစ္ဆန္တော မာတာပိတုအာဒီသု ပဋိပတ္တိဒီပကံ ပါဠိဉ္စ ပါဠိအတ္ထဉ္စ ကာရဏယုတ္တိဉ္စ မေ ကထေထာတိ ဣမံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ ဉာယဉ္စ ပုစ္ဆတိ။ တတ္ထ ကထဉ္စေကေ အဓမ္မဋ္ဌာတိ ဧကစ္စေ အဓမ္မေ ဌိတာ ကထံ နိရယဉ္စေဝ အထော သေသအပါယေ စ ပတန္တီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကမဟာဗောဓိသတ္တေသု ပုရိမဿ ပုရိမဿ အလာဘေန ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗကံ မဟေသက္ခပဉှံ ရာဇာ ကိဉ္စိ အဇာနန္တံ နဂ္ဂဘောဂ္ဂံ နိဿိရိကံ အန္ဓဗာလံ အာဇီဝကံ ပုစ္ဆိ။

သောပိ ဧဝံ ပုစ္ဆိတော ပုစ္ဆာနုရူပံ ဗျာကရဏံ အဒိသွာ စရန္တံ ဂေါဏံ ဒဏ္ဍေန ပဟရန္တော ဝိယ ဘတ္တပါတိယံ ကစဝရံ ခိပန္တော ဝိယ စ ‘‘သုဏ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဩကာသံ ကာရေတွာ အတ္တနော မိစ္ဆာဝါဒံ ပဋ္ဌပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၈၆။

‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ၊ ကဿပေါ ဧတဒဗြဝိ၊

‘သုဏောဟိ မေ မဟာရာဇ၊ သစ္စံ အဝိတထံ ပဒံ။

၁၁၈၇။

‘နတ္ထိ ဓမ္မစရိတဿ၊ ဖလံ ကလျာဏပါပကံ၊

နတ္ထိ ဒေဝ ပရော လောကော၊ ကော တတော ဟိ ဣဓာဂတော။

၁၁၈၈။

‘နတ္ထိ ဒေဝ ပိတရော ဝါ၊ ကုတော မာတာ ကုတော ပိတာ၊

နတ္ထိ အာစရိယော နာမ၊ အဒန္တံ ကော ဒမေဿတိ။

၁၁၈၉။

‘သမတုလျာနိ ဘူတာနိ၊ နတ္ထိ ဇေဋ္ဌာပစာယိကာ၊

နတ္ထိ ဗလံ ဝီရိယံ ဝါ၊ ကုတော ဥဋ္ဌာနပေါရိသံ၊

နိယတာနိ ဟိ ဘူတာနိ၊ ယထာ ဂေါဋဝိသော တထာ။

၁၁၉၀။

‘လဒ္ဓေယျံ ¶ လဘတေ မစ္စော၊ တတ္ထ ဒါနဖလံ ကုတော၊

နတ္ထိ ဒါနဖလံ ဒေဝ၊ အဝသော ဒေဝဝီရိယော။

၁၁၉၁။

‘ဗာလေဟိ ဒါနံ ပညတ္တံ၊ ပဏ္ဍိတေဟိ ပဋိစ္ဆိတံ၊

အဝသာ ဒေန္တိ ဓီရာနံ၊ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော’’’တိ။

တတ္ထ ဣဓာဂတောတိ တတော ပရလောကတော ဣဓာဂတော နာမ နတ္ထိ။ နတ္ထိ ဒေဝ ပိတရော ဝါတိ ဒေဝ၊ အယျကပေယျကာဒယော ဝါ နတ္ထိ၊ တေသု ¶ အသန္တေသု ကုတော မာတာ ကုတော ပိတာ။ ယထာ ဂေါဋဝိသော ¶ တထာတိ ဂေါဋဝိသော ဝုစ္စတိ ပစ္ဆာဗန္ဓော၊ ယထာ နာဝါယ ပစ္ဆာဗန္ဓော နာဝမေဝ အနုဂစ္ဆတိ၊ တထာ ဣမေ သတ္တာ နိယတမေဝ အနုဂစ္ဆန္တီတိ ဝဒတိ။ အဝသော ဒေဝဝီရိယောတိ ဧဝံ ဒါနဖလေ အသတိ ယော ကောစိ ဗာလော ဒါနံ ဒေတိ၊ သော အဝသော အဝီရိယော န အတ္တနော ဝသေန ဗလေန ဒေတိ၊ ဒါနဖလံ ပန အတ္ထီတိ သညာယ အညေသံ အန္ဓဗာလာနံ သဒ္ဒဟိတွာ ဒေတီတိ ဒီပေတိ။ ဗာလေဟိ ဒါနံ ပညတ္တန္တိ ‘‘ဒါနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ အန္ဓဗာလေဟိ ပညတ္တံ အနုညာတံ၊ တံ ဒါနံ ဗာလာယေဝ ဒေန္တိ၊ ပဏ္ဍိတာ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။

ဧဝံ ဒါနဿ နိပ္ဖလတံ ဝဏ္ဏေတွာ ဣဒါနိ ပါပဿ နိပ္ဖလဘာဝံ ဝဏ္ဏေတုံ အာဟ –

၁၁၉၂။

‘‘သတ္တိမေ သဿတာ ကာယာ၊ အစ္ဆေဇ္ဇာ အဝိကောပိနော၊

တေဇော ပထဝီ အာပေါ စ၊ ဝါယော သုခံ ဒုခဉ္စိမေ၊

ဇီဝေ စ သတ္တိမေ ကာယာ၊ ယေသံ ဆေတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

၁၁၉၃။

‘‘နတ္ထိ ဟန္တာ ဝ ဆေတ္တာ ဝါ၊ ဟညေ ယေဝါပိ ကောစိ နံ၊

အန္တရေနေဝ ကာယာနံ၊ သတ္ထာနိ ဝီတိဝတ္တရေ။

၁၁၉၄။

‘‘ယော စာပိ သိရမာဒါယ၊ ပရေသံ နိသိတာသိနာ၊

န သော ဆိန္ဒတိ တေ ကာယေ၊ တတ္ထ ပါပဖလံ ကုတော။

၁၁၉၅။

‘‘စုလ္လာသီတိမဟာကပ္ပေ၊ သဗ္ဗေ သုဇ္ဈန္တိ သံသရံ၊

အနာဂတေ တမှိ ကာလေ၊ သညတောပိ န သုဇ္ဈတိ။

၁၁၉၆။

‘‘စရိတွာပိ ¶ ဗဟုံ ဘဒြံ၊ နေဝ သုဇ္ဈန္တိနာဂတေ၊

ပါပဉ္စေပိ ဗဟုံ ကတွာ၊ တံ ခဏံ နာတိဝတ္တရေ။

၁၁၉၇။

‘‘အနုပုဗ္ဗေန နော သုဒ္ဓိ၊ ကပ္ပာနံ စုလ္လသီတိယာ၊

နိယတိံ နာတိဝတ္တာမ၊ ဝေလန္တမိဝ သာဂရော’’တိ။

တတ္ထ ကာယာတိ သမူဟာ။ အဝိကောပိနောတိ ဝိကောပေတုံ န သက္ကာ။ ဇီဝေတိ ဇီဝေါ။ ‘‘ဇီဝေါ’’တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝ အတ္ထော။ သတ္တိမေ ကာယာတိ ဣမေ သတ္တ ကာယာ။ ဟညေ ယေဝါပိ ကောစိ နန္တိ ယော ဟညေယျ၊ သောပိ နတ္ထေဝ။ ဝီတိဝတ္တရေတိ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ကာယာနံ အန္တရေယေဝ စရန္တိ ¶ ၊ ဆိန္ဒိတုံ န သက္ကောန္တိ။ သိရမာဒါယာတိ ပရေသံ သီသံ ဂဟေတွာ။ နိသိတာသိနာတိ နိသိတေန အသိနာ ဆိန္ဒတိ၊ န သော ဆိန္ဒတီတိ သောပိ တေ ကာယေ န ဆိန္ဒတိ၊ ပထဝီ ပထဝိမေဝ ဥပေတိ၊ အာပါဒယော အာပါဒိကေ၊ သုခဒုက္ခဇီဝါ အာကာသံ ပက္ခန္ဒန္တီတိ ဒဿေတိ။

သံသရန္တိ မဟာရာဇ၊ ဣမေ သတ္တာ ဣမံ ပထဝိံ ဧကမံသခလံ ကတွာပိ ဧတ္တကေ ကပ္ပေ သံသရန္တာ သုဇ္ဈန္တိ။ အညတြ ဟိ သံသာရာ သတ္တေ သောဓေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ သံသာရေနေဝ သုဇ္ဈန္တိ။ အနာဂတေ တမှိ ကာလေတိ ယထာဝုတ္တေ ပန ဧတသ္မိံ ကာလေ အနာဂတေ အပ္ပတ္တေ အန္တရာ သညတောပိ ပရိသုဒ္ဓသီလောပိ န သုဇ္ဈတိ။ တံ ¶ ခဏန္တိ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ကာလံ။ အနုပုဗ္ဗေန နော သုဒ္ဓီတိ အမှာကံ ဝါဒေ အနုပုဗ္ဗေန သုဒ္ဓိ၊ သဗ္ဗေသံ အမှာကံ အနုပုဗ္ဗေန သုဒ္ဓိ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ ဣတိ သော ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ အတ္တနော ထာမေန သကဝါဒံ နိပ္ပဒေသတော ကထေသီတိ။

၁၁၉၈။

‘‘ကဿပဿ ဝစော သုတွာ၊ အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊

‘‘ယထာ ဘဒန္တော ဘဏတိ၊ မယှမ္ပေတံဝ ရုစ္စတိ။

၁၁၉၉။

‘အဟမ္ပိ ပုရိမံ ဇာတိံ၊ သရေ သံသရိတတ္တနော၊

ပိင်္ဂလော နာမဟံ အာသိံ၊ လုဒ္ဒေါ ဂေါဃာတကော ပုရေ။

၁၂၀၀။

‘ဗာရာဏသိယံ ဖီတာယံ၊ ဗဟုံ ပါပံ မယာ ကတံ၊

ဗဟူ မယာ ဟတာ ပါဏာ၊ မဟိံသာ သူကရာ အဇာ။

၁၂၀၁။

‘တတော ¶ စုတော ဣဓ ဇာတော၊ ဣဒ္ဓေ သေနာပတီကုလေ၊

နတ္ထိ နူန ဖလံ ပါပံ၊ ယောဟံ န နိရယံ ဂတော’’’တိ။

တတ္ထ အလာတော ဧတဒဗြဝီတိ သော ကိရ ကဿပဒသဗလဿ စေတိယေ အနောဇပုပ္ဖဒါမေန ပူဇံ ကတွာ မရဏသမယေ အညေန ကမ္မေန ယထာနုဘာဝံ ခိတ္တော သံသာရေ သံသရန္တော ဧကဿ ပါပကမ္မဿ နိဿန္ဒေန ဂေါဃာတကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗဟုံ ပါပမကာသိ။ အထဿ မရဏကာလေ ဘသ္မပဋိစ္ဆန္နော ဝိယ အဂ္ဂိ ဧတ္တကံ ကာလံ ဌိတံ တံ ပုညကမ္မံ ဩကာသမကာသိ။ သော တဿာနုဘာဝေန ဣဓ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တံ ဝိဘူတိံ ပတ္တော၊ ဇာတိံ သရန္တော ပန အတီတာနန္တရတော ပရံ ပရိသရိတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ဂေါဃာတကကမ္မံ ကတွာ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’’တိ သညာယ တဿ ¶ ဝါဒံ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တော ဣဒံ ‘‘ယထာ ဘဒန္တော ဘဏတီ’’တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။ တတ္ထ သရေ သံသရိတတ္တနောတိ အတ္တနော သံသရိတံ သရာမိ။ သေနာပတီကုလေတိ သေနာပတိကုလမှိ။

၁၂၀၂။

‘‘အထေတ္ထ ဗီဇကော နာမ၊ ဒါသော အာသိ ပဋစ္စရီ၊

ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တော၊ ဂုဏသန္တိကုပါဂမိ။

၁၂၀၃။

‘‘ကဿပဿ ဝစော သုတွာ၊ အလာတဿ စ ဘာသိတံ၊

ပဿသန္တော မုဟုံ ဥဏှံ၊ ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယီ’’တိ။

တတ္ထ အထေတ္ထာတိ အထ ဧတ္ထ ဧတိဿံ မိထိလာယံ။ ပဋစ္စရီတိ ဒလိဒ္ဒေါ ကပဏော အဟောသိ။ ဂုဏသန္တိကုပါဂမီတိ ဂုဏဿ သန္တိကံ ကိဉ္စိဒေဝ ကာရဏံ သောဿာမီတိ ဥပဂတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၂၀၄။

‘‘တမနုပုစ္ဆိ ဝေဒေဟော၊ ‘ကိမတ္ထံ သမ္မ ရောဒသိ၊

ကိံ တေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ၊ ကိံ မံ ဝေဒေသိ ဝေဒန’’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ကိံ မံ ဝေဒေသိ ဝေဒနန္တိ ကိံ နာမ တွံ ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ ဝေဒနံ ပတ္တောယံ၊ ဧဝံ ရောဒန္တော မံ ဝေဒေသိ ဇာနာပေသိ၊ ဥတ္တာနမေဝ နံ ကတွာ မယှံ အာစိက္ခာဟီတိ။

၁၂၀၅။

‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ၊ ဗီဇကော ဧတဒဗြဝိ၊

‘နတ္ထိ မေ ဝေဒနာ ဒုက္ခာ၊ မဟာရာဇ သုဏောဟိ မေ။

၁၂၀၆။

‘အဟမ္ပိ ¶ ပုရိမံ ဇာတိံ၊ သရာမိ သုခမတ္တနော၊

သာကေတာဟံ ပုရေ အာသိံ၊ ဘာဝသေဋ္ဌိ ဂုဏေ ရတော။

၁၂၀၇။

‘သမ္မတော ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘာနံ၊ သံဝိဘာဂရတော သုစိ၊

န စာပိ ပါပကံ ကမ္မံ၊ သရာမိ ကတမတ္တနော။

၁၂၀၈။

‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ ဣဓ ဇာတော ဒုရိတ္ထိယာ၊

ဂဗ္ဘမှိ ကုမ္ဘဒါသိယာ၊ ယတော ဇာတော သုဒုဂ္ဂတော။

၁၂၀၉။

‘ဧဝမ္ပိ ဒုဂ္ဂတော သန္တော၊ သမစရိယံ အဓိဋ္ဌိတော၊

ဥပဍ္ဎဘာဂံ ဘတ္တဿ၊ ဒဒါမိ ယော မေ ဣစ္ဆတိ။

၁၂၁၀။

‘စာတုဒ္ဒသိံ ¶ ပဉ္စဒသိံ၊ သဒါ ဥပဝသာမဟံ၊

န စာပိ ဘူတေ ဟိံသာမိ၊ ထေယျံ စာပိ ဝိဝဇ္ဇယိံ။

၁၂၁၁။

‘သဗ္ဗမေဝ ဟိ နူနေတံ၊ သုစိဏ္ဏံ ဘဝတိ နိပ္ဖလံ၊

နိရတ္ထံ မညိဒံ သီလံ၊ အလာတော ဘာသတီ ယထာ။

၁၂၁၂။

‘ကလိမေဝ နူန ဂဏှာမိ၊ အသိပ္ပော ဓုတ္တကော ယထာ၊

ကဋံ အလာတော ဂဏှာတိ၊ ကိတဝေါသိက္ခိတော ယထာ။

၁၂၁၃။

‘ဒွါရံ နပ္ပဋိပဿာမိ၊ ယေန ဂစ္ဆာမိ သုဂ္ဂတိံ၊

တသ္မာ ရာဇ ပရောဒါမိ၊ သုတွာ ကဿပဘာသိတ’’’န္တိ။

တတ္ထ ဘာဝသေဋ္ဌီတိ ဧဝံနာမကော အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ။ ဂုဏေ ရတောတိ ဂုဏမှိ ရတော။ သမ္မတောတိ သမ္ဘာဝိတော သံဝဏ္ဏိတော။ သုစီတိ သုစိကမ္မော။ ဣဓ ဇာတော ဒုရိတ္ထိယာတိ ဣမသ္မိံ မိထိလနဂရေ ဒလိဒ္ဒိယာ ကပဏာယ ကုမ္ဘဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဇာတောသ္မီတိ။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ အရညေ နဋ္ဌံ ဗလိဗဒ္ဒံ ဂဝေသမာနော ဧကေန မဂ္ဂမူဠှေန ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌော တုဏှီ ဟုတွာ ပုန တေန ပုစ္ဆိတော ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘သမဏ၊ ဒါသာ နာမ မုခရာ ဟောန္တိ၊ ဒါသေန တယာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အတိမုခရောသီ’’တိ အာဟ။ တံ ကမ္မံ တဒါ ဝိပါကံ အဒတွာ ဘသ္မစ္ဆန္နော ဝိယ ပါဝကော ¶ ဌိတံ။ မရဏသမယေ အညံ ကမ္မံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ယထာကမ္မံ သံသာရေ သံသရန္တော ဧကဿ ကုသလကမ္မဿ ဗလေန သာကေတေ ဝုတ္တပ္ပကာရော သေဋ္ဌိ ဟုတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ အကာသိ။ တံ ပနဿ ကမ္မံ ပထဝိယံ နိဟိတနိဓိ ဝိယ ဌိတံ ဩကာသံ လဘိတွာ ဝိပါကံ ဒဿတိ။ ယံ ပန တေန တံ ဘိက္ခုံ အက္ကောသန္တေန ကတံ ပါပကမ္မံ၊ တမဿ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ အဒါသိ။ သော အဇာနန္တော ‘‘ဣတရဿ ကလျာဏကမ္မဿ ဗလေန ကုမ္ဘဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’’တိ သညာယ ဧဝမာဟ။ ယတော ဇာတော သုဒုဂ္ဂတောတိ သောဟံ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ အတိဒုဂ္ဂတောတိ ဒီပေတိ။

သမစရိယမဓိဋ္ဌိတောတိ သမစရိယာယမေဝ ¶ ပတိဋ္ဌိတောမှိ။ နူနေတန္တိ ဧကံသေန ဧတံ။ မညိဒံ သီလန္တိ ဒေဝ၊ ဣဒံ သီလံ နာမ နိရတ္ထကံ မညေ။ အလာတောတိ ယထာ အယံ အလာတသေနာပတိ ‘‘မယာ ပုရိမဘဝေ ဗဟုံ ပါဏာတိပါတကမ္မံ ကတွာ သေနာပတိဋ္ဌာနံ လဒ္ဓ’’န္တိ ဘာသတိ၊ တေန ကာရဏေနာဟံ ¶ နိရတ္ထကံ သီလန္တိ မညာမိ။ ကလိမေဝါတိ ယထာ အသိပ္ပော အသိက္ခိတော အက္ခဓုတ္တော ပရာဇယဂ္ဂါဟံ ဂဏှာတိ၊ တထာ နူန ဂဏှာမိ၊ ပုရိမဘဝေ အတ္တနော သာပတေယျံ နာသေတွာ ဣဒါနိ ဒုက္ခံ အနုဘဝါမိ။ ကဿပဘာသိတန္တိ ကဿပဂေါတ္တဿ အစေလကဿ ဘာသိတံ သုတွာတိ ဝဒတိ။

၁၂၁၄။

‘‘ဗီဇကဿ ဝစော သုတွာ၊ ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊

‘နတ္ထိ ဒွါရံ သုဂတိယာ၊ နိယတိံ ကင်္ခ ဗီဇက။

၁၂၁၅။

‘သုခံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဒုက္ခံ၊ နိယတိယာ ကိရ လဗ္ဘတိ၊

သံသာရသုဒ္ဓိ သဗ္ဗေသံ၊ မာ တုရိတ္ထော အနာဂတေ။

၁၂၁၆။

‘အဟမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ကလျာဏော၊ ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘေသု ဗျာဝဋော၊

ဝေါဟာရမနုသာသန္တော၊ ရတိဟီနော တဒန္တရာ’’’တိ။

တတ္ထ အင်္ဂတိ မဗြဝီတိ ပဌမမေဝ ဣတရေသံ ဒွိန္နံ၊ ပစ္ဆာ ဗီဇကဿာတိ တိဏ္ဏံ ဝစနံ သုတွာ ဒဠှံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ဧတံ ‘‘နတ္ထိ ဒွါရ’’န္တိအာဒိဝစနမဗြဝိ။ နိယတိံ ကင်္ခါတိ သမ္မ ဗီဇက၊ နိယတိမေဝ ဩလောကေဟိ။ စုလ္လာသီတိမဟာကပ္ပပ္ပမာဏော ကာလောယေဝ ဟိ သတ္တေ သောဓေတိ၊ တွံ အတိတုရိတောတိ အဓိပ္ပာယေနေဝမာဟ။ အနာဂတေတိ တသ္မိံ ကာလေ အသမ္ပတ္တေ အန္တရာဝ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆာမီတိ မာ တုရိတ္ထော။ ဗျာဝဋောတိ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဂဟပတိကေသု စ တေသံယေဝ ကာယဝေယျာဝစ္စဒါနာဒိကမ္မကရဏေန ဗျာဝဋော အဟောသိံ။ ဝေါဟာရန္တိ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ရာဇကိစ္စံ ¶ ဝေါဟာရံ အနုသာသန္တောဝ။ ရတိဟီနော တဒန္တရာတိ ဧတ္တကံ ကာလံ ကာမဂုဏရတိယာ ပရိဟီနောတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဘန္တေ ကဿပ၊ မယံ ဧတ္တကံ ကာလံ ပမဇ္ဇိမှာ၊ ဣဒါနိ ပန အမှေဟိ အာစရိယော လဒ္ဓါ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကာမရတိမေဝ အနုဘဝိဿာမ၊ တုမှာကံ သန္တိကေ ဣတော ဥတ္တရိ ဓမ္မဿဝနမ္ပိ နော ပပဉ္စော ဘဝိဿတိ၊ တိဋ္ဌထ တုမှေ၊ မယံ ဂမိဿာမာ’’တိ အာပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၁၂၁၇။

‘‘ပုနပိ ဘန္တေ ဒက္ခေမု၊ သင်္ဂတိ စေ ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ သင်္ဂတိ စေတိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ စေ နော သမာဂမော ဘဝိဿတိ၊နော စေ၊ အသတိ ပုညဖလေ ကိံ တယာ ဒိဋ္ဌေနာတိ။

‘‘ဣဒံ ¶ ဝတွာန ဝေဒေဟော၊ ပစ္စဂါ သနိဝေသန’’န္တိ၊

တတ္ထ သနိဝေသနန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒံ ဝစနံ ဝေဒေဟရာဇာ ဝတွာ ရထံ အဘိရုယှ အတ္တနော နိဝေသနံ စန္ဒကပါသာဒတလမေဝ ပဋိဂတော။

ရာဇာ ¶ ပဌမံ ဂုဏသန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ဝန္ဒိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ အာဂစ္ဆန္တော ပန အဝန္ဒိတွာဝ အာဂတော။ ဂုဏော အတ္တနော အဂုဏတာယ ဝန္ဒနမ္ပိ နာလတ္ထ၊ ပိဏ္ဍာဒိကံ သက္ကာရံ ကိမေဝ လစ္ဆတိ။ ရာဇာပိ တံ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေတွာ ပုနဒိဝသေ အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘ကာမဂုဏေ မေ ဥပဋ္ဌာပေထ၊ အဟံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကာမဂုဏသုခမေဝ အနုဘဝိဿာမိ၊ န မေ အညာနိ ကိစ္စာနိ အာရောစေတဗ္ဗာနိ၊ ဝိနိစ္ဆယကိစ္စံ အသုကော စ အသုကော စ ကရောတူ’’တိ ဝတွာ ကာမရတိမတ္တော အဟောသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၁၈။

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ ဥပဋ္ဌာနမှိ အင်္ဂတိ၊

အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၂၁၉။

‘စန္ဒကေ မေ ဝိမာနသ္မိံ၊ သဒါ ကာမေ ဝိဓေန္တု မေ၊

မာ ဥပဂစ္ဆုံ အတ္ထေသု၊ ဂုယှပ္ပကာသိယေသု စ။

၁၂၂၀။

‘ဝိဇယော ¶ စ သုနာမော စ၊ သေနာပတိ အလာတကော၊

ဧတေ အတ္ထေ နိသီဒန္တု၊ ဝေါဟာရကုသလာ တယော’။

၁၂၂၁။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ဝေဒေဟော၊ ကာမေဝ ဗဟုမညထ၊

န စာပိ ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘေသု၊ အတ္ထေ ကိသ္မိဉ္စိ ဗျာဝဋော’’တိ။

တတ္ထ ဥပဋ္ဌာနမှီတိ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌာနေ။ စန္ဒကေ မေတိ မမ သန္တကေ စန္ဒကပါသာဒေ။ ဝိဓေန္တု မေတိ နိစ္စံ မယှံ ကာမေ သံဝိဒဟန္တု ဥပဋ္ဌပေန္တု။ ဂုယှပ္ပကာသိယေသူတိ ဂုယှေသုပိ ပကာသိယေသုပိ အတ္ထေသု ဥပ္ပန္နေသု မံ ကေစိ မာ ဥပဂစ္ဆုံ။ အတ္ထေတိ အတ္ထကရဏေ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ။ နိသီဒန္တူတိ မယာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စဿ ကရဏတ္ထံ သေသအမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ နိသီဒန္တူတိ။

၁၂၂၂။

‘‘တတော ဒွေသတ္တရတ္တဿ၊ ဝေဒေဟဿတြဇာ ပိယာ၊

ရာဇဓီတာ ရုစာ နာမ၊ ဓာတိမာတရမဗြဝိ။

၁၂၂၃။

‘‘အလင်္ကရောထ ¶ မံ ခိပ္ပံ၊ သခိယော စာလင်္ကရောန္တု မေ၊

သုဝေ ပန္နရသော ဒိဗျော၊ ဂစ္ဆံ ဣဿရသန္တိကေ။

၁၂၂၄။

‘‘တဿာ မာလျံ အဘိဟရိံသု၊ စန္ဒနဉ္စ မဟာရဟံ၊

မဏိသင်္ခမုတ္တာရတနံ၊ နာနာရတ္တေ စ အမ္ဗရေ။

၁၂၂၅။

‘‘တဉ္စ သောဏ္ဏမယေ ပီဌေ၊ နိသိန္နံ ဗဟုကိတ္ထိယော၊

ပရိကိရိယ အသောဘိံသု၊ ရုစံ ရုစိရဝဏ္ဏိနိ’’န္တိ။

တတ္ထ တတောတိ တတော ရညော ကာမပင်္ကေ လဂ္ဂိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ။ ဒွေသတ္တရတ္တဿာတိ စုဒ္ဒသမေ ဒိဝသေ။ ဓာတိမာတရမဗြဝီတိ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တုကာမာ ¶ ဟုတွာ ဓာတိမာတရမာဟ။ သာ ကိရ စာတုဒ္ဒသေ စာတုဒ္ဒသေ ပဉ္စသတကုမာရိကာဟိ ပရိဝုတာ ဓာတိဂဏံ အာဒါယ မဟန္တေန သိရိဝိလာသေန အတ္တနော သတ္တဘူမိကာ ရတိဝဍ္ဎနပါသာဒါ ဩရုယှ ပိတု ဒဿနတ္ထံ စန္ဒကပါသာဒံ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ ပိတာ ဒိသွာ တုဋ္ဌမာနသော ဟုတွာ မဟာသက္ကာရံ ကာရေတွာ ဥယျောဇေန္တော ‘‘အမ္မ၊ ဒါနံ ဒေဟီ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ ဥယျောဇေတိ။ သာ အတ္တနော နိဝေသနံ အာဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ ဥပေါသထိကာ ဟုတွာ ကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာနံ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ ရညာ ကိရဿာ ဧကော ဇနပဒေါပိ ဒိန္နော။ တတော အာယေန ¶ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ တဒါ ပန ‘‘ရညာ ကိရ ဂုဏံ အာဇီဝကံ နိဿာယ မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဟိတ’’န္တိ သကလနဂရေ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ တံ ပဝတ္တိံ ရုစာယ ဓာတိယော သုတွာ ရာဇဓီတာယ အာရောစယိံသု ‘‘အယျေ၊ ပိတရာ ကိရ တေ အာဇီဝကဿ ကထံ သုတွာ မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဟိတံ၊ သော ကိရ စတူသု နဂရဒွါရေသု ဒါနသာလာယော ဝိဒ္ဓံသာပေတွာ ပရပရိဂ္ဂဟိတာ ဣတ္ထိယော စ ကုမာရိကာယော စ ပသယှကာရေန ဂဏှိတုံ အာဏာပေတိ၊ ရဇ္ဇံ န ဝိစာရေတိ၊ ကာမမတ္တောယေဝ ကိရ ဇာတော’’တိ။ သာ တံ ကထံ သုတွာ အနတ္တမနာ ဟုတွာ ‘‘ကထဉှိ နာမ မေ တာတော အပဂတသုက္ကဓမ္မံ နိလ္လဇ္ဇံ နဂ္ဂဘောဂ္ဂံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿတိ၊ နနု ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏေ ကမ္မဝါဒိနော ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော သိယာ၊ ဌပေတွာ ခေါ ပန မံ အညော မယှံ ပိတရံ မိစ္ဆာဒဿနာ အပနေတွာ သမ္မာဒဿနေ ပတိဋ္ဌာပေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ အဟဉှိ အတီတာ သတ္တ၊ အနာဂတာ သတ္တာတိ စုဒ္ဒသ ဇာတိယော အနုဿရာမိ၊ တသ္မာ ပုဗ္ဗေ မယာ ကတံ ပါပကမ္မံ ကထေတွာ ပါပကမ္မဿ ဖလံ ဒဿေန္တီ မမ ပိတရံ ¶ မိစ္ဆာဒဿနာ မောစေဿာမိ။ သစေ ပန အဇ္ဇေဝ ဂမိဿာမိ၊ အထ မံ ပိတာ ‘အမ္မ၊ တွံ ပုဗ္ဗေ အဍ္ဎမာသေ အာဂစ္ဆသိ၊ အဇ္ဇ ကသ္မာ ဧဝံ လဟု အာဂတာသီ’တိ ဝက္ခတိ။ တတြ သစေ အဟံ ‘တုမှေဟိ ကိရ မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဟိတ’န္တိ သုတွာ ‘အာဂတမှီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ န မေ ဝစနံ ဂရုံ ကတွာ ဂဏှိဿတိ၊ တသ္မာ အဇ္ဇ အဂန္တွာ ဣတော စုဒ္ဒသမေ ဒိဝသေ ကာဠပက္ခေယေဝ ကိဉ္စိ အဇာနန္တီ ဝိယ ပုဗ္ဗေ ဂမနာကာရေန္တေဝ ဂန္တွာ အာဂမနကာလေ ဒါနဝတ္တတ္ထာယ သဟဿံ ယာစိဿာမိ၊ တဒါ မေ ပိတာ ဒိဋ္ဌိယာ ဂဟိတဘာဝံ ကထေဿတိ။ အထ နံ အဟံ အတ္တနော ဗလေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဆဍ္ဍာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ တသ္မာ စုဒ္ဒသမေ ဒိဝသေ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တုကာမာ ဟုတွာ ဧဝမာဟ။

တတ္ထ သခိယော စာတိ သဟာယိကာယောပိ မေ ပဉ္စသတာ ကုမာရိကာယော ဧကာယေကံ အသဒိသံ ကတွာ နာနာလင်္ကာရေဟိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ပုပ္ဖဂန္ဓဝိလေပနေဟိ အလင်္ကရောန္တူတိ။ ဒိဗျောတိ ဒိဗ္ဗသဒိသော၊ ဒေဝတာသန္နိပါတပဋိမဏ္ဍိတောတိပိ ဒိဗ္ဗော။ ဂစ္ဆန္တိ မမ ဒါနဝတ္တံ အာဟရာပေတုံ ဝိဒေဟိဿရဿ ပိတု သန္တိကံ ဂမိဿာမီတိ။ အဘိဟရိံသူတိ သောဠသဟိ ဂန္ဓောဒကဃဋေဟိ နှာပေတွာ မဏ္ဍနတ္ထာယ အဘိဟရိံသု။ ပရိကိရိယာတိ ပရိဝါရေတွာ။ အသောဘိံသူတိ သုဇံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဒေဝကညာ ဝိယ တံ ဒိဝသံ အတိဝိယ အသောဘိံသူတိ။

၁၂၂၆။

‘‘သာ စ သခိမဇ္ဈဂတာ၊ သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတာ၊

သတေရတာ အဗ္ဘမိဝ၊ စန္ဒကံ ပါဝိသီ ရုစာ။

၁၂၂၇။

‘‘ဥပသင်္ကမိတွာ ¶ ဝေဒေဟံ၊ ဝန္ဒိတွာ ဝိနယေ ရတံ၊

သုဝဏ္ဏခစိတေ ပီဌေ၊ ဧကမန္တံ ဥပါဝိသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဥပါဝိသီတိ ပိတု ဝသနဋ္ဌာနံ စန္ဒကပါသာဒံ ပါဝိသိ။ သုဝဏ္ဏခစိတေတိ သတ္တရတနခစိတေ သုဝဏ္ဏမယေ ပီဌေ။

၁၂၂၈။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန ဝေဒေဟော၊ အစ္ဆရာနံဝ သင်္ဂမံ၊

ရုစံ သခိမဇ္ဈဂတံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၂၂၉။

‘‘‘ကစ္စိ ရမသိ ပါသာဒေ၊ အန္တောပေါက္ခရဏိံ ပတိ၊

ကစ္စိ ဗဟုဝိဓံ ခဇ္ဇံ၊ သဒါ အဘိဟရန္တိ တေ။

၁၂၃၀။

‘ကစ္စိ ¶ ဗဟုဝိဓံ မာလျံ၊ ဩစိနိတွာ ကုမာရိယော၊

ဃရကေ ကရောထ ပစ္စေကံ၊ ခိဍ္ဍာရတိရတာ မုဟုံ။

၁၂၃၁။

‘ကေန ဝါ ဝိကလံ တုယှံ၊ ကိံ ခိပ္ပံ အာဟရန္တိ တေ၊

မနော ကရဿု ကုဍ္ဍမုခီ၊ အပိ စန္ဒသမမှိပီ’’’တိ။

တတ္ထ သင်္ဂမန္တိ အစ္ဆရာနံ သင်္ဂမံ ဝိယ သမာဂမံ ဒိသွာ။ ပါသာဒေတိ အမ္မ မယာ တုယှံ ဝေဇယန္တသဒိသော ရတိဝဍ္ဎနပါသာဒေါ ကာရိတော၊ ကစ္စိ တတ္ထ ရမသိ။ အန္တောပေါက္ခရဏိံ ပတီတိ အန္တောဝတ္ထုသ္မိညေဝ တေ မယာ နန္ဒာပေါက္ခရဏီပဋိဘာဂါပေါက္ခရဏီ ကာရိတာ၊ ကစ္စိ တံ ပေါက္ခရဏိံ ပဋိစ္စ ဥဒကကီဠံ ကီဠန္တီ ရမသိ။ မာလျန္တိ အမ္မ၊ အဟံ တုယှံ ဒေဝသိကံ ပဉ္စဝီသတိ ပုပ္ဖသမုဂ္ဂေ ပဟိဏာမိ၊ ကစ္စိ တုမှေ သဗ္ဗာပိ ကုမာရိကာယော တံ မာလျံ ဩစိနိတွာ ဂန္ထိတွာ အဘိဏှံ ခိဍ္ဍာရတိရတာ ဟုတွာ ပစ္စေကံ ဃရကေ ကရောထ၊ ‘‘ဣဒံ သုန္ဒရံ၊ ဣဒံ သုန္ဒရတရ’’န္တိ ပါဋိယေက္ကံ သာရမ္ဘေန ဝါယပုပ္ဖဃရကာနိ ပုပ္ဖဂဗ္ဘေ စ ပုပ္ဖာသနပုပ္ဖသယနာနိ စ ကစ္စိ ကရောထာတိ ပုစ္ဆတိ။

ဝိကလန္တိ ဝေကလ္လံ။ မနော ကရဿူတိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေဟိ။ ကုဍ္ဍမုခီတိ သာသပကက္ကေဟိ ပသာဒိတမုခတာယ တံ ဧဝမာဟ။ ဣတ္ထိယော ဟိ မုခဝဏ္ဏံ ပသာဒေန္တိယော ဒုဋ္ဌလောဟိတမုခဒူသိတပီဠကာဟရဏတ္ထံ ပဌမံ သာသပကက္ကေန မုခံ ဝိလိမ္ပန္တိ၊ တတော လောဟိတဿ သမကရဏတ္ထံ ¶ မတ္တိကာကက္ကေန၊ တတော ဆဝိပသာဒနတ္ထံ တိလကက္ကေန။ စန္ဒသမမှိပီတိ စန္ဒတော ဒုလ္လဘတရော နာမ နတ္ထိ၊ တာဒိသေပိ ရုစိံ ကတွာ မမာစိက္ခ၊ သမ္ပာဒေဿာမိ တေတိ။

၁၂၃၂။

‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ၊ ရုစာ ပိတရ မဗြဝိ၊

‘သဗ္ဗမေတံ မဟာရာဇ၊ လဗ္ဘတိဿရသန္တိကေ။

၁၂၃၃။

‘သုဝေ ပန္နရသော ဒိဗျော၊ သဟဿံ အာဟရန္တု မေ၊

ယထာဒိန္နဉ္စ ဒဿာမိ၊ ဒါနံ သဗ္ဗဝဏီသွဟ’’’န္တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗဝဏီသွဟန္တိ သဗ္ဗဝဏိဗ္ဗကေသု အဟံ ဒဿာမိ။

၁၂၃၄။

‘‘ရုစာယ ဝစနံ သုတွာ၊ ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊

‘ဗဟုံ ဝိနာသိတံ ဝိတ္တံ၊ နိရတ္ထံ အဖလံ တယာ။

၁၂၃၅။

‘ဥပေါသထေ ¶ ဝသံ နိစ္စံ၊ အန္နပါနံ န ဘုဉ္ဇသိ၊

နိယတေတံ အဘုတ္တဗ္ဗံ၊ နတ္ထိ ပုညံ အဘုဉ္ဇတော’’’တိ။

တတ္ထ ¶ အင်္ဂတိ မဗြဝီတိ ဘိက္ခဝေ၊ သော အင်္ဂတိရာဇာ ပုဗ္ဗေ အယာစိတောပိ ‘‘အမ္မ၊ ဒါနံ ဒေဟီ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ တံ ဒိဝသံ ယာစိတောပိ မိစ္ဆာဒဿနဿ ဂဟိတတ္တာ အဒတွာ ဣဒံ ‘‘ဗဟုံ ဝိနာသိတ’’န္တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။ နိယတေတံ အဘုတ္တဗ္ဗန္တိ ဧတံ နိယတိဝသေန တယာ အဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ၊ ဘုဉ္ဇန္တာနမ္ပိ အဘုဉ္ဇန္တာနမ္ပိ ပုညံ နတ္ထိ။ သဗ္ဗေ ဟိ စုလ္လာသီတိမဟာကပ္ပေ အတိက္ကမိတွာဝ သုဇ္ဈန္တိ။

၁၂၃၆။

‘‘ဗီဇကောပိ ဟိ သုတွာန၊ တဒါ ကဿပဘာသိတံ၊

‘ပဿသန္တော မုဟုံ ဥဏှံ၊ ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယိ။

၁၂၃၇။

‘ယာဝ ရုစေ ဇီဝမာနာ၊ မာ ဘတ္တမပနာမယိ၊

နတ္ထိ ဘဒ္ဒေ ပရော လောကော၊ ကိံ နိရတ္ထံ ဝိဟညသီ’’’တိ။

တတ္ထ ဗီဇကောပီတိ ဗီဇကောပိ ပုဗ္ဗေ ကလျာဏကမ္မံ ကတွာ တဿ နိဿန္ဒေန ဒါသိကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တောတိ ¶ ဗီဇကဝတ္ထုမ္ပိဿာ ဥဒါဟရဏတ္ထံ အာဟရိ။ နတ္ထိ ဘဒ္ဒေတိ ဘဒ္ဒေ၊ ဂုဏာစရိယော ဧဝမာဟ ‘‘နတ္ထိ အယံ လောကော၊ နတ္ထိ ပရော လောကော၊ နတ္ထိ မာတာ၊ နတ္ထိ ပိတာ၊ နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ၊ နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ’’တိ။ ပရလောကေ ဟိ သတိ ဣဓလောကောပိ နာမ ဘဝေယျ၊ သောယေဝ စ နတ္ထိ။ မာတာပိတူသု သန္တေသု ပုတ္တဓီတရော နာမ ဘဝေယျူဥံ၊ တေယေဝ စ နတ္ထိ။ ဓမ္မေ သတိ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာ ဘဝေယျူံ၊ တေယေဝ စ နတ္ထိ။ ကိံ ဒါနံ ဒေန္တီ သီလံ ရက္ခန္တီ နိရတ္ထံ ဝိဟညသီတိ။

၁၂၃၈။

‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ၊ ရုစာ ရုစိရဝဏ္ဏိနီ၊

ဇာနံ ပုဗ္ဗာပရံ ဓမ္မံ၊ ပိတရံ ဧတဒဗြဝိ။

၁၂၃၉။

‘သုတမေဝ ပုရေ အာသိ၊ သက္ခိ ဒိဋ္ဌမိဒံ မယာ၊

ဗာလူပသေဝီ ယော ဟောတိ၊ ဗာလောဝ သမပဇ္ဇထ။

၁၂၄၀။

‘မူဠှော ¶ ဟိ မူဠှမာဂမ္မ၊ ဘိယျော မောဟံ နိဂစ္ဆတိ၊

ပတိရူပံ အလာတေန၊ ဗီဇကေန စ မုယှိတု’’’န္တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗာပရံ ဓမ္မန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ ပိတု ဝစနံ သုတွာ ရုစာ ရာဇဓီတာ အတီတေ သတ္တဇာတိဝသေန ပုဗ္ဗဓမ္မံ၊ အနာဂတေ သတ္တဇာတိဝသေန အနာဂတဓမ္မဉ္စ ဇာနန္တီ ပိတရံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတော မောစေတုကာမာ ဧတံ ‘‘သုတမေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမပဇ္ဇထာတိ ယော ပုဂ္ဂလော ဗာလူပသေဝီ ဟောတိ၊ သော ဗာလောဝ သမပဇ္ဇတီတိ ဧတံ မယာ ပုဗ္ဗေ သုတမေဝ၊ အဇ္ဇ ပန ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌံ။ မူဠှောတိ မဂ္ဂမူဠှံ အာဂမ္မ မဂ္ဂမူဠှော ဝိယ ဒိဋ္ဌိမူဠှံ အာဂမ္မ ဒိဋ္ဌိမူဠှောပိ ဥတ္တရိ မောဟံ နိဂစ္ဆတိ၊ မူဠှတရော ဟောတိ။ အလာတေနာတိ ဒေဝ၊ တုမှေဟိ ဇာတိဂေါတ္တကုလပဒေသဣဿရိယပုညပညာဟီနေန အလာတသေနာပတိနာ အစ္စန္တဟီနေန ဒုပ္ပညေန ဗီဇကဒါသေန စ ဂါမဒါရကသဒိသံ အဟိရိကံ ဗာလံ ဂုဏံ အာဇီဝကံ အာဂမ္မ မုယှိတုံ ပတိရူပံ အနုစ္ဆဝိကံ။ ကိံ တေ န မုယှိဿန္တီတိ?

ဧဝံ တေ ဥဘောပိ ဂရဟိတွာ ဒိဋ္ဌိတော မောစေတုကာမတာယ ပိတရံ ဝဏ္ဏေန္တီ အာဟ –

၁၂၄၁။

‘‘တွဉ္စ ¶ ဒေဝါသိ သပ္ပညော၊ ဓီရော အတ္ထဿ ကောဝိဒေါ၊

ကထံ ဗာလေဘိ သဒိသံ၊ ဟီနဒိဋ္ဌိံ ဥပါဂမိ။

၁၂၄၂။

‘‘သစေပိ ¶ သံသာရပထေန သုဇ္ဈတိ၊ နိရတ္ထိယာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏဿ၊

ကီဋောဝ အဂ္ဂိံ ဇလိတံ အပါပတံ၊ ဥပပဇ္ဇတိ မောဟမူဠှော နဂ္ဂဘာဝံ။

၁၂၄၃။

‘‘သံသာရသုဒ္ဓီတိ ပုရေ နိဝိဋ္ဌာ၊ ကမ္မံ ဝိဒူသေန္တိ ဗဟူ အဇာနံ၊

ပုဗ္ဗေ ကလီ ဒုဂ္ဂဟိတောဝနတ္ထာ၊ ဒုမ္မောစယာ ဗလိသာ အမ္ဗုဇောဝါ’’တိ။

တတ္ထ သပ္ပညောတိ ယသဝယပုညတိတ္ထာဝါသယောနိသောမနသိကာရသာကစ္ဆာဝသေန လဒ္ဓါယ ပညာယ သပ္ပညော၊ တေနေဝ ကာရဏေန ဓီရော၊ ဓီရတာယ အတ္ထာနတ္ထဿ ကာရဏာကာရဏဿ ကောဝိဒေါ။ ဗာလေဘိ သဒိသန္တိ ယထာ တေ ဗာလာ ဥပဂတာ၊ တထာ ကထံ ¶ တွံ ဟီနဒိဋ္ဌိံ ဥပဂတော။ အပါပတန္တိ အပိ အာပတံ၊ ပတန္တောတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ သံသာရေန သုဒ္ဓီတိ လဒ္ဓိယာ သတိ ယထာ ပဋင်္ဂကီဋော ရတ္တိဘာဂေ ဇလိတံ အဂ္ဂိံ ဒိသွာ တပ္ပစ္စယံ ဒုက္ခံ အဇာနိတွာ မောဟေန တတ္ထ ပတန္တော မဟာဒုက္ခံ အာပဇ္ဇတိ၊ တထာ ဂုဏောပိ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဟာယ မောဟမူဠှော နိရဿာဒံ နဂ္ဂဘာဝံ ဥပပဇ္ဇတိ။

ပုရေ နိဝိဋ္ဌာတိ တာတ၊ သံသာရေန သုဒ္ဓီတိ ကဿစိ ဝစနံ အသုတွာ ပဌမမေဝ နိဝိဋ္ဌော နတ္ထိ၊ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလန္တိ ဂဟိတတ္တာ ဗဟူ ဇနာ အဇာနန္တာ ကမ္မံ ဝိဒူသေန္တာ ကမ္မဖလမ္ပိ ဝိဒူသေန္တိယေဝ၊ ဧဝံ တေသံ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတော ကလိ ပရာဇယဂါဟော ဒုဂ္ဂဟိတောဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဒုမ္မောစယာ ဗလိသာ အမ္ဗုဇောဝါတိ တေ ပန ဧဝံ အဇာနန္တာ မိစ္ဆာဒဿနေန အနတ္ထံ ဂဟေတွာ ဌိတာ ဗာလာ ယထာ နာမ ဗလိသံ ဂိလိတွာ ဌိတော မစ္ဆော ဗလိသာ ဒုမ္မောစယော ဟောတိ၊ ဧဝံ တမှာ အနတ္ထာ ဒုမ္မောစယာ ဟောန္တိ။

ဥတ္တရိပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရန္တီ အာဟ –

၁၂၄၄။

‘‘ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ၊ မဟာရာဇ တဝတ္ထိယာ၊

ဥပမာယ မိဓေကစ္စေ၊ အတ္ထံ ဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

၁၂၄၅။

‘‘ဝါဏိဇာနံ ယထာ နာဝါ၊ အပ္ပမာဏဘရာ ဂရု၊

အတိဘာရံ သမာဒါယ၊ အဏ္ဏဝေ အဝသီဒတိ။

၁၂၄၆။

‘‘ဧဝမေဝ ¶ နရော ပါပံ၊ ထောကံ ထောကမ္ပိ အာစိနံ၊

အတိဘာရံ သမာဒါယ၊ နိရယေ အဝသီဒတိ။

၁၂၄၇။

‘‘န တာဝ ဘာရော ပရိပူရော၊ အလာတဿ မဟီပတိ၊

အာစိနာတိ စ တံ ပါပံ၊ ယေန ဂစ္ဆတိ ဒုဂ္ဂတိံ။

၁၂၄၈။

‘‘ပုဗ္ဗေဝဿ ကတံ ပုညံ၊ အလာတဿ မဟီပတိ၊

တဿေဝ ဒေဝ နိဿန္ဒော၊ ယဉ္စေသော လဘတေ သုခံ။

၁၂၄၉။

‘‘ခီယတေ စဿ တံ ပုညံ၊ တထာ ဟိ အဂုဏေ ရတော၊

ဥဇုမဂ္ဂံ အဝဟာယ၊ ကုမ္မဂ္ဂမနုဓာဝတိ။

၁၂၅၀။

‘‘တုလာ ¶ ¶ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ၊ ဩဟိတေ တုလမဏ္ဍလေ၊

ဥန္နမေတိ တုလာသီသံ၊ ဘာရေ ဩရောပိတေ သတိ။

၁၂၅၁။

‘‘ဧဝမေဝ နရော ပုညံ၊ ထောကံ ထောကမ္ပိ အာစိနံ၊

သဂ္ဂါတိမာနော ဒါသောဝ၊ ဗီဇကော သာတဝေ ရတော’’တိ။

တတ္ထ နိရယေတိ အဋ္ဌဝိဓေ မဟာနိရယေ၊ သောဠသဝိဓေ ဥဿဒနိရယေ၊ လောကန္တရနိရယေ စ။ ဘာရောတိ တာတ၊ န တာဝ အလာတဿ အကုသလဘာရော ပူရတိ။ တဿေဝါတိ တဿ ပုဗ္ဗေ ကတဿ ပုညဿေဝ နိဿန္ဒော၊ ယံ သော အလာတသေနာပတိ အဇ္ဇ သုခံ လဘတိ။ န ဟိ တာတ၊ ဧတံ ဂေါဃာတကကမ္မဿ ဖလံ။ ပါပကမ္မဿ ဟိ နာမ ဝိပါကော ဣဋ္ဌော ကန္တော ဘဝိဿတီတိ အဋ္ဌာနမေတံ။ အဂုဏေ ရတောတိ တထာဟေသ ဣဒါနိ အကုသလကမ္မေ ရတော။ ဥဇုမဂ္ဂန္တိ ဒသကုသလကမ္မပထမဂ္ဂံ။ ကုမ္မဂ္ဂန္တိ နိရယဂါမိအကုသလမဂ္ဂံ။

ဩဟိတေ တုလမဏ္ဍလေတိ ဘဏ္ဍပဋိစ္ဆနတ္ထာယ တုလမဏ္ဍလေ လဂ္ဂေတွာ ဌပိတေ။ ဥန္နမေတီတိ ဥဒ္ဓံ ဥက္ခိပတိ။ အာစိနန္တိ ထောကံ ထောကမ္ပိ ပုညံ အာစိနန္တော ပါပဘာရံ ဩတာရေတွာ နရော ကလျာဏကမ္မဿ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆတိ။ သဂ္ဂါတိမာနောတိ သဂ္ဂေ အတိမာနော သဂ္ဂသမ္ပာပကေ သာတဖလေ ကလျာဏကမ္မေ အဘိရတော။ ‘‘သဂ္ဂါဓိမာနော’’တိပိ ပါဌော၊ သဂ္ဂံ အဓိကာရံ ကတွာ ဌိတစိတ္တောတိ ¶ အတ္ထော။ သာတဝေ ရတောတိ ဧသ ဗီဇကဒါသော သာတဝေ မဓုရဝိပါကေ ကုသလဓမ္မေယေဝ ရတော။ သော ဣမဿ ပါပကမ္မဿ ခီဏကာလေ၊ ကလျာဏကမ္မဿ ဖလေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ။

ယဉ္စေသ ဣဒါနိ ဒါသတ္တံ ဥပဂတော၊ န တံ ကလျာဏကမ္မဿ ဖလေန။ ဒါသတ္တသံဝတ္တနိကဉှိဿ ပုဗ္ဗေ ကတံ ပါပံ ဘဝိဿတီတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တီ အာဟ –

၁၂၅၂။

‘‘ယမဇ္ဇ ဗီဇကော ဒါသော၊ ဒုက္ခံ ပဿတိ အတ္တနိ၊

ပုဗ္ဗေဝဿ ကတံ ပါပံ၊ တမေသော ပဋိသေဝတိ။

၁၂၅၃။

‘‘ခီယတေ စဿ တံ ပါပံ၊ တထာ ဟိ ဝိနယေ ရတော၊

ကဿပဉ္စ သမာပဇ္ဇ၊ မာ ဟေဝုပ္ပထမာဂမာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မာ ဟေဝုပ္ပထမာဂမာတိ တာတ၊ တွံ ဣမံ နဂ္ဂံ ကဿပါဇီဝကံ ဥပဂန္တွာ မာ ဟေဝ နိရယဂါမိံ ဥပ္ပထံ အဂမာ၊ မာ ပါပမကာသီတိ ပိတရံ ဩဝဒတိ။

ဣဒါနိဿ ပါပူပသေဝနာယ ဒေါသံ ကလျာဏမိတ္တူပသေဝနာယ စ ဂုဏံ ဒဿေန္တီ အာဟ –

၁၂၅၄။

‘‘ယံ ယဉှိ ရာဇ ဘဇတိ၊ သန္တံ ဝါ ယဒိ ဝါ အသံ၊

သီလဝန္တံ ဝိသီလံ ဝါ၊ ဝသံ တဿေဝ ဂစ္ဆတိ။

၁၂၅၅။

‘‘ယာဒိသံ ကုရုတေ မိတ္တံ၊ ယာဒိသံ စူပသေဝတိ၊

သောပိ တာဒိသကော ဟောတိ၊ သဟဝါသော ဟိ တာဒိသော။

၁၂၅၆။

‘‘သေဝမာနော ¶ သေဝမာနံ၊ သမ္ဖုဋ္ဌော သမ္ဖုသံ ပရံ၊

သရော ဒိဒ္ဓါ ကလာပံဝ၊ အလိတ္တမုပလိမ္ပတိ၊

ဥပလေပဘယာ ဓီရော၊ နေဝ ပါပသခါ သိယာ။

၁၂၅၇။

‘‘ပူတိမစ္ဆံ ကုသဂ္ဂေန၊ ယော နရော ဥပနယှတိ၊

ကုသာပိ ပူတိ ဝါယန္တိ၊ ဧဝံ ဗာလူပသေဝနာ။

၁၂၅၈။

‘‘တဂရဉ္စ ¶ ပလာသေန၊ ယော နရော ဥပနယှတိ၊

ပတ္တာပိ သုရဘိ ဝါယန္တိ၊ ဧဝံ ဓီရူပသေဝနာ။

၁၂၅၉။

‘‘တသ္မာ ပတ္တပုဋဿေဝ၊ ဉတွာ သမ္ပာကမတ္တနော

အသန္တေ နောပသေဝေယျ၊ သန္တေ သေဝေယျ ပဏ္ဍိတော၊

အသန္တော နိရယံ နေန္တိ၊ သန္တော ပါပေန္တိ သုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

တတ္ထ သန္တံ ဝါတိ သပ္ပုရိသံ ဝါ။ ယဒိ ဝါ အသန္တိ အသပ္ပုရိသံ ဝါ။ သရော ဒိဒ္ဓါ ကလာပံဝါတိ မဟာရာဇ၊ ယထာ နာမ ဟလာဟလဝိသလိတ္တော သရော သရကလာပေ ခိတ္တော သဗ္ဗံ တံ ဝိသေန အလိတ္တမ္ပိ သရကလာပံ လိမ္ပတိ၊ ဝိသဒိဒ္ဓမေဝ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ ပါပမိတ္တော ပါပံ သေဝမာနော အတ္တာနံ သေဝမာနံ ပရံ၊ တေန သမ္ဖုဋ္ဌော တံ သမ္ဖုသံ အလိတ္တံ ပါပေန ပုရိသံ အတ္တနာ ဧကဇ္ဈာသယံ ကရောန္တော ဥပလိမ္ပတိ။ ပူတိ ဝါယန္တီတိ တဿ တေ ကုသာပိ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဝါယန္တိ။ တဂရဉ္စာတိ တဂရဉ္စ အညဉ္စ ဂန္ဓသမ္ပန္နံ ဂန္ဓဇာတံ။ ဧဝန္တိ ဧဝရူပါ ဓီရူပသေဝနာ။ ဓီရော ဟိ အတ္တာနံ သေဝမာနံ ဓီရမေဝ ကရောတိ။

တသ္မာ ¶ ပတ္တပုဋဿေဝါတိ ယသ္မာ တဂရာဒိပလိဝေဌမာနာနိ ပဏ္ဏာနိပိ သုဂန္ဓာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ပလာသပတ္တပုဋဿေဝ ပဏ္ဍိတူပသေဝနေန အဟမ္ပိ ပဏ္ဍိတော ဘဝိဿာမီတိ ဧဝံ။ ဉတွာ သမ္ပာကမတ္တနောတိ အတ္တနော ပရိပါကံ ပဏ္ဍိတဘာဝံ ပရိမာဏံ ဉတွာ အသန္တေ ပဟာယ ပဏ္ဍိတေ သန္တေ သေဝေယျ။ ‘‘နိရယံ နေန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ဒေဝဒတ္တာဒီဟိ နိရယံ၊ ‘‘ပါပေန္တိ သုဂ္ဂတိ’’န္တိ ဧတ္ထ သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒီဟိ သုဂတိံ နီတာနံ ဝသေန ဥဒါဟရဏာနိ အာဟရိတဗ္ဗာနိ။

ဧဝံ ရာဇဓီတာ ဆဟိ ဂါထာဟိ ပိတု ဓမ္မံ ကထေတွာ ဣဒါနိ အတီတေ အတ္တနာ အနုဘူတံ ဒုက္ခံ ဒဿေန္တီ အာဟ –

