📜
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
మహావంసపాళి
పథమపరిచ్ఛేద
మహియఙ్గణాగమనం
నమస్సిత్వాన ¶ సమ్బుద్ధం, సుసుద్ధం సుద్ధవంసజం;
మహావంసం పవక్ఖామి, నానానూనాధికారికం.
పోరాణేహి కతో’పేసో, అతివిత్థారితో క్వచి;
అతీవ క్వచి సంఖిత్తో, అనేకపునరుత్తకో.
వజ్జితం తేహి దోసేహి, సుఖగ్గహణధారణం;
పసాదసంవేగకరం, సుతితో చ ఉపాగతం.
పసాదజనకే ఠానే, తథా సంవేగకారకే;
జనయన్తో పసాదఞ్చ, సంవేగఞ్చ సుణాథ తం.
దీపఙ్కరఞ్హి సమ్బుద్ధం, పస్సిత్వా నో జినో పురా;
లోకం దుక్ఖా పమోచేతుం, బోధాయ పణిధిం అకా.
తతో తఞ్చేవ సమ్బుద్ధం, కోణ్డఞ్ఞం మఙ్గలం మునిం;
సుమనం రేవతం బుద్ధం, సోభితఞ్చ మహామునిం.
అనోమదస్సిం సమ్బుద్ధం, పదుమం నారదం జినం;
పదుముత్తరసమ్బుద్ధం, సుమేధఞ్చ తథాగతం.
సుజాతం పియదస్సిఞ్చ, అత్థదస్సిఞ్చ నాయకం;
ధమ్మదస్సిఞ్చ సిద్ధత్థం, తిస్సం ఫుస్సజినం తథా.
విపస్సిం సిఖీసమ్బుద్ధం, సమ్బుద్ధం వేస్సభుం విభుం;
కకుసన్ధఞ్చ సమ్బుద్ధం, కోణాగమనమేవ చ.
కస్సపం సుగతఞ్చ’మే, సమ్బుద్ధే చతువీసతి;
ఆరాధేత్వా మహావీరో, తేహి బోధాయ బ్యాకతో.
పురేత్వా ¶ పారమీ సబ్బా, పత్వా సమ్బోధిముత్తమం;
ఉత్తమో గోతమో బుద్ధో, సత్తే దుక్ఖా పమోచయి.
మగధేసు రువేలాయం, బోధిమూలే మహాముని;
విసాఖపుణ్ణమాయం సో, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
సత్తాహాని తహిం సత్త, సో విముత్తిసుఖం పరం;
విన్దన్తం మధురత్తఞ్చ, దస్సయన్తో వసీ వసి.
తతో బారాణసిం గన్త్వా, ధమ్మచక్కం పగత్తయి;
తత్థ వస్స వసన్తో’వ, సట్ఠిం అరహతం అకా.
తే ధమ్మదేసనత్థాయ, విస్సజ్జేత్వాన భిక్ఖవో;
వినేత్వా చ తతో తింస-సహా యే భద్దవగ్గియే.
సహస్సజటిలే నాథో, వినేతుం కస్సపాదికే;
హేమన్తే ఉరువేలాయం, వసితే పరిపాచయం.
ఉరువేలకస్సపస్స, మహాయఞ్ఞే ఉపట్ఠితే;
తస్స’త్తనో నాగమనే, ఇచ్ఛాచారం విజానియ.
ఉత్తరకురుతో భిక్ఖం, ఆహరిత్వా రిమద్దనో;
అనోతత్తదహే భుత్వా, సాయన్హసమయే సయం.
బోధితో నవమే మాసే, ఫుస్సపుణ్ణమియం జినో;
లఙ్కాదీపం విసోధేతుం, లఙ్కాదీపముపాగమి.
సాసనుజ్జోతనం ఠానం, లంకా ఞాతా జినేన హి;
యక్ఖపుణ్ణాయ లఙ్కాయ, యక్ఖా నిబ్బా సియాతి చ.
ఞాతోవ లఙ్కామజ్ఝమ్హి, గఙ్గాభీరే మనోరమే;
తియోజనాయ తే రమ్మే, ఏకయోజనవిత్థతే.
మహానాగవనుయ్యానే, యక్ఖసఙ్గామభూమియా;
లఙ్కాదీపట్ఠయక్ఖానం, మహాయక్ఖసమాగమో.
ఉపాగతో తం సుగతో, మహాయక్ఖసమాగమం;
సమాగమస్స మజ్ఝమ్హి, తత్థ తేసం సిరోపరి.
మహియఙ్గణథూపస్స, ఠానే వేహాయసం జినో;
వుట్ఠివాతన్ధకారేసి, తేసం సంవేజనం అకా.
తే భయట్ఠా’భయం యక్ఖా, అయాచుం అభయం జినం;
జినో అభయదో ఆహ, యక్ఖే తే’తి భయద్దీతే.
యక్ఖా ¶ భయం వో దుక్ఖఞ్చ, హరిస్సామి ఇదం అహం;
తుమ్హే నిసజ్జఠానం మే, సమగ్గా దేథ నో ఇధ.
ఆహు తే సుగతం యక్ఖా, దేమ మారిస తే ఇధ;
సబ్బేపి సకలం దీపం, దేహి నో అభయం తువం.
భయం సీతం తమం తేసం, హన్త్వా తం దిన్నభూమియం;
చమ్మక్ఖన్ధం అత్థరిత్వా, తత్థా’ సీనో జినో తతో.
చమ్మక్ఖణ్డం పసారేసి, ఆదిత్తం తం సమన్తతో;
ఘమ్మాభిభూతా తే భీతా, ఠితా అన్తే సమన్తతో.
గిరిదీపం తతో నాథో, రమ్మం తేసం ఇధా’నయి;
తేసు తత్థ పవిట్ఠేసు, యథాఠానే ఠపేసి చ.
నాథో తం సంఖిపి ధమ్మం, తదా దేవా సమాగముం;
తస్మిం సమాగమే తేసం, సత్థా ధమ్మ మదేసయి.
నేకేసం పాణకోటీనం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
సరణేసు చ సీలేసు, ఠితా ఆసుం అసంఖియా.
సోతాపత్తిఫలం పత్వా, సేలే సుమనకూటకే;
మహాసుమనదేవిన్దో, పూజియం యాచి పూజియం.
సిరం పరామసిత్వాన, నీలామలసిరోరుహో;
పాణిమత్తేఅదా కేసే, తస్స పాణ హితో జినో.
సో తం సువణ్ణచఙ్కోట-వరేనాదాయ సత్థునో;
నిసిన్నట్ఠానరచితే, నానారతనసఞ్చయే.
సబ్బతో సత్తరతనే, తే ఠపేత్వా సిరోరుహే;
సో ఇన్దనీలథూపేన, పిదహేసి నమస్సి చ.
పరినిబ్బుతమ్హి సమ్బుద్ధే, చితకతో చ ఇద్ధియా;
ఆదాయ జినగీవట్ఠిం, థేరో సరభూనామకో.
థేరస్స సారిపుత్తస్స, సిస్సో ఆనీయ చేతియే;
తస్మింయేవ ఠపేత్వాన, భిక్ఖూహి పరివారితో.
ఛాదాపేత్వా మేదవణ్ణ-పాసాణేహి మహిద్ధికో;
థూపం ద్వాదసహత్థుచ్చం, కారాపేత్వాన పక్కమి.
దేవానంపియతిస్సస్స, రఞ్ఞో భాతుకుధారకో;
ఉద్ధచూళాభయో నామ, దిస్వా చేతియ మబ్భుతం.
తం ¶ ఛాదయిత్వా కారేసి, తింసహత్థుచ్చ చేతియం;
మద్దన్తో దమిళే రాజా, తత్రట్ఠో దుక్ఖగామణి.
అసీతిహత్థం కారేసి, తస్స కఞ్జుకచేతియం;
మహియఙ్గణథూపోయ-మేసో ఏవం పతిట్ఠితో.
ఏవం దీపమిమంకత్వా, మనుస్సారహమిస్సరో;
ఉరువేలమగా ధీరో, ఉరువీర పరక్కమోతి.
మహియఙ్గణాగమనం నిట్ఠితం.
నాగదీపాగమన
మహాకారుణికో సత్థా, సబ్బలోకహితే రతో;
బోధితో పఞ్చమే వస్సే, వసం జేతవనే జినో.
మహోదరస్స నాగస్స, తథా చూళోదరస్స చ;
మాతులభాగినేయ్యానం, మణిపల్లఙ్కహేతుకం.
దిస్వా సపారిసజ్జానం, సఙ్గామం పచ్చుపట్ఠితం;
సమ్బుద్ధో చిత్తమాసస్స, కాళపక్ఖే ఉపోసథే.
పాతోయేవ సమాదాయ, పవరం పత్తచీవరం;
అనుకమ్పాయ నాగానం, నాగదీపముపాగమి.
మహాదరో’పిసో నాగో, తదా రాజా అహిద్ధికో;
సముద్దే నాగభవనే, దసద్ధసతయోజనే.
కణిట్ఠికా తస్స కణ్హా, వడ్ఢమానమ్హి పబ్బతే;
నాగరాజస్స దిన్నా’సి, తస్స చూళోదరో సుతో.
తస్స మాతా మహామాతు, మణిపల్లఙ్కముత్తమం;
దత్వా కాలకతా నాగీ, మాతులేన తథా హి సో.
అహోసి భాగినేయ్యస్స, సఙ్గామో పచ్చుపట్ఠితో;
పబ్బతేయ్యా’పి నాగా తే, అహేసుఞ్హి మహిద్ధికా.
సమిద్ధిసుమనో నామ, దేవో జేతవనే ఠితం;
రాజాయతనమాదాయ, అత్తనో భవనం సుభం.
బుద్ధానుమతియాయేవ, ఛత్తాకారం జినోపరి;
ధారయన్తో ఉపాగఞ్ఛి, ఠానం తం పుబ్బవుట్ఠకం.
దేవో ¶ హి సో నాగదీపే, మనుస్సో’నన్తరే భవే;
అహోసి రాజాయతన-ఠితఠానే స అద్దస.
పచ్చేకబుద్ధ భుఞ్జన్తే, దిస్వా చిత్తం పసాదియ;
పత్తసోధనసాఖాయో, తేసం పాదాసి తేన సో.
నిబ్బత్తితస్మిం రుక్ఖస్మిం, జేతుయ్యానే మనోరమే;
ద్వారకోట్ఠకపస్సమ్హి, పచ్ఛా బహి అహోసి సో.
దేవాతిదేవో దేవస్స, తస్స వుద్ధిఞ్చ పస్సియ;
ఇదం ఠాన హితత్థఞ్చ, తం సరుక్ఖం ఇధానయి.
సఙ్గామమజ్ఝే ఆకాసే, నిసిన్నో తత్థ నాయకో;
తమం తమోనుదో తేసం, నాగానం హింసనం అకా.
అస్సాసేన్తో భయట్టే తే, ఆలోకం పవిద్ధంసయి;
తే దిస్వా సుగతం తుట్ఠా, పాదే వన్దింసు సత్థునో.
తేసం ధమ్మమదేసేసి, సామగ్గికరణం జినో;
ఉభో’పి తే పతీతా తం, పల్లఙ్కం మునినో అదుం.
సత్థా భూమిగతో తత్థ, పసీదిస్వాన ఆసనే;
తేహి దిబ్బన్నపానేహి, నాగరాజేహి తప్పితో.
తే జలట్ఠే తలట్ఠే చ, భుజగే’సీతికోటియో;
సరణేసు చ సీలేసు, పతిట్ఠాపేసి నాయకో.
మహోదరస్స నాగస్స, మాతులో మణిఅక్ఖికో;
కల్యాణియం నాగరాజా, యుద్ధం కాతుం తహిం గతో.
బుద్ధగామమ్హి పఠమే, సుత్వా సద్ధమ్మదేసనం;
ఠితో సరణసీలేసు, తత్థా’యాచి తథాగతం.
మహతీ అనుకమ్పానో, కతా నాథ తయా అయం;
తవానాగమనే సబ్బే, మయం భస్మీ భవామహే.
అనుకమ్పా మహీ పితే, విసుం హోతు మహోదయ;
పునరాగమనేనేత్థ, వాసభూమిం మమా మమ.
అధివాసయిత్వా భగవా, తుణ్హిభావే నిధాగమం;
పతిట్ఠాపేసి తత్థేవ, రాజాయతనచేతియం.
తఞ్చపి ¶ రాజాయతనం, పల్లఞ్చఙ్క మహారహం;
అప్పేసి నాగరాజూనం, లోకనాథో నమస్సితుం.
పరిభోగచేతియం మయ్హం, నాగరాజా నమస్సథ;
తం భవిస్సతి వోతాతా, హితాయ చ సుఖాయ చ.
ఇచ్చేవమాదిం సుగతో, నాగానం అనుసాసనం;
కత్వా జేతవనం ఏవ, గతో లోకానుకమ్పకోతి.
నాగదీపాగమనం
కల్యాణాగమనం
తతో సో తతియే వస్సే,
నాగిన్దో మణిఅక్ఖికో;
ఉపసఙ్కమ్మ సమ్బుద్ధం,
సతసఙ్ఘం నిమన్తయి.
బోధితో అట్ఠమే వస్సే, వసం జేతవనే జినో;
నాథో పఞ్చహి భిక్ఖూనం, సతేహి పరివారితో.
దుతియే దివసే భత్త-కాలే ఆరోచితే జినో;
రమ్మే వేసాఖమాసమ్హి, పుణ్ణమాయం మునిస్సరో.
తత్థేవ పారుపిత్వాన, సఙ్ఘాటిం పత్తమాదియ;
ఆగా కల్యాణిదేసం తం, మణిఅక్ఖినివేసనం.
కల్యాణి చేతియఠానే, కతే రతనమణ్డపే;
మహారహమ్హి పల్లఙ్కే, సహసఙ్ఘేను’పావిసి.
దిబ్బేహి ఖజ్జభోజ్జేహి, సగణో సగణం జినం;
నాగరాజా ధమ్మరాజం, సన్తప్పేసి సుమానసో.
తత్థ ధమ్మం దేసయిత్వా, సత్థా లోనుకమ్పకో;
ఉగ్గన్త్వా సుమనే కూటే, పదం దస్సేసి నాయకో.
తస్మిం పబ్బతపాదమ్హి, సహసఙ్ఘో యథాసుఖం;
దివా విహారం కత్వాన, దీఘవాపి ముపాగమి.
తత్థ ¶ చేతియఠానమ్హి, ససఙ్ఘోవ నిసీదియ;
సమాధిం అప్పయీ నాథో, ఠానాగారవపత్తియా.
తతో వుట్ఠాయ ఠానమ్హా, ఠానాఠానేసు కోవిదో;
మహామేఘవనారామ-ఠానమాగ మహాముని.
మహాబోధిఠితఠానే, నిసీదిత్వా ససావకో;
సమాధిం అప్పయీ నాథో, మహాథూపఠితే తథా.
థూపారామమ్హి థూపస్స, ఠితఠానే తథేవ చ;
సమాధితో’థ వుట్ఠాయ, సిలాచేతియఠానగో.
సహాగతే దేవగణో, గణీ సమనుసాసియ;
తతో జేతవనం బుద్ధో, బుద్ధసబ్బత్థకో అగా.
ఏవం లఙ్కాయ నాథో, హితమమితమతీ ఆయతిం పేక్ఖమానో;
తస్మిం కాలమ్హి లంకాసురభుజగగణాదీనమత్థఞ్చ పస్సం;
ఆగా తిక్ఖత్తుమేతం అతివిపులదయో లోకదీపో సుదీపం;
దీపో తేనాయమాసి సుజనబహుమనో ధమ్మదీపావ భాసీతి.
కల్యాణాగమనం
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
తథాగతాభిగమనం నామ
పఠమో పరిచ్ఛేదో.
దుతియపరిచ్ఛేద
మహాసమ్మతవంస
మహాసమ్మత ¶ రాజస్స, వంసజో హి మహాముని;
కప్పస్సాదిమ్హి రాజా’సి, మహాసమ్మతనామకో.
రోజో చ వరరోజో చ, తథా కల్యాణకా దువే;
ఉపోసథో చ మన్ధాతా, చరకో’పచరా దువే.
చేతీయో ముచలో చేవ, మహామూచలనామకో;
ముచలిన్దో సాగరో చేవ, సాగరో దేవ వనామకో.
భరతో భగీరథో చేవ, రుచి చ సురుచి పిచ;
పతాపో మహాపతాపో, పనాదా చ తథా దువే.
సుదస్సనో చ నేరు చ, తథా ఏవ దువే దువే;
పచ్ఛిమా చా’తి రాజానో, తస్స పుత్తపపుత్తకా.
అసంఖియాయుకా ఏతే, అట్ఠవీసతి భూమిపా;
కుసావతిం రాజగహం, మిథిలఞ్చాపి ఆవసుం.
తతో సతఞ్చ రాజనో, ఛప్పఞ్ఞాస చ సట్ఠి చ;
చతురాసీతి సహస్సాని, ఛత్తింసా చ తతో పరే.
ద్వత్తింస అట్ఠవీసా చ, ద్వావీసతి తతో పరే;
అట్ఠారస సత్తరస, పఞ్చదస చతుద్దస.
నవ సత్త ద్వాదస చ, పఞ్చవీస తతోపరే;
పఞ్చవీసం ద్వాదస చ, ద్వాదసఞ్చ నవా పిచ.
చతురాసీతిసహస్సాని, మఖాదేవాదికాపి చ;
చతురాసీతిసహస్సాని, కళారాజనకాదయో.
సోళస యావ ఓక్కాతం, పపుత్తా రాసితో ఇమే;
విసుం విసుం పురే రజ్జం, కమతో అనుసాసిసుం.
ఓక్కాముఖో జేట్ఠపుత్తో, ఓక్కాకసా’సి భూపతి;
నిపురో చన్దీమా చన్దం-ముఖో చ సివి సఞ్జయో.
వేస్సన్తర ¶ మహారాజా, జాలీ చ సీహవాహనో;
సీహస్సరో చ ఇచ్చేతే, తస్స పుత్త ప పుత్తకా.
ద్వేఅసీతి సహస్సాని, సీహస్సరస్స రాజినో;
పుత్త ప పుత్త రాజానో, జయసేనో తదన్తిమో.
ఏతే కపిలవత్థుస్మిం, సక్యరాజాతి విస్సుతా;
సీహహను మహారాజా, జయసేనస్స అత్రజో.
జయసేనస్స ధీతా చ, నామేనా’సి యసోధరా;
దేవదయే దేవదహ-సక్కో నామా’సి భూపతి.
అఞ్జనో చా’థ కచ్చానా, ఆసుం తస్స సుతా దువే;
మహేసీచా’సి కచ్చానా, రఞ్ఞో సీహహనుస్స సా.
ఆసీ అఞ్జనసక్కస్స, మహేసీ సా యసోధరా;
అఞ్జనస్స దువే ధీతా, మాయా చాథ పజాపతి.
పుత్తా దువే దణ్డపాణీ, సుప్పబుద్ధో చ సాకియో;
పఞ్చ పుత్తా దువే ధీతా, ఆసుం సీహహనుస్సరే.
సుద్ధోదనో ధోతోదనో, సక్కసుక్కమితోదనో;
అమితా పమితాచా’తి, ఇమే పఞ్చ ఇమా దువే.
సుప్పబుద్ధస్స సక్కస్స, మహేసీ అమితా అహు;
తస్సా’సుం భద్దకచ్చానా, దేవదత్తో దువే సుతా.
మాయా మహాపజాపతి చేవ, సుద్ధోదన మహేసీయో;
సుద్ధోదన మహారఞ్ఞో, పుత్తో మాయాయ సో జినో.
మహా సమ్మతవంసమ్హి, అసమ్భిన్నే మహాముని;
ఏవం పవత్తే సఞ్జాతో, సబ్బ ఖత్థియ ముద్ధని.
సిద్ధత్థస్స కుమారస్స, బోధిసత్తస్స సా అహు;
మహేసీ భద్దకచ్చానా, పుత్తో తస్సా’సి రాహులో.
బిమ్బిసారో చ సిద్ధత్థ-కుమారో చ సహాయకా;
ఉభిన్నం పితరో చాపి, సహాయాఏవ తే అహుం.
బోధిసత్తో బిమ్బిసారా, పఞ్చవస్సాధికో అహు;
ఏకూనతింసో వయసా, బోధిసత్తో’భినిక్ఖమి.
పదహిత్వాన ¶ ఛబ్బస్సం, బోధిం పత్వా కమేన చ;
పఞ్చతింసో థ వయసా, బిమ్బిసారముపాగమి.
బిమ్బిసారో పన్నరస-వస్సో’థ పీతరం సయం;
అభిసిత్తో మహాపఞ్ఞో, పత్తో రజ్జస్స తస్స తు.
పత్తే సోళసమే వస్సే, సత్థా ధమ్మమదేసయి;
ద్వాపఞ్ఞాసేవ వస్సాని, రజ్జం కారేసి సో పన.
రజ్జే సమా పన్నరస, పుబ్బే జినసమాగమా;
సత్తతింస సమా తస్స, ధరమానే తథాగతే.
బిమ్బిసారసుతో’జాత-సత్తుతం ఘాతీయా’మతి;
రజ్జం ద్వత్తింసవస్సాని, మహామిత్తద్దుకారయీ.
అజాతసత్తునో వస్సే, అట్ఠమే ముని నిబ్బుతో;
పచ్ఛా సో కారయీ రజ్జం, వస్సాని చతువీసతి.
తథాగతో సకలలోకగ్గతం గతో;
అనిచ్చతావ సమవసో ఉపాగతో;
ఇతి’ధ యో భయజననిం అనిచ్చతం,
అవేక్ఖతే స భవతి దుక్ఖపారగూతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మహాసమ్మతవంసో నామ
దుతియో పరిచ్ఛేదో.
తతియ పరిచ్ఛేద
పఠమధమ్మసంగీతి
పఞ్చనేత్తో ¶ జినో పఞ్చ-చత్తాలీససమా’సమో;
ఠత్వా సబ్బాని కిచ్చాని, కత్వా లోకస్స సబ్బథా.
కుసినారాయయమక-సాలానమన్తరే వరే;
వేసాఖపుణ్ణమాయం సో, దీపో లోకస్స నిబ్బుతో.
సఙ్ఖ్యాపథమతిక్కన్తా, భిక్ఖూ తత్థ సమాగతా;
ఖత్తియా బ్రాహ్మణా వస్సా, సుద్ధా దేవా తథేవ చ.
సత్తసతసహస్సాని, తేసు పామోక్ఖభిక్ఖవో;
థేరో మహాకస్సపోవ, సఙ్ఘత్థేరో తదా అహు.
సత్థుసరీరసారీర-ధాతుకిచ్చాని కారియ;
ఇచ్ఛన్తో సో మహాథేరో, సత్థు ధమ్మచిరట్ఠితిం.
లోకనాథే దసబలే, సత్తాహపరినిబ్బుతే;
దుబ్భాసితం సుభద్దస్స, బుద్ధస్స వచనం సరం.
సరం చీవరదానఞ్చ, సమత్తే ఠపనం తథా;
సద్ధమ్మఠపనత్థాయ, మునినా’నుగ్గహం కతం.
కాతుం సద్ధమ్మసంగీతిం, సమ్బుద్ధానమతే యతి;
నవఙ్గసాసనధరే, సబ్బఙ్గసముపాగతే.
భిక్ఖూ పఞ్చసతేయేవ, మహాఖీణాసవే వరే;
సమ్మన్ని ఏకేనూనే తు, ఆనన్దత్థేరకారణా.
పున ఆనన్దత్థేరా’పి, భిక్ఖూహి అభియాచితో;
సమ్మన్ని కాతుం సంగీతిం, సా న సక్కా హి తం వినా.
సాధుకీళనసత్తాహం, సత్తాహం ధాతుభాజనం;
ఇచ్చద్ధమాసం ఖేపేత్వా, సబ్బలోకానుకమ్పకా.
వస్సం వసం రాజగహే, కస్సామ ధమ్మసఙ్గహం;
నాఞ్ఞేహి తత్త వత్థబ్బ-మితి కత్వాన నిచ్ఛయం.
సోకాతురం ¶ తత్థ తత్థ, అస్సాసేన్తో మహాజనం;
జమ్బుదీపమ్హి తే థేరా, విచరిత్వాన చారికం.
ఆసళ్హిసుక్కపక్ఖమ్హి, సుక్కపక్ఖఠితత్థికా;
ఉపాగముం రాజగహం, సమ్పన్నచతుపచ్చయం.
తత్థేవ వస్సూపగతా, తే మహాకస్సపాదయో;
థేరా థిరగుణూపేతా, సమ్బుద్ధమతకోవిదా.
వస్సానం పఠమం మాసం, సబ్బసేనాసనేసు’పి;
కారేసుం పటిసఙ్ఖారం, వత్వానా’జాతసత్తునో.
విహారపటిసఙ్ఖారే, నిట్ఠితే అహు భూపతి;
ఇదాని ధమ్మసంగీతిం, కరిస్సామి మయం ఇతి.
కత్తబ్బం కిన్తిపుట్ఠస్స, నిసజ్జఠానమాదిసుం;
రాజా కత్థాతి పుచ్ఛిత్వా, వుత్తఠానమ్హి తేహి సో.
సీఘం వేభారసేలస్స, పస్సే కారేసి మణ్డపం;
సత్తపణ్ణిగుహాద్వారే, రమ్మం దేవసభోపమం.
సబ్బథా మణ్డయిత్వా తం, అత్థరాపేసి తత్థ సో;
భిక్ఖూనం గణనాయేవ, అనగ్ఘత్థరణాని చ.
నిస్సాయ దక్ఖిణం భాగం, ఉత్తరాముఖముత్తమం;
థేరాసనం సుపఞ్ఞత్తం, ఆసి తత్థ మహారహం.
తస్మిం మణ్డపమజ్ఝస్మిం, పురత్థముఖముత్తమం;
ధమ్మాసనం సుపఞ్ఞత్తం, అహోసి సుగతారహం.
రాజా’రోచయి థేరానం, కమ్మం నో నిట్ఠితం ఇతి;
తే థేరా థేరమానన్ద-మానన్దకరమబ్రవుం.
స్వే సన్నిపాతో ఆనన్ద, సేఖేన గమనం తహిం;
న యుత్తన్తే సదత్థే త్వం, అప్పమత్తో తతో భవ.
ఇచ్చేవం చోదితో థేరో, కత్వాన వీరియం సమం;
ఇరియాపథతో ముత్తం, అరహత్తమపాపుణి.
వస్సానం దుతియే మాసే, దుతియే దివసే పన;
రుచిరే మణ్డపే తస్మిం, థేరా సన్నిపతింసు తే.
ఠపేత్వా’నన్దత్థేరస్స, అనుచ్ఛవికమాసనం;
ఆసనేసు నిసీదింసు, అరహన్తో యథారహం.
థేరో’రహత్తపత్తిం ¶ సో, ఞాపేతుం తేహి నాగమా;
కుహిం ఆనన్దత్థేరో’తి, వుచ్చమానే తు కేహిచి.
నిమ్ముజ్జిత్వా పథవియా, గన్త్వా జోతిపథేన వా;
నిసీది థేరో ఆనన్దో, అత్తనో ఠపితాసనే.
ఉపాలిథేరో వినయే, సేసధమ్మే అసేసకే;
ఆనన్దత్థేరమకరుం, సబ్బే థేరా ధురన్ధరే.
మహాథేరో సకత్తానం, వినయం పుచ్ఛితుం సయం;
సమ్మన్ను’పాలిథేరో చ, విస్సజ్జేతుం తమేవ తు.
థేరాసనే నిసీదిత్వా, వినయం తమపుచ్ఛి సో;
ధమ్మాసనే నిసీదిత్వా, విస్సజ్జేసి తమేవ సో.
వినయఞ్ఞూనమగ్గేన, విస్సజ్జితకమేన తే;
సబ్బే సజ్ఝాయమకరుం, వినయం నయకోవిదా.
అగ్గం బహుస్సుతాదీనం, కోసారక్ఖం మహేసినో;
సమ్మన్నిత్వాన అత్తానం, థేరో ధమ్మమపుచ్ఛి సో.
తథా సమ్మన్నియ’త్తానం, ధమ్మాసనాగతో సయం;
విస్సజ్జేసి తమానన్ద-త్థేరో ధమ్మమసేసతో.
వేదేహమునినా తేన, విస్సజ్జితకమేన తే;
సబ్బే సజ్ఝాయమకరుం, ధమ్మం ధమ్మత్థకోవిదా.
ఏవం సత్తహి మాసేహి, ధమ్మసంగీతి నిట్ఠితా;
సబ్బలోకహితత్థాయ, సబ్బలోకహి తేహి సా.
మహాకస్సపథేరేన, ఇదం సుగతసాసనం;
పఞ్చవస్ససహస్సాని, సమత్థం వత్తనే కతం.
అతీవ జాతపామోజ్జా, సన్ధారకజలన్తికా;
సంగీతిపరియోసానే, ఛద్ధాకమ్పి మహామహీ.
అచ్ఛరియాని చా’హేసుం, లోకేనేకానినేకధా;
థేరేహేవ కతత్తా చ, థేరియాయం పరమ్పరా.
పఠమం సఙ్గహం కత్వా, సబ్బలోకహితం బహుం;
తే యావతాయుకం ఠత్వా, థేరా సబ్బేపి నిబ్బుతా.
థేరా’పి ¶ తే మతిపదీపహతన్ధకారా,
లోకన్ధకారహననమ్హి మహాపదీపా;
నిబ్బాపితా మరణఘోరమహానిలేన,
తేనాపి జీవితమదం మతిమా జహేయ్యాతి.
సుజనప్పసాదంసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
పఠమధమ్మసంగీతినామ
తతియో పరిచ్ఛేదో.
చతుత్థ పరిచ్ఛేద
దుతియ సంగీతి
అజాతసత్తు పుత్తో తం, ఘాతేత్వా’దాయి భద్దకో;
రజ్జం సోళసవస్సాని, కారేసి మిత్తదూభికో.
ఉదయభద్ద పుత్తో తం, ఘాతేత్వా అనురుద్ధకో;
అనురుద్ధస్స పుత్తో తం, ఘాతేత్వా ముణ్డనామకో.
మిత్తద్దునో దుమ్మతినో, తే’పి రజ్జమకారయుం;
తేసం ఉభిన్నం రజ్జేసు, అట్ఠవస్సాన’తిక్కముం.
ముణ్డస్స పుత్తో పితరం, ఘాతేత్వా నాగదాసకో;
చతువీసతివస్సాని, రజ్జం కారేసి పాపకో.
పితుఘాతకవంసో’య, మీతికుద్ధా’థ నాగరా;
నాగదాసక రాజానం, అపనేత్వా సమాగతా.
సుసునాగోతి పఞ్ఞాతం, అమచ్చం సాధుసమ్మతం;
రజ్జే సమభిసిఞ్జింసు, సబ్బేసం హితమానసా.
సో ¶ అట్ఠారసవస్సాని, రాజా రజ్జమకారయి;
కాళాసో కో తస్స పుత్తో, అట్ఠవీసతి కారయి.
అతీతే దసమే వస్సే, కాళాసోకస్స రాజినో;
సమ్బుద్ధపరినిబ్బానా, ఏవం వస్ససతం అహు.
తదా వేసాలియా భిక్ఖూ, అనేకా వజ్జిపుత్తకా;
సిఙ్గీలోణం ద్వఙ్గులఞ్చ, తథా గామన్తరమ్మి చ.
ఆవాసా’నుమతా’చిణ్ణం, అమథితం జలోగి చ;
నిసీదనం అదసకం, జాతరూపాదికం ఇతి.
దసవత్థూని దీపేసుం, కప్పన్తీతి అలజ్జీనో;
తం సుత్వాన యసత్థేరో, ఏవం వజ్జీసు చారికం.
ఛళభిఞ్ఞో బలప్పత్తో, యసో కాకణ్డకత్రజో;
తం సమేతుం సఉస్సాహో, తత్థాగమి’మహావనం.
ఠపేత్వా’పోసథగ్గే తే, కంసపాతిం సహోధకం;
కహాపణాదిం సఙ్ఘస్స, దేథ’నా’హు ఉపాసకే.
న కప్పతే తం మా దేథ, ఇతి థేరో సవారయి;
పటిసారణీయం కమ్మం, యసత్థేరస్స తే కరుం.
యాచిత్వా అనుదూతం సో, సహ తేన పురం గతో;
అత్తనో ధమ్మవాదిత్తం, సఞ్ఞాపేత్వా’గ సాగరే.
అనుదూతవచో సుత్వా, తముక్ఖిపితుమాగతా;
పరిక్ఖిపియ అట్ఠంసు, సరం థేరస్స భిక్ఖవో.
థేరో ఉగ్గమ్మ నభసా, గన్త్వా కోసమ్బియం తతో;
పావేయ్యకా వన్తికానం, భిక్ఖూనం సన్తికం లహుం.
వేసేసి దూతేతు సయం, గన్త్వా’హో గఙ్గపబ్బతం;
ఆహ సమ్భూతత్థేరస్స, తం సబ్బం సాణవాసినో.
పావేయ్యకా సట్ఠిథేరా, అసితా’వన్తికాపి చ;
మహాఖీణాసవా సబ్బే, అహోగఙ్గమ్హి ఓతరుం.
భిక్ఖవో సన్నిపతితా, సబ్బే తత్థ తతో తతో;
ఆసుం నవుతిసహస్సాని, మన్తేత్వా అఖిలా’పి తే.
సోరేయ్య ¶ రేవతత్థేరం, బహుస్సుత మనాసవం;
తం కాలపముఖం ఞత్వా, పస్సితుం నిక్ఖమింసు తం.
థేరో తమ్మన్తనం సుత్వా, వేసాలిం గన్తుమేవ సో;
ఇచ్ఛన్తో ఫాసుగమనం, తతో నిక్ఖమి తఙ్ఖణం.
పాతో పాతోవ నిక్ఖన్త-ట్ఠానం తేన మహత్తనా;
సాయం సాయముపేన్తానం, సహజోతియమద్దసుం.
తత్థ సమ్భూతత్థేరేన, యసత్థేరో నియోజితో;
సద్ధమ్మసవనన్తే తం, రేవతథేర ముత్తమం.
ఉపేచ్చ దసవత్థూని, పుచ్ఛి థేరో పటిక్ఖిపి;
సుత్వా’ధికరణం తఞ్చ, నిసేధేమాతి అబ్రవి.
పాపాపి పక్ఖం పేక్ఖన్తా, రేవతత్థేర ముత్తమం;
సామణకం పరిక్ఖారం, పటియాదియ తే బహుం.
సీఘం నావాయ గన్త్వాన, సహజాతిసమీపగా;
కరోన్తి భత్తవిస్సగ్గం, భత్తకాలే ఉపట్ఠితే.
సహజాతిం ఆవసన్తో, సాళథేరో విచిన్తియా;
పావేయ్యకా ధమ్మవాదీ, ఇతి పస్సి అనాసవో.
ఉపేచ్చ తం మహాబ్రహ్మా, ధమ్మే నిట్ఠాతి అబ్రవి;
నిచ్చం ధమ్మే ఠితత్తం సో, అత్తనో తస్స అబ్రవి.
తే పరిక్ఖారమాదాయ, రేవతత్థేరమద్దసుం;
థేరో న గణ్హి తప్పక్ఖ-గాహీ సిస్సం పణామయీ.
వేసాలిం తే తతో గన్త్వా, తతో పుప్ఫపురం గతా;
వదింసు కాళాసోకస్స, నరిన్దస్స అలజ్జీనో.
సత్థుస్స నో గన్ధకుటిం, గోపయన్తో మయం తహిం;
మహావనవిహారస్మిం, వసామ వజ్జీభూమియం.
గణ్హిస్సామ విహార’న్తి, గామవాసికసిక్ఖవో;
ఆగచ్ఛన్తి మహారాజ, మటిసేధయ తే ఇతి.
రాజానం దుగ్గహితం తే, కత్వా వేసాలిమాగముం;
రేవతత్థేర మూలమ్హి, సహజాతియమేత్థ తు.
భిక్ఖూ ¶ సతసహస్సాని, ఏకాదస సమాగతా;
నవుతిఞ్చ సహస్సాని, అహు తం వత్థు సన్తియా.
మూలట్ఠేహి వినా వత్థు-సమనం నేవ రోచయి;
థేరో సబ్బేపి భిక్ఖూ తే, వేసాలిమాగముం తతో.
దుగ్గహితోవ సో రాజా, తత్థామచ్చే అపేసయి;
మూళా దేవానుభావేన, అఞ్ఞత్థ అగమింసు తే.
పేసేత్వా తే మహీపాలో, తం రత్తిం సుపినేనసో;
అపస్సి సకమత్తానం, పక్ఖిత్తం లోహకుమ్భియం.
అతిభీతో అహు రాజా, తమస్సా సేతు మాగమా;
భగినీ నన్దథేరీ తు, ఆకాసేన అనాసవా.
భారియం తే కతం కమ్మం, ధమ్మికే’య్యే ఖమాపయ;
పక్ఖో తేసం భవిత్వా త్వం, కురు సాసనపగ్గహం.
ఏవం కతే సోత్థి తుయ్హం, హేస్సతీతి అపక్కమి;
పసాతేయేవ వేసాలిం, గన్తుం నిక్ఖమి భూపతి.
గన్త్వా మహావనం భిక్ఖూ-సఙ్ఘం సో సన్నిపాతియ;
సుత్వా ఉభిన్నం వాదఞ్చ, ధమ్మపక్ఖఞ్చ రోచియ.
ఖమాపేత్వా ధమ్మికే తే, భిక్ఖూ సబ్బే మహీపతి;
అత్తనో ధమ్మపక్ఖత్తం, వత్వా తుమ్హే యథారుచి.
సమ్పగ్గహం సాసనస్స, కరోథాతి చ భాసియ;
దత్వా చ తేసం ఆరక్ఖం, అగమాసి సకం పురం.
నిచ్ఛేతుం తాని వత్థూని, సఙ్ఘో సన్నిపతీ తదా;
అనగ్గాని తత్థ భస్సాని, సఙ్ఘమజ్ఝే అజాయిసుం.
తతో సో రేవతత్థేరో, సావేత్వా సఙ్ఘమజ్ఝగో;
ఉబ్భాహికాయ తం వత్థుం, సమేతుం నిచ్ఛయం అకా.
పాచినకేచ చతురో, చతురో పావేయ్యకేపి చ;
ఉబ్భాహికాయ సమ్మన్ని, భిక్ఖూ తం వత్థు సన్తియా.
సబ్బకామీ చ సాళ్హో చ, ఖుజ్జసోభితనామకో;
వాసభగామికో చాతి, థేరో పాచినకా ఇమే.
రేవతో ¶ సాణసమ్భూతో,
యసో కాకోణ్డకత్రజో;
సుమనో చాతి చత్తారో,
థేరా పావేయ్యకా ఇమే.
సమేతుం తాని వత్థూని, అప్పసద్దం అనాకులం;
అగముం వాలుకారామం, అట్ఠత్థేరా అనాసవా.
దహరేనా’జి తే నేత్థ, పఞ్ఞత్తే ఆసనే సుభే;
నిసీదింసు మహాథేరా, మహాముని మతఞ్ఞునో.
తేసు వత్థూసు ఏకేకం, కమతో రేవతో మహా;
థేరో థేరం సబ్బకామిం, పుచ్ఛి పుచ్ఛాసు కోవిదో.
సబ్బకామీ మహాథేరో, తేన పుట్ఠో’థ బ్యాకరి;
సబ్బాని తాని వత్థూని, న కప్పన్తీతి సుత్తతో.
నిహనిత్వా’ధికరణం, తం తే తత్థ యథాక్కమం;
తథేవ సఙ్ఘమజ్ఝేపి, పుచ్ఛావిస్సజ్జనం కరుం.
నిగ్గహం పాపభిక్ఖూనం, దసవత్థుకదీపనం;
తేసం దససహస్సానం, మహాథేరో అకంసు తే.
సబ్బకామీ పుథవియా, సఙ్ఘత్థేరో తదా అహు;
సో వీసం వస్ససతికో, తదా’సి ఉపసమ్పదా.
సబ్బకామీ చ సాళ్హో చ,
రేవతో ఖుజ్జసోభితో;
యసో కాకోణ్డకసుతో,
సమ్భూతో సాణవాసికో.
థేరా ఆనన్దత్థేరస్స, ఏతే సద్ధివిహారినో;
వాసభగామికో చేవ, సుమనో చ దువే పన.
థేరా’నురుద్ధత్థేరస్స, ఏతే సద్ధివిహారినో;
అట్ఠ థేరా’పి ధఞ్ఞా తే, దిట్ఠపుబ్బా తథాగతం.
భిక్ఖూ సతసహస్సాని, ద్వాదసాసుం సమాగతా;
సబ్బేసం రేవతత్థేరో, భిక్ఖూనంపముఖోతదా.
తతో ¶ సో రేవతత్థేరో, సద్ధమ్మట్ఠితియా చిరం;
కారేతుం ధమ్మసంగీతిం, సబ్బభిక్ఖుసమూహతో.
పభిన్నత్థాదిఞాణానం, పిటకత్తయధారినం;
సతాని సత్తభిక్ఖూనం, అరహన్తానముచ్చిని.
తే సబ్బే వాలుకారామే, కాళాసోకేన రక్ఖితా;
రేవతత్థేరపామోక్ఖా, అకరుం ధమ్మసఙ్గహం.
పుబ్బే కతం తథా ఏవ, ధమ్మం పచ్ఛా చ భాసితం;
ఆదాయ నిట్ఠపేసుం తం, ఏతం మాసేహి అట్ఠహి.
ఏవం దుతియసంగీతిం, కత్వా తేపి మహాయసా;
థేరా దోసక్ఖయం పత్తా, పత్తాకాలేన నిబ్బుతిం.
ఇతి పరమమతీనం పత్తిపత్తబ్బకానం,
తిభవహితకరానం లోకనాథేరసానం;
సుమరియమరణం తం సఙ్ఖతా సారకత్తం,
పరిగణియమసేసం అప్పమత్తో భవేయ్యాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే
మహావంసే దుతియసంగీతి నామ
చతుత్థో పరిచ్ఛేదో.
పఞ్చమ పరిచ్ఛేద
తతియధమ్మసంగీతి
యా మహాకస్సపాదీహి ¶ , మహాథేరేహి ఆదితో;
కతా సద్ధమ్మ సంగీతి, థేరియా’తి పవుచ్చతి.
ఏకో’వ థేరవాదో సో, ఆదివస్ససతే అహు;
అఞ్ఞాచరియవాదాతు, తతో ఓరం అజాయిసుం.
తేహి సంగీతికారేహి, థేరేహి దుతియేహి తే;
నిగ్గహితా పాపభిక్ఖూ, సబ్బే దససహస్సకా.
అకంసా’చరియవాదం తే, మహాసంగీతినామకా;
తతో గోకులికా జాతా, ఏకబ్బోహారికాపి చ.
గోకులికేహి పణ్ణత్తి-వాదా బాహులికాపి చ;
చేతియవాదా తేస్వేవ, సమతాసఙ్ఘికా ఛ తే.
పునాపి థేరవాదేహి, మహింసాసకభిక్ఖవో;
వజ్జీపుత్తకభిక్ఖూ చ, దువే జాతా ఇమే ఖలు.
జాతా’థ ధమ్ముత్తరియా, భద్రయానికభిక్ఖవో;
ఛన్నాగారా సమ్మితియా, వజ్జీపుత్తియభిక్ఖూతి.
మహింసాసకభిక్ఖూహి, భిక్ఖూ సబ్బత్థ వాదినో;
ధమ్మగుత్తియభిక్ఖూ చ, జాతా ఖలు ఇమే దువే.
జాతా సబ్బత్థివాదీహి, కస్సపియా తతో పన;
జాతా సఙ్కన్తికా భిక్ఖూ, సుత్తవాదా తతో పన.
థేరవాదేన సహ తే, హోన్తి ద్వాదసి’మేపి చ;
పుబ్బే వుత్తఛవాదా చ, ఇతి అట్ఠారసా ఖిలా.
సత్తరసాపి దుతియే, జాతా వసస్సతే ఇతి;
అఞ్ఞాచరియవాదా తు, తతో ఓరమజాయిసుం.
హేమతా ¶ రాజగిరియా, తథా సిద్ధత్థికాపి చ;
పుబ్బసేలియభిక్ఖూ చ, తథా అపరసేలియా.
వాజిరియా ఛ ఏతేహి, జమ్బుదీపమ్హి భిన్నకా;
ధమ్మరుచి చ సాగలియా, లంకాదీపమ్హి భిన్నకా.
ఆచరియకులవాదకథా నిట్ఠితా.
ధమ్మాసోకాభిసేక
కాళాసోకస్స పుత్తా తు, అహేసుం దసభాతికా;
బావీసతిం తే వస్సాని, రజ్జం సమనుసాసిసుం.
నవ నన్దా తతో ఆసుం, కమేనేవ నరాధిపా;
తే’పి బావీసవస్సాని, రజ్జం సమనుసాసిసుం.
మోరియానం ఖత్తియానం, వంసే జాతం సిరిధరం;
చన్దగుత్తోతి పఞ్ఞాతం, చాణక్కో బ్రాహ్మణో తతో.
నవమం ధననన్దం తం, ఘాతేత్వా చణ్డకోధసా;
సకలే జమ్బుదీపస్మిం, రజ్జే సమభిసిఞ్చీ సో.
సో చతువీసవస్సానిం, రాజా రజ్జమకారయి;
తస్స పుత్తో బిన్దుసారో, అట్ఠవీసతి కారయి.
బిన్దుసారసుతా ఆసుం, సతం ఏకో చ విస్సుతా;
అసోకో ఆసి తేసం తు, పుఞ్ఞతేజోబలిద్ధికో.
వేమాతికే భాతరో సో, హన్త్వా ఏకూనకం సతం;
సకలే జమ్బుదీపస్మిం, ఏకరజ్జమపాపుణి.
జిననిబ్బానతో పచ్ఛా, పురే తస్సాభిసేకతో;
సాట్ఠారసం వస్ససత-ద్వయమేవం విజానియ.
పత్వా చతూహి వస్సేహి, ఏకరజ్జం మహాయసో;
పురే పాటలిపుత్తస్మిం, అత్తానమభిసేచయి.
తస్సా’భిసేకేన ¶ సమం, ఆకాసే భూమియం తథా;
యోజనే యోజనే ఆణా, నిచ్చం పవత్తితా అహు.
అనోతత్తో దకాకాజే, అట్ఠనేసుం దినే దినే;
దేవా దేవో అకా తేహి, సంవిభాగం జనస్సచ.
నాగలతాదన్తకట్ఠం, ఆనేసుం హిమవన్తతో;
అనేకేసం సహస్సానం, దేవా ఏవ పహోనకం.
అగదా’మలకఞ్చేవ, తథాగద హరితకం;
తతో’వ అమపక్కఞ్చ, వణ్ణగన్ధరసుత్తమం.
పఞ్చవణ్ణాని వత్థాని, తత్థపుఞ్జనపట్టకం;
పీతఞ్చ దిబ్బపానఞ్చ, ఛద్దన్తదహతో మరు.
మరన్తా నగరే తస్మిం, మిగసూకరపక్ఖినో;
ఆగన్త్వాన మహానసం, సయమేవ మరన్తి చ.
గావో తత్థ చరాపేత్వా, వజమానేన్తి దీపినో;
ఖేత్త వత్థుతళాకాదిం, పాలేన్తి మిగసూకరా.
సుమనం పుప్ఫపటకం, అభుత్తం దిబ్బముప్పలం;
విలేపనం అఞ్జనఞ్చ, నాగానాగావిమానతో.
సాలివాహసహస్సాని, నవుతిం తు సువా పన;
ఛద్దన్తదహతోయేవ, ఆహరింసు దినే దినే.
తే సాలినిత్థుసకణే, అఖణ్డేత్వాన తణ్డులే;
అకంసు మూసికా తేహి, భత్తం రాజకులే అహు.
అకంసు సస్సతం తస్స, మధూని మధుమక్ఖికా;
తథా కమ్మారసాలాసు, అచ్ఛాకూటాని పాతయుం.
కరవికా సకుణికా, మనుఞ్ఞమధురస్సరా;
అకంసు తస్సా’గన్త్వాన, రఞ్ఞో మధురవస్సితం.
రాజా’భిసిత్తో సో’సోకో,
కుమారం తిస్ససవ్హయం;
కణిట్ఠం సంసోదరియం, ఉపరజ్జే’భిసేచయి.
ధమ్మాసోకాభిసేకో నిట్ఠితో
నిగ్రోధసామణేర దస్సన
పితా ¶ సట్ఠిసహస్సాని, బ్రాహ్మణే బ్రహ్మపక్ఖికే;
భోజేసి సోపి తేయేవ, తీణి వస్సాని భోజయి.
దిస్వా’నుపసమం తేసం, అసోకో పరివేసనే;
విచేయ్య దానం దస్సన్తి, అమచ్చే సన్నియోజియ.
ఆణాపయిత్వా మతిమా, నానాపాసణ్డికే విసుం;
వీమంసిత్వా నిసజ్జాయ, భోజాపేత్వా విసజ్జయి.
కాలే వాతాయనగతో, సన్తం రచ్ఛాగతం యతిం;
నిగ్రోధసామణేరం సో, దిస్వా చిత్తం పసాదయి.
బిన్దుసారస్స పుత్తానం, సబ్బేసం జేట్ఠభాతునో;
సుమనస్స కుమారస్స, పుత్తో సో హి కుమారకో.
అసోకో పితరా దిన్నం, రజ్జముజ్జేనియఞ్హి సో;
హిత్వా’గతో పుప్ఫపురం, బిన్దుసారే గిలానకే.
కత్వా పురం సకాయత్తం, మతే పితరి భాతరం;
ఘాతేత్వా జేట్ఠకం రజ్జం, అగ్గహేసి పురే వరే.
సుమనస్స కుమారస్స, దేవీ తన్నామికా తతో;
గబ్భినీ నిక్ఖమిత్వాన, పాచినద్వారతో బహి.
చణ్డాలగామ మగమా, తత్థ నిగ్రోధదేవతా;
తమాలపియనామేన, మా పత్వా ఘరకం అదా.
తదహే’వ వరం పుత్తం, విజాయిత్వా సుతస్స సా;
నిగ్రోధోతి అకా నామం, దేవతా నుగ్గహానుగా.
దిస్వా తం జేట్ఠచణ్డాలో, అత్తనో సామినిం వియ;
మఞ్ఞన్తో తం ఉపట్ఠాసి, సత్తవస్సాని సాధుకం.
తం మహావరుణో థేరో, తదా దిస్వా కుమారకం;
ఉపనిస్సయ సమ్పన్నం, అరహా పుచ్ఛి మాతరం.
పబ్బాజేసి ఖురగ్గే సో, అరహత్తమపాపుణి;
దస్సనాయో’ప గచ్ఛన్తో, సో తతో మాతుదేవియా.
దక్ఖిణేన చ ద్వారేన, పవిసిత్వా పురుత్తమం;
తం గామగామిమగ్గేన, యాతి రాజఙ్గణే తదా.
సన్తాయ ¶ ఇరియా యస్మిం, పసీది సమహీపతి;
పుబ్బే’వ సన్నివాసేన, పేమం తస్మిం అజాయథ.
పుబ్బే కిర తయో ఆసుం, భాతరో మధు వాణిజా;
ఏకో మధుం విక్కిణాతి, ఆహరన్తి మధుం దువే.
ఏకో పచ్చేకసమ్బుద్ధో, వణరోగాతురో అహు;
అఞ్ఞో పచ్చేకసమ్బుద్ధో, తదత్థం మధువత్థికో.
పిణ్డచారికవత్తేన, నగరం పావిసీ తదా;
తిత్థం జలత్థం గచ్ఛన్తి, ఏకా చేటీ తమద్దస.
పుచ్ఛిత్వా మధుకామత్తం, ఞత్వా హత్థేన ఆదిసి;
ఏసో మధ్వాపణో భన్తే, తత్థ గచ్ఛా’తి అబ్రవి.
తత్థ పత్తస్స బుద్ధస్స, వాణిజో సో పసాదవా;
విస్సన్దయన్తో ముఖతో, పత్తపురం మధుం అదా.
పుణ్ణఞ్చ ఉప్పతన్తఞ్చ, పతితఞ్చ మహీతలే;
దిస్వా మధుం పసన్నో సో, ఏవం పణిదహీ తదా.
జమ్బుదీపే ఏకరజ్జం, దానేనా’నేన హోతు మే;
ఆకాసే యోజనే ఆణా, భూమియం యోజనేతి చ.
భాతరే ఆగతే ఆహ, ఏదిసస్స మధుం అదం;
అనుమోదథ తుమ్హే తం, తుమ్హాకఞ్చ యతో మధు.
జేట్ఠో ఆహ అతుట్ఠో సో,
చణ్డాలో నూన సోసియం;
నివాసేన్తీతి చణ్డాలా,
కాసాయాని సదా ఇతి.
మజ్ఝో పచ్చేకబుద్ధం తం, ఖిపపారణ్ణవే ఇతి;
పత్తిదానవచో తస్స, సుత్వా తే చానుమోదిసుం.
ఆపణా దేసికం యాతు, దేవిత్తం తస్స పత్థయి;
ఆదిస్సమానసన్ధి చ, రూపం అతిమనోరమం.
అసోకో మధుదో’సన్ధి-మిత్తాదేవీ తు చేటికా;
చణ్డాలవాదీ నిగ్రోధో, తిస్సో సో పారవాదికో.
చణ్డాలవాదీ చణ్డాల-గామే ఆసి యతో తు సో;
పత్థేసి మోక్ఖం మోక్ఖఞ్చ, సత్త వస్సోవ పాపుణి.
నివిట్ఠపేమో ¶ తస్మిం సో, రాజా’తి తురితో తతో;
పక్కోసాపేసి తం సో తు, సన్తవుత్తీ ఉపాగమి.
నిసిద తాతా’నురూపే, ఆసనే తా’హ భూపతి;
అదిస్వా భిక్ఖుమఞ్ఞం సో, సీహాసనముపాగమి.
తస్మిం పల్లఙ్కమాయాతే, రాజాఇతి విచిన్తయి;
అజ్జా’యం సామణేరో మే, ఘరే హేస్సతి సామికో.
ఆలమ్బిత్వా కరం రఞ్ఞో, సో పల్లఙ్కే సమారుహి;
నిసీది రాజపల్లఙ్కే, సేతచ్ఛత్తస్స హేట్ఠతో.
దిస్వా తథా నిసిన్నం తం, అసోకో సో మహీపతి;
సమ్భావేత్వాన గుణతో, తుట్ఠో’తీవ తదా అహు.
అత్తనో పటియత్తేన, ఖజ్జభోజ్జేన తప్పియ;
సమ్బుద్ధదేసితం ధమ్మం, సామణేరమపుచ్ఛితం.
తస్స’ప్పమాదవగ్గం సో, సామణేరో అభాసథ;
తం సుత్వా భూమిపాలో సో, పసన్నో జినసాసనే.
అట్ఠ తే నిచ్చభత్తాని, దమ్మి తాతా’తి ఆహ తం;
ఉపజ్ఝాయస్స మే రాజ, తాని దమ్మీతి ఆహ సో.
పున అట్ఠసు దిన్నేసు, తాన’దా చరియస్స సో;
పున అట్ఠసు దిన్నేసు, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స తాన’దా.
పున అట్ఠసు దిన్నేసు, అధివాసేసి బుద్ధిమా;
ద్వత్తింసభిక్ఖూ ఆదాయ, దుతియదివసే గతో.
సహత్థా తప్పితో రఞ్ఞా, ధమ్మం దేసియ భూపతిం;
సరణేసు చ సీలేసు, ఠపేసి సమహాజనం.
నిగ్రోధసామణేరదస్సనం
సాసనప్పవేస
తతో రాజా పసన్నో సో, దిగుణేన దినే దినే;
భిక్ఖూ సట్ఠిసహస్సాని, అనుపుబ్బేను’పఠహి.
తత్థియానం సహస్సాని, నికడ్ఢిత్వాన సట్ఠిసో;
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సాని, ఘరే నిచ్చమభోజయి.
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సాని ¶ , భోజేతుం తురితో హి సో;
పటియాదాపయిత్వాన, ఖజ్జభోజ్జం మహారహం.
భూసాపేత్వాన నగరం, గన్త్వా సఙ్ఘం నిమన్తియ;
ఘరం నేత్వాన భోజేత్వా, దత్వా సామణకం బహుం.
సత్థారా దేసితో ధమ్మో, కిత్తకోతి అపుచ్ఛథ;
బ్యాకాసి మోగ్గలిపుత్తో, తిస్సత్థేరో తదస్సతం.
సుత్వాన చతురాసీతి, ధమ్మక్ఖన్ధా’తి సో’బ్రవి;
పూజేమి తే’హం పచ్చేకం, విహారేనా’తి భూపతి.
దత్వా తదా ఛన్నవుతి-ధనకోటిం మహీపతి;
పురేసు చతురాసీతి-సహస్సేసు మహీతలే.
తత్థ తత్థే’వ రాజూహి, విహారే ఆరభాపయి;
సయం అసోకారామం తు, కారాపేతుం సమారభి.
రతనత్తయనిగ్రోధ-గిలానానన్తి సాసనే;
పచ్చేకం సతసహస్సం, సో దాపేసి దినే దినే.
ధనేన బుద్ధదిన్నేన, థూపపూజా అనేకధా;
అనేకేసు విహారేసు, అనేకే అకరుం సదా.
ధనేన ధమ్మదిన్నేన, పచ్చయే చతురో వరే;
ధమ్మధరానం భిక్ఖూనం, ఉపనేతుం సదా నరా.
అనోతత్తోదకాజేసు, సఙ్ఘస్స చతురో అదా;
తే పిటకానం థేరానం, సట్ఠియే’కం దినే దినే.
ఏకం అసన్ధిమిత్తాయ, దేవియా తు అదాపయి;
సయం పన దువేయేవ, పరిభుఞ్జి మహీపతి.
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సానం, దన్తకట్ఠం దినే దినే;
సోళసిత్థిసహస్సానం, అదా నాగలతావ్హయం.
అథేకదివసం రాజా, చతుసమ్బుద్ధదస్సినం;
కప్పాయుకం మహాకాళం, నాగరాజం మహిద్ధికం.
సుణిత్వా తమానేతుం, సోణ్డసఙ్ఖలిబన్ధనం;
పేసయిత్వా తమానేత్వా, సేతచ్ఛత్తస్స హేట్ఠతో.
పల్లఙ్కమ్హి నిసీదేత్వా, నానాపుప్ఫేహి పూజియ;
సోళసిత్థిసహస్సేహి, పరివారియ అబ్రవి.
సద్ధమ్మచక్కవత్తిస్స ¶ , సమ్బుద్ధస్స మహేసినో;
రూపం అనన్తఞాణస్స, దస్సేహి మమ భో ఇతి.
ద్వత్తింసలక్ఖణూపేతం, అసీతిబ్యఞ్జనుజ్జలం;
బ్యామప్పభాపరిక్ఖిత్తం, కేతుమాలాహి సోభితం.
నిమ్మాసి నాగరాజా సో, బుద్ధరూపం మనోహరం;
తం దిస్వా’తి పసాదస్స, విమ్హయస్స చ పూరితో.
ఏతేన నిమ్మితం రూపం, ఈదిసం కీదిసం నుఖో;
తథాగతస్స రూపన్తి, ఆసి పితున్నతున్నతో.
అక్ఖిపూజన్తి సఞ్ఞాతం, తం సత్తాహం నిరన్తరం;
మహామహం మహారాజ, కారాపేసి మహిద్ధికో.
ఏవం మహానుభావో చ, సద్ధో చాపి మహీపతి;
థేరో చ మోగ్గలిపుత్తో, దిట్ఠా పుబ్బే వసీహి తే.
సాసనప్పవేసో నిట్ఠితో.
మోగ్గలిపుత్తతిస్సథేరాదయో
దుతియే సఙ్గహే థేరా, పేక్ఖన్తా’నాగతేహి తే;
సాసనోపద్దవం తస్స, రఞ్ఞో కాలమ్హి అద్దసుం.
పేక్ఖాన్తా సకలే లోకే, తదుపద్దవఘాతకం;
తిస్సబ్రహ్మానమద్దక్ఖుం, అచిరట్ఠాయి జీవితం.
తేసం సముపసఙ్కమ్మ, ఆయాచింసు మహాపతిం;
మనుస్సేసు’పపజ్జిత్వా, తదుపద్దవఘాతనం.
అదా పటిఞ్ఞం తేసం సో, సాసనుజ్జోతనత్థికో;
సిగ్గవం చణ్డవజ్జిఞ్చ అవోచుం దహరే యతి.
అట్ఠారసాదికా వస్స-సతా ఉపరి హేస్సతి;
ఉపద్దవో సాసనస్స, న సమ్భోస్సామ తం మయం.
ఇమం తుమ్హా’ధికరణం, నోపగఞ్ఛిత్థ భిక్ఖవో;
దణ్డకమ్మారహా తస్మా, దణ్డకమ్మపదఞ్హి వో.
సాసనుజ్జోతనత్థాయ, తిస్సబ్రహ్మా మహాపతి;
మోగ్గలిబ్రాహ్మణఘరే, పటిసన్ధిం గహేస్సతి.
కాలే ¶ తుమ్హేసు ఏకో తం, పబ్బాజేతు కుమారకం;
ఏకో తం బుద్ధవచనం, ఉగ్గణ్హాపేతు సాధుకం.
అహు ఉపాలిథేరస్స,
థేరో సద్ధివిహారికో;
దాసకో సోణకో తస్స,
ద్వే థేరా సోణకస్సిమే.
అహు వేసాలియం పుబ్బే-దాసకో నామ సోత్థియో;
తిసిస్ససతజేట్ఠో సో, వసం ఆచరియన్తికే.
ద్వాదసవస్సికోయేవ, వేదపారగతో చరం;
ససిస్సో వాలికారామే, వసన్తం కతసఙ్గహం.
ఉపాలిథేరం పస్సిత్వా, నిసీదిత్వా తదన్తికే;
వేదేసు గణ్ఠిఠానాని, పుచ్ఛి సో తాని బ్యాకరి.
సబ్బధమ్మానుపతితో, ఏకధమ్మో హి మాణవ;
సబ్బే ధమ్మా ఓసరన్తి, ఏకధమ్మో హి కో ను సో.
ఇచ్చాహ నామం సన్ధాయ, థేరో మాణవకో తు సో;
నా’ఞ్ఞాసి పుచ్ఛితో మన్తో, బుద్ధమన్తోతి భాసితో.
దేహీతి ఆహ సో ఆహ, దేమ నో వేసధారినో;
గురుం ఆపుచ్ఛి మన్తత్థం, మాతరం పితరం తథా.
మాణవానం సతేహే’స, తీహి థేరస్స సన్తికే;
పబ్బజిత్వాన కాలేన, ఉపసమ్పజ్జి మాణవో.
ఖీణాసవసహస్సం సో, దాసకత్థేరజేట్ఠకం;
ఉపాలిథేరో వాచేసి, సకలం పిటకత్తయం.
గణనా వీతివత్తా తే, సేసా’రియ పుథుజ్జనా;
పిటకానుగ్గహితాని, యేహి థేరస్స సన్తికే.
కాసీసు కోసలో నామ, సత్థవాహసుతో అహు;
గిరిబ్బజం వణిజ్జాయ, గతో మాతాపితూహి సో.
అగా వేళువనం పఞ్చ-దసవసో కుమారకో;
మాణవం పఞ్చపఞ్ఞాస, పరివారియ తం గతా.
సగణం దాసకం థేరం, తత్థ దిస్వా పసీదియ;
పబ్బజ్జం యాచి సో ఆహ, తవా’పుచ్ఛ గురుం ఇతి.
భత్తత్తయమభుఞ్జిత్వా ¶ , సోణకో సో కుమారకో;
మాతాపితూహి కారేత్వా, పబ్బజ్జానుఞ్ఞమాగతో.
