మూల > సుత్తపిటక > ఖుద్దకనికాయ

౧౩౬. ‘‘మమ ¶ చ, భన్తే, వచనేన భగవతో పాదే సిరసా వన్దేయ్యాసి – ‘ఉత్తరా నామ, భన్తే, ఉపాసికా భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’తి. అనచ్ఛరియం ఖో పనేతం, భన్తే, యం మం భగవా అఞ్ఞతరస్మిం సామఞ్ఞఫలే బ్యాకరేయ్య [బ్యాకరేయ్యాతి (?)], తం భగవా సకదాగామిఫలే బ్యాకాసీ’’తి.

‘‘యుత్తా ¶ చ తే పరమఅలఙ్కతా హయా, అధోముఖా అఘసిగమా బలీ జవా;

అభినిమ్మితా పఞ్చరథాసతా చ తే, అన్వేన్తి తం సారథిచోదితా హయా.

‘‘సా తిట్ఠసి రథవరే అలఙ్కతా, ఓభాసయం జలమివ జోతి పావకో;

పుచ్ఛామి తం వరతను [వరచారు (కత్థచి)] అనోమదస్సనే, కస్మా ను కాయా అనధివరం ఉపాగమి.

‘‘కామగ్గపత్తానం ¶ యమాహునుత్తరం [… నుత్తరా (క.), అనుత్తరా (స్యా.)], నిమ్మాయ నిమ్మాయ రమన్తి దేవతా;

తస్మా కాయా అచ్ఛరా కామవణ్ణినీ, ఇధాగతా అనధివరం నమస్సితుం.

‘‘కిం త్వం పురే సుచరితమాచరీధ [సుచరితం అచారిధ (పీ.)],

కేనచ్ఛసి ¶ త్వం అమితయసా సుఖేధితా;

‘‘దేవేహి త్వం పరివుతా సక్కతా చసి,

ఆచిక్ఖ మే త్వం యది బుద్ధసావికా’’తి.

‘‘నగన్తరే ¶ నగరవరే సుమాపితే, పరిచారికా రాజవరస్స సిరిమతో;

నచ్చే గీతే పరమసుసిక్ఖితా అహుం, సిరిమాతి మం రాజగహే అవేదింసు [అవేదిసుం (?)].

‘‘బుద్ధో చ మే ఇసినిసభో వినాయకో, అదేసయీ సముదయదుక్ఖనిచ్చతం;

అసఙ్ఖతం దుక్ఖనిరోధసస్సతం, మగ్గఞ్చిమం అకుటిలమఞ్జసం సివం.

‘‘సుత్వానహం అమతపదం అసఙ్ఖతం, తథాగతస్సనధివరస్స సాసనం;

సీలేస్వహం పరమసుసంవుతా అహుం, ధమ్మే ఠితా నరవరబుద్ధదేసితే [భాసితే (సీ.)].

‘‘ఞత్వానహం విరజపదం అసఙ్ఖతం, తథాగతేననధివరేన ¶ దేసితం;

తత్థేవహం సమథసమాధిమాఫుసిం, సాయేవ మే పరమనియామతా అహు.

‘‘లద్ధానహం ¶ అమతవరం విసేసనం, ఏకంసికా అభిసమయే విసేసియ;

అసంసయా బహుజనపూజితా అహం, ఖిడ్డారతిం [ఖిడ్డం రతిం (స్యా. పీ.)] పచ్చనుభోమనప్పకం.

‘‘ఏవం అహం అమతదసమ్హి [అమతరసమ్హి (క.)] దేవతా, తథాగతస్సనధివరస్స సావికా;

ధమ్మద్దసా పఠమఫలే పతిట్ఠితా, సోతాపన్నా న చ పన మత్థి దుగ్గతి.

‘‘సా వన్దితుం అనధివరం ఉపాగమిం, పాసాదికే కుసలరతే చ భిక్ఖవో;

నమస్సితుం సమణసమాగమం సివం, సగారవా సిరిమతో ధమ్మరాజినో.

‘‘దిస్వా ¶ మునిం ముదితమనమ్హి పీణితా, తథాగతం నరవరదమ్మసారథిం;

తణ్హచ్ఛిదం కుసలరతం వినాయకం, వన్దామహం పరమహితానుకమ్పక’’న్తి.

‘‘ఇదం ¶ ¶ ¶ విమానం రుచిరం పభస్సరం, వేళురియథమ్భం సతతం సునిమ్మితం;

సువణ్ణరుక్ఖేహి సమన్తమోత్థతం, ఠానం మమం కమ్మవిపాకసమ్భవం.

‘‘తత్రూపపన్నా పురిమచ్ఛరా ఇమా, సతం సహస్సాని సకేన కమ్మునా;

తువంసి అజ్ఝుపగతా యసస్సినీ, ఓభాసయం తిట్ఠసి పుబ్బదేవతా.

‘‘ససీ అధిగ్గయ్హ యథా విరోచతి, నక్ఖత్తరాజారివ తారకాగణం;

తథేవ త్వం అచ్ఛరాసఙ్గణం [అచ్ఛరాసఙ్గమం (సీ.)] ఇమం, దద్దల్లమానా యససా విరోచసి.

‘‘కుతో ను ఆగమ్మ అనోమదస్సనే, ఉపపన్నా త్వం భవనం మమం ఇదం;

బ్రహ్మంవ దేవా తిదసా సహిన్దకా, సబ్బే న తప్పామసే దస్సనేన త’’న్తి.

‘‘యమేతం సక్క అనుపుచ్ఛసే మమం, ‘కుతో చుతా త్వం ఇధ ఆగతా’తి [కుతో చుతా ఇధ ఆగతా తువం (స్యా.), కుతో చుతాయ ఆగతి తవ (పీ.)];

బారాణసీ నామ పురత్థి కాసినం, తత్థ అహోసిం పురే కేసకారికా.

‘‘బుద్ధే ¶ ¶ చ ధమ్మే చ పసన్నమానసా, సఙ్ఘే చ ఏకన్తగతా అసంసయా;

అఖణ్డసిక్ఖాపదా ఆగతప్ఫలా, సమ్బోధిధమ్మే నియతా అనామయా’’తి.

‘‘తన్త్యాభినన్దామసే స్వాగతఞ్చ [సాగతఞ్చ (సీ.)] తే, ధమ్మేన చ త్వం యససా విరోచసి;

బుద్ధే చ ధమ్మే చ పసన్నమానసే, సఙ్ఘే చ ఏకన్తగతే అసంసయే;

అఖణ్డసిక్ఖాపదే ఆగతప్ఫలే, సమ్బోధిధమ్మే నియతే అనామయే’’తి.

పఞ్చ పీఠా తయో నావా, దీపతిలదక్ఖిణా ద్వే;

పతి ద్వే సుణిసా ఉత్తరా, సిరిమా కేసకారికా;

‘‘అపి ¶ ¶ సక్కోవ దేవిన్దో, రమ్మే చిత్తలతావనే;

సమన్తా అనుపరియాసి, నారీగణపురక్ఖతా;

ఓభాసేన్తీ ¶ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితా;

పఞ్హం పుట్ఠా వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, దాసీ అహోసిం పరపేస్సియా [పరపేసియా (క.)] కులే.

‘‘ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో;

తస్సా మే నిక్కమో ఆసి, సాసనే తస్స తాదినో.

‘‘కామం భిజ్జతుయం కాయో, నేవ అత్థేత్థ సణ్ఠనం [సన్థనం (సీ. స్యా. పీ.)];

సిక్ఖాపదానం పఞ్చన్నం, మగ్గో సోవత్థికో సివో.

‘‘అకణ్టకో అగహనో, ఉజు సబ్భి పవేదితో;

నిక్కమస్స ఫలం పస్స, యథిదం పాపుణిత్థికా.

‘‘ఆమన్తనికా రఞ్ఞోమ్హి, సక్కస్స వసవత్తినో;

సట్ఠి ¶ తురియ [తురియ (సీ. స్యా. పీ.)] సహస్సాని, పటిబోధం కరోన్తి మే.

‘‘ఆలమ్బో గగ్గరో [గగ్గమో (స్యా.), భగ్గరో (క.)] భీమో [భిమ్మో (క.)], సాధువాదీ చ సంసయో;

పోక్ఖరో ¶ చ సుఫస్సో చ, విణామోక్ఖా [విలామోక్ఖా (క.)] చ నారియో.

‘‘నన్దా చేవ సునన్దా చ, సోణదిన్నా సుచిమ్హితా [సుచిమ్భికా (స్యా.)];

అలమ్బుసా మిస్సకేసీ చ, పుణ్డరీకాతి దారుణీ.

‘‘ఏణీఫస్సా సుఫస్సా చ, సుభద్దా ముదువాదినీ;

ఏతా చఞ్ఞా చ సేయ్యాసే, అచ్ఛరానం పబోధికా.

‘‘తా ¶ మం కాలేనుపాగన్త్వా, అభిభాసన్తి దేవతా;

హన్ద నచ్చామ గాయామ, హన్ద తం రమయామసే.

‘‘నయిదం ¶ అకతపుఞ్ఞానం, కతపుఞ్ఞానమేవిదం;

అసోకం నన్దనం రమ్మం, తిదసానం మహావనం.

‘‘సుఖం అకతపుఞ్ఞానం, ఇధ నత్థి పరత్థ చ;

సుఖఞ్చ కతపుఞ్ఞానం, ఇధ చేవ పరత్థ చ.

‘‘తేసం సహబ్యకామానం, కత్తబ్బం కుసలం బహుం;

కతపుఞ్ఞా హి మోదన్తి, సగ్గే భోగసమఙ్గినో’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితా;

పఞ్హం ¶ పుట్ఠా వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘కేవట్టద్వారా నిక్ఖమ్మ, అహు మయ్హం నివేసనం;

తత్థ సఞ్చరమానానం, సావకానం మహేసినం.

‘‘ఓదనం కుమ్మాసం [సాకం (సీ.)] డాకం, లోణసోవీరకఞ్చహం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ¶ ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీతి.

‘‘మమ చ, భన్తే, వచనేన భగవతో పాదే సిరసా వన్దేయ్యాసి – ‘లఖుమా నామ,భన్తే,ఉపాసికా భగవతో పాదే సిరసా వన్దతీ’తి. అనచ్ఛరియం ఖో పనేతం, భన్తే, యం మం భగవా అఞ్ఞతరస్మిం సామఞ్ఞఫలే బ్యాకరేయ్య [బ్యాకరేయ్యాతి (?)]. తం భగవా సకదాగామిఫలే బ్యాకాసీ’’తి.

‘‘పిణ్డాయ ¶ ¶ తే చరన్తస్స, తుణ్హీభూతస్స తిట్ఠతో;

దలిద్దా కపణా నారీ, పరాగారం అపస్సితా [అవస్సితా (సీ.)].

‘‘యా తే అదాసి ఆచామం, పసన్నా సేహి పాణిభి;

సా హిత్వా మానుసం దేహం, కం ను సా దిసతం గతా’’తి.

‘‘పిణ్డాయ మే చరన్తస్స, తుణ్హీభూతస్స తిట్ఠతో;

దలిద్దా కపణా నారీ, పరాగారం అపస్సితా.

‘‘యా మే అదాసి ఆచామం, పసన్నా సేహి పాణిభి;

సా హిత్వా మానుసం దేహం, విప్పముత్తా ఇతో చుతా.

‘‘నిమ్మానరతినో నామ, సన్తి దేవా మహిద్ధికా;

తత్థ సా సుఖితా నారీ, మోదతాచామదాయికా’’తి.

‘‘అహో ¶ దానం వరాకియా, కస్సపే సుప్పతిట్ఠితం;

పరాభతేన దానేన, ఇజ్ఝిత్థ వత దక్ఖిణా.

‘‘యా మహేసిత్తం కారేయ్య, చక్కవత్తిస్స రాజినో;

నారీ సబ్బఙ్గకల్యాణీ, భత్తు చానోమదస్సికా;

ఏతస్సాచామదానస్స ¶ , కలం నాగ్ఘతి సోళసిం.

‘‘సతం ¶ నిక్ఖా సతం అస్సా, సతం అస్సతరీరథా;

సతం కఞ్ఞాసహస్సాని, ఆముత్తమణికుణ్డలా;

ఏతస్సాచామదానస్స, కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.

‘‘సతం హేమవతా నాగా, ఈసాదన్తా ఉరూళ్హవా;

సువణ్ణకచ్ఛా మాతఙ్గా, హేమకప్పనవాససా [హేమకప్పనివాససా (స్యా. క.)];

ఏతస్సాచామదానస్స, కలం నాగ్ఘతి సోళసిం.

‘‘చతున్నమపి ¶ దీపానం, ఇస్సరం యోధ కారయే;

ఏతస్సాచామదానస్స, కలం నాగ్ఘతి సోళసి’’న్తి.

‘‘చణ్డాలి వన్ద పాదాని, గోతమస్స యసస్సినో;

తమేవ [తవేవ (సీ.)] అనుకమ్పాయ, అట్ఠాసి ఇసిసత్తమో [ఇసిసుత్తమో (సీ.)].

‘‘అభిప్పసాదేహి మనం, అరహన్తమ్హి తాదిని [తాదినే (స్యా. క.)];

ఖిప్పం పఞ్జలికా వన్ద, పరిత్తం తవ జీవిత’’న్తి.

చోదితా భావితత్తేన, సరీరన్తిమధారినా;

చణ్డాలీ వన్ది పాదాని, గోతమస్స యసస్సినో.

తమేనం అవధీ గావీ, చణ్డాలిం పఞ్జలిం ఠితం;

నమస్సమానం సమ్బుద్ధం, అన్ధకారే పభఙ్కరన్తి.

‘‘ఖీణాసవం ¶ విగతరజం అనేజం, ఏకం అరఞ్ఞమ్హి రహో నిసిన్నం;

దేవిద్ధిపత్తా ఉపసఙ్కమిత్వా, వన్దామి తం వీర మహానుభావ’’న్తి.

‘‘సువణ్ణవణ్ణా జలితా మహాయసా, విమానమోరుయ్హ అనేకచిత్తా;

పరివారితా అచ్ఛరాసఙ్గణేన [అచ్ఛరానం గణేన (సీ.)], కా త్వం సుభే దేవతే వన్దసే మమ’’న్తి.

‘‘అహం ¶ భద్దన్తే చణ్డాలీ, తయా వీరేన [థేరేన (క.)] పేసితా;

వన్దిం ¶ అరహతో పాదే, గోతమస్స యసస్సినో.

‘‘సాహం వన్దిత్వా [వన్దిత్వ (సీ.)] పాదాని, చుతా చణ్డాలయోనియా;

విమానం సబ్బతో భద్దం, ఉపపన్నమ్హి నన్దనే.

‘‘అచ్ఛరానం ¶ సతసహస్సం, పురక్ఖత్వాన [పురక్ఖిత్వా మం (స్యా. క.)] తిట్ఠతి;

తాసాహం పవరా సేట్ఠా, వణ్ణేన యససాయునా.

‘‘పహూతకతకల్యాణా, సమ్పజానా పటిస్సతా [పతిస్సతా (సీ. స్యా.)];

మునిం కారుణికం లోకే, తం భన్తే వన్దితుమాగతా’’తి.

ఇదం వత్వాన చణ్డాలీ, కతఞ్ఞూ కతవేదినీ;

వన్దిత్వా అరహతో పాదే, తత్థేవన్తరధాయథాతి [తత్థేవన్తరధాయతీతి (స్యా. క.)].

‘‘నీలా పీతా చ కాళా చ, మఞ్జిట్ఠా [మఞ్జేట్ఠా (సీ.), మఞ్జట్ఠా (పీ.)] అథ లోహితా;

ఉచ్చావచానం వణ్ణానం, కిఞ్జక్ఖపరివారితా.

‘‘మన్దారవానం పుప్ఫానం, మాలం ధారేసి ముద్ధని;

నయిమే అఞ్ఞేసు కాయేసు, రుక్ఖా సన్తి సుమేధసే.

‘‘కేన ¶ ¶ కాయం ఉపపన్నా, తావతింసం యసస్సినీ;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘భద్దిత్థికాతి [భద్దిత్థీతి (సీ.)] మం అఞ్ఞంసు, కిమిలాయం ఉపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

‘‘అచ్ఛాదనఞ్చ భత్తఞ్చ, సేనాసనం పదీపియం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం ¶ పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా ¶ చక్ఖుమతో, అప్పమాదవిహారినీ.

కతావాసా కతకుసలా తతో చుతా [కతావకాసా కతకుసలా (క.)],

‘‘భిక్ఖూ చాహం పరమహితానుకమ్పకే, అభోజయిం తపస్సియుగం మహామునిం;

కతావాసా కతకుసలా తతో చుతా [కతావకాసా కతకుసలా (క.)], సయం పభా అనువిచరామి నన్దనం.

‘‘అట్ఠఙ్గికం అపరిమితం సుఖావహం, ఉపోసథం సతతముపావసిం అహం;

కతావాసా కతకుసలా తతో చుతా [కతావకాసా కతకుసలా (క.)], సయం పభా అనువిచరామి నన్దన’’న్తి.

భద్దిత్థివిమానం [భద్దిత్థికావిమానం (స్యా.)] పఞ్చమం.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన ¶ తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితా;

పఞ్హం పుట్ఠా వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘సోణదిన్నాతి మం అఞ్ఞంసు, నాళన్దాయం ఉపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

‘‘అచ్ఛాదనఞ్చ భత్తఞ్చ, సేనాసనం పదీపియం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే ¶ రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

వణ్ణో ¶ చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఉపోసథాతి మం అఞ్ఞంసు, సాకేతాయం ఉపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

‘‘అచ్ఛాదనఞ్చ భత్తఞ్చ, సేనాసనం పదీపియం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

వణ్ణో ¶ చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్ఖణం ¶ నన్దనం సుత్వా, ఛన్దో మే ఉదపజ్జథ [ఉపపజ్జథ (బహూసు)];

తత్థ చిత్తం పణిధాయ, ఉపపన్నమ్హి నన్దనం.

‘‘నాకాసిం ¶ సత్థు వచనం, బుద్ధస్సాదిచ్చబన్ధునో;

హీనే చిత్తం పణిధాయ, సామ్హి పచ్ఛానుతాపినీ’’తి.

‘‘కీవ చిరం విమానమ్హి, ఇధ వచ్ఛసుపోసథే [వస్ససుపోసథే (సీ.)];

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, యది జానాసి ఆయునో’’తి.

‘‘సట్ఠివస్ససహస్సాని ¶ [సట్ఠి సతసహస్సాని (?)], తిస్సో చ వస్సకోటియో;

ఇధ ఠత్వా మహాముని, ఇతో చుతా గమిస్సామి;

‘‘మా త్వం ఉపోసథే భాయి, సమ్బుద్ధేనాసి బ్యాకతా;

సోతాపన్నా విసేసయి, పహీనా తవ దుగ్గతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘నిద్దాతి [సద్ధాతి (సీ.)] మమం అఞ్ఞంసు, రాజగహస్మిం ఉపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

‘‘అచ్ఛాదనఞ్చ ¶ ¶ భత్తఞ్చ, సేనాసనం పదీపియం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

నిద్దావిమానం [సద్ధావిమానం (సీ.)] అట్ఠమం.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘సునిద్దాతి ¶ [సునన్దాతి (సీ.)] మం అఞ్ఞంసు, రాజగహస్మిం ఉపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

(యథా నిద్దావిమానం తథా విత్థారేతబ్బం.)

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే ¶ రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౦. పఠమభిక్ఖాదాయికావిమానవత్థు

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా ¶ దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం ¶ మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, పురిమాయ జాతియా మనుస్సలోకే.

‘‘అద్దసం ¶ ¶ విరజం బుద్ధం, విప్పసన్నమనావిలం;

తస్స అదాసహం భిక్ఖం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౧. దుతియభిక్ఖాదాయికావిమానవత్థు

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, పురిమాయ జాతియా మనుస్సలోకే.

‘‘అద్దసం విరజం భిక్ఖుం, విప్పసన్నమనావిలం;

తస్స అదాసహం భిక్ఖం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే. ¶ … వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

దుతియభిక్ఖాదాయికావిమానం ఏకాదసమం.