၁၂၆၀။

‘‘အဟမ္ပိ ဇာတိယော သတ္တ၊ သရေ သံသရိတတ္တနော၊

အနာဂတာပိ သတ္တေဝ၊ ယာ ဂမိဿံ ဣတော စုတာ။

၁၂၆၁။

‘‘ယာ မေ သာ သတ္တမီ ဇာတိ၊ အဟု ပုဗ္ဗေ ဇနာဓိပ၊

ကမ္မာရပုတ္တော မဂဓေသု၊ အဟုံ ရာဇဂဟေ ပုရေ။

၁၂၆၂။

‘‘ပါပံ ¶ သဟာယမာဂမ္မ၊ ဗဟုံ ပါပံ ကတံ မယာ၊

ပရဒါရဿ ဟေဌေန္တော၊ စရိမှာ အမရာ ဝိယ။

၁၂၆၃။

‘‘တံ ကမ္မံ နိဟိတံ အဋ္ဌာ၊ ဘသ္မစ္ဆန္နောဝ ပါဝကော၊

အထ အညေဟိ ကမ္မေဟိ၊ အဇာယိံ ဝံသဘူမိယံ။

၁၂၆၄။

‘‘ကောသမ္ဗိယံ ¶ သေဋ္ဌိကုလေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ၊

ဧကပုတ္တော မဟာရာဇ၊ နိစ္စံ သက္ကတပူဇိတော။

၁၂၆၅။

‘‘တတ္ထ မိတ္တံ အသေဝိဿံ၊ သဟာယံ သာတဝေ ရတံ၊

ပဏ္ဍိတံ သုတသမ္ပန္နံ၊ သော မံ အတ္ထေ နိဝေသယိ။

၁၂၆၆။

‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ၊ ဗဟုံ ရတ္တိံ ဥပါဝသိံ၊

တံ ကမ္မံ နိဟိတံ အဋ္ဌာ၊ နိဓီဝ ဥဒကန္တိကေ။

၁၂၆၇။

‘‘အထ ပါပါန ကမ္မာနံ၊ ယမေတံ မဂဓေ ကတံ၊

ဖလံ ပရိယာဂ မံ ပစ္ဆာ၊ ဘုတွာ ဒုဋ္ဌဝိသံ ယထာ။

၁၂၆၈။

‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ ရောရုဝေ နိရယေ စိရံ၊

သကမ္မုနာ အပစ္စိဿံ၊ တံ သရံ န သုခံ လဘေ။

၁၂၆၉။

‘‘ဗဟုဝဿဂဏေ ¶ တတ္ထ၊ ခေပယိတွာ ဗဟုံ ဒုခံ၊

ဘိန္နာဂတေ အဟုံ ရာဇ၊ ဆဂလော ဥဒ္ဓတပ္ဖလော’’တိ။

တတ္ထ သတ္တာတိ မဟာရာဇ၊ ဣဓလောကပရလောကာ နာမ သုကတဒုက္ကဋာနဉ္စ ဖလံ နာမ အတ္ထိ။ န ဟိ သံသာရော သတ္တေ သောဓေတုံ သက္ကောတိ၊ သကမ္မုနာ ဧဝ သတ္တာ သုဇ္ဈန္တိ။ အလာတသေနာပတိ စ ဗီဇကဒါသော စ ဧကမေဝ ဇာတိံ အနုဿရန္တိ။ န ကေဝလံ ဧတေဝ ဇာတိံ သရန္တိ၊ အဟမ္ပိ အတီတေ သတ္တ ဇာတိယော အတ္တနော သံသရိတံ သရာမိ၊ အနာဂတေပိ ဣတော ဂန္တဗ္ဗာ သတ္တေဝ ဇာနာမိ။ ယာ မေ သာတိ ယာ သာ မမ အတီတေ သတ္တမီ ဇာတိ အာသိ။ ကမ္မာရပုတ္တောတိ တာယ ဇာတိယာ အဟံ မဂဓေသု ရာဇဂဟနဂရေ သုဝဏ္ဏကာရပုတ္တော အဟောသိံ။

ပရဒါရဿ ¶ ဟေဌေန္တောတိ ပရဒါရံ ဟေဌေန္တာ ပရေသံ ရက္ခိတဂေါပိတေ ဝရဘဏ္ဍေ အပရဇ္ဈန္တာ။ အဋ္ဌာတိ တံ တဒါ မယာ ကတံ ပါပကမ္မံ ဩကာသံ အလဘိတွာ ဩကာသေ သတိ ဝိပါကဒါယကံ ဟုတွာ ဘသ္မပဋိစ္ဆန္နော အဂ္ဂိ ဝိယ နိဟိတံ အဋ္ဌာသိ။ ဝံသဘူမိယန္တိ ဝံသရဋ္ဌေ။ ဧကပုတ္တောတိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေ သေဋ္ဌိကုလေ အဟံ ဧကပုတ္တကောဝ အဟောသိံ။ သာတဝေ ရတန္တိ ကလျာဏကမ္မေ အဘိရတံ။ သော မန္တိ သော သဟာယကော မံ အတ္ထေ ကုသလကမ္မေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

တံ ကမ္မန္တိ တမ္ပိ မေ ကတံ ကလျာဏကမ္မံ တဒါ ဩကာသံ အလဘိတွာ ဩကာသေ သတိ ဝိပါကဒါယကံ ဟုတွာ ဥဒကန္တိကေ နိဓိ ဝိယ နိဟိတံ အဋ္ဌာသိ။ ယမေတန္တိ အထ မမ သန္တကေသု ပါပကမ္မေသု ယံ ဧတံ မယာ မဂဓေသု ပရဒါရိကကမ္မံ ကတံ၊ တဿ ဖလံ ပစ္ဆာ မံ ပရိယာဂံ ဥပဂတန္တိ အတ္ထော။ ယထာ ကိံ? ဘုတွာ ဒုဋ္ဌဝိသံ ယထာ၊ ယထာ သဝိသံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဌိတဿ တံ ဒုဋ္ဌံ ကက္ခဠံ ဟလာဟလံ ဝိသံ ကုပ္ပတိ၊ တထာ မံ ပရိယာဂတန္တိ အတ္ထော။ တတောတိ တတော ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိကုလတော။ တံ သရန္တိ တံ တသ္မိံ နိရယေ အနုဘူတဒုက္ခံ သရန္တီ စိတ္တသုခံ နာမ န လဘာမိ၊ ဘယမေဝ မေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဘိန္နာဂတေတိ ဘိန္နာဂတေ နာမ ရဋ္ဌေ။ ဥဒ္ဓတပ္ဖလောတိ ဥဒ္ဓတဗီဇော။

သော ပန ဆဂလကော ဗလသမ္ပန္နော အဟောသိ။ ပိဋ္ဌိယံ အဘိရုယှပိ နံ ဝါဟယိံသု၊ ယာနကေပိ ယောဇယိံသု။ ဣမမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တီ အာဟ –

၁၂၇၀။

‘‘သာတပုတ္တာ ¶ မယာ ဝူဠှာ၊ ပိဋ္ဌိယာ စ ရထေန စ၊

တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော၊ ပရဒါရဂမနဿ မေ’’တိ။

တတ္ထ သာတပုတ္တာတိ အမစ္စပုတ္တာ။ တဿ ကမ္မဿာတိ ဒေဝ၊ ရောရုဝေ မဟာနိရယေ ပစ္စနဉ္စ ဆဂလကကာလေ ဗီဇုပ္ပာဋနဉ္စ ပိဋ္ဌိဝါဟနယာနကယောဇနာနိ စ သဗ္ဗောပေသ တဿ နိဿန္ဒော ပရဒါရဂမနဿ မေတိ။

တတော ပန စဝိတွာ အရညေ ကပိယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ အထ နံ ဇာတဒိဝသေ ယူထပတိနော ဒဿေသုံ။ သော ‘‘အာနေထ မေ၊ ပုတ္တ’’န္တိ ဒဠှံ ဂဟေတွာ တဿ ဝိရဝန္တဿ ဒန္တေဟိ ဖလာနိ ဥပ္ပာဋေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တီ အာဟ –

၁၂၇၁။

‘‘တတော ¶ စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ ကပိ အာသိံ ဗြဟာဝနေ၊

နိလုဉ္စိတဖလောယေဝ၊ ယူထပေန ပဂဗ္ဘိနာ၊

တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော၊ ပရဒါရဂမနဿ မေ’’တိ။

တတ္ထ နိလုဉ္စိတဖလောယေဝါတိ တတြပါဟံ ပဂဗ္ဘေန ယူထပတိနာ လုဉ္စိတွာ ဥပ္ပာဋိတဖလောယေဝ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

အထ အပရာပိ ဇာတိယော ဒဿေန္တီ အာဟ –

၁၂၇၂။

‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ ဒဿနေသု ပသူ အဟုံ၊

နိလုဉ္စိတော ဇဝေါ ဘဒြော၊ ယောဂ္ဂံ ဝူဠှံ စိရံ မယာ၊

တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော၊ ပရဒါရဂမနဿ မေ။

၁၂၇၃။

‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ ဝဇ္ဇီသု ကုလမာဂမာ၊

နေဝိတ္ထီ န ပုမာ အာသိံ၊ မနုဿတ္တေ သုဒုလ္လဘေ၊

တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော၊ ပရဒါရဂမနဿ မေ။

၁၂၇၄။

‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ၊ အဇာယိံ နန္ဒနေ ဝနေ၊

ဘဝနေ တာဝတိံသာဟံ၊ အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ။

၁၂၇၅။

‘‘ဝိစိတြဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊

ကုသလာ နစ္စဂီတဿ၊ သက္ကဿ ပရိစာရိကာ။

၁၂၇၆။

‘‘တတ္ထ ¶ ဌိတာဟံ ဝေဒေဟ၊ သရာမိ ဇာတိယော ဣမာ၊

အနာဂတာပိ သတ္တေဝ၊ ယာ ဂမိဿံ ဣတော စုတာ။

၁၂၇၇။

‘‘ပရိယာဂတံ တံ ကုသလံ၊ ယံ မေ ကောသမ္ဗိယံ ကတံ၊

ဒေဝေ စေဝ မနုဿေ စ၊ သန္ဓာဝိဿံ ဣတော စုတာ။

၁၂၇၈။

‘‘သတ္တ ¶ ဇစ္စော မဟာရာဇ၊ နိစ္စံ သက္ကတပူဇိတာ၊

ထီဘာဝါပိ န မုစ္စိဿံ၊ ဆဋ္ဌာ နိဂတိယော ဣမာ။

၁၂၇၉။

‘‘သတ္တမီ ¶ စ ဂတိ ဒေဝ၊ ဒေဝပုတ္တော မဟိဒ္ဓိကော၊

ပုမာ ဒေဝေါ ဘဝိဿာမိ၊ ဒေဝကာယသ္မိမုတ္တမော။

၁၂၈၀။

‘‘အဇ္ဇာပိ သန္တာနမယံ၊ မာလံ ဂန္ထေန္တိ နန္ဒနေ၊

ဒေဝပုတ္တော ဇဝေါ နာမ၊ ယော မေ မာလံ ပဋိစ္ဆတိ။

၁၂၈၁။

‘‘မုဟုတ္တော ဝိယ သော ဒိဗျော၊ ဣဓ ဝဿာနိ သောဠသ၊

ရတ္တိန္ဒိဝေါ စ သော ဒိဗျော၊ မာနုသိံ သရဒေါသတံ။

၁၂၈၂။

‘‘ဣတိ ကမ္မာနိ အနွေန္တိ၊ အသင်္ခေယျာပိ ဇာတိယော၊

ကလျာဏံ ယဒိ ဝါ ပါပံ၊ န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒဿနေသူတိ ဒဿနရဋ္ဌေသု။ ပသူတိ ဂေါဏော အဟောသိံ။ နိလုဉ္စိတောတိ ဝစ္ဆကာလေယေဝ မံ ဧဝံ မနာပေါ ဘဝိဿတီတိ နိဗ္ဗီဇကမကံသု။ သောဟံ နိလုဉ္စိတော ဥဒ္ဓတဗီဇော ဇဝေါ ဘဒြော အဟောသိံ။ ဝဇ္ဇီသု ကုလမာဂမာတိ ဂေါယောနိတော စဝိတွာ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိန္တိ ဒဿေတိ။ နေဝိတ္ထီ န ပုမာတိ နပုံသကတ္တံ သန္ဓာယ အာဟ။ ဘဝနေ တာဝတိံသာဟန္တိ တာဝတိံသဘဝနေ အဟံ။

တတ္ထ ဌိတာဟံ၊ ဝေဒေဟ၊ သရာမိ ဇာတိယော ဣမာတိ သာ ကိရ တသ္မိံ ဒေဝလောကေ ဌိတာ ‘‘အဟံ ဧဝရူပံ ဒေဝလောကံ အာဂစ္ဆန္တီ ကုတော နု ခေါ အာဂတာ’’တိ ဩလောကေန္တီ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ မဟာဘောဂကုလေ နပုံသကတ္တဘာဝတော စဝိတွာ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ ပဿိ။ တတော ‘‘ကေန နု ခေါ ကမ္မေန ဧဝရူပေ ရမဏီယေ ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တာမှီ’’တိ ဩလောကေန္တီ ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိကုလေ ¶ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ကတံ ဒါနာဒိကုသလံ ဒိသွာ ‘‘ဧတဿ ဖလေန နိဗ္ဗတ္တာမှီ’’တိ ဉတွာ ‘‘အနန္တရာတီတေ နပုံသကတ္တဘာဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနာ ကုတော အာဂတာမှီ’’တိ ဩလောကေန္တီ ဒဿနရဋ္ဌေသု ဂေါယောနိယံ မဟာဒုက္ခဿ အနုဘူတဘာဝံ အညာသိ။ တတော အနန္တရံ ဇာတိံ အနုဿရမာနာ ဝါနရယောနိယံ ဥဒ္ဓတဖလဘာဝံ အဒ္ဒသ။ တတော အနန္တရံ အနုဿရန္တီ ဘိန္နာဂတေ ဆဂလကယောနိယံ ဥဒ္ဓတဗီဇဘာဝံ အနုဿရိ။ တတော ပရံ အနုဿရမာနာ ရောရုဝေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ အနုဿရိ။

အထဿာ ¶ နိရယေ တိရစ္ဆာနယောနိယဉ္စ အနုဘူတံ ဒုက္ခံ အနုဿရန္တိယာ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တတော ‘‘ကေန နု ခေါ ကမ္မေန ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘူတံ မယာ’’တိ ဆဋ္ဌံ ဇာတိံ ဩလောကေန္တီ တာယ ဇာတိယာ ကောသမ္ဗိနဂရေ ကတံ ကလျာဏကမ္မံ ဒိသွာ သတ္တမံ ဩလောကေန္တီ မဂဓရဋ္ဌေ ပါပသဟာယံ နိဿာယ ကတံ ပရဒါရိကကမ္မံ ဒိသွာ ‘‘ဧတဿ ဖလေန မေ တံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘူတ’’န္တိ အညာသိ။ အထ ‘‘ဣတော စဝိတွာ အနာဂတေ ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဩလောကေန္တီ ‘‘ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုန သက္ကဿေဝ ပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ အညာသိ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကယမာနာ ‘‘တတိယေပိ အတ္တဘာဝေ သက္ကဿေဝ ပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ၊ တထာ စတုတ္ထေ၊ ပဉ္စမေ ပန တသ္မိံယေဝ ဒေဝလောကေ ဇဝနဒေဝပုတ္တဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဉတွာ တတော အနန္တရံ ဩလောကေန္တီ ‘‘ဆဋ္ဌေ အတ္တဘာဝေ ဣတော တာဝတိံသဘဝနတော စဝိတွာ အင်္ဂတိရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ၊ ‘ရုစာ’တိ မေ နာမံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘တတော အနန္တရာ ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဩလောကေန္တီ ‘‘သတ္တမာယ ဇာတိယာ တတော စဝိတွာ တာဝတိံသဘဝနေ မဟိဒ္ဓိကော ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ၊ ဣတ္ထိဘာဝတော ¶ မုစ္စိဿာမီ’’တိ အညာသိ။ တသ္မာ –

‘‘တတ္ထ ဌိတာဟံ ဝေဒေဟ၊ သရာမိ သတ္တ ဇာတိယော၊

အနာဂတာပိ သတ္တေဝ၊ ယာ ဂမိဿံ ဣတော စုတာ’’တိ။ – အာဒိမာဟ၊

တတ္ထ ပရိယာဂတန္တိ ပရိယာယေန အတ္တနော ဝါရေန အာဂတံ။ သတ္တ ဇစ္စောတိ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ နပုံသကဇာတိယာ သဒ္ဓိံ ဒေဝလောကေ ပဉ္စ၊ အယဉ္စ ဆဋ္ဌာတိ သတ္တ ဇာတိယောတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧတာ သတ္တ ဇာတိယော နိစ္စံ သက္ကတပူဇိတာ ¶ အဟောသိန္တိ ဒဿေတိ။ ဆဋ္ဌာ နိဂတိယောတိ ဒေဝလောကေ ပန ပဉ္စ၊ အယဉ္စ ဧကာတိ ဣမာ ဆ ဂတိယော ဣတ္ထိဘာဝါန မုစ္စိဿန္တိ ဝဒတိ။ သတ္တမီ စာတိ ဣတော စဝိတွာ အနန္တရံ။ သန္တာနမယန္တိ ဧကတောဝဏ္ဋကာဒိဝသေန ကတသန္တာနံ။ ဂန္ထေန္တီတိ ယထာ သန္တာနမယာ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ အဇ္ဇပိ မမ ပရိစာရိကာ နန္ဒနဝနေ မာလံ ဂန္ထေန္တိယေဝ။ ယော မေ မာလံ ပဋိစ္ဆတီတိ မဟာရာဇ၊ အနန္တရဇာတိယံ မမ သာမိကော ဇဝေါ နာမ ဒေဝပုတ္တော ယော ရုက္ခတော ပတိတပတိတံ မာလံ ပဋိစ္ဆတိ။

သောဠသာတိ မဟာရာဇ၊ မမ ဇာတိယာ ဣမာနိ သောဠသ ဝဿာနိ၊ ဧတ္တကော ပန ကာလော ဒေဝါနံ ဧကော မုဟုတ္တော၊ တေန တာ မမ စုတဘာဝမ္ပိ အဇာနန္တာ မမတ္ထာယ မာလံ ဂန္ထေန္တိယေဝ။ မာနုသိန္တိ မနုဿာနံ ဝဿဂဏနံ အာဂမ္မ ဧသ သရဒေါသတံ ဝဿသတံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဒီဃာယုကာ ဒေဝါ ¶ ။ ဣမိနာ ပန ကာရဏေန ပရလောကဿ စ ကလျာဏပါပကာနဉ္စ ကမ္မာနံ အတ္ထိတံ ဇာနာဟိ၊ ဒေဝါတိ။

အနွေန္တီတိ ယထာ မံ အနုဗန္ဓိံသု၊ ဧဝံ အနုဗန္ဓန္တိ။ န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတီတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ၊ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ အနန္တရဘဝေ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ အပရာပရိယဝေဒနီယံ ပန ဝိပါကံ အဒတွာ န နဿတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဒေဝ၊ အဟံ ပရဒါရိကကမ္မဿ နိဿန္ဒေန နိရယေ စ တိရစ္ဆာနယောနိယဉ္စ မဟန္တံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိံ။ သစေ ပန တုမှေပိ ဣဒါနိ ဂုဏဿ ကထံ ဂဟေတွာ ဧဝံ ကရိဿထ၊ မယာ အနုဘူတသဒိသမေဝ ဒုက္ခံ အနုဘဝိဿထ၊ တသ္မာ ဧဝံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ အာဟ။

အထဿ ဥတ္တရိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တီ အာဟ –

၁၂၈၃။

‘‘ယော ဣစ္ဆေ ပုရိသော ဟောတုံ၊ ဇာတိံ ဇာတိံ ပုနပ္ပုနံ၊

ပရဒါရံ ဝိဝဇ္ဇေယျ၊ ဓောတပါဒေါဝ ကဒ္ဒမံ။

၁၂၈၄။

‘‘ယာ ဣစ္ဆေ ပုရိသော ဟောတုံ၊ ဇာတိံ ဇာတိံ ပုနပ္ပုနံ၊

သာမိကံ အပစာယေယျ၊ ဣန္ဒံဝ ပရိစာရိကာ။

၁၂၈၅။

‘‘ယော ဣစ္ဆေ ဒိဗျဘောဂဉ္စ၊ ဒိဗ္ဗမာယုံ ယသံ သုခံ၊

ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေတွာ၊ တိဝိဓံ ဓမ္မမာစရေ။

၁၂၈၆။

‘‘ကာယေန ¶ ဝါစာ မနသာ၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊

အတ္တနော ဟောတိ အတ္ထာယ၊ ဣတ္ထီ ဝါ ယဒိ ဝါ ပုမာ။

၁၂၈၇။

‘‘ယေ ကေစိမေ မာနုဇာ ဇီဝလောကေ၊ ယသဿိနော သဗ္ဗသမန္တဘောဂါ၊

အသံသယံ တေဟိ ပုရေ သုစိဏ္ဏံ၊ ကမ္မဿကာသေ ပုထု သဗ္ဗသတ္တာ။

၁၂၈၈။

‘‘ဣင်္ဃာနုစိန္တေသိ သယမ္ပိ ဒေဝ၊ ကုတောနိဒါနာ တေ ဣမာ ဇနိန္ဒ၊

ယာ တေ ဣမာ အစ္ဆရာသန္နိကာသာ၊ အလင်္ကတာ ကဉ္စနဇာလဆန္နာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ဟောတုန္တိ ဘဝိတုံ။ သဗ္ဗသမန္တဘောဂါတိ ပရိပုဏ္ဏသဗ္ဗဘောဂါ။ သုစိဏ္ဏန္တိ သုဋ္ဌု စိဏ္ဏံ ကလျာဏကမ္မံ ကတံ။ ကမ္မဿကာသေတိ ကမ္မဿကာ အတ္တနာ ကတကမ္မဿေဝ ဝိပါကပဋိသံဝေဒိနော။ န ဟိ မာတာပိတူဟိ ကတံ ကမ္မံ ပုတ္တဓီတာနံ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ န တာဟိ ပုတ္တဓီတာဟိ ကတံ ကမ္မံ မာတာပိတူနံ ဝိပါကံ ဒေတိ။ သေသေဟိ ကတံ သေသာနံ ကိမေဝ ဒဿတိ? ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ အနုစိန္တေသီတိ ပုနပ္ပုနံ စိန္တေယျာသိ။ ယာ တေ ဣမာတိ ယာ ဣမာ သောဠသသဟဿာ ဣတ္ထိယော တံ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣမာ တေ ကုတောနိဒါနာ၊ ကိံ နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒါယန္တေန လဒ္ဓါ၊ ဥဒါဟု ပန္ထဒူသနသန္ဓိစ္ဆေဒါဒီနိ ပါပါနိ ကတွာ၊ အဒု ကလျာဏကမ္မံ နိဿာယ လဒ္ဓါတိ ဣဒံ တာဝ အတ္တနာပိ စိန္တေယျာသိ၊ ဒေဝါတိ။

ဧဝံ သာ ပိတရံ အနုသာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၈၉။

‘‘ဣစ္စေဝံ ပိတရံ ကညာ၊ ရုစာ တောသေသိ အင်္ဂတိံ၊

မူဠှဿ မဂ္ဂမာစိက္ခိ၊ ဓမ္မမက္ခာသိ သုဗ္ဗတာ’’တိ။

တတ္ထ ဣစ္စေဝန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ ဣတိ ဣမေဟိ ဧဝရူပေဟိ မဓုရေဟိ ဝစနေဟိ ရုစာကညာ ပိတရံ တောသေသိ၊ မူဠှဿ မဂ္ဂံ ဝိယ တဿ သုဂတိမဂ္ဂံ အာစိက္ခိ၊ နာနာနယေဟိ သုစရိတဓမ္မံ အက္ခာသိ။ ဓမ္မံ ကထေန္တီယေဝ သာ သုဗ္ဗတာ သုန္ဒရဝတာ အတ္တနော အတီတဇာတိယောပိ ကထေသိ။

ဧဝံ ပုဗ္ဗဏှတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗရတ္တိံ ပိတု ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မာ၊ ဒေဝ၊ နဂ္ဂဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ ဝစနံ ဂဏှိ၊ ‘အတ္ထိ အယံ လောကော၊ အတ္ထိ ပရလောကော ¶ ၊ အတ္ထိ သုကဋဒုက္ကဋကမ္မာနံ ဖလ’န္တိ ဝဒန္တဿ မာဒိသဿ ကလျာဏမိတ္တဿ ဝစနံ ဂဏှ၊ မာ အတိတ္ထေန ပက္ခန္ဒီ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပိတရံ မိစ္ဆာဒဿနာ မောစေတုံ နာသက္ခိ။ သော ဟိ ကေဝလံ တဿာ မဓုရဝစနံ သုတွာ တုဿိ။ မာတာပိတရော ဟိ ပိယပုတ္တာနံ ဝစနံ ပိယာယန္တိ၊ န ပန တံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ နဂရေပိ ‘‘ရုစာ ကိရ ရာဇဓီတာ ပိတု ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇာပေသီ’’တိ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတာ ရာဇဓီတာ အဇ္ဇ ပိတရံ မိစ္ဆာဒဿနာ မောစေတွာ နဂရဝါသီနံ သောတ္ထိဘာဝံ ကရိဿတီ’’တိ မဟာဇနော တုဿိ။ သာ ပိတရံ ဗောဓေတုံ အသက္ကောန္တီ ဝီရိယံ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ ‘‘ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ပိတု သောတ္ထိဘာဝံ ကရိဿာမီ’’တိ သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ဒသဒိသာ နမဿိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ လောကေ လောကသန္ဓာရကာ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာ နာမ လောကပါလဒေဝတာ နာမ မဟာဗြဟ္မာနော နာမ အတ္ထိ၊ တေ ဣဓာဂန္တွာ အတ္တနော ဗလေန မမ ပိတရံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇာပေန္တု ¶ ၊ ဧတဿ ဂုဏေ အသတိပိ မမ ¶ ဂုဏေန မမ သီလေန မမ သစ္စေန ဣဓာဂန္တွာ ဣမံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ သကလလောကဿ သောတ္ထိံ ကရောန္တူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ နမဿိ။

တဒါ ဗောဓိသတ္တော နာရဒေါ နာမ မဟာဗြဟ္မာ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တာ စ နာမ အတ္တနော မေတ္တာဘာဝနာယ အနုဒ္ဒယာယ မဟန္တဘာဝေန သုပ္ပဋိပန္နဒုပ္ပဋိပန္နေ သတ္တေ ဒဿနတ္ထံ ကာလာနုကာလံ လောကံ ဩလောကေန္တိ။ သော တံ ဒိဝသံ လောကံ ဩလောကေန္တော တံ ရာဇဓီတရံ ပိတု မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမောစနတ္ထံ လောကသန္ဓာရကဒေဝတာယော နမဿမာနံ ဒိသွာ၊ ‘‘ဌပေတွာ မံ အညော ဧတံ ရာဇာနံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇာပေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ အဇ္ဇ မယာ ရာဇဓီတု သင်္ဂဟံ၊ ရညော စ သပရိဇနဿ သောတ္ထိဘာဝံ ကတွာ အာဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကေန နု ခေါ ဝေသေန ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မနုဿာနံ ပဗ္ဗဇိတာ ပိယာ စေဝ ဂရုနော စ အာဒေယျဝစနာ စ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတဝေသေန ဂမိဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ပါသာဒိကံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ မနုဿတ္တဘာဝံ မာပေတွာ မနုညံ ဇဋာမဏ္ဍလံ ဗန္ဓိတွာ ဇဋန္တရေ ကဉ္စနသူစိံ ဩဒဟိတွာ အန္တော ရတ္တပဋံ ဥပရိ ရတ္တဝါကစီရံ နိဝါသေတွာ ပါရုပိတွာ သုဝဏ္ဏတာရာခစိတံ ရဇတမယံ အဇိနစမ္မံ ဧကံသေ ကတွာ မုတ္တာသိက္ကာယ ပက္ခိတ္တံ သုဝဏ္ဏမယံ ဘိက္ခာဘာဇနံ အာဒါယ တီသု ဌာနေသု ဩနတံ သုဝဏ္ဏကာဇံ ခန္ဓေ ကတွာ မုတ္တာသိက္ကာယ ¶ ဧဝ ပဝါဠကမဏ္ဍလုံ အာဒါယ ဣမိနာ ဣသိဝေသေန ဂဂနတလေ စန္ဒော ဝိယ ဝိရောစမာနော အာကာသေန အာဂန္တွာ အလင်္ကတစန္ဒကပါသာဒမဟာတလံ ပဝိသိတွာ ရညော ပုရတော အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၉၀။

‘‘အထာဂမာ ဗြဟ္မလောကာ၊ နာရဒေါ မာနုသိံ ပဇံ၊

ဇမ္ဗုဒီပံ အဝေက္ခန္တော၊ အဒ္ဒါ ရာဇာနမင်္ဂတိံ။

၁၂၉၁။

‘‘တတော ပတိဋ္ဌာ ပါသာဒေ၊ ဝေဒေဟဿ ပုရတ္ထတော၊

တဉ္စ ဒိသွာနာနုပ္ပတ္တံ၊ ရုစာ ဣသိမဝန္ဒထာ’’တိ။

တတ္ထ အဒ္ဒါတိ ဗြဟ္မလောကေ ဌိတောဝ ဇမ္ဗုဒီပံ အဝေက္ခန္တော ဂုဏာဇီဝကဿ သန္တိကေ ဂဟိတမိစ္ဆာဒဿနံ ရာဇာနံ အင်္ဂတိံ အဒ္ဒသ၊ တသ္မာ အာဂတောတိ အတ္ထော။ တတော ပတိဋ္ဌာတိ တတော သော ဗြဟ္မာ တဿ ရညော အမစ္စဂဏပရိဝုတဿ နိသိန္နဿ ပုရတော ¶ တသ္မိံ ပါသာဒေ အပဒေ ပဒံ ဒဿေန္တော အာကာသေ ပတိဋ္ဌဟိ။ အနုပ္ပတ္တန္တိ အာဂတံ။ ဣသိန္တိ ဣသိဝေသေန အာဂတတ္တာ သတ္ထာ ‘‘ဣသိ’’န္တိ အာဟ။ အဝန္ဒထာတိ ‘‘မမာနုဂ္ဂဟေန မမ ပိတရိ ကာရုညံ ကတွာ ဧကော ဒေဝရာဇာ အာဂတော ¶ ဘဝိဿတီ’’တိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဝါတာဘိဟဋာ သုဝဏ္ဏကဒလီ ဝိယ ဩနမိတွာ နာရဒဗြဟ္မာနံ အဝန္ဒိ။

ရာဇာပိ တံ ဒိသွာဝ ဗြဟ္မတေဇေန တဇ္ဇိတော အတ္တနော အာသနေ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အာသနာ ဩရုယှ ဘူမိယံ ဌတွာ အာဂတဋ္ဌာနဉ္စ နာမဂေါတ္တဉ္စ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၉၂။

‘‘အထာသနမှာ ဩရုယှ၊ ရာဇာ ဗျထိတမာနသော၊

နာရဒံ ပရိပုစ္ဆန္တော၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၂၉၃။

‘ကုတော နု အာဂစ္ဆသိ ဒေဝဝဏ္ဏိ၊ ဩဘာသယံ သဗ္ဗဒိသာ စန္ဒိမာဝ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော နာမဂေါတ္တံ၊ ကထံ တံ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’’တိ။

တတ္ထ ဗျထိတမာနသောတိ ဘီတစိတ္တော။ ကုတော နူတိ ကစ္စိ နု ခေါ ဝိဇ္ဇာဓရော ဘဝေယျာတိ မညမာနော အဝန္ဒိတွာဝ ဧဝံ ပုစ္ဆိ။

အထ ¶ သော ‘‘အယံ ရာဇာ ‘ပရလောကော နတ္ထီ’တိ မညတိ၊ ပရလောကမေဝဿ တာဝ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၂၉၄။

‘‘အဟဉှိ ဒေဝတော ဣဒါနိ ဧမိ၊ ဩဘာသယံ သဗ္ဗဒိသာ စန္ဒိမာဝ၊

အက္ခာမိ တေ ပုစ္ဆိတော နာမဂေါတ္တံ၊ ဇာနန္တိ မံ နာရဒေါ ကဿပေါ စာ’’တိ။

တတ္ထ ဒေဝတောတိ ဒေဝလောကတော။ နာရဒေါ ကဿပေါ စာတိ မံ နာမေန နာရဒေါ၊ ဂေါတ္တေန ကဿပေါတိ ဇာနန္တိ။

အထ ရာဇာ ‘‘ဣမံ ပစ္ဆာပိ ပရလောကံ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ ဣဒ္ဓိယာ လဒ္ဓကာရဏံ တာဝ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၂၉၅။

‘‘အစ္ဆေရရူပံ တဝ ယာဒိသဉ္စ၊ ဝေဟာယသံ ဂစ္ဆသိ တိဋ္ဌသီ စ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ၊ အထ ကေန ဝဏ္ဏေန တဝါယမိဒ္ဓီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယာဒိသဉ္စာတိ ယာဒိသဉ္စ တဝ သဏ္ဌာနံ၊ ယဉ္စ တွံ အာကာသေ ဂစ္ဆသိ တိဋ္ဌသိ စ၊ ဣဒံ အစ္ဆရိယဇာတံ။

နာရဒေါ ¶ အာဟ –

၁၂၉၆။

‘‘သစ္စဉ္စ ဓမ္မော စ ဒမော စ စာဂေါ၊ ဂုဏာ မမေတေ ပကတာ ပုရာဏာ၊

တေဟေဝ ဓမ္မေဟိ သုသေဝိတေဟိ၊ မနောဇလော ယေန ကာမံ ဂတောသ္မီ’’တိ။

တတ္ထ သစ္စန္တိ မုသာဝါဒဝိရဟိတံ ဝစီသစ္စံ။ ဓမ္မောတိ တိဝိဓသုစရိတဓမ္မော စေဝ ကသိဏပရိကမ္မဈာနဓမ္မော စ။ ဒမောတိ ဣန္ဒြိယဒမနံ။ စာဂေါတိ ကိလေသပရိစ္စာဂေါ စ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂေါ စ။ မမေတေ ဂုဏာတိ မမ ဧတေ ဂုဏသမ္ပယုတ္တာ ဂုဏသဟဂတာ။ ပကတာ ပုရာဏာတိ မယာ ပုရိမဘဝေ ကတာတိ ဒဿေတိ။ ‘‘တေဟေဝ ဓမ္မေဟိ သုသေဝိတေဟီ’’တိ တေ သဗ္ဗေ ဂုဏေ သုသေဝိတေ ပရိစာရိတေ ဒဿေတိ။ မနောဇဝေါတိ ဣဒ္ဓိယာ ¶ ကာရဏေန ပဋိလဒ္ဓါ။ ယေန ကာမံ ဂတောသ္မီတိ ယေန ဒေဝဋ္ဌာနေ စ မနုဿဋ္ဌာနေ စ ဂန္တုံ ဣစ္ဆနံ၊ တေန ဂတောသ္မီတိ အတ္ထော။

ရာဇာ ဧဝံ တသ္မိံ ကထေန္တေပိ မိစ္ဆာဒဿနဿ ဂဟိတတ္တာ ပရလောကံ အသဒ္ဒဟန္တော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ပုညဝိပါကော’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၁၂၉၇။

‘‘အစ္ဆေရမာစိက္ခသိ ပုညသိဒ္ဓိံ၊ သစေ ဟိ ဧတေဟိ ယထာ ဝဒေသိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ၊ ပုဋ္ဌော စ မေ သာဓု ဝိယာကရောဟီ’’တိ။

တတ္ထ ပုညသိဒ္ဓိန္တိ ပုညာနံ သိဒ္ဓိံ ဖလဒါယကတ္တံ အာစိက္ခန္တော အစ္ဆရိယံ အာစိက္ခသိ။

နာရဒေါ အာဟ –

၁၂၉၈။

‘‘ပုစ္ဆဿု မံ ရာဇ တဝေသ အတ္ထော၊ ယံ သံသယံ ကုရုသေ ဘူမိပါလ၊

အဟံ တံ နိဿံသယတံ ဂမေမိ၊ နယေဟိ ဉာယေဟိ စ ဟေတုဘီ စာ’’တိ။

တတ္ထ တဝေသ အတ္ထောတိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗကော နာမ တဝ ဧသ အတ္ထော။ ယံ သံသယန္တိ ယံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ¶ အတ္ထေ သံသယံ ကရောသိ၊ တံ မံ ပုစ္ဆ။ နိဿံသယတန္တိ အဟံ တံ နိဿံသယဘာဝံ ဂမေမိ။ နယေဟီတိ ကာရဏဝစနေဟိ။ ဉာယေဟီတိ ဉာဏေဟိ။ ဟေတုဘီတိ ပစ္စယေဟိ၊ ပဋိညာမတ္တေနေဝ အဝတွာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကာရဏဝစနေန စ တေသံ ဓမ္မာနံ သမုဋ္ဌာပကပစ္စယေဟိ စ တံ နိဿံသယံ ကရိဿာမီတိ အတ္ထော။

ရာဇာ ¶ အာဟ –

၁၂၉၉။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ၊ ပုဋ္ဌော စ မေ နာရဒ မာ မုသာ ဘဏိ၊

အတ္ထိ နု ဒေဝါ ပိတရော နု အတ္ထိ၊ လောကော ပရော အတ္ထိ ဇနော ယမာဟူ’’တိ။

တတ္ထ ဇနော ယမာဟူတိ ယံ ဇနော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ဒေဝါ၊ အတ္ထိ ပိတရော၊ အတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ၊ တံ သဗ္ဗံ အတ္ထိ နု ခေါတိ ပုစ္ဆတိ။

နာရဒေါ ¶ အာဟ –

၁၃၀၀။

‘‘အတ္ထေဝ ဒေဝါ ပိတရော စ အတ္ထိ၊ လောကော ပရော အတ္ထိ ဇနော ယမာဟု၊

ကာမေသု ဂိဒ္ဓါ စ နရာ ပမူဠှာ၊ လောကံ ပရံ န ဝိဒူ မောဟယုတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ အတ္ထေဝ ဒေဝါတိ မဟာရာဇ၊ ဒေဝါ စ ပိတရော စ အတ္ထိ၊ ယမ္ပိ ဇနော ပရလောကမာဟ၊ သောပိ အတ္ထေဝ။ န ဝိဒူတိ ကာမဂိဒ္ဓါ ပန မောဟမူဠှာ ဇနာ ပရလောကံ န ဝိဒန္တိ န ဇာနန္တီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ပရိဟာသံ ကရောန္တော ဧဝမာဟ –

၁၃၀၁။

‘‘အတ္ထီတိ စေ နာရဒ သဒ္ဒဟာသိ၊ နိဝေသနံ ပရလောကေ မတာနံ၊

ဣဓေဝ မေ ပဉ္စ သတာနိ ဒေဟိ၊ ဒဿာမိ တေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ နိဝေသနန္တိ နိဝါသဋ္ဌာနံ။ ပဉ္စ သတာနီတိ ပဉ္စ ကဟာပဏသတာနိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော ပရိသမဇ္ဈေယေဝ ဂရဟန္တော အာဟ –

၁၃၀၂။

‘‘ဒဇ္ဇေမု ¶ ခေါ ပဉ္စ သတာနိ ဘောတော၊ ဇညာမု စေ သီလဝန္တံ ဝဒညုံ၊

လုဒ္ဒံ တံ ဘောန္တံ နိရယေ ဝသန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။

၁၃၀၃။

‘‘ဣဓေဝ ယော ဟောတိ အဓမ္မသီလော၊ ပါပါစာရော အလသော လုဒ္ဒကမ္မော၊

န ပဏ္ဍိတာ တသ္မိံ ဣဏံ ဒဒန္တိ၊ န ဟိ အာဂမော ဟောတိ တထာဝိဓမှာ။

၁၃၀၄။

‘‘ဒက္ခဉ္စ ¶ ပေါသံ မနုဇာ ဝိဒိတွာ၊ ဥဋ္ဌာနကံ သီလဝန္တံ ဝဒညုံ၊

သယမေဝ ဘောဂေဟိ နိမန္တယန္တိ၊ ကမ္မံ ကရိတွာ ပုန မာဟရေသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဇညာမု စေတိ ယဒိ မယံ ဘဝန္တံ ‘‘သီလဝါ ဧသ ဝဒညူ၊ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဣမသ္မိံ ကာလေ ဣမိနာ နာမတ္ထောတိ ဇာနိတွာ တဿ တဿ ကိစ္စဿ ကာရကော ဝဒညူ’’တိ ဇာနေယျာမ။ အထ တေ ဝဍ္ဎိယာ ပဉ္စ သတာနိ ဒဒေယျာမ၊ တွံ ပန လုဒ္ဒေါ သာဟသိကော မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဟေတွာ ဒါနသာလံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ပရဒါရေသု အပရဇ္ဈသိ၊ ဣတော စုတော နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ ဧဝံ လုဒ္ဒံ တံ နိရယေ ဝသန္တံ ဘောန္တံ တတ္ထ ဂန္တွာ ကော ‘‘သဟဿံ မေ ဒေဟီ’’တိ စောဒေဿတိ။ တထာဝိဓမှာတိ တာဒိသာ ပုရိသာ ဒိန္နဿ ဣဏဿ ပုန အာဂမော နာမ န ဟောတိ။ ဒက္ခန္တိ ဓနုပ္ပာဒနကုသလံ။ ပုန မာဟရေသီတိ အတ္တနော ကမ္မံ ကရိတွာ ဓနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ပုန အမှာကံ သန္တကံ အာဟရေယျာသိ၊ မာ နိက္ကမ္မော ဝသီတိ သယမေဝ ဘောဂေဟိ နိမန္တယန္တီတိ။

ဣတိ ရာဇာ တေန နိဂ္ဂယှမာနော အပ္ပဋိဘာနော အဟောသိ။ မဟာဇနော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ဟုတွာ ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ဒေဝေါပိ အဇ္ဇ ရာဇာနံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဝိဿဇ္ဇာပေဿတီ’’တိ သကလနဂရံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ မဟာသတ္တဿာနုဘာဝေန တဒါ သတ္တယောဇနိကာယ မိထိလာယ တဿ ဓမ္မဒေသနံ အဿုဏန္တော နာမ နာဟောသိ။ အထ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ ရာဇာ အတိဝိယ ဒဠှံ မိစ္ဆာဒဿနံ ဂဏှိ၊ နိရယဘယေန နံ သန္တဇ္ဇေတွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ပုန ဒေဝလောကေန အဿာသေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ သစေ ဒိဋ္ဌိံ န ဝိဿဇ္ဇေဿသိ၊ ဧဝံ အနန္တဒုက္ခံ နိရယံ ဂမိဿသီ’’တိ ဝတွာ နိရယကထံ ပဋ္ဌပေသိ –

၁၃၀၅။

‘‘ဣတော စုတော ဒက္ခသိ တတ္ထ ရာဇ၊ ကာကောလသင်္ဃေဟိ ဝိကဿမာနံ၊

တံ ခဇ္ဇမာနံ နိရယေ ဝသန္တံ၊ ကာကေဟိ ဂိဇ္ဈေဟိ စ သေနကေဟိ၊

သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ကာကောလသင်္ဃေဟီတိ လောဟတုဏ္ဍေဟိ ကာကသင်္ဃေဟိ။ ဝိကဿမာနန္တိ အတ္တာနံ အာကဍ္ဎိယမာနံ တတ္ထ နိရယေ ပဿိဿသိ။ တန္တိ တံ ဘဝန္တံ။

တံ ¶ ¶ ပန ကာကောလနိရယံ ဝဏ္ဏေတွာ ‘‘သစေပိ ဧတ္ထ န နိဗ္ဗတ္တိဿသိ၊ လောကန္တရနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿသီ’’တိ ဝတွာ တံ နိရယံ ဒဿေတုံ ဂါထမာဟ –

၁၃၀၆။

‘‘အန္ဓံတမံ တတ္ထ န စန္ဒသူရိယာ၊ နိရယော သဒါ တုမုလော ဃောရရူပေါ၊

သာ နေဝ ရတ္တီ န ဒိဝါ ပညာယတိ၊ တထာဝိဓေ ကော ဝိစရေ ဓနတ္ထိကော’’တိ။

တတ္ထ အန္ဓံ တမန္တိ မဟာရာဇ၊ ယမှိ လောကန္တရနိရယေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တတ္ထ စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပတ္တိနိဝါရဏံ အန္ဓတမံ။ သဒါ တုမုလောတိ သော နိရယော နိစ္စံ ဗဟလန္ဓကာရော။ ဃောရရူပေါတိ ဘီသနကဇာတိကော။ သာ နေဝ ရတ္တီတိ ယာ ဣဓ ရတ္တိ ဒိဝါ စ၊ သာ နေဝ တတ္ထ ပညာယတိ။ ကော ဝိစရေတိ ကော ဥဒ္ဓါရံ သောဓေန္တော ဝိစရိဿတိ။

တမ္ပိဿ လောကန္တရနိရယံ ဝိတ္ထာရေန ဝဏ္ဏေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ အဝိဿဇ္ဇေန္တော န ကေဝလံ ဧတဒေဝ၊ အညမ္ပိ ဒုက္ခံ အနုဘဝိဿသီ’’တိ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၃၀၇။

‘‘သဗလော စ သာမော စ ဒုဝေ သုဝါနာ၊ ပဝဒ္ဓကာယာ ဗလိနော မဟန္တာ၊

ခါဒန္တိ ဒန္တေဟိ အယောမယေဟိ၊ ဣတော ပဏုန္နံ ပရလောကပတ္တ’’န္တိ။

တတ္ထ ဣတော ပဏုန္နန္တိ ဣမမှာ မနုဿလောကာ စုတံ။ ပရတော နိရယေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တသ္မာ သဗ္ဗာနိ တာနိ နိရယဋ္ဌာနာနိ နိရယပါလာနံ ဥပက္ကမေဟိ သဒ္ဓိံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတွာ တာသံ တာသံ ဂါထာနံ အနုတ္တာနာနိ ပဒါနိ ဝဏ္ဏေတဗ္ဗာနိ။

၁၃၀၈။

‘‘တံ ခဇ္ဇမာနံ နိရယေ ဝသန္တံ၊ လုဒ္ဒေဟိ ဝါဠေဟိ အဃမ္မိဂေဟိ စ၊

သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ လုဒ္ဒေဟီတိ ဒါရုဏေဟိ။ ဝါဠေဟီတိ ဒုဋ္ဌေဟိ။ အဃမ္မိဂေဟီတိ အဃာဝဟေဟိ မိဂေဟိ၊ ဒုက္ခာဝဟေဟိ သုနခေဟီတိ အတ္ထော။

၁၃၀၉။

‘‘ဥသူဟိ ¶ ¶ ¶ သတ္တီဟိ စ သုနိသိတာဟိ၊ ဟနန္တိ ဝိဇ္ဈန္တိ စ ပစ္စမိတ္တာ၊

ကာဠူပကာဠာ နိရယမှိ ဃောရေ၊ ပုဗ္ဗေ နရံ ဒုက္ကဋကမ္မကာရိ’’န္တိ။

တတ္ထ ဟနန္တိ ဝိဇ္ဈန္တိ စာတိ ဇလိတာယ အယပထဝိယံ ပါတေတွာ သကလသရီရံ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ကရောန္တာ ပဟရန္တိ စေဝ ဝိဇ္ဈန္တိ စ။ ကာဠူပကာဠာတိ ဧဝံနာမကာ နိရယပါလာ။ နိရယမှီတိ တသ္မိံ တေသညေဝ ဝသေန ကာဠူပကာဠသင်္ခါတေ နိရယေ။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရိန္တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန ဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ကာရကံ။

၁၃၁၀။

‘‘တံ ဟညမာနံ နိရယေ ဝဇန္တံ၊ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဿသ္မိံ ဝိပ္ဖာလိတူဒရံ၊

သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ တန္တိ တံ ဘဝန္တံ တတ္ထ နိရယေ တထာ ဟညမာနံ။ ဝဇန္တန္တိ ဣတော စိတော စ ဓာဝန္တံ။ ကုစ္ဆိသ္မိန္တိ ကုစ္ဆိယဉ္စ ပဿေ စ ဟညမာနံ ဝိဇ္ဈိယမာနန္တိ အတ္ထော။

၁၃၁၁။

‘‘သတ္တီ ဥသူ တောမရဘိဏ္ဍိဝါလာ၊ ဝိဝိဓာဝုဓာ ဝဿန္တိ တတ္ထ ဒေဝါ၊

ပတန္တိ အင်္ဂါရမိဝစ္စိမန္တော၊ သိလာသနီ ဝဿတိ လုဒ္ဒကမ္မေတိ။

တတ္ထ အင်္ဂါရမိဝစ္စိမန္တောတိ ဇလိတအင်္ဂါရာ ဝိယ အစ္စိမန္တာ အာဝုဓဝိသေသာ ပတန္တိ။ သိလာသနီတိ ဇလိတသိလာသနိ။ ဝဿတိ လုဒ္ဒကမ္မေတိ ယထာ နာမ ဒေဝေ ဝဿန္တေ အသနိ ပတတိ၊ ဧဝမေဝ အာကာသေ သမုဋ္ဌာယ စိစ္စိဋာယမာနံ ဇလိတသိလာဝဿံ တေသံ လုဒ္ဒကမ္မာနံ ဥပရိ ပတတိ။

၁၃၁၂။

‘‘ဥဏှော စ ဝါတော နိရယမှိ ဒုဿဟော၊ န တမှိ သုခံ လဗ္ဘတိ ဣတ္တရမ္ပိ၊

တံ တံ ဝိဓာဝန္တမလေနမာတုရံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ဣတ္တရမ္ပီတိ ပရိတ္တကမ္ပိ။ ဝိဓာဝန္တန္တိ ဝိဝိဓာ ဓာဝန္တံ။

၁၃၁၃။

‘‘သန္ဓာဝမာနမ္ပိ ¶ ရထေသု ယုတ္တံ၊ သဇောတိဘူတံ ပထဝိံ ကမန္တံ၊

ပတောဒလဋ္ဌီဟိ ¶ သုစောဒယန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ရထေသု ယုတ္တန္တိ ဝါရေန ဝါရံ တေသု ဇလိတလောဟရထေသု ယုတ္တံ။ ကမန္တန္တိ အက္ကမမာနံ။ သုစောဒယန္တန္တိ သုဋ္ဌု စောဒယန္တံ။

၁၃၁၄။

‘‘တမာရုဟန္တံ ခုရသဉ္စိတံ ဂိရိံ၊ ဝိဘိံသနံ ပဇ္ဇလိတံ ဘယာနကံ၊

သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ တမာရုဟန္တန္တိ တံ ဘဝန္တံ ဇလိတာဝုဓပဟာရေ အသဟိတွာ ဇလိတခုရေဟိ သဉ္စိတံ ဇလိတလောဟပဗ္ဗတံ အာရုဟန္တံ။

၁၃၁၅။

‘‘တမာရုဟန္တံ ပဗ္ဗတသန္နိကာသံ၊ အင်္ဂါရရာသိံ ဇလိတံ ဘယာနကံ၊

သုဒဍ္ဎဂတ္တံ ကပဏံ ရုဒန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ သုဒဍ္ဎဂတ္တန္တိ သုဋ္ဌု ဒဍ္ဎသရီရံ။

၁၃၁၆။

‘‘အဗ္ဘကူဋသမာ ဥစ္စာ၊ ကဏ္ဋကနိစိတာ ဒုမာ၊

အယောမယေဟိ တိက္ခေဟိ၊ နရလောဟိတပါယိဘီ’’တိ။

တတ္ထ ကဏ္ဋကနိစိတာတိ ဇလိတကဏ္ဋကေဟိ စိတာ။ ‘‘အယောမယေဟီ’’တိ ဣဒံ ယေဟိ ကဏ္ဋကေဟိ အာစိတာ၊ တေ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။

၁၃၁၇။

‘‘တမာရုဟန္တိ နာရိယော၊ နရာ စ ပရဒါရဂူ၊

စောဒိတာ သတ္တိဟတ္ထေဟိ၊ ယမနိဒ္ဒေသကာရိဘီ’’တိ။

တတ္ထ တမာရုဟန္တီတိ တံ ဧဝရူပံ သိမ္ဗလိရုက္ခံ အာရုဟန္တိ။ ယမနိဒ္ဒေသကာရိဘီတိ ယမဿ ဝစနကရေဟိ၊ နိရယပါလေဟီတိ အတ္ထော။

၁၃၁၈။

‘‘တမာရုဟန္တံ ¶ နိရယံ၊ သိမ္ဗလိံ ရုဟိရမက္ခိတံ၊

ဝိဒဍ္ဎကာယံ ဝိတစံ၊ အာတုရံ ဂါဠှဝေဒနံ။

၁၃၁၉။

‘‘ပဿသန္တံ ¶ မုဟုံ ဥဏှံ၊ ပုဗ္ဗကမ္မာပရာဓိကံ၊

ဒုမဂ္ဂေ ဝိတစံ ဂတ္တံ၊ ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ ဝိဒဍ္ဎကာယန္တိ ဝိဟိံသိတကာယံ။ ဝိတစန္တိ စမ္မမံသာနံ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ဆိန္နတာယ ကောဝိဠာရပုပ္ဖံ ဝိယ ကိံသုကပုပ္ဖံ ဝိယ စ။

၁၃၂၀။

‘‘အဗ္ဘကူဋသမာ ¶ ဥစ္စာ၊ အသိပတ္တာစိတာ ဒုမာ၊

အယောမယေဟိ တိက္ခေဟိ၊ နရလောဟိတပါယိဘီ’’တိ။

တတ္ထ အသိပတ္တာစိတာတိ အသိမယေဟိ ပတ္တေဟိ စိတာ။

၁၃၂၁။

‘‘တမာရုဟန္တံ အသိပတ္တပါဒပံ၊ အသီဟိ တိက္ခေဟိ စ ဆိဇ္ဇမာနံ၊

သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ၊ ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿ’’န္တိ။

တတ္ထ တမာရုဟန္တန္တိ တံ ဘဝန္တံ နိရယပါလာနံ အာဝုဓပဟာရေ အသဟိတွာ အာရုဟန္တံ။

၁၃၂၂။

‘‘တတော နိက္ခန္တမတ္တံ တံ၊ အသိပတ္တာစိတာ ဒုမာ၊

သမ္ပတိတံ ဝေတရဏိံ၊ ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ သမ္ပတိတန္တိ ပတိတံ။

၁၃၂၃။

‘‘ခရာ ခါရောဒိကာ တတ္တာ၊ ဒုဂ္ဂါ ဝေတရဏီ နဒီ၊

အယောပေါက္ခရသဉ္ဆန္နာ၊ တိက္ခာ ပတ္တေဟိ သန္ဒတိ’’။

တတ္ထ ခရာတိ ဖရုသာ။ အယောပေါက္ခရသဉ္ဆန္နာတိ အယောမယေဟိ တိခိဏပရိယန္တေဟိ ပေါက္ခရပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နာ။ ပတ္တေဟီတိ တေဟိ ပတ္တေဟိ သာ နဒီ တိက္ခာ ဟုတွာ သန္ဒတိ။

၁၃၂၄။

‘‘တတ္ထ သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ တံ၊ ဝုယှန္တံ ရုဟိရမက္ခိတံ၊

ဝေတရညေ အနာလမ္ဗေ၊ ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဝေတရညေတိ ဝေတရဏီဥဒကေ။

ဣမံ ¶ ပန မဟာသတ္တဿ နိရယကထံ သုတွာ ရာဇာ သံဝိဂ္ဂဟဒယော မဟာသတ္တညေဝ တာဏဂဝေသီ ဟုတွာ အာဟ –

၁၃၂၅။

‘‘ဝေဓာမိ ရုက္ခော ဝိယ ဆိဇ္ဇမာနော၊ ဒိသံ န ဇာနာမိ ပမူဠှသညော၊

ဘယာနုတပ္ပာမိ မဟာ စ မေ ဘယာ၊ သုတွာန ကထာ တဝ ဘာသိတာ ဣသေ။

၁၃၂၆။

‘‘အာဒိတ္တေ ဝါရိမဇ္ဈံဝ၊ ဒီပံဝေါဃေ မဟဏ္ဏဝေ၊

အန္ဓကာရေဝ ပဇ္ဇောတော၊ တွံ နောသိ သရဏံ ဣသေ။

၁၃၂၇။

‘‘အတ္ထဉ္စ ¶ ဓမ္မံ အနုသာသ မံ ဣသေ၊ အတီတမဒ္ဓါ အပရာဓိတံ မယာ၊

အာစိက္ခ မေ နာရဒ သုဒ္ဓိမဂ္ဂံ၊ ယထာ အဟံ နော နိရယံ ပတေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ ဘယာနုတပ္ပာမီတိ အတ္တနာ ကတဿ ပါပဿ ဘယေန အနုတပ္ပာမိ။ မဟာ စ မေ ဘယာတိ မဟန္တဉ္စ မေ နိရယဘယံ ဥပ္ပန္နံ။ ဒိပံဝေါဃေတိ ဒီပံဝ ဩဃေ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အာဒိတ္တေ ကာလေ ဝါရိမဇ္ဈံ ဝိယ ဘိန္နနာဝါနံ ဩဃေ အဏ္ဏဝေ ပတိဋ္ဌံ အလဘမာနာနံ ဒီပံ ဝိယ အန္ဓကာရဂတာနံ ပဇ္ဇောတော ဝိယ စ တွံ နော ဣသေ သရဏံ ဘဝ။ အတီတမဒ္ဓါ အပရာဓိတံ မယာတိ ဧကံသေန မယာ အတီတံ ကမ္မံ အပရာဓိတံ ဝိရာဓိတံ၊ ကုသလံ အတိက္ကမိတွာ အကုသလမေဝ ကတန္တိ။

