📜
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
చతురారక్ఖదీపనీ
కాయపచ్చవేక్ఖణా
పణామపటిఞా
చక్కవాళ ¶ నహుతా గ, దేవాలి గణ చుమ్బితో;
బుద్ధ పాదమ్బుజో ఠాతు, సీసే దయా తిగన్ధజో.
నన్త ¶ చక్కవాళ బ్భుగ్గ, గుణ సన్నిచ్చితం జినం;
వన్దే తప్పూజితం ధమ్మం, తజ్జం సఙ్ఘఞ్చ నిమ్మలం.
వక్ఖామి ¶ చతురారక్ఖం, సమ్బుద్ధ వచన న్వయం;
అప్పమాదావహం ఏతం, సోత్తబ్బం భవభీరుహి.
బుద్ధానుస్సతి ¶ మరణా, భుభా మేత్తాచ భావనా;
అప్పమాదాయ ఆరక్ఖా, చతస్సో మానితా సతం.
బుద్ధోవాదం ¶ సరిత్వావ, మచ్చుబ్బిగ్గా సుఖేసినో;
సీతా సీతతరం యన్తి, సుభమేత్తమ్బుసి-ట్ఠితా.
మరణగ్గి వారణమ్బు, సమ్బుద్ధవచనం యిదం;
బహూ తదగ్గి సన్తత్తా, సీతావాసుం తదమ్బునా.
సద్ధం ¶ బుద్ధేన తేజేత్వా, మానం మరణచిన్తయా;
అసుభాయ హనే రాగం, దోసం మేత్తాయ పఞ్ఞవా.
౧. బుద్ధానుస్సతి నిద్దేస
అరహం ¶ సమ్మాసమ్బుద్ధో, విజ్జక్ఖి చరణప్పదో;
సుగతో సుగదో సత్థా, సబ్బఞ్ఞూ భగవాదమో.
ఆరకత్తారిహన్తత్తా ¶ , పాపాకారకతోరహో;
హత చక్కారతో పూజా, రహత్తా చారహం నమే.
సముత్తే ¶ జియ గిహీనం, అనుపుబ్బికథో జినో;
అదాసి పరమం తుట్ఠిం, సచ్చాని దస్సయం దివా.
భిక్ఖూనం ¶ పఠమే యామే, పాయేసి అమతాగదం;
జాతిఖేత్తాగ దేవానం, కఙ్ఖచ్ఛేదో స మజ్ఝిమే;
ఆదో ఫలసుఖం వేది, మజ్ఝే సేయ్య మకా జినో;
వేనేయ్యో లోకనం అన్తే, పచ్ఛిమేపి తిధా కతే.
ఖేదం ¶ అగణయం నాథో, పఞ్చ బుద్ధకతం వహం;
సత్థసిద్ధో పరత్థంవ, బ్యావటో సుమహాదయో.
చఙ్కమిత్వా నిసీదిత్వా, రత్తిందివఞ్చ ఝాయితుం;
సుపితుం మజ్ఝయామేవ, బుద్ధో భిక్ఖూన మోవది.
నాల ¶ మాలసితుం తస్స, మహావీరస్స సాసనే;
పమాదాయ మునిన్దస్స, కతఞ్ఞూ సాధు సమ్మతో.
అనఞ్ఞాతస్స ఞాతాయ, అపత్తస్సచ పత్తియా;
ఆరభేతుంవ నో యుత్తో, అప్పమత్తో రహోగతో.
ఆరబ్భథ ¶ నిక్కమథ, యుఞ్జథ బుద్ధసాసనే;
ధునాథ మచ్చునో సేనం, నళాగారంవ కుఞ్జరో.
యో ¶ ఇమస్మిం ధమ్మవినయే, అప్పమత్తో విహిస్సతి;
పహాయ జాతి సంసారం, దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సతి;
ఇతి ¶ ఉయ్యోజనం మ్హాకం, ముత్తస్స ముత్తియా సరం;
నయుత్తోవ పమాదాయ, మహాదయస్స సత్థునో.
సుత్తేన దుబ్బితక్కేన, అకిచ్చ కరణేనవా;
మోఘ కాలక్ఖయో మన్దో, దుక్ఖస్సన్తం కథంకరే.
ఆకాసం ¶ చక్కవాళఞ్చ, సత్తా బుద్ధగుణా పిచ;
అనన్తానామ చత్తారో, పరిచ్ఛేదో నవిజ్జతి.
యథాపి నభ మాకాసం, అఙ్గులరజ్జుయట్ఠిభి;
మినేతుం నేవ సక్కోతి, ఏవం కేనచి తగ్గుణం.
౨. మరణస్సతినిద్దేస
మరణస్సతి ¶ మిచ్ఛన్తో, తావ బుద్ధవచో సుణ;
అవిక్ఖిత్తేన చిత్తేన, సమ్బుద్ధ వచనం హిదం.
అనిమిత్త ¶ మనఞ్ఞాతం, మచ్చానం ఇధ జీవితం;
కసిరఞ్చ పరిత్తఞ్చ, తఞ్చ దుక్ఖేన సంయుతం.
న హి సో పక్కమో అత్థి, యేన జాతా నమియ్యరే;
జరమ్పి పత్వా మరణం, ఏవంధమ్మా హి పాణినో.
ఫలాన ¶ మివ పక్కానం, పాతో పతనతో భయం;
ఏవం జాతాన మచ్చానం, నిచ్చం మరణ తో భయం.
యథాపి కుమ్భకారస్స, కతా మత్తికభాజనా;
సబ్బే భేదపరియన్తా, ఏవం మచ్చాన జీవితం.
దహరాచ ¶ మహన్తాచ, యేబాలా యేచ పణ్డితా;
సబ్బే మచ్చువసం యన్తి, సబ్బే మచ్చుపరాయనా.
తేసం మచ్చుపరేతానం, గచ్ఛతం పరలోకతో;
నపితా తాయతే పుత్తం, ఞాతివాపన ఞాతకే;
పేక్ఖతఞ్ఞేవ ¶ ఞాతీనం, పస్స లాలప్పతం పుథు;
ఏకమేకోవ మచ్చానం, గో వజ్ఝోవియ నియ్యతి.
ఏవ మబ్భాహతో లోకో, మచ్చునాచ జరాయచ;
తస్మా ధీరా నసోచన్తి, విదిత్వా లోక పరియాయం.
అఞ్ఞేపి ¶ పస్స గమనే, యథా కమ్ముపగే నరే;
మచ్చునో వసమాగమ్మ, ఫన్దన్తేవిధ పాణినో.
యేన యేనహి మఞ్ఞన్తి,
తతోతస్స హి అఞ్ఞథా;
ఏతాదిసో వినాభావో,
పస్స లోకస్స పరియాయన్తి.
[సుల్ల సుత్తే వుత్తం.]
యథాపి ¶ సేలా విపులా,
నభం ఆహచ్చ పచ్చతా;
సమన్తా అనుపరి యేయ్యుం,
నిప్పోథేన్తా చతుద్దిసా.
ఏవం జరాచ మచ్చుచ,
అధివత్తన్తి పాణినే;
ఖత్తియేబ్రాహ్మణే వేస్సే,
సుద్దే చణ్డాల పక్కుసే;
నకిఞ్చి పరివజ్జేతి,
సబ్బమేవా భిమద్దతి.
న ¶ తత్థ హత్థి నం భుమ్మి, న రథానం నపత్తియా;
న చాపి మన్తయుద్ధేన, సక్కా జేతుం ధనేనవా.
తస్మాహి ¶ పణ్డితో పోసో,
సమ్పస్సం అత్థ మత్తనో;
బుద్ధే ధమ్మే చ సఙ్ఘేచ,
ధీరో సద్దం నివేసయే.
యో ధమ్మచారీ కాయేన, వాచాయ ఉద చేతసా;
ఇధేవనం పసంసన్తి, పచ్చసగ్గే పమోదతీతి.
[పబ్బతూ మమ సుత్తే వుత్తం.]
యథా ¶ వారివహో పూరో, వహే రుక్ఖే పకూలజే;
ఏవం జరామరణేన, వుయ్హన్తే సబ్బ పాణినో.
దహరాపి హి మియ్యన్తి,
నరాచ అథనారియో;
తత్థ కో విసాసేపోసో,
దహరో మ్హీతిజీవితే.
సాయ ¶ మేకే నిదిస్సన్తి, పాతో దిట్ఠా బహుజ్జనా;
పాతో ఏకే నదిస్సన్తి, సాయం దిట్ఠా బహుజ్జనా.
అజ్జేవ కిచ్చం ఆతప్పం, కో జఞ్ఞా మరణం సువే;
నహి నో సఙ్కరం తేన, మహాసేనన మచ్చునాతి.
[జాతకేసువుత్తం.]
నత్థేత్థఞ్ఞో ¶ నుసాసన్తో, సయంవత్తాన మోవద;
జినేరితా నుసారేన, భిక్ఖు సంసార భీరుకో.
అహివాపి ¶ మం డంసేయ్య, అఞ్ఞేపి విసధారినో;
అపియాపిచ ఘాతేయ్యుం, ఉప్పజ్జేయ్యుం రుజాపిమే.
మచ్చుసేనా వుధాసఙ్ఖ్యా, బాహిరజ్ఝత్తు పద్దవా;
తేహాయు పీళితంఛేజ్జం, మరిస్స మజ్జవా సువే.
అళక్కా ¶ హి గవాదీహి, చోరాదీహి అరీహిపి;
అభిణ్హ సన్నిపాతేహి, రుజా ఛనవుతీహిపి.
బహూన ముపకారేహి, అన్నోదకాదికేహిపి;
మరిస్సం పీళితో నిచ్చం, నిరుజ్ఝేయ్యాయు అజ్జవా.
బహ్వావుధే ¶ విసజ్జేతి, నిల్లేణం మచ్చునిద్దయో;
వసన్తం భవసఙ్గామే, నముత్తో కోచి ఆవుధా;
మహబ్బలా మహాపఞ్ఞా, మహిద్ధికా మహద్ధనా;
నముత్తా సమ్మాసమ్బుద్ధో, సబ్బలోకాధిపో అపి;
మయా ¶ సమా నవా వుద్ధా, తదావుధేహి తే మతా;
తథా హమ్పి మరిస్సామి, లేణం పుఞ్ఞంవ మే కతం.
పథబ్యాపాదయో ధాత్థూ,
ఆహారా భోజనాదయో;
సీతుణ్హ ముతునామేతం,
దోసా పిత్తసేమ్హానిలా.
ధాత్వాహారు ¶ తుదోసానం, సమత్తే వాయు తిట్ఠతి;
విసమే తఙ్ఖణఞ్ఞేవ, ఛేజ్జ మప్పం పరాధినం.
ధాత్వా హారుతు దోసానం, విసమా స్వేప్యకల్లకో;
ఉస్సాహే కల్లకాలేవ, కింకరేయ్యఅకల్లకో;
ఉప్పజ్జేయ్యుం ¶ రుజా స్వేపి, అసాతో దుక్ఖమా ఖరా;
పురేతరంవ ఆరబ్భే, మాపచ్ఛా అనుతాపనం.
సత్తానం ¶ నీచకమ్మానం, సరణోపి భయఙ్కరో;
నీచానీచం నజానామి, మరణాసన్నతమ్పిచ.
కమ్మ పీళిత సత్తానం, తఙ్ఖణమ్పి భయుబ్భవో;
మరేయ్య మజ్జవా స్వేవా, నయుత్తోవ పమజ్జితుం.
పుఞ్ఞక్ఖీణా పజా ఖిప్పం, అహేతునాపి నస్సయే;
సుద్ధచిత్తో మరిస్సామి, న కిలిట్ఠేన చేతసా.
ఉపచ్ఛేదాపి ¶ మే సన్తి, భవాభవచితా బహూ;
ఛేజ్జం తేహాయు అజ్జాపి, సాధ్వాసుమారభే మతం;
కమ్మా పరాధ సత్తానం, వినాసే పచ్చుపట్ఠితే;
అనయో నయరూపేన, బుద్ధిమాకమ్య తిట్ఠతి.
మరణాసన్న ¶ తఞ్ఞేవ, చిన్తేయ్య పఞ్ఞవా సతో;
ఏవం చిన్తయన్తో సన్తో, నపాపం కత్తు ముస్సహే.
మరణాసన్న తఞ్ఞేవ, చిన్తేయ్య బుద్ధసావకో;
ఏవం చిన్తయన్తో సన్తో, కదాచిపి అనుణ్ణతో.
అద్ధాగ ¶ మరణం పఞ్ఞో, పురేతరంవ చిన్తయే;
కరే కాతబ్బ కమ్మఞ్చ, ఏవం సో నానుసోచతి.
మరణాసన్న సఞ్ఞీ సో, అప్పమత్తో విచక్ఖణో;
పత్తేపి మరణే కాలే, న సమ్ముళ్హో నసోకవా.
మరణా ¶ సన్నసఞ్ఞీ సో, సోధేతి అత్తనో మలం;
నిమ్మలేన చుతో భిక్ఖు, నత్వేవా పాయ గామికో.
సతి ఆసన్న మరణే,
దూరసఞ్ఞీ పమాద వా;
యో కరోతి అకాతబ్బం,
తదా సో అతిసోచతి.
సతి ¶ ఆసన్నమరణే, దూరసఞ్ఞీ పమాదవా;
ఆకిణ్ణో పాపధమ్మేహి, పజ్ఝాయి దుమ్మనో తదా.
సతి ఆసన్న మరణే, దుట్ఠో దోసోతి థద్ధవా;
అభినన్దతి సాదేతి, తదాసో అతిదుక్ఖితో.
సతి ¶ ఆసన్నమరణే, తువటం న చికిచ్ఛతి;
సఞ్చిచ్చాపత్తి మాపన్నో, తదా సో పరిదేవతి.
సతి ఆసన్న మరణే, గిహీహి నవకేహిచ;
సంసట్ఠో న నులోమేహి, స్వతివస్సు ముఖో తదా.
సతి ¶ ఆసన్న మరణే, కుహకో కులదూసకో;
మిచ్ఛాజీవ సమాపన్నో, దున్నిమిత్తోవ సో చుతో.
ససోకీ ¶ సహనన్దీచ, దుక్ఖే దుక్ఖో సుఖే సుఖో;
గిహికమ్మేసు ఉస్సుక్కో, పస్సం గిజ్ఝకూటం చుతో.
మరిస్సన్తి అనావజ్జ, కిలేసాతుర పీళితో;
కిమిఖజ్జవణో సావ, భన్తో కిం సుగతిం వజే.
మరిస్సన్తి ¶ అనావజ్జ, ధురద్వయం న పూరతి;
గన్థం విపస్సనం తన్దీ, కారుఞ్ఞోయేవ సో చుతో.
