මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

1. [ඉමිනා ලක්ඛණෙන සකවාදීපුච්ඡා දස්සිතා] පුග්ගලො ¶ ¶ ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති [සච්චිකට්ඨපරමට්ඨෙනාති (ස්යා. පී. ක. සී.)]? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ [නො වත රෙ (ස්යා. පී.)] වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

2. [ඉමිනා ලක්ඛණෙන පරවාදීපුච්ඡා දස්සිතා] පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො ¶ සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

3. ත්වං චෙ පන මඤ්ඤසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ ¶ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති, තෙන තව [ත්වං (ස්යා.) ටීකා ඔලොකෙතබ්බා] තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තං [ටීකා ඔලොකෙතබ්බා] හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. අථ තං නිග්ගණ්හාම. සුනිග්ගහිතො ච [සුනිග්ගහිතොව (ස්යා.)] හොසි.

හඤ්චි ¶ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

4. එසෙ චෙ දුන්නිග්ගහිතෙ හෙවමෙවං [හෙවමෙව (ස්යා.)] තත්ථ දක්ඛ. වත්තබ්බෙ ඛො – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. නො ච මයං තයා තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තා හෙවං නිග්ගහෙතබ්බා. අථ මං නිග්ගණ්හාසි. දුන්නිග්ගහිතා ච [දුන්නිග්ගහිතාව (ස්යා.)] හොම.

හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො ¶ , තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති ¶ . යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

5. න ¶ හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. තෙන හි යං නිග්ගණ්හාසි – ‘‘හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා. තෙන හි යෙ කතෙ නිග්ගහෙ සෙ නිග්ගහෙ ¶ දුක්කටෙ. සුකතෙ පටිකම්මෙ. සුකතා පටිපාදනාති.

6. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

7. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

8. ත්වං ¶ චෙ පන මඤ්ඤසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති, තෙන තව තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තං හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. අථ තං නිග්ගණ්හාම. සුනිග්ගහිතො ච හොසි.

හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ ¶ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

9. එසෙ චෙ දුන්නිග්ගහිතෙ හෙවමෙවං තත්ථ දක්ඛ. වත්තබ්බෙ ඛො – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. නො ච මයං තයා තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තා හෙවං නිග්ගහෙතබ්බා. අථ මං නිග්ගණ්හාසි. දුන්නිග්ගහිතා ච හොම.

හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත ¶ රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ ¶ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

10. න හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. තෙන හි යං නිග්ගණ්හාසි – ‘‘හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘වත්තබ්බෙ ඛො – පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

11. පුග්ගලො ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

12. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා ¶ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා ¶ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

13. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

14. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

15. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

16. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

17. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති ¶ මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

18. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ¶ ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

19. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති… ඝානායතනඤ්ච උපලබ්භති… ජිව්හායතනඤ්ච උපලබ්භති… කායායතනඤ්ච උපලබ්භති… රූපායතනඤ්ච උපලබ්භති… සද්දායතනඤ්ච උපලබ්භති… ගන්ධායතනඤ්ච උපලබ්භති… රසායතනඤ්ච උපලබ්භති… ඵොට්ඨබ්බායතනඤ්ච උපලබ්භති… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

20. චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු ච උපලබ්භති… ඝානධාතු ච උපලබ්භති… ජිව්හාධාතු ච උපලබ්භති… කායධාතු ච උපලබ්භති… රූපධාතු ච උපලබ්භති… සද්දධාතු ච උපලබ්භති… ගන්ධධාතු ච උපලබ්භති… රසධාතු ච උපලබ්භති… ඵොට්ඨබ්බධාතු ච උපලබ්භති… චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… සොතවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ඝානවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ජිව්හාවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… කායවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… මනොධාතු ච උපලබ්භති… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

21. චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ඝානින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ජිව්හින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… කායින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති ¶ … මනින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ජීවිතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ඉත්ථින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… පුරිසින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සුඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… දුක්ඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සොමනස්සින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… දොමනස්සින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… උපෙක්ඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සද්ධින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… වීරියින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සමාධින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… පඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමීතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

22. [පු. ප. මාතිකා 4.24; අ. නි. 4.95-96] පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය ¶ පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

23. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

24. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො ¶ අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

25. චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… කායධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… රූපධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ඵොට්ඨබ්බධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

26. චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච [අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච (බහූසු)] උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

27. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො ¶ පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

28. රූපං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

29. රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

30. වෙදනා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

31. සඤ්ඤා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

32. සඞ්ඛාරා උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ¶ ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

33. විඤ්ඤාණං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරාති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි ¶ – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

34. චක්ඛායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනං උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

35. චක්ඛුධාතු ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

36. චක්ඛුන්ද්රියං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියං ¶ උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

37. රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනාති? ආමන්තා. වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

38. රූපං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

39. වෙදනා ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

40. සඤ්ඤා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච ¶ උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

41. සඞ්ඛාරා උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

42. විඤ්ඤාණං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

43. චක්ඛායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනං උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

44. චක්ඛුධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… ධම්මධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

45. චක්ඛුන්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියං උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; අඤ්ඤං ¶ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ පටිකම්මං. හඤ්චි අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

46. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. රූපං පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

47. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. රූපස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර රූපා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං රූපන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං රූප’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ ,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං රූප’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං රූප’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං රූප’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

48. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වෙදනා පුග්ගලො…පෙ… වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං වෙදනා…පෙ….

සඤ්ඤා ¶ පුග්ගලො…පෙ… සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං සඤ්ඤා…පෙ….

සඞ්ඛාරා පුග්ගලො…පෙ… සඞ්ඛාරෙසු පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඞ්ඛාරෙහි පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං සඞ්ඛාරා…පෙ….

විඤ්ඤාණං පුග්ගලො…පෙ… විඤ්ඤාණස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර විඤ්ඤාණා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං ¶ විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

49. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛායතනං…පෙ… ධම්මායතනං පුග්ගලො…පෙ… ධම්මායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මායතනං…පෙ….

චක්ඛුධාතු පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුධාතු…පෙ… ධම්මධාතු පුග්ගලො…පෙ… ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මධාතු…පෙ….

චක්ඛුන්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුන්ද්රියා පුග්ගලො ¶ …පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුන්ද්රියං…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර අඤ්ඤාතාවින්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති ¶ . යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

50. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. රූපං පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලොති’’’ මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

51. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. රූපස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර රූපා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං රූපං…පෙ….

වෙදනා ¶ පුග්ගලො…පෙ… වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං වෙදනා…පෙ….

සඤ්ඤා පුග්ගලො…පෙ… සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ¶ සඤ්ඤා…පෙ….

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

52. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛායතනං…පෙ… ධම්මායතනං පුග්ගලො…පෙ… ධම්මායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මායතනං…පෙ….

චක්ඛුධාතු ¶ පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ¶ චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුධාතු…පෙ… ධම්මධාතු පුග්ගලො…පෙ… ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මධාතු…පෙ….

චක්ඛුන්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුන්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුන්ද්රියං…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර අඤ්ඤාතාවින්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං ¶ අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

53. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො සප්පච්චයො…පෙ… පුග්ගලො අප්පච්චයො… පුග්ගලො සඞ්ඛතො ¶ … පුග්ගලො අසඞ්ඛතො… පුග්ගලො සස්සතො ¶ … පුග්ගලො අසස්සතො… පුග්ගලො සනිමිත්තො… පුග්ගලො අනිමිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

54. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. පුග්ගලො සප්පච්චයො…පෙ… පුග්ගලො අප්පච්චයො… පුග්ගලො සඞ්ඛතො… පුග්ගලො අසඞ්ඛතො… පුග්ගලො සස්සතො… පුග්ගලො අසස්සතො… පුග්ගලො සනිමිත්තො… පුග්ගලො අනිමිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

55. පුග්ගලො උපලබ්භති, උපලබ්භති පුග්ගලොති? පුග්ගලො උපලබ්භති, උපලබ්භති කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි උපලබ්භති කෙහිචි න උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

56. පුග්ගලො සච්චිකට්ඨො, සච්චිකට්ඨො පුග්ගලොති? පුග්ගලො සච්චිකට්ඨො, සච්චිකට්ඨො කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො ¶ කෙහිචි සච්චිකට්ඨො කෙහිචි න සච්චිකට්ඨොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

57. පුග්ගලො විජ්ජමානො, විජ්ජමානො පුග්ගලොති? පුග්ගලො විජ්ජමානො, විජ්ජමානො කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි විජ්ජමානො කෙහිචි න විජ්ජමානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

58. පුග්ගලො ¶ සංවිජ්ජමානො, සංවිජ්ජමානො පුග්ගලොති? පුග්ගලො සංවිජ්ජමානො, සංවිජ්ජමානො ¶ කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි සංවිජ්ජමානො කෙහිචි න සංවිජ්ජමානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

59. පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි පුග්ගලොති? පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි අත්ථි කෙහිචි නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

60. පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි න සබ්බො පුග්ගලොති? ආමන්තා…පෙ… පුග්ගලො නත්ථි, නත්ථි න සබ්බො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

61. රූපධාතුයා ¶ රූපී පුග්ගලොති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමී පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

62. රූපධාතුයා රූපිනො සත්තාති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමිනො සත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

63. අරූපධාතුයා අරූපී පුග්ගලොති? ආමන්තා. කාමධාතුයා ¶ කාමී පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

64. අරූපධාතුයා අරූපිනො සත්තාති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමිනො සත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

65. රූපධාතුයා රූපී පුග්ගලො අරූපධාතුයා අරූපී පුග්ගලො, අත්ථි ¶ ච කොචි රූපධාතුයා ¶ චුතො අරූපධාතුං උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. රූපී පුග්ගලො උපච්ඡින්නො, අරූපී පුග්ගලො ජාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

66. රූපධාතුයා රූපිනො සත්තා අරූපධාතුයා අරූපිනො සත්තා, අත්ථි ච කොචි රූපධාතුයා චුතො අරූපධාතුං උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. රූපී සත්තො උපච්ඡින්නො, අරූපී සත්තො ජාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

67. කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං, අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ ¶ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති ¶ වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ ¶ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති ¶ වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’, නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

68. කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි කායොති වා සරීරන්ති ¶ වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – අත්ථි ¶ පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා. (සංඛිත්තං)

69. පුග්ගලො ¶ සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

70. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අඤ්ඤො පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

71. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො ච අඤ්ඤො ච සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

72. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. නෙව සො සන්ධාවති, න අඤ්ඤො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

73. පුග්ගලො ¶ සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො පුග්ගලො සන්ධාවති, අඤ්ඤො පුග්ගලො සන්ධාවති, සො ච අඤ්ඤො ච සන්ධාවති, නෙව සො සන්ධාවති න අඤ්ඤො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

74. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං ¶ භගවතා –

‘‘ස සත්තක්ඛත්තුපරමං, සන්ධාවිත්වාන පුග්ගලො;

දුක්ඛස්සන්තකරො හොති, සබ්බසංයොජනක්ඛයා’’ති [සං. නි. 2.133; ඉතිවු. 24 ඉතිවුත්තකෙපි].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති.

75. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අනමතග්ගොයං [අනමතග්ගායං (ක.)], භික්ඛවෙ, සංසාරො. පුබ්බකොටි න පඤ්ඤායති, අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරත’’න්ති [සං. නි. 2.124]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති.

76. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

77. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මනුස්සො හුත්වා දෙවො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව මනුස්සො සො දෙවොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

78. ස්වෙව මනුස්සො සො දෙවොති? ආමන්තා. මනුස්සො හුත්වා දෙවො හොති, දෙවො හුත්වා මනුස්සො ¶ හොති, මනුස්සභූතො අඤ්ඤො, දෙවො අඤ්ඤො, මනුස්සභූතො ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා…පෙ….

සචෙ ¶ හි සන්ධාවති ස්වෙව පුග්ගලො ඉතො චුතො පරං ලොකං අනඤ්ඤො, හෙවං මරණං න හෙහිති, පාණාතිපාතොපි නුපලබ්භති. කම්මං අත්ථි, කම්මවිපාකො අත්ථි, කතානං කම්මානං විපාකො අත්ථි, කුසලාකුසලෙ විපච්චමානෙ ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා.

79. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මනුස්සො හුත්වා යක්ඛො හොති, පෙතො හොති, නෙරයිකො හොති ¶ , තිරච්ඡානගතො හොති, ඔට්ඨො හොති, ගොණො හොති, ගද්රභො හොති, සූකරො හොති, මහිංසො [මහිසො (සී. ස්යා. කං. පී.)] හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව මනුස්සො සො මහිංසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

80. ස්වෙව මනුස්සො සො මහිංසොති? ආමන්තා. මනුස්සො හුත්වා මහිංසො හොති, මහිංසො හුත්වා මනුස්සො හොති, මනුස්සභූතො අඤ්ඤො, මහිංසො අඤ්ඤො, මනුස්සභූතො ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා…පෙ….

සචෙ හි සන්ධාවති ස්වෙව පුග්ගලො ඉතො චුතො පරං ලොකං අනඤ්ඤො, හෙවං මරණං න හෙහිති, පාණාතිපාතොපි නුපලබ්භති. කම්මං අත්ථි, කම්මවිපාකො අත්ථි, කතානං කම්මානං විපාකො අත්ථි, කුසලාකුසලෙ විපච්චමානෙ ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා.

81. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි කොචි ඛත්තියො හුත්වා බ්රාහ්මණො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව ඛත්තියො සො බ්රාහ්මණොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

82. අත්ථි කොචි ඛත්තියො හුත්වා වෙස්සො හොති, සුද්දො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව ඛත්තියො සො සුද්දොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

83. අත්ථි කොචි බ්රාහ්මණො හුත්වා වෙස්සො හොති, සුද්දො හොති, ඛත්තියො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව බ්රාහ්මණො සො ඛත්තියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

84. අත්ථි ¶ කොචි වෙස්සො හුත්වා සුද්දො හොති, ඛත්තියො හොති, බ්රාහ්මණො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව වෙස්සො සො බ්රාහ්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

85. අත්ථි කොචි සුද්දො හුත්වා ඛත්තියො හොති, බ්රාහ්මණො හොති, වෙස්සො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව සුද්දො සො වෙස්සොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

86. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති ¶ ? ආමන්තා. හත්ථච්ඡින්නො හත්ථච්ඡින්නොව හොති, පාදච්ඡින්නො පාදච්ඡින්නොව හොති, හත්ථපාදච්ඡින්නො හත්ථපාදච්ඡින්නොව හොති, කණ්ණච්ඡින්නො… නාසච්ඡින්නො… කණ්ණනාසච්ඡින්නො… අඞ්ගුලිච්ඡින්නො… අළච්ඡින්නො… කණ්ඩරච්ඡින්නො… කුණිහත්ථකො… ඵණහත්ථකො… කුට්ඨියො… ගණ්ඩියො… කිලාසියො… සොසියො… අපමාරියො… ඔට්ඨො… ගොණො… ගද්රභො… සූකරො… මහිංසො මහිංසොව හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

87. න වත්තබ්බං – ‘‘ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු ¶ සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව ¶ හොතීති? ආමන්තා.

හඤ්චි සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව හොති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති.

88. සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව හොතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි මනුස්සො හොතීති කත්වා? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

89. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අනඤ්ඤො අවිගතො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

90. අනඤ්ඤො අවිගතො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. හත්ථච්ඡින්නො හත්ථච්ඡින්නොව හොති, පාදච්ඡින්නො පාදච්ඡින්නොව හොති, හත්ථපාදච්ඡින්නො හත්ථපාදච්ඡින්නොව හොති, කණ්ණච්ඡින්නො… නාසච්ඡින්නො… කණ්ණනාසච්ඡින්නො… අඞ්ගුලිච්ඡින්නො… අළච්ඡින්නො… කණ්ඩරච්ඡින්නො… කුණිහත්ථකො… ඵණහත්ථකො… කුට්ඨියො… ගණ්ඩියො… කිලාසියො… සොසියො… අපමාරියො… ඔට්ඨො… ගොණො… ගද්රභො… සූකරො… මහිංසො මහිංසොව හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

91. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ¶ ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සරූපො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සරූපො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනො…පෙ… සසඤ්ඤො…පෙ… සසඞ්ඛාරො…පෙ… සවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? ආමන්තා ¶ . තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

92. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අරූපො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරූපො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අවෙදනො…පෙ… අසඤ්ඤො…පෙ… අසඞ්ඛාරො…පෙ… අවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

93. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. රූපං සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා ¶ …පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණං සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විඤ්ඤාණං සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

94. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. රූපං න සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං න සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ¶ ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා ¶ …පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණං න සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විඤ්ඤාණං න සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං).

ඛන්ධෙසු භිජ්ජමානෙසු, සො චෙ භිජ්ජති පුග්ගලො;

උච්ඡෙදා භවති දිට්ඨි, යා බුද්ධෙන විවජ්ජිතා.

ඛන්ධෙසු භිජ්ජමානෙසු, නො චෙ භිජ්ජති පුග්ගලො;

පුග්ගලො සස්සතො හොති, නිබ්බානෙන සමසමොති.

95. රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. රූපං අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා? පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

96. වෙදනං උපාදාය… සඤ්ඤං උපාදාය… සඞ්ඛාරෙ උපාදාය… විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. විඤ්ඤාණං ¶ අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

97. රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. නීලං රූපං උපාදාය නීලකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පීතං ¶ රූපං උපාදාය… ලොහිතං ¶ රූපං උපාදාය… ඔදාතං රූපං උපාදාය… සනිදස්සනං රූපං උපාදාය… අනිදස්සනං රූපං උපාදාය… සප්පටිඝං රූපං උපාදාය… අප්පටිඝං රූපං උපාදාය අප්පටිඝස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

98. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං වෙදනං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කුසලං වෙදනං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලා වෙදනා සඵලා සවිපාකා ඉට්ඨඵලා කන්තඵලා මනුඤ්ඤඵලා අසෙචනකඵලා සුඛුද්රයා සුඛවිපාකාති? ආමන්තා. කුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

99. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං ¶ වෙදනං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අකුසලං වෙදනං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලා වෙදනා සඵලා සවිපාකා අනිට්ඨඵලා අකන්තඵලා ¶ අමනුඤ්ඤඵලා සෙචනකඵලා දුක්ඛුද්රයා දුක්ඛවිපාකාති? ආමන්තා. අකුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො අනිට්ඨඵලො අකන්තඵලො අමනුඤ්ඤඵලො සෙචනකඵලො දුක්ඛුද්රයො දුක්ඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

100. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං වෙදනං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අබ්යාකතං වෙදනං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතා වෙදනා අනිච්චා සඞ්ඛතා පටිච්චසමුප්පන්නා ඛයධම්මා වයධම්මා විරාගධම්මා නිරොධධම්මා විපරිණාමධම්මාති? ආමන්තා. අබ්යාකතොපි පුග්ගලො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

101. සඤ්ඤං උපාදාය… සඞ්ඛාරෙ උපාදාය… විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ… කුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං විඤ්ඤාණං සඵලං සවිපාකං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං ¶ සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති ¶ ? ආමන්තා. කුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

102. විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං ¶ විඤ්ඤාණං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අකුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං විඤ්ඤාණං සඵලං සවිපාකං අනිට්ඨඵලං අකන්තඵලං අමනුඤ්ඤඵලං සෙචනකඵලං දුක්ඛුද්රයං දුක්ඛවිපාකන්ති? ආමන්තා. අකුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො අනිට්ඨඵලො අකන්තඵලො අමනුඤ්ඤඵලො සෙචනකඵලො දුක්ඛුද්රයො දුක්ඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

103. විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. අබ්යාකතොපි පුග්ගලො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

104. චක්ඛුං උපාදාය ‘‘චක්ඛුමා පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා ¶ . චක්ඛුම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘චක්ඛුමා පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතං උපාදාය… ඝානං උපාදාය… ජිව්හං උපාදාය… කායං ¶ උපාදාය… මනං උපාදාය ‘‘මනවා පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මනම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘මනවා පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

105. මිච්ඡාදිට්ඨිං උපාදාය ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මිච්ඡාදිට්ඨියා නිරුද්ධාය ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. මිච්ඡාසඞ්කප්පං උපාදාය… මිච්ඡාවාචං උපාදාය… මිච්ඡාකම්මන්තං උපාදාය… මිච්ඡාආජීවං උපාදාය ¶ … මිච්ඡාවායාමං උපාදාය… මිච්ඡාසතිං උපාදාය… මිච්ඡාසමාධිං උපාදාය ‘‘මිච්ඡාසමාධියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මිච්ඡාසමාධිම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘මිච්ඡාසමාධියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

106. සම්මාදිට්ඨිං ¶ උපාදාය ‘‘සම්මාදිට්ඨියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨියා නිරුද්ධාය ‘‘සම්මාදිට්ඨියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසඞ්කප්පං උපාදාය… සම්මාවාචං උපාදාය… සම්මාකම්මන්තං උපාදාය… සම්මාආජීවං උපාදාය… සම්මාවායාමං උපාදාය… සම්මාසතිං උපාදාය… සම්මාසමාධිං ¶ උපාදාය ‘‘සම්මාසමාධියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සම්මාසමාධිම්හි ¶ නිරුද්ධෙ ‘‘සම්මාසමාධියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

107. රූපං උපාදාය, වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඛන්ධානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං උපාදාය, වෙදනං උපාදාය, සඤ්ඤං උපාදාය, සඞ්ඛාරෙ උපාදාය, විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. පඤ්චන්නං ඛන්ධානං උපාදාය පඤ්චන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

108. චක්ඛායතනං උපාදාය, සොතායතනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ආයතනානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛායතනං උපාදාය, සොතායතනං උපාදාය…පෙ… ධම්මායතනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වාදසන්නං ආයතනානං උපාදාය ද්වාදසන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

109. චක්ඛුධාතුං උපාදාය, සොතධාතුං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ධාතූනං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුධාතුං උපාදාය, සොතධාතුං උපාදාය…පෙ… ධම්මධාතුං උපාදාය ¶ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා ¶ . අට්ඨාරසන්නං ධාතූනං උපාදාය අට්ඨාරසන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

110. චක්ඛුන්ද්රියං ¶ උපාදාය, සොතින්ද්රියං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඉන්ද්රියානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියං උපාදාය, සොතින්ද්රියං උපාදාය…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. බාවීසතීනං [බාවීසතියා (?)] ඉන්ද්රියානං උපාදාය බාවීසතීනං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

111. එකවොකාරභවං ¶ උපාදාය එකස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. චතුවොකාරභවං උපාදාය චතුන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවං උපාදාය එකස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. පඤ්චවොකාරභවං උපාදාය පඤ්චන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවෙ එකොව පුග්ගලොති? ආමන්තා. චතුවොකාරභවෙ චත්තාරොව [චත්තාරො (?)] පුග්ගලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවෙ එකොව පුග්ගලොති? ආමන්තා. පඤ්චවොකාරභවෙ පඤ්චෙව පුග්ගලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

112. යථා ¶ රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං ¶ උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ( ) [(ආමන්තා) (?) එවං අනන්තරවාරත්තයෙපි] යථා රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, රුක්ඛොපි අනිච්චො ඡායාපි අනිච්චා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, රූපම්පි අනිච්චං පුග්ගලොපි අනිච්චොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යථා රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤො රුක්ඛො අඤ්ඤා ඡායා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

113. යථා ගාමං උපාදාය ගාමිකස්ස පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? යථා ගාමං උපාදාය ගාමිකස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤො ගාමො අඤ්ඤො ගාමිකො, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

114. යථා රට්ඨං උපාදාය රඤ්ඤො පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති ¶ ? යථා රට්ඨං උපාදාය රඤ්ඤො පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රට්ඨං අඤ්ඤො රාජා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

115. යථා න නිගළො නෙගළිකො, යස්ස නිගළො සො නෙගළිකො, එවමෙවං න රූපං රූපවා, යස්ස රූපං සො රූපවාති? යථා න නිගළො නෙගළිකො, යස්ස නිගළො සො නෙගළිකො, අඤ්ඤො නිගළො අඤ්ඤො නෙගළිකො, එවමෙවං න රූපං රූපවා, යස්ස රූපං සො රූපවා, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො රූපවාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

116. චිත්තෙ ¶ චිත්තෙ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. චිත්තෙ ¶ චිත්තෙ පුග්ගලො ජායති ජීයති මීයති චවති උපපජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං සොති වා අඤ්ඤොති වාති? ආමන්තා ¶ . දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වාති? වත්තබ්බං.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති මිච්ඡා.

හඤ්චි වා පන දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘‘කුමාරකොති වා කුමාරිකා’’ති වා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති මිච්ඡා.

117. දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’ති? ආමන්තා. දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඉත්ථීති වා පුරිසොති වා ගහට්ඨොති වා පබ්බජිතොති වා දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’ති? වත්තබ්බං.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ ¶ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති මිච්ඡා.

හඤ්චි වා පන දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘‘දෙවොති වා මනුස්සොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

118. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු ¶ යො පස්සති යං පස්සති යෙන පස්සති, සො පස්සති තං පස්සති තෙන පස්සතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො පස්සති යං පස්සති යෙන පස්සති, සො පස්සති තං පස්සති තෙන පස්සති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

119. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු යො සුණාති…පෙ… යො ඝායති… යො සායති… යො ඵුසති… යො විජානාති යං විජානාති යෙන විජානාති, සො විජානාති තං විජානාති තෙන විජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො විජානාති යං විජානාති යෙන විජානාති, සො විජානාති තං විජානාති තෙන විජානාති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

120. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු යො න පස්සති යං න පස්සති යෙන න පස්සති, සො න පස්සති තං න පස්සති තෙන න පස්සතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො න පස්සති යං න පස්සති යෙන න පස්සති, සො න පස්සති තං න පස්සති තෙන න පස්සති; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු යො න සුණාති…පෙ… යො ¶ න ඝායති… යො න සායති… යො න ඵුසති… යො න විජානාති යං න විජානාති යෙන න විජානාති, සො න විජානාති තං න විජානාති තෙන න විජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො න විජානාති යං න විජානාති යෙන න විජානාති, සො න විජානාති තං න විජානාති තෙන න විජානාති; නො ච වත රෙ ¶ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

121. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පස්සාමහං, භික්ඛවෙ, දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමී’’ති [ම. නි. 1.213 ථොකං විසදිසං]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

122. වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘පස්සාමහං, භික්ඛවෙ, දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ ¶ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමී’’ති කත්වා තෙනෙව කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? රූපං පස්සති. රූපං පුග්ගලො, රූපං චවති, රූපං උපපජ්ජති, රූපං යථාකම්මූපගන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? පුග්ගලං පස්සති. පුග්ගලො රූපං රූපායතනං රූපධාතු නීලං පීතකං ලොහිතකං ඔදාතං චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යං චක්ඛුස්මිං පටිහඤ්ඤති, චක්ඛුස්ස ආපාථං ආගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? උභො පස්සති. උභො රූපං රූපායතනං රූපධාතු, උභො නීලා, උභො පීතකා, උභො ලොහිතකා, උභො ඔදාතා, උභො චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යා, උභො ¶ චක්ඛුස්මිං පටිහඤ්ඤන්ති, උභො ¶ චක්ඛුස්ස ආපාථං ආගච්ඡන්ති, උභො චවන්ති, උභො උපපජ්ජන්ති, උභො යථාකම්මූපගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

123. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති? ආමන්තා. කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

124. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

125. තස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

126. කල්යාණපාපකානි ¶ කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

127. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

128. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති, මහාපථවියා කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

129. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති, මහාසමුද්දස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

130. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති, සිනෙරුස්ස පබ්බතරාජස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

131. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. ආපො උපලබ්භතීති, ආපස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

132. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තෙජො උපලබ්භතීති, තෙජස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

133. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. වායො උපලබ්භතීති, වායස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

134. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති ¶ , තිණකට්ඨවනප්පතීනං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

135. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤානි කල්යාණපාපකානි කම්මානි අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

136. කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති? ආමන්තා. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

137. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

138. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

139. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

140. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

141. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො ¶ උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති…පෙ… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

142. කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො, අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

143. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

144. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

145. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

146. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

147. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

148. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . මහාපථවී උපලබ්භතීති… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති…පෙ… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

149. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . අඤ්ඤං දිබ්බං සුඛං, අඤ්ඤො දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

150. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

151. මානුසකං ¶ සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

152. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

153. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස ¶ පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

154. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

155. මානුසකං ¶ සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

156. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං මානුසකං සුඛං අඤ්ඤො මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

157. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

158. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

159. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

160. ආපායිකං ¶ ¶ දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

161. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

162. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

163. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං ආපායිකං දුක්ඛං, අඤ්ඤො ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

164. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

165. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස ¶ තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

166. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

167. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං ¶ උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

168. නෙරයිකං ¶ දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

169. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං නෙරයිකං දුක්ඛං, අඤ්ඤො නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

170. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

171. සො ¶ කරොති සො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. සයඞ්කතං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

172. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

173. අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. පරඞ්කතං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

174. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

175. සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති, සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්තීති? ආමන්තා. සයඞ්කතඤ්ච පරඞ්කතඤ්ච සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

176. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නෙව සො ¶ කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

177. නෙව ¶ සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. අසයඞ්කාරං අපරඞ්කාරං අධිච්චසමුප්පන්නං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

178. කල්යාණපාපකානි ¶ කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙති, අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙති, සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්ති, නෙව සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

179. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙති, අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙති, සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්ති, නෙව සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. සයඞ්කතං සුඛදුක්ඛං, පරඞ්කතං සුඛදුක්ඛං, සයඞ්කතඤ්ච පරඞ්කතඤ්ච සුඛදුක්ඛං, අසයඞ්කාරං අපරඞ්කාරං අධිච්චසමුප්පන්නං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

180. කම්මං අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . කම්මකාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

181. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

182. තස්ස කාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

183. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අත්ථීති, පුග්ගලස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

184. කම්මං ¶ ¶ අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. නිබ්බානං ¶ අත්ථීති, නිබ්බානස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

185. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. මහාපථවී අත්ථීති…පෙ… මහාසමුද්දො අත්ථීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා අත්ථීති… ආපො අත්ථීති… තෙජො අත්ථීති… වායො අත්ථීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො අත්ථීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

186. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං කම්මං, අඤ්ඤො කම්මකාරකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

187. විපාකො අත්ථීති? ආමන්තා. විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

188. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

189. තස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අත්ථීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

190. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. නිබ්බානං අත්ථීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

191. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. මහාපථවී අත්ථීති…පෙ… මහාසමුද්දො අත්ථීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා අත්ථීති… ආපො අත්ථීති… තෙජො ¶ අත්ථීති… වායො අත්ථීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො ¶ අත්ථීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

192. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො විපාකො, අඤ්ඤො විපාකපටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

193. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

194. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති…පෙ… පරචිත්තං විජානාති… පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති… දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති… ආසවානං ඛයං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි ආසවානං ඛයං සච්ඡිකරොති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

195. අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො ඉද්ධිං විකුබ්බති, ස්වෙව පුග්ගලො? යො ඉද්ධිං න විකුබ්බති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

196. යො දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති…පෙ… යො පරචිත්තං විජානාති… යො ¶ පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති… යො දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති… යො ආසවානං ¶ ඛයං සච්ඡිකරොති, ස්වෙව පුග්ගලො? යො ආසවානං ඛයං න සච්ඡිකරොති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

197. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු මාතා අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි මාතා අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

198. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු ¶ පිතා අත්ථි…පෙ… භාතා අත්ථි… භගිනී අත්ථි… ඛත්තියො අත්ථි ¶ … බ්රාහ්මණො අත්ථි… වෙස්සො අත්ථි… සුද්දො අත්ථි… ගහට්ඨො අත්ථි… පබ්බජිතො අත්ථි… දෙවො අත්ථි… මනුස්සො අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි මනුස්සො අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

199. මාතා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න මාතා හුත්වා මාතා හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි කොචි න පිතා හුත්වා…පෙ… න භාතා හුත්වා… න භගිනී හුත්වා… න ඛත්තියො හුත්වා… න බ්රාහ්මණො හුත්වා… න වෙස්සො හුත්වා… න සුද්දො හුත්වා… න ගහට්ඨො හුත්වා… න පබ්බජිතො හුත්වා… න දෙවො හුත්වා… න මනුස්සො හුත්වා මනුස්සො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි ¶ කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

200. මාතා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මාතා හුත්වා න මාතා හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි කොචි පිතා හුත්වා… භාතා හුත්වා… භගිනී හුත්වා… ඛත්තියො හුත්වා… බ්රාහ්මණො හුත්වා… වෙස්සො හුත්වා… සුද්දො හුත්වා… ගහට්ඨො හුත්වා… පබ්බජිතො හුත්වා… දෙවො හුත්වා… මනුස්සො හුත්වා න මනුස්සො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

201. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු සොතාපන්නො අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි සොතාපන්නො අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

202. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු සකදාගාමී අත්ථි…පෙ… අනාගාමී අත්ථි… අරහා අත්ථි… උභතොභාගවිමුත්තො අත්ථි… පඤ්ඤාවිමුත්තො අත්ථි… කායසක්ඛි [කායසක්ඛී (ස්යා.)] අත්ථි… දිට්ඨිප්පත්තො ¶ අත්ථි… සද්ධාවිමුත්තො අත්ථි… ධම්මානුසාරී අත්ථි… සද්ධානුසාරී අත්ථීති? ආමන්තා.

