📜

කච්චායන ධාතු මඤ්ජූසා

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

නිරුත්ති නිකරා’පාර-පාරවාර’න්තගං මුනිං,

වන්දිත්වා ධාතුමඤ්ජූසං-බ්රූමි පාවචනඤ්ජසං.

සොගතාගම මා’ගම්ම-තං තංව්යාකරණානි ච,

පාඨෙ චා’පඨිතාපෙ’ත්ථ ධාත්වත්ථා ච පවුච්චරෙ.

ඡන්ද’හානිත්ථමො’කාරං-ධාත්වන්තානං සියාක්ව චි, යූනං දීඝො ච ධාතුම්හා-පුබ්බම’ත්ථපදං අපි.

1.

භූ සත්තායං පච පාකෙ ගමුසප්ප ගතිම්හි (ච);

සිලොක (ධාතු) සඞ්ඝාතෙ සකි සඞ්කාය (වත්තතෙ;).

2.

(අථො) කුක-වකා’දානෙ කෙ සද්දෙ අකි ලක්ඛණෙ;

කු සද්දෙ කුච්ඡිතෙ ටඞ්ක ධාරණෙ මකි මණ්ඩනෙ.

3.

වකි කොටිල්ලයාත්රාසු සක්ක-ටීකද්වයං ගතෙ;

කකි ලොලත්තනෙ යාතෙ තකී (ඉධ) ගතාදිසු.

4. වව, ලොකනවිත්තිසු චක්ඛවුතිම්හි (තු) රුක්ඛ (ච) ඛෙ ථිරහිංසඛණෙ නිය, මො’පනයිට්ඨි වතාදිස මුණ්ඩිසු දික්ඛ (’ථ) කක්ඛ-කඛා හසනෙ තුර, හිංසනවුද්ධිගතීසු (හි) දක්ඛ’දනම්හි (තු) ජක්ඛ (ච) භක්ඛ (මතා) අන, ජාලදුඛෙසු (තු) දික්ඛ (ච) දුක්ඛ (ච) ඉක්ඛ දිස’ඞ්ක න කො’ඛ සුසෙ.

5. [අ] නික්ඛ චුම්බනෙ’(පි) සික්ඛ විජ්ජු’පාදු’ පාසානම්හි රක්ඛ ගුත්තිවාරණෙ (පි) උඤ්ඡනෙ (සියා’පි) භික්ඛ යාවලද්ධ්ය’ලද්ධිසූ (පි) වක්ඛ රොසසංහතෙසු මොක්ඛ මුත්තියං චජෙ (පි) චික්ඛ වාචබොධනෙසු.

[බ] නඛ මඛ රඛ නඞ්ඛාමඞ්ඛරක්ඛී’ඛීලඞ්ඛා ලඛ වඛ ඉඛ ඉඞ්ඛා උඞ්ඛ වඞ්ඛූ’ඛ ගත්යං වඛි මඛි කඛි කඞ්ඛෙ ඛී ඛයෙ උක්ඛ සෙකෙ ඛු ඛුතධනිසු (වුත්තො) ඛෙ(’ථ) ඛාදෙ සුපෙ (ච.)

6.

අග්ගො (තු) ගතිකොටිල්ලෙ ලග සඞ්ගෙ මගෙ’සනෙ;

අගී ඉගී රිගී ලිගී වගී ගත්ය’ත්ථධාතවො.

7.

සිලාඝ කත්ථනෙ ජග්ඝ හසනෙ අග්ඝ අග්ඝනෙ;

සිඝී ආඝායනෙ (හොති) ලඝි සොසගතීසු (ච;).

8.

වච බ්යත්තවචෙ යාච යාචනෙ රුච දිත්තියං;

සුච සොකෙ කුච සද්දෙ (අථො) විච විවෙචනෙ.

9.

අඤ්ච පූජාගතෙ වඤ්ච ගමනෙ කිඤ්චා’වමද්දනෙ;

ලුඤ්චා’පනයනෙ නච්ච නච්චනෙ මච රොචනෙ.

10.

අච්චා’ච්චනෙ චු වචනෙ සචො (තු) සමවායනෙ;

පච යාතෙ කචි-වච්ච දිත්තියං මචි ධාරණෙ.

11.

පුච්ඡ සම්පුච්ඡනෙ මුච්ඡ මොහස්මිං ලඤ්ඡ ලක්ඛණෙ;

අඤ්ඡා’යාමෙ (භවෙ) පුඤ්ඡ පුඤ්ඡනෙ උඤ්ඡ උඤ්ඡනෙ.

12.

තච්ඡො තනුකිරයෙ පිඤ්ඡ පිඤ්ඡනෙ රාජ දිත්තියං;

වජා’ජගමනෙ රඤ්ජ රාගෙ භඤ්ජා’වමද්දනෙ.

13.

