📜

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

ඛුද්දකනිකායෙ

ථෙරගාථාපාළි

නිදානගාථා

සීහානංව ¶ ¶ ¶ ¶ නදන්තානං, දාඨීනං ගිරිගබ්භරෙ;

සුණාථ භාවිතත්තානං, ගාථා අත්ථූපනායිකා [අත්තූපනායිකා (සී. ක.)].

යථානාමා යථාගොත්තා, යථාධම්මවිහාරිනො;

යථාධිමුත්තා සප්පඤ්ඤා, විහරිංසු අතන්දිතා.

තත්ථ තත්ථ විපස්සිත්වා, ඵුසිත්වා අච්චුතං පදං;

කතන්තං පච්චවෙක්ඛන්තා, ඉමමත්ථමභාසිසුං.

1. එකකනිපාතො

1. පඨමවග්ගො

1. සුභූතිත්ථෙරගාථා

1.

‘‘ඡන්නා ¶ මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා, වස්ස දෙව යථාසුඛං;

චිත්තං මෙ සුසමාහිතං විමුත්තං, ආතාපී විහරාමි වස්ස දෙවා’’ති.

ඉත්ථං සුදං [ඉත්ථං සුමං (ක. අට්ඨ.)] ආයස්මා සුභූතිත්ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

2. මහාකොට්ඨිකත්ථෙරගාථා

2.

‘‘උපසන්තො ¶ උපරතො, මන්තභාණී අනුද්ධතො;

ධුනාති පාපකෙ ධම්මෙ, දුමපත්තංව මාලුතො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාකොට්ඨිකො [මහාකොට්ඨිතො (සී. ස්යා.)] ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

3. කඞ්ඛාරෙවතත්ථෙරගාථා

3.

‘‘පඤ්ඤං ¶ ¶ ඉමං පස්ස තථාගතානං, අග්ගි යථා පජ්ජලිතො නිසීථෙ;

ආලොකදා චක්ඛුදදා භවන්ති, යෙ ආගතානං විනයන්ති කඞ්ඛ’’න්ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කඞ්ඛාරෙවතො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

4. පුණ්ණත්ථෙරගාථා

4.

‘‘සම්භිරෙව සමාසෙථ, පණ්ඩිතෙහත්ථදස්සිභි;

අත්ථං මහන්තං ගම්භීරං, දුද්දසං නිපුණං අණුං;

ධීරා සමධිගච්ඡන්ති, අප්පමත්තා විචක්ඛණා’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුණ්ණො මන්තාණිපුත්තො [මන්තානිපුත්තො (ස්යා. ක.)] ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

5. දබ්බත්ථෙරගාථා

5.

‘‘යො ¶ දුද්දමියො දමෙන දන්තො, දබ්බො සන්තුසිතො විතිණ්ණකඞ්ඛො;

විජිතාවී අපෙතභෙරවො හි, දබ්බො සො පරිනිබ්බුතො ඨිතත්තො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා දබ්බො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

6. සීතවනියත්ථෙරගාථා

6.

‘‘යො ¶ සීතවනං උපගා භික්ඛු, එකො සන්තුසිතො සමාහිතත්තො;

විජිතාවී අපෙතලොමහංසො, රක්ඛං කායගතාසතිං ධිතිමා’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සීතවනියො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

7. භල්ලියත්ථෙරගාථා

7.

‘‘යොපානුදී ¶ මච්චුරාජස්ස සෙනං, නළසෙතුංව සුදුබ්බලං මහොඝො;

විජිතාවී අපෙතභෙරවො හි, දන්තො සො පරිනිබ්බුතො ඨිතත්තො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා භල්ලියො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

8. වීරත්ථෙරගාථා

8.

‘‘යො දුද්දමියො දමෙන දන්තො, වීරො සන්තුසිතො විතිණ්ණකඞ්ඛො;

විජිතාවී අපෙතලොමහංසො, වීරො සො පරිනිබ්බුතො ඨිතත්තො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වීරො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

9. පිලින්දවච්ඡත්ථෙරගාථා

9.

‘‘ස්වාගතං න දුරාගතං [නාපගතං (සී. ස්යා.)], නයිදං දුමන්තිතං මම;

සංවිභත්තෙසු ධම්මෙසු, යං සෙට්ඨං තදුපාගමි’’න්ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පිලින්දවච්ඡො [පිලින්දිවච්ඡො (සී.)] ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

10. පුණ්ණමාසත්ථෙරගාථා

10.

‘‘විහරි ¶ ¶ ¶ අපෙක්ඛං ඉධ වා හුරං වා, යො වෙදගූ සමිතො යතත්තො;

සබ්බෙසු ධම්මෙසු අනූපලිත්තො, ලොකස්ස ජඤ්ඤා උදයබ්බයඤ්චා’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුණ්ණමාසො ථෙරො ගාථං අභාසිත්ථාති.

වග්ගො පඨමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

සුභූති ¶ කොට්ඨිකො ථෙරො, කඞ්ඛාරෙවතසම්මතො;

මන්තාණිපුත්තො දබ්බො ච, සීතවනියො ච භල්ලියො;

වීරො පිලින්දවච්ඡො ච, පුණ්ණමාසො තමොනුදොති.

2. දුතියවග්ගො

1. චූළවච්ඡත්ථෙරගාථා

11.

‘‘පාමොජ්ජබහුලො භික්ඛු, ධම්මෙ බුද්ධප්පවෙදිතෙ;

අධිගච්ඡෙ පදං සන්තං, සඞ්ඛාරූපසමං සුඛ’’න්ති.

… චූළවච්ඡො [චූලගවච්ඡො (සී.)] ථෙරො….

2. මහාවච්ඡත්ථෙරගාථා

12.

‘‘පඤ්ඤාබලී සීලවතූපපන්නො, සමාහිතො ඣානරතො සතීමා;

යදත්ථියං භොජනං භුඤ්ජමානො, කඞ්ඛෙථ කාලං ඉධ වීතරාගො’’ති.

… මහාවච්ඡො [මහාගවච්ඡො (සී.)] ථෙරො….

3. වනවච්ඡත්ථෙරගාථා

13.

‘‘නීලබ්භවණ්ණා ¶ රුචිරා, සීතවාරී සුචින්ධරා;

ඉන්දගොපකසඤ්ඡන්නා, තෙ සෙලා රමයන්ති ම’’න්ති.

… වනවච්ඡො ථෙරො….

4. සිවකසාමණෙරගාථා

14.

‘‘උපජ්ඣායො ¶ මං අවච, ඉතො ගච්ඡාම සීවක;

ගාමෙ ¶ මෙ වසති කායො, අරඤ්ඤං මෙ ගතො මනො;

සෙමානකොපි ගච්ඡාමි, නත්ථි සඞ්ගො විජානත’’න්ති.

… සිවකො සාමණෙරො….

5. කුණ්ඩධානත්ථෙරගාථා

15.

‘‘පඤ්ච ඡින්දෙ පඤ්ච ජහෙ, පඤ්ච චුත්තරි භාවයෙ;

පඤ්චසඞ්ගාතිගො භික්ඛු, ඔඝතිණ්ණොති වුච්චතී’’ති.

… කුණ්ඩධානො ථෙරො….

6. බෙලට්ඨසීසත්ථෙරගාථා

16.

‘‘යථාපි භද්දො ආජඤ්ඤො, නඞ්ගලාවත්තනී සිඛී;

ගච්ඡති අප්පකසිරෙන, එවං රත්තින්දිවා මම;

ගච්ඡන්ති අප්පකසිරෙන, සුඛෙ ලද්ධෙ නිරාමිසෙ’’ති.

… බෙලට්ඨසීසො ථෙරො….

7. දාසකත්ථෙරගාථා

17.

‘‘මිද්ධී ¶ යදා හොති මහග්ඝසො ච, නිද්දායිතා සම්පරිවත්තසායී;

මහාවරාහොව නිවාපපුට්ඨො, පුනප්පුනං ගබ්භමුපෙති මන්දො’’ති.

… දාසකො ථෙරො….

8. සිඞ්ගාලපිතුත්ථෙරගාථා

18.

‘‘අහු ¶ බුද්ධස්ස දායාදො, භික්ඛු භෙසකළාවනෙ;

කෙවලං අට්ඨිසඤ්ඤාය, අඵරී පථවිං [පඨවිං (සී. ස්යා.)] ඉමං;

මඤ්ඤෙහං කාමරාගං සො, ඛිප්පමෙව පහිස්සතී’’ති [පහීයභි (සබ්බත්ථ පාළියං)].

… සිඞ්ගාලපිතා [සීගාලපිතා (සී.)] ථෙරො….

9. කුලත්ථෙරගාථා

19.

[ධ. ප. 80, 145 ධම්මපදෙපි] ‘‘උදකං ¶ හි නයන්ති නෙත්තිකා, උසුකාරා නමයන්ති [දමයන්ති (ක.)] තෙජනං;

දාරුං ¶ නමයන්ති තච්ඡකා, අත්තානං දමයන්ති සුබ්බතා’’ති.

… කුලො [කුණ්ඩලො (සී.), කුළො (ස්යා. ක.)] ථෙරො….

10. අජිතත්ථෙරගාථා

20.

‘‘මරණෙ මෙ භයං නත්ථි, නිකන්ති නත්ථි ජීවිතෙ;

සන්දෙහං නික්ඛිපිස්සාමි, සම්පජානො පටිස්සතො’’ති [පතිස්සතොති (සී. ස්යා.)].

… අජිතො ථෙරො ….

වග්ගො දුතියො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

චූළවච්ඡො මහාවච්ඡො, වනවච්ඡො ච සීවකො;

කුණ්ඩධානො ච බෙලට්ඨි, දාසකො ච තතොපරි;

සිඞ්ගාලපිතිකො ථෙරො, කුලො ච අජිතො දසාති.

3. තතියවග්ගො

1. නිග්රොධත්ථෙරගාථා

21.

‘‘නාහං භයස්ස භායාමි, සත්ථා නො අමතස්ස කොවිදො;

යත්ථ භයං නාවතිට්ඨති, තෙන මග්ගෙන වජන්ති භික්ඛවො’’ති.

… නිග්රොධො ථෙරො….

2. චිත්තකත්ථෙරගාථා

22.

‘‘නීලා ¶ සුගීවා සිඛිනො, මොරා කාරම්භියං [කාරංවියං (සී.), කාරවියං (ස්යා.)] අභිනදන්ති;

තෙ සීතවාතකීළිතා [සීතවාතකද්දිතකලිතා (සී.), සීතවාතකලිතා (ස්යා.)], සුත්තං ඣායං [ඣානං (ස්යා.), ඣායිං (?)] නිබොධෙන්තී’’ති.

… චිත්තකො ථෙරො….

3. ගොසාලත්ථෙරගාථා

23.

‘‘අහං ¶ ¶ ¶ ඛො වෙළුගුම්බස්මිං, භුත්වාන මධුපායසං;

පදක්ඛිණං සම්මසන්තො, ඛන්ධානං උදයබ්බයං;

සානුං පටිගමිස්සාමි, විවෙකමනුබ්රූහය’’න්ති.

… ගොසාලො ථෙරො….

4. සුගන්ධත්ථෙරගාථා

24.

‘‘අනුවස්සිකො පබ්බජිතො, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… සුගන්ධො ථෙරො….

5. නන්දියත්ථෙරගාථා

25.

‘‘ඔභාසජාතං ඵලගං, චිත්තං යස්ස අභිණ්හසො;

තාදිසං භික්ඛුමාසජ්ජ, කණ්හ දුක්ඛං නිගච්ඡසී’’ති.

… නන්දියො ථෙරො….

6. අභයත්ථෙරගාථා

26.

‘‘සුත්වා සුභාසිතං වාචං, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො;

පච්චබ්යධිං හි නිපුණං, වාලග්ගං උසුනා යථා’’ති.

… අභයො ථෙරො….

7. ලොමසකඞ්ගියත්ථෙරගාථා

27.

‘‘දබ්බං ¶ කුසං පොටකිලං, උසීරං මුඤ්ජපබ්බජං;

උරසා පනුදිස්සාමි, විවෙකමනුබ්රූහය’’න්ති.

… ලොමසකඞ්ගියො ථෙරො….

8. ජම්බුගාමිකපුත්තත්ථෙරගාථා

28.

‘‘කච්චි ¶ නො වත්ථපසුතො, කච්චි නො භූසනාරතො;

කච්චි සීලමයං ගන්ධං, කිං ත්වං වායසි [කච්චි සීලමයං ගන්ධං, ත්වං වාසි (ස්යා.)] නෙතරා පජා’’ති.

… ජම්බුගාමිකපුත්තො ථෙරො….

9. හාරිතත්ථෙරගාථා

29.

‘‘සමුන්නමයමත්තානං, උසුකාරොව තෙජනං;

චිත්තං ¶ උජුං කරිත්වාන, අවිජ්ජං භින්ද හාරිතා’’ති.

… හාරිතො ථෙරො….

10. උත්තියත්ථෙරගාථා

30.

‘‘ආබාධෙ මෙ සමුප්පන්නෙ, සති මෙ උදපජ්ජථ;

ආබාධො මෙ සමුප්පන්නො, කාලො මෙ නප්පමජ්ජිතු’’න්ති.

… උත්තියො ථෙරො….

වග්ගො තතියො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

නිග්රොධො චිත්තකො ථෙරො, ගොසාලථෙරො සුගන්ධො;

නන්දියො අභයො ථෙරො, ථෙරො ලොමසකඞ්ගියො;

ජම්බුගාමිකපුත්තො ච, හාරිතො උත්තියො ඉසීති.

4. චතුත්ථවග්ගො

1. ගහ්වරතීරියත්ථෙරගාථා

31.

‘‘ඵුට්ඨො ¶ ¶ ඩංසෙහි මකසෙහි, අරඤ්ඤස්මිං බ්රහාවනෙ;

නාගො සංගාමසීසෙව, සතො තත්රාධිවාසයෙ’’ති.

… ගහ්වරතීරියො ථෙරො….

2. සුප්පියත්ථෙරගාථා

32.

‘‘අජරං ¶ ජීරමානෙන, තප්පමානෙන නිබ්බුතිං;

නිමියං [නිම්මිස්සං (සී.), නිරාමිසං (ස්යා.), නිමිනෙය්යං (?)] පරමං සන්තිං, යොගක්ඛෙමං අනුත්තර’’න්ති.

… සුප්පියො ථෙරො….

3. සොපාකත්ථෙරගාථා

33.

‘‘යථාපි ¶ එකපුත්තස්මිං, පියස්මිං කුසලී සියා;

එවං සබ්බෙසු පාණෙසු, සබ්බත්ථ කුසලො සියා’’ති.

… සොපාකො ථෙරො….

4. පොසියත්ථෙරගාථා

34.

‘‘අනාසන්නවරා එතා, නිච්චමෙව විජානතා;

ගාමා අරඤ්ඤමාගම්ම, තතො ගෙහං උපාවිසි [උපාවිසිං (සී.)];

තතො උට්ඨාය පක්කාමි, අනාමන්තෙත්වා [අනාමන්තිය (සී.)] පොසියො’’ති.

… පොසියො ථෙරො….

5. සාමඤ්ඤකානිත්ථෙරගාථා

35.

‘‘සුඛං සුඛත්ථො ලභතෙ තදාචරං, කිත්තිඤ්ච පප්පොති යසස්ස වඩ්ඪති;

යො අරියමට්ඨඞ්ගිකමඤ්ජසං උජුං, භාවෙති මග්ගං අමතස්ස පත්තියා’’ති.

… සාමඤ්ඤකානිත්ථෙරො….

6. කුමාපුත්තත්ථෙරගාථා

36.

‘‘සාධු ¶ සුතං සාධු චරිතකං, සාධු සදා අනිකෙතවිහාරො;

අත්ථපුච්ඡනං පදක්ඛිණකම්මං, එතං සාමඤ්ඤමකිඤ්චනස්සා’’ති.

… කුමාපුත්තො ථෙරො….

7. කුමාපුත්තසහායකත්ථෙරගාථා

37.

‘‘නානාජනපදං යන්ති, විචරන්තා අසඤ්ඤතා;

සමාධිඤ්ච විරාධෙන්ති, කිංසු රට්ඨචරියා කරිස්සති;

තස්මා විනෙය්ය සාරම්භං, ඣායෙය්ය අපුරක්ඛතො’’ති.

… කුමාපුත්තත්ථෙරස්ස සහායකො ථෙරො….

8. ගවම්පතිත්ථෙරගාථා

38.

‘‘යො ¶ ¶ ඉද්ධියා සරභුං අට්ඨපෙසි, සො ගවම්පති අසිතො අනෙජො;

තං සබ්බසඞ්ගාතිගතං මහාමුනිං, දෙවා නමස්සන්ති භවස්ස පාරගු’’න්ති.

… ගවම්පතිත්ථෙරො….

9. තිස්සත්ථෙරගාථා

39.

[සං. නි. 1.21, 97]‘‘සත්තියා විය ඔමට්ඨො, ඩය්හමානොව [ඩය්හමානෙව (සබ්බත්ථ)] මත්ථකෙ;

කාමරාගප්පහානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ’’ති.

… තිස්සො ථෙරො….

10. වඩ්ඪමානත්ථෙරගාථා

40.

‘‘සත්තියා ¶ විය ඔමට්ඨො, ඩය්හමානොව මත්ථකෙ;

භවරාගප්පහානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ’’ති.

… වඩ්ඪමානො ථෙරො….

වග්ගො චතුත්ථො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

ගහ්වරතීරියො ¶ සුප්පියො, සොපාකො චෙව පොසියො;

සාමඤ්ඤකානි කුමාපුත්තො, කුමාපුත්තසහායකො;

ගවම්පති තිස්සත්ථෙරො, වඩ්ඪමානො මහායසොති.

5. පඤ්චමවග්ගො

1. සිරිවඩ්ඪත්ථෙරගාථා

41.

‘‘විවරමනුපතන්ති ¶ විජ්ජුතා, වෙභාරස්ස ච පණ්ඩවස්ස ච;

නගවිවරගතො ච ඣායති, පුත්තො අප්පටිමස්ස තාදිනො’’ති.

… සිරිවඩ්ඪො ථෙරො….

2. ඛදිරවනියත්ථෙරගාථා

42.

‘‘චාලෙ ¶ උපචාලෙ සීසූපචාලෙ ( ) [(චාලා උපචාලා, සීසූපචාලා) (ක.)] පතිස්සතා [පටිස්සතිකා (ස්යා. ක.)] නු ඛො විහරථ;

ආගතො වො වාලං විය වෙධී’’ති.

… ඛදිරවනියො ථෙරො….

3. සුමඞ්ගලත්ථෙරගාථා

43.

‘‘සුමුත්තිකො සුමුත්තිකො සාහු, සුමුත්තිකොම්හි තීහි ඛුජ්ජකෙහි;

අසිතාසු මයා නඞ්ගලාසු, මයා ඛුද්දකුද්දාලාසු මයා.

යදිපි ඉධමෙව ඉධමෙව, අථ වාපි අලමෙව අලමෙව;

ඣාය සුමඞ්ගල ඣාය සුමඞ්ගල, අප්පමත්තො විහර සුමඞ්ගලා’’ති.

… සුමඞ්ගලො ථෙරො….

4. සානුත්ථෙරගාථා

44.

[සං. නි. 1.239] ‘‘මතං වා අම්ම රොදන්ති, යො වා ජීවං න දිස්සති;

ජීවන්තං මං අම්ම පස්සන්තී, කස්මා මං අම්ම රොදසී’’ති.

… සානුත්ථෙරො….

5. රමණීයවිහාරිත්ථෙරගාථා

45.

‘‘යථාපි ¶ භද්දො ආජඤ්ඤො, ඛලිත්වා පතිතිට්ඨති;

එවං ¶ දස්සනසම්පන්නං, සම්මාසම්බුද්ධසාවක’’න්ති.

… රමණීයවිහාරිත්ථෙරො….

6. සමිද්ධිත්ථෙරගාථා

46.

‘‘සද්ධායාහං පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සති පඤ්ඤා ච මෙ වුඩ්ඪා, චිත්තඤ්ච සුසමාහිතං;

කාමං කරස්සු රූපානි, නෙව මං බ්යාධයිස්සසී’’ති [බාධයිස්සසීති (සී.), බ්යාථයිස්සසීති (?)].

… සමිද්ධිත්ථෙරො….

7. උජ්ජයත්ථෙරගාථා

47.

‘‘නමො ¶ ¶ තෙ බුද්ධ වීරත්ථු, විප්පමුත්තොසි සබ්බධි;

තුය්හාපදානෙ විහරං, විහරාමි අනාසවො’’ති.

… උජ්ජයො ථෙරො….

8. සඤ්ජයත්ථෙරගාථා

48.

‘‘යතො අහං පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

නාභිජානාමි සඞ්කප්පං, අනරියං දොසසංහිත’’න්ති.

… සඤ්ජයො ථෙරො….

9. රාමණෙය්යකත්ථෙරගාථා

49.

‘‘චිහචිහාභිනදිතෙ [විහවිහාභිනදිතෙ (සී. ස්යා.)], සිප්පිකාභිරුතෙහි ච;

න මෙ තං ඵන්දති චිත්තං, එකත්තනිරතං හි මෙ’’ති.

… රාමණෙය්යකො ථෙරො….

10. විමලත්ථෙරගාථා

50.

‘‘ධරණී ¶ ච සිඤ්චති වාති, මාලුතො විජ්ජුතා චරති නභෙ;

උපසමන්ති විතක්කා, චිත්තං සුසමාහිතං මමා’’ති.

… විමලො ථෙරො….

වග්ගො පඤ්චමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

සිරීවඩ්ඪො රෙවතො ථෙරො, සුමඞ්ගලො සානුසව්හයො ¶ ;

රමණීයවිහාරී ච, සමිද්ධිඋජ්ජයසඤ්ජයා;

රාමණෙය්යො ච සො ථෙරො, විමලො ච රණඤ්ජහොති.

6. ඡට්ඨවග්ගො

1. ගොධිකත්ථෙරගාථා

51.

‘‘වස්සති ¶ දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

චිත්තං සුසමාහිතඤ්ච මය්හං, අථ චෙ පත්ථයසි පවස්ස දෙවා’’ති.

… ගොධිකො ථෙරො….

2. සුබාහුත්ථෙරගාථා

52.

‘‘වස්සති දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

චිත්තං සුසමාහිතඤ්ච කායෙ, අථ චෙ පත්ථයසි පවස්ස දෙවා’’ති.

… සුබාහුත්ථෙරො….

3. වල්ලියත්ථෙරගාථා

53.

‘‘වස්සති දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

තස්සං විහරාමි අප්පමත්තො, අථ චෙ පත්ථයසි පවස්ස දෙවා’’ති.

… වල්ලියො ථෙරො….

4. උත්තියත්ථෙරගාථා

54.

‘‘වස්සති ¶ ¶ දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

තස්සං විහරාමි අදුතියො, අථ චෙ පත්ථයසි පවස්ස දෙවා’’ති.

… උත්තියො ථෙරො….

5. අඤ්ජනවනියත්ථෙරගාථා

55.

‘‘ආසන්දිං ¶ කුටිකං කත්වා, ඔගය්හ අඤ්ජනං වනං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… අඤ්ජනවනියො ථෙරො….

6. කුටිවිහාරිත්ථෙරගාථා

56.

‘‘කො ¶ කුටිකායං භික්ඛු කුටිකායං, වීතරාගො සුසමාහිතචිත්තො;

එවං ජානාහි ආවුසො, අමොඝා තෙ කුටිකා කතා’’ති.

… කුටිවිහාරිත්ථෙරො….

7. දුතියකුටිවිහාරිත්ථෙරගාථා

57.

‘‘අයමාහු පුරාණියා කුටි, අඤ්ඤං පත්ථයසෙ නවං කුටිං;

ආසං කුටියා විරාජය, දුක්ඛා භික්ඛු පුන නවා කුටී’’ති.

… දුතියකුටිවිහාරිත්ථෙරො….

8. රමණීයකුටිකත්ථෙරගාථා

58.

‘‘රමණීයා මෙ කුටිකා, සද්ධාදෙය්යා මනොරමා;

න මෙ අත්ථො කුමාරීහි, යෙසං අත්ථො තහිං ගච්ඡථ නාරියො’’ති.

… රමණීයකුටිකො ථෙරො….

9. කොසලවිහාරිත්ථෙරගාථා

59.

‘‘සද්ධායාහං ¶ පබ්බජිතො, අරඤ්ඤෙ මෙ කුටිකා කතා;

අප්පමත්තො ච ආතාපී, සම්පජානො පතිස්සතො’’ති [පටිස්සතොති (ක.)].

… කොසලවිහාරිත්ථෙරො….

10. සීවලිත්ථෙරගාථා

60.

‘‘තෙ මෙ ඉජ්ඣිංසු සඞ්කප්පා, යදත්ථො පාවිසිං කුටිං;

විජ්ජාවිමුත්තිං පච්චෙසං, මානානුසයමුජ්ජහ’’න්ති.

… සීවලිත්ථෙරො….

වග්ගො ඡට්ඨො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

ගොධිකො ¶ ච සුබාහු ච, වල්ලියො උත්තියො ඉසි;

අඤ්ජනවනියො ථෙරො, දුවෙ කුටිවිහාරිනො;

රමණීයකුටිකො ච, කොසලව්හයසීවලීති.

7. සත්තමවග්ගො

1. වප්පත්ථෙරගාථා

61.

‘‘පස්සති ¶ පස්සො පස්සන්තං, අපස්සන්තඤ්ච පස්සති;

අපස්සන්තො අපස්සන්තං, පස්සන්තඤ්ච න පස්සතී’’ති.

… වප්පො ථෙරො….

2. වජ්ජිපුත්තත්ථෙරගාථා

62.

‘‘එකකා ¶ මයං අරඤ්ඤෙ විහරාම, අපවිද්ධංව වනස්මිං දාරුකං;

තස්ස මෙ බහුකා පිහයන්ති, නෙරයිකා විය සග්ගගාමින’’න්ති.

… වජ්ජිපුත්තො ථෙරො….

3. පක්ඛත්ථෙරගාථා

63.

‘‘චුතා ¶ පතන්ති පතිතා, ගිද්ධා ච පුනරාගතා;

කතං කිච්චං රතං රම්මං, සුඛෙනන්වාගතං සුඛ’’න්ති.

… පක්ඛො ථෙරො….

4. විමලකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරගාථා

64.

‘‘දුමව්හයාය උප්පන්නො, ජාතො පණ්ඩරකෙතුනා;

කෙතුහා ¶ කෙතුනායෙව, මහාකෙතුං පධංසයී’’ති.

… විමලකොණ්ඩඤ්ඤො ථෙරො….

5. උක්ඛෙපකතවච්ඡත්ථෙරගාථා

65.

‘‘උක්ඛෙපකතවච්ඡස්ස, සඞ්කලිතං බහූහි වස්සෙහි;

තං භාසති ගහට්ඨානං, සුනිසින්නො උළාරපාමොජ්ජො’’ති.

… උක්ඛෙපකතවච්ඡො ථෙරො….

6. මෙඝියත්ථෙරගාථා

66.

‘‘අනුසාසි ¶ මහාවීරො, සබ්බධම්මාන පාරගූ;

තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, විහාසිං සන්තිකෙ සතො;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… මෙඝියො ථෙරො….

7. එකධම්මසවනීයත්ථෙරගාථා

67.

‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… එකධම්මසවනීයො ථෙරො….

8. එකුදානියත්ථෙරගාථා

68.

[උදා. 37; පාචි. 153] ‘‘අධිචෙතසො අප්පමජ්ජතො, මුනිනො මොනපථෙසු සික්ඛතො;

සොකා න භවන්ති තාදිනො, උපසන්තස්ස සදා සතීමතො’’ති.

… එකුදානියො ථෙරො….

9. ඡන්නත්ථෙරගාථා

69.

‘‘සුත්වාන ¶ ධම්මං මහතො මහාරසං, සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණවරෙන දෙසිතං;

මග්ගං පපජ්ජිං [පපජ්ජං (ක.)] අමතස්ස පත්තියා, සො යොගක්ඛෙමස්ස පථස්ස කොවිදො’’ති.

… ඡන්නො ථෙරො….

10. පුණ්ණත්ථෙරගාථා

70.

‘‘සීලමෙව ¶ ¶ ඉධ අග්ගං, පඤ්ඤවා පන උත්තමො;

මනුස්සෙසු ච දෙවෙසු, සීලපඤ්ඤාණතො ජය’’න්ති.

… පුණ්ණො ථෙරො….

වග්ගො සත්තමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං ¶ –

වප්පො ච වජ්ජිපුත්තො ච, පක්ඛො විමලකොණ්ඩඤ්ඤො;

උක්ඛෙපකතවච්ඡො ච, මෙඝියො එකධම්මිකො;

එකුදානියඡන්නා ච, පුණ්ණත්ථෙරො මහබ්බලොති.

8. අට්ඨමවග්ගො

1. වච්ඡපාලත්ථෙරගාථා

71.

‘‘සුසුඛුමනිපුණත්ථදස්සිනා, මතිකුසලෙන නිවාතවුත්තිනා;

සංසෙවිතවුද්ධසීලිනා [සංසෙවිතබුද්ධසීලිනා (ක.)], නිබ්බානං න හි තෙන දුල්ලභ’’න්ති.

… වච්ඡපාලො ථෙරො….

2. ආතුමත්ථෙරගාථා

72.

‘‘යථා ¶ කළීරො සුසු වඩ්ඪිතග්ගො, දුන්නික්ඛමො හොති පසාඛජාතො;

එවං අහං භරියායානිතාය, අනුමඤ්ඤං ¶ මං පබ්බජිතොම්හි දානී’’ති.

… ආතුමො ථෙරො….

3. මාණවත්ථෙරගාථා

73.

‘‘ජිණ්ණඤ්ච දිස්වා දුඛිතඤ්ච බ්යාධිතං, මතඤ්ච දිස්වා ගතමායුසඞ්ඛයං;

තතො අහං නික්ඛමිතූන පබ්බජිං, පහාය කාමානි මනොරමානී’’ති.

… මාණවො ථෙරො….

4. සුයාමනත්ථෙරගාථා

74.

‘‘කාමච්ඡන්දො ච බ්යාපාදො, ථිනමිද්ධඤ්ච [ථීනමිද්ධඤ්ච (සී. ස්යා.)] භික්ඛුනො;

උද්ධච්චං විචිකිච්ඡා ච, සබ්බසොව න විජ්ජතී’’ති.

… සුයාමනො ථෙරො….

5. සුසාරදත්ථෙරගාථා

75.

‘‘සාධු සුවිහිතාන දස්සනං, කඞ්ඛා ඡිජ්ජති බුද්ධි වඩ්ඪති;

බාලම්පි කරොන්ති පණ්ඩිතං, තස්මා සාධු සතං සමාගමො’’ති.

… සුසාරදො ථෙරො….

6. පියඤ්ජහත්ථෙරගාථා

76.

‘‘උප්පතන්තෙසු ¶ නිපතෙ, නිපතන්තෙසු උප්පතෙ;

වසෙ අවසමානෙසු, රමමානෙසු නො රමෙ’’ති.

… පියඤ්ජහො ථෙරො….

7. හත්ථාරොහපුත්තත්ථෙරගාථා

77.

‘‘ඉදං ¶ ¶ පුරෙ චිත්තමචාරි චාරිකං, යෙනිච්ඡකං යත්ථකාමං යථාසුඛං;

තදජ්ජහං නිග්ගහෙස්සාමි යොනිසො, හත්ථිප්පභින්නං විය අඞ්කුසග්ගහො’’ති.

… හත්ථාරොහපුත්තො ථෙරො….

8. මෙණ්ඩසිරත්ථෙරගාථා

78.

‘‘අනෙකජාතිසංසාරං ¶ , සන්ධාවිස්සං අනිබ්බිසං;

තස්ස මෙ දුක්ඛජාතස්ස, දුක්ඛක්ඛන්ධො අපරද්ධො’’ති.

… මෙණ්ඩසිරො ථෙරො….

9. රක්ඛිතත්ථෙරගාථා

79.

‘‘සබ්බො රාගො පහීනො මෙ, සබ්බො දොසො සමූහතො;

සබ්බො මෙ විගතො මොහො, සීතිභූතොස්මි නිබ්බුතො’’ති.

… රක්ඛිතො ථෙරො….

10. උග්ගත්ථෙරගාථා

80.

‘‘යං ¶ මයා පකතං කම්මං, අප්පං වා යදි වා බහුං;

සබ්බමෙතං පරික්ඛීණං, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… උග්ගො ථෙරො….

වග්ගො අට්ඨමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

වච්ඡපාලො ච යො ථෙරො, ආතුමො මාණවො ඉසි;

සුයාමනො සුසාරදො, ථෙරො යො ච පියඤ්ජහො;

ආරොහපුත්තො මෙණ්ඩසිරො, රක්ඛිතො උග්ගසව්හයොති.

9. නවමවග්ගො

1. සමිතිගුත්තත්ථෙරගාථා

81.

‘‘යං ¶ මයා පකතං පාපං, පුබ්බෙ අඤ්ඤාසු ජාතිසු;

ඉධෙව තං වෙදනීයං, වත්ථු අඤ්ඤං න විජ්ජතී’’ති.

… සමිතිගුත්තො ථෙරො….

2. කස්සපත්ථෙරගාථා

82.

‘‘යෙන ¶ යෙන සුභික්ඛානි, සිවානි අභයානි ච;

තෙන පුත්තක ගච්ඡස්සු, මා සොකාපහතො භවා’’ති.

… කස්සපො ථෙරො….

3. සීහත්ථෙරගාථා

83.

‘‘සීහප්පමත්තො විහර, රත්තින්දිවමතන්දිතො;

භාවෙහි කුසලං ධම්මං, ජහ සීඝං සමුස්සය’’න්ති.

… සීහො ථෙරො….

4. නීතත්ථෙරගාථා

84.

‘‘සබ්බරත්තිං ¶ සුපිත්වාන, දිවා සඞ්ගණිකෙ රතො;

කුදාස්සු නාම දුම්මෙධො, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සතී’’ති.

… නීතො ථෙරො….

5. සුනාගත්ථෙරගාථා

85.

‘‘චිත්තනිමිත්තස්ස කොවිදො, පවිවෙකරසං විජානිය;

ඣායං නිපකො පතිස්සතො, අධිගච්ඡෙය්ය සුඛං නිරාමිස’’න්ති.

… සුනාගො ථෙරො….

6. නාගිතත්ථෙරගාථා

86.

‘‘ඉතො ¶ බහිද්ධා පුථු අඤ්ඤවාදිනං, මග්ගො න නිබ්බානගමො යථා අයං;

ඉතිස්සු සඞ්ඝං භගවානුසාසති, සත්ථා සයං පාණිතලෙව දස්සය’’න්ති.

… නාගිතො ථෙරො….

7. පවිට්ඨත්ථෙරගාථා

87.

‘‘ඛන්ධා ¶ දිට්ඨා යථාභූතං, භවා සබ්බෙ පදාලිතා;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… පවිට්ඨො ථෙරො….

8. අජ්ජුනත්ථෙරගාථා

88.

‘‘අසක්ඛිං ¶ වත අත්තානං, උද්ධාතුං උදකා ථලං;

වුය්හමානො මහොඝෙව, සච්චානි පටිවිජ්ඣහ’’න්ති.