အထဿ မဟာသတ္တော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ အာစိက္ခိတုံ သမ္မာပဋိပန္နေ ပေါရာဏကရာဇာနော ဥဒါဟရဏဝသေန ဒဿေန္တော အာဟ –

၁၃၂၈။

‘‘ယထာ အဟူ ဓတရဋ္ဌော၊ ဝေဿာမိတ္တော အဋ္ဌကော ယာမတဂ္ဂိ၊

ဥသိန္ဒရော စာပိ သိဝီ စ ရာဇာ၊ ပရိစာရကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ။

၁၃၂၉။

‘‘ဧတေ စညေ စ ရာဇာနော၊ ယေ သဂ္ဂဝိသယံ ဂတာ၊

အဓမ္မံ ပရိဝဇ္ဇေတွာ၊ ဓမ္မံ စရ မဟီပတိ။

၁၃၃၀။

‘‘အန္နဟတ္ထာ ¶ ¶ စ တေ ဗျမှေ၊ ဃောသယန္တု ပုရေ တဝ၊

‘ကော ဆာတော ကော စ တသိတော၊ ကော မာလံ ကော ဝိလေပနံ၊

နာနာရတ္တာနံ ဝတ္ထာနံ၊ ကော နဂ္ဂေါ ပရိဒဟိဿတိ။

၁၃၃၁။

‘ကော ပန္ထေ ဆတ္တမာနေတိ၊ ပါဒုကာ စ မုဒူ သုဘာ’၊

ဣတိ သာယဉ္စ ပါတော စ၊ ဃောသယန္တု ပုရေ တဝ။

၁၃၃၂။

‘‘ဇိဏ္ဏံ ပေါသံ ဂဝါဿဉ္စ၊ မာဿု ယုဉ္ဇ ယထာ ပုရေ၊

ပရိဟာရဉ္စ ဒဇ္ဇာသိ၊ အဓိကာရကတော ဗလီ’’တိ။

တတ္ထ ဧတေ စာတိ ယထာ ဧတေ စ ဓတရဋ္ဌော ဝေဿာမိတ္တော အဋ္ဌကော ယာမတဂ္ဂိ ဥသိန္ဒရော သိဝီတိ ဆ ရာဇာနော အညေ စ ဓမ္မံ စရိတွာ သဂ္ဂဝိသယံ ဂတာ၊ ဧဝံ တွမ္ပိ အဓမ္မံ ပရိဝဇ္ဇေတွာ ဓမ္မံ စရ။ ကော ဆာတောတိ မဟာရာဇ၊ တဝ ဗျမှေ ပုရေ ရာဇနိဝေသနေ စေဝ နဂရေ စ အန္နဟတ္ထာ ပုရိသာ ‘‘ကော ဆာတော၊ ကော တသိတော’’တိ တေသံ ဒါတုကာမတာယ ဃောသေန္တု။ ကော မာလန္တိ ကော မာလံ ဣစ္ဆတိ၊ ကော ¶ ဝိလေပနံ ဣစ္ဆတိ၊ နာနာရတ္တာနံ ဝတ္ထာနံ ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ တံ ကော နဂ္ဂေါ ပရိဒဟိဿတီတိ ဃောသေန္တု။ ကော ပန္ထေ ဆတ္တမာနေတီတိ ကော ပန္ထေ ဆတ္တံ ဓာရယိဿတိ။ ပါဒုကာ စာတိ ဥပါဟနာ စ မုဒူ သုဘာ ကော ဣစ္ဆတိ။

ဇိဏ္ဏံ ပေါသန္တိ ယော တေ ဥပဋ္ဌာကေသု အမစ္စော ဝါ အညော ဝါ ပုဗ္ဗေ ကတူပကာရော ဇရာဇိဏ္ဏကာလေ ယထာ ပေါရာဏကာလေ ကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကောတိ၊ ယေပိ တေ ဂဝါဿာဒယော ဇိဏ္ဏတာယ ကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ၊ တေသု ဧကမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ကမ္မေသု မာ ယောဇယိ။ ဇိဏ္ဏကာလသ္မိဉှိ တေ တာနိ ကမ္မာနိ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ။ ပရိဟာရဉ္စာတိ ဣဓ ပရိဝါရော ‘‘ပရိဟာရော’’တိ ဝုတ္တော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယော စ တေ ဗလီ ဟုတွာ အဓိကာရကတော ပုဗ္ဗေ ကတူပကာရော ဟောတိ၊ တဿ ဇရာဇိဏ္ဏကာလေ ယထာပေါရာဏပရိဝါရံ ဒဒေယျာသိ။ အသပ္ပုရိသာ ဟိ အတ္တနော ဥပကာရကာနံ ဥပကာရံ ကာတုံ သမတ္ထကာလေယေဝ သမ္မာနံ ကရောန္တိ၊ သမတ္ထကာလေ ပန န ဩလောကေန္တိ။ သပ္ပုရိသာ ပန အသမတ္ထကာလေပိ တေသံ တထေဝ သက္ကာရံ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ တုဝမ္ပိ ဧဝံ ကရေယျာသီတိ။

ဣတိ ¶ မဟာသတ္တော ရညော ဒါနကထဉ္စ သီလကထဉ္စ ကထေတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ အယံ ရာဇာ အတ္တနော ¶ အတ္တဘာဝေ ရထေန ဥပမေတွာ ဝဏ္ဏိယမာနေ တုဿိဿတိ၊ တသ္မာဿ သဗ္ဗကာမဒုဟရထောပမာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော အာဟ –

၁၃၃၃။

‘‘ကာယော တေ ရထသညာတော၊ မနောသာရထိကော လဟု၊

အဝိဟိံသာသာရိတက္ခော၊ သံဝိဘာဂပဋိစ္ဆဒေါ။

၁၃၃၄။

‘‘ပါဒသညမနေမိယော၊ ဟတ္ထသညမပက္ခရော၊

ကုစ္ဆိသညမနဗ္ဘန္တော၊ ဝါစာသညမကူဇနော။

၁၃၃၅။

‘‘သစ္စဝါကျသမတ္တင်္ဂေါ၊ အပေသုညသုသညတော၊

ဂိရာသခိလနေလင်္ဂေါ၊ မိတဘာဏိသိလေသိတော။

၁၃၃၆။

‘‘သဒ္ဓါလောဘသုသင်္ခါရော၊ နိဝါတဉ္ဇလိကုဗ္ဗရော၊

အထဒ္ဓတာနတီသာကော၊ သီလသံဝရနန္ဓနော။

၁၃၃၇။

‘‘အက္ကောဓနမနုဂ္ဃာတီ၊ ဓမ္မပဏ္ဍရဆတ္တကော၊

ဗာဟုသစ္စမပါလမ္ဗော၊ ဌိတစိတ္တမုပါဓိယော။

၁၃၃၈။

‘‘ကာလညုတာစိတ္တသာရော၊ ဝေသာရဇ္ဇတိဒဏ္ဍကော၊

နိဝါတဝုတ္တိယောတ္တကော၊ အနတိမာနယုဂေါ လဟု။

၁၃၃၉။

‘‘အလီနစိတ္တသန္ထာရော၊ ဝုဒ္ဓိသေဝီ ရဇောဟတော၊

သတိပတောဒေါ ဓီရဿ၊ ဓိတိ ယောဂေါ စ ရသ္မိယော။

၁၃၄၀။

‘‘မနော ဒန္တံ ပထံ နေတိ၊ သမဒန္တေဟိ ဝါဟိဘိ၊

ဣစ္ဆာ လောဘော စ ကုမ္မဂ္ဂေါ၊ ဥဇုမဂ္ဂေါ စ သံယမော။

၁၃၄၁။

‘‘ရူပေ ¶ သဒ္ဒေ ရသေ ဂန္ဓေ၊ ဝါဟနဿ ပဓာဝတော၊

ပညာ အာကောဋနီ ရာဇ၊ တတ္ထ အတ္တာဝ သာရထိ။

၁၃၄၂။

‘‘သစေ ¶ ဧတေန ယာနေန၊ သမစရိယာ ဒဠှာ ဓိတိ၊

သဗ္ဗကာမဒုဟော ရာဇ၊ န ဇာတု နိရယံ ဝဇေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ရထသညာတောတိ မဟာရာဇ၊ တဝ ကာယော ရထောတိ သညာတော ဟောတု။ မနောသာရထိကောတိ မနသင်္ခါတေန ကုသလစိတ္တေန သာရထိနာ သမန္နာဂတော။ လဟူတိ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓတာယ သလ္လဟုကော။ အဝိဟိံသာသာရိတက္ခောတိ အဝိဟိံသာမယေန သာရိတေန သုဋ္ဌု ပရိနိဋ္ဌိတေန အက္ခေန သမန္နာဂတော။ သံဝိဘာဂပဋိစ္ဆဒေါတိ ဒါနသံဝိဘာဂမယေန ပဋိစ္ဆဒေန သမန္နာဂတော။ ပါဒသညမနေမိယောတိ ပါဒသံယမမယာယ နေမိယာ သမန္နာဂတော။ ဟတ္ထသညမပက္ခရောတိ ဟတ္ထသံယမမယေန ပက္ခရေန သမန္နာဂတော။ ကုစ္ဆိသညမနဗ္ဘန္တောတိ ကုစ္ဆိသံယမသင်္ခါတေန မိတဘောဇနမယေန တေလေန အဗ္ဘန္တော။ ‘‘အဗ္ဘဉ္ဇိတဗ္ဗော နာဘိ ဟောတူ’’တိပိ ပါဌော။ ဝါစာသညမကူဇနောတိ ဝါစာသံယမေန အကူဇနော။

သစ္စဝါကျသမတ္တင်္ဂေါတိ သစ္စဝါကျေန ပရိပုဏ္ဏအင်္ဂေါ အခဏ္ဍရထင်္ဂေါ။ အပေသုညသုသညတောတိ အပေသုညေန သုဋ္ဌု သညတော သမုဿိတော။ ဂိရာသခိလနေလင်္ဂေါတိ သခိလာယ သဏှဝါစာယ နိဒ္ဒေါသင်္ဂေါ မဋ္ဌရထင်္ဂေါ။ မိတဘာဏိသိလေသိတော မိတဘာဏသင်္ခါတေန သိလေသေန သုဋ္ဌု သမ္ဗန္ဓော။ သဒ္ဓါလောဘသုသင်္ခါရောတိ ကမ္မဖလသဒ္ဒဟနသဒ္ဓါမယေန စ အလောဘမယေန စ သုန္ဒရေန အလင်္ကာရေန သမန္နာဂတော။ နိဝါတဉ္ဇလိကုဗ္ဗရောတိ သီလဝန္တာနံ နိဝါတမယေန စေဝ အဉ္ဇလိကမ္မမယေန စ ကုဗ္ဗရေန သမန္နာဂတော။ အထဒ္ဓတာနတီသာကောတိ သခိလသမ္မောဒဘာဝသင်္ခါတာယ အထဒ္ဓတာယ အနတဤသော၊ ထောကနတဤသောတိ အတ္ထော။ သီလသံဝရနန္ဓနောတိ အခဏ္ဍပဉ္စသီလစက္ခုန္ဒြိယာဒိသံဝရသင်္ခါတာယ နန္ဓနရဇ္ဇုယာ သမန္နာဂတော။

အက္ကောဓနမနုဂ္ဃာတီတိ အက္ကောဓနဘာဝသင်္ခါတေန အနုဂ္ဃာတေန သမန္နာဂတော။ ဓမ္မပဏ္ဍရ-ဆတ္တကောတိ ဒသကုသလဓမ္မသင်္ခါတေန ပဏ္ဍရစ္ဆတ္တေန သမန္နာဂတော။ ဗာဟုသစ္စမပါလမ္ဗောတိ အတ္ထသန္နိဿိတဗဟုဿုတဘာဝမယေန အပါလမ္ဗေန သမန္နာဂတော။ ဌိတစိတ္တမုပါဓိယောတိ လောကဓမ္မေဟိ အဝိကမ္ပနဘာဝေန သုဋ္ဌု ဌိတဧကဂ္ဂဘာဝပ္ပတ္တစိတ္တသင်္ခါတေန ဥပါဓိနာ ဥတ္တရတ္ထရဏေန ဝါ ရာဇာသနေန သမန္နာဂတော။ ကာလညုတာစိတ္တသာရောတိ ‘‘အယံ ဒါနဿ ဒိန္နကာလော၊ အယံ သီလဿ ရက္ခနကာလော’’တိ ဧဝံ ကာလညုတာသင်္ခါတေန ကာလံ ဇာနိတွာ ကတေန စိတ္တေန ¶ ကုသလသာရေန သမန္နာဂတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရထဿ နာမ အာဏိံ အာဒိံ ကတွာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရဇာတံ ပရိသုဒ္ဓံ သာရမယဉ္စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဧဝဉှိ သော ရထော အဒ္ဓါနက္ခမော ဟောတိ၊ ဧဝံ တဝပိ ကာယရထော ကာလံ ဇာနိတွာ ကတေန စိတ္တေန ပရိသုဒ္ဓေန ဒါနာဒိကုသလသာရေန သမန္နာဂတော ဟောတူတိ။ ဝေသာရဇ္ဇတိဒဏ္ဍကောတိ ပရိသမဇ္ဈေ ကထေန္တဿပိ ဝိသာရဒဘာဝသင်္ခါတေန တိဒဏ္ဍေန ¶ သမန္နာဂတော။ နိဝါတဝုတ္တိယောတ္တကောတိ ဩဝါဒေ ပဝတ္တနသင်္ခါတေန မုဒုနာ ဓုရယောတ္တေန သမန္နာဂတော ¶ ။ မုဒုနာ ဟိ ဓုရယောတ္တေန ဗဒ္ဓရထံ သိန္ဓဝါ သုခံ ဝဟန္တိ၊ ဧဝံ တဝ ကာယရထောပိ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒပ္ပဝတ္တိတာယ အာဗဒ္ဓါ သုခံ ယာတူတိ အတ္ထော။ အနတိမာနယုဂေါ လဟူတိ အနတိမာနသင်္ခါတေန လဟုကေန ယုဂေန သမန္နာဂတော။

အလီနစိတ္တသန္ထာရောတိ ယထာ ရထော နာမ ဒန္တမယေန ဥဠာရေန သန္ထာရေန သောဘတိ၊ ဧဝံ တဝ ကာယရထောပိ ဒါနာဒိနာ အလီနအသင်္ကုဋိတစိတ္တသန္ထာရော ဟောတု။ ဝုဒ္ဓိသေဝီ ရဇောဟတောတိ ယထာ ရထော နာမ ဝိသမေန ရဇုဋ္ဌာနမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော ရဇောကိဏ္ဏော န သောဘတိ၊ သမေန ဝိရဇေန မဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော သောဘတိ၊ ဧဝံ တဝ ကာယရထောပိ ပညာဝုဒ္ဓိသေဝိတာယ သမတလံ ဥဇုမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဟတရဇော ဟောတု။ သတိပတောဒေါ ဓီရဿာတိ ပဏ္ဍိတဿ တဝ တသ္မိံ ကာယရထေ သုပတိဋ္ဌိတသတိပတောဒေါ ဟောတု။ ဓိတိ ယောဂေါ စ ရသ္မိယောတိ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နဝီရိယသင်္ခါတာ ဓိတိ စ ဟိတပ္ပဋိပတ္တိယံ ယုဉ္ဇနဘာဝသင်္ခါတော ယောဂေါ စ တဝ တသ္မိံ ကာယရထေ ဝဋ္ဋိတာ ထိရာ ရသ္မိယော ဟောန္တု။ မနော ဒန္တံ ပထံ နေတိ၊ သမဒန္တေဟိ ဝါဟိဘီတိ ယထာ ရထော နာမ ဝိသမဒန္တေဟိ သိန္ဓဝေဟိ ဥပ္ပထံ ယာတိ၊ သမဒန္တေဟိ သမသိက္ခိတေဟိ ယုတ္တော ဥဇုပထမေဝ အနွေတိ၊ ဧဝံ မနောပိ ဒန္တံ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကုမ္မဂ္ဂံ ပဟာယ ဥဇုမဂ္ဂံ ဂဏှာတိ။ တသ္မာ သုဒန္တံ အာစာရသမ္ပန္နံ စိတ္တံ တဝ ကာယရထဿ သိန္ဓဝကိစ္စံ သာဓေတု။ ဣစ္ဆာလောဘော စာတိ အပ္ပတ္တေသု ဝတ္ထူသု ဣစ္ဆာ၊ ပတ္တေသု လောဘောတိ အယံ ဣစ္ဆာ စ လောဘော စ ကုမ္မဂ္ဂေါ နာမ။ ကုဋိလော အနုဇုမဂ္ဂေါ အပါယမေဝ နေတိ။ ဒသကုသလကမ္မပထဝသေန ပန အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဝသေန ဝါ ပဝတ္တော သီလသံယမော ဥဇုမဂ္ဂေါ နာမ။ သော တဝ ကာယရထဿ မဂ္ဂေါ ဟောတု။

ရူပေတိ ¶ ဧတေသု မနာပိယေသု ရူပါဒီသု ကာမဂုဏေသု နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ ဓာဝန္တဿ တဝ ကာယရထဿ ဥပ္ပထံ ပဋိပန္နဿ ရာဇရထဿ သိန္ဓဝေ အာကောဋေတွာ နိဝါရဏပတောဒယဋ္ဌိ ဝိယ ပညာ အာကောဋနီ ဟောတု။ သာ ဟိ တံ ဥပ္ပထဂမနတော နိဝါရေတွာ ဥဇုံ သုစရိတမဂ္ဂံ အာရောပေဿတိ။ တတ္ထ အတ္တာဝ သာရထီတိ တသ္မိံ ပန တေ ကာယရထေ အညော သာရထိ နာမ နတ္ထိ၊ တဝ အတ္တာဝ သာရထိ ဟောတု။ သစေ ဧတေန ယာနေနာတိ မဟာရာဇ၊ ယဿေတံ ဧဝရူပံ ယာနံ သစေ အတ္ထိ၊ ဧတေန ယာနေန။ သမစရိယာ ဒဠှာ ဓိတီတိ ယဿ သမစရိယာ စ ဓိတိ စ ဒဠှာ ဟောတိ ထိရာ၊ သော ဧတေန ယာနေန ယသ္မာ ဧသ ရထော သဗ္ဗကာမဒုဟော ရာဇ၊ ယထာဓိပ္ပေတေ သဗ္ဗကာမေ ဒေတိ၊ တသ္မာ န ဇာတု နိရယံ ဝဇေ၊ ဧကံသေနေတံ ဓာရေဟိ၊ ဧဝရူပေန ယာနေန နိရယံ န ဂစ္ဆသီတိ အတ္ထော။ ဣတိ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယံ မံ အဝစ ‘‘အာစိက္ခ မေ၊ နာရဒ၊ သုဒ္ဓိမဂ္ဂံ၊ ယထာ အဟံ နော နိရယေ ပတေယျ’’န္တိ၊ အယံ တေ သော မယာ အနေကပရိယာယေန အက္ခာတောတိ။

ဧဝမဿ ¶ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဇဟာပေတွာ သီလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ပါပမိတ္တေ ပဟာယ ကလျာဏမိတ္တေ ဥပသင်္ကမ၊ နိစ္စံ အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ ရာဇဓီတု ဂုဏံ ဝဏ္ဏေတွာ ရာဇပရိသာယ ¶ စ ရာဇောရောဓာနဉ္စ ဩဝါဒံ ဒတွာ မဟန္တေနာနုဘာဝေန တေသံ ပဿန္တာနညေဝ ဗြဟ္မလောကံ ဂတော။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ မယာ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ ဥရုဝေလကဿပေါ ဒမိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၃၄၃။

‘‘အလာတော ဒေဝဒတ္တောသိ၊ သုနာမော အာသိ ဘဒ္ဒဇိ၊

ဝိဇယော သာရိပုတ္တောသိ၊ မောဂ္ဂလ္လာနောသိ ဗီဇကော။

၁၃၄၄။

‘‘သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော၊ ဂုဏော အာသိ အစေလကော၊

အာနန္ဒော သာ ရုစာ အာသိ၊ ယာ ရာဇာနံ ပသာဒယိ။

၁၃၄၅။

‘‘ဥရုဝေလကဿပေါ ရာဇာ၊ ပါပဒိဋ္ဌိ တဒါ အဟု၊

မဟာဗြဟ္မာ ဗောဓိသတ္တော၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။

မဟာနာရဒကဿပဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။

[၅၄၆] ၉။ ဝိဓုရဇာတကဝဏ္ဏနာ

စတုပေါသထကဏ္ဍံ

ပဏ္ဍု ¶ ¶ ကိသိယာသိ ဒုဗ္ဗလာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အတ္တနော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ သတ္ထာ မဟာပညော ပုထုပညော ဂမ္ဘီရပညော ဇဝနပညော ဟာသပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနော၊ အတ္တနော ပညာနုဘာဝေန ခတ္တိယပဏ္ဍိတာဒီဟိ အဘိသင်္ခတေ သုခုမပဉှေ ဘိန္ဒိတွာ တေ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနေ ကတွာ တီသု သရဏေသု စေဝ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတွာ အမတဂါမိမဂ္ဂံ ပဋိပါဒေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ တထာဂတော ပရမာဘိသမ္ဗောဓိပ္ပတ္တော ပရပ္ပဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ခတ္တိယာဒယော ဒမေယျ။ ပုရိမဘဝသ္မိဉှိ ဗောဓိဉာဏံ ပရိယေသန္တောပိ တထာဂတော ပညဝါ ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနောယေဝ။ တထာ ဟိ အဟံ ဝိဓုရကာလေ သဋ္ဌိယောဇနုဗ္ဗေဓေ ကာဠပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ပုဏ္ဏကံ နာမ ယက္ခသေနာပတိံ အတ္တနော ဉာဏဗလေနေဝ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ပဉ္စသီလေသု ပတိဋ္ဌာပေန္တော အတ္တနော ဇီဝိတံ ဒါပေသိ’’န္တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကုရုရဋ္ဌေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ဓနဉ္စယကောရဗျော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော နာမ အမစ္စော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ သော မဓုရကထော မဟာဓမ္မကထိကော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇာနော ဟတ္ထိကန္တဝီဏာသရေန ပလုဒ္ဓဟတ္ထိနော ဝိယ ¶ အတ္တနော မဓုရဓမ္မဒေသနာယ ပလောဘေတွာ တေသံ သကသကရဇ္ဇာနိ ဂန္တုံ အဒဒမာနော ဗုဒ္ဓလီလာယ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော မဟန္တေန ယသေန တသ္မိံ နဂရေ ပဋိဝသိ။

တဒါ ဟိ ဗာရာဏသိယမ္ပိ ဂိဟိသဟာယကာ စတ္တာရော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ မဟလ္လကကာလေ ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝနမူလဖလာဟာရာ တတ္ထေဝ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ စာရိကံ ¶ စရမာနာ အင်္ဂရဋ္ဌေ ¶ ကာလစမ္ပာနဂရံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခာယ နဂရံ ပဝိသိံသု။ တတ္ထ စတ္တာရော သဟာယကာ ကုဋုမ္ဗိကာ တေသံ ဣရိယာပထေသု ပသီဒိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ ဧကေကံ အတ္တနော နိဝေသနေ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန အာဟာရေန ပရိဝိသိတွာ ပဋိညံ ဂါဟာပေတွာ ဥယျာနေယေဝ ဝါသာပေသုံ။ တေ စတ္တာရော တာပသာ စတုန္နံ ကုဋုမ္ဗိကာနံ ဂေဟေသု နိဗဒ္ဓံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဒိဝါဝိဟာရတ္ထာယ ဧကော တာပသော တာဝတိံသဘဝနံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧကော နာဂဘဝနံ၊ ဧကော သုပဏ္ဏဘဝနံ၊ ဧကော ကောရဗျရညော မိဂါဇိနဥယျာနံ ဂစ္ဆတိ။ တေသု ယော ဒေဝလောကံ ဂန္တွာ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ၊ သော သက္ကဿ ယသံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကဿ တမေဝ ဝဏ္ဏေတိ။ ယော နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ၊ သော နာဂရာဇဿ သမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကဿ တမေဝ ဝဏ္ဏေတိ။ ယော သုပဏ္ဏဘဝနံ ဂန္တွာ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ၊ သော သုပဏ္ဏရာဇဿ ဝိဘူတိံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကဿ တမေဝ ဝဏ္ဏေတိ။ ယော ဓနဉ္စယကောရဗျရာဇဿ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဒိဝါဝိဟာရံ ကရောတိ၊ သော ဓနဉ္စယကောရဗျရညော သိရိသောဘဂ္ဂံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကဿ တမေဝ ဝဏ္ဏေတိ။

တေ စတ္တာရောပိ ဇနာ တံ တဒေဝ ဌာနံ ပတ္ထေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဧကော သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဧကော သပုတ္တဒါရော နာဂဘဝနေ နာဂရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဧကော သုပဏ္ဏဘဝနေ သိမ္ဗလိဝိမာနေ သုပဏ္ဏရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဧကော ဓနဉ္စယကောရဗျရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေပိ တာပသာ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ ကောရဗျကုမာရော ဝုဍ္ဎိမနွာယ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သော ပန ဇူတဝိတ္တကော အဟောသိ။ သော ဝိဓုရပဏ္ဍိတဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနံ ဒေတိ၊ သီလံ ရက္ခတိ၊ ဥပေါသထံ ဥပဝသတိ။

သော ဧကဒိဝသံ သမာဒိန္နုပေါသထော ‘‘ဝိဝေကမနုဗြူဟိဿာမီ’’တိ ¶ ဥယျာနံ ဂန္တွာ မနုညဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ သက္ကောပိ သမာဒိန္နုပေါသထော ‘‘ဒေဝလောကေ ပလိဗောဓော ဟောတီ’’တိ မနုဿလောကေ တမေဝ ဥယျာနံ အာဂန္တွာ ဧကသ္မိံ မနုညဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ ဝရုဏနာဂရာဇာပိ သမာဒိန္နုပေါသထော ‘‘နာဂဘဝနေ ပလိဗောဓော ဟောတီ’’တိ တတ္ထေဝါဂန္တွာ ဧကသ္မိံ မနုညဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ¶ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ သုပဏ္ဏရာဇာပိ သမာဒိန္နုပေါသထော ‘‘သုပဏ္ဏဘဝနေ ပလိဗောဓော ဟောတီ’’တိ တတ္ထေဝါဂန္တွာ ဧကသ္မိံ မနုညဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ တေပိ စတ္တာရော ဇနာ သာယနှသမယေ သကဋ္ဌာနေဟိ နိက္ခမိတွာ မင်္ဂလပေါက္ခရဏိတီရေ သမာဂန္တွာ အညမညံ ဩလောကေတွာ ပုဗ္ဗသိနေဟဝသေန သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဟုတွာ အညမညံ မေတ္တစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကရိံသု။ တေသု သက္ကော မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ နိသီဒိ၊ ဣတရေပိ အတ္တနော အတ္တနော ယုတ္တာသနံ ဉတွာ နိသီဒိံသု။ အထ နေ သက္ကော အာဟ ‘‘မယံ စတ္တာရောပိ ရာဇာနောဝ ¶ ၊ အမှေသု ပန ကဿ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ? အထ နံ ဝရုဏနာဂရာဇာ အာဟ ‘‘တုမှာကံ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ သီလတော မယှံ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ။ ‘‘ကိမေတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘အယံ သုပဏ္ဏရာဇာ အမှာကံ ဇာတာနမ္ပိ အဇာတာနမ္ပိ ပစ္စာမိတ္တောဝ၊ အဟံ ဧဝရူပံ အမှာကံ ဇီဝိတက္ခယကရံ ပစ္စာမိတ္တံ ဒိသွာပိ ကောဓံ န ကရောမိ၊ ဣမိနာ ကာရဏေန မမ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ ဝတွာ ဣဒံ ဒသကနိပါတေ စတုပေါသထဇာတကေ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ယော ကောပနေယျေ န ကရောတိ ကောပံ၊ န ကုဇ္ဈတိ သပ္ပုရိသော ကဒါစိ၊

ကုဒ္ဓါပိ သော နာဝိကရောတိ ကောပံ၊ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၄)၊

တတ္ထ ယောတိ ခတ္တိယာဒီသု ယော ကောစိ။ ကောပနေယျေတိ ကုဇ္ဈိတဗ္ဗယုတ္တကေ ပုဂ္ဂလေ ခန္တီဝါဒီတာပသော ဝိယ ကောပံ န ကရောတိ။ ကဒါစီတိ ယော ကိသ္မိဉ္စိ ကာလေ န ကုဇ္ဈတေဝ။ ကုဒ္ဓါပီတိ သစေ ပန သော သပ္ပုရိသော ကုဇ္ဈတိ၊ အထ ကုဒ္ဓါပိ တံ ကောပံ နာဝိကရောတိ စူဠဗောဓိတာပသော ဝိယ။ တံ ဝေ နရန္တိ မဟာရာဇာနော တံ ဝေ ပုရိသံ သမိတပါပတာယ လောကေ ပဏ္ဍိတာ ‘‘သမဏ’’န္တိ ကထေန္တိ။ ဣမေ ¶ ပန ဂုဏာ မယိ သန္တိ၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တန္တိ။

တံ သုတွာ သုပဏ္ဏရာဇာ ‘‘အယံ နာဂေါ မမ အဂ္ဂဘက္ခော၊ ယသ္မာ ပနာဟံ ဧဝရူပံ အဂ္ဂဘက္ခံ ဒိသွာပိ ခုဒံ အဓိဝါသေတွာ အာဟာရဟေတု ပါပံ န ကရောမိ၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ဦနူဒရော ¶ ယော သဟတေ ဇိဃစ္ဆံ၊ ဒန္တော တပဿီ မိတပါနဘောဇနော၊

အာဟာရဟေတု န ကရောတိ ပါပံ၊ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၅)၊

တတ္ထ ဒန္တောတိ ဣန္ဒြိယဒမနေန သမန္နာဂတော။ တပဿီတိ တပနိဿိတကော။ အာဟာရဟေတူတိ အတိဇိဃစ္ဆပိဠိတောပိ ယော ပါပံ လာမကကမ္မံ န ကရောတိ ဓမ္မသေနာပတိသာရိပုတ္တတ္ထေရော ဝိယ။ အဟံ ပနဇ္ဇ အာဟာရဟေတု ပါပံ န ကရောမိ၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တန္တိ။

တတော သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘‘အဟံ နာနပ္ပကာရံ သုခပဒဋ္ဌာနံ ဒေဝလောကသမ္ပတ္တိံ ပဟာယ သီလရက္ခဏတ္ထာယ မနုဿလောကံ အာဂတော၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ခိဍ္ဍံ ¶ ရတိံ ဝိပ္ပဇဟိတွာန သဗ္ဗံ၊ န စာလိကံ ဘာသတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊

ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော မေထုနသ္မာ၊ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၆)၊

တတ္ထ ခိဍ္ဍန္တိ ကာယိကဝါစသိကခိဍ္ဍံ။ ရတိန္တိ ဒိဗ္ဗကာမဂုဏရတိံ။ ကိဉ္စီတိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ။ ဝိဘူသဋ္ဌာနာတိ မံသဝိဘူသာ ဆဝိဝိဘူသာတိ ဒွေ ဝိဘူသာ။ တတ္ထ အဇ္ဈောဟရဏီယာဟာရော မံသဝိဘူသာ နာမ၊ မာလာဂန္ဓာဒီနိ ဆဝိဝိဘူသာ နာမ၊ ယေန အကုသလစိတ္တေန ဓာရီယတိ၊ တံ တဿ ဌာနံ၊ တတော ဝိရတော မေထုနသေဝနတော စ ယော ပဋိဝိရတော။ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေတိ အဟံ အဇ္ဇ ဒေဝစ္ဆရာယော ပဟာယ ဣဓာဂန္တွာ သမဏဓမ္မံ ကရောမိ၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တန္တိ။ ဧဝံ သက္ကောပိ အတ္တနော သီလမေဝ ဝဏ္ဏေတိ။

တံ သုတွာ ဓနဉ္စယရာဇာ ‘‘အဟံ အဇ္ဇ မဟန္တံ ပရိဂ္ဂဟံ သောဠသသဟဿနာဋကိတ္ထိပရိပုဏ္ဏံ အန္တေပုရံ စဇိတွာ ဥယျာနေ သမဏဓမ္မံ ကရောမိ၊ တသ္မာ မမေဝ သီလံ မဟန္တ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ပရိဂ္ဂဟံ ¶ ¶ လောဘဓမ္မဉ္စ သဗ္ဗံ၊ ယော ဝေ ပရိညာယ ပရိစ္စဇေတိ၊

ဒန္တံ ဌိတတ္တံ အမမံ နိရာသံ၊ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၇)၊

တတ္ထ ပရိဂ္ဂဟန္တိ နာနပ္ပကာရံ ဝတ္ထုကာမံ။ လောဘဓမ္မန္တိ တသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနတဏှံ။ ပရိညာယာတိ ဉာတပရိညာ၊ တီရဏပရိညာ၊ ပဟာနပရိညာတိ ဣမာဟိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ တတ္ထ ခန္ဓာဒီနံ ဒုက္ခာဒိသဘာဝဇာနနံ ဉာတပရိညာ၊ တေသု အဂုဏံ ဥပဓာရေတွာ တီရဏံ တီရဏပရိညာ၊ တေသု ဒေါသံ ဒိသွာ ဆန္ဒရာဂဿာပကဍ္ဎနံ ပဟာနပရိညာ။ ယော ဣမာဟိ တီဟိ ပရိညာဟိ ဇာနိတွာ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေ ပရိစ္စဇတိ၊ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဒန္တန္တိ နိဗ္ဗိသေဝနံ။ ဌိတတ္တန္တိ မိစ္ဆာဝိတက္ကာဘာဝေန ဌိတသဘာဝံ။ အမမန္တိ အဟန္တိ မမာယနတဏှာရဟိတံ။ နိရာသန္တိ ပုတ္တဒါရာဒီသု နိစ္ဆန္ဒရာဂံ။ တံ ဝေ နရန္တိ တံ ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ ‘‘သမဏ’’န္တိ ဝဒန္တိ။

ဣတိ တေ သဗ္ဗေပိ အတ္တနော အတ္တနော သီလမေဝ မဟန္တန္တိ ဝဏ္ဏေတွာ သက္ကာဒယော ဓနဉ္စယံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘အတ္ထိ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိ တုမှာကံ သန္တိကေ ပဏ္ဍိတော၊ ယော နော ဣမံ ကင်္ခံ ဝိနောဒေယျာ’’တိ ¶ ။ ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇာနော မမ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော မဟာပညော အသမဓုရော ဝိဓုရပဏ္ဍိတော နာမ အတ္ထိ၊ သော နော ဣမံ ကင်္ခံ ဝိနောဒေဿတိ၊ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ အထ တေ သဗ္ဗေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ အထ သဗ္ဗေပိ ဥယျာနာ နိက္ခမိတွာ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ ပလ္လင်္ကံ အလင်္ကာရာပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ပလ္လင်္ကဝရမဇ္ဈေ နိသီဒါပေတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ‘‘ပဏ္ဍိတ၊ အမှာကံ ကင်္ခါ ဥပ္ပန္နာ၊ တံ နော ဝိနောဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –

‘‘ပုစ္ဆာမ ကတ္တာရမနောမပညံ၊ ကထာသု နော ဝိဂ္ဂဟော အတ္ထိ ဇာတော၊

ဆိန္ဒဇ္ဇ ကင်္ခံ ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ၊ တဒဇ္ဇ ကင်္ခံ ဝိတရေမု သဗ္ဗေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၈)၊

တတ္ထ ကတ္တာရန္တိ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကကာရကံ။ ဝိဂ္ဂဟော အတ္ထိ ဇာတောတိ ဧကော သီလဝိဂ္ဂဟော သီလဝိဝါဒေါ ဥပ္ပန္နော အတ္ထိ။ ဆိန္ဒဇ္ဇာတိ အမှာကံ တံ ¶ ကင်္ခံ တာနိ စ ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ ဝဇိရေန သိနေရုံ ပဟရန္တော ဝိယ အဇ္ဇ ဆိန္ဒ။ ဝိတရေမူတိ ဝိတရေယျာမ။

ပဏ္ဍိတော ¶ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘မဟာရာဇာနော တုမှာကံ သီလံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ ဝိဝါဒကထံ သုကထိတဒုက္ကထိတံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ယေ ပဏ္ဍိတာ အတ္ထဒသာ ဘဝန္တိ၊ ဘာသန္တိ တေ ယောနိသော တတ္ထ ကာလေ၊

ကထံ နု ကထာနံ အဘာသိတာနံ၊ အတ္ထံ နယေယျုံ ကုသလာ ဇနိန္ဒာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၂၉)၊

တတ္ထ အတ္ထဒသာတိ အတ္ထဒဿနသမတ္ထာ။ တတ္ထ ကာလေတိ တသ္မိံ ဝိဂ္ဂဟေ အာရောစိတေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တကာလေ တေ ပဏ္ဍိတာ တမတ္ထံ အာစိက္ခန္တာ ယောနိသော ဘာသန္တိ။ အတ္ထံ နယေယျုံ ကုသလာတိ ကုသလာ ဆေကာပိ သမာနာ အဘာသိတာနံ ကထာနံ ကထံ နု အတ္ထံ ဉာဏေန နယေယျုံ ဥပပရိက္ခေယျုံ။ ဇနိန္ဒာတိ ရာဇာနော အာလပတိ။ တသ္မာ ဣဒံ တာဝ မေ ဝဒေထ။

‘‘ကထံ ဟဝေ ဘာသတိ နာဂရာဇာ၊ ဂရုဠော ပန ဝေနတေယျော ကိမာဟ၊

ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာ ပန ကိံ ဝဒေတိ၊ ကထံ ပန ကုရူနံ ရာဇသေဋ္ဌော’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၀)၊

တတ္ထ ¶ ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာတိ သက္ကံ သန္ဓာယာဟ။

အထဿ တေ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –

‘‘ခန္တိံ ဟဝေ ဘာသတိ နာဂရာဇာ၊ အပ္ပာဟာရံ ဂရုဠော ဝေနတေယျော၊

ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာ ရတိဝိပ္ပဟာနံ၊ အကိဉ္စနံ ကုရူနံ ရာဇသေဋ္ဌော’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၁)၊

တဿတ္ထော – ပဏ္ဍိတ၊ နာဂရာဇာ တာဝ ကောပနေယျေပိ ပုဂ္ဂလေ အကုပ္ပနသင်္ခါတံ အဓိဝါသနခန္တိံ ဝဏ္ဏေတိ၊ ဂရုဠော အပ္ပာဟာရတာသင်္ခါတံ အာဟာရဟေတု ¶ ပါပဿ အကရဏံ၊ သက္ကော ပဉ္စကာမဂုဏရတီနံ ဝိပ္ပဟာနံ၊ ကုရုရာဇာ နိပ္ပလိဗောဓဘာဝံ ဝဏ္ဏေတီတိ။

အထ တေသံ ကထံ သုတွာ မဟာသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘သဗ္ဗာနိ ဧတာနိ သုဘာသိတာနိ၊ န ဟေတ္ထ ဒုဗ္ဘာသိတမတ္ထိ ကိဉ္စိ၊

ယသ္မိဉ္စ ဧတာနိ ပတိဋ္ဌိတာနိ၊ အရာဝ ¶ နာဘျာ သုသမောဟိတာနိ၊

စတုဗ္ဘိ ဓမ္မေဟိ သမင်္ဂိဘူတံ၊ တံ ဝေ နရံ သမဏမာဟု လောကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၂)၊

တတ္ထ ဧတာနီတိ ဧတာနိ စတ္တာရိပိ ဂုဏဇာတာနိ ယသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ သကဋနာဘိယံ သုဋ္ဌု သမောဟိတာနိ အရာ ဝိယ ပတိဋ္ဌိတာနိ၊ စတူဟိပေတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ပုဂ္ဂလံ ပဏ္ဍိတာ ‘‘သမဏ’’န္တိ အာဟု လောကေတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော စတုန္နမ္ပိ သီလံ ဧကသမမေဝ အကာသိ။ တံ သုတွာ စတ္တာရောပိ ရာဇာနော တဿ တုဋ္ဌာ ထုတိံ ကရောန္တာ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –

‘‘တုဝဉှိ သေဋ္ဌော တွမနုတ္တရောသိ၊ တွံ ဓမ္မဂူ ဓမ္မဝိဒူ သုမေဓော၊

ပညာယ ပဉှံ သမဓိဂ္ဂဟေတွာ၊ အစ္ဆေစ္ဆိ ဓီရော ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ၊

အစ္ဆေစ္ဆိ ကင်္ခံ ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ၊ စုန္ဒော ယထာ နာဂဒန္တံ ခရေနာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၃)။

တတ္ထ ¶ တွမနုတ္တရောသီတိ တွံ အနုတ္တရော အသိ၊ နတ္ထိ တယာ ဥတ္တရိတရော နာမ။ ဓမ္မဂူတိ ဓမ္မဿ ဂေါပကော စေဝ ဓမ္မညူ စ။ ဓမ္မဝိဒူတိ ပါကဋဓမ္မော။ သုမေဓောတိ သုန္ဒရပညော ပညာယာတိ အတ္တနော ပညာယ အမှာကံ ပဉှံ သုဋ္ဌု အဓိဂဏှိတွာ ‘‘ဣဒမေတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ယထာဘူတံ ဉတွာ။ အစ္ဆေစ္ဆီတိ တွံ ဓီရော အမှာကံ ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ ဆိန္ဒိ၊ ဧဝံ ဆိန္ဒန္တော စ ‘‘ဆိန္ဒဇ္ဇ ကင်္ခံ ဝိစိကိစ္ဆိတာနီ’’တိ ဣဒံ အမှာကံ အာယာစနံ သမ္ပာဒေန္တော အစ္ဆေစ္ဆိ ကင်္ခံ ဝိစိကိစ္ဆိတာနိ ¶ ။ စုန္ဒော ယထာ နာဂဒန္တံ ခရေနာတိ ယထာ ဒန္တကာရော ကကစေန ဟတ္ထိဒန္တံ ဆိန္ဒေယျ၊ ဧဝံ ဆိန္ဒီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ တေ စတ္တာရောပိ ရာဇာနော တဿ ပဉှဗျာကရဏေန တုဋ္ဌမာနသာ အဟေသုံ။ အထ နံ သက္ကော ဒိဗ္ဗဒုကူလေန ပူဇေသိ၊ ဂရုဠော သုဝဏ္ဏမာလာယ၊ ဝရုဏော နာဂရာဇာ မဏိနာ၊ ဓနဉ္စယရာဇာ ဂဝသဟဿာဒီဟိ ပူဇေသိ။ တေနေဝါဟ –

‘‘နီလုပ္ပလာဘံ ဝိမလံ အနဂ္ဃံ၊ ဝတ္ထံ ဣဒံ ဓူမသမာနဝဏ္ဏံ၊

ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော၊ ဒဒါမိ တေ ဓမ္မပူဇာယ ဓီရ။

‘‘သုဝဏ္ဏမာလံ သတပတ္တဖုလ္လိတံ၊ သကေသရံ ရတ္နသဟဿမဏ္ဍိတံ၊

ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော၊ ဒဒါမိ တေ ဓမ္မပူဇာယ ဓီရ။

‘‘မဏိံ အနဂ္ဃံ ရုစိရံ ပဘဿရံ၊ ကဏ္ဌာဝသတ္တံ မဏိဘူသိတံ မေ၊

ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော၊ ဒဒါမိ တေ ဓမ္မပူဇာယ ဓီရ။

‘‘ဂဝံ သဟဿံ ဥသဘဉ္စ နာဂံ၊ အာဇညယုတ္တေ စ ရထေ ဒသ ဣမေ၊

ပဉှဿ ဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော၊ ဒဒါမိ တေ ဂါမဝရာနိ သောဠသာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၄-၃၇)၊

ဧဝံ သက္ကာဒယော ¶ မဟာသတ္တံ ပူဇေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ အဂမိံသု။

စတုပေါသထကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ဒေါဟဠကဏ္ဍံ

တေသု ¶ ¶ နာဂရာဇဿ ဘရိယာ ဝိမလာဒေဝီ နာမ။ သာ တဿ ဂီဝါယ ပိဠန္ဓနမဏိံ အပဿန္တီ ပုစ္ဆိ ‘‘ဒေဝ၊ ကဟံ ပန တေ မဏီ’’တိ? ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ စန္ဒဗြာဟ္မဏပုတ္တဿ ဝိဓုရပဏ္ဍိတဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော အဟံ တေန မဏိနာ တံ ပူဇေသိံ။ န ကေဝလဉ္စ အဟမေဝ၊ သက္ကောပိ တံ ဒိဗ္ဗဒုကူလေန ပူဇေသိ၊ သုပဏ္ဏရာဇာ သုဝဏ္ဏမာလာယ၊ ဓနဉ္စယရာဇာ ဂဝဿသဟဿာဒီဟိ ပူဇေသီ’’တိ။ ‘‘ဓမ္မကထိကော သော၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ကိံ ဝဒေသိ၊ ဇမ္ဗုဒီပတလေ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ ဝိယ ပဝတ္တတိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဧကသတရာဇာနော တဿ မဓုရဓမ္မကထာယ ဗဇ္ဈိတွာ ဟတ္ထိကန္တဝီဏာသရေန ပလုဒ္ဓမတ္တဝါရဏာ ဝိယ အတ္တနော အတ္တနော ရဇ္ဇာနိ ဂန္တုံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ ဧဝရူပေါ သော မဓုရဓမ္မကထိကော’’တိ တဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေသိ။ သာ ဝိဓုရပဏ္ဍိတဿ ဂုဏကထံ သုတွာ တဿ ဓမ္မကထံ သောတုကာမာ ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ဝက္ခာမိ ‘ဒေဝ၊ တဿ ဓမ္မကထံ သောတုကာမာ၊ ဣဓ နံ အာနေဟီ’တိ၊ န မေတံ အာနေဿတိ။ ယံနူနာဟံ ‘တဿ မေ ဟဒယေ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော’တိ ဂိလာနာလယံ ကရေယျ’’န္တိ။ သာ တထာ ကတွာ သိရဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော ပရိစာရိကာနံ သညံ ဒတွာ သိရိသယနေ နိပဇ္ဇိ။ နာဂရာဇာ ဥပဋ္ဌာနဝေလာယ တံ အပဿန္တော ‘‘ကဟံ ဝိမလာ’’တိ ပရိစာရိကာယော ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဂိလာနာ၊ ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဋ္ဌာယာသနာ တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ သယနပဿေ နိသီဒိတွာ သရီရံ ပရိမဇ္ဇန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၃၄၆။

‘‘ပဏ္ဍု ကိသိယာသိ ဒုဗ္ဗလာ၊ ဝဏ္ဏရူပံ န တဝေဒိသံ ပုရေ၊

ဝိမလေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ၊ ကီဒိသီ တုယှံ သရီရဝေဒနာ’’တိ။

တတ္ထ ပဏ္ဍူတိ ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏာ။ ကိသိယာတိ ကိသာ။ ဒုဗ္ဗလာတိ အပ္ပထာမာ။ ဝဏ္ဏရူပံ န တဝေဒိသံ ပုရေတိ တဝ ဝဏ္ဏသင်္ခါတံ ရူပံ ပုရေ ဧဒိသံ န ဟောတိ၊ နိဒ္ဒေါသံ အနဝဇ္ဇံ၊ တံ ဣဒါနိ ပရိဝတ္တိတွာ အမနုညသဘာဝံ ဇာတံ။ ဝိမလေတိ တံ အာလပတိ။

အထဿ ¶ သာ အာစိက္ခန္တီ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၃၄၇။

‘‘ဓမ္မော ¶ မနုဇေသု မာတီနံ၊ ဒေါဟဠော နာမ ဇနိန္ဒ ဝုစ္စတိ၊

ဓမ္မာဟဋံ နာဂကုဉ္ဇရ၊ ဝိဓုရဿ ဟဒယာဘိပတ္ထယေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဓမ္မောတိ သဘာဝေါ။ မာတီနန္တိ ဣတ္ထီနံ။ ဇနိန္ဒာတိ နာဂဇနဿ ဣန္ဒ။ ဓမ္မာဟဋံ နာဂကုဉ္ဇရ၊ ဝိဓုရဿ ဟဒယာဘိပတ္ထယေတိ နာဂသေဋ္ဌ၊ အဟံ ဓမ္မေန သမေန အသာဟသိကကမ္မေန အာဟဋံ ဝိဓုရဿ ဟဒယံ အဘိပတ္ထယာမိ၊ တံ မေ လဘမာနာယ ဇီဝိတံ အတ္ထိ၊ အလဘမာနာယ ဣဓေဝ မရဏန္တိ တဿ ပညံ သန္ဓာယေဝမာဟ –

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၃၄၈။

‘‘စန္ဒံ ခေါ တွံ ဒေါဟဠာယသိ၊ သူရိယံ ဝါ အထ ဝါပိ မာလုတံ၊

ဒုလ္လဘဉှိ ဝိဓုရဿ ဒဿနံ၊ ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒုလ္လဘဉှိ ဝိဓုရဿ ဒဿနန္တိ အသမဓုရဿ ဝိဓုရဿ ဒဿနမေဝ ဒုလ္လဘံ။ တဿ ဟိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇာနော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ ဝိစရန္တိ၊ ပဿိတုမ္ပိ နံ ကောစိ န လဘတိ၊ တံ ကော ဣဓ အာနယိဿတီတိ ဝဒတိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အလဘမာနာယ မေ ဣဓေဝ မရဏ’’န္တိ ပရိဝတ္တိတွာ ပိဋ္ဌိံ ဒတွာ သာဠကကဏ္ဏေန မုခံ ပိဒဟိတွာ နိပဇ္ဇိ။ နာဂရာဇာ အနတ္တမနော သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နော ‘‘ဝိမလာ ဝိဓုရပဏ္ဍိတဿ ဟဒယမံသံ အာဟရာပေတီ’’တိ သညီ ဟုတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတဿ ဟဒယံ အလဘန္တိယာ ဝိမလာယ ဇီဝိတံ နတ္ထိ၊ ကထံ နု ခေါ တဿ ဟဒယမံသံ လဘိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ အထဿ ဓီတာ ဣရန္ဓတီ နာမ နာဂကညာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ မဟန္တေန သိရိဝိလာသေန ပိတု ဥပဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ၊ သာ တဿ ဣန္ဒြိယဝိကာရံ ဒိသွာ ‘‘တာတ၊ အတိဝိယ ဒေါမနဿပ္ပတ္တောသိ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တီ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၁၃၄၉။

‘‘ကိံ ¶ နု တာတ တုဝံ ပဇ္ဈာယသိ၊ ပဒုမံ ဟတ္ထဂတံဝ တေ မုခံ၊

ကိံ နု ဒုမ္မနရူပေါသိ ¶ ဣဿရ၊ မာ တွံ သောစိ အမိတ္တတာပနာ’’တိ။

တတ္ထ ပဇ္ဈာယသီတိ ပုနပ္ပုနံ စိန္တေသိ။ ဟတ္ထဂတန္တိ ဟတ္ထေန ပရိမဒ္ဒိတံ ပဒုမံ ဝိယ တေ မုခံ ဇာတံ။ ဣဿရာတိ ပဉ္စယောဇနသတိကဿ မန္ဒိရနာဂဘဝနဿ၊ သာမီတိ။

ဓီတု ဝစနံ သုတွာ နာဂရာဇာ တမတ္ထံ အာရောစေန္တော အာဟ –

၁၃၅၀။

‘‘မာတာ ¶ ဟိ တဝ ဣရန္ဓတိ၊ ဝိဓုရဿ ဟဒယံ ဓနိယတိ၊

ဒုလ္လဘဉှိ ဝိဓုရဿ ဒဿနံ၊ ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဓနိယတီတိ ပတ္ထေတိ ဣစ္ဆတိ။

အထ နံ နာဂရာဇာ ‘‘အမ္မ၊ မမ သန္တိကေ ဝိဓုရံ အာနေတုံ သမတ္ထော နတ္ထိ၊ တွံ မာတု ဇီဝိတံ ဒေဟိ၊ ဝိဓုရံ အာနေတုံ သမတ္ထံ ဘတ္တာရံ ပရိယေသာဟီ’’တိ ဥယျောဇေန္တော ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ –

၁၃၅၁။

‘‘တဿ ဘတ္တုပရိယေသနံ စရ၊ ယော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ စရာတိ ဝိစရ။

ဣတိ သော ကိလေသာဘိရတဘာဝေန ဓီတု အနနုစ္ဆဝိကံ ကထံ ကထေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

‘‘ပိတုနော စ သာ သုတွာန ဝါကျံ၊ ရတ္တိံ နိက္ခမ္မ အဝဿုတိံ စရီ’’တိ။

တတ္ထ အဝဿုတိန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ သာ နာဂမာဏဝိကာ ပိတု ဝစနံ သုတွာ ပိတရံ အဿာသေတွာ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ တမ္ပိ အဿာသေတွာ အတ္တနော သိရိဂဗ္ဘံ ဂန္တွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အတ္တာနံ အလင်္ကရိတွာ ဧကံ ကုသုမ္ဘရတ္တဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ဧကံသေ ကတွာ တမေဝ ရတ္တိံ ဥဒကံ ဒွိဓာ ကတွာ နာဂဘဝနတော နိက္ခမ္မ ¶ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ သမုဒ္ဒတီရေ ဌိတံ သဋ္ဌိယောဇနုဗ္ဗေဓံ ဧကဂ္ဃနံ ကာဠပဗ္ဗတံ နာမ အဉ္ဇနဂိရိံ ဂန္တွာ အဝဿုတိံ စရိ ကိလေသအဝဿုတိံ ဘတ္တုပရိယေသနံ စရီတိ အတ္ထော။

စရန္တီ ¶ စ ယာနိ ဟိမဝန္တေ ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နာနိ ပုပ္ဖာနိ၊ တာနိ အာဟရိတွာ သကလပဗ္ဗတံ မဏိအဂ္ဃိယံ ဝိယ အလင်္ကရိတွာ ဥပရိတလေ ပုပ္ဖသန္ထာရံ ကတွာ မနောရမေနာကာရေန နစ္စိတွာ မဓုရဂီတံ ဂါယန္တီ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၁၃၅၂။

‘‘ကေ ဂန္ဓဗ္ဗေ ရက္ခသေ စ နာဂေ၊ ကေ ကိမ္ပုရိသေ စာပိ မာနုသေ၊

ကေ ပဏ္ဍိတေ သဗ္ဗကာမဒဒေ၊ ဒီဃရတ္တံ ဘတ္တာ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကေ ဂန္ဓဗ္ဗေ ရက္ခသေ စ နာဂေတိ ကော ဂန္ဓဗ္ဗော ဝါ ရက္ခသော ဝါ နာဂေါ ဝါ။ ကေ ပဏ္ဍိတေ သဗ္ဗကာမဒဒေတိ ကော ဧတေသု ဂန္ဓဗ္ဗာဒီသု ပဏ္ဍိတော သဗ္ဗကာမံ ဒါတုံ သမတ္ထော၊ သော ဝိဓုရဿ ဟဒယမံသဒေါဟဠိနိယာ မမ မာတု မနောရထံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ မယှံ ဒီဃရတ္တံ ဘတ္တာ ဘဝိဿတီတိ။

တသ္မိံ ခဏေ ဝေဿဝဏမဟာရာဇဿ ဘာဂိနေယျော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခသေနာပတိ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ မနောမယသိန္ဓဝံ အဘိရုယှ ကာဠပဗ္ဗတမတ္ထကေန ယက္ခသမာဂမံ ဂစ္ဆန္တော တံ တာယ ဂီတသဒ္ဒံ အဿောသိ။ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ အနုဘူတပုဗ္ဗာယ ဣတ္ထိယာ ဂီတသဒ္ဒေါ တဿ ဆဝိအာဒီနိ ဆိန္ဒိတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ အဋ္ဌာသိ။ သော တာယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ နိဝတ္တိတွာ သိန္ဓဝပိဋ္ဌေ နိသိန္နောဝ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အဟံ မမ ပညာယ ဓမ္မေန သမေန ဝိဓုရဿ ဟဒယံ အာနေတုံ သမတ္ထောမှိ၊ တွံ မာ စိန္တယီ’’တိ တံ အဿာသေန္တော အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၃၅၃။

‘‘အဿာသ ဟေဿာမိ တေ ပတိ၊ ဘတ္တာ တေ ဟေဿာမိ အနိန္ဒလောစနေ၊

ပညာ ဟိ မမံ တထာဝိဓာ၊ အဿာသ ဟေဿသိ ဘရိယာ မမာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အနိန္ဒလောစနေတိ အနိန္ဒိတဗ္ဗလောစနေ။ တထာဝိဓာတိ ဝိဓုရဿ ဟဒယမံသံ အာဟရဏသမတ္ထာ။

အထ နံ ဣရန္ဓတီ ‘‘တေန ဟိ ဧဟိ၊ ဂစ္ဆာမ မေ ပိတု သန္တိက’’န္တိ အာနေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၅၄။

‘‘အဝစာသိ ပုဏ္ဏကံ ဣရန္ဓတီ၊ ပုဗ္ဗပထာနုဂတေန စေတသာ၊

ဧဟိ ¶ ဂစ္ဆာမ ပိတု မမန္တိကေ၊ ဧသောဝ တေ ဧတမတ္ထံ ပဝက္ခတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗပထာနုဂတေနာတိ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဘူတပုဗ္ဗသာမိကေ တသ္မိံ ပုဗ္ဗပထေနေဝ အနုဂတေန။ ဧဟိ ဂစ္ဆာမာတိ ဘိက္ခဝေ၊ သော ယက္ခသေနာပတိ ဧဝံ ဝတွာ ‘‘ဣမံ အဿပိဋ္ဌိံ အာရောပေတွာ နေဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗတမတ္ထကာ ဩတရိတွာ တဿာ ဂဟဏတ္ထံ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သာ အတ္တနော ဟတ္ထံ ဂဏှိတုံ အဒတွာ တေန ပသာရိတဟတ္ထံ သယံ ဂဟေတွာ ‘‘သာမိ၊ နာဟံ အနာထာ၊ မယှံ ပိတာ ဝရုဏော နာမ နာဂရာဇာ၊ မာတာ ဝိမလာ နာမ ဒေဝီ၊ ဧဟိ မမ ပိတု သန္တိကံ ဂစ္ဆာမ၊ ဧသော ဧဝ တေ ယထာ အမှာကံ မင်္ဂလကိရိယာယ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဧတမတ္ထံ ပဝက္ခတီ’’တိ အဝစာသိ။