හඤ්චි සද්ධානුසාරී අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

203. සොතාපන්නො අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න සොතාපන්නො හුත්වා සොතාපන්නො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

204. අත්ථි කොචි න සකදාගාමී හුත්වා… න අනාගාමී හුත්වා… න අරහා හුත්වා… න උභතොභාගවිමුත්තො හුත්වා… න පඤ්ඤාවිමුත්තො හුත්වා… න කායසක්ඛි හුත්වා… න ¶ දිට්ඨිප්පත්තො හුත්වා… න සද්ධාවිමුත්තො හුත්වා… න ධම්මානුසාරී හුත්වා… න සද්ධානුසාරී හුත්වා සද්ධානුසාරී හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

205. සොතාපන්නො අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි සොතාපන්නො හුත්වා න සොතාපන්නො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි කොචි සකදාගාමී හුත්වා… අනාගාමී හුත්වා න අනාගාමී හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

206. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

207. චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. චත්තාරො ¶ පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවන්තීති? ආමන්තා. පුග්ගලො බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුග්ගලො බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවතීති? ආමන්තා. බුද්ධස්ස භගවතො පරිනිබ්බුතෙ උච්ඡින්නො පුග්ගලො, නත්ථි පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

208. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො සඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

209. පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා ¶ . සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

210. සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ද්වෙමා, භික්ඛවෙ, ධාතුයො. කතමා ද්වෙ? සඞ්ඛතා ච ධාතු අසඞ්ඛතා ච ධාතු. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, ද්වෙ ධාතුයො’’ති [ම. නි. 1.125, ආලපනමත්තමෙව නානං]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටී’’ති.

211. පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ¶ සඞ්ඛතං, අඤ්ඤං අසඞ්ඛතං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

212. ඛන්ධා සඞ්ඛතා, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤෙ ඛන්ධා, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

213. රූපං සඞ්ඛතං, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං සඞ්ඛතං, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

214. පුග්ගලස්ස ¶ උප්පාදො පඤ්ඤායති, වයො පඤ්ඤායති, ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො සඞ්ඛතොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වුත්තං භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඛතස්ස සඞ්ඛතලක්ඛණානි. සඞ්ඛතානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං [කතමානි තීණි (අ. නි. 3.47)] උප්පාදො පඤ්ඤායති ¶ , වයො පඤ්ඤායති, ඨිතානං අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතී’’ති [අ. නි. 3.47]. පුග්ගලස්ස උප්පාදො පඤ්ඤායති, වයො පඤ්ඤායති, ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායති; තෙන හි පුග්ගලො සඞ්ඛතොති.

215. පුග්ගලස්ස න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, අසඞ්ඛතස්ස අසඞ්ඛතලක්ඛණානි. අසඞ්ඛතානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතානං අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතී’’ති [අ. නි. 3.48]. පුග්ගලස්ස න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායති; තෙන හි පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති.

216. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො අත්ථත්ථම්හි, නත්ථත්ථම්හීති? අත්ථත්ථම්හීති. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො සස්සතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථත්ථම්හීති. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො උච්ඡින්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

217. පුග්ගලො කිං නිස්සාය තිට්ඨතීති? භවං නිස්සාය තිට්ඨතීති. භවො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? ආමන්තා. පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

218. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

219. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි දුක්ඛං ¶ වෙදනං වෙදියමානො…පෙ… අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි අදුක්ඛමසුඛං ¶ වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

220. අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති න පජානාති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යො දුක්ඛං වෙදනං වෙදියමානො…පෙ… යො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති න පජානාති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

221. අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤා සුඛා වෙදනා, අඤ්ඤො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අඤ්ඤා ¶ දුක්ඛා වෙදනා…පෙ… අඤ්ඤා අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා, අඤ්ඤො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

222. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

223. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි වෙදනාසු…පෙ… චිත්තෙ… ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරතීති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි ¶ කොචි ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

224. අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො කායෙ කායානුපස්සී විහරති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො න කායෙ කායානුපස්සී විහරති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යො වෙදනාසු…පෙ… චිත්තෙ… ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො න ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

225. අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො, අඤ්ඤො කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අඤ්ඤා ¶ වෙදනා… අඤ්ඤං චිත්තං… අඤ්ඤෙ ධම්මා, අඤ්ඤො ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

226. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘සුඤ්ඤතො ලොකං අවෙක්ඛස්සු, මොඝරාජ සදා සතො;

අත්තානුදිට්ඨිං ඌහච්ච [ඔහච්ච (ස්යා.), උහච්ච (ක.)], එවං මච්චුතරො සියා;

එවං ලොකං අවෙක්ඛන්තං, මච්චුරාජා න පස්සතී’’ති [සු. නි. 1125; චූළනි. 88 මොඝරාජමාණවපුච්ඡානිද්දෙස].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

227. පුග්ගලො අවෙක්ඛතීති? ආමන්තා. සහ රූපෙන අවෙක්ඛති, විනා රූපෙන අවෙක්ඛතීති? සහ රූපෙන අවෙක්ඛතීති. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විනා රූපෙන අවෙක්ඛතීති, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

228. පුග්ගලො ¶ ¶ අවෙක්ඛතීති? ආමන්තා. අබ්භන්තරගතො අවෙක්ඛති, බහිද්ධා නික්ඛමිත්වා අවෙක්ඛතීති? අබ්භන්තරගතො අවෙක්ඛතීති. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… බහිද්ධා නික්ඛමිත්වා අවෙක්ඛතීති, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

229. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො ¶ අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

230. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘එකපුග්ගලො, භික්ඛවෙ, ලොකෙ උප්පජ්ජමානො උප්පජ්ජති බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සාන’’න්ති [අ. නි. 1.162-169]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

231. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා අනත්තා’’ති [ම. නි. 1.356; ධ. ප. 279 ධම්මපදෙ]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

232. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු ¶ භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘දුක්ඛමෙව උප්පජ්ජමානං උප්පජ්ජති, දුක්ඛමෙව [දුක්ඛං (සං. නි. 2.15)] නිරුජ්ඣමානං නිරුජ්ඣතීති න කඞ්ඛති න විචිකිච්ඡති, අපරප්පච්චයඤ්ඤාණමෙවස්ස එත්ථ හොති. එත්තාවතා ඛො, කච්චාන, සම්මාදිට්ඨි හොතී’’ති [සං. නි. 2.15]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං ¶ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

233. පුග්ගලො ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු වජිරා භික්ඛුනී මාරං පාපිමන්තං එතදවොච –

‘‘කින්නු සත්තොති පච්චෙසි, මාර දිට්ඨිගතං නු තෙ;

සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජොයං, නයිධ සත්තුපලබ්භති.

‘‘යථා හි [යථාපි (බහූසු)] අඞ්ගසම්භාරා, හොති සද්දො රථො ඉති;

එවං ඛන්ධෙසු සන්තෙසු, හොති සත්තොති සම්මුති [සම්මති (ස්යා. කං.)].

‘‘දුක්ඛමෙව හි සම්භොති, දුක්ඛං තිට්ඨති වෙති ච;

නාඤ්ඤත්ර දුක්ඛා සම්භොති, නාඤ්ඤං දුක්ඛා නිරුජ්ඣතී’’ති [සං. නි. 1.171].

234. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘‘සුඤ්ඤො ¶ ලොකො සුඤ්ඤො ලොකො’ති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චතී’’ති? ‘‘යස්මා ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, තස්මා ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චති. කිඤ්චානන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා? චක්ඛුං ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, රූපා සුඤ්ඤා…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤං… චක්ඛුසම්ඵස්සො සුඤ්ඤො… යම්පිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං ¶ සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, සොතං සුඤ්ඤං…පෙ… සද්දා සුඤ්ඤා… ඝානං සුඤ්ඤං… ගන්ධා සුඤ්ඤා… ජිව්හා සුඤ්ඤා… රසා සුඤ්ඤා… කායො සුඤ්ඤො… ඵොට්ඨබ්බා සුඤ්ඤා… මනො සුඤ්ඤො… ධම්මා සුඤ්ඤා… මනොවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤං… මනොසම්ඵස්සො සුඤ්ඤො… යම්පිදං මනොසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා. යස්මා ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, තස්මා ¶ ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චතී’’ති [සං. නි. 4.85]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

235. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්තනි වා, භික්ඛවෙ, සති ‘අත්තනියං මෙ’ති අස්සා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘අත්තනියෙ වා, භික්ඛවෙ, සති ‘අත්තා මෙ’ති අස්සා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘අත්තනි ච, භික්ඛවෙ, අත්තනියෙ ච සච්චතො ථෙතතො අනුපලබ්භියමානෙ [අනුපලබ්භමානෙ (ම. නි. 1.244)] යම්පිදං [යමිදං (ස්යා.) යම්පිතං (ම. නි. 1.244)] දිට්ඨිට්ඨානං සො ලොකො සො අත්තා සො පෙච්ච භවිස්සාමි නිච්චො ධුවො සස්සතො අවිපරිණාමධම්මො, සස්සතිසමං තථෙව ඨස්සාමීති – ‘නන්වායං, භික්ඛවෙ, කෙවලො පරිපූරො බාලධම්මො’’’ති? ‘‘කිඤ්හි නො සියා, භන්තෙ, කෙවලො හි, භන්තෙ, පරිපූරො බාලධම්මො’’ති ¶ [ම. නි. 1.244]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

236. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘තයො මෙ, සෙනිය, සත්ථාරො සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ තයො? ඉධ, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති.

‘‘ඉධ පන, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙව හි ඛො ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, නො ච ඛො අභිසම්පරායං අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති.

‘‘ඉධ පන, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති.

‘‘තත්ර, සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා සස්සතවාදො.

‘‘තත්ර ¶ ¶ , සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙව හි ඛො ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, නො ච ඛො අභිසම්පරායං අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා උච්ඡෙදවාදො.

‘‘තත්ර, සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො ¶ න පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා සම්මාසම්බුද්ධො. ඉමෙ ඛො, සෙනිය, තයො සත්ථාරො සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති [පු. ප. 131 පුග්ගලපඤ්ඤත්තියං, අත්ථතො එකං]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

237. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘සප්පිකුම්භො’’ති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි කොචි සප්පිස්ස කුම්භං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

238. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘තෙලකුම්භො… මධුකුම්භො… ඵාණිතකුම්භො… ඛීරකුම්භො… උදකකුම්භො… පානීයථාලකං… පානීයකොසකං… පානීයසරාවකං… නිච්චභත්තං… ධුවයාගූ’’ති? ආමන්තා. අත්ථි කාචි යාගු නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.…පෙ…. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. (සංඛිත්තං)

අට්ඨකනිග්ගහපෙය්යාලා, සන්ධාවනියා උපාදාය;

චිත්තෙන පඤ්චමං කල්යාණං, ඉද්ධිසුත්තාහරණෙන අට්ඨමං.

239. පරිහායති ¶ ¶ ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ අරහා අරහත්තා පරිහායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බත්ථ අරහා අරහත්තා පරිහායතීති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ අරහතො පරිහානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා ¶ . සබ්බදා අරහා අරහත්තා පරිහායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බදා අරහා අරහත්තා පරිහායතීති? ආමන්තා. සබ්බදා අරහතො පරිහානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සබ්බෙව අරහන්තො අරහත්තා පරිහායන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බෙව අරහන්තො අරහත්තා පරිහායන්තීති? ආමන්තා. සබ්බෙසංයෙව අරහන්තානං පරිහානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අරහා අරහත්තා පරිහායමානො චතූහි ඵලෙහි පරිහායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

චතූහි සතසහස්සෙහි සෙට්ඨී සෙට්ඨිත්තං කාරෙන්තො සතසහස්සෙ පරිහීනෙ සෙට්ඨිත්තා පරිහීනො හොතීති? ආමන්තා. සබ්බසාපතෙය්යා පරිහීනො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

චතූහි ¶ සතසහස්සෙහි සෙට්ඨී සෙට්ඨිත්තං කාරෙන්තො සතසහස්සෙ පරිහීනෙ භබ්බො සබ්බසාපතෙය්යා පරිහායිතුන්ති? ආමන්තා. අරහා අරහත්තා පරිහායමානො ¶ භබ්බො චතූහි ඵලෙහි පරිහායිතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

240. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා ¶ . න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

241. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අරහා අරහත්තා පරිහායමානො කත්ථ සණ්ඨාතීති? අනාගාමිඵලෙති. අනාගාමී අනාගාමිඵලා පරිහායමානො කත්ථ සණ්ඨාතීති? සකදාගාමිඵලෙති. සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා පරිහායමානො කත්ථ සණ්ඨාතීති? සොතාපත්තිඵලෙති. සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා පරිහායමානො පුථුජ්ජනභූමියං සණ්ඨාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි අරහා අරහත්තා පරිහායමානො අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨාති, අනාගාමී අනාගාමිඵලා පරිහායමානො සකදාගාමිඵලෙ සණ්ඨාති, සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා පරිහායමානො සොතාපත්තිඵලෙ සණ්ඨාති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා පරිහායමානො පුථුජ්ජනභූමියං සණ්ඨාතී’’ති.

අරහා අරහත්තා පරිහායමානො සොතාපත්තිඵලෙ සණ්ඨාතීති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලස්ස අනන්තරා අරහත්තංයෙව සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

242. පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති ¶ සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස ¶ බහුතරා කිලෙසා පහීනා අරහතො වා සොතාපන්නස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා අරහතො වා සකදාගාමිස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා අරහතො වා අනාගාමිස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලා’’ති.

පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා අනාගාමිස්ස වා සොතාපන්නස්ස වාති? අනාගාමිස්ස. හඤ්චි අනාගාමිස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

243. පරිහායති ¶ ¶ අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති ¶ සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා අනාගාමිස්ස වා සකදාගාමිස්ස වාති? අනාගාමිස්ස. හඤ්චි අනාගාමිස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා’’ති.

පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා සකදාගාමිස්ස වා සොතාපන්නස්ස වාති? සකදාගාමිස්ස. හඤ්චි සකදාගාමිස්ස බහුතරා කිලෙසා පහීනා, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

244. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා අරහතො වා සොතාපන්නස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො අධිමත්තා මග්ගභාවනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා සතිපට්ඨානභාවනා…පෙ… සම්මප්පධානභාවනා… ඉද්ධිපාදභාවනා… ඉන්ද්රියභාවනා ¶ … බලභාවනා… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා අරහතො වා සොතාපන්නස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො අධිමත්තා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා අරහතො වා සකදාගාමිස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො අධිමත්තා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා’’ති.

පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා අරහතො වා අනාගාමිස්ස වාති? අරහතො. හඤ්චි අරහතො අධිමත්තා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති අරහා අරහත්තා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලා’’ති.

245. පරිහායති ¶ අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා අනාගාමිස්ස වා සොතාපන්නස්ස වාති? අනාගාමිස්ස. හඤ්චි අනාගාමිස්ස අධිමත්තා ¶ බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති.

පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා අනාගාමිස්ස වා සකදාගාමිස්ස වාති? අනාගාමිස්ස. හඤ්චි අනාගාමිස්ස අධිමත්තා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති ¶ අනාගාමී අනාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා’’ති.

246. පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කස්ස අධිමත්තා මග්ගභාවනා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගභාවනා සකදාගාමිස්ස වා සොතාපන්නස්ස වාති? සකදාගාමිස්ස. හඤ්චි සකදාගාමිස්ස අධිමත්තා බොජ්ඣඞ්ගභාවනා, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලා; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලා’’ති…පෙ….

247. අරහතා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා සමුදයො දිට්ඨො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති ¶ ? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන සමුදයො දිට්ඨො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා ¶ නිරොධො දිට්ඨො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන නිරොධො දිට්ඨො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා ¶ මග්ගො දිට්ඨො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන මග්ගො දිට්ඨො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අනාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතා සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අනාගාමිනා චත්තාරි සච්චානි ¶ දිට්ඨානි, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

248. අනාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිනා සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා ¶ . සොතාපන්නෙන ¶ චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිනා ¶ දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිනා සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

249. සකදාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන දුක්ඛං දිට්ඨං, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිනා සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි ¶ සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නෙන චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

250. සොතාපන්නෙන දුක්ඛං දිට්ඨං, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අරහතා දුක්ඛං දිට්ඨං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපන්නෙන සමුදයො දිට්ඨො…පෙ… නිරොධො දිට්ඨො…පෙ… මග්ගො දිට්ඨො…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අරහතා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිනා ¶ දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතා චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපන්නෙන ¶ දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා.

අනාගාමිනා දුක්ඛං ¶ දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අනාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපන්නෙන දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා දුක්ඛං දිට්ඨං…පෙ… චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

251. අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො ¶ රාගො පහීනො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනො…පෙ… අපායගමනීයො රාගො පහීනො ¶ …පෙ… අපායගමනීයො දොසො පහීනො…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො… මානො පහීනො… දිට්ඨි පහීනා… විචිකිච්ඡා පහීනා… ථිනං [ථීනං (සී. ස්යා. කං. පී.)] පහීනං… උද්ධච්චං පහීනං… අහිරිකං පහීනං…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති ¶ ? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනො…පෙ… අපායගමනීයො රාගො පහීනො…පෙ… අපායගමනීයො දොසො ¶ පහීනො…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනො…පෙ… ඔළාරිකො කාමරාගො පහීනො… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො ¶ දොසො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො ¶ රාගො පහීනො, පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනො… අණුසහගතො කාමරාගො පහීනො… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

252. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමිස්ස ¶ සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා ¶ . සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති ¶ සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනො… ඔළාරිකො කාමරාගො පහීනො… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමිස්ස ¶ විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

253. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො කාමරාගො පහීනො… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති ¶ ? ආමන්තා ¶ . සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

254. සොතාපන්නස්ස ¶ සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපන්නස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

255. සකදාගාමිස්ස ¶ සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

256. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ .

අනාගාමිස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අරහතො රාගො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

257. සොතාපන්නස්ස ¶ සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො පහීනො, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

258. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමිස්ස ¶ විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… අණුසහගතො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති අනාගාමී අනාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

259. සොතාපන්නස්ස ¶ සක්කායදිට්ඨි පහීනා, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපන්නස්ස විචිකිච්ඡා පහීනා…පෙ… අපායගමනීයො මොහො ¶ පහීනො, න පරිහායති සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලාති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස සක්කායදිට්ඨි පහීනා…පෙ… ඔළාරිකො බ්යාපාදො පහීනො, න පරිහායති සකදාගාමී සකදාගාමිඵලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

260. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො [අනභාවකතො (සී.)] ආයතිං අනුප්පාදධම්මොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො ¶ තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, නො ච වත රෙ [නො වත රෙ (ස්යා. පී.) එවමුපරිපි] වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො… මානො පහීනො… දිට්ඨි පහීනා… විචිකිච්ඡා පහීනා… ථිනං පහීනං… උද්ධච්චං පහීනං… අහිරිකං පහීනං… අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතොති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගප්පහානාය සතිපට්ඨානා භාවිතා…පෙ… සම්මප්පධානා භාවිතා… ඉද්ධිපාදා භාවිතා… ඉන්ද්රියා භාවිතා… බලා භාවිතා… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ අරහතො රාගප්පහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

261. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො; දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං ¶ අභිඤ්ඤාතං ¶ , පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං, සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

262. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ( ) [(ආමන්තා) (ක.)] සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා පරිහායති, අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා න පරිහායතීති. සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා පරිහායතීති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා පරිහායතීති [න පරිහායතීති (ක.)]? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා න පරිහායතීති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තා න පරිහායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමයවිමුත්තස්ස ¶ ¶ අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගො පහීනො, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමයවිමුත්තස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො, පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා ¶ අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය සතිපට්ඨානා භාවිතා…පෙ… සම්මප්පධානා භාවිතා… ඉද්ධිපාදා භාවිතා… ඉන්ද්රියා භාවිතා… බලා භාවිතා… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය සතිපට්ඨානා ¶ භාවිතා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමයවිමුත්තස්ස අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමයවිමුත්තො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො ¶ සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං, සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං ¶ , පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අසමයවිමුත්තො අරහා වීතරාගො වීතදොසො ¶ වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

263. අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගො පහීනො, න පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගො පහීනො, න පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, න පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, න පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො ¶ භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, න පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අසමයවිමුත්තස්ස අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, න පරිහායති අසමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තස්ස ¶ අරහතො අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, න පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අසමයවිමුත්තො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, න පරිහායති අසමයවිමුත්තො ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සමයවිමුත්තො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, න පරිහායති සමයවිමුත්තො අරහා අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

264. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. සාරිපුත්තො ථෙරො පරිහායිත්ථ අරහත්තාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ. මහාමොග්ගල්ලානො [මහාමොග්ගලානො (ක.)] ථෙරො… මහාකස්සපො ථෙරො… මහාකච්චායනො [මහාකච්චානො (ම. නි. 1.202 ආදයො)] ථෙරො… මහාකොට්ඨිකො [මහාකොට්ඨිතො (සී. ස්යා. කං. පී.)] ථෙරො… මහාපන්ථකො ථෙරො පරිහායිත්ථ අරහත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සාරිපුත්තො ථෙරො න පරිහායිත්ථ අරහත්තාති? ආමන්තා. හඤ්චි සාරිපුත්තො ථෙරො න පරිහායිත්ථ අරහත්තා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

මහාමොග්ගල්ලානො ථෙරො… මහාකස්සපො ථෙරො… මහාකච්චායනො ථෙරො… මහාකොට්ඨිකො ථෙරො… මහාපන්ථකො ථෙරො න පරිහායිත්ථ අරහත්තාති? ආමන්තා. හඤ්චි මහාපන්ථකො ථෙරො න පරිහායිත්ථ අරහත්තා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

265. පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘උච්චාවචා හි පටිපදා [පටිපාදා (අට්ඨ.)], සමණෙන පකාසිතා;

න පාරං දිගුණං යන්ති, නයිදං එකගුණං මුත’’න්ති [සු. නි. 719 සුත්තනිපාතෙ].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පරිහායති අරහා ¶ අරහත්තා’’ති.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අත්ථි ඡින්නස්ස ඡෙදියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ඡින්නස්ස ඡෙදියන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘වීතතණ්හො ¶ අනාදානො, කිච්චං යස්ස න විජ්ජති;

ඡින්නස්ස ඡෙදියං නත්ථි, ඔඝපාසො සමූහතො’’ති.

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි ඡින්නස්ස ඡෙදිය’’න්ති.

266. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අත්ථි කතස්ස පතිචයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි කතස්ස පතිචයොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘තස්ස සම්මා විමුත්තස්ස, සන්තචිත්තස්ස භික්ඛුනො;

කතස්ස පතිචයො නත්ථි, කරණීයං න විජ්ජති.

‘‘සෙලො යථා එකග්ඝනො, වාතෙන න සමීරති;

එවං රූපා රසා සද්දා, ගන්ධා ඵස්සා ච කෙවලා.

‘‘ඉට්ඨා ධම්මා අනිට්ඨා ච, නප්පවෙධෙන්ති තාදිනො;

ඨිතං චිත්තං විප්පමුත්තං, වයං චස්සානුපස්සතී’’ති [මහාව. 244; අ. නි. 6.55].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන ¶ හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි කතස්ස පතිචයො’’ති.

267. න ¶ ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? කම්මාරාමතා, භස්සාරාමතා, නිද්දාරාමතා, සඞ්ගණිකාරාමතා, යථාවිමුත්තං චිත්තං න පච්චවෙක්ඛති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්තී’’ති [අ. නි. 5.149]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පරිහායති අරහා අරහත්තාති.

අත්ථි අරහතො කම්මාරාමතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ¶ අරහතො කම්මාරාමතාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො භස්සාරාමතා, අත්ථි අරහතො නිද්දාරාමතා, අත්ථි අරහතො සඞ්ගණිකාරාමතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො සඞ්ගණිකාරාමතාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

268. පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අරහා අරහත්තා පරිහායමානො කිං පරියුට්ඨිතො පරිහායතීති? රාගපරියුට්ඨිතො පරිහායතීති. පරියුට්ඨානං කිං පටිච්ච උප්පජ්ජතීති? අනුසයං පටිච්ච උප්පජ්ජතීති. අත්ථි අරහතො අනුසයාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ¶ ¶ අරහතො අනුසයාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො කාමරාගානුසයො පටිඝානුසයො මානානුසයො දිට්ඨානුසයො විචිකිච්ඡානුසයො භවරාගානුසයො අවිජ්ජානුසයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

දොසපරියුට්ඨිතො පරිහායතීති…පෙ… මොහපරියුට්ඨිතො පරිහායතීති…. පරියුට්ඨානං කිං පටිච්ච උප්පජ්ජතීති? අනුසයං පටිච්ච උප්පජ්ජතීති. අත්ථි අරහතො අනුසයාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො අනුසයාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො කාමරාගානුසයො…පෙ… අවිජ්ජානුසයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පරිහායති ¶ අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අරහතො අරහත්තා පරිහායමානස්ස කිං උපචයං ¶ ගච්ඡතීති? රාගො උපචයං ගච්ඡතීති. සක්කායදිට්ඨි උපචයං ගච්ඡතීති, විචිකිච්ඡා උපචයං ගච්ඡතීති, සීලබ්බතපරාමාසො උපචයං ගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. දොසො උපචයං ගච්ඡතීති…පෙ… මොහො උපචයං ගච්ඡතීති, සක්කායදිට්ඨි උපචයං ගච්ඡතීති, විචිකිච්ඡා උපචයං ගච්ඡතීති, සීලබ්බතපරාමාසො උපචයං ගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පරිහායති අරහා අරහත්තාති? ආමන්තා. අරහා ආචිනතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා අපචිනතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා පජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා උපාදියතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා විසිනෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා උස්සිනෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා ¶ විධූපෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අරහා සන්ධූපෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නනු අරහා නෙවාචිනති න අපචිනති අපචිනිත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙවාචිනති න අපචිනති අපචිනිත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

නනු අරහා නෙව පජහති න උපාදියති පජහිත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙව පජහති න උපාදියති පජහිත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

නනු අරහා නෙව විසිනෙති න උස්සිනෙති විසිනිත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙව විසිනෙති න උස්සිනෙති විසිනිත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

නනු අරහා නෙව විධූපෙති න සන්ධූපෙති විධූපෙත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙව විධූපෙති න සන්ධූපෙති විධූපෙත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිහායති අරහා අරහත්තා’’ති.

269. නත්ථි ¶ ¶ දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. සබ්බෙ ¶ දෙවා ජළා එලමූගා [එළමූගා (ස්යා.)] අවිඤ්ඤූ හත්ථසංවාචිකා නප්පටිබලා සුභාසිතදුබ්භාසිතානං අත්ථමඤ්ඤාතුං, සබ්බෙ දෙවා න බුද්ධෙ පසන්නා න ධම්මෙ ¶ පසන්නා න සඞ්ඝෙ පසන්නා, න බුද්ධං භගවන්තං පයිරුපාසන්ති, න බුද්ධං භගවන්තං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, න බුද්ධෙන භගවතා පඤ්හෙ විස්සජ්ජිතෙ අත්තමනා, සබ්බෙ දෙවා කම්මාවරණෙන සමන්නාගතා කිලෙසාවරණෙන සමන්නාගතා විපාකාවරණෙන සමන්නාගතා අස්සද්ධා අච්ඡන්දිකා දුප්පඤ්ඤා අභබ්බා නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං, සබ්බෙ දෙවා මාතුඝාතකා පිතුඝාතකා අරහන්තඝාතකා රුහිරුප්පාදකා සඞ්ඝභෙදකා, සබ්බෙ දෙවා පාණාතිපාතිනො අදින්නාදායිනො කාමෙසුමිච්ඡාචාරිනො මුසාවාදිනො පිසුණවාචා ඵරුසාවාචා සම්ඵප්පලාපිනො අභිජ්ඣාලුනො බ්යාපන්නචිත්තා මිච්ඡාදිට්ඨිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු අත්ථි දෙවා අජළා අනෙලමූගා විඤ්ඤූ න හත්ථසංවාචිකා පටිබලා සුභාසිතදුබ්භාසිතානං අත්ථමඤ්ඤාතුං, අත්ථි දෙවා බුද්ධෙ පසන්නා ධම්මෙ පසන්නා සඞ්ඝෙ පසන්නා, බුද්ධං භගවන්තං පයිරුපාසන්ති, බුද්ධං භගවන්තං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, බුද්ධෙන භගවතා පඤ්හෙ විස්සජ්ජිතෙ අත්තමනා හොන්ති, අත්ථි දෙවා න කම්මාවරණෙන සමන්නාගතා න කිලෙසාවරණෙන සමන්නාගතා න විපාකාවරණෙන සමන්නාගතා සද්ධා ඡන්දිකා පඤ්ඤවන්තො භබ්බා නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං, අත්ථි දෙවා න මාතුඝාතකා න පිතුඝාතකා න අරහන්තඝාතකා න රුහිරුප්පාදකා න සඞ්ඝභෙදකා, අත්ථි දෙවා න පාණාතිපාතිනො න අදින්නාදායිනො න කාමෙසුමිච්ඡාචාරිනො ¶ න මුසාවාදිනො න පිසුණාවාචා න ඵරුසාවාචා න සම්ඵප්පලාපිනො න අභිජ්ඣාලුනො ¶ අබ්යාපන්නචිත්තා සම්මාදිට්ඨිකාති? ආමන්තා.

හඤ්චි අත්ථි දෙවා අජළා අනෙලමූගා විඤ්ඤූ න හත්ථසංවාචිකා ¶ පටිබලා සුභාසිතදුබ්භාසිතානං අත්ථමඤ්ඤාතුං…පෙ… අත්ථි දෙවා බුද්ධෙ පසන්නා…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසො’’ති.

270. අත්ථි ¶ දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. අත්ථි තත්ථ පබ්බජ්ජා මුණ්ඩියං කාසාවධාරණා පත්තධාරණා, දෙවෙසු සම්මාසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති, පච්චෙකසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති, සාවකයුගං උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු පබ්බජ්ජා නත්ථීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ අත්ථි පබ්බජ්ජා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි පබ්බජ්ජා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ අත්ථි පබ්බජ්ජා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි පබ්බජ්ජා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යො පබ්බජති තස්සෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යො න පබ්බජති නත්ථි තස්ස බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු මුණ්ඩියං නත්ථීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ අත්ථි මුණ්ඩියං තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි මුණ්ඩියං නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ අත්ථි මුණ්ඩියං තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ ¶ නත්ථි මුණ්ඩියං නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යො මුණ්ඩො හොති තස්සෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යො මුණ්ඩො න හොති නත්ථි තස්ස බ්රහ්මචරියවාසොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු කාසාවධාරණා නත්ථීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ අත්ථි කාසාවධාරණා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි කාසාවධාරණා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ අත්ථි කාසාවධාරණා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි කාසාවධාරණා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යො කාසාවං ¶ ධාරෙති තස්සෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යො කාසාවං න ධාරෙති නත්ථි තස්ස බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු පත්තධාරණා නත්ථීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ අත්ථි පත්තධාරණා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි පත්තධාරණා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ අත්ථි පත්තධාරණා තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ නත්ථි පත්තධාරණා නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා? යො පත්තං ධාරෙති තස්සෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යො පත්තං න ධාරෙති නත්ථි තස්ස බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු ¶ සම්මාසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්තීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති ¶ ? ආමන්තා. යත්ථ සම්මාසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ සම්මාසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්ති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ සම්මාසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ සම්මාසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්ති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා ¶ . ලුම්බිනියා භගවා ජාතො, බොධියා මූලෙ අභිසම්බුද්ධො, බාරාණසියං භගවතා ධම්මචක්කං පවත්තිතං; තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, නත්ථඤ්ඤත්ර බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු පච්චෙකසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්තීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ පච්චෙකසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ පච්චෙකසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්ති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ පච්චෙකසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ පච්චෙකසම්බුද්ධා නුප්පජ්ජන්ති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. මජ්ඣිමෙසු ජනපදෙසු පච්චෙකසම්බුද්ධා උප්පජ්ජන්ති, තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, නත්ථඤ්ඤත්ර බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවෙසු සාවකයුගං නුප්පජ්ජතීති, නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. යත්ථ සාවකයුගං උප්පජ්ජති තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ සාවකයුගං නුප්පජ්ජති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යත්ථ සාවකයුගං උප්පජ්ජති තත්ථෙව ¶ බ්රහ්මචරියවාසො, යත්ථ සාවකයුගං නුප්පජ්ජති නත්ථි තත්ථ බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. මගධෙසු ¶ සාවකයුගං උප්පන්නං, තත්ථෙව බ්රහ්මචරියවාසො, නත්ථඤ්ඤත්ර බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

271. අත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා ¶ . සබ්බදෙවෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි මනුස්සෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. සබ්බමනුස්සෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු දෙවෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ මනුස්සෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. පච්චන්තිමෙසු ජනපදෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො මිලක්ඛෙසු [මිලක්ඛූසු (ස්යා. ක.)] අවිඤ්ඤාතාරෙසු යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථීති. අසඤ්ඤසත්තෙසු දෙවෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො, සඤ්ඤසත්තෙසු [අසඤ්ඤසත්තෙසු (ක.)] දෙවෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

දෙවෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. කත්ථ අත්ථි, කත්ථ නත්ථීති? අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ දෙවෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො, සඤ්ඤසත්තෙසු [අසඤ්ඤසත්තෙසු (ක.)] දෙවෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති. අසඤ්ඤසත්තෙසු දෙවෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. සඤ්ඤසත්තෙසු [අසඤ්ඤසත්තෙසු (ක.)] දෙවෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සඤ්ඤසත්තෙසු දෙවෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ දෙවෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ¶ මනුස්සෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථීති. පච්චන්තිමෙසු ජනපදෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො මිලක්ඛෙසු අවිඤ්ඤාතාරෙසු යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං, මජ්ඣිමෙසු ජනපදෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

මනුස්සෙසු අත්ථි යත්ථ අත්ථි, අත්ථි යත්ථ නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. කත්ථ අත්ථි, කත්ථ නත්ථීති? පච්චන්තිමෙසු ජනපදෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො මිලක්ඛෙසු අවිඤ්ඤාතාරෙසු යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං, මජ්ඣිමෙසු ජනපදෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති. පච්චන්තිමෙසු ජනපදෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො මිලක්ඛෙසු අවිඤ්ඤාතාරෙසු යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානන්ති? ආමන්තා. මජ්ඣිමෙසු ජනපදෙසු නත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

මජ්ඣිමෙසු ¶ ජනපදෙසු ¶ අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. පච්චන්තිමෙසු ජනපදෙසු අත්ථි බ්රහ්මචරියවාසො මිලක්ඛෙසු අවිඤ්ඤාතාරෙසු යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තීහි, භික්ඛවෙ, ඨානෙහි ජම්බුදීපකා මනුස්සා උත්තරකුරුකෙ ච මනුස්සෙ අධිග්ගණ්හන්ති දෙවෙ ච තාවතිංසෙ! කතමෙහි තීහි? සූරා, සතිමන්තො, ඉධ බ්රහ්මචරියවාසො’’ති [අ. නි. 9.21]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන ¶ හි නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසොති.