… අජ්ජුනො ථෙරො….

9. (පඨම)-දෙවසභත්ථෙරගාථා

89.

‘‘උත්තිණ්ණා පඞ්කපලිපා, පාතාලා පරිවජ්ජිතා;

මුත්තො ඔඝා ච ගන්ථා ච, සබ්බෙ මානා විසංහතා’’ති.

… දෙවසභො ථෙරො….

10. සාමිදත්තත්ථෙරගාථා

90.

‘‘පඤ්චක්ඛන්ධා පරිඤ්ඤාතා, තිට්ඨන්ති ඡින්නමූලකා;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… සාමිදත්තො ථෙරො….

වග්ගො නවමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

ථෙරො සමිතිගුත්තො ච, කස්සපො සීහසව්හයො;

නීතො සුනාගො නාගිතො, පවිට්ඨො අජ්ජුනො ඉසි;

දෙවසභො ච යො ථෙරො, සාමිදත්තො මහබ්බලොති.

10. දසමවග්ගො

1. පරිපුණ්ණකත්ථෙරගාථා

91.

‘‘න ¶ තථා මතං සතරසං, සුධන්නං යං මයජ්ජ පරිභුත්තං;

අපරිමිතදස්සිනා ගොතමෙන, බුද්ධෙන දෙසිතො ධම්මො’’ති.

… පරිපුණ්ණකො ථෙරො….

2. විජයත්ථෙරගාථා

92.

‘‘යස්සාසවා ¶ ¶ ¶ පරික්ඛීණා, ආහාරෙ ච අනිස්සිතො;

සුඤ්ඤතා අනිමිත්තො ච, විමොක්ඛො යස්ස ගොචරො;

ආකාසෙව සකුන්තානං, පදං තස්ස දුරන්නය’’න්ති.

… විජයො ථෙරො….

3. එරකත්ථෙරගාථා

93.

‘‘දුක්ඛා කාමා එරක, න සුඛා කාමා එරක;

යො කාමෙ කාමයති, දුක්ඛං සො කාමයති එරක;

යො කාමෙ න කාමයති, දුක්ඛං සො න කාමයති එරකා’’ති.

… එරකො ථෙරො….

4. මෙත්තජිත්ථෙරගාථා

94.

‘‘නමො හි තස්ස භගවතො, සක්යපුත්තස්ස සිරීමතො;

තෙනායං අග්ගප්පත්තෙන, අග්ගධම්මො [අග්ගො ධම්මො (සී.)] සුදෙසිතො’’ති.

… මෙත්තජි ථෙරො….

5. චක්ඛුපාලත්ථෙරගාථා

95.

‘‘අන්ධොහං හතනෙත්තොස්මි, කන්තාරද්ධානපක්ඛන්දො [පක්ඛන්නො (සී.), පක්කන්තො (ස්යා. සී. අට්ඨ.)];

සයමානොපි ගච්ඡිස්සං, න සහායෙන පාපෙනා’’ති.

… චක්ඛුපාලො ථෙරො….

6. ඛණ්ඩසුමනත්ථෙරගාථා

96.

‘‘එකපුප්ඵං ¶ චජිත්වාන, අසීති [අසීතිං (සී.)] වස්සකොටියො;

සග්ගෙසු පරිචාරෙත්වා, සෙසකෙනම්හි නිබ්බුතො’’ති.

… ඛණ්ඩසුමනො ථෙරො….

7. තිස්සත්ථෙරගාථා

97.

‘‘හිත්වා සතපලං කංසං, සොවණ්ණං සතරාජිකං;

අග්ගහිං මත්තිකාපත්තං, ඉදං දුතියාභිසෙචන’’න්ති.

… තිස්සො ථෙරො….

8. අභයත්ථෙරගාථා

98.

‘‘රූපං ¶ ¶ දිස්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසිකරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස තිට්ඨති;

තස්ස වඩ්ඪන්ති ආසවා, භවමූලොපගාමිනො’’ති [භවමූලා භවගාමිනොති (සී. ක.)].

… අභයො ථෙරො….

9. උත්තියත්ථෙරගාථා

99.

‘‘සද්දං සුත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසිකරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස තිට්ඨති;

තස්ස වඩ්ඪන්ති ආසවා, සංසාරං උපගාමිනො’’ති.

… උත්තියො ථෙරො….

10. (දුතිය)-දෙවසභත්ථෙරගාථා

100.

‘‘සම්මප්පධානසම්පන්නො, සතිපට්ඨානගොචරො;

විමුත්තිකුසුමසඤ්ඡන්නො, පරිනිබ්බිස්සත්යනාසවො’’ති.

… දෙවසභො ථෙරො….

වග්ගො දසමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

පරිපුණ්ණකො ච විජයො, එරකො මෙත්තජී මුනි;

චක්ඛුපාලො ඛණ්ඩසුමනො, තිස්සො ච අභයො තථා;

උත්තියො ච මහාපඤ්ඤො, ථෙරො දෙවසභොපි චාති.

11. එකාදසමවග්ගො

1. බෙලට්ඨානිකත්ථෙරගාථා

101.

‘‘හිත්වා ¶ ¶ ගිහිත්තං අනවොසිතත්තො, මුඛනඞ්ගලී ඔදරිකො කුසීතො;

මහාවරාහොව ¶ නිවාපපුට්ඨො, පුනප්පුනං ගබ්භමුපෙති මන්දො’’ති.

… බෙලට්ඨානිකො ථෙරො….

2. සෙතුච්ඡත්ථෙරගාථා

102.

‘‘මානෙන ¶ වඤ්චිතාසෙ, සඞ්ඛාරෙසු සංකිලිස්සමානාසෙ;

ලාභාලාභෙන මථිතා, සමාධිං නාධිගච්ඡන්තී’’ති.

… සෙතුච්ඡො ථෙරො….

3. බන්ධුරත්ථෙරගාථා

103.

‘‘නාහං එතෙන අත්ථිකො, සුඛිතො ධම්මරසෙන තප්පිතො;

පිත්වා [පීත්වාන (සී. ස්යා.)] රසග්ගමුත්තමං, න ච කාහාමි විසෙන සන්ථව’’න්ති.

… බන්ධුරො [බන්ධනො (ක.)] ථෙරො….

4. ඛිතකත්ථෙරගාථා

104.

‘‘ලහුකො වත මෙ කායො, ඵුට්ඨො ච පීතිසුඛෙන විපුලෙන;

තූලමිව එරිතං මාලුතෙන, පිලවතීව මෙ කායො’’ති.

… ඛිතකො ථෙරො….

5. මලිතවම්භත්ථෙරගාථා

105.

‘‘උක්කණ්ඨිතොපි න වසෙ, රමමානොපි පක්කමෙ;

න ත්වෙවානත්ථසංහිතං, වසෙ වාසං විචක්ඛණො’’ති.

… මලිතවම්භො ථෙරො….

6. සුහෙමන්තත්ථෙරගාථා

106.

‘‘සතලිඞ්ගස්ස ¶ අත්ථස්ස, සතලක්ඛණධාරිනො;

එකඞ්ගදස්සී දුම්මෙධො, සතදස්සී ච පණ්ඩිතො’’ති.

… සුහෙමන්තො ථෙරො….

7. ධම්මසවත්ථෙරගාථා

107.

‘‘පබ්බජිං ¶ තුලයිත්වාන, අගාරස්මානගාරියං;

තිස්සො ¶ විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… ධම්මසවො ථෙරො….

8. ධම්මසවපිතුත්ථෙරගාථා

108.

‘‘ස වීසවස්සසතිකො, පබ්බජිං අනගාරියං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… ධම්මසවපිතු ථෙරො….

9. සඞ්ඝරක්ඛිතත්ථෙරගාථා

109.

‘‘න ¶ නූනායං පරමහිතානුකම්පිනො, රහොගතො අනුවිගණෙති සාසනං;

තථාහයං විහරති පාකතින්ද්රියො, මිගී යථා තරුණජාතිකා වනෙ’’ති.

… සඞ්ඝරක්ඛිතො ථෙරො….

10. උසභත්ථෙරගාථා

110.

‘‘නගා නගග්ගෙසු සුසංවිරූළ්හා, උදග්ගමෙඝෙන නවෙන සිත්තා;

විවෙකකාමස්ස අරඤ්ඤසඤ්ඤිනො, ජනෙති භිය්යො උසභස්ස කල්යත’’න්ති.

… උසභො ථෙරො….

වග්ගො එකාදසමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

බෙලට්ඨානිකො සෙතුච්ඡො, බන්ධුරො ඛිතකො ඉසි;

මලිතවම්භො සුහෙමන්තො, ධම්මසවො ධම්මසවපිතා;

සඞ්ඝරක්ඛිතත්ථෙරො ¶ ච, උසභො ච මහාමුනීති.

12. ද්වාදසමවග්ගො

1. ජෙන්තත්ථෙරගාථා

111.

‘‘දුප්පබ්බජ්ජං ¶ ¶ වෙ දුරධිවාසා ගෙහා, ධම්මො ගම්භීරො දුරධිගමා භොගා;

කිච්ඡා වුත්ති නො ඉතරීතරෙනෙව, යුත්තං චින්තෙතුං සතතමනිච්චත’’න්ති.

… ජෙන්තො ථෙරො….

2. වච්ඡගොත්තත්ථෙරගාථා

112.

‘‘තෙවිජ්ජොහං මහාඣායී, චෙතොසමථකොවිදො;

සදත්ථො මෙ අනුප්පත්තො, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… වච්ඡගොත්තො ථෙරො….

3. වනවච්ඡත්ථෙරගාථා

113.

‘‘අච්ඡොදිකා පුථුසිලා,ගොනඞ්ගුලමිගායුතා;

අම්බුසෙවාලසඤ්ඡන්නා, තෙ සෙලා රමයන්ති ම’’න්ති.

… වනවච්ඡො ථෙරො….

4. අධිමුත්තත්ථෙරගාථා

114.

‘‘කායදුට්ඨුල්ලගරුනො, හිය්යමානම්හි [හීයමානම්හි (සී.)] ජීවිතෙ;

සරීරසුඛගිද්ධස්ස, කුතො සමණසාධුතා’’ති.

… අධිමුත්තො ථෙරො….

5. මහානාමත්ථෙරගාථා

115.

‘‘එසාවහිය්යසෙ පබ්බතෙන, බහුකුටජසල්ලකිකෙන [සල්ලකිතෙන (සී.), සල්ලරිකෙන (ස්යා.)];

නෙසාදකෙන ¶ ගිරිනා, යසස්සිනා පරිච්ඡදෙනා’’ති.

… මහානාමො ථෙරො….

6. පාරාපරියත්ථෙරගාථා

116.

‘‘ඡඵස්සායතනෙ ¶ ¶ ¶ හිත්වා, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො;

අඝමූලං වමිත්වාන, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

… පාරාපරියො [පාරාසරියො (සී.), පාරංපරියො (ක.)] ථෙරො ….

7. යසත්ථෙරගාථා

117.

‘‘සුවිලිත්තො සුවසනො,සබ්බාභරණභූසිතො;

තිස්සො විජ්ජා අජ්ඣගමිං, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… යසො ථෙරො….

8. කිමිලත්ථෙරගාථා

118.

‘‘අභිසත්තොව නිපතති, වයො රූපං අඤ්ඤමිව තථෙව සන්තං;

තස්සෙව සතො අවිප්පවසතො, අඤ්ඤස්සෙව සරාමි අත්තාන’’න්ති.

… කිමිලො [කිම්බිලො (සී. ස්යා.)] ථෙරො….

9. වජ්ජිපුත්තත්ථෙරගාථා

119.

‘‘රුක්ඛමූලගහනං පසක්කිය, නිබ්බානං හදයස්මිං ඔපිය;

ඣාය ගොතම මා ච පමාදො, කිං තෙ බිළිබිළිකා කරිස්සතී’’ති.

… වජ්ජිපුත්තො ථෙරො….

10. ඉසිදත්තත්ථෙරගාථා

120.

‘‘පඤ්චක්ඛන්ධා පරිඤ්ඤාතා, තිට්ඨන්ති ඡින්නමූලකා;

දුක්ඛක්ඛයො ¶ අනුප්පත්තො,පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

… ඉසිදත්තො ථෙරො….

වග්ගො ද්වාදසමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං ¶ –

ජෙන්තො ¶ ච වච්ඡගොත්තො ච, වච්ඡො ච වනසව්හයො;

අධිමුත්තො මහානාමො, පාරාපරියො යසොපි ච;

කිමිලො වජ්ජිපුත්තො ච, ඉසිදත්තො මහායසොති.

එකකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

වීසුත්තරසතං ථෙරා, කතකිච්චා අනාසවා;

එකකෙව නිපාතම්හි, සුසඞ්ගීතා මහෙසිභීති.

2. දුකනිපාතො

1. පඨමවග්ගො

1. උත්තරත්ථෙරගාථා

121.

‘‘නත්ථි ¶ ¶ ¶ කොචි භවො නිච්චො, සඞ්ඛාරා වාපි සස්සතා;

උප්පජ්ජන්ති ච තෙ ඛන්ධා, චවන්ති අපරාපරං.

122.

‘‘එතමාදීනං ඤත්වා, භවෙනම්හි අනත්ථිකො;

නිස්සටො සබ්බකාමෙහි, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උත්තරො ථෙරො ගාථායො අභාසිත්ථාති.

2. පිණ්ඩොලභාරද්වාජත්ථෙරගාථා

123.

‘‘නයිදං ¶ අනයෙන ජීවිතං, නාහාරො හදයස්ස සන්තිකො;

ආහාරට්ඨිතිකො සමුස්සයො, ඉති දිස්වාන චරාමි එසනං.

124.

‘‘පඞ්කොති හි නං පවෙදයුං, යායං වන්දනපූජනා කුලෙසු;

සුඛුමං සල්ලං දුරුබ්බහං, සක්කාරො කාපුරිසෙන දුජ්ජහො’’ති.

ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පිණ්ඩොලභාරද්වාජො ථෙරො ගාථායො අභාසිත්ථාති.

3. වල්ලියත්ථෙරගාථා

125.

‘‘මක්කටො පඤ්චද්වාරායං, කුටිකායං පසක්කිය;

ද්වාරෙන අනුපරියෙති, ඝට්ටයන්තො මුහුං මුහුං.

126.

‘‘තිට්ඨ මක්කට මා ධාවි, න හි තෙ තං යථා පුරෙ;

නිග්ගහීතොසි පඤ්ඤාය, නෙව දූරං ගමිස්සතී’’ති.

… වල්ලියො ථෙරො….

4. ගඞ්ගාතීරියත්ථෙරගාථා

127.

‘‘තිණ්ණං ¶ ¶ මෙ තාලපත්තානං, ගඞ්ගාතීරෙ කුටී කතා;

ඡවසිත්තොව මෙ පත්තො, පංසුකූලඤ්ච චීවරං.

128.

‘‘ද්වින්නං අන්තරවස්සානං, එකා වාචා මෙ භාසිතා;

තතියෙ අන්තරවස්සම්හි, තමොඛන්ධො [තමොක්ඛන්ධො (සී. ස්යා.)] පදාලිතො’’ති.

… ගඞ්ගාතීරියො ථෙරො….

5. අජිනත්ථෙරගාථා

129.

‘‘අපි චෙ හොති තෙවිජ්ජො, මච්චුහායී අනාසවො;

අප්පඤ්ඤාතොති නං බාලා, අවජානන්ති අජානතා.

130.

‘‘යො ¶ ච ඛො අන්නපානස්ස, ලාභී හොතීධ පුග්ගලො;

පාපධම්මොපි චෙ හොති, සො නෙසං හොති සක්කතො’’ති.

… අජිනො ථෙරො….

6. මෙළජිනත්ථෙරගාථා

131.

‘‘යදාහං ¶ ධම්මමස්සොසිං, භාසමානස්ස සත්ථුනො;

න කඞ්ඛමභිජානාමි, සබ්බඤ්ඤූඅපරාජිතෙ.

132.

‘‘සත්ථවාහෙ මහාවීරෙ, සාරථීනං වරුත්තමෙ;

මග්ගෙ පටිපදායං වා, කඞ්ඛා මය්හං න විජ්ජතී’’ති.

… මෙළජිනො ථෙරො….

7. රාධත්ථෙරගාථා

133.

[ධ. ප. 13 ධම්මපදෙ] ‘‘යථා අගාරං දුච්ඡන්නං, වුට්ඨී සමතිවිජ්ඣති;

එවං අභාවිතං චිත්තං, රාගො සමතිවිජ්ඣති.

134.

[ධ. ප. 14 ධම්මපදෙ] ‘‘යථා අගාරං සුච්ඡන්නං, වුඩ්ඪී න සමතිවිජ්ඣති;

එවං සුභාවිතං චිත්තං, රාගො න සමතිවිජ්ඣතී’’ති.

… රාධො ථෙරො….

8. සුරාධත්ථෙරගාථා

135.

‘‘ඛීණා ¶ ¶ හි මය්හං ජාති, වුසිතං ජිනසාසනං;

පහීනො ජාලසඞ්ඛාතො, භවනෙත්ති සමූහතා.

136.

‘‘යස්සත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.

… සුරාධො ථෙරො….

9. ගොතමත්ථෙරගාථා

137.

‘‘සුඛං සුපන්ති මුනයො, යෙ ඉත්ථීසු න බජ්ඣරෙ;

සදා වෙ රක්ඛිතබ්බාසු, යාසු සච්චං සුදුල්ලභං.

138.

‘‘වධං චරිම්හ තෙ කාම, අනණා දානි තෙ මයං;

ගච්ඡාම දානි නිබ්බානං, යත්ථ ගන්ත්වා න සොචතී’’ති.

… ගොතමො ථෙරො….

10. වසභත්ථෙරගාථා

139.

‘‘පුබ්බෙ ¶ හනති අත්තානං, පච්ඡා හනති සො පරෙ;

සුහතං හන්ති අත්තානං, වීතංසෙනෙව පක්ඛිමා.

140.

‘‘න බ්රාහ්මණො බහිවණ්ණො, අන්තො වණ්ණො හි බ්රාහ්මණො;

යස්මිං පාපානි කම්මානි, ස වෙ කණ්හො සුජම්පතී’’ති.

… වසභො ථෙරො….

වග්ගො පඨමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

උත්තරො චෙව පිණ්ඩොලො, වල්ලියො තීරියො ඉසි;

අජිනො ච මෙළජිනො, රාධො සුරාධො ගොතමො;

වසභෙන ඉමෙ හොන්ති, දස ථෙරා මහිද්ධිකාති.

2. දුතියවග්ගො

1. මහාචුන්දත්ථෙරගාථා

141.

‘‘සුස්සූසා ¶ ¶ ¶ සුතවද්ධනී, සුතං පඤ්ඤාය වද්ධනං;

පඤ්ඤාය අත්ථං ජානාති, ඤාතො අත්ථො සුඛාවහො.

142.

‘‘සෙවෙථ පන්තානි සෙනාසනානි, චරෙය්ය සංයොජනවිප්පමොක්ඛං;

සචෙ රතිං නාධිගච්ඡෙය්ය තත්ථ, සඞ්ඝෙ වසෙ රක්ඛිතත්තො සතිමා’’ති.

… මහාචුන්දො ථෙරො….

2. ජොතිදාසත්ථෙරගාථා

143.

‘‘යෙ ඛො තෙ වෙඨමිස්සෙන [වෙඝමිස්සෙන (සී. ස්යා.), වෙ ගමිස්සෙන, වෙඛමිස්සෙන (ක.)], නානත්තෙන ච කම්මුනා;

මනුස්සෙ උපරුන්ධන්ති, ඵරුසූපක්කමා ජනා;

තෙපි ¶ තත්ථෙව කීරන්ති, න හි කම්මං පනස්සති.

144.

‘‘යං කරොති නරො කම්මං, කල්යාණං යදි පාපකං;

තස්ස තස්සෙව දායාදො, යං යං කම්මං පකුබ්බතී’’ති.

… ජොතිදාසො ථෙරො….

3. හෙරඤ්ඤකානිත්ථෙරගාථා

145.

‘‘අච්චයන්ති අහොරත්තා, ජීවිතං උපරුජ්ඣති;

ආයු ඛීයති මච්චානං, කුන්නදීනංව ඔදකං.

146.

‘‘අථ පාපානි කම්මානි, කරං බාලො න බුජ්ඣති;

පච්ඡාස්ස කටුකං හොති, විපාකො හිස්ස පාපකො’’ති.

… හෙරඤ්ඤකානිත්ථෙරො….

4. සොමමිත්තත්ථෙරගාථා

147.

‘‘පරිත්තං දාරුමාරුය්හ, යථා සීදෙ මහණ්ණවෙ;

එවං කුසීතමාගම්ම, සාධුජීවීපි සීදති;

තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, කුසීතං හීනවීරියං.

148.

‘‘පවිවිත්තෙහි ¶ ¶ අරියෙහි, පහිතත්තෙහි ඣායිභි;

නිච්චං ආරද්ධවීරියෙහි, පණ්ඩිතෙහි සහාවසෙ’’ති.

… සොමමිත්තො ථෙරො….

5. සබ්බමිත්තත්ථෙරගාථා

149.

‘‘ජනො ජනම්හි සම්බද්ධො [සම්බද්ධො (ස්යා. ක.)], ජනමෙවස්සිතො ජනො;

ජනො ජනෙන හෙඨීයති, හෙඨෙති ච [බොධියති, බාධෙති ච (ක.)] ජනො ජනං.

150.

‘‘කො ¶ හි තස්ස ජනෙනත්ථො, ජනෙන ජනිතෙන වා;

ජනං ඔහාය ගච්ඡං තං, හෙඨයිත්වා [බාධයිත්වා (ක.)] බහුං ජන’’න්ති.

… සබ්බමිත්තො ථෙරො….

6. මහාකාළත්ථෙරගාථා

151.

‘‘කාළී ¶ ඉත්ථී බ්රහතී ධඞ්කරූපා, සත්ථිඤ්ච භෙත්වා අපරඤ්ච සත්ථිං;

බාහඤ්ච භෙත්වා අපරඤ්ච බාහං, සීසඤ්ච භෙත්වා දධිථාලකංව;

එසා නිසින්නා අභිසන්දහිත්වා.

152.

‘‘යො වෙ අවිද්වා උපධිං කරොති, පුනප්පුනං දුක්ඛමුපෙති මන්දො;

තස්මා පජානං උපධිං න කයිරා, මාහං පුන භින්නසිරො සයිස්ස’’න්ති [පස්සිස්සන්ති (ක.)].

… මහාකාළො ථෙරො….

7. තිස්සත්ථෙරගාථා

153.

‘‘බහූ සපත්තෙ ලභති, මුණ්ඩො සඞ්ඝාටිපාරුතො;

ලාභී අන්නස්ස පානස්ස, වත්ථස්ස සයනස්ස ච.

154.

‘‘එතමාදීනවං ඤත්වා, සක්කාරෙසු මහබ්භයං;

අප්පලාභො අනවස්සුතො, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ’’ති.

… තිස්සො ථෙරො….

8. කිමිලත්ථෙරගාථා

155.

‘‘පාචීනවංසදායම්හි ¶ , සක්යපුත්තා සහායකා;

පහායානප්පකෙ භොගෙ, උඤ්ඡාපත්තාගතෙ රතා.

156.

‘‘ආරද්ධවීරියා ¶ පහිතත්තා, නිච්චං දළ්හපරක්කමා;

රමන්ති ධම්මරතියා, හිත්වාන ලොකියං රති’’න්ති.

… කිමිලො [කිම්බිලො (සී. ස්යා. පී.)] ථෙරො….

9. නන්දත්ථෙරගාථා

157.

‘‘අයොනිසො ¶ මනසිකාරා, මණ්ඩනං අනුයුඤ්ජිසං;

උද්ධතො චපලො චාසිං, කාමරාගෙන අට්ටිතො.

158.

‘‘උපායකුසලෙනාහං, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා;

යොනිසො පටිපජ්ජිත්වා, භවෙ චිත්තං උදබ්බහි’’න්ති.

… නන්දො ථෙරො….

10. සිරිමත්ථෙරගාථා

159.

‘‘පරෙ ච නං පසංසන්ති, අත්තා චෙ අසමාහිතො;

මොඝං පරෙ පසංසන්ති, අත්තා හි අසමාහිතො.

160.

‘‘පරෙ ච නං ගරහන්ති, අත්තා චෙ සුසමාහිතො;

මොඝං පරෙ ගරහන්ති, අත්තා හි සුසමාහිතො’’ති.

… සිරිමා ථෙරො….

වග්ගො දුතියො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

චුන්දො ¶ ච ජොතිදාසො ච, ථෙරො හෙරඤ්ඤකානි ච;

සොමමිත්තො සබ්බමිත්තො, කාලො තිස්සො ච කිමිලො [කිම්බිලො (සී. ස්යා. පී.), ඡන්දලක්ඛණානුලොමං];

නන්දො ච සිරිමා චෙව, දස ථෙරා මහිද්ධිකාති.

3. තතියවග්ගො

1. උත්තරත්ථෙරගාථා

161.

‘‘ඛන්ධා ¶ ¶ මයා පරිඤ්ඤාතා, තණ්හා මෙ සුසමූහතා;

භාවිතා මම බොජ්ඣඞ්ගා, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො.

162.

‘‘සොහං ¶ ඛන්ධෙ පරිඤ්ඤාය, අබ්බහිත්වාන [අබ්බුහිත්වාන (ක.)] ජාලිනිං;

භාවයිත්වාන බොජ්ඣඞ්ගෙ, නිබ්බායිස්සං අනාසවො’’ති.

… උත්තරො ථෙරො….

2. භද්දජිත්ථෙරගාථා

163.

‘‘පනාදො නාම සො රාජා, යස්ස යූපො සුවණ්ණයො;

තිරියං සොළසුබ්බෙධො [සොළසපබ්බෙධො (සී. අට්ඨ.), සොළසබ්බාණො (?)], උබ්භමාහු [උද්ධමාහු (සී.), උච්චමාහු (ස්යා.)] සහස්සධා.

164.

‘‘සහස්සකණ්ඩො සතගෙණ්ඩු, ධජාලු හරිතාමයො;

අනච්චුං තත්ථ ගන්ධබ්බා, ඡසහස්සානි සත්තධා’’ති.

… භද්දජිත්ථෙරො….

3. සොභිතත්ථෙරගාථා

165.

‘‘සතිමා පඤ්ඤවා භික්ඛු, ආරද්ධබලවීරියො;

පඤ්ච කප්පසතානාහං, එකරත්තිං අනුස්සරිං.

166.

‘‘චත්තාරො සතිපට්ඨානෙ, සත්ත අට්ඨ ච භාවයං;

පඤ්ච කප්පසතානාහං, එකරත්තිං අනුස්සරි’’න්ති.

… සොභිතො ථෙරො….

4. වල්ලියත්ථෙරගාථා

167.

‘‘යං කිච්චං දළ්හවීරියෙන, යං කිච්චං බොද්ධුමිච්ඡතා;

කරිස්සං නාවරජ්ඣිස්සං [නාවරුජ්ඣිස්සං (ක. සී. ක.)], පස්ස වීරියං පරක්කම.

168.

‘‘ත්වඤ්ච මෙ මග්ගමක්ඛාහි, අඤ්ජසං අමතොගධං;

අහං මොනෙන මොනිස්සං, ගඞ්ගාසොතොව සාගර’’න්ති.

… වල්ලියො ථෙරො….

5. වීතසොකත්ථෙරගාථා

169.

‘‘කෙසෙ ¶ ¶ මෙ ඔලිඛිස්සන්ති, කප්පකො උපසඞ්කමි;

තතො ¶ ආදාසමාදාය, සරීරං පච්චවෙක්ඛිසං.

170.

‘‘තුච්ඡො ¶ කායො අදිස්සිත්ථ, අන්ධකාරො තමො බ්යගා;

සබ්බෙ චොළා සමුච්ඡින්නා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… වීතසොකො ථෙරො….

6. පුණ්ණමාසත්ථෙරගාථා

171.

‘‘පඤ්ච නීවරණෙ හිත්වා, යොගක්ඛෙමස්ස පත්තියා;

ධම්මාදාසං ගහෙත්වාන, ඤාණදස්සනමත්තනො.

172.

‘‘පච්චවෙක්ඛිං ඉමං කායං, සබ්බං සන්තරබාහිරං;

අජ්ඣත්තඤ්ච බහිද්ධා ච, තුච්ඡො කායො අදිස්සථා’’ති.

… පුණ්ණමාසො ථෙරො….

7. නන්දකත්ථෙරගාථා

173.

‘‘යථාපි භද්දො ආජඤ්ඤො, ඛලිත්වා පතිතිට්ඨති;

භිය්යො ලද්දාන සංවෙගං, අදීනො වහතෙ ධුරං.

174.

‘‘එවං දස්සනසම්පන්නං, සම්මාසම්බුද්ධසාවකං;

ආජානීයං මං ධාරෙථ, පුත්තං බුද්ධස්ස ඔරස’’න්ති.

… නන්දකො ථෙරො….

8. භරතත්ථෙරගාථා

175.

‘‘එහි නන්දක ගච්ඡාම, උපජ්ඣායස්ස සන්තිකං;

සීහනාදං නදිස්සාම, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සම්මුඛා.

176.

‘‘යාය නො අනුකම්පාය, අම්හෙ පබ්බාජයී මුනි;

සො නො අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.

… භරතො ථෙරො….

9. භාරද්වාජත්ථෙරගාථා

177.

‘‘නදන්ති ¶ ¶ ¶ එවං සප්පඤ්ඤා, සීහාව ගිරිගබ්භරෙ;

වීරා විජිතසඞ්ගාමා, ජෙත්වා මාරං සවාහනිං [සවාහනං (බහූසු)].

178.

‘‘සත්ථා ච පරිචිණ්ණො මෙ, ධම්මො සඞ්ඝො ච පූජිතො;

අහඤ්ච විත්තො සුමනො, පුත්තං දිස්වා අනාසව’’න්ති.

… භාරද්වාජො ථෙරො….

10. කණ්හදින්නත්ථෙරගාථා

179.

‘‘උපාසිතා සප්පුරිසා, සුතා ධම්මා අභිණ්හසො;

සුත්වාන පටිපජ්ජිස්සං, අඤ්ජසං අමතොගධං.

180.

‘‘භවරාගහතස්ස මෙ සතො, භවරාගො පුන මෙ න විජ්ජති;

න චාහු න ච මෙ භවිස්සති, න ච මෙ එතරහි විජ්ජතී’’ති.

… කණ්හදින්නො ථෙරො….

වග්ගො තතියො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

උත්තරො භද්දජිත්ථෙරො, සොභිතො වල්ලියො ඉසි;

වීතසොකො ච යො ථෙරො, පුණ්ණමාසො ච නන්දකො;

භරතො භාරද්වාජො ච, කණ්හදින්නො මහාමුනීති.

4. චතුත්ථවග්ගො

1. මිගසිරත්ථෙරගාථා

181.

‘‘යතො ¶ අහං පබ්බජිතො, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ;

විමුච්චමානො උග්ගච්ඡිං, කාමධාතුං උපච්චගං.

182.

‘‘බ්රහ්මුනො ¶ ¶ පෙක්ඛමානස්ස, තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ;

අකුප්පා මෙ විමුත්තීති, සබ්බසංයොජනක්ඛයා’’ති.

… මිගසිරො ථෙරො….

2. සිවකත්ථෙරගාථා

183.

‘‘අනිච්චානි ¶ ගහකානි, තත්ථ තත්ථ පුනප්පුනං;

ගහකාරං [ගහකාරකං (සී. පී.)] ගවෙසන්තො, දුක්ඛා ජාති පුනප්පුනං.

184.

‘‘ගහකාරක දිට්ඨොසි, පුන ගෙහං න කාහසි;

සබ්බා තෙ ඵාසුකා භග්ගා, ථූණිකා [ථූණිරා (පී. ක.), ධුණිරා (ස්යා.)] ච විදාලිතා [පදාලිතා (සී. ස්යා.)];

විමරියාදිකතං චිත්තං, ඉධෙව විධමිස්සතී’’ති.

… සිවකො [සීවකො (සී.)] ථෙරො….

3. උපවාණත්ථෙරගාථා

185.

‘‘අරහං සුගතො ලොකෙ, වාතෙහාබාධිතො [… බාධිතො (ක.)] මුනි;

සචෙ උණ්හොදකං අත්ථි, මුනිනො දෙහි බ්රාහ්මණ.

186.

‘‘පූජිතො පූජනෙය්යානං [පූජනීයානං (සී.)], සක්කරෙය්යාන සක්කතො;

අපචිතොපචෙය්යානං [අපචනීයානං (සී.), අපචිනෙය්යානං (ස්යා.)], තස්ස ඉච්ඡාමි හාතවෙ’’ති.

… උපවාණො ථෙරො….

4. ඉසිදින්නත්ථෙරගාථා

187.

‘‘දිට්ඨා මයා ධම්මධරා උපාසකා, කාමා අනිච්චා ඉති භාසමානා;

සාරත්තරත්තා මණිකුණ්ඩලෙසු, පුත්තෙසු දාරෙසු ච තෙ අපෙක්ඛා.

188.

‘‘අද්ධා න ජානන්ති යතොධ ධම්මං, කාමා ¶ අනිච්චා ඉති චාපි ආහු;

රාගඤ්ච තෙසං න බලත්ථි ඡෙත්තුං, තස්මා සිතා පුත්තදාරං ධනඤ්චා’’ති.

… ඉසිදින්නො ථෙරො….

5. සම්බුලකච්චානත්ථෙරගාථා

189.

‘‘දෙවො ¶ ච වස්සති දෙවො ච ගළගළායති,

එකකො චාහං භෙරවෙ බිලෙ විහරාමි;

තස්ස මය්හං එකකස්ස භෙරවෙ බිලෙ විහරතො,

නත්ථි භයං වා ඡම්භිතත්තං වා ලොමහංසො වා.

190.

‘‘ධම්මතා ¶ මමසා යස්ස මෙ, එකකස්ස භෙරවෙ බිලෙ;

විහරතො නත්ථි භයං වා, ඡම්භිතත්තං වා ලොමහංසො වා’’ති.

… සම්බුලකච්චානො [සම්බහුලකච්චානො (ක.)] ථෙරො….

6. නිතකත්ථෙරගාථා

191.

[උදා. 34 උදානෙපි] ‘‘කස්ස ¶ සෙලූපමං චිත්තං, ඨිතං නානුපකම්පති;

විරත්තං රජනීයෙසු, කුප්පනීයෙ න කුප්පති;

යස්සෙවං භාවිතං චිත්තං, කුතො තං දුක්ඛමෙස්සති.

192.

‘‘මම සෙලූපමං චිත්තං, ඨිතං නානුපකම්පති;

විරත්තං රජනීයෙසු, කුප්පනීයෙ න කුප්පති;

මමෙවං භාවිතං චිත්තං, කුතො මං දුක්ඛමෙස්සතී’’ති.

… නිතකො [ඛිතකො (සී. ස්යා.)] ථෙරො….

7. සොණපොටිරියත්ථෙරගාථා

193.

‘‘න තාව සුපිතුං හොති, රත්ති නක්ඛත්තමාලිනී;

පටිජග්ගිතුමෙවෙසා, රත්ති හොති විජානතා.

194.

