📜
జినచరితయ ¶
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
ఉత్తమం ఉత్తమఙ్గేన నమస్సిత్వా మహేసినో;
నిబ్బాణమధుదం పాదపఙ్కజం సజ్జనాలినం.
మహామోహతమం లోకే ధంసేన్తం ధమ్మభాకరం;
పాతుభూతం మహాతేజం ధమ్మరాజోదయాచలే.
జన్తుచిత్తసరే జాతం పసాదకుముదం సదా;
బోధేన్తం సఙ్ఘవన్దఞ్చ సిలోరుకిరణుజ్జలం.
తహిం, తహిం సువిత్థిణ్ణం జినస్స చరితం హితం;
పవక్ఖామి సమాసేన సదా’నుస్సరణత్థికో.
పణితం తం సరన్తానం దుల్లభమ్పి సివంపదం;
అదుల్లభం భవే భోగపటిలాభమ్హి కా కథా?
తస్మా తం భఞ్ఞమానం మే చిత్తవుత్తపదక్కమం;
సున్దరం మధురం సుద్ధం సోతుసోతరసాయనం.
సోతహత్థపుటా సమ్మా గహేత్వాన నిరన్తరం;
అజరామరమి’చ్ఛన్తా సాధవో పరిభుఞ్జథ.
కప్పసతసహస్సస్స చతున్నం చా’పి మత్థకే;
అసఙ్ఖేయ్యానమా’వాసం సబ్బదా పుఞ్ఞకామినం.
౯. ¶
నానారతనసమ్పన్నం నానాజనసమాకులం;
విచిత్తాపణ సంకిణ్ణం తోరణ గ్ఘిక భూసితం.
యుత్తం దసహి సద్దేహి దేవిన్దపురసన్నిభం;
పురం అమరసఙ్ఖాతం అహోసీ రుచిరం వరం.
తహిం బ్రాహ్మన్వయే జాతో సబ్బలోకాభిపూజితో;
మహాదయో మహాపఞ్ఞో అభిరూపో మనోరమో.
సుమేధో నామ నామేన వేదసాగరపారగూ;
కుమారో’సి గరూనం సో అవసానే జినంకురో.
రాసివడ్ఢకమచ్చేన దస్సితం అమితం ధనం;
అనేకసతగబ్భేసు నిచితం తం ఉదిక్ఖియ.
ధనసన్నిచయం కత్వా అహో మయ్హం పితాదయో;
గతా మాసకమే’కమ్పి నేవా’దాయ దివం ఇతి.
సంవేగము’పయాతో’వచీమన్తేసీ’తి గుణాకరో;
ధనసారం ఇహం గయ్హ గన్తుం యుత్తన్తి మే పన.
రహోగతో నిసీదిత్వా సున్దరే నిజమన్దిరే;
దేహే దోసో ఉదిక్ఖన్తో ఓవదన్తో’పి అత్తనో.
భేదనం తనునోదుక్ఖం దుక్ఖో తస్సో’దయో’పి చ;
జాతిధమ్మో జరాధమ్మో వ్యాధిధమ్మో అహం ఇతి.
ఏవమా’దీహి దేహస్మిం దిస్వా దోసే అనేకధా;
పురే భేరిం చరాపేత్వా ఆరోచేత్వాన రాజినో.
భేరినాదసుగన్ధేన యాచకాలిసమాగతే;
దానకిఞ్జక్ఖఓఘేన సత్తాహం పీనయీ తతో.
దానగ్గహిమబిన్దూనం నిపాతేనా’పి ధంసనం;
అయాతం తం విలోకేత్వా రతనమ్బుజకాననం.
రుదతో ఞాతిసఙ్ఘస్స జలితానలకాననా;
గజిన్దో వియ గేహమ్హా నిక్ఖమిత్వా మనోరమా.
౨౨. ¶
మహన్తం సో మహావీరో ఉపగఞ్ఛి హిమాలయం;
హరిచన్దనకప్పూరాగరుగన్ధేహి వాసితం.
సుఫల్లచమ్పకాసోకపాటలీతిలకేహి చ;
పూగపున్నాగనాగాదిపాదపేహి చ మణ్డితం.
సీహవ్యగ్ఘతరచ్ఛేహి ఇభదీపికపీహి చ;
తురఙ్గమాదినేకేహి మిగేహి చ సమాకులం.
సాళికారవిహంసేహి హంసకోఞ్చసువేహి చ;
కపోతకరవీకాదిసకున్తేహి చ కూజితం.
యక్ఖరక్ఖసగన్ధబ్బదేవదానవకేహి చ;
సిద్ధవిజ్జాధరాదీహి భూతేహి చ నిసేవితం.
మనోసీలిన్దనీలోరుచారుపబ్బతపన్తిహి;
సజ్ఝుహేమాదినేకేహి భూధరేహి చ భాసురం.
సువణ్ణమణిసోపాననేకతిత్థసరేహి చ;
సోభితం తత్థ కీళన్తనేకదేవఙ్గనాహి చ.
సీతసీకరసఞ్ఛన్ననిజ్ఝరానం సతేహి చ;
కిణ్ణరోరగరఙ్గేహి రమ్మేహి విరాజితం.
సిఖణ్డిసణ్డనచ్చేహి లతానం మణ్డపేహి చ;
సేతవాలుకసఞ్ఛన్నమాలకేహి చ మణ్డితం.
సువణ్ణమణిముత్తాది అనేకరతనాకరం;
ఇచ్ఛన్తానం జనాలీనం పుఞ్ఞకిఞ్జక్ఖమా’లయం.
తమ’జ్ఝోగయ్హ సో ధీరో సహస్సక్ఖేన మాపితే;
దిస్వా ఇసిపరిక్ఖారే పణ్ణసాలవరే తహిం.
ఇసివేసం గహేత్వాన విహరన్తో సమాహితో;
సత్తాహ’బ్భన్తరే పఞ్చ అభిఞ్ఞ’ట్ఠవిధా’పి చ.
ఉప్పాదేత్వా సమాపత్తిసుఖేనే’చ తపోధనో;
నభసా దివసే’కస్మిం గచ్ఛన్తో జనతం ఇసి.
౩౫. ¶
సోధేన్తమ’ఞ్జసం దిస్వా ఓతరిత్వా నభా తహిం;
ఇతి తం జనతం పుచ్ఛి కస్మా సోధేథ అఞ్జసం.
సుమేధ త్వం నజానాసి దీపఙ్కరతథాగతో;
సమ్బోధిము’త్తమం పత్వా ధమ్మచక్కమ’నుత్తరం.
పవత్తేత్వాన లోకస్స కరోన్తో ధమ్మసఙ్గహం;
రమ్మం రమ్మపురం పత్వా వసతీ’హ సుదస్సనే.
భిక్ఖుసతసహస్సేహి చతూహి విమలేహి తం;
నిమన్తయిమ్హ దానేన మయం లోకేకనాయక.
తస్స ఆగమనత్థాయ మగ్గం సోధేమ చక్ఖుమ;
ఇతి సోతస్స సో తస్స సుఖం దేన్తో జనో’బ్రవిం.
బుద్ధో’తి వచనం సుత్వా పీతియో’దగ్గమానసో;
సకభావేన సణ్ఠాతుం నేవసక్ఖి గుణాకరో.
తేనా’రద్ధఞ్జసా ధీరో యాచిత్వాన పదేసకం;
లభిత్వా విసమం ఠానం సమం కాతుం సమారభి.
నా’లఙ్కతేయేవ తహిం పదేసే,
లోకేకనాథో సనరామరేహి;
సమ్పూజితో లోకహితో మహేసి,
వసీహి సద్ధిం పటిపజ్జి మగ్గం.
ఛబ్బణ్ణరంసిజాలేహి పజ్జలన్తం తథాగతం;
ఆగచ్ఛన్తం తహి దిస్వా మోదమానో విచిన్తయి.
యన్నూని’మస్స ధీరస్స సేతుం కత్వాన కద్దమే;
సకత్తానం నిపజ్జయే ససఙ్ఘస్స మహేసినో.
దీఘరత్తామ’లం తం మే హితాయ చ సుఖాయ చ;
ఇచ్చే’వం చిన్తయిత్వాన నిపన్నో’సో జినఙ్కురో.
పబోధేత్వాన దిస్వాన చారులోచనపఙ్కజే;
పున’పే’వం విచిన్తేసి నిపన్నో ధితిమా తహిం.
౪౭. ¶
ఇచ్ఛేయ్యం చే’హమ’జ్జే’వ హన్త్వా’నన్తరణే భవే;
సఙ్ఘస్స నవకో హుత్వా పవిసేయ్యం పురం వరం.
కిమ’ఞ్ఞాతకవేసేన క్లేసనిబ్బాపణేన మే;
అయం బుద్ధో’వ’హం బుద్ధో హుత్వా లోకే అనుత్తరో.
జనతం ధమ్మనావాయ తారేత్వాన భవణ్ణవావ;
నిబ్బాణపురమా’నేత్వా సేయ్యం మే పరినిబ్బుతం.
ఇచ్చే’వం చిన్తయిత్వాన నిపన్నో కద్దమే తహిం;
సువణ్ణకదలిక్ఖన్ధసన్నిభో సో’తి సోభతి.
ఛబ్బణ్ణరంసీహి విరాజమానం,
దిస్వా మనుఞ్ఞం సుగతత్తభావం;
సఞ్జాతపీతీహి ఉదగ్గచిత్తో,
సమ్బోధియా ఛన్దమ’కాసి ధీరో.
ఆగన్త్వాన తహిం ఠానం ఇసిం పఙ్కే నిపన్నకం;
లోకస్స సేతుభూతో’పి సేతుభూతం తమ’త్తనో.
దిస్వా ఉస్సీసకే తస్స ఠత్వా లోకేకసేతునో;
లోకేకలోచనో ధీరో దీపఙ్కరతథాగతో.
గోతమో నామ నామేన సమ్బుద్ధో’యం అనాగతే;
భవిస్సతీతి వ్యాకాసి సావకే చ పురాదికే.
ఇదం వత్వాన కత్వాన ససఙ్ఘో తం పదక్ఖిణం;
పూజేసి అట్ఠముట్ఠిహి కుసుమేహి గుణప్పియో.
ఇతి కాతూన పాయాసి ససఙ్ఘో లోకనాయకోవ;
రమ్మకం నామ నగరం రమ్మారామాలయాలయం
జినస్స వచనం సుత్వా ఉట్ఠహిత్వాన పఙ్కతో;
ముదితో దేవసఙ్ఘేహి కుసుమాదీహి పూజితో.
పల్లఙ్కమా’భుజిత్వాన నిసీది కుసుమాసనే;
మహాతపో మహాపఞ్ఞో సుమేధో దమితిన్ద్రియో.
౫౯. ¶
దేవా దససహస్సేసు చక్కవాళేసు మోదితా;
అభిత్వవింసు తం ధీరం నిసిన్నం కుసుమాసనే.
నిసిన్నో ఉపధారేసి ధమ్మే బుద్ధకరే తదా;
కిముద్ధం వా అధో వా’పి దిసాసు విదిసాసు చ.
ఇచ్చే’వం విచినన్తో సో సకలం ధమ్మధాతుకం;
అద్దక్ఖి సకసన్తానే పఠమం దానపారమిం.
ఏవమే’వం గవేసన్తో ఉత్తరిం పారమీ విదూ;
సబ్బా పారమియో దిస్వా అత్తనో ఞాణచక్ఖునా.
సంసారే సంసరన్తో సో బహుం దుక్ఖం తితిక్ఖియ;
గవేసన్తో’మతం సన్తో పూరేత్వా దానపారమిం.
సత్తనం కప్పరుక్ఖో’వ చిన్తామణి’వ కామదో;
ఇచ్ఛితిచ్ఛితమన్నాదిం దదన్తో దదతం వరో.
తారకాహి బహుం కత్వా నభే చారువిలోచనే;
ఉప్పాటేత్వా దదం ధీరో యాచకానం పమోదితో.
మహియా పంసుతో చా’పి సముద్దోదకతో’ధికం;
దదం సరీరమంసఞ్చ లోహితమ్పి చ అత్తనో.
మోలినా’లఙ్కతే సీసే’ధికం కత్వా సినేరుతో;
కమ్పయిత్వా మహిం దేన్తో సుతే చా’పి సకఙ్గతావ.
