📜

నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స

అభిధానప్పదీపికా

బుద్ధప్పణామో

౧.

తథాగతో ¶ యో కరుణాకరో కరో,

పయాత’మోసజ్జ సుఖప్పదం పదం;

అకా పరత్థం కలిసమ్భవే భవే,

నమామి తం కేవలదుక్కరం కరం.

ధమ్మప్పణామో

౨.

అపూజయుం యం మునికుఞ్జరా జరా,

రుజాదిముత్తా యహిముత్తరే తరే;

ఠితా తివట్టమ్బునిధిం నరానరా,

తరింసు తం ధమ్మమఘప్పహం పహం.

సఙ్ఘప్పణామో

౩.

గతం మునిన్దో’రససూనుతం నుతం,

సుపుఞ్ఞఖేత్తం భువనే సుతం సుతం;

గణమ్పి పాణీకతసంవరం వరం,

సదా గుణోఘేన నిరన్తర’న్తరం.

పటిఞ్ఞా

౪.

నామలిఙ్గేసు కోసల్ల, మత్థనిచ్ఛయకారణం;

యతో మహబ్బలం బుద్ధ, వచనే పాటవత్థినం.

౫.

నామలిఙ్గాన్య’తో ¶ బుద్ధ, భాసితస్సా’రహాన్య’హం;

దస్సయన్తో పకాసేస్స, మభిధానప్పదీపికం.

పరిభాసా

౬.

భియ్యో రూపన్తరా సాహ, చరియేన చ కత్థచి;

క్వచా’ హచ్చవిధానేన ఞేయ్యం థీపున్నపుంసకం.

౭.

అభిన్నలిఙ్గానంయేవ, ద్వన్దో చ, లిఙ్గవాచకా;

గాథాపాదన్తమజ్ఝట్ఠా, పుబ్బం యన్త్యపరే పరం.

౮.

పుమిత్థియం పదం ద్వీసు, సబ్బలిఙ్గే చ తీస్వితి;

అభిధానన్తరారమ్భే, ఞేయ్యం త్వ’న్త మథాది చ.

౯.

భియ్యో పయోగ మాగమ్మ, సోగతే ఆగమే క్వచి;

నిఘణ్డు యుత్తి ఞ్చానీయ, నామలిఙ్గం కథీయతీతి.

౧. సగ్గకణ్డ

౧.

బుద్ధో దసబలో సత్థా, సబ్బఞ్ఞూ ద్విపదుత్తమో;

మునిన్దో భగవా నాథో, చక్ఖుమ’ఙ్గీరసో ముని.

౨.

లోకనాథో’ నధివరో, మహేసి చ వినాయకో;

సమన్తచక్ఖు సుగతో, భూరిపఞ్ఞో చ మారజి.

౩.

నరసీహో నరవరో, ధమ్మరాజా మహాముని;

దేవదేవో లోకగరు, ధమ్మస్సామీ తథాగతో.

౪.

సయమ్భూ సమ్మాసమ్బుద్ధో, వరపఞ్ఞో చ నాయకో;

జినో, సక్కో తు సిద్ధత్థో, సుద్ధోదని చ గోతమో.

౫.

సక్యసీహో తథా సక్య, ముని చాదిచ్చబన్ధు చ;

౬.

మోక్ఖో నిరోధో నిబ్బానం, దీపో తణ్హక్ఖయో పరం;

తాణం లేణ మరూపఞ్చ, సన్తం సచ్చ మనాలయం.

౭.

అసఙ్ఖతం సివ మమతం సుదుద్దసం,

పరాయణం సరణ మనీతికం తథా;

అనాసవం ధువ మనిదస్సనా’ కతా,

పలోకితం నిపుణ మనన్త మక్ఖరం.

౮.

దుక్ఖక్ఖయో ¶ బ్యాబజ్ఝఞ్చ [బ్యాపజ్జం (టీకా)], వివట్టం ఖేమ కేవలం;

అపవగ్గో విరాగో చ, పణీత మచ్చుతం పదం.

౯.

యోగక్ఖేమో పార మపి, ముత్తి సన్తి విసుద్ధియో;

విముత్య’ సఙ్ఖతధాతు, సుద్ధి నిబ్బుతియో సియుం.

౧౦.

ఖీణాసవో త్వ’సేక్ఖో చ, వీతరాగో తథా’ రహా;

దేవలోకో దివో సగ్గో [నాకో (సీ.)],

తిదివో తిదసాలయో.

౧౧.

తిదసా త్వ’మరా దేవా, విబుధా చ సుధాసినో;

సురా మరూ దివోకా చా, మతపా సగ్గవాసినో.

౧౨.

నిజ్జరా’ నిమిసా దిబ్బా, అపుమే దేవతాని చ [దేవతా ఏవ దేవతాని, సకత్థే నిపచ్చయో (టీకా)];

౧౩.

సిద్ధో భూతో చ గన్ధబ్బో, గుయ్హకో యక్ఖ రక్ఖసా;

కుమ్భణ్డో చ పిసాచా’దీ, నిద్దిట్ఠా దేవయోనియో.

౧౪.

పుబ్బదేవా సురరిపూ, అసురా దానవా పుమే;

తబ్బిసేసా పహారాదో, సమ్బరో బలిఆదయో.

౧౫.

పితామహో పితా బ్రహ్మా, లోకేసో కమలాసనో;

తథా హిరఞ్ఞగబ్భో చ, సురజేట్ఠో పజాపతి.

౧౬.

వాసుదేవో హరి [హరీ (టీకా)] కణ్హో, కేసవో చక్కపాణ్య’థ;

మహిస్సరో సివో సూలీ, ఇస్సరో పసుపత్య’పి.

౧౭.

హరో వుత్తో కుమారో తు, ఖన్ధో సత్తిధరో భవే;

౧౮.

సక్కో పురిన్దదో దేవ, రాజా వజిరపాణి చ;

సుజమ్పతి సహస్సక్ఖో, మహిన్దో వజిరావుధో.

౧౯.

వాసవో చ దససత, నయనో తిదివాధిభూ;

సురనాథో చ వజిర, హత్థో చ భూతపత్య’పి.

౨౦.

మఘవా కోసియో ఇన్దో, వత్రభూ పాకసాసనో;

విడోజో థ సుజా తస్స [సుజాతా’స్స (టీకా)], భరియా థ పురం భవే.

౨౧.

మసక్కసారా ¶ [మసక్కసారో (సీ.)] వస్సోక, సారా చేవా’ మరావతీ;

వేజయన్తో తు పాసాదో,

సుధమ్మా తు సభా మతా.

౨౨.

వేజయన్తో రథో తస్స,

వుత్తో మాతలి సారథి;

ఏరావణో గజో పణ్డు, కమ్బలో తు సిలాసనం.

౨౩.

సువీరోచ్చాదయో పుత్తా, నన్దా పోక్ఖరణీ భవే;

నన్దనం మిస్సకం చిత్త, లతా ఫారుసకం వనా.

౨౪.

అసని ద్వీసు కులిసం, వజిరం పున్నపుంసకే;

అచ్ఛరాయోత్థియం వుత్తా, రమ్భా అలమ్బుసాదయో;

దేవిత్థియో థ గన్ధబ్బా, పఞ్చసిఖోతి ఆదయో.

౨౫.

విమానో నిత్థియం బ్యమ్హం, పీయూసం త్వమతం సుధా;

సినేరు మేరు తిదివా, ధారో నేరు సుమేరు చ.

౨౬.

యుగన్ధరో ఈసధరో, కరవీకో సుదస్సనో;

నేమిన్ధరో వినతకో, అస్సకణ్ణో కులాచలా.

౨౭.

మన్దాకినీ తథా’కాస, గఙ్గా సురనదీ ప్యథ;

౨౮.

కోవిళారో తథా పారి, చ్ఛత్తకో పారిజాతకో;

కప్పరుక్ఖో తు సన్తానా, దయో దేవద్దుమా సియుం.

౨౯.

పాచీ పతీఝు’ దీచి’త్థీ, పుబ్బ పచ్ఛిమ ఉత్తరా;

దిసాథ దక్ఖిణా’ పాచీ, విదిసా’నుదిసా భవే.

౩౦.

ఏరావతో [ఏరావణో (సీ.), అమరకోసే పన ఏరావతో ఏవ అత్థి] పుణ్డరీకో, వామనో కుముదో’ ఞ్జనో;

పుప్ఫదన్తో సబ్బభుమ్మో, సుప్పతీకో దిసాగజా.

౩౧.

ధతరట్ఠో చ గన్ధబ్బా, ధిపో, కుమ్భణ్డసామి తు;

విరుళ్హకో, విరూపక్ఖో, తు నాగాధిపతీరితో.

౩౨.

యక్ఖాధిపో వేస్సవణో, కువేరో నరవాహనో;

అళకా [అలకా (అమరకోస)] ళకమన్దాస్స, పురీ, పహరణం గదా;

చతుద్దిసాన మధిపా, పుబ్బాదీనం కమా ఇమే.

౩౩.

జాతవేదో ¶ సిఖీ జోతి, పావకో దహనో’ నలో;

హుతావహో’ చ్చిమా ధూమ, కేత్వ’గ్గి గిని భానుమా.

౩౪.

తేజో ధూమసిఖో వాయు, సఖో చ కణ్హవత్తనీ;

వేస్సానరో హుతాసో థ, సిఖాజాల’చ్చి చాపుమే.

౩౫.

విప్ఫులిఙ్గం ఫులిఙ్గఞ్చ, భస్మా [‘భస్మా’ తిపదం రాజాదిగణే పరియాపన్నం (రూపసిద్ధి-ఉణాది), భస్మం (సీ.)] తు సేట్ఠి ఛారికా;

౩౬.

కుక్కుళో తు’ణ్హభస్మస్మి, మఙ్గారో’లాత ముమ్ముకం [తికం దిత్తకట్ఠాదిన్ధనే (టీకా)];

సమిధా ఇధుమం చే’ధో, ఉపాదానం తథిన్ధనం.

౩౭.

అథో’భాసో పకాసో చా,

'లోకో’జ్జోతా’తపా సమా;

మాలుతో పవనో వాయు, వాతో’నిల సమీరణా;

గన్ధవాహో తథా వాయో, సమీరో చ సదాగతి.

౩౮.

వాయుభేదా ఇమే ఛు’ద్ధ, ఙ్గమో చాధోగమో తథా;

కుచ్ఛిట్ఠో చ కోట్ఠాసయో, అస్సాసఙ్గానుసారినో.

౩౯.

అథో అపానం పస్సాసో,

అస్సాసో ఆన ముచ్చతే.

౪౦.

వేగో జవో రయో ఖిప్పం, తు సీఘం తురితం లహు;

ఆసు తుణ్ణ మరం చావి, లమ్బితం తువటంపి చ.

౪౧.

సతతం నిచ్చ మవిరతా, నారత సన్తత మనవరతఞ్చ ధువం;

భుస మతిసయో చ దళ్హం, తిబ్బే’కన్తా’తిమత్త, బాళ్హాని;

ఖిప్పాదీ పణ్డకే దబ్బే, దబ్బగా తేసు యే తిసు.

౪౨.

అవిగ్గహో తు కామో చ, మనోభూ మదనో భవే;

అన్తకో వసవత్తీ చ, పాపిమా చ పజాపతి.

౪౩.

పమత్తబన్ధు కణ్హో చ, మారో నముచి, తస్స తు;

తణ్హా’రతీ రగా ధీతూ, హత్థీ తు గిరిమేఖలో.

౪౪.

యమరాజా చ వేసాయీ, యమో’స్స నయనావుధం;

వేపచిత్తి పులోమో చ, కిమ్పురిసో తు కిన్నరో.

౪౫.

అన్తలిక్ఖం ఖ’మాదిచ్చ, పథో’బ్భం గగన’మ్బరం;

వేహాసో చానిలపథో, ఆకాసో నిత్థియం నభం.

౪౬.

దేవో ¶ వేహాయసో తారా,

పథో సురపథో అఘం.

౪౭.

మేఘో వలాహకో దేవో, పజ్జున్నో’మ్బుధరో ఘనో;

ధారాధరో చ జీమూతో, వారివాహో తథా’మ్బుదో.

౪౮.

అబ్భం తీస్వథ వస్సఞ్చ, వస్సనం వుట్ఠి నారియం;

సతేరతా’క్ఖణా విజ్జు, విజ్జుతా చాచిరప్పభా.

౪౯.

మేఘనాదే తు ధనితం, గజ్జితం రసితాది చ;

ఇన్దావుధం ఇన్దధను, వాతక్ఖిత్తమ్బు సీకరో.

౫౦.

ఆసారో ధారా సమ్పాతో,

కరకా తు ఘనోపలం;

దుద్దినం మేఘచ్ఛన్నాహే, పిధానం త్వపధారణం.

౫౧.

తిరోధాన’న్తరధానా, పిధాన ఛాదనాని చ;

ఇన్దు చన్దో చ నక్ఖత్త, రాజా సోమో నిసాకరో.

౫౨.

ఓసధీసో హిమరంసి, ససఙ్కో చన్దిమా ససీ;

సీతరంసి నిసానాథో, ఉళురాజా చ మా పుమే.

౫౩.

కలా సోళసమో భాగో, బిమ్బం తు మణ్డలం భవే;

అడ్ఢో త్వద్ధో ఉపడ్ఢో చ, వా ఖణ్డం సకలం పుమే.

౫౪.

అద్ధం వుత్తం సమే భాగే, పసాదో తు పసన్నతా;

కోముదీ చన్దికా జుణ్హా, కన్తి సోభా జుతి చ్ఛవి.

౫౫.

కలఙ్కో లఞ్ఛనం లక్ఖం, అఙ్కో’భిఞ్ఞాణ లక్ఖణం;

చిహనం చాపి సోభా తు, పరమా సుసమా థ చ.

౫౬.

సీతం గుణే, గుణిలిఙ్గా, సీత సిసిర సీతలా;

హిమం తుహిన ముస్సావో, నీహారో మహికా ప్యథ.

౫౭.

నక్ఖత్తం జోతి భం తారా, అపుమే తారకో’ళు చ;

౫౮.

అస్సయుజో భరణిత్థీ, సకత్తికా రోహిణీ పిచ;

మిగసిర [మగసిర (సీ.)] మద్దా చ పునబ్బసు, ఫుస్సో [పుస్సో (టీ.)] చాసిలేస’పి.

౫౯.

మాఘా [మఘ (సీ.)] చ ఫగ్గునీ ద్వే చ, హత్థా చిత్తా చ స్వాతిపి;

విసాఖా’ నురాధా జేట్ఠా, మూలా’ సాళ్హా దువే తథా.

౬౦.

సవణో ¶ చ ధనిట్ఠా చ, సతభిసజో పుబ్బు’త్తరభద్దపదా;

రేవత్యపీతి కమతో, సత్తాధికవీసనక్ఖత్తా.

౬౧.

సోబ్భాను కథితో రాహు, సూరాదీ తు నవగ్గహా;

రాసి మేసాదికో భద్ద, పదా పోట్ఠపదా సమా.

౬౨.

ఆదిచ్చో సూరియో సూరో, సతరంసి దివాకరో;

వేరోచనో దినకరో, ఉణ్హరంసి పభఙ్కరో.

౬౩.

అంసుమాలీ దినపతి, తపనో రవి భానుమా;

రంసిమా భాకరో భాను, అక్కో సహస్సరంసి చ.

౬౪.

రంసి ఆభా పభా దిత్తి, రుచి భా జుతి దీధితి;

మరీచి ద్వీసు భాన్వం’సు, మయూఖో కిరణో కరో.

౬౫.

పరిధి పరివేసో థ, మరీచి మిగతణ్హికా;

సూరస్సోదయతో పుబ్బు’, ట్ఠితరంసి సియా’ రుణో.

౬౬.

కాలో’ద్ధా సమయో వేలా,

తబ్బిసేసా ఖణాదయో;

ఖణో దసచ్ఛరాకాలో,

ఖణా దస లయో భవే.

౬౭.

లయా దస ఖణలయో,

ముహుత్తో తే సియా దస;

దస ఖణముహుత్తో తే, దివసో తు అహం దినం.

౬౮.

పభాతఞ్చ విభాతఞ్చ, పచ్చూసో కల్ల మప్యథ;

అభిదోసో పదోసో థ,

సాయో సఞ్ఝా దినచ్చయో.

౬౯.

నిసా చ రజనీ రత్తి, తియామా సంవరీ భవే;

జుణ్హా తు చన్దికాయుత్తా, తముస్సన్నా తిమిసికా.

౭౦.

నిసీథో మజ్ఝిమా రత్తి, అడ్ఢరత్తో మహానిసా;

అన్ధకారో తమో నిత్థీ, తిమిసం తిమిరం మతం.

౭౧.

చతురఙ్గతమం ఏవం, కాళపక్ఖచతుద్దసీ;

వనసణ్డో ఘనో మేఘ, పటలం చా’డ్ఢరత్తి చ.

౭౨.

అన్ధతమం ¶ ఘనతమే, పహారో యామ, సఞ్ఞితో;

పాటిపదో తు దుతియా, తతియాదీ తిథీ [తిథి], తాయతి పాలేతీతి తిథి, తా+ఇతి (ణ్వాది) ద్విసు.

౭౩.

పన్నరసీ పఞ్చదసీ, పుణ్ణమాసీ తు పుణ్ణమా;

అమావసీ ప్యమావాసీ, థియం పన్నరసీ’ పరా.

౭౪.

ఘటికా సట్ఠ్య’ హోరత్తో, పక్ఖో తే దస పఞ్చ చ;

తే తు పుబ్బాపరా సుక్క,

కాళా, మాసో తు తే దువే.

౭౫.

చిత్తో వేసాఖ, జేట్ఠో చా, సాళ్హో ద్వీసు చ సావణో;

పోట్ఠపాద’స్సయుజా చ, మాసా ద్వాదస కత్తికో.

౭౬.

మాగసిరో తథా ఫుస్సో, కమేన మాఘ ఫగ్గుణా;

కత్తిక’స్సయుజా మాసా, పచ్ఛిమ పుబ్బకత్తికా.

౭౭.

సావణో నిక్ఖమనీయో,

చిత్తమాసో తు రమ్మకో.

౭౮.

చతురో చతురో మాసా, కత్తికకాళపక్ఖతో;

కమా హేమన్త గిమ్హాన, వస్సానా ఉతుయో ద్విసు.

౭౯.

హేమన్తో సిసిర ముతూ,

ఛ వా వసన్తో చ గిమ్హ వస్సానా;

సరదోతి కమా మాసా, ద్వే ద్వే వుత్తానుసారేన.

౮౦.

ఉణ్హో నిదాఘో గిమ్హోథ,

వస్సో వస్సాన పావుసా;

ఉతూహి తీహి వస్సానా, దికేహి దక్ఖిణాయనం.

౮౧.

ఉత్తరాయన మఞ్ఞేహి, తీహి వస్సాయనద్వయం;

వస్స సంవచ్ఛరా నిత్థీ, సరదో హాయనో సమా.

౮౨.

కప్పక్ఖయో తు సంవట్టో, యుగన్త పలయా అపి;

అలక్ఖీ కాలకణ్ణిత్థీ, అథ లక్ఖీ సిరి’త్థియం.

౮౩.

దను దానవమాతా థ, దేవమాతా పనా’దితి;

౮౪.

పాపఞ్చ కిబ్బిసం వేరా, ఘం దుచ్చరిత దుక్కటం;

అపుఞ్ఞా’కుసలం కణ్హం, కలుసం దురితా’గు చ.

౮౫.

కుసలం ¶ సుకతం సుక్కం, పుఞ్ఞం ధమ్మ మనిత్థియం;

సుచరిత మథో దిట్ఠ, ధమ్మికం ఇహలోకికం.

౮౬.

సన్దిట్ఠిక మథో పార, లోకికం సమ్పరాయికం;

తక్కాలం తు తదాత్వం చో,

త్తరకాలో తు ఆయతి.

౮౭.

హాసో’ త్తమనతా పీతి, విత్తి తుట్ఠి చ నారియం;

ఆనన్దో పముదా’మోదో, సన్తోసో నన్ది సమ్మదో.

౮౮.

పామోజ్జఞ్చ పమోదో థ, సుఖం సాతఞ్చ ఫాస్వ’థ;

భద్దం సేయ్యో సుభం ఖేమం, కల్యాణం మఙ్గలం సివం.

౮౯.

దుక్ఖఞ్చ కసిరం కిచ్ఛం, నీఘో చ బ్యసనం అఘం;

దబ్బే తు పాపపుఞ్ఞాని, తీస్వాకిచ్ఛం సుఖాది చ.

౯౦.

భాగ్యం నియతి భాగో చ, భాగధేయ్యం విధీ’రితో;

అథో ఉప్పత్తి నిబ్బత్తి, జాతి జనన ముబ్భవో.

౯౧.

నిమిత్తం కారణం ఠానం, పదం బీజం నిబన్ధనం;

నిదానం పభవో హేతు, సమ్భవో సేతు పచ్చయో.

౯౨.

కారణం యం సమాసన్నం, పదట్ఠానన్తి తం మతం;

జీవో తు పురిసో’త్తా థ, పధానం పకతిత్థియం.

౯౩.

పాణో సరీరీ భూతం వా, సత్తో దేహీ చ పుగ్గలో;

జీవో పాణీ పజా జన్తు,

జనో లోకో తథాగతో.

౯౪.

రూపం సద్దో గన్ధ రసా, ఫస్సో ధమ్మో చ గోచరా;

ఆలమ్బా విసయా తే ఛా, రమ్మణా లమ్బణాని చ.

౯౫.

సుక్కో గోరో సితో’దాతా,

ధవలో సేత, పణ్డరా;

సోణో తు లోహితో రత్తో,

తమ్బ మఞ్జిట్ఠ రోహితా.

౯౬.

నీలో కణ్హా’సితా కాళో,

మేచకో సామ సామలా;

సితపీతేతు పణ్డు’త్తో, ఈసంపణ్డుతు ధూసరో.

౯౭.

అరుణో ¶ కిఞ్చిరత్తో థ,

పాటలో సేతలోహితో;

అథో పీతో హలిద్యాభో,

పలాసో హరితో హరి.

౯౮.

కళారో కపిలో నీల, పీతే థ రోచనప్పభే;

పిఙ్గో పిసఙ్గో ప్యథవా, కళారాదీ తు పిఙ్గలే.

౯౯.

కమ్మాసో సబలో చిత్తో,

సావో తు కణ్హపీతకే;

వాచ్చలిఙ్గా గుణిన్యేతే, గుణే సుక్కాదయో పుమే.

౧౦౦.

నచ్చం నట్టఞ్చ నటనం, నత్తనం లాసనం భవే;

నచ్చం తు వాదితం గీత, మితి నాటుమిదం తయం.

౧౦౧.

నచ్చట్ఠానం సియా రఙ్గో, భినయో సూచ్యసూచనం;

అఙ్గహారో’ఙ్గవిక్ఖేపో, నట్టకో నటకో నటో.

౧౦౨.

సిఙ్గారో కరుణో వీర, బ్భుత హస్స భయానకా;

సన్తో బీభచ్ఛ రుద్దాని, నవ నాట్యరసా ఇమే.

౧౦౩.

పోసస్స నారియం పోసే, ఇత్థియా సఙ్గమం పతి;

యా పిహా ఏస సిఙ్గారో, రతికీళాదికారణో.

౧౦౪.

ఉత్తమ ప్పకతిప్పాయో, ఇత్థిపురిసహేతుకో;

సో సమ్భోగో వియోగోతి,

సిఙ్గారో దువిధో మతో.

౧౦౫.

భాసితం ¶ లపితం భాసా, వోహారో వచనం వచో;

ఉత్తి వాచా గిరా వాణీ, భారతీ కథితా [కథా (కత్థచి)] వచీ.

౧౦౬.

ఏకాఖ్యాతో పదచయో, సియా వాక్యంసకారకో;

ఆమేడితన్తి విఞ్ఞేయ్యం, ద్వత్తిక్ఖత్తు ముదీరణం.

౧౦౭.

భయే కోధే పసంసాయం, తురితే కోతూహలే’చ్ఛరే;

హాసే సోకే పసాదే చ, కరే ఆమేడితం బుధో.

౧౦౮.

ఇరు నారీ యజు సామ, మితి వేదా తయో సియుం;

ఏతే ఏవ తయీ నారీ, వేదో మన్తో సుతిత్థియం.

౧౦౯.

అట్ఠకో వామకో వామ, దేవో చఙ్గీరసో భగు;

యమదగ్గి చ వాసిట్ఠో, భారద్వాజో చ కస్సపో;

వేస్సామిత్తోతి మన్తానం, కత్తారో ఇసయో ఇమే.

౧౧౦.

కప్పో బ్యాకరణం జోతి, సత్థం సిక్ఖా నిరుత్తి చ;

ఛన్దోవిచితి చేతాని, వేదఙ్గాని వదన్తి ఛ.

౧౧౧.

ఇతిహాసో పురావుత్త, ప్పబన్ధో భారతాదికో;

నామప్పకాసకం సత్థం, రుక్ఖాదీనం నిఘణ్డు సో.

౧౧౨.

వితణ్డసత్థం విఞ్ఞేయ్యం, యం తం లోకాయతం ఇతి;

కేటుభం తు క్రియాకప్ప, వికప్పో కవినం హితో.

౧౧౩.

ఆఖ్యాయికోపలద్ధత్థా, పబన్ధకప్పనా కథా;

దణ్డనీత్య’త్థసత్థస్మిం, వుత్తన్తో తు పవత్తి చ.

౧౧౪.

సఞ్ఞా, ఖ్యా, వ్హా సమఞ్ఞా చా, భిధానం నామ మవ్హయో;

నామధేయ్యా’ ధివచనం, పటివాక్యం తు ఉత్తరం.

౧౧౫.

పఞ్హో తీస్వ నుయోగో చ, పుచ్ఛా ప్యథ నిదస్సనం;

ఉపోగ్ఘాతో చ దిట్ఠన్తో, తథో’దాహరణం భవే.

౧౧౬.

సమా సఙ్ఖేప సంహారా, సమాసో సఙ్గహో ప్యథ;

సతం ధారయసీ త్యాద్య, బ్భక్ఖానం తుచ్ఛభాసనం.

౧౧౭.

వోహారో తు వివాదో థ, సపనం సపథోపి చ;

యసో సిలోకో కిత్తిత్థీ,

ఘోసనా తు’చ్చసద్దనం.

౧౧౮.

పటిఘోసో పటిరవో, థో’ పఞ్ఞాసో వచీముఖం;

కత్థనా చ సిలాఘా చ, వణ్ణనా చ నుతి త్థుతి.

౧౧౯.

థోమనఞ్చ [థోమనం వా (కత్థచి థోమనం థోమనా ద్విలిఙ్గే)] పసంసాథ, కేకా నాదో సిఖణ్డినం;

గజానం కోఞ్చనాదో థ,

మతా హేసా హయద్ధని.

౧౨౦.

పరియాయో వేవచనం, సాకచ్ఛా తు చ సంకథా;

ఉపవాదో చు’పక్కోసా, వణ్ణవాదా’నువాదో చ;

జనవాదా’పవాదాపి, పరివాదో చ తుల్యత్థా.

౧౨౧.

ఖేపో ¶ నిన్దా తథా కుచ్ఛా, జిగుచ్ఛా గరహా భవే;

నిన్దాపుబ్బో ఉపారమ్భో, పరిభాసన ముచ్చతే.

౧౨౨.

అట్ఠానరియవోహార, వసేన యా పవత్తితా;

అభివాక్యం సియా వాచా, సా వీతిక్కమదీపనీ.

౧౨౩.

ముహుంభాసా నులాపోథ, పలాపో నత్థికా గిరా;

ఆదోభాసన మాలాపో,

విలాపో తు పరిద్దవో.

౧౨౪.

విప్పలాపో విరోధోత్తి, సన్దేసోత్తి తు వాచికం;

సమ్భాసనం తు సల్లాపో, విరోధరహితం మిథు.

౧౨౫.

ఫరుసం నిట్ఠురం వాక్యం, మనుఞ్ఞం హదయఙ్గమం;

సంకులం తు కిలిట్ఠఞ్చ, పుబ్బాపరవిరోధినీ.

౧౨౬.

సముదాయత్థరహితం, అబద్ధమితి [అబన్ధ (క.)] కిత్తితం;

వితథం తు ముసా చాథ [ఆహతం తు ముసాత్థకం (కత్థచి, అమరకోసే)], ఫరుసాదీ తిలిఙ్గికా.

౧౨౭.

సమ్మా బ్యయఞ్చా వితథం, సచ్చం తచ్ఛం యథాతథం;

తబ్బన్తా తీస్వ లీకం త్వ, సచ్చం మిచ్ఛా ముసా బ్యయం.

౧౨౮.

రవో నినాదో నినదో చ సద్దో,

నిగ్ఘోస నాద ద్ధనయో చ రావో;

ఆరావ సంరావ విరావ ఘోసా,

రవా సుతిత్థీ సర నిస్సనా చ.

౧౨౯.

విస్సట్ఠ మఞ్జు విఞ్ఞేయ్యా, సవనీయా విసారినో;

బిన్దు గమ్భీర నిన్నాదీ, త్యేవ మట్ఠఙ్గికో సరో.

౧౩౦.

తిరచ్ఛానగతానఞ్హి, రుతం వస్సిత ముచ్చతే;

కోలాహలో కలహలో,

గీతం గానఞ్చ గీతికా.

౧౩౧.

సరా సత్త తయో గామా, చేకవీసతి ముచ్ఛనా;

తానా [ఠానాని (బహూసు)] చేకూనపఞ్ఞాస, ఇచ్చేతం సరమణ్డలం.

౧౩౨.

ఉసభో ధేవతో చేవ, ఛజ్జ గన్ధార మజ్ఝిమా;

పఞ్చమో చ నిసాదోతి, సత్తే’తే గదితా సరా.

౧౩౩.

నదన్తి ¶ ఉసభం గావో, తురగా ధేవతం తథా;

ఛజ్జం మయూరా గన్ధార, మజా కోఞ్చా చ మజ్ఝిమం.

౧౩౪.

పఞ్చమం పరపుట్ఠాదీ, నిసాదమ్పి చ వారణా;

ఛజ్జో చ మజ్ఝిమో గామా,

తయో సాధారణోతి చ.

౧౩౫.

సరేసు తేసు పచ్చేకే, తిస్సో తిస్సో హి ముచ్ఛనా;

సియుం తథేవ తానాని [ఠానాని (బహూసు)], సత్త సత్తేవ లబ్భరే.

౧౩౬.

తిస్సో దువే చతస్సో చ, చతస్సో కమతో సరే;

తిస్సో దువే చతస్సోతి, ద్వావీసతి సుతీ సియుం.

౧౩౭.

ఉచ్చతరే రవే తారో, థాబ్యత్తే మధురే కలో;

గమ్భీరే తు రవే మన్దో, తారాదీ తీస్వథో కలే;

కాకలీ సుఖుమే వుత్తో,

క్రియాదిసమతా లయో.

౧౩౮.

వీణా చ వల్లకీ సత్త, తన్తీ సా పరివాదినీ;

పోక్ఖరో దోణి వీణాయ,

ఉపవీణో తు వేఠకో.

౧౩౯.

ఆతతఞ్చేవ వితత, మాతతవితతం ఘనం;

సుసిరం చేతి తూరియం, పఞ్చఙ్గిక ముదీరితం.

౧౪౦.

ఆతతం నామ చమ్మావ, నద్ధేసు భేరియాదిసు;

తలే’కేకయుతం కుమ్భ, థుణ దద్దరికాదికం.

౧౪౧.

వితతం చో’భయతలం, తూరియం మురజాదికం;

ఆతతవితతం సబ్బ, వినద్ధం పణవాదికం.

