📜
නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස
ඛුද්දකනිකායෙ
ථෙරාපදානපාළි
(පඨමො භාගො)
1. බුද්ධවග්ගො
1. බුද්ධඅපදානං
තථාගතං ¶ ¶ ¶ ජෙතවනෙ වසන්තං, අපුච්ඡි වෙදෙහමුනී නතඞ්ගො;
‘‘සබ්බඤ්ඤුබුද්ධා කිර නාම හොන්ති, භවන්ති තෙ හෙතුභි කෙහි වීර’’.
තදාහ සබ්බඤ්ඤුවරො මහෙසී, ආනන්දභද්දං මධුරස්සරෙන;
‘‘යෙ පුබ්බබුද්ධෙසු [සබ්බබුද්ධෙසු (ස්යා.)] කතාධිකාරා, අලද්ධමොක්ඛා ජිනසාසනෙසු.
‘‘තෙනෙව සම්බොධිමුඛෙන ධීරා, අජ්ඣාසයෙනාපි මහාබලෙන;
පඤ්ඤාය තෙජෙන සුතික්ඛපඤ්ඤා, සබ්බඤ්ඤුභාවං අනුපාපුණන්ති.
‘‘අහම්පි ¶ ¶ පුබ්බබුද්ධෙසු, බුද්ධත්තමභිපත්ථයිං,
මනසායෙව හුත්වාන, ධම්මරාජා අසඞ්ඛියා.
‘‘අථ ¶ ¶ බුද්ධාපදානානි, සුණාථ සුද්ධමානසා;
තිංසපාරමිසම්පුණ්ණා, ධම්මරාජා අසඞ්ඛියා.
‘‘සම්බොධිං බුද්ධසෙට්ඨානං, සසඞ්ඝෙ ලොකනායකෙ;
දසඞ්ගුලී නමස්සිත්වා, සිරසා අභිවාදයිං [අභිවාදයෙ (ස්යා.)].
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තෙසු, රතනා විජ්ජන්තිසඞ්ඛියා;
ආකාසට්ඨා ච භූමට්ඨා [භුම්මට්ඨා (සී. ස්යා.)], මනසා සබ්බමාහරිං.
‘‘තත්ථ රූපියභූමියං, පාසාදං මාපයිං අහං;
නෙකභුම්මං රතනමයං, උබ්බිද්ධං නභමුග්ගතං.
‘‘විචිත්තථම්භං සුකතං, සුවිභත්තං මහාරහං;
කනකමයසඞ්ඝාටං, කොන්තච්ඡත්තෙහි මණ්ඩිතං.
‘‘පඨමා වෙළුරියා භූමි, විමලබ්භසමා සුභා;
නළිනජලජාකිණ්ණා, වරකඤ්චනභූමියා.
‘‘පවාළංසා පවාළවණ්ණා, කාචි ලොහිතකා සුභා;
ඉන්දගොපකවණ්ණාභා, භූමි ඔභාසතී දිසා.
‘‘සුවිභත්තා ඝරමුඛා, නිය්යූහා සීහපඤ්ජරා;
චතුරො වෙදිකා ජාලා, ගන්ධාවෙළා මනොරමා.
‘‘නීලා පීතා ලොහිතකා, ඔදාතා සුද්ධකාළකා;
කූටාගාරවරූපෙතා, සත්තරතනභූසිතා.
‘‘ඔලොකමයා ¶ පදුමා, වාළවිහඞ්ගසොභිතා;
නක්ඛත්තතාරකාකිණ්ණා, චන්දසූරෙහි [චන්දසුරියෙහි (සී. ස්යා.)] මණ්ඩිතා.
‘‘හෙමජාලෙන ¶ සඤ්ඡන්නා, සොණ්ණකිඞ්කිණිකායුතා;
වාතවෙගෙන කූජන්ති, සොණ්ණමාලා මනොරමා.
‘‘මඤ්ජෙට්ඨකං ලොහිතකං, පීතකං හරිපිඤ්ජරං;
නානාරඞ්ගෙහි සම්පීතං [සංචිත්තං (ස්යා.)], උස්සිතද්ධජමාලිනී [මාලිනිං (සී.)].
‘‘න නං [නානා (සී. ස්යා.)] බහූනෙකසතා, ඵලිකා රජතාමයා;
මණිමයා ලොහිතඞ්ගා, මසාරගල්ලමයා තථා;
නානාසයනවිචිත්තා, සණ්හකාසිකසන්ථතා.
‘‘කම්පලා ¶ ¶ දුකූලා චීනා, පට්ටුණ්ණා පණ්ඩුපාවුරා;
විවිධත්ථරණං සබ්බං, මනසා පඤ්ඤපෙසහං.
‘‘තාසු තාස්වෙව භූමීසු, රතනකූටලඞ්කතං;
මණිවෙරොචනා උක්කා, ධාරයන්තා සුතිට්ඨරෙ.
‘‘සොභන්ති එසිකා ථම්භා, සුභා කඤ්චනතොරණා;
ජම්බොනදා සාරමයා, අථො රජතමයාපි ච.
‘‘නෙකා සන්ධී සුවිභත්තා, කවාටග්ගළචිත්තිතා;
උභතො පුණ්ණඝටානෙකා, පදුමුප්පලසංයුතා.
‘‘අතීතෙ සබ්බබුද්ධෙ ච, සසඞ්ඝෙ ලොකනායකෙ;
පකතිවණ්ණරූපෙන, නිම්මිනිත්වා සසාවකෙ.
‘‘තෙන ද්වාරෙන පවිසිත්වා, සබ්බෙ බුද්ධා සසාවකා;
සබ්බසොණ්ණමයෙ පීඨෙ, නිසින්නා අරියමණ්ඩලා.
‘‘යෙ ච එතරහි අත්ථි, බුද්ධා ලොකෙ අනුත්තරා;
අතීතෙ ¶ වත්තමානා ච, භවනං සබ්බෙ සමාහරිං.
‘‘පච්චෙකබුද්ධෙනෙකසතෙ, සයම්භූ අපරාජිතෙ;
අතීතෙ වත්තමානෙ ච, භවනං සබ්බෙ සමාහරිං.
‘‘කප්පරුක්ඛා බහූ අත්ථි, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;
සබ්බං දුස්සං සමාහන්තා, අච්ඡාදෙමි තිචීවරං.
‘‘ඛජ්ජං භොජ්ජං සායනීයං, සම්පන්නං පානභොජනං;
මණිමයෙ සුභෙ පත්තෙ, සංපූරෙත්වා අදාසහං.
‘‘දිබ්බවත්ථසමා හුත්වා, මට්ඨා [මට්ටා (සී.)] චීවරසංයුතා;
මධුරා සක්ඛරා චෙව, තෙලා ච මධුඵාණිතා.
‘‘තප්පිතා පරමන්නෙන, සබ්බෙ තෙ අරියමණ්ඩලා;
රතනගබ්භං ¶ පවිසිත්වා, කෙසරීව ගුහාසයා.
‘‘මහාරහම්හි සයනෙ, සීහසෙය්යමකප්පයුං;
සම්පජානා සමුට්ඨාය, සයනෙ [සෙය්යෙ (ස්යා.)] පල්ලඞ්කමාභුජුං.
‘‘ගොචරං ¶ සබ්බබුද්ධානං, ඣානරතිසමප්පිතා;
අඤ්ඤෙ ධම්මානි දෙසෙන්ති, අඤ්ඤෙ කීළන්ති ඉද්ධියා.
‘‘අඤ්ඤෙ ¶ අභිඤ්ඤා අප්පෙන්ති, අභිඤ්ඤා වසිභාවිතා;
විකුබ්බනා විකුබ්බන්ති, අඤ්ඤෙනෙකසහස්සියො.
‘‘බුද්ධාපි බුද්ධෙ පුච්ඡන්ති, විසයං සබ්බඤ්ඤුමාලයං;
ගම්භීරං නිපුණං ඨානං, පඤ්ඤාය විනිබුජ්ඣරෙ.
‘‘සාවකා බුද්ධෙ පුච්ඡන්ති, බුද්ධා පුච්ඡන්ති සාවකෙ;
අඤ්ඤමඤ්ඤඤ්ච ¶ පුච්ඡිත්වා [පුච්ඡන්ති (සී. ස්යා.)], අඤ්ඤොඤ්ඤං බ්යාකරොන්ති තෙ.
‘‘බුද්ධා පච්චෙකබුද්ධා ච, සාවකා පරිචාරකා;
එවං සකාය රතියා, පාසාදෙභිරමන්ති තෙ.
‘‘ඡත්තා තිට්ඨන්තු රතනා, කඤ්චනාවෙළපන්තිකා;
මුත්තාජාලපරික්ඛිත්තා, සබ්බෙ ධාරෙන්තු [ධාරෙන්ති (ක.)] මත්ථකෙ.
‘‘භවන්තු චෙළවිතානා, සොණ්ණතාරකචිත්තිතා;
විචිත්තමල්යවිතතා, සබ්බෙ ධාරෙන්තු මත්ථකෙ.
‘‘විතතා මල්යදාමෙහි, ගන්ධදාමෙහි සොභිතා;
දුස්සදාමපරිකිණ්ණා, රතනදාමභූසිතා.
‘‘පුප්ඵාභිකිණ්ණා සුචිත්තා, සුරභිගන්ධභූසිතා;
ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලිකතා [ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලං කතා (අට්ඨ.)], හෙමච්ඡදනඡාදිතා.
‘‘චතුද්දිසා පොක්ඛරඤ්ඤො, පදුමුප්පලසන්ථතා;
සොවණ්ණරූපා ඛායන්තු, පද්මංරෙණුරජුග්ගතා.
‘‘පුප්ඵන්තු පාදපා සබ්බෙ, පාසාදස්ස සමන්තතො;
සයඤ්ච පුප්ඵා මුඤ්චිත්වා, ගන්ත්වා භවනමොකිරුං.
‘‘සිඛිනො තත්ථ නච්චන්තු, දිබ්බහංසා පකූජරෙ;
කරවීකා ච ගායන්තු, දිජසඞ්ඝා සමන්තතො.
‘‘භෙරියො සබ්බා වජ්ජන්තු, වීණා සබ්බා රසන්තු [රවන්තු (සී. ස්යා.)] තා;
සබ්බා සඞ්ගීති වත්තන්තු, පාසාදස්ස සමන්තතො.
‘‘යාවතා ¶ ¶ ¶ බුද්ධඛෙත්තම්හි, චක්කවාළෙ තතො පරෙ;
මහන්තා ජොතිසම්පන්නා, අච්ඡින්නා රතනාමයා.
‘‘තිට්ඨන්තු සොණ්ණපල්ලඞ්කා, දීපරුක්ඛා ජලන්තු තෙ;
භවන්තු එකපජ්ජොතා, දසසහස්සිපරම්පරා.
‘‘ගණිකා ලාසිකා චෙව, නච්චන්තු අච්ඡරාගණා;
නානාරඞ්ගා පදිස්සන්තු, පාසාදස්ස සමන්තතො.
‘‘දුමග්ගෙ ¶ පබ්බතග්ගෙ වා, සිනෙරුගිරිමුද්ධනි;
උස්සාපෙමි ධජං සබ්බං, විචිත්තං පඤ්චවණ්ණිකං.
‘‘නරා නාගා ච ගන්ධබ්බා, සබ්බෙ දෙවා උපෙන්තු තෙ;
නමස්සන්තා පඤ්ජලිකා, පාසාදං පරිවාරයුං.
‘‘යං කිඤ්චි කුසලං කම්මං, කත්තබ්බං කිරියං මම;
කායෙන වාචා මනසා, තිදසෙ සුකතං කතං.
‘‘යෙ සත්තා සඤ්ඤිනො අත්ථි, යෙ ච සත්තා අසඤ්ඤිනො;
කතං පුඤ්ඤඵලං මය්හං, සබ්බෙ භාගී භවන්තු තෙ.
‘‘යෙසං කතං සුවිදිතං, දින්නං පුඤ්ඤඵලං මයා;
යෙ ච තත්ථ [තස්මිං (සී. ක.)] න ජානන්ති, දෙවා ගන්ත්වා නිවෙදයුං.
‘‘සබ්බලොකම්හි [සබ්බෙ ලොකම්හි (ස්යා. ක.)] යෙ සත්තා, ජීවන්තාහාරහෙතුකා;
මනුඤ්ඤං භොජනං සබ්බං [සබ්බෙ (ස්යා.)], ලභන්තු මම චෙතසා.
‘‘මනසා දානං මයා දින්නං, මනසා පසාදමාවහිං;
පූජිතා සබ්බසම්බුද්ධා, පච්චෙකා ජිනසාවකා.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘දුවෙ භවෙ පජානාමි, දෙවත්තෙ අථ මානුසෙ;
අඤ්ඤං ගතිං න ජානාමි, මනසා පත්ථනාඵලං.
‘‘දෙවානං අධිකො හොමි, භවාමි මනුජාධිපො;
රූපලක්ඛණසම්පන්නො, පඤ්ඤාය අසමො භවෙ.
‘‘භොජනං විවිධං සෙට්ඨං, රතනඤ්ච අනප්පකං;
විවිධානි ච වත්ථානි, නභා [නභසා (ස්යා.)] ඛිප්පං උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, දිබ්බා භක්ඛා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, රතනා සබ්බෙ උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ ගන්ධා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං [යත්ථ (ස්යා.), යඤ්ඤං (ක.)] හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ යානා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ මාලා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, අලඞ්කාරා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බා කඤ්ඤා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, මධුසක්ඛරා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ ඛජ්ජා උපෙන්ති මං.
‘‘අධනෙ අද්ධික [අද්ධිකෙ (ස්යා.)] ජනෙ, යාචකෙ ච පථාවිනො;
දදාමිහං [දදාමිහ (සී.) දදාමි තං (ස්යා.)] දානවරං, සම්බොධිවරපත්තියා.
‘‘නාදෙන්තො පබ්බතං සෙලං, ගජ්ජෙන්තො බහලං ගිරිං;
සදෙවකං හාසයන්තො, බුද්ධො ලොකෙ භවාමහං.
‘‘දිසා දසවිධා ලොකෙ, යායතො නත්ථි අන්තකං;
තස්මිඤ්ච දිසාභාගම්හි, බුද්ධඛෙත්තා අසඞ්ඛියා.
‘‘පභා පකිත්තිතා මය්හං, යමකා රංසිවාහනා;
එත්ථන්තරෙ රංසිජාලං, ආලොකො විපුලො භවෙ.
‘‘එත්තකෙ ¶ ලොකධාතුම්හි, සබ්බෙ පස්සන්තු මං ජනා;
සබ්බෙ මං අනුවත්තන්තු, යාව බ්රහ්මනිවෙසනං [සබ්බෙව සුමනා හොන්තු, සබ්බෙ මං අනුවත්තරෙ (සී. ස්යා.)].
‘‘විසිට්ඨමධුනාදෙන, අමතභෙරිමාහනිං;
එත්ථන්තරෙ ජනා සබ්බෙ, සුණන්තු මධුරං ගිරං.
‘‘ධම්මමෙඝෙන වස්සන්තෙ, සබ්බෙ හොන්තු අනාසවා;
යෙත්ථ පච්ඡිමකා සත්තා, සොතාපන්නා භවන්තු තෙ.
‘‘දත්වා ¶ ¶ දාතබ්බකං දානං, සීලං පූරෙත්වා අසෙසතො;
නෙක්ඛම්මපාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘පණ්ඩිතෙ ¶ පරිපුච්ඡිත්වා, කත්වා වීරියමුත්තමං;
ඛන්තියා පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘කත්වා දළ්හමධිට්ඨානං, සච්චපාරමි පූරිය;
මෙත්තාය පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘ලාභාලාභෙ සුඛෙ දුක්ඛෙ, සම්මානෙ චාවමානනෙ [සම්මානෙ ච විමානනෙ (ක.) සම්මානනෙ විමානනෙ (ස්යා.)];
සබ්බත්ථ සමකො හුත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘කොසජ්ජං භයතො දිස්වා, වීරියං චාපි ඛෙමතො;
ආරද්ධවීරියා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘විවාදං භයතො දිස්වා, අවිවාදඤ්ච ඛෙමතො;
සමග්ගා සඛිලා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘පමාදං භයතො දිස්වා, අප්පමාදඤ්ච ඛෙමතො;
භාවෙථට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘සමාගතා බහූ බුද්ධා, අරහන්තා [අරහන්තො (ස්යා.)] ච සබ්බසො;
සම්බුද්ධෙ අරහන්තෙ ච, වන්දමානා නමස්සථ.
‘‘එවං අචින්තියා බුද්ධා, බුද්ධධම්මා අචින්තියා;
අචින්තියෙ පසන්නානං, විපාකො හොති අචින්තියො’’’.
ඉත්ථං සුදං භගවා අත්තනො බුද්ධචරියං සම්භාවයමානො බුද්ධාපදානියං [බුද්ධචරියං (සී.) බුද්ධචරිතං (ස්යා.)] නාම ධම්මපරියායං අභාසිත්ථාති.
බුද්ධාපදානං සමත්තං.
2. පච්චෙකබුද්ධඅපදානං
අථ ¶ ¶ පච්චෙකබුද්ධාපදානං සුණාථ –
‘‘තථාගතං ¶ ජෙතවනෙ වසන්තං, අපුච්ඡි වෙදෙහමුනී නතඞ්ගො;
‘පච්චෙකබුද්ධා කිර නාම හොන්ති, භවන්ති තෙ හෙතුභි කෙහි වීර’ [ධීර (සී.) ධීරා (ස්යා.)].
‘‘තදාහ ¶ සබ්බඤ්ඤුවරො මහෙසී, ආනන්දභද්දං මධුරස්සරෙන;
‘යෙ පුබ්බබුද්ධෙසු [සබ්බබුද්ධෙසු (ස්යා. ක.)] කතාධිකාරා, අලද්ධමොක්ඛා ජිනසාසනෙසු.
‘‘‘තෙනෙව සංවෙගමුඛෙන ධීරා, විනාපි බුද්ධෙහි සුතික්ඛපඤ්ඤා;
ආරම්මණෙනාපි පරිත්තකෙන, පච්චෙකබොධිං අනුපාපුණන්ති.
‘‘‘සබ්බම්හි ලොකම්හි මමං ඨපෙත්වා, පච්චෙකබුද්ධෙහි සමොව නත්ථි;
තෙසං ඉමං වණ්ණපදෙසමත්තං, වක්ඛාමහං සාධු මහාමුනීනං.
‘‘‘සයමෙව ¶ බුද්ධානං මහාඉසීනං, සාධූනි වාක්යානි මධූව [මධුංව (සී.)] ඛුද්දං;
අනුත්තරං භෙසජං පත්ථයන්තා, සුණාථ සබ්බෙසු පසන්නචිත්තා.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං සමාගතානං, පරම්පරං බ්යාකරණානි යානි;
ආදීනවො යඤ්ච විරාගවත්ථුං, යථා ච බොධිං අනුපාපුණිංසු.
‘‘‘සරාගවත්ථූසු ¶ ¶ විරාගසඤ්ඤී, රත්තම්හි ලොකම්හි විරත්තචිත්තා;
හිත්වා පපඤ්චෙ ජිතඵන්දිතානි [විදිය ඵන්දිතානි (සී.) ජිතබන්ධිතානි (ක.)], තථෙව බොධිං අනුපාපුණිංසු.
‘‘‘සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං, අවිහෙඨයං අඤ්ඤතරම්පි තෙසං;
මෙත්තෙන චිත්තෙන හිතානුකම්පී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං, අවිහෙඨයං අඤ්ඤතරම්පි තෙසං;
න පුත්තමිච්ඡෙය්ය කුතො සහායං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සංසග්ගජාතස්ස ¶ භවන්ති ස්නෙහා, ස්නෙහන්වයං දුක්ඛමිදං පහොති;
ආදීනවං ස්නෙහජං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මිත්තෙ සුහජ්ජෙ අනුකම්පමානො, හාපෙති අත්ථං පටිබද්ධචිත්තො;
එතං භයං සන්ථවෙ පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘වංසො විසාලොව යථා විසත්තො, පුත්තෙසු දාරෙසු ච යා අපෙක්ඛා;
වංසෙ කළීරොව අසජ්ජමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මිගො අරඤ්ඤම්හි යථා අබද්ධො, යෙනිච්ඡකං ගච්ඡති ගොචරාය;
විඤ්ඤූ නරො සෙරිතං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ආමන්තනා ¶ හොති සහායමජ්ඣෙ, වාසෙ ච [වාසෙ (සී. ස්යා.) සුත්තනිපාතෙපි ‘‘ච‘‘කාරො නත්ථි] ඨානෙ ගමනෙ චාරිකාය;
අනභිජ්ඣිතං සෙරිතං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඛිඩ්ඩා ¶ රතී හොති සහායමජ්ඣෙ, පුත්තෙසු පෙමං විපුලඤ්ච හොති;
පියවිප්පයොගං ¶ විජිගුච්ඡමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘චාතුද්දිසො ¶ අප්පටිඝො ච හොති, සන්තුස්සමානො ඉතරීතරෙන;
පරිස්සයානං සහිතා අඡම්භී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දුස්සඞ්ගහා පබ්බජිතාපි එකෙ, අථො ගහට්ඨා ඝරමාවසන්තා;
අප්පොස්සුක්කො පරපුත්තෙසු හුත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔරොපයිත්වා ගිහිබ්යඤ්ජනානි, සඤ්ඡින්නපත්තො යථා කොවිළාරො;
ඡෙත්වාන වීරො ගිහිබන්ධනානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සචෙ ලභෙථ නිපකං සහායං, සද්ධිං චරං සාධුවිහාරිධීරං;
අභිභුය්ය සබ්බානි පරිස්සයානි, චරෙය්ය තෙනත්තමනො සතීමා.
‘‘‘නො ¶ චෙ ලභෙථ නිපකං සහායං, සද්ධිං චරං සාධුවිහාරිධීරං;
රාජාව රට්ඨං විජිතං පහාය, එකො චරෙ මාතඞ්ගරඤ්ඤෙව නාගො.
‘‘‘අද්ධා ¶ පසංසාම සහායසම්පදං, සෙට්ඨා සමා සෙවිතබ්බා සහායා;
එතෙ අලද්ධා අනවජ්ජභොජී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දිස්වා සුවණ්ණස්ස පභස්සරානි, කම්මාරපුත්තෙන සුනිට්ඨිතානි;
සඞ්ඝට්ටමානානි දුවෙ භුජස්මිං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘එවං දුතීයෙන සහා මමස්ස, වාචාභිලාපො අභිසජ්ජනා වා;
එතං භයං ආයතිං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘කාමා ¶ හි චිත්රා මධුරා මනොරමා, විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං;
ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඊතී ¶ ච ගණ්ඩො ච උපද්දවො ච, රොගො ච සල්ලඤ්ච භයඤ්ච මෙතං;
එතං භයං කාමගුණෙසු දිස්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීතඤ්ච උණ්හඤ්ච ඛුදං පිපාසං, වාතාතපෙ ඩංසසරීසපෙ [ඩංසසිරිංසපෙ (සී. ස්යා.)] ච;
සබ්බානිපෙතානි අභිබ්භවිත්වා [අභිසංභවිත්වා (සුත්තනිපාතෙ)], එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘නාගොව යූථානි විවජ්ජයිත්වා, සඤ්ජාතඛන්ධො පදුමී උළාරො;
යථාභිරන්තං විහරං අරඤ්ඤෙ, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘අට්ඨානතං ¶ සඞ්ගණිකාරතස්ස, යං ඵස්සයෙ [ඵුස්සයෙ (ස්යා.)] සාමයිකං විමුත්තිං;
ආදිච්චබන්ධුස්ස වචො නිසම්ම, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දිට්ඨීවිසූකානි උපාතිවත්තො, පත්තො නියාමං පටිලද්ධමග්ගො;
උප්පන්නඤාණොම්හි අනඤ්ඤනෙය්යො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘නිල්ලොලුපො ¶ ¶ නික්කුහො නිප්පිපාසො, නිම්මක්ඛ [නිම්මක්ඛො (ස්යා.)] නිද්ධන්තකසාවමොහො;
නිරාසයො [නිරාසාසො (ක.)] සබ්බලොකෙ භවිත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පාපං සහායං පරිවජ්ජයෙථ, අනත්ථදස්සිං විසමෙ නිවිට්ඨං;
සයං න සෙවෙ පසුතං පමත්තං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘බහුස්සුතං ධම්මධරං භජෙථ, මිත්තං උළාරං පටිභානවන්තං;
අඤ්ඤාය ¶ අත්ථානි විනෙය්ය කඞ්ඛං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඛිඩ්ඩං රතිං කාමසුඛඤ්ච ලොකෙ, අනලඞ්කරිත්වා අනපෙක්ඛමානො;
විභූසට්ඨානා විරතො සච්චවාදී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පුත්තඤ්ච දාරං පිතරඤ්ච මාතරං, ධනානි ධඤ්ඤානි ච බන්ධවානි;
හිත්වාන කාමානි යථොධිකානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සඞ්ගො ¶ ¶ එසො පරිත්තමෙත්ථ සොඛ්යං, අප්පස්සාදො දුක්ඛමෙවෙත්ථ භිය්යො;
ගළො [ගාහො (සී.) කණ්ඩො (ස්යා.) ගාළ්හො (ක.)] එසො ඉති ඤත්වා මතිමා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සන්දාලයිත්වාන සංයොජනානි, ජාලංව භෙත්වා සලිලම්බුචාරී;
අග්ගීව දඩ්ඪං අනිවත්තමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔක්ඛිත්තචක්ඛූ න ච පාදලොලො, ගුත්තින්ද්රියො රක්ඛිතමානසානො;
අනවස්සුතො අපරිඩය්හමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔහාරයිත්වා ගිහිබ්යඤ්ජනානි, සඤ්ඡන්නපත්තො යථා පාරිඡත්තො;
කාසායවත්ථො අභිනික්ඛමිත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලො, අනඤ්ඤපොසී සපදානචාරී;
කුලෙ කුලෙ අප්පටිබද්ධචිත්තො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පහාය ¶ පඤ්චාවරණානි චෙතසො, උපක්කිලෙසෙ බ්යපනුජ්ජ සබ්බෙ;
අනිස්සිතො ඡෙජ්ජ සිනෙහදොසං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘විපිට්ඨිකත්වාන ¶ සුඛඤ්ච දුක්ඛං, පුබ්බෙව සොමනස්සදොමනස්සං;
ලද්ධානුපෙක්ඛං සමථං විසුද්ධං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ආරද්ධවීරියො ¶ පරමත්ථපත්තියා, අලීනචිත්තො අකුසීතවුත්ති;
දළ්හනික්කමො ථාමබලූපපන්නො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පටිසල්ලානං ඣානමරිඤ්චමානො, ධම්මෙසු නිච්චං අනුධම්මචාරී;
ආදීනවං සම්මසිතා භවෙසු, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘තණ්හක්ඛයං ¶ පත්ථයමප්පමත්තො, අනෙළමූගො සුතවා සතීමා;
සඞ්ඛාතධම්මො නියතො පධානවා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීහොව ¶ සද්දෙසු අසන්තසන්තො, වාතොව ජාලම්හි අසජ්ජමානො;
පදුමංව තොයෙන අලිම්පමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීහො යථා දාඨබලී පසය්හ, රාජා මිගානං අභිභුය්ය චාරී;
සෙවෙථ පන්තානි සෙනාසනානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මෙත්තං උපෙක්ඛං කරුණං විමුත්තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්ච කාලෙ;
සබ්බෙන ලොකෙන අවිරුජ්ඣමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘රාගඤ්ච දොසඤ්ච පහාය මොහං, සන්දාලයිත්වාන සංයොජනානි;
අසන්තසං ජීවිතසඞ්ඛයම්හි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘භජන්ති ¶ ¶ සෙවන්ති ච කාරණත්ථා, නික්කාරණා දුල්ලභා අජ්ජ මිත්තා;
අත්තත්ථපඤ්ඤා අසුචීමනුස්සා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘විසුද්ධසීලා ¶ සුවිසුද්ධපඤ්ඤා, සමාහිතා ජාගරියානුයුත්තා;
විපස්සකා ධම්මවිසෙසදස්සී, මග්ගඞ්ගබොජ්ඣඞ්ගගතෙ විජඤ්ඤා.
‘‘‘සුඤ්ඤප්පණිධිඤ්ච තථානිමිත්තං [සුඤ්ඤතප්පණීහිතඤ්චානිමිත්තං (සී.)], ආසෙවයිත්වා ජිනසාසනම්හි;
යෙ සාවකත්තං න වජන්ති ධීරා, භවන්ති පච්චෙකජිනා සයම්භූ.
‘‘‘මහන්තධම්මා බහුධම්මකායා, චිත්තිස්සරා සබ්බදුක්ඛොඝතිණ්ණා;
උදග්ගචිත්තා පරමත්ථදස්සී, සීහොපමා ඛග්ගවිසාණකප්පා.
‘‘‘සන්තින්ද්රියා සන්තමනා සමාධී, පච්චන්තසත්තෙසු පතිප්පචාරා [පච්චත්තගම්භීරමතප්පචාරා (සී.)];
දීපා පරත්ථ ඉධ විජ්ජලන්තා, පච්චෙකබුද්ධා සතතං හිතාමෙ.
‘‘‘පහීනසබ්බාවරණා ජනින්දා, ලොකප්පදීපා ඝනකඤ්චනාභා;
නිස්සංසයං ලොකසුදක්ඛිණෙය්යා, පච්චෙකබුද්ධා සතතප්පිතාමෙ.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං ¶ සුභාසිතානි, චරන්ති ලොකම්හි සදෙවකම්හි;
සුත්වා තථා යෙ න කරොන්ති බාලා, චරන්ති දුක්ඛෙසු පුනප්පුනං තෙ.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං ¶ සුභාසිතානි, මධුං යථා ඛුද්දමවස්සවන්තං;
සුත්වා තථා යෙ පටිපත්තියුත්තා, භවන්ති තෙ සච්චදසා සපඤ්ඤා’.
‘‘පච්චෙකබුද්ධෙහි ¶ ජිනෙහි භාසිතා, කථා [ගාථා (සී. ස්යා.)] උළාරා අභිනික්ඛමිත්වා;
තා සක්යසීහෙන නරුත්තමෙන, පකාසිතා ධම්මවිජානනත්ථං.
‘‘ලොකානුකම්පාය ¶ ඉමානි තෙසං, පච්චෙකබුද්ධාන විකුබ්බිතානි;
සංවෙගසඞ්ගමතිවඩ්ඪනත්ථං, සයම්භුසීහෙන පකාසිතානී’’ති.
පච්චෙකබුද්ධාපදානං සමත්තං.
3-1. සාරිපුත්තත්ථෙරඅපදානං
අථ ථෙරාපදානං සුණාථ –
‘‘හිමවන්තස්ස ¶ ¶ අවිදූරෙ, ලම්බකො නාම පබ්බතො;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
‘‘උත්තානකූලා නදිකා, සුපතිත්ථා මනොරමා;
සුසුද්ධපුළිනාකිණ්ණා, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘අසක්ඛරා අපබ්භාරා, සාදු අප්පටිගන්ධිකා;
සන්දතී නදිකා තත්ථ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘කුම්භීලා මකරා චෙත්ථ, සුසුමාරා [සුංසුමාරා (සී. ස්යා. )] ච කච්ඡපා;
චරන්ති නදියා තත්ථ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘පාඨීනා පාවුසා මච්ඡා, බලජා [වජලා (සී. ස්යා.) ජලජා (පී.)] මුඤ්ජරොහිතා;
වග්ගළා [වග්ගුලා (සී.) වග්ගුළා (ස්යා.) මග්ගුරා (ථෙරගාථා)] පපතායන්තා, සොභයන්ති [පපතායන්ති, සොභයන්තා (ක.)] මමස්සමං.
‘‘උභො ¶ කූලෙසු නදියා, පුප්ඵිනො ඵලිනො දුමා;
උභතො අභිලම්බන්තා, සොභයන්ති [අභිලම්බන්ති සොභයන්තා (ක.)] මමස්සමං.
‘‘අම්බා සාලා ච තිලකා, පාටලී සින්දුවාරකා [සින්දුවාරිකා (බහූසු)];
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘චම්පකා සළලා නීපා [නිම්බා (ක.)], නාගපුන්නාගකෙතකා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘අතිමුත්තා ¶ අසොකා ච, භගිනීමාලා ච පුප්ඵිතා;
අඞ්කොලා බිම්බිජාලා [බිම්බජාලා (ක.)] ච, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘කෙතකා ¶ කන්දලි [කදලී (ස්යා.)] චෙව, ගොධුකා තිණසූලිකා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘කණිකාරා ¶ කණ්ණිකා ච, අසනා අජ්ජුනා බහූ;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘පුන්නාගා ගිරිපුන්නාගා, කොවිළාරා ච පුප්ඵිතා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘උද්ධාලකා ච කුටජා, කදම්බා වකුලා බහූ;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘ආළකා ඉසිමුග්ගා ච, කදලිමාතුලුඞ්ගියො;
ගන්ධොදකෙන සංවඩ්ඪා, ඵලානි ධාරයන්ති තෙ.
‘‘අඤ්ඤෙ පුප්ඵන්ති පදුමා, අඤ්ඤෙ ජායන්ති කෙසරී;
අඤ්ඤෙ ඔපුප්ඵා පදුමා, පුප්ඵිතා තළාකෙ තදා.
‘‘ගබ්භං ගණ්හන්ති පදුමා, නිද්ධාවන්ති මුලාළියො;
සිංඝාටිපත්තමාකිණ්ණා, සොභන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘නයිතා අම්බගන්ධී ච, උත්තලී බන්ධුජීවකා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා තළාකෙ තදා.
‘‘පාඨීනා පාවුසා මච්ඡා, බලජා මුඤ්ජරොහිතා;
සංගුලා මග්ගුරා [මඞ්ගුරා (සී. ක.)] චෙව, වසන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘කුම්භීලා ¶ ¶ සුසුමාරා ච, තන්තිගාහා ච රක්ඛසා;
ඔගුහා [ඔගාහා (ස්යා.)] අජගරා ච, වසන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘පාරෙවතා රවිහංසා, චක්කවාකා නදීචරා;
කොකිලා සුකසාළිකා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කුක්කුත්ථකා කුළීරකා, වනෙ පොක්ඛරසාතකා;
දින්දිභා සුවපොතා ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘හංසා ¶ කොඤ්චා මයූරා ච, කොකිලා තම්බචූළකා [තම්බචූළිකා (සී.)];
පම්පකා ජීවංජීවා ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කොසිකා පොට්ඨසීසා ච, කුරරා සෙනකා බහූ;
මහාකාළා ච සකුණා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘පසදා ච වරාහා ච, චමරා ගණ්ඩකා බහූ [වකා භෙරණ්ඩකා බහූ (සී. ස්යා.)];
රොහිච්චා සුකපොතා [සුත්තපොතා (ස්යා.)] ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘සීහබ්යග්ඝා ¶ ච දීපී ච, අච්ඡකොකතරච්ඡකා;
තිධා පභින්නමාතඞ්ගා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කින්නරා වානරා චෙව, අථොපි වනකම්මිකා;
චෙතා ච ලුද්දකා චෙව, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘තින්දුකානි පියාලානි, මධුකා කාසුමාරයො [කාසමාරියො (ස්යා.)];
ධුවං ඵලානි ධාරෙන්ති, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘කොසම්බා [කොසුම්භා (සී. ස්යා.)] සළලා නිම්බා [සළලා නීපා (සී. ස්යා.) පනසා අම්බා (?)], සාදුඵලසමායුතා;
ධුවං ඵලානි ධාරෙන්ති, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘හරීතකා ¶ ආමලකා, අම්බජම්බුවිභීතකා;
කොලා භල්ලාතකා බිල්ලා, ඵලානි ධාරයන්ති තෙ.
‘‘ආලුවා ච කළම්බා ච, බිළාලීතක්කළානි ච;
ජීවකා සුතකා චෙව, බහුකා මම අස්සමෙ.
‘‘අස්සමස්සාවිදූරම්හි, තළාකාසුං සුනිම්මිතා;
අච්ඡොදකා සීතජලා, සුපතිත්ථා මනොරමා.
‘‘පදුමුප්පලසඤ්ඡන්නා ¶ , පුණ්ඩරීකසමායුතා;
මන්දාලකෙහි සඤ්ඡන්නා, දිබ්බගන්ධො පවායති.
‘‘එවං සබ්බඞ්ගසම්පන්නෙ, පුප්ඵිතෙ ඵලිතෙ වනෙ;
සුකතෙ අස්සමෙ රම්මෙ, විහරාමි අහං තදා.
‘‘සීලවා වතසම්පන්නො [වත්තසම්පන්නො (ස්යා.)], ඣායී ඣානරතො සදා;
පඤ්චාභිඤ්ඤාබලප්පත්තො, සුරුචි නාම තාපසො.
‘‘චතුවීසසහස්සානි, සිස්සා මය්හං උපට්ඨහු;
සබ්බෙව බ්රාහ්මණා එතෙ, ජාතිමන්තො යසස්සිනො.
‘‘ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සනිඝණ්ටුසකෙටුභෙ;
පදකා වෙය්යාකරණා, සධම්මෙ පාරමිං ගතා.
‘‘උප්පාතෙසු ¶ නිමිත්තෙසු, ලක්ඛණෙසු ච කොවිදා;
පථබ්යා භූමන්තලික්ඛෙ, මම සිස්සා සුසික්ඛිතා.
‘‘අප්පිච්ඡා නිපකා එතෙ, අප්පාහාරා අලොලුපා;
ලාභාලාභෙන සන්තුට්ඨා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘ඣායී ¶ ¶ ඣානරතා ධීරා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
ආකිඤ්චඤ්ඤං පත්ථයන්තා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘අභිඤ්ඤාපාරමිප්පත්තා, පෙත්තිකෙ ගොචරෙ රතා;
අන්තලික්ඛචරා ධීරා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘සංවුතා ඡසු ද්වාරෙසු, අනෙජා රක්ඛිතින්ද්රියා;
අසංසට්ඨා ච තෙ ධීරා, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පල්ලඞ්කෙන නිසජ්ජාය, ඨානචඞ්කමනෙන ච;
වීතිනාමෙන්ති තෙ රත්තිං, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘රජනීයෙ න රජ්ජන්ති, දුස්සනීයෙ න දුස්සරෙ;
මොහනීයෙ න මුය්හන්ති, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘ඉද්ධිං වීමංසමානා තෙ, වත්තන්ති නිච්චකාලිකං;
පථවිං [පඨවිං (සී. ස්යා.)] තෙ පකම්පෙන්ති, සාරම්භෙන දුරාසදා.
‘‘කීළමානා ච තෙ සිස්සා, කීළන්ති ඣානකීළිතං;
ජම්බුතො ඵලමානෙන්ති, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘අඤ්ඤෙ ¶ ගච්ඡන්ති ගොයානං, අඤ්ඤෙ පුබ්බවිදෙහකං [පුබ්බවිදෙහනං (ස්යා. ක.)];
අඤ්ඤෙ ච උත්තරකුරුං, එසනාය දුරාසදා.
‘‘පුරතො පෙසෙන්ති ඛාරිං, පච්ඡතො ච වජන්ති තෙ;
චතුවීසසහස්සෙහි, ඡාදිතං හොති අම්බරං.
‘‘අග්ගිපාකී අනග්ගී ච, දන්තොදුක්ඛලිකාපි ච;
අස්මෙන කොට්ටිතා කෙචි, පවත්තඵලභොජනා.
‘‘උදකොරොහණා ¶ කෙචි, සායං පාතො සුචීරතා;
තොයාභිසෙචනකරා, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පරූළ්හකච්ඡනඛලොමා, පඞ්කදන්තා රජස්සිරා;
ගන්ධිතා සීලගන්ධෙන, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පාතොව ¶ සන්නිපතිත්වා, ජටිලා උග්ගතාපනා;
ලාභාලාභං පකිත්තෙත්වා, ගච්ඡන්ති අම්බරෙ තදා.
‘‘එතෙසං පක්කමන්තානං, මහාසද්දො පවත්තති;
අජිනචම්මසද්දෙන, මුදිතා හොන්ති දෙවතා.
‘‘දිසොදිසං ¶ පක්කමන්ති, අන්තලික්ඛචරා ඉසී;
සකෙ බලෙනුපත්ථද්ධා, තෙ ගච්ඡන්ති යදිච්ඡකං.
‘‘පථවීකම්පකා එතෙ, සබ්බෙව නභචාරිනො;
උග්ගතෙජා දුප්පසහා, සාගරොව අඛොභියා.
‘‘ඨානචඞ්කමිනො කෙචි, කෙචි නෙසජ්ජිකා ඉසී;
පවත්තභොජනා කෙචි, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘මෙත්තාවිහාරිනො එතෙ, හිතෙසී සබ්බපාණිනං;
අනත්තුක්කංසකා සබ්බෙ, න තෙ වම්භෙන්ති කස්සචි.
‘‘සීහරාජාවසම්භීතා, ගජරාජාව ථාමවා;
දුරාසදා බ්යග්ඝාරිව, ආගච්ඡන්ති මමන්තිකෙ.
‘‘විජ්ජාධරා දෙවතා ච, නාගගන්ධබ්බරක්ඛසා;
කුම්භණ්ඩා දානවා ගරුළා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘තෙ ¶ ¶ ජටාඛාරිභරිතා, අජිනුත්තරවාසනා;
අන්තලික්ඛචරා සබ්බෙ, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘සදානුච්ඡවිකා [තදානුච්ඡවිකා (ස්යා. ක.)] එතෙ, අඤ්ඤමඤ්ඤං සගාරවා;
චතුබ්බීසසහස්සානං, ඛිපිතසද්දො න විජ්ජති.
‘‘පාදෙ පාදං නික්ඛිපන්තා, අප්පසද්දා සුසංවුතා;
උපසඞ්කම්ම සබ්බෙව [සබ්බෙ තෙ (ස්යා.)], සිරසා වන්දරෙ මමං.
‘‘තෙහි සිස්සෙහි පරිවුතො, සන්තෙහි ච තපස්සිභි;
වසාමි අස්සමෙ තත්ථ, ඣායී ඣානරතො අහං.
‘‘ඉසීනං සීලගන්ධෙන, පුප්ඵගන්ධෙන චූභයං;
ඵලීනං ඵලගන්ධෙන, ගන්ධිතො හොති අස්සමො.
‘‘රත්තින්දිවං න ජානාමි, අරති මෙ න විජ්ජති;
සකෙ සිස්සෙ ඔවදන්තො, භිය්යො හාසං ලභාමහං.
‘‘පුප්ඵානං පුප්ඵමානානං, ඵලානඤ්ච විපච්චතං;
දිබ්බගන්ධා පවායන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘සමාධිම්හා ¶ වුට්ඨහිත්වා, ආතාපී නිපකො අහං;
ඛාරිභාරං ගහෙත්වාන, වනං අජ්ඣොගහිං අහං.
‘‘උප්පාතෙ ¶ සුපිනෙ චාපි, ලක්ඛණෙසු සුසික්ඛිතො;
පවත්තමානං [වත්තමානං (ක.)] මන්තපදං, ධාරයාමි අහං තදා.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විවෙකකාමො සම්බුද්ධො, හිමවන්තමුපාගමි.
‘‘අජ්ඣොගාහෙත්වා ¶ හිමවන්තං, අග්ගො කාරුණිකො මුනි;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, නිසීදි පුරිසුත්තමො.
‘‘තමද්දසාහං සම්බුද්ධං, සප්පභාසං මනොරමං;
ඉන්දීවරංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘ජලන්තං දීපරුක්ඛංව, විජ්ජුතං ගගණෙ යථා;
සුඵුල්ලං සාලරාජංව, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අයං ¶ නාගො මහාවීරො, දුක්ඛස්සන්තකරො මුනි;
ඉමං දස්සනමාගම්ම, සබ්බදුක්ඛා පමුච්චරෙ.
‘‘දිස්වානාහං දෙවදෙවං, ලක්ඛණං උපධාරයිං;
බුද්ධො නු ඛො න වා බුද්ධො, හන්ද පස්සාමි චක්ඛුමං.
‘‘සහස්සාරානි චක්කානි, දිස්සන්ති චරණුත්තමෙ;
ලක්ඛණානිස්ස දිස්වාන, නිට්ඨං ගච්ඡිං තථාගතෙ.
‘‘සම්මජ්ජනිං ගහෙත්වාන, සම්මජ්ජිත්වානහං තදා;
අථ පුප්ඵෙ සමානෙත්වා, බුද්ධසෙට්ඨං අපූජයිං.
‘‘පූජයිත්වාන තං බුද්ධං, ඔඝතිණ්ණමනාසවං;
එකංසං අජිනං කත්වා, නමස්සිං ලොකනායකං.
‘‘යෙන ඤාණෙන සම්බුද්ධො, විහරති [විහරිත්ථ (සී.), විහරෙති (ක.)] අනාසවො;
තං ඤාණං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘සමුද්ධරසිමං [සමුද්ධරයිමං (ස්යා.)] ලොකං, සයම්භූ අමිතොදය;
තව දස්සනමාගම්ම, කඞ්ඛාසොතං තරන්ති තෙ.