మరిస్సన్తి అనావజ్జ, కిలేసానం వసానుగో;
సమ్బుద్ధా-ణం వీతిక్కన్తో, కారుఞ్ఞో నత్థి తస్సమో.
మరిస్సన్తి ¶ అనావజ్జం, ధనమేసీ అధమ్మతో;
పుఞ్ఞే చిన్తాపి నుప్పజ్జి, నిరయం సో మనం గతో.
మరేయ్యన్తి అనావజ్జం, ధనం చిని అధమ్మతో;
చితం చితం ఇహేవేతం, తస్మింగిద్ధో స పేత్తికో.
అత్థా ¶ గేహే నివత్తన్తే, సుసానే మిత్తబన్ధవా;
సుకతం దుక్కతం కమ్మం, గచ్ఛన్త మనుగచ్ఛతి.
మరేయ్యన్తి అనావజ్జం, ఇహత్థం వా నుయుఞ్జతి;
సమ్పరాయ మనపేక్ఖో, సుజుం వా పాయగామికో.
మరేయ్యన్తి ¶ సమావజ్జ, ధమ్మతో ధన మేసతి;
పుఞ్ఞకారీ సులద్ధేన, మరణేపి స మోదతి.
పఞ్చసీల సదారక్ఖో, యథాబలఞ్చ దాయకో;
కాలే ఉపోసథావాసో, సో నిచ్చం సుగతిం వజ్జే.
ధోవాపత్తిమలం ¶ ఖిప్పం, మచ్చు అద్ధా గమిస్సతి;
మిచ్ఛావితక్క ముచ్ఛిజ్జ, కర కాతబ్బభావనం.
అతిక్కన్తా బహూ రత్యో, ఖేపేత్వా మమ జీవితం;
మన్దాయునా పమాదేన, యుత్తో విహరితుం కథం.
హాసన్తం ¶ నన్ది మత్తానం, మచ్చుసన్ధీహి తచ్ఛయే;
కుచ్ఛి మేయ్యచుతో అజ్జ, కో హాసనన్దితబ్బకో.
మచ్చుసేనావుధా సఙ్ఖ్యా, మరణాభిముఖో అహం;
అచ్చాయితబ్బ కాలో యం, ఇక్ఖితబ్బ ముదిక్ఖతు.
పురేమరామి ¶ దట్ఠబ్బం,
దక్ఖేయ్యం మచ్చు ఏస్సతి;
అచ్చాయితబ్బ కాలో యం,
నోకాసో హాసతుట్ఠియా.
ఆకిణ్ణమచ్చుసేనానం ¶ , అజ్జ స్వేవా వినాసినం;
అద్ధా పహాయ గామీనం, కిం పమాద విహారినా.
ఖణమత్తోవ పచ్చక్ఖో, అజ్జ స్వేవా అతిస్సతి;
సమ్పరాయో అతిదీఘో, పరమ్పరో అనన్తికో.
ఖణమత్తోవ ¶ పచ్చక్ఖో, మచ్చునా తం జహిస్సతి;
పహాయ గమనీయే-స్మిం, మహుస్సాహో నిరత్థకో.
సమ్పరాయో అతిదీఘో, అపాథేయ్యే సుదుత్తరో;
మహుస్సాహేన కాతబ్బో, తదత్థో దీఘదస్సినా.
సద్ధా ¶ బన్ధతు పాథేయ్యం, తదేసనం ఇహేవ హి;
భవన్తరే నలబ్భేయ్య, అపాథేయ్య తిదుక్ఖితో.
సంసార తరణత్థాయ, మహోలుమ్పాని బన్ధథ;
భావనా దాన సీలేహి, తివిత్తిణ్ణో భవణ్ణవో.
భుఞ్జం ¶ భుఞ్జం జనం కామే,
కాలాకాలా-బుధోన్తకో;
కన్తేకన్తేతి మంసాసో,
పివంపివంవ కం మిగం.
కామే కామేసనాయేయ్య,
కాలోకాలో మతేట్ఠియా;
పూరే పూరేతబ్బం ధమ్మం,
అద్ధా అద్ధాన సంసరం.
మరేయ్యన్తి ¶ అనుబ్బిగ్గో, పాపకం కత్తుముస్సహే;
కరేయ్య హాసనన్దిఞ్చ, చాపల్లఞ్చ పమాద వా.
మరేయ్యమితి ¶ సంవిగ్గో, లేణమేవ గవేసతి;
న హాసి నేవనన్దీచ, న చాపల్లో కదాచిపి.
అచ్చుట్ఠిత రుజగ్గీహి, అచ్చాయాసే భయానకే;
నోసధే మరణాసన్నే, కతపుఞ్ఞంవ సాత-దం.
ఞాతిసఙ్ఘా ¶ వియోజేన్తా, మరణన్త భుసాతురా;
సబ్బం పహాయ గన్తాపి, నన్దితబ్బాని పుఞ్ఞినో.
పస్సన్తా సునిమిత్తాని, పాకటాని సకమ్మునా;
సుఖన్తి మరణే కాలే, నుమోదన్తా కతానిచ.
సాత-దాతాని ¶ పుఞ్ఞాని, ఏవం మహబ్భయే అపి;
సుగతిం లహునేతాని, కాతబ్బాని పురేతరం.
దేవదూతే ¶ పకాసేత్వా, యమపుట్ఠో సయంకతం;
పుఞ్ఞం సరతి చే సత్తో, తదేవ సుగతిం వజే.
పాప ¶ కడ్ఢమ్పి నిరయే, మనం దుక్ఖగతం పజం;
దుక్ఖా మోచేతి యంపుఞ్ఞం, సదా కాతబ్బమేవ తం.
పహాయకంవ పుఞ్ఞఞ్హి, పహాతబ్బంవ పాపకం;
తం పదీపన్ధకారంవ, ద్వయం ఓత్వా ఖుకం వియ.
ఞాతిసఙ్ఘా ¶ వియోజేన్తా, మరణన్త భుసాతురా;
సబ్బం పహాయ గన్తారో, భయానకాని పాపినో.
పస్సన్తా దున్నిమిత్తాని, పాకటాని సకమ్మునా;
మరణే అతిదుక్ఖన్తి, నుతాపేన్తా కతానిచ.
పటిపీళాని ¶ పాపాని, ఏవం మహబ్భయే సతి;
దుగ్గతిం లహునేతాని, యుత్తోవ పరివజ్జితుం.
దేవదూతే ¶ పకాసేత్వా, యమరాజేన పుచ్ఛితో;
పమాదస్సన్తి చిక్ఖన్తో, మహగ్గిమ్హి తురం పతి.
పుఞ్ఞం అకరివా మావా, యమరాజిన్ద పుచ్ఛితో;
పమాదస్సన్తి చిక్ఖన్తో, మహాదుక్ఖం తురం గమి.
పాపం ¶ అకరివా మావా, పుచ్ఛితో యమసామినా;
పమాదస్సన్తి చిక్ఖన్తో, తత్తం గుళం తురం గిలి.
జాతమత్తా తిజిణ్ణాచ, ఆతురాచ మతా వుధా;
దేవదూతే ఇమే పఞ్చ, దిస్వా సంవిగ్గతం వజే.
చోదితా ¶ దేవదూతేహి, యే పమజ్జన్తి మానవా;
తే దీఘరత్తం సోచన్తి, హిన కాయూ పగానరా.
ధురద్వయ ¶ మనారబ్భ, గిహికమ్మాదికే రతో;
కథం గిజ్ఝకూటం సేసం, పేతావాసం అతిస్సతి.
పరియత్తి మసిక్ఖన్తో,
నారద్ధో పటిపత్తియం;
అలసో దుబ్బితక్కో సో,
కిం తంసేలం అతిస్సతి.
మోచనత్థాయ ¶ పబ్బజ్జ, సంకిలిట్ఠా పమాదినో;
సుగత్యాపిచ తే భట్ఠా, అతిదూరావ ముత్తితో.
సీదన్తేవ ¶ జలే ఖిత్తా, సిలా మహావ ఖుద్దకా;
పతన్తి ఖుద్దకేనాపి, అపాయం పాప కమ్మునా.
పతన్తా ఖుద్దకేనేవ, బహూహి పున పీళితా;
మోక్ఖోకాసం నవిన్దన్తి, పాపం ఖుద్దమ్పి నాచరే.
జేగుచ్ఛిత్థూదరాగమ్మ ¶ , పునాపి తత్థ నిచ్చగూ;
దుక్ఖాతి దుక్ఖ సంకిణ్ణో, హట్ఠుం తుట్ఠుం నసక్కుణే.
అతిబ్యాపిగుణో ¶ పుఞ్ఞో,
మహాయసో సిరిన్ధరో;
కుచ్ఛియం రేతసి వాసో,
అతీవ లజ్జితబ్బకో.
మచ్చుదుక్ఖం ఖణంయేవ, అతిదుక్ఖం తదుత్తరి;
మాతుగాముదరే సన్ధి, పతిట్ఠానం భయానకం.
మచ్చుదుక్ఖం ¶ ఖణంయేవ, అతిదుక్ఖం చిరత్తనం;
ఆమ పక్కన్తరే సన్ధి, పతిట్ఠానం భయానకం.
దుగ్గత్యంఠాతు తందుక్ఖం, సుణ ఉచ్చకులేఅపి;
కుచ్ఛియం అతిసమ్బాధే, జలాబుమ్హి జిగుచ్ఛితే.
మిళ్హ సేమ్హాది సంకిణ్ణే, అతి దుగ్గన్ధ వాసితే;
గూథకూపే కిమీవియ, తమేజా మూలకమ్మతో.
పరమాణుకాయో ఠాతి, దుక్ఖీ నేరయికో వియ;
ధువాతురో సుఖామిస్సో, ఆమ పక్కాసయన్తరే;
వేదనట్టోవ సంవడ్ఢో, అచిత్తోవియ నిచ్చలో;
దసమాసన్తరే కచ్చే, బహూ మరన్తి పాణినో.
పరిపక్కో ¶ పముఞ్ఛో సో,
అతిసమ్బాధ యోనితో;
మలాకిణ్ణేన గత్తేన,
అచ్చాయాసో విజాయతి.
ఏవం ¶ మచ్చుఞ్చ సన్ధిఞ్చ, విజాయనఞ్చ భేరవం;
పస్సం నిబ్బిన్దన్తో సన్తో, విరజ్జేయ్య భవన్దుకే.
ఏవం మచ్చుఞ్చ సన్దిఞ్చ, అనుస్సర మభిణ్హసో;
రాజసేట్ఠి భవాదిమ్పి, నఇచ్ఛేయ్య తదన్వితం.
భవే ¶ దుక్ఖ మచిన్తేత్వా, భవాసాయ పవత్తితం;
పుఞ్ఞం పునప్పునం దేతి, సన్ధిం న నిబ్బుతిం వరం.
భవే దుక్ఖం విభాయిత్వా, నిబ్బిన్దేన పవత్తితం;
పుఞ్ఞం భవ మతిక్కమ్మ, నిబ్బానం దేతి నిబ్బుతిం.
భవే ¶ దుక్ఖం సరిత్వాన, మచ్చుసన్ధి సయాదికం;
తిభవేసు విరజ్జేయ్యా, దిత్త గేహేవ సామికో.
సన్తో పుఞ్ఞాని కరోన్తో, సన్ధిదుక్ఖ మనుస్సరం;
నిబ్బిన్ద యుత్త చిత్తేన, వజ్జేయ్య భవసాత తో.
పుఞ్ఞ ¶ నిబ్బత్త ఠానేపి, జేగుచ్ఛే సన్ధిసమ్భవో;
భవ సాత వసా తస్మా, ధీరో తం లగ్గనం చజే.
౩. అసుభభావనా నిద్దేస
సిరిమం ¶ గణికం దిస్వా, దమేతుం రత్తచేతసం;
దస్సేత్వా మతసారీరం, తస్సా జినో ఇదం బ్రవి.
చరంవా ¶ యదివా తిట్ఠం, నిసిన్నో ఉదవా సయం;
సమఞ్ఛేతి పసారేతి, ఏసా కాయస్స ఇఞ్జనా.
అట్ఠి న్హారూహి సంయుత్తో, తచ మంసావ లేపనో;
ఛవియా కాయో పటిచ్ఛన్నో, యథాభూతం నదిస్సతి.
అన్తపూరో ¶ దరపూరో, యకన పేళస్స వత్థినో;
హదయస్స పప్ఫాసస్స, వక్కస్స పిహకస్సచ.
సిఙ్ఘానికాయ ఖేళస్స, సేదస్సచ మేదస్సచ;
లోహితస్స లసికాయ, పిత్తస్సచ వసాయచ.
అథస్స ¶ నవహి సోతేహి, అసుచి సవతి సబ్బదా;
అక్ఖిమ్హా అక్ఖిగూథకో, కణ్ణమ్హా కణ్ణగూథకో.
సిఙ్ఘానికాచ నాసతో, ముఖతో వమతి ఏకదా;
పిత్తం సేమ్హఞ్చ వమతి, కాయమ్హా సేదజల్లికా.
అథస్స ¶ సుసిరం సీసం,
మత్థలుఙ్గస్స పూరితం;
సుభతో నం మఞ్ఞతి బాలో,
అవిజ్జాయ పురక్ఖతో.
యదాచ సో మతో సేతి,
ఉద్ధుమాతో వినీలకో;
అపవిద్ధో సుసానస్మిం,
అనపేక్ఖా హోన్తి ఞాతయో.
ఖాదన్తి ¶ నం సువానాచ, సిఙ్గాలకాచ కిమియో;
కాకా గిజ్ఝాచ ఖాదన్తి, యేచఞ్ఞే సన్తి పాణకా.
సుత్వాన ¶ బుద్ధవచనం, భిక్ఖు పఞ్ఞాణవా ఇధ;
సోఖో నం పరిజానాతి, యథాభూతఞ్హి పస్సతి.
యథాఇదం తథాఏతం, యథాఏతం తథాఇదం;
అజ్ఝత్తఞ్చ బహిద్ధాచ, కాయే ఛన్దం విరాజయే.
ఛన్ద ¶ రాగ విరత్తో సో, భిక్ఖు పఞ్ఞాణవా ఇధ;
అజ్ఝగా అమతం సన్తిం, నిబ్బానం పద మచ్చుతం.
ద్విపాదకో యం అసుచి, దుగ్గన్ధో పరిహారతి;
నానాకుణప పరిపూరో, విస్సవన్తో తతోతతో.
ఏతాదిసేన ¶ కాయేన, యో మఞ్ఞే ఉన్నమేతవే;
పరంవా అవజానేయ్య, కిమఞ్ఞత్ర అదస్సనాతి;
కాయ విచ్ఛన్దనీయసుత్తం, విజయసుత్తన్తిపి వత్తబ్బం.
