అఞ్ఞ > సఙ్గాయన-పుచ్ఛ విస్సజ్జనా

పుచ్ఛా – పఠమమహాసంగీతికాలే ¶ ఆవుసో ధమ్మసంగాహకా మహాకస్సపాదయో మహాథేరవరా పోరాణసంగీతికారా పఠమం వినయపిటకం సంగాయిత్వా తదనన్తరం సుత్తన్తపిటకం సంగాయన్తా దీఘనికాయఞ్చ మజ్ఝిమనికాయఞ్చ సంగాయిత్వా తదనన్తరం కింనామ పావచనం సంగాయింసు.

విస్సజ్జనా – పఠమమహాసంగీతికాలే భన్తే ధమ్మసంగాహకా మహాకస్సపాదయో పోరాణథేరవరా పఠమం వినయపిటకం సంగాయిత్వా తదనన్తరం సుత్తన్తపిటకం సంగాయన్తా దీఘనికాయఞ్చ మజ్ఝిమనికాయఞ్చ సంగాయిత్వా తదనన్తరం సత్తహి చ సుత్తసహస్సేహి సత్తహి చ సుత్తసతేహి ద్వాసట్ఠియా చ సుత్తేహి పటిమణ్డితం భాణవారసతపరిమాణం సంయుత్తనికాయం నామ పావచనం సంగాయింసు.

పుచ్ఛా – సంయుత్తనికాయే ¶ చ ఆవుసో సగాథావగ్గో నిదానవగ్గో ఖన్ధవగ్గో సళాయతనవగ్గో మహావగ్గోతి పఞ్చసంయుత్తప్పకరణాని, తేసు పఠమం కతరం సంయుత్తప్పకరణం తే సంగాయింసు.

విస్సజ్జనా – పఞ్చసు భన్తే సంయుత్తప్పకరణేసు పఠమం సగాథావగ్గసంయుత్తప్పకరణం సంగాయింసు.

పుచ్ఛా – సగాథావగ్గేపి ¶ ఆవుసో దేవతాసంయుత్తాదివసేన ఏకాదససంయుత్తాని, తేసు పఠమం కతరం సంయుత్తం తే సంగాయింసు.

విస్సజ్జనా – ఏకాదససు భన్తే సంయుత్తేసు పఠమం దేవతాసంయుత్తం సంగాయింసు.

పుచ్ఛా – దేవతాసంయుత్తేపి ఆవుసో నళవగ్గాదయో అట్ఠ వగ్గా, ఓఘతరణసుత్తాదీని చ ఏకాసీతి సుత్తాని, తేసు పఠమం కతరం వగ్గం కతరఞ్చ సుత్తం సగాయింసు.

విస్సజ్జనా – అట్ఠసు భన్తే వగ్గేసు పఠమం నళవగ్గం ఏకాసీతియా చ సుత్తేసు పఠమం ఓఘతరణసుత్తం సంగాయింసు.

సాధు ¶ సాధు ఆవుసో, మయమ్పి దాని తతోయేవ పట్ఠాయ సంగీతిపుబ్బఙ్గమాని పుచ్ఛనవిస్సజ్జనకిచ్చాని ఆవహితుం సమారభార.

పుచ్ఛా – తేనావుసో భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన ఓఘతరణసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం దేవతం ఆరబ్భ భాసితం, అఞ్ఞతరా భన్తే దేవతా అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణా కేవలకప్పం జేతవనం ఓభాసేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి, ఏకమన్తం ఠితా ఖో సా దేవతా భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కథం ను త్వం మారిస ఓఘమతరీ’’తి,

తస్మిం ¶ భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అపతిట్ఠం ఖ్వాహం ఆవుసో అనాయూహం ఓఘమతరిం’’తి, ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – అచ్చేన్తిసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం దేవతం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరా భన్తే దేవతా భగవన్తం ఏతదవోచ–

‘‘అచ్చేన్తి కాలా తరయన్తి రత్తియో,

పుఞ్ఞాని కయిరాథ సుఖావహానీ’’తి–

‘‘అచ్చేన్తి కాలా తరయన్తి రత్తియో,

లోకామిసం పజహే సన్తిపేక్ఖో’’తి –

పుచ్ఛా – సత్తిసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం దేవతం ఆరబ్భ భాసితం, అఞ్ఞతరా భన్తే దేవతా భగవన్తం ఏతదవోచ–

‘‘సత్తియా వియ ఓమట్ఠో, డయ్హమానోవ మత్థకే;

కామరాగప్పహానాయ, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే’’తి–

సత్తియా ¶ వియ ఓమట్ఠో డయ్హమానోవ మత్థకే;

సక్కాయదిట్ఠిప్పహానాయ, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజేతి;

సత్తియా వియ ఓమట్ఠో, డయ్హమానోవ మత్థకే;

కామరాగప్పహానాయ, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే –

సత్తియా ¶ వియ ఓమట్ఠో, డయ్హమానోవ మత్థకే,

సక్కాయదిట్ఠిప్పమానాయ, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే –

పుచ్ఛా – జటాసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం దేవతం ఆరబ్భ భాసితం, అఞ్ఞతరా భన్తే దేవతా భవగన్తం ఏతదవోచ–

‘‘అన్తో జటా బహిజటా, జటాయ జటితా పజా;

తం తం గోతమ పుచ్ఛామి, కో ఇమం విజటయే జట’’న్తి–

సీలే పతిట్ఠాయ నరో సపఞ్ఞో, చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావయం;

ఆతాపీ నిపకో భిక్ఖు, సో ఇమం విజటయే జటం.

యేసం ¶ రాగో చ దోసో చ, అవిజ్జా చ విరాజితా;

ఖీణాసవా అరహన్తో, తేసం విజటితా జటాతి;

సీలే ¶ పతిట్ఠాయ నరో సపఞ్ఞో, చిత్తం పఞ్ఞఞ్చ భావయం;

ఆతాపీ నిపకో భిక్ఖు, సో ఇమం విజటయే జటం–

యేసం రాగో చ దోసో చ, అవిజ్జా చ విరాజితా;

ఖీణాసవా అరహన్తో, తేసం విజటితా జటా–

యత్థ ¶ నామఞ్చ రూపఞ్చ, అసేసం ఉపరుజ్ఝతి;

పటిఘం రూపసఞ్ఞా చ, ఏత్థేసా ఛిజ్జతే జటా.

పుచ్ఛా – అచ్ఛరాసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం దేవపుత్తం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే దేవపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ–

‘‘అచ్ఛరాగణసఙ్ఘట్ఠం, పిసాచ గణసేవితం;

వనన్తం మోహనం నామ, కథం యాత్రా భవిస్సతీ’’తి.

‘‘ఉజుకో నామ సో మగ్గో, అభయా నామ సా దిసా,

రథో అకూజనో నామ, ధమ్మచక్కేహి సంయుతో.

హిరీ ¶ తస్స అపాలమ్బో, సత్యస్స పరివారణం;

ధమ్మాహం సారథిం బ్రూమి, సమ్మాదిట్ఠి పురేజవం.

యస్స ఏతాదిసం యానం, ఇత్థియా పురిసస్స వా;

స వే ఏతేన యానేన, నిబ్బానస్సేవ సన్తికే’’తి.

అచ్ఛరాగణసఙ్ఘుట్ఠం ¶ , పిసాచగణసేవితం;

వనన్తం మోహనం నామ, కథం యాత్రా భవిస్సతి–

పుచ్ఛా – జరాసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

‘‘కిం సు యావ జరా సాధు, కిం సు సాధు పతిట్ఠితం;

కిం సు నరానం రతనం, కిం సు చోరేహి దూహర’’న్తి.

‘‘సీలం యావ జరా సాధు, సద్ధా సాధు పతిట్ఠితా;

పఞ్ఞా నరానం రతనం, పుఞ్ఞం చోరేహి దూహర’’న్తి.

పుచ్ఛా – తేనావుసో భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన సుబ్రహ్మసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కతఞ్చ భాసితం. కీదిసో చ తత్థ ధమ్మపటిగ్గాహకస్స ధమ్మస్సవనానిసంసో అధిగతో.

విస్సజ్జనా – రాజగహే ¶ భన్తే సుబ్రహ్మదేవపుత్తం ఆరబ్భ భాసితం. సుబ్రహ్మా భన్తే దేవపుత్తో మరణభయభీతో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదవోచ–

‘‘నిచ్చం ఉత్రస్తమిదం చిత్తం, నిచ్చం ఉబ్బిగ్గమిదం మనో;

అనుప్పన్నేసు కిచ్ఛేసు, అథో ఉప్పతితేసు చ;

సచే అత్థి అనుత్రస్తం, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’తి–

‘‘నాఞ్ఞత్ర బోజ్జా తపసా, నాఞ్ఞత్రిన్ద్రియసంవరా;

నాఞ్ఞత్ర సబ్బనిస్సగ్గా, సోత్థిం పస్సామి పాణిన’’న్తి.

ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం. దేసనాపరియోసానే చ భన్తే సుబ్రహ్మస్స దేవపుత్తస్స తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది, ‘‘యంకిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి.

నిచ్చం ¶ ఉత్రస్తమిదం చిత్తం, నిచ్చం ఉబ్బిగ్గమిదం మనో;

అనుప్పన్నేసు కిచ్ఛేసు, అథో ఉప్పతితేసు చ;

సచే అత్థి అనుత్రస్త, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో-హు–

నాఞ్ఞత్ర ¶ బోజ్జా తపసా, నాఞ్ఞత్రిన్ద్రియసంవరా;

నాఞ్ఞత్ర సబ్బనిస్సగ్గా, సోత్థిం పస్సామి పాణినం–

పుచ్ఛా – రోహితస్ససుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రోహితస్సం దేవపుత్తం ఆరబ్భ భాసితం. రోహితస్సో భన్తే దేవపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘యత్థ ను ఖో భన్తే న జాయతి న జీయతి న మీయతి న చవతి న ఉపపజ్జతి, సక్కా ను ఖో సో భన్తే గమనేన లోకస్స అన్తో ఞాతుం వా దట్ఠుం వా పాపుణితుం వా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యత్థ ఖో ఆవుసో న జాయతి న జీయతి న మీయతి న చవతి న ఉపపజ్జతి, నాహం తం గమనేన లోకస్స అన్తం ఞాతేయ్యం అట్ఠేయ్యం పత్తేయ్యన్తి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – దహరసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానం పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది, ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో భన్తే రాజా పసేనది కోసలో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘భవమ్పి నో గోతమో ‘అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో’తి పటిజానాతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యఞ్హి తం మహారాజ సమ్మా వదమానోవదేయ్య ‘అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో’తి ¶ , మమేవ తం సమ్మా వదమానో వదేయ్యా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

తస్మా ¶ హి పణ్డితో పోసో, సమ్పస్సం అత్థమత్తనో;

భుజఙ్గమం పావకఞ్చ, ఖత్తియఞ్చ యసస్సినం;

భిక్ఖుఞ్చ సీలసమ్పన్నం, సమ్మదేవ సమాచరే–

పుచ్ఛా – అత్తరక్ఖితసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానంయేవ పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘ఇధ మయ్హం భన్తే రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ¶ ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాదీ’’తి ఏవమాదికం వచనం అవోచ. భగవా చ భన్తే ఏవమేతం మహారాజ ఏవమేతం మహారాజాతి ఏవమాదినా విభజిత్వా భాసితం.

కాయేన ¶ సంవరో సాధు, సాధు వాచాయ సంవరో;

మనసా సంవరో సాధు, సాధు, సబ్బత్థ సంవరో;

సబ్బత్థ సంవుతో లజ్జీ, రక్ఖితోతి పవుచ్చతి.

పుచ్ఛా – అప్పకసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానంయేవ పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘ఇధ మయ్హం భన్తే రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది అప్పకా తే సత్తా లోకస్మిం, యే ఉళారే ఉళారే భోగే లభిత్వా న చేవ మజ్జన్తి న చ పమజ్జన్తి, న చ కామేసు గేధం ఆపజ్జన్తీ’’తి ఏవమాదికం వచనం అవోచ. భగవా చ భన్తే ‘‘ఏవమేతం మహారాజ ఏవమేతం మహారాజా’’తి ఏవమాదినా అప్పకసుత్తం భాసితం.

పుచ్ఛా – మల్లికాసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానంయేవ పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో మల్లికం దేవిం ఏతదవోచ ‘‘అత్థి ను ఖో తే మల్లికే కోచఞ్ఞో అత్తనా పియతరో’’తి. తస్మిం వత్థుస్మిం సబ్బాదిసా అనుపరిగమ్మ చేతసాతి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

సబ్బా ¶ దిసా అనుపరిగమ్మ చేతసా, నేవజ్ఝగా పియతరమత్తనా క్వచి. ఏవం పియో పుథు అత్తా పరేసం, తస్మా న హింసే పరమత్తకామో–

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సత్తజటిలసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానం పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో అచిరపక్కన్తేసు సత్తసు చ జటిలేసు సత్తసు చ నిగణ్ఠేసు సత్తసు చ అచేలకేసు సత్తసు చ ఏకసాటకేసు సత్తసు చ పరిబ్బాజకేసు యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది, ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో భన్తే రాజా పసేనది కోసలో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘యే తే భన్తే లోకే అరహన్తో వా అరహత్తమగ్గం వా సమాపన్నా, ఏతే తేసం అఞ్ఞతరా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘దుజ్జానం ఖో ఏతం మహారాజ తయా గిహినా కామభోగినా పుత్తసమ్బాధసయనం అజ్ఝావసన్తేన కాసిణచన్దనం పచ్చనుభోన్తేన మాలాగన్ధవిలేపనం ధారయన్తేన జాతరూపరజతం సాదియన్తేన ‘‘ఇమే వా అరహన్తో, ఇమే వా అరహత్తమగ్గం సమాపన్నా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

న ¶ వణ్ణరూపేన నరో సుజానో, న విస్ససే ఇత్తరదస్సనేన;

సుసఞ్ఞతానఞ్హి వియఞ్జనేన, అసఞ్ఞతా లోకమిమం చరన్తి.

పతిరూపకో మత్తికాకుణ్డలోవ, లోహడ్ఢమాసోవ సువణ్ణఛన్నో;

చరన్తి లోకే పరివారఛన్నా, అన్తో అసుద్ధా బహిసోభమానా-హూ

పుచ్ఛా – పఞ్చరాజసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానంయేవ పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కిం ను ఖో భన్తే కామానం అగ్గ’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘మనాపపరియన్తం ఖ్వాహం మహారాజ పఞ్చసు కామగుణేసు అగ్గన్తి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

ఇధ ¶ భన్తే అమ్హాకం పఞ్చన్నం రాజూనం పఞ్చహి కామగుణేహి సమప్పితానం సమఙ్గీభూతానం పరిచారయమానానం అయమన్తరాకథా ఉదపాదిం ‘కిం ను ఖో కామానం అగ్గ’న్తి–

పదుమం ¶ యథా కోకనదం సుగన్ధం, పాతో సియా ఫుల్లమవీతగన్ధం. అఙ్గీరసం పస్స విరోచమానం, తపన్తమాదిచ్చమివన్తలిక్ఖే–

పుచ్ఛా – దుతియఅపుత్తకసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే రాజానంయేవ పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘ఇధ భన్తే సావత్థియం సేట్ఠి గహపతి కాలఙ్కతో, తమహం అపుత్తకం సాపతేయ్యం రాజన్తేపురం అతిహరిత్వా ఆగచ్ఛామీ’’తి ఏవమాదికం వచనం అవోచ. భగవా చ భన్తే ‘‘ఏవమేతం మహారాజ, ఏవమేతం మహారాజ, భూతపుబ్బం సో మహారాజ సేట్ఠి గహపతి తగ్గరసిఖిం నామ పచ్చేకసమ్బుద్ధం పిణ్డపాతేన పటిపాదేసీ’’తి ఏవమాదినా తస్స సేట్ఠిస్స గహపతిస్స అతీతం వత్థుం ఆహరిత్వా పరియోసానే చతూహి గాథాహి భాసితం.

ధఞ్ఞం ¶ ధనం రజతం జాతరూపం, పరిగ్గహం వాపి యదత్థి కిఞ్చి,

దాసా కమ్మకరా పేస్సా, యే చస్స అనుజీవినో.

సబ్బం నాదాయ గన్తబ్బం, సబ్బం నిక్ఖిప్పగామినం;

యఞ్చ కరోతి కాయేన, వాచాయ ఉదచేతసా.

తఞ్హి తస్స సకం హోతి, తంవ ఆదాయ గచ్ఛతి;

తంవస్స అనుగం హోతి, ఛాయావ అనపాయినీ.

తస్మా కరేయ్య కల్యాణం, నిచయం సమ్పరాయికం;

పుఞ్ఞాని పరలోకస్మిం, పతిట్ఠా హోన్తి పాణినం –

పుచ్ఛా – తపోకమ్మసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా జినేన కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – ఉరువేలాయం భన్తే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా గాథాయ అజ్ఝభాసి.

‘‘తపోకమ్మా అపక్కమ్మ, యేన సుజ్ఝన్తి మాణవా;

అసుద్ధో మఞ్ఞసి సుద్ధో, సుద్ధిమగ్గా అపరద్ధో’’తి.

‘‘అనత్తసంహితం ఞత్వా, యం కిఞ్చి అమరం తపం;

సబ్బం నత్థావహం హోతి, ఫియారిత్తంవ ధమ్మని;

సీలం సమాధి పఞ్ఞఞ్చ, మగ్గం బోధాయ భావయం;

పత్తోస్మి పరమం సుద్ధిం, నిహతో త్వమసి అన్తకా’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే భగవతా జినేన భాసితం.

తపోకమ్మా ¶ అపక్కమ్మ, యే న సుజ్ఝన్తి మాణవా;

అసుద్ధో మఞ్ఞసి సుద్ధో, సుద్ధిమగ్గా అపరద్ధో–

అనత్థసంహితం ¶ ఉత్వా, యంకిఞ్చి అమరం తపం;

సబ్బం నత్థావహం హోతి, ఫియారిత్తంవ ధమ్మని;

పుచ్ఛా – హత్థిరాజవణ్ణసుత్తం ¶ పనావుసో భవగతా జినేన కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – ఉరువేలాయం భన్తే మారకంయేవ పాపిమన్తం ఆరబ్భ భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా భగవతో భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో మహన్తం హత్థిరాజవణ్ణం అభినిమ్మినిత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి.

‘‘సంసరం దీఘమద్ధానం, వణ్ణం కత్వా సుభాసుభం;

అలం తే తేన పాపిమ, నిహతో త్వమసి అన్తకా’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే భగవతా జినేన భాసితం.

సంసరం ¶ దీఘమద్ధానం, వణ్ణం కత్వా సుభాసుభం,

అలం తే తేన పాపిమ, నిహతో త్వమసి అన్తక –

పుచ్ఛా – ఇదాని ఆవుసో భిక్ఖునీ సంయుత్తం పుచ్ఛామి, యం తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స సావికాహి థేరీహి అత్తనో

చ ¶ బుద్ధసాసనస్స చ యథాభూతం గుణం పకాసేత్వా భాసితం. తత్థావుసో పఠమం పోరాణకేహి మహాకస్సపాదీహి ధమ్మసంగాహకేహి థేరవరేహి సంగీతం ఆళవికాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ ఆళవికాయ భిక్ఖునియా భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా ఆళవికాయ భిక్ఖునియా భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో వివేకమ్హా చావేతుకామో ఆళవికం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘నత్థి నిస్సరణం లోకే, కిం వివేకేన కాహసి;

భుఞ్జస్స కామరతియో, మాహు పచ్ఛానుతాపినీ’’తి.

‘‘అత్థి నిస్సరణం లోకే, పఞ్ఞాయ మే సుఫుస్సితం;

పమత్తబన్ధు పాపిమ, న త్వం జానాసి తం పదం;

సత్తిసూలూపమా కామా, ఖన్ధాసం అధికుట్టనా;

యం త్వం కామరతిం బ్రూసి, అరహి మయ్హ సా అహూ’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే ఆళవికాయ భిక్ఖునియా భాసితం.

నత్థి ¶ నిస్సరణం లోకే, కిం వివేకేన కాహసి;

భుఞ్జస్సు కామరతియో, మాహు పచ్ఛానుతాపినీ-హు–

అత్థి ¶ నిస్సరణం లోకే, పఞ్ఞాయ మే సుఫుస్సితం;

పమత్తబన్ధు పాపిమ, న త్వం జానాసి తం పదం.

సత్తిసూలూపమా కామా, ఖన్ధాసం అధికుట్టనా;

యం త్వం కామరతిం బ్రూసి, అరతి మయ్హ సా అహు–

పుచ్ఛా – సోమాసుత్తం ¶ పనావుసో కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే అన్ధవనే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ సోమాయ భిక్ఖునియా భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా సోమాయ భిక్ఖునియా భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో సమాధిమ్హా చావేతుకామో సోమం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి.

‘‘యం తం ఇసీహి పత్తబ్బం, ఠానం దురభిసమ్భవం;

న తం ద్వఙ్గులపఞ్ఞాయ, సక్కా పప్పోతుమిత్థియా’’తి.

‘‘ఇత్థిభావో కిం కయిరా, చిత్తమ్హి సుసమాహితే;

ఞాణమ్హి వత్తమానమ్హి, సమ్మా ధమ్మం విపస్సతో;

యస్స నూన సియా ఏవం, ఇత్థాహం పురిసోతి వా;

కిఞ్చి వా పన అఞ్ఞస్మి, తం మారో వత్తుమరహతీ’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే సోమాయ భిక్ఖునియా అరియసావికాయ భాసితం.

యం ¶ తం ఇసీహి పత్తబ్బం, ఠానం దురభిసమ్భవం;

న తం ద్వఙ్గులపఞ్ఞాయ, సక్కా పప్పోతుమిత్థియా–

ఇత్థి ¶ భావో కిం కయిరా, చిత్తమ్హి సుసమాహితే;

ఞాణమ్హి వత్త మానమ్హి, సమ్మా ధమ్మం విపస్సతో.

యస్స నూన సియా ఏవం, ఇత్థాహం పురిసోతి వా;

కిఞ్చి వా పన అఞ్ఞస్మి, తం మారో వత్తుమరహతి.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ కిసాగోతమీసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే అన్ధవనే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ కిసాగోతమియా భిక్ఖునియా థేరియా భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా కిసాగోతమియా భిక్ఖునియా భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో సమాధిమ్హా చావేతుకామో కిసాగోతమిం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘కిం ను త్వం మతపుత్తావ, ఏకమాసి రుదమ్ముఖీ;

వనమజ్ఝగతా ఏకా, పురిసం ను గవేససీ’’తి.

అచ్చన్తం మతపుత్తామ్హి, పురిసా ఏకదన్తికా;

న సోచామి న రోదామి, న తం భాయామి ఆవుసో.

సబ్బత్థ విహతా నన్దీ, తమోక్ఖన్ధో పదాలితో;

జేత్వాన మచ్చునో సేనం, విహరామి అనాసవా’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే కిసాగోతమియా భిక్ఖునియా భాసితం.

కిం ¶ ను త్వం మతపుత్తావ, ఏకమాసి రుదమ్ముఖీ;

వనమజ్ఝగతా ఏకా, పురిసం ను గసేససి-హు–

అచ్చన్తం మతపుత్తామ్హి, పురిసా ఏతదన్తికా;

న సోచామి న రోదామి, న తం భాయామి ఆవుసో.