‘‘‘තුවං ¶ සත්ථා ච කෙතු ච, ධජො යූපො ච පාණිනං;
පරායණො [පරායනො (ස්යා. ක.)] පතිට්ඨා ච, දීපො ච ද්විපදුත්තමො.
‘‘‘සක්කා සමුද්දෙ උදකං, පමෙතුං ආළ්හකෙන වා;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘‘ධාරෙතුං ¶ පථවිං සක්කා, ඨපෙත්වා තුලමණ්ඩලෙ;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා ධරෙතවෙ.
‘‘‘ආකාසො ¶ මිනිතුං සක්කා, රජ්ජුයා අඞ්ගුලෙන වා;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘‘මහාසමුද්දෙ උදකං, පථවී චාඛිලා ජටං [පථවිං චාඛිලඤ්ජහෙ (ස්යා.)];
බුද්ධඤාණං උපාදාය, උපමාතො න යුජ්ජරෙ.
‘‘‘සදෙවකස්ස ලොකස්ස, චිත්තං යෙසං පවත්තති;
අන්තොජාලීකතා [අන්තොජාලගතා (පී.)] එතෙ, තව ඤාණම්හි චක්ඛුම.
‘‘‘යෙන ¶ ඤාණෙන පත්තොසි, කෙවලං බොධිමුත්තමං;
තෙන ඤාණෙන සබ්බඤ්ඤු, මද්දසී පරතිත්ථියෙ’.
‘‘ඉමා ගාථා ථවිත්වාන, සුරුචි නාම තාපසො;
අජිනං පත්ථරිත්වාන, පථවියං නිසීදි සො.
‘‘චුල්ලාසීතිසහස්සානි, අජ්ඣොගාළ්හො මහණ්ණවෙ;
අච්චුගතො තාවදෙව, ගිරිරාජා පවුච්චති.
‘‘තාව අච්චුග්ගතො නෙරු, ආයතො විත්ථතො ච සො;
චුණ්ණිතො අණුභෙදෙන, කොටිසතසහස්සසො [සහස්සියො (ස්යා. ක.)].
‘‘ලක්ඛෙ ¶ ඨපියමානම්හි, පරික්ඛයමගච්ඡථ;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘සුඛුමච්ඡිකෙන ජාලෙන, උදකං යො පරික්ඛිපෙ;
යෙ කෙචි උදකෙ පාණා, අන්තොජාලීකතා සියුං.
‘‘තථෙව හි මහාවීර, යෙ කෙචි පුථුතිත්ථියා;
දිට්ඨිගහනපක්ඛන්දා [පක්ඛන්තා (සී. ස්යා.)], පරාමාසෙන මොහිතා.
‘‘තව සුද්ධෙන ඤාණෙන, අනාවරණදස්සිනා;
අන්තොජාලීකතා එතෙ, ඤාණං තෙ නාතිවත්තරෙ.
‘‘භගවා තම්හි සමයෙ, අනොමදස්සී මහායසො;
වුට්ඨහිත්වා සමාධිම්හා, දිසං ඔලොකයී ජිනො.
‘‘අනොමදස්සිමුනිනො, නිසභො නාම සාවකො;
පරිවුතො සතසහස්සෙහි, සන්තචිත්තෙහි තාදිභි.
‘‘ඛීණාසවෙහි ¶ සුද්ධෙහි, ඡළභිඤ්ඤෙහි ඣායිභි;
චිත්තමඤ්ඤාය බුද්ධස්ස, උපෙසි ලොකනායකං.
‘‘අන්තලික්ඛෙ ඨිතා තත්ථ, පදක්ඛිණමකංසු තෙ;
නමස්සන්තා පඤ්ජලිකා, ඔතරුං [ඔරුහුං (ස්යා.)] බුද්ධසන්තිකෙ.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසිදිත්වා, සිතං පාතුකරී ජිනො.
‘‘වරුණො ¶ නාමුපට්ඨාකො, අනොමදස්සිස්ස සත්ථුනො;
එකංසං චීවරං කත්වා, අපුච්ඡි ලොකනායකං.
‘‘‘කො ¶ ¶ නු ඛො භගවා හෙතු, සිතකම්මස්ස සත්ථුනො;
න හි බුද්ධා අහෙතූහි, සිතං පාතුකරොන්ති තෙ’.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුමජ්ඣෙ නිසීදිත්වා, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘යො මං පුප්ඵෙන පූජෙසි, ඤාණඤ්චාපි අනුත්ථවි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, සබ්බෙ දෙවා සමාගතා;
සද්ධම්මං සොතුකාමා තෙ, සම්බුද්ධමුපසඞ්කමුං.
‘‘‘දසසු ලොකධාතූසු, දෙවකායා මහිද්ධිකා;
සද්ධම්මං සොතුකාමා තෙ, සම්බුද්ධමුපසඞ්කමුං.
‘‘‘හත්ථී අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සානි, භෙරියො සමලඞ්කතා;
උපට්ඨිස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සොළසිත්ථිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති.
‘‘‘සහස්සක්ඛත්තුං ¶ ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං [අසඞ්ඛයං (ස්යා. ක.) එවමුපරිපි].
‘‘‘පච්ඡිමෙ භවසම්පත්තෙ [පච්ඡිමභවෙ සම්පත්තෙ (සී.)], මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
බ්රාහ්මණී සාරියා නාම, ධාරයිස්සති කුච්ඡිනා.
‘‘‘මාතුයා ¶ නාමගොත්තෙන, පඤ්ඤායිස්සතියං නරො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, තික්ඛපඤ්ඤො භවිස්සති.
‘‘‘අසීතිකොටී ඡඩ්ඩෙත්වා, පබ්බජිස්සතිකිඤ්චනො;
ගවෙසන්තො සන්තිපදං, චරිස්සති මහිං ඉමං.
‘‘‘අප්පරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, හෙස්සති අග්ගසාවකො.
‘‘‘අයං ¶ භාගීරථී [භාගීරසී (ස්යා. ක.)] ගඞ්ගා, හිමවන්තා පභාවිතා;
මහාසමුද්දමප්පෙති, තප්පයන්තී මහොදධිං [මහොදධී (?) ගඞ්ගාදිමහානදියොති අත්ථො].
‘‘‘තථෙවායං සාරිපුත්තො, සකෙ තීසු විසාරදො;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, තප්පයිස්සති පාණිනෙ [පාණිනො (සී. ස්යා.)].
‘‘‘හිමවන්තමුපාදාය, සාගරඤ්ච මහොදධිං;
එත්ථන්තරෙ යං පුලිනං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘තම්පි සක්කා අසෙසෙන, සඞ්ඛාතුං ගණනා යථා;
න ත්වෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො භවිස්සති.
‘‘‘ලක්ඛෙ ¶ ඨපියමානම්හි, ඛීයෙ ගඞ්ගාය වාලුකා;
න ත්වෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො භවිස්සති.
‘‘‘මහාසමුද්දෙ ඌමියො, ගණනාතො අසඞ්ඛියා;
තථෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො න හෙස්සති.
‘‘‘ආරාධයිත්වා සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, හෙස්සති අග්ගසාවකො.
‘‘‘පවත්තිතං ධම්මචක්කං, සක්යපුත්තෙන තාදිනා;
අනුවත්තෙස්සති සම්මා, වස්සෙන්තො ධම්මවුට්ඨියො.
‘‘‘සබ්බමෙතං ¶ අභිඤ්ඤාය, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘අහො ¶ මෙ සුකතං කම්මං, අනොමදස්සිස්ස සත්ථුනො;
යස්සාහං කාරං [යස්සාධිකාරං (ස්යා.)] කත්වාන, සබ්බත්ථ පාරමිං ගතො.
‘‘අපරිමෙය්යෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයිං අහං.
‘‘අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, නිබ්බානං අචලං පදං;
විචිනං තිත්ථියෙ සබ්බෙ, එසාහං සංසරිං භවෙ.
‘‘යථාපි බ්යාධිතො පොසො, පරියෙසෙය්ය ඔසධං;
විචිනෙය්ය වනං [ධනං (ස්යා. ක.)] සබ්බං, බ්යාධිතො පරිමුත්තියා.
‘‘අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, නිබ්බානං අමතං පදං;
අබ්බොකිණ්ණං [අබ්බොච්ඡින්නං (අට්ඨ.)] පඤ්චසතං, පබ්බජිං ඉසිපබ්බජං.
‘‘ජටාභාරෙන ¶ භරිතො, අජිනුත්තරනිවාසනො;
අභිඤ්ඤාපාරමිං ගන්ත්වා, බ්රහ්මලොකං අගච්ඡිහං.
‘‘නත්ථි ¶ බාහිරකෙ සුද්ධි, ඨපෙත්වා ජිනසාසනං;
යෙ කෙචි බුද්ධිමා සත්තා, සුජ්ඣන්ති ජිනසාසනෙ.
‘‘අත්තකාරමයං [අත්ථකාරමයං (ක.)] එතං, නයිදං ඉතිහීතිහං;
අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, කුතිත්ථෙ [කුතිත්ථං (සී. ස්යා.)] සඤ්චරිං අහං.
‘‘යථා සාරත්ථිකො පොසො, කදලිං ඡෙත්වාන ඵාලයෙ;
න තත්ථ සාරං වින්දෙය්ය, සාරෙන රිත්තකො හි සො.
‘‘තථෙව තිත්ථියා ලොකෙ, නානාදිට්ඨී බහුජ්ජනා;
අසඞ්ඛතෙන රිත්තාසෙ, සාරෙන කදලී යථා.
‘‘පච්ඡිමෙ භවසම්පත්තෙ, බ්රහ්මබන්ධු අහොසහං;
මහාභොගං ඡඩ්ඩෙත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.
පඨමභාණවාරං.
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
බ්රාහ්මණො සඤ්චයො [සඤ්ජයො (සී. ස්යා. පී.)] නාම, තස්ස මූලෙ වසාමහං.
‘‘සාවකො ¶ තෙ මහාවීර, අස්සජි නාම බ්රාහ්මණො;
දුරාසදො උග්ගතෙජො, පිණ්ඩාය චරතී තදා.
‘‘තමද්දසාසිං ¶ සප්පඤ්ඤං, මුනිං මොනෙ සමාහිතං;
සන්තචිත්තං මහානාගං, සුඵුල්ලං පදුමං යථා.
‘‘දිස්වා ¶ මෙ චිත්තමුප්පජ්ජි, සුදන්තං සුද්ධමානසං;
උසභං පවරං වීරං, අරහායං භවිස්සති.
‘‘පාසාදිකො ඉරියති, අභිරූපො සුසංවුතො;
උත්තමෙ දමථෙ දන්තො, අමතදස්සී භවිස්සති.
‘‘යංනූනාහං උත්තමත්ථං, පුච්ඡෙය්යං තුට්ඨමානසං;
සො මෙ පුට්ඨො කථෙස්සති, පටිපුච්ඡාමහං තදා.
‘‘පිණ්ඩපාතං [පිණ්ඩචාරං (ස්යා.)] චරන්තස්ස, පච්ඡතො අගමාසහං;
ඔකාසං පටිමානෙන්තො, පුච්ඡිතුං අමතං පදං.
‘‘වීථින්තරෙ අනුප්පත්තං, උපගන්ත්වාන පුච්ඡහං;
‘කථං ගොත්තොසි ත්වං වීර, කස්ස සිස්සොසි මාරිස’.
‘‘සො මෙ පුට්ඨො වියාකාසි, අසම්භීතොව කෙසරී;
‘බුද්ධො ලොකෙ සමුප්පන්නො, තස්ස සිස්සොම්හි ආවුසො’.
‘‘‘කීදිසං ¶ තෙ මහාවීර, අනුජාත මහායස;
බුද්ධස්ස සාසනං ධම්මං, සාධු මෙ කථයස්සු භො’.
‘‘සො මෙ පුට්ඨො කථී සබ්බං, ගම්භීරං නිපුණං පදං;
තණ්හාසල්ලස්ස හන්තාරං, සබ්බදුක්ඛාපනූදනං.
‘‘‘යෙ ධම්මා හෙතුප්පභවා, තෙසං හෙතුං තථාගතො ආහ;
තෙසඤ්ච යො නිරොධො, එවං වාදී මහාසමණො’.
‘‘සොහං විස්සජ්ජිතෙ පඤ්හෙ, පඨමං ඵලමජ්ඣගං;
විරජො විමලො ආසිං, සුත්වාන ජිනසාසනං.
‘‘සුත්වාන ¶ මුනිනො වාක්යං, පස්සිත්වා ධම්මමුත්තමං;
පරියොගාළ්හසද්ධම්මො, ඉමං ගාථමභාසහං.
‘‘‘එසෙව ¶ ධම්මො යදි තාවදෙව, පච්චබ්යථපදමසොකං;
අදිට්ඨං අබ්භතීතං, බහුකෙහි කප්පනහුතෙහි’.
‘‘ස්වාහං ධම්මං ගවෙසන්තො, කුතිත්ථෙ සඤ්චරිං අහං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, කාලො මෙ නප්පමජ්ජිතුං.
‘‘තොසිතොහං ¶ අස්සජිනා, පත්වාන අචලං පදං;
සහායකං ගවෙසන්තො, අස්සමං අගමාසහං.
‘‘දූරතොව මමං දිස්වා, සහායො මෙ සුසික්ඛිතො;
ඉරියාපථසම්පන්නො [ඉරියාපථං මමං දිස්වා (ක.)], ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘‘පසන්නමුඛනෙත්තොසි, මුනිභාවොව දිස්සති;
අමතාධිගතො කච්චි, නිබ්බානමච්චුතං පදං.
‘‘‘සුභානුරූපො ආයාසි, ආනෙඤ්ජකාරිතො විය;
දන්තොව දන්තදමථො [දන්තොවුත්තමදමථො (සී.) දන්තොව දන්ත දමථෙ (ස්යා.)], උපසන්තොසි බ්රාහ්මණ.
‘‘‘අමතං මයාධිගතං, සොකසල්ලාපනූදනං;
ත්වම්පි තං අධිගච්ඡෙසි [අධිගච්ඡාහි (සී.), අධිගච්ඡෙහි (ස්යා.), අධිගතොසි (?)], ගච්ඡාම බුද්ධසන්තිකං’.
‘‘සාධූති සො පටිස්සුත්වා, සහායො මෙ සුසික්ඛිතො;
හත්ථෙන හත්ථං ගණ්හිත්වා, උපගම්ම [උපාගමි (සී.), උපාගම්ම (ස්යා.)] තවන්තිකං.
‘‘උභොපි පබ්බජිස්සාම, සක්යපුත්ත තවන්තිකෙ;
තව සාසනමාගම්ම, විහරාම අනාසවා.
‘‘කොලිතො ¶ ඉද්ධියා සෙට්ඨො, අහං පඤ්ඤාය පාරගො;
උභොව එකතො හුත්වා, සාසනං සොභයාමසෙ.
‘‘අපරියොසිතසඞ්කප්පො ¶ , කුතිත්ථෙ සඤ්චරිං අහං;
තව දස්සනමාගම්ම, සඞ්කප්පො පූරිතො මම.
‘‘පථවියං පතිට්ඨාය, පුප්ඵන්ති සමයෙ දුමා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, තොසෙන්ති සබ්බපාණිනං.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, සක්යපුත්ත මහායස;
සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, සමයෙසාමි පුප්ඵිතුං.
‘‘විමුත්තිපුප්ඵං ¶ එසන්තො, භවසංසාරමොචනං;
විමුත්තිපුප්ඵලාභෙන, තොසෙමි සබ්බපාණිනං.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වාන මහාමුනිං;
පඤ්ඤාය සදිසො නත්ථි, තව පුත්තස්ස චක්ඛුම.
‘‘සුවිනීතා ච තෙ සිස්සා, පරිසා ච සුසික්ඛිතා;
උත්තමෙ දමථෙ දන්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ඣායී ¶ ඣානරතා ධීරා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
මුනී මොනෙය්යසම්පන්නා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘අප්පිච්ඡා නිපකා ධීරා, අප්පාහාරා අලොලුපා;
ලාභාලාභෙන සන්තුට්ඨා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ආරඤ්ඤිකා ධුතරතා, ඣායිනො ලූඛචීවරා;
විවෙකාභිරතා ධීරා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘පටිපන්නා ¶ ඵලට්ඨා ච, සෙඛා ඵලසමඞ්ගිනො;
ආසීසකා [ආසිංසකා (සී. ස්යා.)] උත්තමත්ථං, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘සොතාපන්නා ච විමලා, සකදාගාමිනො ච යෙ;
අනාගාමී ච අරහා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘සතිපට්ඨානකුසලා, බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතා;
සාවකා තෙ බහූ සබ්බෙ, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ඉද්ධිපාදෙසු කුසලා, සමාධිභාවනාරතා;
සම්මප්පධානානුයුත්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘තෙවිජ්ජා ඡළභිඤ්ඤා ච, ඉද්ධියා පාරමිං ගතා;
පඤ්ඤාය පාරමිං පත්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘එදිසා තෙ මහාවීර, තව සිස්සා සුසික්ඛිතා;
දුරාසදා උග්ගතෙජා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘තෙහි සිස්සෙහි පරිවුතො, සඤ්ඤතෙහි තපස්සිභි;
මිගරාජාවසම්භීතො, උළුරාජාව සොභසි.
‘‘පථවියං පතිට්ඨාය, රුහන්ති ධරණීරුහා;
වෙපුල්ලතං පාපුණන්ති, ඵලඤ්ච දස්සයන්ති තෙ.
‘‘පථවීසදිසො ¶ ¶ ත්වංසි, සක්යපුත්ත මහායස;
සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, ලභන්ති අමතං ඵලං.
‘‘සින්ධු සරස්සතී චෙව, නදියො චන්දභාගිකා;
ගඞ්ගා ච යමුනා චෙව, සරභූ ච අථො මහී.
‘‘එතාසං ¶ සන්දමානානං, සාගරො සම්පටිච්ඡති;
ජහන්ති පුරිමං නාමං, සාගරොතෙව ඤායති.
‘‘තථෙවිමෙ ¶ චතුබ්බණ්ණා, පබ්බජිත්වා තවන්තිකෙ;
ජහන්ති පුරිමං නාමං, බුද්ධපුත්තාති ඤායරෙ.
‘‘යථාපි චන්දො විමලො, ගච්ඡං ආකාසධාතුයා;
සබ්බෙ තාරගණෙ ලොකෙ, ආභාය අතිරොචති.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, පරිවුතො දෙවමානුසෙ;
එතෙ සබ්බෙ අතික්කම්ම, ජලසි සබ්බදා තුවං.
‘‘ගම්භීරෙ උට්ඨිතා ඌමී, න වෙලමතිවත්තරෙ;
සබ්බා වෙලංව ඵුසන්ති [සබ්බාව වෙලං ඵුසන්ති (සී.), සබ්බා වෙලං පඵුස්සන්ති (ස්යා.)], සඤ්චුණ්ණා විකිරන්ති තා.
‘‘තථෙව තිත්ථියා ලොකෙ, නානාදිට්ඨී බහුජ්ජනා;
ධම්මං වාදිතුකාමා තෙ, නාතිවත්තන්ති තං මුනිං.
‘‘සචෙ ච තං පාපුණන්ති, පටිවාදෙහි චක්ඛුම;
තවන්තිකං උපාගන්ත්වා, සඤ්චුණ්ණාව භවන්ති තෙ.
‘‘යථාපි උදකෙ ජාතා, කුමුදා මන්දාලකා බහූ;
උපලිම්පන්ති [උපලිප්පන්ති (?)] තොයෙන, කද්දමකලලෙන ච.
‘‘තථෙව බහුකා සත්තා, ලොකෙ ජාතා විරූහරෙ;
අට්ටිතා රාගදොසෙන, කද්දමෙ කුමුදං යථා.
‘‘යථාපි පදුමං ජලජං, ජලමජ්ඣෙ විරූහති;
න සො ලිම්පති තොයෙන, පරිසුද්ධො හි කෙසරී.
‘‘තථෙව ¶ ත්වං මහාවීර, ලොකෙ ජාතො මහාමුනි;
නොපලිම්පසි ලොකෙන, තොයෙන පදුමං යථා.
‘‘යථාපි රම්මකෙ මාසෙ, බහූ පුප්ඵන්ති වාරිජා;
නාතික්කමන්ති තං මාසං, සමයො පුප්ඵනාය සො.
‘‘තථෙව ¶ ¶ ¶ ත්වං මහාවීර, පුප්ඵිතො තෙ විමුත්තියා;
සාසනං නාතිවත්තන්ති, පදුමං වාරිජං යථා.
‘‘සුපුප්ඵිතො සාලරාජා, දිබ්බගන්ධං පවායති;
අඤ්ඤසාලෙහි පරිවුතො, සාලරාජාව සොභති.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, බුද්ධඤාණෙන පුප්ඵිතො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො, සාලරාජාව සොභසි.
‘‘යථාපි සෙලො හිමවා, ඔසධො සබ්බපාණිනං;
නාගානං අසුරානඤ්ච, දෙවතානඤ්ච ආලයො.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, ඔසධො විය පාණිනං;
තෙවිජ්ජා ඡළභිඤ්ඤා ච, ඉද්ධියා පාරමිං ගතා.
‘‘අනුසිට්ඨා මහාවීර, තයා කාරුණිකෙන තෙ;
රමන්ති ධම්මරතියා, වසන්ති තව සාසනෙ.
‘‘මිගරාජා යථා සීහො, අභිනික්ඛම්ම ආසයා;
චතුද්දිසානුවිලොකෙත්වා [විලොකෙත්වා (සී. ස්යා.), නුලොකෙත්වා (ක.)],
තික්ඛත්තුං අභිනාදති.
‘‘සබ්බෙ මිගා උත්තසන්ති, මිගරාජස්ස ගජ්ජතො;
තථා හි ජාතිමා එසො, පසූ තාසෙති සබ්බදා.
‘‘ගජ්ජතො ¶ තෙ මහාවීර, වසුධා සම්පකම්පති;
බොධනෙය්යාවබුජ්ඣන්ති, තසන්ති මාරකායිකා.
‘‘තසන්ති තිත්ථියා සබ්බෙ, නදතො තෙ මහාමුනි;
කාකා සෙනාව විබ්භන්තා, මිගරඤ්ඤා යථා මිගා.
‘‘යෙ කෙචි ගණිනො ලොකෙ, සත්ථාරොති පවුච්චරෙ;
පරම්පරාගතං ධම්මං, දෙසෙන්ති පරිසාය තෙ.
‘‘න හෙවං ත්වං මහාවීර, ධම්මං දෙසෙසි පාණිනං;
සාමං සච්චානි බුජ්ඣිත්වා, කෙවලං බොධිපක්ඛියං.
‘‘ආසයානුසයං ඤත්වා, ඉන්ද්රියානං බලාබලං;
භබ්බාභබ්බෙ විදිත්වාන, මහාමෙඝොව ගජ්ජසි.
‘‘චක්කවාළපරියන්තා ¶ , නිසින්නා පරිසා භවෙ;
නානාදිට්ඨී විචිනන්තා [විචින්තෙන්ති (ස්යා.), විචිනන්තං (ක.)], විමතිච්ඡෙදනාය තං.
‘‘සබ්බෙසං ¶ චිත්තමඤ්ඤාය, ඔපම්මකුසලො මුනි;
එකං පඤ්හං කථෙන්තොව, විමතිං ඡින්දසි [ඡින්දි (ස්යා. ක.)] පාණිනං.
‘‘උපතිස්සසදිසෙහෙව, වසුධා පූරිතා භවෙ;
සබ්බෙව තෙ පඤ්ජලිකා, කිත්තයුං ලොකනායකං.
‘‘කප්පං වා තෙ කිත්තයන්තා, නානාවණ්ණෙහි කිත්තයුං;
පරිමෙතුං න සක්කෙය්යුං [න කප්පෙය්යුං (ස්යා.), න පප්පෙය්යුං (ක.)], අප්පමෙය්යො තථාගතො.
‘‘යථාසකෙන ¶ ථාමෙන, කිත්තිතො හි මයා ජිනො;
කප්පකොටීපි කිත්තෙන්තා, එවමෙව පකිත්තයුං.
‘‘සචෙ ¶ හි කොචි දෙවො වා, මනුස්සො වා සුසික්ඛිතො;
පමෙතුං පරිකප්පෙය්ය, විඝාතංව ලභෙය්ය සො.
‘‘සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, සක්යපුත්ත මහායස;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘තිත්ථියෙ සම්පමද්දාමි, වත්තෙමි ජිනසාසනං;
ධම්මසෙනාපති අජ්ජ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘අපරිමෙය්යෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුඛිත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයී මම [ඣාපයිං මම (ස්යා.), ඣාපයිං අහං (ක.)].
‘‘යො කොචි මනුජො භාරං, ධාරෙය්ය මත්ථකෙ සදා;
භාරෙන දුක්ඛිතො අස්ස, භාරෙහි භරිතො තථා.
‘‘ඩය්හමානො තීහග්ගීහි, භවෙසු සංසරිං අහං;
භරිතො භවභාරෙන, ගිරිං උච්චාරිතො යථා.
‘‘ඔරොපිතො ච මෙ භාරො, භවා උග්ඝාටිතා මයා;
කරණීයං කතං සබ්බං, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වා සක්යපුඞ්ගවං;
අහං අග්ගොම්හි පඤ්ඤාය, සදිසො මෙ න විජ්ජති.
‘‘සමාධිම්හි ¶ සුකුසලො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
ඉච්ඡමානො චහං අජ්ජ, සහස්සං අභිනිම්මිනෙ.
‘‘අනුපුබ්බවිහාරස්ස ¶ , වසීභූතො මහාමුනි;
කථෙසි සාසනං මය්හං, නිරොධො සයනං මම.
‘‘දිබ්බචක්ඛු ¶ විසුද්ධං මෙ, සමාධිකුසලො අහං;
සම්මප්පධානානුයුත්තො, බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතො.
‘‘සාවකෙන හි පත්තබ්බං, සබ්බමෙව කතං මයා;
ලොකනාථං ඨපෙත්වාන, සදිසො මෙ න විජ්ජති.
‘‘සමාපත්තීනං කුසලො [සමාපත්තිනයකුසලො (සී.)], ඣානවිමොක්ඛාන ඛිප්පපටිලාභී;
බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතො, සාවකගුණපාරමිගතොස්මි.
‘‘සාවකගුණෙනපි ¶ ඵුස්සෙන [සාවකගුණඵුස්සෙන (ස්යා.)], බුද්ධියා පරිසුත්තමභාරවා [පුරිසුත්තමගාරවා (ස්යා.), පුරිසුත්තමභාරවා (ක.)];
යං සද්ධාසඞ්ගහිතං [සද්ධාය සඞ්ගහිතං (සී.), සද්දාසඞ්ගහිතං (ස්යා.)] චිත්තං, සදා සබ්රහ්මචාරීසු.
‘‘උද්ධතවිසොව සප්පො, ඡින්නවිසාණොව උසභො;
නික්ඛිත්තමානදප්පොව [දබ්බොව (ක.)], උපෙමි ගරුගාරවෙන ගණං.
‘‘යදි රූපිනී භවෙය්ය, පඤ්ඤා මෙ වසුමතීපි [වසුමතී (සී. ක.) වසුපතීනං (ස්යා.)] න සමෙය්ය;
අනොමදස්සිස්ස [අනොමදස්සි (?)] භගවතො, ඵලමෙතං ඤාණථවනාය.
‘‘පවත්තිතං ධම්මචක්කං, සක්යපුත්තෙන තාදිනා;
අනුවත්තෙමහං සම්මා, ඤාණථවනායිදං ඵලං.
‘‘මා මෙ කදාචි පාපිච්ඡො, කුසීතො හීනවීරියො;
අප්පස්සුතො අනාදරො [අනාචාරො (සබ්බත්ථ) ථෙරගා. 987 පස්සිතබ්බා], සමෙතො අහු කත්ථචි.
‘‘බහුස්සුතො ච මෙධාවී, සීලෙසු සුසමාහිතො;
චෙතොසමථානුයුත්තො, අපි මුද්ධනි තිට්ඨතු.
‘‘තං වො වදාමි භද්දන්තෙ, යාවන්තෙත්ථ සමාගතා;
අප්පිච්ඡා හොථ සන්තුට්ඨා, ඣායී ඣානරතා සදා.
‘‘යමහං ¶ ¶ ¶ පඨමං දිස්වා, විරජො විමලො අහුං;
සො මෙ ආචරියො ධීරො, අස්සජි නාම සාවකො.
‘‘තස්සාහං වාහසා අජ්ජ, ධම්මසෙනාපතී අහුං;
සබ්බත්ථ පාරමිං පත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘යො මෙ ආචරියො ආසි, අස්සජි නාම සාවකො;
යස්සං දිසායං වසති, උස්සීසම්හි කරොමහං.
‘‘මම කම්මං සරිත්වාන, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙසි මං.
[ඉමා ද්වෙ ගාථායො ස්යාමපොත්ථකෙ න සන්ති]
කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා.
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං [ඉමා ද්වෙ ගාථාරො ස්යාමපොත්ථකෙ න සන්ති].
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො [චතස්සො ච (සී.)], විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සාරිපුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
සාරිපුත්තත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
3-2. මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විහාසි හිමවන්තම්හි, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතො.
‘‘වරුණො නාම නාමෙන, නාගරාජා අහං තදා;
කාමරූපී විකුබ්බාමි, මහොදධිනිවාසහං.
‘‘සඞ්ගණියං ¶ ගණං හිත්වා, තූරියං පට්ඨපෙසහං;
සම්බුද්ධං පරිවාරෙත්වා, වාදෙසුං අච්ඡරා තදා.
‘‘වජ්ජමානෙසු ¶ තූරෙසු, දෙවා තූරානි [තුරියෙසු, දෙවා තුරියානි (සී. ස්යා.)] වජ්ජයුං;
උභින්නං සද්දං සුත්වාන, බුද්ධොපි සම්පබුජ්ඣථ.
‘‘නිමන්තෙත්වාන සම්බුද්ධං, සකං භවනුපාගමිං;
ආසනං පඤ්ඤපෙත්වාන, කාලමාරොචයිං අහං.
‘‘ඛීණාසවසහස්සෙහි, පරිවුතො ලොකනායකො;
ඔභාසෙන්තො දිසා සබ්බා, භවනං මෙ උපාගමි.
‘‘උපවිට්ඨං ¶ මහාවීරං, දෙවදෙවං නරාසභං;
සභික්ඛුසඞ්ඝං තප්පෙසිං [සන්තප්පෙසිං (ස්යා.), තප්පෙමි (ක.)], අන්නපානෙනහං තදා.
‘‘අනුමොදි මහාවීරො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො [යං සො (ක.)] සඞ්ඝං අපූජෙසි, බුද්ධඤ්ච ලොකනායකං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දෙවලොකං ගමිස්සති.
‘‘‘සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං අට්ඨසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘පඤ්චපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
භොගා අසඞ්ඛියා තස්ස, උප්පජ්ජිස්සන්ති තාවදෙ.
‘‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන [නාමෙන (සී.)], සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘නිරයා ¶ සො චවිත්වාන, මනුස්සතං ගමිස්සති;
කොලිතො නාම නාමෙන, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, කුසලමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, දුතියො හෙස්සති සාවකො.
‘‘‘ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘පාපමිත්තොපනිස්සාය, කාමරාගවසං ගතො;
මාතරං පිතරඤ්චාපි, ඝාතයිං දුට්ඨමානසො.
‘‘යං ¶ යං යොනුපපජ්ජාමි, නිරයං අථ මානුසං;
පාපකම්මසමඞ්ගිතා, භින්නසීසො මරාමහං.
‘‘ඉදං පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
ඉධාපි එදිසො මය්හං, මරණකාලෙ භවිස්සති.
‘‘පවිවෙකමනුයුත්තො, සමාධිභාවනාරතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ධරණිම්පි සුගම්භීරං, බහලං දුප්පධංසියං;
වාමඞ්ගුට්ඨෙන ඛොභෙය්යං, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො.
‘‘අස්මිමානං න පස්සාමි, මානො මය්හං න විජ්ජති;
සාමණෙරෙ උපාදාය, ගරුචිත්තං කරොමහං.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමභිනීහරිං;
තාහං භූමිමනුප්පත්තො, පත්තොම්හි ආසවක්ඛයං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3-3. මහාකස්සපත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, පූජං කුබ්බන්ති සත්ථුනො.
‘‘උදග්ගචිත්තා ජනතා, ආමොදිතපමොදිතා;
තෙසු සංවෙගජාතෙසු, පීති මෙ උදපජ්ජථ.
‘‘ඤාතිමිත්තෙ සමානෙත්වා, ඉදං වචනමබ්රවිං;
පරිනිබ්බුතො මහාවීරො, හන්ද පූජං කරොමසෙ.
‘‘සාධූති තෙ පටිස්සුත්වා, භිය්යො හාසං ජනිංසු මෙ;
බුද්ධස්මිං ලොකනාථම්හි, කාහාම පුඤ්ඤසඤ්චයං.
‘‘අග්ඝියං ¶ සුකතං කත්වා, සතහත්ථසමුග්ගතං;
දියඩ්ඪහත්ථපත්ථටං, විමානං නභමුග්ගතං.
‘‘කත්වාන හම්මියං තත්ථ, තාලපන්තීහි චිත්තිතං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, චෙතියං පූජයුත්තමං.
‘‘අග්ගික්ඛන්ධොව ¶ ජලිතො, කිංසුකො ඉව [සාලරාජාව (සී.)] ඵුල්ලිතො;
ඉන්දලට්ඨීව ආකාසෙ, ඔභාසෙති චතුද්දිසා.
‘‘තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, කත්වාන කුසලං බහුං;
පුබ්බකම්මං සරිත්වාන, තිදසං උපපජ්ජහං.
‘‘සහස්සයුත්තං ¶ හයවාහිං, දිබ්බයානමධිට්ඨිතො;
උබ්බිද්ධං භවනං මය්හං, සත්තභූමං සමුග්ගතං.
‘‘කූටාගාරසහස්සානි, සබ්බසොණ්ණමයා අහුං;
ජලන්ති සකතෙජෙන, දිසා සබ්බා පභාසයං.
‘‘සන්ති අඤ්ඤෙපි නිය්යූහා, ලොහිතඞ්ගමයා තදා;
තෙපි ජොතන්ති ආභාය, සමන්තා චතුරො දිසා.
‘‘පුඤ්ඤකම්මාභිනිබ්බත්තා, කූටාගාරා සුනිම්මිතා;
මණිමයාපි ජොතන්ති, දිසා දස [දිසොදිසං (ස්යා.)] සමන්තතො.
‘‘තෙසං උජ්ජොතමානානං, ඔභාසො විපුලො අහු;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘සට්ඨිකප්පසහස්සම්හි ¶ , උබ්බිද්ධො නාම ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, පථවිං ආවසිං අහං.
‘‘තථෙව භද්දකෙ කප්පෙ, තිංසක්ඛත්තුං අහොසහං;
සකකම්මාභිරද්ධොම්හි, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො, චතුදීපම්හි ඉස්සරො;
තත්ථාපි භවනං මය්හං, ඉන්දලට්ඨීව උග්ගතං.
‘‘ආයාමතො ¶ ¶ චතුබ්බීසං, විත්ථාරෙන ච ද්වාදස;
රම්මණං [රම්මකං (සී. ස්යා.)] නාම නගරං, දළ්හපාකාරතොරණං.
‘‘ආයාමතො පඤ්චසතං, විත්ථාරෙන තදඩ්ඪකං;
ආකිණ්ණං ජනකායෙහි, තිදසානං පුරං විය.
‘‘යථා සූචිඝරෙ සූචී, පක්ඛිත්තා පණ්ණවීසති;
අඤ්ඤමඤ්ඤං පඝට්ටෙන්ති, ආකිණ්ණං හොති ලඞ්කතං [තං තදා (සී.), සතතා (ස්යා.), සඞ්කරං (?)].
‘‘එවම්පි නගරං මය්හං, හත්ථිස්සරථසංකුලං;
මනුස්සෙහි සදාකිණ්ණං, රම්මණං නගරුත්තමං.
‘‘තත්ථ භුත්වා පිවිත්වා ච, පුන දෙවත්තනං ගතො [පුනපි දෙවතඞ්ගතො (ක.)].
භවෙ පච්ඡිමකෙ මය්හං, අහොසි කුලසම්පදා.
‘‘බ්රාහ්මඤ්ඤකුලසම්භූතො ¶ , මහාරතනසඤ්චයො;
අසීතිකොටියො හිත්වා, හිරඤ්ඤස්සාපි පබ්බජිං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාකස්සපො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාකස්සපත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
3-4. අනුරුද්ධත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධං ¶ භගවන්තාහං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
වූපකට්ඨං විහරන්තං, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, සුමෙධං ලොකනායකං;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, බුද්ධසෙට්ඨමයාචහං.
‘‘අනුකම්ප ¶ මහාවීර, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පදීපං තෙ පදස්සාමි, රුක්ඛමූලම්හි ඣායතො.
‘‘අධිවාසෙසි සො ධීරො, සයම්භූ වදතං වරො;
දුමෙසු විනිවිජ්ඣිත්වා, යන්තං යොජියහං තදා.
‘‘සහස්සවට්ටිං ¶ පාදාසිං, බුද්ධස්ස ලොකබන්ධුනො;
සත්තාහං පජ්ජලිත්වාන, දීපා වූපසමිංසු මෙ.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, විමානමුපපජ්ජහං.
‘‘උපපන්නස්ස දෙවත්තං, බ්යම්හං ආසි සුනිම්මිතං;
සමන්තතො පජ්ජලති, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සමන්තා ¶ යොජනසතං, විරොචෙසිමහං තදා;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොමි, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසකප්පානි ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
න මං කෙචීතිමඤ්ඤන්ති, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අට්ඨවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
දිවා රත්තිඤ්ච පස්සාමි, සමන්තා යොජනං තදා.
‘‘සහස්සලොකං ඤාණෙන, පස්සාමි සත්ථු සාසනෙ;
දිබ්බචක්ඛුමනුප්පත්තො, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සුමෙධො නාම සම්බුද්ධො, තිංසකප්පසහස්සිතො;
තස්ස දීපො මයා දින්නො, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අනුරුද්ධො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අනුරුද්ධත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
3-5. පුණ්ණමන්තාණිපුත්තත්ථෙරඅපදානං
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
පුරක්ඛතොම්හි සිස්සෙහි, උපගච්ඡිං නරුත්තමං.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම කම්මං පකිත්තෙසි, සඞ්ඛිත්තෙන මහාමුනි.
‘‘තාහං ¶ ධම්මං සුණිත්වාන, අභිවාදෙත්වාන සත්ථුනො;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, පක්කමිං [පක්කාමිං (සී. ස්යා.)] දක්ඛිණාමුඛො.
‘‘සඞ්ඛිත්තෙන ¶ සුණිත්වාන, විත්ථාරෙන අභාසයිං [අදෙසයිං (සී. ස්යා.)];
සබ්බෙ සිස්සා අත්තමනා, සුත්වාන මම භාසතො;
සකං දිට්ඨිං විනොදෙත්වා, බුද්ධෙ චිත්තං පසාදයුං.
‘‘සඞ්ඛිත්තෙනපි දෙසෙමි, විත්ථාරෙන තථෙවහං [දෙසෙසිං විත්ථාරෙනපි භාසයිං (ක.)];
අභිධම්මනයඤ්ඤූහං ¶ , කථාවත්ථුවිසුද්ධියා;
සබ්බෙසං විඤ්ඤාපෙත්වාන, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ඉතො පඤ්චසතෙ කප්පෙ, චතුරො සුප්පකාසකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චතුදීපම්හි ඉස්සරා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුණ්ණො මන්තාණිපුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුණ්ණමන්තාණිපුත්තත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
3-6. උපාලිත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ හංසවතියා, සුජාතො නාම බ්රාහ්මණො;
අසීතිකොටිනිචයො, පහූතධනධඤ්ඤවා.
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සධම්මෙ පාරමිං ගතො.
‘‘පරිබ්බාජා ¶ එකසිඛා [එකභික්ඛා (ක.)], ගොතමා
බුද්ධසාවකා [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති].
චරකා තාපසා චෙව, චරන්ති මහියා තදා.
‘‘තෙපි මං පරිවාරෙන්ති, බ්රාහ්මණො විස්සුතො ඉති;
බහුජ්ජනො මං පූජෙති, නාහං පූජෙමි කිඤ්චනං.
‘‘පූජාරහං ¶ න පස්සාමි, මානත්ථද්ධො අහං තදා;
බුද්ධොති වචනං නත්ථි, තාව නුප්පජ්ජතෙ ජිනො.
‘‘අච්චයෙන ¶ අහොරත්තං, පදුමුත්තරනාමකො [නායකො (සී. ස්යා.)];
සබ්බං තමං විනොදෙත්වා, ලොකෙ උප්පජ්ජි චක්ඛුමා.
‘‘විත්ථාරිකෙ බාහුජඤ්ඤෙ, පුථුභූතෙ ච සාසනෙ;
උපාගමි තදා බුද්ධො, නගරං හංසසව්හයං.
‘‘පිතු අත්ථාය ¶ සො බුද්ධො, ධම්මං දෙසෙසි චක්ඛුමා;
තෙන කාලෙන පරිසා, සමන්තා යොජනං තදා.
‘‘සම්මතො මනුජානං සො, සුනන්දො නාම තාපසො;
යාවතා බුද්ධපරිසා, පුප්ඵෙහච්ඡාදයී තදා.
‘‘චතුසච්චං පකාසෙන්තෙ, සෙට්ඨෙ ච [හෙට්ඨා ච (ක.)] පුප්ඵමණ්ඩපෙ;
කොටිසතසහස්සානං, ධම්මාභිසමයො අහු.
‘‘සත්තරත්තින්දිවං බුද්ධො, වස්සෙත්වා ධම්මවුට්ඨියො;
අට්ඨමෙ දිවසෙ පත්තෙ, සුනන්දං කිත්තයී ජිනො.
‘‘දෙවලොකෙ මනුස්සෙ වා, සංසරන්තො අයං භවෙ;
සබ්බෙසං පවරො හුත්වා, භවෙසු සංසරිස්සති.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
මන්තාණිපුත්තො පුණ්ණොති, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘එවං කිත්තයි සම්බුද්ධො, සුනන්දං තාපසං තදා;
හාසයන්තො ජනං සබ්බං, දස්සයන්තො සකං බලං.
‘‘කතඤ්ජලී නමස්සන්ති, සුනන්දං තාපසං ජනා;
බුද්ධෙ කාරං කරිත්වාන, සොධෙසි ගතිමත්තනො.
‘‘තත්ථ මෙ අහු සඞ්කප්පො, සුත්වාන මුනිනො වචං;
අහම්පි කාරං කස්සාමි, යථා පස්සාමි ගොතමං.
‘‘එවාහං ¶ චින්තයිත්වාන, කිරියං චින්තයිං මම;
ක්යාහං කම්මං ආචරාමි, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ.
‘‘අයඤ්ච පාඨිකො භික්ඛු, සබ්බපාඨිස්ස සාසනෙ;
විනයෙ අග්ගනික්ඛිත්තො, තං ඨානං පත්ථයෙ අහං.
‘‘ඉදං ¶ මෙ අමිතං භොගං, අක්ඛොභං සාගරූපමං;
තෙන භොගෙන බුද්ධස්ස, ආරාමං මාපයෙ අහං.
‘‘සොභනං නාම ආරාමං, නගරස්ස පුරත්ථතො;
කිණිත්වා [කීත්වා (සී.), කිත්වා (ක.)] සතසහස්සෙන, සඞ්ඝාරාමං අමාපයිං.
‘‘කූටාගාරෙ ¶ ච පාසාදෙ, මණ්ඩපෙ හම්මියෙ ගුහා;
චඞ්කමෙ සුකතෙ කත්වා, සඞ්ඝාරාමං අමාපයිං.
‘‘ජන්තාඝරං ¶ අග්ගිසාලං, අථො උදකමාළකං;
න්හානඝරං මාපයිත්වා, භික්ඛුසඞ්ඝස්සදාසහං.
‘‘ආසන්දියො පීඨකෙ ච, පරිභොගෙ ච භාජනෙ;
ආරාමිකඤ්ච භෙසජ්ජං, සබ්බමෙතං අදාසහං.
‘‘ආරක්ඛං පට්ඨපෙත්වාන, පාකාරං කාරයිං දළ්හං;
මා නං කොචි විහෙඨෙසි, සන්තචිත්තාන තාදිනං.
‘‘සතසහස්සෙනාවාසං [ආවාසං සතසහස්සෙන (සී.), ආවාසෙ සතසහස්සෙ (ස්යා.)], සඞ්ඝාරාමෙ අමාපයිං;
වෙපුල්ලං තං මාපයිත්වා [වෙපුල්ලතං පාපයිත්වා (සී.)], සම්බුද්ධං උපනාමයිං.