సీలనేక్కమ్మపఞ్ఞాదీ పూరేత్వా సబ్బపారమీ;
వేస్సన్తరత్తభావే’ వమ్పత్వా తమ్భా చుతో పన.
ఉప్పజ్జిత్వా సురావాసే సున్దరే తుసితే పురే;
వసన్తో సుచిరం కాలం భుత్వానా’తన్తసమ్పదం.
కతఞ్జలీహి దేవేహి యాచితో దిపదుత్తమో;
సమ్బోధాయ మహావీర కాలో తుయ్హన్తిఆదినా.
విలోకేత్వాన కాలాదిం ఞత్వా కాలన్తి బోధియా;
పటిఞ్ఞం దేవసఙ్ఘస్స దత్వా నన్దనకాననం.
౭౨. ¶
గన్త్వాన దేవసఙ్ఘేహి సుగతిం గచ్ఛి’తో చుతో;
అభిత్థుతో మహాపఞ్ఞో చవిత్వాన తతో ఇధ.
సుసజ్జితఙ్గోరుతురఙ్గమాకులే,
విచిత్తనానాపణపణ్యసమ్పదే;
మనోరముత్తుఙ్గజిన్దరాజితే,
విభూసితే తోరణకేతురాసిహి.
అలఙ్కతట్టాలవిసాలమాలయే,
సుగోపురే సున్దరసున్దరాలయే;
సుదస్సనీయే కపిళవ్హయే పురే,
పురిన్దదస్సా’పి పురస్స హాసకే.
భూపాలమోళిరతనాలినిసేవితఙ్ఘి,
పఙ్కేరుహం విమలనేకగుణాధివాసం;
ఓక్కాకరాజకులకేతుమనాథనాథం,
సుద్ధోదనం నరపతిం పవరం పటిచ్చ.
సో సజ్ఝుదామధవలామలదస్సనీయ,
సోణ్డాయ సంగహితసేతవరారచిన్దం;
చన్దావదాతవరవారణరాజవణ్ణం,
సన్దస్సయిత్వ సుపినేన విసాలపఞ్ఞో.
బిమ్బాధరాయ వికచుప్పలలోచనాయ,
దేవిన్దచాపరతిచడ్ఢనభూలతాయ;
సమ్పుణ్ణసోమ్మవిమలిన్దువరాననాయ,
సోవణ్ణహంసయుగచారుపయోధరాయ.
పాదారవిన్దకరపల్లవసున్దరాయ,
సోవణ్ణవణ్ణతనువణ్ణవిరాజితాయ;
సీలాదినేక గుణభూసనభూసితాయ,
మాయాయ రాజవనితాయు’పగఞ్ఛి కుచ్ఛిం.
పటిసన్ధిక్ఖణే తస్స జాతా’నేకవిధబ్భుతా;
అథా’యం గహితారక్ఖో నరేహి అమరేహి చ.
౮౦. ¶
మనుఞ్ఞరత్తమ్బుజకణ్ణికాయ,
మా’సీనసిఙ్గీపటిమా’వ రమ్మా;
సువణ్ణవణ్ణో దిపదానమిన్దో,
పల్లఙ్కమా’భుఞ్ఛియ మాతుగబ్భే.
మణిమ్హి విప్పసన్నమ్హి రత్తసుత్తమి’వా’వుతం;
మాతుచిత్తమ్బుజం ధీరో బోధయన్తో పదిస్సతి.
దసమాసావసానమ్హి దేవీ రఞ్ఞో కథేసి’దం;
మయ్హం ఞాతిఘరం దేవ గన్తుమి’చ్ఛామ’హం ఇతి.
రఞ్ఞో’థ సమనుఞ్ఞతా గచ్ఛన్తి కులమ’త్తనో;
మహతా పరిహారేన దిబ్బఞ్జస సమఞ్జసే.
సురభికుసుమసణ్డాలఙ్కతస్సాలసణ్డం,
సమదహమరమాలాగీయమానగ్గనాదం;
నయనవిహగసఙ్ఘే అవ్హయన్తం’వ దిస్వా,
విపులరతినివాసం లుమ్బినీకాననం తం.
విపులతరరతిం సా తమ్హి కాతూన రమ్మే,
అమరయువతిలీలాచారులీలాభిరామా;
వికసితవరసాలస్సో’పగన్త్వాన మూలం,
సయమ’తినమితే కం సాలసాఖం అగణ్హి.
తస్మిం ఖణే కమ్మజమాలుత’స్సా,
చలింసు సానీహి పరిక్ఖిపిత్వా;
దేవిం జనో తం అభిపాలయన్తో,
తమ్హా పటిక్కమ్మ సుసణ్ఠితా’థ.
సగచారుహేమవలయాదివిభూసితేన,
అచ్చన్తతమ్బనఖరంసిసముజ్జలేన;
తులాతికోమలసురత్తకరేన సాఖం,
ఓలమ్బ తత్థ మజనేసి ట్ఠితా’వ ధీరం.
౮౮. ¶
సోవణ్ణవణ్ణతనువణ్ణవిరాజమానం,
నేత్తాభిరామమతులం అతులాయ గబ్భా;
సమ్మా పసారితకరఙ్ఘీయుగాభిరామం,
పఙ్కేరుహా కణకహంసమి’వో’తరన్తం.
బ్రహ్మా మనగ్ఘరతివడ్ఢనహేమజాల,
మా’దాయ తేన ఉపగమ్మ పటిగ్గహేత్వా;
‘‘సమ్మోద దేవి అయ మ’గ్గతరో సుతో తే,
జాతో’’తి తాయ పురతో కథయింసు ఠత్వా.
జాయన్తి సేసమనుజా మలమక్ఖితఙ్గా,
జాతో పనే’స పవరో దిపదానమిన్దో;
అచ్చన్త సణ్హమలకాసికవత్థకమ్హి,
నిక్ఖిత్తనగ్ఘతరచారుమణీ’వ సుద్ధో.
ఏవ’మ్పి సన్తే సభతో’పగన్త్వా,
ద్వే వారిధారా సుభగస్స దేహే;
జనేత్తిదేహే’పి ఉతుం మనుఞ్ఞం,
గాహాపయుం మఙ్గలకిచ్చతాయ.
తేసం కరం రతికరా అజినప్పవేణీ,
మా’దాయ తేన ఉపగమ్మ పటిగ్గహేసుం;
దేవా దుకూలమయచుమ్బటకేన వీరం,
తేసం కరం నరవరా నరసీహరాజం.
తేసం కరా రతికరో విమలో’వ చన్దో,
చక్కఙ్కితోరుచరణేహి మహీతలస్మిం;
సమ్మా పతిట్ఠియ పురత్థిమకం దిసం సో,
ఓలోకయిత్థ కమలాయతలోచనేహి.
ఏకఙ్గనా నేకసతాని చక్క,
వాళాన’హేసుం సనరామరా’థ;
ధీరం సుగన్ధప్పభూతీహి తేసు,
సమ్పూజయన్తా ఇదమ’బ్రవింసు.
౯౫. ¶
నత్థే’త్థ తుమ్హేహి సమో సుధీస,
ఏకో పుమా’ప’గ్గతరో కుతో’తి;
ఏవం దిసా లోకియ లోకనాథో,
తపేక్ఖమానో సదిస’మ్పి ఏకం.
ఉత్తరా’భిముఖో సత్తపదం గన్త్వా కథేసి’దం,
‘‘అగ్గో’హమస్మి లోకస్స జేట్ఠో సేట్ఠో’’తిఆదికం.
అనఞ్ఞసాధారణనాదము’త్తమం,
సురాసురబ్రహ్మనరిన్దపూజితం;
నరిన్ద’మాదాయ గతో మహాజనో,
సుసజ్జితం తం కపిళవ్హయం పురం.
భారాతిభారనగపాదపమేరురాజం,
సబ్బ’మ్పి సాగరజలం వహితుం సమత్థా;
జాతక్ఖణే,పి గుణభారమ’సయ్హమానా,
సఙ్కమ్పయీ’వ పథవీ పవరస్స తస్స.
రమింసు సోణా హరిణేహి సద్ధిం,
కాకా ఉలూకేహి ముదగ్గుదగ్గా;
సుపణ్ణరాజూహి మహోరగా చ,
మజ్జారసఙ్ఘా’పి చ ఉన్దురేహి.
మిగా మిగిన్దేహి సమాగమింసు,
పుత్తేహి మాతాపితరో యథే’వ;
నావా విదేస’మ్పి గతా సదేసం,
గతా’చ కణ్డం సరభఙ్గసత్థు.
నానావిరాగుజ్జలపఙ్కజేహి,
విభూసితో సన్తతరఙ్గమాలో;
మహణ్ణవో ఆసి తహిం జల’మ్పి,
అచ్చన్తసాతత్తము’పాగమాసి.
సుఫుల్లఓలమ్బకపఙ్కజేహి,
సమాకులత్తం గగనం అగఞ్ఛి;
జహింసు పక్ఖీ గమనం నభమ్హి,
ఠితా’చ సిన్ధూ’పి అసన్దమానా.
౧౦౩. ¶
అకాలమేఘప్పియసఙ్గమేన,
మహీవధూ సోమ్మతమా అహోసి;
మరూహి వస్సాపితనేకపుప్ఫ,
విభూసితేనా’తివిభూసితావ.
సుఫుల్లమాలాభరణాభిరామా,
లతఙ్గనా’లింగితపాదపిన్దా;
సుగన్ధకిఞ్జక్ఖవరమ్బరేహి,
దిసఙ్గనాయో అతిసోభయింసు.
సుగన్ధధూపేహి నభం అసేసం,
పవాసితం రమ్మతరం అహోసి;
సురాసురిన్దా ఛనవేసధారీ,
సంగీతియుత్తా విచరింసు సబ్బే.
పియంవదా సబ్బజనా అహేసుం,
దిసా అసేసా’పి చ విప్పసన్నా;
గజా’తిగజ్జింసు నదింసు సీహా,
హేసారవో చా’సి తురఙ్గమానం.
సవేణువీణా సురదున్దుభీ నభే,
సకం సకం చారుసరమ్పమోచయుం;
సపబ్బతిన్దప్పుథులోకధాతుయా,
ఉళారఓభాసవయో మనోరమో.
మనుఞ్ఞగన్ధో ముదుసీతలానిలో,
సుఖప్పదం వాయి అసేసజన్తునో;
అనేకరోగాదుపపీళితంగినో,
తతో పముత్తా సుఖినో సియుం జనా.
విజమ్భమానామితవాళవీజనిప్ప,
-భాభిరామం భువనం అహోసి.
మహింహి భేత్వా చు’దకాని సన్దయుం,
గమింసు బుజ్జా ఉజుగత్తతం జనా.
౧౧౦. ¶
అన్ధా పఙ్గులనచ్చాని లీలోపేతాని పేక్ఖయుం;
సుణింసు బధిరా మూగ గీతియో’పి మనోరమా.
సితలత్తము’పాగఞ్ఛి అవీచగ్గి’పి తావదే;
మోదింసు జలజా తస్మిం జన్తవో పహసింసు చ.
ఖుప్పిపాసాభి భూతానం పేతానం ఆసి భోజనం;
లోకన్తరే’పి ఆలోకో అన్ధకారనిరన్తరే.
అతిరేకతరా తారావళిచన్దదివాకరా;
విరోచింసు నభే భూమిగతాని రతనాని చ.
మహీతలాదయో భేత్వా నిక్ఖమ్మ ఉపరూపరి;
విచిత్తపఞ్చవణ్ణా’సుం సుఫుల్లవిపులమ్బుజా.
దున్దుభాదీ చ’లఙ్కారా అవాదిత అఘట్టితా;
అచ్చన్తమధురం నాదం పముఞ్చంసు మహీతలే.
బద్ధా సఙ్ఖలికాదీహి ముఞ్చింసు మనుజా తతో;
భువనే భవనద్వారకవాటా వివటా సయం.
‘‘పురే కపిళవత్థుమ్హి జాతో సుద్ధోదనత్రజో;
నిసజ్జ బోధిమణ్డే’తి అయం బుద్ధో భవిస్సతి.’’
చేలుక్ఖేపాదయో చా’పీ పవత్తేన్తా పమోదితా;
కీళింసు దేవసఙ్ఘా తే తావతింసాలయే తదా.
ఇద్ధిమన్తో మహాపఞ్ఞో కాలదేవలతాపసో;
సుద్ధోదననరిన్దస్స ధీమతో సో కులూపగో.
