📜

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

ලොකනීති

1. පණ්ඩිතකණ්ඩො

1.

ලොකනීතිං ¶ පවක්ඛාමි,

නානාසත්ථසමුද්ධටං;

මාගධෙනෙව සඞ්ඛෙපං,

වන්දිත්වා රතනත්ථයං.

2.

නීතිලොකෙ පුරිසස්ස සාරො,

මාතා පිතා ආචරියොච මිත්තො;

තස්මා හි නීතිං පුරිසො විජඤ්ඤා,

ඤාණී මහා හොති බහුස්සුතොච.

3.

අලසස්ස කුතො සිප්පං,

අසිප්පස්ස කුතො ධනං;

අධනස්ස කුතො මිත්තං,

අමිත්තස්ස කුතො සුඛං;

අසුඛස්ස ¶ කුතො පුඤ්ඤං,

අපුඤ්ඤස්ස කුතො වරං.

4.

සිප්පා සමං ධනං නත්ථි,

සිප්පං චොරා නගණ්හරෙ;

ඉධ ලොකෙ සිප්පං මිත්තං,

පරලොකෙ සුඛාවහං.

5.

අප්පකං නාතිමඤ්ඤෙය්ය,

චිත්තෙ සුතං නිධාපයෙ;

වම්මිකොදකබින්දූව,

චිරෙන පරිපූරති.

6.

ඛුද්දොති නාතිමඤ්ඤෙය්ය,

විජ්ජං වා සිප්පමෙව වා;

එකම්පි පරියොදාතං,

ජීවිතකප්පකාරණං.

7.

සෙලෙ සෙලෙ න මාණිකං,

ගජෙ ගජෙ න මුත්තිකං;

වනෙ වනෙ න චන්දනං,

ඨානෙ ඨානෙ න පණ්ඩිතං.

8.

පණ්ඩිතො සුතසම්පන්නො,

යත්ථ අත්ථීති චෙ සුතො;

මහුස්සාහෙන ¶ තං ඨානං,

ගන්තබ්බංව සුතෙසිනා.

9.

සිනෙ සිප්පං සිනෙ ධනං,

සිනෙ පබ්බතමාරුහං;

සිනෙ කාමස්ස කොධස්ස,

ඉමෙ පඤ්ච සිනෙ සිනෙ.

10.

සුති සම්මුති සඞ්ඛ්යාච,

යොගා නීති විසෙසකා;

ගන්ධබ්බා ගණිකා චෙව,

ධනු බෙදා ච පූරණා.

11.

තිකිච්ඡා ඉතිහාසා ච,

ජොති මායා ච ඡන්දති;

කෙතු මන්තා ච සද්දා ච,

සිප්පාට්ඨාරසකා ඉමෙ.

12.

අපුට්ඨො පණ්ඩිතො භෙරී,

පජ්ජුන්නො මෙ හොති පුච්ඡිතො;

බාලො පුට්ඨො අපුට්ඨොපි,

බහුම්පි භණතෙ සදා.

13.

පොත්ථකෙසු ච යං සිප්පං,

පරහත්ථෙසු යං ධනං;

යථාකිච්චෙ ¶ සමුප්පන්නෙ,

න තං සිප්පං න තං ධනං.

14.

ජලප්පමාණං කුමුද්දනාලං,

කුලප්පමාණං විනයො පමාණං;

බ්යත්තිප්පමාණං කථීතවාක්යං,

පථවියා පමාණං තිණ මිලාතං.

15.

අප්පස්සුතො සුතං අප්පං,

බහුං මඤ්ඤති මානවා;

සින්ධූදකං අපස්සන්තො,

කූපෙ තොයංව මණ්ඩුකො.

16.

පථමං පරාජයෙ සිප්පං,

දුතියං පරාජයෙ ධනං;

තතියං පරාජයෙ ධම්මං,

චතුත්ථං කිං කරිස්සති.

17.

බ්යත්ත පුත්ර කිමලසො,

අබ්යත්තො භාරහාරකො;

බ්යත්තකො පූජිතො ලොකෙ,

බ්යත්ත පුත්ර දිනෙ දිනෙ.

18.

මාතා වෙරී පිතා සත්රු,

කෙන බාලෙ න සික්ඛිතා;

සභාමජ්ඣෙ ¶ න සොභන්ති,

හංසමජ්ඣෙ බකොයථා.

19.

කණ්ටකං ගිරි කො තික්ඛති,

කො අඤ්ජනං මිගක්ඛිකං;

උප්පථං පල්ලලෙ කො සුගන්ධං,

කුල-පුත්ත-රූපො කො පවත්තති;

සාමං-භාවො.

20.

න රසං අකොතම්බුලං,

අධනස්ස, ලඞ්කතම්පි;

අලොනකන්තු බ්යඤ්ජනං,

බ්යාකරණං අසිප්පස්ස.

21.