చిత్తలతావగ్గో దుతియో నిట్ఠితో.

దాసీ ¶ చేవ లఖుమా చ, అథ ఆచామదాయికా;

చణ్డాలీ ¶ భద్దిత్థీ చేవ [భద్దిత్థికా చ (స్యా.)], సోణదిన్నా ఉపోసథా;

నిద్దా చేవ సునిద్దా చ [నన్దా చేవ సునన్దా చ (సీ.)], ద్వే చ భిక్ఖాయ దాయికా;

‘‘ఉళారో ¶ ¶ తే యసో వణ్ణో, సబ్బా ఓభాసతే దిసా;

నారియో నచ్చన్తి గాయన్తి, దేవపుత్తా అలఙ్కతా.

‘‘మోదేన్తి పరివారేన్తి, తవ పూజాయ దేవతే;

సోవణ్ణాని విమానాని, తవిమాని సుదస్సనే.

‘‘తువంసి ఇస్సరా తేసం, సబ్బకామసమిద్ధినీ;

అభిజాతా మహన్తాసి, దేవకాయే పమోదసి;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, పురిమాయ జాతియా మనుస్సలోకే;

దుస్సీలకులే సుణిసా అహోసిం, అస్సద్ధేసు కదరియేసు అహం.

‘‘సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా;

పిణ్డాయ చరమానస్స, అపూవం తే అదాసహం.

‘‘తదాహం ¶ సస్సుయాచిక్ఖిం, సమణో ఆగతో ఇధ;

తస్స అదాసహం పూవం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘ఇతిస్సా ¶ ¶ సస్సు పరిభాసి, అవినీతాసి త్వం [అవినీతా తువం (సీ.)] వధు;

న మం సమ్పుచ్ఛితుం ఇచ్ఛి, సమణస్స దదామహం.

‘‘తతో మే సస్సు కుపితా, పహాసి ముసలేన మం;

కూటఙ్గచ్ఛి అవధి మం, నాసక్ఖిం జీవితుం చిరం.

‘‘సా అహం కాయస్స భేదా, విప్పముత్తా తతో చుతా;

దేవానం తావతింసానం, ఉపపన్నా సహబ్యతం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఓభాసయిత్వా ¶ ¶ పథవిం [పఠవిం (సీ. స్యా.)] సదేవకం, అతిరోచసి చన్దిమసూరియా వియ;

సిరియా చ వణ్ణేన యసేన తేజసా, బ్రహ్మావ దేవే తిదసే సహిన్దకే [సఇన్దకే (సీ.)].

‘‘పుచ్ఛామి తం ఉప్పలమాలధారినీ, ఆవేళినీ కఞ్చనసన్నిభత్తచే;

అలఙ్కతే ఉత్తమవత్థధారినీ, కా త్వం సుభే దేవతే వన్దసే మమం.

‘‘కిం త్వం పురే కమ్మమకాసి అత్తనా, మనుస్సభూతా పురిమాయ జాతియా;

దానం సుచిణ్ణం అథ సీలసంయమం [సఞ్ఞమం (సీ.)], కేనూపపన్నా ¶ సుగతిం యసస్సినీ;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘ఇదాని ¶ భన్తే ఇమమేవ గామం [గామే (స్యా. క.)], పిణ్డాయ అమ్హాకం ఘరం ఉపాగమి;

తతో తే ఉచ్ఛుస్స అదాసి ఖణ్డికం, పసన్నచిత్తా అతులాయ పీతియా.

‘‘సస్సు చ పచ్ఛా అనుయుఞ్జతే మమం, కహం [కహం మే (పీ.)] ను ఉచ్ఛుం వధుకే అవాకిరి [అవాకరి (స్యా. క.)];

న ఛడ్డితం నో పన ఖాదితం మయా, సన్తస్స భిక్ఖుస్స సయం అదాసహం.

‘‘తుయ్హంన్విదం [తుయ్హం ను ఇదం (స్యా.)] ఇస్సరియం అథో మమ, ఇతిస్సా సస్సు పరిభాసతే మమం;

పీఠం గహేత్వా పహారం అదాసి మే, తతో చుతా కాలకతామ్హి దేవతా.

‘‘తదేవ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ కమ్మం అనుభోమి అత్తనా;

దేవేహి సద్ధిం పరిచారయామహం, మోదామహం కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘తదేవ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ కమ్మం అనుభోమి అత్తనా;

దేవిన్దగుత్తా ¶ తిదసేహి రక్ఖితా, సమప్పితా కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘ఏతాదిసం పుఞ్ఞఫలం అనప్పకం, మహావిపాకా మమ ఉచ్ఛుదక్ఖిణా;

దేవేహి సద్ధిం పరిచారయామహం, మోదామహం కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘ఏతాదిసం ¶ పుఞ్ఞఫలం అనప్పకం, మహాజుతికా మమ ఉచ్ఛుదక్ఖిణా;

దేవిన్దగుత్తా తిదసేహి రక్ఖితా, సహస్సనేత్తోరివ నన్దనే వనే.

‘‘తువఞ్చ ¶ భన్తే అనుకమ్పకం విదుం, ఉపేచ్చ వన్దిం కుసలఞ్చ పుచ్ఛిసం;

తతో తే ఉచ్ఛుస్స అదాసి ఖణ్డికం, పసన్నచితా అతులాయ పీతియా’’తి.

‘‘పల్లఙ్కసేట్ఠే ¶ ¶ మణిసోణ్ణచిత్తే, పుప్ఫాభికిణ్ణే సయనే ఉళారే;

తత్థచ్ఛసి దేవి మహానుభావే, ఉచ్చావచా ఇద్ధి వికుబ్బమానా.

‘‘ఇమా చ తే అచ్ఛరాయో సమన్తతో, నచ్చన్తి ¶ గాయన్తి పమోదయన్తి;

దేవిద్ధిపత్తాసి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, అడ్ఢే కులే సుణిసా అహోసిం;

అక్కోధనా భత్తువసానువత్తినీ, ఉపోసథే అప్పమత్తా అహోసిం [అప్పమత్తా ఉపోసథే (స్యా. క.)].

‘‘మనుస్సభూతా దహరా అపాపికా [దహరాస’పాపికా (సీ.)], పసన్నచిత్తా పతిమాభిరాధయిం;

దివా చ రత్తో చ మనాపచారినీ, అహం పురే సీలవతీ అహోసిం.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ విరతా అచోరికా, సంసుద్ధకాయా సుచిబ్రహ్మచారినీ;

అమజ్జపా నో చ ముసా అభాణిం, సిక్ఖాపదేసు పరిపూరకారినీ.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, పసన్నమానసా అహం [అతిపసన్నమానసా (క.)].

‘‘అట్ఠఙ్గుపేతం అనుధమ్మచారినీ, ఉపోసథం ¶ పీతిమనా ఉపావసిం;

ఇమఞ్చ అరియం అట్ఠఙ్గవరేహుపేతం, సమాదియిత్వా కుసలం సుఖుద్రయం;

పతిమ్హి కల్యాణీ వసానువత్తినీ, అహోసిం పుబ్బే సుగతస్స సావికా.

‘‘ఏతాదిసం కుసలం జీవలోకే, కమ్మం కరిత్వాన విసేసభాగినీ;

కాయస్స భేదా అభిసమ్పరాయం, దేవిద్ధిపత్తా సుగతిమ్హి ఆగతా.

‘‘విమానపాసాదవరే మనోరమే, పరివారితా అచ్ఛరాసఙ్గణేన;

సయంపభా దేవగణా రమేన్తి మం, దీఘాయుకిం దేవవిమానమాగత’’న్తి;

లతా ¶ చ సజ్జా పవరా చ దేవతా, అచ్చిమతీ [అచ్చిముఖీ (సీ.), అచ్ఛిమతీ (పీ. క.) అచ్ఛిముతీ (స్యా.)] రాజవరస్స సిరీమతో;

సుతా చ రఞ్ఞో వేస్సవణస్స ధీతా, రాజీమతీ ధమ్మగుణేహి సోభథ.

పఞ్చేత్థ ¶ ¶ నారియో ఆగమంసు న్హాయితుం, సీతోదకం ఉప్పలినిం సివం నదిం;

తా ¶ తత్థ న్హాయిత్వా రమేత్వా దేవతా, నచ్చిత్వా గాయిత్వా సుతా లతం బ్రవి [బ్రువీ (సీ.)].

‘‘పుచ్ఛామి తం ఉప్పలమాలధారిని, ఆవేళిని కఞ్చనసన్నిభత్తచే;

తిమిరతమ్బక్ఖి నభేవ సోభనే, దీఘాయుకీ కేన కతో యసో తవ.

‘‘కేనాసి భద్దే పతినో పియతరా, విసిట్ఠకల్యాణితరస్సు రూపతో;

పదక్ఖిణా నచ్చగీతవాదితే, ఆచిక్ఖ నో త్వం నరనారిపుచ్ఛితా’’తి.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, ఉళారభోగే కులే సుణిసా అహోసిం;

అక్కోధనా భత్తువసానువత్తినీ, ఉపోసథే అప్పమత్తా అహోసిం.

‘‘మనుస్సభూతా ¶ దహరా అపాపికా [దహరాస’పాపికా (సీ.)], పసన్నచిత్తా పతిమాభిరాధయిం;

సదేవరం సస్ససురం సదాసకం, అభిరాధయిం తమ్హి కతో యసో మమ.

‘‘సాహం తేన కుసలేన కమ్మునా, చతుబ్భి ఠానేహి విసేసమజ్ఝగా;

ఆయుఞ్చ ¶ వణ్ణఞ్చ సుఖం బలఞ్చ, ఖిడ్డారతిం పచ్చనుభోమనప్పకం.

‘‘సుతం ను తం భాసతి యం అయం లతా, యం నో అపుచ్ఛిమ్హ అకిత్తయీ నో;

పతినో కిరమ్హాకం విసిట్ఠ నారీనం, గతీ చ తాసం పవరా చ దేవతా.

‘‘పతీసు ¶ ధమ్మం పచరామ సబ్బా, పతిబ్బతా యత్థ భవన్తి ఇత్థియో;

పతీసు ధమ్మం పచరిత్వ [పచరిత్వాన (క.)] సబ్బా, లచ్ఛామసే భాసతి యం అయం లతా.

‘‘సీహో యథా పబ్బతసానుగోచరో, మహిన్ధరం పబ్బతమావసిత్వా;

పసయ్హ హన్త్వా ఇతరే చతుప్పదే, ఖుద్దే మిగే ఖాదతి మంసభోజనో.

‘‘తథేవ సద్ధా ఇధ అరియసావికా, భత్తారం నిస్సాయ పతిం అనుబ్బతా;

కోధం వధిత్వా అభిభుయ్య మచ్ఛరం, సగ్గమ్హి సా మోదతి ధమ్మచారినీ’’తి.

౧. వత్థుత్తమదాయికావిమానవత్థు

‘‘సత్తతన్తిం ¶ సుమధురం, రామణేయ్యం అవాచయిం;

సో ¶ మం రఙ్గమ్హి అవ్హేతి, ‘సరణం మే హోహి కోసియా’తి.

‘‘అహం ¶ తే సరణం హోమి, అహమాచరియపూజకో;

న తం జయిస్సతి సిస్సో, సిస్సమాచరియ జేస్ససీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితా;

పఞ్హం పుట్ఠా వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘వత్థుత్తమదాయికా నారీ, పవరా హోతి నరేసు నారీసు;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా ¶ మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా [అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం పవరా, (స్యా.)] పస్స ¶ పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో, తేన మే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ మే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘అక్ఖామి తే భిక్ఖు మహానుభావ, మనుస్సభూతా యమకాసి పుఞ్ఞం;

తేనమ్హి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

(అనన్తరం చతురవిమానం యథా వత్థుదాయికావిమానం తథా విత్థారేతబ్బం [( ) నత్థి సీ. పోత్థకే])

౨. పుప్ఫుత్తమదాయికావిమానవత్థు (౧)

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే…పే…

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘పుప్ఫుత్తమదాయికా నారీ, పవరా హోతి నరేసు నారీసు;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా ¶ ¶ మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౩. గన్ధుత్తమదాయికావిమానవత్థు (౨)

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ¶ ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే…పే…

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘గన్ధుత్తమదాయికా నారీ, పవరా హోతి నరేసు నారీసు;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౪. ఫలుత్తమదాయికావిమానవత్థు (౩)

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే…పే…

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా ¶ దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఫలుత్తమదాయికా నారీ, పవరా హోతి నరేసు నారీసు;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౫. రసుత్తమదాయికావిమానవత్థు (౪)

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన ¶ తేతాదిసో వణ్ణో…పే… యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే…పే…

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘రసుత్తమదాయికా నారీ, పవరా ¶ హోతి నరేసు నారీసు;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౬. గన్ధపఞ్చఙ్గులికదాయికావిమానవత్థు

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘గన్ధపఞ్చఙ్గులికం అహమదాసిం, కస్సపస్స భగవతో థూపమ్హి;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం ¶ , పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

(అనన్తరం ¶ చతురవిమానం యథా గన్ధపఞ్చఙ్గులికదాయికావిమానం తథా విత్థారేతబ్బం [( ) నత్థి సీ. పోత్థకే] )

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే…యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘భిక్ఖూ చ అహం భిక్ఖునియో చ, అద్దసాసిం పన్థపటిపన్నే;

తేసాహం ధమ్మం సుత్వాన, ఏకూపోసథం ఉపవసిస్సం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఉదకే ¶ ఠితా ఉదకమదాసిం, భిక్ఖునో చిత్తేన విప్పసన్నేన;

ఏవం పియరూపదాయికా మనాపం, దిబ్బం సా లభతే ఉపేచ్చ ఠానం.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా ¶ దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘సస్సుఞ్చాహం ససురఞ్చ, చణ్డికే కోధనే చ ఫరుసే చ;

అనుసూయికా ఉపట్ఠాసిం [సూపట్ఠాసిం (సీ.)], అప్పమత్తా ¶ సకేన సీలేన.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౦. అపరకమ్మకారినీవిమానవత్థు (౪)

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘పరకమ్మకరీ [పరకమ్మకారినీ (స్యా.) పరకమ్మకారీ (పీ.) అపరకమ్మకారినీ (క.)] ఆసిం, అత్థేనాతన్దితా దాసీ;

అక్కోధనానతిమానినీ [అనతిమానీ (సీ. స్యా.)], సంవిభాగినీ సకస్స భాగస్స.

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స ¶ పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన ¶ తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఖీరోదనం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స;

ఏవం కరిత్వా కమ్మం, సుగతిం ఉపపజ్జ మోదామి.

‘‘తస్సా ¶ మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

(అనన్తరం పఞ్చవీసతివిమానం యథా ఖీరోదనదాయికావిమానం తథా విత్థారేతబ్బం) [( ) నత్థి సీ. పోత్థకే]

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ¶ సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఫాణితం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే…’’.

౧౩. ఉచ్ఛుఖణ్డికదాయికావత్థు (౨)

ఉచ్ఛుఖణ్డికం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౪. తిమ్బరుసకదాయికావిమానవత్థు (౩)

తిమ్బరుసకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౫. కక్కారికదాయికావిమానవత్థు (౪)

కక్కారికం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౬. ఏళాలుకదాయికావిమానవత్థు (౫)

ఏళాలుకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౭. వల్లిఫలదాయికావిమానవత్థు(౬)

వల్లిఫలం ¶ అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౮. ఫారుసకదాయికావిమానవత్థు (౭)

ఫారుసకం ¶ అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౧౯. హత్థప్పతాపకదాయికావిమానవత్థు (౮)

హత్థప్పతాపకం ¶ అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౦. సాకముట్ఠిదాయికావిమానవత్థు (౯)

సాకముట్ఠిం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పన్థపటిపన్నస్స…పే….

౨౧. పుప్ఫకముట్ఠిదాయికావిమానవత్థు (౧౦)

పుప్ఫకముట్ఠిం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

మూలకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౩. నిమ్బముట్ఠిదాయికావిమానవత్థు (౧౨)

నిమ్బముట్ఠిం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౪. అమ్బకఞ్జికదాయికావిమానవత్థు (౧౩)

అమ్బకఞ్జికం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౫. దోణినిమ్మజ్జనిదాయికావిమానవత్థు (౧౪)

దోణినిమ్మజ్జనిం [దోణినిమ్ముజ్జనం (స్యా.)] అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౬. కాయబన్ధనదాయికావిమానవత్థు (౧౫)

కాయబన్ధనం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౭. అంసబద్ధకదాయికావిమానవత్థు (౧౬)

అంసబద్ధకం ¶ [అంసవట్టకం (సీ.), అంసబన్ధనం (క.)] అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౮. ఆయోగపట్టదాయికావిమానవత్థు (౧౭)

ఆయోగపట్టం ¶ అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౨౯. విధూపనదాయికావిమానవత్థు (౧౮)

విధూపనం ¶ అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౩౦. తాలవణ్టదాయికావిమానవత్థు (౧౯)

తాలవణ్టం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౩౧. మోరహత్థదాయికావిమానవత్థు (౨౦)

మోరహత్థం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

ఛత్తం [ఛత్తఞ్చ (క.)] అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౩౩. ఉపాహనదాయికావిమానవత్థు (౨౨)

ఉపాహనం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

పూవం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

మోదకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

౩౬. సక్ఖలికదాయికావిమానవత్థు (౨౫)

‘‘సక్ఖలికం [సక్ఖలిం (సీ. స్యా.)] అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స…పే….

‘‘తస్సా మే పస్స విమానం, అచ్ఛరా కామవణ్ణినీహమస్మి;

అచ్ఛరాసహస్సస్సాహం, పవరా పస్స పుఞ్ఞానం విపాకం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘స్వాగతం వత మే అజ్జ, సుప్పభాతం సుహుట్ఠితం [సువుట్ఠితం (సీ.)];

యం అద్దసామి [అద్దసం (సీ. స్యా.), అద్దసాసిం (పీ.)] దేవతాయో, అచ్ఛరా కామవణ్ణినియో [కామవణ్ణియో (సీ.)].

‘‘ఇమాసాహం ¶ [తాసాహం (స్యా. క.)] ధమ్మం సుత్వా [సుత్వాన (స్యా. క.)], కాహామి కుసలం బహుం.

దానేన సమచరియాయ, సఞ్ఞమేన దమేన చ;

స్వాహం తత్థ గమిస్సామి [తత్థేవ గచ్ఛామి (క.)], యత్థ గన్త్వా న సోచరే’’తి.

‘‘దద్దల్లమానా ¶ ¶ [దద్దళ్హమానా (క.)] వణ్ణేన, యససా చ యసస్సినీ;

సబ్బే దేవే తావతింసే, వణ్ణేన అతిరోచసి.

‘‘దస్సనం నాభిజానామి, ఇదం పఠమదస్సనం;

కస్మా కాయా ను ఆగమ్మ, నామేన భాససే మమ’’న్తి.

‘‘అహం భద్దే సుభద్దాసిం, పుబ్బే మానుసకే భవే;

సహభరియా చ తే ఆసిం, భగినీ చ కనిట్ఠికా.

‘‘సా అహం కాయస్స భేదా, విప్పముత్తా తతో చుతా;

నిమ్మానరతీనం దేవానం, ఉపపన్నా సహబ్యత’’న్తి.

‘‘పహూతకతకల్యాణా, తే దేవే యన్తి పాణినో;

యేసం త్వం కిత్తయిస్ససి, సుభద్దే జాతిమత్తనో.

‘‘అథ [కథం (సీ. స్యా.)] త్వం కేన వణ్ణేన, కేన వా అనుసాసితా;

కీదిసేనేవ దానేన, సుబ్బతేన యసస్సినీ.

