📜
ధాతుపాఠ ¶ విలాసినియా
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
సమ్మాసమ్బుద్ధ సూరియో యో సమ్బోధో దయో దితో;
జగు పఙ్కజ సఙ్ఘాతే బోధయీ పణమామి తం.
సద్ధమ్మభాను యో లోకా లోకం కత్వాన ధీ తమం;
ధంసయీ మునినా సమ్మా పాతుభూతో నమామి తం.
సిలగన్ధసమాకిణ్ణో బుద్ధో సద్ధమ్మహాయ యో;
సఙ్ఘతోయరుహో పాణ లీ తోసేసి నమామి తం-
నత్వా మమ గరుంవాసి పదుమారామ నామకం;
పాళిం నిస్సాయ కస్సా హం ధాతుపాఠవిలాసిని-
ఇమఞ్హి గన్థకరణం సత్థాగమనయే రతో;
మూకలంగము సఙ్ఖాతే గామే సజ్జనకారితే-
సువిసుద్ధారామనామ విహారమ్హి నివాసకో;
తస్మిం పధాన థేరో సి కతఞ్ఞూ సన్తవుత్తి యో-
గుణాలఙ్కారనామో సో థేరో థేరన్వయే రతో;
యాచి మం అభిగన్త్వాన మిత్తో మే వఙ్కమానసో.
బుద్ధో హేస్సం యదా లోకే నిద్దేసో హం తదా ఇతి;
పాపుణిస్స మహఙ్కారం కో వాదో పని హన్తరే-
అప్పచ్చయో ¶ పరో హోతి భూవాది గణతో సతి;
సుద్ధకత్తు కిరయాఖ్యానే సబ్బధాతుక నిస్సితం-
పయుత్తో ¶ కత్తునా యోగే ఠితో యేవా ప్పధానియే;
కిరయం సాధేతి ఏతస్స దీపకం సాసనే పదం-
కరణ వచనంయేవ యేభుయ్యేన పదిస్సతి;
ఆఖ్యాతే కారితట్ఠానం సన్ధాయ కథితం ఇదం;
న నామే కారతట్ఠానం బోధేతా ఇతిఆదికం-
సునఖేహిపి ఖాదాపేన్తి ఇచ్చాదిని పదానితు;
ఆహరిత్వాన దీపేయ్య పయోగ కుసలో బుధో-యీ.
కథితో ¶ సచ్చ సఙ్ఖేపే పచ్చన్త వచనేన వే;
భుయ్యతే ఇతి సద్దస్స సమ్బన్ధో భావదీపనో-
నిద్దేసపాళియం రూపం విహోతి విహవీయతి;
ఇతి దస్సనతోవాపి పచ్చత్తవచనం థిరం-
తథా ధజగ్గసుత్తన్తే మునినా హచ్చ భాసితే;
సో పహీయిస్సతి ఇతి పాళిదస్సనతోపిచ-
పారమితాను భావేన మహేసీనంవ దేహతో;
సన్ని నిప్ఫాదనా నేవ సక్కటాది వచో వియ-
పచ్చత్త దస్సనేనేవ పురిసత్తయ యోజనం;
ఏకవచనికఞ్చాపి బహువచనికమ్పిచ;
కాతబ్బ మితి నో ఖన్తీ పరస్సపదఆదికే-
భావే కిరయాపదం నామ పాళియా అతిదుద్దసం;
తస్మా తగ్గహణూపాయో వుత్తో ఏత్తావతా మయా-యీ.
యం ¶ తికాలం తిపురిసం కిరయావాచి తికారకం;
అత్తిలిఙ్గం ద్వివచనం త దాఖ్యాతన్తి వుచ్చతి-యీ.
ఆఖ్యాత ¶ సాగర మథ జ్జతని తరఙ్గం,
ధాతుజ్జలం వికరణ గమ కాలమీనం;
లోపా నుబన్ధ రయ మత్థ విభాగతీరం,
ధీరా తరన్తి కవినో పుథు బుద్ధి నావా-యీ.
చక్ఖక్ఖీ ¶ నయనం నేత్తం లోచనం దిట్ఠి దస్సనం;
పేక్ఖనం అచ్ఛి పమ్హన్తు పఖుమన్తి పవుచ్చతి-యి.