සාවත්ථියං වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ බ්රහ්මචරියවාසො’’ති? ආමන්තා. සාවත්ථියංයෙව බ්රහ්මචරියවාසො, නත්ථි අඤ්ඤත්ර බ්රහ්මචරියවාසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

272. අනාගාමිස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්චොරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි, පඤ්චුද්ධම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි, ඉතො චුතස්ස තත්ථ උපපන්නස්ස කුහිං ඵලුප්පත්තීති? තත්ථෙව. හඤ්චි අනාගාමිස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්චොරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි ¶ , පඤ්චුද්ධම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි, ඉතො චුතස්ස තත්ථ උපපන්නස්ස තහිං ඵලුප්පත්ති; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසො’’ති.

අනාගාමිස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්චොරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි, පඤ්චුද්ධම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි ¶ , ඉතො චුතස්ස තත්ථ උපපන්නස්ස කුහිං භාරොහරණං, කුහිං දුක්ඛපරිඤ්ඤාතං, කුහිං කිලෙසප්පහානං, කුහිං නිරොධසච්ඡිකිරියා, කුහිං අකුප්පපටිවෙධොති? තත්ථෙව. හඤ්චි අනාගාමිස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්චොරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි, පඤ්චුද්ධම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි, ඉතො චුතස්ස තත්ථ උපපන්නස්ස තහිං අකුප්පපටිවෙධො; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසො’’ති.

අනාගාමිස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්චොරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි, පඤ්චුද්ධම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි, ඉතො චුතස්ස තත්ථ උපපන්නස්ස තහිං ¶ ඵලුප්පත්ති, තහිං භාරොහරණං, තහිං දුක්ඛපරිඤ්ඤාතං, තහිං කිලෙසප්පහානං, තහිං නිරොධසච්ඡිකිරියා, තහිං අකුප්පපටිවෙධො; කෙනට්ඨෙන වදෙසි – ‘‘නත්ථි දෙවෙසු බ්රහ්මචරියවාසො’’ති? හන්ද හි අනාගාමී පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති [සච්ඡිකරොති (බහූසු)].

273. අනාගාමී ¶ පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. සොතාපන්නො පුග්ගලො තත්ථ භාවිතෙන මග්ගෙන ඉධ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමී පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. සකදාගාමී පුග්ගලො ඉධ පරිනිබ්බායිපුග්ගලො [ඉධපරිනිබ්බායී (?)] තත්ථ භාවිතෙන මග්ගෙන ඉධ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපන්නො පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන ඉධ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. අනාගාමී පුග්ගලො තත්ථ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමී ¶ පුග්ගලො ඉධ පරිනිබ්බායිපුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන ඉධ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. අනාගාමී පුග්ගලො තත්ථ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඉධ විහාය නිට්ඨස්ස පුග්ගලස්ස මග්ගො ච භාවීයති, න ච කිලෙසා පහීයන්තීති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස මග්ගො ච භාවීයති, න ච කිලෙසා පහීයන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඉධ විහාය නිට්ඨස්ස පුග්ගලස්ස මග්ගො ච භාවීයති, න ච කිලෙසා පහීයන්තීති? ආමන්තා. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස…පෙ… අරහත්තසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස මග්ගො ච භාවීයති, න ච කිලෙසා පහීයන්තීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අපුබ්බං අචරිමං මග්ගො ච භාවීයති, කිලෙසා ච පහීයන්තීති? ආමන්තා. ඉධ විහාය නිට්ඨස්ස ¶ පුග්ගලස්ස අපුබ්බං අචරිමං මග්ගො ච භාවීයති, කිලෙසා ච පහීයන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස…පෙ… අරහත්තසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අපුබ්බං අචරිමං මග්ගො ච භාවීයති, කිලෙසා ච පහීයන්තීති? ආමන්තා. ඉධ විහාය නිට්ඨස්ස පුග්ගලස්ස අපුබ්බං අචරිමං මග්ගො ච භාවීයති, කිලෙසා ච පහීයන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ .

අනාගාමී පුග්ගලො කතකරණීයො භාවිතභාවනො තත්ථ උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. අරහා උපපජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අරහා උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො පුනබ්භවොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ¶ අරහතො පුනබ්භවොති? ආමන්තා. අරහා භවෙන භවං ගච්ඡති, ගතියා ගතිං ගච්ඡති, සංසාරෙන සංසාරං ගච්ඡති, උපපත්තියා උපපත්තිං ගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමී පුග්ගලො කතකරණීයො භාවිතභාවනො අනොහටභාරො තත්ථ උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. භාරොහරණාය පුන මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමී ¶ පුග්ගලො කතකරණීයො භාවිතභාවනො අපරිඤ්ඤාතදුක්ඛො අප්පහීනකිලෙසො අසච්ඡිකතනිරොධො අප්පටිවිද්ධාකුප්පො තත්ථ උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. අකුප්පපටිවෙධාය පුන මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමී පුග්ගලො කතකරණීයො භාවිතභාවනො අනොහටභාරො තත්ථ උපපජ්ජති, න ච භාරොහරණාය පුන මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අනොහටභාරො ච තත්ථ පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගාමී පුග්ගලො කතකරණීයො භාවිතභාවනො අපරිඤ්ඤාතදුක්ඛො අප්පහීනකිලෙසො අසච්ඡිකතනිරොධො අප්පටිවිද්ධාකුප්පො තත්ථ උපපජ්ජති, න ච අකුප්පපටිවෙධාය පුන මග්ගං භාවෙතීති ¶ ? ආමන්තා. අප්පටිවිද්ධාකුප්පො ච තත්ථ පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. යථා මිගො සල්ලෙන විද්ධො දූරම්පි ගන්ත්වා කාලං කරොති, එවමෙවං අනාගාමී පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ ඵලං සච්ඡිකරොතීති.

යථා ¶ මිගො සල්ලෙන විද්ධො දූරම්පි ගන්ත්වා සසල්ලොව කාලං කරොති, එවමෙවං අනාගාමී පුග්ගලො ඉධ භාවිතෙන මග්ගෙන තත්ථ සසල්ලොව පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

274. ඔධිසොධිසො ¶ කිලෙසෙ ජහතීති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? සක්කායදිට්ඨිං ¶ විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සොතාපන්නො, එකදෙසං න සොතාපන්නො, එකදෙසං සොතාපත්තිඵලප්පත්තො [සොතාපත්තිඵලං පත්තො (?)] පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං සත්තක්ඛත්තුපරමො, කොලඞ්කොලො, එකබීජී, බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො, ධම්මෙ…පෙ… සඞ්ඝෙ…පෙ… අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි න සමන්නාගතොති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන කිං ජහතීති? සක්කායදිට්ඨිං ජහති, විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සොතාපන්නො, එකදෙසං න සොතාපන්නො…පෙ… එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො, එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි න සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නිරොධදස්සනෙන කිං ජහතීති? විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සොතාපන්නො, එකදෙසං න සොතාපන්නො…පෙ… එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො, එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි න සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? සීලබ්බතපරාමාසං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සොතාපන්නො, එකදෙසං න සොතාපන්නො, එකදෙසං ¶ සොතාපත්තිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං සත්තක්ඛත්තුපරමො, කොලඞ්කොලො, එකබීජී, බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො, ධම්මෙ…පෙ… සඞ්ඝෙ…පෙ… අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො, එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි න සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

275. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං කාමරාගං ජහති, ඔළාරිකං බ්යාපාදං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සකදාගාමී, එකදෙසං න සකදාගාමී, එකදෙසං ¶ සකදාගාමිඵලප්පත්තො [සකදාගාමිඵලං පත්තො (?)] පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං කාමරාගං ජහති, ඔළාරිකං බ්යාපාදං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සකදාගාමී, එකදෙසං න සකදාගාමී, එකදෙසං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නිරොධදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං බ්යාපාදං ජහති, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සකදාගාමී, එකදෙසං න සකදාගාමී, එකදෙසං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං බ්යාපාදං ජහති, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං සකදාගාමී, එකදෙසං න සකදාගාමී, එකදෙසං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

276. අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? අණුසහගතං කාමරාගං ජහති, අණුසහගතං බ්යාපාදං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අනාගාමී, එකදෙසං න අනාගාමී ¶ , එකදෙසං අනාගාමිඵලප්පත්තො [අනාගාමිඵලං පත්තො (?)] පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං අන්තරාපරිනිබ්බායී, උපහච්චපරිනිබ්බායී, අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, එකදෙසං න උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන ¶ කිං ජහතීති? අණුසහගතං ¶ කාමරාගං ජහති, අණුසහගතං බ්යාපාදං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අනාගාමී, එකදෙසං න අනාගාමී…පෙ… එකදෙසං උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, එකදෙසං න උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නිරොධදස්සනෙන කිං ජහතීති? අණුසහගතං බ්යාපාදං ජහති, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අනාගාමී, එකදෙසං න අනාගාමී…පෙ… එකදෙසං උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, එකදෙසං න උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අනාගාමී, එකදෙසං න අනාගාමී, එකදෙසං අනාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං අන්තරාපරිනිබ්බායී, උපහච්චපරිනිබ්බායී, අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, එකදෙසං න උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

277. අරහත්තසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? රූපරාගං අරූපරාගං මානං උද්ධච්චං අවිජ්ජං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අරහා, එකදෙසං න අරහා, එකදෙසං අරහත්තප්පත්තො ¶ [අරහත්තං පත්තො (?)] පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා ¶ විහරති, එකදෙසං වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං, සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, (එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං,) [( ) (?)] එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන ¶ කිං ජහතීති? රූපරාගං අරූපරාගං ජහති, මානං උද්ධච්චං අවිජ්ජං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අරහා, එකදෙසං න අරහා…පෙ… එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නිරොධදස්සනෙන කිං ජහතීති? මානං ජහති, උද්ධච්චං අවිජ්ජං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ එකදෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අරහා, එකදෙසං න අරහා ¶ …පෙ… එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? උද්ධච්චං අවිජ්ජං තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ ජහතීති. එකදෙසං අරහා, එකදෙසං න අරහා, එකදෙසං අරහත්තප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං ¶ , සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

278. න වත්තබ්බං – ‘‘ඔධිසොධිසො කිලෙසෙ ජහතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘අනුපුබ්බෙන මෙධාවී, ථොකං ථොකං ඛණෙ ඛණෙ;

කම්මාරො රජතස්සෙව, නිද්ධමෙ මලමත්තනො’’ති [ධ. ප. 239 ධම්මපදෙ].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ඔධිසොධිසො කිලෙසෙ ජහතී’’ති.

ඔධිසොධිසො ¶ ¶ ¶ කිලෙසෙ ජහතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

සක්කායදිට්ඨී විචිකිච්ඡිතඤ්ච,

ඡච්චාභිඨානානි අභබ්බ [අභබ්බො (සී. ස්යා.)] කාතු’’න්ති [ඛු. පා. 6.10; සු. නි. 233].

ඔධිසොධිසො කිලෙසෙ ජහතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං, භික්ඛවෙ, සමයෙ අරියසාවකස්ස විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි – ‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං, සබ්බං තං නිරොධධම්ම’න්ති, සහ දස්සනුප්පාදා, භික්ඛවෙ, අරියසාවකස්ස තීණි සංයොජනානි පහීයන්ති – සක්කායදිට්ඨි විචිකිච්ඡා සීලබ්බතපරාමාසො’’ති [අඞ්ගුත්තරනිකායෙ]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ඔධිසොධිසො කිලෙසෙ ජහතී’’ති.

279. ජහති ¶ ¶ පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදන්ති? ආමන්තා. අච්චන්තං ජහති, අනවසෙසං ජහති, අප්පටිසන්ධියං ජහති, සමූලං ජහති, සතණ්හං ජහති, සානුසයං ජහති, අරියෙන ¶ ඤාණෙන ජහති, අරියෙන මග්ගෙන ජහති, අකුප්පං ¶ පටිවිජ්ඣන්තො ජහති, අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වික්ඛම්භෙති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදන්ති? ආමන්තා. අච්චන්තං වික්ඛම්භෙති, අනවසෙසං වික්ඛම්භෙති, අප්පටිසන්ධියං වික්ඛම්භෙති, සමූලං වික්ඛම්භෙති, සතණ්හං වික්ඛම්භෙති, සානුසයං වික්ඛම්භෙති, අරියෙන ඤාණෙන වික්ඛම්භෙති, අරියෙන මග්ගෙන වික්ඛම්භෙති, අකුප්පං පටිවිජ්ඣන්තො වික්ඛම්භෙති, අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො වික්ඛම්භෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ජහති අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච අච්චන්තං ජහති, අනවසෙසං ජහති…පෙ… අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො ජහතීති? ආමන්තා. ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච අච්චන්තං ජහති, අනවසෙසං ජහති…පෙ… අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වික්ඛම්භෙති අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච අච්චන්තං වික්ඛම්භෙති, අනවසෙසං වික්ඛම්භෙති…පෙ… අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො වික්ඛම්භෙතීති? ආමන්තා. වික්ඛම්භෙති ¶ පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච අච්චන්තං ¶ වික්ඛම්භෙති, අනවසෙසං වික්ඛම්භෙති ¶ …පෙ… අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො වික්ඛම්භෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච න අච්චන්තං ජහති, න අනවසෙසං ජහති…පෙ… න අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො ජහතීති? ආමන්තා. ජහති අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච න අච්චන්තං ජහති…පෙ… න අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වික්ඛම්භෙති ¶ පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච න අච්චන්තං වික්ඛම්භෙති, න අනවසෙසං වික්ඛම්භෙති…පෙ… න අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො වික්ඛම්භෙතීති? ආමන්තා. වික්ඛම්භෙති අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච න අච්චන්තං වික්ඛම්භෙති, න අනවසෙසං වික්ඛම්භෙති…පෙ… න අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොන්තො වික්ඛම්භෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදන්ති? ආමන්තා. කතමෙන මග්ගෙනාති? රූපාවචරෙන මග්ගෙනාති. රූපාවචරො මග්ගො නිය්යානිකො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවො අසංයොජනියො අගන්ථනියො ¶ අනොඝනියො අයොගනියො අනීවරණියො අපරාමට්ඨො අනුපාදානියො අසංකිලෙසියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. නනු රූපාවචරො මග්ගො අනිය්යානිකො න ඛයගාමී න බොධගාමී න අපචයගාමී සාසවො සංයොජනියො…පෙ… සංකිලෙසියොති? ආමන්තා. හඤ්චි රූපාවචරො මග්ගො අනිය්යානිකො න ඛයගාමී…පෙ… සංකිලෙසියො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ජහති පුථුජ්ජනො රූපාවචරෙන මග්ගෙන කාමරාගබ්යාපාද’’න්ති.

ජහති ¶ අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො අනාගාමිමග්ගෙන කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච මග්ගො නිය්යානිකො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවො…පෙ… අසංකිලෙසියොති? ආමන්තා. ජහති පුථුජ්ජනො රූපාවචරෙන මග්ගෙන කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච මග්ගො නිය්යානිකො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවො…පෙ… අසංකිලෙසියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ජහති පුථුජ්ජනො රූපාවචරෙන මග්ගෙන කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච මග්ගො අනිය්යානිකො න ඛයගාමී න බොධගාමී න අපචයගාමී සාසවො…පෙ… සංකිලෙසියොති? ආමන්තා. ජහති අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො අනාගාමිමග්ගෙන කාමරාගබ්යාපාදං, සො ච මග්ගො අනිය්යානිකො න ඛයගාමී න බොධගාමී න අපචයගාමී සාසවො…පෙ… සංකිලෙසියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

280. පුථුජ්ජනො ¶ කාමෙසු වීතරාගො සහ ධම්මාභිසමයා අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨාතීති? ආමන්තා. අරහත්තෙ සණ්ඨාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුථුජ්ජනො ¶ කාමෙසු වීතරාගො සහ ධම්මාභිසමයා අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨාතීති? ආමන්තා. අපුබ්බං අචරිමං තයො මග්ගෙ භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අපුබ්බං ¶ අචරිමං තයො මග්ගෙ භාවෙතීති? ආමන්තා. අපුබ්බං අචරිමං තීණි සාමඤ්ඤඵලානි සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අපුබ්බං අචරිමං තීණි සාමඤ්ඤඵලානි සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. තිණ්ණං ඵස්සානං තිස්සන්නං වෙදනානං තිස්සන්නං සඤ්ඤානං තිස්සන්නං චෙතනානං තිණ්ණං චිත්තානං තිස්සන්නං සද්ධානං ¶ තිණ්ණං වීරියානං තිස්සන්නං සතීනං තිණ්ණං සමාධීනං තිස්සන්නං පඤ්ඤානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුථුජ්ජනො කාමෙසු වීතරාගො සහ ධම්මාභිසමයා අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨාතීති? ආමන්තා. සොතාපත්තිමග්ගෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිමග්ගෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. කතමෙන මග්ගෙනාති? අනාගාමිමග්ගෙනාති. අනාගාමිමග්ගෙන සක්කායදිට්ඨිං විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

281. අනාගාමිමග්ගෙන සක්කායදිට්ඨිං විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං ජහතීති? ආමන්තා. නනු තිණ්ණං සංයොජනානං පහානා සොතාපත්තිඵලං ¶ වුත්තං භගවතාති? ආමන්තා. හඤ්චි තිණ්ණං සංයොජනානං පහානා සොතාපත්තිඵලං වුත්තං භගවතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගාමිමග්ගෙන සක්කායදිට්ඨිං විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං ජහතී’’ති. අනාගාමිමග්ගෙන ඔළාරිකං කාමරාගං ඔළාරිකං බ්යාපාදං ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිමග්ගෙන ඔළාරිකං කාමරාගං ඔළාරිකං බ්යාපාදං ජහතීති? ආමන්තා. නනු කාමරාගබ්යාපාදානං තනුභාවා සකදාගාමිඵලං වුත්තං භගවතාති? ආමන්තා. හඤ්චි කාමරාගබ්යාපාදානං තනුභාවා සකදාගාමිඵලං වුත්තං භගවතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගාමිමග්ගෙන ¶ ඔළාරිකං කාමරාගං ඔළාරිකං බ්යාපාදං ජහතී’’ති.

පුථුජ්ජනො ¶ කාමෙසු වීතරාගො සහ ධම්මාභිසමයා අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨාතීති? ආමන්තා. යෙ කෙචි ධම්මං අභිසමෙන්ති, සබ්බෙ තෙ සහ ධම්මාභිසමයා අනාගාමිඵලෙ සණ්ඨහන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාද’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘අහෙසුං තෙ [අහිංසකා (අ. නි. 6.54)] අතීතංසෙ, ඡ සත්ථාරො යසස්සිනො;

නිරාමගන්ධා කරුණෙධිමුත්තා [කරුණාධිමුත්තා (සී. ක.)], කාමසංයොජනාතිගා.

‘‘කාමරාගං විරාජෙත්වා, බ්රහ්මලොකූපගා අහු;

අහෙසුං සාවකා තෙසං, අනෙකානි සතානිපි.

‘‘නිරාමගන්ධා කරුණෙධිමුත්තා, කාමසංයොජනාතිගා;

කාමරාගං විරාජෙත්වා, බ්රහ්මලොකූපගා අහූ’’ති [අ. නි. 6.54].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදන්ති.

ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාදන්ති? ආමන්තා. නනු ¶ වුත්තං භගවතා – ‘‘සො හි නාම, භික්ඛවෙ, සුනෙත්තො සත්ථා එවං දීඝායුකො සමානො එවං චිරට්ඨිතිකො අපරිමුත්තො අහොසි ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි අපරිමුත්තො දුක්ඛස්මාති වදාමි. තං කිස්ස හෙතු? චතුන්නං ධම්මානං අනනුබොධා අප්පටිවෙධා. කතමෙසං චතුන්නං? අරියස්ස සීලස්ස අනනුබොධා අප්පටිවෙධා, අරියස්ස සමාධිස්ස, අරියාය පඤ්ඤාය, අරියාය විමුත්තියා අනනුබොධා අප්පටිවෙධා. තයිදං, භික්ඛවෙ, අරියං සීලං අනුබුද්ධං පටිවිද්ධං, අරියො සමාධි අනුබුද්ධො පටිවිද්ධො, අරියා පඤ්ඤා අනුබුද්ධා පටිවිද්ධා, අරියා විමුත්ති අනුබුද්ධා පටිවිද්ධා, උච්ඡින්නා භවතණ්හා, ඛීණා භවනෙත්ති, නත්ථි දානි පුනබ්භවොති.

‘‘සීලං ¶ සමාධි පඤ්ඤා ච, විමුත්ති ච අනුත්තරා;

අනුබුද්ධා ඉමෙ ධම්මා, ගොතමෙන යසස්සිනා.

‘‘ඉති බුද්ධො අභිඤ්ඤාය, ධම්මමක්ඛාසි භික්ඛුනං;

දුක්ඛස්සන්තකරො සත්ථා, චක්ඛුමා පරිනිබ්බුතො’’ති [අ. නි. 7.66].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ජහති පුථුජ්ජනො කාමරාගබ්යාපාද’’න්ති.

282. සබ්බමත්ථීති ¶ ¶ ? ආමන්තා. සබ්බත්ථ සබ්බමත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. සබ්බදා සබ්බමත්ථීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. සබ්බෙන සබ්බං සබ්බමත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. සබ්බෙසු සබ්බමත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. අයොගන්ති කත්වා සබ්බමත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. යම්පි නත්ථි, තම්පත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සබ්බමත්ථීති? ආමන්තා. සබ්බමත්ථීති යා දිට්ඨි සා දිට්ඨි මිච්ඡාදිට්ඨීති, යා දිට්ඨි සා දිට්ඨි සම්මාදිට්ඨීති, හෙවමත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං). වාදයුත්ති.

283. අතීතං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අතීතං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං අත්ථී’’ති.

අනාගතං ¶ අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අනාගතං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං ¶ අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගතං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතං අත්ථී’’ති.

පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං අනිරුද්ධං අවිගතං අවිපරිණතං න අත්ථඞ්ගතං න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. අතීතං අත්ථි අතීතං අනිරුද්ධං ¶ අවිගතං අවිපරිණතං න අත්ථඞ්ගතං න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං ජාතං භූතං සඤ්ජාතං නිබ්බත්තං අභිනිබ්බත්තං පාතුභූතන්ති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථි අනාගතං ජාතං භූතං සඤ්ජාතං නිබ්බත්තං අභිනිබ්බත්තං පාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං අත්ථි අතීතං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං අත්ථි අනාගතං අජාතං අභූතං ¶ අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

284. අතීතං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අතීතං රූපං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං රූපං නිරුද්ධං…පෙ… අබ්භත්ථඞ්ගතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං රූපං අත්ථී’’ති.

අනාගතං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු ¶ අනාගතං රූපං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගතං රූපං අජාතං…පෙ… අපාතුභූතං, නො ච වත ¶ රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතං රූපං අත්ථී’’ති.

පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං අනිරුද්ධං අවිගතං අවිපරිණතං න අත්ථඞ්ගතං න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අනිරුද්ධං අවිගතං අවිපරිණතං න අත්ථඞ්ගතං න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පච්චුප්පන්නං ¶ රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං ජාතං භූතං සඤ්ජාතං නිබ්බත්තං අභිනිබ්බත්තං පාතුභූතන්ති? ආමන්තා. අනාගතං රූපං අත්ථි අනාගතං රූපං ජාතං භූතං සඤ්ජාතං නිබ්බත්තං අභිනිබ්බත්තං පාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනාගතං රූපං අත්ථි අනාගතං රූපං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අතීතා වෙදනා අත්ථි…පෙ… සඤ්ඤා අත්ථි, සඞ්ඛාරා අත්ථි, විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අතීතං විඤ්ඤාණං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං අත්ථඞ්ගතං අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි ¶ අතීතං විඤ්ඤාණං නිරුද්ධං…පෙ… අබ්භත්ථඞ්ගතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථී’’ති.

අනාගතං ¶ විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අනාගතං විඤ්ඤාණං අජාතං අභූතං අසඤ්ජාතං අනිබ්බත්තං අනභිනිබ්බත්තං අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගතං විඤ්ඤාණං අජාතං…පෙ… අපාතුභූතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථී’’ති.

පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අනිරුද්ධං…පෙ… න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අනිරුද්ධං…පෙ… න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ජාතං…පෙ… පාතුභූතන්ති? ආමන්තා. අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අනාගතං විඤ්ඤාණං ජාතං…පෙ… පාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අතීතං ¶ විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං නිරුද්ධං…පෙ… අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං නිරුද්ධං…පෙ… අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අනාගතං විඤ්ඤාණං අජාතං…පෙ… අපාතුභූතන්ති? ආමන්තා.

පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං ¶ විඤ්ඤාණං අජාතං…පෙ… අපාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

285. ‘‘පච්චුප්පන්නන්ති වා රූප’’න්ති වා, ‘‘රූපන්ති වා පච්චුප්පන්න’’න්ති වා පච්චුප්පන්නං රූපං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ¶ රූපං නිරුජ්ඣමානං පච්චුප්පන්නභාවං ජහතීති? ආමන්තා. රූපභාවං ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

‘‘පච්චුප්පන්නන්ති වා රූප’’න්ති වා, ‘‘රූපන්ති වා පච්චුප්පන්න’’න්ති වා පච්චුප්පන්නං රූපං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං නිරුජ්ඣමානං රූපභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

‘‘ඔදාතන්ති වා වත්ථ’’න්ති වා, ‘‘වත්ථන්ති වා ඔදාත’’න්ති වා ඔදාතං වත්ථං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. ඔදාතං වත්ථං රජ්ජමානං ඔදාතභාවං ජහතීති? ආමන්තා. වත්ථභාවං ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

‘‘ඔදාතන්ති ¶ වා වත්ථ’’න්ති වා, ‘‘වත්ථන්ති වා ඔදාත’’න්ති වා ඔදාතං වත්ථං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. ඔදාතං වත්ථං රජ්ජමානං වත්ථභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. ඔදාතභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.…පෙ….

286. රූපං රූපභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. රූපං නිච්චං ධුවං සස්සතං ¶ අවිපරිණාමධම්මන්ති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ. නනු රූපං රූපභාවං න ජහතීති රූපං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ රූපං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං රූපභාවං න ජහතී’’ති.

නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහතීති නිබ්බානං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. රූපං රූපභාවං න ජහතීති [න ජහති (සී. ක.)] රූපං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං රූපභාවං න ජහති රූපං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහති නිබ්බානං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථි අනාගතං අනාගතභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්නභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං අත්ථි අනාගතං අනාගතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා]? ආමන්තා. අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං අත්ථි පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්නභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා]? ආමන්තා. අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා]? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ.

අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අතීතං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු ¶ අතීතං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහතී’’ති.

නිබ්බානං ¶ අත්ථි නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහතීති නිබ්බානං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති ¶ ? ආමන්තා. අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහතීති අතීතං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං අත්ථි අතීතං අතීතභාවං න ජහති අතීතං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. නිබ්බානං අත්ථි නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහති නිබ්බානං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

287. අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අනාගතං රූපං අත්ථි අනාගතං රූපං අනාගතභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං පච්චුප්පන්නභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං රූපං අත්ථි අනාගතං රූපං අනාගතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව] ¶ ? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ රූපං අත්ථි පච්චුප්පන්නං රූපං පච්චුප්පන්නභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව]? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අතීතං රූපං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අතීතං රූපං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං රූපං අනිච්චං…පෙ… විපරිණාමධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහතී’’ති.

නිබ්බානං අත්ථි නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහති [න ජහතීති (?) පුරිමපඤ්හෙහි සංසන්දෙතබ්බං] නිබ්බානං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහති [න ජහතීති (?) පුරිමඤ්හෙහි සංසන්දෙතබ්බං] අතීතං රූපං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ¶ ¶ රූපං අත්ථි අතීතං රූපං අතීතභාවං න ජහති අතීතං රූපං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. නිබ්බානං අත්ථි නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහති නිබ්බානං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා වෙදනා අත්ථි… අතීතා සඤ්ඤා අත්ථි… අතීතා ¶ සඞ්ඛාරා අත්ථි… අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අනාගතං ¶ විඤ්ඤාණං අත්ථි අනාගතං විඤ්ඤාණං අනාගතභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං පච්චුප්පන්නභාවං න ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අනාගතං විඤ්ඤාණං අනාගතභාවං ජහතීති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථි පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං පච්චුප්පන්නභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව]? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං ජහතීති [න ජහතීති (බහූසු) අනුලොමපඤ්හොයෙව]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං න ජහතීති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අතීතං විඤ්ඤාණං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං විඤ්ඤාණං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං න ජහතී’’ති.

නිබ්බානං ¶ අත්ථි නිබ්බානං නිබ්බානභාවං න ජහති [න ජහතීති (?) පුරිමපඤ්හෙහි සංසන්දෙතබ්බං] නිබ්බානං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං ¶ න ජහති [න ජහතීති (?) පුරිමපඤ්හෙහි සංසන්දෙතබ්බං] අතීතං විඤ්ඤාණං නිච්චං ධුවං සස්සතං අවිපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථි අතීතං විඤ්ඤාණං අතීතභාවං න ජහති අතීතං විඤ්ඤාණං අනිච්චං ¶ අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. නිබ්බානං අත්ථි නිබ්බානං ¶ නිබ්බානභාවං න ජහති නිබ්බානං අනිච්චං අධුවං අසස්සතං විපරිණාමධම්මන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

288. අතීතං න්වත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතං න්වත්ථි, අතීතං අත්ථීති මිච්ඡා. හඤ්චි වා පන අත්ථි න්වාතීතං, අත්ථි අතීතන්ති මිච්ඡා. අනාගතං න්වත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගතං න්වත්ථි, අනාගතං අත්ථීති මිච්ඡා. හඤ්චි වා පන අත්ථි න්වානාගතං, අත්ථි අනාගතන්ති මිච්ඡා.