ర-అక్ఖరో ¶ సియాగ్గిమ్హి, రోవ అగ్గివ ఆగతో;
తస్మా రాగోతి వత్తబ్బో, తణ్హావ నిచ్చతాపికా.
అభిణ్హమేవ రాగగ్గి, దయ్హతే సుభసఞ్ఞినం;
కిమిఖజ్జవణో సావ, దుక్ఖీ రాగీ స సబ్బదా.
దుక్ఖీ ¶ పియ మలద్ధాన, లద్ధాప్య పరిపుణ్ణతో;
నత్థి రాగగ్గిఖన్ధస్స, పియిన్ధేన హి పుణ్ణతా.
నత్థి ¶ రాగసమో అగ్గి,
ఇతి వుత్తం మహేసినా;
తేన రాగగ్గినా దడ్ఢో,
సబ్బో లోకో తిదుక్ఖితో.
ఏకస్స పివితం ఖీరం, చతూ దధి జలా బహు;
రాగహేతు భవే సన్ధి, ట్ఠానం అనమతగ్గికం.
చతూదమి ¶ జలా భియ్యో, సీసచ్ఛేదన లోహితం;
రాగహేతు భవే మచ్చ, భయం అనమతగ్గికం.
ఏకస్స రుదతో అస్సు, చతూ దధి జలా బహు;
దుక్ఖం అనమతగ్గంవ, తంహేతు పరిదేవనం.
తత్తాయో ¶ గుళ గిలిత, వధగ్గి దయ్హనా దికం;
అసఙ్ఖ్యేయ్యం మహాదుక్ఖం, తంహేతు నిరయే లభి.
ఏక ద్విత్తి చతు పఞ్చ, బుద్ధుప్పాదేప్య మోచితం;
ఖుప్పిపాసిత నిజ్ఝామం, లభి తంహేతు పేత్తికం.
తిరచ్ఛానే ¶ అసూరేచ, దుక్ఖం నానావిధం లభి;
నమతగ్గిక సంసారే, సబ్బన్తం రాగహేతుకం.
ఏకస్సేకేన కప్పేన, పుగ్గలస్సట్ఠి సఞ్చయో;
సచే సంహారితో అస్స, వేపుల్ల పబ్బతాధికో.
ఏక కప్పే ఇదం దుక్ఖం, నాదికప్పేసు కాకథా;
రాగో నను మహావేరీ, బాలో జనో త మిచ్ఛతి.
రాగసుద్ధి ¶ అసోకోచ, నిద్దుక్ఖో ఞాయపత్తిచ;
నిబ్బానం పఞ్చ పచ్చక్ఖా, అసుభాయ ఫలా మతా.
అసుభగ్గహణం ¶ ఝాయీ, మితా సిన్ద్రియ సంవరో;
సోమిత్య ముక్కట్ఠావాచా, ఛళిమే రాగ సుద్ధియా.
నిచ్చుగ్గరాగ రోగీనం, అసుభా వాతులోసధా;
రాగయక్ఖాభి గయ్హానం, అసుభా మన్త ముత్తరం.
సజీవకాచ ¶ నిజ్జీవా, అసుభా దువిధా మతా;
సజీవా కేసలోమాది, దసేవిమే అజీవకా.
ఉద్ధుమాతక ¶ వీనీలం, విపుబ్బకం విఛిద్దకం;
విక్ఖాయితక విక్ఖిత్తం, హతివిక్ఖిత్త లోహితం.
పుళువ ట్ఠిక మిచ్చేసు, లద్ధా అఞ్ఞతరం సతో;
రతన వానపస్సేయ్య, యథా చేతసి పాకటం.
మతం ¶ ఖజ్జం స మంసఞ్చ, నిలోహితం నిమంసకం;
విక్ఖిత్తం సేత పుఞ్జట్ఠిం, నవధా పుతిమిక్ఖయే.
మచ్చుతో ¶ పరిముచ్చామి, పటివత్తి యిమా యితి;
పయోజన సమావజ్జ, మోదితబ్బం జిగుచ్ఛకే.
సజీవకే జిగుచ్ఛత్థం, నిజ్జీవా సుభ మీరితం;
తథూపమో అయంకాయో, ఏవమేవ భవిస్సతి.
ఏవంధమ్మో ¶ అయంకాయో, ఏవంభావీ నతిక్కమో;
ఇచ్చుప సంహరే దిస్వా, ఏకద్విహ మతాదికం.
యథా ¶ ఇదం తథాఏతం, యథాఏతం తథా ఇదం;
జేగుచ్ఛం పటికూల్యఞ్చ, కాయే ఇచ్చుప సంహరే.
ఉద్ధుమాత వినీలాది,
పటికూల్యో జిగుచ్ఛితో;
తథేవాయమ్పి మే కాయో,
విసేసో నాయు-సాయువ.
ఉద్ధుమాత ¶ వినీలాదో, సోభణం నత్థి కిఞ్చిపి;
ఇమస్మింపి మే కాయే, గవేసన్తోపి సబ్బసో.
పటికూలవసా ధాతు, వసాచ ద్విప్పకారతో;
పచ్చవేక్ఖేయ్యిమం కాయం, ఇచ్ఛం విరాగ మత్తని.
వణ్ణ ¶ సణ్ఠాన గన్ధేహి, ఆసయో కాసతోపిచ;
జేగుచ్ఛ పటికూల్యాచ, కేసా న తుట్ఠమానితా.
ఇతి కేసేసు ఇక్ఖేయ్య,
లోమా దీసుప్యయం నయో;
ద్వత్తింసేవఞ్హి కోట్ఠాసే,
పచ్చవేక్ఖే విసుంవిసుం.
కాయతో ¶ బహినిక్ఖన్తం, పటికూల్యం జిగుచ్ఛితం;
అనిక్ఖన్తమ్పి జేగుచ్ఛం, పటికూల్యంవ తస్సమం.
సఙ్ఖతమ్పి యథా వచ్చం, మనుఞ్ఞతం న పాపుణే;
ఉపక్కమ సహస్సేహి, ఏవం కేసాదికమ్పిచ.
సభావ ¶ పటికూల్యంవ, ఏకమ్పి వచ్చ పుఞ్జకం;
నను జేగుచ్ఛితా భియ్యో, ద్వత్తింస వచ్చపుఞ్జకా.
పచ్చేకమ్పి ¶ పటికూల్యం, కేసాదికం సభావతో;
కేసాదిద్వత్తింస పుఞ్జో, భియ్యో జేగుచ్ఛితో నను.
పుఞ్జితేస్వేవ కన్తేసు, కన్తోహోతి స పుఞ్జకో;
పుఞ్జితేసు అకన్తేస, అకన్తోవ స పుఞ్జకో.
పచ్చేకం ¶ వినిభుత్తేస, కేస లోమ నఖాదిసు;
నత్థి తఞ్ఞా కుమారీవా, ముఖహత్థాదికానివా.
సమ్పిణ్డి తేసు తేస్వేవ,
కుతో తా తాని ఆగతా;
పఞ్ఞత్తి మత్త మేవేసా,
జిగుచ్ఛఞ్ఞా న కాచిపి.
సన్తం ¶ చిన్తేయ్య నాసన్తం, సన్త చిన్తయతో సుఖం;
అసన్తం పరికప్పేన్తో, నానాదుక్ఖేహి తప్పతి.
నావజ్జ సన్తజేగుచ్ఛం, సఞ్ఞం అసతి కాతున;
సుభా ఇత్థీతి గారగ్గి, ఉప్పజ్జి సుభసఞ్ఞినో.
అసన్తంవ ¶ అభూతంవ, పస్సే రాగగ్గిజోతియా;
తాయ సన్తఞ్చ భూతఞ్చ, న పస్సతి కదాచిపి.
ఏకస్స ¶ పివితం ఖీరం, సీసచ్ఛేదన లోహితం;
రుదతో అస్సు తంహేతు, చతూదధి జలా బహు.
ఆయతిమ్పి అతీతేవ, సంసరన్తస్స హేస్సతి;
రాగం హన్తు మనీహోచే, ఖీరం అస్సుచ లోహితం.
సుభసఞ్ఞాయ ¶ సో వడ్ఢో,
తదభావే స నస్సతి;
థిరం హన్తుం న తంసఞ్ఞం,
సక్కా సిథిల వీరియో.
ఉస్సోళ్హి ¶ వీరియో హుత్వా, బ్రూహేయ్యాసుభ భావనం;
సుభసఞ్ఞాప్ప హానాయ, పరిచ్చజ్జాపి జీవితం.
అఞ్ఞకిచ్చ ముపేక్ఖాయ, బ్రూహేయ్యాసుభ భావనం;
మన్ది హుత్వేహ రాగగ్గి, నిబ్బాయిస్సతి ఆయతిం.
కిచ్చం మే ఇదమేవేతి, బ్రూహేయ్యాసుభ భావనం;
దాని మన్దగ్గి హుత్వాన, పామోజ్జం వే లభిస్సతి.
కాయే ¶ దట్ఠబ్బ జేగుచ్ఛం, అపస్సన్తో పమాదవా;
అలద్ధా కిఞ్చి పామోజ్జం, పబ్బజ్జమ్పి న మోదతి.
పురే మరామి కాయే స్మిం, పస్సా మి పస్సితబ్బకం;
ఇచ్చా రద్ధో వీతింలద్ధా, పబ్బజ్జం అతిమోదతి.
కాయే ¶ దట్ఠబ్బ జేగుచ్ఛం, అపస్సన్తో పమాద వా;
మోఘంవ దుల్లభాతీతో, మహాజానీయతం గతో.
సన్తం భూతఞ్చ జేగుచ్ఛం, రాగగ్గినా అపస్సియం;
పఞ్ఞాపదీపజోతేన, సమిక్ఖేయ్య అభిణ్హసో.
సన్తం ¶ భూతఞ్చ కాయే స్మిం, దట్ఠుకామో సదాసతో;
పఞ్ఞాపదీపకేనేవ, దక్ఖే న రాగీసీఖినా.
జేగుచ్ఛితేన కాయేన, నిక్ఖన్తేన జిగుచ్ఛతో;
అజ్జ స్వేవా వినట్ఠేన, నాల మున్నమితుం సతో.
కీదిసం ¶ మం తువం మఞ్ఞి, అహం సబ్బ జేగుచ్ఛకో;
జేగుచ్ఛతోచ నిక్ఖన్తో, ఇచ్చేవ వత్తు మరహతి.
కాయే జేగుచ్ఛసఞ్ఞంవ, కరే సబ్బిరియా పథే;
తస్మిం తుట్ఠబ్బకం నత్థి, పియాయితం మమాయితం.
సుభాయ ¶ నవ మత్తానం, అసుభా పరిపాచయే;
సన్తో పక్కస్స సంసారో, నన్తో నవస్స రాగినో.
కాయే అసుభ సఞ్ఞాయ, పరిపక్క సభావినో;
ఆలమ్బేసు అచాపల్లా, థిరా సమ్బుద్ధ సాసనే.
అన్తో ¶ గోచరికా పక్కా, బహి గోచరికా నవా;
పక్కా నాసాయ ఉచ్చా తే, నీచాయేవ నవా సినో.
నవానవా ¶ సుభాభోగీ, నీచానీచా భిగామినో;
పక్కా పక్కావ ధీఝాయీ, సన్తాసన్తా విరాగినో.
సక్కా సక్కా న దస్సేతుం, సుభంసుభం సతంసతం;
ధీరాధీరాగ ముజ్ఝన్తి, కాయే కాయే క్రియేక్రియే.
సక్కా ¶ సక్కాపి తం కాతుం, సుభంసుభం న ధీమయం;
సన్తోసన్తోజిగుచ్ఛఞ్ఞూ, న వానవా సుభేసకో.
దుకాయం ¶ సుతి చిన్తేత్వా, మమాయన్తా మహాతపా;
తపం నిబ్బాయితుం ఇచ్ఛం, దుకాయం దుతి చిన్తయే.
య్వాసుభం సుభతో మఞ్ఞి, కోనుబాలోతదుత్తరి;
అన్ధో ఉమ్మత్తకోవా సో, నత్తానం మఞ్ఞతే తథా.
సరితబ్బక ¶ మేవేతం, కాయే జేగుచ్ఛ పుఞ్జతం;
మన్దరాగో మనోసీతం, లభేయ్య తమనుస్సనం.
గిహిభావే అపాయేచ, రాగయక్ఖన్ధ నిన్నితా;
మంపి నేస్సతి సోయక్ఖో, సాదేమిచే తదాగతం.
అభిణ్హ ¶ గాహినం రాగ, యక్ఖం అనన్త దుక్ఖ దం;
అసుభా తుల మన్తేన, వారేహి తం స భాయతి.
రాగయక్ఖో బహుమాయో, సద్ధామేత్తా దివేసవా;
రాగమ్పి కుసలం మఞ్ఞి, జనో తేనేవ వఞ్చితో.
ఆతురం ¶ అసుచిం పుతిం, పస్స నన్దే సముస్సయం;
ఉగ్ఘరన్తం పగ్ఘరన్తం, బాలానం అభిపత్థితం.
సుభతో నం మఞ్ఞతి బాలో, అవిజ్జాయ పురక్ఖతో;
ఇచ్చాహ భగవా నిన్ది, బాలోతి సుభసఞ్ఞినం.
న్హారుట్ఠి ¶ తచ మంసాని, సరం సతం న నిన్దితో;
బుద్ధనిన్దాయ మోచేతుం, తానారబ్భ అనుస్సరే.
మఞ్ఞిత్వా అత్తనో బాల్యం, అసుభే సుభదస్సినో;
వాయామేయ్య అబాలాయ, కాయం అసుభతో సరం.
అత్తానం ¶ గరహిత్వాన, బాలం విపరిదస్సినం;
సుభసఞ్ఞం పహిన్నేయ్య, కరేయ్యాసుభ సఞ్ఞితం.
విస భేసజ్జరుక్ఖట్ఠో, అహి డంసేయ్యసోసతో;
యథా తస్సేవ పణ్ణాదిం, ఖాదేత్వా విస ముజ్జహే.
ఏవం రాగో సముప్పజ్జే, కాయే గన్ధాది వాసితే;
అన్తో తస్సేవ జేగుచ్ఛం, చిన్తేత్వా రాగ ముజ్జహే.
జిగుచ్ఛితేన ¶ కాయేన, అపస్సన్తో జిగుచ్ఛతం;
ఉన్నమేతి అవఞ్ఞాతి, అవిజ్జాయ పురక్ఖతో.
ఆయతిం ¶ మగ్గలాభాయ, బీజం కరేయ్య భావనం;
బీజా భావే కుతో మగ్గో, మగ్గబీజా హి భావనా.