සුස්සුසා සුතසම්පන්නො,

සුතාපඤ්ඤාය පවඩ්ඪති;

පඤ්ඤාය අත්ථං ජානාති,

ඤාතො අත්ථො සුඛාවහො.

22.

භොජනං මෙථුනං නිද්දා,

ගොණෙ පොසෙපි විජ්ජති;

විජ්ජා විසෙසො පොසස්ස,

තං හීනො ගොසමො භවෙ.

23.

නත්ථි විජ්ජාසමංමිත්තං,

නච බ්යාධිසමො රිපු;

නච ¶ අත්තසමං පෙමං,

නච කම්මසමං බලං.

24.

හංසො මජ්ඣෙ න කාකානං,

සීහො ගුන්නං න සොභතෙ;

ගද්රභමජ්ඣෙ තුරඞ්ගො,

බාලමජ්ඣෙ ච පණ්ඩිතො.

25.

යාවජීවම්පි චෙ බාලො,

පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;

න සො ධම්මං විජානාති,

දබ්බි සූපරසං යථා.

26.

මුහුත්තමපි චෙ විඤ්ඤූ,

පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;

ඛිප්පං ධම්මං විජානාති,

ජිව්හා සූපරසං යථා.

27.

විනා සත්ථං න ගච්ඡෙය්ය,

සූරො සඞ්ගාමභූමියං;

පණ්ඩිත්වාද්ධගූ වාණිජො,

විදෙසගමනො තථා.

28.

ධනනාසං මනොතාපං,

ඝරෙ දුච්චරිතානි ච;

වඤ්චනඤ්ච ¶ අවමානං,

පණ්ඩිතො න පකාසයෙ.

29.

පත්තානුරූපකං වාක්යං,

සභාවරූපකං පියං;

අත්තානුරූපකං කොධං,

යො ජානාති ස පණ්ඩිතො.

30.

අ-ධනස්ස රසං ඛාදා,

අ-බලස්ස හථා නරා;

අ-පඤ්ඤස්ස වාක්ය-කථා,

උම්මත්තක-සමා ඉමෙ.

31.

අනව්හායං ගමයන්තො,

අ-පුච්ඡා බහු-භාසකො;

අත්ත-ගුණං පකාසෙන්තො,

ති-විධං හීන-ලක්ඛණං.

32.

අප්ප-රූපො බහුං භාසො,

අප්ප-පඤ්ඤො පකාසිතො;

අප්ප-පූරො ඝටො ඛොභෙ,

අප්ප-ඛීරා ගාවී චථෙ.

33.

මණ්ඩූකෙපි උක්රෙ සීහෙ,

කාකග්ගහෙ පියෙ පියෙ;

අ-පණ්ඩීපි ¶ පණ්ඩී හුත්වා,

ධීරා පුච්ඡෙ වයෙ වයෙ.

34.

මණ්ඩූකෙපි උක්රෙ සීහෙ,

සූකරෙපි උහෙ දීපෙ;

බිළාරෙ සදිසෙ බ්යග්ඝෙ,

සබ්බ ධීරෙ සිප්ප-සමෙ.

35.

න තිත්ති රාජා ධනම්හි,

පණ්ඩිතොපි සු-භාසිතෙ;

චක්ඛුංපි පිය-දස්සනෙ,

ජලෙ සාගරො න තිත්ති.

36.

රූප-යොබ්බන-සම්පන්නා,

විසාථ-කුථ-සම්භවා;

විජ්ජා-හීනා න සොභන්ති,

නිගන්ධා ඉව කිංසුකා.

37.

හීනෙ පුත්තො රාජාමච්චො,

බාල-පුත්තො ච පණ්ඩිතො;

අ-ධනස්ස ධනං බහු,

පුරිසානං න මඤ්ඤථ.

38.

යො සිප්ප-ලොභෙන,

බහුං ගණ්හාති තං සිප්පං;

මූගොව ¶ සුපිනං පස්සං,

කථෙතුම්පි න උස්සහෙ.

39.

භිජ්ජෙතුං කුම්භකාරො,

සොභෙතුං කුම්භ ඝට්ටති;

න ඛිපිතුං අපායෙසු,

සිස්සානං වුඩ්ඪි-කාරණා.

40.

තග්ගරඤ්ච පලාසෙන,

යො නරො උපනය්හති;

පත්තාපි සුරභි වායන්ති,

එවං ධීරූපසෙවනා.

පණ්ඩිතකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

සුජනකණ්ඩො

41.

සබ්භිරෙව සමාසෙථ,

සබ්භි කුබ්බෙථ සන්ථවං;

සතං සද්ධම්මමඤ්ඤාය,

සෙය්යො හොති න පාපියො.

42.

චජ දුජ්ජන සංසග්ගං,

භජ සාධු සමාගමං;

කර පුඤ්ඤමහොරත්තිං,

සර නිච්චමනිච්චතං.

43.