‘‘නිට්ඨාපිතො මයාරාමො, සම්පටිච්ඡ තුවං මුනි;
නිය්යාදෙස්සාමි තං වීර [තෙ වීර (සී.), තං ධීර (ස්යා.)], අධිවාසෙහි චක්ඛුම.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, අධිවාසෙසි නායකො.
‘‘අධිවාසනමඤ්ඤාය, සබ්බඤ්ඤුස්ස මහෙසිනො;
භොජනං පටියාදෙත්වා, කාලමාරොචයිං අහං.
‘‘ආරොචිතම්හි කාලම්හි, පදුමුත්තරනායකො;
ඛීණාසවසහස්සෙහි, ආරාමං මෙ උපාගමි.
‘‘නිසින්නං ¶ කාලමඤ්ඤාය, අන්නපානෙන තප්පයිං;
භුත්තාවිං කාලමඤ්ඤාය, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘කීතො සතසහස්සෙන, තත්තකෙනෙව කාරිතො;
සොභනො නාම ආරාමො, සම්පටිච්ඡ තුවං මුනි.
‘‘ඉමිනාරාමදානෙන ¶ , චෙතනාපණිධීහි ච;
භවෙ නිබ්බත්තමානොහං, ලභාමි මම පත්ථිතං.
‘‘පටිග්ගහෙත්වා ¶ සම්බුද්ධො, සඞ්ඝාරාමං සුමාපිතං;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘යො සො බුද්ධස්ස පාදාසි, සඞ්ඝාරාමං සුමාපිතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘හත්ථී ¶ අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘සට්ඨි තූරසහස්සානි [තුරියසහස්සානි (සී. ස්යා.)], භෙරියො සමලඞ්කතා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘ඡළසීතිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘දෙවරාජෙන පත්තබ්බං, සබ්බං පටිලභිස්සති;
අනූනභොගො හුත්වාන, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘තස්ස ¶ ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
උපාලි නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘විනයෙ පාරමිං පත්වා, ඨානාඨානෙ ච කොවිදො;
ජිනසාසනං ධාරෙන්තො, විහරිස්සතිනාසවො.
‘‘සබ්බමෙතං අභිඤ්ඤාය, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙස්සති.
‘‘අපරිමෙය්යුපාදාය, පත්ථෙමි තව සාසනං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො.
‘‘යථා ¶ සූලාවුතො පොසො, රාජදණ්ඩෙන තජ්ජිතො;
සූලෙ සාතං අවින්දන්තො, පරිමුත්තිංව ඉච්ඡති.
‘‘තථෙවාහං ¶ මහාවීර, භවදණ්ඩෙන තජ්ජිතො;
කම්මසූලාවුතො සන්තො, පිපාසාවෙදනට්ටිතො.
‘‘භවෙ සාතං න වින්දාමි, ඩය්හන්තො තීහි අග්ගිභි;
පරිමුත්තිං ගවෙසාමි, යථාපි රාජදණ්ඩිතො.
‘‘යථා ¶ විසාදො පුරිසො, විසෙන පරිපීළිතො;
අගදං සො ගවෙසෙය්ය, විසඝාතායුපාලනං [විසඝාතායුපායනං (ස්යා. ක.)].
‘‘ගවෙසමානො පස්සෙය්ය, අගදං විසඝාතකං;
තං පිවිත්වා සුඛී අස්ස, විසම්හා පරිමුත්තියා.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, යථා විසහතො නරො;
සම්පීළිතො අවිජ්ජාය, සද්ධම්මාගදමෙසහං.
‘‘ධම්මාගදං ගවෙසන්තො, අද්දක්ඛිං සක්යසාසනං;
අග්ගං සබ්බොසධානං තං, සබ්බසල්ලවිනොදනං.
‘‘ධම්මොසධං පිවිත්වාන, විසං සබ්බං සමූහනිං;
අජරාමරං සීතිභාවං, නිබ්බානං ඵස්සයිං අහං.
‘‘යථා භූතට්ටිතො පොසො, භූතග්ගාහෙන පීළිතො;
භූතවෙජ්ජං ගවෙසෙය්ය, භූතස්මා පරිමුත්තියා.
‘‘ගවෙසමානො ¶ පස්සෙය්ය, භූතවිජ්ජාසු කොවිදං;
තස්ස සො විහනෙ භූතං, සමූලඤ්ච විනාසයෙ.
‘‘තථෙවාහං ¶ මහාවීර, තමග්ගාහෙන පීළිතො;
ඤාණාලොකං ගවෙසාමි, තමතො පරිමුත්තියා.
‘‘අථද්දසං සක්යමුනිං, කිලෙසතමසොධනං;
සො මෙ තමං විනොදෙසි, භූතවෙජ්ජොව භූතකං.
‘‘සංසාරසොතං සඤ්ඡින්දිං, තණ්හාසොතං නිවාරයිං;
භවං උග්ඝාටයිං සබ්බං, භූතවෙජ්ජොව මූලතො.
‘‘ගරුළො යථා ඔපතති, පන්නගං භක්ඛමත්තනො;
සමන්තා යොජනසතං, වික්ඛොභෙති මහාසරං.
‘‘පන්නගං ¶ සො ගහෙත්වාන, අධොසීසං විහෙඨයං;
ආදාය සො පක්කමති, යෙනකාමං විහඞ්ගමො.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, යථාපි ගරුළො බලී;
අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, දොසෙ වික්ඛාලයිං අහං.
‘‘දිට්ඨො අහං ධම්මවරං, සන්තිපදමනුත්තරං;
ආදාය විහරාමෙතං, ගරුළො පන්නගං යථා.
‘‘ආසාවතී නාම ලතා, ජාතා චිත්තලතාවනෙ;
තස්සා වස්සසහස්සෙන, එකං නිබ්බත්තතෙ ඵලං.
‘‘තං ¶ දෙවා පයිරුපාසන්ති, තාවදූරඵලෙ සති;
දෙවානං සා පියා එවං, ආසාවතී ලතුත්තමා.
‘‘සතසහස්සුපාදාය, තාහං පරිචරෙ මුනි;
සායං පාතං නමස්සාමි, දෙවා ආසාවතිං යථා.
‘‘අවඤ්ඣා පාරිචරියා, අමොඝා ච නමස්සනා;
දූරාගතම්පි මං සන්තං, ඛණොයං න විරාධයි.
‘‘පටිසන්ධිං න පස්සාමි, විචිනන්තො භවෙ අහං;
නිරූපධි විප්පමුත්තො [විප්පයුත්තො (ක.)], උපසන්තො චරාමහං.
‘‘යථාපි ¶ පදුමං නාම, සූරියරංසෙන පුප්ඵති;
තථෙවාහං මහාවීර, බුද්ධරංසෙන පුප්ඵිතො.
‘‘යථා බලාකයොනිම්හි, න විජ්ජති පුමො [පුමා (සී. ස්යා.)] සදා;
මෙඝෙසු ගජ්ජමානෙසු, ගබ්භං ගණ්හන්ති තා සදා.
‘‘චිරම්පි ගබ්භං ධාරෙන්ති, යාව මෙඝො න ගජ්ජති;
භාරතො පරිමුච්චන්ති, යදා මෙඝො පවස්සති.
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ , ධම්මමෙඝෙන ගජ්ජතො;
සද්දෙන ධම්මමෙඝස්ස, ධම්මගබ්භං අගණ්හහං.
සතසහස්සුපාදාය, පුඤ්ඤගබ්භං ධරෙමහං;
නප්පමුච්චාමි භාරතො, ධම්මමෙඝො න ගජ්ජති.
‘‘යදා තුවං සක්යමුනි, රම්මෙ කපිලවත්ථවෙ;
ගජ්ජසි ධම්මමෙඝෙන, භාරතො පරිමුච්චහං.
‘‘සුඤ්ඤතං ¶ අනිමිත්තඤ්ච, තථාප්පණිහිතම්පි ච;
චතුරො ච ඵලෙ සබ්බෙ, ධම්මෙවං විජනයිං [විජටයිං (ක.) බලාකානං විජායනූපමාය සංසන්දෙත්වා අත්ථො වෙදිතබ්බො] අහං.
දුතියභාණවාරං.
‘‘අපරිමෙය්යුපාදාය, පත්ථෙමි තව සාසනං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සන්තිපදමනුත්තරං.
‘‘විනයෙ ¶ පාරමිං පත්තො, යථාපි පාඨිකො ඉසි;
න මෙ සමසමො අත්ථි, ධාරෙමි සාසනං අහං.
‘‘විනයෙ ඛන්ධකෙ චාපි, තිකච්ඡෙදෙ ච පඤ්චකෙ [පඤ්චමෙ (සී.)];
එත්ථ මෙ විමති නත්ථි, අක්ඛරෙ බ්යඤ්ජනෙපි වා.
‘‘නිග්ගහෙ පටිකම්මෙ ච, ඨානාඨානෙ ච කොවිදො;
ඔසාරණෙ වුට්ඨාපනෙ, සබ්බත්ථ පාරමිං ගතො.
‘‘විනයෙ ඛන්ධකෙ වාපි, නික්ඛිපිත්වා පදං අහං;
උභතො විනිවෙඨෙත්වා, රසතො ඔසරෙය්යහං.
‘‘නිරුත්තියා ¶ ¶ සුකුසලො, අත්ථානත්ථෙ ච කොවිදො;
අනඤ්ඤාතං මයා නත්ථි, එකග්ගො සත්ථු සාසනෙ.
‘‘රූපදක්ඛො [රූපරක්ඛො (?) මිලින්දපඤ්හො ධම්මනගරාධිකාරෙ පස්සිතබ්බං] අහං අජ්ජ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ;
කඞ්ඛං සබ්බං විනොදෙමි, ඡින්දාමි සබ්බසංසයං.
‘‘පදං අනුපදඤ්චාපි, අක්ඛරඤ්චාපි බ්යඤ්ජනං;
නිදානෙ පරියොසානෙ, සබ්බත්ථ කොවිදො අහං.
‘‘යථාපි රාජා බලවා, නිග්ගණ්හිත්වා පරන්තපෙ;
විජිනිත්වාන සඞ්ගාමං, නගරං තත්ථ මාපයෙ.
‘‘පාකාරං පරිඛඤ්චාපි, එසිකං ද්වාරකොට්ඨකං;
අට්ටාලකෙ ච විවිධෙ, කාරයෙ නගරෙ බහූ.
‘‘සිඞ්ඝාටකං චච්චරඤ්ච, සුවිභත්තන්තරාපණං;
කාරයෙය්ය සභං තත්ථ, අත්ථානත්ථවිනිච්ඡයං.
‘‘නිග්ඝාතත්ථං අමිත්තානං, ඡිද්දාඡිද්දඤ්ච ජානිතුං;
බලකායස්ස රක්ඛාය, සෙනාපච්චං ඨපෙති [ථපෙසි (ක.)] සො.
‘‘ආරක්ඛත්ථාය ¶ භණ්ඩස්ස, නිධානකුසලං නරං;
මා මෙ භණ්ඩං විනස්සීති, භණ්ඩරක්ඛං ඨපෙති සො.
‘‘මමත්තො [මාමකො (සී.), සමග්ගො (ස්යා.)]
හොති යො රඤ්ඤො, වුද්ධිං යස්ස ච ඉච්ඡති.
තස්සාධිකරණං දෙති, මිත්තස්ස පටිපජ්ජිතුං.
‘‘උප්පාතෙසු නිමිත්තෙසු, ලක්ඛණෙසු ච කොවිදං;
අජ්ඣායකං මන්තධරං, පොරොහිච්චෙ ඨපෙති සො.
‘‘එතෙහඞ්ගෙහි ¶ ¶ සම්පන්නො, ඛත්තියොති පවුච්චති;
සදා රක්ඛන්ති රාජානං, චක්කවාකොව දුක්ඛිතං.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, හතාමිත්තොව ඛත්තියො;
සදෙවකස්ස ලොකස්ස, ධම්මරාජාති වුච්චති.
‘‘තිත්ථියෙ නිහනිත්වාන [නීහරිත්වාන (ස්යා. ක.)], මාරඤ්චාපි සසෙනකං;
තමන්ධකාරං විධමිත්වා, ධම්මනගරං අමාපයි.
‘‘සීලං ¶ පාකාරකං තත්ථ, ඤාණං තෙ ද්වාරකොට්ඨකං;
සද්ධා තෙ එසිකා වීර, ද්වාරපාලො ච සංවරො.
‘‘සතිපට්ඨානමට්ටාලං, පඤ්ඤා තෙ චච්චරං මුනෙ;
ඉද්ධිපාදඤ්ච සිඞ්ඝාටං, ධම්මවීථි සුමාපිතා.
‘‘සුත්තන්තං අභිධම්මඤ්ච, විනයඤ්චාපි කෙවලං;
නවඞ්ගං බුද්ධවචනං, එසා ධම්මසභා තව.
‘‘සුඤ්ඤතං අනිමිත්තඤ්ච, විහාරඤ්චප්පණීහිතං;
ආනෙඤ්ජඤ්ච නිරොධො ච, එසා ධම්මකුටී තව.
‘‘පඤ්ඤාය අග්ගො නික්ඛිත්තො [අග්ගනික්ඛිත්තො (සී.)], පටිභානෙ ච කොවිදො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, ධම්මසෙනාපතී තව.
‘‘චුතූපපාතකුසලො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
කොලිතො නාම නාමෙන, පොරොහිච්චො තවං මුනෙ.
‘‘පොරාණකවංසධරො, උග්ගතෙජො දුරාසදො;
ධුතවාදීගුණෙනග්ගො, අක්ඛදස්සො තවං මුනෙ.
‘‘බහුස්සුතො ¶ ධම්මධරො, සබ්බපාඨී ච සාසනෙ;
ආනන්දො නාම නාමෙන, ධම්මාරක්ඛො [ධම්මරක්ඛො (ස්යා.)] තවං මුනෙ.
‘‘එතෙ ¶ සබ්බෙ අතික්කම්ම, පමෙසි භගවා මමං;
විනිච්ඡයං මෙ පාදාසි, විනයෙ විඤ්ඤුදෙසිතං.
‘‘යො කොචි විනයෙ පඤ්හං, පුච්ඡති බුද්ධසාවකො;
තත්ථ මෙ චින්තනා නත්ථි, තඤ්ඤෙවත්ථං කථෙමහං.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වා තං මහාමුනි;
විනයෙ මාදිසො නත්ථි, කුතො භිය්යො භවිස්සති.
‘‘භික්ඛුසඞ්ඝෙ ¶ නිසීදිත්වා, එවං ගජ්ජති ගොතමො;
උපාලිස්ස සමො නත්ථි, විනයෙ ඛන්ධකෙසු ච.
‘‘යාවතා බුද්ධභණිතං, නවඞ්ගං සත්ථුසාසනං;
විනයොගධං තං [විනයොගධිතං (සී. අට්ඨ.), විනයෙ කථිතං (ස්යා.)] සබ්බං,
විනයමූලපස්සිනො [විනයං මූලන්ති පස්සතො (සී.)].
‘‘මම ¶ කම්මං සරිත්වාන, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘සතසහස්සුපාදාය, ඉමං ඨානං අපත්ථයිං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, විනයෙ පාරමිං ගතො.
‘‘සක්යානං නන්දිජනනො, කප්පකො ආසහං පුරෙ;
විජහිත්වාන තං ජාතිං, පුත්තො ජාතො මහෙසිනො.
‘‘ඉතො දුතියකෙ කප්පෙ, අඤ්ජසො නාම ඛත්තියො;
අනන්තතෙජො අමිතයසො, භූමිපාලො මහද්ධනො.
‘‘තස්ස ¶ රඤ්ඤො අහං පුත්තො, චන්දනො නාම ඛත්තියො;
ජාතිමදෙනුපත්ථද්ධො, යසභොගමදෙන ච.
‘‘නාගසතසහස්සානි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතා;
තිධාපභින්නා මාතඞ්ගා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘සබලෙහි පරෙතොහං, උය්යානං ගන්තුකාමකො;
ආරුය්හ සිරිකං නාගං, නගරා නික්ඛමිං තදා.
‘‘චරණෙන ච සම්පන්නො, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො;
දෙවලො නාම සම්බුද්ධො, ආගච්ඡි පුරතො මම.
‘‘පෙසෙත්වා සිරිකං නාගං, බුද්ධං ආසාදයිං තදා;
තතො සඤ්ජාතකොපො සො [ජාතකොපොව (ස්යා.)], නාගො නුද්ධරතෙ පදං.
‘‘නාගං ¶ රුණ්ණමනං [රුට්ඨමනං (පී. අට්ඨ.), දුට්ඨමනං (සී. අට්ඨ.), රුද්ධපදං (?)] දිස්වා, බුද්ධෙ කොධං අකාසහං;
විහෙසයිත්වා සම්බුද්ධං, උය්යානං අගමාසහං.
‘‘සාතං තත්ථ න වින්දාමි, සිරො පජ්ජලිතො යථා;
පරිළාහෙන ඩය්හාමි, මච්ඡොව බළිසාදකො.
‘‘සසාගරන්තා ¶ පථවී, ආදිත්තා විය හොති මෙ;
පිතු සන්තිකුපාගම්ම, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘ආසීවිසංව කුපිතං, අග්ගික්ඛන්ධංව ආගතං;
මත්තංව කුඤ්ජරං දන්තිං, යං සයම්භුමසාදයිං.
‘‘ආසාදිතො ¶ මයා බුද්ධො, ඝොරො උග්ගතපො ජිනො;
පුරා සබ්බෙ විනස්සාම, ඛමාපෙස්සාම තං මුනිං.
‘‘නො ¶ චෙ තං නිජ්ඣාපෙස්සාම, අත්තදන්තං සමාහිතං;
ඔරෙන සත්තදිවසා, රට්ඨං මෙ විධමිස්සති.
‘‘සුමෙඛලො කොසියො ච, සිග්ගවො චාපි සත්තකො [සත්තුකො (සී.)];
ආසාදයිත්වා ඉසයො, දුග්ගතා තෙ සරට්ඨකා.
‘‘යදා කුප්පන්ති ඉසයො, සඤ්ඤතා බ්රහ්මචාරිනො;
සදෙවකං විනාසෙන්ති, සසාගරං සපබ්බතං.
‘‘තියොජනසහස්සම්හි, පුරිසෙ සන්නිපාතයිං;
අච්චයං දෙසනත්ථාය, සයම්භුං උපසඞ්කමිං.
‘‘අල්ලවත්ථා අල්ලසිරා, සබ්බෙව පඤ්ජලීකතා;
බුද්ධස්ස පාදෙ නිපතිත්වා, ඉදං වචනමබ්රවුං [මබ්රවිං (ක.)].
‘‘ඛමස්සු ත්වං මහාවීර, අභියාචති තං ජනො;
පරිළාහං විනොදෙහි, මා නො රට්ඨං විනාසය.
‘‘සදෙවමානුසා සබ්බෙ, සදානවා සරක්ඛසා;
අයොමයෙන කුටෙන, සිරං භින්දෙය්යු මෙ සදා.
‘‘දකෙ [උදකෙ (සී. ස්යා.)] අග්ගි න සණ්ඨාති, බීජං සෙලෙ න රූහති;
අගදෙ කිමි න සණ්ඨාති, කොපො බුද්ධෙ න ජායති.
‘‘යථා ච භූමි අචලා, අප්පමෙය්යො ච සාගරො;
අනන්තකො ච ආකාසො, එවං බුද්ධා අඛොභියා.
‘‘සදා ¶ ඛන්තා මහාවීරා, ඛමිතා ච තපස්සිනො;
ඛන්තානං ඛමිතානඤ්ච, ගමනං තං [වො (ස්යා.)] න විජ්ජති.
‘‘ඉදං ¶ වත්වාන සම්බුද්ධො, පරිළාහං විනොදයං;
මහාජනස්ස පුරතො, නභං අබ්භුග්ගමි තදා.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙනහං වීර, හීනත්තං අජ්ඣුපාගතො;
සමතික්කම්ම තං ජාතිං, පාවිසිං අභයං පුරං.
‘‘තදාපි ¶ මං මහාවීර, ඩය්හමානං සුසණ්ඨිතං;
පරිළාහං විනොදෙසි, සයම්භුඤ්ච ඛමාපයිං.
‘‘අජ්ජාපි මං මහාවීර, ඩය්හමානං තිහග්ගිභි;
නිබ්බාපෙසි තයො අග්ගී, සීතිභාවඤ්ච පාපයිං [පාපයී (සී.)].
යෙසං සොතාවධානත්ථි, සුණාථ මම භාසතො;
අත්ථං තුම්හං පවක්ඛාමි, යථා දිට්ඨං පදං මම.
‘‘සයම්භුං තං විමානෙත්වා, සන්තචිත්තං සමාහිතං;
තෙන කම්මෙනහං අජ්ජ, ජාතොම්හි නීචයොනියං.
‘‘මා වො ඛණං විරාධෙථ, ඛණාතීතා හි සොචරෙ;
සදත්ථෙ වායමෙය්යාථ, ඛණො වො පටිපාදිතො.
‘‘එකච්චානඤ්ච වමනං, එකච්චානං විරෙචනං;
විසං හලාහලං එකෙ, එකච්චානඤ්ච ඔසධං.
‘‘වමනං පටිපන්නානං, ඵලට්ඨානං විරෙචනං;
ඔසධං ඵලලාභීනං, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ගවෙසිනං.
‘‘සාසනෙන විරුද්ධානං, විසං හලාහලං යථා;
ආසීවිසො දිට්ඨවිසො [දට්ඨවිසො (ස්යා. අට්ඨ.)], එවං ඣාපෙති තං නරං.
‘‘සකිං ¶ පීතං හලාහලං, උපරුන්ධති ජීවිතං;
සාසනෙන විරුජ්ඣිත්වා, කප්පකොටිම්හි ඩය්හති.
‘‘ඛන්තියා අවිහිංසාය, මෙත්තචිත්තවතාය ච;
සදෙවකං සො තාරති, තස්මා තෙ අවිරාධියා [අවිරොධියො (සී.), තෙ අවිරොධියා (ස්යා.)].
‘‘ලාභාලාභෙ න සජ්ජන්ති, සම්මානනවිමානනෙ;
පථවීසදිසා බුද්ධා, තස්මා තෙ න විරාධියා [තෙ න විරොධියා (සී. ස්යා.)].
‘‘දෙවදත්තෙ ¶ ච වධකෙ, චොරෙ අඞ්ගුලිමාලකෙ;
රාහුලෙ ධනපාලෙ ච, සබ්බෙසං සමකො මුනි.
‘‘එතෙසං ¶ පටිඝො නත්ථි, රාගොමෙසං න විජ්ජති;
සබ්බෙසං සමකො බුද්ධො, වධකස්සොරසස්ස ච.
‘‘පන්ථෙ ¶ දිස්වාන කාසාවං, ඡඩ්ඩිතං මීළ්හමක්ඛිතං;
සිරස්මිං අඤ්ජලිං කත්වා, වන්දිතබ්බං ඉසිද්ධජං.
‘‘අබ්භතීතා ච යෙ බුද්ධා, වත්තමානා අනාගතා;
ධජෙනානෙන සුජ්ඣන්ති, තස්මා එතෙ නමස්සියා.
‘‘සත්ථුකප්පං සුවිනයං, ධාරෙමි හදයෙනහං;
නමස්සමානො විනයං, විහරිස්සාමි සබ්බදා.
‘‘විනයො ආසයො මය්හං, විනයො ඨානචඞ්කමං;
කප්පෙමි විනයෙ වාසං, විනයො මම ගොචරො.
‘‘විනයෙ පාරමිප්පත්තො, සමථෙ චාපි කොවිදො;
උපාලි තං මහාවීර, පාදෙ වන්දති සත්ථුනො.
‘‘සො ¶ අහං විචරිස්සාමි, ගාමා ගාමං පුරා පුරං;
නමස්සමානො සම්බුද්ධං, ධම්මස්ස ච සුධම්මතං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
සබ්බාසවා පරික්ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උපාලි ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපාලිත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
3-7. අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරසම්බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං විනායකං;
බුද්ධභූමිමනුප්පත්තං, පඨමං අද්දසං අහං.
‘‘යාවතා ¶ බොධියා මූලෙ, යක්ඛා සබ්බෙ සමාගතා;
සම්බුද්ධං පරිවාරෙත්වා, වන්දන්ති පඤ්ජලීකතා.
‘‘සබ්බෙ ¶ ¶ දෙවා තුට්ඨමනා, ආකාසෙ සඤ්චරන්ති තෙ;
බුද්ධො අයං අනුප්පත්තො, අන්ධකාරතමොනුදො.
‘‘තෙසං ¶ හාසපරෙතානං, මහානාදො අවත්තථ;
කිලෙසෙ ඣාපයිස්සාම, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘දෙවානං ගිරමඤ්ඤාය, වාචාසභිමුදීරිහං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, ආදිභික්ඛමදාසහං.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
දෙවසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘සත්තාහං අභිනික්ඛම්ම, බොධිං අජ්ඣගමං අහං;
ඉදං මෙ පඨමං භත්තං, බ්රහ්මචාරිස්ස යාපනං.
‘‘‘තුසිතා හි ඉධාගන්ත්වා, යො මෙ භික්ඛං උපානයි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි [තිංසමත්තෙ කප්පසගස්සෙ (ස්යා. ක.)], දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොත්වා, තිදිවං ආවසිස්සති.
‘‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
සහස්සධා චක්කවත්තී, තත්ථ රජ්ජං කරිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තිදසා සො චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
අගාරා පබ්බජිත්වාන, ඡබ්බස්සානි වසිස්සති.
‘‘‘තතො සත්තමකෙ වස්සෙ, බුද්ධො සච්චං කථෙස්සති;
කොණ්ඩඤ්ඤො නාම නාමෙන, පඨමං සච්ඡිකාහිති’.
‘‘නික්ඛන්තෙනානුපබ්බජිං ¶ , පධානං සුකතං මයා;
කිලෙසෙ ඣාපනත්ථාය, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘අභිගන්ත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, බුද්ධො ලොකෙ සදෙවකෙ;
ඉසිනාමෙ මිගාරඤ්ඤෙ [ඉමිනා මෙ මහාරඤ්ඤං (ස්යා.), ඉමිනා මෙ මිගාරඤ්ඤං (ක.)], අමතභෙරිමාහනි.
‘‘සො ¶ ¶ දානි පත්තො අමතං, සන්තිපදමනුත්තරං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො [අඤ්ඤාතකොණ්ඩඤ්ඤො (සී.), අඤ්ඤා කොණ්ඩඤ්ඤො (ස්යා.)] ථෙරො ඉමා
ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
3-8. පිණ්ඩොලභාරද්වාජත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො නාම ජිනො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
පුරතො හිමවන්තස්ස, චිත්තකූටෙ වසී තදා.
‘‘අභීතරූපො තත්ථාසිං, මිගරාජා චතුක්කමො;
තස්ස සද්දං සුණිත්වාන, වික්ඛම්භන්ති බහුජ්ජනා.
‘‘සුඵුල්ලං පදුමං ගය්හ, උපගච්ඡිං නරාසභං;
වුට්ඨිතස්ස සමාධිම්හා, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘චාතුද්දිසං ¶ නමස්සිත්වා, බුද්ධසෙට්ඨං නරුත්තමං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, සීහනාදං නදිං අහං [තදා (ස්යා.)].
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
සකාසනෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, සබ්බෙ දෙවා සමාගතා;
ආගතො වදතං සෙට්ඨො, ධම්මං සොස්සාම තං මයං.
‘‘‘තෙසං හාසපරෙතානං, පුරතො ලොකනායකො;
මම සද්දං [කම්මං (?)] පකිත්තෙසි, දීඝදස්සී මහාමුනි’.
‘‘යෙනිදං පදුමං දින්නං, සීහනාදො ච නාදිතො;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො ¶ අට්ඨමකෙ කප්පෙ, චක්කවත්තී භවිස්සති;
සත්තරතනසම්පන්නො චතුදීපම්හි ඉස්සරො.
‘‘‘කාරයිස්සති ඉස්සරියං [ඉස්සරං (ස්යා. ක.)], මහියා චතුසට්ඨියා;
පදුමො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘පකාසිතෙ පාවචනෙ, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති;
බ්රහ්මඤ්ඤා අභිනික්ඛම්ම, පබ්බජිස්සති තාවදෙ’.
‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘විජනෙ ¶ පන්තසෙය්යම්හි, වාළමිගසමාකුලෙ;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පිණ්ඩොලභාරද්වාජො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පිණ්ඩොලභාරද්වාජත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
3-9. ඛදිරවනියරෙවතත්ථෙරඅපදානං
‘‘ගඞ්ගා භාගීරථී නාම, හිමවන්තා පභාවිතා;
කුතිත්ථෙ නාවිකො ආසිං, ඔරිමෙ ච තරිං [ඔරිමං ච තරෙ (ස්යා.)] අහං.
‘‘පදුමුත්තරො නායකො, සම්බුද්ධො ද්විපදුත්තමො;
වසී සතසහස්සෙහි, ගඞ්ගාතීරමුපාගතො [පුබ්බෙ මය්හං සුතං ආසි,§‘‘පදුමුත්තරනායකො; වසීසතසහස්සෙහි, ගඞ්ගාසොතං තරිස්සති‘‘; (සී.)].
‘‘බහූ නාවා සමානෙත්වා, වඩ්ඪකීහි [චම්මකෙහි (ක.)] සුසඞ්ඛතං;
නාවාය [නාවානං (ක.)] ඡදනං කත්වා, පටිමානිං නරාසභං.
‘‘ආගන්ත්වාන ¶ ච සම්බුද්ධො, ආරූහි තඤ්ච නාවකං;
වාරිමජ්ඣෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො තාරෙසි සම්බුද්ධං, සඞ්ඝඤ්චාපි අනාසවං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දෙවලොකෙ රමිස්සති.
‘‘‘නිබ්බත්තිස්සති තෙ බ්යම්හං, සුකතං නාවසණ්ඨිතං;
ආකාසෙ පුප්ඵඡදනං, ධාරයිස්සති සබ්බදා.
‘‘‘අට්ඨපඤ්ඤාසකප්පම්හි ¶ , තාරකො [තාරණො (ස්යා.)] නාම ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි ¶ ¶ , චම්මකො [චම්පකො (සී.), චම්බකො (ස්යා.)] නාම ඛත්තියො;
උග්ගච්ඡන්තොව සූරියො, ජොතිස්සති මහබ්බලො.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තිදසා සො චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
රෙවතො නාම නාමෙන, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘අගාරා නික්ඛමිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, යුත්තයොගො විපස්සකො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘වීරියං [විරියං (සී. ස්යා.)] මෙ ධුරධොරය්හං, යොගක්ඛෙමාධිවාහනං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘සතසහස්සෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයී මම.
‘‘තතො මං වනනිරතං, දිස්වා ලොකන්තගූ මුනි;
වනවාසිභික්ඛූනග්ගං, පඤ්ඤපෙසි මහාමති.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා ඛදිරවනියො රෙවතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛදිරවනියරෙවතත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
3-10. ආනන්දත්ථෙරඅපදානං
‘‘ආරාමද්වාරා ¶ නික්ඛම්ම, පදුමුත්තරො මහාමුනි;
වස්සෙන්තො අමතං වුට්ඨිං, නිබ්බාපෙසි මහාජනං.
‘‘සතසහස්සං තෙ ධීරා, ඡළභිඤ්ඤා මහිද්ධිකා;
පරිවාරෙන්ති සම්බුද්ධං, ඡායාව අනපායිනී [අනුපායිනී (ස්යා. ක.)].
‘‘හත්ථික්ඛන්ධගතො ආසිං, සෙතච්ඡත්තං වරුත්තමං;
සුචාරුරූපං දිස්වාන, විත්ති මෙ උදපජ්ජථ.
‘‘ඔරුය්හ ¶ හත්ථිඛන්ධම්හා, උපගච්ඡිං නරාසභං;
රතනාමයඡත්තං මෙ, බුද්ධසෙට්ඨස්ස ධාරයිං.
‘‘මම ¶ සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, පදුමුත්තරො මහාඉසි;
තං කථං ඨපයිත්වාන, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො ඡත්තමධාරෙසි, සොණ්ණාලඞ්කාරභූසිතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො ගන්ත්වා අයං පොසො, තුසිතං ආවසිස්සති;
අනුභොස්සති සම්පත්තිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘‘චතුත්තිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
බලාධිපො අට්ඨසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘අට්ඨපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, මහියා කාරයිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘සක්යානං ¶ කුලකෙතුස්ස, ඤාතිබන්ධු භවිස්සති;
ආනන්දො නාම නාමෙන, උපට්ඨාකො මහෙසිනො.
‘‘‘ආතාපී නිපකො චාපි, බාහුසච්චෙ සුකොවිදො;
නිවාතවුත්ති අත්ථද්ධො, සබ්බපාඨී භවිස්සති.
‘‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘‘සන්ති ආරඤ්ඤකා නාගා, කුඤ්ජරා සට්ඨිහායනා;
තිධාපභින්නා මාතඞ්ගා, ඊසාදන්තා උරූළ්හවා.
‘‘‘අනෙකසතසහස්සා, පණ්ඩිතාපි මහිද්ධිකා;
සබ්බෙ තෙ බුද්ධනාගස්ස, න හොන්තු පණිධිම්හි තෙ’ [න හොන්ති පරිවිම්භිතා (ස්යා.), න හොන්ති පණිධිම්හි තෙ (ක.)].
‘‘ආදියාමෙ නමස්සාමි, මජ්ඣිමෙ අථ පච්ඡිමෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධසෙට්ඨං උපට්ඨහිං.
‘‘ආතාපී නිපකො චාපි, සම්පජානො පතිස්සතො;
සොතාපත්තිඵලං පත්තො, සෙඛභූමීසු කොවිදො.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමභිනීහරිං;
තාහං භූමිමනුප්පත්තො, ඨිතා සද්ධම්මමාචලා [ඨිතො සද්ධම්මමාචලො (සී.), ඨිතා සද්ධා මහප්ඵලා (ස්යා.)].
‘‘ස්වාගතං ¶ වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ආනන්දො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ආනන්දත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තස්සුද්දානං –
බුද්ධො ¶ පච්චෙකබුද්ධො ච, සාරිපුත්තො ච කොලිතො;
කස්සපො අනුරුද්ධො ච, පුණ්ණත්ථෙරො උපාලි ච.
අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො පිණ්ඩොලො, රෙවතානන්දපණ්ඩිතො;
ඡසතානි ච පඤ්ඤාස, ගාථායො සබ්බපිණ්ඩිතා.
අපදානෙ බුද්ධවග්ගො පඨමො.
2. සීහාසනියවග්ගො
1. සීහාසනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ¶ ¶ ලොකනාථම්හි, සිද්ධත්ථෙ ද්විපදුත්තමෙ [දිපදුත්තමෙ (සී. ස්යා.)];
විත්ථාරිකෙ පාවචනෙ, බාහුජඤ්ඤම්හි සාසනෙ.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, සීහාසනමකාසහං;
සීහාසනං කරිත්වාන, පාදපීඨමකාසහං.
‘‘සීහාසනෙ ච වස්සන්තෙ, ඝරං තත්ථ අකාසහං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, තුසිතං උපපජ්ජහං.
‘‘ආයාමෙන ¶ චතුබ්බීස, යොජනං ආසි [යොජනාසිංසු (ස්යා. ක.)] තාවදෙ;
විමානං සුකතං මය්හං, විත්ථාරෙන චතුද්දස.
‘‘සතං [සත්ත (ස්යා.)] කඤ්ඤාසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා;
සොණ්ණමයඤ්ච පල්ලඞ්කං, බ්යම්හෙ ආසි සුනිම්මිතං.
‘‘හත්ථියානං අස්සයානං, දිබ්බයානං උපට්ඨිතං;
පාසාදා සිවිකා චෙව, නිබ්බත්තන්ති යදිච්ඡකං.
‘‘මණිමයා ච පල්ලඞ්කා, අඤ්ඤෙ සාරමයා බහූ;
නිබ්බත්තන්ති මමං සබ්බෙ, සීහාසනස්සිදං ඵලං.
‘‘සොණ්ණමයා රූපිමයා, ඵලිකාවෙළුරියාමයා;
පාදුකා අභිරූහාමි, පාදපීඨස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො [චතුනවුතෙ ඉතො (සී. ස්යා.)] කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘තෙසත්තතිම්හිතො කප්පෙ, ඉන්දනාමා තයො ජනා;
ද්වෙසත්තතිම්හිතො කප්පෙ, තයො සුමනනාමකා.
‘‘සමසත්තතිතො කප්පෙ, තයො වරුණනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චතුදීපම්හි ඉස්සරා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සීහාසනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සීහාසනදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. එකත්ථම්භිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ ¶ භගවතො, මහාපූගගණො අහු;
සරණං ගතා ච තෙ බුද්ධං, සද්දහන්ති තථාගතං.
‘‘සබ්බෙ සඞ්ගම්ම මන්තෙත්වා, මාළං කුබ්බන්ති සත්ථුනො;
එකත්ථම්භං අලභන්තා, විචිනන්ති බ්රහාවනෙ.
‘‘තෙහං අරඤ්ඤෙ දිස්වාන, උපගම්ම ගණං තදා;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, පරිපුච්ඡිං ගණං අහං.
‘‘තෙ මෙ පුට්ඨා වියාකංසු, සීලවන්තො උපාසකා;
මාළං මයං කත්තුකාමා, එකත්ථම්භො න ලබ්භති.
‘‘එකත්ථම්භං මමං දෙථ, අහං දස්සාමි සත්ථුනො;
ආහරිස්සාමහං ථම්භං, අප්පොස්සුක්කා භවන්තු තෙ [භවන්තු වො (සී.), භවාථ වො (?)].
‘‘තෙ මෙ ථම්භං පවෙච්ඡිංසු, පසන්නා තුට්ඨමානසා;
තතො පටිනිවත්තිත්වා, අගමංසු සකං ඝරං.
‘‘අචිරං ගතෙ පූගගණෙ, ථම්භං අහාසහං තදා;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පඨමං උස්සපෙසහං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, විමානං උපපජ්ජහං;
උබ්බිද්ධං භවනං මය්හං, සත්තභූමං [සතභූමං (සී. ක.)] සමුග්ගතං.
‘‘වජ්ජමානාසු භෙරීසු, පරිචාරෙමහං සදා;
පඤ්චපඤ්ඤාසකප්පම්හි, රාජා ආසිං යසොධරො.
‘‘තත්ථාපි ¶ ¶ භවනං මය්හං, සත්තභූමං සමුග්ගතං;
කූටාගාරවරූපෙතං, එකත්ථම්භං මනොරමං.
‘‘එකවීසතිකප්පම්හි, උදෙනො නාම ඛත්තියො;
තත්රාපි භවනං මය්හං, සත්තභූමං සමුග්ගතං.
‘‘යං ¶ යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
අනුභොමි සුඛං සබ්බං [සබ්බමෙතං (ස්යා.)], එකත්ථම්භස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං ථම්භමදදං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, එකත්ථම්භස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකත්ථම්භිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකත්ථම්භිකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. නන්දත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
වත්ථං ඛොමං මයා දින්නං, සයම්භුස්ස මහෙසිනො.
‘‘තං මෙ බුද්ධො වියාකාසි, ජලජුත්තරනාමකො;
‘ඉමිනා වත්ථදානෙන, හෙමවණ්ණො භවිස්සසි.
‘‘‘ද්වෙ ¶ සම්පත්තී අනුභොත්වා, කුසලමූලෙහි චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, කනිට්ඨො ත්වං භවිස්සසි.
‘‘‘රාගරත්තො සුඛසීලො, කාමෙසු ගෙධමායුතො;
බුද්ධෙන චොදිතො සන්තො, තදා [තතො (ස්යා.)] ත්වං පබ්බජිස්සසි.
‘‘‘පබ්බජිත්වාන ත්වං තත්ථ, කුසලමූලෙන චොදිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සසිනාසවො’.
‘‘සත්ත ¶ [සත (ස්යා.)] කප්පසහස්සම්හි, චතුරො චෙළනාමකා;
සට්ඨි කප්පසහස්සම්හි, උපචෙලා චතුජ්ජනා.
‘‘පඤ්ච කප්පසහස්සම්හි, චෙළාව චතුරො ජනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චතුදීපම්හි ඉස්සරා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නන්දො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නන්දත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. චූළපන්ථකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ නාම ජිනො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
ගණම්හා වූපකට්ඨො සො, හිමවන්තෙ වසී තදා.
‘‘අහම්පි ¶ හිමවන්තම්හි, වසාමි අස්සමෙ තදා;
අචිරාගතං මහාවීරං, උපෙසිං ලොකනායකං.
‘‘පුප්ඵච්ඡත්තං ගහෙත්වාන, උපගච්ඡිං නරාසභං;
සමාධිං සමාපජ්ජන්තං, අන්තරායමකාසහං.
‘‘උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, පුප්ඵච්ඡත්තං අදාසහං;
පටිග්ගහෙසි භගවා, පදුමුත්තරො මහාමුනි.
‘‘සබ්බෙ දෙවා අත්තමනා, හිමවන්තං උපෙන්ති තෙ;
සාධුකාරං පවත්තෙසුං, අනුමොදිස්සති චක්ඛුමා.
‘‘ඉදං වත්වාන තෙ දෙවා, උපගච්ඡුං නරුත්තමං;
ආකාසෙ ධාරයන්තස්ස [ධාරයන්තං මෙ (ක), ධාරයතො මෙ (?)], පදුමච්ඡත්තමුත්තමං.
‘‘සතපත්තඡත්තං පග්ගය්හ, අදාසි තාපසො මම;
‘තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘පඤ්චවීසතිකප්පානි, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
චතුත්තිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘යං ¶ යං යොනිං සංසරති, දෙවත්තං අථ මානුසං;
අබ්භොකාසෙ පතිට්ඨන්තං, පදුමං ධාරයිස්සති’.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන [නාමෙන (සී. ක.)], සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘පකාසිතෙ පාවචනෙ, මනුස්සත්තං ලභිස්සති;
මනොමයම්හි කායම්හි, උත්තමො සො භවිස්සති.
‘‘‘ද්වෙ ¶ භාතරො භවිස්සන්ති, උභොපි පන්ථකව්හයා;
අනුභොත්වා උත්තමත්ථං, ජොතයිස්සන්ති සාසනං’.
‘‘සොහං ¶ අට්ඨාරසවස්සො [සො අට්ඨාරසවස්සොහං (ස්යා.)], පබ්බජිං අනගාරියං;
විසෙසාහං න වින්දාමි, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘දන්ධා මය්හං ගතී ආසි, පරිභූතො පුරෙ අහුං [අහං (ස්යා.)];
භාතා ච මං පණාමෙසි, ගච්ඡ දානි සකං ඝරං.
‘‘සොහං පණාමිතො සන්තො, සඞ්ඝාරාමස්ස කොට්ඨකෙ;
දුම්මනො තත්ථ අට්ඨාසිං, සාමඤ්ඤස්මිං අපෙක්ඛවා.
‘‘භගවා ¶ තත්ථ [අථෙත්ථ සත්ථා (සී. ස්යා.)] ආගච්ඡි, සීසං මය්හං පරාමසි;
බාහාය මං ගහෙත්වාන, සඞ්ඝාරාමං පවෙසයි.
‘‘අනුකම්පාය මෙ සත්ථා, අදාසි පාදපුඤ්ඡනිං;
එවං සුද්ධං අධිට්ඨෙහි, එකමන්තමධිට්ඨහං.
‘‘හත්ථෙහි තමහං ගය්හ, සරිං කොකනදං අහං;
තත්ථ චිත්තං විමුච්චි මෙ, අරහත්තං අපාපුණිං.
‘‘මනොමයෙසු කායෙසු, සබ්බත්ථ පාරමිං ගතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චූළපන්ථකො [චුල්ලපන්ථකො (සී. ස්යා.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
චූළපන්ථකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. පිලින්දවච්ඡත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ¶ ලොකනාථම්හි, සුමෙධෙ අග්ගපුග්ගලෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, ථූපපූජං අකාසහං.
‘‘යෙ ච ඛීණාසවා තත්ථ, ඡළභිඤ්ඤා මහිද්ධිකා;
තෙහං තත්ථ සමානෙත්වා, සඞ්ඝභත්තං අකාසහං.
‘‘සුමෙධස්ස භගවතො, උපට්ඨාකො තදා අහු;
සුමෙධො නාම නාමෙන, අනුමොදිත්ථ සො තදා.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, විමානං උපපජ්ජහං;
ඡළාසීතිසහස්සානි, අච්ඡරායො රමිංසු මෙ.
‘‘මමෙව ¶ අනුවත්තන්ති, සබ්බකාමෙහි තා සදා;
අඤ්ඤෙ දෙවෙ අභිභොමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘පඤ්චවීසතිකප්පම්හි, වරුණො නාම ඛත්තියො;
විසුද්ධභොජනො [සුසුද්ධභොජනො (සී.)] ආසිං, චක්කවත්තී අහං තදා.
‘‘න තෙ බීජං පවපන්ති, නපි නීයන්ති නඞ්ගලා;
අකට්ඨපාකිමං සාලිං, පරිභුඤ්ජන්ති මානුසා.