మగ్గబీజో అపాయేపి, నిమ్ముగ్గో సమయే గతే;
ఉమ్ముజ్జిత్వావ బుద్ధానం, మగ్గం లభేయ్య సన్తికే.
అజీజస్స ¶ తు సంసారో, దీఘోయేవ అనన్తికో;
తస్మాహి భావనాబీజం, కరేయ్య మోచనత్థికో.
అభిణ్హ పీళితం రాగం, అసుభాయ నివారయే;
మన్దీహుత్వా పహీయేయ్య, రాగో అసుభ భీరుకో.
మాజేగుచ్ఛం ¶ మమాయేథ, సావ జేగుచ్ఛమామకో;
అనన్త దుక్ఖ మాపాది, జేగుచ్ఛిత మమాయనా.
మంసలగ్గో తచచ్ఛన్నో,
న్హారుబన్ధో ట్ఠిపుఞ్జకో;
మోహేతి ఛవియా లోకం,
మహాదుక్ఖో స మోహితో.
న్హారుట్ఠి ¶ తచ మంసేహి, రాగవడ్ఢకి సఙ్ఖతే;
గేహే రోగా పుతీ పాపా, వసన్తి కుచ్ఛితా సదా.
లుఙ్గన్తా వీస భూధాతూ, పిత్తాదీ ద్వాదసమ్బువ;
తాపం జిరం దహం పక్కం, చతురగ్గి ఛవాయుకా.
అధోద్ధం కుచ్ఛి కోట్ఠాసా,
అఙ్గచారీచ పాణకా;
ధాతుయోయేవ కాయేస్మిం,
ద్వితాలీస అనఞ్ఞకా.
యథా ¶ బహి తథా అజ్ఝత్తం, ధాతూ భ్వాపా నలానిలా;
నమే నాహం నఅత్తాతి, సంమసేయ్య పునప్పునన్తి.
౪. మేత్తాభావనానిద్దేస
మేత్తా ¶ భావన మిచ్ఛమ్పి, సుణ బుద్ధవచో యిదం;
దోస నిగ్గహణత్థాయ, దోసో మేత్తాయవేరిహి.
అక్కోచ్ఛిమం అవధిమం, అజినిమం అహాసిమే;
యేచ తం ఉపనయ్హన్తి, వేరం తేసం నసమ్మతి.
అక్కోచ్ఛిమం ¶ అవధిమం, అజినిమం అహాసిమే;
యేచతం నుపనయ్హన్తి, వేరం తేసం ఉపసమ్మతి.
నహివేరేన వేరాని, సమ్మన్తిధ కుదాచన;
అవేరేనచ సమ్మన్తి, ఏసధమ్మో సనన్తనో.
పరేచ ¶ నవిజానన్తి, మయ మేత్థ యమామసే;
యేచ తత్థ విజానన్తి, తతో సమ్మన్తి మేధగా.
కుద్ధో అత్థం నజానాతి, కుద్ధో ధమ్మం నపస్సతి;
సదా అన్ధతమం హోతి, యంకోధో సహతేనరం.
ఉభిన్న ¶ మత్థం చరతి, అత్తనోచ పరస్సచ;
పరం సంకుప్పితం ఞత్వా, యో సతో ఉపసమ్మతి.
తస్సేవ తేన పాపియ్యో, యో కుద్ధం పటికుజ్ఝతి;
కుద్ధం అపటికుజ్ఝన్తో, సఙ్గామం జేతి దుజ్జయం.
ఖన్తీ ¶ పరమం తపో తితిక్ఖా,
నిబ్బానం పరమం వదన్తి బుద్ధా;
నహి పబ్బజితో పరూపఘాతీ,
నసమణో హోతి పరం విహేఠయన్తో.
అకోధేన జినే కోధం, అసాధుం సాధునా జినే;
జినే కదరియం దానేన, సచ్చేనా లికవాదినం.
యో ¶ వే ఉప్పతితం కోధం, రథం భన్తంవ వారయే;
త మహం సారథీ బ్రూమి, రస్మిగ్గాహో ఇతరోజనో.
పురిసస్స ¶ హి జాతస్స, కుధారీ జాయతే ముఖే;
యాయ ఛిన్దతి అత్తానం, బాలో దుబ్భాసితంభణం.
సేలో యథా ఏకగ్ఘనో, వాతేన నసమీరతి;
ఏవం నిన్దా పసంసాసు, నసమిఞ్జన్తి పణ్డితా.
సమానభాగం ¶ క్రుబ్బేథ, గామే అక్కుట్ఠ వన్దితం;
మనోపదోసం రక్ఖేయ్య, సన్తో అనుణ్ణతో సియా.
నపరో పరం నికుప్పేథ, నాతిమఞ్ఞేథ కత్థచి నకిఞ్చి;
బ్యారోసనా పటిఘసఞ్ఞా, నఞ్ఞమఞ్ఞస్స దుక్ఖ మిచ్ఛేయ్య.
మాతా ¶ యథా నియం పుత్త,
మాయుసా ఏకపుత్త మనురక్ఖే;
ఏవమ్పి సబ్బ భూతేసు,
మానసం భావయే అపరిమాణం.
సుత్వాన దుసితో బహుం వాచం,
సమణానంవా పుథుజనానం;
ఫరుసేన హి న పటివజ్జా,
న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తి.
సచ్చం ¶ భణే నకుజ్ఝేయ్య, దజ్జా అప్పమ్పి యాచితో;
ఏతేహి తీహి ఠానేహి, గచ్ఛే దేవాన సన్తికే.
న పరేసం విలోమాని, న పరేసం కతాకతం;
అత్తనోవ అవేక్ఖేయ్య, కతాని అకతానిచ.
సు ¶ దసం వజ్జమఞ్ఞేసం, అత్తనో పన దుద్దసం;
పరేసఞ్హి సో వజ్జాని, ఓఫునాతి యథా భుసం;
అత్తనో పన ఛాదేతి, కలింవ కితవా సట్ఠో.
నిధీనంవ ¶ పవత్తానం, యం పస్సే వజ్జదస్సినం;
నిగ్గయ్హవాదిం మేధావిం, తాదిసం పణ్డితం భజే.
తాదిసం భజమానస్స,
సేయ్యోహోతి నపాపియో;
ఇతి వుత్తం మునిన్దేన,
తిలోకగ్గేన సత్థునా.
మేత్తా ¶ గన్ధేన వాసేన్తో,
దోసం దూరేకరే బుధో;
దూరాసన్నేసు సబ్బేసు,
అత్తనో వేరికేసుపి.
హనే దోసూ పనాహాని, అనత్థ కారకాని హి;
తేస్వ సన్తేసు సబ్బేసు, మేత్తాహోతి సునిమ్మలా.
సతం ¶ దుజ్జన వాక్యేహి, నమనో యాతి విక్రియం;
నహితాపయితుం సక్కా, గఙ్గానదిం తిణుక్కయా.
నహి నిన్దా పసంసాహి, సతం మనోవికారతా;
న కదాచిపి కమ్పేయ్య, వాతేహి సేలపబ్బతో.
నదియం ¶ ఖుద్దకా నావా, విచీహి ఉన్నతోనతా;
మహానావా నకమ్పన్తి, మహన్తీహి విచీహిపి.
లోకే పసంస నిన్దాహి, దుజ్జనోవున్నతోనతో;
సన్తోపఞ్ఞో నచలతి, మహానిన్దా థుతీహిపి.
సేలోసేలో ¶ నిలేహేవ,
వణ్ణావణ్ణా అసస్సతా;
లాభాలాభా సుఖాదుక్ఖా,
యసాయసా నకమ్పతి.
ఖమాధగ్గ కరేతస్స, దుజ్జనో కిం కరిస్సతి;
అతిణే పతితో అగ్గి, సయమేవ పసమ్భతి.
సయమేవ ¶ సకత్తానం, మచ్చుబ్భయేన తచ్ఛతు;
మాఞ్ఞే తచ్ఛతు దోసేన, కిమత్థం అఞ్ఞతచ్ఛనం.
మాఞ్ఞే తచ్ఛ తుదోసేన, నసేయ్యో అఞ్ఞతచ్ఛనం;
మాఞ్ఞో తం అహిబ్యగ్ఘేవ, దోమనస్సేన భాయతు.
నిస్సాయ ¶ గరుకాతబ్బం, బహూనం పాపమోచనం;
అచాపల్లేన సన్తేన, గరుకాతబ్బతం వజే.
నిస్సాయ గరుకాతబ్బం, బహూనం పుఞ్ఞవడ్ఢనం;
గరుకాతబ్బతం గచ్ఛే, ధీతియా సీల గుత్తియా.
సన్తం ¶ హి సీలవం ధీతిం, హిరోత్తప్పేన భాయతి;
దుజ్జనం దోమనస్సేన, అహిబ్యగ్ఘేవ భాయతి.
నఫరుసాయ వాచాయ, అఞ్ఞే దమేయ్య పణ్డితో;
అత్తానంవ దమేత్వాన, అఞ్ఞే సణ్హేన ఓవదే.
చిత్తే ¶ సణ్హే అసణ్హాపి, నవాచాఫరుసా భవే;
తస్మా ఓవా దనాదీసు, రక్ఖేయ్య థద్ధచిత్తతో.
అత్తాన మోవదత్థాయ, సిక్ఖేయ్య బుద్ధభాసితం;
పరమ్పి అనుకమ్పాయ, ఇచ్ఛన్తో అనుసాసయే.
అఞ్ఞం ననిగ్గహే కిఞ్చి, సుతేన పటిపత్తియా;
అత్తనిగ్గహణం సేయ్యో, నున్నమేయ్య జినోరసో.
నావీకరేయ్య ¶ దోసంవా, లోభం మానం సకంమలం;
మాఞ్ఞే మఞ్ఞన్తు తం దిస్వా, చిరప్పబ్బ జితో నుతి.
కకచేన త్తఛేదేన్తే, వేరికేపినదోసయే;
ఇచ్చోవాదం మునిన్దస్స, సమ్పటిచ్ఛ జినోరసో.
వేరీ ¶ అచ్చుపనాహీపి, రూపేవ దుక్ఖకారకో;
న త్వ తబ్బిసయే నామే, దుక్ఖం మాకరి చేతసి.
వేరీ తిబన్ధ వేరోపి, ఇహేవ దుక్ఖకారకో;
భవన్తరం నఅన్వేతి, సకమ్మునా గతో హిసో.
దోసోతు ¶ ఇహ పీళేత్వా,
దుక్ఖావహో భవేభవే;
మహానత్థ కరం దోసం,
కస్మా వడ్ఢేతి చేతసి.
మేత్తాసీతమ్బుసేకేన, జినోవాద మనుస్సరం;
మహా నత్థ కరం దోసం, నిబ్బాయతు స చేతసి.
ఛద్దన్తో ¶ లుద్దకం పాపం, భూరిదత్తోహి తుణ్డికం;
ధమ్మపాలో ఖమి తాతం, కపిన్దో కన్దరో పతం.
అసఙ్ఖ్యేయ్య త్తభావేసు, పరవజ్జం తితిక్ఖతో;
నాథస్స పారమిం ఖన్తిం, సరం ధీరో తితిక్ఖతు.
సాసనే ¶ చిరవాసేన, ఏవం నిద్దోసకా ఇతి;
తువం పటిచ్చ మఞ్ఞన్తు, సాసనే సప్పయోజనం.
సాసనే చిర వాసాపి, మాదిసావ ఇమే ఇతి;
తమాగమ్మ నమఞ్ఞన్తు, సాసనే నిప్పయోజనం.
ద్వే ఉసేతీతి దోసో సో, సపరం దయ్హతే ద్వయం;
పహాతబ్బో స సబ్బేసు, పరత్థ సత్థ మిచ్ఛతా.
పరదిన్నేహి ¶ నోఆయు, తిట్ఠతే నాత్తనో వసా;
పరవజ్జం ఖమేతబ్బం, నసాధు అఞ్ఞవిరోధితో.
జేగుచ్ఛ ¶ క్కోస నిన్దాని, బాలో గణ్హాతి అక్ఖమో;
ఖమన్తోతు నగణ్హాతి, జానం జేగుచ్ఛితానితి.
పరదిన్నాని వచ్చాని, పాభతన్తి నకోచిపి;
గణ్హేయ్యేవం దురుత్తాని, అగణ్హన్తో ఖమే సతో.
నది ¶ కల్లోల విచియో, తీరం పత్వా సమన్తిధ;
సబ్బే ఉప్పతితా దోసా, ఖన్తిపత్వా సమన్తి తే.
దోసుమ్మత్తక వాచాయ, నుమ్మత్తో కింకరిస్సతి;
భవే య్యుమ్మత్తకో సోవ, తాదిసం వచనం భణం.
కోధనో అక్ఖమో అఞ్ఞ, దుట్ఠసఞ్ఞీ భయాలుకో;
గామమజ్ఝే అళక్కోవ, తథా మాహోహి తం జహ.
మేత్తాలుకో ¶ ఖమాసీలో,
సబ్బట్ఠానేసునిబ్భయో;
పరత్థ సత్థ మిచ్ఛన్తో,
ఖన్తి మేత్తఞ్చ భావయే.
పరక్కోసాని నిన్దాని, తంవ పచ్చేన్తి నాఞ్ఞగూ;
ఖిత్తంపంసువ వాతుద్ధం, గరుకం కిం ఖమాయతే.
అక్కోసన్తోచ ¶ నిన్దీచ, పీళితో సక కమ్మునా;
ఇధ పేచ్చచ నీచేయ్యో, నంనయం గణ్హి అక్ఖమో.
అక్కోసో ¶ మం నఆగచ్ఛి,
తస్సేవా నత్థకారకో;
ఇతి ఞత్వావ సప్పఞ్ఞో,
అక్కోసం న గరుం కరే.
వికారాపత్తి మిచ్ఛన్తో, వేరీ బహు ముపక్కమి;
మామిత్తవస మన్వేహి, నిబ్బికారో తువంభవ.
మేత్తమ్బునా సద్దోసోచ, పరదోసోచ సమ్మతి;
మేత్తాసేకేన సబ్బేసు, సబ్బతోగ్గిం నిపారయే.
సదోస ¶ పరదోసగ్గిం, సబ్బతో దిసతో ట్ఠితం;
మేత్తా తోయేన వారేయ్య, సియా నిబ్బుతి సబ్బధి.
నగమే అత్తనో అగ్గిం, పరగ్గింవాపి నాగమే;
మేత్తమ్బునావ నిబ్బాతు, సపరగ్గి ద్వయం భుసం.
గుణీ ¶ గుణీ నన్దిన్దాయ, పసంసాయ గుణీ గుణీ;
నిన్దంనిన్దం నకుప్పేయ్య, నసాదియే థుతిం థుతిం.