సద్ధిం తేహి కుమారేహి, దాసకత్థేరసన్తికే;
పబ్బజ్జం ఉపసమ్పజ్జ, ఉగ్గణ్హి పిటకత్తయం.
ఖీణాసవసహస్సస్స, థేరసిస్స గణస్స సో;
అహోసి పిటకఞ్ఞుస్స, జేట్ఠకో సోణకో యతి.
అహోసి సిగ్గవో నామ, పురే పాటలినామకో;
పఞ్ఞవా’మచ్చతనయో, అట్ఠారససమో తు సో.
పాసాదేసు వసం తీసు, ఛళడ్ఢఉతుసాధుసు;
అమచ్చపుత్తం ఆదాయ, చణ్డవజ్జిం సహాయకం.
పురిసానం దసద్ధేహి, సతేహి పరివారితో;
గన్త్వాన కుక్కుటారామం, సోణకత్థేరమద్దస.
సమాపత్తిసమాపన్నం, నిసిన్నం సంవుతిన్ద్రియం;
వన్ది తేనాలపన్తం తం, ఞత్వా సఙ్ఘమపుచ్ఛితం.
సమాపత్తిసమాపన్నా, నాలపన్తీ’తి ఆహు తే;
కథన్ను వుట్ఠహన్తీతి, వుత్తా ఆహంసు భిక్ఖవో.
పక్కోసనాయ సత్థుస్స, సఙ్ఘపక్కోసనాయ చ;
యథా కాలపరిచ్ఛేదా, ఆయుక్ఖయవసేన చ.
వుట్ఠహన్తీతి వత్వాన, తేసం దిస్వో’పనిస్సయం;
పాహేసుం సఙ్ఘవచనం, వుట్ఠాయ స తహిం అగా.
కుమారో పుచ్ఛి కిం భన్తే, నాలపిత్థాతి ఆహ సో;
భుఞ్జిమ్హ భుఞ్జితబ్బన్తి, ఆహ భోజేథ నో అపి.
ఆహ అమ్హాదిసే జాహే, సక్కా భోజయితుం ఇతి;
మాతాపితు అనుఞ్ఞాయ, సో కుమారోథ సిగ్గవో.
చణ్డవజ్జీ చ తేపఞ్చ-సతాని పురిసాపి చ;
పబ్బజ్జిత్వో’పసమ్పజ్జుం, సోణత్థేరస్స సన్తికే.
ఉపజ్ఝాయన్తికేయేవ, తే దువే పిటకత్తయం;
ఉగ్గహేసుఞ్చ కాలేన, ఛళభిఞ్ఞం లభింసు చ.
ఞత్వా ¶ తిస్స పటిసన్ధిం, తతో పభుతి సిగ్గవో;
థేరో సో సత్తవస్సాని, తం ఘరం ఉపసఙ్కమి.
గచ్ఛాతి వాచామత్తమ్పి, సత్తవస్సాని నాలభి;
అలత్థ అట్ఠమే వస్సే, గచ్ఛాతి వచనం తహిం.
తం నిక్ఖమన్తం పవిసన్తో, దిస్వా మోగ్గలిబ్రాహ్మణో;
కిఞ్చి లద్ధం ఘరే నోతి, పుచ్ఛి ఆమాతి సో’బ్రవి.
ఘరం గన్త్వాన పుచ్ఛిత్వా, దుతియే దివసే తతో;
ముసావాదేన నిగ్గణ్హి, థేరం ఘరముపాగతం.
థేరస్స వచనం సుత్వా, సో పసన్నమనో ద్విజో;
అత్తనో పకతేన’స్స, నిచ్చం భిక్ఖం పవత్తయి.
కమేన’స్స పసీదింసు, సబ్బే’పి ఘరమానుసా;
భోజాపేసి దిజో నిచ్చం, నిసీదాపియ తం ఘరే.
ఏవం కమేన గచ్ఛన్తో, కాలే సోళసవస్సికో;
అహు తిస్సకుమారో సో, తివేదోదధిపారగో.
థేరో కథాసముట్ఠానం, హేస్సతే’వ ఘరే ఇతి;
ఆసనాని న దస్సేసి, ఠపేత్వా మాణవాసనం.
బ్రహ్మలోకగతత్తావ, సుచికామో అహోసి సో;
తస్మా సో తస్స పల్లఙ్కో, వాసయిత్వా లగీయతి.
అఞ్ఞాసనం అపస్సన్తో, ఠితే థేరే ససమ్భమో;
తస్స తం ఆసనం తస్స, పఞ్ఞపేసి ఘరే జనో.
దిస్వా తత్థ నిసిన్నం తం, ఆగమ్మా’చరియన్తికా;
కుజ్ఝిత్వా మాణవో వాచం, అమనాపం ఉదీరయి.
థేరో మాణవ కిం మన్తం, జానాసీతి తమబ్రవి;
తమేవ పుచ్ఛం థేరస్స, పచ్ఛా రోచేసి మాణవో.
జానామీతి పటిఞ్ఞాయ, థేరే థేరం అపుచ్ఛిసో;
గణ్ఠిఠానాని వేదేసు, తస్స థేరో’థ బ్యాకరి.
గహట్ఠోయేవ ¶ థేరో సో,
వేదపారగతో అహు;
న బ్యాకరేయ్య కిం తస్స,
పభిన్నపటిసమ్భిదో.
యస్స చిత్తం ఉప్పజ్జతి న నిరుజ్ఝతి,
తస్స చిత్తం నిరుజ్ఝిస్సతి; న ఉప్పజ్జిస్సతి,
యస్స వా పన చిత్తం నిరుజ్ఝిసతి న ఉప్పజ్జిస్సతి;
తస్స చిత్తం ఉప్పజ్జతి, న నిరుజ్ఝతీతి.
తం చిత్తయమకే పఞ్హం, పుచ్ఛి థేరో విసారదో;
అన్ధకారో వియ అహు, తస్స సో తమవోచ సో.
భిక్ఖుకో నామ మన్తోతి, బుద్ధ మన్తోతి సో బ్రవి;
దేహీతి వుత్తే నోవేస-ధారినో దమ్మి తం ఇతి.
మాతాపితూహి’నుఞ్ఞాతో, మన్తత్థాయ స పబ్బజ్జి;
కమ్మట్ఠానమదా థేరో, పబ్బాజేత్వా యథారహం.
భావనం అనుయుఞ్జన్తో, అచిరేన మహామతీ;
సోతాఫత్తిఫలం పత్తో, థేరో ఞత్వాన తం తథా.
పేసేసి చణ్డవజ్జిస్స, థేరస్సన్తికముగ్గహం;
కాతుం సుత్తాభిధమ్మానం, సోతత్థా’కాతదుగ్గహం.
తతో సో తిస్సదహరో, ఆరభిత్వా విపస్సనం;
ఛళభిఞ్ఞో అహు కాలే, థేరభావఞ్చ పాపుణి.
అతీవ పాకటో ఆసి, చన్దో’వ సూరియో’వసో;
లోకో తస్స వచో’మఞ్ఞీ, సమ్బుద్ధస్స వచోపియ.
మోగ్గలిపుత్తతిస్సథేరోదయో నిట్ఠీతో.
ఏకాహం ¶ ఉపరాజా సో, అదక్ఖి మిగవం గతో;
కీళమానే మిగే’రఞ్ఞే, దిస్వా ఏతం విచిన్తయి.
మిగాపి ఏవం కిళన్తి, అరఞ్ఞే తిణగోచరా;
న కిళిస్సన్తి కిం భిక్ఖూ, సుఖాహారవిహారినో.
అత్తనో చిన్తితం రఞ్ఞో, ఆరోచేసి ఘరం గతో;
సఞ్ఞాపేతుం తు సత్తాహం, రజ్జం తస్స అదాసి సో.
అనుభోహి ఇమే రజ్జం, సత్తాహం త్వం కుమారక;
తతో తం ఘాతయిస్సామి, ఇచ్చ’వోచ మహీపతి.
ఆహా’తి తమ్హి సత్తాహే,
త్వం కేనా’సి కిసో ఇతి;
మరణస్స భయేనాతి,
వుత్తే రాజా’హ తం పున.
సత్తాహా’హం మరిస్సంతి, త్వం న కీళి ఇమే కథం;
కీళిస్సన్తి యతి తాత, సదా మరణసఞ్ఞినో.
ఇచ్చేవం భాకరా వుత్తో, సాసనస్మిం పసీది సో;
కాలేన మిగవం గన్త్వా, థేరమదక్ఖి సఞ్ఞతం.
నిసిన్నం రుక్ఖమూలస్మిం, సో మహాధమ్మరక్ఖితం;
సాలసాఖాయ నాగేన, బీజయన్త మనాసవం.
అయం థేరో వియా’హమ్పి, పబ్బజ్జ జిన సాసనే;
విహరిస్సం కదా రఞ్ఞే, ఇతి చిన్తయి పఞ్ఞవా.
థేరో తస్స పసాదత్థం,
ఉపతిత్వా విహాయసా;
గన్త్వా అసోకారామస్స,
పోక్ఖరఞ్ఞో జలే ఠితో.
ఆకాసే ఠపయిత్వాన, చీవరాని వరాని సో;
ఓగాహిత్వా పోక్ఖరణీ, గత్తాని పరిసిఞ్చథ.
తం ¶ ఇద్ధిం ఉపరాజా సో, దిస్వా’తీవ పసీదియ;
అజ్జేవ పబ్బజిస్సంతి, బుద్ధించా’కాసి బుద్ధిమా.
ఉపసఙ్కమ్మ రాజానం, పబ్బజ్జం యాచి సాదరో;
నివారేతుమసక్కోన్తో, తమాదాయ మహీపతి.
మహతా పరివారేన, విహారమగమా సయం;
పబ్బజి సో మహాధమ్మ-రక్ఖితత్థేరసన్తికే.
సద్ధిం తేన చతుసత-సహస్సాని నరాపి చ;
అనుపబ్బజితానన్తు, గణనా చ న వజ్జతి.
భాగినేయ్యో నరిన్దస్స, అగ్గి బ్రహ్మాతి విస్సుతో;
అహోసి రఞ్ఞో ధీతాయ, సఙ్ఘమిత్తాయ సామికో.
తస్సా తస్స సుతో చాపి,
సుమనో నామ నామసో;
యాచిత్వా సో’పి రాజానం,
ఉపరాజేన పబ్బజి.
ఉపరాజస్స పబ్బజ్జా, తస్సా’సోకస్స రాజినో;
చతుత్థే ఆసివస్సేసా, మహాజనహితోదయా.
తత్థేవ ఉపసమ్పన్నో, సమ్పన్నఉపనిస్సయో;
ఘటేన్తో ఉపరాజా సో, ఛళ’భిఞ్ఞో’రహా అహు.
విహారే తేసమారద్ధే, సబ్బే సబ్బపురేసుపి;
సాధుకం తీహి వస్సేహి, నిట్ఠాపేసుం మనోరమే.
థేరస్స ఇన్దగుత్తస్స, కమ్మాదిట్ఠాయకస్స తు;
ఇద్ధియా చా’సు నిట్ఠాసి, అసోకారామసవ్హయో.
జనేన పరిభుత్తేసు, ఠానేసు చ తహిం తహిం;
చేతియాని అకారేసి, రమణీయాని భూపతి.
పురేహి చతురాసీతి-సహస్సేహి సమన్తతో;
లేఖే ఏకాహమానేసుం, విహారా నిట్ఠితా ఇతి.
లేఖే సుత్వా మహారాజా, మహాతేజిద్ధి విక్కమో;
కాతుకామో సకింయేవ, సబ్బారామ మహామహం.
పురే భేరిం చరాపేసి, సత్తమే దివసే ఇతో;
సబ్బారామమహో హోతు, సబ్బదేసేసు ఏకదా.
యోజనే ¶ యోజనే దేన్తు, మహాదానం మహీతలే;
కరోన్తు గామారామానం, మగ్గానఞ్చ విభూసనం.
విహారేసు చ సబ్బేసు, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స సబ్బథా;
మహాదానాని వత్తేన్తు, యథాకాలం యథాబలం.
దీపమాలా పుమ్ఫమాలా-లఙ్కారేహి తహిం తహిం;
తూరియేహి చ సబ్బేహి, ఉపహారం అనేకధా.
ఉపోసథఙ్గానా’దాయ, సబ్బే ధమ్మం సుణన్తు చ;
పూజావిసేసేన’నేకే చ, కరోన్తు తదహేపి చ.
సబ్బే సబ్బత్థ సబ్బథా, యథాణత్తాధికాపి చ;
పూజా సమ్పటియాదేసుం, దేవలోకమనోరమా.
తస్మిం దినే మహారాజా, సబ్బాలఙ్కార భూసితో;
సహోరోధో సహామచ్చో, బలోఘ పరివారితో.
అగమాసి సకారామం, భిన్దన్తో వియ మేదినిం;
సఙ్ఘమజ్ఝమ్హి అట్ఠాసి, వన్దిత్వా సఙ్ఘముత్తమం.
తస్మిం సమాగమే ఆసుం, అసీతి భిక్ఖుకోటి యో;
అహేసుం సతసహస్సం, తేసు ఖీణాసవా యతి.
నవుతి భిక్ఖుసహస్సాని, అహూ భిక్ఖునియో తహిం;
ఖిణాసవా భిక్ఖునియో, సహస్సం ఆసు తాసు తు.
లోకవివరణం నామ, పాటిహీరం అకంసు తే;
ఖీణాసవా పసాదత్థం, ధమ్మాసోకస్స రాజినో.
చణ్డాసోకోతి ఞాయిత్థ, పుబ్బే పాపేన కమ్మునా;
ధమ్మాసోకోతి ఞాయిత్థ, పచ్ఛా పుఞ్ఞేన కమ్మునా.
సముద్దపరియన్తం సో, జమ్బుదీపం సమన్తతో;
పస్సి సబ్బే విహారే చ, నానాపూజా విభూసితే.
అతీవ తుట్ఠో తే దిస్వా, సఙ్ఘం పుచ్ఛి నిసీదియ;
కస్స భన్తే పరిచ్చాగో, మహాసుగత సాసనే.
థేరో సో మోగ్గలిపుత్తో, రఞ్ఞో పఞ్హం వియాకరి;
ధరమానే’పి సుగతే, నత్థి చాగీ తయాసమో.
తం సుత్వా వచనం భియ్యో, తుట్ఠో రాజా అపుచ్ఛి తం;
బుద్ధసాసన దాయాదో, హోతి ఖో మాదిసో ఇతి.
థేరో ¶ తు రాజపుత్తస్స, మహిన్దస్సూ’పనిస్సయం;
తథేవ రాజధీతాయ, సఙ్ఘమిత్తాయ పేక్ఖియ.
సాసనస్సా’భి వుద్ధిఞ్చ, తం హేతుకమ వేక్ఖియ;
పచ్చాభాసథ రాజానం, సో సాసనధురన్ధరో.
తాదిసో’పి మహాచాగీ, దాయాదో సాసనస్స న;
పచ్చయదాయకో’చ్చేవ, వుచ్చతే మనుజాధీప.
యో తు పుత్తం ధీతరం వా,
పబ్బజ్జాపేతి సాసనే;
సో సాసనస్స దాయాదో,
హోతి నో దాయకో అపి.
అథ సాసన దాయాద-భావమిచ్ఛం మహీపతి;
మహిన్దం సఙ్ఘమిత్తఞ్చ, ఠితే తత్ర అపుచ్ఛథ.
పబ్బజిస్సథ కిం తాతా, పబ్బజ్జా మహతీ మతా;
పితునో వచనం సుత్వా, పితరం తే అభాసిసుం.
అజ్జేవ పబ్బజిస్సామ, సచే త్వం దేవ ఇచ్ఛసి;
అమ్హఞ్చ లాభో తుమ్హఞ్చ, పబ్బజ్జాయ భవిస్సతి.
ఉపరాజస్స పబ్బజ్జ-కాలభో పభుతీహి సో;
సా చాపి అగ్గిబ్రహ్మస్స, పబ్బజ్జా కతనిచ్ఛయా.
ఉపరజ్జం మహీన్దస్స, దాతుకామో’పి భూపతి;
తతో’పి అధికాసా’తి, పబ్బజ్జంయేవ రోచయి.
పియం పుత్తం మహిన్దఞ్చ, బుద్ధిరూపబలోదితం;
పబ్బజ్జా పేసి సమహం, సఙ్ఘ మిత్తఞ్చ ధీతరం.
తదా వీసతివస్సో సో, మహిన్దో రాజనన్దనో;
సఙ్ఘమిత్తా రాజధీతా, అట్ఠారససమా తదా.
తదహేవ అహు తస్స, పబ్బజ్జా ఉపసమ్పదా;
పబ్బజ్జా సిక్ఖాదానఞ్చ, తస్సా చ తదహు అహు.
ఉపజ్ఝాయో కుమారస్స, అహు మోగ్గలిసవ్హయో;
పబ్బాజేసి మహాదేవ-త్థేరో మజ్ఝన్తికో పన.
కమ్మవాచం అకా తస్మిం, సో’పసమ్పదమణ్డలే;
అరహత్తం మహిన్దో సో, పత్తో సపటిసమ్భిదం.
సఙ్ఘమిత్తా’హు’పజ్ఝాయా ¶ , ధమ్మపాలాతి విస్సుతా;
ఆచరియా ఆయుపాలి, కాలే సా’సి అనాసవా.
ఉభో సాసనపజ్జోతా, లంకాదీపోపకారినో;
ఛట్ఠే వస్సే పబ్బజింసు, ధమ్మాసోకస్స రాజినో.
మహామహిన్దో వస్సేహి, తీహి దీపప్పసాదకో;
పిటకత్తయం ముగ్గణ్హి, ఉపజ్ఝాయస్స సన్తికే.
సా భిక్ఖునీ చన్దలేఖా, మహిన్దో భిక్ఖూ సూరియో;
సమ్బుద్ధ సాసనాకాసం, తే సదా సోభయుం తదా.
వనే పాటలిపుత్తమ్హా, వనే వనచరో చరం;
కున్తకిన్నరియా సద్ధిం, సంవాసం కప్పయీ కిర.
తేన సంవాసమన్వాయ,
సా పుత్తే జనయీ దువే;
తిస్సో జేట్ఠో కణిట్ఠో తు,
సుమిత్తో నామ నామతో.
మహావరుణత్థేరస్స, కాలే పబ్బజ్జ సన్తికే;
అరహత్తం పాపుణింసు, ఛళభిఞ్ఞం గుణం ఉభో.
పాదే కీటవిసేనా’సి, ఫుట్ఠో జేట్ఠో సవేదనో;
ఆహ పుట్ఠో కణిట్ఠేన, భేసజ్జం పసతం ఘటం.
రఞ్ఞో నివేదనం థేరో, గిలానవత్తతో’పి సో;
సప్పిసత్థఞ్చ చరణం, పచ్ఛాభత్తం పటిక్ఖిపి.
పిణ్డాయ చే చరం సప్పిం, లభసే త్వం తమాహర;
ఇచ్ఛాహ తిస్సథేరో సో, సుమిత్తం థేరముత్తమం.
పిణ్డాయ చరతా తేన, న లద్ధం పసతం ఘతం;
సప్పికుమ్భసతేనాపి, బ్యాధిజాతో అసాధియో.
తేనేవ బ్యాధినా థేరో, పత్తో ఆయుక్ఖయన్తికం;
ఓవదిత్వాప్పమాదేన, నిబ్బాతుం మానసం అకా.
ఆకాసమ్హి నిసీదిత్వా, తేజోధాతువసేన సో;
యథారుచి అధిట్ఠాయ, సరీరం పరినిబ్బుతో.
జాలాసరీరా నిక్ఖమ్మ, నిమ్మంసఛారికం డహి;
థేరస్స సకలం కాయం, అట్ఠికానితునో డహి.
సుత్వా ¶ నిబ్బూతిమేతస్స, తిస్సథేరస్స భూపతి;
అగమాసి సకారామం, జనోఘ పరివారితో.
హత్తిక్ఖన్ధగతో రాజా, తానట్ఠిన’వరోపియ;
కారేత్వా ధాతుసక్కారం, సఙ్ఘం బ్యాధిమపుచ్ఛితం.
తం సుత్వా జాతసంవేగో, పురద్వారేసు కారియ;
సుధాచితా పోక్ఖరణీ, భేసజ్జానఞ్చ పూరియ.
పాపేసి భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, భేసజ్జాని దినే దినే;
మా హోతు భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, భేసజ్జం దుల్లభం ఇతి.
సుమిత్తథేరో నిబ్బాయి, చఙ్కమన్తో’వ చఙ్కమే;
పసీది సాసనే’తీవ, తేనాపి చ మహాజనో.
కున్తిపుత్తా దువే థేరా,
తే లోకహితకారినో;
నిబ్బాయింసు అసోకస్స,
రఞ్ఞో వస్సమ్హి అట్ఠమే.
తతో పభుతి సఙ్ఘస్స, లాభో’తీవ మహా అహు;
పచ్ఛా పసన్నా చ జనా, యస్మా లాభం పవత్తయుం.
పహీనలాభసక్కారా, తిత్థియా లాభకారణా;
సయం కాసాయమాదాయ, వసింసు సహ భిక్ఖూహి.
యథాసకఞ్చ తే వాదం, బుద్ధవాదో’తి దీపయుం;
యథాసకఞ్చ కిరియా, అకరింసు యథారుచి.
తతో మోగ్గలిపుత్తో సో,
థేరో థిర గుణోదయో;
సాసనబ్బుదముప్పన్నం,
దిస్వా తమతికక్ఖలం.
తస్సో’పసమనే కాలం, దీఘదస్సీ అవేక్ఖియ;
దత్వా మహిన్దథేరస్స, మహాభిక్ఖుగణం సకం.
ఉద్ధం గఙ్గాయ ఏకో’వ, అహోగఙ్గమ్హి పబ్బతే;
విహాసి సత్తవస్సాని, వివేక మనుబ్రూహయం.
తిత్థియానం బహుచత్తా చ, దుబ్బచ్చత్తా చ భిక్ఖవో;
తేసం కాతుం న సక్ఖింసు, ధమ్మేన పటిసేధనం.
తేనేవ ¶ జమ్బుదీపమ్హి, సబ్బారామేసు భిక్ఖవో;
సత్తవస్సాని నాకంసు, ఉపోసథ పవారణం.
తం సుత్వా మహారాజా, ధమ్మాసోకో మహాయసో;
ఏకం అమచ్చం పేసేసి, అసోకారామ ముత్తమం.
గన్త్వా’ధికరణం ఏతం, వుపసమ్మ ఉపోసథం;
కారేహి భిక్ఖుసఙ్ఘేన, పమా’రామే తువం ఇతి.
గన్త్వాన సన్నిపాతేత్వా, భిక్ఖుసఙ్ఘం సదుమ్మతి;
ఉపోసథం కరోథాతి, సావేసి రాజసాసనం.
ఉపోసథం తిత్తియేహి, న కరోమ మయం ఇతి;
అవో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో తం, అమచ్చం మూళ్హమానసం.
సో’మచ్చో కతిపయానం, థేరానం పటిపాటియా;
అచ్ఛిన్ది అసినా సీసం, కారేమీతి ఉపోసథం.
రాజభాతా తిస్సత్థేరో, తం దిస్వా కిరియం లహుం;
గన్త్వాన తస్స ఆసన్నే, సాసనమ్హి నిసిది సో.
థేరం దిస్వా అమచ్చో సో, గన్త్వా రఞ్ఞో నివేదయి;
సబ్బం పవత్తిం తం సుత్వా, జాతదాహో మహీపతి.
సీఘం గన్త్వా భిక్ఖుసఙ్ఘం, పుచ్ఛి ఉబ్బిగ్గమానసో;
ఏవం కతేన కమ్మేన, కస్స పాపం సియా ఇతి.
తేసం అపణ్డితా కేచి, పాపం తుయ్హన్తి కేచి తు;
ఉభిన్నంచా’తి ఆహంసు, నత్థి తుయ్హన్తి పణ్డితా.
తం సుత్వా’హ మహారాజా, సమత్థో అత్థి భిక్ఖున;
విమతిం మే వినోదేత్వా, కాతుం సాసనపగ్గహం.
అత్థి మోగ్గలిపుత్తో సో,
తిస్సత్థేరో రథేసభ;
ఇచ్ఛాహ సఙ్ఘో రాజానం,
రాజ తత్థా’సి సాదరో.
విసుం భిక్ఖుసహస్సేన, చతురో పరివారితే;
థేరో నరసహస్సేన, అమచ్చే చతురో తథా.
తదహేయేవ పేసేసి, అత్తనో వచనేన సో;
థేరం ఆనేతు మే తేహి, తథా వుత్తే సనాగమి.
తం ¶ సుత్వా పున అట్ఠ’త్థ, థేరే’మచ్చే చ పేసయి;
విసుం సహస్సపురిసే, పుబ్బే వియ సనాగమి.
రాజా పుచ్ఛి కథం థేరో, ఆగచ్ఛేయ్య ను ఖో ఇతి;
భిక్ఖూ ఆహంసు థేరస్స, తస్స’గమనకారణం.
హోతి భన్తే ఉపత్థమ్భో, కాతుం సాసనపగ్గహం;
ఇతి వుత్తే మహారాజ, థేరో ఏస్సతి సో ఇతి.
పునాపి థేరో’మచ్చే చ, రాజా సోళస సోళస;
విసుం సహస్స పురిసే, తథా వత్వాన పేసయి.
థేరో మహల్లత్తే’పి, నారోహిస్సతి యానకం;
థేరం గఙ్గాయ నావాయ, ఆనేథా’తి చ అబ్రవి.
గన్త్వా తే తం తథా’వోచుం,
సో తం సుత్వా’వ ఉట్ఠహి;
నావాయ థేరం ఆనేసుం,
రాజా పచ్చుగ్గమీ తహిం.
జాణుమత్తం జలం రాజో’గహేత్వా దక్ఖిణం కరం;
నావాయ ఓతరన్తస్స, థేరస్సా’దాసి గారవో.
దక్ఖిణం దక్ఖిణేయ్యో సో, కరం రఞ్ఞో’నుకమ్పకో;
ఆలమ్బిత్వా’నుకమ్పాయ, థేరో నావాయ ఓతరి.
రాజా థేరం నయిత్వాన, ఉయ్యానం రతివడ్ఢనం;
థేరస్స పాదే ధోవిత్వా, మక్ఖేత్వా చ నిసీదియ.
సమత్థభావం థేరస్స, వీమంసన్తో మహీపతి;
దట్ఠుకామో అహం భన్తే, పాటిహీరన్తి అబ్రవి.
కన్తి వుత్తే మహీకమ్పం, ఆహ తం పున రాహసో;
సకలాయే’క దేసాయ, కతరం దట్ఠుమిచ్ఛసి.
కో దుక్కరోతి పుచ్ఛిత్వా, ఏక దేసాయ కమ్పనం;
దుక్కరన్తి సుణిత్వాన, తం దుట్ఠుకామతం బ్రవీ.
రథం అస్సం మనుస్సఞ్చ, పాతిఞ్చోదక పూరితం;
థేరో యోజన సీమాయ, అన్తరమ్హి చతుద్దిసే.
ఠపాపేత్వా ¶ తదడ్ఢేహి, సహ తం యోజనం మహిం;
చాలేసి ఇద్ధియా తత్ర, నిసిన్నస్స చ దస్సయి.
తేనా’మచ్చేన భిక్ఖూనం, మరణేన’త్తనోపి చ;
పాపస్స’త్థిత్త నత్థిత్తం, థేరం పుచ్ఛి మహీపతి.
పటిచ్చ కమ్మం నత్థీతి, కిలిట్ఠం చేతనం వినా;
థేరో బోధేసి రాజానం, వత్వా తిత్తిరజాతకం.
వసన్తో తత్థ సత్తాహం, రాజుయ్యానే మనోరమే;
సిక్ఖాపేసి మహీపాలం, సమ్బుద్ధసమయం సుభం.
తస్మింయేవ చ సత్తా హే, దువే యక్ఖే మహీపతి;
పేసేత్వా మహియం భిక్ఖూ, అసేసే సన్నిపాతయి.
సత్తమే దివసే గన్త్వా, సకారామం మనోరమం;
కారేసి భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, సన్నిపాతమసేసతో.
థేరేన సహ ఏకన్తే, నిసిన్నో సాణిఅన్తరే;
ఏకేకలద్ధికే భిక్ఖు, పక్కోసిత్వాన సన్తికం.
కింవాదీ సుగతో భన్తే, ఇతి పుచ్ఛి మహీపతి;
తే సస్సతాదికం దిట్ఠిం, బ్యాకరింసు యథాసకం.
తే మిచ్ఛాదిట్ఠికే సబ్బే, రాజా ఉప్పబ్బాజాపయీ;
సబ్బే సట్ఠిసహస్సాని, ఆసుం ఉప్పబ్బజాపితా.
అపుచ్ఛి ధమ్మికే భిక్ఖూ, కింవాదీ సుగతో ఇతి;
విభజ్జవాదీ తాహంసు, తం థేరం పుచ్ఛి భూపతి.
విభజ్జవాదీ సమ్బుద్ధో,
హోతి భన్తే’తి ఆహ సో;
థేరో’ ఆమా’తి తం సుత్వా,
రాజా తుట్ఠమనో తదా.
సఙ్ఘో పిసోధితో యస్మా,
తస్మా సఙ్ఘో ఉపోసథం;
కరోతు భన్తే ఇచ్చేవం,
వత్వా థేరస్స భూపతి.
సఙ్ఘస్స రక్ఖం దత్వాన, నగరం పావిసీ సుభం;
సఙ్ఘో సమగ్గో హుత్వాన, తదా’కాసి ఉపోసథం.
థేరో ¶ అనేక సఙ్ఖమ్హా, భిక్ఖుసఙ్ఘా విసారదే;
ఛళభిఞ్ఞే తేపిటకే, పభిన్నపటిసమ్భిదే.
భిక్ఖుసహస్సం ఉచ్చిని, కాతుం సద్ధమ్మం సఙ్గహం;
తేహి అసోకారామమ్హి, అకా సద్ధమ్మ సఙ్గహం.
మహాకస్సపత్థేరో చ, యసత్థేరో చ కారయుం;
యథా తే ధమ్మ సంగీతిం, తిస్సత్థేరోపి తం తథా.
తథావత్థుప్పకరణం, పరవాదప్పమద్దనం;
అభాసి తిస్సత్థేరో చ, తస్మిం సంగీతి మణ్డలే.
ఏవం భిక్ఖుసహస్సేన, రక్ఖాయ’సోక రాజినో;
అయం నవహి మాసేహి, ధమ్మ సంగీతి నిట్ఠితా.
రఞ్ఞో సత్తరసే వస్సే, ద్వాసత్తతిసమో ఇసి;
మహాపవారణాయ’సో, సంగీతి తం సమాపయి.
సాధుకారం దదన్తీవ, సాసనట్ఠితి కారణం;
సంగీతి పరియోసానే, అకమ్మిత్థ మహామహీ.
హిత్వా సేట్ఠం బ్రహ్మవిమానమ్పి మనుఞ్ఞం;
జేగుచ్ఛం సో సాసనహేతునరలోకం;
ఆగమ్మా’కా సాసనకిచ్చం కతకిచ్చో;
కోనామ’ఞ్ఞో సాసనకిచ్చమ్హి పమజ్జేతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
తతియధమ్మసంగీతి నామ
పఞ్చమో పరిచ్ఛేదో.
ఛట్ఠపరిచ్ఛేద
విజయాగమనం
వఙ్గేసు ¶ వఙ్గనగరే, వఙ్గరాజా అహు పురే;
కాలిఙ్గరఞ్ఞో ధీతా’సి, మహేసీ తస్స రాజినో.
సో రాజా దేవియా తస్సా, ఏకం అలభి ధీతరం;
నేమిత్తాబ్యాకరుం తస్సా, సంవాసం మగరాజినా.
అతీవ రూపినిం ఆసి, అతీవ కామగిద్ధినీ;
దేవేన దేవియా’చాపి, లజ్జాయా’సి జగుచ్ఛితా.
ఏకాకినీ సా నిక్ఖమ్మ, సేరీచారసుఖత్థినీ;
సత్థేన సహ అఞ్ఞాతా, అగా మగధగామినా.
లాళరట్ఠే అటవియా, సీహో సత్థమభిద్ధవి;
అఞ్ఞత్థ సేసా ధావింసు, సీహగతదిసన్తుసా.
గణ్హిత్వా గోచరం సీహో, గచ్ఛం దిస్వా తమా’రతో;
రత్తో ఉపాగలాలేన్తో, లఙ్గులం పత్తకణ్ణకో.
సా తం దిస్వా సరిత్వాన, నేమిత్తవచనం సుతం;
అభీతా తస్స అఙ్గాని, రఞ్జయన్తి పరామసి.
తస్సా ఫస్సేనా’తి రత్తో, పిట్ఠిం ఆరోపియా’సుతం;
సీహో సకం గుహం నేత్వా, తాయ సంవాసమాచరి.
తేన సంవాసమన్వాయ, కాలేన యమకే దువే;
పుత్తఞ్చ ధీతరఞ్చాతి, రాజధీతా జనేసి సా.
పుత్తస్స హత్థపాదా’సుం, సీహాకారా తతో అకా;
నామేన సీహబాహుం తం, ధీతరం సీహసీవలిం.
పుత్తో సోళసవస్సో సో, మాతరం పుచ్ఛి సంసయం;
తువం పితా చ నో అమ్మ, కస్మా విసదిసా ఇతి.
సా సబ్బమబ్రవీ తస్స, కింనయామా’తి సో’బ్రవి;
గుహం థకేతితాతో తే, పాసాణేనాతి సా’బ్రవి.
మహాగుహాయ ¶ థకనం, ఖన్ధేనా’దాయ సో అకా;
ఏకాహేనే’వ పఞ్ఞాస-యోజనాని గతాగతం.
గోచరాయ గహే సీహే, దక్ఖిణస్మిఞ్హి మాతరం;
వామే కణిట్ఠిం కత్వాన, తయో సీఘం అపక్కమీ.
నివాసేత్వాన సాఖం తే, పచ్చన్తం గామమాగముం;
తత్థాసి రాజిధీతాయ, మాతులస్స సుతో తదా.
సేనాపతి వఙ్గరఞ్ఞో, ఠితో పచ్చన్త గామకో;
నిసిన్నోవటమూలలేసో, కమ్మన్తం సంవిధాయకం.
దిస్వా తే పుచ్ఛితే’వోచుం, అటవీ వాసినో మయం;
ఇతి సో దాపయీ తేసం, వత్థాని ధజినీ పతి.
తానా’హేసుం ఉళారాని, భత్తం పణ్ణేసు దాపయి;
సోవణ్ణభాజననా’సుం, తేసం పుఞ్ఞేన తాని చ.
తేన సో విమ్హితో పుచ్ఛి, కే తుమ్హేతి చమూపతి;
తస్స సా జాతిగోత్తాని, రాజధీతా నివేదయి.
పితుచ్ఛా ధీతరం తం సో, ఆదాయ ధజినీ పతి;
గన్త్వాన వఙ్గనగరం, సంవాసం తాయ కప్పయి.
సీహో సీఘం గుహం గన్త్వా, తే అదిస్వా తయో జనే;
అట్టితో పుత్తసోకేన, న చ ఖాది న చా’పివి.
దారకే తే గవేసన్తో, అగా పచ్చన్తగామకే;
ఉబ్బాసీయతి సో సో’వ, యంయం గామముపేతి సో.
పచ్చన్తవాసినో గన్త్వా, రఞ్ఞో తం పటివేదయుం;
సీహో పిళేతి తే రట్ఠం, తం దేవ పటిసేధయ.
అలకం నిసేధకం తస్స, హత్థిక్ఖన్ధగతం పురే;
ఆదేతు సీహదాయీతి, సహస్సం సో పచారయి.
తథేవ ద్వేసహస్సాని, తీణిచా’పి నరిస్సరో;
ద్వీసు వారేసు వారేసి, మాతా సీహభుజం హితం.
అగ్గహి తతియే వారే, సీహబాహు అపుచ్ఛియ;
మాతరం తిసహస్సం తం, ఘాతేతుం పితరం సకం.
రఞ్ఞో కుమారం దస్సేసుం, తం రాజా ఇధ మబ్రవి;
గహితో యది సీహో తే, దమ్మి రట్ఠం తదేవ తే.
సో ¶ తం గన్త్వా గుహాద్వారం, సీహం దిస్వావ ఆరకా;
ఏన్తం పుత్తసినేహేన, విజ్ఝితుం తం సరం ఖిపి.
సరో నళాతమాహచ్చ, మేత్తచిత్తేన థస్స తు;
కుమారపాదమూలే’వ, నివత్తో పతి భూమియం.
తథా’సి యావ తతియం, తతో కుజ్ఝిమిగామిపో;
తతో ఖిత్తో సరోతస్స, కాయం నిబ్బిజ్జ నిక్ఖమి.
సకేసరం సీహసీసం, ఆదాయ సపురం అగా;
మతస్స వఙ్గరాజస్స, సత్తాహాని తదా అహు.
రఞ్ఞో అపుత్తకత్తా చ, పతీతా చస్స కమ్మునా;
సుత్వా చ రఞ్ఞో నత్తుత్తం, సఞ్జానిత్వా చ మాతరం.
అమచ్చా సన్నిపతితా, అఖిలా ఏకమానసా;
సీహబాహు కుమారస్స, రాజా హోహీతి అబ్రవుం.
సో రజ్జం సమ్పటిచ్ఛిత్వా, దత్వా మాతు పతిస్స తం;
సీహసీవలిమాదాయ, జాతభూమిం గతో సయం.
నగరం తత్థ మాపేసి, అహు సీహపురన్తి తం;
అరఞ్ఞే యోజనసతే, గామే చాపి నివేసయి.
లాళరట్ఠే పురే తస్మిం, సీహబాహునరాధిపో;
రజ్జం కారేసి కత్వాన, మహేసిం సీహసీవలిం.
మహేసీ సోళసక్ఖత్తుం, యమకే చ దువే దువే;
పుత్తే జనయి కాలేసా, విజయో నామ జేట్ఠకో.
సుమిత్తో నామ దుతియో, సబ్బే ద్వత్తింస పుత్తకా;
కాలేన విజయం రాజా, ఉపరజ్జే’భి సేచయి.
విజయో విసమాచారో, ఆసి తమ్పరిసాపి చ;
సాహసాని అనేకాని, దుస్సహాని కరింసుతే.
కుద్ధో మహాజనో రఞ్ఞో, తమత్థం పటివేదయి;
రాజా తే సఞ్ఞపేత్వాన, పుత్తం ఓవది సాధుకం.
సబ్బం తథేవ దుతియం, అహోసి తతియం పన;
కుద్ధో మహాజనో ఆహ, పుత్తం ఘాతేహి తే ఇతి.
రాజా’థవిజయం తఞ్చ, పరివారఞ్చ తస్స తం;
సత్తసతాని పురిసే, కారేత్వా అద్ధముణ్ణకే.
నావాయ ¶ పక్ఖిపాపేత్వా, విస్సజ్జాపేసి సాగరే;
తథా తేసం భరియాయో, తథేవ చ కుమారకే.
విసుం విసుం తే విస్సట్ఠా, పురిసిత్థికుమారకా;
విసుం విసుం దీపకస్మిం, ఓక్కమింసు వసింసు చ.
నగ్గదీపోతి ఞాయిత్థ, కుమారోక్కన్తదీపకో;
భరియోక్కన్తదీపో తు, మహిన్దదీపకో ఇతి.
సుప్పారకే పట్టనమ్హి, విజయో పన ఓక్కమి;
పరిసా సాహసేనే’త్థ, భీతో నావం పునా’రుహి.
లంకాయం విజయసనామకో కుమారో;
ఓతిణ్ణో థిరమతి తమ్బపణ్ణిదీపే;
సాలానం యమకగుణానమన్తరస్మిం;
నిబ్బాతుం సయితదినే తథాగతస్స.
సుజనపసాదసంవే గత్థాయకతే మహావంసే
విజయాగమనంనామ
ఛట్ఠాపరిచ్ఛేదో.
సత్తమ పరిచ్ఛేద
విజయాభిసేకో
సబ్బలోకహీతం ¶ కత్వా, పత్వా సన్తికరం పదం;
పరినిబ్బానమఞ్చమ్హి, నిపన్నో లోకనాయకో.
దేవతాసన్నిపాతమ్హి, మహన్తమ్హి మహాముని;
సక్క తత్రసమీపట్ఠం, అవోచ వదతం వరో.
విజయో లాళావిసయా, సీహబాహునరిన్దజో;
ఏసలఙ్కాధనుపత్తో, సత్తభచ్చసతానుగో.
పతిట్ఠహిస్సతి దేవిన్దం, లంకాయం మమ సాసనం;
తస్మా సపరివారం తం, రక్ఖలంకఞ్చ సాధుకం.
తథాగతస్స దేవిన్దో, వచో సుత్వావ సాదరో;
దేవస్సుప్పలవణ్ణస్స, లంకారక్ఖం సమప్పయి.
సక్కేన వుత్తమత్తోసో, లఙ్కామాగమ్మసజ్జుకం;
పరిబ్బాజక వేసేన, రుక్ఖమూల మూపవిసిం.
విజయసమ్ముఖా సబ్బే,
తం ఉపచ్చ అపుచ్ఛిసుం;
అయం భో కోను దీపోతీ,
లంకాదీపోతి సో బ్రవి.
న సన్తి మనుజా హేత్థ, న చ హేస్సతి వో భయం;
ఇతి వత్వా కుణ్డీకాయ, తే జలేన నిసిఞ్చియ.
సుత్తఞ్చ తేసం హత్థేసు, లగేత్వానభసా’గమా;
దస్సేసి సోణిరూపేన, పరివారికయక్ఖినీ.
ఏకో తం వారియన్తోపి, రాజపుత్తేన అన్వగా;
గామమ్హి విజ్జమానమ్హి, భవన్తి సునఖా ఇతి.
తస్సా చ సామీనీ తత్థ, కువేణీనామ యక్ఖినీ;
నిసీది రుక్ఖమూలమ్హి, కన్తన్తి తాపసీ వియ.
దిస్వాన ¶ సో పోక్ఖరణీ, నిసిన్నం తఞ్చ తాపసిం;
తత్థ న్హాత్వా పివిత్వా చ, ఆదాయ చ ములాలియో.
వారిఞ్చ పోక్ఖరేహేవ, వుట్ఠాసి సాతమబ్రవి;
భక్ఖో’సి మమ తిట్ఠాతి, అట్ఠా బద్ధో వసో నరో.
పరిత్తసుత్త తేజేన, భక్ఖితుం సా న సక్కుణీ;
యాచియన్తోపి తం సుత్తం, నా’దాయక్ఖినియా నరో.
తం గహేత్వా సురుఙ్గాయం, రుదన్తం యక్ఖినీ ఖిపి;
ఏవం ఏకేకసో తత్థ, ఖిపీ సత్తసతానిపి.
అనాయన్తేసు సబ్బేసు, విజయో భయసంకితో;
నన్తపఞ్చాయుధో గన్త్వా, దిస్వా పోక్ఖరణిం సుభం.
అపస్స ముత్తిణ్ణపదం, పస్సం తఞ్చేవ తాపసిం;
‘‘ఇమాయ ఖలు భచ్చా మే, గహితాను’’తి చిన్తియ.
కిం న పస్ససి భచ్చే మే,
హోతి త్వం ఇతి ఆహతం;
‘‘కిం రాజపుత్త భచ్చేహి,
పివ నహాయా’’తి ఆహసా.
యక్ఖినీ తావ జానాతి, మమ జాతిన్తి నిచ్ఛితో;
సఙ్ఘం సనామం సావేత్వా, ధనుం సన్ధాయు’ పాగతో.
యక్ఖిం ఆదాయ గీవాయ, నారా చ వలయేన సో;
వామహత్థేన కేసేసు, గహేత్వా దక్ఖిణే న తు.
ఉక్ఖిపిత్వా అసింఆహ, ‘‘భచ్చే మే దేహి దాసితం;
మారేమీ’’తి భయట్టాసా, జీవితం యాచి యక్ఖినీ.
జీవితం దేహి మే సామి, రజ్జం దజ్జామి తే అహం;
కరిస్సమి’త్తి కిచ్చఞ్చ, కిచ్చం అఞ్ఞం యథిచ్ఛితం.
అదుబ్భాత్థాయ సపథం, సో తం యక్ఖిం అకారయి;
‘‘ఆనేహి భచ్చే సీఘ’’న్తి, వుత్తమత్తావ సా’నయి.
‘‘ఇమే జాతా’’తి వుత్తాసా,
తణ్డులాదిం వినిద్దిసి;
భక్ఖితానం వాణిజానం,
నావట్ఠం వివిఖం బహుం.
భచ్చా ¶ తే సాధయిత్వాన, భత్తాని బ్యఞ్జనానిచ;
రాజా పుత్తం భోజయిత్వా, సబ్బేచాపి అభుఞ్జిసుం.
దాపితం విజయేన’గ్గం, యక్ఖీ భుఞ్జియ పీణితా;
సోళసవస్సికం రూపం, మాపయిత్వా మనోహరం.
రాజపుత్త ముపగఞ్ఛి, సబ్బాభరణభూసితా;
మాపేసి రుక్ఖమూలస్మిం, సయనఞ్చ మహారహం.
సాణియా సుపరిక్ఖిత్తం, వితానసమలఙ్కతం;
తం దిస్వా రాజతనయో, పేక్ఖం అత్థమనాగతం.
కత్వాన తాయనావాయం, నిపజ్జ సయనే సుఖం;
సాణీ పరిక్ఖిపిత్వాన, సబ్బే భచ్చా నిపజ్జిసుం.
రత్తిం తూరియసద్దఞ్చ, సుత్వా గీతరవఞ్చ సో;
అపుచ్ఛి సహసేమానం, కిం సద్దో ఇతి యక్ఖినిం.
రజ్జఞ్చ సామినో దేయ్యం, సబ్బే యక్ఖే చ ఘాతియ;
మనుస్సా వాసకరణా, యక్ఖా మం ఘాతయన్తిహి.
ఇతి చిన్తియ యక్ఖీ సా, అబ్రవి రాజనన్దనం;
సీరీసవత్థునా మేతం, సామి యక్ఖపురం ఇధ.
తత్థ జేట్ఠస్స యక్ఖస్స, లంకానగరవాసినీ;
కుమారికా ఇధా’నీతా, తస్సా మాతా చ ఆగతా.
ఆవాహ మఙ్గలే తత్థ, ఇధాపి ఉస్సవే మహా;
వత్తతే తత్థ సద్దోయం, మహాహేస సమాగమో.
అజ్జేవ యక్ఖే ఘాతేహి,
న హి సక్ఖా ఇతో పరం;
సో ఆహా’దిస్స మానేతే,
ఘాతేస్సామి కథం అహం.
యత్థ సద్దం కరిస్సామ, తేన సద్దేన ఘాతయ;
ఆయుధం మే’నుభావేన, తేసం కాయే పతిస్సతి.
తస్సా సుత్వా తథా కత్వా, సబ్బే యక్ఖే అఘాతయి;
సయమ్పి లద్ధవిజయో, యక్ఖరాజ పసాధనం.
పసాధనేహి సేసేహి, తంతం భచ్చం పసాధయి;
కతిపహం వసిత్వే’త్థ, తమ్బపణ్ణిముపాగమి.
మాపయిత్వా ¶ తమ్పపణ్ణి-నగరం విజయో తహిం;
వసీ యక్ఖినియా సద్ధిం, అమచ్చ పరివారితో.
నావాయ భూమిమోతిణ్ణా, విజయపముఖా తదా;
కిలన్తా పాణినాభూమిం, ఆలమ్బియ నిసీదిసుం.
తమ్బభూమిరజోఫుట్ఠో, తమ్బోపాణి యతో అహుం;
సో దేసోచేవ దీపో చ, తేన తన్నామకో అహు.
సీహబాహు నరిన్దో సో, సీహమాదిన్నవా ఇతి;
సీహళో తేన సమ్బన్ధా, ఏతే సబ్బేపి సీహళా.
తత్థ తత్థ చ గామే తే, తస్సా’మచ్చా నివేసయుం;
అనురాధగామం తన్నామో, కదమ్బ నదీయన్తికే.
గమ్భీరనదీయా తీరే, ఉపతిస్సో పురోహితో;
ఉపతిస్సగామం మాపేసి, అనురాధస్స ఉత్తరే.
అఞ్ఞే తయో అమచ్చా తే, మాపయింసు విసుం విసుం;
ఉజ్జేనిం ఉరువేలఞ్చ, విజితం నగరం తథా.
నివాసేత్వా జనపదం, సబ్బే’మచ్చా సమచ్చతం;
అవోచుం రాజతనయా, సామి రజ్జేభిసేచయ.
ఇతి వుత్తో రాజపుత్తో, న ఇచ్ఛి అభిసేచనం;
వినా ఖత్తియకఞ్ఞాయ, అభిసేకం మహేసియా.
అథామచ్చా సామినో హే, అభిసేక కతా దరా;
దుక్కరేసుపి కిచ్చేసు, తదత్థభిరుతా తిగా.
పణ్ణాకారే మహాసారే, మణిముత్తాదికే బహూ;
గాహాపయిత్వా పాహేసుం, దక్ఖిణం మధురం పురం.
పణ్డురాజస్స ధీతత్థం, సామినో సామిభత్తినో;
అఞ్ఞేసం చాపి ధీతత్థం, అమచ్చానం జనస్స చ.
సీఘం నావాయ గన్త్వాన, దూతా తే మధురం పురం;
పణ్ణాకారే చ లేఖఞ్చ, తస్స రఞ్ఞో అదస్సయుం.
తతో రాజాఅమచ్చేహి, మన్తయిత్వా సధీతరం;
పాహేతుకామో’మచ్చానం, అఞ్ఞేసం చాపి ధీతరో.
లద్ధా ఊనసతం కఞ్ఞా, అథభేరిం చరాపయి;
లంకాయ ధీతుగమనం, ఇచ్ఛమానా నరా ఇధ.
నివాసయిత్వా ¶ దిగుణం, ఘరద్వారేసు ధీతరో;
ఠపేన్తు తేన లిఙ్గేన, ఆదీయిస్సామితా ఇతి.
ఏవం లద్ధా బహూకఞ్ఞా, తప్పయిత్వాన తం కులం;
సమ్పన్నసబ్బాలఙ్కారం, ధీతరం సమ్పటిచ్ఛదం.
సబ్బా తా లద్ధసక్కారా, కఞ్ఞాయో చ యథారహం;
రాజారహే చ హత్థస్స-రథపేస్సియ కారకే.
అట్ఠారసన్నం సేణీనం, సహస్సఞ్చ కులాని సో;
లేఖం దత్వాన పేసేసి, విజయస్స జితా’రినో.
సబ్బోసో’తరీ నావాహి, మహాతిత్థే మహాజనో;
తేనేవ పట్టనం తఞ్హి, మహాతిత్థంతి వుచ్చతి.
విజయస్స సుతోధీతా, తస్సా యక్ఖినియా అహు;
రాజకఞ్ఞాగమం సుత్వా, విజయో ఆహ యక్ఖినిం.
‘‘గచ్ఛ దాని తువం భోతి, ఠపేత్వా పుత్తకే దువే;
మనుస్సా అమనుస్సేహి, భాయిన్తీహి సదా’’ ఇతి.
సుత్వా తం యక్ఖభయతో, భీతం తం ఆహ యక్ఖినిం;
మా చిన్తయి సాహస్సేన, దాపయిస్సామి తే బలిం.
పునప్పునం తం యాచిత్వా, ఉభో ఆదాయ పుత్తకే;
భీతాపి సా అగతియా, లంకాపురముపాగమి.
పుత్తే బిహి నిసీదేత్వా, సయం పావిసి తం పురం;
సఞ్జానిత్వాన తం యక్ఖిం, భీతా చోరీతి సఞ్ఞితో.
సంఖుభింసు పురే యక్ఖా, ఏకో సాహసికో పన;
ఏకపాణిప్పహారేన, విలయం నయి యక్ఖినిం.
తస్సాతు మాతులో యక్ఖో, నిక్ఖమ్మ నగరా బహి;
దిస్వా తే దారకే పుచ్ఛి, తుమ్హే కస్స సుతా ఇతి.
కువేణియా’తి సుత్వా’హ, మాతా వో మారితా ఇధ;
తుమ్హేపి దిస్వా మారేయ్యుం, పలాయథ లహుం ఇతి.
ఆగుం సుమనకూటం తే, పలాయిత్వా తతో లహుం;
వాసం కప్పేసి జేట్ఠో సో, వుద్ధో తాయ కణిట్ఠియా.
పుత్తధీతాహి ¶ వడ్ఢిత్వా, రాజానుఞ్ఞాయ తే వసుం;
తత్థేవ మలయే ఏసో, పులిన్దానఞ్హి సమ్భవో.
పణ్డురాజస్స దూతా తే, పణ్ణాకారం సమప్పయుం;
విజయస్స కుమారస్స, రాజాధికారికా చ తా.
కత్వా సక్కారసమ్మానం, దూతానం విజయో పన;
అదా యాథారహం కఞ్ఞా, అమచ్చానం జనస్స చ.
యథా విధి చ విజయం, సబ్బే మచ్చాసమాగతా;
రజ్జేసమభిసిఞ్చింసు, కరింసుచ మహాఛణం.
తతో సో విజయో రాజా, పణ్డురాజస్స ధీతరం;
మహతా పరిహారేన, మహేసిత్తే’భిసేచయి.
ధనాన’దా అమచ్చానం, అదాసి ససురస్సతు;
అనువస్సం సఙ్ఖముత్తం, సతసహస్స ద్వయారహం.
హిత్వా పుబ్బాచరితం విసమం సమేన;
ధమ్మేన లంకమఖిలం అనుసాసమానో;
సో తమపణ్ణినగరే విజయో నరిన్దో;
రజ్జం అకారయి సమా ఖలు అట్ఠతింసా’తి.
సుజనపసాదసంవే గత్థాయ కతే మహావంసే
విజయాభిసేకో నామ
సత్తమో పరిచ్ఛేదో.
అట్ఠమ పరిచ్ఛేద
పణ్డువాసుదేవాభిసేకో
విజయో ¶ సో మహారాజా, వస్సే అన్తిమకే ఠితో;
ఇతి చిన్తయి ‘‘వుద్ధో’హం, న చ విజ్జతి మే సుతో.
కిచ్ఛేన వాసితం రట్ఠం, నస్సేయ్య మమ అచ్చయే;
ఆణాపేయ్యం రజ్జహేతు-సుమిత్తం భాతరం మమ.
అథా’మచ్చేహి మన్తేత్వా, లేఖం తత్థ విసజ్జయి;
లేఖం దత్వాన విజయో, న చిరేన దివఙ్గతో.
తస్మిం మతే అమచ్చా తే, పేక్ఖన్తా ఖత్తియాగమం;
ఉపతిస్సగామే ఠత్వాన, రట్ఠం సమునుసాసిసుం.
మతే విజయరాజమ్హి, ఖత్తియాగమనా పురా;
ఏకం వస్సం అయం లంకా-దీపో ఆసి అరాజకో.
తస్మిం సీహపురే తస్స, సీహబాహుస్స రాజినో;
అచ్చయేన సుమిత్తో సో, రాజా తస్స సుతో అహు.
తస్స పుత్తా తయో ఆసుం, మద్దరాజస్స ధీతుయా;
దూతా సీహపురం గన్త్వా, రఞ్ఞో లేఖం అదంసు తే.
లేఖం సుత్వాన సో రాజా, పుత్తే ఆమన్తయీ తయో;
అహం మహల్లకో తాతా, ఏకో తుమ్హేసు గచ్ఛతు.
లంకం నేకగుణం కన్తం, మమ భాతుస్స సన్తకం;
తస్స’చ్చ యేన తత్థేవ, రజ్జం కారేతు సోభనం.
కణిట్ఠకో పణ్డువాసు-దేవో రాజకుమారకో;
‘‘గమిస్సామీతి చిన్తేత్వా, ఞత్వా సోత్థి గతమ్పి చ.
పితరా సమనుఞ్ఞాతో, ద్వత్తింసామచ్చ దారకే;
ఆదాయ ఆరుహీ నావం, పరిబ్బాజకలిఙ్గవా.
మహాకన్దరనజ్జా తే, ముఖద్వారమ్హి ఓతరం;
తే పరిబ్బాజకే దిస్వా, జనో సక్కరి సాధుకం.
పుచ్ఛిత్వా ¶ నగరం ఏత్థ, ఉపయన్తం కమేన తే;
ఉపతిస్స గామం సమ్పత్తా, దేవతా పరిపాలితా.
అమచ్చా’నుమతో’మచ్చో, పుచ్ఛి నేమిత్తకా తహిం;
ఖత్తియా’గమనం తస్స, సో బ్యాకాసి పరంపి చ.
సత్తమే దీవసేయేవ, ఆగమిస్సతి ఖత్తియో;
బుద్ధసాసన మేతస్స, వంసజో’వ ఠపేస్సతి.
సత్తమే దివసేయేవ, తే పరిబ్బాజకే తహిం;
పత్తే దిస్వాన పుచ్ఛిత్వా, అమచ్చా తే విజానియ.
తం పణ్ణువాసుదేవం తే, లంకారజ్జేన అప్పయుం;
మహేసియా అభావాసో, న తావ అభిసేచయి.
అమితోదనసక్కస్స, పణ్డుసక్కో సుతో అహు;
ఞత్వా వినాసం సక్యానం, సో ఆదాయ సకం జనం.
గన్త్వా అఞ్ఞాపదేసేన, గఙ్గాపారం తహిం పురం;
మాపేత్వా తత్థ కారేసి, రజ్జం తస్స సుతే లభి.
ధీతా కణిట్ఠితా ఆసి, భద్దకచ్చాన నామికా;
సబ్బలక్ఖణసమ్పన్నా, సురూపా అభిపత్థితా.
తదత్థం సత్తరాజానో, పణ్ణాకారే మహారహే;
పేసేసుం రాజినో తస్స, భీతో రాజూహి సో పన.
ఞత్వాన సోత్థిగమనం, అభిసేకఫలమ్పి చ;
సహద్వత్తింస ఇత్థీహి, నావం ఆరోపియా’సుతం.
గఙ్గాయ ఖిపి గణ్హాతు, పహు మే ధీతరం ఇతి;
గహేతుం తే న సక్ఖింసు, నావాసాపన సీఘగా.
దుతియే దివసేయేవ, గోణాగామక పట్టనం;
పత్తాపబ్బజితా కారా, సబ్బా తా తత్థ ఓతరుం.
పుచ్ఛిత్వా నగరం ఏత్థ, తా కమేనోపయన్తియో;
ఉపతిస్సగామం సమ్పత్తా, దేవతా పరిపాలితా.
నేమిత్తకస్స వచనం, సుత్వా తత్థా’గతా తు తా;
దిస్వా అమచ్చో పుచ్ఛిత్వా, ఞత్వా రఞ్ఞో సమప్పయి.
తం పణ్డువాసుదేవం తే, అమచ్చా సుద్ధబుద్ధినో;
రజ్జే సమభిసిఞ్చింసు, పుణ్ణసబ్బమనోరథం.
సుభద్దకచ్చాన ¶ మనోమరూపినిం;
మహేసీభావే అభిసిఞ్చియ’త్తనో;
సహగతా తాయ పదాసి అత్తనా;
సహాగతానం వసి భూమిపో సుఖన్తీ.
సుజనప్పసాద సంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
పణ్డువాసుదేవాభిసేకో నామ
అట్ఠమో పరిచ్ఛేదో.
నవమ పరిచ్ఛేద
అభయాభిసేకో
మహేసీ జనయీ పుత్తే, దస ఏకఞ్చ ధీతరం;
సబ్బజేట్ఠో’భయో నామ, చిత్తానామ కనిట్ఠికా.
పస్సిత్వా తం వియాకంసు, బ్రాహ్మణా మన్తపారగా;
‘‘రజ్జహేతు సుతో అస్సా, ఘాతయిస్సతి మాతులే’’.
ఘాతేస్సామి కనిట్ఠిన్తి, నిచ్ఛితే భాతరా’భయో;
వారేసి కాలే వాసేసుం, గేహం తం ఏకథుణికే.
రఞ్ఞో చ సిరిగబ్భేన, తస్స ద్వారమకారయుం;
అన్తో ఠపేసుం ఏకఞ్చ, దాసిం నరసతం బహి.
రూపేను’మ్మాదయీ నరే, దిట్ఠమత్తావ సాయతో;
తతో ఉమ్మాదచిత్తా’తి, నామం సోపపదం లభి.
సుత్వాన లంకాగమనం, భద్దకచ్చానదేవియా;
మాతరా చోదితా పుత్తా, ఠపేత్వే’కఞ్చ ఆగముం.
దిస్వాన తే పణ్డువాసు-దేవం లఙ్కిన్దమాగతా;
దిస్వాన తం కనిట్ఠిఞ్చ, రోదిత్వా సహ తాయ చ.
రఞ్ఞా సుకతసక్కారా, రఞ్ఞో’నుఞ్ఞాయ చారికం;
చరింసు లంకాదీపమ్హి, నివసుఞ్చ యథారుచిం.
రామేన ¶ వుసితఠానం, రామగోణన్తి వుచ్చతి;
ఉరువేలా’నురాధానం, నివాసా చ తథా తథా.
తథా విజితదీఘాయు-రోహణానం నివాసకా;
విజితగామో దీఘాయు-రోహణన్తి చ వుచ్చతి.
కారేసి అనురాధో సో, వాపిం దక్ఖిణతో తతో;
కారాపేత్వా రాజగేహం, తత్థ వాసమకప్పయీ.
మహారాజా పణ్డువాసు-దేవో జట్ఠసుతం సకం;
అభయం ఉపరజ్జమ్హి, కాలే సమభిసేచయి.
దీఘాయుస్స కుమారస్స, తనయో దీఘగామణి;
సుత్వా ఉమ్మాదచిత్తం తం, తస్సం జాతకుతూహలో.
గహేత్వా’పతిస్స గామం, తం అపస్సి మనుజాధిపం;
అదా సహోపరాజేన, రాజుపట్ఠానమస్ససో.
గవక్ఖాభిముఖట్ఠానే, తం ఉపేచ్చ ఠితం తుసా;
దిస్వాన గామిణిం చిత్తా, రత్తచిత్తా’హ దాసికం.
‘‘కో ఏసో’’తి తతో సుత్వా,
మాతులస్స సుతోఇతి;
దాసిం తత్థ నియోజేసి,
సద్ధింకత్వాన సో తతో.
గవక్ఖమ్హి డసాపేత్వా, రత్తిం కక్కటయన్తకం;
ఆరుయ్హ ఛిన్దయిత్వాన, కవాటం తేన పావిసి.
తాయ సద్ధిం వసిత్వాన, పచ్చూసేయేవ నిక్ఖమి;
ఏవం నిచ్చం వసీ తత్థ, ఛిద్దాభావా అపాకటో.
సా తేన అగ్గహీ గబ్భం, గబ్భే పరిణతే తతో;
మాతు ఆరోచయీ దాసీ, మాతా పుచ్ఛియ ధీతరం.
రఞ్ఞో ఆరోచయీ రాజా, అమన్తేత్వా సుతే’బ్రహ్మా;
పోసియోసో’పి అమ్హేహి, దేవ తస్సేవ తం ఇతి.
పుత్తో చే మారయిస్సామ, త’న్తి తస్స అదంసు తం;
సా సూతికాలసమ్పత్తే, సూతి గేహఞ్చ పావిసిం.
సఙ్కిత్వా ¶ గోపకం చిత్తం, కాలవేలఞ్చ దాసకం;
తస్మిం కమ్మే నిస్సాయా’తి, గామణి పరిచారకే.
తే పటిఞ్ఞం అదేన్తే తే, రాజపుత్తా అఘాతయుం;
యక్ఖా హుత్వాన రక్ఖింసు, ఉభో గబ్భే కుమారకం.