ဧဝံ ¶ ဝတွာ သာ ယက္ခံ ဂဟေတွာ ပိတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၅၅။

‘‘အလင်္ကတာ သုဝသနာ၊ မာလိနီ စန္ဒနုဿဒါ၊

ယက္ခံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန၊ ပိတုသန္တိကုပါဂမီ’’တိ။

တတ္ထ ပိတုသန္တိကုပါဂမီတိ အတ္တနော ပိတုနော နာဂရညော သန္တိကံ ဥပါဂမိ။

ပုဏ္ဏကောပိ ယက္ခော ပဋိဟရိတွာ နာဂရာဇဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဣရန္ဓတိံ ယာစန္တော အာဟ –

၁၃၅၆။

‘‘နာဂဝရ ဝစော သုဏောဟိ မေ၊ ပတိရူပံ ပဋိပဇ္ဇ သုင်္ကိယံ၊

ပတ္ထေမိ အဟံ ဣရန္ဓတိံ၊ တာယ သမင်္ဂိံ ကရောဟိ မံ တုဝံ။

၁၃၅၇။

‘‘သတံ ¶ ဟတ္ထီ သတံ အဿာ၊ သတံ အဿတရီရထာ၊

သတံ ဝလဘိယော ပုဏ္ဏာ၊ နာနာရတ္နဿ ကေဝလာ၊

တေ နာဂ ပဋိပဇ္ဇဿု၊ ဓီတရံ ဒေဟိရန္ဓတိ’’န္တိ။

တတ္ထ သုင်္ကိယန္တိ အတ္တနော ကုလပဒေသာနုရူပံ ဓိတု သုင်္ကံ ဓနံ ပဋိပဇ္ဇ ဂဏှ။ သမင်္ဂိံ ကရောဟီတိ မံ တာယ သဒ္ဓိံ သမင်္ဂိဘူတံ ကရောဟိ။ ဝလဘိယောတိ ဘဏ္ဍသကဋိယော။ နာနာရတ္နဿ ကေဝလာတိ နာနာရတနဿ သကလပရိပုဏ္ဏာ။

အထ နံ နာဂရာဇာ အာဟ –

၁၃၅၈။

‘‘ယာဝ အာမန္တယေ ဉာတီ၊ မိတ္တေ စ သုဟဒဇ္ဇနေ၊

အနာမန္တ ကတံ ကမ္မံ၊ တံ ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတီ’’တိ။

တတ္ထ ယာဝ အာမန္တယေ ဉာတီတိ ဘော ယက္ခသေနာပတိ၊ အဟံ တုယှံ ဓီတရံ ဒေမိ၊ နော န ဒေမိ၊ ထောကံ ပန အာဂမေဟိ၊ ယာဝ ဉာတကေပိ ဇာနာပေမိ။ တံ ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတီတိ ဣတ္ထိယော ဟိ ဂတဂတဋ္ဌာနေ အဘိရမန္တိပိ အနဘိရမန္တိပိ၊ အနဘိရတိကာလေ ဉာတကာဒယော အမှေဟိ ¶ သဒ္ဓိံ အနာမန္တေတွာ ¶ ကတံ ကမ္မံ နာမ ဧဝရူပံ ဟောတီတိ ဥဿုက္ကံ န ကရောန္တိ၊ ဧဝံ တံ ကမ္မံ ပစ္ဆာ အနုတာပံ အာဝဟတီတိ။

ဧဝံ ဝတွာ သော ဘရိယာယ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၅၉။

‘‘တတော သော ဝရုဏော နာဂေါ၊ ပဝိသိတွာ နိဝေသနံ၊

ဘရိယံ အာမန္တယိတွာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၃၆၀။

‘‘‘အယံ သော ပုဏ္ဏကော ယက္ခော၊ ယာစတီ မံ ဣရန္ဓတိံ၊

ဗဟုနာ ဝိတ္တလာဘေန၊ တဿ ဒေမ ပိယံ မမ’’’န္တိ။

တတ္ထ ပဝိသိတွာတိ ဝရုဏော ပုဏ္ဏကံ တတ္ထေဝ ဌပေတွာ သယံ ဥဋ္ဌာယ ယတ္ထဿ ဘရိယာ နိပန္နာ၊ တံ နိဝေသနံ ပဝိသိတွာ။ ပိယံ မမန္တိ မမ ပိယံ ဓီတရံ တဿ ဗဟုနာ ဝိတ္တလာဘေန ဒေမာတိ ပုစ္ဆတိ။

ဝိမလာ ¶ အာဟ –

၁၃၆၁။

‘‘န ဓနေန န ဝိတ္တေန၊ လဗ္ဘာ အမှံ ဣရန္ဓတီ၊

သစေ စ ခေါ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေယျ၊

ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမာ’’တိ။

တတ္ထ အမှံ ဣရန္ဓတီတိ အမှာကံ ဓီတာ ဣရန္ဓတီ။ ဧတေန ဝိတ္တေနာတိ ဧတေန တုဋ္ဌိကာရဏေန။

သော တာယ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ပုနဒေဝ ပုဏ္ဏကေန သဒ္ဓိံ မန္တေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၆၂။

‘‘တတော သော ဝရုဏော နာဂေါ၊ နိက္ခမိတွာ နိဝေသနာ၊

ပုဏ္ဏကာမန္တယိတွာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၃၆၃။

‘‘‘န ¶ ဓနေန န ဝိတ္တေန၊ လဗ္ဘာ အမှံ ဣရန္ဓတီ၊

သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတသ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေသိ၊

ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမာ’’’တိ။

တတ္ထ ပုဏ္ဏကာမန္တယိတွာနာတိ ပုဏ္ဏကံ အာမန္တယိတွာ။

ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၃၆၄။

‘‘ယံ ပဏ္ဍိတောတျေကေ ဝဒန္တိ လောကေ၊ တမေဝ ဗာလောတိ ပုနာဟု အညေ၊

အက္ခာဟိ မေ ဝိပ္ပဝဒန္တိ ဧတ္ထ၊ ကံ ပဏ္ဍိတံ နာဂ တုဝံ ဝဒေသီ’’တိ။

တတ္ထ ယံ ¶ ပဏ္ဍိတောတျေကေတိ သော ကိရ ‘‘ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿာ’’တိ သုတွာ စိန္တေသိ ‘‘ယံ ဧကေ ပဏ္ဍိတောတိ ဝဒန္တိ၊ တမေဝ အညေ ဗာလောတိ ကထေန္တိ။ ကိဉ္စာပိ မေ ဣရန္ဓတိယာ ဝိဓုရောတိ အက္ခာတံ၊ တထာပိ တထတော ဇာနိတုံ ပုစ္ဆိဿာမိ န’’န္တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

နာဂရာဇာ ¶ အာဟ –

၁၃၆၅။

‘‘ကောရဗျရာဇဿ ဓနဉ္စယဿ၊ ယဒိ တေ သုတော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ၊

အာနေဟိ တံ ပဏ္ဍိတံ ဓမ္မလဒ္ဓါ၊ ဣရန္ဓတီ ပဒစရာ တေ ဟောတူ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မလဒ္ဓါတိ ဓမ္မေန လဘိတွာ။ ပဒစရာတိ ပါဒပရိစာရိကာ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော သောမနဿပ္ပတ္တော သိန္ဓဝံ နယနတ္ထာယ ဥပဋ္ဌာကံ အာဏာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၆၆။

‘‘ဣဒဉ္စ သုတွာ ဝရုဏဿ ဝါကျံ၊ ဥဋ္ဌာယ ယက္ခော ပရမပ္ပတီတော၊

တတ္ထေဝ သန္တော ပုရိသံ အသံသိ၊ အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တ’’န္တိ။

တတ္ထ ပုရိသံ အသံသီတိ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကံ အာဏာပေသိ။ အာဇညန္တိ ကာရဏာကာရဏဇာနနကသိန္ဓဝံ။ ယုတ္တန္တိ ကပ္ပိတံ။

၁၃၆၇။

‘‘ဇာတရူပမယာ ¶ ကဏ္ဏာ၊ ကာစမှိစမယာ ခုရာ၊

ဇမ္ဗောနဒဿ ပါကဿ၊ သုဝဏ္ဏဿ ဥရစ္ဆဒေါ’’တိ။

တတ္ထ ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာတိ တမေဝ သိန္ဓဝံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ။ တဿ ဟိ မနောမယဿ သိန္ဓဝဿ ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ၊ ကာစမှိစမယာ ခုရာ၊ တဿ ခုရာ ရတ္တမဏိမယာတိ အတ္ထော။ ဇမ္ဗောနဒဿ ပါကဿာတိ ဇမ္ဗောနဒဿ ပက္ကဿ ရတ္တသုဝဏ္ဏဿ ဥရစ္ဆဒေါ။

သော ပုရိသော တာဝဒေဝ တံ သိန္ဓဝံ အာနေသိ။ ပုဏ္ဏကော တံ အဘိရုယှ အာကာသေန ဝေဿဝဏဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ နာဂဘဝနံ ဝဏ္ဏေတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တဿတ္ထဿ ပကာသနတ္ထံ ဣဒံ ဝုတ္တံ –

၁၃၆၈။

‘‘ဒေဝဝါဟဝဟံ ယာနံ၊ အဿမာရုယှ ပုဏ္ဏကော၊

အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။

၁၃၆၉။

‘‘သော ¶ ပုဏ္ဏကော ကာမရာဂေန ဂိဒ္ဓါ၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဇိဂီသံ၊

ဂန္တွာန ¶ တံ ဘူတပတိံ ယသဿိံ၊ ဣစ္စဗြဝီ ဝေဿဝဏံ ကုဝေရံ။

၁၃၇၀။

‘‘ဘောဂဝတီ နာမ မန္ဒိရေ၊ ဝါသာ ဟိရညဝတီတိ ဝုစ္စတိ၊

နဂရေ နိမ္မိတေ ကဉ္စနမယေ၊ မဏ္ဍလဿ ဥရဂဿ နိဋ္ဌိတံ။

၁၃၇၁။

‘‘အဋ္ဋာလကာ ဩဋ္ဌဂီဝိယော၊ လောဟိတင်္ကဿ မသာရဂလ္လိနော၊

ပါသာဒေတ္ထ သိလာမယာ၊ သောဝဏ္ဏရတနေဟိ ဆာဒိတာ။

၁၃၇၂။

‘‘အမ္ဗာ တိလကာ စ ဇမ္ဗုယော၊ သတ္တပဏ္ဏာ မုစလိန္ဒကေတကာ၊

ပိယင်္ဂု ဥဒ္ဒါလကာ သဟာ၊ ဥပရိဘဒ္ဒကာ သိန္ဒုဝါရကာ။

၁၃၇၃။

‘‘စမ္ပေယျကာ နာဂမလ္လိကာ၊ ဘဂိနီမာလာ အထ မေတ္ထ ကောလိယာ၊

ဧတေ ဒုမာ ပရိဏာမိတာ၊ သောဘယန္တိ ဥရဂဿ မန္ဒိရံ။

၁၃၇၄။

‘‘ခဇ္ဇုရေတ္ထ ¶ သိလာမယာ၊ သောဝဏ္ဏဓုဝပုပ္ဖိတာ ဗဟူ၊

ယတ္ထ ဝသတောပပါတိကော၊ နာဂရာဇာ ဝရုဏော မဟိဒ္ဓိကော။

၁၃၇၅။

‘‘တဿ ကောမာရိကာ ဘရိယာ၊ ဝိမလာ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟာ၊

ကာလာ တရုဏာဝ ဥဂ္ဂတာ၊ ပုစိမန္ဒတ္ထနီ စာရုဒဿနာ။

၁၃၇၆။

‘‘လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီ ¶ ၊ ကဏိကာရာဝ နိဝါတပုပ္ဖိတာ၊

တိဒိဝေါကစရာဝ အစ္ဆရာ၊ ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနာ ဝိနိဿဋာ။

၁၃၇၇။

‘‘သာ ¶ ဒေါဟဠိနီ သုဝိမှိတာ၊ ဝိဓုရဿ ဟဒယံ ဓနိယတိ၊

တံ တေသံ ဒေမိ ဣဿရ၊ တေန တေ ဒေန္တိ ဣရန္ဓတိံ မမ’’န္တိ။

တတ္ထ ဒေဝဝါဟဝဟံ ယာနန္တိ ဝဟိတဗ္ဗောတိ ဝါဟော၊ ဒေဝသင်္ခါတံ ဝါဟံ ဝဟတီတိ ဒေဝဝါဟဝဟံ။ ယန္တိ ဧတေနာတိ ယာနံ။ ကပ္ပိတကေသမဿူတိ မဏ္ဍနဝသေန သုသံဝိဟိတကေသမဿု။ ဒေဝါနံ ပန ကေသမဿုကရဏကမ္မံ နာမ နတ္ထိ၊ ဝိစိတ္တကထိကေန ပန ကထိတံ။ ဇိဂီသန္တိ ပတ္ထယန္တော။ ဝေဿဝဏန္တိ ဝိသာဏာယ ရာဇဓာနိယာ ဣဿရရာဇာနံ။ ကုဝေရန္တိ ဧဝံနာမကံ။ ဘောဂဝတီ နာမာတိ သမ္ပန္နဘောဂတာယ ဧဝံလဒ္ဓနာမံ။ မန္ဒိရေတိ မန္ဒိရံ၊ ဘဝနန္တိ အတ္ထော။ ဝါသာ ဟိရညဝတီတိ နာဂရာဇဿ ဝသနဋ္ဌာနတ္တာ ဝါသာတိ စ၊ ကဉ္စနဝတိယာ သုဝဏ္ဏပါကာရေန ပရိက္ခိတ္တတ္တာ ဟိရညဝတီတိ စ ဝုစ္စတိ။ နဂရေ နိမ္မိတေတိ နဂရံ နိမ္မိတံ။ ကဉ္စနမယေတိ သုဝဏ္ဏမယံ။ မဏ္ဍလဿာတိ ဘောဂမဏ္ဍလေန သမန္နာဂတဿ။ နိဋ္ဌိတန္တိ ကရဏပရိနိဋ္ဌိတံ။ ဩဋ္ဌဂီဝိယောတိ ဩဋ္ဌဂီဝါသဏ္ဌာနေန ကတာ ရတ္တမဏိမသာရဂလ္လမယာ အဋ္ဋာလကာ။ ပါသာဒေတ္ထာတိ ဧတ္ထ နာဂဘဝနေ ပါသာဒါ။ သိလာမယာတိ မဏိမယာ။ သောဝဏ္ဏရတနေဟီတိ သုဝဏ္ဏသင်္ခါတေဟိ ရတနေဟိ၊ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာဟိ ဆာဒိတာတိ အတ္ထော။ သဟာတိ သဟကာရာ။ ဥပရိဘဒ္ဒကာတိ ဥဒ္ဒါလကဇာတိကာယေဝ ရုက္ခာ။ စမ္ပေယျကာ နာဂမလ္လိကာတိ စမ္ပကာ စ နာဂါ စ မလ္လိကာ စ။ ဘဂိနီမာလာ အထ မေတ္ထ ကောလိယာတိ ဘဂိနီမာလာ စေဝ အထ ဧတ္ထ နာဂဘဝနေ ကောလိယာ နာမ ရုက္ခာ စ။ ဧတေ ဒုမာ ပရိဏာမိတာတိ ဧတေ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂရုက္ခာ အညမညံ သင်္ဃဋ္ဋသာခတာယ ပရိဏာမိတာ အာကုလသမာကုလာ။ ခဇ္ဇုရေတ္ထာတိ ခဇ္ဇုရိရုက္ခာ ဧတ္ထ။ သိလာမယာတိ ဣန္ဒနီလမဏိမယာ။ သောဝဏ္ဏဓုဝပုပ္ဖိတာတိ တေ ပန သုဝဏ္ဏပုပ္ဖေဟိ နိစ္စပုပ္ဖိတာ။ ယတ္ထ ဝသတောပပါတိကောတိ ယတ္ထ နာဂဘဝနေ ဩပပါတိကော နာဂရာဇာ ဝသတိ။ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟာတိ ¶ သုဝဏ္ဏရာသိသဿိရိကသရီရာ။ ကာလာ တရုဏာဝ ဥဂ္ဂတာတိ ဝိလာသယုတ္တတာယ မန္ဒဝါတေရိတာ ကာလဝလ္လိပလ္လဝါ ဝိယ ဥဂ္ဂတာ။ ပုစိမန္ဒတ္ထနီတိ နိမ္ဗဖလသဏ္ဌာနစူစုကာ ¶ ။ လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီတိ ဟတ္ထပါဒတလဆဝိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တိဒိဝေါကစရာတိ တိဒသဘဝနစရာ။ ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနာတိ အဗ္ဘဃနဝလာဟကန္တရတော နိဿဋာ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ။ တံ တေသံ ဒေမီတိ တံ တဿ ဟဒယံ အဟံ တေသံ ဒေမိ၊ ဧဝံ ဇာနဿု။ ဣဿရာတိ မာတုလံ အာလပတိ။

ဣတိ သော ဝေဿဝဏေန အနနုညာတော ဂန္တုံ အဝိသဟိတွာ တံ အနုဇာနာပေတုံ ဧတာ ဧတ္တကာ ဂါထာ ကထေသိ။ ဝေဿဝဏော ပန တဿ ကထံ န သုဏာတိ။ ကိံကာရဏာ? ဒွိန္နံ ဒေဝပုတ္တာနံ ဝိမာနအဍ္ဍံ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ။ ပုဏ္ဏကော အတ္တနော ဝစနဿ အဿုတဘာဝံ ဉတွာ ဇိနကဒေဝပုတ္တဿ ¶ သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ ဝေဿဝဏော အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ ပရာဇိတံ အနုဋ္ဌာပေတွာ ဣတရံ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ၊ တဝ ဝိမာနေ ဝသာဟီ’’တိ အာဟ။ ပုဏ္ဏကော ‘‘ဂစ္ဆ တွ’’န္တိ ဝုတ္တက္ခဏေယေဝ ‘‘မယှံ မာတုလေန မမ ပေသိတဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ ကတိပယဒေဝပုတ္တေ သက္ခိံ ကတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သိန္ဓဝံ အာဟရာပေတွာ အဘိရုယှ ပက္ကာမိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၇၈။

‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဘူတပတိံ ယသဿိံ၊ အာမန္တယ ဝေဿဝဏံ ကုဝေရံ၊

တတ္ထေဝ သန္တော ပုရိသံ အသံသိ၊ အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တံ။

၁၃၇၉။

‘‘ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ၊ ကာစမှိစမယာ ခုရာ၊

ဇမ္ဗောနဒဿ ပါကဿ၊ သုဝဏ္ဏဿ ဥရစ္ဆဒေါ။

၁၃၈၀။

‘‘ဒေဝဝါဟဝဟံ ယာနံ၊ အဿမာရုယှ ပုဏ္ဏကော၊

အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ’’တိ။

တတ္ထ အာမန္တယာတိ အာမန္တယိတွာ။

သော အာကာသေန ဂစ္ဆန္တောယေဝ စိန္တေသိ ‘‘ဝိဓုရပဏ္ဍိတော မဟာပရိဝါရော၊ န သက္ကာ တံ ဂဏှိတုံ၊ ဓနဉ္စယကောရဗျော ပန ဇူတဝိတ္တကော၊ တံ ဇူတေန ¶ ဇိနိတွာ ဝိဓုရံ ဂဏှိဿာမိ၊ ဃရေ ပနဿ ဗဟူနိ ရတနာနိ၊ အပ္ပဂ္ဃေန လက္ခေန ဇူတံ န ကီဠိဿတိ၊ မဟဂ္ဃရတနံ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အညံ ရတနံ ရာဇာ န ဂဏှိဿတိ၊ ရာဇဂဟဿ သာမန္တာ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတဗ္ဘန္တရေ စက္ကဝတ္တိရညော ပရိဘောဂမဏိရတနံ အတ္ထိ မဟာနုဘာဝံ၊ တံ ဂဟေတွာ တေန ရာဇာနံ ပလောဘေတွာ ဇိနိဿာမီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၈၁။

‘‘သော ¶ အဂ္ဂမာ ရာဇဂဟံ သုရမ္မံ၊ အင်္ဂဿ ရညော နဂရံ ဒုရာယုတံ၊

ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ။

၁၃၈၂။

‘‘မယူရကောဉ္စာဂဏသမ္ပဃုဋ္ဌံ ¶ ၊ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌံ ဒိဇသင်္ဃသေဝိတံ၊

နာနာသကုန္တာဘိရုဒံ သုဝင်္ဂဏံ၊ ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏံ ဟိမဝံဝ ပဗ္ဗတံ။

၁၃၈၃။

‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဝေပုလမာဘိရူဟိ၊ သိလုစ္စယံ ကိမ္ပုရိသာနုစိဏ္ဏံ၊

အနွေသမာနော မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊ တမဒ္ဒသာ ပဗ္ဗတကူဋမဇ္ဈေ’’တိ။

တတ္ထ အင်္ဂဿ ရညောတိ တဒါ အင်္ဂဿ ရညောဝ မဂဓရဇ္ဇံ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အင်္ဂဿ ရညော နဂရ’’န္တိ။ ဒုရာယုတန္တိ ပစ္စတ္ထိကေဟိ ဒုရာယုတ္တံ။ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿာတိ မသက္ကသာရသင်္ခါတေ သိနေရုပဗ္ဗတမတ္ထကေ မာပိတတ္တာ ‘‘မသက္ကသာရ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ဝါသဝဿ ဘဝနံ ဝိယ။ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌန္တိ အညေဟိ စ ပက္ခီဟိ အဘိသင်္ဃုဋ္ဌံ နိန္နာဒိတံ။ နာနာသကုန္တာဘိရုဒန္တိ မဓုရဿရေန ဂါယန္တေဟိ ဝိယ နာနာဝိဓေဟိ သကုဏေဟိ အဘိရုဒံ၊ အဘိဂီတန္တိ အတ္ထော။ သုဝင်္ဂဏန္တိ သုန္ဒရအင်္ဂဏံ မနုညတလံ။ ဟိမဝံဝ ပဗ္ဗတန္တိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတံ ဝိယ။ ဝေပုလမာဘိရူဟီတိ ဘိက္ခဝေ၊ သော ပုဏ္ဏကော ဧဝရူပံ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိ။ ပဗ္ဗတကူဋမဇ္ဈေတိ ပဗ္ဗတကူဋအန္တရေ တံ မဏိံ အဒ္ဒသ။

၁၃၈၄။

‘‘ဒိသွာ ¶ မဏိံ ပဘဿရံ ဇာတိမန္တံ၊ မနောဟရံ မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊

ဒဒ္ဒလ္လမာနံ ယသသာ ယသဿိနံ၊ ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

၁၃၈၅။

‘‘တမဂ္ဂဟီ ဝေဠုရိယံ မဟဂ္ဃံ၊ မနောဟရံ နာမ မဟာနုဘာဝံ၊

အာဇညမာရုယှ မနောမဝဏ္ဏော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ’’တိ။

တတ္ထ မနောဟရန္တိ မနသာဘိပတ္ထိတဿ ဓနဿ အာဟရဏသမတ္ထံ။ ဒဒ္ဒလ္လမာနန္တိ ဥဇ္ဇလမာနံ။ ယသသာတိ ပရိဝါရမဏိဂဏေန။ ဩဘာသတီတိ တံ မဏိရတနံ အာကာသေ ဝိဇ္ဇုရိဝ ဩဘာသတိ။ တမဂ္ဂဟီတိ တံ မဏိရတနံ အဂ္ဂဟေသိ။ တံ ပန မဏိရတနံ ကုမ္ဘိရော နာမ ယက္ခော ကုမ္ဘဏ္ဍသဟဿပရိဝါရော ရက္ခတိ။ သော ပန တေန ကုဇ္ဈိတွာ ဩလောကိတမတ္တေနေဝ ဘီတတသိတော ပလာယိတွာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ ပတွာ ကမ္ပမာနော ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဣတိ တံ ပလာပေတွာ ပုဏ္ဏကော မဏိရတနံ အဂ္ဂဟေသိ။ မနောဟရံ နာမာတိ မနသာ စိန္တိတံ ဓနံ အာဟရိတုံ သက္ကောတီတိ ဧဝံလဒ္ဓနာမံ။

ဣတိ ¶ သော တံ ဂဟေတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော တံ နဂရံ ပတ္တော။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၈၆။

‘‘သော အဂ္ဂမာ နဂရမိန္ဒပတ္ထံ၊ ဩရုယှုပါဂစ္ဆိ သဘံ ကုရူနံ၊

သမာဂတေ ¶ ဧကသတံ သမဂ္ဂေ၊ အဝှေတ္ထ ယက္ခော အဝိကမ္ပမာနော။

၁၃၈၇။

‘‘ကော နီဓ ရညံ ဝရမာဘိဇေတိ၊ ကမာဘိဇေယျာမ ဝရဒ္ဓနေန၊

ကမနုတ္တရံ ရတနဝရံ ဇိနာမ၊ ကော ဝါပိ နော ဇေတိ ဝရဒ္ဓနေနာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဩရုယှုပါဂစ္ဆိ သဘံ ကုရူနန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ သော ပုဏ္ဏကော အဿပိဋ္ဌိတော ဩရုယှ အဿံ အဒိဿမာနရူပံ ဌပေတွာ မာဏဝကဝဏ္ဏေန ကုရူနံ သဘံ ဥပဂတော။ ဧကသတန္တိ ဧကသတရာဇာနော အဆမ္ဘီတော ဟုတွာ ‘‘ကော နီဓာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဇူတေန အဝှေတ္ထ။ ကော နီဓာတိ ကော နု ဣမသ္မိံ ရာဇသမာဂမေ။ ရညန္တိ ရာဇူနံ အန္တရေ။ ဝရမာဘိဇေတီတိ အမှာကံ သန္တကံ သေဋ္ဌရတနံ အဘိဇေတိ၊ ‘‘အဟံ ဇိနာမီ’’တိ ဝတ္တုံ ဥဿဟတိ။ ကမာဘိဇေယျာမာတိ ကံ ဝါ မယံ ဇိနေယျာမ။ ဝရဒ္ဓနေနာတိ ဥတ္တမဓနေန။ ကမနုတ္တရန္တိ ဇိနန္တော စ ကတရံ ရာဇာနံ အနုတ္တရံ ရတနဝရံ ဇိနာမ။ ကော ဝါပိ နော ဇေတီတိ အထ ဝါ ကော နာမ ရာဇာ အမှေ ဝရဓနေန ဇေတိ။ ဣတိ သော စတူဟိ ပဒေဟိ ကောရဗျမေဝ ဃဋ္ဋေတိ။

အထ ရာဇာ ‘‘မယာ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝံ သူရော ဟုတွာ ကထေန္တော နာမ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ကော နု ခေါ ဧသော’’တိ စိန္တေတွာ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၃၈၈။

‘‘ကုဟိံ နု ရဋ္ဌေ တဝ ဇာတိဘူမိ၊ န ကောရဗျဿေဝ ဝစော တဝေဒံ၊

အဘီတောသိ နော ဝဏ္ဏနိဘာယ သဗ္ဗေ၊ အက္ခာဟိ မေ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေ စာ’’တိ။

တတ္ထ န ကောရဗျဿေဝါတိ ကုရုရဋ္ဌဝါသိကဿေဝ တဝ ဝစနံ န ဟောတိ။

တံ သုတွာ ဣတရော ‘‘အယံ ရာဇာ မမ နာမံ ပုစ္ဆတိ၊ ပုဏ္ဏကော စ နာမ ဒါသော ဟောတိ။ သစာဟံ ‘ပုဏ္ဏကောသ္မီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ ‘ဧသ ဒါသော၊ တသ္မာ မံ ပဂဗ္ဘတာယ ဧဝံ ဝဒေတီ’တိ အဝမညိဿတိ၊ အနန္တရာတီတေ အတ္တဘာဝေ နာမမဿ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၃၈၉။

‘‘ကစ္စာယနော ¶ မာဏဝကောသ္မိ ရာဇ၊ အနူနနာမော ဣတိ မဝှယန္တိ၊

အင်္ဂေသု ¶ မေ ဉာတယော ဗန္ဓဝါ စ၊ အက္ခေန ဒေဝသ္မိ ဣဓာနုပတ္တော’’တိ။

တတ္ထ အနူနနာမောတိ န ဦနနာမော။ ဣမိနာ အတ္တနော ပုဏ္ဏကနာမမေဝ ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ ကထေတိ။ ဣတိ မဝှယန္တီတိ ဣတိ မံ အဝှယန္တိ ပက္ကောသန္တိ ¶ ။ အင်္ဂေသူတိ အင်္ဂရဋ္ဌေ ကာလစမ္ပာနဂရေ ဝသန္တိ။ အက္ခေန ဒေဝသ္မီတိ ဒေဝ၊ ဇူတကီဠနတ္ထေန ဣဓ အနုပ္ပတ္တောသ္မိ။

အထ ရာဇာ ‘‘မာဏဝ၊ တွံ ဇူတေန ဇိတော ကိံ ဒဿသိ၊ ကိံ တေ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၃၉၀။

‘‘ကိံ မာဏဝဿ ရတနာနိ အတ္ထိ၊ ယေ တံ ဇိနန္တော ဟရေ အက္ခဓုတ္တော၊

ဗဟူနိ ရညော ရတနာနိ အတ္ထိ၊ တေ တွံ ဒလိဒ္ဒေါ ကထမဝှယေသီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ကိတ္တကာနိ ဘောတော မာဏဝဿ ရတနာနိ အတ္ထိ၊ ယေ တံ ဇိနန္တော အက္ခဓုတ္တော ‘‘အာဟရာ’’တိ ဝတွာ ဟရေယျ။ ရညော ပန နိဝေသနေ ဗဟူနိ ရတနာနိ အတ္ထိ၊ တေ ရာဇာနော ဧဝံ ဗဟုဓနေ တွံ ဒလိဒ္ဒေါ သမာနော ကထံ ဇူတေန အဝှယသီတိ။

တတော ပုဏ္ဏကော ဂါထမာဟ –

၁၃၉၁။

‘‘မနောဟရော နာမ မဏီ မမာယံ၊ မနောဟရံ မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊

ဣမဉ္စ အာဇညမမိတ္တတာပနံ၊ ဧတံ မေ ဇိနိတွာ ဟရေ အက္ခဓုတ္တော’’တိ။

ပါဠိပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘မဏိ မမ ဝိဇ္ဇတိ လောဟိတင်္ကော’’တိ လိခိတံ။ သော ပန မဏိ ဝေဠုရိယော၊ တသ္မာ ဣဒမေဝ သမေတိ။

တတ္ထ အာဇညန္တိ ဣမံ အာဇာနီယဿဉ္စ မဏိဉ္စာတိ ဧတံ မေ ဥဘယံ ဟရေယျ အက္ခဓုတ္တောတိ အဿံ ဒဿေတွာ ဧဝမာဟ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ဂါထမာဟ –

၁၃၉၂။

‘‘ဧကော ¶ မဏီ မာဏဝ ကိံ ကရိဿတိ၊ အာဇာနိယေကော ပန ကိံ ကရိဿတိ၊

ဗဟူနိ ရညော မဏိရတနာနိ အတ္ထိ၊ အာဇာနိယာ ဝါတဇဝါ အနပ္ပကာ’’တိ။

ဒေါဟဠကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

မဏိကဏ္ဍံ

သော ¶ ¶ ရညော ကထံ သုတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ကိံ နာမ ဧတံ ဝဒေထ၊ ဧကော အဿော အဿသဟဿံ လက္ခံ ဟောတိ၊ ဧကော မဏိ မဏိသဟဿံ လက္ခံ ဟောတိ။ န ဟိ သဗ္ဗေ အဿာ ဧကသဒိသာ၊ ဣမဿ တာဝ ဇဝံ ပဿထာ’’တိ ဝတွာ အဿံ အဘိရုဟိတွာ ပါကာရမတ္ထကေန ပေသေသိ။ သတ္တယောဇနိကံ နဂရံ အဿေဟိ ဂီဝါယ ဂီဝံ ပဟရန္တေဟိ ပရိက္ခိတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ အထာနုက္ကမေန အဿောပိ န ပညာယိ၊ ယက္ခောပိ န ပညာယိ၊ ဥဒရေ ဗဒ္ဓရတ္တပဋောဝ ပညာယိ။ သော အဿတော ဩရုယှ ‘‘ဒိဋ္ဌော၊ မဟာရာဇ၊ အဿဿ ဝေဂေါ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမ၊ ဒိဋ္ဌော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒါနိ ပုန ပဿ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ အဿံ အန္တောနဂရေ ဥယျာနေ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ပေသေသိ၊ ခုရဂ္ဂါနိ အတေမေန္တောဝ ပက္ခန္ဒိ။ အထ နံ ပဒုမပတ္တေသု ဝိစရာပေတွာ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ၊ အဿော အာဂန္တွာ ပါဏိတလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တတော ‘‘ဝဋ္ဋတေ ဧဝရူပံ အဿရတနံ နရိန္ဒာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မဟာရာဇ၊ အဿရတနံ တာဝ တိဋ္ဌတု၊ မဏိရတနဿ မဟာနုဘာဝံ ပဿာ’’တိ ဝတွာ တဿာနုဘာဝံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၃၉၃။

‘‘ဣဒဉ္စ မေ မဏိရတနံ၊ ပဿ တွံ ဒွိပဒုတ္တမ၊

ဣတ္ထီနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ၊ ပုရိသာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ။

၁၃၉၄။

‘‘မိဂါနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ၊ သကုဏာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ၊

နာဂရာဇာ သုပဏ္ဏာ စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဣတ္ထီနန္တိ ဧတသ္မိဉှိ မဏိရတနေ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ အနေကာ ဣတ္ထိဝိဂ္ဂဟာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟာ နာနပ္ပကာရာ မိဂပက္ခိသင်္ဃာ သေနင်္ဂါဒီနိ စ ပညာယန္တိ၊ တာနိ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ နိမ္မိတန္တိ ဣဒံ ဧဝရူပံ အစ္ဆေရကံ မဏိမှိ နိမ္မိတံ ပဿ။

‘‘အပရမ္ပိ ပဿာဟီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာ အာဟ –

၁၃၉၅။

‘‘ဟတ္ထာနီကံ ¶ ရထာနီကံ၊ အဿေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနေ၊

စတုရင်္ဂိနိမံ သေနံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၃၉၆။

‘‘ဟတ္ထာရောဟေ ¶ အနီကဋ္ဌေ၊ ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ၊

ဗလဂ္ဂါနိ ဝိယူဠှာနိ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဗလဂ္ဂါနီတိ ဗလာနေဝ။ ဝိယူဠှာနီတိ ဗျူဟဝသေန ဌိတာနိ။

၁၃၉၇။

‘‘ပုရံ ¶ ဥဒ္ဓါပသမ္ပန္နံ၊ ဗဟုပါကာရတောရဏံ၊

သိင်္ဃာဋကေ သုဘူမိယော၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၃၉၈။

‘‘ဧသိကာ ပရိခါယော စ၊ ပလိခံ အဂ္ဂဠာနိ စ၊

အဋ္ဋာလကေ စ ဒွါရေ စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ပုရန္တိ နဂရံ။ ဥဒ္ဓါပသမ္ပန္နန္တိ ပါကာရဝတ္ထုနာ သမ္ပန္နံ။ ဗဟုပါကာရတောရဏန္တိ ဥစ္စပါကာရတောရဏနဂရဒွါရေန သမ္ပန္နံ။ သိင်္ဃာဋကေတိ ဝီထိစတုက္ကာနိ။ သုဘူမိယောတိ နဂရူပစာရေ ဝိစိတ္တာ ရမဏီယဘူမိယော။ ဧသိကာတိ နဂရဒွါရေသု ဥဋ္ဌာပိတေ ဧသိကတ္ထမ္ဘေ။ ပလိခန္တိ ပလိဃံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အဂ္ဂဠာနီတိ နဂရဒွါရကဝါဋာနိ။ ဒွါရေ စာတိ ဂေါပုရာနိ စ။

၁၃၉၉။

‘‘ပဿ တောရဏမဂ္ဂေသု၊ နာနာဒိဇဂဏာ ဗဟူ၊

ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ စက္ကဝါကာ စ ကုက္ကုဟာ။

၁၄၀၀။

‘‘ကုဏာလကာ ဗဟူ စိတြာ၊ သိခဏ္ဍီ ဇီဝဇီဝကာ၊

နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ တောရဏမဂ္ဂေသူတိ ဧတသ္မိံ နဂရေ တောရဏဂ္ဂေသု။ ကုဏာလကာတိ ကာဠကောကိလာ။ စိတြာတိ စိတြပတ္တကောကိလာ။

၁၄၀၁။

‘‘ပဿ နဂရံ သုပါကာရံ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊

သမုဿိတဓဇံ ရမ္မံ၊ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတံ။

၁၄၀၂။

‘‘ပဿေတ္ထ ¶ ပဏ္ဏသာလာယော၊ ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ၊

နိဝေသနေ နိဝေသေ စ၊ သန္ဓိဗျူဟေ ပထဒ္ဓိယော’’တိ။

တတ္ထ သုပါကာရန္တိ ကဉ္စနပါကာရပရိက္ခိတ္တံ။ ပဏ္ဏသာလာယောတိ နာနာဘဏ္ဍပုဏ္ဏေ အာပဏေ။ နိဝေသနေ နိဝေသေ စာတိ ဂေဟာနိ စေဝ ဂေဟဝတ္ထူနိ စ။ သန္ဓိဗျူဟေတိ ဃရသန္ဓိယော စ အနိဗ္ဗိဒ္ဓရစ္ဆာ စ။ ပထဒ္ဓိယောတိ နိဗ္ဗိဒ္ဓဝီထိယော။

၁၄၀၃။

‘‘ပါနာဂါရေ ¶ စ သောဏ္ဍေ စ၊ သူနာ ဩဒနိယာ ဃရာ၊

ဝေသီ စ ဂဏိကာယော စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၀၄။

‘‘မာလာကာရေ စ ရဇကေ၊ ဂန္ဓိကေ အထ ဒုဿိကေ၊

သုဝဏ္ဏကာရေ မဏိကာရေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၀၅။

‘‘အာဠာရိကေ စ သူဒေ စ၊ နဋနာဋကဂါယိနော၊

ပါဏိဿရေ ကုမ္ဘထူနိကေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ သောဏ္ဍေ စာတိ အတ္တနော အနုရူပေဟိ ကဏ္ဌကဏ္ဏပိလန္ဓနေဟိ သမန္နာဂတေ အာပါနဘူမိံ ¶ သဇ္ဇေတွာ နိသိန္နေ သုရာသောဏ္ဍေ စ။ အာဠာရိကေတိ ပူဝပါကေ။ သူဒေတိ ဘတ္တကာရကေ။ ပါဏိဿရေတိ ပါဏိပ္ပဟာရေန ဂါယန္တေ။ ကုမ္ဘထူနိကေတိ ဃဋဒဒ္ဒရိဝါဒကေ။

၁၄၀၆။

‘‘ပဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ၊ သင်္ခါ ပဏဝဒိန္ဒိမာ၊

သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၀၇။

‘‘သမ္မတာလဉ္စ ဝီဏဉ္စ၊ နစ္စဂီတံ သုဝါဒိတံ၊

တူရိယတာဠိတသင်္ဃုဋ္ဌံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၀၈။

‘‘လင်္ဃိကာ မုဋ္ဌိကာ စေတ္ထ၊ မာယာကာရာ စ သောဘိယာ၊

ဝေတာလိကေ စ ဇလ္လေ စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ သမ္မတာလဉ္စာတိ ခဒိရာဒိသမ္မဉ္စေဝ ကံသတာလဉ္စ။ တူရိယတာဠိတသင်္ဃုဋ္ဌန္တိ နာနာတူရိယာနံ ¶ တာဠိတေဟိ သင်္ဃုဋ္ဌံ။ မုဋ္ဌိကာတိ မုဋ္ဌိကမလ္လာ။ သောဘိယာတိ နဂရသောဘနာ ဣတ္ထီ စ သမ္ပန္နရူပါ ပုရိသာ စ။ ဝေတာလိကေတိ ဝေတာလဥဋ္ဌာပကေ။ ဇလ္လေတိ မဿူနိ ကရောန္တေ နှာပိတေ။

၁၄၀၉။

‘‘သမဇ္ဇာ စေတ္ထ ဝတ္တန္တိ၊ အာကိဏ္ဏာ နရနာရိဘိ၊

မဉ္စာတိမဉ္စေ ဘူမိယော၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ မဉ္စာတိမဉ္စေတိ မဉ္စာနံ ဥပရိ ဗဒ္ဓမဉ္စေ။ ဘူမိယောတိ ရမဏီယာ သမဇ္ဇဘူမိယော။

၁၄၁၀။

‘‘ပဿ ¶ မလ္လေ သမဇ္ဇသ္မိံ၊ ဖောဋေန္တေ ဒိဂုဏံ ဘုဇံ၊

နိဟတေ နိဟတမာနေ စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ သမဇ္ဇသ္မိန္တိ မလ္လရင်္ဂေ။ နိဟတေတိ နိဟနိတွာ ဇိနိတွာ ဌိတေ။ နိဟတမာနေတိ ပရာဇိတေ။

၁၄၁၁။

‘‘ပဿ ပဗ္ဗတပါဒေသု၊ နာနာမိဂဂဏာ ဗဟူ၊

သီဟာ ဗျဂ္ဃာ ဝရာဟာ စ၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော။

၁၄၁၂။

‘‘ပလာသာဒါ ဂဝဇာ စ၊ မဟိံသာ ရောဟိတာ ရုရူ၊

ဧဏေယျာ စ ဝရာဟာ စ၊ ဂဏိနော နီကသူကရာ။

၁၄၁၃။

‘‘ကဒလိမိဂါ ဗဟူ စိတြာ၊ ဗိဠာရာ သသကဏ္ဋကာ၊

နာနာမိဂဂဏာကိဏ္ဏံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ပလာသာဒါတိ ခဂ္ဂမိဂါ။ ‘‘ပလတာ’’တိပိ ပါဌော။ ဂဝဇာတိ ဂဝယာ။ ဝရာဟာတိ ဧကာ မိဂဇာတိကာ။ တထာ ဂဏိနော စေဝ နီကသူကရာ စ။ ဗဟူ စိတြာတိ နာနပ္ပကာရာ စိတြာ မိဂါ။ ဗိဠာရာတိ အရညဗိဠာရာ။ သသကဏ္ဋကာတိ သသာ စ ကဏ္ဋကာ စ။

၁၄၁၄။

‘‘နဇ္ဇာယော ¶ သုပ္ပတိတ္ထာယော၊ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာ၊

အစ္ဆာ သဝန္တိ အမ္ဗူနိ၊ မစ္ဆဂုမ္ဗနိသေဝိတာ။

၁၄၁၅။

‘‘ကုမ္ဘီလာ ¶ မကရာ စေတ္ထ၊ သုသုမာရာ စ ကစ္ဆပါ၊

ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ၊ ဗလဇာ မုဉ္စရောဟိတာ’’တိ။

တတ္ထ နဇ္ဇာယောတိ နဒိယော။ သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာတိ သုဝဏ္ဏဝါလုကာယ သန္ထတတလာ။ ကုမ္ဘီလာတိ ဣမေ ဧဝရူပါ ဇလစရာ အန္တောနဒိယံ ဝိစရန္တိ၊ တေပိ မဏိမှိ ပဿာဟီတိ။

၁၄၁၆။

‘‘နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ၊ နာနာဒုမဂဏာယုတာ၊

ဝေဠုရိယကရောဒါယော၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဝေဠုရိယကရောဒါယောတိ ဝေဠုရိယပါသာဏေ ပဟရိတွာ သဒ္ဒံ ကရောန္တိယော ဧဝရူပါ နဇ္ဇာယောတိ။

၁၄၁၇။

‘‘ပဿေတ္ထ ပေါက္ခရဏိယော၊ သုဝိဘတ္တာ စတုဒ္ဒိသာ၊

နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ၊ ပုထုလောမနိသေဝိတာ။

၁၄၁၈။

‘‘သမန္တောဒကသမ္ပန္နံ၊ မဟိံ သာဂရကုဏ္ဍလံ၊

ဥပေတံ ဝနရာဇေဟိ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ပုထုလောမနိသေဝိတာတိ မဟာမစ္ဆေဟိ နိသေဝိတာ။ ဝနရာဇေဟီတိ ဝနရာဇီဟိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

၁၄၁၉။

‘‘ပုရတော ဝိဒေဟေ ပဿ၊ ဂေါယာနိယေ စ ပစ္ဆတော၊

ကုရုယော ဇမ္ဗုဒီပဉ္စ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၀။

‘‘ပဿ စန္ဒံ သူရိယဉ္စ၊ ဩဘာသန္တေ စတုဒ္ဒိသာ၊

သိနေရုံ အနုပရိယန္တေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၁။

‘‘သိနေရုံ ဟိမဝန္တဉ္စ၊ သာဂရဉ္စ မဟီတလံ၊

စတ္တာရော စ မဟာရာဇေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၂။

‘‘အာရာမေ ¶ ဝနဂုမ္ဗေ စ၊ ပါဋိယေ စ သိလုစ္စယေ၊

ရမ္မေ ကိမ္ပုရိသာကိဏ္ဏေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၃။

‘‘ဖာရုသကံ စိတ္တလတံ၊ မိဿကံ နန္ဒနံ ဝနံ၊

ဝေဇယန္တဉ္စ ပါသာဒံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၄။

‘‘သုဓမ္မံ တာဝတိံသဉ္စ၊ ပါရိဆတ္တဉ္စ ပုပ္ဖိတံ၊

ဧရာဝဏံ နာဂရာဇံ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၅။

‘‘ပဿေတ္ထ ဒေဝကညာယော၊ နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ၊

နန္ဒနေ ဝိစရန္တိယော၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၆။

‘‘ပဿေတ္ထ ¶ ¶ ဒေဝကညာယော၊ ဒေဝပုတ္တပလောဘိနီ၊

ဒေဝပုတ္တေ ရမမာနေ၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝိဒေဟေတိ ပုဗ္ဗဝိဒေဟဒီပံ။ ဂေါယာနိယေတိ အပရဂေါယာနဒီပံ။ ကုရုယောတိ ဥတ္တရကုရု စ ဒက္ခိဏတော ဇမ္ဗုဒီပဉ္စ။ အနုပရိယန္တေတိ ဧတေ စန္ဒိမသူရိယေ သိနေရုံ အနုပရိယာယန္တေ။ ပါဋိယေတိ ပတ္ထရိတွာ ဌပိတေ ဝိယ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ။

၁၄၂၇။

‘‘ပရောသဟဿပါသာဒေ၊ ဝေဠုရိယဖလသန္ထတေ၊

ပဇ္ဇလန္တေ စ ဝဏ္ဏေန၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၈။

‘‘တာဝတိံသေ စ ယာမေ စ၊ တုသိတေ စာပိ နိမ္မိတေ၊

ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော၊ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။

၁၄၂၉။

‘‘ပဿေတ္ထ ပေါက္ခရဏိယော၊ ဝိပ္ပသန္နောဒိကာ သုစီ၊

မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စာ’’တိ။

တတ္ထ ပရောသဟဿန္တိ တာဝတိံသဘဝနေ အတိရေကသဟဿပါသာဒေ။

၁၄၃၀။

‘‘ဒသေတ္ထ ¶ ရာဇိယော သေတာ၊ ဒသ နီလာ မနောရမာ၊

ဆ ပိင်္ဂလာ ပန္နရသ၊ ဟလိဒ္ဒါ စ စတုဒ္ဒသ။

၁၄၃၁။

‘‘ဝီသတိ တတ္ထ သောဝဏ္ဏာ၊ ဝီသတိ ရဇတာမယာ၊

ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘာ၊ တာဝ ဒိဿန္တိ တိံသတိ။

၁၄၃၂။

‘‘ဒသေတ္ထ ကာဠိယော ဆစ္စ၊ မဉ္ဇေဋ္ဌာ ပန္နဝီသတိ၊

မိဿာ ဗန္ဓုကပုပ္ဖေဟိ၊ နီလုပ္ပလဝိစိတ္တိကာ။

၁၄၃၃။

‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ၊ အစ္စိမန္တံ ပဘဿရံ၊

ဩဓိသုင်္ကံ မဟာရာဇ၊ ပဿ တွံ ဒွိပဒုတ္တမာ’’တိ။

တတ္ထ ဒသေတ္ထ ရာဇိယော သေတာတိ ဧတသ္မိံ မဏိက္ခန္ဓေ ဒသ သေတရာဇိယော။ ဆ ပိင်္ဂလာ ပန္နရသာတိ ဆ စ ပန္နရသ စာတိ ဧကဝီသတိ ပိင်္ဂလရာဇိယော ¶ ။ ဟလိဒ္ဒါတိ ဟလိဒ္ဒဝဏ္ဏာ စတုဒ္ဒသ။ တိံသတီတိ ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘာ တိံသ ရာဇိယော။ ဒသ ဆစ္စာတိ ဒသ စ ဆ စ သောဠသ ကာဠရာဇိယော။ ပန္နဝီသတီတိ ပဉ္စဝီသတိ မဉ္ဇေဋ္ဌဝဏ္ဏာ ပဘဿရာ။ မိဿာ ဗန္ဓုကပုပ္ဖေဟီတိ ကာဠမဉ္ဇေဋ္ဌဝဏ္ဏရာဇိယော ဧတေဟိ မိဿာ ဝိစိတ္တိကာ ပဿ။ ဧတ္ထ ဟိ ကာဠရာဇိယော ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖေဟိ မိဿာ၊ မဉ္ဇေဋ္ဌရာဇိယော နီလုပ္ပလေဟိ ဝိစိတ္တိကာ။ ဩဓိသုင်္ကန္တိ သုင်္ကကောဋ္ဌာသံ။ ယော မံ ဇူတေ ဇိနိဿတိ၊ တဿိမံ သုင်္ကကောဋ္ဌာသံ ပဿာတိ ဝဒတိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဟောတု သုင်္ကံ၊ မဟာရာဇာ’’တိပိ ပါဌော။ တဿတ္ထော – ဒွိပဒုတ္တမ ပဿ တွံ ဣမံ ဧဝရူပံ မဏိက္ခန္ဓံ၊ ဣဒမေဝ၊ မဟာရာဇ၊ သုင်္ကံ ဟောတု။ ယော မံ ဇူတေ ဇိနိဿတိ၊ တဿိဒံ ဘဝိဿတီတိ။

မဏိကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

အက္ခကဏ္ဍံ

ဧဝံ ¶ ဝတွာ ပုဏ္ဏကော ‘‘မဟာရာဇ၊ အဟံ တာဝ ဇူတေ ပရာဇိတော ဣမံ မဏိရတနံ ဒဿာမိ၊ တွံ ပန ကိံ ဒဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ၊ မမ သရီရဉ္စ ဒေဝိဉ္စ သေတစ္ဆတ္တဉ္စ ဌပေတွာ သေသံ မမ သန္တကံ သုင်္ကံ ဟောတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဒေဝ၊ မာ စိရာယိ၊ အဟံ ဒူရာဂတော၊ ခိပ္ပံ ဇူတမဏ္ဍလံ သဇ္ဇာပေဟီ’’တိ။ ရာဇာ အမစ္စေ အာဏာပေသိ။ တေ ခိပ္ပံ ဇူတမဏ္ဍလံ သဇ္ဇေတွာ ¶ ရညော ဝရပေါတ္ထကတ္ထရဏံ သန္ထရိတွာ သေသရာဇူနဉ္စာပိ အာသနာနိ ပညပေတွာ ပုဏ္ဏကဿပိ ပတိရူပံ အာသနံ ပညပေတွာ ရညော ကာလံ အာရောစယိံသု။ တတော ပုဏ္ဏကော ရာဇာနံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၁၄၃၄။

‘‘ဥပါဂတံ ရာဇ မုပေဟိ လက္ခံ၊ နေတာဒိသံ မဏိရတနံ တဝတ္ထိ၊

ဓမ္မေန ဇိဿာမ အသာဟသေန၊ ဇိတော စ နော ခိပ္ပမဝါကရောဟီ’’တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ ဇူတသာလာယ ကမ္မံ ဥပါဂတံ နိဋ္ဌိတံ၊ ဧတာဒိသံ မဏိရတနံ တဝ နတ္ထိ၊ မာ ပပဉ္စံ ကရောဟိ၊ ဥပေဟိ လက္ခံ အက္ခေဟိ ကီဠနဋ္ဌာနံ ¶ ဥပဂစ္ဆ။ ကီဠန္တာ စ မယံ ဓမ္မေန ဇိဿာမ၊ ဓမ္မေနေဝ နော အသာဟသေန ဇယော ဟောတု။ သစေ ပန တွံ ဇိတော ဘဝိဿသိ၊ အထ နော ခိပ္ပမဝါကရောဟိ၊ ပပဉ္စံ အကတွာဝ ဇိတော ဓနံ ဒဒေယျာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အထ နံ ရာဇာ ‘‘မာဏဝ၊ တွံ မံ ‘ရာဇာ’တိ မာ ဘာယိ၊ ဓမ္မေနေဝ နော အသာဟသေန ဇယပရာဇယော ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော ‘‘အမှာကံ ဓမ္မေနေဝ ဇယပရာဇယဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ တေပိ ရာဇာနော သက္ခိံ ကရောန္တော ဂါထမာဟ –

၁၄၃၅။

‘‘ပဉ္စာလ ပစ္စုဂ္ဂတ သူရသေန၊ မစ္ဆာ စ မဒ္ဒါ သဟ ကေကကေဘိ၊

ပဿန္တု နောတေ အသဌေန ယုဒ္ဓံ၊ န နော သဘာယံ န ကရောန္တိ ကိဉ္စီ’’တိ။

တတ္ထ ပစ္စုဂ္ဂတာတိ ဥဂ္ဂတတ္တာ ပညာတတ္တာ ပါကဋတ္တာ ပဉ္စာလရာဇာနမေဝါလပတိ။ မစ္ဆာ စာတိ တွဉ္စ၊ သမ္မ မစ္ဆရာဇ။ မဒ္ဒါတိ မဒ္ဒရာဇ။ သဟ ကေကကေဘီတိ ကေကကေဘိနာမေန ဇနပဒေန သဟ ဝတ္တမာနကေကကေဘိရာဇ၊ တွဉ္စ။ အထ ဝါ ¶ သဟသဒ္ဒံ ‘‘ကေကကေဘီ’’တိ ပဒဿ ပစ္ဆတော ဌပေတွာ ပစ္စုဂ္ဂတသဒ္ဒဉ္စ သူရသေနဝိသေသနံ ကတွာ ပဉ္စာလပစ္စုဂ္ဂတသူရသေန မစ္ဆာ စ မဒ္ဒါ စ ကေကကေဘိ သဟ သေသရာဇာနော စာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပဿန္တု နောတေတိ အမှာကံ ဒွိန္နံ ဧတေ ရာဇာနော အသဌေန အက္ခယုဒ္ဓံ ပဿန္တု။ န နော သဘာယံ န ကရောန္တိ ကိဉ္စီတိ ဧတ္ထ နောတိ နိပါတမတ္တံ၊ သဘာယံ ကိဉ္စိ သက္ခိံ န န ကရောန္တိ၊ ခတ္တိယေပိ ဗြာဟ္မဏေပိ ကရောန္တိယေဝ၊ တသ္မာ သစေ ကိဉ္စိ အကာရဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘‘န နော သုတံ၊ န နော ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ဝတ္တုံ န လဘိဿထ၊ အပ္ပမတ္တာ ဟောထာတိ။

ဧဝံ ယက္ခသေနာပတိ ရာဇာနော သက္ခိံ အကာသိ။ ရာဇာပိ ဧကသတရာဇပရိဝုတော ပုဏ္ဏကံ ဂဟေတွာ ¶ ဇူတသာလံ ပါဝိသိ။ သဗ္ဗေပိ ပတိရူပါသနေသု နိသီဒိံသု၊ ရဇတဖလကေ သုဝဏ္ဏပါသကေ ဌပယိံသု။ ပုဏ္ဏကော တုရိတတုရိတော အာဟ ‘‘မဟာရာဇ၊ ပါသကေသု အာယာ နာမ မာလိကံ သာဝဋ္ဋံ ဗဟုလံ သန္တိဘဒြာဒယော စတုဝီသတိ၊ တေသု တုမှေ အတ္တနော ရုစ္စနကံ အာယံ ဂဏှထာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ဗဟုလံ ဂဏှိ။ ပုဏ္ဏကော ¶ သာဝဋ္ဋံ ဂဏှိ။ အထ နံ ရာဇာ အာဟ ‘‘တေန ဟိ တာဝ မာဏဝ၊ ပါသကေ ပါတေဟီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ပဌမံ မမ ဝါရော န ပါပုဏာတိ၊ တုမှေ ပါတေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တဿ ပန တတိယေ အတ္တဘာဝေ မာတုဘူတပုဗ္ဗာ အာရက္ခဒေဝတာ၊ တဿာ အာနုဘာဝေန ရာဇာ ဇူတေ ဇိနာတိ။ သာ တဿ အဝိဒူရေ ဌိတာ အဟောသိ။ ရာဇာ ဒေဝဓီတရံ အနုဿရိတွာ ဇူတဂီတံ ဂါယန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ –

‘‘သဗ္ဗာ နဒီ ဝင်္ကဂတီ၊ သဗ္ဗေ ကဋ္ဌမယာ ဝနာ၊

သဗ္ဗိတ္ထိယော ကရေ ပါပံ၊ လဘမာနေ နိဝါတကေ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၀၈)၊