౧౪౨.

సుసిరం వంససఙ్ఖాది, సమ్మతాలాదికం ఘనం;

ఆతోజ్జం తు చ వాదిత్తం, వాదితం వజ్జ ముచ్చతే.

౧౪౩.

భేరీ (భేరి) దున్దుభి వుత్తో థ,

ముదిఙ్గో మురజోస్స తు;

ఆలిఙ్గ, ఙ్క్యో, ద్ధకా భేదా,

తిణవో తు చ డిణ్డిమో.

౧౪౪.

ఆలమ్బరో ¶ తు పణవో, కోణో వీణాదివాదనం;

దద్దరీ పటహో భేరి, ప్పభేదా మద్దలాదయో.

౧౪౫.

జనప్పియే విమద్దుట్ఠే, గన్ధే పరిమలో భవే;

సో త్వా మోదో దూరగామీ, విస్సన్తా తీస్వితో పరం.

౧౪౬.

ఇట్ఠగన్ధో చ సురభి, సుగన్ధో చ సుగన్ధి చ;

పూతిగన్ధి తు దుగ్గన్ధో, థ విస్సం ఆమగన్ధి యం.

౧౪౭.

కుఙ్కుమఞ్చేవ యవన, పుప్ఫఞ్చ తగరం తథా;

తురుక్ఖోతి చతుజ్జాతి, గన్ధా ఏతే పకాసితా.

౧౪౮.

కసావో నిత్థియం తిత్తో, మధురో లవణో ఇమే;

అమ్బిలో కటుకో చేతి, ఛ రసా తబ్బతీ తిసు.

౧౪౯.

సియా ఫస్సో చ ఫోట్ఠబ్బో,

విసయీ త్వక్ఖ మిన్ద్రియం;

నయనం త్వక్ఖి నేత్తఞ్చ, లోచనం చ’చ్ఛి చక్ఖు చ.

౧౫౦.

సోతం సద్దగ్గహో కణ్ణో, సవనం సుతి నత్థు తు;

నాసా చ నాసికా ఘానం, జివ్హాతు రసనా భవే.

౧౫౧.

సరీరం వపు గత్తఞ్చా, త్తభావో బోన్ది విగ్గహో;

దేహం వా పురిసే కాయో, థియం తను కళేవరం.

౧౫౨.

చిత్తం చేతో మనో నిత్థీ, విఞ్ఞాణం హదయం తథా;

మానసం ధీ తు పఞ్ఞా చ, బుద్ధి మేధా మతి ముతి.

౧౫౩.

భూరీ మన్తా చ పఞ్ఞాణం, ఞాణం విజ్జా చ యోని చ;

పటిభాన మమోహో థ, పఞ్ఞాభేదా విపస్సనా.

౧౫౪.

సమ్మాదిట్ఠి పభుతికా, వీమంసా తు విచారణా;

సమ్పజఞ్ఞం తు నేపక్కం, వేదయితం తు వేదనా.

౧౫౫.

తక్కో వితక్కో సఙ్కప్పో,

ప్పనో’ హా’ యు తు జీవితం;

ఏకగ్గతా తు సమథో, అవిక్ఖేపో సమాధి చ.

౧౫౬.

ఉస్సాహా’ తప్ప పగ్గాహా, వాయామో చ పరక్కమో;

పధానం వీరియం చేహా, ఉయ్యామో చ ధితి త్థియం.

౧౫౭.

చత్తారి వీరియఙ్గాని, తచస్స చ నహారునో;

అవసిస్సన మట్ఠిస్స, మంసలోహితసుస్సనం.

౧౫౮.

ఉస్సోళ్హీ ¶ త్వ ధిమత్తేహా, సతి త్వ నుస్సతి త్థియ;

లజ్జా హిరీ సమానా థ, ఓత్తప్పం పాపభీరుతా.

౧౫౯.

మజ్ఝత్తతా తు’పేక్ఖా చ, అదుక్ఖమసుఖా సియా;

చిత్తాభోగో మనక్కారో,

అధిమోక్ఖో తు నిచ్ఛయో.

౧౬౦.

దయా’ నుకమ్పా కారుఞ్ఞం, కరుణా చ అనుద్దయా;

థియం వేరమణీ చేవ, విరత్యా’ రతి చాప్యథ.

౧౬౧.

తితిక్ఖా ఖన్తి ఖమనం, ఖమా మేత్తా తు మేత్య’థ;

దస్సనం దిట్ఠి లద్ధిత్థీ, సిద్ధన్తో సమయో భవే.

౧౬౨.

తణ్హా చ తసిణా ఏజా, జాలినీ చ విసత్తికా;

ఛన్దో జటా నికన్త్యా’సా, సిబ్బినీ భవనేత్తి చ.

౧౬౩.

అభిజ్ఝా వనథో వానం, లోభో రాగో చ ఆలయో;

పిహా మనోరథో ఇచ్ఛా, భిలాసో కామ దోహళా;

ఆకఙ్ఖా రుచి వుత్తా సా, త్వధికా లాలసా ద్విసు.

౧౬౪.

వేరం విరోధో విద్దేసో, దోసో చ పటిఘఞ్చ వా;

కోధా’ ఘాతా కోప రోసా,

బ్యాపాదో’ నభిరద్ధి చ.

౧౬౫.

బద్ధవేర ముపనాహో, సియా సోకో తు సోచనం;

రోదితం కన్దితం రుణ్ణం, పరిదేవో పరిద్దవో.

౧౬౬.

భీతిత్థి భయ ముత్తాసో, భేరవం తు మహబ్భయం;

౧౬౭.

భేరవం భీసనం భీమం, దారుణఞ్చ భయానకం;

ఘోరం పటిభయం భేస్మం, భయఙ్కర మిమే తీసు.

౧౬౮.

ఇస్సా ఉసూయా మచ్ఛేరం, తు మచ్ఛరియ మచ్ఛరం;

మోహో’విజ్జా తథా’ఞాణం, మానో విధా చ ఉన్నతి.

౧౬౯.

ఉద్ధచ్చ ముద్ధటం చాథ [ఉద్ధవంఉద్ధం ధావతి చిత్త మేతేనాతి ఉద్ధవం (టీకా)], తాపో కుక్కుచ్చమేవ చ;

పచ్ఛాతాపో నుతాపో చ, విప్పటిసారో పకాసితో.

౧౭౦.

మనోవిలేఖ సన్దేహా, సంసయో చ కథంకథా;

ద్వేళ్హకం విచికిచ్ఛా చ, కఙ్ఖా సఙ్కా విమత్యపి.

౧౭౧.

గబ్బో ¶ భిమానో’హంకారో, చిన్తాతు ఝాన ముచ్చతే;

నిచ్ఛయో నిణ్ణయో వుత్తో, పటిఞ్ఞా తు పటిస్సవో.

౧౭౨.

అవమానం తిరక్కారో, పరిభవో ప్య’ నాదరో;

పరాభవో ప్య’ వఞ్ఞా థ, ఉమ్మాదో చిత్తవిబ్భమో.

౧౭౩.

పేమం సినేహో స్నేహో థ, చిత్తపీళా విసఞ్ఞితా;

పమాదో సతివోస్సగ్గో, కోతూహలం కుతూహలం.

౧౭౪.

విలాసో లలితం లీలా, హావో హేళా చ విబ్భమో;

ఇచ్చాదికా సియుం నారి, సిఙ్గారభావజా కిరియా.

౧౭౫.

హసనం హసితం హాసో, మన్దో సో మిహితం సితం;

అట్టహాసో మహాహాసో,

రోమఞ్చో లోమహంసనం.

౧౭౬.

పరిహాసో దవో ఖిడ్డా, కేళి కీళా చ కీళితం;

నిద్దా తు సుపినం సోప్పం, మిద్ధఞ్చ పచలాయికా.

౧౭౭.

థియం నికతి కూటఞ్చ, దమ్భో సాఠ్యఞ్చ కేతవం;

సభావో తు నిస్సగ్గో చ, సరూపం పకతిత్థియం.

౧౭౮.

సీలఞ్చ లక్ఖణం భావో,

ఉస్సవో తు ఛణో మహో [మతో (టీ.)].

౧౭౯.

ధారేన్తో జన్తు సస్నేహ, మభిధానప్పదీపికం;

ఖుద్దకాద్యత్థజాతాని [ఖుద్దకాన్యత్థజాతాని (క.)], సమ్పస్సతి యథాసుఖం.

సగ్గకణ్డో నిట్ఠితో.

౨. భూకణ్డ

౧. భూమివగ్గ

౧౮౦.

వగ్గా భూమి, పురీ, మచ్చ, చతుబ్బణ్ణ, వనాదిహి;

పాతాలేన చ వుచ్చన్తే, సఙ్గో’పఙ్గేహి’ధ’క్కమా.

౧౮౧.

వసున్ధరా ఛమా భూమి, పథవీ మేదనీ మహీ;

ఉబ్బీ వసుమతీ గో కు, వసుధా ధరణీ ధరా;

పుథవీ జగతీ భూరీ, భూ చ భూతధరా’ వనీ.

౧౮౨.

ఖారా ¶ తు మత్తికా ఊసో, ఊసవా తూసరో తిసు;

థలం థలీత్థీ భూభాగే, థద్ధలూఖమ్హి జఙ్గలో.

౧౮౩.

పుబ్బవిదేహో చాపర, గోయానం జమ్బుదీపో చ;

ఉత్తరకురు చేతి సియుం, చత్తారోమే మహాదీపా.

౧౮౪.

పుమ్బహుత్తే కురూ సక్కా, కోసలా మగధా సివీ;

కలిఙ్గా’వన్తి పఞ్చాలా, వజ్జీ గన్ధార చేతయో.

౧౮౫.

వఙ్గా విదేహా కమ్బోజా, మద్దా భగ్గ’ఙ్గ సీహళా;

కస్మీరా కాసి పణ్డవాదీ, సియుం జనపదన్తరా.

౧౮౬.

లోకో చ భువనం వుత్తం, దేసో తు విసయో ప్యథ;

మిలక్ఖదేసో పచ్చన్తో, మజ్ఝదేసో తు మజ్ఝిమో.

౧౮౭.

అనూపో సలిలప్పాయో, కచ్ఛం పుమ నపుంసకే;

సద్దలో హరితే దేసే, తిణేనా, భినవేన హి.

౧౮౮.

నద్యమ్బుజీవనో దేసో, వుట్ఠినిప్పజ్జసస్సకో;

యో నదీమాతికో దేవ,

మాతికో చ కమేన సో.

౧౮౯.

తీస్వనూపాద్యథో చన్ద, సూరాదో సస్సతీరితో;

రట్ఠం తు విజితఞ్చాథ, పురిసే సేతు ఆలియం.

౧౯౦.

ఉపాన్తభూ పరిసరో, గోట్ఠం తు గోకులం వజో;

మగ్గో పన్థో పథో అద్ధా, అఞ్జసం వటుమం తథా.

౧౯౧.

పజ్జో [పజ్జా…. (క.)], యనఞ్చ పదవీ, వత్తనీ పద్ధతిత్థియం;

తబ్భేదా జఙ్ఘ, సకట, మగ్గా తే చ మహద్ధని.

౧౯౨.

ఏకపద్యేకపదికే, కన్తారో తు చ దుగ్గమే;

౧౯౩.

పటిమగ్గో పటిపథో, అద్ధానం దీఘ మఞ్జసం;

సుప్పథో తు సుపన్థో చ, ఉప్పథం త్వపథం భవే.

౧౯౪.

ఛత్తింసపరమాణూన, మేకో ణు చ ఛత్తింస తే;

తజ్జారీ తాపి ఛత్తింస, రథరేణు ఛత్తింస తే.

౧౯౫.

లిక్ఖాతా సత్త ఊకా తా, ధఞ్ఞమాసోతి సత్త తే;

సత్త ఙ్గుల’ మము ద్విచ్ఛ, విదత్థి తా దువే సియుం.

౧౯౬.

రతనం ¶ తాని సత్తేవ, యట్ఠి తా వీసతూ సభం;

గావుత ముసభాసీతి, యోజనం చతుగావుతం.

౧౯౭.

ధనుపఞ్చసతం కోసో, కరీసం చతురమ్బణం;

అబ్భన్తరం తు హత్థాన, మట్ఠవీస పమాణతో.

భూమివగ్గో నిట్ఠితో.

౨. భూకణ్డ

౨. పురవగ్గ

౧౯౮.

పురం నగర మిత్థీ వా, ఠానీయం పుటభేదనం;

థియం తు రాజధానీ [రాజఠానీ (టీ.)] చ, ఖన్ధావారో భవే థ చ.

౧౯౯.

సాఖానగర మఞ్ఞత్ర, యం తం మూలపురా పురం;

బారాణసీ చ సావత్థి, వేసాలీ మిథిలా, ళవీ.

౨౦౦.

కోసమ్బు, జ్జేనియో తక్క, సిలా చమ్పా చ సాగలం;

సుసుమారగిరం [సంసుమార (టీకా)] రాజ, గహం కపిలవత్థు చ.

౨౦౧.

సాకేత, మిన్దపత్థఞ్చో, క్కట్ఠా పాటలిపుత్తకం;

జేతుత్తరఞ్చ సఙ్కస్సం, కుసినారాదయో పురీ.

౨౦౨.

రచ్ఛా చ విసిఖా వుత్తా, రథికా వీథి చాప్యథ;

బ్యూహో రచ్ఛా అనిబ్బిద్ధా, నిబ్బిద్ధా తు పథద్ధి చ.

౨౦౩.

చతుక్కం చచ్చరే మగ్గ, సన్ధి సిఙ్ఘాటకం భవే;

పాకారో వరణో చాథ, ఉదాపో [ఉద్దాప, ఉద్దాప] ఉపకారికా.

౨౦౪.

కుట్టం తు భిత్తి నారీ థ, గోపురం ద్వారకోట్ఠకో;

ఏసికా ఇన్దఖీలో చ, అట్టో త్వట్టాలకో భవే.

౨౦౫.

తోరణం తు బహిద్వారం, పరిఖాతు చ దీఘికా;

మన్దిరం సదనా, గారం, నికాయో నిలయా, లయో.

౨౦౬.

ఆవాసో భవనం వేస్మం, నికేతనం నివేసనం;

ఘరం గహఞ్చా, వసథో, సరణఞ్చ పతిస్సయో.

౨౦౭.

ఓకం సాలా ఖయో వాసో, థియం కుటి వసత్య’పి;

గేహఞ్చా, నిత్థి సదుమం, చేతియా, యతనాని తు.

౨౦౮.

పాసాదో ¶ చేవ యూపో థ, ముణ్డచ్ఛదో చ హమ్మియం;

యూపోతు గజకుమ్భమ్హి, హత్థినఖో పతిట్ఠితో.

౨౦౯.

సుపణ్ణవఙ్కచ్ఛదన, మడ్ఢయోగో సియా థ చ;

ఏకకూటయుతో మాళో,

పాసాదో చతురస్సకో.

౨౧౦.

సభాయఞ్చ సభా చాథ, మణ్డపం వా జనాలయో;

అథో ఆసనసాలాయం, పటిక్కమన మీరితం.

౨౧౧.

జినస్స వాసభవన, మిత్థీ గన్ధకుటి ప్యథ;

థియం రసవతీ పాక, ట్ఠానఞ్చేవ మహానసం.

౨౧౨.

ఆవేసనం సిప్పసాలా, సోణ్డా తు పానమన్దిరం;

వచ్చట్ఠానం వచ్చకుటి, మునీనం ఠాన మస్సమో.

౨౧౩.

పణ్యవిక్కయసాలా కు, ఆపణో పణ్యవీథికా;

ఉదోసితో భణ్డసాలా, చఙ్కమనం తు చఙ్కమో.

౨౧౪.

జన్తాఘరం త్వగ్గిసాలా, పపా పానీయసాలికా;

గబ్భో ఓవరకో వాసా, గారం తు సయనిగ్గహం.

౨౧౫.

ఇత్థాగారం తు ఓరోధో, సుద్ధన్తో’ న్తేపురమ్పి చ;

అసబ్బవిసయట్ఠానం, రఞ్ఞం కచ్ఛన్తరం మతం.

౨౧౬.

సోపానో వా’రోహణఞ్చ,

నిస్సేణీ సా, ధిరోహిణీ;

వాతపానం గవక్ఖో చ, జాలఞ్చ సీహపఞ్జరం.

౨౧౭.

ఆలోకసన్ధి వుత్తో థ, లఙ్గీ’త్థీ పలిఘో భవే;

కపిసీసో, గ్గలత్థమ్భో, నిబ్బం తు ఛద్దకోటియం.

౨౧౮.

ఛదనం పటలం ఛద్ద, మజిరం చచ్చరో, ఙ్గణం;

పఘానో పఘనా, లిన్దో, పముఖం ద్వారబన్ధనం.

౨౧౯.

పిట్ఠసఙ్ఘాటకం ద్వార, బాహా కూటం తు కణ్ణికా;

ద్వారఞ్చ పటిహారో థ, ఉమ్మారో దేహనీ, త్థియం.

౨౨౦.

ఏళకో ఇన్దఖీలో థ, థమ్భో థూణో పుమిత్థియం;

పాటికా, డ్ఢేన్దుపాసాణే, గిఞ్జకా తు చ ఇట్ఠకా.

౨౨౧.

వలభిచ్ఛాదిదారుమ్హి, వఙ్కే గోపానసీ, త్థియం;

కపోతపాలికాయం తు, విటఙ్కో నిత్థియం భవే.

౨౨౨.

కుఞ్చికావివరం ¶ తాళ, చ్ఛిగ్గలో ప్యథ కుఞ్చికా;

తాళో’వాపురణం చాథ, వేదికా వేది కథ్యతే.

౨౨౩.

సఙ్ఘాతో పక్ఖపాసో చ, మన్దిరఙ్గా తులా అపి;

థియం సమ్ముజ్జనీ చేవ, సమ్మజ్జనీ చ సోధనీ.

౨౨౪.

సఙ్కటీరం తు సఙ్కార, ట్ఠానం సఙ్కారకూటకం;

అథో కచవరో, క్లాపో, సఙ్కారో చ కసమ్బుపి.

౨౨౫.

ఘరాదిభూమి తం వత్థు, గామో సంవసథో థ సో;

పాకటో నిగమో భోగ, మచ్చాదిభ్యో ధి తూదితో [‘అధిభూ’తి ఈరితో కథితో (టీ.)].

౨౨౬.

సీమా చ మరియాదా థ,

ఘోసో గోపాలగామకోతి.

పురవగ్గో నిట్ఠితో.

౩. నరవగ్గ

౨౨౭.

మనుస్సో మానుసో మచ్చో, మానవో మనుజో నరో;

పోసో పుమా చ పురిసో,

పోరిసో ప్యథ పణ్డితో.

౨౨౮.

బుధో విద్వా విభావీ చ, సన్తో సప్పఞ్ఞ కోవిదా;

ధీమా సుధీ కవి బ్యత్తో, విచక్ఖణో విసారదో.

౨౨౯.

మేధావీ మతిమా పఞ్ఞో, విఞ్ఞూ చ విదూరో విదూ;

ధీరో విపస్సీ దోసఞ్ఞూ, బుద్ధో చ దబ్బ విద్దసు.

౨౩౦.

ఇత్థీ సీమన్తినీ నారీ, థీ వధూ వనితా, ఙ్గనా;

పమదా సున్దరీ కన్తా, రమణీ దయితా, బలా.

౨౩౧.

మాతుగామో చ మహిలా, లలనా భీరు కామినీ;

కుమారికా తు కఞ్ఞా థ, యువతీ తరుణీ భవే.

౨౩౨.

మహేసీ సాభిసేకాఞ్ఞా,

భోగినీ రాజనారియో;

ధవత్థినీ తు సఙ్కేతం, యాతి యా సా, భిసారికా.

౨౩౩.

గణికా ¶ వేసియా వణ్ణ, దాసీ నగరసోభినీ;

రూపూపజీవినీ వేసీ, కులటా తు చ బన్ధకీ.

౨౩౪.

వరారోహో, త్తమా మత్త, కాసినీ వరవణ్ణినీ;

పతిబ్బతా త్వపి సతీ, కులిత్థీ కులపాలికా.

౨౩౫.

విధవా పతిసుఞ్ఞా థ, పతిమ్బరా సయమ్బరా;

విజాతా తు పసూతా చ, జాతాపచ్చా పసూతికా.

౨౩౬.

దూతీ సఞ్చారికా దాసీ, తు చేటీ కుటధారికా;

వారుణీ, క్ఖణికా తుల్యా, ఖత్తియానీ తు ఖత్తియా.

౨౩౭.

దారో జాయా కలత్తఞ్చ, ఘరణీ భరియా పియా,

పజాపతీ చ దుతియా, సా పాదపరిచారికా.

౨౩౮.

సఖీ త్వా’లీ వయస్సా థ, జారీ చేవా’తిచారినీ;

పుమే తూ’తు రజో పుప్ఫం, ఉతునీ తు రజస్సలా.

౨౩౯.

పుప్ఫవతీ గరుగబ్భా, పన్నసత్తా చ గబ్భినీ;

గబ్భాసయో జలాబుపి, కలలం పున్నపుంసకే.

౨౪౦.

ధవోతు సామికో భత్తా, కన్తో పతి వరో పియో;

అథో పపతి జారో థా,

పచ్చం పుత్తో’త్రజో సుతో.

౨౪౧.

తనుజో తనయో సూను, పుత్తాదీ ధీతరి’త్థియం;

నారియం దుహితా ధీతా,

సజాతో త్వో’రసో సుతో.

౨౪౨.

జాయాపతీ జనిపతీ, జయమ్పతీ తు దమ్పతీ [దమ్పతీతి పదం పుల్లిఙ్గ బహువచనన్తం ఇకారన్తం, తుదమ్పతి (టీ.)];

అథ వస్సవరో వుత్తో, పణ్డకో చ నపుంసకం.

౨౪౩.

బన్ధవో బన్ధు సజనో, సగోత్తో ఞాతి ఞాతకో;

సాలోహితో సపిణ్డో చ,

తాతో తు జనకో పితా.

౨౪౪.

అమ్మ, మ్బా జననీ మాతా, జనేత్తి జనికా భవే;

ఉపమాతా తు ధాతి’త్థీ,

సాలో జాయాయ భాతికో.

౨౪౫.

ననన్దా ¶ సామిభగినీ, మాతామహీ తు అయ్యికా;

మాతులో మాతుభాతా,స్స, మాతులానీ పజాపతి.

౨౪౬.

జాయాపతీనం జననీ, సస్సు వుత్తాథ తప్పితా;

ససురో భాగినేయ్యోతు, పుత్తో భగినియా భవే.

౨౪౭.

నత్తా వుత్తో పపుత్తో థ, సామిభాతా తు దేవరో;

ధీతుపతి తు జామాతా,

అయ్యకో తు పితామహో.

౨౪౮.

మాతుచ్ఛా మాతుభగినీ, పితుచ్ఛా భగినీ పితు;

పపితామహో పయ్యకో,

సుణ్హా తు సుణిసా హుసా.

౨౪౯.

సోదరియో సగబ్భో చ, సోదరో సహజో ప్యథ;

మాతాపితూ తే పితరో, పుత్తా తు పుత్తధీతరో.

౨౫౦.

ససురా సస్సుససురా, భాతుభగినీ భాతరో;

బాలత్తం బాలతా బాల్యం, యోబ్బఞ్ఞంతు చ యోబ్బనం.

౨౫౧.

సుక్కా తు పలితం కేసా, దయో థ జరతా జరా;

పుథుకో పిల్లకో ఛాపో, కుమారో బాల పోతకా.

౨౫౨.

అథు’ త్తానసయు’త్తాన, సేయ్యకా థనపోపి చ;

౨౫౩.

తరుణో చ వయట్ఠో చ, దహరో చ యువా సుసు;

మాణవోదారకోచాథ, సుకుమారో సుఖేధితో.

౨౫౪.

మహల్లకో చ వుద్ధో చ, థేరో జిణ్ణో చ జిణ్ణకో;

అగ్గజో పుబ్బజో జేట్ఠో, కనియో కనిట్ఠో నుజో.

౨౫౫.

వలిత్తచో తు వలినో; తీసు’త్తానసయాదయో;

౨౫౬.

సీసో’త్తమఙ్గాని సిరో, ముద్ధా చ మత్థకో భవే;

కేసో తు కున్తలో వాలో, త్తమఙ్గరుహ ముద్ధజా.

౨౫౭.

ధమ్మిల్లో సంయతా కేసా,

కాకపక్ఖో సిఖణ్డకో;

పాసో హత్థో కేసచయే;

తాపసానం తహిం జటా.

౨౫౮.

థియం వేణీ పవేణీ చ;

అథో చూళా సిఖా సియా;

సీమన్తో తు మతో నారి, కేసమజ్ఝమ్హి పద్ధతి.

౨౫౯.

లోమం ¶ తనురుహం రోమం, పమ్హం పఖుమ మక్ఖిగం;

మస్సు వుత్తం పుమముఖే, భూ త్విత్థీ భముకో భము.

౨౬౦.

బప్పో [ఖప్పో (టీ.)] నేత్తజల’స్సూని, నేత్తతారా కనీనికా;

వదనం తు ముఖం తుణ్డం, వత్తం లపన మాననం.

౨౬౧.

ద్విజో లపనజో దన్తో, దసనో రదనో రదో;

దాఠా తుదన్తభేదస్మిం, అపాఙ్గో త్వక్ఖికోటిసు.

౨౬౨.

దన్తావరణ మోట్ఠో చా, ప్య’ధరో దసనచ్ఛదో;

గణ్డో కపోలో హన్విత్థీ [గణ్డత్థీ (టీ.) హన్వత్థీ=హను+ఇత్థీ; హన+ఉ (ణ్వాది)],

చుబుకం త్వ’ ధరా అధో.

౨౬౩.

గలో చ కణ్ఠో గీవా చ, కన్ధరా చ సిరోధరా;

కమ్బుగీవా తు యా గీవా, సువణ్ణాలిఙ్గసన్నిభా;

అఙ్కితా తీహి లేఖాహి, కమ్బుగీవా థవా మతా.

౨౬౪.

అంసో నిత్థీ భుజసిరో, ఖన్ధో తస్సన్ధి జత్తు తం;

బాహుమూలం తు కచ్ఛో, ధో, త్వ’స్స పస్స మనిత్థియం.

౨౬౫.

బాహు భుజాద్వీసు బాహా, హత్థో తు కర పాణయో;

మణిబన్ధో పకోట్ఠన్తో, కప్పరో తు కపోణ్య’థ.

౨౬౬.

మణిబన్ధ కనిట్ఠానం, పాణిస్స కరభో,న్తరం;

కరసాఖా, ఙ్గులీ తా తు, పఞ్చ, ఙ్గుట్ఠో చ తజ్జనీ;

మజ్ఝిమా నామికా చాపి, కనిట్ఠా’తి కమా సియుం.

౨౬౭.

పదేసో తాలగోకణ్ణా, విదత్థి,త్థీ కమా తతే;

తజ్జన్యాదియుతే’ఙ్గుట్ఠే, పసతో పాణి కుఞ్చితో.

౨౬౮.

రతనం కుక్కు హత్థో థ, పుమే కరపుటో,ఞ్జలి;

కరజో తు నఖో నిత్థీ, ఖటకో ముట్ఠి చ ద్వీసు.

౨౬౯.

బ్యామో సహకరా బాహు, ద్వే పస్సద్వయవిత్థతా;

ఉద్ధన్తత భుజపోస, ప్పమాణే పోరిసం తిసు.

౨౭౦.

ఉరో చ హదయం చాథ, థనో కుచ పయోధరా;

చూచుకం తు థనగ్గస్మిం, పిట్ఠం తు పిట్ఠి నారియం.

౨౭౧.

మజ్ఝో’నిత్థీ ¶ విలగ్గో చ, మజ్ఝిమం కుచ్ఛి [చతుక్కం ఉదరే; ౯౪౪-గాథాపి పస్సితబ్బా] తు ద్విసు;

గహణీత్థ్యుదరం గబ్భో, కోట్ఠోన్తో కుచ్ఛిసమ్భవే.

౨౭౨.

జఘనం తు నితమ్బో చ, సోణీ చ కటి నారియం;

అఙ్గజాతం రహస్సఙ్గం, వత్థగుయ్హఞ్చ మేహనం.

౨౭౩.

నిమిత్తఞ్చ వరఙ్గఞ్చ, బీజఞ్చ ఫలమేవ చ;

లిఙ్గం అణ్డం తు కోసో చ,

యోని త్విత్థీపుమేభగం.

౨౭౪.

అసుచి సమ్భవో సుక్కం, పాయు తు పురిసే గుదం;

వా పుమే గూథ కరీస, వచ్చాని చ మలం ఛకం.

౨౭౫.

ఉచ్చారో మీళ్హ ముక్కారో, పస్సావో ముత్త ముచ్చతే;

పూతిముత్తఞ్చ గోముత్తే, స్సాదీనం ఛకణం మలే.

౨౭౬.

ద్వీస్వధో నాభియా వత్థి, ఉచ్ఛఙ్గ’ఙ్కా తు’భో పుమే;

ఊరు సత్థి పుమే ఊరు, పబ్బం తు జాణు జణ్ణు చ.

౨౭౭.

గోప్ఫకో పాదగణ్ఠిపి, పుమే తు పణ్హి పాసణి;

పాదగ్గం పపదో పాదో, తు పదో చరణఞ్చ వా.

౨౭౮.

అఙ్గంత్వ’వయవో వుత్తో, ఫాసులికా తు ఫాసుకా;

పణ్డకే అట్ఠి ధాత్విత్థీ, గలన్తట్ఠి తు అక్ఖకో.

౨౭౯.

కప్పరో తు కపాలం వా, కణ్డరా తు మహాసిరా;

పుమే న్హారు చిత్థీ సిరా, ధమనీ థ రసగ్గసా.

౨౮౦.

రసహరణ్య’థో మంస, మామిసం పిసితం భవే;

తిలిఙ్గికం తు వల్లూర, ముత్తత్తం అథ లోహితం.

౨౮౧.

రుధిరం సోణితం రత్తం, లాలా ఖేళో ఏలా భవే;

పురిసే మాయు పిత్తఞ్చ, సేమ్హో నిత్థీ సిలేసుమో.

౨౮౨.

వసా విలీనస్నేహో థ, మేదో చేవ వపా భవే;

ఆకప్పో వేసో నేపచ్ఛం, మణ్డనం తు పసాధనం.

౨౮౩.

విభూసనం చాభరణం, అలఙ్కారో పిలన్ధనం;

కిరీట మకుటా’నిత్థీ, చూళామణి సిరోమణి.

౨౮౪.

సిరోవేఠన ¶ ముణ్హీసం, కుణ్డలం కణ్ణవేఠనం;

కణ్ణికా కణ్ణపూరో చ, సియా కణ్ణవిభూసనం.

౨౮౫.

కణ్ఠభూసా తు గీవేయ్యం, హారో ముత్తావలి’త్థియం;

నియురో వలయో నిత్థీ, కటకం పరిహారకం.

౨౮౬.

కఙ్కణం కరభూసా థ, కిఙ్కిణీ [కింకణీ కిం కణికా (క.)] ఖుద్దఘణ్టికా;

అఙ్గులీయక మఙ్గుల్యా, భరణం, సాక్ఖరం తు తం.

౨౮౭.

ముద్దికా’ఙ్గులిముద్దా థ, రసనా మేఖలా భవే;

కేయూర మఙ్గదఞ్చేవ, బాహుమూలవిభూసనం.

౨౮౮.

పాదఙ్గదం తు మఞ్జీరో, పాదకటక నూపురా;

౨౮౯.

అలఙ్కారప్పభేదా తు, ముఖఫుల్లం తథో’ణ్ణతం;

ఉగ్గత్థనం గిఙ్గమక, మిచ్చేవమాదయో సియుం.