‘‘හත්ථික්ඛන්ධාවපතිතං ¶ , කුඤ්ජරො චෙ අනුක්කමෙ;

සඞ්ගාමෙ මෙ මතං සෙය්යො, යඤ්චෙ ජීවෙ පරාජිතො’’ති.

… සොණො පොටිරියො [සෙලිස්සරියො (සී.), පොට්ටිරියපුත්තො (ස්යා.)] ථෙරො ….

8. නිසභත්ථෙරගාථා

195.

‘‘පඤ්ච ¶ කාමගුණෙ හිත්වා, පියරූපෙ මනොරමෙ;

සද්ධාය ඝරා නික්ඛම්ම, දුක්ඛස්සන්තකරො භවෙ.

196.

‘‘නාභිනන්දාමි මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

කාලඤ්ච පටිකඞ්ඛාමි, සම්පජානො පතිස්සතො’’ති.

… නිසභො ථෙරො….

9. උසභත්ථෙරගාථා

197.

‘‘අම්බපල්ලවසඞ්කාසං, අංසෙ කත්වාන චීවරං;

නිසින්නො හත්ථිගීවායං, ගාමං පිණ්ඩාය පාවිසිං.

198.

‘‘හත්ථික්ඛන්ධතො ¶ ඔරුය්හ, සංවෙගං අලභිං තදා;

සොහං දිත්තො තදා සන්තො, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

… උසභො ථෙරො….

10. කප්පටකුරත්ථෙරගාථා

199.

‘‘අයමිති කප්පටො කප්පටකුරො, අච්ඡාය අතිභරිතාය [අතිභරියාය (සී. ක.), අච්චං භරාය (ස්යා.)];

අමතඝටිකායං ධම්මකටමත්තො [ධම්මකටපත්තො (ස්යා. ක. අට්ඨ.), ධම්මකටමග්ගො (සී. අට්ඨ.)], කතපදං ඣානානි ඔචෙතුං.

200.

‘‘මා ¶ ඛො ත්වං කප්පට පචාලෙසි, මා ත්වං උපකණ්ණම්හි තාළෙස්සං;

න ¶ හි [න වා (ක.)] ත්වං කප්පට මත්තමඤ්ඤාසි, සඞ්ඝමජ්ඣම්හි පචලායමානොති.

… කප්පටකුරො ථෙරො….

වග්ගො චතුත්ථො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

මිගසිරො ¶ සිවකො ච, උපවානො ච පණ්ඩිතො;

ඉසිදින්නො ච කච්චානො, නිතකො ච මහාවසී;

පොටිරියපුත්තො නිසභො, උසභො කප්පටකුරොති.

5. පඤ්චමවග්ගො

1. කුමාරකස්සපත්ථෙරගාථා

201.

‘‘අහො බුද්ධා අහො ධම්මා, අහො නො සත්ථු සම්පදා;

යත්ථ එතාදිසං ධම්මං, සාවකො සච්ඡිකාහි’’ති.

202.

‘‘අසඞ්ඛෙය්යෙසු කප්පෙසු, සක්කායාධිගතා අහූ;

තෙසමයං පච්ඡිමකො, චරිමොයං සමුස්සයො;

ජාතිමරණසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… කුමාරකස්සපො ථෙරො….

2. ධම්මපාලත්ථෙරගාථා

203.

‘‘යො ¶ හවෙ දහරො භික්ඛු, යුඤ්ජති බුද්ධසාසනෙ;

ජාගරො ස හි සුත්තෙසු [පතිසුත්තෙසු (සී. ක.)], අමොඝං තස්ස ජීවිතං.

204.

‘‘තස්මා ¶ සද්ධඤ්ච සීලඤ්ච, පසාදං ධම්මදස්සනං;

අනුයුඤ්ජෙථ මෙධාවී, සරං බුද්ධාන සාසන’’න්ති.

… ධම්මපාලො ථෙරො….

3. බ්රහ්මාලිත්ථෙරගාථා

205.

‘‘කස්සින්ද්රියානි සමථඞ්ගතානි, අස්සා යථා සාරථිනා සුදන්තා;

පහීනමානස්ස අනාසවස්ස, දෙවාපි කස්ස [තස්ස (බහූසු)] පිහයන්ති තාදිනො’’ති.

206.

[ධ. ප. 94 ධම්මපදෙපි] ‘‘මය්හින්ද්රියානි ¶ සමථඞ්ගතානි, අස්සා යථා සාරථිනා සුදන්තා;

පහීනමානස්ස අනාසවස්ස, දෙවාපි මය්හං පිහයන්ති තාදිනො’’ති.

… බ්රහ්මාලි ථෙරො….

4. මොඝරාජත්ථෙරගාථා

207.

‘‘ඡවිපාපක ¶ චිත්තභද්දක, මොඝරාජ සතතං සමාහිතො;

හෙමන්තිකසීතකාලරත්තියො [හෙමන්තිකකාලරත්තියො (ක.)], භික්ඛු ත්වංසි කථං කරිස්සසි’’.

208.

‘‘සම්පන්නසස්සා මගධා, කෙවලා ඉති මෙ සුතං;

පලාලච්ඡන්නකො සෙය්යං, යථඤ්ඤෙ සුඛජීවිනො’’ති.

… මොඝරාජා ථෙරො….

5. විසාඛපඤ්චාලපුත්තත්ථෙරගාථා

209.

‘‘න උක්ඛිපෙ නො ච පරික්ඛිපෙ පරෙ, ඔක්ඛිපෙ පාරගතං න එරයෙ;

න ¶ චත්තවණ්ණං පරිසාසු බ්යාහරෙ, අනුද්ධතො සම්මිතභාණි සුබ්බතො.

210.

‘‘සුසුඛුමනිපුණත්ථදස්සිනා, මතිකුසලෙන නිවාතවුත්තිනා;

සංසෙවිතවුද්ධසීලිනා, නිබ්බානං න හි තෙන දුල්ලභ’’න්ති.

… විසාඛො පඤ්චාලපුත්තො ථෙරො ….

6. චූළකත්ථෙරගාථා

211.

‘‘නදන්ති ¶ මොරා සුසිඛා සුපෙඛුණා, සුනීලගීවා සුමුඛා සුගජ්ජිනො;

සුසද්දලා චාපි මහාමහී අයං, සුබ්යාපිතම්බු සුවලාහකං නභං.

212.

‘‘සුකල්ලරූපො ¶ සුමනස්ස ඣායතං [ඣායිතං (ස්යා. ක.)], සුනික්කමො සාධු සුබුද්ධසාසනෙ;

සුසුක්කසුක්කං නිපුණං සුදුද්දසං, ඵුසාහි තං උත්තමමච්චුතං පද’’න්ති.

… චූළකො [චූලකො (සී. අට්ඨ.)] ථෙරො….

7. අනූපමත්ථෙරගාථා

213.

‘‘නන්දමානාගතං චිත්තං, සූලමාරොපමානකං;

තෙන තෙනෙව වජසි, යෙන සූලං කලිඞ්ගරං.

214.

‘‘තාහං චිත්තකලිං බ්රූමි, තං බ්රූමි චිත්තදුබ්භකං;

සත්ථා තෙ දුල්ලභො ලද්ධො, මානත්ථෙ මං නියොජයී’’ති.

… අනූපමො ථෙරො….

8. වජ්ජිතත්ථෙරගාථා

215.

‘‘සංසරං ¶ දීඝමද්ධානං, ගතීසු පරිවත්තිසං;

අපස්සං අරියසච්චානි, අන්ධභූතො [අන්ධීභූතො (ක.)] පුථුජ්ජනො.

216.

‘‘තස්ස ¶ මෙ අප්පමත්තස්ස, සංසාරා විනළීකතා;

සබ්බා ගතී සමුච්ඡින්නා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… වජ්ජිතො ථෙරො….

9. සන්ධිතත්ථෙරගාථා

217.

‘‘අස්සත්ථෙ හරිතොභාසෙ, සංවිරූළ්හම්හි පාදපෙ;

එකං බුද්ධගතං සඤ්ඤං, අලභිත්ථං [අලභිං හං (ක.)] පතිස්සතො.

218.

‘‘එකතිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;

තස්සා සඤ්ඤාය වාහසා, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

… සන්ධිතො ථෙරො….

වග්ගො පඤ්චමො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං ¶ –

කුමාරකස්සපො ¶ ථෙරො, ධම්මපාලො ච බ්රහ්මාලි;

මොඝරාජා විසාඛො ච, චූළකො ච අනූපමො;

වජ්ජිතො සන්ධිතො ථෙරො, කිලෙසරජවාහනොති.

දුකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

ගාථාදුකනිපාතම්හි, නවුති චෙව අට්ඨ ච;

ථෙරා එකූනපඤ්ඤාසං, භාසිතා නයකොවිදාති.

3. තිකනිපාතො

1. අඞ්ගණිකභාරද්වාජත්ථෙරගාථා

219.

‘‘අයොනි ¶ ¶ ¶ ¶ සුද්ධිමන්වෙසං, අග්ගිං පරිචරිං වනෙ;

සුද්ධිමග්ගං අජානන්තො, අකාසිං අමරං තපං [අකාසිං අපරං තපං (ස්යා.), අකාසිං අමතං තපං (ක.)].

220.

‘‘තං සුඛෙන සුඛං ලද්ධං, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

221.

‘‘බ්රහ්මබන්ධු පුරෙ ආසිං, ඉදානි ඛොම්හි බ්රාහ්මණො;

තෙවිජ්ජො න්හාතකො [නහාතකො (සී. අට්ඨ.)] චම්හි, සොත්තියො චම්හි වෙදගූ’’ති.

… අඞ්ගණිකභාරද්වාජො ථෙරො….

2. පච්චයත්ථෙරගාථා

222.

‘‘පඤ්චාහාහං පබ්බජිතො, සෙඛො අප්පත්තමානසො,

විහාරං මෙ පවිට්ඨස්ස, චෙතසො පණිධී අහු.

223.

‘‘නාසිස්සං න පිවිස්සාමි, විහාරතො න නික්ඛමෙ;

නපි පස්සං නිපාතෙස්සං, තණ්හාසල්ලෙ අනූහතෙ.

224.

‘‘තස්ස මෙවං විහරතො, පස්ස වීරියපරක්කමං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… පච්චයො ථෙරො….

3. බාකුලත්ථෙරගාථා

225.

‘‘යො පුබ්බෙ කරණීයානි, පච්ඡා සො කාතුමිච්ඡති;

සුඛා සො ධංසතෙ ඨානා, පච්ඡා ච මනුතප්පති.

226.

‘‘යඤ්හි කයිරා තඤ්හි වදෙ, යං න කයිරා න තං වදෙ;

අකරොන්තං ¶ භාසමානං, පරිජානන්ති පණ්ඩිතා.

227.

‘‘සුසුඛං ¶ ¶ වත නිබ්බානං, සම්මාසම්බුද්ධදෙසිතං;

අසොකං විරජං ඛෙමං, යත්ථ දුක්ඛං නිරුජ්ඣතී’’ති.

… බාකුලො [බාක්කුලො (සී.)] ථෙරො….

4. ධනියත්ථෙරගාථා

228.

‘‘සුඛං චෙ ජීවිතුං ඉච්ඡෙ, සාමඤ්ඤස්මිං අපෙක්ඛවා;

සඞ්ඝිකං නාතිමඤ්ඤෙය්ය, චීවරං පානභොජනං.

229.

‘‘සුඛං චෙ ජීවිතුං ඉච්ඡෙ, සාමඤ්ඤස්මිං අපෙක්ඛවා;

අහි මූසිකසොබ්භංව, සෙවෙථ සයනාසනං.

230.

‘‘සුඛං චෙ ¶ ජීවිතුං ඉච්ඡෙ, සාමඤ්ඤස්මිං අපෙක්ඛවා;

ඉතරීතරෙන තුස්සෙය්ය, එකධම්මඤ්ච භාවයෙ’’ති.

… ධනියො ථෙරො….

5. මාතඞ්ගපුත්තත්ථෙරගාථා

231.

‘‘අතිසීතං අතිඋණ්හං, අතිසායමිදං අහු;

ඉති විස්සට්ඨකම්මන්තෙ, ඛණා අච්චෙන්ති මාණවෙ.

232.

‘‘යො ච සීතඤ්ච උණ්හඤ්ච, තිණා භිය්යො න මඤ්ඤති;

කරං පුරිසකිච්චානි, සො සුඛා න විහායති.

233.

‘‘දබ්බං කුසං පොටකිලං, උසීරං මුඤ්ජපබ්බජං;

උරසා පනුදිස්සාමි, විවෙකමනුබ්රූහය’’න්ති.

… මාතඞ්ගපුත්තො ථෙරො….

6. ඛුජ්ජසොභිතත්ථෙරගාථා

234.

‘‘යෙ චිත්තකථී බහුස්සුතා, සමණා පාටලිපුත්තවාසිනො;

තෙසඤ්ඤතරොයමායුවා, ද්වාරෙ තිට්ඨති ඛුජ්ජසොභිතො.

235.

‘‘යෙ ¶ ¶ චිත්තකථී බහුස්සුතා, සමණා පාටලිපුත්තවාසිනො;

තෙසඤ්ඤතරොයමායුවා, ද්වාරෙ තිට්ඨති මාලුතෙරිතො.

236.

‘‘සුයුද්ධෙන සුයිට්ඨෙන, සඞ්ගාමවිජයෙන ච;

බ්රහ්මචරියානුචිණ්ණෙන, එවායං සුඛමෙධතී’’ති.

… ඛුජ්ජසොභිතො ථෙරො….

7. වාරණත්ථෙරගාථා

237.

‘‘යොධ ¶ කොචි මනුස්සෙසු, පරපාණානි හිංසති;

අස්මා ලොකා පරම්හා ච, උභයා ධංසතෙ නරො.

238.

‘‘යො ච මෙත්තෙන චිත්තෙන, සබ්බපාණානුකම්පති;

බහුඤ්හි සො පසවති, පුඤ්ඤං තාදිසකො නරො.

239.

‘‘සුභාසිතස්ස සික්ඛෙථ, සමණූපාසනස්ස ච;

එකාසනස්ස ච රහො, චිත්තවූපසමස්ස චා’’ති.

… වාරණො ථෙරො….

8. වස්සිකත්ථෙරගාථා

240.

‘‘එකොපි සද්ධො මෙධාවී, අස්සද්ධානීධ ඤාතිනං;

ධම්මට්ඨො සීලසම්පන්නො, හොති අත්ථාය බන්ධුනං.

241.

‘‘නිග්ගය්හ අනුකම්පාය, චොදිතා ඤාතයො මයා;

ඤාතිබන්ධවපෙමෙන, කාරං කත්වාන භික්ඛුසු.

242.

‘‘තෙ අබ්භතීතා කාලඞ්කතා, පත්තා තෙ තිදිවං සුඛං;

භාතරො මය්හං මාතා ච, මොදන්ති කාමකාමිනො’’ති.

… වස්සිකො [පස්සිකො (සී. ස්යා. පී.)] ථෙරො….

9. යසොජත්ථෙරගාථා

243.

‘‘කාලපබ්බඞ්ගසඞ්කාසො, කිසො ධමනිසන්ථතො;

මත්තඤ්ඤූ ¶ අන්නපානම්හි, අදීනමනසො නරො’’.

244.

‘‘ඵුට්ඨො ¶ ¶ ඩංසෙහි මකසෙහි, අරඤ්ඤස්මිං බ්රහාවනෙ;

නාගො සඞ්ගාමසීසෙව, සතො තත්රාධිවාසයෙ.

245.

‘‘යථා බ්රහ්මා තථා එකො, යථා දෙවො තථා දුවෙ;

යථා ගාමො තථා තයො, කොලාහලං තතුත්තරි’’න්ති.

… යසොජො ථෙරො….

10. සාටිමත්තියත්ථෙරගාථා

246.

‘‘අහු ¶ තුය්හං පුරෙ සද්ධා, සා තෙ අජ්ජ න විජ්ජති;

යං තුය්හං තුය්හමෙවෙතං, නත්ථි දුච්චරිතං මම.

247.

‘‘අනිච්චා හි චලා සද්දා, එවං දිට්ඨා හි සා මයා;

රජ්ජන්තිපි විරජ්ජන්ති, තත්ථ කිං ජිය්යතෙ මුනි.

248.

‘‘පච්චති මුනිනො භත්තං, ථොකං ථොකං කුලෙ කුලෙ;

පිණ්ඩිකාය චරිස්සාමි, අත්ථි ජඞ්ඝබලං [ජඞ්ඝාබලං (සී.)] මමා’’ති.

… සාටිමත්තියො ථෙරො….

11. උපාලිත්ථෙරගාථා

249.

‘‘සද්ධාය අභිනික්ඛම්ම, නවපබ්බජිතො නවො;

මිත්තෙ භජෙය්ය කල්යාණෙ, සුද්ධාජීවෙ අතන්දිතෙ.

250.

‘‘සද්ධාය අභිනික්ඛම්ම, නවපබ්බජිතො නවො;

සඞ්ඝස්මිං විහරං භික්ඛු, සික්ඛෙථ විනයං බුධො.

251.

‘‘සද්ධාය අභිනික්ඛම්ම, නවපබ්බජිතො නවො;

කප්පාකප්පෙසු කුසලො, චරෙය්ය අපුරක්ඛතො’’ති.

… උපාලිත්ථෙරො….

12. උත්තරපාලත්ථෙරගාථා

252.

‘‘පණ්ඩිතං ¶ වත මං සන්තං, අලමත්ථවිචින්තකං;

පඤ්ච කාමගුණා ලොකෙ, සම්මොහා පාතයිංසු මං.

253.

‘‘පක්ඛන්දො මාරවිසයෙ, දළ්හසල්ලසමප්පිතො;

අසක්ඛිං මච්චුරාජස්ස, අහං පාසා පමුච්චිතුං.

254.

‘‘සබ්බෙ ¶ කාමා පහීනා මෙ, භවා සබ්බෙ පදාලිතා [විදාලිතා (සී. පී. අට්ඨ.)];

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… උත්තරපාලො ථෙරො….

13. අභිභූතත්ථෙරගාථා

255.

‘‘සුණාථ ඤාතයො සබ්බෙ, යාවන්තෙත්ථ සමාගතා;

ධම්මං වො දෙසයිස්සාමි, දුක්ඛා ජාති පුනප්පුනං.

256.

[සං. නි. 1.185] ‘‘ආරම්භථ [ආරභථ (සී. ස්යා.), ආරබ්භථ (ක.)] නික්කමථ, යුඤ්ජථ බුද්ධසාසනෙ;

ධුනාථ මච්චුනො සෙනං, නළාගාරංව කුඤ්ජරො.

257.

‘‘යො ¶ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ, අප්පමත්තො විහස්සති [විහෙස්සති (ස්යා. පී.)];

පහාය ජාතිසංසාරං, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සතී’’ති.

… අභිභූතො ථෙරො….

14. ගොතමත්ථෙරගාථා

258.

‘‘සංසරං ¶ හි නිරයං අගච්ඡිස්සං, පෙතලොකමගමං පුනප්පුනං;

දුක්ඛමම්හිපි තිරච්ඡානයොනියං, නෙකධා හි වුසිතං චිරං මයා.

259.

‘‘මානුසොපි ච භවොභිරාධිතො, සග්ගකායමගමං සකිං සකිං;

රූපධාතුසු ¶ අරූපධාතුසු, නෙවසඤ්ඤිසු අසඤ්ඤිසුට්ඨිතං.

260.

‘‘සම්භවා සුවිදිතා අසාරකා, සඞ්ඛතා පචලිතා සදෙරිතා;

තං විදිත්වා මහමත්තසම්භවං, සන්තිමෙව සතිමා සමජ්ඣග’’න්ති.

… ගොතමො ථෙරො….

15. හාරිතත්ථෙරගාථා

261.

‘‘යො පුබ්බෙ කරණීයානි, පච්ඡා සො කාතුමිච්ඡති;

සුඛා සො ධංසතෙ ඨානා, පච්ඡා ච මනුතප්පති.

262.

‘‘යඤ්හි ¶ කයිරා තඤ්හි වදෙ, යං න කයිරා න තං වදෙ;

අකරොන්තං භාසමානං, පරිජානන්ති පණ්ඩිතා.

263.

‘‘සුසුඛං වත නිබ්බානං, සම්මාසම්බුද්ධදෙසිතං;

අසොකං විරජං ඛෙමං, යත්ථ දුක්ඛං නිරුජ්ඣතී’’ති.

… හාරිතො ථෙරො….

16. විමලත්ථෙරගාථා

264.

‘‘පාපමිත්තෙ විවජ්ජෙත්වා, භජෙය්යුත්තමපුග්ගලං;

ඔවාදෙ චස්ස තිට්ඨෙය්ය, පත්ථෙන්තො අචලං සුඛං.

265.

‘‘පරිත්තං දාරුමාරුය්හ, යථා සීදෙ මහණ්ණවෙ;

එවං කුසීතමාගම්ම, සාධුජීවීපි සීදති;

තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, කුසීතං හීනවීරියං.

266.

‘‘පවිවිත්තෙහි ¶ අරියෙහි, පහිතත්තෙහි ඣායිභි;

නිච්චං ¶ ආරද්ධවීරියෙහි, පණ්ඩිතෙහි සහාවසෙ’’ති.

… විමලො ථෙරො….

තිකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

අඞ්ගණිකො භාරද්වාජො, පච්චයො බාකුලො ඉසි;

ධනියො මාතඞ්ගපුත්තො, සොභිතො වාරණො ඉසි.

වස්සිකො ච යසොජො ච, සාටිමත්තියුපාලි ච;

උත්තරපාලො අභිභූතො, ගොතමො හාරිතොපි ච.

ථෙරො තිකනිපාතම්හි, නිබ්බානෙ විමලො කතො;

අට්ඨතාලීස ගාථායො, ථෙරා සොළස කිත්තිතාති.

4. චතුකනිපාතො

1. නාගසමාලත්ථෙරගාථා

267.

‘‘අලඞ්කතා ¶ ¶ ¶ සුවසනා, මාලිනී චන්දනුස්සදා;

මජ්ඣෙ මහාපථෙ නාරී, තුරියෙ නච්චති නට්ටකී.

268.

‘‘පිණ්ඩිකාය පවිට්ඨොහං, ගච්ඡන්තො නං උදික්ඛිසං;

අලඞ්කතං සුවසනං, මච්චුපාසංව ඔඩ්ඩිතං.

269.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්ජථ;

ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ [සම්පතිට්ඨථ (ක.)].

270.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො ¶ විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… නාගසමාලො ථෙරො….

2. භගුත්ථෙරගාථා

271.

‘‘අහං මිද්ධෙන පකතො, විහාරා උපනික්ඛමිං;

චඞ්කමං අභිරුහන්තො, තත්ථෙව පපතිං ඡමා.

272.

‘‘ගත්තානි පරිමජ්ජිත්වා, පුනපාරුය්හ චඞ්කමං;

චඞ්කමෙ චඞ්කමිං සොහං, අජ්ඣත්තං සුසමාහිතො.

273.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්ජථ;

ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ.

274.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… භගුත්ථෙරො….

3. සභියත්ථෙරගාථා

275.

[ධ. ප. 6 ධම්මපදෙපි] ‘‘පරෙ ච න විජානන්ති, මයමෙත්ථ යමාමසෙ;

යෙ ච තත්ථ විජානන්ති, තතො සම්මන්ති මෙධගා.

276.

‘‘යදා ¶ ච අවිජානන්තා, ඉරියන්ත්යමරා විය;

විජානන්ති ච යෙ ධම්මං, ආතුරෙසු අනාතුරා.

277.

‘‘යං ¶ කිඤ්චි සිථිලං කම්මං, සංකිලිට්ඨඤ්ච යං වතං;

සඞ්කස්සරං බ්රහ්මචරියං, න තං හොති මහප්ඵලං.

278.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො නූපලබ්භති;

ආරකා හොති සද්ධම්මා, නභං පුථවියා යථා’’ති.

… සභියො ථෙරො….

4. නන්දකත්ථෙරගාථා

279.

‘‘ධිරත්ථු ¶ පූරෙ දුග්ගන්ධෙ, මාරපක්ඛෙ අවස්සුතෙ;

නවසොතානි තෙ කායෙ, යානි සන්දන්ති සබ්බදා.

280.

‘‘මා ¶ පුරාණං අමඤ්ඤිත්ථො, මාසාදෙසි තථාගතෙ;

සග්ගෙපි තෙ න රජ්ජන්ති, කිමඞ්ගං පන [කිමඞ්ග පන (සී.)] මානුසෙ.

281.

‘‘යෙ ච ඛො බාලා දුම්මෙධා, දුම්මන්තී මොහපාරුතා;

තාදිසා තත්ථ රජ්ජන්ති, මාරඛිත්තම්හි බන්ධනෙ.

282.

‘‘යෙසං රාගො ච දොසො ච, අවිජ්ජා ච විරාජිතා;

තාදී තත්ථ න රජ්ජන්ති, ඡින්නසුත්තා අබන්ධනා’’ති.

… නන්දකො ථෙරො….

5. ජම්බුකත්ථෙරගාථා

283.

‘‘පඤ්චපඤ්ඤාසවස්සානි, රජොජල්ලමධාරයිං;

භුඤ්ජන්තො මාසිකං භත්තං, කෙසමස්සුං අලොචයිං.

284.

‘‘එකපාදෙන අට්ඨාසිං, ආසනං පරිවජ්ජයිං;

සුක්ඛගූථානි ච ඛාදිං, උද්දෙසඤ්ච න සාදියිං.

285.

‘‘එතාදිසං කරිත්වාන, බහුං දුග්ගතිගාමිනං;

වුය්හමානො මහොඝෙන, බුද්ධං සරණමාගමං.

286.

‘‘සරණගමනං පස්ස, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… ජම්බුකො ථෙරො….

6. සෙනකත්ථෙරගාථා

287.

‘‘ස්වාගතං ¶ ¶ වත මෙ ආසි, ගයායං ගයඵග්ගුයා;

යං අද්දසාසිං සම්බුද්ධං, දෙසෙන්තං ධම්මමුත්තමං.

288.

‘‘මහප්පභං ¶ ගණාචරියං, අග්ගපත්තං විනායකං;

සදෙවකස්ස ලොකස්ස, ජිනං අතුලදස්සනං.

289.

‘‘මහානාගං මහාවීරං, මහාජුතිමනාසවං;

සබ්බාසවපරික්ඛීණං, සත්ථාරමකුතොභයං.

290.

‘‘චිරසංකිලිට්ඨං වත මං, දිට්ඨිසන්දානබන්ධිතං [සන්ධිතං (සී. ස්යා.), සන්දිතං (පී. සී. අට්ඨ.)];

විමොචයි සො භගවා, සබ්බගන්ථෙහි සෙනක’’න්ති.

… සෙනකො ථෙරො….

7. සම්භූතත්ථෙරගාථා

291.

‘‘යො දන්ධකාලෙ තරති, තරණීයෙ ච දන්ධයෙ;

අයොනි [අයොනිසො (ස්යා.)] සංවිධානෙන, බාලො දුක්ඛං නිගච්ඡති.

292.

‘‘තස්සත්ථා පරිහායන්ති, කාළපක්ඛෙව චන්දිමා;

ආයසක්යඤ්ච [ආයසස්යඤ්ච (සී.)] පප්පොති, මිත්තෙහි ච විරුජ්ඣති.

293.

‘‘යො දන්ධකාලෙ දන්ධෙති, තරණීයෙ ච තාරයෙ;

යොනිසො සංවිධානෙන, සුඛං පප්පොති පණ්ඩිතො.

294.

‘‘තස්සත්ථා පරිපූරෙන්ති, සුක්කපක්ඛෙව චන්දිමා;

යසො කිත්තිඤ්ච පප්පොති, මිත්තෙහි න විරුජ්ඣතී’’ති.

… සම්භූතො ථෙරො….

8. රාහුලත්ථෙරගාථා

295.

‘‘උභයෙනෙව ¶ සම්පන්නො, රාහුලභද්දොති මං විදූ;

යඤ්චම්හි පුත්තො බුද්ධස්ස, යඤ්ච ධම්මෙසු චක්ඛුමා.

296.

‘‘යඤ්ච මෙ ආසවා ඛීණා, යඤ්ච නත්ථි පුනබ්භවො;

අරහා ¶ දක්ඛිණෙය්යොම්හි, තෙවිජ්ජො අමතද්දසො.

297.

‘‘කාමන්ධා ¶ ජාලපච්ඡන්නා, තණ්හාඡාදනඡාදිතා;

පමත්තබන්ධුනා බද්ධා, මච්ඡාව කුමිනාමුඛෙ.

298.

‘‘තං ¶ කාමං අහමුජ්ඣිත්වා, ඡෙත්වා මාරස්ස බන්ධනං;

සමූලං තණ්හමබ්බුය්හ, සීතිභූතොස්මි නිබ්බුතො’’ති.

… රාහුලො ථෙරො….

9. චන්දනත්ථෙරගාථා

299.

‘‘ජාතරූපෙන සඤ්ඡන්නා [පච්ඡන්නා (සී.)], දාසීගණපුරක්ඛතා;

අඞ්කෙන පුත්තමාදාය, භරියා මං උපාගමි.

300.

‘‘තඤ්ච දිස්වාන ආයන්තිං, සකපුත්තස්ස මාතරං;

අලඞ්කතං සුවසනං, මච්චුපාසංව ඔඩ්ඩිතං.

301.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්ජථ;

ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ.

302.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… චන්දනො ථෙරො….

10. ධම්මිකත්ථෙරගාථා

303.

[ජා. 1.10.102 ජාතකෙපි] ‘‘ධම්මො හවෙ රක්ඛති ධම්මචාරිං, ධම්මො සුචිණ්ණො සුඛමාවහති;

එසානිසංසො ධම්මෙ සුචිණ්ණෙ, න දුග්ගතිං ගච්ඡති ධම්මචාරී.

304.

[ජා. 1.15.385] ‘‘නහි ධම්මො අධම්මො ච, උභො සමවිපාකිනො;

අධම්මො ¶ නිරයං නෙති, ධම්මො පාපෙති සුග්ගතිං.

305.

‘‘තස්මා හි ධම්මෙසු කරෙය්ය ඡන්දං, ඉති මොදමානො සුගතෙන තාදිනා;

ධම්මෙ ඨිතා සුගතවරස්ස සාවකා, නීයන්ති ධීරා සරණවරග්ගගාමිනො.

306.

‘‘විප්ඵොටිතො ¶ ගණ්ඩමූලො, තණ්හාජාලො සමූහතො;

සො ඛීණසංසාරො න චත්ථි කිඤ්චනං,

චන්දො යථා දොසිනා පුණ්ණමාසිය’’න්ති.

… ධම්මිකො ථෙරො….

11. සප්පකත්ථෙරගාථා

307.

‘‘යදා බලාකා සුචිපණ්ඩරච්ඡදා, කාළස්ස මෙඝස්ස භයෙන තජ්ජිතා;

පලෙහිති ආලයමාලයෙසිනී, තදා නදී අජකරණී රමෙති මං.

308.

‘‘යදා ¶ ¶ බලාකා සුවිසුද්ධපණ්ඩරා, කාළස්ස මෙඝස්ස භයෙන තජ්ජිතා;

පරියෙසති ලෙණමලෙණදස්සිනී, තදා නදී අජකරණී රමෙති මං.

309.

‘‘කං නු තත්ථ න රමෙන්ති, ජම්බුයො උභතො තහිං;

සොභෙන්ති ආපගාකූලං, මම ලෙණස්ස [මහාලෙණස්ස (ස්යා. ක.)] පච්ඡතො.

310.

‘‘තා මතමදසඞ්ඝසුප්පහීනා,

භෙකා ¶ මන්දවතී පනාදයන්ති;

‘නාජ්ජ ගිරිනදීහි විප්පවාසසමයො,

ඛෙමා අජකරණී සිවා සුරම්මා’’’ති.

… සප්පකො ථෙරො….

12. මුදිතත්ථෙරගාථා

311.

‘‘පබ්බජිං ජීවිකත්ථොහං, ලද්ධාන උපසම්පදං;

තතො සද්ධං පටිලභිං, දළ්හවීරියො පරක්කමිං.

312.

‘‘කාමං භිජ්ජතුයං කායො, මංසපෙසී විසීයරුං [විසියන්තු (ක.)];

උභො ජණ්ණුකසන්ධීහි, ජඞ්ඝායො පපතන්තු මෙ.

313.

‘‘නාසිස්සං ¶ න පිවිස්සාමි, විහාරා ච න නික්ඛමෙ;

නපි පස්සං නිපාතෙස්සං, තණ්හාසල්ලෙ අනූහතෙ.

314.

‘‘තස්ස මෙවං විහරතො, පස්ස වීරියපරක්කමං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… මුදිතො ථෙරො….

චතුක්කනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

නාගසමාලො භගු ච, සභියො නන්දකොපි ච;

ජම්බුකො සෙනකො ථෙරො, සම්භූතො රාහුලොපි ච.

භවති චන්දනො ථෙරො, දසෙතෙ [ඉදානි නවෙව ථෙරා දිස්සන්ති] බුද්ධසාවකා;

ධම්මිකො සප්පකො ථෙරො, මුදිතො චාපි තෙ තයො;

ගාථායො ද්වෙ ච පඤ්ඤාස, ථෙරා සබ්බෙපි තෙරසාති [ඉදානි ද්වාදසෙව ථෙරා දිස්සන්ති].

5. පඤ්චකනිපාතො

1. රාජදත්තත්ථෙරගාථා

315.

‘‘භික්ඛු ¶ ¶ ¶ ¶ සිවථිකං [සීවථිකං (සී. ස්යා. පී.)] ගන්ත්වා, අද්දස ඉත්ථිමුජ්ඣිතං;

අපවිද්ධං සුසානස්මිං, ඛජ්ජන්තිං කිමිහී ඵුටං.

316.

‘‘යඤ්හි එකෙ ජිගුච්ඡන්ති, මතං දිස්වාන පාපකං;

කාමරාගො පාතුරහු, අන්ධොව සවතී [වසතී (සී.)] අහුං.

317.

‘‘ඔරං ඔදනපාකම්හා, තම්හා ඨානා අපක්කමිං;

සතිමා සම්පජානොහං, එකමන්තං උපාවිසිං.

318.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්ජථ;

ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ.

319.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… රාජදත්තො ථෙරො….

2. සුභූතත්ථෙරගාථා

320.

‘‘අයොගෙ යුඤ්ජමත්තානං, පුරිසො කිච්චමිච්ඡකො [කිච්චමිච්ඡතො (සී.), කිච්චමිච්ඡයං (කත්ථචි)];

චරං චෙ නාධිගච්ඡෙය්ය, ‘තං මෙ දුබ්භගලක්ඛණං’.

321.

‘‘අබ්බූළ්හං අඝගතං විජිතං, එකඤ්චෙ ඔස්සජෙය්ය කලීව සියා;

සබ්බානිපි චෙ ඔස්සජෙය්ය අන්ධොව සියා, සමවිසමස්ස අදස්සනතො.

322.

‘‘යඤ්හි ¶ කයිරා තඤ්හි වදෙ, යං න කයිරා න තං වදෙ;

අකරොන්තං භාසමානං, පරිජානන්ති පණ්ඩිතා.

323.

[ධ. ප. 51 ධම්මපදෙපි] ‘‘යථාපි රුචිරං පුප්ඵං, වණ්ණවන්තං අගන්ධකං;

එවං සුභාසිතා වාචා, අඵලා හොති අකුබ්බතො.