భోజనస్సావసానమ్హి తావతింసాలయం గతో;
గన్త్వా దివావిహారాయ నిసిన్నో భవనే తహిం.
ఛనవేసం గహేత్వాన కీళన్తే తే ఉదిక్ఖియ;
సన్తోసకారణం పుచ్ఛి తేసం తే’పి న’మబ్రవుం.
సుత్వా తం తత్తతో తమ్హా పీతియో’దగ్గమానసో;
తావదేవో’పగన్త్వాన సుద్ధోదననివేసనం.
౧౨౩. ¶
పవిసిత్వా సుపఞ్ఞత్తే నిసిస్సో ఆసనే ఇసి;
‘‘జాతో కిర మహారాజ పుత్తో తే నుత్తరో సుధి.
దట్ట్ఠు’మిచ్ఛామ’హం తం’’తి ఆహ రాజా అలఙ్కతం;
ఆనాపేత్వా కుమారం తం వన్దాపేతు’ముపాగమీ.
కుమారభూతస్స’పి తావదేవ గుణానుభావేన మనోరమాని;
పాదారవిన్దా పరివత్తియ’గ్గా పతిట్ఠితా ముద్ధని తాపసస్స.
తేనత్తభావేన నరుత్తమస్స,
న వన్దితబ్బో తిభవేపి కోచి;
తిలోకనాథస్స సచే హి సీసం,
తపస్సినో పాదతలే ఠపేయ్యం.
ఫాలేయ్యముద్ధా ఖలు తాపసస్స పగ్గయ్హ సో అఞ్జలిముత్తమస్స;
అట్ఠాసి ధీరస్స గుణణ్ణవస్స నాసేతు’మత్తాన’మయుత్తకన్తి.
దిస్వాన తం అచ్ఛరియం నరిన్దో దేవాతిదేవస్స సకత్రజస్స;
పాదారవిన్దాన’భివన్ది తుట్ఠో విచిత్తచక్కఙ్కితకోమలాని.
యదా’సి రఞ్ఞో పుథువప్పమఙ్గలం తదా పురం దేవపురం’వ సజ్జితం;
విభూసితా తా జనతా మనోరమా సమాగతా తస్స నికేతముత్తమం.
విభూసితఙ్గో జనతాహి తాహి సో పురక్ఖతో భూసనభూసితత్రజం;
తమా’దయిత్వా’తులవప్పమఙ్గలం సురిన్దలీలాయ గతో నరిస్సరో.
నానావిరాగుజ్జలచారుసాని పరిక్ఖితే కమ్హి చ జమ్బుమూలే;
సయాపయిత్వా బహిమఙ్గలం తం ఉదిక్ఖితుం ధాతిగణా గమింసు.
౧౩౨. ¶
సువణ్ణతారాదివిరాజమాన’వితానజోతుజ్జలజమ్బుమూలే;
నిసజ్జ ధీరో సయనే మనుఞ్ఞే’ఝానం సమాపజ్జి కతావకాసో.
సువణ్ణబిమ్బం వియ తం నిసిన్నం ఛాయఞ్చ తస్సా ఠితమే’వ దిస్వా;
తమబ్రవీ ధాతిజనో’పగన్త్వా ‘‘పుత్తస్స తే అబ్భుతమీ’దిసన్తి.’’
విసుద్ధచన్దాననభాసురస్స సుత్వాన తం పఙ్కజలోచనస్స;
సవన్దనం మే దుతియ’న్తి వత్వా పుత్తస్స పాదే సిరసా’భివన్ది.
తదఞ్ఞానిపి లోకస్మిం జాతా’నేకవిధబ్భుతా;
దస్సితా మే సమాసేన గన్థవిత్థారభీరునా.
యస్మిం విచిత్తమణిమణ్డితమన్దిరానం,
నానావితానసయనాసనమణ్డితానం;
నిస్సేణి సేణి పుథుభూమికభూసితానం,
తిణ్ణం ఉతూనమ’నురూపమ’లఙ్కతానం.
సిఙ్గేసు రంసినికరా సురమన్దిరానం,
సిఙ్గేసు రంసిమపహాసకరా’వ నిచ్చం;
ఆదిచ్చరంసి వియ పఙ్కజకాననాని,
లోకాననమ్బుజవనాని వికాసయన్తి.
నానా మణివిచిత్తాహి భిత్తీతి వనితా సదా;
వినా’పి దప్పణచ్ఛాయం పసాధేన్తి సకం తనుం.
తేలాసనగసఙ్కాసం విలోచనరసాయనం;
సుధాలఙ్కతపాకారవలయం యత్థ దిస్సతే.
ఇన్దనీలోరువలయం నానా రతనభూసితం;
దిస్సతే’వ సదా యస్మిం పరిఖానేకపఙ్కజా.
౧౪౧. ¶
పత్వాన వుద్ధిం విపులే మనుఞ్ఞే,
భుత్వాన కామే చ తహిం వసన్తో;
గచ్ఛం తిలోకేకవిలోచనో సో,
ఉయ్యానకీళాయ మహాపథమ్హి.
కమేన జిణ్ణం బ్యధితం మతఞ్చ,
దిస్వాన రూపం తిభవే విరత్తో;
మనోరమం పబ్బజితఞ్చ రూపం,
కత్వా రతిం తమ్హి చతుత్థవారే.
సుఫుల్లనానాతరుసణ్డమణ్డితం సిఖణ్డిసణ్డాదిదిజూపకూజితం;
సుదస్సనీయం వియ నన్దనం వనం మనోరముయ్యానమ’గా మహాయసో.
సురఙ్గనా సున్దరసున్దరీనం మనోరమే వాదితనచ్చగీతే సురిన్దలీలాయ;
తహిం నరిన్దో రమిత్వ కామం దిపదాన’మిన్దో.
ఆభుజిత్వాన పల్లఙ్కం నిసిన్నో రుచిరాసనే;
కారాపేతుమ’చిన్తేసి దేహభూసన’మత్తనో.
తస్స చిత్తం విదిత్వాన విస్సకమ్మస్సి’దంబ్రవీ;
అలఙ్కరోహి సిద్ధత్థ’మితి దేవానమిస్సరో.
తేనా’ణత్తో’పగన్త్వాన విస్సకమ్మో యసస్సినో;
దసదుస్ససహస్సేహి సీసం వేఠేసి సోభనం.
తనుం మనుఞ్ఞమ్పి అకాసి సోభనం,
అనఞ్ఞసాధారణలక్ఖణుజ్జలం;
విచిత్తనానుత్తమభూసనేహి సో,
సుగన్ధిగన్ధుప్పలచన్దనాదినా.
విభూసితో తేన విభూసితఙ్గినా,
తహిం నిసిన్నో విమలే సిలాతలే;
సురఙ్గనాసన్నిభసున్దరీహి సో,
పురక్ఖతో దేవపతీవ సోభతి.
౧౫౦. ¶
సుద్ధోదననరిన్దేన పేసితం సాసనుత్తమం;
‘‘పుత్తో తే పుత్త జాతో’’తి సుత్వాన దీపదుత్తమో.
‘‘మమ’జ్జ బన్ధనం జాతం’’ఇతి వత్వాన తావదే;
సమిద్ధం సబ్బకామేహి అగమా సున్దరం పురం.
ఠితా ఉపరిపాసాదే కిసాగోతమి తం తదా;
రాజేన్తం సతరంసి’ంవ రాజం దిస్వా కథే సి’దం.
‘‘యేసం సూను అయం ధీరో యా చ జాయా ఇమస్స తు;
తే సబ్బే నిబ్బుతా నూన సదా’నూనగుణస్స వే’’.
ఇతీ’దిసం గిరం సుత్వా మనుఞ్ఞం తాయ భాసితం;
సఞ్జాతపీతియా పీనో గచ్ఛమానో సకాలయం.
సీతలం విమలం హారిం హారం తం రతివడ్ఢనం;
పేసేత్వా సన్తికం తస్సా ఓముఞ్చిత్వాన కణ్ఠతో.
పాసాదమ’భిరూహిత్వా వేజయన్తం’వ సున్దరంవ;
నిపజ్జి దేవరాజా’వ సయనే సో మహారహే.
సున్దరీ తం పురక్ఖత్వా సురసున్దరిసన్నిభా;
పయోజయింసు నచ్చాని గీతాని వివిధాని’పి.
పబ్బజ్జాభిరతో ధీరో పఞ్చకామే నిరాలయో;
తాదిసే నచ్చగీతే’పి న రమిత్వా మనోరమే.
నిపన్నో విస్సమిత్వాన ఈసకం సయనే తహిం;
పల్లఙ్కమా’భుజిత్వాన మహావీరో మహీపతి.
నిసిన్నో’వ’నేకప్పకారం వికారం,
పదిస్వాన నిద్దుపగానం వధూనం;
గమిస్సామి’దానీ’తి ఉబ్బిగ్గచిత్తో,
భవే ద్వారమూలం’పగన్త్వాన రమ్మం.
ఠపేత్వాన సీసం సుభుమ్మారకస్మిం,
సుణిస్సామి ధీరస్స సద్దన్తి తస్మిం;
నిపన్నం సుదన్తం పసాదావహన్తం,
సహాయం అమచ్చం మహాపుఞ్ఞవన్తం.
౧౬౨. ¶
అచ్ఛన్నసవనం ఛన్నం ఆమన్తేత్వా కథేసి’దం;
‘‘ఆనేహి ఇతి కప్పేత్వా కన్థకం నామ సిన్ధవం.’’
సో ఛన్నో పతిగణ్హిత్వా తం గిరం తేన భాసితం;
తతో గన్త్వాన కప్పేత్వా సీఘమా’నేసి సిన్ధవం.
అభినిక్ఖమనం తస్స ఞత్వా వరతురఙ్గమో;
తేన సజ్జియమానో సో హేసారవము’దీరయి.
పత్థరిత్వాన గచ్ఛన్తం సద్దం తం సకలం పురం;
సబ్బే సురగణా తస్మిం సోతుం నా’దంసు కస్సచి.
అథ సో సజ్జనానన్దో ఉత్తమం పుత్తమ’త్తనో;
పస్సిత్వా పఠమం గన్త్వా పచ్ఛా బుద్ధో భవామ’హం.
చిన్తయిత్వాన ఏవ’మ్పి గన్త్వా జాయానివేసనం;
ఠపేత్వా పాదదు’మ్మారే గీవం అన్తో పవేసియ.
కుసుమేహి సమాకిణ్ణే దేవిన్దసయనూపమే;
నిపన్నం మాతుయా సద్ధిం సయనే సకమ’త్రజం.
విలోకేత్వాన చిన్తేసి ఇతి లోకేకనాయకో;
సచా’హం దేవియా బాహుమ’పనేత్వా మమ’త్రజం.
గణ్హిస్సామ’న్తరాయ’మ్పి కరేయ్య గమనస్స మే;
పబుజ్ఝిత్వా మహన్తేన పేమేనే’సా యసోధరా.
బుద్ధో హుత్వా పునా’గమ్మ పస్సిస్సామీ’తి అత్రజం;
నరాధిపో తదా తమ్హా పాసాదతలతో’తరి.
పేసలాననకరఙ్ఘిపఙ్కజా హాసఫేనభమువీచిభాసురా;
నేత్తనీలకమలా యసోధరాకోముదీ’వ నయనాలిపత్థితా.
సమత్థో అస్స కో తస్సా జహితుం దేహసమ్పదం;
విన్దమానో వినా ధీరం ఠితం పరమిముద్ధని.
‘‘అస్సో సామి మయానీతో కాలం జాన రథేసభ’’;
ఇతి అబ్రవి ఛన్నో సో భూపాలస్స యసస్సినో.
౧౭౫. ¶
మహీపతి తదా సుత్వా ఛన్నేనో’దీరితం గిరం;
పాసాదా ఓతరిత్వాన గన్త్వా కన్థకసన్తికం.
తస్సి’దం వచనం భాసి సబ్బసత్తహితే రతో;
‘‘కన్థక’జ్జే’కరత్తిం మా తారేహి’’ సనరామరం.
లోకము’త్తారయిస్సామి బుద్ధో హుత్వా అనుత్తరో;
భవసాగరతో ఘోరజరాదిమకరాకరా.’’
ఇదం వత్వా తమా’రుయ్హ సిన్ధవం సఙ్ఖసన్నిభం;
గాహాపేత్వాన ఛన్నేన సుదళ్హం తస్స వాలధిం.