౨౯౦.

చేల మచ్ఛాదనం వత్థం, వాసో వసన మంసుకం;

అమ్బరఞ్చ పటో నిత్థీ, దుస్సం చోలో చ సాటకో.

౨౯౧.

ఖోమం దుకూలం కోసేయ్యం, పత్తుణ్ణం కమ్బలో చ వా;

సాణం కోటమ్బురం భఙ్గ, న్త్యాది వత్థన్తరం మతం.

౨౯౨.

నివాసన న్తరీయాన్య, న్తరమన్తరవాసకో;

పావారో తు’త్తరాసఙ్గో, ఉపసంబ్యాన ముత్తరం.

౨౯౩.

ఉత్తరీయ మథో వత్థ, మహతన్తి మతం నవం;

నన్తకం కప్పటో జిణ్ణ, వసనం తు పటచ్చరం.

౨౯౪.

కఞ్చుకో వారవాణం వా, థ వత్థావయవే దసా;

నాలిపట్టోతి కథితో, ఉత్తమఙ్గమ్హి కఞ్చుకో.

౨౯౫.

ఆయామో దీఘతా రోహో,

పరిణాహో విసాలతా.

౨౯౬.

అరహద్ధజో చ కాసాయ, కాసావాని చ చీవరం;

మణ్డలం తు తదఙ్గాని, వివట్ట కుసిఆదయో.

౨౯౭.

ఫల,త్తచ, కిమి, రోమా, న్యేతా వత్థస్స యోనియో;

ఫాలం కప్పాసికం తీసు, ఖోమాదీ తు తచబ్భవా.

౨౯౮.

కోసేయ్యం ¶ కిమిజం, రోమ, మయం తు కమ్బలం భవే;

సమానత్థా జవనికా, సా తిరోకరణీ ప్యథ.

౨౯౯.

పున్నపుంసక ముల్లోచం, వితానం ద్వయ మీరితం;

నహానఞ్చ సినానే థో, బ్బట్టను’మ్మజ్జనం సమం.

౩౦౦.

విసేసకో తు తిలకో, త్యూభో నిత్థీ చ చిత్తకం;

చన్దనో నిత్థియం గన్ధ, సారో మలయజో ప్యథ.

౩౦౧.

గోసీసం తేలపణ్ణికం, పుమే వా హరిచన్దనం;

తిలపణ్ణీ తు పత్తఙ్గ, రఞ్జనం రత్తచన్దనం.

౩౦౨.

కాళానుసారీ కాళియం, లోహం త్వా’గరు చా’గళు;

కాళాగరుతు కాళే’స్మిం, తురుక్ఖోతు చ పిణ్డకో.

౩౦౩.

కత్థూరికా మిగమదో, కుట్ఠం తు అజపాలకం;

లవఙ్గం దేవకుసుమం, కస్మీరజం తు కుఙ్కుమం.

౩౦౪.

యక్ఖధూపో సజ్జులసో, తక్కోలం తు చ కోలకం;

కోసఫల మథో జాతి, కోసం జాతిఫలం భవే.

౩౦౫.

ఘనసారో సితబ్భో చ, కప్పూరం పున్నపుంసకే;

అలత్తకో యావకో చ, లాఖా జతు నపుంసకే.

౩౦౬.

సిరివాసో తు సరల, ద్దవో’ ఞ్జనం తు కజ్జలం;

వాసచుణ్ణం వాసయోగో, వణ్ణకం తు విలేపనం.

౩౦౭.

గన్ధమాల్యాదిసఙ్ఖారో, యో తం వాసన ముచ్చతే;

మాలా మాల్యం పుప్ఫదామే [పుప్ఫం దామం (క.)], భావితం వాసితం తిసు.

౩౦౮.

ఉత్తంసో సేఖరా’ వేళా, ముద్ధమాల్యే వటంసకో;

సేయ్యా చ సయనం సేనం, పల్లఙ్కో తు చ మఞ్చకో.

౩౦౯.

మఞ్చాధారో పటిపాదో, మఞ్చఙ్గే త్వటనీ త్థియం,

౩౧౦.

కుళీరపాదో ఆహచ్చ, పాదో చేవ మసారకో;

చత్తారో బున్దికాబద్ధో, తిమే మఞ్చన్తరా సియుం.

౩౧౧.

బిబ్బోహనం చో’ పధానం, పీఠికా పీఠ మాసనం;

కోచ్ఛం తు భద్దపీఠే థా, సన్దీ పీఠన్తరే మతా.

౩౧౨.

మహన్తో ¶ కోజవో దీఘ,

లోమకో గోనకో మతో;

ఉణ్ణామయం త్వత్థరణం, చిత్తకం వానచిత్తకం.

౩౧౩.

ఘనపుప్ఫం పటలికా, సేతం తు పటికా ప్యథ;

ద్విదసేకదసాన్యు’ ద్ద,లోమి ఏకన్తలోమినో.

౩౧౪.

తదేవ సోళసిత్థీనం, నచ్చయోగ్గఞ్హి కుత్తకం;

సీహబ్యగ్ఘాదిరూపేహి, చిత్తం వికతికా భవే.

౩౧౫.

కట్టిస్సం కోసేయ్యం రతన, పరిసిబ్బిత మత్థరణం కమా;

కోసియకట్టిస్సమయం, కోసియసుత్తేన పకతఞ్చ.

౩౧౬.

దీపో పదీపో పజ్జోతో, పుమే త్వాదాస దప్పణా;

గేణ్డుకో కణ్డుకో తాల, వణ్టం తు బీజనీత్థియం.

౩౧౭.

చఙ్కోటకో కరణ్డో చ, సముగ్గో సమ్పుటో భవే;

గామధమ్మో అసద్ధమ్మో, బ్యవాయో మేథునం రతి.

౩౧౮.

వివాహో పయమా పాణి, గ్గహో పరిణయో ప్యథ;

తివగ్గో ధమ్మ, కామ,త్థా, చతువగ్గో సమోక్ఖకా.

౩౧౯.

ఖుజ్జో చ గణ్డులో రస్స, వామనా తు లకుణ్డకో;

పఙ్గులో పీఠసప్పీ చ, పఙ్గు ఛిన్నిరియాపథో.

౩౨౦.

పక్ఖో ఖఞ్జో తు ఖోణ్డో థ,

మూగో సుఞ్ఞవచో భవే;

కుణీ హత్థాదివఙ్కో చ, వలిరో తు చ కేకరో.

౩౨౧.

నిక్కేససీసో ఖల్లాటో,

ముణ్డో తు భణ్డు ముణ్డికో;

కాణో అక్ఖీన మేకేన,

సుఞ్ఞో అన్ధో ద్వయేన థ.

౩౨౨.

బధిరో సుతిహీనో థ, గిలానో బ్యాధితా’తురా;

ఉమ్మాదవతి ఉమ్మత్తో, ఖుజ్జాదీ వాచ్చలిఙ్గికా.

౩౨౩.

ఆతఙ్కో ఆమయో బ్యాధి, గదో రోగో రుజాపి చ;

గేలఞ్ఞాకల్ల మాబాధో,

సోసో తు చ ఖయో సియా.

౩౨౪.

పీనసో [పీనాసోతిపి పాఠో] ¶ నాసికారోగో,

ఘానే సిఙ్ఘానికా స్సవో;

ఞేయ్యం త్వ’రు వణో నిత్థీ, ఫోటో తు పిళకా భవే.

౩౨౫.

పుబ్బో పూయో థ రత్తాతి, సారో పక్ఖన్దికా ప్యథ;

అపమారో అపస్మారో, పాదఫోటో విపాదికా.

౩౨౬.

వుడ్ఢిరోగో తు వాతణ్డం, సీపదం భారపాదతా;

కణ్డూ కణ్డూతి కణ్డూయా, ఖజ్జు కణ్డూవనం ప్యథ.

౩౨౭.

పామం వితచ్ఛికా కచ్ఛు, సోథో తు సయథూ’దితో;

దున్నామకఞ్చ అరిసం, ఛద్దికా వమథూ’దితో.

౩౨౮.

దవథు పరితాపో థ, తిలకో తిలకాళకో;

విసూచికా ఇతి మహా, విరేకో థ భగన్దలో [భగన్దరో (క.)].

౩౨౯.

మేహో జరో కాస సాసా, కుట్ఠం సూలామయన్తరా;

వుత్తో వేజ్జో భిసక్కో చ, రోగహారీ తికిచ్ఛకో.

౩౩౦.

సల్లవేజ్జో సల్లకత్తో, తికిచ్ఛా తు పతిక్రియా;

భేసజ్జ మగదో చేవ, భేసజం మో’సధం ప్యథ.

౩౩౧.

కుసలా నామయా రోగ్యం,

అథ కల్లో నిరామయోతి,

నరవగ్గో నిట్ఠితో.

౪. చతుబ్బణ్ణవగ్గ

ఖత్తియవగ్గ

౩౩౨.

కులం వంసో చ సన్తానా, భిజనా గోత్త మన్వయో;

థియం సన్తత్య థో వణ్ణా, చత్తారో ఖత్తియాదయో.

౩౩౩.

కులీనో సజ్జనో సాధు,

సభ్యో చాయ్యో మహాకులో;

రాజా భూపతి భూపాలో, పత్థివో చ నరాధిపో.

౩౩౪.

భూనాథో ¶ జగతిపాలో, దిసమ్పతి జనాధిపో;

రట్ఠాధిపో నరదేవో, భూమిపో భూభుజో ప్యథ.

౩౩౫.

రాజఞ్ఞో ఖత్తియో ఖత్తం, ముద్ధాభిసిత్త బాహుజా;

సబ్బభుమ్మో చక్కవత్తీ, భూపోఞ్ఞో మణ్డలిస్సరో.

౩౩౬.

పుమే లిచ్ఛవి వజ్జీ చ, సక్యో తు సాకియో థ చ;

భద్దకచ్చానా [భద్దా కచ్చానా (టీ.)] రాహుల, మాతా బిమ్బా యసోధరా.

౩౩౭.

కోటీనం హేట్ఠిమన్తేన, సతం యేసం నిధానగం;

కహాపణానం దివస, వళఞ్జో వీసతమ్బణం.

౩౩౮.

తే ఖత్తియమహాసాలా, సీతి కోటిధనాని తు;

నిధానగాని దివస, వళఞ్జో చ దసమ్బణం.

౩౩౯.

యేసం ద్విజమహాసాలా, తదుపడ్ఢే నిధానగే;

వళఞ్జే చ గహపతి, మహాసాలా ధనే సియుం.

౩౪౦.

మహామత్తో పధానఞ్చ, మతిసజీవో మన్తినీ;

సజీవో సచివా, మచ్చో, సేనానీ తు చమూపతి.

౩౪౧.

న్యాసాదీనం వివాదానం, అక్ఖదస్సో పదట్ఠరి;

దోవారికో పతీహారో, ద్వారట్ఠో ద్వారపాలకో.

౩౪౨.

అనీకట్ఠోతి రాజూనం, అఙ్గరక్ఖగణో మతో;

కఞ్చుకీ సోవిదల్లో చ, అనుజీవీ తు సేవకో.

౩౪౩.

అజ్ఝక్ఖో ధికతో చేవ,

హేరఞ్ఞికో తు నిక్ఖికో;

సదేసానన్తరో సత్తు, మిత్తోరాజా తతో పరం.

౩౪౪.

అమిత్తో రిపు వేరీ చ, సపత్తా రాతి సత్వ’రి; (సత్తు+అరి)

పచ్చత్థికో పరిపన్థీ, పటిపక్ఖా హితాపరో.

౩౪౫.

పచ్చామిత్తో విపక్ఖో చ, పచ్చనీక విరోధినో;

విద్దేసీ చ దిసో దిట్ఠో,థా నురోధో నువత్తనం.

౩౪౬.

మిత్తో నిత్థీ వయస్సో చ, సహాయో [సుహజ్జో (టీ.)] సుహదో సఖా;

సమ్భత్తో దళ్హమిత్తో థ, సన్దిట్ఠో దిట్ఠమత్తకో.

౩౪౭.

చరో చ గుళ్హపురిసో, పథావీ పథికో’ద్ధగూ;

దూతో తు సన్దేసహరో, గణకో తు ముహుత్తికో.

౩౪౮.

లేఖకో ¶ లిపికారో చ, వణ్ణో తు అక్ఖరో ప్యథ;

భేదో దణ్డో సామ దానా, న్యుపాయా చతురో ఇమే.

౩౪౯.

ఉపజాపోతు భేదో చ, దణ్డో తు సాహసం దమో;

౩౫౦.

సామ్య’ మచ్చో సఖా కోసో, దుగ్గఞ్చ విజితం బలం;

రజ్జఙ్గానీతి సత్తేతే, సియుం పకతియో పిచ.

౩౫౧.

పభావు’స్సాహ, మన్తానం, వసా తిస్సో హి సత్తియో;

పభావో దణ్డజో తేజో,

పతాపో తు చ కోసజో.

౩౫౨.

మన్తో చ మన్తనం సో తు, చతుక్కణ్ణో ద్విగోచరో;

తిగోచరో తు ఛక్కణ్ణో, రహస్సం గుయ్హ ముచ్చతే.

౩౫౩.

తీసు వివిత్త విజన, ఛన్నా, రహో రహో బ్యయం;

విస్సాసో తు చ విస్సమ్భో,

యుత్తం త్వో’పాయికం తిసు.

౩౫౪.

ఓవాదో చానుసిట్ఠిత్థీ, పుమవజ్జే నుసాసనం;

ఆణా చ సాసనం ఞేయ్యం, ఉద్దానం తు చ బన్ధనం.

౩౫౫.

ఆగు వుత్త [మన్తు (క.)] మపరాధో, కరో తు బలి ముచ్చతే;

పుణ్ణపత్తో తుట్ఠిదాయో, ఉపదా తు చ పాభతం.

౩౫౬.

తథో’పాయన ముక్కోచో, పణ్ణాకారో పహేణకం;

సుఙ్కం త్వనిత్థీ గుమ్బాది, దేయ్యే థా’యో ధనాగమో.

౩౫౭.

ఆతపత్తం తథా ఛత్తం, రఞ్ఞం తు హేమమాసనం;

సీహాసనం అథో వాళ, బీజనీత్థీ చ చామరం.

౩౫౮.

ఖగ్గో చ ఛత్త ముణ్హీసం, పాదుకా వాలబీజనీ;

ఇమే కకుధభణ్డాని, భవన్తి పఞ్చ రాజునం.

౩౫౯.

భద్దకుమ్భో పుణ్ణకుమ్భో, భిఙ్కారో జలదాయకో;

హత్థి,స్స,రథ,పత్తీ తు, సేనా హి చతురఙ్గినీ.

౩౬౦.

కుఞ్జరో వారణో హత్థీ, మాతఙ్గో ద్విరదో గజో;

నాగో ద్విపో ఇభో దన్తీ,

యూథజేట్ఠో తు యూథపో.

౩౬౧.

కాళావక ¶ గఙ్గేయ్యా, పణ్డర తమ్బా చ పిఙ్గలో గన్ధో;

మఙ్గల హేమో’పోసథ,

ఛద్దన్తా గజకులాని ఏతాని.

౩౬౨.

కలభో చేవ భిఙ్కోథ, పభిన్నో మత్త గజ్జితా;

హత్థిఘటా తు గజతా, హత్థీనీ తు కరేణుకా.

౩౬౩.

కుమ్భో హత్థిసిరోపిణ్డా, కణ్ణమూలం తు చూలికా;

ఆసనం ఖన్ధదేసమ్హి, పుచ్ఛమూలం తు మేచకో.

౩౬౪.

ఆలాన మాళ్హకో థమ్భో, నిత్థీతు నిగళో’న్దుకో;

సఙ్ఖలం తీస్వథో గణ్డో,

కటో దానం తు సో మదో.

౩౬౫.

సోణ్డో తు ద్వీసు హత్థో థ,

కరగ్గం పోక్ఖరం భవే;

మజ్ఝమ్హి బన్ధనం కచ్ఛా, కప్పనో తు కుథాదయో.

౩౬౬.

ఓపవయ్హో రాజవయ్హో, సజ్జితో తు చ కప్పితో;

తోమరో నిత్థియం పాదే, సియా విజ్ఝనకణ్టకో.

౩౬౭.

తుత్తం తు కణ్ణమూలమ్హి, మత్థకమ్హి తు అఙ్కుసో;

హత్థారోహో హత్థిమేణ్డో,

హత్థిపో హత్థిగోపకో.

౩౬౮.

గామణీయో తు మాతఙ్గ, హయాద్యాచరియో భవే;

హయో తురఙ్గో తురగో,

వాహో అస్సో చ సిన్ధవో.

౩౬౯.

భేదో అస్సతరో తస్సా,

జానియో తు కులీనకో;

సుఖవాహీ వినీతో థ,

కిసోరో హయపోతకో.

౩౭౦.

ఘోటకో తు ఖళుఙ్కో థ, జవనో చ జవాధికో;

ముఖాధానం ఖలీనో వా, కసా త్వ స్సాభితాళినీ.

౩౭౧.

కుసా తు నాసరజ్జుమ్హి, వళవా’స్సా ఖురో సఫం;

పుచ్ఛ మనిత్థీ నఙ్గుట్ఠం, వాలహత్థో చ వాలధి.

౩౭౨.

సన్దనో ¶ చ రథో ఫుస్స, రథో తు నరణాయ సో;

చమ్మావుతో చ వేయగ్ఘో,

దేప్పో బ్యగ్ఘస్స దీపినో.

౩౭౩.

సివికా యాప్యయానఞ్చా, నిత్థీ తు సకటో ప్య’నం [(సకటో పి+అనం)];

చక్కం రథఙ్గ మాఖ్యాతం, తస్సన్తో నేమి నారియం.

౩౭౪.

తమ్మజ్ఝే పిణ్డికా నాభి, కుబ్బరో తు యుగన్ధరో;

అక్ఖగ్గకీలే ఆణీత్థీ, వరుథో రథగుత్య’థ.

౩౭౫.

ధురో ముఖే రథస్సఙ్గా, త్వ క్ఖో పక్ఖరఆదయో;

యానఞ్చ వాహనం యోగ్గం, సబ్బహత్థ్యాదివాహనే.

౩౭౬.

రథచారీ తు సూతో చ, పాజితా చేవ సారథీ;

రథారోహో చ రథికో,

రథీ యోధో తు యో భటో.

౩౭౭.

పదాతి పత్తీ తు పుమే, పదగో పదికో మతో;

సన్నాహో కఙ్కటో వమ్మం, కవచో వా ఉరచ్ఛదో.

౩౭౮.

జాలికా థ చ సన్నద్ధో, సజ్జో చ వమ్మికో భవే;

ఆముక్కో పటిముక్కో థ, పురేచారీ పురేచరో.

౩౭౯.

పుబ్బఙ్గమో పురేగామీ, మన్దగామీ తు మన్థరో;

జవనో తురితో వేగీ, జేతబ్బం జేయ్య ముచ్చతే.

౩౮౦.

సూర వీరా తు విక్కన్తో, సహాయో నుచరో సమా;

సన్నద్ధప్పభుతీ తీసు, పాథేయ్యం తు చ సమ్బలం.

౩౮౧.

వాహినీ ధజినీ సేనా, చమూ చక్కం బలం తథా;

అనీకో వా థ విన్యాసో,

బ్యూహో సేనాయ కథ్యతే.

౩౮౨.

హత్థీ ద్వాదసపోసో,తి,

పురిసో తురగో, రథో;

చతుపోసోతి ఏతేన, లక్ఖణేనా ధమన్తతో.

౩౮౩.

హత్థానీకం హయానీకం, రథానీకం తయో తయో;

గజాదయో ససత్థా తు, పత్తానీకం చతుజ్జనా.

౩౮౪.

సట్ఠివంసకలాపేసు, ¶ పచ్చేకం సట్ఠిదణ్డిసు;

ధూలీకతేసు సేనాయ, యన్తియా క్ఖోభనీ [అక్ఖోభిణీ (క.)] త్థియం.

౩౮౫.

సమ్పత్తి సమ్పదా లక్ఖీ, సిరీ విపత్తి ఆపదా;

అథా వుధఞ్చ [ఆయుధన్తిపి పాఠో] హేతి’త్థీ, సత్థం పహరణం భవే.

౩౮౬.

ముత్తాముత్త మముత్తఞ్చ, పాణితో ముత్తమేవ చ;

యన్తముత్తన్తి సకలం, ఆయుధం తం చతుబ్బిధం.

౩౮౭.

ముత్తాముత్తఞ్చ యట్ఠ్యాది, అముత్తం ఛురికాదికం;

పాణిముత్తం తు సత్యాది, యన్తముత్తం సరాదికం.

౩౮౮.

ఇస్సాసో ధను కోదణ్డం, చాపో నిత్థీ సరాసనం;

అథో గుణో జియా జ్యా థ,

సరో పత్తి చ సాయకో.

౩౮౯.

వాణో కణ్డ ముసు ద్వీసు, ఖురప్పో [ఉరప్పో (క.)] తేజనా’సనం;

తూణీత్థియం కలాపో చ, తూణో తూణీర వాణధి.

౩౯౦.

పక్ఖో తు వాజో దిద్ధో తు, విసప్పితో సరో భవే;

లక్ఖం వేజ్ఝం సరబ్యఞ్చ, సరాభ్యాసో తు’పాసనం.

౩౯౧.

మణ్డలగ్గో తు నేత్తింసో, అసి ఖగ్గో చ సాయకో;

కోసిత్థీ తబ్బిధానే థో, థరు ఖగ్గాదిముట్ఠియం.

౩౯౨.

ఖేటకం ఫలకం చమ్మం, ఇల్లీ తు కరపాలికా;

ఛురికా సత్య’సిపుత్తీ, లగుళో తు చ ముగ్గరో.

౩౯౩.

సల్లో నిత్థి సఙ్కు పుమే, వాసీ తు తచ్ఛనీత్థియం;

కుఠారీ [కుధారీ (టీ.)] త్థీఫరసుసో, టఙ్కో పాసాణదారణో.

౩౯౪.

కణయో భిన్దివాళో చ, చక్కం కున్తో గదా తథా;

సత్యా’దీ సత్థభేదా థ,

కోణో’స్సో కోటి నారియం.

౩౯౫.

నియ్యానం గమనం యాత్రా, పట్ఠానఞ్చ గమో గతి;

చుణ్ణో పంసు రజో చేవ, ధూలీ’త్థీ రేణు చ ద్విసు.

౩౯౬.

మాగధో ¶ మధుకో వుత్తో, వన్దీ తు థుతిపాఠకో;

వేతాళికో బోధకరో,

చక్కికో తు చ ఘణ్టికో.

౩౯౭.

కేతు ధజో పటాకా చ, కదలీ కేతనం ప్యథ;

యో’హంకారో’ఞ్ఞమఞ్ఞస్స, సా’ హమహమికా భవే.

౩౯౮.

బలం థామో సహం సత్తి, విక్కమో త్వతిసూరతా;

రణే జితస్స యం పానం, జయపానన్తి తం మతం.

౩౯౯.

సఙ్గామో సమ్పహారో చా, నిత్థియం సమరం రణం;

ఆజిత్థీ ఆహవో యుద్ధ, మాయోధనఞ్చ సంయుగం.

౪౦౦.

భణ్డనం తు వివాదో చ, విగ్గహో కలహ మేధగా;

ముచ్ఛా మోహో థ పసయ్హో,

బలక్కారో హఠో భవే.

౪౦౧.

ఉప్పాదో [ఉప్పాతో (క.)౧౦౨౭-గాథా పస్సితబ్బా] భూతవికతి, యా సుభాసుభసూచికా;

ఈతి త్విత్థీ అజఞ్ఞఞ్చ, ఉపసగ్గో ఉపద్దవో.

౪౦౨.

నిబ్బుద్ధం [నియుద్ధం (క.)] మల్లయుద్ధమ్హి, జయో తు విజయో భవే;

పరాజయో రణే భఙ్గో, పలాయన మపక్కమో.

౪౦౩.

మారణం హననం ఘాతో, నాసనఞ్చ నిసూదనం;

హింసనం సరణం హింసా, వధో ససన ఘాతనం.

౪౦౪.

మరణం కాలకిరియా, పలయో మచ్చు అచ్చయో;

నిధనో నిత్థియం నాసో, కాలో’న్తో చవనం భవే.

౪౦౫.

తీసు పేతో పరేతో చ,

మతో థ చితకో చితో;

ఆళహనం సుసానఞ్చా, నిత్థియం కుణపో ఛవో.

౪౦౬.

కబన్ధో నిత్థియం దేహో, సిరోసుఞ్ఞో సహక్రియో;

అథ సివథికా వుత్తా, సుసానస్మిఞ్హి ఆమకే.

౪౦౭.

వన్దీత్థియం కరమరో, పాణో త్వ’సు పకాసితో;

కారా తు బన్ధనాగారం, కారణా తు చ యాతనా.

ఇతి ఖత్తియవగ్గో.

౪౦౮.

బ్రహ్మబన్ధు ¶ ద్విజో విప్పో, బ్రహ్మా భోవాదీ బ్రాహ్మణో;

సోత్తియో ఛన్దసో సో థ,

సిస్స’ న్తేవాసినో పుమే.

౪౦౯.

బ్రహ్మచారీ గహట్ఠో చ, వనప్పత్థో చ భిక్ఖుతి;

భవన్తి చత్తారో ఏతే, అస్సమా పున్నపుంసకే.

౪౧౦.

చరన్తా సహ సీలాదీ, సబ్రహ్మచారినో మిథు;

ఉపజ్ఝాయో ఉపజ్ఝా థా, చరియో నిస్సయదాదికో [నిస్సయదాయకో (టీ.)].

౪౧౧.

ఉపనీయా థవా పుబ్బం, వేద మజ్ఝాపయే ద్విజో;

యో సఙ్గం సరహస్సఞ్చా, చరియో బ్రాహ్మణేసు సో.

౪౧౨.

పారమ్పరియ మేతిహ్యం, ఉపదేసో తథే’తిహా;

యాగో తు కతు యఞ్ఞో థ, వేదీత్థీ భూ పరిక్ఖతా.

౪౧౩.

అస్సమేధో చ పురిస, మేధో చేవ నిరగ్గళో;

సమ్మాపాసో వాజపేయ్య, మితి యాగా మహా ఇమే.

౪౧౪.

ఇత్విజో [ఇదిత్విజో (టీ.)] యాజకో చాథ,

సభ్యో సామాజికో ప్యథ;

పరిసా సభా సమజ్జా చ, తథా సమితి సంసదో.

౪౧౫.

చతస్సో పరిసా భిక్ఖు, భిక్ఖునీ చ ఉపాసకా;

ఉపాసికాయోతి ఇమా, థవా ట్ఠ పరిసా సియుం.

౪౧౬.

తావతింస,ద్విజ,క్ఖత్త,మార,గ్గహపతిస్స చ;

సమణానం వసా చాతు, మహారాజిక, బ్రహ్మునం.

౪౧౭.

గాయత్తిప్పముఖం ఛన్దం, చతువీస’క్ఖరం తు యం;

వేదాన మాదిభూతం సా, సావిత్తీ తిపదం సియా.

౪౧౮.

హబ్యపాకే చరు మతో, సుజా తు హోమదబ్బియం;

పరమన్నం తు పాయాసో, హబ్యం తు హవి కథ్యతే.

౪౧౯.

యూపో థూణాయం నిమ్మన్త్య, దారుమ్హి త్వ’రణీ ద్విసు;

గాహప్పచ్చా’హవనీయో, దక్ఖిణగ్గి తయో’ గ్గయో.

౪౨౦.

చాగో విస్సజ్జనం దానం, వోస్సగ్గో చాపదేసనం;

విస్సాణనం వితరణం, విహాయితా పవజ్జనం.

౪౨౧.

పఞ్చ ¶ మహాపరిచ్చాగో, వుత్తో సేట్ఠ, ధనస్స చ;

వసేన పుత్త దారానం, రజ్జస్స’ ఙ్గాన మేవ చ.

౪౨౨.

అన్నం పానం ఘరం వత్థం, యానం మాలా విలేపనం;

గన్ధో సేయ్యా పదీపేయ్యం, దానవత్థూ సియుం దస.

౪౨౩.

మతత్థం తదహే దానం, తీస్వేత ముద్ధదేహికం;

పితుదానం తు నివాపో, సద్ధం తు తంవ సాత్థతో.

౪౨౪.

పుమే అతిథి ఆగన్తు, పాహునా వేసికా ప్యథ;

అఞ్ఞత్థ గన్తు మిచ్ఛన్తో, గమికో థా గ్ఘ మగ్ఘియం.

౪౨౫.

పజ్జం పాదోదకాదో థ, సత్తా’గన్త్వాదయో తిసు;

అపచిత్య’చ్చనా పూజా, పహారో బలి మాననా.

౪౨౬.

నమస్సా తు నమక్కారో, వన్దనా చాభివాదనం;

పత్థనా పణిధానఞ్చ, పురిసే పణిధీరితో.

౪౨౭.

అజ్ఝేసనా తు సక్కార, పుబ్బఙ్గమనియోజనం;

౪౨౮.

పరియేసనా న్వేసనా, పరియేట్ఠి గవేసనా;

ఉపాసనం తు సుస్సూసా, సా పారిచరియా భవే.

౪౨౯.

మోన మభాసనం తుణ్హీ, భావో థ పటిపాటి సా;

అనుక్కమో పరియాయో, అనుపుబ్బ్య’పుమే కమో.

౪౩౦.

తపో చ సంయమో సీలం, నియమో తు వతఞ్చ వా;

వీతిక్కమో’ జ్ఝచారో థ, వివేకో పుథుగత్తతా.

౪౩౧.

ఖుద్దానుఖుద్దకం ఆభి, సమాచారిక ముచ్చతే;

ఆదిబ్రహ్మచరియం తు, తదఞ్ఞం సీల మీరితం.

౪౩౨.

యో పాపేహి ఉపావత్తో, వాసో సద్ధిం గుణేహి సో;

ఉపవాసోతి విఞ్ఞేయ్యో, సబ్బభోగవివజ్జితో.

౪౩౩.

తపస్సీ భిక్ఖు సమణో, పబ్బజితో తపోధనో;

వాచంయమో తు ముని చ, తాపసో తు ఇసీ రితో.

౪౩౪.

యేసంయతిన్ద్రియగణా, యతయో వసినో చ తే;

సారిపుత్తో’పతిస్సో తు, ధమ్మసేనాపతీ రితో.

౪౩౫.

కోలితో మోగ్గల్లానో థ,

అరియో ధిగతో సియా;

సోతాపన్నాదికా సేఖా, నరియో తు పుథుజ్జనో.

౪౩౬.

అఞ్ఞా ¶ తు అరహత్తఞ్చ, థూపో తు చేతియం భవే;

ధమ్మభణ్డాగారికో చ, ఆనన్దో ద్వే సమా థ చ.

౪౩౭.

విసాఖా మిగారమాతా, సుదత్తో’ నాథపిణ్డికో;

౪౩౮.

భిక్ఖుపి సామణేరో చ, సిక్ఖమానా చ భిక్ఖునీ;

సామణేరీతి కథితా, పఞ్చేతే సహధమ్మికా.

౪౩౯.

పత్తో తిచీవరం కాయ, బన్ధనం వాసి సూచి చ;

పరిస్సావన మిచ్చేతే, పరిక్ఖారా’ట్ఠ భాసితా.

౪౪౦.

సామణేరో చ సమణు, ద్దేసో చాథ దిగమ్బరో;

అచేళకో నిగణ్ఠో చ, జటిలో తు జటాధరో.

౪౪౧.