අනාගතං හුත්වා පච්චුප්පන්නං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව අනාගතං තං පච්චුප්පන්නන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව අනාගතං තං පච්චුප්පන්නන්ති? ආමන්තා. හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? ආමන්තා. න හුත්වා න හොති න හුත්වා න හොතීති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං හුත්වා අතීතං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව පච්චුප්පන්නං තං අතීතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව පච්චුප්පන්නං තං අතීතන්ති? ආමන්තා ¶ . හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? ආමන්තා. න හුත්වා න හොති න හුත්වා න හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං හුත්වා පච්චුප්පන්නං හොති, පච්චුප්පන්නං හුත්වා අතීතං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව අනාගතං තං පච්චුප්පන්නං තං අතීතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව අනාගතං තං පච්චුප්පන්නං තං අතීතන්ති? ආමන්තා. හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… හුත්වා හොති හුත්වා හොතීති? ආමන්තා. න හුත්වා න හොති න හුත්වා න හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

289. අතීතං ¶ චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙන චක්ඛුනා අතීතං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං සොතං අත්ථි සද්දා අත්ථි සොතවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආකාසො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙන ¶ සොතෙන අතීතං සද්දං සුණාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ඝානං අත්ථි ගන්ධා අත්ථි ඝානවිඤ්ඤාණං ¶ අත්ථි වායො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙන ඝානෙන අතීතං ගන්ධං ඝායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා ජිව්හා අත්ථි රසා අත්ථි ජිව්හාවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආපො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අතීතාය ජිව්හාය අතීතං රසං සායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො කායො අත්ථි ඵොට්ඨබ්බා අත්ථි කායවිඤ්ඤාණං අත්ථි පථවී අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙන කායෙන අතීතං ඵොට්ඨබ්බං ඵුසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙන මනෙන අතීතං ධම්මං විජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතෙන චක්ඛුනා අනාගතං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං සොතං අත්ථි… ඝානං අත්ථි… ජිව්හා අත්ථි… කායො අත්ථි ¶ … මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතෙන මනෙන අනාගතං ධම්මං විජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, පච්චුප්පන්නෙන චක්ඛුනා පච්චුප්පන්නං රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. අතීතං චක්ඛුං අත්ථි රූපා ¶ අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, අතීතෙන චක්ඛුනා අතීතං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. පච්චුප්පන්නං සොතං අත්ථි… ඝානං අත්ථි… ජිව්හා අත්ථි… කායො අත්ථි… මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, පච්චුප්පන්නෙන මනෙන පච්චුප්පන්නං ධම්මං විජානාතීති? ආමන්තා. අතීතො මනො ¶ අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, අතීතෙන මනෙන අතීතං ධම්මං විජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, පච්චුප්පන්නෙන චක්ඛුනා පච්චුප්පන්නං රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. අනාගතං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො ¶ අත්ථි, අනාගතෙන චක්ඛුනා අනාගතං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං සොතං අත්ථි… ඝානං අත්ථි… ජිව්හා අත්ථි… කායො අත්ථි… මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, පච්චුප්පන්නෙන මනෙන පච්චුප්පන්නං ධම්මං විජානාතීති? ආමන්තා. අනාගතො මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, අනාගතෙන මනෙන අනාගතං ධම්මං විජානාතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ¶ චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච අතීතෙන චක්ඛුනා අතීතං රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච පච්චුප්පන්නෙන චක්ඛුනා පච්චුප්පන්නං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං සොතං අත්ථි… ඝානං අත්ථි… ජිව්හා අත්ථි… කායො අත්ථි… මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච අතීතෙන මනෙන අතීතං ධම්මං විජානාතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නො මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච පච්චුප්පන්නෙන මනෙන පච්චුප්පන්නං ධම්මං විජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච අනාගතෙන චක්ඛුනා අනාගතං රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං අත්ථි රූපා අත්ථි චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්ථි ආලොකො අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච පච්චුප්පන්නෙන චක්ඛුනා පච්චුප්පන්නං රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං සොතං අත්ථි… ඝානං අත්ථි… ජිව්හා අත්ථි… කායො අත්ථි… මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ¶ ච අනාගතෙන මනෙන අනාගතං ධම්මං විජානාතීති ¶ ? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නො මනො අත්ථි ධම්මා අත්ථි මනොවිඤ්ඤාණං අත්ථි වත්ථුං අත්ථි මනසිකාරො අත්ථි, න ච පච්චුප්පන්නෙන මනෙන පච්චුප්පන්නං ධම්මං විජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

290. අතීතං ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති ¶ ? ආමන්තා. තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති ¶ , මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. අතීතං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අතීතං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. අනාගතං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා ¶ . අනාගතං ඤාණං අත්ථි, තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ¶ ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන ඤාණකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. අනාගතං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති ¶ , නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා ¶ . පච්චුප්පන්නං ඤාණං අත්ථි, න ච තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

291. අරහතො අතීතො රාගො අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන රාගෙන සරාගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතො දොසො අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අරහා තෙන දොසෙන සදොසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතො මොහො අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන මොහෙන සමොහොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතො මානො අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන මානෙන සමානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතා දිට්ඨි අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තාය විචිකිච්ඡාය සවිචිකිච්ඡොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතං ථිනං අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන ථිනෙන සථිනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතං උද්ධච්චං අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන උද්ධච්චෙන සඋද්ධච්චොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතං අහිරිකං අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන අහිරිකෙන සඅහිරිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතං අනොත්තප්පං අත්ථීති? ආමන්තා. අරහා තෙන අනොත්තප්පෙන ¶ සඅනොත්තප්පීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිස්ස ¶ අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අනාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගාමිස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි… අතීතො සීලබ්බතපරාමාසො අත්ථි… අතීතො අණුසහගතො කාමරාගො අත්ථි… අතීතො අණුසහගතො බ්යාපාදො අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථීති? ආමන්තා. සකදාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සකදාගාමිස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි… අතීතො සීලබ්බතපරාමාසො අත්ථි… අතීතො ¶ ඔළාරිකො කාමරාගො අත්ථි… අතීතො ඔළාරිකො බ්යාපාදො අත්ථීති? ආමන්තා. සකදාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපන්නස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථීති? ආමන්තා. සොතාපන්නො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතාපන්නස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි… අතීතො සීලබ්බතපරාමාසො අත්ථි… අතීතො අපායගමනීයො රාගො අත්ථි… අතීතො අපායගමනීයො දොසො අත්ථි… අතීතො අපායගමනීයො මොහො අත්ථීති? ආමන්තා. සොතාපන්නො තෙන මොහෙන සමොහොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

292. පුථුජ්ජනස්ස ¶ අතීතො රාගො අත්ථි, පුථුජ්ජනො තෙන රාගෙන සරාගොති? ආමන්තා. අරහතො අතීතො රාගො අත්ථි, අරහා තෙන රාගෙන සරාගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුථුජ්ජනස්ස අතීතො දොසො අත්ථි…පෙ… අතීතං අනොත්තප්පං අත්ථි පුථුජ්ජනො තෙන අනොත්තප්පෙන අනොත්තප්පීති? ආමන්තා. අරහතො අතීතං අනොත්තප්පං අත්ථි, අරහා තෙන අනොත්තප්පෙන අනොත්තප්පීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුථුජ්ජනස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, අනාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුථුජ්ජනස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි…පෙ… අතීතො අණුසහගතො බ්යාපාදො අත්ථි, පුථුජ්ජනො තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? ආමන්තා. අනාගාමිස්ස ¶ අතීතො අණුසහගතො බ්යාපාදො අත්ථි, අනාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුථුජ්ජනස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, සකදාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුථුජ්ජනස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි… අතීතො ඔළාරිකො බ්යාපාදො අත්ථි, පුථුජ්ජනො තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති ¶ ? ආමන්තා. සකදාගාමිස්ස අතීතො ඔළාරිකො බ්යාපාදො අත්ථි, සකදාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුථුජ්ජනස්ස ¶ අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, සොතාපන්නො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුථුජ්ජනස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි…පෙ… අතීතො අපායගමනීයො මොහො අත්ථි, පුථුජ්ජනො තෙන මොහෙන සමොහොති? ආමන්තා. සොතාපන්නස්ස අතීතො අපායගමනීයො මොහො අත්ථි, සොතාපන්නො තෙන මොහෙන සමොහොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො අතීතො රාගො අත්ථි, න ච අරහා තෙන රාගෙන සරාගොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතො රාගො අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තෙන රාගෙන සරාගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහතො අතීතො දොසො අත්ථි…පෙ… අතීතං අනොත්තප්පං අත්ථි, න ච අරහා තෙන අනොත්තප්පෙන අනොත්තප්පීති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතං අනොත්තප්පං අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තෙන අනොත්තප්පෙන අනොත්තප්පීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, න ච අනාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි ¶ අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගාමිස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි…පෙ… අතීතො අණුසහගතො බ්යාපාදො අත්ථි, න ච අනාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති ¶ ? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතො අණුසහගතො බ්යාපාදො අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, න ච සකදාගාමී තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සකදාගාමිස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි…පෙ… අතීතො ඔළාරිකො බ්යාපාදො අත්ථි, න ච සකදාගාමී තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතො ඔළාරිකො බ්යාපාදො අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තෙන බ්යාපාදෙන බ්යාපන්නචිත්තොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපන්නස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි අත්ථි, න ච සොතාපන්නො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතා සක්කායදිට්ඨි ¶ අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තාය දිට්ඨියා සදිට්ඨිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතාපන්නස්ස අතීතා විචිකිච්ඡා අත්ථි…පෙ… අතීතො අපායගමනීයො මොහො අත්ථි, න ච සොතාපන්නො තෙන මොහෙන සමොහොති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනස්ස අතීතො අපායගමනීයො ¶ මොහො අත්ථි, න ච පුථුජ්ජනො තෙන මොහෙන සමොහොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

293. අතීතා හත්ථා අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙසු හත්ථෙසු සති ආදානනික්ඛෙපනං පඤ්ඤායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා පාදා අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙසු පාදෙසු සති අභික්කමපටික්කමො පඤ්ඤායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා පබ්බා අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතෙසු පබ්බෙසු සති සමිඤ්ජනපසාරණං පඤ්ඤායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො කුච්ඡි අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතස්මිං කුච්ඡිස්මිං සති ජිඝච්ඡා පිපාසා පඤ්ඤායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතො කායො අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතො කායො පග්ගහනිග්ගහුපගො ඡෙදනභෙදනුපගො කාකෙහි ගිජ්ඣෙහි කුලලෙහි සාධාරණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතෙ ¶ කායෙ විසං කමෙය්ය ¶ , සත්ථං කමෙය්ය, අග්ගි කමෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ලබ්භා අතීතො කායො අද්දුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, රජ්ජුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, සඞ්ඛලිකබන්ධනෙන බන්ධිතුං, ගාමබන්ධනෙන බන්ධිතුං, නිගමබන්ධනෙන බන්ධිතුං, නගරබන්ධනෙන බන්ධිතුං, ජනපදබන්ධනෙන බන්ධිතුං, කණ්ඨපඤ්චමෙහි බන්ධනෙහි බන්ධිතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතො ආපො අත්ථීති? ආමන්තා. තෙන ආපෙන ආපකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො තෙජො අත්ථීති? ආමන්තා. තෙන තෙජෙන තෙජකරණීයං කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො වායො අත්ථීති? ආමන්තා. තෙන වායෙන වායකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

294. අතීතො රූපක්ඛන්ධො අත්ථි, අනාගතො රූපක්ඛන්ධො අත්ථි, පච්චුප්පන්නො රූපක්ඛන්ධො අත්ථීති? ආමන්තා. තයො රූපක්ඛන්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… අතීතා පඤ්චක්ඛන්ධා අත්ථි, අනාගතා පඤ්චක්ඛන්ධා අත්ථි, පච්චුප්පන්නා පඤ්චක්ඛන්ධා අත්ථීති? ආමන්තා. පන්නරසක්ඛන්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං චක්ඛායතනං අත්ථි, අනාගතං චක්ඛායතනං අත්ථි, පච්චුප්පන්නං චක්ඛායතනං අත්ථීති? ආමන්තා. තීණි චක්ඛායතනානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතානි ¶ ද්වාදසායතනානි අත්ථි, අනාගතානි ද්වාදසායතනානි අත්ථි, පච්චුප්පන්නානි ද්වාදසායතනානි අත්ථීති? ආමන්තා. ඡත්තිංසායතනානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා චක්ඛුධාතු අත්ථි, අනාගතා චක්ඛුධාතු අත්ථි, පච්චුප්පන්නා චක්ඛුධාතු අත්ථීති? ආමන්තා. තිස්සො චක්ඛුධාතුයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා අට්ඨාරස ධාතුයො අත්ථි, අනාගතා අට්ඨාරස ධාතුයො අත්ථි, පච්චුප්පන්නා අට්ඨාරස ධාතුයො අත්ථීති? ආමන්තා. චතුපඤ්ඤාස ධාතුයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං චක්ඛුන්ද්රියං අත්ථි, අනාගතං චක්ඛුන්ද්රියං අත්ථි, පච්චුප්පන්නං චක්ඛුන්ද්රියං අත්ථීති ¶ ? ආමන්තා. තීණි චක්ඛුන්ද්රියානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතානි බාවීසතින්ද්රියානි අත්ථි, අනාගතානි බාවීසතින්ද්රියානි ¶ අත්ථි, පච්චුප්පන්නානි බාවීසතින්ද්රියානි අත්ථීති? ආමන්තා. ඡසට්ඨින්ද්රියානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතො රාජා චක්කවත්තී අත්ථි, අනාගතො රාජා චක්කවත්තී අත්ථි, පච්චුප්පන්නො රාජා චක්කවත්තී අත්ථීති? ආමන්තා. තිණ්ණන්නං රාජූනං චක්කවත්තීනං සම්මුඛීභාවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතො සම්මාසම්මුද්ධො අත්ථි, අනාගතො සම්මාසම්බුද්ධො අත්ථි, පච්චුප්පන්නො සම්මාසම්බුද්ධො අත්ථීති? ආමන්තා. තිණ්ණන්නං සම්මාසම්බුද්ධානං සම්මුඛීභාවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

295. අතීතං අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි අතීතන්ති? අත්ථි සියා අතීතං, සියා න්වාතීතන්ති.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි අතීතං අත්ථි, අත්ථි සියා අතීතං, සියා න්වාතීතං, තෙනාතීතං න්වාතීතං, න්වාතීතං අතීතන්ති. යං තත්ථ වදෙසි ¶ – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අතීතං අත්ථි අත්ථි සියා අතීතං, සියා න්වාතීතං, තෙනාතීතං න්වාතීතං, න්වාතීතං අතීත’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන අතීතං න්වාතීතං න්වාතීතං අතීතන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතං අත්ථි අත්ථි සියා අතීතං, සියා න්වාතීත’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අතීතං අත්ථි අත්ථි සියා අතීතං, සියා න්වාතීතං, තෙනාතීතං න්වාතීතං, න්වාතීතං අතීත’’’න්ති මිච්ඡා.

අනාගතං අත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථි අනාගතන්ති? අත්ථි සියා අනාගතං, සියා න්වානාගතන්ති.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි අනාගතං අත්ථි අත්ථි සියා අනාගතං සියා න්වානාගතං, තෙනානාගතං ¶ න්වානාගතං, න්වානාගතං අනාගතන්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අනාගතං අත්ථි අත්ථි සියා අනාගතං, සියා න්වානාගතං, තෙනානාගතං න්වානාගතං, න්වානාගතං අනාගත’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පනානාගතං න්වානාගතං න්වානාගතං අනාගතන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතං අත්ථි අත්ථි සියා අනාගතං, සියා න්වානාගත’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අනාගතං අත්ථි අත්ථි සියා අනාගතං, සියා න්වානාගතං, තෙනානාගතං න්වානාගතං, න්වානාගතං අනාගත’’’න්ති මිච්ඡා.

පච්චුප්පන්නං අත්ථීති, ආමන්තා. අත්ථි පච්චුප්පන්නන්ති? අත්ථි සියා පච්චුප්පන්නං, සියා නො පච්චුප්පන්නන්ති.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පච්චුප්පන්නං අත්ථි අත්ථි සියා පච්චුප්පන්නං, සියා නො පච්චුප්පන්නං, තෙන පච්චුප්පන්නං, නො පච්චුප්පන්නං, නො පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්නන්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පච්චුප්පන්නං අත්ථි අත්ථි සියා පච්චුප්පන්නං, සියා නො පච්චුප්පන්නං, තෙන පච්චුප්පන්නං නො පච්චුප්පන්නං, නො පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්න’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන පච්චුප්පන්නං ¶ නො පච්චුප්පන්නං, නො පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්නන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පච්චුප්පන්නං අත්ථි අත්ථි සියා පච්චුප්පන්නං, සියා නො පච්චුප්පන්න’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පච්චුප්පන්නං අත්ථි අත්ථි සියා ¶ පච්චුප්පන්නං, සියා නො පච්චුප්පන්නං, තෙන පච්චුප්පන්නං නො පච්චුප්පන්නං, නො පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්න’’’න්ති මිච්ඡා.

නිබ්බානං අත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථි නිබ්බානන්ති? අත්ථි ¶ සියා නිබ්බානං සියා නො නිබ්බානන්ති.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි නිබ්බානං අත්ථි අත්ථි සියා නිබ්බානං, සියා නො නිබ්බානං, තෙන නිබ්බානං නො නිබ්බානං, නො නිබ්බානං නිබ්බානන්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘නිබ්බානං අත්ථි අත්ථි සියා නිබ්බානං, සියා නො නිබ්බානං, තෙන නිබ්බානං නො නිබ්බානං, නො නිබ්බානං නිබ්බාන’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන නිබ්බානං නො නිබ්බානං, නො නිබ්බානං නිබ්බානන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නිබ්බානං අත්ථි අත්ථි සියා නිබ්බානං, සියා නො නිබ්බාන’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘නිබ්බානං අත්ථි අත්ථි සියා නිබ්බානං, සියා නො නිබ්බානං, තෙන නිබ්බානං නො නිබ්බානං, නො නිබ්බානං නිබ්බාන’’’න්ති මිච්ඡා.

296. න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතං අත්ථි, අනාගතං අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යං කිඤ්චි, භික්ඛවෙ, රූපං අතීතානාගතපච්චුප්පන්නං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්තිකෙ වා – අයං වුච්චති රූපක්ඛන්ධො. යා කාචි වෙදනා… යා කාචි සඤ්ඤා… යෙ කෙචි සඞ්ඛාරා… යං කිඤ්චි විඤ්ඤාණං අතීතානාගතපච්චුප්පන්නං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්තිකෙ වා – අයං වුච්චති විඤ්ඤාණක්ඛන්ධො’’ති [සං. නි. 3.48]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අතීතං අත්ථි, අනාගතං අත්ථීති.

අතීතං අත්ථි, අනාගතං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා ¶ – ‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, නිරුත්තිපථා ¶ අධිවචනපථා පඤ්ඤත්තිපථා අසඞ්කිණ්ණා අසඞ්කිණ්ණපුබ්බා න සඞ්කියන්ති න සඞ්කියිස්සන්ති අප්පටිකුට්ඨා සමණෙහි බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි. කතමෙ තයො? යං, භික්ඛවෙ, රූපං අතීතං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං ‘අහොසී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘අහොසී’ති තස්ස සමඤ්ඤා, ‘අහොසී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අත්ථී’ති, න තස්ස සඞ්ඛා ‘භවිස්සතී’ති. යා වෙදනා…පෙ… යා සඤ්ඤා… යෙ සඞ්ඛාරා… යං විඤ්ඤාණං ¶ අතීතං නිරුද්ධං විගතං විපරිණතං ‘අහොසී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘අහොසී’ති තස්ස සමඤ්ඤා, ‘අහොසී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අත්ථී’ති, න තස්ස සඞ්ඛා ‘භවිස්සතී’ති.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, රූපං අජාතං අපාතුභූතං ‘භවිස්සතී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘භවිස්සතී’ති තස්ස ¶ සමඤ්ඤා, ‘භවිස්සතී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අත්ථී’ති, න තස්ස සඞ්ඛා ‘අහොසී’ති. යා වෙදනා…පෙ… යා සඤ්ඤා… යෙ සඞ්ඛාරා… යං විඤ්ඤාණං අජාතං අපාතුභූතං ‘භවිස්සතී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘භවිස්සතී’ති තස්ස සමඤ්ඤා, ‘භවිස්සතී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අත්ථී’ති, න තස්ස සඞ්ඛා ‘අහොසී’ති.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, රූපං ජාතං පාතුභූතං ‘අත්ථී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘අත්ථී’ති තස්ස සමඤ්ඤා, ‘අත්ථී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අහොසී’ති, න තස්ස සඞ්ඛා ‘භවිස්සතී’ති. යා වෙදනා…පෙ… යා සඤ්ඤා… යෙ සඞ්ඛාරා… යං විඤ්ඤාණං ජාතං පාතුභූතං ‘අත්ථී’ති තස්ස සඞ්ඛා, ‘අත්ථී’ති තස්ස සමඤ්ඤා, ‘අත්ථී’ති තස්ස පඤ්ඤත්ති; න තස්ස සඞ්ඛා ‘අහොසී’ති, න ¶ තස්ස සඞ්ඛා ‘භවිස්සතී’ති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො නිරුත්තිපථා අධිවචනපථා පඤ්ඤත්තිපථා අසඞ්කිණ්ණා අසඞ්කිණ්ණපුබ්බා න සඞ්කියන්ති න සඞ්කියිස්සන්ති අප්පටිකුට්ඨා සමණෙහි බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි.

‘‘යෙපි තෙ, භික්ඛවෙ, අහෙසුං උක්කලා වස්සභඤ්ඤා අහෙතුකවාදා අකිරියවාදා නත්ථිකවාදා, තෙපිමෙ තයො නිරුත්තිපථෙ අධිවචනපථෙ පඤ්ඤත්තිපථෙ න ගරහිතබ්බං න පටික්කොසිතබ්බං අමඤ්ඤිංසු. තං කිස්ස හෙතු? නින්දාබ්යාරොසඋපාරම්භභයා’’ති [සංයුත්තනිකායෙ]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතං අත්ථි, අනාගතං අත්ථී’’ති.

අතීතං ¶ අත්ථීති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා ඵග්ගුනො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අත්ථි නු ඛො තං, භන්තෙ, චක්ඛුං යෙන චක්ඛුනා අතීතෙ බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ ඡින්නපපඤ්චෙ ඡින්නවටුමෙ පරියාදින්නවට්ටෙ සබ්බදුක්ඛවීතිවත්තෙ පඤ්ඤාපයමානො පඤ්ඤාපෙය්යාති. අත්ථි නු ඛො සා, භන්තෙ, ජිව්හා…පෙ… අත්ථි නු ඛො සො, භන්තෙ, මනො යෙන මනෙන අතීතෙ බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ ඡින්නපපඤ්චෙ ඡින්නවටුමෙ පරියාදින්නවට්ටෙ සබ්බදුක්ඛවීතිවත්තෙ පඤ්ඤාපයමානො පඤ්ඤාපෙය්යා’’ති.

‘‘නත්ථි ¶ ඛො තං, ඵග්ගුන, චක්ඛුං යෙන චක්ඛුනා අතීතෙ බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ ඡින්නපපඤ්චෙ ඡින්නවටුමෙ පරියාදින්නවට්ටෙ සබ්බදුක්ඛවීතිවත්තෙ පඤ්ඤාපයමානො පඤ්ඤාපෙය්ය. නත්ථි ඛො සා, ඵග්ගුන, ජිව්හා…පෙ… නත්ථි නු ඛො සො, ඵග්ගුන, මනො යෙන මනෙන අතීතෙ බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ ඡින්නපපඤ්චෙ ඡින්නවටුමෙ ¶ පරියාදින්නවට්ටෙ සබ්බදුක්ඛවීතිවත්තෙ පඤ්ඤාපයමානො පඤ්ඤාපෙය්යා’’ති ¶ [සං. නි. 4.83]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතං අත්ථී’’ති.

අතීතං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා නන්දකො එතදවොච – ‘‘අහු පුබ්බෙ ලොභො තදහු අකුසලං, සො එතරහි නත්ථි, ඉච්චෙතං කුසලං. අහු පුබ්බෙ දොසො… අහු පුබ්බෙ මොහො, තදහු අකුසලං, සො එතරහි නත්ථි, ඉච්චෙතං කුසල’’න්ති [අඞ්ගුත්තරනිකායෙ]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතං අත්ථී’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අනාගතං අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘කබළීකාරෙ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ අත්ථි රාගො, අත්ථි නන්දී, අත්ථි තණ්හා; පතිට්ඨිතං තත්ථ විඤ්ඤාණං විරූළ්හං. යත්ථ පතිට්ඨිතං විඤ්ඤාණං විරූළ්හං, අත්ථි තත්ථ නාමරූපස්ස අවක්කන්ති. යත්ථ අත්ථි නාමරූපස්ස ¶ අවක්කන්ති, අත්ථි තත්ථ සඞ්ඛාරානං වුද්ධි. යත්ථ අත්ථි සඞ්ඛාරානං වුද්ධි, අත්ථි තත්ථ ආයතිං පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති. යත්ථ අත්ථි ආයතිං පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති, අත්ථි තත්ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්ථ අත්ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, සසොකං තං, භික්ඛවෙ, සරජං [සදරං (සං. නි. 2.64) තදෙව යුත්තතරං] සඋපායාසන්ති වදාමි.

‘‘ඵස්සෙ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ… මනොසඤ්චෙතනාය චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ… විඤ්ඤාණෙ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ අත්ථි රාගො, අත්ථි නන්දී…පෙ… සරජං සඋපායාසන්ති වදාමී’’ති [සං. නි. 2.64]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි අනාගතං අත්ථීති.

අනාගතං අත්ථීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘කබළීකාරෙ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ නත්ථි රාගො, නත්ථි නන්දී, නත්ථි තණ්හා; අප්පතිට්ඨිතං තත්ථ විඤ්ඤාණං අවිරූළ්හං. යත්ථ විඤ්ඤාණං අප්පතිට්ඨිතං අවිරූළ්හං, නත්ථි තත්ථ නාමරූපස්ස අවක්කන්ති. යත්ථ නත්ථි නාමරූපස්ස අවක්කන්ති, නත්ථි තත්ථ සඞ්ඛාරානං වුද්ධි. යත්ථ නත්ථි සඞ්ඛාරානං වුද්ධි, නත්ථි තත්ථ ආයතිං පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති. යත්ථ ¶ නත්ථි ආයතිං පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති, නත්ථි තත්ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්ථ නත්ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, අසොකං තං, භික්ඛවෙ, අරජං අනුපායාසන්ති වදාමි.

‘‘ඵස්සෙ ¶ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ… මනොසඤ්චෙතනාය චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ… විඤ්ඤාණෙ චෙ, භික්ඛවෙ, ආහාරෙ නත්ථි රාගො, නත්ථි නන්දී…පෙ… අරජං අනුපායාසන්ති වදාමී’’ති [සං. නි. 2.64]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අනාගතං අත්ථී’’ති.

297. අතීතං ඛන්ධාති? ආමන්තා. අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ¶ ආයතනන්ති? ආමන්තා. අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ධාතූති? ආමන්තා. අතීතං අත්ථීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති [ඛන්ධධාතුආයතනන්ති (ස්යා.)]? ආමන්තා. අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ඛන්ධාති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ආයතනන්ති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ධාතූති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති? ආමන්තා. අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං ඛන්ධා අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ආයතනං පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං ආයතනං අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ධාතු පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං ¶ ධාතු අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ ¶ ඛන්ධා පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං ඛන්ධා අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ආයතනං පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං ආයතනං අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ධාතු පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං ධාතු අනාගතං අත්ථීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ඛන්ධා අතීතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ආයතනං අතීතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ආයතනං පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ධාතු අතීතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ධාතු පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ¶ ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ඛන්ධා අනාගතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ආයතනං…පෙ… අනාගතං ධාතු…පෙ… අනාගතං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං රූපං ඛන්ධොති? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං රූපං ආයතනන්ති? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං රූපං ධාතූති? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති ¶ ? ආමන්තා. අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං රූපං ඛන්ධොති? ආමන්තා. අනාගතං ¶ රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං රූපං ආයතනං…පෙ… අනාගතං රූපං ධාතු…පෙ… අනාගතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති? ආමන්තා. අනාගතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ රූපං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං රූපං ඛන්ධො අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ආයතනං…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ධාතු…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ රූපං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං රූපං ඛන්ධො අනාගතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ආයතනං…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ධාතු…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං රූපං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං රූපං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ¶ රූපං ඛන්ධො අතීතං රූපං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං රූපං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ¶ රූපං ආයතනං…පෙ… අතීතං රූපං ධාතු…පෙ… අතීතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං රූපං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං රූපං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං රූපං ඛන්ධො අනාගතං රූපං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං රූපං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං රූපං ආයතනං…පෙ… අනාගතං රූපං ධාතු…පෙ… අනාගතං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං රූපං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං රූපං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං රූපං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා වෙදනා… අතීතා සඤ්ඤා… අතීතා සඞ්ඛාරා… අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධොති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ආයතනං ¶ …පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධොති? ආමන්තා. අනාගතං ¶ විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ආයතනං…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනන්ති? ආමන්තා. අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ විඤ්ඤාණං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධො අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ආයතනං…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ විඤ්ඤාණං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධො අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ආයතනං…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං විඤ්ඤාණං අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධො අතීතං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ආයතනං…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… අතීතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අතීතං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ¶ විඤ්ඤාණං ඛන්ධො අනාගතං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධො පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ආයතනං…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ධාතු…පෙ… අනාගතං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං අනාගතං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං ඛන්ධා ධාතු ආයතනං පච්චුප්පන්නං විඤ්ඤාණං නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

298. න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතානාගතා ඛන්ධා ධාතු ආයතනං නත්ථි චෙතෙ’’ති? ආමන්තා ¶ . නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, නිරුත්තිපථා අධිවචනපථා පඤ්ඤත්ති…පෙ… විඤ්ඤූහීති…පෙ…’’. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතානාගතා ඛන්ධා ධාතු ආයතනං නත්ථි චෙතෙ’’ති.

අතීතානාගතා ඛන්ධා ධාතු ආයතනං නත්ථි චෙතෙති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යං කිඤ්චි, භික්ඛවෙ, රූපං අතීතානාගතපච්චුප්පන්නං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා ¶ වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්තිකෙ වා, අයං වුච්චති රූපක්ඛන්ධො. යා කාචි වෙදනා… යා කාචි සඤ්ඤා… යෙ කෙචි සඞ්ඛාරා… යං කිඤ්චි විඤ්ඤාණං අතීතානාගතපච්චුප්පන්නං…පෙ… අයං වුච්චති විඤ්ඤාණක්ඛන්ධො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතානාගතා ඛන්ධා ධාතු ආයතනං නත්ථි චෙතෙ’’ති.

299. අතීතං ¶ ¶ අත්ථීති? එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති. එකච්චං නිරුද්ධං, එකච්චං න නිරුද්ධං; එකච්චං විගතං, එකච්චං අවිගතං; එකච්චං අත්ථඞ්ගතං, එකච්චං න අත්ථඞ්ගතං; එකච්චං අබ්භත්ථඞ්ගතං, එකච්චං න අබ්භත්ථඞ්ගතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා එකච්චෙ අත්ථි, එකච්චෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා එකච්චෙ අත්ථි, එකච්චෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපාකා ධම්මා එකච්චෙ අත්ථි එකච්චෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ¶ එකච්චං අත්ථි එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. කිං අත්ථි කිං නත්ථීති? අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථි; අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ නත්ථීති. අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථීති [අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා තෙ නත්ථීති (ක.)]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

අතීතා අවිපාකා [විපක්කවිපාකා (ස්යා.), අවිපක්කවිපාකා (ක.)] ධම්මා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපක්කවිපාකා [අවිපාකා (ස්යා.)] ධම්මා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධාති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ [ධම්මා නිරුද්ධා තෙ (ස්යා. ක.)] අත්ථී’’ති.

අතීතා ¶ අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපාකා [අවිපක්කවිපාකා (සී. ක.)] ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා විපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා අවිපාකා [විපක්කවිපාකා (ස්යා.), අවිපක්කවිපාකා (ක.)] ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා අවිපක්කවිපාකා ¶ [අවිපාකා (ස්යා.)] ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අතීතා විපක්කවිපාකා ¶ ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අතීතා එකදෙසං විපක්කවිපාකා ධම්මා එකදෙසං අවිපක්කවිපාකා ධම්මා නිරුද්ධා – තෙ එකච්චෙ අත්ථි එකච්චෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා විපච්චිස්සන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා විපච්චිස්සන්ති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා – තෙ අත්ථී’’ති.

අතීතා අවිපක්කවිපාකා ධම්මා විපච්චිස්සන්තීති කත්වා තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. විපච්චිස්සන්තීති කත්වා පච්චුප්පන්නාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විපච්චිස්සන්තීති කත්වා පච්චුප්පන්නාති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නා ධම්මා නිරුජ්ඣිස්සන්තීති කත්වා තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

300. අනාගතං අත්ථීති? එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති. එකච්චං ජාතං, එකච්චං අජාතං; එකච්චං සඤ්ජාතං, එකච්චං අසඤ්ජාතං; එකච්චං නිබ්බත්තං, එකච්චං අනිබ්බත්තං; එකච්චං පාතුභූතං, එකච්චං අපාතුභූතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා ¶ උප්පාදිනො ධම්මා එකච්චෙ අත්ථි, එකච්චෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ¶ එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා එකච්චෙ අත්ථි, එකච්චෙ නත්ථීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං එකච්චං අත්ථි, එකච්චං නත්ථීති? ආමන්තා. කිං අත්ථි, කිං නත්ථීති? අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථි; අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා – තෙ නත්ථීති. අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. නනු අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා අජාතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා අජාතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථී’’ති.

අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා අජාතා – තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා අජාතා – තෙ අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතා අනුප්පාදිනො ධම්මා අජාතා – තෙ නත්ථීති? ආමන්තා. අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා අජාතා – තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා උප්පජ්ජිස්සන්තීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා උප්පජ්ජිස්සන්ති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා – තෙ අත්ථී’’ති.

අනාගතා උප්පාදිනො ධම්මා උප්පජ්ජිස්සන්තීති කත්වා තෙ අත්ථීති? ආමන්තා. උප්පජ්ජිස්සන්තීති ¶ කත්වා පච්චුප්පන්නාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… උප්පජ්ජිස්සන්තීති කත්වා පච්චුප්පන්නාති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නා ධම්මා නිරුජ්ඣිස්සන්තීති කත්වා තෙ නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

301. සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ ධම්මා සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගො එකායනමග්ගො ඛයගාමී බොධගාමී ¶ අපචයගාමී අනාසවා අසංයොජනියා ¶ අගන්ථනියා අනොඝනියා අයොගනියා අනීවරණියා අපරාමට්ඨා අනුපාදානියා අසංකිලෙසිකා, සබ්බෙ ධම්මා බුද්ධානුස්සති ධම්මානුස්සති සඞ්ඝානුස්සති සීලානුස්සති චාගානුස්සති දෙවතානුස්සති ආනාපානස්සති මරණානුස්සති කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානන්ති ¶ ? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගො එකායනමග්ගො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවං අසංයොජනියං…පෙ… අසංකිලෙසිකං, චක්ඛායතනං බුද්ධානුස්සති ධම්මානුස්සති සඞ්ඝානුස්සති සීලානුස්සති චාගානුස්සති දෙවතානුස්සති ආනාපානස්සති මරණානුස්සති කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතායතනං… ඝානායතනං… ජිව්හායතනං… කායායතනං… රූපායතනං… සද්දායතනං… ගන්ධායතනං… රසායතනං… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො… දොසො… මොහො… මානො… දිට්ඨි… විචිකිච්ඡා… ථිනං… උද්ධච්චං… අහිරිකං… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානන්ති? ආමන්තා. අනොත්තප්පං සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති…පෙ… කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සති සතිපට්ඨානා, සා ච සතීති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සති සතිපට්ඨානා, සා ච සතීති? ආමන්තා. සොතායතනං…පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො… දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච න සතීති? ආමන්තා. සති සතිපට්ඨානා, සා ච න සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතායතනං…පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො ¶ … දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච න සතීති? ආමන්තා ¶ . සති සතිපට්ඨානා, සා ච න සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

302. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානා’’ති? ආමන්තා. නනු සබ්බෙ ධම්මෙ ආරබ්භ ¶ සති සන්තිට්ඨතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සබ්බෙ ධම්මෙ ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානා’’ති.

සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ ඵස්සො සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා ඵස්සපට්ඨානාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ වෙදනා සන්තිට්ඨති… සඤ්ඤා සන්තිට්ඨති… චෙතනා සන්තිට්ඨති… චිත්තං සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා චිත්තපට්ඨානාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ සත්තා උපට්ඨිතසතිනො සතියා සමන්නාගතා සතියා සමොහිතා; සබ්බෙසං සත්තානං සති පච්චුපට්ඨිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

303. සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අමතං තෙ, භික්ඛවෙ, න පරිභුඤ්ජන්ති යෙ කායගතාසතිං න පරිභුඤ්ජන්ති. අමතං තෙ, භික්ඛවෙ, පරිභුඤ්ජන්ති යෙ කායගතාසතිං පරිභුඤ්ජන්තී’’ති ¶ [අ. නි. 1.600]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. සබ්බෙ සත්තා කායගතාසතිං පරිභුඤ්ජන්ති පටිලභන්ති ආසෙවන්ති භාවෙන්ති බහුලීකරොන්තීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘එකායනො අයං, භික්ඛවෙ, මග්ගො සත්තානං විසුද්ධියා සොකපරිදෙවානං සමතික්කමාය දුක්ඛදොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමාය ඤායස්ස අධිගමාය නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියාය යදිදං චත්තාරො සතිපට්ඨානා’’ති [දී. නි. 2.373; ම. නි. 1.106; සං. නි. 5.367]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා? සබ්බෙ ධම්මා එකායනමග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘රඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, චක්කවත්තිස්ස පාතුභාවා සත්තන්නං රතනානං පාතුභාවො හොති. කතමෙසං සත්තන්නං? චක්කරතනස්ස පාතුභාවො හොති, හත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො හොති, අස්සරතනස්ස… මණිරතනස්ස… ඉත්ථිරතනස්ස ¶ … ගහපතිරතනස්ස… පරිණායකරතනස්ස පාතුභාවො හොති ¶ . රඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, චක්කවත්තිස්ස පාතුභාවා ඉමෙසං සත්තන්නං රතනානං පාතුභාවො හොති.

‘‘තථාගතස්ස, භික්ඛවෙ, පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සත්තන්නං බොජ්ඣඞ්ගරතනානං පාතුභාවො හොති. කතමෙසං සත්තන්නං? සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, ධම්මවිචයසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස ¶ පාතුභාවො හොති, වීරියසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, පීතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, පස්සද්ධිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, සමාධිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති. තථාගතස්ස, භික්ඛවෙ, පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස ඉමෙසං සත්තන්නං බොජ්ඣඞ්ගරතනානං පාතුභාවො හොතී’’ති [සං. නි. 5.223]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තථාගතස්ස පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සබ්බෙ ධම්මා සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනාව හොන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බෙ ¶ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ ධම්මා සම්මප්පධානා… ඉද්ධිපාදා… ඉන්ද්රියා… බලා… බොජ්ඣඞ්ගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

304. අතීතං අත්ථීති? හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො, නත්ථට්ඨො අත්ථට්ඨො, අත්ථිභාවො නත්ථිභාවො, නත්ථිභාවො අත්ථිභාවො, අත්ථීති වා නත්ථීති වා, නත්ථීති වා ¶ අත්ථීති වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං අත්ථීති? හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො, නත්ථට්ඨො අත්ථට්ඨො, අත්ථිභාවො ¶ නත්ථිභාවො, නත්ථිභාවො අත්ථිභාවො, අත්ථීති වා නත්ථීති වා, නත්ථීති වා අත්ථීති වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ අත්ථීති? හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා ¶ . අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

305. අතීතං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. කින්තත්ථි, කින්ති නත්ථීති? අතීතං අතීතන්ති හෙවත්ථි, අතීතං අනාගතන්ති හෙව නත්ථි, අතීතං පච්චුප්පන්නන්ති හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො, නත්ථට්ඨො අත්ථට්ඨො, අත්ථිභාවො නත්ථිභාවො, නත්ථිභාවො අත්ථිභාවො, අත්ථීති වා නත්ථීති වා, නත්ථීති වා අත්ථීති වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ¶ හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. කින්තත්ථි, කින්ති නත්ථීති? අනාගතං අනාගතන්ති හෙවත්ථි, අනාගතං අතීතන්ති හෙව නත්ථි, අනාගතං පච්චුප්පන්නන්ති හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො, නත්ථට්ඨො අත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. කින්තත්ථි, කින්ති නත්ථීති? පච්චුප්පන්නං පච්චුප්පන්නන්ති හෙවත්ථි, පච්චුප්පන්නං ¶ අතීතන්ති හෙව නත්ථි, පච්චුප්පන්නං අනාගතන්ති හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘අතීතං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථි; අනාගතං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථි; පච්චුප්පන්නං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථී’’ති? ආමන්තා. අතීතං අනාගතන්ති හෙවත්ථි, අතීතං පච්චුප්පන්නන්ති හෙවත්ථි, අනාගතං අතීතන්ති හෙවත්ථි, අනාගතං පච්චුප්පන්නන්ති හෙවත්ථි, පච්චුප්පන්නං අතීතන්ති හෙවත්ථි ¶ , පච්චුප්පන්නං අනාගතන්ති හෙවත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.…පෙ…. තෙන හි අතීතං හෙවත්ථි හෙව නත්ථි, අනාගතං හෙවත්ථි හෙව නත්ථි, පච්චුප්පන්නං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති.

306. රූපං අත්ථීති? හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො, නත්ථට්ඨො ¶ අත්ථට්ඨො, අත්ථිභාවො නත්ථිභාවො, නත්ථිභාවො අත්ථිභාවො, අත්ථීති වා නත්ථීති වා, නත්ථීති වා අත්ථීති වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං අත්ථීති? හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි ¶ , සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. කින්තත්ථි, කින්ති නත්ථීති? රූපං රූපන්ති හෙවත්ථි, රූපං වෙදනාති හෙවං නත්ථි…පෙ… රූපං සඤ්ඤාති හෙව නත්ථි…පෙ… රූපං සඞ්ඛාරාති හෙව නත්ථි…පෙ… රූපං විඤ්ඤාණන්ති හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. කින්තත්ථි, කින්ති නත්ථීති? විඤ්ඤාණං විඤ්ඤාණන්ති හෙවත්ථි. විඤ්ඤාණං රූපන්ති හෙව නත්ථි…පෙ… විඤ්ඤාණං වෙදනාති හෙව නත්ථි…පෙ… විඤ්ඤාණං සඤ්ඤාති හෙව නත්ථි…පෙ… විඤ්ඤාණං සඞ්ඛාරාති හෙව නත්ථීති. සෙවත්ථි, සෙව නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සෙවත්ථි ¶ , සෙව නත්ථීති? ආමන්තා. අත්ථට්ඨො නත්ථට්ඨො…පෙ… සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘රූපං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති; වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති? ආමන්තා. රූපං වෙදනාති හෙවත්ථි…පෙ… රූපං සඤ්ඤාති හෙවත්ථි…පෙ… රූපං සඞ්ඛාරාති හෙවත්ථි…පෙ… රූපං විඤ්ඤාණන්ති හෙවත්ථි… වෙදනා… සඤ්ඤා ¶ … සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං රූපන්ති හෙවත්ථි… විඤ්ඤාණං වෙදනාති හෙවත්ථි… විඤ්ඤාණං සඤ්ඤාති හෙවත්ථි… විඤ්ඤාණං සඞ්ඛාරාති හෙවත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි රූපං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථි; වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං හෙවත්ථි, හෙව නත්ථීති.

උපලබ්භො ¶ පරිහානි, බ්රහ්මචරියවාසො ඔධිසො;

පරිඤ්ඤා කාමරාගප්පහානං, සබ්බත්ථිවාදො ආයතනං;

අතීතානාගතො සුභඞ්ගො [අතීතානාගතෙසු භාගො (ස්යා.)], සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානා.

307. අත්ථි ¶ අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. අත්ථි ¶ අරහතො රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි ¶ අරහතො රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, අත්ථි තස්ස රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං කාමරාගසංයොජනං කාමොඝො කාමයොගො කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, අත්ථි තස්ස රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං…පෙ… කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, නත්ථි තස්ස රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං…පෙ… කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, නත්ථි තස්ස රාගො කාමරාගො කාමරාගපරියුට්ඨානං…පෙ… කාමච්ඡන්දනීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ ¶ අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. කෙනට්ඨෙනාති? හන්ද හි මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති.

මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති? ආමන්තා. අත්ථි මාරකායිකානං දෙවතානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි මාරකායිකානං දෙවතානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි මාරකායිකානං දෙවතානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තී’’ති.

මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති? ආමන්තා. මාරකායිකා දෙවතා අත්තනො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්ති, අඤ්ඤෙසං අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං ¶ උපසංහරන්ති, තස්ස අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මාරකායිකා දෙවතා නෙව අත්තනො න අඤ්ඤෙසං න තස්ස අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි මාරකායිකා දෙවතා නෙව අත්තනො න අඤ්ඤෙසං න තස්ස අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තී’’ති.

මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති ¶ ? ආමන්තා. ලොමකූපෙහි උපසංහරන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

308. මාරකායිකා දෙවතා අරහතො අසුචිං සුක්කවිස්සට්ඨිං උපසංහරන්තීති? ආමන්තා. කිං කාරණාති? හන්ද හි විමතිං ගාහයිස්සාමාති. අත්ථි අරහතො විමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො විමතීති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො සත්ථරි විමති, ධම්මෙ විමති, සඞ්ඝෙ විමති, සික්ඛාය විමති, පුබ්බන්තෙ විමති, අපරන්තෙ විමති, පුබ්බන්තාපරන්තෙ විමති, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි ¶ අරහතො සත්ථරි විමති, ධම්මෙ විමති, සඞ්ඝෙ විමති, සික්ඛාය විමති, පුබ්බන්තෙ විමති, අපරන්තෙ විමති ¶ , පුබ්බන්තාපරන්තෙ විමති, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමතීති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො සත්ථරි විමති…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො විමතී’’ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස විමති, අත්ථි තස්ස සත්ථරි විමති…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමතීති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො විමති, අත්ථි තස්ස ¶ සත්ථරි විමති…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො විමති, නත්ථි තස්ස සත්ථරි විමති…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ¶ ධම්මෙසු විමතීති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස විමති, නත්ථි තස්ස සත්ථරි විමති…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු විමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි කිස්ස නිස්සන්දොති? අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දොති. අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දොති? ආමන්තා. යෙ කෙචි අසන්ති පිවන්ති ඛාදන්ති සායන්ති, සබ්බෙසංයෙව අත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යෙ කෙචි අසන්ති පිවන්ති ඛාදන්ති සායන්ති, සබ්බෙසංයෙව අත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. දාරකා අසන්ති පිවන්ති ඛාදන්ති සායන්ති, අත්ථි දාරකානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පණ්ඩකා අසන්ති පිවන්ති ඛාදන්ති සායන්ති, අත්ථි පණ්ඩකානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දෙවා අසන්ති පිවන්ති ඛාදන්ති සායන්ති, අත්ථි දෙවතානං අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

309. අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දොති? ආමන්තා. අත්ථි තස්ස ආසයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො ¶ උච්චාරපස්සාවො අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දො, අත්ථි තස්ස ආසයොති ¶ ? ආමන්තා. අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස ¶ නිස්සන්දො, අත්ථි තස්ස ආසයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දො, නත්ථි තස්ස ආසයොති? ආමන්තා. අරහතො උච්චාරපස්සාවො අසිතපීතඛායිතසායිතස්ස නිස්සන්දො, නත්ථි තස්ස ආසයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

310. අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. අරහා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය [මෙථුනං ධම්මං උප්පාදෙය්ය (සී. ස්යා.)], පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්යාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, පුථුජ්ජනො මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය, පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, අරහා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය, පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, න ච අරහා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය, පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, න ච පුථුජ්ජනො මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය ¶ , පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං ¶ අනුප්පාදධම්මොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො ¶ රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො… මානො පහීනො… දිට්ඨි පහීනා… විචිකිච්ඡා පහීනා… ථිනං පහීනං… උද්ධච්චං පහීනං… අහිරිකං පහීනං…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

311. අත්ථි ¶ අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

අත්ථි ¶ අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගප්පහානාය සතිපට්ඨානා භාවිතා…පෙ… සම්මප්පධානා භාවිතා… ඉද්ධිපාදා භාවිතා… ඉන්ද්රියා භාවිතා… බලා භාවිතා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගප්පහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො ¶ ¶ පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං ¶ පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං, සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො කතකරණීයො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං ¶ , නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

312. අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨි, පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා ¶ . පරධම්මකුසලස්ස ¶ අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලො ¶ අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලො ¶ අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං ¶ සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. සධම්මකුසලො ¶ අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

313. අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යෙ තෙ [යෙ කෙචි (සී.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛූ පුථුජ්ජනා සීලසම්පන්නා සතා සම්පජානා නිද්දං ඔක්කමන්ති, තෙසං අසුචි න මුච්චති. යෙපි තෙ, භික්ඛවෙ, බාහිරකා ඉසයො කාමෙසු වීතරාගා, තෙසම්පි අසුචි න මුච්චති. අට්ඨානමෙතං, භික්ඛවෙ, අනවකාසො යං අරහතො අසුචි මුච්චෙය්යා’’ති [මහාව. 353 අත්ථතො සමානං; අ. නි. 5.210 පස්සිතබ්බං]. අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අසුචි සුක්කවිස්සට්ඨී’’ති.

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරූපහාරො’’ති? ආමන්තා. නනු අරහතො චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං පරෙ උපසංහරෙය්යුන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං පරෙ උපසංහරෙය්යුං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරූපහාරො’’ති.

අරහතො චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං පරෙ උපසංහරෙය්යුන්ති, අත්ථි අරහතො පරූපහාරොති? ආමන්තා. අරහතො සොතාපත්තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්තං වා පරෙ උපසංහරෙය්යුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

314. අත්ථි ¶ ¶ අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. නත්ථි අරහතො අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි ¶ පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං, අත්ථි තස්ස අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, අත්ථි තස්ස අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, නත්ථි තස්ස අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං ¶ , නත්ථි තස්ස අවිජ්ජා අවිජ්ජොඝො අවිජ්ජායොගො අවිජ්ජානුසයො අවිජ්ජාපරියුට්ඨානං අවිජ්ජාසංයොජනං අවිජ්ජානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. අරහා අඤ්ඤාණපකතො පාණං හනෙය්ය, අදින්නං ආදියෙය්ය, මුසා භණෙය්ය, පිසුණං භණෙය්ය, ඵරුසං භණෙය්ය, සම්ඵං පලපෙය්ය, සන්ධිං ඡින්දෙය්ය, නිල්ලොපං හරෙය්ය, එකාගාරියං කරෙය්ය, පරිපන්ථෙ තිට්ඨෙය්ය, පරදාරං ගච්ඡෙය්ය, ගාමඝාතං කරෙය්ය, නිගමඝාතං කරෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං, පුථුජ්ජනො අඤ්ඤාණපකතො පාණං ¶ හනෙය්ය, අදින්නං ආදියෙය්ය, මුසා භණෙය්ය…පෙ… ගාමඝාතං කරෙය්ය, නිගමඝාතං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, අරහා අඤ්ඤාණපකතො පාණං හනෙය්ය, අදින්නං ආදියෙය්ය…පෙ… ගාමඝාතං කරෙය්ය, නිගමඝාතං කරෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, න ච අරහා අඤ්ඤාණපකතො පාණං හනෙය්ය, අදින්නං ආදියෙය්ය…පෙ… ගාමඝාතං කරෙය්ය, නිගමඝාතං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං, න ච පුථුජ්ජනො අඤ්ඤාණපකතො පාණං හනෙය්ය, අදින්නං ආදියෙය්ය…පෙ… ගාමඝාතං කරෙය්ය, නිගමඝාතං කරෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි ¶ අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං, සික්ඛාය අඤ්ඤාණං, පුබ්බන්තෙ අඤ්ඤාණං, අපරන්තෙ අඤ්ඤාණං, පුබ්බන්තාපරන්තෙ අඤ්ඤාණං, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නත්ථි ¶ අරහතො සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං, සික්ඛාය අඤ්ඤාණං, පුබ්බන්තෙ අඤ්ඤාණං, අපරන්තෙ අඤ්ඤාණං, පුබ්බන්තාපරන්තෙ අඤ්ඤාණං, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං, අත්ථි තස්ස සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, අත්ථි තස්ස සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණං, නත්ථි තස්ස සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ¶ ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස අඤ්ඤාණං, නත්ථි තස්ස සත්ථරි අඤ්ඤාණං, ධම්මෙ අඤ්ඤාණං, සඞ්ඝෙ අඤ්ඤාණං…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

315. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගප්පහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො ¶ …පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා ¶ භාවිතාති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි ¶ අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා වීතරාගො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

316. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අඤ්ඤාණං, පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අඤ්ඤාණන්ති. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස ¶ අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි ¶ තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගප්පහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස ¶ අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පං පහීනං, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා ¶ භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අනොත්තප්පපහානාය බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා ¶ . සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො ¶ …පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස අඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

317. අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං [ජානතාහං (සී.), ජානත්වාහං (ස්යා. පී. ක.)], භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො නො අපස්සතො. කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති? ‘ඉති රූපං, ඉති රූපස්ස සමුදයො, ඉති රූපස්ස අත්ථඞ්ගමො, ඉති වෙදනා…පෙ… ඉති සඤ්ඤා… ඉති සඞ්ඛාරා… ඉති විඤ්ඤාණං, ඉති විඤ්ඤාණස්ස සමුදයො, ඉති විඤ්ඤාණස්ස අත්ථඞ්ගමො’ති – එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති [සං. නි. 3.101; ඉතිවු. 102; සං. නි. 5.1095]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං, භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො ¶ නො අපස්සතො. කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො ¶ හොති? ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති – භික්ඛවෙ, ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයො’ති – ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති, ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති – ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති, ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති – ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති [සං. නි. 5.1095]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බං, භික්ඛවෙ, අනභිජානං අපරිජානං අවිරාජයං අප්පජහං අභබ්බො දුක්ඛක්ඛයාය, සබ්බඤ්ච ඛො, භික්ඛවෙ, අභිජානං පරිජානං ¶ විරාජයං පජහං භබ්බො දුක්ඛක්ඛයායා’’ති [සං. නි. 4.26; ඉතිවු. 7 ඉතිවුත්තකෙපි]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

සක්කායදිට්ඨී විචිකිච්ඡිතඤ්ච,

ඡච්චාභිඨානානි අභබ්බ කාතු’’න්ති.

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං, භික්ඛවෙ, සමයෙ අරියසාවකස්ස විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි – ‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං සබ්බං තං නිරොධධම්ම’න්ති, සහ දස්සනුප්පාදා, භික්ඛවෙ, අරියසාවකස්ස තීණි සංයොජනානි පහීයන්ති – සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති? ආමන්තා. නනු අරහා ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං න ජානෙය්ය, මග්ගාමග්ගං න ජානෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමං න ජානෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං න ජානෙය්ය, මග්ගාමග්ගං ¶ න ජානෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමං න ජානෙය්ය, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණ’’න්ති.

අරහා ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං න ජානෙය්ය, මග්ගාමග්ගං න ජානෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමං න ජානෙය්යාති, අත්ථි අරහතො අඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. අරහා සොතාපත්තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්තං වා න ජානෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

318. අත්ථි ¶ ¶ අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි අරහතො විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස කඞ්ඛා, අත්ථි තස්ස විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා, අත්ථි තස්ස විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා, නත්ථි තස්ස විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස කඞ්ඛා, නත්ථි ¶ තස්ස විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡානීවරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා, සඞ්ඝෙ කඞ්ඛා, සික්ඛාය කඞ්ඛා, පුබ්බන්තෙ කඞ්ඛා, අපරන්තෙ කඞ්ඛා, පුබ්බන්තාපරන්තෙ කඞ්ඛා, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නත්ථි ¶ අරහතො සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස කඞ්ඛා, අත්ථි තස්ස සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා, අත්ථි තස්ස සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා, නත්ථි තස්ස සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස කඞ්ඛා, නත්ථි තස්ස සත්ථරි කඞ්ඛා, ධම්මෙ කඞ්ඛා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

319. අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා ¶ . නනු අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි ¶ අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං…පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා; නනු අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

320. අත්ථි ¶ අරහතො කඞ්ඛාති? සධම්මකුසලස්ස අරහතො ¶ අත්ථි කඞ්ඛා, පරධම්මකුසලස්ස ¶ අරහතො නත්ථි කඞ්ඛාති. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි කඞ්ඛාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි කඞ්ඛාති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං…පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය ¶ මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො ¶ …පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං…පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… මොහප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? ආමන්තා. සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස කඞ්ඛාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

321. අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං, භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො නො ¶ අපස්සතො! කිඤ්ච, භික්ඛවෙ ¶ , ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති ¶ ? ‘ඉති රූපං’…පෙ… ‘ඉති විඤ්ඤාණස්ස අත්ථඞ්ගමො’ති – එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං, භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො නො අපස්සතො! කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති? ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති. එවං ඛො ¶ , භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බං, භික්ඛවෙ, අනභිජානං අපරිජානං අවිරාජයං අප්පජහං අභබ්බො දුක්ඛක්ඛයාය; සබ්බඤ්ච ඛො, භික්ඛවෙ, අභිජානං පරිජානං විරාජයං පජහං භබ්බො දුක්ඛක්ඛයායා’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සහාවස්ස දස්සනසම්පදාය ¶ …පෙ… ඡච්චාභිඨානානි අභබ්බ කාතු’’න්ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං, භික්ඛවෙ, සමයෙ අරියසාවකස්ස විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි ¶ – ‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං සබ්බං තං නිරොධධම්ම’න්ති, සහ දස්සනුප්පාදා, භික්ඛවෙ, අරියසාවකස්ස තීණි සංයොජනානි පහීයන්ති – සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසො’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

සූරියොව [සුරියොව (සී. ස්යා. කං. පී.)] ඔභාසයමන්තලික්ඛන්ති [මහාව. 3; උදා. 3].

ඣායිනො ¶ [යෙ ඣායිනො (උදානෙ)] තා පජහන්ති සබ්බා,

ආතාපිනො ¶ බ්රහ්මචරියං චරන්තාති [උදා. 47 උදානෙපි].

‘‘යෙ කඞ්ඛාසමතික්කන්තා, කඞ්ඛාභූතෙසු පාණිසු;

අසංසයා විසංයුත්තා, තෙසු දින්නං මහප්ඵලන්ති.

නිත්ථිණ්ණඔඝං [නිතිණ්ණඔඝං (සී. ක.), නිත්තිණ්ණඔඝං (ස්යා. කං.)] විචිකිච්ඡඡින්නං,

බුද්ධං නමස්සාම ජිනං ජනින්දා’’ති [දී. නි. 2.354].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති? ආමන්තා. නනු අරහා ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තෙ කඞ්ඛෙය්ය, මග්ගාමග්ගෙ කඞ්ඛෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමෙ කඞ්ඛෙය්යා’’ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තෙ කඞ්ඛෙය්ය, මග්ගාමග්ගෙ කඞ්ඛෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමෙ කඞ්ඛෙය්ය; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො කඞ්ඛා’’ති.

අරහා ¶ ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තෙ කඞ්ඛෙය්ය, මග්ගාමග්ගෙ කඞ්ඛෙය්ය, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමෙ කඞ්ඛෙය්යාති, අත්ථි අරහතො කඞ්ඛාති? ආමන්තා. අරහා සොතාපත්තිඵලෙ වා සකදාගාමිඵලෙ වා අනාගාමිඵලෙ වා අරහත්තෙ වා කඞ්ඛෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

322. අත්ථි ¶ අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා ¶ . අරහා පරනෙය්යො පරපත්තියො පරපච්චයො පරපටිබද්ධභූ, න ජානාති න පස්සති සම්මූළ්හො අසම්පජානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු අරහා න පරනෙය්යො න පරපත්තියො න පරපච්චයො න පරපටිබද්ධභූ ජානාති පස්සති අසම්මූළ්හො සම්පජානොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා න පරනෙය්යො න පරපත්තියො න පරපච්චයො න පරපටිබද්ධභූ, ජානාති පස්සති අසම්මූළ්හො සම්පජානො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි ¶ පුථුජ්ජනස්ස පරවිතාරණා, සො ච පරනෙය්යො පරපත්තියො පරපච්චයො පරපටිබද්ධභූ, න ජානාති න පස්සති සම්මූළ්හො අසම්පජානොති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා, සො ච පරනෙය්යො පරපත්තියො පරපච්චයො පරපටිබද්ධභූ, න ජානාති න පස්සති සම්මූළ්හො අසම්පජානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා, සො ච න පරනෙය්යො න පරපත්තියො න පරපච්චයො න පරපටිබද්ධභූ, ජානාති පස්සති අසම්මූළ්හො සම්පජානොති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස පරවිතාරණා, සො ච න පරනෙය්යො න පරපත්තියො න පරපච්චයො න පරපටිබද්ධභූ, ජානාති පස්සති අසම්මූළ්හො සම්පජානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා, සඞ්ඝෙ පරවිතාරණා, සික්ඛාය ¶ පරවිතාරණා, පුබ්බන්තෙ පරවිතාරණා, අපරන්තෙ පරවිතාරණා, පුබ්බන්තාපරන්තෙ පරවිතාරණා, ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි අරහතො සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදපච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස පරවිතාරණා, අත්ථි තස්ස සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා, අත්ථි තස්ස සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා, නත්ථි තස්ස සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? ආමන්තා. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ¶ පරවිතාරණා, නත්ථි තස්ස සත්ථරි පරවිතාරණා, ධම්මෙ පරවිතාරණා…පෙ… ඉදප්පච්චයතාපටිච්චසමුප්පන්නෙසු ¶ ධම්මෙසු පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

323. අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු ¶ අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං…පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… නනු ¶ අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

324. අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි පරවිතාරණා, පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි පරවිතාරණාති. සධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි පරවිතාරණාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො අත්ථි පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි පරවිතාරණාති? ආමන්තා ¶ . සධම්මකුසලස්ස අරහතො නත්ථි පරවිතාරණාති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ….

සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, අත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො…පෙ… මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං ¶ …පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? ආමන්තා. පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, අත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරධම්මකුසලස්ස ¶ අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? ආමන්තා. සධම්මකුසලස්ස අරහතො රාගො පහීනො, නත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

පරධම්මකුසලස්ස අරහතො දොසො පහීනො, මොහො පහීනො…පෙ… අනොත්තප්පං පහීනං…පෙ… රාගප්පහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… දොසප්පහානාය…පෙ… අනොත්තප්පපහානාය ¶ මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතා…පෙ… පරධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො ¶ වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? ආමන්තා. සධම්මකුසලො අරහා වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, නත්ථි තස්ස පරවිතාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

325. අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං, භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො නො අපස්සතො! කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති? ‘ඉති රූපං’…පෙ… ‘ඉති විඤ්ඤාණස්ස අත්ථඞ්ගමො’ති – එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ජානතොහං, භික්ඛවෙ, පස්සතො ආසවානං ඛයං වදාමි, නො අජානතො නො අපස්සතො! කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, ජානතො කිං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති? ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති – භික්ඛවෙ, ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො ¶ හොති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයො’ති…පෙ… ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති…පෙ… ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති – ජානතො පස්සතො ආසවානං ඛයො හොති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, ජානතො එවං පස්සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං ¶ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බං, භික්ඛවෙ, අනභිජානං අපරිජානං අවිරාජයං අප්පජහං අභබ්බො දුක්ඛක්ඛයාය; සබ්බඤ්ච ඛො, භික්ඛවෙ, අභිජානං පරිජානං විරාජයං පජහං භබ්බො දුක්ඛක්ඛයායා’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සහාවස්ස දස්සනසම්පදාය…පෙ… ඡච්චාභිඨානානි අභබ්බ කාතු’’න්ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන ¶ හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි ¶ අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං, භික්ඛවෙ, සමයෙ අරියසාවකස්ස විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි – ‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං, සබ්බං තං නිරොධධම්ම’න්ති, සහ දස්සනුප්පාදා, භික්ඛවෙ, අරියසාවකස්ස තීණි සංයොජනානි පහීයන්ති – සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසො’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘නාහං සහිස්සාමි [ගමිස්සාමි (සී. ස්යා. ක.), සමීහාමි (පී.)] පමොචනාය,

කථඞ්කථිං ධොතක කඤ්චි [කිඤ්චි (ක.)] ලොකෙ;

එවං තුවං ඔඝමිමං තරෙසී’’ති [සු. නි. 1070 සුත්තනිපාතෙ; චූළනි. 33 ධොතකමාණවපුච්ඡානිද්දෙස].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති? ආමන්තා. නනු අරහතො ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං පරෙ විතාරෙය්යුං, මග්ගාමග්ගං පරෙ විතාරෙය්යුං, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමං පරෙ විතාරෙය්යුන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං පරෙ විතාරෙය්යුං, මග්ගාමග්ගං පරෙ විතාරෙය්යුං, තිණකට්ඨවනප්පතීනං ¶ නාමං පරෙ විතාරෙය්යුං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අරහතො පරවිතාරණා’’ති.

අරහතො ඉත්ථිපුරිසානං නාමගොත්තං පරෙ විතාරෙය්යුං, මග්ගාමග්ගං පරෙ විතාරෙය්යුං, තිණකට්ඨවනප්පතීනං නාමං පරෙ විතාරෙය්යුන්ති, අත්ථි අරහතො පරවිතාරණාති? ආමන්තා. අරහතො සොතාපත්තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්තං වා පරෙ විතාරෙය්යුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

326. සමාපන්නස්ස ¶ ¶ අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ සමාපන්නානං අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සබ්බදා සමාපන්නානං අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස ¶ අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සබ්බෙසං සමාපන්නානං අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සබ්බසමාපත්තීසු අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සමාපන්නස්ස අත්ථි කායභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස ¶ නත්ථි කායභෙදොති? ආමන්තා. සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වාචා, අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සමාපන්නස්ස අත්ථි කායො, අත්ථි කායභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි කායො, නත්ථි කායභෙදොති? ආමන්තා. සමාපන්නස්ස අත්ථි වාචා, නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

327. දුක්ඛන්ති ¶ ජානන්තො දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. සමුදයොති ජානන්තො සමුදයොති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දුක්ඛන්ති ජානන්තො දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. නිරොධොති ජානන්තො නිරොධොති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දුක්ඛන්ති ජානන්තො දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. මග්ගොති ජානන්තො මග්ගොති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයොති ¶ ¶ ජානන්තො න ච සමුදයොති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. දුක්ඛන්ති ජානන්තො න ච දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නිරොධොති ජානන්තො න ච නිරොධොති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. දුක්ඛන්ති ජානන්තො න ච දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගොති ජානන්තො න ච මග්ගොති වාචං භාසතීති? ආමන්තා. දුක්ඛන්ති ජානන්තො න ච දුක්ඛන්ති වාචං භාසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

328. සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා ¶ . ඤාණං කිංගොචරන්ති? ඤාණං සච්චගොචරන්ති. සොතං සච්චගොචරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. සොතං කිං ගොචරන්ති? සොතං සද්දගොචරන්ති. ඤාණං සද්දගොචරන්ති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ.