‘‘තත්ථ ¶ රජ්ජං කරිත්වාන, දෙවත්තං පුන ගච්ඡහං;
තදාපි එදිසා මය්හං, නිබ්බත්තා භොගසම්පදා.
‘‘න මං මිත්තා අමිත්තා වා, හිංසන්ති සබ්බපාණිනො;
සබ්බෙසම්පි පියො හොමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි ¶ , යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ගන්ධාලෙපස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉමස්මිං භද්දකෙ කප්පෙ, එකො ආසිං ජනාධිපො;
මහානුභාවො රාජාහං [රාජීසි (ස්යා. ක.)], චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘සොහං පඤ්චසු සීලෙසු, ඨපෙත්වා ජනතං බහුං;
පාපෙත්වා සුගතිංයෙව, දෙවතානං පියො අහුං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පිලින්දවච්ඡො [පිලින්දිවච්ඡො (සී.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පිලින්දවච්ඡත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. රාහුලත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
සත්තභූමම්හි පාසාදෙ, ආදාසං සන්ථරිං අහං.
‘‘ඛීණාසවසහස්සෙහි, පරිකිණ්ණො මහාමුනි;
උපාගමි ගන්ධකුටිං, ද්විපදින්දො [දිපදින්දො (සී. ස්යා.)] නරාසභො.
‘‘විරොචෙන්තො [විරොචයං (ස්යා.)] ගන්ධකුටිං, දෙවදෙවො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනායං ¶ ¶ ජොතිතා සෙය්යා, ආදාසොව සුසන්ථතො;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘සොණ්ණමයා රූපිමයා, අථො වෙළුරියාමයා;
නිබ්බත්තිස්සන්ති පාසාදා, යෙ කෙචි මනසො පියා.
‘‘‘චතුසට්ඨික්ඛත්තුං ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, භවිස්සති අනන්තරා.
‘‘‘එකවීසතිකප්පම්හි, විමලො නාම ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘නගරං රෙණුවතී නාම, ඉට්ඨකාහි සුමාපිතං;
ආයාමතො තීණි සතං, චතුරස්සසමායුතං.
‘‘‘සුදස්සනො නාම පාසාදො, විස්සකම්මෙන මාපිතො [විසුකම්මෙන§මාපිතො (ක.), විස්සකම්මෙන නිම්මිතො (සී.)];
කූටාගාරවරූපෙතො, සත්තරතනභූසිතො.
‘‘‘දසසද්දාවිවිත්තං ¶ තං [අවිවිත්තං (සී.)], විජ්ජාධරසමාකුලං;
සුදස්සනංව නගරං, දෙවතානං භවිස්සති.
‘‘‘පභා නිග්ගච්ඡතෙ තස්ස, උග්ගච්ඡන්තෙව සූරියෙ;
විරොචෙස්සති තං නිච්චං, සමන්තා අට්ඨයොජනං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තුසිතා සො චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, අත්රජො සො භවිස්සති.
‘‘‘සචෙ ¶ වසෙය්ය [සචා’වසෙය්ය (?)] අගාරං, චක්කවත්තී භවෙය්ය සො;
අට්ඨානමෙතං යං තාදී, අගාරෙ රතිමජ්ඣගා.
‘‘‘නික්ඛමිත්වා අගාරම්හා, පබ්බජිස්සති සුබ්බතො;
රාහුලො නාම නාමෙන, අරහා සො භවිස්සති’.
‘‘කිකීව අණ්ඩං රක්ඛෙය්ය, චාමරී විය වාලධිං;
නිපකො සීලසම්පන්නො, මමං රක්ඛි මහාමුනි [එවං රක්ඛිං මහාමුනි (සී. ක.), මමං දක්ඛි මහාමුනි (ස්යා.)].
‘‘තස්සාහං ධම්මමඤ්ඤාය, විහාසිං සාසනෙ රතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රාහුලො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රාහුලත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. උපසෙනවඞ්ගන්තපුත්තත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරං ¶ භගවන්තං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
පබ්භාරම්හි නිසීදන්තං, උපගච්ඡිං නරුත්තමං.
‘‘කණිකාරපුප්ඵං ¶ [කණිකාරං පුප්ඵිතං (සී. ස්යා.)] දිස්වා, වණ්ටෙ ඡෙත්වානහං තදා;
අලඞ්කරිත්වා ඡත්තම්හි, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘පිණ්ඩපාතඤ්ච ¶ පාදාසිං, පරමන්නං සුභොජනං;
බුද්ධෙන නවමෙ තත්ථ, සමණෙ අට්ඨ භොජයිං.
‘‘අනුමොදි මහාවීරො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
ඉමිනා ඡත්තදානෙන, පරමන්නපවෙච්ඡනා.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, සම්පත්තිමනුභොස්සසි;
ඡත්තිංසක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘එකවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති [යං වදන්ති සුමෙධොති, භූරිපඤ්ඤං සුමෙධසං; කප්පෙතො සතසහස්සෙ, එස බුද්ධො භවිස්සති; (ක.)].
‘‘සාසනෙ දිබ්බමානම්හි, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො.
‘‘උපසෙනොති නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො;
[ඉදං පාදද්වයං ථෙරගාථාඅට්ඨකථායමෙව දිස්සති] සමන්තපාසාදිකත්තා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙස්සති
[ඉදං පාදද්වයං ථෙරගාථාඅට්ඨකථායමෙව දිස්සති].
‘‘චරිමං වත්තතෙ මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහනං [සවාහිනිං (?)].
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා උපසෙනො වඞ්ගන්තපුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපසෙනවඞ්ගන්තපුත්තත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
තතියභාණවාරං.
8. රට්ඨපාලත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස ¶ ¶ ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
වරනාගො මයා දින්නො, ඊසාදන්තො උරූළ්හවා.
‘‘සෙතච්ඡත්තො පසොභිතො, සකප්පනො සහත්ථිපො;
අග්ඝාපෙත්වාන තං සබ්බං, සඞ්ඝාරාමං අකාරයිං.
‘‘චතුපඤ්ඤාසසහස්සානි, පාසාදෙ කාරයිං අහං;
මහොඝදානං [මහාභත්තං (සී.), මහොඝඤ්ච (ක.), මහාදානං (?)] කරිත්වාන, නිය්යාදෙසිං මහෙසිනො.
‘‘අනුමොදි මහාවීරො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
සබ්බෙ ජනෙ හාසයන්තො, දෙසෙසි අමතං පදං.
‘‘තං මෙ බුද්ධො වියාකාසි, ජලජුත්තරනාමකො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘චතුපඤ්ඤාසසහස්සානි, පාසාදෙ කාරයී අයං;
කථයිස්සාමි විපාකං, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘අට්ඨාරසසහස්සානි, කූටාගාරා භවිස්සරෙ;
බ්යම්හුත්තමම්හි නිබ්බත්තා, සබ්බසොණ්ණමයා ච තෙ.
‘‘‘පඤ්ඤාසක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
අට්ඨපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘දෙවලොකා ¶ චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
අඩ්ඪෙ කුලෙ මහාභොගෙ, නිබ්බත්තිස්සති තාවදෙ.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
රට්ඨපාලොති නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘පධානපහිතත්තො ¶ සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘උට්ඨාය අභිනික්ඛම්ම, ජහිතා භොගසම්පදා;
ඛෙළපිණ්ඩෙව භොගම්හි, පෙමං මය්හං න විජ්ජති.
‘‘වීරියං ¶ ¶ මෙ ධුරධොරය්හං, යොගක්ඛෙමාධිවාහනං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රට්ඨපාලො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රට්ඨපාලත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සොපාකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්භාරං සොධයන්තස්ස [සෙවයන්තස්ස (සී. ක.)], විපිනෙ පබ්බතුත්තමෙ;
සිද්ධත්ථො නාම භගවා, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘බුද්ධං ¶ උපගතං දිස්වා, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
සන්ථරං සන්ථරිත්වාන [පඤ්ඤපෙත්වාන (ස්යා. අට්ඨ)], පුප්ඵාසනමදාසහං.
‘‘පුප්ඵාසනෙ නිසීදිත්වා, සිද්ධත්ථො ලොකනායකො;
මමඤ්ච ගතිමඤ්ඤාය, අනිච්චතමුදාහරි.
‘‘‘අනිච්චා වත සඞ්ඛාරා, උප්පාදවයධම්මිනො;
උප්පජ්ජිත්වා නිරුජ්ඣන්ති, තෙසං වූපසමො සුඛො’.
‘‘ඉදං වත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
නභං අබ්භුග්ගමි වීරො, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘සකං දිට්ඨිං ජහිත්වාන, භාවයානිච්චසඤ්ඤහං;
එකාහං භාවයිත්වාන, තත්ථ කාලං කතො අහං.
‘‘ද්වෙ සම්පත්තී අනුභොත්වා, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පච්ඡිමෙ භවෙ සම්පත්තෙ, සපාකයොනුපාගමිං.
‘‘අගාරා අභිනික්ඛම්ම, පබ්බජිං අනගාරියං;
ජාතියා සත්තවස්සොහං, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘ආරද්ධවීරියො ¶ ¶ පහිතත්තො, සීලෙසු සුසමාහිතො;
තොසෙත්වාන මහානාගං, අලත්ථං උපසම්පදං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤං භාවයිං තදා;
තං සඤ්ඤං භාවයන්තස්ස, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සොපාකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සොපාකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. සුමඞ්ගලත්ථෙරඅපදානං
‘‘ආහුතිං යිට්ඨුකාමොහං, පටියාදෙත්වාන භොජනං;
බ්රාහ්මණෙ පටිමානෙන්තො, විසාලෙ මාළකෙ ඨිතො.
‘‘අථද්දසාසිං සම්බුද්ධං, පියදස්සිං මහායසං;
සබ්බලොකවිනෙතාරං, සයම්භුං අග්ගපුග්ගලං.
‘‘භගවන්තං ජුතිමන්තං, සාවකෙහි පුරක්ඛතං;
ආදිච්චමිව රොචන්තං, රථියං පටිපන්නකං.
‘‘අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, සකං චිත්තං පසාදයිං;
මනසාව නිමන්තෙසිං, ‘ආගච්ඡතු මහාමුනි’.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
ඛීණාසවසහස්සෙහි, මම ද්වාරං උපාගමි.
‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;
පාසාදං අභිරූහිත්වා, සීහාසනෙ නිසීදතං [නිසීද ත්වං (සී.)].
‘‘දන්තො ¶ ¶ දන්තපරිවාරො, තිණ්ණො තාරයතං වරො;
පාසාදං අභිරූහිත්වා, නිසීදි පවරාසනෙ.
‘‘යං මෙ අත්ථි සකෙ ගෙහෙ, ආමිසං පච්චුපට්ඨිතං;
තාහං බුද්ධස්ස පාදාසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘පසන්නචිත්තො ¶ සුමනො, වෙදජාතො කතඤ්ජලී;
බුද්ධසෙට්ඨං නමස්සාමි, අහො බුද්ධස්සුළාරතා.
‘‘අට්ඨන්නං ¶ පයිරූපාසතං, භුඤ්ජං ඛීණාසවා බහූ;
තුය්හෙවෙසො ආනුභාවො, සරණං තං උපෙමහං.
‘‘පියදස්සී ච භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො සඞ්ඝං අභොජෙසි, උජුභූතං සමාහිතං;
තථාගතඤ්ච සම්බුද්ධං, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘සත්තවීසතික්ඛත්තුං සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
සකකම්මාභිරද්ධො සො, දෙවලොකෙ රමිස්සති.
‘‘‘දස අට්ඨ චක්ඛත්තුං [දසඤ්චට්ඨක්ඛත්ථුං (සී.), දස චට්ඨක්ඛත්තුං (ස්යා.)] සො, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං පඤ්චසතං, වසුධං ආවසිස්සති’.
‘‘අරඤ්ඤවනමොග්ගය්හ, කානනං බ්යග්ඝසෙවිතං;
පධානං පදහිත්වාන, කිලෙසා ඣාපිතා මයා.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භත්තදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුමඞ්ගලො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුමඞ්ගලත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තස්සුද්දානං –
සීහාසනී ¶ එකථම්භී, නන්දො ච චූළපන්ථකො;
පිලින්දරාහුලො චෙව, වඞ්ගන්තො රට්ඨපාලකො.
සොපාකො මඞ්ගලො චෙව, දසෙව දුතියෙ වග්ගෙ;
සතඤ්ච අට්ඨතිංස ච, ගාථා චෙත්ථ පකාසිතා.
සීහාසනියවග්ගො දුතියො.
3. සුභූතිවග්ගො
1. සුභූතිත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ ¶ , නිසභො නාම පබ්බතො;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
‘‘කොසියො නාම නාමෙන, ජටිලො උග්ගතාපනො;
එකාකියො [එකාකිකො (ක.)] අදුතියො, වසාමි නිසභෙ තදා.
‘‘ඵලං මූලඤ්ච පණ්ණඤ්ච, න භුඤ්ජාමි අහං තදා;
පවත්තංව සුපාතාහං [පවත්තපණ්ඩුපත්තානි (සී.)], උපජීවාමි තාවදෙ.
‘‘නාහං ¶ කොපෙමි ආජීවං, චජමානොපි ජීවිතං;
ආරාධෙමි සකං චිත්තං, විවජ්ජෙමි අනෙසනං.
‘‘රාගූපසංහිතං චිත්තං, යදා උප්පජ්ජතෙ මම;
සයංව පච්චවෙක්ඛාමි, එකග්ගො තං දමෙමහං.
‘‘‘රජ්ජසෙ රජ්ජනීයෙ ච, දුස්සනීයෙ ච දුස්සසෙ;
මුය්හසෙ මොහනීයෙ ච, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘විසුද්ධානං අයං වාසො, නිම්මලානං තපස්සිනං;
මා ඛො විසුද්ධං දූසෙසි, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘අගාරිකො භවිත්වාන, යදා පුත්තං [සදායුත්තං (සී.), යදායුත්තං (ස්යා.)], ලභිස්සසි;
උභොපි මා විරාධෙසි, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘ඡවාලාතං යථා කට්ඨං, න ක්වචි කිච්චකාරකං;
නෙව ගාමෙ අරඤ්ඤෙ වා, න හි තං කට්ඨසම්මතං.
‘‘‘ඡවාලාතූපමො ත්වංසි, න ගිහී නාපි සඤ්ඤතො;
උභතො මුත්තකො අජ්ජ, නික්ඛමස්සු වනා තුවං.
‘‘‘සියා නු ඛො තව එතං, කො පජානාති තෙ ඉදං;
සද්ධාධුරං වහිසි [සද්ධාධුරං ජහසි (සී.), සීඝං ධුරං වහිසි (ස්යා.)] මෙ, කොසජ්ජබහුලාය ච.
‘‘‘ජිගුච්ඡිස්සන්ති ¶ ¶ තං විඤ්ඤූ, අසුචිං නාගරිකො යථා;
ආකඩ්ඪිත්වාන ඉසයො, චොදයිස්සන්ති තං සදා.
‘‘‘තං විඤ්ඤූ පවදිස්සන්ති, සමතික්කන්තසාසනං;
සංවාසං අලභන්තො හි, කථං ජීවිහිසි [ජීවිස්සසි (සී.)] තුවං.
‘‘‘තිධාපභින්නං ¶ ¶ මාතඞ්ගං, කුඤ්ජරං සට්ඨිහායනං;
බලී නාගො උපගන්ත්වා, යූථා නීහරතෙ ගජං.
‘‘‘යූථා විනිස්සටො සන්තො, සුඛං සාතං න වින්දති;
දුක්ඛිතො විමනො හොති, පජ්ඣායන්තො පවෙධති.
‘‘‘තථෙව ජටිලා තම්පි, නීහරිස්සන්ති දුම්මතිං;
තෙහි ත්වං නිස්සටො සන්තො, සුඛං සාතං න ලච්ඡසි.
‘‘‘දිවා වා යදි වා රත්තිං, සොකසල්ලසමප්පිතො;
ඩය්හසි පරිළාහෙන, ගජො යූථාව නිස්සටො.
‘‘‘ජාතරූපං යථා කූටං, නෙව ඣායති [යායති (ස්යා.)] කත්ථචි;
තථා සීලවිහීනො ත්වං, න ඣායිස්සසි [යාරිස්සති (ස්යා.)] කත්ථචි.
‘‘‘අගාරං වසමානොපි, කථං ජීවිහිසි තුවං;
මත්තිකං පෙත්තිකඤ්චාපි, නත්ථි තෙ නිහිතං ධනං.
‘‘‘සයං කම්මං කරිත්වාන, ගත්තෙ සෙදං පමොචයං;
එවං ජීවිහිසි ගෙහෙ, සාධු තෙ තං න රුච්චති.
‘‘‘එවාහං තත්ථ වාරෙමි, සංකිලෙසගතං මනං;
නානාධම්මකථං කත්වා, පාපා චිත්තං නිවාරයිං’.
‘‘එවං මෙ විහරන්තස්ස, අප්පමාදවිහාරිනො;
තිංසවස්සසහස්සානි, විපිනෙ මෙ අතික්කමුං.
‘‘අප්පමාදරතං දිස්වා, උත්තමත්ථං ගවෙසකං;
පදුමුත්තරසම්බුද්ධො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘තිම්බරූසකවණ්ණාභො ¶ , අප්පමෙය්යො අනූපමො;
රූපෙනාසදිසො බුද්ධො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සුඵුල්ලො ¶ සාලරාජාව, විජ්ජූවබ්භඝනන්තරෙ;
ඤාණෙනාසදිසො බුද්ධො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සීහරාජා ¶ වසම්භීතො [ඡම්භිතො (ක.)],
ගජරාජාව දප්පිතො [දම්මිතො (ක.)].
ලාසිතො [අභීතො (ස්යා.)] බ්යග්ඝරාජාව, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘සිඞ්ගීනික්ඛසවණ්ණාභො, ඛදිරඞ්ගාරසන්නිභො;
මණි යථා ජොතිරසො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘විසුද්ධකෙලාසනිභො ¶ , පුණ්ණමායෙව චන්දිමා;
මජ්ඣන්හිකෙව [මජ්ඣන්තිකෙව (සබ්බත්ථ)] සූරියො, ආකාසෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘දිස්වා නභෙ චඞ්කමන්තං, එවං චින්තෙසහං තදා;
‘දෙවො නු ඛො අයං සත්තො, උදාහු මනුජො අයං.
‘‘‘න මෙ සුතො වා දිට්ඨො වා, මහියා එදිසො නරො;
අපි මන්තපදං අත්ථි, අයං සත්ථා භවිස්සති’.
‘‘එවාහං චින්තයිත්වාන, සකං චිත්තං පසාදයිං;
නානාපුප්ඵඤ්ච ගන්ධඤ්ච, සන්නිපාතෙසහං [සන්නිපාතෙත්වාහං (සී.)] තදා.
‘‘පුප්ඵාසනං පඤ්ඤපෙත්වා, සාධුචිත්තං මනොරමං;
නරසාරථිනං අග්ගං, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘‘ඉදං මෙ ආසනං වීර, පඤ්ඤත්තං තවනුච්ඡවං;
හාසයන්තො මමං චිත්තං, නිසීද කුසුමාසනෙ’.
‘‘නිසීදි ¶ තත්ථ භගවා, අසම්භීතොව [අඡම්භිතොව (ක.)] කෙසරී;
සත්තරත්තින්දිවං බුද්ධො, පවරෙ කුසුමාසනෙ.
‘‘නමස්සමානො අට්ඨාසිං, සත්තරත්තින්දිවං අහං;
වුට්ඨහිත්වා සමාධිම්හා, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
මම කම්මං පකිත්තෙන්තො, ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘‘භාවෙහි බුද්ධානුස්සතිං, භාවනානමනුත්තරං;
ඉමං සතිං භාවයිත්වා, පූරයිස්සසි මානසං.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සසි;
අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සසි;
සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සසි.
‘‘‘පදෙසරජ්ජං ¶ විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
අනුභොස්සසි තං සබ්බං, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘‘භවාභවෙ ¶ සංසරන්තො, මහාභොගං ලභිස්සසි;
භොගෙ තෙ ඌනතා නත්ථි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘අසීතිකොටිං ඡඩ්ඩෙත්වා, දාසෙ කම්මකරෙ බහූ;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සසි.
‘‘‘ආරාධයිත්වා සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
සුභූති නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘භික්ඛුසඞ්ඝෙ ¶ ¶ නිසීදිත්වා, දක්ඛිණෙය්යගුණම්හි තං;
තථාරණවිහාරෙ ච, ද්වීසු අග්ගෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘ඉදං වත්වාන සම්බුද්ධො, ජලජුත්තමනාමකො;
නභං අබ්භුග්ගමී වීරො, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘සාසිතො ලොකනාථෙන, නමස්සිත්වා තථාගතං;
සදා භාවෙමි මුදිතො, බුද්ධානුස්සතිමුත්තමං.
‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී අහොසහං.
‘‘පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං;
අනුභොමි සුසම්පත්තිං, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘භවාභවෙ සංසරන්තො, මහාභොගං ලභාමහං;
භොගෙ මෙ ඌනතා නත්ථි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධානුස්සතියා ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුභූති ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුභූතිත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. උපවානත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ නාම ජිනො, සබ්බධම්මාන පාරගූ;
ජලිත්වා අග්ගික්ඛන්ධොව, සම්බුද්ධො පරිනිබ්බුතො.
‘‘මහාජනා සමාගම්ම, පූජයිත්වා තථාගතං;
චිතං කත්වාන සුකතං, සරීරං අභිරොපයුං.
‘‘සරීරකිච්චං කත්වාන, ධාතුං තත්ථ සමානයුං;
සදෙවමානුසා සබ්බෙ, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘පඨමා ¶ කඤ්චනමයා, දුතියාසි මණීමයා;
තතියා රූපියමයා, චතුත්ථී ඵලිකාමයා.
‘‘තථා [තත්ථ (ස්යා. ක.)] පඤ්චමියා භූමි [නෙමි (සී.)], ලොහිතඞ්ගමයා අහු;
ඡට්ඨා මසාරගල්ලස්ස, සබ්බරතනමයූපරි.
‘‘ජඞ්ඝා මණිමයා ආසි, වෙදිකා රතනමයා;
සබ්බසොණ්ණමයො ථූපො, උද්ධං යොජනමුග්ගතො.
‘‘දෙවා තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො.
‘‘ධාතු ආවෙණිකා නත්ථි, සරීරං එකපිණ්ඩිතං;
ඉමම්හි බුද්ධථූපම්හි, කස්සාම කඤ්චුකං මයං.
‘‘දෙවා සත්තහි රත්නෙහි [සත්තරතනෙහි (සී.)], අඤ්ඤං වඩ්ඪෙසු යොජනං;
ථූපො ද්වියොජනුබ්බෙධො, තිමිරං බ්යපහන්ති සො.
‘‘නාගා ¶ තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා චෙව දෙවා ච, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘මා ¶ නො පමත්තා අස්සුම්හ [අස්සුම්හා (සී. ස්යා.), ආසිම්හා (?)], අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො.
‘‘ඉන්දනීලං මහානීලං, අථො ජොතිරසං මණිං;
එකතො සන්නිපාතෙත්වා, බුද්ධථූපං අඡාදයුං.
‘‘සබ්බං මණිමයං ආසි, තාවතා බුද්ධචෙතියං;
තියොජනසමුබ්බිද්ධං [තීණි යොජනමුබ්බිද්ධං (සී. ක.)], ආලොකකරණං තදා.
‘‘ගරුළා ¶ ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා දෙවා නාගා ච, බුද්ධථූපං අකංසු තෙ.
‘‘‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො’.
‘‘සබ්බං මණිමයං ථූපං, අකරුං තෙ ච කඤ්චුකං [සබ්බමණිමයං ථූපෙ, අකරුත්තරකඤ්චුකං (සී.)];
යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං.
‘‘චතුයොජනමුබ්බිද්ධො, බුද්ධථූපො විරොචති;
ඔභාසෙති දිසා සබ්බා, සතරංසීව උග්ගතො.
‘‘කුම්භණ්ඩා ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා චෙව දෙවා ච, නාගා ච ගරුළා තථා.
පච්චෙකං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, අකංසු ථූපමුත්තමං.
‘‘‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
රතනෙහි ඡාදෙස්සාම, ආයතං බුද්ධචෙතියං’.
‘‘යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං;
පඤ්චයොජනමුබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා.
‘‘යක්ඛා ¶ තත්ථ සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
මනුස්සා දෙවා නාගා ච, ගරුළා කුම්භඅණ්ඩකා.
‘‘පච්චෙකං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, අකංසු ථූපමුත්තමං;
‘මා නො පමත්තා අස්සුම්හ, අප්පමත්තා සදෙවකා.
‘‘‘මයම්පි ¶ ¶ ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
ඵලිකාහි ඡාදෙස්සාම, ආයතං බුද්ධචෙතියං’.
‘‘යොජනං තෙපි වඩ්ඪෙසුං, ආයතං බුද්ධචෙතියං;
ඡ යොජනානි උබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා.
‘‘ගන්ධබ්බා ච සමාගන්ත්වා, එකතො මන්තයුං තදා;
‘මනුජා දෙවතා නාගා, ගරුළා කුම්භයක්ඛකා.
‘‘‘සබ්බෙකංසු බුද්ධථූපං, මයමෙත්ථ අකාරකා;
මයම්පි ථූපං කස්සාම, ලොකනාථස්ස තාදිනො’.
‘‘වෙදියො ¶ සත්ත කත්වාන, ඡත්තමාරොපයිංසු තෙ;
සබ්බසොණ්ණමයං ථූපං, ගන්ධබ්බා කාරයුං තදා.
‘‘සත්තයොජනමුබ්බිද්ධො, ථූපො ඔභාසතෙ තදා;
රත්තින්දිවා න ඤායන්ති, ආලොකො හොති [ආලොකා හොන්ති (ස්යා. ක.)] සබ්බදා.
‘‘අභිභොන්ති ¶ න තස්සාභා, චන්දසූරා සතාරකා;
සමන්තා යොජනසතෙ, පදීපොපි න පජ්ජලි.
‘‘තෙන කාලෙන යෙ කෙචි, ථූපං පූජෙන්ති මානුසා;
න තෙ ථූපමාරුහන්ති, අම්බරෙ උක්ඛිපන්ති තෙ.
‘‘දෙවෙහි ඨපිතො යක්ඛො, අභිසම්මතනාමකො;
ධජං වා පුප්ඵදාමං වා, අභිරොපෙති උත්තරි.
‘‘න තෙ පස්සන්ති තං යක්ඛං, දාමං පස්සන්ති ගච්ඡතො;
එවං පස්සිත්වා ගච්ඡන්තා, සබ්බෙ ගච්ඡන්ති සුග්ගතිං.
‘‘විරුද්ධා [විසද්ධා (සී.)] යෙ පාවචනෙ, පසන්නා යෙ ච සාසනෙ;
පාටිහෙරං දට්ඨුකාමා, ථූපං පූජෙන්ති මානුසා.
‘‘නගරෙ හංසවතියා, අහොසිං භතකො [වරකො (ස්යා. ක.)] තදා;
ආමොදිතං ජනං දිස්වා, එවං චින්තෙසහං තදා.
‘‘‘උළාරො භගවා හෙසො, යස්ස ධාතුධරෙදිසං;
ඉමා ච ජනතා තුට්ඨා, කාරං කුබ්බං න තප්පරෙ [කුබ්බන්තනප්පකං (සී.)].
‘‘‘අහම්පි ¶ කාරං කස්සාමි, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, භවිස්සාමි අනාගතෙ’.
‘‘සුධොතං ¶ රජකෙනාහං, උත්තරෙය්යපටං මම;
වෙළග්ගෙ ආලගෙත්වාන, ධජං උක්ඛිපිමම්බරෙ.
‘‘අභිසම්මතකො ගය්හ, අම්බරෙහාසි මෙ ධජං;
වාතෙරිතං ධජං දිස්වා, භිය්යො හාසං ජනෙසහං.
‘‘තත්ථ ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, සමණං උපසඞ්කමිං;
තං භික්ඛුං අභිවාදෙත්වා, විපාකං පුච්ඡහං ධජෙ.
‘‘සො මෙ කථෙසි ආනන්ද, පීතිසඤ්ජනනං මම;
‘තස්ස ධජස්ස විපාකං, අනුභොස්සසි සබ්බදා.
‘‘‘හත්ථී ¶ අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සානි, භෙරියො සමලඞ්කතා;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘ඡළාසීතිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්ති තං නිච්චං, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සසි;
අසීතික්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සසි.
‘‘‘සහස්සක්ඛත්තුං රාජා ච, චක්කවත්තී භවිස්සසි;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පුඤ්ඤකම්මෙන සංයුත්තො, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සසි.
‘‘‘අසීතිකොටිං ¶ ඡඩ්ඩෙත්වා, දාසෙ කම්මකරෙ බහූ;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සසි.
‘‘‘ආරාධයිත්වා ¶ සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
උපවානොති නාමෙන, හෙස්සසි සත්ථු සාවකො’.
‘‘සතසහස්සෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව කිලෙසෙ ඣාපයී මම.
‘‘චක්කවත්තිස්ස සන්තස්ස, චතුදීපිස්සරස්ස මෙ;
තියොජනානි සමන්තා, උස්සීසන්ති ධජා සදා.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා උපවානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපවානත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. තිසරණගමනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ චන්දවතියා [බන්ධුමතියා (අට්ඨ.)], මාතුඋපට්ඨාකො [මාතුපට්ඨායකො (සී.), මාතුපට්ඨානකො (ස්යා.)] අහුං;
අන්ධා මාතා පිතා මය්හං, තෙ පොසෙමි අහං තදා.
‘‘රහොගතො ¶ නිසීදිත්වා, එවං චින්තෙසහං තදා;
පොසෙන්තො මාතාපිතරො, පබ්බජ්ජං න ලභාමහං.
‘‘මහන්ධකාරපිහිතා [තමන්ධකාරපිහිතා (ස්යා.)], තිවිධග්ගීහි ඩය්හරෙ;
එතාදිසෙ භවෙ [භයෙ (සී.)] ජාතෙ, නත්ථි කොචි විනායකො.
‘‘බුද්ධො ලොකෙ සමුප්පන්නො, දිප්පති [දිබ්බති (ක.)] [ජිනසාසනං (සී.)] දානි සාසනං;
සක්කා උද්ධරිතුං අත්තා, පුඤ්ඤකාමෙන ජන්තුනා.
‘‘උග්ගය්හ තීණි සරණෙ, පරිපුණ්ණානි ගොපයිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, පටිමොක්ඛාමි දුග්ගතිං.
‘‘නිසභො ¶ නාම සමණො, බුද්ධස්ස අග්ගසාවකො;
තමහං උපගන්ත්වාන, සරණගමනං ගහිං.
‘‘වස්සසතසහස්සානි, ආයු විජ්ජති තාවදෙ;
තාවතා සරණගමනං, පරිපුණ්ණං අගොපයිං.
‘‘චරිමෙ වත්තමානම්හි, සරණං තං අනුස්සරිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘දෙවලොකගතො සන්තො, පුඤ්ඤකම්මසමාහිතො;
යං දෙසං [යං යං දෙසං (ස්යා.)] උපපජ්ජාමි [උපගච්ඡාමි (සී.)], අට්ඨ හෙතූ ලභාමහං.
‘‘දිසාසු ¶ පූජිතො හොමි, තික්ඛපඤ්ඤො භවාමහං;
සබ්බෙ දෙවානුවත්තන්ති, අමිතභොගං ලභාමහං.
‘‘සුවණ්ණවණ්ණො සබ්බත්ථ, පටිකන්තො භවාමහං;
මිත්තානං අචලො හොමි, යසො අබ්භුග්ගතො මමං.
‘‘අසීතික්ඛත්තු ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
දිබ්බසුඛං අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච ¶ , චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘පච්ඡිමෙ භවෙ සම්පත්තෙ, පුඤ්ඤකම්මසමාහිතො;
පුරෙ සාවත්ථියං ජාතො, මහාසාලෙ සුඅඩ්ඪකෙ.
‘‘නගරා නික්ඛමිත්වාන, දාරකෙහි පුරක්ඛතො;
හසඛිඩ්ඩසමඞ්ගීහං [සාහං ඛිඩ්ඩසමඞ්ගී (ස්යා.)], සඞ්ඝාරාමං උපාගමිං.
‘‘තත්ථද්දසාසිං [තත්ථද්දසාහං (ක.)] සමණං, විප්පමුත්තං නිරූපධිං;
සො මෙ ධම්මමදෙසෙසි, සරණඤ්ච අදාසි මෙ.
‘‘සොහං සුත්වාන සරණං, සරණං මෙ අනුස්සරිං;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘ජාතියා සත්තමෙ වස්සෙ, අරහත්තමපාපුණිං;
උපසම්පාදයි බුද්ධො, ගුණමඤ්ඤාය චක්ඛුමා.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, සරණානි අගච්ඡහං;
තතො මෙ සුකතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ.
‘‘සුගොපිතං මෙ සරණං, මානසං සුප්පණීහිතං;
අනුභොත්වා යසං සබ්බං, පත්තොම්හි අචලං පදං.
‘‘යෙසං සොතාවධානත්ථි, සුණොථ මම භාසතො;
අහං [අත්ථං (ස්යා.)] වො කථයිස්සාමි, සාමං දිට්ඨං පදං මම.
‘‘‘බුද්ධො ¶ ලොකෙ සමුප්පන්නො, වත්තතෙ ජිනසාසනං;
අමතා වාදිතා භෙරී, සොකසල්ලවිනොදනා.
‘‘‘යථාසකෙන ථාමෙන, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ;
අධිකාරං කරෙය්යාථ, පස්සයිස්සථ නිබ්බුතිං.
‘‘‘පග්ගය්හ තීණි සරණෙ, පඤ්චසීලානි ගොපිය;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙත්වා, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සථ.
‘‘‘සම්මා ධම්මං භාවෙත්වාන [මමොපමං කරිත්වාන (සී. ස්යා.)], සීලානි ¶ පරිගොපිය;
අචිරං අරහත්තං වො, සබ්බෙපි පාපුණිස්සථ.
‘‘‘තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියකොවිදො;
සාවකො තෙ මහාවීර, සරණො [චරණෙ (සී. ස්යා.)] වන්දති සත්ථුනො’.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, සරණං බුද්ධස්ස ගච්ඡහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සරණං ගමනෙ ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිසරණගමනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිසරණගමනියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පඤ්චසීලසමාදානියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ චන්දවතියා, භතකො ආසහං තදා;
පරකම්මායනෙ යුත්තො, පබ්බජ්ජං න ලභාමහං.
‘‘මහන්ධකාරපිහිතා ¶ ¶ , තිවිධග්ගීහි ඩය්හරෙ;
කෙන නු ඛො උපායෙන, විසංයුත්තො භවෙ අහං.
‘‘දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, වරාකො භතකො අහං;
යංනූනාහං පඤ්චසීලං, රක්ඛෙය්යං පරිපූරයං.
‘‘අනොමදස්සිස්ස මුනිනො, නිසභො නාම සාවකො;
තමහං උපසඞ්කම්ම, පඤ්චසික්ඛාපදග්ගහිං.
‘‘වස්සසතසහස්සානි, ආයු විජ්ජති තාවදෙ;
තාවතා පඤ්චසීලානි, පරිපුණ්ණානි ගොපයිං.
‘‘මච්චුකාලෙ ච සම්පත්තෙ, දෙවා අස්සාසයන්ති මං;
‘රථො සහස්සයුත්තො තෙ, මාරිසායං [මාරිසස්ස (ක.)] උපට්ඨිතො’.
‘‘වත්තන්තෙ චරිමෙ චිත්තෙ, මම සීලං අනුස්සරිං;
තෙන කම්මෙන සුකතෙන, තාවතිංසං අගච්ඡහං.
‘‘තිංසක්ඛත්තුඤ්ච ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
දිබ්බසුඛං [දිබ්බං සුඛං (සී.)] අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
පුරෙ වෙසාලියං ජාතො, මහාසාලෙ සුඅඩ්ඪකෙ.
‘‘වස්සූපනායිකෙ ¶ කාලෙ, දිප්පන්තෙ [දිබ්බන්ති (ක.)] ජිනසාසනෙ;
මාතා ච මෙ පිතා චෙව, පඤ්චසික්ඛාපදග්ගහුං.
‘‘සහ ¶ සුත්වානහං සීලං, මම සීලං අනුස්සරිං;
එකාසනෙ නිසීදිත්වා, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘ජාතියා පඤ්චවස්සෙන, අරහත්තමපාපුණිං;
උපසම්පාදයි බුද්ධො, ගුණමඤ්ඤාය චක්ඛුමා.
‘‘පරිපුණ්ණානි ගොපෙත්වා, පඤ්චසික්ඛාපදානහං;
අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, විනිපාතං න ගච්ඡහං.
‘‘ස්වාහං ¶ යසමනුභවිං, තෙසං සීලාන වාහසා;
කප්පකොටිම්පි කිත්තෙන්තො, කිත්තයෙ එකදෙසකං.
‘‘පඤ්චසීලානි ගොපෙත්වා, තයො හෙතූ ලභාමහං;
දීඝායුකො මහාභොගො, තික්ඛපඤ්ඤො භවාමහං.
‘‘සංකිත්තෙන්තො ච [පකිත්තෙන්තොව (සී.), පකිත්තෙන්තෙ ච (ස්යා.)] සබ්බෙසං, අභිමත්තඤ්ච පොරිසං;
භවාභවෙ සංසරිත්වා, එතෙ ඨානෙ ලභාමහං.
‘‘අපරිමෙය්යසීලෙසු, වත්තන්තා ජිනසාවකා;
භවෙසු යදි රජ්ජෙය්යුං, විපාකො කීදිසො භවෙ.
‘‘සුචිණ්ණං මෙ පඤ්චසීලං, භතකෙන තපස්සිනා [විපස්සිනා (සී.)];
තෙන සීලෙනහං අජ්ජ, මොචයිං සබ්බබන්ධනා.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, පඤ්චසීලානි ගොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පඤ්චසීලානිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා පඤ්චසීලසමාදානියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පඤ්චසීලසමාදානියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. අන්නසංසාවකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
කඤ්චනග්ඝියසංකාසං, බාත්තිංසවරලක්ඛණං.
‘‘සිද්ධත්ථං ¶ ලොකපජ්ජොතං, අප්පමෙය්යං අනොපමං;
අලත්ථං පරමං පීතිං, දිස්වා දන්තං ජුතින්ධරං.
‘‘සම්බුද්ධං අභිනාමෙත්වා, භොජයිං තං මහාමුනිං;
මහාකාරුණිකො ලොකෙ [නාථො (සී.)], අනුමොදි මමං තදා.
‘‘තස්මිං ¶ මහාකාරුණිකෙ, පරමස්සාසකාරකෙ;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙත්වා, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භික්ඛාදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අන්නසංසාවකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අන්නසංසාවකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. ධූපදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
කුටිධූපං මයා දින්නං, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බෙසම්පි පියො හොමි, ධූපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං ධූපමදදිං තදා [යං ධූපනමදාසහං (ක.)];
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධූපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ධූපදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ධූපදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. පුලිනපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස ¶ ¶ භගවතො, බොධියා පාදපුත්තමෙ;
පුරාණපුලිනං හිත්වා [ඡඩ්ඩෙත්වා (සී. ස්යා.)], සුද්ධපුලිනමාකිරිං.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුලිනමදාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුලිනදානස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසතිමෙ ¶ [තිපඤ්ඤාසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, රාජා ආසිං ජනාධිභූ;
මහාපුලිනනාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුලිනපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුලිනපූජකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. උත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ, සුසුමාරො අහං තදා;
සගොචරප්පසුතොහං [සභොජනපසුතාහං (ස්යා. ක.)], නදීතිත්ථං අගච්ඡහං.
‘‘සිද්ධත්ථො තම්හි සමයෙ, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
නදිං තරිතුකාමො සො, නදීතිත්ථං උපාගමි.
‘‘උපාගතෙ ච [උපාගතම්හි (ස්යා. ක.)] සම්බුද්ධෙ, අහම්පි තත්ථුපාගමිං;
උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, ඉමං වාචං උදීරයිං.
‘‘‘අභිරූහ මහාවීර, තාරෙස්සාමි අහං තුවං;
පෙත්තිකං විසයං මය්හං, අනුකම්ප මහාමුනි’.
‘‘මම උග්ගජ්ජනං සුත්වා, අභිරූහි මහාමුනි;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, තාරෙසිං ලොකනායකං.
‘‘නදියා ¶ පාරිමෙ තීරෙ, සිද්ධත්ථො ලොකනායකො;
අස්සාසෙසි මමං තත්ථ, අමතං පාපුණිස්සසි.
‘‘තම්හා ¶ කායා චවිත්වාන, දෙවලොකං ආගච්ඡහං;
දිබ්බසුඛං අනුභවිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘සත්තක්ඛත්තුඤ්ච ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාසහං;
තීණික්ඛත්තුං චක්කවත්තී, මහියා ඉස්සරො අහුං.
‘‘විවෙකමනුයුත්තොහං ¶ , නිපකො ච සුසංවුතො;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, තාරෙසිං යං නරාසභං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, තරණාය ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උත්තියො [උත්තිරියො (සී.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උත්තියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. එකඤ්ජලිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
විපස්සිං සත්ථවාහග්ගං, නරවරං විනායකං.
‘‘අදන්තදමනං ¶ තාදිං, මහාවාදිං මහාමතිං;
දිස්වා පසන්නො සුමනො, එකඤ්ජලිමකාසහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යමඤ්ජලිං කරිං [යං අඤ්ජලිමකරිං (ස්යා.), අඤ්ජලිමකරිං (ක.)] තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, අඤ්ජලිස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකඤ්ජලිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකඤ්ජලිකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. ඛොමදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ ¶ බන්ධුමතියා, අහොසිං වාණිජො තදා;
තෙනෙව දාරං පොසෙමි, රොපෙමි බීජසම්පදං.
‘‘රථියං පටිපන්නස්ස, විපස්සිස්ස මහෙසිනො;
එකං ඛොමං මයා දින්නං, කුසලත්ථාය සත්ථුනො.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං ඛොමමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඛොමදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තරසෙ [සත්තවීසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, එකො සින්ධවසන්ධනො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චතුදීපම්හි ඉස්සරො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඛොමදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛොමදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තස්සුද්දානං –
සුසූති උපවානො ච, සරණො සීලගාහකො;
අන්නසංසාවකො ඛොමදායී ච, දසෙව තතියෙ ගණෙ;
අඤ්ජලී ඛොමදායී ච, දසෙව තතියෙ ගණෙ;
පඤ්චාලීසීතිසතං වුත්තා, ගාථායො සබ්බපිණ්ඩිතා.
සුභූතිවග්ගො තතියො.
චතුත්ථභාණවාරං.
4. කුණ්ඩධානවග්ගො
1. කුණ්ඩධානත්ථෙරඅපදානං
‘‘සත්තාහං ¶ ¶ පටිසල්ලීනං, සයම්භුං අග්ගපුග්ගලං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධසෙට්ඨං උපට්ඨහිං.
‘‘වුට්ඨිතං කාලමඤ්ඤාය, පදුමුත්තරං මහාමුනිං;
මහන්තිං කදලීකණ්ණිං, ගහෙත්වා උපගච්ඡහං.
‘‘පටිග්ගහෙත්වා ¶ [පටිග්ගහෙසි (ස්යා. ක.)] භගවා, සබ්බඤ්ඤූ [තං ඵලං (සී.)] ලොකනායකො;
මම චිත්තං පසාදෙන්තො, පරිභුඤ්ජි මහාමුනි.
‘‘පරිභුඤ්ජිත්වා සම්බුද්ධො, සත්ථවාහො අනුත්තරො;
සකාසනෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙ ¶ ච සන්ති සමිතාරො [යෙ වසන්ති සමෙතාරො (සී.)], යක්ඛා ඉමම්හි පබ්බතෙ;
අරඤ්ඤෙ භූතභබ්යානි [භූතගණා සබ්බෙ (ස්යා.)], සුණන්තු වචනං මම’.
‘‘යො සො බුද්ධං උපට්ඨාසි, මිගරාජංව කෙසරිං [මිගරාජාව කෙසරී (සී.)];
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘එකාදසඤ්චක්ඛත්තුං, සො [සොයමෙකාදසක්ඛත්තුං (සී.)] දෙවරාජා භවිස්සති;
චතුතිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘අක්කොසිත්වාන සමණෙ, සීලවන්තෙ අනාසවෙ;
පාපකම්මවිපාකෙන, නාමධෙය්යං ලභිස්සති [භවිස්සති (ක.)].
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
කුණ්ඩධානොති නාමෙන, සාවකො සො භවිස්සති’.
‘‘පවිවෙකමනුයුත්තො, ඣායී ඣානරතො අහං;
තොසයිත්වාන සත්ථාරං, විහරාමි අනාසවො.