‘‘యసం ఏతాదిసం పత్తా, విసేసం విపులమజ్ఝగా;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘అట్ఠేవ పిణ్డపాతాని, యం దానం అదదం పురే;

దక్ఖిణేయ్యస్స సఙ్ఘస్స, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అహం ¶ తయా బహుతరే భిక్ఖూ, సఞ్ఞతే బ్రహ్మచారయో [బ్రహ్మచరినో (స్యా.), బ్రహ్మచారియే (పీ. క.)];

తప్పేసిం అన్నపానేన, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తయా ¶ ¶ బహుతరం దత్వా, హీనకాయూపగా అహం [అహుం (క. సీ.)];

కథం త్వం అప్పతరం దత్వా, విసేసం విపులమజ్ఝగా;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘మనోభావనీయో ¶ భిక్ఖు, సన్దిట్ఠో మే పురే అహు;

తాహం భత్తేన [భద్దే (క.)] నిమన్తేసిం, రేవతం అత్తనట్ఠమం.

‘‘సో మే అత్థపురేక్ఖారో, అనుకమ్పాయ రేవతో;

సఙ్ఘే దేహీతి మంవోచ, తస్సాహం వచనం కరిం.

‘‘సా దక్ఖిణా సఙ్ఘగతా, అప్పమేయ్యే పతిట్ఠితా;

పుగ్గలేసు తయా దిన్నం, న తం తవ మహప్ఫల’’న్తి.

‘‘ఇదానేవాహం జానామి, సఙ్ఘే దిన్నం మహప్ఫలం;

సాహం గన్త్వా మనుస్సత్తం, వదఞ్ఞూ వీతమచ్ఛరా;

సఙ్ఘే దానాని దస్సామి [సఙ్ఘే దానం దస్సామిహం (స్యా.)], అప్పమత్తా పునప్పున’’న్తి.

‘‘కా ఏసా దేవతా భద్దే, తయా మన్తయతే సహ;

సబ్బే దేవే తావతింసే, వణ్ణేన అతిరోచతీ’’తి.

‘‘మనుస్సభూతా దేవిన్ద, పుబ్బే మానుసకే భవే;

సహభరియా చ మే ఆసి, భగినీ చ కనిట్ఠికా;

సఙ్ఘే దానాని దత్వాన, కతపుఞ్ఞా విరోచతీ’’తి.

‘‘ధమ్మేన పుబ్బే భగినీ, తయా భద్దే విరోచతి;

యం సఙ్ఘమ్హి అప్పమేయ్యే, పతిట్ఠాపేసి దక్ఖిణం.

‘‘పుచ్ఛితో హి మయా బుద్ధో, గిజ్ఝకూటమ్హి పబ్బతే;

విపాకం ¶ సంవిభాగస్స, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం.

‘‘యజమానానం మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం.

‘‘తం ¶ మే బుద్ధో వియాకాసి, జానం కమ్మఫలం సకం;

విపాకం సంవిభాగస్స, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం.

[వి. వ. ౭౫౦; కథా. ౭౯౮] ‘‘చత్తారో చ పటిపన్నా, చత్తారో చ ఫలే ఠితా;

ఏస సఙ్ఘో ఉజుభూతో, పఞ్ఞాసీలసమాహితో.

[వి. వ. ౭౫౧; కథా. ౭౯౮] ‘‘యజమానానం మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, సఙ్ఘే దిన్నం మహప్ఫలం.

[వి. వ. ౭౫౨; కథా. ౭౯౮] ‘‘ఏసో ¶ హి సఙ్ఘో విపులో మహగ్గతో, ఏసప్పమేయ్యో ఉదధీవ సాగరో;

ఏతే హి సేట్ఠా నరవీరసావకా, పభఙ్కరా ధమ్మముదీరయన్తి [ధమ్మకథం ఉదీరయన్తి (స్యా.)].

[వి. వ. ౭౫౩; కథా. ౭౯౮] ‘‘తేసం ¶ సుదిన్నం సుహుతం సుయిట్ఠం, యే సఙ్ఘముద్దిస్స దదన్తి దానం;

సా దక్ఖిణా సఙ్ఘగతా పతిట్ఠితా, మహప్ఫలా లోకవిదూన [లోకవిదూహి (స్యా. క.)] వణ్ణితా.

[వి. వ. ౭౫౪; కథా. ౭౯౮] ‘‘ఏతాదిసం యఞ్ఞమనుస్సరన్తా [పుఞ్ఞమనుస్సరన్తా (స్యా. క.)], యే వేదజాతా విచరన్తి లోకే;

వినేయ్య మచ్ఛేరమలం సమూలం, అనిన్దితా ¶ సగ్గముపేన్తి ఠాన’’న్తి.

దద్దల్లవిమానం [దద్దళ్హవిమానం (క.)] ఛట్ఠం.

‘‘ఫలికరజతహేమజాలఛన్నం ¶ , వివిధచిత్రతలమద్దసం సురమ్మం;

బ్యమ్హం సునిమ్మితం తోరణూపపన్నం, రుచకుపకిణ్ణమిదం సుభం విమానం.

‘‘భాతి ¶ చ దస దిసా నభేవ సురియో, సరదే తమోనుదో సహస్సరంసీ;

తథా తపతిమిదం తవ విమానం, జలమివ ధూమసిఖో నిసే నభగ్గే.

‘‘ముసతీవ నయనం సతేరతావ [సతేరితావ (స్యా. క.)], ఆకాసే ఠపితమిదం మనుఞ్ఞం;

వీణామురజసమ్మతాళఘుట్ఠం, ఇద్ధం ఇన్దపురం యథా తవేదం.

‘‘పదుమకుముదుప్పలకువలయం, యోధిక [యూధిక (సీ.)] బన్ధుకనోజకా [యోథికా భణ్డికా నోజకా (స్యా.)] చ సన్తి;

సాలకుసుమితపుప్ఫితా అసోకా, వివిధదుమగ్గసుగన్ధసేవితమిదం.

‘‘సళలలబుజభుజక [సుజక (సీ. స్యా.)] సంయుత్తా [సఞ్ఞతా (సీ.)], కుసకసుఫుల్లితలతావలమ్బినీహి ¶ ;

మణిజాలసదిసా యసస్సినీ, రమ్మా పోక్ఖరణీ ఉపట్ఠితా తే.

‘‘ఉదకరుహా చ యేత్థి పుప్ఫజాతా, థలజా యే చ సన్తి రుక్ఖజాతా;

మానుసకామానుస్సకా చ దిబ్బా, సబ్బే తుయ్హం నివేసనమ్హి జాతా.

‘‘కిస్స సంయమదమస్సయం విపాకో, కేనాసి కమ్మఫలేనిధూపపన్నా;

యథా చ తే అధిగతమిదం విమానం, తదనుపదం అవచాసిళారపమ్హే’’తి [పఖుమేతి (సీ.)].

‘‘యథా ¶ చ మే అధిగతమిదం విమానం, కోఞ్చమయూరచకోర [చఙ్కోర (క.)] సఙ్ఘచరితం;

దిబ్య [దిబ్బ (సీ. పీ.)] పిలవహంసరాజచిణ్ణం, దిజకారణ్డవకోకిలాభినదితం.

‘‘నానాసన్తానకపుప్ఫరుక్ఖవివిధా, పాటలిజమ్బుఅసోకరుక్ఖవన్తం;

యథా చ మే అధిగతమిదం విమానం, తం ¶ తే పవేదయామి [పవదిస్సామి (సీ.), పవేదిస్సామి (పీ.)] సుణోహి భన్తే.

‘‘మగధవరపురత్థిమేన ¶ , నాళకగామో నామ అత్థి భన్తే;

తత్థ అహోసిం పురే సుణిసా, పేసవతీతి [సేసవతీతి (సీ. స్యా.)] తత్థ జానింసు మమం.

‘‘సాహమపచితత్థధమ్మకుసలం ¶ , దేవమనుస్సపూజితం మహన్తం;

ఉపతిస్సం నిబ్బుతమప్పమేయ్యం, ముదితమనా కుసుమేహి అబ్భుకిరిం [అబ్భోకిరిం (సీ. స్యా. పీ. క.)].

‘‘పరమగతిగతఞ్చ పూజయిత్వా, అన్తిమదేహధరం ఇసిం ఉళారం;

పహాయ మానుసకం సముస్సయం, తిదసగతా ఇధ మావసామి ఠాన’’న్తి.

‘‘పీతవత్థే ¶ పీతధజే, పీతాలఙ్కారభూసితే;

పీతన్తరాహి వగ్గూహి, అపిళన్ధావ సోభసి.

‘‘కా ¶ కమ్బుకాయూరధరే [కకమ్బుకాయురధరే (స్యా.)], కఞ్చనావేళభూసితే;

హేమజాలకసఞ్ఛన్నే [పచ్ఛన్నే (సీ.)], నానారతనమాలినీ.

‘‘సోవణ్ణమయా లోహితఙ్గమయా [లోహితఙ్కమయా (సీ. స్యా.)] చ, ముత్తామయా ¶ వేళురియమయా చ;

మసారగల్లా సహలోహితఙ్గా [సహలోహితఙ్కా (సీ.), సహలోహితకా (స్యా.)], పారేవతక్ఖీహి మణీహి చిత్తతా.

‘‘కోచి కోచి ఏత్థ మయూరసుస్సరో, హంసస్స రఞ్ఞో కరవీకసుస్సరో;

తేసం సరో సుయ్యతి వగ్గురూపో, పఞ్చఙ్గికం తూరియమివప్పవాదితం.

‘‘రథో చ తే సుభో వగ్గు [వగ్గూ (స్యా.)], నానారతనచిత్తితో [నానారతనచిత్తఙ్గో (స్యా.)];

నానావణ్ణాహి ధాతూహి, సువిభత్తోవ సోభతి.

‘‘తస్మిం రథే కఞ్చనబిమ్బవణ్ణే, యా త్వం [యత్థ (క. సీ. స్యా. క.)] ఠితా భాససి మం పదేసం;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘సోవణ్ణజాలం మణిసోణ్ణచిత్తితం [విచిత్తం (క.), చిత్తం (సీ. స్యా.)], ముత్తాచితం హేమజాలేన ఛన్నం [సఞ్ఛన్నం (క.)];

పరినిబ్బుతే గోతమే అప్పమేయ్యే, పసన్నచిత్తా అహమాభిరోపయిం.

‘‘తాహం కమ్మం కరిత్వాన, కుసలం బుద్ధవణ్ణితం;

అపేతసోకా సుఖితా, సమ్పమోదామనామయా’’తి.

‘‘కా ¶ ¶ ¶ నామ త్వం విసాలక్ఖి [విసాలక్ఖీ (స్యా.)], రమ్మే చిత్తలతావనే;

సమన్తా అనుపరియాసి, నారీగణపురక్ఖతా [పురక్ఖితా (స్యా. క.)].

‘‘యదా ¶ దేవా తావతింసా, పవిసన్తి ఇమం వనం;

సయోగ్గా సరథా సబ్బే, చిత్రా హోన్తి ఇధాగతా.

‘‘తుయ్హఞ్చ ఇధ పత్తాయ, ఉయ్యానే విచరన్తియా;

కాయే న దిస్సతీ చిత్తం, కేన రూపం తవేదిసం;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘యేన కమ్మేన దేవిన్ద, రూపం మయ్హం గతీ చ మే;

ఇద్ధి చ ఆనుభావో చ, తం సుణోహి పురిన్దద.

‘‘అహం రాజగహే రమ్మే, సునన్దా నాముపాసికా;

సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా.

‘‘అచ్ఛాదనఞ్చ భత్తఞ్చ, సేనాసనం పదీపియం;

అదాసిం ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం [చతుద్దసిం (పీ. క.)] పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

సఞ్ఞమా సంవిభాగా చ, విమానం ఆవసామహం.

‘‘పాణాతిపాతా విరతా, ముసావాదా చ సఞ్ఞతా;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరకా.

‘‘పఞ్చసిక్ఖాపదే రతా, అరియసచ్చాన కోవిదా;

ఉపాసికా చక్ఖుమతో, గోతమస్స యసస్సినో.

‘‘తస్సా ¶ ¶ మే ఞాతికులా దాసీ [ఞాతికులం ఆసీ (స్యా. క.)], సదా మాలాభిహారతి;

తాహం భగవతో థూపే, సబ్బమేవాభిరోపయిం.

‘‘ఉపోసథే చహం గన్త్వా, మాలాగన్ధవిలేపనం;

థూపస్మిం అభిరోపేసిం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తేన ¶ కమ్మేన దేవిన్ద, రూపం మయ్హం గతీ చ మే;

ఇద్ధీ చ ఆనుభావో చ, యం మాలం అభిరోపయిం.

‘‘యఞ్చ సీలవతీ ఆసిం, న తం తావ విపచ్చతి;

ఆసా చ పన మే దేవిన్ద, సకదాగామినీ సియ’’న్తి.

‘‘పారిచ్ఛత్తకే ¶ కోవిళారే, రమణీయే మనోరమే;

దిబ్బమాలం గన్థమానా, గాయన్తీ సమ్పమోదసి.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా సద్దా నిచ్ఛరన్తి, సవనీయా మనోరమా.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా గన్ధా పవాయన్తి, సుచిగన్ధా మనోరమా.

‘‘వివత్తమానా కాయేన, యా వేణీసు పిళన్ధనా.

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తూరియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘వటంసకా వాతధుతా [వాతధూతా (సీ. స్యా.)], వాతేన సమ్పకమ్పితా;

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తూరియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘యాపి ¶ తే సిరస్మిం మాలా, సుచిగన్ధా మనోరమా;

వాతి ¶ గన్ధో దిసా సబ్బా, రుక్ఖో మఞ్జూసకో యథా.

‘‘ఘాయసే తం సుచిగన్ధం [సుచిం గన్ధం (సీ.)], రూపం పస్ససి అమానుసం [మానుసం (పీ.)];

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘పభస్సరం అచ్చిమన్తం, వణ్ణగన్ధేన సంయుతం;

అసోకపుప్ఫమాలాహం, బుద్ధస్స ఉపనామయిం.

‘‘తాహం కమ్మం కరిత్వాన, కుసలం బుద్ధవణ్ణితం;

అపేతసోకా సుఖితా, సమ్పమోదామనామయా’’తి.

పారిచ్ఛత్తకవగ్గో తతియో నిట్ఠితో.

ఉళారో ఉచ్ఛు పల్లఙ్కో, లతా చ గుత్తిలేన చ;

దద్దల్లపేసమల్లికా, విసాలక్ఖి పారిచ్ఛత్తకో;

‘‘మఞ్జిట్ఠకే ¶ ¶ [మఞ్జేట్ఠకే (సీ.)] విమానస్మిం, సోణ్ణవాలుకసన్థతే [సోవణ్ణవాలుకసన్థతే (స్యా. పీ.), సోవణ్ణవాలికసన్థతే (క.)];

పఞ్చఙ్గికే తురియేన [తురియేన (సీ. స్యా. పీ.)], రమసి సుప్పవాదితే.

‘‘తమ్హా విమానా ఓరుయ్హ, నిమ్మితా రతనామయా;

ఓగాహసి ¶ సాలవనం, పుప్ఫితం సబ్బకాలికం.

‘‘యస్స యస్సేవ సాలస్స, మూలే తిట్ఠసి దేవతే;

సో సో ముఞ్చతి పుప్ఫాని, ఓనమిత్వా దుముత్తమో.

‘‘వాతేరితం సాలవనం, ఆధుతం [ఆధూతం (సీ.)] దిజసేవితం;

వాతి గన్ధో దిసా సబ్బా, రుక్ఖో మఞ్జూసకో యథా.

‘‘ఘాయసే తం సుచిగన్ధం, రూపం పస్ససి అమానుసం;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, దాసీ అయిరకులే [అయ్యిరకులే (స్యా. క.)] అహుం;

బుద్ధం నిసిన్నం దిస్వాన, సాలపుప్ఫేహి ఓకిరిం.

‘‘వటంసకఞ్చ సుకతం, సాలపుప్ఫమయం అహం;

బుద్ధస్స ఉపనామేసిం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తాహం ¶ కమ్మం కరిత్వాన, కుసలం బుద్ధవణ్ణితం;

అపేతసోకా సుఖితా, సమ్పమోదామనామయా’’తి.

‘‘పభస్సరవరవణ్ణనిభే ¶ , సురత్తవత్థవసనే [వత్థనివాసనే (సీ. స్యా.)];

మహిద్ధికే చన్దనరుచిరగత్తే, కా త్వం సుభే దేవతే వన్దసే మమం.

‘‘పల్లఙ్కో ¶ చ తే మహగ్ఘో, నానారతనచిత్తితో ¶ రుచిరో;

యత్థ త్వం నిసిన్నా విరోచసి, దేవరాజారివ నన్దనే వనే.

‘‘కిం త్వం పురే సుచరితమాచరీ భద్దే, కిస్స కమ్మస్స విపాకం;

అనుభోసి దేవలోకస్మిం, దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ;

‘‘పిణ్డాయ తే చరన్తస్స, మాలం ఫాణితఞ్చ అదదం భన్తే;

తస్స కమ్మస్సిదం విపాకం, అనుభోమి దేవలోకస్మిం.

‘‘హోతి చ మే అనుతాపో, అపరద్ధం [అపరాధం (స్యా.)] దుక్ఖితఞ్చ [దుక్కటఞ్చ (సీ.)] మే భన్తే;

సాహం ధమ్మం నాస్సోసిం, సుదేసితం ధమ్మరాజేన.

‘‘తం తం వదామి భద్దన్తే, ‘యస్స మే అనుకమ్పియో కోచి;

ధమ్మేసు తం సమాదపేథ’, సుదేసితం ధమ్మరాజేన.

‘‘యేసం అత్థి సద్ధా బుద్ధే, ధమ్మే ¶ చ సఙ్ఘరతనే;

తే మం అతివిరోచన్తి, ఆయునా యససా సిరియా.

అఞ్ఞే మహిద్ధికతరా మయా దేవా’’తి;

‘‘అలఙ్కతా ¶ ¶ మణికఞ్చనాచితం, సోవణ్ణజాలచితం మహన్తం;

అభిరుయ్హ గజవరం సుకప్పితం, ఇధాగమా వేహాయసం [వేహాసయం (సీ.)] అన్తలిక్ఖే.

‘‘నాగస్స దన్తేసు దువేసు నిమ్మితా, అచ్ఛోదకా [అచ్ఛోదికా (సీ. క.)] పదుమినియో సుఫుల్లా;

పదుమేసు చ తురియగణా పభిజ్జరే, ఇమా చ నచ్చన్తి మనోహరాయో.

‘‘దేవిద్ధిపత్తాసి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘బారాణసియం ¶ ఉపసఙ్కమిత్వా, బుద్ధస్సహం వత్థయుగం అదాసిం;

పాదాని వన్దిత్వా [వన్దిత్వ (సీ.)] ఛమా నిసీదిం, విత్తా చహం అఞ్జలికం అకాసిం.

‘‘బుద్ధో చ మే కఞ్చనసన్నిభత్తచో, అదేసయి సముదయదుక్ఖనిచ్చతం;

అసఙ్ఖతం దుక్ఖనిరోధసస్సతం, మగ్గం అదేసయి [అదేసేసి (సీ.)] యతో విజానిసం;

‘‘అప్పాయుకీ ¶ కాలకతా తతో చుతా, ఉపపన్నా తిదసగణం యసస్సినీ;

సక్కస్సహం అఞ్ఞతరా పజాపతి, యసుత్తరా నామ దిసాసు విస్సుతా’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహఞ్చ ¶ బారాణసియం, బుద్ధస్సాదిచ్చబన్ధునో;

అదాసిం సుక్ఖకుమ్మాసం, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘సుక్ఖాయ అలోణికాయ చ, పస్స ఫలం కుమ్మాసపిణ్డియా;

అలోమం సుఖితం దిస్వా, కో పుఞ్ఞం న కరిస్సతి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… ¶ వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం అన్ధకవిన్దమ్హి, బుద్ధస్సాదిచ్చబన్ధునో;

అదాసిం కోలసమ్పాకం, కఞ్జికం తేలధూపితం.

‘‘పిప్ఫల్యా లసుణేన చ, మిస్సం లామఞ్జకేన చ;

అదాసిం ఉజుభూతస్మిం [ఉజుభూతేసు (క.)], విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘యా ¶ ¶ మహేసిత్తం కారేయ్య, చక్కవత్తిస్స రాజినో;

నారీ సబ్బఙ్గకల్యాణీ, భత్తు చానోమదస్సికా;

ఏకస్స ¶ కఞ్జికదానస్స, కలం నాగ్ఘతి సోళసిం.