අඤ්ජු බ්යත්තිගතීකන්ති මක්ඛණෙස්වෙ’ජ කම්පනෙ;

භජ සංසෙවනෙ සඤ්ජ සඞ්ගෙ (තු) ඉඤ්ජ කම්පනෙ.

14.

යජ දෙවච්චනෙ දානසඞ්ගතීකරණෙසු (ච);

තිජක්ඛමනිසානෙසු දානෙ(’පි) චජ හානියං.

15.

සජා’ලිඞ්ගන විස්සජ්ජ නිම්මාණෙ මුජ්ජ මුජ්ජනෙ;

මජ්ජ සංසුද්ධියං ලජ්ජ ලජ්ජනෙ තජ්ජ තජ්ජනෙ.

16.

අජ්ජ-සජ්ජා’ජ්ජනෙ සජ්ජ නිම්මාණෙ ගජ්ජ සද්දනෙ;

ගුජ-කුජ ද්වයං සද්දෙ අඛ්යත්තෙ ඛජ්ජ භක්ඛණෙ.

17.

භජ්ජ පාකෙ විජි භයචලනෙ වීජ වීජනෙ;

ඛජී ගමනවෙකල්ලෙ ජී ජයෙ ජු ජවෙ (සියා;).

18.

ඣෙ චින්තායුජ්ඣ උස්සග්ගෙ ගමනෙ අට-පට ද්වයං;

නට නච්චෙ රට පරිභාසනෙ වට වෙඨනෙ.

19.

වට්ට ආවත්තනෙ වණ්ට වණ්ටත්ථෙ කට මද්දනෙ;

ඵුටො විසරණාදීසු කට සංවරණෙ ගතෙ.

20.

ඝුට ඝොසෙ පතිඝාතෙ විට’ක්කොසෙ (ච) පෙසනෙ;

භට භත්යං කුට-කොට්ටච්ඡෙදනෙ ලුට ලොටනෙ.

21.

ජට-ඣට-පිට සඞ්ඝාතෙ චිටු’ත්තාසෙ ඝටී’හනෙ;

ඝටි සඞ්ඝට්ටනෙ තට්ට ච්ඡෙදනෙ මුට මද්දනෙ.

22.

පඨ බ්යත්තවචෙ හෙඨ බාධායං වෙඨ වෙඨනෙ;

සුඨී-කුඨී ද්වයං සොසෙ පීඨ හිංසනධාරණෙ.

23.

කඨ සොසනපාකෙසු වඨ ථුලත්තනෙ (භවෙ);

කඨි සොසෙ රුඨ-ලුඨො’පඝාතෙ සඨ කෙතවෙ.

24.

(සියා හඨ බලක්කාරෙ කඩිභෙදෙ කඩිච්ඡිදෙ;

මණ්ඩ විභූසනෙ චණ්ඩ චණ්ඩික්කෙ භඩි භඞ්ඩනෙ.

25.

පඩි උප්පණ්ඩනෙ ලිඞ්ගවෙකල්ලෙ මුඩි ඛණ්ඩනෙ,

ගඩි වත්තෙ’කදෙසම්හි ගඩි සන්නිවයෙ(’පිච;);

26.

රඩි-එරඩි හිංසායං පිඩි සඞ්ඝාතආදිසු,

කුඩි දාහෙ පඩි ගතෙ හිඩි ආහිණ්ඩනෙ (සියා;);

27.

කරණ්ඩ භාජන’ත්ථම්හි (අථො) ලඩි ජිගුච්ඡනෙ,

(වත්තතෙ) මෙඩිකොටිල්ලෙ සඩි ගුම්බත්ථමීරණෙ;

28.

(අථො’පි) අඩි අණ්ඩත්ථෙ (දිස්සතෙ) තුඩි තොඩනෙ,

වඩ්ඪ සංවඩ්ඪනෙ කඩ්ඪ කඩ්ඪණෙ භණ භාසනෙ;

29.

සොණ වණ්ණෙ ගුණ’භ්යාසෙ ඉණ-ඵෙණ ද්වයං ගතෙ,

පණ වොහාරථොමෙසු (වත්තතෙ) කණ මිලනෙ;

30.

අණ-රණ-කණ-මුණ-ක්වණ-කුණ සද්දෙ,

යත පතියතනෙ ජුත දිත්තිම්හි;

අත-පත ගමනෙ චිත සඤ්ඤාණෙ,

කිත වාසා’දො වතු වත්තුම්හි.

31.

(භවෙ) කත්ථ සිලාඝායං මථ-මත්ථ විලොළනෙ,

නාථ යාචනසන්තාප ඉස්සෙරා’සිංසනෙසු (ච;)

32.

පුථ (චෙ) පුථු විත්ථාරෙ බ්යථ භීතිචලෙසු (ච),

ගොත්ථු වංසෙ පථ-පන්ථ ගතෙ නන්ද සමිද්ධියං;

33.