‘‘සාවකෙහි ¶ ¶ [සාවකග්ගෙහි (සී.)] පරිවුතො, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, සලාකං ගාහයී ජිනො.
‘‘එකංසං ¶ චීවරං කත්වා, වන්දිත්වා ලොකනායකං;
වදතං වරස්ස පුරතො, පඨමං අග්ගහෙසහං.
‘‘තෙන කම්මෙන භගවා, දසසහස්සීකම්පකො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙසි මං.
‘‘වීරියං මෙ ධුරධොරය්හං, යොගක්ඛෙමාධිවාහනං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කුණ්ඩධානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කුණ්ඩධානත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සාගතත්ථෙරඅපදානං
‘‘සොභිතො ¶ නාම නාමෙන, අහොසිං බ්රාහ්මණො තදා;
පුරක්ඛතො සසිස්සෙහි, ආරාමං අගමාසහං.
‘‘භගවා තම්හි සමයෙ, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
ආරාමද්වාරා නික්ඛම්ම, අට්ඨාසි පුරිසුත්තමො.
‘‘තමද්දසාසිං සම්බුද්ධං, දන්තං දන්තපුරක්ඛතං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, සන්ථවිං ලොකනායකං.
‘‘යෙ කෙචි පාදපා සබ්බෙ, මහියා තෙ විරූහරෙ;
බුද්ධිමන්තො ¶ තථා සත්තා, රුහන්ති ජිනසාසනෙ.
‘‘සත්ථවාහොසි සප්පඤ්ඤො, මහෙසි බහුකෙ ජනෙ;
විපථා උද්ධරිත්වාන, පථං ආචික්ඛසෙ තුවං.
‘‘දන්තො ¶ දන්තපරිකිණ්ණො [පුරක්ඛතො (ස්යා.)], ඣායී ඣානරතෙහි ච;
ආතාපී පහිතත්තෙහි, උපසන්තෙහි තාදිභි.
‘‘අලඞ්කතො පරිසාහි, පුඤ්ඤඤාණෙහි සොභති;
පභා නිද්ධාවතෙ තුය්හං, සූරියොදයනෙ යථා.
‘‘පසන්නචිත්තං ¶ දිස්වාන, මහෙසී පදුමුත්තරො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො හාසං ජනෙත්වාන, මමං කිත්තෙසි බ්රාහ්මණො;
කප්පානං සතසහස්සං, දෙවලොකෙ රමිස්සති.
‘‘‘තුසිතා හි චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සති.
‘‘‘තෙන කම්මෙන සුකතෙන, අරහත්තං [තුට්ඨහට්ඨං (ස්යා. ක.)] ලභිස්සති;
සාගතො නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො’.
‘‘පබ්බජිත්වාන කායෙන, පාපකම්මං විවජ්ජයිං;
වචීදුච්චරිතං හිත්වා, ආජීවං පරිසොධයිං.
‘‘එවං ¶ විහරමානොහං, තෙජොධාතූසු කොවිදො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සාගතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සාගතත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. මහාකච්චානත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරනාථස්ස, පදුමං නාම චෙතියං;
සිලාසනං [සීහාසනං (ක.)] කාරයිත්වා, සුවණ්ණෙනාභිලෙපයිං.
‘‘රතනාමයඡත්තඤ්ච, පග්ගය්හ වාළබීජනිං [වාළබීජනී (සී. ස්යා.)];
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, ලොකබන්ධුස්ස තාදිනො.
‘‘යාවතා ¶ දෙවතා භුම්මා [භූමා (ක.)], සබ්බෙ සන්නිපතුං තදා;
රතනාමයඡත්තානං, විපාකං කථයිස්සති.
‘‘තඤ්ච සබ්බං සුණිස්සාම, කථයන්තස්ස සත්ථුනො;
භිය්යො හාසං ජනෙය්යාම, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘හෙමාසනෙ නිසීදිත්වා, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිබ්යූළ්හො [පරිබ්බූළ්හො (සී.)], ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනිදං ¶ ආසනං දින්නං, සොවණ්ණං රතනාමයං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පානි ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
සමන්තා යොජනසතං, ආභායාභිභවිස්සති.
‘‘‘මනුස්සලොකමාගන්ත්වා, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පභස්සරොති නාමෙන, උග්ගතෙජො භවිස්සති.
‘‘‘දිවා වා යදි වා රත්තිං, සතරංසීව උග්ගතො;
සමන්තා අට්ඨරතනං, උජ්ජොතිස්සති ඛත්තියො.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තුසිතා ¶ හි චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
කච්චානො නාම නාමෙන, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, අරහා හෙස්සතිනාසවො;
ගොතමො ලොකපජ්ජොතො, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙස්සති.
‘‘‘සංඛිත්තපුච්ඡිතං [සංඛිත්තං පුච්ඡිතං (ස්යා. ක.)] පඤ්හං, විත්ථාරෙන කථෙස්සති;
කථයන්තො ච තං පඤ්හං, අජ්ඣාසයං [අජ්ඣාසං (සී.), අබ්භාසං (ක.)] පූරයිස්සති’.
‘‘අඩ්ඪෙ කුලෙ අභිජාතො, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
ඔහාය ධනධඤ්ඤානි, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘සංඛිත්තෙනපි පුච්ඡන්තෙ, විත්ථාරෙන කථෙමහං;
අජ්ඣාසයං තෙසං පූරෙමි, තොසෙමි ද්විපදුත්තමං.
‘‘තොසිතො ¶ මෙ මහාවීරො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාකච්චානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාකච්චානත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. කාළුදායිත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ , ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
අද්ධානං පටිපන්නස්ස, චරතො චාරිකං තදා.
‘‘සුඵුල්ලං පදුමං ගය්හ, උප්පලං මල්ලිකඤ්චහං;
පරමන්නං ගහෙත්වාන, අදාසිං සත්ථුනො අහං.
‘‘පරිභුඤ්ජි මහාවීරො, පරමන්නං සුභොජනං;
තඤ්ච පුප්ඵං ගහෙත්වාන, ජනස්ස සම්පදස්සයි.
‘‘ඉට්ඨං කන්තං [කන්තයිදං (ස්යා.)], පියං ලොකෙ, ජලජං පුප්ඵමුත්තමං;
සුදුක්කරං කතං තෙන, යො මෙ පුප්ඵං අදාසිදං.
‘‘යො ¶ පුප්ඵමභිරොපෙසි, පරමන්නඤ්චදාසි මෙ;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘දස අට්ඨ චක්ඛත්තුං [දස චට්ඨක්ඛත්තුං (සී.), දසමට්ඨක්ඛත්තුං (ස්යා.)] සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
උප්පලං පදුමඤ්චාපි, මල්ලිකඤ්ච තදුත්තරි.
‘‘‘අස්ස ¶ පුඤ්ඤවිපාකෙන, දිබ්බගන්ධසමායුතං;
ආකාසෙ ඡදනං කත්වා, ධාරයිස්සති තාවදෙ.
‘‘‘පඤ්චවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං පඤ්චසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන [නාමෙන (සී. ස්යා. ක.)], සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘සකකම්මාභිරද්ධො ¶ සො, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
සක්යානං නන්දිජනනො, ඤාතිබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘‘පටිසම්භිදමනුප්පත්තං, කතකිච්චමනාසවං;
ගොතමො ලොකබන්ධු තං [සො (සී.)], එතදග්ගෙ ඨපෙස්සති.
‘‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
උදායී නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො’.
‘‘රාගො ¶ දොසො ච මොහො ච, මානො මක්ඛො ච ධංසිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘තොසයිඤ්චාපි සම්බුද්ධං, ආතාපී නිපකො අහං;
පසාදිතො [පමොදිතො (සී.)] ච සම්බුද්ධො, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා කාළුදායී ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
කාළුදායීථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. මොඝරාජත්ථෙරඅපදානං
‘‘අත්ථදස්සී ¶ තු භගවා, සයම්භූ අපරාජිතො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිබ්යූළ්හො, රථියං පටිපජ්ජථ.
‘‘සිස්සෙහි සම්පරිවුතො, ඝරම්හා අභිනික්ඛමිං;
නික්ඛමිත්වානහං තත්ථ, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අභිවාදිය සම්බුද්ධං, සිරෙ කත්වාන අඤ්ජලිං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, සන්ථවිං ලොකනායකං.
‘‘යාවතා රූපිනො සත්තා, අරූපී වා අසඤ්ඤිනො;
සබ්බෙ තෙ තව ඤාණම්හි, අන්තො හොන්ති සමොගධා.
‘‘සුඛුමච්ඡිකජාලෙන ¶ , උදකං යො පරික්ඛිපෙ;
යෙ කෙචි උදකෙ පාණා, අන්තොජාලෙ භවන්ති තෙ.
‘‘යෙසඤ්ච චෙතනා අත්ථි, රූපිනො ච අරූපිනො;
සබ්බෙ තෙ තව ඤාණම්හි, අන්තො හොන්ති සමොගධා.
‘‘සමුද්ධරසිමං ලොකං, අන්ධකාරසමාකුලං;
තව ධම්මං සුණිත්වාන, කඞ්ඛාසොතං තරන්ති තෙ.
‘‘අවිජ්ජානිවුතෙ ලොකෙ, අන්ධකාරෙන ඔත්ථටෙ;
තව ¶ ඤාණම්හි ජොතන්තෙ, අන්ධකාරා පධංසිතා.
‘‘තුවං චක්ඛූසි සබ්බෙසං, මහාතමපනූදනො;
තව ධම්මං සුණිත්වාන, නිබ්බායති බහුජ්ජනො.
‘‘පුටකං ¶ පූරයිත්වාන [පීඨරං (සී.), පුතරං (ස්යා.)], මධුඛුද්දමනෙළකං;
උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, උපනෙසිං මහෙසිනො.
‘‘පටිග්ගණ්හි මහාවීරො, සහත්ථෙන මහා ඉසී;
භුඤ්ජිත්වා තඤ්ච සබ්බඤ්ඤූ, වෙහාසං නභමුග්ගමි.
‘‘අන්තලික්ඛෙ ඨිතො සත්ථා, අත්ථදස්සී නරාසභො;
මම චිත්තං පසාදෙන්තො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනිදං ථවිතං ඤාණං, බුද්ධසෙට්ඨො ච ථොමිතො;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දුග්ගතිං සො න ගච්ඡති.
‘‘‘චතුද්දසඤ්චක්ඛත්තුං [චතුසට්ඨිඤ්ච (ස්යා.)] සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං අට්ඨසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘පඤ්චෙව ¶ සතක්ඛත්තුඤ්ච [අථ පඤ්චසතක්ඛත්තුං (සී.)], චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං අසඞ්ඛෙය්යං, මහියා කාරයිස්සති.
‘‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සති.
‘‘‘ගම්භීරං නිපුණං අත්ථං, ඤාණෙන විචිනිස්සති;
මොඝරාජාති නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘තීහි ¶ විජ්ජාහි සම්පන්නං, කතකිච්චමනාසවං;
ගොතමො ¶ සත්ථවාහග්ගො, එතදග්ගෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘හිත්වා මානුසකං යොගං, ඡෙත්වාන භවබන්ධනං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා මොඝරාජො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
මොඝරාජත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. අධිමුත්තත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, අත්ථදස්සීනරුත්තමෙ;
උපට්ඨහිං භික්ඛුසඞ්ඝං, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘නිමන්තෙත්වා ¶ භික්ඛුසඞ්ඝං [සංඝරතනං (සී. ස්යා.)], උජුභූතං සමාහිතං;
උච්ඡුනා මණ්ඩපං කත්වා, භොජෙසිං සඞ්ඝමුත්තමං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බෙ සත්තෙ අභිභොමි [අතිභොමි (සී. ක.)], පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උච්ඡුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අධිමුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
අධිමුත්තත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. ලසුණදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , තාපසො ආසහං තදා;
ලසුණං උපජීවාමි, ලසුණං මය්හභොජනං.
‘‘ඛාරියො ¶ පූරයිත්වාන, සඞ්ඝාරාමමගච්ඡහං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, සඞ්ඝස්ස ලසුණං අදං.
‘‘විපස්සිස්ස නරග්ගස්ස, සාසනෙ නිරතස්සහං;
සඞ්ඝස්ස ලසුණං දත්වා, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, ලසුණං යමදං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ලසුණස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ලසුණදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
ලසුණදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. ආයාගදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ලොකනාථම්හි, සිඛිම්හි වදතං වරෙ;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, අවන්දිං ථූපමුත්තමං.
‘‘වඩ්ඪකීහි ¶ කථාපෙත්වා, මූලං දත්වානහං තදා;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, ආයාගං කාරපෙසහං.
‘‘අට්ඨ කප්පානි දෙවෙසු, අබ්බොකිණ්ණං [අබ්බොච්ඡින්නං (සී.)] වසිං අහං;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, වොකිණ්ණං සංසරිං අහං.
‘‘කායෙ විසං න කමති, සත්ථානි න ච හන්ති මෙ;
උදකෙහං න මිය්යාමි, ආයාගස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘යදිච්ඡාමි අහං වස්සං, මහාමෙඝො පවස්සති;
දෙවාපි මෙ වසං එන්ති, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො, තිසක්ඛත්තුං අහොසහං;
න මං කෙචාවජානන්ති, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, ආයාගං යමකාරයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ආයාගස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ආයාගදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ආයාගදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. ධම්මචක්කිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ භගවතො, සීහාසනස්ස සම්මුඛා;
ධම්මචක්කං මෙ ඨපිතං, සුකතං විඤ්ඤුවණ්ණිතං.
‘‘චාරුවණ්ණොව සොභාමි, සයොග්ගබලවාහනො;
පරිවාරෙන්ති මං නිච්චං, අනුයන්තා බහුජ්ජනා.
‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සෙහි, පරිචාරෙමහං සදා;
පරිවාරෙන සොභාමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං චක්කං ඨපයිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධම්මචක්කස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො එකාදසෙ කප්පෙ, අට්ඨාසිංසු ජනාධිපා;
සහස්සරාජනාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ධම්මචක්කිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ධම්මචක්කිකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. කප්පරුක්ඛියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස භගවතො, ථූපසෙට්ඨස්ස සම්මුඛා;
විචිත්තදුස්සෙ ලගෙත්වා [ලග්ගෙත්වා (සී. ස්යා.)], කප්පරුක්ඛං ඨපෙසහං.
‘‘යං ¶ ¶ යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සොභයන්තො මම ද්වාරං, කප්පරුක්ඛො පතිට්ඨති.
‘‘අහඤ්ච ¶ පරිසා චෙව, යෙ කෙචි මම වස්සිතා [නිස්සිතා (සී.)];
තම්හා දුස්සං ගහෙත්වාන, නිවාසෙම මයං සදා [තදා (ස්යා.)].
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං රුක්ඛං ඨපයිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, කප්පරුක්ඛස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච සත්තමෙ කප්පෙ, සුචෙළා අට්ඨ ඛත්තියා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කප්පරුක්ඛියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කප්පරුක්ඛියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
කුණ්ඩධානවග්ගො චතුත්ථො.
තස්සුද්දානං –
කුණ්ඩසාගතකච්චානා, උදායී මොඝරාජකො;
අධිමුත්තො ලසුණදො, ආයාගී ධම්මචක්කිකො;
කප්පරුක්ඛී ච දසමො, ගාථා ද්වයදසසතං [ගාථායො ද්වාදසසතං (සී.)].
5. උපාලිවග්ගො
1. භාගිනෙය්යුපාලිත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඛීණාසවසහස්සෙහි ¶ ¶ , පරිවුතො [පරෙතො (ක. අට්ඨ)] ලොකනායකො;
විවෙකමනුයුත්තො සො, ගච්ඡතෙ පටිසල්ලිතුං.
‘‘අජිනෙන නිවත්ථොහං, තිදණ්ඩපරිධාරකො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිබ්යූළ්හං, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘එකංසං ¶ අජිනං කත්වා, සිරෙ කත්වාන අඤ්ජලිං;
සම්බුද්ධං අභිවාදෙත්වා, සන්ථවිං ලොකනායකං.
‘‘යථාණ්ඩජා ච සංසෙදා, ඔපපාතී ජලාබුජා;
කාකාදිපක්ඛිනො සබ්බෙ, අන්තලික්ඛචරා සදා.
‘‘යෙ කෙචි පාණභූතත්ථි, සඤ්ඤිනො වා අසඤ්ඤිනො;
සබ්බෙ තෙ තව ඤාණම්හි, අන්තො හොන්ති සමොගධා.
‘‘ගන්ධා ච පබ්බතෙය්යා යෙ, හිමවන්තනගුත්තමෙ;
සබ්බෙ තෙ තව සීලම්හි, කලායපි න යුජ්ජරෙ.
‘‘මොහන්ධකාරපක්ඛන්දො, අයං ලොකො සදෙවකො;
තව ඤාණම්හි ජොතන්තෙ, අන්ධකාරා විධංසිතා.
‘‘යථා අත්ථඞ්ගතෙ සූරියෙ, හොන්ති සත්තා තමොගතා;
එවං බුද්ධෙ අනුප්පන්නෙ, හොති ලොකො තමොගතො.
‘‘යථොදයන්තො ආදිච්චො, විනොදෙති තමං සදා;
තථෙව ත්වං බුද්ධසෙට්ඨ, විද්ධංසෙසි තමං සදා.
‘‘පධානපහිතත්තොසි ¶ , බුද්ධො ලොකෙ සදෙවකෙ;
තව කම්මාභිරද්ධෙන, තොසෙසි ජනතං බහුං.
‘‘තං සබ්බං අනුමොදිත්වා, පදුමුත්තරො මහාමුනි;
නභං අබ්භුග්ගමී ධීරො, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘අබ්භුග්ගන්ත්වාන ¶ සම්බුද්ධො, මහෙසි පදුමුත්තරො;
අන්තලික්ඛෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘යෙනිදං ¶ ථවිතං ඤාණං, ඔපම්මෙහි සමායුතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘අට්ඨාරසඤ්ච ඛත්තුං සො, දෙවරාජා භවිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං තිසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘පඤ්චවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තුසිතා හි චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
හීනොව ජාතියා සන්තො, උපාලි නාම හෙස්සති.
‘‘‘සො ¶ පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, විරාජෙත්වාන පාපකං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘‘තුට්ඨො ච ගොතමො බුද්ධො, සක්යපුත්තො මහායසො;
විනයාධිගතං තස්ස, එතදග්ගෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘සද්ධායාහං ¶ පබ්බජිතො, කතකිච්චො අනාසවො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘භගවා චානුකම්පී මං, විනයෙහං විසාරදො;
සකකම්මාභිරද්ධො ච, විහරාමි අනාසවො.
‘‘සංවුතො පාතිමොක්ඛම්හි, ඉන්ද්රියෙසු ච පඤ්චසු;
ධාරෙමි විනයං සබ්බං, කෙවලං රතනාකරං [රතනග්ඝරං (ක.)].
‘‘මමඤ්ච ගුණමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උපාලිථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භාගිනෙය්යුපාලිත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සොණකොළිවිසත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සිස්ස ¶ ¶ මුනිනො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
සුධාය ලෙපනං කත්වා, චඞ්කමං කාරයිං අහං.
‘‘නානාවණෙහි පුප්ඵෙහි, චඞ්කමං සන්ථරිං අහං;
ආකාසෙ විතානං කත්වා, භොජයිං බුද්ධමුත්තමං.
‘‘අඤ්ජලිං ¶ පග්ගහෙත්වාන, අභිවාදෙත්වාන සුබ්බතං [පුප්ඵකං (ක.)];
දීඝසාලං භගවතො, නිය්යාදෙසිමහං තදා.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
පටිග්ගහෙසි භගවා, අනුකම්පාය චක්ඛුමා.
‘‘පටිග්ගහෙත්වාන සම්බුද්ධො, දක්ඛිණෙය්යො සදෙවකෙ;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො හට්ඨෙන චිත්තෙන, දීඝසාලං අදාසි [අකාසි (සී.)] මෙ;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉමස්ස ¶ මච්චුකාලම්හි, පුඤ්ඤකම්මසමඞ්ගිනො;
සහස්සයුත්තස්සරථො, උපට්ඨිස්සති තාවදෙ.
‘‘‘තෙන යානෙනයං පොසො, දෙවලොකං ගමිස්සති;
අනුමොදිස්සරෙ දෙවා, සම්පත්තෙ කුසලබ්භවෙ [කුසලෙ භවෙ (සී. ස්යා.)].
‘‘‘මහාරහං බ්යම්හං සෙට්ඨං, රතනමත්තිකලෙපනං;
කූටාගාරවරූපෙතං, බ්යම්හං අජ්ඣාවසිස්සති.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
පඤ්චවීසති කප්පානි, දෙවරාජා භවිස්සති.
‘‘‘සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
යසොධරසනාමා [යසෙධරා සමානා (සී.)] තෙ, සබ්බෙපි එකනාමකා.
‘‘‘ද්වෙ සම්පත්තී අනුභොත්වා, වඩ්ඪෙත්වා [චිනිත්වා (ස්යා.)] පුඤ්ඤසඤ්චයං;
අට්ඨවීසතිකප්පම්හි, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘තත්රාපි ¶ ¶ බ්යම්හං පවරං, විස්සකම්මෙන මාපිතං;
දසසද්දාවිවිත්තං තං, පුරමජ්ඣාවසිස්සති.
‘‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, භූමිපාලො මහිද්ධිකො;
ඔක්කාකො නාම නාමෙන, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති.
‘‘‘සොළසිත්ථිසහස්සානං, සබ්බාසං පවරා ච සා [පවරාව යා (ස්යා.), පවරා පියා (?)];
අභිජාතා ඛත්තියානී, නව පුත්තෙ ජනෙස්සති.
‘‘‘නව පුත්තෙ ජනෙත්වාන, ඛත්තියානී මරිස්සති;
තරුණී ච පියා කඤ්ඤා, මහෙසිත්තං කරිස්සති.
‘‘‘ඔක්කාකං තොසයිත්වාන, වරං කඤ්ඤා ලභිස්සති;
වරං ලද්ධාන සා කඤ්ඤා, පුත්තෙ පබ්බාජයිස්සති.
‘‘‘පබ්බාජිතා ච තෙ සබ්බෙ, ගමිස්සන්ති නගුත්තමං;
ජාතිභෙදභයා සබ්බෙ, භගිනීහි වසිස්සරෙ [සංවසිස්සරෙ (සී.)].
‘‘‘එකා ච කඤ්ඤා බ්යාධීහි, භවිස්සති පරික්ඛතා [පුරක්ඛතා (ස්යා. ක.)];
මා නො ජාති පභිජ්ජීති, නිඛණිස්සන්ති ඛත්තියා.
‘‘‘ඛත්තියො නීහරිත්වාන, තාය සද්ධිං වසිස්සති;
භවිස්සති තදා භෙදො, ඔක්කාකකුලසම්භවො.
‘‘‘තෙසං ¶ පජා භවිස්සන්ති, කොළියා නාම ජාතියා;
තත්ථ මානුසකං භොගං, අනුභොස්සතිනප්පකං.
‘‘‘තම්හා කායා චවිත්වාන, දෙවලොකං ගමිස්සති;
තත්රාපි පවරං බ්යම්හං, ලභිස්සති මනොරමං.
‘‘‘දෙවලොකා ¶ චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ආගන්ත්වාන මනුස්සත්තං, සොණො නාම භවිස්සති.
‘‘‘ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, පදහං සත්ථු සාසනෙ;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘‘අනන්තදස්සී භගවා, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
විසෙසඤ්ඤූ මහාවීරො, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘වුට්ඨම්හි ¶ දෙවෙ චතුරඞ්ගුලම්හි, තිණෙ අනිලෙරිතඅඞ්ගණම්හි;
ඨත්වාන යොගස්ස පයුත්තතාදිනො, තතොත්තරිං පාරමතා න විජ්ජති.
‘‘උත්තමෙ දමථෙ දන්තො, චිත්තං මෙ සුපණීහිතං;
භාරො මෙ ඔහිතො සබ්බො, නිබ්බුතොම්හි අනාසවො.
‘‘අඞ්ගීරසො ¶ මහානාගො, අභිජාතොව කෙසරී;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සොණො කොළිවිසො [කොළියවෙස්සො (සී. ස්යා.), කොටිකණ්ණො (ක.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සොණකොළිවිසත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. කාළිගොධාපුත්තභද්දියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරසම්බුද්ධං ¶ , මෙත්තචිත්තං මහාමුනිං;
උපෙති ජනතා සබ්බා, සබ්බලොකග්ගනායකං.
‘‘සත්තුකඤ්ච බද්ධකඤ්ච [වත්ථං සෙනාසනඤ්චෙව (සී.), සත්තුකඤ්ච පදකඤ්ච (සී. අට්ඨ.), සත්තුකඤ්ච පවාකඤ්ච (ස්යා.)], ආමිසං පානභොජනං;
දදන්ති සත්ථුනො සබ්බෙ, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ.
‘‘අහම්පි ¶ දානං දස්සාමි, දෙවදෙවස්ස තාදිනො;
බුද්ධසෙට්ඨං නිමන්තෙත්වා, සඞ්ඝම්පි ච අනුත්තරං.
‘‘උය්යොජිතා මයා චෙතෙ, නිමන්තෙසුං තථාගතං;
කෙවලං භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං අනුත්තරං.
‘‘සතසහස්සපල්ලඞ්කං, සොවණ්ණං ගොනකත්ථතං;
තූලිකාපටලිකාය, ඛොමකප්පාසිකෙහි ච;
මහාරහං පඤ්ඤාපයිං, ආසනං බුද්ධයුත්තකං.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, දෙවදෙවො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිබ්යූළ්හො, මම ද්වාරමුපාගමි.
‘‘පච්චුග්ගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, ලොකනාථං යසස්සිනං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, අභිනාමයිං සඞ්ඝරං [සකං ඝරං (සී.)].
‘‘භික්ඛූනං සතසහස්සං, බුද්ධඤ්ච ලොකනායකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, පරමන්නෙන තප්පයිං.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ¶ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනිදං ආසනං දින්නං, සොවණ්ණං ගොනකත්ථතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘චතුසත්තතික්ඛත්තුං ¶ සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
අනුභොස්සති සම්පත්තිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘‘පදෙසරජ්ජං සහස්සං, වසුධං ආවසිස්සති;
එකපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සබ්බාසු භවයොනීසු, උච්චාකුලී [උච්චාකුලෙ (ක.)] භවිස්සති;
සො ච පච්ඡා පබ්බජිත්වා, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
භද්දියො නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘විවෙකමනුයුත්තොම්හි, පන්තසෙනනිවාසහං;
ඵලඤ්චාධිගතං සබ්බං, චත්තක්ලෙසොම්හි අජ්ජහං.
‘‘‘මම සබ්බං [කම්මං (?)] අභිඤ්ඤාය, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං’.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා භද්දියො කාළිගොධාය පුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භද්දියස්ස කාළිගොධාය පුත්තත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. සන්නිට්ඨාපකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අරඤ්ඤෙ ¶ ¶ කුටිකං කත්වා, වසාමි පබ්බතන්තරෙ;
ලාභාලාභෙන සන්තුට්ඨො, යසෙන අයසෙන ච.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
වසීසතසහස්සෙහි [භික්ඛුසතසහස්සෙහි (ස්යා.)], ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘උපාගතං මහානාගං [මහාවීරං (සී.)], ජලජුත්තමනාමකං;
තිණසන්ථරං [තිණත්ථරං (ක.)] පඤ්ඤාපෙත්වා, අදාසිං සත්ථුනො අහං.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, ආමණ්ඩං පානීයඤ්චහං;
අදාසිං උජුභූතස්ස, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ [සතසහස්සෙ ඉතො කප්පෙ (සී.)], යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ආමණ්ඩස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘එකතාලීසකප්පම්හි, එකො ආසිං අරින්දමො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සන්නිට්ඨාපකො [සන්නිධාපකො (සී.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සන්නිට්ඨාපකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. පඤ්චහත්ථියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධො ¶ නාම සම්බුද්ධො, ගච්ඡතෙ අන්තරාපණෙ;
ඔක්ඛිත්තචක්ඛු [ඛිත්තචක්ඛු (ක. සී. ක.)] මිතභාණී, සතිමා සංවුතින්ද්රියො.
‘‘පඤ්ච උප්පලහත්ථානි, ආවෙළත්ථං අහංසු මෙ;
තෙන බුද්ධං අපූජෙසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘ආරොපිතා ¶ ච තෙ පුප්ඵා, ඡදනං අස්සු සත්ථුනො;
සමාධිංසු [සංසාවිංසු (සී.)] මහානාගං, සිස්සා ආචරියං යථා.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි ¶ , යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො වීසකප්පසතෙ, අහෙසුං පඤ්ච ඛත්තියා;
හත්ථියා නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පඤ්චහත්ථියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පඤ්චහත්ථියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. පදුමච්ඡදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, විපස්සිම්හග්ගපුග්ගලෙ;
සුඵුල්ලපදුමං ගය්හ, චිතමාරොපයිං අහං.
‘‘ආරොපිතෙ ¶ ච චිතකෙ, වෙහාසං නභමුග්ගමි;
ආකාසෙ ඡදනං [ආකාසච්ඡදනං (සී.)] කත්වා, චිතකම්හි අධාරයි.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සත්තතාලීසිතො ¶ කප්පෙ, පදුමිස්සරනාමකො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදුමච්ඡදනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
පදුමච්ඡදනියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. සයනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස භගවතො, මෙත්තචිත්තස්ස තාදිනො;
සයනග්ගං මයා දින්නං, දුස්සභණ්ඩෙහි [දුස්සභණ්ඩෙන (ස්යා.)] අත්ථතං.
‘‘පටිග්ගහෙසි ¶ භගවා, කප්පියං සයනාසනං;
උට්ඨාය සයනා [ආසනා (සී.)] තම්හා, වෙහාසං උග්ගමී ජිනො.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං සයනමදාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සයනස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘එකපඤ්ඤාසිතො ¶ කප්පෙ, වරකො [වරුණො (සී. ස්යා.)] දෙවසව්හයො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සයනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සයනදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. චඞ්කමනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අත්ථදස්සිස්ස මුනිනො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
ඉට්ඨකාහි චිනිත්වාන, චඞ්කමං කාරයිං අහං.
‘‘උච්චතො පඤ්චරතනං, චඞ්කමං සාධුමාපිතං;
ආයාමතො හත්ථසතං, භාවනීය්යං මනොරමං.
‘‘පටිග්ගහෙසි භගවා, අත්ථදස්සී නරුත්තමො;
හත්ථෙන පුලිනං ගය්හ, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා ¶ පුලිනදානෙන, චඞ්කමං සුකතෙන ච;
සත්තරතනසම්පන්නං, පුලිනං අනුභොස්සති.
‘‘‘තීණි කප්පානි දෙවෙසු, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
අනුභොස්සති සම්පත්තිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘‘මනුස්සලොකමාගන්ත්වා ¶ , රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති;
තික්ඛත්තුං චක්කවත්තී ච, මහියා සො භවිස්සති’.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, චඞ්කමස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චඞ්කමනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
චඞ්කමනදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සුභද්දත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
ජනතං උද්ධරිත්වාන, නිබ්බායති මහායසො.
‘‘නිබ්බායන්තෙ ච සම්බුද්ධෙ, දසසහස්සි කම්පථ;
ජනකායො මහා ආසි, දෙවා සන්නිපතුං තදා.
‘‘චන්දනං පූරයිත්වාන, තගරාමල්ලිකාහි ච;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, ආරොපයිං [ආලෙපෙසිං (සී.), ආරොපෙසිං (ස්යා.)] නරුත්තමං.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
නිපන්නකොව සම්බුද්ධො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො ¶ මෙ පච්ඡිමකෙ කාලෙ, ගන්ධමාලෙන [ගන්ධමල්ලෙන (ස්යා. ක.) නපුංසකෙකත්තං මනසිකාතබ්බං] ඡාදයි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො චුතො අයං පොසො, තුසිතකායං ගමිස්සති;
තත්ථ රජ්ජං කරිත්වාන, නිම්මානං සො ගමිස්සති.
‘‘‘එතෙනෙව උපායෙන, දත්වා මාලං [මල්යං (සී.), මල්ලං (ස්යා. ක.)] වරුත්තමං;
සකකම්මාභිරද්ධො සො, සම්පත්තිං අනුභොස්සති.
‘‘‘පුනාපි ¶ තුසිතෙ කායෙ, නිබ්බත්තිස්සතියං නරො;
තම්හා කායා චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති.
‘‘‘සක්යපුත්තො මහානාගො, අග්ගො ලොකෙ සදෙවකෙ;
බොධයිත්වා බහූ සත්තෙ, නිබ්බායිස්සති චක්ඛුමා.
‘‘‘තදා ¶ සොපගතො සන්තො, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
උපසඞ්කම්ම සම්බුද්ධං, පඤ්හං පුච්ඡිස්සති තදා.
‘‘‘හාසයිත්වාන සම්බුද්ධො, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
පුඤ්ඤකම්මං පරිඤ්ඤාය, සච්චානි විවරිස්සති.
‘‘‘ආරද්ධො ච අයං පඤ්හො, තුට්ඨො එකග්ගමානසො;
සත්ථාරං අභිවාදෙත්වා, පබ්බජ්ජං යාචයිස්සති.
‘‘‘පසන්නමානසං දිස්වා, සකකම්මෙන තොසිතං;
පබ්බාජෙස්සති සො බුද්ධො, අග්ගමග්ගස්ස කොවිදො.
‘‘‘වායමිත්වානයං පොසො, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
පඤ්චමභාණවාරං.
‘‘පුබ්බකම්මෙන ¶ ¶ සංයුත්තො, එකග්ගො සුසමාහිතො;
බුද්ධස්ස ඔරසො පුත්තො, ධම්මජොම්හි සුනිම්මිතො.
‘‘ධම්මරාජං උපගම්ම, අපුච්ඡිං පඤ්හමුත්තමං;
කථයන්තො ච මෙ පඤ්හං, ධම්මසොතං උපානයි.
‘‘තස්සාහං ධම්මමඤ්ඤාය, විහාසිං සාසනෙ රතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, ජලජුත්තමනායකො;
නිබ්බායි අනුපාදානො, දීපොව තෙලසඞ්ඛයා.
‘‘සත්තයොජනිකං ආසි, ථූපඤ්ච රතනාමයං;
ධජං තත්ථ අපූජෙසිං, සබ්බභද්දං මනොරමං.
‘‘කස්සපස්ස ච බුද්ධස්ස, තිස්සො නාමග්ගසාවකො;
පුත්තො මෙ ඔරසො ආසි, දායාදො ජිනසාසනෙ.
‘‘තස්ස හීනෙන මනසා, වාචං භාසිං අභද්දකං;
තෙන කම්මවිපාකෙන, පච්ඡා මෙ ආසි භද්දකං [පච්ඡිමෙ අද්දසං ජිනං (සී.)].
‘‘උපවත්තනෙ ¶ සාලවනෙ, පච්ඡිමෙ සයනෙ මුනි;
පබ්බාජෙසි මහාවීරො, හිතො කාරුණිකො ජිනො.
‘‘අජ්ජෙව ¶ දානි පබ්බජ්ජා, අජ්ජෙව උපසම්පදා;
අජ්ජෙව පරිනිබ්බානං, සම්මුඛා ද්විපදුත්තමෙ.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා සුභද්දො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුභද්දත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. චුන්දත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
අග්ඝියං කාරයිත්වාන, ජාතිපුප්ඵෙහි ඡාදයිං.
‘‘නිට්ඨාපෙත්වාන තං පුප්ඵං, බුද්ධස්ස උපනාමයිං;
පුප්ඵාවසෙසං පග්ගය්හ, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘කඤ්චනග්ඝියසඞ්කාසං ¶ , බුද්ධං ලොකග්ගනායකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, පුප්ඵග්ඝියමුපානයිං.
‘‘විතිණ්ණකඞ්ඛො සම්බුද්ධො, තිණ්ණොඝෙහි පුරක්ඛතො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘දිබ්බගන්ධං පවායන්තං, යො මෙ පුප්ඵග්ඝියං අදා;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො චුතො අයං පොසො, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
ජාතිපුප්ඵෙහි පරිකිණ්ණො, දෙවලොකං ගමිස්සති.
‘‘‘උබ්බිද්ධං භවනං තස්ස, සොවණ්ණඤ්ච මණීමයං;
බ්යම්හං පාතුභවිස්සති, පුඤ්ඤකම්මප්පභාවිතං.
‘‘‘චතුසත්තතික්ඛත්තුං ¶ සො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
අනුභොස්සති සම්පත්තිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘‘පථබ්යා රජ්ජං තිසතං, වසුධං ආවසිස්සති;
පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘දුජ්ජයො ¶ නාම නාමෙන, හෙස්සති මනුජාධිපො;
අනුභොත්වාන තං පුඤ්ඤං, සකකම්මං අපස්සිතො [සකකම්මූපසංහිතො (ස්යා.)].
‘‘‘විනිපාතං ¶ අගන්ත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
හිරඤ්ඤං තස්ස [හිරඤ්ඤස්ස ච (සී. ක.)] නිචිතං, කොටිසතමනප්පකං.
‘‘‘නිබ්බත්තිස්සති යොනිම්හි, බ්රාහ්මණෙ සො භවිස්සති;
වඞ්ගන්තස්ස සුතො ධීමා, සාරියා ඔරසො පියො.
‘‘‘සො ච පච්ඡා පබ්බජිත්වා, අඞ්ගීරසස්ස සාසනෙ;
චූළචුන්දොති [චූලචුන්දොති (සී.)] නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘‘සාමණෙරොව සො සන්තො, ඛීණාසවො භවිස්සති;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘උපට්ඨහිං මහාවීරං, අඤ්ඤෙ ච පෙසලෙ බහූ;
භාතරං මෙ චුපට්ඨාසිං, උත්තමත්ථස්ස පත්තියා.
‘‘භාතරං මෙ උපට්ඨිත්වා, ධාතුං පත්තම්හි ඔහිය [ඔපිය (සී.), ඔචිය (ස්යා.)];
සම්බුද්ධං උපනාමෙසිං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං.
‘‘උභො ¶ හත්ථෙහි පග්ගය්හ, බුද්ධො ලොකෙ සදෙවකෙ;
සන්දස්සයන්තො තං ධාතුං, කිත්තයි අග්ගසාවකං.
‘‘චිත්තඤ්ච ¶ සුවිමුත්තං මෙ, සද්ධා මය්හං පතිට්ඨිතා;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදානුප්පත්තා, විමොක්ඛාපි ච ඵස්සිතා [පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ (ස්යා.)];
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චුන්දො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
චුන්දත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
උපාලිවග්ගො පඤ්චමො.
තස්සුද්දානං –
උපාලි සොණො භද්දියො, සන්නිට්ඨාපකහත්ථියො;
ඡදනං සෙය්යචඞ්කමං, සුභද්දො චුන්දසව්හයො;
ගාථාසතං සතාලීසං [ච තාලීසං (සී. ස්යා.)], චතස්සො ච තදුත්තරි.
6. බීජනිවග්ගො
1. විධූපනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ ¶ , ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
බීජනිකා [වීජනිකා (සී. ස්යා.)] මයා දින්නා, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, පග්ගහෙත්වාන අඤ්ජලිං;
සම්බුද්ධමභිවාදෙත්වා, පක්කමිං උත්තරාමුඛො.
‘‘බීජනිං ¶ පග්ගහෙත්වාන, සත්ථා ලොකග්ගනායකො [ලොකෙ අනුත්තරො (සී.)];
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සන්තො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා බීජනිදානෙන, චිත්තස්ස පණිධීහි [චෙතනාපණිධීහි (අඤ්ඤත්ථ)] ච;
කප්පානං සතසහස්සං, විනිපාතං න ගච්ඡති’.
‘‘ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, චෙතොගුණසමාහිතො;
ජාතියා සත්තවස්සොහං, අරහත්තං අපාපුණිං.
‘‘සට්ඨිකප්පසහස්සම්හි, බීජමානසනාමකා;
සොළසාසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා විධූපනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
විධූපනදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සතරංසිත්ථෙරඅපදානං
‘‘උබ්බිද්ධං සෙලමාරුය්හ, නිසීදි පුරිසුත්තමො;
පබ්බතස්සාවිදූරම්හි, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ.
‘‘උපවිට්ඨං ¶ මහාවීරං, දෙවදෙවං නරාසභං;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, සන්ථවිං ලොකනායකං.
‘‘‘එස ¶ ¶ බුද්ධො මහාවීරො, වරධම්මප්පකාසකො;
ජලති අග්ගිඛන්ධොව, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො.
‘‘‘මහාසමුද්දොව‘ක්ඛුබ්භො [’ක්ඛොභො (සී. ස්යා.)], අණ්ණවොව දුරුත්තරො;
මිගරාජාවසම්භීතො [ඡම්භිතො (ක.)], ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා’.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, පදුමුත්තරනායකො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනායං [යෙනාහං (ක.)] අඤ්ජලී දින්නො, බුද්ධසෙට්ඨො ච ථොමිතො;
තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, අඞ්ගීරසසනාමකො;
විවට්ටච්ඡදො [විවත්ථච්ඡද්දො (සී.)] සම්බුද්ධො, උප්පජ්ජිස්සති තාවදෙ.
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සතරංසීති නාමෙන, අරහා සො භවිස්සති’.
‘‘ජාතියා සත්තවස්සොහං, පබ්බජිං අනගාරියං;
සතරංසිම්හි නාමෙන, පභා නිද්ධාවතෙ මම.
‘‘මණ්ඩපෙ රුක්ඛමූලෙ වා, ඣායී ඣානරතො අහං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘සට්ඨිකප්පසහස්සම්හි, චතුරො රාමනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා සතරංසි ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සතරංසිත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. සයනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, සබ්බලොකානුකම්පිනො;
සයනං තස්ස පාදාසිං, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘තෙන ¶ ¶ සයනදානෙන, සුඛෙත්තෙ බීජසම්පදා;
භොගා නිබ්බත්තරෙ තස්ස, සයනස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘ආකාසෙ සෙය්යං කප්පෙමි, ධාරෙමි පථවිං ඉමං;
පාණෙසු මෙ ඉස්සරියං, සයනස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘පඤ්චකප්පසහස්සම්හි, අට්ඨ ආසුං මහාතෙජා [මහාවරා (සී.), මහාවීරා (ස්යා.)];
චතුත්තිංසෙ කප්පසතෙ, චතුරො ච මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සයනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සයනදායකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. ගන්ධොදකියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ , මහාබොධිමහො අහු;
විචිත්තං ඝටමාදාය, ගන්ධොදකමදාසහං.
‘‘න්හානකාලෙ ච බොධියා, මහාමෙඝො පවස්සථ;
නින්නාදො ච මහා ආසි, අසනියා ඵලන්තියා.
‘‘තෙනෙවාසනිවෙගෙන, තත්ථ කාලඞ්කතො [කාලකතො (සී. ස්යා.)] අහං [අහුං (සී.)];
දෙවලොකෙ ඨිතො සන්තො, ඉමා ගාථා අභාසහං.
‘‘‘අහො ¶ බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථුසම්පදා;
කළෙවරං [කලෙබරං (සී.)] මෙ පතිතං, දෙවලොකෙ රමාමහං.
‘‘‘උබ්බිද්ධං භවනං මය්හං, සතභූමං සමුග්ගතං;
කඤ්ඤාසතසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘‘ආබාධා මෙ න විජ්ජන්ති, සොකො මය්හං න විජ්ජති;
පරිළාහං න පස්සාමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘‘අට්ඨවීසෙ කප්පසතෙ, රාජා සංවසිතො අහුං;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො’.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ගන්ධොදකියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගන්ධොදකියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. ඔපවය්හත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ ¶ , ආජානීයමදාසහං;
නිය්යාදෙත්වාන සම්බුද්ධෙ [සම්බුද්ධං (සී. ක.)], අගමාසිං සකං ඝරං.
‘‘දෙවලො නාම නාමෙන, සත්ථුනො අග්ගසාවකො;
වරධම්මස්ස දායාදො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘සපත්තභාරො භගවා, ආජානෙය්යො න කප්පති;
තව සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, අධිවාසෙසි චක්ඛුමා.
‘‘අග්ඝාපෙත්වා වාතජවං, සින්ධවං සීඝවාහනං;
පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, ඛමනීයමදාසහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං [දෙවෙ ච මානුසෙ භවෙ (සී. ක.)];
ඛමනීයං වාතජවං, චිත්තං නිබ්බත්තතෙ [ආජානීයා වාතජවා, විත්ති නිබ්බත්තරෙ (ස්යා.), ඛමනීයා වාතජවා, චිත්තා නිබ්බත්තරෙ (සී.)] මම.
‘‘ලාභං ¶ තෙසං සුලද්ධංව, යෙ ලභන්තුපසම්පදං;
පුනපි පයිරුපාසෙය්යං, බුද්ධො ලොකෙ සචෙ භවෙ.