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො ඤාණං සච්චගොචරං, සොතං සද්දගොචරන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි ඤාණං සච්චගොචරං, සොතං සද්දගොචරං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො ඤාණං සච්චගොචරං, සොතං සද්දගොචරන්ති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං, ද්වින්නං වෙදනානං, ද්වින්නං සඤ්ඤානං, ද්වින්නං චෙතනානං, ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

329. සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. පථවීකසිණං සමාපත්තිං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ආපොකසිණං…පෙ… තෙජොකසිණං… වායොකසිණං… නීලකසිණං… පීතකසිණං… ලොහිතකසිණං… ඔදාතකසිණං… ආකාසානඤ්චායතනං ¶ … විඤ්ඤාණඤ්චායතනං… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං…පෙ… නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පථවීකසිණං ¶ සමාපත්තිං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. හඤ්චි පථවීකසිණං සමාපත්තිං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

ආපොකසිණං ¶ … තෙජොකසිණං… වායොකසිණං… නීලකසිණං… පීතකසිණං… ලොහිතකසිණං… ඔදාතකසිණං… ආකාසානඤ්චායතනං ¶ … විඤ්ඤාණඤ්චායතනං… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං… නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. හඤ්චි නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකියසමාපත්තිං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකියං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකියං දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකියං සමාපත්තිං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකියං සමාපත්තිං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

ලොකියං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි ලොකියං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

ලොකියං ¶ දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකියං චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස ¶ අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

330. ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකියං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකියං දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකියං ¶ පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකියං දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

331. ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං දුතියං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං දුතියං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා ¶ . ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං දුතියං ඣානං… තතියං ඣානං… චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති ¶ ? ආමන්තා. ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස නත්ථි වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

332. න වත්තබ්බං – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති? ආමන්තා. නනු විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති? ආමන්තා. හඤ්චි විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති [අත්ථි විතක්කවිචාරා (ස්යා.) එවමුපරිපි], අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා. පථවීකසිණං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විතක්කවිචාරා ¶ වචීසඞ්ඛාරා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා ¶ . ආපොකසිණං… තෙජොකසිණං… වායොකසිණං… නීලකසිණං… පීතකසිණං… ලොහිතකසිණං… ඔදාතකසිණං පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති? ආමන්තා. නනු විතක්කසමුට්ඨානා වාචා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති? ආමන්තා. හඤ්චි විතක්කසමුට්ඨානා වාචා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

විතක්කසමුට්ඨානා වාචා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා. සඤ්ඤාසමුට්ඨානා වාචා වුත්තා භගවතා – ‘‘දුතියං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි සඤ්ඤා, අත්ථි තස්ස විතක්කවිචාරා’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විතක්කසමුට්ඨානා ¶ වාචා වුත්තා භගවතා – ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස අත්ථි විතක්කවිචාරා’’ති, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා. සඤ්ඤාසමුට්ඨානා වාචා වුත්තා භගවතා – තතියං ඣානං…පෙ… චතුත්ථං ඣානං… ආකාසානඤ්චායතනං… විඤ්ඤාණඤ්චායතනං… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස අත්ථි සඤ්ඤා, අත්ථි තස්ස විතක්කවිචාරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

333. සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. නනු ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස වාචා නිරුද්ධා හොතී’’ති [සං. නි. 4.259, 263]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි ‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස වාචා නිරුද්ධා හොතී’’ති, අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස වාචා නිරුද්ධා හොතී’’ති [සං. නි. 4.259, 263], අත්ථෙව සුත්තන්තොති, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා. ‘‘දුතියං ඣානං සමාපන්නස්ස විතක්කවිචාරා නිරුද්ධා හොන්තී’’ති [සං. නි. 4.259, 263], අත්ථෙව සුත්තන්තොති, අත්ථි තස්ස විතක්කවිචාරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

‘‘පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස වාචා නිරුද්ධා හොතී’’ති [සං. නි. 4.259, 263], අත්ථෙව සුත්තන්තොති, අත්ථි තස්ස වචීභෙදොති? ආමන්තා. ‘‘තතියං ඣානං සමාපන්නස්ස ¶ පීති නිරුද්ධා හොති, චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස අස්සාසපස්සාසා නිරුද්ධා හොන්ති, ආකාසානඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස රූපසඤ්ඤා නිරුද්ධා හොති, විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස ආකාසානඤ්චායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හොති, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස විඤ්ඤාණඤ්චායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හොති, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හොති, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස සඤ්ඤා ච වෙදනා ච නිරුද්ධා හොන්තී’’ති [සං. නි. 4.259, 263; අ. නි. 9.31; දී. නි. 3.344], අත්ථෙව සුත්තන්තොති, අත්ථි තස්ස සඤ්ඤා ච වෙදනා චාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති? ආමන්තා. නනු පඨමස්ස ඣානස්ස සද්දො කණ්ඩකො [කණ්ටකො (ස්යා.) අ. නි. 10.72] වුත්තො භගවතාති [අ. නි. 10.72 කණ්ටකසුත්තං නිස්සාය පුච්ඡති]? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ පඨමස්ස ඣානස්ස සද්දො කණ්ටකො වුත්තො භගවතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති.

පඨමස්ස ¶ ඣානස්ස සද්දො කණ්ටකො වුත්තො භගවතාති, සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති? ආමන්තා. දුතියස්ස ¶ ඣානස්ස විතක්කවිචාරා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… තතියස්ස ඣානස්ස පීති කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… චතුත්ථස්ස ඣානස්ස අස්සාසපස්සාසා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා [අ. නි. 10.72] … ආකාසානඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස රූපසඤ්ඤා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස ආකාසානඤ්චායතනසඤ්ඤා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස විඤ්ඤාණඤ්චායතනසඤ්ඤා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසඤ්ඤා කණ්ටකො වුත්තො භගවතා… සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස සඤ්ඤා ච වෙදනා ච කණ්ටකො වුත්තො භගවතා [අ. නි. 10.72], අත්ථි තස්ස සඤ්ඤා ච වෙදනා චාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදො’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සිඛිස්ස, ආනන්ද, භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස අභිභූ නාම සාවකො බ්රහ්මලොකෙ ඨිතො දසසහස්සිලොකධාතුං සරෙන විඤ්ඤාපෙසි –

‘ආරබ්භථ ¶ නික්කමථ, යුඤ්ජථ බුද්ධසාසනෙ;

ධුනාථ මච්චුනො සෙනං, නළාගාරංව කුඤ්ජරො.

‘යො ¶ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ, අප්පමත්තො විහස්සති [විහෙස්සති (සී. ස්යා. කං.) විහරිස්සති (ක.)];

පහාය ජාතිසංසාරං, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සතී’’’ති [අ. නි. 1 තිකනිපාතෙ; සං. නි. 1.285].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි සමාපන්නස්ස අත්ථි වචීභෙදොති.

334. දුක්ඛාහාරො ¶ මග්ගඞ්ගං මග්ගපරියාපන්නන්ති? ආමන්තා ¶ . යෙ කෙචි දුක්ඛන්ති වාචං භාසන්ති, සබ්බෙ තෙ මග්ගං භාවෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

යෙ කෙචි දුක්ඛන්ති වාචං භාසන්ති, සබ්බෙ තෙ මග්ගං භාවෙන්තීති? ආමන්තා. බාලපුථුජ්ජනා දුක්ඛන්ති වාචං භාසන්ති, බාලපුථුජ්ජනා මග්ගං භාවෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. මාතුඝාතකො… පිතුඝාතකො… අරහන්තඝාතකො… රුහිරුප්පාදකො [ලොහිතුප්පාදකො (සී. ක.) අඤ්ඤට්ඨානෙසු පන රුහිරුප්පාදකොත්වෙව දිස්සති] … සඞ්ඝභෙදකො දුක්ඛන්ති වාචං භාසති, සඞ්ඝභෙදකො මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

335. එකං ¶ චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. උපඩ්ඪදිවසො උප්පාදක්ඛණො, උපඩ්ඪදිවසො වයක්ඛණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

එකං ¶ චිත්තං ද්වෙ දිවසෙ තිට්ඨතීති? ආමන්තා. දිවසො උප්පාදක්ඛණො, දිවසො වයක්ඛණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

එකං චිත්තං චත්තාරො දිවසෙ තිට්ඨති… අට්ඨ දිවසෙ තිට්ඨති… දස දිවසෙ තිට්ඨති… වීසති දිවසෙ තිට්ඨති… මාසං තිට්ඨති… ද්වෙ මාසෙ තිට්ඨති… චත්තාරො මාසෙ තිට්ඨති… අට්ඨ මාසෙ ¶ තිට්ඨති… දස මාසෙ තිට්ඨති… සංවච්ඡරං තිට්ඨති… ද්වෙ වස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරි වස්සානි තිට්ඨති… අට්ඨ වස්සානි තිට්ඨති… දස වස්සානි තිට්ඨති… වීසති වස්සානි තිට්ඨති… තිංස වස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරීස වස්සානි තිට්ඨති… පඤ්ඤාස වස්සානි තිට්ඨති… වස්සසතං තිට්ඨති… ද්වෙ වස්සසතානි ¶ තිට්ඨති… චත්තාරි වස්සසතානි තිට්ඨති… පඤ්ච වස්සසතානි තිට්ඨති… වස්සසහස්සං තිට්ඨති… ද්වෙ වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරි වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… අට්ඨ වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… සොළස වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… කප්පං තිට්ඨති… ද්වෙ කප්පෙ තිට්ඨති… චත්තාරො කප්පෙ තිට්ඨති… අට්ඨ කප්පෙ තිට්ඨති… සොළස කප්පෙ තිට්ඨති… බාත්තිංස කප්පෙ තිට්ඨති… චතුසට්ඨි කප්පෙ තිට්ඨති… පඤ්ච කප්පසතානි තිට්ඨති… කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… ද්වෙ කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරි කප්පසහස්සානි ¶ තිට්ඨති… අට්ඨ කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… සොළස කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… වීසති කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරීස කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… සට්ඨි කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… චතුරාසීති කප්පසහස්සානි තිට්ඨතීති? ආමන්තා. ද්වෙචත්තාරීස කප්පසහස්සානි උප්පාදක්ඛණො, ද්වෙචත්තාරීස කප්පසහස්සානි වයක්ඛණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

එකං චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. අත්ථඤ්ඤෙ ධම්මා එකාහං බහුම්පි උප්පජ්ජිත්වා නිරුජ්ඣන්තීති? ආමන්තා. තෙ ධම්මා චිත්තෙන ලහුපරිවත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

තෙ ධම්මා චිත්තෙන ලහුපරිවත්තාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘නාහං, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤං එකධම්මම්පි සමනුපස්සාමි එවං ලහුපරිවත්තං යථයිදං චිත්තං. යාවඤ්චිදං, භික්ඛවෙ, උපමාපි න සුකරා යාව ලහුපරිවත්තං චිත්ත’’න්ති [අ. නි. 1.48]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘තෙ ධම්මා චිත්තෙන ලහුපරිවත්තා’’ති.

තෙ ¶ ධම්මා චිත්තෙන ලහුපරිවත්තාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, මක්කටො ¶ අරඤ්ඤෙ පවනෙ චරමානො සාඛං ගණ්හති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං ගණ්හති, තං මුඤ්චිත්වා අඤ්ඤං ගණ්හති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, යමිදං [යදිදං (බහූසු)] වුච්චති චිත්තං ඉතිපි මනො ඉතිපි විඤ්ඤාණං ඉතිපි තං රත්තියා ච දිවසස්ස ච අඤ්ඤදෙව උප්පජ්ජති ¶ අඤ්ඤං නිරුජ්ඣතී’’ති [සං. නි. 2.61]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘තෙ ධම්මා චිත්තෙන ලහුපරිවත්තා’’ති.

336. එකං ¶ චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං දිවසං තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සොතවිඤ්ඤාණං…පෙ… ඝානවිඤ්ඤාණං… ජිව්හාවිඤ්ඤාණං… කායවිඤ්ඤාණං… අකුසලං චිත්තං… රාගසහගතං… දොසසහගතං… මොහසහගතං… මානසහගතං… දිට්ඨිසහගතං… විචිකිච්ඡාසහගතං… ථිනසහගතං… උද්ධච්චසහගතං… අහිරිකසහගතං… අනොත්තප්පසහගතං චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකං චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. යෙනෙව චිත්තෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති, තෙනෙව චිත්තෙන සොතෙන සද්දං සුණාති…පෙ… ඝානෙන ගන්ධං ඝායති… ජිව්හාය රසං සායති… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසති… මනසා ධම්මං විජානාති…පෙ… යෙනෙව චිත්තෙන මනසා ධම්මං විජානාති, තෙනෙව චිත්තෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති…පෙ… සොතෙන සද්දං සුණාති… ඝානෙන ගන්ධං ඝායති… ජිව්හාය රසං සායති…පෙ… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකං චිත්තං දිවසං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. යෙනෙව චිත්තෙන අභික්කමති, තෙනෙව චිත්තෙන පටික්කමති; යෙනෙව චිත්තෙන පටික්කමති, තෙනෙව චිත්තෙන අභික්කමති; යෙනෙව චිත්තෙන ආලොකෙති, තෙනෙව චිත්තෙන විලොකෙති; යෙනෙව ¶ චිත්තෙන විලොකෙති, තෙනෙව චිත්තෙන ආලොකෙති; යෙනෙව චිත්තෙන සමිඤ්ජෙති, තෙනෙව චිත්තෙන පසාරෙති ¶ ; යෙනෙව චිත්තෙන පසාරෙති, තෙනෙව චිත්තෙන සමිඤ්ජෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

337. ආකාසානඤ්චායතනූපගානං ¶ දෙවානං එකං චිත්තං යාවතායුකං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. මනුස්සානං එකං චිත්තං යාවතායුකං තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං එකං චිත්තං යාවතායුකං තිට්ඨතීති? ආමන්තා. චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං…පෙ… තාවතිංසානං දෙවානං… යාමානං දෙවානං… තුසිතානං දෙවානං… නිම්මානරතීනං දෙවානං… පරනිම්මිතවසවත්තීනං දෙවානං… බ්රහ්මපාරිසජ්ජානං දෙවානං… බ්රහ්මපුරොහිතානං දෙවානං… මහාබ්රහ්මානං දෙවානං… පරිත්තාභානං දෙවානං… අප්පමාණාභානං දෙවානං… ආභස්සරානං දෙවානං… පරිත්තසුභානං දෙවානං… අප්පමාණසුභානං දෙවානං… සුභකිණ්හානං දෙවානං ¶ … වෙහප්ඵලානං දෙවානං… අවිහානං දෙවානං… අතප්පානං දෙවානං… සුදස්සානං දෙවානං… සුදස්සීනං දෙවානං… අකනිට්ඨානං දෙවානං එකං චිත්තං යාවතායුකං තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං වීසති කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං, ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං එකං චිත්තං වීසති කප්පසහස්සානි තිට්ඨතීති? ආමන්තා. මනුස්සානං වස්සසතං ආයුප්පමාණං, මනුස්සානං එකං චිත්තං වස්සසතං තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආකාසානඤ්චායතනූපගානං ¶ දෙවානං වීසති කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං, ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං එකං චිත්තං වීසති කප්පසහස්සානි තිට්ඨතීති? ආමන්තා. චාතුමහාරාජිකානං ¶ දෙවානං පඤ්ච වස්සසතානි ආයුප්පමාණං, චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං එකං චිත්තං පඤ්ච වස්සසතානි තිට්ඨති… වස්සසහස්සං තිට්ඨති… ද්වෙ වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරි වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… අට්ඨ වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… සොළස වස්සසහස්සානි තිට්ඨති… කප්පස්ස තතියභාගං තිට්ඨති… උපඩ්ඪකප්පං තිට්ඨති… එකං කප්පං තිට්ඨති… ද්වෙ කප්පෙ තිට්ඨති… චත්තාරො කප්පෙ තිට්ඨති… අට්ඨ කප්පෙ තිට්ඨති… සොළස කප්පෙ තිට්ඨති… බාත්තිංස කප්පෙ තිට්ඨති… චතුසට්ඨි කප්පෙ තිට්ඨති… පඤ්ච කප්පසතානි තිට්ඨති… කප්පසහස්සං තිට්ඨති… ද්වෙ කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… චත්තාරි කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… අට්ඨ කප්පසහස්සානි තිට්ඨති… අකනිට්ඨානං දෙවානං සොළස කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං, අකනිට්ඨානං දෙවානං එකං චිත්තං සොළස කප්පසහස්සානි තිට්ඨතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආකාසානඤ්චායතනූපගානං ¶ දෙවානං චිත්තං මුහුත්තං මුහුත්තං උප්පජ්ජති මුහුත්තං මුහුත්තං නිරුජ්ඣතීති? ආමන්තා. ආකාසානඤ්චායතනූපගා දෙවා මුහුත්තං මුහුත්තං චවන්ති මුහුත්තං මුහුත්තං උප්පජ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං එකං චිත්තං යාවතායුකං තිට්ඨතීති ¶ ? ආමන්තා. ආකාසානඤ්චායතනූපගා දෙවා යෙනෙව චිත්තෙන උප්පජ්ජන්ති, තෙනෙව චිත්තෙන චවන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

338. සබ්බෙ ¶ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. නනු අත්ථි සුඛා වෙදනා, කායිකං සුඛං, චෙතසිකං සුඛං ¶ , දිබ්බං සුඛං, මානුසකං සුඛං, ලාභසුඛං, සක්කාරසුඛං, යානසුඛං, සයනසුඛං, ඉස්සරියසුඛං, ආධිපච්චසුඛං, ගිහිසුඛං, සාමඤ්ඤසුඛං, සාසවං සුඛං, අනාසවං සුඛං, උපධිසුඛං, නිරූපධිසුඛං, සාමිසං සුඛං, නිරාමිසං සුඛං, සප්පීතිකං සුඛං, නිප්පීතිකං සුඛං, ඣානසුඛං, විමුත්තිසුඛං, කාමසුඛං, නෙක්ඛම්මසුඛං, විවෙකසුඛං, උපසමසුඛං, සම්බොධසුඛන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි සුඛා වෙදනා…පෙ… සම්බොධසුඛං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. සබ්බෙ සඞ්ඛාරා දුක්ඛා වෙදනා කායිකං දුක්ඛං චෙතසිකං දුක්ඛං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සඋපායාසාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බං, භික්ඛවෙ, ආදිත්තං! කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, සබ්බං ආදිත්තං? චක්ඛුං, භික්ඛවෙ, ආදිත්තං, රූපා ආදිත්තා, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ¶ ආදිත්තං, චක්ඛුසම්ඵස්සො ආදිත්තො; යමිදං [යම්පිදං (සං. නි. 4.28)] චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි ආදිත්තං. කෙන ආදිත්තං? ‘රාගග්ගිනා දොසග්ගිනා මොහග්ගිනා ආදිත්තං, ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි ¶ දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි ආදිත්ත’න්ති වදාමි. සොතං ආදිත්තං, සද්දා ආදිත්තා…පෙ… ඝානං ආදිත්තං, ගන්ධා ආදිත්තා…පෙ… ජිව්හා ආදිත්තා, රසා ආදිත්තා…පෙ… කායො ආදිත්තො, ඵොට්ඨබ්බා ආදිත්තා…පෙ… මනො ආදිත්තො, ධම්මා ආදිත්තා, මනොවිඤ්ඤාණං ආදිත්තං, මනොසම්ඵස්සො ආදිත්තො; යමිදං මනොසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි ආදිත්තං. කෙන ආදිත්තං? ‘රාගග්ගිනා දොසග්ගිනා මොහග්ගිනා ආදිත්තං, ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි ආදිත්ත’න්ති වදාමී’’ති [මහාව. 54; සං. නි. 4.28]. අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන ¶ හි වත්තබ්බං [තෙන හි (සී. ස්යා.), තෙන හි න වත්තබ්බං (ක.)] – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, කාමගුණා! කතමෙ පඤ්ච? චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යා රූපා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා, සොතවිඤ්ඤෙය්යා සද්දා…පෙ… ඝානවිඤ්ඤෙය්යා ගන්ධා… ජිව්හාවිඤ්ඤෙය්යා රසා… කායවිඤ්ඤෙය්යා ඵොට්ඨබ්බා ඉට්ඨා කන්තා ¶ මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච කාමගුණා’’ති [ම. නි. 1.166; සං. නි. 4.268]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ලාභා වො, භික්ඛවෙ, සුලද්ධං වො, භික්ඛවෙ, ඛණො වො පටිලද්ධො [පටිවිද්ධො (බහූසු)] බ්රහ්මචරියවාසාය! දිට්ඨා මයා, භික්ඛවෙ, ඡ ඵස්සායතනිකා නාම නිරයා. තත්ථ යං කිඤ්චි චක්ඛුනා රූපං පස්සති, අනිට්ඨරූපඤ්ඤෙව පස්සති නො ඉට්ඨරූපං, අකන්තරූපඤ්ඤෙව පස්සති නො කන්තරූපං, අමනාපරූපඤ්ඤෙව පස්සති නො මනාපරූපං. යං කිඤ්චි සොතෙන සද්දං සුණාති…පෙ… ඝානෙන ගන්ධං ඝායති… ජිව්හාය රසං සායති… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසති… මනසා ධම්මං විජානාති, අනිට්ඨරූපඤ්ඤෙව විජානාති නො ඉට්ඨරූපං, අකන්තරූපඤ්ඤෙව විජානාති නො කන්තරූපං, අමනාපරූපඤ්ඤෙව විජානාති නො මනාපරූප’’න්ති [සං. නි. 4.135]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි වත්තබ්බං [තෙන හි න වත්තබ්බං (ස්යා. ක.)] – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

සබ්බෙ ¶ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ලාභා වො, භික්ඛවෙ, සුලද්ධං වො, භික්ඛවෙ, ඛණො වො පටිලද්ධො බ්රහ්මචරියවාසාය! දිට්ඨා මයා, භික්ඛවෙ, ඡ ඵස්සායතනිකා ¶ නාම සග්ගා. තත්ථ යං කිඤ්චි චක්ඛුනා රූපං පස්සති, ඉට්ඨරූපඤ්ඤෙව ¶ පස්සති නො අනිට්ඨරූපං, කන්තරූපඤ්ඤෙව පස්සති නො අකන්තරූපං, මනාපරූපඤ්ඤෙව පස්සති නො අමනාපරූපං. යං කිඤ්චි සොතෙන සද්දං සුණාති…පෙ… ඝානෙන ගන්ධං ඝායති… ජිව්හාය රසං සායති… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසති… මනසා ධම්මං විජානාති, ඉට්ඨරූපඤ්ඤෙව විජානාති නො අනිට්ඨරූපං, කන්තරූපඤ්ඤෙව විජානාති ¶ නො අකන්තරූපං, මනාපරූපඤ්ඤෙව විජානාති නො අමනාපරූප’’න්ති [සං. නි. 4.135]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති? ආමන්තා. නනු ‘‘යදනිච්චං තං දුක්ඛං [සං. නි. 3.15],’’ වුත්තං භගවතා, ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනිච්චා’’ති [ධ. ප. 277; ම. නි. 1.356]? ආමන්තා. හඤ්චි ‘‘යදනිච්චං තං දුක්ඛං,’’ වුත්තං භගවතා, ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනිච්චා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. දානං අනිට්ඨඵලං අකන්තඵලං අමනුඤ්ඤඵලං සෙචනකඵලං දුක්ඛුද්රයං දුක්ඛවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සීලං…පෙ… උපොසථො…පෙ… භාවනා…පෙ… බ්රහ්මචරියං අනිට්ඨඵලං අකන්තඵලං අමනුඤ්ඤඵලං සෙචනකඵලං දුක්ඛුද්රයං දුක්ඛවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නනු දානං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි දානං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකං, නො ¶ ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

නනු සීලං… උපොසථො… භාවනා… බ්රහ්මචරියං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි බ්රහ්මචරියං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

සබ්බෙ ¶ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘සුඛො විවෙකො තුට්ඨස්ස, සුතධම්මස්ස පස්සතො;

අබ්යාපජ්ජං සුඛං ලොකෙ, පාණභූතෙසු සංයමො.

‘‘සුඛා ¶ විරාගතා ලොකෙ, කාමානං සමතික්කමො;

අස්මිමානස්ස යො විනයො, එතං වෙ පරමං සුඛං [මහාව. 5; උදා. 11 උදානෙ ච].

‘‘තං සුඛෙන සුඛං පත්තං, අච්චන්තසුඛමෙව තං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, එතං වෙ පරමං සුඛ’’න්ති.

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනොධිං කත්වා කුක්කුළා’’ති.

339. අනුපුබ්බාභිසමයොති ¶ ? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන ¶ සොතාපත්තිමග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අනුපුබ්බෙන සොතාපත්තිමග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනුපුබ්බාභිසමයොති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන සකදාගාමිමග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අනුපුබ්බෙන සකදාගාමිමග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන සකදාගාමිඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනුපුබ්බාභිසමයොති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන අනාගාමිමග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අනුපුබ්බෙන අනාගාමිමග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන අනාගාමිඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අනුපුබ්බාභිසමයොති ¶ ? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන අරහත්තමග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අනුපුබ්බෙන අරහත්තමග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අනුපුබ්බෙන අරහත්තඵලං සච්ඡිකරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

340. සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? සක්කායදිට්ඨිං, විචිකිච්ඡං, සීලබ්බතපරාමාසං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ ¶ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං සොතාපන්නො, චතුභාගං න සොතාපන්නො, චතුභාගං සොතාපත්තිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො ¶ උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං සත්තක්ඛත්තුපරමො කොලඞ්කොලො එකබීජී බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො, ධම්මෙ…පෙ… සඞ්ඝෙ…පෙ… අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො චතුභාගං න අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සමුදයදස්සනෙන…පෙ… නිරොධදස්සනෙන…පෙ… මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? සක්කායදිට්ඨිං, විචිකිච්ඡං, සීලබ්බතපරාමාසං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං සොතාපන්නො, චතුභාගං න සොතාපන්නො, චතුභාගං සොතාපත්තිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං සත්තක්ඛත්තුපරමො කොලඞ්කොලො එකබීජී බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො, ධම්මෙ…පෙ… සඞ්ඝෙ…පෙ… අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො, චතුභාගං න අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

341. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං කාමරාගං, ඔළාරිකං බ්යාපාදං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං සකදාගාමී, චතුභාගං න සකදාගාමී, චතුභාගං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ¶ ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සමුදයදස්සනෙන…පෙ… නිරොධදස්සනෙන…පෙ… මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? ඔළාරිකං කාමරාගං, ඔළාරිකං බ්යාපාදං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං සකදාගාමී, චතුභාගං න සකදාගාමී, චතුභාගං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො ¶ උපසම්පජ්ජ විහරති ¶ , කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

342. අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? අණුසහගතං කාමරාගං, අණුසහගතං බ්යාපාදං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං අනාගාමී, චතුභාගං න අනාගාමී, චතුභාගං අනාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං අන්තරාපරිනිබ්බායී…පෙ… උපහච්චපරිනිබ්බායී… අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී… සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී… උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, චතුභාගං න උද්ධංසොතො න අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන…පෙ… නිරොධදස්සනෙන…පෙ… මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? අණුසහගතං කාමරාගං, අණුසහගතං බ්යාපාදං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං අනාගාමී, චතුභාගං න අනාගාමී, චතුභාගං අනාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ¶ ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං අන්තරාපරිනිබ්බායී…පෙ… උපහච්චපරිනිබ්බායී… අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී… සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී… උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමී, චතුභාගං න උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

343. අරහත්තසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛදස්සනෙන කිං ජහතීති? රූපරාගං, අරූපරාගං, මානං, උද්ධච්චං, අවිජ්ජං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං අරහා, චතුභාගං න අරහා, චතුභාගං අරහත්තප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ¶ ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං වීතරාගො…පෙ… වීතදොසො… වීතමොහො…පෙ… කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං ¶ සච්ඡිකතං, චතුභාගං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමුදයදස්සනෙන ¶ … නිරොධදස්සනෙන… මග්ගදස්සනෙන කිං ජහතීති? රූපරාගං, අරූපරාගං, මානං, උද්ධච්චං, අවිජ්ජං, තදෙකට්ඨෙ ච කිලෙසෙ චතුභාගං ජහතීති. චතුභාගං අරහා, චතුභාගං න අරහා, චතුභාගං අරහත්තප්පත්තො ¶ පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, චතුභාගං වීතරාගො… වීතදොසො… වීතමොහො… කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තො උක්ඛිත්තපලිඝො සඞ්කිණ්ණපරිඛො අබ්බූළ්හෙසිකො නිරග්ගළො අරියො පන්නද්ධජො පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො සුවිජිතවිජයො, දුක්ඛං තස්ස පරිඤ්ඤාතං, සමුදයො පහීනො, නිරොධො සච්ඡිකතො, මග්ගො භාවිතො, අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, පරිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤාතං, පහාතබ්බං පහීනං, භාවෙතබ්බං භාවිතං…පෙ… සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, චතුභාගං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

344. සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. දුක්ඛෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. සමුදයං දක්ඛන්තො…පෙ… නිරොධං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බොති? ආමන්තා ¶ . නිරොධෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො මග්ගං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, මග්ගෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. දුක්ඛං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, දුක්ඛෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගං ¶ දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, මග්ගෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සමුදයං දක්ඛන්තො…පෙ… නිරොධං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, නිරොධෙ දිට්ඨෙ ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, දුක්ඛෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? ආමන්තා. මග්ගං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, මග්ගෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සමුදයං දක්ඛන්තො… නිරොධං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති ¶ වත්තබ්බො, නිරොධෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? ආමන්තා. මග්ගං දක්ඛන්තො ‘‘පටිපන්නකො’’ති ¶ වත්තබ්බො, මග්ගෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො පුග්ගලො දුක්ඛං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, දුක්ඛෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? ආමන්තා. නිරත්ථියං දුක්ඛදස්සනන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සමුදයං දක්ඛන්තො…පෙ… නිරොධං දක්ඛන්තො පටිපන්නකොති වත්තබ්බො, නිරොධෙ දිට්ඨෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඵලෙ ඨිතොති වත්තබ්බො’’ති? ආමන්තා. නිරත්ථියං නිරොධදස්සනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

345. [පරවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] දුක්ඛෙ ¶ දිට්ඨෙ චත්තාරි සච්චානි දිට්ඨානි හොන්තීති? ආමන්තා. දුක්ඛසච්චං චත්තාරි සච්චානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] රූපක්ඛන්ධෙ අනිච්චතො දිට්ඨෙ පඤ්චක්ඛන්ධා අනිච්චතො දිට්ඨා හොන්තීති? ආමන්තා. රූපක්ඛන්ධො පඤ්චක්ඛන්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] චක්ඛායතනෙ අනිච්චතො දිට්ඨෙ ද්වාදසායතනානි අනිච්චතො දිට්ඨානි හොන්තීති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං ද්වාදසායතනානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] චක්ඛුධාතුයා අනිච්චතො දිට්ඨාය අට්ඨාරස ධාතුයො අනිච්චතො දිට්ඨා හොන්තීති? ආමන්තා. චක්ඛුධාතු අට්ඨාරස ධාතුයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] චක්ඛුන්ද්රියෙ අනිච්චතො දිට්ඨෙ බාවීසතින්ද්රියානි අනිච්චතො දිට්ඨානි හොන්තීති? ආමන්තා. චක්ඛුන්ද්රියං බාවීසතින්ද්රියානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

[සකවාදීපුච්ඡාලක්ඛණං] චතූහි ඤාණෙහි සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. චත්තාරි සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨහි ඤාණෙහි සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා ¶ ¶ . අට්ඨ සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වාදසහි ඤාණෙහි සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. ද්වාදස සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චතුචත්තාරීසාය ඤාණෙහි සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති ¶ ? ආමන්තා. චතුචත්තාරීසං සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සත්තසත්තතියා ඤාණෙහි සොතාපත්තිඵලං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. සත්තසත්තති සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

346. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අනුපුබ්බාභිසමයො’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අනුපුබ්බසික්ඛා අනුපුබ්බකිරියා අනුපුබ්බපටිපදා, න ආයතකෙනෙව අඤ්ඤාපටිවෙධො’’ති [චූළව. 385; අ. නි. 8.20; උදා. 45 උදානෙ ච]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අනුපුබ්බාභිසමයොති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අනුපුබ්බාභිසමයො’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘අනුපුබ්බෙන මෙධාවී, ථොකං ථොකං ඛණෙ ඛණෙ;

කම්මාරො රජතස්සෙව, නිද්ධමෙ මලමත්තනො’’ති [ධ. ප. 239 ධම්මපදෙ].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අනුපුබ්බාභිසමයොති.

අනුපුබ්බාභිසමයොති ¶ ? ආමන්තා. නන්වායස්මා ගවම්පති ථෙරො භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘සම්මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං – ‘යො, භික්ඛවෙ, දුක්ඛං පස්සති දුක්ඛසමුදයම්පි සො පස්සති, දුක්ඛනිරොධම්පි පස්සති, දුක්ඛනිරොධගාමිනිං ¶ පටිපදම්පි පස්සති; යො දුක්ඛසමුදයං පස්සති දුක්ඛම්පි සො පස්සති, දුක්ඛනිරොධම්පි පස්සති, දුක්ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදම්පි පස්සති; යො දුක්ඛනිරොධං පස්සති දුක්ඛම්පි සො පස්සති, දුක්ඛසමුදයම්පි පස්සති, දුක්ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදම්පි පස්සති; යො දුක්ඛනිරොධගාමිනිං පටිපදං පස්සති දුක්ඛම්පි සො පස්සති, දුක්ඛසමුදයම්පි පස්සති, දුක්ඛනිරොධම්පි පස්සතී’’’ති [සං. නි. 5.1100]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අනුපුබ්බාභිසමයො’’ති.

අනුපුබ්බාභිසමයොති ¶ ? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

සක්කායදිට්ඨී විචිකිච්ඡිතඤ්ච,

ඡච්චාභිඨානානි අභබ්බ කාතු’’න්ති.

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අනුපුබ්බාභිසමයො’’ති.

අනුපුබ්බාභිසමයොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං, භික්ඛවෙ, සමයෙ අරියසාවකස්ස විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි – ‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං සබ්බං තං නිරොධධම්ම’න්ති, සහ දස්සනුප්පාදා, භික්ඛවෙ, අරියසාවකස්ස තීණි සංයොජනානි පහීයන්ති – සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසො’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අනුපුබ්බාභිසමයො’’ති.

