📜

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

සූරස්සතීනීති

පඨමො භාගො

පණාමගාථා

1.

මුඛම්හා භගවන්තස්ස,

සුගන්ධකමලා සුභා;

සඤ්ජාතං උත්තමං වාණිං,

වන්දාමි විත්තමානසා.

2.

සමජ්ඣිට්ඨො රචිස්සාමි,

දක්ඛෙන රාජමන්තිනා;

නාමෙන සන්තෙන,

නීතිං ලොකහිතාවහං;

සාලඞ්කාරං සොපදෙසං,

නාමෙනාහං ස්වරස්සතිං.

3.

පෙක්ඛන්ත්විමං නීතිං සන්තා,

මඤ්ජූසරුක්ඛසන්නිභං;

නානොපදෙසසංපුණ්ණං,

සදත්ථකුසලා සදා.

සූරස්සතීනීති

1.

කතඤ්ඤුතා ච සච්චඤ්ච,

ලොකසාරා හි තෙ දුවෙ;

ලොකාපි තෙහි තිට්ඨන්ති,

රට්ඨං අකංසු ඉස්සරං.

2.

කාකාච දුජ්ජනා ලොකෙ,

මලීභූතාව සබ්බදා;

ඉට්ඨං ගුණං නාසයන්ති,

තෙ වෙ ලොකස්ස වෙරිනො.

මිගානං සිඞ්ගාලො අන්තො,

පක්ඛීනං පන වායසො.

අකාරණවෙරී හොන්ති,

මච්ඡානං ධීවරා යථා;

ගුණීනං සජ්ජනානඤ්ච,

දුජ්ජනා නිච්චවෙරිනො.

3.

සිරිං භොන්තො සුපොසෙථ,

සිරි මූලා හි සම්පදා;

සිරිය ඉධ ජොතන්ති,

සිරී සා සබ්බසිද්ධිකා.

4.

මුසා තමොකරා ලොකෙ,

සච්චං මීදිතිකාරකං;

මුසාතමෙන දුක්ඛන්ති,

සච්චාභාය සුඛන්තිවෙ.

සුවිජානං සිඞ්ගාලානං,

සකුණානඤ්ච වස්සිතං;

මනුස්සවස්සිතං රාජ,

දුබ්බිජානතරං තතො.

5.

කප්පග්ගිසදිසා ඉස්සා,

ඣාපෙති සබ්බසම්පදං;

මුදිතා කප්පමෙඝොව,

රොපෙති සබ්බසම්පදං.

6.

යථා අසන්ථිරා ථම්භා,

ථුසරාසිම්හි උස්සිතා;

තථෙව කපිචිත්තානං,

කම්මන්තා චඤ්චලඞ්ගතා.

හලිද්දිරාගං කපිචිත්තං;

පුරිසං රාගවිරාගිනං,

එදිසං තාත මාසෙවි;

නිම්මනුස්සම්පි චෙ සියා.

7. [ක]

පුප්ඵචුම්බි චිත්තපත්තී,

සකවණ්ණෙන මජ්ජිතො;

වික්කමී පුප්ඵතො පුප්ඵං,

නස්සාගාරං න සඞ්ගමො.

[ඛ]

කිප්පිලිකා දුබ්බණ්ණාපි,

සමග්ගාච පරක්කමා;

මා හොථ පුප්ඵචුම්බීව,

හොථ වො පචිකා යථා.

1.

යෙ මරන්ති කීළන්තා තෙ,

ස්වානා අඤ්ඤොඤ්ඤමොදිතා;

දිස්වාන ඡට්ටිතං භත්තං,

සීඝවෙරී විහිංසරෙ.

2.

තථෙකෙපි ජනා දානි,

සමග්ගා ඤ්ඤොඤ්ඤමොදිතා;

ධනහෙතු විහිංසන්ති,

ධීරත්ථු සීඝවෙරිකා.

9.

වසන්තෙ හෙමන්තෙ ගිම්හෙ;

නෙව තාලා විසෙසිනො;

ථිරචිත්තා ජනා සන්තා;

සුඛදුක්ඛෙසු නිච්චලා.

10.