కుటీసకాదికా చతు, త్తింస ద్వాసట్ఠి దిట్ఠియో;

ఇతి ఛన్నవుతి ఏతే, పాసణ్డా సమ్పకాసితా.

౪౪౨.

పవిత్తో పయతో పూతో, చమ్మం తు అజినం ప్యథ;

దన్తపోణో దన్తకట్ఠం, వక్కలో వా తిరీటకం.

౪౪౩.

పత్తో పాతిత్థియంనిత్థీ, కమణ్డలు తు కుణ్డికా;

అథాలమ్బణదణ్డస్మిం, కత్తరయట్ఠి నారియం.

౪౪౪.

యం దేహసాధనాపేక్ఖం, నిచ్చం కమ్మమయం యమో;

ఆగన్తుసాధనం కమ్మం, అనిచ్చం నియమో భవే.

ఇతి బ్రాహ్మణవగ్గో.

౪౪౫.

వేస్సో చ వేసియానో థ, జీవనం వుత్తి జీవికా;

ఆజీవో వత్తనం చాథ, కసికమ్మం కసిత్థియం.

౪౪౬.

వాణిజ్జఞ్చ వణిజ్జా థ, గోరక్ఖా పసుపాలనం;

వేస్సస్స వుత్తియో తిస్సో, గహట్ఠా’గారికా గిహి.

౪౪౭.

ఖేత్తాజీవో కస్సకో థ, ఖేత్తం కేదార ముచ్చతే;

లేడ్డు’త్తో మత్తికాఖణ్డో, ఖణిత్తి’త్థ్య’వదారణం.

౪౪౮.

దాత్తం లవిత్త మసితం [‘‘అసిత’’ సద్దో పుంనపుంసకే-౧౦౦౫-గాథా పస్సితబ్బా], పతోదో తుత్త పాజనం;

యోత్తం తు రజ్జు రస్మిత్థీ, ఫాలో తు కసకో భవే.

౪౪౯.

నఙ్గలఞ్చ హలం సీరో, ఈసా నఙ్గలదణ్డకో;

సమ్మా తు యుగకీలస్మిం, సీతా తు హలపద్ధతి.

౪౫౦.

ముగ్గాదికే ¶ పరణ్ణఞ్చ, పుబ్బణ్ణం సాలిఆదికే;

సాలి వీహి చ కుద్రూసో, గోధుమో వరకో యవో;

కఙ్గూతి సత్త ధఞ్ఞాని, నీవారాదీ తు తబ్భిదా.

౪౫౧.

చణకో చ కళాయో థ,

సిద్ధత్థో సాసపో భవే.

౪౫౨.

అథ కఙ్గు పియఙ్గు’త్థీ, ఉమ్మా తు అతసీ భవే;

కిట్ఠఞ్చ సస్సం ధఞ్ఞఞ్చ [విఞ్ఞేయ్యం (టీ.)], వీహి థమ్బకరీ [థమ్భకరీ (క.)] రితో.

౪౫౩.

కణ్డో తు నాళ మథ సో, పలాలం నిత్థి నిప్ఫలో;

భుసం కలిఙ్గరో చాథ, థుసో ధఞ్ఞత్తచే థ చ.

౪౫౪.

సేతట్టికా సస్సరోగో,

కణో తు కుణ్డకో భవే;

ఖలో చ ధఞ్ఞకరణం, థమ్బో [థమ్భో (క.)] గుమ్బో తిణాదినం.

౪౫౫.

అయోగ్గో ముసలో నిత్థీ, కుల్లో సుప్ప మనిత్థియం;

అథో’ద్ధనఞ్చ చుల్లి’త్థీ, కిలఞ్జో తు కటో భవే.

౪౫౬.

కుమ్భీ’త్థీ పిఠరో కుణ్డం, ఖళోప్యు’క్ఖలి థాల్యు’ఖా;

కోలమ్బో చాథ మణికం, భాణకో చ అరఞ్జరో.

౪౫౭.

ఘటో ద్వీసు కుటో నిత్థీ, కుమ్భో కలస, వారకా;

కంసో భుఞ్జనపత్తో థా, మత్తం పత్తో చ భాజనం.

౪౫౮.

అణ్డుపకం చుమ్బటకం, సరావో తు చ మల్లకో;

పుమే కటచ్ఛుదబ్బి’త్థీ, కుసూలో కోట్ఠ ముచ్చతే.

౪౫౯.

సాకో అనిత్థియం డాకో, సిఙ్గీవేరంతు అద్దకం;

మహోసధం తు తం సుక్ఖం, మరిచం తు చ కోలకం.

౪౬౦.

సోవీరం కఞ్జియం వుత్తం, ఆరనాళం థుసోదకం;

ధఞ్ఞమ్బిలం బిళఙ్గో థ, లవణం లోణ ముచ్చతే.

౪౬౧.

సాముద్దం సిన్ధవో నిత్థీ, కాళలోణం తు ఉబ్భిదం;

బిళకం [బిళాల (క.)] చేతి పఞ్చేతే, పభేదా లవణస్స హి.

౪౬౨.

గుళో చ ఫాణితం ఖణ్డో, మచ్ఛణ్డీ సక్ఖరా ఇతి;

ఇమే ఉచ్ఛువికారా థ, గుళస్మిం విసకణ్టకం.

౪౬౩.

లాజా ¶ సియా’క్ఖతం చాథ, ధానా భట్ఠయవే భవే;

అబద్ధసత్తు మన్థో చ, పూపా’ పూపా తు పిట్ఠకో.

౪౬౪.

భత్తకారో సూపకారో, సూదో ఆళారికో తథా;

ఓదనికో చ రసకో, సూపో తు బ్యఞ్జనం భవే.

౪౬౫.

ఓదనో వా కురం భత్తం, భిక్ఖా చా’న్న మథా సనం;

ఆహారో భోజనం ఘాసో,

తరలం యాగు నారియం.

౪౬౬.

ఖజ్జం తు భోజ్జ లేయ్యాని, పేయ్యన్తి చతుధా’సనం;

నిస్సావో చ తథా’చామో,

ఆలోపో కబళో భవే.

౪౬౭.

మణ్డో నిత్థీరసగ్గస్మిం, విఘాసో భుత్తసేసకే;

విఘాసాదో చ దమకో, పిపాసా తు చ తస్సనం.

౪౬౮.

ఖుద్దా జిఘచ్ఛా, మంసస్స, పటిచ్ఛాదనియం రసో;

ఉద్రేకో చేవ ఉగ్గారో, సోహిచ్చం తిత్తి తప్పనం.

౪౬౯.

కామం త్విట్ఠం నికామఞ్చ, పరియత్తం యథచ్ఛితం;

కయవిక్కయికో సత్థ,వాహా’ పణిక వాణిజా.

౪౭౦.

విక్కయికో తు విక్కేతా,

కయికో తు చ కాయికో;

ఉత్తమణ్ణో చ ధనికో, ధమణ్ణో తు ఇణాయికో.

౪౭౧.

ఉద్ధారో తు ఇణం వుత్తం, మూలం తు పాభతం భవే;

సచ్చాపనం సచ్చంకారో, విక్కేయ్యం పణియ్యం తిసు.

౪౭౨.

పటిదానం పరివత్తో, న్యాసో తూ’పనిధీ రితో;

౪౭౩.

అట్ఠారసన్తా సఙ్ఖ్యేయ్యే, సఙ్ఖ్యా ఏకాదయో తిసు;

సఙ్ఖ్యానే తు చ సఙ్ఖ్యేయ్యే, ఏకత్తే వీసతాదయో;

వగ్గభేదే బహుత్తేపి, తా ఆనవుతి నారియం.

౪౭౪.

సతం సహస్సం నియుతం [నహుతం-నయుతం (కత్థచి)], లక్ఖం కోటి పకోటియో;

కోటిపకోటి నహుతం, తథా నిన్నహుతమ్పి చ.

౪౭౫.

అక్ఖోభనీత్థియం ¶ [అక్ఖోభిణీ (క.)] బిన్దు, అబ్బుదఞ్చ నిరబ్బుదం;

అహహం అబబం చేవా, టటం సోగన్ధి కుప్పలం.

౪౭౬.

కుముదం పుణ్డరీకఞ్చ, పదుమం కథానమ్పి చ;

మహాకథానా’సఙ్ఖ్యేయ్యా, ని’చ్చేతాసు సతాది చ.

౪౭౭.

కోట్యాదికం దసగుణం, సతలక్ఖగుణం కమా;

చతుత్థో’డ్ఢేన అడ్ఢుడ్ఢో,

తతియో డ్ఢతియో తథా.

౪౭౮.

అడ్ఢతేయ్యో దియడ్ఢో తు,

దివడ్ఢో దుతియో భవే;

తులా, పత్థ, ఙ్గులి, వసా, తిధా మాన మథో సియా.

౪౭౯.

చత్తారో విహయో గుఞ్జా,

ద్వే గుఞ్జా మాసకో భవే;

ద్వే అక్ఖా మాసకా పఞ్చ, క్ఖానం ధరణమట్ఠకం.

౪౮౦.

సువణ్ణో పఞ్చధరణం, నిక్ఖం త్వనిత్థి పఞ్చ తే;

పాదో భాగే చతుత్థే థ, ధరణాని పలం దస.

౪౮౧.

తులా పలసతం చాథ, భారో వీసతి తా తులా;

అథో కహాపణో నిత్థీ, కథ్యతే కరిసాపణో.

౪౮౨.

కుడువో పసతో ఏకో,

పత్థో తే చతురో సియుం;

ఆళ్హకో చతురో పత్థా, దోణం వాచతురా’ళ్హకం.

౪౮౩.

మానికా చతురో దోణా, ఖారీత్థీ చతుమానికా;

ఖారియో వీస వాహో థ,

సియా కుమ్భో దసమ్బణం.

౪౮౪.

ఆళ్హకో నిత్థియం తుమ్భో, పత్థోతు నాళి నారియం;

వాహో తు సకటో చేకా,

దస దోణా తు అమ్బణం.

౪౮౫.

పటివీసో చ కోట్ఠాసో,

అంసో భాగో ధనం తు సో;

దబ్బం విత్తం సాపతేయ్యం, వస్వ’త్థో విభవో భవే.

౪౮౬.

కోసో ¶ హిరఞ్ఞఞ్చ కతా, కతం కఞ్చన, రూపియం;

కుప్పం తదఞ్ఞం తమ్బాది, రూపియం ద్వయ మాహతం.

౪౮౭.

సువణ్ణం కనకం జాత, రూపం సోణ్ణఞ్చ కఞ్చనం;

సత్థువణ్ణో హరీ కమ్బు, చారు హేమఞ్చ హాటకం.

౪౮౮.

తపనియం హిరఞ్ఞం త, బ్భేదా చామీకరమ్పి చ;

సాతకుమ్భం తథా జమ్బు, నదం సిఙ్గీ చ నారియం.

౪౮౯.

రూపియం రజతం సజ్ఝు, రూపీ సజ్ఝం అథో వసు;

రతనఞ్చ మణి ద్వీసు, పుప్ఫరాగాదీ తబ్భిదా.

౪౯౦.

సువణ్ణం రజతం ముత్తా, మణి వేళురియాని చ;

వజిరఞ్చ పవాళన్తి, సత్తా’హు రతనాని’ మే.

౪౯౧.

లోహితఙ్కో చ పదుమ, రాగో రత్తమణి ప్యథ;

వంసవణ్ణో వేళురియం, పవాళం వా చ విద్దుమో.

౪౯౨.

మసారగల్లం కబరమణి, అథ ముత్తా చ ముత్తికం;

రీతి [రీరీ (టీ.)] త్థీ ఆరకూటో వా, అమలం త్వ’బ్భకం భవే.

౪౯౩.

లోహో నిత్థీ అయో కాళా,

యసఞ్చ పారదో రసో;

కాళతిపు తు సీసఞ్చ, హరితాలం తు పీతనం.

౪౯౪.

చినపిట్ఠఞ్చ సిన్దూరం, అథ తూలో తథా పిచు;

ఖుద్దజం తు మధు ఖుద్దం, మధుచ్ఛిట్ఠం తు సిత్థకం.

౪౯౫.

గోపాలో గోప గోసఙ్ఖ్యా,

గోమా తు గోమికో ప్యథ;

ఉసభో బలీబద్ధో [బలిబద్ద (క.)] చ, గోణో గోవసభో వుసో.

౪౯౬.

వుద్ధో జరగ్గవో సో థ, దమ్మో వచ్ఛతరో సమా;

ధురవాహీ తు ధోరయ్హో, గోవిన్దో ధికతో గవం.

౪౯౭.

వహో చ ఖన్ధదేసో థ, కకుధో [కకుదో (క.)] కకు వుచ్చతే;

అథో విసాణం సిఙ్గఞ్చ, రత్తగావీ తు రోహిణీ.

౪౯౮.

గావీ చ సిఙ్గినీ గో చ, వఞ్ఝా తు కథ్యతే వసా;

నవప్పసూతికా ధేను, వచ్ఛకామా తు వచ్ఛలా.

౪౯౯.

గగ్గరీ ¶ మన్థనీత్థీ ద్వే, సన్దానం దామముచ్చతే;

గోమిళ్హో గోమయో నిత్థీ, అథో సప్పి ఘతం భవే.

౫౦౦.

నవుద్ధటం తు నోనీతం, దమిమణ్డం తు మత్థు చ,

ఖీరం దుద్ధం పయో థఞ్ఞం, తక్కం తు మథితం ప్యథ.

౫౦౧.

ఖీరం దధి ఘతం తక్కం, నోనీతం పఞ్చ గోరసా;

ఉరబ్భో మేణ్డ మేసా చ, ఉరణో అవి ఏళకో.

౫౦౨.

వస్సో త్వజో ఛగలకో,

ఓట్ఠో తు కరభో భవే;

గద్రభో తు ఖరో వుత్తో, ఉరణీ తు అజీ అజా.

ఇతి వేస్సవగ్గో.

౫౦౩.

సుద్దో’న్తవణ్ణో వసలో, సంకిణ్ణా మాగధాదయో;

మాగధో సుద్దఖత్తాజో, ఉగ్గో సుద్దాయ ఖత్తజో.

౫౦౪.

ద్విజాఖత్తియజో సూతో, కారుతు సిప్పికోపుమే;

సఙ్ఘాతోతు సజాతీనం, తేసం సేణీ ద్విసుచ్చతే.

౫౦౫.

తచ్ఛకో తన్తవాయో చ, రజకో చ నహాపితో;

పఞ్చమో చమ్మకారోతి, కారవో పఞ్చిమే సియుం.

౫౦౬.

తచ్ఛకో వడ్ఢకీ మతో, పలగణ్డో థపత్యపి;

రథకారో థ సువణ్ణ, కారో నాళిన్ధమో భవే.

౫౦౭.

తన్తవాయో పేసకారో,

మాలాకారో తు మాలికో;

కుమ్భకారో కులాలో థ,

తున్నవాయో చ సూచికో.

౫౦౮.

చమ్మకారో రథకారో, కప్పకో తు నహాపితో;

రఙ్గాజీవో చిత్తకారో, పుక్కుసో పుప్ఫఛడ్డకో.

౫౦౯.

వేనో విలీవకారో చ, నళకారో సమా తయో;

చున్దకారో భమకారో,

కమ్మారో లోహకారకో.

౫౧౦.

నిన్నేజకో చ రజకో, నేత్తికో ఉదహారకో;

వీణావాదీ వేణికో థ, ఉసుకారో’ సువడ్ఢకీ.

౫౧౧.

వేణుధమో ¶ వేణవికో,

పాణివాదో తు పాణిఘో [పాణియో (కత్థచి)];

పూపియో పూపపణియో, సోణ్డికో మజ్జవిక్కయీ.

౫౧౨.

మాయా తు సమ్బరీ మాయా, కారో తు ఇన్దజాలికో;

౫౧౩.

ఓరబ్భికా సూకరికా, మాగవికా తే చ సాకుణికా;

హన్త్వా జీవన్తే’ళక, సూకర, మిగ, పక్ఖినో కమతో.

౫౧౪.

వాగురికో జాలికో థ,

భారవాహో తు భారికో;

వేతనికో తు భతకో, కమ్మకరో థ కిం కరో;

దాసో చ చేటకో పేస్సో, భచ్చో చ పరిచారికో.

౫౧౫.

అన్తోజాతో ధనక్కీతో, దాసబ్యో’పగతో సయం;

దాసా కరమరానీతో, చ్చేవం తే చతుధా సియుం.

౫౧౬.

అదాసో తు భుజిస్సో థ,

నీచో జమ్మో నిహీనకో;

నిక్కోసజ్జో అకిలాసు,

మన్దో తు అలసో ప్యథ.

౫౧౭.

సపాకో చేవ చణ్డాలో, మాతఙ్గో సపచో భవే;

తబ్భేదా మిలక్ఖజాతీ, కిరాత, సవరాదయో.

౫౧౮.

నేసాదో లుద్దకో బ్యాధో,

మిగవో తు మిగబ్యధో;

సారమేయ్యో చ సునఖో, సునో సోణో చ కుక్కురో.

౫౧౯.

స్వానో సువానో సాళూరో,

సూనో సానో చ సా పుమే;

ఉమ్మత్తాదిత మాపన్నో, అళక్కోతి సునో మతో.

౫౨౦.

సాబన్ధనం తు గద్దూలో, దీపకో తు చ చేతకో;

బన్ధనం గణ్ఠి పాసో థ, వాగురా [వాకరా (సీ. టీ.)] మిగబన్ధనీ.

౫౨౧.

థియం కువేణీ కుమీనం, ఆనయో జాల ముచ్చతే;

ఆఘాతనం వధట్ఠానం, సూనా తు అధికోట్టనం.

౫౨౨.

తక్కరో ¶ మోసకో చోరో,

థేనే’కాగారికో సమా;

థేయ్యఞ్చ చోరికా మోసో,

వేమో వాయనదణ్డకో.

౫౨౩.

సుత్తం తన్తు పుమే తన్తం, పోత్థం లేప్యాదికమ్మని;

పఞ్చాలికా పోత్థలికా, వత్థదన్తాదినిమ్మితా.

౫౨౪.

ఉగ్ఘాటనం ఘటీయన్తం, కూపమ్బుబ్బాహనం భవే;

మఞ్జూసా పేళా పిటకో, త్విత్థియం పచ్ఛి పేటకో.

౫౨౫.

బ్యాభఙ్గీ త్విత్థియం కాజో, సిక్కా త్వత్రా’వలమ్బనం;

ఉపాహనో వా పాదు’త్థీ, తబ్భేదా పాదుకా ప్యథ.

౫౨౬.

వరత్తా వద్ధికా నద్ధి, భస్తా చమ్మపసిబ్బకం;

సోణ్ణాద్యావత్తనీ మూసా,

థ కూటం వా అయోఘనో.

౫౨౭.

కమ్మారభణ్డా సణ్డాసో, ముట్ఠ్యా’ధికరణీత్థీయం;

తబ్భస్తా గగ్గరీ నారీ, సత్తం తు పిప్ఫలం భవే.

౫౨౮.

సాణో తు నికసో వుత్తో,

ఆరా తు సూచివిజ్ఝనం;

ఖరో చ కకచో నిత్థీ, సిప్పం కమ్మం కలాదికం.

౫౨౯.

పటిమా పటిబిమ్బఞ్చ, బిమ్బో పటినిధీరితో;

తీసు సమో పటిభాగో, సన్నికాసో సరిక్ఖకో.

౫౩౦.

సమానో సదిసో తుల్యో,

సఙ్కాసో సన్నిభో నిభో;

ఓపమ్మ ముపమానం చు, పమా భతి తు నారియం.

౫౩౧.

నిబ్బేసో వేతనం మూల్యం, జూతం త్వనిత్థి కేతవం;

ధుత్తో’క్ఖధుత్తో కితవో, జూతకార, క్ఖదేవినో.

౫౩౨.

పాటిభోగోతు పటిభూ, అక్ఖో తు పాసకో భవే;

పుమేవా’ ట్ఠపదం [అట్ఠాపదం (టీ. సీ.)] సారి, ఫలకే థ పణో, బ్భుతో.

౫౩౩.

కిణ్ణం ¶ తు మదిరాబీజే, మధు మధ్వాసవే మతం;

మదిరా వారుణీ మజ్జం, సురా భవో తు మేరయం.

౫౩౪.

సరకో చసకో నిత్థీ, ఆపానం పానమణ్డలం;

౫౩౫.

యే’త్ర భూరిప్పయోగత్తా, యోగికేకస్మి మీరితా;

లిఙ్గన్తరేపి తే ఞేయ్యా, తద్ధమ్మత్తా’ఞ్ఞవుత్తియన్తి.

ఇతి సుద్దవగ్గో.

చతుబ్బణ్ణవగ్గో నిట్ఠితో.

౫. అరఞ్ఞవగ్గ

౫౩౬.

అరఞ్ఞం కాననం దాయో, గహనం విపినం వనం;

అటవీ’త్థీ మహారఞ్ఞం, త్వ, రఞ్ఞానీత్థియం భవే.

౫౩౭.

నగరా నాతిదూరస్మిం, సన్తేహి యో భిరోపితో;

తరుసణ్డో స ఆరామో, తథో పవన ముచ్చతే.

౫౩౮.

సబ్బసాధారణా’రఞ్ఞం, రఞ్ఞ ముయ్యాన ముచ్చతే;

ఞేయ్యం తదేవ పమద, వన మన్తేపురోచితం.

౫౩౯.

పన్తి వీథ్యా’వలి సేణీ, పాళి లేఖా తు రాజి చ;

పాదపో విటపీ రుక్ఖో, అగో సాలో మహీరుహో.

౫౪౦.

దుమో తరు కుజో సాఖీ, గచ్ఛో తు ఖుద్దపాదపో;

ఫలన్తి యే వినా పుప్ఫం, తే వుచ్చన్తి వనప్పతీ.

౫౪౧.

ఫలపాకావసానే యో,

మరత్యో సధి సా భవే;

తీసు వఞ్చ్యా’ఫలా చాథ, ఫలినో ఫలవా ఫలీ.

౫౪౨.

సమ్ఫుల్లితో తు వికచో, ఫుల్లో వికసితో తిసు;

సిరో’గ్గం సిఖరో నిత్థీ, సాఖా తు కథితా లతా.

౫౪౩.

దలం పలాసం ఛదనం, పణ్ణం పత్తం ఛదో ప్యథ;

పల్లవో వా కిసలయం, నవుబ్భిన్నే తు అఙ్కురో.

౫౪౪.

మకులం వా కుటుమలో, ఖారకో తు చ జాలకం;

కలికా కోరకో నిత్థీ, వణ్టం పుప్ఫాదిబన్ధనం.

౫౪౫.

పసవో ¶ కుసుమం పుప్ఫం, పరాగో పుప్ఫజో రజో;

మకరన్దో మధు మతం, థవకో తు చ గోచ్ఛకో.

౫౪౬.

ఫలే త్వా’మే సలాటు’త్తో,

ఫలం తు పక్క ముచ్చతే;

చమ్పక’మ్బాదికుసుమ, ఫలనామం నపుంసకే.

౫౪౭.

మల్లికాదీ తు కుసుమే, సలిఙ్గా వీహయో ఫలే;

జమ్బూ’త్థీ జమ్బవం జమ్బూ, విటపో విటభీ’త్థియం.

౫౪౮.

మూల మారబ్భ సాఖన్తో, ఖన్ధో భాగో తరుస్స థ;

కోటరో నిత్థియం రుక్ఖ, చ్ఛిద్దే కట్ఠం తు దారు చ.

౫౪౯.

బున్దో మూలఞ్చ పాదో థ, సఙ్కు’త్తో ఖాణునిత్థియం;

కరహాటం తు కన్దో థ, కళీరో మత్థకో భవే.

౫౫౦.

వల్లరీ మఞ్జరీ నారీ, వల్లీ తు కథితా లతా;

థమ్భో గుమ్బో చ అక్ఖన్ధే, లతా విరూ పతానినీ.

౫౫౧.

అస్సత్థో బోధి చ ద్వీసు, నిగ్రోధో తు వటో భవే;

కబిట్ఠో చ కపిత్థో చ, యఞ్ఞఙ్గో తు ఉదుమ్బరో.

౫౫౨.

కోవిళారో యుగపత్తో, ఉద్దాలో వాతఘాతకో;

రాజరుక్ఖో కతమాలీ, న్దీవరో బ్యాధిఘాతకో.

౫౫౩.

దన్తసఠో చ జమ్భీరో, వరణో తు కరేరి చ;

కిం సుకో పాలిభద్దోథ, వఞ్జులో తు చ వేతసో.

౫౫౪.

అమ్బాటకోపీతనకో, మధుకో తు మధుద్దుమో;

అథో గుళఫలో పీలు, సోభఞ్జనో చ సిగ్గు చ.

౫౫౫.

సత్తపణ్ణి ఛత్తపణ్ణో, తినిసో త్వ తిముత్తకో;

కిం సుకో తు పలాసో థ,

అరిట్ఠో ఫేనిలో భవే.

౫౫౬.

మాలూర బేలువాబిల్లో, పున్నాగో తు చ కేసరో;

సాలవో తు చ లోద్దో థ, పియాలో సన్నకద్దు చ.

౫౫౭.

లికోచకో తథా’ఙ్కోలో,

అథ గుగ్గులు కోసికో;

అమ్బో చూతో సహో త్వేసో,

సహకారో సుగన్ధవా.

౫౫౮.

పుణ్డరీకో ¶ చ సేతమ్బో, సేలు తు బహువారకో;

సేపణ్ణీ కాస్మిరీ చాథ, కోలీ చ బదరీత్థియం.

౫౫౯.

కోలం చానిత్థీ బదరో, పిలక్ఖో పిప్పలీ’త్థియం;

పాటలీ కణ్హవన్తా చ, సాదుకణ్టో వికఙ్కతో.

౫౬౦.

తిన్దుకో కాళక్ఖన్ధో చ, తిమ్బరూసక తిమ్బరూ;

ఏరావతో తు నారఙ్గో, కులకో కాకతిన్దుకో.

౫౬౧.

కదమ్బో పియకో నీపో, భల్లీ భల్లాతకో తిసు;

ఝావుకో పిచులో చాథ, తిలకో ఖురకో భవే.

౫౬౨.

చిఞ్చా చ తిన్తిణీ చాథ, గద్దభణ్డో కపీతనో;

సాలో’స్సకణ్ణో సజ్జో థ,

అజ్జునో కకుధో భవే.

౫౬౩.

నిచులో ముచలిన్దో చ, నీపో థ పియకో తథా;

అసనో పీతసాలో థ,

గోలీసో ఝాటలో భవే.

౫౬౪.

ఖీరికా రాజాయతనం, కుమ్భీ కుముదికా భవే;

యూపో [పూగో (క.)] తు కముకో చాథ, పట్టి లాఖాపసాదనో.

౫౬౫.

ఇఙ్గుదీ తాపసతరు, భుజపత్తో తు ఆభుజీ;

పిచ్ఛిలా సిమ్బలీ ద్వీసు, రోచనో కోటసిమ్బలీ.

౫౬౬.

పకిరియో పూతికో థ, రోహీ రోహితకో భవే;

ఏరణ్డో తు చ ఆమణ్డో, అథ సత్తుఫలా సమీ.

౫౬౭.

నత్తమాలో కరఞ్జో థ, ఖదిరో దన్తధావనో;

సోమవక్కో తు కదరో, సల్లోతు మదనో భవే.

౫౬౮.

అథాపి ఇన్దసాలో చ, సల్లకీ ఖారకో సియా;

దేవదారు భద్దదారు, చమ్పేయ్యో తు చ చమ్పకో.

౫౬౯.

పనసో కణ్టకిఫలో, అభయా తు హరీతకీ;

అక్ఖో విభీతకో తీసు, అమతా’మలకీ తిసు.

౫౭౦.

లబుజో లికుచో చాథ, కణికారో దుముప్పలో;

నిమ్బో’రిట్ఠో పుచిమన్దో, కరకో తు చ దాళిమో.

౫౭౧.

సరలో ¶ పూతికట్ఠఞ్చ, కపిలా తు చ సింసపా;

సామా పియఙ్గు కఙ్గుపి, సిరీసో తు చ భణ్డిలో.

౫౭౨.

సోణకో దీఘవన్తో చ,

వకులో తు చ కేసరో;

కాకోదుమ్బరికా ఫేగ్గు, నాగో తు నాగమాలికా.

౫౭౩.

అసోకో వఞ్జులో చాథ, తక్కారీ వేజయన్తికా;

తాపిఞ్ఛో చ తమాలో థ, కుటజో గిరిమల్లికా.

౫౭౪.

ఇన్దయవో ఫలే తస్సా, గ్గిమన్థో కణికా భవే;

నిగుణ్ఠి’త్థీ సిన్దువారో, తిణసుఞ్ఞం [తిణసూలం (టీ.)] తు మల్లికా.

౫౭౫.

సేఫాలికా నీలికా థ, అప్ఫోటా వనమల్లికా;

బన్ధుకో జయసుమనం, భణ్డికో బన్ధుజీవకో.

౫౭౬.

సుమనా జాతిసుమనా, మాలతీ జాతి వస్సికీ;

యూథికా మాగధీ చాథ, సత్తలా నవమల్లికా.

౫౭౭.

వాసన్తీ,త్థీ అతిముత్తో, కరవీరో’స్సమారకో;

మాతులుఙ్గో బీజపూరో, ఉమ్మత్తో తు చ మాతులో.

౫౭౮.

కరమన్దో సుసేనో చ, కున్దం తు మాఘ్య ముచ్చతే;

దేవతాసో [దేవతాడో (సీ. అమరకోస)] తు జీమూతో,

థా’మిలాతో మహాసహా.

౫౭౯.

అథో సేరేయ్యకో దాసీ,

కిం కిరాతో కురణ్టకో;

అజ్జుకో సితపణ్ణాసో, సమీరణో ఫణిజ్జకో.

౫౮౦.

జపా తు జయసుమనం, కరీరో కకచో భవే;

రుక్ఖాదనీ చ వన్దాకా, చిత్తకో త్వ’గ్గిసఞ్ఞితో.

౫౮౧.

అక్కో వికీరణో తస్మిం,

త్వ’ ళక్కో సేతపుప్ఫకే;

పూతిలతా గళోచీ చ, ముబ్బా మధురసా ప్యథ.

౫౮౨.

కపికచ్ఛు దుఫస్సో థ, మఞ్జిట్ఠా వికసా భవే;

అమ్బట్ఠా చ తథా పాఠా, కటుకా కటురోహిణీ.

౫౮౩.

అపామగ్గో ¶ సేఖరికో, పిప్పలీ మాగధీ మతా;

గోకణ్టకో చ సిఙ్ఘాటో, కోలవల్లీ’భపిప్పలీ.

౫౮౪.

గోలోమీ తు వచా చాథ, గిరికణ్య’పరాజితా;

సీహపుచ్ఛీ పఞ్హిపణ్ణీ, సాలపణ్ణీ తు చ’త్థిరా; (చథిరా).

౫౮౫.

నిదిద్ధికా తు బ్యగ్ఘీ చ, అథ నీలీ చ నీలినీ;

జిఞ్జుకో [జిఞ్జుకా (క.)] చేవ గుఞ్జా థ, సతమూలీ సతావరీ.

౫౮౬.

మహోసధం త్వ’తివిసా, బాకుచీ సోమవల్లికా;

దాబ్బీ దారుహలిద్దా థ, బిళఙ్గం చిత్రతణ్డులా.

౫౮౭.

నుహీ చేవ మహానామో, ముద్దికా తు మధురసా;

అథాపి మధుకం యట్ఠి, మధుకామధుయట్ఠికా [మధులట్ఠికా (సీ. టీ.)].

౫౮౮.

వాతిఙ్గణో చ భణ్డాకీ, వాత్తాకీ బ్రహతీ ప్యథ;

నాగబలా చేవ ఝసా, లాఙ్గలీ తు చ సారదీ.