సబ్బత్థ ¶ విహతా నన్దీ, తమోక్ఖన్ధో పదాలితో;

జేత్వాన మచ్చునో సేనం, విహరామి అనాసవా.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో పోరాణేహి సంగీతికారమహాథేరవరేహి సంగీతం ఉప్పలవణ్ణసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే అన్ధవనే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ ఉప్పలవణ్ణాయ భిక్ఖునియా భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా ఉప్పలవణ్ణాయ భిక్ఖునియా భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో సమాధిమ్హా చావేతుకామో ఉప్పలవణ్ణం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘సుపుప్ఫితగ్గం ¶ ఉపగమ్మ భిక్ఖుని, ఏకా తువం తిట్ఠసి సాలమూలే. న చత్థి తే దుతియా వణ్ణధాతు, బాలే న త్వం భాయసి ధుత్తకాన’’న్తి.

ఏసా అన్తరధాయామి, కుచ్ఛిం వా పవిసామి తే;

పఖుమన్తరికాయమ్పి, తిట్ఠన్తిం మం న దక్ఖసి.

చిత్తస్మిం వసీభూతామ్హి, ఇద్ధిపాదా సుభావితా;

సబ్బబన్ధనముత్తామ్హి, న తం భాయామి ఆవుసో’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే ఉప్పలవణ్ణాయ భిక్ఖునియా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ చాలాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అన్ధవనే మారంయేవ పాపిమన్తం ఆరబ్భ చాలాయ భిక్ఖునియా అరియసావికాయ భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా చాలం భిక్ఖునిం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదవోచ ‘‘కిం ను త్వం భిక్ఖుని న రోచేసీ’’తి. జాతిం ఖ్వాహం ఆవుసో న రోచేమీ’’తి.

కిం ను జాతిం న రోచేసి, జాతో కామాని భుఞ్జతి;

కో ను తం ఇదమాదపయి, జాతిం మా రోచ భిక్ఖునీతి.

జాతస్స మరణం హోతి, జాతో దుక్ఖాని ఫుస్సతి;

బన్ధం వధం పరిక్లేసం, తస్మా జాతిం న రోచయే.

బుద్ధో ధమ్మమదేసేసి, జాతియా సమతిక్కమం;

సబ్బదుక్ఖప్పహానాయ, సో మం సచ్చే నివేసయి.

యే చ రూపూపగా సత్తా, యే చ అరూపట్ఠాయినో;

నిరోధం అప్పజానన్తా, ఆగన్తారో పునబ్భవన్తి.

ఏవం ఖో భన్తే చాలాయ భిక్ఖునియా భాసితం.

కిం ¶ ను జాతిం న రోచేసి, జాతో కామాని భుఞ్జతి;

కో ను తం ఇదమాదపయి, జాతిం మా రోచ భిక్ఖునీ.

జాతస్స ¶ మరణం హోతి, జాతో దుక్ఖాని ఫుస్సతి;

బన్ధం వధం పరిక్లేసం, తస్మా జాతిం న రోచయే.

బుద్ధో ధమ్మమదేసేసి, జాతియా సమతిక్కమం,

సబ్బదుక్ఖప్పహానాయ, సో మం సచ్చే నివేసయి.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ సేలాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే మారంయేవ పాపిమన్తం ఆరబ్బ్భ సేలాయ భిక్ఖునియా అరియసావికాయ భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా సేలాయ భిక్ఖునియా భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుకామో సమాధిమ్హా చావేతుకామో సేలం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

కేనిదం పకతం బిమ్బం, క్వను బిమ్బస్స కారకో;

క్వను బిమ్బం సముప్పన్నం, క్వను బిమ్బం నిరుజ్ఝతీతి.

నయిదం అత్తకతం బిమ్బం, నయిదం పరకతం అఘం;

హేతుం పటిచ్చ సమ్భూతం, హేతుభఙ్గా నిరుజ్ఝతీతి.

ఏవమాదినా భన్తే సేలాయ భిక్ఖునియా భాసితం.

కేనిదం ¶ పకతం బిమ్బం, క్వను బిమ్బస్స కారకో;

క్వను బిమ్బం సముప్పన్నం, క్వను బిమ్బం నిరుజ్ఝతి-హు–

నయిదం అత్తకతం బిమ్బం, నయిదం పరకతం అఘం;

హేతుం పటిచ్చ సమ్భూతం, హేతుభఙ్గా నిరుజ్ఝతి.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ పోరాణకేహి మహాకస్సపాదీహి ధమ్మసంగాహకథేరవరేహి సంగీతం వజిరాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే మారం పాపిమన్తం ఆరబ్భ వజిరాయ థేరియా భిక్ఖునియా భాసితం. మారో భన్తే పాపిమా పురిమనయేనేవ వజిరం భిక్ఖునిం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

కేనాయం ¶ పకతో సత్తో, కువం సత్తస్స కారకో,

కువం సత్తో సముప్పన్నో, కువం సత్తో నిరుజ్ఝతీతి.

కిం ను సత్తోతి పచ్చేసి, మారదిట్ఠిగతం ను తే;

సుద్ధసఙ్ఖారపుఞ్జోయం, నయిధ సత్తుపలబ్భతి.

యథా హి అఙ్గసమ్భారా, హోతి సద్దో రథో ఇతి;

ఏవం ఖన్ధేసు సన్తేసు, హోతి సత్తోతి సమ్ముతి.

దుక్ఖమేవ హి సమ్భోతి, దుక్ఖం తిట్ఠతి వేతి చ,

నాఞ్ఞత్ర దుక్ఖా సమ్భోతి, నాఞ్ఞం దుక్ఖా నిరుజ్ఝతీతి.

ఏవం ఖో భన్తే వజిరాయ భిక్ఖునియా భాసితం.

కేనాయం పకతో సత్తో, కువం సత్తస్సకారకో;

కువం సత్తో సముప్పన్నో, కువం సత్తో నిరుజ్ఝతి-హు–

కిం ¶ ను సత్తోతి పచ్చేసి, మార దిట్ఠిగతం ను తే;

సుద్ధసఙ్ఖారపుఞ్జోయం, నయిధ సత్తుపలబ్భతి.

పుచ్ఛా – బ్రహ్మసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణేహి మహాకస్సపథేరాదీహి ధమ్మసంగాహకథేరవరేహి దుతియం సంగీతం గారవసుత్తం కత్థ కథఞ్చ సముప్పన్నం.

విస్సజ్జనా – ఉరువేలాయం భన్తే సముప్పన్నం. భగవా భన్తే ఉరువేలాయం విహరతి నజ్జా నేరఞ్జరాయ తీరే అజపాలనిగ్రోధమూలే పఠమాభిసమ్బుద్ధో. అథ ఖో భగవతో రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది ‘‘దుక్ఖం ఖో అగారవో విహరతి అప్పతిస్సో, కం ను ఖ్వాహం సమణం వా బ్రాహ్మణం వా సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనిస్సాయ విహరేయ్య’’న్తి.

అథ ఖో భన్తే భగవతో ఏతదహోసి ‘‘అపరిపుణ్ణస్స ఖో సీలక్ఖన్ధస్స పారిపూరియా అఞ్ఞం సమణం వా బ్రాహ్మణం వా సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనిస్సాయ విహరేయ్యుం, న ఖో పనాహం పస్సామి సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ అత్తనా సీలసమ్పన్నతరం అఞ్ఞం సమణం వా

బ్రాహ్మణం ¶ వా, యమహం సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనిస్సాయ విహరేయ్యుం.

అపరిపుణ్ణస్స ఖో సమాధిక్ఖన్ధస్స;

అపరిపుణ్ణస్స ఖో పఞ్ఞాక్ఖన్ధస్స;

అపరిపుణ్ణస్స ఖో విముత్తిక్ఖన్ధస్స.

అపరిపుణ్ణస్స ఖో విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధస్స పారిపూరియా అఞ్ఞం సమణం వా బ్రాహ్మణం వా సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనినిస్సాయ విహరేయ్యం. న ఖో పనాహం పస్సామి సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ అత్తనా విముత్తిఞాణదస్సనసమ్పన్నతరం అఞ్ఞం సమణం వా బ్రాహ్మణం వా, యమహం సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనిస్సాయ విహరేయ్యం. యంనూనాహం య్వాయం ధమ్మో మయా అభిసమ్బుద్ధో, తమేవ ధమ్మం సక్కత్వా గరుం కత్వా ఉపనిస్సాయ విహరేయ్య’’న్తి. ఏవం ఖో భన్తే భగవతో చేతసో పరివితక్కవసేన ఉప్పన్నం.

యే ¶ చ అతీతా సమ్బుద్ధా, యే చ బుద్ధా అనాగతా;

యో చేతరహి సమ్బుద్ధో, బహూనం సోకనాసనో;

సబ్బే సద్ధమ్మగరునో, విహంసు విహరన్తి చ;

తథాపి విహరిస్సన్తి, ఏసా బుద్ధాన ధమ్మతా.

తస్మా హి అత్తకామేన, మహత్తమభికఙ్ఖతా;

సద్ధమ్మో గరుకాతబ్బో, సరం బుద్ధాన సాసనం.

పుచ్ఛా- తత్థావుసో ¶ పోరాణకేహి మహాకస్సపాదీహి ధమ్మసంగాహకథేరవరేహి పఠమం సంగీతం అఞ్ఞతరబ్రహ్మసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – బ్రహ్మలోకే భన్తే అఞ్ఞతరం బ్రహ్మానం ఆరబ్భ ఆయస్మతా మహామోగ్గల్లానత్థేరేన భాసితం. అఞ్ఞతరస్స భన్తే బ్రహ్మునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి ‘‘నత్థి సో సమణో వా బ్రాహ్మణో వా, యో ఇధ ఆగచ్ఛేయ్యా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం–

అజ్జాపి తే ఆవుసో సా దిట్ఠి, యా తే దిట్ఠి పురే అహు;

పస్ససి వీతివత్తన్తం, బ్రహ్మలోకే పభస్సరన్తి;

ఏవం ఖో భన్తే ఆయస్మతా మహామోగ్గల్లానత్థేరేన భాసితం.

అజ్జాపి ¶ తే ఆవుసో సా దిట్ఠి, యా తే దిట్ఠి పురే అహు;

పస్ససి వీతివత్తన్త, బ్రహ్మలోకే పభస్సరం-హు–

న మే మారిస సా దిట్ఠి, యా మే దిట్ఠి పురే అహు;

పస్సామి వీతివత్తన్తం, బ్రహ్మలోకే పభస్సరం;

స్వాహం అజ్జ కథం వజ్జం, అహం నిచ్చోమ్హి సస్సతో హు–

తేవిజ్జా ¶ ఇద్ధిపత్తా చ, చేతోపరియాయ కోవిదా;

ఖీణాసవా అరహన్తో, బహూ బుద్ధస్స సావకా-హు–

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ అరుణవతీసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భూతపుబ్బం భిక్ఖవే రాజా అహోసి అరుణవా నామ. రఞ్ఞో ఖో పన భిక్ఖవే అరుణవతో అరుణవతీ నామ రాజధానీ అహోసీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా అరుణవతీ సుత్తం భాసితం.

ఆరమ్భథ ¶ నిక్కమథ, యుఞ్జథ బుద్ధసాసనే;

ధునాథ మచ్చునో సేనం, నళాగారంవ కుఞ్జరో;

యో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే, అప్పమత్తో విహస్సతి;

పహాయ జాతి సంసారం, దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సతి-హు–

పుచ్ఛా – బ్రాహ్మణసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పఠమం సంగీతం ధనఞ్జానీసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే భారద్వాజగోత్తం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. భారద్వాజగోత్తో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా గాథాయ అజ్ఝభాసి.

కిం ¶ సు ఛేత్వా సుఖంసేతి, కిం సు ఛేత్వా న సోచతి;

కిస్సస్సు ఏకధమ్మస్స, వధం రోచేసి గోతమ–

పుచ్ఛా – ఇమఞ్చ ¶ పనావుసో ధమ్మదేసనం సుత్వా భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో కీదిసం పసన్నాకారమకాసి, కీవత్తకఞ్చ అత్థం సమ్పాదేసి.

విస్సజ్జనా – ఇమఞ్చ పన భన్తే ధమ్మదేసనం సుత్వా భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో ‘‘అభిక్కన్తం భో గోతమ, అభిక్కన్తం భో గోతమ, సేయ్యథాపి భో గోతమ నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో పసన్నాకారమకాసి. ఇమఞ్చ పన భన్తే ధమ్మదేసనం సుత్వా భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం ఉపసమ్పదం యాచిత్వా అచిరూపసమ్పన్నో యావ అరహత్తం సమ్పాదేసి.

పుచ్ఛా – అక్కోసకభారద్వాజసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే అక్కోసకభారద్వాజం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. అక్కోసకభారద్వాజో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా అసబ్భాహి ఫరుసాహి వాచాహి భగవన్తం అక్కోసతి పరిభాసతి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి బ్రాహ్మణ, అపి నుఖో తే ఆగచ్ఛన్తి మిత్తామచ్చా ¶ ఞాతిసాలోహితా అతితియో’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఇమఞ్చ ¶ పనావుసో ధమ్మదేసనం సుత్వా అక్కోసకభారద్వాజో బ్రాహ్మణో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో కీదిసం పసన్నాకారమకాసి. కీవత్తకఞ్చ అత్థం సమ్పాదేసి.

విస్సజ్జనా – ఇమఞ్చ పన భన్తే ధమ్మదేసనం సుత్వా అక్కోసకభారద్వాజో బ్రాహ్మణో ‘‘అభిక్కన్తం భో గోతమ, అభిక్కన్తం భో గోతమా’’తి ఏవమాదినా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో పసన్నాకారమకాసి. యావ అరహత్తా చ పన మహన్తం అత్థం సమ్పాదేసి.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా జానతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన బ్రాహ్మణసంయుత్తే బహుధీతరసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసలేసు భన్తే అఞ్ఞతరస్మిం వనసణ్డే అఞ్ఞతరం భారద్వాజగోత్తం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో గోణే నట్ఠే పరియేసన్తో భగవతో సన్తికే ఇమా గాథాయో అభాసి.

‘‘న హి నూనిమస్స సమణస్స, బలీబద్దా చతుద్దస;

అజ్జసట్ఠిం న దిస్సన్తి, తేనాయం సమణో సుఖీ;

న హి నూనిమస్స సమణస్స, తిలాఖేత్తస్మి పాపకా;

ఏకపణ్ణా దుపణ్ణా చ, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న హి నూనిమస్స సమణస్స, పచ్చూసమ్హి ఇణాయికా;

దేథ దేథాతి చోదేన్తి, తేనాయం సమణో సుఖీ’’తి.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, బలీబద్దా చతుద్దస;

అజ్జసట్ఠిం న దిస్సన్తి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ;

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, తిలాఖేత్తస్మి పాపకా;

ఏకపణ్ణా దుపణ్ణా చ, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, పచ్చూసమ్హి ఇణాయికా;

దేథ దేథాతి చోదేన్తి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీతి.

న ¶ హి నూనిమస్స సమణస్స, బలీబద్దా చతుద్దస;

అజ్జసట్ఠిం న దిస్సన్తి, తేనాహం సమణో సుఖీ.

న హి నూనిమస్స సమణస్స, తిలాఖేత్తస్మి పాపకా;

ఏకపణ్ణా దుపణ్ణా చ, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న ¶ హి నూనిమస్స సమణస్స, తుచ్ఛకోట్ఠస్మి మూసికా;

ఉస్సోళ్హికాయ నచ్చన్తి, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న హి నూనిమస్స సమణస్స, సన్థారో సత్తమాసికో;

ఉప్పాటకేహి సఞ్ఛన్నో, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న హి నూనిమస్స సమణస్స, విధవా సత్త ధీతరో;

ఏకపుత్తా దుపుత్తా చ, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న ¶ హి నూనిమస్స సమణస్స, పిఙ్గలా తిలకాహతా;

సోత్తం పాదేన బోధేతి, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న హి నూనిమస్స సమణస్స, పచ్చూసమి ఇణాయికా;

దేథ దేథాతి చోదేన్తి, తేనాయం సమణో సుఖీ.

న ¶ హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, బలీబద్దా చతుద్దస;

అజ్జసట్ఠిం న దిస్సన్తి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, తిలాఖేత్తస్మి పాపకా;

ఏకపణ్ణా దుపణ్ణా చ, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, తుచ్ఛకోట్ఠస్మి మూసికా;

ఉస్సోళ్హీకాయ నచ్చన్తి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, సన్థారో సత్తమాసికో;

ఉప్పాటకేహి సఞ్ఛన్నో, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న ¶ హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, విధవా సత్త ధీతరో;

ఏకపుత్తా దుపుత్తా చ, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, పిఙ్గలా తిలకాహతా;

సోత్తం పాదేన బోధేతి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

న హి మయ్హం బ్రాహ్మణ, పచ్చూసమ్హి ఇణాయికా;

దేథ దేథాతి చోదేన్తి, తేనాహం బ్రాహ్మణా సుఖీ.

పుచ్ఛా – ఇమఞ్చ ¶ పనావుసో ధమ్మదేసనం సుత్వా సో భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో కీదిసం పసన్నాకారమకాసి. కీవ మహన్తఞ్చ ఇమస్మిం ధమ్మవినయే అత్థం సమ్పాదేసి.

విస్సజ్జనా – ఇమఞ్చ పన భన్తే ధమ్మదేసనం సుత్వా సో భారద్వాజగోత్తో బ్రాహ్మణో ‘‘అభిక్కన్తం భో గోతమ అభిక్కన్తం భో గోతమ, సేయ్యథాపి భోగోతమ, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య, చక్ఖుమన్తో రూపాని దుక్ఖన్తీ’’తి ఏవమాదినా ఇమస్మి ధమ్మవినయే పసన్నో పసన్నాకారమకాసి. భగవతో చ సన్తికే ‘‘లభేయ్యాహం భోతో గోతమస్స సన్తికే పబ్బజం, లభేయ్యం ఉపసమ్పద’’న్తి ఏవమాదినా పబ్బజ్జం ఉపసమ్పదం యాచిత్వా అచిరూపసమ్పన్నో యావ అరహత్తా మహన్తం విసేసం సమ్పాదేసి.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ ఏకాదసమం మహాకస్సపాదీహి పోరాణధమ్మసంగాహకథేరేహి సంగీతం కసిభారద్వాజసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మగధేసు భన్తే దక్ఖిణాగిరిస్మిం ఏకనాళాయం బ్రాహ్మణగామే కసిభారద్వాజం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. కసిభారద్వాజో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసి.

‘‘కస్సకో ¶ పటిజానాసి, న చ పస్సామి తే కసిం. కస్సకో పుచ్ఛితో బ్రూహి, కథం జానేము తం కసి’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం–

‘‘సద్ధా బీజం తపో వుట్ఠి, పఞ్ఞా మే యుగనఙ్గలం;

హిరీ ఈసా మనో యోత్తం, సతి మే ఫాలపాచనం.

కాయగుత్తో వచీగుత్తో, ఆహారే ఉదరే యతో;

సచ్చం కరోమి నిద్దానం, సోరచ్చం మే పమోచనం.

వీరియం మే ధురధోరయ్హం, యోగక్ఖేమాధివాహనం;

గచ్ఛతి అనివత్తన్తం, యత్థ గన్త్వా న సోచతి.

ఏవమేసా కసీ కట్ఠా, సా హోతి అమతప్ఫలా;

ఏతం కసిం కసిత్వాన, సబ్బదుక్ఖా పముచ్చతీ’’తి.

కస్సకో ¶ పటిజానాసి, న చ పస్సామి తే కసిం;

కస్సకో పుచ్ఛితో బ్రూహి, కథం జానేము తం కసిం.

సద్ధా ¶ బీజం తపో వుట్ఠి, పఞ్ఞా మే యుగనఙ్గలం;

హిరీ ఈసా మనో యోత్తం, సతి మే ఫాలపాచనం.

పుచ్ఛా – ఇమఞ్చ ¶ పనావుసో ధమ్మదేసనం సుత్వా సో కసిభారద్వాజో బ్రాహ్మణో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో కీదిసం పసన్నాకారమకాసి.

విస్సజ్జనా – ఇమఞ్చ పన భన్తే ధమ్మదేసనం సుత్వా కసిభారద్వాజో బ్రాహ్మణో ‘‘అభిక్కన్తం భో గోతమ, అభిక్కన్తం భో గోతమా’’తిఏవమాదినా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే పసన్నో పసన్నాకారమకాసి.

సేయ్యథాపి భో గోతమ ఉక్కుజ్జితం వా నిక్కుజ్జేయ్య.

పుచ్ఛా – ఉదయసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఉదయం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. ఉదయో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘పకట్ఠకోయం సమణో గోతమో పునప్పునం ఆగచ్ఛతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం–

పునప్పునఞ్చేవ వపన్తి బీజం, పునప్పునం వస్సతి దేవరాజా;

పునప్పునం ఖేత్తం కసన్తి కస్సకా, పునప్పునం ధఞ్ఞముపేతి రట్ఠం.

పునప్పునం ¶ చేవ వపన్తి బీజం, పునప్పునం వస్సతి దేవ రాజా;

పునప్పునం ఖేత్తం కసన్తి కస్సకా, పునప్పునం ధఞ్ఞముపేతి రట్ఠం.

పునప్పునం ¶ యాచకా యాచయన్తి, పునప్పునం దానపతీ దదన్తి;

పునప్పునం దానపతీ దదిత్వా, పునప్పునం సగ్గముపేతి ఠానం.

పునప్పునం ఖీరనికా దుహన్తి, పునప్పునం వచ్ఛో ఉపేతి మాతరం;

పునప్పునం కిలమతి ఫన్దతి చ, పునప్పునం గబ్భముపేతి మన్దో.

పునప్పునం జాయతి మీయతి చ, పునప్పునం సివథికం హరన్తి;

మగ్గఞ్చ లద్ధా అపునబ్భవాయ, న పునప్పునం జాయతి భూరిపఞ్ఞో-హు–

పుచ్ఛా – మాతుపోసకసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే మాతుపోసకం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. మాతుపోసకో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘అహఞ్హి భో గోతమ ధమ్మేన భిక్ఖం పరియేసామి, ధమ్మేన భిక్ఖం పరియేసిత్వా మాతాపితరో పోసేమి, కచ్చాహం భో గోతమ ఏవంకారీ కిచ్చకారీ హోమీ’’తి, తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తగ్ఘ త్వం బ్రాహ్మణ ఏవంకారీ కిచ్చకారీ హోసి, యో ఖో బ్రాహ్మణ ధమ్మేన భిక్ఖం పరియేసతి, ధమ్మేన భిక్ఖం పరియేసిత్వా మాతాపితరో పోసేతి, బహుం సో పుఞ్ఞం పసవతీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితా.

యో ¶ మాతరం వా పితరం వా, మచ్చో ధమ్మేన పోసతి;

తాయ నం పారిచరియాయ, మాతాపితూసు పణ్డితా;

ఇధేవ నం పసంసన్తి, పేచ్చ సగ్గే పమోదతి–

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన బ్రాహ్మణసంయుత్తే ఖోమదుస్ససుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే ఖోమదుస్సే నామ సక్యానం నిగమే ఖోమదుస్సకే బ్రాహ్మణగహపతికే ఆరబ్భ భాసిత, ఖోమదుస్సకా భన్తే బ్రాహ్మణగహపతికా భగవన్తం ఏతదవోచుం ‘‘కే చ ముణ్డకా సమణకా, కే చ సభాధమ్మం జానిస్సన్తీ’’తి.

