📜
නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස
අභිධානප්පදීපිකා
බුද්ධප්පණාමො
තථාගතො ¶ යො කරුණාකරො කරො,
පයාත’මොසජ්ජ සුඛප්පදං පදං;
අකා පරත්ථං කලිසම්භවෙ භවෙ,
නමාමි තං කෙවලදුක්කරං කරං.
ධම්මප්පණාමො
අපූජයුං යං මුනිකුඤ්ජරා ජරා,
රුජාදිමුත්තා යහිමුත්තරෙ තරෙ;
ඨිතා තිවට්ටම්බුනිධිං නරානරා,
තරිංසු තං ධම්මමඝප්පහං පහං.
සඞ්ඝප්පණාමො
ගතං මුනින්දො’රසසූනුතං නුතං,
සුපුඤ්ඤඛෙත්තං භුවනෙ සුතං සුතං;
ගණම්පි පාණීකතසංවරං වරං,
සදා ගුණොඝෙන නිරන්තර’න්තරං.
පටිඤ්ඤා
නාමලිඞ්ගෙසු කොසල්ල, මත්ථනිච්ඡයකාරණං;
යතො මහබ්බලං බුද්ධ, වචනෙ පාටවත්ථිනං.
නාමලිඞ්ගාන්ය’තො ¶ බුද්ධ, භාසිතස්සා’රහාන්ය’හං;
දස්සයන්තො පකාසෙස්ස, මභිධානප්පදීපිකං.
පරිභාසා
භිය්යො රූපන්තරා සාහ, චරියෙන ච කත්ථචි;
ක්වචා’ හච්චවිධානෙන ඤෙය්යං ථීපුන්නපුංසකං.
අභින්නලිඞ්ගානංයෙව, ද්වන්දො ච, ලිඞ්ගවාචකා;
ගාථාපාදන්තමජ්ඣට්ඨා, පුබ්බං යන්ත්යපරෙ පරං.
පුමිත්ථියං පදං ද්වීසු, සබ්බලිඞ්ගෙ ච තීස්විති;
අභිධානන්තරාරම්භෙ, ඤෙය්යං ත්ව’න්ත මථාදි ච.
භිය්යො පයොග මාගම්ම, සොගතෙ ආගමෙ ක්වචි;
නිඝණ්ඩු යුත්ති ඤ්චානීය, නාමලිඞ්ගං කථීයතීති.
1. සග්ගකණ්ඩ
බුද්ධො දසබලො සත්ථා, සබ්බඤ්ඤූ ද්විපදුත්තමො;
මුනින්දො භගවා නාථො, චක්ඛුම’ඞ්ගීරසො මුනි.
ලොකනාථො’ නධිවරො, මහෙසි ච විනායකො;
සමන්තචක්ඛු සුගතො, භූරිපඤ්ඤො ච මාරජි.
නරසීහො නරවරො, ධම්මරාජා මහාමුනි;
දෙවදෙවො ලොකගරු, ධම්මස්සාමී තථාගතො.
සයම්භූ සම්මාසම්බුද්ධො, වරපඤ්ඤො ච නායකො;
ජිනො, සක්කො තු සිද්ධත්ථො, සුද්ධොදනි ච ගොතමො.
සක්යසීහො තථා සක්ය, මුනි චාදිච්චබන්ධු ච;
මොක්ඛො නිරොධො නිබ්බානං, දීපො තණ්හක්ඛයො පරං;
තාණං ලෙණ මරූපඤ්ච, සන්තං සච්ච මනාලයං.
අසඞ්ඛතං සිව මමතං සුදුද්දසං,
පරායණං සරණ මනීතිකං තථා;
අනාසවං ධුව මනිදස්සනා’ කතා,
පලොකිතං නිපුණ මනන්ත මක්ඛරං.
දුක්ඛක්ඛයො ¶ බ්යාබජ්ඣඤ්ච [බ්යාපජ්ජං (ටීකා)], විවට්ටං ඛෙම කෙවලං;
අපවග්ගො විරාගො ච, පණීත මච්චුතං පදං.
යොගක්ඛෙමො පාර මපි, මුත්ති සන්ති විසුද්ධියො;
විමුත්ය’ සඞ්ඛතධාතු, සුද්ධි නිබ්බුතියො සියුං.
ඛීණාසවො ත්ව’සෙක්ඛො ච, වීතරාගො තථා’ රහා;
දෙවලොකො දිවො සග්ගො [නාකො (සී.)],
තිදිවො තිදසාලයො.
තිදසා ත්ව’මරා දෙවා, විබුධා ච සුධාසිනො;
සුරා මරූ දිවොකා චා, මතපා සග්ගවාසිනො.
නිජ්ජරා’ නිමිසා දිබ්බා, අපුමෙ දෙවතානි ච [දෙවතා එව දෙවතානි, සකත්ථෙ නිපච්චයො (ටීකා)];
සිද්ධො භූතො ච ගන්ධබ්බො, ගුය්හකො යක්ඛ රක්ඛසා;
කුම්භණ්ඩො ච පිසාචා’දී, නිද්දිට්ඨා දෙවයොනියො.
පුබ්බදෙවා සුරරිපූ, අසුරා දානවා පුමෙ;
තබ්බිසෙසා පහාරාදො, සම්බරො බලිආදයො.
පිතාමහො පිතා බ්රහ්මා, ලොකෙසො කමලාසනො;
තථා හිරඤ්ඤගබ්භො ච, සුරජෙට්ඨො පජාපති.
වාසුදෙවො හරි [හරී (ටීකා)] කණ්හො, කෙසවො චක්කපාණ්ය’ථ;
මහිස්සරො සිවො සූලී, ඉස්සරො පසුපත්ය’පි.
හරො වුත්තො කුමාරො තු, ඛන්ධො සත්තිධරො භවෙ;
සක්කො පුරින්දදො දෙව, රාජා වජිරපාණි ච;
සුජම්පති සහස්සක්ඛො, මහින්දො වජිරාවුධො.
වාසවො ච දසසත, නයනො තිදිවාධිභූ;
සුරනාථො ච වජිර, හත්ථො ච භූතපත්ය’පි.
මඝවා කොසියො ඉන්දො, වත්රභූ පාකසාසනො;
විඩොජො ථ සුජා තස්ස [සුජාතා’ස්ස (ටීකා)], භරියා ථ පුරං භවෙ.
මසක්කසාරා ¶ [මසක්කසාරො (සී.)] වස්සොක, සාරා චෙවා’ මරාවතී;
වෙජයන්තො තු පාසාදො,
සුධම්මා තු සභා මතා.
වෙජයන්තො රථො තස්ස,
වුත්තො මාතලි සාරථි;
එරාවණො ගජො පණ්ඩු, කම්බලො තු සිලාසනං.
සුවීරොච්චාදයො පුත්තා, නන්දා පොක්ඛරණී භවෙ;
නන්දනං මිස්සකං චිත්ත, ලතා ඵාරුසකං වනා.
අසනි ද්වීසු කුලිසං, වජිරං පුන්නපුංසකෙ;
අච්ඡරායොත්ථියං වුත්තා, රම්භා අලම්බුසාදයො;
දෙවිත්ථියො ථ ගන්ධබ්බා, පඤ්චසිඛොති ආදයො.
විමානො නිත්ථියං බ්යම්හං, පීයූසං ත්වමතං සුධා;
සිනෙරු මෙරු තිදිවා, ධාරො නෙරු සුමෙරු ච.
යුගන්ධරො ඊසධරො, කරවීකො සුදස්සනො;
නෙමින්ධරො විනතකො, අස්සකණ්ණො කුලාචලා.
මන්දාකිනී තථා’කාස, ගඞ්ගා සුරනදී ප්යථ;
කොවිළාරො තථා පාරි, ච්ඡත්තකො පාරිජාතකො;
කප්පරුක්ඛො තු සන්තානා, දයො දෙවද්දුමා සියුං.
පාචී පතීඣු’ දීචි’ත්ථී, පුබ්බ පච්ඡිම උත්තරා;
දිසාථ දක්ඛිණා’ පාචී, විදිසා’නුදිසා භවෙ.
එරාවතො [එරාවණො (සී.), අමරකොසෙ පන එරාවතො එව අත්ථි] පුණ්ඩරීකො, වාමනො කුමුදො’ ඤ්ජනො;
පුප්ඵදන්තො සබ්බභුම්මො, සුප්පතීකො දිසාගජා.
ධතරට්ඨො ච ගන්ධබ්බා, ධිපො, කුම්භණ්ඩසාමි තු;
විරුළ්හකො, විරූපක්ඛො, තු නාගාධිපතීරිතො.
යක්ඛාධිපො වෙස්සවණො, කුවෙරො නරවාහනො;
අළකා [අලකා (අමරකොස)] ළකමන්දාස්ස, පුරී, පහරණං ගදා;
චතුද්දිසාන මධිපා, පුබ්බාදීනං කමා ඉමෙ.
ජාතවෙදො ¶ සිඛී ජොති, පාවකො දහනො’ නලො;
හුතාවහො’ ච්චිමා ධූම, කෙත්ව’ග්ගි ගිනි භානුමා.
තෙජො ධූමසිඛො වායු, සඛො ච කණ්හවත්තනී;
වෙස්සානරො හුතාසො ථ, සිඛාජාල’ච්චි චාපුමෙ.
විප්ඵුලිඞ්ගං ඵුලිඞ්ගඤ්ච, භස්මා [‘භස්මා’ තිපදං රාජාදිගණෙ පරියාපන්නං (රූපසිද්ධි-උණාදි), භස්මං (සී.)] තු සෙට්ඨි ඡාරිකා;
කුක්කුළො තු’ණ්හභස්මස්මි, මඞ්ගාරො’ලාත මුම්මුකං [තිකං දිත්තකට්ඨාදින්ධනෙ (ටීකා)];
සමිධා ඉධුමං චෙ’ධො, උපාදානං තථින්ධනං.
අථො’භාසො පකාසො චා,
'ලොකො’ජ්ජොතා’තපා සමා;
මාලුතො පවනො වායු, වාතො’නිල සමීරණා;
ගන්ධවාහො තථා වායො, සමීරො ච සදාගති.
වායුභෙදා ඉමෙ ඡු’ද්ධ, ඞ්ගමො චාධොගමො තථා;
කුච්ඡිට්ඨො ච කොට්ඨාසයො, අස්සාසඞ්ගානුසාරිනො.
අථො අපානං පස්සාසො,
අස්සාසො ආන මුච්චතෙ.
වෙගො ජවො රයො ඛිප්පං, තු සීඝං තුරිතං ලහු;
ආසු තුණ්ණ මරං චාවි, ලම්බිතං තුවටංපි ච.
සතතං නිච්ච මවිරතා, නාරත සන්තත මනවරතඤ්ච ධුවං;
භුස මතිසයො ච දළ්හං, තිබ්බෙ’කන්තා’තිමත්ත, බාළ්හානි;
ඛිප්පාදී පණ්ඩකෙ දබ්බෙ, දබ්බගා තෙසු යෙ තිසු.
අවිග්ගහො තු කාමො ච, මනොභූ මදනො භවෙ;
අන්තකො වසවත්තී ච, පාපිමා ච පජාපති.
පමත්තබන්ධු කණ්හො ච, මාරො නමුචි, තස්ස තු;
තණ්හා’රතී රගා ධීතූ, හත්ථී තු ගිරිමෙඛලො.
යමරාජා ච වෙසායී, යමො’ස්ස නයනාවුධං;
වෙපචිත්ති පුලොමො ච, කිම්පුරිසො තු කින්නරො.
අන්තලික්ඛං ඛ’මාදිච්ච, පථො’බ්භං ගගන’ම්බරං;
වෙහාසො චානිලපථො, ආකාසො නිත්ථියං නභං.
දෙවො ¶ වෙහායසො තාරා,
පථො සුරපථො අඝං.
මෙඝො වලාහකො දෙවො, පජ්ජුන්නො’ම්බුධරො ඝනො;
ධාරාධරො ච ජීමූතො, වාරිවාහො තථා’ම්බුදො.
අබ්භං තීස්වථ වස්සඤ්ච, වස්සනං වුට්ඨි නාරියං;
සතෙරතා’ක්ඛණා විජ්ජු, විජ්ජුතා චාචිරප්පභා.
මෙඝනාදෙ තු ධනිතං, ගජ්ජිතං රසිතාදි ච;
ඉන්දාවුධං ඉන්දධනු, වාතක්ඛිත්තම්බු සීකරො.
ආසාරො ධාරා සම්පාතො,
කරකා තු ඝනොපලං;
දුද්දිනං මෙඝච්ඡන්නාහෙ, පිධානං ත්වපධාරණං.
තිරොධාන’න්තරධානා, පිධාන ඡාදනානි ච;
ඉන්දු චන්දො ච නක්ඛත්ත, රාජා සොමො නිසාකරො.
ඔසධීසො හිමරංසි, සසඞ්කො චන්දිමා සසී;
සීතරංසි නිසානාථො, උළුරාජා ච මා පුමෙ.
කලා සොළසමො භාගො, බිම්බං තු මණ්ඩලං භවෙ;
අඩ්ඪො ත්වද්ධො උපඩ්ඪො ච, වා ඛණ්ඩං සකලං පුමෙ.
අද්ධං වුත්තං සමෙ භාගෙ, පසාදො තු පසන්නතා;
කොමුදී චන්දිකා ජුණ්හා, කන්ති සොභා ජුති ච්ඡවි.
කලඞ්කො ලඤ්ඡනං ලක්ඛං, අඞ්කො’භිඤ්ඤාණ ලක්ඛණං;
චිහනං චාපි සොභා තු, පරමා සුසමා ථ ච.
සීතං ගුණෙ, ගුණිලිඞ්ගා, සීත සිසිර සීතලා;
හිමං තුහින මුස්සාවො, නීහාරො මහිකා ප්යථ.
නක්ඛත්තං ජොති භං තාරා, අපුමෙ තාරකො’ළු ච;
අස්සයුජො භරණිත්ථී, සකත්තිකා රොහිණී පිච;
මිගසිර [මගසිර (සී.)] මද්දා ච පුනබ්බසු, ඵුස්සො [පුස්සො (ටී.)] චාසිලෙස’පි.
මාඝා [මඝ (සී.)] ච ඵග්ගුනී ද්වෙ ච, හත්ථා චිත්තා ච ස්වාතිපි;
විසාඛා’ නුරාධා ජෙට්ඨා, මූලා’ සාළ්හා දුවෙ තථා.
සවණො ¶ ච ධනිට්ඨා ච, සතභිසජො පුබ්බු’ත්තරභද්දපදා;
රෙවත්යපීති කමතො, සත්තාධිකවීසනක්ඛත්තා.
සොබ්භානු කථිතො රාහු, සූරාදී තු නවග්ගහා;
රාසි මෙසාදිකො භද්ද, පදා පොට්ඨපදා සමා.
ආදිච්චො සූරියො සූරො, සතරංසි දිවාකරො;
වෙරොචනො දිනකරො, උණ්හරංසි පභඞ්කරො.
අංසුමාලී දිනපති, තපනො රවි භානුමා;
රංසිමා භාකරො භානු, අක්කො සහස්සරංසි ච.
රංසි ආභා පභා දිත්ති, රුචි භා ජුති දීධිති;
මරීචි ද්වීසු භාන්වං’සු, මයූඛො කිරණො කරො.
පරිධි පරිවෙසො ථ, මරීචි මිගතණ්හිකා;
සූරස්සොදයතො පුබ්බු’, ට්ඨිතරංසි සියා’ රුණො.
කාලො’ද්ධා සමයො වෙලා,
තබ්බිසෙසා ඛණාදයො;
ඛණො දසච්ඡරාකාලො,
ඛණා දස ලයො භවෙ.
ලයා දස ඛණලයො,
මුහුත්තො තෙ සියා දස;
දස ඛණමුහුත්තො තෙ, දිවසො තු අහං දිනං.
පභාතඤ්ච විභාතඤ්ච, පච්චූසො කල්ල මප්යථ;
අභිදොසො පදොසො ථ,
සායො සඤ්ඣා දිනච්චයො.
නිසා ච රජනී රත්ති, තියාමා සංවරී භවෙ;
ජුණ්හා තු චන්දිකායුත්තා, තමුස්සන්නා තිමිසිකා.
නිසීථො මජ්ඣිමා රත්ති, අඩ්ඪරත්තො මහානිසා;
අන්ධකාරො තමො නිත්ථී, තිමිසං තිමිරං මතං.
චතුරඞ්ගතමං එවං, කාළපක්ඛචතුද්දසී;
වනසණ්ඩො ඝනො මෙඝ, පටලං චා’ඩ්ඪරත්ති ච.
අන්ධතමං ¶ ඝනතමෙ, පහාරො යාම, සඤ්ඤිතො;
පාටිපදො තු දුතියා, තතියාදී තිථී [තිථි], තායති පාලෙතීති තිථි, තා+ඉති (ණ්වාදි) ද්විසු.
පන්නරසී පඤ්චදසී, පුණ්ණමාසී තු පුණ්ණමා;
අමාවසී ප්යමාවාසී, ථියං පන්නරසී’ පරා.
ඝටිකා සට්ඨ්ය’ හොරත්තො, පක්ඛො තෙ දස පඤ්ච ච;
තෙ තු පුබ්බාපරා සුක්ක,
කාළා, මාසො තු තෙ දුවෙ.
චිත්තො වෙසාඛ, ජෙට්ඨො චා, සාළ්හො ද්වීසු ච සාවණො;
පොට්ඨපාද’ස්සයුජා ච, මාසා ද්වාදස කත්තිකො.
මාගසිරො තථා ඵුස්සො, කමෙන මාඝ ඵග්ගුණා;
කත්තික’ස්සයුජා මාසා, පච්ඡිම පුබ්බකත්තිකා.
සාවණො නික්ඛමනීයො,
චිත්තමාසො තු රම්මකො.
චතුරො චතුරො මාසා, කත්තිකකාළපක්ඛතො;
කමා හෙමන්ත ගිම්හාන, වස්සානා උතුයො ද්විසු.
හෙමන්තො සිසිර මුතූ,
ඡ වා වසන්තො ච ගිම්හ වස්සානා;
සරදොති කමා මාසා, ද්වෙ ද්වෙ වුත්තානුසාරෙන.
උණ්හො නිදාඝො ගිම්හොථ,
වස්සො වස්සාන පාවුසා;
උතූහි තීහි වස්සානා, දිකෙහි දක්ඛිණායනං.
උත්තරායන මඤ්ඤෙහි, තීහි වස්සායනද්වයං;
වස්ස සංවච්ඡරා නිත්ථී, සරදො හායනො සමා.
කප්පක්ඛයො තු සංවට්ටො, යුගන්ත පලයා අපි;
අලක්ඛී කාලකණ්ණිත්ථී, අථ ලක්ඛී සිරි’ත්ථියං.
දනු දානවමාතා ථ, දෙවමාතා පනා’දිති;
පාපඤ්ච කිබ්බිසං වෙරා, ඝං දුච්චරිත දුක්කටං;
අපුඤ්ඤා’කුසලං කණ්හං, කලුසං දුරිතා’ගු ච.
කුසලං ¶ සුකතං සුක්කං, පුඤ්ඤං ධම්ම මනිත්ථියං;
සුචරිත මථො දිට්ඨ, ධම්මිකං ඉහලොකිකං.
සන්දිට්ඨික මථො පාර, ලොකිකං සම්පරායිකං;
තක්කාලං තු තදාත්වං චො,
ත්තරකාලො තු ආයති.
හාසො’ ත්තමනතා පීති, විත්ති තුට්ඨි ච නාරියං;
ආනන්දො පමුදා’මොදො, සන්තොසො නන්දි සම්මදො.
පාමොජ්ජඤ්ච පමොදො ථ, සුඛං සාතඤ්ච ඵාස්ව’ථ;
භද්දං සෙය්යො සුභං ඛෙමං, කල්යාණං මඞ්ගලං සිවං.
දුක්ඛඤ්ච කසිරං කිච්ඡං, නීඝො ච බ්යසනං අඝං;
දබ්බෙ තු පාපපුඤ්ඤානි, තීස්වාකිච්ඡං සුඛාදි ච.
භාග්යං නියති භාගො ච, භාගධෙය්යං විධී’රිතො;
අථො උප්පත්ති නිබ්බත්ති, ජාති ජනන මුබ්භවො.
නිමිත්තං කාරණං ඨානං, පදං බීජං නිබන්ධනං;
නිදානං පභවො හෙතු, සම්භවො සෙතු පච්චයො.
කාරණං යං සමාසන්නං, පදට්ඨානන්ති තං මතං;
ජීවො තු පුරිසො’ත්තා ථ, පධානං පකතිත්ථියං.
පාණො සරීරී භූතං වා, සත්තො දෙහී ච පුග්ගලො;
ජීවො පාණී පජා ජන්තු,
ජනො ලොකො තථාගතො.
රූපං සද්දො ගන්ධ රසා, ඵස්සො ධම්මො ච ගොචරා;
ආලම්බා විසයා තෙ ඡා, රම්මණා ලම්බණානි ච.
සුක්කො ගොරො සිතො’දාතා,
ධවලො සෙත, පණ්ඩරා;
සොණො තු ලොහිතො රත්තො,
තම්බ මඤ්ජිට්ඨ රොහිතා.
නීලො කණ්හා’සිතා කාළො,
මෙචකො සාම සාමලා;
සිතපීතෙතු පණ්ඩු’ත්තො, ඊසංපණ්ඩුතු ධූසරො.
අරුණො ¶ කිඤ්චිරත්තො ථ,
පාටලො සෙතලොහිතො;
අථො පීතො හලිද්යාභො,
පලාසො හරිතො හරි.
කළාරො කපිලො නීල, පීතෙ ථ රොචනප්පභෙ;
පිඞ්ගො පිසඞ්ගො ප්යථවා, කළාරාදී තු පිඞ්ගලෙ.
කම්මාසො සබලො චිත්තො,
සාවො තු කණ්හපීතකෙ;
වාච්චලිඞ්ගා ගුණින්යෙතෙ, ගුණෙ සුක්කාදයො පුමෙ.
නච්චං නට්ටඤ්ච නටනං, නත්තනං ලාසනං භවෙ;
නච්චං තු වාදිතං ගීත, මිති නාටුමිදං තයං.
නච්චට්ඨානං සියා රඞ්ගො, භිනයො සූච්යසූචනං;
අඞ්ගහාරො’ඞ්ගවික්ඛෙපො, නට්ටකො නටකො නටො.
සිඞ්ගාරො කරුණො වීර, බ්භුත හස්ස භයානකා;
සන්තො බීභච්ඡ රුද්දානි, නව නාට්යරසා ඉමෙ.
පොසස්ස නාරියං පොසෙ, ඉත්ථියා සඞ්ගමං පති;
යා පිහා එස සිඞ්ගාරො, රතිකීළාදිකාරණො.
උත්තම ප්පකතිප්පායො, ඉත්ථිපුරිසහෙතුකො;
සො සම්භොගො වියොගොති,
සිඞ්ගාරො දුවිධො මතො.
භාසිතං ¶ ලපිතං භාසා, වොහාරො වචනං වචො;
උත්ති වාචා ගිරා වාණී, භාරතී කථිතා [කථා (කත්ථචි)] වචී.
එකාඛ්යාතො පදචයො, සියා වාක්යංසකාරකො;
ආමෙඩිතන්ති විඤ්ඤෙය්යං, ද්වත්තික්ඛත්තු මුදීරණං.
භයෙ කොධෙ පසංසායං, තුරිතෙ කොතූහලෙ’ච්ඡරෙ;
හාසෙ සොකෙ පසාදෙ ච, කරෙ ආමෙඩිතං බුධො.
ඉරු නාරී යජු සාම, මිති වෙදා තයො සියුං;
එතෙ එව තයී නාරී, වෙදො මන්තො සුතිත්ථියං.
අට්ඨකො වාමකො වාම, දෙවො චඞ්ගීරසො භගු;
යමදග්ගි ච වාසිට්ඨො, භාරද්වාජො ච කස්සපො;
වෙස්සාමිත්තොති මන්තානං, කත්තාරො ඉසයො ඉමෙ.
කප්පො බ්යාකරණං ජොති, සත්ථං සික්ඛා නිරුත්ති ච;
ඡන්දොවිචිති චෙතානි, වෙදඞ්ගානි වදන්ති ඡ.
ඉතිහාසො පුරාවුත්ත, ප්පබන්ධො භාරතාදිකො;
නාමප්පකාසකං සත්ථං, රුක්ඛාදීනං නිඝණ්ඩු සො.
විතණ්ඩසත්ථං විඤ්ඤෙය්යං, යං තං ලොකායතං ඉති;
කෙටුභං තු ක්රියාකප්ප, විකප්පො කවිනං හිතො.
ආඛ්යායිකොපලද්ධත්ථා, පබන්ධකප්පනා කථා;
දණ්ඩනීත්ය’ත්ථසත්ථස්මිං, වුත්තන්තො තු පවත්ති ච.
සඤ්ඤා, ඛ්යා, ව්හා සමඤ්ඤා චා, භිධානං නාම මව්හයො;
නාමධෙය්යා’ ධිවචනං, පටිවාක්යං තු උත්තරං.
පඤ්හො තීස්ව නුයොගො ච, පුච්ඡා ප්යථ නිදස්සනං;
උපොග්ඝාතො ච දිට්ඨන්තො, තථො’දාහරණං භවෙ.
සමා සඞ්ඛෙප සංහාරා, සමාසො සඞ්ගහො ප්යථ;
සතං ධාරයසී ත්යාද්ය, බ්භක්ඛානං තුච්ඡභාසනං.
වොහාරො තු විවාදො ථ, සපනං සපථොපි ච;
යසො සිලොකො කිත්තිත්ථී,
ඝොසනා තු’ච්චසද්දනං.
පටිඝොසො පටිරවො, ථො’ පඤ්ඤාසො වචීමුඛං;
කත්ථනා ච සිලාඝා ච, වණ්ණනා ච නුති ත්ථුති.
ථොමනඤ්ච [ථොමනං වා (කත්ථචි ථොමනං ථොමනා ද්විලිඞ්ගෙ)] පසංසාථ, කෙකා නාදො සිඛණ්ඩිනං;
ගජානං කොඤ්චනාදො ථ,
මතා හෙසා හයද්ධනි.
පරියායො වෙවචනං, සාකච්ඡා තු ච සංකථා;
උපවාදො චු’පක්කොසා, වණ්ණවාදා’නුවාදො ච;
ජනවාදා’පවාදාපි, පරිවාදො ච තුල්යත්ථා.
ඛෙපො ¶ නින්දා තථා කුච්ඡා, ජිගුච්ඡා ගරහා භවෙ;
නින්දාපුබ්බො උපාරම්භො, පරිභාසන මුච්චතෙ.
අට්ඨානරියවොහාර, වසෙන යා පවත්තිතා;
අභිවාක්යං සියා වාචා, සා වීතික්කමදීපනී.
මුහුංභාසා නුලාපොථ, පලාපො නත්ථිකා ගිරා;
ආදොභාසන මාලාපො,
විලාපො තු පරිද්දවො.
විප්පලාපො විරොධොත්ති, සන්දෙසොත්ති තු වාචිකං;
සම්භාසනං තු සල්ලාපො, විරොධරහිතං මිථු.
ඵරුසං නිට්ඨුරං වාක්යං, මනුඤ්ඤං හදයඞ්ගමං;
සංකුලං තු කිලිට්ඨඤ්ච, පුබ්බාපරවිරොධිනී.
සමුදායත්ථරහිතං, අබද්ධමිති [අබන්ධ (ක.)] කිත්තිතං;
විතථං තු මුසා චාථ [ආහතං තු මුසාත්ථකං (කත්ථචි, අමරකොසෙ)], ඵරුසාදී තිලිඞ්ගිකා.
සම්මා බ්යයඤ්චා විතථං, සච්චං තච්ඡං යථාතථං;
තබ්බන්තා තීස්ව ලීකං ත්ව, සච්චං මිච්ඡා මුසා බ්යයං.
රවො නිනාදො නිනදො ච සද්දො,
නිග්ඝොස නාද ද්ධනයො ච රාවො;
ආරාව සංරාව විරාව ඝොසා,
රවා සුතිත්ථී සර නිස්සනා ච.
විස්සට්ඨ මඤ්ජු විඤ්ඤෙය්යා, සවනීයා විසාරිනො;
බින්දු ගම්භීර නින්නාදී, ත්යෙව මට්ඨඞ්ගිකො සරො.
තිරච්ඡානගතානඤ්හි, රුතං වස්සිත මුච්චතෙ;
කොලාහලො කලහලො,
ගීතං ගානඤ්ච ගීතිකා.
සරා සත්ත තයො ගාමා, චෙකවීසති මුච්ඡනා;
තානා [ඨානානි (බහූසු)] චෙකූනපඤ්ඤාස, ඉච්චෙතං සරමණ්ඩලං.
උසභො ධෙවතො චෙව, ඡජ්ජ ගන්ධාර මජ්ඣිමා;
පඤ්චමො ච නිසාදොති, සත්තෙ’තෙ ගදිතා සරා.
නදන්ති ¶ උසභං ගාවො, තුරගා ධෙවතං තථා;
ඡජ්ජං මයූරා ගන්ධාර, මජා කොඤ්චා ච මජ්ඣිමං.
පඤ්චමං පරපුට්ඨාදී, නිසාදම්පි ච වාරණා;
ඡජ්ජො ච මජ්ඣිමො ගාමා,
තයො සාධාරණොති ච.
සරෙසු තෙසු පච්චෙකෙ, තිස්සො තිස්සො හි මුච්ඡනා;
සියුං තථෙව තානානි [ඨානානි (බහූසු)], සත්ත සත්තෙව ලබ්භරෙ.
තිස්සො දුවෙ චතස්සො ච, චතස්සො කමතො සරෙ;
තිස්සො දුවෙ චතස්සොති, ද්වාවීසති සුතී සියුං.
උච්චතරෙ රවෙ තාරො, ථාබ්යත්තෙ මධුරෙ කලො;
ගම්භීරෙ තු රවෙ මන්දො, තාරාදී තීස්වථො කලෙ;
කාකලී සුඛුමෙ වුත්තො,
ක්රියාදිසමතා ලයො.
වීණා ච වල්ලකී සත්ත, තන්තී සා පරිවාදිනී;
පොක්ඛරො දොණි වීණාය,
උපවීණො තු වෙඨකො.
ආතතඤ්චෙව විතත, මාතතවිතතං ඝනං;
සුසිරං චෙති තූරියං, පඤ්චඞ්ගික මුදීරිතං.
ආතතං නාම චම්මාව, නද්ධෙසු භෙරියාදිසු;
තලෙ’කෙකයුතං කුම්භ, ථුණ දද්දරිකාදිකං.
විතතං චො’භයතලං, තූරියං මුරජාදිකං;
ආතතවිතතං සබ්බ, විනද්ධං පණවාදිකං.
සුසිරං වංසසඞ්ඛාදි, සම්මතාලාදිකං ඝනං;
ආතොජ්ජං තු ච වාදිත්තං, වාදිතං වජ්ජ මුච්චතෙ.
භෙරී (භෙරි) දුන්දුභි වුත්තො ථ,
මුදිඞ්ගො මුරජොස්ස තු;
ආලිඞ්ග, ඞ්ක්යො, ද්ධකා භෙදා,
තිණවො තු ච ඩිණ්ඩිමො.
ආලම්බරො ¶ තු පණවො, කොණො වීණාදිවාදනං;
දද්දරී පටහො භෙරි, ප්පභෙදා මද්දලාදයො.
ජනප්පියෙ විමද්දුට්ඨෙ, ගන්ධෙ පරිමලො භවෙ;
සො ත්වා මොදො දූරගාමී, විස්සන්තා තීස්විතො පරං.
ඉට්ඨගන්ධො ච සුරභි, සුගන්ධො ච සුගන්ධි ච;
පූතිගන්ධි තු දුග්ගන්ධො, ථ විස්සං ආමගන්ධි යං.
කුඞ්කුමඤ්චෙව යවන, පුප්ඵඤ්ච තගරං තථා;
තුරුක්ඛොති චතුජ්ජාති, ගන්ධා එතෙ පකාසිතා.
කසාවො නිත්ථියං තිත්තො, මධුරො ලවණො ඉමෙ;
අම්බිලො කටුකො චෙති, ඡ රසා තබ්බතී තිසු.