౫౮౯.

రమ్భా చ కదలీ మోచో, కప్పాసీ బదరా భవే;

నాగలతా తు తమ్బూలీ, అగ్గిజాలా తు ధాతకీ.

౫౯౦.

తివుతా తిపుటా చాథ, సామా కాళా చ కథ్యతే;

అథో సిఙ్గీ చ ఉసభో, రేణుకా కపిళా భవే.

౫౯౧.

హిరివేరఞ్చ వాలఞ్చ, రత్తఫలా తు బిమ్బికా;

సేలేయ్య’ మస్మపుప్ఫఞ్చ, ఏలా తు బహులా భవే.

౫౯౨.

కుట్ఠఞ్చ బ్యాధి కథితో, వానేయ్యం తు కుటన్నటం;

ఓసధి జాతిమత్తమ్హి, ఓసధం సబ్బ’ మజాతియం.

౫౯౩.

మూలం పత్తం కళీర’గ్గం, కన్దం మిఞ్జా ఫలం తథా;

తచో పుప్ఫఞ్చ ఛత్తన్తి, సాకం దసవిధం మతం.

౫౯౪.

పపున్నాటో ఏళగలో,

తణ్డులేయ్యో’ప్పమారిసో;

జీవన్తి జీవనీ చాథ, మధురకో చ జీవకో.

౫౯౫.

మహాకన్దో చ లసుణం, పలణ్డు తు సుకన్దకో;

పటోలో తిత్తకో చాథ, భిఙ్గరాజో చ మక్కవో.

౫౯౬.

పునన్నవా ¶ సోథఘాతీ, వితున్నం సునిసణ్ణకం;

కారవేల్లో తు సుసవీ, తుమ్బ్యా’లాబు చ లాబు సా.

౫౯౭.

ఏళాలుకఞ్చ కక్కారీ, కుమ్భణ్డో తు చ వల్లిభో;

ఇన్దవారుణీ విసాలా, వత్థుకం వత్థులేయ్యకో.

౫౯౮.

మూలకో నిత్థియం చుచ్చు, తమ్బకో చ కలమ్బకో;

సాకభేదా కాసమద్ద, ఝజ్ఝరీ ఫగ్గవా’దయో.

౫౯౯.

సద్దలో చేవ దుబ్బా చ, గోలోమీ సా సితా భవే;

గున్దా చ భద్దముత్తఞ్చ, రసాలో తు’చ్ఛు వేళు తు.

౬౦౦.

తచసారో వేణు వంసో, పబ్బం తు ఫలు గణ్ఠిసో;

కీచకా తే సియుం వేణూ, యే నదన్త్యా’నిలద్ధుతా.

౬౦౧.

నళో చ ధమనో పోట, గలో తు కాస మిత్థి న;

తేజనో తు సరో, మూలం, తూ’ సీరం బీరణస్స హి.

౬౦౨.

కుసో వరహిసం దబ్బో, భూతిణకం తు భూతిణం;

ఘాసో తు యవసో చాథ,

పూగో తు కముకో భవే.

౬౦౩.

తాలో విభేదికా చాథ, ఖజ్జురీ సిన్ది వుచ్చతి;

౬౦౪.

హిన్తాల, తాల, ఖజ్జూరీ, నాలికేరా తథేవ చ;

తాలీ చ కేతకీ నారీ, పూగో చ తిణపాదపాతి.

ఇతి అరఞ్ఞవగ్గో.

౬. అరఞ్ఞాదివగ్గ

౬౦౫.

పబ్బతో గిరి సేలో’ద్ది, నగా’చల, సిలుచ్చయా;

సిఖరీ భూధరోథ బ్భ, పాసాణా’స్మో’పలో సిలా.

౬౦౬.

గిజ్ఝకూటో చ వేభారో, వేపుల్లో’సిగిలీ నగా;

విఞ్ఝో పణ్డవ వఙ్కాదీ, పుబ్బసేలో తు చో’దయో;

మన్దరో పరసేలో’త్థో, హిమవా తు హిమాచలో.

౬౦౭.

గన్ధమాదన కేలాస, చిత్తకూట సుదస్సనా;

కాలకూటో తికూటా’స్స, పత్థో తు సాను నిత్థియం.

౬౦౮.

కూటో ¶ వా సిఖరం సిఙ్గం, పపాతో తు తటో భవే;

నితమ్బో కటకో నిత్థీ, నిజ్ఝరో పసవో’మ్బునో.

౬౦౯.

దరీ’త్థీ కన్దరో ద్వీసు, లేణం తు గబ్భరం గుహా;

సిలాపోక్ఖరణీ సోణ్డీ, కుఞ్జం నికుఞ్జ మిత్థి న.

౬౧౦.

ఉద్ధ మధిచ్చకా సేల, స్సాసన్నా భూమ్యు పచ్చకా;

పాదో తు’పన్తసేలో థ,

ధాతు’త్తో గేరికాదికో.

ఇతి సేలవగ్గో.

౬౧౧.

మిగిన్దో కేసరీ సీహో, తరచ్ఛో తు మిగాదనో;

బ్యగ్ఘో తు పుణ్డరీకో థ, సద్దూలో దీపినీ’రితో.

౬౧౨.

అచ్ఛో ఇక్కో చ ఇస్సో తు,

కాళసీహో ఇసో ప్యథ;

రోహిసో రోహితో చాథ,

గోకణ్ణో గణి కణ్టకా.

౬౧౩.

ఖగ్గ ఖగ్గవిసాణా తు, పలాసాదో చ గణ్డకో;

బ్యగ్ఘాదికే వాళమిగో, సాపదో థ ప్లవఙ్గమో.

౬౧౪.

మక్కటో వానరో సాఖా, మిగో కపి వలీముఖో;

పలవఙ్గో, కణ్హతుణ్డో,

గోనఙ్గులో [గోనఙ్గలో (టీ.)] తి సో మతో.

౬౧౫.

సిఙ్గాలో [సిగాలో (సీ.)] జమ్బుకో కోత్థు, భేరవో చ సివా ప్యథ;

బిళారో బబ్బు మఞ్జారో, కోకో తు చ వకో భవే.

౬౧౬.

మహింసో [మహిసో (సీ.)] చ లులాయో థ,

గవజో గవయో సమా;

సల్లో తు సల్లకో థా’స్స,

లోమమ్హి సలలం సలం.

౬౧౭.

హరిణో మిగ సారఙ్గా, మగో అజినయోని చ;

సూకరో తు వరోహో థ,

పేలకో చ ససో భవే.

౬౧౮.

ఏణేయ్యో ¶ ఏణీమిగో చ, పమ్పటకో తు పమ్పకో;

వాతమిగో తు చలనీ, మూసికో త్వా’ఖు ఉన్దురో.

౬౧౯.

చమరో పసదో చేవ, కురుఙ్గో మిగమాతుకా;

రురు రఙ్కు చ నీకో చ, సరభాదీ మిగన్తరా.

౬౨౦.

పియకో చమూరు కదలీ, మిగాదీ చమ్మయోనయో;

మిగా తు పసవో సీహా, దయో సబ్బచతుప్పదా.

౬౨౧.

లూతా తు లూతికా ఉణ్ణ, నాభి మక్కటకో సియా;

విచ్ఛికో త్వా’ళి కథితో, సరబూ ఘరగోళికా.

౬౨౨.

గోధా కుణ్డో ప్యథో కణ్ణ, జలూకా సతపద్యథ;

కలన్దకో కాళకా థ, నకులో మఙ్గుసో భవే.

౬౨౩.

కకణ్టకో చ సరటో, కీటో తు పుళవో కిమి;

పాణకో చాప్యథో ఉచ్చా,

లిఙ్గో లోమసపాణకో.

౬౨౪.

విహఙ్గో విహగో పక్ఖీ, విహఙ్గమ ఖగ’ణ్డజా;

సకుణో చ సకున్తో వి, పతఙ్గో సకుణీ ద్విజో.

౬౨౫.

వక్కఙ్గో పత్తయానో చ, పతన్తో నీళజో భవే;

తబ్భేదా వట్టకా జీవ, ఞ్జీవో చకోర తిత్తిరా.

౬౨౬.

సాళికా కరవీకో చ, రవిహంసో కుకుత్థకో;

కారణ్డవో చ పిలవో [బిలవో (టీ.)], పోక్ఖరసాతకా’దయో.

౬౨౭.

పతత్తం పేఖుణం పత్తం, పక్ఖో పిఞ్ఛం ఛదో గరు;

అణ్డం తు పక్ఖిబీజే థ, నీళో నిత్థీ కులావకం.

౬౨౮.

సుపణ్ణమాతా వినతా, మిథునం థీపుమద్వయం;

యుగం తు యుగలం ద్వన్దం, యమకం యమలం యమం.

౬౨౯.

సమూహో గణ సఙ్ఘాతా, సముదాయో చ సఞ్చయో;

సన్దోహో నివహో ఓఘో, విసరో నికరో చయో.

౬౩౦.

కాయో ఖన్ధో సముదయో, ఘటా సమితి సంహతి;

రాసి పుఞ్జో సమవాయో, పూగో జాతం కదమ్బకం.

౬౩౧.

బ్యూహో ¶ వితాన గుమ్బా చ, కలాపో జాల మణ్డలం;

సమానానం గణో వగ్గో,

సఙ్ఘో సత్థో తు జన్తునం.

౬౩౨.

సజాతికానం తు కులం, నికాయో తు సధమ్మినం;

యూథో నిత్థీ సజాతియ, తిరచ్ఛానానముచ్చతే.

౬౩౩.

సుపణ్ణో వేనతేయ్యో చ, గరుళో విహగాధిపో;

పరపుట్ఠో పరభతో, కుణాలో కోకిలో పికో.

౬౩౪.

మోరో మయూరో వరహీ, నీలగీవ సిఖణ్డినో;

కలాపీ చ సిఖీ కేకీ, చూళా తు చ సిఖా భవే.

౬౩౫.

సిఖణ్డో వరహఞ్చేవ, కలాపో పిఞ్ఛ మప్యథ;

చన్దకో మేచకో చాథ, ఛప్పదో చ మధుబ్బతో.

౬౩౬.

మధులీహో మధుకరో, మధుపో భమరో అలి;

పారావతో కపోతో చ, కకుటో చ పారేవతో.

౬౩౭.

గిజ్ఝో గద్ధోథ కులలో, సేనో బ్యగ్ఘీనసో ప్యథ;

తబ్భేదా సకుణగ్ఘి’త్థీ, ఆటో దబ్బిముఖద్విజో.

౬౩౮.

ఉహుఙ్కారో ఉలూకో చ, కోసియో వాయసారి చ;

కాకో త్వ’రిట్ఠో ధఙ్కో చ, బలిపుట్ఠో చ వాయసో.

౬౩౯.

కాకోలో వనకాకో థ,

లాపో లటుకికా ప్యథ;

వారణో హత్థిలిఙ్గో చ, హత్థిసోణ్డవిహఙ్గమో.

౬౪౦.

ఉక్కుసో కురరో కోల,ట్ఠిపక్ఖిమ్హి చ కుక్కుహో;

సువో తు కీరో చ సుకో, తమ్బచూళో తు కుక్కుటో.

౬౪౧.

వనకుక్కుటో చ నిజ్జివ్హో, అథ కోఞ్చా చ కున్తనీ;

చక్కవాకో తు చక్కవ్హో, సారఙ్గోతు చ చాతకో.

౬౪౨.

తులియో పక్ఖిబిళాలో,

సతపత్తో తు సారసో;

బకో తు సుక్కకాకోథ,

బలాకా విసకణ్ఠికా.

౬౪౩.

లోహపిట్ఠో తథా కఙ్కో, ఖఞ్జరీటో తు ఖఞ్జనో;

కలవిఙ్కో తు చాటకో, దిన్దిభో తు కికీ భవే.

౬౪౪.

కాదమ్బో ¶ కాళహంసోథ, సకున్తో భాసపక్ఖిని;

ధూమ్యాటో తు కలిఙ్గోథ,

దాత్యూహో కాళకణ్ఠకో.

౬౪౫.

ఖుద్దాదీ మక్ఖికాభేదా, డంసో పిఙ్గలమక్ఖికా;

ఆసాటికా మక్ఖికాణ్డం, పతఙ్గో సలభో భవే.

౬౪౬.

సూచిముఖో చ మకసో, చీరీ తు ఝల్లికా [ఝిల్లికా (క.)] థ చ;

జతుకా జినపత్తా థ, హంసో సేతచ్ఛదో భవే.

౬౪౭.

తే రాజహంసా రత్తేహి, పాదతుణ్డేహి భాసితా;

మల్లికా’ఖ్యా ధతరట్ఠా, మలీనేహ్య’సితేహి చ.

౬౪౮. తిరచ్ఛో తు తిరచ్ఛానో, తిరచ్ఛానగతో సియాతి.

ఇతి అరఞ్ఞాదివగ్గో.

౭. పాతాలవగ్గ

౬౪౯.

అధోభువనం పాతాలం, నాగలోకో రసాతలం;

రన్ధం తు వివరం ఛిద్దం, కుహరం సుసిరం బిలం.

౬౫౦.

సుసి’త్థీ ఛిగ్గలం సోబ్భం, సచ్ఛిద్దే సుసిరం తిసు;

థియం తు కాసు ఆవాటో, సప్పరాజా తు వాసుకీ.

౬౫౧.

అనన్తో నాగరాజా థ, వాహసో’జగరో భవే;

గోనసో తు తిలిచ్ఛో థ,

దేడ్డుభో రాజులో భవే.

౬౫౨.

కమ్బలో’స్సతరో మేరు, పాదే నాగాథ ధమ్మనీ;

సిలుత్తో ఘరసప్పో థ, నీలసప్పో సిలాభు చ.

౬౫౩.

ఆసివిసో భుజఙ్గో’హి, భుజగో చ భుజఙ్గమో;

సరీసపో ఫణీ సప్పా, లగద్దా భోగి పన్నగా.

౬౫౪.

ద్విజివ్హో ఉరగో వాళో, దీఘో చ దీఘపిట్ఠికో;

పాదూదరో విసధరో, భోగో తు ఫణినో తను.

౬౫౫.

ఆసీ’త్థీ ¶ సప్పదాఠా థ, నిమ్మోకో కఞ్చుకో సమా;

విసం త్వ’నిత్థీ గరళం, తబ్భేదా వా హలాహలో.

౬౫౬.

కాళకూటాదయో చాథ, వాళగ్గాత్య’హితుణ్డికో;

౬౫౭.

నిరయో దుగ్గతి’త్థీ చ, నరకో, సో మహా’ట్ఠధా;

సఞ్జీవో కాళసుత్తో చ, మహారోరువ రోరువా;

పతాపనో అవీచి’త్థీ, సఙ్ఘాతో తాపనో ఇతి.

౬౫౮.

థియం వేతరణీ లోహ, కుమ్భీ తత్థ జలాసయా;

కారణికో నిరయపో,

నేరయికో తు నారకో.

౬౫౯.

అణ్ణవో సాగరో సిన్ధు, సముద్దో రతనాకరో;

జలనిఝు’ దధి, తస్స, భేదా ఖీరణ్ణవాదయో.

౬౬౦.

వేలా’స్స కూలదేసో థ,

ఆవట్టో సలిలబ్భమో;

థేవో తు బిన్దు ఫుసితం, భమో తు జలనిగ్గమో.

౬౬౧.

ఆపో పయో జలం వారి, పానీయం సలిలం దకం;

అణ్ణో నీరం వనం వాలం, తోయం అమ్బు’దకఞ్చ కం.

౬౬౨.

తరఙ్గో చ తథా భఙ్గో, ఊమి వీచి పుమిత్థియం;

ఉల్లోలో తు చ కల్లోలో, మహావీచీసు కథ్యతే.

౬౬౩.

జమ్బాలో కలలం పఙ్కో, చిక్ఖల్లం కద్దమో ప్యథ;

పులినం వాలుకా వణ్ణు, మరూ’రు సికతా భవే.

౬౬౪.

అన్తరీపఞ్చ దీపో వా, జలమజ్ఝగతం థలం;

తీరం తు కూలం రోధఞ్చ, పతీరఞ్చ తటం తిసు.

౬౬౫.

పారం పరమ్హి తీరమ్హి, ఓరం త్వ’పార ముచ్చతే;

ఉళుమ్పో [ఉళుపో (క.)] తు ప్లవో కుల్లో, తరో చ పచ్చరీ’త్థియం.

౬౬౬.

తరణీ తరి నావా చ, కూపకో తు చ కుమ్భకం;

పచ్ఛాబన్ధో గోటవిసో, కణ్ణధారో తు నావికో.

౬౬౭.

అరిత్తం కేనిపాతో థ,

పోతవాహో నియామకో;

సంయత్తికా తు నావాయ, వాణిజ్జమాచరన్తి యే.

౬౬౮.

నావాయ’ఙ్గా’ ¶ లఙ్కారో చ, వటాకారో ఫియాదయో;

పోతో పవహనం వుత్తం, దోణి త్వి’త్థీ తథా’మ్బణం [అమ్మణం (సీ.)].

౬౬౯.

గభీర నిన్న గమ్భీరా, థో త్తానం తబ్బిపక్ఖకే;

అగాధం త్వ’తలమ్ఫస్సం, అనచ్ఛో కలుసా’విలా.

౬౭౦.

అచ్ఛో పసన్నో విమలో, గభీరప్పభుతీ తిసు;

ధీవరో మచ్ఛికో మచ్ఛ, బన్ధ కేవట్ట జాలికా.

౬౭౧.

మచ్ఛో మీనో జలచరో, పుథులోమో’మ్బుజో ఝసో;

రోహితో మగ్గురో సిఙ్గీ, బలజో ముఞ్జ పావుసా.

౬౭౨.

సత్తవఙ్కో సవఙ్కో చ, నళమీనో చ గణ్డకో;

సుసుకా సఫరీ మచ్ఛ, ప్పభేదా మకరాదయో.

౬౭౩.

మహామచ్ఛా తిమి తిమి, ఙ్గలో తిమిరపిఙ్గలో;

ఆనన్దో తిమినన్దో చ, అజ్ఝారోహో మహాతిమి.

౬౭౪.

పాసాణమచ్ఛో పాఠీనో, వఙ్కో తు బళిసో భవే;

సుసుమారో [సంసుమారో (టీ.), సుంసుమారో (సీ.)] తు కుమ్భీలో,

నక్కో కుమ్మో తు కచ్ఛపో.

౬౭౫.

కక్కటకో కుళీరో చ, జలూకా తు చ రత్తపా;

మణ్డూకో దద్దురో భేకో;

గణ్డుప్పాదో మహీలతా.

౬౭౬.

అథ సిప్పీ చ సుత్తి’త్థీ, సఙ్ఖే తు కమ్బు’నిత్థియం;

ఖుద్దసఙ్ఖ్యే సఙ్ఖనఖో, జలసుత్తి చ సమ్బుకో.

౬౭౭.

జలాసయో జలాధారో, గమ్భీరో రహదో థ చ;

ఉదపానో పానకూపో, ఖాతం పోక్ఖరణీ’త్థియం.

౬౭౮.

తళాకో చ సరో’నిత్థీ, వాపీ చ సరసీ’త్థియం;

దహో’మ్బుజాకరో చాథ, పల్లలం ఖుద్దకో సరో.

౬౭౯.

అనోతత్తో తథా కణ్ణ, ముణ్డో చ రథకారకో;

ఛద్దన్తో చ కుణాలో చ, వుత్తా మన్దాకినీ’త్థియం.

౬౮౦.

తథా సీహప్పపాతోతి, ఏతే సత్త మహాసరా;

ఆహావో తు నిపానఞ్చా, ఖాతం తు దేవఖాతకం.

౬౮౧.

సవన్తీ ¶ నిన్నగా సిన్ధు, సరితా ఆపగా నదీ;

భాగీరథీ తు గఙ్గా థ, సమ్భేదో సిన్ధుసఙ్గమో.

౬౮౨.

గఙ్గా’చిరవతీ చేవ, యమునా సరభూ (సరబూ [సరయూ (క.)] ) మహీ;

ఇమా మహానదీ పఞ్చ, చన్దభాగా సరస్సతీ [సరస్వతీ (సీ. టీ.)].

౬౮౩.

నేరఞ్జరా చ కావేరీ, నమ్మదాదీ చ నిన్నగా;

వారిమగ్గో పణాలీ’త్థీ [పనాళీ (టీ.)], పుమే చన్దనికా తు చ.

౬౮౪.

జమ్బాలీ ఓలిగల్లో చ, గామద్వారమ్హి కాసుయం;

సరోరుహం సతపత్తం, అరవిన్దఞ్చ వారిజం.

౬౮౫.

అనిత్థీ పదుమం పఙ్కే, రుహం నలిన పోక్ఖరం;

ముళాలపుప్ఫం కమలం, భిసపుప్ఫం కుసేసయం.

౬౮౬.

పుణ్డరీకం సితం, రత్తం, కోకనదం కోకాసకో;

కిఞ్జక్ఖో కేసరో నిత్థీ, దణ్డో తు నాల ముచ్చతే.

౬౮౭.

భిసం ముళాలో నిత్థీ చ, బీజకోసో తు కణ్ణికా;

పదుమాదిసమూహే తు, భవే సణ్డమనిత్థియం.

౬౮౮.

ఉప్పలం కువలయఞ్చ, నీలం త్వి’న్దీవరం సియా;

సేతేతు కుముదఞ్చస్స, కన్దో సాలూక ముచ్చతే.

౬౮౯.

సోగన్ధికం కల్లహారం, దకసీతలికం ప్యథ;

సేవాలో నీలికా చాథ, భిసిన్య’మ్బుజినీ భవే.

౬౯౦. సేవాలా తిలబీజఞ్చ, సఙ్ఖే చ పణకాదయోతి.

ఇతి పాతాలవగ్గో.

భూకణ్డో దుతియో.

౩. సామఞ్ఞకణ్డ

౧. విసేస్యాధీనవగ్గ

౬౯౧.

విసేస్యాధీన సంకిణ్ణా, నేకత్థేహ్య’బ్యయేహి చ;

సా’ఙ్గో’పాఙ్గేహి కథ్యన్తే, కణ్డే వగ్గా ఇహ క్కమా.

౬౯౨.

గుణదబ్బక్రియాసద్దా, ¶ సియుం సబ్బే విసేసనా;

విసేస్యాధీనభావేన, విసేస్యసమలిఙ్గినో.

౬౯౩.

సోభనం రుచిరం సాధు, మనుఞ్ఞం చారు సున్దరం;

వగ్గు మనోరమం కన్తం, హారీ మఞ్జు చ పేసలం.

౬౯౪.

భద్దం వామఞ్చ కల్యాణం, మనాపం లద్ధకం సుభం;

ఉత్తమో పవరో జేట్ఠో, పముఖా’నుత్తరో వరో.

౬౯౫.

ముఖ్యో పధానం పామోక్ఖో, పర మగ్గఞ్ఞ ముత్తరం;

పణీతం పరమం సేయ్యో, గామణీ సేట్ఠ సత్తమా.

౬౯౬.

విసిట్ఠా’రియ నాగే’కో, సభగ్గా మోక్ఖ పుఙ్గవా;

సీహ కుఞ్జర సద్దూలా, దీ తు సమాసగా పుమే.

౬౯౭.

చిత్త’క్ఖి పీతిజనన, మబ్యాసేక మసేచనం;

ఇట్ఠం తు సుభగం హజ్జం, దయితం వల్లభం పియం.

౬౯౮.

తుచ్ఛఞ్చ రిత్తకం సుఞ్ఞం, అథా’సారఞ్చ ఫేగ్గు చ;

మేజ్ఝం పూతం పవిత్తో థ, అవిరద్ధో అపణ్ణకో.

౬౯౯.

ఉక్కట్ఠో చ పకట్ఠో థ, నిహీనో హీన లామకా;

పతికిట్ఠం నికిట్ఠఞ్చ, ఇత్తరా’వజ్జ కుచ్ఛితా.

౭౦౦.

అధమో’మక గారయ్హా,

మలీనో తు మలీమసో;

బ్రహా మహన్తం విపులం, విసాలం పుథులం పుథు.

౭౦౧.

గరు’రు విత్థిణ్ణ మథో, పీనం థూలఞ్చ పీవరం;

థుల్లఞ్చ వఠరఞ్చా థ, ఆచితం నిచితం భవే.

౭౦౨.

సబ్బం సమత్త మఖిలం, నిఖిలం సకలం తథా;

నిస్సేసం కసిణా’సేసం, సమగ్గఞ్చ అనూనకం,

౭౦౩.

భూరి పహుతం పచురం, భియ్యో సమ్బహులం బహు;

యేభుయ్యం బహులం చాథ, బాహిరం పరిబాహిరం.

౭౦౪.

పరోసతాదీ తే, యేసం, పరం మత్తం సతాదితో;

పరిత్తం సుఖుమం ఖుద్దం, థోక మప్పం కిసం తను.

౭౦౫.

చుల్లం మత్తే’త్థియం లేస,

లవా’ణుహి కణో పుమే;

సమీపం నికటా’సన్నో, పకట్ఠా’భ్యాస సన్తికం.

౭౦౬.

అవిదూరఞ్చ ¶ సామన్తం, సన్నికట్ఠ ముపన్తికం;

సకాసం అన్తికం ఞత్తం, దూరం తు విప్పకట్ఠకం.

౭౦౭.

నిరన్తరం ఘనం సన్దం, విరళం పేలవం తను;

అథా యతం దీఘ మథో, నిత్తలం వట్ట వట్టులం.

౭౦౮.

ఉచ్చో తు ఉన్నతో తుఙ్గో, ఉదగ్గో చేవ ఉచ్ఛితో;

నీచో రస్సో వామనో థ, అజిమ్హో పగుణో ఉజు.

౭౦౯.

అళారం వేల్లితం వఙ్కం, కుటిలం జిమ్హ కుఞ్చితం;

ధువో చ సస్సతో నిచ్చో, సదాతన సనన్తనా.

౭౧౦.

కూటట్ఠో త్వే’కరూపేన, కాలబ్యాపీ పకాసితో;

లహు సల్లహుకం చాథ, సఙ్ఖ్యాతం గణితం మితం.

౭౧౧.

తిణ్హం తు తిఖిణం తిబ్బం, చణ్డం ఉగ్గం ఖరం భవే;

జఙ్గమఞ్చ చరఞ్చేవ, తసం ఞేయ్యం చరాచరం.

౭౧౨.

కమ్పనం చలనం చాథ, అతిరిత్తో తథా’ధికో;

థావరో జఙ్గమా అఞ్ఞో, లోలం తు చఞ్చలం చలం.

౭౧౩.

తరలఞ్చ పురాణో తు, పురాతన సనన్తనా;

చిరన్తనో థ పచ్చగ్ఘో, నూతనో’భినవో నవో.

౭౧౪.

కురూరం కఠినం దళ్హం, నిట్ఠురం కక్ఖళం భవే;

అనిత్థ్య’న్తో పరియన్తో, పన్తో చ పచ్ఛిమ’న్తిమా.

౭౧౫.

జిఘఞ్ఞం చరిమం పుబ్బం, త్వ’గ్గం పఠమ మాది సో;

పతిరూపో నుచ్ఛవికం, అథ మోఘం నిరత్థకం.

౭౧౬.

బ్యత్తం పుట [ఫుటం (సీ.)] ఞ్చ ముదు తు, సుకుమారఞ్చ కోమలం;

పచ్చక్ఖం ఇన్ద్రియగ్గయ్హం, అపచ్చక్ఖం అతిన్ద్రియం.

౭౧౭.

ఇతరా’ఞ్ఞతరో ఏకో, అఞ్ఞో బహువిధో తు చ;

నానారూపో చ వివిధో, అబాధం తు నిరగ్గలం.

౭౧౮.

అథే’కాకీ చ ఏకచ్చో, ఏకో చ ఏకకో సమా;

సాధారణఞ్చ సామఞ్ఞం, సమ్బాధో తు చ సంకటం.

౭౧౯.

వామం కళేవరం సబ్యం; అపసబ్యం తు దక్ఖిణం;

పటికూలం త్వ’పసబ్యం, గహనం కలిలం సమా.

౭౨౦.

ఉచ్చావచం ¶ బహుభేదం, సంకిణ్ణా’ కిణ్ణ సంకులా;

కతహత్థో చ కుసలో, పవీణా’భిఞ్ఞ సిక్ఖితా.

౭౨౧.

నిపుణో చ పటు ఛేకో, చాతురో దక్ఖ పేసలా;

బాలో దత్తు జలో మూళ్హో, మన్దో విఞ్ఞూ చ బాలిసో.

౭౨౨.

పుఞ్ఞవా సుకతీ ధఞ్ఞో, మహుస్సాహో మహాధితి;

మహాతణ్హో మహిచ్ఛో థ, హదయీ హదయాలు చ.

౭౨౩.

సుమనో హట్ఠచిత్తో థ, దుమ్మనో విమనో ప్యథ;

వదానియో వదఞ్ఞూ చ, దానసోణ్డో బహుప్పదో.

౭౨౪.

ఖ్యాతో పతీతో పఞ్ఞాతో,

భిఞ్ఞాతో పథితో సుతో,

విస్సుతో విదితో చేవ, పసిద్ధో పాకటో భవే.

౭౨౫.

ఇస్సరో నాయకో సామీ, పతీ’సా’ధిపతీ పభూ;

అయ్యా’ధిపా’ధిభూ నేతా,

ఇబ్భో త్వ’డ్ఢో తథా ధనీ.

౭౨౬.

దానారహో దక్ఖిణేయ్యో, సినిద్ధో తు చ వచ్ఛలో;

పరిక్ఖకో కారణికో,

ఆసత్తో తు చ తప్పరో.

౭౨౭.

కారుణికో దయాలుపి, సూరతో ఉస్సుకో తు చ;

ఇట్ఠత్థే ఉయ్యుతో చాథ, దీఘసుత్తో చిరక్రియో.

౭౨౮.

పరాధీనో పరాయత్తో, ఆయత్తో తు చ సన్తకో;

పరిగ్గహో అధీనో చ, సచ్ఛన్దో తు చ సేరిని.

౭౨౯.

అనిసమ్మకారీ జమ్మో, అతితణ్హో తు లోలుపో;

గిద్ధో తు లుద్ధో లోలో థ,

కుణ్ఠో మన్దో క్రియాసు హి.

౭౩౦.

కామయితా తు కమితా, కామనో కామి కాముకో;

సోణ్డో మత్తో విధేయ్యో తు,

అస్సవో సుబ్బచో సమా.

౭౩౧.

పగబ్భో ¶ పటిభాయుత్తో, భీసీలో భీరు భీరుకో;

అధీరో [అవీరో (టీ.)] కాతరో చాథ,

హింసాసీలో చ ఘాతుకో.

౭౩౨.

కోధనో రోసనో [దోసనో (సీ.)] కోపీ,

చణ్డో త్వచ్చన్తకోధనో;

సహనో ఖమనో ఖన్తా, తితిక్ఖవా చ ఖన్తిమా.

౭౩౩.

సద్ధాయుత్తో తు సద్ధాలు, ధజవా తు ధజాలు చ [లజ్జాలుతు చ లజ్జవా (క.)];

నిద్దాలు నిద్దాసీలో థ, భస్సరో భాసురో భవే.

౭౩౪.

నగ్గో దిగమ్బరో’వత్థో, ఘస్మరో తు చ భక్ఖకో;

ఏళమూగో తు వత్తుఞ్చ, సోతుం చా’కుసలో భవే.

౭౩౫.

ముఖరో దుమ్ముఖా’బద్ధ, ముఖా చాప్పియవాదిని;

వాచాలో బహుగారయ్హ, వచే వత్తా తు సో వదో.