වන්දා’භිවාදථොමෙසු ගද බ්යත්තවචෙ’(පිච),

(අථො) නින්ද ගරහායං ඛදි පක්ඛන්දනාදිසු;

34.

එදී (තු) කිඤ්චිචලෙන චදි කන්තිහිළාදනෙ,

කිලිදී පරිදෙවාදො උදිස්සවකිලෙදනෙ;

35.

ඉදී (තු) පරමිස්සරියෙ අදිඅන්දු (ච) බන්ධනෙ,

භගන්ද සෙවනෙ (හොති) භද්ද කල්යාණකම්මනි;

36.

සිද සිඞ්ගාරපාකෙසු සද්දුහරිතසොසනෙ,

මදි බල්යෙ මුද-මදා සන්තොසෙ මද්ද මද්දනෙ;

37.

සන්දු පස්සවනාදීසු කන්ද’ව්හානෙ (ච’) රොදනෙ,

විද ලාභෙ දද දානෙ රුදි අස්සුවිමොචනෙ;

38.

සදො විසරණා’දානගමනෙ (චා’)වසාදනෙ,

හිළාද (තු) සුඛෙ සූදක්ඛරණෙ රද විලෙඛණෙ;

39.

සාද අස්සාදනාදීසු ගද බ්යත්තවචෙ’(පිච),

නද අබ්යත්තසද්දෙ (තු) රදා’දා-ඛාද-භක්ඛණෙ;

40.

අද්ද යාචනයාත්රාදිස්ව (ථො) මිද සිනෙහනෙ,

(සියා) ඛුද ජිගච්ඡායං දළිද්ද දුග්ගච්චං (හි තු;)

41.

දා දවෙ දු ගතීවුද්ධයං දා දානෙ විද ජානනෙ,

තදි ආලසියෙ බාධ බාධායං ගුධ කීළනෙ;

42.

(අථො) ගාධ පතිට්ඨායං වුඨු-එධ (ච) වුද්ධියං,

ධා (හොති) ධාරණෙ (චෙව) චින්තායං බුධ බොධනෙ;

43.

සිධු ගතිම්හි යුධ සම්පහාරෙ විධ වෙධනෙ,

රාධ හිංසායසංරාධෙ බධ-බන්ධ (ච) බන්ධනෙ;

44.

සිධ-සාධ (ච) සිද්ධිම්හි ධෙ පානෙ ඉන්ධ දිත්තියං,

මාන පූජාය වන-සන සම්භවෙ අන පාණනෙ;

කන දිත්තිගතීකන්ත්යං ඛන-ඛන්ව’වදාරණෙ.

45.

ගුප ගොපනකෙ ගුප සංවරණෙ තප සන්තාපෙ තප ඉස්සරියෙ,

චුප මන්දගතෙ තපුඋබ්බෙගෙ රප-ලප වාක්යෙ සප අක්කොසෙ;

46.

ජප-ජප්ප වචෙ’බ්යත්තෙ තප්ප සන්තප්පනෙ (සියා),

කපි කිඤ්චිචලෙ කප්ප සාමත්ථෙ වෙපු කම්පනෙ;

47.

තප්ප සන්තගතෙච්ඡෙදෙ තක්කෙ හිංසාදිසු’(ච්චතෙ),

වප බීජවිනික්ඛෙපෙ ධූප සන්තපනෙ’(පි ච);

48.

චප සාන්ත්වෙ පු පවනෙ ඣප දාහෙ සුපො සයෙ,

පුප්ඵ විකසනෙ (හොති) රම්බ’ලම්බවසංසනෙ;

49.

චුම්බ වදනසංයොගෙ කම්බ සංවරණෙ (මතො),

අම්බ සද්දෙ (ච) අස්සාදෙ තායනෙ සබි මණ්ඩනෙ;

50.

ගබ්බ දප්පෙ’බ්බ-සබ්බා’(පි) ගමනෙ පුබ්බ පූරණෙ,

ගුම්බ’බ්බගුම්බනෙ චබ්බ අදනෙ උබ්බ ධාරණෙ;

51.

ලභ ලාභෙ ජම්භ ගත්තවිනාමෙ සුභ සොභනෙ,

භී භයෙ රභ රාභස්සෙ (චා)’රම්භෙ ඛුභ සඤ්චලෙ;

52.

ථම්භ-ඛම්භ පතිබන්ධෙ ගබ්භ පාගබ්භියෙ වධෙ,

සුම්භ සංසුම්භනෙ සම්භ විස්සාසෙ යභ මෙථුනෙ;

53.

දුභ ජීගිංසනෙ දබ්භ ගන්ථනෙ උද්රභා’දනෙ,

කමූ (තු) පදවික්ඛෙපෙ ඛමූ (තු) සහණෙ (සියා;)

54.