324.

[ධ. ප. 52] ‘‘යථාපි ¶ රුචිරං පුප්ඵං, වණ්ණවන්තං සුගන්ධකං [සගන්ධකං (සී. ස්යා. පී.)];

එවං සුභාසිතා වාචා, සඵලා හොති කුබ්බතො’’ති [සකුබ්බතො (සී. පී.), සුකුබ්බතො (ස්යා.)].

… සුභූතො ථෙරො….

3. ගිරිමානන්දත්ථෙරගාථා

325.

‘‘වස්සති ¶ ¶ දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

තස්සං විහරාමි වූපසන්තො, අථ චෙ පත්ථයසී පවස්ස දෙව.

326.

‘‘වස්සති දෙවො යථා සුගීතං, ඡන්නා මෙ කුටිකා සුඛා නිවාතා;

තස්සං විහරාමි සන්තචිත්තො, අථ චෙ පත්ථයසී පවස්ස දෙව.

327.

‘‘වස්සති දෙවො…පෙ… තස්සං විහරාමි වීතරාගො…පෙ….

328.

‘‘වස්සති දෙවො…පෙ… තස්සං විහරාමි වීතදොසො…පෙ….

329.

‘‘වස්සති දෙවො…පෙ… තස්සං ¶ විහරාමි වීතමොහො;

අථ චෙ පත්ථයසී පවස්ස දෙවා’’ති.

… ගිරිමානන්දො ථෙරො….

4. සුමනත්ථෙරගාථා

330.

‘‘යං පත්ථයානො ධම්මෙසු, උපජ්ඣායො අනුග්ගහි;

අමතං අභිකඞ්ඛන්තං, කතං කත්තබ්බකං මයා.

331.

‘‘අනුප්පත්තො සච්ඡිකතො, සයං ධම්මො අනීතිහො;

විසුද්ධිඤාණො නික්කඞ්ඛො, බ්යාකරොමි තවන්තිකෙ.

332.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

සදත්ථො මෙ අනුප්පත්තො, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

333.

‘‘අප්පමත්තස්ස මෙ සික්ඛා, සුස්සුතා තව සාසනෙ;

සබ්බෙ මෙ ආසවා ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.

334.

‘‘අනුසාසි ¶ මං අරියවතා, අනුකම්පි අනුග්ගහි;

අමොඝො තුය්හමොවාදො, අන්තෙවාසිම්හි සික්ඛිතො’’ති.

… සුමනො ථෙරො….

5. වඩ්ඪත්ථෙරගාථා

335.

‘‘සාධූ හි කිර මෙ මාතා, පතොදං උපදංසයි;

යස්සාහං වචනං සුත්වා, අනුසිට්ඨො ජනෙත්තියා;

ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.

336.

‘‘අරහා ¶ දක්ඛිණෙය්යොම්හි, තෙවිජ්ජො අමතද්දසො;

ජෙත්වා නමුචිනො සෙනං, විහරාමි අනාසවො.

337.

‘‘අජ්ඣත්තඤ්ච ¶ බහිද්ධා ච, යෙ මෙ විජ්ජිංසු ආසවා;

සබ්බෙ අසෙසා උච්ඡින්නා, න ච උප්පජ්ජරෙ පුන.

338.

‘‘විසාරදා ඛො භගිනී, එතමත්ථං අභාසයි;

‘අපිහා නූන මයිපි, වනථො තෙ න විජ්ජති’.

339.

‘‘පරියන්තකතං දුක්ඛං, අන්තිමොයං සමුස්සයො;

ජාතිමරණසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… වඩ්ඪො ථෙරො….

6. නදීකස්සපත්ථෙරගාථා

340.

‘‘අත්ථාය වත මෙ බුද්ධො, නදිං නෙරඤ්ජරං අගා;

යස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, මිච්ඡාදිට්ඨිං විවජ්ජයිං.

341.

‘‘යජිං ¶ උච්චාවචෙ යඤ්ඤෙ, අග්ගිහුත්තං ජුහිං අහං;

‘එසා සුද්ධී’ති මඤ්ඤන්තො, අන්ධභූතො [අන්ධීභූතො (ක.)] පුථුජ්ජනො.

342.

‘‘දිට්ඨිගහනපක්ඛන්දො [පක්ඛන්තො (සී.), පක්ඛන්නො (ස්යා. පී.)], පරාමාසෙන මොහිතො;

අසුද්ධිං මඤ්ඤිසං සුද්ධිං, අන්ධභූතො අවිද්දසු.

343.

‘‘මිච්ඡාදිට්ඨි පහීනා මෙ, භවා සබ්බෙ පදාලිතා [විදාලිතා (ක.)];

ජුහාමි දක්ඛිණෙය්යග්ගිං, නමස්සාමි තථාගතං.

344.

‘‘මොහා ¶ සබ්බෙ පහීනා මෙ, භවතණ්හා පදාලිතා;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… නදීකස්සපො ථෙරො….

7. ගයාකස්සපත්ථෙරගාථා

345.

‘‘පාතො මජ්ඣන්හිකං සායං, තික්ඛත්තුං දිවසස්සහං;

ඔතරිං උදකං සොහං, ගයාය ගයඵග්ගුයා.

346.

‘‘‘යං ¶ මයා පකතං පාපං, පුබ්බෙ අඤ්ඤාසු ජාතිසු;

තං දානීධ පවාහෙමි’, එවංදිට්ඨි පුරෙ අහුං.

347.

‘‘සුත්වා ¶ සුභාසිතං වාචං, ධම්මත්ථසහිතං පදං;

තථං යාථාවකං අත්ථං, යොනිසො පච්චවෙක්ඛිසං;

348.

‘‘නින්හාතසබ්බපාපොම්හි, නිම්මලො පයතො සුචි;

සුද්ධො සුද්ධස්ස දායාදො, පුත්තො බුද්ධස්ස ඔරසො.

349.

‘‘ඔගය්හට්ඨඞ්ගිකං සොතං, සබ්බපාපං පවාහයිං;

තිස්සො විජ්ජා අජ්ඣගමිං, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… ගයාකස්සපො ථෙරො….

8. වක්කලිත්ථෙරගාථා

350.

‘‘වාතරොගාභිනීතො ත්වං, විහරං කානනෙ වනෙ;

පවිට්ඨගොචරෙ ලූඛෙ, කථං භික්ඛු කරිස්සසි.

351.

‘‘පීතිසුඛෙන විපුලෙන, ඵරමානො සමුස්සයං;

ලූඛම්පි අභිසම්භොන්තො, විහරිස්සාමි කානනෙ.

352.

‘‘භාවෙන්තො සතිපට්ඨානෙ, ඉන්ද්රියානි බලානි ච;

බොජ්ඣඞ්ගානි ච භාවෙන්තො, විහරිස්සාමි කානනෙ.

353.

‘‘ආරද්ධවීරියෙ පහිතත්තෙ, නිච්චං දළ්හපරක්කමෙ [ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, නිච්චං දළ්හපරක්කමො (සී.)];

සමග්ගෙ සහිතෙ දිස්වා, විහරිස්සාමි කානනෙ.

354.

‘‘අනුස්සරන්තො සම්බුද්ධං, අග්ගං දන්තං සමාහිතං;

අතන්දිතො ¶ රත්තින්දිවං, විහරිස්සාමි කානනෙ’’ති.

… වක්කලිත්ථෙරො….

9. විජිතසෙනත්ථෙරගාථා

355.

‘‘ඔලග්ගෙස්සාමි ¶ තෙ චිත්ත, ආණිද්වාරෙව හත්ථිනං;

න තං පාපෙ නියොජෙස්සං, කාමජාල [කාමජාලං (ස්යා.)] සරීරජ [සරීරජං (ස්යා. ක.)].

356.

‘‘ත්වං ¶ ඔලග්ගො න ගච්ඡසි [න ගඤ්ඡිසි (පී)], ද්වාරවිවරං ගජොව අලභන්තො;

න ච චිත්තකලි පුනප්පුනං, පසක්ක [පසහං (සී. ස්යා. පී.)] පාපරතො චරිස්සසි.

357.

‘‘යථා කුඤ්ජරං අදන්තං, නවග්ගහමඞ්කුසග්ගහො;

බලවා ආවත්තෙති අකාමං, එවං ආවත්තයිස්සං තං.

358.

‘‘යථා වරහයදමකුසලො, සාරථි පවරො දමෙති ආජඤ්ඤං;

එවං දමයිස්සං තං, පතිට්ඨිතො පඤ්චසු බලෙසු.

359.

‘‘සතියා ¶ තං නිබන්ධිස්සං, පයුත්තො තෙ දමෙස්සාමි [පයතත්තො වොදපෙස්සාමි (සී.)];

වීරියධුරනිග්ගහිතො, න යිතො දූරං ¶ ගමිස්සසෙ චිත්තා’’ති.

… විජිතසෙනො ථෙරො….

10. යසදත්තත්ථෙරගාථා

360.

‘‘උපාරම්භචිත්තො දුම්මෙධො, සුණාති ජිනසාසනං;

ආරකා හොති සද්ධම්මා, නභසො පථවී යථා.

361.

‘‘උපාරම්භචිත්තො දුම්මෙධො, සුණාති ජිනසාසනං;

පරිහායති සද්ධම්මා, කාළපක්ඛෙව චන්දිමා.

362.

‘‘උපාරම්භචිත්තො දුම්මෙධො, සුණාති ජිනසාසනං;

පරිසුස්සති සද්ධම්මෙ, මච්ඡො අප්පොදකෙ යථා.

363.

‘‘උපාරම්භචිත්තො දුම්මෙධො, සුණාති ජිනසාසනං;

න විරූහති සද්ධම්මෙ, ඛෙත්තෙ බීජංව පූතිකං.

364.

‘‘යො ච තුට්ඨෙන චිත්තෙන, සුණාති ජිනසාසනං;

ඛෙපෙත්වා ආසවෙ සබ්බෙ, සච්ඡිකත්වා අකුප්පතං;

පප්පුය්ය පරමං සන්තිං, පරිනිබ්බාතිනාසවො’’ති.

… යසදත්තො ථෙරො….

11. සොණකුටිකණ්ණත්ථෙරගාථා

365.

‘‘උපසම්පදා ¶ ච මෙ ලද්ධා, විමුත්තො චම්හි අනාසවො;

සො ච මෙ භගවා දිට්ඨො, විහාරෙ ච සහාවසිං.

366.

‘‘බහුදෙව රත්තිං භගවා, අබ්භොකාසෙතිනාමයි;

විහාරකුසලො සත්ථා, විහාරං පාවිසී තදා.

367.

‘‘සන්ථරිත්වාන සඞ්ඝාටිං, සෙය්යං කප්පෙසි ගොතමො;

සීහො ¶ සෙලගුහායංව, පහීනභයභෙරවො.

368.

‘‘තතො කල්යාණවාක්කරණො, සම්මාසම්බුද්ධසාවකො;

සොණො අභාසි සද්ධම්මං, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සම්මුඛා.

369.

‘‘පඤ්චක්ඛන්ධෙ පරිඤ්ඤාය, භාවයිත්වාන අඤ්ජසං;

පප්පුය්ය පරමං සන්තිං, පරිනිබ්බිස්සත්යනාසවො’’ති.

… සොණො කුටිකණ්ණථෙරො….

12. කොසියත්ථෙරගාථා

370.

‘‘යො ¶ ¶ වෙ ගරූනං වචනඤ්ඤු ධීරො, වසෙ ච තම්හි ජනයෙථ පෙමං;

සො භත්තිමා නාම ච හොති පණ්ඩිතො, ඤත්වා ච ධම්මෙසු විසෙසි අස්ස.

371.

‘‘යං ආපදා උප්පතිතා උළාරා, නක්ඛම්භයන්තෙ පටිසඞ්ඛයන්තං;

සො ථාමවා නාම ච හොති පණ්ඩිතො, ඤත්වා ච ධම්මෙසු විසෙසි අස්ස.

372.

‘‘යො වෙ සමුද්දොව ඨිතො අනෙජො, ගම්භීරපඤ්ඤො නිපුණත්ථදස්සී;

අසංහාරියො නාම ච හොති පණ්ඩිතො, ඤත්වා ච ධම්මෙසු විසෙසි අස්ස.

373.

‘‘බහුස්සුතො ධම්මධරො ච හොති, ධම්මස්ස ¶ හොති අනුධම්මචාරී;

සො තාදිසො නාම ච හොති පණ්ඩිතො, ඤත්වා ච ධම්මෙසු විසෙසි අස්ස.

374.

‘‘අත්ථඤ්ච ¶ යො ජානාති භාසිතස්ස, අත්ථඤ්ච ඤත්වාන තථා කරොති;

අත්ථන්තරො නාම ස හොති පණ්ඩිතො, ඤත්වා ච ධම්මෙසු විසෙසි අස්සා’’ති.

… කොසියො ථෙරො….

පඤ්චකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

රාජදත්තො සුභූතො ච, ගිරිමානන්දසුමනා;

වඩ්ඪො ච කස්සපො ථෙරො, ගයාකස්සපවක්කලී.

විජිතො යසදත්තො ච, සොණො කොසියසව්හයො;

සට්ඨි ච පඤ්ච ගාථායො, ථෙරා ච එත්ථ ද්වාදසාති.

6. ඡක්කනිපාතො

1. උරුවෙළකස්සපත්ථෙරගාථා

375.

‘‘දිස්වාන ¶ ¶ ¶ පාටිහීරානි, ගොතමස්ස යසස්සිනො;

න තාවාහං පණිපතිං, ඉස්සාමානෙන වඤ්චිතො.

376.

‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, චොදෙසි නරසාරථි;

තතො ¶ මෙ ආසි සංවෙගො, අබ්භුතො ලොමහංසනො.

377.

‘‘පුබ්බෙ ජටිලභූතස්ස, යා මෙ සිද්ධි පරිත්තිකා;

තාහං තදා නිරාකත්වා [නිරංකත්වා (ස්යා. ක.)], පබ්බජිං ජිනසාසනෙ.

378.

‘‘පුබ්බෙ යඤ්ඤෙන සන්තුට්ඨො, කාමධාතුපුරක්ඛතො;

පච්ඡා රාගඤ්ච දොසඤ්ච, මොහඤ්චාපි සමූහනිං.

379.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

ඉද්ධිමා පරචිත්තඤ්ඤූ, දිබ්බසොතඤ්ච පාපුණිං.

380.

‘‘යස්ස චත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.

… උරුවෙළකස්සපො ථෙරො….

2. තෙකිච්ඡකාරිත්ථෙරගාථා

381.

‘‘අතිහිතා වීහි, ඛලගතා සාලී;

න ච ලභෙ පිණ්ඩං, කථමහං කස්සං.

382.

‘‘බුද්ධමප්පමෙය්යං අනුස්සර පසන්නො;

පීතියා ඵුටසරීරො හොහිසි සතතමුදග්ගො.

383.

‘‘ධම්මමප්පමෙය්යං අනුස්සර පසන්නො;

පීතියා ඵුටසරීරො හොහිසි සතතමුදග්ගො.

384.

‘‘සඞ්ඝමප්පමෙය්යං අනුස්සර පසන්නො;

පීතියා ඵුටසරීරො හොහිසි සතතමුදග්ගො.

385.

‘‘අබ්භොකාසෙ ¶ ¶ විහරසි, සීතා හෙමන්තිකා ඉමා රත්යො;

මා සීතෙන පරෙතො විහඤ්ඤිත්ථො, පවිස ¶ ත්වං විහාරං ඵුසිතග්ගළං.

386.

‘‘ඵුසිස්සං චතස්සො අප්පමඤ්ඤායො, තාහි ච සුඛිතො විහරිස්සං;

නාහං සීතෙන විහඤ්ඤිස්සං, අනිඤ්ජිතො විහරන්තො’’ති.

… තෙකිච්ඡකාරී [තෙකිච්ඡකානි (සී. ස්යා. පී.)] ථෙරො….

3. මහානාගත්ථෙරගාථා

387.

‘‘යස්ස ¶ සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො නූපලබ්භති;

පරිහායති සද්ධම්මා, මච්ඡො අප්පොදකෙ යථා.

388.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො නූපලබ්භති;

න විරූහති සද්ධම්මෙ, ඛෙත්තෙ බීජංව පූතිකං.

389.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො නූපලබ්භති;

ආරකා හොති නිබ්බානා [නිබ්බාණා (සී.)], ධම්මරාජස්ස සාසනෙ.

390.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො උපලබ්භති;

න විහායති සද්ධම්මා, මච්ඡො බව්හොදකෙ [බහ්වොදකෙ (සී.), බහොදකෙ (ස්යා.)] යථා.

391.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො උපලබ්භති;

සො විරූහති සද්ධම්මෙ, ඛෙත්තෙ බීජංව භද්දකං.

392.

‘‘යස්ස සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො උපලබ්භති;

සන්තිකෙ හොති නිබ්බානං [නිබ්බාණං (සී.)], ධම්මරාජස්ස සාසනෙ’’ති.

… මහානාගො ථෙරො….

4. කුල්ලත්ථෙරගාථා

393.

‘‘කුල්ලො සිවථිකං ගන්ත්වා, අද්දස ඉත්ථිමුජ්ඣිතං;

අපවිද්ධං ¶ සුසානස්මිං, ඛජ්ජන්තිං කිමිහී ඵුටං.

394.

‘‘ආතුරං ¶ අසුචිං පූතිං, පස්ස කුල්ල සමුස්සයං;

උග්ඝරන්තං පග්ඝරන්තං, බාලානං අභිනන්දිතං.

395.

‘‘ධම්මාදාසං ගහෙත්වාන, ඤාණදස්සනපත්තියා;

පච්චවෙක්ඛිං ඉමං කායං, තුච්ඡං සන්තරබාහිරං.

396.

‘‘යථා ඉදං තථා එතං, යථා එතං තථා ඉදං;

යථා අධො තථා උද්ධං, යථා උද්ධං තථා අධො.

397.

‘‘යථා ¶ දිවා තථා රත්තිං, යථා රත්තිං තථා දිවා;

යථා පුරෙ තථා පච්ඡා, යථා පච්ඡා තථා පුරෙ.

398.

‘‘පඤ්චඞ්ගිකෙන තුරියෙන, න රතී හොති තාදිසී;

යථා එකග්ගචිත්තස්ස, සම්මා ධම්මං විපස්සතො’’ති.

… කුල්ලො ථෙරො….

5. මාලුක්යපුත්තත්ථෙරගාථා

399.

‘‘මනුජස්ස පමත්තචාරිනො, තණ්හා වඩ්ඪති මාලුවා විය;

සො ප්ලවතී [ප්ලවති (සී. පී. ක.), පරිප්ලවති (ස්යා.)] හුරා හුරං, ඵලමිච්ඡංව වනස්මි වානරො.

400.

‘‘යං එසා සහතෙ [සහති (පී. ක.)] ජම්මී, තණ්හා ලොකෙ විසත්තිකා;

සොකා තස්ස පවඩ්ඪන්ති, අභිවට්ඨංව [අභිවුට්ඨංව (ස්යා.), අභිවඩ්ඪංව (ක.)] බීරණං.

401.

‘‘යො චෙතං සහතෙ [සහති (පී. ක.)] ජම්මිං, තණ්හං ලොකෙ දුරච්චයං;

සොකා තම්හා පපතන්ති, උදබින්දූව පොක්ඛරා.

402.

‘‘තං ¶ වො වදාමි භද්දං වො, යාවන්තෙත්ථ සමාගතා;

තණ්හාය ¶ මූලං ඛණථ, උසීරත්ථොව බීරණං;

මා වො නළංව සොතොව, මාරො භඤ්ජි පුනප්පුනං.

403.

‘‘කරොථ බුද්ධවචනං, ඛණො වො මා උපච්චගා;

ඛණාතීතා හි සොචන්ති, නිරයම්හි සමප්පිතා.

404.

‘‘පමාදො රජො පමාදො [සබ්බදා (සී. ක.), සුත්තනිපාතට්ඨකථායං උට්ඨානසුත්තවණ්ණනා ඔලොකෙතබ්බා], පමාදානුපතිතො රජො;

අප්පමාදෙන විජ්ජාය, අබ්බහෙ සල්ලමත්තනො’’ති.

… මාලුක්යපුත්තො [මාලුඞ්ක්යපුත්තො (සී. ස්යා. පී.)] ථෙරො….

6. සප්පදාසත්ථෙරගාථා

405.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි ¶ , යතො පබ්බජිතො අහං;

අච්ඡරාසඞ්ඝාතමත්තම්පි, චෙතොසන්තිමනජ්ඣගං.

406.

‘‘අලද්ධා චිත්තස්සෙකග්ගං, කාමරාගෙන අට්ටිතො [අද්දිතො (ස්යා. සී. අට්ඨ.), අඩ්ඩිතො (ක.)];

බාහා පග්ගය්හ කන්දන්තො, විහාරා උපනික්ඛමිං [නූපනික්ඛමිං (සබ්බත්ථ), දුපනික්ඛමිං (?)].

407.

‘‘සත්ථං වා ආහරිස්සාමි, කො අත්ථො ජීවිතෙන මෙ;

කථං හි සික්ඛං පච්චක්ඛං, කාලං කුබ්බෙථ මාදිසො.

408.

‘‘තදාහං ¶ ඛුරමාදාය, මඤ්චකම්හි උපාවිසිං;

පරිනීතො ඛුරො ආසි, ධමනිං ඡෙත්තුමත්තනො.

409.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො, යොනිසො උදපජ්ජථ;

ආදීනවො පාතුරහු, නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ.

410.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ, පස්ස ධම්මසුධම්මතං;

තිස්සො ¶ විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… සප්පදාසො ථෙරො….

7.කාතියානත්ථෙරගාථා

411.

‘‘උට්ඨෙහි නිසීද කාතියාන, මා නිද්දාබහුලො අහු ජාගරස්සු;

මා තං අලසං පමත්තබන්ධු, කූටෙනෙව ජිනාතු මච්චුරාජා.

412.

‘‘සෙය්යථාපි [සයථාපි (සී. පී.)] මහාසමුද්දවෙගො, එවං ජාතිජරාතිවත්තතෙ තං;

සො කරොහි සුදීපමත්තනො ත්වං, න හි තාණං තව විජ්ජතෙව අඤ්ඤං.

413.

‘‘සත්ථා හි විජෙසි මග්ගමෙතං, සඞ්ගා ජාතිජරාභයා අතීතං;

පුබ්බාපරරත්තමප්පමත්තො, අනුයුඤ්ජස්සු දළ්හං කරොහි යොගං.

414.

‘‘පුරිමානි ¶ පමුඤ්ච බන්ධනානි, සඞ්ඝාටිඛුරමුණ්ඩභික්ඛභොජී;

මා ඛිඩ්ඩාරතිඤ්ච මා නිද්දං, අනුයුඤ්ජිත්ථ ඣාය කාතියාන.

415.

‘‘ඣායාහි ¶ ජිනාහි කාතියාන, යොගක්ඛෙමපථෙසු ¶ කොවිදොසි;

පප්පුය්ය අනුත්තරං විසුද්ධිං, පරිනිබ්බාහිසි වාරිනාව ජොති.

416.

‘‘පජ්ජොතකරො පරිත්තරංසො, වාතෙන විනම්යතෙ ලතාව;

එවම්පි තුවං අනාදියානො, මාරං ඉන්දසගොත්ත නිද්ධුනාහි;

සො වෙදයිතාසු වීතරාගො, කාලං කඞ්ඛ ඉධෙව සීතිභූතො’’ති.

… කාතියානො ථෙරො….

8. මිගජාලත්ථෙරගාථා

417.

‘‘සුදෙසිතො චක්ඛුමතා, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා;

සබ්බසංයොජනාතීතො, සබ්බවට්ටවිනාසනො.

418.

‘‘නිය්යානිකො උත්තරණො, තණ්හාමූලවිසොසනො;

විසමූලං ආඝාතනං, ඡෙත්වා පාපෙති නිබ්බුතිං.

419.

‘‘අඤ්ඤාණමූලභෙදාය ¶ , කම්මයන්තවිඝාටනො;

විඤ්ඤාණානං පරිග්ගහෙ, ඤාණවජිරනිපාතනො.

420.

‘‘වෙදනානං විඤ්ඤාපනො, උපාදානප්පමොචනො;

භවං අඞ්ගාරකාසුංව, ඤාණෙන අනුපස්සනො [අනුපස්සකො (සී. පී.)].

421.

‘‘මහාරසො සුගම්භීරො, ජරාමච්චුනිවාරණො;

අරියො ¶ අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, දුක්ඛූපසමනො සිවො.

422.

‘‘කම්මං කම්මන්ති ඤත්වාන, විපාකඤ්ච විපාකතො;

පටිච්චුප්පන්නධම්මානං, යථාවාලොකදස්සනො;

මහාඛෙමඞ්ගමො සන්තො, පරියොසානභද්දකො’’ති.

… මිගජාලො ථෙරො….

9. පුරොහිතපුත්තජෙන්තත්ථෙරගාථා

423.

‘‘ජාතිමදෙන ¶ මත්තොහං, භොගඉස්සරියෙන ච;

සණ්ඨානවණ්ණරූපෙන, මදමත්තො අචාරිහං.

424.

‘‘නාත්තනො සමකං කඤ්චි, අතිරෙකං ච මඤ්ඤිසං;

අතිමානහතො බාලො, පත්ථද්ධො උස්සිතද්ධජො.

425.

‘‘මාතරං පිතරඤ්චාපි, අඤ්ඤෙපි ගරුසම්මතෙ;

න කඤ්චි අභිවාදෙසිං, මානත්ථද්ධො අනාදරො.

426.

‘‘දිස්වා විනායකං අග්ගං, සාරථීනං වරුත්තමං;

තපන්තමිව ආදිච්චං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.

427.

‘‘මානං මදඤ්ච ඡඩ්ඩෙත්වා, විප්පසන්නෙන චෙතසා;

සිරසා අභිවාදෙසිං, සබ්බසත්තානමුත්තමං.

428.

‘‘අතිමානො ¶ ච ඔමානො, පහීනා සුසමූහතා;

අස්මිමානො සමුච්ඡින්නො, සබ්බෙ මානවිධා හතා’’ති.

… ජෙන්තො පුරොහිතපුත්තො ථෙරො….

10. සුමනත්ථෙරගාථා

429.

‘‘යදා ¶ නවො පබ්බජිතො, ජාතියා සත්තවස්සිකො;

ඉද්ධියා අභිභොත්වාන, පන්නගින්දං මහිද්ධිකං.

430.

‘‘උපජ්ඣායස්ස ¶ උදකං, අනොතත්තා මහාසරා;

ආහරාමි තතො දිස්වා, මං සත්ථා එතදබ්රවි’’.

431.

‘‘සාරිපුත්ත ඉමං පස්ස, ආගච්ඡන්තං කුමාරකං;

උදකකුම්භමාදාය, අජ්ඣත්තං සුසමාහිතං.

432.

‘‘පාසාදිකෙන වත්තෙන, කල්යාණඉරියාපථො;

සාමණෙරොනුරුද්ධස්ස, ඉද්ධියා ච විසාරදො.

433.

‘‘ආජානීයෙන ආජඤ්ඤො, සාධුනා සාධුකාරිතො;

විනීතො අනුරුද්ධෙන, කතකිච්චෙන සික්ඛිතො.

434.

‘‘සො පත්වා පරමං සන්තිං, සච්ඡිකත්වා අකුප්පතං;

සාමණෙරො ස සුමනො, මා මං ජඤ්ඤාති ඉච්ඡතී’’ති.

… සුමනො ථෙරො….

11. න්හාතකමුනිත්ථෙරගාථා

435.

‘‘වාතරොගාභිනීතො ¶ ත්වං, විහරං කානනෙ වනෙ;

පවිද්ධගොචරෙ ලූඛෙ, කථං භික්ඛු කරිස්සසි’’.

436.

‘‘පීතිසුඛෙන විපුලෙන, ඵරිත්වාන සමුස්සයං;

ලූඛම්පි අභිසම්භොන්තො, විහරිස්සාමි කානනෙ.

437.

‘‘භාවෙන්තො සත්ත බොජ්ඣඞ්ගෙ, ඉන්ද්රියානි බලානි ච;

ඣානසොඛුම්මසම්පන්නො [ඣානසුඛුමසම්පන්නො (ස්යා. ක.)], විහරිස්සං අනාසවො.

438.

‘‘විප්පමුත්තං ¶ කිලෙසෙහි, සුද්ධචිත්තං අනාවිලං;

අභිණ්හං පච්චවෙක්ඛන්තො, විහරිස්සං අනාසවො.

439.

‘‘අජ්ඣත්තඤ්ච බහිද්ධා ච, යෙ මෙ විජ්ජිංසු ආසවා;

සබ්බෙ අසෙසා උච්ඡින්නා, න ච උප්පජ්ජරෙ පුන.

440.

‘‘පඤ්චක්ඛන්ධා පරිඤ්ඤාතා, තිට්ඨන්ති ඡින්නමූලකා;

දුක්ඛක්ඛයො අනුප්පත්තො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… න්හාතකමුනිත්ථෙරො….

12. බ්රහ්මදත්තත්ථෙරගාථා

441.

‘‘අක්කොධස්ස කුතො කොධො, දන්තස්ස සමජීවිනො;

සම්මදඤ්ඤා විමුත්තස්ස, උපසන්තස්ස තාදිනො.

442.

‘‘තස්සෙව ¶ ¶ තෙන පාපියො, යො කුද්ධං පටිකුජ්ඣති;

කුද්ධං අප්පටිකුජ්ඣන්තො, සඞ්ගාමං ජෙති දුජ්ජයං.

443.

[සං. නි. 1.188, 250] ‘‘උභින්නමත්ථං චරති, අත්තනො ච පරස්ස ච;

පරං සඞ්කුපිතං ඤත්වා, යො සතො උපසම්මති.

444.

[සං. නි. 1.188, 250] ‘‘උභින්නං තිකිච්ඡන්තං තං, අත්තනො ච පරස්ස ච;

ජනා මඤ්ඤන්ති බාලොති, යෙ ධම්මස්ස අකොවිදා.

445.

‘‘උප්පජ්ජෙ තෙ සචෙ කොධො, ආවජ්ජ කකචූපමං;

උප්පජ්ජෙ චෙ රසෙ තණ්හා, පුත්තමංසූපමං සර.

446.

‘‘සචෙ ධාවති චිත්තං තෙ, කාමෙසු ච භවෙසු ච;

ඛිප්පං ¶ නිග්ගණ්හ සතියා, කිට්ඨාදං විය දුප්පසු’’න්ති;

… බ්රහ්මදත්තො ථෙරො….

13. සිරිමණ්ඩත්ථෙරගාථා

447.

[උදා. 45; චූළව. 385; පරි. 339] ‘‘ඡන්නමතිවස්සති ¶ , විවටං නාතිවස්සති;

තස්මා ඡන්නං විවරෙථ, එවං තං නාතිවස්සති.

448.

[සං. නි. 1.66; නෙත්ති. 18] ‘‘මච්චුනාබ්භහතො ලොකො, ජරාය පරිවාරිතො;

තණ්හාසල්ලෙන ඔතිණ්ණො, ඉච්ඡාධූපායිතො සදා.

449.

‘‘මච්චුනාබ්භහතො ලොකො, පරික්ඛිත්තො ජරාය ච;

හඤ්ඤති නිච්චමත්තාණො, පත්තදණ්ඩොව තක්කරො.

450.

‘‘ආගච්ඡන්තග්ගිඛන්ධාව, මච්චු බ්යාධි ජරා තයො;

පච්චුග්ගන්තුං බලං නත්ථි, ජවො නත්ථි පලායිතුං.

451.

‘‘අමොඝං දිවසං කයිරා, අප්පෙන බහුකෙන වා;

යං යං විජහතෙ [විරහතෙ (සී. පී.), විවහතෙ (ස්යා.)] රත්තිං, තදූනං තස්ස ජීවිතං.

452.

‘‘චරතො තිට්ඨතො වාපි, ආසීනසයනස්ස වා;

උපෙති චරිමා රත්ති, න තෙ කාලො පමජ්ජිතු’’න්ති.

… සිරිමණ්ඩො [සිරිමන්දො (සී.)] ථෙරො….

14. සබ්බකාමිත්ථෙරගාථා

453.

‘‘ද්විපාදකොයං අසුචි, දුග්ගන්ධො පරිහීරති [පරිහරති (ක.)];

නානාකුණපපරිපූරො, විස්සවන්තො තතො තතො.

454.

‘‘මිගං ¶ නිලීනං කූටෙන, බළිසෙනෙව අම්බුජං;

වානරං විය ලෙපෙන, බාධයන්ති පුථුජ්ජනං.

455.

‘‘රූපා ¶ සද්දා රසා ගන්ධා, ඵොට්ඨබ්බා ච මනොරමා;

පඤ්ච කාමගුණා එතෙ, ඉත්ථිරූපස්මි දිස්සරෙ.

456.

‘‘යෙ ¶ එතා උපසෙවන්ති, රත්තචිත්තා පුථුජ්ජනා;

වඩ්ඪෙන්ති කටසිං ඝොරං, ආචිනන්ති පුනබ්භවං.

457.

‘‘යො චෙතා පරිවජ්ජෙති, සප්පස්සෙව පදා සිරො;

සොමං විසත්තිකං ලොකෙ, සතො සමතිවත්තති.

458.

‘‘කාමෙස්වාදීනවං ¶ දිස්වා, නෙක්ඛම්මං දට්ඨු ඛෙමතො;

නිස්සටො සබ්බකාමෙහි, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො’’ති.

… සබ්බකාමිත්ථෙරො….

ඡක්කනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

උරුවෙළකස්සපො ච, ථෙරො තෙකිච්ඡකාරි ච;

මහානාගො ච කුල්ලො ච, මාලුක්යො [මාලුතො (සී. ක.), මාලුඞ්ක්යො (ස්යා.)] සප්පදාසකො.

කාතියානො මිගජාලො, ජෙන්තො සුමනසව්හයො;

න්හාතමුනි බ්රහ්මදත්තො, සිරිමණ්ඩො සබ්බකාමී ච;

ගාථායො චතුරාසීති, ථෙරා චෙත්ථ චතුද්දසාති.

7. සත්තකනිපාතො

1. සුන්දරසමුද්දත්ථෙරගාථා

459.

‘‘අලඞ්කතා ¶ ¶ ¶ ¶ සුවසනා, මාලධාරී [මාලාභාරී (සී.), මාලභාරී (ස්යා.)] විභූසිතා;

අලත්තකකතාපාදා, පාදුකාරුය්හ වෙසිකා.

460.

‘‘පාදුකා ඔරුහිත්වාන, පුරතො පඤ්ජලීකතා;

සා මං සණ්හෙන මුදුනා, ම්හිතපුබ්බං [මිහිතපුබ්බං (සී.)] අභාසථ’’.

461.

‘‘යුවාසි ත්වං පබ්බජිතො, තිට්ඨාහි මම සාසනෙ;

භුඤ්ජ මානුසකෙ කාමෙ, අහං විත්තං දදාමි තෙ;

සච්චං තෙ පටිජානාමි, අග්ගිං වා තෙ හරාමහං.

462.

‘‘යදා ජිණ්ණා භවිස්සාම, උභො දණ්ඩපරායනා;

උභොපි පබ්බජිස්සාම, උභයත්ථ කටග්ගහො’’.

463.