යථා පවට්ටමානම්හි,

සුට්ඨු තිට්ඨති ගෙණ්ඨුකෙ;

අප්පවට්ටෙ භූම්යං සෙති,

තථෙව ගෙණ්ඨුකො ජනො.

11.

අග්ඝාපෙතුං නසක්කොන්ති,

කාලඤ්හි කාලිකා ජනා;

වජිරාදිඤ්ච සක්කොන්ති,

තෙන කාලො අනග්ඝිකො.

12. [ක]

අසනො හි දීඝද්ධානො,

සාරසාරො සුගන්ධිකො;

නිග්ගන්ධො ත්වෙව නිස්සාරො,

දීඝද්ධානොපි සිම්බලී.

[ඛ]

තථෙවෙකෙ ජනා ලොකෙ,

දීඝද්ධානා සුසාරකා;

නිස්සාරා කෙචි ඵෙග්ගූව,

දීඝද්ධානාපි ගොයථා.

13.

උපකාරො චාපකාරො,

යස්මිං ගච්ඡති නට්ඨතං;

පාසාණහදයස්සස්ස,

ජීවතීත්යා භිධාමුධා.

පසාදො නිප්ඵලො යස්ස,

කොපොචාපි නිරත්ථකො;

න තං සඞ්ගන්තු මිච්ඡෙය්ය,

ථීපුමාව නපුංසකං.

14.

උපචාරො හි කාතබ්බො,

න යාව සොහදං භවෙ;

උපචාරො සුමිත්තම්හි,

මායා ච හොති කොටිලං.

15.

කමෙන අග්ගතො උච්ඡු,

රසො සාදුතරො යථා;

තථෙව සුමිත්තො ලොකෙ,

දුම්මිත්තො පන නෙදිසො.

16.

සොකාරාති පරිත්තාණං,

විස්සාසපීතිභාජනං;

රතනාභිරතනං ඉච්ඡෙ,

සුමිත්තං අක්ඛරත්තයං.

17.

දම්පතීනං සුමිත්තානං,

මුඛං අඤ්ඤොඤ්ඤදප්පණං,

සුඛෙ සුඛං දුක්ඛෙ දුක්ඛං,

පටිච්ඡායෙව දප්පණෙ.

කථං නු තාසං හදයං,

සුඛරාවත ඉත්ථියො;

යාසාමිකෙ දුක්ඛිතම්හි,

සුඛමිච්ඡන්ති අත්තනො.

18.

නිවාතඤ්ච පුරෙ කත්වා,

මානං කත්වාන පච්ඡතො;

සකත්ථං ධාරයෙ ධීරො,

අත්ථභඤ්ජො හි මුළ්හතා.

19.

පුරෙචාරං සතිං කත්වා,

සද්ධං කරෙය්ය පච්ඡතො;

තුරං න සද්දහෙ ධීරො,

සීඝසද්ධො හි මන්දකො.

20.

වනෙ 0.0099 බහූනි කට්ඨානි;

දුල්ලභං රත්තචන්දනං;

තථා ජනා බහූ ලොකෙ;

පුමා ජඤ්ඤො සුදුල්ලභො.

21.

තිණකට්ඨපලාසෙහි;

සුක්ඛෙහි දය්හතෙ වනං;

එතාදීහි අසාරෙහි;

ලොකො ජනෙහි දය්හතෙ.

22.

අන්තොවස්සෙ තිමාසම්හි,

පුඤ්ඤකම්මෙන මොදිතා;

සුඛං වසිංසු පොරාණා,

බුද්ධසාසනමාමකා.

23.

මිගමදෙන එකෙන,

තං වනං සුරභිගන්ධිකං;

තථා ජනෙන තං රට්ඨං,

ගුණිනා හි සිරීමතා.

සරීරං ඛණවිද්ධංසී,

කප්පන්තට්ඨායිනො ගුණා.

24.

ඛරානං සීහබ්යග්ඝානං,

සඞ්ගමො නො හිසබ්බදා;

තථෙව බ්යග්ඝචිත්තානං,

සජාතිකා ඛයොනතා.

25.