గుణం నిన్దాయ నాసేతుం, నసక్కా కోచి కుస్సకో;
వడ్ఢేతుంవా పసంసాయ, గరుంకరే న తంద్వయం.
దోసబ్భా ¶ మల సఞ్ఛన్నో, మేత్తాచన్దో న రోచతి;
తంముత్తస్స తు ఏతస్స, అతిస్సయ పభావతో.
సు సుత్త బుద్ధ సుపినా, ద్వేపియా గుత్తి నాక్కమో;
సమాధి సుముఖా ముళ్హా, బ్రహ్మా త్యేకా దస గ్గుణా.
సీతం ¶ కరోతు మేత్తాయ, చక్ఖుం లాభేతు పఞ్ఞాయ;
మాకాసినిప్పభే చఞ్ఞే, చన్దో హోహి గతేగతే.
దూరాసన్నేసు ¶ సబ్బేసు, మేత్తం పేసేతు పాభతం;
ధమ్మం దేసేతు పత్తానం, చన్దో హోహి గతేగతే.
సమ్పత్తానం మలం ధోవ, సీతంకరే సదాదయో;
ఉచ్చనీచే నవిసేసే, జలస్సమో గతేగతే.
అసఅస్సతేసు ¶ ఫుట్ఠేసు, లోకధమ్మేసు అట్ఠసు;
పతిట్ఠో నిబ్బికారో త్వం, పథవీసదిసో భవ.
నాకాసి కలహం సిలా, సదా కేనచి నిచ్చలా;
మేత్తాయన్తో ఖమాయన్తో, మహాసిలం గురుంకరే.
సిలావ ¶ సీలవా హోతు, దురుత్తాని తితిక్ఖతు;
పచ్చుత్తే దోససంవడ్ఢో, అనుత్తోవ పసమ్భతి.
సబ్బే అహంవ ఇచ్ఛన్తి, సత్తా సుఖన్తి ఞాతున;
భావేయ్య కమతో మేత్తం, పియ మజ్ఝత్త వేరికే.
సబ్బే ¶ తసన్తి దణ్డస్స, సబ్బే భాయన్తి మచ్చునో;
అత్తానం ఉపమం కత్వా, నహనేయ్య నఘాతయే.
సుఖ కామాని భూతాని,
యోదణ్డేన విహింసతి;
అత్తనో సుఖ మేసానో,
పేచ్చ సో నలభేసుఖం.
అవేరా ¶ బ్యాపజ్జా నీఘో, సుఖీ చస్సం అహంవ మే;
హితకామా తథా అస్సు, మజ్ఝత్తా వేరినోపిచ.
మాతరో ¶ భాతరో ఞాతీ, దాయకో పాసకాపిచ;
సుఖీహోన్తూతి భావేయ్య, చజే తేసుచ లగ్గనం.
దోసో మేత్తాయ దూరారి, తణ్హా ఆసన్న వేరికా;
తణ్హం పియేసు వారేయ్య, దోసం వేరీసు మేత్తికో.
ఏకుద్దేసే ¶ కకమ్మాచ, సిస్సా ఆచరియా సుఖీ;
హోన్తు సబ్రహ్మచారీచ, తేచ ఞ్ఞోఞ్ఞ హితావహా.
రాజానోచ అమచ్చాచ, గామే ఇస్సరియా సుఖీ;
భవన్తు దేవతాయోచ, తేహి సురక్ఖితో సుఖో.
మయం ¶ యేన సుగుత్తావ,
సుఖితా రట్ఠవాసినో;
సుఖీ కల్ల త్థు సోరాజా,
తేజవన్తో చిరాయుకో.
రట్ఠ ¶ పిణ్డేన జీవామ, రట్ఠవాసీ సుఖన్తుతి;
భావేయ్యేవం అమోఘంవ, రట్ఠపిణ్డం సుభుఞ్జతి.
ఆపాయికా బహూ సన్తి, మాతాపితాది పుబ్బకా;
తేచఞ్ఞేచ సుఖీనీఘా, స్స్వ బ్యాపజ్జా అవేరినో.
సత్తా ¶ భూతాచ పాణాచ, పుగ్గలా అత్తభావికా;
థీ పూ రియా నరియాచ, దేవానరా నిపాతికా.
అవేరా హోన్తు బ్యాపజ్జా, అనీఘాచ సుఖీ ఇమే;
అత్తానం పరిహారన్తు, చతుధా ఇతి భావయే.
పురత్థిమాయ ¶ దిసాయ, సబ్బేసత్తా అవేరినో;
అబ్యాపజ్జా సుఖీనీఘా, హోన్తూతి తావ భావయే.
పురత్థిమాయ దిసాయ, సబ్బేపాణాతిఆదినా;
ద్వాదసక్ఖత్తుం భావేయ్య, సేసాసుపి అయంనయో.
చతుద్దిసా ¶ నుదిసా ధో, ఉద్ధం సత్తాచ పాణినో;
భూతాచ పుగ్గలా అత్త, భావీ సబ్బే థి పూరిసా.
అరియా అరియా దేవా, నరాచ వినిపాతికా;
అవేరా బ్యాపజ్జా నీఘా, సుఖత్తాచ భవన్తు తే.
చతుద్దిసా ¶ నుదిసా ధో, ఉద్ధన్తి దసకేదిసి;
ద్వాదసే తే పరిచ్ఛిజ్జ, భావేయ్య పుగ్గలే బుధో.
మేత్తా ¶ వస్సేన తేమేతు, పజ్జున్తోవియ సబ్బధి;
మాకిఞ్చి పరివజ్జేహి, ఏవం మేత్తా సుభావితా.
పఞ్చా నోధి సత్తోధిసా, సియుం ద్వాదసపుగ్గలా;
న్తు చతూహేసు భావేత్వా, అట్ఠతాలీసకా సియుం.
దసకేదిసి ¶ తామేత్తా, చతుస్సత అసీతియో;
అట్ఠతాలీసాహి పఞ్చ, సతా ట్ఠవీస సాధికా.
దుక్ఖితే ¶ కరుణం బ్రూహే, ముదితం సుఖితే జనే;
మేత్తాచేవ ఉపేక్ఖాచ, ఉభో ఉభోసు భావితా.
బ్రహ్మవాసీతి వత్తబ్బో, తేస్వఞ్ఞతర వాసితో;
గన్ధభూతేసు సో లోకే, బ్రహ్మావియ విరోచతి.
అప్పమాదావహ పకిణ్ణకనిద్దేస
సంవిజ్జన్తి ¶ ధ లోకస్మిం,
బహూ జీవితకప్పనా;
గహేత్వా పత్త ముఞ్ఛో యో,
జీవికానం స లామకో.
సుకులాచ తదుపగా, కామభోగా నపేక్ఖినో;
న భయట్టా న ఇణట్టా, నేవ ఆజీవ కారణా.
నాలంవ ¶ గిహినా బ్రహ్మ, చరియాయ అఖణ్డితం;
ఘరావాసో తిసమ్బాధో, పబ్బజ్జావ నిరాలయా.
భవపఙ్కా ¶ పముచ్చామ, తివిత్తిణ్ణా భయానకా;
పటిపత్తి యిమాయాతి, కత్వా తదుపగా ఇమే.
ఉత్తిట్ఠే నప్పమజ్జేయ్య, ధమ్మం చరితం సుచరే;
ధమ్మచారీ సుఖంసేతి, అస్మింలోకే పరమ్హిచ.
స్వాగతా ¶ వత తేభిక్ఖూ, పత్తా సమ్బుద్ధపుత్త తం;
గిహి బన్ధన పుచ్ఛిజ్జ, సుఖితా సాసనే రతా.
కతపుఞ్ఞ విసేసావ, ఏతే సులద్ధ దుల్లభా;
ఛట్టేత్వాపి మహారజ్జం, నేదిసం లద్ధ మఞ్ఞదా.
స్వాగతా ¶ సుగతీ హోన్తు, మాదుగ్గతీ పమాదినో;
దుస్సీలా చే గమిస్సన్తి, అపాయం తిభయానకం.
గిహిభోగా ¶ పరీహిన్నో, సామఞ్ఞత్తఞ్చ దూభతో;
పరిధంసమానో పకిరేతి, ఛవాలాతంవ నస్సతి.
కుసో యథా దుగ్గహితో, హత్థమేవా నుకన్తతి;
సామఞ్ఞం దుప్పరామట్ఠం, నిరయా యుప కడ్ఢతి.
యంకిఞ్చి ¶ సిథిలం కమ్మం, సంకిలిట్ఠఞ్చ యంకతం;
సఙ్కస్సరం బ్రహ్మచరియం, నతంహోతి మహప్ఫలం.
కరియాచే కరియా వేనం, దళ్హమేనం పరక్కమే;
సిథిలోహి పరిబ్బజో, భియ్యో ఆకిరతే రజం.
ఇతి ¶ వుత్తం మునిన్దేన, నుస్సరం అని వత్తితో;
సదా అలిన చిత్తేన, చరేయ్య బుద్ధసావకో.
రాగం అసుభచిన్తాయ, దోసం మేత్తాయ వారయే;
మరణేన ధజంమానం, సమ్బుద్ధే తిక్ఖ సద్ధికో.
అసుభా కామవితక్కం, మేత్తా బ్యాపాద తక్కితం;
విహింసం కరుణాయేవ, నివారేయ్య సదాసతో.
బుద్ధాణత్తి ¶ సదాతీతో, మిచ్ఛావితక్క పీళితో;
పాపధమ్మేహి సంకిణ్ణో, సోనిచ్చాపాయ గామికో.
ధోవిత్వా పత్తిమలాని, పునాతిక్కమ సంవుతో;
మిచ్ఛావితక్క సఞ్ఛేదీ, దూరో అపాయ గామితో.
ఖీణాసవత్త ¶ బుద్ధత్తం, నియ్యానిక న్తరా యికం;
సీహనాదం చతుట్ఠానే, వేసారజ్జో జినో నది.
సీలం ¶ నియ్యానికం నామ, ఆపత్తి అన్తరాయికం;
అన్తరాయ మనాపజ్జ, నియ్యానేవ పతిట్ఠతు.
నియ్యానికాచ ¶ అసుభా, సుభసఞ్ఞా న్తరాయికా;
అన్తరాయ మనాపజ్జ, నియ్యానేవ పతిట్ఠతు.
నానాపత్తి ¶ పకిణ్ణోపి, పారాజికా వసేసకో;
సో మిత్యత్త పణీధీహి, లజ్జీయేవ విసోధకో.
అలజ్జీకమ్మ కిణ్ణోపి,
సంవేజేత్వా సుమిత్తికో;
లజ్జీయేవ విసోధేన్తో,
మతకోవ అసోధకో.
యో ¶ పుబ్బేవ పమజ్జిత్వా, పచ్ఛాసో నప్పమజ్జతి;
సోమం లోకం పభాసేతి, అబ్భాముత్తోవచన్దిమా.
ధురంకత్వా ¶ ధిపతయో, యో పుఞ్ఞేసు పరక్కమే;
తస్స నియ్యానికం కమ్మం, కింనామకం నసిజ్ఝతే.
పచ్చతే ¶ మునినో భత్తం, థోకంథోకం ఘరేఘరే;
పిణ్డికాయేవ జీవన్తు, మాపజ్జన్తు అనేసనం.
ధోవేయ్యా పత్తిమగాని, వుట్ఠాన దేసనమ్బుహి;
సంవరిస్సన్తి చిత్తేన, సీలం ధోతస్స నిమ్మలం.
బుద్ధాణాతిక్కమాపత్తి ¶ , నిగ్గహే రాగదోసకే;
నత్థి సఞ్చిచ్చ ఆపత్తి, లజీవ సో పవుచ్చతి.
వాణిజ్జ కసికాదీహి, నాహారేట్ఠి ధసాసనే;
ధుర ద్వయంవ కిచ్చం తం, నాఞ్ఞకిచ్చేహి హాపయే.
నిగ్గణ్హేయ్య ¶ సకంచిత్తం, కిట్ఠాదిం వియ దుప్పసుం;
సతిమా సమ్పజానోచ, చరే సబ్బిరియాపథే.
యథా ¶ థమ్భే నిబన్ధేయ్య, వచ్ఛం దమం నరో ఇధ;
బన్ధేయ్యేవం సకంచిత్తం, సతియా రమ్మణే దళ్హం.
అధిసీలాధిచిత్తానం, అధిపఞ్ఞాయ సిక్ఖనం;
భిక్ఖు కిచ్చత్తయం ఏతం, కరోన్తోవ సుభిక్ఖుకో.
పఞ్చాట్ఠ ¶ దస సీలాని, నాధిసీలం తదుత్తరి;
పాతిమోక్ఖం అధిసీలం, పబ్బతా ధిక మేరువ.
పాతిమోక్ఖం ¶ విసోధేన్తో, అప్పేవ జీవితం జహే;
పఞ్ఞత్తం లోకనాథేన, నభిన్దే సీలసంవరం.
సీలేనా తిక్కమం థుల్లం, పరియుట్ఠం సమాధినా;
పఞ్ఞాయా నుసయం సణ్హం, కిలేసం భిక్ఖు భిన్దతి.
సాసనస్సాది ¶ సీలంవ, మజ్ఝే తస్స సమాధివ;
పఞ్ఞావ పరియోసానం, కల్యాణావ ఇమేతయో.
మహాపుఞ్ఞే ¶ ఠితం సీలం, సమాధి అప్పనా గతం;
చతుమగ్గ యుతా పఞ్ఞా, ఏతం సిక్ఖత్తయం మతం.
సీలనలక్ఖణం సీలం, దుస్సీల్య ధంసనం రసం;
హిరోత్తప్ప పదట్ఠానం, సుచి పచ్చుపట్ఠానకం.
ససీలగుత్తి ¶ నాథోచ, దున్నిగహో విసారదో;
ధమ్మట్ఠీతీతి పఞ్చేతే, గుణా వేనయికే మతా.
ఆది ¶ కల్రాణ సంవేదీ, సీలమత్తట్ఠ భిక్ఖవో;
ఉద్ధం కల్యాణ లాభాయ, అలినో అనివత్తికో.
ధోవిత్వా పత్తిమలాని, వుట్ఠాన దేసన మ్బుహి;
సుద్ధసీలే ఠితోయేవ, ఏవం చిన్తేయ్య పఞ్ఞవా.
సమ్పుద్ధోరస ¶ పుత్తావ, బుద్ధురోజా నుస్సావనా;
సమ్భూతా పితు దాయాదా, పుత్తానామ సభావతో.
ఖీరం పిత్వావ జీవన్తి, జాతాపి ఇధ పుత్తకా;
పరియత్తి జినక్ఖీరం, పిత్వావ జినపుత్తకా.
దాయోచ ¶ నామ బుద్ధస్స, ధమ్మామిస వసాద్విధా;
మగ్గఞాణా దయో ధమ్మో, చత్తారో పచ్చయామిసా.