භමු අනවට්ඨානෙ (ච) වමු උග්ගිරණාදිසු,

කිලමු-ක්ලමූ ගෙලඤ්ඤෙ රමු කීළා’ය (මීරිතො;)

55.

දමො දමෙ නම නමෙ (අථො) සම පරිස්සමෙ,

යමු උපරමෙ නාසෙ අම යාතෙ මු බන්ධනෙ;

56.

ධමො පුමො (ච) ධමනෙ තම සඞ්කාවිභූසනෙ,

ධුම-ථීම (ච) සඞ්ඝාතෙ තම සාන්ත්ව’වසාදියෙ;

57.

අයො වයො පය-මයො නයො රයගතිම්හි (ච)

දය දානගතීරක්ඛා හිංසාදිසු යු මිස්සනෙ;

චාය සම්පූජනෙ තාය සන්තානෙ පාය වුද්ධියං,

(අථො) උසූය දොසා’විකරණෙ සාය සායනෙ;

58.

තර තරණස්මිං ථර සන්ථරණෙ භර භරණස්මිං ඵර සම්ඵරණෙ,

සර ගති චින්තා හිංසා සද්දෙ ඵුර චලනාදො හර හරණස්මිං;

59.

රි සන්තතිස්මිං රි ගතෙ රු සද්දෙ ඛුරච්ඡිදස්මිං ධර ධාරණම්හි,

ජර ජීරණත්ථෙ මරපාණචාගෙ ඛර සෙකනාසෙ ඝර සෙවනම්හි;

60.

ගරො නිගරෙණ සෙකෙ දර ඩාහෙ විදාරණෙ,

චර ගතිභක්ඛණෙසු වර සංවරණාදිසු;

61.

චරච්ඡෙදෙ අරනාසෙ ගතෙ (ච) පූර පූරණෙ,

කුර ක්කොසෙ නර නයෙ ජාගර සුපිනක්ඛයෙ;

62.

පීලු-පලූ-සල-හුලා ගත්ය’ත්ථා චල කම්පනෙ,

ඛල සඤ්චලනෙ ඵුල්ල විකාසෙ ජල දිත්තියං;

63.

ඵල නිප්ඵත්තියං (හොති) දල දිත්තිවිදාරණෙ,

දල දුග්ගතියං නීල වණ්ණෙ මීල නිමීලනෙ;

64.

සිල සමාධිම්හි කීල බන්ධෙ ගල-ගිලා’දනෙ,

කූල ආවරණෙ සූල රුජායං බලපාණනෙ;

65.

තල-මූල පතිට්ඨායං වල-වල්ල නිවාරණෙ,

පල්ල නින්නෙ (ච) ගමනෙ මල-මල්ල’වධාරණෙ;

66.

(වත්තතෙ) ඛිල කාඨින්නෙ කලිලෙ අල-කල ද්වයං,

වෙල්ල සඤ්චලනෙ කල්ල සජ්ජනෙ අලිබන්ධනෙ;

67.

චුල්ල හාවකිරයෙ ථූලා’කස්සනෙ චූල මද්දනෙ,

(වත්තතෙ) ඛල සොචෙය්යො පල රක්ඛගතෙසු(පි;)

68.

කෙල-ඛෙල-චෙල-පෙල-වෙල-සඤ්චලනාදිසු,

අව රක්ඛණෙ ජීව පාණධාරණෙ (තු) ප්ලවො ගතෙ;

69.

කණ්ඩුවනම්හි කණ්ඩුවො සරණෙ ඡෙදනෙ දවෙ,

දවො (තු) දවනෙ දෙවු දෙවනෙ සෙවු සෙවනෙ;

70.

ධාව ගමනවුද්ධිම්හි (පඨිතො) ධොවු ධොවනෙ;

වෙ-වී ද්වෙ තන්තුසන්තානෙ වෙ-වු සංවරණෙ (සියා)

හ්වෙ අව්හානෙ කෙව සෙකෙ ධුව යාත්රා ථිරෙසු (ච;);

71.

අස ගස අදනෙ ඝස අදනස්මිං-ඉස පරියෙසෙ ඉසුඉච්ඡායං,

සසු පාණනගතිහිංසා’ද්ය’ත්ථෙ-මස ආමසනෙ මුස සම්මොසෙ;

72.

කුස අක්කොසෙ දුස අප්පීතෙ-තුස සන්තොසෙ පුස පොසම්හි,

රුස ආලෙපෙ රුස හිංසායං-මසු මච්ඡෙරෙ උසු දාහෙ (’පි;)

73.

හස හසනස්මිං ඝුස සද්දස්මිං-තස උබ්බෙගෙ ත්රස උබ්බෙගෙ,

ලස කන්ත්ය’ත්ථෙ රස අස්සාදෙ-(පුන)භස භස්මිකරණෙ(චා’පි;)

74.

ගවෙස මග්ගණෙ පංස නාසනෙ දිස පෙක්ඛණෙ,

සාසා’නුසිට්ඨියං හංස පිතියං පාස බන්ධනෙ;

75.