ధమ్మం వదన్తా చ భవన్తి సన్తో’’తి.

పుచ్ఛా – వఙ్గీససంయుత్తే ¶ పనావుసో చతుత్థం సంఙ్గీతం ఆనన్దసుత్తం కత్థకం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం వఙ్గీసత్థేరం ఆరబ్భ ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం. ఆయస్మతా భన్తే వఙ్గీసో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘కామరాగేన డయ్హామి, చిత్తం మే పరిడయ్హతి;

సాధు నిబ్బాపనం బ్రూహి, అనుకమ్పాయ గోతమా’’తి.

‘‘సఞ్ఞాయ విపరియేసా, చిత్తం తే పరిడయ్హతి;

నిమిత్తం పరివజ్జేహి, సుభం రాగూపసంహితం;

సఙ్ఖారే పరతో పస్స, దుక్ఖతో మా చ అత్తతో;

నిబ్బాపేహి మహారాగం, మా డయ్హిత్థో పునప్పునం;

అసుభాయ చిత్తం భావేహి, ఏకగ్గం సుసమాహితం;

సతి కాయగతా త్యత్థు, నిబ్బిదాబహులో భవ;

అనిమిత్తఞ్చ భావేహి, మానానుసయముజ్జహ;

తతో మానాభిసమయా, ఉపసన్తో చరిస్ససీ’’తి.

ఏవం ఖో భన్తే ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం.

కామరాగేన ¶ డయ్హామి, చిత్తం మే పరిడయ్హతి;

సాధు నిబ్బాపనం బ్రూహి, అనుకమ్పాయ గోతమ–

సఞ్ఞాయ ¶ విపరియేసా, చిత్తం తే పరిడయ్హతి;

నిమిత్తం పరివజ్జేహి, సుభం రాగూపసంహితం.

సఙ్ఖారే పరతోపస్స, దుక్ఖతో మా చ అత్తతో;

నిబ్బాపేహి మహారాగం, మా డయ్హిత్థో పునప్పునం.

అసుభాయ చిత్తం భావేహి, ఏకగ్గం సుసమాహితం;

సతి కాయగతా త్యత్థు, నిబ్బిదాబహులో భవ.

అనిమిత్తఞ్చ ¶ భావేహి, మానానుసయముజ్జహ;

తతో మానాభిసమయా, ఉపసన్తో చరిస్ససి.

పుచ్ఛా – తత్థ ఆవుసో ద్వాదసమం వఙ్గీససుత్తం కత్థ కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మతా వఙ్గీసత్థేరేన అచిర అరహత్తప్పత్తేన విముత్తిసుఖపటిసంవేదినా–

‘‘కావేయ్యమత్తా విచరిమ్హ పుబ్బే, గామాగామం పురాపురం,

అథద్దసామ సమ్బుద్ధం, సద్ధా నో ఉపపజ్జథ;

సో మే ధమ్మ మదేసేసి, ఖన్ధాయతన ధాతుయో;

తస్సాహం ధమ్మం సుత్వాన, పబ్బజిం అనగారియం;

బహున్నం వత అత్థాయ, బోధిం అజ్ఝగమా ముని;

భిక్ఖూనం భిక్ఖూనీనఞ్చ, యే నియామగతద్దసా;

స్వాగతం ¶ వత మే ఆసి, మమ బుద్ధస్స సన్తికే;

తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసనం;

పుబ్బే నివాసం జానామి, దిబ్బచక్ఖుం విసోధితం;

తేవిజ్జో ఇద్ధిపత్తోమ్హి, చేతోపరియాయ కోవిదో.

కావేయ్య ¶ మత్తా విచరిమ్హ పుబ్బే; గామాగామంపురాపురం,

అథద్దసామ సమ్బుద్ధం, సద్ధా నో ఉపపజ్జథ.

సో ¶ మే ధమ్మమదేసేసి, ఖన్ధాయతన ధాతుయో;

తస్సాహం ధమ్మం సుత్వాన, పబ్బజిం అనగారియం.

బహున్నం వత అత్థాయ, బోధిం అజ్ఝగమా ముని;

భిక్ఖూనం భిక్ఖునీ నఞ్చ, యే నియామగతద్దసా.

స్వాగతం వత మే ఆసి, మమ బుద్ధస్స సన్తికే;

తస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసనం.

పుబ్బేనివాసం ¶ జానామి; దిబ్బచక్ఖు విసోధితం;

తేవిజ్జో ఇద్ధిపత్తోమ్హి, చేతోపరియాయకోవిదో.

పుచ్ఛా – వనసంయుత్తే పనావుసో పఞ్చమం సంగీతం ఆనన్దసుత్తం కదా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసలేసు భన్తే అఞ్ఞతరస్మిం వనసణ్డే అచిరపరినిబ్బుతే భగవతి ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆరబ్భ తస్మిం వనసణ్డే అధివత్థాయ దేవతాయ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఆనన్దో అచిరపరినిబ్బుతే భగవతి అతివేలం గిహిసఞ్ఞత్తిబహులో విహరతి, తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం–

కిం తే బిళిబిళికా కరిస్సతీ’’తి.

ఏవం ¶ ఖో భన్తే వనసణ్డే అధివత్థాయ దేవతాయ ఆయస్మతో ఆనన్దత్థేరస్స అనుకమ్పికాయ అత్థకామాయ భాసితం.

రుక్ఖమూల ¶ గహనం పసక్కియ, నిబ్బానం హదయస్మిం ఓపియ;

ఝాయ గోతమ మా పమాదో, కిం తే బిళిబిళికా కరిస్సతి-హు–

పుచ్ఛా – యక్ఖసంయుత్తే ¶ పనావుసో పఠమం సంగీతం ఇన్దకసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఇన్దకూటే పబ్బతే ఇన్దకస్స యక్ఖస్స భవనే ఇన్దకం యక్ఖం ఆరబ్భ భాసితం. ఇన్దకో భన్తే యక్ఖో అత్తవాదో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘రూపం న జీవన్తి వదన్తి బుద్ధా,

కథం న్వయం సజ్జతి గబ్భరస్మి’’న్తి.

‘‘పఠమం కలలం హోతి, కలలా హోతి అబ్బుదం,

అబ్బుదా జాయతే పేసి, పేసి నిబ్బత్తతీ ఘనో;

ఘనా పసాఖా జాయన్తి, కేసా లోమా నఖాపిచ;

యఞ్చస్స భుఞ్జతీ మాతా, అన్నం పానఞ్చ భోజనం;

తేన సో తత్థ యాపేతి, మాతుకుచ్ఛిగతోనరో’’తి.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన యక్ఖసంయుత్తే ఆళవకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – ఆళవియం భన్తే ఆళవకస్స యక్ఖస్స భవనే ఆళవకం యక్ఖం ఆరబ్భ భాసితం. ఆళవకో భన్తే యక్ఖో భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

కిం సూధవిత్తం పురిసస్స సేట్ఠం,

కథం జీవిం జీవితామాహు సేట్ఠన్తి.

సద్ధీచ విత్తం పురిసస్స సేట్ఠం,

పఞ్ఞాజీవిం జీవితమాహు సేట్ఠన్తి.

న ¶ ఖ్వాహం తం ఆవుసో నిక్ఖమిస్సామి, యం తే కరణీయం, తం కరోహి,

పఞ్హం తం సమణ పుచ్ఛిస్సామి, సచే మే న బ్యాకరిస్ససి, చిత్తం వా తే ఖిపిస్సామి, హదయం వా తే ఫాలేస్సామి, పాదేసు వా గహేత్వా పారగఙ్గాయ ఖిపిస్సామి–

కిం ¶ సూఖ విత్తం పురిసస్స సేట్ఠం, కిం సు సుచిణ్ణం సుఖమావహాతి;

కిం సు హవే సాదుభరం రసానం, కథం జీవిం జీవితమాహు సేట్ఠం–

సద్ధీధ విత్తం పురిసస్స సేట్ఠం, ధమ్మో సుచిణ్ణో సుఖమావహాతి;

సచ్చం హవే సాదుతరం రసానం, పఞ్ఞాజీవిం జీవితమాహు సేట్ఠం;

కథంసు ¶ తరతి ఓఘం, కథంసు తరతి అణ్ణవం;

కథంసు దుక్ఖ మచ్చేతి, కథంసు పరిసుజ్ఝతి.

సద్ధాయ తరతి ఓఘం, అప్పమాదేన అణ్ణవం;

వీరియేన దుక్ఖ మచ్చేతి, పఞ్ఞాయ పరిసుజ్ఝతి–

కథంసు ¶ లభతే పఞ్ఞం, కథంసు విన్దతే ధనం;

కథంసు కిత్తిం పప్పోతి, కథం మిత్తాని గన్థతి;

అస్మా లోకా పరం లోకం, కథం పేచ్చ న సోచతి–

సద్దహానో అరహతం, ధమ్మం నిబ్బానపత్తియా;

సుస్సూసం లభతే పఞ్ఞం, అప్పమత్తో విచక్ఖణో;

పతిరూపకారీ ధురవా, ఉట్ఠాతా విన్దతే ధనం;

సచ్చేన ¶ కిత్తిం పప్పోతి, దదం మిత్తాని గన్థతి;

అస్మా లోకా పరం లోకం, ఏవం పేచ్చ న సోచతి;

యస్సేతే చతురో ధమ్మా, సద్ధస్స ఘరమేసినో;

సచ్చం ధమ్మో ధితి చాగో, స వే పేచ్చన సోచతి–

పుచ్ఛా – సక్కసంయుత్తే ¶ పనావుసో వతపదసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ సక్కస్స భిక్ఖవే దేవానమిన్దస్స పుబ్బే మనుస్సభూతస్స సత్త వతపదాని సమత్తాని సమాదిన్నాని అహేసుం, యేసం సమాదిన్నత్తా సక్కో సక్కత్తం అజ్ఝగాతి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

సక్కస్స ¶ భిక్ఖవే దేవానమిన్దస్స పుబ్బే మనుస్సభూతస్స ఇమాని సత్త వతపదాని సమత్తాని సమాదిన్నాని అహేసుం.

మాతాపేత్తిభరం జన్తుం, కులే జేట్ఠాపచాయినం;

సణ్హం సఖిలసమ్భాసం, పేసుణేయ్యప్పహాయినం;

మచ్ఛేరవినయే యుత్తం, సచ్చం కోధాభిభుం నరం;

తం వే దేవా తావతింసా, ఆహు ‘‘సప్పురిసో’’ఇతి.

పుచ్ఛా – దలిద్దసుత్తం పనావుసో కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం. విస్సజ్జనా. రాజగహే భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భూతపుబ్బం భిక్ఖవే అఞ్ఞతరో పురిసో ఇమస్మింయేవ రాజగహే మనుస్సదలిద్దో ¶ అహోసి మనుస్సకపణో మనుస్సవరాకో, సో తథాగతప్పవేదితే ధమ్మవినయే సద్ధం సమాదియి, సీలం, సుతం, చాగం, పఞ్ఞం సమాదియీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

యస్స ¶ సద్ధా తథాగతే, అచలా సుప్పతిట్ఠితా;

సీలఞ్చ యస్స కల్యాణం, అరియకన్తం పసంసితం.

పుచ్ఛా – యజమానసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే ¶ భన్తే సక్కం దేవానమిన్దం ఆరబ్భ భాసితం. సక్కో భన్తే దేవానమిన్దో భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసి–

‘‘యజమానానం మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, కత్థ దిన్నం మహప్ఫల’’న్తి.

‘‘చత్తారో చ పటిపన్నా, చత్తారోచ ఫలే ఠితా;

ఏస సఙ్ఘో ఉజుభూతో, పఞ్ఞాసీలసమాహితో;

యజమానానం మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, సఙ్ఘే దిన్నం మహప్ఫలం’’న్తి.

యజమానానం ¶ మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం,

కరోతం ఓపధితం పుఞ్ఞం, కత్థ దిన్నం మహప్ఫలం–

చత్తారో చ పటిపన్నా, చత్తారో చ ఫలే ఠితా;

ఏస సఙ్ఘో ఉజుభూతో, పఞ్ఞాసీలసమాహితో;

యజమానానం మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, సఙ్ఘే దిన్నం మహప్ఫలం–

పుచ్ఛా – గహట్ఠవన్దనాసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భూతపుబ్బం భిక్ఖవే సక్కో దేవానమిన్దో మాతలిం సఙ్గాహకం ఆమన్తేసీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

తం ¶ నమస్సన్తి తేవిజ్జా, సబ్బే భుమ్మాచ ఖత్తియా;

చత్తారో చ మహారాజా, తిదసాచ యసస్సినో;

అథకో నామ సో యక్ఖో, యం త్వం సక్క నమస్ససి–

అహఞ్చ ¶ సీలసమ్పన్నే, చిరరత్తసమాహితే;

సమ్మాపబ్బజితే వన్దే, బ్రహ్మచరియపరాయనే.

యే గహట్ఠా పుఞ్ఞకరా, సీలవన్తో ఉపాసకా;

ధమ్మేన దారం పోసేన్తి, తే నమస్సామి మాతలి.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన నిదానవగ్గసంయుత్తే పఠమం సంగీతం పటిచ్చసముప్పాదసుత్తం కత్థ తం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే పఞ్చసతే జనపదవాసినో భిక్ఖూ ఆరబ్భ భాసితం. పఞ్చసతా భన్తే జనపదవాసినో భిక్ఖూ సబ్బే ఉగ్ఘాటితఞ్ఞునో ధుతఙ్గధరా ఆరద్ధవీరియా యుత్తయోగా విపస్సకా సణ్హం సుఖుమం సుఞ్ఞతం పచ్చయాకారధమ్మదేసనం పత్థయమానా భగవన్తం అభివాదేత్వా భగవన్తం పరివారేత్వా నిసీదింసు. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘పటిచ్చసముప్పాదం వో భిక్ఖవే దేసేస్సామి, తం సుణాథ సాధుకం మనసి కరోథ, భాసిస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

కతమో ¶ చ భిక్ఖవే పటిచ్చసముప్పాదో. అవిజ్జాపచ్చయా భిక్ఖవే సఙ్ఖారా, సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం (పేయ్యాల) జాతిపచ్చయా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాసా సమ్భవన్తి, ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి. అయం వుచ్చతి భిక్ఖవే పటిచ్చసముప్పాదో.

అవిజ్జాయ త్వేవ అసేసవిరాగనిరోధో సఙ్ఖారనిరోధో (పేయ్యాల) జాతినిరోధా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా నిరుజ్ఝన్తి, ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స నిరోధో హోతి –

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ దుతియం సంగీతం విభఙ్గసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే పఞ్చసతే జనపదవాసినో విపఞ్చితఞ్ఞునో భిక్ఖూ ఆరబ్భ భాసితం. పఞ్చసతా భన్తే జనపదవాసికా భిక్ఖూ విపఞ్చితఞ్ఞునో ధుతఙ్గధరా ఆరద్ధవీరియా యుత్తయోగా విస్సకా సణ్హం సుఖుమం సుఞ్ఞతపటిసంయుత్తం పచ్చయాకారధమ్మదేసనం పత్థయమానా భగవన్తం పరివారేత్వా నిసీదింసు. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘పటిచ్చ సముప్పాదం వో భిక్ఖవే దేదేస్సామి విభజిస్సామి, తం సుణాథ సాధుకం మనసికరోథ, భాసిస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – పఞ్చవేరభయసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అనాథపిణ్డికం గహపతిం ఆరబ్భ ‘‘యతో ఖో గహపతి అరియసావకస్స పఞ్చ భయాని వేరాని వూపసన్తాని హోన్తి, చతూహి చ సోతాపత్తియఙ్గేహి సమన్నాగతో హోతి, అరియో చస్స ఞాయో పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠో హోతి సుప్పటివిద్ధో, సో ఆకఙ్ఖమానో అత్తనావ అత్తానం బ్యాకరేయ్య ఖీణనిరయోమి ఖీణతిరచ్ఛానయోని ఖీణపేత్తివిసయో ఖీణాపాయదుగ్గతివినిపాతో, సోతాపన్నోహమస్మి అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయనో’’తి ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసోతత్థ ¶ భగవతా అరియసావకస్స పఞ్చన్నం భయానం వేరానం వూపసన్తతా పకాసితా.

విస్సజ్జనా – ‘‘కతమాని ¶ పఞ్చ భయాని వేరాని వూపసన్తాని హోన్తి. యం గహపతి పాణాతిపాతీ పాణాతిపాతపచ్చయా దిట్ఠధమ్మికమ్పి భయం వేరం పసవతి, సమ్పరాయికమ్పి భయం వేరం పసవతి, చేతసికమ్పి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదయతి. పాణాతిపాతా టివిరతస్స ఏవం తం భయం వేరం వూపసన్తం హోతీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా అరియసావకస్స పఞ్చన్నం భయానం వేరానం వూపసన్తతా పకాసితా.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా అరియసావకస్స చతూహి సోతాపత్తియఙ్గేహి సమన్నాగతతా పకాసితా.

విస్సజ్జనా – కతమేహి చతూహి సోతాపత్తియఙ్గేహి సమన్నాగతో హోతి. ఇధ గహపతి అరియసావకో బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతో హోతి ‘‘ఇతిపిసో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరోపురిసదమ్మసారథి సత్థాదేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’’తి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా అరియసావకస్స చతూహి సోతాపత్తియఙ్గేహి సమన్నాగతతా పకాసితా.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా అరియసావకేన అరియస్స ఞాయస్స పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠతా సుప్పటివిద్ధతా పకాసితా.

విస్సజ్జనా – కతమో చస్స అరియో ఞాయో పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠో హోతి సుప్పటివిద్ధో. ఇధ గహపతి అరియసావకో పటిచ్చసముప్పాదఞ్ఞేవ సాధుకం యోనిసో మనసి కరోతి ‘‘ఇతి ఇమస్మిం సతి ఇదం హోతి, ఇమస్మిం అసతి ఇదం న హోతి, ఇమస్సుప్పాదా ఇదం ఉప్పజ్జతి, ఇమస్స నిరోధా ఇదం నిరుజ్ఝతి, యదిదం అవిజ్జాపచ్చయా (పేయ్యాల) ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స నిరోధో హోతీ’’తి, ఏవం ఖో భన్తే భగవతా తత్థ అరియసావకేన అరియస్స ఞాయస్స పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠతా సుప్పటివిద్ధతా పకాసితా.

యతో ¶ ఖో గహపతి అరియసావకస్స ఇమాని పఞ్చ భయాని వేరాని వూపసన్తాని హోన్తి. ఇమేహి చతూహి సోతాపత్తియఙ్గేహి సమన్నాగతో హోతి. అయఞ్చస్స అరియో ఞాయో పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠో హోతి సుప్పటివిద్ధో–

పుచ్ఛా – దుక్ఖసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘దుక్ఖస్స భిక్ఖవే సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ దేసేస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా దుక్ఖసముదయో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – కతమో చ భిక్ఖవే దుక్ఖస్స సముదయో. చక్ఖుఞ్చ పటిచ్చ రూపే చ ఉప్పజ్జతి చక్ఖువిఞ్ఞాణం, తిణ్ణం సఙ్గతి ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా. అయం ఖో భిక్ఖవే దుక్ఖస్స సముదయో. సోతఞ్చ పటిచ్చ సద్దే చ ఉప్పజ్జతి సోతవిఞ్ఞాణం…పే… ఘానఞ్చ పటిచ్చ గన్ధే చ…పే… జివ్హఞ్చ పటిచ్చ రసే చ…పే… కాయఞ్చ పటిచ్చ ఫోట్ఠబ్బే చ…పే… మనఞ్చ పటిచ్చ ధమ్మే చ ఉప్పజ్జతి మనోవిఞ్ఞాణం, తిణ్ణం సఙ్గతి ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా. అయం ఖో భిక్ఖవే దుక్ఖస్స సముదయోతి ఏవంఖో భన్తే తత్థ భగవతా దుక్ఖస్స సముదయో పకాసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా దుక్ఖస్స అత్థఙ్గమో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – కతమో చ భిక్ఖవే దుక్ఖస్స అత్థఙ్గమో. చక్ఖుఞ్చ పటిచ్చ రూపే చ ఉప్పజ్జతి చక్ఖువిఞ్ఞాణం, తిణ్ణం సఙ్గతి ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా, తస్సాయేవ తణ్హాయ అసేసవిరాగనిరోధా ఉపాదాననిరోధో ఉపాదాననిరోధా భవనిరోధో, భవనిరోధా జాతినిరోధో, జాతినిరోధా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా నిరుజ్ఝన్తి. ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స నిరోధో హోతీతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా దుక్ఖస్స అత్థఙ్గమో పకాసితో.

పుచ్ఛా – పుత్తమంసూపమసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే అధునా పబ్బజితే భిక్ఖూ ఆరబ్భ భాసితం. భగవతో చ భన్తే భిక్ఖుసఙ్ఘస్స చ మహాలాభసక్కారో ఉదపాది, ఏకచ్చే చ భన్తే భిక్ఖూ నవా అచిరపబ్బజితా కులపుత్తా ఆహారం అపచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జింసు. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చత్తారోమే భిక్ఖవే ఆహారా భూతానం వా సత్తానం ఠితియా సమ్భవేసీనం వా అనుగ్గహాయ. కతమే చత్తారో కబళీకారో ఆహారో ఓళారికో వా సుఖుమో వా ఫస్సో దుతియో మనోసఞ్చేతనా తతియా విఞ్ఞాణం చతుత్థ’’న్తి ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ కబళీకారస్స ఆహారస్స దట్ఠబ్బాకారో భగవతా పకాసితో.

విస్సజ్జనా – సేయ్యథాపి భిక్ఖవే ద్వే జాయమ్పతికా పరిత్తం సమ్బలం ఆదాయ కన్తారమగ్గం పటిపజ్జేయ్యుం. తేసమస్స ఏకపుత్తకో పియో మనాపోతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా ¶ కబళీకారస్స ఆహారస్స దట్ఠబ్బాకారో పకాసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా ఫస్సాహారస్స దట్ఠబ్బాకారో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – సేయ్యథాపి భిక్ఖవే గావీ నిచ్చమ్మా కుట్టం చే నిస్సాయ తిట్ఠేయ్య, యే కుట్టనిస్సితా పాణా, తే నం ఖాదేయ్యుం. రుక్ఖం చే నిస్సాయ తిట్ఠేయ్య. ఉదకం చే నిస్సాయ తిట్ఠేయ్య. ఆకాసం చే నిస్సాయ తిట్ఠేయ్య, యే ఆకాసనిస్సితా పాణా, తే నం ఖాదేయ్యున్తి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా ఫస్సస్స ఆహారస్స దట్ఠబ్బాకారో విత్థారేత్వా పకాసితో.