అఞ్ఞం ఉపవిజఞ్ఞం సా, సల్లక్ఖా పేసి దాసియా;
చిత్తా సా జనయీ పుత్తం, సా ఇత్థి పన ధీతరం.
చిత్తం సహస్సం దాపేత్వా, తస్సా పుత్తం సకమ్పి చ;
ఆణాపేత్వా ధీతరం తం, నిపజ్జాపేసి సన్తికే.
ధీతా లద్ధా’తి సుత్వాన, తుట్ఠా రాజసుతా అహుం;
మాతా చ మాతుమాతా చ, ఉభో పన కుమారకం.
మాతామహస్స నామఞ్చ, జేట్ఠస్స మాతులస్స చ;
ఏకం కత్వా తమకరుం, పణ్డుకాభయనామకం.
లంకా పాలో పణ్డువాసు-దేవో రజ్జమకారయి;
తింస వస్సమ్హి జాతమ్హి, మతో సో పణ్డుకాభయే.
తస్మిం మతస్మిం మనుజాధిపస్మిం,
సబ్బే సమాగమ్మ నరిన్దపుత్తా;
తస్సాభయస్సాభయదస్స భాతు,
రాజాభిసేకం అకరుం ఉళారాతి.
సుజనప్పసాద సంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
అభయాభిసేకో నామ
నవమో పరిచ్ఛేదో.
దసమ పరిచ్ఛేద
పణ్డుకాభయాభిసేకో
ఉమ్మాదచిత్తాయాణత్తా ¶ , దాసీ ఆదాయ దారకం;
సముగ్గే పక్ఖిపిత్వాన, ద్వారమణ్డల కే అగా.
రాజపుత్తా చ మిగవం, గతా తుమ్బరకన్దరే;
దిస్వా దాసిం కుహిం యాసి, కిం మే కన్తి చ పుచ్ఛిసుం.
ద్వారమణ్డలకం యామి, ధీతుమేగుళపూవకం;
ఇచ్చాహ ఓరోపేహీతి, రాజపుత్తం కమబ్రవుం.
చిత్తో చ కాలవేలో చ, తస్సా’రక్ఖాయ నిగ్గతా;
మహన్తం సూకరవేసం, తం ఖణంయేవ దస్సయుం.
తే తం సమనుబన్ధింసు, సాసమాదాయ తత్ర’గా;
దారకఞ్చ సహస్సఞ్చ, ఆయుత్తస్స అదారహో.
తస్మింయేవ దినే తస్స, భరియా జనయీ సుతం;
యమకే జనయీ పుత్తే, భరియం మే’తి పోసితం.
సో సత్తవస్సికో చా’సి, తం విజానియ మాతులా;
గన్తుం సరసి కీళన్తే, దారకే చ పయోజయుం.
జలట్ఠం రుక్ఖసుసిరం, జలచ్ఛాదితఛిద్దకం;
నిముజ్జమానో ఛిద్దేన, పవిసిత్వా చిరట్ఠితో.
తతో తథేవ నిక్ఖమ్మ, కుమారే సేసదారకే;
ఉపచ్చ పుచ్ఛియన్తోపి, వఞ్చేత’ఞ్ఞవచోహి సో.
మనుస్సేహా’గతేహేసో, నివాసేత్వాన వత్థకం;
కుమారో వారిమో గయ్హ, సుసిరమ్హి ఠితో అహు.
వత్థకాని గణేత్వాన, మారేత్వా సేసదారకే;
గన్త్వా ఆరోచయుం సబ్బే, దారకా మారితా ఇతి.
గతేసు ¶ తేసు సో గన్త్వా, ఆయుత్తకఘరం సకం;
వసం అస్సాసితో తేన, అహూ ద్వాదసవస్సికో.
పున సుత్వాన జీవన్తం, కుమారం తస్స మాతులం;
తత్థ గోపాలకే సబ్బే, మారేతుం సన్నియోజయుం.
తస్మిం అహని గోపాలా, లద్ధా ఏకం చతుప్పదం;
అగ్గిం ఆహరితుం గామం, పేసేతుం తం కుమారకం.
సో గన్త్వా ఘరమాయుత్త-పుత్తకంయేవ పేసయి;
పాదా రుజన్తి మే తేహి, అగ్గిం గోపాలసన్తికం.
తత్థ అఙ్గార మంసఞ్చ,
ఖాదిస్ససి తువం ఇతి;
నే సి సో తం వచో సుత్వా,
అగ్గిం గోపాలసన్తికం.
తస్మిం ఖణే పేసితా తే, పరిక్ఖిపియ మారయుం;
సబ్బే గోపే మారయిత్వా, మాతులానం నివేదయుం.
తథో సోళసవస్సం తం, విజానింసు చ మాతులా;
మాతా సహస్సఞ్చా’దాసి, తస్సా రక్ఖఞ్చ ఆదిసి.
ఆయుత్తో మాతుసన్దేసం, సబ్బం తస్స నివేదియ;
దత్వా దాసం సహస్సఞ్చ, పేసేసి పణ్డులన్తికం.
పణ్డులబ్రాహ్మణో నామ, భోగవా వేదపారగో;
దక్ఖిణస్మిం దిసాభాగే, వసీ పణ్డులగామకే.
కుమారో తత్థ గన్త్వాన, పస్సి పణ్డులబ్రాహ్మణం;
‘‘త్వం పణ్డుకాభయో తాత’’, ఇతి పుచ్ఛియ బ్యాకతే.
తస్స కత్వాన సక్కారం, ఆహ రాజా భవిస్ససి;
సమసత్తతివస్సాని, రజ్జం త్వం కారయిస్ససి.
సిప్పం ఉగ్గణ్హ తాతాతి, సిప్పుగ్గహమకారయీ;
చన్దేన తస్స పుత్తేన, ఖిప్పం సిప్పం సమాపితం.
అదా సతసహస్సం సో, యోధసఙ్గహకారణా;
యోధేసు సఙ్గహితేసు, తేన పఞ్చసతేసు సో.
సియుం యాయ గయితాని, పణ్ణాని కనకాని తం;
మహేసిం కురుచన్దఞ్చ, మమ పుత్తం పురోహితం.
ఇభి ¶ వత్వా ధనం దత్వా, సయోధం నిహరి తతో;
సో నామం సావయిత్వాన, తతో నిక్ఖమ్మ పుఞ్ఞవా.
లద్ధబలో నగరకే, కాసపబ్బత సన్తికే;
సత్తసతాని పురిసే, సబ్బేసం భోజనాని చ.
తతో నరసహస్సేన, ద్విసతేన కుమారకో;
గిరికణ్డ పబ్బతం నామ, అగమా పరివారితో.
గిరికణ్డసివో నామ, పణ్డుకాభయ మాతులో;
తం పణ్డువాసుదేవేన, దిన్నం భుఞ్జతి దేసకం.
సో కరిససతం పక్కం, తదా లావేతి ఖత్తియో;
తస్స ధీతా రూపవతీ, పాలీ నామా’సి ఖత్తియా.
సా మహాపరివారేన, యానమారుయ్హ సోభనం;
పితుభత్తం గాహయిత్వా, లావకానఞ్చ గచ్ఛతి.
కుమారస్స మనుస్సానం, దిస్వా తత్థ కుమారికం;
ఆరోచేసుం కుమారస్స, కుమారో సహసా’గతో.
ద్వేధా తం పరిసం కత్వా, సతం యానమపేసయి;
తదన్తికం సపరిసా, కత్థ యాసీతి పుచ్ఛితం.
తాయ వుత్తేతు సబ్బస్మిం, తస్సంసారత్త మానసో;
అత్తనో సంవిభాగత్థం, భన్తేనా’యాచి ఖత్తియో.
సాసమోరుయ్హ యానమ్హా, అదా సోవణ్ణపాతియా;
భత్తం నిగ్రోధ మూలస్మిం, రాజపుత్తస్స ఖత్తియా.
గణ్హి నిగ్రోధపణ్ణాని, భోజేతుం సేసకే జనే;
సోవణ్ణభాజనానా’సుం, తాని పణ్ణాని తం ఖణే.
తాని దిస్వా రాజపుత్తో, సరిత్వా దిజభాసితం;
మహేసిభావ యోగ్గామే, కఞ్ఞాలద్ధాతి తుస్సిసో.
సబ్బే భోజాపయీ తేసా, తం న ఖీయిత్థ భోజనం;
ఏకస్స పటివిసో’వ, గహితో తత్థ దిస్సథ.
ఏవం పుఞ్ఞగుణూపేతా, సుకుమారీ కుమారికా;
సువణ్ణపాలి నామేన, తతోప్పభుత ఆసి సా.
తం ¶ కుమార గహేత్వాన, యానమారుయ్హ ఖత్తియో;
మహబ్బల పరిబ్యూళ్హో, అనుసంణీ అపక్కమి.
తం సుత్వాన పితా తస్సా, నరే సబ్బే అపేసయి;
తే గన్త్వా కలహం కత్వా, తజ్జితా తేహి ఆగముం.
కలహనగరం నామ, గామో తత్థ కతే అహు;
తం సుత్వా భాతరో తస్సా, పఞ్చయుద్ధాయు’పాగముం.
సబ్బే తే పణ్డులసుతో, చన్దోయేవ అఘాతయి;
లోహిత వాహఖణ్డోతి, తేసం యుద్ధమహీ అహు.
మహతా బల కాధయన,
తతో సో పణ్డుకాభయో;
గఙ్గాయ పారిమే తిరే,
దోళపబ్బతకం అగా.
తత్థ చత్తారి వస్సాని, వసి తం తత్థ మాతులా;
సుత్వా ఠపేత్వా రాజానం, తం యుద్ధత్థముపాగముం.
ఖన్ధావారం నివేసేత్వా, ధూమరక్ఖాగ సన్తికే;
భాగినేయ్యేన యుజ్ఝింసు, భాగినేయ్యో తు మాతులే.
అనుబన్ధీ ఓరగఙ్గం, మలాపేత్వా నివత్తియ;
తేసఞ్చ ఖన్ధావారమ్హి, దువే వస్సాని సో వసీ.
గన్త్వో’పతిస్సగామం తే, తమత్థం రాజినో’బ్రవుం;
రాజాలేఖం కుమారస్స, సరహస్సం సపాహిణి.
‘‘పుఞ్జస్సు పారగఙ్గం త్వం, మా’గా ఓరంతతో’’ఇతి;
తం సుత్వా తస్స కుజ్జింసు, భాతరో నవ రాజినో.
ఉపత్థమ్భో త్వమేవా’సి, చిరం తస్స ఇదాని తు;
రట్ఠం దదాసి తస్మా త్వం, మారేస్సామా’తి అబ్రవుం.
సో తేసం రజ్జమప్పేసి, తే తిస్సం నామ భాతరం;
సబ్బేవ సహితా’కంసు, రజ్జస్స పరినాయకం.
ఏసో వీసతివస్సాని, అభయో’భయ దాయకో;
తత్థో’పతిస్సగామమ్హి, రాజా రజ్జమకారయి.
వసన్తి ¶ ధూమరక్ఖాగే, సరే తుమ్బరియఙ్గణే;
చరతే వళవా రుపా, యక్ఖీ చేతియనామికా.
ఏకో దిస్వాన సేనఙ్గం, ఉత్తపాదం మనోరమం;
ఆరోచేసి కుమారస్స, వళవే’త్తీ’దిసీ ఇతి.
కుమారో రస్మిమాదాయ, గహేతుం తం ఉపాగమి;
పచ్ఛతో అగతం దిస్వా, భీతా తేజేన తస్ససా.
ధావి’నన్తరధాయిత్వా, ధావన్తి మనుబన్ధిసో;
ధావమానా సరం హం సా, సత్తక్ఖత్తుం పరిక్ఖిపి.
ఓతరిత్వా మహాగఙ్గం, ఉత్తరిత్వా తతో పన;
ధుమరక్ఖం పబ్బతం తం, సత్తక్ఖత్తుం పరిక్ఖిపి.
తం సరం పున తిక్ఖత్తుం, పరిక్ఖిపి తతో పున;
గఙ్గం కచ్ఛకతిత్థేన, సమోతరి తహిం తు సో.
గహేసితం వాలధిస్మిం, తాలపత్తఞ్చ తోయగం;
తస్స పుఞ్ఞానుభావేన, సో అహోసి మహా అసి.
ఉచ్చారేసి అసిం దజ్జం, ‘‘మారోమీ’’తి తమాహ సా;
రజ్జం గహేత్వా తే దజ్జం, సామి మామం అమారయి.
గీవాయ తం గహేత్వా సో, విజ్ఝిత్వా అసికోటియా;
నాసాయ రజ్జుయా బన్ధి, సా అహోసి వసానుగా.
గన్త్వా తం ధుమరక్ఖం సో, తమారుయ్హ మహబ్బలో;
తత్థ చత్తారి వస్సాని, ధూమరక్ఖన గే వసి.
తతో నిక్ఖమ్మ సబలో, ఆగమ్మా’రిట్ఠపబ్బతం;
సుద్ధికాలమపేక్ఖన్తో, తత్థ సత్తసమావసి.
ద్వే మాతులే ఠపేత్వాన, తస్స సేసట్ఠమాతులా;
యుద్ధసజ్జా అరిట్ఠం తం, ఉపసఙ్కమ్మ పబ్బతం.
ఖన్ధావారం నగరకే, నివేసేత్వా చమూపతిం;
దత్వా పరిక్ఖిపాపేసుం, సమన్తా’రిట్ఠపబ్బతం.
యక్ఖినియా మన్తయిత్వా, తస్సా వచనయుత్తియా;
దత్వా రాజపరిక్ఖారం, పణ్ణాకారా యువాని చ.
‘‘గణ్హాథ ¶ సబ్బానే’తాని, ఖమాపేస్సామి వో అహం’’;
ఇతి వత్వాన పేసేసి, కుమారో పురతో బలం.
గణ్హిస్సామి పవిట్ఠన్తి, విస్సట్ఠేసు తు తేసు సో;
ఆరుయ్హ యక్ఖవళవం, మహాబలపురక్ఖతో.
యుద్ధాయ పావిసి యక్ఖీ, మహారావ మరాపిసా;
అన్తో బహిబలఞ్చస్స, ఉక్కుట్ఠిం మహతిం అకా.
కుమారపురిసా సబ్బే, పరసేనా నరే బహూ;
ఘాతేత్వా మాతులే చ’త్థ, సీసరాసిం అకంసు తే.
సేనాపతి పాలయిత్వా, గుమ్బట్ఠానం సపావిసి;
సేనాపతి గుమ్బకో’తి, తేన ఏస పవుచ్చతి.
ఉపరిట్ఠమాతులసిరం, సీసరాసిం సపస్సియ;
లాబురాసీ’వ ఇచ్ఛాహ, తేనా’సి లాబుగామకో.
ఏవం విజితసఙ్గామో, తతో సో పణ్డుకాభయో;
అయ్యకస్సా’నురాధస్స, వసనఠానమాగమి.
అత్తనో రాజగేహం సో, తస్స దత్వాన అయ్యకో;
అఞ్ఞత్థవాసం కప్పేసి, సో తు తస్మిం ఘరే వసి.
పుచ్ఛాపేత్వాన నేమిత్తం, వత్థువిజ్జా’విదుం తథా;
నగరం పవరం తస్మిం, గామేయేవ అమాపయి.
నివాసత్తా’నురాధానం, అనురాధపురం అహు;
నక్ఖత్తేనా’నురాధేన, పతిట్ఠాపిత తాయ చ.
ఆణాపేత్వా మాతులానం, ఛత్తం జాతస్సరే ఇధ;
ధోవాపేత్వా ధారయిత్వా, తం సరేయేవ వారినా.
అత్తనో అభిసేకం సో, కారేసి పణ్డుకాభయో;
సువణ్ణపాలిం దేవిం తం, మహేసిత్తే భిసేచయి.
అదా చన్దకుమారస్స, పోరోహిచ్చం యథావిధి;
ఠానన్తరాని సేసానం, భచ్చానఞ్చ యథారహం.
మాతుయా ఉపకారత్తా, అత్తనో చ మహీపతిం;
అఘాతయిత్వా జేట్ఠం తం, మాతులం అభయం పన.
రత్తిరజ్జం అదా తస్స, అహు నగరగుత్తికో;
తదుపాదాయ నగరే, అహూ నగరగుత్తికో.
సస్సురం ¶ తం అఘాతేత్వా, గిరికణ్డసివమ్పి చ;
గిరికణ్ణదేసం తస్సే’వ, మాతులస్స అదాసి సో.
సరం తఞ్చ ఖణాపేత్వా, కారాపేసి బహూ దకం;
జయే జలస్స గాహేన, జయవాపీతి అహుతం.
కాలవేలం నివాసేసి, యక్ఖంపుర పురత్థిమే;
యక్ఖం తు చిత్తరాజం తం, హేట్ఠో అభయవాపియా.
పుబ్బోపకారిం దాసిం తం, నిబ్బత్తం యక్ఖయోనియా;
పురస్స దక్ఖిణద్వారే, సో కతఞ్ఞూ నివాసయి.
అన్తో నరిన్దవత్థుస్స, వళవాముఖయక్ఖినిం;
నివాసేసి బలిం తేసం, అఞ్ఞేసఞ్చానువస్సకం.
దాపేసి ఛణకాలే తు, చిత్తరాజేన సో సహ;
సమాసనే నిసీదిత్వా, దిబ్బమానుసనాటకం.
కారేన్తో’భిరమి రాజా, రతిఖిడ్డా సమప్పితో;
ద్వారగామే చ చతురో, భయవాపిఞ్చ కారయి.
మహాసుసానఘాతనం, పచ్ఛిమరాజినిం తథా;
వేస్సవణస్స నిగ్రోధం, బ్యాధిదేవస్స తాలకం.
యోనసభాగ వత్థుఞ్చ, మహేజ్జఘరమేవ చ;
ఏతాని పచ్ఛిమద్వార-దిసాభాగే నివేసయి.
పఞ్చసతాని చణ్డాల-పురిసే పురసోధకే;
దువేసతాని చణ్డాల-పురిసే వచ్చసోధకే.
దియడ్ఢసతచణ్డాలే, మతనీహారకే’పి చ;
సుసాన గోపచణ్డాలే, తత్తకేయేవ ఆదిసి.
తేసం గామం నివేసేసి, సుసానా పచ్ఛిముత్తరే;
యథా విహితకమ్మాని, తాని నిచ్చం అకంసుతే.
తస్స చణ్డాలగామస్స, పుబ్బుత్తరదిసాయ తు;
నీచసుసానకం నామ, చణ్డాలానమకారయి.
తస్సుత్తరే సుసానస్స, పాసాణపబ్బతన్తరే;
ఆవాసపాలిఝాధానం, తదా ఆసి నివేసితా.
తదుత్తరే ¶ దిసాభాగే, యావ గామణి వాపియా;
తాపసానం అనేకేసం, అస్సమో ఆసి కారితో.
తస్సేవ చ సుసానస్స, పురత్థిమదిసాయ తు;
జోతియస్స నిగణ్ఠస్స, ఘరం కారేసి భూపతి.
తస్మింయేవ దేసస్మిం, నిగణ్ఠో గిరినామకో;
నానాపాసణ్డకా చేవ, వసింసు సమణా బహూ.
తత్థేవ చ దేవకులం, అకారేసి మహీపతి;
కుభణ్డస్స నిగణ్ఠస్స, తంనామకమహోసితం.
తతో తు పచ్ఛిమే భాగే, ఝాధపాలిపురత్థిమే;
మిచ్ఛాదిట్ఠికులానం తు, వసీ పఞ్చసతం తహిం.
పరం జోతియగేహమ్హా, ఓరం గామణి వాపియా;
సో పరిబ్బాజకారామం, కారాపేసి తథేవ చ.
ఆజీవకానం గేహఞ్చ, బ్రాహ్మణవట్టమేవ చ;
సివికా సోత్థిసాలా చ, అకారేసి తహిం తహిం.
దసవస్సాభిసేకో సో, గామసీమా నివేసయి;
లంకాదీపమ్హి సకలే, లంకిన్దో పణ్డుకాభయో.
సో కాలవేలచిత్తేహి, దిస్సమానేహి భూపతి;
సహా’ను భోసి సమ్పతిం, యక్ఖభూతసహాయ వా.
పణ్డుకాభయరఞ్ఞో చ, అభయస్స చ అన్తరే;
రాజసుఞ్ఞాని వస్సాని, అహేసుం దససత్త చ.
సో పణ్డుకాభయమహీపతి సత్తతింస–
వస్సో’ధిగమ్మ ధితిమా ధరణీ పతిత్తం;
రమ్మే అనునమనురాధపురే సమిద్ధే;
వస్సాని అకారయి రజ్జమేత్థాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
పణ్డుకాభయాభిసేకోనామ
దసమో పరిచ్ఛేదో.
ఏకాదసమ పరిచ్ఛేద
దేవానంపియతిస్సాభిసేకో
తస్సచ్చయే ¶ తస్స సుతో, ముటసివో’తి విస్సుతో;
సువణ్ణపాలియా పుత్తో, పత్తో రజ్జమనాకులం.
మహామేఘవనుయ్యానం, నామనుగగుణోదితం;
ఫలపుప్ఫతరుపేతం, సో రాజా కారయి సుభం.
ఉయ్యానఠానగ్గహణే, మహామేఘో అకాలజో;
పావస్సితేన ఉయ్యానం, మహామేఘవనం అహు.
సట్ఠివస్సాని ముటసివో, రాజా రాజ్జమకారయి;
అనురాధే పురవరే, లంకా భువదనే సుభే.
తస్స పుత్తా దసా’హేసుం, అఞ్ఞమఞ్ఞహితేసినో;
దువే ధీతా చా’నుకులా, కులానుచ్ఛవికా అహూ.
దేవానం పియతిస్సోతి, విస్సుతో దుతియో సుతో;
తేసు భాతూసు సబ్బేసు, పుఞ్ఞాపఞ్ఞాధికో అహు.
దేవానం పియతిస్సో సో, రాజా’సి పితుఅచ్చయే;
తస్సా’భిసేకేన సమం, బహూన’చ్ఛరియాన’హుం.
లంకాదీపమ్హి సకలే, నిధయో రతనాని చ;
అన్తోఠితాని ఉగ్గన్త్వా, పథవీతలమారుహుం.
లంకాదీపసమీపమ్హి, భిన్ననావాగతాని చ;
తత్రజాతాని చ థలం, రతనాని సమారుహుం.
ఛాతపబ్బతపాదమ్హి, తిస్సో చ వేళుయట్ఠియో;
జాతారథపతోదేన, సమానా పరిమాణతో.
తాసు ఏకాలతాయట్ఠి, రజతా’భా తహిం లతా;
సువణ్ణావణ్ణారుచిరా, దిస్సన్తేతా మనోరమా.
ఏకా కుసుమా యట్ఠీతు, కుసుమాని తహిం పన;
నానాని నానావణ్ణాని, దిస్సన్తే’తి ఫుటాని చ.
ఏకాసకుణయట్ఠితు ¶ , తహిం పక్ఖిమిగా బహూ;
నానా చ నానావణ్ణా చ, సజీవా వియ దిస్సరే.
భయగజరథామలకా, వలయఙ్గులివేఠకా;
కకుధఫలాపాకతికా, ఇచ్చేతా అట్ఠజాతియో.
ముత్తాసముదా ఉగ్గన్త్వా, తీరే వట్టి వియ ఠితా;
దేవానం పియతిస్సస్స, సబ్బం పుఞ్ఞవిజమ్భితం.
ఇన్దనీలం వేళురియం, లోహితఙ్కమణిధి’మే;
రజతాని పనే’తాని, ముత్తా తా తావయట్ఠియో.
సత్తహబ్భన్తరేయేవ, రఞ్ఞో సన్తికమాహరుం;
తాని దిస్వా పతీతో సో, రాజా ఇతి విచిన్తయి.
రతనాని అనగ్ఘాని, ధమ్మాసోకో ఇమానిమే;
సహాయో’రహతేనా’ఞ్ఞో, తస్స దస్సం ఇమాన’తో.
దేవానం పియతిస్సో చ, ధమ్మాసోకో చ తే ఇమే;
ద్వే అదిట్ఠసహాయాహి, చిరప్పభుతి భూపతి.
భాగినేయ్యం మహారిట్ఠం, అమచ్చం పముఖం తతో;
దిజం అమచ్చం గణతం, రాజా తే చతురో జనే.
దూతో కత్వాన పాహేసి, బలోఘపరివారితే;
గాహా పేత్వా అనగ్ఘాని, రతనాని ఇమాని సో.
మణిజాతీ చ తిస్సో తా, తిస్సో చ రథయట్ఠియో;
సఙ్ఖఞ్చ దక్ఖిణావత్తం, ముత్తా జాతీ చ అట్ఠ తా.
ఆరుయ్హ జమ్బుకోలమ్హి, నావం సత్తదినేన తే;
సుఖేన తిత్థం లద్ధాన, సత్తాహేన తతో పున.
పాటలిపుత్తం గన్త్వాన, ధమ్మాసోకస్స రాజినో;
అదంసు పణ్ణాకారేతే, దిస్వా తాని పసీది సో.
రతనాని’దిసానేత్థ, నత్థి మే ఇతి చిన్తియ;
అదా సేనాపతిట్ఠానం, తుట్ఠో’రిట్ఠస్స భూపతి.
పోరోహిచ్చబ్రాహ్మణస్స, దణ్డనాయతం పన;
అదాసి తస్సా’మచ్చస్స, సేట్ఠిత్తం గణకస్స తు.
తేసం అనప్పకే భోగే, దత్వా వాసఘరాని చ;
మహామచ్చేహి మన్తేన్తో, పస్సిత్వా పటిపాభతం.
వాలబీజనీ ¶ ముణ్హిసం, ఖగ్గం ఛత్తఞ్చ పాదుకం;
మోళిం వతం సపామఙ్గం, భిఙ్కారం హరిచన్దనం.
అధోవిమం వత్థకోటిం, మహగ్ఘం హత్థపుఞ్ఛనిం;
నాగా’హటం అఞ్జనఞ్చ, అరుణాభఞ్చ మత్తికం.
అనోతత్తోదకఞ్చేవ, గఙ్గాసలిలమేవ చ;
సఙ్ఖఞ్చ నన్దియావట్టం, వడ్ఢమానం కుమారికం.
హేమభోజనకణ్డఞ్చ, సివికఞ్చ మహారహం;
హరీటకం ఆమలకం, మహగ్ఘం అమతోసధం.
సుకాహటానం సాలీనం, సట్ఠివాహసతాని చ;
అభిసేకో పకరణం, పరివారవిసేసితం.
దత్వా కాలే భహాయస్స, పణ్ణాకారే నరిస్సరో;
దూతే పాహేసిసద్ధమ్మ-పణ్ణాకారమిమమ్పిచ.
అహం బుద్ధఞ్చ ధమ్మఞ్చ, సఙ్ఘఞ్చ సరణం గతో;
ఉపాసకత్తం దేసేసిం, సక్యపుత్తస్స సాసనే.
త్వమ్పిమాని రతనాని, ఉత్తమాని నరుత్తమ;
చిత్తం పసాదయిత్వాన, సద్ధాయ సరణం వజ.
‘‘కరోథ మే సహాయస్స, అభిసేకం పునో’’ ఇతి;
వత్వా సహయా’మచ్చేతే, సక్కరిత్వా చ పేసయి.
పఞ్చమాసే వసిత్వాన, తే మచ్చా’తివసక్కతా;
వేసాఖసుక్ఖపక్ఖాది-దినే దూతా వినిగ్గతా.
తామలిత్తియమారుయ్హ, నావం తేజమ్బుకోలకే;
ఓరుయ్హ కూపం పస్సింసు, పత్వా ద్వాదసియం ఇధ.
అదంసు పణ్ణాకారే తే, దూతా లంకాదీపస్సతే;
తేసం మహన్తం సక్కారం, లంకాపతి అకారయి.
తే మగ్గసిరమాసస్స, ఆదిచన్దోదయేజినే;
అభిసిత్తఞ్చ లంకిన్దం, అమచ్చా సామిభత్తినో.
ధమ్మాసోకస్స వచనం, వత్వా సామి హితేరతా;
పునోపి అభిసిఞ్చింసు, లంకాహితసుఖేరతం.
వేసాఖే ¶ నరపతి పుణ్ణమాయమేవం;
దేవానం పియవచనో పగూళనామో;
లంకాయం పవీతతపీతి ఉస్సవాయం;
అత్తానం జనసుఖదో’భిసేచయీ సోతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
దేవానంపియతిస్సాభిసేకోనామ
ఏకాదసమో పరిచ్ఛేదో.
ద్వాదసమ పరిచ్ఛేద
నానాదేసపసాదో
థేరో మోగ్గలిపుత్తో సో, జినసాసన జోతకో;
నిట్ఠాపేత్వాన సంగీతిం, పేక్ఖమానో అనాగతం.
సాసనస్స పతిట్ఠానం, పచ్చన్తేసు అవేక్ఖియ;
పేసేసి కత్తికే మాసే, తేతే థేరే తహిం తహిం.
థేరం కస్మీరగన్ధారం, మజ్ఝన్తికమపేసయి;
అపేసయీ మహాదేవ-త్థేరం మహిసమణ్డలం.
వనవాసిం అపేసయి, థేరం రక్ఖితనామకం;
తథా’పరన్తకం యోన-ధమ్మరక్ఖితనామకం.
మహారట్ఠం మహాధమ్మ-రక్ఖితత్థేర నామకం;
మహారక్ఖిత థేరం తం, యోన లోకమపేసయి.
పేసేసి మజ్ఝిమం థేరం, హిమవన్తపదేసకం;
సువణ్ణభూమిం థేరే ద్వే, సోణముత్తర మేవ చ.
మహామహిన్దత్థేరం తం, థేర ఇట్టియముత్తియం;
సమ్బలం భద్దసాలఞ్చ, సకే సద్ధివిహారికే.
లంకాదీపే ¶ మనుఞ్ఞమ్హి, మనుఞ్ఞం జినసాసనం;
పతిట్ఠాపేథ తుమ్హే’తి, పఞ్చ థేరే అపేసయి.
తదా కస్మీరగన్ధారే, పక్కం సస్సం మహిద్ధికో;
అరవాలో నాగరాజా, వస్సం కరకసఞ్ఞితం.
వస్సా పేత్వా సముద్దస్మిం, సబ్బం ఖిపతిదారుణో;
తత్ర మజ్ఝన్తికత్థేరో, ఖిప్పం గన్త్వా విహాయసా.
అరవాలదహేవారి-పిట్ఠే చఙ్కమనాదికే;
అకాసి దిస్వా తంనాగా, రుట్ఠారఞ్ఞో నివేదయుం.
నాగరాజా’థరుట్ఠో సో, వివిధా భిసికా’కరి;
వాతా మహన్తా వాయన్తి, మేఘో గజ్జతి వస్సతి.
ఫలన్త్య’సనియో విజ్జు, నిచ్ఛరన్తి తతో తతో;
మహిరుహా పబ్బతానం, కూటాని పపతన్తి చ.
విరూపరూపా నాగా చ, భింసాపేన్తి సమన్తతో;
సయం ధుపాయతి జలతి, అక్కోసన్తో అనేకధా.
సబ్బం తం ఇద్ధియా థేరో, పటిబాహియ భింసనం;
అవోచ నాగరాజం తం, దస్సేన్తో బలముత్తమం.
సదేవ కోపి చే లోకో, ఆగన్త్వా తాసయేయ్య మం;
న మే పటిబలో అస్స, జనేతుం భయభేరవం.
సచే’పి త్వం మహిం సబ్బం, ససముద్దం సపబ్బతం;
ఉక్ఖిపిత్వా మహానాగ, ఖిపేయ్యాసి మమో’పరి.
నేవ మే సక్కుణేయ్యాసి, జనేతుం భయభేరవం;
అఞ్ఞదత్థు తవే‘వ’స్స, విఘాతో ఉరగాధిప.
తంసుత్వా నిమ్మదస్స’స్స, థేరో ధమ్మమదేసయి;
తతో సరణసీలేసు, నాగరాజా పతిట్ఠహి.
తథేవ చతురాసీతి-సహస్సాని భుజఙ్గమా;
హిమవన్తేవ గన్ధబ్బా, యక్ఖా కుమ్భణ్డకా బహూ.
పణ్డకో నామ యక్ఖో తు, సద్ధింహారిత యక్ఖియా;
పఞ్చసతేహి పుత్తేహి, ఫలం పాపుణి ఆదికం.
‘‘మా’’దాని ¶ కోధం జనియిత్థ, ఇతో ఉద్ధం యథాపురే;
ససఘాతఞ్చ మా’కత్థ, సుఖకామాహి పాణినో.
కరోథ మేత్తం సత్తేసు, వసన్తు మనుజా సుఖం;
ఇతి తేనా’నుసిట్ఠా తే, తథేవ పటిపజ్జిసుం.
తతో రతనపల్లఙ్కే, థేరం సో ఉరగాధిపో;
నిసీదాపియ అట్ఠాసి, బీజమానో తదన్తికే.
తదా కస్మీరగన్ధార-వాసినో మనుజా’గతా;
నాగరాజస్స పూజత్థం, మన్త్వా థేరం మహిద్ధికం.
థేరమేవా’భి వాదేత్వా, ఏకమన్తం నిసీదిసుం;
తేసం ధమ్మమదేసేసి, థేరో ఆసివిసోపమం.
అసీతియా సహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
సతసహస్స పురిసా, పబ్బజుం థేరసన్తికే.
తతోప్పభుపతి కస్మిర-గన్ధారం తే ఇదానిపి;
ఆసుం కాసావ పజ్జోతా, వత్థుత్తయపరాయనా.
గన్త్వా మహాదేవత్థేరో, దేసం మహిసమణ్డలం;
సుత్తన్తం దేవదూతం సో, కథేసి జనమజ్ఝగో.
చత్తాలీస సహస్సాని, ధమ్మచక్ఖుం విసోధయుం;
చత్తాలీస సహస్సాని, పబ్బజింసు తదన్తికే.
గన్త్వా’థ రక్ఖితత్థేరో, వనవాసిం నభే ఠితో;
సంయుత్తమనమతగ్గం, కథేసి జనమజ్ఝగో.
సట్ఠి నరసహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
సత్తతింస సహస్సాని, పబ్బజింసు తదన్తికే.
విహారానం పఞ్చసతం, తస్మిందేసే పతిట్ఠహి;
పతిట్ఠాపేసి తత్థేవం, థేరో సో జినసాసనం.
గన్త్వా’పరన్తకం థేరో, యోనకో ధమ్మరక్ఖితో;
అగ్గిక్ఖన్ధోపమం సుత్తం, కథేత్వా జనమజ్ఝగో.
సత్తతింస సహస్సాని, పాణే తత్థ సమాగతే;
ధమ్మామతమపాయేసి, ధమ్మా ధమ్మేసు కోవిదో.
పురిసానఞ్చ సహస్సఞ్చ, ఇత్థియో చ తతో’ధికా;
ఖత్తియానం కులాయేవ, నిక్ఖమిత్వాన పబ్బజుం.
మహారట్ఠమిసీ ¶ గన్త్వా, సో మహాధమ్మరక్ఖితో;
మహానారదకస్సపవ్హం, జాతకం కథయీ తహిం.
మగ్గఫలం పాపుణింసు, చతురాసీతి సహస్సకా;
తేరసన్తు సహస్సాని, పబ్బజింసు తదన్తికే.
గన్త్వాన యోనవిసయం, సో మహాధమ్మరక్ఖితో ఇసి;
కాళకారామ సుత్తన్తం, కథేసి జనమజ్ఝగో.
పాణసత సహస్సాని, సహస్సాని చ సత్తతి;
మగ్గఫలం పాపుణింసు, దస సహస్సాని పబ్బజుం.
గన్త్వా చతూహి థేరేహి, దేసేసి మజ్ఝిమో ఇసి;
హిమవన్తపదేసస్మిం, ధమ్మచక్కపవత్తనం.
మగ్గఫలపాపుణింసు, అసీతిపాణ కోటియో;
విసుం తే పఞ్చరట్ఠాని, పఞ్చథేరా పసాదయుం.
పురిససతసహస్సాని, ఏకేకస్సేవ సన్తికే;
పబ్బజింసు పసాదేన, సమ్మాసమ్బుద్ధ సాసనే.
సద్ధిం ఉత్తరథేరేన, సోణత్థేరో మహిద్ధికో;
సువణ్ణభూమిం అగమా, తస్మిం తు సమయే పన.
జాతే జాతే రాజగేహే, దారకే రుద్దరక్ఖసీ;
సముద్దతో నిక్ఖమిత్వా, భక్ఖిత్వా పన గచ్ఛతి.
తస్మిం ఖణే రాజగేహే,
జాతో హోతి కుమారకో;
థేరే మనుస్సా పస్సిత్వా,
రక్ఖసానం సహాయకా.
ఇతి చిన్తియ మారేతుం, సా యువా ఉపసఙ్కముం;
‘‘కిమేతన్తి’’చ పుచ్ఛిత్వా, థేరం తే ఏవ మాహుతే.
సమణా మయం హిమవన్తా, న రక్ఖసి సహాయకా;
రక్ఖసీ సా సపరిసా, నిక్ఖన్తా హోతి సాగరా.
తం దిస్వాన మహారావం, విరవింసు మహాజనా;
దిగుణే రక్ఖసే థేరో, మాపయిత్వా భయానకే.
తం ¶ రక్ఖసిం సపరిసం, పరిక్ఖిపి సమన్తతో;
ఇదం ఇమేహి ఉద్ధన్తి, మన్త్వా భీతా పలాయిసా.
తస్స దేసస్స ఆరక్ఖం, ఠపేత్వాన సమన్తతో;
తస్మిం సమాగమే థేరో, బ్రహ్మజాలమదేసయి.
సరణేసు చ సీలేసు, అట్ఠంసు బహవో జనా;
సట్ఠియా తు సహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు.
అడ్ఢుడ్ఢాని సహస్సాని, పబ్బజుం కులదారకా;
పబ్బజింసు దియడ్ఢన్తు, సహస్సం కులధీతరో.
తతోప్పభుతి సఞ్జాతే, రాజగేహే కుమారకే;
నామం కరింసు రాజానో, సోణుత్తర సనామకే.
మహాజనస్సాపి జినస్స కడ్ఢనం;
విహాయ పత్తం అమతం సుఖమ్పితే;
కరింసు లోకస్స హితం తహిం తహిం;
భవేయ్య యో లోకహితే పమాదవాతి.
సుజనప్పసాద సంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
నానాదేసపసాదో నామ ద్వాదసమో పరిచ్ఛేదో.
తేరసమ పరిచ్ఛేద
మహిన్దాగమనో
మహామహిన్దత్థేరో సో, తదా ద్వాదసవస్సికో;
ఉపజ్ఝాయేన ఆణత్తో, సఙ్ఘేన చ మహామతీ.
లంకాదీపం పసాదేతుం,
కాలం పేక్ఖం విచిన్తయీ;
‘‘వుడ్ఢో ముటసివో రాజా,
రాజా హోతు సుతో’’ ఇతి.
తదన్తరే ¶ ఞాతిగణం, దట్ఠుం కత్వాన మానసం;
ఉపజ్ఝాయఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ, వన్దిత్వా పుచ్ఛ భూపతిం.
ఆదాయ చతురో థేరే, సఙ్ఘమిత్తాయ అత్రజం;
సుమనం సామణేరఞ్చ, ఛళాభిఞ్ఞం మహిద్ధికం.
ఞాతీనం సఙ్గహం కాతుం, అగమా దక్ఖిణాగిరిం;
తతో తత్థ చరన్తస్స, ఛమ్మాసా సమతిక్కముం.
కమేన వేదిసగిరిం, నగరం మాతుదేవియా;
సమ్పత్వా మతరం పస్సి, దేవీ దిస్వా పియం సుతం.
భోజయిత్వా సపరిసం, అత్తనాయేవ కారితం;
విహారం చేతియగిరిం, థేరం ఆరోపయీ సుభం.
అవన్తిరట్ఠం భుఞ్జన్తో, పితరా దిన్నమత్తనో;
సో అసోక కుమారో హి, ఉజ్జేనీగమనా పురా.
వేదిసే నగరే వాసం, ఉపగన్త్వా తహిం సుభం;
దేవిన్నామ లభిత్వాన, కుమారిం సేట్ఠిధీతరం.
సంవాసం తాయ కప్పేసి, గబ్భం గణ్హియ తేన సా;
ఉజ్జేనియం కుమారం తం, మహిన్దం జనయీ సుభం.
వస్సద్వయమతిక్కమ్మ, సఙ్ఘమిత్తఞ్చ ధీతరం;
తస్మిం కాలే వసతి సా, వేదిసే నగరే తహిం.
థేరో తత్థ నిసీదిత్వా, కాలఞ్ఞూ ఇతి చిన్తయి;
పితరా మే సమాణత్తం, అభిసేక మహుస్సవం.
దేవానంపియతిస్సో సో, మహారాజా’నుభోతు చ;
వత్థుత్తయగుణే చాపి, సుత్వా జానాతు దూహతో.
ఆరోహతు మిస్సనగం, జేట్ఠమాసస్సు’పోసథే;
తదహేవ గమిస్సామ, లంకాదీపవరం మయం.
మహిన్దో ఉపసఙ్కమ్మ, మహిన్దత్థేర ముత్తమం;
యాహి లంకం పసాదేతుం, సమ్బుద్ధేనా’సి బ్యాకతో.
మయమ్పి తత్థుపత్థమ్భా, భవిస్సామా’తి అబ్రవి;
దేవియా భగినీ ధీతు-పుత్తో భణ్డుక నామకో.
థేరేన దేవియా ధమ్మం, సుత్వా దేసితమేవ తు;
అనాగామిఫలం పత్వా, వసి థేరస్స సన్తికే.
తత్థ ¶ మాసం వసిత్వాన, జేట్ఠమాసస్సు’ పోసథే;
థేరో చతూహి థేరేహి, సుమనేనా’థ భణ్డునా.
సద్ధిం తేన గహట్ఠేన, న రతో ఞాతిహేతునా;
తస్మా విహారా ఆకాసం, ఉగ్గన్త్వా సో మహిద్ధికో.
ఖణేనేవ ఇధాగమ్మ, రమ్మే మిస్సక పబ్బతే;
అట్ఠాసి విలుకూటమ్హి, రుచిరమ్బత్థలే వరే.
లంకాపసాద గుణేన వియాకతో సో;
లంకాహితాయ మునినా సయితేన అన్తే;
లంకాయ సత్థుసదిసో హితహేతు తస్సా;
లంకామరూహి మహితో’భినిసీది తత్తాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మహిన్దాగమనో నామ
తేరసమో పరిచ్ఛేదో.
చుద్దసమ పరిచ్ఛేద
నగరప్పవేసనో
దేవానంపియతిస్సో సో, రాజా సలిలకీళితం;
దత్వా నగరవాసీనం, మిగవం కీళితుం అగా.
చత్తాలీససహస్సేహి, నరేహి పరివారితో;
ధావన్తో పదసాయేవ, అగమా మిస్సకం నగం.
థేరే దస్సేతుమిచ్ఛన్తో, దేవో తస్మిం మహీధరే;
గుమ్భంభక్ఖయమానో’వ, అట్ఠా గోకణ్ణరూపవా.
రాజా దిస్వా ‘‘పమత్తం తం, న యుత్తం విజ్ఝితుం’’ ఇతి;
జియా సద్దమకాధాపి, గోకణ్ణో పబ్బతన్తరం.
రాజా’నుధావి ¶ సోధిం, థేరానం సన్తికం గతో;
థేరే దిట్ఠే నరిన్దేన, సయమన్తరధాయిసో.
థేరో ‘‘బహూసు దిట్ఠేసు, అతిభాయిస్సతీ’’ తిసో;
అత్తానమేవ దస్సేసి, పస్సిత్వా తం మహీపతిం.
భీతో అట్ఠాసి తం థేరో, ‘‘ఏహి తిస్సాతి అబ్రవి;
తిస్సా’తి వచనేనేవ, రాజా యక్ఖో’’తి చిన్తయీ.
సమణా మయం మహారాజ, ధమ్మరాజస్స సావకా;
తమేవ అనుకమ్పాయ, జమ్బుదీపా ఇధాగతా.
ఇచ్చాహ థేరో తం సుత్వా, రాజా వీతభయో అహు;
సరిత్వా సఖీసన్దేసం, ‘‘సమాణా’’ ఇతి నిచ్ఛితో.
ధనుం సరఞ్చ నిక్ఖిప్ప, ఉపసఙ్కమ్మ తం ఇసిం;
సమ్మోదమానో థేరేన, సో నిసీది తదన్తికే.
తదా తస్స మనుస్సా తే, ఆగమ్మ పరివారయుం;
తదా సేసే ఛ దస్సేసి, మహాథేరో సహాగతే.
తే దిస్వా అబ్రవీ రాజా, ‘‘కదా’’ మే ఆగతా ఇతి;
‘‘మయా సద్ధిం’’తి థేరేన, వుత్తే పుచ్ఛి ఇదం పున.
‘‘సన్తి ఈదిసకా అఞ్ఞే, జమ్బుదీపే యతీ’’ ఇతి;
ఆహ ‘‘కాసావపజ్జో తో, జమ్బుదీపో తహిం పన.
తేవిజ్జా ఇద్ధిప్పత్తా చ, చేతోపరియకోవిదా;
‘‘దిబ్బసోతా’రహన్తో చ, బహూ బుద్ధస్స సావకా’’.
పుచ్ఛి ‘‘కేనాగతత్థా’’తి, న థలేన న వారినా;
ఆగతమ్హా’’తి వుత్తే సో, విజాని నభసాగమం.
వీమంసంసో మహాపఞ్ఞో, కణ్హం పఞ్హమపుచ్ఛితం;
పుట్ఠో పుట్ఠో వియాకాసి, తంతం పఞ్హం మహీపతి.
రుక్ఖోయం రాజకిన్నామో, అఞ్ఞో నామ అయం తరు;
ఇమం ముఞ్చియ అత్థ’మ్బో, సన్తి అమ్బతరూ బహుం.
ఇమఞ్చ అమ్బం తేచ’మ్బే, ముఞ్చియత్థి మహీరుహా;
సన్తి భన్తే బహు రుక్ఖా, అనమ్బాపన తే తరు.
అఞ్ఞే ¶ అమ్బే అనమ్బే చ, ముఞ్చియ’త్థి మహీరుహా;
అయం భన్తే అమ్బరుక్ఖో, పణ్డితో’సి నరిస్సర.
సన్తి తే ఞాతకా రాజ, సన్తి భన్తే బహుజ్జనా;
సన్తి అఞ్ఞాతకా రాజ, సన్తి తే ఞాతితో బహూ.
ఞాతకే తే చ అఞ్ఞే చ, ముఞ్చియ’ఞ్ఞోపి అత్థి ను;
‘‘భన్తే’’ హమేవ సాధు త్వం, పణ్డితో’సి నరిస్సర.
పణ్డితో’తి విదిత్వాన, చూళహత్థిపదోపమం;
సుత్తన్తం దేసయీ థేరో, మహీపస్స మహామతీ.
దేసనాపరియోసానే, సద్ధిం తేహి నరేహి సో;
చత్తాలీససహస్సేహి, సరణేసు పతిట్ఠహి.
భత్తా’భీహారం సాయన్హే, రఞ్ఞో అభిహరుం తదా;
‘‘న భుఞ్జిస్స’’న్తి దాని మే, ఇతి జనమ్మి భూపతి.
పుచ్ఛితుంయేవ యుత్తన్తి, భత్తేనా’పుచ్ఛితే ఇసి;
న భుఞ్జామ ఇదానీ’తి, వుత్తే కాలఞ్చ పుచ్ఛిసో.
కాలం వుత్తే’బ్రవి ఏవం, ‘‘గచ్ఛామ నగరం’’ఇతి;
తువం గచ్ఛ మహారాజ, వసిస్సామ మయం ఇధ.
ఏవం సతి కుమారో’యం, అమ్హేహి సహ గచ్ఛతు;
అయఞ్హి ఆగతఫలో, రాజ విఞ్ఞాతసాసనో.
అపేక్ఖమానో పబ్బజ్జం, వసత’మ్హాకమన్తికే;
ఇదాని పబ్బజేస్సామ, ఇమం త్వం గచ్ఛ భూమిప.
పాతో రథం పేసయిస్సం, తుమ్హే తత్థ ఠితా పురం;
యాథా’తి థేరే వన్దిత్వా, భణ్డుంనేత్వ’క మన్తకం.
పుచ్ఛి థేరాధికారంసో, రఞ్ఞో సబ్బమభాసి సో;
థేరం ఞత్వా’తి తుట్ఠోసో, ‘‘లాభా మే’’ఇతి చిన్తయి.
భణ్డుస్స గీహిభావేన, గతాసఙ్కో నరిస్సరో;
అఞ్ఞాసి నరభావం సో, ‘‘పబ్బాజేమ ఇమం’’ ఇతి.
థేరో తం గామసీమాయం, తస్మింయేవ ఖణే అకా;
భణ్డుకస్స కుమారస్స, పబ్బజ్జముపసమ్పదం.
తస్మింయేవ ¶ ఖణే సో చ, అరహత్తమపాపుణి;
సుమనం సామణేరం తం, థేరో ఆమన్తయీ తతో.
ధమ్మసవనకాలం త్వం, ఘోసేహీ’’తి అపుచ్ఛిసో;
సావేన్తో కిత్తకం ఠానం, భన్తే ఘోసేమ’హం ఇతి.
‘‘సకలం తమ్బపణ్ణీ’’తి, వుత్తే థేరేన ఇద్ధియా;
సావేన్తో సకలం లంకం, ధమ్మకాలమఘోసయీ.
రాజా నాగచతుత్తేసో, సోణ్ణిపస్సే నిసీదియ;
భుఞ్జన్తో తం రవం సుత్వా, థేరన్తిక మపేసయి.
‘‘ఉపద్దవో ను అత్థీ’’తి, ఆహ నత్థి ఉద్దవో;
సోతుం సమ్బుద్ధవచనం, కాలో ఘోసాపితో ఇతి.
సామణేర రవం సుత్వా, భుమ్మాదేవా అఘోసయుం;
అనుక్కమేన సో సద్దో, బ్రహ్మలోకం సమారుహి.
తేన ఘోసేన దేవానం, సన్నిపాతో మహా అహు;
సమచిత్తసుత్తం దేసేసి, థేరో తస్మిం సమాగమే.
అసంఖియానం దేవానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
బహూ నాగా సుపణ్ణా చ, సరణేసు పతిట్ఠయుం.
యథేదం సారిపుత్తస్స, సుత్తం థేరస్స భాసతో;
తథా మహిన్దత్థేరస్స, అహు దేవసమాగమో.
రాజా పభా తే పాహేసి, రథం సారథి సో గతో;
‘‘ఆరోహథ రథం యామ, నగరం’’ ఇతి తే’బ్రవి.
నా’రోహామ రథం గచ్ఛ, గచ్ఛామ తవ పచ్ఛతో;
ఇతి వత్వాన పేసేత్వా, సారథిం సుమనోరథం.
వేహాసమబ్భుగన్త్వా, తే నగరస్స పురత్థతో;
పఠమత్థూపట్ఠానమ్హి, ఓతరింసు మహిద్ధికా.
థేరేహి పఠమోతిణ్ణ-ఠానమ్హి కతచేతియం;
అజ్జాపి వుచ్చతే తేన, ఏవం పఠమచేతియం.
రఞ్ఞా థేరగుణం సుత్వా, సబ్బా అన్తేపురిత్థియో;
థేరదస్సనమిచ్ఛింసు, యస్మా తస్మామహీపతి.
అన్తో’వ ¶ రాజవత్థుస్స, రమ్మం కారేసి మణ్డపం;
సేతేహి వత్థపుప్ఫేహి, ఛాదితం సమలఙ్కతం.
ఉచ్చసేయ్యావిరమణం, సుతత్తా థేరసన్తికే;
కఙ్ఖీ ‘‘ఉచ్చాసనే థేరో, నిసీదిదేయ్యనునోతి చ.
తదన్తరే సారథి సో, థేరే దిస్వా తహిం ఠితే;
చీవరం పారుపన్తే తే, అతివిమ్హిత మానసో.
గన్త్వా రఞ్ఞో నివేదేసి, సుత్వా సబ్బం మహీమతి;
‘‘నిసజ్జం న కరిస్సన్తి, పీఠకేసూ’’తి నిచ్ఛితో.
‘‘సుసాధు భుమ్మత్థరణం, పఞ్ఞాపేథా’’తి భాసియ;
గన్త్వా పటిపథం థేరే, సక్కచ్చం అభివాదియ.
మహామహిన్దత్థేరస్స, హత్థతో పత్తమాదియ;
సక్కారపూజావిధినా, పురం థేరం పవేసయి.
దిస్వా ఆసనపఞ్ఞత్తిం, నేమిత్తా బ్యాకరుం ఇతి;
‘‘గహితా పథవీ’మేహి, దీపే హేస్సన్తి ఇస్సరా.
నరిన్దో పూజయన్తో తే, థేరే అన్తేపురం నయి;
తత్థ తే దుస్సపీఠేసుం, నిసీదింసు యథారహం.
తే యాగుఖజ్జభోజ్జేహి, సయం రాజా అతప్పయి;
నిట్ఠితే భత్తకిచ్చమ్హి, సయం ఉపనిసీదియ.
కనిట్ఠస్సోపరాజస్స, మహానాగస్స జాయికం;
వసన్తిం రాజగేహే’వ, పక్కోసా పేసిచా’నులం.
ఆగమ్మ అనులాదేవీ, పఞ్చ ఇత్థిసతేహి సా;
థేరేవన్దియ పూజేత్వా, ఏకమన్తముపావిసి.
పేతవత్థుం విమానఞ్చ, సచ్చసంయుత్తమేవ చ;
దేసేసి థేరో తా ఇత్థీ, పఠమం ఫలమజ్ఝగుం.
హియ్యో దిట్ఠమనుస్సేహి, సుత్వా థేరగుణే బహూ;
థేరదస్సనమిచ్ఛన్తా, సమాగన్త్వాన నాగరా.
రాజద్వారే మహాసద్దం, అకరుం తం మహీపతి;
సుత్వా పుచ్ఛియ జానిత్వా, ఆహ తేసం హితత్థికో.
సబ్బేసం ¶ ఇధ సమ్బాధో, సాలామఙ్గలహత్థినో;
సోధేథ తత్థ దక్ఖన్తి, థేరే’మే నాగరా’ఇతి.
సోధేత్వా హత్థిసాలం తం, వితానాదీహి సజ్జుకం;
అలఙ్కరిత్వా సయనే, పఞ్ఞపేసుం యథారహం.
సథేరో తత్థ గన్త్వాన, మహాథేరో నిసీదియ;
సో దేవదూతసుత్తన్తం, కథేసీ కథికో మహా.
తం సుత్వాన పసీదింసు, నగరా తే సమాగతా;
తేసు పాణసహస్సంతు, పఠమం ఫలమజ్ఝగా.
లంకాదీపే సో సత్థుకప్పో అకప్పో;
లంకాధిట్ఠానే ద్వీసు ఠానేసు థేరో;
ధమ్మం భాసిత్వా దీపభాసాయ ఏవం;
సద్ధమ్మో తారం కారయీ దీపదీపోతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
నగరప్పవేసనో నామ
చుద్దసమో పరిచ్ఛేదో.
పఞ్చదసమ పరిచ్ఛేద
మహావిహార పటిగ్గహకో
హత్థిసాలాపి సమ్బాధా, ఇతి తత్థ సమాగతా;
తే నన్దనవనే రమ్మే, దక్ఖిణద్వారతో బహి.
రాజుయ్యానే ఘనచ్ఛాయే, సీతలే నీలసద్దలే;
పఞ్ఞాపేసుం ఆసనాని, థేరానం సాదరా నరా.
నిక్ఖమ్మ దక్ఖిణద్వారా, థేరో తత్థ నిసీది చ;
మహాకులీనా చా’గమ్మ, ఇత్థియో బహుకా తహిం.
థేరం ¶ ఉపనిసీదింసు, ఉయ్యానం పూరయన్తియో;
బాలపణ్డితసుత్తన్తం, తాసం థేరో అదేసయి.
సహస్సం ఇత్థియో తాసు, పఠమం ఫలమజ్ఝగుం;
ఏవం తత్థేవ ఉయ్యానే, సాయణ్హసమయో అహు.
తతో థేరా నిక్ఖమింసు, ‘‘యామ తం పబ్బతం’’ ఇతి;
రఞ్ఞో పటినివేదేసుం, సీఘం రాజా ఉపాగమి.
ఉపాగమ్మా’బ్రవీ థేరం, ‘‘సాయం దూరో చ పబ్బతో;
ఇధేవ నన్దనుయ్యానే, నివాసో ఫాసుకో ఇతి.
పురస్స అచ్చాసన్నత్తా, ‘‘అసారుప్ప’’న్తి భాసితే;
‘‘మహామేఘవనుయ్యానం, నాతిదూరాతి సన్తికే.
రమ్మం ఛాయూదకూపేతం, నివాసో తత్థ రోచతు;
నివత్తితబ్బం భన్తే’’న్తి, థేరో తత్థ నివత్తయి.
తస్మిం నివత్తఠానమ్హి, కదమ్బనదియన్తికే;
నివత్తచేతియం నామ, కతం వుచ్చతి చేతియం.
తం నన్దనా దక్ఖిణేన, నయం థేరం రథేసభో;
మహామేఘవనుయ్యానం, పాచినద్వారకం నయి.
తత్థ రాజఘరే రమ్మే, మఞ్చపీఠాని సాధుకం;
సాధూతి సన్థరాపేత్వా, ‘‘వసతే’త్త సుఖం’’ ఇతి.
రాజా థేరే’భివాదేత్వా, అమచ్చపరివారితో;
పురం పావిసి థేరా తు, తం రత్తిం తత్థ తే వసుం.
పభాతేయేవ పుప్ఫాని, గాహేత్వా ధరణీపతి;
థేరే ఉపచ్చ వన్దిత్వా, పూజేత్వా కుసుమేహి చ.
పుచ్ఛి కచ్చి సుఖం వుట్ఠం, ఉయ్యానం ఫాసుకం ఇతి;
సుఖం వుత్థం మహారాజ, ఉయ్యానం యతి ఫాసుకం.
ఆరామో కప్పతే భన్తే, సఙ్ఘస్సా’’తి అపుచ్ఛి సో;
‘‘కప్పతే’’ఇతి వత్వాన, కప్పాకప్పేసు కోవిదో.
థేరో వేళువనారామ, పటిగ్గహణమబ్రవి;
తం సుత్వా అభిహట్ఠో సో, తుట్ఠహట్ఠో మహాజనో.
థేరానం ¶ వన్దనత్థాయ, దేవీ తు అనులాగతా;
సద్ధిం పఞ్చసతిత్థీహి, దుతియం ఫలమజ్ఝగా.
సా పఞ్చసతా దేవీ, అనులా’హ మహీపతి;
‘‘పబ్బజిస్సామ దేవా’’తి, రాజా థేరమవోచ సో.
పబ్బాజేథ ఇమాయో’’తి, థేరో ఆహ మహీపతిం;
‘‘న కప్పతి మహారాజ, పబ్బాజేతుం థియో హినో.
అత్థి పాటలిపుత్తస్మిం, భిక్ఖునీ మే కనిట్ఠికా;
సఙ్ఘమిత్తాతి నామేన, విస్సుతా సా బహుస్సుతా.
నరిన్దసమణిన్దస్స, మహాబోధిదుమిన్దతో;
దక్ఖిణం సాఖమాదాయ, తథా భిక్ఖునియో వరా.
ఆగచ్ఛతూ’తి పేసేహి, రఞ్ఞో నో పితు సన్తికం;
పబ్బాజేస్సతి సా థేరీ, ఆగతా ఇత్థియో ఇమా.
‘‘సాధు’’తి వత్వా గణ్హిత్వా, రాజా భిఙ్కారముత్తమం;
‘‘మహామేఘవనుయ్యానం, దమ్మి సఙ్ఘస్సి’మం ఇతి.
మహిన్దథేరస్స కరే, దక్ఖిణోదకమా’కిరీ;
మహియా పతితే తోయే, అకమ్పిత్థ మహా మహీ.
‘‘తస్మా కమ్పతి భూమీ’’తి, భూమిపాలో అపుచ్ఛి తం;
పతిట్ఠితత్తా దీపమ్హి, సాసనస్సా’తి సో బ్రవి.
థేరస్స ఉపనామేసి, జాతిపుప్ఫాని జాతిమా;
థేరో రాజఘరం గన్త్వా, తస్స దక్ఖిణతో ఠితో.
రుక్ఖమ్హి పిచులే అట్ఠ, పుప్ఫముట్ఠీ సమోకిరీ;
తత్థాపి పుథవీ కమ్పి, పుట్ఠో తస్సా’హ కారణం.
అహోసి తిణ్ణం బుద్ధానం, కాలే’పి ఇధ మాలకో;
నరిన్దసఙ్ఘకమ్మత్థం, భవిస్సతి ఇదానిపి.
రాజగేహా ఉత్తరతో, చారుపోక్ఖరణిం అగా;
తత్తకా నేవ పుప్ఫాని, థేరో తత్థాపి ఓకిరి.
తత్థా’పి పుథువీ కమ్పి, పుట్ఠో తస్సా’హ కారణం;
‘‘జన్తఘర పోక్ఖరణీ, అయం హేస్సతి భూమిప’’.
తస్సేవ ¶ రాజగేహస్స, గన్త్వాన ద్వారకోట్ఠకం;
తత్తకేహే’వ పుప్ఫేహి, తం ఠానం పూజయీ ఇసి.
తత్థాపి పుథువీకమ్పి, హట్ఠలోమో అతీవసో;
రాజా తం కారణం పుచ్ఛి, థేరో తస్సా’హ కారణం.
ఇమమ్హి కప్పే బుద్ధానం, తిణ్ణన్నం బోధిరుక్ఖతో;
ఆనేత్వా దక్ఖిణాసాఖా, రోపితా ఇధ భూమిప.
తథాగతస్స అమ్హాకం, బోధిసాఖాపి దక్ఖిణా;
ఇమస్మింయేవ ఠానమ్హి, పతిట్ఠిస్సతి భూమిప.
తతో’గమా మహాథేరో, మహాముచలమాలకం;
తత్తకానేవ పుప్ఫాని, తస్మిం ఠానే సమోకిరి.
తథాపి పుథవీ కమ్పి, పుట్ఠో తస్సా’హ కారణం;
సఙ్ఘస్సు పోసథా గారం, ఇధ హేస్సతి భూమిప.
పఞ్హమ్బమాలకట్ఠానం, తతో’గమా మహీపతి;
సుపక్కం అమ్బపక్కఞ్చ, వణ్ణగన్ధరసుత్తమం.
మహన్తం ఉపనామేసి, రఞ్ఞో ఉయ్యానపాలకో;
తం థేరస్సుపనామేసి, రాజా అతిమనోరమం.
థేరో నిసీదనాకారం, దస్సేసి జనతా హితో;
అత్థరాపేసి తత్థేవ, రాజా అత్థరణం వరం.
అదా తత్థ నిసిన్నస్స, థేరస్సమ్బం మహీపతి;
థేరో తం పరిభుఞ్జిత్వా, రోపనత్థాయ రాజినో.
అమ్బట్ఠికం అదా రాజా, తం సయం తత్థ రోపయి;
హత్థే తస్సోపరిథేరో, ధోవి తస్స విరుళ్హియా.
తం ఖణంయేవ బీజమ్హా, తమ్హా నిక్ఖమ్మ అఙ్కురో;
కమేనా’తి మహారుక్ఖో, పత్తపక్కధరో అహు.
తం పాటిహారియం దిస్వా, పరిసా సా సరాజికా;
నమస్సమానా అట్ఠాసి, థేరే హత్థతనురుహా.