‘‘තඤ්ච දිස්වාන යාචන්තිං, වෙසිකං පඤ්ජලීකතං;

අලඞ්කතං සුවසනං, මච්චුපාසංව ඔඩ්ඩිතං.

464.

‘‘තතො මෙ මනසීකාරො…පෙ… නිබ්බිදා සමතිට්ඨථ.

465.

‘‘තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.

… සුන්දරසමුද්දො ථෙරො….

2. ලකුණ්ඩකභද්දියත්ථෙරගාථා

466.

පරෙ අම්බාටකාරාමෙ, වනසණ්ඩම්හි භද්දියො;

සමූලං තණ්හමබ්බුය්හ, තත්ථ භද්දොව ඣායති [භද්දො’ධිඣායායති (සී.), භද්දො ඣියායති (ස්යා. සී. අට්ඨ.)].

467.

‘‘රමන්තෙකෙ මුදිඞ්ගෙහි [මුතිඞ්ගෙහි (සී. අට්ඨ.)], වීණාහි පණවෙහි ච;

අහඤ්ච ¶ රුක්ඛමූලස්මිං, රතො බුද්ධස්ස සාසනෙ.

468.

‘‘බුද්ධො චෙ [බුද්ධො ච (සබ්බත්ථ)] මෙ වරං දජ්ජා, සො ච ලබ්භෙථ මෙ වරො;

ගණ්හෙහං සබ්බලොකස්ස, නිච්චං කායගතං සතිං.

469.

‘‘යෙ ¶ මං රූපෙන පාමිංසු, යෙ ච ඝොසෙන අන්වගූ;

ඡන්දරාගවසූපෙතා, න මං ජානන්ති තෙ ජනා.

470.

‘‘අජ්ඣත්තඤ්ච ¶ න ජානාති, බහිද්ධා ච න පස්සති;

සමන්තාවරණො බාලො, ස වෙ ඝොසෙන වුය්හති.

471.

‘‘අජ්ඣත්තඤ්ච න ජානාති, බහිද්ධා ච විපස්සති;

බහිද්ධා ඵලදස්සාවී, සොපි ඝොසෙන වුය්හති.

472.

‘‘අජ්ඣත්තඤ්ච පජානාති, බහිද්ධා ච විපස්සති;

අනාවරණදස්සාවී, න සො ඝොසෙන වුය්හතී’’ති.

… ලකුණ්ඩකභද්දියො ථෙරො….

3. භද්දත්ථෙරගාථා

473.

‘‘එකපුත්තො ¶ අහං ආසිං, පියො මාතු පියො පිතු;

බහූහි වතචරියාහි, ලද්ධො ආයාචනාහි ච.

474.

‘‘තෙ ච මං අනුකම්පාය, අත්ථකාමා හිතෙසිනො;

උභො පිතා ච මාතා ච, බුද්ධස්ස උපනාමයුං’’.

475.

‘‘කිච්ඡා ලද්ධො අයං පුත්තො, සුඛුමාලො සුඛෙධිතො;

ඉමං දදාම තෙ නාථ, ජිනස්ස පරිචාරකං’’.

476.

‘‘සත්ථා ච මං පටිග්ගය්හ, ආනන්දං එතදබ්රවි;

‘පබ්බාජෙහි ඉමං ඛිප්පං, හෙස්සත්යාජානියො අයං.

477.

‘‘පබ්බාජෙත්වාන ¶ මං සත්ථා, විහාරං පාවිසී ජිනො;

අනොග්ගතස්මිං සූරියස්මිං, තතො චිත්තං විමුච්චි මෙ.

478.

‘‘තතො සත්ථා නිරාකත්වා, පටිසල්ලානවුට්ඨිතො;

‘එහි භද්දා’ති මං ආහ, සා මෙ ආසූපසම්පදා.

479.

‘‘ජාතියා සත්තවස්සෙන, ලද්ධා මෙ උපසම්පදා;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, අහො ධම්මසුධම්මතා’’ති.

… භද්දො ථෙරො….

4. සොපාකත්ථෙරගාථා

480.

‘‘දිස්වා ¶ පාසාදඡායායං, චඞ්කමන්තං නරුත්තමං;

තත්ථ නං උපසඞ්කම්ම, වන්දිස්සං [වන්දිසං (සී. පී.)] පුරිසුත්තමං.

481.

‘‘එකංසං ¶ චීවරං කත්වා, සංහරිත්වාන පාණයො;

අනුචඞ්කමිස්සං විරජං, සබ්බසත්තානමුත්තමං.

482.

‘‘තතො පඤ්හෙ අපුච්ඡි මං, පඤ්හානං කොවිදො විදූ;

අච්ඡම්භී ච අභීතො ච, බ්යාකාසිං සත්ථුනො අහං.

483.

‘‘විස්සජ්ජිතෙසු පඤ්හෙසු, අනුමොදි තථාගතො;

භික්ඛුසඞ්ඝං විලොකෙත්වා, ඉමමත්ථං අභාසථ’’.

484.

‘‘ලාභා අඞ්ගානං මගධානං, යෙසායං පරිභුඤ්ජති;

චීවරං පිණ්ඩපාතඤ්ච, පච්චයං සයනාසනං;

පච්චුට්ඨානඤ්ච සාමීචිං, තෙසං ලාභා’’ති චාබ්රවි.

485.

‘‘අජ්ජතග්ගෙ මං සොපාක, දස්සනායොපසඞ්කම;

එසා ¶ චෙව තෙ සොපාක, භවතු උපසම්පදා’’.

486.

‘‘ජාතියා සත්තවස්සොහං, ලද්ධාන උපසම්පදං;

ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, අහො ධම්මසුධම්මතා’’ති.

… සොපාකො ථෙරො….

5. සරභඞ්ගත්ථෙරගාථා

487.

‘‘සරෙ හත්ථෙහි භඤ්ජිත්වා, කත්වාන කුටිමච්ඡිසං;

තෙන මෙ සරභඞ්ගොති, නාමං සම්මුතියා අහු.

488.

‘‘න ¶ මය්හං කප්පතෙ අජ්ජ, සරෙ හත්ථෙහි භඤ්ජිතුං;

සික්ඛාපදා නො පඤ්ඤත්තා, ගොතමෙන යසස්සිනා.

489.

‘‘සකලං සමත්තං රොගං, සරභඞ්ගො නාද්දසං පුබ්බෙ;

සොයං රොගො දිට්ඨො, වචනකරෙනාතිදෙවස්ස.

490.

‘‘යෙනෙව මග්ගෙන ගතො විපස්සී, යෙනෙව මග්ගෙන සිඛී ච වෙස්සභූ;

කකුසන්ධකොණාගමනො ච කස්සපො, තෙනඤ්ජසෙන අගමාසි ගොතමො.

491.

‘‘වීතතණ්හා ¶ අනාදානා, සත්ත බුද්ධා ඛයොගධා;

යෙහායං දෙසිතො ධම්මො, ධම්මභූතෙහි තාදිභි.

492.

‘‘චත්තාරි අරියසච්චානි, අනුකම්පාය පාණිනං;

දුක්ඛං සමුදයො මග්ගො, නිරොධො දුක්ඛසඞ්ඛයො.

493.

‘‘යස්මිං ¶ නිවත්තතෙ [යස්මිං න නිබ්බත්තතෙ (ක.)] දුක්ඛං, සංසාරස්මිං අනන්තකං;

භෙදා ¶ ඉමස්ස කායස්ස, ජීවිතස්ස ච සඞ්ඛයා;

අඤ්ඤො පුනබ්භවො නත්ථි, සුවිමුත්තොම්හි සබ්බධී’’ති.

… සරභඞ්ගො ථෙරො….

සත්තකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

සුන්දරසමුද්දො ථෙරො, ථෙරො ලකුණ්ඩභද්දියො;

භද්දො ථෙරො ච සොපාකො, සරභඞ්ගො මහාඉසි;

සත්තකෙ පඤ්චකා ථෙරා, ගාථායො පඤ්චතිංසතීති.

8. අට්ඨකනිපාතො

1. මහාකච්චායනත්ථෙරගාථා

494.

‘‘කම්මං ¶ ¶ ¶ බහුකං න කාරයෙ, පරිවජ්ජෙය්ය ජනං න උය්යමෙ;

සො උස්සුක්කො රසානුගිද්ධො, අත්ථං රිඤ්චති යො සුඛාධිවාහො.

495.

‘‘පඞ්කොති හි නං අවෙදයුං, යායං වන්දනපූජනා කුලෙසු;

සුඛුමං සල්ලං දුරුබ්බහං, සක්කාරො කාපුරිසෙන දුජ්ජහො.

496.

‘‘න පරස්සුපනිධාය, කම්මං මච්චස්ස පාපකං;

අත්තනා තං න සෙවෙය්ය, කම්මබන්ධූහි මාතියා.

497.

‘‘න පරෙ වචනා චොරො, න පරෙ වචනා මුනි;

අත්තා ච නං යථාවෙදි [යථා වෙත්ති (සී.)], දෙවාපි නං තථා විදූ.

498.

‘‘පරෙ ච න විජානන්ති, මයමෙත්ථ යමාමසෙ;

යෙ ¶ ච තත්ථ විජානන්ති, තතො සම්මන්ති මෙධගා.

499.

‘‘ජීවතෙ වාපි සප්පඤ්ඤො, අපි විත්තපරික්ඛයො;

පඤ්ඤාය ච අලාභෙන [අභාවෙන (සී. අට්ඨ.)], විත්තවාපි න ජීවති.

500.

‘‘සබ්බං සුණාති සොතෙන, සබ්බං පස්සති චක්ඛුනා;

න ච දිට්ඨං සුතං ධීරො, සබ්බං උජ්ඣිතුමරහති.

501.

‘‘චක්ඛුමාස්ස යථා අන්ධො, සොතවා බධිරො යථා;

පඤ්ඤවාස්ස යථා මූගො, බලවා දුබ්බලොරිව;

අථ අත්ථෙ සමුප්පන්නෙ, සයෙථ [පස්සෙථ (ක.)] මතසායික’’න්ති.

… මහාකච්චායනො ථෙරො….

2. සිරිමිත්තත්ථෙරගාථා

502.

‘‘අක්කොධනොනුපනාහී, අමායො රිත්තපෙසුණො;

ස වෙ තාදිසකො භික්ඛු, එවං පෙච්ච න සොචති.

503.

‘‘අක්කොධනොනුපනාහී, අමායො රිත්තපෙසුණො;

ගුත්තද්වාරො සදා භික්ඛු, එවං පෙච්ච න සොචති.

504.

‘‘අක්කොධනොනුපනාහී ¶ ¶ , අමායො රිත්තපෙසුණො;

කල්යාණසීලො සො [යො (ස්යා.)] භික්ඛු, එවං පෙච්ච න සොචති.

505.

‘‘අක්කොධනොනුපනාහී, අමායො රිත්තපෙසුණො;

කල්යාණමිත්තො සො භික්ඛු, එවං පෙච්ච න සොචති.

506.

‘‘අක්කොධනොනුපනාහී ¶ , අමායො රිත්තපෙසුණො;

කල්යාණපඤ්ඤො සො භික්ඛු, එවං පෙච්ච න සොචති.

507.

‘‘යස්ස සද්ධා තථාගතෙ, අචලා සුප්පතිට්ඨිතා;

සීලඤ්ච ¶ යස්ස කල්යාණං, අරියකන්තං පසංසිතං.

508.

‘‘සඞ්ඝෙ පසාදො යස්සත්ථි, උජුභූතඤ්ච දස්සනං;

‘අදලිද්දො’ති තං ආහු, අමොඝං තස්ස ජීවිතං.

509.

‘‘තස්මා සද්ධඤ්ච සීලඤ්ච, පසාදං ධම්මදස්සනං;

අනුයුඤ්ජෙථ මෙධාවී, සරං බුද්ධාන සාසන’’න්ති.

… සිරිමිත්තො ථෙරො….

3. මහාපන්ථකත්ථෙරගාථා

510.

‘‘යදා පඨමමද්දක්ඛිං, සත්ථාරමකුතොභයං;

තතො මෙ අහු සංවෙගො, පස්සිත්වා පුරිසුත්තමං.

511.

‘‘සිරිං හත්ථෙහි පාදෙහි, යො පණාමෙය්ය ආගතං;

එතාදිසං සො සත්ථාරං, ආරාධෙත්වා විරාධයෙ.

512.

‘‘තදාහං පුත්තදාරඤ්ච, ධනධඤ්ඤඤ්ච ඡඩ්ඩයිං;

කෙසමස්සූනි ඡෙදෙත්වා, පබ්බජිං අනගාරියං.

513.

‘‘සික්ඛාසාජීවසම්පන්නො, ඉන්ද්රියෙසු සුසංවුතො;

නමස්සමානො සම්බුද්ධං, විහාසිං අපරාජිතො.

514.

‘‘තතො මෙ පණිධී ආසි, චෙතසො අභිපත්ථිතො;

න නිසීදෙ මුහුත්තම්පි, තණ්හාසල්ලෙ අනූහතෙ.

515.

‘‘තස්ස මෙවං විහරතො, පස්ස වීරියපරක්කමං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

516.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ¶ ජානාමි, දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

අරහා දක්ඛිණෙය්යොම්හි, විප්පමුත්තො නිරූපධි.

517.

‘‘තතො ¶ ¶ රත්යා විවසානෙ [විවසනෙ (සී. ස්යා.)], සූරියස්සුග්ගමනං පති;

සබ්බං තණ්හං විසොසෙත්වා, පල්ලඞ්කෙන උපාවිසි’’න්ති.

… මහාපන්ථකො ථෙරො….

අට්ඨකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

මහාකච්චායනො ථෙරො, සිරිමිත්තො මහාපන්ථකො;

එතෙ අට්ඨනිපාතම්හි, ගාථායො චතුවීසතීති.

9. නවකනිපාතො

1. භූතත්ථෙරගාථා

518.

‘‘යදා ¶ ¶ ¶ දුක්ඛං ජරාමරණන්ති පණ්ඩිතො, අවිද්දසූ යත්ථ සිතා පුථුජ්ජනා;

දුක්ඛං පරිඤ්ඤාය සතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

519.

‘‘යදා දුක්ඛස්සාවහනිං විසත්තිකං, පපඤ්චසඞ්ඝාතදුඛාධිවාහිනිං;

තණ්හං පහන්ත්වාන සතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

520.

‘‘යදා සිවං ද්වෙචතුරඞ්ගගාමිනං, මග්ගුත්තමං ¶ සබ්බකිලෙසසොධනං;

පඤ්ඤාය පස්සිත්ව සතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

521.

‘‘යදා අසොකං විරජං අසඞ්ඛතං, සන්තං පදං සබ්බකිලෙසසොධනං;

භාවෙති සඤ්ඤොජනබන්ධනච්ඡිදං, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

522.

‘‘යදා නභෙ ගජ්ජති මෙඝදුන්දුභි, ධාරාකුලා විහගපථෙ සමන්තතො;

භික්ඛූ ච පබ්භාරගතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

523.

‘‘යදා නදීනං කුසුමාකුලානං, විචිත්ත-වානෙය්ය-වටංසකානං;

තීරෙ නිසින්නො සුමනොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

524.

‘‘යදා ¶ නිසීථෙ රහිතම්හි කානනෙ, දෙවෙ ගළන්තම්හි නදන්ති දාඨිනො;

භික්ඛූ ච පබ්භාරගතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

525.

‘‘යදා ¶ විතක්කෙ උපරුන්ධියත්තනො, නගන්තරෙ නගවිවරං සමස්සිතො;

වීතද්දරො වීතඛිලොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දති.

526.

‘‘යදා ¶ සුඛී මලඛිලසොකනාසනො, නිරග්ගළො නිබ්බනථො විසල්ලො;

සබ්බාසවෙ බ්යන්තිකතොව ඣායති, තතො රතිං පරමතරං න වින්දතී’’ති.

… භූතො ථෙරො….

නවකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

භූතො තථද්දසො ථෙරො, එකො ඛග්ගවිසාණවා;

නවකම්හි නිපාතම්හි, ගාථායොපි ඉමා නවාති.

10. දසකනිපාතො

1. කාළුදායිත්ථෙරගාථා

527.

‘‘අඞ්ගාරිනො ¶ ¶ ¶ දානි දුමා භදන්තෙ, ඵලෙසිනො ඡදනං විප්පහාය;

තෙ අච්චිමන්තොව පභාසයන්ති, සමයො මහාවීර භාගී රසානං.

528.

‘‘දුමානි ¶ ඵුල්ලානි මනොරමානි, සමන්තතො සබ්බදිසා පවන්ති;

පත්තං පහාය ඵලමාසසානා [ඵලමාසමානො (ක.)], කාලො ඉතො පක්කමනාය වීර.

529.

‘‘නෙවාතිසීතං න පනාතිඋණ්හං, සුඛා උතු අද්ධනියා භදන්තෙ;

පස්සන්තු තං සාකියා කොළියා ච, පච්ඡාමුඛං රොහිනියං තරන්තං.

530.

‘‘ආසාය කසතෙ ඛෙත්තං, බීජං ආසාය වප්පති;

ආසාය වාණිජා යන්ති, සමුද්දං ධනහාරකා;

යාය ආසාය තිට්ඨාමි, සා මෙ ආසා සමිජ්ඣතු.

531.

[සං. නි. 1.198] ‘‘පුනප්පුනං චෙව වපන්ති බීජං, පුනප්පුනං වස්සති දෙවරාජා;

පුනප්පුනං ඛෙත්තං කසන්ති කස්සකා, පුනප්පුනං ධඤ්ඤමුපෙති රට්ඨං.

532.

[සං. නි. 1.198] ‘‘පුනප්පුනං යාචනකා චරන්ති, පුනප්පුනං දානපතී දදන්ති;

පුනප්පුනං දානපතී දදිත්වා, පුනප්පුනං සග්ගමුපෙන්ති ඨානං.

533.

‘‘වීරො ¶ ¶ හවෙ සත්තයුගං පුනෙති, යස්මිං කුලෙ ජායති භූරිපඤ්ඤො;

මඤ්ඤාමහං සක්කති දෙවදෙවො, තයා හි ජාතො [තයාභිජාතො (සී.)] මුනි සච්චනාමො.

534.

‘‘සුද්ධොදනො ¶ නාම පිතා මහෙසිනො, බුද්ධස්ස මාතා පන මායනාමා;

යා බොධිසත්තං පරිහරිය කුච්ඡිනා, කායස්ස භෙදා තිදිවම්හි මොදති.

535.

‘‘සා ගොතමී කාලකතා ඉතො චුතා, දිබ්බෙහි කාමෙහි සමඞ්ගිභූතා;

සා මොදති කාමගුණෙහි පඤ්චහි, පරිවාරිතා දෙවගණෙහි තෙහි.

536.

‘‘බුද්ධස්ස පුත්තොම්හි අසය්හසාහිනො, අඞ්ගීරසස්සප්පටිමස්ස තාදිනො;

පිතුපිතා මය්හං තුවංසි සක්ක, ධම්මෙන මෙ ගොතම අය්යකොසී’’ති.

… කාළුදායී ථෙරො….

2. එකවිහාරියත්ථෙරගාථා

537.

‘‘පුරතො ¶ පච්ඡතො වාපි, අපරො චෙ න විජ්ජති;

අතීව ඵාසු භවති, එකස්ස වසතො වනෙ.

538.

‘‘හන්ද ¶ එකො ගමිස්සාමි, අරඤ්ඤං බුද්ධවණ්ණිතං;

ඵාසු [ඵාසුං (ස්යා. පී.)] එකවිහාරිස්ස, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

539.

‘‘යොගී-පීතිකරං රම්මං, මත්තකුඤ්ජරසෙවිතං;

එකො අත්තවසී ඛිප්පං, පවිසිස්සාමි කානනං.

540.

‘‘සුපුප්ඵිතෙ සීතවනෙ, සීතලෙ ගිරිකන්දරෙ;

ගත්තානි පරිසිඤ්චිත්වා, චඞ්කමිස්සාමි එකකො.

541.

‘‘එකාකියො අදුතියො, රමණීයෙ මහාවනෙ;

කදාහං විහරිස්සාමි, කතකිච්චො අනාසවො.

542.

‘‘එවං මෙ කත්තුකාමස්ස, අධිප්පායො සමිජ්ඣතු;

සාධියිස්සාමහංයෙව, නාඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස කාරකො.

543.

‘‘එස ¶ බන්ධාමි සන්නාහං, පවිසිස්සාමි කානනං;

න තතො නික්ඛමිස්සාමි, අප්පත්තො ආසවක්ඛයං.

544.

‘‘මාලුතෙ උපවායන්තෙ, සීතෙ සුරභිගන්ධිකෙ [ගන්ධකෙ (ස්යා. පී. ක.)];

අවිජ්ජං දාලයිස්සාමි, නිසින්නො නගමුද්ධනි.

545.

‘‘වනෙ කුසුමසඤ්ඡන්නෙ, පබ්භාරෙ නූන සීතලෙ;

විමුත්තිසුඛෙන සුඛිතො, රමිස්සාමි ගිරිබ්බජෙ.

546.

‘‘සොහං ¶ පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, චන්දො පන්නරසො යථා;

සබ්බාසවපරික්ඛීණො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… එකවිහාරියො ථෙරො….

3. මහාකප්පිනත්ථෙරගාථා

547.

‘‘අනාගතං ¶ යො පටිකච්ච [පටිගච්ච (සී.)] පස්සති, හිතඤ්ච අත්ථං අහිතඤ්ච තං ද්වයං;

විද්දෙසිනො තස්ස හිතෙසිනො වා, රන්ධං න පස්සන්ති සමෙක්ඛමානා.

548.

[පටි. ම. 1.160 පටිසම්භිදාමග්ගෙ] ‘‘ආනාපානසතී යස්ස, පරිපුණ්ණා සුභාවිතා;

අනුපුබ්බං පරිචිතා, යථා බුද්ධෙන දෙසිතා;

සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.

549.

‘‘ඔදාතං ¶ වත මෙ චිත්තං, අප්පමාණං සුභාවිතං;

නිබ්බිද්ධං පග්ගහීතඤ්ච, සබ්බා ඔභාසතෙ දිසා.

550.

‘‘ජීවතෙ වාපි සප්පඤ්ඤො, අපි විත්තපරික්ඛයො;

පඤ්ඤාය ච අලාභෙන, විත්තවාපි න ජීවති.

551.

‘‘පඤ්ඤා සුතවිනිච්ඡිනී, පඤ්ඤා කිත්තිසිලොකවද්ධනී;

පඤ්ඤාසහිතො නරො ඉධ, අපි දුක්ඛෙසු සුඛානි වින්දති.

552.

‘‘නායං අජ්ජතනො ධම්මො, නච්ඡෙරො නපි අබ්භුතො;

යත්ථ ජායෙථ මීයෙථ, තත්ථ කිං විය අබ්භුතං.

553.

‘‘අනන්තරං හි ජාතස්ස, ජීවිතා මරණං ධුවං;

ජාතා ජාතා මරන්තීධ, එවංධම්මා හි පාණිනො.

554.

‘‘න ¶ හෙතදත්ථාය මතස්ස හොති, යං ජීවිතත්ථං පරපොරිසානං;

මතම්හි රුණ්ණං න යසො න ලොක්යං, න ¶ වණ්ණිතං සමණබ්රාහ්මණෙහි.

555.

‘‘චක්ඛුං සරීරං උපහන්ති තෙන [උපහන්ති රුණ්ණං (සී.), උපහන්ති රොණ්ණං (ස්යා. පී.)], නිහීයති වණ්ණබලං මතී ච;

ආනන්දිනො තස්ස දිසා භවන්ති, හිතෙසිනො නාස්ස සුඛී භවන්ති.

556.

‘‘තස්මා හි ඉච්ඡෙය්ය කුලෙ වසන්තෙ, මෙධාවිනො චෙව බහුස්සුතෙ ච;

යෙසං ¶ හි පඤ්ඤාවිභවෙන කිච්චං, තරන්ති නාවාය නදිංව පුණ්ණ’’න්ති.

… මහාකප්පිනො ථෙරො….

4. චූළපන්ථකත්ථෙරගාථා

557.

‘‘දන්ධා මය්හං ගතී ආසි, පරිභූතො පුරෙ අහං;

භාතා ච මං පණාමෙසි, ‘ගච්ඡ දානි තුවං ඝරං’.

558.

‘‘සොහං පණාමිතො සන්තො [භාතා (අට්ඨ.)], සඞ්ඝාරාමස්ස කොට්ඨකෙ;

දුම්මනො තත්ථ අට්ඨාසිං, සාසනස්මිං අපෙක්ඛවා.

559.

‘‘භගවා තත්ථ ආගච්ඡි [ආගඤ්ඡි (සී. පී.)], සීසං මය්හං පරාමසි;

බාහාය මං ගහෙත්වාන, සඞ්ඝාරාමං පවෙසයි.

560.

‘‘අනුකම්පාය මෙ සත්ථා, පාදාසි පාදපුඤ්ඡනිං;

‘එතං සුද්ධං අධිට්ඨෙහි, එකමන්තං ස්වධිට්ඨිතං’.

561.

‘‘තස්සාහං වචනං සුත්වා, විහාසිං සාසනෙ රතො;

සමාධිං ¶ පටිපාදෙසිං, උත්තමත්ථස්ස පත්තියා.

562.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ¶ ජානාමි, දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

563.

‘‘සහස්සක්ඛත්තුමත්තානං ¶ , නිම්මිනිත්වාන පන්ථකො;

නිසීදම්බවනෙ රම්මෙ, යාව කාලප්පවෙදනා.

564.

‘‘තතො මෙ සත්ථා පාහෙසි, දූතං කාලප්පවෙදකං;

පවෙදිතම්හි කාලම්හි, වෙහාසාදුපසඞ්කමිං [වෙහාසානුපසඞ්කමිං (ස්යා. ක.)].

565.

‘‘වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, එකමන්තං නිසීදහං;

නිසින්නං මං විදිත්වාන, අථ සත්ථා පටිග්ගහි.

566.

‘‘ආයාගො සබ්බලොකස්ස, ආහුතීනං පටිග්ගහො;

පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං මනුස්සානං, පටිගණ්හිත්ථ දක්ඛිණ’’න්ති.

… චූළපන්ථකො ථෙරො….

5. කප්පත්ථෙරගාථා

567.

‘‘නානාකුලමලසම්පුණ්ණො, මහාඋක්කාරසම්භවො;

චන්දනිකංව පරිපක්කං, මහාගණ්ඩො මහාවණො.

568.

‘‘පුබ්බරුහිරසම්පුණ්ණො, ගූථකූපෙන ගාළ්හිතො [ගූථකූපෙ නිගාළ්හිතො (ස්යා. පී. ක.)];

ආපොපග්ඝරණො කායො, සදා සන්දති පූතිකං.

569.

‘‘සට්ඨිකණ්ඩරසම්බන්ධො ¶ , මංසලෙපනලෙපිතො;

චම්මකඤ්චුකසන්නද්ධො, පූතිකායො නිරත්ථකො.

570.

‘‘අට්ඨිසඞ්ඝාතඝටිතො, න්හාරුසුත්තනිබන්ධනො;

නෙකෙසං සංගතීභාවා, කප්පෙති ඉරියාපථං.

571.

‘‘ධුවප්පයාතො ¶ මරණාය, මච්චුරාජස්ස සන්තිකෙ;

ඉධෙව ඡඩ්ඩයිත්වාන, යෙනකාමඞ්ගමො නරො.

572.

‘‘අවිජ්ජාය නිවුතො කායො, චතුගන්ථෙන ගන්ථිතො;

ඔඝසංසීදනො කායො, අනුසයජාලමොත්ථතො.

573.

‘‘පඤ්චනීවරණෙ යුත්තො, විතක්කෙන සමප්පිතො;

තණ්හාමූලෙනානුගතො, මොහච්ඡාදනඡාදිතො.

574.

‘‘එවායං වත්තතෙ කායො, කම්මයන්තෙන යන්තිතො;

සම්පත්ති ච විපත්යන්තා, නානාභාවො විපජ්ජති.

575.

‘‘යෙමං ¶ ¶ කායං මමායන්ති, අන්ධබාලා පුථුජ්ජනා;

වඩ්ඪෙන්ති කටසිං ඝොරං, ආදියන්ති පුනබ්භවං.

576.

‘‘යෙමං කායං විවජ්ජෙන්ති, ගූථලිත්තංව පන්නගං;

භවමූලං වමිත්වාන, පරිනිබ්බිස්සන්තිනාසවා’’ති [පරිනිබ්බන්තුනාසවා (සී.)].

… කප්පො ථෙරො….

6. වඞ්ගන්තපුත්තඋපසෙනත්ථෙරගාථා

577.

‘‘විවිත්තං අප්පනිග්ඝොසං, වාළමිගනිසෙවිතං;

සෙවෙ සෙනාසනං භික්ඛු, පටිසල්ලානකාරණා.

578.

‘‘සඞ්කාරපුඤ්ජා ආහත්වා [ආහිත්වා (ක.)], සුසානා රථියාහි ච;

තතො සඞ්ඝාටිකං කත්වා, ලූඛං ධාරෙය්ය චීවරං.

579.

‘‘නීචං මනං කරිත්වාන, සපදානං කුලා කුලං;

පිණ්ඩිකාය චරෙ භික්ඛු, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො.

580.

‘‘ලූඛෙනපි වා [ලූඛෙනපි ච (බහූසු)] සන්තුස්සෙ, නාඤ්ඤං පත්ථෙ රසං බහුං;

රසෙසු ¶ අනුගිද්ධස්ස, ඣානෙ න රමතී මනො.

581.

‘‘අප්පිච්ඡො චෙව සන්තුට්ඨො, පවිවිත්තො වසෙ මුනි;

අසංසට්ඨො ගහට්ඨෙහි, අනාගාරෙහි චූභයං.

582.

‘‘යථා ජළො ව මූගො ව, අත්තානං දස්සයෙ තථා;

නාතිවෙලං සම්භාසෙය්ය, සඞ්ඝමජ්ඣම්හි පණ්ඩිතො.

583.

‘‘න සො උපවදෙ කඤ්චි, උපඝාතං විවජ්ජයෙ;

සංවුතො පාතිමොක්ඛස්මිං, මත්තඤ්ඤූ චස්ස භොජනෙ.

584.

‘‘සුග්ගහීතනිමිත්තස්ස, චිත්තස්සුප්පාදකොවිදො;

සමං අනුයුඤ්ජෙය්ය, කාලෙන ච විපස්සනං.

585.

‘‘වීරියසාතච්චසම්පන්නො ¶ , යුත්තයොගො සදා සියා;

න ච අප්පත්වා දුක්ඛන්තං, විස්සාසං එය්ය පණ්ඩිතො.

586.

‘‘එවං විහරමානස්ස, සුද්ධිකාමස්ස භික්ඛුනො;

ඛීයන්ති ආසවා සබ්බෙ, නිබ්බුතිඤ්චාධිගච්ඡතී’’ති.

… උපසෙනො වඞ්ගන්තපුත්තො ථෙරො….

7. (අපර)-ගොතමත්ථෙරගාථා

587.

‘‘විජානෙය්ය ¶ ¶ සකං අත්ථං, අවලොකෙය්යාථ පාවචනං;

යඤ්චෙත්ථ අස්ස පතිරූපං, සාමඤ්ඤං අජ්ඣුපගතස්ස.

588.

‘‘මිත්තං ඉධ ච කල්යාණං, සික්ඛා විපුලං සමාදානං;

සුස්සූසා ච ගරූනං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

589.

‘‘බුද්ධෙසු සගාරවතා, ධම්මෙ අපචිති යථාභූතං;

සඞ්ඝෙ ¶ ච චිත්තිකාරො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

590.

‘‘ආචාරගොචරෙ යුත්තො, ආජීවො සොධිතො අගාරය්හො;

චිත්තස්ස ච සණ්ඨපනං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

591.

‘‘චාරිත්තං අථ වාරිත්තං, ඉරියාපථියං පසාදනියං;

අධිචිත්තෙ ච ආයොගො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

592.

‘‘ආරඤ්ඤකානි සෙනාසනානි, පන්තානි අප්පසද්දානි;

භජිතබ්බානි මුනිනා, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

593.

‘‘සීලඤ්ච බාහුසච්චඤ්ච, ධම්මානං පවිචයො යථාභූතං;

සච්චානං අභිසමයො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

594.

‘‘භාවෙය්ය ච අනිච්චන්ති, අනත්තසඤ්ඤං අසුභසඤ්ඤඤ්ච;

ලොකම්හි ච අනභිරතිං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

595.

‘‘භාවෙය්ය ච බොජ්ඣඞ්ගෙ, ඉද්ධිපාදානි ඉන්ද්රියානි බලානි;

අට්ඨඞ්ගමග්ගමරියං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

596.

‘‘තණ්හං පජහෙය්ය මුනි, සමූලකෙ ආසවෙ පදාලෙය්ය;

විහරෙය්ය විප්පමුත්තො, එතං සමණස්ස පතිරූප’’න්ති.

… ගොතමො ථෙරො….

දසකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

කාළුදායී ච සො ථෙරො, එකවිහාරී ච කප්පිනො;

චූළපන්ථකො කප්පො ච, උපසෙනො ච ගොතමො;

සත්තිමෙ දසකෙ ථෙරා, ගාථායො චෙත්ථ සත්තතීති.

11. එකාදසනිපාතො

1. සංකිච්චත්ථෙරගාථා

597.

‘‘කිං ¶ ¶ ¶ ¶ තවත්ථො වනෙ තාත, උජ්ජුහානොව පාවුසෙ;

වෙරම්භා රමණීයා තෙ, පවිවෙකො හි ඣායිනං.

598.

‘‘යථා අබ්භානි වෙරම්භො, වාතො නුදති පාවුසෙ;

සඤ්ඤා මෙ අභිකිරන්ති, විවෙකපටිසඤ්ඤුතා.

599.

‘‘අපණ්ඩරො අණ්ඩසම්භවො, සීවථිකාය නිකෙතචාරිකො;

උප්පාදයතෙව මෙ සතිං, සන්දෙහස්මිං විරාගනිස්සිතං.

600.

‘‘යඤ්ච අඤ්ඤෙ න රක්ඛන්ති, යො ච අඤ්ඤෙ න රක්ඛති;

ස වෙ භික්ඛු සුඛං සෙති, කාමෙසු අනපෙක්ඛවා.

601.

‘‘අච්ඡොදිකා පුථුසිලා, ගොනඞ්ගුලමිගායුතා;

අම්බුසෙවාලසඤ්ඡන්නා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

602.

‘‘වසිතං මෙ අරඤ්ඤෙසු, කන්දරාසු ගුහාසු ච;

සෙනාසනෙසු පන්තෙසු, වාළමිගනිසෙවිතෙ.

603.

‘‘‘ඉමෙ හඤ්ඤන්තු වජ්ඣන්තු, දුක්ඛං පප්පොන්තු පාණිනො’;

සඞ්කප්පං නාභිජානාමි, අනරියං දොසසංහිතං.

604.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා.

605.

‘‘යස්ස චත්ථාය [යස්සත්ථාය (සී.)] පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො.

606.

‘‘නාභිනන්දාමි ¶ මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

කාලඤ්ච පටිකඞ්ඛාමි, නිබ්බිසං භතකො යථා.

607.

‘‘නාභිනන්දාමි ¶ ¶ මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

කාලඤ්ච පටිකඞ්ඛාමි, සම්පජානො පතිස්සතො’’ති.