౭౩౬.

నిజో సకో అత్తనియో,

విమ్హయో’చ్ఛరియ’బ్భుతో;

విహత్థో బ్యాకులో చాథ,

ఆతతాయీ వధుద్యతో.

౭౩౭.

సీసచ్ఛేజ్జమ్హి వజ్ఝో థ, నికతో చ సఠో’నుజు;

సూచకో పిసుణో కణ్ణే,

జపో ధుత్తో తు వఞ్చకో.

౭౩౮.

అనిసమ్మ హి యో కిచ్చం, పురిసో వధబన్ధనాది మాచరతి;

అవినిచ్ఛితకారిత్తా, సోఖలు చపలోతి విఞ్ఞేయ్యో.

౭౩౯.

ఖుద్దో కదరియో థద్ధ, మచ్ఛరీ కపణో ప్యథ;

అకిఞ్చనో దలిద్దో చ, దీనో నిద్ధన దుగ్గతా.

౭౪౦.

అసమ్భావితసమ్పత్తం, కాకతాలియ ముచ్చతే;

అథ యాచనకో అత్థీ, యాచకో చ వనిబ్బకో.

౭౪౧.

అణ్డజా పక్ఖిసప్పాదీ, నరాదీ తు జలాబుజా;

సేదజా కిమిడంసాదీ, దేవాదీ త్వో’ పపాతికా.

౭౪౨.

జణ్ణుతగ్ఘో ¶ జణ్ణుమత్తో, కప్పో తు కిఞ్చిదూనకే;

అన్తగ్గతం భు పరియా, పన్న మన్తోగధో’గధా.

౭౪౩.

రాధితో సాధితో చాథ, నిప్పక్కం కుథితం భవే;

ఆపన్నో త్వా’పదప్పత్తో, వివసో త్వవసో భవే.

౭౪౪.

నుణ్ణో నుత్తా’త్త, ఖిత్తా చే’, రితా విద్ధా థ కమ్పితో;

ధూతో ఆధూత చలితా, నిసితం తు చ తేజితం.

౭౪౫.

పత్తబ్బం గమ్మ మాపజ్జం [ఆసజ్జం (క.)], పక్కం పరిణతం సమా;

వేఠితం తు వలయితం, రుద్ధం సంవుత మావుతం.

౭౪౬.

పరిక్ఖిత్తఞ్చ నివుతం, విసటం విత్థతం తతం;

లిత్తో తు దిద్ధో గూళ్హో తు,

గుత్తో పుట్ఠో తు పోసితో.

౭౪౭.

లజ్జితో హీళితో చాథ, సనితం ధనితం ప్యథ;

సన్దానితో సితో బద్ధో,

కీలితో సంయతో భవే.

౭౪౮.

సిద్ధే నిప్ఫన్న నిబ్బత్తా, దారితే భిన్న భేదితా;

ఛన్నో తు ఛాదితే చాథ, విద్ధే ఛిద్దిత వేధితా.

౭౪౯.

ఆహటో ఆభతా’నీతా,

దన్తో తు దమితో సియా;

సన్తో తు సమితో చేవ,

పుణ్ణో తు పూరితో భవే.

౭౫౦.

అపచాయితో మహితో, పూజితా’రహితో’చ్చితో;

మానితో చా’పచితో చ, తచ్ఛితం తుతనూకతే.

౭౫౧.

సన్తత్తో ధూపితో చోప,

చరితో తు ఉపాసితో;

భట్ఠం తు గలితం పన్నం, చుతఞ్చ ధంసితం భవే.

౭౫౨.

పీతో పముదితో హట్ఠో,

మత్తో తుట్ఠో థ కన్తితో;

సఞ్ఛిన్నో లూన దాతా థ,

పసత్థో వణ్ణితో థుతో.

౭౫౩.

తిన్తో’ల్ల’ద్ద ¶ కిలిన్నో’న్నా, మగ్గితం పరియేసితం;

అన్వేసితం గవేసితం, లద్ధం తు పత్త ముచ్చతే.

౭౫౪.

రక్ఖితం గోపితం గుత్తం, తాతం గోపాయితా’వితా;

పాలితం అథ ఓస్సట్ఠం, చత్తం హీనం సముజ్ఝితం.

౭౫౫.

భాసితం లపితం వుత్తా, భిహితా’ఖ్యాత జప్పితా;

ఉదీరితఞ్చ కథితం, గదితం భణితో’దితా.

౭౫౬.

అవఞ్ఞాతా’వగణితా, పరిభూతా’వమానితా;

జిఘచ్ఛితో తు ఖుదితో,

ఛాతో చేవ బుభుక్ఖితో.

౭౫౭.

బుద్ధం ఞాతం పటిపన్నం, విదితా’వగతం మతం;

గిలితో ఖాదితో భుత్తో,

భక్ఖితో’జ్ఝోహటా’సితా.

ఇతి విసేస్యాధీనవగ్గో.

౨. సంకిణ్ణవగ్గ

౭౫౮.

ఞేయ్యం లిఙ్గ మిహ క్వాపి, పచ్చయత్థవసేన చ;

క్రియా తు కిరియం కమ్మం,

సన్తి తు సమథో సమో;

దమో చ దమథో దన్తి, వత్తం తు సుద్ధకమ్మని;

అథో ఆసఙ్గవచనం, తీసు వుత్తం పరాయణం.

౭౫౯.

భేదో విదారో ఫుటనం, తప్పనం తు చ పీణనం;

అక్కోసన మభిసఙ్గో,

భిక్ఖా తు యాచనా’త్థనా.

౭౬౦.

నిన్నిమిత్తం యదిచ్ఛా థా’, పుచ్ఛనా నన్దనాని చ;

సభాజన మథో ఞాయో,

నయో ఫాతి తు వుద్ధియం.

౭౬౧.

కిలమథో కిలమనం, పసవో తు పసూతియం;

ఉక్కంసో త్వతిసయో థ,

జయో చ జయనం జితి.

౭౬౨.

వసో ¶ కన్తి, బ్యధో వేధో,

గహో గాహో వరో వుతి;

పచా పాకో హవో హుతి [హూభి (సీ. అమరకోస)],

వేదో వేదన మిత్థి వా.

౭౬౩.

జీరణం జాని తాణం తు, రక్ఖణం పమితిప్పమా;

సిలేసో సన్ధి చ ఖయో,

త్వపచయో రవో రణో.

౭౬౪.

నిగాదో నిగదో మాదో, మదో పసితి బన్ధనం;

ఆకరో త్విఙ్గితం ఇఙ్గో,

అథ’త్థాపగమో బ్యయో.

౭౬౫.

అన్తరాయో చ పచ్చూహో,

వికారో తు వికత్య’పి;

పవిసిలేసో విధురం, ఉపవేసనమాసనం.

౭౬౬.

అజ్ఝాసయో అధిప్పాయో, ఆసయో చాభిసన్ధి చ;

భావో ధిముత్తి ఛన్దో థ,

దోసో ఆదీనవో భవే.

౭౬౭.

ఆనిసంసో గుణో చాథ,

మజ్ఝం వేమజ్ఝ ముచ్చతే;

మజ్ఝన్హికో [మజ్ఝన్తికో (టీ. సీ. పీ.)] తు మజ్ఝన్హో, వేమత్తం తు చ నానతా.

౭౬౮.

వా జాగరో జాగరియం [జాగరియో (టీ.)], పవాహో తు పవత్తి చ;

బ్యాసో పపఞ్చో విత్థారో,

యామో తు సంయమో యమో.

౭౬౯.

సమ్బాహనం మద్దనఞ్చ, పసరో తు విసప్పనం;

సన్థవో తు పరిచయో,

మేలకో సఙ్గ సఙ్గమా.

౭౭౦.

సన్నిధి సన్నికట్ఠమ్హి, వినాసో తు అదస్సనం;

లవో భిలావో లవనం,

పత్థావో’వసరో సమా.

౭౭౧.

ఓసానం ¶ పరియోసానం, ఉక్కంసో’తిసయో భవే [అవసానం సమాపనం (?)];

సన్నివేసో చ సణ్ఠానం, అథా’బ్భన్తర మన్తరం.

౭౭౨.

పాటిహీరం పాటిహేరం, పాటిహారియ ముచ్చతే;

కిచ్చం తు కరణీయఞ్చ, సఙ్ఖారో వాసనా భవే.

౭౭౩.

పవనం పవ నిప్పావా, తసరో సుత్తవేఠనం;

సఙ్కమో దుగ్గసఞ్చారో, పక్కమో తు ఉపక్కమో.

౭౭౪.

పాఠో నిపాఠో నిపఠో, విచయో మగ్గనా పుమే;

ఆలిఙ్గనం పరిస్సఙ్గో, సిలేసో ఉపగూహనం.

౭౭౫.

ఆలోకనఞ్చ నిజ్ఝానం, ఇక్ఖణం దస్సనం ప్యథ;

పచ్చాదేసో నిరసనం, పచ్చక్ఖానం నిరాకతి.

౭౭౬.

విపల్లాసో’ఞ్ఞథాభావో, బ్యత్తయో విపరీయయో;

విపరియాసో’తిక్కమో, త్వ’తిపాతో ఉపచ్చయో.

ఇతి సంకిణ్ణవగ్గో.

౩. అనేకత్థవగ్గ

౭౭౭.

అనేకత్థే పవక్ఖామి, గాథా’ద్ధపాదతో కమా;

ఏత్థ లిఙ్గవిసేసత్థ, మేకస్స పునరుత్తతా.

౭౭౮.

సమయో సమవాయే చ, సమూహే కారణే ఖణే;

పటివేధే సియా కాలే, పహానే లాభ దిట్ఠిసు.

౭౭౯.

వణ్ణో సణ్ఠాన రూపేసు, జాతి,చ్ఛవీసు కారణే;

పమాణే చ పసంసాయం, అక్ఖరే చ యసే గుణే.

౭౮౦.

ఉద్దేసే పాతిమోక్ఖస్స, పణ్ణత్తియ ముపోసథో;

ఉపవాసే చ అట్ఠఙ్గే, ఉపోసథదినే సియా.

౭౮౧.

రథఙ్గే లక్ఖణే ధమ్మో, రచక్కే’స్వీరియాపథే;

చక్కం సమ్పత్తియం చక్క, రతనే మణ్డలే బలే.

౭౮౨.

కులాలభణ్డే ఆణాయ, మాయుధే దాన రాసిసు;

౭౮౩.

దానస్మిం ¶ బ్రహ్మచరియ, మప్పమఞ్ఞాసు సాసనే;

మేథునారతియం వేయ్యా, వచ్చే సదారతుట్ఠియం;

పఞ్చసీలా’రియమగ్గో, పోసథఙ్గ ధితీసు [ఠితీసు (క.)] చ.

౭౮౪.

ధమ్మో సభావే పరియత్తిపఞ్ఞా,

ఞాయేసు సచ్చప్పకతీసు పుఞ్ఞే;

ఞేయ్యే గుణా’చార సమాధిసూపి,

నిస్సత్తతా’పత్తిసు కారణాదో.

౭౮౫.

అత్థో పయోజనే సద్దా, భిధేయ్యే వుద్ధియం ధనే;

వత్థుమ్హి కారణే నాసే, హితే పచ్ఛిమపబ్బతే.

౭౮౬.

యేభుయ్యతా’బ్యామిస్సేసు, విసంయోగే చ కేవలం;

దళ్హత్థే’నతిరేకే చా, నవసేసమ్హి తం తిసు.

౭౮౭.

గుణో పటల రాసీసు, ఆనిసంసే చ బన్ధనే;

అప్పధానే చ సీలాదో, సుక్కాదిమ్హి జియాయ చ.

౭౮౮.

రుక్ఖాదో విజ్జమానే చా, రహన్తే ఖన్ధపఞ్చకే;

భూతో సత్త మహాభూతా, మనుస్సేసు న నారియం.

౭౮౯.

వాచ్చలిఙ్గో అతీతస్మిం, జాతే పత్తే సమే మతో;

౭౯౦.

సున్దరే దళ్హికమ్మే చా, యాచనే సమ్పటిచ్ఛనే;

సజ్జనే సమ్పహంసాయం, సాధ్వా’భిధేయ్యలిఙ్గికం.

౭౯౧.

అన్తో నిత్థీ సమీపే చా, వసానే పదపూరణే;

దేహావయవే కోట్ఠాసే, నాస సీమాసు లామకే.

౭౯౨.

నికాయే సన్ధి సామఞ్ఞ, ప్పసూతీసు కులే భవే;

విసేసే సుమనాయఞ్చ, జాతి సఙ్ఖతలక్ఖణే.

౭౯౩.

భవభేదే పతిట్ఠాయం, నిట్ఠా’జ్ఝాసయబుద్ధిసు;

వాసట్ఠానే చ గమనే, విసటత్తే [విసరత్త విసదత్తే] గతీరితా.

౭౯౪.

ఫలే విపస్సనా దిబ్బ, చక్ఖు సబ్బఞ్ఞుతాసు చ;

పచ్చవేక్ఖణఞాణమ్హి, మగ్గే చ ఞాణదస్సనం.

౭౯౫.

కమ్మారుద్ధన అఙ్గార, కపల్ల దీపికాసు చ;

సువణ్ణకారమూసాయం, ఉక్కా వేగే చ వాయునో.

౭౯౬.

కేసోహారణ, ¶ జీవిత, వుత్తిసు వపనే చ వాపసమకరణే;

కథనే పముత్తభావ, జ్ఝేనాదో [జ్ఝేసనాదో (సీ.)] వుత్త మపి తీసు.

౭౯౭.

గమనే విస్సుతే చా’వ, ధారితో’పచితేసు చ;

అనుయోగే కిలిన్నే చ, సుతో’ భిధేయ్యలిఙ్గికో.

౭౯౮.

సోతవిఞ్ఞేయ్య సత్థేసు, సుతం పుత్తే సుతో సియా;

౭౯౯.

కప్పో కాలే యుగే లేసే, పఞ్ఞత్తి పరమాయుసు;

సదిసే తీసు సమణ, వోహార కప్పబిన్దుసు;

సమన్తత్థే’న్తరకప్పా, దికే తక్కే విధిమ్హి చ.

౮౦౦.

నిబ్బాన మగ్గ విరతి, సపథే సచ్చభాసితే;

తచ్ఛే చా’రియసచ్చమ్హి, దిట్ఠియం సచ్చ మీరితం.

౮౦౧.

సఞ్జాతిదేసే హేతుమ్హి, వాసట్ఠానా’కరేసు చ;

సమోసరణట్ఠానే చా, యతనం పదపూరణే.

౮౦౨.

అన్తరం మజ్ఝ వత్థ’ఞ్ఞ, ఖణో’కాసో’ధి హేతుసు;

బ్యవధానే వినట్ఠే చ, భేదే ఛిద్దే మనస్య’పి.

౮౦౩.

ఆరోగ్యే కుసలం ఇట్ఠ, విపాకే కుసలో తథా;

అనవజ్జమ్హి ఛేకే చ, కథితో వాచ్చలిఙ్గికో.

౮౦౪.

ద్రవా’చారేసు వీరియే, మధురాదీసు పారదే;

సిఙ్గారాదో ధాతుభేదే, కిచ్చే సమ్పత్తియం రసో.

౮౦౫.

బోధి సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణే, రియమగ్గే చ నారియం;

పఞ్ఞత్తియం పుమే’ స్సత్థ, రుక్ఖమ్హి పురిసిత్థియం.

౮౦౬.

సేవితో యేన యో నిచ్చం, తత్థాపి విసయో సియా;

రూపాదికే జనపదే, తథా దేసే చ గోచరే.

౮౦౭.

భావో పదత్థే సత్తాయ, మధిప్పాయ క్రియాసు చ;

సభావస్మిఞ్చ లీలాయం, పురిసి’త్థిన్ద్రియేసు చ.

౮౦౮.

సో బన్ధవే’త్తని చ సం, సో ధనస్మి మనిత్థియం;

సా పుమే సునఖే వుత్తో, త్తనియే సో తిలిఙ్గికో.

౮౦౯.

సువణ్ణం కనకే వుత్తం, సువణ్ణో గరుళే తథా;

పఞ్చధరణమత్తే చ, ఛవి సమ్పత్తియమ్పి చ.

౮౧౦.

వరో ¶ దేవాదికా [దేవాదితో (సీ.)] ఇట్ఠే, జామాతరి పతిమ్హి చ,

ఉత్తమే వాచ్చలిఙ్గో సో, వరం మన్దప్పియే బ్యయం.

౮౧౧.

మకులే ధనరాసిమ్హి, సియా కోస మనిత్థియం;

నేత్తింసాది పిధానే చ, ధనుపఞ్చసతేపి చ.

౮౧౨.

పితామహే జినే సేట్ఠే, బ్రాహ్మణే చ పితూస్వపి;

బ్రహ్మా వుత్తో తథా బ్రహ్మం, వేదే తపసి వుచ్చతే.

౮౧౩.

హత్థీనం మజ్ఝబన్ధే చ, పకోట్ఠే కచ్ఛబన్ధనే;

మేఖలాయం మతా కచ్ఛా, కచ్ఛో వుత్తో లతాయ చ.

౮౧౪.

తథేవ బాహుమూలమ్హి, అనూపమ్హి తిణేపి చ;

౮౧౫.

పమాణం హేతు సత్థేసు, మానే చ సచ్చవాదిని;

పమాతరి చ నిచ్చమ్హి, మరియాదాయ ముచ్చతే.

౮౧౬.

సత్తం దబ్బ’త్తభావేసు, పాణేసు చ బలే, సియా [బలే సక్కా (టీ.)];

సత్తాయఞ్చ, జనేసత్తో, ఆసత్తే సో తిలిఙ్గికో.

౮౧౭.

సేమ్హాదో రసరత్తాదో, మహాభూతే పభాదికే;

ధాతు ద్వీస్వ’ట్ఠిచక్ఖా’ది, భ్వా’దీసు గేరికాదిసు.

౮౧౮.

అమచ్చాదో సభావే చ, యోనియం పకతీ’రితా;

సత్వాదిసామ్యా’వత్థాయం, పచ్చయా పఠమేపి చ.

౮౧౯.

పదం ఠానే పరిత్తాణే, నిబ్బానమ్హి చ కారణే;

సద్దే వత్థుమ్హి కోట్ఠాసే, పాదే తల్లఞ్ఛనే మతం.

౮౨౦.

లోహముగ్గర మేఘేసు, ఘనో, తాలాదికే ఘనం,;

నిరన్తరే చ కఠినే, వాచ్చలిఙ్గిక ముచ్చతే.

౮౨౧.

ఖుద్దా చ మక్ఖికాభేదే, మధుమ్హి ఖుద్ద, మప్పకే;

అధమే కపణే చాపి, బహుమ్హి చతూసు త్తిసు.

౮౨౨.

తక్కే మరణలిఙ్గే చ, అరిట్ఠం అసుభే సుభే,;

అరిట్ఠో ఆసవే కాకే, నిమ్బే చ ఫేనిలద్దుమే.

౮౨౩.

మానభణ్డే పలసతే, సదిసత్తే తులా తథా;

గేహానం దారుబన్ధత్థ, పీఠికాయఞ్చ దిస్సతి.

౮౨౪.

మిత్తకారే ¶ లఞ్జదానే, బలే రాసి విపత్తిసు [బలరాసి విపత్తిసు (క.)];

యుద్ధే చేవ పటిఞ్ఞాయం, సఙ్గరో సమ్పకాసితో.

౮౨౫.

ఖన్ధే భవే నిమిత్తమ్హి, రూపం వణ్ణే చ పచ్చయే;

సభావ సద్ద సణ్ఠాన, రూపజ్ఝాన వపూసు చ.

౮౨౬.

వత్థు కిలేస కామేసు, ఇచ్ఛాయం మదనే రతే;

కామో, కామం నికామే, చా, నుఞ్ఞాయం కామ మబ్యయం.

౮౨౭.

పోక్ఖరం పదుమే దేహే, వజ్జభణ్డముఖేపి చ;

సున్దరత్తే చ సలిలే, మాతఙ్గకరకోటియం.

౮౨౮.

రాసినిచ్చల మాయాసు, దమ్భా’సచ్చేస్వ’యోఘనే;

గిరిసిఙ్గమ్హి సీరఙ్గే, యన్తే కూట మనిత్థియం.

౮౨౯.

వుద్ధియం జననే కామ, ధాత్వాదీమ్హి చ పత్తియం;

సత్తాయఞ్చేవ సంసారే, భవో సస్సతదిట్ఠియం.

౮౩౦.

పటివాక్యో’త్తరాసఙ్గే, సు’త్తరం ఉత్తరో తిసు;

సేట్ఠే దిసాదిభేదే చ, పరస్మి ముపరీ’రితో.

౮౩౧.

నేక్ఖమ్మం పఠమజ్ఝానే, పబ్బజ్జాయం విముత్తియం;

విపస్సనాయ నిస్సేస, కుసలమ్హి చ దిస్సతి.

౮౩౨.

సఙ్ఖారో సఙ్ఖతే పుఞ్ఞా, భిసఙ్ఖారాదికేపి చ;

పయోగే కాయసఙ్ఖారా, ద్య’భిసఙ్ఖరణేసు చ.

౮౩౩.

ఆరమ్మణే చ సంసట్ఠే, వోకిణ్ణే నిస్సయే తథా;

తబ్భావే చాప్యభిధేయ్య, లిఙ్గో సహగతో భవే.

౮౩౪.

తీసు ఛన్నం పతిరూపే, ఛాదితే చ నిగూహితే;

నివాసన పారుపనే, రహో పఞ్ఞత్తియం పుమే.

౮౩౫.

బుద్ధసమన్తచక్ఖూసు, చక్ఖు పఞ్ఞాయ మీరితం;

ధమ్మచక్ఖుమ్హి చ మంస, దిబ్బచక్ఖుద్వయేసు చ.

౮౩౬.

వాచ్చలిఙ్గో అభిక్కన్తో, సున్దరమ్హి అభిక్కమే;

అభిరూపే ఖయే వుత్తో, తథేవ’బ్భనుమోదనే.

౮౩౭.

కారణే దేసనాయఞ్చ, వారే వేవచనేపి చ;

పాకారస్మిం [పకారస్మిం (క.)] అవసరే, పరియాయో కథీయతి.

౮౩౮.

విఞ్ఞాణే ¶ చిత్తకమ్మే చ, విచిత్తే చిత్త ముచ్చతే;

పఞ్ఞత్తి చిత్తమాసేసు, చిత్తో, తారన్తరే థియం.

౮౩౯.

సామం వేదన్తరే సాన్త్వే, తం పీతే సామలే తిసు;

సయమత్థే బ్యయం సామం, సామా చ సారివాయపి.

౮౪౦.

పుమే ఆచరియాదిమ్హి, గరు [గురు (క. టీ.)] మాతాపితూస్వపి;

గరు తీసు మహన్తే చ, దుజ్జరా’లహుకేసు చ.

౮౪౧.

అచ్చితే విజ్జమానే చ, పసత్థే సచ్చ సాధుసు;

ఖిన్నే చ సమితే చేవ, సన్తోభిధేయ్యలిఙ్గికోతి.

ఇతి గాథాఅనేకత్థవగ్గో.

౮౪౨.

దేవో విసుద్ధిదేవా’దో, మేఘ మచ్చు నభేసు చ;

అథోపి తరుణే సత్తే, చోరేపి మాణవో భవే.

౮౪౩.

ఆది కోట్ఠాస కోటీసు, పురతో’గ్గంవరే తీసు;

పచ్చనీకో’త్తమేస్వ’ఞ్ఞే, పచ్ఛాభాగే పరో తిసు.

౮౪౪.

యోని కామ సిరి’స్సరే, ధమ్ము’య్యామ యసే భగం;

ఉళారో తీసు విపులే, సేట్ఠే చ మధురే సియా.

౮౪౫.

సమ్పన్నో తీసు సమ్పుణ్ణే, మధురే చ సమఙ్గిని;

సఙ్ఖా తు ఞాణే కోట్ఠాస, పఞ్ఞత్తి గణనేసు చ.

౮౪౬.

ఠానం ఇస్సరియో’కాస, హేతూసు ఠితియమ్పి చ;

అథో మానే పకారేచ, కోట్ఠాసేచ విధో ద్విసు.

౮౪౭.

పఞ్ఞో’పవాస ఖన్తీసు, దమో ఇన్ద్రియసంవరే;

ఞాణే చ సోమనస్సేచ, వేదో ఛన్దసి చో’చ్చతే.

౮౪౮.

ఖన్ధకోట్ఠాస, పస్సావ, మగ్గ, హేతూసు యోని సా [యోని సో (టీ.)];

కాలే తు కూలే సీమాయం, వేలా రాసిమ్హి భాసితా.

౮౪౯.

వోహారో సద్ద పణ్ణత్తి, వణిజ్జా చేతనాసు చ;

నాగో తు’రగ హత్థీసు, నాగరుక్ఖే తథు’త్తమే.

౮౫౦.

సేట్ఠా’సహాయ సఙ్ఖ్యా’ఞ్ఞ,

తుల్యేస్వే’కోతిలిఙ్గికో;

రాగే తు మానసో చిత్తా, రహత్తేసు చ మానసం.

౮౫౧.

మూలం ¶ భే సన్తికే మూల, మూలే హేతుమ్హి పాభతే;

రూపాద్యం’స పకణ్డేసు, ఖన్ధో రాసి గుణేసు చ.

౮౫౨.

ఆరమ్భో వీరియే కమ్మే, ఆదికమ్మే వికోపనే;

అథో హదయవత్థుమ్హి, చిత్తే చ హదయం ఉరే.

౮౫౩.

పచ్ఛాతాపా’నుబన్ధేసు, రాగాదో’నుసయో భవే;

మాతఙ్గముద్ధపిణ్డే తు, ఘటే కుమ్భో దసమ్బణే.

౮౫౪.

పరివారో పరిజనే, ఖగ్గకోసే పరిచ్ఛదే;

ఆలమ్బరో తు సారమ్భే, భేరిభేదే చ దిస్సతి.

౮౫౫.

ఖణో కాలవిసేసే చ, నిబ్యాపారట్ఠితిమ్హి చ;

కులే త్వ’భిజనో వుత్తో, ఉప్పత్తిభూమియమ్పి చ.

౮౫౬.

ఆహారో కబళీకారా, హారాదీసు చ కారణే;

విస్సాసే యాచనాయఞ్చ, పేమే చ పణయో మతో.

౮౫౭.

ణాదో సద్ధా, చీవరాది, హేత్వా’ధారేసు పచ్చయో;

కీళా దిబ్బవిహారాదో, విహారో సుగతాలయే.

౮౫౮.

సమత్థనే మతో చిత్తే, కగ్గతాయం సమాధి చ;

యోగో సఙ్గతి [సఙ్గే చ (టీ.)] కామాదో,

ఝానో’పాయేసు యుత్తియం.

౮౫౯.

భోగో సప్పఫణ’ఙ్గేసు, కోటిల్లే భుఞ్జనే ధనే;

భూమిభాగే కిలేసే చ, మలే చా’ఙ్గణ ముచ్చతే.

౮౬౦.

ధనాదిదప్పే పఞ్ఞాయ, అభిమానో మతో థ చ;

అపదేసో నిమిత్తే చ, ఛలే చ కథనే మతో.

౮౬౧.

చిత్తే కాయే సభావే చ, సో అత్తా పరమ’త్తని;

అథ గుమ్బో చ థమ్బస్మిం [థమ్భస్మిం (టీ.)], సమూహే బలసజ్జనే.

౮౬౨.

అన్తోఘరే కుసూలే చ, కోట్ఠో న్తోకుచ్ఛియం ప్యథ;

సోపానఙ్గమ్హి ఉణ్హీసో, మకుటే సీసవేఠనే.

౮౬౩.

నియ్యాసే సేఖరే ద్వారే, నియ్యూహో నాగదన్తకే;

అథో సిఖణ్డే తూణీరే, కలాపో నికరే మతో.

౮౬౪.

చూళా సంయతకేసేసు, మకుటే మోళి చ ద్విసు;

సఙ్ఖో త్వ’నిత్థియం కమ్బు, నలాట’ట్ఠీసు [లలాటట్ఠీసు (సీ.)] గోప్ఫకే.

౮౬౫.

పక్ఖో ¶ కాలే బలే సాధ్యే, సఖీ వాజేసు పఙ్గులే;

దేసే’ణ్ణవే పుమే సిన్ధు, సరితాయం స నారియం.

౮౬౬.

గజే కరేణు పురిసే, సో హత్థినియ మిత్థియం;

రతనే వజిరో నిత్థీ, మణివేధి’న్దహేతిసు.

౮౬౭.

విసాణం తీసు మాతఙ్గ, దన్తే చ పసుసిఙ్గకే;

కోటియం తు మతో కోణో, తథా వాదిత్తవాదనే.

౮౬౮.

వణిప్పథే చ నగరే, వేదే చ నిగమో థ చ;

వివాదాదో’ ధికరణం, సియా’ధారే చ కారణే.

౮౬౯.

పసుమ్హి వసుధాయఞ్చ, వాచాదో గో పుమిత్థియం;

హరితే తు సువణ్ణే చ, వాసుదేవే హరీ’రితో.

౮౭౦.

ఆయత్తే పరివారే చ, భరియాయం పరిగ్గహో;

ఉత్తంసో త్వ’ వతంసో చ, కణ్ణపూరే చ సేఖరే.

౮౭౧.

విజ్జుయం వజిరే చేవా, సని’త్థిపురిసే ప్యథ;

కోణే సఙ్ఖ్యావిసేసస్మిం, ఉక్కంసే కోటి నారియం.

౮౭౨.

చూళా జాలా పధాన’గ్గ, మోరచూళాసు సా సిఖా;

సప్పదాఠాయ మాసీ’త్థీ, ఇట్ఠస్సా’సీసనాయపి.

౮౭౩.

వసా విలీన తేలస్మిం, వసగా వఞ్ఝగావిసు;

అభిలాసే తు కిరణే, అభిసఙ్గే రుచి’త్థియం.

౮౭౪.

సఞ్ఞా సఞ్జాననే నామే, చేతనాయఞ్చ దిస్సతి;

అంసే సిప్పే కలా కాలే, భాగే చన్దస్స సోళసే.

౮౭౫.

బీజకోసే ఘరకూటే, కణ్ణభూసాయ కణ్ణికా;

ఆగామికాలే దీఘత్తే, పభావే చ మతా’యతి.

౮౭౬.

ఉణ్ణా మేసాదిలోమే, చ, భూమజ్ఝే రోమధాతుయం;

వారుణీ త్విత్థియం వుత్తా, నట్టకీ మదిరాదిసు.

౮౭౭.

క్రియచిత్తే చ కరణే, కిరియం కమ్మని క్రియా;

సునిసాయం తు కఞ్ఞాయ, జాయాయ చ వధూ మతా.

౮౭౮.

పమాణి’స్సరియే మత్తా, అక్ఖరావయవే’ప్పకే;

సుత్తం పావచనే రిట్ఠే [సిద్ధే (టీ.)], తన్తే తం సుపితే తిసు.

౮౭౯.

రాజలిఙ్గో’సభఙ్గేసు, ¶ రుక్ఖే చ కకుదో [కకుధో (టీ. సీ.)] ప్యథ;

నిమిత్త’క్ఖర సూపేసు, బ్యఞ్జనం చిహనే పదే.

౮౮౦.

వోహారే జేతు మిచ్ఛాయం, కీళాదో చాపి దేవనం;

భరియాయం తు కేదారే, సరీరే ఖేత్త మీరితం.

౮౮౧.

సుస్సూసాయఞ్చ విఞ్ఞేయ్యం, ఇస్సాభ్యాసే ప్యు’పాసనం;

సూలం తు నిత్థియం హేతి, భేదే సంకు రుజాసు చ.