థేరో ¶ తదా పుప్ఫముట్ఠి, అట్ఠ తత్థ సమోకిరి;
తథాపి పుథవీకమ్పి, పుట్ఠో తస్సా’హ కారణం.
సఙ్ఘస్సప్పన్నలాభానం, అనేకేసం నరాధిప;
సఙ్గమ్మభాజనఠానం, ఇదం ఠానం భవిస్సతి.
తతో గన్త్వా చతుస్సాల-ఠానం తత్థ సమోకిరి;
తత్తకానేవ పుప్ఫాని, కమ్పి తత్థాపి మేదినీ.
తం కమ్పకారణం పుచ్ఛి, రాజా థేరో వియాకరి;
తిణ్ణన్నం పుబ్బబుద్ధానం, రాజుయ్యాన పటిగ్గహే.
దాన వత్థునా’హటాని, దీపవాసీహి సబ్బతో;
ఇధ ఠపేత్వా భోజేసుం, ససఙ్ఘే సుగతే తయో.
ఇదాని పన ఏత్థేవ, చతుస్సాలా భవిస్సతి;
సఙ్ఘస్స ఇధ భత్తగ్గం, భవిస్సతి నరాధిప.
మహథూపఠితఠానం, ఠానాఠానవిదూతతో;
అగమాసి మహాథేరో, మహిన్దో దీపదీపనో.
తదా అన్తోపరిక్ఖేపే, రాజుయ్యానస్స ఖుద్దికా;
కకుధవ్హా అహు వాపీ, తస్సో’పరి జలన్తికే.
థూపారహం థలఠానం, అహు థేరే తహిం గతే;
రఞ్ఞో చమ్పకపుప్ఫానం, పుటకాన’ట్ఠ ఆహరుం.
తాని చమ్పకపుప్ఫాని, రాజా థేరస్సు’పానయి;
థేరో చమ్పకపుప్ఫేహి, తేహి పూజేసి తం ఫలం.
తత్థాపి పుథవీ కమ్పి, రాజా తం కమ్పకారణం;
పుచ్ఛి థేరో’ను పుబ్బేన, ఆహతం కమ్పకారణం.
ఇదం ఠానం మహారాజ, చతుబుద్ధ నిసేవితం;
థూపారహం హితత్థాయ, సుఖత్థాయ చ పాణినం.
ఇమమ్హి కప్పే పఠమం, కకుసన్ధో జినో అహు;
సబ్బ ధమ్మవిదూ సత్థా, సబ్బలోకానుకమ్పకో.
మహాతిత్థవ్హయం ఆసి, మహామేఘవనం ఇదం;
నగరం అభయం నామ, పురత్థిమదిసాయ’హు.
కదమ్బ నదియా పారే, తత్థ రాజా’భయో అహు;
ఓజదీపోతి నామేన, అయం దీపో తదాఅహు.
రక్ఖసేహి ¶ జనస్సే’త్థ, రోగో పజ్జరకో అహు;
కకుసన్ధో దసబలో, దిస్వాన తదుపద్దవం.
తం గన్త్వా సత్తవినయం, పవత్తిం సాసనస్స చ;
కాతుం ఇమస్మిం దీపస్మిం, కరుణా బలచోదితో.
చత్తాలీససహస్సేహి, తాదీహి పరివారితో;
నభసా’గమ్మ అట్ఠాసి, దేవకూటమ్హి పబ్బతే.
సమ్బుద్ధస్సా’నుభావేన, రోగో పజ్జరకో ఇధ;
ఉపసన్తో మహారాజ, దీపమ్హి సకలే తదా.
కత్థ ఠితో అధిట్ఠాసి, నరిస్సర మునిస్సరో;
సబ్బే మం అజ్జ పస్సన్తు, ఓజదీపమ్హి మానుసా.
ఆగన్తుకామా సబ్బేవ, మనుస్సా మమ సన్తికం;
ఆగచ్ఛన్తు అకిచ్ఛేన, ఖిప్పఞ్చాపి మహాముని.
ఓభాసయన్తం మునిన్దం తం, ఓభాసన్తఞ్చ పబ్బతం;
రాజా చ నాగరా చేవ, దిస్వా ఖిప్పం ఉపాగముం.
దేవతా బలిదానత్థం, మనుస్సా చ తహిం గతా;
దేవతా ఇతి మఞ్ఞింసు, ససఙ్ఘం లోకనాయకం.
రాజా సో మునిరాజం తం, అతిహట్ఠో’భి వాదియ;
నిమన్తయిత్వా భత్తేన, ఆనేత్వా పురసన్తి కం.
ససఙ్ఘస్స మునిన్దస్స, నిసజ్జారహముత్తమం;
రమణీయమిదం ఠాన-మసమ్బాధన్తి చిన్తియ.
కారితే మణ్డపే రమ్మే, పల్లఙ్కేసు వరే సుతం;
నిసీదాపేసి సమ్బుద్ధం, ససఙ్ఘం ఇధ భూపతి.
నిసిన్నమ్పి చ పస్సన్తా, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
దీపే మనుస్సా ఆనేసుం, పణ్ణాకారే సమన్తతో.
అత్తనో ఖజ్జభోజ్జేహి, తేహి తేహా’భతేహి చ;
సన్తప్పేసి ససఙ్ఘం తం, రాజా సో లోకనాయకం.
ఇధేవ పచ్ఛాభత్తం తం, నిసిన్నస్స జినస్స సో;
మహా తిత్థకముయ్యానం, రాజా’దా దక్ఖిణం వరం.
అకాలపుప్ఫా ¶ లఙ్కారే, మహాతిత్థవనే తదా;
పటిగ్గహితే బుద్ధేన, అకమ్పిత్థ మహామహీ.
ఏత్థేవ సో నిసీదిత్వా, ధమ్మం దేసేసి నాయకో;
చత్తాలీస సహస్సాని, పత్తా మగ్గఫలం నరా.
దివావిహారం కత్వాన, మహాతిత్థవనే జినో;
సాయణ్హసమయే గన్త్వా, బోధిఠానారహం మహి.
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో;
ఇతి చిన్తయి సమ్బుద్ధో, హితత్థం దీపవాసినం.
ఆదాయ దక్ఖిణం సాఖం, బోధితో మే సిరీసతో;
ఆగచ్ఛతు రూపనన్దా, భిక్ఖునీ సహభిక్ఖునీ.
తస్స తం చిత్తమఞ్ఞాయ, సా థేరీ తదనన్తరం;
గహేత్వా తత్థ రాజానం, ఉపసఙ్కమ్మ తం తరుం.
లేఖం దక్ఖిణసాఖాయ, దాపేత్వాన మహిద్ధికా;
మనోసిలాయ ఛిన్నం తం, ఠితం హేమకటాహకే.
ఇద్ధియా బోధిమాదాయ, సపఞ్చసత భిక్ఖునీ;
ఇధా’నేత్వా మహారాజ, దేవతా పరివారితా.
ససువణ్ణ కటాహం తం, సమ్బుద్ధేన పసారితే;
ఠపేసి దక్ఖిణే హత్థే, తం గహేత్వా తథాగతో.
పతిట్ఠాపేతుం పాదాసి, బోధిం రఞ్ఞో’భయస్స తం;
మహాతిత్థమ్హి ఉయ్యానే, పతిట్ఠాపేసి భూపతి.
తతో గన్త్వాన సమ్బుద్ధో,
ఇతో ఉత్తరతో పన;
సిరీసమాలకే రమ్మే,
నిసీదిత్వా తథాగతో.
జనస్స ధమ్మం దేసేసి, ధమ్మాభిసమయో తహిం;
వీసతియా సహస్సానం, పాణానం ఆసి భూమిప.
తతోపి ఉత్తరం గన్త్వా, థూపరామమహిం జినో;
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో.
ధమ్మం ¶ దేసేసి సమ్బుద్ధో, పరిసాయ తహింపన;
దసపాణ సహస్సాని, పత్తమగ్గఫలాన’హుం.
అత్తనో ధమ్మకరణం, మనుస్సానం నమస్సితుం;
దత్వా సపరివారం తం, ఠపేత్వా ఇధ భిక్ఖునిం.
సహ భిక్ఖుసహస్సేన, మహాదేవఞ్చ సావకం;
ఠపేత్వా ఇధ సమ్బుద్ధో, తతో పాచినతో పన.
ఠితో రతనమాలమ్హి, జనం సమనుసాసియ;
ససఙ్ఘో నభముగ్గన్త్వా, జమ్బుదీపం జినో అగా.
ఇమమ్హి కప్పే దుతియం, కోణాగమన నాయకో;
అహు సబ్బవిదూ సత్థా, సబ్బలోకానుకమ్పకో.
మహానామవ్హయం ఆసి, మహామేఘవనం ఇదం;
వడ్ఢమానపురం నామ, దక్ఖిణాయ దిసాయ’హు.
సమిద్ధో నామ నామేన, తత్థ రాజా తదా అహు;
నామేన వరదీపో’తి, అయం దీపో తదా అహు.
దుబ్బుట్ఠుపద్దవో ఏత్థ, వరదీపే తదా అహు;
జినో సకోణాగమనో, దిస్వాన తదుపద్దవం.
తం హుత్వా సత్తవినయం, పవత్తిం సాసనస్స చ;
కాతుం ఇమస్మిం దీపస్మీం, కరుణా బలచోదితో.
తింస భిక్ఖుసహస్సేహి, తాదీహి పరివారితో;
నభసా’గమ్మ అట్ఠాసి, నభే సుమనకూటకే.
సమ్బుద్ధస్సా’నుభావేన, దుబ్బుట్ఠి సా ఖయం గతా;
సాసనాన్తరధానత్తా, సువుట్ఠి చ తదాఅహు.
తత్త ఠితో అధిట్ఠాసి, నరిస్సరమునిస్సరో;
సబ్బేవ అజ్జ పస్సన్తు, వరదీపమ్హి మానుసా.
ఆగన్తుకామా సబ్బేవ, మనుస్సా మమ సన్తికం;
ఆగచ్ఛన్తు అకిచ్ఛేన, ఖిప్పఞ్చా’తి మహాముని.
మహాసత్తం మునిన్దం తం, ఓభాసన్తఞ్చ పబ్బతం;
రాజా చ నాగరా చేవ, దిస్వా ఖిప్పముపాగముం.
దేవతాబలిదానత్థం ¶ , మనుస్సా చ తహిం గతా;
దేవతా ఇతి మఞ్ఞింసు, ససఙ్ఘం లోకనాయకం.
రాజా సో మునిరాజం తం, అతిహట్ఠో’భివాదియ;
నిమన్తయిత్వా భత్తేన, ఆనేత్వా పురసన్తికం.
ససఙ్ఘస్స మునిన్దస్స, నిసజ్జారహ ముత్తమం;
రమణీయమిదం ఠానం, అసమ్బాధన్తి చిన్తియ.
కారితే మణ్డపే రమ్మే, పల్లఙ్కేసు వరేసు తం;
నిసీదాపయి సమ్బుద్ధం, ససఙ్ఘం ఇధ భూపతి.
నిసిన్నమ్పి’ధ పస్సన్తా, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
దీపే మనుస్సా ఆనేసుం, పణ్ణాకారే సమన్తతో.
అత్తనో ఖజ్జభోజ్జేహి,
తేహి తేహా’భ తేహి చ;
సన్తప్పేసి ససఙ్ఘం తం,
రాజా సో లోక నాయకం.
ఇధేవ పచ్ఛాభత్తం తం, నిసిన్నస్స జినస్స సో;
మహానామకముయ్యానం, రాజా’దా దక్ఖిణం వరం.
అకాలపుప్ఫాలఙ్కారే, మహానామవనే తదా;
పటిగ్గహితే బుద్ధేన, అకమ్పిత్థ మహామహీ.
ఏత్థేవ సో నిసీదిత్వా, ధమ్మం దేసేసి నాయకో;
తదా తింస సహస్సాని, పత్తా మగ్గఫలం నరా.
దివావిహారం కత్వాన, మహానామవనే జినో;
సాయణ్హసమయే గన్త్వా, పుబ్బధోధిఠితం మహిం.
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో;
ఇతి చిన్తేసి సమ్బుద్ధో, హితత్థం దీపవాసినం.
ఆదాయ దక్ఖిణం సాఖం, మమోదుమ్బరబోధితో;
ఆయాతు కనకదత్తా, భిక్ఖునీ సహభిక్ఖునీ.
తస్స తం చిత్తమఞ్ఞాయ, సా థేరీ తదనన్తరం;
గహేత్వా తత్థ రాజానం, ఉపసఙ్కమ్మ తం తరుం.
లేఖం ¶ దక్ఖిణసాఖాయ, దాపేత్వాన మహిద్ధికా;
మనోసిలాయ ఛిన్నం తం, ఠితం హేమకటాహకే.
ఇద్ధియా బోధిమాదాయ, సపఞ్చసహభిక్ఖునీ;
ఇధాగన్త్వా మహారాజ, దేవతాపరివారితా.
ససువణ్ణకటాహం తం, సమ్బుద్ధేన పసారితే;
ఠపేసి దక్ఖిణే హత్థే, తం గహేత్వా తథాగతో.
పతిట్ఠాపేతుం రఞ్ఞో’దా, సమిద్ధస్స సతం తహిం;
మహానామమ్హి ఉయ్యానే, పతిట్ఠాపేసి భూపతి.
తతో గన్త్వాన సమ్బుద్ధో, సిరీసమాలకుత్తరే;
జనస్స ధమ్మం దేసేసి, నిసిన్నో నాగమాలకే.
తం ధమ్మదేసనం సుత్వా, ధమ్మాభిసమయో తహిం;
వీసతియా సహస్సానం, పాణానం ఆసి భూమిప.
పుబ్బబుద్ధనిసిన్నం తం, ఠానం గన్త్వా పురుత్తరం;
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో.
ధమ్మం దేసేసి సమ్బుద్ధో, పరిసాయ తహిం పన;
దసపాణసహస్సాని, పత్తా మగ్గఫలం అహుం.
కాయబన్ధనధాతుం సో, మనుస్సేహి నమస్సితుం;
దత్వా సపరివారం తం, ఠపేత్వా ఇధ భిక్ఖునిం.
సహ భిక్ఖుసహస్సేన, మహాసుమ్మఞ్చ సావకం;
ఠపేత్వా ఇధ సమ్బుద్ధో, ఓరం రతనమాలతో.
ఠపేత్వా సుదస్సనే మాలే, జనం సమనుసాసియ;
ససఙ్ఘో నభముగ్గమ్మ, జమ్బుదీపం జినో అగా.
ఇమమ్హి కప్పే తతియం, కస్సపో గోత్తతో జినో;
అహు సబ్బవిదూ సత్థా, సబ్బలోకానుకమ్పకో.
మహామేఘవనం ఆసి, మహాసాగరనామకం;
విసాలం నామ నగరం, పచ్ఛిమాయ దిసాయ’హు.
జయన్తో నామ నామేన, తత్థ రాజా తదా అహు;
నామేన మణ్డదీపోతి, అయం దీపో తదా అహు.
తదా ¶ జయన్తరఞ్ఞో చ, రఞ్ఞో కనిట్ఠభాతు చ;
యుద్ధం ఉపట్ఠితం ఆసి, భింసనం సత్తహింసనం.
కస్సపో సో దసబలో, తేన యుద్ధేన పాణినం;
మహన్తం బ్యసనం దిస్వా, మహాకారుణికో ముని.
తం హన్త్వా సత్తవినయం, పవత్తిం సాసనస్స చ;
కాతుం ఇమస్మిం దీపస్మిం, కరుణాబలచోదితో.
వీసతియా సహస్సేహి, తాదీహి పరివారితో;
నభసా’గమ్మ అట్ఠాసి, సుభకూటమ్హి పబ్బతే.
తత్రఠితో అధిట్ఠాసి, నరిస్సర మునిస్సరో;
‘‘సబ్బే మం అజ్జ పస్సన్తు, మణ్డదీపమ్హి మానుసా.
ఆగన్తుకామా సబ్బేవ, మానుసా మమ సన్తికం;
ఆగచ్ఛన్తు అకిచ్ఛేన, ఖిప్పఞ్చా’తి మహాముని.
ఓభాసన్తం మునిన్దం తం, ఓభాసన్తఞ్చ పబ్బకం;
రాజా చ నాగరా చేవ, దిస్వా ఖిప్పం ఉపాగముం.
అత్తనో అత్తనో పత్త-విజయాయ జనా బహూ;
దేవతా బలిదానత్థం, తం పబ్బతముపాగతా.
దేవతా ఇతి మఞ్ఞింసు, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
రాజా చ సో కుమారో చ, యుద్ధముజ్ఝింసు విమ్హితా.
రాజా సో మునిరాజం తం, అతిహట్ఠో’భివాదియ;
నిమన్తయిత్వా భత్తేన, ఆనేత్వా పురసన్తికం.
ససఙ్ఘస్స మునిన్దస్స, నిసజ్జారహముత్తమం;
రమణీయమిదం ఠాన-మసమ్బాధన్తి చిన్తియ.
కారితే మణ్డపే రమ్మే, పల్లఙ్కేసు వరేసు తం;
నిసీదాపేసి సమ్బుద్ధం, ససఙ్ఘం ఇధ భూపతి.
నిసిన్నమ్పిధ పస్సన్తా, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
దీపే మనుస్సా ఆనేసుం, పణ్ణాకారే సమన్తతో.
అత్తనో ఖజ్జభోజ్జేహి, తేహి తేహా’భతేహి చ;
ససన్తప్పేసి ససఙ్ఘం తం, రాజా సో లోకనాయకం.
ఇధే’వ పచ్ఛాభత్తం తం, నిసిన్నస్స జినస్స సో;
మహాసాగరముయ్యానం, రాజా’దా దక్ఖిణం వరం.
అకాలపుప్ఫలఙ్కారే ¶ , మహాసాగరకాననే;
పటిగ్గహితే బుద్ధేన, అకమ్పిత్థ మహామహీ.
ఏత్థేవ సో నిసీదిత్వా, ధమ్మం దేసేసి నాయకో;
తదా వీసం సహస్సాని, సోతాపత్తిఫలం నరా.
దివా విహారం కత్వాన, మహాసాగరకాననే;
సాయన్హే సుగతో గన్త్వా, పుబ్బబోధిట్ఠితం మహిం.
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో;
ఇతి చిన్తేసి సమ్బుద్ధో, హితత్థం దీపవాసినం.
ఆదాయ దక్ఖిణం సాఖం, మమ నిగ్రోధబోధితో;
సుధమ్మా భిక్ఖునీ ఏతు, ఇదాని సహభిక్ఖునీ.
తస్స తం చిత్తమఞ్ఞాయ, సా థేరీ తదనన్తరం;
గహేత్వా తత్థ రాజానం, ఉపసఙ్కమ్మ తం తరుం.
లేఖం దక్ఖిణసాఖాయ, దాపేత్వాన మహిద్ధికా;
మనోసిలాయ ఛిన్నం తం, ఠితం హేమకటాయకే.
ఇద్ధియా బోధిమాదాయ, సపఞ్చసతభిక్ఖునీ;
ఇధానేత్వా మహారాజ, దేవతాపరివారితా.
ససువణ్ణకటాహం తం, సమ్బుద్ధేన పసారితే;
ఠపేసి దక్ఖిణే హత్థే, తం గహేత్వా తథాగతో.
పతిట్ఠాపేతుం రఞ్ఞో’దా, జయన్తస్స సతం తహిం;
మహాసాగరముయ్యానే, పతిట్ఠాపేసి భూపతి.
తతో గన్త్వాన సమ్బుద్ధో, నాగమాళకఉత్తరే;
ధనస్స ధమ్మం దేసేసి, నిసిన్నో’సోకమాళకే.
తం ధమ్మదేసనం సుత్వా, ధమ్మాభిసమయో తహిం;
అహు పాణసహస్సానం, చతున్నం మనుజాధిప.
పుబ్బబుద్ధనిసితం తం, ఠానం గన్త్వా పునుత్తరం;
నిసిన్నో తత్థ అప్పేత్వా, సమాధిం వుట్ఠితో తతో.
ధమ్మం దేసేసి సమ్బుద్ధో, పరిసాయ తహిం పన;
దసపాణసహస్సాని, పత్తమగ్గఫలాన’హుం.
జలసాటికధాతుం ¶ సో, మనస్సేహి నమస్సితుం;
దత్వా సపరివారం తం; ఠపేత్వా ఇధ భిక్ఖునీ.
సహ భిక్ఖుసహస్సేన, సబ్బనన్దిఞ్చ సావకం;
ఠపేత్వా నదీతో ఓరం, సో సుదస్సనమాళతో.
సోమనస్సే మాళకస్మిం, జనం సమనుసాసియ;
సఙ్ఘేన నభముగ్గన్త్వా, జమ్బుదీపం జినో అగా.
అహు ఇమస్మిం కప్పస్మిం, చతుత్థం గోతమో జినో;
సబ్బధమ్మవిదూ సత్థా, సబ్బలోకానుకమ్పకో.
పఠమం సో ఇధాగన్త్వా, యక్ఖనిద్ధమనం అకా;
దుతియం పునరాగమ్మ, నాగానం దమనం అకా.
కల్యాణియం మణిఅక్ఖి నాగేనా’భినిమన్తితో;
తతియం పునరాగమ్మ, ససఙ్ఘో తత్థ భుఞ్జియ.
పుబ్బబోధిఠితఠానం, థూపఠానమిదమ్పి చ;
పరిభోగధాతుఠానఞ్చ, నిసజ్జాయో’పభుఞ్జియ.
పుబ్బబుద్ధఠితట్ఠానా, ఓరం గన్త్వా మహాముని;
లంకాదీపే లోకదీపో, మనుస్సాభావతో తదా.
దీపట్ఠం దేవసఙ్ఘఞ్చ, నాగే సమనుసాసియ;
ససఙ్ఘో నభముగ్గన్త్వా, జమ్బుదీపం జినో అగా.
ఏవం ఠానమిదం రాజ, చతుబుద్ధనిసేవితం;
తస్మిం ఠానే మహారాజ, థూపో హేస్సతి’నాగతే.
బుద్ధసారీరధాతూనం, దోణధాతునిధానవా;
వీసంహత్థసతం ఉచ్చో, హేమమాలీ’తి విస్సుతో.
అహమేవ కారేస్సామి, ఇచ్ఛాహ పుథవిస్సరో;
ఇధ అఞ్ఞాని కిచ్చాని, బహూని తవ భూమిప.
తాని కారేహి నత్తాతే, కారేస్సతి ఇమం పన;
మహానాగస్స తే భాతు, ఉపరాజస్స అత్రజో.
సో యట్ఠాలయతిస్సోతి, రాజా హేస్సత’నాగతే;
రాజా గోట్ఠాభయో నామ, తస్స పుత్తో భవిస్సతి.
తస్స ¶ పుత్తో కాకవణ్ణ-తిస్సో నామ భవిస్సతి;
తస్స రఞ్ఞో సుతో రాజ, మహారాజా భవిస్సతి.
దుట్ఠగామణిసద్దేన, పాకటో’భయనామకో;
కారేస్సతీ’ధ థూపం సో, మహా తేజిద్ధివిక్కమో.
ఇచ్చాహ థేరో థేరస్స, వచనే నే’త్థ భూపతి;
ఉస్సాపేసి సిలాథమ్భం, తం పవత్తిం లిఖాపియ.
రమ్మం మహామేఘవనం, తిస్సారామం మహామహీ;
మహామహిన్దథేరో సో, పటిగ్గయ్హ మహిద్ధికో.
అకమ్పో కమ్పయిత్వాన, మహిం ఠానేసు అట్ఠసు;
పిణ్డాయ పవిసిత్వాన, నగరం సాగరూపమం.
రఞ్ఞో ఘరే భత్తకిచ్చం, కత్వా నిక్ఖమ్మ మన్దిరం;
నిసజ్జ నన్దనవనే, అగ్గిక్ఖన్ధోపమం తహిం.
సుత్తం జనస్స దేసేత్వా, సహస్సం మానుసే తహిం;
పాపయిత్వా మగ్గఫలం, మహామేఘవనే వసి.
తతియే దివసే థేరో, రాజగేహమ్హి భుఞ్జియ;
నిసజ్జ నన్దనవనే, దేసియా’సివిసోపమం.
పాపయిత్వా’భిసమయం, సహస్సపురిసే తతో;
తిస్సారామం అగా థేరో, రాజా చ సుతదేసనో.
థేరం ఉపనిసీదిత్వా, సో పుచ్ఛి జినసాసనం;
పతిట్ఠితన్ను భన్తే’తి, న తావ మనుజా’ధిప.
ఉపోసథాదికమ్మత్థం, జినా’ణాయ జనాధిప;
సీమాయ ఇధ బద్ధాయ, పతిట్ఠిస్సతి సాసనం.
ఇచ్చ’బ్రవి మహాథేరో, తం రాజా ఇదమబ్రవి;
సమ్బుద్ధా’ణాయ అన్తోహం, వస్సిస్సామి జుతిన్ధర.
తస్మా కత్వా పురం అన్తో-సీమం బన్ధథ సజ్జుకం;
ఇచ్చా’బ్రవి మహారాజా, థేరో తం ఇధమబ్రవి.
ఏవం సతి తువంయేవ, పజాన పుథవిస్సర;
సీమాయ గమనట్ఠానం, బన్ధిస్సామ మయం హితం.
‘‘సాధూ’’తి ¶ వత్వా భూమిన్దో, దేవిన్దో వియ నన్దనా;
మహామేఘవనారమ్మా, పావిసి మన్దిరం సకం.
చతుత్థే దివసే థేరో, రఞ్ఞో గేహమ్హి భుఞ్జియ;
నిసజ్జ నన్దనవనే, దేసేస’నమనగ్గియం.
పాయేత్వా’మతపానం సో, సహస్సపురిసే తహిం;
మహామేఘవనారామం, మహాథేరో ఉపాగమి.
పాతో భేరిం చరాపేత్వా, మణ్డయిత్వా పురం వరం;
విహారగామిమగ్గఞ్చ, విహారఞ్చ సమన్తతో.
రథేసభో రథట్ఠో సో, సబ్బాలఙ్కారభూసితో;
సహామచ్చో సహోరోధో, సయోగ్గబలవాహనో.
మహతా పరివారేన, సకారామముపాగమి;
తత్థ థేరే ఉపగన్త్వా, వన్దిత్వా వన్దనారహే.
సహ థేరేహి గన్త్వాన, నదియో’పరితిత్థకం;
తతో కసన్తో అగమి, హేమనఙ్గలమాదియ.
మహాపదుమో కుఞ్జరో చ, ఉభో నాగా సుమఙ్గలా;
సువణ్ణనఙ్గలే యుత్తా, పఠమే కున్తమాళకే.
చతురఙ్గమహా సేనో, సహ థేరేహి ఖత్తియో;
గహేత్వా నఙ్గలం సీతం, దస్సయిత్వా అరిన్దమో.
సమలఙ్కతం పుణ్ణఘటం, నానారాగం ధజం సుభం;
పాతిం చన్దనచుణ్ణఞ్చ, సోణ్ణరజత దణ్డకం.
ఆదాసం పుప్ఫభరితం, సముగ్గం కుసుమగ్ఘియం;
తోరణకదలీఛత్తాదిం, గహితిత్థి పరివారితో.
నానాతురియ సఙ్ఘుట్ఠో, బలోఘ పరివారితో;
థుతిమఙ్గలగీతేహి, పూరయన్తో చతుద్దిసం.
సాధుకార నినాదేతి, చేలుక్ఖేపసతేహి చ;
మహతా ఛణపుజాయ, కసన్తో భూమిపో అగా.
విహారఞ్చ పురఞ్చేవ, కురుమానో పదక్ఖిణం;
సీమాయ గమనఠానం, నదిం పత్వా సమాపయి.
కేనకేన నిమిత్తేన, సీమా ఏత్థ గతాతి చే;
ఏవం సీమాగతఠానం, ఇచ్ఛమానా నిబోధథ.
నజ్జాపాసాణతిత్థమ్హి ¶ , పాసాణే కుడ్డవాటకం;
తతో కుమ్బలవాటం తం, మహానిపం తతో అగా.
తతో కుకుధపాళిఙ్గో, మహాఅఙ్గణగో తతో;
తతో ఖుజ్జమధులఞ్చ, మరుత్తపోక్ఖరణింతతో.
విజయారామ ఉయ్యానే, ఉత్తరద్వారకోట్ఠ గో;
గజకుమ్భక పాసాణం, థుసవట్ఠిక మజ్ఝగో.
అభయే బలాకపాసాణం, మహాసుసాన మజ్ఝగో;
దీఘపాసాణకం గన్త్వా, కమ్మారదేవ గామతో.
నిగ్రోధ మఙ్గణం గన్త్వా, హియగల్లసమీపకే;
దియావసబ్రాహ్మణస్స, దేవోకం పుబ్బదక్ఖిణం.
తతో తేలుమపాలిఙ్గో,
తతో తాలచతుక్కగో;
అస్సమణ్డలవామేన,
ద్వే కదమ్బా అజాయిసుం.
తతో మరుమ్బతిత్తఙ్గో, తతో ఉద్ధం నిదిం అగా;
పఠమ చేతియ పాచినే, ద్వే కదమ్బా అజాయిసుం.
సేనిన్దగుత్తరజ్జమ్హి, దమిళా దకసుద్ధికా;
నదిం దూరన్తి బన్ధిత్వా, నగరాసన్నమకంసు తం.
జీవ మానకదమ్బఞ్చ, అన్తోసీమగతం అహు;
మతక దమ్బతీరేన, సీమాఉద్దకదమ్బగా.
సీహసినా నతిత్థేన, ఉగ్గన్త్వా తీరతో వజం;
పాసాణతిత్థం గన్త్వాన, నిమిత్తం ఘట్టయి ఇసి.
నిమిత్తేతు పనే’తస్మిం, ఘట్టితే దేవమానుసా;
సాధుకారం పవత్తేసుం, సాసనం సుప్పతిట్ఠితం.
రఞ్ఞో దిన్నాయ సీతాయ, నిమిత్తే పరికిత్తయి;
ద్వత్తింసమాళకత్థఞ్చ, థూపారామత్థమేవ చ.
నిమిత్తే కిత్తయిత్వాన, మహాథేరో మహామతి;
సీమన్తరనిమిత్తే చ, కిత్తయిత్వా యథావిధిం.
అబన్ధీ ¶ సబ్బా సీమాయో, తస్మింయేవ దినేవసీ;
మహామహీ అకమ్పిత్థ, సీమాబన్ధే సమాపితే.
పఞ్చమే దివసే థేరో, రఞ్ఞో గేహమ్హి భుఞ్జియ;
నిసజ్జ నన్దనవనే, సుత్తన్తం ఖజ్జనీయకం.
మహాజనస్స దేసేత్వా, సహస్సం మానుసే తహిం;
పాయేత్వా అమతం పానం, మహామేఘవనే వసీ.
ఛట్ఠేపి దివసే థేరో, రఞ్ఞోగేహమ్హి భుఞ్జియ;
నిసజ్జ నన్దనవనే, సుత్త గోమయ పిణ్డికం.
దేసయిత్వా దేసనఞ్ఞూ, మహస్సంయేవ మానుసే;
పాపయిత్వా’భిసమయం, మహా మేఘవనే వసీ.
సత్తమేపి దినే థేరో, రాజగేహమ్హి భుఞ్జియ;
నిసజ్జ నన్దనవనే, ధమ్మచక్కప్పవత్తనం.
సుత్తన్తం దేసయిత్వాన, సహస్సంయేవ మానుసే;
పాపయిత్వా’భిసమయం, మహా మేఘవనే వసి.
ఏవఞ్హి అట్ఠ నవమ-సహస్సాని జుతిన్ధరో;
కారయిత్వా’భిసమయం, దివసేహేవ సత్తతి.
తం మహానన్దనవనం, వుచ్చతే తేన తాదినా;
సాసనజోతితట్ఠాన-మీతి జోతివనం ఇతి.
తిస్సరామమ్హి కారేసి,
రాజా థేరస్స ఆదితో;
పాసాదం సీఘముక్కాయ,
సుక్ఖా పేత్వాన మత్తికా.
పాసాదో కాళకాభాసో,
ఆసి సో తేన తం తహిం;
కాళపాసాద పరివేణ-మీతి సఙ్ఖముపాగతం.
తతో మహాబోధిఘరం, లోహపాసాద మేవ చ;
సలాకగ్గఞ్చ కారేసి, భత్తసాలఞ్చ సాధుకం.
బహూని ¶ పరివేణాని, సాధు పోక్ఖరణీపి చ;
రత్తిఠాన దివాఠాన-పభుతీని చ కారయి.
తస్స నహానపాపస్స, న్హానపోక్ఖరణీతటే;
సునహాతపరివేణన్తి, పరివేణం పవుచ్చతి.
తస్స చఙ్కమితఠానే, దీప దీపస్స సాధునో;
వుచ్చతే పరివేణం తం, దీఘచఙ్కమనం ఇతి.
అగ్గఫలసమాపత్తిం, సమాపజ్జ యహిం తుసో;
ఫలగ్గ పరివేణన్తి, ఏతం తేన పవుచ్చతి.
అపస్సియ అపస్సేనం, థేరో తత్థ నిసీదిసో;
థేరా పస్సయ పరివేణం, ఏతం తేన పవుచ్చతి.
బహూ మరుగణా యత్థ, ఉపాసింసు ఉపచ్చతం;
తేనేవ తం మరుగణ-పరివేణన్తి వుచ్చతి.
సేనాపతితస్స రఞ్ఞో, థేరస్స దీఘసన్దకో;
కారేసి చూళపాసాదం, మహాథమ్భేహి అట్ఠహి.
దీఘసన్ద సేనాపతి-పరివేణన్తి తం తహిం;
వుచ్చతే పరివేణం తం, పముఖం పముఖాకరం.
దేవానంపియవచనో’పగుళనామో,
లంకాయం పఠమమిమం మహావిహారం;
రాజా సో సుమతిమహామహిన్దథేరం,
ఆగమ్మా మలమతిమేత్థకారయిత్థాతి.
సుజనప్పసాద సంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మహావిహారపటిగ్గహకో నామ
పన్నరసమో పరిచ్ఛేదో.
సోళసమ పరిచ్ఛేద
చేతియపబ్బతవిహార పటిగ్గహకో
పురే ¶ చరిత్వా పిణ్డాయ, కరిత్వా జనసఙ్గహం;
రాజగేహమ్హి భుఞ్జన్తో, కారేన్తో రాజసఙ్గహం.
ఛబ్బసదివసే థేరో, మహామేఘవనే వసీ;
ఆసళ్హసుక్కపక్ఖస్స, తేరసే దివసే పన.
రాజగేహమ్హి భుఞ్జిత్వా, మహారఞ్ఞో మహామతి;
మహా’ప్పమాదసుత్తన్తం, దేసయిత్వా తతో చ సో.
విహారకరణం ఇచ్ఛం, తత్థ చేతియపబ్బతే;
నిక్ఖమ్మ పురిమద్వారా, అగా చేతియపబ్బతం.
థేరం తత్థ గతం సుత్వా, రథం ఆరుయ్హ భూపతి;
దేవియో ద్వే చ ఆదాయ, థేరస్సానుపదం అకా.
థేరా నాగచతుక్కమ్హి, నహాత్వా రహదే తహిం;
పబ్బతారోహణత్థాయ, అట్ఠంసు పటిపాటియా.
రాజా రథా తదో’రుయ్హ, సబ్బే థేరే’భివాదయి;
ఉణ్హే కిలన్తే కింరాజ, ఆగతోసీ’తి అహుతే.
తుమ్హాకం గమనాసఙ్కీ, ఆగతోమ్హీ’తి భాసితే;
ఇధేవ వస్సం వసితుం, ఆగతమ్హా’తి భాసియ.
తస్సూపనాయికం థేరో, ఖన్ధకం ఖన్ధకోవిదో;
కథేసి రఞ్ఞో తం సుత్వా, భాగినేయ్యో చ రాజినో.
మహారిట్ఠో మహామచ్చో, పఞ్చపఞ్ఞాసభాతుహి;
సద్ధిం జేట్ఠకనిట్ఠేహి, రాజానమభితో ఠితో.
యాచిత్వా తదహు చేవ, పబ్బజుం థేరసన్తికే;
పత్తారహత్తం సబ్బేపి, తే ఖురగ్గే మహామతీ.
కన్తకచేతియఠానే, పరితో తదహేవ సో;
కమ్మాని ఆరభాపేత్వా, లేణాని అట్ఠసట్ఠియో.
అగమాసి ¶ పురం రాజా, థేరా తత్థేవ తే వసుం;
కాలే పిణ్డాయ నగరం, పవిసన్తా’నుకమ్పకా.
నిట్ఠితే లేణకమ్మమ్హి, ఆసళ్హిపుణ్ణమాసియం;
గన్త్వా అదాసి థేరానం, రాజా విహారదక్ఖిణం.
ద్వత్తింసమాళకానఞ్చ, విహారస్స చ తస్స ఖో;
సీమం సీమాతిగో థేరో, బన్ధిత్వా తదహేవ సో.
తేసం పబ్బజ్జాపేక్ఖానం, అకాసి ఉపసమ్పదం;
సబ్బేసం సబ్బపఠమం, బద్ధే తుమ్బరుమాళకే.
ఏతే ద్వాసట్ఠి అరహన్తో, సబ్బే చేతియపబ్బతే;
తత్థ వస్సం ఉపగన్త్వా, అకంసు రాజసఙ్గహం.
దేవమనుస్సగణగణితం తం,
తఞ్చ గణం గుణవిత్థతకిత్తిం;
యానముపచ్చ చ మానయమానా,
పుఞ్ఞచయం విపులం అకరింసూతి.
సుజనపసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
చేతియపబ్బతవిహారపటిగ్గహకో నామ
సోళసమో పరిచ్ఛేదో.
సత్తరసమ పరిచ్ఛేద
ధాతుఆగమనో
వుత్థవస్సో పవారేత్వా, కత్తికపుణ్ణమాసియం;
అవోచే’దం మహారాజం, మహాథేరో మహామతి.
చిరదిట్ఠో హి సమ్బుద్ధో, సత్థా నో మనుజాధిప;
అనాథవాసం అవసిమ్హ, నత్థి నో పూజియం ఇధ.
‘‘భాసిత్థ నను భన్తేమే, సమ్బుద్ధో నిబ్బుతో’’ ఇతి;
ఆహ ధాతూసు దిట్ఠేసు, దిట్ఠో హోతి జినో’’ ఇతి.
విదితో ¶ వో అధిప్పాయో, థూపస్స కారణే మయా;
కారేస్సామి అహం థూపం, తుమ్హే జానాథ ధాతుయో.
మన్తేహి సుమనేనాతి, థేరో రాజానమబ్రవి;
రాజా’హ సామణేరం తం, కుతో లచ్ఛామ ధాతుయో.
విభూసయిత్వా నగరం, మగ్గఞ్చ మనుజాధిప;
ఉపోసథీ సపరిసో, హత్థిం ఆరుయ్హ మఙ్గలం.
సేతచ్ఛత్తం ధారయన్తో, తాలావచరసంహితో;
మహానాగవనుయ్యానం, సాయన్హసమయే వజ.
ధాతుభేదఞ్ఞునో రాజ, ధాతుయో తత్థ లచ్ఛసి;
ఇచ్ఛాహ సామణేరో సో, సుమనో తం సుమానసం.
థేరో’థ రాజకులతో, గన్త్వా చేతియపబ్బతం;
ఆమన్తియ సామణేరం, సుమనం సుమనో గతిం.
ఏహి త్వం భద్ర సుమన, గన్త్వా పుప్ఫపురం వరం;
అయ్యకం తే మహారాజం, ఏవం నో వచనం వద.
సహాయో తే మహారాజ, మహారాజా మరుప్పియో;
పసన్నో బుద్ధసమయే, థూపం కారేతుమిచ్ఛతి.
మునినో ధాతుయో దేహి, పత్తం భుత్తఞ్చ సత్థునా;
సరీరధాతుయో సన్తి, బహవో హి తవన్తికే.
పత్తపూరా గహేత్వా తా, గన్త్వా దేవపురం వరం;
సక్కం దేవానమిన్దం తం, ఏవం నో వచనం వద.
తిలోకదక్ఖిణేయ్యస్స, దాఠాధాతు చ దక్ఖిణా;
తవన్తికమ్హి దేవిన్ద, దక్ఖిణక్ఖకధాతు చ.
దాఠం త్వమేవ పూజేహి, అక్ఖకం దేహి సత్థునో;
లంకాదీపస్స కిచ్చేసు, మాపమజ్జ సురాధిప.
‘‘ఏవం భన్తే’’తి వత్వా సో, సామణేరో మహిద్ధికో;
తఙ్ఖణంయేవ అగమా, ధమ్మాసోకస్స సన్తికం.
సాలమూలమ్హి ఠపితం, మహాబోధిం తహిం సుతం;
కత్తికచ్ఛణపూజాహి, పూజియం తఞ్చ అద్దస.
థేరస్స ¶ వచనం వత్వా, రాజతో లద్ధధాతుయో;
పత్తపూరం గహేత్వాన, హిమవన్తముపాగమి.
హిమవన్తే ఠపేత్వాన, సధాతుం పత్తముత్తమం;
దేవిన్దసన్తికం గన్త్వా, థేరస్స వచనం భణి.
చూళామణి చేతియమ్హా, గహేత్వా దక్ఖిణక్ఖకం;
సామణేరస్స పాదాసి, సక్కో దేవానమిస్సరో.
తం ధాతుం ధాతుపత్తఞ్చ, ఆదాయ సుమనో తతో;
ఆగమ్మ చేతియగిరిం, థేరస్స’దాసి తం యతి.
మహానాగవనుయ్యానం, వుత్తేనా విధినా’గమా;
సాయన్హాసమయే రాజా, రాజసేనా పురక్ఖతో.
ఠపేసి ధాతుయో సబ్బా, థేరో తత్థేవ పబ్బతే;
మిస్సకం పబ్బతం తస్మా, ఆహు చేతియ పబ్బతం.
ఠపేత్వా ధాతుపత్తం తం, థేరో చేతియపబ్బతే;
గహేత్వా అక్ఖకం ధాతుం, సఙ్కేతం సగణో’గమా.
సచాయం మునినో ధాతు, ఛత్తం నమతు మే సయం;
జణ్ణుకేహి కరీధాతు, ధాతుచఙ్కోటకో అయం.
సిరస్మిం మే పతిట్ఠాతు, ఆగమ్మ సహ ధాతుకో;
ఇతి రాజా విచిన్తేసి, చిన్తితం తం తథా అహు.
అమతేనా’భిసిత్తోవ, అహు హట్ఠో’తి భూపతి;
సీసతో తం గహేత్వాన, హత్థిక్ఖన్ధే ఠపేసితం.
హట్ఠో హత్తీ కుఞ్చనాదం, అకా కమ్పిత్థ మేదినీ;
తతో నాగో నివత్తిత్వా, సథేర బలవాహనో.
పురత్థిమేన ద్వారేన, పవిసిత్వా పురం సుభం;
దక్ఖిణేన చ ద్వారేన, నిక్ఖమిత్వా తతో పున.
థూపారామే చేతియస్స, ఠానతో పచ్ఛతో కతం;
పమోజవత్థుం గన్త్వాన, బోధిఠానే నివత్తియ.
పురత్థావదనో అఠా, థూపఠానం తదా హితం;
కదమ్బపుప్ఫఆదారి-వల్లీహి చితకం అహు.
మనుస్సదేవో ¶ దేవేహి, తం ఠానం రక్ఖితం సుచిం;
సోధాపేత్వా భూసయిత్వా, తఙ్ఖణంయేవ సాధుకం.
ధాతుం ఓరోపనత్థాయ, ఆరభీ హత్థిక్ఖన్ధతో;
నాగో న ఇచ్ఛితం రాజా, థేరం పుచ్ఛిత్థ తం మనం.
అత్తనో ఖన్ధసమకే, ఠానే ఠపనమిచ్ఛతి;
ధాతుఓరోపనం తేన, న ఇట్ఠమీ’తి సో బ్రవి.
ఆణాపేత్వా ఖణంయేవ,
సుక్ఖాతో’భయవాపితో;
సుక్ఖకద్దమ ఖణ్డేహి,
చితా పేత్వాన తం సమం.
అలఙ్కరిత్వాన బహుధా, రాజా తం ఠానముత్తమం;
ఓరోపేత్వా హత్థిక్ఖన్ధా, ధాతుం తత్థ ఠపేసితం.
ధాతారక్ఖం సంవిధాయ, ఠపేత్వా తత్థ హత్థినం;
ధాతుథూపస్స కరణే, రాజా తురితమానసో.
బహూ మనుస్సే యోజేత్వా, ఇత్థికాకరణే లహుం;
ధాతుకిచ్చం విచిన్తేన్తో, సామచ్చో పావిసీ పురం.
మహామహిన్దత్థేరో తు, మహా మేఘవనం సుభం;
సగణో అభిగన్త్వాన, తత్థ వాసమకప్పయి.
రత్తిం నాగో’నుపరియాతి, తం ఠానం సో సధాతు కం;
బోధిఠానమ్హి సాలాయ, దివాఠాతి సధాతుకో.
వత్థుస్స తస్సో’పరితో, థూపం థేరమతాను గో;
జఙ్ఘామత్తం చితాపేత్వా, కతిపాహేన భూపతి.
తత్థ ధాతుపతిట్ఠానం, ఘోసాపేత్వా ఉపాగమి;
తతో తతో సమన్తో చ, సమాగమి మహాజనో.
తస్మిం సమాగమే ధాతు, హత్థిక్ఖన్ధా నగాగ్గతా;
సత్తతాలప్పమాణమ్హి, దిస్సన్తి నభసిట్ఠితా.
విమ్హాపయన్తి జనతం, యమకం పాటిహారియం;
కణ్ణమ్బమూలే బుద్ధో’వ, అకరి లోమహంసనం.
తతో ¶ నిక్ఖన్తజాలాహి, జలధారాహి చా’సకిం;
అయం ఓభాసితా’సిత్తా, సబ్బాలంకామహీ మహు.
పరినిబ్బానమఞ్చమ్హి, నిపన్నేన జినేన హి;
కతం మహాఅధిట్ఠాన-పఞ్చకం పఞ్చచక్ఖునా.
గయ్హమానా మహాబోధి సాఖాసోకేన దక్ఖిణా;
ఛిజ్జిత్వాన సయంయేవ, పతిట్ఠాతు కటాహకే.
పతిట్ఠహిత్వా సా సాఖా, ఛబ్బణ్ణరస్మియో సుభా;
రఞ్జయన్తీ దిసా సబ్బా, ఫలపత్తేహి ముచ్చతు.
ససువణ్ణకటాహా సా, ఉగ్గన్త్వాన మనోరమా;
అదిస్సమానా సత్తాహం, హిమగబ్భమ్హి తిట్ఠతు.
థూపారామే పతిట్ఠన్తం, మమ దక్ఖిణఅక్ఖకం;
కరోతు నభముగ్గన్త్వా, యమయం పాటిహారియం.
లఙ్కా లఙ్కారభూతమ్హి, హేమమాలికచేతియే;
పతిట్ఠహన్తియో ధాతు, దోణమత్తా పమాణతో.
బుద్ధవేసధరా హుత్వా, ఉగ్గన్త్వా నభసిట్ఠితా;
పతిట్ఠం తు కరిత్వాన, యమకం పాటిహారియం.
అధిట్ఠానాని పఞ్చే’వ, అధిట్ఠాసి తథాగతో;
అకాసి తస్మా సా ధాతు, తదా తం పాటిహారియం.
ఆకాసా ఓతరిత్వా సా, అట్ఠాభూపస్స ముద్ధని;
అతీవహట్ఠో తం రాజా, పతిట్ఠాపేసి చేతియే.
పతిట్ఠితాయ తస్సా చ, ధాతుయా చేతియే తదా;
అహు మహాభూమిచాలో, అబ్భుతో లోమహంసనో.
ఏవం అచిన్తియా బుద్ధా, బుద్ధధమ్మా అచిన్తియా;
అచిన్తియే పసన్నానం, విపాకో హోతి అచిన్తియో.
తం పాటిహారియం దిస్వా, పసీదింసు జనే జనా;
మత్తాభయో రాజపుత్తో, కనిట్ఠో రాజినో పన.
మునిస్సరే పసీదిత్వా, యాచిత్వాన నరిస్సరం;
పురిసానం సహస్సేన, సహ పబ్బజిసాసనే.
చేతారిగామతో ¶ చాపి, ద్వారమణ్డలతోపి చ;
విహీరబీజతో చాపి, తథా గల్లకపిట్ఠితో.
తథో’పతిస్సగామా చ, పఞ్చ పఞ్చ సతాని చ;
పబ్బజుం దారకా హట్ఠా, జాతసద్ధా తథాగతే.
ఏవం పురా బాహిరా చ, సబ్బే పబ్బజితా తదా;
తింస భిక్ఖుసహస్సాని, అహేసుం జినసాసనే.
థూపారామే థూపవరం, నిట్ఠాపేత్వా మహీపతి;
రతనాదీహి’నేకేహి, సదా పూజమకారయి.
రాజోరోధా ఖత్తియా చ, అమచ్చా నాగరా తథా;
సబ్బే జనపదా చేవ, పుజా’కంసు విసుం విసుం.
థూపపుబ్బఙ్గమం రాజా, విహారం తత్థ కారయి;
థూపారామోతి తేనే’స, విహారో విస్సుతో అహు.
సకధాతుసరీరకేన చే’వం,
పరినిబ్బానగతోపి లోకనాథో;
జనకాయహితం సుఖఞ్చ సమ్మా,
బహుధా’కాసి ఠితే జినే కథావకాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ధాతుఅగమనో నామ
సత్తరసమో పరిచ్ఛేదో.
అట్ఠారసమ పరిచ్ఛేద
మహాబోధిగ్గహణో
మహాబోధిఞ్చ థేరిఞ్చ, ఆణాపేతుం మహీపతి;
థేరేన వుత్తవచనం, సరమానో సకే ఘరే.
అన్తోవస్సే’క దివసం, నిసిన్నో థేరసన్తికే;
సహా’మచ్చేహి మన్తేత్వా, భాగినేయ్యం సయం సకం.
అరిట్ఠనామకా’మచ్చం ¶ , తస్మిం కమ్మే నియోజితుం;
మన్త్వా ఆమన్తయిత్వాన, ఇదం వచనమబ్రవి.
తా సక్ఖిస్ససి…, ధమ్మాసోకస్స సన్తికా;
మహాబోధిం సఙ్ఘమిత్తం, థేరిం ఆనయితుం ఇధ.
సక్ఖిస్సామి అహం దేవ, ఆనేతుం తం దువే తతో;
ఇధా’గతో పబ్బజితుం, సచే లచ్ఛామి మానద.
ఏవం హోతూతి వత్వాన, రాజా తం తత్థ పేసయి;
సో థేరస్స చ రఞ్ఞో చ, సాసనం గయ్హ వన్దియ.
అస్సయుజసుక్కపక్ఖే, నిక్ఖన్తో దుతియే’హని;
సానుయుత్తో జమ్బుకోలే, నావమారుయ్హ పట్టనే.
మహోదమిం కరిత్వాన, థేరాధిట్ఠానయోగతో;
నిక్ఖన్తదివసేయేవ, రమ్మం పుప్ఫపురం అగా.
తదా తు అనులాదేవీ, పఞ్చకఞ్ఞాసతేహి చ;
అన్తేపురికఇత్థీనం, సద్ధిం పఞ్చసతేహి చ.
దససీలం సమాదాయ, కాసాయ వసనా సుచి;
పబ్బజ్జాపేక్ఖి నిసేఖా, పేక్ఖన్తి థేరియా’గమం.
నగరస్సే’కదేసమ్హి, రమ్మే భిక్ఖునుపస్సయే;
కారాపితే నరిన్దేన, వాసం కప్పేసి సుబ్బతా.
ఉపాసికాహి తాహే’స, వుత్తో భిక్ఖునుపస్సయో;
ఉపాసికా విహారోతి, తేన లంకాయ విస్సుతో.
భాగినేయ్యో మహా’రిట్ఠో, ధమ్మాసోకస్స రాజినో;
అప్పేత్వా రాజసన్దేసం, థేరసన్దేస’మబ్రవి.
భాతుజయా సహాయస్స, రఞ్ఞో తే రాజకుఞ్జర;
ఆకఙ్ఖమానా పబ్బజ్జం, నిచ్చం వసతి సఞ్ఞతా.
సఙ్ఘమిత్తం భిక్ఖునిం తం, పబ్బాజేతుం విసజ్జయ;
తాయ సద్ధిం మహాబోధి-దక్ఖిణసాఖమేవ చ.
థేరియా చ తమేవత్థం, అబ్రవి థేరభాసితం;
గన్త్వా పితుసమీపం సా, థేరీ థేరమతం బ్రవీ.
ఆహ ¶ రాజా తువం అమ్మ, అపస్సన్తో కథం అహం;
సోకం వినోదయిస్సామి, పుత్తనత్తవియోగజం.
ఆహ సా మే మహారాజ, భాతునో వచనం గరు;
పబ్బాజనీయా చ బహూ, గన్తబ్బం తత్థ తేన మే.
‘‘సత్థఘాతమనారహా, మహాబోధిమహీరుహా;
కథన్ను సాఖం గణిస్సం’’, ఇతి రాజా విచిన్తయీ.
అమచ్చస్స మహాదేవ-నామకస్స మతేన సో;
భిక్ఖుసఙ్ఘం నిమన్తేత్వా, భోజేత్వా పుచ్ఛి భూపతిం.
భన్తే లంకం మహాబోధి, పేసేతబ్బా ను ఖో ఇతి;
థేరో మోగ్గలిపుత్తో సో, పేసేతబ్బాతి భాసియ.
కతం మహాఅధిట్ఠాన-పఞ్చకం పఞ్చచక్ఖునా;
ఆభాసి రఞ్ఞో తం సుత్వా, తుస్సిత్వా ధరణీపతి.
సత్తయోజనికం మగ్గం, సో మహాబోధిగామినం;
సోధాపేత్వాన సక్కచ్చం, భూసాపేతి అనేకధా.
సువణ్ణం నీహరాపేసి, కటాహకరణాయ చ;
విస్సకమ్మో చ ఆగన్త్వా, సతులాధారరూపవా.
‘‘కటాహం కిం పమాణం ను, కరోమీ’తి అపుచ్ఛితం;
‘‘ఞత్వా పమాణం త్వంయేవ, కరోహి’’ ఇతి భాసియ.
సువణ్ణా గహేత్వాన, హత్థేన పరిమజ్జియ;
కటాహం తఙ్ఖణంయేవ, నిమ్మినిత్వాన పక్కమి.
నవహత్థపరిక్ఖేపం, పఞ్చహత్థం గభీరతో;
తిహత్థవిక్ఖమ్భయుతం, అట్ఠఙ్గులఘనం సుభం.
యువస్స హత్థినో సోణ్డ-పమాణముఖవట్టికం;
గాహా పేత్వాన తం రాజా, బాలసురసమప్పకం.
సత్తయోజనదీఘాయ, విత్థతాయతి యోజనం;
సేనాయ చతురఙ్గిన్యా, మహాభిక్ఖుగణేన చ.
ఉపగమ్మ మహాబోధిం, నానాలఙ్కారభూసితం;
నానారతనచిత్తం తం, వివిధద్ధజమాలినిం.
నానాకుసుమసంకిణ్ణం ¶ , నానాతురియఘోసితం;
సేనాయ పరివారేత్వా, పరిక్ఖిపియ సాణియా.
మహాథేరసహస్సేన, పముఖేన మహాగణే;
రఞ్ఞం పత్తాభిసేకానం, సహస్సేనా’ధికేన చ.
అత్తానం పరివారేత్వా, మహాబోధిఞ్చ సాధుకం;
ఓలోకేసి మహాబోధిం, పగ్గహేత్వాన అఞ్జలిం.
తస్సా దక్ఖిణసాఖాయ, చతుహత్థపమాణకం;
ఠానం ఖన్ధఞ్చ వజ్జేత్వా, సాఖా అన్తరధాయిసుం.
తం పాటిహారియం దిస్వా, పతీతో పుథవీపతి;
‘‘పూజేమ’హం మహాబోధిం, రజ్జేనా’హి ఉదీరియ.
అభిసిఞ్చి మహాబోధీం, మహారజ్జే మహీపతి;
పుప్ఫాదీహి మహాబోధిం, పూజేత్వాన పదక్ఖిణం.
కత్వా అట్ఠసు ఠానేసు, వన్దిత్వాన కతఞ్జలీ;
సువణ్ణఖచితే పీఠే, నానారతనమణ్డితే.
స్వారోహే యావ సాఉచ్చే, తం సువణ్ణకటాహకం;
ఠపాపేత్వాన ఆరుయ్హ, గహేతుం సాఖముత్తమం.
ఆదియిత్వాన సోవణ్ణ తులికాయ మనోసిలం;
లేఖం దత్వాన సాఖాయ, సచ్చక్రియమకా ఇతి.
‘‘లంకాదీపం యది ఇతో, గన్తబ్బం ఉరుబోధియా;
నిబ్బేమతికో బుద్ధస్స, సాసనమ్హి సచే అహం.
సయంయేవ మహాబోధి-సాఖాయం దక్ఖిణా సుభా;
ఛిజ్జిత్వాన పతిట్ఠాతు, ఇధ హేమకటాహకే.
లేఖఠానే మహాబోధి, ఛిజ్జిత్వా సయమేవ సా;
గన్ధకద్దమపూరస్స, కటాహస్సో’పరిట్ఠితా.
మూలలేఖాయ ఉపరి, తియఙ్గులతియఙ్గులే;
దదం మనోసిలా లేఖా, పరిక్ఖిపి నరిస్సరో.
ఆదియా థూలమూలాని, ఖుద్దకాని’తరాహి తు;
నిక్ఖమిత్వా దస దస, జాలీభూతా నిఓతరుం.
తం ¶ పాటిహారియం దిస్వా, రాజా’తీవ పమోదితో;
తత్థేవా’కాసి ఉక్కుట్ఠిం, సమన్తా పరిసాపి చ.
భిక్ఖుసఙ్ఘో సాధుకారం, తుట్ఠచిత్తో పమోదయి;
చేలుక్ఖేపసహస్సాని, పవత్తింసు సమన్తతో.
ఏవం సతేన మూలానం, తత్థ సా గన్ధకద్దమే;
పతిట్ఠాసి మహాబోధి, పసాదేన్తీ మహాజనం.
తస్సా ఖన్ధో దసహత్థో, పఞ్చసాఖా మనోరమా;
చతుహత్థా చతుహత్థా, దసడ్ఢఫలమణ్డితా.
సహస్సన్తు పసాఖానం, సాఖానం తాసమాసి చ;
ఏవం ఆసి మహాబోధి, మనోహరసిరిధరా.
కటాహమ్హి మహాబోధి-పతిట్ఠితక్ఖణే మహీ;
అకమ్పి పాటిహీరాని, అహేసుం వివిధాని చ.
సయం నాదేహి తూరియానం, దేవేసు మానుసేసు చ;
సాధుకారనినాదేతి, దేవబ్రహ్మగణస్స చ.
మేఘానం మిగపక్ఖినం, యక్ఖాదీనం రవేహి చ;
రవేహిచమహీకమ్పే, ఏకకోలాహలం అహు.
బోధియా ఫలపత్తేహి, ఛబ్బణ్ణరస్మియో సుభా;
నిక్ఖమిత్వా చక్కవాళం, సకలా సోభయింసు చ.
సకటాహా మహాబోధి, ఉగ్గన్త్వాన తతో నభం;
అట్ఠాసి హిమగబ్భమ్హి, సత్తాహాని అదస్సనా.
రాజా ఓరుయ్హ పీఠమ్హా, తం సత్తాహం తహిం వసం;
నిచ్చం మహాబోధిపూజం, అకాసి చ అనేకధా.
అతీతే తమ్హి సత్తాహే, సబ్బే హిమవలావకా;
పవిసింసు మహాబోధిం, సబ్బాకా రంసియోపి చ.
సుద్ధేనకదిసిస్సిత్థ, సాకటాహే పత్తిట్ఠితా;
మహాజనస్స సబ్బస్స, మహాబోధి మనోరమా.
పవత్తమ్హి మహాబోధి, వివిధే పాటిహారియే;
విమ్హాపయన్తి జనతం, పథవీతలమోరుహి.
పాటిహిరేహి’నేకేహి ¶ , తేహి సో పీణితో పున;
మహారాజా మహాబోధిం, మహారజ్జేన పూజయి.
మహాబోధిం మహారజ్జే-నాభిసిఞ్చియ పూజయం;
నానాపూజాహి సత్తాహం, పున తత్థేవ సో వసి.
అస్సయుజసుక్కపక్ఖే, పన్నరసఉపోసథే;
అగ్గహేసి మహాబోధిం, ద్విసత్తాహమచ్చయే తతో.
అస్సయుజకాళపక్ఖే, చతుద్దసఉపోసథే;
రథే సుభే ఠపేత్వాన, మహాబోధిం రథేసభో.
పూజేన్తో తం దినంయేవ, ఉపనేత్వా సకం పురం;
అలఙ్కరిత్వా బహుధా, కారేత్వా మణ్డపం సుభం.
కత్తికసుక్కపక్ఖస్స, దినే పాటిపదే తహిం;
మహాబోధిం మహాసాల-మూలే పాచినతే సుభే.
ఠపాపేత్వాన కారేసి, పూజా’నేకా దినే దినే;
గాహతో సత్తరసమే, వివసే తు నవఙ్కిరా.
సకిం యేవఅజాయింసు, తస్సా’నేకనరాధిపో;
తుట్ఠచిత్తో మహాబోధిం, పున రజ్జేన పూజయి.
మహారజ్జే’భి సిఞ్చిత్వా, మహాబోధిం మహిస్సరో;
కారేసి చ మహాబోధి-పూజా నానప్పకారకం.
ఇతి కుసుమపురే సరేసరంసా,
బహువిధచారుధజాకులావిసాలా;
సురుచిరపవరోరు బోధిపూజా,
మరునరచిత్తవికాసినీ అహోసీతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మహాబోధిగ్గహణో నామ
అట్ఠారసమో పరిచ్ఛేదో.
ఏకూనవీసతిమ పరిచ్ఛేద
బోధి ఆగమనో
మహాబోధిరక్ఖణత్థం ¶ , అట్ఠారస రథే సభో;
దేవకులాని దత్వాన, అట్ఠామచ్చా కులాని చ.
అట్ఠ బ్రాహ్మణకులాని, అట్ఠ వస్సకులాని చ;
గోపకానం తరచ్ఛానం, కులిఙ్గానం కులాని చ.
తథేవ పేసకారానం, కుమ్భకారానమేవ చ;
సబ్బే సఞ్చాపి సేనీనం, నాగయక్ఖానమేవ చ.
హేమసజ్జుఘటేచేవ, దత్వా అట్ఠట్ఠ మానదో;
ఆరోపేత్వా మహాబోధిం, నావం గఙ్గాయ భూసితం.
సఙ్ఘమిత్త మహాథేరీ, సహే కదస భిక్ఖునిం;
తథేవా’రోపయిత్వాన, అరిట్ఠపముఖేపి చ.
నగరా నిక్ఖమిత్వాన, విఞ్జాటవిమతిచ్చసో;
తామలిత్థిం అనుప్పత్తో, సత్తాహేనే’వ భూపతి.
అచ్చుళా రాహి పూజాయి, దేవానాగానరాపి చ;
మహాబోధిం పూజయన్తా, సత్తాహేన’వుపాగముం.
మహాసముద్దతీరమ్హి, మహాబోధిం మహీపతి;
ఠపాపేత్వాన పూజేసి, మహారజ్జేన సో పున.
మహాబోధిం మహారజ్జే, అభిసిఞ్చీయకామదో;
అగ్గసిర సుక్కపక్ఖే, దినే పాటిపదే తతో.
ఉచ్చారేతుం మహాబోధిం, తేహియేవ’ట్ఠ అట్ఠహి;
సాలమూలమ్హి దిన్నేహి, ధాతుగ్గతకులేహి సో.