‘‘సతం నిక్ఖా సతం అస్సా, సతం అస్సతరీరథా;

సతం కఞ్ఞాసహస్సాని, ఆముత్తమణికుణ్డలా;

ఏకస్స కఞ్జికదానస్స, కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.

‘‘సతం హేమవతా నాగా, ఈసాదన్తా ఉరూళ్హవా;

సువణ్ణకచ్ఛా మాతఙ్గా, హేమకప్పనవాససా;

ఏకస్స కఞ్జికదానస్స, కలం నాగ్ఘన్తి సోళసిం.

‘‘చతున్నమపి ¶ దీపానం, ఇస్సరం యోధ కారయే;

ఏకస్స కఞ్జికదానస్స, కలం నాగ్ఘతి సోళసి’’న్తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే… ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా సద్దా నిచ్ఛరన్తి, సవనీయా మనోరమా.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా గన్ధా పవాయన్తి, సుచిగన్ధా మనోరమా.

‘‘వివత్తమానా కాయేన, యా వేణీసు పిళన్ధనా;

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తురియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘వటంసకా వాతధుతా, వాతేన సమ్పకమ్పితా;

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తురియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘యాపి ¶ తే సిరస్మిం మాలా, సుచిగన్ధా మనోరమా;

వాతి గన్ధో దిసా సబ్బా, రుక్ఖో మఞ్జూసకో యథా.

‘‘ఘాయసే తం సుచిగన్ధం, రూపం పస్ససి అమానుసం;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘సావత్థియం ¶ ¶ మయ్హం సఖీ భదన్తే, సఙ్ఘస్స కారేసి మహావిహారం;

తత్థప్పసన్నా అహమానుమోదిం, దిస్వా అగారఞ్చ పియఞ్చ మేతం.

‘‘తాయేవ ¶ మే సుద్ధనుమోదనాయ, లద్ధం విమానబ్భుతదస్సనేయ్యం;

సమన్తతో సోళసయోజనాని, వేహాయసం గచ్ఛతి ఇద్ధియా మమ.

‘‘కూటాగారా నివేసా మే, విభత్తా భాగసో మితా;

దద్దల్లమానా ఆభన్తి, సమన్తా సతయోజనం.

‘‘పోక్ఖరఞ్ఞో చ మే ఏత్థ, పుథులోమనిసేవితా;

అచ్ఛోదకా [అచ్ఛోదికా (సీ.)] విప్పసన్నా, సోణ్ణవాలుకసన్థతా.

‘‘నానాపదుమసఞ్ఛన్నా, పుణ్డరీకసమోతతా [పణ్డరీకసమోనతా (సీ.)];

సురభీ సమ్పవాయన్తి, మనుఞ్ఞా మాలుతేరితా.

‘‘జమ్బుయో పనసా తాలా, నాళికేరవనాని చ;

అన్తోనివేసనే జాతా, నానారుక్ఖా అరోపిమా.

‘‘నానాతూరియసఙ్ఘుట్ఠం ¶ , అచ్ఛరాగణఘోసితం;

యోపి మం సుపినే పస్సే, సోపి విత్తో సియా నరో.

‘‘ఏతాదిసం అబ్భుతదస్సనేయ్యం, విమానం సబ్బసోపభం;

మమ కమ్మేహి నిబ్బత్తం, అలం పుఞ్ఞాని కాతవే’’తి.

‘‘తాయేవ తే సుద్ధనుమోదనాయ, లద్ధం విమానబ్భుతదస్సనేయ్యం;

యా చేవ సా దానమదాసి నారీ, తస్సా గతిం బ్రూహి కుహిం ఉప్పన్నా [ఉపపన్నా (క.)] సా’’తి.

‘‘యా సా అహు మయ్హం సఖీ భదన్తే, సఙ్ఘస్స కారేసి మహావిహారం;

విఞ్ఞాతధమ్మా సా అదాసి దానం, ఉప్పన్నా నిమ్మానరతీసు దేవేసు.

‘‘పజాపతీ ¶ తస్స సునిమ్మితస్స, అచిన్తియా కమ్మవిపాకా తస్స;

యమేతం పుచ్ఛసి కుహిం ఉప్పన్నా [ఉపపన్నా (క.)] సాతి, తం తే వియాకాసిం అనఞ్ఞథా అహం.

‘‘తేనహఞ్ఞేపి సమాదపేథ, సఙ్ఘస్స దానాని దదాథ విత్తా;

ధమ్మఞ్చ సుణాథ పసన్నమానసా, సుదుల్లభో లద్ధో మనుస్సలాభో.

‘‘యం ¶ మగ్గం మగ్గాధిపతీ అదేసయి [మగ్గాధిపత్యదేసయి (సీ.)], బ్రహ్మస్సరో కఞ్చనసన్నిభత్తచో;

సఙ్ఘస్స దానాని దదాథ విత్తా, మహప్ఫలా యత్థ భవన్తి దక్ఖిణా.

[ఖు. పా. ౬.౬; సు. ని. ౨౨౯] ‘‘యే ¶ పుగ్గలా అట్ఠ సతం పసత్థా, చత్తారి ఏతాని యుగాని హోన్తి;

తే దక్ఖిణేయ్యా సుగతస్స సావకా, ఏతేసు దిన్నాని మహప్ఫలాని.

[వి. వ. ౬౪౧] ‘‘చత్తారో చ పటిపన్నా, చత్తారో చ ఫలే ఠితా;

ఏస సఙ్ఘో ఉజుభూతో, పఞ్ఞాసీలసమాహితో.

[వి. వ. ౬౪౨] ‘‘యజమానానం ¶ మనుస్సానం, పుఞ్ఞపేక్ఖాన పాణినం;

కరోతం ఓపధికం పుఞ్ఞం, సఙ్ఘే దిన్నం మహప్ఫలం.

[వి. వ. ౬౪౩] ‘‘ఏసో హి సఙ్ఘో విపులో మహగ్గతో, ఏసప్పమేయ్యో ఉదధీవ సాగరో;

ఏతేహి సేట్ఠా నరవీరసావకా, పభఙ్కరా ధమ్మముదీరయన్తి [నత్థేత్థ పాఠభేదో].

[వి. వ. ౬౪౪] ‘‘తేసం సుదిన్నం సుహుతం సుయిట్ఠం, యే సఙ్ఘముద్దిస్స దదన్తి దానం;

సా దక్ఖిణా సఙ్ఘగతా పతిట్ఠితా, మహప్ఫలా లోకవిదూన [లోకవిదూహి (క.)] వణ్ణితా.

‘‘ఏతాదిసం ¶ ¶ యఞ్ఞమనుస్సరన్తా, యే వేదజాతా విచరన్తి లోకే;

వినేయ్య మచ్ఛేరమలం సమూలం, అనిన్దితా సగ్గముపేన్తి ఠాన’’న్తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఇన్దీవరానం ¶ హత్థకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స;

ఏసికానం ఉణ్ణతస్మిం, నగరవరే పణ్ణకతే రమ్మే.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిస్సా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… ¶ యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘నీలుప్పలహత్థకం అహమదాసిం, భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స;

ఏసికానం ఉణ్ణతస్మిం, నగరవరే పణ్ణకతే రమ్మే.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఓదాతమూలకం హరితపత్తం, ఉదకస్మిం సరే జాతం అహమదాసిం;

భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స, ఏసికానం ఉణ్ణతస్మిం;

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం సుమనా సుమనస్స సుమనమకుళాని, దన్తవణ్ణాని అహమదాసిం;

భిక్ఖునో పిణ్డాయ చరన్తస్స, ఏసికానం ఉణ్ణతస్మిం;

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘దిబ్బం ¶ తే అమ్బవనం రమ్మం, పాసాదేత్థ మహల్లకో;

నానాతురియసఙ్ఘుట్ఠో, అచ్ఛరాగణఘోసితో.

‘‘పదీపో చేత్థ జలతి, నిచ్చం సోవణ్ణయో మహా;

దుస్సఫలేహి రుక్ఖేహి, సమన్తా పరివారితో.

‘‘కేన ¶ తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి;

సా దేవతా అత్తమనా…పే… ¶ యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, పురిమాయ జాతియా మనుస్సలోకే;

విహారం సఙ్ఘస్స కారేసిం, అమ్బేహి పరివారితం.

‘‘పరియోసితే విహారే, కారేన్తే నిట్ఠితే మహే;

అమ్బేహి ఛాదయిత్వాన [అమ్బే అచ్ఛాదయిత్వాన (సీ. స్యా.), అమ్బేహచ్ఛాదయిత్వాన (పీ. క.)], కత్వా దుస్సమయే ఫలే.

‘‘పదీపం తత్థ జాలేత్వా, భోజయిత్వా గణుత్తమం;

నియ్యాదేసిం తం సఙ్ఘస్స, పసన్నా సేహి పాణిభి.

‘‘తేన మే అమ్బవనం రమ్మం, పాసాదేత్థ మహల్లకో;

నానాతురియసఙ్ఘుట్ఠో, అచ్ఛరాగణఘోసితో.

‘‘పదీపో ¶ చేత్థ జలతి, నిచ్చం సోవణ్ణయో మహా;

దుస్సఫలేహి రుక్ఖేహి, సమన్తా పరివారితో.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘పీతవత్థే ¶ పీతధజే, పీతాలఙ్కారభూసితే;

పీతచన్దనలిత్తఙ్గే, పీతఉప్పలమాలినీ [పీతుప్పలమధారినీ (స్యా. క.), పీతుప్పలమాలినీ (పీ.)].

‘‘పీతపాసాదసయనే, పీతాసనే పీతభాజనే;

పీతఛత్తే పీతరథే, పీతస్సే పీతబీజనే.

‘‘కిం ¶ ¶ కమ్మమకరీ భద్దే, పుబ్బే మానుసకే భవే;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘కోసాతకీ నామ లతత్థి భన్తే, తిత్తికా అనభిచ్ఛితా;

తస్సా చత్తారి పుప్ఫాని, థూపం అభిహరిం అహం.

‘‘సత్థు సరీరముద్దిస్స, విప్పసన్నేన చేతసా;

నాస్స మగ్గం అవేక్ఖిస్సం, న తగ్గమనసా [తదగ్గమనసా (సీ.), తదఙ్గమనసా (స్యా.)] సతీ.

‘‘తతో మం అవధీ గావీ, థూపం అపత్తమానసం;

తఞ్చాహం అభిసఞ్చేయ్యం, భియ్యో [భీయో (సీ. అట్ఠ.)] నూన ఇతో సియా.

‘‘తేన కమ్మేన దేవిన్ద, మఘవా దేవకుఞ్జరో;

పహాయ మానుసం దేహం, తవ సహబ్య [సహబ్యత (సీ. స్యా.)] మాగతా’’తి.

ఇదం ¶ సుత్వా తిదసాధిపతి, మఘవా దేవకుఞ్జరో;

తావతింసే పసాదేన్తో, మాతలిం ఏతదబ్రవి [ఏతదబ్రూవీతి (సీ.)].

‘‘పస్స మాతలి అచ్ఛేరం, చిత్తం కమ్మఫలం ఇదం;

అప్పకమ్పి కతం దేయ్యం, పుఞ్ఞం హోతి మహప్ఫలం.

‘‘నత్థి చిత్తే పసన్నమ్హి, అప్పకా నామ దక్ఖిణా;

తథాగతే వా సమ్బుద్ధే, అథ వా తస్స సావకే.

‘‘ఏహి మాతలి అమ్హేపి, భియ్యో భియ్యో మహేమసే;

తథాగతస్స ధాతుయో, సుఖో పుఞ్ఞాన ముచ్చయో.

‘‘తిట్ఠన్తే నిబ్బుతే చాపి, సమే చిత్తే సమం ఫలం;

చేతోపణిధిహేతు ¶ హి, సత్తా గచ్ఛన్తి సుగ్గతిం.

‘‘బహూనం [బహున్నం (సీ. స్యా.)] వత అత్థాయ, ఉప్పజ్జన్తి తథాగతా;

యత్థ కారం కరిత్వాన, సగ్గం గచ్ఛన్తి దాయకా’’తి.

‘‘ఓభాసయిత్వా ¶ ¶ పథవిం సదేవకం, అతిరోచసి చన్దిమసూరియా వియ;

సిరియా చ వణ్ణేన యసేన తేజసా, బ్రహ్మావ దేవే తిదసే సహిన్దకే.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ తం ఉప్పలమాలధారినీ, ఆవేళినీ కఞ్చనసన్నిభత్తచే;

అలఙ్కతే ఉత్తమవత్థధారినీ, కా త్వం సుభే దేవతే వన్దసే మమం.

‘‘కిం త్వం పురే కమ్మమకాసి అత్తనా, మనుస్సభూతా పురిమాయ జాతియా;

దానం సుచిణ్ణం అథ సీలసఞ్ఞమం, కేనుపపన్నా సుగతిం యసస్సినీ;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘ఇదాని భన్తే ఇమమేవ గామం, పిణ్డాయ అమ్హాక ఘరం ఉపాగమి;

తతో తే ఉచ్ఛుస్స అదాసి ఖణ్డికం, పసన్నచిత్తా అతులాయ పీతియా;

‘‘సస్సు ¶ చ పచ్ఛా అనుయుఞ్జతే మమం, కహం ను ఉచ్ఛుం వధుకే అవాకిరీ;

న ఛడ్డితం నో పన ఖాదితం మయా, సన్తస్స భిక్ఖుస్స సయం అదాసహం.

‘‘తుయ్హంన్విదం ఇస్సరియం అథో మమ, ఇతిస్సా సస్సు పరిభాసతే మమం;

లేడ్డుం గహేత్వా పహారం అదాసి మే, తతో చుతా కాలకతామ్హి దేవతా.

‘‘తదేవ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ కమ్మం అనుభోమి అత్తనా;

దేవేహి సద్ధిం పరిచారయామహం, మోదామహం కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘తదేవ ¶ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ కమ్మం అనుభోమి అత్తనా;

దేవిన్దగుత్తా తిదసేహి రక్ఖితా, సమప్పితా కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘ఏతాదిసం ¶ పుఞ్ఞఫలం అనప్పకం, మహావిపాకా మమ ఉచ్ఛుదక్ఖిణా;

దేవేహి సద్ధిం పరిచారయామహం, మోదామహం కామగుణేహి పఞ్చహి.

‘‘ఏతాదిసం పుఞ్ఞఫలం అనప్పకం, మహాజుతికా మమ ఉచ్ఛుదక్ఖిణా;

దేవిన్దగుత్తా తిదసేహి రక్ఖితా, సహస్సనేత్తోరివ నన్దనే వనే.

‘‘తువఞ్చ ¶ భన్తే అనుకమ్పకం విదుం, ఉపేచ్చ వన్దిం కుసలఞ్చ పుచ్ఛిసం;

తతో తే ఉచ్ఛుస్స అదాసిం ఖణ్డికం, పసన్నచిత్తా అతులాయ పీతియా’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సా దేవతా అత్తమనా…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, దిస్వాన సమణే సీలవన్తే;

పాదాని వన్దిత్వా మనం పసాదయిం, విత్తా చహం అఞ్జలికం అకాసిం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో ¶ చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

హత్థపాదే చ విగ్గయ్హ, నచ్చసి సుప్పవాదితే.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా సద్దా నిచ్ఛరన్తి, సవనీయా మనోరమా.

‘‘తస్సా తే నచ్చమానాయ, అఙ్గమఙ్గేహి సబ్బసో;

దిబ్బా గన్ధా పవాయన్తి, సుచిగన్ధా మనోరమా.

‘‘వివత్తమానా కాయేన, యా వేణీసు పిళన్ధనా;

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తురియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘వటంసకా వాతధుతా, వాతేన సమ్పకమ్పితా;

తేసం సుయ్యతి నిగ్ఘోసో, తురియే పఞ్చఙ్గికే యథా.

‘‘యాపి తే సిరస్మిం మాలా, సుచిగన్ధా మనోరమా;

వాతి గన్ధో దిసా సబ్బా, రుక్ఖో మఞ్జూసకో యథా.

‘‘ఘాయసే ¶ తం సుచిగన్ధం, రూపం పస్ససి అమానుసం;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

‘‘దాసీ ¶ అహం పురే ఆసిం, గయాయం బ్రాహ్మణస్సహం;

అప్పపుఞ్ఞా అలక్ఖికా, రజ్జుమాలాతి మం విదుం [విదూ (స్యా. పీ. క.)].

‘‘అక్కోసానం వధానఞ్చ, తజ్జనాయ చ ఉగ్గతా [ఉక్కతా (సీ. స్యా.)];

కుటం ¶ గహేత్వా నిక్ఖమ్మ, అగఞ్ఛిం [ఆగచ్ఛిం (స్యా. క.), అగచ్ఛిం (పీ.), గచ్ఛిం (సీ.)] ఉదహారియా [ఉదకహారియా (సీ.)].

‘‘విపథే ¶ కుటం నిక్ఖిపిత్వా, వనసణ్డం ఉపాగమిం;

ఇధేవాహం మరిస్సామి, కో అత్థో [క్వత్థోసి (క.), కీవత్థోపి (స్యా.)] జీవితేన మే.

‘‘దళ్హం పాసం కరిత్వాన, ఆసుమ్భిత్వాన పాదపే;

తతో దిసా విలోకేసిం,కో ను ఖో వనమస్సితో.

‘‘తత్థద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, సబ్బలోకహితం మునిం;

నిసిన్నం రుక్ఖమూలస్మిం, ఝాయన్తం అకుతోభయం.

‘‘తస్సా మే అహు సంవేగో, అబ్భుతో లోమహంసనో;

కో ను ఖో వనమస్సితో, మనుస్సో ఉదాహు దేవతా.

‘‘పాసాదికం పసాదనీయం, వనా నిబ్బనమాగతం;

దిస్వా మనో మే పసీది, నాయం యాదిసకీదిసో.

‘‘గుత్తిన్ద్రియో ఝానరతో, అబహిగ్గతమానసో;

హితో సబ్బస్స లోకస్స, బుద్ధో అయం [సోయం (సీ.)] భవిస్సతి.

‘‘భయభేరవో దురాసదో, సీహోవ గుహమస్సితో;

దుల్లభాయం దస్సనాయ, పుప్ఫం ఓదుమ్బరం యథా.

‘‘సో మం ముదూహి వాచాహి, ఆలపిత్వా తథాగతో;

రజ్జుమాలేతి మంవోచ, సరణం గచ్ఛ తథాగతం.

‘‘తాహం గిరం సుణిత్వాన, నేలం అత్థవతిం సుచిం;

సణ్హం ముదుఞ్చ వగ్గుఞ్చ, సబ్బసోకాపనూదనం.

‘‘కల్లచిత్తఞ్చ మం ఞత్వా, పసన్నం సుద్ధమానసం;

హితో ¶ సబ్బస్స లోకస్స, అనుసాసి తథాగతో.

‘‘ఇదం దుక్ఖన్తి మంవోచ, అయం దుక్ఖస్స సమ్భవో;

దుక్ఖ [అయం (సీ. స్యా. పీ.)] నిరోధో మగ్గో చ [దుక్ఖనిరోధో చ (స్యా.)], అఞ్జసో అమతోగధో.

‘‘అనుకమ్పకస్స ¶ కుసలస్స, ఓవాదమ్హి అహం ఠితా;

అజ్ఝగా అమతం సన్తిం, నిబ్బానం పదమచ్చుతం.

‘‘సాహం అవట్ఠితాపేమా, దస్సనే అవికమ్పినీ;

మూలజాతాయ సద్ధాయ, ధీతా బుద్ధస్స ఓరసా.

‘‘సాహం ¶ ¶ రమామి కీళామి, మోదామి అకుతోభయా;

దిబ్బమాలం ధారయామి, పివామి మధుమద్దవం.

‘‘సట్ఠితురియసహస్సాని, పటిబోధం కరోన్తి మే;

ఆళమ్బో గగ్గరో భీమో, సాధువాదీ చ సంసయో.