සංස පසංසනෙ ඉස්ස ඉස්සායං කස්ස කස්සනෙ,

ධංස පධංසනෙ සිංස ඉච්ඡායං ඝංස ඝංසනෙ;

76.

සංස-දංසා (තු) ඩසනෙ භාස වාචාය දිත්තියං,

(සියා) භුස අලඞ්කාරෙ (අථො) ආසූ’පවෙසනෙ;

77.

වස කන්තිනිවාසෙසු වස්සසෙචනසද්දනෙ,

කිස සාණෙ කස ගතෙ කස හිංසාවිලෙඛනෙ;

78.

දිසා’තිසජ්ජනා’දීසු කාස දිත්තිම්හි සජ්ජනෙ,

(දුවෙ ධාතු) ඛස-ඣස හිංසායං මිස මිලනෙ;

79.

සු හිංසාකුලසන්ධානයාත්රා’දීසු සු පස්සවෙ,

සු සද්දෙ සු පසවනෙ සි සයෙ (ච) සි සෙවනෙ;

80.

මහ පූජායා’රහපූජායං-ගුහ සංවරණෙ ලිහ අස්සාදෙ,

රහ චාගස්මිං මුහ මුච්ඡායං-මහ සත්තායං බහු සංඛ්යානෙ;

81.

සහ ඛමෙ දහ භස්මිකරණෙ (ච) පතිට්ඨායං,

රුහ සඤ්ජනනෙ ඌහ විතක්කෙ වහ පාපණෙ;

82.

දුහ’ප්පපූරණෙ නාසෙ දිහො උපචයෙ (මතො),

නින්දායං ගරහො ඊහ ඝට්ටනෙ මිහ සෙවනෙ;

83.

ගාහ විලොළනෙ බ්රූහ-බහ-බ්රහ (ච) වුද්ධියං,

ව්හෙ සද්දම්හි හසනෙ හා චාගෙ ලුළ මන්ථනෙ

කීළවිහාරම්හි ලළ විලාසෙ’(මෙසවුද්ධිකා;)

තුදාදයො අවුද්ධිකා

84.

තුද බ්යථායං (තු) නුද ක්ඛෙපණෙ ලිඛ ලෙඛණෙ,

කුච සඞ්කොචනෙ රිච ක්ඛරණෙ ඛච බන්ධනෙ;

85.

උච සද්දෙ සමවායෙ විජී භයචලෙසු (ච),

(වත්තතෙ) භුජ කොටිල්ලෙ වලඤ්ජො (තු) වලඤ්ජනෙ;

86.

භජ සෙවාපුථක්කාරෙ රුජ රොගෙ අටා’ටනෙ,

කුටච්ඡෙදෙ (ච) කොටිල්ලෙ අගා සජ්ඣායනා’දිසු;

87.

පුණො සුභ කිරයෙ වත්ත වත්තනෙ චත යාචනෙ,

පුථ පාකෙ පූතිභාවෙ කුථසංක්ලෙසනෙ’(පි ච;)

88.

(උභො ධාතු) පුථ-පථ විත්ථාරෙ විද ජානනෙ,

හද උච්චාර උස්සග්ගෙ-චින්තායං මිද හිංසනෙ;

89.

නන්ධ විනන්ධනෙ ථීන-පුන සඞ්ඝාතවාචිනො,

කප අච්ඡාදනෙ වප්ප වාරණෙ ඛිප පෙරණෙ;

90.

සුපො සයෙ ඡුපො ඵස්සෙ (වත්තතෙ) චප සාන්ත්වනෙ,

නභ (ධාතු) විහිංසායං රුම්භ උප්පීළනාදිසු;

91.

සුම්භ සංසුම්භනෙ ජම්භ ජම්භනෙ ජුභ නිච්ඡුභෙ,

ඨුභ නිට්ඨුභනෙ චමු අදනෙ ඡමු හීළනෙ;

92.

ඣමු දාහෙ ඡමු අදනෙ ඉරීය වත්තනෙ’(පි ච),

කිර (ධාතු) විකිරණෙ ගිරො නිගිරණා’දිසු;

93.

ඵුර සඤ්චලනාදීසු කුර සද්දා’දනෙසු (ච),

ඛුරච්ඡෙදෙ විලිඛණෙ ඝුර භීමෙ ගිලා’දනෙ;

94.

තිල ස්නෙහෙ චිල වාසෙ හිල හාවෙ සිලු’ඤ්ඡනෙ,

බිල භෙදෙ ථූල චයෙ කුසච්ඡෙදන පූරණෙ;

95.

විසප්පවෙසෙ ඵරණෙ දිසා’තිසජ්ජනා’දිසු

ඵුල ඵස්සෙ මුස ථෙය්යෙ ථුස අප්පිකිරයාය (තු)

ගුළ මොක්ඛෙ ගුළ පරිවත්තනම්හි (තුදාදයො;)

හූ භුවාදයො ලුත්තවිකරණා

96.