‘‘အထ ပဿတု မံ အမ္မ၊ ဝိဇယံ မေ ပဒိဿတု၊

အနုကမ္ပာဟိ မေ အမ္မ၊ မဟန္တံ ဇယမေဿတု။

‘‘ဒေဝတေ တွဇ္ဇ ရက္ခ ဒေဝိ၊ ပဿ မာ မံ ဝိဘာဝေယျ၊

အနုကမ္ပကာ ပတိဋ္ဌာ စ၊ ပဿ ဘဒြာနိ ရက္ခိတုံ။

‘‘ဇမ္ဗောနဒမယံ ပါသံ၊ စတုရံသမဋ္ဌင်္ဂုလိ၊

ဝိဘာတိ ပရိသမဇ္ဈေ၊ သဗ္ဗကာမဒဒေါ ဘဝ။

‘‘ဒေဝတေ မေ ဇယံ ဒေဟိ၊ ပဿ မံ အပ္ပဘာဂိနံ၊

မာတာနုကမ္ပကော ပေါသော၊ သဒါ ဘဒြာနိ ပဿတိ။

‘‘အဋ္ဌကံ မာလိကံ ဝုတ္တံ၊ သာဝဋ္ဋဉ္စ ဆကံ မတံ၊

စတုက္ကံ ဗဟုလံ ဉေယျံ၊ ဒွိဗိန္ဒုသန္တိဘဒြကံ၊

စတုဝီသတိ အာယာ စ၊ မုနိန္ဒေန ပကာသိတာ’’တိ။

ရာဇာ ဧဝံ ဇူတဂီတံ ဂါယိတွာ ပါသကေ ဟတ္ထေန ပရိဝတ္တေတွာ အာကာသေ ခိပိ။ ပုဏ္ဏကဿ အာနုဘာဝေန ပါသကာ ရညော ပရာဇယာယ ဘဿန္တိ။ ရာဇာ ဇူတသိပ္ပမှိ အတိကုသလတာယ ပါသကေ အတ္တနော ¶ ပရာဇယာယ ¶ ဘဿန္တေ ဉတွာ အာကာသေယေဝ သင်္ကဍ္ဎန္တော ဂဟေတွာ ပုန အာကာသေ ခိပိ။ ဒုတိယမ္ပိ အတ္တနော ပရာဇယာယ ဘဿန္တေ ဉတွာ တထေဝ အဂ္ဂဟေသိ။ တတော ပုဏ္ဏကော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ရာဇာ မာဒိသေန ယက္ခေန သဒ္ဓိံ ဇူတံ ကီဠန္တော ဘဿမာနေ ပါသကေ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဂဏှာတိ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ။ သော ဩလောကေန္တော တဿ အာရက္ခဒေဝတာယ အာနုဘာဝံ ဉတွာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ကုဒ္ဓါ ဝိယ နံ ဩလောကေသိ။ သာ ဘီတတသိတာ ¶ ပလာယိတွာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတမတ္ထကံ ပတွာ ကမ္ပမာနာ ဩလောကေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ တတိယမ္ပိ ပါသကေ ခိပိတွာ အတ္တနော ပရာဇယာယ ဘဿန္တေ ဉတွာပိ ပုဏ္ဏကဿာနုဘာဝေန ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဂဏှိတုံ နာသက္ခိ။ တေ ရညော ပရာဇယာယ ပတိံသု။ အထဿ ပရာဇိတဘာဝံ ဉတွာ ပုဏ္ဏကော အပ္ဖောဋေတွာ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ‘‘ဇိတံ မေ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိ။ သော သဒ္ဒေါ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဖရိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၃၆။

‘‘တေ ပါဝိသုံ အက္ခမဒေန မတ္တာ၊ ရာဇာ ကုရူနံ ပုဏ္ဏကော စာပိ ယက္ခော၊

ရာဇာ ကလိံ ဝိစ္စိနမဂ္ဂဟေသိ၊ ကဋံ အဂ္ဂဟီ ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော။

၁၄၃၇။

‘‘တေ တတ္ထ ဇူတေ ဥဘယေ သမာဂတေ၊ ရညံ သကာသေ သခီနဉ္စ မဇ္ဈေ၊

အဇေသိ ယက္ခော နရဝီရသေဋ္ဌံ၊ တတ္ထပ္ပနာဒေါ တုမုလော ဗဘူဝါ’’တိ။

တတ္ထ ပါဝိသုန္တိ ဇူတသာလံ ပဝိသိံသု။ ဝိစ္စိနန္တိ ရာဇာ စတုဝီသတိယာ အာယေသု ဝိစိနန္တော ကလိံ ပရာဇယဂ္ဂါဟံ အဂ္ဂဟေသိ။ ကဋံ အဂ္ဂဟီတိ ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော ဇယဂ္ဂါဟံ ဂဏှိ။ တေ တတ္ထ ဇူတေ ဥဘယေ သမာဂတေတိ တေ တတ္ထ ဇူတေ သမာဂတာ ဥဘော ဇူတံ ကီဠိံသူတိ အတ္ထော။ ရညန္တိ အထ တေသံ ဧကသတရာဇူနံ သကာသေ အဝသေသာနဉ္စ သခီနံ မဇ္ဈေ သော ယက္ခော နရဝီရသေဋ္ဌံ ရာဇာနံ အဇေသိ။ တတ္ထပ္ပနာဒေါ တုမုလော ဗဘူဝါတိ တသ္မိံ ဇူတမဏ္ဍလေ ‘‘ရညော ပရာဇိတဘာဝံ ဇာနာထ၊ ဇိတံ မေ၊ ဇိတံ မေ’’တိ မဟန္တော သဒ္ဒေါ အဟောသိ။

ရာဇာ ပရာဇိတော အနတ္တမနော အဟောသိ။ အထ နံ သမဿာသေန္တော ပုဏ္ဏကော ဂါထမာဟ –

၁၄၃၈။

‘‘ဇယော ¶ ¶ မဟာရာဇ ပရာဇယော စ၊ အာယူဟတံ အညတရဿ ဟောတိ၊

ဇနိန္ဒ ဇီနောသိ ဝရဒ္ဓနေန၊ ဇိတော စ မေ ခိပ္ပမဝါကရောဟီ’’တိ။

တတ္ထ အာယူဟတန္တိ ဒွိန္နံ ဝါယာမမာနာနံ အညတရဿ ဧဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပရာဇိတောမှီ’’တိ ¶ မာ စိန္တယိ။ ဇီနောသီတိ ပရိဟီနောသိ။ ဝရဒ္ဓနေနာတိ ပရမဓနေန။ ခိပ္ပမဝါကရောဟီတိ ခိပ္ပံ မေ ဇယံ ဓနံ ဒေဟီတိ။

အထ နံ ရာဇာ ‘‘ဂဏှ၊ တာတာ’’တိ ဝဒန္တော ဂါထမာဟ –

၁၄၃၉။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝါဿာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ၊ ယဉ္စာပိ မယှံ ရတနံ ပထဗျာ၊

ဂဏှာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ၊ အာဒါယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆာ’’တိ။

ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၄၄၀။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝါဿာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ၊ ယဉ္စာပိ တုယှံ ရတနံ ပထဗျာ၊

တေသံ ဝရော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ၊ သော မေ ဇိတော တံ မေ အဝါကရောဟီ’’တိ။

တတ္ထ သော မေ ဇိတော တံ မေတိ မယာ ဟိ တဝ ဝိဇိတေ ဥတ္တမံ ရတနံ ဇိတံ၊ သော စ သဗ္ဗရတနာနံ ဝရော ဝိဓုရော၊ တသ္မာ၊ ဒေဝ၊ သော မယာ ဇိတော နာမ ဟောတိ၊ တံ မေ ဒေဟီတိ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၄၄၁။

‘‘အတ္တာ စ မေ သော သရဏံ ဂတီ စ၊ ဒီပေါ စ လေဏော စ ပရာယဏော စ၊

အသန္တုလေယျော မမ သော ဓနေန၊ ပါဏေန မေ သာဒိသော ဧသ ကတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ အတ္တာ စ မေ သောတိ သော မယှံ အတ္တာ စ၊ မယာ စ ‘‘အတ္တာနံ ဌပေတွာ သေသံ ဒဿာမီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တံ မာ ဂဏှိ။ န ကေဝလဉ္စ အတ္တာဝ ¶ ၊ အထ ခေါ မေ သော သရဏဉ္စ ဂတိ စ ဒီပေါ စ လေဏော စ ပရာယဏော စ။ အသန္တုလေယျော မမ သော ဓနေနာတိ သတ္တဝိဓေန ရတနေန သဒ္ဓိံ န တုလေတဗ္ဗောတိ။

ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၄၄၂။

‘‘စိရံ ဝိဝါဒေါ မမ တုယှဉ္စဿ၊ ကာမဉ္စ ပုစ္ဆာမ တမေဝ ဂန္တွာ၊

ဧသောဝ ¶ နော ဝိဝရတု ဧတမတ္ထံ၊ ယံ ဝက္ခတီ ဟောတု ကထာ ဥဘိန္န’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဝိဝရတု ဧတမတ္ထန္တိ ‘‘သော တဝ အတ္တာ ဝါ န ဝါ’’တိ ဧတမတ္ထံ ဧသောဝ ပကာသေတု။ ဟောတု ကထာ ဥဘိန္နန္တိ ယံ သော ဝက္ခတိ၊ သာယေဝ နော ဥဘိန္နံ ကထာ ဟောတု၊ တံ ပမာဏံ ဟောတူတိ အတ္ထော။

ရာဇာ အာဟ –

၁၄၄၃။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သစ္စံ ဘဏသိ၊ န စ မာဏဝ သာဟသံ၊

တမေဝ ဂန္တွာ ပုစ္ဆာမ၊ တေန တုဿာမုဘော ဇနာ’’တိ။

တတ္ထ န စ မာဏဝ သာဟသန္တိ မယှံ ပသယှ သာဟသိကဝစနံ န စ ဘဏသိ။

ဧဝံ ဝတွာ ရာဇာ ဧကသတရာဇာနော ပုဏ္ဏကဉ္စ ဂဟေတွာ တုဋ္ဌမာနသော ဝေဂေန ဓမ္မသဘံ အဂမာသိ။ ပဏ္ဍိတောပိ အာသနာ ဩရုယှ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ပုဏ္ဏကော မဟာသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတ၊ ‘တွံ ဓမ္မေ ဌိတော ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာဝါဒံ န ဘဏသီ’တိ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ တေ သကလလောကေ ဖုဋော၊ အဟံ ပန တေ အဇ္ဇ ဓမ္မေ ဌိတဘာဝံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၁၄၄၄။

‘‘သစ္စံ နု ဒေဝါ ဝိဒဟူ ကုရူနံ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ ဝိဓုရံ နာမမစ္စံ၊

ဒါသောသိ ရညော ဥဒ ဝါသိ ဉာတိ၊ ဝိဓုရောတိ သင်္ခါ ကတမာသိ လောကေ’’တိ။

တတ္ထ သစ္စံ နု ဒေဝါ ဝိဒဟူ ကုရူနံ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ ဝိဓုရံ နာမမစ္စန္တိ ‘‘ကုရူနံ ရဋ္ဌေ ဝိဓုရော နာမ အမစ္စော ဓမ္မေ ဌိတော ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာဝါဒံ န ¶ ဘဏတီ’’တိ ဧဝံ ဒေဝါ ဝိဒဟူ ဝိဒဟန္တိ ကထေန္တိ ပကာသေန္တိ၊ ဧဝံ ဝိဒဟမာနာ တေ ဒေဝါ သစ္စံ နု ဝိဒဟန္တိ၊ ဥဒါဟု အဘူတဝါဒါယေဝေတေတိ။ ဝိဓုရောတိ သင်္ခါ ကတမာသိ လောကေတိ ယာ ဧသာ တဝ ‘‘ဝိဓုရော’’တိ လောကေ သင်္ခါ ပညတ္တိ၊ သာ ကတမာ အာသိ၊ တွံ ပကာသေဟိ၊ ကိံ နု ရညော ဒါသော နီစတရဇာတိကော၊ ဥဒါဟု သမော ဝါ ဥတ္တရိတရော ဝါ ဉာတီတိ ဣဒံ တာဝ မေ အာစိက္ခ၊ ဒါသောသိ ရညော၊ ဥဒ ဝါသိ ဉာတီတိ။

အထ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ မံ ဧဝံ ပုစ္ဆတိ၊ အဟံ ခေါ ပနေတံ ‘ရညော ဉာတီ’တိပိ ‘ရညော ဥတ္တရိတရော’တိပိ ‘ရညော န ကိဉ္စိ ဟောမီ’တိပိ သညာပေတုံ သက္ကောမိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဣမသ္မိံ လောကေ ¶ သစ္စသမော အဝဿယော ¶ နာမ နတ္ထိ၊ သစ္စမေဝ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မာဏဝ၊ နေဝါဟံ ရညော ဉာတိ၊ န ဥတ္တရိတရော၊ စတုန္နံ ပန ဒါသာနံ အညတရော’’တိ ဒဿေတုံ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၄၄၅။

‘‘အာမာယဒါသာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ၊ ဓနေန ကီတာပိ ဘဝန္တိ ဒါသာ၊

သယမ္ပိ ဟေကေ ဥပယန္တိ ဒါသာ၊ ဘယာ ပဏုန္နာပိ ဘဝန္တိ ဒါသာ။

၁၄၄၆။

‘‘ဧတေ နရာနံ စတုရောဝ ဒါသာ၊ အဒ္ဓါ ဟိ ယောနိတော အဟမ္ပိ ဇာတော၊

ဘဝေါ စ ရညော အဘဝေါ စ ရညော၊ ဒါသာဟံ ဒေဝဿ ပရမ္ပိ ဂန္တွာ၊

ဓမ္မေန မံ မာဏဝ တုယှ ဒဇ္ဇာ’’တိ။

တတ္ထ အာမာယဒါသာတိ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဇာတဒါသာ။ သယမ္ပိ ဟေကေ ဥပယန္တိ ဒါသာတိ ယေ ကေစိ ဥပဋ္ဌာကဇာတိကာ၊ သဗ္ဗေ တေ သယံ ဒါသဘာဝံ ဥပဂတာ ဒါသာ နာမ။ ဘယာ ပဏုန္နာတိ ရာဇဘယေန ဝါ စောရဘယေန ဝါ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော ပဏုန္နာ ကရမရာ ဟုတွာ ပရဝိသယံ ဂတာပိ ဒါသာယေဝ နာမ။ အဒ္ဓါ ဟိ ယောနိတော အဟမ္ပိ ဇာတောတိ မာဏဝ၊ ဧကံသေနေဝ အဟမ္ပိ စတူသု ဒါသယောနီသု ဧကတော သယံ ဒါသယောနိတော နိဗ္ဗတ္တဒါသော။ ဘဝေါ စ ရညော အဘဝေါ စ ရညောတိ ရညော ¶ ဝုဍ္ဎိ ဝါ ဟောတု အဝုဍ္ဎိ ဝါ၊ န သက္ကာ မယာ မုသာ ဘာသိတုံ။ ပရမ္ပီတိ ဒူရံ ဂန္တွာပိ အဟံ ဒေဝဿ ဒါသောယေဝ။ ဒဇ္ဇာတိ မံ ရာဇာ ဇယဓနေန ခဏ္ဍေတွာ တုယှံ ဒေန္တော ဓမ္မေန သဘာဝေန ဒဒေယျာတိ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ပုန အပ္ဖောဋေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၄၄၇။

‘‘အယံ ဒုတီယော ဝိဇယော မမဇ္ဇ၊ ပုဋ္ဌော ဟိ ကတ္တာ ဝိဝရေတ္ထ ပဉှံ၊

အဓမ္မရူပေါ ဝတ ရာဇသေဋ္ဌော၊ သုဘာသိတံ နာနုဇာနာသိ မယှ’’န္တိ။

တတ္ထ ရာဇသေဋ္ဌောတိ အယံ ရာဇသေဋ္ဌော အဓမ္မရူပေါ ဝတ။ သုဘာသိတန္တိ ဝိဓုရပဏ္ဍိတေန သုကထိတံ သုဝိနိစ္ဆိတံ။ နာနုဇာနာသိ မယှန္တိ ဣဒါနေတံ ဝိဓုရပဏ္ဍိတံ မယှံ ကသ္မာ နာနုဇာနာသိ၊ ကိမတ္ထံ န ဒေသီတိ ဝဒတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ အနတ္တမနော ဟုတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတော မာဒိသံ ယသဒါယကံ အနောလောကေတွာ ဣဒါနိ ဒိဋ္ဌံ ¶ မာဏဝကံ ဩလောကေတီ’’တိ မဟာသတ္တဿ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘မာဏဝ၊ သစေ သော ဒါသော မေ ဘဝေယျ၊ တံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၁၄၄၈။

‘‘ဧဝံ ¶ စေ နော သော ဝိဝရေတ္ထ ပဉှံ၊ ဒါသောဟမသ္မိ န စ ခေါသ္မိ ဉာတိ၊

ဂဏှာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ၊ အာဒါယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆာ’’တိ။

တတ္ထ ဧဝံ စေ နော သော ဝိဝရေတ္ထ ပဉှန္တိ သစေ သော အမှာကံ ပဉှံ ‘‘ဒါသောဟမသ္မိ၊ န စ ခေါသ္မိ ဉာတီ’’တိ ဧဝံ ဝိဝရိ ဧတ္ထ ပရိသမဏ္ဍလေ၊ အထ ကိံ အစ္ဆသိ၊ သကလလောကေ ဓနာနံ ဝရံ ဧတံ ဂဏှ၊ ဂဟေတွာ စ ပန ယေန ဣစ္ဆသိ၊ တေန ဂစ္ဆာတိ။

အက္ခကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ဃရာဝါသပဉှာ

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ ရာဇာ စိန္တေသိ ‘‘ပဏ္ဍိတံ ဂဟေတွာ မာဏဝေါ ယထာရုစိ ဂမိဿတိ၊ တဿ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ မယှံ မဓုရဓမ္မကထာ ဒုလ္လဘာ ဘဝိဿတိ၊ ယံနူနာဟံ ဣမံ အတ္တနော ဌာနေ ဌပေတွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒပေတွာ ဃရာဝါသပဉှံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ နံ ရာဇာ ဧဝမာဟ ‘‘ပဏ္ဍိတ၊ တုမှာကံ ဂတကာလေ မမ မဓုရဓမ္မကထာ ဒုလ္လဘာ ဘဝိဿတိ၊ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ဌာနေ ဌတွာ မယှံ ဃရာဝါသပဉှံ ကထေထာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ ရညာ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တတြာယံ ပဉှော –

၁၄၄၉။

‘‘ဝိဓုရ ဝသမာနဿ၊ ဂဟဋ္ဌဿ သကံ ဃရံ၊

ခေမာ ဝုတ္တိ ကထံ အဿ၊ ကထံ နု အဿ သင်္ဂဟော။

၁၄၅၀။

‘‘အဗျာဗဇ္ဈံ ကထံ အဿ၊ သစ္စဝါဒီ စ မာဏဝေါ၊

အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ ကထံ ပေစ္စ န သောစတီ’’တိ။

တတ္ထ ခေမာ ဝုတ္တိ ကထံ အဿာတိ ကထံ ဃရာဝါသံ ဝသန္တဿ ဂဟဋ္ဌဿ ခေမာ နိဗ္ဘယာ ဝုတ္တိ ဘဝေယျ။ ကထံ နု အဿ သင်္ဂဟောတိ စတုဗ္ဗိဓော သင်္ဂဟဝတ္ထုသင်္ခါတော သင်္ဂဟော တဿ ကထံ ဘဝေယျ ¶ ။ အဗျာဗဇ္ဈန္တိ နိဒ္ဒုက္ခတာ။ သစ္စဝါဒီ စာတိ ကထံ နု မာဏဝေါ သစ္စဝါဒီ နာမ ဘဝေယျ။ ပေစ္စာတိ ပရလောကံ ဂန္တွာ။

တံ သုတွာ ပဏ္ဍိတော ရညော ပဉှံ ကထေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၅၁။

‘‘တံ တတ္ထ ဂတိမာ ဓိတိမာ၊ မတိမာ အတ္ထဒဿိမာ၊

သင်္ခါတာ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ ဝိဓုရော ဧတဒဗြဝိ။

၁၄၅၂။

‘‘န သာဓာရဏဒါရဿ၊ န ဘုဉ္ဇေ သာဒုမေကကော၊

န သေဝေ လောကာယတိကံ၊ နေတံ ပညာယ ဝဍ္ဎနံ။

၁၄၅၃။

‘‘သီလဝါ ဝတ္တသမ္ပန္နော၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊

နိဝါတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓါ၊ သုရတော သခိလော မုဒု။

၁၄၅၄။

‘‘သင်္ဂဟေတာ ¶ ¶ စ မိတ္တာနံ၊ သံဝိဘာဂီ ဝိဓာနဝါ၊

တပ္ပေယျ အန္နပါနေန၊ သဒါ သမဏဗြာဟ္မဏေ။

၁၄၅၅။

‘‘ဓမ္မကာမော သုတာဓာရော၊ ဘဝေယျ ပရိပုစ္ဆကော၊

သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၁၄၅၆။

‘‘ဃရမာဝသမာနဿ၊ ဂဟဋ္ဌဿ သကံ ဃရံ၊

ခေမာ ဝုတ္တိ သိယာ ဧဝံ၊ ဧဝံ နု အဿ သင်္ဂဟော။

၁၄၅၇။

‘‘အဗျာဗဇ္ဈံ သိယာ ဧဝံ၊ သစ္စဝါဒီ စ မာဏဝေါ၊

အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတီ’’တိ။

တတ္ထ တံ တတ္ထာတိ ဘိက္ခဝေ၊ တံ ရာဇာနံ တတ္ထ ဓမ္မသဘာယံ ဉာဏဂတိယာ ဂတိမာ၊ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နဝီရိယေန ဓိတိမာ၊ ဘူရိသမာယ ဝိပုလာယ ပညာယ မတိမာ၊ သဏှသုခုမတ္ထဒဿိနာ ဉာဏေန အတ္ထဒဿိမာ၊ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဇာနနဉာဏသင်္ခါတာယ ပညာယ သဗ္ဗဓမ္မာနံ သင်္ခါတာ၊ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော ဧတံ ‘‘န သာဓာရဏဒါရဿာ’’တိအာဒိဝစနံ အဗြဝိ။ တတ္ထ ယော ပရေသံ ဒါရေသု အပရဇ္ဈတိ ¶ ၊ သော သာဓာရဏဒါရော နာမ၊ တာဒိသော န အဿ ဘဝေယျ။ န ဘုဉ္ဇေ သာဒုမေကကောတိ သာဒုရသံ ပဏီတဘောဇနံ အညေသံ အဒတွာ ဧကကောဝ န ဘုဉ္ဇေယျ။ လောကာယတိကန္တိ အနတ္ထနိဿိတံ သဂ္ဂမဂ္ဂါနံ အဒါယကံ အနိယျာနိကံ ဝိတဏ္ဍသလ္လာပံ လောကာယတိကဝါဒံ န သေဝေယျ။ နေတံ ပညာယ ဝဍ္ဎနန္တိ န ဟိ ဧတံ လောကာယတိကံ ပညာယ ဝဍ္ဎနံ။ သီလဝါတိ အခဏ္ဍေဟိ ပဉ္စဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော။ ဝတ္တသမ္ပန္နောတိ ဃရာဝါသဝတ္တေန ဝါ ရာဇဝတ္တေန ဝါ သမန္နာဂတော။ အပ္ပမတ္တောတိ ကုသလဓမ္မေသု အပ္ပမတ္တော။ နိဝါတဝုတ္တီတိ အတိမာနံ အကတွာ နီစဝုတ္တိ ဩဝါဒါနုသာသနိပဋိစ္ဆကော။ အတ္ထဒ္ဓါတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယဝိရဟိတော။ သုရတောတိ သောရစ္စေန သမန္နာဂတော။ သခိလောတိ ပေမနီယဝစနော။ မုဒူတိ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ အဖရုသော။

သင်္ဂဟေတာ စ မိတ္တာနန္တိ ကလျာဏမိတ္တာနံ သင်္ဂဟကရော။ ဒါနာဒီသု ယော ယေန သင်္ဂဟံ ဣစ္ဆတိ၊ တဿ တေနေဝ သင်္ဂါဟကော။ သံဝိဘာဂီတိ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနဉ္စေဝ ကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာဒီနဉ္စ သံဝိဘာဂကရော။ ဝိဓာနဝါတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ကသိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣမသ္မိံ ကာလေ ဝပိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗကိစ္စေသု ဝိဓာနသမ္ပန္နော။ တပ္ပေယျာတိ ဂဟိတဂဟိတဘာဇနာနိ ¶ ပူရေတွာ ဒဒမာနော တပ္ပေယျ။ ဓမ္မကာမောတိ ပဝေဏိဓမ္မမ္ပိ သုစရိတဓမ္မမ္ပိ ကာမယမာနော ပတ္ထယမာနော။ သုတာဓာရောတိ သုတဿ အာဓာရဘူတော။ ပရိပုစ္ဆကောတိ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ကုသလ’’န္တိအာဒိဝစနေဟိ ပရိပုစ္ဆနသီလော။ သက္ကစ္စန္တိ ဂါရဝေန။ ဧဝံ နု အဿ သင်္ဂဟောတိ သင်္ဂဟောပိဿ ဧဝံ ကတော နာမ ဘဝေယျ။ သစ္စဝါဒီတိ ဧဝံ ပဋိပန္နောယေဝ သဘာဝဝါဒီ နာမ သိယာ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ရညော ဃရာဝါသပဉှံ ကထေတွာ ပလ္လင်္ကာ ဩရုယှ ရာဇာနံ ဝန္ဒိ။ ရာဇာပိဿ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ဧကသတရာဇူဟိ ပရိဝုတော အတ္တနော နိဝေသနမေဝ ဂတော။

ဃရာဝါသပဉှာ နိဋ္ဌိတာ။

လက္ခဏကဏ္ဍံ

မဟာသတ္တော ¶ ပန ပဋိနိဝတ္တော။ အထ နံ ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၄၅၈။

‘‘ဧဟိ ဒါနိ ဂမိဿာမ၊ ဒိန္နော နော ဣဿရေန မေ၊

မမေဝတ္ထံ ပဋိပဇ္ဇ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒိန္နော နောတိ ဧတ္ထ နောတိ နိပါတမတ္တံ၊ တွံ ဣဿရေန မယှံ ဒိန္နောတိ အတ္ထော။ သနန္တနောတိ မမ အတ္ထံ ပဋိပဇ္ဇန္တေန ဟိ တယာ အတ္တနော သာမိကဿ အတ္ထော ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ယဉ္စေတံ သာမိကဿ အတ္ထကရဏံ နာမ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ သဘာဝေါတိ။

ဝိဓုရပဏ္ဍိတော အာဟ –

၁၄၅၉။

‘‘ဇာနာမိ မာဏဝ တယာဟမသ္မိ၊ ဒိန္နောဟမသ္မိ တဝ ဣဿရေန၊

တီဟဉ္စ တံ ဝါသယေမု အဂါရေ၊ ယေနဒ္ဓုနာ အနုသာသေမု ပုတ္တေ’’တိ။

တတ္ထ တယာဟမသ္မီတိ တယာ လဒ္ဓါဟမသ္မီတိ ဇာနာမိ၊ လဘန္တေန စ န အညထာ လဒ္ဓါ။ ဒိန္နောဟမသ္မိ တဝ ဣဿရေနာတိ မမ ဣဿရေန ရညာ ¶ အဟံ တဝ ဒိန္နော။ တီဟံ စာတိ မာဏဝ၊ အဟံ တဝ ဗဟူပကာရော၊ ရာဇာနံ အနောလောကေတွာ သစ္စမေဝ ကထေသိံ၊ တေနာဟံ တယာ လဒ္ဓါ၊ တွံ မေ မဟန္တဂုဏဘာဝံ ဇာနာဟိ၊ မယံ တီဏိပိ ဒိဝသာနိ အတ္တနော အဂါရေ ဝါသေမု၊ တသ္မာ ယေနဒ္ဓုနာ ယတ္တကေန ကာလေန မယံ ပုတ္တာဒါရေ အနုသာသေမု၊ တံ ကာလံ အဓိဝါသေဟီတိ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော ‘‘သစ္စံ ပဏ္ဍိတော အာဟ၊ ဗဟူပကာရော ဧသ မမ၊ ‘သတ္တာဟမ္ပိ အဍ္ဎမာသမ္ပိ နိသီဒါဟီ’တိ ဝုတ္တေ အဓိဝါသေတဗ္ဗမေဝါ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၄၆၀။

‘‘တံ မေ တထာ ဟောတု ဝသေမု တီဟံ၊ ကုရုတံ ဘဝဇ္ဇ ဃရေသု ကိစ္စံ၊

အနုသာသတံ ပုတ္တဒါရေ ဘဝဇ္ဇ၊ ယထာ တယီ ပေစ္စ သုခီ ဘဝေယျာ’’တိ။

တတ္ထ တံ မေတိ ယံ တွံ ဝဒေသိ၊ သဗ္ဗံ တံ မမ တထာ ဟောတု။ ဘဝဇ္ဇာတိ ဘဝံ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ တီဟံ အနုသာသတု။ တယီ ပေစ္စာတိ ယထာ တယိ ဂတေ ပစ္ဆာ တဝ ပုတ္တဒါရော သုခီ ဘဝေယျ၊ ဧဝံ အနုသာသတု။

ဧဝံ ဝတွာ ပုဏ္ဏကော မဟာသတ္တေန သဒ္ဓိံယေဝ တဿ နိဝေသနံ ပါဝိသိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၆၁။

‘‘သာဓူတိ ဝတွာန ပဟူတကာမော၊ ပက္ကာမိ ယက္ခော ဝိဓုရေန သဒ္ဓိံ၊

တံ ကုဉ္ဇရာဇညဟယာနုစိဏ္ဏံ၊ ပါဝေက္ခိ အန္တေပုရမရိယသေဋ္ဌော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပဟူတကာမောတိ မဟာဘောဂေါ။ ကုဉ္ဇရာဇညဟယာနုစိဏ္ဏန္တိ ကုဉ္ဇရေဟိ စ အာဇညဟယေဟိ စ အနုစိဏ္ဏံ ပရိပုဏ္ဏံ။ အရိယသေဋ္ဌောတိ အာစာရအရိယေသု ဥတ္တမော ပုဏ္ဏကော ယက္ခော ပဏ္ဍိတဿ အန္တေပုရံ ပါဝိသိ။

မဟာသတ္တဿ ပန တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အတ္ထာယ တယော ပါသာဒါ အဟေသုံ။ တေသု ဧကော ကောဉ္စော နာမ၊ ဧကော မယူရော နာမ၊ ဧကော ပိယကေတော နာမ။ တေ သန္ဓာယ အယံ ဂါထာ ဝုတ္တာ –

၁၄၆၂။

‘‘ကောဉ္စံ ¶ မယူရဉ္စ ပိယဉ္စ ကေတံ၊ ဥပါဂမီ တတ္ထ သုရမ္မရူပံ၊

ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿာ’’တိ။

တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု တီသု ပါသာဒေသု ယတ္ထ တသ္မိံ သမယေ အတ္တနာ ဝသတိ၊ တံ သုရမ္မရူပံ ပါသာဒံ ပုဏ္ဏကံ အာဒါယ ဥပါဂမိ။

သော ဥပဂန္တွာ စ ပန အလင်္ကတပါသာဒဿ သတ္တမာယ ဘူမိယာ သယနဂဗ္ဘဉ္စေဝ မဟာတလဉ္စ သဇ္ဇာပေတွာ သိရိသယနံ ပညာပေတွာ သဗ္ဗံ အန္နပါနာဒိဝိဓိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဒေဝကညာယော ဝိယ ပဉ္စသတာ ဣတ္ထိယော ‘‘ဣမာ တေ ပါဒပရိစာရိကာ ဟောန္တု၊ အနုက္ကဏ္ဌန္တော ဣဓ ဝသာဟီ’’တိ တဿ နိယျာဒေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂတော။ တဿ ဂတကာလေ တာ ဣတ္ထိယော နာနာတူရိယာနိ ဂဟေတွာ ပုဏ္ဏကဿ ပရိစရိယာယ နစ္စာဒီနိ ပဋ္ဌပေသုံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၆၃။

‘‘တတ္ထ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ၊ အဝှယန္တိ ဝရာဝရံ၊

အစ္ဆရာ ဝိယ ဒေဝေသု၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ’’တိ။

တတ္ထ အဝှယန္တိ ဝရာဝရန္တိ ဝရတော ဝရံ နစ္စဉ္စ ဂီတဉ္စ ကရောန္တိယော ပက္ကောသန္တိ။

၁၄၆၄။

‘‘သမင်္ဂိကတွာ ပမဒါဟိ ယက္ခံ၊ အန္နေန ပါနေန စ ဓမ္မပါလော၊

အတ္ထတ္ထမေဝါနုဝိစိန္တယန္တော ¶ ၊ ပါဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒါ သကာသေ’’တိ။

တတ္ထ ပမဒါဟီတိ ပမဒါဟိ စေဝ အန္နပါနေဟိ စ သမင်္ဂိကတွာ။ ဓမ္မပါလောတိ ဓမ္မဿ ပါလကော ဂေါပကော။ အတ္ထတ္ထမေဝါတိ အတ္ထဘူတမေဝ အတ္ထံ။ ဘရိယာယာတိ သဗ္ဗဇေဋ္ဌိကာယ ဘရိယာယ။

၁၄၆၅။

‘‘တံ ¶ ¶ စန္ဒနဂန္ဓရသာနုလိတ္တံ၊ သုဝဏ္ဏဇမ္ဗောနဒနိက္ခသာဒိသံ၊

ဘရိယံဝစာ ‘ဧဟိ သုဏောဟိ ဘောတိ၊ ပုတ္တာနိ အာမန္တယ တမ္ဗနေတ္တေ’’’တိ။

တတ္ထ ဘရိယံဝစာတိ ဇေဋ္ဌဘရိယံ အဝစ။ အာမန္တယာတိ ပက္ကောသ။

၁၄၆၆။

‘‘သုတွာန ဝါကျံ ပတိနော အနုဇ္ဇာ၊ သုဏိသံ ဝစ တမ္ဗနခိံ သုနေတ္တံ၊

‘အာမန္တယ ဝမ္မဓရာနိ စေတေ၊ ပုတ္တာနိ ဣန္ဒီဝရပုပ္ဖသာမေ’’’တိ။

တတ္ထ အနုဇ္ဇာတိ ဧဝံနာမိကာ။ သုဏိသံဝစ တမ္ဗနခိံ သုနေတ္တန္တိ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ အဿုမုခီ ရောဒမာနာ ‘‘သယံ ဂန္တွာ ပုတ္တေ ပက္ကောသိတုံ အယုတ္တံ၊ သုဏိသံ ပေသေဿာမီ’’တိ တဿာ နိဝါသဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တမ္ဗနခိံ သုနေတ္တံ သုဏိသံ အဝစ။ ဝမ္မဓရာနီတိ ဝမ္မဓရေ သူရေ၊ သမတ္ထေတိ အတ္ထော၊ အာဘရဏဘဏ္ဍမေဝ ဝါ ဣဓ ‘‘ဝမ္မ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ အာဘရဏဓရေတိပိ အတ္ထော။ စေတေတိ တံ နာမေနာလပတိ၊ ပုတ္တာနီတိ မမ ပုတ္တေ စ ဓီတရော စ။ ဣန္ဒီဝရပုပ္ဖသာမေတိ တံ အာလပတိ။

သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ အနုဝိစရိတွာ ‘‘ပိတာ ဝေါ ဩဝါဒံ ဒါတုကာမော ပက္ကောသတိ၊ ဣဒံ ကိရ ဝေါ တဿ ပစ္ဆိမဒဿန’’န္တိ သဗ္ဗမေဝဿ သုဟဒဇနဉ္စ ပုတ္တဓီတရော စ သန္နိပါတေသိ။ ဓမ္မပါလကုမာရော ပန တံ ဝစနံ သုတွာဝ ရောဒန္တော ကနိဋ္ဌဘာတိကဂဏပရိဝုတော ပိတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ ပဏ္ဍိတော တေ ဒိသွာဝ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ အာလိင်္ဂိတွာ သီသေ စုမ္ဗိတွာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ မုဟုတ္တံ ဟဒယေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဟဒယာ ဩတာရေတွာ သိရိဂဗ္ဘတော နိက္ခမ္မ မဟာတလေ ပလ္လင်္ကမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ပုတ္တသဟဿဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၆၇။

‘‘တေ အာဂတေ မုဒ္ဓနိ ဓမ္မပါလော၊ စုမ္ဗိတွာ ပုတ္တေ အဝိကမ္ပမာနော၊

အာမန္တယိတွာန အဝေါစ ဝါကျံ၊ ဒိန္နာဟံ ရညာ ဣဓ မာဏဝဿ။

၁၄၆၈။

‘‘တဿဇ္ဇဟံ ¶ အတ္တသုခီ ဝိဓေယျော၊ အာဒါယ ယေနိစ္ဆတိ တေန ဂစ္ဆတိ၊

အဟဉ္စ ဝေါ သာသိတုမာဂတောသ္မိ၊ ကထံ အဟံ အပရိတ္တာယ ဂစ္ဆေ။

၁၄၆၉။

‘‘သစေ ¶ ဝေါ ရာဇာ ကုရုရဋ္ဌဝါသီ၊ ဇနသန္ဓော ပုစ္ဆေယျ ပဟူတကာမော၊

ကိမာဘိဇာနာထ ပုရေ ပုရာဏံ၊ ကိံ ဝေါ ပိတာ ပုရတ္ထာ။

၁၄၇၀။

‘‘သမာသနာ ဟောထ မယာဝ သဗ္ဗေ၊ ကောနီဓ ရညော အဗ္ဘတိကော မနုဿော၊

တမဉ္ဇလိံ ကရိယ ဝဒေထ ဧဝံ၊ မာ ဟေဝံ ဒေဝ န ဟိ ဧသ ဓမ္မော၊

ဝိယဂ္ဃရာဇဿ နိဟီနဇစ္စော၊ သမာသနော ဒေဝ ကထံ ဘဝေယျာ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မပါလောတိ မဟာသတ္တော။ ဒိန္နာဟန္တိ အဟံ ဇယဓနေန ခဏ္ဍေတွာ ရညာ ဒိန္နော။ တဿဇ္ဇဟံ အတ္တသုခီ ဝိဓေယျောတိ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ တီဟမတ္တံ အဟံ ဣမိနာ အတ္တနော သုခေန အတ္တသုခီ၊ တတော ပရံ ပန တဿ မာဏဝဿာဟံ ဝိဓေယျော ဟောမိ။ သော ဟိ ဣတော စတုတ္ထေ ဒိဝသေ ဧကံသေန မံ အာဒါယ ယတ္ထိစ္ဆတိ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆတိ။ အပရိတ္တာယာတိ တုမှာကံ ပရိတ္တံ အကတွာ ကထံ ဂစ္ဆေယျန္တိ အနုသာသိတုံ အာဂတောသ္မိ။ ဇနသန္ဓောတိ မိတ္တဗန္ဓနေန မိတ္တဇနဿ သန္ဓာနကရော။ ပုရေ ပုရာဏန္တိ ဣတော ပုဗ္ဗေ တုမှေ ကိံ ပုရာဏကာရဏံ အဘိဇာနာထ။ အနုသာသေတိ အနုသာသိ။ ဧဝံ တုမှေ ရညာ ပုဋ္ဌာ ‘‘အမှာကံ ပိတာ ဣမဉ္စိမဉ္စ ဩဝါဒံ အဒါသီ’’တိ ကထေယျာထ။ သမာသနာ ဟောထာတိ သစေ ဝေါ ရာဇာ မယာ ဒိန္နဿ ဩဝါဒဿ ကထိတကာလေ ‘‘ဧထ တုမှေ၊ အဇ္ဇ မယာ သဒ္ဓိံ သမာသနာ ဟောထ၊ ဣဓ ရာဇကုလေ တုမှေဟိ အညော ကော နု ရညော အဗ္ဘတိကော မနုဿော’’တိ အတ္တနော အာသနေ နိသီဒါပေယျ၊ အထ တုမှေ အဉ္ဇလိံ ကတွာ တံ ရာဇာနံ ဧဝံ ဝဒေယျာထ ‘‘ဒေဝ၊ ဧဝံ မာ အဝစ။ န ဟိ အမှာကံ ဧသပဝေဏိဓမ္မော။ ဝိယဂ္ဃရာဇဿ ကေသရသီဟဿ နိဟီနဇစ္စော ဇရသိင်္ဂါလော ¶ ၊ ဒေဝ၊ ကထံ သမာသနော ဘဝေယျ။ ယထာ သိင်္ဂါလော သီဟဿ သမာသနော န ဟောတိ၊ တထေဝ မယံ တုမှာက’’န္တိ။

ဣမံ ¶ ပနဿ ကထံ သုတွာ ပုတ္တဓီတရော စ ဉာတိသုဟဇ္ဇာဒယော စ ဒါသကမ္မကရပေါရိသာ စ တေ သဗ္ဗေ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိံသု။ တေသံ မဟာသတ္တော သညာပေသိ။

လက္ခဏကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ရာဇဝသတိကဏ္ဍ

အထ နေ ပဏ္ဍိတော ပုတ္တဓီတရော စ ဉာတယော စ ဥပသင်္ကမိတွာ တုဏှီဘူတေ ဒိသွာ ‘‘တာတာ၊ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ ယသော နာမ ဝိပတ္တိပရိယောသာနော၊ အပိစ တုမှာကံ ရာဇဝသတိံ ¶ နာမ ယသပဋိလာဘကာရဏံ ကထေဿာမိ၊ တံ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ သုဏာထာ’’တိ ဗုဒ္ဓလီလာယ ရာဇဝသတိံ နာမ ပဋ္ဌပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၄၇၁။

‘‘သော စ ပုတ္တေ အမစ္စေ စ၊ ဉာတယော သုဟဒဇ္ဇနေ၊

အလီနမနသင်္ကပ္ပော၊ ဝိဓုရော ဧတဒဗြဝိ။

၁၄၇၂။

‘‘ဧထယျော ရာဇဝသတိံ၊ နိသီဒိတွာ သုဏာထ မေ၊

ယထာ ရာဇကုလံ ပတ္တော၊ ယသံ ပေါသော နိဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ သုဟဒဇ္ဇနေတိ သုဟဒယဇနေ။ ဧထယျောတိ ဧထ၊ အယျော။ ပိယသမုဒါစာရေန ပုတ္တေ အာလပတိ။ ရာဇဝသတိန္တိ မယာ ဝုစ္စမာနံ ရာဇပါရိစရိယံ သုဏာထ။ ယထာတိ ယေန ကာရဏေန ရာဇကုလံ ပတ္တော ဥပသင်္ကမန္တော ရညော သန္တိကေ စရန္တော ပေါသော ယသံ နိဂစ္ဆတိ လဘတိ၊ တံ ကာရဏံ သုဏာထာတိ အတ္ထော။

၁၄၇၃။

‘‘န ဟိ ရာဇကုလံ ပတ္တော၊ အညာတော လဘတေ ယသံ၊

နာသူရော နာပိ ဒုမ္မေဓော၊ နပ္ပမတ္တော ကုဒါစနံ။

၁၄၇၄။

‘‘ယဒါဿ သီလံ ပညဉ္စ၊ သောစေယျံ စာဓိဂစ္ဆတိ၊

အထ ဝိဿသတေ တျမှိ၊ ဂုယှဉ္စဿ န ရက္ခတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အညာတောတိ အပါကဋဂုဏော အဝိဒိတကမ္မာဝဒါနော။ နာသူရောတိ န အသူရော ဘီရုကဇာတိကော။ ယဒါဿ သီလန္တိ ယဒါ အဿ သေဝကဿ ရာဇာ သီလဉ္စ ပညဉ္စ သောစေယျဉ္စ အဓိဂစ္ဆတိ၊ အာစာရသမ္ပတ္တိဉ္စ ဉာဏဗလဉ္စ သုစိဘာဝဉ္စ ဇာနာတိ။ အထ ဝိဿသတေ တျမှီတိ အထ ရာဇာ တမှိ ဝိဿသတေ ဝိဿာသံ ကရောတိ၊ အတ္တနော ဂုယှဉ္စဿ န ရက္ခတိ န ဂူဟတိ။

၁၄၇၅။

‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ၊ သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ၊

အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၇၆။

‘‘တုလာ ¶ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ၊ သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ၊

သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ တုလာ ¶ ယထာတိ ယထာ ဧသာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ တုလာ န ဩနမတိ န ဥန္နမတိ၊ ဧဝမေဝ ရာဇသေဝကော ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကမ္မေ ရညာ ‘‘ဣဒံ နာမ ကရောဟီ’’တိ အဇ္ဈိဋ္ဌော အာဏတ္တော ဆန္ဒာဒိအဂတိဝသေန န ဝိကမ္ပေယျ၊ သဗ္ဗကိစ္စေသု ပဂ္ဂဟိတတုလာ ဝိယ သမော ဘဝေယျ။ သ ရာဇဝသတိန္တိ သော ဧဝရူပေါ သေဝကော ရာဇကုလေ ဝါသံ ဝသေယျ၊ ရာဇာနံ ပရိစရေယျ၊ ဧဝံ ပရိစရန္တော ပန ယသံ လဘေယျာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တောတိ သဗ္ဗာနိ ရာဇကိစ္စာနိ ကရောန္တော။

၁၄၇၇။

‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ၊ ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော၊

အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၇၈။

‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ၊ ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော၊

သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၇၉။

‘‘ယော စဿ သုကတော မဂ္ဂေါ၊ ရညော သုပ္ပဋိယာဒိတော၊

န တေန ဝုတ္တော ဂစ္ဆေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ န ဝိကမ္ပေယျာတိ အဝိကမ္ပမာနော တာနိ ကိစ္စာနိ ကရေယျ။ ယော စဿာတိ ယော စ ရညော ဂမနမဂ္ဂေါ သုကတော အဿ သုပ္ပဋိယာဒိတော သုမဏ္ဍိတော၊ ‘‘ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆာ’’တိ ဝုတ္တောပိ တေန န ဂစ္ဆေယျ။

၁၄၈၀။

‘‘န ¶ ရညော သဒိသံ ဘုဉ္ဇေ၊ ကာမဘောဂေ ကုဒါစနံ၊

သဗ္ဗတ္ထ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၈၁။

‘‘န ရညော သဒိသံ ဝတ္ထံ၊ န မာလံ န ဝိလေပနံ၊

အာကပ္ပံ သရကုတ္တိံ ဝါ၊ န ရညော သဒိသမာစရေ၊

အညံ ကရေယျ အာကပ္ပံ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ န ရညောတိ ရညော ကာမဘောဂေန သမံ ကာမဘောဂံ န ဘုဉ္ဇေယျ။ တာဒိသဿ ဟိ ရာဇာ ကုဇ္ဈတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ရူပါဒီသု ကာမဂုဏေသု ရညော ပစ္ဆတောဝ ဂစ္ဆေယျ၊ ဟီနတရမေဝ သေဝေယျာတိ အတ္ထော။ အညံ ကရေယျာတိ ရညော အာကပ္ပတော သရကုတ္တိတော စ အညမေဝ အာကပ္ပံ ကရေယျ။

၁၄၈၂။

‘‘ကီဠေ ရာဇာ အမစ္စေဟိ၊ ဘရိယာဟိ ပရိဝါရိတော၊

နာမစ္စော ရာဇဘရိယာသု၊ ဘာဝံ ကုဗ္ဗေထ ပဏ္ဍိတော။

၁၄၈၃။

‘‘အနုဒ္ဓတော အစပလော၊ နိပကော သံဝုတိန္ဒြိယော၊

မနောပဏိဓိသမ္ပန္နော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ ဘာဝန္တိ ဝိဿာသဝသေန အဓိပ္ပာယံ။ အစပလောတိ အမဏ္ဍနသီလော။ နိပကောတိ ပရိပက္ကဉာဏော။ သံဝုတိန္ဒြိယောတိ ပိဟိတဆဠိန္ဒြိယော ရညော ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဩရောဓေ ဝါဿ န ဩလောကေယျ။ မနောပဏိဓိသမ္ပန္နောတိ အစပလေန သုဋ္ဌု ဌပိတေန စိတ္တေန သမန္နာဂတော။

၁၄၈၄။

‘‘နာဿ ¶ ဘရိယာဟိ ကီဠေယျ၊ န မန္တေယျ ရဟောဂတော၊

နာဿ ကောသာ ဓနံ ဂဏှေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၈၅။

‘‘န နိဒ္ဒံ ဗဟု မညေယျ၊ န မဒါယ သုရံ ပိဝေ၊

နာဿ ဒါယေ မိဂေ ဟညေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၈၆။

‘‘နာဿ ပီဌံ န ပလ္လင်္ကံ၊ န ကောစ္ဆံ န နာဝံ ရထံ၊

သမ္မတောမှီတိ အာရူဟေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၈၇။

‘‘နာတိဒူရေ ဘဇေ ရညော၊ နစ္စာသန္နေ ဝိစက္ခဏော၊

သမ္မုခဉ္စဿ တိဋ္ဌေယျ၊ သန္ဒိဿန္တော သဘတ္တုနော။

၁၄၈၈။

‘‘န ¶ ဝေ ရာဇာ သခါ ဟောတိ၊ န ရာဇာ ဟောတိ မေထုနော၊

ခိပ္ပံ ကုဇ္ဈန္တိ ရာဇာနော၊ သူကေနက္ခီဝ ဃဋ္ဋိတံ။

၁၄၈၉။

‘‘န ¶ ပူဇိတော မညမာနော၊ မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော နရော၊

ဖရုသံ ပတိမန္တေယျ၊ ရာဇာနံ ပရိသံဂတ’’န္တိ။

တတ္ထ န မန္တေယျာတိ တဿ ရညော ဘရိယာဟိ သဒ္ဓိံ နေဝ ကီဠေယျ၊ န ရဟော မန္တေယျ။ ကောသာ ဓနန္တိ ရညော ကောသာ ဓနံ ထေနေတွာ န ဂဏှေယျ။ န မဒါယာတိ တာတာ၊ ရာဇသေဝကော နာမ မဒတ္ထာယ သုရံ န ပိဝေယျ။ နာဿ ဒါယေ မိဂေတိ အဿ ရညော ဒိန္နာဘယေ မိဂေ န ဟညေယျ။ ကောစ္ဆန္တိ ဘဒ္ဒပီဌံ။ သမ္မတောမှီတိ အဟံ သမ္မတော ဟုတွာ ဧဝံ ကရောမီတိ န အာရုဟေယျ။ သမ္မုခဉ္စဿ တိဋ္ဌေယျာတိ အဿ ရညော ပုရတော ခုဒ္ဒကမဟန္တကထာသဝနဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌေယျ။ သန္ဒိဿန္တော သဘတ္တုနောတိ ယော ရာဇသေဝကော တဿ ဘတ္တုနော ဒဿနဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌေယျ။ သူကေနာတိ အက္ခိမှိ ပတိတေန ဝီဟိသူကာဒိနာ ဃဋ္ဋိတံ အက္ခိ ပကတိသဘာဝံ ဇဟန္တံ ယထာ ကုဇ္ဈတိ နာမ၊ ဧဝံ ကုဇ္ဈန္တိ၊ န တေသု ဝိဿာသော ကာတဗ္ဗော။ ပူဇိတော မညမာနောတိ အဟံ ရာဇပူဇိတောမှီတိ မညမာနော။ ဖရုသံ ပတိမန္တေယျာတိ ယေန သော ကုဇ္ဈတိ၊ တထာရူပံ န မန္တေယျ။

၁၄၉၀။

‘‘လဒ္ဓဒွါရော လဘေ ဒွါရံ၊ နေဝ ရာဇူသု ဝိဿသေ၊

အဂ္ဂီဝ သံယတော တိဋ္ဌေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၉၁။

‘‘ပုတ္တံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ သံ၊ သမ္ပဂ္ဂဏှာတိ ခတ္တိယော၊

ဂါမေဟိ နိဂမေဟိ ဝါ၊ ရဋ္ဌေဟိ ဇနပဒေဟိ ဝါ၊

တုဏှီဘူတော ဥပေက္ခေယျ၊ န ဘဏေ ဆေကပါပက’’န္တိ။

တတ္ထ လဒ္ဓဒွါရော ¶ လဘေ ဒွါရန္တိ အဟံ နိပ္ပဋိဟာရော လဒ္ဓဒွါရောတိ အပ္ပဋိဟာရေတွာ န ပဝိသေယျ၊ ပုနပိ ဒွါရံ လဘေယျ၊ ပဋိဟာရေတွာဝ ပဝိသေယျာတိ အတ္ထော။ သံယတောတိ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ။ ဘာတရံ ဝါ သန္တိ သကံ ဘာတရံ ဝါ။ သမ္ပဂ္ဂဏှာတီတိ ‘‘အသုကဂါမံ ဝါ အသုကနိဂမံ ဝါ အဿ ဒေမာ’’တိ ယဒါ သေဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေတိ။ န ဘဏေ ဆေကပါပကန္တိ တဒါ ဂုဏံ ဝါ အဂုဏံ ဝါ န ဘဏေယျ။

၁၄၉၂။

‘‘ဟတ္ထာရောဟေ ¶ အနီကဋ္ဌေ၊ ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ၊

တေသံ ကမ္မာဝဒါနေန၊ ရာဇာ ဝဍ္ဎေတိ ဝေတနံ၊

န တေသံ အန္တရာ ဂစ္ဆေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၉၃။

‘‘စာပေါဝူနုဒရော ¶ ဓီရော၊ ဝံသောဝါပိ ပကမ္ပယေ၊

ပဋိလောမံ န ဝတ္တေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၉၄။

‘‘စာပေါဝူနုဒရော အဿ၊ မစ္ဆောဝဿ အဇိဝှဝါ၊

အပ္ပာသီ နိပကော သူရော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ န တေသံ အန္တရာ ဂစ္ဆေတိ တေသံ လာဘဿ အန္တရာ န ဂစ္ဆေ၊ အန္တရာယံ န ကရေယျ။ ဝံသောဝါပီတိ ယထာ ဝံသဂုမ္ဗတော ဥဂ္ဂတဝံသော ဝါတေန ပဟဋကာလေ ပကမ္ပတိ၊ ဧဝံ ရညာ ကထိတကာလေ ပကမ္ပေယျ။ စာပေါဝူနုဒရောတိ ယထာ စာပေါ မဟောဒရော န ဟောတိ၊ ဧဝံ မဟောဒရော န သိယာ။ အဇိဝှဝါတိ ယထာ မစ္ဆော အဇိဝှတာယ န ကထေတိ၊ တထာ သေဝကော မန္ဒကထတာယ အဇိဝှဝါ ဘဝေယျ။ အပ္ပာသီတိ ဘောဇနမတ္တညူ။

၁၄၉၅။

‘‘န ဗာဠှံ ဣတ္ထိံ ဂစ္ဆေယျ၊ သမ္ပဿံ တေဇသင်္ခယံ၊

ကာသံ သာသံ ဒရံ ဗာလျံ၊ ခီဏမေဓော နိဂစ္ဆတိ။

၁၄၉၆။

‘‘နာတိဝေလံ ပဘာသေယျ၊ န တုဏှီ သဗ္ဗဒါ သိယာ၊

အဝိကိဏ္ဏံ မိတံ ဝါစံ၊ ပတ္တေ ကာလေ ဥဒီရယေ။

၁၄၉၇။

‘‘အက္ကောဓနော အသင်္ဃဋ္ဋော၊ သစ္စော သဏှော အပေသုဏော၊

သမ္ဖံ ဂိရံ န ဘာသေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၄၉၈။

‘‘မာတာပေတ္တိဘရော အဿ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊

သဏှော သခိလသမ္ဘာသော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ န ဗာဠှန္တိ ပုနပ္ပုနံ ကိလေသဝသေန န ဂစ္ဆေယျ။ တေဇသင်္ခယန္တိ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တော ဟိ ပုရိသော တေဇသင်္ခယံ ဂစ္ဆတိ ပါပုဏာတိ၊ တံ သမ္ပဿန္တော ဗာဠှံ န ဂစ္ဆေယျ။ ဒရန္တိ ကာယဒရထံ။ ဗာလျန္တိ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ။ ခီဏမေဓောတိ ပုနပ္ပုနံ ကိလေသရတိဝသေန ခီဏပညော ပုရိသော ဧတေ ကာသာဒယော နိဂစ္ဆတိ။ နာတိဝေလန္တိ တာတာ ရာဇူနံ သန္တိကေ ပမာဏာတိက္ကန္တံ န ဘာသေယျ ¶ ။ ပတ္တေ ကာလေတိ အတ္တနော ဝစနကာလေ သမ္ပတ္တေ။ အသင်္ဃဋ္ဋောတိ ပရံ အသင်္ဃဋ္ဋေန္တော။ သမ္ဖန္တိ နိရတ္ထကံ။ ဂိရန္တိ ဝစနံ။