చిర మామిస దాయాదా, రాజపూజాది గాహినో;
దాయా మిస్సగ్గహం నిచ్ఛి, సద్ధమ్మ గరుకో జినో.
లక్ఖ ¶ కప్ప చతుస్సఙ్ఖ్య, కాలం విచిత నిచ్చితం;
ధమ్మదాయం నవిన్దమ్హా, బుద్ధపుత్తాపి యేమయం.
బుద్ధవారిత దాయాదా, సద్ధమ్మదాయ బాహిరా;
పుత్తాపి సత్థుదాసాభా, భుత్తమత్తా హి దాసకా.
భద్దన్త ¶ రాహులస్సేవ, దాయం నోపి అదా జినో;
నాదియిమ్హా పమాదాయ, తం దాయం కుసలన్తకం.
ధమ్మదాయాదా మేభిక్ఖవే తుమ్హేభవథ,
మాఆమిస దాయాదా;
ఇతి వుత్తం మునిన్దేన,
సావకేసు దయావతా.
ఇమాయ ¶ బుద్ధవాచాయ, బుద్ధసన్తక తం సరే;
ద్విన్నం ఆమిసఅ దాయాద, భావస్సచ నివారణం.
రజ్జే చణ్డాలపుత్తావ, సద్ధమ్మచక్క వత్తినో;
పుత్తా హోన్తాపి దాయేస్మిం, నిరాసా తివ నిన్దితా.
మిచ్ఛాజీవ ¶ సమాపన్నా, అచ్చాసా పచ్చయామిసే;
మహాజానీయ సమ్పత్తా, మోఘకత్వా తిదుల్లభం.
గిహికామే ¶ పహాయాగో, పరవన్తోసు లగ్గితో;
గఙ్గాతిణ్ణో తళాకమ్హి, నిముగ్గోవా తినిన్దితో.
చీవరే ¶ పిణ్డపాతేచ, పచ్చయే సయనాసనే;
ఏతేసు తణ్హ మాకాసి, మాలోకం పునరాగమి.
ఇతివుత్తా నుసారేన, పచ్చవేక్ఖణ సుద్ధియా;
ఆమిసేసు హనే ఆసం, పుత్తమంసు పమం సరం.
సేయ్యో ¶ అయోగుళో భుత్తో,
తత్తో అగ్గిసిఖూపమో;
యఞ్చే భుఞ్జేయ్య దుస్సీలో,
రట్ఠపిణ్డం అసఞ్ఞతో.
ఇతివుత్తం ¶ నుచిన్తేన్తో, వజ్జే దుస్సీల భావతో;
సీలే ఠితోవ భుఞ్జేయ్య, మాదిత్త గుళకం గిలి.
అన్నాన మథో పానానం,
ఖాదనీయాన మథోపి వత్థానం;
లద్ధాన సన్నిధిం కరియా,
నచ పరిత్తసే తాని అలభమానో.
అఞ్ఞాహి ¶ లాభుపనిసా, అఞ్ఞా నిబ్బాన గామినీ;
సక్కారం నాభినన్దేయ్య, వివేక మనుబ్రూహయే.
అకత్వా ¶ ఆమిసే ఆసం,
సద్ధమ్మేయేవ ఆసికో;
అప్పమత్తో సమారద్ధో,
ధమ్మదాయం లభిస్సతి.
పరియత్తిం వినా సేయ్యం, నలభన్తి బుధాఅపి;
సేయ్యత్థికోవ సిక్ఖేయ్య, నేవ పూజాది కారణా.
భవనిస్సరణత్థంవ ¶ , సిక్ఖే నా లగ్గదూపమో;
తథూపమాయ సిక్ఖన్తో, అపాయేసు పతిస్సతి.
సిక్ఖితేన అమానత్థం, నసాధు మానథద్ధికో;
ముదుభావాయ సిక్ఖిత్వా, దమేన్తో ముదుకో భవే.
రాగం ¶ దోసం ధజంమానం, సిక్ఖన్తోపి వివజ్జయే;
దహరాపి హి మియ్యన్తి, నత్థి వస్సగ్గతో మతం.
సద్ధంతిక్ఖేయ్య బుద్ధేన, రాగం అసుభ చిన్తయా;
మరణేన ధజంమానం, దోసం మేత్తాయ వారయే.
ఏతేహి ¶ చతురక్ఖేహి, గన్థం సిక్ఖేయ్య సం వుతో;
సిక్ఖన్తస్సేహి రక్ఖేహి, నకోచి సంకిలేసికో.
బుద్ధవాచమ్పి ¶ సజ్ఝాయ, ఏతేపి మనసీకర;
వుత్తో ధమ్మవిహారీతి, ఏదిసో సాసనే వరో.
గరూన ముపదేసేన,
చతురక్ఖో సుసీలవా;
అప్పస్సుతోపి పాసంసో,
భియ్యోయేవ బహుస్సుతో.
సాతం ¶ సేవక్ఖణేవప్పం, తంహేత్వా నన్తాదుక్ఖన్తి;
ధీరో ఆసం హనే కామే, ఖురధారమధూపమే.
యోధ కామే సుఖంమఞ్ఞి,
న సో దుక్ఖా విముచ్చతి;
మాతాహి బ్యగ్ఘ మన్వేన్తో,
వఛో ముత్తో కథంభయా.
తిరచ్ఛా ¶ పేత లద్ధబ్బే, నాసం కామసుఖే కరే;
భాయితబ్బ సుఖం తఞ్హి, తస్మిం లగ్గా మహాతపా.
లద్ధా కామసుఖం బాలా, పమోదన్తి నపణ్డితా;
పసుపక్ఖీభి లద్ధబ్బం, అనన్తదుక్ఖ కారణం.
లద్ధా ¶ ధమ్మరతింవిఞ్ఞూ, మోదన్తి న అపణ్డితా;
అనోమ సత్త పరిభోగం, భగనిస్సరణావహం.
హీనకమ్మం ¶ పటిచ్ఛన్నం, కామస్సాదం నపత్థయే;
ధమ్మే పీతిఞ్చ పామోజ్జం, పత్థేయ్య సాధుసమ్పతో.
పరిగ్గణ్హన్తి యేకామే, హిం సన్తితే తదత్థికా;
పరిచ్చత్తం న హిం సన్తి, ముత్తం వణ్ణేన్తి సాధవో.
నిచ్చుపక్కమ్మ ¶ పుట్ఠోపి, కాయో వేరీవసా నుగో;
అచిరంయేవ భూసాయీ, యుత్తోవ త ముపేక్ఖితుం.
రక్ఖితోపి అగుత్తోవ, కాయో భయముఖే ఠితో;
తస్మా కాయ ముపేక్ఖిత్వా, చరేధమ్మ మఛమ్భితో.
పుట్ఠో ¶ పుట్ఠోపి యంకాయో, భువి రోగాసయీసయీ;
కతంకతం ముధాతో న, తదత్థం దుచ్చరే చరే.
పాపం ¶ కరోతి యోబాలో,
పుట్ఠుం కాయం తిదుబ్భరం;
భూమ్యం కాయం ఠపేత్వాన,
అనాథో సో అపాయికో.
వేరీవసా నుగం కాయం,
బాలో పోసేతి దుచ్చరో;
పోసేన్తో నిరయే పక్కో,
కాయో భూమ్యం వికారగూ.
పాపం ¶ మాకర కాయత్థం, కాయో వేరీ వసానుగో;
భూమ్యం సేస్సతి వేకారీ, పాపికో నిరయం గతో.
అమయ్హం మయ్హసఞ్ఞాయ,
కాయం రోగవసానుగం;
పోసం పత్తో మహాజానిం,
నోకాసో ధమ్మ మిక్ఖితుం.
కాయాపేక్ఖాయ ¶ నోకాసో,
ధమ్మం దట్ఠుం రహోగతో;
ఉపేక్ఖాయేవ ఓకాసో,
దుక్ఖితా మ్హ అపేక్ఖయా.
చిత్త ¶ సంసోధకా పక్కా, కాయసంసోధకా నవా;
సోధే చిత్తంవ పక్కత్థం, నకాయం భవభీరుకో.
చిత్తసఙ్ఖరణం ¶ సాధు, తం సఙ్ఖతం పభస్సరం;
నసాధు కాయసఙ్ఖారో, సఙ్ఖతోప్యసుభోవ సో.
సభావ మలినం కాయం, నిమ్మలాయ కథం కరే;
ఆగన్తుమలినం చిత్తం, సక్కా కాతుం సునిమ్మలం.
ఆధిబ్యాధి ¶ పరోతాయ, అజ్జస్వేవా వినాసినా;
కోహినామ సరీరాయ, ధమ్మాపేతం సమాచరే.
సభావజేగుచ్ఛం కాయం, సోభేతుంనేవసక్కుణే;
చిత్తం వా లఙ్కతం సోభం, సీలాది గన్ధవాసితం.
సచే ¶ భాయథ దుక్ఖస్స, సచే వో దుక్ఖ మప్పియం;
మాకత్థ పాపకం కమ్మం, ఆవివా యదివా రహో.
కిలేసా గన్తుమలంచిత్తం, పభస్సర సభావికం;
తదాగన్తుమలం ధోవ, చిత్తం ధోతే పభస్సరం.
కిలేసా ¶ గన్తుమలంచిత్తం, ఉపక్కమేన సోధయే;
సువిసుద్ధ మనాయేవ, ఉత్తరింసు భవణ్ణవా.
కాయే మలముపేక్ఖాయ, చిత్తే మలంవ ధోవతు;
చిత్తే హి నిమ్మలేసన్తో, పూతికాయోపి పూజితో.
కాయరోగం ¶ తితిక్ఖాయ, చిత్తరోగం చికిచ్ఛతు;
సుఖితో కాయరోగీపి, చిత్తే నిరామయే సతి.
కాయరోగే బహూ వేజ్జా, బుద్ధుత్తివ మనోగదే;
ఇధాపి కాయికో సన్తో, అనన్తావ మనోరుజా.
సీసదడ్ఢ ¶ ముపేక్ఖాయ, నిబ్బాతు రాగపావకం;
ఖిప్పం అసుభ సఞ్ఞాయ, నిచ్చదడ్ఢం భవేభవే.
సుభాయ ఉట్ఠితం రాగం, అసుభాయ నివారయే;
సోరాగో సాదితం జన్తుం, చత్వాపాయం నయిస్సతి.
పణ్డితానం ¶ మలం మానో, సోత్తుక్కంసేన పాకటో;
మాఖో అత్తాన ముక్కంసే, మావిభావే సకంమలం.
గుణం పటిచ్చ గుణీనం, అహంమానో సముట్ఠహే;
మరణం అనుచిన్తాయ, ధజంమానం నిపాతయ.
ఏకో ¶ కాయవివేకేసీ, కత్వా కిలేసనిగ్గహం;
వసే చిత్తవివేకేసీ, ఉభో పధి వివేకాదా.
అదిట్ఠే అసుతే ఠానే, వసేయ్య మోచనత్థికో;
అస్సాదంహి నివారేతుం, దిట్ఠే సుతే తిదుక్కరం.
అదిట్ఠే ¶ అసుతే రఞ్ఞే, వసేయ్యి న్ద్రియగోపకో;
వారేతుం విసయాకిణ్ణే, చక్ఖుసోతం తిదుక్కరం.
రాగం అసతి ఉప్పన్నం, సన్తాభుజేన వారయే;
బాహిరే రాగ ముప్పన్నం, అన్తో అసుభచిన్తయా.
రాగం ¶ ఛిన్దాతి బుద్ధాణం, సరం భిక్ఖు రహోగతో;
పస్సం కాయేధ జేగుచ్ఛం, లభేయ్యా సిట్ఠమోచనం.
కాయం అసుభతోపస్స, కల్లకాలేవ దస్సనం;
మోఘం కాలం నఖీయేయ్య, భవేయ్యుంస్వేపిఆతురా.
కాయం ¶ జేగుచ్ఛతోపస్స, బాల్యన్తో పచ్చవేక్ఖియ;
ఆదో కిఞ్చి జిగుచ్ఛాయ, జిగుచ్ఛేయ్యాయతిం భుసం.
కాయాదినవ మిక్ఖేయ్య, దాని కిఞ్చిపి దస్సనం;
ఆయతిం మగ్గలాభాయ, భవేయ్య ఉపనిస్స యో.
ఇత్థీన ¶ మఙ్గమఙ్గాని, నపస్సేయ్య నచిన్తయే;
తదాసా ఉభతో భట్ఠా, సుగత్యా సాసనాపిచ.
ఇత్థిరూప సరాకడ్ఢా, భట్ఠా బహూవ సాసనా;
ఇహాపి దుక్ఖితా హుత్వా, తే పేచ్చ అతిదుక్ఖినో.
పుంమనో ¶ పరియాదాయ, ఇత్థిరూపసరా ఠితా;
తస్సమ మఞ్ఞ మేకమ్పి, నవిజ్జతేవ సబ్బధి.
సల్లపే ¶ అసిహత్థేన, పిసాచేనాపి సల్లపే;
ఆసదే ఆసివిసేపి, అగ్గిక్ఖన్ధేపి ఆసదే;
నత్వేవ మాతుగామేన, ఏకేకాయ సుపేసలో.
కామం అసుభచిన్తాయ, బ్యాపాదం స్నేహచేతసా;
విహింసం కరుణాయేహి, వితక్కగ్గీ తయోసమే.
అసమేత ¶ వితక్కగ్గీ, థుసరాసిమ్హి ఖాణువ;
అథిరా సాసనే తాపీ, తేపచ్ఛాఅతితాపినో.
అసుభా ¶ పగమే లోకా, తం మేత్తాయుపసఙ్కమే;
సుభావితాహి ఏతాహి, జహేలోకే పియాపియం.
గతట్ఠితాదో ఉప్పన్నే, వితక్కగ్గీ తయో సమే;
ఆతాపీ పహితత్తోతి, ఏవంభూతో పవుచ్చతి.
వివాదప్పత్తో ¶ దుతీయో, కేనేకో వివదిస్సతి;
తస్సతే సగ్గకామస్స, ఏకత్త ముపరోచితం.
సినిహప్పత్తో దుతీయో, కమేకా సినిహిస్సతి;
తస్సతే మోక్ఖకామస్స, ఏకత్త ముపరోచితం.
పురతో ¶ పచ్ఛతోవాపి, అపరో చే నవిజ్జతి;
తస్సేవ ఫాసు భవతి, ఏకస్స వసతో వనే.
సుఖఞ్చ కామ మయికం, దుక్ఖఞ్చ పవివేకికం;
పవివేకం దుక్ఖం సేయ్యో, యఞ్చే కామమయం సుఖం.