ఏవమేవ ¶ ఖ్వాహం భిక్ఖవే ఫస్సాహారో దట్ఠబ్బోతి వదామి.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా మనోసఞ్చేతనాహారస్స దట్ఠబ్బాకారో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – సేయ్యథాపి భిక్ఖవే అఙ్గారకాసు సాధికపోరిసా పుణ్ణా అఙ్గారానం వీతచ్చికానం వీతధూమానం. అథ పురిసో ఆగచ్ఛేయ్య జీవితుకామో అమరితుకామో సుఖ కామో దుక్ఖప్పటికూలోతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా మనోసఞ్చేతనాహారస్స దట్ఠబ్బాకారో విత్థారేన పకాసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా విఞ్ఞాణాహారస్స దట్ఠబ్బాకారో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – సేయ్యథాపి భిక్ఖవే చోరం ఆగుచారిం గహేత్వా రఞ్ఞో దస్సేయ్యుం ‘‘అయం తే దేవచోరో ఆగుచారీ, ఇమస్స యం ఇచ్ఛసి, తం దణ్డం పణేహీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా విఞ్ఞాణాహారస్స దట్ఠబ్బాకారో పకాసితో.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సుసిమపరిబ్బాజక సుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తం సుసిమం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే సుసిమో యావతకో భిక్ఖూహి సద్ధిం అహోసి కథాసల్లాపో, తం సబ్బం భగవతో ఆరోచేసి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘పుబ్బే ఖో సుసిమ ధమ్మట్ఠితిఞాణం, పచ్ఛా నిబ్బానే ఞాణ’’న్తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవా ఆయస్మతో సుసిమత్థేరస్స సమ్పతిఅరహత్తపత్తస్స అనుయోగవసేన పటిపుచ్ఛిత్వా పటిపుచ్ఛిత్వా ఉత్తరి ధమ్మదేసనం విత్థారేత్వా దేసేసి.

విస్సజ్జనా – జాతిపచ్చయా జరామరణన్తి సుసిమ పస్ససీతి. ఏవం భన్తే. భవపచ్చయా జాతీతి సుసిమ పస్ససీతి. ఏవం భన్తేతి ఏవమాదినా భన్తే భగవా తత్థ ఆయస్మతో సుసిమస్స సమ్పతిఅరహత్తపత్తస్స ఉత్తరిపి అనుయోగవసేన పటిపుచ్ఛిత్వా పటిపుచ్ఛిత్వా విత్థారతో ధమ్మం దేసేసి.

తస్స ¶ మే భన్తే భగవా అచ్చయం అచ్చయతో పటిగ్గణ్హాతు ఆయతింసంవరాయ–

పుచ్ఛా – అభిసమయసంయుత్తే ¶ పనావుసో పఠమం సంగీతం నఖసిఖాసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం, యో వాయం మయా పరిత్తో నఖసిఖాయం పంసుఆరోపితో, అయం వా మహాపథవీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ధాతుసంయుత్తే ¶ పనావుసో చఙ్కమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘ధాతుసోవ భిక్ఖవే సత్తా సంసన్దన్తి సమేన్తి, హీనాధిముత్తికా హీనాధిముత్తికేహి సద్ధిం సంసన్దన్తి సమేన్తి, కల్యాణాధిముత్తికా కల్యాణాధిముత్తికేహి సద్ధిం సంసన్దన్తి సమేన్తీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – అస్సద్ధసంసన్దనసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘ధాతుసోవ భిక్ఖవే సత్తా సంసన్దన్తి సమేన్తి, అస్సద్ధా అస్సద్ధేహి సద్ధిం సంసన్దన్తి సమేన్తి, అహిరికా అహిరికేహి సద్ధిం సంసన్దన్తి సమేన్తి, అనోత్తప్పినో. అప్పస్సుతా. కుసీతా. ముట్ఠస్సతినో. దుప్పఞ్ఞా దుప్పఞ్ఞేహి సద్ధిం సంసన్దన్తి సమేన్తీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – అనమతగ్గసంయుత్తే ¶ ఆవుసో దుతియం సంగీతం పథవీసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బా కోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం. సేయ్యథాపి భిక్ఖవే పురిసో ఇమం మహాపథవిం కోలట్ఠిమత్తం కోలట్ఠిమత్తం మత్తికాగుళికం కరిత్వా నిక్ఖిపేయ్య ‘అయం మే పియా, తస్స మే పితు అయం పితా’తి. అపరియాదిన్నావ భిక్ఖవే తస్స పురిసస్స పితుపితరో అస్సు. అథాయం మహాపథవీ పరిక్ఖయం పరియాదానం గచ్ఛేయ్య. తం కిస్సహేతు, అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బా కోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హా సంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం’’ ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

ఏవం ¶ దీఘరత్తం వో భిక్ఖవే దుక్ఖం పచ్చనుభూతం తిబ్బం పచ్చనుభూతం బ్యసనం పచ్చనుభూతం కటసీ వడ్ఢితా.

అలమేవ ¶ సబ్బసఙ్ఖారేసు నిబ్బిన్దితుం,

అలం విరజ్జితుం, అలం విముచ్చితుం,

పుచ్ఛా – తత్థావుసో తతియం సంగీతం అస్సుసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులేయేవ భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం, యం వా వో ఇమినా దీఘేన అద్ధునా సన్ధావతం సంసరతం అమనాపసమ్పయోగా మనాపవిప్పయోగా కన్దన్తానం రోదన్తానం అస్సు పస్సన్నం పగ్ఘరితం, యం వా చతూసు మహాసముద్దేసు ఉదక’’న్తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ ఛట్ఠం సంగీతం సాసపసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కీవదీఘో ను ఖో భన్తే కప్పో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘దీఘో ఖో భిక్ఖు కప్పో, సో న సుకరో సఙ్ఖాతుం ఏత్తకాని వస్సాని ఇతివా, (పేయ్యాల) ఏత్తకాని వస్ససతసహస్సాని ఇతివాతి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో…పే… ¶ సమ్మాసమ్బుద్ధేన అనమతగ్గసంయుత్తే గఙ్గాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే అఞ్ఞతరం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కీవ-

బహుకా ¶ ను ఖో భో గోతమ కప్పా అబ్భతీతా అతిక్కన్తా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘బహుకా ఖో బ్రాహ్మణ కప్పా అబ్భతీతా అతిక్కన్తా, తే న సుకరా సఙ్ఖాతుం ‘ఏత్తకా కప్పా’ ఇతి వా ‘ఏత్తకాని కప్పసతాని’ ఇతి వా ‘ఏత్తకాని కప్పసహస్సాని’ ఇతివా ‘ఏత్తకాని కప్పసతసహస్సాని’ ఇతి వా’’తి ఏవ మాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – పుగ్గలసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బాకోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జా నీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం. ఏకపుగ్గలస్స భిక్ఖవే కప్పం సన్ధావతో సంసరతో సియా ఏవం మహా అట్ఠికఙ్కలో అట్ఠిపుఞ్జో అట్ఠిరాసి, యథా యం వేపుల్లో పబ్బతో. సచే సంహారకో అస్స, సమ్భతఞ్చ న వినస్సేత్యా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ దుగ్గతసుత్తఞ్చ సుఖితసుత్తఞ్చ భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బా కోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం. యం భిక్ఖవే పస్సేయ్యాథ దుగ్గతం దురూపేతం, నిట్ఠమేత్థ గన్తబ్బం ‘అమ్హేహిపి ఏవరూపం పచ్చనుభూతం ఇమినా దీఘేన అద్ధునా’తి, యం భిక్ఖవే పస్సేయ్యాథ సుఖితం సుసజ్జితం,

నిట్ఠమేత్థ ¶ గన్తబ్బం, ‘‘అమ్హేహిపి పచ్చనుభూతం ఇమినా దీఘేన అద్ధునా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తింసమత్తసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే తింసమత్తే పావేయ్యకే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బాకోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం. తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం, యం వా వో ఇమినా దీఘేన అద్ధునా సన్ధావతం సంసరతం సీసచ్ఛిన్నానం లోహితం పస్సన్నం పగ్ఘరితం, యం వా చతూసు మహాసముద్దేసు ఉదక’’న్తి ఏవమాదినా భవగతా భాసితం.

పుచ్ఛా – మాతుసుత్తాదీని ¶ పనావుసో ఛసుత్తాని భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అనమతగ్గోయం భిక్ఖవే సంసారో, పుబ్బా కోటి న పఞ్ఞాయతి అవిజ్జానీవరణానం సత్తానం తణ్హాసంయోజనానం సన్ధావతం సంసరతం. న సో భిక్ఖవే సత్తో సులభరూపో, యో న మాతాభూతపుబ్బో ఇమినా దీఘేన అద్ధునా. యో న పితాభూతపుబ్బో. యో న భాతాభూతపుబ్బో. యో న భగినిభూతపుబ్బో. యో న పుత్తభూతపుబ్బో. యో న ధీతాభూతపుబ్బో ¶ ఇమినా దీఘేన అద్ధునా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కస్సపసంయుత్తే ¶ పనావుసో చన్దూపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘చన్దూపమా భిక్ఖవే కులాని ఉపసఙ్కమథ అపకస్సేవ కాయం అపకస్స చిత్తం నిచ్చనవకా కులేసు అప్పగబ్భా. సేయ్యథాపి భిక్ఖవే పురిసో జరుదపానం వా ఓలోకేయ్య పబ్బతవిసమం వా నదీవిదుగ్గం వా అపకస్సేవ కాయం అపకస్స చిత్తం. ఏవమేవ ఖో భిక్ఖవే చన్దూపమా కులాని ఉపసఙ్కమథ అపకస్సేవ కాయం అపకస్స చిత్తం నిచ్చనవకా కులేసు అప్పగబ్భా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

తం ¶ కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కథం రూపా భిక్ఖు అరహతి కులాని ఉపసఙ్కమితుం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా పరిసుద్ధాపరిసుద్ధ ధమ్మదేసనం దస్సేత్వా భిక్ఖూనం ఓవాదో దిన్నో.

విస్సజ్జనా – ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కథం రూపస్స భిక్ఖునో అపరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా హోతి, కథం రూపస్స భిక్ఖునో పరిసుద్ధా ధమ్మదేసనా ¶ హోతీ’’తి ఏవమాదినా పరిసుద్ధాపరిసుద్ధధమ్మదేసనా విత్థారతో దస్సేత్వా ‘‘కస్సపేన వా హి వో భిక్ఖవే ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స కస్సపసదిసో, ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి. ఏవం ఖో భన్తే భగవతో భిక్ఖూనం ఓవాదో దిన్నో.

యో ¶ హి కోచి భిక్ఖవే భిక్ఖు ఏవంచిత్తో పరేసం ధమ్మం దేసేతి ‘‘అహో వత మే ధమ్మం సుణేయ్యుం, సుత్వా చ పన ధమ్మం పసీదేయ్యుం, పసన్నా చ మే పసన్నాకారం కరేయ్యుం–

స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో సన్దిట్ఠికో అకాలికో ఏహి పస్సికో ఓపనేయ్యికో పచ్చత్తం వేదితబ్బో విఞ్ఞూహి–

కస్సపేన ¶ వా హి వో భిక్ఖవే ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స కస్సపసదిసో, ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బం–

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన కస్సపసంయుత్తే చతుత్థం కులూపకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కథం రూపో భిక్ఖు అరహతి కులూపకో హోతుం, కథం రూపో భిక్ఖు న అరహతి కులూపకో హోతు’’న్తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

కస్సపేన ¶ వా హి వో భిక్ఖవే ఓవదిస్సామి యో వా పనస్స కస్సపసదిసో, ఓవదితేహి చ పన వో తథత్తాయ పటిపజ్జితబ్బం.

పుచ్ఛా – తత్థేవావుసో ¶ భగవతా దుతియ ఓవాదసుత్తం కత్థ కేన సద్ధిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మతా మహాకస్సపేన సద్ధిం ‘‘ఓవద కస్సప భిక్ఖూ, కరోహి కస్సప భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం, అహం వా కస్సప భిక్ఖూ ఓవదేయ్యం త్వం వా, అహం వా భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం కరేయ్యం త్వం వా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

యస్స ¶ కస్సచి భన్తే సద్ధా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు, హిరీ నత్థి. ఓత్తప్పం నత్థి. వీరియం నత్థి. పఞ్ఞా నత్థి కుసలేసు ధమ్మేసు.

పుచ్ఛా – తత్థేవావుసో ¶ భగవతా తతియఓవాదసుత్తం కత్థ కేన సద్ధిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మతాయేవ మహాకస్సపేన సద్ధిం ‘‘ఓవద కస్సప భిక్ఖూ. కరోహి కస్సప భిక్ఖూనం ధమ్మిం కథం, అహం వా కస్సప భిక్ఖూ ఓవదేయ్యం త్వం వా. అహం వా భిక్ఖూనం ధమ్మం కథం కరేయ్యం త్వం వా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

దుబ్బచా ¶ ఖో భన్తే ఏతరహి భిక్ఖూ దోవచస్సకరణేహి ధమ్మేహి సమన్నాగతా అక్ఖమా అప్పదక్ఖిణగ్గాహినో అనుసాసనిం–

పుచ్ఛా – తత్థేవావుసో ¶ భగవతా పరియోసానం సద్ధమ్మప్పతిరూపకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తంయేవ మహాకస్సపం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే మహాకస్సపో భగవన్తం ఏతదేవోచ ‘‘కో ను ఖో భన్తే హేతు కో పచ్చయో, యేన పుబ్బే అప్పతరాని చేవ సిక్ఖాపదాని అహేసుం, బహుతరా చ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహింసు. కో పన భన్తే హేతు కో పచ్చయో, యేనేతరహి బహుతరాని చేవ సక్ఖాపదాని అప్పతరా చ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహన్తీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘ఏవఞ్చేతం కస్సప హోతి సత్తేసు హాయమానేసు సద్ధమ్మే అన్తరధాయమానే బహుతరానిచేవ సిక్ఖాపదాని ¶ హోన్తి, అప్పతరాచ భిక్ఖూ అఞ్ఞాయ సణ్ఠహన్తీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో…పే… ¶ సమ్మాసమ్బుద్ధేన లాభసక్కారంయుత్తే పఞ్చమం సంగీతం మీళ్హకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘దారుణో భిక్ఖవే లాభసక్కారసిలోకో ఫరుసో అన్తరాయికో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ. సేయ్యథాపి భిక్ఖవే మీళ్హకా గూథాదీ గూథపూరా పుణ్ణా గూథస్స, పురతో చస్స మహాగూథపుఞ్జో, సా తేన అఞ్ఞా మీళ్హకా అతిమఞ్ఞేయ్య ‘‘అహమ్హి గూథాదీ గూథపూరా పుణ్ణా గూథస్స, పురతో చ మ్యాయం మహాగూథపుఞ్జో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

తం ¶ హి తస్స భిక్ఖవే మోఘపురిసస్స హోతి దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ.

ఏవం దారుణో ఖో భిక్ఖవే లాభసక్కారసిలోకో.

తస్మాతిహ ¶ భిక్ఖవే ఏవం సిక్ఖితబ్బం, ‘‘ఉప్పన్నం లాభసక్కారసి లోకం పజహిస్సామ, న చ నో ఉప్పన్నో లాభసక్కారసిలోకో చిత్తం పరియాదాయ ఠస్సభీ’’తి, ఏవఞ్హి ఖో భిక్ఖవే సిక్ఖితబ్బం.

పుచ్ఛా – తత్థో ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకేహి సంగీతం ఏకపుత్తకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘దారుణో భిక్ఖవే లాభసక్కారసిలోకో కటుకో ఫరుసో అన్తరాయికో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ, సద్ధా భిక్ఖవే ఉపాసికా ఏకపుత్తకం పియం మనాపం ఏవం సమ్మాఆయాచమానా ¶ ఆయాచేయ్య తాదిసో తాత భవాహి, యాదిసో చిత్తో చ గహపతి హత్థకో చ ఆళవకో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

ఏసా ¶ భిక్ఖవే తులా ఏతం పమాణం మమ సావకానం ఉపాసకానం యదిదం చిత్తో చ గహపతి హత్థకో చ ఆళవకో.

సచే ఖో త్వం తాత అగారస్మా అనగారియం పబ్బజసి, తాదిసో తాత భవాహి, యాదిసా సారిపుత్తమోగ్గల్లానా.

మా చ ఖో త్వం తాత సేఖం అప్పత్తమానసం లాభసక్కారసిలోకో అనుపాపుణాతు–

ఏవం ¶ దారుణో భిక్ఖవే లాభసక్కారసిలోకో కటుకో ఫరుసో అన్తరాయికో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాయకేహి సంగీతం ఏకధీతుసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘దారుణో భిక్ఖవే లాభసక్కారసిలోకో కటుకో ఫరుసో అన్తరాయికో అనుత్తరస్స యోగక్ఖేమస్స అధిగమాయ. సద్ధా భిక్ఖవే ఉపాసికా ఏకం ధీతరం పియం మనాపం ఏవం సమ్మా ఆయాచమానా ఆయాచేయ్య ‘తాదిసా అయ్యే భవాహి, యాదిసా ఖుజ్జుత్తరా చ ఉపాసికా వేళుకణ్డకియా చ నన్దమాతా’తి. ఏసా భిక్ఖవే తులా ఏతం పమాణం మమ సావికానం ఉపాసికానం, యదిదం ఖుజ్జుత్తరా చ ఉపాసికా వేళుకణ్డకియా చ నన్దమాతా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

సచే ¶ ఖో త్వం అయ్యే అగారస్మా అనగారియం పబ్బజసి, భాదిసా అయ్యే భవాహి, యాదిసా ఖేమా చ భిక్ఖునీ ఉప్పలవణ్ణా చ–

తస్మాతిహ ¶ భిక్ఖవే ఏవం సిక్ఖితబ్బం.

పుచ్ఛా – రాహులసంయుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం రాహులం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే రాహులో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సాధు మే భన్తే భగవా సంఖిత్తేన ధమ్మం దేసేతు, యమహం భగవతో ధమ్మం సుత్వా ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరేయ్య’’న్తి, తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి రాహుల, చక్ఖునిచ్చం వా అనిచ్చం వాతి. అనిచ్చం భన్తే. యం పనానిచ్చం, దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి. దుక్ఖం భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం ‘ఏతం మమ, ఏసో హమస్మి, ఏసో మే అత్తా’తి. నో హేతం భన్తే’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – లక్ఖణసంయుత్తే ¶ పనావుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకత్థేరేహి పఠమం సంగీతం అట్ఠిసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తఞ్చ లక్ఖణం ఆయస్మన్తఞ్చ మహామోగ్గల్లానం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే లక్ఖణో భగవతా సమ్ముఖే ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏతదవోచ ¶ ‘‘ఇధాయస్మా మహామోగ్గల్లానో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అఞ్ఞతరస్మిం పదేసే సితం పాత్వాకాసి, కో ను ఖో ఆవుసో మోగ్గల్లాన హేతు, కో పచ్చయో సితస్స పాతుకమ్మాయా’’తి. ఆయస్మా చ భన్తే మహామోగ్గల్లానో ‘‘ఇధాహం ఆవుసో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అద్దసం అట్ఠికసఙ్ఖలికం వేహాసం గచ్ఛన్తిం’’తి ఏవమాదినా ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చక్ఖుభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, ఞాణభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, యత్రహి నామ సావకో ఏవరూపం ఞస్సతి వా దక్ఖతి వా సక్ఖిం వా కరిస్సతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ జానతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన లక్ఖణసంయుత్తే తతియం సంగీతం పిణ్డసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తఞ్చ లక్ఖణం ఆయస్మన్తఞ్చ మహామోగ్గల్లానం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే లక్ఖణో భగ్గవతో సమ్ముఖే ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ఏతదవోచ ‘‘ఇధాయస్మా మహామోగ్గల్లానో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అఞ్ఞతరస్మిం పదేసే సితం పాత్వాకాసి ¶ , కో నుఖో ఆవుసో మోగ్గల్లానహేతు, కో పచ్చయో సితస్స పాతుకమ్మాయా’’తి. ఆయస్మా చ భన్తే మహామోగ్గల్లానో ‘‘ఇధాహం ఆవుసో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అద్దసం మంసపిణ్డం వేహాసం గచ్ఛన్తం, తమేనం గిజ్ఝాపి కాకాపి కులలాపి అనుపతిత్వా అనుపతిత్వా వితచ్ఛేన్తి విరాజేన్తి. సా సుదం అట్టస్సరం కరోతీ’’తి ఏవమాదినా ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చక్ఖుభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, ఞాణభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, యత్రహి నామ సావకో ఏవరూపం ఞస్సతి వా దక్ఖతి వా సక్ఖిం వా కరిస్సతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకేహి మహాథేరేహి సంగీతం అసిలోమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తఞ్చ లక్ఖణం ఆయస్మన్తఞ్చ మహామోగ్గల్లానం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే లక్ఖణో భగవతో సమ్ముఖే ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం ¶ ఏతదవోచ ‘‘కో ను ఖో ఆవుసో మోగ్గల్లాన హేతు, కో పచ్చయో సితస్స పాతుకమ్మాయా’’తి. ఆయస్మా చ భన్తే మహామోగ్గల్లానత్థేరో ‘‘ఇధాహం ఆవుసో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అద్దసం అసిలోమం వేహాసం గచ్ఛన్తం’’తి ఏవమాదినా ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం చక్ఖుభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, ఞాణభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి. (పేయ్యాల) ఏసో భిక్ఖవే సత్తో ఇమస్మింయేవ రాజగహే సూకరికో అహోసీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతం సూచిలోమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – తత్థేవ భన్తే రాజగహే ఆయస్మన్తఞ్చ లక్ఖణం ఆయస్మన్తఞ్చ మహామోగ్గల్లానం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే లక్ఖణో భగవతో సమ్ముఖే తథేవ అవోచ.

ఆయస్మా ¶ చ భన్తే మహామోగ్గల్లానో తథేవ ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చక్ఖుభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, ఞాణభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి, (పేయ్యాల) ఏసో భిక్ఖవే సత్తో ఇమస్మింయేవ రాజగహే సూతో అహోసీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితా.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతాని పాపభిక్ఖుసుత్తాదీని పఞ్చసుత్తాని భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితాని.

విస్సజ్జనా – రాజగహే ఆయస్మన్తఞ్చ లక్ఖణం ఆయస్మన్తఞ్చ మహామోగ్గల్లానం ఆరబ్భ భాసితాని. ఆయస్మా భన్తే లక్ఖణో భగవతో సమ్ముఖే పుబ్బే వుత్తనయేనేవ ఆరోచేసి. ఆయస్మా చ భన్తే మహామోగ్గల్లానో ‘‘ఇధాహం ఆవుసో గిజ్ఝకూటా పబ్బతా ఓరోహన్తో అద్దసం భిక్ఖుం వేహాసం గచ్ఛన్తం. అద్దసం భిక్ఖునిం వేహాసం గచ్ఛన్తిం. అద్దసం సిక్ఖమానం వేహాసం గచ్ఛన్తిం. అద్దసం సామణేరం వేహాసం గచ్ఛన్తం. అద్దసం సామణేరిం వేహాసం గచ్ఛన్తిం. తస్సా సఙ్ఘాటిపి ఆదిత్తా సమ్పజ్జలితా సజోతిభూతా, పత్తోపి ఆదిత్తో సమ్పజ్జలితో సజోతిభూతో, కాయబన్ధనమ్పి ఆదిత్తం సమ్పజ్జలితం సజోతిభూతం ¶ , కాయోపి ఆదిత్తో సమ్పజ్జలితో సజోతిభూతో, సా సుదం అట్టస్సరం కరోతీ’’తి ఏవమాదినా ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చక్ఖుభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి ఞాణభూతా వత భిక్ఖవే సావకా విహరన్తి. (పేయ్యాల). ఏసో భిక్ఖవే భిక్ఖు కస్సపస్ససమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనే పాపభిక్ఖు అహోసి. ఏసా భిక్ఖవే భిక్ఖునీ కస్సపస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనే పాపభిక్ఖునీ అహోసి. ఏసా భిక్ఖవే సిక్ఖమానా కస్సపస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనే పాపసిక్ఖమానా అహోసి. ఏసో భిక్ఖవే సామణేరో కస్సపస్ససమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనే పాపసామణేరో అహోసి. ఏసా భిక్ఖవే సామణేరీ కస్సపస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనే పాపసామణేరీ అహోసీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితాని.