347. බුද්ධස්ස ¶ ¶ භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. ලොකුත්තරෙ සොතෙ පටිහඤ්ඤති නො ලොකියෙ, ලොකුත්තරෙන විඤ්ඤාණෙන පටිවිජානන්ති නො ලොකියෙන, සාවකා පටිවිජානන්ති නො පුථුජ්ජනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ¶ බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකියෙ සොතෙ පටිහඤ්ඤතීති? ආමන්තා. හඤ්චි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකියෙ සොතෙ පටිහඤ්ඤති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

නනු බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං ලොකියෙන විඤ්ඤාණෙන පටිවිජානන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං ලොකියෙන විඤ්ඤාණෙන පටිවිජානන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

නනු බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං පුථුජ්ජනා පටිවිජානන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං පුථුජ්ජනා පටිවිජානන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

348. බුද්ධස්ස ¶ භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං, සකදාගාමිමග්ගො සකදාගාමිඵලං, අනාගාමිමග්ගො අනාගාමිඵලං, අරහත්තමග්ගො අරහත්තඵලං, සතිපට්ඨානං ¶ සම්මප්පධානං ඉද්ධිපාදො ඉන්ද්රියං බලං බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං සුණන්තීති? ආමන්තා. ලොකුත්තරො ¶ ධම්මො සොතවිඤ්ඤෙය්යො, සොතස්මිං පටිහඤ්ඤති, සොතස්ස ආපාථං ආගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ලොකුත්තරො ධම්මො න සොතවිඤ්ඤෙය්යො, න සොතස්මිං පටිහඤ්ඤති, න සොතස්ස ආපාථං ආගච්ඡතීති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකුත්තරො ධම්මො න සොතවිඤ්ඤෙය්යො, න සොතස්මිං පටිහඤ්ඤති, න සොතස්ස ආපාථං ආගච්ඡති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

349. බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො ¶ වොහාරෙ රජ්ජෙය්යුන්ති? ආමන්තා. ලොකුත්තරො ධම්මො රාගට්ඨානියො රජනීයො කමනීයො මදනීයො බන්ධනීයො මුච්ඡනීයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ලොකුත්තරො ධම්මො න රාගට්ඨානියො න රජනීයො න කමනීයො න මදනීයො න බන්ධනීයො න මුච්ඡනීයොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකුත්තරො ධම්මො න රාගට්ඨානියො න රජනීයො න කමනීයො න මදනීයො න බන්ධනීයො න මුච්ඡනීයො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

බුද්ධස්ස ¶ භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරෙ දුස්සෙය්යුන්ති? ආමන්තා. ලොකුත්තරො ධම්මො දොසට්ඨානියො කොපට්ඨානියො පටිඝට්ඨානියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ලොකුත්තරො ධම්මො න දොසට්ඨානියො න කොපට්ඨානියො න පටිඝට්ඨානියොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකුත්තරො ධම්මො න දොසට්ඨානියො න ¶ කොපට්ඨානියො ¶ න පටිඝට්ඨානියො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරෙ මුය්හෙය්යුන්ති? ආමන්තා. ලොකුත්තරො ධම්මො මොහට්ඨානියො අඤ්ඤාණකරණො අචක්ඛුකරණො පඤ්ඤානිරොධිකො විඝාතපක්ඛිකො අනිබ්බානසංවත්තනිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ලොකුත්තරො ධම්මො න මොහට්ඨානියො න අඤ්ඤාණකරණො න අචක්ඛුකරණො පඤ්ඤාවුද්ධිකො අවිඝාතපක්ඛිකො නිබ්බානසංවත්තනිකොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොකුත්තරො ධම්මො න මොහට්ඨානියො න අඤ්ඤාණකරණො න අචක්ඛුකරණො පඤ්ඤාවුද්ධිකො අවිඝාතපක්ඛිකො නිබ්බානසංවත්තනිකො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරො’’ති.

350. බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකුත්තරොති? ආමන්තා. යෙ ¶ කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං සුණන්ති, සබ්බෙ තෙ මග්ගං භාවෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යෙ ¶ කෙචි බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං සුණන්ති, සබ්බෙ තෙ මග්ගං භාවෙන්තීති? ආමන්තා. බාලපුථුජ්ජනා බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං සුණන්ති, බාලපුථුජ්ජනා මග්ගං භාවෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මාතුඝාතකො මග්ගං භාවෙති…පෙ… පිතුඝාතකො… අරහන්තඝාතකො… රුහිරුප්පාදකො… සඞ්ඝභෙදකො බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරං සුණාති, සඞ්ඝභෙදකො මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

351. ලබ්භා ¶ සොවණ්ණමයාය ලට්ඨියා ධඤ්ඤපුඤ්ජොපි සුවණ්ණපුඤ්ජොපි ආචික්ඛිතුන්ති? ආමන්තා. එවමෙවං භගවා ලොකුත්තරෙන වොහාරෙන ලොකියම්පි ලොකුත්තරම්පි ධම්මං වොහරතීති.

ලබ්භා එලණ්ඩියාය ලට්ඨියා ධඤ්ඤපුඤ්ජොපි සුවණ්ණපුඤ්ජොපි ආචික්ඛිතුන්ති? ආමන්තා. එවමෙවං භගවා ලොකියෙන වොහාරෙන ලොකියම්පි ලොකුත්තරම්පි ධම්මං වොහරතීති.

352. බුද්ධස්ස ¶ භගවතො වොහාරො ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියො හොති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරො හොතීති? ආමන්තා. ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියෙ සොතෙ පටිහඤ්ඤති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරෙ සොතෙ පටිහඤ්ඤති; ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියෙන විඤ්ඤාණෙන පටිවිජානන්ති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරෙන විඤ්ඤාණෙන පටිවිජානන්ති; ලොකියං වොහරන්තස්ස පුථුජ්ජනා පටිවිජානන්ති ¶ , ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස සාවකා පටිවිජානන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියො හොති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරො හොතීති? ආමන්තා. නනු භගවා ලොකියම්පි ලොකුත්තරම්පි ධම්මං වොහරතීති? ආමන්තා. හඤ්චි භගවා ලොකියම්පි ලොකුත්තරම්පි ධම්මං වොහරති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියො හොති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරො හොතී’’ති.

බුද්ධස්ස භගවතො වොහාරො ලොකියං වොහරන්තස්ස ලොකියො හොති, ලොකුත්තරං වොහරන්තස්ස ලොකුත්තරො හොතීති? ආමන්තා. මග්ගං වොහරන්තස්ස මග්ගො හොති, අමග්ගං වොහරන්තස්ස ¶ අමග්ගො ¶ හොති, ඵලං වොහරන්තස්ස ඵලං හොති, අඵලං වොහරන්තස්ස අඵලං හොති, නිබ්බානං වොහරන්තස්ස නිබ්බානං හොති, අනිබ්බානං වොහරන්තස්ස අනිබ්බානං හොති, සඞ්ඛතං වොහරන්තස්ස සඞ්ඛතං හොති, අසඞ්ඛතං වොහරන්තස්ස අසඞ්ඛතං හොති, රූපං වොහරන්තස්ස රූපං හොති, අරූපං වොහරන්තස්ස අරූපං හොති, වෙදනං වොහරන්තස්ස වෙදනා හොති, අවෙදනං වොහරන්තස්ස අවෙදනා හොති, සඤ්ඤං වොහරන්තස්ස සඤ්ඤා හොති, අසඤ්ඤං වොහරන්තස්ස අසඤ්ඤා හොති, සඞ්ඛාරෙ වොහරන්තස්ස සඞ්ඛාරා හොන්ති, අසඞ්ඛාරෙ වොහරන්තස්ස අසඞ්ඛාරා හොන්ති, විඤ්ඤාණං වොහරන්තස්ස විඤ්ඤාණං හොති, අවිඤ්ඤාණං වොහරන්තස්ස අවිඤ්ඤාණං හොතීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

353. ද්වෙ ¶ නිරොධාති? ආමන්තා. ද්වෙ දුක්ඛනිරොධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වෙ දුක්ඛනිරොධාති? ආමන්තා. ද්වෙ නිරොධසච්චානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වෙ නිරොධසච්චානීති? ආමන්තා. ද්වෙ දුක්ඛසච්චානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වෙ නිරොධසච්චානීති? ආමන්තා. ද්වෙ සමුදයසච්චානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වෙ නිරොධසච්චානීති? ආමන්තා. ද්වෙ ¶ මග්ගසච්චානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ද්වෙ නිරොධසච්චානීති? ආමන්තා. ද්වෙ තාණානි…පෙ… ද්වෙ ලෙණානි… ද්වෙ සරණානි… ද්වෙ පරායණානි… ද්වෙ අච්චුතානි… ද්වෙ අමතානි… ද්වෙ නිබ්බානානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ද්වෙ නිබ්බානානීති? ආමන්තා. අත්ථි ද්වින්නං නිබ්බානානං උච්චනීචතා හීනපණීතතා උක්කංසාවකංසො සීමා වා භෙදො වා රාජි වා අන්තරිකා වාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ද්වෙ නිරොධාති? ආමන්තා. නනු අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධෙ සඞ්ඛාරෙ පටිසඞ්ඛා නිරොධෙන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධෙ සඞ්ඛාරෙ ¶ පටිසඞ්ඛා නිරොධෙන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ද්වෙ නිරොධා’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘ද්වෙ නිරොධා’’ති? ආමන්තා. නනු අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධාපි සඞ්ඛාරා අච්චන්තභග්ගා, පටිසඞ්ඛානිරුද්ධාපි සඞ්ඛාරා අච්චන්තභග්ගාති? ආමන්තා. හඤ්චි අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධාපි සඞ්ඛාරා අච්චන්තභග්ගා, පටිසඞ්ඛානිරුද්ධාපි සඞ්ඛාරා අච්චන්තභග්ගා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ද්වෙ නිරොධා’’ති.

ද්වෙ ¶ නිරොධාති? ආමන්තා. පටිසඞ්ඛානිරුද්ධාපි [පටිසඞ්ඛානිරුද්ධා (?)] සඞ්ඛාරා අරියමග්ගං ආගම්ම නිරුද්ධාති? ආමන්තා. අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධා ¶ සඞ්ඛාරා අරියමග්ගං ආගම්ම නිරුද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ද්වෙ ¶ නිරොධාති? ආමන්තා. පටිසඞ්ඛානිරුද්ධා සඞ්ඛාරා න පුන උප්පජ්ජන්තීති? ආමන්තා. අප්පටිසඞ්ඛානිරුද්ධා සඞ්ඛාරා න පුන උප්පජ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ද්වෙ නිරොධා’’ති.

පරූපහාරො අඤ්ඤාණං, කඞ්ඛා පරවිතාරණා;

වචීභෙදො දුක්ඛාහාරො, චිත්තට්ඨිති ච කුක්කුළා;

අනුපුබ්බාභිසමයො, වොහාරො ච නිරොධකොති.

354. තථාගතබලං ¶ ¶ ¶ සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. තථාගතබලං සාවකබලං, සාවකබලං තථාගතබලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව තථාගතබලං තං සාවකබලං, තඤ්ඤෙව සාවකබලං තං තථාගතබලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. යාදිසං තථාගතබලං තාදිසං සාවකබලං, යාදිසං සාවකබලං තාදිසං තථාගතබලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. යාදිසො තථාගතස්ස පුබ්බයොගො පුබ්බචරියා ධම්මක්ඛානං ධම්මදෙසනා තාදිසො සාවකස්ස පුබ්බයොගො පුබ්බචරියා ධම්මක්ඛානං ධම්මදෙසනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. තථාගතො ජිනො සත්ථා සම්මාසම්බුද්ධො සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී ධම්මස්සාමී ධම්මප්පටිසරණොති? ආමන්තා ¶ . සාවකො ජිනො සත්ථා සම්මාසම්බුද්ධො සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී ධම්මස්සාමී ධම්මප්පටිසරණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. තථාගතො අනුප්පන්නස්ස ¶ මග්ගස්ස උප්පාදෙතා අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස ¶ සඤ්ජනෙතා අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා මග්ගඤ්ඤූ මග්ගවිදූ මග්ගකොවිදොති? ආමන්තා. සාවකො අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදෙතා අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනෙතා අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා මග්ගඤ්ඤූ මග්ගවිදූ මග්ගකොවිදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඉන්ද්රියපරොපරියත්තං ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. සාවකො සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

355. සාවකො ඨානාඨානං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො ඨානාඨානං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ඨානාඨානං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො අතීතානාගතපච්චුප්පන්නානං කම්මසමාදානානං ඨානසො හෙතුසො විපාකං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො අතීතානාගතපච්චුප්පන්නානං කම්මසමාදානානං ඨානසො හෙතුසො විපාකං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අතීතානාගතපච්චුප්පන්නානං කම්මසමාදානානං ඨානසො හෙතුසො විපාකං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො සබ්බත්ථගාමිනිං පටිපදං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො සබ්බත්ථගාමිනිං පටිපදං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථගාමිනිං පටිපදං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො ¶ අනෙකධාතුං නානාධාතුං ලොකං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො අනෙකධාතුං නානාධාතුං ලොකං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනෙකධාතුං නානාධාතුං ලොකං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො ¶ සත්තානං නානාධිමුත්තිකතං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො සත්තානං නානාධිමුත්තිකතං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සත්තානං ¶ නානාධිමුත්තිකතං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො ඣානවිමොක්ඛසමාධිසමාපත්තීනං සංකිලෙසං වොදානං වුට්ඨානං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො ඣානවිමොක්ඛසමාධිසමාපත්තීනං සංකිලෙසං වොදානං වුට්ඨානං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ඣානවිමොක්ඛසමාධිසමාපත්තීනං සංකිලෙසං වොදානං වුට්ඨානං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො ¶ පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුබ්බෙනිවාසානුස්සති යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

සාවකො සත්තානං චුතූපපාතං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සාවකො සත්තානං චුතූපපාතං ජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සත්තානං චුතූපපාතං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

නනු තථාගතස්සාපි ආසවා ඛීණා සාවකස්සාපි ආසවා ඛීණාති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි කිඤ්චි නානාකරණං තථාගතස්ස වා සාවකස්ස වා ආසවක්ඛයෙන වා ආසවක්ඛයං විමුත්තියා වා විමුත්තීති? නත්ථි. හඤ්චි නත්ථි කිඤ්චි නානාකරණං තථාගතස්ස වා සාවකස්ස වා ආසවක්ඛයෙන වා ආසවක්ඛයං විමුත්තියා වා විමුත්ති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණ’’න්ති.

356. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා ¶ . ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං ¶ චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඉන්ද්රියපරොපරියත්තං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ [අයමෙත්ථ සාධාරණපක්ඛං සන්ධාය පටික්ඛෙපො (ටීකා ඔලොකෙතබ්බා)] …පෙ….

ඉන්ද්රියපරොපරියත්තං ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? ආමන්තා…පෙ…. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකඅසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. ඉන්ද්රියපරොපරියත්තං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? ආමන්තා. ඉන්ද්රියපරොපරියත්තං යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං සාවකසාධාරණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

357. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං, සකදාගාමිමග්ගො සකදාගාමිඵලං, අනාගාමිමග්ගො අනාගාමිඵලං, අරහත්තමග්ගො අරහත්තඵලං, සතිපට්ඨානං සම්මප්පධානං ඉද්ධිපාදො ඉන්ද්රියං බලං බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා ¶ . සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානඤ්ච ¶ මනසි කරොති, සුඤ්ඤතඤ්ච මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානඤ්ච ¶ මනසි කරොති, සුඤ්ඤතඤ්ච මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානඤ්ච මනසි කරොති, අප්පණිහිතඤ්ච මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානඤ්ච මනසි කරොති, අප්පණිහිතඤ්ච මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

358. සතිපට්ඨානා අරියා සුඤ්ඤතාරම්මණාති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සතිපට්ඨානා අරියා අනිමිත්තාරම්මණා…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණාති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මප්පධානා, ඉද්ධිපාදා, ඉන්ද්රියා, බලා, බොජ්ඣඞ්ගා අරියා සුඤ්ඤතාරම්මණාති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං ¶ තථාගතබලං අරියං සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

බොජ්ඣඞ්ගා අරියා අනිමිත්තාරම්මණා… අප්පණිහිතාරම්මණාති? ආමන්තා ¶ . ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

359. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – ‘‘සුඤ්ඤතාරම්මණ’’න්ති? ආමන්තා. සතිපට්ඨානා අරියා න වත්තබ්බා – ‘‘සුඤ්ඤතාරම්මණා’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති ¶ ? ආමන්තා. සතිපට්ඨානා අරියා න වත්තබ්බා – ‘‘අප්පණිහිතාරම්මණා’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – සුඤ්ඤතාරම්මණං…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. සම්මප්පධානං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා අරියා න වත්තබ්බා – ‘‘අප්පණිහිතාරම්මණා’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

360. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සුඤ්ඤාතාරම්මණන්ති ¶ ? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතඤ්ච මනසි කරොති ¶ , සුඤ්ඤතඤ්ච මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතඤ්ච මනසි කරොති, සුඤ්ඤතඤ්ච මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. අනිමිත්තාරම්මණං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතඤ්ච මනසි කරොති, අප්පණිහිතඤ්ච මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතඤ්ච මනසි කරොති, අප්පණිහිතඤ්ච මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

361. සතිපට්ඨානා අරියා සුඤ්ඤතාරම්මණා…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණා…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණාති? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මප්පධානං ¶ ¶ …පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා අරියා සුඤ්ඤතාරම්මණා…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණා…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණාති? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං ¶ චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – සුඤ්ඤතාරම්මණං…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. සතිපට්ඨානා අරියා න වත්තබ්බා – ‘‘අප්පපණිහිතාරම්මණා’’ති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

362. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – සුඤ්ඤතාරම්මණං…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. සම්මප්පධානා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා අරියා න වත්තබ්බා – ‘‘අප්පණිහිතාරම්මණා’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ¶ ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? ආමන්තා. සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං න වත්තබ්බං – ‘‘අරිය’’න්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං න වත්තබ්බං – ‘‘අරිය’’න්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං න වත්තබ්බං – ‘‘අරිය’’න්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං න වත්තබ්බං – ‘‘අරිය’’න්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ¶ ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං සුඤ්ඤතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ඛයෙ ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අනිමිත්තාරම්මණං… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං සුඤ්ඤතාරම්මණං…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා…පෙ…. සත්තානං චුතූපපාතෙ ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ ¶ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – ‘‘සුඤ්ඤතාරම්මණ’’න්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – ‘‘සුඤ්ඤතාරම්මණ’’න්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඨානාඨානෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – අනිමිත්තාරම්මණං… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – ‘‘අප්පණිහිතාරම්මණ’’න්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සත්තානං චුතූපපාතෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – සුඤ්ඤතාරම්මණං…පෙ… අනිමිත්තාරම්මණං…පෙ… අප්පණිහිතාරම්මණන්ති? ආමන්තා. ආසවානං ඛයෙ යථාභූතං ඤාණං තථාගතබලං අරියං න වත්තබ්බං – ‘‘අප්පණිහිතාරම්මණ’’න්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

363. සරාගං ¶ ¶ චිත්තං විමුච්චතීති? ආමන්තා. රාගසහගතං රාගසහජාතං රාගසංසට්ඨං රාගසම්පයුත්තං රාගසහභු රාගානුපරිවත්ති අකුසලං ලොකියං සාසවං සංයොජනියං ගන්ථනියං ඔඝනියං යොගනියං නීවරණියං පරාමට්ඨං උපාදානියං සංකිලෙසියං චිත්තං විමුච්චතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සරාගං ¶ චිත්තං විමුච්චති, රාගො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං…පෙ… සසඤ්ඤං…පෙ… සචෙතනං…පෙ… සපඤ්ඤං [සසඤ්ඤං (සී. ක.)] චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සරාගං චිත්තං විමුච්චති, රාගො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං ¶ සරාගං චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. රාගො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං සරාගං…පෙ… සසඤ්ඤං සරාගං…පෙ… සචෙතනං සරාගං…පෙ… සපඤ්ඤං සරාගං චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. රාගො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

364. සදොසං ¶ චිත්තං විමුච්චතීති? ආමන්තා. දොසසහගතං දොසසහජාතං දොසසංසට්ඨං දොසසම්පයුත්තං දොසසහභු දොසානුපරිවත්ති අකුසලං ලොකියං සාසවං…පෙ… සංකිලෙසියං චිත්තං විමුච්චතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං ¶ චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සදොසං චිත්තං විමුච්චති, දොසො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං…පෙ… සසඤ්ඤං…පෙ… සචෙතනං…පෙ… සපඤ්ඤං චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා ¶ . සදොසං චිත්තං විමුච්චති, දොසො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං සදොසං චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සදොසං චිත්තං විමුච්චති, දොසො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං සදොසං… සසඤ්ඤං සදොසං… සචෙතනං සදොසං… සපඤ්ඤං සදොසං චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. දොසො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

365. සමොහං චිත්තං විමුච්චතීති? ආමන්තා. මොහසහගතං මොහසහජාතං මොහසංසට්ඨං මොහසම්පයුත්තං මොහසහභු මොහානුපරිවත්ති අකුසලං ¶ ලොකියං සාසවං…පෙ… සංකිලෙසියං චිත්තං විමුච්චතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සමොහං චිත්තං විමුච්චති, මොහො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං ¶ … සසඤ්ඤං… සචෙතනං… සපඤ්ඤං චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. සමොහං චිත්තං විමුච්චති, මොහො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සඵස්සං ¶ සමොහං චිත්තං විමුච්චති, ඵස්සො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා ¶ . මොහො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනං සමොහං… සසඤ්ඤං සමොහං… සචෙතනං සමොහං…පෙ… සපඤ්ඤං සමොහං චිත්තං විමුච්චති, පඤ්ඤා ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? ආමන්තා. මොහො ච චිත්තඤ්ච උභො විමුච්චන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සරාගං සදොසං සමොහං චිත්තං විමුච්චතීති? ආමන්තා. වීතරාගං වීතදොසං වීතමොහං නික්කිලෙසං චිත්තං විමුච්චතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සරාගං සදොසං සමොහං චිත්තං විමුච්චතී’’ති.

366. විමුත්තං ¶ විමුච්චමානන්ති? ආමන්තා. එකදෙසං විමුත්තං, එකදෙසං අවිමුත්තන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකදෙසං විමුත්තං, එකදෙසං අවිමුත්තන්ති? ආමන්තා. එකදෙසං සොතාපන්නො, එකදෙසං න සොතාපන්නො, එකදෙසං සොතාපත්තිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං සත්තක්ඛත්තුපරමො කොලඞ්කොලො එකබීජී බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො ධම්මෙ…පෙ… සඞ්ඝෙ…පෙ… අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො, එකදෙසං අරියකන්තෙහි සීලෙහි න සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකදෙසං ¶ විමුත්තං, එකදෙසං අවිමුත්තන්ති? ආමන්තා ¶ . එකදෙසං සකදාගාමී, එකදෙසං න සකදාගාමී, එකදෙසං සකදාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකදෙසං ¶ විමුත්තං, එකදෙසං අවිමුත්තන්ති? ආමන්තා. එකදෙසං අනාගාමී, එකදෙසං න අනාගාමී, එකදෙසං අනාගාමිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං අන්තරාපරිනිබ්බායී ¶ , උපහච්චපරිනිබ්බායී, අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, උද්ධංසොතොඅකනිට්ඨගාමී, එකදෙසං න උද්ධංසොතොඅකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකදෙසං විමුත්තං, එකදෙසං අවිමුත්තන්ති? ආමන්තා. එකදෙසං අරහා එකදෙසං න අරහා, එකදෙසං අරහත්තප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං න කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, එකදෙසං වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො…පෙ… එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං සච්ඡිකතං, එකදෙසං සච්ඡිකාතබ්බං න සච්ඡිකතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විමුත්තං විමුච්චමානන්ති? ආමන්තා. උප්පාදක්ඛණෙ විමුත්තං, භඞ්ගක්ඛණෙ විමුච්චමානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

367. න වත්තබ්බං – ‘‘විමුත්තං විමුච්චමාන’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තස්ස එවං ජානතො එවං පස්සතො කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චතී’’ති [දී. නි. 1.248 ආදයො]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි වත්තබ්බං [තෙන හි (සී. ස්යා. කං.), තෙන හි න වත්තබ්බං (ක.)] – ‘‘විමුත්තං විමුච්චමාන’’න්ති.

විමුත්තං විමුච්චමානන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙ පරිසුද්ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ විගතූපක්කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්ජප්පත්තෙ ආසවානං ¶ ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන ¶ හි න වත්තබ්බං – ‘‘විමුත්තං විමුච්චමාන’’න්ති.

අත්ථි චිත්තං විමුච්චමානන්ති? ආමන්තා. අත්ථි චිත්තං රජ්ජමානං දුස්සමානං මුය්හමානං කිලිස්සමානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු රත්තඤ්චෙව අරත්තඤ්ච, දුට්ඨඤ්චෙව අදුට්ඨඤ්ච, මූළ්හඤ්චෙව අමූළ්හඤ්ච, ඡින්නඤ්චෙව අඡින්නඤ්ච, භින්නඤ්චෙව අභින්නඤ්ච, කතඤ්චෙව අකතඤ්චාති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි රත්තඤ්චෙව අරත්තඤ්ච, දුට්ඨඤ්චෙව අදුට්ඨඤ්ච, මූළ්හඤ්චෙව අමූළ්හඤ්ච, ඡින්නඤ්චෙව අඡින්නඤ්ච, භින්නඤ්චෙව අභින්නඤ්ච, කතඤ්චෙව අකතඤ්ච, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි චිත්තං විමුච්චමාන’’න්ති.

368. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලප්පත්තො පටිලද්ධො අධිගතො සච්ඡිකතො උපසම්පජ්ජ විහරති, කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො ¶ පුග්ගලො සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලප්පත්තො…පෙ… කායෙන ඵුසිත්වා විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨානුසයො පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනන්ති ¶ ? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡානුසයො… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡානුසයො පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨානුසයො… සීලබ්බතපරාමාසො පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨානුසයො අප්පහීනොති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං අප්පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨානුසයො අප්පහීනොති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං අප්පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡානුසයො… සීලබ්බතපරාමාසො අප්පහීනොති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං අප්පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස සීලබ්බතපරාමාසො අප්පහීනොති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං අප්පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

369. අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානපහානාය මග්ගො භාවිතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානපහානාය සතිපට්ඨානා භාවිතා…පෙ… සම්මප්පධානා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානපහානාය මග්ගො භාවිතො…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා භාවිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානපහානාය මග්ගො අභාවිතොති? ආමන්තා. අමග්ගෙන පහීනං ලොකියෙන සාසවෙන…පෙ… සංකිලෙසියෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානපහානාය සතිපට්ඨානා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා අභාවිතාති? ආමන්තා. අමග්ගෙන පහීනං ලොකියෙන සාසවෙන…පෙ… සංකිලෙසියෙනාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානපහානාය මග්ගො අභාවිතො…පෙ… සතිපට්ඨානා…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගා අභාවිතාති? ආමන්තා. අමග්ගෙන පහීනං ලොකියෙන සාසවෙන…පෙ… සංකිලෙසියෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

370. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීන’’න්ති? ආමන්තා. උප්පජ්ජිස්සතීති? නුප්පජ්ජිස්සති. හඤ්චි නුප්පජ්ජිස්සති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීන’’න්ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීන’’න්ති? ආමන්තා. උප්පජ්ජිස්සතීති? නුප්පජ්ජිස්සති. හඤ්චි නුප්පජ්ජිස්සති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං පහීන’’න්ති.

අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨානුසයො නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡානුසයො… සීලබ්බතපරාමාසො නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? ආමන්තා ¶ . අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡානුසයො… සීලබ්බතපරාමාසො නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා ¶ පහීනන්ති? ආමන්තා. ගොත්රභුනො පුග්ගලස්ස දිට්ඨිපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? ආමන්තා. ගොත්රභුනො පුග්ගලස්ස විචිකිච්ඡාපරියුට්ඨානං නුප්පජ්ජිස්සතීති කත්වා පහීනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

371. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි වීරියින්ද්රියං…පෙ… නත්ථි සතින්ද්රියං…පෙ… නත්ථි සමාධින්ද්රියං…පෙ… නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි පඤ්ඤාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධාති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි වීරියං…පෙ… අත්ථි සති… අත්ථි සමාධි… අත්ථි පඤ්ඤාති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස ¶ අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි මනො, අත්ථි මනින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස ¶ අත්ථි සද්ධා, අත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස අත්ථි මනො, අත්ථි මනින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සොමනස්සං, අත්ථි සොමනස්සින්ද්රියං, අත්ථි ජීවිතං, අත්ථි ජීවිතින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, අත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි ජීවිතං, අත්ථි ජීවිතින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස…පෙ… අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි මනො, නත්ථි මනින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සොමනස්සං, නත්ථි සොමනස්සින්ද්රියන්ති…පෙ… අත්ථි ජීවිතං, නත්ථි ජීවිතින්ද්රියන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි මනො, නත්ථි මනින්ද්රියන්ති? අත්ථි සොමනස්සං, නත්ථි සොමනස්සින්ද්රියන්ති? අත්ථි ජීවිතං, නත්ථි ජීවිතින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො අස්සද්ධොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි වීරියින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො කුසීතො හීනවීරියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සතින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො මුට්ඨස්සති අසම්පජානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සමාධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො අසමාහිතො විබ්භන්තචිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකො පුග්ගලො දුප්පඤ්ඤො එලමූගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, සා ච සද්ධා නිය්යානිකාති? ආමන්තා. හඤ්චි අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, සා ච සද්ධා නිය්යානිකා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි සද්ධින්ද්රිය’’න්ති. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි වීරියං, තඤ්ච වීරියං නිය්යානිකං; අත්ථි සති, සා ච සති නිය්යානිකා; අත්ථි ¶ සමාධි, සො ච සමාධි නිය්යානිකො; අත්ථි පඤ්ඤා, සා ච පඤ්ඤා නිය්යානිකාති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස ¶ අත්ථි පඤ්ඤා, සා ච පඤ්ඤා නිය්යානිකා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රිය’’න්ති.

372. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, අත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, අත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස… අරහත්තසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, අත්ථි සද්ධින්ද්රියං…පෙ… අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, අත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස ¶ අත්ථි පඤ්ඤා, නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි සද්ධා, නත්ථි සද්ධින්ද්රියන්ති…පෙ… අත්ථි පඤ්ඤා, නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා ¶ . අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස… අරහත්තසච්ඡිකිරියාය ¶ පටිපන්නස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්ඤා, නත්ථි පඤ්ඤින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස නත්ථි පඤ්චින්ද්රියානීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, ඉන්ද්රියානි! කතමානි පඤ්ච? සද්ධින්ද්රියං, වීරියින්ද්රියං, සතින්ද්රියං, සමාධින්ද්රියං, පඤ්ඤින්ද්රියං – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චින්ද්රියානි. ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චන්නං ඉන්ද්රියානං සමත්තා පරිපූරත්තා අරහා හොති. තතො මුදුතරෙහි අරහත්තසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො හොති, තතො මුදුතරෙහි අනාගාමී හොති, තතො මුදුතරෙහි අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො හොති, තතො මුදුතරෙහි සකදාගාමී හොති, තතො මුදුතරෙහි සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො හොති, තතො මුදුතරෙහි සොතාපන්නො හොති, තතො මුදුතරෙහි සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො හොති. යස්ස ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමානි ¶ පඤ්චින්ද්රියානි සබ්බෙන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං නත්ථි, තමහං ‘බාහිරො පුථුජ්ජනපක්ඛෙ ඨිතො’ති වදාමී’’ති [සං. නි. 5.488]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. අට්ඨමකො ¶ පුග්ගලො බාහිරො පුථුජ්ජනපක්ඛෙ ඨිතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස අත්ථි පඤ්චින්ද්රියානීති.

අට්ඨමකස්ස ඉන්ද්රියකථා නිට්ඨිතා.

373. මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. මංසචක්ඛුං දිබ්බචක්ඛුං, දිබ්බචක්ඛුං මංසචක්ඛුන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. යාදිසං මංසචක්ඛුං තාදිසං දිබ්බචක්ඛුං, යාදිසං දිබ්බචක්ඛුං තාදිසං මංසචක්ඛුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ¶ ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව මංසචක්ඛුං තං දිබ්බචක්ඛුං, තං දිබ්බචක්ඛුං තං මංසචක්ඛුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. යාදිසො මංසචක්ඛුස්ස විසයො ආනුභාවො ගොචරො තාදිසො දිබ්බස්ස චක්ඛුස්ස විසයො ආනුභාවො ගොචරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. උපාදිණ්ණං [උපාදින්නං (ස්යා. කං.)] හුත්වා අනුපාදිණ්ණං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

උපාදිණ්ණං හුත්වා අනුපාදිණ්ණං හොතීති? ආමන්තා. කාමාවචරං ¶ හුත්වා රූපාවචරං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කාමාවචරං හුත්වා රූපාවචරං හොතීති? ආමන්තා. රූපාවචරං හුත්වා අරූපාවචරං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපාවචරං හුත්වා අරූපාවචරං හොතීති? ආමන්තා. පරියාපන්නං හුත්වා අපරියාපන්නං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

374. මංසචක්ඛුං ¶ ¶ ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. දිබ්බචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං මංසචක්ඛුං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. දිබ්බචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං පඤ්ඤාචක්ඛුං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. දිබ්බචක්ඛුං ධම්මුපත්ථද්ධං මංසචක්ඛුං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසචක්ඛුං ¶ ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බචක්ඛුං හොතීති? ආමන්තා. ද්වෙව චක්ඛූනීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වෙව චක්ඛූනීති? ආමන්තා. නනු තීණි චක්ඛූනි වුත්තානි භගවතා – මංසචක්ඛුං, දිබ්බචක්ඛුං, පඤ්ඤාචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි තීණි චක්ඛූනි වුත්තානි භගවතා – මංසචක්ඛුං, දිබ්බචක්ඛුං, පඤ්ඤාචක්ඛුං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ද්වෙව චක්ඛූනී’’ති.