සියා ඵස්සො ච ඵොට්ඨබ්බො,
විසයී ත්වක්ඛ මින්ද්රියං;
නයනං ත්වක්ඛි නෙත්තඤ්ච, ලොචනං ච’ච්ඡි චක්ඛු ච.
සොතං සද්දග්ගහො කණ්ණො, සවනං සුති නත්ථු තු;
නාසා ච නාසිකා ඝානං, ජිව්හාතු රසනා භවෙ.
සරීරං වපු ගත්තඤ්චා, ත්තභාවො බොන්දි විග්ගහො;
දෙහං වා පුරිසෙ කායො, ථියං තනු කළෙවරං.
චිත්තං චෙතො මනො නිත්ථී, විඤ්ඤාණං හදයං තථා;
මානසං ධී තු පඤ්ඤා ච, බුද්ධි මෙධා මති මුති.
භූරී මන්තා ච පඤ්ඤාණං, ඤාණං විජ්ජා ච යොනි ච;
පටිභාන මමොහො ථ, පඤ්ඤාභෙදා විපස්සනා.
සම්මාදිට්ඨි පභුතිකා, වීමංසා තු විචාරණා;
සම්පජඤ්ඤං තු නෙපක්කං, වෙදයිතං තු වෙදනා.
තක්කො විතක්කො සඞ්කප්පො,
ප්පනො’ හා’ යු තු ජීවිතං;
එකග්ගතා තු සමථො, අවික්ඛෙපො සමාධි ච.
උස්සාහා’ තප්ප පග්ගාහා, වායාමො ච පරක්කමො;
පධානං වීරියං චෙහා, උය්යාමො ච ධිති ත්ථියං.
චත්තාරි වීරියඞ්ගානි, තචස්ස ච නහාරුනො;
අවසිස්සන මට්ඨිස්ස, මංසලොහිතසුස්සනං.
උස්සොළ්හී ¶ ත්ව ධිමත්තෙහා, සති ත්ව නුස්සති ත්ථිය;
ලජ්ජා හිරී සමානා ථ, ඔත්තප්පං පාපභීරුතා.
මජ්ඣත්තතා තු’පෙක්ඛා ච, අදුක්ඛමසුඛා සියා;
චිත්තාභොගො මනක්කාරො,
අධිමොක්ඛො තු නිච්ඡයො.
දයා’ නුකම්පා කාරුඤ්ඤං, කරුණා ච අනුද්දයා;
ථියං වෙරමණී චෙව, විරත්යා’ රති චාප්යථ.
තිතික්ඛා ඛන්ති ඛමනං, ඛමා මෙත්තා තු මෙත්ය’ථ;
දස්සනං දිට්ඨි ලද්ධිත්ථී, සිද්ධන්තො සමයො භවෙ.
තණ්හා ච තසිණා එජා, ජාලිනී ච විසත්තිකා;
ඡන්දො ජටා නිකන්ත්යා’සා, සිබ්බිනී භවනෙත්ති ච.
අභිජ්ඣා වනථො වානං, ලොභො රාගො ච ආලයො;
පිහා මනොරථො ඉච්ඡා, භිලාසො කාම දොහළා;
ආකඞ්ඛා රුචි වුත්තා සා, ත්වධිකා ලාලසා ද්විසු.
වෙරං විරොධො විද්දෙසො, දොසො ච පටිඝඤ්ච වා;
කොධා’ ඝාතා කොප රොසා,
බ්යාපාදො’ නභිරද්ධි ච.
බද්ධවෙර මුපනාහො, සියා සොකො තු සොචනං;
රොදිතං කන්දිතං රුණ්ණං, පරිදෙවො පරිද්දවො.
භීතිත්ථි භය මුත්තාසො, භෙරවං තු මහබ්භයං;
භෙරවං භීසනං භීමං, දාරුණඤ්ච භයානකං;
ඝොරං පටිභයං භෙස්මං, භයඞ්කර මිමෙ තීසු.
ඉස්සා උසූයා මච්ඡෙරං, තු මච්ඡරිය මච්ඡරං;
මොහො’විජ්ජා තථා’ඤාණං, මානො විධා ච උන්නති.
උද්ධච්ච මුද්ධටං චාථ [උද්ධවංඋද්ධං ධාවති චිත්ත මෙතෙනාති උද්ධවං (ටීකා)], තාපො කුක්කුච්චමෙව ච;
පච්ඡාතාපො නුතාපො ච, විප්පටිසාරො පකාසිතො.
මනොවිලෙඛ සන්දෙහා, සංසයො ච කථංකථා;
ද්වෙළ්හකං විචිකිච්ඡා ච, කඞ්ඛා සඞ්කා විමත්යපි.
ගබ්බො ¶ භිමානො’හංකාරො, චින්තාතු ඣාන මුච්චතෙ;
නිච්ඡයො නිණ්ණයො වුත්තො, පටිඤ්ඤා තු පටිස්සවො.
අවමානං තිරක්කාරො, පරිභවො ප්ය’ නාදරො;
පරාභවො ප්ය’ වඤ්ඤා ථ, උම්මාදො චිත්තවිබ්භමො.
පෙමං සිනෙහො ස්නෙහො ථ, චිත්තපීළා විසඤ්ඤිතා;
පමාදො සතිවොස්සග්ගො, කොතූහලං කුතූහලං.
විලාසො ලලිතං ලීලා, හාවො හෙළා ච විබ්භමො;
ඉච්චාදිකා සියුං නාරි, සිඞ්ගාරභාවජා කිරියා.
හසනං හසිතං හාසො, මන්දො සො මිහිතං සිතං;
අට්ටහාසො මහාහාසො,
රොමඤ්චො ලොමහංසනං.
පරිහාසො දවො ඛිඩ්ඩා, කෙළි කීළා ච කීළිතං;
නිද්දා තු සුපිනං සොප්පං, මිද්ධඤ්ච පචලායිකා.
ථියං නිකති කූටඤ්ච, දම්භො සාඨ්යඤ්ච කෙතවං;
සභාවො තු නිස්සග්ගො ච, සරූපං පකතිත්ථියං.
සීලඤ්ච ලක්ඛණං භාවො,
උස්සවො තු ඡණො මහො [මතො (ටී.)].
ධාරෙන්තො ජන්තු සස්නෙහ, මභිධානප්පදීපිකං;
ඛුද්දකාද්යත්ථජාතානි [ඛුද්දකාන්යත්ථජාතානි (ක.)], සම්පස්සති යථාසුඛං.
සග්ගකණ්ඩො නිට්ඨිතො.
2. භූකණ්ඩ
1. භූමිවග්ග
වග්ගා භූමි, පුරී, මච්ච, චතුබ්බණ්ණ, වනාදිහි;
පාතාලෙන ච වුච්චන්තෙ, සඞ්ගො’පඞ්ගෙහි’ධ’ක්කමා.
වසුන්ධරා ඡමා භූමි, පථවී මෙදනී මහී;
උබ්බී වසුමතී ගො කු, වසුධා ධරණී ධරා;
පුථවී ජගතී භූරී, භූ ච භූතධරා’ වනී.
ඛාරා ¶ තු මත්තිකා ඌසො, ඌසවා තූසරො තිසු;
ථලං ථලීත්ථී භූභාගෙ, ථද්ධලූඛම්හි ජඞ්ගලො.
පුබ්බවිදෙහො චාපර, ගොයානං ජම්බුදීපො ච;
උත්තරකුරු චෙති සියුං, චත්තාරොමෙ මහාදීපා.
පුම්බහුත්තෙ කුරූ සක්කා, කොසලා මගධා සිවී;
කලිඞ්ගා’වන්ති පඤ්චාලා, වජ්ජී ගන්ධාර චෙතයො.
වඞ්ගා විදෙහා කම්බොජා, මද්දා භග්ග’ඞ්ග සීහළා;
කස්මීරා කාසි පණ්ඩවාදී, සියුං ජනපදන්තරා.
ලොකො ච භුවනං වුත්තං, දෙසො තු විසයො ප්යථ;
මිලක්ඛදෙසො පච්චන්තො, මජ්ඣදෙසො තු මජ්ඣිමො.
අනූපො සලිලප්පායො, කච්ඡං පුම නපුංසකෙ;
සද්දලො හරිතෙ දෙසෙ, තිණෙනා, භිනවෙන හි.
නද්යම්බුජීවනො දෙසො, වුට්ඨිනිප්පජ්ජසස්සකො;
යො නදීමාතිකො දෙව,
මාතිකො ච කමෙන සො.
තීස්වනූපාද්යථො චන්ද, සූරාදො සස්සතීරිතො;
රට්ඨං තු විජිතඤ්චාථ, පුරිසෙ සෙතු ආලියං.
උපාන්තභූ පරිසරො, ගොට්ඨං තු ගොකුලං වජො;
මග්ගො පන්ථො පථො අද්ධා, අඤ්ජසං වටුමං තථා.
පජ්ජො [පජ්ජා…. (ක.)], යනඤ්ච පදවී, වත්තනී පද්ධතිත්ථියං;
තබ්භෙදා ජඞ්ඝ, සකට, මග්ගා තෙ ච මහද්ධනි.
එකපද්යෙකපදිකෙ, කන්තාරො තු ච දුග්ගමෙ;
පටිමග්ගො පටිපථො, අද්ධානං දීඝ මඤ්ජසං;
සුප්පථො තු සුපන්ථො ච, උප්පථං ත්වපථං භවෙ.
ඡත්තිංසපරමාණූන, මෙකො ණු ච ඡත්තිංස තෙ;
තජ්ජාරී තාපි ඡත්තිංස, රථරෙණු ඡත්තිංස තෙ.
ලික්ඛාතා සත්ත ඌකා තා, ධඤ්ඤමාසොති සත්ත තෙ;
සත්ත ඞ්ගුල’ මමු ද්විච්ඡ, විදත්ථි තා දුවෙ සියුං.
රතනං ¶ තානි සත්තෙව, යට්ඨි තා වීසතූ සභං;
ගාවුත මුසභාසීති, යොජනං චතුගාවුතං.
ධනුපඤ්චසතං කොසො, කරීසං චතුරම්බණං;
අබ්භන්තරං තු හත්ථාන, මට්ඨවීස පමාණතො.
භූමිවග්ගො නිට්ඨිතො.
2. භූකණ්ඩ
2. පුරවග්ග
පුරං නගර මිත්ථී වා, ඨානීයං පුටභෙදනං;
ථියං තු රාජධානී [රාජඨානී (ටී.)] ච, ඛන්ධාවාරො භවෙ ථ ච.
සාඛානගර මඤ්ඤත්ර, යං තං මූලපුරා පුරං;
බාරාණසී ච සාවත්ථි, වෙසාලී මිථිලා, ළවී.
කොසම්බු, ජ්ජෙනියො තක්ක, සිලා චම්පා ච සාගලං;
සුසුමාරගිරං [සංසුමාර (ටීකා)] රාජ, ගහං කපිලවත්ථු ච.
සාකෙත, මින්දපත්ථඤ්චො, ක්කට්ඨා පාටලිපුත්තකං;
ජෙතුත්තරඤ්ච සඞ්කස්සං, කුසිනාරාදයො පුරී.
රච්ඡා ච විසිඛා වුත්තා, රථිකා වීථි චාප්යථ;
බ්යූහො රච්ඡා අනිබ්බිද්ධා, නිබ්බිද්ධා තු පථද්ධි ච.
චතුක්කං චච්චරෙ මග්ග, සන්ධි සිඞ්ඝාටකං භවෙ;
පාකාරො වරණො චාථ, උදාපො [උද්දාප, උද්දාප] උපකාරිකා.
කුට්ටං තු භිත්ති නාරී ථ, ගොපුරං ද්වාරකොට්ඨකො;
එසිකා ඉන්දඛීලො ච, අට්ටො ත්වට්ටාලකො භවෙ.
තොරණං තු බහිද්වාරං, පරිඛාතු ච දීඝිකා;
මන්දිරං සදනා, ගාරං, නිකායො නිලයා, ලයො.
ආවාසො භවනං වෙස්මං, නිකෙතනං නිවෙසනං;
ඝරං ගහඤ්චා, වසථො, සරණඤ්ච පතිස්සයො.
ඔකං සාලා ඛයො වාසො, ථියං කුටි වසත්ය’පි;
ගෙහඤ්චා, නිත්ථි සදුමං, චෙතියා, යතනානි තු.
පාසාදො ¶ චෙව යූපො ථ, මුණ්ඩච්ඡදො ච හම්මියං;
යූපොතු ගජකුම්භම්හි, හත්ථිනඛො පතිට්ඨිතො.
සුපණ්ණවඞ්කච්ඡදන, මඩ්ඪයොගො සියා ථ ච;
එකකූටයුතො මාළො,
පාසාදො චතුරස්සකො.
සභායඤ්ච සභා චාථ, මණ්ඩපං වා ජනාලයො;
අථො ආසනසාලායං, පටික්කමන මීරිතං.
ජිනස්ස වාසභවන, මිත්ථී ගන්ධකුටි ප්යථ;
ථියං රසවතී පාක, ට්ඨානඤ්චෙව මහානසං.
ආවෙසනං සිප්පසාලා, සොණ්ඩා තු පානමන්දිරං;
වච්චට්ඨානං වච්චකුටි, මුනීනං ඨාන මස්සමො.
පණ්යවික්කයසාලා කු, ආපණො පණ්යවීථිකා;
උදොසිතො භණ්ඩසාලා, චඞ්කමනං තු චඞ්කමො.
ජන්තාඝරං ත්වග්ගිසාලා, පපා පානීයසාලිකා;
ගබ්භො ඔවරකො වාසා, ගාරං තු සයනිග්ගහං.
ඉත්ථාගාරං තු ඔරොධො, සුද්ධන්තො’ න්තෙපුරම්පි ච;
අසබ්බවිසයට්ඨානං, රඤ්ඤං කච්ඡන්තරං මතං.
සොපානො වා’රොහණඤ්ච,
නිස්සෙණී සා, ධිරොහිණී;
වාතපානං ගවක්ඛො ච, ජාලඤ්ච සීහපඤ්ජරං.
ආලොකසන්ධි වුත්තො ථ, ලඞ්ගී’ත්ථී පලිඝො භවෙ;
කපිසීසො, ග්ගලත්ථම්භො, නිබ්බං තු ඡද්දකොටියං.
ඡදනං පටලං ඡද්ද, මජිරං චච්චරො, ඞ්ගණං;
පඝානො පඝනා, ලින්දො, පමුඛං ද්වාරබන්ධනං.
පිට්ඨසඞ්ඝාටකං ද්වාර, බාහා කූටං තු කණ්ණිකා;
ද්වාරඤ්ච පටිහාරො ථ, උම්මාරො දෙහනී, ත්ථියං.
එළකො ඉන්දඛීලො ථ, ථම්භො ථූණො පුමිත්ථියං;
පාටිකා, ඩ්ඪෙන්දුපාසාණෙ, ගිඤ්ජකා තු ච ඉට්ඨකා.
වලභිච්ඡාදිදාරුම්හි, වඞ්කෙ ගොපානසී, ත්ථියං;
කපොතපාලිකායං තු, විටඞ්කො නිත්ථියං භවෙ.
කුඤ්චිකාවිවරං ¶ තාළ, ච්ඡිග්ගලො ප්යථ කුඤ්චිකා;
තාළො’වාපුරණං චාථ, වෙදිකා වෙදි කථ්යතෙ.
සඞ්ඝාතො පක්ඛපාසො ච, මන්දිරඞ්ගා තුලා අපි;
ථියං සම්මුජ්ජනී චෙව, සම්මජ්ජනී ච සොධනී.
සඞ්කටීරං තු සඞ්කාර, ට්ඨානං සඞ්කාරකූටකං;
අථො කචවරො, ක්ලාපො, සඞ්කාරො ච කසම්බුපි.
ඝරාදිභූමි තං වත්ථු, ගාමො සංවසථො ථ සො;
පාකටො නිගමො භොග, මච්චාදිභ්යො ධි තූදිතො [‘අධිභූ’ති ඊරිතො කථිතො (ටී.)].
සීමා ච මරියාදා ථ,
ඝොසො ගොපාලගාමකොති.
පුරවග්ගො නිට්ඨිතො.
3. නරවග්ග
මනුස්සො මානුසො මච්චො, මානවො මනුජො නරො;
පොසො පුමා ච පුරිසො,
පොරිසො ප්යථ පණ්ඩිතො.
බුධො විද්වා විභාවී ච, සන්තො සප්පඤ්ඤ කොවිදා;
ධීමා සුධී කවි බ්යත්තො, විචක්ඛණො විසාරදො.
මෙධාවී මතිමා පඤ්ඤො, විඤ්ඤූ ච විදූරො විදූ;
ධීරො විපස්සී දොසඤ්ඤූ, බුද්ධො ච දබ්බ විද්දසු.
ඉත්ථී සීමන්තිනී නාරී, ථී වධූ වනිතා, ඞ්ගනා;
පමදා සුන්දරී කන්තා, රමණී දයිතා, බලා.
මාතුගාමො ච මහිලා, ලලනා භීරු කාමිනී;
කුමාරිකා තු කඤ්ඤා ථ, යුවතී තරුණී භවෙ.
මහෙසී සාභිසෙකාඤ්ඤා,
භොගිනී රාජනාරියො;
ධවත්ථිනී තු සඞ්කෙතං, යාති යා සා, භිසාරිකා.
ගණිකා ¶ වෙසියා වණ්ණ, දාසී නගරසොභිනී;
රූපූපජීවිනී වෙසී, කුලටා තු ච බන්ධකී.
වරාරොහො, ත්තමා මත්ත, කාසිනී වරවණ්ණිනී;
පතිබ්බතා ත්වපි සතී, කුලිත්ථී කුලපාලිකා.
විධවා පතිසුඤ්ඤා ථ, පතිම්බරා සයම්බරා;
විජාතා තු පසූතා ච, ජාතාපච්චා පසූතිකා.
දූතී සඤ්චාරිකා දාසී, තු චෙටී කුටධාරිකා;
වාරුණී, ක්ඛණිකා තුල්යා, ඛත්තියානී තු ඛත්තියා.
දාරො ජායා කලත්තඤ්ච, ඝරණී භරියා පියා,
පජාපතී ච දුතියා, සා පාදපරිචාරිකා.
සඛී ත්වා’ලී වයස්සා ථ, ජාරී චෙවා’තිචාරිනී;
පුමෙ තූ’තු රජො පුප්ඵං, උතුනී තු රජස්සලා.
පුප්ඵවතී ගරුගබ්භා, පන්නසත්තා ච ගබ්භිනී;
ගබ්භාසයො ජලාබුපි, කලලං පුන්නපුංසකෙ.
ධවොතු සාමිකො භත්තා, කන්තො පති වරො පියො;
අථො පපති ජාරො ථා,
පච්චං පුත්තො’ත්රජො සුතො.
තනුජො තනයො සූනු, පුත්තාදී ධීතරි’ත්ථියං;
නාරියං දුහිතා ධීතා,
සජාතො ත්වො’රසො සුතො.
ජායාපතී ජනිපතී, ජයම්පතී තු දම්පතී [දම්පතීති පදං පුල්ලිඞ්ග බහුවචනන්තං ඉකාරන්තං, තුදම්පති (ටී.)];
අථ වස්සවරො වුත්තො, පණ්ඩකො ච නපුංසකං.
බන්ධවො බන්ධු සජනො, සගොත්තො ඤාති ඤාතකො;
සාලොහිතො සපිණ්ඩො ච,
තාතො තු ජනකො පිතා.
අම්ම, ම්බා ජනනී මාතා, ජනෙත්ති ජනිකා භවෙ;
උපමාතා තු ධාති’ත්ථී,
සාලො ජායාය භාතිකො.
නනන්දා ¶ සාමිභගිනී, මාතාමහී තු අය්යිකා;
මාතුලො මාතුභාතා,ස්ස, මාතුලානී පජාපති.
ජායාපතීනං ජනනී, සස්සු වුත්තාථ තප්පිතා;
සසුරො භාගිනෙය්යොතු, පුත්තො භගිනියා භවෙ.
නත්තා වුත්තො පපුත්තො ථ, සාමිභාතා තු දෙවරො;
ධීතුපති තු ජාමාතා,
අය්යකො තු පිතාමහො.
මාතුච්ඡා මාතුභගිනී, පිතුච්ඡා භගිනී පිතු;
පපිතාමහො පය්යකො,
සුණ්හා තු සුණිසා හුසා.
සොදරියො සගබ්භො ච, සොදරො සහජො ප්යථ;
මාතාපිතූ තෙ පිතරො, පුත්තා තු පුත්තධීතරො.
සසුරා සස්සුසසුරා, භාතුභගිනී භාතරො;
බාලත්තං බාලතා බාල්යං, යොබ්බඤ්ඤංතු ච යොබ්බනං.
සුක්කා තු පලිතං කෙසා, දයො ථ ජරතා ජරා;
පුථුකො පිල්ලකො ඡාපො, කුමාරො බාල පොතකා.
අථු’ ත්තානසයු’ත්තාන, සෙය්යකා ථනපොපි ච;
තරුණො ච වයට්ඨො ච, දහරො ච යුවා සුසු;
මාණවොදාරකොචාථ, සුකුමාරො සුඛෙධිතො.
මහල්ලකො ච වුද්ධො ච, ථෙරො ජිණ්ණො ච ජිණ්ණකො;
අග්ගජො පුබ්බජො ජෙට්ඨො, කනියො කනිට්ඨො නුජො.
වලිත්තචො තු වලිනො; තීසු’ත්තානසයාදයො;
සීසො’ත්තමඞ්ගානි සිරො, මුද්ධා ච මත්ථකො භවෙ;
කෙසො තු කුන්තලො වාලො, ත්තමඞ්ගරුහ මුද්ධජා.
ධම්මිල්ලො සංයතා කෙසා,
කාකපක්ඛො සිඛණ්ඩකො;
පාසො හත්ථො කෙසචයෙ;
තාපසානං තහිං ජටා.
ථියං වෙණී පවෙණී ච;
අථො චූළා සිඛා සියා;
සීමන්තො තු මතො නාරි, කෙසමජ්ඣම්හි පද්ධති.
ලොමං ¶ තනුරුහං රොමං, පම්හං පඛුම මක්ඛිගං;
මස්සු වුත්තං පුමමුඛෙ, භූ ත්විත්ථී භමුකො භමු.
බප්පො [ඛප්පො (ටී.)] නෙත්තජල’ස්සූනි, නෙත්තතාරා කනීනිකා;
වදනං තු මුඛං තුණ්ඩං, වත්තං ලපන මානනං.
ද්විජො ලපනජො දන්තො, දසනො රදනො රදො;
දාඨා තුදන්තභෙදස්මිං, අපාඞ්ගො ත්වක්ඛිකොටිසු.
දන්තාවරණ මොට්ඨො චා, ප්ය’ධරො දසනච්ඡදො;
ගණ්ඩො කපොලො හන්විත්ථී [ගණ්ඩත්ථී (ටී.) හන්වත්ථී=හනු+ඉත්ථී; හන+උ (ණ්වාදි)],
චුබුකං ත්ව’ ධරා අධො.
ගලො ච කණ්ඨො ගීවා ච, කන්ධරා ච සිරොධරා;
කම්බුගීවා තු යා ගීවා, සුවණ්ණාලිඞ්ගසන්නිභා;
අඞ්කිතා තීහි ලෙඛාහි, කම්බුගීවා ථවා මතා.
අංසො නිත්ථී භුජසිරො, ඛන්ධො තස්සන්ධි ජත්තු තං;
බාහුමූලං තු කච්ඡො, ධො, ත්ව’ස්ස පස්ස මනිත්ථියං.
බාහු භුජාද්වීසු බාහා, හත්ථො තු කර පාණයො;
මණිබන්ධො පකොට්ඨන්තො, කප්පරො තු කපොණ්ය’ථ.
මණිබන්ධ කනිට්ඨානං, පාණිස්ස කරභො,න්තරං;
කරසාඛා, ඞ්ගුලී තා තු, පඤ්ච, ඞ්ගුට්ඨො ච තජ්ජනී;
මජ්ඣිමා නාමිකා චාපි, කනිට්ඨා’ති කමා සියුං.
පදෙසො තාලගොකණ්ණා, විදත්ථි,ත්ථී කමා තතෙ;
තජ්ජන්යාදියුතෙ’ඞ්ගුට්ඨෙ, පසතො පාණි කුඤ්චිතො.
රතනං කුක්කු හත්ථො ථ, පුමෙ කරපුටො,ඤ්ජලි;
කරජො තු නඛො නිත්ථී, ඛටකො මුට්ඨි ච ද්වීසු.
බ්යාමො සහකරා බාහු, ද්වෙ පස්සද්වයවිත්ථතා;
උද්ධන්තත භුජපොස, ප්පමාණෙ පොරිසං තිසු.
උරො ච හදයං චාථ, ථනො කුච පයොධරා;
චූචුකං තු ථනග්ගස්මිං, පිට්ඨං තු පිට්ඨි නාරියං.
මජ්ඣො’නිත්ථී ¶ විලග්ගො ච, මජ්ඣිමං කුච්ඡි [චතුක්කං උදරෙ; 944-ගාථාපි පස්සිතබ්බා] තු ද්විසු;
ගහණීත්ථ්යුදරං ගබ්භො, කොට්ඨොන්තො කුච්ඡිසම්භවෙ.
ජඝනං තු නිතම්බො ච, සොණී ච කටි නාරියං;
අඞ්ගජාතං රහස්සඞ්ගං, වත්ථගුය්හඤ්ච මෙහනං.
නිමිත්තඤ්ච වරඞ්ගඤ්ච, බීජඤ්ච ඵලමෙව ච;
ලිඞ්ගං අණ්ඩං තු කොසො ච,
යොනි ත්විත්ථීපුමෙභගං.
අසුචි සම්භවො සුක්කං, පායු තු පුරිසෙ ගුදං;
වා පුමෙ ගූථ කරීස, වච්චානි ච මලං ඡකං.
උච්චාරො මීළ්හ මුක්කාරො, පස්සාවො මුත්ත මුච්චතෙ;
පූතිමුත්තඤ්ච ගොමුත්තෙ, ස්සාදීනං ඡකණං මලෙ.
ද්වීස්වධො නාභියා වත්ථි, උච්ඡඞ්ග’ඞ්කා තු’භො පුමෙ;
ඌරු සත්ථි පුමෙ ඌරු, පබ්බං තු ජාණු ජණ්ණු ච.
ගොප්ඵකො පාදගණ්ඨිපි, පුමෙ තු පණ්හි පාසණි;
පාදග්ගං පපදො පාදො, තු පදො චරණඤ්ච වා.
අඞ්ගංත්ව’වයවො වුත්තො, ඵාසුලිකා තු ඵාසුකා;
පණ්ඩකෙ අට්ඨි ධාත්විත්ථී, ගලන්තට්ඨි තු අක්ඛකො.
කප්පරො තු කපාලං වා, කණ්ඩරා තු මහාසිරා;
පුමෙ න්හාරු චිත්ථී සිරා, ධමනී ථ රසග්ගසා.
රසහරණ්ය’ථො මංස, මාමිසං පිසිතං භවෙ;
තිලිඞ්ගිකං තු වල්ලූර, මුත්තත්තං අථ ලොහිතං.
රුධිරං සොණිතං රත්තං, ලාලා ඛෙළො එලා භවෙ;
පුරිසෙ මායු පිත්තඤ්ච, සෙම්හො නිත්ථී සිලෙසුමො.
වසා විලීනස්නෙහො ථ, මෙදො චෙව වපා භවෙ;
ආකප්පො වෙසො නෙපච්ඡං, මණ්ඩනං තු පසාධනං.
විභූසනං චාභරණං, අලඞ්කාරො පිලන්ධනං;
කිරීට මකුටා’නිත්ථී, චූළාමණි සිරොමණි.
සිරොවෙඨන ¶ මුණ්හීසං, කුණ්ඩලං කණ්ණවෙඨනං;
කණ්ණිකා කණ්ණපූරො ච, සියා කණ්ණවිභූසනං.
කණ්ඨභූසා තු ගීවෙය්යං, හාරො මුත්තාවලි’ත්ථියං;
නියුරො වලයො නිත්ථී, කටකං පරිහාරකං.
කඞ්කණං කරභූසා ථ, කිඞ්කිණී [කිංකණී කිං කණිකා (ක.)] ඛුද්දඝණ්ටිකා;
අඞ්ගුලීයක මඞ්ගුල්යා, භරණං, සාක්ඛරං තු තං.
මුද්දිකා’ඞ්ගුලිමුද්දා ථ, රසනා මෙඛලා භවෙ;
කෙයූර මඞ්ගදඤ්චෙව, බාහුමූලවිභූසනං.
පාදඞ්ගදං තු මඤ්ජීරො, පාදකටක නූපුරා;
අලඞ්කාරප්පභෙදා තු, මුඛඵුල්ලං තථො’ණ්ණතං;
උග්ගත්ථනං ගිඞ්ගමක, මිච්චෙවමාදයො සියුං.
චෙල මච්ඡාදනං වත්ථං, වාසො වසන මංසුකං;
අම්බරඤ්ච පටො නිත්ථී, දුස්සං චොලො ච සාටකො.
ඛොමං දුකූලං කොසෙය්යං, පත්තුණ්ණං කම්බලො ච වා;
සාණං කොටම්බුරං භඞ්ග, න්ත්යාදි වත්ථන්තරං මතං.
නිවාසන න්තරීයාන්ය, න්තරමන්තරවාසකො;
පාවාරො තු’ත්තරාසඞ්ගො, උපසංබ්යාන මුත්තරං.
උත්තරීය මථො වත්ථ, මහතන්ති මතං නවං;
නන්තකං කප්පටො ජිණ්ණ, වසනං තු පටච්චරං.
කඤ්චුකො වාරවාණං වා, ථ වත්ථාවයවෙ දසා;
නාලිපට්ටොති කථිතො, උත්තමඞ්ගම්හි කඤ්චුකො.
ආයාමො දීඝතා රොහො,
පරිණාහො විසාලතා.
අරහද්ධජො ච කාසාය, කාසාවානි ච චීවරං;
මණ්ඩලං තු තදඞ්ගානි, විවට්ට කුසිආදයො.
ඵල,ත්තච, කිමි, රොමා, න්යෙතා වත්ථස්ස යොනියො;
ඵාලං කප්පාසිකං තීසු, ඛොමාදී තු තචබ්භවා.
කොසෙය්යං ¶ කිමිජං, රොම, මයං තු කම්බලං භවෙ;
සමානත්ථා ජවනිකා, සා තිරොකරණී ප්යථ.
පුන්නපුංසක මුල්ලොචං, විතානං ද්වය මීරිතං;
නහානඤ්ච සිනානෙ ථො, බ්බට්ටනු’ම්මජ්ජනං සමං.
විසෙසකො තු තිලකො, ත්යූභො නිත්ථී ච චිත්තකං;
චන්දනො නිත්ථියං ගන්ධ, සාරො මලයජො ප්යථ.
ගොසීසං තෙලපණ්ණිකං, පුමෙ වා හරිචන්දනං;
තිලපණ්ණී තු පත්තඞ්ග, රඤ්ජනං රත්තචන්දනං.
කාළානුසාරී කාළියං, ලොහං ත්වා’ගරු චා’ගළු;
කාළාගරුතු කාළෙ’ස්මිං, තුරුක්ඛොතු ච පිණ්ඩකො.
කත්ථූරිකා මිගමදො, කුට්ඨං තු අජපාලකං;
ලවඞ්ගං දෙවකුසුමං, කස්මීරජං තු කුඞ්කුමං.
යක්ඛධූපො සජ්ජුලසො, තක්කොලං තු ච කොලකං;
කොසඵල මථො ජාති, කොසං ජාතිඵලං භවෙ.
ඝනසාරො සිතබ්භො ච, කප්පූරං පුන්නපුංසකෙ;
අලත්තකො යාවකො ච, ලාඛා ජතු නපුංසකෙ.
සිරිවාසො තු සරල, ද්දවො’ ඤ්ජනං තු කජ්ජලං;
වාසචුණ්ණං වාසයොගො, වණ්ණකං තු විලෙපනං.
ගන්ධමාල්යාදිසඞ්ඛාරො, යො තං වාසන මුච්චතෙ;
මාලා මාල්යං පුප්ඵදාමෙ [පුප්ඵං දාමං (ක.)], භාවිතං වාසිතං තිසු.