හූ-භූ සත්තාය (මු’ච්චන්ති) ඉ අජ්ඣානෙ ගතිම්හි (ච,)

ඛා-ඛ්යා (ද්වයං) පකථනෙ ජි ජයෙ ඤා’වබොධනෙ;

97.

සී-ළී වෙහාසගමනෙ ඨා ගතීවිනිවුත්තියං,

නී පාපණෙ මුන ඤාණෙ හන හිංසාගතීසු (’පි)

98.

පාරක්ඛණම්හි පා පානෙ බ්රූ වාචායං වියත්තියං,

භා දිත්තියං මා පමාණෙ (අථො) යා පාපුණෙ (සියා;)

99.

(දුවෙපි) රා-ලා ආදානෙ වා ගතීගන්ධනෙසු (පි,)

අස (ධාතු) භුවි (ඛ්යාතො) සි සයෙ සා සමත්ථියෙ;

ජුහොත්යා’දයො සද්විභාවලුත්තවිකරණා.

100.

හූ දානෙ’(පි ච) ආදානෙ හව්යදානෙ (ච වත්තතෙ,)

හා චාගෙ කමු යාත්රායං දා දානෙ ධා (ච) ධාරණෙ;

අවිකරණභූවාදයො සමත්තා.

රුධාදයො

101.

රුධි ආවරණෙ මුච මොචනෙ රිච රෙචනෙ,

සිච සෙකෙ යුජ යොගෙ භුජ පාලනභොජනෙ;

102.

කතිච්ඡෙදෙ ඡිදි ද්වෙධාකරණෙ භිද විදාරණෙ

විද ලාභෙ ලුපච්ඡෙදෙ විනාසෙ ලිපලිම්පනෙ

පිස සංචුණ්ණනෙ හිසි විහිංසායං (රුධාදයො;)

දිවාදයො

103.

දිවු කීලා විජිගිංසා වොහාරජ්ජුති ථොමිතෙ,

සිවු තන්තූනසන්තානෙ ඛී ඛයෙ ඛා පකාසනෙ;

104.

කා-ගා සද්දෙ (පි) ඝා ගන්ධො’පාදානෙ රුච රොචනෙ,

කච දිත්යං මුච මොචෙ (අථො) විච විවෙචනෙ;

105.

රඤ්ජ රාගෙ සඤ්ජ සඞ්ගෙ ඛලනෙ මජ්ජ සුද්ධියං,

යුජො සමාධිම්හි ලුජො විනාසෙ ඣා විචින්තනෙ;

106.

තා පාලනෙ ඡිදි ද්වෙධාකාරෙ මිද සිනෙහනෙ,

මදු’ම්මාදෙ ඛිද දීනභාවෙ භිද විදාරණෙ;

107.

සිද පාකෙ පදගතෙ විද සත්තා විචින්තනෙ,

දී ඛයෙ සුපනෙ දා (ච) දානෙ දාත්ව’වඛණ්ඩනෙ;

108.

බුධා’වගමනා’දීසු අත්ථෙසු යුධ යුජ්ඣනෙ,

කුධ කොපෙ සුධ සොචෙ රාධ හිංසාය සිද්ධියං;

109.

ඉධ සංසිද්ධිවුද්ධීසු සිධ-සාධ (ච) සිද්ධියං,

විධ වෙධෙ ගිධ ගෙධෙ රුධි ආවරණා’දිසු;

110.

මන ඤාණෙ ජනු’ප්පාදෙ හන හිංසාගතීසු (පි,)

සිනා සොචෙ කුප කොපෙ තප සන්තාප පීණනෙ;

111.

ලුපච්ඡෙදෙ රුප නාසෙ පකාසෙ දිප දිත්තියං,

දප හාසෙ ලභ ලාභෙ ලුභ ගෙධෙ ඛුභො චලෙ;

112.

සමූ’පසම ඛෙදෙසු හර-හිරී (ච) ලජ්ජනෙ,

මිලා ගත්තවීනාමෙ (ච) ගිලා හාසක්ඛයෙ (පි ච;)

113.

ලී සිලෙසෙ ද්රවීකාරෙ වා ගතී බන්ධනෙසු (ච,)

ලිසි ලෙසෙ තුස තොසෙ සිලිසා’ලිඞ්ගනාදිසු;

114.

කිලිස කලිසො’පතාපෙ (අථො) තස පිපාසනෙ,

රුස රොසෙ දිස-දුස අප්පීතිම්හි (දුවෙ සියුං;)

115.