යථා ¶ උදුම්බරපක්කා,

බහිරත්තකමෙවච;

අන්තො කිමීහි සම්පුණ්ණා,

එවං දුජ්ජනහද්දයා.

44.

යථාපි පනසාපක්කා,

බහි කණ්ඩකමෙව ච;

අන්තො අමතසම්පන්නා,

එවං සුජනහදයා.

45.

සුක්ඛොපි චන්දනතරු න ජහාති ගන්ධං,

නාගො ගතො නරමුඛෙ න ජහාති ලීළං;

යන්තාගතො මධුරසං න ජහාති උච්ඡු,

දුක්ඛොපි පණ්ඩිතජනො න ජහාති ධම්මං.

46.

සීහො නාම ජිඝච්ඡාපි,

පණ්ණාදීනි න ඛාදති;

සීහො නාම කිසොචාපි,

නාගමංසං න ඛාදති.

47.

කුල-ජාතො කුල-පුත්තො,

කුල-වංස-සුරක්ඛතො;

අත්තනා දුක්ඛ-පත්තොපි,

හීන-කම්මං න කාරයෙ.

48.

චන්දනං ¶ සීතලං ලොකෙ,

තතො චන්දංව සීතලං;

චන්ද-චන්දනසීතම්හා,

සාධු වාක්යං සුභාසිතං.

49.

උදෙය්ය භාණු පච්ඡිමෙ,

මෙරුරාජා නමෙය්යපි;

සීතලා නරකග්ගිපි,

පබ්බතග්ගෙ ච උප්පලං.

විකසෙ න විපරීතං,

සාධුවාය්යං කුදාචනං.

50.

සුඛා රුක්ඛස්ස ඡායාව,

තතො ඤාති මාතා පිතු;

තතො ආචරියො රඤ්ඤො,

තතො බුද්ධස්සනෙකධා.

51.

භමරා පුප්ඵමිච්ඡන්ති,

ගුණමිච්ඡන්ති සුජනා;

මක්ඛිකා පූතිමිච්ඡන්ති,

දොසමිච්ඡන්ති දුජ්ජනා.

52.

මාතාහීනස්ස දුබ්භාසා,

පිතාහීනස්ස දුක්රියා;

උභො ¶ මාතා පිතා හීනා,

දුබ්භසාච දුකීරියා.

53.

මාතා සෙට්ඨස්ස සුභාසා,

පිතා සෙට්ඨස්ස සුක්රියා;

උභො මාතා පිතා සෙට්ඨා,

සුභාසාච සුකීරියා.

54.

සඞ්ගාමෙ සූර-මිච්ඡන්ති,

මන්තීසු අකූතූහලං;

පියඤ්ච අන්නපානෙසු,

අත්ථෙ ජාතෙ ච පණ්ඩිතං.

55.

සුනඛො සුනඛං දිස්වා,

දන්තං දස්සෙති හිංසිතුං;

දුජ්ජනො සුජනං දිස්වා,

රොසයං හිංසමිච්ඡති.

56.

මා ච වෙගෙන කිච්චානි,

කරොසි කාරාපෙසි වා;

සහසා කාරිතං කම්මං,

මන්දො පච්ඡානුතප්පති.

57.

කොධං විහිත්වා න කදාචිනසොචෙ,

මක්ඛප්පහානං ඉසයො අවණ්ණයුං;

සබ්බෙස ¶ ඵාරුස-වචං ඛමෙථ,

එතං ඛන්තිං උත්තමමාහු සන්තො.

58.

දුක්ඛො නිවාසො සම්බාධෙ,

ඨානෙ අසුචිසඞ්කතෙ;

තතො අරිම්හි අප්පියෙ,

තතොපි අකතඤ්ඤුනා.

59.

ඔවාදෙය්යානුසාසෙය්ය,

ගාපකා ච නිවාරයෙ;

සතඤ්හි සො පියො හොති,

අසතං හොති අප්පියො.

60.

උත්තමත්තනිවාතෙන,

සූරං භෙදෙන නිජ්ජයෙ;

නීචං අප්පක දානෙන,

වීරියෙන සමං ජයෙ.

61.

න විසං විසමිච්චාහු,

ධනං සඞ්ඝස්ස උච්චතෙ;

විසං එකංව හනති,

සබ්බං සඞ්ඝස්ස සන්තකං.

62.

ජවනෙ භද්රං ජානන්ති,

බලිද්දඤ්ච වාහෙනා;

දුහෙන ¶ ධෙනුං ජානන්ති,

භාසමානෙන පණ්ඩිතං.

63.

ධනමප්පම්පි සාධූනං,

කූපෙ වාරිව නිස්සයො;

බහුං අපි අසාධූනං,

නච වාරීව අණ්ණවෙ.

64.

නජ්ජො පිවන්ති නො ආපං,

රුක්ඛා ඛාදන්ති නො ඵලං;

වස්සන්ති ක්වචි නො මෙඝා,

පරත්ථාය සතං ධනං.