‘‘పోక్ఖరో చ సుఫస్సో చ, వీణామోక్ఖా చ నారియో;

నన్దా చేవ సునన్దా చ, సోణదిన్నా సుచిమ్హితా.

‘‘అలమ్బుసా మిస్సకేసీ చ, పుణ్డరీకాతిదారుణీ [… తిచారుణీ (సీ.)];

ఏణీఫస్సా సుఫస్సా [సుపస్సా (స్యా. పీ. క.)] చ, సుభద్దా [సంభద్దా (క.)] ముదువాదినీ.

‘‘ఏతా చఞ్ఞా చ సేయ్యాసే, అచ్ఛరానం పబోధికా;

తా మం కాలేనుపాగన్త్వా, అభిభాసన్తి దేవతా.

‘‘హన్ద నచ్చామ గాయామ, హన్ద తం రమయామసే;

నయిదం అకతపుఞ్ఞానం, కతపుఞ్ఞానమేవిదం.

‘‘అసోకం ¶ నన్దనం రమ్మం, తిదసానం మహావనం;

సుఖం అకతపుఞ్ఞానం, ఇధ నత్థి పరత్థ చ.

‘‘సుఖఞ్చ కతపుఞ్ఞానం, ఇధ చేవ పరత్థ చ;

తేసం సహబ్యకామానం, కత్తబ్బం కుసలం బహుం;

కతపుఞ్ఞా హి మోదన్తి, సగ్గే భోగసమఙ్గినో.

‘‘బహూనం వత అత్థాయ, ఉప్పజ్జన్తి తథాగతా;

దక్ఖిణేయ్యా మనుస్సానం, పుఞ్ఞఖేత్తానమాకరా;

యత్థ కారం కరిత్వాన, సగ్గే మోదన్తి దాయకా’’తి.

మఞ్జిట్ఠకవగ్గో చతుత్థో నిట్ఠితో.

మఞ్జిట్ఠా ¶ పభస్సరా నాగా, అలోమాకఞ్జికదాయికా;

విహారచతురిత్థమ్బా, పీతా ఉచ్ఛువన్దనరజ్జుమాలా చ;

‘‘కో ¶ ¶ ¶ మే వన్దతి పాదాని, ఇద్ధియా యససా జలం;

అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, సబ్బా ఓభాసయం దిసా’’తి.

‘‘మణ్డూకోహం పురే ఆసిం, ఉదకే వారిగోచరో;

తవ ధమ్మం సుణన్తస్స, అవధీ వచ్ఛపాలకో.

‘‘ముహుత్తం ¶ చిత్తపసాదస్స, ఇద్ధిం పస్స యసఞ్చ మే;

ఆనుభావఞ్చ మే పస్స, వణ్ణం పస్స జుతిఞ్చ మే.

‘‘యే చ తే దీఘమద్ధానం, ధమ్మం అస్సోసుం గోతమ;

పత్తా తే అచలట్ఠానం, యత్థ గన్త్వా న సోచరే’’తి.

[ధ. ప. ౨౧౯ ధమ్మపదే] ‘‘చిరప్పవాసిం పురిసం, దూరతో సోత్థిమాగతం;

ఞాతిమిత్తా సుహజ్జా చ, అభినన్దన్తి ఆగతం;

[ధ. ప. ౨౨౦ ధమ్మపదే] ‘‘తథేవ ¶ కతపుఞ్ఞమ్పి, అస్మా లోకా పరం గతం;

పుఞ్ఞాని పటిగణ్హన్తి, పియం ఞాతీవ ఆగతం.

[పే. వ. ౭౧౪]‘‘ఉట్ఠేహి రేవతే సుపాపధమ్మే, అపారుతద్వారే [అపారుభం ద్వారం (సీ. స్యా.), అపారుతద్వారం (పీ. క.)] అదానసీలే;

నేస్సామ తం యత్థ థునన్తి దుగ్గతా, సమప్పితా నేరయికా దుక్ఖేనా’’తి.

ఇచ్చేవ ¶ [ఇచ్చేవం (స్యా. క.)] వత్వాన యమస్స దూతా, తే ద్వే యక్ఖా లోహితక్ఖా బ్రహన్తా;

పచ్చేకబాహాసు గహేత్వా రేవతం, పక్కామయుం దేవగణస్స సన్తికే.

‘‘ఆదిచ్చవణ్ణం ¶ రుచిరం పభస్సరం, బ్యమ్హం సుభం కఞ్చనజాలఛన్నం;

కస్సేతమాకిణ్ణజనం ¶ విమానం, సూరియస్స రంసీరివ జోతమానం.

‘‘నారీగణా చన్దనసారలిత్తా [చన్దనసారానులిత్తా (స్యా.)], ఉభతో విమానం ఉపసోభయన్తి;

తం దిస్సతి సూరియసమానవణ్ణం, కో మోదతి సగ్గపత్తో విమానే’’తి.

‘‘బారాణసియం నన్దియో నామాసి, ఉపాసకో అమచ్ఛరీ దానపతి వదఞ్ఞూ;

తస్సేతమాకిణ్ణజనం విమానం, సూరియస్స రంసీరివ జోతమానం.

‘‘నారీగణా చన్దనసారలిత్తా, ఉభతో విమానం ఉపసోభయన్తి;

తం దిస్సతి సూరియసమానవణ్ణం, సో మోదతి సగ్గపత్తో విమానే’’తి.

‘‘నన్దియస్సాహం భరియా, అగారినీ సబ్బకులస్స ఇస్సరా;

భత్తు విమానే రమిస్సామి దానహం, న పత్థయే నిరయం దస్సనాయా’’తి.

‘‘ఏసో తే నిరయో సుపాపధమ్మే, పుఞ్ఞం ¶ తయా అకతం జీవలోకే;

న హి మచ్ఛరీ రోసకో పాపధమ్మో, సగ్గూపగానం లభతి సహబ్యత’’న్తి.

‘‘కిం ¶ ను గూథఞ్చ ముత్తఞ్చ, అసుచీ పటిదిస్సతి;

దుగ్గన్ధం కిమిదం మీళ్హం, కిమేతం ఉపవాయతీ’’తి.

‘‘ఏస సంసవకో నామ, గమ్భీరో సతపోరిసో;

యత్థ వస్ససహస్సాని, తువం పచ్చసి రేవతే’’తి.

‘‘కిం ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కేన సంసవకో లద్ధో, గమ్భీరో సతపోరిసో’’తి.

‘‘సమణే బ్రాహ్మణే చాపి, అఞ్ఞే వాపి వనిబ్బకే [వణిబ్బకే (స్యా. క.)];

ముసావాదేన వఞ్చేసి, తం పాపం పకతం తయా.

‘‘తేన సంసవకో లద్ధో, గమ్భీరో సతపోరిసో;

తత్థ వస్ససహస్సాని, తువం పచ్చసి రేవతే.

‘‘హత్థేపి ఛిన్దన్తి అథోపి పాదే, కణ్ణేపి ఛిన్దన్తి అథోపి నాసం;

అథోపి కాకోళగణా సమేచ్చ, సఙ్గమ్మ ఖాదన్తి విఫన్దమాన’’న్తి.

‘‘సాధు ఖో మం పటినేథ, కాహామి కుసలం బహుం;

యం కత్వా సుఖితా హోన్తి, న చ పచ్ఛానుతప్పరే’’తి.

‘‘పురే ¶ తువం పమజ్జిత్వా, ఇదాని పరిదేవసి;

సయం కతానం కమ్మానం, విపాకం అనుభోస్ససీ’’తి.

‘‘కో ¶ దేవలోకతో మనుస్సలోకం, గన్త్వాన పుట్ఠో మే ఏవం వదేయ్య;

‘నిక్ఖిత్తదణ్డేసు దదాథ దానం, అచ్ఛాదనం సేయ్య [సయన (సీ.)] మథన్నపానం;

నహి మచ్ఛరీ రోసకో పాపధమ్మో, సగ్గూపగానం లభతి సహబ్యతం’.

‘‘సాహం నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నా, కాహామి కుసలం బహుం;

‘‘ఆరామాని ¶ చ రోపిస్సం, దుగ్గే సఙ్కమనాని చ;

పపఞ్చ ఉదపానఞ్చ, విప్పసన్నేన చేతసా.

‘‘చాతుద్దసిం పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

న చ దానే పమజ్జిస్సం, సామం దిట్ఠమిదం మయా’’తి;

ఇచ్చేవం విప్పలపన్తిం, ఫన్దమానం తతో తతో;

ఖిపింసు నిరయే ఘోరే, ఉద్ధపాదం అవంసిరం.

‘‘అహం పురే మచ్ఛరినీ అహోసిం, పరిభాసికా ¶ సమణబ్రాహ్మణానం;

వితథేన చ సామికం వఞ్చయిత్వా, పచ్చామహం నిరయే ఘోరరూపే’’తి.

‘‘యే ¶ వదతం పవరో మనుజేసు, సక్యమునీ భగవా కతకిచ్చో;

పారగతో బలవీరియసమఙ్గీ [బలవీరసమఙ్గీ (క.)], తం సుగతం సరణత్థముపేహి.

‘‘రాగవిరాగమనేజమసోకం, ధమ్మమసఙ్ఖతమప్పటికూలం;

మధురమిమం పగుణం సువిభత్తం, ధమ్మమిమం సరణత్థముపేహి.

‘‘యత్థ ¶ చ దిన్న మహప్ఫలమాహు, చతూసు సుచీసు పురిసయుగేసు;

అట్ఠ చ పుగ్గలధమ్మదసా తే, సఙ్ఘమిమం సరణత్థముపేహి.

‘‘న ¶ తథా తపతి నభే సూరియో, చన్దో చ న భాసతి న ఫుస్సో;

యథా అతులమిదం మహప్పభాసం, కో ¶ ను త్వం తిదివా మహిం ఉపాగా.

‘‘ఛిన్దతి ¶ రంసీ పభఙ్కరస్స, సాధికవీసతియోజనాని ఆభా;

రత్తిమపి యథా దివం కరోతి, పరిసుద్ధం విమలం సుభం విమానం.

‘‘బహుపదుమవిచిత్రపుణ్డరీకం, వోకిణ్ణం కుసుమేహి నేకచిత్తం;

అరజవిరజహేమజాలఛన్నం, ఆకాసే తపతి యథాపి సూరియో.

‘‘రత్తమ్బరపీతవససాహి, అగరుపియఙ్గుచన్దనుస్సదాహి;

కఞ్చనతనుసన్నిభత్తచాహి, పరిపూరం గగనంవ తారకాహి.

‘‘నరనారియో [నరనారీ (క.), నారియో (?)] బహుకేత్థనేకవణ్ణా, కుసుమవిభూసితాభరణేత్థ సుమనా;

అనిలపముఞ్చితా పవన్తి [పవాయన్తి (క.)] సురభిం, తపనియవితతా సువణ్ణఛన్నా [సువణ్ణచ్ఛాదనా (సీ.)].

‘‘కిస్స సంయమస్స [సమదమస్స (సీ.)] అయం విపాకో, కేనాసి కమ్మఫలేనిధూపపన్నో;

యథా ¶ చ తే అధిగతమిదం విమానం, తదనుపదం అవచాసి ఇఙ్ఘ పుట్ఠో’’తి.

‘‘సయమిధ [యమిధ (సీ. స్యా. పీ.)] పథే సమేచ్చ మాణవేన, సత్థానుసాసి అనుకమ్పమానో;

తవ రతనవరస్స ధమ్మం సుత్వా, కరిస్సామీతి చ బ్రవిత్థ ఛత్తో.

‘‘జినవరపవరం ¶ [జినపవరం (స్యా. క.)] ఉపేహి [ఉపేమి (బహూసు)] సరణం, ధమ్మఞ్చాపి తథేవ భిక్ఖుసఙ్ఘం;

నోతి పఠమం అవోచహం [అవోచాహం (సీ. స్యా. క.)] భన్తే, పచ్ఛా తే వచనం తథేవకాసిం.

‘‘మా చ పాణవధం వివిధం చరస్సు అసుచిం,

న హి పాణేసు అసఞ్ఞతం అవణ్ణయింసు సప్పఞ్ఞా;

‘‘మా ¶ చ పరజనస్స రక్ఖితమ్పి, ఆదాతబ్బమమఞ్ఞిథో [మమఞ్ఞిత్థ (సీ. పీ.)] అదిన్నం;

నోతి పఠమం అవోచహం భన్తే, పచ్ఛా వచనం తథేవకాసిం.

‘‘మా చ పరజనస్స రక్ఖితాయో, పరభరియా అగమా అనరియమేతం;

నోతి పఠమం అవోచహం భన్తే, పచ్ఛా తే వచనం తథేవకాసిం;

న ¶ హి ముసావాదం అవణ్ణయింసు సప్పఞ్ఞా;

నోతి పఠమం అవోచహం భన్తే, పచ్ఛా తే వచనం తథేవకాసిం.

‘‘యేన చ పురిసస్స అపేతి సఞ్ఞా, తం మజ్జం పరివజ్జయస్సు సబ్బం;

నోతి పఠమం అవోచహం భన్తే, పచ్ఛా తే వచనం తథేవకాసిం.

‘‘స్వాహం ఇధ పఞ్చ సిక్ఖా కరిత్వా, పటిపజ్జిత్వా తథాగతస్స ధమ్మే;

ద్వేపథమగమాసిం చోరమజ్ఝే, తే మం తత్థ వధింసు భోగహేతు.

‘‘ఏత్తకమిదం ¶ ¶ అనుస్సరామి కుసలం, తతో పరం న మే విజ్జతి అఞ్ఞం;

తేన సుచరితేన కమ్మునాహం [కమ్మనాహం (సీ.)], ఉప్పన్నో [ఉపపన్నో (బహూసు)] తిదివేసు కామకామీ.

‘‘పస్స ఖణముహుత్తసఞ్ఞమస్స, అనుధమ్మప్పటిపత్తియా విపాకం;

జలమివ యససా సమేక్ఖమానా, బహుకా మం పిహయన్తి హీనకమ్మా.

‘‘పస్స కతిపయాయ దేసనాయ, సుగతిఞ్చమ్హి ¶ గతో సుఖఞ్చ పత్తో;

యే చ తే సతతం సుణన్తి ధమ్మం, మఞ్ఞే తే అమతం ఫుసన్తి ఖేమం.

‘‘అప్పమ్పి కతం మహావిపాకం, విపులం హోతి [విపులఫలం (క.)] తథాగతస్స ధమ్మే;

పస్స కతపుఞ్ఞతాయ ఛత్తో, ఓభాసేతి పథవిం యథాపి సూరియో.

‘‘కిమిదం కుసలం కిమాచరేమ, ఇచ్చేకే హి సమేచ్చ మన్తయన్తి;

తే మయం పునరేవ [పునపి (?)] లద్ధ మానుసత్తం, పటిపన్నా విహరేము సీలవన్తో.

‘‘బహుకారో ¶ అనుకమ్పకో చ సత్థా, ఇతి మే సతి అగమా దివా దివస్స;

స్వాహం ఉపగతోమ్హి సచ్చనామం, అనుకమ్పస్సు పునపి సుణేము [సుణోమ (సీ.), సుణోమి (స్యా.)] ధమ్మం.

‘‘యే ¶ చిధ [యేధ (సీ. స్యా. పీ.), యే ఇధ (క.)] పజహన్తి కామరాగం, భవరాగానుసయఞ్చ పహాయ మోహం;

న చ తే పునముపేన్తి గబ్భసేయ్యం, పరినిబ్బానగతా హి సీతిభూతా’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా [రుచిరత్థతా (స్యా. క.) ౬౪౬ గాథాయం ‘‘రుచకుపకిణ్ణం’’తి పదస్స సంవణ్ణనా పస్సితబ్బా] సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి ¶ పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం [వగ్గు (సీ. క.), వగ్గూ (స్యా.)];

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవ మహానుభావ, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘సతిసముప్పాదకరో ¶ , ద్వారే కక్కటకో ఠితో;

నిట్ఠితో జాతరూపస్స, సోభతి దసపాదకో.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో, తేన మే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి ¶ చ మే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘అక్ఖామి తే భిక్ఖు మహానుభావ, మనుస్సభూతో యమకాసి పుఞ్ఞం;

తేనమ్హి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

(అనన్తరం పఞ్చవిమానం యథా కక్కటకరసదాయకవిమానం తథా విత్థారేతబ్బం)

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… ¶ వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘దిబ్బం మమం వస్ససహస్సమాయు, వాచాభిగీతం మనసా పవత్తితం;

ఏత్తావతా ఠస్సతి పుఞ్ఞకమ్మో, దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతో.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి ¶ పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే…యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘కరణీయాని పుఞ్ఞాని, పణ్డితేన విజానతా;

సమ్మగ్గతేసు బుద్ధేసు, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం.

‘‘అత్థాయ వత మే బుద్ధో, అరఞ్ఞా గామమాగతో;

తత్థ ¶ చిత్తం పసాదేత్వా, తావతింసూపగో అహం [అహుం (సీ.)].

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘కరణీయాని పుఞ్ఞాని, పణ్డితేన విజానతా;

సమ్మగ్గతేసు భిక్ఖూసు, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం.

‘‘అత్థాయ వత మే భిక్ఖు, అరఞ్ఞా గామమాగతో;

తత్థ చిత్తం పసాదేత్వా, తావతింసూపగో అహం.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి ¶ పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో ¶ చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో,పురిమజాతియా మనుస్సలోకే.

‘‘అద్దసం ¶ విరజం భిక్ఖుం, విప్పసన్నమనావిలం;

తస్స అదాసహం సూచిం, పసన్నో సేహి పాణిభి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘సుసుక్కఖన్ధం ¶ ¶ అభిరుయ్హ నాగం, అకాచినం దన్తిం బలిం మహాజవం;

అభిరుయ్హ గజవరం [గజం వరం (స్యా.)] సుకప్పితం, ఇధాగమా వేహాయసం అన్తలిక్ఖే.

‘‘నాగస్స దన్తేసు దువేసు నిమ్మితా, అచ్ఛోదకా పదుమినియో సుఫుల్లా;

పదుమేసు చ తురియగణా పవజ్జరే, ఇమా చ నచ్చన్తి మనోహరాయో.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అట్ఠేవ ముత్తపుప్ఫాని, కస్సపస్స మహేసినో [భగవతో (స్యా. క.)];

థూపస్మిం అభిరోపేసిం, పసన్నో సేహి పాణిభి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘మహన్తం ¶ ¶ నాగం అభిరుయ్హ, సబ్బసేతం గజుత్తమం;

వనా వనం అనుపరియాసి, నారీగణపురక్ఖతో;

ఓభాసేన్తో దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో, వఙ్గీసేనేవ పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, ఉపాసకో చక్ఖుమతో అహోసిం;

పాణాతిపాతా విరతో అహోసిం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయిస్సం.

‘‘అమజ్జపో ¶ నో చ ముసా అభాణిం [అభాసిం (సీ. క.)], సకేన దారేన చ తుట్ఠో అహోసిం;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘కో ¶ ¶ ను దిబ్బేన యానేన, సబ్బసేతేన హత్థినా;

తురియతాళితనిగ్ఘోసో, అన్తలిక్ఖే మహీయతి.

‘‘దేవతా నుసి గన్ధబ్బో, అదు [ఆదు (సీ. స్యా.)] సక్కో పురిన్దదో;

అజానన్తా తం పుచ్ఛామ, కథం జానేము తం మయ’’న్తి.

‘‘నమ్హి ¶ దేవో న గన్ధబ్బో, నాపి [నామ్హి (క.)] సక్కో పురిన్దదో;

సుధమ్మా నామ యే దేవా, తేసం అఞ్ఞతరో అహ’’న్తి.

‘‘పుచ్ఛామ దేవం సుధమ్మం [దేవ సుధమ్మ (స్యా.), దేవ సుధమ్మం (క.)], పుథుం కత్వాన అఞ్జలిం;

కిం కత్వా మానుసే కమ్మం, సుధమ్మం ఉపపజ్జతీ’’తి.

‘‘ఉచ్ఛాగారం తిణాగారం, వత్థాగారఞ్చ యో దదే;

తిణ్ణం అఞ్ఞతరం దత్వా, సుధమ్మం ఉపపజ్జతీ’’తి.