උත්තංසො සෙඛරා’ වෙළා, මුද්ධමාල්යෙ වටංසකො;
සෙය්යා ච සයනං සෙනං, පල්ලඞ්කො තු ච මඤ්චකො.
මඤ්චාධාරො පටිපාදො, මඤ්චඞ්ගෙ ත්වටනී ත්ථියං,
කුළීරපාදො ආහච්ච, පාදො චෙව මසාරකො;
චත්තාරො බුන්දිකාබද්ධො, තිමෙ මඤ්චන්තරා සියුං.
බිබ්බොහනං චො’ පධානං, පීඨිකා පීඨ මාසනං;
කොච්ඡං තු භද්දපීඨෙ ථා, සන්දී පීඨන්තරෙ මතා.
මහන්තො ¶ කොජවො දීඝ,
ලොමකො ගොනකො මතො;
උණ්ණාමයං ත්වත්ථරණං, චිත්තකං වානචිත්තකං.
ඝනපුප්ඵං පටලිකා, සෙතං තු පටිකා ප්යථ;
ද්විදසෙකදසාන්යු’ ද්ද,ලොමි එකන්තලොමිනො.
තදෙව සොළසිත්ථීනං, නච්චයොග්ගඤ්හි කුත්තකං;
සීහබ්යග්ඝාදිරූපෙහි, චිත්තං විකතිකා භවෙ.
කට්ටිස්සං කොසෙය්යං රතන, පරිසිබ්බිත මත්ථරණං කමා;
කොසියකට්ටිස්සමයං, කොසියසුත්තෙන පකතඤ්ච.
දීපො පදීපො පජ්ජොතො, පුමෙ ත්වාදාස දප්පණා;
ගෙණ්ඩුකො කණ්ඩුකො තාල, වණ්ටං තු බීජනීත්ථියං.
චඞ්කොටකො කරණ්ඩො ච, සමුග්ගො සම්පුටො භවෙ;
ගාමධම්මො අසද්ධම්මො, බ්යවායො මෙථුනං රති.
විවාහො පයමා පාණි, ග්ගහො පරිණයො ප්යථ;
තිවග්ගො ධම්ම, කාම,ත්ථා, චතුවග්ගො සමොක්ඛකා.
ඛුජ්ජො ච ගණ්ඩුලො රස්ස, වාමනා තු ලකුණ්ඩකො;
පඞ්ගුලො පීඨසප්පී ච, පඞ්ගු ඡින්නිරියාපථො.
පක්ඛො ඛඤ්ජො තු ඛොණ්ඩො ථ,
මූගො සුඤ්ඤවචො භවෙ;
කුණී හත්ථාදිවඞ්කො ච, වලිරො තු ච කෙකරො.
නික්කෙසසීසො ඛල්ලාටො,
මුණ්ඩො තු භණ්ඩු මුණ්ඩිකො;
කාණො අක්ඛීන මෙකෙන,
සුඤ්ඤො අන්ධො ද්වයෙන ථ.
බධිරො සුතිහීනො ථ, ගිලානො බ්යාධිතා’තුරා;
උම්මාදවති උම්මත්තො, ඛුජ්ජාදී වාච්චලිඞ්ගිකා.
ආතඞ්කො ආමයො බ්යාධි, ගදො රොගො රුජාපි ච;
ගෙලඤ්ඤාකල්ල මාබාධො,
සොසො තු ච ඛයො සියා.
පීනසො [පීනාසොතිපි පාඨො] ¶ නාසිකාරොගො,
ඝානෙ සිඞ්ඝානිකා ස්සවො;
ඤෙය්යං ත්ව’රු වණො නිත්ථී, ඵොටො තු පිළකා භවෙ.
පුබ්බො පූයො ථ රත්තාති, සාරො පක්ඛන්දිකා ප්යථ;
අපමාරො අපස්මාරො, පාදඵොටො විපාදිකා.
වුඩ්ඪිරොගො තු වාතණ්ඩං, සීපදං භාරපාදතා;
කණ්ඩූ කණ්ඩූති කණ්ඩූයා, ඛජ්ජු කණ්ඩූවනං ප්යථ.
පාමං විතච්ඡිකා කච්ඡු, සොථො තු සයථූ’දිතො;
දුන්නාමකඤ්ච අරිසං, ඡද්දිකා වමථූ’දිතො.
දවථු පරිතාපො ථ, තිලකො තිලකාළකො;
විසූචිකා ඉති මහා, විරෙකො ථ භගන්දලො [භගන්දරො (ක.)].
මෙහො ජරො කාස සාසා, කුට්ඨං සූලාමයන්තරා;
වුත්තො වෙජ්ජො භිසක්කො ච, රොගහාරී තිකිච්ඡකො.
සල්ලවෙජ්ජො සල්ලකත්තො, තිකිච්ඡා තු පතික්රියා;
භෙසජ්ජ මගදො චෙව, භෙසජං මො’සධං ප්යථ.
කුසලා නාමයා රොග්යං,
අථ කල්ලො නිරාමයොති,
නරවග්ගො නිට්ඨිතො.
4. චතුබ්බණ්ණවග්ග
ඛත්තියවග්ග
කුලං වංසො ච සන්තානා, භිජනා ගොත්ත මන්වයො;
ථියං සන්තත්ය ථො වණ්ණා, චත්තාරො ඛත්තියාදයො.
කුලීනො සජ්ජනො සාධු,
සභ්යො චාය්යො මහාකුලො;
රාජා භූපති භූපාලො, පත්ථිවො ච නරාධිපො.
භූනාථො ¶ ජගතිපාලො, දිසම්පති ජනාධිපො;
රට්ඨාධිපො නරදෙවො, භූමිපො භූභුජො ප්යථ.
රාජඤ්ඤො ඛත්තියො ඛත්තං, මුද්ධාභිසිත්ත බාහුජා;
සබ්බභුම්මො චක්කවත්තී, භූපොඤ්ඤො මණ්ඩලිස්සරො.
පුමෙ ලිච්ඡවි වජ්ජී ච, සක්යො තු සාකියො ථ ච;
භද්දකච්චානා [භද්දා කච්චානා (ටී.)] රාහුල, මාතා බිම්බා යසොධරා.
කොටීනං හෙට්ඨිමන්තෙන, සතං යෙසං නිධානගං;
කහාපණානං දිවස, වළඤ්ජො වීසතම්බණං.
තෙ ඛත්තියමහාසාලා, සීති කොටිධනානි තු;
නිධානගානි දිවස, වළඤ්ජො ච දසම්බණං.
යෙසං ද්විජමහාසාලා, තදුපඩ්ඪෙ නිධානගෙ;
වළඤ්ජෙ ච ගහපති, මහාසාලා ධනෙ සියුං.
මහාමත්තො පධානඤ්ච, මතිසජීවො මන්තිනී;
සජීවො සචිවා, මච්චො, සෙනානී තු චමූපති.
න්යාසාදීනං විවාදානං, අක්ඛදස්සො පදට්ඨරි;
දොවාරිකො පතීහාරො, ද්වාරට්ඨො ද්වාරපාලකො.
අනීකට්ඨොති රාජූනං, අඞ්ගරක්ඛගණො මතො;
කඤ්චුකී සොවිදල්ලො ච, අනුජීවී තු සෙවකො.
අජ්ඣක්ඛො ධිකතො චෙව,
හෙරඤ්ඤිකො තු නික්ඛිකො;
සදෙසානන්තරො සත්තු, මිත්තොරාජා තතො පරං.
අමිත්තො රිපු වෙරී ච, සපත්තා රාති සත්ව’රි; (සත්තු+අරි)
පච්චත්ථිකො පරිපන්ථී, පටිපක්ඛා හිතාපරො.
පච්චාමිත්තො විපක්ඛො ච, පච්චනීක විරොධිනො;
විද්දෙසී ච දිසො දිට්ඨො,ථා නුරොධො නුවත්තනං.
මිත්තො නිත්ථී වයස්සො ච, සහායො [සුහජ්ජො (ටී.)] සුහදො සඛා;
සම්භත්තො දළ්හමිත්තො ථ, සන්දිට්ඨො දිට්ඨමත්තකො.
චරො ච ගුළ්හපුරිසො, පථාවී පථිකො’ද්ධගූ;
දූතො තු සන්දෙසහරො, ගණකො තු මුහුත්තිකො.
ලෙඛකො ¶ ලිපිකාරො ච, වණ්ණො තු අක්ඛරො ප්යථ;
භෙදො දණ්ඩො සාම දානා, න්යුපායා චතුරො ඉමෙ.
උපජාපොතු භෙදො ච, දණ්ඩො තු සාහසං දමො;
සාම්ය’ මච්චො සඛා කොසො, දුග්ගඤ්ච විජිතං බලං;
රජ්ජඞ්ගානීති සත්තෙතෙ, සියුං පකතියො පිච.
පභාවු’ස්සාහ, මන්තානං, වසා තිස්සො හි සත්තියො;
පභාවො දණ්ඩජො තෙජො,
පතාපො තු ච කොසජො.
මන්තො ච මන්තනං සො තු, චතුක්කණ්ණො ද්විගොචරො;
තිගොචරො තු ඡක්කණ්ණො, රහස්සං ගුය්හ මුච්චතෙ.
තීසු විවිත්ත විජන, ඡන්නා, රහො රහො බ්යයං;
විස්සාසො තු ච විස්සම්භො,
යුත්තං ත්වො’පායිකං තිසු.
ඔවාදො චානුසිට්ඨිත්ථී, පුමවජ්ජෙ නුසාසනං;
ආණා ච සාසනං ඤෙය්යං, උද්දානං තු ච බන්ධනං.
ආගු වුත්ත [මන්තු (ක.)] මපරාධො, කරො තු බලි මුච්චතෙ;
පුණ්ණපත්තො තුට්ඨිදායො, උපදා තු ච පාභතං.
තථො’පායන මුක්කොචො, පණ්ණාකාරො පහෙණකං;
සුඞ්කං ත්වනිත්ථී ගුම්බාදි, දෙය්යෙ ථා’යො ධනාගමො.
ආතපත්තං තථා ඡත්තං, රඤ්ඤං තු හෙමමාසනං;
සීහාසනං අථො වාළ, බීජනීත්ථී ච චාමරං.
ඛග්ගො ච ඡත්ත මුණ්හීසං, පාදුකා වාලබීජනී;
ඉමෙ කකුධභණ්ඩානි, භවන්ති පඤ්ච රාජුනං.
භද්දකුම්භො පුණ්ණකුම්භො, භිඞ්කාරො ජලදායකො;
හත්ථි,ස්ස,රථ,පත්තී තු, සෙනා හි චතුරඞ්ගිනී.
කුඤ්ජරො වාරණො හත්ථී, මාතඞ්ගො ද්විරදො ගජො;
නාගො ද්විපො ඉභො දන්තී,
යූථජෙට්ඨො තු යූථපො.
කාළාවක ¶ ගඞ්ගෙය්යා, පණ්ඩර තම්බා ච පිඞ්ගලො ගන්ධො;
මඞ්ගල හෙමො’පොසථ,
ඡද්දන්තා ගජකුලානි එතානි.
කලභො චෙව භිඞ්කොථ, පභින්නො මත්ත ගජ්ජිතා;
හත්ථිඝටා තු ගජතා, හත්ථීනී තු කරෙණුකා.
කුම්භො හත්ථිසිරොපිණ්ඩා, කණ්ණමූලං තු චූලිකා;
ආසනං ඛන්ධදෙසම්හි, පුච්ඡමූලං තු මෙචකො.
ආලාන මාළ්හකො ථම්භො, නිත්ථීතු නිගළො’න්දුකො;
සඞ්ඛලං තීස්වථො ගණ්ඩො,
කටො දානං තු සො මදො.
සොණ්ඩො තු ද්වීසු හත්ථො ථ,
කරග්ගං පොක්ඛරං භවෙ;
මජ්ඣම්හි බන්ධනං කච්ඡා, කප්පනො තු කුථාදයො.
ඔපවය්හො රාජවය්හො, සජ්ජිතො තු ච කප්පිතො;
තොමරො නිත්ථියං පාදෙ, සියා විජ්ඣනකණ්ටකො.
තුත්තං තු කණ්ණමූලම්හි, මත්ථකම්හි තු අඞ්කුසො;
හත්ථාරොහො හත්ථිමෙණ්ඩො,
හත්ථිපො හත්ථිගොපකො.
ගාමණීයො තු මාතඞ්ග, හයාද්යාචරියො භවෙ;
හයො තුරඞ්ගො තුරගො,
වාහො අස්සො ච සින්ධවො.
භෙදො අස්සතරො තස්සා,
ජානියො තු කුලීනකො;
සුඛවාහී විනීතො ථ,
කිසොරො හයපොතකො.
ඝොටකො තු ඛළුඞ්කො ථ, ජවනො ච ජවාධිකො;
මුඛාධානං ඛලීනො වා, කසා ත්ව ස්සාභිතාළිනී.
කුසා තු නාසරජ්ජුම්හි, වළවා’ස්සා ඛුරො සඵං;
පුච්ඡ මනිත්ථී නඞ්ගුට්ඨං, වාලහත්ථො ච වාලධි.
සන්දනො ¶ ච රථො ඵුස්ස, රථො තු නරණාය සො;
චම්මාවුතො ච වෙයග්ඝො,
දෙප්පො බ්යග්ඝස්ස දීපිනො.
සිවිකා යාප්යයානඤ්චා, නිත්ථී තු සකටො ප්ය’නං [(සකටො පි+අනං)];
චක්කං රථඞ්ග මාඛ්යාතං, තස්සන්තො නෙමි නාරියං.
තම්මජ්ඣෙ පිණ්ඩිකා නාභි, කුබ්බරො තු යුගන්ධරො;
අක්ඛග්ගකීලෙ ආණීත්ථී, වරුථො රථගුත්ය’ථ.
ධුරො මුඛෙ රථස්සඞ්ගා, ත්ව ක්ඛො පක්ඛරආදයො;
යානඤ්ච වාහනං යොග්ගං, සබ්බහත්ථ්යාදිවාහනෙ.
රථචාරී තු සූතො ච, පාජිතා චෙව සාරථී;
රථාරොහො ච රථිකො,
රථී යොධො තු යො භටො.
පදාති පත්තී තු පුමෙ, පදගො පදිකො මතො;
සන්නාහො කඞ්කටො වම්මං, කවචො වා උරච්ඡදො.
ජාලිකා ථ ච සන්නද්ධො, සජ්ජො ච වම්මිකො භවෙ;
ආමුක්කො පටිමුක්කො ථ, පුරෙචාරී පුරෙචරො.
පුබ්බඞ්ගමො පුරෙගාමී, මන්දගාමී තු මන්ථරො;
ජවනො තුරිතො වෙගී, ජෙතබ්බං ජෙය්ය මුච්චතෙ.
සූර වීරා තු වික්කන්තො, සහායො නුචරො සමා;
සන්නද්ධප්පභුතී තීසු, පාථෙය්යං තු ච සම්බලං.
වාහිනී ධජිනී සෙනා, චමූ චක්කං බලං තථා;
අනීකො වා ථ වින්යාසො,
බ්යූහො සෙනාය කථ්යතෙ.
හත්ථී ද්වාදසපොසො,ති,
පුරිසො තුරගො, රථො;
චතුපොසොති එතෙන, ලක්ඛණෙනා ධමන්තතො.
හත්ථානීකං හයානීකං, රථානීකං තයො තයො;
ගජාදයො සසත්ථා තු, පත්තානීකං චතුජ්ජනා.
සට්ඨිවංසකලාපෙසු, ¶ පච්චෙකං සට්ඨිදණ්ඩිසු;
ධූලීකතෙසු සෙනාය, යන්තියා ක්ඛොභනී [අක්ඛොභිණී (ක.)] ත්ථියං.
සම්පත්ති සම්පදා ලක්ඛී, සිරී විපත්ති ආපදා;
අථා වුධඤ්ච [ආයුධන්තිපි පාඨො] හෙති’ත්ථී, සත්ථං පහරණං භවෙ.
මුත්තාමුත්ත මමුත්තඤ්ච, පාණිතො මුත්තමෙව ච;
යන්තමුත්තන්ති සකලං, ආයුධං තං චතුබ්බිධං.
මුත්තාමුත්තඤ්ච යට්ඨ්යාදි, අමුත්තං ඡුරිකාදිකං;
පාණිමුත්තං තු සත්යාදි, යන්තමුත්තං සරාදිකං.
ඉස්සාසො ධනු කොදණ්ඩං, චාපො නිත්ථී සරාසනං;
අථො ගුණො ජියා ජ්යා ථ,
සරො පත්ති ච සායකො.
වාණො කණ්ඩ මුසු ද්වීසු, ඛුරප්පො [උරප්පො (ක.)] තෙජනා’සනං;
තූණීත්ථියං කලාපො ච, තූණො තූණීර වාණධි.
පක්ඛො තු වාජො දිද්ධො තු, විසප්පිතො සරො භවෙ;
ලක්ඛං වෙජ්ඣං සරබ්යඤ්ච, සරාභ්යාසො තු’පාසනං.
මණ්ඩලග්ගො තු නෙත්තිංසො, අසි ඛග්ගො ච සායකො;
කොසිත්ථී තබ්බිධානෙ ථො, ථරු ඛග්ගාදිමුට්ඨියං.
ඛෙටකං ඵලකං චම්මං, ඉල්ලී තු කරපාලිකා;
ඡුරිකා සත්ය’සිපුත්තී, ලගුළො තු ච මුග්ගරො.
සල්ලො නිත්ථි සඞ්කු පුමෙ, වාසී තු තච්ඡනීත්ථියං;
කුඨාරී [කුධාරී (ටී.)] ත්ථීඵරසුසො, ටඞ්කො පාසාණදාරණො.
කණයො භින්දිවාළො ච, චක්කං කුන්තො ගදා තථා;
සත්යා’දී සත්ථභෙදා ථ,
කොණො’ස්සො කොටි නාරියං.
නිය්යානං ගමනං යාත්රා, පට්ඨානඤ්ච ගමො ගති;
චුණ්ණො පංසු රජො චෙව, ධූලී’ත්ථී රෙණු ච ද්විසු.
මාගධො ¶ මධුකො වුත්තො, වන්දී තු ථුතිපාඨකො;
වෙතාළිකො බොධකරො,
චක්කිකො තු ච ඝණ්ටිකො.
කෙතු ධජො පටාකා ච, කදලී කෙතනං ප්යථ;
යො’හංකාරො’ඤ්ඤමඤ්ඤස්ස, සා’ හමහමිකා භවෙ.
බලං ථාමො සහං සත්ති, වික්කමො ත්වතිසූරතා;
රණෙ ජිතස්ස යං පානං, ජයපානන්ති තං මතං.
සඞ්ගාමො සම්පහාරො චා, නිත්ථියං සමරං රණං;
ආජිත්ථී ආහවො යුද්ධ, මායොධනඤ්ච සංයුගං.
භණ්ඩනං තු විවාදො ච, විග්ගහො කලහ මෙධගා;
මුච්ඡා මොහො ථ පසය්හො,
බලක්කාරො හඨො භවෙ.
උප්පාදො [උප්පාතො (ක.)1027-ගාථා පස්සිතබ්බා] භූතවිකති, යා සුභාසුභසූචිකා;
ඊති ත්විත්ථී අජඤ්ඤඤ්ච, උපසග්ගො උපද්දවො.
නිබ්බුද්ධං [නියුද්ධං (ක.)] මල්ලයුද්ධම්හි, ජයො තු විජයො භවෙ;
පරාජයො රණෙ භඞ්ගො, පලායන මපක්කමො.
මාරණං හනනං ඝාතො, නාසනඤ්ච නිසූදනං;
හිංසනං සරණං හිංසා, වධො සසන ඝාතනං.
මරණං කාලකිරියා, පලයො මච්චු අච්චයො;
නිධනො නිත්ථියං නාසො, කාලො’න්තො චවනං භවෙ.
තීසු පෙතො පරෙතො ච,
මතො ථ චිතකො චිතො;
ආළහනං සුසානඤ්චා, නිත්ථියං කුණපො ඡවො.
කබන්ධො නිත්ථියං දෙහො, සිරොසුඤ්ඤො සහක්රියො;
අථ සිවථිකා වුත්තා, සුසානස්මිඤ්හි ආමකෙ.
වන්දීත්ථියං කරමරො, පාණො ත්ව’සු පකාසිතො;
කාරා තු බන්ධනාගාරං, කාරණා තු ච යාතනා.
ඉති ඛත්තියවග්ගො.
බ්රහ්මබන්ධු ¶ ද්විජො විප්පො, බ්රහ්මා භොවාදී බ්රාහ්මණො;
සොත්තියො ඡන්දසො සො ථ,
සිස්ස’ න්තෙවාසිනො පුමෙ.
බ්රහ්මචාරී ගහට්ඨො ච, වනප්පත්ථො ච භික්ඛුති;
භවන්ති චත්තාරො එතෙ, අස්සමා පුන්නපුංසකෙ.
චරන්තා සහ සීලාදී, සබ්රහ්මචාරිනො මිථු;
උපජ්ඣායො උපජ්ඣා ථා, චරියො නිස්සයදාදිකො [නිස්සයදායකො (ටී.)].
උපනීයා ථවා පුබ්බං, වෙද මජ්ඣාපයෙ ද්විජො;
යො සඞ්ගං සරහස්සඤ්චා, චරියො බ්රාහ්මණෙසු සො.
පාරම්පරිය මෙතිහ්යං, උපදෙසො තථෙ’තිහා;
යාගො තු කතු යඤ්ඤො ථ, වෙදීත්ථී භූ පරික්ඛතා.
අස්සමෙධො ච පුරිස, මෙධො චෙව නිරග්ගළො;
සම්මාපාසො වාජපෙය්ය, මිති යාගා මහා ඉමෙ.
ඉත්විජො [ඉදිත්විජො (ටී.)] යාජකො චාථ,
සභ්යො සාමාජිකො ප්යථ;
පරිසා සභා සමජ්ජා ච, තථා සමිති සංසදො.
චතස්සො පරිසා භික්ඛු, භික්ඛුනී ච උපාසකා;
උපාසිකායොති ඉමා, ථවා ට්ඨ පරිසා සියුං.
තාවතිංස,ද්විජ,ක්ඛත්ත,මාර,ග්ගහපතිස්ස ච;
සමණානං වසා චාතු, මහාරාජික, බ්රහ්මුනං.
ගායත්තිප්පමුඛං ඡන්දං, චතුවීස’ක්ඛරං තු යං;
වෙදාන මාදිභූතං සා, සාවිත්තී තිපදං සියා.
හබ්යපාකෙ චරු මතො, සුජා තු හොමදබ්බියං;
පරමන්නං තු පායාසො, හබ්යං තු හවි කථ්යතෙ.
යූපො ථූණායං නිම්මන්ත්ය, දාරුම්හි ත්ව’රණී ද්විසු;
ගාහප්පච්චා’හවනීයො, දක්ඛිණග්ගි තයො’ ග්ගයො.
චාගො විස්සජ්ජනං දානං, වොස්සග්ගො චාපදෙසනං;
විස්සාණනං විතරණං, විහායිතා පවජ්ජනං.
පඤ්ච ¶ මහාපරිච්චාගො, වුත්තො සෙට්ඨ, ධනස්ස ච;
වසෙන පුත්ත දාරානං, රජ්ජස්ස’ ඞ්ගාන මෙව ච.
අන්නං පානං ඝරං වත්ථං, යානං මාලා විලෙපනං;
ගන්ධො සෙය්යා පදීපෙය්යං, දානවත්ථූ සියුං දස.
මතත්ථං තදහෙ දානං, තීස්වෙත මුද්ධදෙහිකං;
පිතුදානං තු නිවාපො, සද්ධං තු තංව සාත්ථතො.
පුමෙ අතිථි ආගන්තු, පාහුනා වෙසිකා ප්යථ;
අඤ්ඤත්ථ ගන්තු මිච්ඡන්තො, ගමිකො ථා ග්ඝ මග්ඝියං.
පජ්ජං පාදොදකාදො ථ, සත්තා’ගන්ත්වාදයො තිසු;
අපචිත්ය’ච්චනා පූජා, පහාරො බලි මානනා.
නමස්සා තු නමක්කාරො, වන්දනා චාභිවාදනං;
පත්ථනා පණිධානඤ්ච, පුරිසෙ පණිධීරිතො.
අජ්ඣෙසනා තු සක්කාර, පුබ්බඞ්ගමනියොජනං;
පරියෙසනා න්වෙසනා, පරියෙට්ඨි ගවෙසනා;
උපාසනං තු සුස්සූසා, සා පාරිචරියා භවෙ.
මොන මභාසනං තුණ්හී, භාවො ථ පටිපාටි සා;
අනුක්කමො පරියායො, අනුපුබ්බ්ය’පුමෙ කමො.
තපො ච සංයමො සීලං, නියමො තු වතඤ්ච වා;
වීතික්කමො’ ජ්ඣචාරො ථ, විවෙකො පුථුගත්තතා.
ඛුද්දානුඛුද්දකං ආභි, සමාචාරික මුච්චතෙ;
ආදිබ්රහ්මචරියං තු, තදඤ්ඤං සීල මීරිතං.
යො පාපෙහි උපාවත්තො, වාසො සද්ධිං ගුණෙහි සො;
උපවාසොති විඤ්ඤෙය්යො, සබ්බභොගවිවජ්ජිතො.
තපස්සී භික්ඛු සමණො, පබ්බජිතො තපොධනො;
වාචංයමො තු මුනි ච, තාපසො තු ඉසී රිතො.
යෙසංයතින්ද්රියගණා, යතයො වසිනො ච තෙ;
සාරිපුත්තො’පතිස්සො තු, ධම්මසෙනාපතී රිතො.
කොලිතො මොග්ගල්ලානො ථ,
අරියො ධිගතො සියා;
සොතාපන්නාදිකා සෙඛා, නරියො තු පුථුජ්ජනො.
අඤ්ඤා ¶ තු අරහත්තඤ්ච, ථූපො තු චෙතියං භවෙ;
ධම්මභණ්ඩාගාරිකො ච, ආනන්දො ද්වෙ සමා ථ ච.
විසාඛා මිගාරමාතා, සුදත්තො’ නාථපිණ්ඩිකො;
භික්ඛුපි සාමණෙරො ච, සික්ඛමානා ච භික්ඛුනී;
සාමණෙරීති කථිතා, පඤ්චෙතෙ සහධම්මිකා.
පත්තො තිචීවරං කාය, බන්ධනං වාසි සූචි ච;
පරිස්සාවන මිච්චෙතෙ, පරික්ඛාරා’ට්ඨ භාසිතා.
සාමණෙරො ච සමණු, ද්දෙසො චාථ දිගම්බරො;
අචෙළකො නිගණ්ඨො ච, ජටිලො තු ජටාධරො.
කුටීසකාදිකා චතු, ත්තිංස ද්වාසට්ඨි දිට්ඨියො;
ඉති ඡන්නවුති එතෙ, පාසණ්ඩා සම්පකාසිතා.
පවිත්තො පයතො පූතො, චම්මං තු අජිනං ප්යථ;
දන්තපොණො දන්තකට්ඨං, වක්කලො වා තිරීටකං.
පත්තො පාතිත්ථියංනිත්ථී, කමණ්ඩලු තු කුණ්ඩිකා;
අථාලම්බණදණ්ඩස්මිං, කත්තරයට්ඨි නාරියං.
යං දෙහසාධනාපෙක්ඛං, නිච්චං කම්මමයං යමො;
ආගන්තුසාධනං කම්මං, අනිච්චං නියමො භවෙ.
ඉති බ්රාහ්මණවග්ගො.
වෙස්සො ච වෙසියානො ථ, ජීවනං වුත්ති ජීවිකා;
ආජීවො වත්තනං චාථ, කසිකම්මං කසිත්ථියං.
වාණිජ්ජඤ්ච වණිජ්ජා ථ, ගොරක්ඛා පසුපාලනං;
වෙස්සස්ස වුත්තියො තිස්සො, ගහට්ඨා’ගාරිකා ගිහි.
ඛෙත්තාජීවො කස්සකො ථ, ඛෙත්තං කෙදාර මුච්චතෙ;
ලෙඩ්ඩු’ත්තො මත්තිකාඛණ්ඩො, ඛණිත්ති’ත්ථ්ය’වදාරණං.
දාත්තං ලවිත්ත මසිතං [‘‘අසිත’’ සද්දො පුංනපුංසකෙ-1005-ගාථා පස්සිතබ්බා], පතොදො තුත්ත පාජනං;
යොත්තං තු රජ්ජු රස්මිත්ථී, ඵාලො තු කසකො භවෙ.
නඞ්ගලඤ්ච හලං සීරො, ඊසා නඞ්ගලදණ්ඩකො;
සම්මා තු යුගකීලස්මිං, සීතා තු හලපද්ධති.
මුග්ගාදිකෙ ¶ පරණ්ණඤ්ච, පුබ්බණ්ණං සාලිආදිකෙ;
සාලි වීහි ච කුද්රූසො, ගොධුමො වරකො යවො;
කඞ්ගූති සත්ත ධඤ්ඤානි, නීවාරාදී තු තබ්භිදා.
චණකො ච කළායො ථ,
සිද්ධත්ථො සාසපො භවෙ.
අථ කඞ්ගු පියඞ්ගු’ත්ථී, උම්මා තු අතසී භවෙ;
කිට්ඨඤ්ච සස්සං ධඤ්ඤඤ්ච [විඤ්ඤෙය්යං (ටී.)], වීහි ථම්බකරී [ථම්භකරී (ක.)] රිතො.
කණ්ඩො තු නාළ මථ සො, පලාලං නිත්ථි නිප්ඵලො;
භුසං කලිඞ්ගරො චාථ, ථුසො ධඤ්ඤත්තචෙ ථ ච.
සෙතට්ටිකා සස්සරොගො,
කණො තු කුණ්ඩකො භවෙ;
ඛලො ච ධඤ්ඤකරණං, ථම්බො [ථම්භො (ක.)] ගුම්බො තිණාදිනං.
අයොග්ගො මුසලො නිත්ථී, කුල්ලො සුප්ප මනිත්ථියං;
අථො’ද්ධනඤ්ච චුල්ලි’ත්ථී, කිලඤ්ජො තු කටො භවෙ.
කුම්භී’ත්ථී පිඨරො කුණ්ඩං, ඛළොප්යු’ක්ඛලි ථාල්යු’ඛා;
කොලම්බො චාථ මණිකං, භාණකො ච අරඤ්ජරො.
ඝටො ද්වීසු කුටො නිත්ථී, කුම්භො කලස, වාරකා;
කංසො භුඤ්ජනපත්තො ථා, මත්තං පත්තො ච භාජනං.
අණ්ඩුපකං චුම්බටකං, සරාවො තු ච මල්ලකො;
පුමෙ කටච්ඡුදබ්බි’ත්ථී, කුසූලො කොට්ඨ මුච්චතෙ.
සාකො අනිත්ථියං ඩාකො, සිඞ්ගීවෙරංතු අද්දකං;
මහොසධං තු තං සුක්ඛං, මරිචං තු ච කොලකං.
සොවීරං කඤ්ජියං වුත්තං, ආරනාළං ථුසොදකං;
ධඤ්ඤම්බිලං බිළඞ්ගො ථ, ලවණං ලොණ මුච්චතෙ.
සාමුද්දං සින්ධවො නිත්ථී, කාළලොණං තු උබ්භිදං;
බිළකං [බිළාල (ක.)] චෙති පඤ්චෙතෙ, පභෙදා ලවණස්ස හි.
ගුළො ච ඵාණිතං ඛණ්ඩො, මච්ඡණ්ඩී සක්ඛරා ඉති;
ඉමෙ උච්ඡුවිකාරා ථ, ගුළස්මිං විසකණ්ටකං.
ලාජා ¶ සියා’ක්ඛතං චාථ, ධානා භට්ඨයවෙ භවෙ;
අබද්ධසත්තු මන්ථො ච, පූපා’ පූපා තු පිට්ඨකො.
භත්තකාරො සූපකාරො, සූදො ආළාරිකො තථා;
ඔදනිකො ච රසකො, සූපො තු බ්යඤ්ජනං භවෙ.
ඔදනො වා කුරං භත්තං, භික්ඛා චා’න්න මථා සනං;
ආහාරො භොජනං ඝාසො,
තරලං යාගු නාරියං.
ඛජ්ජං තු භොජ්ජ ලෙය්යානි, පෙය්යන්ති චතුධා’සනං;
නිස්සාවො ච තථා’චාමො,
ආලොපො කබළො භවෙ.