၁၄၉၉။

‘‘ဝိနီတော ¶ ¶ သိပ္ပဝါ ဒန္တော၊ ကတတ္တော နိယတော မုဒု၊

အပ္ပမတ္တော သုစိ ဒက္ခော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၀။

‘‘နိဝါတဝုတ္တိ ဝုဒ္ဓေသု၊ သပ္ပတိဿော သဂါရဝေါ၊

သုရတော သုခသံဝါသော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၁။

‘‘အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ သဟိတုံ ပဟိတံ ဇနံ၊

ဘတ္တာရညေဝုဒိက္ခေယျ၊ န စ အညဿ ရာဇိနော’’တိ။

တတ္ထ ဝိနီတောတိ အာစာရသမ္ပန္နော။ သိပ္ပဝါတိ အတ္တနော ကုလေ သိက္ခိတဗ္ဗသိပ္ပေန သမန္နာဂတော။ ဒန္တောတိ ဆသု ဒွါရေသု နိဗ္ဗိသေဝနော။ ကတတ္တောတိ သမ္ပာဒိတတ္တော။ နိယတောတိ ယသာဒီနိ နိဿာယ အစလသဘာဝေါ။ မုဒူတိ အနတိမာနီ။ အပ္ပမတ္တောတိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စေသု ပမာဒရဟိတော။ ဒက္ခောတိ ဥပဋ္ဌာနေ ဆေကော။ နိဝါတဝုတ္တီတိ နီစဝုတ္တိ။ သုခသံဝါသောတိ ဂရုသံဝါသသီလော။ သဟိတုံ ပတိတန္တိ ပရရာဇူဟိ သကရညော သန္တိကံ ဂုယှရက္ခဏဝသေန ဝါ ပဋိစ္ဆန္နပါကဋကရဏဝသေနဝါ ပေသိတံ။ တထာရူပေန ဟိ သဒ္ဓိံ ကထေန္တောပိ ရညော သမ္မုခါဝ ကထေယျ။ ဘတ္တာရညေဝုဒိက္ခေယျာတိ အတ္တနော သာမိကမေဝ ဩလောကေယျ။ န စ အညဿ ရာဇိနောတိ အညဿ ရညော သန္တကော န ဘဝေယျ။

၁၅၀၂။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊

သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၃။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊

သက္ကစ္စံ အနုဝါသေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၄။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊

တပ္ပေယျ အန္နပါနေန၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၅။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊

အာသဇ္ဇ ပညေ သေဝေထ၊ အာကင်္ခံ ဝုဒ္ဓိမတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျာတိ ဂါရဝေန ပုနပ္ပုနံ ဥပသင်္ကမေယျ။ အနုဝါသေယျာတိ ဥပေါသထဝါသံ ဝသန္တော အနုဝတ္တေယျ။ တပ္ပေယျာတိ ယာဝဒတ္ထံ ဒါနေန တပ္ပေယျ။ အာသဇ္ဇာတိ ဥပသင်္ကမိတွာ။ ပညေတိ ပဏ္ဍိတေ၊ အာသဇ္ဇပညေ ဝါ၊ အသဇ္ဇမာနပညေတိ အတ္ထော။

၁၅၀၆။

‘‘ဒိန္နပုဗ္ဗံ န ဟာပေယျ၊ ဒါနံ သမဏဗြာဟ္မဏေ၊

န စ ကိဉ္စိ နိဝါရေယျ၊ ဒါနကာလေ ဝဏိဗ္ဗကေ။

၁၅၀၇။

‘‘ပညဝါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော၊ ဝိဓာနဝိဓိကောဝိဒေါ၊

ကာလညူ သမယညူ စ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၀၈။

‘‘ဥဋ္ဌာတာ ¶ ကမ္မဓေယျေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊

သုသံဝိဟိတကမ္မန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ ဒိန္နပုဗ္ဗန္တိ ပကတိပဋိယတ္တံ ဒါနဝတ္တံ။ သမဏဗြာဟ္မဏေတိ သမဏေ ဝါ ဗြာဟ္မဏေ ဝါ။ ဝဏိဗ္ဗကေတိ ဒါနကာလေ ဝဏိဗ္ဗကေ အာဂတေ ဒိသွာ ကိဉ္စိ န နိဝါရေယျ။ ပညဝါတိ ဝိစာရဏပညာယ ယုတ္တော။ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နောတိ အဝေကလ္လဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော။ ဝိဓာနဝိဓိကောဝိဒေါတိ နာနပ္ပကာရေသု ဒါသကမ္မကရပေါရိသာဒီနံ သံဝိဒဟနကောဋ္ဌာသေသု ဆေကော။ ကာလညူတိ ‘‘အယံ ဒါနံ ဒါတုံ၊ အယံ သီလံ ရက္ခိတုံ၊ အယံ ဥပေါသထကမ္မံ ကာတုံ ကာလော’’တိ ဇာနေယျ။ သမယညူတိ ‘‘အယံ ကသနသမယော၊ အယံ ဝပနသမယော၊ အယံ ဝေါဟာရသမယော၊ အယံ ဥပဋ္ဌာနသမယော’’တိ ဇာနေယျ။ ကမ္မဓေယျေသူတိ အတ္တနော ကတ္တဗ္ဗကမ္မေသု။

၁၅၀၉။

‘‘ခလံ သာလံ ပသုံ ခေတ္တံ၊ ဂန္တာ စဿ အဘိက္ခဏံ၊

မိတံ ဓညံ နိဓာပေယျ၊ မိတံဝ ပါစယေ ဃရေ။

၁၅၁၀။

‘‘ပုတ္တံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ သံ၊ သီလေသု အသမာဟိတံ၊

အနင်္ဂဝါ ဟိ တေ ဗာလာ၊ ယထာ ပေတာ တထေဝ တေ၊

စောဠဉ္စ နေသံ ပိဏ္ဍဉ္စ၊ အာသီနာနံ ပဒါပယေ။

၁၅၁၁။

‘‘ဒါသေ ကမ္မကရေ ပေဿေ၊ သီလေသု သုသမာဟိတေ၊

ဒက္ခေ ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နေ၊ အာဓိပစ္စမှိ ဌာပယေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ပသုံ ခေတ္တန္တိ ဂေါကုလဉ္စေဝ သဿဋ္ဌာနဉ္စ။ ဂန္တာတိ ဂမနသီလော။ မိတန္တိ မိနိတွာ ဧတ္တကန္တိ ဉတွာ ကောဋ္ဌေသု နိဓာပေယျ။ ဃရေတိ ဃရေပိ ပရိဇနံ ဂဏေတွာ မိတမေဝ ပစာပေယျ။ သီလေသု အသမာဟိတန္တိ ဧဝရူပံ ဒုဿီလံ အနာစာရံ ကိသ္မိဉ္စိ အာဓိပစ္စဋ္ဌာနေ န ဌပေယျာတိ အတ္ထော။ အနင်္ဂဝါ ဟိ တေ ဗာလာတိ ‘‘အင်္ဂမေတံ မနုဿာနံ၊ ဘာတာ လောကေ ပဝုစ္စတီ’’တိ (ဇာ။ ၁။၄။၅၈) ကိဉ္စာပိ ဇေဋ္ဌကနိဋ္ဌဘာတရော အင်္ဂသမာနတာယ ‘‘အင်္ဂ’’န္တိ ဝုတ္တာ၊ ဣမေ ပန ဒုဿီလာ၊ တသ္မာ အင်္ဂသမာနာ န ဟောန္တိ။ ယထာ ပန သုသာနေ ဆဍ္ဍိတာ ပေတာ မတာ၊ တထေဝ တေ။ တသ္မာ တာဒိသာ အာဓိပစ္စဋ္ဌာနေ န ဌပေတဗ္ဗာ။ ကုဋုမ္ဗဉှိ တေ ဝိနာသေန္တိ၊ ဝိနဋ္ဌကုဋုမ္ဗဿ စ ဒလိဒ္ဒဿ ရာဇဝသတိ နာမ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ အာသီနာနန္တိ အာဂန္တွာ နိသိန္နာနံ ပုတ္တဘာတာနံ မတသတ္တာနံ မတကဘတ္တံ ဝိယ ဒေန္တော ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တမေဝ ပဒါပေယျ။ ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နေတိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယေန သမန္နာဂတေ။

၁၅၁၂။

‘‘သီလဝါ စ အလောလော စ၊ အနုရက္ခော စ ရာဇိနော၊

အာဝီ ရဟော ဟိတော တဿ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၁၃။

‘‘ဆန္ဒညူ ရာဇိနော စဿ၊ စိတ္တဋ္ဌော အဿ ရာဇိနော၊

အသင်္ကုသကဝုတ္တိံဿ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

၁၅၁၄။

‘‘ဥစ္ဆာဒယေ ¶ စ နှာပယေ၊ ဓောဝေ ပါဒေ အဓောသိရံ၊

အာဟတောပိ န ကုပ္ပေယျ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ အလောလောတိ အလုဒ္ဓါ။ စိတ္တဋ္ဌောတိ စိတ္တေ ဌိတော၊ ရာဇစိတ္တဝသိကောတိ အတ္ထော။ အသင်္ကုသကဝုတ္တိဿာတိ အပ္ပဋိလောမဝုတ္တိ အဿ။ အဓောသိရန္တိ ပါဒေ ဓောဝန္တောပိ အဓောသိရံ ကတွာ ဟေဋ္ဌာမုခေါဝ ဓောဝေယျ၊ န ရညော မုခံ ဥလ္လောကေယျာတိ အတ္ထော။

၁၅၁၅။

‘‘ကုမ္ဘမ္ပဉ္ဇလိံ ကရိယာ၊ စာဋဉ္စာပိ ပဒက္ခိဏံ၊

ကိမေဝ သဗ္ဗကာမာနံ၊ ဒါတာရံ ဓီရမုတ္တမံ။

၁၅၁၆။

‘‘ယော ဒေတိ သယနံ ဝတ္ထံ၊ ယာနံ အာဝသထံ ဃရံ၊

ပဇ္ဇုန္နောရိဝ ဘူတာနိ၊ ဘောဂေဟိ အဘိဝဿတိ။

၁၅၁၇။

‘‘ဧသယျော ¶ ¶ ရာဇဝသတိ၊ ဝတ္တမာနော ယထာ နရော၊

အာရာဓယတိ ရာဇာနံ၊ ပူဇံ လဘတိ ဘတ္တုသူ’’တိ။

တတ္ထ ကုမ္ဘမ္ပဉ္ဇလိံ ကရိယာ၊ စာဋဉ္စာပိ ပဒက္ခိဏန္တိ ဝုဒ္ဓိံ ပစ္စာသီသန္တော ပုရိသော ဥဒကပူရိတံ ကုမ္ဘံ ဒိသွာ တဿ အဉ္ဇလိံ ကရေယျ၊ စာဋဉ္စ သကုဏံ ပဒက္ခိဏံ ကရေယျ။ အဉ္ဇလိံ ဝါ ပဒက္ခိဏံ ဝါ ကရောန္တဿ တေ ကိဉ္စိ ဒါတုံ န သက္ကောန္တိ။ ကိမေဝါတိ ယော ပန သဗ္ဗကာမာနံ ဒါတာ ဓီရော စ၊ တံ ရာဇာနံ ကိံကာရဏာ န နမဿေယျ။ ရာဇာယေဝ ဟိ နမဿိတဗ္ဗော စ အာရာဓေတဗ္ဗော စ။ ပဇ္ဇုန္နောရိဝါတိ မေဃော ဝိယ။ ဧသယျော ရာဇဝသတီတိ အယျော ယာ အယံ မယာ ကထိတာ၊ ဧသာ ရာဇဝသတိ နာမ ရာဇသေဝကာနံ အနုသာသနီ။ ယထာတိ ယာယ ရာဇဝသတိယာ ဝတ္တမာနော နရော ရာဇာနံ အာရာဓေတိ၊ ရာဇူနဉ္စ သန္တိကာ ပူဇံ လဘတိ၊ သာ ဧသာတိ။

ဧဝံ အသမဓုရော ဝိဓုရပဏ္ဍိတော ဗုဒ္ဓလီလာယ ရာဇဝသတိံ ကထေသိ၊

ရာဇဝသတိကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

အန္တရပေယျာလံ

ဧဝံ ပုတ္တဒါရဉာတိမိတ္တသုဟဇ္ဇာဒယော အနုသာသန္တဿေဝ တဿ တယော ဒိဝသာ ဇာတာ။ သော ဒိဝသဿ ပါရိပူရိံ ဉတွာ ပါတောဝ နှတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘ရာဇာနံ အပလောကေတွာ မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ ဉာတိဂဏပရိဝုတော ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ ဝစနံ အဝေါစ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၁၈။

‘‘ဧဝံ သမနုသာသိတွာ၊ ဉာတိသင်္ဃံ ဝိစက္ခဏော၊

ပရိကိဏ္ဏော သုဟဒေဟိ၊ ရာဇာနမုပသင်္ကမိ။

၁၅၁၉။

‘‘ဝန္ဒိတွာ ¶ သိရသာ ပါဒေ၊ ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊

ဝိဓုရော အဝစ ရာဇာနံ၊ ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ။

၁၅၂၀။

‘‘အယံ ¶ ¶ မံ မာဏဝေါ နေတိ၊ ကတ္တုကာမော ယထာမတိ၊

ဉာတီနတ္ထံ ပဝက္ခာမိ၊ တံ သုဏောဟိ အရိန္ဒမ။

၁၅၂၁။

‘‘ပုတ္တေ စ မေ ဥဒိက္ခေသိ၊ ယဉ္စ မညံ ဃရေ ဓနံ၊

ယထာ ပေစ္စ န ဟာယေထ၊ ဉာတိသင်္ဃော မယီ ဂတေ။

၁၅၂၂။

‘‘ယထေဝ ခလတီ ဘူမျာ၊ ဘူမျာယေဝ ပတိဋ္ဌတိ၊

ဧဝေတံ ခလိတံ မယှံ၊ ဧတံ ပဿာမိ အစ္စယ’’န္တိ။

တတ္ထ သုဟဒေဟီတိ သုဟဒယေဟိ ဉာတိမိတ္တာဒီဟိ။ ယဉ္စ မညန္တိ ယဉ္စ မေ အညံ တယာ စေဝ အညေဟိ စ ရာဇူဟိ ဒိန္နံ ဃရေ အပရိမာဏံ ဓနံ၊ တံ သဗ္ဗံ တွမေဝ ဩလောကေယျာသိ။ ပေစ္စာတိ ပစ္ဆာကာလေ။ ခလတီတိ ပက္ခလတိ။ ဧဝေတန္တိ ဧဝံ ဧတံ။ အဟဉှိ ဘူမိယံ ခလိတွာ တတ္ထေဝ ပတိဋ္ဌိတပုရိသော ဝိယ တုမှေသု ခလိတွာ တုမှေသုယေဝ ပတိဋ္ဌဟာမိ။ ဧတံ ပဿာမီတိ ယော ဧသ ‘‘ကိံ တေ ရာဇာ ဟောတီ’’တိ မာဏဝေန ပုဋ္ဌဿ မမ တုမှေ အနောလောကေတွာ သစ္စံ အပေက္ခိတွာ ‘‘ဒါသောဟမသ္မီ’’တိ ဝဒန္တဿ အစ္စယော၊ ဧတံ အစ္စယံ ပဿာမိ၊ အညော ပန မေ ဒေါသော နတ္ထိ၊ တံ မေ အစ္စယံ တုမှေ ခမထ၊ ဧတံ ဟဒယေ ကတွာ ပစ္ဆာ မမ ပုတ္တဒါရေသု မာ အပရဇ္ဈိတ္ထာတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘ပဏ္ဍိတ၊ တဝ ဂမနံ မယှံ န ရုစ္စတိ၊ မာဏဝံ ဥပါယေန ပက္ကောသာပေတွာ ဃာတေတွာ ကိလဉ္ဇေန ပဋိစ္ဆာဒေတုံ မယှံ ရုစ္စတီ’’တိ ဒီပေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၂၃။

‘‘သက္ကာ န ဂန္တုံ ဣတိ မယှ ဟောတိ၊ ဆေတွာ ဝဓိတွာ ဣဓ ကာတိယာနံ၊

ဣဓေဝ ဟောဟီ ဣတိ မယှ ရုစ္စတိ၊ မာ တွံ အဂါ ဥတ္တမဘူရိပညာ’’တိ။

တတ္ထ ဆေတွာတိ ဣဓေဝ ရာဇဂေဟေ တံ ပေါထေတွာ မာရေတွာ ပဋိစ္ဆာဒေဿာမီတိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ အဇ္ဈာသယော ဧဝရူပေါ ဟောတိ၊ သော တုမှေသု အယုတ္တော’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၅၂၄။

‘‘မာ ¶ ဟေဝဓမ္မေသု မနံ ပဏီဒဟိ၊ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ယုတ္တော ဘဝဿု၊

ဓိရတ္ထု ကမ္မံ အကုသလံ အနရိယံ၊ ယံ ကတွာ ပစ္ဆာ နိရယံ ဝဇေယျ။

၁၅၂၅။

‘‘နေဝေသ ¶ ¶ ဓမ္မော န ပုနေတ ကိစ္စံ၊ အယိရော ဟိ ဒါသဿ ဇနိန္ဒ ဣဿရော၊

ဃာတေတုံ ဈာပေတုံ အထောပိ ဟန္တုံ၊ န စ မယှ ကောဓတ္ထိ ဝဇာမိ စာဟ’’န္တိ။

တတ္ထ မာ ဟေဝဓမ္မေသု မနံ ပဏီဒဟီတိ အဓမ္မေသု အနတ္ထေသု အယုတ္တေသု တဝ စိတ္တံ မာ ဟေဝ ပဏိဒဟီတိ အတ္ထော။ ပစ္ဆာတိ ယံ ကမ္မံ ကတွာပိ အဇရာမရော န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ပစ္ဆာ နိရယမေဝ ဥပပဇ္ဇေယျ။ ဓိရတ္ထု ကမ္မန္တိ တံ ကမ္မံ ဂရဟိတံ အတ္ထု အဿ ဘဝေယျ။ နေဝေသာတိ နေဝ ဧသ။ အယိရောတိ သာမိကော။ ဃာတေတုန္တိ ဧတာနိ ဃာတာဒီနိ ကာတုံ အယိရော ဒါသဿ ဣဿရော၊ သဗ္ဗာနေတာနိ ကာတုံ လဘတိ၊ မယှံ မာဏဝေ အပ္ပမတ္တကောပိ ကောဓော နတ္ထိ၊ ဒိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ တဝ စိတ္တံ သန္ဓာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝဇာမိ အဟံ နရိန္ဒာတိ အာဟ –

ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ရညော ဩရောဓေ စ ပုတ္တဒါရေ စ ရာဇပရိသဉ္စ ဩဝဒိတွာ တေသု သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကုဏိတွာ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝန္တေသုယေဝ ရာဇနိဝေသနာ နိက္ခမိ။ သကလနဂရဝါသိနောပိ ‘‘ပဏ္ဍိတော ကိရ မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ဂမိဿတိ၊ ဧထ၊ ပဿိဿာမ န’’န္တိ မန္တယိတွာ ရာဇင်္ဂဏေယေဝ နံ ပဿိံသု။ အထ နေ မဟာသတ္တော အဿာသေတွာ ‘‘တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သရီရံ အဒ္ဓုဝံ၊ ယသော နာမ ဝိပတ္တိပရိယောသာနော၊ အပိစ တုမှေ ဒါနာဒီသု ပုညေသု အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ တေသံ ဩဝါဒံ ဒတွာ နိဝတ္တာပေတွာ အတ္တနော ဂေဟာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဓမ္မပါလကုမာရော ဘာတိကဂဏပရိဝုတော ‘‘ပိတု ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိဿာမီ’’တိ နိက္ခန္တော နိဝေသနဒွါရေယေဝ ပိတု သမ္မုခေါ အဟောသိ။ မဟာသတ္တော တံ ဒိသွာ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ဥပဂုယှ ဥရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ နိဝေသနံ ပါဝိသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၂၆။

‘‘ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ¶ ဥပဂုယှ၊ ဝိနေယျ ဟဒယေ ဒရံ၊

အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ပါဝိသီ သော မဟာဃရ’’န္တိ။

ဃရေ ပနဿ သဟဿပုတ္တာ၊ သဟဿဓီတရော၊ သဟဿဘရိယာယော၊ စ သတ္တဝဏ္ဏဒါသိသတာနိ စ သန္တိ၊ တေဟိ စေဝ အဝသေသဒါသိဒါသကမ္မကရဉာတိမိတ္တသုဟဇ္ဇာဒီဟိ စ သကလနိဝေသနံ ယုဂန္တဝါတာဘိဃာတပတိတေဟိ သာလေဟိ သာလဝနံ ဝိယ နိရန္တရံ အဟောသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၂၇။

‘‘သာလာဝ ¶ သမ္မပတိတာ၊ မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ၊

သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ၊ ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။

၁၅၂၈။

‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ¶ ဘရိယာနံ၊ ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။

၁၅၂၉။

‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။

၁၅၃၀။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။

၁၅၃၁။

‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။

၁၅၃၂။

‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ၊ ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္တုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။

၁၅၃၃။

‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။

၁၅၃၄။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။

၁၅၃၅။

‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သေန္တီတိ မဟာတလေ ဆိန္နပါဒါ ဝိယ ပတိတာ အာဝတ္တန္တာ ပရိဝတ္တန္တာ သယန္တိ။ ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနန္တိ ဘရိယာနမေဝ ဣတ္ထီနံ သဟဿံ။ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသီတိ ကေန ကာရဏေန အမှေ ဝိဇဟိဿသီတိ ပရိဒေဝိံသု။

မဟာသတ္တော ¶ သဗ္ဗံ တံ မဟာဇနံ အဿာသေတွာ ဃရေ အဝသေသကိစ္စာနိ ကတွာ အန္တောဇနဉ္စ ဗဟိဇနဉ္စ ဩဝဒိတွာ အာစိက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကံ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိတွာ ပုဏ္ဏကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အတ္တနော နိဋ္ဌိတကိစ္စတံ အာရောစေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၃၆။

‘‘ကတွာ ဃရေသု ကိစ္စာနိ၊ အနုသာသိတွာ သကံ ဇနံ၊

မိတ္တာမစ္စေ စ ဘစ္စေ စ၊ ပုတ္တဒါရေ စ ဗန္ဓဝေ။

၁၅၃၇။

‘‘ကမ္မန္တံ သံဝိဓေတွာန၊ အာစိက္ခိတွာ ဃရေ ဓနံ၊

နိဓိဉ္စ ဣဏဒါနဉ္စ၊ ပုဏ္ဏကံ ဧတဒဗြဝိ။

၁၅၃၈။

‘‘အဝသီ တုဝံ မယှ တီဟံ အဂါရေ၊ ကတာနိ ကိစ္စာနိ ဃရေသု မယှံ၊

အနုသာသိတာ ပုတ္တဒါရာ မယာ စ၊ ကရောမ ကစ္စာန ယထာမတိံ တေ’’တိ။

တတ္ထ ကမ္မန္တံ သံဝိဓေတွာနာတိ ‘‘ဧဝဉ္စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဃရေ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ ကမ္မံ သံဝိဒဟိတွာ။ နိဓိန္တိ နိဒဟိတွာ ဌပိတဓနံ။ ဣဏဒါနန္တိ ဣဏဝသေန သံယောဇိတဓနံ။ ယထာမတိံ တေတိ ဣဒါနိ တဝ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ကရောမာတိ ဝဒတိ။

ပုဏ္ဏကော ¶ အာဟ –

၁၅၃၉။

‘‘သစေ ဟိ ကတ္တေ အနုသာသိတာ တေ၊ ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊

ဟန္ဒေဟိ ဒါနီ တရမာနရူပေါ၊ ဒီဃော ဟိ အဒ္ဓါပိ အယံ ပုရတ္ထာ။

၁၅၄၀။

‘‘အဆမ္ဘိတောဝ ဂဏှာဟိ၊ အာဇာနေယျဿ ဝါလဓိံ၊

ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ တုယှံ၊ ဇီဝလောကဿ ဒဿန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ကတ္တေတိ သောမနဿပ္ပတ္တော ယက္ခော မဟာသတ္တံ အာလပတိ။ ဒီဃော ဟိ အဒ္ဓါပီတိ ဂန္တဗ္ဗမဂ္ဂေါပိ ဒီဃော။ ‘‘အဆမ္ဘိတောဝါ’’တိ ဣဒံ သော ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ အနောတရိတွာ တတောဝ ဂန္တုကာမော ဟုတွာ အဝစ။

အထ နံ မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၄၁။

‘‘သောဟံ ¶ ကိဿ နု ဘာယိဿံ၊ ယဿ မေ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ၊

ကာယေန ဝါစာ မနသာ၊ ယေန ဂစ္ဆေယျ ဒုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

တတ္ထ သောဟံ ကိဿ နု ဘာယိဿန္တိ ဣဒံ မဟာသတ္တော ‘‘အဆမ္ဘိတောဝ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဧဝမာဟ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော သီဟနာဒံ နဒိတွာ အဆမ္ဘိတော ကေသရသီဟော ဝိယ နိဗ္ဘယော ဟုတွာ ‘‘အယံ သာဋကော မမ အရုစိယာ မာ မုစ္စတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ ဒဠှံ နိဝါသေတွာ အဿဿ ဝါလဓိံ ဝိယူဟိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒဠှံ ဝါလဓိံ ဂဟေတွာ ဒွီဟိ ပါဒေဟိ အဿဿ ဦရူသု ပလိဝေဌေတွာ ‘‘မာဏဝ၊ ဂဟိတော မေ ဝါလဓိ၊ ယထာရုစိ ယာဟီ’’တိ အာဟ။ တသ္မိံ ခဏေ ပုဏ္ဏကော မနောမယသိန္ဓဝဿ သညံ အဒါသိ။ သော ပဏ္ဍိတံ အာဒါယ အာကာသေ ပက္ခန္ဒိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၄၂။

‘‘သော အဿရာဇာ ဝိဓုရံ ဝဟန္တော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ၊

သာခါသု သေလေသု အသဇ္ဇမာနော၊ ကာဠာဂိရိံ ခိပ္ပမုပါဂမာသီ’’တိ။

တတ္ထ သာခါသု သေလေသု အသဇ္ဇမာနောတိ ပုဏ္ဏကော ကိရ စိန္တေသိ ‘‘ဒူရံ အဂန္တွာဝ ဣမံ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ရုက္ခေသု ပဗ္ဗတေသု စ ပေါထေတွာ မာရေတွာ ဟဒယမံသံ အာဒါယ ကဠေဝရံ ပဗ္ဗတန္တရေ ¶ ဆဍ္ဍေတွာ နာဂဘဝနမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော ရုက္ခေ စ ပဗ္ဗတေ စ အပရိဟရိတွာ တေသံ မဇ္ဈေနေဝ အဿံ ပေသေသိ။ မဟာသတ္တဿာနုဘာဝေန ရုက္ခာပိ ပဗ္ဗတာပိ သရီရတော ဥဘောသု ပဿေသု ရတနမတ္တံ ပဋိက္ကမန္တိ။ သော ‘‘မတော ဝါ၊ နော ဝါ’’တိ ပရိဝတ္တိတွာ မဟာသတ္တဿ မုခံ ဩလောကေန္တော ကဉ္စနာဒါသမိဝ ဝိပ္ပသန္နံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဧဝံ န မရတီ’’တိ ပုနပိ သကလဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ရုက္ခေ စ ပဗ္ဗတေ စ တိက္ခတ္တုံ ပေါထေန္တော ပေသေသိ ¶ ။ ဧဝံ ပေါထေန္တောပိ တထေဝ ရုက္ခပဗ္ဗတာ ဒူရမေဝ ပဋိက္ကမန္တိယေဝ။ မဟာသတ္တော ပန ကိလန္တကာယော အဟောသိ။ အထ ပုဏ္ဏကော ‘‘အယံ နေဝ မရတိ၊ ဣဒါနိ ဝါတက္ခန္ဓေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကရိဿာမီ’’တိ ကောဓာဘိဘူတော သတ္တမံ ဝါတက္ခန္ဓံ ပက္ခန္ဒိ။ ဗောဓိသတ္တဿာနုဘာဝေန ဝါတက္ခန္ဓော ဒွိဓာ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩကာသံ အကာသိ။ တတော ဝေရမ္ဘဝါတေဟိ ပဟရာပေသိ၊ ဝေရမ္ဘဝါတာပိ သတသဟဿအသနိသဒ္ဒေါ ဝိယ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩကာသံ အဒံသု။ သော ပုဏ္ဏကော တဿ အန္တရာယာဘာဝံ ပဿန္တော တံ အာဒါယ ကာဠပဗ္ဗတံ အဂမာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘သော ¶ အဿရာဇာ ဝိဓုရံ ဝဟန္တော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ၊

သာခါသု သေလေသု အသဇ္ဇမာနော၊ ကာဠာဂိရိံ ခိပ္ပမုပါဂမာသီ’’တိ။

တတ္ထ အသဇ္ဇမာနောတိ အလဂ္ဂမာနော အပ္ပဋိဟညမာနော ဝိဓုရပဏ္ဍိတံ ဝဟန္တော ကာဠပဗ္ဗတမတ္ထကံ ဥပါဂတော။

ဧဝံ ပုဏ္ဏကဿ မဟာသတ္တံ ဂဟေတွာ ဂတကာလေ ပဏ္ဍိတဿ ပုတ္တဒါရာဒယော ပုဏ္ဏကဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ မဟာသတ္တံ အဒိသွာ ဆိန္နပါဒါ ဝိယ ပတိတွာ အပရာပရံ ပရိဝတ္တမာနာ မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၄၃။

‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ၊ ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊

ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ’။

‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊

ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ’။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊

ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ’။

၁၅၄၄။

‘‘သမာဂတာ ¶ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊

ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ’။

၁၅၄၅။

‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ၊ ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’။

‘‘ဩရောဓာ ¶ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’။

၁၅၄၆။

သမာဂတာ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ၊ ‘ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’’’တိ။

ဧဝံ ပက္ကန္ဒိတွာ စ ပန တေ သဗ္ဗေပိ သကလနဂရဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ ရောဒိတွာ ရာဇဒွါရံ အဂမံသု။ ရာဇာ မဟန္တံ ပရိဒေဝသဒ္ဒံ သုတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ‘‘တုမှေ ကသ္မာ ပရိဒေဝထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ တေ ‘‘ဒေဝ၊ သော ကိရ မာဏဝေါ န ဗြာဟ္မဏော၊ ယက္ခော ပန ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန အာဂန္တွာ ပဏ္ဍိတံ အာဒါယ ဂတော၊ တေန ဝိနာ ¶ အမှာကံ ဇီဝိတံ နတ္ထိ။ သစေ သော ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ နာဂမိဿတိ၊ သကဋသတေဟိ သကဋသဟဿေဟိ စ ဒါရူနိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ သဗ္ဗေ မယံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတွာ ပဝိသိဿာမာ’’တိ ဣမမတ္ထံ အာရောစေန္တာ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –

၁၅၄၇။

‘‘သစေ သော သတ္တရတ္တေန၊ နာဂစ္ဆိဿတိ ပဏ္ဍိတော၊

သဗ္ဗေ အဂ္ဂိံ ပဝေက္ခာမ၊ နတ္ထတ္ထော ဇီဝိတေန နော’’တိ။

သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပရိနိဗ္ဗုတကာလေပိ ‘‘မယံ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတွာ မရိဿာမာ’’တိ ဝတ္တာရော နာမ နာဟေသုံ။ အဟော သုဘာသိတံ မဟာသတ္တေ နာဂရေဟီတိ။ ရာဇာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ မာ ¶ သောစိတ္ထ၊ မာ ပရိဒေဝိတ္ထ၊ မဓုရကထော ပဏ္ဍိတော မာဏဝံ ဓမ္မကထာယ ပလောဘေတွာ အတ္တနော ပါဒေသု ပါတေတွာ သကလနဂရဝါသီနံ အဿုမုခံ ဟာသယန္တော န စိရဿေဝ အာဂမိဿတီ’’တိ အဿာသေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၄၈။

‘‘ပဏ္ဍိတော စ ဝိယတ္တော စ၊ ဝိဘာဝီ စ ဝိစက္ခဏော၊

ခိပ္ပံ မောစိယ အတ္တာနံ၊ မာ ဘာယိတ္ထာဂမိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဝိယတ္တောတိ ဝေယျတ္တိယာ ဝိစာရဏပညာယ သမန္နာဂတော။ ဝိဘာဝီတိ အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ ဝိဘာဝေတွာ ဒဿေတွာ ကထေတုံ သမတ္ထော။ ဝိစက္ခဏောတိ တင်္ခဏေယေဝ ဌာနုပ္ပတ္တိကာယ ကာရဏစိန္တနပညာယ ¶ ယုတ္တော။ မာ ဘာယိတ္ထာတိ မာ ဘာယထ၊ အတ္တာနံ မောစေတွာ ခိပ္ပံ အာဂမိဿတီတိ အဿာသေတိ။

နာဂရာပိ ‘‘ပဏ္ဍိတော ကိရ ရညော ကထေတွာ ဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ အဿာသံ ပဋိလဘိတွာ အတ္တနော ဂေဟာနိ ပက္ကမိံသု။

အန္တရပေယျာလော နိဋ္ဌိတော။

သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ

ပုဏ္ဏကောပိ မဟာသတ္တံ ကာဠာဂိရိမတ္ထကေ ဌပေတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဇီဝမာနေ မယှံ ဝုဍ္ဎိ နာမ နတ္ထိ၊ ဣမံ မာရေတွာ ဟဒယမံသံ ဂဟေတွာ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ ဝိမလာယ ဒတွာ ဣရန္ဓတိံ ဂဟေတွာ ဒေဝလောကံ ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၄၉။

‘‘သော တတ္ထ ဂန္တွာန ဝိစိန္တယန္တော၊ ဥစ္စာဝစာ စေတနကာ ဘဝန္တိ၊

နယိမဿ ဇီဝေန မမတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ ဟန္တွာနိမံ ဟဒယမာနယိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ သောတိ သော ပုဏ္ဏကော။ တတ္ထ ဂန္တွာနာတိ ဂန္တွာ တတ္ထ ကာဠာဂိရိမတ္ထကေ ဌိတော။ ဥစ္စာဝစာ စေတနကာ ဘဝန္တီတိ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ¶ စေတနာ ဥစ္စာပိ အဝစာပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ မမေတဿ ဇီဝိတဒါနစေတနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ။ ဣမဿ ¶ ပန ဇီဝိတေန တဟိံ နာဂဘဝနေ မမ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကိဉ္စိ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဣဓေဝိမံ မာရေတွာ အဿ ဟဒယံ အာနယိဿာမီတိ သန္နိဋ္ဌာနမကာသီတိ အတ္ထော။

တတော ပုန စိန္တေသိ ‘‘ယံနူနာဟံ ဣမံ သဟတ္ထေန အမာရေတွာ ဘေရဝရူပဒဿနေန ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေယျ’’န္တိ။ သော ဘေရဝယက္ခရူပံ နိမ္မိနိတွာ မဟာသတ္တံ တဇ္ဇေန္တော အာဂန္တွာ တံ ပါတေတွာ ဒါဌာနံ အန္တရေ ကတွာ ခါဒိတုကာမော ဝိယ အဟောသိ၊ မဟာသတ္တဿ လောမဟံသနမတ္တမ္ပိ နာဟောသိ။ တတော သီဟရူပေန မတ္တမဟာဟတ္ထိရူပေန စ အာဂန္တွာ ဒါဌာဟိ စေဝ ဒန္တေဟိ စ ဝိဇ္ဈိတုကာမော ဝိယ အဟောသိ။ တထာပိ အဘာယန္တဿ ဧကဒေါဏိကနာဝပ္ပမာဏံ မဟန္တံ သပ္ပဝဏ္ဏံ နိမ္မိနိတွာ အဿသန္တော ပဿသန္တော ‘‘သုသူ’’တိ သဒ္ဒံ ကရောန္တော အာဂန္တွာ မဟာသတ္တဿ သကလသရီရံ ဝေဌေတွာ မတ္ထကေ ဖဏံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ၊ တဿ သာရဇ္ဇမတ္တမ္ပိ နာဟောသိ။ အထ ‘‘နံ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌပေတွာ ပါတေတွာ ¶ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကရိဿာမီ’’တိ မဟာဝါတံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ သော တဿ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ စာလေတုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ တတ္ထေဝ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌပေတွာ ဟတ္ထီ ဝိယ ခဇ္ဇူရိရုက္ခံ ပဗ္ဗတံ အပရာပရံ စာလေသိ၊ တထာပိ နံ ဌိတဋ္ဌာနတော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ စာလေတုံ နာသက္ခိ။

တတော ‘‘သဒ္ဒသန္တာသေနဿ ဟဒယဖာလနံ ကတွာ မာရေဿာမီ’’တိ အန္တောပဗ္ဗတံ ပဝိသိတွာ ပထဝိဉ္စ နဘဉ္စ ဧကနိန္နာဒံ ကရောန္တော မဟာနာဒံ နဒိ၊ ဧဝမ္ပိဿ သာရဇ္ဇမတ္တမ္ပိ နာဟောသိ။ ဇာနာတိ ဟိ မဟာသတ္တော ‘‘ယက္ခသီဟဟတ္ထိနာဂရာဇဝေသေဟိ အာဂတောပိ မဟာဝါတဝုဋ္ဌိံ သမုဋ္ဌာပကောပိ ပဗ္ဗတစလနံ ကရောန္တောပိ အန္တောပဗ္ဗတံ ပဝိသိတွာ နာဒံ ဝိဿဇ္ဇေန္တောပိ မာဏဝေါယေဝ၊ န အညော’’တိ။ တတော ပုဏ္ဏကော စိန္တေသိ ‘‘နာဟံ ဣမံ ဗာဟိရုပက္ကမေန မာရေတုံ သက္ကောမိ၊ သဟတ္ထေနေဝ နံ မာရေဿာမီ’’တိ။ တတော ယက္ခော မဟာသတ္တံ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ဌပေတွာ ပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ မဏိက္ခန္ဓေ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ပဝေသေန္တော ဝိယ ပဗ္ဗတံ ပဝိသိတွာ တာသေန္တော ဝဂ္ဂန္တော အန္တောပဗ္ဗတေန ဥဂ္ဂန္တွာ မဟာသတ္တံ ပါဒေ ဒဠှံ ¶ ဂဟေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ အဓောသိရံ ကတွာ အနာလမ္ဗေ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၅၅၀။

‘‘သော ¶ တတ္ထ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတန္တရသ္မိံ၊ အန္တော ပဝိသိတွာန ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊

အသံဝုတသ္မိံ ဇဂတိပ္ပဒေသေ၊ အဓောသိရံ ဓာရယိ ကာတိယာနော’’တိ။

တတ္ထ သော တတ္ထ ဂန္တွာတိ သော ပုဏ္ဏကော ပဗ္ဗတမတ္ထကာ ပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ တတ္ထ ပဗ္ဗတန္တရေ ဌတွာ တဿ အန္တော ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌိတဿ ဟေဋ္ဌာ ပညာယမာနော အသံဝုတေ ဘူမိပဒေသေ ဓာရေသီတိ။ န အာဒိတောဝ ဓာရေသိ၊ တတ္ထ ပန တံ ခိပိတွာ ပန္နရသယောဇနမတ္တံ ဘဋ္ဌကာလေ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ဌိတောဝ ဟတ္ထံ ဝဍ္ဎေတွာ အဓောသိရံ ဘဿန္တံ ပါဒေသု ဂဟေတွာ အဓောသိရမေဝ ဥက္ခိပိတွာ မုခံ ဩလောကေန္တော ‘‘န မရတီ’’တိ ဉတွာ ဒုတိယမ္ပိ ခိပိတွာ တိံသယောဇနမတ္တံ ဘဋ္ဌကာလေ တထေဝ ဥက္ခိပိတွာ ပုန တဿ မုခံ ဩလောကေန္တော ဇီဝန္တမေဝ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘သစေ ဣဒါနိ သဋ္ဌိယောဇနမတ္တံ ဘဿိတွာ န မရိဿတိ၊ ပါဒေသု နံ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ပေါထေတွာ မာရေဿာမီ’’တိ အထ နံ တတိယမ္ပိ ခိပိတွာ သဋ္ဌိယောဇနမတ္တံ ဘဋ္ဌကာလေ ဟတ္ထံ ဝဍ္ဎေတွာ ပါဒေသု ဂဟေတွာ ဥက္ခိပိ။ တတော မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အယံ မံ ပဌမံ ပန္နရသယောဇနဋ္ဌာနံ ခိပိ၊ ဒုတိယမ္ပိ တိံသယောဇနံ၊ တတိယမ္ပိ သဋ္ဌိယောဇနံ၊ ဣဒါနိ ပုန မံ န ခိပိဿတိ၊ ဥက္ခိပန္တောယေဝ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ပဟရိတွာ မာရေဿတိ၊ ယာဝ မံ ဥက္ခိပိတွာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ န ပေါထေတိ၊ တာဝ နံ အဓောသိရော ဟုတွာ ဩလမ္ဗန္တောဝ မာရဏကာရဏံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ ဧဝံ စိန္တေတွာ ¶ စ ပန သော အဆမ္ဘိတော အသန္တသန္တော တထာ အကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဓာရယိ ကာတိယာနော’’တိ၊ တိက္ခတ္တုံ ခိပိတွာ ဓာရယီတိ အတ္ထော။

၁၅၅၁။

‘‘သော လမ္ဗမာနော နရကေ ပပါတေ၊ မဟဗ္ဘယေ လောမဟံသေ ဝိဒုဂ္ဂေ၊

အသန္တသန္တော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌော၊ ဣစ္စဗြဝိ ပုဏ္ဏကံ နာမ ယက္ခံ။

၁၅၅၂။

‘‘အရိယာဝကာသောသိ ¶ အနရိယရူပေါ၊ အသညတော သညတသန္နိကာသော၊

အစ္စာဟိတံ ကမ္မံ ကရောသိ လုဒြံ၊ ဘာဝေ စ တေ ကုသလံ နတ္ထိ ကိဉ္စိ။

၁၅၅၃။

‘‘ယံ မံ ပပါတသ္မိံ ပပါတုမိစ္ဆသိ၊ ကော နု တဝတ္ထော မရဏေန မယှံ၊

အမာနုသဿေဝ တဝဇ္ဇ ဝဏ္ဏော၊ အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတာတိ။

တတ္ထ သော လမ္ဗမာနောတိ သော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌော တတိယဝါရေ လမ္ဗမာနော။ အရိယာဝကာသောတိ ရူပေန အရိယသဒိသော ဒေဝဝဏ္ဏော ဟုတွာ စရသိ။ အသညတောတိ ကာယာဒီဟိ အသညတော ¶ ဒုဿီလော။ အစ္စာဟိတန္တိ ဟိတာတိက္ကန္တံ၊ အတိအဟိတံ ဝါ။ ဘာဝေ စ တေတိ တဝ စိတ္တေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကုသလံ နတ္ထိ။ အမာနုသဿေဝ တဝဇ္ဇ ဝဏ္ဏောတိ အဇ္ဇ တဝ ဣဒံ ကာရဏံ အမာနုသဿေဝ။ ကတမာသိ ဒေဝတာတိ ယက္ခာနံ အန္တရေ ကတရယက္ခော နာမ တွံ။

ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၅၅၄။

‘‘ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော၊ ရညော ကုဝေရဿ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော၊

ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂေါ၊ ဗြဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော။

၁၅၅၅။

‘‘တဿာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာမိ၊ ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ၊

တဿာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု၊ ပတာရယိံ တုယှ ဝဓာယ ဓီရာ’’တိ။

တတ္ထ သဇိဗ္ဗောတိ သဇီဝေါ အမစ္စော။ ဗြဟာတိ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပန္နော ဥဋ္ဌာပိတကဉ္စနရူပသဒိသော။ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နောတိ သရီရဝဏ္ဏေန စ ကာယဗလေန စ ဥပဂတော။ တဿာနုဇန္တိ တဿ အနုဇာတံ ဓီတရံ။ ပတာရယိန္တိ စိတ္တံ ပဝတ္တေသိံ၊ သန္နိဋ္ဌာနမကာသိန္တိ အတ္ထော။

တံ ¶ ¶ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ လောကော ဒုဂ္ဂဟိတေန နဿတိ၊ နာဂမာဏဝိကံ ပတ္ထေန္တဿ မမ မရဏေန ကိံ ပယောဇနံ၊ တထတော ကာရဏံ ဇာနိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၅၅၆။

‘‘မာ ဟေဝ တွံ ယက္ခ အဟောသိ မူဠှော၊ နဋ္ဌာ ဗဟူ ဒုဂ္ဂဟီတေန လောကေ၊

ကိံ တေ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ကိစ္စံ၊ မရဏေန မေ ဣင်္ဃ သုဏောမိ သဗ္ဗ’’န္တိ။

တံ သုတွာ တဿ အာစိက္ခန္တော ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၅၅၇။

‘‘မဟာနုဘာဝဿ မဟောရဂဿ၊ ဓီတုကာမော ဉာတိဘတောဟမသ္မိ၊

တံ ယာစမာနံ သသုရော အဝေါစ၊ ယထာ မမညိံသု သုကာမနီတံ။

၁၅၅၈။

‘‘ဒဇ္ဇေမု ခေါ တေ သုတနုံ သုနေတ္တံ၊ သုစိမှိတံ စန္ဒနလိတ္တဂတ္တံ၊

သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေသိ၊

ဧတေန ¶ ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ။

၁၅၅၉။

‘‘ဧဝံ န မူဠှောသ္မိ သုဏောဟိ ကတ္တေ၊ န စာပိ မေ ဒုဂ္ဂဟိတတ္ထိ ကိဉ္စိ၊

ဟဒယေန တေ ဓမ္မလဒ္ဓေန နာဂါ၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဒဒန္တိ။

၁၅၆၀။

‘‘တသ္မာ အဟံ တုယှံ ဝဓာယ ယုတ္တော၊ ဧဝံ မမတ္ထော မရဏေန တုယှံ၊

ဣဓေဝ တံ နရကေ ပါတယိတွာ၊ ဟန္တွာန တံ ဟဒယမာနယိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ဓီတုကာမောတိ ဓီတရံ ကာမေမိ ပတ္ထေမိ၊ ဓီတု အတ္ထာယ ဝိစရာမိ။ ဉာတိဘတောဟမသ္မီတိ တသ္မာ တဿ ဉာတိဘတကော နာမ အဟံ အမှိ။ တန္တိ ¶ တံ နာဂကညံ။ ယာစမာနန္တိ ယာစန္တံ မံ။ ယထာ မန္တိ ယသ္မာ မံ။ အညိံသူတိ ဇာနိံသု။ သုကာမနီတန္တိ သုဋ္ဌု ဧသ ကာမေန နီတောတိ သုကာမနီတော၊ တံ သုကာမနီတံ။ တသ္မာ သသုရော ‘ဒဇ္ဇေမု ခေါ တေ’’တိအာဒိမဝေါစ။ တတ္ထ ဒဇ္ဇေမူတိ ဒဒေယျာမ။ သုတနုန္တိ သုန္ဒရသရီရံ။ ဣဓ မာဟရေသီတိ ဣဓ နာဂဘဝနေ ဓမ္မေန လဒ္ဓါ အာဟရေယျာသီတိ။

တဿ တံ ကထံ သုတွာ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဝိမလာယ မမ ဟဒယေန ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဝရုဏနာဂရာဇေန မမ ဓမ္မကထံ သုတွာ မဏိနာ မံ ပူဇေတွာ တတ္ထ ဂတေန မမ ဓမ္မကထိကဘာဝေါ ဝဏ္ဏိတော ¶ ဘဝိဿတိ၊ တတော ဝိမလာယ မမ ဓမ္မကထာယ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော ဘဝိဿတိ၊ ဝရုဏေန ဒုဂ္ဂဟိတံ ဂဟေတွာ ပုဏ္ဏကော အာဏတ္တော ဘဝိဿတိ၊ သွာယံ အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန မံ မာရေတုံ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပါပေသိ၊ မမ ပဏ္ဍိတဘာဝေါ ဌာနုပ္ပတ္တိကာရဏစိန္တနသမတ္ထတာ ဣမသ္မိံ မံ မာရေန္တေ ကိံ ကရိဿတိ၊ ဟန္ဒာဟံ သညာပေဿာမိ န’’န္တိ။ စိန္တေတွာ စ ပန ‘‘မာဏဝ၊ သာဓုနရဓမ္မံ နာမ ဇာနာမိ၊ ယာဝါဟံ န မရာမိ၊ တာဝ မံ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ နိသီဒါပေတွာ သာဓုနရဓမ္မံ နာမ သုဏောဟိ၊ ပစ္ဆာ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ကရေယျာသီ’’တိ ဝတွာ သာဓုနရဓမ္မံ ဝဏ္ဏေတွာ အတ္တနော ဇီဝိတံ အာဟရာပေန္တော သော အဓောသိရော ဩလမ္ဗန္တောဝ ဂါထမာဟ –

၁၅၆၁။

‘‘ခိပ္ပံ မမံ ဥဒ္ဓရ ကာတိယာန၊ ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ၊

ယေ ¶ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောမိ အဇ္ဇာ’’တိ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော ‘‘အယံ ပဏ္ဍိတေန ဒေဝမနုဿာနံ အကထိတပုဗ္ဗော ဓမ္မော ဘဝိဿတိ၊ ခိပ္ပမေဝ နံ ဥဒ္ဓရိတွာ သာဓုနရဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ မဟာသတ္တံ ဥက္ခိပိတွာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ နိသီဒါပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၆၂။

‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နဂမုဒ္ဓနိ ခိပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေတွာ၊

အဿတ္ထမာသီနံ သမေက္ခိယာန၊ ပရိပုစ္ဆိ ကတ္တာရမနောမပညံ။

၁၅၆၃။

‘‘သမုဒ္ဓဋော ¶ မေသိ တုဝံ ပပါတာ၊ ဟဒယေန တေ အဇ္ဇ မမတ္ထိ ကိစ္စံ၊

ယေ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ မေ ပါတုကရောဟိ အဇ္ဇာ’’တိ။

တတ္ထ အဿတ္ထမာသီနန္တိ လဒ္ဓဿာသံ ဟုတွာ နိသိန္နံ။ သမေက္ခိယာနာတိ ဒိသွာ။ သာဓုနရဿ ဓမ္မာတိ နရဿ သာဓုဓမ္မာ၊ သုန္ဒရဓမ္မာတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၆၄။

‘‘သမုဒ္ဓဋော တျသ္မိ အဟံ ပပါတာ၊ ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ၊

ယေ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောမိ အဇ္ဇာ’’တိ။

တတ္ထ တျသ္မီတိ တယာ အသ္မိ။

အထ ¶ နံ မဟာသတ္တော ‘‘ကိလိဋ္ဌဂတ္တောမှိ၊ နှာယာမိ တာဝါ’’တိ အာဟ။ ယက္ခောပိ ‘‘သာဓူ’’တိ နှာနောဒကံ အာဟရိတွာ နှာတကာလေ မဟာသတ္တဿ ဒိဗ္ဗဒုဿဂန္ဓမာလာဒီနိ ဒတွာ အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တကာလေ ဒိဗ္ဗဘောဇနံ အဒါသိ။ အထ မဟာသတ္တော ဘုတ္တဘောဇနော ကာဠာဂိရိမတ္ထကံ အလင်္ကာရာပေတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓလီလာယ သာဓုနရဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၆၅။

‘‘ယာတာနုယာယီ စ ဘဝါဟိ မာဏဝ၊ အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊

မာ ¶ စဿု မိတ္တေသု ကဒါစိ ဒုဗ္ဘီ၊ မာ စ ဝသံ အသတီနံ နိဂစ္ဆေ’’တိ။

တတ္ထ အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ပရိဝဇ္ဇယဿူတိ အလ္လံ တိန္တံ ပါဏိံ မာ ဒဟိ မာ ဈာပေဟိ။

ယက္ခော သံခိတ္တေန ဘာသိတေ စတ္တာရော သာဓုနရဓမ္မေ ဗုဇ္ဈိတုံ အသက္ကောန္တော ဝိတ္ထာရေန ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၆၆။

‘‘ကထံ ¶ နု ယာတံ အနုယာယိ ဟောတိ၊ အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ဒဟတေ ကထံ သော၊

အသတီ စ ကာ ကော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော၊ အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

မဟာသတ္တောပိဿ ကထေသိ –

၁၅၆၇။

‘‘အသန္ထုတံ နောပိ စ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ၊ ယော အာသနေနာပိ နိမန္တယေယျ၊

တဿေဝ အတ္ထံ ပုရိသော ကရေယျ၊ ယာတာနုယာယီတိ တမာဟု ပဏ္ဍိတာ။

၁၅၆၈။

‘‘ယဿေကရတ္တမ္ပိ ဃရေ ဝသေယျ၊ ယတ္ထန္နပါနံ ပုရိသော လဘေယျ၊

န တဿ ပါပံ မနသာပိ စိန္တယေ၊ အဒုဗ္ဘပါဏိံ ဒဟတေ မိတ္တဒုဗ္ဘော။

၁၅၆၉။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။

၁၅၇၀။

‘‘ပုဏ္ဏမ္ပိ စေမံ ပထဝိံ ဓနေန၊ ဒဇ္ဇိတ္ထိယာ ပုရိသော သမ္မတာယ၊

လဒ္ဓါ ခဏံ အတိမညေယျ တမ္ပိ၊ တာသံ ဝသံ အသတီနံ န ဂစ္ဆေ။

၁၅၇၁။

‘‘ဧဝံ ¶ ခေါ ယာတံ အနုယာယိ ဟောတိ၊

အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ဒဟတေ ပုနေဝံ၊

အသတီ စ သာ သော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော၊

သော ဓမ္မိကော ဟောဟိ ဇဟဿု အဓမ္မ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အသန္ထုတန္တိ ဧကာဟဒွီဟမ္ပိ ဧကတော အဝုတ္ထပုဗ္ဗံ။ ယော အာသနေနာပီတိ ယော ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ အာသနမတ္တေနပိ နိမန္တယေယျ၊ ပဂေဝ အန္နပါနာဒီဟိ။ တဿေဝါတိ တဿ ပုဗ္ဗကာရိဿ အတ္ထံ ပုရိသော ကရောတေဝ။ ယာတာနုယာယီတိ ပုဗ္ဗကာရိတာယ ယာတဿ ပုဂ္ဂလဿ အနုယာယီ ¶ ။ ပဌမံ ကရောန္တော ဟိ ယာယီ နာမ၊ ပစ္ဆာ ကရောန္တော အနုယာယီ နာမာတိ ဧဝံ ပဏ္ဍိတာ ကထေန္တိ။ အယံ ဒေဝရာဇ၊ ပဌမော သာဓုနရဓမ္မော။ အဒုဗ္ဘပါဏိန္တိ အဒုဗ္ဘကံ အတ္တနော ဘုဉ္ဇနဟတ္ထမေဝ ဒဟန္တော ဟိ မိတ္တဒုဗ္ဘီ နာမ ဟောတိ။ ဣတိ အလ္လဟတ္ထဿ အဇ္ဈာပနံ နာမ အယံ ဒုတိယော သာဓုနရဓမ္မော။ န တဿာတိ တဿ သာခံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ န ဘဉ္ဇေယျ။ ကိံကာရဏာ? မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။ ဣတိ ပရိဘုတ္တစ္ဆာယဿ အစေတနဿ ရုက္ခဿပိ ပါပံ ကရောန္တော မိတ္တဒုဗ္ဘီ နာမ ဟောတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မနုဿဘူတဿာတိ။ ဧဝံ မိတ္တေသု အဒုဗ္ဘနံ နာမ အယံ တတိယော သာဓုနရဓမ္မော။ ဒဇ္ဇိတ္ထိယာတိ ဒဒေယျ ဣတ္ထိယာ။ သမ္မတာယာတိ ‘‘အဟမေဝ တဿာ ပိယော၊ န အညော၊ မညေဝ သာ ဣစ္ဆတီ’’တိ ဧဝံ သုဋ္ဌု မတာယ။ လဒ္ဓါ ခဏန္တိ အတိစာရဿ ဩကာသံ လဘိတွာ။ အသတီနန္တိ အသဒ္ဓမ္မသမန္နာဂတာနံ ဣတ္ထီနံ။ ဣတိ မာတုဂါမံ နိဿာယ ပါပဿ အကရဏံ နာမ အယံ စတုတ္ထော သာဓုနရဓမ္မော။ သော ဓမ္မိကော ဟောဟီတိ ဒေဝရာဇ၊ သော တွံ ဣမေဟိ စတူဟိ သာဓုနရဓမ္မေဟိ ယုတ္တော ဟောဟီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ယက္ခဿ စတ္တာရော သာဓုနရဓမ္မေ ဗုဒ္ဓလီလာယ ကထေသိ။

သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

ကာဠာဂိရိကဏ္ဍံ

တေ ဓမ္မေ သုဏန္တောယေဝ ပုဏ္ဏကော သလ္လက္ခေသိ ‘‘စတူသုပိ ဌာနေသု ပဏ္ဍိတော အတ္တနော ဇီဝိတမေဝ ယာစတိ၊ အယံ ခေါ မယှံ ပုဗ္ဗေ အသန္ထုတဿေဝ သက္ကာရမကာသိ၊ အဟမဿ နိဝေသနေ တီဟံ မဟန္တံ ယသံ အနုဘဝန္တော ဝသိံ၊ အဟဉ္စိမံ ပါပကမ္မံ ကရောန္တော မာတုဂါမံ နိဿာယ ကရောမိ၊ သဗ္ဗထာပိ အဟမေဝ မိတ္တဒုဗ္ဘီ။ သစေ ပဏ္ဍိတံ အပရဇ္ဈာမိ၊ န သာဓုနရဓမ္မေ ဝတ္တိဿာမိ ¶ နာမ၊ တသ္မာ ကိံ မေ နာဂမာဏဝိကာယ၊ ဣန္ဒပတ္ထနဂရဝါသီနံ အဿုမုခါနိ ဟာသေန္တော ဣမံ ဝေဂေန တတ္ထ နေတွာ ဓမ္မသဘာယံ ဩတာရေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၅၇၂။

‘‘အဝသိံ ¶ အဟံ တုယှ တီဟံ အဂါရေ၊ အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ၊

မိတ္တော မမာသီ ဝိသဇ္ဇာမဟံ တံ၊ ကာမံ ဃရံ ဥတ္တမပည ဂစ္ဆ။

၁၅၇၃။

အပိ ¶ ဟာယတု နာဂကုလာ အတ္ထော၊ အလမ္ပိ မေ နာဂကညာယ ဟောတု၊

သော တွံ သကေနေဝ သုဘာသိတေန၊ မုတ္တောသိ မေ အဇ္ဇ ဝဓာယ ပညာ’’တိ။

တတ္ထ ဥပဋ္ဌိတောသ္မီတိ တယာ ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ။ ဝိသဇ္ဇာမဟံ တန္တိ ဝိဿဇ္ဇေမိ အဟံ တံ။ ကာမန္တိ ဧကံသေန။ ဝဓာယာတိ ဝဓတော။ ပညာတိ ပညဝန္တ။

အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘မာဏဝ၊ တွံ တာဝ မံ အတ္တနော ဃရံ မာ ပေသေဟိ၊ နာဂဘဝနမေဝ မံ နေဟီ’’တိ ဝဒန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၇၄။

‘‘ဟန္ဒ တုဝံ ယက္ခ မမမ္ပိ နေဟိ၊ သသုရံ တေ အတ္ထံ မယိ စရဿု၊

မယဉ္စ နာဂါဓိပတိံ ဝိမာနံ၊ ဒက္ခေမု နာဂဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ’’န္တိ။

တတ္ထ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ သသုရံ တေ အတ္ထံ မယိ စရဿူတိ တဝ သသုရဿ သန္တကံ အတ္ထံ မယိ စရ မာ နာသေဟိ။ နာဂါဓိပတိံ ဝိမာနန္တိ အဟမ္ပိ နာဂါဓိပတိဉ္စ ဝိမာနဉ္စဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ပဿေယျံ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော အာဟ –

၁၅၇၅။

‘‘ယံ ဝေ နရဿ အဟိတာယ အဿ၊ န တံ ပညော အရဟတိ ဒဿနာယ၊

အထ ကေန ဝဏ္ဏေန အမိတ္တဂါမံ၊ တုဝမိစ္ဆသိ ဥတ္တမပည ဂန္တု’’န္တိ။

တတ္ထ အမိတ္တဂါမန္တိ အမိတ္တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ၊ အမိတ္တသမာဂမန္တိ အတ္ထော။

အထ ¶ နံ မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၇၆။

‘‘အဒ္ဓါ ¶ ပဇာနာမိ အဟမ္ပိ ဧတံ၊ န တံ ပညော အရဟတိ ဒဿနာယ၊

ပါပဉ္စ မေ နတ္ထိ ကတံ ကုဟိဉ္စိ၊ တသ္မာ န သင်္ကေ မရဏာဂမာယာ’’တိ။

တတ္ထ မရဏာဂမာယာတိ မရဏဿ အာဂမာယ။

အပိစ ¶ ၊ ဒေဝရာဇ၊ တာဒိသော ယက္ခော ကက္ခဠော မယာ ဓမ္မကထာယ ပလောဘေတွာ မုဒုကတော၊ ဣဒါနေဝ မံ ‘‘အလံ မေ နာဂမာဏဝိကာယ၊ အတ္တနော ဃရံ ယာဟီ’’တိ ဝဒေသိ၊ နာဂရာဇဿ မုဒုကရဏံ မမ ဘာရော၊ နေဟိယေဝ မံ တတ္ထာတိ။ တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တုဋ္ဌစိတ္တော အာဟ –

၁၅၇၇။

‘‘ဟန္ဒ စ ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ၊ မယာ သဟ ဒက္ခသိ ဧဟိ ကတ္တေ၊

ယတ္ထစ္ဆတိ နစ္စဂီတေဟိ နာဂေါ၊ ရာဇာ ယထာ ဝေဿဝဏော နဠိညံ။

၁၅၇၈။

‘‘နံ နာဂကညာ စရိတံ ဂဏေန၊ နိကီဠိတံ နိစ္စမဟော စ ရတ္တိံ၊

ပဟူတမာလျံ ဗဟုပုပ္ဖဆန္နံ၊ ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

၁၅၇၉။

‘‘အန္နေန ပါနေန ဥပေတရူပံ၊ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စ ဝါဒိတေဟိ၊

ပရိပူရံ ကညာဟိ အလင်္ကတာဟိ၊ ဥပသောဘတိ ဝတ္ထပိလန္ဓနေနာ’’တိ။

တတ္ထ ဟန္ဒ စာတိ နိပါတမတ္တမေဝ။ ဌာနန္တိ နာဂရာဇဿ ဝသနဋ္ဌာနံ။ နဠိညန္တိ နဠိနိယံ နာမ ရာဇဓာနိယံ။ စရိတံ ဂဏေနာတိ တံ နာဂကညာနံ ဂဏေန စရိတံ။ နိကီဠိတန္တိ နိစ္စံ အဟော စ ရတ္တိဉ္စ နာဂကညာဟိ ကီဠိတာနုကီဠိတံ။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ ပုဏ္ဏကော မဟာသတ္တံ အဿပိဋ္ဌံ အာရောပေတွာ တတ္ထ နေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၅၈၀။

‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နိသီဒယီ ပစ္ဆတော အာသနသ္မိံ၊

အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပညံ၊ ဥပါနယီ ဘဝနံ နာဂရညော။

၁၅၈၁။

‘‘ပတွာန ¶ ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ၊ အဋ္ဌာသိ ကတ္တာ ပစ္ဆတော ပုဏ္ဏကဿ၊

သာမဂ္ဂိပေက္ခမာနော နာဂရာဇာ၊ ပုဗ္ဗေဝ ဇာမာတရမဇ္ဈဘာသထာ’’တိ။

တတ္ထ သော ¶ ပုဏ္ဏကောတိ ဘိက္ခဝေ၊ သော ဧဝံ နာဂဘဝနံ ဝဏ္ဏေတွာ ပဏ္ဍိတံ အတ္တနော အာဇညံ အာရောပေတွာ နာဂဘဝနံ နေသိ။ ဌာနန္တိ နာဂရာဇဿ ဝသနဋ္ဌာနံ။ ပစ္ဆတော ပုဏ္ဏကဿာတိ ပုဏ္ဏကဿ ကိရ ဧတဒဟောသိ ‘‘သစေ နာဂရာဇာ ပဏ္ဍိတံ ဒိသွာ မုဒုစိတ္တော ဘဝိဿတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ၊ တဿ တံ အပဿန္တဿေဝ သိန္ဓဝံ အာရောပေတွာ အာဒါယ ဂမိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ပစ္ဆတော ဌပေသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္ဆတော ပုဏ္ဏကဿာ’’တိ။ သာမဂ္ဂိပေက္ခမာနောတိ သာမဂ္ဂိံ အပေက္ခမာနော။ ‘‘သာမံ အပေက္ခီ’’တိပိ ပါဌော၊ အတ္တနော ဇာမာတရံ ပဿိတွာ ပဌမတရံ သယမေဝ အဇ္ဈဘာသထာတိ အတ္ထော။

နာဂရာဇာ အာဟ –

၁၅၈၂။

‘‘ယန္နု တုဝံ အဂမာ မစ္စလောကံ၊ အနွေသမာနော ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ၊

ကစ္စိ သမိဒ္ဓေန ဣဓာနုပတ္တော၊ အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပည’’န္တိ။

တတ္ထ ကစ္စိ သမိဒ္ဓေနာတိ ကစ္စိ တေ မနောရထေန သမိဒ္ဓေန နိပ္ဖန္နေန ဣဓာဂတောသီတိ ပုစ္ဆတိ။

ပုဏ္ဏကော ¶ အာဟ –

၁၅၈၃။

‘‘အယဉှိ သော အာဂတော ယံ တွမိစ္ဆသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါ မမ ဓမ္မပါလော၊

တံ ပဿထ သမ္မုခါ ဘာသမာနံ၊ သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေဟိ သင်္ဂမော’’တိ။

တတ္ထ ယံ တွမိစ္ဆသီတိ ယံ တွံ ဣစ္ဆသိ။ ‘‘ယန္တု မိစ္ဆသီ’’တိပိ ပါဌော။ သမ္မုခါ ဘာသမာနန္တိ တံ လောကသက္ကတံ ဓမ္မပါလံ ဣဒါနိ မဓုရေန သရေန ဓမ္မံ ဘာသမာနံ သမ္မုခါဝ ပဿထ၊ သပ္ပုရိသေဟိ ဧကဋ္ဌာနေ သမာဂမော ဟိ နာမ သုခေါ ဟောတီတိ။

ကာဠာဂိရိကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။

တတော ¶ နာဂရာဇာ မဟာသတ္တံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

၁၅၈၄။

‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသွာန၊ မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊

ဗျမှိတော နာဘိဝါဒေသိ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝါ’’တိ။

တတ္ထ ဗျမှိတောတိ ဘီတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ပဏ္ဍိတ၊ တွံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ နာဂဘဝနံ ဒိသွာ မရဏဘယေန အဋ္ဋိတော ဘီတော ဟုတွာ ယံ မံ နာဘိဝါဒေသိ၊ ဣဒံ ကာရဏံ ပညဝန္တာနံ န ဟောတီတိ။

ဧဝံ ဝန္ဒနံ ပစ္စာသီသန္တံ နာဂရာဇာနံ မဟာသတ္တော ‘‘န တွံ မယာ ဝန္ဒိတဗ္ဗော’’တိ အဝတွာဝ အတ္တနော ဉာဏဝန္တတာယ ဥပါယကောသလ္လေန ‘‘အဟံ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တဘာဝေန နံ တံ ဝန္ဒာမီ’’တိ ဝဒန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၅၈၅။

‘‘န ¶ စမှိ ဗျမှိတော နာဂ၊ န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊

န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ၊ ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။

၁၅၈၆။

‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ၊ အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊

ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတီ’’တိ။

တဿတ္ထော – နေဝါဟံ၊ နာဂရာဇ၊ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ နာဂဘဝနံ ဒိသွာ ဘီတော၊ န မရဏဘယဋ္ဋိတော။ မာဒိသဿ ဟိ မရဏဘယံ နာမ နတ္ထိ၊ ဝဇ္ဈော ပန အဘိဝါဒေတုံ၊ ဝဇ္ဈံ ဝါ အဝဇ္ဈောပိ အဘိဝါဒါပေတုံ န လဘတိ။ ယဉှိ နရော ¶ ဟန္တုမိစ္ဆေယျ၊ သော တံ ကထံ နု အဘိဝါဒေယျ၊ ကထံ ဝါ တေန အတ္တာနံ အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ။ တဿ ဟိ တံ ကမ္မံ န ဥပပဇ္ဇတိ။ တွဉ္စ ကိရ မံ မာရာပေတုံ ဣမံ အာဏာပေသိ၊ ကထာဟံ တံ ဝန္ဒာဓီတိ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ မဟာသတ္တဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၈၇။

‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗြူသိ၊ သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ၊

န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ၊ ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။

၁၅၈၈။

ကထံ ¶ နော အဘိဝါဒေယျ၊ အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊

ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတီ’’တိ။

ဣဒါနိ မဟာသတ္တော နာဂရာဇေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော အာဟ –

၁၅၈၉။

‘‘အသဿတံ သဿတံ နု တဝယိဒံ၊ ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၅၉၀။

‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

အက္ခာဟိ မေ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။

တတ္ထ တဝယိဒန္တိ ဣဒံ တဝ ယသဇာတံ၊ ဝိမာနံ ဝါ အသဿတံ သဿတသဒိသံ၊ ‘‘မာ ခေါ ယသံ နိဿာယ ပါပမကာသီ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန အတ္တနော ဇီဝိတံ ယာစတိ။ ဣဒ္ဓီတိ နာဂဣဒ္ဓိ စ နာဂဇုတိ စ ကာယဗလဉ္စ စေတသိကဝီရိယဉ္စ နာဂဘဝနေ ဥပပတ္တိ စ ¶ ယဉ္စ တေ ဣဒံ ဝိမာနံ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇ၊ ဧတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ ဣဒံ သဗ္ဗံ လဒ္ဓန္တိ။ အဓိစ္စလဒ္ဓန္တိ ကိံ နု တယာ ဣဒံ ဝိမာနံ ဧဝံ သမ္ပန္နံ အဓိစ္စ အကာရဏေန လဒ္ဓံ၊ ဥဒါဟု ဥတုပရိဏာမဇံ တေ ဣဒံ၊ ဥဒါဟု သယံ သဟတ္ထေနေဝ ကတံ၊ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ တေ ဒိန္နံ၊ ယထေဝ တေ ဣဒံ လဒ္ဓံ၊ ဧတံ မေ အတ္ထံ အက္ခာဟီတိ။

တံ ¶ သုတွာ နာဂရာဇာ အာဟ –

၁၅၉၁။

‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာန’’န္တိ။

တတ္ထ အပါပကေဟီတိ အလာမကေဟိ။

တတော မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၉၂။

‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ တေ နာဂ မဟာဝိမာန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ကိံ တေ ဝတန္တိ နာဂရာဇ၊ ပုရိမဘဝေ တဝ ကိံ ဝတံ အဟောသိ၊ ကော ပန ဗြဟ္မစရိယဝါသော၊ ကတရဿ သုစရိတဿေဝေသ ဣဒ္ဓိအာဒိကော ဝိပါကောတိ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ အာဟ –

၁၅၉၃။

‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊ သဒ္ဓါ ဥဘော ဒါနပတီ အဟုမှာ၊

ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။

၁၅၉၄။

‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ၊ ပဒီပိယံ သေယျမုပဿယဉ္စ၊

အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပါနံ၊ သက္ကစ္စ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ။

၁၅၉၅။

‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ မနုဿလောကေတိ အင်္ဂရဋ္ဌေ ကာလစမ္ပာနဂရေ။ တံ မေ ဝတန္တိ တံ သက္ကစ္စံ ဒိန္နဒါနမေဝ မယှံ ဝတ္တသမာဒါနဉ္စ ဗြဟ္မစရိယဉ္စ အဟောသိ၊ တဿေဝ သုစရိတဿ အယံ ဣဒ္ဓါဒိကော ဝိပါကောတိ။

မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၉၆။

‘‘ဧဝံ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ၊

တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တော၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသီ’’တိ။

တတ္ထ ဇာနာသီတိ သစေ တယာ ဒါနာနုဘာဝေန တံ လဒ္ဓံ၊ ဧဝံ သန္တေ ဇာနာသိ နာမ ပုညာနံ ဖလဉ္စ ပုညဖလေန နိဗ္ဗတ္တံ ဥပပတ္တိဉ္စ။ တသ္မာ ဟီတိ ယသ္မာ ပုညေဟိ တယာ ဣဒံ လဒ္ဓံ၊ တသ္မာ။ ပုန မာဝသေသီတိ ပုနပိ ယထာ ဣမံ နာဂဘဝနံ အဇ္ဈာဝသသိ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ စရ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ အာဟ –

၁၅၉၇။

‘‘နယိဓ ¶ သန္တိ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊ ယေသန္နပါနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမာ’’တိ။

မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၉၈။

‘‘ဘောဂီ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ၊ ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊

တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊ အသမ္ပဒုဋ္ဌော စ ဘဝါဟိ နိစ္စံ။

၁၅၉၉။

‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂ အသမ္ပဒေါသံ၊ အနုပါလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊

ဌတွာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ၊ ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောက’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဘောဂီတိ ဘောဂိနော၊ နာဂါတိ အတ္ထော။ တေသူတိ တေသု ပုတ္တဒါရာဒီသု ဘောဂီသု ဝါစာယ ကမ္မေန စ နိစ္စံ အသမ္ပဒုဋ္ဌော ဘဝ။ အနုပါလယာတိ ဧဝံ ပုတ္တာဒီသု စေဝ သေသသတ္တေသု စ မေတ္တစိတ္တသင်္ခါတံ အသမ္ပဒေါသံ အနုရက္ခ။ ဥဒ္ဓံ ဣတောတိ ဣတော နာဂဘဝနတော စုတော ဥပရိဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။ မေတ္တစိတ္တဉှိ ဒါနတော အတိရေကတရံ ပုညန္တိ။

တတော နာဂရာဇာ ¶ မဟာသတ္တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ‘‘န သက္ကာ ပဏ္ဍိတေန ဗဟိ ပပဉ္စံ ကာတုံ၊ ဝိမလာယ ဒဿေတွာ သုဘာသိတံ သာဝေတွာ ဒေါဟဠံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတွာ ဓနဉ္စယရာဇာနံ ဟာသေန္တော ပဏ္ဍိတံ ပေသေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၆၀၀။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော၊ တယာ ဝိနာ ယဿ တုဝံ သဇိဗ္ဗော၊

ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ၊ ဝိန္ဒေယျ ပေါသော သုခမာတုရောပီ’’တိ။

တတ္ထ သဇိဗ္ဗောတိ သဇီဝေါ အမစ္စော။ သမေစ္စာတိ တယာ သဟ သမာဂန္တွာ။ အာတုရောပီတိ ဗာဠှဂိလာနောပိ သမာနော။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော နာဂရာဇဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၁၆၀၁။

‘‘အဒ္ဓါ သတံ ဘာသသိ နာဂ ဓမ္မံ၊ အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ၊

ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒါသု၊ ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဒ္ဓါ သတန္တိ ဧကံသေန သန္တာနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဓမ္မံ ဘာသသိ။ အတ္ထပဒန္တိ ဟိတကောဋ္ဌာသံ။ ဧတာဒိသိယာသူတိ ဧဝရူပါသု အာပဒါသု ဧတာဒိသေ ဘယေ ဥပဋ္ဌိတေ မာဒိသာနံ ပညဝန္တာနံ ဝိသေသော ပညာယတိ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ အတိရေကတရံ တုဋ္ဌော တမေဝ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၆၀၂။

‘‘အက္ခာဟိ ¶ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓါ၊ အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ၊

ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣတိ တာယမာဟ၊ ကထံ နု တွံ ဟတ္ထမိမဿ မာဂတော’’တိ။

တတ္ထ အက္ခာဟိ နောတိ အာစိက္ခ အမှာကံ။ တာယန္တိ တံ အယံ။ မုဓာ နု လဒ္ဓါတိ ကိံ နု ခေါ မုဓာ အမူလကေနေဝ လဘိ၊ ဥဒါဟု ဇူတေ အဇေသိ။ ဣတိ တာယမာဟာတိ အယံ ပုဏ္ဏကော ‘‘ဓမ္မေန မေ ပဏ္ဍိတော လဒ္ဓါ’’တိ ဝဒတိ။ ကထံ နု တွံ ဟတ္ထမိမဿ မာဂတောတိ တွံ ကထံ ဣမဿ ဟတ္ထံ အာဂတောသိ။

မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၆၀၃။

‘‘ယော မိဿရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ၊ တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ၊

သော ¶ မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမဿဒါသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါသ္မိ အသာဟသေနာ’’တိ။

တတ္ထ ယော မိဿရောတိ ယော မံ ဣဿရော။ ဣမဿဒါသီတိ ဣမဿ ပုဏ္ဏကဿ အဒါသိ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ တုဋ္ဌော အဟောသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၀၄။

‘‘မဟောရဂေါ အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ၊ သုတွာန ဓီရဿ သုဘာသိတာနိ၊

ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန အနောမပညံ၊ ပါဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒါ သကာသေ။

၁၆၀၅။

‘‘ယေန တွံ ဝိမလေ ပဏ္ဍု၊ ယေန ဘတ္တံ န ရုစ္စတိ၊

န စ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ အယမေသော တမောနုဒေါ။

၁၆၀၆။

‘‘ယဿ ¶ တေ ဟဒယေနတ္ထော၊ အာဂတာယံ ပဘင်္ကရော၊

တဿ ဝါကျံ နိသာမေဟိ၊ ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ပုနာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပါဝေက္ခီတိ ပဝိဋ္ဌော။ ယေနာတိ ဘဒ္ဒေ ဝိမလေ၊ ယေန ကာရဏေန တွံ ပဏ္ဍု စေဝ၊ န စ တေ ဘတ္တံ ရုစ္စတိ။ န စ မေတာဒိသော ဝဏ္ဏောတိ ပထဝိတလေ ဝါ ဒေဝလောကေ ဝါ န စ တာဒိသော ဝဏ္ဏော အညဿ ကဿစိ အတ္ထိ၊ ယာဒိသော ဧတဿ ဂုဏဝဏ္ဏော ပတ္ထဋော။ အယမေသော တမောနုဒေါတိ ယံ နိဿာယ တဝ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော၊ အယမေဝ သော သဗ္ဗလောကဿ တမောနုဒေါ။ ပုနာတိ ပုန ဧတဿ ဒဿနံ နာမ ဒုလ္လဘန္တိ ဝဒတိ။

ဝိမလာပိ တံ ဒိသွာ ပဋိသန္ထာရံ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၀၇။

‘‘ဒိသွာန တံ ဝိမလာ ဘူရိပညံ၊ ဒသင်္ဂုလီ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ၊

ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပါ၊ ဣစ္စဗြဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌ’’န္တိ။

တတ္ထ ဟဋ္ဌေန ဘာဝေနာတိ ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေန။ ပတီတရူပါတိ သောမနဿဇာတာ။

ဣတော ပရံ ဝိမလာယ စ မဟာသတ္တဿ စ ဝစနပ္ပဋိဝစနဂါထာ –

၁၆၀၈။

‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသွာန၊ မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊

ဗျမှိတော နာဘိဝါဒေသိ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ။

၁၆၀၉။

‘‘န စမှိ ဗျမှိတော နာဂိ၊ န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊

န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ၊ ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။

၁၆၁၀။

‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ၊ အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊

ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ။

၁၆၁၁။

‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗြူသိ၊ သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ၊

န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ၊ ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။

၁၆၁၂။

‘‘ကထံ ¶ ¶ နော အဘိဝါဒေယျ၊ အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊

ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ။

၁၆၁၃။

‘‘အသဿတံ သဿတံ နု တဝယိဒံ၊ ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂကညေတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၆၁၄။

‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ¶ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

အက္ခာဟိ မေ နာဂကညေတမတ္ထံ၊ ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၆၁၅။

‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံကထံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၆၁၆။

‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ တေ နာဂိ မဟာဝိမာနံ။

၁၆၁၇။

‘‘အဟဉ္စ ခေါ သာမိကော စာပိ မယှံ၊ သဒ္ဓါ ဥဘော ဒါနပတီ အဟုမှာ၊

ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။

၁၆၁၈။

‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ၊ ပဒီပိယံ သေယျမုပဿယဉ္စ၊

အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပါနံ၊ သက္ကစ္စ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ။

၁၆၁၉။

‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

ဣဒ္ဓီ ဇုတီ ဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာနံ။

၁၆၂၀။

‘‘ဧဝံ ¶ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ၊

တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တာ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသိ။

၁၆၂၁။

‘‘နယိဓ ¶ သန္တိ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊ ယေသန္နပါနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမ။

၁၆၂၂။

‘‘ဘောဂီ ¶ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ၊ ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊

တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊ အသမ္ပဒုဋ္ဌာ စ ဘဝါဟိ နိစ္စံ။

၁၆၂၃။

‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂိ အသမ္ပဒေါသံ၊ အနုပါလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊

ဌတွာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ၊ ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောကံ။

၁၆၂၄။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော၊ တယာ ဝိနာ ယဿ တုဝံ သဇိဗ္ဗော၊

ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ၊ ဝိန္ဒေယျ ပေါသော သုခမာတုရောပိ။

၁၆၂၅။

‘‘အဒ္ဓါ သတံ ဘာသသိ နာဂိ ဓမ္မံ၊ အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ၊

ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒါသု၊ ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော။

၁၆၂၆။

‘‘အက္ခာဟိ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓါ၊ အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ၊

ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣတိ တာယမာဟ၊ ကထံ နု တွံ ဟတ္ထမိမဿ မာဂတော။

၁၆၂၇။

‘‘ယော မိဿရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ၊ တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ၊

သော ¶ မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမဿဒါသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓါသ္မိ အသာဟသေနာ’’တိ။

ဣမာသံ ဂါထာနံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

မဟာသတ္တဿ ¶ ဝစနံ သုတွာ အတိရေကတရံ တုဋ္ဌာ ဝိမလာ မဟာသတ္တံ ဂဟေတွာ သဟဿဂန္ဓောဒကဃဋေဟိ နှာပေတွာ နှာနကာလေ မဟာသတ္တဿ ဒိဗ္ဗဒုဿဒိဗ္ဗဂန္ဓမာလာဒီနိ ဒတွာ အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တကာလေ ဒိဗ္ဗဘောဇနံ ဘောဇေသိ။ မဟာသတ္တော ဘုတ္တဘောဇနော အလင်္ကတာသနံ ပညာပေတွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၂၈။

‘‘ယထေဝ ဝရုဏော နာဂေါ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ၊

တထေဝ နာဂကညာပိ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ။

၁၆၂၉။

‘‘ယထေဝ ဝရုဏံ နာဂံ၊ ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော၊

တထေဝ နာဂကညမ္ပိ၊ ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော။

၁၆၃၀။

‘‘ဥဘောပိ ¶ တေ အတ္တမနေ ဝိဒိတွာ၊ မဟောရဂံ နာဂကညဉ္စ ဓီရော၊

အဆမ္ဘီ အဘီတော အလောမဟဋ္ဌော၊ ဣစ္စဗြဝိ ဝရုဏံ နာဂရာဇာနံ။

၁၆၃၁။

‘‘မာ ရောဓယိ နာဂ အာယာဟမသ္မိ၊ ယေန တဝတ္ထော ဣဒံ သရီရံ၊

ဟဒယေန မံသေန ကရောဟိ ကိစ္စံ၊ သယံ ကရိဿာမိ ယထာမတိ တေ’’တိ။

တတ္ထ အဆမ္ဘီတိ နိက္ကမ္ပော။ အလောမဟဋ္ဌောတိ ဘယေန အဟဋ္ဌလောမော။ ဣစ္စဗြဝီတိ ဝီမံသနဝသေန ဣတိ အဗြဝိ။ မာ ရောဓယီတိ ‘‘မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ ကရောမီ’’တိ မာ ဘာယိ၊ ‘‘ကထံ နု ခေါ ဣမံ ဣဒါနိ မာရေဿာမီ’’တိ ဝါ မာ စိန္တယိ။ နာဂါတိ ဝရုဏံ အာလပတိ။ အာယာဟမသ္မီတိ အာယော အဟံ အသ္မိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သယံ ကရိဿာမီတိ သစေ တွံ ‘‘ဣမဿ သန္တိကေ ဣဒါနိ ဓမ္မော မေ သုတော’’တိ မံ မာရေတုံ န ဝိသဟသိ၊ အဟမေဝ ယထာ တဝ အဇ္ဈာသယော၊ တထာ သယံ ကရိဿာမီတိ။

နာဂရာဇာ ¶ အာဟ –

၁၆၃၂။

‘‘ပညာ ဟဝေ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတာနံ၊ တေ တျမှ ပညာယ မယံ သုတုဋ္ဌာ၊

အနူနနာမော လဘတဇ္ဇ ဒါရံ၊ အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပါပယာတူ’’တိ။

တတ္ထ တေ တျမှာတိ တေ မယံ တဝ ပညာယ သုတုဋ္ဌာ။ အနူနနာမောတိ သမ္ပုဏ္ဏနာမော ပုဏ္ဏကော ယက္ခသေနာပတိ။ လဘတဇ္ဇ ဒါရန္တိ လဘတု အဇ္ဇ ဒါရံ၊ ဒဒါမိ အဿ ဓီတရံ ဣရန္ဓတိံ။ ပါပယာတူတိ အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုရဋ္ဌံ ပုဏ္ဏကော ပါပေတု။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ ဝရုဏော နာဂရာဇာ ဣရန္ဓတိံ ပုဏ္ဏကဿ အဒါသိ။ သော တံ လဘိတွာ တုဋ္ဌစိတ္တော မဟာသတ္တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၃၃။

‘‘သ ပုဏ္ဏကော အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ လဘိတွာ၊

ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပေါ၊ ဣစ္စဗြဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ။

၁၆၃၄။

‘‘ဘရိယာယ မံ တွံ အကရိ သမင်္ဂိံ၊ အဟဉ္စ တေ ဝိဓုရ ကရောမိ ကိစ္စံ၊

ဣဒဉ္စ တေ မဏိရတနံ ဒဒါမိ၊ အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပါပယာမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မဏိရတနန္တိ ပဏ္ဍိတ၊ အဟံ တဝ ဂုဏေသု ပသန္နော အရဟာမိ တဝ အနုစ္ဆဝိကံ ကိစ္စံ ကာတုံ၊ တသ္မာ ဣမဉ္စ တေ စက္ကဝတ္တိပရိဘောဂံ မဏိရတနံ ဒေမိ၊ အဇ္ဇေဝ တံ ဣန္ဒပတ္ထံ ပါပေမီတိ။

အထ မဟာသတ္တော တဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၁၆၃၅။

‘‘အဇေယျမေသာ တဝ ဟောတု မေတ္တိ၊ ဘရိယာယ ကစ္စာန ပိယာယ သဒ္ဓိံ၊

အာနန္ဒိ ဝိတ္တော သုမနော ပတီတော၊ ဒတွာ မဏိံ မဉ္စ နယိန္ဒပတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အဇေယျမေသာတိ ဧသာ တဝ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ပိယသံဝါသမေတ္တိ အဇေယျာ ဟောတု။ ‘‘အာနန္ဒိ ဝိတ္တော’’တိအာဒီဟိ ပီတိသမင်္ဂိဘာဝမေဝဿ ဝဒတိ။ နယိန္ဒပတ္ထန္တိ နယ ဣန္ဒပတ္ထံ။

တံ သုတွာ ပုဏ္ဏကော တထာ အကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၆၃၆။

‘‘သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နိသီဒယီ ပုရတော အာသနသ္မိံ၊

အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပညံ၊ ဥပါနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ။

၁၆၃၇။

‘‘မနော မနုဿဿ ယထာပိ ဂစ္ဆေ၊ တတောပိဿ ခိပ္ပတရံ အဟောသိ၊

သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ ဥပါနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ။

၁၆၃၈။

‘‘ဧတိန္ဒပတ္ထံ ¶ နဂရံ ပဒိဿတိ၊ ရမ္မာနိ စ အမ္ဗဝနာနိ ဘာဂသော၊

အဟဉ္စ ဘရိယာယ သမင်္ဂိဘူတော၊ တုဝဉ္စ ပတ္တောသိ သကံ နိကေတ’’န္တိ။

တတ္ထ ယထာပိ ဂစ္ဆေတိ မနော နာမ ကိဉ္စာပိ န ဂစ္ဆတိ၊ ဒူရေ အာရမ္မဏံ ဂဏှန္တော ပန ဂတောတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ မနဿ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏတောပိ ခိပ္ပတရံ တဿ မနောမယသိန္ဓဝဿ ဂမနံ အဟောသီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧတိန္ဒပတ္ထန္တိ အဿပိဋ္ဌေ နိသိန္နောယေဝဿ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ သကံ နိကေတန္တိ တွဉ္စ အတ္တနော နိဝေသနံ သမ္ပတ္တောတိ အာဟ။

တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ ပစ္စူသကာလေ ရာဇာ သုပိနံ အဒ္ဒသ။ ဧဝရူပေါ သုပိနော အဟောသိ – ရညော နိဝေသနဒွါရေ ပညာက္ခန္ဓော သီလမယသာခေါ ပဉ္စဂေါရသဖလော အလင်္ကတဟတ္ထိဂဝါဿပဋိစ္ဆန္နော မဟာရုက္ခော ¶ ဌိတော။ မဟာဇနော တဿ သက္ကာရံ ကတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿမာနော ¶ အဋ္ဌာသိ။ အထေကော ကဏှပုရိသော ဖရုသော ရတ္တသာဋကနိဝတ္ထော ရတ္တပုပ္ဖကဏ္ဏဓရော အာဝုဓဟတ္ထော အာဂန္တွာ မဟာဇနဿ ပရိဒေဝန္တဿေဝ တံ ရုက္ခံ သမူလံ ဆိန္ဒိတွာ အာကဍ္ဎန္တော အာဒါယ ဂန္တွာ ပုန တံ အာဟရိတွာ ပကတိဋ္ဌာနေယေဝ ဌပေတွာ ပက္ကာမီတိ။ ရာဇာ တံ သုပိနံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ‘‘မဟာရုက္ခော ဝိယ န အညော ကောစိ၊ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော။ မဟာဇနဿ ပရိဒေဝန္တဿေဝ တံ သမူလံ ဆိန္ဒိတွာ အာဒါယ ဂတပုရိသော ဝိယ န အညော ကောစိ၊ ပဏ္ဍိတံ ဂဟေတွာ ဂတမာဏဝေါ။ ပုန တံ အာဟရိတွာ ပကတိဋ္ဌာနေယေဝ ဌပေတွာ ဂတော ဝိယ သော မာဏဝေါ ပုန တံ ပဏ္ဍိတံ အာနေတွာ ဓမ္မသဘာယ ဒွါရေ ဌပေတွာ ပက္ကမိဿတိ။ အဒ္ဓါ အဇ္ဇ မယံ ပဏ္ဍိတံ ပဿိဿာမာ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ သောမနဿပတ္တော သကလနဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ ဓမ္မသဘံ သဇ္ဇာပေတွာ အလင်္ကတရတနမဏ္ဍပေ ဓမ္မာသနံ ပညာပေတွာ ဧကသတရာဇအမစ္စဂဏနဂရဝါသိဇာနပဒပရိဝုတော ‘‘အဇ္ဇ တုမှေ ပဏ္ဍိတံ ပဿိဿထ၊ မာ သောစိတ္ထာ’’တိ မဟာဇနံ အဿာသေတွာ ပဏ္ဍိတဿ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိ။ အမစ္စာဒယောပိ နိသီဒိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ပုဏ္ဏကောပိ ပဏ္ဍိတံ ဩတာရေတွာ ဓမ္မသဘာယ ဒွါရေ ပရိသမဇ္ဈေယေဝ ဌပေတွာ ဣရန္ဓတိံ အာဒါယ ဒေဝနဂရမေဝ ဂတော။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၃၉။

‘‘န ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ ဩရောပိယ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ၊

အာဇညမာရုယှ အနောမဝဏ္ဏော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။

၁၆၄၀။

‘‘တံ ဒိသွာ ရာဇာ ပရမပ္ပတီတော၊ ဥဋ္ဌာယ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇိတွာ၊

အဝိကမ္ပယံ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ၊ နိသီဒယီ ပမုခမာသနသ္မိ’’န္တိ။

တတ္ထ အနောမဝဏ္ဏောတိ အဟီနဝဏ္ဏော ဥတ္တမဝဏ္ဏော။ အဝိကမ္ပယန္တိ ဘိက္ခဝေ၊ သော ရာဇာ ပဏ္ဍိတံ ပလိဿဇိတွာ မဟာဇနမဇ္ဈေ အဝိကမ္ပန္တော အနောလီယန္တောယေဝ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ အတ္တနော အဘိမုခံ ကတွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒါပေသိ။

အထ ¶ ရာဇာ တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိတွာ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ဂါထမာဟ –

၁၆၄၁။

‘‘တွံ နော ဝိနေတာသိ ရထံဝ နဒ္ဓံ၊ နန္ဒန္တိ တံ ကုရုယော ဒဿနေန၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ကထံ ပမောက္ခော အဟု မာဏဝဿာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ နဒ္ဓန္တိ ယထာ နဒ္ဓံ ရထံ သာရထိ ဝိနေတိ၊ ဧဝံ တွံ အမှာကံ ကာရဏေန နယေန ဟိတကိရိယာသု ဝိနေတာ။ နန္ဒန္တိ တန္တိ တံ ဒိသွာဝ ဣမေ ကုရုရဋ္ဌဝါသိနော တဝ ဒဿနေန နန္ဒန္တိ။ မာဏဝဿာတိ မာဏဝဿ သန္တိကာ ကထံ တဝ ပမောက္ခော အဟောသိ? ယော ဝါ တံ မုဉ္စန္တဿ မာဏဝဿ ပမောက္ခော၊ သော ကေန ကာရဏေန အဟောသီတိ အတ္ထော။

မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၆၄၂။

‘‘ယံ မာဏဝေါတျာဘိဝဒီ ဇနိန္ဒ၊ န သော မနုဿော နရဝီရသေဋ္ဌ၊

ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော၊ ရညော ကုဝေရဿ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော။

၁၆၄၃။

‘‘ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂေါ၊ ဗြဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော၊

တဿာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာနော၊ ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ။

၁၆၄၄။

‘‘တဿာ ¶ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု၊ ပတာရယိတ္ထ မရဏာယ မယှံ၊

သော စေဝ ဘရိယာယ သမင်္ဂိဘူတော၊ အဟဉ္စ အနုညာတော မဏိ စ လဒ္ဓါ’’တိ။

တတ္ထ ယံ မာဏဝေါတျာဘိဝဒီတိ ဇနိန္ဒ ယံ တွံ ‘‘မာဏဝေါ’’တိ အဘိဝဒသိ။ ဘူမိန္ဓရောတိ ဘူမိန္ဓရနာဂဘဝနဝါသီ။ သာ နာဂကညာတိ ယံ နာဂကညံ သော ပတ္ထယမာနော မမ မရဏာယ ပတာရယိ စိတ္တံ ပဝတ္တေသိ၊ သာ နာဂကညာ ¶ ဣရန္ဓတီ နာမ။ ပိယာယ ဟေတူတိ မဟာရာဇ၊ သော ဟိ နာဂရာဇာ စတုပ္ပောသထိကပဉှဝိဿဇ္ဇနေ ပသန္နော မံ မဏိနာ ပူဇေတွာ နာဂဘဝနံ ဂတော ဝိမလာယ နာမ ဒေဝိယာ တံ မဏိံ အဒိသွာ ‘‘ဒေဝ၊ ကုဟိံ မဏီ’’တိ ပုစ္ဆိတော မမ ဓမ္မကထိကဘာဝံ ဝဏ္ဏေသိ။ သာ မယှံ ဓမ္မကထံ သောတုကာမာ ဟုတွာ မမ ဟဒယေ ဒေါဟဠံ ဥပ္ပာဒေသိ။ နာဂရာဇာ ဒုဂ္ဂဟိတေန ပန ဓီတရံ ဣရန္ဓတိံ အာဟ – ‘‘မာတာ၊ တေ ဝိဓုရဿ ဟဒယမံသေ ဒေါဟဠိနီ၊ တဿ ဟဒယမံသံ အာဟရိတုံ သမတ္ထံ သာမိကံ ပရိယေသာဟီ’’တိ။ သာ ပရိယေသန္တီ ဝေဿဝဏဿ ဘာဂိနေယျံ ပုဏ္ဏကံ နာမ ယက္ခံ ဒိသွာ တံ အတ္တနိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တံ ဉတွာ ပိတု သန္တိကံ နေသိ။ အထ နံ သော ‘‘ဝိဓုရပဏ္ဍိတဿ ဟဒယမံသံ အာဟရိတုံ သက္ကောန္တော ဣရန္ဓတိံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ ပုဏ္ဏကော ဝေပုလ္လပဗ္ဗတတော စက္ကဝတ္တိပရိဘောဂံ မဏိရတနံ အာဟရိတွာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဇူတံ ကီဠိတွာ မံ ဇိနိတွာ လဘိ။ အဟဉ္စ မမ နိဝေသနေ တီဟံ ဝသာပေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရံ အကာသိံ။ သောပိ မံ အဿဝါလဓိံ ဂါဟာပေတွာ ဟိမဝန္တေ ရုက္ခေသု စ ပဗ္ဗတေသု စ ပေါထေတွာ မာရေတုံ အသက္ကောန္တော သတ္တမေ ဝါတက္ခန္ဓေ ဝေရမ္ဘဝါတမုခေ စ ပက္ခန္ဒိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သဋ္ဌိယောဇနုဗ္ဗေဓေ ¶ ကာဠာဂိရိမတ္ထကေ ဌပေတွာ သီဟဝေသာဒိဝသေန ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ရူပံ ကတွာပိ မာရေတုံ အသက္ကောန္တော မယာ အတ္တနော မာရဏကာရဏံ ပုဋ္ဌော အာစိက္ခိ။ အထဿာဟံ သာဓုနရဓမ္မေ ကထေသိံ။ တံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော မံ ဣဓ အာနေတုကာမော အဟောသိ။

အထာဟံ တံ အာဒါယ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ နာဂရညော စ ဝိမလာယ စ ဓမ္မံ ဒေသေသိံ။ တတော နာဂရာဇာ စ ဝိမလာ စ သဗ္ဗနာဂပရိသာ စ ပသီဒိံသု။ နာဂရာဇာ တတ္ထ မယာ ဆာဟံ ဝုတ္ထကာလေ ဣရန္ဓတိံ ပုဏ္ဏကဿ ¶ အဒါသိ။ သော တံ လဘိတွာ ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ မံ မဏိရတနေန ပူဇေတွာ နာဂရာဇေန အာဏတ္တော မနောမယသိန္ဓဝံ အာရောပေတွာ သယံ မဇ္ဈိမာသနေ နိသီဒိတွာ ဣရန္ဓတိံ ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒါပေတွာ မံ ပုရိမာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဣဓာဂန္တွာ ပရိသမဇ္ဈေ ဩတာရေတွာ ဣရန္ဓတိံ အာဒါယ အတ္တနော နဂရမေဝ ဂတော။ ဧဝံ၊ မဟာရာဇ၊ သော ပုဏ္ဏကော တဿာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု ပတာရယိတ္ထ မရဏာယ မယှံ။ အထေဝံ မံ နိဿာယ သော စေဝ ဘရိယာယ သမင်္ဂိဘူတော၊ မမ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပသန္နေန နာဂရာဇေန အဟဉ္စ အနုညာတော၊ တဿ ပုဏ္ဏကဿ သန္တိကာ အယံ သဗ္ဗကာမဒဒေါ စက္ကဝတ္တိပရိဘောဂမဏိ စ လဒ္ဓါ၊ ဂဏှထ၊ ဒေဝ၊ ဣမံ မဏိန္တိ ရညော ရတနံ အဒါသိ။

တတော ¶ ရာဇာ ပစ္စူသကာလေ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌသုပိနံ နဂရဝါသီနံ ကထေတုကာမော ‘‘ဘောန္တော၊ နဂရဝါသိနော အဇ္ဇ မယာ ဒိဋ္ဌသုပိနံ သုဏာထာ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၆၄၅။

‘‘ရုက္ခော ဟိ မယှံ ပဒွါရေ သုဇာတော၊ ပညာက္ခန္ဓော သီလမယဿ သာခါ၊

အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ဌိတော နိပါကော၊ ဂဝပ္ဖလော ဟတ္ထိဂဝါဿဆန္နော။

၁၆၄၆။

‘‘နစ္စဂီတတူရိယာဘိနာဒိတေ၊ ဥစ္ဆိဇ္ဇ သေနံ ပုရိသော အဟာသိ၊

သော နော အယံ အာဂတော သန္နိကေတံ၊ ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထ။

၁၆၄၇။

‘‘ယေ ကေစိ ဝိတ္တာ မမ ပစ္စယေန၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောန္တု အဇ္ဇ၊

တိဗ္ဗာနိ ကတွာန ဥပါယနာနိ၊ ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထ။

၁၆၄၈။

‘‘ယေ ကေစိ ဗဒ္ဓါ မမ အတ္ထိ ရဋ္ဌေ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဗန္ဓနာ မောစယန္တု၊

ယထေဝယံ ဗန္ဓနသ္မာ ပမုတ္တော၊ ဧဝမေတေ မုဉ္စရေ ဗန္ဓနသ္မာ။

၁၆၄၉။

‘‘ဥန္နင်္ဂလာ ¶ ¶ မာသမိမံ ကရောန္တု၊ မံသောဒနံ ဗြာဟ္မဏာ ဘက္ခယန္တု၊

အမဇ္ဇပါ မဇ္ဇရဟာ ပိဝန္တု၊ ပုဏ္ဏာဟိ ထာလာဟိ ပလိဿုတာဟိ။

၁၆၅၀။

‘‘မဟာပထံ နိစ္စ သမဝှယန္တု၊ တိဗ္ဗဉ္စ ရက္ခံ ဝိဒဟန္တု ရဋ္ဌေ၊

ယထာညမညံ န ဝိဟေဌယေယျုံ၊ ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သီလမယဿ သာခါတိ ဧတဿ ရုက္ခဿ သီလမယာ သာခါ။ အတ္ထေ စ ဓမ္မေစာတိ ဝဒ္ဓိယဉ္စ သဘာဝေ စ။ ဌိတော နိပါကောတိ သော ပညာမယရုက္ခော ပတိဋ္ဌိတော။ ဂဝပ္ဖလောတိ ပဉ္စဝိဓဂေါရသဖလော။ ဟတ္ထိဂဝါဿဆန္နောတိ အလင်္ကတဟတ္ထိဂဝါဿေဟိ သဉ္ဆန္နော။ နစ္စဂီတတူရိယာဘိနာဒိတေတိ အထ တဿ ရုက္ခဿ ပူဇံ ကရောန္တေန မဟာဇနေန တသ္မိံ ရုက္ခေ ဧတေဟိ နစ္စာဒီဟိ အဘိနာဒိတေ။ ဥစ္ဆိဇ္ဇ သေနံ ပုရိသော အဟာသီတိ ဧကော ကဏှပုရိသော အာဂန္တွာ တံ ရုက္ခံ ဥစ္ဆိဇ္ဇ ပရိဝါရေတွာ ဌိတံ သေနံ ပလာပေတွာ အဟာသိ ဂဟေတွာ ဂတော။ ပုန သော ရုက္ခော အာဂန္တွာ အမှာကံ နိဝေသနဒွါရယေဝ ဌိတော။ သော နော အယံ ရုက္ခသဒိသော ပဏ္ဍိတော သန္နိကေတံ အာဂတော။ ဣဒါနိ သဗ္ဗေဝ တုမှေ ရုက္ခဿ ဣမဿ အပစိတိံ ကရောထ၊ မဟာသက္ကာရံ ပဝတ္တေထ။

မမ ပစ္စယေနာတိ အမ္ဘော၊ အမစ္စာ ယေ ကေစိ မံ နိဿာယ လဒ္ဓေန ယသေန ဝိတ္တာ တုဋ္ဌစိတ္တာ၊ တေ သဗ္ဗေ အတ္တနော ဝိတ္တံ ပါတုကရောန္တု။ တိဗ္ဗာနီတိ ဗဟလာနိ မဟန္တာနိ။ ဥပါယနာနီတိ ပဏ္ဏာကာရေ။ ယေ ကေစီတိ အန္တမသော ကီဠနတ္ထာယ ဗဒ္ဓေ မိဂပက္ခိနော ဥပါဒါယ။ မုဉ္စရေတိ မုဉ္စန္တု။ ဥန္နင်္ဂလာ မာသမိမံ ကရောန္တူတိ ဣမံ မာသံ ကသနနင်္ဂလာနိ ဥဿာပေတွာ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ သဗ္ဗေဝ မနုဿာ မဟာဆဏံ ကရောန္တု။ ဘက္ခယန္တူတိ ဘုဉ္ဇန္တု။ အမဇ္ဇပါတိ ဧတ္ထ အ-ကာရော နိပါတမတ္တံ၊ မဇ္ဇပါ ပုရိသာ မဇ္ဇရဟာ အတ္တနော အတ္တနော အာပါနဋ္ဌာနေသု နိသိန္နာ ပိဝန္တူတိ အတ္ထော။ ပုဏ္ဏာဟိ ထာလာဟီတိ ပုဏ္ဏေဟိ ထာလေဟိ။ ပလိဿုတာဟီတိ အတိပုဏ္ဏတ္တာ ပဂ္ဃရမာနေဟိ။ မဟာပထံ နိစ္စ သမဝှယန္တူတိ အန္တောနဂရေ အလင်္ကတမဟာပထံ ရာဇမဂ္ဂံ နိဿာယ ဌိတာ ဝေသိယာ နိစ္စကာလံ ကိလေသဝသေန ကိလေသတ္ထိကံ ဇနံ အဝှယန္တူတိ အတ္ထော။ တိဗ္ဗန္တိ ဂါဠှံ။ ယထာတိ ယထာ ရက္ခဿ သုသံဝိဟိတတ္တာ ဥန္နင်္ဂလာ ဟုတွာ ရုက္ခဿိမဿ အပစိတိံ ကရောန္တာ အညမညံ န ဝိဟေဌယေယျုံ၊ ဧဝံ ရက္ခံ သံဝိဒဟန္တူတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ရညာ ဝုတ္တေ –

၁၆၅၁။

‘‘ဩရောဓာ ¶ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။

၁၆၅၂။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ ¶ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။

၁၆၅၃။

‘‘သမာဂတာ ¶ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။

၁၆၅၄။

‘‘ဗဟုဇနော ပသန္နောသိ၊ ဒိသွာ ပဏ္ဍိတမာဂတေ၊

ပဏ္ဍိတမှိ အနုပ္ပတ္တေ၊ စေလုက္ခေပေါ ပဝတ္တထာ’’တိ။

တတ္ထ အဘိဟာရယုန္တိ ဧဝံ ရညာ အာဏတ္တာ မဟာဆဏံ ပဋိယာဒေတွာ သဗ္ဗေ သတ္တေ ဗန္ဓနာ မောစေတွာ ဧတေ သဗ္ဗေ ဩရောဓာဒယော နာနပ္ပကာရံ ပဏ္ဏာကာရံ သဇ္ဇိတွာ တေန သဒ္ဓိံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပဏ္ဍိတဿ ပေသေသုံ။ ပဏ္ဍိတမာဂတေတိ ပဏ္ဍိတေ အာဂတေ တံ ပဏ္ဍိတံ ဒိသွာ ဗဟုဇနော ပသန္နော အဟောသိ။

ဆဏော မာသေန ဩသာနံ အဂမာသိ။ တတော မဟာသတ္တော ဗုဒ္ဓကိစ္စံ သာဓေန္တော ဝိယ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ရာဇာနဉ္စ အနုသာသန္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။ ရာဇာနံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေပိ နဂရဝါသိနော ပဏ္ဍိတဿောဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရယိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ပညာသမ္ပန္နော ဥပါယကုသလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပဏ္ဍိတဿ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ ဇေဋ္ဌဘရိယာ ရာဟုလမာတာ၊ ဇေဋ္ဌပုတ္တော ရာဟုလော၊ ဝိမလာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ ဝရုဏနာဂရာဇာ သာရိပုတ္တော၊ သုပဏ္ဏရာဇာ မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ၊ ဓနဉ္စယကောရဗျရာဇာ အာနန္ဒော၊ ပုဏ္ဏကော ဆန္နော၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အဟောသိ’’န္တိ။

ဝိဓုရဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

[၅၄၇] ၁၀။ ဝေဿန္တရဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဒသဝရကထာဝဏ္ဏနာ

ဖုဿတီ ¶ ¶ ¶ ဝရဝဏ္ဏာဘေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ကပိလဝတ္ထုံ ဥပနိဿာယ နိဂြောဓာရာမေ ဝိဟရန္တော ပေါက္ခရဝဿံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ယဒါ ဟိ သတ္ထာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုက္ကမေန ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဟေမန္တံ ဝီတိနာမေတွာ ဥဒါယိတ္ထေရေန မဂ္ဂဒေသကေန ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ပဌမဂမနေန ကပိလဝတ္ထုံ အဂမာသိ၊ တဒါ သကျရာဇာနော ‘‘မယံ အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌံ ပဿိဿာမာ’’တိ သန္နိပတိတွာ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ ဝီမံသမာနာ ‘‘နိဂြောဓသက္ကဿာရာမော ရမဏီယော’’တိ သလ္လက္ခေတွာ တတ္ထ သဗ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂနဝိဓိံ ကတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒိဟတ္ထာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရောန္တာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပ္ပဋိမဏ္ဍိတေ ဒဟရဒဟရေ နာဂရဒါရကေ စ နာဂရဒါရိကာယော စ ပဌမံ ပဟိဏိံသု၊ တတော ရာဇကုမာရေ စ ရာဇကုမာရိကာယော စ။ တေသံ အန္တရာ သာမံ ဂန္ဓပုပ္ဖစုဏ္ဏာဒီဟိ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂဟေတွာ နိဂြောဓာရာမမေဝ အဂမိံသု။ တတ္ထ ဘဂဝါ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။ တဒါ ဟိ သာကိယာ မာနဇာတိကာ မာနတ္ထဒ္ဓါ။ တေ ‘‘အယံ သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော အမှေဟိ ဒဟရတရော၊ အမှာကံ ကနိဋ္ဌော ဘာဂိနေယျော ပုတ္တော နတ္တာ’’တိ စိန္တေတွာ ဒဟရဒဟရေ ရာဇကုမာရေ စ ရာဇကုမာရိကာယော စ အာဟံသု ‘‘တုမှေ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒထ၊ မယံ တုမှာကံ ပိဋ္ဌိတော နိသီဒိဿာမာ’’တိ။

တေသု ဧဝံ အဝန္ဒိတွာ နိသိန္နေသု ဘဂဝါ တေသံ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတွာ ‘‘န မံ ဉာတယော ဝန္ဒန္တိ၊ ဟန္ဒ ဣဒါနေဝ ဝန္ဒာပေဿာမီ’’တိ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ တေသံ သီသေ ပါဒပံသုံ ဩကိရမာနော ဝိယ ကဏ္ဍမ္ဗရုက္ခမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယသဒိသံ ပါဋိဟာရိယံ အကာသိ။ ရာဇာ သုဒ္ဓါဒနော တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဇာတဒိဝသေ ကာဠဒေဝလဿ ဝန္ဒနတ္ထံ ဥပနီတာနံ ဝေါ ပါဒေ ပရိဝတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏဿ မတ္ထကေ ဌိတေ ဒိသွာ အဟံ တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိံ၊ အယံ မေ ပဌမဝန္ဒနာ။ ပုနပိ ဝပ္ပမင်္ဂလဒိဝသေ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ သိရိသယနေ နိသိန္နာနံ ဝေါ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ အပရိဝတ္တနံ ¶ ဒိသွာပိ အဟံ တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိံ၊ အယံ မေ ဒုတိယဝန္ဒနာ။ ဣဒါနိ ဣမံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ပါဋိဟာရိယံ ¶ ဒိသွာပိ တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ၊ အယံ မေ တတိယဝန္ဒနာ’’တိ။ ရညာ ပန ဝန္ဒိတေ အဝန္ဒိတွာ ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ ဧကသာကိယောပိ နာဟောသိ၊ သဗ္ဗေ ဝန္ဒိံသုယေဝ။

ဣတိ ဘဂဝါ ဉာတယော ဝန္ဒာပေတွာ အာကာသတော ဩတရိတွာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။ နိသိန္နေ စ ဘဂဝတိ သိခါပတ္တော ဉာတိသမာဂမော အဟောသိ၊ သဗ္ဗေ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ဟုတွာ နိသီဒိံသု။ တတော မဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿိ၊ တမ္ဗဝဏ္ဏံ ဥဒကံ ဟေဋ္ဌာ ဝိရဝန္တံ ဂစ္ဆတိ။ ယေ တေမေတုကာမာ၊ တေ တေမေန္တိ။ အတေမေတုကာမဿ ¶ သရီရေ ဧကဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ န ပတတိ။ တံ ဒိသွာ သဗ္ဗေ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ အဟေသုံ။ ‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ အဟော အဗ္ဘုတံ အဟော ဗုဒ္ဓါနံ မဟာနုဘာဝတာ၊ ယေသံ ဉာတိသမာဂမေ ဧဝရူပံ ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿီ’’တိ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ မမ ဉာတိသမာဂမေ မဟာမေဃော ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ သိဝိရဋ္ဌေ ဇေတုတ္တရနဂရေ သိဝိမဟာရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော သဉ္ဇယံ နာမ ပုတ္တံ ပဋိလဘိ။ သော တဿ ဝယပ္ပတ္တဿ မဒ္ဒရာဇဓီတရံ ဖုဿတိံ နာမ ရာဇကညံ အာနေတွာ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေတွာ ဖုဿတိံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ တဿာ အယံ ပုဗ္ဗယောဂေါ – ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဝိပဿီ နာမ သတ္ထာ လောကေ ဥဒပါဒိ။ တသ္မိံ ဗန္ဓုမတိနဂရံ နိဿာယ ခေမေ မိဂဒါယေ ဝိဟရန္တေ ဧကော ရာဇာ ရညော ဗန္ဓုမဿ အနဂ္ဃေန စန္ဒနသာရေန သဒ္ဓိံ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏမာလံ ပေသေသိ။ ရညော ပန ဒွေ ဓီတရော အဟေသုံ။ သော တံ ပဏ္ဏာကာရံ တာသံ ဒါတုကာမော ဟုတွာ စန္ဒနသာရံ ဇေဋ္ဌိကာယ အဒါသိ၊ သုဝဏ္ဏမာလံ ကနိဋ္ဌာယ အဒါသိ။ တာ ဥဘောပိ ‘‘န မယံ ဣမံ အတ္တနော သရီရေ ပိဠန္ဓိဿာမ၊ သတ္ထာရမေဝ ပူဇေဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ ရာဇာနံ အာဟံသု ‘‘တာတ၊ စန္ဒနသာရေန စ သုဝဏ္ဏမာလာယ စ ဒသဗလံ ပူဇေဿာမာ’’တိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ဇေဋ္ဌိကာ သုခုမစန္ဒနစုဏ္ဏံ ကာရေတွာ သုဝဏ္ဏသမုဂ္ဂံ ပူရေတွာ ဂဏှာပေသိ။ ကနိဋ္ဌဘဂိနီ ပန သုဝဏ္ဏမာလံ ဥရစ္ဆဒမာလံ ကာရာပေတွာ ¶ သုဝဏ္ဏသမုဂ္ဂေန ဂဏှာပေသိ။ တာ ဥဘောပိ မိဂဒါယဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဇေဋ္ဌိကာ စန္ဒနစုဏ္ဏေန ဒသဗလဿ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သရီရံ ပူဇေတွာ သေသစုဏ္ဏာနိ ဂန္ဓကုဋိယံ ဝိကိရိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အနာဂတေ တုမှာဒိသဿ ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ကနိဋ္ဌဘဂိနီပိ တထာဂတဿ သုဝဏ္ဏဝဏံ သရီရံ သုဝဏ္ဏမာလာယ ကတေန ဥရစ္ဆဒေန ပူဇေတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ယာဝ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ၊ တာဝ ဣဒံ ပသာဓနံ မမ သရီရာ မာ ဝိဂတံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိ တာသံ အနုမောဒနံ အကာသိ။