‘‘దళ్హధమ్మా నిసారస్స, ధనుం ఓలుబ్భ తిట్ఠసి;

ఖత్తియో నుసి రాజఞ్ఞో, అదు లుద్దో వనేచరో’’తి [వనాచరోతి (స్యా. క.)].

‘‘అస్సకాధిపతిస్సాహం ¶ , భన్తే పుత్తో వనేచరో;

నామం మే భిక్ఖు తే బ్రూమి, సుజాతో ఇతి మం విదూ [విదుం (సీ.)].

‘‘మిగే గవేసమానోహం, ఓగాహన్తో బ్రహావనం;

మిగం తఞ్చేవ [మిగం గన్త్వేవ (స్యా.), మిగవధఞ్చ (క.)] నాద్దక్ఖిం, తఞ్చ దిస్వా ఠితో అహ’’న్తి.

‘‘స్వాగతం ¶ తే మహాపుఞ్ఞ, అథో తే అదురాగతం;

ఏత్తో ఉదకమాదాయ, పాదే పక్ఖాలయస్సు తే.

‘‘ఇదమ్పి పానీయం సీతం, ఆభతం గిరిగబ్భరా;

రాజపుత్త తతో పిత్వా [పీత్వా (సీ. స్యా.)], సన్థతస్మిం ఉపావిసా’’తి.

‘‘కల్యాణీ వత తే వాచా, సవనీయా మహాముని;

నేలా అత్థవతీ [చత్థవతీ (సీ.)] వగ్గు, మన్త్వా [మన్తా (స్యా. పీ. క.)] అత్థఞ్చ భాససి [భాససే (సీ.)].

‘‘కా ¶ తే రతి వనే విహరతో, ఇసినిసభ వదేహి పుట్ఠో;

తవ వచనపథం నిసామయిత్వా, అత్థధమ్మపదం సమాచరేమసే’’తి.

‘‘అహింసా ¶ సబ్బపాణీనం, కుమారమ్హాక రుచ్చతి;

థేయ్యా చ అతిచారా చ, మజ్జపానా చ ఆరతి.

‘‘ఆరతి సమచరియా చ, బాహుసచ్చం కతఞ్ఞుతా;

దిట్ఠేవ ధమ్మే పాసంసా, ధమ్మా ఏతే పసంసియాతి.

‘‘సన్తికే మరణం తుయ్హం, ఓరం మాసేహి పఞ్చహి;

రాజపుత్త ¶ విజానాహి, అత్తానం పరిమోచయా’’తి.

‘‘కతమం స్వాహం జనపదం గన్త్వా, కిం కమ్మం కిఞ్చ పోరిసం;

కాయ వా పన విజ్జాయ, భవేయ్యం అజరామరో’’తి.

‘‘న విజ్జతే సో పదేసో, కమ్మం విజ్జా చ పోరిసం;

యత్థ గన్త్వా భవే మచ్చో, రాజపుత్తాజరామరో.

‘‘మహద్ధనా మహాభోగా, రట్ఠవన్తోపి ఖత్తియా;

పహూతధనధఞ్ఞాసే, తేపి నో [తేపి న (బహూసు)] అజరామరా.

‘‘యది తే సుతా అన్ధకవేణ్డుపుత్తా [అన్ధకవేణ్హుపుత్తా (సీ.), అణ్డకవేణ్డపుత్తా (స్యా. క.)], సూరా వీరా విక్కన్తప్పహారినో;

తేపి ఆయుక్ఖయం పత్తా, విద్ధస్తా సస్సతీసమా.

‘‘ఖత్తియా బ్రాహ్మణా వేస్సా, సుద్దా చణ్డాలపుక్కుసా;

ఏతే చఞ్ఞే చ జాతియా, తేపి నో అజరామరా.

‘‘యే మన్తం పరివత్తేన్తి, ఛళఙ్గం బ్రహ్మచిన్తితం;

ఏతే చఞ్ఞే చ విజ్జాయ, తేపి నో అజరామరా.

‘‘ఇసయో చాపి యే సన్తా, సఞ్ఞతత్తా తపస్సినో;

సరీరం తేపి కాలేన, విజహన్తి తపస్సినో.

‘‘భావితత్తాపి ¶ అరహన్తో, కతకిచ్చా అనాసవా;

నిక్ఖిపన్తి ఇమం దేహం, పుఞ్ఞపాపపరిక్ఖయా’’తి.

‘‘సుభాసితా అత్థవతీ, గాథాయో తే మహాముని;

నిజ్ఝత్తోమ్హి ¶ సుభట్ఠేన, త్వఞ్చ మే సరణం భవా’’తి.

‘‘మా ¶ మం త్వం సరణం గచ్ఛ, తమేవ సరణం వజ [భజ (క.)];

సక్యపుత్తం మహావీరం, యమహం సరణం గతో’’తి.

‘‘కతరస్మిం సో జనపదే, సత్థా తుమ్హాక మారిస;

అహమ్పి దట్ఠుం గచ్ఛిస్సం, జినం అప్పటిపుగ్గల’’న్తి.

‘‘పురత్థిమస్మిం ¶ జనపదే, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

తత్థాసి పురిసాజఞ్ఞో, సో చ ఖో పరినిబ్బుతో’’తి.

‘‘సచే హి బుద్ధో తిట్ఠేయ్య, సత్థా తుమ్హాక మారిస;

యోజనాని సహస్సాని, గచ్ఛేయ్యం [గచ్ఛే (స్యా. పీ. క.)] పయిరుపాసితుం.

‘‘యతో చ ఖో [యతా ఖో (పీ. క.)] పరినిబ్బుతో, సత్థా తుమ్హాక మారిస;

నిబ్బుతమ్పి [పరినిబ్బుతం (స్యా. క.)] మహావీరం, గచ్ఛామి సరణం అహం.

‘‘ఉపేమి సరణం బుద్ధం, ధమ్మఞ్చాపి అనుత్తరం;

సఙ్ఘఞ్చ నరదేవస్స, గచ్ఛామి సరణం అహం.

‘‘పాణాతిపాతా విరమామి ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయామి;

అమజ్జపో నో చ ముసా భణామి, సకేన దారేన చ హోమి తుట్ఠో’’తి.

‘‘సహస్సరంసీవ యథా మహప్పభో, దిసం యథా భాతి నభే అనుక్కమం;

తథాపకారో [తథప్పకారో (సీ. స్యా.)] తవాయం [తవయం (సీ. పీ.)] మహారథో, సమన్తతో ¶ యోజనసత్తమాయతో.

‘‘సువణ్ణపట్టేహి సమన్తమోత్థటో, ఉరస్స ముత్తాహి మణీహి చిత్తితో;

లేఖా సువణ్ణస్స చ రూపియస్స చ, సోభేన్తి వేళురియమయా సునిమ్మితా.

‘‘సీసఞ్చిదం ¶ వేళురియస్స నిమ్మితం, యుగఞ్చిదం లోహితకాయ చిత్తితం;

యుత్తా సువణ్ణస్స చ రూపియస్స చ, సోభన్తి అస్సా చ ఇమే మనోజవా.

‘‘సో తిట్ఠసి హేమరథే అధిట్ఠితో, దేవానమిన్దోవ సహస్సవాహనో;

పుచ్ఛామి తాహం యసవన్త కోవిదం [కోవిద (క.)], కథం తయా లద్ధో అయం ఉళారో’’తి.

‘‘సుజాతో ¶ నామహం భన్తే, రాజపుత్తో పురే అహుం;

త్వఞ్చ మం అనుకమ్పాయ, సఞ్ఞమస్మిం నివేసయి.

‘‘ఖీణాయుకఞ్చ మం ఞత్వా, సరీరం పాదాసి సత్థునో;

ఇమం సుజాత పూజేహి, తం తే అత్థాయ హేహితి.

‘‘తాహం గన్ధేహి మాలేహి, పూజయిత్వా సముయ్యుతో;

పహాయ మానుసం దేహం, ఉపపన్నోమ్హి నన్దనం.

‘‘నన్దనే ¶ చ వనే [నన్దనోపవనే (సీ.), నన్దనే పవనే (స్యా. క.)] రమ్మే, నానాదిజగణాయుతే;

రమామి నచ్చగీతేహి, అచ్ఛరాహి పురక్ఖతో’’తి.

‘‘సహస్సయుత్తం ¶ ¶ హయవాహనం సుభం, ఆరుయ్హిమం సన్దనం నేకచిత్తం;

ఉయ్యానభూమిం అభితో అనుక్కమం, పురిన్దదో భూతపతీవ వాసవో.

‘‘సోవణ్ణమయా తే రథకుబ్బరా ఉభో, ఫలేహి [థలేహి (సీ.)] అంసేహి అతీవ సఙ్గతా;

సుజాతగుమ్బా నరవీరనిట్ఠితా, విరోచతీ పన్నరసేవ చన్దో.

‘‘సువణ్ణజాలావతతో ¶ రథో అయం, బహూహి నానారతనేహి చిత్తితో;

సునన్దిఘోసో చ సుభస్సరో చ, విరోచతీ చామరహత్థబాహుభి.

‘‘ఇమా చ నాభ్యో మనసాభినిమ్మితా, రథస్స పాదన్తరమజ్ఝభూసితా;

ఇమా చ నాభ్యో సతరాజిచిత్తితా, సతేరతా విజ్జురివప్పభాసరే.

‘‘అనేకచిత్తావతతో ¶ రథో అయం, పుథూ చ నేమీ చ సహస్సరంసికో;

తేసం సరో సుయ్యతి [సూయతి (సీ.)] వగ్గురూపో, పఞ్చఙ్గికం తురియమివప్పవాదితం.

‘‘సిరస్మిం ¶ చిత్తం మణిచన్దకప్పితం, సదా విసుద్ధం రుచిరం పభస్సరం;

సువణ్ణరాజీహి అతీవ సఙ్గతం, వేళురియరాజీవ అతీవ సోభతి.

‘‘ఇమే చ వాళీ మణిచన్దకప్పితా, ఆరోహకమ్బూ సుజవా బ్రహూపమా.

బ్రహా మహన్తా బలినో మహాజవా, మనో తవఞ్ఞాయ తథేవ సింసరే [సబ్బరే (క.), సప్పరే (?)].

‘‘ఇమే చ సబ్బే సహితా చతుక్కమా, మనో తవఞ్ఞాయ తథేవ సింసరే;

సమం వహన్తా ముదుకా అనుద్ధతా, ఆమోదమానా తురగాన [తురఙ్గాన (క.)] ముత్తమా.

‘‘ధునన్తి వగ్గన్తి పతన్తి [పవత్తన్తి (పీ. క.)] చమ్బరే, అబ్భుద్ధునన్తా సుకతే పిళన్ధనే;

తేసం సరో సుయ్యతి వగ్గురూపో, పఞ్చఙ్గికం ¶ తురియమివప్పవాదితం.

‘‘రథస్స ¶ ఘోసో అపిళన్ధనాన చ, ఖురస్స నాదో [నాదీ (స్యా.), నాది (పీ. క.)] అభిహింసనాయ చ;

ఘోసో సువగ్గూ సమితస్స సుయ్యతి, గన్ధబ్బతూరియాని విచిత్రసంవనే.

‘‘రథే ఠితా తా మిగమన్దలోచనా, ఆళారపమ్హా హసితా పియంవదా;

వేళురియజాలావతతా తనుచ్ఛవా, సదేవ గన్ధబ్బసూరగ్గపూజితా.

‘‘తా రత్తరత్తమ్బరపీతవాససా, విసాలనేత్తా అభిరత్తలోచనా;

కులే సుజాతా సుతనూ సుచిమ్హితా, రథే ఠితా పఞ్జలికా ఉపట్ఠితా.

‘‘తా కమ్బుకేయూరధరా సువాససా, సుమజ్ఝిమా ఊరుథనూపపన్నా;

వట్టఙ్గులియో సుముఖా సుదస్సనా, రథే ఠితా పఞ్జలికా ఉపట్ఠితా.

‘‘అఞ్ఞా సువేణీ సుసు మిస్సకేసియో, సమం విభత్తాహి పభస్సరాహి చ;

అనుబ్బతా తా తవ మానసే రతా, రథే ఠితా పఞ్జలికా ఉపట్ఠితా.

‘‘ఆవేళినియో ¶ పదుముప్పలచ్ఛదా, అలఙ్కతా చన్దనసారవాసితా [వోసితా (స్యా.), భూసితా (క.)];

అనుబ్బతా ¶ తా తవ మానసే రతా, రథే ఠితా పఞ్జలికా ఉపట్ఠితా.

‘‘తా ¶ మాలినియో పదుముప్పలచ్ఛదా, అలఙ్కతా చన్దనసారవాసితా;

అనుబ్బతా తా తవ మానసే రతా, రథే ఠితా పఞ్జలికా ఉపట్ఠితా.

‘‘కణ్ఠేసు ¶ తే యాని పిళన్ధనాని, హత్థేసు పాదేసు తథేవ సీసే;

ఓభాసయన్తీ దస సబ్బసో దిసా, అబ్భుద్దయం సారదికోవ భాణుమా.

‘‘వాతస్స వేగేన చ సమ్పకమ్పితా, భుజేసు మాలా అపిళన్ధనాని చ;

ముఞ్చన్తి ఘోసం రూచిరం సుచిం సుభం, సబ్బేహి విఞ్ఞూహి సుతబ్బరూపం.

‘‘ఉయ్యానభూమ్యా చ దువద్ధతో ఠితా, రథా ¶ చ నాగా తూరియాని చ సరో;

తమేవ దేవిన్ద పమోదయన్తి, వీణా యథా పోక్ఖరపత్తబాహుభి.

‘‘ఇమాసు వీణాసు బహూసు వగ్గూసు, మనుఞ్ఞరూపాసు హదయేరితం పీతిం [హదయేరితం పతి (సీ.), హదయేరితమ్పి తం (స్యా.)];

పవజ్జమానాసు అతీవ అచ్ఛరా, భమన్తి కఞ్ఞా పదుమేసు సిక్ఖితా.

‘‘యదా చ గీతాని చ వాదితాని చ, నచ్చాని చిమాని [చేమాని (సీ.)] సమేన్తి ఏకతో;

అథేత్థ నచ్చన్తి అథేత్థ అచ్ఛరా, ఓభాసయన్తీ ఉభతో వరిత్థియో.

‘‘సో మోదసి తురియగణప్పబోధనో, మహీయమానో వజిరావుధోరివ;

ఇమాసు వీణాసు బహూసు వగ్గూసు, మనుఞ్ఞరూపాసు హదయేరితం పీతిం.

‘‘కిం త్వం పురే కమ్మమకాసి అత్తనా, మనుస్సభూతో పురిమాయ జాతియా;

ఉపోసథం కం వా [ఉపోసథం కిం వ (స్యా.)] తువం ఉపావసి, కం [కిం (స్యా.)] ధమ్మచరియం వతమాభిరోచయి.

‘‘నయీదమప్పస్స ¶ కతస్స [నయిదం అప్పస్స కతస్స (సీ. స్యా.), సాసేదం అప్పకతస్స (క.)] కమ్మునో, పుబ్బే సుచిణ్ణస్స ఉపోసథస్స వా;

ఇద్ధానుభావో ¶ విపులో అయం తవ, యం దేవసఙ్ఘం అభిరోచసే భుసం.

‘‘దానస్స తే ఇదం ఫలం, అథో సీలస్స వా పన;

అథో అఞ్జలికమ్మస్స, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలన్తి.

‘‘జితిన్ద్రియం బుద్ధమనోమనిక్కమం, నరుత్తమం కస్సపమగ్గపుగ్గలం;

అవాపురన్తం అమతస్స ద్వారం, దేవాతిదేవం సతపుఞ్ఞలక్ఖణం.

‘‘తమద్దసం కుఞ్జరమోఘతిణ్ణం, సువణ్ణసిఙ్గీనదబిమ్బసాదిసం;

దిస్వాన తం ఖిప్పమహుం సుచీమనో, తమేవ దిస్వాన సుభాసితద్ధజం.

‘‘తమన్నపానం అథవాపి చీవరం, సుచిం పణీతం రససా ఉపేతం;

పుప్ఫాభిక్కిణమ్హి సకే నివేసనే, పతిట్ఠపేసిం స అసఙ్గమానసో.

‘‘తమన్నపానేన ¶ చ చీవరేన చ, ఖజ్జేన భోజ్జేన చ సాయనేన చ;

సన్తప్పయిత్వా ¶ ద్విపదానముత్తమం, సో సగ్గసో దేవపురే రమామహం.

‘‘ఏతేనుపాయేన ఇమం నిరగ్గళం, యఞ్ఞం యజిత్వా తివిధం విసుద్ధం.

పహాయహం మానుసకం సముస్సయం, ఇన్దూపమో [ఇన్దస్సమో (స్యా. క.)] దేవపురే రమామహం.

‘‘ఆయుఞ్చ ¶ వణ్ణఞ్చ సుఖం బలఞ్చ, పణీతరూపం అభికఙ్ఖతా ముని;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ బహుం సుసఙ్ఖతం, పతిట్ఠపేతబ్బమసఙ్గమానసే.

[కథా. ౭౯౯]‘‘నయిమస్మిం లోకే పరస్మిం [నయిమస్మిం వా లోకే పరస్మిం (కథావత్థు ౭౯౯), నయిమస్మి లోకే వ పరస్మి (?)] వా పన, బుద్ధేన సేట్ఠో వ సమో వ విజ్జతి;

ఆహునేయ్యానం [యమాహునేయ్యానం (క.)] పరమాహుతిం గతో, పుఞ్ఞత్థికానం విపులప్ఫలేసిన’’న్తి.

మణ్డూకో రేవతీ ఛత్తో, కక్కటో ద్వారపాలకో;

ద్వే కరణీయా ద్వే సూచి, తయో నాగా చ ద్వే రథా;

పురిసానం పఠమో వగ్గో పవుచ్చతీతి.

‘‘యథా ¶ ¶ ¶ వనం చిత్తలతం పభాసతి [పకాసతి (క.)], ఉయ్యానసేట్ఠం తిదసానముత్తమం;

తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహఞ్చ భరియా చ మనుస్సలోకే, ఓపానభూతా ఘరమావసిమ్హ;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తా, సక్కచ్చ దానం విపులం అదమ్హ.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘యథా ¶ వనం చిత్తలతం పభాసతి, ఉయ్యానసేట్ఠం తిదసానముత్తమం;

తథూపమం ¶ తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహఞ్చ భరియా చ మనుస్సలోకే, ఓపానభూతా ఘరమావసిమ్హ;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తా, సక్కచ్చ దానం విపులం అదమ్హ.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ ¶ ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో సోళస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా ¶ చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

అట్ఠట్ఠకా సిక్ఖితా సాధురూపా, దిబ్బా చ కఞ్ఞా తిదసచరా ఉళారా;

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘ఫలదాయీ ఫలం విపులం లభతి, దదముజుగతేసు పసన్నమానసో;

సో హి పమోదతి [మోదతి (సీ. స్యా. పీ.)] సగ్గగతో తిదివే [తత్థ (క.)], అనుభోతి చ పుఞ్ఞఫలం విపులం.

‘‘తవేవాహం [తథేవాహం (సీ. స్యా. పీ.)] మహాముని, అదాసిం చతురో ఫలే.

‘‘తస్మా హి ఫలం అలమేవ దాతుం, నిచ్చం మనుస్సేన సుఖత్థికేన;

దిబ్బాని వా పత్థయతా సుఖాని, మనుస్ససోభగ్గతమిచ్ఛతా వా.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘చన్దో ¶ ¶ యథా విగతవలాహకే నభే, ఓభాసయం గచ్ఛతి అన్తలిక్ఖే;

తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావా, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహఞ్చ భరియా చ మనుస్సలోకే, ఉపస్సయం అరహతో అదమ్హ;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తా, సక్కచ్చ దానం విపులం అదమ్హ.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

పఠమఉపస్సయదాయకవిమానం చతుత్థం.

౫. దుతియఉపస్సయదాయకవిమానవత్థు

సూరియో ¶ ¶ యథా విగతవలాహకే నభే…పే….