මණ්ඩො නිත්ථීරසග්ගස්මිං, විඝාසො භුත්තසෙසකෙ;
විඝාසාදො ච දමකො, පිපාසා තු ච තස්සනං.
ඛුද්දා ජිඝච්ඡා, මංසස්ස, පටිච්ඡාදනියං රසො;
උද්රෙකො චෙව උග්ගාරො, සොහිච්චං තිත්ති තප්පනං.
කාමං ත්විට්ඨං නිකාමඤ්ච, පරියත්තං යථච්ඡිතං;
කයවික්කයිකො සත්ථ,වාහා’ පණික වාණිජා.
වික්කයිකො තු වික්කෙතා,
කයිකො තු ච කායිකො;
උත්තමණ්ණො ච ධනිකො, ධමණ්ණො තු ඉණායිකො.
උද්ධාරො තු ඉණං වුත්තං, මූලං තු පාභතං භවෙ;
සච්චාපනං සච්චංකාරො, වික්කෙය්යං පණිය්යං තිසු.
පටිදානං පරිවත්තො, න්යාසො තූ’පනිධී රිතො;
අට්ඨාරසන්තා සඞ්ඛ්යෙය්යෙ, සඞ්ඛ්යා එකාදයො තිසු;
සඞ්ඛ්යානෙ තු ච සඞ්ඛ්යෙය්යෙ, එකත්තෙ වීසතාදයො;
වග්ගභෙදෙ බහුත්තෙපි, තා ආනවුති නාරියං.
සතං සහස්සං නියුතං [නහුතං-නයුතං (කත්ථචි)], ලක්ඛං කොටි පකොටියො;
කොටිපකොටි නහුතං, තථා නින්නහුතම්පි ච.
අක්ඛොභනීත්ථියං ¶ [අක්ඛොභිණී (ක.)] බින්දු, අබ්බුදඤ්ච නිරබ්බුදං;
අහහං අබබං චෙවා, ටටං සොගන්ධි කුප්පලං.
කුමුදං පුණ්ඩරීකඤ්ච, පදුමං කථානම්පි ච;
මහාකථානා’සඞ්ඛ්යෙය්යා, නි’ච්චෙතාසු සතාදි ච.
කොට්යාදිකං දසගුණං, සතලක්ඛගුණං කමා;
චතුත්ථො’ඩ්ඪෙන අඩ්ඪුඩ්ඪො,
තතියො ඩ්ඪතියො තථා.
අඩ්ඪතෙය්යො දියඩ්ඪො තු,
දිවඩ්ඪො දුතියො භවෙ;
තුලා, පත්ථ, ඞ්ගුලි, වසා, තිධා මාන මථො සියා.
චත්තාරො විහයො ගුඤ්ජා,
ද්වෙ ගුඤ්ජා මාසකො භවෙ;
ද්වෙ අක්ඛා මාසකා පඤ්ච, ක්ඛානං ධරණමට්ඨකං.
සුවණ්ණො පඤ්චධරණං, නික්ඛං ත්වනිත්ථි පඤ්ච තෙ;
පාදො භාගෙ චතුත්ථෙ ථ, ධරණානි පලං දස.
තුලා පලසතං චාථ, භාරො වීසති තා තුලා;
අථො කහාපණො නිත්ථී, කථ්යතෙ කරිසාපණො.
කුඩුවො පසතො එකො,
පත්ථො තෙ චතුරො සියුං;
ආළ්හකො චතුරො පත්ථා, දොණං වාචතුරා’ළ්හකං.
මානිකා චතුරො දොණා, ඛාරීත්ථී චතුමානිකා;
ඛාරියො වීස වාහො ථ,
සියා කුම්භො දසම්බණං.
ආළ්හකො නිත්ථියං තුම්භො, පත්ථොතු නාළි නාරියං;
වාහො තු සකටො චෙකා,
දස දොණා තු අම්බණං.
පටිවීසො ච කොට්ඨාසො,
අංසො භාගො ධනං තු සො;
දබ්බං විත්තං සාපතෙය්යං, වස්ව’ත්ථො විභවො භවෙ.
කොසො ¶ හිරඤ්ඤඤ්ච කතා, කතං කඤ්චන, රූපියං;
කුප්පං තදඤ්ඤං තම්බාදි, රූපියං ද්වය මාහතං.
සුවණ්ණං කනකං ජාත, රූපං සොණ්ණඤ්ච කඤ්චනං;
සත්ථුවණ්ණො හරී කම්බු, චාරු හෙමඤ්ච හාටකං.
තපනියං හිරඤ්ඤං ත, බ්භෙදා චාමීකරම්පි ච;
සාතකුම්භං තථා ජම්බු, නදං සිඞ්ගී ච නාරියං.
රූපියං රජතං සජ්ඣු, රූපී සජ්ඣං අථො වසු;
රතනඤ්ච මණි ද්වීසු, පුප්ඵරාගාදී තබ්භිදා.
සුවණ්ණං රජතං මුත්තා, මණි වෙළුරියානි ච;
වජිරඤ්ච පවාළන්ති, සත්තා’හු රතනානි’ මෙ.
ලොහිතඞ්කො ච පදුම, රාගො රත්තමණි ප්යථ;
වංසවණ්ණො වෙළුරියං, පවාළං වා ච විද්දුමො.
මසාරගල්ලං කබරමණි, අථ මුත්තා ච මුත්තිකං;
රීති [රීරී (ටී.)] ත්ථී ආරකූටො වා, අමලං ත්ව’බ්භකං භවෙ.
ලොහො නිත්ථී අයො කාළා,
යසඤ්ච පාරදො රසො;
කාළතිපු තු සීසඤ්ච, හරිතාලං තු පීතනං.
චිනපිට්ඨඤ්ච සින්දූරං, අථ තූලො තථා පිචු;
ඛුද්දජං තු මධු ඛුද්දං, මධුච්ඡිට්ඨං තු සිත්ථකං.
ගොපාලො ගොප ගොසඞ්ඛ්යා,
ගොමා තු ගොමිකො ප්යථ;
උසභො බලීබද්ධො [බලිබද්ද (ක.)] ච, ගොණො ගොවසභො වුසො.
වුද්ධො ජරග්ගවො සො ථ, දම්මො වච්ඡතරො සමා;
ධුරවාහී තු ධොරය්හො, ගොවින්දො ධිකතො ගවං.
වහො ච ඛන්ධදෙසො ථ, කකුධො [කකුදො (ක.)] කකු වුච්චතෙ;
අථො විසාණං සිඞ්ගඤ්ච, රත්තගාවී තු රොහිණී.
ගාවී ච සිඞ්ගිනී ගො ච, වඤ්ඣා තු කථ්යතෙ වසා;
නවප්පසූතිකා ධෙනු, වච්ඡකාමා තු වච්ඡලා.
ගග්ගරී ¶ මන්ථනීත්ථී ද්වෙ, සන්දානං දාමමුච්චතෙ;
ගොමිළ්හො ගොමයො නිත්ථී, අථො සප්පි ඝතං භවෙ.
නවුද්ධටං තු නොනීතං, දමිමණ්ඩං තු මත්ථු ච,
ඛීරං දුද්ධං පයො ථඤ්ඤං, තක්කං තු මථිතං ප්යථ.
ඛීරං දධි ඝතං තක්කං, නොනීතං පඤ්ච ගොරසා;
උරබ්භො මෙණ්ඩ මෙසා ච, උරණො අවි එළකො.
වස්සො ත්වජො ඡගලකො,
ඔට්ඨො තු කරභො භවෙ;
ගද්රභො තු ඛරො වුත්තො, උරණී තු අජී අජා.
ඉති වෙස්සවග්ගො.
සුද්දො’න්තවණ්ණො වසලො, සංකිණ්ණා මාගධාදයො;
මාගධො සුද්දඛත්තාජො, උග්ගො සුද්දාය ඛත්තජො.
ද්විජාඛත්තියජො සූතො, කාරුතු සිප්පිකොපුමෙ;
සඞ්ඝාතොතු සජාතීනං, තෙසං සෙණී ද්විසුච්චතෙ.
තච්ඡකො තන්තවායො ච, රජකො ච නහාපිතො;
පඤ්චමො චම්මකාරොති, කාරවො පඤ්චිමෙ සියුං.
තච්ඡකො වඩ්ඪකී මතො, පලගණ්ඩො ථපත්යපි;
රථකාරො ථ සුවණ්ණ, කාරො නාළින්ධමො භවෙ.
තන්තවායො පෙසකාරො,
මාලාකාරො තු මාලිකො;
කුම්භකාරො කුලාලො ථ,
තුන්නවායො ච සූචිකො.
චම්මකාරො රථකාරො, කප්පකො තු නහාපිතො;
රඞ්ගාජීවො චිත්තකාරො, පුක්කුසො පුප්ඵඡඩ්ඩකො.
වෙනො විලීවකාරො ච, නළකාරො සමා තයො;
චුන්දකාරො භමකාරො,
කම්මාරො ලොහකාරකො.
නින්නෙජකො ච රජකො, නෙත්තිකො උදහාරකො;
වීණාවාදී වෙණිකො ථ, උසුකාරො’ සුවඩ්ඪකී.
වෙණුධමො ¶ වෙණවිකො,
පාණිවාදො තු පාණිඝො [පාණියො (කත්ථචි)];
පූපියො පූපපණියො, සොණ්ඩිකො මජ්ජවික්කයී.
මායා තු සම්බරී මායා, කාරො තු ඉන්දජාලිකො;
ඔරබ්භිකා සූකරිකා, මාගවිකා තෙ ච සාකුණිකා;
හන්ත්වා ජීවන්තෙ’ළක, සූකර, මිග, පක්ඛිනො කමතො.
වාගුරිකො ජාලිකො ථ,
භාරවාහො තු භාරිකො;
වෙතනිකො තු භතකො, කම්මකරො ථ කිං කරො;
දාසො ච චෙටකො පෙස්සො, භච්චො ච පරිචාරිකො.
අන්තොජාතො ධනක්කීතො, දාසබ්යො’පගතො සයං;
දාසා කරමරානීතො, ච්චෙවං තෙ චතුධා සියුං.
අදාසො තු භුජිස්සො ථ,
නීචො ජම්මො නිහීනකො;
නික්කොසජ්ජො අකිලාසු,
මන්දො තු අලසො ප්යථ.
සපාකො චෙව චණ්ඩාලො, මාතඞ්ගො සපචො භවෙ;
තබ්භෙදා මිලක්ඛජාතී, කිරාත, සවරාදයො.
නෙසාදො ලුද්දකො බ්යාධො,
මිගවො තු මිගබ්යධො;
සාරමෙය්යො ච සුනඛො, සුනො සොණො ච කුක්කුරො.
ස්වානො සුවානො සාළූරො,
සූනො සානො ච සා පුමෙ;
උම්මත්තාදිත මාපන්නො, අළක්කොති සුනො මතො.
සාබන්ධනං තු ගද්දූලො, දීපකො තු ච චෙතකො;
බන්ධනං ගණ්ඨි පාසො ථ, වාගුරා [වාකරා (සී. ටී.)] මිගබන්ධනී.
ථියං කුවෙණී කුමීනං, ආනයො ජාල මුච්චතෙ;
ආඝාතනං වධට්ඨානං, සූනා තු අධිකොට්ටනං.
තක්කරො ¶ මොසකො චොරො,
ථෙනෙ’කාගාරිකො සමා;
ථෙය්යඤ්ච චොරිකා මොසො,
වෙමො වායනදණ්ඩකො.
සුත්තං තන්තු පුමෙ තන්තං, පොත්ථං ලෙප්යාදිකම්මනි;
පඤ්චාලිකා පොත්ථලිකා, වත්ථදන්තාදිනිම්මිතා.
උග්ඝාටනං ඝටීයන්තං, කූපම්බුබ්බාහනං භවෙ;
මඤ්ජූසා පෙළා පිටකො, ත්විත්ථියං පච්ඡි පෙටකො.
බ්යාභඞ්ගී ත්විත්ථියං කාජො, සික්කා ත්වත්රා’වලම්බනං;
උපාහනො වා පාදු’ත්ථී, තබ්භෙදා පාදුකා ප්යථ.
වරත්තා වද්ධිකා නද්ධි, භස්තා චම්මපසිබ්බකං;
සොණ්ණාද්යාවත්තනී මූසා,
ථ කූටං වා අයොඝනො.
කම්මාරභණ්ඩා සණ්ඩාසො, මුට්ඨ්යා’ධිකරණීත්ථීයං;
තබ්භස්තා ගග්ගරී නාරී, සත්තං තු පිප්ඵලං භවෙ.
සාණො තු නිකසො වුත්තො,
ආරා තු සූචිවිජ්ඣනං;
ඛරො ච කකචො නිත්ථී, සිප්පං කම්මං කලාදිකං.
පටිමා පටිබිම්බඤ්ච, බිම්බො පටිනිධීරිතො;
තීසු සමො පටිභාගො, සන්නිකාසො සරික්ඛකො.
සමානො සදිසො තුල්යො,
සඞ්කාසො සන්නිභො නිභො;
ඔපම්ම මුපමානං චු, පමා භති තු නාරියං.
නිබ්බෙසො වෙතනං මූල්යං, ජූතං ත්වනිත්ථි කෙතවං;
ධුත්තො’ක්ඛධුත්තො කිතවො, ජූතකාර, ක්ඛදෙවිනො.
පාටිභොගොතු පටිභූ, අක්ඛො තු පාසකො භවෙ;
පුමෙවා’ ට්ඨපදං [අට්ඨාපදං (ටී. සී.)] සාරි, ඵලකෙ ථ පණො, බ්භුතො.
කිණ්ණං ¶ තු මදිරාබීජෙ, මධු මධ්වාසවෙ මතං;
මදිරා වාරුණී මජ්ජං, සුරා භවො තු මෙරයං.
සරකො චසකො නිත්ථී, ආපානං පානමණ්ඩලං;
යෙ’ත්ර භූරිප්පයොගත්තා, යොගිකෙකස්මි මීරිතා;
ලිඞ්ගන්තරෙපි තෙ ඤෙය්යා, තද්ධම්මත්තා’ඤ්ඤවුත්තියන්ති.
ඉති සුද්දවග්ගො.
චතුබ්බණ්ණවග්ගො නිට්ඨිතො.
5. අරඤ්ඤවග්ග
අරඤ්ඤං කානනං දායො, ගහනං විපිනං වනං;
අටවී’ත්ථී මහාරඤ්ඤං, ත්ව, රඤ්ඤානීත්ථියං භවෙ.
නගරා නාතිදූරස්මිං, සන්තෙහි යො භිරොපිතො;
තරුසණ්ඩො ස ආරාමො, තථො පවන මුච්චතෙ.
සබ්බසාධාරණා’රඤ්ඤං, රඤ්ඤ මුය්යාන මුච්චතෙ;
ඤෙය්යං තදෙව පමද, වන මන්තෙපුරොචිතං.
පන්ති වීථ්යා’වලි සෙණී, පාළි ලෙඛා තු රාජි ච;
පාදපො විටපී රුක්ඛො, අගො සාලො මහීරුහො.
දුමො තරු කුජො සාඛී, ගච්ඡො තු ඛුද්දපාදපො;
ඵලන්ති යෙ විනා පුප්ඵං, තෙ වුච්චන්ති වනප්පතී.
ඵලපාකාවසානෙ යො,
මරත්යො සධි සා භවෙ;
තීසු වඤ්ච්යා’ඵලා චාථ, ඵලිනො ඵලවා ඵලී.
සම්ඵුල්ලිතො තු විකචො, ඵුල්ලො විකසිතො තිසු;
සිරො’ග්ගං සිඛරො නිත්ථී, සාඛා තු කථිතා ලතා.
දලං පලාසං ඡදනං, පණ්ණං පත්තං ඡදො ප්යථ;
පල්ලවො වා කිසලයං, නවුබ්භින්නෙ තු අඞ්කුරො.
මකුලං වා කුටුමලො, ඛාරකො තු ච ජාලකං;
කලිකා කොරකො නිත්ථී, වණ්ටං පුප්ඵාදිබන්ධනං.
පසවො ¶ කුසුමං පුප්ඵං, පරාගො පුප්ඵජො රජො;
මකරන්දො මධු මතං, ථවකො තු ච ගොච්ඡකො.
ඵලෙ ත්වා’මෙ සලාටු’ත්තො,
ඵලං තු පක්ක මුච්චතෙ;
චම්පක’ම්බාදිකුසුම, ඵලනාමං නපුංසකෙ.
මල්ලිකාදී තු කුසුමෙ, සලිඞ්ගා වීහයො ඵලෙ;
ජම්බූ’ත්ථී ජම්බවං ජම්බූ, විටපො විටභී’ත්ථියං.
මූල මාරබ්භ සාඛන්තො, ඛන්ධො භාගො තරුස්ස ථ;
කොටරො නිත්ථියං රුක්ඛ, ච්ඡිද්දෙ කට්ඨං තු දාරු ච.
බුන්දො මූලඤ්ච පාදො ථ, සඞ්කු’ත්තො ඛාණුනිත්ථියං;
කරහාටං තු කන්දො ථ, කළීරො මත්ථකො භවෙ.
වල්ලරී මඤ්ජරී නාරී, වල්ලී තු කථිතා ලතා;
ථම්භො ගුම්බො ච අක්ඛන්ධෙ, ලතා විරූ පතානිනී.
අස්සත්ථො බොධි ච ද්වීසු, නිග්රොධො තු වටො භවෙ;
කබිට්ඨො ච කපිත්ථො ච, යඤ්ඤඞ්ගො තු උදුම්බරො.
කොවිළාරො යුගපත්තො, උද්දාලො වාතඝාතකො;
රාජරුක්ඛො කතමාලී, න්දීවරො බ්යාධිඝාතකො.
දන්තසඨො ච ජම්භීරො, වරණො තු කරෙරි ච;
කිං සුකො පාලිභද්දොථ, වඤ්ජුලො තු ච වෙතසො.
අම්බාටකොපීතනකො, මධුකො තු මධුද්දුමො;
අථො ගුළඵලො පීලු, සොභඤ්ජනො ච සිග්ගු ච.
සත්තපණ්ණි ඡත්තපණ්ණො, තිනිසො ත්ව තිමුත්තකො;
කිං සුකො තු පලාසො ථ,
අරිට්ඨො ඵෙනිලො භවෙ.
මාලූර බෙලුවාබිල්ලො, පුන්නාගො තු ච කෙසරො;
සාලවො තු ච ලොද්දො ථ, පියාලො සන්නකද්දු ච.
ලිකොචකො තථා’ඞ්කොලො,
අථ ගුග්ගුලු කොසිකො;
අම්බො චූතො සහො ත්වෙසො,
සහකාරො සුගන්ධවා.
පුණ්ඩරීකො ¶ ච සෙතම්බො, සෙලු තු බහුවාරකො;
සෙපණ්ණී කාස්මිරී චාථ, කොලී ච බදරීත්ථියං.
කොලං චානිත්ථී බදරො, පිලක්ඛො පිප්පලී’ත්ථියං;
පාටලී කණ්හවන්තා ච, සාදුකණ්ටො විකඞ්කතො.
තින්දුකො කාළක්ඛන්ධො ච, තිම්බරූසක තිම්බරූ;
එරාවතො තු නාරඞ්ගො, කුලකො කාකතින්දුකො.
කදම්බො පියකො නීපො, භල්ලී භල්ලාතකො තිසු;
ඣාවුකො පිචුලො චාථ, තිලකො ඛුරකො භවෙ.
චිඤ්චා ච තින්තිණී චාථ, ගද්දභණ්ඩො කපීතනො;
සාලො’ස්සකණ්ණො සජ්ජො ථ,
අජ්ජුනො කකුධො භවෙ.
නිචුලො මුචලින්දො ච, නීපො ථ පියකො තථා;
අසනො පීතසාලො ථ,
ගොලීසො ඣාටලො භවෙ.
ඛීරිකා රාජායතනං, කුම්භී කුමුදිකා භවෙ;
යූපො [පූගො (ක.)] තු කමුකො චාථ, පට්ටි ලාඛාපසාදනො.
ඉඞ්ගුදී තාපසතරු, භුජපත්තො තු ආභුජී;
පිච්ඡිලා සිම්බලී ද්වීසු, රොචනො කොටසිම්බලී.
පකිරියො පූතිකො ථ, රොහී රොහිතකො භවෙ;
එරණ්ඩො තු ච ආමණ්ඩො, අථ සත්තුඵලා සමී.
නත්තමාලො කරඤ්ජො ථ, ඛදිරො දන්තධාවනො;
සොමවක්කො තු කදරො, සල්ලොතු මදනො භවෙ.
අථාපි ඉන්දසාලො ච, සල්ලකී ඛාරකො සියා;
දෙවදාරු භද්දදාරු, චම්පෙය්යො තු ච චම්පකො.
පනසො කණ්ටකිඵලො, අභයා තු හරීතකී;
අක්ඛො විභීතකො තීසු, අමතා’මලකී තිසු.
ලබුජො ලිකුචො චාථ, කණිකාරො දුමුප්පලො;
නිම්බො’රිට්ඨො පුචිමන්දො, කරකො තු ච දාළිමො.
සරලො ¶ පූතිකට්ඨඤ්ච, කපිලා තු ච සිංසපා;
සාමා පියඞ්ගු කඞ්ගුපි, සිරීසො තු ච භණ්ඩිලො.
සොණකො දීඝවන්තො ච,
වකුලො තු ච කෙසරො;
කාකොදුම්බරිකා ඵෙග්ගු, නාගො තු නාගමාලිකා.
අසොකො වඤ්ජුලො චාථ, තක්කාරී වෙජයන්තිකා;
තාපිඤ්ඡො ච තමාලො ථ, කුටජො ගිරිමල්ලිකා.
ඉන්දයවො ඵලෙ තස්සා, ග්ගිමන්ථො කණිකා භවෙ;
නිගුණ්ඨි’ත්ථී සින්දුවාරො, තිණසුඤ්ඤං [තිණසූලං (ටී.)] තු මල්ලිකා.
සෙඵාලිකා නීලිකා ථ, අප්ඵොටා වනමල්ලිකා;
බන්ධුකො ජයසුමනං, භණ්ඩිකො බන්ධුජීවකො.
සුමනා ජාතිසුමනා, මාලතී ජාති වස්සිකී;
යූථිකා මාගධී චාථ, සත්තලා නවමල්ලිකා.
වාසන්තී,ත්ථී අතිමුත්තො, කරවීරො’ස්සමාරකො;
මාතුලුඞ්ගො බීජපූරො, උම්මත්තො තු ච මාතුලො.
කරමන්දො සුසෙනො ච, කුන්දං තු මාඝ්ය මුච්චතෙ;
දෙවතාසො [දෙවතාඩො (සී. අමරකොස)] තු ජීමූතො,
ථා’මිලාතො මහාසහා.
අථො සෙරෙය්යකො දාසී,
කිං කිරාතො කුරණ්ටකො;
අජ්ජුකො සිතපණ්ණාසො, සමීරණො ඵණිජ්ජකො.
ජපා තු ජයසුමනං, කරීරො කකචො භවෙ;
රුක්ඛාදනී ච වන්දාකා, චිත්තකො ත්ව’ග්ගිසඤ්ඤිතො.
අක්කො විකීරණො තස්මිං,
ත්ව’ ළක්කො සෙතපුප්ඵකෙ;
පූතිලතා ගළොචී ච, මුබ්බා මධුරසා ප්යථ.
කපිකච්ඡු දුඵස්සො ථ, මඤ්ජිට්ඨා විකසා භවෙ;
අම්බට්ඨා ච තථා පාඨා, කටුකා කටුරොහිණී.
අපාමග්ගො ¶ සෙඛරිකො, පිප්පලී මාගධී මතා;
ගොකණ්ටකො ච සිඞ්ඝාටො, කොලවල්ලී’භපිප්පලී.
ගොලොමී තු වචා චාථ, ගිරිකණ්ය’පරාජිතා;
සීහපුච්ඡී පඤ්හිපණ්ණී, සාලපණ්ණී තු ච’ත්ථිරා; (චථිරා).
නිදිද්ධිකා තු බ්යග්ඝී ච, අථ නීලී ච නීලිනී;
ජිඤ්ජුකො [ජිඤ්ජුකා (ක.)] චෙව ගුඤ්ජා ථ, සතමූලී සතාවරී.
මහොසධං ත්ව’තිවිසා, බාකුචී සොමවල්ලිකා;
දාබ්බී දාරුහලිද්දා ථ, බිළඞ්ගං චිත්රතණ්ඩුලා.
නුහී චෙව මහානාමො, මුද්දිකා තු මධුරසා;
අථාපි මධුකං යට්ඨි, මධුකාමධුයට්ඨිකා [මධුලට්ඨිකා (සී. ටී.)].
වාතිඞ්ගණො ච භණ්ඩාකී, වාත්තාකී බ්රහතී ප්යථ;
නාගබලා චෙව ඣසා, ලාඞ්ගලී තු ච සාරදී.
රම්භා ච කදලී මොචො, කප්පාසී බදරා භවෙ;
නාගලතා තු තම්බූලී, අග්ගිජාලා තු ධාතකී.
තිවුතා තිපුටා චාථ, සාමා කාළා ච කථ්යතෙ;
අථො සිඞ්ගී ච උසභො, රෙණුකා කපිළා භවෙ.
හිරිවෙරඤ්ච වාලඤ්ච, රත්තඵලා තු බිම්බිකා;
සෙලෙය්ය’ මස්මපුප්ඵඤ්ච, එලා තු බහුලා භවෙ.
කුට්ඨඤ්ච බ්යාධි කථිතො, වානෙය්යං තු කුටන්නටං;
ඔසධි ජාතිමත්තම්හි, ඔසධං සබ්බ’ මජාතියං.
මූලං පත්තං කළීර’ග්ගං, කන්දං මිඤ්ජා ඵලං තථා;
තචො පුප්ඵඤ්ච ඡත්තන්ති, සාකං දසවිධං මතං.
පපුන්නාටො එළගලො,
තණ්ඩුලෙය්යො’ප්පමාරිසො;
ජීවන්ති ජීවනී චාථ, මධුරකො ච ජීවකො.
මහාකන්දො ච ලසුණං, පලණ්ඩු තු සුකන්දකො;
පටොලො තිත්තකො චාථ, භිඞ්ගරාජො ච මක්කවො.
පුනන්නවා ¶ සොථඝාතී, විතුන්නං සුනිසණ්ණකං;
කාරවෙල්ලො තු සුසවී, තුම්බ්යා’ලාබු ච ලාබු සා.
එළාලුකඤ්ච කක්කාරී, කුම්භණ්ඩො තු ච වල්ලිභො;
ඉන්දවාරුණී විසාලා, වත්ථුකං වත්ථුලෙය්යකො.
මූලකො නිත්ථියං චුච්චු, තම්බකො ච කලම්බකො;
සාකභෙදා කාසමද්ද, ඣජ්ඣරී ඵග්ගවා’දයො.
සද්දලො චෙව දුබ්බා ච, ගොලොමී සා සිතා භවෙ;
ගුන්දා ච භද්දමුත්තඤ්ච, රසාලො තු’ච්ඡු වෙළු තු.
තචසාරො වෙණු වංසො, පබ්බං තු ඵලු ගණ්ඨිසො;
කීචකා තෙ සියුං වෙණූ, යෙ නදන්ත්යා’නිලද්ධුතා.
නළො ච ධමනො පොට, ගලො තු කාස මිත්ථි න;
තෙජනො තු සරො, මූලං, තූ’ සීරං බීරණස්ස හි.
කුසො වරහිසං දබ්බො, භූතිණකං තු භූතිණං;
ඝාසො තු යවසො චාථ,
පූගො තු කමුකො භවෙ.
තාලො විභෙදිකා චාථ, ඛජ්ජුරී සින්දි වුච්චති;
හින්තාල, තාල, ඛජ්ජූරී, නාලිකෙරා තථෙව ච;
තාලී ච කෙතකී නාරී, පූගො ච තිණපාදපාති.
ඉති අරඤ්ඤවග්ගො.
6. අරඤ්ඤාදිවග්ග
පබ්බතො ගිරි සෙලො’ද්දි, නගා’චල, සිලුච්චයා;
සිඛරී භූධරොථ බ්භ, පාසාණා’ස්මො’පලො සිලා.
ගිජ්ඣකූටො ච වෙභාරො, වෙපුල්ලො’සිගිලී නගා;
විඤ්ඣො පණ්ඩව වඞ්කාදී, පුබ්බසෙලො තු චො’දයො;
මන්දරො පරසෙලො’ත්ථො, හිමවා තු හිමාචලො.
ගන්ධමාදන කෙලාස, චිත්තකූට සුදස්සනා;
කාලකූටො තිකූටා’ස්ස, පත්ථො තු සානු නිත්ථියං.
කූටො ¶ වා සිඛරං සිඞ්ගං, පපාතො තු තටො භවෙ;
නිතම්බො කටකො නිත්ථී, නිජ්ඣරො පසවො’ම්බුනො.
දරී’ත්ථී කන්දරො ද්වීසු, ලෙණං තු ගබ්භරං ගුහා;
සිලාපොක්ඛරණී සොණ්ඩී, කුඤ්ජං නිකුඤ්ජ මිත්ථි න.
උද්ධ මධිච්චකා සෙල, ස්සාසන්නා භූම්යු පච්චකා;
පාදො තු’පන්තසෙලො ථ,
ධාතු’ත්තො ගෙරිකාදිකො.
ඉති සෙලවග්ගො.
මිගින්දො කෙසරී සීහො, තරච්ඡො තු මිගාදනො;
බ්යග්ඝො තු පුණ්ඩරීකො ථ, සද්දූලො දීපිනී’රිතො.
අච්ඡො ඉක්කො ච ඉස්සො තු,
කාළසීහො ඉසො ප්යථ;
රොහිසො රොහිතො චාථ,
ගොකණ්ණො ගණි කණ්ටකා.
ඛග්ග ඛග්ගවිසාණා තු, පලාසාදො ච ගණ්ඩකො;
බ්යග්ඝාදිකෙ වාළමිගො, සාපදො ථ ප්ලවඞ්ගමො.
මක්කටො වානරො සාඛා, මිගො කපි වලීමුඛො;
පලවඞ්ගො, කණ්හතුණ්ඩො,
ගොනඞ්ගුලො [ගොනඞ්ගලො (ටී.)] ති සො මතො.
සිඞ්ගාලො [සිගාලො (සී.)] ජම්බුකො කොත්ථු, භෙරවො ච සිවා ප්යථ;
බිළාරො බබ්බු මඤ්ජාරො, කොකො තු ච වකො භවෙ.
මහිංසො [මහිසො (සී.)] ච ලුලායො ථ,
ගවජො ගවයො සමා;
සල්ලො තු සල්ලකො ථා’ස්ස,
ලොමම්හි සලලං සලං.
හරිණො මිග සාරඞ්ගා, මගො අජිනයොනි ච;
සූකරො තු වරොහො ථ,
පෙලකො ච සසො භවෙ.
එණෙය්යො ¶ එණීමිගො ච, පම්පටකො තු පම්පකො;
වාතමිගො තු චලනී, මූසිකො ත්වා’ඛු උන්දුරො.
චමරො පසදො චෙව, කුරුඞ්ගො මිගමාතුකා;
රුරු රඞ්කු ච නීකො ච, සරභාදී මිගන්තරා.
පියකො චමූරු කදලී, මිගාදී චම්මයොනයො;
මිගා තු පසවො සීහා, දයො සබ්බචතුප්පදා.
ලූතා තු ලූතිකා උණ්ණ, නාභි මක්කටකො සියා;
විච්ඡිකො ත්වා’ළි කථිතො, සරබූ ඝරගොළිකා.
ගොධා කුණ්ඩො ප්යථො කණ්ණ, ජලූකා සතපද්යථ;
කලන්දකො කාළකා ථ, නකුලො මඞ්ගුසො භවෙ.
කකණ්ටකො ච සරටො, කීටො තු පුළවො කිමි;
පාණකො චාප්යථො උච්චා,
ලිඞ්ගො ලොමසපාණකො.
විහඞ්ගො විහගො පක්ඛී, විහඞ්ගම ඛග’ණ්ඩජා;
සකුණො ච සකුන්තො වි, පතඞ්ගො සකුණී ද්විජො.