యోచ ¶ వస్ససతం జీవే, అపస్సం ఉదయబ్బయం;
ఏకాహం జీవితం సేయ్యో, పస్సతో ఉదయబ్బయం.
సుఞ్ఞాగారం ¶ పవిట్ఠస్స, సన్తచిత్తస్స భిక్ఖునో;
అమానుస్సీ రతి హోతి, సమ్మాధమ్మం విపస్సతో.
యతోయతో ¶ సమ్మసతి, ఖన్ధానం ఉదయబ్బయం;
లభతి పీతిపామోజ్జం, అమతం తం విజానతం.
ఇచ్చుత్తం ధమ్మపామోజ్జం, వివేకజం రసాధికం;
ఇచ్ఛన్తో సీలవా భిక్ఖు, అనివత్తిత వీరియో.
వనా వాసే వసిత్వాన, అప్పిచ్ఛాదిగుణావహో;
పలి బోధే సముచ్ఛిజ్జ, భావేయ్యేవంరహోగతో.
కాయే ¶ జేగుచ్ఛపుఞ్జాని, రూపం రుప్పనభావతో;
తస్సితా వేదనా సఞ్ఞా, సఙ్ఖారాచ తతోపరే.
విఞ్ఞాణఞ్చ ఇమేపఞ్చ, ఖన్ధా రాసత్థతో మతా;
తేచానిచ్చ దుక్ఖా నత్తా, ఉపాదా వయధమ్మినో.
ఫేణపిణ్డూ ¶ పమం రూపం, వేదనా పుప్ఫుళూపమా;
మరీచికూపమా సఞ్ఞా, సఙ్ఖారా కదలూపమా.
మాయూపమన్తి విఞ్ఞాణం, దస్సితే సబ్బ దస్సినా;
ఉపమాహి సమస్సే య్య, పఞ్చక్ఖన్ధే అసారకే.
యావ ¶ బ్యాతి నిమ్మిస్సతి,
కోటిలక్ఖాతహింఖణే;
ఖన్ధా భిజ్జన్తి హుత్వాన,
అనిచ్చానామ తే తతో.
భయ పీళితతో దుక్ఖా, అనత్తా అవిధేయ్యతో;
ఖన్ధావ హోన్తి భిజ్జన్తి, అఞ్ఞో కోచి నలబ్భతి.
ఖన్ధా ¶ నిచ్చా ఖయట్ఠేన, భయట్ఠేన దుఖాచతే;
అనత్తా సారకట్ఠేన, ఇతి పస్సే పునప్పునం.
భాణూదయే కయం ఏన్తి, హేమన్తే పతితుస్సవా;
రాగా మానాచ సబ్బేవం, సత్యా నిచ్చానుపస్సనే.
సీహనాదం ¶ వనేసుత్వా, సంవేజేన్తి ససోతకా;
వేహప్ఫలాపి లోకేవం, జినేరిత తిలక్ఖణం.
వేదనాదీని ¶ నామాని, నామరూపద్వయంవ తే;
తణ్హావిజ్జాచ కమ్మాది, నామరూపస్స పచ్చయా.
నామరూపం పరిగ్గయ్హ, తతో తస్సచ పచ్చయం;
హుత్వా అభావతో నిచ్చా, ఉదయబ్బయ పీళనా.
దుక్ఖా అవసవత్తిత్తా, అనత్తాతితిలక్ఖణం;
ఆరోపేత్వావ సఙ్ఖారే, సమ్మసన్తో పునప్పునం.
పాపుణేయ్యా ¶ నుపుబ్బేన,
సబ్బసంయోజన క్ఖయం;
తమ్పత్తో అరహా భిక్ఖు,
భవతిణ్ణో సునిబ్బుతో.
నతుమ్హం ¶ భిక్ఖవే రూపం, తం జహేథాతి వుత్తతో;
మేమేతన్తి ఉపాదానం, పఞ్చక్ఖన్ధే వినాసయే.
పుత్తా మత్థి ధనా మత్థి, ఇతి బాలో విహఞ్ఞతి;
అత్తాపి అత్తనో నత్థి, కుతోపుత్తోకుతోధనం.
ఇచ్చుత్త మనుచిన్తాయ, అత్తాతి అత్థిమేతివా;
సఞ్ఞం నాసేయ్య ఖన్ధావ, అత్థీతి ఆభుజే బుధో.
ఖన్ధనాస ¶ మనాభుజ్జ, మతో మే పుత్తకో ఇతి;
సోచన్తి పరిదేవన్తి పుత్తోనత్థి నసోమతో.
భిజ్జమానేసు ¶ ఖన్ధేసు, అత్తసఞ్ఞీ అనత్తేసు;
నాదికాల విపరితా, మహాజానీయతం గతా.
భిజ్జమానేసు ఖన్ధేసు, లగ్గా రత్తా మమాయితా;
నారీపుమాది సఞ్ఞాయ, విపరేతా అనాదికే.
నాదికాల ¶ విపరితో, అత్తసఞ్ఞీ అనత్తని;
భిజ్జమానేసు ఖన్ధేసు, జహ త్తాతి మమాయనం.
అభిణ్హుప్పత్తియాయేవ, భిజ్జమానో నఞ్ఞయతి;
అనిచ్చలక్ఖణం ఛన్నం, తం చిన్తేయ్య సుపఞ్ఞవా.
అసన్తేయేవ ¶ లగ్గన్తా, నముచ్చన్తి భవత్తయా;
నత్థి సన్తేసు లగ్గన్తా, రూపక్ఖన్ధా దికే స్విధ.
తణ్హా గిజ్ఝతి మేతన్తి, మానో అహన్తి మఞ్ఞతి;
దిట్ఠి గణ్హాతి అత్తాతి, ఏతే పపఞ్చకా తయో.
మమే ¶ త మహ మత్తాతి, పపఞ్చానం వసానుగో;
గణ్హన్తో భవ పఙ్కమ్హి, నిమ్ముగ్గోవ భయానకే.
నమే నాహం నఅత్తాతి, ఏతేహి వివదం కరే;
వివదన్తావ ముచ్చన్తి, భవపఙ్కా భయానకా.
నమే ¶ నాహం నఅత్తాతి, దట్ఠబ్బన్తి జినేరితం;
తథేవ సబ్బదా మఞ్ఞే, మా పపఞ్చ వసానుగో.
లోకో వివది బుద్ధేన, నలోకేన కదాచిసో;
అనత్తాతి జినుద్దిట్ఠం, లోకో అత్తాతి మఞ్ఞతి.
మో ¶ లోకేన సమో హోతు,
తస్సమో కింతదుత్తరే;
అన్ధిభూతో అయంలోకో,
సమ్బుద్ధస్స విరోధికో.
సమ్బుద్ధస్స వసం న్వేతు, సన్ఝాది భయతజ్జితో;
తబ్బసంయేవ అన్వేన్తో, భవతిణ్ణో భవిస్సతి.
అనత్తాతి ¶ గిరా సచ్చా, అత్తాతి వచనం ముసా;
ముసాయ వివదే లోకో, బుద్ధేన సచ్చ వాదినా.
తురఙ్గవజగామమ్హా, పురిమే చమక్య కాననే;
వసతా అగ్గధమ్మేన, థేరేన రచితో అయం.
అరిమత్తేయ్య బుద్ధస్స,
ధమ్మ స్సుతక్ఖణే భవే;
ఖీణాసవో మహాపఞ్ఞో,
పుఞ్ఞేన తేన సావకోతి.
కాయపచ్చవేక్ఖణా
నాదికాల ¶ విపరిత, జన భూతత్థ దస్సినో;
దాతుమే కన్తికస్సాదం, సత్థు పాదో తిమానితో.
సీసే ¶ పిలన్దియా మోదీ, సమ్బుద్ధ చరణ మ్బుజం;
సాధు తుట్ఠికరం బ్రూమి, సుకాయ పచ్చవేక్ఖణం.
యోనిసో మనసీకత్వా, నాదా విరుద్ధ మఞ్ఞితం;
సాధవో త ముదిక్ఖన్తు, మయాపి మన్దబుద్ధినో.
ఇచ్ఛితబ్బాన ¶ మాయత్తా, తేసఞ్చ చయభావతో;
తదాకారేన వత్తితా, కాయో జేగుచ్ఛ పుఞ్జకో.
పునప్పునంవ ఓక్కమ, ఞాణ మన్తో పవేసియ;
బాహిరంవ అనాలమ్బ, ఇక్ఖణా పచ్చవేక్ఖణా.
మంసచ్ఛన్న ¶ ట్ఠిరూపేవ, మనోజ వాయు చాలితే;
నారీ గతాతి యాచిన్తా, నేవ సాపచ్చవేక్ఖణా.
సఞ్ఞాదిట్ఠిచ చిత్తఞ్చ, విపల్లాసా ఇమేతయో;
త దాకారేన వత్తన్తి, అవిజ్జో త్థరితా భుసం.
ఆసా ¶ విపరితే యేసం,
విపల్లాసాతి తేమతా;
ఆసా ఆసిసనా వుత్తా,
తణ్హాయేవ సభావతో.
అసుభేవ సుభమితి, అనిచ్చేఏవ నిచ్చతో;
దుక్ఖేయేవ సుఖంవాతి, అనత్తనివ అత్తతో.
సఞ్ఞాణం దస్సనం చిన్తా,
ద్వాదసా కారతో తయో;
దిట్ఠిసా చాది మగ్గేన,
సేసా సేసేహి వజ్ఝితా.
తణ్హా ¶ తస్సి మమేతన్తి, మానో మఞ్ఞి అహన్తిచ;
యస్సి దిట్ఠిచ అత్తాతి, పపఞ్చా నామిమే తయో.
పపఞ్చన్తి సంసారం, తస్మా పపఞ్చనామకా;
భవయన్తే పయోజేన్తా, మోక్ఖం నాదంసు తే చిరం.
భవపఙ్కే ని ముజ్జన్తా, పపఞ్చానం వసానుగా;
చిరస్సం దుక్ఖితా హోన్తి, ఆరా నిబ్బానతో తివ.
నమే ¶ నాహం నఅత్తాతి, ఏతేహి వివదం కరే;
భణ్డన్తా వివదన్తా తే, నిబ్బానతో అదూరినో.
విపల్లాసే పపఞ్చేచ, ద్వేపిఏతే పహాతవే;
సోపచ్చవేక్ఖితబ్బే వం, కాయో జేగుచ్ఛపుఞ్జకో.
కేసా ¶ లోమా నఖాదన్తా,
తణ్హాయాపిచ గోచరా;
తస్మా తే దట్ఠుకామేన,
తణ్హా నివారితా సదా.
లగ్గికా ఛవియంయేవ, తణ్హా బాహిరగోచరా;
తస్మా ఏత్థ తచోవాహ, సమ్బుద్ధో న బహిచ్ఛవిం.
ఏసా ¶ తచపరియన్త, పదేనాపి నివారితా;
అతో ఛవి మనాలమ్బ, తచసీవ మనేకరే.
జిగుచ్ఛితాని ఛాదేతి, అట్ఠి మంస తచాదిని;
ఞాణేన ఛిన్ది తబ్బాచ, తస్మా ఛవీతి వుచ్చతి.
ఛవిం ¶ ఛేత్వా తచం పస్సే,
తం ఛేత్వా మంసకాదయో;
గబ్భేవత్థూని దీపేన,
యథా పఞ్ఞాపదీపికో.
జేగుచ్ఛో ఛవియా కాయో,
అసుభోవ సుభాయతే;
నిచ్ఛవా తచమత్తేన,
కథం సుభాయతే అయం.
న్హారుబన్ధో ¶ ట్ఠిసఙ్ఘాతో, మంసలోహి త లిమ్పితో;
ఛవియావ విమోహేతి, తచచ్ఛన్నో ఇమం పజం.
వణ్ణ సణ్ఠాన తోచేవ,
గన్ధో కాసా సయేహిచ;
జేగుచ్ఛా పటికుల్యాచ,
కేసానామ న మేపియా.
ఏకేకం ¶ మనసీకత్వా, నయే నిచ్చేవ మాదినా;
భావేతబ్బా సమారమ్భ, యథాపఞ్ఞాయతే తథా.
పూరితం మత్థలుఙ్గస్స, సీసట్ఠిపి జిగుచ్ఛితం;
ముఖ నాసక్ఖి కణ్ణాది, ఛిద్దా వఛిద్ద దుద్దసం.
పూతి ¶ వాయు విచరిత, కుచ్ఛిట్ఠన్తాని లోహితం;
పిత్తం సేమ్హఞ్చ పప్ఫాసం, హదయం యకనమ్పి ధీ.
అన్న పానం మనుఞ్ఞమ్పి, ఖేళ తిన్త మధోపరి;
దన్తేహి పిసితం స్వాన, వమథూవ జిగుచ్ఛితం.
యావతాయు ¶ అధోతేవా, మాసయే గిలితం ఠితం;
కిమికూల సమాకిణ్ణే, తహిమేవా సితాసితం.
ఏతం ఉదరియం నామ, తమ్హా పక్కాసయం గతం;
దినచ్చయే కరీసన్తం, సా సయం తంద్వయమ్పి ధీ.
పకాసేత్వా ¶ పవేసేతి, అన్నపానం మహారహం;
పటిచ్ఛన్నో నిహరతి, తమేవ న్తో ఠితం జనో.
పవేసే తం పరివతో,
నిహరేకో రహో లినో;
మనుఞ్ఞంవ పవీసన్తే,
నిక్ఖమన్తే జిగుచ్ఛితం.
జేగుచ్ఛ ¶ పటికుల్యాని, మంసన్హారు తచట్ఠిని;
నపియాని న తుట్ఠాని, నేవఇత్థీ నపూపిసో.
హత్థ పాద ముఖాదీని,
నత్థఞ్ఞాని జిగుచ్ఛితా;
తత్థా కుమారికా కఞ్ఞా,
మోహేన అత్థిసఞ్ఞితా.
పచ్చేకం ¶ వినిభుత్తేస, కేస లోమ నఖాదిసు;
నత్థికఞ్ఞా కుమారీవా, సమ్పిణ్డితేసు సా కుతో.
ఆకాసోయేవ ¶ కాయాఙ్ఖ్యో,
తచాది పరివారితో;
తథాసీసం ముఖంహత్థో,
పాదోరు కటిఆదయో.
థమ్భాదీస్వివ గేహోతి,
పిణ్డితే స్వేసు సమ్ముతి;
కాయోతి ఇత్థిపోసోతి,
సంముళ్హో తాయరజ్జతి.
సన్తం ¶ చిన్తేయ్య నాసన్తం, సన్తం చిన్తయతో సుఖం;
అసన్తం అనుచిన్తేన్తో, నానాదుక్ఖేహి తప్పతి.