… සංකිච්චො ථෙරො….

එකාදසනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

සංකිච්චථෙරො එකොව, කතකිච්චො අනාසවො;

එකාදසනිපාතම්හි, ගාථා එකාදසෙව චාති.

12. ද්වාදසකනිපාතො

1. සීලවත්ථෙරගාථා

608.

‘‘සීලමෙවිධ ¶ ¶ ¶ සික්ඛෙථ, අස්මිං ලොකෙ සුසික්ඛිතං;

සීලං හි සබ්බසම්පත්තිං, උපනාමෙති සෙවිතං.

609.

‘‘සීලං රක්ඛෙය්ය මෙධාවී, පත්ථයානො තයො සුඛෙ;

පසංසං විත්තිලාභඤ්ච, පෙච්ච සග්ගෙ පමොදනං [පෙච්ච සග්ගෙ ච මොදනං (සී. පී.)].

610.

‘‘සීලවා හි බහූ මිත්තෙ, සඤ්ඤමෙනාධිගච්ඡති;

දුස්සීලො පන මිත්තෙහි, ධංසතෙ පාපමාචරං.

611.

‘‘අවණ්ණඤ්ච අකිත්තිඤ්ච, දුස්සීලො ලභතෙ නරො;

වණ්ණං කිත්තිං පසංසඤ්ච, සදා ලභති සීලවා.

612.

‘‘ආදි ¶ සීලං පතිට්ඨා ච, කල්යාණානඤ්ච මාතුකං;

පමුඛං සබ්බධම්මානං, තස්මා සීලං විසොධයෙ.

613.

‘‘වෙලා ච සංවරං සීලං [සංවරො සීලං (සී.), සංවරසීලං (සී. අට්ඨ.)], චිත්තස්ස අභිහාසනං;

තිත්ථඤ්ච සබ්බබුද්ධානං, තස්මා සීලං විසොධයෙ.

614.

‘‘සීලං බලං අප්පටිමං, සීලං ආවුධමුත්තමං;

සීලමාභරණං සෙට්ඨං, සීලං කවචමබ්භුතං.

615.

‘‘සීලං සෙතු මහෙසක්ඛො, සීලං ගන්ධො අනුත්තරො;

සීලං විලෙපනං සෙට්ඨං, යෙන වාති දිසොදිසං.

616.

‘‘සීලං සම්බලමෙවග්ගං, සීලං පාථෙය්යමුත්තමං;

සීලං සෙට්ඨො අතිවාහො, යෙන යාති දිසොදිසං.

617.

‘‘ඉධෙව නින්දං ලභති, පෙච්චාපායෙ ච දුම්මනො;

සබ්බත්ථ දුම්මනො බාලො, සීලෙසු අසමාහිතො.

618.

‘‘ඉධෙව කිත්තිං ලභති, පෙච්ච සග්ගෙ ච සුම්මනො;

සබ්බත්ථ සුමනො ධීරො, සීලෙසු සුසමාහිතො.

619.

‘‘සීලමෙව ¶ ඉධ අග්ගං, පඤ්ඤවා පන උත්තමො;

මනුස්සෙසු ච දෙවෙසු, සීලපඤ්ඤාණතො ජය’’න්ති.

… සීලවො ථෙරො….

2. සුනීතත්ථෙරගාථා

620.

‘‘නීචෙ ¶ කුලම්හි ජාතොහං, දලිද්දො අප්පභොජනො;

හීනකම්මං [හීනං කම්මං (ස්යා.)] මමං ආසි, අහොසිං පුප්ඵඡඩ්ඩකො.

621.

‘‘ජිගුච්ඡිතො ¶ මනුස්සානං, පරිභූතො ච වම්භිතො;

නීචං මනං කරිත්වාන, වන්දිස්සං බහුකං ජනං.

622.

‘‘අථද්දසාසිං ¶ සම්බුද්ධං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං;

පවිසන්තං මහාවීරං, මගධානං පුරුත්තමං.

623.

‘‘නික්ඛිපිත්වාන බ්යාභඞ්ගිං, වන්දිතුං උපසඞ්කමිං;

මමෙව අනුකම්පාය, අට්ඨාසි පුරිසුත්තමො.

624.

‘‘වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, එකමන්තං ඨිතො තදා;

පබ්බජ්ජං අහමායාචිං, සබ්බසත්තානමුත්තමං.

625.

‘‘තතො කාරුණිකො සත්ථා, සබ්බලොකානුකම්පකො;

‘එහි භික්ඛූ’ති මං ආහ, සා මෙ ආසූපසම්පදා.

626.

‘‘සොහං එකො අරඤ්ඤස්මිං, විහරන්තො අතන්දිතො;

අකාසිං සත්ථුවචනං, යථා මං ඔවදී ජිනො.

627.

‘‘රත්තියා පඨමං යාමං, පුබ්බජාතිමනුස්සරිං;

රත්තියා මජ්ඣිමං යාමං, දිබ්බචක්ඛුං විසොධයිං [දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං (ක.)];

රත්තියා පච්ඡිමෙ යාමෙ, තමොඛන්ධං පදාලයිං.

628.

‘‘තතො රත්යා විවසානෙ, සූරියස්සුග්ගමනං පති;

ඉන්දො බ්රහ්මා ච ආගන්ත්වා, මං නමස්සිංසු පඤ්ජලී.

629.

‘‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;

යස්ස තෙ ආසවා ඛීණා, දක්ඛිණෙය්යොසි මාරිස’.

630.

‘‘තතො ¶ දිස්වාන මං සත්ථා, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතං;

සිතං පාතුකරිත්වාන, ඉමමත්ථං අභාසථ.

631.

[සු. නි. 660 සුත්තනිපාතෙපි] ‘‘‘තපෙන ¶ ¶ බ්රහ්මචරියෙන, සංයමෙන දමෙන ච;

එතෙන බ්රාහ්මණො හොති, එතං බ්රාහ්මණමුත්තම’’’න්ති.

… සුනීතො ථෙරො….

ද්වාදසකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

සීලවා ච සුනීතො ච, ථෙරා ද්වෙ තෙ මහිද්ධිකා;

ද්වාදසම්හි නිපාතම්හි, ගාථායො චතුවීසතීති.

13. තෙරසනිපාතො

1. සොණකොළිවිසත්ථෙරගාථා

632.

‘‘යාහු ¶ ¶ ¶ රට්ඨෙ සමුක්කට්ඨො, රඤ්ඤො අඞ්ගස්ස පද්ධගූ [පත්ථගූ (ස්යා.), පට්ඨගූ (ක.)];

ස්වාජ්ජ ධම්මෙසු උක්කට්ඨො, සොණො දුක්ඛස්ස පාරගූ.

633.

‘‘පඤ්ච ඡින්දෙ පඤ්ච ජහෙ, පඤ්ච චුත්තරි භාවයෙ;

පඤ්චසඞ්ගාතිගො භික්ඛු, ඔඝතිණ්ණොති වුච්චති.

634.

‘‘උන්නළස්ස පමත්තස්ස, බාහිරාසස්ස [බාහිරාසයස්ස (ක.)] භික්ඛුනො;

සීලං සමාධි පඤ්ඤා ච, පාරිපූරිං න ගච්ඡති.

635.

‘‘යඤ්හි කිච්චං අපවිද්ධං [තදපවිද්ධං (සී. ස්යා.)], අකිච්චං පන කරීයති;

උන්නළානං ¶ පමත්තානං, තෙසං වඩ්ඪන්ති ආසවා.

636.

‘‘යෙසඤ්ච සුසමාරද්ධා, නිච්චං කායගතා සති;

අකිච්චං තෙ න සෙවන්ති, කිච්චෙ සාතච්චකාරිනො;

සතානං සම්පජානානං, අත්ථං ගච්ඡන්ති ආසවා.

637.

‘‘උජුමග්ගම්හි අක්ඛාතෙ, ගච්ඡථ මා නිවත්තථ;

අත්තනා චොදයත්තානං, නිබ්බානමභිහාරයෙ.

638.

‘‘අච්චාරද්ධම්හි වීරියම්හි, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;

වීණොපමං කරිත්වා මෙ, ධම්මං දෙසෙසි චක්ඛුමා;

තස්සාහං වචනං සුත්වා, විහාසිං සාසනෙ රතො.

639.

‘‘සමථං පටිපාදෙසිං, උත්තමත්ථස්ස පත්තියා;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

640.

‘‘නෙක්ඛම්මෙ [නික්ඛමෙ (ක.), නෙක්ඛම්මං (මහාව. 244; අ. නි. 6.55)] අධිමුත්තස්ස, පවිවෙකඤ්ච චෙතසො;

අබ්යාපජ්ඣාධිමුත්තස්ස [අබ්යාපජ්ඣාධිම්හත්තස්ස (ක.)], උපාදානක්ඛයස්ස ච.

641.

‘‘තණ්හක්ඛයාධිමුත්තස්ස, අසම්මොහඤ්ච චෙතසො;

දිස්වා ආයතනුප්පාදං, සම්මා චිත්තං විමුච්චති.

642.

‘‘තස්ස ¶ සම්මා විමුත්තස්ස, සන්තචිත්තස්ස භික්ඛුනො;

කතස්ස පටිචයො නත්ථි, කරණීයං න විජ්ජති.

643.

‘‘සෙලො ¶ ¶ යථා එකඝනො [එකඝනො (ක.)], වාතෙන න සමීරති;

එවං රූපා රසා සද්දා, ගන්ධා ඵස්සා ච කෙවලා.

644.

‘‘ඉට්ඨා ¶ ධම්මා අනිට්ඨා ච, නප්පවෙධෙන්ති තාදිනො;

ඨිතං චිත්තං විසඤ්ඤුත්තං, වයඤ්චස්සානුපස්සතී’’ති.

… සොණො කොළිවිසො ථෙරො….

තෙරසනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

සොණො කොළිවිසො ථෙරො, එකොයෙව මහිද්ධිකො;

තෙරසම්හි නිපාතම්හි, ගාථායො චෙත්ථ තෙරසාති.

14. චුද්දසකනිපාතො

1. ඛදිරවනියරෙවතත්ථෙරගාථා

645.

‘‘යදා ¶ ¶ ¶ අහං පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

නාභිජානාමි සඞ්කප්පං, අනරියං දොසසංහිතං.

646.

‘‘‘ඉමෙ හඤ්ඤන්තු වජ්ඣන්තු, දුක්ඛං පප්පොන්තු පාණිනො’;

සඞ්කප්පං නාභිජානාමි, ඉමස්මිං දීඝමන්තරෙ.

647.

‘‘මෙත්තඤ්ච අභිජානාමි, අප්පමාණං සුභාවිතං;

අනුපුබ්බං පරිචිතං, යථා බුද්ධෙන දෙසිතං.

648.

‘‘සබ්බමිත්තො සබ්බසඛො, සබ්බභූතානුකම්පකො;

මෙත්තචිත්තඤ්ච [මෙත්තං චිත්තං (සී. ස්යා.)] භාවෙමි, අබ්යාපජ්ජරතො [අබ්යාපජ්ඣරතො (සී. ස්යා.)] සදා.

649.

‘‘අසංහීරං අසංකුප්පං, චිත්තං ආමොදයාමහං;

බ්රහ්මවිහාරං භාවෙමි, අකාපුරිසසෙවිතං.

650.

‘‘අවිතක්කං ¶ සමාපන්නො, සම්මාසම්බුද්ධසාවකො;

අරියෙන තුණ්හීභාවෙන, උපෙතො හොති තාවදෙ.

651.

‘‘යථාපි පබ්බතො සෙලො, අචලො සුප්පතිට්ඨිතො;

එවං මොහක්ඛයා භික්ඛු, පබ්බතොව න වෙධති.

652.

‘‘අනඞ්ගණස්ස පොසස්ස, නිච්චං සුචිගවෙසිනො;

වාලග්ගමත්තං පාපස්ස, අබ්භමත්තංව ඛායති.

653.

‘‘නගරං යථා පච්චන්තං, ගුත්තං සන්තරබාහිරං;

එවං ගොපෙථ අත්තානං, ඛණො වො මා උපච්චගා.

654.

‘‘නාභිනන්දාමි මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

කාලඤ්ච පටිකඞ්ඛාමි, නිබ්බිසං භතකො යථා.

655.

‘‘නාභිනන්දාමි මරණං…පෙ… සම්පජානො පතිස්සතො.

656.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා.

657.

‘‘යස්ස ¶ ¶ චත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො.

658.

‘‘සම්පාදෙථප්පමාදෙන, එසා මෙ අනුසාසනී;

හන්දාහං පරිනිබ්බිස්සං, විප්පමුත්තොම්හි සබ්බධී’’ති.

… ඛදිරවනියරෙවතො ථෙරො….

2. ගොදත්තත්ථෙරගාථා

659.

‘‘යථාපි භද්දො ආජඤ්ඤො, ධුරෙ යුත්තො ධුරස්සහො [ධුරාසහො (අට්ඨ.)];

මථිතො ¶ අතිභාරෙන, සංයුගං නාතිවත්තති.

660.

‘‘එවං පඤ්ඤාය යෙ තිත්තා, සමුද්දො වාරිනා යථා;

න පරෙ අතිමඤ්ඤන්ති, අරියධම්මොව පාණිනං.

661.

‘‘කාලෙ ¶ කාලවසං පත්තා, භවාභවවසං ගතා;

නරා දුක්ඛං නිගච්ඡන්ති, තෙධ සොචන්ති මාණවා [මානවා (සී.)].

662.

‘‘උන්නතා සුඛධම්මෙන, දුක්ඛධම්මෙන චොනතා;

ද්වයෙන බාලා හඤ්ඤන්ති, යථාභූතං අදස්සිනො.

663.

‘‘යෙ ච දුක්ඛෙ සුඛස්මිඤ්ච, මජ්ඣෙ සිබ්බිනිමච්චගූ;

ඨිතා තෙ ඉන්දඛීලොව, න තෙ උන්නතඔනතා.

664.

‘‘න හෙව ලාභෙ නාලාභෙ, න යසෙ න ච කිත්තියා;

න නින්දායං පසංසාය, න තෙ දුක්ඛෙ සුඛම්හි.

665.

‘‘සබ්බත්ථ තෙ න ලිම්පන්ති, උදබින්දුව පොක්ඛරෙ;

සබ්බත්ථ සුඛිතා ධීරා, සබ්බත්ථ අපරාජිතා.

666.

‘‘ධම්මෙන ච අලාභො යො, යො ච ලාභො අධම්මිකො;

අලාභො ධම්මිකො සෙය්යො, යං චෙ ලාභො අධම්මිකො.

667.

‘‘යසො ච අප්පබුද්ධීනං, විඤ්ඤූනං අයසො ච යො;

අයසොව සෙය්යො විඤ්ඤූනං, න යසො අප්පබුද්ධිනං.

668.

‘‘දුම්මෙධෙහි ¶ පසංසා ච, විඤ්ඤූහි ගරහා ච යා;

ගරහාව සෙය්යො විඤ්ඤූහි, යං චෙ බාලප්පසංසනා.

669.

‘‘සුඛඤ්ච ¶ ¶ කාමමයිකං, දුක්ඛඤ්ච පවිවෙකියං;

පවිවෙකදුක්ඛං සෙය්යො, යං චෙ කාමමයං සුඛං.

670.

‘‘ජීවිතඤ්ච අධම්මෙන, ධම්මෙන මරණඤ්ච යං;

මරණං ධම්මිකං සෙය්යො, යං චෙ ජීවෙ අධම්මිකං.

671.

‘‘කාමකොපප්පහීනා යෙ, සන්තචිත්තා භවාභවෙ;

චරන්ති ලොකෙ අසිතා, නත්ථි තෙසං පියාපියං.

672.

‘‘භාවයිත්වාන බොජ්ඣඞ්ගෙ, ඉන්ද්රියානි බලානි ච;

පප්පුය්ය පරමං සන්තිං, පරිනිබ්බන්තිනාසවා’’ති.

… ගොදත්තො ථෙරො….

චුද්දසකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

රෙවතො චෙව ගොදත්තො, ථෙරා ද්වෙ තෙ මහිද්ධිකා;

චුද්දසම්හි නිපාතම්හි, ගාථායො අට්ඨවීසතීති.

15. සොළසකනිපාතො

1. අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරගාථා

673.

‘‘එස ¶ ¶ ¶ භිය්යො පසීදාමි, සුත්වා ධම්මං මහාරසං;

විරාගො දෙසිතො ධම්මො, අනුපාදාය සබ්බසො.

674.

‘‘බහූනි ලොකෙ චිත්රානි, අස්මිං පථවිමණ්ඩලෙ;

මථෙන්ති ¶ මඤ්ඤෙ සඞ්කප්පං, සුභං රාගූපසංහිතං.

675.

‘‘රජමුහතඤ්ච වාතෙන, යථා මෙඝොපසම්මයෙ;

එවං සම්මන්ති සඞ්කප්පා, යදා පඤ්ඤාය පස්සති.

676.

[ධ. ප. 277 ධම්මපදෙ] ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනිච්චාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා.

677 .

[ධ. ප. 278 ධම්මපදෙ] ‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා දුක්ඛාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා.

678.

[ධ. ප. 279 ධම්මපදෙ] ‘‘සබ්බෙ ධම්මා අනත්තාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා.

679.

‘‘බුද්ධානුබුද්ධො යො ථෙරො, කොණ්ඩඤ්ඤො තිබ්බනික්කමො;

පහීනජාතිමරණො, බ්රහ්මචරියස්ස කෙවලී.

680.

‘‘ඔඝපාසො දළ්හඛිලො [දළ්හො ඛිලො (ස්යා. ක.)], පබ්බතො දුප්පදාලයො;

ඡෙත්වා ඛිලඤ්ච පාසඤ්ච, සෙලං භෙත්වාන [ඡෙත්වාන (ක.)] දුබ්භිදං;

තිණ්ණො පාරඞ්ගතො ඣායී, මුත්තො සො මාරබන්ධනා.

681.

‘‘උද්ධතො චපලො භික්ඛු, මිත්තෙ ආගම්ම පාපකෙ;

සංසීදති මහොඝස්මිං, ඌමියා පටිකුජ්ජිතො.

682.

‘‘අනුද්ධතො අචපලො, නිපකො සංවුතින්ද්රියො;

කල්යාණමිත්තො මෙධාවී, දුක්ඛස්සන්තකරො සියා.

683.

‘‘කාලපබ්බඞ්ගසඞ්කාසො, කිසො ධමනිසන්ථතො;

මත්තඤ්ඤූ ¶ අන්නපානස්මිං, අදීනමනසො නරො.

684.

‘‘ඵුට්ඨො ¶ ඩංසෙහි මකසෙහි, අරඤ්ඤස්මිං බ්රහාවනෙ;

නාගො සඞ්ගාමසීසෙව, සතො තත්රාධිවාසයෙ.

685.

‘‘නාභිනන්දාමි ¶ මරණං…පෙ… නිබ්බිසං භතකො යථා.

686.

‘‘නාභිනන්දාමි මරණං…පෙ… සම්පජානො පතිස්සතො.

687.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා…පෙ… භවනෙත්ති සමූහතා.

688.

‘‘යස්ස චත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, කිං මෙ සද්ධිවිහාරිනා’’ති.

… අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො [අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤො (සී. ස්යා.)] ථෙරො….

2. උදායිත්ථෙරගාථා

689.

[අ. නි. 6.43] ‘‘මනුස්සභූතං සම්බුද්ධං, අත්තදන්තං සමාහිතං;

ඉරියමානං බ්රහ්මපථෙ, චිත්තස්සූපසමෙ රතං.

690.

‘‘යං මනුස්සා නමස්සන්ති, සබ්බධම්මාන පාරගුං;

දෙවාපි තං නමස්සන්ති, ඉති මෙ අරහතො සුතං.

691.

‘‘සබ්බසංයොජනාතීතං ¶ , වනා නිබ්බනමාගතං;

කාමෙහි නෙක්ඛම්මරතං [නික්ඛම්මරතං (ක.)], මුත්තං සෙලාව කඤ්චනං.

692.

‘‘ස වෙ අච්චරුචි නාගො, හිමවාවඤ්ඤෙ සිලුච්චයෙ;

සබ්බෙසං ¶ නාගනාමානං, සච්චනාමො අනුත්තරො.

693.

‘‘නාගං වො කිත්තයිස්සාමි, න හි ආගුං කරොති සො;

සොරච්චං අවිහිංසා ච, පාදා නාගස්ස තෙ දුවෙ.

694.

‘‘සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච, චරණා නාගස්ස තෙපරෙ;

සද්ධාහත්ථො මහානාගො, උපෙක්ඛාසෙතදන්තවා.

695.

‘‘සති ගීවා සිරො පඤ්ඤා, වීමංසා ධම්මචින්තනා;

ධම්මකුච්ඡිසමාවාසො, විවෙකො තස්ස වාලධි.

696.

‘‘සො ඣායී අස්සාසරතො, අජ්ඣත්තං සුසමාහිතො;

ගච්ඡං සමාහිතො නාගො, ඨිතො නාගො සමාහිතො.

697.

‘‘සයං සමාහිතො නාගො, නිසින්නොපි සමාහිතො;

සබ්බත්ථ සංවුතො නාගො, එසා නාගස්ස සම්පදා.

698.

‘‘භුඤ්ජති ¶ අනවජ්ජානි, සාවජ්ජානි න භුඤ්ජති;

ඝාසමච්ඡාදනං ලද්ධා, සන්නිධිං පරිවජ්ජයං.

699.

‘‘සංයොජනං ¶ අණුං ථූලං, සබ්බං ඡෙත්වාන බන්ධනං;

යෙන යෙනෙව ගච්ඡති, අනපක්ඛොව ගච්ඡති.

700.

‘‘යථාපි උදකෙ ජාතං, පුණ්ඩරීකං පවඩ්ඪති;

නොපලිප්පති තොයෙන, සුචිගන්ධං මනොරමං.

701.

‘‘තථෙව ච ලොකෙ ජාතො, බුද්ධො ලොකෙ විහරති;

නොපලිප්පති ලොකෙන, තොයෙන පදුමං යථා.

702.

‘‘මහාගිනි පජ්ජලිතො, අනාහාරොපසම්මති;

අඞ්ගාරෙසු ¶ ච සන්තෙසු, නිබ්බුතොති පවුච්චති.

703.

‘‘අත්ථස්සායං විඤ්ඤාපනී, උපමා විඤ්ඤූහි දෙසිතා;

විඤ්ඤිස්සන්ති මහානාගා, නාගං නාගෙන දෙසිතං.

704.

‘‘වීතරාගො වීතදොසො, වීතමොහො අනාසවො;

සරීරං විජහං නාගො, පරිනිබ්බිස්සත්යනාසවො’’ති.

… උදායී ථෙරො….

සොළසකනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

කොණ්ඩඤ්ඤො ච උදායී ච, ථෙරා ද්වෙ තෙ මහිද්ධිකා;

සොළසම්හි නිපාතම්හි, ගාථායො ද්වෙ ච තිංස චාති.

16. වීසතිනිපාතො

1. අධිමුත්තත්ථෙරගාථා

705.

‘‘යඤ්ඤත්ථං ¶ ¶ ¶ වා ධනත්ථං වා, යෙ හනාම මයං පුරෙ;

අවසෙසං [අවසෙ තං (සී. අට්ඨ. මූලපාඨො), අවසෙසානං (අට්ඨ.?)] භයං හොති, වෙධන්ති විලපන්ති ච.

706.

‘‘තස්ස තෙ නත්ථි භීතත්තං, භිය්යො වණ්ණො පසීදති;

කස්මා න පරිදෙවෙසි, එවරූපෙ මහබ්භයෙ.

707.

‘‘නත්ථි චෙතසිකං දුක්ඛං, අනපෙක්ඛස්ස ගාමණි;

අතික්කන්තා භයා සබ්බෙ, ඛීණසංයොජනස්ස වෙ.

708.

‘‘ඛීණාය භවනෙත්තියා, දිට්ඨෙ ධම්මෙ යථාතථෙ;

න ¶ භයං මරණෙ හොති, භාරනික්ඛෙපනෙ යථා.

709.

‘‘සුචිණ්ණං බ්රහ්මචරියං මෙ, මග්ගො චාපි සුභාවිතො;

මරණෙ මෙ භයං නත්ථි, රොගානමිව සඞ්ඛයෙ.

710.

‘‘සුචිණ්ණං බ්රහ්මචරියං මෙ, මග්ගො චාපි සුභාවිතො;

නිරස්සාදා භවා දිට්ඨා, විසං පිත්වාව [පීත්වාව (සී.)] ඡඩ්ඩිතං.

711.

‘‘පාරගූ අනුපාදානො, කතකිච්චො අනාසවො;

තුට්ඨො ආයුක්ඛයා හොති, මුත්තො ආඝාතනා යථා.

712.

‘‘උත්තමං ධම්මතං පත්තො, සබ්බලොකෙ අනත්ථිකො;

ආදිත්තාව ඝරා මුත්තො, මරණස්මිං න සොචති.

713.

‘‘යදත්ථි සඞ්ගතං කිඤ්චි, භවො වා යත්ථ ලබ්භති;

සබ්බං අනිස්සරං එතං, ඉති වුත්තං මහෙසිනා.

714.

‘‘යො තං තථා පජානාති, යථා බුද්ධෙන දෙසිතං;

න ගණ්හාති භවං කිඤ්චි, සුතත්තංව අයොගුළං.

715.

‘‘න මෙ හොති ‘අහොසි’න්ති, ‘භවිස්ස’න්ති න හොති මෙ;

සඞ්ඛාරා විගමිස්සන්ති, තත්ථ කා පරිදෙවනා.

716.

‘‘සුද්ධං ධම්මසමුප්පාදං, සුද්ධං සඞ්ඛාරසන්තතිං;

පස්සන්තස්ස යථාභූතං, න භයං හොති ගාමණි.

717.

‘‘තිණකට්ඨසමං ¶ ¶ ලොකං, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

මමත්තං සො අසංවින්දං, ‘නත්ථි මෙ’ති න සොචති.

718.

‘‘උක්කණ්ඨාමි ¶ සරීරෙන, භවෙනම්හි අනත්ථිකො;

සොයං ¶ භිජ්ජිස්සති කායො, අඤ්ඤො ච න භවිස්සති.

719.

‘‘යං වො කිච්චං සරීරෙන, තං කරොථ යදිච්ඡථ;

න මෙ තප්පච්චයා තත්ථ, දොසො පෙමඤ්ච හෙහිති’’.

720.

තස්ස තං වචනං සුත්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;

සත්ථානි නික්ඛිපිත්වාන, මාණවා එතදබ්රවුං.

721.

‘‘කිං භදන්තෙ කරිත්වාන, කො වා ආචරියො තව;

කස්ස සාසනමාගම්ම, ලබ්භතෙ තං අසොකතා’’.

722.

‘‘සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී, ජිනො ආචරියො මම;

මහාකාරුණිකො සත්ථා, සබ්බලොකතිකිච්ඡකො.

723.

‘‘තෙනායං දෙසිතො ධම්මො, ඛයගාමී අනුත්තරො;

තස්ස සාසනමාගම්ම, ලබ්භතෙ තං අසොකතා’’.

724.

සුත්වාන චොරා ඉසිනො සුභාසිතං, නික්ඛිප්ප සත්ථානි ච ආවුධානි ච;

තම්හා ච කම්මා විරමිංසු එකෙ, එකෙ ච පබ්බජ්ජමරොචයිංසු.

725.

තෙ පබ්බජිත්වා සුගතස්ස සාසනෙ, භාවෙත්ව බොජ්ඣඞ්ගබලානි පණ්ඩිතා;

උදග්ගචිත්තා සුමනා කතින්ද්රියා, ඵුසිංසු නිබ්බානපදං අසඞ්ඛතන්ති.

…අධිමුත්තො ථෙරො….

2. පාරාපරියත්ථෙරගාථා

726.

‘‘සමණස්ස ¶ අහු චින්තා, පාරාපරියස්ස භික්ඛුනො;

එකකස්ස නිසින්නස්ස, පවිවිත්තස්ස ඣායිනො.

727.

‘‘කිමානුපුබ්බං පුරිසො, කිං වතං කිං සමාචාරං;

අත්තනො කිච්චකාරීස්ස, න ච කඤ්චි විහෙඨයෙ.

728.

‘‘ඉන්ද්රියානි ¶ මනුස්සානං, හිතාය අහිතාය ච;

අරක්ඛිතානි අහිතාය, රක්ඛිතානි හිතාය ච.

729.

‘‘ඉන්ද්රියානෙව සාරක්ඛං, ඉන්ද්රියානි ච ගොපයං;

අත්තනො කිච්චකාරීස්ස, න ච කඤ්චි විහෙඨයෙ.

730.

‘‘චක්ඛුන්ද්රියං ¶ චෙ රූපෙසු, ගච්ඡන්තං අනිවාරයං;

අනාදීනවදස්සාවී, සො දුක්ඛා න හි මුච්චති.

731.

‘‘සොතින්ද්රියං චෙ සද්දෙසු, ගච්ඡන්තං අනිවාරයං;

අනාදීනවදස්සාවී, සො දුක්ඛා න හි මුච්චති.

732.

‘‘අනිස්සරණදස්සාවී ¶ , ගන්ධෙ චෙ පටිසෙවති;

න සො මුච්චති දුක්ඛම්හා, ගන්ධෙසු අධිමුච්ඡිතො.

733.

‘‘අම්බිලං මධුරග්ගඤ්ච, තිත්තකග්ගමනුස්සරං;

රසතණ්හාය ගධිතො, හදයං නාවබුජ්ඣති.

734.

‘‘සුභාන්යප්පටිකූලානි, ඵොට්ඨබ්බානි අනුස්සරං;

රත්තො රාගාධිකරණං, විවිධං වින්දතෙ දුඛං.

735.

‘‘මනං චෙතෙහි ධම්මෙහි, යො න සක්කොති රක්ඛිතුං;

තතො ¶ නං දුක්ඛමන්වෙති, සබ්බෙහෙතෙහි පඤ්චහි.

736.

‘‘පුබ්බලොහිතසම්පුණ්ණං, බහුස්ස කුණපස්ස ච;

නරවීරකතං වග්ගුං, සමුග්ගමිව චිත්තිතං.

737.

‘‘කටුකං මධුරස්සාදං, පියනිබන්ධනං දුඛං;

ඛුරංව මධුනා ලිත්තං, උල්ලිහං නාවබුජ්ඣති.

738.

‘‘ඉත්ථිරූපෙ ඉත්ථිසරෙ, ඵොට්ඨබ්බෙපි ච ඉත්ථියා;

ඉත්ථිගන්ධෙසු සාරත්තො, විවිධං වින්දතෙ දුඛං.

739.

‘‘ඉත්ථිසොතානි සබ්බානි, සන්දන්ති පඤ්ච පඤ්චසු;

තෙසමාවරණං කාතුං, යො සක්කොති වීරියවා.

740.

‘‘සො අත්ථවා සො ධම්මට්ඨො, සො දක්ඛො සො විචක්ඛණො;

කරෙය්ය රමමානොපි, කිච්චං ධම්මත්ථසංහිතං.

741.

‘‘අථො ¶ සීදති සඤ්ඤුත්තං, වජ්ජෙ කිච්චං නිරත්ථකං;

‘න තං කිච්ච’න්ති මඤ්ඤිත්වා, අප්පමත්තො විචක්ඛණො.

742.

‘‘යඤ්ච අත්ථෙන සඤ්ඤුත්තං, යා ච ධම්මගතා රති;

තං සමාදාය වත්තෙථ, සා හි වෙ උත්තමා රති.

743.

‘‘උච්චාවචෙහුපායෙහි, පරෙසමභිජිගීසති;

හන්ත්වා වධිත්වා අථ සොචයිත්වා, ආලොපති සාහසා යො පරෙසං.

744.

‘‘තච්ඡන්තො ආණියා ආණිං, නිහන්ති බලවා යථා;

ඉන්ද්රියානින්ද්රියෙහෙව ¶ , නිහන්ති කුසලො තථා.

745.

‘‘සද්ධං ¶ වීරියං සමාධිඤ්ච, සතිපඤ්ඤඤ්ච භාවයං;

පඤ්ච පඤ්චහි හන්ත්වාන, අනීඝො යාති බ්රාහ්මණො.

746.

‘‘සො අත්ථවා සො ධම්මට්ඨො, කත්වා වාක්යානුසාසනිං;

සබ්බෙන සබ්බං බුද්ධස්ස, සො නරො සුඛමෙධතී’’ති.

…පාරාපරියො ථෙරො….

3. තෙලකානිත්ථෙරගාථා

747.

‘‘චිරරත්තං වතාතාපී, ධම්මං අනුවිචින්තයං;

සමං චිත්තස්ස නාලත්ථං, පුච්ඡං සමණබ්රාහ්මණෙ.

748.

‘‘‘කො ¶ සො පාරඞ්ගතො ලොකෙ, කො පත්තො අමතොගධං;

කස්ස ධම්මං පටිච්ඡාමි, පරමත්ථවිජානනං’.

749.

‘‘අන්තොවඞ්කගතො ආසි, මච්ඡොව ඝසමාමිසං;

බද්ධො මහින්දපාසෙන, වෙපචිත්යසුරො යථා.

750.

‘‘අඤ්ඡාමි නං න මුඤ්චාමි, අස්මා සොකපරිද්දවා;

කො මෙ බන්ධං මුඤ්චං ලොකෙ, සම්බොධිං වෙදයිස්සති.

751.

‘‘සමණං බ්රාහ්මණං වා කං, ආදිසන්තං පභඞ්ගුනං.

කස්ස ධම්මං පටිච්ඡාමි, ජරාමච්චුපවාහනං.

752.

‘‘විචිකිච්ඡාකඞ්ඛාගන්ථිතං, සාරම්භබලසඤ්ඤුතං;

කොධප්පත්තමනත්ථද්ධං, අභිජප්පප්පදාරණං.

753.

‘‘තණ්හාධනුසමුට්ඨානං ¶ , ද්වෙ ච පන්නරසායුතං [ද්වෙධාපන්නරසායුතං (?)];

පස්ස ¶ ඔරසිකං බාළ්හං, භෙත්වාන යදි [යද (සී. අට්ඨ.) හදි (?) ‘‘හදයෙ’’ති තංසංවණ්ණනා] තිට්ඨති.

754.

‘‘අනුදිට්ඨීනං අප්පහානං, සඞ්කප්පපරතෙජිතං;

තෙන විද්ධො පවෙධාමි, පත්තංව මාලුතෙරිතං.

755.

‘‘අජ්ඣත්තං මෙ සමුට්ඨාය, ඛිප්පං පච්චති මාමකං;

ඡඵස්සායතනී කායො, යත්ථ සරති සබ්බදා.

756.

‘‘තං න පස්සාමි තෙකිච්ඡං, යො මෙතං සල්ලමුද්ධරෙ;

නානාරජ්ජෙන සත්ථෙන [නාරග්ගෙන න සත්ථෙන (?)], නාඤ්ඤෙන විචිකිච්ඡිතං.

757.

‘‘කො මෙ අසත්ථො අවණො, සල්ලමබ්භන්තරපස්සයං;

අහිංසං සබ්බගත්තානි, සල්ලං මෙ උද්ධරිස්සති.

758.