වක්කඞ්ගො පත්තයානො ච, පතන්තො නීළජො භවෙ;
තබ්භෙදා වට්ටකා ජීව, ඤ්ජීවො චකොර තිත්තිරා.
සාළිකා කරවීකො ච, රවිහංසො කුකුත්ථකො;
කාරණ්ඩවො ච පිලවො [බිලවො (ටී.)], පොක්ඛරසාතකා’දයො.
පතත්තං පෙඛුණං පත්තං, පක්ඛො පිඤ්ඡං ඡදො ගරු;
අණ්ඩං තු පක්ඛිබීජෙ ථ, නීළො නිත්ථී කුලාවකං.
සුපණ්ණමාතා විනතා, මිථුනං ථීපුමද්වයං;
යුගං තු යුගලං ද්වන්දං, යමකං යමලං යමං.
සමූහො ගණ සඞ්ඝාතා, සමුදායො ච සඤ්චයො;
සන්දොහො නිවහො ඔඝො, විසරො නිකරො චයො.
කායො ඛන්ධො සමුදයො, ඝටා සමිති සංහති;
රාසි පුඤ්ජො සමවායො, පූගො ජාතං කදම්බකං.
බ්යූහො ¶ විතාන ගුම්බා ච, කලාපො ජාල මණ්ඩලං;
සමානානං ගණො වග්ගො,
සඞ්ඝො සත්ථො තු ජන්තුනං.
සජාතිකානං තු කුලං, නිකායො තු සධම්මිනං;
යූථො නිත්ථී සජාතිය, තිරච්ඡානානමුච්චතෙ.
සුපණ්ණො වෙනතෙය්යො ච, ගරුළො විහගාධිපො;
පරපුට්ඨො පරභතො, කුණාලො කොකිලො පිකො.
මොරො මයූරො වරහී, නීලගීව සිඛණ්ඩිනො;
කලාපී ච සිඛී කෙකී, චූළා තු ච සිඛා භවෙ.
සිඛණ්ඩො වරහඤ්චෙව, කලාපො පිඤ්ඡ මප්යථ;
චන්දකො මෙචකො චාථ, ඡප්පදො ච මධුබ්බතො.
මධුලීහො මධුකරො, මධුපො භමරො අලි;
පාරාවතො කපොතො ච, කකුටො ච පාරෙවතො.
ගිජ්ඣො ගද්ධොථ කුලලො, සෙනො බ්යග්ඝීනසො ප්යථ;
තබ්භෙදා සකුණග්ඝි’ත්ථී, ආටො දබ්බිමුඛද්විජො.
උහුඞ්කාරො උලූකො ච, කොසියො වායසාරි ච;
කාකො ත්ව’රිට්ඨො ධඞ්කො ච, බලිපුට්ඨො ච වායසො.
කාකොලො වනකාකො ථ,
ලාපො ලටුකිකා ප්යථ;
වාරණො හත්ථිලිඞ්ගො ච, හත්ථිසොණ්ඩවිහඞ්ගමො.
උක්කුසො කුරරො කොල,ට්ඨිපක්ඛිම්හි ච කුක්කුහො;
සුවො තු කීරො ච සුකො, තම්බචූළො තු කුක්කුටො.
වනකුක්කුටො ච නිජ්ජිව්හො, අථ කොඤ්චා ච කුන්තනී;
චක්කවාකො තු චක්කව්හො, සාරඞ්ගොතු ච චාතකො.
තුලියො පක්ඛිබිළාලො,
සතපත්තො තු සාරසො;
බකො තු සුක්කකාකොථ,
බලාකා විසකණ්ඨිකා.
ලොහපිට්ඨො තථා කඞ්කො, ඛඤ්ජරීටො තු ඛඤ්ජනො;
කලවිඞ්කො තු චාටකො, දින්දිභො තු කිකී භවෙ.
කාදම්බො ¶ කාළහංසොථ, සකුන්තො භාසපක්ඛිනි;
ධූම්යාටො තු කලිඞ්ගොථ,
දාත්යූහො කාළකණ්ඨකො.
ඛුද්දාදී මක්ඛිකාභෙදා, ඩංසො පිඞ්ගලමක්ඛිකා;
ආසාටිකා මක්ඛිකාණ්ඩං, පතඞ්ගො සලභො භවෙ.
සූචිමුඛො ච මකසො, චීරී තු ඣල්ලිකා [ඣිල්ලිකා (ක.)] ථ ච;
ජතුකා ජිනපත්තා ථ, හංසො සෙතච්ඡදො භවෙ.
තෙ රාජහංසා රත්තෙහි, පාදතුණ්ඩෙහි භාසිතා;
මල්ලිකා’ඛ්යා ධතරට්ඨා, මලීනෙහ්ය’සිතෙහි ච.
648. තිරච්ඡො තු තිරච්ඡානො, තිරච්ඡානගතො සියාති.
ඉති අරඤ්ඤාදිවග්ගො.
7. පාතාලවග්ග
අධොභුවනං පාතාලං, නාගලොකො රසාතලං;
රන්ධං තු විවරං ඡිද්දං, කුහරං සුසිරං බිලං.
සුසි’ත්ථී ඡිග්ගලං සොබ්භං, සච්ඡිද්දෙ සුසිරං තිසු;
ථියං තු කාසු ආවාටො, සප්පරාජා තු වාසුකී.
අනන්තො නාගරාජා ථ, වාහසො’ජගරො භවෙ;
ගොනසො තු තිලිච්ඡො ථ,
දෙඩ්ඩුභො රාජුලො භවෙ.
කම්බලො’ස්සතරො මෙරු, පාදෙ නාගාථ ධම්මනී;
සිලුත්තො ඝරසප්පො ථ, නීලසප්පො සිලාභු ච.
ආසිවිසො භුජඞ්ගො’හි, භුජගො ච භුජඞ්ගමො;
සරීසපො ඵණී සප්පා, ලගද්දා භොගි පන්නගා.
ද්විජිව්හො උරගො වාළො, දීඝො ච දීඝපිට්ඨිකො;
පාදූදරො විසධරො, භොගො තු ඵණිනො තනු.
ආසී’ත්ථී ¶ සප්පදාඨා ථ, නිම්මොකො කඤ්චුකො සමා;
විසං ත්ව’නිත්ථී ගරළං, තබ්භෙදා වා හලාහලො.
කාළකූටාදයො චාථ, වාළග්ගාත්ය’හිතුණ්ඩිකො;
නිරයො දුග්ගති’ත්ථී ච, නරකො, සො මහා’ට්ඨධා;
සඤ්ජීවො කාළසුත්තො ච, මහාරොරුව රොරුවා;
පතාපනො අවීචි’ත්ථී, සඞ්ඝාතො තාපනො ඉති.
ථියං වෙතරණී ලොහ, කුම්භී තත්ථ ජලාසයා;
කාරණිකො නිරයපො,
නෙරයිකො තු නාරකො.
අණ්ණවො සාගරො සින්ධු, සමුද්දො රතනාකරො;
ජලනිඣු’ දධි, තස්ස, භෙදා ඛීරණ්ණවාදයො.
වෙලා’ස්ස කූලදෙසො ථ,
ආවට්ටො සලිලබ්භමො;
ථෙවො තු බින්දු ඵුසිතං, භමො තු ජලනිග්ගමො.
ආපො පයො ජලං වාරි, පානීයං සලිලං දකං;
අණ්ණො නීරං වනං වාලං, තොයං අම්බු’දකඤ්ච කං.
තරඞ්ගො ච තථා භඞ්ගො, ඌමි වීචි පුමිත්ථියං;
උල්ලොලො තු ච කල්ලොලො, මහාවීචීසු කථ්යතෙ.
ජම්බාලො කලලං පඞ්කො, චික්ඛල්ලං කද්දමො ප්යථ;
පුලිනං වාලුකා වණ්ණු, මරූ’රු සිකතා භවෙ.
අන්තරීපඤ්ච දීපො වා, ජලමජ්ඣගතං ථලං;
තීරං තු කූලං රොධඤ්ච, පතීරඤ්ච තටං තිසු.
පාරං පරම්හි තීරම්හි, ඔරං ත්ව’පාර මුච්චතෙ;
උළුම්පො [උළුපො (ක.)] තු ප්ලවො කුල්ලො, තරො ච පච්චරී’ත්ථියං.
තරණී තරි නාවා ච, කූපකො තු ච කුම්භකං;
පච්ඡාබන්ධො ගොටවිසො, කණ්ණධාරො තු නාවිකො.
අරිත්තං කෙනිපාතො ථ,
පොතවාහො නියාමකො;
සංයත්තිකා තු නාවාය, වාණිජ්ජමාචරන්ති යෙ.
නාවාය’ඞ්ගා’ ¶ ලඞ්කාරො ච, වටාකාරො ඵියාදයො;
පොතො පවහනං වුත්තං, දොණි ත්වි’ත්ථී තථා’ම්බණං [අම්මණං (සී.)].
ගභීර නින්න ගම්භීරා, ථො ත්තානං තබ්බිපක්ඛකෙ;
අගාධං ත්ව’තලම්ඵස්සං, අනච්ඡො කලුසා’විලා.
අච්ඡො පසන්නො විමලො, ගභීරප්පභුතී තිසු;
ධීවරො මච්ඡිකො මච්ඡ, බන්ධ කෙවට්ට ජාලිකා.
මච්ඡො මීනො ජලචරො, පුථුලොමො’ම්බුජො ඣසො;
රොහිතො මග්ගුරො සිඞ්ගී, බලජො මුඤ්ජ පාවුසා.
සත්තවඞ්කො සවඞ්කො ච, නළමීනො ච ගණ්ඩකො;
සුසුකා සඵරී මච්ඡ, ප්පභෙදා මකරාදයො.
මහාමච්ඡා තිමි තිමි, ඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො;
ආනන්දො තිමිනන්දො ච, අජ්ඣාරොහො මහාතිමි.
පාසාණමච්ඡො පාඨීනො, වඞ්කො තු බළිසො භවෙ;
සුසුමාරො [සංසුමාරො (ටී.), සුංසුමාරො (සී.)] තු කුම්භීලො,
නක්කො කුම්මො තු කච්ඡපො.
කක්කටකො කුළීරො ච, ජලූකා තු ච රත්තපා;
මණ්ඩූකො දද්දුරො භෙකො;
ගණ්ඩුප්පාදො මහීලතා.
අථ සිප්පී ච සුත්ති’ත්ථී, සඞ්ඛෙ තු කම්බු’නිත්ථියං;
ඛුද්දසඞ්ඛ්යෙ සඞ්ඛනඛො, ජලසුත්ති ච සම්බුකො.
ජලාසයො ජලාධාරො, ගම්භීරො රහදො ථ ච;
උදපානො පානකූපො, ඛාතං පොක්ඛරණී’ත්ථියං.
තළාකො ච සරො’නිත්ථී, වාපී ච සරසී’ත්ථියං;
දහො’ම්බුජාකරො චාථ, පල්ලලං ඛුද්දකො සරො.
අනොතත්තො තථා කණ්ණ, මුණ්ඩො ච රථකාරකො;
ඡද්දන්තො ච කුණාලො ච, වුත්තා මන්දාකිනී’ත්ථියං.
තථා සීහප්පපාතොති, එතෙ සත්ත මහාසරා;
ආහාවො තු නිපානඤ්චා, ඛාතං තු දෙවඛාතකං.
සවන්තී ¶ නින්නගා සින්ධු, සරිතා ආපගා නදී;
භාගීරථී තු ගඞ්ගා ථ, සම්භෙදො සින්ධුසඞ්ගමො.
ගඞ්ගා’චිරවතී චෙව, යමුනා සරභූ (සරබූ [සරයූ (ක.)] ) මහී;
ඉමා මහානදී පඤ්ච, චන්දභාගා සරස්සතී [සරස්වතී (සී. ටී.)].
නෙරඤ්ජරා ච කාවෙරී, නම්මදාදී ච නින්නගා;
වාරිමග්ගො පණාලී’ත්ථී [පනාළී (ටී.)], පුමෙ චන්දනිකා තු ච.
ජම්බාලී ඔලිගල්ලො ච, ගාමද්වාරම්හි කාසුයං;
සරොරුහං සතපත්තං, අරවින්දඤ්ච වාරිජං.
අනිත්ථී පදුමං පඞ්කෙ, රුහං නලින පොක්ඛරං;
මුළාලපුප්ඵං කමලං, භිසපුප්ඵං කුසෙසයං.
පුණ්ඩරීකං සිතං, රත්තං, කොකනදං කොකාසකො;
කිඤ්ජක්ඛො කෙසරො නිත්ථී, දණ්ඩො තු නාල මුච්චතෙ.
භිසං මුළාලො නිත්ථී ච, බීජකොසො තු කණ්ණිකා;
පදුමාදිසමූහෙ තු, භවෙ සණ්ඩමනිත්ථියං.
උප්පලං කුවලයඤ්ච, නීලං ත්වි’න්දීවරං සියා;
සෙතෙතු කුමුදඤ්චස්ස, කන්දො සාලූක මුච්චතෙ.
සොගන්ධිකං කල්ලහාරං, දකසීතලිකං ප්යථ;
සෙවාලො නීලිකා චාථ, භිසින්ය’ම්බුජිනී භවෙ.
690. සෙවාලා තිලබීජඤ්ච, සඞ්ඛෙ ච පණකාදයොති.
ඉති පාතාලවග්ගො.
භූකණ්ඩො දුතියො.
3. සාමඤ්ඤකණ්ඩ
1. විසෙස්යාධීනවග්ග
විසෙස්යාධීන සංකිණ්ණා, නෙකත්ථෙහ්ය’බ්යයෙහි ච;
සා’ඞ්ගො’පාඞ්ගෙහි කථ්යන්තෙ, කණ්ඩෙ වග්ගා ඉහ ක්කමා.
ගුණදබ්බක්රියාසද්දා, ¶ සියුං සබ්බෙ විසෙසනා;
විසෙස්යාධීනභාවෙන, විසෙස්යසමලිඞ්ගිනො.
සොභනං රුචිරං සාධු, මනුඤ්ඤං චාරු සුන්දරං;
වග්ගු මනොරමං කන්තං, හාරී මඤ්ජු ච පෙසලං.
භද්දං වාමඤ්ච කල්යාණං, මනාපං ලද්ධකං සුභං;
උත්තමො පවරො ජෙට්ඨො, පමුඛා’නුත්තරො වරො.
මුඛ්යො පධානං පාමොක්ඛො, පර මග්ගඤ්ඤ මුත්තරං;
පණීතං පරමං සෙය්යො, ගාමණී සෙට්ඨ සත්තමා.
විසිට්ඨා’රිය නාගෙ’කො, සභග්ගා මොක්ඛ පුඞ්ගවා;
සීහ කුඤ්ජර සද්දූලා, දී තු සමාසගා පුමෙ.
චිත්ත’ක්ඛි පීතිජනන, මබ්යාසෙක මසෙචනං;
ඉට්ඨං තු සුභගං හජ්ජං, දයිතං වල්ලභං පියං.
තුච්ඡඤ්ච රිත්තකං සුඤ්ඤං, අථා’සාරඤ්ච ඵෙග්ගු ච;
මෙජ්ඣං පූතං පවිත්තො ථ, අවිරද්ධො අපණ්ණකො.
උක්කට්ඨො ච පකට්ඨො ථ, නිහීනො හීන ලාමකා;
පතිකිට්ඨං නිකිට්ඨඤ්ච, ඉත්තරා’වජ්ජ කුච්ඡිතා.
අධමො’මක ගාරය්හා,
මලීනො තු මලීමසො;
බ්රහා මහන්තං විපුලං, විසාලං පුථුලං පුථු.
ගරු’රු විත්ථිණ්ණ මථො, පීනං ථූලඤ්ච පීවරං;
ථුල්ලඤ්ච වඨරඤ්චා ථ, ආචිතං නිචිතං භවෙ.
සබ්බං සමත්ත මඛිලං, නිඛිලං සකලං තථා;
නිස්සෙසං කසිණා’සෙසං, සමග්ගඤ්ච අනූනකං,
භූරි පහුතං පචුරං, භිය්යො සම්බහුලං බහු;
යෙභුය්යං බහුලං චාථ, බාහිරං පරිබාහිරං.
පරොසතාදී තෙ, යෙසං, පරං මත්තං සතාදිතො;
පරිත්තං සුඛුමං ඛුද්දං, ථොක මප්පං කිසං තනු.
චුල්ලං මත්තෙ’ත්ථියං ලෙස,
ලවා’ණුහි කණො පුමෙ;
සමීපං නිකටා’සන්නො, පකට්ඨා’භ්යාස සන්තිකං.
අවිදූරඤ්ච ¶ සාමන්තං, සන්නිකට්ඨ මුපන්තිකං;
සකාසං අන්තිකං ඤත්තං, දූරං තු විප්පකට්ඨකං.
නිරන්තරං ඝනං සන්දං, විරළං පෙලවං තනු;
අථා යතං දීඝ මථො, නිත්තලං වට්ට වට්ටුලං.
උච්චො තු උන්නතො තුඞ්ගො, උදග්ගො චෙව උච්ඡිතො;
නීචො රස්සො වාමනො ථ, අජිම්හො පගුණො උජු.
අළාරං වෙල්ලිතං වඞ්කං, කුටිලං ජිම්හ කුඤ්චිතං;
ධුවො ච සස්සතො නිච්චො, සදාතන සනන්තනා.
කූටට්ඨො ත්වෙ’කරූපෙන, කාලබ්යාපී පකාසිතො;
ලහු සල්ලහුකං චාථ, සඞ්ඛ්යාතං ගණිතං මිතං.
තිණ්හං තු තිඛිණං තිබ්බං, චණ්ඩං උග්ගං ඛරං භවෙ;
ජඞ්ගමඤ්ච චරඤ්චෙව, තසං ඤෙය්යං චරාචරං.
කම්පනං චලනං චාථ, අතිරිත්තො තථා’ධිකො;
ථාවරො ජඞ්ගමා අඤ්ඤො, ලොලං තු චඤ්චලං චලං.
තරලඤ්ච පුරාණො තු, පුරාතන සනන්තනා;
චිරන්තනො ථ පච්චග්ඝො, නූතනො’භිනවො නවො.
කුරූරං කඨිනං දළ්හං, නිට්ඨුරං කක්ඛළං භවෙ;
අනිත්ථ්ය’න්තො පරියන්තො, පන්තො ච පච්ඡිම’න්තිමා.
ජිඝඤ්ඤං චරිමං පුබ්බං, ත්ව’ග්ගං පඨම මාදි සො;
පතිරූපො නුච්ඡවිකං, අථ මොඝං නිරත්ථකං.
බ්යත්තං පුට [ඵුටං (සී.)] ඤ්ච මුදු තු, සුකුමාරඤ්ච කොමලං;
පච්චක්ඛං ඉන්ද්රියග්ගය්හං, අපච්චක්ඛං අතින්ද්රියං.
ඉතරා’ඤ්ඤතරො එකො, අඤ්ඤො බහුවිධො තු ච;
නානාරූපො ච විවිධො, අබාධං තු නිරග්ගලං.
අථෙ’කාකී ච එකච්චො, එකො ච එකකො සමා;
සාධාරණඤ්ච සාමඤ්ඤං, සම්බාධො තු ච සංකටං.
වාමං කළෙවරං සබ්යං; අපසබ්යං තු දක්ඛිණං;
පටිකූලං ත්ව’පසබ්යං, ගහනං කලිලං සමා.
උච්චාවචං ¶ බහුභෙදං, සංකිණ්ණා’ කිණ්ණ සංකුලා;
කතහත්ථො ච කුසලො, පවීණා’භිඤ්ඤ සික්ඛිතා.
නිපුණො ච පටු ඡෙකො, චාතුරො දක්ඛ පෙසලා;
බාලො දත්තු ජලො මූළ්හො, මන්දො විඤ්ඤූ ච බාලිසො.
පුඤ්ඤවා සුකතී ධඤ්ඤො, මහුස්සාහො මහාධිති;
මහාතණ්හො මහිච්ඡො ථ, හදයී හදයාලු ච.
සුමනො හට්ඨචිත්තො ථ, දුම්මනො විමනො ප්යථ;
වදානියො වදඤ්ඤූ ච, දානසොණ්ඩො බහුප්පදො.
ඛ්යාතො පතීතො පඤ්ඤාතො,
භිඤ්ඤාතො පථිතො සුතො,
විස්සුතො විදිතො චෙව, පසිද්ධො පාකටො භවෙ.
ඉස්සරො නායකො සාමී, පතී’සා’ධිපතී පභූ;
අය්යා’ධිපා’ධිභූ නෙතා,
ඉබ්භො ත්ව’ඩ්ඪො තථා ධනී.
දානාරහො දක්ඛිණෙය්යො, සිනිද්ධො තු ච වච්ඡලො;
පරික්ඛකො කාරණිකො,
ආසත්තො තු ච තප්පරො.
කාරුණිකො දයාලුපි, සූරතො උස්සුකො තු ච;
ඉට්ඨත්ථෙ උය්යුතො චාථ, දීඝසුත්තො චිරක්රියො.
පරාධීනො පරායත්තො, ආයත්තො තු ච සන්තකො;
පරිග්ගහො අධීනො ච, සච්ඡන්දො තු ච සෙරිනි.
අනිසම්මකාරී ජම්මො, අතිතණ්හො තු ලොලුපො;
ගිද්ධො තු ලුද්ධො ලොලො ථ,
කුණ්ඨො මන්දො ක්රියාසු හි.
කාමයිතා තු කමිතා, කාමනො කාමි කාමුකො;
සොණ්ඩො මත්තො විධෙය්යො තු,
අස්සවො සුබ්බචො සමා.
පගබ්භො ¶ පටිභායුත්තො, භීසීලො භීරු භීරුකො;
අධීරො [අවීරො (ටී.)] කාතරො චාථ,
හිංසාසීලො ච ඝාතුකො.
කොධනො රොසනො [දොසනො (සී.)] කොපී,
චණ්ඩො ත්වච්චන්තකොධනො;
සහනො ඛමනො ඛන්තා, තිතික්ඛවා ච ඛන්තිමා.
සද්ධායුත්තො තු සද්ධාලු, ධජවා තු ධජාලු ච [ලජ්ජාලුතු ච ලජ්ජවා (ක.)];
නිද්දාලු නිද්දාසීලො ථ, භස්සරො භාසුරො භවෙ.
නග්ගො දිගම්බරො’වත්ථො, ඝස්මරො තු ච භක්ඛකො;
එළමූගො තු වත්තුඤ්ච, සොතුං චා’කුසලො භවෙ.
මුඛරො දුම්මුඛා’බද්ධ, මුඛා චාප්පියවාදිනි;
වාචාලො බහුගාරය්හ, වචෙ වත්තා තු සො වදො.
නිජො සකො අත්තනියො,
විම්හයො’ච්ඡරිය’බ්භුතො;
විහත්ථො බ්යාකුලො චාථ,
ආතතායී වධුද්යතො.
සීසච්ඡෙජ්ජම්හි වජ්ඣො ථ, නිකතො ච සඨො’නුජු;
සූචකො පිසුණො කණ්ණෙ,
ජපො ධුත්තො තු වඤ්චකො.
අනිසම්ම හි යො කිච්චං, පුරිසො වධබන්ධනාදි මාචරති;
අවිනිච්ඡිතකාරිත්තා, සොඛලු චපලොති විඤ්ඤෙය්යො.
ඛුද්දො කදරියො ථද්ධ, මච්ඡරී කපණො ප්යථ;
අකිඤ්චනො දලිද්දො ච, දීනො නිද්ධන දුග්ගතා.
අසම්භාවිතසම්පත්තං, කාකතාලිය මුච්චතෙ;
අථ යාචනකො අත්ථී, යාචකො ච වනිබ්බකො.
අණ්ඩජා පක්ඛිසප්පාදී, නරාදී තු ජලාබුජා;
සෙදජා කිමිඩංසාදී, දෙවාදී ත්වො’ පපාතිකා.
ජණ්ණුතග්ඝො ¶ ජණ්ණුමත්තො, කප්පො තු කිඤ්චිදූනකෙ;
අන්තග්ගතං භු පරියා, පන්න මන්තොගධො’ගධා.
රාධිතො සාධිතො චාථ, නිප්පක්කං කුථිතං භවෙ;
ආපන්නො ත්වා’පදප්පත්තො, විවසො ත්වවසො භවෙ.
නුණ්ණො නුත්තා’ත්ත, ඛිත්තා චෙ’, රිතා විද්ධා ථ කම්පිතො;
ධූතො ආධූත චලිතා, නිසිතං තු ච තෙජිතං.
පත්තබ්බං ගම්ම මාපජ්ජං [ආසජ්ජං (ක.)], පක්කං පරිණතං සමා;
වෙඨිතං තු වලයිතං, රුද්ධං සංවුත මාවුතං.
පරික්ඛිත්තඤ්ච නිවුතං, විසටං විත්ථතං තතං;
ලිත්තො තු දිද්ධො ගූළ්හො තු,
ගුත්තො පුට්ඨො තු පොසිතො.
ලජ්ජිතො හීළිතො චාථ, සනිතං ධනිතං ප්යථ;
සන්දානිතො සිතො බද්ධො,
කීලිතො සංයතො භවෙ.
සිද්ධෙ නිප්ඵන්න නිබ්බත්තා, දාරිතෙ භින්න භෙදිතා;
ඡන්නො තු ඡාදිතෙ චාථ, විද්ධෙ ඡිද්දිත වෙධිතා.
ආහටො ආභතා’නීතා,
දන්තො තු දමිතො සියා;
සන්තො තු සමිතො චෙව,
පුණ්ණො තු පූරිතො භවෙ.
අපචායිතො මහිතො, පූජිතා’රහිතො’ච්චිතො;
මානිතො චා’පචිතො ච, තච්ඡිතං තුතනූකතෙ.
සන්තත්තො ධූපිතො චොප,
චරිතො තු උපාසිතො;
භට්ඨං තු ගලිතං පන්නං, චුතඤ්ච ධංසිතං භවෙ.
පීතො පමුදිතො හට්ඨො,
මත්තො තුට්ඨො ථ කන්තිතො;
සඤ්ඡින්නො ලූන දාතා ථ,
පසත්ථො වණ්ණිතො ථුතො.
තින්තො’ල්ල’ද්ද ¶ කිලින්නො’න්නා, මග්ගිතං පරියෙසිතං;
අන්වෙසිතං ගවෙසිතං, ලද්ධං තු පත්ත මුච්චතෙ.
රක්ඛිතං ගොපිතං ගුත්තං, තාතං ගොපායිතා’විතා;
පාලිතං අථ ඔස්සට්ඨං, චත්තං හීනං සමුජ්ඣිතං.
භාසිතං ලපිතං වුත්තා, භිහිතා’ඛ්යාත ජප්පිතා;
උදීරිතඤ්ච කථිතං, ගදිතං භණිතො’දිතා.
අවඤ්ඤාතා’වගණිතා, පරිභූතා’වමානිතා;
ජිඝච්ඡිතො තු ඛුදිතො,
ඡාතො චෙව බුභුක්ඛිතො.
බුද්ධං ඤාතං පටිපන්නං, විදිතා’වගතං මතං;
ගිලිතො ඛාදිතො භුත්තො,
භක්ඛිතො’ජ්ඣොහටා’සිතා.
ඉති විසෙස්යාධීනවග්ගො.
2. සංකිණ්ණවග්ග
ඤෙය්යං ලිඞ්ග මිහ ක්වාපි, පච්චයත්ථවසෙන ච;
ක්රියා තු කිරියං කම්මං,
සන්ති තු සමථො සමො;
දමො ච දමථො දන්ති, වත්තං තු සුද්ධකම්මනි;
අථො ආසඞ්ගවචනං, තීසු වුත්තං පරායණං.
භෙදො විදාරො ඵුටනං, තප්පනං තු ච පීණනං;
අක්කොසන මභිසඞ්ගො,
භික්ඛා තු යාචනා’ත්ථනා.
නින්නිමිත්තං යදිච්ඡා ථා’, පුච්ඡනා නන්දනානි ච;
සභාජන මථො ඤායො,
නයො ඵාති තු වුද්ධියං.
කිලමථො කිලමනං, පසවො තු පසූතියං;
උක්කංසො ත්වතිසයො ථ,
ජයො ච ජයනං ජිති.
වසො ¶ කන්ති, බ්යධො වෙධො,
ගහො ගාහො වරො වුති;
පචා පාකො හවො හුති [හූභි (සී. අමරකොස)],
වෙදො වෙදන මිත්ථි වා.
ජීරණං ජානි තාණං තු, රක්ඛණං පමිතිප්පමා;
සිලෙසො සන්ධි ච ඛයො,
ත්වපචයො රවො රණො.
නිගාදො නිගදො මාදො, මදො පසිති බන්ධනං;
ආකරො ත්විඞ්ගිතං ඉඞ්ගො,
අථ’ත්ථාපගමො බ්යයො.
අන්තරායො ච පච්චූහො,
විකාරො තු විකත්ය’පි;
පවිසිලෙසො විධුරං, උපවෙසනමාසනං.
අජ්ඣාසයො අධිප්පායො, ආසයො චාභිසන්ධි ච;
භාවො ධිමුත්ති ඡන්දො ථ,
දොසො ආදීනවො භවෙ.
ආනිසංසො ගුණො චාථ,
මජ්ඣං වෙමජ්ඣ මුච්චතෙ;
මජ්ඣන්හිකො [මජ්ඣන්තිකො (ටී. සී. පී.)] තු මජ්ඣන්හො, වෙමත්තං තු ච නානතා.
වා ජාගරො ජාගරියං [ජාගරියො (ටී.)], පවාහො තු පවත්ති ච;
බ්යාසො පපඤ්චො විත්ථාරො,
යාමො තු සංයමො යමො.
සම්බාහනං මද්දනඤ්ච, පසරො තු විසප්පනං;
සන්ථවො තු පරිචයො,
මෙලකො සඞ්ග සඞ්ගමා.
සන්නිධි සන්නිකට්ඨම්හි, විනාසො තු අදස්සනං;
ලවො භිලාවො ලවනං,
පත්ථාවො’වසරො සමා.
ඔසානං ¶ පරියොසානං, උක්කංසො’තිසයො භවෙ [අවසානං සමාපනං (?)];
සන්නිවෙසො ච සණ්ඨානං, අථා’බ්භන්තර මන්තරං.
පාටිහීරං පාටිහෙරං, පාටිහාරිය මුච්චතෙ;
කිච්චං තු කරණීයඤ්ච, සඞ්ඛාරො වාසනා භවෙ.
පවනං පව නිප්පාවා, තසරො සුත්තවෙඨනං;
සඞ්කමො දුග්ගසඤ්චාරො, පක්කමො තු උපක්කමො.
පාඨො නිපාඨො නිපඨො, විචයො මග්ගනා පුමෙ;
ආලිඞ්ගනං පරිස්සඞ්ගො, සිලෙසො උපගූහනං.
ආලොකනඤ්ච නිජ්ඣානං, ඉක්ඛණං දස්සනං ප්යථ;
පච්චාදෙසො නිරසනං, පච්චක්ඛානං නිරාකති.
විපල්ලාසො’ඤ්ඤථාභාවො, බ්යත්තයො විපරීයයො;
විපරියාසො’තික්කමො, ත්ව’තිපාතො උපච්චයො.
ඉති සංකිණ්ණවග්ගො.
3. අනෙකත්ථවග්ග
අනෙකත්ථෙ පවක්ඛාමි, ගාථා’ද්ධපාදතො කමා;
එත්ථ ලිඞ්ගවිසෙසත්ථ, මෙකස්ස පුනරුත්තතා.
සමයො සමවායෙ ච, සමූහෙ කාරණෙ ඛණෙ;
පටිවෙධෙ සියා කාලෙ, පහානෙ ලාභ දිට්ඨිසු.
වණ්ණො සණ්ඨාන රූපෙසු, ජාති,ච්ඡවීසු කාරණෙ;
පමාණෙ ච පසංසායං, අක්ඛරෙ ච යසෙ ගුණෙ.
උද්දෙසෙ පාතිමොක්ඛස්ස, පණ්ණත්තිය මුපොසථො;
උපවාසෙ ච අට්ඨඞ්ගෙ, උපොසථදිනෙ සියා.
රථඞ්ගෙ ලක්ඛණෙ ධම්මො, රචක්කෙ’ස්වීරියාපථෙ;
චක්කං සම්පත්තියං චක්ක, රතනෙ මණ්ඩලෙ බලෙ.