සක සාධුපි නො සාධූ,

යො චෙඤ්ඤ දුට්ඨකාරකො;

බහූනං සාධූ පායෙන,

ස වෙ සාධූති වුච්චතෙ.

26.

බහූදකෙ සමුද්දෙපි,

ජලං නත්ථෙව පාතවෙ;

ඛුද්දකෙ ඛතකූපම්හි,

සාදුං අත්ථි බහුං දකං.

27.

මා සීඝං විවරෙය්යාථ,

නින්දිතුඤ්ච පසංසිතුං;

මුඛඤ්හි වො කථාද්වාරං,

නිරුන්ධෙය්යාථ සබ්බදා.

28.

මා සීඝං විවරෙය්යාථ,

චක්ඛුං වො දස්සිතුං පියං;

සණිකඤ්හි පියලාභං,

ධනලාභං තුරං කරෙ.

29.

අනාරම්භො හි කම්මානං,

පඨමං බුද්ධිලක්ඛණං;

නිට්ඨඞ්ගතං ආරද්ධස්ස,

දුතියං බුද්ධිලක්ඛණං.

අසමෙක්ඛිතකම්මන්තං,

තුරිතාභිනිපාතිනං;

සානි කම්මානි තප්පෙන්ති,

උණ්හං වජ්ඣොහටං මුඛෙ.

30.

අඵලානි දුරන්තානි,

ජනතා නින්දිතානි ච;

අසක්යානි ච කම්මානි,

නාරභෙථ විචක්ඛණො.

31.

අතිවිරොධභීතානං,

සඞ්කිතානං පදෙ පදෙ;

පරප්පවාදතාසානං,

දූරතො යන්ති සම්පදා.

සද්දමත්තං න භෙතබ්බං,

ලොකො සද්දස්ස ගොචරො;

යො ච සද්දපරිත්තාසො,

වනෙ භන්තමිගො හි සො.

32.

ද්වින්නං තණ්ඩුලථූසානං,

විසෙසො සුට්ඨු ඛායති;

රන්ධිතොපි සිනිද්ධො නො,

ථුසො විරසඵාරුසො;

තණ්ඩුලං සිනිද්ධං රසං,

එවං ලොකෙපි ඤායතෙ.

33.

එරණ්ඩං නිස්සිතා වල්ලි,

රුහතෙ කිං යථාබලං;

මහාසාලං සුනිස්සාය,

රුහතෙ බ්රහතං ගතා.

34.

මෙත්තා හි සීමසම්භෙදා,

පක්ඛපාත විඝාතිකා;

පක්ඛපාතෙන දුක්ඛන්ති,

නිප්පක්ඛො වසතෙ සුඛං.

35.

නරා පඤ්ඤා ච ලඞ්කාරා,

යථාඨානෙ නියුජ්ජරෙ;

නො හි චූළාමණි පාදෙ,

පාදුකා ච සිරොපරි.

උක්කුට්ඨෙ සූර මිච්ඡන්ති;

මන්තීසු අකුතූහලං;

වියඤ්ච අන්නපානම්හි;

අත්ථෙ ජාතෙ ච පණ්ඩිතං.

36.

පමාදො හි තමො ලොකෙ,

කාලො චොරො භයානකො;

කායගෙහං බහුඡිද්දං,

කාලචොරස්ස චොරිතං.

37.

චඤ්චලො කාලදාසො හි,

ධීතිමා කාලඉස්සරො;

කාලිස්සරො රට්ඨිස්සරං,

අතිවත්තති සබ්බසො.

38.

විලුප්පන්ති 8 ධනං එකෙ,

කාලමෙකෙ අනෙක්ඛකා;

තෙසු කාලවිලොපාව,

භයානකා තිකක්ඛළා.

39.

රඤ්ඤා රට්ඨහිතං කත්තා,

රඤ්ඤො හිතං ජනෙහි වෙ;

දෙස්සො අත්තහිතං දස්සී,

ගාරය්හො කින්නු කාරකො.

අත්තදත්ථං පරත්ථෙන;

බහුනාපි න හාපයෙ.

40.