౮౮౨.

తన్తి వీణాగుణే, తన్తం, ముఖ్యసిద్ధన్త తన్తుసు;

రథాద్యఙ్గే తు చ యుగో, కప్పమ్హి యుగలే యుగం.

౮౮౩.

ఇత్థిపుప్ఫే చ రేణుమ్హి, రజో పకతిజే గుణే;

న్యాసప్పణే తు దానమ్హి, నియ్యాతన ముదీరితం.

౮౮౪.

గరు’పాయా’వతారేసు, తిత్థం పూతమ్బు దిట్ఠిసు;

పణ్డకే జోతి నక్ఖత్త, రంసీస్వ’గ్గిమ్హి జోతి సో.

౮౮౫.

కణ్డో నిత్థీ సరే దణ్డే, వగ్గే చావసరే ప్యథ;

ఉద్ధంబాహుద్వయమానే [బాహుద్వయుమ్మానే (సీ. క.)], సూరత్తేపి చ పోరిసం.

౮౮౬.

ఉట్ఠానం పోరిసే’హాసు, నిసిన్నాద్యు’గ్గమే ప్యథ;

అనిస్సయమహీభాగే, త్వి’రీణం ఊసరే సియా.

౮౮౭.

ఆరాధనం సాధనే చ, పత్తియం పరితోసనే;

పధానే తు చ సానుమ్హి, విసాణే సిఙ్గ ముచ్చతే.

౮౮౮.

దిట్ఠా’దిమగ్గే ఞాణ’క్ఖి, క్ఖణ లద్ధీసు దస్సనం;

హేమే పఞ్చసువణ్ణే చ, నిక్ఖో నిత్థీ పసాధనే.

౮౮౯.

తిథిభేదే చ సాఖాది, ఫళుమ్హి పబ్బ ముచ్చతే;

నాగలోకే తు పాతాలం, భాసితం బలవాముఖే.

౮౯౦.

కామజే కోపజే దోసే, బ్యసనఞ్చ విపత్తియం;

అథో’పకరణే సిద్ధి, కారకేసు చ సాధనం.

౮౯౧.

తీస్వీరితో [తీస్వితో (టీ.)] దానసీలే, వదఞ్ఞూ వగ్గువాదిని;

పురక్ఖతో భిసిత్తే చ, పూజితే పురతోకతే.

౮౯౨.

మన్దో భాగ్యవిహీనే చా, ప్పకే మూళ్హా’పటూస్వపి;

వుద్ధియుత్తే సమున్నద్ధే, ఉప్పన్నే ఉస్సితం భవే.

౮౯౩.

రథఙ్గే’క్ఖో ¶ సువణ్ణస్మిం, పాసకే, అక్ఖ మిన్ద్రియే;

సస్సతే చ ధువో తీసు, ధువం తక్కే చ నిచ్ఛితే.

౮౯౪.

హరే సివో, సివం భద్ద, మోక్ఖేసు, జమ్బుకే సివా;

సేనాయం సత్తియఞ్చేవ, థూలత్తే చ బలం భవే.

౮౯౫.

సఙ్ఖ్యా నరకభేదేసు, పదుమం వారిజే ప్యథ;

దేవభేదే వసు పుమే, పణ్డకం రతనే ధనే.

౮౯౬.

నిబ్బానం అత్థగమనే, అపవగ్గే సియా థ చ;

సేతమ్బుజే పుణ్డరీకం, బ్యగ్ఘే రుక్ఖన్తరే పుమే.

౮౯౭.

ఉపహారే బలి పుమే, కరస్మించా’సురన్తరే;

సుక్కం తు సమ్భవే, సుక్కో, ధవలే, కుసలే తిసు.

౮౯౮.

దాయో దానే విభత్తబ్బ, ధనే చ పితునం వనే [ధనే (టీ.)];

పభుత్తా’యత్తతా’యత్తా’, భిలాసేసు వసో భవే.

౮౯౯.

పరిభాసన మక్కోసే, నియమే భాసనే థ చ,

ధనమ్హి సేళనం యోధ, సీహనాదమ్హి దిస్సతి.

౯౦౦.

పభవో జాతిహేతుమ్హి, ఠానే చాద్యుపలద్ధియం;

అథో’తు నారిపుప్ఫస్మిం, హేమన్తాదిమ్హి చ ద్విసు.

౯౦౧.

కరణం సాధకతమే, క్రియా గత్తేసు ఇన్ద్రియే;

తాతో [తాళో (సీ.)] తు కుఞ్చికాయఞ్చ, తూరియఙ్గే దుమన్తరే.

౯౦౨.

పుప్ఫే ఫలే చ పసవో, ఉప్పాదే గబ్భమోచనే;

గాయనే గాయకే అస్సే, గన్ధబ్బో దేవతాన్తరే.

౯౦౩.

వినా పుప్ఫం ఫలగ్గాహి, రుక్ఖే వనప్పతి;

ఆహతే హేమరజతే, రూపియం రజతేపి చ.

౯౦౪.

ఖగాదిబన్ధనే పాసో, కేసపుబ్బో చయే ప్యథ;

తారా’క్ఖిమజ్ఝే నక్ఖత్తే, తారో ఉచ్చతరస్సరే.

౯౦౫.

పత్తే చ లోహభేదస్మిం, కంసో చతుకహాపణే;

మజ్ఝిమో దేహమజ్ఝస్మిం, మజ్ఝభవే చ సో తిసు.

౯౦౬.

ఆవేసనంభూతావేసే, సిప్పసాలా ఘరేసు చ;

సోభా సమ్పత్తీసు సిరీ, లక్ఖీత్థీ దేవతాయ చ.

౯౦౭.

కుమారో ¶ యువరాజే చ, ఖన్దే వుత్తో సుసుమ్హి చ;

అథా’నిత్థీ పవాళో చ, మణిభేదే తథా’ఙ్కురే.

౯౦౮.

పణో వేతన మూలేసు, వోహారే చ ధనే మతో;

పటిగ్గహో తు గహణే, కథితో భాజనన్తరే.

౯౦౯.

అసుభే చ సుభే కమ్మే, భాగ్యం వుత్తం ద్వయే ప్యథ;

పిప్ఫలం తరుభేదే చ, వత్థచ్ఛేదనసత్థకే.

౯౧౦.

అపవగ్గో పరిచ్చాగా’, వసానేసు విముత్తియం;

లిఙ్గం తు అఙ్గజాతస్మిం, పుమత్తాదిమ్హి లక్ఖణే.

౯౧౧.

చాగే సభావే నిమ్మానే, సగ్గో జ్ఝాయే దివేప్యథ;

రోహితో లోహితే మచ్ఛ, భేదే చేవ మిగన్తరే.

౯౧౨.

నిట్ఠా నిప్ఫత్తియం చేవా, వసానమ్హి అదస్సనే;

కణ్టకో తు సపత్తస్మిం, రుక్ఖఙ్గే లోమహంసనే.

౯౧౩.

ముఖ్యో’పాయేసు వదనే, ఆదిస్మిం ముఖ మీరితం;

దబ్బం భబ్బే గుణాధారే, విత్తే చ బుధ దారుసు.

౯౧౪.

మానం పమాణే పత్థాదో, మానో వుత్తో విధాయ చ;

అథో పరిస్సమే వుత్తో, వాయామో వీరియేపి చ.

౯౧౫.

సరోరుహే సతపత్తం, సతపత్తో ఖగన్తరే;

ఛిద్దే తు ఛిద్దవన్తే చ, సుసిరం తూరియన్తరే.

౯౧౬.

ఏకస్మిం సదిసే సన్తే, సమానం వాచ్చలిఙ్గికం;

అథో గారవ భీతీసు, సంవేగే సమ్భమో మతో.

౯౧౭.

జుణ్హా చన్దప్పభాయఞ్చ, తదుపేతనిసాయ చ;

విమానం దేవతావాసే, సత్తభూమిఘరమ్హి చ.

౯౧౮.

మాసే జేట్ఠో, తివుద్ధా’తి, ప్పసత్థేసు చ తీసు సో;

ధమ్మే చ మఙ్గలే సేయ్యో, సో పసత్థతరే తిసు.

౯౧౯.

ఆదిచ్చాదిమ్హి గహణే, నిబన్ధే చ ఘరే గహో;

కాచో తు మత్తికాభేదే, సిక్కాయం నయనామయే.

౯౨౦.

తీసు గామణి సేట్ఠస్మిం, అధిపే గామజేట్ఠకే;

బిమ్బం తు పటిబిమ్బే చ, మణ్డలే బిమ్బికాఫలే.

౯౨౧.

భాజనాది పరిక్ఖారే, భణ్డం మూలధనేపి చ;

మగ్గో త్వరియమగ్గే చ, సమ్మాదిట్ఠాదికే, పథే.

౯౨౨.

సమా ¶ వస్సే, సమో ఖేద, సన్తీసు, సో నిభే తిసు;

చాపేత్విస్సాస, ముసునో, ఇస్సాసో ఖేపకమ్హి చ.

౯౨౩.

బాలో తీస్వా’దివయసా, సమఙ్గిని అపణ్డితే;

రత్తం తు సోణితే, తమ్బా, నురత్త, రఞ్జితే తిసు.

౯౨౪.

తచే కాయే చ తన్విత్థీ, తీస్వ’ప్పే విరళే కిసే;

ఉతుభేదే తు సిసిరో, హిమే సో సీతలే తిసు.

౯౨౫.

సక్ఖరా గుళభేదే చ, కథలేపి చ దిస్సతి;

అనుగ్గహే తు సఙ్ఖేపే, గహణే సఙ్గహో మతో.

౯౨౬.

దక్ఖే చ తిఖిణే బ్యత్తే, రోగముత్తే పటుత్తిసు;

రాజా తు ఖత్తియే వుత్తో, నరనాథే పభుమ్హి చ.

౯౨౭.

ఖలఞ్చ ధఞ్ఞకరణే, కక్కే నీచే ఖలో భవే;

అథు’ప్పాదే సముదయో, సమూహే పచ్చయేపి చ.

౯౨౮.

బ్రహ్మచారీ గహట్ఠాదో, అస్సమో చ తపోవనే;

భయఙ్కరే తు కఠినే, కురూరో తీసు నిద్దయే.

౯౨౯.

కనిట్ఠో కనియో తీసు, అత్యప్పే’తియువే ప్యథ;

సీఘమ్హి లహు తం, ఇట్ఠ, నిస్సారా’గరుసుత్తిసు.

౯౩౦.

అధరో తీస్వధో హీనే, పుమే దన్తచ్ఛదే ప్యథ;

సుస్సుసా సోతు మిచ్ఛాయ, సా పారిచరియాయ చ.

౯౩౧.

హత్థో పాణిమ్హి రతనే, గణే సోణ్డాయ భన్తరే;

ఆవాటే ఉదపానే చ, కూపో కుమ్భే చ దిస్సతి.

౯౩౨.

ఆదో పధానే పఠమం, పముఖఞ్చ తిలిఙ్గికం;

వజ్జభేదే చ విత తం, తం విత్థారే తిలిఙ్గికం.

౯౩౩.

సారో బలే థిరంసే చ, ఉత్తమే సో తిలిఙ్గికో;

భారో తు ఖన్ధభారాదో, ద్విసహస్సపలేపి చ.

౯౩౪.

మన్దిరే రోగభేదే చ, ఖయో అపచయమ్హి చ;

వాళో తు సాపదే సప్పే, కురూరే సో తిలిఙ్గికో.

౯౩౫.

సాలో సజ్జద్దుమే రుక్ఖే, సాలాగేహే చ దిస్సతి;

సోతే తు సవనం వుత్తం, యజనే సుతియమ్పి చ.

౯౩౬.

తీసు పతో పరేతో చ, మతే చ పేతయోనిజే;

ఖ్యాతే తు హట్ఠే విఞ్ఞాతే, పతీతం వాచ్చలిఙ్గికం.

౯౩౭.

అధిప్పాయే ¶ చ ఆధారే, ఆసయో కథితో థ చ;

పత్తం పక్ఖే దలే, పత్తో, భాజనే సో గతే తిసు.

౯౩౮.

కుసలే సుకతం, సుట్ఠు, కతే చ సుకతో తిసు;

తపస్సీ త్వ’నుకమ్పాయా, రహే వుత్తో తపోధనే.

౯౩౯.

తీసు సురాదిలోలస్మిం, సోణ్డో హత్థికరే ద్విసు;

అస్సాదనే తు రసనం, జివ్హాయఞ్చ ధనిమ్హి చ.

౯౪౦.

పణీతో తీసు మధురే, ఉత్తమే విహితే ప్యథ;

అఞ్జసే విసిఖాయఞ్చ, పన్తియం వీథి నారియం.

౯౪౧.

పాపస్మిం గగనే దుక్ఖే, బ్యసనే చా’ఘ ముచ్చతే;

సమూహే పటలం నేత్త, రోగే వుత్తం ఛదిమ్హి చ.

౯౪౨.

సన్ధి సఙ్ఘట్టనే వుత్తో, సన్ధి’త్థి పటిసన్ధియం;

సత్తన్నం పూరణే సేట్ఠే, తిసన్తే సత్తమో తిసు.

౯౪౩.

ఓజా తు యాపనాయఞ్చ, ఓజో దిత్తి బలేసు చ;

అథో నిసామనం వుత్తం, దస్సనే సవనేపి చ.

౯౪౪.

గబ్భో కుచ్ఛిట్ఠసత్తే చ, కుచ్ఛి ఓవరకేసు చ;

ఖణ్డనే త్వ’పదానఞ్చ, ఇతివుత్తే చ కమ్మని.

౯౪౫.

చిత్తకే రుక్ఖభేదే చ, తిలకో తిలకాళకే;

సీలాదో పటిపత్తి’త్థీ, బోధే పత్తి పవత్తిసు.

౯౪౬.

అసుమ్హి [ఆయుమ్హి (టీ.), ౪౦౭-గాథా పస్సితబ్బా] చ బలే పాణో, సత్తే హదయగా’నిలే;

ఛన్దో వసే అధిప్పాయే, వేదే’చ్ఛా’నుట్ఠుభాదిసు.

౯౪౭.

కామోఘాదో, సమూహస్మిం, ఓఘోవేగే జలస్స చ;

కపాలం సిరసట్ఠిమ్హి, ఘటాది సకలేపి చ.

౯౪౮.

వేణ్వాదిసాఖాజాలస్మిం, లగ్గకేసే జటా’లయే;

సరణం తు వధే గేహే, రక్ఖితస్మిఞ్చ రక్ఖణే.

౯౪౯.

థియం కన్తా పియే, కన్తో, మనుఞ్ఞే, సో తిలిఙ్గికో;

గవక్ఖే తు సమూహే చ, జాలం మచ్ఛాదిబన్ధనే.

౯౫౦.

పుచ్ఛాయం గరహాయఞ్చా, నియమే కిం తిలిఙ్గికం;

ససద్ధే తీసు నివాపే, సద్ధం, సద్ధా చ పచ్చయే.

౯౫౧.

బీజం ¶ హేతుమ్హి అట్ఠిస్మిం, అఙ్గజాతే చ దిస్సతి;

పుబ్బో పూయే’గ్గతో [అగ్గతే (టీ.)] ఆదో,

సో దిసాదో తిలిఙ్గికో.

౯౫౨.

ఫలచిత్తే హేతుకతే, లాభే ధఞ్ఞాదికే ఫలం;

ఆగమనే తు దీఘాది, నికాయేసు చ ఆగమో.

౯౫౩.

సన్తానో దేవరుక్ఖే చ, వుత్తో సన్తతియం ప్యథ;

ఉత్తరవిపరీతే చ, సేట్ఠే చా’నుత్తరం తిసు.

౯౫౪.

సత్తిసమ్పత్తియం వుత్తో, కన్తిమత్తే చ విక్కమో;

ఛాయా తు ఆతపాభావే, పటిబిమ్బే పభాయ చ.

౯౫౫.

గిమ్హే ఘమ్మో నిదాఘో చ, ఉణ్హే సేదజలే ప్యథ;

కప్పనం కన్తనే వుత్తం, వికప్పే సజ్జనే’త్థియం.

౯౫౬.

అఙ్గా దేసే బహుమ్హ’ఙ్గం, అఙ్గో దేసే వపుమ్హ’[ఙ్గ (టీ.)] తథా’వయవహేతుసు;

దేవాలయే చ థూపస్మిం, చేతియం చేతియ’ద్దుమే.

౯౫౭.

సజ్జనో సాధుపురిసే, సజ్జనం కప్పనే ప్యథ;

సుపినం సుపినే సుత్త, విఞ్ఞాణే త మనిత్థియం.

౯౫౮.

పచ్చక్ఖే సన్నిధానే చ, సన్నిధి పరికిత్తితో;

భియ్యో బహుతరత్థే సో, పునరత్థే’బ్యయం భవే.

౯౫౯.

విసలిత్తసరే దిద్ధో, దిద్ధో లిత్తే తిలిఙ్గికో;

వాసే ధూమాదిసఙ్ఖారే, ధివాసో సమ్పటిచ్ఛనే.

౯౬౦.

వుత్తో విసారదో తీసు, సుప్పగబ్భే చ పణ్డితే;

అథ సిత్థం మధుచ్ఛిట్ఠే, వుత్తం ఓదనసమ్భవే.

౯౬౧.

ద్రవే వణ్ణే రసభేదే, కసాయో సురభిమ్హి చ;

అథో ఉగ్గమనం వుత్తం, ఉప్పత్తు’ద్ధగతీసు చ.

౯౬౨.

లూఖే నిట్ఠురవాచాయం, ఫరుసం వాచ్చలిఙ్గికం;

పవాహో త్వ’మ్బువేగే చ, సన్దిస్సతి పవత్తియం.

౯౬౩.

నిస్సయే తప్పరే ఇట్ఠే, పరాయణపదం తిసు;

కవచే వారవాణే చ, నిమ్మోకేపి చ కఞ్చుకో.

౯౬౪.

లోహభేదే ¶ మతం తమ్బం, తమ్బో రత్తే తిలిఙ్గికో;

తీసు త్వ’వసితం ఞాతే, అవసానగతే మతం.

౯౬౫.

బోధనే చ పదానే చ, విఞ్ఞేయ్యం పటిపాదనం;

సేలే నిజ్జలదేసే చ, దేవతాసు మరూ’రితో.

౯౬౬.

సత్థం ఆయుధ గన్థేసు, లోహే, సత్థో చ సఞ్చయే;

జీవికాయం వివరణే, వత్తనే వుత్తి నారియం.

౯౬౭.

వీరియే సూరభావే చ, కథీయతి పరక్కమో;

అథ కమ్బు మతో సఙ్ఖే, సువణ్ణే వలయేపి చ.

౯౬౮.

సరో కణ్డే అకారాదో, సద్దే వాపిమ్హి’నిత్థియం;

దుప్ఫస్సే తిఖిణే తీసు, గద్రభే కకచే ఖరో.

౯౬౯.

సురాయు’పద్దవే కామా, సవాదిమ్హి చ ఆసవో;

దేహే వుత్తో రథఙ్గే చ, చతురో’పధిసూ’పధి.

౯౭౦.

వత్థు’త్తం కారణే దబ్బే, భూభేదే రతనత్తయే;

యక్ఖో దేవే మహారాజే, కువేరా’నుచరే నరే.

౯౭౧.

దారుక్ఖన్ధే పీఠికాయం, ఆపణే పీఠ మాసనే;

పరివారే పరిక్ఖారో, సమ్భారే చ విభూసనే.

౯౭౨.

వోహారస్మిఞ్చ ఠపనే, పఞ్ఞత్తి’త్థీ పకాసనే;

పటిభానం తు పఞ్ఞాయం, ఉపట్ఠిత గిరాయ చ.

౯౭౩.

వచనావయవే మూలే, కథితో హేతు కారణే;

ఉదరే తు తథా పాచా, నలస్మిం గహణీ’త్థియం.

౯౭౪.

పియో భత్తరి, జాయాయం, పియా, ఇట్ఠే పియో తిసు;

యమరాజే తు యుగళే, సంయమే చ యమో భవే.

౯౭౫.

ముద్దికస్స చ పుప్ఫస్స, రసే ఖుద్దే మధూ’రితం;

ఉల్లోచే తు చ విత్థారే, వితానం పున్నపుంసకే.

౯౭౬.

అపవగ్గే చ సలిలే, సుధాయం అమతం మతం;

మోహే తు తిమిరే సఙ్ఖ్యా, గుణే తమ మనిత్థియం.

౯౭౭.

ఖరే చా’కారియే తీసు, రసమ్హి పురిసే కటు;

పణ్డకే సుకతే, పుఞ్ఞం, మనుఞ్ఞే పవనే తిసు.

౯౭౮.

రుక్ఖో దుమమ్హి, ఫరుసా, సినిద్ధేసు చ సో తిసు;

ఉప్పత్తియం తు హేతుమ్హి, సఙ్గే సుక్కే చ సమ్భవో.

౯౭౯.

నిమిత్తం ¶ కారణే వుత్తం, అఙ్గజాతే చ లఞ్ఛనే;

ఆది సీమాపకారేసు, సమీపే’వయవే మతో.

౯౮౦.

వేదే చ మన్తనే మన్తో, మన్తా పఞ్ఞాయ ముచ్చతే;

అనయో బ్యసనే చేవ, సన్దిస్సతి విపత్తియం.

౯౮౧.

అరుణో రంసిభేదే చా, బ్యత్తరాగే చ లోహితే;

అనుబన్ధో తు పకతా, నివత్తే నస్సనక్ఖరే.

౯౮౨.

అవతారో’వతరణే, తిత్థమ్హి వివరే ప్యథ;

ఆకారో కారణే వుత్తో, సణ్ఠానే ఇఙ్గితేపి చ.

౯౮౩.

సుద్దిత్థి తనయే ఖత్తా, ఉగ్గో, తిబ్బమ్హి సో తిసు;

పధానం తు మహామత్తే, పకత్య’గ్గ’ధితీసు చ.

౯౮౪.

కల్లం పభాతే, నిరోగ, సజ్జదక్ఖేసు [యుత్తదక్ఖేసు (క.)] తీసు తం;

కుహనా కూటచరియాయం, కుహనో కుహకే తిసు.

౯౮౫.

కపోతో పక్ఖిభేదే చ, దిట్ఠో పారావతే థ చ;

సారదో సారదబ్భూతే, అపగబ్భే మతో తిసు.

౯౮౬.

తీసు ఖరే చ కఠినే, కక్కసో సాహసప్పియే [సాహసప్పియే=సాహస+అప్పియే (టీ.)];

అకారియే తు గుయ్హఙ్గే, చీరే కోపీన ముచ్చతే.

౯౮౭.

మిగభేదే పటాకాయం, మోచే చ కదలీ’త్థియం;

దక్ఖిణా దానభేదస్మిం, వామతో’ఞ్ఞమ్హి దక్ఖిణో.

౯౮౮.

దుతియా భరియాయఞ్చ, ద్విన్నం పూరణియం మతా;

అథుప్పాదే సియా ధూమ, కేతు వేస్సానరేపి చ.

౯౮౯.

భవనిగ్గమనే యానే, ద్వారే నిస్సరణం సియా;

నియామకో పోతవాహే, తిలిఙ్గో సో నియన్తరి.

౯౯౦.

అపవగ్గే వినాసే చ, నిరోధో రోధనే ప్యథ;

భయే పటిభయం వుత్తం, తిలిఙ్గం తం భయంకరే.

౯౯౧.

పిటకం భాజనే వుత్తం, తథేవ పరియత్తియం;

జరాసిథిలచమ్మస్మిం, ఉదరఙ్గే మతా వలి.

౯౯౨.

భిన్నం విదారితే’ఞ్ఞస్మిం, నిస్సితే వాచ్చలిఙ్గికం;

ఉపజాపే మతో భేదో, విసేసే చ విదారణే.

౯౯౩.

మణ్డలం ¶ గామసన్దోహే, బిమ్బే పరిధిరాసిసు;

ఆణాయ మాగమే లేఖే; సాసనం అనుసాసనే.

౯౯౪.

అగ్గే తు సిఖరం చా’యో, మయవిజ్ఝనకణ్టకే;

గుణుక్కంసే చ విభవే, సమ్పత్తి చేవ సమ్పదా.

౯౯౫.

భూఖన్తీసు ఖమా, యోగ్యే, హితే సక్కే [యుత్తే (టీ.) ౧౦౦౧-గాథా పస్సితబ్బా] ఖమో తిసు;

అద్ధో భాగే పథే కాలే, ఏకంసే’ద్ధో’బ్యయం భవే;

అథో కరీసం వచ్చస్మిం, వుచ్చతే చతురమ్బణే.

౯౯౬.

ఉసభో’సధ గో [ఉసభో ఉసభే (టీ.)] సేట్ఠే, సూ’సభం వీసయట్ఠియం;

సేతుస్మిం తన్తి పన్తీసు, నారియం పాళి కథ్యతే.

౯౯౭.

కటో జయే’త్థినిమిత్తే, కిలఞ్జే సో కతే తిసు;

మహియం జగతీ వుత్తా, మన్దిరాలిన్దవత్థుమ్హి.

౯౯౮.

వితక్కే మథితే తక్కో, తథా సూచిఫలే మతో;

సుదస్సనం సక్కపురే, తీసు తం దుద్దసే’తరే.

౯౯౯.

దీపో’న్తరీప పజ్జోత, పతిట్ఠా నిబ్బుతీసు చ;

బద్ధనిస్సిత సేతేసు, తీసు తం మిహితే సితం.

౧౦౦౦.

థియం పజాపతి దారే, బ్రహ్మే మారే సురే పుమే;

వాసుదేవే’న్తకే కణ్హో, సో పాపే అసితే తిసు.

౧౦౦౧.

ఉపచారో ఉపట్ఠానే, ఆసన్నే అఞ్ఞరోపనే;

సక్కో ఇన్దే జనపదే, సాకియే, సో ఖమే తిసు.

౧౦౦౨.

వజ్జనే పరిహారో చ, సక్కారే చేవ రక్ఖణే;

సోతాపన్నాదికే అగ్గే, అరియో తీసు, ద్విజే పుమే.

౧౦౦౩.

సుసుకో సుసుమారే చ, బాలకే చ ఉలూపిని;

ఇన్దీవరం మతం నీలు, ప్పలే ఉద్దాలపాదపే.

౧౦౦౪.

అసనో పియకే కణ్డే, భక్ఖణే ఖిపనే’ సనం;

యుగే’ధికారే [వికారే (టీ.)] వీరియే, పధానే చా’న్తికే ధురో.

౧౦౦౫.

కాళే చ భక్ఖితే తీసు, లవిత్తే అసితో పుమే;

పవారణా పటిక్ఖేపే, కథితా’జ్ఝేసనాయ చ.

౧౦౦౬.

ఉమ్మారే ¶ ఏసికత్థమ్భే, ఇన్దఖీలో మతో థ చ;

పోత్థకం మకచివత్థే, గన్థే లేప్యాది కమ్మని.

౧౦౦౭.

ధఞ్ఞం సాల్యాదికే వుత్తం, ధఞ్ఞో పుఞ్ఞవతి త్తిసు;

పాణి హత్థే చ సత్తే భూ, సణ్హకరణియం మతో.

౧౦౦౮.

తీసు పీతం హలిద్యాభే, హట్ఠే చ పాయితే సియా;

బ్యూహో నిబ్బిద్ధరచ్ఛాయం, బలన్యాసే గణే మతో.

౧౦౦౯.

లోహితాదిమ్హి లోభే చ, రాగో చ రఞ్జనే మతో;

పదరో ఫలకే భఙ్గే, పవుద్ధ దరియం పిచ.

౧౦౧౦.

సిఙ్ఘాటకం కసేరుస్స, ఫలే, మగ్గసమాగమే;

బహులాయఞ్చ ఖేళమ్హి, ఏళా, దోసే’ళ మీరితం.

౧౦౧౧.

ఆధారో చా’ధికరణే, పత్తాధారే’ లవాలకే;

కారో’ గభేదే సక్కారే, కారా తు బన్ధనాలయే.

౧౦౧౨.

కరకా మేఘపాసాణే, కరకో కుణ్డికాయ చ;

పాపనే చ పదాతిస్మిం, గమనే పత్తి నారియం.

౧౦౧౩.

ఛిద్దం రన్ధఞ్చ వివరం, సుసిరే దూసనేపి చ;

ముత్తా తు ముత్తికే, ముత్తం, పస్సావే, ముచ్చితే తిసు.

౧౦౧౪.

నిసేధే వారణం, హత్థి, లిఙ్గ హత్థీసు వారణో;

దానం చాగే మదే సుద్ధే, ఖణ్డనే లవనే ఖయే.

౧౦౧౫.

మనోతోసే చ నిబ్బానే, త్థఙ్గమే నిబ్బుతి’త్థియం;

నేగమో నిగముబ్భూతే, తథా’పణోపజీవిని.

౧౦౧౬.

హరితస్మిఞ్చ పణ్ణే చ, పలాసో కిం సుకద్దుమే;

పకాసో పాకటేతీసు, ఆలోకస్మిం పుమే మతో.

౧౦౧౭.

పక్కం ఫలమ్హి, తం నాసు, మ్ముఖే [నాసముఖే (క.)] పరిణతే తిసు;

పిణ్డో ఆజీవనే దేహే, పిణ్డనే గోళకే మతో.

౧౦౧౮.

వట్టో పరిబ్బయే కమ్మా, దికే, సో వట్టులే తిసు;

పచ్చాహారే పటిహారో, ద్వారే చ ద్వారపాలకే.

౧౦౧౯.

నారియం భీరు కథితా, భీరుకే సో తిలిఙ్గికో;

వికటం గూథముత్తాదో, వికటో వికతే తిసు.

౧౦౨౦.

వామం ¶ సబ్యమ్హి, తం చారు, విపరీతేసు తీస్వ’థ;

సఙ్ఖ్యాభేదే సరబ్యే చ, చిహణే లక్ఖ ముచ్చతే.

౧౦౨౧.

సేణీ’త్థీ సమసిప్పీనం, గణే చా’వలియం పిచ;

సుధాయం ధూలియం చుణ్ణో, చుణ్ణఞ్చ వాసచుణ్ణకే.

౧౦౨౨.

జేతబ్బే’తిప్పసత్థే’తి, వుద్ధే జేయ్యం తిసూ’రితం;

తక్కే తు మథితం హోత్యా,

లోలితే మథితో తిసు.

౧౦౨౩.

అబ్భుతో’చ్ఛరియే తీసు, పణే చేవా’బ్భుతో పుమే;

మేచకో పుచ్ఛమూలమ్హి, కణ్హేపి మేచకో తిసు.

౧౦౨౪.

వసవత్తీ పుమే మారే, వసవత్తాపకే తిసు;

సమ్భవే చా’సుచి పుమే, అమేజ్ఝే తీసు దిస్సతి.

౧౦౨౫.

అచ్ఛో ఇక్కే పుమే వుత్తో, పసన్నమ్హి తిలిఙ్గికో;

బళిసే సేలభేదే చ, వఙ్కో, సో కుటిలే తిసు.

౧౦౨౬.

కుణపమ్హి ఛవో ఞేయ్యో,

లామకే సో తిలిఙ్గికో;

సబ్బస్మిం సకలో తీసు, అద్ధమ్హి పురిసే సియా.

౧౦౨౭.

చన్దగ్గాహాదికే చేవు, ప్పాదో ఉప్పత్తియం పిచ;

పదుస్సనే పదోసో చ, కథితో సంవరీముఖే.

౧౦౨౮.

రుధిరే లోహితం వుత్తం, రత్తమ్హి లోహితో తిసు;

ఉత్తమఙ్గే పుమే ముద్ధా, ముద్ధో మూళ్హే తిలిఙ్గికో.

౧౦౨౯.