ఉక్ఖిపిత్వా మహాబోధిం, గలమత్తం జలం తహిం;
ఓగాహేత్వా సనావాయ, పతిట్ఠాపయి సాధుకం.
నావం ¶ ఆరోపయిత్వా తం, మహాథేరిం సథేరికం;
మహారిట్ఠం మహామచ్చం, ఇదం వచనమబ్రవి.
‘‘అహం రజ్జేన తిక్ఖత్తుం, మహాబోధిమపూజయిం;
ఏవ మేవా’భి పూజేతు, రాజా రజ్జేన మే సఖా’’.
ఇదం వత్వా మహారాజా, తీరే పఞ్జలికో ఠితో;
గచ్ఛమానం మహాబోధిం, పస్సం అస్సూనివత్తయి.
మహాబోధి వియోగేన,
ధమ్మా సోకో ససోకవా;
కన్నిత్వా పరిదేవిత్వా,
అగమాసి సకం పురం.
మహాబోధి సమారుళ్హా, నావాపక్ఖన్ధీ తోయధిం;
సమన్తా యోజనే విచీ, సన్నిసీది మహణ్ణవే.
పుప్ఫింసు పఞ్చవణ్ణాని, పదుమాని సమన్తతో;
అన్తలిక్ఖే పవజ్జింసు, అనేక తూరియాని చ.
దేవతాహి అనేకాహి, పూజా’నేకా పవత్తితా;
గహేతుఞ్చ మహాబోధి, నాగా’కాసుం వికుబ్బనం.
సఙ్ఘమిత్తా మహాథేరి, అభిఞ్ఞాబలపారగా;
సుపణ్ణరూపా హుత్వాన, తే తాసేసి మహోరగే.
తే తాసితా మహాథేరిం, యాచిత్వాన మహోరగా;
నయిత్వాన మహాబేమధిం, భుజఙ్గభవనం తతో.
సత్తాహం నాగరజ్జేన, పూజాహి వివిధాహి చ;
పూజయిత్వాన ఆనేత్వా, నావాయం ఠపయింసు తే.
తదహేవ మహాబోధి, జమ్బుకోలమిధగమా;
దేవానంపియతిస్సో తు, రాజా లోకహితే రతో.
సుమనా సామణేరమ్హా, పుబ్బే సుతతదాగమో;
మగ్గసిరాదిదినఘో, పభుతి వచసాదరో.
ఉత్తరద్వారతో ¶ యావ, జమ్బుకోలం మహాపథం;
విభూసయిత్వా సకలం, మహాబోధిగతాసయో.
సముద్దాసనసాలాయ, ఠానే ఠత్వా మహణ్ణవే;
ఆగచ్ఛన్తం మహాబోధిం, మహాథేరిద్ధియా’ద్దస.
తస్మింఠానే కతా సాలా, పకా సేతుం తమబ్భుతం;
సముద్దాసనసాలాతి, నామేనా‘సి’ధ పాకటా.
మహాథేరానుభావేన, సద్ధిం థేరేహి తేహి చ;
తదహేవ’గమా రాజా, జమ్బుకోలం స సేనకో.
మహాబోధా గమేపీతి-వేగేను’న్నో ఉదానయం;
గలప్పమాణం సలిలం, విగాహేత్వా సువిగ్గహో.
మహాబోధిం సోళసహి, కులేహి సహ ముద్ధనా;
ఆదాయో’రోపయిత్వాన, వేలాయం మణ్డపే సుభే.
ఠపయిత్వాన లంకిన్దో, లంకారజ్జేన పూజయి;
సోళసన్నం సమప్పేత్వా, కులానం రజ్జమత్తనో.
సయం దోవారికఠానే, ఠత్వాన దివసే తయో;
తత్థేవ పూజం కారేసి, వివిధం మనుజాధిపో.
మహాబోధిం దసమియం, ఆరోపేత్వా రథేసుభే;
ఆనయన్తో మనుస్సిన్దో, దుమిన్దం తం ఠపాపయి.
పాచినస్స విహారస్స, ఠానే ఠానవిచక్ఖణో;
పాతరాసం పవత్తేసి, ససఙ్ఘస్స జనస్స సో.
మహామహిన్దథేరే’త్థ, కతం దసబలేన తం;
కథేసి నాగదమనం, రఞ్ఞో తస్స అసేసతో.
థేరస్స సుత్వా కారేత్వా, సఞ్ఞాణాని తహిం తహిం;
పరిభుత్తేసు ఠానేసు, నిసజ్జాదీహి సత్థునా.
తివక్కస్స బ్రాహ్మణస్స, గామద్వారే చ భూపతి;
ఠపాపేత్వా మహాబోధిం, ఠానేసు తేసు తేసు చ.
సుద్ధవాలుక సన్థారే, నానాపుప్ఫసమాకులే;
పగ్గహితధజే మగ్గే, పుప్ఫగ్ఘికవిభూసితే.
మహాబోధిం ¶ పూజయన్తో, రత్తిన్దివ మతన్దితో;
ఆనయిత్వా చుద్దసియం, అనురాధ పురన్తికం.
వడ్ఢమానకచ్ఛాయాయ, పురం సాధు విభూసితం;
ఉత్తరేన చ ద్వారేన, పూజయన్తో పవేసియ.
దక్ఖిణేన చ ద్వారేన, నిక్ఖమిత్వా పవేసియ;
మహా మేఘవనారామం, చతుబుద్ధనిసేవితం.
సుమనస్సేవ వచసా, పదేసం సాధుసఙ్ఖతం;
పుబ్బబోధిఠితట్ఠానం, ఉపనేత్వా మనోరమం.
కులేహి సో సోళసహి, రాజా లఙ్కారధారిహి;
ఓరోపేత్వా మహాబోధిం, పతిట్ఠా పేతు మోస్సజ్జి.
హత్థతో ముత్తమత్తసా, అసీతిరతనం నభం;
ఉగ్గన్త్వాన ఠితా ముఞ్చి, ఛబ్బణ్ణా రస్మియో సుభా.
దీపే పత్థరియా’హచ్చ, బ్రహ్మలోకం ఠితా అహు;
సూరియత్థఙ్గమనాయావ, రస్మియో తా మనోరమా.
పురిసా దససహస్సాని, పసన్నా పాటిహారియే;
విపస్సిత్వానా’రహత్థం, పత్వాన ఇధ పబ్బజుం.
ఓరోహిత్వా మహాబోధి, సూరియత్థఙ్గమే తతో;
రోహిణియా పతిట్ఠాసి, మహియం కమ్పి మేదినీ.
మూలాని తాని ఉగ్గన్త్వా, కటాహముఖవట్టితో;
వినన్ధన్తా కటాహం తం, ఓతరింసు మహీతలం.
పతిట్ఠితం మహాబోధిం, జనా సబ్బే సమగతా;
గన్ధమాలాది పూజాహి, పూజయింసు సమన్తతో.
మహామేఘో పవస్సిత్థ, హిమగబ్భా సమన్తతో;
మహాబోధిం ఛాదయింసు, సీతలాని ఘనాని చ.
సత్తాహాని మహాబోధిం, తహింయేవ అదస్సనా;
హిమగబ్భే సన్నిసీది, పసాదజననీ జనే.
సత్తాహా తిక్కమే మేఘా, సబ్బే అపగమింసు తే;
మహాబోధి చ దిస్సిత్థ, ఛబ్బణ్ణా రంసియోపి చ.
మహామహిన్దత్థేరోచ, సఙ్ఘమిత్తా చ భిక్ఖునీ;
తత్థా’గఞ్ఛుంసపరిసా, రాజా సపరిసోపి చ.
ఖత్తియా ¶ కాజరగ్గామే, చన్దనగ్గామ ఖత్తియా;
తివక్క బ్రాహ్మణో చేవ, దీపవాసీ జనాపి చ.
దేవానుభావేనా’గఞ్ఛుం, మహాబోధి మహుస్సుక్కా;
మహాసమాగమే తస్మిం, పాటిహారియవిమ్హితే.
పక్కం పాచినసాఖాయ, పేక్ఖతం పక్క’మక్ఖతం;
థేరో పతన్తమాదాయ, రోపేతుం రాజినో అదా.
పంసూనం గన్ధమిస్సానం, పుణ్ణే సోణ్ణ కటాహకే;
మహాసనస్స ఠానే తం, ఠపితం రోప’యిస్సరో.
పేక్ఖతంయేవ సబ్బేసం, ఉగ్గన్త్వా అట్ఠ అఙ్కురా;
జాయింసు బోధితరుణా, అట్ఠంసు చతుహత్థకా.
రాజా తే బోధితరుణే, దిస్వా విమ్హితమానసో;
సేతచ్ఛత్తేన పూజేసి, అభిసేకమదాసి చ.
పతిట్ఠాపేసి అట్ఠన్నం, జమ్బుకోలమ్హి పట్టనే;
మహాబోధి ఠిత ఠానే, నావాయో రోహనే తదా.
తివక్కబ్రాహ్మణగామే, థూపారామే తథేవ చ;
ఇస్సరసమణారామే, పఠమే చేతియఙ్గణే.
చేతియ పబ్బతా రామే, తథా కాజరగామకే;
చన్దనగామకే చాతి, ఏకేకం బోధిలట్ఠికం.
సేసా చతుపక్కజాతా, ద్వత్తింస బోధిలట్ఠియో;
సమన్తా యోజనఠానే, విహారేసు తహిం తహిం.
దీపావాసీ జనస్సేవ, హితత్థాయ పతిట్ఠితే;
మహాబోధి దుమిన్దమ్హి, సమ్మాసమ్బుద్ధ తేజసా.
అనులాసాస పరిసా, సఙ్ఘమిత్తాయ థేరియా;
సన్తికే పబ్బజిత్వాన, అరహత్తమపాపుణి.
అరిట్ఠో సో పఞ్చసత-పరివారో చ ఖత్తియో;
థేరన్తికే పబ్బజిత్వా, అరహత్తమపాపుణి.
యాని సేట్ఠికులాన’ట్ఠ-మహాబోధిమిధాహరుం;
బోధాహరకులానీతి, తాని తేన పవుచ్చరే.
ఉపాసికా విహారోతి, ఞాతే భిక్ఖునుపస్సయే;
ససఙ్ఘా సఙ్ఘమిత్తా సా, మహాథేరీ తహిం వసి.
అగారత్తయపామోక్ఖే ¶ , అగారే తత్థ కారయి;
ద్వాదస తేసు ఏకస్మిం, మహాగారే ఠపాపయి.
మహాబోధిసమేతాయ, నావాయ కూపయట్ఠికం;
ఏకస్మిం పియ మేకస్మిం, అరిత్తం తేహి తేవిదుం.
జాతే అఞ్ఞనికాయేపి, అగారా ద్వాదసాపి తే;
హత్థాళక భిక్ఖునీహి, వళఞ్జయింసు సబ్బదా.
రఞ్ఞో మఙ్గలహత్థి సో, విచరన్తో యథాసుఖం;
పురస్స ఏకపస్సమ్హి, కన్దరన్తమ్హి సీతలే.
కదమ్బపుప్ఫగుమ్బన్తే, అట్ఠాసి గోచరం చరం;
హత్థిం తత్థరతం ఞత్వా, అకంసు తత్థ ఆళ్హకం.
అథేక దివసం హత్థీ, నగణ్హి కబళాని సో;
దీపప్పసాదకం థేరం, రాజా సో పుచ్ఛితం మతం.
కదమ్బపుప్ఫగుమ్బస్మిం, థూపస్స కరణం కరీ;
ఇచ్ఛతీతి మహాథేరో, మహారాజస్స అబ్రవి.
సధాతుకం తత్థ థూపం, థూపస్స ఘరమేవ చ;
ఖిప్పం రాజా అకారేసి, నిచ్చం జనహితేరతో.
సఙ్ఘమిత్తా మహాథేరీ, సుఞ్ఞాగారాభిలాసినీ;
ఆకిణ్ణత్తా విహారస్స, వుస్సమానస్స తస్స సా.
వుద్ధత్థినీ సాసనస్స, భిక్ఖునీనం హితాయ చ;
భిక్ఖునుపస్సయం అఞ్ఞం, ఇచ్ఛమానా విచక్ఖణా.
గన్త్వా చేతియగేహం తం, పవివేకసుఖం భుసం;
దివావిహారం కప్పేసి, విహారకుసలా’మలా.
థేరియా వన్దనత్థాయ, రాజా భిక్ఖునుపస్సయం;
గన్త్వా తత్థ గతం సుత్వా, గన్త్వాన తత్థ వన్దియ.
సమ్మోదిత్వా తాయ సద్ధిం, తత్థాగమనకారణం;
తస్సా ఞత్వా అధిప్పాయం, అధిప్పాయ విదూ విదూ.
సమన్తా థూపగేహస్స, రమ్మం భిక్ఖునుపస్సయం;
దేవానంపియతిస్సో సో, మహారాజా అకారయి.
హత్థాళ్హకసమీపమ్హి ¶ , కతో భిక్ఖునుపస్సయో;
హత్థాళ్హకవిహారోతి, విస్సుతో ఆసి తేన సో.
సుమిత్తా సఙ్ఘమిత్తా సా, మహాథేరీ మహామతీ;
తస్మిఞ్హి వాసం కప్పేసి, రమ్మే భిక్ఖునుపస్సయే.
ఏవం లంకా లోకహితం సాసనవుద్ధిం;
సంసోధేన్తో ఏస మహాబోధి దుమిన్దో;
లంకాదీపే రమ్మే మహామేఘవనస్మిం,
అట్ఠా సీఘం కాలమనేకబ్భూతయుత్తోతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
బోధిఆగమనో నామ
ఏకూనవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
వీసతిమ పరిచ్ఛేద
థేరపరినిబ్బానం
అట్ఠారసమ్హి వస్సమ్హి, ధమ్మాసోకస్స రాజినో;
మహామేఘవనారామే, మహాబోధి పతిట్ఠతి.
తతో ద్వాదసమే వస్సే, మహేసీ తస్స రాజినో;
పియా అసన్ధీమిత్తా సా, మతా సమ్బుద్ధమామకా.
తతో చతుత్థే వస్సమ్హి, ధమ్మాసోకో మహీపతి;
తిస్సరక్ఖ మహేసిత్తే, ఠపేసి విసమాసయం.
తతో తు తతియే వస్సే, సాబాలా రూపమానినీ;
‘‘మయాపి చ అయం రాజా, మహాబోధిం మ మాయతి’’.
ఇతి కోధవసం గన్త్వా, అత్తనో’నత్థ కారికా;
మణ్డుకణ్టకయోగేన, మహాబోధి మఘా తయి.
తతో ¶ చ తుత్థేవస్సమ్హి, ధమ్మా సోకో మహాయసో;
అనిచ్చ తావ సంపత్తో, సత్తతింససమా ఇమే.
దేవానం పియతిస్సో తు, రాజా ధమ్మగుణే రతో;
మహావిహారే నవకమ్మం, తథా చేతియపబ్బతే.
థూపారామే నవకమ్మం, నిట్ఠాపేత్వా యథారహం;
దీపప్పసాదకం థేరం, పుచ్ఛి పుచ్ఛితకోవిదం.
కారాపేస్సమహం భన్తే, విహారేసు బహూ ఇధ;
పతిట్ఠాపేతుం థూపేసు, కథం లచ్ఛామ ధాతుయో.
సమ్బుద్ధపత్తం పూరేత్వా, సుమనేనా’హటా ఇధ;
చేతియపబ్బతే రాజ, ఠపితా అత్థి ధాతుయో.
హత్థిక్ఖన్ధే ఠపేత్వా తా, ధాతుయో ఇధ ఆహర;
ఇతి వుత్తో సథేరేన, తథా ఆహరి ధాతుయో.
విహారే కారయిత్వాన, ఠానే యోజనయోజనే;
ధాతుయో తత్థ థూపేసు, నిధాపేసి యథారహం.
సమ్బుద్ధభుత్తపత్తం తు, రాజవత్థుఘరే సుభే;
ఠపయిత్వాన పూజేసి, నానాపూజాహి సబ్బదా.
పఞ్చసతేహి’స్సరేతి, మహాథేరస్స సన్తికే;
పబ్బజ్జవసితఠానే, ఇస్సరసమణకో అహు.
పఞ్చసతేహి వస్సేహి, మహాథేరస్స సన్తికే;
పబ్బజ్జవసితఠానే, తథా వస్సగిరి అహు.
యా యా మహామహిన్దేన, థేరేన వసితా గుహా;
సపబ్బతవిహారేసు, సా మహిన్దగుహా అహు.
మహావిహారం పఠమం, దుతియం చేతియవ్హయం;
థూపారామం తు తతియం, థూపపుబ్బఙ్గమం సుభం.
చతుత్థం తు మహాబోధి-పతిట్ఠాపనమేవ చ;
థూపఠానీయభూతస్స, పఞ్చమం పన సాధుకం.
మహాచేతియఠానమ్హి, సిలాథూపస్స చారునో;
సమ్బుద్ధగీవాధాతుస్స, పతిట్ఠాపనమేవ చ.
ఇస్సరసమణం ¶ ఛట్ఠం, తిస్సవాపిన్తుసత్తమం;
అట్ఠమం పఠమం థూపం, నవమం వస్సగిరివ్హయం.
ఉపాసికావ్హయం రమ్మం, తథా హత్థాళ్హకవ్హయం;
భిక్ఖునుపస్సకే ద్వే’మే, భిక్ఖునీ ఫాసుకారణా.
హత్థాళ్హకే ఓసరిత్వా, భిక్ఖునీనం ఉపస్సయే;
గన్త్వాన భిక్ఖుసఙ్ఘేన, భత్తగ్గహణకారణా.
హత్తసాలం సూపహారం, మహాపాళికనామకం;
సబ్బుపకరణూపేతం, సమ్పత్తపరిచారికం.
తథా భిక్ఖుసహస్సస్స, సపరిక్ఖారముత్తమం;
పవారణాయ దానఞ్చ, అనువస్సకమేవ చ.
నాగదీపే జమ్బుకోల-విహారం త మ్హిపట్టనే;
తిస్సమహావిహారఞ్చ, పాచీనారామ మేవ చ.
ఇతి ఏతాని కమ్మాని, లంకాజనహితత్థికో;
దేవానంపియతిస్సో సో, లంకిన్దో పుఞ్ఞపఞ్ఞవా.
పఠమేయేవ వస్సమ్హి, కారాపేసి గుణప్పియో;
యావ జీవన్తునేకాని, పుఞ్ఞకమ్మాని ఆచిని.
అయం దీపో అహు ఠితో, విజితే తస్స రాజినో;
వస్సాని చత్తాలీసం సో, రాజా రజ్జమకారయి.
తస్స’చ్చ యే తం కనిట్ఠో, ఉత్తియో ఇతి విస్సుతో;
రాజపుత్తో అపుత్తం తం, రజ్జం కారేసి సాధుకం.
మహామహిన్దత్థేరో తు, జినసాసనముత్తమం;
పరియత్తిం పటిపత్తిం, పటివేధఞ్చ సాధుకం.
లంకాదీపమ్హి దీపేత్వా, లంకాదీపో మహాగణి;
లంకాయసో సత్థు కప్పో, కత్వా లంకాహితం బహుం.
తస్స ఉత్తియరాజస్స, జయవస్సమ్హి అట్ఠమే;
అన్తోవస్సం సట్ఠివస్సో, చేతియపబ్బతే వసం.
అస్సయుజస్స మాసస్స, సుక్కపక్ఖఠమే దినే;
పరినిబ్బాయితే నేతం, దినం తన్నామకం అహు.
[నిబ్బుతస్స ¶ మహిన్దస్స, అట్ఠమియం దినే పన,
తేన తం దివసం నామ, అట్ఠమియాతి సమ్మతం.]
తం సుత్వా ఉత్తియో రాజా, సోకసల్లసమప్పితో;
గన్త్వాన థేరం వన్దిత్వా కన్దిత్వా బహుధా బహుం.
ఆసిత్తగన్ధతేలాయ, బహుం సోవణ్ణదోణియా;
థేరదేభం ఖిపాపేత్వా, తం దోణిం సాధుఫుస్సితం.
సోవణ్ణకూటాగారమ్హి, ఠపాపేత్వా అలఙ్కతే;
కూటాగారం గాహయిత్వా, కారేన్తో సాధుకీళితం.
మహతా చ జనోఘేన, ఆగతేనతతో తతో;
మహతా చ బలోఘేన, కారేన్తో పూజనావిధిం.
అలఙ్కతేన మగ్గేన, బహుధా’లఙ్కతం పురం;
ఆనయిత్వాన నగరే, చారేత్వా రాజవీథియో.
మహావిహారం ఆనేత్వా, ఏత్థ పఞ్హమ్బమాళకే;
కుటాగారం ఠపాపేత్వా, సత్తాహం సో మహీపతి.
తోరణద్ధజపుప్ఫేహి, గన్ధపుణ్ణఘటేహి చ;
విహారఞ్చ సమన్తా చ, మణ్డిహం యోజనత్తయం.
అహు రాజానుభావేన, దీపన్తు సకలం పన;
ఆనుభావేన దేవానం, తథేవా’లఙ్కతం అహు.
నానాపూజం కారయిత్వా, సత్తాహం సో మహీపతి;
పురత్థిమదిసాభాగే, థేరానం బద్ధమాళకే.
కారేత్వా గన్ధచితకం, మహాథూపం పదక్ఖిణం;
కరోన్తో తత్థ నేత్వా తం, కూటాగారం మనోరమం.
చితకమ్హి ఠపాపేత్వా, సక్కారం అన్తిమం అకా;
చేతియఞ్చేత్థ కారేసి, గాహా పేత్వాన ధాతుయో.
ఉపడ్ఢధాతుం ¶ గాహేత్వా, చేతియే పబ్బతేపి చ;
సబ్బేసు చ విహారేసు, థూపే కారేసి ఖత్తియో.
ఇసినో దేహనిక్ఖేప-కతఠానఞ్హి తస్స తం;
వుచ్చతే బహుమానేన, ఇసిభూమఙ్గనం ఇతి.
తతో పభుత్య’రియానం, సమన్తా యోజనత్తయే;
సరీరం ఆహరిత్వాన, తమ్హి దేసమ్హి డయ్హతి.
సఙ్ఘమిత్తా మహాథేరీ, మహా’భిఞ్ఞా మహామతీ;
కత్వా సాసనకిచ్చాని, తథా లోకహితం బహుం.
ఏకూనసట్ఠివస్సా సా, ఉత్తియస్సే’వ రాజినో;
వస్సమ్హి నవమే ఖేమే, హత్థాళ్హకఉపస్సయే.
వసన్తీ పరినిబ్బాయీ, రాజా తస్సాపి కారయి;
థేరస్స వియ సత్తాహం, పూజాసక్కార ముత్తమం.
సబ్బా అలఙ్కతా లంకా, థేరస్స వియ ఆసి చ;
కూటాగారగతం థేరి-దేహం సత్తదినచ్చయే.
నిక్ఖామేత్వాన నగరం, థూపరామ పురత్థతో;
చిత్తసాలా సమీపమ్హి, మహాబోధిప దస్సయే.
థేరియా వుట్ఠఠానమ్హి, అగ్గికిచ్చ మకారయి;
థూపఞ్చ తత్థ కారేసి, ఉత్తియో సో మహీపతి.
పఞ్చాపి తే మహాథేరా, థేరారిట్ఠాదయోపి చ;
తథా’నేక సహస్సాని, భిక్ఖు ఖీణాసవాపి చ.
సఙ్ఘమిత్తా పభుతియో, తా చ ద్వాదసథేరియో;
ఖీణాసవా భిక్ఖునియో, సహస్సాని బహూని చ.
బహుస్సుతా మహాపఞ్ఞా, వినయాదిజానాగమం;
జోతయిత్వాన కాలేన, పయాతా’నిచ్చతావసం.
దసవస్సాని సో రాజా, రజ్జం కారేసి ఉత్తియో;
ఏవం అనిచ్చతా ఏసా, సబ్బలోకవినాసినీ.
తం ¶ ఏతం అతిసాహసం అతిబలం న వారియం నరో;
జానన్తోపి అనిచ్చతం భవగతే నిబ్బిన్దతేనేవ చ;
నిబ్బిన్దో విరతిం రతిం న కురుతే పాపేహి పుఞ్ఞేహి చ;
తస్సే’సాఅతిమోహజాలబలతాజానమ్పి సమ్ముయ్హతీతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
థేరపరినిబ్బానం నామ
వీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ఏకవీసతిమ పరిచ్ఛేద
వఞ్చ రాజకో
ఉత్తియస్స ¶ కనిట్ఠో తు, మహాసివో తదచ్చయే;
దస వస్సాని కారేసి, రజ్జం సుజన సేవకో.
భద్దసాలమ్హి సో థేరే, పసీదిత్వా మనోరమం;
కారేసి పురిమాయన్తు, విహారం నగరఙ్గణం.
మహాసివకనిట్ఠో తు, సురతిస్సో తదచ్చయే;
దసవస్సాని కారేసి, రజ్జం పుఞ్ఞేసు సాదరో.
దక్ఖిణాయ దిసాయం సో, విహారం నగరం గణం;
పురిమాయ హత్థిక్ఖన్ధఞ్చ, గోకణ్ణగిరిమేవ చ.
వఙ్గుత్తరే పబ్బతమ్హి, పాచిన పబ్బతవ్హయం;
రహేణకసమీపమ్హి, తథా కోళమ్బకాళకం.
అరిట్ఠపాదే మం గులకం, పురిమాయ’చ్ఛ గల్లకం;
గిరినేలపనాయకణ్డం, నగరస్సుత్థరాయ తు.
పఞ్చసతా ¶ నేవ మాది-విహారే పుథవీ పతి;
గఙ్గాయ ఓరపారఞ్హి, లంకాదీపే తహిం తహిం.
పురే రజ్జా చ రజ్జే చ, సట్ఠీవస్సాని సాధుకం;
కారేసి రమ్మే ధమ్మేన, రతనత్తయ గారవో.
సువణ్ణపిణ్డతిస్సోతి, నామం రజ్జా తస్సా అహు;
సురతిస్సోతి నామన్తు, తస్సా’పురజ్జపత్తియా.
అస్సనావికపుత్తా ద్వే, దమిళా సేనగుత్తికా;
సురతిస్సమహీపాలం, తం గహేత్వా మహబ్బలా.
దువే వీసతివస్సాని, రజ్జం ధమ్మేన కారయుం;
తే గహేత్వా అసేలో తు, ముటసివస్స అత్రజో.
సోదరియానం భాతూనం, నవమో భతుకో తతో;
అనురాధపురే రజ్జం, దసవస్సాని కారయి.
చోళరట్ఠా ఇధ గమ్మ, రజ్జత్థం ఉజుజాతికో;
ఏళారో నామ దమిళో, గహేత్వా’సేలభూపతిం.
వస్సాని చత్తారీసఞ్చ, చత్తారి చ అకారయి;
రజ్జం వోహారసమయే, మజ్ఝత్తో మిత్తసత్తుసు.
సయనస్స సిరోపస్సే, ఘణ్టం సుదీఘయోత్తకం;
లమ్బాపేసి వీరావేతుం, ఇచ్ఛన్తేహి వినిచ్ఛయం.
ఏకో పుత్తో చ ధీతా చ, అహేసుం తస్స రాజినో;
రథేన తిస్సవాపిం సో, గచ్ఛన్తో భూమిపాలజో.
తరుణం వచ్ఛకం మగ్గే, నిపన్నం సహధేనుకం;
గీవం అక్కమ్మచక్కేన, అసఞ్చిచ్చ అఘాతయి.
గన్త్వాన ధేనుఘణ్టం తం, ఘట్టేసి ఘట్టితాసయా;
రాజా తేనేవ చక్కేన, సీసం పుత్తస్స ఛేదయి.
దిజపోతం తాలరుక్ఖే, ఏకో సప్పో అభక్ఖయి;
తమ్పోతమాతా సకుణీ, గన్త్వా ఘణ్టమఘట్టయి.
ఆణాపేత్వాన తం రాజా, కుచ్ఛిం తస్స విదాళియ;
పోతం తం నీహరాపేత్వా, తాలే సప్పమసప్పయి.
రతనగ్గస్స ¶ రతన-త్తయస్స గుణసారతం;
అజానన్తోపి సో రాజా, చారిత్తమనుపాలయం.
చేతియదబ్బతం గన్త్వా, భిక్ఖుసఙ్ఘం పవారియ;
ఆగచ్ఛన్తో రథగతో, రథస్స యుగకోటియా.
అకాసి జినథూపస్స,
ఏకదేసస్స భఞ్జనం;
అమచ్చా ‘‘దేవ థూపోనో,
తయా భిన్నో’తి ఆహు తం.
అసఞ్చిచ్చ కతే‘పే’స, రాజా ఓరుయ్హ సన్దనా;
‘‘చక్కేన మమ సీసమ్పి, ఛిన్దథా’తి పథేసయి.
‘‘పరహింసం మహారాజ, సత్థా నో నేవ ఇచ్ఛతి;
థూపం పాకతికం కత్వా, ఖమాపేహీ’’తి ఆహు తం.
తే ఠపేతుం పఞ్చదస, పాసాణే పతితే తహిం;
కహాపణ సహస్సాని, అదా పఞ్చదసే వసో.
అకా మహల్లికా వీహిం, సో సేతుం ఆతపే ఖిపి;
దేవో అకాలే వస్సిత్వా, తస్సా విహిం అతేమయి.
వీహిం గహేత్వా గన్త్వా సా, ఘణ్టం తం సమఘట్టయి;
అకాలవస్సం సుత్వా తం, విస్సజ్జేత్వా తమత్తికం.
రాజా ధమ్మమ్హి వత్తన్తో, ‘‘కాలే వస్సం లభే’’ఇతి;
తస్సా వినిచ్ఛయత్థాయ, ఉపవాసం నిపజ్జి సో.
బలిగ్గాహీ దేవపుత్తో, రఞ్ఞో తేజేన ఓత్థటో;
గన్త్వా చాతుమహారాజ-సన్తికం తం నివేదయి.
తే తమాదాయ గన్త్వాన, సక్కస్స పటివేదయుం;
సక్కో పజ్జున్నమాహుయ, కాలే వస్సం ఉపాదియి.
బలిగ్గాహీ దేవపుత్తో, రాజినో తం నివేదయి;
తతోప్పభుతి తం రజ్జే, దివా దేవో న వస్సథ.
రత్తిం దేవో’ను సత్తాహం, వస్సియామమ్హి మజ్ఝిమే;
పుణ్ణాన’హేసుం సబ్బత్థ, ఖుద్దకా వాటకానిపి.
అగతిగమనదోసో ¶ ముత్తమత్తేన ఏసో,
అనుపహత కుదిట్ఠిపీదిసిం పాపుణీ’ద్ధిం;
అగతిగమనదోసం సుద్ధదిట్ఠిసమానో,
కథమిధహి మనుస్సో బుద్ధిమా నో జహేయ్యాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
పఞ్చరాజకో నామ
ఏకవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
బావీసతిమ పరిచ్ఛేద
గామణికుమార సుతి
ఏళారం ఘాతయిత్వాన, రాజా’హు దుట్ఠగామణి;
తదత్థ దీపనత్థాయ, అనుపుబ్బకథా అయం.
దేవానం పియతిస్సస్స, రఞ్ఞో దుతియభాతికో;
ఉపరాజా మహానాగో, నామాను భాతునో పియో.
రఞ్ఞో దేవీ సపుత్తస్స, బాలా రజ్జాభికామిని;
ఉపరాజవధత్థాయ, జాతచిత్తా నిరన్తరం.
వాపిం తరచ్ఛనామం సా, కారాపేన్తస్స పాహిణి;
అమ్బం విసేన యోజేత్వా, ఠపేత్వా అమ్బమత్థకే.
తస్సా పుత్తో సహగతో, ఉపరాజేన బాలకో;
భాజనే వివటేయేవ, తం అమ్బం ఖాదియా’మరి.
ఉపరాజా తతోయేవ, సదార బల వాహనో;
రక్ఖిహుం సకమత్తానం, రోహణా’భిముఖో అగా.
యట్ఠాలయ విహారస్మిం, మహేసీ తస్స గబ్భినీ;
పుత్తం జనేసి సో తస్స, భాతు నామ మకారయి.
తతో ¶ గన్త్వా రోహణం సో,
ఇస్సరో రోహణే’ఖిలో;
మహా భాగో మహా గామే,
రజ్జం కారేసి ఖత్తియో.
కారేసి సో నాగమహా-విహారం సకనామకం;
ఉద్ధకన్దరకాదీ చ, పిహారే కారయీ బహూ.
యట్ఠాలయ కతిస్సో సో, తస్స పుత్తో తదచ్చయే;
హత్థేవ రజ్జం కారేసి, తస్స పుత్తో’భయో తథా.
గోట్ఠాభయసుతో కాక-వణ్ణతిస్సోతి విస్సుహో;
తదచ్చయే తత్థ రజ్జం, సో అకారేసి ఖత్తియో.
విహారదేవి నామా’సి, మహేసీ తస్స రాజినో;
సద్ధస్స సద్ధాసమ్పన్నా, ధీతా కల్యాణి రాజినో.
కల్యాణియం నరిన్దో హి, తిస్సో నామాసి ఖత్తియో;
దేవిసఞ్ఞోగజనిత-కో పోతస్స కనిట్ఠకో.
భీతో తతో పలాయిత్వా, అయ్యఉత్తియ నామకో;
అఞ్ఞత్థ వసి సో దేసో, తేన తం నామకో అహు.
దత్వా రహస్సలేఖం సో, భిక్ఖువేసధరం నరం;
పాహేసి దేవియా గన్త్వా, రాజద్వారే ఠితో తుసో.
రాజ గేహే అరహతా, భుఞ్జమానేన సబ్బదా;
అఞ్ఞాయమానో థేరేన, రఞ్ఞో ఘరముపాగమి.
థేరేన సద్ధిం భుఞ్జిత్వా, రఞ్ఞో సహ వినిగ్గమే;
పాతేసి భూమియం లేఖం, పేక్ఖమానాయ దేవియా.
సద్దేన తేన రాజానం, నివత్తిత్వా విలోకయం;
ఞత్వాన లేఖసన్దేసం, కుద్ధో థేరస్స దుమ్మతి.
థేరం తం పురిసం తఞ్చ, మారాపేత్వాన కోధసా;
సముద్దస్మిం ఖిపాపేసి, కుజ్ఝిత్వా తేన దేవతా.
సముద్దేనో’త్థరా పేసుం, తం దేసం సోతుభూపతి;
అత్తనో ధీతరం యుద్ధం, దేవిం నామ సురుపినిం.
లిఖిత్వా రాజధీతాతి, సోవణ్ణక్ఖలియా లహుం;
నిసీదాపియ తత్థేవ, సముద్దస్మిం విస్సజ్జయి.
ఓక్కన్తం ¶ తం తతో లంకే-కాకవణ్ణో మహీపతి;
అభిసేచయి తేనా’సి, విహారోపపదవ్హయా.
తిస్స మహావిహారఞ్చ, తథా చిత్తలపబ్బతం;
గమిత్థవాలిం కుటాలిం, విహారే ఏవమాదికే.
కారేత్వా సుపసన్నేన, మనసారతనత్తయే;
ఉపట్ఠహి తదా సఙ్ఘం, పచ్చయేహి చతూహి సో.
కోటిపబ్బత నామమ్హి, విహారే సీలవత్తిమా;
తదా అహు సామణేరో, నానాపుఞ్ఞకరో సదా.
సుఖేనారోహణత్థాయ, అకాస చేతియఙ్గణే;
ఠపేసి తీణి పాసాణే, పాసాణ ఫలకాని సో.
అదా పానీయ దానఞ్చ, వత్తం సఙ్ఘస్స చా’కరి;
సదా కిలన్తకాయస్స, తస్సా’బోధో మహా అహు.
సివికాయ కమానేత్వా, భిక్ఖవో కతవేదినో;
సిలాపస్సయ పరివేణే, తిస్సారామే ఉపట్ఠహుం.
సదా విహారదేవీసా, రాజగేహే సుసఙ్ఖతే;
పురేభత్తం మహాదానం, దత్వా సఙ్ఘస్స సఞ్ఞతా.
పచ్ఛాభత్తం గన్ధమాలం, భేసజ్జవసనాని చ;
గాహయిత్వా గతా’రామం, సక్కరోతి యథారహం.
తదా తథేవ కత్వా సా, సఙ్ఘత్థేరస్స సన్తికే;
నిసీది ధమ్మం దేసేన్తో, థేరో తం ఇధ మబ్రవి.
‘‘మహాసమ్పత్తి తుమ్హేహి, లద్ధా’యం పుఞ్ఞకమ్మునా;
అప్పమాదో’వ కాతబ్బో, పుఞ్ఞకమ్మే ఇదానిపి’’.
ఏవం వుత్తే తు సా ఆహ, ‘‘కిం సమ్పత్తి అయం ఇధ;
యేసం నో దారకా నత్థి, వఞ్ఝాసమ్పత్తి తేన నో’’.
ఛళభిఞ్ఞో మహాథేరో, పుత్తలాభమవేక్ఖియ;
‘‘గిలానం సామణేరం తం, పస్సదేవీ’’తి అబ్రవి.
సా గన్త్వా’సన్న మరణం, సామణేరమవోచ తం;
‘‘పత్థేహి మమ పుత్తత్తం, సమ్పత్తీ మహతీ హి నో’’.
న ¶ ఇచ్ఛతీతి ఞత్వాన, తదత్థం మహతిం సుభం;
పుప్ఫపూజం కారయిత్వా, పున యాచి సుమేధసా.
ఏవమ్ప’నిచ్ఛమానస్స, అత్థాయు’పాయకోవిదా;
నానా భేసజ్జ వత్థాని, సఙ్ఘే దత్వా’థ యాచితం.
పత్థేసి సో రాజకులం, సా తం ఠానం అనేకధా;
అలఙ్కరిత్వా వన్దిత్వా, యానమారుయ్హ పక్కమి.
తతో చుతో సామణేరో, గచ్ఛమానాయ దేవియా;
తస్సా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తి, తం జానియ నివత్తిసా.
రఞ్ఞో తం సాసనం దత్వా, రఞ్ఞా సహ పునా’గమా;
సరీరకిచ్చం కారేత్వా, సామణేరస్సు’భోపితే.
తస్మింయేవ పరివేణే, వసన్తా సన్తమానసా;
మహాదానం పవత్తేసుం, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స సబ్బదా.
తస్సే’వం దోహళో ఆహి, మహా పుఞ్ఞాయ మాతుయా;
‘‘ఉసభమత్తం మధుగణ్డం, కత్వా ఉస్సీసకే సయం.
వామేతరేన పస్సేన, నిపన్నాసయనే సుభే;
ద్వాదసన్నం సహస్సానం, భిక్ఖూనం దిన్నసేసకం.
మధుం భుఞ్జితుకామా’సి, అథ ఏళార రాజినో;
యోధాన మగ్గయోధస్స, సీసచ్ఛిన్నాసిదేవనం.
తస్సేవ సీసే ఠత్వాన, పాతుఞ్చేవ అకామయి;
అనురాధ పురస్సేవ, ఉప్పలక్ఖేత్తతో పన.
ఆనీతుప్పలమాలఞ్చ, అమిలా తం పిలన్ధితుం;
తం దేవీ రాజినో ఆహ, నేమిత్తే పుచ్ఛి భూపతి.
తం సుత్వా ఆహు నేమిత్తా, ‘‘దేవిపుత్తో నిఘాతియ;
దమిళే కత్వే’కరజ్జం, సాసనం జోతయిస్సతి’’.
ఏదిసం మధుగణ్డం సో, దస్సేతి తస్స ఈదిసిం;
సమ్పత్తిం దేతి రాజా’’తి, ఘోసాపేసి మహీపతి.
గోట్ఠసముద్దవేలన్తే, మధుపుణ్ణం నికుజ్జితం;
నావం ఞత్వాన ఆచిక్ఖి, రఞ్ఞో జనపదే నరో.
రాజా ¶ దేవిం తహిం నేత్వా, మణ్డపమ్హి సుసఙ్ఖతే;
యథిచ్ఛిథం తాయ మధుం, పరిభోగమకారయి.
ఇతరే దోహళే తస్సా, సమ్పాదేతుం మహీపతి;
వేళుసుమన నామం తం, యోధం తత్థ నియోజయి.
సో’నురాధపురం గన్త్వా, రఞ్ఞో మఙ్గలవాజినో;
గోపకేన అకా మేత్తిం, తస్స కిచ్చఞ్చ సబ్బదా.
తస్స విస్సత్థ తం ఞత్వా, పాతోవ ఉప్పలాన’సిం;
కదమ్బనదియా తీరే, ఠపేత్వాన అసఙ్కితో.
అస్సం నేత్వా తమారుయ్హ, గణ్హిత్వాన ఉప్పలాన’సిం;
నివేదయిత్వాన అత్తానం, అస్సవేగేన పక్కమి.
సుత్వా రాజా గహేతుం తం, మహా యోధానపేసయి;
దుతియం సమ్మథం అస్సం, ఆరుయ్హ సోనుధాపితం.
సో గుమ్బనిస్సితో అస్స-పిట్ఠేయేవ నిసీదియ;
ఏన్తస్స పిట్ఠితో తస్స, ఉబ్బయ్హా’సిం పసారయి.
అస్సవేగేనయన్తస్స, సీసం ఛిజ్జ ఉభోహయే;
సీసఞ్చా’దాయ సాయం సో, మహాగామముపాగమి.
దోహళే తే చ సా దేవీ, పరిభుఞ్జి యథారుచి;
రాజా యోధస్స సక్కారం, కారాపేసి యథారహం.
సా దేవీ సమయే ధఞ్ఞం, జనయీ పుత్తముత్తమం;
మహారాజకులే తస్మిం, ఆనన్దో చ మహా అహు.
తస్స పుఞ్ఞానుభావేన, తదహేవ ఉపాగముం;
నానారతనసమ్పుణ్ణా, సత్తనావా తతో తతో.
తస్సేవ పుఞ్ఞతేజేన, ఛద్దన్తకులతో కరీ;
హత్థిచ్ఛాపం ఆహరిత్వా, ఠపేత్వా ఇధ పక్కమి.
తం తిత్థసరతీరమ్హి, దిస్వా గుమ్బన్తరే ఠితం;
కణ్డులవ్హో బాలిసికో, రఞ్ఞో ఆచిక్ఖి తావదే.
పేసేత్వా’చరియే రాజా, తమాణాపియ పోసయి;
కణ్డులో ఇతి ఞాయిత్థ, దిట్ఠత్తా కణ్డులేన సో.
‘‘సువణ్ణభాజనాదీనం ¶ , పుణ్ణా నావా ఇధాగతా’’;
ఇతి రఞ్ఞో నివేదసుం, రాజా తానా’హరాపయి.
పుత్తస్స నామకరణే, మఙ్గలమ్హి మహీపతి;
ద్వాదస సహస్ససఙ్ఖం, భిక్ఖుసఙ్ఘం నిమన్తియ.
ఏవం చిన్తేసి ‘‘యదిమే, పుత్తో లంకాతలే’ఖిలే;
రజ్జం గహేత్వా సమ్బుద్ధ-సాసనం జోతయిస్సతి.
అట్ఠుత్తరసహస్సఞ్చ, భిక్ఖవో పవిసన్తు చ;
సబ్బే తే ఉద్ధపత్తఞ్చ, చీవరం పారపన్తు చ.
పఠమం దక్ఖిణం పాదం, ఉమ్మారన్తో ఠపేన్తు చ;
ఏకచ్ఛత్తయుతం ధమ్మ-కరణం నీహరన్తు చ.
గోతమో నామ థేరో చ, పతిగ్గణ్హాతు పుత్తకం;
సో చ సరణసిక్ఖా యో, దేతు’’ సబ్బం తథా అహు.
సబ్బం నిమిత్తం దిస్వాన, తుట్ఠచిత్తో మహీపతి;
దత్వా సఙ్ఘస్స పాయాసం, నామం పుత్తస్స కారయి.
మహాగామే నాయకత్తం, పితునామఞ్చ ఏకతో;
ఉభో కత్వాన ఏకజ్ఝం, గామణిఅభయో ఇతి.
మహాగామం పవిసిత్వా, నవమే దివసే తతో;
సఙ్గమం దేవియా కాసి, తేన గబ్భమగణ్హి సా.
కాలే జాతం సుతం రాజా, తిస్సనామం అకారయి;
మహతా పరిహారేన, ఉభతో వడ్ఢింసు దారకా.
సిత్థప్పవేసమఙ్గల-కాలే ద్విన్నమ్పి సాదరో;
భిక్ఖుసతానం పఞ్చనం, దాపయిత్వాన పాయసం.
తేహి ఉపడ్ఢే భుత్తమ్హి, గహేత్వా థోకథోకకం;
సోవణ్ణసరకేనే’సం, దేవియా సహ భూపతి.
‘‘సమ్బుద్ధసాసనం తుమ్హే, యది ఛడ్డేథ పుత్తకా;
మా జీరతు కుచ్ఛిగతం, ఇదం వో’’తి అపాపయి.
విఞ్ఞాయ భాసితత్థం తే, ఉభో రాజకుమారకా;
పాయాసం తం అభుఞ్జింసు, తుట్ఠచిత్తా’మతం వియ.
దస ద్వాదసవస్సేసు, తేసు వీమంసనత్థికో;
తథేవ భిక్ఖూ భోజేత్వా, తేసం ఉచ్ఛిట్ఠమోదనం.
గాహయిత్వా ¶ తట్టకేన, ఠపాపేత్వా తదన్తికే;
తిభాగం కారయిత్వాన, ఇధ మాహ మహీపతి.
‘‘కులదేవతానం నో తాతా, భిక్ఖూనం విముఖా మయం;
న హేస్సామా’’తి చిన్తేత్వా, భాగం భుఞ్జథి’మన్తి చ.
‘‘ద్వే భాతరో మయం నిచ్చం, అఞ్ఞమఞ్ఞమదూభకా;
భవిస్సామా’’తి చిన్తేత్వా, భాగం భుఞ్జిథి’మన్తి చ.
అమతం వియ భుఞ్జింసు, తే ద్వే భాగే ఉభోపి చ;
‘‘న యుజ్ఝిస్సామ దమిళేహి’’, ఇతి భుఞ్జథి’మం ఇతి.
ఏవం వుత్తేతు తిస్సో సో, పాణినా ఖిపి భోజనం;
గామణిభత్తపిణ్డం తు, ఖిపిత్వా సయనం గతో.
సంకుచిత్వా హత్థపాదం, నిపజ్జి సయేన సయం;
దేవీ గన్త్వా తోసయన్తీ, గామణిం ఏతదబ్రవి.
పసారితఙ్గో సయనే, కిం నసేసి సుఖం సుత;
‘‘గఙ్గాపారమ్హి దమీళా, ఇతో గోట్ఠమహోదధి.
కథం పసారితఙ్గో’హం, నిపజ్జామీ’తి సో బ్రవి;
సుత్వాన తస్సాధిప్పాయం, తుణ్హీ ఆసి మహీపతి.
సో కమేనా’భివడ్ఢన్తో, అహు సోళసవస్సికో;
పుఞ్ఞవా యసవా ధీమా, తేజో బలపరక్కమో.
చలాచలాయం గతియఞ్హి పాణినో,
ఉపేన్తి పుఞ్ఞేన యథారుచిం గతిం;
ఇతీతి మన్తేత్వా సతతం మహాదరో,
భవేయ్య పుఞ్ఞపచయమ్హి బుద్ధిమాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
గామణికుమారసూతి నామ
బావీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
తేవీసతిమ పరిచ్ఛేద
యోధలాభో
బలలక్ఖణరూపేతి ¶ ,
తేజోజవగుణేహి చ;
అగ్గో హుత్వా మహాకాయో,
సో చ కణ్డూలవారణో.
నన్దీమిత్తో సురనిమిలో, మహాసోణో గోట్ఠయిమ్బరో;
థేరపుత్తాభయో భరణో, వేళుసుమనో తథేవ చ.
ఖఞ్జదేవో ఫుస్సదేవో, లభియ్య వసభోపి చ;
ఏతే దస మహాయోధా, తస్సా’హేసుం మహబ్బలా.
అహు ఏళారరాజస్స, మిత్తో నామ చమూపతి;
తస్స కమ్మన్తగామమ్హి, పాచీనఖణ్డరాజియా.
చిత్తపబ్బతసామన్తా, అహు భగినియా సుతో;
కోసోహితవత్థగుయ్హో, మాతులస్సేవ నామతో.
దూరమ్పి పరిసప్పన్తం, దహరం తం కుమారకం;
ఆబజ్ఝ నన్దియా కట్యం, నిసదమ్హి అబన్ధిసు.
నిసదం కడ్ఢతో తస్స, భూమియం పరిసప్పతో;
ఉమ్మారాతిక్కమే నన్ది, సా ఛజ్జతి యతో తతో.
నన్దిమిత్తోతి ఞాయిత్థ, దసనాగబలో అహు;
వుద్ధో నగరమాగమ్మ, సో ఉపట్ఠాసి మాతులం.
థూపాదీసు అసక్కారం, కరోన్తో దమిళే తదా;
ఊరుం అక్కమ్మపాదేన, హత్థేన ఇతరం తుసో.
గహేత్వా సమ్పదాలేత్వా, బహిక్ఖపతిం థామవా;
దేవా అన్తరధాపేన్తి, తేన ఖిత్తం కళేవరం.
దమిళానం ఖయం దిస్వా, రఞ్ఞో ఆరోచయిం సుతం;
‘‘సహోట్టం గణ్హథేతం’’తి, వుత్తం కాతుం న సక్ఖిసుం.
చిన్తేసి ¶ నన్దిమిత్తో సో, ‘‘ఏవమ్పి కరతో మమ;
జనక్ఖయో కేవలఞ్హి, నత్థి సాసనజోతనం.
రోహణే ఖత్తియా సన్తి, పసన్నం రతనత్తయే;
తత్థ కత్వా రాజసేవం, గణ్హిత్వా దమిళే’ఖిలే.
రజ్జం దత్వా ఖత్తియానం, జోతేస్సం బుద్ధసాసనం’’;
ఇతి గన్త్వా గామణిస్స, తం కుమారస్స సావయి.
మాతుయా మన్తయిత్వా సో, సక్కారం తస్స కారయి;
సక్కతో నన్దిమిత్తో సో, యోధో వసి తదన్తికే.
కాకవణ్ణో తిస్సరాజా, వారేతుం దమిళిసదా;
మహాగఙ్గాయ తిత్థేసు, రక్ఖం సబ్బేసు కారయి.
అహు దీఘాభయో నామ, రఞ్ఞో’ఞ్ఞ భరియా సుతో;
కచ్ఛకతిత్థే గఙ్గాయ, తేన రక్ఖమకారయి.
సో రక్ఖాకరణత్థాయ, సమన్తా యోజనద్వయే;
మహాకులమ్హా ఏకేకం, పుత్తం ఆణాపయి తహిం.
కోట్ఠివాలే జనపదే, గామే ఖణ్డకవిట్ఠికే;
సత్తపుత్తో కులపతి, సఙ్ఘో నామా’సి ఇస్సరో.
తస్సాపి ధూతం పాహేసి, రాజపుత్తో సుతత్థికో;
సత్తమో నిమిలో నామ, దసహత్థిబలో సుతో.
తస్స అకమ్మసీలత్తా, ఖీయన్తా ఛపి భాతరో;
రోచయుం తస్స గమనం, న తు మాతా పితా పన.
కుజ్ఝిత్వా సేసభాతూనం, పాతోయేవ తియోజనం;
గన్త్వా సురగ్గమేయేవ, రాజపుత్తం అపస్సిసో.
సో తం విమంసనత్థాయ, దూరే కిచ్చే నియోజయి;
చేతియ పబ్బతా సన్నే, ద్వార మణ్డలగామకే.
బ్రాహ్మణో కుణ్డలో నామ, విజ్జ తే మే సహాయకో;
సముద్దపారే భణ్డాని, తస్స విజ్జన్తి సన్తికే.
గన్త్వా తం తేన దిన్నాని, భణ్డకాని ఇధా’హర;
ఇతి వత్వాన భోజేత్వా, లేఖం దత్వా విస్సజ్జయి.
తతో నవ యోజనఞ్హి, అనురాధపురం ఇదం;
పుబ్బణ్హేయేవ గన్త్వాన, సో తం బ్రాహ్మణ మద్దస.
‘‘న్హత్వా ¶ వాపియం తాత, ఏహీ’’తి ఆహ బ్రాహ్మణో;
ఇధా’నాగత పుబ్బత్తా, న్హత్వాన తిస్సవాపియం.
మహాబోధిఞ్చ పూజేత్వా, థూపారామే చ చేతియం;
నగరం పవిసిత్వాన, పస్సిత్వా సకలం పురం.
ఆపణా గన్ధమాదాయ, ఉత్తర ద్వారతో తతో;
నిక్ఖమ్ముప్పల ఖేత్తమ్హా, గహేత్వా ఉప్పలాని చ.
ఉపాగమి బ్రాహ్మణం తం, పుట్ఠో తేనా’హ సో గతిం;
సుత్వా సో బ్రాహ్మణో తస్స, పుబ్బాగమమిధాగమం.
విమ్హితో చిన్తయీ ఏవం, ‘‘పురిసా జానీయో అయం;
సచే జానేయ్య ఏళారో, ఇమం హత్థే కరిస్సతి.
తస్మా’యం దమిళా’సన్నే, వాసేతుం నేవ అరహతి;
రాజపుత్తస్స పితునో, సన్తికే వాసమరహతి’’.
ఏవ మేవం లిఖిత్వాన, లేఖం తస్స సమప్పయి;
పుణ్ణవడ్ఢన వత్థాని, పణ్ణాకారే బహూపి చ.
దత్వా తం భోజయిత్వా చ, పేసేసీ సఖిసన్తికం;
సో వడ్ఢమానచ్ఛాయాయం, గత్వా రాజసుతన్తి కం.
లేఖఞ్చ పణ్ణాకారే చ, రాజపుత్తస్స అప్పయి;
తుట్ఠో ఆహ ‘‘సహస్సేన, పసాదేథ ఇమ’’న్తి సో.
ఇస్సం కరింసు తస్స’ఞ్ఞే, రాజపుత్తస్స సేవకా;
సో తం దససహస్సేన, పసాదాపేసి దారకం.
తస్స కేసం లిఖాపేత్వా, గఙ్గాయేవ నహాపియ;
పుణ్ణవడ్ఢన వత్థయుగం, గన్ధమాలఞ్చ సున్దరం;
అచ్ఛాదేత్వా విలిమ్పేత్వా, మణ్డయిత్వా సురూపకం.
సీసం దుకూలపట్టేన, వేఠయిత్వా ఉపానయుం;
అత్తనో పరిహారేన, భత్తం తస్స అదాపయి.
అత్తనో దససహస్స-అగ్ఘనసయనం సుభం;
సయనత్థం అదాపేసి, తస్స యోధస్స ఖత్తియో.
సో ¶ సబ్బం ఏకతో కత్వా, నేత్వా మాతాపితన్తికం;
మాతుయా దససహస్సం, సయనం పితునో అదా.
తంయేవ రత్తిం ఆగన్త్వా, రక్ఖఠానే అద్దస్సయి;
పభాతే రాజపుత్తో తం, సుత్వా తుట్ఠమనో అహు.
దత్వా పరిచ్ఛదం తస్స, పరివారజనం తథా;
దత్వా దససహస్సానీ, పేసేసి పితుసన్తికం.
యోధో దససహస్సాని, నేత్వా మాతాపితన్తికం;
తేసం దత్వా కాకవణ్ణ-తిస్సో రాజా ముపాగమి.
సో గామణికుమారస్స, తమప్పేసి మహీపతి;
సక్కతో సురనిమిలో, యోధో వసి తదన్తికే.
కుటుమ్బరికణ్ణికాయం,
హున్దరీవాపి గామకే;
తిసస్స అట్ఠమో పుత్తో,
అహోసి సోణ నామకో.
సత్తవస్సికకాలేపి, తాలగచ్ఛే అలుఞ్చి సో;
దస వస్సికకాలమ్హి, తాలే లుఞ్చిమహబ్బలో.
కాలే న సో మహాసోణో,
దస హత్థి బలో అహు;
రాజా తం తాదిసం సుత్వా,
గహేత్వా పితుసన్తికా.
గామణిస్స కుమారస్స, అదాసి పోసనత్థికో;
తేన సో లద్ధసక్కారో, యోధో వసి తదన్తికే.
గిరినామే జనపదే, గామే నిచ్ఛేలవిట్ఠికే;
దసహత్థిబలో ఆసి, మహానాగస్స అత్రజో.
లకుణ్టకసరీరత్తా, అహు గోట్ఠక నామకో;
కరోన్తి కేళిపరిహాసం, తస్స జేట్ఠా ఛ భాతరో.
తే గన్త్వా మాసఖేత్తత్థం, కోట్టయిత్వా మహావనం;
తస్స భాగం ఠపేత్వాన, గన్త్వా తస్స నివేదయుం.
సో ¶ గన్త్వా తం ఖణంయేవ, రుక్ఖే ఇమ్బరసఞ్ఞితే;
లుఞ్చిత్వాన సమం కత్వా, భూమిం గన్త్వా నివేదయి.
గన్త్వాన భాతరో తస్స, దిస్వా కమ్మన్త మబ్భుతం;
తస్స కమ్మం కిత్తయన్తా, ఆగచ్ఛింసు తదన్తికం.
తదుపాదాయ సో ఆసి, గోట్ఠయిమ్బరనామకో;
తథేవ రాజా పాహేసి, తమ్బి గామణిసన్తికం.
కోటిపబ్బతసామన్తా, కిత్తిగామమ్హి ఇస్సరో;
రోహణో నామ గహపతి, జాతం పుత్తకమత్తనో.
సమాన నామం కారేసి, గోట్ఠకాహయరాజినో;
దారకో సో బలీ ఆసి, దసద్వాదసవస్సికో.
అసక్కుణేయ్యపాసాణే, ఉద్ధత్తుం చతుపఞ్చహి;
కీళమానో ఖిపి తదా, సో కీళాగుళకే వియ.
తస్స సోళసవస్సస్స, పితా గదమకారయి;
అట్ఠతింసఙ్గులవట్టం, సోళసహత్థదీఘకం.
కాలానం నాళికేరానం,
ఖన్ధే ఆహచ్చ తాయ సో;
తే పాతయిత్వా తేనేవ,
యో ధో సో పాకటో అహు.
తథేవ రాజా పాహేసి, తమ్పి గామణిసన్తికే;
ఉపట్ఠాకో మహాసుమ్మ-థేరస్సా’సి పితా పన.
సో మహాసుమ్మథేరస్స, ధమ్మం సుత్వా కుటుమ్బికో;
సోతాపత్తిఫలం పత్తో, విహారే కోళపబ్బతే.
సోతు సఞ్జాతసంవేగో, ఆరోచేత్వాన రాజినో;
దత్వా కుటుమ్బం పుత్తస్స, పబ్బజి థేరసన్తికే.
భావనం అనుయుఞ్జిత్వా, అరహత్తమపాపుణి;
పుత్తో తేన’స్స పఞ్ఞాయి, థేరపుత్తాభయో ఇతి.
కప్పకన్దరగామమ్హి, కుమారస్స సుతో అహు;
భరణో నామ సో కాలే, దసద్వాదసవస్సికే.
దారకేహి ¶ వనం గన్త్వా’-నుబన్ధిత్వా ససే బహూ;
పాదేన పహరిత్వాన, ద్విఖణ్డం భూమియం ఖిపి.
గామికేహి వనం గన్త్వా, సోళసవస్సికో పన;
తథేవ పాతేసి లహుం, మిగ గోకణ్ణసూకరే.
భరణో సో మహాయోధో,
తేనేవ పాకటో అహు;
తథేవ రాజా వాసేసి,
తమ్పి గామణిసన్తికే.
గిరిగామే జనపదే, కుటుమ్బియఙ్గణగామకే;
కుటుమ్పివసభో నామ, అహోసి తత్థ సమ్మతో.
వేళో జనపదో తస్స, సుమనో గిరిభోజకో;
సహాయస్స సుతే జాతే, పణ్ణాకారపురస్సరా.
గన్త్వా ఉభో సకం నామం, దారకస్స అకారయుం;
తం వుద్ధం అత్తనో గేహే, వాసేసి సిరిభోజకో.
తస్సే’కో సిన్ధవో పోసం, కఞ్చినా రోహితుం అదా;
దిస్వా తు వేళుసుమనం, అయం అరోహకో మమ.
అనురూపో’తి చిన్తేత్వా,
పహట్ఠో హేసితం అకా;
తం ఞత్వా భోజకో ‘‘అస్సం,
ఆరోహా’’తి తమాహసో.
సో అస్సం ఆరుహిత్వా తం, సీఘం ధావయి మణ్డలే;
మణ్డలే సకలే అస్సో, ఏకాబద్ధో అదిస్సి సో.
నిసీది ధావతో చ’స్స, వస్సహారో’వ పిట్ఠియం;
మోచేతిపి ఉత్తరియం, బన్ధతిపి అనాదరో.
తం దిస్వా పరిసా సబ్బా, ఉక్కుట్ఠిం సమ్పవత్తయి;
దత్వా దససహస్సాని, తస్స సో గిరిభోజకో.
రాజానుచ్ఛవికో’యంతి, హట్ఠో రఞ్ఞో అదాసి తం;
రాజా తం వేళుసుమనం, అత్తనోయేవ సన్తికే.
కారేత్వా ¶ తస్స సక్కారం, వాసేసి బహుమానయం;
నకులనగరకణ్ణికాయం, గామే మహిన్ద దోణికే.
అభయస్స’న్తిమే పుత్తో, దేవోనామా’సి థామవా;
ఈసకం పన ఖఞ్జత్తా, ఖఞ్జదేవోతి తం విదుం.
మిగమం గామవాసీహి, సహ గన్త్వాన సో తదా;
మహిసే అనుబన్ధిత్వా, మహన్తే ఉట్ఠితుట్ఠితే.
హత్థేన పాదే గణ్హిత్వా, భమేత్వా సీసమత్థకే;
అసుమ్హ భూమిం చుణ్ణేతి, తేసం అట్ఠీని మాణవో.
తం పవత్తిం సుణిత్వావ, ఖఞ్జదేవం మహీపతి;
వాసేసి ఆహరాపేత్వా, గామణిస్సే’వ సన్తికే.
చిత్తలపబ్బతా’సన్నే, గామే కపిట్ఠనామకే;
ఉప్పలస్స సుతో ఆసి, ఫుస్సదేవోతి నామకో.
గన్త్వా సహ కుమారేహి, విహారం సో కుమారకో;
బోధియా పూజితం సఙ్ఖం, ఆదాయ ధమిథామసా.
అసనీపాతసద్దోవ, సద్దో తస్స మహా అహు;
ఉమ్మత్తా వియ ఆసుం తే, భీతా సబ్బేపి దారకా.
తేన సో ఆసి ఉమ్మాద-ఫుస్స దేవోతి పాకటో;
ధనుసిప్పం అకారేసి, తస్స వంసాగతం పితా.
సద్దవేధి విజ్జువేధీ, వాలవేధీ చ సో అహు;
వాలుకాపుణ్ణసకటం, బద్ధధమ్మసతం తథా.
అసనో దుమ్బరమయం, అట్ఠసోళసఅఙ్గులం;
తథా అయో లోహమయం, పట్టంది చతురఙ్గలి.
నిబ్బేధయతికణ్ణేన, కణ్డో తేన విసజ్జితో;
థలే అట్ఠుసభం యాతి, జలే తు ఉసభం పన.
తం సుణిత్వా మహారాజా, పవత్తిం పితుసన్తికా;
తమ్పి ఆణాపయిత్వాన, గామణిమ్హి అవాసయి.
తులాధారనగాసన్నే, విహారవాపి గామకే;
మత్తకుటుమ్బిస్స సుతో, అహు వసభనామకో.