යස්ස උපකාරො දින්නො,

උපකාරං දදෙ පුන;

තතො පකාරං නිච්ඡෙය්ය,

කතඤ්ඤූ දුල්ලභො ඉධ.

සච්චං කිරෙව මාහංසු,

නරා එකච්චියා ඉධ;

කට්ඨං නිප්ලවිතං සෙය්යො,

නත්වෙවෙ කච්චියො නරො.

41.

කාරුකො සකපඤ්ඤාය,

මහග්ඝං දාරුකං කරෙ;

තථා ජනොපි අත්තානං,

මහග්ඝො ලොකමානිතො.

42.

අප්පග්ඝො හි අයො හෙමං,

මහග්ඝං ඡින්දතෙ යථා;

නිග්ගුණො සගුණං ලොකෙ,

අලක්ඛීච සිරිං තථා.

සූරස්සතීනීති

දුතියො භාගො

1.

ධනස්ස දුබ්බිධං කිච්චං,

පාපෙති උණ්ණතං ධනිං;

අධනිං ඔණතං ලොකෙ,

සඤ්චිනෙ තෙන තං ධනං.

2.

වට්ටතෙ සතතං සීඝං,

කාලචක්කං අවාරිතං;

තෙන ඝටී දිනං මාසො,

වස්සො භවත්ය චීරතො.

3.

සත්තුනා න හි සන්ධෙය්ය,

එකදා සො භයං කරො;

සුතත්තමපි පානීයං,

සමයතෙ නු පාවකං.

4.

විජහං පකතිං යො හි,

විකතිං පුන ගච්ඡති;

සභාවෙන ආකාරෙන,

විප්පල්ලාසං ස ගච්ඡති;

සංසුමාර ගතා ගොධා,

යථා ථී පුමවෙසිකා.

5.

පක්ඛං ලද්ධාන උඩ්ඩෙන්ති,

උපචිකා හි වම්මිකා;

නික්ඛන්තා මරණං යන්ති,

උප්පතා නිප්පතං ගතා.

6.

සබ්බංපියස්ස දජ්ජෙය්ය,

නිස්සෙසං පියමානසං;

සද්ධාචිත්තං තු නො විඤ්ඤූ,

සද්ධායිකො පක්ඛලිතො.

7.

සක්කොති ලඞ්ඝිතුං බ්යාමං,

මහුස්සාහෙන යො හි සො;

තදඩ්ඪං අනුස්සාහෙන,

නොස්සාහො තෙසු ථොමිතො;

මහුස්සාහො දුක්ඛො ලොකෙ,

අනුස්සාහො සදා සුඛො.

8.

දුක්ඛමං අක්ඛමන්තො යො,

පිට්ඨිකාරීච දුක්කරං,

කදා ලභෙය්ය සො ලොකෙ,

සුඛමං සුකරං මුධා;

පච්චක්ඛඤ්හි සො කරෙය්ය,

දුක්ඛමඤ්චාපි දුක්කරං.

9.

අනග්ඝො මනුස්සො ලොකෙ,

තොසනාපොසනාදිනා;

තෙන සො මහග්ඝං කම්මං,

කරෙ ලොකහිතායුතං.

10.

වාතෙන නප්පභිජ්ජන්ති,

නින්නා වෙළූ කසා නළා;

යථාවාතං නගච්ඡන්ති,

තථා චරෙ ජනෙ කදා.

11.

පුරතො ච පච්ඡතො චෙ,

නිස්සයො නත්ථි පස්සතො;

අධිකං වීරියං හොති,

අත්තනාථො තදා භවෙ.

12.

ඛණං ආඛුබිලං සීහො,

පාසාණසකලාකුලං;

පප්පොති නඛභඞ්ගංවා,

ඵලංවා මූසිකො භවෙ.

13.

මග්ගමුළ්හා ජනා අන්ධා,

අමග්ගා මග්ගසඤ්ඤිනො;

තථෙව දුප්පඤ්ඤා මුළ්හා,

තථත්ථං නාව බුජ්ඣරෙ.

14.

පියරූපං වීරරූපං,

දුවිධා රූපසම්පදා,

නාරිං ඉච්ඡෙ පියරූපිං,

පුරිසං වීරරූපකං.