‘‘ධම්මප්පති ¶ හි සො සෙට්ඨො, විසදොසප්පවාහකො;

ගම්භීරෙ පතිතස්ස මෙ, ථලං පාණිඤ්ච දස්සයෙ.

759.

‘‘රහදෙහමස්මි ඔගාළ්හො, අහාරියරජමත්තිකෙ;

මායාඋසූයසාරම්භ, ථිනමිද්ධමපත්ථටෙ.

760.

‘‘උද්ධච්චමෙඝථනිතං, සංයොජනවලාහකං;

වාහා වහන්ති කුද්දිට්ඨිං [දුද්දිට්ඨිං (සී. ධ. ප. 339)], සඞ්කප්පා රාගනිස්සිතා.

761.

‘‘සවන්ති සබ්බධි සොතා, ලතා උබ්භිජ්ජ තිට්ඨති;

තෙ සොතෙ කො නිවාරෙය්ය, තං ලතං කො හි ඡෙච්ඡති.

762.

‘‘වෙලං ¶ කරොථ භද්දන්තෙ, සොතානං සන්නිවාරණං;

මා තෙ මනොමයො සොතො, රුක්ඛංව සහසා ලුවෙ.

763.

‘‘එවං ¶ මෙ භයජාතස්ස, අපාරා පාරමෙසතො;

තාණො පඤ්ඤාවුධො සත්ථා, ඉසිසඞ්ඝනිසෙවිතො.

764.

‘‘සොපාණං සුගතං සුද්ධං, ධම්මසාරමයං දළ්හං;

පාදාසි වුය්හමානස්ස, ‘මා භායී’ති ච මබ්රවි.

765.

‘‘සතිපට්ඨානපාසාදං, ආරුය්හ පච්චවෙක්ඛිසං;

යං තං පුබ්බෙ අමඤ්ඤිස්සං, සක්කායාභිරතං පජං.

766.

‘‘යදා ¶ ච මග්ගමද්දක්ඛිං, නාවාය අභිරූහනං;

අනධිට්ඨාය අත්තානං, තිත්ථමද්දක්ඛිමුත්තමං.

767.

‘‘සල්ලං අත්තසමුට්ඨානං, භවනෙත්තිප්පභාවිතං;

එතෙසං අප්පවත්තාය [අප්පවත්තියා (?)], දෙසෙසි මග්ගමුත්තමං.

768.

‘‘දීඝරත්තානුසයිතං, චිරරත්තමධිට්ඨිතං;

බුද්ධො මෙපානුදී ගන්ථං, විසදොසප්පවාහනො’’ති.

…තෙලකානි ථෙරො….

4. රට්ඨපාලත්ථෙරගාථා

769.

[ම. නි. 2.302] ‘‘පස්ස චිත්තකතං බිම්බං, අරුකායං සමුස්සිතං;

ආතුරං බහුසඞ්කප්පං, යස්ස නත්ථි ධුවං ඨිති.

770.

‘‘පස්ස චිත්තකතං රූපං, මණිනා කුණ්ඩලෙන ච;

අට්ඨිං තචෙන ඔනද්ධං, සහ වත්ථෙහි සොභති.

771.

‘‘අලත්තකකතා ¶ පාදා, මුඛං චුණ්ණකමක්ඛිතං;

අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.

772.

‘‘අට්ඨපදකතා ¶ කෙසා, නෙත්තා අඤ්ජනමක්ඛිතා;

අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.

773.

‘‘අඤ්ජනීව නවා චිත්තා, පූතිකායො අලඞ්කතො;

අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.

774.

‘‘ඔදහි මිගවො පාසං, නාසදා වාගුරං මිගො;

භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, කන්දන්තෙ මිගබන්ධකෙ.

775.

‘‘ඡින්නො පාසො මිගවස්ස, නාසදා වාගුරං මිගො;

භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, සොචන්තෙ මිගලුද්දකෙ.

776.

‘‘පස්සාමි ලොකෙ සධනෙ මනුස්සෙ, ලද්ධාන විත්තං න දදන්ති මොහා;

ලුද්ධා ¶ ධනං සන්නිචයං කරොන්ති, භිය්යොව කාමෙ අභිපත්ථයන්ති.

777.

‘‘රාජා ¶ පසය්හප්පථවිං විජෙත්වා, සසාගරන්තං මහිමාවසන්තො;

ඔරං සමුද්දස්ස අතිත්තරූපො, පාරං සමුද්දස්සපි පත්ථයෙථ.

778.

‘‘රාජා ච අඤ්ඤෙ ච බහූ මනුස්සා, අවීතතණ්හා මරණං උපෙන්ති;

ඌනාව හුත්වාන ජහන්ති දෙහං, කාමෙහි ලොකම්හි න හත්ථි තිත්ති.

779.

‘‘කන්දන්ති ¶ නං ඤාතී පකිරිය කෙසෙ, අහො වතා නො අමරාති චාහු;

වත්ථෙන නං පාරුතං නීහරිත්වා, චිතං සමොධාය තතො ඩහන්ති.

780.

‘‘සො ඩය්හති සූලෙහි තුජ්ජමානො, එකෙන වත්ථෙන [එතෙන ගත්ථෙන (ක.)] පහාය භොගෙ;

න මීයමානස්ස භවන්ති තාණා, ඤාතී ච මිත්තා අථ වා සහායා.

781.

‘‘දායාදකා තස්ස ධනං හරන්ති, සත්තො පන ගච්ඡති යෙන කම්මං;

න මීයමානං ධනමන්වෙති [මන්විති (ක.)] කිඤ්චි, පුත්තා ච දාරා ච ධනඤ්ච රට්ඨං.

782.

‘‘න දීඝමායුං ලභතෙ ධනෙන, න චාපි විත්තෙන ජරං විහන්ති;

අප්පප්පං හිදං ජීවිතමාහු ධීරා, අසස්සතං විප්පරිණාමධම්මං.

783.

‘‘අඩ්ඪා දලිද්දා ච ඵුසන්ති ඵස්සං, බාලො ච ධීරො ච තථෙව ඵුට්ඨො;

බාලො හි බාල්යා වධිතොව සෙති, ධීරො ¶ ච නො වෙධති ඵස්සඵුට්ඨො.

784.

‘‘තස්මා ¶ හි පඤ්ඤාව ධනෙන සෙය්යා, යාය වොසානමිධාධිගච්ඡති;

අබ්යොසිතත්තා හි භවාභවෙසු, පාපානි කම්මානි කරොති මොහා.

785.

‘‘උපෙති ¶ ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං, සංසාරමාපජ්ජ පරම්පරාය;

තස්සප්පපඤ්ඤො අභිසද්දහන්තො, උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං.

786.

‘‘චොරො ¶ යථා සන්ධිමුඛෙ ගහීතො, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො;

එවං පජා පෙච්ච පරම්හි ලොකෙ, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො.

787.

‘‘කාමා හි චිත්රා මධුරා මනොරමා, විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං;

ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා, තස්මා අහං පබ්බජිතොම්හි රාජ.

788.

‘‘දුමප්ඵලානීව පතන්ති මාණවා, දහරා ච වුඩ්ඪා ච සරීරභෙදා;

එතම්පි ¶ දිස්වා පබ්බජිතොම්හි රාජ, අපණ්ණකං සාමඤ්ඤමෙව සෙය්යො.

789.

‘‘සද්ධායාහං පබ්බජිතො, උපෙතො ජිනසාසනෙ;

අවජ්ඣා මය්හං පබ්බජ්ජා, අනණො භුඤ්ජාමි භොජනං.

790.

‘‘කාමෙ ආදිත්තතො දිස්වා, ජාතරූපානි සත්ථතො;

ගබ්භවොක්කන්තිතො දුක්ඛං, නිරයෙසු මහබ්භයං.

791.

‘‘එතමාදීනවං ඤත්වා, සංවෙගං අලභිං තදා;

සොහං විද්ධො තදා සන්තො, සම්පත්තො ආසවක්ඛයං.

792.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා.

793.

‘‘යස්සත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;

සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.

… රට්ඨපාලො ථෙරො….

5. මාලුක්යපුත්තත්ථෙරගාථා

794.

[සං. නි. 4.95] ‘‘රූපං ¶ දිස්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

795.

‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා රූපසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන [නිබ්බානං (සී.)] වුච්චති.

796.

‘‘සද්දං සුත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

797.

‘‘තස්ස වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා සද්දසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.

798.

‘‘ගන්ධං ඝත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

799.

‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ගන්ධසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.

800.

‘‘රසං භොත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

801.

‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා රසසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.

802.

‘‘ඵස්සං ¶ ඵුස්ස සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

803.

‘‘තස්ස වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ඵස්සසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.

804.

‘‘ධම්මං ඤත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;

සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

805.

‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ධම්මසම්භවා;

අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;

එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.

806.

‘‘න සො රජ්ජති රූපෙසු, රූපං දිස්වා පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

807.

‘‘යථාස්ස පස්සතො රූපං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.

808.

‘‘න සො රජ්ජති සද්දෙසු, සද්දං සුත්වා පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

809.

‘‘යථාස්ස සුණතො සද්දං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.

810.

‘‘න සො රජ්ජති ගන්ධෙසු, ගන්ධං ඝත්වා පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

811.

‘‘යථාස්ස ¶ ඝායතො ගන්ධං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.

812.

‘‘න ¶ සො රජ්ජති රසෙසු, රසං භොත්වා පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

813.

‘‘යථාස්ස සායරතො රසං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.

814.

‘‘න සො රජ්ජති ඵස්සෙසු, ඵස්සං ඵුස්ස පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

815.

‘‘යථාස්ස ඵුසතො ඵස්සං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.

816.

‘‘න සො රජ්ජති ධම්මෙසු, ධම්මං ඤත්වා පතිස්සතො;

විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.

817.

‘‘යථාස්ස ¶ විජානතො ධම්මං, සෙවතො චාපි වෙදනං;

ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;

එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති’’.

… මාලුක්යපුත්තො ථෙරො….

6. සෙලත්ථෙරගාථා

818.

‘‘පරිපුණ්ණකායො සුරුචි, සුජාතො චාරුදස්සනො;

සුවණ්ණවණ්ණොසි භගවා, සුසුක්කදාඨොසි වීරියවා [සුසුක්කදාඨො විරීයවා (සී.)].

819.

‘‘නරස්ස හි සුජාතස්ස, යෙ භවන්ති වියඤ්ජනා;

සබ්බෙ ¶ තෙ තව කායස්මිං, මහාපුරිසලක්ඛණා.

820.

‘‘පසන්නනෙත්තො සුමුඛො, බ්රහා උජු පතාපවා;

මජ්ඣෙ සමණසඞ්ඝස්ස, ආදිච්චොව විරොචසි.

821.

‘‘කල්යාණදස්සනො භික්ඛු, කඤ්චනසන්නිභත්තචො;

කිං තෙ සමණභාවෙන, එවං උත්තමවණ්ණිනො.

822.

‘‘රාජා ¶ අරහසි භවිතුං, චක්කවත්තී රථෙසභො;

චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස [ජම්බුමණ්ඩස්ස (ක.)] ඉස්සරො.

823.

‘‘ඛත්තියා භොගී රාජානො [භොගා රාජානො (සී. ක.), භොජරාජානො (ස්යා.)], අනුයන්තා භවන්ති තෙ;

රාජාභිරාජා [රාජාධිරාජා (සී. ක.)] මනුජින්දො, රජ්ජං කාරෙහි ගොතම’’.

824.

‘‘රාජාහමස්මි ¶ සෙල, (සෙලාති භගවා) ධම්මරාජා අනුත්තරො;

ධම්මෙන චක්කං වත්තෙමි, චක්කං අප්පටිවත්තියං’’.

825.

‘‘සම්බුද්ධො පටිජානාසි, (ඉති සෙලො බ්රාහ්මණො) ධම්මරාජා අනුත්තරො;

‘ධම්මෙන චක්කං වත්තෙමි’, ඉති භාසථ ගොතම.

826.

‘‘කො නු සෙනාපති භොතො, සාවකො සත්ථුරන්වයො [අන්වයො (සී.)];

කො තෙතමනුවත්තෙති, ධම්මචක්කං පවත්තිතං’’.

827.

‘‘මයා ¶ පවත්තිතං චක්කං, (සෙලාති භගවා) ධම්මචක්කං අනුත්තරං;

සාරිපුත්තො අනුවත්තෙති, අනුජාතො තථාගතං.

828.

‘‘අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, භාවෙතබ්බඤ්ච භාවිතං;

පහාතබ්බං පහීනං මෙ, තස්මා බුද්ධොස්මි බ්රාහ්මණ.

829.

‘‘විනයස්සු ¶ මයි කඞ්ඛං, අධිමුඤ්චස්සු බ්රාහ්මණ;

දුල්ලභං දස්සනං හොති, සම්බුද්ධානං අභිණ්හසො.

830.

‘‘යෙසං වෙ දුල්ලභො ලොකෙ, පාතුභාවො අභිණ්හසො;

සොහං බ්රාහ්මණ බුද්ධොස්මි, සල්ලකත්තො [සල්ලකන්තො (සී.)] අනුත්තරො.

831.

‘‘බ්රහ්මභූතො අතිතුලො, මාරසෙනප්පමද්දනො;

සබ්බාමිත්තෙ වසෙ [වසී (ස්යා. ක., ම. නි. 2.399; සු. නි. 966)] කත්වා, මොදාමි අකුතොභයො’’.

832.

‘‘ඉදං භොන්තො නිසාමෙථ, යථා භාසති චක්ඛුමා;

සල්ලකත්තො මහාවීරො, සීහොව නදතී වනෙ.

833.

‘‘බ්රහ්මභූතං අතිතුලං, මාරසෙනප්පමද්දනං;

කො දිස්වා නප්පසීදෙය්ය, අපි කණ්හාභිජාතිකො.

834.

‘‘යො මං ඉච්ඡති අන්වෙතු, යො වා නිච්ඡති ගච්ඡතු;

ඉධාහං පබ්බජිස්සාමි, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකෙ’’.

835.

‘‘එතං චෙ රුච්චති භොතො, සම්මාසම්බුද්ධසාසනං;

මයම්පි පබ්බජිස්සාම, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකෙ.

836.

‘‘බ්රාහ්මණා තිසතා ඉමෙ, යාචන්ති පඤ්ජලීකතා;

‘බ්රහ්මචරියං චරිස්සාම, භගවා තව සන්තිකෙ’’’.

837.

‘‘ස්වාඛාතං ¶ බ්රහ්මචරියං, (සෙලාති භගවා) සන්දිට්ඨිකමකාලිකං;

යත්ථ අමොඝා පබ්බජ්ජා, අප්පමත්තස්ස සික්ඛතො’’.

838.

‘‘යං ¶ තං සරණමාගම්හ [සරණමාගම්ම (සබ්බත්ථ)], ඉතො අට්ඨමෙ [අට්ඨමි (ස්යා. ක.)] චක්ඛුම;

සත්තරත්තෙන භගවා, දන්තාම්හ තව සාසනෙ.

839.

‘‘තුවං ¶ ¶ බුද්ධො තුවං සත්ථා, තුවං මාරාභිභූ මුනි;

තුවං අනුසයෙ ඡෙත්වා, තිණ්ණො තාරෙසිමං පජං.

840.

‘‘උපධී තෙ සමතික්කන්තා, ආසවා තෙ පදාලිතා;

සීහොව අනුපාදානො, පහීනභයභෙරවො.

841.

‘‘භික්ඛවො තිසතා ඉමෙ, තිට්ඨන්ති පඤ්ජලීකතා;

පාදෙ වීර පසාරෙහි, නාගා වන්දන්තු සත්ථුනො’’ති.

… සෙලො ථෙරො….

7. කාළිගොධාපුත්තභද්දියත්ථෙරගාථා

842.

‘‘යාතං මෙ හත්ථිගීවාය, සුඛුමා වත්ථා පධාරිතා;

සාලීනං ඔදනො භුත්තො, සුචිමංසූපසෙචනො.

843.

‘‘සොජ්ජ භද්දො සාතතිකො, උඤ්ඡාපත්තාගතෙ රතො;

ඣායති අනුපාදානො, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.

844.

‘‘පංසුකූලී සාතතිකො, උඤ්ඡාපත්තාගතෙ රතො;

ඣායති අනුපාදානො, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.

845.

‘‘පිණ්ඩපාතී සාතතිකො…පෙ….

846.

‘‘තෙචීවරී සාතතිකො…පෙ….

847.

‘‘සපදානචාරී සාතතිකො…පෙ….

848.

‘‘එකාසනී සාතතිකො…පෙ….

849.

‘‘පත්තපිණ්ඩී සාතතිකො…පෙ….

850.

‘‘ඛලුපච්ඡාභත්තී සාතතිකො…පෙ….

851.

‘‘ආරඤ්ඤිකො සාතතිකො…පෙ….

852.

‘‘රුක්ඛමූලිකො ¶ සාතතිකො…පෙ….

853.

‘‘අබ්භොකාසී සාතතිකො…පෙ….

854.

‘‘සොසානිකො සාතතිකො…පෙ….

855.

‘‘යථාසන්ථතිකො සාතතිකො…පෙ….

856.

‘‘නෙසජ්ජිකො ¶ ¶ සාතතිකො…පෙ….

857.

‘‘අප්පිච්ඡො සාතතිකො…පෙ….

858.

‘‘සන්තුට්ඨො සාතතිකො…පෙ….

859.

‘‘පවිවිත්තො සාතතිකො…පෙ….

860.

‘‘අසංසට්ඨො සාතතිකො…පෙ….

861.

‘‘ආරද්ධවීරියො සාතතිකො…පෙ….

862.

‘‘හිත්වා සතපලං කංසං, සොවණ්ණං සතරාජිකං;

අග්ගහිං මත්තිකාපත්තං, ඉදං දුතියාභිසෙචනං.

863.

‘‘උච්චෙ මණ්ඩලිපාකාරෙ, දළ්හමට්ටාලකොට්ඨකෙ;

රක්ඛිතො ඛග්ගහත්ථෙහි, උත්තසං විහරිං පුරෙ.

864.

‘‘සොජ්ජ භද්දො අනුත්රාසී, පහීනභයභෙරවො;

ඣායති වනමොගය්හ, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.

865.

‘‘සීලක්ඛන්ධෙ පතිට්ඨාය, සතිං පඤ්ඤඤ්ච භාවයං;

පාපුණිං අනුපුබ්බෙන, සබ්බසංයොජනක්ඛය’’න්ති.

… භද්දියො කාළිගොධාය පුත්තො ථෙරො….

8. අඞ්ගුලිමාලත්ථෙරගාථා

866.

‘‘ගච්ඡං ¶ වදෙසි සමණ ‘ට්ඨිතොම්හි’, මමඤ්ච බ්රූසි ඨිතමට්ඨිතොති;

පුච්ඡාමි ¶ තං සමණ එතමත්ථං, ‘කථං ඨිතො ත්වං අහමට්ඨිතොම්හි’’’.

867.

‘‘ඨිතො අහං අඞ්ගුලිමාල සබ්බදා, සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං;

තුවඤ්ච පාණෙසු අසඤ්ඤතොසි, තස්මා ඨිතොහං තුවමට්ඨිතොසි’’.

868.

‘‘චිරස්සං වත මෙ මහිතො මහෙසී, මහාවනං සමණො පච්චපාදි [පච්චුපාදි (සබ්බත්ථ)];

සොහං චජිස්සාමි සහස්සපාපං, සුත්වාන ගාථං තව ධම්මයුත්තං’’.

869.

ඉච්චෙව ¶ චොරො අසිමාවුධඤ්ච, සොබ්භෙ පපාතෙ නරකෙ අන්වකාසි [අකිරි (ම. නි. 2.349)];

අවන්දි චොරො සුගතස්ස පාදෙ, තත්ථෙව පබ්බජ්ජමයාචි බුද්ධං.

870.

බුද්ධො ච ඛො කාරුණිකො මහෙසි, යො සත්ථා ලොකස්ස සදෙවකස්ස;

‘තමෙහි භික්ඛූ’ති තදා අවොච, එසෙව තස්ස අහු භික්ඛුභාවො.

871.

‘‘යො ¶ ච පුබ්බෙ පමජ්ජිත්වා, පච්ඡා සො නප්පමජ්ජති;

සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.

872.

‘‘යස්ස ¶ පාපං කතං කම්මං, කුසලෙන පිධීයති [පිථීයති (සී. ස්යා.)];

සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.

873.

‘‘යො හවෙ දහරො භික්ඛු, යුඤ්ජති බුද්ධසාසනෙ;

සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.

874.

[දිසා හි (ස්යා. ක., ම. නි. 2.352)] ‘‘දිසාපි මෙ ධම්මකථං සුණන්තු, දිසාපි මෙ යුඤ්ජන්තු බුද්ධසාසනෙ;

දිසාපි මෙ තෙ මනුජෙ භජන්තු, යෙ ධම්මමෙවාදපයන්ති සන්තො.

875.

‘‘දිසා හි මෙ ඛන්තිවාදානං, අවිරොධප්පසංසිනං;

සුණන්තු ධම්මං කාලෙන, තඤ්ච අනුවිධීයන්තු.

876.

‘‘න හි ජාතු සො මමං හිංසෙ, අඤ්ඤං වා පන කිඤ්චනං [කඤ්චිනං (සී. ස්යා.), කඤ්චනං (?)];

පප්පුය්ය පරමං සන්තිං, රක්ඛෙය්ය තසථාවරෙ.

877.

[ථෙරගා. 19] ‘‘උදකඤ්හි ¶ නයන්ති නෙත්තිකා, උසුකාරා නමයන්ති [දමයන්ති (ක.)] තෙජනං;

දාරුං නමයන්ති [දමයන්ති (ක.)] තච්ඡකා, අත්තානං දමයන්ති පණ්ඩිතා.

878.

‘‘දණ්ඩෙනෙකෙ ¶ දමයන්ති, අඞ්කුසෙභි කසාහි ච;

අදණ්ඩෙන අසත්ථෙන, අහං දන්තොම්හි තාදිනා.

879.

‘‘‘අහිංසකො’ති ¶ මෙ නාමං, හිංසකස්ස පුරෙ සතො;

අජ්ජාහං සච්චනාමොම්හි, න නං හිංසාමි කිඤ්චනං [කඤ්චිනං (සී. ස්යා.), කඤ්චනං (?)].

880.

‘‘චොරො අහං පුරෙ ආසිං, අඞ්ගුලිමාලොති විස්සුතො;

වුය්හමානො මහොඝෙන, බුද්ධං සරණමාගමං.

881.

‘‘ලොහිතපාණි පුරෙ ආසිං, අඞ්ගුලිමාලොති විස්සුතො;

සරණගමනං පස්ස, භවනෙත්ති සමූහතා.

882.

‘‘තාදිසං කම්මං කත්වාන, බහුං දුග්ගතිගාමිනං;

ඵුට්ඨො කම්මවිපාකෙන, අනණො භුඤ්ජාමි භොජනං.

883.

‘‘පමාදමනුයුඤ්ජන්ති, බාලා දුම්මෙධිනො ජනා;

අප්පමාදඤ්ච මෙධාවී, ධනං සෙට්ඨංව රක්ඛති.

884.

‘‘මා පමාදමනුයුඤ්ජෙථ, මා කාමරතිසන්ථවං [සන්ධවං (ක.)];

අප්පමත්තො හි ඣායන්තො, පප්පොති පරමං සුඛං.

885.

‘‘ස්වාගතං නාපගතං, නෙතං දුම්මන්තිතං මම;

සවිභත්තෙසු ධම්මෙසු, යං සෙට්ඨං තදුපාගමං.

886.

‘‘ස්වාගතං නාපගතං, නෙතං දුම්මන්තිතං මම;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

887.

‘‘අරඤ්ඤෙ ¶ රුක්ඛමූලෙ වා, පබ්බතෙසු ගුහාසු වා;

තත්ථ තත්ථෙව අට්ඨාසිං, උබ්බිග්ගමනසො තදා.

888.

‘‘සුඛං සයාමි ඨායාමි, සුඛං කප්පෙමි ජීවිතං;

අහත්ථපාසො මාරස්ස, අහො සත්ථානුකම්පිතො.

889.

‘‘බ්රහ්මජච්චො ¶ පුරෙ ආසිං, උදිච්චො උභතො අහු;

සොජ්ජ පුත්තො සුගතස්ස, ධම්මරාජස්ස සත්ථුනො.

890.

‘‘වීතතණ්හො අනාදානො, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො;

අඝමූලං වධිත්වාන, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො.

891.

‘‘පරිචිණ්ණො ¶ මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා’’ති.

… අඞ්ගුලිමාලො ථෙරො….

9. අනුරුද්ධත්ථෙරගාථා

892.

‘‘පහාය ¶ මාතාපිතරො, භගිනී ඤාතිභාතරො;

පඤ්ච කාමගුණෙ හිත්වා, අනුරුද්ධොව ඣායතු.

893.

‘‘සමෙතො නච්චගීතෙහි, සම්මතාළප්පබොධනො;

න තෙන සුද්ධිමජ්ඣගං [සුද්ධමජ්ඣගා (සී. ක.), සුද්ධිමජ්ඣගමා (ස්යා.)], මාරස්ස විසයෙ රතො.

894.

‘‘එතඤ්ච සමතික්කම්ම, රතො බුද්ධස්ස සාසනෙ;

සබ්බොඝං සමතික්කම්ම, අනුරුද්ධොව ඣායති.

895.

‘‘රූපා සද්දා රසා ගන්ධා, ඵොට්ඨබ්බා ච මනොරමා;

එතෙ ච සමතික්කම්ම, අනුරුද්ධොව ඣායති.

896.

‘‘පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො, එකො අදුතියො මුනි;

එසති පංසුකූලානි, අනුරුද්ධො අනාසවො.

897.

‘‘විචිනී අග්ගහී ධොවි, රජයී ධාරයී මුනි;

පංසුකූලානි මතිමා, අනුරුද්ධො අනාසවො.

898.

‘‘මහිච්ඡො ¶ ච අසන්තුට්ඨො, සංසට්ඨො යො ච උද්ධතො;

තස්ස ධම්මා ඉමෙ හොන්ති, පාපකා සංකිලෙසිකා.

899.

‘‘සතො ච හොති අප්පිච්ඡො, සන්තුට්ඨො අවිඝාතවා;

පවිවෙකරතො විත්තො, නිච්චමාරද්ධවීරියො.

900.

‘‘තස්ස ¶ ධම්මා ඉමෙ හොන්ති, කුසලා බොධිපක්ඛිකා;

අනාසවො ච සො හොති, ඉති වුත්තං මහෙසිනා.

901.

‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;

මනොමයෙන කායෙන, ඉද්ධියා උපසඞ්කමි.

902.

‘‘යදා මෙ අහු සඞ්කප්පො, තතො උත්තරි දෙසයි;

නිප්පපඤ්චරතො බුද්ධො, නිප්පපඤ්චමදෙසයි.

903.

‘‘තස්සාහං ධම්මමඤ්ඤාය, විහාසිං සාසනෙ රතො;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

904.

‘‘පඤ්චපඤ්ඤාසවස්සානි ¶ , යතො නෙසජ්ජිකො අහං;

පඤ්චවීසතිවස්සානි, යතො මිද්ධං සමූහතං.

905.

[දී. නි. 2.222] ‘‘නාහු අස්සාසපස්සාසා, ඨිතචිත්තස්ස තාදිනො;

අනෙජො සන්තිමාරබ්භ, චක්ඛුමා පරිනිබ්බුතො.

906.

[දී. නි. 2.222] ‘‘අසල්ලීනෙන චිත්තෙන, වෙදනං අජ්ඣවාසයි;

පජ්ජොතස්සෙව නිබ්බානං, විමොක්ඛො චෙතසො අහු.

907.

‘‘එතෙ පච්ඡිමකා දානි, මුනිනො ඵස්සපඤ්චමා;

නාඤ්ඤෙ ¶ ධම්මා භවිස්සන්ති, සම්බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ.

908.

‘‘නත්ථි දානි පුනාවාසො, දෙවකායස්මි ජාලිනි;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.

909.

‘‘යස්ස ¶ මුහුත්තෙන සහස්සධා, ලොකො සංවිදිතො සබ්රහ්මකප්පො;

වසී ඉද්ධිගුණෙ චුතූපපාතෙ, කාලෙ පස්සති දෙවතා ස භික්ඛු [සභික්ඛුනො (සී. ක.)].

910.

‘‘අන්නභාරො [අන්නහාරො (සී.)] පුරෙ ආසිං, දලිද්දො ඝාසහාරකො;

සමණං පටිපාදෙසිං, උපරිට්ඨං යසස්සිනං.

911.

‘‘සොම්හි සක්යකුලෙ ජාතො, අනුරුද්ධොති මං විදූ;

උපෙතො නච්චගීතෙහි, සම්මතාළප්පබොධනො.

912.

‘‘අථද්දසාසිං සම්බුද්ධං, සත්ථාරං අකුතොභයං;

තස්මිං චිත්තං පසාදෙත්වා, පබ්බජිං අනගාරියං.

913.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, යත්ථ මෙ වුසිතං පුරෙ;

තාවතිංසෙසු දෙවෙසු, අට්ඨාසිං සක්කජාතියා [සතජාතියා (සී.)].

914.

‘‘සත්තක්ඛත්තුං ¶ මනුස්සින්දො, අහං රජ්ජමකාරයිං;

චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස ඉස්සරො;

අදණ්ඩෙන අසත්ථෙන, ධම්මෙන අනුසාසයිං.

915.

‘‘ඉතො සත්ත තතො සත්ත, සංසාරානි චතුද්දස;

නිවාසමභිජානිස්සං, දෙවලොකෙ ඨිතා තදා.

916.

‘‘පඤ්චඞ්ගිකෙ ¶ ¶ සමාධිම්හි, සන්තෙ එකොදිභාවිතෙ;

පටිප්පස්සද්ධිලද්ධම්හි, දිබ්බචක්ඛු විසුජ්ඣි මෙ.

917.

‘‘චුතූපපාතං ජානාමි, සත්තානං ආගතිං ගතිං;

ඉත්ථභාවඤ්ඤථාභාවං, ඣානෙ පඤ්චඞ්ගිකෙ ඨිතො.

918.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා…පෙ… භවනෙත්ති සමූහතා.

919.

‘‘වජ්ජීනං වෙළුවගාමෙ, අහං ජීවිතසඞ්ඛයා;

හෙට්ඨතො වෙළුගුම්බස්මිං, නිබ්බායිස්සං අනාසවො’’ති.

… අනුරුද්ධො ථෙරො….

10. පාරාපරියත්ථෙරගාථා

920.

සමණස්ස අහු චින්තා, පුප්ඵිතම්හි මහාවනෙ;

එකග්ගස්ස නිසින්නස්ස, පවිවිත්තස්ස ඣායිනො.

921.

‘‘අඤ්ඤථා ලොකනාථම්හි, තිට්ඨන්තෙ පුරිසුත්තමෙ;

ඉරියං ආසි භික්ඛූනං, අඤ්ඤථා දානි දිස්සති.

922.

‘‘සීතවාතපරිත්තානං, හිරිකොපීනඡාදනං;

මත්තට්ඨියං අභුඤ්ජිංසු, සන්තුට්ඨා ඉතරීතරෙ.

923.

‘‘පණීතං යදි වා ලූඛං, අප්පං වා යදි වා බහුං;

යාපනත්ථං අභුඤ්ජිංසු, අගිද්ධා නාධිමුච්ඡිතා.

924.

‘‘ජීවිතානං ¶ පරික්ඛාරෙ, භෙසජ්ජෙ අථ පච්චයෙ;

න බාළ්හං උස්සුකා ආසුං, යථා තෙ ආසවක්ඛයෙ.

925.

‘‘අරඤ්ඤෙ රුක්ඛමූලෙසු, කන්දරාසු ගුහාසු ච;

විවෙකමනුබ්රූහන්තා, විහංසු තප්පරායනා.

926.

‘‘නීචා ¶ නිවිට්ඨා සුභරා, මුදූ අත්ථද්ධමානසා;

අබ්යාසෙකා අමුඛරා, අත්ථචින්තා වසානුගා.

927.

‘‘තතො ¶ පාසාදිකං ආසි, ගතං භුත්තං නිසෙවිතං;

සිනිද්ධා තෙලධාරාව, අහොසි ඉරියාපථො.

928.

‘‘සබ්බාසවපරික්ඛීණා, මහාඣායී මහාහිතා;

නිබ්බුතා දානි තෙ ථෙරා, පරිත්තා දානි තාදිසා.

929.

‘‘කුසලානඤ්ච ¶ ධම්මානං, පඤ්ඤාය ච පරික්ඛයා;

සබ්බාකාරවරූපෙතං, ලුජ්ජතෙ ජිනසාසනං.

930.

‘‘පාපකානඤ්ච ධම්මානං, කිලෙසානඤ්ච යො උතු;

උපට්ඨිතා විවෙකාය, යෙ ච සද්ධම්මසෙසකා.

931.

‘‘තෙ කිලෙසා පවඩ්ඪන්තා, ආවිසන්ති බහුං ජනං;

කීළන්ති මඤ්ඤෙ බාලෙහි, උම්මත්තෙහිව රක්ඛසා.

932.

‘‘කිලෙසෙහාභිභූතා තෙ, තෙන තෙන විධාවිතා;

නරා කිලෙසවත්ථූසු, සසඞ්ගාමෙව ඝොසිතෙ.

933.

‘‘පරිච්චජිත්වා සද්ධම්මං, අඤ්ඤමඤ්ඤෙහි භණ්ඩරෙ;

දිට්ඨිගතානි අන්වෙන්තා, ඉදං සෙය්යොති මඤ්ඤරෙ.

934.

‘‘ධනඤ්ච පුත්තං භරියඤ්ච, ඡඩ්ඩයිත්වාන නිග්ගතා;

කටච්ඡුභික්ඛහෙතූපි, අකිච්ඡානි නිසෙවරෙ.

935.

‘‘උදරාවදෙහකං භුත්වා, සයන්තුත්තානසෙය්යකා;

කථං වත්තෙන්ති [කථා වඩ්ඪෙන්ති (සී. ක.)] පටිබුද්ධා, යා කථා සත්ථුගරහිතා.

936.

‘‘සබ්බකාරුකසිප්පානි ¶ , චිත්තිං කත්වාන [චිත්තීකත්වාන (සී.), චිත්තං කත්වාන (ස්යා.)] සික්ඛරෙ;

අවූපසන්තා අජ්ඣත්තං, සාමඤ්ඤත්ථොති අච්ඡති [තිරිඤ්චති (?)].

937.

‘‘මත්තිකං තෙලචුණ්ණඤ්ච, උදකාසනභොජනං;

ගිහීනං උපනාමෙන්ති, ආකඞ්ඛන්තා බහුත්තරං.

938.

‘‘දන්තපොනං කපිත්ථඤ්ච, පුප්ඵං ඛාදනියානි ච;

පිණ්ඩපාතෙ ච සම්පන්නෙ, අම්බෙ ආමලකානි ච.

939.

‘‘භෙසජ්ජෙසු යථා වෙජ්ජා, කිච්චාකිච්චෙ යථා ගිහී;

ගණිකාව විභූසායං, ඉස්සරෙ ඛත්තියා යථා.

940.