(యథా పురిమవిమానం తథా విత్థారేతబ్బం).

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

దుతియఉపస్సయదాయకవిమానం పఞ్చమం.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి ¶ మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, దిస్వాన భిక్ఖుం తసితం కిలన్తం;

ఏకాహం భిక్ఖం పటిపాదయిస్సం, సమఙ్గి భత్తేన తదా అకాసిం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం మణిథూణం విమానం…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం ¶ మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, అహోసిం యవపాలకో;

అద్దసం విరజం భిక్ఖుం, విప్పసన్నమనావిలం.

‘‘తస్స ¶ అదాసహం భాగం, పసన్నో సేహి పాణిభి;

కుమ్మాసపిణ్డం దత్వాన, మోదామి నన్దనే వనే.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అలఙ్కతో మల్యధరో సువత్థో, సుకుణ్డలీ కప్పితకేసమస్సు;

ఆముత్తహత్థాభరణో యసస్సీ, దిబ్బే ¶ విమానమ్హి యథాపి చన్దిమా.

‘‘దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం, అట్ఠట్ఠకా సిక్ఖితా సాధురూపా;

దిబ్బా చ కఞ్ఞా తిదసచరా ఉళారా, నచ్చన్తి గాయన్తి పమోదయన్తి.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, దిస్వాన సమణే సీలవన్తే;

సమ్పన్నవిజ్జాచరణే యసస్సీ, బహుస్సుతే తణ్హక్ఖయూపపన్నే;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘అలఙ్కతో ¶ ¶ మల్యధరో సువత్థో, సుకుణ్డలీ కప్పితకేసమస్సు;

ఆముత్తహత్థాభరణో యసస్సీ, దిబ్బే విమానమ్హి యథాపి చన్దిమా.

‘‘దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం, అట్ఠట్ఠకా సిక్ఖితా సాధురూపా;

దిబ్బా చ కఞ్ఞా తిదసచరా ఉళారా, నచ్చన్తి గాయన్తి పమోదయన్తి.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం ¶ మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, దిస్వాన సమణే సాధురూపే [సీలవన్తే (క.)];

సమ్పన్నవిజ్జాచరణే యసస్సీ, బహుస్సుతే సీలవన్తే పసన్నే [సీలవతూపపన్నే (క. సీ. క.)];

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ ¶ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘యా ¶ దేవరాజస్స సభా సుధమ్మా, యత్థచ్ఛతి దేవసఙ్ఘో సమగ్గో;

తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, రఞ్ఞో పాయాసిస్స అహోసిం మాణవో;

లద్ధా ధనం సంవిభాగం అకాసిం, పియా చ మే సీలవన్తో అహేసుం;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ ¶ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే. ¶ …వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

(ఉత్తర) పాయాసివిమానం [ఉత్తరవిమానం (సీ. స్యా. అట్ఠ.)] దసమం.

ద్వే అగారినో ఫలదాయీ, ద్వే ఉపస్సయదాయీ భిక్ఖాయ దాయీ;

యవపాలకో చేవ ద్వే, కుణ్డలినో పాయాసీతి [పాఠభేదో నత్థి];

పురిసానం దుతియో వగ్గో పవుచ్చతీతి.

‘‘యథా ¶ ¶ ¶ వనం చిత్తలతం పభాసతి, ఉయ్యానసేట్ఠం తిదసానముత్తమం;

తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… ¶ యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, దలిద్దో అతాణో కపణో కమ్మకరో అహోసిం;

జిణ్ణే చ మాతాపితరో అభారిం [అభరిం (సీ. స్యా.)], పియా చ మే సీలవన్తో అహేసుం;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ దానం విపులం అదాసి.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘యథా ¶ వనం నన్దనం [నన్దనం చిత్తలతం (సీ. స్యా. క.), నన్దవనం (క.)] పభాసతి, ఉయ్యానసేట్ఠం తిదసానముత్తమం;

తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి ¶ మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… ¶ యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, దలిద్దో అతాణో కపణో కమ్మకరో అహోసిం;

జిణ్ణే చ మాతాపితరో అభారిం, పియా చ మే సీలవన్తో అహేసుం;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన ¶ మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే…వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో…పే…యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం ¶ మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, వివనే పథే సఙ్కమనం [చఙ్కమనం (సీ.), చఙ్కమం (స్యా.), సమకం (క. సీ.)] అకాసిం;

ఆరామరుక్ఖాని చ రోపయిస్సం, పియా చ మే సీలవన్తో అహేసుం;

అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తో, సక్కచ్చ దానం విపులం అదాసిం.

‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

‘‘సోవణ్ణమయే ¶ పబ్బతస్మిం, విమానం సబ్బతోపభం;

హేమజాలపటిచ్ఛన్నం [హేమజాలకపచ్ఛన్నం (సీ.)], కిఙ్కిణి [కిఙ్కణిక (స్యా. క.), కిఙ్కిణిక (పీ.)] జాలకప్పితం.

‘‘అట్ఠంసా సుకతా థమ్భా, సబ్బే వేళురియామయా;

ఏకమేకాయ అంసియా, రతనా సత్త నిమ్మితా.

‘‘వేళురియసువణ్ణస్స, ఫలికా రూపియస్స చ;

మసారగల్లముత్తాహి, లోహితఙ్గమణీహి చ.

‘‘చిత్రా మనోరమా భూమి, న తత్థుద్ధంసతీ రజో;

గోపాణసీగణా పీతా, కూటం ధారేన్తి నిమ్మితా.

‘‘సోపాణాని ¶ చ చత్తారి, నిమ్మితా చతురో దిసా;

నానారతనగబ్భేహి ¶ , ఆదిచ్చోవ విరోచతి.

‘‘వేదియా చతస్సో తత్థ, విభత్తా భాగసో మితా;

దద్దల్లమానా ఆభన్తి, సమన్తా చతురో దిసా.

‘‘తస్మిం విమానే పవరే, దేవపుత్తో మహప్పభో;

అతిరోచసి వణ్ణేన, ఉదయన్తోవ భాణుమా.

‘‘దానస్స ¶ తే ఇదం ఫలం, అథో సీలస్స వా పన;

అథో అఞ్జలికమ్మస్స, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం అన్ధకవిన్దస్మిం, బుద్ధస్సాదిచ్చబన్ధునో;

విహారం సత్థు కారేసిం, పసన్నో సేహి పాణిభి.

‘‘తత్థ గన్ధఞ్చ మాలఞ్చ, పచ్చయఞ్చ [పచ్చగ్గఞ్చ (సీ.), పచ్చగ్ఘఞ్చ (?)] విలేపనం;

విహారం సత్థు అదాసిం, విప్పసన్నేన చేతసా;

తేన మయ్హం ఇదం లద్ధం, వసం వత్తేమి నన్దనే.

‘‘నన్దనే చ వనే [నన్దనే పవనే (సీ. స్యా.)] రమ్మే, నానాదిజగణాయుతే;

రమామి నచ్చగీతేహి, అచ్ఛరాహి పురక్ఖతో’’తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా ¶ సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘గిమ్హానం ¶ పచ్ఛిమే మాసే, పతపన్తే [పతాపన్తే (స్యా.), పతాపేన్తే (క.)] దివఙ్కరే;

పరేసం భతకో పోసో, అమ్బారామమసిఞ్చతి.

‘‘అథ ¶ తేనాగమా భిక్ఖు, సారిపుత్తోతి విస్సుతో;

కిలన్తరూపో కాయేన, అకిలన్తోవ చేతసా.

‘‘తఞ్చ ¶ దిస్వాన ఆయన్తం, అవోచం అమ్బసిఞ్చకో;

సాధు తం [సాధుకం (క.)] భన్తే న్హాపేయ్యం, యం మమస్స సుఖావహం.

‘‘తస్స మే అనుకమ్పాయ, నిక్ఖిపి పత్తచీవరం;

నిసీది రుక్ఖమూలస్మిం, ఛాయాయ ఏకచీవరో.

‘‘తఞ్చ అచ్ఛేన వారినా, పసన్నమానసో నరో;

న్హాపయీ రుక్ఖమూలస్మిం, ఛాయాయ ఏకచీవరం.

‘‘అమ్బో ¶ చ సిత్తో సమణో చ న్హాపితో, మయా చ పుఞ్ఞం పసుతం అనప్పకం;

ఇతి సో పీతియా కాయం, సబ్బం ఫరతి అత్తనో.

‘‘తదేవ ఏత్తకం కమ్మం, అకాసిం తాయ జాతియా;

పహాయ మానుసం దేహం, ఉపపన్నోమ్హి నన్దనం.

‘‘నన్దనే చ వనే రమ్మే, నానాదిజగణాయుతే;

రమామి నచ్చగీతేహి, అచ్ఛరాహి పురక్ఖతో’’తి.

‘‘దిస్వాన దేవం పటిపుచ్ఛి భిక్ఖు, ఉచ్చే విమానమ్హి చిరట్ఠితికే;

ఆముత్తహత్థాభరణం యసస్సిం [ఆముత్తహత్థాభరణో యసస్సీ (స్యా. పీ. క.)], దిబ్బే విమానమ్హి యథాపి చన్దిమా.

‘‘అలఙ్కతో ¶ ¶ మల్యధరో [మాలభారీ (సీ.), మాలధరీ (క.)] సువత్థో, సుకుణ్డలీ కప్పితకేసమస్సు;

ఆముత్తహత్థాభరణో యసస్సీ, దిబ్బే విమానమ్హి యథాపి చన్దిమా.

‘‘దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం, అట్ఠట్ఠకా సిక్ఖితా సాధురూపా;

దిబ్బా చ కఞ్ఞా తిదసచరా ఉళారా, నచ్చన్తి గాయన్తి పమోదయన్తి.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతో, సఙ్గమ్మ రక్ఖిస్సం పరేసం ధేనుయో;

తతో చ ఆగా సమణో మమన్తికే గావో చ మాసే అగమంసు ఖాదితుం.

‘‘ద్వయజ్జ ¶ కిచ్చం ఉభయఞ్చ కారియం, ఇచ్చేవహం [ఇచ్చేవం (క.)] భన్తే తదా విచిన్తయిం;

తతో చ సఞ్ఞం పటిలద్ధయోనిసో, దదామి భన్తేతి ఖిపిం అనన్తకం.

‘‘సో మాసఖేత్తం తురితో అవాసరిం, పురా అయం భఞ్జతి యస్సిదం ధనం;

తతో చ కణ్హో ఉరగో మహావిసో, అడంసి పాదే తురితస్స మే సతో.

‘‘స్వాహం ¶ అట్టోమ్హి దుక్ఖేన పీళితో, భిక్ఖు చ తం సామం ముఞ్చిత్వానన్తకం [ముఞ్చిత్వ నన్తకం (సీ.), ముఞ్చిత్వా అనన్తకం (స్యా.)];

అహాసి కుమ్మాసం మమానుకమ్పయా [మమానుకమ్పియా (పీ. క.), మమానుకమ్పాయ (స్యా.)], తతో చుతో కాలకతోమ్హి దేవతా.

‘‘తదేవ ¶ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ కమ్మం అనుభోమి అత్తనా;

తయా హి భన్తే అనుకమ్పితో భుసం, కతఞ్ఞుతాయ అభిపాదయామి తం.

‘‘సదేవకే లోకే సమారకే చ, అఞ్ఞో ముని నత్థి తయానుకమ్పకో;

తయా హి భన్తే అనుకమ్పితో భుసం, కతఞ్ఞుతాయ అభివాదయామి తం.

‘‘ఇమస్మిం ¶ లోకే పరస్మిం వా పన, అఞ్ఞో మునీ నత్థి తయానుకమ్పకో;

తయా హి భన్తే అనుకమ్పితో భుసం, కతఞ్ఞుతాయ అభివాదయామి త’’న్తి.

‘‘పుణ్ణమాసే యథా చన్దో, నక్ఖత్తపరివారితో;

సమన్తా అనుపరియాతి, తారకాధిపతీ ససీ.

‘‘తథూపమం ఇదం బ్యమ్హం, దిబ్బం దేవపురమ్హి చ;

అతిరోచతి వణ్ణేన, ఉదయన్తోవ రంసిమా.

‘‘వేళురియసువణ్ణస్స, ఫలికా రూపియస్స చ;

మసారగల్లముత్తాహి, లోహితఙ్గమణీహి చ.

‘‘చిత్రా మనోరమా భూమి, వేళూరియస్స సన్థతా;

కూటాగారా ¶ సుభా రమ్మా, పాసాదో తే సుమాపితో.

‘‘రమ్మా ¶ ¶ చ తే పోక్ఖరణీ, పుథులోమనిసేవితా;

అచ్ఛోదకా విప్పసన్నా, సోవణ్ణవాలుకసన్థతా.

‘‘నానాపదుమసఞ్ఛన్నా, పుణ్డరీకసమోతతా [సమోత్థతా (క.), సమోగతా (స్యా.)];

సురభిం సమ్పవాయన్తి, మనుఞ్ఞా మాలుతేరితా.

‘‘తస్సా ¶ తే ఉభతో పస్సే, వనగుమ్బా సుమాపితా;

ఉపేతా పుప్ఫరుక్ఖేహి, ఫలరుక్ఖేహి చూభయం.

‘‘సోవణ్ణపాదే పల్లఙ్కే, ముదుకే గోణకత్థతే [చోలసన్థతే (సీ.)];

నిసిన్నం దేవరాజంవ, ఉపతిట్ఠన్తి అచ్ఛరా.

‘‘సబ్బాభరణసఞ్ఛన్నా, నానామాలావిభూసితా;

రమేన్తి తం మహిద్ధికం, వసవత్తీవ మోదసి.

‘‘భేరిసఙ్ఖముదిఙ్గాహి, వీణాహి పణవేహి చ;

రమసి రతిసమ్పన్నో, నచ్చగీతే సువాదితే.

‘‘దిబ్బా తే వివిధా రూపా, దిబ్బా సద్దా అథో రసా;

గన్ధా చ తే అధిప్పేతా, ఫోట్ఠబ్బా చ మనోరమా.

‘‘తస్మిం విమానే పవరే, దేవపుత్త మహప్పభో;

అతిరోచసి వణ్ణేన, ఉదయన్తోవ భాణుమా.

‘‘దానస్స తే ఇదం ఫలం, అథో సీలస్స వా పన;

అథో అఞ్జలికమ్మస్స, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం కపిలవత్థుస్మిం, సాకియానం పురుత్తమే;

సుద్ధోదనస్స పుత్తస్స, కణ్డకో సహజో అహం.

‘‘యదా సో అడ్ఢరత్తాయం, బోధాయ మభినిక్ఖమి;

సో మం ముదూహి పాణీహి, జాలి [జాల (సీ.)] తమ్బనఖేహి చ.

‘‘సత్థిం ఆకోటయిత్వాన, వహ సమ్మాతి చబ్రవి;

అహం లోకం తారయిస్సం, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.

‘‘తం ¶ మే గిరం సుణన్తస్స, హాసో మే విపులో అహు;

ఉదగ్గచిత్తో సుమనో, అభిసీసిం [అభిసింసిం (సీ.), అభిసీసి (పీ.)] తదా అహం.

‘‘అభిరూళ్హఞ్చ మం ఞత్వా, సక్యపుత్తం మహాయసం;

ఉదగ్గచిత్తో ముదితో, వహిస్సం పురిసుత్తమం.

‘‘పరేసం విజితం గన్త్వా, ఉగ్గతస్మిం దివాకరే [దివఙ్కరే (స్యా. క.)];

మమం ఛన్నఞ్చ ఓహాయ, అనపేక్ఖో సో అపక్కమి.

‘‘తస్స ¶ తమ్బనఖే పాదే, జివ్హాయ పరిలేహిసం;

గచ్ఛన్తఞ్చ మహావీరం, రుదమానో ఉదిక్ఖిసం.

‘‘అదస్సనేనహం ¶ తస్స, సక్యపుత్తస్స సిరీమతో;

అలత్థం గరుకాబాధం, ఖిప్పం మే మరణం అహు.

‘‘తస్సేవ ఆనుభావేన, విమానం ఆవసామిదం;

సబ్బకామగుణోపేతం ¶ , దిబ్బం దేవపురమ్హి చ.

‘‘యఞ్చ మే అహువా హాసో, సద్దం సుత్వాన బోధియా;

తేనేవ కుసలమూలేన, ఫుసిస్సం ఆసవక్ఖయం.

‘‘సచే హి భన్తే గచ్ఛేయ్యాసి, సత్థు బుద్ధస్స సన్తికే;

మమాపి నం వచనేన, సిరసా వజ్జాసి వన్దనం.

‘‘అహమ్పి దట్ఠుం గచ్ఛిస్సం, జినం అప్పటిపుగ్గలం;

దుల్లభం దస్సనం హోతి, లోకనాథాన తాదిన’’న్తి.

సో కతఞ్ఞూ కతవేదీ, సత్థారం ఉపసఙ్కమి;

సుత్వా గిరం చక్ఖుమతో, ధమ్మచక్ఖుం విసోధయి.

విసోధేత్వా దిట్ఠిగతం, విచికిచ్ఛం వతాని చ;

వన్దిత్వా సత్థునో పాదే, తత్థేవన్తరధాయథాతి [తత్థేవన్తరధాయతీతి (క.)].

‘‘అనేకవణ్ణం ¶ ¶ దరసోకనాసనం, విమానమారుయ్హ అనేకచిత్తం;

పరివారితో అచ్ఛరాసఙ్గణేన, సునిమ్మితో భూతపతీవ మోదసి.

‘‘సమస్సమో నత్థి కుతో పనుత్తరో [ఉత్తరి (క.)], యసేన పుఞ్ఞేన చ ఇద్ధియా చ;

సబ్బే చ దేవా తిదసగణా సమేచ్చ, తం ¶ తం నమస్సన్తి ససింవ దేవా;

ఇమా చ తే అచ్ఛరాయో సమన్తతో, నచ్చన్తి గాయన్తి పమోదయన్తి.

‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి ¶ మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘అహం భదన్తే అహువాసి పుబ్బే, సుమేధనామస్స జినస్స సావకో;

పుథుజ్జనో అననుబోధోహమస్మి [అనవబోధోహమస్మిం (సీ.), అననుబోధోహమాసిం (?)], సో సత్త వస్సాని పరిబ్బజిస్సహం [పబ్బజిస్సహం (స్యా. క.), పబ్బజిసాహం (పీ.)].

‘‘సోహం ¶ సుమేధస్స జినస్స సత్థునో, పరినిబ్బుతస్సోఘతిణ్ణస్స తాదినో;

రతనుచ్చయం హేమజాలేన ఛన్నం, వన్దిత్వా థూపస్మిం మనం పసాదయిం.

‘‘న ¶ మాసి దానం న చ మత్థి దాతుం, పరే చ ఖో తత్థ సమాదపేసిం;

పూజేథ నం పూజనీయస్స [పూజనేయ్యస్స (స్యా. క.)] ధాతుం, ఏవం ¶ కిర సగ్గమితో గమిస్సథ.

‘‘తదేవ కమ్మం కుసలం కతం మయా, సుఖఞ్చ దిబ్బం అనుభోమి అత్తనా;

మోదామహం తిదసగణస్స మజ్ఝే, న తస్స పుఞ్ఞస్స ఖయమ్పి అజ్ఝగ’’న్తి.

[పే. వ. ౧౮౬] ‘‘అలఙ్కతో ¶ మట్ఠకుణ్డలీ [మట్టకుణ్డలీ (సీ.)], మాలధారీ హరిచన్దనుస్సదో;

బాహా పగ్గయ్హ కన్దసి, వనమజ్ఝే కిం దుక్ఖితో తువ’’న్తి.

‘‘సోవణ్ణమయో పభస్సరో, ఉప్పన్నో రథపఞ్జరో మమ;

తస్స చక్కయుగం న విన్దామి, తేన దుక్ఖేన జహామి [జహిస్సం (సీ.), జహిస్సామి (స్యా. పీ.)] జీవిత’’న్తి.