‘‘අට්ඨවීසතික්ඛත්තුංහං, රාජා ආසිං මහබ්බලො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස [ජම්බුදීපස්ස (ස්යා.), ජම්බුමණ්ඩස්ස (ක.)] ජම්බුඉස්සරො.
‘‘ඉදං පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
පත්තොස්මි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘චතුතිංසසහස්සම්හි, මහාතෙජොසි ඛත්තියො;
සතරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඔපවය්හො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඔපවය්හත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. සපරිවාරාසනත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, පිණ්ඩපාතං අදාසහං;
ගන්ත්වා කිලිට්ඨකං ඨානං [තං භොජනට්ඨානං (සී.)], මල්ලිකාහි පරික්ඛිතං [පරික්ඛිපිං (සී.)].
‘‘තම්හාසනම්හි ¶ ආසීනො, බුද්ධො ලොකග්ගනායකො;
අකිත්තයි පිණ්ඩපාතං, උජුභූතො සමාහිතො.
‘‘යථාපි භද්දකෙ ඛෙත්තෙ, බීජං අප්පම්පි රොපිතං;
සම්මා ධාරං පවෙච්ඡන්තෙ, ඵලං තොසෙති කස්සකං.
‘‘තථෙවායං පිණ්ඩපාතො, සුඛෙත්තෙ රොපිතො තයා;
භවෙ නිබ්බත්තමානම්හි, ඵලං තෙ [නිබ්බත්තමානං හි, ඵලතො (සී.)] තොසයිස්සති [තප්පයිස්සති (ක.)].
‘‘ඉදං වත්වාන සම්බුද්ධො, ජලජුත්තමනාමකො;
පිණ්ඩපාතං ගහෙත්වාන, පක්කාමි උත්තරාමුඛො.
‘‘සංවුතො පාතිමොක්ඛස්මිං, ඉන්ද්රියෙසු ච පඤ්චසු;
පවිවෙකමනුයුත්තො, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සපරිවාරාසනො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සපරිවාරාසනත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. පඤ්චදීපකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, සබ්බභූතානුකම්පිනො;
සද්දහිත්වාන [සුසණ්ඨහිත්වා (සී.)] සද්ධම්මෙ, උජුදිට්ඨි අහොසහං.
‘‘පදීපදානං ¶ පාදාසිං, පරිවාරෙත්වාන බොධියං;
සද්දහන්තො පදීපානි, අකරිං තාවදෙ අහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
ආකාසෙ උක්කං ධාරෙන්ති, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘තිරොකුට්ටං තිරොසෙලං, සමතිග්ගය්හ පබ්බතං;
සමන්තා යොජනසතං, දස්සනං අනුභොමහං.
‘‘තෙන කම්මාවසෙසෙන, පත්තොම්හි ආසවක්ඛයං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, ද්විපදින්දස්ස සාසනෙ.
‘‘චතුත්තිංසෙ කප්පසතෙ, සතචක්ඛුසනාමකා;
රාජාහෙසුං මහාතෙජා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පඤ්චදීපකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පඤ්චදීපකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. ධජදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, බොධියා පාදපුත්තමෙ;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, ධජමාරොපයිං අහං.
‘‘පතිතපත්තානි ගණ්හිත්වා, බහිද්ධා ඡඩ්ඩයිං අහං;
අන්තොසුද්ධං බහිසුද්ධං, අධිමුත්තමනාසවං.
‘‘සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, අවන්දිං බොධිමුත්තමං;
පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො.
‘‘භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ;
‘‘‘ඉමිනා ධජදානෙන, උපට්ඨානෙන චූභයං.
‘‘‘කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං සො න ගච්ඡති;
දෙවෙසු දෙවසොභග්යං, අනුභොස්සතිනප්පකං.
‘‘‘අනෙකසතක්ඛත්තුඤ්ච ¶ , රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති;
උග්ගතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සම්පත්තිං ¶ අනුභොත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙභිරමිස්සති’.
‘‘පධානපහිතත්තොම්හි, උපසන්තො නිරූපධි;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘එකපඤ්ඤාසසහස්සෙ, කප්පෙ උග්ගතසව්හයො [සව්හයා (ස්යා.)];
පඤ්ඤාසසතසහස්සෙ, ඛත්තියො මෙඝසව්හයො [ඛත්තියා ඛෙමසව්හයා (ස්යා.)].
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ධජදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ධජදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. පදුමත්ථෙරඅපදානං
‘‘චතුසච්චං ¶ පකාසෙන්තො, වරධම්මප්පවත්තකො;
වස්සතෙ [වස්සෙති (?)] අමතං වුට්ඨිං, නිබ්බාපෙන්තො මහාජනං.
‘‘සධජං [සදණ්ඩං (සී.)] පදුමං ගය්හ, අඩ්ඪකොසෙ ඨිතො අහං;
පදුමුත්තරමුනිස්ස, පහට්ඨො උක්ඛිපිමම්බරෙ.
‘‘ආගච්ඡන්තෙ ච පදුමෙ, අබ්භුතො ආසි තාවදෙ;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, පග්ගණ්හි වදතං වරො.
‘‘කරසෙට්ඨෙන ¶ පග්ගය්හ, ජලජං පුප්ඵමුත්තමං;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනිදං පදුමං ඛිත්තං, සබ්බඤ්ඤුම්හි විනායකෙ [සබ්බඤ්ඤුතමනායකෙ (ස්යා. ක.)];
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පානි ¶ ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං සත්තසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘තත්ථ පත්තං ගණෙත්වාන, චක්කවත්තී භවිස්සති;
ආකාසතො පුප්ඵවුට්ඨි, අභිවස්සිස්සතී තදා.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම නාමෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘නික්ඛමිත්වාන කුච්ඡිම්හා, සම්පජානො පතිස්සතො;
ජාතියා පඤ්චවස්සොහං, අරහත්තං අපාපුණිං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදුමො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පදුමත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. අසනබොධියත්ථෙරඅපදානං
‘‘ජාතියා ¶ ¶ සත්තවස්සොහං, අද්දසං ලොකනායකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, උපගච්ඡිං නරුත්තමං.
‘‘තිස්සස්සාහං භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, රොපයිං බොධිමුත්තමං.
‘‘අසනො නාමධෙය්යෙන, ධරණීරුහපාදපො;
පඤ්චවස්සෙ පරිචරිං, අසනං බොධිමුත්තමං.
‘‘පුප්ඵිතං පාදපං දිස්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
සකං කම්මං පකිත්තෙන්තො, බුද්ධසෙට්ඨං උපාගමිං.
‘‘තිස්සො තදා සො සම්බුද්ධො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යෙනායං ¶ රොපිතා බොධි, බුද්ධපූජා ච සක්කතා;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පානි දෙවෙසු, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
චතුසට්ඨි චක්ඛත්තුං සො, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘තුසිතා ¶ හි චවිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ද්වෙ සම්පත්තී අනුභොත්වා, මනුස්සත්තෙ රමිස්සති.
‘‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘විවෙකමනුයුත්තොහං ¶ , උපසන්තො නිරූපධි;
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, බොධිං රොපෙසහං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බොධිරොපස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුසත්තතිතො කප්පෙ, දණ්ඩසෙනොති විස්සුතො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී තදා අහුං.
‘‘තෙසත්තතිම්හිතො කප්පෙ, සත්තාහෙසුං මහීපතී;
සමන්තනෙමිනාමෙන, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පණ්ණවීසතිතො ¶ කප්පෙ, පුණ්ණකො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අසනබොධියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අසනබොධියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
බීජනිවග්ගො ඡට්ඨො.
තස්සුද්දානං –
බීජනී සතරංසී ච, සයනොදකිවාහියො;
පරිවාරො පදීපඤ්ච, ධජො පදුමපූජකො;
බොධි ච දසමො වුත්තො, ගාථා ද්වෙනවුති තථා.
7. සකචින්තනියවග්ගො
1. සකචින්තනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පවනං ¶ ¶ ¶ කානනං දිස්වා, අප්පසද්දමන්නාවිලං;
ඉසීනං අනුචිණ්ණංව, ආහුතීනං පටිග්ගහං.
‘‘ථූපං කත්වාන පුලිනං [වෙළුනා (අට්ඨ.), වෙළිනං (ස්යා.)], නානාපුප්ඵං සමොකිරිං;
සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, නිම්මිතං අභිවන්දහං.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො ¶ , රාජා රට්ඨම්හි ඉස්සරො;
සකකම්මාභිරද්ධොහං, පුප්ඵපූජායිදං [ථූපපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං [ථූපපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘අසීතිකප්පෙනන්තයසො, චක්කවත්තී අහොසහං;
සත්තරතනසම්පන්නො, චතුදීපම්හි ඉස්සරො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සකචින්තනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සකචින්තනියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. අවොපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘විහාරා අභිනික්ඛම්ම, අබ්භුට්ඨහිය [අබ්භුට්ඨාසි ච (ස්යා. ක.)] චඞ්කමෙ;
චතුසච්චං පකාසන්තො, දෙසෙති [දෙසෙන්තො (ස්යා. ක.)] අමතං පදං.
‘‘සිඛිස්ස ¶ ගිරමඤ්ඤාය, බුද්ධසෙට්ඨස්ස තාදිනො;
නානාපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ආකාසම්හි සමොකිරිං.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො වීසතිකප්පම්හි, සුමෙධො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අවොපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අවොපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. පච්චාගමනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සින්ධුයා ¶ නදියා තීරෙ, චක්කවාකො අහං තදා;
සුද්ධසෙවාලභක්ඛොහං, පාපෙසු ච සුසඤ්ඤතො.
‘‘අද්දසං විරජං බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අනිලඤ්ජසෙ;
තුණ්ඩෙන සාලං පග්ගය්හ, විපස්සිස්සාභිරොපයිං.
‘‘යස්ස ¶ සද්ධා තථාගතෙ, අචලා සුපතිට්ඨිතා;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දුග්ගතිං සො න ගච්ඡති.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
විහඞ්ගමෙන සන්තෙන, සුබීජං රොපිතං මයා.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං [පුප්ඵපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘සුචාරුදස්සනා නාම, අට්ඨෙතෙ එකනාමකා;
කප්පෙ සත්තරසෙ ආසුං, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පච්චාගමනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පච්චාගමනියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පරප්පසාදකත්ථෙරඅපදානං
‘‘උසභං ¶ ¶ පවරං වීරං, මහෙසිං විජිතාවිනං;
සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘හිමවාවාපරිමෙය්යො, සාගරොව දුරුත්තරො;
තථෙව ඣානං බුද්ධස්ස, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘වසුධා යථාප්පමෙය්යා, චිත්තා වනවටංසකා;
තථෙව ¶ සීලං බුද්ධස්ස, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘අනිලඤ්ජසාසඞ්ඛුබ්භො [අනිලජොව අසඞ්ඛොභො (සී.)], යථාකාසො අසඞ්ඛියො;
තථෙව ඤාණං බුද්ධස්ස, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ඉමාහි ¶ චතුගාථාහි, බ්රාහ්මණො සෙනසව්හයො;
බුද්ධසෙට්ඨං ථවිත්වාන, සිද්ධත්ථං අපරාජිතං.
‘‘චතුන්නවුතිකප්පානි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජථ;
සුගතිං සුඛසම්පත්තිං [සුගතීසු සුසුම්පත්තිං (සී. ස්යා.)], අනුභොසිමනප්පකං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, ථවිත්වා ලොකනායකං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථොමනාය [ථොමනස්ස (ස්යා.)] ඉදං ඵලං.
‘‘චාතුද්දසම්හි කප්පම්හි, චතුරො ආසුමුග්ගතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පරප්පසාදකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පරප්පසාදකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. භිසදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘වෙස්සභූ නාම නාමෙන, ඉසීනං තතියො අහු;
කානනං වනමොගය්හ, විහාසි පුරිසුත්තමො.
‘‘භිසමුළාලං ¶ ¶ ¶ ගණ්හිත්වා, අගමං බුද්ධසන්තිකං;
තඤ්ච බුද්ධස්ස පාදාසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘කරෙන ච පරාමට්ඨො, වෙස්සභූවරබුද්ධිනා;
සුඛාහං නාභිජානාමි, සමං තෙන කුතොත්තරිං.
‘‘චරිමො වත්තතෙ මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
හත්ථිනාගෙන සන්තෙන, කුසලං රොපිතං මයා [නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො (ස්යා.)].
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භිසදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සමොධානා ච රාජානො, සොළස මනුජාධිපා;
කප්පම්හි චුද්දසෙ [තෙරසෙ (සී. ස්යා.)] ආසුං, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා භිසදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භිසදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. සුචින්තිතත්ථෙරඅපදානං
‘‘ගිරිදුග්ගචරො ¶ ආසිං, අභිජාතොව කෙසරී;
මිගසඞ්ඝං වධිත්වාන, ජීවාමි පබ්බතන්තරෙ.
‘‘අත්ථදස්සී ¶ තු භගවා, සබ්බඤ්ඤූ වදතං වරො;
මමුද්ධරිතුකාමො සො, ආගච්ඡි පබ්බතුත්තමං.
‘‘පසදඤ්ච මිගං හන්ත්වා, භක්ඛිතුං සමුපාගමිං;
භගවා තම්හි සමයෙ, භික්ඛමානො [සික්ඛාචාරො (ස්යා.)] උපාගමි.
‘‘වරමංසානි පග්ගය්හ, අදාසිං තස්ස සත්ථුනො;
අනුමොදි මහාවීරො, නිබ්බාපෙන්තො මමං තදා.
‘‘තෙන ¶ චිත්තප්පසාදෙන, ගිරිදුග්ගං පවිසිං අහං;
පීතිං උප්පාදයිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එතෙන ¶ මංසදානෙන, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
පන්නරසෙ කප්පසතෙ, දෙවලොකෙ රමිං අහං.
‘‘අවසෙසෙසු කප්පෙසු, කුසලං චින්තිතං [නිචිතං (සී.), කරිතං (ස්යා.)] මයා;
තෙනෙව මංසදානෙන, බුද්ධානුස්සරණෙන ච.
‘‘අට්ඨත්තිංසම්හි කප්පම්හි, අට්ඨ දීඝායුනාමකා;
සට්ඨිම්හිතො කප්පසතෙ, දුවෙ වරුණනාමකා [සරණනාමකා (ස්යා.)].
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුචින්තිතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුචින්තිතත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. වත්ථදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පක්ඛිජාතො ¶ ¶ තදා ආසිං, සුපණ්ණො ගරුළාධිපො;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, ගච්ඡන්තං ගන්ධමාදනං.
‘‘ජහිත්වා ගරුළවණ්ණං, මාණවකං අධාරයිං;
එකං වත්ථං මයා දින්නං, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘තඤ්ච දුස්සං පටිග්ගය්හ, බුද්ධො ලොකග්ගනායකො;
අන්තලික්ඛෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා වත්ථදානෙන, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
පහාය ගරුළං යොනිං, දෙවලොකෙ රමිස්සති’.
‘‘අත්ථදස්සී තු භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
වත්ථදානං පසංසිත්වා, පක්කාමි උත්තරාමුඛො.
‘‘භවෙ නිබ්බත්තමානම්හි, හොන්ති මෙ වත්ථසම්පදා;
ආකාසෙ ඡදනං හොති, වත්ථදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අරුණවා ¶ [අරුණකා (සී.), අරුණසා (ස්යා.)] සත්ත ජනා, චක්කවත්තී මහබ්බලා;
ඡත්තිංසතිම්හි ආසිංසු, කප්පම්හි මනුජාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වත්ථදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වත්ථදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. අම්බදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සී ¶ භගවා, නිසින්නො පබ්බතන්තරෙ;
මෙත්තාය අඵරි ලොකෙ, අප්පමාණෙ නිරූපධි.
‘‘කපි අහං තදා ආසිං, හිමවන්තෙ නගුත්තමෙ;
දිස්වා අනොමදස්සිං තං [අනොමං අමිතං (සී.), අනොමමධිතං (ස්යා.)], බුද්ධෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘අවිදූරෙ හිමවන්තස්ස, අම්බාසුං ඵලිනො තදා;
තතො පක්කං ගහෙත්වාන, අම්බං සමධුකං අදං.
‘‘තං ¶ මෙ බුද්ධො වියාකාසි, අනොමදස්සී මහාමුනි;
ඉමිනා මධුදානෙන, අම්බදානෙන චූභයං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, වොකිණ්ණං සංසරිස්සති.
‘‘ඛෙපෙත්වා පාපකං කම්මං, පරිපක්කාය බුද්ධියා;
විනිපාතමගන්ත්වාන, කිලෙසෙ ඣාපයිස්සති.
‘‘දමෙන උත්තමෙනාහං, දමිතොම්හි මහෙසිනා;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘සත්තසත්තතිකප්පසතෙ, අම්බට්ඨජසනාමකා;
චතුද්දස තෙ රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා අම්බදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අම්බදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සුමනත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමනො ¶ ¶ නාම නාමෙන, මාලාකාරො අහං තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, ලොකාහුතිපටිග්ගහං.
‘‘උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, සුමනං පුප්ඵමුත්තමං;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘ඉමාය පුප්ඵපූජාය, චෙතනාපණිධීහි ච;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං [පුප්ඵපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘ඡබ්බීසතිම්හි කප්පම්හි, චත්තාරොසුං මහායසා;
සත්තරතනසම්පන්නා, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුමනො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුමනත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පුප්ඵචඞ්කොටියත්ථෙරඅපදානං
‘‘අභීතරූපං ¶ ¶ සීහංව, ගරුළග්ගංව පක්ඛිනං;
බ්යග්ඝූසභංව පවරං, අභිජාතංව කෙසරිං.
‘‘සිඛිං තිලොකසරණං, අනෙජං අපරාජිතං;
නිසින්නං සමණානග්ගං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
‘‘චඞ්කොටකෙ [චඞ්ගොටකෙ (සී.)] ඨපෙත්වාන, අනොජං පුප්ඵමුත්තමං;
සහ චඞ්කොටකෙනෙව, බුද්ධසෙට්ඨං සමොකිරිං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, ද්විපදින්ද නරාසභ;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සම්පුණ්ණෙ ¶ ¶ තිංසකප්පම්හි, දෙවභූතිසනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, පඤ්චාසුං චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුප්ඵචඞ්කොටියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුප්ඵචඞ්කොටියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සකචින්තනියවග්ගො සත්තමො.
තස්සුද්දානං –
සකචින්තී ¶ අවොපුප්ඵී, සපච්චාගමනෙන ච;
පරප්පසාදී භිසදො, සුචින්ති වත්ථදායකො.
අම්බදායී ච සුමනො, පුප්ඵචඞ්කොටකීපි ච;
ගාථෙකසත්තති වුත්තා, ගණිතා අත්ථදස්සිභි.
8. නාගසමාලවග්ගො
1. නාගසමාලත්ථෙරඅපදානං
‘‘අපාටලිං ¶ ¶ ¶ අහං පුප්ඵං, උජ්ඣිතං සුමහාපථෙ;
ථූපම්හි අභිරොපෙසිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො පන්නරසෙ කප්පෙ, භූමියො [පුප්ඵියො (ස්යා.)] නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නාගසමාලො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නාගසමාලත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. පදසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අක්කන්තඤ්ච ¶ පදං දිස්වා, තිස්සස්සාදිච්චබන්ධුනො;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පදෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පදසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො සත්තමකෙ කප්පෙ, සුමෙධො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවතී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පදසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘දුමග්ගෙ ¶ ¶ ¶ පංසුකූලිකං, ලග්ගං දිස්වාන සත්ථුනො;
තතො තමඤ්ජලිං කත්වා, පංසුකූලං අවන්දහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ චතුත්ථකෙ කප්පෙ, දුමසාරොසි ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බුද්ධසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. භිසාලුවදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කානනං වනමොගය්හ, වසාමි විපිනෙ අහං;
විපස්සිං අද්දසං බුද්ධං, ආහුතීනං පටිග්ගහං.
‘‘භිසාලුවඤ්ච පාදාසිං, උදකං හත්ථධොවනං;
වන්දිත්වා සිරසා පාදෙ, පක්කාමි උත්තරාමුඛො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, භිසාලුවමදං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තතියකෙ කප්පෙ, භිසසම්මතඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා භිසාලුවදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භිසාලුවදායකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
ඡට්ඨභාණවාරං.
5. එකසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඛණ්ඩො ¶ ¶ ¶ නාමාසි නාමෙන, විපස්සිස්සග්ගසාවකො;
එකා භික්ඛා මයා දින්නා, ලොකාහුතිපටිග්ගහෙ.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, ද්විපදින්ද නරාසභ;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, එකභික්ඛායිදං ඵලං.
‘‘චත්තාලීසම්හිතො කප්පෙ, වරුණො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. තිණසන්ථරදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, මහාජාතස්සරො අහු;
සතපත්තෙහි සඤ්ඡන්නො, නානාසකුණමාලයො.
‘‘තම්හි ¶ න්හත්වා ච පිත්වා [පීත්වා (සී. ස්යා.)] ච, අවිදූරෙ වසාමහං;
අද්දසං සමණානග්ගං, ගච්ඡන්තං අනිලඤ්ජසෙ.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
අබ්භතො ඔරුහිත්වාන, භූමියංඨාසි තාවදෙ.
‘‘විසාණෙන [ලායනෙන (ස්යා.)] තිණං ගය්හ, නිසීදනමදාසහං;
නිසීදි භගවා තත්ථ, තිස්සො ලොකග්ගනායකො.
‘‘සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, අවන්දි ලොකනායකං;
පටිකුටිකො [උක්කුටිකො (ස්යා. ක.)] අපසක්කිං, නිජ්ඣායන්තො මහාමුනිං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, නිම්මානං උපපජ්ජහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සන්ථරස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ ¶ දුතියකෙ කප්පෙ, මිග [මිත්ත (ස්යා.)] සම්මතඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිණසන්ථරදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිණසන්ථරදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. සූචිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, සම්බුද්ධො ලොකනායකො;
සුමෙධො නාම නාමෙන, බාත්තිංසවරලක්ඛණො.
‘‘තස්ස ¶ කඤ්චනවණ්ණස්ස, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො;
පඤ්ච සූචී මයා දින්නා, සිබ්බනත්ථාය චීවරං.
‘‘තෙනෙව සූචිදානෙන, නිපුණත්ථවිපස්සකං;
තික්ඛං ලහුඤ්ච ඵාසුඤ්ච, ඤාණං මෙ උදපජ්ජථ.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘ද්විපදාධිපතී නාම, රාජානො චතුරො අහුං;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සූචිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සූචිදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. පාටලිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
කඤ්චනග්ඝියසඞ්කාසං, බාත්තිංසවරලක්ඛණං.
‘‘සෙට්ඨිපුත්තො ¶ තදා ආසිං, සුඛුමාලො සුඛෙධිතො;
උච්ඡඞ්ගෙ පාටලිපුප්ඵං, කත්වාන [කත්වා තං (සී. ස්යා.)] අභිසංහරිං.
‘‘හට්ඨො ¶ ¶ හට්ඨෙන චිත්තෙන, පුප්ඵෙහි අභිපූජයිං;
තිස්සං ලොකවිදුං නාථං, නරදෙවං නමස්සහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තෙසට්ඨිකප්පම්හි, අභිසම්මතනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පාටලිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පාටලිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. ඨිතඤ්ජලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගලුද්දො පුරෙ ආසිං, අරඤ්ඤෙ කානනෙ අහං;
තත්ථ අද්දසං [තත්ථද්දසාසිං (සී. ස්යා.)] සම්බුද්ධං, බාත්තිංසවරලක්ඛණං.
‘‘තත්ථාහං අඤ්ජලිං කත්වා, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො;
අවිදූරෙ නිසින්නස්ස, නියකෙ පණ්ණසන්ථරෙ.
‘‘තතො මෙ අසනීපාතො, මත්ථකෙ නිපතී තදා;
සොහං මරණකාලම්හි, අකාසිං පුනරඤ්ජලිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, අඤ්ජලිං අකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, අඤ්ජලිස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘චතුපණ්ණාසකප්පම්හි, මිගකෙතුසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඨිතඤ්ජලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඨිතඤ්ජලියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. තිපදුමියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ නාම ජිනො, සබ්බධම්මාන පාරගූ;
දන්තො දන්තපරිවුතො, නගරා නික්ඛමී තදා.
‘‘නගරෙ ¶ හංසවතියං, අහොසිං මාලිකො තදා;
යං තත්ථ උත්තමං තොණි, පද්මපුප්ඵානි [උත්තමං පුප්ඵං, තීණි පුප්ඵානි (සී.)] අග්ගහිං.
‘‘අද්දසං විරජං බුද්ධං, පටිමග්ගන්තරාපණෙ;
සහ [සොහං (සී.)] දිස්වාන සම්බුද්ධං, එවං චින්තෙසහං තදා.
‘‘කිං මෙ ඉමෙහි පුප්ඵෙහි, රඤ්ඤො උපනිතෙහි මෙ;
ගාමං වා ගාමඛෙත්තං වා, සහස්සං වා ලභෙය්යහං.
‘‘අදන්තදමනං ¶ වීරං, සබ්බසත්තසුඛාවහං;
ලොකනාථං පූජයිත්වා, ලච්ඡාමි අමතං ධනං.
‘‘එවාහං චින්තයිත්වාන, සකං චිත්තං පසාදයිං;
තීණි ලොහිතකෙ ගය්හ, ආකාසෙ උක්ඛිපිං තදා.
‘‘මයා උක්ඛිත්තමත්තම්හි, ආකාසෙ පත්ථරිංසු තෙ;
ධාරිංසු මත්ථකෙ තත්ථ, උද්ධංවණ්ටා අධොමුඛා.
‘‘යෙ කෙචි මනුජා දිස්වා, උක්කුට්ඨිං සම්පවත්තයුං;
දෙවතා අන්තලික්ඛම්හි, සාධුකාරං පවත්තයුං.
‘‘අච්ඡෙරං ලොකෙ උප්පන්නං, බුද්ධසෙට්ඨස්ස වාහසා;
සබ්බෙ ධම්මං සුණිස්සාම, පුප්ඵානං වාහසා මයං.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
වීථියඤ්හි ඨිතො සන්තො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො බුද්ධං අපූජෙසි, රත්තපද්මෙහි [රත්තපදුමෙහි (සී. ස්යා.)] මාණවො;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
තිංසකප්පානි [තිංසක්ඛත්තුඤ්ච (ස්යා.)] දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘‘මහාවිත්ථාරිකං ¶ නාම, බ්යම්හං හෙස්සති තාවදෙ;
තියොජනසතුබ්බිද්ධං, දියඩ්ඪසතවිත්ථතං.
‘‘‘චත්තාරිසතසහස්සානි ¶ , නිය්යූහා ච සුමාපිතා;
කූටාගාරවරූපෙතා, මහාසයනමණ්ඩිතා.
‘‘‘කොටිසතසහස්සියො ¶ ¶ , පරිවාරෙස්සන්ති අච්ඡරා;
කුසලා නච්චගීතස්ස, වාදිතෙපි පදක්ඛිණා.
‘‘‘එතාදිසෙ බ්යම්හවරෙ, නාරීගණසමාකුලෙ;
වස්සිස්සති පුප්ඵවස්සො, දිබ්බො [පද (ක.)] ලොහිතකො සදා.
‘‘‘භිත්තිඛීලෙ නාගදන්තෙ, ද්වාරබාහාය තොරණෙ;
චක්කමත්තා ලොහිතකා, ඔලම්බිස්සන්ති තාවදෙ.
‘‘‘පත්තෙන පත්තසඤ්ඡන්නෙ, අන්තොබ්යම්හවරෙ ඉමං;
අත්ථරිත්වා පාරුපිත්වා, තුවට්ටිස්සන්ති තාවදෙ.
‘‘‘භවනං පරිවාරෙත්වා, සමන්තා සතයොජනෙ;
තෙපි පද්මා [තෙ විසුද්ධා (සී. ස්යා.)] ලොහිතකා, දිබ්බගන්ධං පවායරෙ.
‘‘‘පඤ්චසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘සම්පත්තියො දුවෙ භුත්වා, අනීති අනුපද්දවො;
සම්පත්තෙ පරියොසානෙ, නිබ්බානං පාපුණිස්සති’ [ඵස්සයිස්සති (සී.), පස්සයිස්සති (ක.)].
‘‘සුදිට්ඨො වත මෙ බුද්ධො, වාණිජ්ජං සුපයොජිතං;
පද්මානි තීණි පූජෙත්වා, අනුභොසිං තිසම්පදා [අනුභූයන්ති සම්පදා (ක.)].
‘‘අජ්ජ මෙ ධම්මප්පත්තස්ස, විප්පමුත්තස්ස සබ්බසො;
සුපුප්ඵිතං ලොහිතකං, ධාරයිස්සති මත්ථකෙ.
‘‘මම කම්මං කථෙන්තස්ස, පදුමුත්තරසත්ථුනො;
සතපාණසහස්සානං, ධම්මාභිසමයො අහු.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං බුද්ධමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, තිපදුමානිදං ඵලං.
‘‘කිලෙසා ¶ ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
සබ්බාසවා පරික්ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිපදුමියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිපදුමියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
නාගසමාලවග්ගො අට්ඨමො.
තස්සුද්දානං –
නාගසමාලො පදසඤ්ඤී, සඤ්ඤකාලුවදායකො;
එකසඤ්ඤී තිණසන්ථාරො, සූචිපාටලිපුප්ඵියො;
ඨිතඤ්ජලී තිපදුමී, ගාථායො පඤ්චසත්තති.
9. තිමිරවග්ගො
1. තිමිරපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ ¶ ¶ ¶ , අනුසොතං වජාමහං;
නිසින්නං සමණං දිස්වා, විප්පසන්නමනාවිලං.
‘‘තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා [පසාදෙසිං (ස්යා.)], එවං චින්තෙසහං තදා;
තාරයිස්සති තිණ්ණොයං, දන්තොයං දමයිස්සති.
‘‘අස්සාසිස්සති අස්සත්ථො, සන්තො ච සමයිස්සති;
මොචයිස්සති මුත්තො ච, නිබ්බාපෙස්සති නිබ්බුතො.
‘‘එවාහං චින්තයිත්වාන, සිද්ධත්ථස්ස මහෙසිනො;
ගහෙත්වා තිමිරපුප්ඵං, මත්ථකෙ ඔකිරිං අහං [තදා (ස්යා.)].
‘‘අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;
වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, පක්කාමිං අපරං දිසං.
‘‘අචිරං ගතමත්තං මං, මිගරාජා විහෙඨයි;
පපාතමනුගච්ඡන්තො, තත්ථෙව පපතිං අහං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං [බුද්ධපූජායිදං (සී. ස්යා.)] ඵලං.
‘‘ඡප්පඤ්ඤාසම්හි ¶ කප්පම්හි, සත්තෙවාසුං මහායසා [මහාරහා (ස්යා. ක.)];
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා ¶ සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිමිරපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිමිරපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. ගතසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ජාතියා ¶ ¶ සත්තවස්සොහං, පබ්බජිං අනගාරියං;
අවන්දිං සත්ථුනො පාදෙ, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘සත්තනඞ්ගලකීපුප්ඵෙ, ආකාසෙ උක්ඛිපිං අහං;
තිස්සං බුද්ධං සමුද්දිස්ස, අනන්තගුණසාගරං.
‘‘සුගතානුගතං මග්ගං, පූජෙත්වා හට්ඨමානසො;
අඤ්ජලිඤ්ච [අඤ්ජලිස්ස (ක.)] තදාකාසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො අට්ඨමකෙ කප්පෙ, තයො අග්ගිසිඛා අහු;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ගතසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගතසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. නිපන්නඤ්ජලිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘රුක්ඛමූලෙ ¶ ¶ නිසින්නොහං, බ්යාධිතො පරමෙන ච;
පරමකාරුඤ්ඤපත්තොම්හි, අරඤ්ඤෙ කානනෙ අහං.
‘‘අනුකම්පං උපාදාය, තිස්සො සත්ථා උපෙසි මං;
සොහං නිපන්නකො සන්තො, සිරෙ කත්වාන අඤ්ජලිං.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, සබ්බසත්තානමුත්තමං;
සම්බුද්ධං අභිවාදෙත්වා, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං වන්දිං පුරිසුත්තමං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, වන්දනාය ඉදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ පඤ්චමකෙ කප්පෙ, පඤ්චෙවාසුං මහාසිඛා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නිපන්නඤ්ජලිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නිපන්නඤ්ජලිකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. අධොපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘අභිභූ නාම සො භික්ඛු, සිඛිනො අග්ගසාවකො;
මහානුභාවො තෙවිජ්ජො, හිමවන්තං උපාගමි.
‘‘අහම්පි ¶ හිමවන්තම්හි, රමණීයස්සමෙ ඉසි;
වසාමි අප්පමඤ්ඤාසු, ඉද්ධීසු ච තදා වසී.
‘‘පක්ඛිජාතො වියාකාසෙ, පබ්බතං අධිවත්තයිං [අභිපත්ථයිං (ස්යා.), අභිමත්ථයිං (ක.), අධිවත්ථයින්ති පබ්බතස්ස උපරි ගච්ඡින්තිඅත්ථො];
අධොපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ආගච්ඡිං [අගච්ඡිං (ක.)] පබ්බතං අහං.
‘‘සත්ත පුප්ඵානි ගණ්හිත්වා, මත්ථකෙ ඔකිරිං අහං;
ආලොකිතෙ [ආලොකිතො (ස්යා.)] ච වීරෙන, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො.
‘‘ආවාසං ¶ අභිසම්භොසිං, පත්වාන අස්සමං අහං;
ඛාරිභාරං ගහෙත්වාන, පායාසිං [පාවිසිං (සී.)] පබ්බතන්තරං.
‘‘අජගරො මං පීළෙසි, ඝොරරූපො මහබ්බලො;
පුබ්බකම්මං සරිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අධොපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අධොපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. රංසිසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ ¶ ¶ හිමවන්තම්හි, වාසං කප්පෙසහං පුරෙ;
අජිනුත්තරවාසොහං, වසාමි පබ්බතන්තරෙ.
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ සම්බුද්ධං, සතරංසිංව භාණුමං;
වනන්තරගතං දිස්වා, සාලරාජංව පුප්ඵිතං.
‘‘රංස්යා [රංසෙ (ස්යා. ක.)] චිත්තං පසාදෙත්වා, විපස්සිස්ස මහෙසිනො;
පග්ගය්හ අඤ්ජලිං වන්දිං, සිරසා උක්කුටී [සිරසා උක්කුටිකො (ස්යා.), සිරසුක්කුටිකො (ක.)] අහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, රංසිසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රංසිසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රංසිසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. දුතියරංසිසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ හිමවන්තම්හි, වාකචීරධරො අහං;
චඞ්කමඤ්ච සමාරූළ්හො, නිසීදිං පාචිනාමුඛො.
‘‘පබ්බතෙ සුගතං දිස්වා, ඵුස්සං ඣානරතං තදා;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, රංස්යා චිත්තං පසාදයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, රංසිසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රංසිසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
දුතියරංසිසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. ඵලදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ ¶ හිමවන්තම්හි, ඛරාජිනධරො අහං;
ඵුස්සං ජිනවරං දිස්වා, ඵලහත්ථො ඵලං අදං.
‘‘යමහං ඵලමදාසිං, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
භවෙ නිබ්බත්තමානම්හි, ඵලං නිබ්බත්තතෙ මම.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං ඵලං අදදිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඵලදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඵලදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. සද්දසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ ¶ ¶ හිමවන්තම්හි, වසාමි පණ්ණසන්ථරෙ;
ඵුස්සස්ස ධම්මං භණතො, සද්දෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සද්දසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සද්දසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. බොධිසිඤ්චකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස භගවතො, මහාබොධිමහො අහු;
පබ්බජ්ජුපගතො සන්තො, උපගච්ඡිං අහං තදා.
‘‘කුසුමොදකමාදාය ¶ , බොධියා ඔකිරිං අහං;
මොචයිස්සති නො මුත්තො, නිබ්බාපෙස්සති නිබ්බුතො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං බොධිමභිසිඤ්චයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බොධිසිඤ්චායිදං ඵලං.
‘‘තෙත්තිංසෙ ¶ වත්තමානම්හි, කප්පෙ ආසුං ජනාධිපා;
උදකසෙචනා නාම, අට්ඨෙතෙ චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බොධිසිඤ්චකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බොධිසිඤ්චකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පදුමපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පොක්ඛරවනං ¶ ¶ පවිට්ඨො, භඤ්ජන්තො පදුමානිහං;
තත්ථද්දසං ඵුස්සං බුද්ධං [අද්දසං ඵුස්සසම්බුද්ධං (සී. ස්යා.)], බාත්තිංසවරලක්ඛණං.
‘‘පදුමපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ආකාසෙ උක්ඛිපිං අහං;
පාපකම්මං සරිත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘පබ්බජිත්වාන කායෙන, මනසා සංවුතෙන ච;
වචීදුච්චරිතං හිත්වා, ආජීවං පරිසොධයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘පදුමාභාසනාමා ච, අට්ඨාරස මහීපතී;
අට්ඨාරසෙසු කප්පෙසු, අට්ඨතාලීසමාසිසුං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදුමපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
පදුමපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තිමිරවග්ගො නවමො.
තස්සුද්දානං –
තිමිරනඞ්ගලීපුප්ඵ, නිප්පන්නඤ්ජලිකො අධො;
ද්වෙ රංසිසඤ්ඤී ඵලදො, සද්දසඤ්ඤී ච සෙචකො;
පද්මපුප්ඵී ච ගාථායො, ඡප්පඤ්ඤාස පකිත්තිතා.
10. සුධාවග්ගො
1. සුධාපිණ්ඩියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පූජාරහෙ ¶ ¶ ¶ පූජයතො, බුද්ධෙ යදි ව සාවකෙ;
පපඤ්චසමතික්කන්තෙ, තිණ්ණසොකපරිද්දවෙ.
‘‘තෙ තාදිසෙ පූජයතො, නිබ්බුතෙ අකුතොභයෙ;
න සක්කා පුඤ්ඤං සඞ්ඛාතුං, ඉමෙත්තමපි [ඉදම්මත්තන්ති (සී.), ඉමෙත්ථමපි (ක.)] කෙනචි.
‘‘චතුන්නමපි දීපානං, ඉස්සරං යොධ කාරයෙ;
එකිස්සා පූජනායෙතං, කලං නාග්ඝති සොළසිං.
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ නරග්ගස්ස, චෙතියෙ ඵලිතන්තරෙ;
සුධාපිණ්ඩො මයා දින්නො, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පටිසඞ්ඛාරස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තිංසතිකප්පම්හි, පටිසඞ්ඛාරසව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, තෙරස චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුධාපිණ්ඩියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුධාපිණ්ඩියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සුචින්තිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සස්ස ලොකනාථස්ස, සුද්ධපීඨමදාසහං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො.
‘‘අට්ඨාරසෙ ¶ [අට්ඨතිංසෙ (සී. ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, රාජා ආසිං මහාරුචි;
භොගො ච විපුලො ආසි, සයනඤ්ච අනප්පකං.
‘‘පීඨං ¶ බුද්ධස්ස දත්වාන, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
අනුභොමි සකං කම්මං, පුබ්බෙ සුකතමත්තනො.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පීඨමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පීඨදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අට්ඨතිංසෙ ඉතො කප්පෙ, තයො තෙ චක්කවත්තිනො;
රුචි උපරුචි චෙව, මහාරුචි තතියකො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුචින්තිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුචින්තිකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. අඩ්ඪචෙළකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සස්සාහං භගවතො, උපඩ්ඪදුස්සමදාසහං;
පරමකාපඤ්ඤපත්තොම්හි [පරමකාරුඤ්ඤපත්තොම්හි (ස්යා. ක.)], දුග්ගතෙන [දුග්ගන්ධෙන (සී.)] සමප්පිතො.
‘‘උපඩ්ඪදුස්සං දත්වාන, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, කුසලං කාරිතං මයා.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං දුස්සමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දුස්සදානස්සිදං ඵලං.
‘‘එකූනපඤ්ඤාසකප්පම්හි [එකපඤ්ඤාසකප්පම්හි (ස්යා.)], රාජානො චක්කවත්තිනො;
සමන්තච්ඡදනා නාම, බාත්තිංසාසුං [ඛත්තියාසුං (ස්යා. ක.)] ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අඩ්ඪචෙළකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අඩ්ඪචෙළකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. සූචිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කම්මාරොහං ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, බන්ධුමායං පුරුත්තමෙ;
සූචිදානං මයා දින්නං, විපස්සිස්ස මහෙසිනො.
‘‘වජිරග්ගසමං ඤාණං, හොති කම්මෙන තාදිසං;
විරාගොම්හි විමුත්තොම්හි [විභවොම්හි විභත්තොම්හි (ක.)], පත්තොම්හි ආසවක්ඛයං.
‘‘අතීතෙ ¶ ච භවෙ සබ්බෙ, වත්තමානෙ චනාගතෙ [අතීතා ච භවා සබ්බෙ, වත්තමානා ච’නාගතා (ස්යා. ක.)];
ඤාණෙන විචිනිං සබ්බං, සූචිදානස්සිදං ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, සත්තාසුං වජිරව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සූචිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සූචිදායකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. ගන්ධමාලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ භගවතො, ගන්ධථූපං අකාසහං;
සුමනෙහි පටිච්ඡන්නං, බුද්ධානුච්ඡවිකං කතං.
‘‘කඤ්චනග්ඝියසඞ්කාසං, බුද්ධං ලොකග්ගනායකං;
ඉන්දීවරංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘බ්යග්ඝූසභංව පවරං, අභිජාතංව කෙසරිං;
නිසින්නං සමණානග්ගං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
‘‘වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො;
චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, ගන්ධමාලං යතො අදං.
‘‘බුද්ධෙ කතස්ස කාරස්ස, ඵලෙනාහං විසෙසතො;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘චත්තාරීසම්හි එකූනෙ, කප්පෙ ආසිංසු සොළස;
දෙවගන්ධසනාමා තෙ, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ගන්ධමාලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගන්ධමාලියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. තිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගලුද්දො ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, අරඤ්ඤෙ කානනෙ අහං [බ්රහා (ස්යා.)];
පාටලිං හරිතං දිස්වා, තීණි පුප්ඵානි ඔකිරිං.
‘‘පතිතපත්තානි [සත්තපත්තානි (සී.), සතපත්තානි (ක.), සුක්ඛපණ්ණානි (ස්යා.)] ගණ්හිත්වා, බහි ඡඩ්ඩෙසහං තදා;
අන්තොසුද්ධං බහිසුද්ධං, සුවිමුත්තං අනාසවං.
‘‘සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, විපස්සිං ලොකනායකං;
පාටලිං අභිවාදෙත්වා, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං බොධිමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බොධිපූජායිදං ඵලං.
‘‘සමන්තපාසාදිකා නාම, තෙරසාසිංසු රාජිනො;
ඉතො තෙත්තිංසකප්පම්හි [තිංසතිකප්පම්හි (ස්යා.)], චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. මධුපිණ්ඩිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපිනෙ ¶ [විවනෙ (ස්යා. අට්ඨ.)] කානනෙ දිස්වා, අප්පසද්දෙ නිරාකුලෙ;
සිද්ධත්ථං ඉසිනං සෙට්ඨං, ආහුතීනං පටිග්ගහං.
‘‘නිබ්බුතත්තං ¶ [නිබ්බුතග්ගං (ක.), නිබ්බූතිකං (ස්යා.)] මහානාගං, නිසභාජානියං යථා;
ඔසධිංව විරොචන්තං, දෙවසඞ්ඝනමස්සිතං.
‘‘විත්ති මමාහු තාවදෙ [විත්ති මෙ පාහුනා තාව (සී. ස්යා.)], ඤාණං උප්පජ්ජි තාවදෙ;
වුට්ඨිතස්ස සමාධිම්හා, මධුං දත්වාන සත්ථුනො.
‘‘වන්දිත්වා ¶ සත්ථුනො පාදෙ, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො;
චතුත්තිංසම්හි කප්පම්හි, රාජා ආසිං සුදස්සනො.
‘‘මධු භිසෙහි සවති, භොජනම්හි ච තාවදෙ;
මධුවස්සං පවස්සිත්ථ, පුබ්බකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං මධුං අදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මධුදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, චත්තාරො තෙ සුදස්සනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා මධුපිණ්ඩිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මධුපිණ්ඩිකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. සෙනාසනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස භගවතො, අදාසිං පණ්ණසන්ථරං;
සමන්තා උපහාරඤ්ච, කුසුමං ඔකිරිං අහං.
‘‘පාසාදෙවං ගුණං රම්මං [පාසාදෙ ච ගුහං රම්මං (ස්යා.)], අනුභොමි මහාරහං;
මහග්ඝානි ච පුප්ඵානි, සයනෙභිසවන්ති මෙ.