65.

අපත්ථෙය්යං න පත්ථෙය්ය,

අ චින්තෙය්යං න චින්තයෙ;

ධම්මමෙව සුචින්තෙය්ය,

කාලං මොඝං න අච්චයෙ.

66.

අචින්තිතම්පි භවති,

චින්තිතම්පි විනස්සති;

න හි චින්තාමයා භොගා,

ඉත්ථියා පුරිසස්සවා.

67.

අසන්තස්ස පියො හොති,

සන්තෙ න කුරුතෙ පියං;

අසතං ¶ ධම්මං රොචෙති,

තං පරාභවතො මුඛං.

සුජනකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

4. බාලදුජ්ජනකණ්ඩො

68.

අතිප්පියො න කාතබ්බො,

ඛලො කොතූහලං කරො;

සිරසා වහ්යමානොපි,

අඩ්ඪපූරො ඝටො යථා.

69.

සප්පො දුට්ඨො ඛලො දුට්ඨො,

සප්පො දුට්ඨතරො ඛලො;

මන්තොසධෙහි සො සප්පො,

ඛලො කෙනුපසම්මති.

70.

යො බාලො මඤ්ඤති බාල්යං,

පණ්ඩිතො වාපි තෙන සො;

බාලොව පණ්ඩිතමානී,

සො වෙ බාලොති වුච්චති.

71.

මධුංව මඤ්ඤතී බාලො,

යාව පාපං න පච්චති;

යදාච ¶ පච්චතී පාපං,

අථ දුක්ඛං නිගච්ඡති.

72.

න සාධු බලවා බාලො,

සහසා වින්දතෙ ධනං;

කායස්ස භෙදා දුප්පඤ්ඤො,

නිරයං සොපපජ්ජති.

73.

ඝරෙ දුට්ඨො ච මූසීකො ච,

වනෙ දුට්ඨො ච වානරො;

සකුණෙ ච දුට්ඨො කාකො,

නරෙ දුට්ඨොච බ්රාහ්මණො.

74.

දීඝා ජාගරතො රත්ති,

දීඝං සන්තස්ස යොජනං;

දීඝො බාලාන සංසාරො,

සද්ධම්මං අ-විජානතං.

75.

තිල මත්තං පරෙසංව,

අප්ප දොසඤ්ච පස්සති;

නාළිකෙරම්පි සදොසං,

ඛල-ජාතො න පස්සති.

76.

නත්තදොසං පරෙ ජඤ්ඤා,

ජඤ්ඤා දොසං පරස්සතු;

ගුය්හෙ ¶ කුම්මො අඞ්ගානි,

පර දොසඤ්ච ලක්ඛයෙ.

77.

පණ්ඩිතස්ස පසංසාය,

දණ්ඩො බාලෙන දීයතෙ;

පණ්ඩිතො පණ්ඩිතෙනෙව,

වණ්ණිතොව සුවණ්ණිතො.

78.

ලුද්ධං අත්ථෙන ගණ්හෙය්ය,

ථද්ධං අඤ්ජලි කම්මුනා;

ඡන්දානුවත්තියා මූළ්හං,

යථාභූතෙන පණ්ඩිතං.

බාලදුජ්ජනකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

4. මිත්තකණ්ඩො

79.

හිතකාරො පරො බන්ධු,

බන්ධූපි අහිතො පරො;

අ හිතො දෙහජො බ්යාධි,

හිතං අරඤ්ඤමොසධං.

80.

පරොක්ඛෙ ගුණ-හන්තාරං,

පච්චක්ඛෙ පියවාදිනං;

වජ්ජෙය්ය ¶ තාදිසං මිත්තං,

විසකුම්භෙ යථා මධුං.

81.

ධනහීනෙ චජෙ මිත්තො,

පුත්තදාරා සහොදරා;

ධනවන්තංව සෙවන්ති,

ධනං ලොකෙ මහා සඛා.

82.

ජානෙය්ය පෙසෙන භච්චං,

බන්ධුං වාපි භයාගතෙ;

අප්පකාසු තථා මිත්තං,

දාරඤ්ච විභවක්ඛයෙ.

83.

සො බන්ධු යො හිතෙ යුත්තො,

පිතරො හොන්ති පොසකො;

තං මිත්තං යත්ථ විස්සාසො,

සා භරියා ච යස්ස නිබ්බූති.

84.

න විස්සසෙ අ-විස්සත්තං,

මිත්තඤ්චාපි න විස්සසෙ;

කදාචි කුපිතො මිතො,

සබ්බං දොසං පකාසයෙ.

85.

සකිං දුට්ඨඤ්ච යො මිත්තං,

පුන සන්ධිතුමිච්ඡති;

සො ¶ මච්චුං උපගණ්හාති,

ගබ්භමස්සතරී යථා.

86.