రట్ఠమ్హి విజితం వుత్తం, జితే చ విజితో తిసు;

పరిత్తం తు పరిత్తాణే, పరిత్తో తీసు అప్పకే.

౧౦౩౦.

కుమ్భణ్డో దేవభేదే చ, దిస్సతి వల్లిజాతియం;

చతుత్థంసే పదే పాదో, పచ్చన్తసేలరంసిసు.

౧౦౩౧.

వఙ్గో లోహన్తరే వఙ్గా, దేసే పుమే బహుమ్హి చ;

కమ్మారభణ్డభేదే చ, ఖటకే ముట్ఠి చ ద్విసు.

౧౦౩౨.

అమ్బణం దోణియం చే’కా, దసదోణప్పమాణకే;

అధిట్ఠితియ మాధారే, ఠానే’ధిట్ఠాన ముచ్చతే.

౧౦౩౩.

పుమే మహేసీ సుగతే, దేవియం నారియం మతా;

ఉపద్దవే ఉపసగ్గో, దిస్సతి పాదికేపి చ.

౧౦౩౪.

వక్కం ¶ కోట్ఠాసభేదస్మిం, వక్కో వఙ్కే తిసు’చ్చతే;

విజ్జా వేదే చ సిప్పే చ, తివిజ్జాదో చ బుద్ధియం.

౧౦౩౫.

సమాధిమ్హి పుమే’కగ్గో, నాకులే వాచ్చలిఙ్గికో;

పజ్జం సిలోకే, పజ్జో’ద్ధే, పజ్జో పాదహితే తిసు.

౧౦౩౬.

కతకో రుక్ఖభేదస్మిం, కతకో కిత్తిమే తిసు;

విధేయ్యే అస్సవో తీసు, పుబ్బమ్హీ పురిసే సియా.

౧౦౩౭.

కల్యాణే కథితం ఖేమం, తీసు లద్ధత్థరక్ఖణే;

అథో నియోజనే వుత్తం, కారియేపి పయోజనం.

౧౦౩౮.

అస్సత్థో తీసు అస్సాస, ప్పత్తే, బోధిద్దుమే పుమే;

తీసు లుద్దో కురూరే చ, నేసాదమ్హి పుమే సియా.

౧౦౩౯.

విలగ్గో తీసు లగ్గస్మిం, పుమే మజ్ఝమ్హి దిస్సతి;

అడ్ఢో త్వనిత్థియం భాగే, ధనిమ్హి వాచ్చలిఙ్గికో.

౧౦౪౦.

కట్ఠం దారుమ్హి, తం కిచ్ఛే, గహనే కసితే తిసు;

ససన్తానే చ విసయే, గోచరే’ జ్ఝత్త ముచ్చతేతి.

ఇతి అద్ధానేకత్థవగ్గో.

౧౦౪౧.

భువనే చ జనే లోకో, మోరేత్వగ్గిమ్హి సో సిఖీ;

సిలోకో తు యసే పజ్జే,

రుక్ఖే తు సామికే ధవో.

౧౦౪౨.

వటబ్యామేసు నిగ్రోధో, ధఙ్కో తు వాయసే బకే;

వారో త్వ’వసరా’హేసు, కుచేత్వబ్భే పయోధరో.

౧౦౪౩.

ఉచ్ఛఙ్గే లక్ఖణే చా’ఙ్కో, రస్మి’త్థీ జుతి రజ్జుసు;

దిట్ఠో’భాసేసు ఆలోకో,

బుద్ధో తు పణ్డితే జినే.

౧౦౪౪.

సూరం’సూసు పుమే భానూ, దణ్డో తు ముగ్గరే దమే;

దేవమచ్ఛేస్వ’నిమిసో, పత్థో తు మానసానుసు.

౧౦౪౫.

ఆతఙ్కో రోగ తాపేసు,

మాతఙ్గో సపచే గజే;

మిగో పసు కురుఙ్గేసు, ఉలూకి’న్దేసు కోసియో.

౧౦౪౬.

విగ్గహో ¶ కలహే కాయే, పురిసో మాణవ’త్తసు;

దాయాదో బన్ధవే పుత్తే, సిరే సీసం తిపుమ్హి చ.

౧౦౪౭.

బలిహత్థం’సూసు కరో, దన్తే విప్పే’ణ్డజే ద్విజో;

వత్తం పజ్జా’ననా’చారే, ధఞ్ఞఙ్గే సుఖుమే కణో.

౧౦౪౮.

థమ్భో థూణ జళత్తేసు, సూపో కుమ్మాస బ్యఞ్జనే;

గణ్డో ఫోటే కపోలమ్హి, అగ్ఘో మూల్యే చ పూజనే.

౧౦౪౯.

పకారో తుల్య భేదేసు, సకున్తో భాసపక్ఖిసు;

భాగ్యే విధి విధానే చ, సరే ఖగ్గే చ సాయకో.

౧౦౫౦.

సారఙ్గో చాతకే ఏణే, పత్తీ తు సరపక్ఖిసు;

సేదే పాకో విపాకే థ,

భిక్ఖుభేదే చయే గణో.

౧౦౫౧.

రాసి పుఞ్జే చ మేసా’దో,

అస్సే లోణే చ సిన్ధవో;

సంవట్టే పలయో నాసే, పూగో కముకరాసిసు.

౧౦౫౨.

అమతే తు సుధా లేపే, అభిఖ్యా నామ రంసిసు;

సత్తి సామత్థియే సత్థే, మహీ నజ్జన్తరే భువి;

లీలా క్రియా విలాసేసు,

సత్తే తు అత్రజే పజా.

౧౦౫౩.

ఞాణే లాభే ఉపలద్ధి, పవేణీ కుథవేణిసు;

పవత్తి వుత్తి వత్తాసు, వేతనే భరణే భతి.

౧౦౫౪.

ఆచారేపి మరియాదా, భూతి సత్తా సమిద్ధిసు;

సోప్పే పమాదే తన్దీ చ, యాత్రా గమన వుత్తిసు.

౧౦౫౫.

నిన్దా కుచ్ఛా’పవాదేసు, కఙ్గు ధఞ్ఞ పియఙ్గుసు;

మోక్ఖేసివే సమేసన్తి, విభాగే భత్తి సేవనే.

౧౦౫౬.

ఇచ్ఛాయం జుతియం కన్తి, రఞ్జనే సూరతే రతి;

గేహే వసతి వాసే థ, నదీ సేనాసు వాహినీ.

౧౦౫౭.

పత్థే నాళే చ నాళి’త్థీ, గణే సమితి సఙ్గమే;

తణ్హా లోభే పిపాసాయం, మగ్గ వుత్తీసు వత్తనీ.

౧౦౫౮.

పాణ్యఙ్గే నాభి చక్కన్తే, యాచే విఞ్ఞత్తి ఞాపనే;

విత్తి తోసే వేదనాయం, ఠానే తు జీవితే ఠితి.

౧౦౫౯.

తరఙ్గే ¶ చా’న్తరే వీచి, ధీరత్తే ధారణే ధితి;

భూ భూమియఞ్చ భముకే, సద్దే వేదే సవే సుతి.

౧౦౬౦.

గోత్తం నామే చ వంసే థ, నగరే చ ఘరే పురం;

ఓకం తు నిస్సయే గేహే, కులం తు గోత్తరాసిసు.

౧౦౬౧.

హేమే విత్తే హిరఞ్ఞఞ్చ, పఞ్ఞాణం త్వ’ఙ్క వుద్ధిసు;

అథా’మ్బరఞ్చ ఖే వత్థే, గుయ్హం లిఙ్గే రహస్య’పి.

౧౦౬౨.

తపో ధమ్మే వతే చేవ, పాపే త్వా’గుమ్హి కిబ్బిసం;

రతనం మణి సేట్ఠేసు, వస్సం హాయన వుట్ఠిసు.

౧౦౬౩.

వనం అరఞ్ఞ వారీసు, ఖీరమ్హి తు జలే పయో;

అక్ఖరం లిపి మోక్ఖేసు, మేథూనం సఙ్గమే రతే.

౧౦౬౪.

సోతం కణ్ణే పయోవేగే, రిట్ఠం పాపా’సుభేసు చ;

ఆగు పాపా’పరాధేసు, కేతుమ్హి చిహనే ధజో.

౧౦౬౫.

గోపురం ద్వారమత్తేపి, మన్దిరం నగరే ఘరే;

వాచ్చలిఙ్గా పరమితో, బ్యత్తో తు పణ్డితే ఫుటే.

౧౦౬౬.

వల్లభో దయితే’జ్ఝక్ఖే, జలే థూలో మహత్యపి;

కురూరే భేరవే భీమో,

లోలో తు లోలుపే చలే.

౧౦౬౭.

బీభచ్ఛో వికతే భీమే, కోమలే తిఖిణే ముదు;

ఇట్ఠే చ మధురే సాదు, సాదుమ్హి మధురో పియే.

౧౦౬౮.

సితే తు సుద్ధే ఓదాతో, ద్విజివ్హో సూచకా’హిసు;

సక్కే సమత్థో సమ్బన్ధే, సమత్తం నిట్ఠితా’ఖిలే.

౧౦౬౯.

సుద్ధో కేవల పూతేసు, జిఘఞ్ఞో’న్తా’ధమేసు చ;

పోణో’పనత నిన్నేసు, అఞ్ఞ నీచేసు చే’తరో.

౧౦౭౦.

సుచి సుద్ధే సితే పూతే, పేసలో దక్ఖచారుసు;

అధమో కుచ్ఛితే ఊనే, అప్పియే ప్య’లికో భవే.

౧౦౭౧.

బ్యాపే అసుద్ధే సంకిణ్ణో, భబ్బం యోగ్యే చ భావిని;

సుఖుమో అప్పకా’ణూసు, వుద్ధో థేరే చ పణ్డితే.

౧౦౭౨.

సుభే సాధుమ్హి భద్దో థ, త్యా’దో చ విపులే బహు;

ధీరో బుధే ధితిమన్తే, వేల్లితం కుటిలే ధుతే.

౧౦౭౩.

విసదో ¶ బ్యత్త సేతేసు, తరుణో తు యువే నవే;

యోగ్గం యానే, ఖమే యోగ్గో,

పిణ్డితం గణితే ఘనే.

౧౦౭౪.

బుధే’భిజాతో కులజే, వుద్ధో’రూసు మహల్లకో;

కల్యాణం సున్దరే చాపి, హిమో తు సీతలేపి చ.

౧౦౭౫.

లోలే తు సీఘే చపలో, వుత్తే ఉదిత ముగ్గతే;

ఆదిత్తే గబ్బితే దిత్తో, పిట్ఠం తు చుణ్ణితేపి చ.

౧౦౭౬.

విగతే వాయితే [వాయనే (క.)] వీతం, భావితం వడ్ఢితేపి చ;

భజ్జితే పతితే భట్ఠో, పుట్ఠో పుచ్ఛిత పోసితే.

౧౦౭౭.

జాతో భూతే చయే జాతం,

పటిభాగో సమా’రిసు;

సూరో వీరే రవిసూరే, దుట్ఠో కుద్ధే చ దూసితే.

౧౦౭౮.

దిట్ఠో’రిమ్హి’క్ఖితే దిట్ఠో [దిట్ఠం (క.)],

మూళ్హే పోతే చ బాలిసో;

నిన్దాయం ఖేపనే ఖేపో, నియమో నిచ్ఛయే వతే.

౧౦౭౯.

సలాకాయం కుసో దబ్భే,

బాల్యాదో తు ఖయే వయో;

లేప గబ్బేస్వ’వలేపో, అణ్డజో మీనపక్ఖిసు.

౧౦౮౦.

బిలాలే నకులే బబ్బు, మన్థో మన్థనసత్తుసు;

వాలో కేసే’స్సాదిలోమే,

సఙ్ఘాతో ఘాతరాసిసు.

౧౦౮౧.

గోపగామే రవే ఘోసో, సూతో సారథివన్దిసు;

మాల్యం తు పుప్ఫే తద్దామే, వాహో తు సకటే హయే.

౧౦౮౨.

ఖయే’చ్చనే చా’పచయో, కాలో సమయ మచ్చుసు;

భే తారకా నేత్తమజ్ఝే, సీమా’ వధి, ట్ఠితీసు చ.

౧౦౮౩.

ఆభోగో పుణ్ణతా’వజ్జే-

స్వా’ళి’త్థీ సఖి సేతుసు;

సత్తే థూలే తీసు దళ్హో, లతా సాఖాయ వల్లియం.

౧౦౮౪.

ముత్తి’త్థీ ¶ మోచనే మోక్ఖే,

కాయో తు దేహ రాసిసు;

నీచే పుథుజ్జనో మూళ్హే, భత్తా సామిని ధారకే.

౧౦౮౫.

సిఖా, పిఞ్ఛేసు సిఖణ్డో, సత్తే త్వ’త్తని పుగ్గలో;

సమ్బాధో సంకటే గుయ్హే,

నాసే ఖేపే పరాభవో.

౧౦౮౬.

వచ్చో రూపే కరీసే థ, జుతి’త్థీ కన్తిరంసిసు;

౧౦౮౭.

లబ్భం యుత్తే చ లద్ధబ్బే, ఖణ్డే పణ్ణే దలం మతం;

సల్లం కణ్డే సలాకాయం, సుచిత్తే ధావనం గతే;

భన్తత్థే విబ్భమో హావే, మోహో’విజ్జాయ ముచ్ఛనే.

౧౦౮౮.

సేదో ఘమ్మజలే పాకే,

గోళే ఉచ్ఛుమయే గుళో;

మిత్తే సహాయే చ సఖా, విభూ నిచ్చప్పభూసు సో.

౧౦౮౯.

ఖగ్గే కురూరే నేత్తింసో, పరస్మిం అత్ర తీస్వ’ము;

కలఙ్కో’ఙ్కా’పవాదేసు,

దేసే జనపదో జనే.

౧౦౯౦.

పజ్జే గాథా వచీభేదే, వంసో త్వ’న్వయవేణుసు;

యానం రథాదో గమనే, సరూపస్మిం అధో తలం.

౧౦౯౧.

మజ్ఝో విలగ్గే వేమజ్ఝే, పుప్ఫం తు కుసుమో’తుసు;

సీలం సభావే సుబ్బతే, పుఙ్గవో ఉసభే వరే.

౧౦౯౨.

కోసే ఖగాదిబీజే’ణ్డం, కుహరం గబ్భరే బిలే;

నేత్తింసే గణ్డకే ఖగ్గో, కదమ్బో తు దుమే చయే.

౧౦౯౩.

భే’ధేనుయం రోహిణీ’త్థీ, వరఙ్గం యోనియం సిరే;

అక్కోసే సపథే సాపో, పఙ్కం పాపే చ కద్దమే.

౧౦౯౪.

భోగవత్యు’రగే భోగీ, స్సరో తు సివసామిసు;

బలే పభావే వీరియం, తేజో తేసు చ దిత్తియం.

౧౦౯౫.

ధారా సన్తతి ఖగ్గఙ్గే, వానం తణ్హాయ సిబ్బనే;

ఖత్తా సూతే పటిహారే, విత్తి పీళాసు వేదనా.

౧౦౯౬.

థియం ¶ మతి’చ్ఛాపఞ్ఞాసు, పాపే యుద్ధే రవే రణో;

లవోతు బిన్దు’చ్ఛేదేసు, పలాలే’ [పలాసే (టీ.), పలాపే-టీ (౪౫౩-౧౧౨౪) గాథా పస్సితబ్బా] తిసయే భుసం.

౧౦౯౭.

బాధా దుక్ఖే నిసేధే చ, మూలపదేపి మాతికా;

స్నేహో తేలే’ధికప్పేమే,

ఘరా’పేక్ఖాసు ఆలయో.

౧౦౯౮.

కేతుస్మిం కేతనం గేహే, ఠానే భూమి’త్థియం భువి;

లేఖ్యే లేఖో రాజి లేఖా, పూజితే భగవా జినే.

౧౦౯౯.

గదా సత్థే గదో రోగే, నిసజ్జా పీఠేస్వా’సనం;

తథాగతో జినే సత్తే,

చయే దేహే సముస్సయో.

౧౧౦౦.

బిలం కోట్ఠాస ఛిద్దేసు, వజ్జం దోసే చ భేరియం;

కాలే దీఘఞ్జసే’ద్ధానం, ఆలియం సేతు కారణే.

౧౧౦౧.

ఓకాసో కారణే దేసే,

సభా గేహే చ సంసదే;

యూపో థమ్భే చ పాసాదే, అయనం గమనే పథే.

౧౧౦౨.

అక్కో రుక్ఖన్తరే సూరే,

అస్సో కోణే హయేపి చ;

అంసో ఖన్ధే చ కోట్ఠాసే,

జాలం సూస్వ’చ్చి నో పుమే.

౧౧౦౩.

నాసా’సత్తేస్వ’ భావో థ,

అన్న మోదన భుత్తిసు;

జీవం పానే జనే జీవో,

ఘాసో త్వ’న్నే చ భక్ఖణే.

౧౧౦౪.

ఛదనే’చ్ఛాదనం వత్థే, నికాయో గేహరాసిసు;

అన్నాదో ఆమిసం మంసే; దిక్ఖా తు యజనే’చ్చనే.

౧౧౦౫.

క్రియాయం కారికా పజ్జే,

కేతు తు చిహనే ధజే;

కుసుమం థీరజే పుప్ఫే, వానరే తు బుధే కవి.

౧౧౦౬.

అధరే ¶ ఖరభే ఓట్ఠో, లుద్దో తు లుద్దకేపి చ;

కలుసం త్వా’విలే పాపే, పాపే కలి పరాజయే.

౧౧౦౭.

కన్తారో వన, దుగ్గేసు, చరో చారమ్హి చఞ్చలే;

జనావాసే గణే గామో, చమ్మం తు ఫలకే తచే.

౧౧౦౮.

ఆమోదో హాస గన్ధేసు,

చారు తు కనకేపి చ;

సత్తాయం భవనం గేహే, లేసే తు ఖలితే ఛలం.

౧౧౦౯.

వేరం పాపే చ పటిఘే, తచో చమ్మని వక్కలే;

ఉచ్చే’ధిరోహే ఆరోహో, నేత్తం వత్థన్తర’క్ఖిసు.

౧౧౧౦.

పటిహారే ముఖే ద్వారం, పేతే ఞాతే మతో తిసు;

మాసో పరణ్ణ కాలేసు, నగ్గో త్వ’చేలకేపి చ.

౧౧౧౧.

దోసే ఘాతే చ పటిఘో, మిగాదో ఛగలే పసు;

అరూపే చా’వ్హయే నామం, దరో దరథ భీతిసు.

౧౧౧౨.

యాచనే భోజనే భిక్ఖా,

భారే త్వ’తిసయే భరో;

దబ్బి’న్దజాయాసు సుజా, మేఘే త్వ’బ్భం విహాయసే.

౧౧౧౩.

మోదకో ఖజ్జభేదేపి, మణికే రతనే మణి;

సేలా’రామేసు మలయో,

సభావ’ఙ్కేసు లక్ఖణం.

౧౧౧౪.

హవి సప్పిమ్హి హోతబ్బే, సిరో సేట్ఠే చ ముద్ధని;

విచారేపి వివేకో థ, సిఖరీ పబ్బతే దుమే.

౧౧౧౫.

వేగో జవే పవాహే చ, సఙ్కు తు ఖిలహేతిసు;

నిగ్గహీతే కణే బిన్దు, వరాహో సూకరే గజే.

౧౧౧౬.

నేత్తన్తే చిత్తకే’పాఙ్గం, సిద్ధత్థో సాసపే జినే;

హారో ముత్తాగుణే గాహే,

ఖారకో మకుళే రసే.

౧౧౧౭.

అచ్చయో’ తిక్కమే దోసే,

సేలరుక్ఖేస్వ’గో నగో;

స్వప్పే’వధారణే మత్తం, అపచిత్య’చ్చనే ఖయే.

౧౧౧౮.

ఛిద్దో’తరణేస్వో’తారో,

బ్రహ్మే ¶ చ జనకే పితా;

పితామహో’య్యకే బ్రహ్మే,

పోతో నావాయ బాలకే.

౧౧౧౯.

రుక్ఖే వణ్ణే సునే సోణో,

సగ్గే తు గగనే దివో;

వత్థే గన్ధే ఘరే వాసో, చుల్లో ఖుద్దే చ ఉద్ధనే.

౧౧౨౦.

కణ్ణో కోణే చ సవణే,

మాలా పుప్ఫే చ పన్తియం;

భాగో భాగ్యే’కదేసేసు,

కుట్ఠం రోగే’ జపాలకే.

౧౧౨౧.

సేయ్యా సేనాసనే సేనే, చున్దభణ్డమ్హి చ’బ్భమో;

వత్థాదిలోమం’సు కరే, నిపాతో పతనే’బ్యయే.

౧౧౨౨.

సాఖాయం విటపో థమ్భే, సత్తు ఖజ్జన్తరే దిసే;

సామికో పతి’యిరేసు, పట్ఠానం గతి హేతుసు.

౧౧౨౩.

రాగే రఙ్గో నచ్చట్ఠానే, పానం పేయ్యే చ పీతియం;

ఇణు’క్ఖేపేసు ఉద్ధారో, ఉమ్మారే ఏళకో అజే.

౧౧౨౪.

పహారో పోథనే యామే,

సరదో హాయనో’తుసు;

కుణ్డికాయా’ళ్హకే తుమ్బో,

పలాలో [పలాపో (క.) ౪౫౩-గాథా పస్సితబ్బా] తు భుసమ్హి చ.

౧౧౨౫.

మతా’వాటే చయే కాసు, పనిసా కారణే రహో;

కాసో పోటగలే రోగే,

దోసో కోధే గుణే’తరే.

౧౧౨౬.

యుత్య’ట్టాల’ట్టితేస్వ’ట్టో, కీళాయం కాననే దవో;

ఉప్పత్తియం చో’ప్పతనం, ఉయ్యానం గమనే వనే.

౧౧౨౭.

వోకారో లామకే ఖన్ధే, మూలో’పదాసు పాభతం;

దసా’ వత్థా పటన్తేసు, కారణం ఘాత, హేతుసు.

౧౧౨౮.

హత్థిదానే ¶ మదో గబ్బే, ఘటా ఘటన రాసిసు;

ఉపహారో’భిహారేపి, చయో బన్ధన రాసిసు.

౧౧౨౯.

గన్ధో థోకే ఘాయనీయే,

చాగో తు దానహానిసు;

పానే పమోదే పీతి’త్థీ, ఇణే గివా గలేపి చ.

౧౧౩౦.

పతిట్ఠా నిస్సయే ఠానే, బలక్కారేపి సాహసం;

భఙ్గో భేదే పటే భఙ్గం, ఛత్తం తు ఛవకేపి చ.

౧౧౩౧.

ఞాణే భువి చ భూరి’త్తీ, అనఙ్గే మదనో దుమే;

పమాతరిపి మాతా థ, వేఠు’ణీసేసు వేఠనం.

౧౧౩౨.

మారిసో తణ్డులేయ్యే’య్యే,

మోక్ఖో నిబ్బాన ముత్తిసు;

ఇన్దో’ధిపతి సక్కేస్వా, రమ్మణం హేతు గోచరే.

౧౧౩౩.

అఙ్కే సణ్ఠాన మాకారే,

ఖేత్తే [వప్పే (పాకారమూలే నేత్తజలే ఉసుమే చ వప్పో-టీ)] వప్పో తటేపి చ;

సమ్ముత్య’నుఞ్ఞా వోహారే, స్వ’థ లాజాసు చా’క్ఖతం.

౧౧౩౪.

సత్రం యాగే సదాదానే,

సోమో తు ఓసధి’న్దుసు;

సఙ్ఘాతో యుగగేహఙ్గే, ఖారో ఊసే చ భస్మని.

౧౧౩౫.

ఆతాపో వీరియే తాపే,

భాగే సీమాయ ఓధి చాతి.

ఇతి పాదానేకత్థవగ్గో.

అనేకత్థవగ్గో నిట్ఠితో.

౩. సామఞ్ఞకణ్డ

౪. అబ్యయవగ్గ

౧౧౩౬.

అబ్యయం వుచ్చతే దాని, చిరస్సం తు చిరం తథా;

చిరేన చిరరత్తాయ, సహ సద్ధిం సమం అమా.

౧౧౩౭.

పునప్పునం ¶ అభిణ్హఞ్చా, సకిం చా’భిక్ఖణం ముహుం;

వజ్జనే తు వినా నానా, అన్తరేన రితే పుథు.

౧౧౩౮.

బలవం సుట్ఠు చా’తీవా, తిసయే కిముత స్వ’తి;

అహో తు కిం కిమూ’ దాహు, వికప్పే కిముతో’ద చ.

౧౧౩౯.

అవ్హానే భో అరే అమ్భో,

హమ్భో రే జే’ఙ్గ ఆవుసో;

హే హరే థ కథం కింసు, నను కచ్చి ను కిం సమా.

౧౧౪౦.

అధునే’తరహీ’దాని, సమ్పతి అఞ్ఞదత్థు తు;

తగ్ఘే’ కంసే ససక్కఞ్చా, ద్ధా కామం జాతు వే హవే.

౧౧౪౧.

యావతా తావతా యావ, తావ కిత్తావతా తథా;

ఏత్తావతా చ కీవే’తి, పరిచ్ఛేదత్థవాచకా.

౧౧౪౨.

యథా తథా యథేవే’వం, యథానామ యథాహి చ;

సేయ్యథాప్యే’వమేవం, వా, తథేవ చ యథాపి చ.

౧౧౪౩.

ఏవమ్పి చ సేయ్యథాపి, నామ యథరివా’పి చ;

పటిభాగత్థే యథాచ, వియ తథరివా’పి చ.

౧౧౪౪.

సం సామఞ్చ సయం చాథ, ఆమ సాహు లహూ’పి చ;

ఓపాయికం పతిరూపం, సాధ్వే’వం సమ్పటిచ్ఛనే.

౧౧౪౫.

యం తం యతో తతో యేన,

తేనే’తి కారణే సియుం;

అసాకల్యే తు చన చి, నిప్ఫలే తు ముధా భవే.

౧౧౪౬.

కదాచి జాతు తుల్యా’థ, సబ్బతో చ సమన్తతో;

పరితో చ సమన్తాపి, అథ మిచ్ఛా ముసా భవే.

౧౧౪౭.

నిసేధే న అనోమా’లం, నహి చేతు సచే యది;

అనుకుల్యే తు సద్ధఞ్చ,

నత్తం [రత్తం (టీ.)] దోసో దివా త్వ’హే.

౧౧౪౮.

ఈసం కిఞ్చి మనం అప్పే, సహసా తు అతక్కితే;

పురే గ్గతో తు పురతో, పేచ్చా’ముత్రభవన్తరే.

౧౧౪౯.

అహో ¶ హీ విమ్హయే తుణ్హీ,

తు మోనే థా’వి పాతు చ;

తఙ్ఖణే సజ్జు సపది, బలక్కారే పసయ్హ చ.

౧౧౫౦.

సుదం ఖో [వో (క.)] అస్సు యగ్ఘే వే,హా’దయో పదపూరణే;

అన్తరేన’న్తరా అన్తో, వస్సం నూన చ నిచ్ఛయే.

౧౧౫౧.

ఆనన్దే సఞ్చ దిట్ఠా థ, విరోధకథనే నను;

కామప్పవేదనే కచ్చి, ఉసూయోపగమే’త్థు చ.

౧౧౫౨.

ఏవా’వధారణే ఞేయ్యం, యథాత్తం తు యథాతథం;

నీచం అప్పే, మహత్యు’చ్చం, అథ పాతో పగే సమా.

౧౧౫౩.

నిచ్చే సదా సనం [సనా (క.)] పాయో,

బాహుల్యే బాహిరం బహి;

బహిద్ధా బాహిరా బాహ్యే, సీఘేతు సణికం భవే.

౧౧౫౪.

అత్థం అదస్సనే దుట్ఠు, నిన్దాయం, వన్దనే నమో;

సమ్మా సుట్ఠు పసంసాయం, అథో సత్తాయ మత్థి చ.

౧౧౫౫.

సాయం సాయే’జ్జ అత్రా’హే,

సువే తు స్వే అనాగతే;

తతో పరే పరసువే, హియ్యోతు దివసే గతే.

౧౧౫౬.

యత్థ యత్ర యహించాథ, తత్థ తత్ర తహింతహం;

అథో ఉద్ధఞ్చ ఉపరి, హేట్ఠా తు చ అధో సమా.

౧౧౫౭.

చోదనే ఇఙ్ఘ హన్దా’థ, ఆరాదూరా చ ఆరకా;

పరమ్ముఖా తు చ రహో, సమ్ముఖా త్వా’వి పాతు చ.

౧౧౫౮.

సంసయత్థమ్హి అప్పేవ, అప్పేవనామ నూ’తి చ;

నిదస్సనే ఇతి’త్థఞ్చ, ఏవం, కిచ్ఛే కథఞ్చి చ.

౧౧౫౯.

హా ఖేదే సచ్ఛి పచ్చక్ఖే,

ధువం థిరే’వధారణే;

తిరో తు తిరియం చాథ, కుచ్ఛాయం దుట్ఠు కు’చ్చతే.

౧౧౬౦.

సువత్థి ఆసిట్ఠత్థమ్హి, నిన్దాయం తు ధీ [ధి (క.)] కథ్యతే;

కుహిఞ్చనం కుహిం కుత్ర, కుత్థ కత్థ కహం క్వ థ.

౧౧౬౧.

ఇహే’ధా’త్ర ¶ తు ఏత్థా’త్థ,

అథ సబ్బత్ర సబ్బధి;

కదా కుదాచనం చాథ, తదాని చ తదా సమా.

౧౧౬౨.

ఆదికమ్మే భుసత్థే చ, సమ్భవో’తిణ్ణ తిత్తిసు;

నియోగి’స్సరియ’ప్పీతి, దాన పూజా’గ్గ, సన్తిసు.

౧౧౬౩.

దస్సనే తప్పరే సఙ్గే, పసంసా, గతి, సుద్ధిసు;

హింసా, పకారన్తో’భావ, వియోగా’వయవేసు చ;

పో’పసగ్గో దిసాయోగే, పత్థనా, ధితిఆదిసు.

౧౧౬౪.

పరాసద్దో పరిహాని, పరాజయ గతీసు చ;

భుసత్థే పటిలోమత్థే, విక్కమా’మసనాదిసు.

౧౧౬౫.

నిస్సేసా’భావ సన్యాస, భుసత్థ మోక్ఖ రాసిసు;

గేహా’దేసో’పమాహీన, పసాదనిగ్గతా’చ్చయే.

౧౧౬౬.

దస్సనో’సాననిక్ఖన్తా, ధోభాగేస్వ’వధారణే;

సామీప్యే బన్ధనే ఛేక, న్తోభాగో’పరతీసు చ.

౧౧౬౭.

పాతుభావే వియోగే చ, నిసేధాదో ని దిస్సతి;

అథో నీహరణే చేవా, వరణాదో చ నీ సియా.

౧౧౬౮.

ఉద్ధకమ్మ వియోగ త్త, లాభ తిత్తి సమిద్ధిసు;

పాతుభావ’చ్చయాభావ, పబలత్తే పకాసనే;

దక్ఖ’గ్గతాసు కథనే, సత్తిమోక్ఖాదికే ఉ చ.

౧౧౬౯.

దు కుచ్ఛితే’సదత్థేసు, విరూపత్తే ప్య’సోభనే;

సియా’భావా’సమిద్ధీసు, కిచ్ఛే చా’నన్దనాదికే.

౧౧౭౦.

సం సమోధాన సఙ్ఖేప, సమన్తత్త సమిద్ధిసు;

సమ్మా భుస సహ ప్పత్థా, భిముఖత్థేసు సఙ్గతే;