‘‘සයනෙහං තුවට්ටාමි, විචිත්තෙ පුප්ඵසන්ථතෙ;
පුප්ඵවුට්ඨි ච සයනෙ, අභිවස්සති තාවදෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, අදාසිං පණ්ණසන්ථරං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සන්ථරස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘තිණසන්ථරකා නාම, සත්තෙතෙ චක්කවත්තිනො;
ඉතො තෙ පඤ්චමෙ කප්පෙ, උප්පජ්ජිංසු ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සෙනාසනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සෙනාසනදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. වෙය්යාවච්චකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස ¶ ¶ භගවතො, මහාපූගගණො අහු;
වෙය්යාවච්චකරො ආසිං, සබ්බකිච්චෙසු වාවටො [බ්යාවටො (සී. ස්යා.)].
‘‘දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, සුගතස්ස මහෙසිනො;
අවන්දිං සත්ථුනො පාදෙ, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, වෙය්යාවච්චං අකාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, වෙය්යාවච්චස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච අට්ඨමෙ කප්පෙ, රාජා ආසිං සුචින්තිතො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වෙය්යාවච්චකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වෙය්යාවච්චකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. බුද්ධුපට්ඨාකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිස්ස භගවතො, අහොසිං සඞ්ඛධම්මකො;
නිච්චුපට්ඨානයුත්තොම්හි, සුගතස්ස මහෙසිනො.
‘‘උපට්ඨානඵලං ¶ ¶ පස්ස, ලොකනාථස්ස තාදිනො;
සට්ඨිතූරියසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, උපට්ඨහිං මහාඉසිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උපට්ඨානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුවීසෙ [චතුනවුතෙ (ස්යා.)] ඉතො කප්පෙ, මහානිග්ඝොසනාමකා;
සොළසාසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බුද්ධුපට්ඨාකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බුද්ධුපට්ඨාකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සුධාවග්ගො දසමො.
තස්සුද්දානං –
සුධා ¶ සුචින්ති චෙළඤ්ච, සූචී ච ගන්ධමාලියො;
තිපුප්ඵියො මධුසෙනා, වෙය්යාවච්චො චුපට්ඨකො;
සමසට්ඨි ච ගාථායො, අස්මිං වග්ගෙ පකිත්තිතා.
අථ වග්ගුද්දානං –
බුද්ධවග්ගො හි පඨමො, සීහාසනි සුභූති ච;
කුණ්ඩධානො උපාලි ච, බීජනිසකචින්ති ච.
නාගසමාලො ¶ තිමිරො, සුධාවග්ගෙන තෙ දස;
චතුද්දසසතා ගාථා, පඤ්චපඤ්ඤාසමෙව ච.
බුද්ධවග්ගදසකං.
පඨමසතකං සමත්තං.
11. භික්ඛදායිවග්ගො
1. භික්ඛදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ ¶ සම්බුද්ධං, ආහුතීනං පටිග්ගහං;
පවරා [පවනා (ස්යා.)] අභිනික්ඛන්තං, වනා නිබ්බනමාගතං [වානා නිබ්බානමාගතං (ස්යා.)].
‘‘කටච්ඡුභික්ඛං පාදාසිං, සිද්ධත්ථස්ස මහෙසිනො;
පඤ්ඤාය උපසන්තස්ස, මහාවීරස්ස තාදිනො.
‘‘පදෙනානුපදායන්තං [පදෙනානුපදායන්තො (සී. ස්යා.)], නිබ්බාපෙන්තෙ මහාජනං;
උළාරා විත්ති මෙ ජාතා, බුද්ධෙ ආදිච්චබන්ධුනෙ [විත්ති මෙ පාහුනා තාව, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො (ස්යා.)].
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භික්ඛාදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තාසීතිම්හිතො කප්පෙ, මහාරෙණු සනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, සත්තෙතෙ චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා භික්ඛදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
භික්ඛදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, නිසභාජානියං යථා;
තිධාපභින්නං මාතඞ්ගං, කුඤ්ජරංව මහෙසිනං.
‘‘ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, උළුරාජංව පූරිතං;
රථියං පටිපජ්ජන්තං, ලොකජෙට්ඨං අපස්සහං.
‘‘ඤාණෙ ¶ ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, පග්ගහෙත්වාන අඤ්ජලිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සිද්ධත්ථමභිවාදයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘තෙසත්තතිම්හිතො කප්පෙ, සොළසාසුං නරුත්තමා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඤාණසඤ්ඤිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. උප්පලහත්ථියත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිවරායං ¶ නිවාසීහං, අහොසිං මාලිකො තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, සිද්ධත්ථං ලොකපූජිතං [ලොකනායකං (සී.)].
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, පුප්ඵහත්ථමදාසහං;
යත්ථ යත්ථුපපජ්ජාමි, තස්ස කම්මස්ස වාහසා.
‘‘අනුභොමි ඵලං ඉට්ඨං, පුබ්බෙ සුකතමත්තනො;
පරික්ඛිත්තො සුමල්ලෙහි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං [බුද්ධපූජායිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතුපාදාය, ඨපෙත්වා වත්තමානකං;
පඤ්චරාජසතා තත්ථ, නජ්ජසමසනාමකා [නජ්ජුපමසනාමකා (සී. ස්යා.)].
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උප්පලහත්ථියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උප්පලහත්ථියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පදපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථස්ස ¶ ¶ භගවතො, ජාතිපුප්ඵමදාසහං;
පාදෙසු සත්ත පුප්ඵානි, හාසෙනොකිරිතානි මෙ.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙනහං අජ්ජ, අභිභොමි නරාමරෙ;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵපූජායිදං ඵලං.
‘‘සමන්තගන්ධනාමාසුං, තෙරස චක්කවත්තිනො;
ඉතො පඤ්චමකෙ කප්පෙ, චාතුරන්තා ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පදපූජකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. මුට්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුදස්සනොති නාමෙන, මාලාකාරො අහං තදා;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං.
‘‘ජාතිපුප්ඵං ගහෙත්වාන, පූජයිං පදුමුත්තරං;
විසුද්ධචක්ඛු සුමනො, දිබ්බචක්ඛුං සමජ්ඣගං.
‘‘එතිස්සා පුප්ඵපූජාය, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘සොළසාසිංසු ¶ රාජානො, දෙවුත්තරසනාමකා;
ඡත්තිංසම්හි ඉතො කප්පෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මුට්ඨිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මුට්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. උදකපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අනිලඤ්ජසෙ;
ඝතාසනංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘පාණිනා උදකං ගය්හ, ආකාසෙ උක්ඛිපිං අහං;
සම්පටිච්ඡි මහාවීරො, බුද්ධො කාරුණිකො ඉසි [මයි (ස්යා.)].
‘‘අන්තලික්ඛෙ ¶ ඨිතො සත්ථා, පදුමුත්තරනාමකො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා දකදානෙන, පීතිඋප්පාදනෙන ච;
කප්පසතසහස්සම්පි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජති’ [නුපපජ්ජසි (ක.)].
‘‘තෙන කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘සහස්සරාජනාමෙන ¶ , තයො තෙ චක්කවත්තිනො;
පඤ්චසට්ඨිකප්පසතෙ, චාතුරන්තා ජනාධිපා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උදකපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උදකපූජකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. නළමාලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
තිණත්ථරෙ නිසින්නස්ස, උපසන්තස්ස තාදිනො.
‘‘නළමාලං ගහෙත්වාන, බන්ධිත්වා [බීජිත්වා (ක.)] බීජනිං අහං;
බුද්ධස්ස උපනාමෙසිං, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘පටිග්ගහෙත්වා සබ්බඤ්ඤූ, බීජනිං ලොකනායකො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘යථා ¶ මෙ කායො නිබ්බාති, පරිළාහො න විජ්ජති;
තථෙව තිවිධග්ගීහි, චිත්තං තව විමුච්චතු’.
‘‘සබ්බෙ ¶ දෙවා සමාගච්ඡුං, යෙ කෙචි වනනිස්සිතා;
සොස්සාම බුද්ධවචනං, හාසයන්තඤ්ච දායකං.
‘‘නිසින්නො ¶ භගවා තත්ථ, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
දායකං සම්පහංසෙන්තො, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා බීජනිදානෙන, චිත්තස්ස පණිධීහි ච;
සුබ්බතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘තෙන ¶ කම්මාවසෙසෙන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
මාලුතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී භවිස්සති’.
‘‘‘ඉමිනා බීජනිදානෙන, සම්මානවිපුලෙන ච;
කප්පසතසහස්සම්පි, දුග්ගතිං නුපපජ්ජති.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, සුබ්බතා අට්ඨතිංස තෙ;
එකූනතිංසසහස්සෙ, අට්ඨ මාලුතනාමකා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නළමාලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නළමාලියත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
සත්තමභාණවාරං.
8. ආසනුපට්ඨාහකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කානනං වනමොගය්හ, අප්පසද්දං නිරාකුලං;
සීහාසනං මයා දින්නං, අත්ථදස්සිස්ස තාදිනො.
‘‘මාලාහත්ථං ¶ ගහෙත්වාන, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;
සත්ථාරං පයිරුපාසිත්වා, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
සන්නිබ්බාපෙමි [සන්දිට්ඨාපෙමි (ක.)] අත්තානං, භවා සබ්බෙ සමූහතා.
‘‘අට්ඨාරසකප්පසතෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සීහාසනස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ සත්තකප්පසතෙ, සන්නිබ්බාපක [සන්නිට්ඨො නාම (ක.)] ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ආසනුපට්ඨාහකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ආසනුපට්ඨාහකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. බිළාලිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , වසාමි පණ්ණසන්ථරෙ;
ඝාසෙසු ගෙධමාපන්නො, සෙය්යසීලො චහං [සෙයසීලොවහං (ස්යා. ක.)] තදා.
‘‘ඛණන්තාලු [ඛණමාලු (ස්යා.)] කලම්බානි, බිළාලිතක්කලානි ච;
කොලං භල්ලාතකං බිල්ලං, ආහත්වා පටියාදිතං.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘උපාගතං මහානාගං, දෙවදෙවං නරාසභං;
බිළාලිං පග්ගහෙත්වාන, පත්තම්හි ඔකිරිං අහං.
‘‘පරිභුඤ්ජි මහාවීරො, තොසයන්තො මමං තදා;
පරිභුඤ්ජිත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, බිළාලිං මෙ අදා තුවං;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජසි’.
‘‘චරිමං ¶ වත්තතෙ මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘චතුපඤ්ඤාසිතො කප්පෙ, සුමෙඛලියසව්හයො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බිළාලිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බිළාලිදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. රෙණුපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ ¶ සම්බුද්ධං, සතරංසිංව භාණුමං;
ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, උළුරාජංව පූරිතං.
‘‘පුරක්ඛතං සාවකෙහි, සාගරෙහෙව මෙදනිං;
නාගං පග්ගය්හ රෙණූහි, විපස්සිස්සාභිරොපයිං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං රෙණුමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘පණ්ණතාලීසිතො කප්පෙ, රෙණු නාමාසි ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රෙණුපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රෙණුපූජකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
භික්ඛදායිවග්ගො එකාදසමො.
තස්සුද්දානං –
භික්ඛදායී ඤාණසඤ්ඤී, හත්ථියො පදපූජකො;
මුට්ඨිපුප්ඵී උදකදො, නළමාලි උපට්ඨකො;
බිළාලිදායී රෙණු ච, ගාථායො ඡ ච සට්ඨි ච.
12. මහාපරිවාරවග්ගො
1. මහාපරිවාරකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සී ¶ ¶ ¶ නාම භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
අට්ඨසට්ඨිසහස්සෙහි, පාවිසි බන්ධුමං තදා.
‘‘නගරා අභිනික්ඛම්ම, අගමං දීපචෙතියං;
අද්දසං විරජං බුද්ධං, ආහුතීනං පටිග්ගහං.
‘‘චුල්ලාසීතිසහස්සානි, යක්ඛා මය්හං උපන්තිකෙ;
උපට්ඨහන්ති සක්කච්චං [මං නිච්චං (ක.)], ඉන්දංව තිදසා ගණා.
‘‘භවනා ¶ අභිනික්ඛම්ම, දුස්සං පග්ගය්හහං තදා;
සිරසා අභිවාදෙසිං, තඤ්චාදාසිං මහෙසිනො.
‘‘අහො බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථු සම්පදා;
බුද්ධස්ස ආනුභාවෙන, වසුධායං පකම්පථ.
‘‘තඤ්ච අච්ඡරියං දිස්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙමි, ද්විපදින්දම්හි තාදිනෙ.
‘‘සොහං චිත්තං පසාදෙත්වා, දුස්සං දත්වාන සත්ථුනො;
සරණඤ්ච උපාගච්ඡිං, සාමච්චො සපරිජ්ජනො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො පන්නරසෙ කප්පෙ, සොළසාසුං සුවාහනා [සොළසාසිංසු වාහනො (ස්යා.)];
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාපරිවාරකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාපරිවාරකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සුමඞ්ගලත්ථෙරඅපදානං
‘‘අත්ථදස්සී ¶ ¶ ජිනවරො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විහාරා අභිනික්ඛම්ම, තළාකං උපසඞ්කමි.
‘‘න්හත්වා පිත්වා ච සම්බුද්ධො, උත්තරිත්වෙකචීවරො;
අට්ඨාසි භගවා තත්ථ, විලොකෙන්තො දිසොදිසං.
‘‘භවනෙ උපවිට්ඨොහං, අද්දසං ලොකනායකං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, අප්ඵොටෙසිං අහං තදා.
‘‘සතරංසිංව ජොතන්තං, පභාසන්තංව කඤ්චනං [ඉමිනා පාදද්වයෙන පුරිමපාදද්වයස්ස පුරතො භවිතබ්බං];
නච්චගීතෙ පයුත්තොහං, පඤ්චඞ්ගතූරියම්හි ච.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බෙ සත්තෙ අභිභොමි, විපුලො හොති මෙ යසො [අයඤ්ච ගාථා පරිග්ගහෙතිගාථාය අනන්තරමෙව ඨාතුං යුත්තා].
‘‘නමො ¶ තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;
අත්තානං තොසයිත්වාන, පරෙ තොසෙසි ත්වං මුනි.
‘‘පරිග්ගහෙ ¶ [පරිග්ගය්හ (සී.), පරිග්ගහිත්වා (ස්යා.), පරිග්ගහෙන (ක.)] නිසීදිත්වා, හාසං කත්වාන සුබ්බතෙ;
උපට්ඨහිත්වා සම්බුද්ධං, තුසිතං උපපජ්ජහං.
‘‘සොළසෙතො කප්පසතෙ, ද්විනවඑකචින්තිතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුමඞ්ගලො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුමඞ්ගලත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. සරණගමනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘උභින්නං දෙවරාජූනං, සඞ්ගාමො සමුපට්ඨිතො;
අහොසි සමුපබ්යූළ්හො [සමුපබ්බූළ්හො (සී.)], මහාඝොසො අවත්තථ [පවත්තථ (සී.)].
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
අන්තලික්ඛෙ ඨිතො සත්ථා, සංවෙජෙසි මහාජනං.
‘‘සබ්බෙ ¶ දෙවා අත්තමනා, නික්ඛිත්තකවචාවුධා;
සම්බුද්ධං අභිවාදෙත්වා, එකග්ගාසිංසු තාවදෙ.
‘‘මය්හං [අම්හං (සී.)] සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, වාචාසභිමුදීරයි;
අනුකම්පකො ලොකවිදූ, නිබ්බාපෙසි මහාජනං.
‘‘පදුට්ඨචිත්තො ¶ මනුජො, එකපාණං විහෙඨයං;
තෙන චිත්තප්පදොසෙන, අපායං උපපජ්ජති.
‘‘සඞ්ගාමසීසෙ නාගොව, බහූ පාණෙ විහෙඨයං;
නිබ්බාපෙථ සකං චිත්තං, මා හඤ්ඤිත්ථො පුනප්පුනං.
‘‘ද්වින්නම්පි යක්ඛරාජූනං, සෙනා සා විම්හිතා අහු [සෙනායො විම්හිතා අහූ (සී.), සෙනාපි සමිතා අහු (ස්යා.)];
සරණඤ්ච උපාගච්ඡුං, ලොකජෙට්ඨං සුතාදිනං.
‘‘සඤ්ඤාපෙත්වාන ¶ ජනතං, පදමුද්ධරි [උද්ධරි පන (සී. ස්යා.)] චක්ඛුමා;
පෙක්ඛමානොව දෙවෙහි, පක්කාමි උත්තරාමුඛො.
‘‘පඨමං සරණං ගච්ඡිං, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘මහාදුන්දුභිනාමා ච, සොළසාසුං රථෙසභා;
තිංසකප්පසහස්සම්හි, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සරණගමනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සරණගමනියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. එකාසනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘වරුණො නාම නාමෙන, දෙවරාජා අහං තදා;
උපට්ඨහෙසිං සම්බුද්ධං, සයොග්ගබලවාහනො.
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ¶ ලොකනාථම්හි, අත්ථදස්සීනරුත්තමෙ;
තූරියං සබ්බමාදාය, අගමං බොධිමුත්තමං.
‘‘වාදිතෙන ච නච්චෙන, සම්මතාළසමාහිතො;
සම්මුඛා විය සම්බුද්ධං, උපට්ඨිං බොධිමුත්තමං.
‘‘උපට්ඨහිත්වා ¶ තං බොධිං, ධරණීරුහපාදපං;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘සකකම්මාභිරද්ධොහං, පසන්නො බොධිමුත්තමෙ;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, නිම්මානං උපපජ්ජහං.
‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා;
මනුස්සෙසු ච දෙවෙසු, වත්තමානං භවාභවෙ.
‘‘තිවිධග්ගී නිබ්බුතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ [අයඤ්ච ගාථා පටිසම්භිදා චතස්සෙතිගාථාය එකසම්බන්ධා භවිතං යුත්තා].
‘‘සුබාහූ ¶ නාම නාමෙන, චතුත්තිංසාසු ඛත්තියා;
සත්තරතනසම්පන්නා, පඤ්චකප්පසතෙ ඉතො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකාසනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකාසනියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. සුවණ්ණපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සී ¶ නාම භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
නිසින්නො ජනකායස්ස, දෙසෙසි අමතං පදං.
‘‘තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො;
සොණ්ණපුප්ඵානි චත්තාරි, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘සුවණ්ණච්ඡදනං ආසි, යාවතා පරිසා තදා;
බුද්ධාභා ච සුවණ්ණාභා, ආලොකො විපුලො අහු.
‘‘උදග්ගචිත්තො ¶ සුමනො, වෙදජාතො කතඤ්ජලී;
විත්තිසඤ්ජනනො තෙසං, දිට්ඨධම්මසුඛාවහො.
‘‘ආයාචිත්වාන සම්බුද්ධං, වන්දිත්වාන ච සුබ්බතං;
පාමොජ්ජං ජනයිත්වාන, සකං භවනුපාගමිං.
‘‘භවනෙ උපවිට්ඨොහං, බුද්ධසෙට්ඨං අනුස්සරිං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, තුසිතං උපපජ්ජහං.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සොළසාසිංසු රාජානො, නෙමිසම්මතනාමකා;
තෙතාලීසෙ ඉතො කප්පෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා සුවණ්ණපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුවණ්ණපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. චිතකපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘වසාමි ¶ රාජායතනෙ, සාමච්චො සපරිජ්ජනො;
පරිනිබ්බුතෙ භගවති, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, චිතකං අගමාසහං;
තූරියං තත්ථ වාදෙත්වා, ගන්ධමාලං සමොකිරිං.
‘‘චිතම්හි පූජං කත්වාන, වන්දිත්වා චිතකං අහං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සකං භවනුපාගමිං.
‘‘භවනෙ උපවිට්ඨොහං, චිතපූජං අනුස්සරිං;
තෙන කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ.
‘‘අනුභොත්වාන සම්පත්තිං, දෙවෙසු මානුසෙසු ච;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, චිතපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකූනතිංසකප්පම්හි, ඉතො සොළස රාජානො;
උග්ගතා නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චිතකපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
චිතකපූජකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘යදා ¶ විපස්සී ලොකග්ගො, ආයුසඞ්ඛාරමොස්සජි;
පථවී සම්පකම්පිත්ථ, මෙදනී ජලමෙඛලා.
‘‘ඔතතං විත්ථතං [ඔතතං විතතං (ස්යා.)] මය්හං, සුවිචිත්තවටංසකං [සුචිචිත්තං පපඤ්චකං (ස්යා.)];
භවනම්පි පකම්පිත්ථ, බුද්ධස්ස ආයුසඞ්ඛයෙ.
‘‘තාසො ¶ මය්හං සමුප්පන්නො, භවනෙ සම්පකම්පිතෙ;
උප්පාදො [උප්පාතො (?)] නු කිමත්ථාය, ආලොකො විපුලො අහු.
‘‘වෙස්සවණො ඉධාගම්ම, නිබ්බාපෙසි මහාජනං;
පාණභූතෙ [පාණභුතං (ස්යා.), පාණභූනං (සී. ක.)] භයං නත්ථි, එකග්ගා හොථ සංවුතා [සගාරවා (ස්යා.)].
‘‘අහො බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථු සම්පදා;
යස්මිං උප්පජ්ජමානම්හි, පථවී [පඨවී (සී. ස්යා.)] සම්පකම්පති.
‘‘බුද්ධානුභාවං කිත්තෙත්වා, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, කුසලං චරිතං [කරිතං (සී. ස්යා.), කාරිතං (ක.)] මයා.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ චුද්දසකප්පම්හි, රාජා ආසිං පතාපවා;
සමිතො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බුද්ධසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. මග්ගසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස, සාවකා වනචාරිනො;
විප්පනට්ඨා බ්රහාරඤ්ඤෙ, අන්ධාව අනුසුය්යරෙ [අනුසුයරෙ (සී.)].
‘‘අනුස්සරිත්වා ¶ සම්බුද්ධං, පදුමුත්තරනායකං;
තස්ස තෙ මුනිනො පුත්තා, විප්පනට්ඨා මහාවනෙ.
‘‘භවනා ඔරුහිත්වාන, අගමිං භික්ඛුසන්තිකං;
තෙසං මග්ගඤ්ච ආචික්ඛිං, භොජනඤ්ච අදාසහං.
‘‘තෙන කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
ජාතියා සත්තවස්සොහං, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘සචක්ඛූ ¶ නාම නාමෙන, ද්වාදස චක්කවත්තිනො;
සත්තරතනසම්පන්නා, පඤ්චකප්පසතෙ ඉතො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මග්ගසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මග්ගසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අත්ථදස්සිම්හි සුගතෙ, නිබ්බුතෙ සමනන්තරා;
යක්ඛයොනිං උපපජ්ජිං, යසං පත්තො චහං තදා.
‘‘දුල්ලද්ධං ¶ වත මෙ ආසි, දුප්පභාතං දුරුට්ඨිතං;
යං මෙ භොගෙ විජ්ජමානෙ, පරිනිබ්බායි චක්ඛුමා.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සාගරො නාම සාවකො;
මමුද්ධරිතුකාමො සො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘කිං නු සොචසි මා භායි, චර ධම්මං සුමෙධස;
අනුප්පදින්නා බුද්ධෙන, සබ්බෙසං බීජසම්පදා.
‘‘සො චෙ පූජෙය්ය සම්බුද්ධං, තිට්ඨන්තං ලොකනායකං;
ධාතුං සාසපමත්තම්පි, නිබ්බුතස්සාපි පූජයෙ.
‘‘සමෙ ¶ චිත්තප්පසාදම්හි, සමං පුඤ්ඤං මහග්ගතං;
තස්මා ථූපං කරිත්වාන, පූජෙහි ජිනධාතුයො.
‘‘සාගරස්ස වචො සුත්වා, බුද්ධථූපං අකාසහං;
පඤ්චවස්සෙ පරිචරිං, මුනිනො ථූපමුත්තමං.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන ද්විපදින්ද, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
සම්පත්තිං අනුභොත්වාන, අරහත්තමපාපුණිං.
‘‘භූරිපඤ්ඤා ච චත්තාරො, සත්තකප්පසතෙ ඉතො;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. ජාතිපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ජායන්තස්ස ¶ විපස්සිස්ස, ආලොකො විපුලො අහු;
පථවී ච පකම්පිත්ථ, සසාගරා සපබ්බතා.
‘‘නෙමිත්තා ච වියාකංසු, බුද්ධො ලොකෙ භවිස්සති;
අග්ගො ච සබ්බසත්තානං, ජනතං උද්ධරිස්සති.
‘‘නෙමිත්තානං ¶ ¶ සුණිත්වාන, ජාතිපූජමකාසහං;
එදිසා පූජනා නත්ථි, යාදිසා ජාතිපූජනා.
‘‘සඞ්ඛරිත්වාන [සංහරිත්වාන (සී. ස්යා.), සඞ්කරිත්වාන (ක.)]
කුසලං, සකං චිත්තං පසාදයිං.
ජාතිපූජං කරිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
සබ්බෙ සත්තෙ අභිභොමි, ජාතිපූජායිදං ඵලං.
‘‘ධාතියො මං උපට්ඨන්ති, මම චිත්තවසානුගා;
න තා සක්කොන්ති කොපෙතුං, ජාතිපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පූජමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ජාතිපූජායිදං ඵලං.
‘‘සුපාරිචරියා නාම, චතුත්තිංස ජනාධිපා;
ඉතො තතියකප්පම්හි, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ජාතිපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ජාතිපූජකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
මහාපරිවාරවග්ගො ද්වාදසමො.
තස්සුද්දානං –
පරිවාරසුමඞ්ගලා, සරණාසනපුප්ඵියා;
චිතපූජී බුද්ධසඤ්ඤී, මග්ගුපට්ඨානජාතිනා;
ගාථායො ¶ නවුති වුත්තා, ගණිතායො විභාවිහි.
13. සෙරෙය්යවග්ගො
1. සෙරෙය්යකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අජ්ඣායකො ¶ ¶ ¶ මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
අබ්භොකාසෙ ඨිතො සන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘සීහං යථා වනචරං, බ්යග්ඝරාජංව නිත්තසං;
තිධාපභින්නමාතඞ්ගං, කුඤ්ජරංව මහෙසිනං.
‘‘සෙරෙය්යකං ගහෙත්වාන, ආකාසෙ උක්ඛිපිං [නික්ඛිපිං (ක.)] අහං;
බුද්ධස්ස ආනුභාවෙන, පරිවාරෙන්ති සබ්බසො [සබ්බතො (සී.)].
‘‘අධිට්ඨහි මහාවීරො, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
සමන්තා පුප්ඵච්ඡදනා, ඔකිරිංසු නරාසභං.
‘‘තතො සා පුප්ඵකඤ්චුකා, අන්තොවණ්ටා බහිමුඛා;
සත්තාහං ඡදනං කත්වා, තතො අන්තරධායථ.
‘‘තඤ්ච අච්ඡරියං දිස්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
බුද්ධෙ චිත්තං පසාදෙසිං, සුගතෙ ලොකනායකෙ.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘පන්නරසසහස්සම්හි ¶ , කප්පානං පඤ්චවීසති;
වීතමලා [චිත්තමාලා (සී.), විලාමාලා (ස්යා.)] සමානා ච, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සෙරෙය්යකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සෙරෙය්යකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. පුප්ඵථූපියත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ , කුක්කුරො නාම [කුක්කුටො නාම (සී.)] පබ්බතො;
වෙමජ්ඣෙ තස්ස වසති, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ.
‘‘පඤ්ච සිස්සසහස්සානි, පරිවාරෙන්ති මං සදා;
පුබ්බුට්ඨායී ච තෙ ආසුං, මන්තෙසු ච විසාරදා.
‘‘බුද්ධො ¶ ලොකෙ සමුප්පන්නො, තං විජානාථ නො භවං;
අසීතිබ්යඤ්ජනානස්ස, බාත්තිංසවරලක්ඛණා.
‘‘බ්යාමප්පභො ජිනවරො, ආදිච්චොව විරොචති;
සිස්සානං වචනං සුත්වා, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ.
‘‘අස්සමා අභිනික්ඛම්ම, දිසං පුච්ඡති සිස්සකෙ [බ්රාහ්මණො (ස්යා.)];
යම්හි දෙසෙ මහාවීරො, වසති ලොකනායකො.
‘‘තාහං දිසං නමස්සිස්සං, ජිනං අප්පටිපුග්ගලං;
උදග්ගචිත්තො සුමනො, පූජෙසිං තං තථාගතං.
‘‘එථ ¶ සිස්සා ගමිස්සාම, දක්ඛිස්සාම තථාගතං;
වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, සොස්සාම ජිනසාසනං.
‘‘එකාහං අභිනික්ඛම්ම, බ්යාධිං පටිලභිං අහං;
බ්යාධිනා පීළිතො සන්තො, සාලං වාසයිතුං ගමිං.
‘‘සබ්බෙ සිස්සෙ සමානෙත්වා, අපුච්ඡිං තෙ තථාගතං;
කීදිසං ලොකනාථස්ස, ගුණං පරමබුද්ධිනො.
‘‘තෙ මෙ පුට්ඨා වියාකංසු, යථා දස්සාවිනො තථා;
සක්කච්චං බුද්ධසෙට්ඨං තං, දෙසෙසුං [දස්සෙසුං (සී. ස්යා.)] මම සම්මුඛා.
‘‘තෙසාහං වචනං සුත්වා, සකං චිත්තං පසාදයිං;
පුප්ඵෙහි ථූපං කත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘තෙ මෙ සරීරං ඣාපෙත්වා, අගමුං බුද්ධසන්තිකං;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, සත්ථාරමභිවාදයුං.
‘‘පුප්ඵෙහි ථූපං කත්වාන, සුගතස්ස මහෙසිනො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘චත්තාලීසසහස්සම්හි ¶ ¶ , කප්පෙ සොළස ඛත්තියා;
නාමෙනග්ගිසමා නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘වීසකප්පසහස්සම්හි, රාජානො චක්කවත්තිනො;
ඝතාසනසනාමාව, අට්ඨත්තිංස මහීපතී.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා පුප්ඵථූපියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුප්ඵථූපියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. පායසදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණො ¶ සම්බුද්ධො, බාත්තිංසවරලක්ඛණො;
පවනා [පධානො (ක.)] අභිනික්ඛන්තො, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො [සුවණ්ණවණ්ණං …පෙ… පුරක්ඛතං-එවං දුතියන්තවසෙන සී. ස්යා. පොත්ථකෙසු දිස්සති].
‘‘මහච්චා [සහත්ථා (ස්යා. ක.)] කංසපාතියා, වඩ්ඪෙත්වා පායසං [පායාසං (ස්යා. ක.)] අහං;
ආහුතිං යිට්ඨුකාමො සො, උපනෙසිං බලිං අහං.
‘‘භගවා තම්හි සමයෙ, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
චඞ්කමං සුසමාරූළ්හො, අම්බරෙ අනිලායනෙ.
‘‘තඤ්ච අච්ඡරියං දිස්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
ඨපයිත්වා කංසපාතිං, විපස්සිං අභිවාදයිං.
‘‘තුවං දෙවොසි [බුද්ධොසි (ස්යා.)] සබ්බඤ්ඤූ, සදෙවෙ සහමානුසෙ;
අනුකම්පං උපාදාය, පටිගණ්හ මහාමුනි.
‘‘පටිග්ගහෙසි භගවා, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ මහාමුනි [අනුත්තරො (ස්යා.)].
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පායසස්ස [පායාසස්ස (ස්යා. ක.)] ඉදං ඵලං.
‘‘එකතාලීසිතො ¶ කප්පෙ, බුද්ධො නාමාසි ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පායසදායකො [පායාසදායකො (ස්යා. ක.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පායසදායකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. ගන්ධොදකියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිසජ්ජ ¶ පාසාදවරෙ, විපස්සිං අද්දසං ජිනං;
කකුධං විලසන්තංව, සබ්බඤ්ඤුං තමනාසකං [සබ්බඤ්ඤුත්තමනායකං (ස්යා.), සබ්බඤ්ඤුතමනාසවං (ක.)].
‘‘පාසාදස්සාවිදූරෙ ච, ගච්ඡති ලොකනායකො;
පභා නිද්ධාවතෙ තස්ස, යථා ච සතරංසිනො.
‘‘ගන්ධොදකඤ්ච ¶ පග්ගය්හ, බුද්ධසෙට්ඨං සමොකිරිං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං ගන්ධොදකමාකිරිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, සුගන්ධො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා ගන්ධොදකියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගන්ධොදකියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. සම්මුඛාථවිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ජායමානෙ විපස්සිම්හි, නිමිත්තං බ්යාකරිං අහං;
‘නිබ්බාපයිඤ්ච [නිබ්බාපයං ච (සී. ස්යා.), නිබ්බාපයන්තො (?)] ජනතං, බුද්ධො ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ¶ ජායමානස්මිං, දසසහස්සි කම්පති;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ජායමානස්මිං, ආලොකො විපුලො අහු;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ජායමානස්මිං, සරිතායො න සන්දයුං [සන්දිසුං (සී. ස්යා.)];
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ජායමානස්මිං, අවීචග්ගි න පජ්ජලි;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ¶ ජායමානස්මිං, පක්ඛිසඞ්ඝො න සංචරි;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ජායමානස්මිං, වාතක්ඛන්ධො න වායති;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ¶ ජායමානස්මිං, සබ්බරතනානි ජොතයුං [ජොතිසුං (සී. ස්යා.)];
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘යස්මිඤ්ච ජායමානස්මිං, සත්තාසුං පදවික්කමා;
සො දානි භගවා සත්ථා, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘‘ජාතමත්තො ¶ ච සම්බුද්ධො, දිසා සබ්බා විලොකයි;
වාචාසභිමුදීරෙසි, එසා බුද්ධාන ධම්මතා’.
‘‘සංවෙජයිත්වා ජනතං, ථවිත්වා ලොකනායකං;
සම්බුද්ධං අභිවාදෙත්වා, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං බුද්ධමභිථොමයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථොමනාය ඉදං ඵලං.
‘‘ඉතො නවුතිකප්පම්හි, සම්මුඛාථවිකව්හයො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පථවීදුන්දුභි නාම [දුද්දසි නාම (ක.)], එකූනනවුතිම්හිතො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘අට්ඨාසීතිම්හිතො ¶ කප්පෙ, ඔභාසො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘සත්තාසීතිම්හිතො කප්පෙ, සරිතච්ඡෙදනව්හයො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘අග්ගිනිබ්බාපනො නාම, කප්පානං ඡළසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘ගතිපච්ඡෙදනො නාම, කප්පානං පඤ්චසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘රාජා ¶ වාතසමො නාම, කප්පානං චුල්ලසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘රතනපජ්ජලො ¶ නාම, කප්පානං තෙඅසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පදවික්කමනො නාම, කප්පානං ද්වෙඅසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘රාජා විලොකනො නාම, කප්පානං එකසීතියා;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘ගිරසාරොති නාමෙන, කප්පෙසීතිම්හි ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සම්මුඛාථවිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සම්මුඛාථවිකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. කුසුමාසනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ ¶ ධඤ්ඤවතියා, අහොසිං බ්රාහ්මණො තදා;
ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සනිඝණ්ඩුසකෙටුභෙ.
‘‘පදකො ¶ වෙය්යාකරණො, නිමිත්තකොවිදො අහං;
මන්තෙ ච සිස්සෙ වාචෙසිං, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ.
‘‘පඤ්ච උප්පලහත්ථානි, පිට්ඨියං ඨපිතානි මෙ;
ආහුතිං යිට්ඨුකාමොහං, පිතුමාතුසමාගමෙ.
‘‘තදා විපස්සී භගවා, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
ඔභාසෙන්තො දිසා සබ්බා, ආගච්ඡති නරාසභො.
‘‘ආසනං පඤ්ඤපෙත්වාන, නිමන්තෙත්වා මහාමුනිං;
සන්ථරිත්වාන තං පුප්ඵං, අභිනෙසිං සකං ඝරං.
‘‘යං මෙ අත්ථි සකෙ ගෙහෙ, ආමිසං පච්චුපට්ඨිතං;
තාහං බුද්ධස්ස පාදාසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘භුත්තාවිං කාලමඤ්ඤාය, පුප්ඵහත්ථමදාසහං;
අනුමොදිත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, පක්කාමි උත්තරාමුඛො.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අනන්තරං ඉතො කප්පෙ, රාජාහුං වරදස්සනො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කුසුමාසනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කුසුමාසනියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. ඵලදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, වසාමි අස්සමෙ අහං.
‘‘අග්ගිහුත්තඤ්ච මෙ අත්ථි, පුණ්ඩරීකඵලානි ච;
පුටකෙ නික්ඛිපිත්වාන, දුමග්ගෙ ලග්ගිතං මයා.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මමුද්ධරිතුකාමො සො, භික්ඛන්තො මමුපාගමි.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, ඵලං බුද්ධස්සදාසහං;
විත්තිසඤ්ජනනො මය්හං, දිට්ඨධම්මසුඛාවහො.
‘‘සුවණ්ණවණ්ණො සම්බුද්ධො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
අන්තලික්ඛෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා ඵලදානෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජසි’.
‘‘තෙනෙව ¶ සුක්කමූලෙන, අනුභොත්වාන සම්පදා;
පත්තොම්හි අචලං ඨානං, හිත්වා ජයපරාජයං.
‘‘ඉතො සත්තසතෙ කප්පෙ, රාජා ආසිං සුමඞ්ගලො;
සත්තරතනසම්පන්නො චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඵලදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඵලදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ හිමවන්තම්හි, වසාමි පබ්බතන්තරෙ;
පුලිනං සොභනං දිස්වා, බුද්ධසෙට්ඨං අනුස්සරිං.
‘‘ඤාණෙ උපනිධා නත්ථි, සඞ්ඛාරං [සඞ්ගාමං (සී. ස්යා.), සඞ්ඛාතං (ථෙරගාථා අට්ඨ.)] නත්ථි සත්ථුනො;
සබ්බධම්මං අභිඤ්ඤාය, ඤාණෙන අධිමුච්චති.
‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්තම;
ඤාණෙන තෙ සමො නත්ථි, යාවතා ඤාණමුත්තමං.
‘‘ඤාණෙ චිත්තං පසාදෙත්වා, කප්පං සග්ගම්හි මොදහං;
අවසෙසෙසු කප්පෙසු, කුසලං චරිතං [කරිතං (සී. ස්යා.), කිරියං (ක.)] මයා.
‘‘එකනවුතිතො ¶ ¶ කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො සත්තතිකප්පම්හි [තෙසත්තතිකප්පෙ (සී. ස්යා.)], එකො පුලිනපුප්ඵියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඤාණසඤ්ඤිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඤාණසඤ්ඤිකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. ගණ්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණො සම්බුද්ධො, විපස්සී දක්ඛිණාරහො;
පුරක්ඛතො සාවකෙහි, ආරාමා අභිනික්ඛමි.
‘‘දිස්වානහං බුද්ධසෙට්ඨං, සබ්බඤ්ඤුං තමනාසකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, ගණ්ඨිපුප්ඵං [ගතමග්ගං (ස්යා. ක.)] අපූජයිං.
‘‘තෙන ¶ චිත්තප්පසාදෙන, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, පුන වන්දිං තථාගතං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකතාලීසිතො ¶ කප්පෙ, චරණො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ගණ්ඨිපුප්ඵියො [ගන්ධපුප්ඵියො (ස්යා. ක.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ගණ්ඨිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පදුමපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , ගොතමො නාම පබ්බතො;
නානාරුක්ඛෙහි සඤ්ඡන්නො, මහාභූතගණාලයො.
‘‘වෙමජ්ඣම්හි ච තස්සාසි, අස්සමො අභිනිම්මිතො;
පුරක්ඛතො සසිස්සෙහි, වසාමි අස්සමෙ අහං.
‘‘ආයන්තු ¶ මෙ සිස්සගණා, පදුමං ආහරන්තු මෙ;
බුද්ධපූජං කරිස්සාමි, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘එවන්ති තෙ පටිස්සුත්වා, පදුමං ආහරිංසු මෙ;
තථා නිමිත්තං කත්වාහං, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘සිස්සෙ තදා සමානෙත්වා, සාධුකං අනුසාසහං;
මා ඛො තුම්හෙ පමජ්ජිත්ථ, අප්පමාදො සුඛාවහො.
‘‘එවං ¶ සමනුසාසිත්වා, තෙ සිස්සෙ වචනක්ඛමෙ;
අප්පමාදගුණෙ යුත්තො, තදා කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකපඤ්ඤාසකප්පම්හි, රාජා ආසිං ජලුත්තමො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පදුමපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
පදුමපූජකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සෙරෙය්යවග්ගො තෙරසමො.
තස්සුද්දානං –
සෙරෙය්යකො පුප්ඵථූපි, පායසො ගන්ධථොමකො;
ආසනි ඵලසඤ්ඤී ච, ගණ්ඨිපදුමපුප්ඵියො;
පඤ්චුත්තරසතා ගාථා, ගණිතා අත්ථදස්සිභි.
14. සොභිතවග්ගො
1. සොභිතත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ¶ ¶ නාම ජිනො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
මහතො ජනකායස්ස, දෙසෙති අමතං පදං.
‘‘තස්සාහං වචනං සුත්වා, වාචාසභිමුදීරිතං [වාචාසභිමුදීරයිං (?)];
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, එකග්ගො ආසහං තදා.
‘‘යථා ¶ සමුද්දො උදධීනමග්ගො, නෙරූ නගානං පවරො සිලුච්චයො;
තථෙව යෙ චිත්තවසෙන වත්තරෙ, න බුද්ධඤාණස්ස කලං උපෙන්ති තෙ.
‘‘ධම්මවිධිං [ධම්මෙ විධිං (සී.)] ඨපෙත්වාන, බුද්ධො කාරුණිකො ඉසි;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො ඤාණං පකිත්තෙසි, බුද්ධම්හි ලොකනායකෙ;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං න ගමිස්සති.
‘‘‘කිලෙසෙ ඣාපයිත්වාන, එකග්ගො සුසමාහිතො;
සොභිතො නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො’.
‘‘පඤ්ඤාසෙ ¶ කප්පසහස්සෙ, සත්තෙවාසුං යසුග්ගතා [සමුග්ගතා (ස්යා.)];
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සොභිතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සොභිතත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. සුදස්සනත්ථෙරඅපදානං
‘‘විනතා ¶ ¶ නදියා [විත්ථතාය නදියා (ස්යා.)] තීරෙ, පිලක්ඛු [පිලක්ඛො (සී. ථෙරගාථා අට්ඨ.)] ඵලිතො අහු;
තාහං රුක්ඛං ගවෙසන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘කෙතකං පුප්ඵිතං දිස්වා, වණ්ටෙ ඡෙත්වානහං තදා;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘යෙන ඤාණෙන පත්තොසි, අච්චුතං අමතං පදං;
තං ඤාණං අභිපූජෙමි, බුද්ධසෙට්ඨ මහාමුනි.
‘‘ඤාණම්හි පූජං කත්වාන, පිලක්ඛුමද්දසං අහං;
පටිලද්ධොම්හි තං පඤ්ඤං [තං සඤ්ඤං (ස්යා.), තං පුඤ්ඤං (ක.)], ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ තෙරසකප්පම්හි, ද්වාදසාසුං ඵලුග්ගතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහප්ඵලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුදස්සනො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුදස්සනත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. චන්දනපූජනකත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ, අහොසිං කින්නරො තදා;
පුප්ඵභක්ඛො චහං ආසිං, පුප්ඵානිවසනො තථා [පුප්ඵානං වසනො අහං (ස්යා.)].
‘‘අත්ථදස්සී තු භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විපිනග්ගෙන නිය්යාසි, හංසරාජාව අම්බරෙ.
‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්ඤ, චිත්තං තෙ සුවිසොධිතං;
පසන්නමුඛවණ්ණොසි, විප්පසන්නමුඛින්ද්රියො.
‘‘ඔරොහිත්වාන ¶ ආකාසා, භූරිපඤ්ඤො සුමෙධසො;
සඞ්ඝාටිං පත්ථරිත්වාන, පල්ලඞ්කෙන උපාවිසි.
‘‘විලීනං ¶ චන්දනාදාය, අගමාසිං ජිනන්තිකං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘අභිවාදෙත්වාන ¶ සම්බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
පාමොජ්ජං ජනයිත්වාන, පක්කාමිං උත්තරාමුඛො.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, චන්දනං යං අපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘චතුද්දසෙ කප්පසතෙ, ඉතො ආසිංසු තෙ තයො;
රොහණී නාම [රොහිතා නාම (සී.), රොහිණී නාම (ස්යා.)] නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චන්දනපූජනකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
චන්දනපූජනකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
අට්ඨමභාණවාරං.
4. පුප්ඵච්ඡදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුනන්දො ¶ නාම නාමෙන, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
අජ්ඣායකො යාචයොගො, වාජපෙය්යං අයාජයි.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, අග්ගො කාරුණිකො ඉසි;
ජනතං අනුකම්පන්තො, අම්බරෙ චඞ්කමී තදා.
‘‘චඞ්කමිත්වාන සම්බුද්ධො, සබ්බඤ්ඤූ ලොකනායකො;
මෙත්තාය අඵරි සත්තෙ, අප්පමාණෙ [අප්පමාණං (සී. ස්යා.)] නිරූපධි.