పుచ్ఛా – ఓపమ్మసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతం నఖసిఖసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం, యో చాయం మయా పరిత్తో ¶ నఖసిఖాయం పంసు ఆరోపితో, యా చాయం మహాపథవీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం.

తస్మాతిహ ¶ భిక్ఖవే ఏవం సిక్ఖితబ్బం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతం ఆణిసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భూతపుబ్బం భిక్ఖవే దసారహానం ఆనకో నామ ముదిఙ్గో అహోసి, తస్స దసారహా ఆనకే ఘటితే అఞ్ఞం ఆణిం ఓదహింసు, అహు ఖో సో భిక్ఖవే సమయో యం ఆనకస్స ముదిఙ్గస్స పోరాణం పోక్ఖరఫలకం అన్తరధాయి ¶ , ఆణిసఙ్ఘాటోవ అవసిస్సీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – భిక్ఖుసంయుత్తే ¶ ఆవుసో భగవతా నవసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం నవం భిక్ఖుం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే నవో భిక్ఖు పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో విహారం పవిసిత్వా అప్పోసుక్కో తుణ్హీభూతో సఙ్కసాయభి, న భిక్ఖూనం వేయ్యావచ్చం కరోతి చీవరకారసమయే తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘మా ఖో తుమ్హే భిక్ఖవే ఏతస్స భిక్ఖునో ఉజ్ఝాయిత్థా ఏసో ఖో భిక్ఖవే భిక్ఖు చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మ సుఖవిహారానం నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

అహమ్పి ¶ ఖో భన్తే సకం కిచ్చం కరోమి,

ఏసో ¶ ఖో భిక్ఖవే భిక్ఖు చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ –

నయిదం సిథిలమారబ్భ, నయిదం అప్పేన థామసా;

నిబ్బానం అధిగన్తబ్బం, సబ్బదుక్ఖప్పమోచనం;

అయఞ్చ దహరో భిక్ఖు, అయముత్తమపురిసో;

ధారేతి అన్తిమం దేహం, జేత్వా మారం సవాహినిం–

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా జానతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన ఖన్ధవగ్గసంయుత్తే పఠమం నకులపితుసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – భగ్గేసు భన్తే సుసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే నకులపితరం గహపతిం ఆరబ్భ భాసితం. నకులపితా భన్తే గహపతి భగవన్తం ‘‘అహమస్మి భన్తే జిణ్ణో వుడ్ఢో మహల్లకో అద్ధగతో వయోఅనుప్పత్తో ఆతురకాయో అభిక్ఖణాతఙ్కో, అనిచ్చదస్సావీ ఖో పనాహం భన్తే భగవతో మనోభావనీయానఞ్చ భిక్ఖూనం, ఓవదతు మం భన్తే భగవా, అనుసాసతు మం భన్తే భగవా, యం మమస్స దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘ఏవమేతం గహపతి, ఏవమేతం గహపతి, ఆతురో హాయం గహపతి కాయో అణ్డభూతో పరియోనద్ధో, యో హి గహపతి ఇమం కాయం పరిహరన్తో ముహుత్తమ్పి ఆరోగ్యం పటిజానేయ్య, కిమఞ్ఞత్ర బాల్యా. తస్మాతిహ తే గహపతి ఏవం సిక్ఖితబ్బం ‘ఆతురకాయస్స మే సతో చిత్తం అనాతురం భవిస్సతీ’తి. ఏవఞ్హి తే గహపతి సిక్ఖితబ్బ’’న్తి. ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం.

తస్మాతిహ ¶ తే గహపతి ఏవం సిక్ఖితబ్బం.

పుచ్ఛా – తఞ్చావుసో ¶ భగవతా సంఖిత్తేన భాసితం విత్థారేన కేన కథఞ్చ విభత్తం.

విస్సజ్జనా – తం ఖో భన్తే భగవతా సంఖిత్తేన దేసితం ‘‘కథఞ్చ గహపతి ఆతురకాయో చేవ హోతి ఆతురచిత్తో చ. ఇధ గహపతి అస్సుతవా పుథుజ్జనో అరియానం అదస్సావీ అరియధమ్మస్స అకోవిదో అరియధమ్మే అవినీతో, సప్పురిసానం అదస్సావీ సప్పురిసధమ్మస్స అకోవిదో సప్పురిసధమ్మే అవినీతో రూపం అత్తతో సమనుపస్సతి రూపవన్తం వా అత్తానం, అత్తని వా రూపం, రూపస్మిం వా అత్తానం, ‘‘అహం రూపం మమ రూప’’న్తి పరియుట్ఠట్ఠాయీ హోతి. తస్స ‘‘అహం రూపం మమ రూప’’న్తి పరియుట్ఠట్ఠాయినో తం రూపం విపరిణమతి అఞ్ఞథా హోతి. తస్స రూపవిపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా సారిపుత్తేన ధమ్మసేనాపతినా విత్థారేన విభత్తం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో దుతియవగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహక మహాథేరేహి పఠమం సంగీతం అనిచ్చసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘రూపం భిక్ఖవేఅనిచ్చం, వేదనా అనిచ్చా, సఞ్ఞా అనిచ్చా, సఙ్ఖారా అనిచ్చా, విఞ్ఞాణం అనిచ్చం. ఏవం పస్సం భిక్ఖవే సుతవా అరియసావకో రూపస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, వేదనాయపి నిబ్బిన్దతి, సఞ్ఞాయపి నిబ్బిన్దతి, సఙ్ఖారేసుపి నిబ్బిన్దతి, విఞ్ఞాణస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, నిబ్బిన్దం విరజ్జతి, విరాగా విముచ్చతి, విముత్తస్మిం ‘విముత్త’మితి ఞాణం హోతీ’’తి. ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – దుక్ఖఅనత్తసుత్తాని ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితాని.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘రూపం భిక్ఖవే దుక్ఖం, వేదనా దుక్ఖా, సఞ్ఞా దుక్ఖా, సఙ్ఖారా దుక్ఖా, విఞ్ఞాణం దుక్ఖం. రూపం భిక్ఖవే అనత్తా, వేదనా అనత్తా, సఞ్ఞా అనత్తా, సఙ్ఖారా అనత్తా, విఞ్ఞాణం అనత్తా. ఏవం పస్సం భిక్ఖవే సుతవా అరియసావకో రూపస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, వేదనాయపి నిబ్బిన్దతి, సఞ్ఞాయపి నిబ్బిన్దతి, సఙ్ఖారేసుపి నిబ్బిన్దతి, విఞ్ఞాణస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, నిబ్బిన్దం విరజ్జతి, విరాగా విముచ్చతి, విముత్తస్మిం ‘విముత్త’మితి ఞాణం హోతి, ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతీ’’తి ఏవం ఖో భన్తే భగవతా భాసితాని.

పుచ్ఛా – భారసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భారఞ్చ వో భిక్ఖవే దేసేస్సామి భారహారఞ్చ భారాదానఞ్చ భారనిక్ఖేపనఞ్చ, తం సుణాథ. కతమో చ భిక్ఖవేభారో, ‘పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా’ తిస్స వచనీయం. కతమే పఞ్చ, రూపుపాదానక్ఖన్ధో వేదనుపాదానక్ఖన్ధో సఞ్ఞుపాదానక్ఖన్ధో సఙ్ఖారుపాదానక్ఖన్ధో విఞ్ఞాణుపాదానక్ఖన్ధో. అయం వుచ్చతి భిక్ఖవే భారో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

భారా ¶ హవే పఞ్చక్ఖన్ధా, భారహారో చ పుగ్గలో;

భారాదానం దుఖం లోకే, భారనిక్ఖేపనం సుఖం;

నిక్ఖిపిత్వా గరుం భారం, అఞ్ఞం భారం అనాదియ;

సమూలం తణ్హమబ్బుయ్హ, నిచ్ఛాతో పరినిబ్బుతో.

పుచ్ఛా – న తుమ్హాకసుత్తం పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖు ఆరబ్భ ‘‘యం భిక్ఖవే నతుమ్హాకం తం పజహథ, తం వో పహీనం హితాయ సుఖాయభవిస్సతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – అనత్తలక్ఖణసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – బారాణసియం భన్తే ఇసిపతనే మిగదాయే పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘రూపం భిక్ఖవే అనత్తా, రూపఞ్చ హిదం భిక్ఖవే అత్తా అభవిస్స, నయిదం రూపం ఆబాధాయ సంవత్తేయ్య, లబ్భేథ చ రూపే ఏవం మే రూపం హోతు, ఏవం మే రూపం మా అహోసీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – థేరవగ్గే పనావుసో తతియం సంగీతం యమకసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం యమకత్థేరం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. ఆయస్మతో భన్తే యమకత్థేరస్స ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి ‘‘తథాహం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి, యథా ఖీణాసవో భిక్ఖు కాయస్స భేదా ఉచ్ఛిజ్జతి వినస్సతి, న హోతి పరంమరణా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి ఆవుసో యమక, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ ఆయస్మా సారిపుత్తత్థేరో ధమ్మసేనాపతి ఆయస్మతో యమకత్థేరస్స పటివిద్ధసచ్చస్స దిట్ఠిసమ్పన్నస్స అనుయోగవత్తఝాపనవసేన పటిపుచ్ఛిత్వా ఉత్తరి ధమ్మదేసనం విత్థారేన దేసేసి.

విస్సజ్జనా – తం కిం మఞ్ఞసి ఆవుసో యమక, రూపం ‘తథాగతో’తి సమనుపస్ససీతి. ‘నో హేతం ఆవుసో’. వేదనం. సఞ్ఞం. సఙ్ఖారే. విఞ్ఞాణం ‘తథాగతో’తి సమనుపస్ససీతి. ‘నో హేతం ఆవుసో’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మా సారిపుత్తత్థేరో ధమ్మసేనాపతి ఆయస్మతో యమకత్థేరస్స అనుయోగవత్తఝాపనవసేన పటిపుచ్ఛిత్వా పటిపుచ్ఛిత్వా ఉత్తరి ధమ్మదేసనం పవత్తేసి.

తం ¶ కిం మఞ్ఞసి ఆవుసో యమక, రూపం, వేదనం, సఞ్ఞం, సఙ్ఖారే, విఞ్ఞాణం ‘తథాగతో’తి సమనుపస్ససి–

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన ఖన్ధవగ్గసంయుత్తే థేరవగ్గే పఞ్చమం వక్కలిసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తం వక్కలిం థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే వక్కలిథేరో ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘చిరపటికాహం భన్తే భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమితుకామో, నత్థి చ మే కాయస్మిం తావతికా బలమత్తా, యావతాహం భగవన్తం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమేయ్య’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అలం వక్కలి, కిం తే ఇమినా పూతికాయేన దిట్ఠేన, యో ఖో వక్కలి ధమ్మం పస్సతి, సో మం పస్సతి, యో మం పస్సతి, సో ధమ్మం పస్సతి. ధమ్మఞ్హి వక్కలి పస్సన్తో మం పస్సతి, మం పస్సన్తో ధమ్మం పస్సతి. తం కిం మఞ్ఞసి వక్కలి ¶ , రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

‘‘అహం ¶ వక్కలి, కిం తే ఇమినా పూతికాయేన దిట్ఠేన’’ –

‘‘తం కిం మఞ్ఞసి వక్కలి, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’ –

‘‘యం పనానిచ్చం, దుక్ఖం వా తం సుఖం వా’’–

యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం ‘‘ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తా’’–

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ పునపి భగవా భిక్ఖూ పేసేత్వా ఆయస్మతో వక్కలిత్థేరస్స పగ్గహవచనం ఆరోచాపేసి. సోపి కథం అత్తనో పవత్తిం భగవతో పచ్చారోచాపేసి. కథఞ్చస్స అభిసమ్పరాయో అహోసి.

విస్సజ్జనా – సుణావుసో త్వం వక్కలి భగవతో వచనం ద్విన్నఞ్చ దేవతానం, ఇమం ఆవుసో రత్తిం ద్వే దేవతాయో అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణా కేవలకప్పం గిజ్ఝకూటం ఓభాసేత్వా యేన

భగవా ¶ తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు, ఏకమన్తం ఠితా ఖో ఆవుసో ఏకా దేవతా భగవన్తం ఏతదవోచ ‘వక్కలి భన్తే భిక్ఖు విమోక్ఖాయ చేతేతీ’తి. అపరా దేవతా భగవన్తం ఏతదవోచ ‘సో హి నూన భన్తే సువిముత్తో విముచ్చిస్సతీ’తి. భగవా చ తం ఆవుసో వక్కలి ఏవమాహ ‘మా భాయి వక్కలి, మా భాయి వక్కలి, అపాపకం తే మరణం భవిస్సతి, అపాపికా కాలకిరియా’తి. ఏవం ఖో భన్తే భగవా పునపి భిక్ఖూ పేసేత్వా ఆయస్మతో వక్కలిత్థేరస్స పగ్గహవచనం ఆరోచాపేసి. సోపి భన్తే ఆయస్మా తేనహావుసో మమ వచనేన భగవతో పాదే సిరసా వన్దథ ‘‘వక్కలి భన్తే భిక్ఖు ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో, సో భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’’తి, ఏవఞ్చ వదేథ ‘‘రూపం అనిచ్చం, తాహం భన్తే న కఙ్ఖామి, యదనిచ్చం తం దుక్ఖన్తి నవిచికిచ్ఛామి, యదనిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, నత్థి మే తత్థ ఛన్దో వా రాగో వా పేమంవాతి న విచికిచ్ఛామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతో అత్తనో పవత్తిం పచ్చారోచాపేసి. సో హి భన్తే ఆయస్మా అచిరపక్కన్తేసు తేసు భిక్ఖూసు సత్థం ఆహరిత్వా వేదనం విక్ఖమ్భేత్వా మూలకమ్మట్ఠానం ఆదాయ సమ్పజానో అరహత్తం సచ్ఛికత్వా కాలమకాసి. ఏవం ఖో భన్తే తస్స ఆయస్మతో అభిసమ్పరాయో అహోసి.

పుచ్ఛా – అస్సజిసుత్తం ¶ పనావుసో భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే ఆయస్మన్తం అస్సజిం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే అస్సజి ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘పుబ్బే ఖ్వాహం భన్తే గేలఞ్ఞే పస్సమ్భేత్వా పస్సమ్భేత్వా కాయసఙ్ఖారే విహరామి, సోహం సమాధిం నప్పటిలభామి. తస్స మయ్హం భన్తే తం సమాధిం అప్పటిలభతో ఏవం హోతి నో చస్సాహం పరిహాయామీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యే తే అస్సజి సమణబ్రాహ్మణా సమాధిసారకా సమాధిసామఞ్ఞా, తేసం తం సమాధిం అప్పటిలభతం ఏవం హోతి ‘నో చస్సు మయం పరిహాయామా’తి. తం కిం మఞ్ఞసి అస్సజి, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఖేమకసుత్తం ¶ పనావుసో కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసమ్బియం భన్తే సమ్బహులే థేరే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ఆయస్మతా ఖేమకత్థేరేన భాసితం. సమ్బహులా భన్తే థేరా భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం దాసకం పేసేత్వా చతుక్ఖత్తుం ఆయస్మన్తం ఖేమకం ఆబాధికం దుక్ఖితం బాళ్హగిలానం గేలఞ్ఞకారణఞ్చ ధమ్మఞ్చ పుచ్ఛింసు ¶ , తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘పఞ్చిమే ఆవుసో ఉపాదానక్ఖన్ధా వుత్తా భగవతా. సేయ్యథిదం, రూపుపాదానక్ఖన్ధో వేదనుపాదానక్ఖన్ధో సఞ్ఞుపాదానక్ఖన్ధో సఙ్ఖారుపాదానక్ఖన్ధో విఞ్ఞాణుపాదానక్ఖన్ధో, ఇమేసు ఖ్వాహం ఆవుసో పఞ్చసు ఉపాదానక్ఖన్ధేసు న కిఞ్చి అత్తం వా అత్తనియం వా సమనుపస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా ఖేమకత్థేరేన భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ ఆయస్మా ఖేమకో ఉత్తరి ధమ్మదేసనం పవడ్ఢేత్వా విత్థారేన థేరానం భిక్ఖూనం దేసేసి. కీదిసో చ నేసం ధమ్మదేసకధమ్మప్పటిగ్గాహకానం ధమ్మదేసనాయ ఆనిసంసో అధిగతో.

విస్సజ్జనా – చతుత్థే భన్తే వారే ఆయస్మా ఖేమకో ‘‘అలం ఆవుసో దాసక కిం ఇమాయ సన్ధావనికాయ, ఆహరావుసో దణ్డం, అహమేవ థేరానం సన్తికం గమిస్సామీ’’తి దణ్డమోలుబ్భ ఆయస్మా ఖేమకో యేన థేరా భిక్ఖూ తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా థేరేహి భిక్ఖూహి పుచ్ఛితో ‘‘నఖ్వాహం ఆవుసో రూపం అస్మీతి వదామి, నపి అఞ్ఞత్ర రూపా అస్మీతి వదామి. న ఖ్వాహం ఆవుసో వేదనం అస్మీతి వదామి, నపి అఞ్ఞత్ర వేదనా అస్మీతి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మా ఖేమకో ఉత్తరిపి ధమ్మదేసనం పవడ్ఢేత్వా విత్థారేన దేసేసి. ఇమస్మిఞ్చ పన భన్తే వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే సట్ఠిమత్తానం థేరానం భిక్ఖూనం అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తాని విముచ్చింసు ఆయస్మతోచ ఖేమకస్స. ఏవం ఖో భన్తే తేసం థేరానం ధమ్మదేసకధమ్మప్పటిగ్గాహకానం ధమ్మాభిసమయో అహోసి.

పుచ్ఛా – ఛన్నసుత్తం ¶ పనావుసో కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసమ్బియం భన్తే ఆయస్మన్తం ఛన్నత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఛన్నత్థేరో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ ‘‘ఓవదతు మం ఆయస్మా ఆనన్దో, అనుసాసతు మం ఆయస్మా ఆనన్దో, కరోతు మే ఆయస్మా ఆనన్దో ధమ్మిం కథం, యథాహం ధమ్మం పస్సేయ్య’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సమ్ముఖా మే తం ఆవుసో ఛన్న భగవతో సుతం, సమ్ముఖా పటిగ్గహితం కచ్చానగోత్తం భిక్ఖుం ఓవదన్తస్స, ద్వయనిస్సితో ఖ్వాయం కచ్చాన లోకో యేభుయ్యేన అత్థితఞ్చేవ నత్థితఞ్చ, లోకసముదయం ఖో కచ్చాన యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ పస్సతో యా లోకే నత్థితా, సా న హోతీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం.

ఓవదతు ¶ మం ఆయస్మా ఆనన్దో, అనుసాసతు మం ఆయస్మా ఆనన్దో.

పుచ్ఛా – తేనావుసో…పే… ¶ సమ్మాసమ్బుద్ధేన ఖన్ధవగ్గసంయుత్తే పుప్ఫవగ్గే పుప్ఫసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘నాహం భిక్ఖవే లోకేన వివదామి, లోకోవ మయా వివదతి, న భిక్ఖవే ధమ్మవాదీ ¶ కేనచి లోకస్మిం వివదతి, యం భిక్ఖవే నత్థి సమ్మతం లోకే పణ్డితానం, అహమ్పితం ‘‘నత్థీ’’తి వదామి, యం భిక్ఖవే అత్థిసమ్మతం లోకే పణ్డితానం, అహమ్పితం ‘‘అత్థీ’’తి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

న భిక్ఖవే ధమ్మవాదీ కేనచి లోకస్మిం వివదతి.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో ఫేణపిణ్డూపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – అయుజ్ఝాయం భన్తే గఙ్గాయ నదియా తీరే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘సేయ్యథాపి భిక్ఖవే అయం గఙ్గా నదీ మహన్తం ఫేణపిణ్డం ఆవహేయ్య, తమేనం చక్ఖుమా పురిసో పస్సేయ్య నిజ్ఝాయేయ్య యోనిసో ఉపపరిక్ఖేయ్య, తస్స తం పస్సతో నిజ్ఝాయతో యోనిసో ఉపపరిక్ఖతో రిత్తకఞ్ఞేవ ఖాయేయ్య, తుచ్ఛకఞ్ఞేవ ఖాయేయ్య, అసారకఞ్ఞేవ ఖాయేయ్య, కిం సియా భిక్ఖవే ఫేణపిణ్డే సారో. ఏవమేవ ఖో భిక్ఖవే యం కిఞ్చి రూపం అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నం అజ్ఝత్తంవా బహిద్ధా వా ఓళారికం వా సుఖుమం వా హీనం వా పణీతం వా యం దూరే సన్తికే వా, తం భిక్ఖు పస్సతి నిజ్ఝాయతి యోనిసో ఉపపరిక్ఖతి, తస్స తం పస్సతో నిజ్ఝాయతో యోనిసో ఉపపరిక్ఖతో రిత్తకఞ్ఞేవ ఖాయతి, తుచ్ఛకఞ్ఞేవ ఖాయతి, అసారకఞ్ఞేవ ఖాయతి, కిఞ్హి సియా భిక్ఖవే రూపే సారో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

ఫేణపిణ్డూపమం ¶ రూపం, వేదనా పుబ్బుళుపమా;

మరీచికూపమా సఞ్ఞా, సఙ్ఖారా కదలూపమా;

మాయూపమఞ్చ విఞ్ఞాణం, దేసితాదిచ్చబన్ధునా;

యథా యథా నిజ్ఝాయతి, యోనిసో ఉపపరిక్ఖతి;

రిత్తకం తుచ్ఛకం హోతి, యో నం పస్సతి యోనిసో.

ఇమఞ్చ ¶ కాయం ఆరబ్భ, భూరిపఞ్ఞేన దేసితం;

పహానం తిణ్ణం ధమ్మానం, రూపం పస్సథ ఛడ్డితం.

ఆయు ఉస్మాచ విఞ్ఞాణం, యదా కాయం జహన్తిమం;

అపవిద్ధో తదా సేతి, పరభత్తం అచేతనం.

ఏతాదిసాయం సన్తానో, మాయాయం బాలలాపినీ;

వధకో ఏస అక్ఖాతో, సారో ఏత్థ న విజ్జతి.

ఏవం ఖన్ధే అవేక్ఖేయ్య, భిక్ఖు ఆరద్ధవీరియో;

దివా వా యది వా రత్తిం, సమ్పజానో పటిస్సతో.