పత్వాన సో మహాద్వారసమీపం సమచిన్తయి;
భవేయ్య వివటం ద్వారం యేన కేనచి నో సచే.
వాలధిం గహితేనేవ సద్ధిం ఛన్నేన కన్థకం,
నిప్పీళయిత్వా సత్థీహి ఇమమచ్చుగ్గతం సుభం;
ఉల్లఙ్ఘిత్వాన పాకారం గచ్ఛామీ’తి మహబ్బలో.
తథా థామబలూపేతో ఛన్నో’పి తురగుత్తమో;
విసుం విసుం విచిన్తేసుం పాకారం సమతిక్కమం.
తస్స చిత్తం విదిత్వాన మోదితా గమనే సుభే;
వివరింసు తదా ద్వారం ద్వారే’ధిగ్గహితా సురా.
తం సిద్ధత్థమ’సిద్ధత్థం కరిస్సామీ’తి చిన్తియ;
ఆగన్త్వా తస్సి’దం భాసి అన్తలిక్ఖే ట్ఠితన్తికో.
‘‘మా నిక్ఖమి మహావీర ఇతో తే సత్తమే దినే;
దిబ్బం తు చక్కరతనం అద్ధా పాతుభవిస్సతి.’’
ఇచ్చేవం వుచ్చమానో సో అన్తకేన మహాయసో;
‘‘కో’సి త్వమి’తి’’తం భాసి మారో చ’త్తానమా’దిసి.
‘‘మారజానామ’హం మయ్హం దిబ్బచక్కస్స సమ్భవం;
గచ్ఛ త్వమి’ధ మా తిట్ఠ న’మ్హి రజ్జేనమత్థికో.
సబ్బం దససహస్సిమ్పి లోకధాతుమ’హం పన;
ఉన్నాదేత్వా భవిస్సామి బుద్ధో లోకేకనాయకో.’’
౧౮౮. ¶
ఏవం వుత్తే మహాసత్తే అత్తనో గిరము’త్తరిం;
గాహాపేతుమ’సక్కోన్తో తత్థే’వ’న్తరధాయి’సో.
పాపిమస్స ఇదం వత్వా చక్కవత్తిసిరిమ్పి చ;
పహాయ ఖేపిణ్డం’వ పచ్చుససమయే వసిం.
గచ్ఛన్తమ’భిపూజేతుం సమాగన్త్వాన తావదే;
రతనుక్కాసహస్సాని ధారయన్తా మరూ తహిం.
పచ్ఛతో పురతో తస్స ఉభోపస్సేసు గచ్ఛరే;
తథే’వ అభిపూజేన్తా సుపణ్ణా చ మహోరగా.
సువిపులసురసేనా చారులీలాభిరామా,
కుసుమసలిలధారా వస్సయన్తా నభమ్హా;
ఇహహి దససహస్సీ చక్కవాళా గతా తా,
సుఖుమతనుతమేతోదగ్గుదగ్గా చరన్తి.
యస్మిం సుగన్ధవరపుప్ఫసుధూప చుణ్ణ,
హేమద్ధజప్పభుతిభాసురచారుమగ్గే;
గచ్ఛం మహాజవవరఙ్గ తురంగ రాజా,
గన్తుం న సక్ఖి జవతో కుసుమాదిలగ్గో.
ఇత్థం తమ్హి పథే రమ్మే వత్తమానే మహామహే;
గచ్ఛన్తో రత్తిసేసేన తింసయోజనమఞ్జసే.
పత్వా’నోమానదీతీరం పిట్ఠితో తురగస్స సో;
ఓతరిత్వాన విమలే సీతలే సికతాతలే.
విస్సమిత్వా ఇదం వత్వా ‘‘గచ్ఛాహీ’తి సకం పురం;
ఆభరణాని ఆదియ ఛన్నే’మం గురగమ్పి చ.’’
ఠితో తస్మిం మహావీరో అచ్చన్త నిసితా’సినా;
సుగన్ధవాసితం మోళిం ఛేత్వా’నుక్ఖిపి అమ్బరే.
చారుహేమసుముగ్గేన కేసధాతుం నభుగ్గతం;
పూజనత్థం సహస్సక్ఖో సిరసా సమ్పటిచ్ఛియ.
౧౯౯. ¶
విలోచనానన్దకరిన్దనీలమయేహి చూళామణి చేతియం సో;
పతిట్ఠపేసా’మలతావతింసే ఉబ్బేధతో యోజనమత్తమగ్గా.
ఉత్తమట్ఠపరిక్ఖారం ధారేత్వా బ్రహ్మునాభతం;
అమ్బరే’చ పవిజ్ఝిత్థ వరం దుస్సయుగమ్పి చ.
తమా’దాయ మహాబ్రహ్మా బ్రహ్మలోకే మనోరమం;
ద్వాదసయోజనుబ్బేధం దుస్సథూపం అకారయి.
నామేనా’నుపియం నామ గన్త్వా అమ్బవనం తహిం;
సత్తాహం వీతినామేత్వా పబ్బజ్జాసుఖతో తతో.
గన్త్వానే’కదినేనే’వ తింసయోజనమఞ్జసం;
పత్వా రాజగహం ధీరో పిణ్డాయ చరి సుబ్బతో.
ఇన్దనీలసిలాయా’పి కతా పాకారగోపురా;
హేమచలా’వ దిస్సన్తి తస్సా’భాగి తహిం తదా.
కో’యం సక్కో నుఖో బ్రహ్మా మారో నాగో’తిఆదినా;
భియ్యో కోతుహళప్పత్తో పదిస్వా తం మహాజనో.
పవిసిత్వా గరహేతూన భత్తం యాపనమత్తకం;
యుగమత్తం’వ పేక్ఖన్తో గచ్ఛన్తో రాజవీథియం.
మథితం మేరుమన్థేన సముద్ద’వ మహాజనం;
తమ్హా సో ఆకులీ కత్వా గన్త్వా పణ్డవపబ్బతం.
తతో తస్సే’వ ఛాయాయ భూమిభాగే మనోరమే;
నిసిన్నో మిస్సకం భత్తం పరిభుఞ్జితుమా’రభి.
పచ్చవేక్ఖణమత్తేన అన్తసప్పం నివారిస;
దేహవమ్మికతో ధీరో నిక్ఖమన్తం మహబ్బలో.
భుత్వాన బిమ్బిసారేన నరిన్దేన నరాసభో;
నిమన్తినో’పి రజ్జేన ఉపగన్త్వాన’నేకధా.
౨౧౧. ¶
పటిక్ఖిపియ తం రజ్జం అథ తేనా’భియాచితో;
ధమ్మం దేసేహి మయ్హన్తి బుద్ధో హుత్వా అనుత్తరో.
దత్వా పటిఞ్ఞం మనుజాధిపస్స ధీరో’పగన్త్వాన పధానభూమిం;
అనఞ్ఞసాధారణదుక్కరాని కత్వా తతో కిఞ్చి అపస్సమానో.
ఓళారికన్నపానాని భుఞ్జిత్వా దేహసమ్పదం;
పత్వా’జపాలనిగ్రోధమూలం పత్తో సురో వియ.
పురత్థా’భిముఖో హుత్వా నిసిన్నో’సి జుతిన్ధరో;
దేహవణ్ణేహి నిగ్రోధో హేమవణ్ణో’సి తస్స సో.
సమిద్ధపత్థనా ఏకా సుజాతా నామ సున్దరీ;
హేమపాతిం సపాయాసం సీసేనా’దాయ ఓనతా.
తస్మిం అధిగ్గహీతస్స రుక్ఖదేవస్స తావదే;
బలిం దమ్మీ’తి గన్త్వాన దిస్వా తా దీపదుత్తమం.
దోవో’తి సఞ్ఞాయ ఉదగ్గచిత్తా పాయాసపాతిం పవరస్స దత్వా;
‘‘ఆసింసనా ఇజ్ఝియథా హి మయ్హం తుయ్హమ్పి సా సామి సమిజ్ఝితూ’తి.’’
ఇచ్చే’వం వచనం వత్వా గతా తమ్హా వరఙ్గనా;
అథ పాయాసపాతిం తం గహేత్వా మునిపుఙ్గవో.
గన్త్వా నేరఞ్జరాతీరం భూత్వా తం వరభోజనం;
పటిసోతం పవిస్సజ్జి తస్సా పాతిం మనోరమం.
జన్తాలిపాలిమననేత్తవిలుమ్పమానం,
సమ్ఫుల్లసాలవనరాజివిరాజమానం;
దేవిన్దనన్దనవనం’వ’భినన్దనీయ,
ము’య్యానము’త్తమతరం పవరో’పగన్త్వా.
కత్వా దివావిహారం సో సాయణ్హసమయే తహిం;
గచ్ఛం కేసరలీలాయ బోధిపాదపసన్తికం.
౨౨౨. ¶
బ్రహ్మసురాసురమహోరగపక్ఖిరాజ,
సంసజ్జితోరువటుమే దిపదానమిన్దో;
పాయాసి సోత్థియద్విజో తిణహారకో తం,
దిస్వాన తస్స అదదా తిణముట్ఠియో సో.
ఇన్దివరారవిన్దాదికుసుమాన’మ్బరా తహిం;
పతన్తీ వుట్ఠిధారా’వ గచ్ఛన్తే దీపదుత్తమే.
చారుచన్దనచుణ్ణాది’ధుపగన్ధేహి నేకధా;
అనోకాసో’సి ఆకాసో గచ్ఛన్తే దీపదుత్తమే.
రతనుజ్జలఛత్తేహి చారుహేమద్ధజేహి చ;
అనోకాసో’సి ఆకాసో గచ్ఛన్తే దిపదుత్తమే.
వేలుక్ఖేపసహస్సేహి కీళన్తేహి మరూహి’పి;
అనోకాసో’సి ఆకాసో గచ్ఛన్తే దిపదుత్తమే.
సురదున్దుభివజ్జాని కరోన్తేహి మరూహిపి;
అనోకాసో’సి ఆకాసో గచ్ఛన్తే దిపదుత్తమే.
సురఙ్గనాహి సఙ్గితిం గాయన్తిహి’పి’నేకధా;
అనోకాసో’సి ఆకాసో గచ్ఛన్తే దిపదుత్తమే.
మనోరమా కిణ్ణరకిణ్ణరఙ్గనా,
మనోరమఙ్గా ఉరగోరగఙ్కనా;
మనోరమా తమ్హి చ నచ్చగీతియో,
మనోరమా’నేకవిధా పవత్తయుం.
తదా మహోఘే’వ మహామగేహి,
పవత్తమానే ఇతి సో మహాయసో;
తిణే గహేత్వా తిభవేకనాయకో,
ఉపాగతో బోధిదుమిన్దసన్తికం.
విద్దుమాసితసేలగ్గరజతాచలసన్నిభం;
కత్వా పదక్ఖిణం బోధిపాదపం దిపదుత్తమో.
పురత్థిమదిసాభాగే అచలే రణధంసకే;
మహీతలే ఠితో ధీరో చాలేసి తిణముట్ఠియో.
౨౩౩. ¶
విద్దసహత్థమత్తో సో పల్లఙ్కో ఆసి తావదే;
అథ నం అబ్భుతం దిస్వా మహాపఞ్ఞో విచిన్తయి.
‘‘మంసలోహితమట్ఠి చ నహారూ చ తచో చ మే;
కామం సుస్సతు నేవా’హం జహామి వీరియం’’ఇతి.
ఆభుజిత్వా మహావీరో పల్లఙ్కమ’పరాజితం;
పాచినాభిముఖో తస్మిం నిసీది దీపదుత్తమో.
దేవదేవస్స దేవిన్దో సఙ్ఖమా’దాయ తావదే;
వీసుత్తరసతుబ్బేధం ధమయన్తో తహిం ఠితో.
దుతియం పుణ్ణచన్దం’వ సేతచ్ఛత్తం తియోజనం;
ధారయన్తో ఠితో సమ్మా మహాబ్రహ్మా సహమ్పతి.
చారుచామరమా’దాయ సుయామో’పి సురాధిపో;
వీజయన్తో ఠితో తత్థ మన్దం మన్దం తిగావుతం.
బేలువం వీణమా’దాయ సురోపఞ్చసిఖవ్హయో;
నానావిధలయోపేతం వాదయన్తో తథా ఠితో.
థుతిగీతాని గాయన్తో నాటకీహి పురక్ఖతో;
తథే’వ’ట్ఠాసి సో నాగరాజా కాలవ్హయో’పి చ.