15.

පජ්ජලන්ති හි ඛජ්ජොතා,

පක්ඛචාලනකම්මුනා;

කුසිතා සුපිතා නෙතෙ,

තථා ජනාපි කම්මිකා.

16.

කුම්මසඞ්කොචමොපම්ය,

නිග්ගහමපි සංඛමෙ;

පත්තකාලෙ තු නීතිඤ්ඤො,

කණ්හසප්පොව උට්ඨහෙ.

17.

භක්ඛසෙසං නඛාදන්ති,

සීහා උන්නතචෙතසා;

පරංපි නපණාමෙන්ති,

වුද්ධිකාමා තථා චරෙ.

18.

ව වස්සො සමුප්පන්නො,

ඛීණො පුරාණහායනො;

නවවස්සෙ නවා මෙත්තා,

භාවිතබ්බා හිතෙසිනා.

19.

සන්තාපයන්ති කමයාප්යභුජං න රොගා,

දුම්මන්තිනං කමුපයන්ති න නීතිදොසා;

කං ස්රී න මානයති කං න ච හන්ති මච්චු,

කං ථීකතා න විසයා පරිපීළයන්ති.

(වසන්තතිලකාගාථා.)

20.

(ක) බ්යාමමත්තෙන දණ්ඩෙන,

යොලුම්බ්ය උදකං මිනෙ;

අගම්භීරං ගම්භීරංවා,

අගාධෙ මඤ්ඤි ගම්භීරං.

(ඛ)

තථා මන්දො සඤ්ඤාණෙන,

අගාධෙ මඤ්ඤි පණ්ඩිතං;

සමාසමං න ජානාති,

බහ්වප්පං තික්ඛමන්දතං.

21.

දුට්ඨකම්මෙ සඞ්ගමන්ති,

ඡෙකකම්මෙ ච නො ඉධ;

මච්චුං වහන්ති සීසෙන,

තෙ මුළ්හා මුළ්හසඞ්ගමා.

22.

දුවිධො සඞ්ගමො ලොකෙ,

උජුකො කුටිලො භවෙ;

උජුකොව පසංසෙය්යො,

නොහ්යඤ්ඤො සාජසඞ්ගමො.

තෙ ඉමිනා උපායෙන සමග්ගා සම්මොදමානා මහා භිත්තිපිට්ඨිකාය වසන්ති. (මහොසධජාතක අට්ඨකථා)

23.

යූථිකා පුප්ඵතෙ නොහි,

සිඤ්චිතාපි පුනප්පුනං;

පුප්ඵතෙ සම්පත්තෙ කාලෙ,

එවං ධාරෙථ වීරියං.

24.

ධනුච්චයො ධනක්ඛෙපො,

දුවිධා හි ධනාකති;

ධනුච්චයෙ නයො අත්ථි,

ධනක්ඛෙපම්හි නො ඉධ.

25.

අමාතා පිතරසං වඩ්ඪං,

ජූතකාරඤ්ච චඤ්චලං;

නාලපෙය්ය විසෙසඤ්ඤූ,

යදිච්ඡෙ සිද්ධි මත්තනො.

හලිද්දිරාගං කපිචිත්තං,

පුරිසං රාගවිරාගිනං;

එදිසං තාත මාසෙවි,

නිම්මනුස්සංපි චෙ සියා.

26.

ගුණා ගුණඤ්ඤූසු ගුණා භවන්ති,

තෙ නිග්ගුණං පත්වා භවන්ති දොසා;

ආසාද්යතොයා පභවන්ති නජ්ජො,

සමුද්රමාසජ්ජ භවන්ත්යපෙය්යා.

(උපජාතිගාථා)

27.

සිලාරූපං නිම්මිනන්ති,

කොට්ටෙත්වාන පුනප්පුනං;

කොට්ටකොව තථා බාලා,

සාධුං ඔවජ්ජ නිම්මිතා.

චාණක්යනීතිලා ගාථා

ලාලනෙ බහවො දොසා,

තාළනෙ බහවො ගුණා;

තස්මා පුත්තඤ්ච සිස්සඤ්ච,

තාළයෙ න ච ලාලයෙ.