ද්වෙව චක්ඛූනීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, චක්ඛූනි! කතමානි තීණි? මංසචක්ඛුං, දිබ්බචක්ඛුං, පඤ්ඤාචක්ඛුන්ති – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි චක්ඛූනී’’ති.

‘‘මංසචක්ඛුං ¶ ¶ දිබ්බචක්ඛුං, පඤ්ඤාචක්ඛුං අනුත්තරං;

එතානි තීණි චක්ඛූනි, අක්ඛාසි පුරිසුත්තමො.

‘‘මංසචක්ඛුස්ස උප්පාදො, මග්ගො දිබ්බස්ස චක්ඛුනො;

යදා ච ඤාණං උදපාදි, පඤ්ඤාචක්ඛුං අනුත්තරං;

තස්ස චක්ඛුස්ස පටිලාභා, සබ්බදුක්ඛා පමුච්චතී’’ති [ඉතිවු. 61 ඉතිවුත්තකෙ].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ද්වෙව චක්ඛූනී’’ති.

375. මංසසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. මංසසොතං දිබ්බසොතං, දිබ්බසොතං මංසසොතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසසොතං ¶ ¶ ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. යාදිසං මංසසොතං තාදිසං දිබ්බසොතං, යාදිසං දිබ්බසොතං තාදිසං මංසසොතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව මංසසොතං තං දිබ්බසොතං, තං දිබ්බසොතං තං මංසසොතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසසොතං ¶ ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. යාදිසො මංසසොතස්ස විසයො ආනුභාවො ගොචරො තාදිසො දිබ්බස්ස සොතස්ස විසයො ආනුභාවො ගොචරොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. උපාදිණ්ණං හුත්වා අනුපාදිණ්ණං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

උපාදිණ්ණං හුත්වා අනුපාදිණ්ණං හොතීති? ආමන්තා. කාමාවචරං හුත්වා රූපාවචරං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

376. මංසසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. දිබ්බසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං මංසසොතං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මංසසොතං ධම්මුපත්ථද්ධං දිබ්බසොතං හොතීති? ආමන්තා. එකංයෙව සොතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකංයෙව ¶ සොතන්ති? ආමන්තා. නනු ද්වෙ සොතානි වුත්තානි භගවතා – ‘‘මංසසොතං, දිබ්බසොත’’න්ති? ආමන්තා. හඤ්චි ද්වෙ සොතානි වුත්තානි භගවතා – මංසසොතං, දිබ්බසොතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘එකඤ්ඤෙව සොත’’න්ති.

377. යථාකම්මූපගතං ¶ ¶ ¶ ඤාණං [යථාකම්මූපගතඤාණං (ස්යා. කං.)] දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. යථාකම්මූපගතඤ්ච මනසි කරොති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යථාකම්මූපගතඤ්ච මනසි කරොති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. ‘‘ඉමෙ වත භොන්තො සත්තා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘කායදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘වචීදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘මනොදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘අරියානං උපවාදකා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨිකා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘තෙ කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘ඉමෙ වා පන භොන්තො සත්තා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘කායසුචරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘වචීසුචරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘මනොසුචරිතෙන සමන්නාගතා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘අරියානං අනුපවාදකා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘සම්මාදිට්ඨිකා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘සම්මාදිට්ඨිකම්මසම්මාදානා’’ති ච මනසි කරොති, ‘‘තෙ කායස්ස ¶ භෙදා පරං මරණා සුගතිං ¶ සග්ගං ¶ ලොකං උපපන්නා’’ති ච මනසි කරොති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

‘‘තෙ කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපන්නා’’ති ච මනසි කරොති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

378. යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි අදිබ්බචක්ඛුකො දිබ්බචක්ඛුං අප්පටිලද්ධො අනධිගතො අසච්ඡිකතො යථාකම්මූපගතං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි අදිබ්බචක්ඛුකො දිබ්බචක්ඛුං ¶ අප්පටිලද්ධො අනධිගතො අසච්ඡිකතො යථාකම්මූපගතං ජානාති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛු’’න්ති.

යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. ආයස්මා සාරිපුත්තො යථාකම්මූපගතං ඤාණං ජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි ආයස්මා සාරිපුත්තො යථාකම්මූපගතං ඤාණං ජානාති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛු’’න්ති.

යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. ආයස්මා සාරිපුත්තො යථාකම්මූපගතං ඤාණං ජානාතීති? ආමන්තා. අත්ථායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දිබ්බචක්ඛුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දිබ්බචක්ඛුන්ති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච –

‘‘නෙව ¶ පුබ්බෙනිවාසාය, නපි දිබ්බස්ස චක්ඛුනො;

චෙතොපරියාය ඉද්ධියා, සොතධාතුවිසුද්ධියා;

චුතියා උපපත්තියා, පණිධි මෙ න විජ්ජතී’’ති [ථෙරගා. 996 ථෙරගාථායං].

අත්ථෙව ¶ ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘යථාකම්මූපගතං ඤාණං දිබ්බචක්ඛු’’න්ති.

379. අත්ථි දෙවෙසු සංවරොති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු අසංවරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි දෙවෙසු අසංවරොති? ආමන්තා. නත්ථි දෙවෙසු සංවරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ¶ අසංවරා සංවරො සීලං, අත්ථි දෙවෙසු සංවරොති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු අසංවරො, යම්හා අසංවරා සංවරො සීලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි අසංවරා සංවරො සීලං, අත්ථි දෙවෙසු සංවරො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි දෙවෙසු අසංවරො, යම්හා අසංවරා සංවරො සීල’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අසංවරා සංවරො සීලං, අත්ථි දෙවෙසු සංවරො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අත්ථි දෙවෙසු අසංවරො, යම්හා අසංවරා සංවරො සීල’’’න්ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි දෙවෙසු අසංවරො, යම්හා අසංවරා සංවරො සීල’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අසංවරා සංවරො සීලං, අත්ථි දෙවෙසු සංවරො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ‘අසංවරා සංවරො සීලං, අත්ථි දෙවෙසු සංවරො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අත්ථි දෙවෙසු අසංවරො, යම්හා අසංවරා සංවරො සීල’’’න්ති මිච්ඡා.

අත්ථි ¶ ¶ මනුස්සෙසු සංවරො, අත්ථි තත්ථ අසංවරොති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු සංවරො, අත්ථි තත්ථ අසංවරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි දෙවෙසු සංවරො, නත්ථි තත්ථ අසංවරොති? ආමන්තා. අත්ථි මනුස්සෙසු සංවරො, නත්ථි තත්ථ අසංවරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

380. අත්ථි දෙවෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණීති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු පාණාතිපාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණීති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි දෙවෙසු පාණාතිපාතොති? ආමන්තා. නත්ථි දෙවෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? ආමන්තා. නත්ථි දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි මනුස්සෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණි, අත්ථි තත්ථ පාණාතිපාතොති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණි, අත්ථි තත්ථ පාණාතිපාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ මනුස්සෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණි, අත්ථි තත්ථ සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? ආමන්තා. අත්ථි දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණි, අත්ථි තත්ථ සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ දෙවෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණි, නත්ථි තත්ථ පාණාතිපාතොති? ආමන්තා. අත්ථි මනුස්සෙසු පාණාතිපාතා වෙරමණි, නත්ථි තත්ථ පාණාතිපාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි ¶ දෙවෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණි, නත්ථි තත්ථ සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? ආමන්තා. අත්ථි මනුස්සෙසු සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණි, නත්ථි තත්ථ සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නත්ථි දෙවෙසු සංවරොති? ආමන්තා. සබ්බෙ දෙවා පාණාතිපාතිනො අදින්නාදායිනො කාමෙසුමිච්ඡාචාරිනො මුසාවාදිනො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායිනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි අත්ථි දෙවෙසු සංවරොති.

381. අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ සඤ්ඤා අත්ථීති? ආමන්තා. සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති සඤ්ඤාසත්තාවාසො සඤ්ඤාසංසාරො සඤ්ඤායොනි සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. හඤ්චි අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථී’’ති.

අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ සඤ්ඤා අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . පඤ්චවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු එකවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි එකවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථී’’ති.

අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථීති? ආමන්තා. තාය සඤ්ඤාය සඤ්ඤාකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

382. මනුස්සෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති සඤ්ඤාසත්තාවාසො ¶ සඤ්ඤාසංසාරො සඤ්ඤායොනි සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මනුස්සෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච පඤ්චවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච පඤ්චවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මනුස්සෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, තාය සඤ්ඤාය සඤ්ඤාකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, තාය සඤ්ඤාය සඤ්ඤාකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. මනුස්සෙසු ¶ සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති…පෙ… අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච එකවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. මනුස්සෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, සො ච එකවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ සඤ්ඤා අත්ථි, න ච තාය සඤ්ඤාය සඤ්ඤාකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. මනුස්සෙසු සඤ්ඤා අත්ථි, න ච තාය සඤ්ඤාය සඤ්ඤාකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

383. න වත්තබ්බං – ‘‘අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සන්ති, භික්ඛවෙ, අසඤ්ඤසත්තා නාම දෙවා; සඤ්ඤුප්පාදා ච පන තෙ දෙවා තම්හා කායා චවන්තී’’ති [දී. නි. 1.68]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා අත්ථීති.

අසඤ්ඤසත්තෙසු ¶ ¶ සඤ්ඤා අත්ථීති? කිඤ්චි [කඤ්චි (ස්යා.)] කාලෙ අත්ථි, කිඤ්චි කාලෙ නත්ථීති. කිඤ්චි කාලෙ සඤ්ඤසත්තා කිඤ්චි කාලෙ අසඤ්ඤසත්තා, කිඤ්චි කාලෙ සඤ්ඤභවො කිඤ්චි කාලෙ අසඤ්ඤභවො, කිඤ්චි කාලෙ පඤ්චවොකාරභවො කිඤ්චි කාලෙ එකවොකාරභවොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්ඤසත්තෙසු සඤ්ඤා කිඤ්චි කාලෙ අත්ථි, කිඤ්චි කාලෙ නත්ථීති? ආමන්තා. කං කාලං අත්ථි, කං කාලං නත්ථීති? චුතිකාලෙ උපපත්තිකාලෙ අත්ථි, ඨිතිකාලෙ නත්ථීති. චුතිකාලෙ උපපත්තිකාලෙ සඤ්ඤසත්තා, ඨිතිකාලෙ අසඤ්ඤසත්තා; චුතිකාලෙ උපපත්තිකාලෙ සඤ්ඤභවො, ඨිතිකාලෙ අසඤ්ඤභවො; චුතිකාලෙ උපපත්තිකාලෙ පඤ්චවොකාරභවො, ඨිතිකාලෙ එකවොකාරභවොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

384. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. අසඤ්ඤභවො ¶ අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු ¶ සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති සඤ්ඤාසත්තාවාසො සඤ්ඤාසංසාරො සඤ්ඤායොනි සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. හඤ්චි සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති…පෙ… සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘සඤ්ඤා අත්ථී’’’ති.

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. එකවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු චතුවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. හඤ්චි චතුවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘සඤ්ඤා අත්ථී’’’ති.

385. අසඤ්ඤසත්තෙසු න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි’’, සො ච අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච අසඤ්ඤභවො අසඤ්ඤගති අසඤ්ඤසත්තාවාසො අසඤ්ඤසංසාරො අසඤ්ඤයොනි අසඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්ඤසත්තෙසු න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච එකවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච එකවොකාරභවො ගති සත්තාවාසො සංසාරො යොනි අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති…පෙ… සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා ¶ අත්ථි,’’ සො ච සඤ්ඤාභවො සඤ්ඤාගති…පෙ… සඤ්ඤත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච චතුවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? ආමන්තා. අසඤ්ඤසත්තෙසු න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථි,’’ සො ච චතුවොකාරභවො ගති…පෙ… අත්තභාවපටිලාභොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. නනු නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවොති? ආමන්තා. හඤ්චි නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘සඤ්ඤා අත්ථී’’’ති.

386. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. ආකාසානඤ්චායතනං චතුවොකාරභවො ආකාසානඤ්චායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? ආමන්තා. විඤ්ඤාණඤ්චායතනං…පෙ… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ආකාසානඤ්චායතනං ¶ චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? ආමන්තා. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විඤ්ඤාණඤ්චායතනං…පෙ… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? ආමන්තා. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති වා ‘‘නත්ථී’’ති වාති? ආමන්තා ¶ . නනු නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවොති? ආමන්තා. හඤ්චි නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘සඤ්ඤා අත්ථී’ති වා ‘නත්ථී’ති වා’’ති.

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති වා ‘‘නත්ථී’’ති වාති? ආමන්තා. ආකාසානඤ්චායතනං…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්චායතනං…පෙ… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති වා ‘‘නත්ථී’’ති වාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විඤ්ඤාණඤ්චායතනං…පෙ… ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? ආමන්තා. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං චතුවොකාරභවො, අත්ථි තත්ථ සඤ්ඤාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං [නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ වත්තබ්බං (?)] – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති වා ‘‘නත්ථී’’ති වාති? ආමන්තා. නනු නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘සඤ්ඤා අත්ථී’ති වා ‘නත්ථී’ති වා’’ති.

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනන්ති කත්වා නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤා අත්ථී’’ති වා ‘‘නත්ථී’’ති වාති? ආමන්තා. අදුක්ඛමසුඛා වෙදනාති කත්වා අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය [අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා (සී. ක.)] න වත්තබ්බං – ‘‘වෙදනා’’ති වා ‘‘අවෙදනා’’ති වාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනකථා නිට්ඨිතා.

බලං ¶ ¶ සාධාරණං අරියං, සරාගං චිත්තං විමුච්චති;

විමුත්තං විමුච්චමානං, අත්ථි චිත්තං විමුච්චමානං.

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස, දිට්ඨිපරියුට්ඨානං පහීනං;

අට්ඨමකස්ස පුග්ගලස්ස, නත්ථි පඤ්චින්ද්රියානි චක්ඛුං.

සොතං ධම්මුපත්ථද්ධං, යථාකම්මූපගතං ඤාණං;

දෙවෙසු සංවරො අසඤ්ඤ-සත්තෙසු සඤ්ඤා එවමෙව භවග්ගන්ති.

387. ගිහිස්ස ¶ ¶ අරහාති? ආමන්තා. අත්ථි අරහතො ගිහිසංයොජනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි අරහතො ගිහිසංයොජනන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි අරහතො ගිහිසංයොජනං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති.

ගිහිස්ස අරහාති? ආමන්තා. නනු අරහතො ගිහිසංයොජනං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහතො ගිහිසංයොජනං පහීනං උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති.

ගිහිස්ස අරහාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි ගිහී ගිහිසංයොජනං ¶ අප්පහාය දිට්ඨෙව ධම්මෙ ¶ දුක්ඛස්සන්තකරොති [ම. නි. 2.186]? නත්ථි. හඤ්චි නත්ථි කොචි ගිහී ගිහිසංයොජනං අප්පහාය දිට්ඨෙව ධම්මෙ දුක්ඛස්සන්තකරො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති.

ගිහිස්ස අරහාති? ආමන්තා. නනු වච්ඡගොත්තො පරිබ්බාජකො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අත්ථි නු ඛො, භො ගොතම, කොචි ගිහී ගිහිසංයොජනං අප්පහාය කායස්ස භෙදා දුක්ඛස්සන්තකරො’’ති? ‘‘නත්ථි ඛො, වච්ඡ, කොචි ගිහී ගිහිසංයොජනං අප්පහාය කායස්ස භෙදා දුක්ඛස්සන්තකරො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති.

ගිහිස්ස අරහාති? ආමන්තා. අරහා මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය, මෙථුනං උප්පාදෙය්ය, පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසෙය්ය, කාසිකචන්දනං පච්චනුභවෙය්ය, මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරෙය්ය, ජාතරූපරජතං සාදියෙය්ය, අජෙළකං පටිග්ගණ්හෙය්ය, කුක්කුටසූකරං පටිග්ගණ්හෙය්ය, හත්ථිගවස්සවළවං පටිග්ගණ්හෙය්ය, තිත්තිරවට්ටකමොරකපිඤ්ජරං [… කපිඤ්ජලං (ස්යා. කං. පී.)] පටිග්ගණ්හෙය්ය, චිත්තවණ්ඩවාලමොළිං [පීතවණ්ටවාලමොළිකං (ස්යා. කං. පී.)] ධාරෙය්ය, ඔදාතානි වත්ථානි දීඝදසානි ධාරෙය්ය, යාවජීවං අගාරියභූතො අස්සාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති? ආමන්තා. නනු යසො කුලපුත්තො, උත්තියො ගහපති, සෙතු මාණවො, ගිහිබ්යඤ්ජනෙන අරහත්තං පත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි යසො කුලපුත්තො, උත්තියො ගහපති, සෙතු මාණවො, ගිහිබ්යඤ්ජනෙන අරහත්තං ¶ පත්තො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ගිහිස්ස අරහා’’ති.

388. සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. සහ උපපත්තියා සොතාපන්නො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ ¶ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා ¶ . සහ උපපත්තියා සකදාගාමී හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. සහ උපපත්තියා අනාගාමී හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ උපපත්තියා සොතාපන්නො න හොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සහ උපපත්තියා සොතාපන්නො න හොති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

සහ උපපත්තියා සකදාගාමී න හොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සහ උපපත්තියා සකදාගාමී න හොති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

සහ උපපත්තියා අනාගාමී න හොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ සහ උපපත්තියා අනාගාමී න හොති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

389. සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. සාරිපුත්තො ථෙරො සහ උපපත්තියා අරහාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. මහාමොග්ගල්ලානො ථෙරො ¶ …පෙ… මහාකස්සපො ථෙරො…පෙ… මහාකච්චානො ථෙරො…පෙ… මහාකොට්ඨිකො ථෙරො…පෙ… මහාපන්ථකො ථෙරො සහ උපපත්තියා අරහාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සාරිපුත්තො ථෙරො න සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. හඤ්චි සාරිපුත්තො ථෙරො න සහ උපපත්තියා අරහා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

මහාමොග්ගල්ලානො ථෙරො…පෙ… මහාකස්සපො ථෙරො…පෙ… මහාකච්චානො ථෙරො…පෙ… මහාකොට්ඨිකො ථෙරො…පෙ… මහාපන්ථකො ථෙරො න සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ මහාපන්ථකො ථෙරො න සහ උපපත්තියා අරහා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

390. සහ ¶ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන අරහත්තං සච්ඡිකරොති ලොකියෙන සාසවෙන…පෙ… සංකිලෙසියෙනාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. උපපත්තෙසියං චිත්තං නිය්යානිකං ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවං…පෙ… අසංකිලෙසියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නනු උපපත්තෙසියං චිත්තං අනිය්යානිකං න ඛයගාමි න බොධගාමි න අපචයගාමි සාසවං…පෙ… සංකිලෙසියන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි උපපත්තෙසියං චිත්තං අනිය්යානිකං න ඛයගාමි න බොධගාමි න අපචයගාමි සාසවං…පෙ… සංකිලෙසියං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සහ උපපත්තියා අරහා’’ති.

සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන රාගං පජහති, දොසං පජහති, මොහං පජහති, අනොත්තප්පං පජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. උපපත්තෙසියං චිත්තං මග්ගො… සතිපට්ඨානං…පෙ… සම්මප්පධානං… ඉද්ධිපාදො… ඉන්ද්රියං… බලං… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… සහ උපපත්තියා අරහාති? ආමන්තා. චුතිචිත්තං ¶ මග්ගචිත්තං උපපත්තෙසියං චිත්තං ඵලචිත්තන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

391. අරහතො ¶ ¶ සබ්බෙ ධම්මා අනාසවාති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං, සකදාගාමිමග්ගො සකදාගාමිඵලං, අනාගාමිමග්ගො අනාගාමිඵලං, අරහත්තමග්ගො අරහත්තඵලං, සතිපට්ඨානං සම්මප්පධානං ඉද්ධිපාදො ඉන්ද්රියං බලං බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො සබ්බෙ ධම්මා අනාසවාති? ආමන්තා. අරහතො චක්ඛුං අනාසවන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. අරහතො චක්ඛුං අනාසවන්ති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො සොතං…පෙ… අරහතො ඝානං… අරහතො ජිව්හා… අරහතො කායො අනාසවොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… අරහතො කායො අනාසවොති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහතො කායො අනාසවොති? ආමන්තා. අරහතො කායො පග්ගහනිග්ගහුපගො ඡෙදනභෙදනුපගො කාකෙහි ගිජ්ඣෙහි කුලලෙහි සාධාරණොති? ආමන්තා. අනාසවො ¶ ධම්මො පග්ගහනිග්ගහුපගො ඡෙදනභෙදනුපගො කාකෙහි ගිජ්ඣෙහි කුලලෙහි සාධාරණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

අරහතො කායෙ විසං කමෙය්ය, සත්ථං කමෙය්ය, අග්ගි කමෙය්යාති? ආමන්තා. අනාසවෙ ධම්මෙ විසං කමෙය්ය, සත්ථං කමෙය්ය, අග්ගි කමෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලබ්භා ¶ අරහතො කායො අද්දුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, රජ්ජුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, සඞ්ඛලිකබන්ධනෙන බන්ධිතුං, ගාමබන්ධනෙන බන්ධිතුං, නිගමබන්ධනෙන බන්ධිතුං, නගරබන්ධනෙන බන්ධිතුං, ජනපදබන්ධනෙන බන්ධිතුං ¶ , කණ්ඨපඤ්චමෙහි බන්ධනෙහි බන්ධිතුන්ති? ආමන්තා. ලබ්භා අනාසවො ධම්මො අද්දුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, රජ්ජුබන්ධනෙන බන්ධිතුං, සඞ්ඛලිකබන්ධනෙන බන්ධිතුං, ගාමනිගමනගරජනපදබන්ධනෙන බන්ධිතුං, කණ්ඨපඤ්චමෙහි බන්ධනෙහි බන්ධිතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

392. යදි අරහා පුථුජ්ජනස්ස චීවරං දෙති, අනාසවං හුත්වා සාසවං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාසවං හුත්වා සාසවං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව අනාසවං තං සාසවන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව අනාසවං තං සාසවන්ති? ආමන්තා. මග්ගො අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ඵලං… සතිපට්ඨානං… සම්මප්පධානං… ඉද්ධිපාදො… ඉන්ද්රියං… බලං… බොජ්ඣඞ්ගො අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යදි අරහා පුථුජ්ජනස්ස පිණ්ඩපාතං දෙති, සෙනාසනං දෙති ¶ , ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දෙති, අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව අනාසවං තං සාසවන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව අනාසවං තං සාසවන්ති? ආමන්තා. මග්ගො අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ඵලං… සතිපට්ඨානං… සම්මප්පධානං… ඉද්ධිපාදො… ඉන්ද්රියං… බලං… බොජ්ඣඞ්ගො අනාසවො හුත්වා සාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යදි පුථුජ්ජනො අරහතො චීවරං දෙති, සාසවං හුත්වා අනාසවං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සාසවං හුත්වා අනාසවං හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව සාසවං තං අනාසවන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව සාසවං තං අනාසවන්ති? ආමන්තා. රාගො සාසවො හුත්වා අනාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දොසො…පෙ… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සාසවං හුත්වා අනාසවං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යදි පුථුජ්ජනො අරහතො පිණ්ඩපාතං දෙති, සෙනාසනං දෙති, ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දෙති, සාසවො හුත්වා අනාසවො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සාසවො හුත්වා අනාසවො හොතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව ¶ සාසවං තං අනාසවන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තඤ්ඤෙව සාසවං ¶ තං අනාසවන්ති? ආමන්තා. රාගො සාසවො හුත්වා අනාසවො ¶ හොතීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දොසො…පෙ… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සාසවං හුත්වා අනාසවං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘අරහතො සබ්බෙ ධම්මා අනාසවා’’ති? ආමන්තා. නනු අරහා අනාසවොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා අනාසවො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහතො සබ්බෙ ධම්මා අනාසවා’’ති.

393. අරහා චතූහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා චතූහි ඵස්සෙහි චතූහි වෙදනාහි චතූහි සඤ්ඤාහි චතූහි චෙතනාහි චතූහි චිත්තෙහි චතූහි සද්ධාහි චතූහි වීරියෙහි චතූහි සතීහි චතූහි සමාධීහි චතූහි පඤ්ඤාහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමී තීහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අනාගාමී තීහි ඵස්සෙහි…පෙ… තීහි පඤ්ඤාහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමී ද්වීහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. සකදාගාමී ද්වීහි ඵස්සෙහි…පෙ… ද්වීහි පඤ්ඤාහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා ¶ සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා ¶ සොතාපන්නො සත්තක්ඛත්තුපරමො, කොලඞ්කොලො, එකබීජීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහා සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා සකදාගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… අරහා අනාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා අනාගාමී, අන්තරාපරිනිබ්බායී, උපහච්චපරිනිබ්බායී, අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, උද්ධංසොතො අකනිට්ඨගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අනාගාමී සොතාපන්නො සත්තක්ඛත්තුපරමො, කොලඞ්කොලො, එකබීජීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… අනාගාමී සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අනාගාමී සකදාගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. සකදාගාමී සොතාපන්නො සත්තක්ඛත්තුපරමො, කොලඞ්කොලො, එකබීජීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

394. සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො ‘‘සොතාපන්නො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. අරහා සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව අරහා, සො සොතාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතො ‘‘සකදාගාමී’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා ¶ . අරහා සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව අරහා, සො සකදාගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිඵලෙන සමන්නාගතො ‘‘අනාගාමී’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා ¶ . අරහා අනාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව අරහා, සො අනාගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො ‘‘සොතාපන්නො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. අනාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව අනාගාමී, සො සොතාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිඵලෙන ¶ සමන්නාගතො ‘‘සකදාගාමී’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. අනාගාමී සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව අනාගාමී, සො සකදාගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො ‘‘සොතාපන්නො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. ස්වෙව සකදාගාමී, සො සොතාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

395. අරහා සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු අරහා සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

අරහා ¶ සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා ¶ සොතාපත්තිමග්ගං වීතිවත්තො, සක්කායදිට්ඨිං විචිකිච්ඡං සීලබ්බතපරාමාසං, අපායගමනීයං රාගං, අපායගමනීයං දොසං, අපායගමනීයං මොහං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු ¶ අරහා සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

අරහා සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා සකදාගාමිමග්ගං වීතිවත්තො, ඔළාරිකං කාමරාගං, ඔළාරිකං බ්යාපාදං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා අනාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු අරහා අනාගාමිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා අනාගාමිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා අනාගාමිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

අරහා ¶ අනාගාමිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා අනාගාමිමග්ගං වීතිවත්තො, අණුසහගතං කාමරාගං, අණුසහගතං බ්යාපාදං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු අනාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

අනාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා ¶ ¶ . අනාගාමී සොතාපත්තිමග්ගං වීතිවත්තො, සක්කායදිට්ඨිං…පෙ… අපායගමනීයං මොහං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමී සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු අනාගාමී සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගාමී සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගාමී සකදාගාමිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

අනාගාමී ¶ සකදාගාමිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අනාගාමී සකදාගාමිමග්ගං වීතිවත්තො, ඔළාරිකං කාමරාගං, ඔළාරිකං බ්යාපාදං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. නනු සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලෙන සමන්නාගතො’’ති.

සකදාගාමී සොතාපත්තිඵලං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. සකදාගාමී සොතාපත්තිමග්ගං වීතිවත්තො, සක්කායදිට්ඨිං…පෙ… අපායගමනීයං මොහං වීතිවත්තො තෙන සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

396. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අරහා චතූහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති? ආමන්තා ¶ . නනු අරහතා චත්තාරි ඵලානි පටිලද්ධානි, තෙහි ච අපරිහීනොති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අරහතා චත්තාරි ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා චතූහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අනාගාමී තීහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති? ආමන්තා. නනු අනාගාමිනා තීණි ඵලානි පටිලද්ධානි, තෙහි ච අපරිහීනොති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාගාමිනා තීණි ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනාගාමී තීහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘සකදාගාමී ද්වීහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති? ආමන්තා. නනු සකදාගාමිනා ද්වෙ ඵලානි පටිලද්ධානි, තෙහි ච අපරිහීනොති? ආමන්තා. හඤ්චි සකදාගාමිනා ද්වෙ ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සකදාගාමී ද්වීහි ඵලෙහි සමන්නාගතො’’ති.

අරහතා චත්තාරි ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනොති, අරහා චතූහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහතා චත්තාරො මග්ගා පටිලද්ධා තෙහි ච අපරිහීනොති, අරහා චතූහි මග්ගෙහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගාමිනා තීණි ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනොති, අනාගාමී තීහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අනාගාමිනා ¶ තයො ¶ මග්ගා පටිලද්ධා තෙහි ච අපරිහීනොති, අනාගාමී තීහි මග්ගෙහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිනා ද්වෙ ඵලානි පටිලද්ධානි තෙහි ච අපරිහීනොති, සකදාගාමී ද්වීහි ඵලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. සකදාගාමිනා ¶ ද්වෙ මග්ගා පටිලද්ධා, තෙහි ච අපරිහීනොති, සකදාගාමී ද්වීහි මග්ගෙහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

397. අරහා ¶ ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා ඡහි ඵස්සෙහි, ඡහි වෙදනාහි, ඡහි සඤ්ඤාහි…පෙ… ඡහි පඤ්ඤාහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. අරහා චක්ඛුනා රූපං පස්සන්තො සොතෙන සද්දං සුණාති, ඝානෙන ගන්ධං ඝායති, ජිව්හාය රසං සායති, කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසති, මනසා ධම්මං විජානාති…පෙ… මනසා ධම්මං විජානන්තො චක්ඛුනා රූපං පස්සති, සොතෙන සද්දං සුණාති, ඝානෙන ගන්ධං ඝායති, ජිව්හාය රසං සායති, කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. සතතං ¶ සමිතං අබ්බොකිණ්ණං ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතො සමොහිතො [සමාහිතො (ස්යා.)], ඡ උපෙක්ඛායො පච්චුපට්ඨිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න වත්තබ්බං – ‘‘අරහා ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතො’’ති? ආමන්තා. නනු අරහා ඡළඞ්ගුපෙක්ඛොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා ඡළඞ්ගුපෙක්ඛො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා ඡහි උපෙක්ඛාහි සමන්නාගතො’’ති…පෙ….

උපෙක්ඛාසමන්නාගතකථා නිට්ඨිතා.

398. බොධියා ¶ ¶ බුද්ධොති? ආමන්තා. බොධියා නිරුද්ධාය විගතාය පටිපස්සද්ධාය අබුද්ධො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

බොධියා ¶ බුද්ධොති? ආමන්තා. අතීතාය බොධියා බුද්ධොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතාය බොධියා බුද්ධොති? ආමන්තා. තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

බොධියා බුද්ධොති? ආමන්තා. අනාගතාය බොධියා බුද්ධොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතාය බොධියා බුද්ධොති? ආමන්තා. තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. අතීතාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. අතීතාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. අනාගතාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නාය ¶ බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති ¶ ? ආමන්තා. අනාගතාය බොධියා බුද්ධො, තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතාය ¶ බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා බොධිකරණීයං කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධො, න ච තාය බොධියා දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

399. අතීතාය බොධියා බුද්ධො, අනාගතාය බොධියා බුද්ධො, පච්චුප්පන්නාය බොධියා බුද්ධොති? ආමන්තා. තීහි බොධීහි බුද්ධොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තීහි බොධීහි බුද්ධොති? ආමන්තා. සතතං සමිතං අබ්බොකිණ්ණං තීහි බොධීහි සමන්නාගතො සමොහිතො, තිස්සො බොධියො පච්චුපට්ඨිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘බොධියා බුද්ධො’’ති? ආමන්තා. නනු බොධිපටිලාභා බුද්ධොති? ආමන්තා. හඤ්චි බොධිපටිලාභා බුද්ධො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘බොධියා බුද්ධො’’ති.

බොධිපටිලාභා ¶ බුද්ධොති, බොධියා බුද්ධොති? ආමන්තා. බොධිපටිලාභා බොධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

400. ලක්ඛණසමන්නාගතො ¶ බොධිසත්තොති? ආමන්තා. පදෙසලක්ඛණෙහි සමන්නාගතො පදෙසබොධිසත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලක්ඛණසමන්නාගතො බොධිසත්තොති? ආමන්තා ¶ . තිභාගලක්ඛණෙහි සමන්නාගතො තිභාගබොධිසත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලක්ඛණසමන්නාගතො බොධිසත්තොති? ආමන්තා. උපඩ්ඪලක්ඛණෙහි සමන්නාගතො උපඩ්ඪබොධිසත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලක්ඛණසමන්නාගතො බොධිසත්තොති? ආමන්තා. චක්කවත්තිසත්තො ලක්ඛණසමන්නාගතො, චක්කවත්තිසත්තො බොධිසත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

චක්කවත්තිසත්තො ලක්ඛණසමන්නාගතො, චක්කවත්තිසත්තො බොධිසත්තොති? ආමන්තා. යාදිසො බොධිසත්තස්ස පුබ්බයොගො පුබ්බචරියා ධම්මක්ඛානං ¶ ධම්මදෙසනා, තාදිසො චක්කවත්තිසත්තස්ස පුබ්බය