‘‘නෙකතිකා ¶ වඤ්චනිකා, කූටසක්ඛී අපාටුකා;

බහූහි පරිකප්පෙහි, ආමිසං පරිභුඤ්ජරෙ.

941.

‘‘ලෙසකප්පෙ පරියායෙ, පරිකප්පෙනුධාවිතා;

ජීවිකත්ථා උපායෙන, සඞ්කඩ්ඪන්ති බහුං ධනං.

942.

‘‘උපට්ඨාපෙන්ති ¶ ¶ පරිසං, කම්මතො නො ච ධම්මතො;

ධම්මං පරෙසං දෙසෙන්ති, ලාභතො නො ච අත්ථතො.

943.

‘‘සඞ්ඝලාභස්ස භණ්ඩන්ති, සඞ්ඝතො පරිබාහිරා;

පරලාභොපජීවන්තා, අහිරීකා න ලජ්ජරෙ.

944.

‘‘නානුයුත්තා තථා එකෙ, මුණ්ඩා සඞ්ඝාටිපාරුතා;

සම්භාවනංයෙවිච්ඡන්ති, ලාභසක්කාරමුච්ඡිතා.

945.

‘‘එවං නානප්පයාතම්හි, න දානි සුකරං තථා;

අඵුසිතං ¶ වා ඵුසිතුං, ඵුසිතං වානුරක්ඛිතුං.

946.

‘‘යථා කණ්ටකට්ඨානම්හි, චරෙය්ය අනුපාහනො;

සතිං උපට්ඨපෙත්වාන, එවං ගාමෙ මුනී චරෙ.

947.

‘‘සරිත්වා පුබ්බකෙ යොගී, තෙසං වත්තමනුස්සරං;

කිඤ්චාපි පච්ඡිමො කාලො, ඵුසෙය්ය අමතං පදං.

948.

‘‘ඉදං වත්වා සාලවනෙ, සමණො භාවිතින්ද්රියො;

බ්රාහ්මණො පරිනිබ්බායී, ඉසි ඛීණපුනබ්භවො’’ති.

… පාරාපරියො [පාරාසරියො (ස්යා.)] ථෙරො….

වීසතිනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

අධිමුත්තො පාරාපරියො, තෙලකානි රට්ඨපාලො;

මාලුක්යසෙලො භද්දියො, අඞ්ගුලි දිබ්බචක්ඛුකො.

පාරාපරියො දසෙතෙ, වීසම්හි පරිකිත්තිතා;

ගාථායො ද්වෙ සතා හොන්ති, පඤ්චතාලීස [244 ගාථායොයෙව දිස්සන්ති] උත්තරින්ති.

17. තිංසනිපාතො

1. ඵුස්සත්ථෙරගාථා

949.

පාසාදිකෙ ¶ ¶ ¶ බහූ දිස්වා, භාවිතත්තෙ සුසංවුතෙ;

ඉසි පණ්ඩරසගොත්තො [පණ්ඩරස්ස ගොත්තො (සී.)], අපුච්ඡි ඵුස්සසව්හයං.

950.

‘‘කිංඡන්දා ¶ කිමධිප්පායා, කිමාකප්පා භවිස්සරෙ;

අනාගතම්හි කාලම්හි, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’.

951.

‘‘සුණොහි වචනං මය්හං, ඉසිපණ්ඩරසව්හය;

සක්කච්චං උපධාරෙහි, ආචික්ඛිස්සාම්යනාගතං.

952.

‘‘කොධනා උපනාහී ච, මක්ඛී ථම්භී සඨා බහූ;

උස්සුකී නානාවාදා ච, භවිස්සන්ති අනාගතෙ.

953.

‘‘අඤ්ඤාතමානිනො ධම්මෙ, ගම්භීරෙ තීරගොචරා;

ලහුකා අගරු ධම්මෙ, අඤ්ඤමඤ්ඤමගාරවා.

954.

‘‘බහූ ආදීනවා ලොකෙ, උප්පජ්ජිස්සන්ත්යනාගතෙ;

සුදෙසිතං ඉමං ධම්මං, කිලෙසෙස්සන්ති [කිලෙසිස්සන්ති (සී.), කිලිසිස්සන්ති (ස්යා. ක.)] දුම්මතී.

955.

‘‘ගුණහීනාපි සඞ්ඝම්හි, වොහරන්තා විසාරදා;

බලවන්තො භවිස්සන්ති, මුඛරා අස්සුතාවිනො.

956.

‘‘ගුණවන්තොපි සඞ්ඝම්හි, වොහරන්තා යථාත්ථතො;

දුබ්බලා තෙ භවිස්සන්ති, හිරීමනා අනත්ථිකා.

957.

‘‘රජතං ජාතරූපඤ්ච, ඛෙත්තං වත්ථුමජෙළකං;

දාසිදාසඤ්ච දුම්මෙධා, සාදියිස්සන්ත්යනාගතෙ.

958.

‘‘උජ්ඣානසඤ්ඤිනො බාලා, සීලෙසු අසමාහිතා;

උන්නළා විචරිස්සන්ති, කලහාභිරතා මගා.

959.

‘‘උද්ධතා ච භවිස්සන්ති, නීලචීවරපාරුතා;

කුහා ¶ ථද්ධා ලපා සිඞ්ගී, චරිස්සන්ත්යරියා විය.

960.

‘‘තෙලසණ්ඨෙහි කෙසෙහි, චපලා අඤ්ජනක්ඛිකා;

රථියාය ගමිස්සන්ති, දන්තවණ්ණිකපාරුතා.

961.

‘‘අජෙගුච්ඡං ¶ ¶ විමුත්තෙහි, සුරත්තං අරහද්ධජං;

ජිගුච්ඡිස්සන්ති කාසාවං, ඔදාතෙසු සමුච්ඡිතා [ඔදාතෙ සුසමුච්ඡිතා (සී.)].

962.

‘‘ලාභකාමා භවිස්සන්ති, කුසීතා හීනවීරියා;

කිච්ඡන්තා වනපත්ථානි, ගාමන්තෙසු වසිස්සරෙ.

963.

‘‘යෙ ¶ යෙ ලාභං ලභිස්සන්ති, මිච්ඡාජීවරතා සදා;

තෙ තෙව අනුසික්ඛන්තා, භජිස්සන්ති අසංයතා.

964.

‘‘යෙ යෙ අලාභිනො ලාභං, න තෙ පුජ්ජා භවිස්සරෙ;

සුපෙසලෙපි තෙ ධීරෙ, සෙවිස්සන්ති න තෙ තදා.

965.

‘‘මිලක්ඛුරජනං රත්තං [පිලක්ඛරජනං රත්තං (?)], ගරහන්තා සකං ධජං;

තිත්ථියානං ධජං කෙචි, ධාරිස්සන්ත්යවදාතකං.

966.

‘‘අගාරවො ච කාසාවෙ, තදා තෙසං භවිස්සති;

පටිසඞ්ඛා ච කාසාවෙ, භික්ඛූනං න භවිස්සති.

967.

‘‘අභිභූතස්ස දුක්ඛෙන, සල්ලවිද්ධස්ස රුප්පතො;

පටිසඞ්ඛා මහාඝොරා, නාගස්සාසි අචින්තියා.

968.

‘‘ඡද්දන්තො හි තදා දිස්වා, සුරත්තං අරහද්ධජං;

තාවදෙව භණී ගාථා, ගජො අත්ථොපසංහිතා’’.

969.

[ධ. ප. 9; ජා. 1.2.141; 1.16.122] ‘‘අනික්කසාවො ¶ කාසාවං, යො වත්ථං පරිධස්සති [පරිදහිස්සති (සී. ස්යා.)];

අපෙතො දමසච්චෙන, න සො කාසාවමරහති.

970.

‘‘යො ච වන්තකාසාවස්ස, සීලෙසු සුසමාහිතො;

උපෙතො දමසච්චෙන, ස වෙ කාසාවමරහති.

971.

‘‘විපන්නසීලො දුම්මෙධො, පාකටො කාමකාරියො;

විබ්භන්තචිත්තො නිස්සුක්කො, න සො කාසාවමරහති.

972.

‘‘යො ච සීලෙන සම්පන්නො, වීතරාගො සමාහිතො;

ඔදාතමනසඞ්කප්පො, ස වෙ කාසාවමරහති.

973.

‘‘උද්ධතො උන්නළො බාලො, සීලං යස්ස න විජ්ජති;

ඔදාතකං අරහති, කාසාවං කිං කරිස්සති.

974.

‘‘භික්ඛූ ¶ ච භික්ඛුනියො ච, දුට්ඨචිත්තා අනාදරා;

තාදීනං මෙත්තචිත්තානං, නිග්ගණ්හිස්සන්ත්යනාගතෙ.

975.

‘‘සික්ඛාපෙන්තාපි ථෙරෙහි, බාලා චීවරධාරණං;

න සුණිස්සන්ති දුම්මෙධා, පාකටා කාමකාරියා.

976.

‘‘තෙ ¶ තථා සික්ඛිතා බාලා, අඤ්ඤමඤ්ඤං අගාරවා;

නාදියිස්සන්තුපජ්ඣායෙ, ඛළුඞ්කො විය සාරථිං.

977.

‘‘එවං අනාගතද්ධානං, පටිපත්ති භවිස්සති;

භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, පත්තෙ කාලම්හි පච්ඡිමෙ.

978.

‘‘පුරා ආගච්ඡතෙ එතං, අනාගතං මහබ්භයං;

සුබ්බචා හොථ සඛිලා, අඤ්ඤමඤ්ඤං සගාරවා.

979.

‘‘මෙත්තචිත්තා ¶ කාරුණිකා, හොථ සීලෙසු සංවුතා;

ආරද්ධවීරියා පහිතත්තා, නිච්චං දළ්හපරක්කමා.

980.

‘‘පමාදං ¶ භයතො දිස්වා, අප්පමාදඤ්ච ඛෙමතො;

භාවෙථට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං, ඵුසන්තා අමතං පද’’න්ති.

… ඵුස්සො ථෙරො….

2. සාරිපුත්තත්ථෙරගාථා

981.

‘‘යථාචාරී යථාසතො සතීමා, යතසඞ්කප්පජ්ඣායි අප්පමත්තො;

අජ්ඣත්තරතො සමාහිතත්තො, එකො සන්තුසිතො තමාහු භික්ඛුං.

982.

‘‘අල්ලං සුක්ඛං වා භුඤ්ජන්තො, න බාළ්හං සුහිතො සියා;

ඌනූදරො මිතාහාරො, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ.

983.

‘‘චත්තාරො පඤ්ච ආලොපෙ, අභුත්වා උදකං පිවෙ;

අලං ඵාසුවිහාරාය, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

984.

‘‘කප්පියං තං චෙ ඡාදෙති, චීවරං ඉදමත්ථිකං [ඉදමත්ථිතං (සී.)];

අලං ඵාසුවිහාරාය, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

985.

‘‘පල්ලඞ්කෙන ¶ නිසින්නස්ස, ජණ්ණුකෙ නාභිවස්සති;

අලං ඵාසුවිහාරාය, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

986.

[සං. නි. 4.253; ඉතිවු. 53] ‘‘යො සුඛං දුක්ඛතො අද්ද, දුක්ඛමද්දක්ඛි සල්ලතො;

උභයන්තරෙන ¶ [උභයමන්තරෙ (සී.)] නාහොසි, කෙන ලොකස්මි කිං සියා.

987.

‘‘මා මෙ කදාචි පාපිච්ඡො, කුසීතො හීනවීරියො;

අප්පස්සුතො අනාදරො, කෙන ලොකස්මි කිං සියා.

988.

‘‘බහුස්සුතො ¶ ච මෙධාවී, සීලෙසු සුසමාහිතො;

චෙතොසමථමනුයුත්තො, අපි මුද්ධනි තිට්ඨතු.

989.

‘‘යො පපඤ්චමනුයුත්තො, පපඤ්චාභිරතො මගො;

විරාධයී සො නිබ්බානං, යොගක්ඛෙමං අනුත්තරං.

990.

‘‘යො ච පපඤ්චං හිත්වාන, නිප්පපඤ්චපථෙ රතො;

ආරාධයී සො නිබ්බානං, යොගක්ඛෙමං අනුත්තරං.

991.

[ධ. ප. 98] ‘‘ගාමෙ වා යදි වාරඤ්ඤෙ, නින්නෙ වා යදි වා ථලෙ;

යත්ථ අරහන්තො විහරන්ති, තං භූමිරාමණෙය්යකං.

992.

‘‘රමණීයානි අරඤ්ඤානි, යත්ථ න රමතී ජනො;

වීතරාගා රමිස්සන්ති, න තෙ කාමගවෙසිනො.

993.

[ධ. ප. 76] ‘‘නිධීනංව පවත්තාරං, යං පස්සෙ වජ්ජදස්සිනං;

නිග්ගය්හවාදිං ¶ මෙධාවිං, තාදිසං පණ්ඩිතං භජෙ;

තාදිසං භජමානස්ස, සෙය්යො හොති න පාපියො.

994.

[ධ. ප. 77] ‘‘ඔවදෙය්යානුසාසෙය්ය, අසබ්භා ච නිවාරයෙ;

සතඤ්හි සො පියො හොති, අසතං හොති අප්පියො.

995.

‘‘අඤ්ඤස්ස භගවා බුද්ධො, ධම්මං දෙසෙසි චක්ඛුමා;

ධම්මෙ ¶ දෙසියමානම්හි, සොතමොධෙසිමත්ථිකො;

තං මෙ අමොඝං සවනං, විමුත්තොම්හි අනාසවො.

996.

‘‘නෙව පුබ්බෙනිවාසාය, නපි දිබ්බස්ස චක්ඛුනො;

චෙතොපරියාය ඉද්ධියා, චුතියා උපපත්තියා;

සොතධාතුවිසුද්ධියා, පණිධී මෙ න විජ්ජති [කථා. 378].

997.

‘‘රුක්ඛමූලංව ¶ නිස්සාය, මුණ්ඩො සඞ්ඝාටිපාරුතො;

පඤ්ඤාය උත්තමො ථෙරො, උපතිස්සොව [උපතිස්සො ච (සී. ක.)] ඣායති.

998.

‘‘අවිතක්කං සමාපන්නො, සම්මාසම්බුද්ධසාවකො;

අරියෙන තුණ්හීභාවෙන, උපෙතො හොති තාවදෙ.

999.

[උදා. 24] ‘‘යථාපි පබ්බතො සෙලො, අචලො සුප්පතිට්ඨිතො;

එවං මොහක්ඛයා භික්ඛු, පබ්බතොව න වෙධති.

1000.

‘‘අනඞ්ගණස්ස පොසස්ස, නිච්චං සුචිගවෙසිනො;

වාලග්ගමත්තං පාපස්ස, අබ්භමත්තංව ඛායති.

1001.

‘‘නාභිනන්දාමි ¶ මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

නික්ඛිපිස්සං ඉමං කායං, සම්පජානො පතිස්සතො.

1002.

‘‘නාභිනන්දාමි මරණං, නාභිනන්දාමි ජීවිතං;

කාලඤ්ච පටිකඞ්ඛාමි, නිබ්බිසං භතකො යථා.

1003.

‘‘උභයෙන මිදං මරණමෙව, නාමරණං පච්ඡා වා පුරෙ වා;

පටිපජ්ජථ මා විනස්සථ, ඛණො වො මා උපච්චගා.

1004.

‘‘නගරං යථා පච්චන්තං, ගුත්තං සන්තරබාහිරං;

එවං ගොපෙථ අත්තානං, ඛණො වො මා උපච්චගා;

ඛණාතීතා ¶ හි සොචන්ති, නිරයම්හි සමප්පිතා.

1005.

‘‘උපසන්තො උපරතො, මන්තභාණී [මත්තභාණී (සී.)] අනුද්ධතො;

ධුනාති පාපකෙ ධම්මෙ, දුමපත්තංව මාලුතො.

1006.

‘‘උපසන්තො උපරතො, මන්තභාණී අනුද්ධතො;

අප්පාසි [අබ්බහි (ස්යා.), අභාසි (?)] පාපකෙ ධම්මෙ, දුමපත්තංව මාලුතො.

1007.

‘‘උපසන්තො ¶ අනායාසො, විප්පසන්නො අනාවිලො;

කල්යාණසීලො මෙධාවී, දුක්ඛස්සන්තකරො සියා.

1008.

‘‘න විස්සසෙ එකතියෙසු එවං, අගාරිසු පබ්බජිතෙසු චාපි;

සාධූපි හුත්වා න අසාධු හොන්ති, අසාධු හුත්වා පුන සාධු හොන්ති.

1009.

‘‘කාමච්ඡන්දො ¶ ච බ්යාපාදො, ථිනමිද්ධඤ්ච භික්ඛුනො;

උද්ධච්චං විචිකිච්ඡා ච, පඤ්චෙතෙ චිත්තකෙලිසා.

1010.

‘‘යස්ස සක්කරියමානස්ස, අසක්කාරෙන චූභයං;

සමාධි න විකම්පති, අප්පමාදවිහාරිනො.

1011.

‘‘තං ඣායිනං සාතතිකං, සුඛුමදිට්ඨිවිපස්සකං;

උපාදානක්ඛයාරාමං, ආහු සප්පුරිසො ඉති.

1012.

‘‘මහාසමුද්දො පථවී, පබ්බතො අනිලොපි ච;

උපමාය න යුජ්ජන්ති, සත්ථු වරවිමුත්තියා.

1013.

‘‘චක්කානුවත්තකො ¶ ථෙරො, මහාඤාණී සමාහිතො;

පථවාපග්ගිසමානො, න රජ්ජති න දුස්සති.

1014.

‘‘පඤ්ඤාපාරමිතං පත්තො, මහාබුද්ධි මහාමති;

අජළො ජළසමානො, සදා චරති නිබ්බුතො.

1015.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා…පෙ… භවනෙත්ති සමූහතා.

1016.

‘‘සම්පාදෙථප්පමාදෙන ¶ , එසා මෙ අනුසාසනී;

හන්දාහං පරිනිබ්බිස්සං, විප්පමුත්තොම්හි සබ්බධී’’ති.

… සාරිපුත්තො ථෙරො….

3. ආනන්දත්ථෙරගාථා

1017.

‘‘පිසුණෙන ච කොධනෙන ච, මච්ඡරිනා ච විභූතනන්දිනා;

සඛිතං න කරෙය්ය පණ්ඩිතො, පාපො කාපුරිසෙන සඞ්ගමො.

1018.

‘‘සද්ධෙන ච පෙසලෙන ච, පඤ්ඤවතා බහුස්සුතෙන ච;

සඛිතං කරෙය්ය පණ්ඩිතො, භද්දො සප්පුරිසෙන සඞ්ගමො.

1019.

‘‘පස්ස චිත්තකතං බිම්බං…පෙ… යස්ස නත්ථි ධුවං ඨිති.

1020.

‘‘පස්ස චිත්තකතං බිම්බං…පෙ… වත්ථෙහි සොභති.

1021.

‘‘අලත්තකකතා ¶ …පෙ… නො ච පාරගවෙසිනො.

1022.

‘‘අට්ඨපදකතා…පෙ… නො ච පාරගවෙසිනො.

1023.

‘‘අඤ්ජනීව නවා…පෙ… නො ච පාරගවෙසිනො.

1024.

‘‘බහුස්සුතො චිත්තකථී, බුද්ධස්ස පරිචාරකො;

පන්නභාරො විසඤ්ඤුත්තො, සෙය්යං කප්පෙති ගොතමො.

1025.

‘‘ඛීණාසවො විසඤ්ඤුත්තො, සඞ්ගාතීතො සුනිබ්බුතො;

ධාරෙති අන්තිමං දෙහං, ජාතිමරණපාරගූ.

1026.

‘‘යස්මිං ¶ පතිට්ඨිතා ධම්මා, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො;

නිබ්බානගමනෙ මග්ගෙ, සොයං තිට්ඨති ගොතමො.

1027.

‘‘ද්වාසීති ¶ බුද්ධතො ගණ්හිං, ද්වෙ සහස්සානි භික්ඛුතො;

චතුරාසීතිසහස්සානි, යෙ මෙ ධම්මා පවත්තිනො.

1028.

‘‘අප්පස්සුතායං පුරිසො, බලිබද්දොව ජීරති;

මංසානි තස්ස වඩ්ඪන්ති, පඤ්ඤා තස්ස න වඩ්ඪති.

1029.

‘‘බහුස්සුතො අප්පස්සුතං, යො සුතෙනාතිමඤ්ඤති;

අන්ධො පදීපධාරොව, තථෙව පටිභාති මං.

1030.

‘‘බහුස්සුතං උපාසෙය්ය, සුතඤ්ච න විනාසයෙ;

තං මූලං බ්රහ්මචරියස්ස, තස්මා ධම්මධරො සියා.

1031.

‘‘පුබ්බාපරඤ්ඤූ අත්ථඤ්ඤූ, නිරුත්තිපදකොවිදො;

සුග්ගහීතඤ්ච ගණ්හාති, අත්ථඤ්චොපපරික්ඛති.

1032.

‘‘ඛන්ත්යා ¶ ඡන්දිකතො [ඛන්තියා ඡන්දිතො (?)] හොති, උස්සහිත්වා තුලෙති තං;

සමයෙ සො පදහති, අජ්ඣත්තං සුසමාහිතො.

1033.

‘‘බහුස්සුතං ධම්මධරං, සප්පඤ්ඤං බුද්ධසාවකං;

ධම්මවිඤ්ඤාණමාකඞ්ඛං, තං භජෙථ තථාවිධං.

1034.

‘‘බහුස්සුතො ධම්මධරො, කොසාරක්ඛො මහෙසිනො;

චක්ඛු සබ්බස්ස ලොකස්ස, පූජනීයො බහුස්සුතො.

1035.

‘‘ධම්මාරාමො ධම්මරතො, ධම්මං අනුවිචින්තයං;

ධම්මං අනුස්සරං භික්ඛු, සද්ධම්මා න පරිහායති.

1036.

‘‘කායමච්ඡෙරගරුනො ¶ [ගරුකො (සී.)], හිය්යමානෙ [හිය්යමානො (සී.)] අනුට්ඨහෙ;

සරීරසුඛගිද්ධස්ස, කුතො සමණඵාසුතා.

1037.

‘‘න ¶ පක්ඛන්ති දිසා සබ්බා, ධම්මා න පටිභන්ති මං;

ගතෙ කල්යාණමිත්තම්හි, අන්ධකාරංව ඛායති.

1038.

‘‘අබ්භතීතසහායස්ස, අතීතගතසත්ථුනො;

නත්ථි එතාදිසං මිත්තං, යථා කායගතා සති.

1039.

‘‘යෙ පුරාණා අතීතා තෙ, නවෙහි න සමෙති මෙ;

ස්වජ්ජ එකොව ඣායාමි, වස්සුපෙතොව පක්ඛිමා.

1040.

‘‘දස්සනාය අභික්කන්තෙ, නානාවෙරජ්ජකෙ බහූ;

මා වාරයිත්ථ සොතාරො, පස්සන්තු සමයො මමං.

1041.

‘‘දස්සනාය ¶ අභික්කන්තෙ, නානාවෙරජ්ජකෙ පුථු;

කරොති සත්ථා ඔකාසං, න නිවාරෙති චක්ඛුමා.

1042.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි, සෙඛභූතස්ස මෙ සතො;

න කාමසඤ්ඤා උප්පජ්ජි, පස්ස ධම්මසුධම්මතං.

1043.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි, සෙඛභූතස්ස මෙ සතො;

න දොසසඤ්ඤා උප්පජ්ජි, පස්ස ධම්මසුධම්මතං.

1044.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි, භගවන්තං උපට්ඨහිං;

මෙත්තෙන කායකම්මෙන, ඡායාව අනපායිනී [අනුපායිනී (ස්යා. ක.)].

1045.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි, භගවන්තං උපට්ඨහිං;

මෙත්තෙන වචීකම්මෙන, ඡායාව අනපායිනී.

1046.

‘‘පණ්ණවීසතිවස්සානි, භගවන්තං උපට්ඨහිං;

මෙත්තෙන මනොකම්මෙන, ඡායාව අනපායිනී.

1047.

‘‘බුද්ධස්ස ¶ ¶ චඞ්කමන්තස්ස, පිට්ඨිතො අනුචඞ්කමිං;

ධම්මෙ දෙසියමානම්හි, ඤාණං මෙ උදපජ්ජථ.

1048.

‘‘අහං සකරණීයොම්හි, සෙඛො අප්පත්තමානසො;

සත්ථු ච පරිනිබ්බානං, යො අම්හං අනුකම්පකො.

1049.

‘‘තදාසි ¶ යං භිංසනකං, තදාසි ලොමහංසනං;

සබ්බාකාරවරූපෙතෙ, සම්බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ.

1050.

‘‘බහුස්සුතො ධම්මධරො, කොසාරක්ඛො මහෙසිනො;

චක්ඛු සබ්බස්ස ලොකස්ස, ආනන්දො පරිනිබ්බුතො.

1051.

‘‘බහුස්සුතො ධම්මධරො, කොසාරක්ඛො මහෙසිනො;

චක්ඛු සබ්බස්ස ලොකස්ස, අන්ධකාරෙ තමොනුදො.

1052.

‘‘ගතිමන්තො සතිමන්තො, ධිතිමන්තො ච යො ඉසි;

සද්ධම්මධාරකො ථෙරො, ආනන්දො රතනාකරො.

1053.

‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

… ආනන්දො ථෙරො….

තිංසනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

ඵුස්සොපතිස්සො ආනන්දො, තයොතිමෙ පකිත්තිතා;

ගාථායො තත්ථ සඞ්ඛාතා, සතං පඤ්ච ච උත්තරීති;

18. චත්තාලීසනිපාතො

1. මහාකස්සපත්ථෙරගාථා

1054.

‘‘න ¶ ¶ ¶ ¶ ගණෙන පුරක්ඛතො චරෙ, විමනො හොති සමාධි දුල්ලභො;

නානාජනසඞ්ගහො දුඛො, ඉති දිස්වාන ගණං න රොචයෙ.

1055.

‘‘න කුලානි උපබ්බජෙ මුනි, විමනො හොති සමාධි දුල්ලභො;

සො උස්සුක්කො රසානුගිද්ධො, අත්ථං රිඤ්චති යො සුඛාවහො.

1056.

‘‘පඞ්කොති හි නං අවෙදයුං, යායං වන්දනපූජනා කුලෙසු;

සුඛුමං සල්ල දුරුබ්බහං, සක්කාරො කාපුරිසෙන දුජ්ජහො.

1057.

‘‘සෙනාසනම්හා ඔරුය්හ, නගරං පිණ්ඩාය පාවිසිං;

භුඤ්ජන්තං පුරිසං කුට්ඨිං, සක්කච්චං තං උපට්ඨහිං.

1058.

‘‘සො මෙ [තං (සී. ක.)] පක්කෙන හත්ථෙන, ආලොපං උපනාමයි;

ආලොපං පක්ඛිපන්තස්ස, අඞ්ගුලි චෙත්ථ [පෙත්ථ (සී. ක.)] ඡිජ්ජථ.

1059.

‘‘කුට්ටමූලඤ්ච [කුඩ්ඩමූලඤ්ච (සී. ස්යා.)] නිස්සාය, ආලොපං තං අභුඤ්ජිසං;

භුඤ්ජමානෙ වා භුත්තෙ වා, ජෙගුච්ඡං මෙ න විජ්ජති.

1060.

‘‘උත්තිට්ඨපිණ්ඩො ආහාරො, පූතිමුත්තඤ්ච ඔසධං;

සෙනාසනං රුක්ඛමූලං, පංසුකූලඤ්ච චීවරං;

යස්සෙතෙ අභිසම්භුත්වා [අභිභුඤ්ජති (?)], ස වෙ චාතුද්දිසො නරො.

1061.

‘‘යත්ථ එකෙ විහඤ්ඤන්ති, ආරුහන්තා සිලුච්චයං;

තස්ස බුද්ධස්ස දායාදො, සම්පජානො පතිස්සතො;

ඉද්ධිබලෙනුපත්ථද්ධො ¶ , කස්සපො අභිරූහති.

1062.

‘‘පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො ¶ , සෙලමාරුය්හ කස්සපො;

ඣායති අනුපාදානො, පහීනභයභෙරවො.

1063.

‘‘පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො, සෙලමාරුය්හ කස්සපො;

ඣායති අනුපාදානො, ඩය්හමානෙසු නිබ්බුතො.

1064.

‘‘පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො, සෙලමාරුය්හ කස්සපො;

ඣායති අනුපාදානො, කතකිච්චො අනාසවො.

1065.

‘‘කරෙරිමාලාවිතතා ¶ ¶ , භූමිභාගා මනොරමා;

කුඤ්ජරාභිරුදා රම්මා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1066.

‘‘නීලබ්භවණ්ණා රුචිරා, වාරිසීතා සුචින්ධරා;

ඉන්දගොපකසඤ්ඡන්නා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1067.

‘‘නීලබ්භකූටසදිසා, කූටාගාරවරූපමා;

වාරණාභිරුදා රම්මා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1068.

‘‘අභිවුට්ඨා රම්මතලා, නගා ඉසිභි සෙවිතා;

අබ්භුන්නදිතා සිඛීහි, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1069.

‘‘අලං ඣායිතුකාමස්ස, පහිතත්තස්ස මෙ සතො;

අලං මෙ අත්ථකාමස්ස [අත්තකාමස්ස (?)], පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

1070.

‘‘අලං මෙ ඵාසුකාමස්ස, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො;

අලං මෙ යොගකාමස්ස, පහිතත්තස්ස තාදිනො.

1071.

‘‘උමාපුප්ඵෙන සමානා, ගගනාවබ්භඡාදිතා;

නානාදිජගණාකිණ්ණා ¶ , තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1072.

‘‘අනාකිණ්ණා ගහට්ඨෙහි, මිගසඞ්ඝනිසෙවිතා;

නානාදිජගණාකිණ්ණා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1073.

‘‘අච්ඡොදිකා පුථුසිලා, ගොනඞ්ගුලමිගායුතා;

අම්බුසෙවාලසඤ්ඡන්නා, තෙ සෙලා රමයන්ති මං.

1074.

‘‘න පඤ්චඞ්ගිකෙන තුරියෙන, රති මෙ හොති තාදිසී;

යථා එකග්ගචිත්තස්ස, සම්මා ධම්මං විපස්සතො.

1075.

‘‘කම්මං ¶ බහුකං න කාරයෙ, පරිවජ්ජෙය්ය ජනං න උය්යමෙ;

උස්සුක්කො සො රසානුගිද්ධො, අත්ථං රිඤ්චති යො සුඛාවහො.

1076.

‘‘කම්මං බහුකං න කාරයෙ, පරිවජ්ජෙය්ය අනත්තනෙය්යමෙතං;

කිච්ඡති කායො කිලමති, දුක්ඛිතො සො සමථං න වින්දති.

1077.

‘‘ඔට්ඨප්පහතමත්තෙන, අත්තානම්පි න පස්සති;

පත්ථද්ධගීවො චරති, අහං සෙය්යොති මඤ්ඤති.

1078.

‘‘අසෙය්යො සෙය්යසමානං, බාලො මඤ්ඤති අත්තානං;

න තං විඤ්ඤූ පසංසන්ති, පත්ථද්ධමානසං නරං.

1079.

‘‘යො ¶ ච සෙය්යොහමස්මීති, නාහං සෙය්යොති වා පන;

හීනො තංසදිසො [තීනොහං සදිසො (ස්යා.)] වාති, විධාසු න විකම්පති.

1080.

‘‘පඤ්ඤවන්තං ¶ තථා තාදිං, සීලෙසු සුසමාහිතං;

චෙතොසමථමනුත්තං, තඤ්චෙ විඤ්ඤූ පසංසරෙ.

1081.

‘‘යස්ස ¶ සබ්රහ්මචාරීසු, ගාරවො නූපලබ්භති;

ආරකා හොති සද්ධම්මා, නභතො පුථවී යථා.

1082.

‘‘යෙසඤ්ච හිරි ඔත්තප්පං, සදා සම්මා උපට්ඨිතං;

විරූළ්හබ්රහ්මචරියා තෙ, තෙසං ඛීණා පුනබ්භවා.

1083.

‘‘උද්ධතො චපලො භික්ඛු, පංසුකූලෙන පාරුතො;

කපීව සීහචම්මෙන, න සො තෙනුපසොභති.

1084.

‘‘අනුද්ධතො අචපලො, නිපකො සංවුතින්ද්රියො;

සොභති පංසුකූලෙන, සීහොව ගිරිගබ්භරෙ.

1085.

‘‘එතෙ සම්බහුලා දෙවා, ඉද්ධිමන්තො යසස්සිනො;

දසදෙවසහස්සානි, සබ්බෙ තෙ බ්රහ්මකායිකා.

1086.

‘‘ධම්මසෙනාපතිං වීරං, මහාඣායිං සමාහිතං;

සාරිපුත්තං නමස්සන්තා, තිට්ඨන්ති පඤ්ජලීකතා.

1087.

‘‘‘නමො ¶ තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;

යස්ස තෙ නාභිජානාම, යම්පි නිස්සාය ඣායති [ඣායසි (ක. අට්ඨ.)].

1088.

‘‘‘අච්ඡෙරං වත බුද්ධානං, ගම්භීරො ගොචරො සකො;

යෙ මයං නාභිජානාම, වාලවෙධිසමාගතා’.

1089.

‘‘තං තථා දෙවකායෙහි, පූජිතං පූජනාරහං;

සාරිපුත්තං තදා දිස්වා, කප්පිනස්ස සිතං අහු.

1090.

‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපයිත්වා මහාමුනිං;

ධුතගුණෙ විසිට්ඨොහං, සදිසො මෙ න විජ්ජති.

1091.

‘‘පරිචිණ්ණො ¶ මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

ඔහිතො ගරුකො භාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.

1092.

‘‘න ¶ චීවරෙ න සයනෙ, භොජනෙ නුපලිම්පති;

ගොතමො අනප්පමෙය්යො, මුළාලපුප්ඵං විමලංව;

අම්බුනා නෙක්ඛම්මනින්නො, තිභවාභිනිස්සටො.

1093.

‘‘සතිපට්ඨානගීවො සො, සද්ධාහත්ථො මහාමුනි;

පඤ්ඤාසීසො මහාඤාණී, සදා චරති නිබ්බුතො’’ති.

… මහාකස්සපො ථෙරො….

චත්තාලීසනිපාතො නිට්ඨිතො.

තත්රුද්දානං –

චත්තාලීසනිපාතම්හි, මහාකස්සපසව්හයො;

එකොව ථෙරො ගාථායො, චත්තාසීල දුවෙපි චාති.

19. පඤ්ඤාසනිපාතො

1. තාලපුටත්ථෙරගාථා

1094.

‘‘කදා ¶ ¶ ¶ නුහං පබ්බතකන්දරාසු, එකාකියො අද්දුතියො විහස්සං;

අනිච්චතො සබ්බභවං විපස්සං, තං මෙ ඉදං තං නු කදා භවිස්සති.

1095.

‘‘කදා නුහං භින්නපටන්ධරො මුනි, කාසාවවත්ථො ¶ අමමො නිරාසො;

රාගඤ්ච දොසඤ්ච තථෙව මොහං, හන්ත්වා සුඛී පවනගතො විහස්සං.

1096.

‘‘කදා අනිච්චං වධරොගනීළං, කායං ඉමං මච්චුජරායුපද්දුතං;