తం ¶ సుజాతసరీరత్తా, లభియ వసభం విదుం;
సో వీసతివస్సుద్దేసమ్హి, మహాకాయబలో అహు.
ఆదాయ సో కతిపయో, పురిసేయేవ ఆరభి;
ఖేత్తత్థికో మహావాపిం, కరోన్తో తం మహబ్బలో.
దసహి ద్వాదసహి వా, వహితబ్బే ధురేహిపి;
వహన్తో పంసుపిణ్డే సో, లహుం వాపిం సమాపయి.
తేన సో పాకటో ఆసి, తమ్పి ఆదాయ భూమిపో;
దత్వా తం తస్స సక్కారం, గామణిస్స అదాసి తం.
వసభోదకవారోతి, కం ఖేత్తం పాకటం అహు;
ఏవం లభియావసభో, వసి గామణిసన్తికే.
మహాయోధానమేతేసం, దసన్నమ్పి మహిపతి;
పుత్తస్స సక్కారసమం, సక్కారం కారయి తదా.
ఆమన్తేత్వా మహాయోధే, దసాపి చ దిసమ్పతి;
‘‘యోధే దసదసే’కేకో, ఏసథా’తి ఉదాహరి.
తే తథేవా’నయుం యోధే, తేసమ్పాహ మహీపతి;
తస్స యోధసహస్సాపి, తథేవ పరియేసితుం.
తథా తేపా’నయుం యోధే, తేసమ్పాహం మహీపతి;
పునయోధసహస్సస్స, తథేవ పరియేసితుం.
తథా తేపా’నయుం యోధే, సబ్బే సమ్పిణ్డితా తు తే;
ఏకాదససహస్సాని, యోధాసతం తథా దస.
సబ్బే తే లద్ధసక్కారా, భూమిపాలేన సబ్బదా;
గామణిం రాజపుత్తం తం, వసింసు పరివారియ.
ఇతి సుచరితజాతబ్భుతం,
సుణియ నరో మతిమా సుఖత్తికో;
అకుసలపథతో పరమ్ముఖో,
కుసలపథే’భిరమేయ్య సబ్బదాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
యోధలాభో నామ
తేవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
చతువీసతిమ పరిచ్ఛేద
ద్వేభాతికయుద్ధం
హత్థస్స ¶ థరుకమ్మస్స, కుసలో కతుపాసనో;
సో గామణిరాజసుతో, మహాగామే వసీ తదా.
రాజా రాజసుతం తిస్సం, దీఘవాపిమ్హి వాసయి;
ఆరక్ఖితుం జనపదం, సమ్పన్న బలవాహనం.
కుమారో గామణికాలే, సమ్పస్సన్తో బలం సకం;
‘‘యుజ్ఝిస్సం దమిళేహీ’’తి, పితురఞ్ఞో కథాపయీ.
రాజా తం అనురక్ఖన్తో, ‘‘ఓరగఙ్గం అలం’’ ఇతి;
వారేసి యావతతియం, సో తథేవ కథాపయీ.
పితా మే పురిసో హోన్తో, నే’వం వక్ఖతి తేని’దం;
పిలన్ధతూతి పేసేసి, ఇత్థాలఙ్కారమస్స సో.
రాజా’హ తస్స కుజ్ఝిత్వా, ‘‘కరోథ హేమసఙ్ఖలిం;
తాయ తం బన్ధయిస్సామి, నా’ఞ్ఞథా రక్ఖియో హి సో.
పలాయిత్వాన మలయం, కుజ్ఝిత్వా పితునో అగా;
దుట్ఠత్తాయేవ పితరి, ఆహు తం దుట్ఠగామణి.
రాజా’థ ఆరభీ కాతుం, మహామఙ్గలచేతియం;
నిట్ఠితే చేతియే సఙ్ఘం, సన్నిపాతయి భూపతి.
ద్వాదసా’సుం సహస్సాని, భిక్ఖూ చిత్తలపబ్బతా;
తతో తతో ద్వాదసేవ, సహస్సాని సమాగముం.
కత్వాన చేతియమహం, రాజా సఙ్ఘస్స సమ్ముఖా;
సబ్బే యోధే సమానేత్వా, కారేసి సపథం తదా.
‘‘పుత్తానం కలహట్ఠానం, న గచ్ఛిస్సామ నో’’ఇతి;
అకంసు సపథం సబ్బే, తం యుద్ధం తేన నాగముం.
చతుసట్ఠి విహారే సో, కారాపేత్వా మహీపతి;
తత్తకానేవ వస్సాని, ఠత్వా మరితహిం తదా.
రఞ్ఞో ¶ సరీరం గాహేత్వా, ఛన్నయానేన రాజిని;
నేత్వా తిస్స మహారామం, తం సఙ్ఘస్స నివేదయి.
సుత్వా తిస్సకుమారో తం, ఆగన్త్వా దీఘవాపితో;
సరీరకిచ్చం కారేత్వా, సక్కచ్చం పితునో సయం.
మాతరం కణ్డులం హత్థిం, ఆదియిత్వా మహబ్బలో;
భాతుభయా దీఘవాపిం, అగమాసి లహుం తతో.
తం పవత్తిం నివేదేతుం, దుట్ఠగామణి సన్తికం;
లేఖం దత్వా విసజ్జేసుం, సచ్చేమచ్చా సమాగతా.
సో గుత్తహాలమాగన్త్వా, తత్థ చారే విసజ్జియ;
మహాగామముపగన్త్వా, సయం రజ్జే’భిసేచయి.
మాతత్థం కణ్డూలత్థఞ్చ, భాతులేఖం విసజ్జయి;
అలద్ధా యావతతియం, యుద్ధాయ సముపాగమి.
అహు ద్విన్నం మహాయుద్ధం, చూళఙ్గణియపిట్ఠియం;
తత్థ నేకసహస్సాని, పతింసు రాజినో నరా.
రాజా చ తిస్సామచ్చో చ, వళవాదీఘుతునికా;
తయోయేవ పలాయింసు, కుమారో అనుబన్ధితే.
ఉభిన్నమన్తరే భిక్ఖూ, మన్తయింసు మహీధరం;
తం దిస్వా ‘‘భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, కమ్మం’’ ఇతి నివత్తి సో.
కప్పకన్దరనజ్జాసో, జవమాలితిత్థమాగతో;
రాజా’హ తిస్సమచ్చం తం, ‘‘ఛాతజ్ఝత్తా మయం’’ఇతి.
సువణ్ణసరకే ఖిత్త-భత్తం నీహరితస్స సో;
సఙ్ఘే దత్వా భుఞ్జనతో, కారేత్వా చతుభాగకం.
‘‘ఘోసేహి కాల’’మిచ్చా’హ,
తిస్సో కాలమఘోసయి;
సుణిత్వా దిబ్బసోతేన,
రఞ్ఞో సక్ఖాయ దాయకో.
థేరో పియఙ్గు దీపట్ఠో, థేరం తత్థ నియోజయి;
తిస్సం కుటుమ్బికసుతం, సో తత్థ నభసా’గమా.
తస్స తిస్సో కరాపత్త-ఆదాయా’దాసి రాజినో;
సఙ్ఘస్స భాగం సమ్భాగం, రాజా పత్తే ఖిపాపయి.
సమ్భాగం ¶ ఖిపి తిస్సో చ, సమ్భాగం వళవాపి చ;
న ఇచ్ఛితస్సాభాగఞ్చ, తిస్సో పత్తమ్హి పక్ఖిపి.
భత్తస్స పుణ్ణపత్తం తం, అదాథేరస్స భూపతి;
అదా గోతమథేరస్స, సో గన్త్వా నభసా లహుం.
భిక్ఖూనం భుఞ్జమానానం, దత్వా ఆలోపభాగసో;
పఞ్చసతానం సో థేరో, లద్ధేహి తు తదన్తికా.
భాగేహి పత్తం పూరేత్వా, ఆకాసే ఖిపి రాజినో;
దిస్వా’ గతం గహేత్వా తం, తిస్సో భోజిసి భూపతిం.
భుఞ్జిత్వాన సయఞ్జాపి, వళవఞ్చ అభోజయి;
సత్తాహం చుమ్బటం కత్వా, రాజా పత్తం విసజ్జయి.
గన్త్వాన సో మహాగామం, సమాదాయ బలం పున;
సట్ఠిసహస్సం యుద్ధాయ, గన్త్వా యుజ్ఝి సభాతరా.
రాజా వళవమారుయ్హ, తిస్సో కణ్డూల హత్థినం;
ద్వే భాతరో సమాగఞ్ఛుం, యుజ్ఝమానా రణే తదా.
రాజా కరిం కరిత్వ’న్తో, వళవామణ్డలం అకా;
తథాపి ఛిద్దం నో దిస్వా, లఙ్ఘా పేతుం మతింఅకా.
వళవం లఙ్ఘయిత్వాన, హత్థినం భాతికో’పరి;
తోమరం ఖిపి చమ్మంవ, యథా ఛిజ్జతి పిట్ఠియం.
అనేకాని సహస్సాని, కుమారస్స నరాతహిం;
పతింసు యుద్ధే యుజ్ఝన్తా, భిజ్జ చేవ మహబ్బలం.
‘‘ఆరోహకస్స వేకల్లా, ఇత్థీ మం లఙ్ఘయీ’’ఇతి;
కుద్ధోకరీ తం చాలేన్తో, రుక్ఖమేక ముపాగమి.
కుమారో ఆరుహీ రుక్ఖం, హత్థీ సామిముపాగమి;
తమారుయ్హ పలాయన్తం, కుమారో మనుబన్ధి సో.
పవిసిత్వా విహారం సో, మహాథేర ఘరంగతో;
నిపజ్జహేట్ఠా మఞ్చస్స, కుమారో భాతునోభయా.
పసారయి మహాథేరో, చీవరం తత్థ మఞ్చకే;
రాజా అనుపదం గన్త్వా, ‘‘కుహిం తిస్సో’’తి పుచ్ఛథ.
‘‘మఞ్చే ¶ తత్థ మహారాజ’’, ఇతి థేరో అవోచ తం;
హేట్ఠా మఞ్చేతి జానిత్వా, తతో నిక్ఖమ్మ భూపతి.
సమన్తతో విహారస్స, రక్ఖం కారయి తం పన;
పఞ్చకమ్హి నిపజ్జేత్వా, దత్వా ఉపరి చీవరం.
మఞ్చపాదేసు గణ్హిత్వా, చత్తారో దహరా యతీ;
మతభిక్ఖునియామేన, కుమారం బహి నీహరుం.
నీయమానన్తు తం ఞత్వా, ఇధ మాహ మహీపతి;
‘‘తిస్స త్వం కులదేవతానం, సీసే హుత్వాన నియ్యాసి.
బలక్కారేన గహణం, కులదేవేహి నత్థి మే;
గుణం త్వం కులదేవానం, సరేయ్యాసి కదాచిపి’’.
తతోయేవ మహాగామం, అగమాసి మహీపతి;
ఆణాపేసి చ తత్థేవ, మాతరం మాతుగారవో.
[వస్సాని అట్ఠసట్ఠింసో, అట్ఠా ధమ్మట్ఠమానసో;
అట్ఠసట్ఠివిహారే చ, కారాపేసి మహీపతి.]
నిక్ఖామితో సో భిక్ఖూహి, తిస్సోరాజ సుతో పన;
దీఘవాపిం తతోయేవ, అగమ’ఞ్ఞతరో వియ.
కుమారో గోధగత్తస్స, తిస్సథేరస్స ఆహ సో;
‘‘సాపరాధో అహం భన్తే, ఖమాపేస్సామి భాతరం.
వేయ్యావచ్చకరా కారం, తిస్సం పఞ్చసతాని చ;
భిక్ఖునమాదియిత్వా సో, థేరో రాజ ముపాగమి.
రాజపుత్తం ఠపేత్వాన, థేరో సోపాన మత్థకే;
ససఙ్ఘో పావిసి సద్ధో, నిసీదావియ భూమిపో.
ఉపానయీ యాగుఆదిం, థేరో పత్తం విధేసిసో;
‘‘కిన్తి వుత్తో’బ్రవి తిస్సం, ఆదాయ అగతా’’ఇతి.
‘‘కుహిం చోరో’’తి వుత్తో చ, ఠితఠానం నివేదయి;
విహారదేవీ గన్త్వాన, ఛాదియఠాసి పుత్తక.
రాజా’హ ¶ థేరం ‘‘ఞాతో వో,
దాసభావో ఇదాని నో;
సామణేరం పేసయేథ,
తుమ్హే మే సత్తవస్సికం.
జనక్ఖయం వినాయేవ, కలహో న భవేయ్య నో;
రాజా సఙ్ఘస్స దోసేసో, భంఘే దణ్డం కరిస్సతి.
హేస్సతా’గతకిచ్చా వో,
యాగాదిం గణ్హాథాతి సో;
దత్వా తం భిక్ఖుసఙ్ఘస్స,
పక్కోసిత్వాన భాతరం.
తత్థేవ సఙ్ఘమజ్ఝమ్హి, నిసిన్నో భాతరా సహ;
భుఞ్జిత్వా ఏకతోయేవ, భిక్ఖు సఙ్ఘం విసజ్జయి.
సస్సకమ్మాని కారేతుం, తిస్సం తత్థేవ పాహిణి;
సయమ్పి భేరిం చారేత్వా, సస్సకమ్మాని కారయి.
ఇతి వేరమనేకవికప్పచితం,
సమయన్తి బహుం అపి సప్పురిసం;
ఇతి చిన్తియ కోహి నరో మతిమా,
న భవేయ్య పరేసు సుసన్త మనోతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ద్వేభాతికయుద్ధం నామ
చతువీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
పఞ్చవీసతిమ పరిచ్ఛేద
దుట్ఠగామణి విజయో
దుట్ఠగామణిరాజా’థ ¶ , కత్వాన జనసఙ్గహం;
కున్తే ధాతుం నిధాపేత్వా, సయోగ్గబలవాహనో.
గన్త్వా తిస్సమహారామం, వన్దిత్వా సఙ్ఘమబ్రవి;
‘‘పారగఙ్గం గమిస్సామి, జోతేతుం సాసనం అహం.
సక్కాతుం భిక్ఖవో దేథ, అమ్హేహి సహగామినో;
మఙ్గలఞ్చేవ రక్ఖా చ, భిక్ఖూనం దస్సనం హినో.
అదాసి దణ్డకమ్మత్థం, సఙ్ఘో పఞ్చసతం యతీ;
భిక్ఖుసఙ్ఘతమాదాయ, తతో నిక్ఖమ్మ భూపతి.
సోధాపేత్వాన మలయే, ఇధాగమనమఞ్జసం;
కణ్డులం హత్థిమారుయ్హ, యోధేహి పరివారితో.
మహతా బలకాయేన, యుద్ధాయ అభినిక్ఖమి;
మహాగామేన సమ్బద్ధా, సేనాగా’గుత్తహాలకం.
మహియఙ్గణమాగమ్మ, ఛత్తం దమిళమగ్గహీ;
ఘాతేత్వా దమిళే తత్థ, ఆగన్త్వా అమ్బతిత్థకం.
గఙ్గా పరిఖాసమ్పన్నం, తిత్థమ్బదమిళం పన;
యుజ్ఝం చతూహి మా సేహి, కతహత్థం మహబ్బలం.
మాతరం దస్సయిత్వాన, తేన లేసేన అగ్గహి;
తతోఓరుయ్హ దమిళే, సత్తరాజే మహబ్బలే.
ఏకాహేనేవ గణ్హిత్వా, ఖేమం కత్వా మహబ్బలో;
బలస్సా’దా ధనం తేన, ఖేమారామోతి వుచ్చతి.
మహాకోట్ఠన్తరే సోబ్భే, దోణో గవరమగ్గహీ;
హాలకోలే ఇస్సరియం, నాళిసోబ్భమ్హి నాళికం.
దీఘాభయగల్లకమ్హి, గణ్హి దీఘాభయమ్పి చ;
కచ్ఛిపిట్ఠే కపిసీసం, చతుమాసేన అగ్గహి.
కోటనగరే ¶ కోటఞ్చ, తతో హాలవహాణకం;
వహిట్ఠే వహిట్ఠదమిళం, గామణిమ్హి చ గామణిం.
కుమ్భగామమ్హి కుమ్భఞ్చ, నన్దిగామమ్హి నన్దికం;
గణ్హి ఖాణుం ఖాణుగామే, ద్వే తు తమ్బుణ్ణమే పన.
మాతులం భాగినేయ్యఞ్చ, తమ్బఉణ్ణమనామకే;
జమ్బుచగ్గహీ సోసో చ, గామో’హు తం తదవ్హయో.
‘‘అజానిత్వా సకంసేనం, ఘాతేన్తి సజనా’’ ఇతి;
సుత్వాన సచ్చకిరియం, అకరీ తత్థ భూపతి.
రజ్జసుఖాయ వాయామో, నాయం మమ కదాచిపి;
సమ్బుద్ధ సాసనస్సేవ, ఠపనాయ అయం మమ.
తేన సచ్చేన మేసేనా-కాయోపగతభణ్డికం;
జాలవణ్ణంవ హోతూతి, తం తథేవతదా అహు.
గఙ్గాతీరమ్హి దమిళా, సబ్బే ఘాతితసేసకా;
విజితం నగరం నామ, సరణత్థాయ పావిసుం.
ఫాసుకే అఙ్గణఠానే, ఖన్ధావారం నివేసయి;
తం ఖన్ధావార… ఠీతి, నామేనా’హోసి పాకటం.
విజితనగరగాహత్థం, వీమంసన్తో నరాధిపో;
దిస్వా’యన్తం నన్దిమిత్తం, విసజ్జాపేసి కణ్డులం.
గణ్హితుం ఆగతం హత్థిం, నన్దీమిత్తో కరేహితం;
ఉభో దన్తే పీళయిత్వా, ఉక్కుటికం నిసీదయి.
హత్థినా నన్దిమిత్తో తు, యస్మా యత్థ అయుజ్ఝి సో;
తస్మా తత్థ తతో గామో, హత్థిపోరోతి వుచ్చతి.
వీమంసిత్వా ఉభో రాజా, విజితం నగరం అగా;
యోధానం దక్ఖిణద్వారే, సఙ్గామో ఆసి భింసనో.
పురత్థిమమ్హి ద్వారమ్హి, సో వేళుసుమనో పన;
అనేక సఙ్ఖే దమిళే, అస్సారుళ్హే అఘాతయి.
ద్వారం థకేసుం దమిళా, రాజా యోధే విసజ్జయి;
కణ్ణులో నన్దిమిత్తో చ, సురనిమిలో చ దక్ఖిణే.
మహాసోణో ¶ చ గోట్ఠో చ,
థేర పుత్తో చ తే తయో;
ద్వారేసు తీసు కమ్మాని,
ఇతరేసు తదా కరుం.
నగరం తం తిపరిఖం, ఉచ్చపాకార గోపితం;
అయోకమ్మకతద్వారం, అరీహి దుప్పధంసియం.
జాణూహి ఠత్వా దాఠాహి, భిన్దిత్వాన సిలాయుధా;
ఇట్ఠకా చేవ హత్థి సో, అయోద్వారముపాగమి.
గోపురట్ఠా తు దమిళా, ఖిపింసు వివిధా’యుధే;
పక్కం అయోగుళఞ్చేవ, కథికఞ్చ సిలేసికం.
పిట్ఠిం ఖిత్తే సిలేసమ్హి, ధూపాయన్తే’థ కణ్డులో;
వేదనట్టో’దకఠానం, గన్త్వాన తత్థ ఓగహీ.
న ఇదం సురాపాణం తే, అయోద్వార విఘాటనం;
గచ్ఛ ద్వారం విఘాటేహి, ఇచ్చాహగోట్ఠయిమ్బరో.
సో మానం జనయిత్వాన, కోఞ్చం కత్వా గజుత్తమో;
ఉదకా ఉట్ఠహిత్వాన, థలే అట్ఠాసి దప్పవా.
హత్థివజ్జే వియోజేత్వా, సిలేసం ఓసధం అకా;
రాజా ఆరుయ్హ హత్థిం తం, కుమ్భే ఫుసియపాణినా.
‘‘లంకాదీపమ్హి సకలే, రజ్జం తే తాత కణ్డుల;
దమ్మీ’’తి తం తోసయిత్వా, భోజేత్వా వరభోజనం.
వేఠయిత్వా సాటకేన, కారయిత్వా సువమ్మితం;
సత్తగుణం మాహిసచమ్మం, బన్ధేత్వా చమ్మపిట్ఠియం.
తస్సో’ పరితేలచమ్మం, దాపేత్వా తం విసజ్జయి;
అసనీవియ గజ్జన్తో, సో గహేత్వా’పద్దవే సహ.
పదరం విజ్ఝి దాఠాహి, ఉమ్మారం పదసా’హని;
సద్ధారబాహం తం ద్వారం, భూమియం సరవం పతి.
గోపురే దబ్బసమ్భారం, పతన్తం హత్తిపిట్ఠియం;
బాహాహి పరిహరిత్వాన, నన్దీమిత్తో పవట్టయి.
దిస్వాన ¶ తస్స కిరియం, కణ్డులో తుట్ఠమానసో;
దాఠాపీఠనవేరం తం, ఛడ్ఢేసి పఠమం కతం.
అత్థనో పిట్ఠితోయేవ, పవేసత్థాయ కణ్డులో;
నివత్తిత్వాన ఓలోకి, యోధం తత్థ గజుత్తమో.
‘‘హత్థినాకతమగ్గేన, నప్పవేక్ఖామహం’’ఇతి;
నన్దీమిత్తో విచిన్తేత్వా, పాకారం హని బాహునా.
సో అట్ఠారసహత్థుచ్చో, పతిఅట్ఠుసభో కిర;
ఓలోకి సురనిమలం, అనిచ్ఛం సోపి తం పథం.
లఙ్ఘయిత్వాన పాకారం,
నగరబ్భన్తరే పతి;
భిన్దిత్వా ద్వారమేకేకం,
గోట్ఠో సోణోవ పావిసి.
హత్తీ గహేత్వా రథచక్కం, మిత్తో సకటపఞ్జరం;
నాళికేరతరుం గోట్ఠో, నిమ్మలో ఖగ్గముత్తమం.
తాలరుక్ఖం మహాసోణో, థేరపుత్తో మహాగదం;
విసుం విసుం వీథిగతా, దమిళే తత్థ చుణ్ణయుం.
విజితం నగరం భేత్వా, చతుమాసేన ఖత్తియో;
తథో గిరిలకం గన్త్వా, గిరియం దమిళం హని.
గన్త్వా మహేలనగరం, తిమహాపరిఖం తతో;
కదమ్బ పుప్ఫవల్లీహి, సమన్తా పరివారితం.
ఏకద్వారం దుప్పవేసం, చతుమాసే వసం తహిం;
గణ్హి మహేలరాజానం, మన్తయుద్ధేన భూమిపో.
తతో’నురాధనగరం, ఆగచ్ఛన్తో మహీపతి;
ఖన్ధావారం నివేసేసి, పరితోకాసపబ్బతం.
మాసమ్హి జేట్ఠమూలమ్హి, తళాకం తత్థ కారియ;
జలం కీళి తహిం గామో, పోసోననగరవ్హయో.
తం ¶ యుద్ధాయాగతం సుత్వా, రాజానం దుట్ఠగామణిం;
అమచ్చే సన్నిపాతేత్వా, ఏళారో ఆహ భూమిపో.
‘‘సో రాజా చ సయంయోధో,
యోధా చస్స మహూకిర;
అమచ్చో కిన్ను కాతబ్బం,
కిన్తి మఞ్ఞన్తి నో ఇమే.
దీఘజత్తుప్పభుతయో, యోధా ఏళారరాజినో;
‘‘సువే యుద్ధం కరిస్సామి’’, ఇతి తే నిచ్ఛయం కరుం.
దుట్ఠగామణిరాజాపి, మన్తేత్వా మాతుయా సహ;
తస్సా మతేన కారేసి, ద్వత్తింస బలకోట్ఠకే.
రాజచ్ఛత్తధరే తత్థ, ఠపేసి రాజరూపకే;
అబ్భన్తరే కోట్ఠకే తు, సయం అట్ఠాసి భూపతి.
ఏళారరాజా సన్నద్ధో, మహాపబ్బత హత్థినం;
ఆరుయ్హ అగమా తత్థ, సయోగ్గ బలవాహనో.
సఙ్గామే వత్తమానమ్హి, దీఘజత్తు మహబ్బలో;
ఆదాయ ఖగ్గఫలకం, యుజ్ఝమానో భయానకో.
హత్థే అట్ఠరసు’గ్గన్త్వా, నభం తం రాజరూపకం;
ఛిన్దిత్వా అసినా భిన్ది, పఠమం బలకోట్ఠకం.
ఏవం సేసేపి భిన్దిత్వా, మలకోట్ఠే మహబ్బలో;
ఠితం గామణిరాజేన, బలకోట్ఠముపాగమి.
యోధో సో సురనిమలో, గచ్ఛన్తం రాజినో’పరి;
సావేత్వా అత్తనో నామం, తమక్కోసి మహబ్బలో.
ఇతరో ‘‘తం వధిస్స’’న్తి, కుద్ధో ఆకాసముగ్గమి;
ఇతరో ఓతరన్తస్స, ఫలకం ఉపనామయి.
‘‘ఛిన్దా మేతం సఫలకం’’, ఇతి చిన్తియ సో పన;
ఫలకం హని ఖగ్గేన, తం ముఞ్చియి’ తరోసయి.
కప్పేన్తో ముత్తఫలకం, దీఘజత్తు తహిం పతి;
ఉట్ఠాయ సూరనిమిలో, పతితం సత్తియా’హని.
సఙ్ఖం ¶ ధమి ఫుస్సదేవో, సేనా భిజ్జిత్థ దామిళి;
ఏళరోపి నివత్తిత్థ, ఘాతేసుం దమిళే బహూ.
తత్థ వాపి జలం ఆసి, హతానం లోహితా విలం;
తస్మా కులత్థవా పీతి, నామతో విస్సుతం అహు.
చరాపేత్వా తహిం భేరిం, దుట్ఠగామణి భూపతి;
‘‘న హనిస్సతు ఏళారం, మంముఞ్చియ పరో’’ఇతి.
సన్నద్ధో సయమారుయ్హ, సన్నద్ధం కణ్డులం కరిం;
ఏళారం అనుబన్ధన్తో, దక్ఖిణద్వారమాగమి.
పురదక్ఖిణద్వారమ్హి, ఉభో యుజ్ఝింసు భూమిపా;
తోమరం ఖిపి ఏళారో, గామణి తమవఞ్చయి.
విజ్ఝాపేసి చ దన్తేహి, తం హత్థిం సకహత్థినా;
తోమరం ఖిపి ఏళారం, సహత్థి తత్థ సో పతి.
తతో విజితసఙ్గామో, సయోగ్గబలవాహనో;
లంకం ఏకాతపత్తం సో, కత్వాన పావిసి పురం.
పురమ్హి భేరిం చారేత్వా, సమన్తా యోజనే జనే;
సన్నిపాతియ కారేసి, పూజం ఏళారరాజినో.
తం దేహపతితఠానే, కూటాగారేన ఝాపయి;
చేతియం తత్థ కారేసి, పరిహారమదాసి చ.
అజ్జాపి లంకాపతినో, తం పదేససమీపగా;
తేనేవ పరిహారేన, న వాదాపేన్తి తూరియం.
ఏవం ద్వత్తింస దమిళ, రాజానో దుట్ఠగామణి;
గణ్హిత్వా ఏకచ్ఛత్తేన, లంకారజ్జమకాసి సో.
విజితే నగరే భిన్నే, యోధో సో దీఘజత్తుకో;
ఏళారస్స నివేదేత్వా, భాగినేయ్యస్స యోధతం.
తస్స హల్లుక నామస్స, భాగినేయ్యస్స అత్తనో;
పేసయీ చాగమత్థాయ, తస్స సుత్వాన హల్లుకో.
ఏళారదడ్ఢదివసా, సత్తమే దివసే ఇధ;
పురిసానం సహస్సేహి, సట్ఠియా సహ ఓతరి.
ఓతిణ్ణో సో సుణిత్వాపి, పతనం తస్స రాజినో;
‘‘యుజ్ఝిస్సామీ’’తి లజ్జాయ, మహాతిత్థం ఇధాగమా.
ఖన్ధావారం ¶ నివేసేసి, గామే కోళమ్బహాలకే;
రాజా తస్సా’గమం సుత్వా, యుద్ధాయ అభినిక్ఖమి.
యుద్ధసన్నహ సన్నద్ధో, హత్థిమారుయ్హ కణ్డులం;
హత్థస్స రథయో ధేహి, పన్తీహి చ అనునకో.
ఉమ్మాదఫుస్సో దేవో సో, దీపే అగ్గధనుగ్గహో;
దసడ్ఢాయుధసనద్ధో, సేసయోధా చ అన్వగుం.
పవత్తే తుమూలే యుద్ధే, సన్నద్ధో భల్లుకో తహిం;
రాజాభిముఖ మాయాసి, నాగరాజా తు కణ్డులో.
తం వేగమన్దిభావత్థం, పచ్చోసక్కి సనిం సనిం;
సేనాపి సద్ధిం తేనేవ, పచ్చోసక్కి సనిం సనిం.
రాజాహ ‘‘పుబ్బే యుద్ధేసు, అట్ఠవీసతియా అయం;
న పచ్చోసక్కి కిం ఏతం, ఫుస్సదేవా’’తి ఆహ సో.
జయో నో పరమో దేవ, జయభూమి మయం గజో;
పచ్చోసక్కతి పేక్ఖన్తో, జయఠానమ్హి ఠస్సతి.
నాగో’థ పచ్చోసక్కిత్వా, ఫుస్సదేవస్స పస్సతో;
మహావిహారసీమన్తే, అట్ఠాసి సుప్పతిట్ఠితో.
తత్రట్ఠితో నాగరాజా, భల్లుకో దమిళో తహిం;
రాజాభిముఖమాగన్త్వా, ఉప్పణ్డేసి మహీపతి.
ముఖం పిధాయ ఖగ్గేన, రాజా అక్కోసి తం పన;
‘‘రఞ్ఞో ముఖమ్హి పాతేమి’’, ఇతి కణ్డఞ్చ సో ఖిపి.
ఆహచ్చ సో ఖగ్గతలం, కణ్డో పపతి భూమియం;
‘‘ముఖే విద్ధో’’తి సఞ్ఞాయ, ఉక్కట్ఠిం భల్లుకో అకా.
రఞ్ఞో పచ్ఛా నిసిన్నో భో, ఫుస్సదేవో మహబ్బలో;
కణ్డ ఖిపిముఖే తస్స, ఘట్టేన్తో రాజకుణ్డలం.
రాజానం పాదతో కత్వా, పతమానస్స తస్స తు;
ఖిపిత్వా అపరం కణ్డం, విజ్ఝిత్వా తస్స జణ్డుకం.
రాజానం సీసతో కత్వా, పాతేసీ లహుహత్థకో;
భల్లుకే పతితే తస్మిం, జయనాదో పవత్తథ.
ఫుస్సదేవో ¶ తహింయేవ, ఞాపేతుం దోస మత్తనో;
కణ్డవల్లిం సకం ఛేత్వా, పసతం లోహితం సయం.
రధఞ్ఞా దస్సేసి తం దిస్వా, రాజా తం పుచ్ఛి‘‘కిం’’ఇతి;
రాజ దణ్డో కతో మేతి, సో అవోచ మహీపతి.
కోధో దోసోతి వుత్తోవ,
ఆహ కుణ్డల ఘట్టనం;
అదోసం దోసమఞ్ఞాయ,
కిమేతం కరి భాతిక.
ఇతి వత్వా మహారాజా, కతఞ్ఞు ఇధ మాహ చ;
‘‘కణ్డానుచ్ఛవికో తుయ్హం, సక్కారో హేస్సతే మహా.
ఘాతేత్వా దమిళే సబ్బే, రాజా లద్ధజయో కతో;
పాసాద తలమారుయ్హ, సీహాసనగతో తహిం.
నాటకామచ్చ మజ్ఝమ్హి, ఫుస్సదేవస్స తం సరం;
ఆణాపేత్వా ఠపాపేత్వా, పుంఖేన ఉజుకం తలే.
కహాపణేహి కణ్డం తం, ఆసిత్తే’యు పరూపరి;
ఛాదాపేత్వా దాపేసి, ఫుస్సదేవస్స తం ఖణే.
నరిన్దపాసాదతలే, నరిన్దోథ అలఙ్కతే;
సుగన్ధదీపుజ్జలితే, నానాగన్ధసమాయుతే.
నాటక జనయోగేన, అచ్ఛరాహి చ భూసితే;
అనగ్ఘత్థరణత్థిణ్ణే, ముదుకే సయనే సుభే.
సయితో సిరిసమ్పత్తిం, మహతిం అపిపేక్ఖియ;
కతం అక్ఖోభిణిఘాతం, సరన్తో న సుఖం లభి.
యియఙ్గుదీపే అరహన్తో, ఞత్వా తం తస్సతక్కితం;
అట్ఠా’రహన్తే పాహేసుం, తమస్సాసేతుమిస్సరం.
ఆగమ్మ తే మజ్ఝాయామే, రాజ ద్వారమ్హి ఓతరుం;
నివేది తబ్భాగమనా, పాసాద తలేమారుహుం.
వన్దిత్వా ¶ తే మహారాజ, నిసీదాపియ ఆసనే;
కత్వా వివిధసక్కారం, పుచ్ఛి ఆగతకారణం.
పియఙ్గుదీపే సఙ్ఘేన, పేసితం మనుజాధిప;
తమస్సా సయితుం అమ్హే, ఇతి రాజా పునా’హతే.
‘‘కథం ను భన్తే అస్సాసో, మమ హేస్సతి యేన మే;
అక్ఖోభిణిమహాసేన, ఘాతో కారాపితో’’ఇతి.
‘‘సగ్గమగ్గన్తరాయో చ, నత్థి తే తేన కమ్మునా;
దీయడ్ఢమనుజా చే’త్థ, ఘాతితా మనుజాధిప.
సరణేసు ఠితో ఏకో, పఞ్చసీలేపి చా’పరో;
మిచ్ఛాదిట్ఠి చ దుస్సీలో, సేసా పసుసమామతా.
జోతయిస్ససి చేవ త్వం, బహుధా బుద్ధసాసనం;
మనోవిలేఖం తస్మా త్వం, వినోదయ నరిస్సర.
ఇతి వుత్తో మహారాజా, తేహి అస్సాసమాగతో;
వన్దిత్వా తే విసజ్జేత్వా, సయితో పున చిన్తయి.
వినా సఙ్ఘేన ఆహారం, మాభుఞ్జేథ కదాచిపి’’;
ఇతి మాతాపితా’హారే, సపింసు దహరే’ వనో.
అదత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, భుత్తం అత్థి నుఖో ఇతి;
అద్దస పాతరాసమ్హి, ఏకం మరిచవట్టికం.
సఙ్ఘస్స అట్ఠపేత్వావ పరిభుత్తం సతిం వినా;
తదత్థం దణ్డకమ్మం మే, కత్తబ్బన్తి చ చిన్తయి.
ఏతే తేనేకకోటి ఇధ మనుజగణే ఘాతితే చిన్తయిత్వా,
కామానం హేతు ఏతం మనసి చ కయిరా సాధు ఆదీనవం తం;
సబ్బేసం ఘాతనిం తం మనసి చ కయిరా’ నిచ్చతం సాధు సాధు,
ఏవం దుక్ఖా పమోక్ఖం సుభగతి మహవా పాపుణేయ్యా’చీరేనాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
దుట్ఠగామణివిజయో నామ
పఞ్చవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ఛబ్బీసతిమ పరిచ్ఛేద
మరిచవట్టికవిహారమహో
ఏకచ్ఛత్తం ¶ కరిత్వాన, లంకారజ్జం మహాయసో;
నానన్తరం సంవిదహి, యోధానం సో యథారహం.
థేరపుత్తాభయో యోధో, దియ్యమానం న ఇచ్ఛితం;
పుచ్ఛితోవ కిమత్థన్తి, యుద్ధమత్థీతి అబ్రవి.
ఏకరజ్జే కతే యుద్ధం, కినామత్తీతి పుచ్ఛితో;
యుద్ధం కిలేస చోరేహి, కరిస్సామి సుదుజ్జయం.
ఇచ్చేవ మాహ తం రాజా, పునప్పునం నిసేధయి;
పునప్పునం సోయాచిత్వా, రఞ్ఞోనుఞ్ఞాయ పబ్బజి.
పబ్బజిత్వా చ కాలేన, అరహత్తమపాపుణి;
పఞ్చఖీణాసవసత-పరివాఏరా అహోసి చ.
ఛత్తమఙ్గల సత్తాహే, గతే గతభయో’ భయో;
రాజా కతా భిసేకోవ, మహతా విభవేన సో.
తిస్సవాపి’మగా కీళ-విధినా సమలఙ్క తం;
కీళితుం అభిసిత్తానం, చారిత్తఞ్చా నురక్ఖితుం.
రఞ్ఞో పరిచ్ఛదం సబ్బం, ఉపాయనసతాని చ;
మరిచవట్టివిహారస్స, ఠానమ్హి ఠపయింసు చ.
తత్థేవ థూపఠానమ్హి, సధాతుం కున్తముత్తమం;
ఠపేసుం కున్తధరకా, ఉజుకం రాజమానుసా.
సహోరోధో మహారాజా, కీళిత్వా సలిలే దివా;
సాయమాహం గమిస్సామ, కున్తం వడ్ఢేథ భో’’ఇతి.
చాలేతుం తం న సక్ఖింసు, కున్తం రాజాధికారికా;
గన్ధామాలాహి పూజేసుం, రాజసేనాసమాగతా.
రాజా ¶ మహన్తం అచ్ఛేరం, దిస్వా తం హట్ఠమానసో;
విధాయ తత్థ ఆరక్ఖం, పవిసిత్వా పురం తతో.
కున్తం పరిక్ఖిపాపేత్వా, చేతియం తత్థ కారయి;
థూపం పరిక్ఖిపాపేత్వా, విహారఞ్చ అకారయి.
తీహి వస్సేహి నిఠాసి, విహారో సో నరిస్సరో;
సఙ్ఘం ససన్నిపాతేసి, విహరమహాకారణా.
భిక్ఖునం సతసహస్సాని, తదా భిక్ఖునియో పన;
నవుతి చ సహస్సాని, అభవింసు సమాగతా.
తస్మిం సమాగమే సఙ్ఘం, ఇదమాక మహీపతి;
‘‘సఙ్ఘం భన్తే విసరిత్వా, భుఞ్జిం మరిచవట్టికం.
హస్సే’తం దణ్డకమ్మం మే, భవతూతి అకారయి;
సచేతియం మరిచవట్టి-విహారం సుమనోహరం.
పతిగ్గణ్హాతు తం సఙ్ఘో, ఇతి సో దక్ఖిణోదకం;
పాతిత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, విహారం సుమనో అదా.
విహారే తం సమన్తాపి, మహన్తం మణ్డపం సుభం;
కారేత్వా తత్థ సఙ్ఘస్స, మహాదానం పవత్తయి.
పాదే పతిట్ఠాపేత్వాపి,
జలే అభయవాపియా;
కతో సో మణ్డపో ఆసి,
సేసో కాసే కథావకా.
సత్తాహం అన్నపానాదిం, దత్వాన మనుజాధిపో;
అదా సామణకం సబ్బం, పరిక్ఖారం మహారహం.
అహు సతసహస్సగ్ఘో, పరిక్ఖారో స ఆదికో;
అన్తే సహస్సగ్ఘనకో, సబ్బ సఙ్ఘో చ తంలభి.
యుద్ధే దానే చ సూరేన, సూరినా రతనత్తయే;
పసన్నామలచిత్తేన, సాసనుజోత నత్థినా.
రఞ్ఞా ¶ కతఞ్ఞునా తేన, థూపకారాపనాదితో;
విహార మహనన్తాని, పూజేతుం రతనత్తయం.
పరిచ్చత్తధనానే’త్థ, అనగ్ఘాని విముఞ్చియ;
సేసాని హోన్తి ఏకాయ, ఊనవీసతికోటియో.
తోగా దసద్ధవిధ దోసవిదూసితాపి,
పఞ్ఞావిసేస సహితేహి జనేహి పత్తా;
హోన్తేవ పఞ్చగుణయోగ గహితసారం,
ఇచ్చస్స సారగహణే మతిమాయతేయ్యాతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మరిచవట్టికవిహారమహోనామ
ఛబ్బీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
సత్తవీసతిమ పరిచ్ఛేద
లోహపాసాదమహో
తతో రాజా విచిన్తేసి, విస్సుతం సుస్సుతం సుతం;
మహాపఞ్ఞో సదా పుఞ్ఞో, పఞ్ఞాయ కతనిచ్ఛయో.
‘‘దీపప్పసాదకో థేరో, రాజినో అయ్యకస్స మే;
ఏవం కిరాహనత్తా తే, దుట్ఠగామణిభూపతి.
మహాపుఞ్ఞో మహాథూపం, సోణ్ణమాలిం మనోరమం;
వీసంహత్థసతం ఉచ్చం, కారేస్సతి అనాగతే.
పునో ఉపోసథాగారం, నానారతనమణ్డితం;
నవభూమం కరిత్వాన, లోహపాసాద మేవ చ.
ఇతి చిన్తియ భూమిన్దో, లిఖిత్వేవం ఠపాపితం;
పేక్ఖాపేన్తో రాజగేహే, ఠితం ఏవ కరణ్డకే.
సోవణ్ణపట్టం లద్ధాన, లేఖం తత్థ అవాచయి;
‘‘చత్తాలీససతం వస్సం, అతిక్కమ్మ అనాగతే.
కాకవణ్ణసుతో ¶ దుట్ఠ-గామణిమనుజాధిపో;
ఇదఞ్చిదఞ్చ ఏవఞ్చ, కారేస్సతీ’’తి వాచితం.
సుత్వా హట్ఠో ఉదానేత్వా, అప్పోట్ఠేసి మహీపతి;
తతో పాతో’వ గన్త్వాన, మహామేఘవనం సుభం.
సన్నిపాతం కారయిత్వా, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స అబ్రవి;
‘‘విమానతుల్యం పాసాదం, కారయిస్సామి వో అహం.
దిబ్బం విమానం పేసేత్వా, తదా లేఖం అదాథ మే’’;
భిక్ఖుసఙ్ఘో విసజ్జేసి, అట్ఠ ఖీణాసవే తహిం.
కస్సపమునినో కాలే, అసోకో నామ బ్రాహ్మణో;
అట్ఠ సలాకభత్తాని, సఙ్ఘస్స పరిణామియ.
భరణిం నామ దాసిం సో, ‘‘నిచ్చం దేహీ’’తి అబ్రవి;
దత్వా సా తాని సక్కచ్చం, యావజీవం తతో చుతా.
ఆకాసట్ఠవిమానమ్హి, నిబ్బత్తిరుచిరే సుభే;
అచ్ఛరానం సహస్సేన, సదా’సి పరివారితా.
తస్సా రతనపాసాదో, ద్వాదసయోజనుగ్గతో;
యోజనానం పరిక్ఖేపో, చత్తాలీసఞ్చ అట్ఠ చ.
కూటాగారసహస్సేన, మణ్డితో నవభూమికో;
సహస్సగబ్భసమ్పన్నో, రాజమానో చతుమ్ముఖో.
సహస్ససఙ్ఖసంవుత్తి, సీహపఞ్జర నేత్తవా;
సకిఙ్కణికజాలాయ, సజ్జితో వేదికాయ చ.
అమ్బలట్ఠికపాసాదో, తస్స మజ్ఝే ఠితో అహు;
సన్తమతో దిస్సమానో, పగ్గహితధజాకులో.
తావతింసఞ్చ గచ్ఛన్తా, దిస్వా థేరం తమేవ తే;
హిఙ్గులేన తదా లేఖం, లేఖయిత్వా పటే తతో.
నివత్తిత్వాన ఆగన్త్వా, పటం సఙ్ఘస్స దస్సయుం;
సఙ్ఘో పటం గహేత్వా తం, పాహేసి రాజసన్తికం.
తం ¶ దిస్వా సుమనో రాజా, ఆగమ్మారామ ముత్తమం;
ఆలేఖతుల్యం కారేసి, లోహపాసాద ముత్తమం.
కమ్మారమ్భనకాలేవ, చతుద్వారమ్హి భోగవా;
అట్ఠసతసహస్సాని, హిరఞ్ఞాని ఠపాపయి.
పుటసహస్స వత్థాని, ద్వారే ద్వారే ఠపాపయి;
గుళ తేలసక్ఖరమధు-పురా చానేక చాటియో.
‘‘అమూలకకమ్మ మేత్థ, న కాతబ్బ’’న్తి భాసియ;
అగ్ఘాపేత్వా కతం కమ్మం, తేసం మూలమదాపయి.
హత్థసతం హత్థసతం, ఆసి ఏకేక పస్సతో;
ఉచ్చతో తత్తకోయేవ, పాసాదో హి చతుమ్ముఖో.
తస్మిం పాసాద సేట్ఠస్మిం, అహేసుం నవభూమియో;
ఏకేకిస్సా భూమియా చ, కూటాగారసతాని చ.
కూటాగారాని సబ్బాని, సజ్ఝునా ఖచితా న’యుం;
పవాలవేదికా తేసం, నానారతన భూసితా.
నానారతన చిత్తాని, తాసం పదుమకాని చ;
సజ్ఝకింకిణికాపన్తి-పరిక్ఖిత్తావ తా అహు.
సహస్సం తత్థ పాసాదో, గబ్భా ఆసుం సుసఙ్ఖతా;
నానారతన ఖచితా, సీహపఞ్జరనేత్తవా.
నారివాహనయానన్తు, సుత్వా వేస్సవణస్స సో;
తదా కారమకారేసి, మజ్ఝే రతనమణ్డపం.
సీహబ్యగ్ఘాదిరూపేహి, దేవతా రూపకేహి చ;
అహు రతనమయోహే’స, థమ్భేహి చ విభూసితో.
ముత్తాజాలపరిక్ఖేపో, మణ్డపన్తే సమన్తతో;
పవాలవేదికా చేత్థ, పుబ్బే వుత్తవిధా అహు.
సత్తరతన చిత్తస్స, వేమజ్ఝే మణ్డపస్స తు;
రుచిరో దన్తపల్లఙ్కో, రమ్మో ఫలికసన్థరో.
దన్తమయాపస్సయే’త్థ, సువణ్ణమయ సూరియో;
సజ్ఝుమయే చన్దిమా చ, తారా చ ముత్తకా మయా.
నానారతన ¶ పదుమాని, తత్థ తత్థ యథారహం;
జాతకాని చ తత్థేవ, ఆసుం సోణ్ణలతన్తరే.
మహగ్ఘపచ్చత్థరణే, పల్లఙ్కే’తి మనోరమే;
మనోహరా’సిట్ఠపితా, రుచిరం దన్తబీజనీ.
పవాలపాదుకా తత్థ, ఫలికమ్హి పతిట్ఠితా;
సేతచ్ఛత్తం సజ్ఝుదణ్డం, పల్లఙ్కో’పరిసోభథ.
సత్తరతన మయానేత్థ, అట్ఠమఙ్గలికాని చ;
చతుప్పదానం పన్తీ చ, మణిముత్తన్తరా అహుం.
రజతానఞ్చ ఘణ్టానం, పన్తీ భత్తన్తలమ్బితా;
పాసాదఛత్తపల్లఙ్క-మణ్డపా’సుం అనగ్ఘికా.
మహగ్ఘ పఞ్ఞపాపేసి, మఞ్చపీఠం యథారహం;
తథేవ భూమత్థరణం, కమ్బలఞ్చ మహారహం.
ఆచామ కుమ్భిసోవణ్ణా, ఉలుఙ్కో చ అహు తహిం;
పాసాద పరిభోగేసు, సేసేసు చ కథా’ వకా.
చారుపాకార పరివారో,
సో చతుద్వారకోట్ఠకో;
పాసాదో’లఙ్కతో సోభి,
తావతింస సభా వియ.
తమ్బ లోహిట్ఠకాహే’సో,
పాసాదో ఛాదితో అహు;
లోహ పాసాద వోహారో,
తేన తస్స అజాయథ.
నట్ఠితే లోహపాసాదే, సో సఙ్ఘం సన్నిపాతయి;
రాజా సఙ్ఘో సన్నిపతి, మరిచవట్టిమహే వియ.
పుథుజ్జనా’వ అట్ఠంసు, భిక్ఖూ పఠమభూమియం;
తేపిటకా దుతియాయ, సోతాపన్నాదయో పన.
ఏకే ¶ కేయేవ అట్ఠంసు, తతియాదీసు భూమిసు;
అరహన్తో చ అట్ఠంసు, ఉద్ధం చతూసు భూమిసు.
సఙ్ఘస్స దత్వా పాసాదం, దక్ఖిణమ్బుపురస్సరం;
రాజా’దత్థ మహాదానం, సత్తాహం పుబ్బకం పియ.
పాసాద మహచత్తాని, మహాచాగేన రాజినా;
అనగ్ఘాని ఠపేత్వాన, అహేసుం తింసకోటియో.
నిస్సారే ధననిచయే విసేససారం,
యే దానం పరిగణయన్తి సాధుపఞ్ఞా;
తే దానం విపులమపేత చిత్తసఙ్గా,
సత్తానం హితపరమా దదన్తి ఏవంతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
లోకహపాసాదమహో నామ
సత్తవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
అట్ఠవీసతిమ పరిచ్ఛేద
మహా థూపసాధన లాభో
తతో సతసహస్సం సో, విస్సజ్జేత్వా మహీపతి;
కారాపేసి మహాబోధి-పూజం సుళారముత్తమం.
తతో పురం పవిసిన్తో, థూపఠానే నివేసితం;
పస్సిత్వాన సీలాయూపం, సరిత్వా పుబ్బకం సుతిం.
‘‘కారేస్సామి మహాథూపం’’, ఇతి హట్ఠో మహాతలం;
ఆరుయ్హ రత్తిం భుఞ్జిత్వా, సయితో ఇతి చిన్తయి.
‘‘దమిళే ¶ మద్దమానేన, లోకో’యం పీళితో మయా;
న సక్కా బలిముద్ధత్తుం, తం వజ్జియ బలిం అహం.
కారయన్తో మహాథూపం, కతం ధమ్మేన ఇట్ఠికా;
ఉప్పాదేస్సామి ‘‘ఇచ్చేవం, చిన్తయన్తస్స చిన్తితం.
ఛత్తమ్హి దేవతాజానీ, తతో కోలాహలం అహు;
దేవేసు ఞత్వా తం సక్కో, విస్సకమ్మాన మబ్రవి.
‘‘ఇట్ఠకత్తం చేతియస్స, రాజా చిన్తేసి గామణి;
గన్త్వా పురా యోజనమ్హి, గమ్భీర నదీ యన్తికే.
మాపేహి ఇట్ఠికా తత్తం’, ఇతి సక్కే న భాసితో;
విస్సకమ్మో ఇధాగమ్మ, మాపేసి తత్థ ఇట్ఠికా.
పభాతే లుద్దకో తత్థ, సునఖేహి వనం అగా;
వోధారూపేన దస్సేసి, లుద్దకం భుమ్మదేవతా.
లుద్దకో తం’నుబన్ధన్తో, గన్త్వా దిస్వాన ఇట్ఠకా;
అన్తరహితాయ గోధాయ, ఇతి చిధన్తసి సో తహిం.
‘‘కారేతు కామో కిర నో, మహాథూపం మహీపతి;
ఉపాయనమిదం తస్సం’, ఇతి గన్త్వా నివేదయి.
తస్స తం వచనం సుత్వా, పియం జనహి తప్పియో;
రాజా కారేసి సక్కారం, మహన్తం తుట్ఠమానసో.
పురాపుబ్బుత్తరే దేసే, యోజనత్తయ మత్థకే;
ఆచార విట్ఠిగామమ్హి, సోళసకరీసే కలే.
సోవణ్ణ బీజాను’ట్ఠింసు, వివిధాని పమాణతో;
విదత్థుక్కట్ఠ మాణాని, అఙ్గులిమాణా నిహేఠతో.
సువణ్ణ పుణ్ణం తం భూమిం, దిస్వా సఙ్గామవాసికా;
సువణ్ణ పాహిం ఆదాయ, గన్త్వా రఞ్ఞో నివేదయుం.
పురాపాచిన పస్సమ్హి, సత్త యోజన మత్థకే;
గఙ్గాపారే తమ్బపిట్ఠే, తమ్బలోహం సముట్ఠహి.
తఙ్గామికా తమ్బలోహ-బీజమాదాయ పాతియా;
రాజాన ముపసఙ్కమ్మ, తమత్థఞ్చ నివేదయుం.
పుబ్బదక్ఖిణదేసమ్హి, పురతో చతుయోజనే;
సుమన వాపి గామమ్హి, ఉట్ఠహింసు మణీబహూ.
ఉపల ¶ కురువిన్దేహి, మిస్సకానేవ గామికా;
ఆదాయ పాతియాఏవ, గన్త్వా రఞ్ఞో నివేదయుం.
పురతో దక్ఖిణే పస్సే, అట్ఠయోజనమత్థకే;
అమ్బట్ఠ కోలలేణమ్హి, రజతం ఉపపజ్జథ.
నగరే వాణిజో ఏకో, ఆదాయ సకటే బహూ;
మలయా సిఙ్గీవేరాదిం, ఆనేతుం మలయం గతో.
లేణస్స అవిదూరమ్హి, సకటానిట్ఠ పాపియ;
పతోదాదారునిచ్ఛన్తో, ఆరుళ్హో తం మహీధరం.
చాటిప్పమాణ తం తత్థ, పక్కభారేన నామి తం;
దిస్వా పన సలట్ఠిఞ్చ, పాసాణట్ఠఞ్చ తం ఫలం.
వణ్టే తం వాసియా ఛేత్వా, దస్సామ’గ్గన్తి చిన్తియ;
కాలం ఘోసేసి సద్ధాయ, చత్తారో’నాసవాగముం.
హట్ఠో సో తే’భివాదేత్వా, నిసీదాపియ సాదరో;
వాసియా వణ్టసామన్తా, తచం ఛేత్వా అపస్సయం.
ముఞ్జిత్వా’వాట పుణ్ణం తం, యూసం పత్తేహీ ఆదియ;
చత్తారో యూస పూరేతే, పత్తే తేసమదాసిసో.
తే తం గహేత్వా పక్కాముం,
కాలం ఘోసేసి సో పున;
అఞ్ఞే ఖిణాసవా థేరా,
చత్తారో తత్థ ఆగముం.
తేసం పత్తే గహేత్వా సో, పత్తామిఞ్జహి పూరియ;
అదాసి తేసం పక్కాముం, తయో ఏకో నపక్కమి.
రజతం తస్స దస్సేతుం, ఓరోహిత్వా తతో హి సో;
నిసజ్జ లేణాసన్నమ్హి, తామిఞ్జా పరిభుఞ్జథ.
సేసామిఞ్జా వాణిజో’పి, భుఞ్జిత్వా యావదత్థకం;
భణ్డికాయ గహేత్వాన, సేసథేరపదానుగో.
అఞ్జసా ¶ ఇమినా త్వమ్పి, గచ్ఛ దానీ ఉపాసక;
గన్త్వాన థేరం పస్సిత్వా, వేయ్యావచ్చ మహాసి చ.
థేరో చ లేణద్వారేన, తస్స మగ్గ అమాపయి;
థేరం వన్దియ సో తేన, గచ్ఛన్తో లేణమద్దస.
లేణ ద్వారమ్హి ఠత్వాన, పస్సిత్వా రజతమ్పి సో;
వాసియా ఆహనిత్వాన, రజతతి విజానియ.
గహేత్వేకం సజ్ఝుపిణ్డం, గన్త్వాన సకటన్తికం;
సకటాని ఠపాపేత్వా, సజ్ఝుపిణ్డం తమాదియ.
లహుం అనురాధ పురం, ఆగమ్మ వరవాణిజో;
దస్సేత్వా రజతం రఞ్ఞో, తమత్థమ్పి నివేదయి.
పురతో పచ్ఛిమే పస్సే, పఞ్చయోజన మత్థకే;
ఉరువేలపట్టనే ముత్తా, మహామలక మత్తియో.
పవాలన్తరికా సద్ధిం, సముద్దాథలమోక్కముం;
కేవట్టా తా సమేక్ఖిత్వా, రాసిం కత్వాన ఏకతో.
పాతియా ఆనయిత్వాన, ముత్తా సహ పవాలకా;
రాజాన ముపసఙ్కమ్మ, తమత్థమ్పి నివేదయుం.
పురతో ఉత్తరే పస్సే, సత్త యోజన మత్థకే;
పేళివాపిక గామస్స, వాపిపక్ఖన్తకన్దరే.
జాయింసు వాలుకాపిట్ఠే, చత్తారో ఉత్తమా మణీ;
నీసద పోతప్పమాణా, ఉమ్మాపుప్ఫనిభాసుభా.
తే దిస్వా సునఖో లుద్దో, అగన్త్వా రాజసన్తికం;
‘‘ఏవరూపా మణీదిట్ఠో, మయా’’ఇతి నివేదయి.
ఇట్ఠకాదీని ఏతాని మహాపుఞ్ఞో మహామతి;
మహాథూపత్థముప్పన్నా-న’స్సోసి తదహేవ సో.
యథానురూపం సక్కారం, తేసం కత్వా సుమానతో;
ఏతే వా రక్ఖకే కత్వా, సబ్బాని ఆహరాపయి.
ఖేదమ్పి ¶ కాయజమసయ్హమచిన్తయిత్వా,
పుఞ్ఞం పసన్నమనసో పచిత హి ఏవం;
సాధేతి సాధన సతాని సుఖా కరాని,
తస్మా పసన్నమనసో’వ కరేయ్య పుఞ్ఞన్తి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
మహాథూపసాధనలాభో నామ
అట్ఠవీసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ఏకూనతింసతిమ పరిచ్ఛేద
థూపారమ్భో
ఏవం సమత్తే సమ్భారే, వేసాఖపుణ్ణమాసీయం;
పత్తే విసాఖనక్ఖత్తే, మహాథూపత్థమారభి.
హారేత్వాన తహిం థూపం, థూపఠానమఖాణయి;
సత్థహత్థో మహీపాలో, థిరీ కాతుం మనేకధా.
యోధేహి ఆహరాపేత్వా, గుళపాసాణకే తహిం;
కూటేహి ఆహనాపేత్వా, పాసాణే చుణ్ణితే అథ.
చమ్మవనద్ధ పాదేహి, మహాహత్థీహి మద్దయి;
భూమియా థిరీభావత్థం, అత్థానత్థవిచక్ఖణో.
ఆకాస గఙ్గాపతిత-ట్ఠానే సతతతిన్తకే;
మత్తికా సుఖుమా తత్థ, సమన్తా తిం సయోజనే.
నవనీత మత్తికా’తేసా, సుఖుమత్తా పపుచ్చతి;
ఖీణాసవా సామణేరా, మత్తికా ఆహరుం తతో.
మత్తికా అత్థరాపేసి, తత్థ పాసాణకోట్టిమే;
ఇట్ఠకా అత్థరాపేసి, మత్తికో పరిఇస్సరో.
తస్సో ¶ పరిఖరసుధం, కురువిన్దం తతోపరి;
తస్సో పరిఅయోజాలం, మరుమ్బన్తు తతోపరం.
ఆహటం సామణేరేహి, హిమవన్తా సుగన్ధకం;
సన్థరాపేసి భూమిన్దో, ఫళికన్తు తతోపరి.
సీలాయో సన్థరాపేసిచ్ఛ ఫళికసన్థరో పరి;
సబ్బత్థ మత్తికాకిచ్చే, నవనీతవ్హయా అహు.
నియ్యాసేన కపిట్ఠస్స, సన్నితేన రసోదకే;
అట్ఠఙ్గులం బహలఏతా, లోహపట్టం సీలోపరి.
మనోసిలాయతిలతే-లసన్నితాయ తతో పరి;
సత్తఙ్గులం సజ్జుపట్టం, సన్థరేసి రథేసభో.
మహాథూప పతిట్ఠాన-ఠానే ఏవం మహీపతి;
కారేత్వా పరికమ్మాని, విప్పసన్నేన చేతసా.
ఆసళ్హీ సుక్కపక్ఖస్స, దివసమ్హి చతుద్దసే;
కారేత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, సన్నిపాతమిదం వది.
మహాచేతియ మత్థాయ, భదన్తామఙ్గలిట్ఠకం;
పతిట్ఠాపేస్సం స్వే ఏత్థ, సబ్బో సఙ్ఘో సమేతునో.
బుద్ధ పూజా పయోగేన, మహాజనహీతత్థికో;
‘‘మహాజనో’ పోసథికో, గన్ధమాలాదిగణ్హియ.
మహాథూప పతిట్ఠాన-ఠానం యాతు సువే’’ఇతి;
చేతియ ఠాన భూసాయ, అమచ్చే చ నియోజయి.
ఆణాపితా నరిన్దేన, మునినో పియగారవా;
అనేకేహి పకారేహి, తే తం ఠానమలఙ్కరుం.
నగరం సకలఞ్చేవ, మగ్గఞ్చేవ ఇధాగతం;
అనేకేహి పకారేహి, అలఙ్కారయి భూపతి.
పభాతే చ చతుద్వారే, నగరస్స ఠపాపయి;
నహాపితే నహాపకే చ, అప్పకే చ బహూతథా.
వత్థాని ¶ గన్ధమాలా చ, అన్నాని మధురాని చ;
మహాజనత్థం భూమిన్దో, మహాజనహితే రతో.
పటియత్తాని ఏతాని, సాదియిత్వా యథారుచి;
పోరాజానపదాచేవ థూపఠానముపాగముం.
సుమణ్డితేహి నేకేహి, ఠానన్తర విధానతో;
ఆరక్ఖితో అమచ్చేహి, యథాఠానం మహీపతి.
సుమణ్డితాహి నేకాహి, దేవకఞ్ఞూపమాహి చ;
నాటకీహి పరిబ్బుళ్హో, సుమణ్డిత పస్సాధితో.
చత్తాలీస సహస్సేహి, నరేహి పరివారితో;
నానా తూరియ సఙ్ఘుట్ఠో, దేవరాజ విలాసవా.
మహాథూప పతిట్ఠానం, ఠానాఠాన విచక్ఖణో;
అపరణ్హే ఉపాగఞ్ఛి, నన్దయన్తో మహాజనం.
అట్ఠుత్తరసహస్సం సో, సాటకానిట్ఠపాపియ;
పుటబద్ధాని మజ్ఝమ్హి, చతుపస్సే తతో పన.
వత్థాని రాసీంకారేసి, అనేకాని మహీపతి;
మధుసప్పి గుళాదీహి చ, మఙ్గలత్థం ఠపాపయి.
నానాదేసేహిపా’గఞ్ఛుం, బహవో భిక్ఖవో ఇధ;
ఇధ దీపట్ఠసఙ్ఘస్స, కా కథావ ఇధాగమే.
థేరో’ సీతి సహస్సాని, భిక్ఖూ ఆదాయ ఆగమా;
రాజగహస్స సామన్తా, ఇన్దగుత్తో మహాగణీ.
సహస్సాని’సిపతనా, భిక్ఖూనం ద్వాదసా’దియ;
ధమ్మసేనో మహాథేరో, చేతియఠానమాగమా.
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సాని, ఆదాయ ఇధమాగమా;
పీయదస్సీ మహాథేరో, జేతారామ విహారతో.
వేసాలీ మహావనతో, థేరోరు బుద్ధరక్ఖితో;
అట్ఠారస సహస్సాని, భిక్ఖూ ఆదాయ ఆగమా.
కోసమ్బీ ఘోసితారామా, థేరోరు ధమ్మరక్ఖితో;
తింసభిక్ఖుసహస్సాని, ఆదాయ ఇధ ఆగమా.