గహేత్వా హేమమఞ్జుసా సురపుప్ఫేహి పూరితా;
పూజయన్తా’వ అట్ఠంసు బత్తింసా’పి కుమారికా.
సేన్దదేవసఙ్ఘేహి తేహి ఇత్థం మహామహే;
వత్తమానే తదా మారో పాపిమా ఇతి చిన్తయి.
‘‘అతిక్కమితుకామో’యం కుమారో విసయం మమ;
సిద్ధత్థో అథ సిద్ధత్థం కరిస్సామీ’’తి తావదే.
మాపేత్వ భింసనతరోరుసహస్సబాహుం,
సఙ్గయ్హ తేహి జలితా వివిధాయుధాని;
ఆరుయ్హ చారు దిరదం గిరిమేఖలాక్ఖ్యం,
చణ్డం దియడ్ఢసతయోజనమాయతం తం.
౨౪౫. ¶
నానాననాయ’నలవణ్ణసిరోరుహాయ,
రత్తోరువట్టబహినిగ్గతలోచనాయ;
దట్ఠోట్ఠభింసనముఖాయు’రగబ్భుజాయ,
సేనాయ సో పరివుతో వివిధాయుధాయ.
తత్థో’పగమ్మ అతిభీమరమం రవన్తో,
సిద్ధత్థమే’థ ఇతి గణ్హథ బన్ధథే’మం;
ఆణాపయం సురగణం సహదస్సనేన,
చణ్డానీలుగ్గతపిచుం’వ పలాపయిత్థ.
గమ్భీరమేఘరవసన్తిభవణ్డనాదం,
వాతంచ మాపియ తతో సుభగస్స తస్స;
కణ్ణమ్పి వీవరవరస్స మనోరమస్స,
నో ఆసియేవ చలితుం పభు అన్తకోథ.
సంవట్టవుట్ఠిజవసన్నిభభీమఘోర,
వస్సం పవస్సియ తతో’దకబిన్దుకమ్పి;
నాసక్ఖి నేతుమ’తులస్స సమీపకమ్పి,
దిస్వా తమ’బ్భుతమ’థో’పి సుదుమ్ముఖో సో.
అచ్చన్తభీమనళఅచ్చిసముజ్జలోరు,
పాసానభస్మకలలాయుధవస్సధారా;
అఙ్గారపజ్జలితవాలుకవస్సధారా,
వస్సాపయిత్థ సకలాని ఇమాని తాని.
మారానుభావబలతో నభతో’పగన్త్వా,
పత్వాన పుఞ్ఞసిఖరుగ్గతసన్తికం తు;
మాలాగుళప్పభూతిభావగతాని’థాపి,
లోకన్తరే’వ తిమిరం తిమిరం సుఘోరం.
మాపేత్వ మోహతిమిరమ్పి హతస్స తస్స,
దేహప్పభాగి సతరంసిసతోదితం’వ;
జాతం మనోరమతరం అతిదస్సనీయ,
మా’లోకపుఞ్జమ’వలోకియ పాపధమ్మో.
౨౫౨. ¶
కోపోపరత్తవదనో భుకుటిప్పవారా,
అచ్చన్తభింసనవిరూపకవేసధారీ;
అచ్చన్తతిణ్హతరధారమసఙ్గమే’వ,
చక్కాయుధం చరతరం అపి మేరురాజం.
సఙ్ఖణ్డయన్తమి’వ థూలకలీరకణ్డం,
విస్సజ్జి తేన’పి న కిఞ్చి గుణాకరస్స;
కాతుం పహుత్తము’పగఞ్ఛి తతో తమే’తం,
గన్త్వా నభా కుసుమఛత్తతమా’గ సీసం.
విస్సజ్జితా’పి సేనాయ సేలకూటానలాకులా;
పగన్త్వా నభసా మాలాగులత్తం సముపాగతా.
తమ్పి దిస్వా ససోకో సో గన్త్వా ధీరస్స సన్తికం;
పాపుణాతి మమేవా’యం పల్లఙ్కో అపరాజితో.
ఇతో ఉట్ఠహ పల్లఙ్కా ఇతి’భాసిత్థ ధీమతో;
కతకల్యాణకమ్మస్స పల్లఙ్కత్థాయ మార తే.
కో సక్ఖీ’తి పవుత్తో సో ఇమే సబ్బే’తి సక్ఖినో;
సేనాయా’భిముఖం హత్థం పసారేత్వాన పాపిమా.
ఘోరనాదేన’హం సక్ఖి అహం సక్ఖీ’తి తాయ’పి;
సక్ఖిభావం వదాపేత్వా తస్సే’వం సముదీరయి.
కో తే సిద్ధత్థ సక్ఖీ’తి అథ తేనా’తులేన’పి;
మమే’త్థ సక్ఖినో మార నసన్తి’తి సచేతనా.
రత్తమేఘోపనిక్ఖన్తహేమవిజ్జువభాసురం;
నీహరిత్వా సురత్తమ్భా చీవరా దక్ఖిణం కరం.
భూమియా’భిముఖం కత్వా కస్మా పారమిభూమియం;
ఉన్నాదేత్వా ని’దానే’వం నిస్సద్దాసీ’తి భూమియా.
ముఞ్చాపితే రవే నేకసతే మేఘరవే యథా;
బుద్ధనాగబలా నాగం జానూహి సుపపతిట్ఠితం.
౨౬౩. ¶
దిస్వాని’దాని గణ్హాతి’దాని గణ్హాతి చిన్తియ;
సమ్భిన్నదాఠసప్పో’వ హతదప్పో సుదుమ్ముఖో.
పహాయా’యుధవత్థాని’లఙ్కారాని అనేకధా;
చక్కవాళావలా యావ ససేనాయ పలాయి సో.
తం మారసేనం సభయం ససోకం పలాయమానం ఇతి దేవసఙ్ఘా;
దిస్వాన మారస్స పరాజయో’యం జయో’తి సిద్ధత్థ కుమారకస్స.
సమ్మోదమానం అభిపూజయన్తా ధీరం సుగన్ధప్పభూతిహి తస్మిం;
పునా’గతా నేకథుతీహి సమ్మా ఉగ్ఘోసమానా ఛనవేసధారి.
ఏవం మారబలం ధీరో విద్ధంసేత్వా మహబ్బలో;
ఆదిచ్చే ధరమానే’వ నిసిన్నో అచలాసనే.
యామస్మిం పఠమే పుబ్బేనివాసం ఞాణ’ముత్తమో;
విసోధేత్వాన యామస్మిం మజ్ఝిమే దిబ్బలోచనం.
సో పటిచ్చసముప్పాదే అథ పచ్ఛిమయామకే;
ఓతారేత్వాన ఞాణంసం సమ్మసన్నో అనేకధా.
లోకధాతుసతం సమ్మా ఉన్నాదేత్వా’రుణోదయే;
బుద్ధో హుత్వాన సమ్బుద్ధోసమ్బుద్ధజలోచనో.
‘‘అనేకజాతిసంసారం సన్ధావిస్స’’న్తిఆదినా;
ఉదానే’దం ఉదానేసి పీతివేగేన సాదిసో.
సల్లక్ఖేత్వాగుణే తస్స పల్లఙ్కస్స అనేకధా;
నా తావ’ఉట్ఠహిస్సామి ఇతో పల్లఙ్కతో ఇతి.
సమాపత్తీ సమాపజ్జీ అనేకసతకోటియో;
సత్థా తత్థే’వ సత్తాహం నిసిన్నో అచలాసనే.
అజ్జా’పి నూన ధీరస్స సిద్ధత్థస్స యసస్సినో;
అత్థి కత్తబ్బకిచ్చఞ్హి తస్మా ఆసనమాలయం.
౨౭౫. ¶
నజహాసీ’తి ఏకచ్చదేవతానా’సి సంసయం;
ఞత్వా తాసం వితక్కం తం సమేతుం సన్తమానసో.
ఉట్ఠాయ హేమహంసో’వ హేమవణ్ణో పభఙ్కరో;
అబ్భుగ్గన్త్వా నభం నాథో అకాసి పాటిహారియం.
వితక్కమే’వం ఇమినా మరూనం సమ్ము’పసమ్మా’నిమిసేసి బోధిం;
సమ్పూజయన్తో నయనమ్బుజేహి సత్తాహమ’ట్ఠాసి జయాసనఞ్చ.
సుభాసురస్మిం రతనేహి తస్మిం సవఙ్కమన్తో వరచఙ్కమస్మిం;
మనోరమస్మిం రతనాలయేహి’పి విసుద్ధధమ్మం విచినం విసుద్ధో.
మూలేజపాలతరురాజవరస్స తస్స,
మారఙ్గనానమ’మలాననపఙ్కజాని;
సమ్మా మిలాపియ తతో ముచలిన్దమూలే,
భోగిన్దచిత్తకుముదాని పబోధయన్తో.
మూలే’పి రాజయతనస్స తస్స తస్మిం సమాపత్తిసుఖమ్పి విన్దం;
సంవీతినామేసి మనుఞ్ఞవణ్ణో ఏకూనపఞ్ఞాసదినాని ధీమా.
అనోతత్తోదకం దన్తకట్ఠనాగలతామయం;
హరీటకాగదం భుత్వా దేవిన్దేనాభతుత్తమం.
వానిజేహి సమానీతం సమత్థమధుపిణ్డికం;
మహారాజూపనీతమ్హి పత్తమ్హి పతిగణ్హియ.
భోజనస్సావసానమ్హి జపాలతరుమూలకం;
గన్త్వాధిగతధమ్మస్స గమ్భీరత్తమనుస్సరి.
మహీసన్ధారకో వారిక్ఖన్ధసన్నిభకో అయం;
గమ్భీరోధిగతో ధమ్మో మయా సన్తో’తిఆదినా.
౨౮౫. ¶
ధమ్మగమ్భీరతం ధమ్మరాజస్స సరతో సతో;
ఆసేవం తక్కణం ధమ్మం ఇమం మే పటివిజ్ఝితుం.
వాయమన్తో సమ్పత్తయాచకానం మనోరమం;
కన్తేత్వా ఉత్తమఙ్గఞ్చ మోళిభూసనభూసితం.
సువఞ్జితాని అక్ఖిని ఉప్పాటేత్వాన లోహితం;
గళతో నీహిరిత్వాన భరియం లావణ్ణభాసురం.
అత్రజఞ్చ దదన్తేన కులవంసప్పదీపకం;
దానం నామ న దిన్నఞ్చ నత్థి సీలం అరక్ఖితం.
తథాహి సఙ్ఖపాలాదిఅత్తభావేసు జీవితం;
మయా పరిచ్చజన్తేన సీలభేదభయేన చ.
ఖన్తివాదాదికే నేకఅత్తభావే అపూరితా;
ఛేజ్జాదిం పాపునత్తేన పారమీ నత్థి కాచి మే.
తస్స మే విధమన్తస్స మారసేనం వసున్ధరా;
న కమ్పిత్థ అయం పుబ్బేనివాసం సరతో’పి చ.
విసోధేన్తస్స మే యామే మజ్ఝిమే దిబ్బలోచనం;
న కమ్పిత్థ పకమ్పిత్థ పచ్ఛిమే పన యామకే.
పచ్చయాకారఞాణం మే తావదే పటివిజ్ఝతో;
సాధుకారం దదన్తీ’చ ముఞ్చమానా మహారవం.
సమ్పుణ్ణలాపూ వియ కఞ్జికాహి,
తక్కేహి పుణ్ణం వియ వాటికా’వ;
సమ్మక్ఖితో’వ’ఞ్జనకేహి హత్థో,
వసాహి సమ్పీత పిలోతికా’వ.
కిలేసపుఞ్జబ్భరితో కిలిట్ఠో,
రాగేన రత్తో అపి దేసదుట్ఠో;
మోహేన మూళ్హో’తి మహబ్బలేన,
లోకో అవిజ్జానికరాకరో’యం.
౨౯౬. ¶
కిన్నామ ధమ్మం పటివిజ్ఝతే’తం,
అత్థో హి కో తస్సి’తి దేసనాయ;
ఏవం నిరుస్సాహమ’గఞ్ఛి నాథో,
పజాయ ధమ్మామతపానదానే.
నిచ్ఛారేత్వా మహానాదం తతో బ్రహ్మా సహమ్పతీ;
నస్సతి వత భో లోకో ఇతి లోకో వినస్సతి.