జహేయ్య సబ్బసంయోగం, కరేయ్య సరణత్తనో;

చరేయ్యాదిత్తసీసోవ, పత్థయం అచ్చుతం పదం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ఆవుసో ధమ్మకథికవగ్గే దుతియధమ్మకథికసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతమో భన్తే భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ధమ్మకథికో ధమ్మకథికోతి భన్తే వుచ్చతి, కిత్తావతా ను ఖో భన్తే ధమ్మకథికో హోతి, కిత్తావతా ధమ్మానుధమ్మప్పటిపన్నో హోతి, కిత్తావతా దిట్ఠధమ్మనిబ్బానప్పత్తో హోతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘రూపస్స చే భిక్ఖు నిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ధమ్మం దేసేతి, ‘ధమ్మకథికో భిక్ఖూ’తి అలం వచనాయా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతం సీలవన్తసుత్తఞ్చ సుతవన్తసుత్తఞ్చ కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – బారాణసియం ¶ భన్తే ఆయస్మన్తం మహాకోట్ఠికం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. ఆయస్మా భన్తే మహాకోట్ఠికో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా సారిపుత్తో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ ‘‘సీలవతావుసో సారిపుత్త భిక్ఖునా కతమే ధమ్మా యోనిసో మనసికాతబ్బా. సుతావతావుసో సారిపుత్త భిక్ఖునా కతమే ధమ్మా యోనిసో మనసికాతబ్బా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సీలవతావుసో కోట్ఠిక భిక్ఖునా, సుతావతావుసో కోట్ఠిక భిక్ఖునా పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా అనిచ్చతో దుక్ఖతో రోగతో గణ్డతో సల్లతో అఘతో ఆబాధతో పరతో పలోకతో సుఞ్ఞతో అనత్తతో యోనిసో మనసికాతబ్బా’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – రాధసంయుత్తే ¶ పనావుసో దుతియం సత్తసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం రాధత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే రాధత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సత్తో సత్తోతి భన్తే వుచ్చతి, కిత్తావతా ను ఖో భన్తే సత్తోతి వుచ్చతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘రూపే ఖో రాధ యో ఛన్దో యో రాగో యా నన్దీ యా తణ్హా, తత్ర సత్తో తత్ర విసత్తో, తస్మా సత్తోతి వుచ్చతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – దిట్ఠిసంయుత్తే ¶ పనావుసో తతియం సంగీతం సోఅత్తా సుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘కిస్మిం ను ఖో భిక్ఖవే సతి కిం ఉపాదాయ కిం అభినివిస్స ఏవం దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి సో అత్తా సో లోకో సో పేచ్చ భవిస్సామి నిచ్చో ధువో సస్సతో అవిపరిణామధమ్మో’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పఞ్చమం నత్థిదిన్నసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘కిస్మిం ను ఖో భిక్ఖవే సతి కిం ఉపాదాయ కిం అభినివిస్స ఏవం దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి నత్థి దిన్నం, నత్థి యిట్ఠం, నత్థి హుతం, నత్థి సుకతదుక్కటానం కమ్మానం ఫలం విపాకో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఓక్కన్తసంయుత్తే ¶ పనావుసో పఠమం చక్ఖుసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం ¶ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘చక్ఖుం భిక్ఖవే అనిచ్చం విపరిణామి అఞ్ఞథాభావి. సోతం. ఘానం. జివ్హం. కాయో. మనో అనిచ్చో విపరిణామీ అఞ్ఞథాభావీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సారిపుత్తసంయుత్తే ¶ పనావుసో దసమం సుచిముఖీసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే సుచిముఖిం పరిబ్బాజికం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. సుచిముఖీ భన్తే పరిబ్బాజికా ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ ‘‘కిం ను ఖో సమణ అధోముఖో భుఞ్జసీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘న ఖ్వాహం భగిని అధోముఖో భుఞ్జామీ’’తి ఏవమాదినా పటిక్ఖిపిత్వా ‘‘యే హి కేచి భగిని సమణబ్రాహ్మణా వత్థువిజ్జా తిరచ్ఛానవిజ్జాయ మిచ్ఛాజీవేన జీవికం కప్పేన్తి, ఇమే వుచ్చన్తి భగిని సమణబ్రాహ్మణా అధోముఖా భుఞ్జన్తీ’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

కిం ¶ ను ఖో సమణ అధో ముఖో భుఞ్జసి.

న ఖ్వాహం భగిని అధోముఖో భుఞ్జామి.

న ఖ్వాహం భగిని ఉబ్భముఖో భుఞ్జామి.

అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్త, బాహిరసుత్త

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సళాయతనవగ్గసంయుత్తే పఠమం అజ్ఝత్తానిచ్చసుత్తఞ్చ చతుత్థం బాహిరానిచ్చసుత్తఞ్చ కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘చక్ఖుం భిక్ఖవే అనిచ్చం, యదనిచ్చం తం దుక్ఖం, యం దుక్ఖం తదనత్తా, యదనత్తా తం ‘నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తా’తి ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బ’’న్తి ఏవమాదినాచ. ‘‘రూపా భిక్ఖవే అనిచ్చా. యదనిచ్చం తం దుక్ఖం, యం దుక్ఖం తదనత్తా, యదనత్తా తం నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తా’’తి చ ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థావుసో ¶ సబ్బవగ్గే ఛట్ఠం ఆదిత్తసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – గయాయం ¶ భన్తే గయాసీసే పురాణజటిలం భిక్ఖుసహస్సం ఆరబ్భ ‘‘సబ్బం భిక్ఖవే ఆదిత్తం, కిఞ్చ భిక్ఖవే సబ్బం ఆదిత్తం. చక్ఖు భిక్ఖవే ఆదిత్తం, రూపా ఆదిత్తా, చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం, చక్ఖుసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమ్పిదం చక్ఖుసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి, వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖంవా, తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం. రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – మిగజాలవగ్గే ¶ ఆవుసో పఠమమిగజాలసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం ¶ భన్తే ఆయస్మన్తం మిగజాలత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే మిగజాలత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ఏకవిహారీ ఏకవిహారీతి భన్తే వుచ్చతి, కిత్తావతానుఖో భన్తే ఏకవిహారీ హోతి, కిత్తావతాచ పన సదుతియవిహారీ హోతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సన్తి ఖో మిగజాల చక్ఖువిఞ్ఞేయా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా, తఞ్చే భిక్ఖు అభినన్దతి అభివదతి అజ్ఝోసాయ తిట్ఠతి, తస్స తం అభినన్దతో అభివదతో అజ్ఝోసాయ తిట్ఠతో ఉప్పజ్జతి నన్దీ, నన్దియా సతి సారాగో హోతి, సారాగే సతి సంయోగో హోతి, నన్దిసంయోజనసంయుత్తో ఖో మిగజాల భిక్ఖు సదుతియవిహారీతి వుచ్చతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ నవమం సంగీతం పఠమఛఫస్సాయతనసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘యో హి కోచి విక్ఖవే భిక్ఖు ఛన్నం ఫస్సాయతనానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ యథాభూతం నప్పజానాతి, అవుసితం తేన బ్రహ్మచరియం, ఆరకా సో ఇమస్మా ధమ్మవినయా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

అహం ¶ హి భన్తే ఛన్నం ఫస్సాయతనానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ యథాభూతం నప్పజానామి.

చక్ఖుం ¶ ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి సమనుపస్ససి.

ఏత్థ చ తే భిక్ఖు చక్ఖు నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం భవిస్సతి, ఏసేవన్తో దుక్ఖస్స.

పుచ్ఛా – గిలానవగ్గే ¶ పనావుసో పఠమం గిలానసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అఞ్ఞతరం నవం భిక్ఖుం గిలానం ఆబాధితం దుక్ఖితం బాళ్హగిలానం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే భిక్ఖు గిలానో ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘నఖ్వాహం భన్తే సీలవిసుద్ధత్థం భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం తం భిక్ఖుం పటిపుచ్ఛిత్వా తస్స చ వచనం సాధుకారం దత్వా ‘‘రాగవిరాగత్థో హి భిక్ఖు మయా ధమ్మో దేసితో, తం కిం మఞ్ఞసి భిక్ఖు, చక్ఖు నిచ్చం వా అనిచ్చం వాతి. అనిచ్చం భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి, దుక్ఖం భన్తే’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

సాధు ¶ ఖో త్వం భిక్ఖు రాగవిరాగత్థం మయా ధమ్మం దేసితం ఆజానాసి,

పుచ్ఛా – ఛన్నవగ్గే ¶ పనావుసో పఞ్చమం సంగీతం పుణ్ణసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం పుణ్ణత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం, ఆయస్మా భన్తే పుణ్ణత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సాధు మే భన్తే భగవా సంఖిత్తేన ధమ్మం దేసేతు, యమహం భగవతో ధమ్మం సుత్వా ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరేయ్య’’న్తి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘సన్తి ఖో పుణ్ణ చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా, తఞ్చే భిక్ఖు అభినన్దతి అభివదతి అజ్ఝోసాయ తిట్ఠతి, తస్స తం అభినన్దతో అభివదతో అజ్ఝోసాయ తిట్ఠతో ఉప్పజ్జతి నన్దీ, నన్దీ సముదయో దుక్ఖసముదయో పుణ్ణాతి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఏవఞ్చావుసో ¶ భగవా ఆయస్మతో పుణ్ణత్థేరస్స సంఖిత్తేన ఓవాదం దత్వా కథఞ్చ నం పటిపుచ్ఛి, కథఞ్చ సో భగవతో ఆరోచేసి, కథఞ్చస్సాయస్మతో పుణ్ణత్థేరస్స అభిసమ్పరాయో అహోసి.

విస్సజ్జనా – ఏవం ఖో భన్తే భగవా ఆయస్మతో పుణ్ణత్థేరస్స సంఖిత్తేన ఓవాదం దత్వా ‘‘ఇమినా త్వం పుణ్ణ మయా సంఖిత్తేన ఓవాదేన ఓవదితో కతమస్మిం జనపదే విహరిస్ససీ’’తి తం ఆయస్మన్తం పుణ్ణత్థేరం పటిపుచ్ఛి. సో చ భన్తే ఆయస్మా ‘‘అత్థి భన్తే సునాపరన్తో నామ జనపదో, తత్థాహం విహరిస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతో ఆరోచేసి. సో హి భన్తే ఆయస్మా సునాపరన్తే జనపదే వసిత్వా తేనేవ అన్తరవస్సేన తిస్సో విజ్జా సచ్ఛాకాసి. తేనేవ అన్తరవస్సేన పరినిబ్బాయి. ఏవం ఖో భన్తే తస్స ఆయస్మతో అభిసమ్పరాయో అహోసి.

సన్తి ¶ ఖో తస్స భగవతో సావకా కాయేన చ జీవితేన చ అట్టీయమానా హరాయమానా జిగుచ్ఛమానా సత్థహారకం పరియేసన్తి.

సక్ఖిస్ససి ఖో త్వం పుణ్ణ ఇమినా దమూపసమేన సమన్నాగతో సునాపరసన్తస్మిం జనపదే వత్థుం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సళవగ్గే దుతియం మాలుక్యపుత్తసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం ¶ భన్తే ఆయస్మన్తం మాలుక్యపుత్తత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే మాలుక్యపుత్తత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సాధు మే భన్తే భగవా సంఖిత్తేన ధమ్మం దేసేతు, యమహం భగవతో ధమ్మం సుత్వా ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరేయ్య’’న్తి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘ఏత్థ దాని మాలుక్యపుత్త కిం దహరే భిక్ఖూ వక్ఖామాతి’’ఆదినా థేరం అపసాదేత్వా చేవ ఉస్సాదేత్వా చ ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి మాలుక్యపుత్త, యే తే చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా అదిట్ఠా అదిట్ఠపుబ్బా, న చ పస్ససి, న చ తే హోతి పస్సేయ్యన్తి, అత్థి తే తత్థ ఛన్దో వా రాగో వా ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఇమస్మిం ¶ చ ఖో పనావుసో భగవతా ఓవాదే సంఖిత్తేన భాసితే సో ఆయస్మా మాలుక్యపుత్తత్థేరో భగవన్తం కిం అవోచ కథఞ్చస్స భగవా అనుఞ్ఞాసి. కీదిసో చస్సాయస్మతో మాలుక్యపుత్తత్థేరస్స ధమ్మాభిసమయో అహోసి.

విస్సజ్జనా – ఇమస్మిం ఖో భన్తే ఓవాదే భగవతా సంఖిత్తేన భాసితే ఆయస్మా మాలుక్యపుత్తత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ఇమస్స ఖ్వాహం భన్తే భగవతా సంఖిత్తేన భాసితస్స విత్థారేన అత్థం ఆజానామి.

రూపం దిస్వా ముట్ఠా, పియం నిమిత్తం మనసి కరోతో;

సారత్తచిత్తో వేదేతి, తఞ్చ అజ్ఝోస తిట్ఠతి.

తస్స వడ్ఢన్తి వేదనా, అనేకా రూపసమ్భవా;

అభిజ్ఝా చ విహేసా చ, చిత్తమస్సూపహఞ్ఞతి;

ఏవం ఆచినతో దుక్ఖం, ఆరా నిబ్బాన వుచ్చతి;

న సో రజ్జతి ధమ్మేసు, ధమ్మం ఞత్వా పటిస్సతో;

విరత్తచిత్తో వేదేతి, తఞ్చ నాజ్ఝోస తిట్ఠతి.

యథాస్స జానతో ధమ్మం, సేవతో చాపి వేదనం;

ఖీయతి నోపచీయతి, ఏవం సో చరతీ సతో;

ఏవం అపచినతో దుక్ఖం, సన్తికే నిబ్బాన వుచ్చతీతి.

ఇమస్స ఖ్వాహం భన్తే భగవతా సంఖిత్తేన భాసితస్స ఏవం విత్థారేన అత్థం ఆజానామీతి. భగవా చ భన్తే ‘‘సాధు సాధు మాలుక్యపుత్త, సాధు ఖో త్వం మాలుక్యపుత్త మయా సంఖిత్తేన భాసితస్స విత్థారేన అత్థం ఆజానాసీ’’తి సాధుకారం దత్వా–

‘‘రూపం దిస్వా సతి ముట్ఠో, పియం నిమిత్తం మనసి కరోతో;

సారత్తచిత్తో వేదేతి, తఞ్చ అజ్ఝోస తిట్ఠతీ’’తి–

థేరస్స వచనం సమనుఞ్ఞాసి. సో చ భన్తే ఆయస్మా మాలుక్యపుత్తత్థేరో ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో ¶ విహరన్తో నచిరస్సేవ యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహాసి, ‘‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’’తి అబ్భఞ్ఞాసి. అఞ్ఞతరోచ పనాయస్మా మాలుక్యపుత్తో అరహతం అహోసి. ఏవం ఖో భన్తే తస్స ఆయస్మతో అభిసమ్పరాయో అహోసి.

రూపం ¶ దిస్వా సతి ముట్ఠా, పియం నిమిత్తం మనసి కరోతో;

సారత్తచిత్తో వేదేతి, తఞ్చ అజ్ఝోస తిట్ఠతి.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో చతుత్థం పమాదవిహారీసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘పమాదవిహారిఞ్చ వో భిక్ఖవే దేసేస్సామి అప్పమాదవిహారిఞ్చ, తం సుణాథ. కథఞ్చ భిక్ఖవే పమాదవిహారీ హోతి. చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతస్స భిక్ఖవే విహరతో చిత్తం బ్యాసిఞ్చతి చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యేసు రూపేసు, తస్స బ్యాసిత్తచిత్తస్స పామోజ్జం న హోతి, పామోజ్జే అసతి పీతి న హోతి, పీతియా పస్సద్ధి న హోతి, పస్సద్ధియా అసతి దుక్ఖం హోతి, దుక్ఖినో చిత్తం న సమాధియతి, అసమాహి తే చిత్తే ధమ్మా న పాతుభవన్తి, ధమ్మానం అపాతుభావా పమాదవిహారీత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – లోకకామగుణవగ్గే ¶ ఆవుసో అట్ఠమం రాహులోవాదసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియంయేవ భన్తే ఆయస్మన్తం రాహులం ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి రాహుల, చక్ఖు నిచ్చం వా అనిచ్చం వాతి. అనిచ్చం భన్తే. యం పనానిచ్చం, దుక్ఖం వా తం సుఖంవాతి. దుక్ఖం భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం ‘ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తా’తి. నో హేతం భన్తే’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

యంనూనాహం ¶ రాహులం ఉత్తరిం ఆసవానం ఖయే వినేయ్యం.

పుచ్ఛా – గహపతివగ్గే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి చతుత్థం సంగీతం భారద్వాజసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసమ్బియం భన్తే రాజానం ఉదేనం ఆరబ్భ ఆయస్మతా పిణ్డోలభారద్వాజత్థేరేన భాసితం. రాజా భన్తే ఉదేనో ఆయస్మన్తం పిణ్డోలభారద్వాజం ఏతదవోచ ‘‘కో ను ఖో భో భారద్వాజ హేతు కో పచ్చయో, యేనిమే దహరా భిక్ఖూ సుసూ కాళకేసా భద్రేన యోబ్బనేన సమన్నాగతా పఠమేన వయసా అనికీళితావినో కామేసు యావజీవం పరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం చరన్తి, అద్ధానఞ్చ ఆపాదేన్తీ’’తి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘వుత్తం ఖో

ఏతం ¶ మహారాజ తేన భగవతా జానతా పస్సతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధేన ఏథ తుమ్హే భిక్ఖవే మాతుమత్తీసు మాతుచిత్తం ఉపట్ఠపేథ. భగనిమత్తీసు భగినిచిత్తం ఉపట్ఠపేథ, ధీతుమత్తీసు ధీతుచిత్తం ఉపట్ఠపేథా’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా పిణ్డోల భారద్వాజత్థేరేన భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం వేరహచ్చానిసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కామణ్డాయం భన్తే వేరహచ్చానిగోత్తం బ్రాహ్మణిం ఆరబ్భ ఆయస్మతా ఉదాయిత్థేరేన భాసితం. వేరహచ్చానీగోత్తా భన్తే బ్రాహ్మణీ ఆయస్మన్తం ఉదాయిత్థేరం ఏతదవోచ ‘‘కిస్మిం ను ఖో భన్తే సతి అరహన్తో సుఖదుక్ఖం పఞ్ఞపేన్తి, కిస్మిం అసతి అరహన్తో సుఖదుక్ఖం న పఞ్ఞపేన్తీ’’తి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘చక్ఖుస్మిం ఖో భగిని సతి ¶ అరహన్తో సుఖదుక్ఖం పఞ్ఞపేన్తి, చక్ఖుస్మిం అసతి అరహన్తో సుఖదుక్ఖం న పఞ్ఞపేన్తీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా ఉదాయిత్థేరేన భాసితం.

పుచ్ఛా – దేవదహవగ్గే ¶ ఆవుసో ఖణసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే దేవదహే నామ సక్యానం నిగమే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘లాభా వో భిక్ఖవే, సులద్ధం వో భిక్ఖవే, ఖణో వో పటిలద్ధో బ్రహ్మచరియవాసాయా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సముద్దవగ్గే ¶ పనావుసో తతియం బాళిసికోపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే ¶ భన్తే జీవకమ్బవనే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘సేయ్యథాపి భిక్ఖవే బాళిసికో ఆమిసగతబళిసం గమ్భీరే ఉదకరహదే పక్ఖిపేయ్యా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సళాయతనవగ్గసంయుత్తే ¶ సముద్దవగ్గే పనావుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సంగీతం అట్ఠమం ఆదిత్తపరియాయసుత్తం భగవతా కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సమ్బహులే భన్తే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘ఆదిత్తపరియాయం వో భిక్ఖవే ధమ్మపరియాయం దేసేస్సామి, తం సుణాథ. కతమో చ భిక్ఖవే ఆదిత్తపరియాయో ధమ్మపరియాయో. వరం భిక్ఖవే తత్తాయ అయోసలాకాయ ఆదిత్తాయ సమ్పజ్జలితాయ సజోతిభూతాయ చక్ఖున్ద్రియం సమ్పలిమట్ఠం, నత్వేవ చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యేసు రూపేసు అనుబ్యఞ్జనసో నిమిత్తగ్గాహో’’తిఆదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – ఆసీవిసవగ్గే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి చతుత్థం సంగీతం పఠమదారుక్ఖన్ధోపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసమ్బియం భన్తే గఙ్గాయ నదియా తీరే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే భిక్ఖవే అమ్హం మహన్తం దారుక్ఖన్ధం గఙ్గాయ నదియా సోతేన వుయ్హమాన’’న్తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితా.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా ఓరిమతీరాదీనం ఉపచారవచనానం అత్థో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితో.

విస్సజ్జనా – ఓరిమం తీరన్తి ఖో భిక్ఖు ఛన్నేతం అజ్ఝత్తికానం ఆయతనానం అధివచనం. పారిమం తీరన్తి ఖో భిక్ఖు ఛన్నేతం బాహిరానం ఆయతనానం అధివచనం. మజ్ఝే సంసీదోతి ఖో భిక్ఖు నన్దిరాగస్సేతం అధివచనం. థలే ఉస్సాదోతి ఖో భిక్ఖు అస్మిమానస్సేతం అధివచనన్తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా తత్థ ఓరిమతీరాదీనం ఉపచారవచనానం అత్థో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితో.

పుచ్ఛా – ఇమస్మిం ¶ ఖో పన ఆవుసో సుత్తే భగవతా భాసితే విసేసతో కస్స కీదిసో అత్థో కథఞ్చ పటిలద్ధో.

విస్సజ్జనా – ఇమస్మిం భన్తే సుత్తే భగవతా భాసితే విసేసతో నన్దస్స గోపాలకస్స పబ్బజ్జా చ ఉపసమ్పదా చ యావ అరహత్తాచ విసేసతో అత్థో అధిగతో.

లభేయ్యాహం ¶ భన్తే భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యం ఉపసమ్పదం.

తేన హి త్వం నన్ద సామికానం గావో నియ్యాతేహి.

గమిస్సన్తి ¶ భన్తే గావో వచ్ఛగిద్ధినియో.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి అట్ఠమం సంగీతం కింసుకోపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే అఞ్ఞతరం కారకం భిక్ఖుం ఆరబ్భ భాసితం. అఞ్ఞతరో భన్తే కారకో భిక్ఖు చత్తారో ఖాణాసవే భిక్ఖూ ఞాణదస్సనవిసుద్ధం పుచ్ఛిత్వా అసన్తుట్ఠో తేసం భిక్ఖూనం పఞ్హావేయ్యాకరణేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కిత్తావతా ను ఖో భన్తే భిక్ఖునో దస్సనం సువిసుద్ధం హోతీ’’తి. తస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘సేయ్యథాపి భిక్ఖు పురిసస్స కింసుకో అదిట్ఠపుబ్బో అస్స, సో యేనఞ్ఞతరో పురిసో కింసుకస్స దస్సావీ తేనుపసఙ్కమేయ్యా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం ఛప్పాణకోపమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసుయేవ భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే పురిసో అరుగత్తో పక్కగత్తో సరవనం పవిసేయ్యా’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా అసంవరో విత్థారేన విభజిత్వా దేసితో.

విస్సజ్జనా – కథఞ్చ భిక్ఖవే అసంవరో హోతి, ఇధ భిక్ఖవే భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా పియరూపే రూపే అధిముచ్చతి, అప్పియరూపే రూపే బ్యాపజ్జతి, అనుపట్ఠితకాయస్సతి చ విహరతి పరిత్తచేతసో. తఞ్చ చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం యథాభూతం నప్పజానాతి, యత్థస్స తే ఉప్పన్నా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అపరిసేసా నిరుజ్ఝన్తీతి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా తత్థ అసంవరో విత్థారేన విభజిత్వా దేసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా సంవరో విభజిత్వా విత్థారేన దేసితో.