යසුප්පයතනෙ අසු ඛෙපනෙ (පි ච වත්තතෙ,)

සුස සොසෙ භස අධොපාතෙ නස අදස්සනෙ;

116. සා’ස්සාදෙ සා’වසානෙ (ච) සා තනූකරණෙ (පි ච) හා චාගෙ මුහ වෙචිත්තෙ නහ සජ්ජනබන්ධනෙ නහ සොචෙ පිහිච්ඡායං සිනිහ-සනිහ පීතියං.

ස්වාදයො

117. සු සවණෙ සක සත්තිම්හි ඛී ඛයම්හි ගි සද්දනෙ,

අප-සම්භූ (ච) පාපුණනෙ හි ගතිම්හි වූ සංවරෙ;

කියාදයො

118.

කී විනිමයෙ චි චයෙ ජි ජයෙ ඤා’වබොධනෙ,

ථව’භිත්ථවෙ කම්පනෙ ධු (අථො) පු පවනෙ (සියා;)

119.

පී තප්පණෙ මා පමාණෙ ඛිපක්ඛෙපෙ මි හිංසනෙ,

මි පමාණෙ මු බන්ධෙ (ච) ලු පච්ඡෙදෙ සි බන්ධනෙ

අස භක්ඛණෙ (අථො) ගහ උපාදානෙ (කියාදයො;)

තනාදයො

120.

තනු විත්ථාරෙ සක සත්තිස්මිං-දු පරිතාපෙ සනු දානස්මිං,

වන යාචායං මනු බොධස්මිං-හි ගතෙ අප පාපුණනස්මිං (හි,)

කර කරණස්මිං(භවති)සි බන්ධෙ-සු අභිස්සවනෙ(තනු ආදීනි;)

නිච්චං ණෙණයන්තා චුරාදයො.

121.

චුර ථෙය්යෙ ලොක (ධාතු) දස්සනෙ අකි ලක්ඛණෙ,

සියා ථක පතිඝාතෙ (පුන) තක්ක විතක්කණෙ;

122.

ලක්ඛ දස්සනඅඞ්කෙසු (වත්තතෙ) මක්ඛ මක්ඛණෙ,

භක්ඛා’දනෙ මොක්ඛ මොචෙ සුඛ-දුක්ඛ (ච) තකිරයෙ;

123.

ලිඞ්ග චිත්තකිරයා’දීසු මග-මග්ග ගවෙසනෙ,

(පුනා’පි) පච විත්ථාරෙ ක්ලෙසෙ වඤ්ච පලම්භනෙ.

124.

වච්ච අජ්ඣායනෙ අච්ච පූජායං වච භාසනෙ,

රච පතියතනෙ සුච පෙසුඤ්ඤෙ රුච රොචනෙ;

125.

මුචප්පමොචනෙ ලොච දස්සනෙ කච දිත්තියං,

සජ්ජා’ජ්ජ අජ්ජනෙ තජ්ජ තජ්ජනෙ වජ්ජ වජ්ජනෙ;

126.

යුජ සංයමනෙ පූජ පූජායං තිජ තෙජනෙ,

පජ මග්ග සංවරණෙ ගතෙ භජ විභාජනෙ;

127.

(අථො) භාජ පුථක්කාරෙ සභාජ පීතිදස්සනෙ,

(අථො තු) ඝට සඞ්ඝාතෙ ඝට්ට සඤ්චලනා’දිසු;

128.

කුට-කොට්ටච්ඡෙදනෙ (ද්වෙ) කුට ආකොටනා’දිසු,

නට නච්චෙ චට-පුට භෙදෙ වණ්ට විභාජනෙ;

129.

තුවට්ට එකසයනෙ ඝටො විසරණෙ (සියා),

ගුණ්ඨ ඔගුණ්ඨනෙ හෙඨ බාධායං වෙඨ වෙඨනෙ

ගුඩි වෙඨෙ කඩි-ඛඩි භෙදනෙ මඩි භූසනෙ;

130.

පණ්ඩ-භණ්ඩ පරිභාසෙ දඩි ආණාය (මීරිතො),

තඩි සංතාළනෙ පිණ්ඩ සඞ්ඝාතෙ ඡඩ්ඩ ඡඩ්ඩනෙ;

131.

වණ්ණ සංවණ්ණනෙ චුණ්ණ චුණ්ණනෙ ආණ පෙසනෙ,

ගණ සංකලනෙ කණ්ණ සවණෙ චින්ත චින්තනෙ;

132.

සන්ත සඞ්කොචනෙ මන්ත ගුත්ත භාසන ජානනෙ,

චිත සංචෙතනා’දිසු කිත්ත සංසද්දනෙ (භවෙ;)

133.

යත නීය්යාතනෙ ගන්ථ සන්දබ්භෙ අත්ථ යාචනෙ,

කථ වාක්යප්පබන්ධෙ (ච) විද ඤාණෙ නුදෙ චුද;

134.

ඡදා’පවාරණෙ ඡද්ද වමනෙ ඡන්ද ඉච්ඡයං,

වදී’භිවාද ථොමෙසු භදිකල්යාණකම්මනි;

135.