28.

අතීතස්ස හි මිත්තස්ස,

යො චෙ දොසං පකාසයෙ;

සො හවෙ පච්චුප්පන්නස්ස,

දොසං භාසෙති ඤායති.

29.

ලතාවිය සෙවකා තෙ,

යෙ නිස්සයං පලම්බරෙ;

නිස්සයස්ස විනාසෙන,

භූම්යං සෙන්ති අනාථකා.

30.

දොසසිඞ්ගෙහි විජ්ඣන්තො,

මානඛූරෙහි අක්කමං;

භයං කරොති ලොකම්හි,

ගොව බාලො විහිංසකො.

31.

ආදො උපරි ලොකොයං,

උජුලෙඛාය තිට්ඨති;

මුසාවාතෙහි තංලොකං,

නිපාතෙසි අනජ්ජවං.

32.

සුඝටං කුම්භකාරෙන,

නාරහො පරිභුඤ්ජිතුං;

තථූපමාය වෙක්ඛෙය්ය,

සකම්මපරකම්මනි.

33.

අනන්තරංසී සූරොපි,

නසක්කොති ඝනං තමං;

විජ්ඣිතුං රංසියා ලොකෙ,

තථා මදනමොහිතා;

නසක්කොන්ති මදං භෙත්වා,

පඤ්ඤාභාය පභාසිතුං.

34.

ඛෙදවෙරං දලිද්දම්හි,

භොගිම්හි රොගුපද්දවං;

දෙස්සවෙරඤ්ච ආණිම්හි,

පස්සෙ ලොකස්ස වෙරිතං.

35.

සංලද්ධෙන සුභොගෙන,

ජීවං සුද්ධං කරෙ නිජං;

සෙට්ඨො සො තෙන ජීවෙන,

ජෙගුච්ඡො මලජීවිකො.

36.

වජිර පුප්ඵරාගානං,

විසෙසං යො නබුජ්ඣති;

කථඤ්හි සො වික්කීණෙය්ය,

කීණෙය්ය වා යථාතථං.

37.

කිප්පීලි කොපි චින්තෙත්වා,

පබ්බතං භෙත්තු මුස්සහං;

අබලා තනුමජ්ඣත්තා,

චින්තා හස්යාව සා මුධා.

38.

ජාතමත්තං න යො සත්තුං,

රොගඤ්චූපසමං නයෙ;

මහාබලොපි තෙනෙව,

වුද්ධිංපත්වා ස හඤ්ඤතෙ.

39.

සජීවමංසභක්ඛෙහි,

සදාඨීහි මුඛෙහි භො;

බිළාරබ්යග්ඝසීහානං,

නිහීනානි අනෙකධා;

තික්ඛානි ඛරවාදානි,

මනුස්සානං මුඛානි වෙ.

40.

විලුප්පන්තා විධාවන්ති,

සජීවවුත්තිකම්මුනා;

ජනා තෙන විහඤ්ඤන්ති,

චරන්ති ධම්මවෙමුඛා.

41.

සුලභං ලොකියං ලොකෙ,

සාසනීයංව දුල්ලභං;

දුල්ලභං තං වමඤ්ඤන්තො,

එසො බාලතමො භවෙ.

42.

යො පතිත්ථ අග්යාවාටං,

මොහා තං උපකාරිතුං;

අඤ්ඤොරොහි තදා වාටං,

දුතීයො මුළ්හමුළ්හකො.

43.

බ්යග්ඝො ආවුධවිද්ධො හි,

අකා දුට්ඨානි නින්නදං;

තථෙව සාධුසත්ථෙන,

විද්ධො බාලො පකුප්පිතො.

44.

පිවන්ති ලොහිතං ඩංසා,

අන්තො තුණ්ඩෙන මක්ඛිකා;

බහිද්ධා පරිවාරෙන්ති,

ජනො තෙන ඩංසායයෙ.

45.

අධනස්ස ඛණො අප්පො,

සද්ධම්මො අප්පකාලිනො;

අප්පකො තෙන යුඤ්ජෙය්යුං,

ඛණං බහුං ලභෙතවෙ.