విస్సజ్జనా – కథఞ్చ భిక్ఖవే సంవరో హోతి, ఇధ భిక్ఖవే భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా పియరూపే రూపే నాధిముచ్చతి, అప్పియరూపే రూపే న బ్యాపజ్జతీతి, ఏవమాదినా ¶ భన్తే భగవతా తత్థ సంవరో విభజిత్వా విత్థారేన దేసితో.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన వేదనాసంయుత్తే పఞ్చమం దట్ఠబ్బసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తిస్సో ఇమా భిక్ఖవే వేదనా. కతమా తిస్సో, సుఖా వేదనా దుక్ఖావేదనా అదుక్ఖమసుఖా వేదనా. సుఖా భిక్ఖవే వేదనా దుక్ఖతో దట్ఠబ్బా, దుక్ఖా వేదనా సల్లతో దట్ఠబ్బా, అదుక్ఖమసుఖా వేదనా అనిచ్చతో దట్ఠబ్బా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

సుఖా ¶ భిక్ఖవే వేదనా దుక్ఖతో దట్ఠబ్బా.

యో సుఖం దుక్ఖతో అద్దస, దుక్ఖమద్దక్ఖి సల్లతో;

అదుక్ఖమసుఖం సన్తం, అద్దక్ఖినం అనిచ్చతో.

స వే సమ్మద్దసో భిక్ఖు, పరిజానాతి వేదనా;

సో వేదనా పరిఞ్ఞాయ, దిట్ఠే ధమ్మే అనాసవో;

కాయస్స భేదా ధమ్మట్ఠో, సఙ్ఖ్యం నోపేతి వేదగూ.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో ఛట్ఠం సల్లసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘అస్సుతవా భిక్ఖవే పుథుజ్జనో సుఖమ్పి వేదనం వేదయతి, దుక్ఖమ్పి వేదనం వేదయతి, అదుక్ఖమసుఖమ్పి వేదనం వేదయతి. సుతవా భిక్ఖవే అరియసావకో సుఖమ్పి వేదనం వేదయతి, దుక్ఖమ్పి వేదనం వేదయతి, అదుక్ఖమసుఖమ్పి వేదనం వేదయతి. తత్ర భిక్ఖవే కో విసేసో, కో అధిప్పయాసో, కిం నానాకరణం సుతవతో అరియభావకస్స అస్సుతవతా పుథుజ్జనేనా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – జమ్బుఖాదకసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పఠమం నిబ్బానపఞ్హాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మగధేసు భన్తే నాలకగామకే జమ్బుఖాదకం పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. జమ్బుఖాదకో భన్తే పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ ‘‘నిబ్బానం నిబ్బానన్తి ఆవుసో సారిపుత్త వుచ్చతి, కతమం నుఖో ఆవుసో నిబ్బాన’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యో ¶ ఖో ఆవుసో రాగక్ఖయో దోసక్ఖయో మోహక్ఖయో, ఇదం వుచ్చతి నిబ్బాన’’న్తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి తతియం సంగీతం ధమ్మవాదీపఞ్హాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మగధేసుయేవ భన్తే నాలకగామే జమ్బుఖాదకం పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. జమ్బుఖాదకో భన్తే పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ ‘‘కే ను ఖో ఆవుసో సారిపుత్త లోకే ధమ్మవాదినో, కే లోకే సుప్పటిపన్నా, కే లోకే సుగతా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యే ఖో ఆవుసో రాగప్పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, దోసప్పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి, మోహప్పహానాయ ధమ్మం దేసేన్తి. తే లోకే ధమ్మవాదినో’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహక మహాథేరేహి పరియోసానసుత్తభావేన సంగీతం దుక్కరపఞ్హాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మగధేసుయేవ నాలకగామే జమ్బుఖాదకం పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం. జమ్బుఖాదకో భన్తే పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఏతదవోచ ‘‘కిం ను ఖో ఆవుసో సారిపుత్త ఇమస్మిం ధమ్మవినయే దుక్కర’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘పబ్బజ్జా ఖో ఆవుసో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే దుక్కరా’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – మోగ్గల్లానసంయుత్తే ¶ ఆవుసో దసమం సంగీతం సక్కసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – దేవేసు భన్తే తావతింసేసు సక్కం దేవానమిన్దం ఆరబ్భ ‘‘సాధు ఖో దేవానమిన్ద బుద్ధసరణగమనం హోతి, బుద్ధసరణగమనహేతు ఖో దేవానమిన్ద ¶ ఏవమిధేకచ్చే సత్తా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జన్తీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే ఆయస్మతా మహామోగ్గల్లానత్థేరేన భాసితం.

పుచ్ఛా – చిత్తసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి అట్ఠమం సంగీతం నిగణ్ఠనాటపుత్తసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మచ్ఛికాసణ్డే భన్తే నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఆరబ్భ చిత్తేన గహపతినా భాసితం. నిగణ్ఠో భన్తే నాటపుత్తో చిత్తం గహపతిం ఏతదవోచ ‘‘సద్దహసి త్వం గహపతి సమణస్స గోతమస్స అత్థి అవితక్కో అవిచారో సమాధి, అత్థి వితక్కవిచారానం నిరోధో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘న ఖ్వాహం ఏత్థ భన్తే భగవతో సద్ధాయ గచ్ఛామి, అత్థి అవితక్కో అవిచారో సమాధి, అత్థి వితక్కవిచారానం నిరోధో’’తి ఏవమాదినా చిత్తేన గహపతినా భాసితం.

‘‘అహం ¶ ఖో భన్తే యావదేవ ఆకఙ్ఖామి, వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి’’ –

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి నవమం సంగీతం అచేలకస్సపసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – తత్థేవ భన్తే మచ్ఛికాసణ్డే అచేలం కస్సపం ఆరబ్భ చిత్తేన గహపతినా భాసితం. అచేలో భన్తే కస్సపో చిత్తం గహపతిం ఏతదవోచ ‘‘ఇమేహి పన తే గహపతి తింసమత్తేహి వస్సేహి అత్థి కోచి ఉత్తరిమనుస్సధమ్మో అలమరియఞాణదస్సనవిసేసో అధిగతో ఫాసువిహారో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘గిహినోపి సియా భన్తే అహఞ్హి భన్తే యావదేవ ఆకఙ్ఖామి, వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామీ’’తి ఏవమాదినా చిత్తేన గహపతినా భాసితం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన గామణిసంయుత్తే పఠమం చణ్డసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం ¶ భన్తే చణ్డం గామణిం ఆరబ్భ భాసితం. చణ్డో భన్తే గామణి భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కో ను ఖో భన్తే హేతు కో పచ్చయో, యేన మిధేకచ్చో చణ్డో చణ్డోత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతి. కో పన భన్తే హేతు కో పచ్చయో, యేన మిధేకచ్చో సోరతో సోరతోత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘ఇధ గామణి ఏకచ్చస్స రాగో అప్పహీనో హోతి, రాగస్స అప్పహీనత్తా పరే కోపేన్తి, పరేహి కోపియమానో కోపం పాతుకరోతి, సో చణ్డోత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సత్తమం సంగీతం ఖేత్తూపమసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – నాళన్దాయం భన్తే పావారికమ్బవనే అసిబన్ధకపుత్తం గామణిం ఆరబ్భ భాసితం. అసిబన్ధకపుత్తో భన్తే గామణి భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘నను భన్తే భగవా సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ విహరతీతి. ఏవం గామణి తథాగతో సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ విహరతీతి. అథ కిఞ్చరహి భన్తే భగవా ఏకచ్చానం సక్కచ్చం ధమ్మం దేసేతి, ఏకచ్చానం నో తథా ¶ సక్కచ్చం ధమ్మం దేసేతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తేన హి గామణి తఞ్ఞేవేత్థ పటిపుచ్ఛిస్సామి, యథా తే ఖమేయ్య, తథా నం బ్యాకరేయ్యాసీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహక మహాథేరేహి అట్ఠమం సంగీతం సఙ్ఖధమసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – నాళన్దాయంయేవ భన్తే పావారికమ్బవనే అసిబన్ధకపుత్తం గామణిం నిగణ్ఠసావకం ఆరబ్భ భాసితం. భగవా భన్తే అసిబన్ధకపుత్తం గామణిం నిగణ్ఠసావకం ఏతదవోచ ‘‘కథం ను ఖో గామణి నిగణ్ఠో నాటపుత్తో సావకానం ధమ్మం దేసేతీ’’తి. ఏవం ఖో భన్తే నిగణ్ఠో నాటపుత్తో సావకానం ధమ్మం దేసేతి ‘‘యో కోచి పాణం అతిపాతేతి, సబ్బో సో ఆపాయికో నేరయికో. (పేయ్యాల) యంబహులం యంబహులం విహరతి, తేన తేన నీయతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యంబహులం యంబహులఞ్చ గామణి విహరతి, తేన తేన నీయతి, ఏవం సన్తే న కోచి ఆపాయికో నేరయికో భవిస్సతి, యథా నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స వచన’’న్తి ఏవం ఖో భగవతా సంఖిత్తేన భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా యంబహులవాదే దోసో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – తం కిం మఞ్ఞసి గామణి, యో సో పురిసో పాణాతిపాతీ రత్తియా వా దివసస్స వా సమయాసమయం ఉపాదాయ కతమో బహుతరో సమయో యం వాసో పాణమతిపాతేతి. యం వా సో పాణం నాతిపాతేతీతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా అసిబన్ధకం నిగణ్ఠనాటపుత్తస్స సావకం గామణిం పుచ్ఛిత్వా పుచ్ఛిత్వా యంబహులవాదే దోసో పకాసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా అనేకంస విపాకకమ్మస్స ఏకం సవిపాకవాదే దోసో పకాసితో.

విస్సజ్జనా – ఇధ గామణి ఏకచ్చో సత్థా ఏవంవాదీ హోతి ఏవందిట్ఠి యో కోచి పాణమతిపాతేతి, సబ్బో సో ఆపాయికో నేరయికోతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా అనేకంస కమ్మవిపాకస్స ఏకంసవిపాకవాదే దోసో విత్థారేత్వా పకాసితో.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా యథాధమ్మసాసనే గుణోవిభజిత్వా పకాసితో.

విస్సజ్జనా – ఇధ ¶ పన గామణి తథాగతో లోకే ఉప్పజ్జతి అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరోపురిస దమ్మసారథి సత్థాదేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా, సో అనేకపరియాయేన పాణాతిపాతం గరహతి విగరహతి. ‘‘పాణాతిపాతా విరమథా’’తి చాహాతి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా తత్థ యథాధమ్మసాసనే గుణో విత్థారేత్వా పకాసితో.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి ఏకాదసమం సంగీతం భద్రకసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మల్లేసు భన్తే ఉరువేలకప్పేనామ మల్లానం నిగమే భద్రకం గామణిం ఆరబ్భ భాసితం. భద్రకో భన్తే గామణి భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సాధు మే భన్తే భగవా దుక్ఖస్స సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ దేసేతూ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అహఞ్చే తే గామణి అతీతమద్ధానం ఆరబ్భ దుక్ఖస్స సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ దేసేయ్యం ‘ఏవం అహోసి అతీతమద్ధాన’న్తి. తత్ర తే సియా కఙ్ఖా సియా విమతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ దేసేతు–

‘‘తం ¶ కిం మఞ్ఞసి గామణి, అత్థి ఉరువేలకప్పే మనుస్సా’’ –

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన గామణిసంయుత్తే ద్వాదసమం సంగీతం రాసియసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – మల్లేసు భన్తే ఉరువేలకప్పేనామ మల్లానం నిగమే రాసియం గామణిం ఆరబ్భ భాసితం. రాసియో భన్తే గామణి భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదదోచ ¶ ‘‘సుతం మే భన్తే ‘సమణో గోతమో సబ్బం తపం గరహతి, సబ్బం తమస్సిం లూఖజీవిం ఏకంసేన ఉపవదతి ఉపక్కోసతీ’’తి. యే తే భన్తే ఏవమాహంసు ‘సమణో గోతమో సబ్బం తపం గరహతి, సబ్బం తపస్సిం లూఖజీవిం ఏకంసేన ఉపవదతి ఉపక్కోసతీ’’తి. కచ్చి తే భన్తే భగవతో వుత్తవాదినో, న చ భగవన్తం అభూతేన అబ్భాచిక్ఖన్తి, ధమ్మస్స చానుధమ్మం బ్యాకరోన్తీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం యే తే గామణి ఏవమాహంసు ‘‘సమణో గోతమో సబ్బం తపం గరహతి, సబ్బం తపస్సిం లూఖజీవిం ఏకంసేన ఉపవదతి ఉపక్కోసతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా గరహితబ్బాగరహితబ్బా కామభోగినో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితా.

విస్సజ్జనా – తయో ఖో మే గామణి కామభోగినో సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం. కతమే తయో. ఇధ గామణి ఏకచ్చో కామభోగీ అధమ్మేన ¶ భోగే పరియేసతి సాహసేన, అధమ్మేన భోగే పరియేసిత్వా సాహసేన న అత్తానం సుఖేతి న పీణేతి, న సంవిభజతి న పుఞ్ఞాని కరోతీతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా గరహితబ్బాగరహితబ్బా కామభోగినో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితా.

పుచ్ఛా – కథఞ్చావుసో ¶ తత్థ భగవతా గరహితబ్బాగరహితబ్బా తపస్సినో లూఖజీవినో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితా.

విస్సజ్జనా – తయో మే గామణి తపస్సినో లూఖజీవినో సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం. కతమే తయో. ఇధ గామణీ ఏకచ్చో తపస్సీ లూఖజీవీ సద్ధా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో హోతి ‘‘అప్పేవ నామ కుసలం ధమ్మం అధిగచ్ఛేయ్యం, అప్పేవ నామ ఉత్తరిమనుస్సధమ్మా అలమరియఞాణదస్సనవిసేసం సచ్ఛికరేయ్య’’న్తి, సో అత్తానం ఆతాపేతి పరితాపేతి, కుసలఞ్చ ధమ్మం నాధిగచ్ఛతి, ఉత్తరి చ మనుస్సధమ్మా అలమరియఞాణదస్సనవిసేసం న సచ్ఛికరోతీతి ఏవమాదినా భన్తే తత్థ భగవతా గరహితబ్బాగరహితబ్బా తపస్సినో లూఖజీవినో విత్థారేన విభజిత్వా పకాసితా.

పుచ్ఛా – అబ్యాకతసంయుత్తే ¶ పనావుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహక మహాథేరేహి పఠమం సంగీతం ఖేమాసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం. కథఞ్చ తం భగవతాపి పున భాసితం.

విస్సజ్జనా – అన్తరా చ భన్తే సావత్థిం అన్తరా చ సాకేతం తోరణవత్థుస్మిం పదేసే రాజానం పసేనదిం కోసలం ఆరబ్భ ఖేమాయ భిక్ఖునియా భాసితం. రాజా భన్తే పసేనది కోసలో యేన ఖేమా భిక్ఖునీ తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది, ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో భన్తే రాజా పసేనదికోసలో ఖేమం భిక్ఖునిం ఏతదవోచ ‘‘కిం నుఖో అయ్యే హోతి తథాగతో పరంమరణా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అబ్యాకతం ఖో ఏతం మహారాజ భగవతా హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి ఏవమాదినా ఖేమాయ భిక్ఖునియా భాసితం. భగవతా చ భన్తే అపరేన సమయేన రఞ్ఞా పసేనదికోసలేన పుట్ఠేన ఏవమేవ పున భాసితం.

కిం ¶ పనయ్యే నహోతి తథాగతో పరం మరణా.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి నవమం సంగీతం కుతూహలసాలాసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – వేసాలియం భన్తే వచ్ఛగోత్తం పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ భాసితం. వచ్ఛగోత్తో భన్తే పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘పురిమాని భో గోతమ దివసాని పురిమతరాని సమ్బహులానం నానాతిత్థియానం సమణబ్రాహ్మణానం పరిబ్బాజకానం కుతూహలసాలాయం సన్నిసిన్నానం సన్నిపతితానం అయమన్తరకథా ఉదపాదీ’’తి ఏవమాదికం వచనం అవోచ. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అలఞ్హి తే వచ్ఛ కఙ్ఖితుం, అలం విచికిచ్ఛితుం. కఙ్ఖనీయే చ పన తే ఠానే విచికిచ్ఛా ఉప్పన్నా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – మహావగ్గసంయుత్తే ¶ పనావుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దుతియం సంగీతం ఉపడ్ఢసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే సక్కరే నామ సక్యానం నిగమే ఆయస్మన్తం ఆనన్దత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఆనన్దత్థేరో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ఉపడ్ఢమిదం భన్తే బ్రహ్మచరియం యదిదం కల్యాణమిత్తతా కల్యాణసహాయతా కల్యాణసమ్పవఙ్కతా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘మా హేవం ఆనన్ద, మా హేవం ఆనన్ద, సకలమేవిదం ఆనన్ద బ్రహ్మచరియం యదిదం కల్యాణమిత్తతా కల్యాణసహాయతా కల్యాణసమ్పవఙ్కతా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

మమం ¶ హి ఆనన్ద కల్యాణమిత్తం ఆగమ్మ జాతిధమ్మా సత్తా జాతియా పరిముచ్చన్తి.

పుచ్ఛా – బోజ్ఝఙ్గసంయుత్తే ¶ పనావుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి ఛట్ఠం సంగీతం కుణ్డలియసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సాకేతే భన్తే అఞ్జనవనే మిగదాయే కుణ్డలియం పరిబ్బాజకం ఆరబ్భ భాసితం. కుణ్డలియో భన్తే పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘అహమస్మి భో గోతమ ఆరామనిస్సయీ పరిసావచరో, తస్స మయ్హం భో గోతమ పచ్ఛాభత్తం భుత్తపాతరాసస్స అయమాచారో హోతి ఆరామేన ఆరామం ఉయ్యానేన ఉయ్యానం అనుచఙ్కమామి అనువిచరామి, సో తత్థ పస్సామి ఏకే సమణబ్రాహ్మణే ఇతివాదప్పమోక్ఖానిసంసఞ్చేవ కథం కథన్తే ఉపారమ్భానిసంసఞ్చ, భవం పన గోతమో కిమానిసంసో విహరతీ’’తి ఏతం వచనం అవోచ. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘విజ్జావిముత్తిఫలానిసంసో ¶ ఖో కుణ్డలియ తథాగతో విహరతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తేనావుసో ¶ భగవ్వతా జానతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన బోజ్ఝఙ్గసంయుత్తే దుతియే గిలానవగ్గే పఠమగిలానసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే పిప్పలిగుహాయం ఆయస్మన్తం మహాకస్సపత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే మహాకస్సపత్థేరో పిప్పలిగుహాయం విహరతి ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో. అథ ఖో భన్తే భగవా సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా మహాకస్సపో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది, నిసజ్జ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ¶ ఏతదవోచ– ‘‘కచ్చి తే కస్సప ఖమనీయం, కచ్చి యాపనీయం, కచ్చి దుక్ఖా వేదనా పటిక్కమన్తి నో అభిక్కమన్తి, పటిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో అభిక్కమోతి. న మే భన్తే ఖమనీయం న యాపనీయం, బాళ్హా మే దుక్ఖా వేదనా అభిక్కమన్తి నో పటిక్కమన్తి, అభిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో పటిక్కమో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సత్తిమే కస్సప బోజ్ఝఙ్గా మయా సమ్మదక్ఖాతా భావితా బహులీకతా అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తన్తీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో తతియే ఉదాయివగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం ఉదాయిసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సుమ్భేసు భన్తే సేతకేనామ సుమ్భానం నిగమే ఆయస్మన్తం ఉదాయిత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఉదాయిత్థేరో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘అచ్ఛరియం భన్తే, అబ్భుతం భన్తే, యావ బహుకతఞ్చ మే భన్తే భగవతి పేమఞ్చ గారవో చ హిరీ చ ఓత్తప్పఞ్చాతి ఏవమాదికం వచనం అవోచ. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సాధు సాధు ఉదాయి ఏసో హి తే ఉదాయి మగ్గో పటిలద్ధో. యో తే భావితో బహులీకతో, తథా తథా విహరన్తం తథత్తాయ ఉపనేస్సతి, యథా త్వం ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానిస్సతీ’’తి. ఏవం ఖో భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సతిపట్ఠానసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహక మహాథేరేహి దుతియం సంగీతం సతిసుత్తం భగవతా కత్థ కం కారబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – వేసాలియం భన్తే అమ్బపాలివనే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘సతో భిక్ఖవే భిక్ఖు విహరేయ్య సమ్పజానో అయం వో అమ్హాకం అనుసాసనీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి చతుత్థం సంగీతం సాలసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసలేసు భన్తే సాలాయనామ కేసలానం బ్రాహ్మణగామే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘యే తే భిక్ఖవే భిక్ఖూ నవా అచిరపబ్బజితా అధునాగతా ఇమం ధమ్మవినయం, తే వో భిక్ఖవే భిక్ఖూ చతున్నం సతిపట్ఠానానం భావనాయ సమాదపేతబ్బా నివేసేతబ్బా పతిట్ఠాపేతబ్బా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి ఛట్ఠం సంగీతం సకుణగ్ఘిసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘భూతపుబ్బం భిక్ఖవే సకుణగ్ఘి లాపం సకుణం సహసా అజ్ఝప్పత్తా అగ్గహేసి. అథ ఖో భిక్ఖవే లాపో సకుణో సకుణగ్ఘియా హరియమానో ఏవం పరిదేవసి మయమేవమ్హ అలక్ఖికా, మయం అప్పపుఞ్ఞా, యే మయం అగోచరే చరిమ్హ పరవిసయే, సచేజ్జ మయం గోచరే చరేయ్యామ సకే పేత్తికే విసయే, న మ్యాహం సకుణగ్ఘి అలం అభవిస్స యదిదం యుద్ధాయా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

మయమేవమ్హ ¶ అలక్ఖికా, మయం అప్పపుఞ్ఞా.

కో పన తే లాప గోచరో సకో పేత్తికో విసయో.

యదిదం నఙ్గలకట్ఠకరణం లేడ్డుట్ఠానం.

ఏహి ¶ ఖో దాని మే సకుణగ్ఘి, ఏహి ఖో దాని మే సకుణగ్ఘి,

(దారుగుళోవియ వినివత్తిత్వా తస్సేవ లేడ్డుస్స అన్తరే పచ్చుపాది. అట్ఠకథా)

ఏవఞ్హి తం భిక్ఖవే హోతి యో అగోచరే చరతి పరవిసయే.

తస్మాతిహ ¶ భిక్ఖవే మా అగోచరే చరిత్థ పరవిసయే.

గోచరే భిక్ఖవే చరథ సకే పేత్తికే విసయే.