කුලාලභණ්ඩෙ ආණාය, මායුධෙ දාන රාසිසු;
දානස්මිං ¶ බ්රහ්මචරිය, මප්පමඤ්ඤාසු සාසනෙ;
මෙථුනාරතියං වෙය්යා, වච්චෙ සදාරතුට්ඨියං;
පඤ්චසීලා’රියමග්ගො, පොසථඞ්ග ධිතීසු [ඨිතීසු (ක.)] ච.
ධම්මො සභාවෙ පරියත්තිපඤ්ඤා,
ඤායෙසු සච්චප්පකතීසු පුඤ්ඤෙ;
ඤෙය්යෙ ගුණා’චාර සමාධිසූපි,
නිස්සත්තතා’පත්තිසු කාරණාදො.
අත්ථො පයොජනෙ සද්දා, භිධෙය්යෙ වුද්ධියං ධනෙ;
වත්ථුම්හි කාරණෙ නාසෙ, හිතෙ පච්ඡිමපබ්බතෙ.
යෙභුය්යතා’බ්යාමිස්සෙසු, විසංයොගෙ ච කෙවලං;
දළ්හත්ථෙ’නතිරෙකෙ චා, නවසෙසම්හි තං තිසු.
ගුණො පටල රාසීසු, ආනිසංසෙ ච බන්ධනෙ;
අප්පධානෙ ච සීලාදො, සුක්කාදිම්හි ජියාය ච.
රුක්ඛාදො විජ්ජමානෙ චා, රහන්තෙ ඛන්ධපඤ්චකෙ;
භූතො සත්ත මහාභූතා, මනුස්සෙසු න නාරියං.
වාච්චලිඞ්ගො අතීතස්මිං, ජාතෙ පත්තෙ සමෙ මතො;
සුන්දරෙ දළ්හිකම්මෙ චා, යාචනෙ සම්පටිච්ඡනෙ;
සජ්ජනෙ සම්පහංසායං, සාධ්වා’භිධෙය්යලිඞ්ගිකං.
අන්තො නිත්ථී සමීපෙ චා, වසානෙ පදපූරණෙ;
දෙහාවයවෙ කොට්ඨාසෙ, නාස සීමාසු ලාමකෙ.
නිකායෙ සන්ධි සාමඤ්ඤ, ප්පසූතීසු කුලෙ භවෙ;
විසෙසෙ සුමනායඤ්ච, ජාති සඞ්ඛතලක්ඛණෙ.
භවභෙදෙ පතිට්ඨායං, නිට්ඨා’ජ්ඣාසයබුද්ධිසු;
වාසට්ඨානෙ ච ගමනෙ, විසටත්තෙ [විසරත්ත විසදත්තෙ] ගතීරිතා.
ඵලෙ විපස්සනා දිබ්බ, චක්ඛු සබ්බඤ්ඤුතාසු ච;
පච්චවෙක්ඛණඤාණම්හි, මග්ගෙ ච ඤාණදස්සනං.
කම්මාරුද්ධන අඞ්ගාර, කපල්ල දීපිකාසු ච;
සුවණ්ණකාරමූසායං, උක්කා වෙගෙ ච වායුනො.
කෙසොහාරණ, ¶ ජීවිත, වුත්තිසු වපනෙ ච වාපසමකරණෙ;
කථනෙ පමුත්තභාව, ජ්ඣෙනාදො [ජ්ඣෙසනාදො (සී.)] වුත්ත මපි තීසු.
ගමනෙ විස්සුතෙ චා’ව, ධාරිතො’පචිතෙසු ච;
අනුයොගෙ කිලින්නෙ ච, සුතො’ භිධෙය්යලිඞ්ගිකො.
සොතවිඤ්ඤෙය්ය සත්ථෙසු, සුතං පුත්තෙ සුතො සියා;
කප්පො කාලෙ යුගෙ ලෙසෙ, පඤ්ඤත්ති පරමායුසු;
සදිසෙ තීසු සමණ, වොහාර කප්පබින්දුසු;
සමන්තත්ථෙ’න්තරකප්පා, දිකෙ තක්කෙ විධිම්හි ච.
නිබ්බාන මග්ග විරති, සපථෙ සච්චභාසිතෙ;
තච්ඡෙ චා’රියසච්චම්හි, දිට්ඨියං සච්ච මීරිතං.
සඤ්ජාතිදෙසෙ හෙතුම්හි, වාසට්ඨානා’කරෙසු ච;
සමොසරණට්ඨානෙ චා, යතනං පදපූරණෙ.
අන්තරං මජ්ඣ වත්ථ’ඤ්ඤ, ඛණො’කාසො’ධි හෙතුසු;
බ්යවධානෙ විනට්ඨෙ ච, භෙදෙ ඡිද්දෙ මනස්ය’පි.
ආරොග්යෙ කුසලං ඉට්ඨ, විපාකෙ කුසලො තථා;
අනවජ්ජම්හි ඡෙකෙ ච, කථිතො වාච්චලිඞ්ගිකො.
ද්රවා’චාරෙසු වීරියෙ, මධුරාදීසු පාරදෙ;
සිඞ්ගාරාදො ධාතුභෙදෙ, කිච්චෙ සම්පත්තියං රසො.
බොධි සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණෙ, රියමග්ගෙ ච නාරියං;
පඤ්ඤත්තියං පුමෙ’ ස්සත්ථ, රුක්ඛම්හි පුරිසිත්ථියං.
සෙවිතො යෙන යො නිච්චං, තත්ථාපි විසයො සියා;
රූපාදිකෙ ජනපදෙ, තථා දෙසෙ ච ගොචරෙ.
භාවො පදත්ථෙ සත්තාය, මධිප්පාය ක්රියාසු ච;
සභාවස්මිඤ්ච ලීලායං, පුරිසි’ත්ථින්ද්රියෙසු ච.
සො බන්ධවෙ’ත්තනි ච සං, සො ධනස්මි මනිත්ථියං;
සා පුමෙ සුනඛෙ වුත්තො, ත්තනියෙ සො තිලිඞ්ගිකො.
සුවණ්ණං කනකෙ වුත්තං, සුවණ්ණො ගරුළෙ තථා;
පඤ්චධරණමත්තෙ ච, ඡවි සම්පත්තියම්පි ච.
වරො ¶ දෙවාදිකා [දෙවාදිතො (සී.)] ඉට්ඨෙ, ජාමාතරි පතිම්හි ච,
උත්තමෙ වාච්චලිඞ්ගො සො, වරං මන්දප්පියෙ බ්යයං.
මකුලෙ ධනරාසිම්හි, සියා කොස මනිත්ථියං;
නෙත්තිංසාදි පිධානෙ ච, ධනුපඤ්චසතෙපි ච.
පිතාමහෙ ජිනෙ සෙට්ඨෙ, බ්රාහ්මණෙ ච පිතූස්වපි;
බ්රහ්මා වුත්තො තථා බ්රහ්මං, වෙදෙ තපසි වුච්චතෙ.
හත්ථීනං මජ්ඣබන්ධෙ ච, පකොට්ඨෙ කච්ඡබන්ධනෙ;
මෙඛලායං මතා කච්ඡා, කච්ඡො වුත්තො ලතාය ච.
තථෙව බාහුමූලම්හි, අනූපම්හි තිණෙපි ච;
පමාණං හෙතු සත්ථෙසු, මානෙ ච සච්චවාදිනි;
පමාතරි ච නිච්චම්හි, මරියාදාය මුච්චතෙ.
සත්තං දබ්බ’ත්තභාවෙසු, පාණෙසු ච බලෙ, සියා [බලෙ සක්කා (ටී.)];
සත්තායඤ්ච, ජනෙසත්තො, ආසත්තෙ සො තිලිඞ්ගිකො.
සෙම්හාදො රසරත්තාදො, මහාභූතෙ පභාදිකෙ;
ධාතු ද්වීස්ව’ට්ඨිචක්ඛා’දි, භ්වා’දීසු ගෙරිකාදිසු.
අමච්චාදො සභාවෙ ච, යොනියං පකතී’රිතා;
සත්වාදිසාම්යා’වත්ථායං, පච්චයා පඨමෙපි ච.
පදං ඨානෙ පරිත්තාණෙ, නිබ්බානම්හි ච කාරණෙ;
සද්දෙ වත්ථුම්හි කොට්ඨාසෙ, පාදෙ තල්ලඤ්ඡනෙ මතං.
ලොහමුග්ගර මෙඝෙසු, ඝනො, තාලාදිකෙ ඝනං,;
නිරන්තරෙ ච කඨිනෙ, වාච්චලිඞ්ගික මුච්චතෙ.
ඛුද්දා ච මක්ඛිකාභෙදෙ, මධුම්හි ඛුද්ද, මප්පකෙ;
අධමෙ කපණෙ චාපි, බහුම්හි චතූසු ත්තිසු.
තක්කෙ මරණලිඞ්ගෙ ච, අරිට්ඨං අසුභෙ සුභෙ,;
අරිට්ඨො ආසවෙ කාකෙ, නිම්බෙ ච ඵෙනිලද්දුමෙ.
මානභණ්ඩෙ පලසතෙ, සදිසත්තෙ තුලා තථා;
ගෙහානං දාරුබන්ධත්ථ, පීඨිකායඤ්ච දිස්සති.
මිත්තකාරෙ ¶ ලඤ්ජදානෙ, බලෙ රාසි විපත්තිසු [බලරාසි විපත්තිසු (ක.)];
යුද්ධෙ චෙව පටිඤ්ඤායං, සඞ්ගරො සම්පකාසිතො.
ඛන්ධෙ භවෙ නිමිත්තම්හි, රූපං වණ්ණෙ ච පච්චයෙ;
සභාව සද්ද සණ්ඨාන, රූපජ්ඣාන වපූසු ච.
වත්ථු කිලෙස කාමෙසු, ඉච්ඡායං මදනෙ රතෙ;
කාමො, කාමං නිකාමෙ, චා, නුඤ්ඤායං කාම මබ්යයං.
පොක්ඛරං පදුමෙ දෙහෙ, වජ්ජභණ්ඩමුඛෙපි ච;
සුන්දරත්තෙ ච සලිලෙ, මාතඞ්ගකරකොටියං.
රාසිනිච්චල මායාසු, දම්භා’සච්චෙස්ව’යොඝනෙ;
ගිරිසිඞ්ගම්හි සීරඞ්ගෙ, යන්තෙ කූට මනිත්ථියං.
වුද්ධියං ජනනෙ කාම, ධාත්වාදීම්හි ච පත්තියං;
සත්තායඤ්චෙව සංසාරෙ, භවො සස්සතදිට්ඨියං.
පටිවාක්යො’ත්තරාසඞ්ගෙ, සු’ත්තරං උත්තරො තිසු;
සෙට්ඨෙ දිසාදිභෙදෙ ච, පරස්මි මුපරී’රිතො.
නෙක්ඛම්මං පඨමජ්ඣානෙ, පබ්බජ්ජායං විමුත්තියං;
විපස්සනාය නිස්සෙස, කුසලම්හි ච දිස්සති.
සඞ්ඛාරො සඞ්ඛතෙ පුඤ්ඤා, භිසඞ්ඛාරාදිකෙපි ච;
පයොගෙ කායසඞ්ඛාරා, ද්ය’භිසඞ්ඛරණෙසු ච.
ආරම්මණෙ ච සංසට්ඨෙ, වොකිණ්ණෙ නිස්සයෙ තථා;
තබ්භාවෙ චාප්යභිධෙය්ය, ලිඞ්ගො සහගතො භවෙ.
තීසු ඡන්නං පතිරූපෙ, ඡාදිතෙ ච නිගූහිතෙ;
නිවාසන පාරුපනෙ, රහො පඤ්ඤත්තියං පුමෙ.
බුද්ධසමන්තචක්ඛූසු, චක්ඛු පඤ්ඤාය මීරිතං;
ධම්මචක්ඛුම්හි ච මංස, දිබ්බචක්ඛුද්වයෙසු ච.
වාච්චලිඞ්ගො අභික්කන්තො, සුන්දරම්හි අභික්කමෙ;
අභිරූපෙ ඛයෙ වුත්තො, තථෙව’බ්භනුමොදනෙ.
කාරණෙ දෙසනායඤ්ච, වාරෙ වෙවචනෙපි ච;
පාකාරස්මිං [පකාරස්මිං (ක.)] අවසරෙ, පරියායො කථීයති.
විඤ්ඤාණෙ ¶ චිත්තකම්මෙ ච, විචිත්තෙ චිත්ත මුච්චතෙ;
පඤ්ඤත්ති චිත්තමාසෙසු, චිත්තො, තාරන්තරෙ ථියං.
සාමං වෙදන්තරෙ සාන්ත්වෙ, තං පීතෙ සාමලෙ තිසු;
සයමත්ථෙ බ්යයං සාමං, සාමා ච සාරිවායපි.
පුමෙ ආචරියාදිම්හි, ගරු [ගුරු (ක. ටී.)] මාතාපිතූස්වපි;
ගරු තීසු මහන්තෙ ච, දුජ්ජරා’ලහුකෙසු ච.
අච්චිතෙ විජ්ජමානෙ ච, පසත්ථෙ සච්ච සාධුසු;
ඛින්නෙ ච සමිතෙ චෙව, සන්තොභිධෙය්යලිඞ්ගිකොති.
ඉති ගාථාඅනෙකත්ථවග්ගො.
දෙවො විසුද්ධිදෙවා’දො, මෙඝ මච්චු නභෙසු ච;
අථොපි තරුණෙ සත්තෙ, චොරෙපි මාණවො භවෙ.
ආදි කොට්ඨාස කොටීසු, පුරතො’ග්ගංවරෙ තීසු;
පච්චනීකො’ත්තමෙස්ව’ඤ්ඤෙ, පච්ඡාභාගෙ පරො තිසු.
යොනි කාම සිරි’ස්සරෙ, ධම්මු’ය්යාම යසෙ භගං;
උළාරො තීසු විපුලෙ, සෙට්ඨෙ ච මධුරෙ සියා.
සම්පන්නො තීසු සම්පුණ්ණෙ, මධුරෙ ච සමඞ්ගිනි;
සඞ්ඛා තු ඤාණෙ කොට්ඨාස, පඤ්ඤත්ති ගණනෙසු ච.
ඨානං ඉස්සරියො’කාස, හෙතූසු ඨිතියම්පි ච;
අථො මානෙ පකාරෙච, කොට්ඨාසෙච විධො ද්විසු.
පඤ්ඤො’පවාස ඛන්තීසු, දමො ඉන්ද්රියසංවරෙ;
ඤාණෙ ච සොමනස්සෙච, වෙදො ඡන්දසි චො’ච්චතෙ.
ඛන්ධකොට්ඨාස, පස්සාව, මග්ග, හෙතූසු යොනි සා [යොනි සො (ටී.)];
කාලෙ තු කූලෙ සීමායං, වෙලා රාසිම්හි භාසිතා.
වොහාරො සද්ද පණ්ණත්ති, වණිජ්ජා චෙතනාසු ච;
නාගො තු’රග හත්ථීසු, නාගරුක්ඛෙ තථු’ත්තමෙ.
සෙට්ඨා’සහාය සඞ්ඛ්යා’ඤ්ඤ,
තුල්යෙස්වෙ’කොතිලිඞ්ගිකො;
රාගෙ තු මානසො චිත්තා, රහත්තෙසු ච මානසං.
මූලං ¶ භෙ සන්තිකෙ මූල, මූලෙ හෙතුම්හි පාභතෙ;
රූපාද්යං’ස පකණ්ඩෙසු, ඛන්ධො රාසි ගුණෙසු ච.
ආරම්භො වීරියෙ කම්මෙ, ආදිකම්මෙ විකොපනෙ;
අථො හදයවත්ථුම්හි, චිත්තෙ ච හදයං උරෙ.
පච්ඡාතාපා’නුබන්ධෙසු, රාගාදො’නුසයො භවෙ;
මාතඞ්ගමුද්ධපිණ්ඩෙ තු, ඝටෙ කුම්භො දසම්බණෙ.
පරිවාරො පරිජනෙ, ඛග්ගකොසෙ පරිච්ඡදෙ;
ආලම්බරො තු සාරම්භෙ, භෙරිභෙදෙ ච දිස්සති.
ඛණො කාලවිසෙසෙ ච, නිබ්යාපාරට්ඨිතිම්හි ච;
කුලෙ ත්ව’භිජනො වුත්තො, උප්පත්තිභූමියම්පි ච.
ආහාරො කබළීකාරා, හාරාදීසු ච කාරණෙ;
විස්සාසෙ යාචනායඤ්ච, පෙමෙ ච පණයො මතො.
ණාදො සද්ධා, චීවරාදි, හෙත්වා’ධාරෙසු පච්චයො;
කීළා දිබ්බවිහාරාදො, විහාරො සුගතාලයෙ.
සමත්ථනෙ මතො චිත්තෙ, කග්ගතායං සමාධි ච;
යොගො සඞ්ගති [සඞ්ගෙ ච (ටී.)] කාමාදො,
ඣානො’පායෙසු යුත්තියං.
භොගො සප්පඵණ’ඞ්ගෙසු, කොටිල්ලෙ භුඤ්ජනෙ ධනෙ;
භූමිභාගෙ කිලෙසෙ ච, මලෙ චා’ඞ්ගණ මුච්චතෙ.
ධනාදිදප්පෙ පඤ්ඤාය, අභිමානො මතො ථ ච;
අපදෙසො නිමිත්තෙ ච, ඡලෙ ච කථනෙ මතො.
චිත්තෙ කායෙ සභාවෙ ච, සො අත්තා පරම’ත්තනි;
අථ ගුම්බො ච ථම්බස්මිං [ථම්භස්මිං (ටී.)], සමූහෙ බලසජ්ජනෙ.
අන්තොඝරෙ කුසූලෙ ච, කොට්ඨො න්තොකුච්ඡියං ප්යථ;
සොපානඞ්ගම්හි උණ්හීසො, මකුටෙ සීසවෙඨනෙ.
නිය්යාසෙ සෙඛරෙ ද්වාරෙ, නිය්යූහො නාගදන්තකෙ;
අථො සිඛණ්ඩෙ තූණීරෙ, කලාපො නිකරෙ මතො.
චූළා සංයතකෙසෙසු, මකුටෙ මොළි ච ද්විසු;
සඞ්ඛො ත්ව’නිත්ථියං කම්බු, නලාට’ට්ඨීසු [ලලාටට්ඨීසු (සී.)] ගොප්ඵකෙ.
පක්ඛො ¶ කාලෙ බලෙ සාධ්යෙ, සඛී වාජෙසු පඞ්ගුලෙ;
දෙසෙ’ණ්ණවෙ පුමෙ සින්ධු, සරිතායං ස නාරියං.
ගජෙ කරෙණු පුරිසෙ, සො හත්ථිනිය මිත්ථියං;
රතනෙ වජිරො නිත්ථී, මණිවෙධි’න්දහෙතිසු.
විසාණං තීසු මාතඞ්ග, දන්තෙ ච පසුසිඞ්ගකෙ;
කොටියං තු මතො කොණො, තථා වාදිත්තවාදනෙ.
වණිප්පථෙ ච නගරෙ, වෙදෙ ච නිගමො ථ ච;
විවාදාදො’ ධිකරණං, සියා’ධාරෙ ච කාරණෙ.
පසුම්හි වසුධායඤ්ච, වාචාදො ගො පුමිත්ථියං;
හරිතෙ තු සුවණ්ණෙ ච, වාසුදෙවෙ හරී’රිතො.
ආයත්තෙ පරිවාරෙ ච, භරියායං පරිග්ගහො;
උත්තංසො ත්ව’ වතංසො ච, කණ්ණපූරෙ ච සෙඛරෙ.
විජ්ජුයං වජිරෙ චෙවා, සනි’ත්ථිපුරිසෙ ප්යථ;
කොණෙ සඞ්ඛ්යාවිසෙසස්මිං, උක්කංසෙ කොටි නාරියං.
චූළා ජාලා පධාන’ග්ග, මොරචූළාසු සා සිඛා;
සප්පදාඨාය මාසී’ත්ථී, ඉට්ඨස්සා’සීසනායපි.
වසා විලීන තෙලස්මිං, වසගා වඤ්ඣගාවිසු;
අභිලාසෙ තු කිරණෙ, අභිසඞ්ගෙ රුචි’ත්ථියං.
සඤ්ඤා සඤ්ජානනෙ නාමෙ, චෙතනායඤ්ච දිස්සති;
අංසෙ සිප්පෙ කලා කාලෙ, භාගෙ චන්දස්ස සොළසෙ.
බීජකොසෙ ඝරකූටෙ, කණ්ණභූසාය කණ්ණිකා;
ආගාමිකාලෙ දීඝත්තෙ, පභාවෙ ච මතා’යති.
උණ්ණා මෙසාදිලොමෙ, ච, භූමජ්ඣෙ රොමධාතුයං;
වාරුණී ත්විත්ථියං වුත්තා, නට්ටකී මදිරාදිසු.
ක්රියචිත්තෙ ච කරණෙ, කිරියං කම්මනි ක්රියා;
සුනිසායං තු කඤ්ඤාය, ජායාය ච වධූ මතා.
පමාණි’ස්සරියෙ මත්තා, අක්ඛරාවයවෙ’ප්පකෙ;
සුත්තං පාවචනෙ රිට්ඨෙ [සිද්ධෙ (ටී.)], තන්තෙ තං සුපිතෙ තිසු.
රාජලිඞ්ගො’සභඞ්ගෙසු, ¶ රුක්ඛෙ ච කකුදො [කකුධො (ටී. සී.)] ප්යථ;
නිමිත්ත’ක්ඛර සූපෙසු, බ්යඤ්ජනං චිහනෙ පදෙ.
වොහාරෙ ජෙතු මිච්ඡායං, කීළාදො චාපි දෙවනං;
භරියායං තු කෙදාරෙ, සරීරෙ ඛෙත්ත මීරිතං.
සුස්සූසායඤ්ච විඤ්ඤෙය්යං, ඉස්සාභ්යාසෙ ප්යු’පාසනං;
සූලං තු නිත්ථියං හෙති, භෙදෙ සංකු රුජාසු ච.
තන්ති වීණාගුණෙ, තන්තං, මුඛ්යසිද්ධන්ත තන්තුසු;
රථාද්යඞ්ගෙ තු ච යුගො, කප්පම්හි යුගලෙ යුගං.
ඉත්ථිපුප්ඵෙ ච රෙණුම්හි, රජො පකතිජෙ ගුණෙ;
න්යාසප්පණෙ තු දානම්හි, නිය්යාතන මුදීරිතං.
ගරු’පායා’වතාරෙසු, තිත්ථං පූතම්බු දිට්ඨිසු;
පණ්ඩකෙ ජොති නක්ඛත්ත, රංසීස්ව’ග්ගිම්හි ජොති සො.
කණ්ඩො නිත්ථී සරෙ දණ්ඩෙ, වග්ගෙ චාවසරෙ ප්යථ;
උද්ධංබාහුද්වයමානෙ [බාහුද්වයුම්මානෙ (සී. ක.)], සූරත්තෙපි ච පොරිසං.
උට්ඨානං පොරිසෙ’හාසු, නිසින්නාද්යු’ග්ගමෙ ප්යථ;
අනිස්සයමහීභාගෙ, ත්වි’රීණං ඌසරෙ සියා.
ආරාධනං සාධනෙ ච, පත්තියං පරිතොසනෙ;
පධානෙ තු ච සානුම්හි, විසාණෙ සිඞ්ග මුච්චතෙ.
දිට්ඨා’දිමග්ගෙ ඤාණ’ක්ඛි, ක්ඛණ ලද්ධීසු දස්සනං;
හෙමෙ පඤ්චසුවණ්ණෙ ච, නික්ඛො නිත්ථී පසාධනෙ.
තිථිභෙදෙ ච සාඛාදි, ඵළුම්හි පබ්බ මුච්චතෙ;
නාගලොකෙ තු පාතාලං, භාසිතං බලවාමුඛෙ.
කාමජෙ කොපජෙ දොසෙ, බ්යසනඤ්ච විපත්තියං;
අථො’පකරණෙ සිද්ධි, කාරකෙසු ච සාධනං.
තීස්වීරිතො [තීස්විතො (ටී.)] දානසීලෙ, වදඤ්ඤූ වග්ගුවාදිනි;
පුරක්ඛතො භිසිත්තෙ ච, පූජිතෙ පුරතොකතෙ.
මන්දො භාග්යවිහීනෙ චා, ප්පකෙ මූළ්හා’පටූස්වපි;
වුද්ධියුත්තෙ සමුන්නද්ධෙ, උප්පන්නෙ උස්සිතං භවෙ.
රථඞ්ගෙ’ක්ඛො ¶ සුවණ්ණස්මිං, පාසකෙ, අක්ඛ මින්ද්රියෙ;
සස්සතෙ ච ධුවො තීසු, ධුවං තක්කෙ ච නිච්ඡිතෙ.
හරෙ සිවො, සිවං භද්ද, මොක්ඛෙසු, ජම්බුකෙ සිවා;
සෙනායං සත්තියඤ්චෙව, ථූලත්තෙ ච බලං භවෙ.
සඞ්ඛ්යා නරකභෙදෙසු, පදුමං වාරිජෙ ප්යථ;
දෙවභෙදෙ වසු පුමෙ, පණ්ඩකං රතනෙ ධනෙ.
නිබ්බානං අත්ථගමනෙ, අපවග්ගෙ සියා ථ ච;
සෙතම්බුජෙ පුණ්ඩරීකං, බ්යග්ඝෙ රුක්ඛන්තරෙ පුමෙ.
උපහාරෙ බලි පුමෙ, කරස්මිංචා’සුරන්තරෙ;
සුක්කං තු සම්භවෙ, සුක්කො, ධවලෙ, කුසලෙ තිසු.
දායො දානෙ විභත්තබ්බ, ධනෙ ච පිතුනං වනෙ [ධනෙ (ටී.)];
පභුත්තා’යත්තතා’යත්තා’, භිලාසෙසු වසො භවෙ.
පරිභාසන මක්කොසෙ, නියමෙ භාසනෙ ථ ච,
ධනම්හි සෙළනං යොධ, සීහනාදම්හි දිස්සති.
පභවො ජාතිහෙතුම්හි, ඨානෙ චාද්යුපලද්ධියං;
අථො’තු නාරිපුප්ඵස්මිං, හෙමන්තාදිම්හි ච ද්විසු.
කරණං සාධකතමෙ, ක්රියා ගත්තෙසු ඉන්ද්රියෙ;
තාතො [තාළො (සී.)] තු කුඤ්චිකායඤ්ච, තූරියඞ්ගෙ දුමන්තරෙ.
පුප්ඵෙ ඵලෙ ච පසවො, උප්පාදෙ ගබ්භමොචනෙ;
ගායනෙ ගායකෙ අස්සෙ, ගන්ධබ්බො දෙවතාන්තරෙ.
විනා පුප්ඵං ඵලග්ගාහි, රුක්ඛෙ වනප්පති;
ආහතෙ හෙමරජතෙ, රූපියං රජතෙපි ච.
ඛගාදිබන්ධනෙ පාසො, කෙසපුබ්බො චයෙ ප්යථ;
තාරා’ක්ඛිමජ්ඣෙ නක්ඛත්තෙ, තාරො උච්චතරස්සරෙ.
පත්තෙ ච ලොහභෙදස්මිං, කංසො චතුකහාපණෙ;
මජ්ඣිමො දෙහමජ්ඣස්මිං, මජ්ඣභවෙ ච සො තිසු.
ආවෙසනංභූතාවෙසෙ, සිප්පසාලා ඝරෙසු ච;
සොභා සම්පත්තීසු සිරී, ලක්ඛීත්ථී දෙවතාය ච.
කුමාරො ¶ යුවරාජෙ ච, ඛන්දෙ වුත්තො සුසුම්හි ච;
අථා’නිත්ථී පවාළො ච, මණිභෙදෙ තථා’ඞ්කුරෙ.
පණො වෙතන මූලෙසු, වොහාරෙ ච ධනෙ මතො;
පටිග්ගහො තු ගහණෙ, කථිතො භාජනන්තරෙ.
අසුභෙ ච සුභෙ කම්මෙ, භාග්යං වුත්තං ද්වයෙ ප්යථ;
පිප්ඵලං තරුභෙදෙ ච, වත්ථච්ඡෙදනසත්ථකෙ.
අපවග්ගො පරිච්චාගා’, වසානෙසු විමුත්තියං;
ලිඞ්ගං තු අඞ්ගජාතස්මිං, පුමත්තාදිම්හි ලක්ඛණෙ.
චාගෙ සභාවෙ නිම්මානෙ, සග්ගො ජ්ඣායෙ දිවෙප්යථ;
රොහිතො ලොහිතෙ මච්ඡ, භෙදෙ චෙව මිගන්තරෙ.
නිට්ඨා නිප්ඵත්තියං චෙවා, වසානම්හි අදස්සනෙ;
කණ්ටකො තු සපත්තස්මිං, රුක්ඛඞ්ගෙ ලොමහංසනෙ.
මුඛ්යො’පායෙසු වදනෙ, ආදිස්මිං මුඛ මීරිතං;
දබ්බං භබ්බෙ ගුණාධාරෙ, විත්තෙ ච බුධ දාරුසු.
මානං පමාණෙ පත්ථාදො, මානො වුත්තො විධාය ච;
අථො පරිස්සමෙ වුත්තො, වායාමො වීරියෙපි ච.
සරොරුහෙ සතපත්තං, සතපත්තො ඛගන්තරෙ;
ඡිද්දෙ තු ඡිද්දවන්තෙ ච, සුසිරං තූරියන්තරෙ.
එකස්මිං සදිසෙ සන්තෙ, සමානං වාච්චලිඞ්ගිකං;
අථො ගාරව භීතීසු, සංවෙගෙ සම්භමො මතො.
ජුණ්හා චන්දප්පභායඤ්ච, තදුපෙතනිසාය ච;
විමානං දෙවතාවාසෙ, සත්තභූමිඝරම්හි ච.
මාසෙ ජෙට්ඨො, තිවුද්ධා’ති, ප්පසත්ථෙසු ච තීසු සො;
ධම්මෙ ච මඞ්ගලෙ සෙය්යො, සො පසත්ථතරෙ තිසු.
ආදිච්චාදිම්හි ගහණෙ, නිබන්ධෙ ච ඝරෙ ගහො;
කාචො තු මත්තිකාභෙදෙ, සික්කායං නයනාමයෙ.
තීසු ගාමණි සෙට්ඨස්මිං, අධිපෙ ගාමජෙට්ඨකෙ;
බිම්බං තු පටිබිම්බෙ ච, මණ්ඩලෙ බිම්බිකාඵලෙ.
භාජනාදි පරික්ඛාරෙ, භණ්ඩං මූලධනෙපි ච;
මග්ගො ත්වරියමග්ගෙ ච, සම්මාදිට්ඨාදිකෙ, පථෙ.
සමා ¶ වස්සෙ, සමො ඛෙද, සන්තීසු, සො නිභෙ තිසු;
චාපෙත්විස්සාස, මුසුනො, ඉස්සාසො ඛෙපකම්හි ච.
බාලො තීස්වා’දිවයසා, සමඞ්ගිනි අපණ්ඩිතෙ;
රත්තං තු සොණිතෙ, තම්බා, නුරත්ත, රඤ්ජිතෙ තිසු.
තචෙ කායෙ ච තන්විත්ථී, තීස්ව’ප්පෙ විරළෙ කිසෙ;
උතුභෙදෙ තු සිසිරො, හිමෙ සො සීතලෙ තිසු.
සක්ඛරා ගුළභෙදෙ ච, කථලෙපි ච දිස්සති;
අනුග්ගහෙ තු සඞ්ඛෙපෙ, ගහණෙ සඞ්ගහො මතො.
දක්ඛෙ ච තිඛිණෙ බ්යත්තෙ, රොගමුත්තෙ පටුත්තිසු;
රාජා තු ඛත්තියෙ වුත්තො, නරනාථෙ පභුම්හි ච.
ඛලඤ්ච ධඤ්ඤකරණෙ, කක්කෙ නීචෙ ඛලො භවෙ;
අථු’ප්පාදෙ සමුදයො, සමූහෙ පච්චයෙපි ච.
බ්රහ්මචාරී ගහට්ඨාදො, අස්සමො ච තපොවනෙ;
භයඞ්කරෙ තු කඨිනෙ, කුරූරො තීසු නිද්දයෙ.