වහෙ අ-මිත්තං ඛන්ධෙන,

යාව කාලො අනාගතො;

තමෙව ආගතෙ කාලෙ,

සෙලෙ භින්දෙ ඝටං ඉව.

87.

ඉණසෙසො අග්ගිසෙසො,

සත්රුසෙසො තථෙව ච;

පුනප්පුනං විවඩ්ඪන්ති,

තස්මා සෙසං න කාරයෙ.

88.

පදුමංව මුඛං යස්ස,

වාචා චන්දන සීතලා;

තාදිසං නොපසෙවෙය්ය,

හදයෙතු හලාහලං.

89.

න සෙවෙ ඵරුසං සාමිං,

නච සෙවෙය්ය මච්ඡරිං;

තතො අපග්ගණ්හං සාමිං,

නෙව නිග්ගහිතං තතො.

90.

සිඞ්ගී පඤ්ඤාස හත්ථෙන,

වජ්ජෙ සතෙන වාජිනං;

හත්ථිං ¶ දන්තිං සහස්සෙන,

දෙස චාගෙන දුජ්ජනං.

91.

කුදෙසඤ්ච කුමිත්තඤ්ච,

කුකුලඤ්ච කුබන්ධවං;

කුදාරඤ්ච කුදාසඤ්ච,

දූරතො පරිවජ්ජයෙ.

92.

රොගාතුරෙ ච දුබ්භික්ඛෙ,

බ්යසනෙ සත්තු විග්ගහෙ;

රාජද්වාරෙ සුසානෙ ච,

යෙ තිට්ඨන්ති සුමිත්තකා.

93.

සීතවාචො බහුමිත්තො,

ඵරුසො අප්පමිත්තකො;

උපමං එත්ථ ඤාතබ්බා,

චන්ද-සූරිය-රාජූනං.

මිත්තකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

5. ඉත්ථිකණ්ඩො

94.

කොකිලානං සද්දං රූපං,

නාරීරූපං පතිබ්බතා;

විජ්ජා ¶ රූපං අ-රූපානං,

ඛමා රූපං තපස්සිනං.

95.

ඉත්ථීනඤ්ච ධනං රූපං,

පුරිසානං විජ්ජා ධනං;

භික්ඛූනඤ්ච ධනං සීලං,

රාජානඤ්ච ධනං බලං.

96.

තපස්සිනො කිසා සොභා,

ථූලා සොභා චතුප්පදා;

පුරිසා විජ්ජවා සොභා,

ඉත්ථී සොභාස සාමිකා.

97.

පඤ්ච රත්යා සුගන්ධබ්බා,

සත්ත රත්යා ධනුග්ගහා;

එක මාසා සුභරියා,

අඩ්ඪ මාසා සිස්සා මලා.

98.

හිං රමති පඞ,

හඞ රමති පොක.

ථී රමති පු,

ඛු රමති ධං.

99.

ජිණ්ණමන්නං පසංසෙය්ය,

දාරඤ්ච ගතයොබ්බනං;

රණා පුනාගතා සූරං,

සස්සඤ්ච ගෙහමාගතං.

100.

ද්වත්ති-පතිකා ¶ නාරී ච,

භික්ඛු ද්වත්ති-විහාරිකො;

ද්වත්ති-පාස-මුත්තො පක්ඛී,

කත-මායා බහූථරං.

101.

දුජ්ජනං පහාරාදමෙ,

මිත්තං දමෙ අ-භාණිකා;

ඉත්ථිඤ්ච බ්යසනා දමෙ,

රාගිනං අප්ප භොජනා.

102.

න රත්ති විනා චන්දිමා,

වීචිං විනා ච අණ්ණවො;

හංසං විනා පොක්ඛරණී,

පතිං කඤ්ඤාච සොභතෙ.

103.

පතිනා ජනිතො භොගො,

ඉත්ථියාව සංගොප්පිතො;

පුරිසොව හි පධානො,

ඉත්ථී සුත්තංව සූචියා.

104.

සබ්බානදී වඞ්කනදී,

සබ්බෙ කට්ඨමයා වනා;

සබ්බිත්ථියො කරෙ පාපං,

ලභමානෙ නිවාතකෙ.

105.

විවාදසීලිං ¶ උසූයභාණිනිං,

සම්පස්සතණ්හිං බහුපාකභුත්තිනිං;

අග්ගන්තභුත්තිං පරගෙහවාසිනිං,

නාරිං චජෙ පුත්තසතම්පි පූමා.

106.

භුත්තෙසු මණ්ඩෙසු ජනීව කන්තිනී,

ගුය්හෙච ඨානෙ භගිනීව හිරිණී;

කම්මෙසු පත්තෙසු කරොති දාසීව,

භයෙසු මන්තී සයනෙසු රාමයෙ;

රූපීසු සික්ඛී කුපනෙසු ඛන්තිනී,

සා නාරී සෙට්ඨාති වදන්ති පණ්ඩිතා;

කායස්ස භෙදාච දිවෙභවෙය්ය සා.