గోచరే భిక్ఖవే చరతం సకే పేత్తికే విసయే న లచ్ఛతి మారో ఓతారం, న లచ్ఛతి మారో ఆరమ్మణం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం భిక్ఖునుపస్సయసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం ఆనన్దత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఆనన్దో యావత్తకో అహోసి భిక్ఖునీహి సద్ధిం కథాసల్లాపో తం సబ్బం భగవతో ఆరోచేసి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘ఏవమేతం ఆనన్ద, ఏవమేతం ఆనన్ద, యోహి కోచి ఆనన్ద భిక్ఖు వా భిక్ఖునీ వా చతూసు సతిపట్ఠానేసు సుప్పతిట్ఠితచిత్తో విహరతి, తస్సేతం పాటికఙ్ఖం ఉళారం పుబ్బేనాపరం విసేసం సఞ్జానిస్సతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో దుతియే నాలన్దవగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి తతియం సంగీతం చున్దసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తంయేవ ఆనన్దత్థేరం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే ఆనన్దత్థేరో చున్దేన సమణుద్దేసేన సద్ధిం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో భన్తే ఆయస్మా ఆనన్దో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘అయం భన్తే చున్దో సమణుద్దేసో ఏవమాహ ‘ఆయస్మా భన్తే సారిపుత్తో పరినిబ్బుతో, ఇదమస్స పత్తచీవర’న్తి. అపి చ మే భన్తే మధురకజాతో వియ కాయో, దిసాపి మే న పక్ఖాయన్తి, ధమ్మాపి మం నప్పటిభన్తి ‘ఆయస్మా సారిపుత్తో పరినిబ్బుతో’తి సుత్వా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘కిం ను ఖో తే ఆనన్ద సారిపుత్తో సీలక్ఖన్ధం వా ఆదాయ పరినిబ్బుతో, సమాధిక్ఖన్ధం వా, పఞ్ఞాక్ఖన్ధంవా, విముత్తిక్ఖన్ధంవా, విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధం వా ఆదాయ పరినిబ్బుతో’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

అయం ¶ భన్తే చున్దోసమణుద్దేసో ఏవమాహ.

తస్మాతిహానన్ద ¶ అత్తదీపా విహరథ అత్తసరణా అనఞ్ఞసరణా ధమ్మదీపా ధమ్మసరణా అనఞ్ఞసరణా.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఞ్చమం సంగీతం బాహియసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే ఆయస్మన్తం బాహియం ఆరబ్భ భాసితం. ఆయస్మా భన్తే బాహియో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘సాధు మే భన్తే భగవా సంఖిత్తేన ధమ్మం దేసేతు, యమహం భగవతో ధమ్మం సుత్వా ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరేయ్య’’న్తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తస్మాతిహ త్వం బాహియ ఆదిమేవ విసోధేహి కుసలేసు ధమ్మేసు. కో చాదికుసలానం ధమ్మానం, సీలఞ్చ సువిసుద్ధం దిట్ఠిచ ఉజుకా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో తతియే సీలట్ఠితివగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దుతియం సంగీతం చిరట్ఠితిసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – పాటలిపుత్తే భన్తే ఆయస్మన్తం భద్దం ఆరబ్భ ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం. ఆయస్మా భన్తే భద్దో సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ ‘‘కో ను ఖో ఆవుసో ఆనన్ద హేతు కో పచ్చయో, యేన తథాగతే పరినిబ్బుతే సద్ధమ్మో న చిరట్ఠితికో హోతి, కో పనావుసో ఆనన్ద హేతు కో పచ్చయో, యేన తథాగతే పరినిబ్బుతే సద్ధమ్మో చిరట్ఠితికో హోతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘సాధు సాధు ఆవుసో భద్ద, భద్దకో ఖో తే ఆవుసో భద్ద ఉమ్మఙ్గో’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం.

భద్దకో ¶ తే ఆవుసో భద్ద ఉమ్మఙ్గో.

‘‘చతున్నం ¶ ఖో ఆవుసో సతిపట్ఠానానం అభావితత్తా అబహులీకతత్తా తథాగతే పరినిబ్బుతే సద్ధమ్మో న చిరట్ఠితికో హోతీ’’ –

పుచ్ఛా – తస్సావుసో భగవతా అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స పావచనసముదయభూతాయ మహావగ్గపాళియా సతిపట్ఠానసంయుత్తే సీలట్ఠితివగ్గే నవమం సిరివడ్ఢసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే భన్తే సిరివడ్ఢం గహపతిం ఆరబ్భ ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం. సిరివడ్ఢో భన్తే గహపతి ఆబాధికో హోతి దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో. అథఖో భన్తే ఆయస్మా ఆనన్దో యేనసిరివడ్ఢస్స గహపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది ¶ . నిసజ్జ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో సిరివడ్ఢం గహపతిం ఏతదవోచ ‘‘కచ్చి తే గహపతి ఖమనీయం, కచ్చి యాపనీయం, కచ్చి దుక్ఖా వేదనా పటిక్కమన్తి నో అభిక్కమన్తి, పటిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో అభిక్కమో’’తి. న మే భన్తే ఖమనీయం, న యాపనీయం, బాళ్హా మే దుక్ఖా వేదనా అభిక్కమన్తి నో పటిక్కమన్తి, అభిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో పటిక్కమో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తస్మాతిహ తే గహపతి ఏవం సిక్ఖితబ్బం ‘కాయే కాయానుపస్సీ విహరిస్సామి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝా దోమనస్సం. వేదనాసు. చిత్తే. ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరిస్సామి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝా దోమనస్స’న్తి. ఏవఞ్హి తే గహపతి సిక్ఖితబ్బ’’న్తి. ఏవం ఖో ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన ధమ్మభణ్డాగారికేన భాసితం.

పుచ్ఛా – ఇద్ధిపాదసంయుత్తే ¶ ఆవుసో చతుత్థం మోగ్గల్లానసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ భాసితం. సమ్బహులా భన్తే భిక్ఖూ హేట్ఠామిగారమాతుపాసాదే విహరన్తి ఉద్ధతా ఉన్నళా చపలా ముఖరా వికిణ్ణవాచా ముట్ఠస్సతినో అసమ్పజానా అసమాహితా భన్తచిత్తా పాకతిన్ద్రియా. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం తే భిక్ఖూ సంవేజేత్వా ‘‘కిం ను తుమ్హే భిక్ఖవే సంవిగ్గా లోమహట్ఠజాతా ఏకమన్తం ఠితా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

అయఞ్చ మిగారమాతుపాసాదో గమ్భీరనేమో.

తుమ్హేవ ¶ ఖో భిక్ఖవే సంవేజేతుకామేన మోగ్గల్లానేన భిక్ఖునా పాదఙ్గుట్ఠకేన మిగారమాతుపాసాదో సఙ్కమ్పితో సమ్పకమ్పితో సమ్పధాలితో.

తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమేసం ధమ్మానం భావితత్తా బహులీకతత్తా మోగ్గల్లానో భిక్ఖు ఏవం మహిద్ధికో ఏవం మహానుభావో.

పుచ్ఛా – అనురుద్ధసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం బాళ్హగినానసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ఆయస్మతా అనురుద్ధత్థేరేన భాసితం. సమ్బహులా భన్తే భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఆబాధికం దుక్ఖితం బాళ్హగిలానం ఏతదవోచుం ‘‘కతమేనాయస్మతో అనురుద్ధస్స విహారేన విహరతో ఉప్పన్నా సారీరికా దుక్ఖా వేదనా చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠన్తీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘చతూసు ఖో మే ఆవుసో సతిపట్ఠానేసు సుప్పతిట్ఠితచిత్తస్స విహరతో ఉప్పన్నా సారీరికా దుక్ఖా వేదనా చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠన్తీ’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా అనురుద్ధత్థేరేన భాసితం.

పుచ్ఛా – ఆనాపానసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సత్తమం సంగీతం మహాకప్పినసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే భిక్ఖవే ఏతస్స భిక్ఖునో కాయస్స ఇఞ్జితత్తం వా ఫన్దితబ్బం వా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో దుతియవగ్గే పఠమం ఇచ్ఛానఙ్గలసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – ఇచ్ఛానఙ్గలే భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘సచే ఖో భిక్ఖవే అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం ‘కతమే నావుసో విహారేన సమణో గోతమో వస్సావాసం బహులం విహాసీ’తి. ఏవం పుట్ఠా తుమ్హే భిక్ఖవే తేసం అఞ్ఞతిత్థియానం పరిబ్బాజకానం ఏవం బ్యాకరేయ్యాథ ఆనాపానస్సతిసమాధినా ఖో ఆవుసో భగవా వస్సావాసం బహులం విహాసీ’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సోతాపత్తిసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఠమం సంగీతం చక్కవత్తిరాజసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘కిఞ్చాపి భిక్ఖవే రాజా చక్కవత్తీ చతున్నం దీపానం ఇస్సరియాధిపచ్చం రజ్జం కారేత్వా కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జతి దేవానం తావతింసానం సహబ్యతం, సో తత్థ నన్దనే వనే అచ్ఛరాసఙ్ఘపరివుతో దిబ్బేహి చ పఞ్చహి కామగుణేహి సమప్పితో సమఙ్గీభూతో పరిచారేతి సో చతూహి ధమ్మేహి అసమన్నాగతో, అథ ఖో సో అపరిముత్తోవ నిరయా, అపరిముత్తో తిరచ్ఛానయోనియా, అపరిముత్తో పేత్తివిసయా, అపరిముత్తో అపాయదుగ్గతివినిపాతా’’తి ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి తతియం సంగీతం దీఘావుఉపాసకసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – రాజగహే ¶ భన్తే దీఘావుం ఉపాసకం ఆరబ్భ భాసితం. భగవా భన్తే దీఘావుం ఉపాసకం ఆబాధికం దుక్ఖితం బాళ్హగిలానం ఏతదవోచ ‘‘కచ్చి తే దీఘావు ఖమనీయం, కచ్చి యాపనీయం, కచ్చి దుక్ఖా వేదనా పటిక్కమన్తి నో అభిక్కమన్తి, పటిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో అభిక్కమో’’తి. న మే భన్తే ఖమనీయం, న యాపనీయం బాళ్హా మే దుక్ఖా వేదనా అభిక్కమన్తి నో పటిక్కమన్తి, అభిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి నో పటిక్కమోతి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘తస్మాతిహ తే దీఘావు ఏవం సిక్ఖితబ్బం బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదేన సమన్నాగతో భవిస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

యానిమాని ¶ భన్తే భగవతా చత్తారి సోతాపత్తియఙ్గాని దేసితాని, సంవిజ్జన్తే తే ధమ్మా మయి–

తస్మాతిహ త్వం దీఘావు ఇమేసు చతూసు సోతాపత్తియఙ్గేసు పతిట్ఠాయ ఛ విజ్జాభాగియే ధమ్మే ఉత్తరి భావేయ్యాసి–

మా ¶ త్వం తాత దీఘావు ఏవం మనసాకాసి.

ఇఙ్ఘ త్వం తాత దీఘావు యదేవ తే భగవా ఆహ, తదేవ త్వం సాధుకం మనసికరోహి.

పణ్డితో ¶ భిక్ఖవే దీఘావు ఉపాసకో.

దీఘావు భిక్ఖవే ఉపాసకో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా.

పుచ్ఛా – తేనావుసో భగవతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సోతాపత్తిసంయుత్తే సత్తమం సంగీతం వేళుద్వారేయ్యసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసలేసు భన్తే వేళుద్వారే నామ కోసలానం బ్రాహ్మణ గామే వేళుద్వారేయ్యకే బ్రాహ్మణగహపతికే ఆరబ్భ భాసితం.

వేళుద్వారేయ్యకా ¶ భన్తే బ్రాహ్మణగహపతికా భగవన్తం ఏతదవోచుం ‘‘మయం భో గోతమ ఏవంకామా ఏవంఛన్దా ఏవంఅధిప్పాయా పుత్తసమ్బాధసయనం అజ్ఝావసేయ్యామ…పే… జాతరూపరజతం సాదియేయ్యామ, కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జేయ్యామ, తేసం నో భవం గోతమో అమ్హాకం ఏవంకామానం ఏవంఛన్దానం ఏవంఅధిప్పాయానం తథా దమ్మం దేసేతు, యథా మయం పుత్తసమ్బాధసయనం అజ్ఝావసేయ్యామ…పే… కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపజ్జేయ్యామా’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘అత్తూపనాయికం వో గహపతయో ధమ్మపరియాయం దేసేస్సామి, తం సుణాథ సాధుకం మనసి కరోథ, భాసిస్సామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో తతియే సరణానివగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఠమం సంగీతం పఠమమహానామసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు ¶ భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే మహానామం సక్కం ఆరబ్భ భాసితం. మహానామో భన్తే సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ఇదం భన్తే కపిలవత్థు ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ బాహుజఞ్ఞం ఆకిణ్ణమనుస్సం సమ్బాధబ్యూహం, సో ఖ్వాహం భన్తే భగవన్తం వా పయిరుపాసిత్వా మనోభావనీయే వా భిక్ఖూ సాయన్హసమయం కపిలవత్థుం పవిసన్తో భన్తేనపి హత్థినా సమాగచ్ఛామి, భన్తేనపి అస్సేన సమాగచ్ఛామి, భన్తేనపి రథేన సమాగచ్ఛామి, భన్తేనపి సకటేన సమాగచ్ఛామి, భన్తేనపి పురిసేన సమాగచ్ఛామి, తస్స మయ్హం భన్తే తస్మిం సమయే ముస్సతేవ భగవన్తం ఆరబ్భ సతి, ముస్సతి ధమ్మం ఆరబ్భ సతి, ముస్సతి సఙ్ఘం ఆరబ్భ సతి, తస్స మయ్హం భన్తే ఏవం హోతి ఇమమ్హి చాహం సమయే కాలం కరేయ్యం, కా మయ్హం గతి, కో అభిసమ్పరాయో’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘మా భాయి మహానామ, మా భాయి మహానామ, అపాపకం తే మరణం భవిస్సతి అపాపికా కాలం కిరియా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఞ్చమం సంగీతం దుతియసరణానిసక్కసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే మహానామంయేవ సక్కం ఆరబ్భ భాసితం.

మహానామో భన్తే సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘ఇధ భన్తే సరణాని సక్కో కాలఙ్కతో, సో భగవతా బ్యాకతో ‘సోతాపన్నో అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయణో’తి. తత్ర సుదం భన్తే సమ్బహులా సక్కా సఙ్గమ్మ సమాగమ్మ ఉజ్ఝాయన్తి ఖీయన్తి విపాచేన్తి ‘అచ్ఛరియం వత భో, అబ్భుతం వత

భో ¶ , ఏత్థ దాని కో న సోతాపన్నో భవిస్సతి, యత్ర హి నామ సరణాని సక్కో కాలఙ్కతో, సో భగవతా బ్యాకతో ‘సోతాపన్నో అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయణో’తి, సరణాని సక్కో సిక్ఖాయ అపరిపూరకారీ అహోసీ’’తి తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యో సో మహానామ దీఘరత్తం ఉపాసకో బుద్ధం సరణం గతో, ధమ్మం సరణం గతో, సఙ్ఘం సరణం గతో, సో కథం వినిపాతం గచ్ఛేయ్యా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి ఛట్ఠం సంగీతం పఠమఅనాథపిణ్డికసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కేన కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే అనాథపిణ్డికం గహపతిం ఆరబ్భ ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

ఆయస్మా భన్తే సారిపుత్తత్థేరో ఆయస్మతా ఆనన్దత్థేరేన పచ్ఛాసమణేన సద్ధిం యేన అనాథపిణ్డికస్స గహపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది, నిసజ్జ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో అనాథపిణ్డికం గహపతిం ఆబాధికం దుక్ఖితం బాళ్హగిలానం ఏతదవోచ ‘‘కచ్చి తే గహపతి ఖమనీయం కచ్చి యాపనీయం, కచ్చి దుక్ఖా వేదనా పటిక్కమన్తి, నో అభిక్కమన్తి, పటిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి, నో అభిక్కమో’’తి, న మే భన్తే ఖమనీయం, న యాపనీయం, బాళ్హా మే దుక్ఖా వేదనా అభిక్కమన్తి, నో పటిక్కమన్తి, అభిక్కమోసానం పఞ్ఞాయతి, నో పటిక్కమోతి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యథా రూపేన ఖో గహపతి బుద్ధే అప్పసాదేన సమన్నాగతో అస్సుతవా పుథుజ్జనో కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నియరం ఉపపజ్జతి తథారూపో తే బుద్ధే అప్పసాదో నత్థి, అత్థి చ ఖో తే గహపతి బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదో ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో…పే… భగవా’తి తఞ్చ పన తే బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదం అత్తని సమనుపస్సతో ఠానసో వేదనా పటిప్పస్సమ్భేయ్యా’’తి ఏవమాదినా ఆయస్మతా సారిపుత్తత్థేరేన ధమ్మసేనాపతినా భాసితం.

యస్స ¶ సద్ధా తథాగతే, అచలా సుప్పతిట్ఠితా;

సీలఞ్చ యస్స కల్యాణం, అరియకన్తం పసంసితం.

సఙ్ఘే పసాదో యస్సత్థి, ఉజుభూతఞ్చ దస్సనం;

అదలిద్దోతి తం ఆహు, అమోఘం తస్స జీవితం.

తస్మా సద్ధఞ్చ సీలఞ్చ, పసాదం ధమ్మదస్సనం;

అనుయుఞ్జేథ మేధావీ, సరం బుద్ధానసాసనం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ఆవుసో పుఞ్ఞాభిసన్దవగ్గో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి సత్తమం సంగీతం మహానామసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు ¶ భన్తే కపిలవత్థుస్మిం మహానామం సక్కం ఆరబ్భ భాసితం.

మహానామో భన్తే సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘కిత్తావతా ను ఖో భన్తే ఉపాసకో హోతీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యతో ఖో మహానామ బుద్ధం సరణం గతో హోతి, ధమ్మం సరణం గతో హోతి, సఙ్ఘం సరణం గతో హోతీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

కిత్తావతా ను ఖో భన్తే ఉపాసకో హోతి.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి నవమం సంగీతం కాళిగోధసుత్తం భగవతా కత్థ కం కారబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కాళిగోధం నామ సాకియానిం ఆరబ్భ ‘‘చతూహి ఖో గోధే ధమ్మేహి సమన్నాగతా అరియసావికా సోతాపన్నా హోతి అవినిపాతధమ్మా నియతా సమ్బోధిపరాయణా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

లాభా ¶ తే గోధే, సులద్ధం తే గోధే, సోతాపత్తిఫలం తయా గోధే –

పుచ్ఛా – తేనావుసో జానతా…పే… సమ్మాసమ్బుద్ధేన సోతాపత్తిసంయుత్తే పుఞ్ఞాభిసన్దవగ్గే దసమం నన్దియసక్కసుత్తం కత్థ కం ఆరబ్భ కిస్మిం వత్థుస్మిం కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సక్కేసు భన్తే కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే నన్దియం సక్కం ఆరబ్భ భాసితం. నన్దియో భన్తే సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ ‘‘యస్సేవ ను ఖో భన్తే అరియసావకస్స చత్తారి సోతాపత్తియఙ్గాని సబ్బేన సబ్బం సబ్బథాసబ్బం నత్థి, స్వేవ ను ఖో భన్తే అరియసావకో పమాదవిహారీ’’తి. తస్మిం భన్తే వత్థుస్మిం ‘‘యస్స ఖో నన్దియ చత్తారి సోతాపత్తియఙ్గాని సబ్బేనసబ్బం సబ్బథాసబ్బం నత్థి, తమహం బాహిరో పుథుజ్జనపక్ఖే ఠితోతి వదామీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – సచ్చసంయుత్తే ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాయకమహాథేరేహి దసమం సంగీతం తిరచ్ఛానకథాసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ మా భిక్ఖవే అనేకవిహితం తిరచ్ఛానకథం కథేయ్యాథ. సేయ్యథిదం, రాజకథం చోరకథం మహామత్తకథం సేనాకథం భయకథం యుద్ధకథం అన్నకథం పానకథం వత్థకథం సయనకథం ఏవమాదినా భన్తే భగవతా భాసితం.

తస్మాతిహ ¶ భిక్ఖవే ఇదం దుక్ఖన్తి యోగో కరణీయో…పే… అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి యోగో కరణీయో.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ఆవుసో ధమ్మచక్కప్పవత్తనవగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఠమం సంగీతం ధమ్మచక్కపవత్తనసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – బారాణసియం భన్తే ఇసిపతనే మిగదాయే పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘ద్వే మే భిక్ఖవే అన్తా పబ్బజితేన నసేవితబ్బా. కతమే ద్వే, యో చాయం కామేసు కామసుఖల్లికానుయోగో హీనో గమ్మో పోథుజ్జనికో అనరియో అనత్థసంహితో, యో చాయం అత్తకిలమథానుయోగో ¶ దుక్ఖో అనరియో అనత్థసంహితో, ఏతే ఖో భిక్ఖవే ఉభో అన్తే అనుపగమ్మ మజ్ఝిమాపటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో కోటిగామవగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఞ్చమం సంగీతం ఆసవక్ఖయసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – సావత్థియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘జానతోహం భిక్ఖవే పస్సతో ఆసవానం ఖయం వదామి, నో అజానతో అపస్సతో. కిఞ్చ భిక్ఖవే జానతో పస్సతో ఆసవానం ఖయో హోతి, ఇదం దుక్ఖన్తి భిక్ఖవే జానతో పస్సతో ఆసవానం ఖయో హోతి, అయం దుక్ఖసముదయోతి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీపటిపదాతి జానతో పస్సతో ఆసవానం ఖయో హోతి. ఏవం ఖో భిక్ఖవే జానతో ఏవం పస్సతో ఆసవానం ఖయో హోతి. తస్మాతిహ భిక్ఖవే ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యోగో కరణీయో, అయం దుక్ఖసముదయోతి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీపటిపదాతి యోగో కరణీయో’’తి ఏవం ఖో భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో సీసపావనవగ్గే పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పఠమం సంగీతం సీసపావనసుత్తం భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితం.

విస్సజ్జనా – కోసమ్బియం ¶ భన్తే సీసపావనే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం నుఖో బహుతరం యాని వా మయా పరిత్తాని సీసపాపణ్ణాని పాణినా గహితాని యదిదం ఉపరి సీసపావనే’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితం.

పుచ్ఛా – తత్థేవ ¶ ఆవుసో పోరాణకేహి ధమ్మసంగాహకమహాథేరేహి పరియోసానభావేన సంగీతో పఞ్చగతిపేయ్యాలవగ్గే, భగవతా కత్థ కం ఆరబ్భ కథఞ్చ భాసితో.

విస్సజ్జనా – వేసాలియం భన్తే సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ భిక్ఖవే, కతమం ను ఖో బహుతరం, యో వాయం మయా పరిత్తో నఖసిఖాయం పంసు ఆరోపితో, అయం వా మహాపథవీ’’తి ఏవమాదినా భగవతా భాసితో.

పుచ్ఛా – కే ¶ ఆవుసో సిక్ఖన్తి.

విస్సజ్జనా – సేక్ఖా చ భన్తే పుథుజ్జనకల్యాణకా చ సిక్ఖన్తి.

పుచ్ఛా – కే ¶ ఆవుసో సిక్ఖితసిక్ఖా.

విస్సజ్జనా – అరహన్తో భన్తే సిక్ఖితసిక్ఖా.

విస్సజ్జనా – సిక్ఖాకామేసు భన్తే ఠితం.

విస్సజ్జనా – యేసం భన్తే వత్తతి తే ధారేన్తి.

విస్సజ్జనా – భగవతో భన్తే వచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స.

విస్సజ్జనా – పరమ్పరాయ భన్తే ఆభతం.