කනිට්ඨො කනියො තීසු, අත්යප්පෙ’තියුවෙ ප්යථ;
සීඝම්හි ලහු තං, ඉට්ඨ, නිස්සාරා’ගරුසුත්තිසු.
අධරො තීස්වධො හීනෙ, පුමෙ දන්තච්ඡදෙ ප්යථ;
සුස්සුසා සොතු මිච්ඡාය, සා පාරිචරියාය ච.
හත්ථො පාණිම්හි රතනෙ, ගණෙ සොණ්ඩාය භන්තරෙ;
ආවාටෙ උදපානෙ ච, කූපො කුම්භෙ ච දිස්සති.
ආදො පධානෙ පඨමං, පමුඛඤ්ච තිලිඞ්ගිකං;
වජ්ජභෙදෙ ච විත තං, තං විත්ථාරෙ තිලිඞ්ගිකං.
සාරො බලෙ ථිරංසෙ ච, උත්තමෙ සො තිලිඞ්ගිකො;
භාරො තු ඛන්ධභාරාදො, ද්විසහස්සපලෙපි ච.
මන්දිරෙ රොගභෙදෙ ච, ඛයො අපචයම්හි ච;
වාළො තු සාපදෙ සප්පෙ, කුරූරෙ සො තිලිඞ්ගිකො.
සාලො සජ්ජද්දුමෙ රුක්ඛෙ, සාලාගෙහෙ ච දිස්සති;
සොතෙ තු සවනං වුත්තං, යජනෙ සුතියම්පි ච.
තීසු පතො පරෙතො ච, මතෙ ච පෙතයොනිජෙ;
ඛ්යාතෙ තු හට්ඨෙ විඤ්ඤාතෙ, පතීතං වාච්චලිඞ්ගිකං.
අධිප්පායෙ ¶ ච ආධාරෙ, ආසයො කථිතො ථ ච;
පත්තං පක්ඛෙ දලෙ, පත්තො, භාජනෙ සො ගතෙ තිසු.
කුසලෙ සුකතං, සුට්ඨු, කතෙ ච සුකතො තිසු;
තපස්සී ත්ව’නුකම්පායා, රහෙ වුත්තො තපොධනෙ.
තීසු සුරාදිලොලස්මිං, සොණ්ඩො හත්ථිකරෙ ද්විසු;
අස්සාදනෙ තු රසනං, ජිව්හායඤ්ච ධනිම්හි ච.
පණීතො තීසු මධුරෙ, උත්තමෙ විහිතෙ ප්යථ;
අඤ්ජසෙ විසිඛායඤ්ච, පන්තියං වීථි නාරියං.
පාපස්මිං ගගනෙ දුක්ඛෙ, බ්යසනෙ චා’ඝ මුච්චතෙ;
සමූහෙ පටලං නෙත්ත, රොගෙ වුත්තං ඡදිම්හි ච.
සන්ධි සඞ්ඝට්ටනෙ වුත්තො, සන්ධි’ත්ථි පටිසන්ධියං;
සත්තන්නං පූරණෙ සෙට්ඨෙ, තිසන්තෙ සත්තමො තිසු.
ඔජා තු යාපනායඤ්ච, ඔජො දිත්ති බලෙසු ච;
අථො නිසාමනං වුත්තං, දස්සනෙ සවනෙපි ච.
ගබ්භො කුච්ඡිට්ඨසත්තෙ ච, කුච්ඡි ඔවරකෙසු ච;
ඛණ්ඩනෙ ත්ව’පදානඤ්ච, ඉතිවුත්තෙ ච කම්මනි.
චිත්තකෙ රුක්ඛභෙදෙ ච, තිලකො තිලකාළකෙ;
සීලාදො පටිපත්ති’ත්ථී, බොධෙ පත්ති පවත්තිසු.
අසුම්හි [ආයුම්හි (ටී.), 407-ගාථා පස්සිතබ්බා] ච බලෙ පාණො, සත්තෙ හදයගා’නිලෙ;
ඡන්දො වසෙ අධිප්පායෙ, වෙදෙ’ච්ඡා’නුට්ඨුභාදිසු.
කාමොඝාදො, සමූහස්මිං, ඔඝොවෙගෙ ජලස්ස ච;
කපාලං සිරසට්ඨිම්හි, ඝටාදි සකලෙපි ච.
වෙණ්වාදිසාඛාජාලස්මිං, ලග්ගකෙසෙ ජටා’ලයෙ;
සරණං තු වධෙ ගෙහෙ, රක්ඛිතස්මිඤ්ච රක්ඛණෙ.
ථියං කන්තා පියෙ, කන්තො, මනුඤ්ඤෙ, සො තිලිඞ්ගිකො;
ගවක්ඛෙ තු සමූහෙ ච, ජාලං මච්ඡාදිබන්ධනෙ.
පුච්ඡායං ගරහායඤ්චා, නියමෙ කිං තිලිඞ්ගිකං;
සසද්ධෙ තීසු නිවාපෙ, සද්ධං, සද්ධා ච පච්චයෙ.
බීජං ¶ හෙතුම්හි අට්ඨිස්මිං, අඞ්ගජාතෙ ච දිස්සති;
පුබ්බො පූයෙ’ග්ගතො [අග්ගතෙ (ටී.)] ආදො,
සො දිසාදො තිලිඞ්ගිකො.
ඵලචිත්තෙ හෙතුකතෙ, ලාභෙ ධඤ්ඤාදිකෙ ඵලං;
ආගමනෙ තු දීඝාදි, නිකායෙසු ච ආගමො.
සන්තානො දෙවරුක්ඛෙ ච, වුත්තො සන්තතියං ප්යථ;
උත්තරවිපරීතෙ ච, සෙට්ඨෙ චා’නුත්තරං තිසු.
සත්තිසම්පත්තියං වුත්තො, කන්තිමත්තෙ ච වික්කමො;
ඡායා තු ආතපාභාවෙ, පටිබිම්බෙ පභාය ච.
ගිම්හෙ ඝම්මො නිදාඝො ච, උණ්හෙ සෙදජලෙ ප්යථ;
කප්පනං කන්තනෙ වුත්තං, විකප්පෙ සජ්ජනෙ’ත්ථියං.
අඞ්ගා දෙසෙ බහුම්හ’ඞ්ගං, අඞ්ගො දෙසෙ වපුම්හ’[ඞ්ග (ටී.)] තථා’වයවහෙතුසු;
දෙවාලයෙ ච ථූපස්මිං, චෙතියං චෙතිය’ද්දුමෙ.
සජ්ජනො සාධුපුරිසෙ, සජ්ජනං කප්පනෙ ප්යථ;
සුපිනං සුපිනෙ සුත්ත, විඤ්ඤාණෙ ත මනිත්ථියං.
පච්චක්ඛෙ සන්නිධානෙ ච, සන්නිධි පරිකිත්තිතො;
භිය්යො බහුතරත්ථෙ සො, පුනරත්ථෙ’බ්යයං භවෙ.
විසලිත්තසරෙ දිද්ධො, දිද්ධො ලිත්තෙ තිලිඞ්ගිකො;
වාසෙ ධූමාදිසඞ්ඛාරෙ, ධිවාසො සම්පටිච්ඡනෙ.
වුත්තො විසාරදො තීසු, සුප්පගබ්භෙ ච පණ්ඩිතෙ;
අථ සිත්ථං මධුච්ඡිට්ඨෙ, වුත්තං ඔදනසම්භවෙ.
ද්රවෙ වණ්ණෙ රසභෙදෙ, කසායො සුරභිම්හි ච;
අථො උග්ගමනං වුත්තං, උප්පත්තු’ද්ධගතීසු ච.
ලූඛෙ නිට්ඨුරවාචායං, ඵරුසං වාච්චලිඞ්ගිකං;
පවාහො ත්ව’ම්බුවෙගෙ ච, සන්දිස්සති පවත්තියං.
නිස්සයෙ තප්පරෙ ඉට්ඨෙ, පරායණපදං තිසු;
කවචෙ වාරවාණෙ ච, නිම්මොකෙපි ච කඤ්චුකො.
ලොහභෙදෙ ¶ මතං තම්බං, තම්බො රත්තෙ තිලිඞ්ගිකො;
තීසු ත්ව’වසිතං ඤාතෙ, අවසානගතෙ මතං.
බොධනෙ ච පදානෙ ච, විඤ්ඤෙය්යං පටිපාදනං;
සෙලෙ නිජ්ජලදෙසෙ ච, දෙවතාසු මරූ’රිතො.
සත්ථං ආයුධ ගන්ථෙසු, ලොහෙ, සත්ථො ච සඤ්චයෙ;
ජීවිකායං විවරණෙ, වත්තනෙ වුත්ති නාරියං.
වීරියෙ සූරභාවෙ ච, කථීයති පරක්කමො;
අථ කම්බු මතො සඞ්ඛෙ, සුවණ්ණෙ වලයෙපි ච.
සරො කණ්ඩෙ අකාරාදො, සද්දෙ වාපිම්හි’නිත්ථියං;
දුප්ඵස්සෙ තිඛිණෙ තීසු, ගද්රභෙ කකචෙ ඛරො.
සුරායු’පද්දවෙ කාමා, සවාදිම්හි ච ආසවො;
දෙහෙ වුත්තො රථඞ්ගෙ ච, චතුරො’පධිසූ’පධි.
වත්ථු’ත්තං කාරණෙ දබ්බෙ, භූභෙදෙ රතනත්තයෙ;
යක්ඛො දෙවෙ මහාරාජෙ, කුවෙරා’නුචරෙ නරෙ.
දාරුක්ඛන්ධෙ පීඨිකායං, ආපණෙ පීඨ මාසනෙ;
පරිවාරෙ පරික්ඛාරො, සම්භාරෙ ච විභූසනෙ.
වොහාරස්මිඤ්ච ඨපනෙ, පඤ්ඤත්ති’ත්ථී පකාසනෙ;
පටිභානං තු පඤ්ඤායං, උපට්ඨිත ගිරාය ච.
වචනාවයවෙ මූලෙ, කථිතො හෙතු කාරණෙ;
උදරෙ තු තථා පාචා, නලස්මිං ගහණී’ත්ථියං.
පියො භත්තරි, ජායායං, පියා, ඉට්ඨෙ පියො තිසු;
යමරාජෙ තු යුගළෙ, සංයමෙ ච යමො භවෙ.
මුද්දිකස්ස ච පුප්ඵස්ස, රසෙ ඛුද්දෙ මධූ’රිතං;
උල්ලොචෙ තු ච විත්ථාරෙ, විතානං පුන්නපුංසකෙ.
අපවග්ගෙ ච සලිලෙ, සුධායං අමතං මතං;
මොහෙ තු තිමිරෙ සඞ්ඛ්යා, ගුණෙ තම මනිත්ථියං.
ඛරෙ චා’කාරියෙ තීසු, රසම්හි පුරිසෙ කටු;
පණ්ඩකෙ සුකතෙ, පුඤ්ඤං, මනුඤ්ඤෙ පවනෙ තිසු.
රුක්ඛො දුමම්හි, ඵරුසා, සිනිද්ධෙසු ච සො තිසු;
උප්පත්තියං තු හෙතුම්හි, සඞ්ගෙ සුක්කෙ ච සම්භවො.
නිමිත්තං ¶ කාරණෙ වුත්තං, අඞ්ගජාතෙ ච ලඤ්ඡනෙ;
ආදි සීමාපකාරෙසු, සමීපෙ’වයවෙ මතො.
වෙදෙ ච මන්තනෙ මන්තො, මන්තා පඤ්ඤාය මුච්චතෙ;
අනයො බ්යසනෙ චෙව, සන්දිස්සති විපත්තියං.
අරුණො රංසිභෙදෙ චා, බ්යත්තරාගෙ ච ලොහිතෙ;
අනුබන්ධො තු පකතා, නිවත්තෙ නස්සනක්ඛරෙ.
අවතාරො’වතරණෙ, තිත්ථම්හි විවරෙ ප්යථ;
ආකාරො කාරණෙ වුත්තො, සණ්ඨානෙ ඉඞ්ගිතෙපි ච.
සුද්දිත්ථි තනයෙ ඛත්තා, උග්ගො, තිබ්බම්හි සො තිසු;
පධානං තු මහාමත්තෙ, පකත්ය’ග්ග’ධිතීසු ච.
කල්ලං පභාතෙ, නිරොග, සජ්ජදක්ඛෙසු [යුත්තදක්ඛෙසු (ක.)] තීසු තං;
කුහනා කූටචරියායං, කුහනො කුහකෙ තිසු.
කපොතො පක්ඛිභෙදෙ ච, දිට්ඨො පාරාවතෙ ථ ච;
සාරදො සාරදබ්භූතෙ, අපගබ්භෙ මතො තිසු.
තීසු ඛරෙ ච කඨිනෙ, කක්කසො සාහසප්පියෙ [සාහසප්පියෙ=සාහස+අප්පියෙ (ටී.)];
අකාරියෙ තු ගුය්හඞ්ගෙ, චීරෙ කොපීන මුච්චතෙ.
මිගභෙදෙ පටාකායං, මොචෙ ච කදලී’ත්ථියං;
දක්ඛිණා දානභෙදස්මිං, වාමතො’ඤ්ඤම්හි දක්ඛිණො.
දුතියා භරියායඤ්ච, ද්වින්නං පූරණියං මතා;
අථුප්පාදෙ සියා ධූම, කෙතු වෙස්සානරෙපි ච.
භවනිග්ගමනෙ යානෙ, ද්වාරෙ නිස්සරණං සියා;
නියාමකො පොතවාහෙ, තිලිඞ්ගො සො නියන්තරි.
අපවග්ගෙ විනාසෙ ච, නිරොධො රොධනෙ ප්යථ;
භයෙ පටිභයං වුත්තං, තිලිඞ්ගං තං භයංකරෙ.
පිටකං භාජනෙ වුත්තං, තථෙව පරියත්තියං;
ජරාසිථිලචම්මස්මිං, උදරඞ්ගෙ මතා වලි.
භින්නං විදාරිතෙ’ඤ්ඤස්මිං, නිස්සිතෙ වාච්චලිඞ්ගිකං;
උපජාපෙ මතො භෙදො, විසෙසෙ ච විදාරණෙ.
මණ්ඩලං ¶ ගාමසන්දොහෙ, බිම්බෙ පරිධිරාසිසු;
ආණාය මාගමෙ ලෙඛෙ; සාසනං අනුසාසනෙ.
අග්ගෙ තු සිඛරං චා’යො, මයවිජ්ඣනකණ්ටකෙ;
ගුණුක්කංසෙ ච විභවෙ, සම්පත්ති චෙව සම්පදා.
භූඛන්තීසු ඛමා, යොග්යෙ, හිතෙ සක්කෙ [යුත්තෙ (ටී.) 1001-ගාථා පස්සිතබ්බා] ඛමො තිසු;
අද්ධො භාගෙ පථෙ කාලෙ, එකංසෙ’ද්ධො’බ්යයං භවෙ;
අථො කරීසං වච්චස්මිං, වුච්චතෙ චතුරම්බණෙ.
උසභො’සධ ගො [උසභො උසභෙ (ටී.)] සෙට්ඨෙ, සූ’සභං වීසයට්ඨියං;
සෙතුස්මිං තන්ති පන්තීසු, නාරියං පාළි කථ්යතෙ.
කටො ජයෙ’ත්ථිනිමිත්තෙ, කිලඤ්ජෙ සො කතෙ තිසු;
මහියං ජගතී වුත්තා, මන්දිරාලින්දවත්ථුම්හි.
විතක්කෙ මථිතෙ තක්කො, තථා සූචිඵලෙ මතො;
සුදස්සනං සක්කපුරෙ, තීසු තං දුද්දසෙ’තරෙ.
දීපො’න්තරීප පජ්ජොත, පතිට්ඨා නිබ්බුතීසු ච;
බද්ධනිස්සිත සෙතෙසු, තීසු තං මිහිතෙ සිතං.
ථියං පජාපති දාරෙ, බ්රහ්මෙ මාරෙ සුරෙ පුමෙ;
වාසුදෙවෙ’න්තකෙ කණ්හො, සො පාපෙ අසිතෙ තිසු.
උපචාරො උපට්ඨානෙ, ආසන්නෙ අඤ්ඤරොපනෙ;
සක්කො ඉන්දෙ ජනපදෙ, සාකියෙ, සො ඛමෙ තිසු.
වජ්ජනෙ පරිහාරො ච, සක්කාරෙ චෙව රක්ඛණෙ;
සොතාපන්නාදිකෙ අග්ගෙ, අරියො තීසු, ද්විජෙ පුමෙ.
සුසුකො සුසුමාරෙ ච, බාලකෙ ච උලූපිනි;
ඉන්දීවරං මතං නීලු, ප්පලෙ උද්දාලපාදපෙ.
අසනො පියකෙ කණ්ඩෙ, භක්ඛණෙ ඛිපනෙ’ සනං;
යුගෙ’ධිකාරෙ [විකාරෙ (ටී.)] වීරියෙ, පධානෙ චා’න්තිකෙ ධුරො.
කාළෙ ච භක්ඛිතෙ තීසු, ලවිත්තෙ අසිතො පුමෙ;
පවාරණා පටික්ඛෙපෙ, කථිතා’ජ්ඣෙසනාය ච.
උම්මාරෙ ¶ එසිකත්ථම්භෙ, ඉන්දඛීලො මතො ථ ච;
පොත්ථකං මකචිවත්ථෙ, ගන්ථෙ ලෙප්යාදි කම්මනි.
ධඤ්ඤං සාල්යාදිකෙ වුත්තං, ධඤ්ඤො පුඤ්ඤවති ත්තිසු;
පාණි හත්ථෙ ච සත්තෙ භූ, සණ්හකරණියං මතො.
තීසු පීතං හලිද්යාභෙ, හට්ඨෙ ච පායිතෙ සියා;
බ්යූහො නිබ්බිද්ධරච්ඡායං, බලන්යාසෙ ගණෙ මතො.
ලොහිතාදිම්හි ලොභෙ ච, රාගො ච රඤ්ජනෙ මතො;
පදරො ඵලකෙ භඞ්ගෙ, පවුද්ධ දරියං පිච.
සිඞ්ඝාටකං කසෙරුස්ස, ඵලෙ, මග්ගසමාගමෙ;
බහුලායඤ්ච ඛෙළම්හි, එළා, දොසෙ’ළ මීරිතං.
ආධාරො චා’ධිකරණෙ, පත්තාධාරෙ’ ලවාලකෙ;
කාරො’ ගභෙදෙ සක්කාරෙ, කාරා තු බන්ධනාලයෙ.
කරකා මෙඝපාසාණෙ, කරකො කුණ්ඩිකාය ච;
පාපනෙ ච පදාතිස්මිං, ගමනෙ පත්ති නාරියං.
ඡිද්දං රන්ධඤ්ච විවරං, සුසිරෙ දූසනෙපි ච;
මුත්තා තු මුත්තිකෙ, මුත්තං, පස්සාවෙ, මුච්චිතෙ තිසු.
නිසෙධෙ වාරණං, හත්ථි, ලිඞ්ග හත්ථීසු වාරණො;
දානං චාගෙ මදෙ සුද්ධෙ, ඛණ්ඩනෙ ලවනෙ ඛයෙ.
මනොතොසෙ ච නිබ්බානෙ, ත්ථඞ්ගමෙ නිබ්බුති’ත්ථියං;
නෙගමො නිගමුබ්භූතෙ, තථා’පණොපජීවිනි.
හරිතස්මිඤ්ච පණ්ණෙ ච, පලාසො කිං සුකද්දුමෙ;
පකාසො පාකටෙතීසු, ආලොකස්මිං පුමෙ මතො.
පක්කං ඵලම්හි, තං නාසු, ම්මුඛෙ [නාසමුඛෙ (ක.)] පරිණතෙ තිසු;
පිණ්ඩො ආජීවනෙ දෙහෙ, පිණ්ඩනෙ ගොළකෙ මතො.
වට්ටො පරිබ්බයෙ කම්මා, දිකෙ, සො වට්ටුලෙ තිසු;
පච්චාහාරෙ පටිහාරො, ද්වාරෙ ච ද්වාරපාලකෙ.
නාරියං භීරු කථිතා, භීරුකෙ සො තිලිඞ්ගිකො;
විකටං ගූථමුත්තාදො, විකටො විකතෙ තිසු.
වාමං ¶ සබ්යම්හි, තං චාරු, විපරීතෙසු තීස්ව’ථ;
සඞ්ඛ්යාභෙදෙ සරබ්යෙ ච, චිහණෙ ලක්ඛ මුච්චතෙ.
සෙණී’ත්ථී සමසිප්පීනං, ගණෙ චා’වලියං පිච;
සුධායං ධූලියං චුණ්ණො, චුණ්ණඤ්ච වාසචුණ්ණකෙ.
ජෙතබ්බෙ’තිප්පසත්ථෙ’ති, වුද්ධෙ ජෙය්යං තිසූ’රිතං;
තක්කෙ තු මථිතං හොත්යා,
ලොලිතෙ මථිතො තිසු.
අබ්භුතො’ච්ඡරියෙ තීසු, පණෙ චෙවා’බ්භුතො පුමෙ;
මෙචකො පුච්ඡමූලම්හි, කණ්හෙපි මෙචකො තිසු.
වසවත්තී පුමෙ මාරෙ, වසවත්තාපකෙ තිසු;
සම්භවෙ චා’සුචි පුමෙ, අමෙජ්ඣෙ තීසු දිස්සති.
අච්ඡො ඉක්කෙ පුමෙ වුත්තො, පසන්නම්හි තිලිඞ්ගිකො;
බළිසෙ සෙලභෙදෙ ච, වඞ්කො, සො කුටිලෙ තිසු.
කුණපම්හි ඡවො ඤෙය්යො,
ලාමකෙ සො තිලිඞ්ගිකො;
සබ්බස්මිං සකලො තීසු, අද්ධම්හි පුරිසෙ සියා.
චන්දග්ගාහාදිකෙ චෙවු, ප්පාදො උප්පත්තියං පිච;
පදුස්සනෙ පදොසො ච, කථිතො සංවරීමුඛෙ.
රුධිරෙ ලොහිතං වුත්තං, රත්තම්හි ලොහිතො තිසු;
උත්තමඞ්ගෙ පුමෙ මුද්ධා, මුද්ධො මූළ්හෙ තිලිඞ්ගිකො.
රට්ඨම්හි විජිතං වුත්තං, ජිතෙ ච විජිතො තිසු;
පරිත්තං තු පරිත්තාණෙ, පරිත්තො තීසු අප්පකෙ.
කුම්භණ්ඩො දෙවභෙදෙ ච, දිස්සති වල්ලිජාතියං;
චතුත්ථංසෙ පදෙ පාදො, පච්චන්තසෙලරංසිසු.
වඞ්ගො ලොහන්තරෙ වඞ්ගා, දෙසෙ පුමෙ බහුම්හි ච;
කම්මාරභණ්ඩභෙදෙ ච, ඛටකෙ මුට්ඨි ච ද්විසු.
අම්බණං දොණියං චෙ’කා, දසදොණප්පමාණකෙ;
අධිට්ඨිතිය මාධාරෙ, ඨානෙ’ධිට්ඨාන මුච්චතෙ.
පුමෙ මහෙසී සුගතෙ, දෙවියං නාරියං මතා;
උපද්දවෙ උපසග්ගො, දිස්සති පාදිකෙපි ච.
වක්කං ¶ කොට්ඨාසභෙදස්මිං, වක්කො වඞ්කෙ තිසු’ච්චතෙ;
විජ්ජා වෙදෙ ච සිප්පෙ ච, තිවිජ්ජාදො ච බුද්ධියං.
සමාධිම්හි පුමෙ’කග්ගො, නාකුලෙ වාච්චලිඞ්ගිකො;
පජ්ජං සිලොකෙ, පජ්ජො’ද්ධෙ, පජ්ජො පාදහිතෙ තිසු.
කතකො රුක්ඛභෙදස්මිං, කතකො කිත්තිමෙ තිසු;
විධෙය්යෙ අස්සවො තීසු, පුබ්බම්හී පුරිසෙ සියා.
කල්යාණෙ කථිතං ඛෙමං, තීසු ලද්ධත්ථරක්ඛණෙ;
අථො නියොජනෙ වුත්තං, කාරියෙපි පයොජනං.
අස්සත්ථො තීසු අස්සාස, ප්පත්තෙ, බොධිද්දුමෙ පුමෙ;
තීසු ලුද්දො කුරූරෙ ච, නෙසාදම්හි පුමෙ සියා.
විලග්ගො තීසු ලග්ගස්මිං, පුමෙ මජ්ඣම්හි දිස්සති;
අඩ්ඪො ත්වනිත්ථියං භාගෙ, ධනිම්හි වාච්චලිඞ්ගිකො.
කට්ඨං දාරුම්හි, තං කිච්ඡෙ, ගහනෙ කසිතෙ තිසු;
සසන්තානෙ ච විසයෙ, ගොචරෙ’ ජ්ඣත්ත මුච්චතෙති.
ඉති අද්ධානෙකත්ථවග්ගො.
භුවනෙ ච ජනෙ ලොකො, මොරෙත්වග්ගිම්හි සො සිඛී;
සිලොකො තු යසෙ පජ්ජෙ,
රුක්ඛෙ තු සාමිකෙ ධවො.
වටබ්යාමෙසු නිග්රොධො, ධඞ්කො තු වායසෙ බකෙ;
වාරො ත්ව’වසරා’හෙසු, කුචෙත්වබ්භෙ පයොධරො.
උච්ඡඞ්ගෙ ලක්ඛණෙ චා’ඞ්කො, රස්මි’ත්ථී ජුති රජ්ජුසු;
දිට්ඨො’භාසෙසු ආලොකො,
බුද්ධො තු පණ්ඩිතෙ ජිනෙ.
සූරං’සූසු පුමෙ භානූ, දණ්ඩො තු මුග්ගරෙ දමෙ;
දෙවමච්ඡෙස්ව’නිමිසො, පත්ථො තු මානසානුසු.
ආතඞ්කො රොග තාපෙසු,
මාතඞ්ගො සපචෙ ගජෙ;
මිගො පසු කුරුඞ්ගෙසු, උලූකි’න්දෙසු කොසියො.
විග්ගහො ¶ කලහෙ කායෙ, පුරිසො මාණව’ත්තසු;
දායාදො බන්ධවෙ පුත්තෙ, සිරෙ සීසං තිපුම්හි ච.
බලිහත්ථං’සූසු කරො, දන්තෙ විප්පෙ’ණ්ඩජෙ ද්විජො;
වත්තං පජ්ජා’නනා’චාරෙ, ධඤ්ඤඞ්ගෙ සුඛුමෙ කණො.
ථම්භො ථූණ ජළත්තෙසු, සූපො කුම්මාස බ්යඤ්ජනෙ;
ගණ්ඩො ඵොටෙ කපොලම්හි, අග්ඝො මූල්යෙ ච පූජනෙ.
පකාරො තුල්ය භෙදෙසු, සකුන්තො භාසපක්ඛිසු;
භාග්යෙ විධි විධානෙ ච, සරෙ ඛග්ගෙ ච සායකො.
සාරඞ්ගො චාතකෙ එණෙ, පත්තී තු සරපක්ඛිසු;
සෙදෙ පාකො විපාකෙ ථ,
භික්ඛුභෙදෙ චයෙ ගණො.
රාසි පුඤ්ජෙ ච මෙසා’දො,
අස්සෙ ලොණෙ ච සින්ධවො;
සංවට්ටෙ පලයො නාසෙ, පූගො කමුකරාසිසු.
අමතෙ තු සුධා ලෙපෙ, අභිඛ්යා නාම රංසිසු;
සත්ති සාමත්ථියෙ සත්ථෙ, මහී නජ්ජන්තරෙ භුවි;
ලීලා ක්රියා විලාසෙසු,
සත්තෙ තු අත්රජෙ පජා.
ඤාණෙ ලාභෙ උපලද්ධි, පවෙණී කුථවෙණිසු;
පවත්ති වුත්ති වත්තාසු, වෙතනෙ භරණෙ භති.
ආචාරෙපි මරියාදා, භූති සත්තා සමිද්ධිසු;
සොප්පෙ පමාදෙ තන්දී ච, යාත්රා ගමන වුත්තිසු.
නින්දා කුච්ඡා’පවාදෙසු, කඞ්ගු ධඤ්ඤ පියඞ්ගුසු;
මොක්ඛෙසිවෙ සමෙසන්ති, විභාගෙ භත්ති සෙවනෙ.
ඉච්ඡායං ජුතියං කන්ති, රඤ්ජනෙ සූරතෙ රති;
ගෙහෙ වසති වාසෙ ථ, නදී සෙනාසු වාහිනී.
පත්ථෙ නාළෙ ච නාළි’ත්ථී, ගණෙ සමිති සඞ්ගමෙ;
තණ්හා ලොභෙ පිපාසායං, මග්ග වුත්තීසු වත්තනී.
පාණ්යඞ්ගෙ නාභි චක්කන්තෙ, යාචෙ විඤ්ඤත්ති ඤාපනෙ;
විත්ති තොසෙ වෙදනායං, ඨානෙ තු ජීවිතෙ ඨිති.
තරඞ්ගෙ ¶ චා’න්තරෙ වීචි, ධීරත්තෙ ධාරණෙ ධිති;
භූ භූමියඤ්ච භමුකෙ, සද්දෙ වෙදෙ සවෙ සුති.
ගොත්තං නාමෙ ච වංසෙ ථ, නගරෙ ච ඝරෙ පුරං;
ඔකං තු නිස්සයෙ ගෙහෙ, කුලං තු ගොත්තරාසිසු.
හෙමෙ විත්තෙ හිරඤ්ඤඤ්ච, පඤ්ඤාණං ත්ව’ඞ්ක වුද්ධිසු;
අථා’ම්බරඤ්ච ඛෙ වත්ථෙ, ගුය්හං ලිඞ්ගෙ රහස්ය’පි.
තපො ධම්මෙ වතෙ චෙව, පාපෙ ත්වා’ගුම්හි කිබ්බිසං;
රතනං මණි සෙට්ඨෙසු, වස්සං හායන වුට්ඨිසු.
වනං අරඤ්ඤ වාරීසු, ඛීරම්හි තු ජලෙ පයො;
අක්ඛරං ලිපි මොක්ඛෙසු, මෙථූනං සඞ්ගමෙ රතෙ.
සොතං කණ්ණෙ පයොවෙගෙ, රිට්ඨං පාපා’සුභෙසු ච;
ආගු පාපා’පරාධෙසු, කෙතුම්හි චිහනෙ ධජො.
ගොපුරං ද්වාරමත්තෙපි, මන්දිරං නගරෙ ඝරෙ;
වාච්චලිඞ්ගා පරමිතො, බ්යත්තො තු පණ්ඩිතෙ ඵුටෙ.
වල්ලභො දයිතෙ’ජ්ඣක්ඛෙ, ජලෙ ථූලො මහත්යපි;
කුරූරෙ භෙරවෙ භීමො,
ලොලො තු ලොලුපෙ චලෙ.
බීභච්ඡො විකතෙ භීමෙ, කොමලෙ තිඛිණෙ මුදු;
ඉට්ඨෙ ච මධුරෙ සාදු, සාදුම්හි මධුරො පියෙ.
සිතෙ තු සුද්ධෙ ඔදාතො, ද්විජිව්හො සූචකා’හිසු;
සක්කෙ සමත්ථො සම්බන්ධෙ, සමත්තං නිට්ඨිතා’ඛිලෙ.
සුද්ධො කෙවල පූතෙසු, ජිඝඤ්ඤො’න්තා’ධමෙසු ච;
පොණො’පනත නින්නෙසු, අඤ්ඤ නීචෙසු චෙ’තරො.
සුචි සුද්ධෙ සිතෙ පූතෙ, පෙසලො දක්ඛචාරුසු;
අධමො කුච්ඡිතෙ ඌනෙ, අප්පියෙ ප්ය’ලිකො භවෙ.
බ්යාපෙ අසුද්ධෙ සංකිණ්ණො, භබ්බං යොග්යෙ ච භාවිනි;
සුඛුමො අප්පකා’ණූසු, වුද්ධො ථෙරෙ ච පණ්ඩිතෙ.
සුභෙ සාධුම්හි භද්දො ථ, ත්යා’දො ච විපුලෙ බහු;
ධීරො බුධෙ ධිතිමන්තෙ, වෙල්ලිතං කුටිලෙ ධුතෙ.