107.

සාමා මිගක්ඛී තනුමජ්ඣගත්තා,

සූරූ සුකෙසී සමදන්තපන්තී;

ගම්භීරනාභී යුවතී සුසීලී,

හීනෙ කුලෙ ජාතාපි විවාහ්යා.

108.

සරදංරතු-කාලානං,

භරියානං රූපවතී;

ජෙට්ඨො පධානං පුත්තානං,

දිසානං උත්තරාදිසා.

109.

යා ඉච්ඡෙ පුරිසො හොතුං,

ජාති ජාති පුනප්පුනං;

සාමිකං ¶ අපචායෙය්ය,

ඉන්දංව පාරිචාරිකා.

110.

යො ඉච්ඡෙ පුරිසො හොතුං,

ජාති ජාති පුනප්පුනං;

පරදානං විවජ්ජෙය්ය,

ධොතපාදොව කද්දමං.

111.

අතික්කන්ත වයො පොසො,

ආනෙති තිම්බරුත්තනිං;

තස්සා ඉස්සා අසද්ධාති,

තං පරාභවතො මුඛං.

ඉත්ථිකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

6. රාජකණ්ඩො

112.

එකයාමං සයෙ රාජා,

ද්වියාමඤ්ඤෙව පණ්ඩිතො;

ඝරාවාසො තියාමංව,

චතුයාමං තු යාචකො.

113.

ධනවා සුතවා රාජා,

නදී වෙජ්ජො චිමෙපඤ්ච;

යත්ථ ¶ දෙසෙ න විජ්ජන්ති,

න තත්ථ දිවසං වසෙ.

114.

යස්මිං පදෙසෙ න මානො,

න පෙමං නච බන්ධවා;

නච විජ්ජාගමො කොචි,

න තත්ථ දිවසං වසෙ.

115.

අපුත්තකං ඝරං සුඤ්ඤං,

රට්ඨං සුඤ්ඤං අරාජකං;

අ සිප්පස්ස මුඛං සුඤ්ඤං,

සබ්බ සුඤ්ඤං දලිද්දකා.

116.

ධනමිච්ඡෙය්ය වාණිජ්ජො,

විජ්ජමිච්ඡෙ භජෙසුතං;

පුත්තමිච්ඡෙ තරුණිත්ථිං,

රාජාමච්චං වසං ගමෙ.

117.

නට්ඨොයති අසන්තුට්ඨො,

සන්තුට්ඨො ච මහීපති;

ලජ්ජා ච ගණිකා නට්ඨා,

නිල්ලජ්ජා කුලධීතිකා.

118.

පක්ඛීනං බලමාකාසො,

මච්ඡානමුදකං බලං;

දුබ්බලස්ස ¶ බලං රාජා,

කුමාරානං රුදං බලං.

119.

ඛමා ජාගරියුට්ඨානං,

සංවිභාගො දයික්ඛණා;

නායකස්ස ගුණා එතෙ,

ඉච්ඡිතබ්බා සතං ගුණා.

120.

සකිං වදන්ති රාජානො,

සකිං සමණබ්රාහ්මණා;

සකිං සප්පුරිසා ලොකෙ,

එස ධම්මො සනන්තනො.

121.

අලසො ගිහී කාමභොගී න සාධු,

අසඤ්ඤතො පබ්බජිතො න සාධු;

රාජා අනිසම්මකාරී න සාධු,

පණ්ඩිතො කොධනො තංපි න සාධු.

122.

බහවො යත්ථ නෙත්තාරො,

සබ්බෙ පණ්ඩිතමානිනො;

සබ්බෙ මහත්තමිච්ඡන්ති,

තෙසං කම්මං විනස්සති.

123.

ආයං ඛයං සයං ජඤ්ඤා,

රාජා සයං කතාකතං;

නිග්ගහෙ ¶ නිග්ගහෙතබ්බං,

පග්ගහෙ පග්ගහාරහං.

124.

පිට්ඨිතොක්කං නිසෙවෙය්ය,

කුච්ඡිනාව හුතාසනං;

සාමිකං සබ්බභාගෙන,

පරලොකං අමොහවා.

125.

අග්ගි ආපො ඉත්ථිමූළ්හො,

සප්පො රාජ-කුලානිච;

අපයන්තෙන ගන්තබ්බා,

අච්චෙක-පාණහාරකා.

126.

පදුට්ඨ-භරිය-සංවාසො,

පදුට්ඨ චිත්ත දාසකො;

ස-සප්පෙ ච ඝරෙ වාසො,

මච්චු එව න සංසයො.

127.

මූළ්හ සිස්සො පදෙසෙන,

කුනාරී භරණෙන ච;

අසතා සම්පයොගෙන,

පණ්ඩිතොප්පවසීදති.

128.