‘‘సోవణ్ణమయం మణిమయం, లోహితకమయం [లోహితఙ్గమయం (స్యా.), లోహితఙ్కమయం (సీ.), లోహమయం (కత్థచి)] అథ రూపియమయం;

ఆచిక్ఖ [ఆచిక్ఖథ (క.)] మే భద్దమాణవ, చక్కయుగం పటిపాదయామి తే’’తి.

సో ¶ మాణవో తస్స పావది, ‘‘చన్దిమసూరియా ఉభయేత్థ దిస్సరే;

సోవణ్ణమయో రథో మమ, తేన చక్కయుగేన సోభతీ’’తి.

‘‘బాలో ¶ ఖో త్వం అసి మాణవ, యో త్వం పత్థయసే అపత్థియం;

మఞ్ఞామి తువం మరిస్ససి, న హి త్వం లచ్ఛసి చన్దిమసూరియే’’తి.

‘‘గమనాగమనమ్పి దిస్సతి, వణ్ణధాతు ఉభయత్థ వీథియా;

పేతో [పేతో పన (సీ. స్యా.)] కాలకతో న దిస్సతి, కో నిధ కన్దతం బాల్యతరో’’తి.

‘‘సచ్చం ఖో వదేసి మాణవ, అహమేవ కన్దతం బాల్యతరో;

చన్దం వియ దారకో రుదం, పేతం కాలకతాభిపత్థయి’’న్తి.

‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

‘‘అబ్బహీ ¶ [అబ్బూళ్హ (పీ.), అబ్బూళ్హం (స్యా. క.)] వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

యో మే సోకపరేతస్స, పుత్తసోకం అపానుది.

‘‘స్వాహం ¶ ¶ అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో;

న సోచామి న రోదామి, వత సుత్వాన మాణవాతి.

‘‘దేవతా నుసి గన్ధబ్బో, అదు [ఆదు (సీ. స్యా.)] సక్కో పురిన్దదో;

కో వా త్వం కస్స వా పుత్తో, కథం జానేము తం మయ’’న్తి.

‘‘యఞ్చ [యం (క.)] కన్దసి యఞ్చ రోదసి, పుత్తం ఆళాహనే సయం దహిత్వా;

స్వాహం కుసలం కరిత్వా కమ్మం, తిదసానం సహబ్యతం గతో’’తి [పత్తోతి (సీ. స్యా. పీ.)].

‘‘అప్పం ¶ వా బహుం వా నాద్దసామ, దానం దదన్తస్స సకే అగారే;

ఉపోసథకమ్మం వా [ఉపోసథకమ్మఞ్చ (క.)] తాదిసం, కేన కమ్మేన గతోసి దేవలోక’’న్తి.

‘‘ఆబాధికోహం దుక్ఖితో గిలానో, ఆతురరూపోమ్హి సకే నివేసనే;

బుద్ధం విగతరజం వితిణ్ణకఙ్ఖం, అద్దక్ఖిం సుగతం అనోమపఞ్ఞం.

‘‘స్వాహం ముదితమనో పసన్నచిత్తో, అఞ్జలిం ¶ అకరిం తథాగతస్స;

తాహం కుసలం కరిత్వాన కమ్మం, తిదసానం సహబ్యతం గతో’’తి.

‘‘అచ్ఛరియం వత అబ్భుతం వత, అఞ్జలికమ్మస్స అయమీదిసో విపాకో;

అహమ్పి ముదితమనో పసన్నచిత్తో, అజ్జేవ బుద్ధం సరణం వజామీ’’తి.

‘‘అజ్జేవ బుద్ధం సరణం వజాహి, ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ పసన్నచిత్తో;

తథేవ సిక్ఖాయ పదాని పఞ్చ, అఖణ్డఫుల్లాని సమాదియస్సు.

‘‘పాణాతిపాతా విరమస్సు ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయస్సు;

అమజ్జపో మా చ ముసా భణాహి, సకేన దారేన చ హోహి తుట్ఠో’’తి.

‘‘అత్థకామోసి మే యక్ఖ, హితకామోసి దేవతే;

కరోమి తుయ్హం వచనం, త్వంసి ఆచరియో మమాతి.

‘‘ఉపేమి సరణం బుద్ధం, ధమ్మఞ్చాపి అనుత్తరం;

సఙ్ఘఞ్చ నరదేవస్స, గచ్ఛామి సరణం అహం.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ ¶ విరమామి ఖిప్పం, లోకే ¶ అదిన్నం పరివజ్జయామి;

అమజ్జపో నో చ ముసా భణామి, సకేన దారేన చ హోమి తుట్ఠో’’తి.

[పే. వ. ౬౦౪] సుణోథ ¶ ¶ యక్ఖస్స చ వాణిజాన చ, సమాగమో యత్థ తదా అహోసి;

యథా కథం ఇతరితరేన చాపి, సుభాసితం తఞ్చ సుణాథ సబ్బే.

‘‘యో సో అహు రాజా పాయాసి నామ [నామో (సీ.)], భుమ్మానం సహబ్యగతో యసస్సీ;

సో మోదమానోవ సకే విమానే, అమానుసో మానుసే అజ్ఝభాసీతి.

‘‘వఙ్కే అరఞ్ఞే అమనుస్సట్ఠానే, కన్తారే అప్పోదకే అప్పభక్ఖే;

సుదుగ్గమే వణ్ణుపథస్స మజ్ఝే, వఙ్కం భయా [ధఙ్కంభయా (క.)] నట్ఠమనా మనుస్సా.

‘‘నయిధ ఫలా మూలమయా చ సన్తి, ఉపాదానం నత్థి కుతోధ భక్ఖో;

అఞ్ఞత్ర పంసూహి చ వాలుకాహి చ, తతాహి ¶ ఉణ్హాహి చ దారుణాహి చ.

‘‘ఉజ్జఙ్గలం తత్తమివం కపాలం, అనాయసం పరలోకేన తుల్యం;

లుద్దానమావాసమిదం పురాణం, భూమిప్పదేసో అభిసత్తరూపో.

‘‘అథ ¶ తుమ్హే కేన [కేన ను (స్యా. క.)] వణ్ణేన, కిమాసమానా ఇమం పదేసం హి;

అనుపవిట్ఠా సహసా సమేచ్చ, లోభా భయా అథ వా సమ్పమూళ్హా’’తి.

‘‘మగధేసు అఙ్గేసు చ సత్థవాహా, ఆరోపయిత్వా పణియం పుథుత్తం;

తే యామసే సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధనత్థికా ఉద్దయం పత్థయానా.

‘‘దివా ¶ పిపాసం నధివాసయన్తా, యోగ్గానుకమ్పఞ్చ సమేక్ఖమానా,

ఏతేన వేగేన ఆయామ సబ్బే [సబ్బే తే (క.)], రత్తిం మగ్గం పటిపన్నా వికాలే.

‘‘తే దుప్పయాతా అపరద్ధమగ్గా, అన్ధాకులా విప్పనట్ఠా అరఞ్ఞే;

సుదుగ్గమే ¶ వణ్ణుపథస్స మజ్ఝే, దిసం న జానామ పమూళ్హచిత్తా.

‘‘ఇదఞ్చ దిస్వాన అదిట్ఠపుబ్బం, విమానసేట్ఠఞ్చ తవఞ్చ యక్ఖ;

తతుత్తరిం జీవితమాసమానా, దిస్వా పతీతా సుమనా ఉదగ్గా’’తి.

‘‘పారం సముద్దస్స ఇమఞ్చ వణ్ణుం [వనం (స్యా.), వణ్ణం (క.)], వేత్తాచరం [వేత్తం పరం (స్యా.), వేత్తాచారం (క.)] సఙ్కుపథఞ్చ మగ్గం;

నదియో పన పబ్బతానఞ్చ దుగ్గా, పుథుద్దిసా గచ్ఛథ భోగహేతు.

‘‘పక్ఖన్దియాన విజితం పరేసం, వేరజ్జకే మానుసే పేక్ఖమానా;

యం వో సుతం వా అథ వాపి దిట్ఠం, అచ్ఛేరకం తం వో సుణోమ తాతా’’తి.

‘‘ఇతోపి ¶ అచ్ఛేరతరం కుమార, న తో సుతం వా అథ వాపి దిట్ఠం;

అతీతమానుస్సకమేవ సబ్బం, దిస్వాన తప్పామ అనోమవణ్ణం.

‘‘వేహాయసం పోక్ఖరఞ్ఞో సవన్తి, పహూతమల్యా ¶ [పహూతమాల్యా (స్యా.)] బహుపుణ్డరీకా;

దుమా చిమే [దుమా చ తే (స్యా. క.)] నిచ్చఫలూపపన్నా, అతీవ గన్ధా సురభిం పవాయన్తి.

‘‘వేళూరియథమ్భా ¶ సతముస్సితాసే, సిలాపవాళస్స చ ఆయతంసా;

మసారగల్లా సహలోహితఙ్గా, థమ్భా ఇమే జోతిరసామయాసే.

‘‘సహస్సథమ్భం అతులానుభావం, తేసూపరి సాధుమిదం విమానం;

రతనన్తరం కఞ్చనవేదిమిస్సం, తపనీయపట్టేహి చ సాధుఛన్నం.

‘‘జమ్బోనదుత్తత్తమిదం సుమట్ఠో, పాసాదసోపాణఫలూపపన్నో;

దళ్హో చ వగ్గు చ సుసఙ్గతో చ [వగ్గు సుముఖో సుసఙ్గతో (సీ.)], అతీవ నిజ్ఝానఖమో మనుఞ్ఞో.

‘‘రతనన్తరస్మిం ¶ బహుఅన్నపానం, పరివారితో అచ్ఛరాసఙ్గణేన;

మురజఆలమ్బరతూరియఘుట్ఠో, అభివన్దితోసి థుతివన్దనాయ.

‘‘సో ¶ మోదసి నారిగణప్పబోధనో, విమానపాసాదవరే మనోరమే;

అచిన్తియో సబ్బగుణూపపన్నో, రాజా యథా వేస్సవణో నళిన్యా [నళిఞ్ఞం (క.)].

‘‘దేవో ¶ ను ఆసి ఉదవాసి యక్ఖో, ఉదాహు దేవిన్దో మనుస్సభూతో;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, ఆచిక్ఖ కో నామ తువంసి యక్ఖో’’తి.

‘‘సేరీసకో [సేరిస్సకో (సీ. స్యా.)] నామ అహమ్హి యక్ఖో, కన్తారియో వణ్ణుపథమ్హి గుత్తో;

ఇమం పదేసం అభిపాలయామి, వచనకరో వేస్సవణస్స రఞ్ఞో’’తి.

‘‘అధిచ్చలద్ధం పరిణామజం తే, సయం కతం ఉదాహు దేవేహి దిన్నం;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, కథం తయా లద్ధమిదం మనుఞ్ఞ’’న్తి.

‘‘నాధిచ్చలద్ధం న పరిణామజం మే, న సయం కతం న హి దేవేహి దిన్నం;

సకేహి కమ్మేహి అపాపకేహి, పుఞ్ఞేహి ¶ మే లద్ధమిదం మనుఞ్ఞ’’న్తి.

‘‘కిం తే వతం కిం పన బ్రహ్మచరియం, కిస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, కథం తయా లద్ధమిదం విమాన’’న్తి.

‘‘మమం పాయాసీతి అహు సమఞ్ఞా, రజ్జం యదా కారయిం కోసలానం;

నత్థికదిట్ఠి కదరియో పాపధమ్మో, ఉచ్ఛేదవాదీ చ తదా అహోసిం.

‘‘సమణో చ ఖో ఆసి కుమారకస్సపో, బహుస్సుతో చిత్తకథీ ఉళారో;

సో మే తదా ధమ్మకథం అభాసి [అకాసి (సీ.)], దిట్ఠివిసూకాని వినోదయీ మే.

‘‘తాహం ¶ తస్స [తాహం (క.)] ధమ్మకథం సుణిత్వా, ఉపాసకత్తం పటివేదయిస్సం;

పాణాతిపాతా విరతో అహోసిం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయిస్సం;

అమజ్జపో ¶ నో చ ముసా అభాణిం, సకేన దారేన చ అహోసి తుట్ఠో.

‘‘తం ¶ మే వతం తం పన బ్రహ్మచరియం, తస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

తేహేవ కమ్మేహి అపాపకేహి, పుఞ్ఞేహి మే లద్ధమిదం విమాన’’న్తి.

‘‘సచ్చం ¶ కిరాహంసు నరా సపఞ్ఞా, అనఞ్ఞథా వచనం పణ్డితానం;

యహిం యహిం గచ్ఛతి పుఞ్ఞకమ్మో, తహిం తహిం మోదతి కామకామీ.

‘‘యహిం యహిం సోకపరిద్దవో చ, వధో చ బన్ధో చ పరిక్కిలేసో;

తహిం తహిం గచ్ఛతి పాపకమ్మో, న ముచ్చతి దుగ్గతియా కదాచీ’’తి.

‘‘సమ్మూళ్హరూపోవ జనో అహోసి, అస్మిం ముహుత్తే కలలీకతోవ;

జనస్సిమస్స తుయ్హఞ్చ కుమార, అప్పచ్చయో కేన ను ఖో అహోసీ’’తి.

‘‘ఇమే చ సిరీసవనా [ఇమే సిరీసూపవనా చ (సీ.), ఇమేపి సిరీసవనా చ (పీ. క.)] తాతా, దిబ్బా [దిబ్బా చ (పీ. క.)] గన్ధా సురభీ [సురభిం (సీ. క.)] సమ్పవన్తి [సమ్పవాయన్తి (క.)];

తే సమ్పవాయన్తి ఇమం విమానం, దివా ¶ చ రత్తో చ తమం నిహన్త్వా.

‘‘ఇమేసఞ్చ ¶ ఖో వస్ససతచ్చయేన, సిపాటికా ఫలతి ఏకమేకా;

మానుస్సకం వస్ససతం అతీతం, యదగ్గే కాయమ్హి ఇధూపపన్నో.

‘‘దిస్వానహం వస్ససతాని పఞ్చ, అస్మిం విమానే ఠత్వాన తాతా;

ఆయుక్ఖయా పుఞ్ఞక్ఖయా చవిస్సం, తేనేవ సోకేన పముచ్ఛితోస్మీ’’తి [సముచ్ఛితోస్మీతి (పీ. క.)].

‘‘కథం ను సోచేయ్య తథావిధో సో, లద్ధా విమానం అతులం చిరాయ;

యే చాపి ఖో ఇత్తరముపపన్నా, తే నూన సోచేయ్యుం పరిత్తపుఞ్ఞా’’తి.

‘‘అనుచ్ఛవిం ఓవదియఞ్చ మే తం, యం మం తుమ్హే పేయ్యవాచం వదేథ;

తుమ్హే చ ఖో తాతా మయానుగుత్తా, యేనిచ్ఛకం తేన పలేథ సోత్థి’’న్తి.

‘‘గన్త్వా ¶ మయం సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధనత్థికా ఉద్దయం పత్థయానా;

యథాపయోగా పరిపుణ్ణచాగా, కాహామ ¶ సేరీసమహం ఉళార’’న్తి.

‘‘మా చేవ సేరీసమహం అకత్థ, సబ్బఞ్చ వో భవిస్సతి యం వదేథ;

పాపాని కమ్మాని వివజ్జయాథ, ధమ్మానుయోగఞ్చ అధిట్ఠహాథ.

‘‘ఉపాసకో అత్థి ఇమమ్హి సఙ్ఘే, బహుస్సుతో సీలవతూపపన్నో;

సద్ధో చ చాగీ చ సుపేసలో చ, విచక్ఖణో సన్తుసితో ముతీమా.

‘‘సఞ్జానమానో ¶ న ముసా భణేయ్య, పరూపఘాతాయ న చేతయేయ్య;

వేభూతికం పేసుణం నో కరేయ్య, సణ్హఞ్చ వాచం సఖిలం భణేయ్య.

‘‘సగారవో సప్పటిస్సో వినీతో, అపాపకో అధిసీలే విసుద్ధో;

సో మాతరం పితరఞ్చాపి జన్తు, ధమ్మేన పోసేతి అరియవుత్తి.

‘‘మఞ్ఞే సో మాతాపితూనం కారణా, భోగాని పరియేసతి న అత్తహేతు;

మాతాపితూనఞ్చ యో [సో (?)] అచ్చయేన, నేక్ఖమ్మపోణో ¶ చరిస్సతి బ్రహ్మచరియం.

‘‘ఉజూ అవఙ్కో అసఠో అమాయో, న లేసకప్పేన చ వోహరేయ్య;

సో తాదిసో సుకతకమ్మకారీ, ధమ్మే ఠితో కిన్తి లభేథ దుక్ఖం.

‘‘తం ¶ కారణా పాతుకతోమ్హి అత్తనా, తస్మా ధమ్మం పస్సథ వాణిజాసే;

అఞ్ఞత్ర తేనిహ భస్మీ [భస్మి (స్యా.), భస్మ (క.)] భవేథ, అన్ధాకులా విప్పనట్ఠా అరఞ్ఞే;

తం ఖిప్పమానేన లహుం పరేన, సుఖో హవే సప్పురిసేన సఙ్గమో’’తి.

‘‘కిం నామ సో కిఞ్చ కరోతి కమ్మం,

కిం నామధేయ్యం కిం పన తస్స గోత్తం;

మయమ్పి నం దట్ఠుకామమ్హ యక్ఖ, యస్సానుకమ్పాయ ఇధాగతోసి;

లాభా హి తస్స, యస్స తువం పిహేసీ’’తి.

‘‘యో ¶ ¶ కప్పకో సమ్భవనామధేయ్యో,

మా ¶ ఖో నం హీళిత్థ సుపేసలో సో’’తి.

‘‘జానామసే యం త్వం పవదేసి [వదేసి (సీ.)] యక్ఖ,

సుత్వాన తుయ్హం వచనం ఉళార’’న్తి.

‘‘యే కేచి ఇమస్మిం సత్థే మనుస్సా,

పస్సన్తు పుఞ్ఞానం ఫలం కదరియా’’తి.

తం కప్పకం తత్థ పురక్ఖత్వా [పురక్ఖిపిత్వా (సీ.)];

తే ¶ తత్థ సబ్బేవ ‘అహం పురే’తి, ఉపాసకత్తం పటివేదయింసు;

పాణాతిపాతా విరతా అహేసుం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయింసు;

అమజ్జపా నో చ ముసా భణింసు, సకేన దారేన చ అహేసుం తుట్ఠా.

తే తత్థ సబ్బేవ ‘అహం పురే’తి, ఉపాసకత్తం పటివేదయిత్వా;

పక్కామి సత్థో అనుమోదమానో, యక్ఖిద్ధియా అనుమతో పునప్పునం.

‘‘గన్త్వాన ¶ తే సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధనత్థికా ఉద్దయం [ఉదయ (పీ. క.)] పత్థయానా;

యథాపయోగా పరిపుణ్ణలాభా, పచ్చాగముం పాటలిపుత్తమక్ఖతం.

‘‘గన్త్వాన ¶ తే సఙ్ఘరం సోత్థివన్తో,

ఆనన్దీ విత్తా [ఆనన్దచిత్తా (స్యా.), ఆనన్దీచిత్తా (క.)] సుమనా పతీతా,

సబ్బేవ సత్తా సుఖితా [సుఖినో (పీ. క.)] అహేసున్తి.

‘‘ఉచ్చమిదం ¶ మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

కూటాగారా ¶ సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ ‘తం దేవ మహానుభావ, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సో ¶ దేవపుత్తో అత్తమనో, మోగ్గల్లానేన పుచ్ఛితో;

పఞ్హం పుట్ఠో వియాకాసి, యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం.

‘‘దున్నిక్ఖిత్తం మాలం సునిక్ఖిపిత్వా, పతిట్ఠపేత్వా సుగతస్స థూపే;

మహిద్ధికో చమ్హి మహానుభావో, దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతో.

వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

సునిక్ఖిత్తవగ్గో సత్తమో నిట్ఠితో.

ద్వే దలిద్దా వనవిహారా, భతకో గోపాలకణ్డకా;

అనేకవణ్ణమట్ఠకుణ్డలీ, సేరీసకో సునిక్ఖిత్తం;

పురిసానం తతియో వగ్గో పవుచ్చతీతి.