විසදො ¶ බ්යත්ත සෙතෙසු, තරුණො තු යුවෙ නවෙ;
යොග්ගං යානෙ, ඛමෙ යොග්ගො,
පිණ්ඩිතං ගණිතෙ ඝනෙ.
බුධෙ’භිජාතො කුලජෙ, වුද්ධො’රූසු මහල්ලකො;
කල්යාණං සුන්දරෙ චාපි, හිමො තු සීතලෙපි ච.
ලොලෙ තු සීඝෙ චපලො, වුත්තෙ උදිත මුග්ගතෙ;
ආදිත්තෙ ගබ්බිතෙ දිත්තො, පිට්ඨං තු චුණ්ණිතෙපි ච.
විගතෙ වායිතෙ [වායනෙ (ක.)] වීතං, භාවිතං වඩ්ඪිතෙපි ච;
භජ්ජිතෙ පතිතෙ භට්ඨො, පුට්ඨො පුච්ඡිත පොසිතෙ.
ජාතො භූතෙ චයෙ ජාතං,
පටිභාගො සමා’රිසු;
සූරො වීරෙ රවිසූරෙ, දුට්ඨො කුද්ධෙ ච දූසිතෙ.
දිට්ඨො’රිම්හි’ක්ඛිතෙ දිට්ඨො [දිට්ඨං (ක.)],
මූළ්හෙ පොතෙ ච බාලිසො;
නින්දායං ඛෙපනෙ ඛෙපො, නියමො නිච්ඡයෙ වතෙ.
සලාකායං කුසො දබ්භෙ,
බාල්යාදො තු ඛයෙ වයො;
ලෙප ගබ්බෙස්ව’වලෙපො, අණ්ඩජො මීනපක්ඛිසු.
බිලාලෙ නකුලෙ බබ්බු, මන්ථො මන්ථනසත්තුසු;
වාලො කෙසෙ’ස්සාදිලොමෙ,
සඞ්ඝාතො ඝාතරාසිසු.
ගොපගාමෙ රවෙ ඝොසො, සූතො සාරථිවන්දිසු;
මාල්යං තු පුප්ඵෙ තද්දාමෙ, වාහො තු සකටෙ හයෙ.
ඛයෙ’ච්චනෙ චා’පචයො, කාලො සමය මච්චුසු;
භෙ තාරකා නෙත්තමජ්ඣෙ, සීමා’ වධි, ට්ඨිතීසු ච.
ආභොගො පුණ්ණතා’වජ්ජෙ-
ස්වා’ළි’ත්ථී සඛි සෙතුසු;
සත්තෙ ථූලෙ තීසු දළ්හො, ලතා සාඛාය වල්ලියං.
මුත්ති’ත්ථී ¶ මොචනෙ මොක්ඛෙ,
කායො තු දෙහ රාසිසු;
නීචෙ පුථුජ්ජනො මූළ්හෙ, භත්තා සාමිනි ධාරකෙ.
සිඛා, පිඤ්ඡෙසු සිඛණ්ඩො, සත්තෙ ත්ව’ත්තනි පුග්ගලො;
සම්බාධො සංකටෙ ගුය්හෙ,
නාසෙ ඛෙපෙ පරාභවො.
වච්චො රූපෙ කරීසෙ ථ, ජුති’ත්ථී කන්තිරංසිසු;
ලබ්භං යුත්තෙ ච ලද්ධබ්බෙ, ඛණ්ඩෙ පණ්ණෙ දලං මතං;
සල්ලං කණ්ඩෙ සලාකායං, සුචිත්තෙ ධාවනං ගතෙ;
භන්තත්ථෙ විබ්භමො හාවෙ, මොහො’විජ්ජාය මුච්ඡනෙ.
සෙදො ඝම්මජලෙ පාකෙ,
ගොළෙ උච්ඡුමයෙ ගුළො;
මිත්තෙ සහායෙ ච සඛා, විභූ නිච්චප්පභූසු සො.
ඛග්ගෙ කුරූරෙ නෙත්තිංසො, පරස්මිං අත්ර තීස්ව’මු;
කලඞ්කො’ඞ්කා’පවාදෙසු,
දෙසෙ ජනපදො ජනෙ.
පජ්ජෙ ගාථා වචීභෙදෙ, වංසො ත්ව’න්වයවෙණුසු;
යානං රථාදො ගමනෙ, සරූපස්මිං අධො තලං.
මජ්ඣො විලග්ගෙ වෙමජ්ඣෙ, පුප්ඵං තු කුසුමො’තුසු;
සීලං සභාවෙ සුබ්බතෙ, පුඞ්ගවො උසභෙ වරෙ.
කොසෙ ඛගාදිබීජෙ’ණ්ඩං, කුහරං ගබ්භරෙ බිලෙ;
නෙත්තිංසෙ ගණ්ඩකෙ ඛග්ගො, කදම්බො තු දුමෙ චයෙ.
භෙ’ධෙනුයං රොහිණී’ත්ථී, වරඞ්ගං යොනියං සිරෙ;
අක්කොසෙ සපථෙ සාපො, පඞ්කං පාපෙ ච කද්දමෙ.
භොගවත්යු’රගෙ භොගී, ස්සරො තු සිවසාමිසු;
බලෙ පභාවෙ වීරියං, තෙජො තෙසු ච දිත්තියං.
ධාරා සන්තති ඛග්ගඞ්ගෙ, වානං තණ්හාය සිබ්බනෙ;
ඛත්තා සූතෙ පටිහාරෙ, විත්ති පීළාසු වෙදනා.
ථියං ¶ මති’ච්ඡාපඤ්ඤාසු, පාපෙ යුද්ධෙ රවෙ රණො;
ලවොතු බින්දු’ච්ඡෙදෙසු, පලාලෙ’ [පලාසෙ (ටී.), පලාපෙ-ටී (453-1124) ගාථා පස්සිතබ්බා] තිසයෙ භුසං.
බාධා දුක්ඛෙ නිසෙධෙ ච, මූලපදෙපි මාතිකා;
ස්නෙහො තෙලෙ’ධිකප්පෙමෙ,
ඝරා’පෙක්ඛාසු ආලයො.
කෙතුස්මිං කෙතනං ගෙහෙ, ඨානෙ භූමි’ත්ථියං භුවි;
ලෙඛ්යෙ ලෙඛො රාජි ලෙඛා, පූජිතෙ භගවා ජිනෙ.
ගදා සත්ථෙ ගදො රොගෙ, නිසජ්ජා පීඨෙස්වා’සනං;
තථාගතො ජිනෙ සත්තෙ,
චයෙ දෙහෙ සමුස්සයො.
බිලං කොට්ඨාස ඡිද්දෙසු, වජ්ජං දොසෙ ච භෙරියං;
කාලෙ දීඝඤ්ජසෙ’ද්ධානං, ආලියං සෙතු කාරණෙ.
ඔකාසො කාරණෙ දෙසෙ,
සභා ගෙහෙ ච සංසදෙ;
යූපො ථම්භෙ ච පාසාදෙ, අයනං ගමනෙ පථෙ.
අක්කො රුක්ඛන්තරෙ සූරෙ,
අස්සො කොණෙ හයෙපි ච;
අංසො ඛන්ධෙ ච කොට්ඨාසෙ,
ජාලං සූස්ව’ච්චි නො පුමෙ.
නාසා’සත්තෙස්ව’ භාවො ථ,
අන්න මොදන භුත්තිසු;
ජීවං පානෙ ජනෙ ජීවො,
ඝාසො ත්ව’න්නෙ ච භක්ඛණෙ.
ඡදනෙ’ච්ඡාදනං වත්ථෙ, නිකායො ගෙහරාසිසු;
අන්නාදො ආමිසං මංසෙ; දික්ඛා තු යජනෙ’ච්චනෙ.
ක්රියායං කාරිකා පජ්ජෙ,
කෙතු තු චිහනෙ ධජෙ;
කුසුමං ථීරජෙ පුප්ඵෙ, වානරෙ තු බුධෙ කවි.
අධරෙ ¶ ඛරභෙ ඔට්ඨො, ලුද්දො තු ලුද්දකෙපි ච;
කලුසං ත්වා’විලෙ පාපෙ, පාපෙ කලි පරාජයෙ.
කන්තාරො වන, දුග්ගෙසු, චරො චාරම්හි චඤ්චලෙ;
ජනාවාසෙ ගණෙ ගාමො, චම්මං තු ඵලකෙ තචෙ.
ආමොදො හාස ගන්ධෙසු,
චාරු තු කනකෙපි ච;
සත්තායං භවනං ගෙහෙ, ලෙසෙ තු ඛලිතෙ ඡලං.
වෙරං පාපෙ ච පටිඝෙ, තචො චම්මනි වක්කලෙ;
උච්චෙ’ධිරොහෙ ආරොහො, නෙත්තං වත්ථන්තර’ක්ඛිසු.
පටිහාරෙ මුඛෙ ද්වාරං, පෙතෙ ඤාතෙ මතො තිසු;
මාසො පරණ්ණ කාලෙසු, නග්ගො ත්ව’චෙලකෙපි ච.
දොසෙ ඝාතෙ ච පටිඝො, මිගාදො ඡගලෙ පසු;
අරූපෙ චා’ව්හයෙ නාමං, දරො දරථ භීතිසු.
යාචනෙ භොජනෙ භික්ඛා,
භාරෙ ත්ව’තිසයෙ භරො;
දබ්බි’න්දජායාසු සුජා, මෙඝෙ ත්ව’බ්භං විහායසෙ.
මොදකො ඛජ්ජභෙදෙපි, මණිකෙ රතනෙ මණි;
සෙලා’රාමෙසු මලයො,
සභාව’ඞ්කෙසු ලක්ඛණං.
හවි සප්පිම්හි හොතබ්බෙ, සිරො සෙට්ඨෙ ච මුද්ධනි;
විචාරෙපි විවෙකො ථ, සිඛරී පබ්බතෙ දුමෙ.
වෙගො ජවෙ පවාහෙ ච, සඞ්කු තු ඛිලහෙතිසු;
නිග්ගහීතෙ කණෙ බින්දු, වරාහො සූකරෙ ගජෙ.
නෙත්තන්තෙ චිත්තකෙ’පාඞ්ගං, සිද්ධත්ථො සාසපෙ ජිනෙ;
හාරො මුත්තාගුණෙ ගාහෙ,
ඛාරකො මකුළෙ රසෙ.
අච්චයො’ තික්කමෙ දොසෙ,
සෙලරුක්ඛෙස්ව’ගො නගො;
ස්වප්පෙ’වධාරණෙ මත්තං, අපචිත්ය’ච්චනෙ ඛයෙ.
ඡිද්දො’තරණෙස්වො’තාරො,
බ්රහ්මෙ ¶ ච ජනකෙ පිතා;
පිතාමහො’ය්යකෙ බ්රහ්මෙ,
පොතො නාවාය බාලකෙ.
රුක්ඛෙ වණ්ණෙ සුනෙ සොණො,
සග්ගෙ තු ගගනෙ දිවො;
වත්ථෙ ගන්ධෙ ඝරෙ වාසො, චුල්ලො ඛුද්දෙ ච උද්ධනෙ.
කණ්ණො කොණෙ ච සවණෙ,
මාලා පුප්ඵෙ ච පන්තියං;
භාගො භාග්යෙ’කදෙසෙසු,
කුට්ඨං රොගෙ’ ජපාලකෙ.
සෙය්යා සෙනාසනෙ සෙනෙ, චුන්දභණ්ඩම්හි ච’බ්භමො;
වත්ථාදිලොමං’සු කරෙ, නිපාතො පතනෙ’බ්යයෙ.
සාඛායං විටපො ථම්භෙ, සත්තු ඛජ්ජන්තරෙ දිසෙ;
සාමිකො පති’යිරෙසු, පට්ඨානං ගති හෙතුසු.
රාගෙ රඞ්ගො නච්චට්ඨානෙ, පානං පෙය්යෙ ච පීතියං;
ඉණු’ක්ඛෙපෙසු උද්ධාරො, උම්මාරෙ එළකො අජෙ.
පහාරො පොථනෙ යාමෙ,
සරදො හායනො’තුසු;
කුණ්ඩිකායා’ළ්හකෙ තුම්බො,
පලාලො [පලාපො (ක.) 453-ගාථා පස්සිතබ්බා] තු භුසම්හි ච.
මතා’වාටෙ චයෙ කාසු, පනිසා කාරණෙ රහො;
කාසො පොටගලෙ රොගෙ,
දොසො කොධෙ ගුණෙ’තරෙ.
යුත්ය’ට්ටාල’ට්ටිතෙස්ව’ට්ටො, කීළායං කානනෙ දවො;
උප්පත්තියං චො’ප්පතනං, උය්යානං ගමනෙ වනෙ.
වොකාරො ලාමකෙ ඛන්ධෙ, මූලො’පදාසු පාභතං;
දසා’ වත්ථා පටන්තෙසු, කාරණං ඝාත, හෙතුසු.
හත්ථිදානෙ ¶ මදො ගබ්බෙ, ඝටා ඝටන රාසිසු;
උපහාරො’භිහාරෙපි, චයො බන්ධන රාසිසු.
ගන්ධො ථොකෙ ඝායනීයෙ,
චාගො තු දානහානිසු;
පානෙ පමොදෙ පීති’ත්ථී, ඉණෙ ගිවා ගලෙපි ච.
පතිට්ඨා නිස්සයෙ ඨානෙ, බලක්කාරෙපි සාහසං;
භඞ්ගො භෙදෙ පටෙ භඞ්ගං, ඡත්තං තු ඡවකෙපි ච.
ඤාණෙ භුවි ච භූරි’ත්තී, අනඞ්ගෙ මදනො දුමෙ;
පමාතරිපි මාතා ථ, වෙඨු’ණීසෙසු වෙඨනං.
මාරිසො තණ්ඩුලෙය්යෙ’ය්යෙ,
මොක්ඛො නිබ්බාන මුත්තිසු;
ඉන්දො’ධිපති සක්කෙස්වා, රම්මණං හෙතු ගොචරෙ.
අඞ්කෙ සණ්ඨාන මාකාරෙ,
ඛෙත්තෙ [වප්පෙ (පාකාරමූලෙ නෙත්තජලෙ උසුමෙ ච වප්පො-ටී)] වප්පො තටෙපි ච;
සම්මුත්ය’නුඤ්ඤා වොහාරෙ, ස්ව’ථ ලාජාසු චා’ක්ඛතං.
සත්රං යාගෙ සදාදානෙ,
සොමො තු ඔසධි’න්දුසු;
සඞ්ඝාතො යුගගෙහඞ්ගෙ, ඛාරො ඌසෙ ච භස්මනි.
ආතාපො වීරියෙ තාපෙ,
භාගෙ සීමාය ඔධි චාති.
ඉති පාදානෙකත්ථවග්ගො.
අනෙකත්ථවග්ගො නිට්ඨිතො.
3. සාමඤ්ඤකණ්ඩ
4. අබ්යයවග්ග
අබ්යයං වුච්චතෙ දානි, චිරස්සං තු චිරං තථා;
චිරෙන චිරරත්තාය, සහ සද්ධිං සමං අමා.
පුනප්පුනං ¶ අභිණ්හඤ්චා, සකිං චා’භික්ඛණං මුහුං;
වජ්ජනෙ තු විනා නානා, අන්තරෙන රිතෙ පුථු.
බලවං සුට්ඨු චා’තීවා, තිසයෙ කිමුත ස්ව’ති;
අහො තු කිං කිමූ’ දාහු, විකප්පෙ කිමුතො’ද ච.
අව්හානෙ භො අරෙ අම්භො,
හම්භො රෙ ජෙ’ඞ්ග ආවුසො;
හෙ හරෙ ථ කථං කිංසු, නනු කච්චි නු කිං සමා.
අධුනෙ’තරහී’දානි, සම්පති අඤ්ඤදත්ථු තු;
තග්ඝෙ’ කංසෙ සසක්කඤ්චා, ද්ධා කාමං ජාතු වෙ හවෙ.
යාවතා තාවතා යාව, තාව කිත්තාවතා තථා;
එත්තාවතා ච කීවෙ’ති, පරිච්ඡෙදත්ථවාචකා.
යථා තථා යථෙවෙ’වං, යථානාම යථාහි ච;
සෙය්යථාප්යෙ’වමෙවං, වා, තථෙව ච යථාපි ච.
එවම්පි ච සෙය්යථාපි, නාම යථරිවා’පි ච;
පටිභාගත්ථෙ යථාච, විය තථරිවා’පි ච.
සං සාමඤ්ච සයං චාථ, ආම සාහු ලහූ’පි ච;
ඔපායිකං පතිරූපං, සාධ්වෙ’වං සම්පටිච්ඡනෙ.
යං තං යතො තතො යෙන,
තෙනෙ’ති කාරණෙ සියුං;
අසාකල්යෙ තු චන චි, නිප්ඵලෙ තු මුධා භවෙ.
කදාචි ජාතු තුල්යා’ථ, සබ්බතො ච සමන්තතො;
පරිතො ච සමන්තාපි, අථ මිච්ඡා මුසා භවෙ.
නිසෙධෙ න අනොමා’ලං, නහි චෙතු සචෙ යදි;
අනුකුල්යෙ තු සද්ධඤ්ච,
නත්තං [රත්තං (ටී.)] දොසො දිවා ත්ව’හෙ.
ඊසං කිඤ්චි මනං අප්පෙ, සහසා තු අතක්කිතෙ;
පුරෙ ග්ගතො තු පුරතො, පෙච්චා’මුත්රභවන්තරෙ.
අහො ¶ හී විම්හයෙ තුණ්හී,
තු මොනෙ ථා’වි පාතු ච;
තඞ්ඛණෙ සජ්ජු සපදි, බලක්කාරෙ පසය්හ ච.
සුදං ඛො [වො (ක.)] අස්සු යග්ඝෙ වෙ,හා’දයො පදපූරණෙ;
අන්තරෙන’න්තරා අන්තො, වස්සං නූන ච නිච්ඡයෙ.
ආනන්දෙ සඤ්ච දිට්ඨා ථ, විරොධකථනෙ නනු;
කාමප්පවෙදනෙ කච්චි, උසූයොපගමෙ’ත්ථු ච.
එවා’වධාරණෙ ඤෙය්යං, යථාත්තං තු යථාතථං;
නීචං අප්පෙ, මහත්යු’ච්චං, අථ පාතො පගෙ සමා.
නිච්චෙ සදා සනං [සනා (ක.)] පායො,
බාහුල්යෙ බාහිරං බහි;
බහිද්ධා බාහිරා බාහ්යෙ, සීඝෙතු සණිකං භවෙ.
අත්ථං අදස්සනෙ දුට්ඨු, නින්දායං, වන්දනෙ නමො;
සම්මා සුට්ඨු පසංසායං, අථො සත්තාය මත්ථි ච.
සායං සායෙ’ජ්ජ අත්රා’හෙ,
සුවෙ තු ස්වෙ අනාගතෙ;
තතො පරෙ පරසුවෙ, හිය්යොතු දිවසෙ ගතෙ.
යත්ථ යත්ර යහිංචාථ, තත්ථ තත්ර තහිංතහං;
අථො උද්ධඤ්ච උපරි, හෙට්ඨා තු ච අධො සමා.
චොදනෙ ඉඞ්ඝ හන්දා’ථ, ආරාදූරා ච ආරකා;
පරම්මුඛා තු ච රහො, සම්මුඛා ත්වා’වි පාතු ච.
සංසයත්ථම්හි අප්පෙව, අප්පෙවනාම නූ’ති ච;
නිදස්සනෙ ඉති’ත්ථඤ්ච, එවං, කිච්ඡෙ කථඤ්චි ච.
හා ඛෙදෙ සච්ඡි පච්චක්ඛෙ,
ධුවං ථිරෙ’වධාරණෙ;
තිරො තු තිරියං චාථ, කුච්ඡායං දුට්ඨු කු’ච්චතෙ.
සුවත්ථි ආසිට්ඨත්ථම්හි, නින්දායං තු ධී [ධි (ක.)] කථ්යතෙ;
කුහිඤ්චනං කුහිං කුත්ර, කුත්ථ කත්ථ කහං ක්ව ථ.
ඉහෙ’ධා’ත්ර ¶ තු එත්ථා’ත්ථ,
අථ සබ්බත්ර සබ්බධි;
කදා කුදාචනං චාථ, තදානි ච තදා සමා.
ආදිකම්මෙ භුසත්ථෙ ච, සම්භවො’තිණ්ණ තිත්තිසු;
නියොගි’ස්සරිය’ප්පීති, දාන පූජා’ග්ග, සන්තිසු.
දස්සනෙ තප්පරෙ සඞ්ගෙ, පසංසා, ගති, සුද්ධිසු;
හිංසා, පකාරන්තො’භාව, වියොගා’වයවෙසු ච;
පො’පසග්ගො දිසායොගෙ, පත්ථනා, ධිතිආදිසු.
පරාසද්දො පරිහානි, පරාජය ගතීසු ච;
භුසත්ථෙ පටිලොමත්ථෙ, වික්කමා’මසනාදිසු.
නිස්සෙසා’භාව සන්යාස, භුසත්ථ මොක්ඛ රාසිසු;
ගෙහා’දෙසො’පමාහීන, පසාදනිග්ගතා’ච්චයෙ.
දස්සනො’සානනික්ඛන්තා, ධොභාගෙස්ව’වධාරණෙ;
සාමීප්යෙ බන්ධනෙ ඡෙක, න්තොභාගො’පරතීසු ච.
පාතුභාවෙ වියොගෙ ච, නිසෙධාදො නි දිස්සති;
අථො නීහරණෙ චෙවා, වරණාදො ච නී සියා.
උද්ධකම්ම වියොග ත්ත, ලාභ තිත්ති සමිද්ධිසු;
පාතුභාව’ච්චයාභාව, පබලත්තෙ පකාසනෙ;
දක්ඛ’ග්ගතාසු කථනෙ, සත්තිමොක්ඛාදිකෙ උ ච.
දු කුච්ඡිතෙ’සදත්ථෙසු, විරූපත්තෙ ප්ය’සොභනෙ;
සියා’භාවා’සමිද්ධීසු, කිච්ඡෙ චා’නන්දනාදිකෙ.
සං සමොධාන සඞ්ඛෙප, සමන්තත්ත සමිද්ධිසු;
සම්මා භුස සහ ප්පත්ථා, භිමුඛත්ථෙසු සඞ්ගතෙ;
විධානෙ පභවෙ පූජා, පුනප්පුනක්රියාදිසු.
විවිධා’තිසයා’භාව, භුසත්ති’ස්සරියා’ච්චයෙ;
වියොගෙ කලහෙ පාතු, භාවෙ භාසෙ ච කුච්ඡනෙ.
දූරා’නභිමුඛත්තෙසු, මොහා’නවට්ඨිතීසු ච;
පධාන දක්ඛතා ඛෙද, සහත්ථාදො වි දිස්සති.
වියොගෙ ¶ ජානනෙ චා’ධො,භාග නිච්ඡය [භාග’නිච්ඡය (භාග+අනිච්ඡය-ටී)] සුද්ධිසු;
ඊසදත්ථෙ පරිභවෙ, දෙස බ්යාපන හානිසු;
වචොක්රියාය ථෙය්යෙ ච, ඤාණප්පත්තාදිකෙ අව.
පච්ඡා භුසත්ත සාදිස්යා, නුපච්ඡින්නා’නුවත්තිසු;
හීනෙ ච තතියත්ථා’ධො, භාගෙස්ව’නුගතෙ හිතෙ;
දෙසෙ ලක්ඛණ විච්ඡෙ’ත්ථ, ම්භූත භාගාදිකෙ අනු.
සමන්තත්ථෙ පරිච්ඡෙදෙ, පූජා’ලිඞ්ගන වජ්ජනෙ;
දොසක්ඛානෙ නිවාසනා, වඤ්ඤා’ධාරෙසු භොජනෙ;
සොක බ්යාපන තත්වෙසු, ලක්ඛණාදො සියා පරි.
ආභිමුඛ්ය විසිට්ඨු’ද්ධ, කම්මසාරුප්පවුද්ධිසු;
පූජා’ධික කුලා’සච්ච, ලක්ඛණාදිම්හි චාප්ය’භි.
අධිකි’ස්සර, පාඨා’ධි, ට්ඨාන, පාපුණනෙස්ව’ධි;
නිච්ඡයෙ චොපරිත්තා’ධි, භවනෙ ච විසෙසනෙ.
පටිදානනිසෙධෙසු, වාමා’දානනිවත්තිසු;
සාදිසෙ පටිනිධිම්හි, ආභිමුඛ්යගතීසු ච.
පතිබොධෙ පතිගතෙ, තථා පුනක්රියාය ච;
සම්භාවනෙ පටිච්චත්ථෙ, පතීති ලක්ඛණාදිකෙ;
සු සොභනෙ සුඛෙ සම්මා, භුස සුට්ඨු සමිද්ධිසු.
ආභිමුඛ්ය, සමීපා’දි, කම්මා’ලිඞ්ගන පත්තිසු;
මරියාදු’ද්ධකම්මි’ච්ඡා, බන්ධනා’භිවිධීසු ආ.
නිවාසා’ව්හාන ගහණ, කිච්ඡෙ’සත්ථ නිවත්තිසු;
අප්පසාදා’සි සරණ, පතිට්ඨා’විම්හයාදිසු.
අන්තොභාව භුසත්තා’ති, සය පූජාස්ව’තික්කමෙ;
භූතභාවෙ පසංසායං, දළ්හත්ථාදො සියා අති.
සම්භාවනෙ ච ගරහා, පෙක්ඛාසු ච සමුච්චයෙ;
පඤ්හෙ සංවරණෙ චෙව, ආසීසත්ථෙ අපී’රිතං.
නිද්දෙසෙ වජ්ජනෙ පූජා, පගතෙ වාරණෙපි ච;
පදුස්සනෙ ච ගරහා, චොරිකා’දො සියා අප.
සමීපපූජා ¶ සාදිස්ස, දොසක්ඛානො’පපත්තිසු;
භුසත්තො’පගමා’ධික්ය, පුබ්බකම්මනිවත්තිසු;
ගය්හාකාරො’පරිත්තෙසු, උපෙ’ත්ය [උපෙත්ය=උප+ඉති]’නසනා’දිකෙ.
එවං නිදස්සනා’කාරො, පමාසු සම්පහංසනෙ;
උපදෙසෙ ච වචන, පටිග්ගාහෙ’වධාරණෙ;
ගරහායෙ’දමත්ථෙ ච, පරිමානෙ ච පුච්ඡනෙ.
සමුච්චයෙ සමාහාරෙ, න්වාචයෙ චෙ’තරීතරෙ;
පදපූරණමත්තෙ ච, චසද්දො අවධාරණෙ.
ඉති හෙතුපකාරෙසු, ආදිම්හි චා’වධාරණෙ;
නිදස්සනෙ පදත්ථස්ස, විපල්ලාසෙ සමාපනෙ.
සමුච්චයෙ චො’පමායං, සංසයෙ පදපූරණෙ;
වවත්ථිතවිභාසායං, වා’වස්සග්ගෙ විකප්පනෙ.
භූසනෙ වාරණෙ චා’ලං, වුච්චතෙ පරියත්තියං;
අථො’ථා’නන්තරා’රම්භ, පඤ්හෙසු පදපූරණෙ.
පසංසාගරහාසඤ්ඤා, සීකාරාදො [ස්වීකාර (ටී.)] පි නාම ථ;
නිච්ඡයෙ චා’නුමානස්මිං, සියා නූන විතක්කනෙ.
පුච්ඡා’වධාරණා’නුඤ්ඤා, සාන්ත්වනා’ලපනෙ [සන්තනාලපනෙ (ක.)] නනු;
වතෙ’කංස, දයා, හාස, ඛෙදා’ලපන, විම්හයෙ.
වාක්යාරම්භ, විසාදෙසු, හන්ද හාසෙ’නුකම්පනෙ;
යාව තු තාව සාකල්ය, මානා’වධ්ය’වධාරණෙ.
පාචී, පුර, ඞ්ගතොත්ථෙසු, පුරත්ථා පඨමෙ ප්යථ;
පබන්ධෙ ච චිරාතීතෙ, නිකටාගාමිකෙ පුරා.
නිසෙධවාක්යාලඞ්කාරා, වධාරණපසිද්ධිසු;
ඛල්වා’සන්නෙ තු අභිතො-
භිමුඛො’භයතොදිකෙ.
කාමං යද්යපිසද්දත්ථෙ, එකංසත්ථෙ ච දිස්සති;
අථො පන විසෙසස්මිං, තථෙව පදපූරණෙ.
හි ¶ කාරණෙ විසෙසා’ව, ධාරණෙ පදපූරණෙ;
තු හෙතුවජ්ජෙ තත්ථා’ථ, කු පාපෙ’සත්ථ’කුච්ඡනෙ.
නු සංසයෙ ච පඤ්හෙ ථ, නානා’ නෙකත්ථ වජ්ජනෙ;
කිං තු පුච්ඡාජිගුච්ඡාසු, කං තු වාරිම්හි මුද්ධනි.
අමා සහසමීපෙ ථ, භෙදෙ අප්පඨමෙ පුන;
කිරා’නුස්සවා’රුචිසු, උදා’ප්යත්ථෙ විකප්පනෙ.
පතීචී චරිමෙ පච්ඡා, සාමි ත්වද්ධෙ ජිගුච්ඡනෙ;
පකාසෙ සම්භවෙ පාතු,
අඤ්ඤොඤ්ඤෙ තු රහො මිථො.
හා ඛෙදසොකදුක්ඛෙසු, ඛෙදෙ ත්ව’හහ විම්හයෙ;
භිංසාපනෙ [හිංසාපනෙ (ටී.)] ධී [ධි (ක.)] නින්දායං, පිධානෙ තිරියං තිරො.
තුන ත්වාන තවෙ ත්වා තුං, ධා සො ථා ක්ඛත්තු, මෙව ච;
තො ථ ත්ර හිඤ්චනං හිංහං, ධි හ හි ධ ධුනා රහි.
දානි වොදාචනං දාජ්ජ, ථං තත්තං ජ්ඣ ජ්ජු ආදයො;
සමාසො චා’බ්යයීභාවො,
යාදෙසො චා’බ්යයං භවෙති.
ඉති අබ්යයවග්ගො.
සාමඤ්ඤකණ්ඩො තතියො.
අභිධානප්පදීපිකා සමත්තා.
නිගමන
සග්ගකණ්ඩො ¶ ච භූකණ්ඩො, තථා සාමඤ්ඤකණ්ඩිති;
කණ්ඩත්තයාන්විතා එසා, අභිධානප්පදීපිකා.
තිදිවෙ මහියං භුජගාවසථෙ,
සකලත්ථසමව්හයදීපනි’යං;
ඉහ යො කුසලො මතිමා ස නරො,
පටු හොති මහාමුනිනො වචනෙ.
පරක්කමභුජො නාම, භූපාලො ගුණභූසනො;
ලඞ්කාය මාසි තෙජස්සී, ජයී කෙසරිවික්කමො.
විභින්නං චිරං භික්ඛුසඞ්ඝං නිකාය-
ත්තයස්මිඤ්ච කාරෙසි සම්මා සමග්ගෙ;
සදෙහං’ව නිච්චාදරො දීඝකාලං,
මහග්ඝෙහි රක්ඛෙසි යො පච්චයෙහි.
යෙන ලඞ්කා විහාරෙහි, ගාමා’රාමපුරීහි ච;
කිත්තියා විය සම්බාධී, කතා ඛෙත්තෙහි වාපිහි.
යස්සා’සාධාරණං පත්වා, නුග්ගහං සබ්බකාමදං;
අහම්පි ගන්ථකාරත්තං, පත්තො විබුධගොචරං.
කාරිතෙ තෙන පාසාද, ගොපුරාදිවිභූසිතෙ;
සග්ගඛණ්ඩෙ’ව තත්තොයා, සයස්මිං පතිබිම්බිතෙ.
මහාජෙතවනා’ඛ්යම්හි, විහාරෙ සාධුසම්මතෙ;
සරොගාමසමූහම්හි, වසතා සන්තවුත්තිනා.
සද්ධම්මට්ඨිතිකාමෙන, මොග්ගල්ලානෙන ධීමතා;
ථෙරෙන රචිතා එසා, අභිධානප්පදීපිකාති.