මාතා පුත්තකරං පාපං,

සිස්සපාපං ගුරුකතා;

රාජා ¶ රට්ඨකරං පාපං,

රාජපාපං පුරොහිතො.

129.

අකොධෙන ජිනෙ කොධං,

අසාධුං සාධුනා ජිනෙ;

ජිනෙ මච්ඡරිං දානෙන,

සච්චෙනාලීකවාදිනං;

130.

අදන්තං දමනං දානං,

දානං සබ්බත්ථ සාධකං;

දානෙන පිය වාචාය,

උන්නමන්ති නමන්ති ච;

131.

දානං සිනෙහභෙසජ්ජං,

මච්ඡෙරං දොසනොසධං;

දානං යසස්සී භෙසජ්ජං,

මච්ඡෙරං කපණොසධං.

132.

බහූනමප්පසාරානං,

සාමග්ගියා ජයං ජයෙ;

තිණෙහි වත්තතෙ යොත්තං,

තෙන නාගොපි බජ්ඣතෙ.

133.

සහායො අසමත්ථොපි,

තෙජසා කිංකරිස්සති;

නිවාතෙ ¶ ජලිතො අග්ගි,

සයමෙ වූපසම්පති.

134.

න රඤ්ඤා සමකං භුඤ්ජෙ,

කාමභොගං කුදාචනං;

ආකප්පං රස භුත්තිංවා,

මාලා ගන්ධ විලෙපනං;

වත්ථං සබ්බඅලඞ්කාරං,

න රඤ්ඤා සදිසං කරෙ.

135.

න මෙ රාජා සඛා හොති,

න රාජා හොති මෙථුනො;

එසො සාමිකො මය්හන්ති,

චිත්තෙ නිට්ඨං සුථාපයෙ.

136.

නාතිදූරෙ භජෙ රඤ්ඤො,

නාච්චාසන්නොපවාතකෙ;

උජුකෙ නාතිනින්නෙ ච,

න භජෙ උච්චමාසනෙ.

ඡදොසෙ වජ්ජෙ සෙවකො,

තිට්ඨෙ අග්ගිංව සංයතො.

137.

ගුණී සබ්බඤ්ඤු තුල්යොපි,

නසොභති අනිස්සයො;

අනග්ඝමොපි ¶ මණිසෙට්ඨො,

හෙමං නිස්සාය සොභති.

රාජකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

7. පකිණ්ණකකණ්ඩො

138.

ඉත්ථිමිස්සෙ කුතොසීලං,

මංස භක්ඛෙ කුතොදයා;

සුරා පානෙ කුතොසච්චං,

මහාලොභෙ කුතොහිරී;

මහාතන්දෙ කුතොසිප්පං,

මහා කොධෙ කුතොධනං.

139.

සුරා යොගො විකාලො ච,

සමජ්ජ චරණාලසං;

ඛිඩ්ඩාධුත්තො පාපමිත්තො,

භොගනාසමුඛා ඉමෙ.

140.

දිවා නාදික්ඛා වත්තබ්බං,

රත්තො නාවචනෙන ච;

සඤ්චරෙය්ය භයා භීතො,

වනෙ වනචරී යථා.

141.

ජීවන්තාපි මතාපඤ්ච,

බ්යාසෙන පරිකිත්තිතා;

දුක්ඛිතො ¶ බ්යාධිතොමූළ්හො,

ඉණවා නිත්යසෙවකො.

142.

අනාගතං භයං දිස්වා,

දූරතො පරිවජ්ජයෙ;

ආගතඤ්ච භයං දිස්වා,

අ භීතො හොති පණ්ඩිතො.

143.

නිද්දාලුකො පමත්තොච,

සුඛත්තො රොගවාලසො;

මහිච්ඡො කම්මාරාමොච,

සත්තෙ තෙ සත්ථවජ්ජිතා.

144.

දුග්ගතං ගච්ඡ හෙ ලාභ,

ලාභී ලාභෙන පූරති;

ථලෙ පවස්ස පජ්ජුන්න,

සින්ධු ආපෙන පූරති;

නත්ථිදං කම්මප්පධානකං.

145.

න හි කොචි කතෙ කිච්චෙ,

කත්තාරං සමුපෙක්ඛතෙ;

තස්මා සබ්බානි කිච්චානි,

සාව සෙසෙන කාරයෙ.

146.

තූලං සල්ලහුකං ලොකෙ,

තතො චාපල්ල-ජාතිකො;

තතො ¶ වුඩ්ඪ මනොවාදො,

පමත්තො බුද්ධසාසනෙ.

147.

පාසාණඡත්තං ගරුකං,

තතො දෙවානචික්ඛණං;

තතො වුඩ්ඪානමොවාදො,

තතො බුද්ධස්ස සාසනං.

148.

කායස්ස දක්ඛිණ හත්ථො,

දොසො එත්ථ කනිට්ඨකො;

කණ්ණ ඝානාන-මක්ඛීනං,

වාමො තු පාද-පාසකො.