ఆదాయుజ్జేనీయం ¶ థేరో, దక్ఖిణ గిరితో యతి;
చత్తారీస సహస్సాని, అగోరు సఙ్ఘరక్ఖితో.
భిక్ఖూనం సతసహస్సం, సట్ఠసహస్సాని చా’దియ;
పుప్ఫపురే’సోకరామా, థేరో మిత్తిణ్ణ నామకో.
దువే సతసహస్సాని, సహస్సాని అసీతి చ;
భిక్ఖూ గహేత్వాను’త్తిణ్ణో, థేరో కస్మిరమణ్డలా.
చత్తారీసత సహస్సాని, సహస్సాని చ సట్ఠి చ;
భిక్ఖూ పల్లవభోగమ్హా, మహాదేవో మహామతీ.
యోననగరా’లసన్దాసో, యోన మహాధమ్మరక్ఖితో;
థేరో తింస సహస్సాని, భిక్ఖూ ఆదాయ ఆగమా.
వఞ్ఝాటవివత్తనియా, సేనాసనా తు ఉత్తరో;
థేరో సట్ఠిసహస్సాని, భిక్ఖూ ఆదాయ ఆగమా.
చిత్తగుత్తో మహాథేరో, బోధిమణ్డవిహారతో;
తింస భిక్ఖుసహస్సాని, ఆదియిత్వా ఇధాగమా.
చన్దగుత్తో మహాథేరో, వనవాసపదేసతో;
ఆగాసీతి సహస్సాని, ఆదియిత్వా యతీ ఇధ.
సూరియగుత్తోమహాథేరో, కేలాసమ్హా విహారతో;
ఛన్నవుతి సహస్సాని, భిక్ఖూఆదాయ ఆగమా.
భిక్ఖూనం దీపవాసినం, ఆగతానఞ్చ సబ్బసో;
గణనాయ పరిచ్ఛేదో, పోరాణేహి న భాసితో.
సమాగతానం సబ్బేసం, భిక్ఖునం తం సమాగమే;
వుత్తా ఖీణాసవాయేవ, తే ఛన్నవుతికోటియో.
తే మహాచేతియఠానం, పరివారేత్వా యథారహం;
మజ్ఝే ఠపేత్వా ఓకాసం, రఞ్ఞో అట్ఠంసు భిక్ఖవో.
పవిసిత్వా తహిం రాజా, భిక్ఖుసఙ్ఘం తథా ఠితం;
దిస్వా పసన్నచిత్తేన, వన్దిత్వా హట్ఠమానసో.
గన్ధమాలాహి పూజేత్వా, కత్వాన తిపదక్ఖిణం;
మజ్ఝే పుణ్ణఘటఠానం, పవిసిత్వా సమఙ్గలం.
సువణ్ణఖీలే ¶ పటిముక్కం, పరిబ్భమనదణ్డకం;
రాజతేన కతం సుద్ధం, సుద్ధపీతి బలోదయో.
గాహయిత్వా అమచ్చేన, మణ్డితేన సుజాతినా;
అభిమఙ్గలభూతేన, భూతభూతిపరాయణో.
మహన్తం చేతియావట్టం, కారేతుం కతనిచ్ఛయో;
భమాపయితు మారద్ధో, పరికమ్మిత భూమియం.
సిద్ధత్థో నామ నామేన, మహాథేరో మహిద్ధికో;
తథాకరోన్తం రాజానం, దీఘదస్సీ నివారయి.
‘‘ఏవం మహన్తం థూపఞ్చ, అయం రాజా’రభిస్సతి;
థూపే అనిట్ఠితేయేవ, మరణం అస్స హేస్సతి.
భవిస్సతి మహన్తో చ, థూపోదుప్పటిసఙ్ఖరో;
ఇతి సో నాగతం పస్సం, మహన్తత్తం నివారయి.
సఙ్ఘస్స చ అనుఞ్ఞాయ, థేరో సమ్భావనాయచ;
మహన్తం కత్తుకామో’పి, గణ్హిత్వా థేరభాసితం.
థేరస్స ఉపదేసేన, తస్స రాజా అకారయి;
మజ్ఝిమం చేతియావట్టం, పతిట్ఠాపేతుమిట్ఠికా.
సోవణ్ణరజతే చేవ, ఘటే మజ్ఝేట్ఠపాపయి;
అట్ఠట్ఠ అట్ఠితుస్సాహో, పరివారియ తే పన.
అట్ఠుత్తరసహస్సఞ్చ, ఠపాపేసి నవే ఘటే;
అట్ఠుత్తరే అట్ఠుత్తరే, వత్థానం తు సతే పన.
ఇట్ఠికాపవరా అట్ఠ, ఠపాపేసి విసుం విసుం;
సమ్మతేన అమచ్చేన, భూసితేన అనేకధా.
తతో ఏకం గాహయిత్వా, నానామఙ్గలసఙ్ఖతే;
పురిత్థిమదిసాభాగే, పఠమం మఙ్గలిత్థికం.
పతిట్ఠాపేసి సక్కచ్చం, మనుఞ్ఞే గన్ధకద్దమే;
జాతిసుమన పుప్ఫేసు, పూజితేసు తహిం పన.
అహోసి పుథవీకమ్పో, సేసా సత్తాపి సత్తహి;
పత్తిట్ఠాపేస’ మచ్చేహి, మఙ్గలాని చ కారయి.
ఏవం ¶ అసాళ్హమాసస్స, సుక్కపక్ఖే’భిసమ్మతే;
ఉపోసథే పన్నరసే, పతిట్ఠాపేసి ఇట్ఠికా.
చతుద్దిసం ఠితే తత్థ, మహాథేరే అనాసవే;
వన్దిత్వా పూజయిత్వా చ, సుప్పతితో కమేన సో.
పుబ్బుత్తరం దిసం గన్త్వా, పియదస్సిం అనాసవం;
వన్దిత్వాన మహాథేరం, అట్ఠాసి తస్స సన్తికే.
మఙ్గలం తత్థ వడ్ఢేన్తో, తస్స ధమ్మమభాసిసో;
థేరస్స దేసనా తస్స, జనస్సా’హోసి సాత్థికా.
చత్తాలీససహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
చత్తాలీససహస్సానం, సోతాపత్తిఫలం అహు.
సహస్సం సకదాగామి, అనాగామి చ తత్తకా;
సహస్సంయేవ అరహన్తో, తత్థ’హేసుం గిహీజనా.
అట్ఠారససహస్సాని, భిక్ఖూభిక్ఖునియో పన;
చుద్దసేవ సహస్సాని, అరహత్తే పతిట్ఠయుం.
ఏవమ్పపసన్నమతిమా రతనత్తయమ్హి,
చాగామిముత్తమనసాజనతాహి తేన;
లోకత్థసిద్ధి పరమా భవతీతి ఞత్వా,
సద్ధాదినేకగుణయోగ రతిం కరేయ్యాతి.
సుజనప్పసాదసం వేగత్థాయ కతే మహావంసే
థూపారమ్భో నామ
ఏకూనతింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
తింసతిమ పరిచ్ఛేద
ధాతుగబ్భరచనో
వన్దిత్వాన ¶ మహారాజా, సబ్బం సఙ్ఘం నిమన్తయి;
‘‘యావచేతియనిట్ఠానా, భిక్ఖం గణ్హథ మే’’ఇతి.
సఙ్ఘో తం నాధివాసేసి, అనుపుబ్బేన సో పన;
యావన్తో యావ సత్తాహం, సత్తాహమధివాసనం.
అలత్థో’పడ్ఢభిక్ఖూహి, తే లద్ధా సుమనో’వ సో;
అట్ఠారససు ఠానేసు, థూపఠానసమన్తతో.
మణ్డపే కారయిత్వాన, మహాదానం పవత్తయి;
సత్థాహం తత్థ సఙ్ఘస్స, తతో సఙ్ఘం విస్సజ్జయి.
తతో భేరిం చరాపేత్వా, ఇట్ఠకా వడ్ఢకీ లహుం;
సన్నిపాతేసి తే ఆసుం, పఞ్చమత్తసతాని హి.
కథం కరిస్ససి నే’కో, పుచ్ఛితో ఆహ భూపతి;
‘‘పేస్సియానం సతం లద్ధా, పంసూనం సకటం అహం.
ఖేపయిస్సామి ఏక్కా’హం, తం రాజా పటిబాహయి;
తతో ఉపడ్ఢుపడ్ఢఞ్చ, పంసూ ద్వే అమ్మణాని చ.
ఆహంసు రాజా పటిబాహి, చతురో తేపి వడ్ఢకీ;
అథేకో పణ్డితో బ్యత్తో, వడ్ఢకీ ఆహ భూపతిం.
‘‘ఉదుక్ఖలే కోట్టయిత్వా, అహం సుప్పేహి వట్టితం;
పింసాపయిత్వా నిసదే, ఏతం పంసూనమమ్మణం.
ఇతి వుత్తో అనుఞ్ఞాసి, తిణాదినేత్థనో సియుం;
చేతియమ్హీతి భూమిన్దో, ఇన్దతుల్యపరక్కమో.
‘‘కం సణ్ఠానం చేతియం తం, కరిస్ససి తువం ఇతి;
పుచ్ఛితం తంఖణంయేవ, విస్సకమ్మో తమావిసి.
సోవణ్ణపాతిం తో యస్స, పురాపేత్వావ వడ్ఢకీ;
పాణినా వారిమాదాయ, వారిపిట్ఠియమాహనీ.
ఫలిక ¶ లోలసదిసం, మహాఫుబ్బుళముట్ఠహి;
ఆహీ’దిసం కరిస్సతి, తుస్సిత్వాన’స్స భూపతి.
సహస్సగ్ఘం వత్థయుగం, తథా’లఙ్కార పాదుకా;
కహాపనాని ద్వాదస-సహస్సాని చ దాపపి.
‘‘ఇట్ఠకా ఆహారాపేస్సం, అపీళేన్తో కథం నరే’’;
ఇతి రాజా విచిన్తేసి, రత్తింఞత్వాన తం మరూ.
చేతియస్స చతుద్ధారే, ఆహరిత్వాన ఇట్ఠకా;
రత్తిం రత్తిం ఠపయింసు, ఏకేకాహపహోనకా.
తం సుత్వా సుమనోరాజా, చేతియే కమ్మమారభి;
అమూలమేత్థ కమ్మఞ్చ, న కాతబ్బన్తి ఞాపయి.
ఏకేకస్మిం దువారస్మిం, ఠపాపేసి కహాపణే;
సోళససతసహస్సాని, వత్థానిసు బహూని చ.
వివిధఞ్చ అలఙ్కారం, ఖజ్జంభోజ్జం సపానకం;
గన్ధమాలాగుళాదిచ, ముఖవాసకపఞ్చకం.
‘‘యథారుచితం గణ్హన్తు, కమ్మం కత్వా యథారుచిం;
తే తథేవ అపేక్ఖిత్వా, అదంసు రాజకమ్మికా.
థూపకమ్మసహాయత్తం, ఏకో భిక్ఖునికామయం;
మత్తికాపిణ్డమాదాయ, అత్తనా అభిసఙ్ఖతం.
గన్త్వాన చేతియట్ఠానం, వడ్ఢేత్వా రాజకమ్మికే;
అదాసి తం వడ్ఢకిస్స, గణ్హన్తోయేవ జానిసో.
తస్సా కారం విదిత్వాన, తత్థాహోసి కుతూహలం;
కమేన రాజా సుత్వాన, ఆగతో పుచ్ఛి వడ్ఢకీ.
దేవ ఏకేన హత్థేన, పుప్ఫానా’దాయ భిక్ఖవో;
ఏకేన మత్తికాపిణ్డం, దేన్తి మయ్హం అహం పన.
అయం ఆగన్తుకో భిక్ఖు, అయం నేవాసికో ఇతి;
జానామినేవా’తి వచో, సుత్వా రాజాసమప్పయి.
ఏకోబలత్థం దస్సేతుం, మత్తికా దాయకం యతిం;
సో బలతస్స దస్సేసి, సో తం రఞ్ఞో నివేదయి.
జాతిమకులకుమ్భేసో ¶ , మహాబోధఙ్గణే తయో;
ఠపాపేత్వా బలత్థేన, రాజా దాపేసి భిక్ఖునో.
అజానిత్వా పూజయిత్వా, ఠితస్సే’తస్స భిక్ఖునో;
బలత్థో తం నివేదేసి, తదా తం జాని సో యతి.
కేలివాతే జనపదే, పియఙ్గల్లనివాసికో;
థేరో చేతియకమ్మస్మిం, సహాయత్తం నికామయం.
తస్సిత్థికావడ్ఢకిస్స, ఞాతకో ఇధ ఆగతో;
తస్సిట్ఠికా సమత్తేన, ఞాతో కత్వాన ఇట్ఠకం.
కమ్మియేవడ్ఢయిత్వాన, వడ్ఢకిస్స అదాసితం;
సో తం తత్థ నియోజేసి, కోలాహలమహోసి చ.
రాజా సుత్వావ’ తం ఆహ, ‘‘ఞాతుం సక్కా తమిట్ఠికం’’;
జానన్తోపి న సక్కాతి, రాజానం ఆహ వడ్ఢకీ.
‘‘జానాసి తం త్వం థేరంతి’’,
వుత్తో ఆమా’’తి భాసితో;
తం ఞాపనత్థం అప్పేసి,
బలత్థం తస్స తూపతి.
బలత్థో తేన తం ఞత్వా, రాజానుఞ్ఞాయుపాగతో;
కట్ఠహాలపరివేణే, థేరం పస్సియ మన్తియ.
థేరస్స మగమనాహఞ్చ, గతిఠానఞ్చ జానియ;
‘‘తుమ్హేహి సహ గచ్ఛామి, సకం గామం’’న్తి భాసియ.
రఞ్ఞో సబ్బం నివేదేసి, రాజా తస్స అదాపయి;
వత్థయుగం సహస్సగ్ఘం, మహగ్ఘం రత్తకమ్బలం.
సామణకే పరిక్ఖారే, బహుకే సక్ఖరమ్పి చ;
సుగన్ధ తేలనాళిఞ్చ, దాపేత్వా అనుసాసితం.
థేరేన సహ గన్త్వా సో, దిస్సన్తే పియగల్లకే;
థేరం సీతాయ ఛాయాయ, సోదకాయ నిసీదియ.
సక్ఖరపాణకం దత్వా, పాదే తేలేన మక్ఖియ;
ఉపాహనాని యోజేత్వా, పరిక్ఖారే ఉపానయి.
కులూపగస్స ¶ థేరస్స, గహితా మే ఇమే మయా;
వత్థయుగంతు పుత్తస్స, సబ్బే తాని దదామి వో.
ఇతి వత్వాన దత్వా తే, గహేత్వా గచ్ఛతో పన;
వన్దిత్వా రాజవచసా, రఞ్ఞో సన్దేసమాహ సో.
మహాథూపే కయిరమానే, సతియాకమ్మకారకా;
అనేకసఙ్ఖాహి జనా, పసన్నా సుగతిం గతా.
చిత్తప్పసాదమత్తేన, సుగతే గతిఉత్తమా;
లబ్భతీతి విదిత్వాన, థూపపూజం కరే బుధో.
ఏత్థేవ భతియా కమ్మం, కరిత్వా ఇత్థియో దువే;
తావతింసమ్హి నిబ్బత్తా, మహాథూపమ్హి నిట్ఠితే.
ఆవజ్జిత్వా పుబ్బకమ్మం, దిట్ఠకమ్మఫలా ఉభో;
గన్ధమాలా’దియిత్వాన, థూపం పూజేతుమాగతా.
గన్ధమాలాహి పూజేత్వా, చేతియం అభివన్దిసుం;
తస్మిం ఖణే భాతివఙ్క-వాసీ థేరో మహాసివో.
రత్తిభాగే మహాథూపం, వన్దిస్సామీతి ఆగతో;
తాదిస్వాన మహాసత్త-పణ్ణిరుక్ఖమ పస్సితో.
అదస్సయిత్వా అత్తానం, పస్సం సమ్పత్తిమబ్భుతం;
ఠత్వా తాసం వన్దనాయ, పరియోసానే అపుచ్ఛితం.
‘‘భాసతే సకలో దీపో,
దేహోభాసేన వో ఇధ;
కిన్నుకమ్మం కరిత్వాన,
దేవలోకం ఇతో గతా.
మహాథూపే కతం కమ్మం, తస్స ఆహంసు దేవతా;
ఏవం తథాగతే హేవ, పసాదో హి మహప్ఫలో.
పుప్ఫధానత్తయం థూపే, ఇట్ఠికాహి చితం చితం;
సమం పథవియా కత్వా, ఇద్ధిమన్తో’వ సీదయుం.
నవ వారే చితం సబ్బం, ఏవం ఓసీదయింసు తే;
అథ రాజా భిక్ఖుసఙ్ఘ-సన్నిపాత మకారయి.
తత్థాసీతిసహస్సాని ¶ , సన్నిపాతమ్హి భిక్ఖవో;
రాజా సఙ్ఘముపాగమ్మ, పూజేత్వా అభివన్దియ.
ఇట్ఠకోసిదనేహేతుం, పుచ్ఛి సఙ్ఘో వియాకరి;
‘‘నో సీదనత్థం థూపస్స, ఇద్ధిమన్తేహి భిక్ఖూహి.
కతం ఏతం మహారాజ, న ఇదాని కరిస్సతే;
అఞ్ఞథత్తమకత్వా తం, మహాథూపం సమాపయ.
తం సుత్వా సుమనో రాజా, థూపకమ్మమకారయి;
పుప్ఫాధానేసు దససు, ఇట్ఠికా దసకోటియో.
భిక్ఖుసఙ్ఘో సామణేరే, ఉత్తరం సుమనమ్పి చ;
‘‘చేభియ ధాతుగబ్భత్థం, పాసాణే మేఘవణ్ణకే.
ఆహరథా’’తి యోజేసి, తే గన్త్వా ఉత్తరం కురుం;
అసీతి రతనాయామ, విత్థారే రవిభాసురే.
అట్ఠఙ్గులాని బహలే, గణ్ఠిపుప్ఫనిభే సుభే;
ఛమేఘవణ్ణపాసాణే, ఆహరింసు ఖణేతతో.
పుప్ఫధానస్స ఉపరి, మజ్ఝే ఏకం నిపాతియ;
చతుపస్సమ్హి చతురో, మఞ్జూసం వియ యోజియ.
ఏకం పిధానకత్థాయ, దిసాభాగే పురత్థిమే;
అదస్సనం కరిత్వా తే, ఠపయింసు మహిద్ధికా.
మజ్ఝమ్హి ధాతుగబ్భస్స, తస్స రాజా అకారయి;
రతనమయం బోధిరుక్ఖం, సబ్బాకారమనోరమం.
అట్ఠారస రతనికో, ఖన్ధో సాఖాస్స పఞ్చ చ;
పవాలమయమూలో సో, ఇన్దనీలే పతిట్ఠితో.
సుసుద్ధరజతక్ఖన్ధో, మణిపత్తేహి సోభితో;
హేమమయపణ్డుపత్త, ఫలో పవాళఅఙ్కురో.
అథ మఙ్గలికా తస్స, ఖన్ధే పుప్ఫలతాపి చ;
చతుప్పదానం పన్తీధ, హంసపన్తి చ సోభనా.
ఉద్ధం చారువితానన్తే, ముత్తా కిం కిణిజాలకా;
సువణ్ణ ఘణ్టాపన్తీధ, దామాని చ తహిం తహిం.
వితాన ¶ చతుకోణమ్హి, ముత్తాదామకలాపకో;
నవసత సహస్సగ్ఘో, ఏకే కో అసిలమ్బితో.
రవిచన్దతార రూపాని, నానాపదుమకాని చ;
రతనేహి కతానేవ, ధితానే అప్పితాన’యుం.
అట్ఠుత్తరసహస్సాని, వత్తాని వివిధాని చ;
మహగ్ఘనానారఙ్గాని, వితానే లమ్బితాన’యుం.
బోధిం పరిక్ఖిపిత్వాన, నానారతనవేదికా;
మహామలక ముత్తాహి, సన్థారేతు తదన్తరే.
నానారతన పుప్ఫానం, చతుగన్ధూదకస్స చ;
పుణ్ణా పుణ్ణఘటపన్తి, బోధిమూలే కతాన’యుం.
బోధి పాచిన పఞ్ఞత్తే, పల్లఙ్కేకోటిఅగ్ఘకే;
సోవణ్ణ బుద్ధపటిమం, నిసీదాపేసి భాసురం.
సరీరావయవాతస్సా, పటిమాయ యథారహం;
నానావణ్ణేహి రతనేహి, కతా సురుచిరా అహుం.
మహాబ్రహ్మా ఠితో తత్థ, రాజతచ్ఛత్త ధారకో;
విజయుత్తరసఙ్ఖేన, సక్కో చ అభిసేకదో.
విణాహత్థో పఞ్చసిఖో, కాళనాగో సనాటికో;
సహస్సహత్థో మారో చ, సహత్తీసహ కింకరో.
పాచినపల్లఙ్కనిభా, తీసు సేసదిసాసు చ;
కోటికోటిధనగ్ఘా చ, పల్లఙ్కా అత్థతా అహుం.
బోధిం ఉస్సిసకే కత్వా, నానారతనమణ్డితం;
కోటి ధనగ్ఘకంయేవ, పఞ్ఞత్తం సయనం అహు.
సత్తసత్తాహ ఠానేసు, తత్థ తత్థ యథారహం;
అధికారే అకారేసి, బ్రహ్మయాచనమేవ చ.
ధమ్మచక్కప్పవత్తఞ్చ, యసపబ్బజనమ్పి చ;
భద్దవగ్గియ పబ్బజ్జం, జటిలానం దమనమ్పి చ.
బిమ్బిసారాగమఞ్చాపి ¶ , రాజగేహప్పవేసనం;
వేళువనస్సగహనం, అసీతిసావకే తథా.
కపిల వత్థుగమనం, తథా రతన చఙ్కమం;
రాహులానన్దపబ్బజ్జం, గహణం జేతవనస్స చ.
అమ్బమూలే పాటిహీరం, తావతింసమ్హి దేసనం;
దేవోరోహణపాటిహీరం, థేరపఞ్హసమాగమం.
మహాసమయ సుత్తన్తం, రాహులోవాదమేవచ;
మహామఙ్గలసుత్తఞ్చ, ధనపాలసమాగమం.
ఆళవకఙ్గులిమాల, అపలాలదమనమ్పి చ;
పారాయనకసమితిం, ఆయువోస్సజ్జనం తథా.
సూకరమద్దవగ్గాహం, సిఙ్గీవణ్ణయుగస్స చ;
పసన్నోదకపానఞ్చ, పరినిబ్బాన మేవ చ.
దేవమనుస్స పరిదేవం, థేరేన పాదవన్దనం;
దహనం అగ్గినిబ్బానం, తత్థ సక్కార మేవ చ.
ధాతువితఙ్గ దోణేన, పసాదజనకాని చ;
యేభుయ్యేన అకారేసి, జాతకాని సుజాతిమా.
వేస్సన్తర జాతకన్తు, విత్థారేన అకారయి;
కుసినాపురతో యావ, బోధిమన్తి తథేవ చ.
చతుద్దిసం తే చత్తారో, మహారాజా ఠితా అహుం;
తేత్తింసదేవ పుత్తా చ, బాత్తింస చ కుమారియో.
యక్ఖసేనాపతిఅట్ఠ, వీసతి చ తతో పరి;
అఞ్జలీపగ్గహాదేవా, పుప్ఫపుణ్ణఘటా తతో.
నచ్చకా దేవతాచేవ, తూరియవాదక దేవతా;
ఆదాసగాహకా దేవా, పుప్ఫసాఖా ధరా తథా.
పదుమాదిగాహకా దేవా, అఞ్ఞే దేవా చ నేకధా;
రతనగ్ఘియ పన్తి చ, ధమ్మచక్కాన మేవ చ.
ఖగ్గధరాదేవపన్తి, దేవాపాతిధరా తథా;
తేసం సీసే పఞ్చహత్థా, గన్ధతేలస్స పూరితా.
దుకూలవట్టికా ¶ పన్తి, సదాపఞ్జలితా అహు;
ఫలికగ్ఘియే చతుక్కణ్ణే, ఏకేకో చ మహామణి.
సువణ్ణమణి ముత్తానం, రాసియో వజిరస్స చ;
చతుక్కణ్ణేసు చత్తారో, కథా’హేసుం పభస్సరా.
మేదవణ్ణకపాసాణ, భిత్తియంయేవ ఉజ్జలా;
విజ్జాతా అప్పితా ఆసుం, ధాతుగబ్భేవిభూసితా.
రూపకానేత్తసబ్బాని, ధాతుగబ్భే మనోరమే;
ఘనకోట్టి మహేమస్స, కారాపేసి మహీపతి.
కమ్మాధిట్ఠాయకో ఏత్థ, సబ్బం సంవిదహి ఇమం;
ఇన్దగుత్తో మహాథేరో, ఛళభిఞ్ఞో మహామతీ.
సబ్బం రాజిద్ధియా ఏతం, దేవతానఞ్చ ఇద్ధియా;
ఇద్ధియా అరియానఞ్చ, అసమ్బాధం పతిట్ఠితం.
నిట్ఠన్తం సుగతఞ్చ పూజియతమం లోకుత్తమం నిత్తమం;
ధాతు తస్స విచుణ్ణితం జనహితం ఆసింసతా పూజియ;
పుఞ్ఞం తం సమమిచ్చ’చేచ్చ మతిమా సద్ధాగుణలఙ్కతో;
తిట్ఠన్తం సుగతం వియ’స్స మునినో ధాతు చ సమ్బూజయే.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ధాతుగబ్భరచనో నామ
తింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ఏకతింసతిమ పరిచ్ఛేద
ధాతునిధానం
ధాతుగబ్భమ్హి ¶ కమ్మాని, నిట్ఠాపేత్వా అరిన్దమో;
సన్నిపాతం కారయిత్వా, సఙ్ఘస్స ఇధమబ్రవి.
ధాతుగబ్భమ్హి కమ్మాని, మయా నిట్ఠాపి తాని హి;
సువే ధాతుం నిధేస్సామి, భన్తే జానాథ ధాతుయో’’.
ఇదం వత్వా మహారాజా, నగరం పావిసీ తతో;
ధాతు ఆహరకం భిక్ఖుం, భిక్ఖుసఙ్ఘో విచిన్తియ.
సోణుత్తరం నామయతిం, పూజాపరివేణవాసి కం;
ధాతాహరణ కమ్మమ్హి, ఛళభిఞ్ఞం నియోజయి.
చారికం చరమానమ్హి, నాథే లోకహితాయహి;
నన్దుత్తరో’తి నామేన, గఙ్గాతీరమ్హి మాణవో.
నిమన్తేత్వా’భిసమ్బుద్ధం, సహ సఙ్ఘం అభోజయి;
సత్థాపయోగపట్ఠానే, ససఙ్ఘోనావమారుహి.
తత్థ భద్దజిథేరో తు, ఛళభిఞ్ఞో మహిద్ధికో;
జలపక్ఖలితట్ఠానం, దిస్వా భిక్ఖూ ఇదం వదీ.
‘‘మహా పనాదభూతేన, మయా వుత్తో సువణ్ణయో;
పాసాదో పతితో ఏత్థ, పఞ్చవీసతియోజకో.
తం పాపుణిత్వా గఙ్గాయ, జలం పక్ఖిలి తం ఇధ;
భిక్ఖూ అసద్దహన్తా తం, సత్థునో తం నివేదయుం.
సత్థా’హ ‘‘కఙ్ఖం భిక్ఖునం, వినోదేహీ’’తిసోతతో;
ఞాపేతుం బ్రహ్మలోకే’పి, వసవత్తిసమత్థ తం.
ఇద్ధియా నభముగ్గన్త్వా, సత్తతాలసమే ఠితో;
దూస్సథూపం బ్రహ్మలోకే, ఠపేత్వా వడ్ఢితే కరే.
ఇధా’నేత్వా ¶ దస్సయిత్వా, జనస్స పున తం తహిం;
ఠపయిత్వా యథాఠానే, ఇద్ధియా గఙ్గామాగతో.
పాదఙ్గుట్ఠేన పాసాదం, గహేత్వా థుపికాయసో;
ఉస్సాపేత్వాన దస్సేత్వా, జనస్స ఖిపి తం తహిం.
నన్దుత్తరో మాణవకో, దిస్వా తం పాటిహారియం;
పరాయత్తమహం ధాతుం, పహుఆనయితుం సియం.
ఇతి పత్థయి తేనేతం, సఙ్ఘో సోణుత్తరం యతిం;
తస్మిం కమ్మే నియోజేసి, సోళసవస్సికం అపి.
‘‘ఆహరామి కుతో ధాతుం’’, ఇతి సఙ్ఘమపుచ్ఛిసో;
కథేసి సఙ్ఘో థేరస్స, తస్స తా ధాతుయో ఇతి.
‘‘పరినిబ్బాన మఞ్చమ్హి, నిపన్నో లోక నాయకో;
ధాతూహిపిలోకహి తం, కాతుం దేవిన్ద మబ్రువి.
దేవిన్ద’ట్ఠసు దోణేసు, మమ సారిరధాథుసు;
ఏకం దోణం రామగామే, కోళియేహి చ సక్కతం.
నాగలోకం తతో నితం, తతో నాగేహి సక్కతం;
లంకాదిపే మహాథూపే, నిధానాయ భవిస్సతి.
మహాకస్సపత్థేరోపి, దీఘదస్సీ మహాయతి;
ధమ్మాసోక నరిన్దేన, ధాతువిత్థారకారకో.
రాజగహస్స సామన్తే, రఞ్ఞా అజాతసత్తునా;
కారాపేన్తో మహాధాతుం, నిధానం సాధు సఙ్ఖతం.
సత్త దోణాని ధాతూనం, ఆహరిత్వాన కారయి;
రామగామమ్హి దోణన్తు, సత్తుచిత్తఞ్ఞున’గ్గహి.
మహాధాతునిధానం తం, ధమ్మాసోకోపి భూపతి;
పస్సిత్వా అట్ఠమం దోణం, ఆణాపేతుంమకిం అకా.
మహాథూపే నిధానత్థం, విహితం తం జినేని’తి;
ధమ్మాసోకం నివారేసుం, తత్థ ఖిణాసవాయతి.
రామగామమ్హి థూపోతు, గఙ్గాతీరే కతో తతో;
భిజ్జిగఙ్గాయ ఓఘేన, సోతు ధాతు కరణ్డకో.
సముద్దం ¶ పవిసిత్వాన, ద్విధా భిన్నే జలే తహిం;
నానారతనపిట్ఠమ్హి, అట్ఠారస్మిం సమాకులో.
నాగా దిస్వా కరణ్డం తం, కాళనాగస్స రాజినో;
మఞ్జేరికనాగభవనం, ఉపగమ్మ నివేదయుం.
దసకోటిసహస్సేహి, గన్త్వా నాగేహి సో తహిం;
ధాతూ తా అభిపూజేన్తో, నేత్వాన భవనం సకం.
సబ్బరతనమయం థూపం, తస్సోపరిఘరం తథా;
మాపేత్వా సహ నాగేహి, సదా పూజేసి సాదరో.
ఆరక్ఖామహతీ తత్థ, గన్త్వా ధాతుఇధానయ;
సువే ధాతునిధానఞ్హి, భూమిపాలో కరిస్సతి’’.
ఇచ్చేవం సఙ్ఘవచనం, సుత్వా సాధూతి సో పన;
పత్తబ్బకాలం పేక్ఖన్తో, పరివేణ మగాసకం.
భవిస్సతి సువే ధాతు, నిధానన్తి మహీపతి;
చారేసి నగరే భేరిం, సబ్బ కిచ్చం విధాయ తం.
నగరం సకలఞ్చేవ, ఇధాగామిఞ్చ అఞ్జసం;
అలఙ్కారయి సక్కచ్చం, నగరే చ విభూసయి.
సక్కో దేవానమిన్దో చ, లంకాదీపమసేసకం;
ఆమన్తేత్వా విస్సకమ్మం, అలఙ్కారయినేకధా.
నగరస్స చతుద్వారే, వత్తభత్తంహి నేకధా;
మహాజనోపభోగత్థం, ఠపాపేసి నరాధిపో.
ఉపోసథే పన్నరసే, అపరన్హే సుమానసో;
పణ్డితో రాజకిచ్చేసు, సబ్బాలఙ్కార మణ్డితో.
సబ్బాహి నాటకత్థీహి, యోధేహి సాయుధేహి చ;
మహతా చ బలోఘేన, హత్థివా జిరథేహి చ.
నానావిధవిభూసేహి, సబ్బతో పరివారితో;
ఆరుయ్హ సురథం అట్ఠా, సుసేత చ సుసిన్ధవం.
భూసితం కణ్డూలం హత్థిం, కారేత్వా పురతోసుభం;
సువణ్ణచఙ్గోటధరో, సోతచ్ఛత్తస్స హేట్ఠాతో.
అట్ఠుత్తర ¶ సహస్సాని, నాగరనారియో సుభా;
సుపుణ్ణఘటభూసాయో, తం రట్ఠం పరివారయుం.
నానాపుప్ఫసముగ్గాని, తథేవ దణ్డదీపికా;
తత్తకా తత్తకా ఏవ, ధారయిత్వాన ఇత్థియో.
అట్ఠుత్తర సహస్సాని, దారకా సమలఙ్కతా;
గహేత్వా పరివారేసుం, నానావణ్ణధజే సుభే.
నానాతూరియఘోసేహి, అనేకేహి తహిం తహిం;
హత్థసరథసద్దేహి, భిజ్జన్తే వియ భూతలే.
యన్తో మహామేఘవనం, సిరియా సో మహాయసో;
యన్తే’వ నన్దనవనం, దేవరాజా అసోభథ.
రఞ్ఞో నిగ్గమనారమ్భే, మహాతూరియ రవంపురే;
పరివేణే నిసిన్నో’వ, సుత్వా సోణుత్తరో యతి.
నిముజ్జిత్వా పుథువియా, గన్త్వాన నాగమన్దిరం;
నాగరాజస్స పురతో, తత్థ పాతూరహులహుం.
వుట్ఠాయ అభివాదేత్వా, పల్లఙ్కే తం నివేసీల;
సక్కరిత్వాన నాగిన్దో, పుచ్ఛి ఆగత దేసకం.
తస్మిం వుత్తే అథోపుచ్ఛి, థేరాగమనకారణం;
పత్వా’ధికారం సబ్బం సో, సఙ్ఘ సన్దేస మబ్రువి.
మహాథూపే నిధానత్థం, బుద్ధేన విహితా ఇధ;
తవ హత్థగతా ధాతు, దేహితా కిర మే తువం.
తం సుత్వా నాగరాజాసో, అతీవ దోమనస్సి తో;
‘‘పహూ అయఞ్హి సమణో, బలక్కారేన గణ్హితుం.
తస్మా అఞ్ఞత్థ నేతబ్బా, ధాతుయో’’ఇతి చిన్తియ;
తత్థ ఠితం భాగినేయ్యం, ఆకారేన నివేదయి.
నామేన వాసులదత్తో, జానిత్వా తస్స ఇఙ్గితం;
గన్త్వా తం చేతియఘరం, గిలిత్వాన కరణ్డకం.
సినేరుపాదం ¶ గన్త్వాన, కుణ్డలావట్టకోసయి;
తియోజనసతం దీఘో, భోగోయోజనవట్టవా.
అనేకాని సహస్సాని, మాపేత్వాన ఫణాని చ;
ధూపాయతి పజ్జలతి, సయిత్వా సో మహిద్ధికో.
అనేకాని సహస్సాని, అత్తనా సదిసే అహి;
మాపయిత్వా సయాపేసి, సమన్తా పరివారితే.
బహూ దేవా చ నాగా చ, ఓసరింసు తహిం తదా;
‘‘యుద్ధం ఉభిన్నం నాగానం, పసిస్సామ మయం’’ఇతి.
మాతులో భాగినేయ్యేన, హటాతా ధాతుయో ఇతి;
ఞత్వా’నహ థేరం తం, ధాతునత్థి మే సన్తికే ఇతి.
ఆదితోప్పభుతిథేరో, తాసం ధాతూనమాగమం;
వత్వాన నాగరాజం తం, ‘‘దేహి ధాతూ’’తి అబ్రువి.
అఞ్ఞథా సఞ్ఞాపేతుం తం, థేరం సో ఉరగాధిపో;
ఆదాయ చేతియ ఘరం, గన్త్వా తం తస్స వణ్ణయి.
అనేకధా అనేకేహి, రతనేహి సుసఙ్ఖతం;
చేతియం చేతియఘరం, పస్స భిక్ఖు సునిమ్మితం.
లంకాదీపమ్హి సకలే, సబ్బాని రతనానిపి;
సోపానన్తే పాటికమ్పి, నాగ్ఘన్త’ఞ్ఞేసు కా కథా.
మహాసక్కారఠానమ్హా, అప్పసక్కారఠాన కం;
ధాతూనం నయనం నామ, నయుత్తం భిక్ఖువో ఇదం.
‘‘సచ్చాభిసమయో నామ, తుమ్హాకం హీన విజ్జతి;
సచ్చాభిసమయఠానం, నేతుం యుత్తఞ్హి ధాతుయో’’.
‘‘సంసార దుక్ఖ మోక్ఖాయ, ఉప్పజ్జన్తి తథాగతా;
బుద్ధస్సాయమధిప్పాయో, తేననేస్సామ ధాతుయో.
ధాతునిధానం అజ్జే’వ, సో హి రాజా కరిస్సతి;
తస్మా పపఞ్చమకరిత్వా, లహుం మే దేహి ధాతుయో’’.
నాగోఆహసచే భన్తే, తువం పస్ససి ధాతుయో;
గహేత్వా యాహి తం థేరో, తిక్ఖత్తుం తం భణాపియ.
సుఖుమం ¶ కరం మాపయిత్వా, థేరో తత్రఠితో’వసో;
భాగినేయ్యస్స వదనే, హత్థం పక్ఖిప్ప తావదే.
ధాతుకరణ్డం ఆదాయ, ‘‘తిట్ఠ నాగా’’తి భాసియ;
నిముజ్జిత్వా పథవియం, పరివేణమ్హి ఉట్ఠహి.
నాగరాజా గతో భిక్ఖు, అమ్హేహి వఞ్చితో’’ఇతి;
ధాతు ఆనయనత్థాయ, భాగినేయ్యస్స పాహిణి.
భాగినేయ్యో’థ కుచ్ఛిమ్హి, అపస్సిత్వా కరణ్డకం;
పరిదేవమానో ఆగన్త్వా, మాతులస్స నివేదయి.
తదా సో నాగరాజాపి, ‘‘వఞ్చితమ్హ మయం’’ఇతి;
పరిదేవి నాగా సబ్బేపి, పరిదేవింసు పీళితా.
భిక్ఖు నాగస్స విజయే, తుట్ఠా దేవా సమాగతా;
ధాతుయో పూజయన్తాతా, తేనేవ సహ ఆగముం.
పరిదేవమానా ఆగన్త్వా, నాగా సఙ్ఘస్స సన్తికే;
బహుధా పరిదేవింసు, ధాతాహరణ దుక్ఖితా.
తేసం సఙ్ఘో’నుకమ్పాయ, థోకం ధాతుమదాపయి;
తే తేన తుట్ఠా గన్త్వాన, పూజా భణ్డాని ఆహరుం.
సక్కో రతనపల్లఙ్కం, సోణ్ణచఙ్కోటమేవ చ;
ఆదాయ సహ దేవేహి, తం ఠానం సముపాగతో.
థేరస్స ఉగ్గతఠానే, కారితే విస్సకమ్మునా;
పతిట్ఠపేత్వా పల్లఙ్కం, సుభే రతనమణ్డపే.
మాతుకరణ్డమాదాయ, తస్స థేరస్స హత్థతో;
చఙ్కోటకే ఠపేత్వాన, పల్లఙ్కే పవరేఠపి.
బ్రహ్మా ఛత్తమధారేసి, సన్తుస్సితో వాళబీజనిం;
మణితాలవణ్టం సుయామో, సక్కో సఙ్ఖం తుసోదకం.
చత్తారో తు మహారాజా, అట్ఠంసు ఖగ్గపాణినో;
సముగ్గహత్థా తేత్తింస, దేవపుత్తా మహిద్ధికా.
పారిచ్ఛత్తక పుప్ఫేహి, పూజయన్తా తహింఠితా;
కుమారియోతు ద్వత్తింస, దణ్డదీపధరా ఠితా.
పలాపేత్వా ¶ దుట్ఠయక్ఖే, యక్ఖసేనాపతి పన;
అట్ఠవీసతి అట్ఠంసు, ఆరక్ఖం కురుమానకా.
వీణం వాదయమానో’వ, అట్ఠా పఞ్చసిఖో తహిం;
రఙ్గభూమిం మాపయిత్వా, తిమ్పరుతురియ ఘోసవా.
అనేకదేవపుత్తా చ, సాధుగీతప్పయోజకా;
మహాకాళో నాగరాజా, థుయమానో అనేకధా.
దిబ్బతూరియాని వజ్జన్తి, దిబ్బసంగీతి వత్తతి;
దిబ్బగన్ధాదివస్సాని, వస్సపేన్తి చ దేవతా.
సో ఇన్దగుత్తథేరోతు, మారస్స పటిబాహనం;
చక్కవాళసమం కత్వా, లోహచ్ఛత్తమమాపయి.
మాతూనం పురతో చేవ, తత్థ తత్థ చ పఞ్చసు;
ఠానేసు గణసజ్ఝాయం, కరింస్వ ఖిలభిక్ఖవో.
తత్థా’గమా మహారాజా, పహట్ఠో దుట్ఠగామణి;
సీసేనా’దాయ ఆనీతే, చఙ్కోటమ్హి సువణ్ణయే.
ఠపేత్వా ధాతు చఙ్కోటం, పతిట్ఠాపియ ఆసనే;
ధాతుం పూజీయ వన్దిత్వా, ఠితో పఞ్చలీకో తహిం.
దిబ్బచ్ఛత్తాదికానేత్థ, దిబ్బగన్ధాదికాని చ;
పస్సిత్వా దిబ్బతూరియాది-సద్దే సుత్వా చ ఖత్తియో.
అపస్సిత్వా బ్రహ్మదేవో, తుట్ఠో అచ్ఛరియబ్భుతో;
ధాతుఛత్తేన పూజేసి, లంకారజ్జే’భిసిఞ్చి చ.
‘‘దిబ్బచ్ఛత్తం మానుసఞ్చ, విముత్తిచ్ఛత్తమేవ చ;
ఇతి తిచ్ఛిత్తధారిస్స, లోకనాథస్స సత్థునో.
తిక్ఖత్తుమేవ మే రజ్జం, దమ్మీ’తి హట్ఠమానసో;
తిక్ఖత్తుమేవ ధాతూనం, లంకారజ్జమదాసిసో.
పూజయన్తో ధాతుయోతా, దేవేహి మానుసేహి చ;
సహ చఙ్కోటకేహేవ, సీసేనాదాయ ఖత్తియో.
భిక్ఖుసఙ్ఘ పరిబ్యుళ్హో, కత్వా థూపం పదక్ఖిణం;
పాచినతో ఆహరిత్వా, ధాతుగబ్భమ్హి ఓతరి.
అరహన్తో ఛన్నవుతి-కోటియో థూపముత్తమం;
సమన్తా పరివారేత్వా, అట్ఠంసు కతపఞ్జలీ.
ఓతరిత్వా ¶ ధాతుగబ్భం, మహగ్ఘే సయనేసుభే;
ఠపేస్సామితి చిన్తేన్తే, పీతిపుణ్ణనరిస్సరే.
సధాతు ధాతుచఙ్కోటో, ఉగ్గన్త్వా తస్స సీసతో;
సత్తతాలప్పమాణమ్హి, ఆకాసమ్హి ఠితో తతో.
సయం కరణ్డో వివరి, ఉగ్గన్త్వా ధాతుయో తతో;
బుద్ధవేసం గహేత్వాన, లక్ఖణేబ్యఞ్జనుజ్జలం.
గణ్డమ్బమూలే బుద్ధో’వ, యమకం పాటిహారియం;
అకంసు ధరమానేన, సుగతేన అధిట్ఠితం.
తం పాటిహారియం దిస్వా, పసన్నేకగ్గమానసా;
దేవామనుస్సా అరహత్తం, పత్తా ద్వాదస కోటియో.
సేసా ఫలత్తయం పత్తా, అతీతా గణనాపథం;
హిత్వా’థ బుద్ధవేసం తా, కరణ్డమ్హి పతిట్ఠయుం.
తతో ఓరుయ్హ చఙ్కోటో, రఞ్ఞో సీసే పతిట్ఠహి;
సహిన్దగుత్తథేరేన, నాటకీహి చ సో పన.
ధాతుగబ్భంపరిహరం, పత్వాన సయనం సుభం;
చఙ్కోటం రతనపల్లఙ్కే, ఠపయిత్వా జుతిన్ధరో.
ధోవిత్వాన పునోహత్థే, గన్ధవాసిత వారినా;
చతుజ్జాతియగన్ధేన, ఉబ్బతేత్వా సగారవో.
కరణ్డం వివరిత్వాన, తాగహేత్వాన ధాతుయో;
ఇతి చిన్తయి భూమిన్దో, మహాజనహితత్థికో.
అనాకులం కేహిచిపి, యది హేస్సన్తి ధాతుయో;
జనస్స సరణం హుత్వా, యది ఠస్సన్తి ధాతుయో.
సత్థునిపన్నాకారేన, పరినిబ్బానమఞ్చకే;
నిపజ్జన్తు సుపఞ్ఞత్తే, సయనమ్హి మహారహే.
ఇతి చిన్తియ సో ధాతూ, ఠపేసి సయనుత్తమే;
తదా కారా ధాతుయో చ, సహింసు సయనుత్తమే.
ఆసళ్హీసుక్కపక్ఖస్స, పన్నరసఉపోసథే;
ఉత్తరాసళ్హనక్ఖత్తే, ఏవం ధాతుపతిట్ఠితా.
సహ ¶ ధాతుపతిట్ఠానా, అక్ఖమ్పిత్థ మహామహీ;
పాటిహీరానినేకాని, పవత్తింసు అనేకధా.
రాజా పసన్నోధాతుతా, సేతచ్ఛత్తేన పూజయి;
లంకాయ రజ్జం సకలం, సత్తాహాని అదాసి చ.
కాయే చ సబ్బాలఙ్కారం, ధాతుగబ్భమ్హి పూజయి;
తథానాటకియో’మచ్ఛా, పరిసా దేవతాపి చ.
వత్థగుళఘతాదీని, దత్వా సఙ్ఘస్స భూపతి;
భిక్ఖూహి గణసజ్ఝాయం, కారేత్వా’ఖిలరత్తియం.
పునాహని పురేభేరిం, చారేసి ‘‘సకలా జనా;
విన్దన్తు ధాతుసత్తాహం, ఇమం’’తి జనతాహితో.
ఇన్దగుత్తో మహాథేరో, అదిట్ఠాసి మహిద్ధికో;
‘‘ధాతు వన్దితుకామాయే, లంకాదీపమ్హి మానుసా.
తఙ్ఖణంయేవ ఆగన్త్వా, వన్దిత్వా ధాతుయో ఇధ;
యథా సకం ఘరం యన్తు’’, తం యథాధిట్ఠితం అహు.
సో మహాభిక్ఖుసఙ్ఘస్స, మహారాజా మహాయసో;
మహాదానం పవత్తేత్వా, తం సత్తాహం నిరన్తరం.
ఆచిక్ఖిధాతుగబ్భమ్హి, కిచ్చం నిఠాపితం మయా;
ధాతుగబ్భపిధానంతు, సఙ్ఘో జానితుమరహతి.
సఙ్ఘో తే ద్వే సామణేరే, తస్మిం కమ్మే నియోజయి;
పిదహింసు ధాతుగబ్భం, పాసాణేనా’హటేన తే.
‘‘మాలేత్థ మా మిలాయన్తు, గన్ధాసుస్సన్తుమా ఇమే;
మా నిబ్బాయన్తు దీపావ, మా కిఞ్చాపి వివజ్జతు.
మేదవణ్ణ ఛ పాసాణా, సన్ధియన్తునిరన్తరా’’;
ఇతి ఘీణాసవా ఏత్థ, సబ్బమేతం అధిట్ఠయుం.
ఆణాపేసి మహారాజా, ‘‘యథాసత్తిం మహాజనో;
ధాతునిధానకానే’త్థ, కరోతూ’’తి హితత్థికో.
మహాధాతునిధానస్స, పిట్ఠిమ్హి చ మహాజనో;
అకా సహస్స ధాతునం, నిధానాని యథాబలం.
పిదహాపియతం సబ్బం, రాజాథూపం సమాపయి;
చతురస్స చ యఞ్చేత్థ, చేతియమ్హి సమాపయి.
పుఞ్ఞాని ¶ ఏవమమలాని సయఞ్చసన్తో,
కుబ్బన్తి సబ్బవిభవుత్తమపత్తి హేతు;
కారేన్తి చాపిహి’ఖిలా పరిసుద్ధచిత్తా,
నానావిసేసజానతా పరివారహేతూ’’తి.
సుజనప్పసాద సంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ధాతునిధానం నామ
ఏకతింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ద్వత్తింసతిమ పరిచ్ఛేద
తుసితపురగమనం
అనిట్ఠితే ఛత్తకమ్మే, సుధాకమ్మే చ చేతియే;
మారణన్తికరోగేన, రాజా ఆసి గిలానకో.
తిస్సం పక్కోసయిత్వా సో, కనిట్ఠం దీఘవాపితో;
‘‘థూపే అనిట్ఠితం కమ్మం, నిట్ఠాపేహీతి అబ్రవి.
భాతునో దుబ్బలత్తాసో, తున్నవాయేహి కారియ;
కఞ్చుకం సుద్ధవత్థేహి, తేన ఛాదియ చేతియం.
చిత్తకారేహి కారేసి, వేదికం తత్థ సాధుకం;
పన్తిపుణ్ణఘటానఞ్చ, పఞ్చఙ్గులకపన్తికం.
ఛత్తాకారేహి కారేసి, ఛత్తం వేళుమయం తథా;
ఖరపత్తమయే చన్ద-సూరియే ముద్ధవేదియం.
లాఖాకుఙ్కుమకేహే’తం, చిత్తయిత్వా సుచిత్తితం;
రఞ్ఞో నివేదయి’’థూపే, కత్తబ్బం నిట్ఠితం’’ఇతి.
సివికాయ నిపజ్జిత్వా, ఇధాగన్త్వా మహీపతి;
పదక్ఖిణం కరిత్వాన, సివికాయే’వ చేతియం.
వన్దిత్వా ¶ దక్ఖిణద్వారే, సయనే భూమిసన్థతే;
సయిత్వా దక్ఖిణపస్సేన, సో మహాథూప ముత్తమం.
సయిత్వా వామపస్సేస, లోహపాసాద ముత్తమం;
పస్సన్తో సుమనో ఆసి, భిక్ఖుసఙ్ఘపురేక్ఖతో.
గిలానపుచ్ఛనత్థాయ, ఆగతాహి తతో తతో;
ఛన్నవుతికోటియో భిక్ఖూ, తస్మిం ఆసుం సమాగమే.
గణసజ్ఝాయమకరుం, వగ్గబన్ధేన భిక్ఖవో;
థేరపుత్తాభయం థేరం, తత్థా’దిస్వా మహీపతి.
అట్ఠవీస మహాయుద్ధం, యుజ్ఝన్తో అపరాజయం;
యో సో న పచ్చుదావత్తో, మహాయోధో వసీ మమ.
మచ్చుయుద్ధమ్హి సమ్పత్తే, దిస్వా మఞ్ఞే పరాజయం;
ఇదాని సో మం నో పేతి, థేరో థేరపుత్తభయో.
ఇతి చిన్తయి సోథేరో, జానిత్వా తస్స చిన్తితం;
కరిన్దనదియా సిసే, వసం పఞ్జలిపబ్బతే.
పఞ్చఖీణాసవసత-పరివారేన ఇద్ధియా;
నభసాగమ్మ రాజానం, అట్ఠాసి పరివారియ.
రాజా దిస్వా పసన్నో తం, పురతో చ నిసీదియ;
తుమ్హే దసమహాయోధే, గణ్హిత్వాన పురే అహం.
యుజ్ఝిం ఇదాని ఏకో’వ, మచ్చునా యుద్ధమారభిం;
మచ్చుసత్తుం పరాజేతుం, న సక్కోమీ’’తి ఆహ చ.
ఆహ థేరో ‘‘మహారాజ-మా భాయి మనుజాధిప;
కిలేససత్తుం అజిత్వా, అజేయ్యో మచ్చుసత్తుకో.
సబ్బమ్పి సఙ్ఖారగతం, అవస్సంయేవ భిజ్జతి;
‘‘అనిచ్చా సబ్బసఙ్ఖారా’’, ఇతి వుత్తంహి సత్థునా.
లజ్జా సారజ్జరహితా, బుద్ధేపే’తి అనిచ్చతా;
తస్మా అనిచ్చా సఙ్ఖారా, దుక్ఖా’నత్తాతి చిన్తయ.
దుతియే అత్తాభావేపి, ధమ్మచ్ఛన్దో మహాహితే;
ఉపట్ఠితే దేవలోకే, హిత్వా దిబ్బం సుఖం తువం.
ఇధాగమ్మ బహుం పుఞ్ఞం, అకాసి చ అనేకధా;
కరణమ్పేకరజ్జస్స, సాసనుజ్జోతనాయతే.
మహాపుఞ్ఞకతం ¶ పుఞ్ఞం, యావజ్జదివసా తయా;
సబ్బంనుస్సరమేవం తే, సుఖం సజ్జు భవిస్సతి.
థేరస్సవచనం సుత్వా, రాజా అత్తమనో అహు;
‘‘అవస్సయో మచ్చుయుద్ధేపి, త్వం మే సీ’’తి అభాసితం.
తదా చ ఆహరాపేత్వా, పహట్ఠో పుఞ్ఞ పోత్థకం;
వాచేతుం లేఖకం ఆహ, సో తం వాచేసి పోత్థకం.
ఏకూనసతవిహారా, మహారాజేన కారితా;
ఏకూనవీసకోటీహి, విహారో మరిచ వట్టి చ.
ఉత్తమో లోహపాసాదో,
తింసకోటీహి కారితో;
మహాథూపే అనగ్ఘాని,
కారితా చతువీసతి.
మహాథూపమ్హి సేసాని, కారితాని సుబుద్ధినా;
కోటిసహస్సం అగ్ఘన్తి, మహారాజా’’తి వాచయి.
‘‘కోట్ఠనామమ్హి మలయే, అక్ఖక్ఖాయిక ఛాతకే;
కుణ్డలాని మహగ్ఘాని, దువే దత్వాన గణ్హియ.
ఖీణాసవానం పఞ్చన్నం, మహాథేరాన ముత్తమో;
దిన్నో పసన్నచిత్తేన, కఙ్గుఅమ్బిలపిణ్డకో.
చూళఙ్గనియ యుద్ధమ్హి, పరాజిత్వా పలాయతా;
కాలం ఘోసాపయిత్వాన, ఆగతస్స విహాయసా.
ఖీణాసవస్స యతినో, అత్తానమనపేక్ఖియ;
దిన్నం సరకభత్త’న్తి, వుత్తే ఆహ మహీపతి.
విహారమహసత్తాహే, పాసాదస్స మహేతథా;
థూపారమ్భే తు సత్తాహే, తథా ధాతునిధానకే.
చాతుద్దిసస్స ఉభతో, సఙ్ఘస్స ఉభతో మయా;
మహారహం మహాదానం, అవిసేసం పవత్తితం.
మహావేసాఖపూజా చ, చతువీసతి కారయి;
దీపే సఙ్ఘస్స తిక్ఖత్తుం, తిచీవరమదాపయి.
సత్తసత్త ¶ దినానేవ, దీపే రజ్జమహం ఇమం;
పఞ్చక్ఖత్తుం సాసనమ్హి, అదాసిం హట్ఠమానసో.
సతతం ద్వాదసఠానే, సప్పినా సుద్ధవట్టియా;
దీపసహస్సం జాలేసిం, పూజేన్తో సుగతం అహం.
నిచ్చం అట్ఠారసఠానే, వజ్జేహి విహితం అహం;
గిలాన భత్తభేసజ్జం, గిలానానమదాపయిం.
చతుత్తాలీసఠానమ్హి, సఙ్ఖతం మధుపాయసం;
తత్తకేస్వేవ ఠానేసు, తేలుల్లోపకమేవ చ.
ఘతే పక్కే మహాజాల, పూవే ఠానమ్హి తత్తకే;
తథేవ సహ భత్తేహి, నిచ్చ ఏమవ అదాపయిం.
ఉపోసథేసు దివసేసు, మాసే మాసే చ అట్ఠసు;
లంకాదీపే విహారేసు, దీప తేలమదాపయిం.
ధమ్మదానం మహన్తన్తి, సుత్వా అమిసదానతో;
లోహ పాసాదతో హేట్ఠా, సఙ్ఘమజ్ఝమ్హి ఆసనే.
‘‘ఓసారేస్సామి సఙ్ఘస్స, మఙ్గలసుత్త’’మిచ్చహం;
నిసిన్నో ఓసారయితుం, నాసక్ఖిం సఙ్ఘగారవా.
తతోప్పభుతి లంకాయ, విహారేసు తహిం తహిం;
ధమ్మకథం కథాపేసిం, సక్కరిత్వాన దేసకే.
ధమ్మకథిక స్సేకస్స, సప్పిఫాణితసక్ఖరం;
నాళిం నాళిమదాపేసిం, దాపేసిం చతురఙ్గులం.
ముట్ఠికం యట్ఠిమధుకం, దాపేసిం సాటకద్వయం;
సబ్బంపిస్సరియే దానం, నమే హాసేసి మానసం.
జీవితం అనపేక్ఖిత్వా, దుగ్గతేన సతా మయా;
దిన్న దాన ద్వయంయేవ, తం మే హాసేసి మానసం.
తం సుత్వా అభయో థేరో, తం దానద్వయమేవ సో;
రఞ్ఞో చిత్తప్పసాదత్థం, సం వణ్ణేసి అనేకధా.
తేసు పఞ్చసు థేరేసు, కఙ్గుఅమ్బిలగాహకో;
మలియ దేవ మహాథేరో, సుమనకూటమ్హి పబ్బతే.
నవన్నం ¶ భిక్ఖుసతానం, దత్వా తం పరిభుఞ్జి సో;
పథవీచాలకో ధమ్మ, సుత్తథేరో తు తం పన.
కల్యాణికవిహారమ్హి, భిక్ఖూనం సంవిభాజియ;
దసద్ధస తసఙ్ఖానం, పరిభోగ మకాసయం.
తలఙ్గర వాసికో ధమ్మ, దిన్నత్థేరో పియఙ్గుకే;
దీపే దససహస్సానం, దత్వాన పరిభుఞ్జితం.
మఙ్గణవాసికో ఖుద్ద, తిస్సత్థేరో మహిద్ధికో;
కేలాసే సట్ఠిసహస్సానం, దత్వాన పరిభుఞ్జి తం.
మహాబ్యగ్ఘో చ థేరో తం, ఉక్కనగరవిహారకే;
దత్వా సతానం సత్తానం, పరిభోగమకాసయం.
సరకభత్తగాహీ తు, థేరో పియఙ్గుదీపకే;
ద్వాదస భిక్ఖుసహస్సానం, దత్వాన పరిభుఞ్జితం.
ఇతి వత్వా’భయత్థేరో, రఞ్ఞో హాసేసి మానసం;
రాజా చిత్తం పసాదేత్వా, తం థేరం ఇధ మబ్రువి.
‘‘చతువీసతివస్సాని, సఙ్ఘస్స ఉపకారకో;
అహ మేవం హోతు కాయో’పి, సఙ్ఘస్స ఉపకారకో.
మహాథూప దస్సనఠానే, సఙ్ఘస్స కమ్మమాళకే;
సరీరం సఙ్ఘదాసస్స, తుమ్హే ఝాపేథ మే’’ఇతి.
కనిట్ఠం ఆహ ‘‘భో తిస్స, మహాథూపే అనిట్ఠితం;
నిట్ఠాపేహి తువం సబ్బం, కమ్మం సక్కచ్చ సాధుకం.
సాయం పాతో చ పుప్ఫాని, మహాథూపమ్హి పూజయ;
తిక్ఖత్తుం ఉపహారఞ్చ, మహాథూపస్స కారయ.
పటియాదితఞ్చ యం వత్తం, మయా సుగత సాసనే;
సబ్బం అపరిహాపేత్వా, తాత వత్తయ తం తువం.
సఙ్ఘస్స తాత కిచ్చేసు, మా పమజ్జిత్థ సబ్బదా’’;
ఇతం తం అనుసాసిత్వా, తుణ్హీ ఆసి మహీపతి.
తఙ్ఖణం ¶ గణసజ్ఝాయం, భిక్ఖుసఙ్ఘో అకాసి చ;
దేవతా ఛ రథే చేవ, ఛహి దేవేహి ఆనయుం.
యాచుం విసుం విసుం దేవా, రాజానం తే రథే ఠితా;
‘‘అమ్హాకం దేవలోకం త్వం, ఏహి రాజమనోరమం’’.
రాజా తేసం వచో సుత్వా, ‘‘యావ ధమ్మం సుణోమహం;
అధివాసేథ తావా’’తి, హత్థాకారేన వారయి.
వారేతి గణసజ్ఝాయ, మీభి మన్త్వాన భిక్ఖవో;
సజ్ఝాయం ఠపయుం రాజా, పుచ్ఛితం ఠానకారణం.
‘‘ఆగమేథా’’తి సఞ్ఞాయ, దిన్నత్తా’తి వదింసు తే;
రాజా ‘‘నేతం తథా భన్తే’’, ఇతి వత్వాన తం వది.
తం సుత్వాన జనా కేచి, ‘‘భీతో మచ్చుభయా అయం;
లాలప్పతీ’’తి మఞ్ఞింసు, తేసం కఙ్ఖావినోదనం.
కారేతుం అభయత్థేరో, రాజానం ఏవమాహ సో;
‘‘జానాపేతుం కథం సక్కా, ఆనీతా తే రథా’’ఇతి.
పుప్ఫదానం ఖిపాపేసి, రాజ నభసి పణ్డితో;
తాని లగ్గాని లమ్బింసు, రథీసాసు విసుం విసుం.
ఆకాసే లమ్బమానాని, తాని దిస్వా మహాజనో;
కఙ్ఖం పటివినోదేసి, రాజా థేరమభాసితం.
‘‘కతమో దేవలోకో హి,
రమ్మో భన్తే’’తి సో బ్రువి;
‘‘తుసినానం పురం రాజ,
రమ్మం’’ఇతి సతం మతం.
బుద్ధభావాయ సమయం, ఓలోకేన్తో మహాదయో;
మేత్తేయ్యో బోధిసత్తో హి, వసతే తుసితే పురే.
థేరస్స వచనం సుత్వా, మహారాజా మహామతీ;
ఓలోకేన్తో మహాథూపం, నిపన్నోవ నిమీలయి.
చవిత్వా తంఖణంయేవ, తుసితా అహటే రథే;
నిబ్బత్తిత్వా ఠితోయేవ, దిబ్బదేహో అదిస్సథ.
కతస్స ¶ పుఞ్ఞకమ్మస్స, ఫలం దస్సేతుమత్తనో;
మహాజనస్స దస్సేన్తో, అత్తానం సమలఙ్కతం.
రథట్ఠోయేవ తిక్ఖత్తుం, మహాథూపం పదక్ఖిణం;
కత్వాన థూపం సఙ్ఘఞ్చ, వన్దిత్వా తుసితం అగా.
నాటకియో ఇధాగన్త్వా, మకుటం యత్థ మోచయుం;
‘‘మకుటముత్తసాలా’’తి, ఏత్థ సాలా కతా అహు.