బ్రహ్మసఙ్ఘం సమాదాయ దేవసఙ్ఘఞ్చ తావదే;
లోకధాతుసతే సత్థు సమీపం సముపాగతో.
గన్త్వా మహీతలే జానుం నిహచ్చ సిరసఞ్జలిం;
పగ్గయ్హ ‘‘భగవా ధమ్మం దేసేతు’’ ఇతిఆదినా.
యాచితో తేన సమ్బుద్ధరవిన్దవదనో జినో;
లోకధాతుసతం బుద్ధచక్ఖునా’లోకయం తదా.
తస్మిం అప్పరజక్ఖాదిమచ్చా దిస్వా’తి ఏత్తకా;
విభజిత్వా’థ తే సత్తే భబ్బాభబ్బవసేన సో.
అభబ్బే పరివజ్జేత్వా భబ్బే’వా’దాయ బుద్ధియా;
ఉపనేతు జనో’దాని సద్ధాభాజనమ’త్తనో.
పూరేస్సామీ’తి తం తస్స సద్ధమ్మామతదానతో;
విస్సజ్జి బ్రహ్మసఙ్ఘస్స వచనామతరంసియో.
తతోజపాలోదయపబ్బతోదితో,
మహప్పభో బుద్ధదివాకరో నభే;
మణిప్పభాసన్నిభభాసురప్పభో,
పమోచయం భాసురబుద్ధరంసియో.
పమోదయన్తో ఉపకాదయో తదా,
కమేన అట్ఠారసయోజనఞ్జసం;
అతిక్కమిత్వాన సుఫుల్లపాదపే,
విజమ్భమానాలిగణాభికూజితం.
౩౦౬. ¶
నిరన్తరం నేకదిజుపకూజితం సుఫ్రల్లపఙ్కేరుహ గన్ధవాసితం గతో;
యసస్సీ మిగదాయముత్తమం తహిం తపస్సీ అథ పఞ్చవగ్గియా.
దేవాతిదేవం తిభవేకనాథం,
లోకన్తదస్సిం సుగతం సుగత్తం;
దిస్వాన ధీరం మునిసీహరాజం,
కుమన్తణం తే ఇతి మన్తయింసు.
‘‘భుత్వాన ఓళారికఅన్నపానం,
సువణ్ణవణ్ణో పరిపుణ్ణకాయో;
ఏతా’వుసో’యం సమణో ఇమస్స,
కరోమ నా’మ్హే అభివాదనాదిం.
అయం విసాలన్వయతో ససూతో,
సమ్భావనీయో భువి కేతుభూతో;
పటిగ్గహేతుం’రహతా’సనం తు,
తస్మా’సనం’యేవి’తి పఞ్ఞపేమ.’’
ఞత్వా’థ భగవా తేసం వితక్కం తిక్ఖబుద్ధియా;
మేత్తానిలకదమ్బేహి మానకేతుం పధంసయీ.
సమత్థా నహి సణ్ఠాతుం సకాయ కతికాయ తే;
అకంసు లోకనాథస్స వన్దనాదీని ధీమతో.
బుద్ధభావం అజానన్తా మునయో మునిరాజినో;
ఆవుసో వాదతో తస్స కేవలం సముదీరయుం.
అథ లోకవిదూ లోకనాథో తేసము‘‘దీరథ;
ఆవుసోవాదతో నేవ సత్థునో’’ సముదీరయి.
‘‘భిక్ఖవే అరహం సమ్మా సమ్బుద్ధో’తి తథాగతో’’;
బుద్ధభావం పకాసేత్వా అత్తనో తేసము’త్తమో.
నిసిన్నో తేహి పఞ్ఞత్తే దస్సనేయ్యుత్తమాసనే;
బ్రహ్మనాదేన తే థేరే సీలభూసనభూసితే.
౩౧౬. ¶
ఆమన్తేత్వాన బ్రహ్మానం నేకకోటిపురక్ఖతో;
ధమ్మచక్కం పవత్తేన్తో దేసనారంసినా తదా.
మోహన్ధకారరాసిమ్పి హన్త్వా లోకే మనోరమం;
ధమ్మాలోకం పదస్సేత్వా వేనేయ్యమ్బుజబుద్ధియా.
మిగకాననసఙ్ఖాతో రణభూమితలే ఇతి;
రాజా మహానుభావో’వధమ్మరాజా విసారదో.
దేసనాసిం సమాదాయ ధీభుజేన మనోరమం;
వేనేయ్యజనబన్ధునం మహానత్థకరం సదా.
కిలేసారీ పదాళేత్వా సద్ధమ్మజయదున్దుభిం;
పహరిత్వాన సద్ధమ్మజయకేతుం సుదుజ్జయం.
ఉస్సాపేత్వాన సద్ధమ్మజయత్థుణుత్తమం సుభం;
పతిట్ఠాపియ లోకేకరాజా హుత్వా సివఙ్కరో.
పమోచేత్వాన జనతం బ్రహాసంసారబన్ధనా;
నిబ్బాణనగరం నేతుకామో లోకహితే రతో.
సువణ్ణాచలకూటం’వ జఙ్గమం చారుదస్సనం;
పత్వో’రువేలగామిం తం అఞ్జసం’వ సురఞ్జసం.
భద్దవగ్గియభూపాలకుమారే తింసమత్తకే;
మగ్గత్తయామతరసం పాయేన్వా రసము’త్తమం.
పబ్బజ్జము’త్తమం దత్వా లోకస్స’త్థాయ భిక్ఖవో;
ఉయ్యోజేత్వాన సమ్బుద్ధో చారికం చరథా’తి తే.
గన్త్వో’రువేలం జటిలానమ’న్తో-
జటా చ ఛేత్వాన జటా బహిద్ధా;
పాపేత్వ అగ్గఞ్జసము’త్తమో తే,
పురక్ఖతో ఇన్దు’వ తారకాభి.
పురక్ఖతో తేహి అనాసవేహి,
ఛబ్బణ్ణరంసాభరనుత్తమేహి;
దిసఙ్గనాయో అతిసోభయన్తో,
పక్ఖీనమక్ఖీని’పి పీణయన్తో.
౩౨౮. ¶
దిన్నం పటిఞ్ఞం సమనుస్సరన్తో,
తం బిమ్బిసారస్స మహాయసస్స;
మోచేతుకామో వరరాజవంసం,
ధజూపమానస్స గుణాలయస్స.
సిఖణ్డిమణ్డలారద్ధనచ్చం లట్ఠివనవ్హయం;
ఉయ్యానమ’గమా నేకతరుసణ్డాభిమణ్డితం.
బిమ్బిసారనరిన్దో సో’గతభావం మహేసినో;
సుణిత్వా పీతిపామోజ్జభూసనేన విభూసితో.
తము’య్యాను’పగన్త్వాన మహామచ్చపురక్ఖతో;
సత్థుపాదారవిన్దేహి సోభయన్తో సిరోరుహే.
నిసిన్నో బిమ్బిసారం తం సద్ధమ్మఅమతమ్బునా;
దేవిన్దగీయమానగ్గవణ్ణో వణ్ణాభిరాజితో.
దేవదానవభోగిన్దపూజితో సో మహాయసో;
రమ్మం రాజగహం గన్త్వా దేవిన్దపురసన్నిభం.
నరిన్దగేహం ఆనీతో నరిన్దేన సరాసభో;
భోజనస్సా’వసానమ్హి చాలయన్తో మహామహిం.
పతిగణ్హియ సమ్ఫుల్లతరురాజవిరాజితం;
రమ్మం వేలువనారామం విలోచన రసాయనం.
సితపులినసమూహచ్ఛన్నభాలఙ్కతస్మిం,
సురభికుసుమగన్ధాకిణ్ణమన్దానిలస్మిం;
వివిధకమలమాలాలఙ్కతమ్బాసయస్మిం,
విపులవిమలతస్మిం వల్లియామణ్డపస్మిం.
సురనరమహనీయో చారుపాదారవిన్దో,
విమలకమలనేత్తో కున్దదన్తాభిరామో;
గుణరతనసముద్దో నాథనాథో మునిన్దో,
కణకకిరణసోభో సోమసోమ్మాననో సో.
౩౩౮. ¶
విమలపవరసీలక్ఖన్ధవారఞ్చ కత్వా,
రుచిరవరసమాధీకున్తము‘‘స్సాపయిత్వా;
తిఖిణతరసుభగ్గం బుద్ధఞాణోరుకణ్డం,
విహరతి భమయన్తో కామమ’గ్గా విహారా.
తదా సుద్ధోదనో రాజా‘‘పుత్తో సమ్బోధిముత్తమం;
పత్వా పవత్తసద్ధమ్మచక్కో లోకహితాయ మే.
రాజగహం’చ నిస్సాయ రమ్మే వేలువనే’ధునా;
వసతీ‘‘తి సుణిత్వాన బుద్ధభూతం సకత్రజం.
దట్ఠుకామో నవక్ఖత్తుం నవామచ్చే మహేసినో;
నవయోధసహస్సేహి సద్ధిం పేసేసి సన్తికం.
గన్త్వా తే ధమ్మరాజస్స సుత్వా’నోపమదేసనం;
ఉత్తమత్థం లభిత్వాన సాసనమ్పి నపేసయుం.
తేస్వే’కమ్పి అపస్సన్తో కాలుదాయిం సుభారతిం;
ఆమన్తేత్వా మహామచ్చం పబ్బజ్జాభిరతం సదా.
‘‘సుగత్తరతనం నేత్వా మమ నేత్తరసాయనం;
యేన కేనచు’పాయేన కరోహీ’’తి తమ’బ్రవీ.
అథ యోధసహస్సేన తమ్పి పేసేసి సో’పి చ;
గన్త్వా సపరిసో సత్థు సుత్వా సున్దరదేసనం.
అరహత్తఞ్జసం పత్వా పబ్బజిత్వా నరాసభం;
నమస్సన్తో స సమ్బుద్ధం పగ్గయ్హ సిరసఞ్జలిం.
‘‘వసన్తకాలజ్జనీతాతిరత్తవణ్ణాభిరామఙ్కురపల్లవాని;
సునీలవణ్ణుజ్జలపత్తయుత్తా సాఖాసహస్సాని మనోరమాని.
విసిట్ఠగన్ధాకులఫాలిఫుల్లనానావిచిత్తాని మహీరుహాని;
సుచిత్తనానామిగపక్ఖిసఙ్ఘసఙ్గీయమానుత్తమకాననాని.
౩౪౯. ¶
సునీలసాతోదకపూరితాని సునాదికాదమ్బకదమ్బకాని;
సుగన్ధేన్దీవరకల్లహారా రవిన్దరత్తమ్బుజభూసితాని.
తీరన్తరే జాతదుమేసు పుప్ఫకిఞ్జక్ఖరాజీహి విరాజితాని;
ముత్తాతిసేతామలసేకతాని రమ్మాని నేకాని జలాసయాని.
మనుఞ్ఞవేళురియకఞ్చుకానివగుణ్ఠితాని’చ సుసద్దలేహి;
సునీలభూతాని మహీతలాని నభాని మన్దానిల సఙ్కులాని.
అనన్తభోగేహి జనేహి ఫీతం,
సురాజధానిం కపిళాభిధానిం;
గన్తుం భదన్తే సమయో’’తిఆదిం,
సంవణ్ణి వణ్ణం గమనఞ్జసస్స.
సువణ్ణనం తం సుగతో సుణిత్వా,
‘‘వణ్ణేసి వణ్ణం గమనస్సు’దాయి;
కిన్నూ‘‘తి భాసిత్థ తతో ఉదాయి,
కథేసి’దం తస్స సివఙ్కరస్స.
‘‘భన్తే పితా దస్సనమి’చ్ఛతే తే,
సుద్ధోదనో రాజవరో యసస్సీ;
తథాగతో లోకహితేకనాథో,
కరోతు సఞ్ఞాతకసఙ్గహన్తి.’’
సుణిత్వా మధురం తస్స గిరం లోకహితే రతో;
‘‘సాధు’దాయి కరిస్సామి ఞాతకానన్తి సఙ్గహం.’’
జఙ్గమో హేమమేరూ’వ రత్తకమ్బలలఙ్కతో;
విమలో పుణ్ణచన్దో’వ తారకాపరివారితో.
సద్ధిం వీససహస్సేహి సన్తచిత్తేహి తాదిహి;
గచ్ఛన్తో సిరిసమ్పన్నో అఞ్జసే సట్ఠియోజనే.