හිළාද (තු) සුඛෙ ගන්ධ සූචනෙ විධ කම්පනෙ,

රන්ධ පාකෙ (අථො) මාන පූජායං නු ත්ථුතිම්හි (තු;)

136.

ථන දෙවසද්දෙ ඌන පරිහානෙ ථෙන චොරියෙ,

ධන සද්දෙ ඤප තොස නිසාන මාරණා’දිසු;

137.

ලප වාක්යෙ ඣප දාහෙ රුප රොපණආදිසු,

පී තප්පනෙ (සියා) කප්ප විතක්කෙ ලභි වඤ්චනෙ;

138.

(අථො) වහි ගරහායං සමු සාන්ත්වන දස්සනෙ,

කමු ඉච්ඡාය කන්තිම්හි (සියා) ථොම සිලාඝනෙ;

139.

තිමු තෙමන සඞ්කාසු අම රොගගතා’දිසු,

සංගාම යුද්ධෙ (වත්තෙය්ය) ඊර වාචා පකම්පනෙ;

140.

වර ආවරණි’ච්ඡාසු යාචායං ධර ධාරණෙ,

තීර කම්ම සමත්තිම්හි පාර සාමත්ථියා’දිසු;

141.

තුලු’ම්මානෙ ඛල සොවෙ සඤ්චයෙ පාලරක්ඛණෙ,

කල සඞ්කලනා’දීසු (භවෙ) මීල නිමීලනෙ;

142.

සීලූ’පධාරණෙ මූල රොහණෙ ලල ඉච්ඡනෙ,

දුල උක්ඛෙපණෙ පූල මහත්තන සමුස්සයෙ;

143.

ඝුස සද්දෙ පිස පෙසෙ භුසා’ලඞ්කරණෙ (සියා,)

රුස පාරුසියෙ ඛුංස අක්කොසෙ පුස පොසනෙ;

144.

දිස උච්චාරණා’දීසු වස අච්ඡාදනෙ (සියා,)

රස’ස්සාදෙ රවෙ ස්නෙහෙ (අථො) සිස විසෙසනෙ;

145.

සි බන්ධෙ මිස්ස සම්මිස්සෙ කුහ විම්භාපනෙ සියා,

රහ චාගෙ ගතෙ (චා’පි) මහ පූජාය (මීරිතො;)

146.

පිහි’ච්ඡායං සියා වීළ ලජ්ජායං එළ ඵාළනෙ

හීළ ගාරහියෙ පීළ බාධායං තළ තාළනෙ

ලළ (ධාතූ)’පසෙවා’යං (වත්තතී’මෙචුරාදයො;)

සමත්තා සත්තගණා.

147.

භුවාදී ච රුධාදී ච-දිවාදි ස්වා’දයො ගණා,

කියාදී ච තනාදී ච-චුරාදීතී’ධ සත්තධා;

148.

කිරයාවාචිත්තමක්ඛාතු-මෙ’කෙකත්ථො බහූ’දිතො,

පයොගතො’නුගන්තබ්බා-අනෙකත්ථා හි ධාතවො;

149.

හිතාය මන්දබුද්ධීනං-ව්යත්තං වණ්ණක්කමා ලහුං,

රචිතා ධාතුමඤ්ජුසා-සීලවංසෙන ධීමතා;

150.

සද්ධම්මපඞ්කෙරුහරාජහංසො,

ආසිට්ඨධම්මට්ඨිති සීලවංසො;

යක්ඛද්දිලෙනාඛ්ය නිවාසවාසී,

යතිස්සරො සොයමිදං අකාසි;

කච්චායන ධාතුමඤ්ජූසා සමත්තා.

සාචරියානුසිට්ඨා පරිසිට්ඨපරිභාසා

1.

එකා නෙකස්ස රානන්තූ-’භයෙසං අන්තිමා සරා,

අඞ්ගානුබන්ධා ධාතූනං-වුච්චන්තෙ’පි යථාක්කමං;

2.

ධාතුනො ව්යාඤ්ජනා පුබ්බෙ-නිග්ගහීතං සම’න්තිමා,

ඉවණ්ණෙනා’රුධාදීන-මනුබන්ධෙන චිණ්හිතං;

3.

සෙසා’නුබන්ධා සබ්බෙසං-හොන්තී’ධු’ච්චාරණප්ඵලා,

උච්චාවචප්ඵලා භාස-න්තරම්පත්වා භ වන්ති’පි;

4.

නාමධාතුක භාවො’පි-කිරයාය අධිකාරතො,

විරුද්ධන්තරාභාවා-ක්වචිදෙව පයුජ්ජතෙ;

5.

ද්වන්දයුත්තිවසා ක්වාපි-ආදෙසො යොවිභත්තියා,

ගුණාදිභාව සද්දො’පි-තකිරයත්ථෙ විධීයතෙ;