တာ ဥဘောပိ ယာဝတာယုကံ ¶ ဌတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တာသု ဇေဋ္ဌဘဂိနီ ဒေဝလောကတော မနုဿလောကံ ¶ ၊ မနုဿလောကတော ဒေဝလောကံ သံသရန္တီ ဧကနဝုတိကပ္ပာဝသာနေ အမှာကံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒကာလေ ဗုဒ္ဓမာတာ မဟာမာယာဒေဝီ နာမ အဟောသိ။ ကနိဋ္ဌဘဂိနီပိ တထေဝ သံသရန္တီ ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ကိကိဿ ရညော ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သာ စိတ္တကမ္မကတာယ ဝိယ ဥရစ္ဆဒမာလာယ အလင်္ကတေန ဥရေန ဇာတတ္တာ ဥရစ္ဆဒါ နာမ ကုမာရိကာ ဟုတွာ သောဠသဝဿိကကာလေ သတ္ထု ဘတ္တာနုမောဒနံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ အပရဘာဂေ ဘတ္တာနုမောဒနံ သုဏန္တေနေဝ ပိတရာ သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တဒိဝသေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ကိကိရာဇာပိ အညာ သတ္တ ဓီတရော လဘိ။ တာသံ နာမာနိ –

‘‘သမဏီ သမဏဂုတ္တာ စ၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခဒါယိကာ၊

ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သင်္ဃဒါသီ စ သတ္တမီ’’တိ။

တာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ –

‘‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ပဋာစာရာ စ ဂေါတမီ၊

ဓမ္မဒိန္နာ မဟာမာယာ၊ ဝိသာခါ စာပိ သတ္တမီ’’တိ။

တာသု ¶ ဖုဿတီ သုဓမ္မာ နာမ ဟုတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဝိပဿိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ကတာယ စန္ဒနစုဏ္ဏပူဇာယ ဖလေန ရတ္တစန္ဒနရသပရိပ္ဖောသိတေန ဝိယ သရီရေန ဇာတတ္တာ ဖုဿတီ နာမ ကုမာရိကာ ဟုတွာ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သံသရန္တီ အပရဘာဂေ သက္ကဿ ဒေဝရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထဿာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပဉ္စသု ပုဗ္ဗနိမိတ္တေသု ဥပ္ပန္နေသု သက္ကော ဒေဝရာဇာ တဿာ ပရိက္ခီဏာယုကတံ ဉတွာ မဟန္တေန ယသေန တံ အာဒါယ နန္ဒနဝနုယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ တံ အလင်္ကတသယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နံ သယံ သယနပဿေ နိသီဒိတွာ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘဒ္ဒေ ဖုဿတိ၊ တေ ဒသ ဝရေ ဒမ္မိ၊ တေ ဂဏှဿူ’’တိ ဝဒန္တော ဣမသ္မိံ ဂါထာသဟဿပဋိမဏ္ဍိတေ မဟာဝေဿန္တရဇာတကေ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၆၅၅။

‘‘ဖုဿတီ ဝရဝဏ္ဏာဘေ၊ ဝရဿု ဒသဓာ ဝရေ၊

ပထဗျာ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂိ၊ ယံ တုယှံ မနသော ပိယ’’န္တိ။

ဧဝမေသာ ¶ မဟာဝေဿန္တရဓမ္မဒေသနာ ဒေဝလောကေ ပတိဋ္ဌာပိတာ နာမ ဟောတိ။

တတ္ထ ¶ ဖုဿတီတိ တံ နာမေနာလပတိ။ ဝရဝဏ္ဏာဘေတိ ဝရာယ ဝဏ္ဏာဘာယ သမန္နာဂတေ။ ဒသဓာတိ ဒသဝိဓေ။ ပထဗျာတိ ပထဝိယံ ဂဟေတဗ္ဗေ ကတွာ ဝရဿု ဂဏှဿူတိ ဝဒတိ။ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂီတိ စာရုနာ ပုဗ္ဗင်္ဂေန ဝရလက္ခဏေန သမန္နာဂတေ။ ယံ တုယှံ မနသော ပိယန္တိ ယံ ယံ တဝ မနသာ ပိယံ၊ တံ တံ ဒသဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ဂဏှာဟီတိ ဝဒတိ။

သာ အတ္တနော စဝနဓမ္မတံ အဇာနန္တီ ပမတ္တာ ဟုတွာ ဒုတိယဂါထမာဟ –

၁၆၅၆။

‘‘ဒေဝရာဇ နမော တျတ္ထု၊ ကိံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

ရမ္မာ စာဝေသိ မံ ဌာနာ၊ ဝါတောဝ ဓရဏီရုဟ’’န္တိ။

တတ္ထ နမော တျတ္ထူတိ နမော တေ အတ္ထု။ ကိံ ပါပန္တိ ကိံ မယာ တဝ သန္တိကေ ပါပံ ပကတန္တိ ပုစ္ဆတိ။ ဓရဏီရုဟန္တိ ရုက္ခံ။

အထဿာ ပမတ္တဘာဝံ ဉတွာ သက္ကော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၆၅၇။

‘‘န စေဝ တေ ကတံ ပါပံ၊ န စ မေ တွမသိ အပ္ပိယာ၊

ပုညဉ္စ တေ ပရိက္ခီဏံ၊ ယေန တေဝံ ဝဒါမဟံ။

၁၆၅၈။

‘‘သန္တိကေ ¶ မရဏံ တုယှံ၊ ဝိနာဘာဝေါ ဘဝိဿတိ၊

ပဋိဂ္ဂဏှာဟိ မေ ဧတေ၊ ဝရေ ဒသ ပဝေစ္ဆတော’’တိ။

တတ္ထ ယေန တေဝန္တိ ယေန တေ ဧဝံ ဝဒါမိ။ တုယှံ ဝိနာဘာဝေါတိ တဝ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိယောဂေါ ဘဝိဿတိ။ ပဝေစ္ဆတောတိ ဒဒမာနဿ။

သာ သက္ကဿ ဝစနံ သုတွာ နိစ္ဆယေန အတ္တနော မရဏံ ဉတွာ ဝရံ ဂဏှန္တီ အာဟ –

၁၆၅၉။

‘‘ဝရံ စေ မေ အဒေါ သက္က၊ သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊

သိဝိရာဇဿ ဘဒ္ဒန္တေ၊ တတ္ထ အဿံ နိဝေသနေ။

၁၆၆၀။

‘‘နီလနေတ္တာ ¶ နီလဘမု၊ နီလက္ခီ စ ယထာ မိဂီ၊

ဖုဿတီ နာမ နာမေန၊ တတ္ထပဿံ ပုရိန္ဒန။

၁၆၆၁။

‘‘ပုတ္တံ လဘေထ ဝရဒံ၊ ယာစယောဂံ အမစ္ဆရိံ၊

ပူဇိတံ ပဋိရာဇူဟိ၊ ကိတ္တိမန္တံ ယသဿိနံ။

၁၆၆၂။

‘‘ဂဗ္ဘံ မေ ဓာရယန္တိယာ၊ မဇ္ဈိမင်္ဂံ အနုန္နတံ၊

ကုစ္ဆိ အနုန္နတော အဿ၊ စာပံဝ လိခိတံ သမံ။

၁၆၆၃။

‘‘ထနာ ¶ မေ နပ္ပပတေယျုံ၊ ပလိတာ န သန္တု ဝါသဝ၊

ကာယေ ရဇော န လိမ္ပေထ၊ ဝဇ္ဈဉ္စာပိ ပမောစယေ။

၁၆၆၄။

‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒေ၊ နာရိဝရဂဏာယုတေ၊

ခုဇ္ဇစေလာပကာကိဏ္ဏေ၊ သူတမာဂဓဝဏ္ဏိတေ။

၁၆၆၅။

‘‘စိတြဂ္ဂဠေရုဃုသိတေ၊ သုရာမံသပဗောဓနေ၊

သိဝိရာဇဿ ဘဒ္ဒန္တေ၊ တတ္ထဿံ မဟေသီ ပိယာ’’တိ။

တတ္ထ သိဝိရာဇဿာတိ သာ သကလဇမ္ဗုဒီပတလံ ဩလောကေန္တီ အတ္တနော အနုစ္ဆဝိကံ သိဝိရညော နိဝေသနံ ဒိသွာ တတ္ထ အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ ပတ္ထေန္တီ ဧဝမာဟ။ ယထာ မိဂီတိ ဧကဝဿိကာ ဟိ မိဂပေါတိကာ နီလနေတ္တာ ဟောတိ၊ တေနေဝမာဟ။ တတ္ထပဿန္တိ တတ္ထပိ ဣမိနာဝ နာမေန ¶ အဿံ။ လဘေထာတိ လဘေယျံ။ ဝရဒန္တိ အလင်္ကတသီသအက္ခိယုဂလဟဒယမံသရုဓိရသေတစ္ဆတ္တပုတ္တဒါရေသု ယာစိတယာစိတဿ ဝရဘဏ္ဍဿ ဒါယကံ။ ကုစ္ဆီတိ ‘‘မဇ္ဈိမင်္ဂ’’န္တိ ဝုတ္တံ သရူပတော ဒဿေတိ။ လိခိတန္တိ ယထာ ဆေကေန ဓနုကာရေန သမ္မာ လိခိတံ ဓနု အနုန္နတမဇ္ဈံ တုလာဝဋ္ဋံ သမံ ဟောတိ၊ ဧဝရူပေါ မေ ကုစ္ဆိ ဘဝေယျ။

နပ္ပပတေယျုန္တိ ပတိတွာ လမ္ဗာ န ဘဝေယျုံ။ ပလိတာ န သန္တု ဝါသဝါတိ ဝါသဝ ဒေဝသေဋ္ဌ၊ ပလိတာနိပိ မေ သိရသ္မိံ န သန္တု မာ ပညာယိံသု။ ‘‘ပလိတာနိ သိရောရုဟာ’’တိပိ ပါဌော။ ဝဇ္ဈဉ္စာပီတိ ကိဗ္ဗိသကာရကံ ရာဇာပရာဓိကံ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တစောရံ အတ္တနော ဗလေန မောစေတုံ သမတ္ထာ ဘဝေယျံ။ ဣမိနာ အတ္တနော ဣဿရိယဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဘူတမာဂဓဝဏ္ဏိတေတိ ဘောဇနကာလာဒီသု ထုတိဝသေန ¶ ကာလံ အာရောစေန္တေဟိ သူတေဟိ စေဝ မာဂဓကေဟိ စ ဝဏ္ဏိတေ။ စိတြဂ္ဂဠေရုဃုသိတေတိ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယသဒ္ဒသဒိသံ မနောရမံ ရဝံ ရဝန္တေဟိ သတ္တရတနဝိစိတ္တေဟိ ဒွါရကဝါဋေဟိ ဥဂ္ဃောသိတေ။ သုရာမံသပဗောဓနေတိ ‘‘ပိဝထ၊ ခါဒထာ’’တိ သုရာမံသေဟိ ပဗောဓိယမာနဇနေ ဧဝရူပေ သိဝိရာဇဿ နိဝေသနေ တဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝေယျန္တိ ဣမေ ဒသ ဝရေ ဂဏှိ။

တတ္ထ သိဝိရာဇဿ အဂ္ဂမဟေသိဘာဝေါ ပဌမော ဝရော၊ နီလနေတ္တတာ ဒုတိယော၊ နီလဘမုကတာ တတိယော၊ ဖုဿတီတိ နာမံ စတုတ္ထော၊ ပုတ္တပဋိလာဘော ပဉ္စမော၊ အနုန္နတကုစ္ဆိတာ ဆဋ္ဌော၊ အလမ္ဗတ္ထနတာ သတ္တမော၊ အပလိတဘာဝေါ အဋ္ဌမော၊ သုခုမစ္ဆဝိဘာဝေါ နဝမော၊ ဝဇ္ဈပ္ပမောစနသမတ္ထတာ ဒသမော ဝရောတိ။

သက္ကော အာဟ –

၁၆၆၆။

‘‘ယေ တေ ဒသ ဝရာ ဒိန္နာ၊ မယာ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနေ၊

သိဝိရာဇဿ ဝိဇိတေ၊ သဗ္ဗေ တေ လစ္ဆသီ ဝရေ’’တိ။

အထဿာ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဖုဿတိယာ ဒသ ဝရေ အဒါသိ၊ ဒတွာ စ ပန ‘‘ဘဒ္ဒေ ဖုဿတိ၊ တဝ သဗ္ဗေ တေ သမိဇ္ဈန္တူ’’တိ ဝတွာ အနုမောဒိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၆၇။

‘‘ဣဒံ ¶ ¶ ဝတွာန မဃဝါ၊ ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊

ဖုဿတိယာ ဝရံ ဒတွာ၊ အနုမောဒိတ္ထ ဝါသဝေါ’’တိ။

တတ္ထ အနုမောဒိတ္ထာတိ ‘‘သဗ္ဗေ တေ လစ္ဆသိ ဝရေ’’တိ ဧဝံ ဝရေ ဒတွာ ပမုဒ္ဒိတော တုဋ္ဌမာနသော အဟောသီတိ အတ္ထော။

ဒသဝရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဟိမဝန္တဝဏ္ဏနာ

ဣတိ သာ ဝရေ ဂဟေတွာ တတော စုတာ မဒ္ဒရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဇာယမာနာ စ စန္ဒနစုဏ္ဏပရိကိဏ္ဏေန ဝိယ သရီရေန ဇာတာ။ တေနဿာ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘ဖုဿတီ’’တွေဝ ¶ နာမံ ကရိံသု။ သာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎိတွာ သောဠသဝဿကာလေ ဥတ္တမရူပဓရာ အဟောသိ။ အထ နံ သိဝိမဟာရာဇာ ပုတ္တဿ သဉ္ဇယကုမာရဿ အတ္ထာယ အာနေတွာ တဿ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကံ ကတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘တတော စုတာ သာ ဖုဿတီ၊ ဆတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇထ၊

ဇေတုတ္တရမှိ နဂရေ၊ သဉ္ဇယေန သမာဂမီ’’တိ။

သာ သဉ္ဇယဿ ပိယာ မနာပါ အဟောသိ။ အထ နံ သက္ကော အာဝဇ္ဇမာနော ‘‘မယာ ဖုဿတိယာ ဒိန္နဝရေသု နဝ ဝရာ သမိဒ္ဓါ’’တိ ဒိသွာ ‘‘ဧကော ပန ပုတ္တဝရော န တာဝ သမိဇ္ဈတိ၊ တမ္ပိဿာ သမိဇ္ဈာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ တဒါ မဟာသတ္တော တာဝတိံသဒေဝလောကေ ဝသတိ၊ အာယု စဿ ပရိက္ခီဏံ အဟောသိ။ တံ ဉတွာ သက္ကော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မာရိသ၊ တယာ မနုဿလောကံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တတ္ထ သိဝိရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ တဿ စေဝ အညေသဉ္စ စဝနဓမ္မာနံ သဋ္ဌိသဟဿာနံ ဒေဝပုတ္တာနံ ပဋိညံ ဂဟေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ မဟာသတ္တောပိ တတော စဝိတွာ တတ္ထုပပန္နော၊ သေသဒေဝပုတ္တာပိ သဋ္ဌိသဟဿာနံ အမစ္စာနံ ဂေဟေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ မဟာသတ္တေ ကုစ္ဆိဂတေ ဖုဿတီ ဒေါဟဠိနီ ဟုတွာ စတူသု နဂရဒွါရေသု နဂရမဇ္ဈေ ¶ ရာဇနိဝေသနဒွါရေ စာတိ ဆသု ဌာနေသု ဆ ဒါနသာလာယော ကာရာပေတွာ ဒေဝသိကံ ဆ သတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒါတုကာမာ အဟောသိ။

ရာဇာ တဿာ ဒေါဟဠံ သုတွာ နေမိတ္တကေ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိ။ နေမိတ္တကာ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဒါနာဘိရတော သတ္တော ဥပ္ပန္နော၊ ဒါနေန တိတ္တိံ န ဂမိဿတီ’’တိ ဝဒိံသု။ တံ သုတွာ ရာဇာ တုဋ္ဌမာနသော ဟုတွာ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရာပေတွာ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဒါနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ¶ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏကာလတော ပဋ္ဌာယ ရညော အာယဿ ပမာဏံ နာမ နာဟောသိ။ တဿ ပုညာနုဘာဝေန သကလဇမ္ဗုဒီပရာဇာနော ပဏ္ဏာကာရံ ပဟိဏိံသု။ ဒေဝီ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဂဗ္ဘံ ဓာရေန္တီ ဒသမာသေ ပရိပုဏ္ဏေ နဂရံ ဒဋ္ဌုကာမာ ဟုတွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ နဂရံ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အလင်္ကာရာပေတွာ ဒေဝိံ ရထဝရံ အာရောပေတွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကာရေသိ။ တဿာ ဝေဿာနံ ဝီထိယာ ဝေမဇ္ဈံ သမ္ပတ္တကာလေ ကမ္မဇဝါတာ စလိံသု။ အထ အမစ္စာ ရညော အာရောစေသုံ။ တံ သုတွာ ဝေဿဝီထိယံယေဝ တဿာ သူတိဃရံ ကာရာပေတွာ ဝါသံ ဂဏှာပေသိ။ သာ တတ္ထ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘ဒသ ¶ မာသေ ဓာရယိတွာန၊ ကရောန္တီ ပုရံ ပဒက္ခိဏံ၊

ဝေဿာနံ ဝီထိယာ မဇ္ဈေ၊ ဇနေသိ ဖုဿတီ မမ’’န္တိ။ (စရိယာ။ ၁။၇၆)၊

မဟာသတ္တော မာတု ကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တောယေဝ ဝိသဒေါ ဟုတွာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ နိက္ခမိ။ နိက္ခန္တောယေဝ စ မာတု ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘အမ္မ၊ ဒါနံ ဒဿာမိ၊ အတ္ထိ ကိဉ္စိ တေ ဓန’’န္တိ အာဟ။ အထဿ မာတာ ‘‘တာတ၊ ယထာအဇ္ဈာသယေန ဒါနံ ဒေဟီ’’တိ ပသာရိတဟတ္ထေ သဟဿတ္ထဝိကံ ဌပေသိ။ မဟာသတ္တော ဟိ ဥမင်္ဂဇာတကေ ဣမသ္မိံ ဇာတကေ ပစ္ဆိမတ္တဘာဝေတိ တီသု ဌာနေသု ဇာတမတ္တေယေဝ မာတရာ သဒ္ဓိံ ကထေသိ။ အထဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဝေဿဝီထိယံ ဇာတတ္တာ ‘‘ဝေဿန္တရော’’တိ နာမံ ကရိံသု။

တေန ဝုတ္တံ –

‘‘န မယှံ မတ္တိကံ နာမံ၊ နပိ ပေတ္တိကသမ္ဘဝံ၊

ဇာတောမှိ ဝေဿဝီထိယံ၊ တသ္မာ ဝေဿန္တရော အဟု’’န္တိ။ (စရိယာ။ ၁။၇၇)၊

ဇာတဒိဝသေယေဝ ¶ ပနဿ ဧကာ အာကာသစာရိနီ ကရေဏုကာ အဘိမင်္ဂလသမ္မတံ သဗ္ဗသေတံ ဟတ္ထိပေါတကံ အာနေတွာ မင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပက္ကာမိ။ တဿ မဟာသတ္တံ ပစ္စယံ ကတွာ ဥပ္ပန္နတ္တာ ‘‘ပစ္စယော’’တွေဝ နာမံ ကရိံသု။ တံ ဒိဝသမေဝ အမစ္စဂေဟေသု သဋ္ဌိသဟဿကုမာရကာ ဇာယိံသု။ ရာဇာ မဟာသတ္တဿ အတိဒီဃာဒိဒေါသေ ဝိဝဇ္ဇေတွာ အလမ္ဗထနိယော မဓုရခီရာယော စတုသဋ္ဌိ ဓာတိယော ဥပဋ္ဌာပေသိ။ တေန သဒ္ဓိံ ဇာတာနဉ္စ သဋ္ဌိဒါရကသဟဿာနံ ဧကေကာ ဓာတိယော ဥပဋ္ဌာပေသိ။ သော သဋ္ဌိသဟဿေဟိ ဒါရကေဟိ သဒ္ဓိံ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎတိ။ အထဿ ရာဇာ သတသဟဿဂ္ဃနကံ ကုမာရပိဠန္ဓနံ ကာရာပေသိ။ သော စတုပ္ပဉ္စဝဿိကကာလေ တံ ¶ ဩမုဉ္စိတွာ ဓာတီနံ ဒတွာ ပုန တာဟိ ဒီယမာနမ္ပိ န ဂဏှိ။ တာ ရညော အာရောစယိံသု။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘မမ ပုတ္တေန ဒိန္နံ ဗြဟ္မဒေယျမေဝ ဟောတူ’’တိ အပရမ္ပိ ကာရေသိ။ ကုမာရော တမ္ပိ အဒါသိယေဝ။ ဣတိ ဒါရကကာလေယေဝ ဓာတီနံ နဝ ဝါရေ ပိဠန္ဓနံ အဒါသိ။

အဋ္ဌဝဿိကကာလေ ပန ပါသာဒဝရဂတော သိရိသယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နောဝ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဗာဟိရကဒါနမေဝ ဒေမိ၊ တံ မံ န ပရိတောသေတိ၊ အဇ္ဈတ္တိကဒါနံ ဒါတုကာမောမှိ၊ သစေ မံ ကောစိ သီသံ ယာစေယျ၊ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ တဿ ဒဒေယျံ။ သစေပိ မံ ကောစိ ဟဒယံ ယာစေယျ၊ ဥရံ ဘိန္ဒိတွာ ဟဒယံ နီဟရိတွာ ဒဒေယျံ။ သစေ အက္ခီနိ ယာစေယျ၊ အက္ခီနိ ဥပ္ပာဋေတွာ ဒဒေယျံ။ သစေ ¶ သရီရမံသံ ယာစေယျ၊ သကလသရီရတော မံသံ ဆိန္ဒိတွာ ဒဒေယျံ။ သစေပိ မံ ကောစိ ရုဓိရံ ယာစေယျ၊ ရုဓိရံ ဂဟေတွာ ဒဒေယျံ။ အထ ဝါပိ ကောစိ ‘ဒါသော မေ ဟောဟီ’တိ ဝဒေယျ၊ အတ္တာနမဿ သာဝေတွာ ဒါသံ ကတွာ ဒဒေယျ’’န္တိ။ တဿေဝံ သဘာဝံ စိန္တေန္တဿ စတုနဟုတာဓိကဒွိယောဇနသတသဟဿဗဟလာ အယံ မဟာပထဝီ မတ္တဝရဝါရဏော ဝိယ ဂဇ္ဇမာနာ ကမ္ပိ။ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ သုသေဒိတဝေတ္တင်္ကုရော ဝိယ ဩနမိတွာ ဇေတုတ္တရနဂရာဘိမုခေါ အဋ္ဌာသိ။ ပထဝိသဒ္ဒေန ဒေဝါ ဂဇ္ဇန္တော ခဏိကဝဿံ ဝဿိ၊ အကာလဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆရိံသု၊ သာဂရော သင်္ခုဘိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အပ္ဖောဋေသိ၊ မဟာဗြဟ္မာ သာဓုကာရမဒါသိ။ ပထဝိတလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။

ဝုတ္တမ္ပိ ¶ စေတံ –

‘‘ယဒါဟံ ဒါရကော ဟောမိ၊ ဇာတိယာ အဋ္ဌဝဿိကော၊

တဒါ နိသဇ္ဇ ပါသာဒေ၊ ဒါနံ ဒါတုံ ဝိစိန္တယိံ။

‘‘ဟဒယံ ဒဒေယျံ စက္ခုံ၊ မံသမ္ပိ ရုဓိရမ္ပိ စ၊

ဒဒေယျံ ကာယံ သာဝေတွာ၊ ယဒိ ကောစိ ယာစယေ မမံ။

‘‘သဘာဝံ စိန္တယန္တဿ၊ အကမ္ပိတမသဏ္ဌိတံ၊

အကမ္ပိ တတ္ထ ပထဝီ၊ သိနေရုဝနဝဋံသကာ’’တိ။ (စရိယာ။ ၁။၇၈-၈၀)၊

ဗောဓိသတ္တော သောဠသဝဿိကကာလေယေဝ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။ အထဿ ပိတာ ရဇ္ဇံ ဒါတုကာမော မာတရာ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ မဒ္ဒရာဇကုလတော မာတုလဓီတရံ မဒ္ဒိံ နာမ ရာဇကညံ အာနေတွာ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ မဟာသတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိ။ မဟာသတ္တော ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝသိကံ ဆ သတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ အပရဘာဂေ မဒ္ဒိဒေဝီ ပုတ္တံ ¶ ဝိဇာယိ။ တံ ကဉ္စနဇာလေန သမ္ပဋိစ္ဆိံသု၊ တေနဿ ‘‘ဇာလီကုမာရော’’တွေဝ နာမံ ကရိံသု။ တဿ ပဒသာ ဂမနကာလေ ဓီတရံ ဝိဇာယိ။ တံ ကဏှာဇိနေန သမ္ပဋိစ္ဆိံသု၊ တေနဿာ ‘‘ကဏှာဇိနာ’’တွေဝ နာမံ ကရိံသု။ မဟာသတ္တော မာသဿ ဆက္ခတ္တုံ အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော ဆ ဒါနသာလာယော ဩလောကေသိ။ တဒါ ကာလိင်္ဂရဋ္ဌေ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိကာ အဟောသိ၊ သဿာနိ န သမ္ပဇ္ဇိံသု၊ မနုဿာနံ မဟန္တံ ဆာတဘယံ ပဝတ္တိ။ မနုဿာ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တာစောရကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဒုဗ္ဘိက္ခပီဠိတာ ဇာနပဒါ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ရာဇာနံ ဥပက္ကောသိံသု ¶ ။ တံ သုတွာ ရညာ ‘‘ကိံ၊ တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ အာရောစယိံသု။ ရာဇာ ‘‘သာဓု၊ တာတာ၊ ဒေဝံ ဝဿာပေဿာမီ’’တိ တေ ဥယျောဇေတွာ သမာဒိန္နသီလော ဥပေါသထဝါသံ ဝသန္တောပိ ဒေဝံ ဝဿာပေတုံ နာသက္ခိ။ သော နာဂရေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘အဟံ သမာဒိန္နသီလော သတ္တာဟံ ဥပေါသထဝါသံ ဝသန္တောပိ ဒေဝံ ဝဿာပေတုံ နာသက္ခိံ၊ ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သစေ၊ ဒေဝ၊ ဒေဝံ ဝဿာပေတုံ န သက္ကောသိ၊ ဧသ ဇေတုတ္တရနဂရေ သဉ္ဇယဿ ရညော ပုတ္တော ဝေဿန္တရော နာမ ဒါနာဘိရတော။ တဿံ ကိရ သဗ္ဗသေတော မင်္ဂလဟတ္ထီ အတ္ထိ၊ တဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ¶ ဒေဝေါ ဝဿိ။ ဗြာဟ္မဏေ ပေသေတွာ တံ ဟတ္ထိံ ယာစာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာဏာပေထာတိ။

သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဗြာဟ္မဏေ သန္နိပါတေတွာ တေသု ဂုဏဝဏ္ဏသမ္ပန္နေ အဋ္ဌ ဇနေ ဝိစိနိတွာ တေသံ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ တုမှေ ဝေဿန္တရံ ဟတ္ထိံ ယာစိတွာ အာနေထာ’’တိ ပေသေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ အနုပုဗ္ဗေန ဇေတုတ္တရနဂရံ ဂန္တွာ ဒါနဂ္ဂေ ဘတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော သရီရံ ရဇောပရိကိဏ္ဏံ ပံသုမက္ခိတံ ကတွာ ပုဏ္ဏမဒိဝသေ ရာဇာနံ ဟတ္ထိံ ယာစိတုကာမာ ဟုတွာ ရညော ဒါနဂ္ဂံ အာဂမနကာလေ ပါစီနဒွါရံ အဂမံသု။ ရာဇာပိ ‘‘ဒါနဂ္ဂံ ဩလောကေဿာမီ’’တိ ပါတောဝ နှတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ အလင်္ကရိတွာ အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော ပါစီနဒွါရံ အဂမာသိ။ ဗြာဟ္မဏာ တတ္ထောကာသံ အလဘိတွာ ဒက္ခိဏဒွါရံ ဂန္တွာ ဥန္နတပဒေသေ ဌတွာ ရညော ပါစီနဒွါရေ ဒါနဂ္ဂံ ဩလောကေတွာ ဒက္ခိဏဒွါရာဂမနကာလေ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ‘‘ဇယတု ဘဝံ ဝေဿန္တရော’’တိ တိက္ခတ္တုံ အာဟံသု။ မဟာသတ္တော တေ ဗြာဟ္မဏေ ဒိသွာ ဟတ္ထိံ တေသံ ဌိတဋ္ဌာနံ ပေသေတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ နိသိန္နော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၆၆၈။

‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ ¶ ၊ ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊

ပဂ္ဂယှ ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ၊ ကိံ မံ ယာစန္တိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

ဗြာဟ္မဏာ အာဟံသု –

၁၆၆၉။

‘‘ရတနံ ဒေဝ ယာစာမ၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

ဒဒါဟိ ပဝရံ နာဂံ၊ ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥရူဠှဝန္တိ ဥဗ္ဗာဟနသမတ္ထံ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘အဟံ သီသံ အာဒိံ ကတွာ အဇ္ဈတ္တိကဒါနံ ဒါတုကာမောမှိ၊ ဣမေ ပန ¶ မံ ဗာဟိရကဒါနမေဝ ယာစန္တိ၊ ပူရေဿာမိ တေသံ မနောရထ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၆၇၀။

‘‘ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ၊ ယံ မံ ယာစန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

ပဘိန္နံ ကုဉ္ဇရံ ဒန္တိံ၊ ဩပဝယှံ ဂဇုတ္တမ’’န္တိ။

ပဋိဇာနိတွာ ¶ စ ပန –

၁၆၇၁။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ၊ ရာဇာ စာဂါဓိမာနသော၊

ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါ ဒါနံ၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော’’တိ။

တတ္ထ ဩပဝယှန္တိ ရာဇဝါဟနံ။ စာဂါဓိမာနသောတိ စာဂေန အဓိကမာနသော ရာဇာ။ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါ ဒါနန္တိ သော ဝါရဏဿ အနလင်္ကတဋ္ဌာနံ ဩလောကနတ္ထံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အနလင်္ကတဋ္ဌာနံ အဒိသွာ ကုသုမမိဿကသုဂန္ဓောဒကပူရိတံ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရံ ဂဟေတွာ ‘‘ဣတော ဧထာ’’တိ ဝတွာ အလင်္ကတရဇတဒါမသဒိသံ ဟတ္ထိသောဏ္ဍံ ဂဟေတွာ တေသံ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ဥဒကံ ပါတေတွာ အလင်္ကတဝါရဏံ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါသိ။

တဿ စတူသု ပါဒေသု အလင်္ကာရော စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ အဂ္ဃတိ၊ ဥဘောသု ပဿေသု အလင်္ကာရော ဒွေ သတသဟဿာနိ၊ ဟေဋ္ဌာ ဥဒရေ ကမ္ဗလံ သတသဟဿံ၊ ပိဋ္ဌိယံ မုတ္တဇာလံ မဏိဇာလံ ကဉ္စနဇာလန္တိ တီဏိ ဇာလာနိ တီဏိ သတသဟဿာနိ၊ ဥဘောသု ကဏ္ဏေသု အလင်္ကာရော ဒွေ သတသဟဿာနိ၊ ပိဋ္ဌိယံ အတ္ထရဏကမ္ဗလံ သတသဟဿံ၊ ကုမ္ဘာလင်္ကာရော သတသဟဿံ၊ တယော ဝဋံသကာ တီဏိ သတသဟဿာနိ၊ ကဏ္ဏစူဠာလင်္ကာရော ဒွေ သတသဟဿာနိ၊ ဒွိန္နံ ဒန္တာနံ အလင်္ကာရော ဒွေ သတသဟဿာနိ၊ သောဏ္ဍာယ သောဝတ္ထိကာလင်္ကာရော သတသဟဿံ၊ နင်္ဂုဋ္ဌာလင်္ကာရော သတသဟဿံ၊ အာရောဟဏနိဿေဏိ သတသဟဿံ၊ ဘုဉ္ဇနကဋာဟံ သတသဟဿံ၊ ဌပေတွာ အနဂ္ဃံ ဘဏ္ဍံ ကာယာရုဠှပသာဓနံ ဒွါဝီသတိ သတသဟဿာနိ ¶ ။ ဧဝံ တာဝ ဧတ္တကံ ဓနံ စတုဝီသတိသတသဟဿာနိ အဂ္ဃတိ။ ဆတ္တပိဏ္ဍိယံ ပန မဏိ၊ စူဠာမဏိ၊ မုတ္တာဟာရေ မဏိ၊ အင်္ကုသေ မဏိ၊ ဟတ္ထိကဏ္ဌေ ဝေဌနမုတ္တာဟာရေ မဏိ၊ ဟတ္ထိကုမ္ဘေ မဏီတိ ဣမာနိ ဆ အနဂ္ဃာနိ၊ ဟတ္ထီပိ အနဂ္ဃောယေဝါတိ ဟတ္ထိနာ သဒ္ဓိံ သတ္တ အနဂ္ဃာနီတိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါသိ။ တထာ ဟတ္ထိနော ပရိစာရကာနိ ပဉ္စ ကုလသတာနိ ဟတ္ထိမေဏ္ဍဟတ္ထိဂေါပကေဟိ သဒ္ဓိံ အဒါသိ။ သဟ ဒါနေနေဝဿ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဘူမိကမ္ပာဒယော အဟေသုံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၇၂။

‘‘တဒါသိ ¶ ¶ ယံ ဘိံသနကံ၊ တဒါသိ လောမဟံသနံ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ မေဒနီ သမ္ပကမ္ပထ။

၁၆၇၃။

‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ၊ တဒါသိ လောမဟံသနံ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ ခုဘိတ္ထ နဂရံ တဒါ။

၁၆၇၄။

‘‘သမာကုလံ ပုရံ အာသိ၊ ဃောသော စ ဝိပုလော မဟာ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ’’တိ။

တတ္ထ တဒါသီတိ တဒါ အာသိ။ ဟတ္ထိနာဂေတိ ဟတ္ထိသင်္ခါတေ နာဂေ။ ခုဘိတ္ထ နဂရံ တဒါတိ တဒါ ဇေတုတ္တရနဂရံ သင်္ခုဘိတံ အဟောသိ။

ဗြာဟ္မဏာ ကိရ ဒက္ခိဏဒွါရေ ဟတ္ထိံ လဘိတွာ ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသီဒိတွာ မဟာဇနပရိဝါရာ နဂရမဇ္ဈေန ပါယိံသု။ မဟာဇနော တေ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော ဗြာဟ္မဏာ၊ အမှာကံ ဟတ္ထိံ အာရုဠှာ ကုတော ဝေါ ဟတ္ထီ လဒ္ဓါ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ဝေဿန္တရမဟာရာဇေန နော ဟတ္ထီ ဒိန္နော၊ ကေ တုမှေ’’တိ မဟာဇနံ ဟတ္ထဝိကာရာဒီဟိ ဃဋ္ဋေန္တာ နဂရမဇ္ဈေန ဂန္တွာ ဥတ္တရဒွါရေန နိက္ခမိံသု။ နာဂရာ ဒေဝတာဝဋ္ဋနေန ဗောဓိသတ္တဿ ကုဒ္ဓါ ရာဇဒွါရေ သန္နိပတိတွာ မဟန္တံ ဥပက္ကောသမကံသု။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘သမာကုလံ ပုရံ အာသိ၊ ဃောသော စ ဝိပုလော မဟာ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။

‘‘အထေတ္ထ ဝတ္တတိ သဒ္ဒေါ၊ တုမုလော ဘေရဝေါ မဟာ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ ခုဘိတ္ထ နဂရံ တဒါ။

‘‘အထေတ္ထ ဝတ္တတိ သဒ္ဒေါ၊ တုမုလော ဘေရဝေါ မဟာ၊

ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ’’တိ။

တတ္ထ ဃောသောတိ ဥပက္ကောသနသဒ္ဒေါ ပတ္ထဋတ္တာ ဝိပုလော၊ ဥဒ္ဓံ ဂတတ္တာ မဟာ။ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေတိ သိဝိရဋ္ဌဿ ဝုဒ္ဓိကရေ။

အထဿ ¶ ¶ ဒါနေန သင်္ခုဘိတစိတ္တာ ဟုတွာ နဂရဝါသိနော ရညော အာရောစေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၆၇၅။

‘‘ဥဂ္ဂါ ¶ စ ရာဇပုတ္တာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။

၁၆၇၆။

‘‘ကေဝလော စာပိ နိဂမော၊ သိဝယော စ သမာဂတာ၊

ဒိသွာ နာဂံ နီယမာနံ၊ တေ ရညော ပဋိဝေဒယုံ။

၁၆၇၇။

‘‘ဝိဓမံ ဒေဝ တေ ရဋ္ဌံ၊ ပုတ္တော ဝေဿန္တရော တဝ၊

ကထံ နော ဟတ္ထိနံ ဒဇ္ဇာ၊ နာဂံ ရဋ္ဌဿ ပူဇိတံ။

၁၆၇၈။

‘‘ကထံ နော ကုဉ္ဇရံ ဒဇ္ဇာ၊ ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ၊

ခေတ္တညုံ သဗ္ဗယုဒ္ဓါနံ၊ သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ။

၁၆၇၉။

‘‘ပဏ္ဍုကမ္ဗလသဉ္ဆန္နံ၊ ပဘိန္နံ သတ္တုမဒ္ဒနံ၊

ဒန္တိံ သဝါလဗီဇနိံ၊ သေတံ ကေလာသသာဒိသံ။

၁၆၈၀။

‘‘သသေတစ္ဆတ္တံ သဥပါဓေယျံ၊ သာထဗ္ဗနံ သဟတ္ထိပံ၊

အဂ္ဂယာနံ ရာဇဝါဟိံ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါ ဂဇ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥဂ္ဂါတိ ဥဂ္ဂတာ ပညာတာ။ နိဂမောတိ နေဂမကုဋုမ္ဗိကဇနော။ ဝိဓမံ ဒေဝ တေ ရဋ္ဌန္တိ ဒေဝ၊ တဝ ရဋ္ဌံ ဝိဓမံ။ ကထံ နော ဟတ္ထိနံ ဒဇ္ဇာတိ ကေန ကာရဏေန အမှာကံ ဟတ္ထိနံ အဘိမင်္ဂလသမ္မတံ ကာလိင်္ဂရဋ္ဌဝါသီနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒဒေယျ။ ခေတ္တညုံ သဗ္ဗယုဒ္ဓါနန္တိ သဗ္ဗယုဒ္ဓါနံ ခေတ္တဘူမိသီသဇာနနသမတ္ထံ။ ဒန္တိန္တိ မနောရမဒန္တယုတ္တံ။ သဝါလဗီဇနိန္တိ သဟဝါလဗီဇနိံ။ သဥပါဓေယျန္တိ သအတ္ထရဏံ။ သာထဗ္ဗနန္တိ သဟတ္ထိဝေဇ္ဇံ။ သဟတ္ထိပန္တိ ဟတ္ထိပရိစာရကာနံ ပဉ္စန္နံ ကုလသတာနံ ဟတ္ထိမေဏ္ဍဟတ္ထိဂေါပကာနဉ္စ ဝသေန သဟတ္ထိပံ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပုနပိ အာဟံသု –

၁၆၈၁။

‘‘အန္နံ ¶ ပါနဉ္စ ယော ဒဇ္ဇာ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ဧတံ ခေါ ဒါနံ ပတိရူပံ၊ ဧတံ ခေါ ဗြာဟ္မဏာရဟံ။

၁၆၈၂။

‘‘အယံ တေ ဝံသရာဇာ နော၊ သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊

ကထံ ဝေဿန္တရော ပုတ္တော၊ ဂဇံ ဘာဇေတိ သဉ္ဇယ။

၁၆၈၃။

‘‘သစေ ¶ တွံ န ကရိဿသိ၊ သိဝီနံ ဝစနံ ဣဒံ၊

မညေ တံ သဟ ပုတ္တေန၊ သိဝီ ဟတ္ထေ ကရိဿရေ’’တိ။

တတ္ထ ဝံသရာဇာတိ ပဝေဏိယာ အာဂတော မဟာရာဇာ။ ဘာဇေတီတိ ဒေတိ။ သိဝီ ဟတ္ထေ ကရိဿရေတိ သိဝိရဋ္ဌဝါသိနော သဟ ပုတ္တေန တံ အတ္တနော ဟတ္ထေ ကရိဿန္တီတိ။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ ‘‘ဧတေ ဝေဿန္တရံ မာရာပေတုံ ဣစ္ဆန္တီ’’တိ သညာယ အာဟ –

၁၆၈၄။

‘‘ကာမံ ဇနပဒေါ မာသိ၊ ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတု၊

နာဟံ သိဝီနံ ဝစနာ၊ ရာဇပုတ္တံ အဒူသကံ၊

ပဗ္ဗာဇေယျံ သကာ ရဋ္ဌာ၊ ပုတ္တော ဟိ မမ ဩရသော။

၁၆၈၅။

‘‘ကာမံ ဇနပဒေါ မာသိ၊ ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတု၊

နာဟံ သိဝီနံ ဝစနာ၊ ရာဇပုတ္တံ အဒူသကံ၊

ပဗ္ဗာဇေယျံ သကာ ရဋ္ဌာ၊ ပုတ္တော ဟိ မမ အတြဇော။

၁၆၈၆။

‘‘န စာဟံ တသ္မိံ ဒုဗ္ဘေယျံ၊ အရိယသီလဝတော ဟိ သော၊

အသိလောကောပိ မေ အဿ၊ ပါပဉ္စ ပသဝေ ဗဟုံ၊

ကထံ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ၊ သတ္ထေန ဃာတယာမသေ’’တိ။

တတ္ထ မာသီတိ မာ အာသိ၊ မာ ဟောတူတိ အတ္ထော။ အရိယသီလဝတောတိ အရိယေန သီလဝတေန အရိယာယ စ အာစာရသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ ဃာတယာမသေတိ ဃာတယိဿာမ။

တံ သုတွာ သိဝယော အဝေါစုံ –

၁၆၈၇။

‘‘မာ ¶ နံ ဒဏ္ဍေန သတ္ထေန၊ န ဟိ သော ဗန္ဓနာရဟော၊

ပဗ္ဗာဇေဟိ စ နံ ရဋ္ဌာ၊ ဝင်္ကေ ဝသတု ပဗ္ဗတေ’’တိ။

တတ္ထ မာ နံ ဒဏ္ဍေန သတ္ထေနာတိ ဒေဝ၊ တုမှေ တံ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ မာ ဃာတယိတ္ထ။ န ဟိ သော ဗန္ဓနာရဟောတိ သော ဗန္ဓနာရဟောပိ န ဟောတိယေဝ။

ရာဇာ ¶ အာဟ –

၁၆၈၈။

‘‘ဧသော စေ သိဝီနံ ဆန္ဒော၊ ဆန္ဒံ န ပနုဒါမသေ၊

ဣမံ သော ဝသတု ရတ္တိံ၊ ကာမေ စ ပရိဘုဉ္ဇတု။

၁၆၈၉။

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ၊ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တု န’’န္တိ။

တတ္ထ ဝသတူတိ ပုတ္တဒါရဿ ဩဝါဒံ ဒဒမာနော ဝသတု၊ ဧကရတ္တိဉ္စဿ ဩကာသံ ဒေထာတိ ဝဒတိ။

တေ ‘‘ဧကရတ္တိမတ္တံ ဝသတူ’’တိ ရညော ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ အထ ရာဇာ နေ ဥယျောဇေတွာ ပုတ္တဿ သာသနံ ပေသေန္တော ကတ္တာရံ အာမန္တေတွာ တဿ သန္တိကံ ပေသေသိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝေဿန္တရဿ နိဝေသနံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၉၀။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ကတ္တေ တရမာနော၊ ဂန္တွာ ဝေဿန္တရံ ဝဒ၊

‘သိဝယော ဒေဝ တေ ကုဒ္ဓါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

၁၆၉၁။

‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ကေဝလော စာပိ နိဂမော၊ သိဝယော စ သမာဂတာ။

၁၆၉၂။

‘‘အသ္မာ ¶ ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ၊ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တံ’။

၁၆၉၃။

‘‘သ ကတ္တာ တရမာနောဝ၊ သိဝိရာဇေန ပေသိတော၊

အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏော၊ သုဝတ္ထော စန္ဒနဘူသိတော။

၁၆၉၄။

‘‘သီသံ နှာတော ဥဒကေ သော၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလော၊

ဥပါဂမိ ပုရံ ရမ္မံ၊ ဝေဿန္တရနိဝေသနံ။

၁၆၉၅။

‘‘တတ္ထဒ္ဒသ ကုမာရံ သော၊ ရမမာနံ သကေ ပုရေ၊

ပရိကိဏ္ဏံ အမစ္စေဟိ၊ တိဒသာနံဝ ဝါသဝံ။

၁၆၉၆။

‘‘သော ¶ တတ္ထ ဂန္တွာ တရမာနော၊ ကတ္တာ ဝေဿန္တရံဗြဝိ၊

‘ဒုက္ခံ တေ ဝေဒယိဿာမိ၊ မာ မေ ကုဇ္ဈိ ရထေသဘ’။

၁၆၉၇။

‘‘ဝန္ဒိတွာ ရောဒမာနော သော၊ ကတ္တာ ရာဇာနမဗြဝိ၊

ဘတ္တာ မေသိ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗကာမရသာဟရော။

၁၆၉၈။

‘‘ဒုက္ခံ တေ ဝေဒယိဿာမိ၊ တတ္ထ အဿာသယန္တု မံ၊

သိဝယော ဒေဝ တေ ကုဒ္ဓါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

၁၆၉၉။

‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

ကေဝလော စာပိ နိဂမော၊ သိဝယော စ သမာဂတာ။

၁၇၀၀။

‘‘အသ္မာ ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ၊ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တ’’န္တိ။

တတ္ထ ကုမာရန္တိ မာတာပိတူနံ အတ္ထိတာယ ‘‘ကုမာရော’’တွေဝ သင်္ခံ ဂတံ ရာဇာနံ။ ရမမာနန္တိ အတ္တနာ ဒိန္နဒါနဿ ဝဏ္ဏံ ကထယမာနံ သောမနဿပ္ပတ္တံ ဟုတွာ နိသိန္နံ။ ပရိကိဏ္ဏံ အမစ္စေဟီတိ အတ္တနာ ¶ သဟဇာတေဟိ သဋ္ဌိသဟဿေဟိ အမစ္စေဟိ ပရိဝုတံ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇာသနေ နိသိန္နံ။ ဝေဒယိဿာမီတိ ကထယိဿာမိ။ တတ္ထ အဿာသယန္တု မန္တိ တသ္မိံ ဒုက္ခဿာသနာရောစနေ ကထေတုံ အဝိသဟဝသေန ကိလန္တံ မံ၊ ဒေဝ၊ တေ ပါဒါ အဿာသယန္တု၊ ဝိဿတ္ထော ကထေဟီတိ မံ ဝဒထာတိ အဓိပ္ပာယေနေဝမာဟ။

မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၇၀၁။

‘‘ကိသ္မိံ မေ သိဝယော ကုဒ္ဓါ၊ နာဟံ ပဿာမိ ဒုက္ကဋံ၊

တံ မေ ကတ္တေ ဝိယာစိက္ခ၊ ကသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ မ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ကိသ္မိန္တိ ကတရသ္မိံ ကာရဏေ။ ဝိယာစိက္ခာတိ ဝိတ္ထာရတော ကထေဟိ။

ကတ္တာ ¶ အာဟ –

၁၇၀၂။

‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

နာဂဒါနေန ခိယျန္တိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တ’’န္တိ။

တတ္ထ ခိယျန္တီတိ ကုဇ္ဈန္တိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော သောမနဿပ္ပတ္တော ဟုတွာ အာဟ –

၁၇၀၃။

‘‘ဟဒယံ စက္ခုမ္ပဟံ ဒဇ္ဇံ၊ ကိံ မေ ဗာဟိရကံ ဓနံ၊

ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ မဏိ။

၁၇၀၄။

‘‘ဒက္ခိဏံ ဝါပဟံ ဗာဟုံ၊ ဒိသွာ ယာစကမာဂတေ၊

ဒဒေယျံ န ဝိကမ္ပေယျံ၊ ဒါနေ မေ ရမတေ မနော။

၁၇၀၅။

‘‘ကာမံ မံ သိဝယော သဗ္ဗေ၊ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဟနန္တု ဝါ၊

နေဝ ဒါနာ ဝိရမိဿံ၊ ကာမံ ဆိန္ဒန္တု သတ္တဓာ’’တိ။

တတ္ထ ယာစကမာဂတေတိ ယာစကေ အာဂတေ တံ ယာစကံ ဒိသွာ။ နေဝ ဒါနာ ဝိရမိဿန္တိ နေဝ ဒါနာ ဝိရမိဿာမိ။

တံ သုတွာ ကတ္တာ နေဝ ရညာ ဒိန္နံ န နာဂရေဟိ ဒိန္နံ အတ္တနော မတိယာ ဧဝ အပရံ သာသနံ ကထေန္တော အာဟ –

၁၇၀၆။

‘‘ဧဝံ တံ သိဝယော အာဟု၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ကောန္တိမာရာယ တီရေန၊ ဂိရိမာရဉ္ဇရံ ပတိ၊

ယေန ပဗ္ဗာဇိတာ ယန္တိ၊ တေန ဂစ္ဆတု သုဗ္ဗတော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကောန္တိမာရာယာတိ ကောန္တိမာရာယ နာမ နဒိယာ တီရေန။ ဂိရိမာရဉ္ဇရံ ပတီတိ အာရဉ္ဇရံ နာမ ဂိရိံ အဘိမုခေါ ဟုတွာ။ ယေနာတိ ယေန မဂ္ဂေန ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ ရာဇာနော ဂစ္ဆန္တိ၊ တေန သုဗ္ဗတော ဝေဿန္တရောပိ ဂစ္ဆတူတိ ဧဝံ သိဝယော ကထေန္တီတိ အာဟ။ ဣဒံ ကိရ သော ဒေဝတာဓိဂ္ဂဟိတော ဟုတွာ ကထေသိ။

တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓု ဒေါသကာရကာနံ ဂတမဂ္ဂေန ဂမိဿာမိ၊ မံ ခေါ ပန နာဂရာ န အညေန ဒေါသေန ပဗ္ဗာဇေန္တိ၊ မယာ ဟတ္ထိဿ ¶ ဒိန္နတ္တာ ပဗ္ဗာဇေန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အဟံ သတ္တသတကံ မဟာဒါနံ ဒဿာမိ၊ နာဂရာ မေ ဧကဒိဝသံ ဒါနံ ဒါတုံ ဩကာသံ ဒေန္တု၊ သွေ ဒါနံ ဒတွာ တတိယဒိဝသေ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၇၀၇။

‘‘သောဟံ ¶ တေန ဂမိဿာမိ၊ ယေန ဂစ္ဆန္တိ ဒူသကာ၊

ရတ္တိန္ဒိဝံ မေ ခမထ၊ ယာဝ ဒါနံ ဒဒါမဟ’’န္တိ။

တံ သုတွာ ကတ္တာ ‘‘သာဓု၊ ဒေဝ၊ နာဂရာနံ ဝက္ခာမီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ မဟာသတ္တော တံ ဥယျောဇေတွာ မဟာသေနဂုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘တာတ၊ အဟံ သွေ သတ္တသတကံ နာမ မဟာဒါနံ ဒဿာမိ၊ သတ္တ ဟတ္ထိသတာနိ၊ သတ္တ အဿသတာနိ၊ သတ္တ ရထသတာနိ၊ သတ္တ ဣတ္ထိသတာနိ၊ သတ္တ ဓေနုသတာနိ၊ သတ္တ ဒါသသတာနိ၊ သတ္တ ဒါသိသတာနိ စ ပဋိယာဒေဟိ၊ နာနပ္ပကာရာနိ စ အန္နပါနာဒီနိ အန္တမသော သုရမ္ပိ သဗ္ဗံ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ဥပဋ္ဌပေဟီ’’တိ သတ္တသတကံ မဟာဒါနံ ဝိစာရေတွာ အမစ္စေ ဥယျောဇေတွာ ဧကကောဝ မဒ္ဒိယာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သိရိသယနပိဋ္ဌေ နိသီဒိတွာ တာယ သဒ္ဓိံ ကထံ ပဝတ္တေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၇၀၈။

‘‘အာမန္တယိတ္ထ ¶ ရာဇာနံ၊ မဒ္ဒိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနံ၊

ယံ တေ ကိဉ္စိ မယာ ဒိန္နံ၊ ဓနံ ဓညဉ္စ ဝိဇ္ဇတိ။

၁၇၀၉။

‘‘ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ၊

သဗ္ဗံ တံ နိဒဟေယျာသိ၊ ယဉ္စ တေ ပေတ္တိကံ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ နိဒဟေယျာသီတိ နိဓိံ ကတွာ ဌပေယျာသိ။ ပေတ္တိကန္တိ ပိတိတော အာဂတံ။

၁၇၁၀။

‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ၊ မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊

ကုဟိံ ဒေဝ နိဒဟာမိ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

တတ္ထ တမဗြဝီတိ ‘‘မယှံ သာမိကေန ဝေဿန္တရေန ဧတ္တကံ ကာလံ ‘ဓနံ နိဓေဟီ’တိ န ဝုတ္တပုဗ္ဗံ၊ ဣဒါနေဝ ဝဒတိ၊ ကုဟိံ နု ခေါ နိဓေတဗ္ဗံ၊ ပုစ္ဆိဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ တံ အဗြဝိ။

ဝေဿန္တရော ¶ အာဟ –

၁၇၁၁။

‘‘သီလဝန္တေသု ဒဇ္ဇာသိ၊ ဒါနံ မဒ္ဒိ ယထာရဟံ၊

န ဟိ ဒါနာ ပရံ အတ္ထိ၊ ပတိဋ္ဌာ သဗ္ဗပါဏိန’’န္တိ။

တတ္ထ ဒဇ္ဇာသီတိ ဘဒ္ဒေ၊ မဒ္ဒိ ကောဋ္ဌာဒီသု အနိဒဟိတွာ အနုဂါမိကနိဓိံ နိဒဟမာနာ သီလဝန္တေသု ဒဒေယျာသိ။ န ဟိ ဒါနာ ပရန္တိ ဒါနတော ဥတ္တရိတရံ ပတိဋ္ဌာ နာမ န ဟိ အတ္ထိ။

သာ ¶ ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထ နံ ဥတ္တရိပိ ဩဝဒန္တော အာဟ –

၁၇၁၂။

‘‘ပုတ္တေသု မဒ္ဒိ ဒယေသိ၊ သဿုယာ သသုရမှိ စ၊

ယော စ တံ ဘတ္တာ မညေယျ၊ သက္ကစ္စံ တံ ဥပဋ္ဌဟေ။

၁၇၁၃။

‘‘နော စေ တံ ဘတ္တာ မညေယျ၊ မယာ ဝိပ္ပဝသေန တေ၊

အညံ ဘတ္တာရံ ပရိယေသ၊ မာ ကိသိတ္ထော မယာ ဝိနာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒယေသီတိ ဒယံ မေတ္တံ ကရေယျာသိ။ ယော စ တံ ဘတ္တာ မညေယျာတိ ဘဒ္ဒေ၊ ယော စ မယိ ဂတေ ‘‘အဟံ တေ ဘတ္တာ ဘဝိဿာမီ’’တိ တံ မညိဿတိ၊ တမ္ပိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟေယျာသိ။ မယာ ဝိပ္ပဝသေန တေတိ မယာ သဒ္ဓိံ တဝ ဝိပ္ပဝါသေန သစေ ကောစိ ‘‘အဟံ တေ ဘတ္တာ ဘဝိဿာမီ’’တိ တံ န မညေယျ၊ အထ သယမေဝ အညံ ဘတ္တာရံ ပရိယေသ။ မာ ကိသိတ္ထော မယာ ဝိနာတိ မယာ ဝိနာ ဟုတွာ မာ ကိသာ ဘဝိ၊ မာ ကိလမီတိ အတ္ထော။

အထ နံ မဒ္ဒီ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧသ ဧဝရူပံ ဝစနံ မံ ဘဏတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကသ္မာ၊ ဒေဝ၊ ဣမံ အယုတ္တံ ကထံ ကထေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ မဟာသတ္တော ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မယာ ဟတ္ထိဿ ဒိန္နတ္တာ သိဝယော ကုဒ္ဓါ မံ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇေန္တိ၊ သွေ အဟံ သတ္တသတကံ မဟာဒါနံ ဒတွာ တတိယဒိဝသေ နဂရာ နိက္ခမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၇၁၄။

‘‘အဟဉှိ ဝနံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဃောရံ ဝါဠမိဂါယုတံ၊

သံသယော ဇီဝိတံ မယှံ၊ ဧကကဿ ဗြဟာဝနေ’’တိ။

တတ္ထ သံသယောတိ အနေကပစ္စတ္ထိကေ ဧကကဿ သုခုမာလဿ မမ ဝနေ ဝသတော ကုတော ဇီဝိတံ၊ နိစ္ဆယေန မရိဿာမီတိ အဓိပ္ပာယေနေဝံ အာဟ။

၁၇၁၅။

‘‘တမဗြဝိ ¶ ရာဇပုတ္တီ၊ မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊

အဘုမ္မေ ကထံ နု ဘဏသိ၊ ပါပကံ ဝတ ဘာသသိ။

၁၇၁၆။

‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ၊ ယံ တွံ ဂစ္ဆေယျ ဧကကော၊

အဟမ္ပိ တေန ဂစ္ဆာမိ၊ ယေန ဂစ္ဆသိ ခတ္တိယ။

၁၇၁၇။