జవత్యా విజ్జమానేవ, నావిజ్జా విజ్జమానకే;
తస్మాతంనామకో మోహో, తణ్హాపిచ తదన్వితా.
పుంకాయోవాథీకాయోవా ¶ , మలాసుచిజిగుచ్ఛితో;
తస్సమం నత్థిగారయ్హం, య్వామలమ్పి మలంకరే.
నత్థి ¶ కాయసమోవేరీ,
మహానత్థకరో చీరం;
నత్థి కాయసమో వఞ్చో,
అసుభోవ సుభాయతే.
థీపుం సపరకాయోతి, పస్సతిపి నపస్సతి;
జేగుచ్ఛ పటికుల్యోతి, సమ్మా పస్సతి పస్సతి.
సుభోసుభోతి ¶ మఞ్ఞన్తా,
ధీతి ధీతి జినేరితే;
లోకాలోకా నధీయేసం,
భవా భవా వచారినో.
భియ్యోభియ్యోవ రాగగ్గి,
సుభోసుభోతిపస్సతో;
మన్దోమన్దోవ సోఅగ్గి,
ధీవధీవవిపస్సతో.
బహుస్సుతోపి ¶ బాలోవ, అసుభే సుభమఞ్ఞకో;
అసుభోతి విపస్సన్తో, అప్పస్సుతోపిపణ్డితో.
యోచ సిప్పాని జానేయ్య, సతాని సహస్సానిపి;
కాయేకజాననం సేయ్యో, యఞ్చే అఞ్ఞ విజానంనం.
కాయమేకమ్పి ¶ నఞ్ఞామి, బుద్ధాలద్ధనయో అపి;
సుతాచ పణ్డితాత్యమ్హా, యుత్తోయేవా తిలజ్జితుం.
సుభతోయేవ మఞ్ఞామి, ఏవం జిగుచ్ఛితమ్పినం;
మఞ్చ ఞే పణ్డితో త్యాహు, అలమేవాతిలజ్జితుం.
కాయే ¶ అసుభసఞ్ఞంయో, నలభామి కదాచిపి;
సులద్ధ సుగతో వాదో, స్వారహోవాతిలజ్జితుం.
కాయేన సంసరన్తోపి, తదాకారం యథాతథం;
భవేభవే అజానన్తో, మమాయిత్వావ తం చజిం.
కాయేన ¶ సంసరన్తోపి, నఞ్ఞా కాయ జిగుచ్చతం;
నిచ్చుపాదా మమాయన్తో, పియాయిత్వావ తం చజిం.
కుభారం సారసఞ్ఞాయ, పియాయిత్వావ హింసకం;
అనన్తదుక్ఖ మాపాదిం, విపల్లాసో భవేభవే.
మహాజానీయ ¶ పత్తోతి, సంవేజేత్వా సకంమనం;
దిరోకత జినోవాదో, అనివత్తిత వీరియో.
అదిట్ఠపుబ్బ మేతస్స, తథాకారంవ పస్సతు;
కిచ్చ మఞ్ఞ ముపేక్ఖాయ, సంసార భయ భీరుకో.
యఞ్హికిచ్చం ¶ అపవిట్ఠం, అకిచ్చం పన కయిరా;
ఉన్నళానం పమత్తానం, తేసం వడ్ఢన్తి ఆసవా.
యేసఞ్చ సుసమారద్ధా, నిచ్చం కాయగతా సతి;
అకిచ్చం తే నసేవన్తి, కిచ్చే సాతత కారినో;
సతానం సమ్పజానానం, అత్థం గచ్ఛన్తి ఆసవాతి.
థోమేన్తా ¶ సోణ్ణం కాయోర,
ముఖక్ఖి త్యాదినా ఇమం;
రత్తే ముట్ఠే కరోన్తేతే,
అఞ్ఞేజనే సయంవియ.
కాయసోభ్య పకాసేతా,
వాచా వే మారదేసనా;
తదసోభ్య పకాసేతా,
వాచా సమ్ముద్ధ దేసనా.
అసుభోతి ¶ జినుద్దిట్ఠం, కాయం సుభోతి గాహినో;
సంముళ్హాతే న ముచ్చన్తి, భవా బుద్ధ విరోధినో.
అసుభోతి జినుద్దిట్ఠం, కాయం తథేవ గాహినో;
పణ్డితా తేవ ముచ్చన్తి, భవా బుద్ధమతానుగా.
సోధేన్తేలఙ్కరోన్తేవ ¶ , మలాసవన్తికాయతో;
అలం కాయవిసోధేన, బాలోవ తం గరుం కరో.
గోపేన్తేవ అరోగాయ,
కాయో రోగేనసంవసే;
గాయగుత్తం ముధాయేవ,
చిత్తగుత్తంవ సాత్థకం.
చన్దనాది ¶ విలిత్తోపి,
ముత్తోమణి విభూసితో;
తంసభావోవ సోకాయో,
విస్సవన్తో తతోతతో.
పతితేచ ¶ అపతితే,
విసేసో నత్థి కిఞ్చిపి;
కాయో చేమనుఞ్ఞో తమ్హా,
పతితోపి తథాసియా.
కాయో మనుస్సజాతీనం, తిరచ్ఛాన త్తభావతో;
జేగుచ్ఛిత తరోహోతి, దుబ్బిసోధోచ దుబ్భరో.
యథాజాతేన ¶ కాయేన, సక్కా విహరితుం నచ;
పచ్చహం సోధనీయోచ, ధోవన మజ్జనాదిభి.
రత్తం పాతుం ఛవిం ఛేత్వా, సక్కా డంసాదయోపినం;
ఛేత్వా మంస ట్ఠికాదీని, ధీరో నాలమ్బితుం కథం.
లగ్గన్తి ¶ ఛవిమత్తే యే, మక్ఖికా సేదపా యథా;
థీపుం ముఖాది సఞ్ఞాయ, తే పముళ్హా మహాతపా.
చారీ అగోచరే కామే, లగ్గాలేపే కపీరివ;
బహూహి పీళితా రీహి, మరన్తి అతిదుక్ఖినో.
రాగారిం ¶ దుజ్జయం జేయ్యుం, జయభుమ్మాసుభే చరా;
సీతానిస్సిత లటుకీ, సేనకంవ మహబ్బలం.
కాయధి ¶ గ్గోచరో వేసో,
జయభూబుద్ధ దుత్తియా;
ఏత్థేవ గోచరా హోన్తు,
మాభో కామే జయత్థికా.
కాయా ¶ సుభం విపస్సన్తు, దిబ్బ క్ఖినాప్య పస్సియం;
ఆయతిం మగ్గలాభాయ, తం దస్సనం భవిస్సతి.
ధీచక్ఖునావ ధిక్కాయం, పస్సే న మంసచక్ఖునా;
ఉమ్మిలిత్వావ ధీచక్ఖుం, వివేకట్ఠో ఉదిక్ఖతు.
పఞ్చఙ్గాని ¶ యథా కుమ్మో, చక్ఖాదీని నిగూహయే;
వేరీ లభతు మోకాసం, పఞ్చద్వారా అరక్ఖితా.
చక్ఖురూపేన ¶ సంవాసా, రాగపుత్తం విజాయతి;
మహానత్థకరో సోచ, సంవాసం తేన వారయే.
రూపాదీసుసఞ్జన్తీతి, సత్తా ఇత్థ్యాది సఞ్ఞాయ;
నత్వేవ ఖన్ధసఞ్ఞాయ, తంసఞ్ఞిహి విరాగినో.
సకాయేపరకాయేచ ¶ ,
ఆసం ఛిన్దేయ్య పణ్డితో;
ఆసం ఛేత్వా సుఖంసేతి,
ఆసాయ దుక్ఖితా పజా.
దస్సనే సవనే కాయ,
సంసగ్గే మేథునేపిచ;
నిరాసో సుఖితో హోతి,
అనిరాసోతిదుక్ఖితో.
బహీవ ¶ సోధితం యస్స, న వన్తో జేగుచ్ఛ పుఞ్జకం;
తంకాయం అసుతంజాన, తనురాగో సియాత్తని.
కాయేవిరాగ మిచ్ఛన్తో, నుపస్సేయ్య తదన్తరం;
అన్తోదస్సీ అతప్పన్తో, లభే సంసారమోచనం.
సత్తా ¶ సత్తా బహిట్ఠేవా, సారంసారం మమాయినో;
సన్తోసన్తో విపస్సన్తో, నవానవాయతింభవే.
అలం ¶ అలం కత్వా కాయం, మలామలాసవన్తితో;
సోభం సోభం నయే ఠానం, మనం మనం ప్యలం కతం.
సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహా,
స్నేహాన్వయం దుక్ఖ మిదం పహోతి;
ఆదినవం స్నేహజంపేక్ఖ మానో,
ఏకో చరేఖగ్గ విసాణ కప్పో.
ఖిట్టా ¶ రతి హోతి సహాయ మజ్ఝే,
పుత్తేసుచ విపులం హోతి పేమం;
పియవిప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానో,
ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణ కప్పో.
వంసో ¶ విసాలోయథా విసత్తో,
పుత్తేసు దారేసుచ యాఅపేక్ఖా;
వంసకళిరోవ అసజ్జమానో,
ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణ కప్పో.
కామం ¶ కామయ మానస్స, తస్సచేతం సమిజ్ఝతి;
అద్ధా పీతిమనో హోతి, మచ్చో లద్ధా యదిచ్ఛతి.
తస్సచే కామయానస్స, ఛన్దజాతస్స జన్తునో;
తేకామా పరిహాయన్తి, సల్లవిద్ధోవ రుప్పతి.
యోకామే ¶ పరివజ్జేతి, సప్పస్సేవ పదా సిరో;
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతి.
ఖేత్తం వత్థుం తళాకంవా, గవస్సం దాసపోరిసం;
థియో బన్ధూ పుథుకామే, యోనరో అనుగిజ్ఝతి.
అబలా నం బలీయన్తి, మద్దన్తేనం పరిస్సయా;
తతోనం దుక్ఖమన్వేతి, నావం భిన్న మివోదకం.
తస్మాజన్తు ¶ సదాసతో, కామాని పరివజ్జయే;
తే పహాయ తరే ఓఘం, నావం సిత్వావ పారగూ.
కామతో ¶ జాయతే సోకో,
కామతో జాయతే భయం;
కామతో విప్పముత్తస్స,
నత్థి సోకో కుతో భయం.
సుభానుపస్సిం ¶ విహరన్తం, ఇన్ద్రియేసు అసంవుతం;
భోజనమ్హి అమత్తఞ్ఞుం, కుసితం హీన వీరియం;
తంవే పసహతి మారో, వాతో రుక్ఖంవ దుబ్బలం.
అసుభానుపస్సిం విహరన్తం, ఇన్ద్రియేసు సుసంవుతం;
భోజనమ్హిచ మత్తఞ్ఞుం, సద్ధం ఆరద్ధ వీరియం;
తంవే నప్పసహతి మారో, వాతో సేలంవ పబ్బతం.
యథా ¶ అగారం దుచ్ఛన్నం, వుట్ఠి సమతి విజ్ఝతి;
ఏవం అభావితం చిత్తం, రాగో సమతివిజ్ఝతి.
తదేవం ¶ పచ్చవేక్ఖన్తి, యే తే రాగగ్గిదుబ్బలా;
పతిట్ఠం సాసనే లద్ధా, నుక్కణ్ఠా నలసా రతా.
బుద్ధావాదం ¶ లభిత్వాపి, నాహంసక్కా నవోమ్హితి;
దోసం తణ్హం అనాసేన్తో, పరిపక్కో కదాభవే;
పుఞ్ఞకమ్మం అకరోన్తో, పరవజ్జం అఖమన్తో.
కాయ సఙ్ఖారికా తణ్హా, నీచానీచకరాచ సా;
చిత్తసఙ్ఖారికా సద్ధా, ఉచ్చా ఉచ్చకరాచ సా.
దస్సనీయే ¶ రతా తణ్హా, సద్ధాస్వాచారభత్తికా;
వికిణ్ణచారికా తణ్హా, సద్ధా విసదచారినీ.
మనోకిలేసికా తణ్హా, సానుగానన్త దుక్ఖదా;
చిత్తప్పసాదికా సద్ధా, అత్తానుగ సుఖావహా.
తణ్హా ¶ సద్ధాన మిచ్చేవం, విసేసం జాన తత్వతో;
ఞత్వా తణ్హం వినాసేయ్య, సద్ధంభావేయ్య చేతసి.
ఉచ్ఛుకం యన్తపత్తమ్పి, సఞ్చుణ్ణితమ్పి చన్దనం;
మధురంవ సుగన్ధంవ, మేత్తివ హింసితోపి సం.
అత్తచ్ఛేదమ్పి ¶ వాసేతి, సుగన్ధేనివ చన్దనం;
సన్తో మేత్తాసుగన్ధేన, అత్తహింసమ్పి వాసయే.
కదాచిపి న దుగ్గన్ధి, సుక్ఖం చుణ్ణమ్పి చన్దనం;
తథేవ దుక్ఖపత్తోపి, న సన్తో పాపకారకో.
ఖమే ¶ వజ్జం కరేయ్యత్థం, బుద్ధఖన్తి మనుస్సరం;
మేత్తాతిన్తేన వేరీపి, నుపనాహో సియత్తని.
నగచ్ఛతి త మక్కోసో, మమేవా నత్థకారకో;
ఇతి ఞత్వావ సప్పఞ్ఞో, నేవ క్కోసేయ్య కిఞ్చనం.
అక్కోసో ¶ మం నఆగచ్ఛే,
తస్సేవా నత్థకారకో;
ఇతి ఞత్వా తితిక్ఖేయ్య,
న పచ్చక్కోసనం కరే.
అక్కోసక నయం గణ్హి,
పచ్చక్కోసో న సో వరో;
బుధో తం నానుగాహేయ్య,
మా సోవ పాపియో భవే.
తణ్హావిజ్జాచ ¶ మూలాద్వే, సంసారవిసపాదపే;
సబ్భత్తి సద్ధమ్మస్సుతం, ద్వేయేవ మధురా ఫలా.
సోధే చిత్త ముపక్కమ్మ, సుద్ధం ఉపక్కమేన తం;
వహే సుఖం అసఙ్ఖేయ్యం, దుక్ఖం అసోధితం మలి.
సోధితం ¶ సుగతింనేతి, దుగ్గతింవ అసోధితం;
చిత్తం సోధేతు మాలిమ్పే, రాగదోస మలేహి తం.
దోసేజా నాసితా యేన,
సాసనేవత్థి సోనయో;
నత్థఞ్ఞత్థ తమాదాయ,
బుధో నాసేతు తంద్వయం.
రనకునవాసి ¶ కతావాసే, దగుంచేతీ పురత్థిమే;
వసతా అగ్గధమ్మేన, థేరేన రచితో అయన్తి.