౩౫౮. ¶
దినే దినే వసిత్వాన యోజనే యోజనే జినో;
ద్వీహి మాసేహి సమ్పత్తో బుద్ధో జాతపురం వరం.
బుద్ధం విసుద్ధకమలాననసోభమానం,
బాలంసుమాలిసతభానుసమానభానుం;
చక్కఙ్కితోరుచరణం చరణాధివాసం,
లోకత్తయేకసరణం అరణగ్గకాయం.
సమ్పుణ్ణహేమఘటతోరణధూమగన్ధ,
మాలేహి వేణుపణవాదిహి దున్దుభీహి;
చిత్తేహి ఛత్తధజచామరవీజనీహి,
సుద్ధోదనాదివనిపా అభిపూజయింసూ.
సుసజ్జితం పురం పత్వా మునిన్దో తం మనోరమం;
సుగన్ధిపుప్ఫకిఞ్జక్ఖాలఙ్కతోరుతలాకులం.
సుఫుల్లజలజాకిణ్ణ అచ్ఛోదకజలాలయం;
మయూరమణ్డలారద్ధ రఙ్గేహి చ విరాజితం.
చారుచఙ్కమపాసాద లతామణ్డపమణ్డితం;
పావేక్ఖి పవరో రమ్మం నిగ్రోధారామముత్తమం.
‘‘అమ్హాకమే’ససిద్ధత్థో పుత్తో నత్తో’తి’’ఆదినా;
చిన్తయిత్వాన సఞ్జాతమానసత్థద్ధసాకియా.
దహరే దహరే రాజ కుమారే ఇదమ’బ్రవుం;
‘‘తుమ్హే వన్దథ సిద్ధత్థం నవన్దామ మయన్తి తం.’’
ఇదం వత్వా నిసీదింసు కత్వా తే పురతో తతో;
అదన్తదమకో దన్తో తిలోకేకవిలోచనో.
తేసం అజ్ఝాసయం ఞత్వా ‘‘న మం వన్దన్తి ఞాతయో;
హన్ద వన్దాపయిస్సామి’దాని నేసన్తి’’ తావదే.
అభిఞ్ఞా పాదకజ్ఝానం సమాపజ్జిత్వా ఝానతో;
వుట్ఠాయ హేమహంసో’వ హేమవణ్ణో పభఙ్కరో.
౩౬౯. ¶
అబ్భుగ్గన్త్వా నభం సబ్బసత్తనేత్తరసాయనం;
గణ్డమ్బరుక్ఖమూలస్మిం పాటిహారియసన్నిభం.
అసాధారణమ’ఞ్ఞేసం పాటిహారియము’త్తమం;
రమనీయతరే తస్మిం అకాసి మునిపుఙ్గవో.
దిస్వా తమ’బ్భుతం రాజా సుద్ధోదనోనరాసభో;
సఞ్జాతపీతిపామోజ్జో సక్యవంసేకనాయకో.
సత్థుపాదారవిన్దేహి సకే చారుసిరోరుహే;
భూసితే’కాసి తే సబ్బే సాకియ’ అకరుం తథా.
ధీరో పోక్ఖరవస్సస్స అవసానే మనోరమం;
ధమ్మవస్సం పవస్సేత్వా సత్తచిత్తావనుగ్గతం.
మహామోహరజం హన్త్వా ససఙ్ఘో దుతియే దినే;
పవేక్ఖి సపదానేన పిణ్డాయ పురము’త్తమం.
తస్స పాదారవిన్దాని’రవిన్దాని అనేకధా;
ఉగ్గన్త్వా పతిగణ్హింసు అక్కన్తక్కన్తఠానతో.
దేహజోతికదమ్బేహి గోపురట్టాలమన్దిరా;
పిఞ్జరత్తం గతా తస్మిం పాకారప్పభూతి తదా.
చరన్తం పవిసిత్వాన పిణ్డాయ పురవీథియం;
లోకాలోకకరం వీరం సన్తం దన్తం పభఙ్కరం.
పసాదజనకే రమ్మే పాసాదే సా యసోధరా;
సీహపఞ్జరతో దిస్వా ఠితా పేమపరాయణా.
భూసనే మణిరంసీహి భాసురం రాహులం వరం;
ఆమన్తేత్వా పదస్సేత్వా ‘‘తుయ్హమే’సో పితా’’తి తం.
నికేతము’పసఙ్కమ్మ సుద్ధోదనయసస్సినో;
వన్దిత్వా తమ’నేకాహి ఇత్థీహి పరివారితా.
‘‘దేవ దేవిన్దలీలాయ పుత్తో తే’ధ పురే పురే;
చరిత్వా చరతే’దాని పిణ్డాయా’తి ఘరే ఘరే’’.
౩౮౨. ¶
పవేదేసి పవేదేత్వా’గమా మన్దిరమ’త్తనో;
ఆనన్దజలసన్దోహ పూరితో’రుచిలోచనా.
తతో సేసనరిన్దానం ఇన్దో ఇన్దోవ లఙ్కతో;
కమ్పమానో పగన్త్వాన వేగేన జినసన్తికం.
‘‘సక్యపుఙ్గవ తే నే’స వంసో మా చర మా చర;
వంసే పుత్తే’కరాజా’పి న పిణ్డాయ చరీ పురే.’’
ఇతి వుత్తే నరిన్దేన మునిన్దో గుణసేఖరో;
‘‘తుయ్హమే’సో మహారాజ వంసో మయ్హం పన’న్వయో.
బుద్ధవంసో’’తి సమ్బుద్ధవంసం తస్స పకాసయీ;
అథో తస్మిం ఠితోయేవ దేసేన్తో ధమ్మము’త్తరిం.
‘‘ఉత్తిట్ఠే నప్పమజ్జేయ్య ధమ్మమి’’చ్చాదిము’త్తమం;
గాథం మనోరమం వత్వా సోతూనం సివమా’వహం.
దస్సనగ్గరసం దత్వా సన్తప్పేత్వా తము’త్తమో;
తేనా’భియాచితో తస్స నికేతం సముపాగతో.
సద్ధిం విససహస్సేహి తాదీహి దిపదుత్తమం;
మధురోదనపానేన సన్తప్పేత్వా మహీపతి.
చుళామణీమరీచీహి పిఞ్జరఞ్జలికేహి తం;
రాజుహి సహ వన్దిత్వా నిసీది జినసన్తికే.
తా’పి నేకసతా గన్త్వా సున్దరా రాజసున్దరీ;
నరిన్దేన అనుఞ్ఞాతా నిసిదింసు తహిం తదా.
దేసేత్వా మధురం ధమ్మం తిలోకతిలకో జినో;
అహమ్ప’జ్జ న గచ్ఛేయ్యం సవే బిమ్బాయ మన్దిరం.
దయాయ హదయం తస్సా ఫాలేయ్యా’తి దయాలయో;
సావకగ్గయుగం గయ్హ మన్దిరం పితరా గతో.
నిసీది పవిసిత్వాన బుద్ధో బుద్ధాసనే తహిం;
ఛబ్బణ్ణరంసిజాలేహి భాసురన్తో’వ భానుమా.
౩౯౫. ¶
మనోసిలాచుణ్ణసమానదేహమరీవిజాలేహి విరాజమానా;
పకమ్పితా హేమలతా’వ బిమ్బా బిమ్బధరా సత్థు సమీప’మాగ.
సత్థు పాదేసు సమ్ఫస్ససీతలుత్తమవారినా;
నిబ్బాపేసి మహాసోకపావకం హదయిన్ధనే.
రాజా సత్థు పవేదేసి బిమ్బాయా’తి బహుం గుణం;
మునిన్దో’పి పకాసేసి చన్దకిణ్ణరజాతకం.
తదా నన్దకుమారస్స సమ్పత్తే మఙ్గలత్తయే;
వివాహో అభిసేకో చ ఇతి గేహప్పవేసనం.
మఙ్గలానం పురేయేవ పబ్బాజేసి పభఙ్కరో;
అనిచ్ఛన్తం’వ నేత్వా తం ఆరామం రమ్మముత్తమం.
అత్తానమ’నుగచ్ఛన్తం దాయజ్జత్థం సకత్రజం;
కుమారం రాహులం చా’పి కుమారాభరణుజ్జలం.
‘‘సుఖా’వ ఛాయా తే మే’’తి ఉగ్గిరన్తం గిరం పియం;
‘‘దాయజ్జం మే దదాహీ’తి దాయజ్జం మే దదాహి చ’’.
ఆరామమేవ నేత్వాన పబ్బాజేసి నిరుత్తరం;
సద్ధమ్మరతనం దత్వా దాయజ్జం తస్స ధీమతో.
నిక్ఖమ్మ తమ్హా సుగతంసుమాలి తహిం జన్తుసరోరుహాని;
సద్ధమ్మరంసీహి వికాసయన్తో ఉపాగతో రాజగహం పునా’పి.
కుసుమాకుల సున్దరతరుపవనే పదుముప్పల భాసురసరనికరే;
పుథుచఙ్కమమణ్డితసితసికతే సుభసీతవనే విహరతి సుగతో.
తదా సుదత్తవ్హయసేట్ఠిసేట్ఠో,
బహూహి భణ్డం సకటేహి గయ్హ;
సావత్థితో రాజగహే మనుఞ్ఞే,
సహాయసేట్ఠిస్స ఘరూ’పగన్త్వా.
౪౦౬. ¶
తేనే’వ వుత్తో సుభగేన బుద్ధో,
జాతో’తి లోకే దిపదానమిన్దో;
సఞ్జాతపీతీహి ఉదగ్గచిత్తో,
రత్తిం పభాతం ఇతి మఞ్ఞమానో.
నిక్ఖమ్మ తమ్హా విగతన్ధకారే,
దేవానుభావేన మహాపథమ్హి;
గన్త్వాన తం సీతవనం సురమ్మం,
సమ్పుణ్ణ చన్దం’వ విరాజమానం.
తం దీపరుక్ఖం వియ పజ్జలన్తం,
విలోచనానన్దకరం మహేసిం;
దిస్వాన తస్సు’త్తమపాదరాగం,
పటిగ్గహేత్వా సిరసా సుధీమా.
గమ్భీరం నిపుణం ధమ్మం సుణిత్వా విమలం వరం;
సోతాపత్తిఫల’మ్పత్వా సహస్సనయ మణ్డితం.
నిమన్తేత్వాన సమ్బుద్ధం ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
వణ్ణగన్ధరసూపేతం దత్వా దానం సుఖావహం.
సత్థు ఆగమనత్థాయ సావత్థినగరం వరం;
పటిఞ్ఞం సో గహేత్వాన గచ్ఛన్తో అన్తరాపథే.
యోజనే యోజనే వారు చిత్తకమ్మసముజ్జలే;
విహారే పవరే దత్వా కారాపేత్వా బహుం ధనం.
సావత్థిం పున’రాగన్త్వా పాసాదసతమణ్డితం;
తోరణఙ్ఘికపాకారగోపురాదివిరాజితం.
పురం అపహసన్తం’వ దేవిన్దస్సా’పి సబ్బదా;
సబ్బసమ్పత్తిసమ్పన్నం నచ్చగీతాదిసోభితం.
కస్మిం సో విహరేయ్యా’తి భగవా లోకనాయకో;
సమన్తానువిలోకేన్తో విహారారహభూమికం.
౪౧౬. ¶
జేతరాజకుమారస్స ఉయ్యానం నన్దనోపమం;
ఛాయూదకాదిసమ్పన్నం భూమిభాగం ఉదిక్ఖియ.
హిరఞ్ఞకోటిసన్థారవసేనే’వ మహాయసో;
కిణిత్వా పవరే తమ్హి నరామరమనోహరే.
నిచ్చం కిఙ్కిణిజాలనాదరుచిరం సిఙ్గీవ సిఙ్గాకులం,
రమ్మంనేకమణీహి ఛన్నఛదనం ఆముత్తముత్తావలిం;
నానారాగవితాన భాసురతరం పుప్ఫాదినా’లఙ్కత,
చిత్రం గన్ధకుటిం వరం సువిపులం కారేసి భూసేఖరం.
జినత్రజానమ్పి విసాలమాలయం,
వితాననానాసయనాసనుజ్జలం;
సుమణ్డితం మణ్డపవఙ్కమాదినా,
విలుమ్పమానం మనలోచనం సదా.
అథాపి సణ్హామలసేతవాలుకం,
సవేదికాచారువిసాలమాలకం;
జలాసయం సాత’తిసీతలోదకం,
సుగన్ధిసోగన్ధికపఙ్కజాకులం.