చితకే ఠపితే రఞ్ఞే, సరీరమ్హి మహాజనో;
యత్థారవి ‘‘రావవట్టి-సాలా’’నామ తహిం అహు.
రఞ్ఞో సరీరం ఝాపేసుం, యస్మిం నిస్సీమమాళకే;
సో ఏవ మాళకో ఏత్థ, వుచ్చతే ‘‘రాజ మాళకో’’.
దుట్ఠగామణిరాజా సో, రాజా నామారహో మహా;
మేత్తేయ్యస్స భగవతో, హేస్సతి అగ్గసావకో.
రఞ్ఞో పితా పితా తస్స,
మాతా మాతా భవిస్సతి;
సద్ధాతిస్సో కనిట్ఠో తు,
దుతియో హేస్సతి సావకో.
సాలిరాజకుమారో యో,
తస్స రఞ్ఞో సుతో తుసో;
మేత్తేయ్యస్స భగవతో,
పుత్తోయేవ భవిస్సతి.
ఏవం యో కుసలపరో కరోతి పుఞ్ఞం,
ఛాదేన్తో అనియతపాపకం బహుమ్పి;
సో సగ్గం సకలే రమి వో పయాతి తస్మా,
సప్పఞ్ఞో స తతరతో భవేయ్య పుఞ్ఞేతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
తుసితపురగమనం నామ
ద్వత్తింసతిమో పరిచ్ఛేదో
తేత్తింసతిమ పరిచ్ఛేద
దసరాజకో
దుట్ఠగామణిరఞ్ఞో ¶ తు, రజ్జేఠితా జనా అహూ;
సాలిరాజకుమారోతి, హస్సాసి విస్సుతో సుతో.
అతీవ ధఞ్ఞో సో ఆసి, పుఞ్ఞకమ్మరతో సదా;
అతీవ చారురుపాయ, సత్తో చణ్డాలియా అహు.
అసోకమాలాదేవింతం, సమ్బన్ధం పుబ్బజాతియా;
రూపేనా’తి పియాయన్తో, సో రజ్జం నేవకామయి.
దుట్ఠగామణిభాతా’సో, సద్ధాతిస్సో తదచ్ఛయే;
రజ్జం కారేస్సా’భిసిత్తో, అట్ఠారస్స సమా’సమో.
ఛక్కకమ్మం సుధాకమ్మం, హత్థిపాకారమేవ చ;
మహాథూపస్స కారేసి, సో సద్ధాకతనామకో.
దీపేన లోహపాసాదో, ఉడ్డియ్హిత్థ సుసఙ్ఖతో;
కారేసి లోహపాసాదం, పున సో సత్తభూమకం.
నవుతిసతసహస్సగ్ఘో, పాసాదో ఆసి సో తదా;
దక్ఖిణగీరివిహారం, కల్లకలేణ మేవ చ.
కుళుమ్బాలవిహారఞ్చ, తథాపేత్తఙ్గ వాలికం;
వేలఙ్గవట్టికఞ్చేవ, దుబ్బలవాపితిస్సతం.
దురతిస్సకవాపిఞ్చ, తథామాతువిహారకం;
కారేసి ఆదీఘవాపిం, విహారంయోజన యోజనే.
దీఘవాపివిహారఞ్చ, కారేసి సహచేతియం;
నానారతనకచ్ఛన్నం, తత్థ కారేసి చేతియే.
సన్ధియం సన్ధియం తత్థ, రథచక్కప్పమాణకం;
సోవణ్ణమాలం కారేత్వా, లగ్గాపేసి మనోరమం.
చతురాసీతిసహస్సానం ¶ , ధమ్మక్ఖన్ధానమిస్సరో;
చతురాసీతిసహస్సాని, పూజాచాపి అకారయి.
ఏవం పుఞ్ఞాని కత్వా సో, అనేకాని మహీపతి;
కాయస్సభేదా దేవేసు, తుసితేసు’పపజ్జథ.
సద్ధాతిస్సపకారాజే, వసన్తే దీఘవాపియం;
లజ్జీతిస్సో జేట్ఠసుతో, గిరికుమ్భిమనామకం.
విహారం కారయి రమ్మం, తంకనిట్ఠసుతో పన;
థుల్లత్థనో అకారేసి, విహారం కన్దరవ్హయం.
పితరా థుల్లత్థనకో, భాతుసన్తికమాయతా;
సహేవా’హ విహారస్స, సఙ్ఘభోగత్థమత్తనో.
సద్ధాతిస్సేఉపరతే, సబ్బే’మచ్చా సమాగతా;
థూపారామే భిక్ఖుసఙ్ఘం, సకలం సన్నిపాతియ.
సఙ్ఘానుఞ్ఞాయరట్ఠస్స, రక్ఖణత్థం కుమారకం;
అభిసిఞ్చుం థుల్లత్థనం, తం సుత్వా లజ్జీతిస్సతో.
ఇధాగన్త్వా గహేత్వా తం, సయం రజ్జమకారయి;
మాసఞ్చేవ దసాహఞ్చ, రాజా థుల్లత్థనో పన.
తిస్సోసమం లజ్జీతిస్సో, సఙ్ఘో హుత్వా అనాదరో;
‘‘న జానింసు యథావుడ్ఢం’’ మీతి తం పరిభాసయి.
పచ్ఛా సఙ్ఘం ఖమాపేత్వా, దణ్డకమ్మత్థమిస్సరో;
తీణి సతసహస్సాని, దత్వాన ఉరుచేతియే.
సిలామయాని కారేసి, పుప్ఫయానాని తీణిసో;
అథో సతసహస్సేన, చితాపేసి చ అన్తరా.
మహాథూపథూపారామానం, భూమింభూమిస్సరో సమం;
థూపారామే చ థూపస్స, సిలాకఞ్చుక ముత్తమం.
థూపారామస్స పురతో, సిలాథూపకమేవ చ;
లజ్జీకాసనసాలఞ్చ, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స కారయి.
కఞ్చుకం ¶ కణ్టకే థూపే, కారాపేసి సిలామయం;
దత్వాన సతసహస్సం, విహారే చేతియవ్హయే.
గిరికుమ్భిలనామస్స, విహారస్స మహమ్హి సో;
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సానం, తిచీవరమదాపయి.
అరిట్ఠవిహారం కారేసి, తథాకన్దరహినకం;
గామికానఞ్చ భిక్ఖూనం, భేసజ్జాని అదాపయి.
కిమిచ్ఛకం తణ్డులఞ్చ, భిక్ఖునీనమదాపయి;
సమానవ’ఠమాసఞ్చ, రజ్జం సో కారయీ ఇధ.
మతే లజ్జికతిస్సమ్హి, కనిట్ఠో తస్స కారయి;
రజ్జం ఛళేవ వస్సాని, ఖల్లాటనాగనామకో.
లోహపాసాదపరివారే, పాసాదే’తి మనోరమే;
లోహపాసాదసోభత్థం, ఏసో ద్వత్తింసకారయి.
మహాథూపస్స పరితో, చారునో హేమమాలినో;
వాలికఙ్గణమరియాదం, పాకారఞ్చ అకారయి.
సోవకురున్దపాసకం, విహారఞ్చ అకారయి;
పుఞ్ఞకమ్మానిచఞ్ఞాని, కారాపేసి మహీపతి.
తం మహారత్తతోనామ, సేనాపతి మహీపతిం;
ఖల్లాటనాగరాజానం, నగరేయేవ అగ్గహి.
తస్స రఞ్ఞో కనిట్ఠోతు, వట్టగామణినామకో;
తం దుట్ఠసేనాపతికం, హన్త్వా రజ్జమకారయి.
ఖల్లాటనాగరఞ్ఞోసో, పుత్తకం సకభాతునో;
మహాచూలికనామానం, పుత్తఠానే ఠపేసి చ.
తమ్మాతరం నుళాదేవిం, మహేసిఞ్చ అకాసిసో;
పీతిఠానే ఠితతా’స్స, పీతిరాజాతి అబ్రవుం.
ఏవం రజ్జే’భిసిత్తస్స, తస్స మాసమ్హి పఞ్చమే;
రోహణే నకులనగరే, ఏకో బ్రాహ్మణచేటతో.
తియో ¶ నామ బ్రాహ్మణస్స, వచో సుత్వా అపణ్డితో;
చోరో అసు మహాతస్స, పరివారో అహోసి చ.
సగణాసత్తదమిళా, మహాతిత్థమ్హి ఓతరుం;
తదా బ్రాహ్మణతియో చ, తే సత్తదమిళాపిచ.
ఛక్కత్థాయ విసజ్జేసుం, లేఖం భూపతిసన్తికం;
రాజా బ్రాహ్మణతియస్స, లేఖం పేసేసి నీతిమా.
‘‘రజ్జం తవ ఇదానేవ, గణ్హ త్వం దమిళే’’ ఇతి;
సాధూతి సో దమిళేహి, యుజ్ఝి గణ్హింసు తే తు తం.
తతో తే దమిళా యుద్ధం, రఞ్ఞా సహ పవత్తయుం;
కోళమ్బాలకసామన్తా, యుద్ధే రాజా పరాజితో.
తిత్థారామదువారేన, రథారుళ్హో పలాయతి;
పణ్డుకాభయరాజేన, తిత్థారామోహి కారితో;
వాసితో చ తదా ఆసి, ఏకవీసతి రాజుసూ.
తం దిస్వా పలాయన్తం, నిగణ్ఠోగిరినామకో;
‘‘పలాయతి మహాకాళ-సీహళో’’తి భుసం రవి.
తం సుత్వాన మహారాజా, ‘‘సిద్ధే మమ మనోరథే;
విహారం ఏత్థ కారేస్సం’’, ఇచ్చేవం చిన్తయీ తదా.
సగబ్భం అనులాదేవిం, అగ్గహీ రక్ఖియా ఇతి;
మహాచూళ మహానాగ-కుమారేచాపీ రక్ఖియే.
రథస్స లహుభావత్థం, డత్వా చూళామణింసుభం;
ఓతారేసి సోమదేవిం, తస్స’నుఞ్ఞాయ భూపతి.
యుద్ధాయగమనేయేవ, పుత్తకే ద్వే చ దేవియో;
గాహయిత్వాన నిక్ఖన్తో, సఙ్కితో సో పరాజయే.
అసక్కుణిత్వా గాహేతుం, పత్తం భుత్తం జినేన తం;
పలాయిత్వా వేస్సగీరి-వనే అభినియియిసో.
కుత్థిక్కులమహాతిస్స-థేరో దిస్వా తహం తు తం;
భత్తం పాదా అనామట్ఠం, పిణ్డదానం వివజ్జియ.
అథ ¶ కేతకిపత్తమ్హి, లిఖిత్వా హట్ఠమానసో;
సఙ్ఘభోగం విహారస్స, తస్స పాదామహీపతి.
తతో గన్త్వా సిలాసోబ్భ-కణ్డకమ్హి వసీ తతో;
గన్త్వాన మాతువేలఙ్గే, సాలగలసమీపగో.
తత్థద్దస దిట్ఠపుబ్బం, థేరం థేరో మహీపతిం;
ఉపట్ఠాకస్స అప్పేసి, తనసివస్స సాధుకం.
తస్స సో తనసివస్స, రట్ఠికస్స’న్తికే తహిం;
రాజా చుద్దసవస్సాని, వసీ తేన ఉపట్ఠితో.
సత్తసు దమీళేస్వే’కో, సోమాదేవిం మదావహం;
రాగరత్తో గహేత్వాన, పరతీరమగాలహుం.
ఏకోపత్తం దసబలస్స, అనురాధపురే ఠితం;
ఆదాయ తేన సన్తుట్ఠో, పరతీరమగాలహుం.
పుళహత్థో తు దమిళో, తీణివస్సాని కారయి;
రజ్జం సేనాపతిం కత్వా, దమిళం బాహియవ్హయం.
పుళహత్థం గహేత్వా తం, దూరే వస్సాని బాహీయో;
రజ్జం కారేసి తస్సా’సి, పణయమారో చమూపతి.
బాహీయం తం గహేత్వాన, రాజా’సి పణయమారకో;
సత్తవస్సాని తస్సా’సి, పిళయమారో చమూపతి.
పణయమారం గహేత్వా సో, రాజాసి పీళయమారకో;
సత్తమాసాని తస్సాసి, దాఠియో తు చమూపతి.
పీళయమారం గహేత్వా సో, దాఠియో దమిళో పన;
రజ్జం’నురాధనగరే, దువే వస్సాని కారయి.
ఏవం దమిళరాజూనం, తేసం పఞ్చన్నమేవహి;
హోన్తి చుద్దసవస్సానీ, సత్తమాసా చ ఉత్తరిం.
గతాయ తు నివాసత్థం, మలయే’నులదేవియా;
భరియాకనసివస్స, పాదాపహరి పచ్ఛియం.
కుజ్ఝిత్వా రోదమానాసా, రాజానం ఉపసకిమి;
తం సుత్వా తనసివోసో, మనుమాదాయ నిక్ఖమి.
దేవియా ¶ వచనం సుత్వా, తస్స ఆగమనా పురా;
ద్విపుత్తం దేవిమాదాయ, తతో రాజా’పి నిక్ఖమి.
ధనుం సన్ధాయ ఆయన్తం, సీవం విజ్ఝి మహాసీవో;
రాజా నామం భావయిత్వా, అకాసి జినసఙ్గహం.
అలత్థ అట్ఠామచ్చేచ, మహన్తే యోధసమ్మతే;
పరివారో మహాఆసీ, పరిహారో చ రాజినో.
కుమ్భీలకమహాతిస్స-థేర దిస్వా మహాయసో;
అచ్ఛగల్లవిహారమ్హి, బుద్ధపూజమకారయి.
వత్థుం సోధేతుమారుళ్హో, అకాసచేతియఙ్గణం;
కవిసీసే అమచ్చమ్హి, ఓరోహన్తోమహీపతి.
ఆరోహన్తో సదేవికో, దిస్వా మగ్గే నిసిన్నకం;
‘‘న నిపన్నో’’తి కుజ్ఝిత్వా, కవిసీసం అఘాతయి.
సేసా సత్తఅమచ్చావి, నిబ్బిన్నా తేన రాజినా;
తస్స’న్తికా పలాయిత్వా, పక్కమన్తా యథారుచి.
మగ్గే విలుత్తా చోరేహి, విహారం హమ్బుగల్లకం;
పవిసిత్వాన అద్దక్ఖుం, తిస్సత్థేరం బహుస్సుతం.
చతునేకాయికో థేరో, యథాలద్ధాని దాపయి;
వత్థఫాణితతేలాని, తణ్డులా పాహుణా తథా.
అస్సత్థకాలే థేరో సో,
‘‘కుహింయాతా’’తి పుచ్ఛితే;
అత్తానం ఆవీకత్వా తే,
తం పవత్తిం నివేదయుం.
‘‘కారేతుం కేహి సక్కా ను, జినసాసనపగ్గహం;
దమిళేహి వా’థ రఞ్ఞా, ఇతి పుట్ఠా తు తే పన.
‘‘రఞ్ఞో సక్కా’’తి ఆహంసు, సఞ్ఞాపేత్వాన తే ఇతి;
ఉభో తిస్స మహాతిస్స-థేరా ఆదాయ తే తతో.
రాజినో సన్తికం నేత్వా, అఞ్ఞమఞ్ఞం ఖమాపయుం;
రాజా చ తే అమచ్చా చ, థేరో ఏవ మయాచయుం.
సిద్ధే ¶ కమ్మే పేసితేనో, గన్తబ్బం సన్తికం ఇతి;
థేరా దత్వా పటిఞ్ఞం తే, యథాఠానమగఞ్ఛిసుం.
అనురాధపురం రాజా, ఆగన్త్వాన మహాయసో;
దాఠికం దమిళం హన్త్వా, సయం రజ్జమకారయి.
తతో నిగణ్ఠారామం తం, విద్ధంసేత్వా మహీపతి;
విహారం కారయి తత్థ, ద్వాదస పరివేణకం.
మహావిహారపట్ఠానా, ద్వీసు వస్సస తేసు చ;
సత్తరససు వస్సేసు, దసమాసా’మికేసు చ.
తథా దినేసు దససు, అతిక్కన్తేసు సాదరో;
అభయగిరి విహారంసో, పతిట్ఠాపేసి భూపతి.
అక్కోసియిత్వా తే థేరే, తేసు పుబ్బుపకారినో;
తం మహాతిస్స థేరస్స, విహారం మానదో అదా.
గిరిస్స యస్మా గారామే, రాజా కారేసి సోభయో;
తస్మా’భయ గిరిత్వేవ, విహారో నామకో అహు.
ఆణాపేత్వా సోమాదేవిం,
యథా ఠానే ఠపేసిసో;
తస్సాతన్నామకం కత్వా,
సోమారామ మకారయి.
రథా ఓరోపితా సా హి, తస్మింఠానే వరఙ్గనా;
కద్దమ్బపుప్ఫ గుమ్బమ్హి, నిలినా తత్థ అద్దస.
ముత్తయన్తం సామణేరం, మగ్గం హత్థేన ఛాదియ;
రాజా తస్స వచో సుత్వా, విహారం తత్థ కారయి.
మహాథూపస్సుత్తరతో,
చేతియం ఉచ్చవత్థుకం;
సిలా సోభకణ్డకం నామ,
రాజా సోయేవ కారయి.
తేసు సత్తసు యోధేసు, ఉత్తియో నామ కారయి;
నగరమ్హా దక్ఖిణతో, విహారం దక్ఖిణవ్హయం.
తత్తేవ ¶ మూలవోకాస, వీహారం మూలనామకో;
అమచ్చో కారయీ తేన, సోపి తంనామకో అహు.
కారేసి సాలియారామం, అమచ్చో సాలియవ్హయో;
కారేసి పబ్బతారామం, అమచ్చో పబ్బతవ్హయో.
ఉత్తరతిస్సరామన్తు, తిస్సామచ్చో అకారయి;
విహారే నిట్ఠితే రమ్మే, తిస్సథేర ముపచ్చతే.
‘‘తుమ్హాకం పటిసన్థార, వసేన’మ్హేహి కారితే;
విహారే దేమ తుమ్హాకం, ఇతి వత్వా అదంసు చ.
థేరో సబ్బత్థవాసేసి, తే తే భిక్ఖూ యథా రహం;
అమచ్చా’దంసు సఙ్ఘస్స, వివిధే సమణారహే.
రాజా సకవిహారమ్హి, వసన్తే సముపట్ఠహి;
పచ్చయేహి అనునేహి, తేన తే బహవో అహుం.
థేరం కులేహీ సంసట్ఠం, మహాతిస్సోతి విస్సుతం;
కులసంసట్ఠ దోసేన, సఙ్ఘో తం నీహరి ఇతో.
తస్స సిస్సో బహలమస్సు-
తిస్సత్థేరోతి పిస్సుతో;
కుద్ధో’భయగిరిం గన్త్వా,
వసి పక్ఖం వహం తహిం.
తతోప్పభుతి తే భిక్ఖూ, మహావిహారనాగముం;
ఏవం తే’భయగిరికా, నిగ్గతా థేరవాదతో.
పభిన్నా’భయగిరికేహి, దక్ఖిణవిహారికాయతి;
ఏవం తే థేరవాదీహి, పభిన్నా భిక్ఖవో ద్విధా.
మహా అభయభిక్ఖూ తే, వడ్ఢేతుం దీపవాసినో;
వట్టగామణిభూమిన్దో, పత్తిం నామ అదాసి సో.
విహారపరివేణాని, ఘటాబద్ధే అకారయి;
‘‘పటిసఙ్ఖరణం ఏవం, హేస్సతీతి విచిన్తియ.
పిటకత్తయపాళిఞ్చ, తస్స అట్ఠకథమ్పి చ;
ముఖపాఠేన ఆనేసుం, పుబ్బే భిక్ఖూ మహామతి.
హానిం ¶ దిస్వాన సత్తానం, తదా భిక్ఖూ సమాగతా;
చిరట్ఠితత్థం ధమ్మస్స, పోత్థకేసు లిఖాపయుం.
వట్టగామణి అభయో, రాజా రజ్జమకారయి;
ఇతి ద్వాదసవస్సాని, పఞ్చమాసేసు ఆదితో.
ఇతీ పరహిత మత్తనో హితఞ్చ,
పటిలభియిస్సరియం కరోతి పఞ్ఞో;
విపులమపి కుబుద్ధిలద్ధభోవం,
ఉభయహితం న కరోతి భోగలుద్ధో’తి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
దసరాజకో నామ
తేత్తింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
చతుత్తింసతిమ పరిచ్ఛేద
ఏకాదసరాజదీపనో
తదచ్చయే మహాచూలీ-మహాతిస్సో అకారయి;
రజ్జం చుద్దసవస్సాని, ధమ్మేన చ సమేన చ.
సహత్థేన కతం దానం, సో సుత్వాన మహప్ఫలం;
పఠమేయేవ వస్సమ్హి, గన్త్వా అఞ్ఞాతవేసవా.
కత్వాన సాలిలవనం, లద్ధాయ భతియా తతో;
పిణ్డపాతం మహాసుమ్మ-థేరస్సా’దా మహీపతి.
సోణ్ణగిరిమ్హి పున సో, తీణివస్సాని ఖత్తియో;
గుళయన్తమ్హి కత్వాన, భతింలద్ధా గుళే తతో.
తే గుళే ఆహరాపేత్వా, పురం ఆగమ్మ భూపతి;
భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పాదాసి, మహాదానం మహీపతి.
తింసభిక్ఖుసహస్సస్స, అదా అచ్ఛాదనాని చ;
ద్వాదసన్నం సహస్సానం, భిక్ఖూనీనం తథేవ చ.
కారయిత్వా ¶ మహీపాలో, విహారం సుప్పతిట్ఠితం;
సట్ఠిభిక్ఖు సహస్సస్స, తిచీవరమదాపయి.
తింస సహస్స సఙ్ఖానం, భిక్ఖునీనఞ్చ దాపయి;
మణ్డవాపి విహారం సో, తథా అభయగల్లకం.
వఙ్గుపట్టఙ్గగల్లఞ్చ, దీఘబాహుకగల్లకం;
వాలగామ విహారఞ్చ, రాజా సోయేవ కారయి.
ఏవం సద్ధాయ సో రాజా, కత్వా పుఞ్ఞానినేకధా;
చతుద్దసన్నం వస్సానం, అచ్చయేన దివం అగా.
వట్టగామణినో పుత్తో, చోరనాగోతి విస్సుతో;
మహాచూళిస్సరజ్జమ్హి, చోరో హుత్వా చరితదా.
మహాచూళే ఉపరతే, రజ్జం కారయి ఆగతో;
అత్తనో చోరకాలే సో, నివాసం యేసునాలభి.
అట్ఠరసవిహారే తే, విద్ధంసాపేసి దుమ్మతి;
రజ్జం ద్వాదసవస్సాని, చోరనాగో అకారయి.
లోకన్తరిక నిరయం, పాపోసోఉపపజ్జథ;
తదచ్చయే మహాచూళ్హి-రఞ్ఞో పుత్తో అకారయి.
రజ్జం తీణేవ వస్సాని, రాజాతిస్సో’తి విస్సుతో;
చోరనాగస్స దేవీతు, వీసమం వీసమానులా.
వీసం దత్వాన మారేసి, బలత్థేరత్తమానసా;
తస్మింయేవబలత్థేసా, అనులారత్తమానసా.
తిస్సం వీసేనఘాతేత్వా, తస్స రజ్జమదాసిసా;
సీవో నామ బలత్థోసో, జేట్ఠదోవారికో తహిం.
కత్వా మహేసిం అనులం, వస్సం మాసద్వయా’చికం;
రజ్జం కారేసి నగరే, వటుకే దమిళే’నులా.
రత్తా వీసేన తం హన్త్వా, వటుకే రజ్జమప్పయి;
వటుకో దమిళో సో హి, పురే నగరవడ్ఢకీ.
మహేసిం అనులం కత్వా, వస్సం మాసద్వయాధికం;
రజ్జం కారేసి నగరే, అనులా తత్థ ఆగతం.
పస్సిత్వా దారుభతికం, తస్మిం సారత్తమానసా;
హన్త్వా విసేన వటుకం, తస్స రజ్జం సమప్పయి.
దారుభతికతిస్సో ¶ సో, మహేసిం కరియానులం;
ఏకమాసాధికం వస్సం, పురే రజ్జమకారయి.
కారేసి సో పోక్ఖరణిం, మహామేఘవనే లహుం;
నిలీయే నామ దమిళే, సా పురోహితబ్రాహ్మణే.
రాగేన రత్తా అనులా, తేన సంవాసకామినీ;
దారుభతికతిస్సంతం, వీసం దత్వాన ఘాతియ.
నిలీయస్స అదా రజ్జం, సోపి నిలీయబ్రాహ్మణో;
తం మహేసిం కరిత్వాన, నిచ్చం తాయ ఉపట్ఠితో.
రజ్జం కారేసి ఛమ్మాసం, అనురాధపురే ఇధ;
ద్వత్తింసాయ బలత్థేహి, వత్థుకామా యథారుచిం.
వీసేన తం ఘాతయిత్వా, నిలీయం ఖత్తియానులా;
రజ్జం సా అనులాదేవీ, చతుమాసమకారయి.
మహాచూళికరాజస్స, పుత్తో దుతియకో పన;
కూటకణ్ణతిస్సో నామ, భీతో సో’నులదేవియా.
పలాయిత్వా పబ్బజిత్వా, కాలే పత్తబలో ఇధ;
ఆగన్త్వా ఘాతయిత్వా, తం అనులం దుట్ఠమానసం.
రజ్జం కారేసి ద్వావీసం, వస్సాని మనుజాధిపో;
మహాఉపోసథాగారం, అకా చేతియపబ్బతే.
ఘరస్స తస్స పురతో, సిలాథూపమకారయి;
బోధిం రోపేసి తత్థేవ, సోవ చేతియేపబ్బతే.
పేలగామవిహారఞ్చ, అన్తరగఙ్గాయ కారయి;
తత్థేవ వణ్ణకం నామ, మహామాతికమేవ చ.
అమ్బదుగ్గమహావాపిం, భయోలుప్పలమేవ చ;
సత్తహత్థుచ్చపాకారం, పురస్స పరిఖం తథా.
మహావత్థుమ్హి అనులం, ఝాపయిత్వా అసఞ్ఞతం;
అపనీయ తతో థోకం, మహావత్థుమకారయి.
పదుమస్సరవనుయ్యానం, నగరేయేవ కారయి;
మతా’స్స దన్తే ధోవిత్వా, పబ్బజి జినసాసనే.
కులసన్తకే ¶ ఘరట్ఠానే, మాతుభిక్ఖునుపస్సయం;
కారేసి దన్తగేహన్తి, విస్సతో ఆసి తేన సో.
తదచ్చయే తస్స పుత్తో, నామకో భాతికాభయో;
అట్ఠవీసతివస్సాని, రజ్జం కారేసి ఖత్తియో.
మహాదాట్ఠికరాజస్స, భాతికత్తామహీపతి;
దీపే ‘‘భాతికరాజా’’తి, పాకటో ఆసి ధమ్మికో.
కారేసి లోహపాసాదే, పటిసఙ్ఖారమేత్థసో;
మహాథూపే వేదికా ద్వే, థూపవ్హే’పోసథవ్హయం.
అత్తనో బలిముజ్ఝిత్వా, నగరస్స సమన్తతో;
రోపాపేత్వా యోజనమ్హి, సుమనాన’జ్జుకాని చ.
పాదవేచికతో యావ, ధురచ్ఛత్తానరాధిపో;
చతురఙ్గలబహలేన, గన్ధేన ఉరుచేతియం.
లిమ్పాపేత్వాన పుప్ఫాని, వణ్టేహి తత్థ సాధుకం;
నివేసిత్వాన కోరేసి, థూపం మాలాగులోపమం.
పునద్వఙ్గులబహలాయ, మనోసిలాయ చేతియం;
లిమ్పాపేత్వాన కారేసి, తథేవ కుసుమాచితం.
పున సోపానతో యావ, ధురచ్ఛత్తావ చేతియం;
పుప్ఫేహి ఓకిరాపేత్వా, ఛాదేసి పుప్ఫరాసినో.
ఉట్ఠాపేత్వాన యన్తేహి, జలం అభయవాపితో;
జలేహి థూపం సేవన్తో, బలపూజమకారయి.
సకటసతేన ముత్తానం, సద్ధిం తేలేన సాధుకం;
మద్దాపేత్వా సుధాపిణ్డం, సుధాకమ్మమకారయి.
పవాలజాలం కారేత్వా, తం ఖిపాపియ చేతియే;
సోవణ్ణాని పదుమాని, చక్కమత్తాని సన్ధిసు.
లగ్గాపేత్వా తతో ముత్తా-కలాపే యావ హేట్ఠిమా;
పదుమా’లమ్బయిత్వాన, మహాథూపమపూజయి.
గణసజ్ఝాయసద్దం ¶ సో, ధాతుగబ్భమ్హితాదిని;
సుత్వా ‘‘అదిస్వా తంనా’హం, వుట్ఠహిస్సన్తి నిచ్ఛితో.
పాచినాదికమూలమ్హి, అనాహారో నిపజ్జథ;
థేరా ద్వారం మాపయిత్వా, ధాతుగబ్భం నయింసు తం.
ధాతుగబ్భవిభూతింసో, సబ్బం దిస్వా మహీపతి;
నిక్ఖన్తో తాదిసేహేవ, పోత్థరూపేహి పూజయి.
మధుగన్ధేహి గన్ధేహి, ఘటేహి సరసేహి చ;
అఞ్జనహరితాలేహి, తథామనోసిలాహి చ.
మనోసిలాసు వస్సేన, భస్సిత్వా చేతియఙ్గణే;
ఠితాసు గోప్ఫమత్తాసు, రచితే పు’ప్పలేహి చ.
థూపఙ్గణమ్హి సకలే, పురితే గన్ధకద్దమే;
చిత్తకిలఞ్జఛిద్దేసు, రచితే పు’ప్పలేహి చ.
వారయిత్వా వారిమగ్గం, తథేవ పురితే ఘటే;
దీపవట్టిహి నేకాని, కతవట్టిసిఖాహి చ.
మధుకతేలమ్హి తథా, తిలతేలే తథేవ చ;
తథేవ పట్టవట్టీనం, సు బహూహి సిఖాహి చ.
యథావుత్తేహి ఏతేహి, మహాథూపస్స ఖత్తియో;
సత్తక్ఖత్తుం సత్తక్ఖత్తుం, పూజా’కాసి విసుం విసుం.
అనువస్సఞ్చ నియతం, సుధామఙ్గలముత్తమం;
బోధిసినానపూజా చ, తథేవ ఉరుబోధియా.
మహావేసాఖ పూజా చ, ఉళారా అట్ఠవీసతి;
చతురాసీతి సహస్సాని, పూజా చ అనుళారికా.
వివిధం నటనచ్చఞ్చ, నానాతూరియవాదితం;
మహాథూపే మహాపూజం, సద్ధానున్నో అకారయి.
దివసస్స చ తిక్ఖత్తుం, బుద్ధుప్పట్ఠానమాగమా;
ద్విక్ఖత్తుం, పుప్ఫభేరిఞ్చ, నియతం సో అకారయి.
నియతఞ్చనదానఞ్చ, పవారణాదానమేవ చ;
తేలఫాణితవత్థాది-పరిక్ఖారం సమణారహం.
బహుం ¶ పాదాసి సఙ్ఘస్స, చేతియఖేత్తమేవ చ;
చేతియే పరికమ్మత్థం, అదాసి తత్థ ఖత్తియో.
సదా భిక్ఖుసహస్సస్స, విహారే చేతియపబ్బతే;
సలాకవత్తభత్తఞ్చ, సో దాపేసి చ భూపతి.
చిన్తామణిముచేలవ్హే, ఉపట్ఠానత్తయే చ సో;
తథా పదుమఘరే ఛత్త-పాసాదే చ మనోరమే.
భోజేన్తో పఞ్చఠానమ్హి, భిక్ఖూగన్థధురే యుతే;
పచ్చయేహి ఉపట్ఠాసి, సదా ధమ్మే సగారవో.
పోరాణరాజనియాతం, యంకిఞ్చి సాసనస్సితం;
అకాసి పుఞ్ఞకమ్మంసో, సబ్బం భాతికభూపతి.
తస్స భాభకరాజస్స, అచ్చయే తం కనిట్ఠకో;
మహాదాఠిమహానాగ-నామో రజ్జమకారయి.
ద్వాదసంయేవ వస్సాని, నానాపుఞ్ఞపరాయనో;
మహాథూపమ్హి కిఞ్జక్ఖ- పాసాణే అత్థరాపయి.
వాలికామరియాదఞ్చ, కారేసి విత్థతఙ్గణం;
దీపే సబ్బవిహారేసు, ధమ్మాసనమదాపయి.
అమ్బత్థల మహాథూపం, కారాపేసి మహీపతి;
చ యేఅనిట్ఠమానమ్హి, సరిత్వా మునినో గుణం.
చజిత్వాన సకం పాణం, నిపజ్జిత్వా సయం తహిం;
ఠపయిత్వా చయం తస్స, నిట్ఠాపేత్వాన చేతియం.
చతుద్వారే ఠపాపేసి, చతురో రతనగ్ఘికే;
సుసిప్పికేహి సువిభత్తే, నానారతనజోతితే.
చేతియే పటిమోచేత్వా, నానారతనకఞ్చుకం;
కఞ్చన బుబ్బులఞ్చేత్థ, ముత్తోలమ్బఞ్చ దాపయి.
చేతియ పబ్బతావట్టే, అలఙ్కరియ యోజనం;
యోజాపేత్వా చతుద్వారం, సమన్తా చారువీథికం.
వీథియా ఉభతో పస్సే, ఆపణాని పసారియ;
ధజగ్ఘిక తో రణాని, మణ్డయిత్వా తహిం తహిం.
దీపమాలా ¶ సముజ్జోతం, కారయిత్వా సమన్తతో;
నటనచ్చాని గీతాని, వాదితాని చ కారయి.
మగ్గే కదమ్బనదితో, యావచేతియ పబ్బతా;
గన్తుం ధోతేహి పాదేహి, కారయి’త్థరణత్థతం.
సనచ్చగీతవాదేహి, సమజ్జమకరుం తహిం;
నగరస్స చతుద్వారే, మహా దానఞ్చ దాపయి.
అకాసి సకలే దీపే, దీపమాలానిరన్తరం;
సలిలేపి సముద్దస్స, సమన్తా యోజనన్తరే.
చేతియస్స మహేతేన, పూజా సా కారితా సుభా;
గిరిభణ్డా మహాపూజా, ఉళారా వుచ్చతే ఇధ.
సమాగతానం భిక్ఖూనం, తస్మిం పూజా సమాగమే;
దానం అట్ఠసు ఠానేసు, ఠపాపేత్వా మహీపతి.
తాళయిత్వాన తత్రట్ఠా, అట్ఠసోవణ్ణభేరియో;
చతువీససహస్సానం, మహాదానం పవత్తయి.
ఛచీవరాని పాదాసి, బన్ధమోక్ఖఞ్చ కారయి;
చతుద్వారేన్వాపితేహి, సదా కమ్మమకారయి.
పుబ్బరాజూహి ఠపితం, భాతరం ఠపితం తథా;
పుఞ్ఞకమ్మం అహాపేత్వా, సబ్బం కారయిభూపతి.
అత్తానం దేవింపుత్తే ద్వే, హత్థిం అస్సఞ్చ మఙ్గలం;
వారియన్తో’పి సఙ్ఘేన, సఙ్ఘస్సా’దాసి భూపతి.
ఛసత సహస్సగ్ఘకం, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స సో అదా;
సతసహస్సగ్ఘనకం, భిక్ఖూనీనం గణస్స తు.
దత్వాన కప్పియం భణ్డం, వివిధం విధికోవిదో;
అత్తానఞ్చ’వ సేసే చ, సఙ్ఘతో అభినీహరి.
కాలాయన కణ్ణికమ్హి, మణినాగ పబ్బతవ్హయం;
విహారఞ్చ కళవ్హయం, కారేసి మనుజాధిపో.
కుబు ¶ బన్ధనదీతీరే, సముద్దవిహారమేవ చ;
హువావకణ్ణికే చూళ, నగపబ్బతసవ్హయం.
పాసాణదీపకవ్హమ్హి, విహారే కారితే సయం;
పానియం ఉపనితస్స, సామణేరస్స ఖత్తియో.
ఉపచారే పసీదిత్వా, సమన్తా అట్ఠయోజనం;
సఙ్ఘభోగమదాతస్స, విహారస్స మహీపతి.
మణ్డవాపి విహారే చ, సామణేరస్స ఖత్తియో;
తుట్ఠో విహారం దాపేసి, సఙ్ఘే భోగం తథేవ సో.
ఇతి విభవమనప్పం సాధుపఞ్ఞా లభిత్వా,
విగతమదపమాదాచత్త కామపసఙ్గా;
అకరియజనఖేదం పుఞ్ఞకమ్మాభిరామా,
విపులవివిధపుఞ్ఞం సుప్పన్నాకరోన్తీతి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ఏకాదసరాజదీపనో నామ
చతుత్తింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
పఞ్చతింసతిమపరిచ్ఛేద
ద్వాదసరాజకో
ఆమణ్డగామణ్యభయో, మహాదాఠికఅచ్చయే;
నవవస్సనట్ఠమాసే, రజ్జం కారేసి తం సుతో.
ఛత్తాతి ఛత్తం కారేసి, మహాథూపే మనోరమే;
తథేవ పాదవేదిఞ్చ, ముద్ధవేదిఞ్చ కారయి.
తథేవ లోహపాసాద, థూపవ్హే పోసథవ్హయే;
కారేసి కుచ్ఛిఆజిరం, కుచ్ఛిఆళిన్దమేవ చ.
ఉభయత్థాపి ¶ కారేసి, చారుం రతనపణ్డపం;
రజతలేణ విహారఞ్చ, కారాపేసి నరాధిపే.
మహాగామేణ్డవాపింసో, పస్సే కారియ దక్ఖిణే;
దక్ఖిణస్స విహారస్స, అదాసి పుఞ్ఞదక్ఖిణో.
మాఘాతం సకలే దీపే, కారేసి మనుజాధిపో;
వల్లిఫలాని సబ్బాని, రోపాపేత్వా తహిం తహిం.
మం సకుభణ్డకం నామ, ఆమణ్డియ మహీపతి;
పత్తం పూరాపయిత్వాన, కారేత్వా వత్థచుమ్బటం.
దాపేసి సబ్బసఙ్ఘస్స, విప్పసన్నేన చేతసా;
పత్తే పూరాపయిత్వా సో, ఆమణ్డ గామణివిదూ.
తఙ్కనిట్ఠోకణిరాజా-తిస్సో ఘాతియ తాతరం;
తీణి వస్సాని నగరే, రజ్జం కారేసి ఖత్తియో.
ఉపోసథఘరట్టం ఏసా, నిచ్ఛిని చేకియవ్హయే;
రాజాపరాధకమ్మమ్హి, పుత్తే సట్ఠితు భిక్ఖవో.
సహోడ్డే గాహయిత్వాన, రాజా చేతియ పబ్బతే;
ఖిపాపేసి కణిరవ్హే, పబ్భారమ్హి అసీలకే.
కణిరాజా అచ్చయేన, ఆమణ్డగామణి సుతో;
చూళాభయో వస్సమేకం, రజ్జం కారేసి ఖత్తియో.
సో గోణకనదీతీరే, పురపస్సమ్హి దక్ఖిణే;
కారాపేసి మహీపాలో, విహారే చూళగల్లకం.
చూళాభయస్స’చ్చ యేన, సీవలి తం కనిట్ఠికా;
ఆమణ్డధీతా చతురో, మాసే రజ్జమకారయి.
ఆమణ్డ భాగినేయ్యా తు, సీవలిం అపనీయతం;
ఇళనాగోతి నామేన, ఛత్తం ఉస్సాపయి పురే.
తిస్సవాపిం గతే తస్మిం, ఆదివస్సే నరాధిపే;
తం హిత్వా పురమాగఞ్ఛుం, బహవోలమ్బకణ్ణకా.
తహిం అదిస్వా తే రాజా, కుద్ధో తేహి అకారయి;
మద్దయం వాపియా పస్సే, మహాథూపఞ్జసంసయం.
తేసం ¶ విచారకే కత్వా, చణ్డాలే చ ఠపాపయి;
తేన కుద్ధాలమ్బకణ్ణా, సబ్బే హుత్వాన ఏకతో.
రాజానం తం గహేత్వాన, రున్ధిత్వాన సకే ఘరే;
సయం రజ్జం విచారేసుం, రఞ్ఞో దేవీ తదా సకం.
పుత్తం చన్దముఖసివం, మణ్డయిత్వా కుమారకం;
దత్వాన హత్థే ధాతీనం, మఙ్గలహత్థి సన్తికే.
పేసేసి వత్వా సన్దేసం, నేత్వా తం ధాతియో తహిం;
వదింసు దేవిసన్దేసం, సబ్బం మఙ్గల హత్థినో.
‘‘అయం తే సాధినో పుత్తో,
సామికో చారకే ఠితో;
అరిహి ఘాతతో సేసో,
తయా ఘాతో ఇమస్స తు.
త్వమేనం కిర ఘాతేహి, ఇదం దేవివచో’’ఇతి;
వత్వా తు సయాపేసుం, పాదమూలమ్హి హత్థినో.
దుక్ఖితో సో రుదిత్వాన, నాగో భేత్వాన ఆళకం;
పవిసిత్వా మహావత్థుం, ద్వారం పాతియ థామసా.
రఞ్ఞో నిసిన్నఙ్గణమ్హి, ఉగ్ఘాటేత్వా కవాటకం;
నిసీదాపియ తం ఖన్ధే, మహాతిత్థముపాగమి.
నావం ఆరో పయిత్వాన, రాజానం తత్థ కుఞ్జరో;
పచ్ఛిమో దధితీరేన, సయం మలయ మారుహీ.
పరతీరే వసిత్వా సో, తీణివస్సాని ఖత్తియో;
బలకాయం గహేత్వాన, ఆగా నావాతి రోహణం.
తిత్థే సక్ఖరసోబ్భమ్హి, ఓతరిత్వాన భూపతి;
అకాసి రోహణే తత్థ, మహన్తం బలసఙ్గహం.
రఞ్ఞో మఙ్గలహత్థిసో, దక్ఖిణం మలయం తతో;
రోహణంయే’వుపాగఞ్ఛి, తస్స కమ్మాని కాతవే.
మహాపదుమనామస్స, తత్థ జాతకభాణినో;
తులాధారవ్హవాసిస్స, మహాథేరస్స సన్తికే.
కపిజాతకం ¶ సుత్వాన, బోధిసత్తే పసాదవా;
నాగమహావిహారం సో, జియాముత్తధనుస్సతం.
కత్వా కారేసి థూపఞ్చ, వడ్ఢాపేసి యథాఠితం;
తిస్సవాపిఞ్చ కారేసి, తథా దురవ్హవాపికం.
సో గహేత్వా బలం రాజా, యుద్ధాయ అభినిక్ఖమి;
తం సుత్వా లమ్బకణ్ణా చ, యుద్ధాయ అభిసంయుతా.
పపల్లక్ఖన్ధద్వారమ్హి, ఖేత్తే హిఙ్కరవాపికే;
యుద్ధం ఉభిన్నం వత్తిత్థ, అఞ్ఞమఞ్ఞవిహేసనం.
నావాకిలన్తదేహత్తా, పోసా సీదన్తి రాజినో;
రాజా నామం సావయిత్వా, సయం పావిసి తేన సో.
తేన భీతాలమ్బకణ్ణా, సయింసు ఉదరేన సో;
తేసం సీసాని ఛిన్దిత్వా, రతనాభిసమంకరి.
తిక్ఖత్తుమేవన్తుకతే, కరుణాయ మహీపతి;
‘‘అమారేత్వా’వ గణ్హాథ, జీవగ్గాహ’న్తి అబ్రువి.
తతో విజితసఙ్గామో, పురం ఆగమ్మ భూపతి;
ఛత్తం ఉస్సాపయిత్వాన తిస్సవాపి ఛణం అగా.
జలకీళాయ ఉగ్గన్త్వా, సుమణ్డితపసాధితో;
అత్తనో సిరిసమ్పత్తిం, దిస్వా తస్సన్తరాయికే.
లమ్బకణ్ణే సరిత్వాన, కుద్ధో సో యోజయీరథే;
యుగపరమ్పరా తేసం, పురతో పావిసీ పురం.
మహావత్థుస్స ఉమ్మారే, ఠత్వా రాజాణపేసి సో;
‘‘ఇమేసం సీసముమ్మారే, అస్మిం ఛిన్దథ భో’’ఇతి.
గోణా ఏతేరథే యుత్తా, తవ హోన్తి రథేసభ;
సిఙ్గంఖురఞ్చ ఏతేసం, ఛేదాపయత భో’’ఇతి.
మాతుయా అథ సఞ్ఞత్తో, సీసచ్ఛేదం నివారియ;
నాసఞ్చ పాదఙ్గుట్ఠఞ్చ, తేసం రాజా అఛేదయి.
హత్థివుత్థం జనపదం, అదా హత్థిస్స ఖత్తియో;
హత్థిభోగో జనపదో, ఇతి తేనాసి నామతో.
ఏవం అనురాధపురే, ఇళానాగో మహీపతి;
ఛబ్బస్సాని అనునాని, రజ్జం కారేసి ఖత్తియో.
ఇళనాగచ్చయే ¶ తస్స, పుత్తో చన్దముఖోసివో;
అట్ఠవస్సం సత్తమాసం, రాజా రజ్జమకారయి.
మణికారగామే వాపి, కారాపేత్వా మహీపతి;
ఇస్సరసమణవ్హస్స, విహారస్స అదాసి సో.
తస్స రఞ్ఞో మహేసీ చ, సఙ్గామే పత్తిమత్తనో;
తస్సేవా’దా విహారస్స, దమిళదేవీతి విస్సుతా.
తం తిస్సవాపీ కీళాయ, హన్త్వా చన్దముఖం సివం;
యసళాలకతిస్సో’తి, విస్సుతో తఙ్కనిట్ఠకో.
అనురాధపురే రమ్మే, లఙ్కాభువదనే సుభే;
సత్తవస్సానట్ఠమాసే, రాజా రజ్జమకారయి.
దోవిరికస్స దత్తస్స, పుత్థో దోవారికో సయం;
రఞ్ఞో సదిసరూపేన, అహోసి సుభనామవా.
సుభం బలత్థం తం రాజా, రాజభూసాయ భూసియ;
నిసిదాపియ పల్లఙ్కే, హాసత్థం యసళాలకో.
సీసచోళం బలత్థస్స, ససీసే పటిముఞ్చియ;
యట్ఠిం గహేత్వా హత్థేన, ద్వారమూలే ఠితో సయం.
వన్దన్తేసు అమచ్చేసు, నిసిన్నం ఆసనమ్హి తం;
రాజా హసతి ఏవం సో, కురుతే అన్తరన్తరా.
‘‘బలత్థో ఏకదివసం, రాజానం హసమానకం;
అయం బలత్థో కస్మా మే, సమ్ముఖాహసతీ’’తి సో.
మారాపయిత్వా రాజానం, బలత్థో సో సుభో ఇధ;
రజ్జం కారేసి ఛబ్బస్సం, సుభరాజాతి విస్సుతో.
ద్విసు మహావిహారేసు, సుభరాజా మనోరమం;
పరివేణపన్తిం సుభ-నామకంయేవ కారయి.
ఉరువేలసమీపమ్హి, తథా వేల్లివిహారకం;
పురత్థిమే ఏకద్వారం, గఙ్గన్తే నన్దిగామకం.
లమ్బకణ్ణసుతో ¶ ఏకో, ఉత్తరపస్సవాసికో;
సేనాపతిముపట్ఠాసి, వసభో నామ మాతులం.
హేస్సతి వసభో నామ, రాజా’తి సుతియాసదా;
ఘాతేతి రాజాదీపమ్హి, సబ్బే వసభనామకే.
‘‘రఞ్ఞో దస్సామ వసతం, ఇమ’’న్తి భరియాయ సో;
సేనాపతిమన్తయిత్వా, పాతో రాజకులం అగా.
గచ్ఛతో తేన సహసా, తమ్బులం చుణ్ణవజ్జితం;
హత్థమ్హి వసభస్సా’దా, తం సాధు పరిరక్ఖితుం.
రాజగేహస్స ద్వారమ్హి, తమ్బులం చుణ్ణవజ్జితం;
సేనాపతి ఉదిక్ఖిత్వా, తం చుణ్ణత్థం విసజ్జయి.
సేనాపతిస్స భరియా, చుణ్ణత్థం వసభం గతం;
వత్వా రహస్సం దత్వా చ, సహస్సం తం పలాపయి.
మహావిహారఠానం సో, గన్త్వాన వసభో పన;
తత్థ థేరేహి ఖిరన్న-వత్థేహి కతసఙ్గహో.
తతో పరం కుట్ఠినో చ, రాజభావాయ నిచ్ఛితం;
సుత్వాన వచనంహట్ఠో, ‘‘చోరో హేస్స’’న్తి నిచ్ఛితో.
లద్ధసమత్థపురిసే, గామఘాతం తతో పరం;
కరోన్తో రోహణం గన్త్వా, కపల్లపువోపదేసతో.
కమేన రట్ఠం కణ్హన్థో, సమ్పత్తబలవాహనో;
సో రాజా ద్వీహి వస్సేహి, ఆగమ్మ పురసన్తికం.
సుభరాజం రణే హన్త్వా, వసభో సో మహబ్బలో;
ఉస్సాపయి పురేభత్తం, మాతులో’పి రణే పతి.
తం మాతులస్స సరిరం, పుబ్బభూతోపకారికం;
అకాసి వసభో రాజా, మహేసిం మేత్తనామికం.
సోహోరపాఠకం పుచ్ఛి, ఆయుప్పమాణమత్తనో;
‘‘ఆహ ద్వాదసవస్సాని’’, రహోయేవస్స సోపి చ.
రహస్సం రక్ఖణత్థాయ, సహస్సం తస్సా దాపియ;
సఙ్ఘం సో సన్నిపాతేత్వా, వన్దిత్వా పుచ్ఛి భూపతి.
‘‘సియాను ¶ భన్తే ఆయుస్స, వడ్ఢనకారణం’’ఇతి;
‘‘అత్థీ’’తి సఙ్ఘో ఆచిక్ఖి, అన్తరాయవిమోచనం.
పరిస్సావనదానఞ్చ, ఆవాసదాన మేవ చ;
గిలానవత్తదానఞ్చ, దాతబ్బం మనుజాధిప.
‘‘కాతబ్బం జిణ్ణకావాస-పటిసఙ్ఖరణం తథా;
పఞ్చసీలసమాదానం, కత్వా తం సాధురక్ఖియం.
ఉపోసథూపవాసో చ, కత్తబ్బో’ పోసథే’’ఇతి;
రాజా సాధూతి గన్త్వాన, తథా సబ్బం మకాసి సో.
తిణ్ణం తిణ్ణఞ్చ వస్సానం, అచ్చయేన మహీపతి;
దీపమ్హి సబ్బసఙ్ఘస్స, తిచీవరమదాపయి.
అనాగతానం థేరానం, పేసయిత్వాన దాపయి;
ద్వత్తింసాయహి ఠానేసు, దాపేసి మధుపాయసం.
చతుసట్ఠియా చ ఠానేసు, మహాదానంతు మిస్సకం;
సహస్సవట్టి చతుసు, ఠానేసు చ జలాపయి.
చేతియపబ్బతే చేవ, థూపారామే చ చేతియే;
మహాథూపే మహాబోధి-ఘరే ఇతి ఇమేసు హి.
చిత్తలకూటే కారేసి, దసథూపే మనోరమే;
దీపే’ఖిలమ్హి ఆవాసే, జిణ్ణే చ పటిసఙ్ఖరి.
వల్లియేరవిహారే చ, థేరస్స సో పసీదియ;
మహావల్లిగోత్తం నామ, విహారఞ్చ అకారయి.
కారేసి అనురారామం, మహాగామస్స సన్తికే;
హేళిగామట్ఠకరిస, సహస్సం తస్స దాపయి.
ముచేలవిహారం కారేత్వా, సో తిస్సవడ్ఢమానకే;
ఆళిసారోదకభాగం, విహారస్స అదాపయి.
కలమ్బతిత్థే థూపమ్హి, కారేసిట్ఠికకఞ్చుకం;
కారేసుపోసథా గారం, వట్టితేలత్థ మస్సతు.
సహస్సకరీసవాపింసో ¶ , కారాపేత్వా అదాసి చ;
కారేసుపోసథాగారం, విహారే కుమ్భిగల్లకే.
సోయే’వు పోసథాగారం, ఇస్సరసమణకే ఇధ;
థూపారామేథూపఘరం, కారాపేసి మహీపతి.
మహావిహారే పరివేణ, పన్తిం పచ్ఛిమపేక్ఖినిం;
కారేసి చ చతుసాలఞ్చ, జిణ్ణకం పటిసఙ్ఖరి.
చతుబుద్ధపటిమారమ్మం, పటిమానంఘరంతథా;
మహాబోధిఙ్గణే రమ్మే, రాజా సోయేవ కారయి.
తస్స రఞ్ఞో మహేసీ సా, వుత్తనామా మనోరమం;
థూపం థూపఘరఞ్చేవ, రమ్మం తథేవ కారయి.
థూపారామే థూపఘరం, నిట్ఠాపేత్వా మహీపతి;
తస్స నిట్ఠాపితమహే, మహాదానమదాసి చ.
యుత్తానం బుద్ధవచనే, భిక్ఖూనం పచ్చయమ్పి చ;
భిక్ఖూనం ధమ్మకథికానం, సప్పిఫాణితమేవ చ.
నగరస్స చతుద్వారే, కపణవట్టఞ్చ దాపయి;
గిలానానఞ్చ భిక్ఖూనం, గిలానవట్టమేవ చ.
మయేత్తిం రాజుప్పలవాపిం, వహకోలమ్బగామకం;
మహానిక విత్తవాపిం, మహారామోత్తి మేవ చ.
కేహాలం కాళివాపిఞ్చ, చమ్బుట్ఠిం వాతమఙ్గనం;
అభివడ్ఢమానకఞ్చ, ఇచ్చేకాదస వాపియో.
ద్వాదస మాతికా చేవ, సుభిక్ఖత్థమకారయి;
గుత్తత్థ పురపాకారం, చేవ ముచ్చమకారయి.
గోపురఞ్చ చతుద్వారే, మహావత్థుఞ్చ కారయి;
సరం కారేసి ఉయ్యానే, హంసేతత్థవిసజ్జయి.
పురే బహూ పోక్ఖరణీ, కారాపేత్వా తహిం తహిం;
ఉమ్మగ్గేన జలం తత్థ, పవేసేసి మహీపతి.
ఏవం ¶ నానావిధం పుఞ్ఞం, కత్వా వసభభూపతి;
హతన్తరాయో సో హుత్వా, పుఞ్ఞకమ్మే సదాదరో.
చతుత్తాసీసవస్సాని, పురే రజ్జమకారయి;
చతుత్తాలీసవేసాఖ, పూజా యో చ అకారయి.
సుభరాజా ధరన్తో సో, అత్తనో ఏకధీతరం;
వసభేన భయాసంకీ, అప్పేసి’ఠిక వడ్ఢకిం.
అత్తనో కమ్బలఞ్చేవ, రాజా భణ్డాని చ’ప్పయి;
వసభేన హతే తస్మిం, తమాదాసిట్ఠవడ్ఢకీ.
ధీతిఠానే ఠపేత్వాన, వడ్ఢేతి అత్తనో ఘరే;
సకమ్మం కరతో తస్స, భత్తం ఆహరి దారికా.
సా నిరోధసమాపన్నం, తదమ్బపుప్ఫ గుమ్బకే;
సత్తమే దివసే దిస్వా, భత్తం మేధావీనీ అదా.
పున భత్తం రన్ధయిత్వా, పితునో భత్తమాహరి;
పపఞ్చకారణం పుట్ఠా, తమత్థం పితునో వది.
తుట్ఠో పునప్పునఞ్చే’సో, భత్తం థేరస్స దాపయి;
విస్సత్థో’నాగతం దిస్వా, థేరో ఆహ కుమారికం.
‘‘తవఇస్సరియేజాతే, ఇమం ఠానం కుమారికే;
సరేయ్యాసీ’తి థేరో తు, తదా చ పరినిబ్బుతో.
సకే సో వసభో రాజా, వయప్పత్తమ్హి పుత్తకే;
వఙ్కనాసికతిస్సమ్హి, కఞ్ఞంతస్సానురూపికం.
గవేసాపేసి పురిసా, తం దిస్వాన కుమారికం;
ఇట్ఠకవడ్ఢకీగామే, ఇత్థిలక్ఖణ కోవిదా.
రఞ్ఞో నివేదయుం రాజా, తమాణాపేతుమారభి;
తస్సాహ రాజధీతత్తం, ఇట్ఠకవడ్ఢకీ తదా.
సుభరఞ్ఞో తు ధీతత్తం, కమ్బలాదీహి ఞాపయి;
రాజా తుట్ఠో సుతస్సా’దా, తం సాధు కతమఙ్గలం.
వసభస్సచ్చయే పుత్తో, వఙ్కనాసిక తిస్సకో;
అనురాధపురే రజ్జం, తీణి వస్సాని కారయి.
సో ¶ గోణనదియా తీరే, మహామఙ్గలనామకం;
విహారం కారయి రాజా, వఙ్కనాసికతిస్సకో.
మహామత్తా తు దేవీ సా, సరన్తీ థేరభాసితం;
విహారకారణత్థాయ, అకాసి ధనసఞ్చయం.
వఙ్కనాసికతిస్సస్స, అచ్చయే కారయీ సుతో;
రజ్జం బావీసవస్సాని, గజ్జబాహుకగామణి.
సుత్వా సో మాతువచనం, మాతుదత్థాయ కారయి;
కదమ్బపుప్ఫఠానమ్హి, రాజమాతువిహారకం.
మాతా సతసహస్సం సా, భూమిఅత్థోయ పణ్డితా;
అదా మహావిహారస్స, విహారఞ్చ అకార యి.
సయమేవ అకారేసి, తత్థ థూపం సిలామయం;
సఙ్ఘభోగఞ్చ పాదాసి, కిణిత్వాన తతో తతో.
అభయుత్తర మహాథూపం, వడ్ఢాపేత్వా చితాపయి;
చతుద్వారే చ తత్థేవ, ఆదిముఖమకారయి.
గామణితిస్సవాపిం సో, కారాపేత్వా మహీపతి;
అభయగిరి విహారస్స, పాకవట్టాయ’దాసి చ.
మరిచవట్టికథూపమ్హి, కఞ్చుకఞ్చ అకారయి;
కిణిత్వా సతసహస్సేన, సఙ్ఘభోగమదాసి చ.
కారేసి పచ్ఛిమే వస్సే, విహారం రామకవ్హయం;
మహేజసనసాలఞ్చ, నగరమ్హి అకారయి.
గజబాహుస్సచ్చయేన, ససురో తస్స రాజినో;
రజ్జం మహల్లకో నాగో, ఛబ్బస్సాని అకారయి.
పురత్థిమే పేజలకం, దక్ఖిణే కోటి పబ్బతం;
పచ్ఛిమే దకపాసాణే, నాగదీపే సాలిపబ్బతం.
బీజగామే తనవేళిం, రోహణే జనపదే పన;
తోబ్బలనాగపబ్బతఞ్చ, అన్తోట్ఠే గిరిహాలికం.
ఏతే ¶ సత్త విహారే సో, మహల్లనాగభూపతి;
పరిత్తేనపి కాలేన, కారాపేసి మహామతీ.
ఏవం అసారేహి ధనేహి సారం,
పుఞ్ఞాని కత్వాన బహూని పఞ్ఞా;
ఆదేన్తి బాలా పన కామ హేతు,
బహూని పాపాని కరోన్తా మోహా’తి.
సుజనప్పసాదసంవేగత్థాయ కతే మహావంసే
ద్వాదస రాజకో నామ
పఞ్చతింసతిమో పరిచ్ఛేదో.
ఛత్తింసతిమ పరిచ్ఛేద
తయోదస రాజకో
మహల్లనాగచ్చయేన ¶ , పుత్తో భాతికతిస్సకో;
చతువీసతివస్సాని, లంకారజ్జమకారయి.
మహావిహారే పాకారం, కారాపేసి సమన్తతో;
గవరతిస్సవిహారం, సో కారయిత్వా మహీపతి.
మహాగామణికం వాపిం, విహారస్స’స్స’దాసి చ;
విహారఞ్చ అకారేసి, భాతియతిస్స నామకం.
కారేసుపోసథాగారం, థూపారామే మనోరమే;
రన్ధకణ్డకవాపిఞ్చ, కారాపేసి మహీపతి.
సత్తేసు ముదుచిత్తోసో, సఙ్ఘమ్హి తిబ్బగారవో;
ఉభతోసఙ్ఘే మహీపాలో, మహాదానం పవత్తయి.
భాతికతిస్సచ్చయేన, తస్స కనిట్ఠతిస్సకో;
అట్ఠవీససమారజ్జం, లంకాదీపే అకారయి.
భూతారామ ¶ మహానాగ, థేరస్మిం సో పసీదియ;
కారేసి రతనపాసాదం, అభయగిరిమ్హి సాధుకం.
అభయగిరిమ్హి పాకారం, మహాపరివేణమేవ చ;
కారేసి మణిసోమవ్హే, మహాపరివేణమేవ చ.
తత్థేవ చేతియఘరం, అమ్బత్థలే తథేవ చ;
కారేసి పటిసఙ్ఖారం, నాగదీపే ఘరే పన.
మహావిహారసీమంసో, మద్దిత్వా తత్థ కారయి;
కుక్కుటగిరి పరివేణ, పన్తిం సక్కచ్చ భూపతి.
మహావిహారే కారేసి, ద్వాదస మనుజాధిపో;
మహాచతురస్సపాసాదే, దస్సనేయ్యేమనోరమే.
దక్ఖిణవిహార థూపమ్హి, కఞ్చుకఞ్చ అకారయి;
భత్తసాలం మహామేఘ, వనాసిమఞ్చ మద్దియ.
మహావిహారపాకారం, పస్సతో అపనీయసో;
మగ్గం దక్ఖిణవిహార, గామిఞ్చాపి అకారయి.
భూతారామ విహారఞ్చ, రామగోణకమేవ చ;
తథేవ నన్దతిస్సస్స, ఆరామఞ్చ అకారయి.
పాచినతో అనుళాతిస్స, పబ్బతం గఙ్గరాజియం;
నియేలతిస్సారామఞ్చ, పిళ పిట్ఠి విహారకం.
రాజమహావిహారఞ్చ, కారేసి మనుజాధిపో;
సోయేవ తీసు ఠానేసు, కారేసు’పోసథాలయం.
కల్యాణీక విహారే చ, మణ్డలగిరికే తథా;
దుబ్బలవాపితిస్సవ్హే, విహారేసు ఇమేసు హి.
కనిట్ఠతిస్సచ్చయేన, తస్స పుత్తో అకారయి;
రజ్జం ద్వేయేవ వస్సాని, చూళనాగోతి విస్సుతో.
చూళనాగకనిట్ఠోతు, రాజాఘాతియ భాతికం;
ఏకవస్సం కుడ్డనాగో, రజ్జం లంకాయ కారయి.
మహాపేళఞ్చ వడ్ఢేసి, ఏకనాళికఛాతకే;
భిక్ఖుసతానం పఞ్చన్నం, అబ్భోచ్ఛిన్నం మహీపతి.
కుడ్డనాగస్స ¶ రఞ్ఞో తు, దేవీయా భాతుకో తదా;
సేనాపతి సిరినాగో, చోరో హుత్వాన రాజినో.
బలవాహన సమ్పన్నో, ఆగమ్మ నగరన్తికం;
రాజబలేన యుజ్ఝన్తో, కుడ్డనాగం మహీపతిం.