149.

තම්බූලස්ස මජ්ඣ පත්තෙ,

කුවෙරො රක්ඛතී සදා;

මූලම්හි රක්ඛති යක්ඛො,

අග්ගම්හි කාලකණ්ණිකා;

තානි භුඤ්ජෙය්ය ඡින්දිත්වා,

සිරී එවං පවඩ්ඪති.

150.

සම්පුණ්ණරක්ඛො බ්රහ්මාව,

අච්චුරක්ඛො ච බිස්සණො;

තස්මා හි තෙ පූජයන්තු,

සදා මානෙන්ති තං නරං.

151.

ගොණා ¶ හි සබ්බගිහීනං,

පොසකා භොගදායකා;

තස්මා හි මාතා පිතූව,

මානයෙ සක්කරෙය්ය ච.

152.

යෙච ඛාදන්ති ගොමංසං,

මාතු මංසංව ඛාදරෙ;

මතෙසු තෙසු ගිජ්ඣානං,

දදෙ සොතෙ ච වාහයෙ.

153.

ගුරුසිද්ධො සිප්පාරම්භො,

රවි සොක්රා ච මජ්ඣිමො;

න සිප්පො බුද්ධචන්දරො,

සොරී අඞ්ගාච මරණං.

154.

අට්ඨමියං ගුරුං හන්ති,

සිස්සං හන්ති චතුද්දසිං;

සිප්පං හන්ති දස සිප්පං,

මාතාපිතා ච පුණ්ණමිං.

155.

නාළිකං සත්ත නභුඤ්ජෙ,

න ලාබුං නවමං තථා;

ද්වාදස ප්රින්නංත්රිමිනං,

භුඤ්ජෙ සිප්පං විනස්සති.

156.

එකං ¶ චජෙ කුලඅත්ථං,

ගාමස්සත්ථං කුවං චජෙ;

ගාම චජෙ ජනපදත්ථං,

අත්තත්ථං පථවිං චජෙ.

157.

දෙසං ඔස්සජ්ජ ගච්ඡන්ති,

සීහො සප්පුරිසො ගජො;

තත්ථෙව නිධනං යන්ති,

කාකො කාපුරිසො මිගො.

158.

යම්හි පදෙසෙ න මානො,

න පෙමං න ච බන්ධවා;

න ච විජ්ජාගාහො කොචි,

න තත්ථ වසනං කරෙ.

159.

චරත්යෙකෙන පාදෙන,

තිට්ඨත්යෙකෙන පණ්ඩිතො;

අ නිසම්ම පරං ඨානං,

න පුබ්බමාලයං ජහෙ.

160.

ධන ධඤ්ඤ පයොගෙසු,

තථා විජ්ජාගමෙසු ච;

දූතෙසු අපචාරෙසු,

චජ්ජා ලජ්ජා තදා භවෙ.

161.

ද්වි ¶ ගුණො ථීනමාහාරො,

බුද්ධිචාපි චතුග්ගුණො;

ඡග්ගුණො හොති වායාමො,

කාමොත්වට්ඨ-ගුණො භවෙ.

162.

පබ්බෙ පබ්බෙ කමෙනුච්ඡු,

විසෙසරසවාග්ගතො;

තථා සුමෙත්තිකො සාධු,

විපරීතොව දුජ්ජනො.

163.

කස්සකො වාණිජො මච්චො,

සමණො සුත සීලවා;

තෙසු විපුල ජාතෙසු,

රට්ඨම්පි විපුලං සියා.

164.

අසජ්ඣාය මලා මන්තා,

අනුට්ඨාන මලා ඝරා;

මලං වණ්ණස්ස කොසජ්ජං,

පමාදො රක්ඛතො මලං.

165.

හීනානං ගච්ඡතෙ විත්තං,

වීරානං සන්තකත්තනං;

වදන්ති ච හීනා ජනා,

පුබ්බ-කම්මප්පධානකා.

166.

න ¶ වදන්ති චෙවංධීරා,

වායමිංසු සබ්බකම්මෙ;

න චෙ සිජ්ඣති තං කම්මං,

අ-ඵලං එව කො දොසො.

167.

නීචං කුලං නිපඤ්ඤං වා,

නිරූපං නිබලං සමං;

ඉමං කාලං ඡුත්තකාලං,

ධනමෙව විසෙසකං.

පකිණ්ණකකණ්ඩො නිට්ඨිතො.

පණ්ඩිතො සුජනො කණ්ඩො,

දුජ්ජනො මිත්ත-ඉත්ථි ච;

රාජා පකිණ්ණකො චාති,

සත්ත-කණ්ඩ-විභූසිතං.

විසුද්ධා චාර-ථෙරෙන,

විසුද්ධාරාම-වාසිනා;

සබ්බ-කුලානමත්ථාය,

විසොධිතං පථක්ඛයෙ.