సుఫుల్లసాలాసనసోగనాగ,
పున్నాగపూగాదివిరాజమానం;
మనోరమం జేతవనాభిధానం,
కారాపయీ సేట్ఠి విహారసేట్ఠం.
విసాలకేలాసధరాధరుత్తమా-
భిరామపాకారఫనిన్దగోపితో;
జనస్స సబ్బాభిమనత్థసాధకో,
విహారచిన్తామణి సో విరాజితే.
తతో ఆగమనత్థాయ మునిన్దం నాథపిణ్డికో;
దూతం పాహేసి సో సత్థా సుత్వా దూతస్స సాసనం.
మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన తదా తమ్హా పురక్ఖతో;
నిక్ఖమిత్వా’నుపుబ్బేన పత్తో సావత్థిముత్తమం.
౪౨౫. ¶
సముజ్జలాని నేకాని ధజానాదాయ సున్దరా;
కుమారా పురతో సత్థు నిక్ఖమింసు సురా యథా.
నిక్ఖమింసు తతో తేసం పచ్ఛతో తరుణఙ్గనా;
చారుపుణ్ణఘటాదాయ దేవకఞ్ఞా యథా తథా.
పుణ్ణపాతిం గహేత్వాన సేట్ఠినో భరియా తథా;
సద్ధిం నేకసతిత్థిహి నేకాలఙ్కారలఙ్కతా.
మహాసేట్ఠి మహాసేట్ఠిసతేహి సహ నాయకం;
అబ్భుగ్గఞ్ఛి మహావీరం పూజితో తేహి నేకధా.
ఛబ్బణ్ణరంసీహి మనోరమేహి,
పురం వరం పిఞ్జరవణ్ణభావం;
నేన్తో మునిన్దో సుగతో సుగత్తో,
ఉపావిసీ జేతవనం విహారం.
చాతుద్దిసస్స సఙ్ఘస్స సమ్బుద్ధపముఖస్స’హం;
ఇమం దమ్మి విహారన్తి సత్థు చారుకరమ్బుజే.
సుగన్ధవాసితం వారిం హేమభిఙ్కారతో వరం;
ఆకిరిత్వా అదా రమ్మం విహారం చారుదస్సనం.
సురమ్మం విహారం పటిగ్గయహ సేట్ఠం,
అనగ్ఘే విచిత్తాసనస్మిం నిసిన్నో;
జనిన్దానమిన్దో తిలోకేకనేత్తో,
తిలోకప్పసాదావహం తం మనుఞ్ఞం.
ఉదారానిసంసం విహారప్పదానే,
అనాథప్పదానేన నాథస్స తస్స;
సుదత్తాభిధానస్స సేట్ఠిస్స సత్థా,
యసస్సీ హితేసీ మహేసీ అదేసీ.
ఉదారానిసంసం విహారప్పదానే,
కథేతుం సమత్థో వినా భూరిపఞ్ఞం;
తిలోకేకనాథం నరో కోసి యుత్తో,
ముఖానం సహస్సేహి నేకేహి చా’పి.
౪౩౫. ¶
ఇతి విపులయసో సో తస్స ధమ్మం కథేత్వా,
అపి సకలజనానం మానసే తోసయన్తో;
పరమమధురనాదం ధమ్మభేరిం మహన్తం,
విహరతి పహరన్తో తత్థ తత్థూపగన్త్వా.
ఏవం తిలోకహితదేన మహాదయేన,
లోకుత్తమేన పరిభుత్తపదేసపన్తిం;
నిచ్చంసురాసురమహోరగరక్ఖసాది,
సమ్పూజితం అహమి’దాని నిదస్ససిస్సం.
సద్ధమ్మరంసినికరేహి జినంసుమాలి,
వేనేయ్యపఙ్కజవనాని వికాసయన్తో;
వాసం అకాసి పవరో పఠమమ్హి వస్సే,
బారాణసిమ్హి నగరే మిగకాననమ్హి.
నానాప్పకారరతనాపణపన్తివీథి,
రమ్మే పురే పవరరాజగహాభిధానే;
వాసం అకాసి దుతియే తతియే చతుత్థే,
వస్సేపి కన్తతరవేలువనేవ నాథో.
భూపాలమోళిమణిరంసివిరాజమానం,
వేసాలినామవిదితం నగరం సురమ్మం;
నిస్సాయ సక్యమునికేసరి పఞ్చమమ్హీ,
వస్సమ్హి వాసమకరిత్థ మహావనస్మిం.
ఫుల్లాతినీలవిమలుప్పలచారునేత్తో,
సింగీసమానతనుజోతిహి జోతమానో;
బుద్ధో అనన్తగుణసన్నిధి ఛట్ఠవస్సే,
వాసం అకా విపులమఙ్కుల పబ్బతస్మిం.
గమ్భీరదుద్దసతరం మధురం మరూనం,
దేసేత్వ ధమ్మమతులో సిరిసన్నివాసో;
దేవిన్దసీతలవిసాలసిలాసనస్మిం,
వస్సమ్హి వాసమ’కరీ ముని సత్తమమ్హి.
౪౪౨. ¶
ఫుల్లారవిన్దచరణో చరణాధివాసో,
సో సుంసుమారగిరినామధరాధరమ్హి;
వాసం అకా పరమమారజి అట్ఠమస్మిం,
వస్సమ్హి కన్తరభేసకలావనమ్హి.
నానామతాతిబహుతిత్థియసప్పదప్పం,
హన్త్వా తిలోకతిలకో నవమమ్హి వస్సే;
వాసం అకాసి రుచిరే అతిదస్సనీయే,
కోసమ్బిసిమ్బలివనే జినపక్ఖిరాజా.
తేసం మహన్తకలహం సమితుం యతీనం,
నిస్సాయ వారణవరం దసమమ్హి వస్సే;
పుప్ఫాభికిణ్ణవిపులామలకాననస్మిం,
వాసం అకా మునివరో వరపారలేయ్యో.
ధమ్మామతేన జనతం అజరామరత్తం,
నేన్తో విలోచనమనోహరసుద్ధదన్తో;
నాలాభిధానదిజగామవరే మునిన్దో,
వాసం అకా అమితబుద్ధి దసేకవస్సే.
వేరఞ్జ చారుదిజగామసమీపభూతే,
ఆరామకే సురభిపుప్ఫఫలాభిరామే;
సబ్బఞ్ఞు సక్యముని బారసమమ్హి వస్సే,
వాసం అకాసి పుచిమన్దదుమిన్దమూలే.
ఫుల్లారవిన్దవదనో రచిచారుసోభో,
లోకస్స అత్థచరియాయ దయాధివాసో;
వాసం అకా రుచిరచాలియపబ్బతస్మిం,
వీరో తిలోకగరు తేరసమమ్హి వస్సే.
బన్ధూకపుప్ఫసమపాదకరాభిరామో,
ధమ్మిస్సరో పవరజేతవనే సురమ్మే;
ధీరో మహిద్ధి ముని చుద్దసమమ్హి వస్సే,
వాసం అకా సకలసత్తహితేసు యుత్తో.
౪౪౯. ¶
వేనేయ్యబన్ధువనరాగగజే విహన్త్వా,
వస్సమ్హి పఞ్చదసమే మునిసీహరాజా;
వాసం అకా కపిలవత్థుధరాధరోరు,
నిగ్రోధరామరమణీయమణిగ్గుహాయం.
యక్ఖమ్పి కక్ఖలతరం సువినీతభావం,
నేత్వా పురే వరతమాలవకాభిధానే;
వస్మమ్హి వాసమకరీ దసఛట్ఠమమ్హి,
నేన్తో జనం బహుతరమ్పి చ సన్తిమగ్గం.
పాకారగోపురనికేతనతోరణాది,
నేత్తాభిరామవరరాజగహే మహేసి;
వాసం అకానధివరో దససత్తమమ్హి,
వస్సమ్హి పత్థయసో భువనత్తయస్మిం.
ధమ్మోసధేన మధురేన సుఖావహేన,
లోకస్స ఘోరతరరాగరజం విహన్త్వా;
వస్సమ్హి వాసమకరీ దసఅట్ఠమస్మిం,
అఙ్గీరసో పవరచాలియపబ్బతస్మిం.
వేనయ్యబన్ధుజనమోహరిపుం ఉళారం,
హన్త్వాన ధమ్మఅసినా వరధమ్మరాజా;
ఏకూనవీసతిమకే పున తత్థ వస్సే,
వాసం అకా మధురభారతి లోకనాథో.
సుద్ధాసయో పవరరాజగహే విచిత్తే,
వాసం అకాసి సమవీసతిమమ్హి వస్సే;
లోకస్స అత్థచరణే సుభకప్పరుక్ఖో,
చిన్తామణిప్పవరభద్దఘటో మునిన్దో.
ఏవం తిలోకమహితో అనిబద్ధవాసం,
కత్వా చరమ్పఠమబోధియుదారపఞ్ఞో;
ఛబ్బణ్ణరంసిసముపేతవిచిత్తదేహో,
లోకేకబన్ధు భగవా అవసేసకాలే.
౪౫౬. ¶
సావత్థియం పవరజేతవనే చ రమ్మే,
దిబ్బాలయే చ సమలఙ్కతపుబ్బరామే;
వాసం అకాసి ముని వీసతిపఞ్చవస్సే,
లోకాభివుద్ధినిరతో సుఖసన్నివాసో.
ఇతి అమితదయో యో పఞ్చతాళీసవస్సే,
మనుజమనవనస్మిం జాతరాగగ్గిరాసిం;
పరమమధురధమ్మమ్బుహి నిబ్బాపయన్తో,
అవసి సమునిమేఘో లోకసన్తిం కరోతు!
పఞ్ఞావరఙ్గనా మయ్హం సఞ్జాతా మనమన్దిరే;
తోసయన్తీ సబ్బజనం వుద్ధిం గచ్ఛతు సబ్బదా.
చితం యం రచయన్తేన జినస్స చరితం మయా;
పుఞ్ఞం తస్సానుభావేన సమ్పత్తో తుసితాలయం.
మేత్తేయ్యలోకనాథస్స సుణన్తో ధమ్మదేసనం;
తేన సద్ధిం చిరం కాలం విన్దన్తో మహతిం సిరిం.
బుద్ధే జాతే మహాసత్తోరమ్మే కేతుమనీపురే;
రాజవంసే జనీత్వాన తిహేతుపటిసన్ధికో.
చివరం పిణ్డపాతఞ్చ అనగ్ఘం విపులం వరం;
సేనాసనఞ్చ భేసజ్జం దత్వా తస్స మహేసినో.
సాసనే పబ్బజిత్వాన జోతేన్తో తమనుత్తరం;
ఇద్ధిమా సతిమా సమ్మా ధారేన్తో పిటకత్తయం.
వ్యాకతో తేన బుద్ధో యం హేస్సతీతి అనాగతే;
ఉప్పన్నుప్పన్నబుద్ధానం దానం దత్వా సుఖావహం.
సంసారే సంసరన్తో హి కప్పరుక్ఖో చ పాణినం;
ఇచ్ఛితిచ్ఛితమన్నాదిం దదన్తో మధురం చరం.
మంసలోహితనేత్తాదిం దదం చిత్తసమాహితో;
సీలనేక్ఖమ్మపఞ్ఞాదిం పూరేన్తో సబ్బపారమిం.
౪౬౭. ¶
పారమిసిఖరం పత్వా బుద్ధో హుత్వా అనుత్తరో;
దేసేత్వా మధురం ధమ్మం జన్తూనం సివమావహం.
సబ్బం సదేవకం లోకం బ్రహాసంసారబన్ధనా;
మోచయిత్వా వరం ఖేమం పాపుణ్యేం సివం పురం.
లఙ్కాలఙ్కార భూతేన భూపాలన్వయకేతునా;
విజయబాహునా రఞ్ఞా సకనామేన కారితే.
సతోయాసయపాకార గోపురాదివిరాజితే;
పరివేణవరే రమ్మే వసతా సన్తవుత్తినా.
మేధఙ్కరాభిధానేన దయావాసేన ధీమతా;
థేరేన రచితం ఏతం సబ్భ సంసేవితం సదా.
భవే భవే’ధ గాథానం తేసత్తతి చతుస్సతం;
గన్థతో పఞ్చపఞ్ఞాసా-ధికం పఞ్చసతం ఇతి.