‘‘වණ්ටෙ ¶ ඡෙත්වාන පුප්ඵානි, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
සබ්බෙ සිස්සෙ සමානෙත්වා, ආකාසෙ උක්ඛිපාපයි.
‘‘යාවතා ¶ නගරං ආසි, පුප්ඵානං ඡදනං තදා;
බුද්ධස්ස ආනුභාවෙන, සත්තාහං න විගච්ඡථ.
‘‘තෙනෙව සුක්කමූලෙන, අනුභොත්වාන සම්පදා;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, තිණ්ණො ලොකෙ විසත්තිකං.
‘‘එකාරසෙ ¶ කප්පසතෙ, පඤ්චතිංසාසු ඛත්තියා;
අම්බරංසසනාමා තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුප්ඵච්ඡදනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුප්ඵච්ඡදනියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. රහොසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, වසභො නාම පබ්බතො;
තස්මිං පබ්බතපාදම්හි, අස්සමො ආසි මාපිතො.
‘‘තීණි සිස්සසහස්සානි, වාචෙසිං බ්රාහ්මණො [බ්රාහ්මණෙ (සී.)] තදා;
සංහරිත්වාන [සංසාවිත්වාන (ස්යා.)] තෙ සිස්සෙ, එකමන්තං උපාවිසිං.
‘‘එකමන්තං ¶ ¶ නිසීදිත්වා, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
බුද්ධවෙදං ගවෙසන්තො [පවෙසන්තො (ක.)], ඤාණෙ චිත්තං පසාදයිං.
‘‘තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, නිසීදිං පණ්ණසන්ථරෙ;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං සඤ්ඤමලභිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්ඤායිදං ඵලං.
‘‘සත්තවීසතිකප්පම්හි, රාජා සිරිධරො අහු;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රහොසඤ්ඤකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රහොසඤ්ඤකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. චම්පකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කණිකාරංව ජොතන්තං, නිසින්නං පබ්බතන්තරෙ;
ඔභාසෙන්තං දිසා සබ්බා, ඔසධිං විය තාරකං [ඔසධී විය තාරකා (ක.)].
‘‘තයො ¶ මාණවකා ආසුං, සකෙ සිප්පෙ සුසික්ඛිතා;
ඛාරිභාරං ගහෙත්වාන, අන්වෙන්ති මම පච්ඡතො.
‘‘පුටකෙ ¶ සත්ත පුප්ඵානි, නික්ඛිත්තානි තපස්සිනා;
ගහෙත්වා තානි ඤාණම්හි, වෙස්සභුස්සාභිරොපයිං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකූනතිංසකප්පම්හි, විපුලාභ [විහතාභා (ස්යා.)] සනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී [රාජා හොසි (ක.)] මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා චම්පකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
චම්පකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. අත්ථසන්දස්සකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විසාලමාළෙ ¶ ආසීනො, අද්දසං ලොකනායකං;
ඛීණාසවං බලප්පත්තං, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
‘‘සතසහස්සා ¶ තෙවිජ්ජා, ඡළභිඤ්ඤා මහිද්ධිකා;
පරිවාරෙන්ති සම්බුද්ධං, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ඤාණෙ උපනිධා යස්ස, න විජ්ජති සදෙවකෙ;
අනන්තඤාණං සම්බුද්ධං, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ධම්මකායඤ්ච ¶ දීපෙන්තං, කෙවලං රතනාකරං;
විකප්පෙතුං [විකොපෙතුං (සී. ස්යා.)] න සක්කොන්ති, කො දිස්වා නප්පසීදති.
‘‘ඉමාහි තීහි ගාථාහි, නාරදොව්හයවච්ඡලො [සරගච්ඡියො (සී.), පුරගච්ඡියො (ස්යා.)];
පදුමුත්තරං ථවිත්වාන, සම්බුද්ධං අපරාජිතං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, බුද්ධසන්ථවනෙන ච;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං, නුපපජ්ජහං.
‘‘ඉතො තිංසකප්පසතෙ, සුමිත්තො නාම ඛත්තියො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අත්ථසන්දස්සකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අත්ථසන්දස්සකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. එකපසාදනියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නාරදො ඉති මෙ නාමං [නාරදො ඉති නාමෙන (ස්යා. ක.) උපරි තෙවීසතිමවග්ගෙ පන ඡට්ඨාපදානෙ ‘‘මෙ නාමං‘‘ඉච්චෙව දිස්සති], කෙසවො ඉති මං විදූ;
කුසලාකුසලං එසං, අගමං බුද්ධසන්තිකං.
‘‘මෙත්තචිත්තො කාරුණිකො, අත්ථදස්සී මහාමුනි;
අස්සාසයන්තො සත්තෙ සො, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘සකං ¶ චිත්තං පසාදෙත්වා, සිරෙ කත්වාන අඤ්ජලිං;
සත්ථාරං අභිවාදෙත්වා, පක්කාමිං පාචිනාමුඛො.
‘‘සත්තරසෙ ¶ ¶ කප්පසතෙ, රාජා ආසි මහීපති;
අමිත්තතාපනො නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකපසාදනියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකපසාදනියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සාලපුප්ඵදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගරාජා තදා ආසිං, අභිජාතො සුකෙසරී;
ගිරිදුග්ගං ගවෙසන්තො, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අයං නු ඛො මහාවීරො, නිබ්බාපෙති මහාජනං;
යංනූනාහං උපාසෙය්යං, දෙවදෙවං නරාසභං.
‘‘සාඛං සාලස්ස භඤ්ජිත්වා, සකොසං පුප්ඵමාහරිං;
උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, අදාසිං පුප්ඵමුත්තමං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ ¶ ච නවමෙ කප්පෙ, විරොචනසනාමකා;
තයො ආසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සාලපුප්ඵදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සාලපුප්ඵදායකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පියාලඵලදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘පාරාවතො ¶ [පරොධකො (ස්යා.)] තදා ආසිං, පරං අනුපරොධකො;
පබ්භාරෙ සෙය්යං කප්පෙමි, අවිදූරෙ සිඛිසත්ථුනො.
‘‘සායං පාතඤ්ච පස්සාමි, බුද්ධං ලොකග්ගනායකං;
දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, ද්විපදින්දස්ස තාදිනො.
‘‘පියාලඵලමාදාය ¶ , අගමං බුද්ධසන්තිකං;
පටිග්ගහෙසි භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො.
‘‘තතො පරං උපාදාය, පරිචාරිං විනායකං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං ඵලං අදදිං අහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ පන්නරසෙ කප්පෙ, තයො ආසුං පියාලිනො;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පියාලඵලදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පියාලඵලදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සොභිතවග්ගො චුද්දසමො.
තස්සුද්දානං –
සොභිතසුදස්සනො ච, චන්දනො පුප්ඵඡදනො;
රහො චම්පකපුප්ඵී ච, අත්ථසන්දස්සකෙන ච.
එකපසාදී [එකරංසි (ස්යා.)] සාලදදො, දසමො ඵලදායකො;
ගාථායො සත්තති ද්වෙ ච, ගණිතායො විභාවිභි.
15. ඡත්තවග්ගො
1. අතිඡත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පරිනිබ්බුතෙ ¶ ¶ ¶ භගවති, අත්ථදස්සීනරුත්තමෙ;
ඡත්තාතිඡත්තං [ඡත්තාධිඡත්තං (සී.)] කාරෙත්වා, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘කාලෙන කාලමාගන්ත්වා, නමස්සිං ලොකනායකං [සත්ථු චෙතියං (සී.)];
පුප්ඵච්ඡදනං කත්වාන, ඡත්තම්හි අභිරොපයිං.
‘‘සත්තරසෙ කප්පසතෙ, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
මනුස්සත්තං න ගච්ඡාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අතිඡත්තියො [අධිඡත්තියො (සී. ස්යා.)] ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අතිඡත්තියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. ථම්භාරොපකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ¶ ලොකනාථම්හි, ධම්මදස්සීනරාසභෙ;
ආරොපෙසිං ධජත්ථම්භං, බුද්ධසෙට්ඨස්ස චෙතියෙ.
‘‘නිස්සෙණිං මාපයිත්වාන, ථූපසෙට්ඨං සමාරුහිං;
ජාතිපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘අහො ¶ බුද්ධො අහො ධම්මො, අහො නො සත්ථු සම්පදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, ථූපසීඛසනාමකා;
සොළසාසිංසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ථම්භාරොපකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ථම්භාරොපකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. වෙදිකාරකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, පියදස්සීනරුත්තමෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, මුත්තාවෙදිමකාසහං.
‘‘මණීහි පරිවාරෙත්වා, අකාසිං වෙදිමුත්තමං;
වෙදිකාය මහං කත්වා, තත්ථ කාලඞ්කතො අහං.
‘‘යං යං යොනුපපජ්ජාමි, දෙවත්තං අථ මානුසං;
මණී ධාරෙන්ති ආකාසෙ, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘සොළසිතො කප්පසතෙ, මණිප්පභාසනාමකා;
ඡත්තිංසාසිංසු [බාත්තිංසාසිංසු (සී. ස්යා.)] රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වෙදිකාරකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වෙදිකාරකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. සපරිවාරියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො ¶ නාම ජිනො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
ජලිත්වා අග්ගික්ඛන්ධොව, සම්බුද්ධො පරිනිබ්බුතො.
‘‘නිබ්බුතෙ ච මහාවීරෙ, ථූපො විත්ථාරිකො අහු;
දූරතොව [අහොරත්තං (සී.), ථූපදත්තං (ස්යා.)] උපට්ඨෙන්ති, ධාතුගෙහවරුත්තමෙ.
‘‘පසන්නචිත්තො සුමනො, අකං චන්දනවෙදිකං;
දිස්සති ථූපඛන්ධො ච [දීයති ධූමක්ඛන්ධො ච (සී.), දීයති ධූපගන්ධො ච (ස්යා.)], ථූපානුච්ඡවිකො තදා.
‘‘භවෙ ¶ නිබ්බත්තමානම්හි, දෙවත්තෙ අථ මානුසෙ;
ඔමත්තං මෙ න පස්සාමි, පුබ්බකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘පඤ්චදසකප්පසතෙ ¶ , ඉතො අට්ඨ ජනා අහුං;
සබ්බෙ සමත්තනාමා තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා සපරිවාරියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සපරිවාරියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. උමාපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකමහිතෙ [ලොකනාථම්හි (සී.)], ආහුතීනං පටිග්ගහෙ;
සිද්ධත්ථම්හි භගවති, මහාථූපමහො අහු.
‘‘මහෙ පවත්තමානම්හි, සිද්ධත්ථස්ස මහෙසිනො;
උමාපුප්ඵං [උම්මාපුප්ඵං (සබ්බත්ථ)] ගහෙත්වාන, ථූපම්හි අභිරොපයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ථූපපූජායිදං [පුප්ඵපූජායිදං (ස්යා.), බුද්ධපූජායිදං (ක.)] ඵලං.
‘‘ඉතො ච නවමෙ කප්පෙ, සොමදෙවසනාමකා;
පඤ්චාසීතිසු රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උමාපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උමාපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. අනුලෙපදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සීමුනිනො ¶ ¶ , බොධිවෙදිමකාසහං;
සුධාය පිණ්ඩං දත්වාන, පාණිකම්මං අකාසහං.
‘‘දිස්වා ¶ තං සුකතං කම්මං, අනොමදස්සී නරුත්තමො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘ඉමිනා සුධකම්මෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
සම්පත්තිං අනුභොත්වාන, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සති’.
‘‘පසන්නමුඛවණ්ණොම්හි ¶ , එකග්ගො සුසමාහිතො;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘ඉතො කප්පසතෙ ආසිං, පරිපුණ්ණෙ අනූනකෙ [පරිපුණ්ණො අනූනකො (ස්යා.)];
රාජා සබ්බඝනො නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අනුලෙපදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අනුලෙපදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. මග්ගදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘උත්තරිත්වාන ¶ නදිකං, වනං ගච්ඡති චක්ඛුමා;
තමද්දසාසිං සම්බුද්ධං, සිද්ධත්ථං වරලක්ඛණං.
‘‘කුදාල [කුද්දාල (සී. ස්යා.)] පිටකමාදාය, සමං කත්වාන තං පථං;
සත්ථාරං අභිවාදෙත්වා, සකං චිත්තං පසාදයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මග්ගදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, එකො ආසිං ජනාධිපො;
නාමෙන සුප්පබුද්ධොති, නායකො සො නරිස්සරො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මග්ගදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මග්ගදායකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. ඵලකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘යානකාරො ¶ ¶ පුරෙ ආසිං, දාරුකම්මෙ සුසික්ඛිතො;
චන්දනං ඵලකං කත්වා, අදාසිං ලොකබන්ධුනො.
‘‘පභාසති ¶ ඉදං බ්යම්හං, සුවණ්ණස්ස සුනිම්මිතං;
හත්ථියානං අස්සයානං, දිබ්බයානං උපට්ඨිතං.
‘‘පාසාදා ¶ සිවිකා චෙව, නිබ්බත්තන්ති යදිච්ඡකං;
අක්ඛුබ්භං [අක්ඛොභං (සී.)] රතනං මය්හං, ඵලකස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, ඵලකං යමහං දදිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලකස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි, චතුරො නිම්මිතාව්හයා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඵලකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඵලකදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. වටංසකියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධො නාම නාමෙන, සයම්භූ අපරාජිතො;
විවෙකමනුබ්රූහන්තො, අජ්ඣොගහි මහාවනං.
‘‘සළලං පුප්ඵිතං දිස්වා, ගන්ථිත්වාන [බන්ධිත්වාන (සී.)] වටංසකං;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සම්මුඛා ලොකනායකං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි ¶ , යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඌනවීසෙ කප්පසතෙ, සොළසාසුං සුනිම්මිතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වටංසකියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වටංසකියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පල්ලඞ්කදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
පල්ලඞ්කො හි මයා දින්නො, සඋත්තරසපච්ඡදො.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො ¶ , පල්ලඞ්කො ආසි සො තදා;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, නිබ්බත්තති සදා මම.
‘‘තිංසකප්පසහස්සම්හි, පල්ලඞ්කමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පල්ලඞ්කස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘වීසකප්පසහස්සම්හි, සුවණ්ණාභා තයො ජනා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පල්ලඞ්කදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පල්ලඞ්කදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
ඡත්තවග්ගො පන්නරසමො.
තස්සුද්දානං –
ඡත්තං ථම්භො ච වෙදි ච, පරිවාරුමපුප්ඵියො;
අනුලෙපො ච මග්ගො ච, ඵලකො ච වටංසකො;
පල්ලඞ්කදායී ච ගාථායො, ඡප්පඤ්ඤාස පකිත්තිතාති.
16. බන්ධුජීවකවග්ගො
1. බන්ධුජීවකත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දංව ¶ ¶ ¶ විමලං සුද්ධං, විප්පසන්නමනාවිලං;
නන්දීභවපරික්ඛීණං, තිණ්ණං ලොකෙ විසත්තිකං.
‘‘නිබ්බාපයන්තං ජනතං, තිණ්ණං [දිස්වා (?)] තාරයතං වරං [තාරයතං මුනිං (ස්යා.)];
මුනිං වනම්හි ඣායන්තං [වනස්මිං ඣායමානං තං (සී. ස්යා.)], එකග්ගං සුසමාහිතං.
‘‘බන්ධුජීවකපුප්ඵානි, ලගෙත්වා සුත්තකෙනහං;
බුද්ධස්ස අභිරොපයිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො සත්තමකෙ කප්පෙ, මනුජින්දො මහායසො;
සමන්තචක්ඛු නාමාසි, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බන්ධුජීවකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බන්ධුජීවකත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. තම්බපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පරකම්මායනෙ ¶ යුත්තො, අපරාධං අකාසහං;
වනන්තං අභිධාවිස්සං, භයවෙරසමප්පිතො.
‘‘පුප්ඵිතං පාදපං දිස්වා, පිණ්ඩිබන්ධං සුනිම්මිතං;
තම්බපුප්ඵං ගහෙත්වාන, බොධියං ඔකිරිං අහං.
‘‘සම්මජ්ජිත්වාන ¶ තං බොධිං, පාටලිං පාදපුත්තමං;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, බොධිමූලෙ උපාවිසිං.
‘‘ගතමග්ගං ¶ ගවෙසන්තා, ආගච්ඡුං මම සන්තිකං;
තෙ ච දිස්වානහං තත්ථ, ආවජ්ජිං බොධිමුත්තමං.
‘‘වන්දිත්වාන අහං බොධිං, විප්පසන්නෙන චෙතසා;
අනෙකතාලෙ පපතිං, ගිරිදුග්ගෙ භයානකෙ.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බොධිපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච තතියෙ කප්පෙ, රාජා සුසඤ්ඤතො අහං [සංථුසිතො අහුං (සී.)];
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තම්බපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තම්බපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. වීථිසම්මජ්ජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘උදෙන්තං ¶ ¶ සතරංසිංව, පීතරංසිංව [සිතරංසිංව (සී. ස්යා.)] භාණුමං;
පන්නරසෙ යථා චන්දං, නිය්යන්තං ලොකනායකං.
‘‘අට්ඨසට්ඨිසහස්සානි, සබ්බෙ ඛීණාසවා අහුං;
පරිවාරිංසු සම්බුද්ධං, ද්විපදින්දං නරාසභං.
‘‘සම්මජ්ජිත්වාන තං වීථිං, නිය්යන්තෙ ලොකනායකෙ;
උස්සාපෙසිං ධජං තත්ථ, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං ධජං අභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ධජදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො චතුත්ථකෙ කප්පෙ, රාජාහොසිං මහබ්බලො;
සබ්බාකාරෙන සම්පන්නො, සුධජො ඉති විස්සුතො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා වීථිසම්මජ්ජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
වීථිසම්මජ්ජකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. කක්කාරුපුප්ඵපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘දෙවපුත්තො ¶ අහං සන්තො, පූජයිං සිඛිනායකං;
කක්කාරුපුප්ඵං පග්ගය්හ, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච නවමෙ කප්පෙ, රාජා සත්තුත්තමො අහුං;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කක්කාරුපුප්ඵපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කක්කාරුපුප්ඵපූජකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. මන්දාරවපුප්ඵපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘දෙවපුත්තො ¶ අහං සන්තො, පූජයිං සිඛිනායකං;
මන්දාරවෙන පුප්ඵෙන, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘සත්තාහං ඡදනං ආසි, දිබ්බං මාලං තථාගතෙ;
සබ්බෙ ජනා සමාගන්ත්වා, නමස්සිංසු තථාගතං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච දසමෙ කප්පෙ, රාජාහොසිං ජුතින්ධරො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මන්දාරවපුප්ඵපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මන්දාරවපුප්ඵපූජකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. කදම්බපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ , කුක්කුටො නාම පබ්බතො;
තම්හි පබ්බතපාදම්හි, සත්ත බුද්ධා වසන්ති තෙ.
‘‘කදම්බං පුප්ඵිතං දිස්වා, දීපරාජංව උග්ගතං;
උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, සත්ත බුද්ධෙ සමොකිරිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, සත්තාසුං පුප්ඵනාමකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කදම්බපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
කදම්බපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. තිණසූලකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ ¶ ¶ , භූතගණො නාම පබ්බතො;
වසතෙකො ජිනො තත්ථ, සයම්භූ ලොකනිස්සටො.
‘‘තිණසූලං ගහෙත්වාන, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං;
එකූනසතසහස්සං, කප්පං න විනිපාතිකො.
‘‘ඉතො එකාදසෙ කප්පෙ, එකොසිං ධරණීරුහො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිණසූලකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිණසූලකත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. නාගපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවච්ඡො ¶ නාම නාමෙන, බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූ;
පුරක්ඛතො සසිස්සෙහි, වසතෙ පබ්බතන්තරෙ.
‘‘පදුමුත්තරො නාම ජිනො, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මමුද්ධරිතුකාමො සො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘වෙහාසම්හි ¶ චඞ්කමති, ධූපායති ජලතෙ තථා;
හාසං මමං විදිත්වාන, පක්කාමි පාචිනාමුඛො.
‘‘තඤ්ච අච්ඡරියං දිස්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
නාගපුප්ඵං ගහෙත්වාන, ගතමග්ගම්හි ඔකිරිං.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵං ඔකිරිං අහං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘එකත්තිංසෙ කප්පසතෙ [එකතිංසෙ ඉතො කම්මෙ (ස්යා.)], රාජා ආසි මහාරහො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නාගපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නාගපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. පුන්නාගපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කානනං ¶ වනමොගය්හ, වසාමි ලුද්දකො අහං;
පුන්නාගං පුප්ඵිතං දිස්වා, බුද්ධසෙට්ඨං අනුස්සරිං.
‘‘තං ¶ පුප්ඵං ඔචිනිත්වාන, සුගන්ධං ගන්ධිතං සුභං;
ථූපං කරිත්වා පුලිනෙ, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකම්හි නවුතෙ කප්පෙ, එකො ආසිං තමොනුදො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුන්නාගපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුන්නාගපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. කුමුදදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘හිමවන්තස්සාවිදූරෙ, මහාජාතස්සරො අහු;
පදුමුප්පලසඤ්ඡන්නො, පුණ්ඩරීකසමොත්ථටො.
‘‘කුකුත්ථො නාම නාමෙන, තත්ථාසිං සකුණො තදා;
සීලවා බුද්ධිසම්පන්නො, පුඤ්ඤාපුඤ්ඤෙසු කොවිදො.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
ජාතස්සරස්සාවිදූරෙ, සඤ්චරිත්ථ මහාමුනි.
‘‘ජලජං කුමුදං ඡෙත්වා, උපනෙසිං මහෙසිනො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, පටිග්ගහි මහාමුනි.
‘‘තඤ්ච ¶ දානං දදිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘සොළසෙතො කප්පසතෙ, ආසුං වරුණනාමකා;
අට්ඨ එතෙ ජනාධිපා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කුමුදදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කුමුදදායකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
බන්ධුජීවකවග්ගො සොළසමො.
තස්සුද්දානං –
බන්ධුජීවො තම්බපුප්ඵී, වීථිකක්කාරුපුප්ඵියො;
මන්දාරවො කදම්බී ච, සූලකො නාගපුප්ඵියො;
පුන්නාගො කොමුදී ගාථා, ඡප්පඤ්ඤාස පකිත්තිතාති.
17. සුපාරිචරියවග්ගො
1. සුපාරිචරියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමො ¶ ¶ ¶ නාම නාමෙන, ද්විපදින්දො නරාසභො;
පවනා අභිනික්ඛම්ම, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා.
‘‘යක්ඛානං සමයො ආසි, අවිදූරෙ මහෙසිනො;
යෙන කිච්චෙන සම්පත්තා, අජ්ඣාපෙක්ඛිංසු තාවදෙ.
‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, අමතස්ස ච දෙසනං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, අප්ඵොටෙත්වා උපට්ඨහිං.
‘‘සුචිණ්ණස්ස ඵලං පස්ස, උපට්ඨානස්ස සත්ථුනො;
තිංසකප්පසහස්සෙසු, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘ඌනතිංසෙ කප්පසතෙ, සමලඞ්කතනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සුපාරිචරියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සුපාරිචරියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. කණවෙරපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථො ¶ ¶ නාම භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
පුරක්ඛතො සාවකෙහි, නගරං පටිපජ්ජථ.
‘‘රඤ්ඤො අන්තෙපුරෙ ආසිං, ගොපකො අභිසම්මතො;
පාසාදෙ උපවිට්ඨොහං, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘කණවෙරං ¶ [කරවීරං (සක්කතානුලොමං), කණවීරං (පාකත)] ගහෙත්වාන, භික්ඛුසඞ්ඝෙ සමොකිරිං;
බුද්ධස්ස විසුං කත්වාන, තතො භිය්යො සමොකිරිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං [රොපයිං (ස්යා.)];
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සත්තාසීතිම්හිතො කප්පෙ, චතුරාසුං මහිද්ධිකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කණවෙරපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කණවෙරපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. ඛජ්ජකදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සස්ස ඛො භගවතො, පුබ්බෙ ඵලමදාසහං;
නාළිකෙරඤ්ච පාදාසිං, ඛජ්ජකං අභිසම්මතං.
‘‘බුද්ධස්ස ¶ තමහං දත්වා, තිස්සස්ස තු මහෙසිනො;
මොදාමහං කාමකාමී, උපපජ්ජිං [කාමකාරී, උපපජ්ජං (සී.)] යමිච්ඡකං [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති].
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං දානමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තෙරසකප්පම්හි, රාජා ඉන්දසමො අහු;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඛජ්ජකදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛජ්ජකදායකත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. දෙසපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අත්ථදස්සී ¶ තු භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
අබ්භුග්ගන්ත්වාන වෙහාසං, ගච්ඡතෙ අනිලඤ්ජසෙ.
‘‘යම්හි ¶ ¶ දෙසෙ ඨිතො සත්ථා, අබ්භුග්ගච්ඡි මහාමුනි;
තාහං දෙසං අපූජෙසිං, පසන්නො සෙහි පාණිභි.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, අද්දසං යං මහාමුනිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දෙසපූජායිදං ඵලං.
‘‘එකාදසෙ ¶ කප්පසතෙ, ගොසුජාතසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා දෙසපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
දෙසපූජකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. කණිකාරඡත්තියත්ථෙරඅපදානං
‘‘වෙස්සභූ නාම සම්බුද්ධො, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
දිවාවිහාරාය මුනි, ඔගාහයි මහාවනං.
‘‘කණිකාරං ඔචිනිත්වා, ඡත්තං කත්වානහං තදා;
පුප්ඵච්ඡදනං කත්වාන, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො වීසතිකප්පම්හි, සොණ්ණාභා අට්ඨ ඛත්තියා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා කණිකාරඡත්තියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කණිකාරඡත්තියත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. සප්පිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඵුස්සො ¶ ¶ නාමාසි [නාමාථ (සී.)] භගවා, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
ගච්ඡතෙ වීථියං වීරො, නිබ්බාපෙන්තො මහාජනං.
‘‘අනුපුබ්බෙන ¶ භගවා, ආගච්ඡි මම සන්තිකං;
තතො තං [තතොහං (සී. ස්යා.)] පත්තං පග්ගය්හ, සප්පිතෙලමදාසහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං සප්පිමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, සප්පිදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඡප්පඤ්ඤාසෙ ඉතො කප්පෙ, එකො ආසි සමොදකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සප්පිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සප්පිදායකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. යූථිකපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘චන්දභාගානදීතීරෙ ¶ , අනුසොතං වජාමහං;
සයම්භුං අද්දසං තත්ථ, සාලරාජංව ඵුල්ලිතං.
‘‘පුප්ඵං යූථිකමාදාය, උපගච්ඡිං මහාමුනිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘සත්තසට්ඨිම්හිතො කප්පෙ, එකො සාමුද්ධරො අහු;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා යූථිකපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
යූථිකපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
8. දුස්සදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිවරායං ¶ ¶ පුරෙ රම්මෙ, රාජපුත්තොසහං [රාජපුත්තො අහං (සී. ස්යා.)] තදා;
පණ්ණාකාරං ලභිත්වාන, උපසන්තස්සදාසහං.
‘‘අධිවාසෙසි ¶ ¶ භගවා, වත්ථං [නවං (ක.)] හත්ථෙන ආමසි;
සිද්ධත්ථො අධිවාසෙත්වා, වෙහාසං නභමුග්ගමි.
‘‘බුද්ධස්ස ගච්ඡමානස්ස, දුස්සා ධාවන්ති පච්ඡතො;
තත්ථ චිත්තං පසාදෙසිං, බුද්ධො නො අග්ගපුග්ගලො.
‘‘චතුන්නවුතිතො කප්පෙ, යං දුස්සමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දුස්සදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සත්තසට්ඨිම්හිතො කප්පෙ, චක්කවත්තී තදා අහු;
පරිසුද්ධොති නාමෙන, මනුජින්දො මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා දුස්සදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
දුස්සදායකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. සමාදපකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ බන්ධුමතියා, මහාපූගගණො අහු;
තෙසාහං පවරො ආසිං, මම බද්ධචරා [පට්ඨචරා (ස්යා.)] ච තෙ.
‘‘සබ්බෙ තෙ සන්නිපාතෙත්වා, පුඤ්ඤකම්මෙ සමාදයිං;
මාළං කස්සාම සඞ්ඝස්ස, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං අනුත්තරං.
‘‘සාධූති ¶ තෙ පටිස්සුත්වා, මම ඡන්දවසානුගා;
නිට්ඨාපෙත්වා ච තං මාළං, විපස්සිස්ස අදම්හසෙ.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං මාළමදදිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, මාළදානස්සිදං ඵලං.
‘‘එකූනසත්තතිකප්පෙ ¶ [එකූනසට්ඨිකප්පම්හි (සී. ස්යා.)],
එකො ආසි ජනාධිපො.
ආදෙය්යො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සමාදපකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සමාදපකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. පඤ්චඞ්ගුලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සො ¶ ¶ නාමාසි භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
පවිසති ගන්ධකුටිං, විහාරකුසලො මුනි.
‘‘සුගන්ධමාලමාදාය, අගමාසිං ජිනන්තිකං;
අපසද්දො ච සම්බුද්ධෙ, පඤ්චඞ්ගුලිමදාසහං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං ගන්ධමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පඤ්චඞ්ගුලිස්සිදං [පඤ්චඞ්ගුලියිදං (සී.)] ඵලං.
‘‘ද්වෙසත්තතිම්හිතො ¶ කප්පෙ, රාජා ආසිං සයම්පභො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පඤ්චඞ්ගුලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
පඤ්චඞ්ගුලියත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
සුපාරිචරියවග්ගො සත්තරසමො.
තස්සුද්දානං –
සුපාරිචරි කණවෙරී, ඛජ්ජකො දෙසපූජකො;
කණිකාරො සප්පිදදො, යූථිකො දුස්සදායකො;
මාළො ච පඤ්චඞ්ගුලිකො, චතුපඤ්ඤාස ගාථකාති.
18. කුමුදවග්ගො
1. කුමුදමාලියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පබ්බතෙ ¶ ¶ ¶ හිමවන්තම්හි, මහාජාතස්සරො අහු;
තත්ථජො රක්ඛසො ආසිං, ඝොරරූපො මහබ්බලො.
‘‘කුමුදං පුප්ඵතෙ තත්ථ, චක්කමත්තානි ජායරෙ;
ඔචිනාමි ච තං පුප්ඵං, බලිනො සමිතිං තදා.
‘‘අත්ථදස්සී ¶ තු භගවා, ද්විපදින්දො නරාසභො;
පුප්ඵසඞ්කොචිතං [පුප්ඵං සඞ්කොචිතං (සී. ස්යා.), පුප්ඵං සමොචිතං (?)] දිස්වා, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘උපාගතඤ්ච සම්බුද්ධං, දෙවදෙවං නරාසභං;
සබ්බඤ්ච පුප්ඵං පග්ගය්හ, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘යාවතා හිමවන්තන්තා, පරිසා සා [හිමවන්තස්මිං, යාව මාලා (ස්යා.)] තදා අහු;
තාවච්ඡදනසම්පන්නො, අගමාසි තථාගතො.
‘‘අට්ඨාරසෙ කප්පසතෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො පන්නරසෙ කප්පෙ, සත්තාහෙසුං ජනාධිපා;
සහස්සරථනාමා තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා කුමුදමාලියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කුමුදමාලියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. නිස්සෙණිදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘කොණ්ඩඤ්ඤස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
ආරොහත්ථාය පාසාදං, නිස්සෙණී කාරිතා මයා.
‘‘තෙන ¶ චිත්තප්පසාදෙන, අනුභොත්වාන සම්පදා;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘එකත්තිංසම්හි කප්පානං, සහස්සම්හි තයො අහුං [මහා (සී. ස්යා.)];
සම්බහුලා නාම රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා නිස්සෙණිදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
නිස්සෙණිදායකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. රත්තිපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘මිගලුද්දො ¶ පුරෙ ආසිං, අරඤ්ඤෙ කානනෙ අහං;
විපස්සිං අද්දසං බුද්ධං, දෙවදෙවං නරාසභං.
‘‘රත්තිකං ¶ පුප්ඵිතං දිස්වා, කුටජං ධරණීරුහං;
සමූලං පග්ගහෙත්වාන, උපනෙසිං මහෙසිනො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, පුප්ඵදානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච අට්ඨමෙ කප්පෙ, සුප්පසන්නසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, රාජාහොසිං මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා රත්තිපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
රත්තිපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. උදපානදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘විපස්සිනො ¶ භගවතො, උදපානො කතො මයා;
පිණ්ඩපාතඤ්ච දත්වාන [ගහෙත්වාන (ස්යා.)], නිය්යාදෙසිමහං තදා.
‘‘එකනවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උදපානස්සිදං ඵලං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා උදපානදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උදපානදායකත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. සීහාසනදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, පදුමුත්තරනායකෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සීහාසනමදාසහං.
‘‘බහූහි ගන්ධමාලෙහි, දිට්ඨධම්මසුඛාවහෙ;
තත්ථ පූජඤ්ච කත්වාන, නිබ්බායති බහුජ්ජනො.
‘‘පසන්නචිත්තො ¶ සුමනො, වන්දිත්වා බොධිමුත්තමං;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘පන්නරසසහස්සම්හි, කප්පානං අට්ඨ ආසු තෙ [අට්ඨ ආසයුං (ක.)];
සිලුච්චයසනාමා ච, රාජානො චක්කවත්තිනො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සීහාසනදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති;
සීහාසනදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. මග්ගදත්තිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සී ¶ භගවා, ද්විපදින්දො නරාසභො;
දිට්ඨධම්මසුඛත්ථාය, අබ්භොකාසම්හි චඞ්කමි.
‘‘උද්ධතෙ ¶ ¶ පාදෙ පුප්ඵානි, සොභං මුද්ධනි තිට්ඨරෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, වන්දිත්වා පුප්ඵමොකිරිං.
‘‘වීසකප්පසහස්සම්හි, ඉතො පඤ්ච ජනා අහුං;
පුප්ඵච්ඡදනියා නාම, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මග්ගදත්තිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මග්ගදත්තිකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. එකදීපියත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස මුනිනො, සළලෙ බොධිමුත්තමෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, එකදීපං අදාසහං.
‘‘භවෙ නිබ්බත්තමානම්හි, නිබ්බත්තෙ පුඤ්ඤසඤ්චයෙ;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සොළසෙ ¶ කප්පසහස්සෙ, ඉතො තෙ චතුරො ජනා;
චන්දාභා නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකදීපියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකදීපියත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
නවමං භාණවාරං.
8. මණිපූජකත්ථෙරඅපදානං
‘‘ඔරෙන ¶ හිමවන්තස්ස, නදිකා සම්පවත්තථ;
තස්සා චානුපඛෙත්තම්හි, සයම්භූ වසතෙ තදා.
‘‘මණිං ¶ පග්ගය්හ පල්ලඞ්කං, සාධුචිත්තං මනොරමං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං මණිං අභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච ද්වාදසෙ කප්පෙ, සතරංසීසනාමකා;
අට්ඨ තෙ ආසුං රාජානො, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා මණිපූජකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මණිපූජකත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
9. තිකිච්ඡකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ බන්ධුමතියා, වෙජ්ජො ආසිං සුසික්ඛිතො;
ආතුරානං සදුක්ඛානං, මහාජනසුඛාවහො.
‘‘බ්යාධිතං සමණං දිස්වා, සීලවන්තං මහාජුතිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, භෙසජ්ජමදදිං තදා.
‘‘අරොගො ආසි තෙනෙව, සමණො සංවුතින්ද්රියො;
අසොකො නාම නාමෙන, උපට්ඨාකො විපස්සිනො.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, යං ඔසධමදාසහං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, භෙසජ්ජස්ස ඉදං ඵලං.
‘‘ඉතො ච අට්ඨමෙ කප්පෙ, සබ්බොසධසනාමකො;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා තිකිච්ඡකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
තිකිච්ඡකත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
10. සඞ්ඝුපට්ඨාකත්ථෙරඅපදානං
‘‘වෙස්සභුම්හි ¶ ¶ ¶ භගවති, අහොසාරාමිකො අහං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, උපට්ඨිං සඞ්ඝමුත්තමං.
‘‘එකත්තිංසෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමකරිං තදා;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, උපට්ඨානස්සිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තෙ සත්තමෙ කප්පෙ, සත්තෙවාසුං සමොදකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සඞ්ඝුපට්ඨාකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
සඞ්ඝුපට්ඨාකත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
කුමුදවග්ගො අට්ඨාරසමො.
තස්සුද්දානං –
කුමුදො අථ නිස්සෙණී, රත්තිකො උදපානදො;
සීහාසනී මග්ගදදො, එකදීපී මණිප්පදො;
තිකිච්ඡකො උපට්ඨාකො, එකපඤ්ඤාස ගාථකාති.
19. කුටජපුප්ඵියවග්ගො
1. කුටජපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං ¶ ¶ ¶ සම්බුද්ධං, සතරංසිංව උග්ගතං;
දිසං අනුවිලොකෙන්තං, ගච්ඡන්තං අනිලඤ්ජසෙ.
‘‘කුටජං පුප්ඵිතං දිස්වා, සංවිත්ථතසමොත්ථතං;
රුක්ඛතො ඔචිනිත්වාන, ඵුස්සස්ස අභිරොපයිං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො සත්තරසෙ කප්පෙ, තයො ආසුං සුපුප්ඵිතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කුටජපුප්ඵියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කුටජපුප්ඵියත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
2. බන්ධුජීවකත්ථෙරඅපදානං
‘‘සිද්ධත්ථො ¶ නාම සම්බුද්ධො, සයම්භූ සබ්භි වණ්ණිතො;
සමාධිං සො සමාපන්නො, නිසීදි පබ්බතන්තරෙ.
‘‘ජාතස්සරෙ ¶ ගවෙසන්තො, දකජං පුප්ඵමුත්තමං;
බන්ධුජීවකපුප්ඵානි, අද්දසං සමනන්තරං.
‘‘උභො හත්ථෙහි පග්ගය්හ, උපාගච්ඡිං මහාමුනිං;
පසන්නචිත්තො සුමනො, සිද්ධත්ථස්සාභිරොපයිං.
‘‘චතුන්නවුතිතො ¶ කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො ¶ චාතුද්දසෙ කප්පෙ, එකො ආසිං ජනාධිපො;
සමුද්දකප්පො නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බන්ධුජීවකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බන්ධුජීවකත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3. කොටුම්බරියත්ථෙරඅපදානං
‘‘කණිකාරංව ජොතන්තං, නිසින්නං පබ්බතන්තරෙ;
අප්පමෙය්යංව උදධිං, විත්ථතං ධරණිං යථා.
‘‘පූජිතං [පරෙතං (සී.)] දෙවසඞ්ඝෙන, නිසභාජානියං යථා;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, උපාගච්ඡිං නරුත්තමං.
‘‘සත්තපුප්ඵානි ¶ පග්ගය්හ, කොටුම්බරසමාකුලං;
බුද්ධස්ස අභිරොපෙසිං, සිඛිනො ලොකබන්ධුනො.
‘‘එකත්තිංසෙ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිරොපයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො වීසතිකප්පම්හි, මහානෙලසනාමකො;
එකො ආසි මහාතෙජො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා කොටුම්බරියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
කොටුම්බරියත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
4. පඤ්චහත්ථියත්ථෙරඅපදානං
‘‘තිස්සො ¶ නාමාසි භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
පුරක්ඛතො සාවකෙහි, රථියං පටිපජ්ජථ.
‘‘පඤ්ච ¶ ¶ උප්පලහත්ථා ච, චාතුරා ඨපිතා මයා;
ආහුතිං දාතුකාමොහං, පග්ගණ්හිං වතසිද්ධියා [පුත්තොම්හි හිතසිද්ධියා (ස්යා.)].
‘‘සුවණ්ණවණ්ණං සම්බුද්ධං, ගච්ඡන්තං අන්තරාපණෙ;
බුද්ධරංසීහි ඵුට්ඨොස්මි [බුද්ධරංස්යාභිඵුට්ඨොම්හි (සී.), බුද්ධරංසාභිඝුට්ඨොස්මි (ක.)], පූජෙසිං ද්විපදුත්තමං.
‘‘ද්වෙනවුතෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘ඉතො තෙරසකප්පම්හි, පඤ්ච සුසභසම්මතා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පඤ්චහත්ථියො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පඤ්චහත්ථියත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
5. ඉසිමුග්ගදායකත්ථෙරඅපදානං
‘‘උදෙන්තං සතරංසිංව, පීතරංසිංව [සිතරංසිංව (සී.)] භාණුමං;
කකුධං විලසන්තංව, පදුමුත්තරනායකං.
‘‘ඉසිමුග්ගානි පිසිත්වා [ඉසිසුග්ගානි පිංසෙත්වා (සී.), ඉසිමුග්ගං නිමන්තෙත්වා (ස්යා.)], මධුඛුද්දෙ අනීළකෙ;
පාසාදෙව ඨිතො සන්තො, අදාසිං ලොකබන්ධුනො.
‘‘අට්ඨසතසහස්සානි, අහෙසුං බුද්ධසාවකා;
සබ්බෙසං පත්තපූරෙන්තං [පත්තපූරං තං (සී.)], තතො චාපි බහුත්තරං.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘චත්තාලීසම්හි ¶ ¶ සහස්සෙ, කප්පානං අට්ඨතිංස තෙ;
ඉසිමුග්ගසනාමා [මහිසමන්තනාමා (ස්යා.)] තෙ, චක්කවත්තී මහබ්බලා.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ඉසිමුග්ගදායකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඉසිමුග්ගදායකත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
6. බොධිඋපට්ඨාකත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ ¶ රම්මවතියා, ආසිං මුරජවාදකො;
නිච්චුපට්ඨානයුත්තොම්හි, ගතොහං බොධිමුත්තමං.
‘‘සායං පාතං උපට්ඨිත්වා, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
අට්ඨාරසකප්පසතෙ, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘පන්නරසෙ කප්පසතෙ, ඉතො ආසිං ජනාධිපො;
මුරජො [දමථො (ස්යා.)] නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා බොධිඋපට්ඨාකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
බොධිඋපට්ඨාකත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
7. එකචින්තිකත්ථෙරඅපදානං
‘‘යදා ¶ දෙවො [දෙවා (ක.)] දෙවකායා, චවතෙ [චවන්ති (ක.)] ආයුසඞ්ඛයා;
තයො සද්දා නිච්ඡරන්ති, දෙවානං අනුමොදතං.
‘ඉතො භො සුගතිං ගච්ඡ, මනුස්සානං සහබ්යතං;
මනුස්සභූතො සද්ධම්මෙ, ලභ සද්ධං අනුත්තරං.
‘‘‘සා තෙ සද්ධා නිවිට්ඨාස්ස, මූලජාතා පතිට්ඨිතා;
යාවජීවං අසංහීරා, සද්ධම්මෙ සුප්පවෙදිතෙ.
‘‘‘කායෙන ¶ ¶ කුසලං කත්වා, වාචාය කුසලං බහුං;
මනසා කුසලං කත්වා, අබ්යාපජ්ජං [අබ්යාපජ්ඣං (ස්යා.), අප්පමාණං (ඉතිවුත්තකෙ 83)] නිරූපධිං.
‘‘‘තතො ඔපධිකං පුඤ්ඤං, කත්වා දානෙන තං බහුං;
අඤ්ඤෙපි මච්චෙ සද්ධම්මෙ, බ්රහ්මචරියෙ නිවෙසය’.
‘‘ඉමාය අනුකම්පාය, දෙවා දෙවං යදා විදූ;
චවන්තං අනුමොදන්ති, එහි දෙව පුනප්පුනං [දෙවපුරං පුන (ස්යා.)].
‘‘සංවෙගො මෙ [සංවිග්ගොහං (ස්යා.)] තදා ආසි, දෙවසඞ්ඝෙ සමාගතෙ;
කංසු නාම අහං යොනිං, ගමිස්සාමි ඉතො චුතො.
‘‘මම ¶ සංවෙගමඤ්ඤාය, සමණො භාවිතින්ද්රියො;
මමුද්ධරිතුකාමො සො, ආගච්ඡි මම සන්තිකං.
‘‘සුමනො නාම නාමෙන, පදුමුත්තරසාවකො;
අත්ථධම්මානුසාසිත්වා, සංවෙජෙසි මමං තදා.
‘‘තස්සාහං ¶ වචනං සුත්වා, බුද්ධෙ චිත්තං පසාදයිං;
තං ධීරං අභිවාදෙත්වා, තත්ථ කාලංකතො අහං.
‘‘උපපජ්ජිං ස [උපපජ්ජිස්සං (සී.)] තත්ථෙව, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
කප්පානං සතසහස්සං, දුග්ගතිං නුපපජ්ජහං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො…පෙ… කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා එකචින්තිකො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
එකචින්තිකත්ථෙරස්සාපදානං සත්ත