‘‘పబ్బాజితో ¶ సకా రట్ఠా, అఞ్ఞం జనపదం గతో,
మహన్తం కోట్ఠం కయిరాథ, దురుత్తానం నివేతవే’’-
పోరాణ ¶ మేతం అతుల నేతం అజ్జతనామివ,
నిన్దన్తి తుణ్హి మాసీనం నిన్దన్తి బహుభాణినం;
మితభాణినమ్పి నిన్దన్తి నత్థి లోకే అనిన్దితో-
నగరం ¶ యథా పచ్చన్తం ‘‘గుత్తం’’ సన్తరబాహియం,
ఏవం ‘గోపేథ’ అత్తానం, ఖణే వే మా ఉపచ్చగా-
ధిరత్థు ¶ తం విసవన్తం, యమహం జీవిత కారణా,
వన్తం పచ్ఛా వమిస్సామి, మతం మే జివితం వరం-
విలుప్పతేవ ¶ పురిసో, యావస్స ఉపకప్పతి,
యదా చఞ్ఞే విలుమ్పన్తీ, సో విలుత్తో విలుమ్పతీ-
‘‘అప్పమాదో ¶ అమతపదం, పమాదో మచ్చునో పదం,
అప్పమత్తా న మీయన్తి, యే పమత్తా యథామతా’’.
౧. ¶
ఞాణవిమల తిస్సాఖ్యో, యో మహాసఙ్ఘ నాయకో,
మరమ్మవంసం ఆదోచ, దీపే సణ్ఠాపయీ ఇధ-
తస్స పధాన సిస్సోసి, పాళి యట్ఠకథా విదూ,
ధమ్మధార సమఞ్ఞాతో, యో మహా సఙ్ఘసామికో-
యో తస్స ముఖ్యసింస్సా సి, ధమ్మే సత్థేవ కోవిదో,
ఞాణానన్ద మహాథేరో, ఖే మా వియ సుపాకటో-
విమలసార తిస్సాఖ్యో, మహాసంసాధిపో కవి,
సిస్సోసి దుతియో తస్స, పరియత్తి విసారదో-
పదుమారామ నామో మే, ఆచేరో థేరపుఙ్గవో,
తతియో తస్స సిస్సో సి సిక్ఖాగారవ సఞ్ఞుతో-
సఙ్ఘాధిపోచ విమల, సారాఖ్యో థేరకుఞ్జరో,
పదుమారామ విఖ్యాత, మహాథేరో చిమే దువే-
ధమ్మాధార మహాసఙ్ఘ, సామినోచ ఉపన్తికే,
ఞాణానన్ద మహాథేర, స్సన్తికేవ సముగ్గహుం-
౮. ¶
తేసు ఖో పదుమారామ మహాథేరో అవం మమం,
సిక్ఖయి సద్ద సత్థేచ, పాళియట్ఠకథాసు చ-
తస్మిం దివఙ్గతే పచ్ఛా, ఛన్దో వ్యాకరణాదికం,
విమలసార మహాథేర, స్సన్తికేచ సముగ్గహిం-
తస్స ఖో పదుమారామ మహాథేరస్స ధీమతో,
సిస్సేన ఞాణతిలక థేరేన సంససామినా-
బుద్ధస్స పరినిబ్బాణ వీసహస్సే చతుస్సతే,
స సత్తత్యాధికే వస్సే జేట్ఠమాసే మనోరమే-
అట్ఠమియం కాళపక్ఖే, కతాయం మతిసూదనీ,
ధాతుపాఠత్థ బోధాయ ధాతుపాఠ విలాసినీ-
ఆది ముద్దాపనం అస్సా, గుణాలఙ్కార నామినో,
ఓనోజితం, మమాయత్తం తతోపరి తపస్సినో-
సిస్సో మయ్హం గునానన్దో ఉనాకురువ గామజో,
మము పత్థమ్హితో ఆసి, గణ్ఠిట్ఠానేసనాదితో;
బస్త్యం సమఞ్ఞకో రాజా, మచ్చో మమ పితా అహు,
ఓన్తీన్యా వీ సనామా మే మాతా సేనాపతాన్యను–
ఆచేరా చేవ పాచేరా, జనకో జననీవ మే,
దేవా చేత్యఙ్గినో సబ్బే, నేనపప్పోన్తు నిబ్బుతిన్తి-
ధాతుపాఠవిలాసినియా సమాప్తయి.