📜

నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స

ఖుద్దకనికాయే

పేతవత్థుపాళి

౧. ఉరగవగ్గో

౧. ఖేత్తూపమపేతవత్థు

౧.

‘‘ఖేత్తూపమా ¶ ¶ ¶ ¶ అరహన్తో, దాయకా కస్సకూపమా;

బీజూపమం దేయ్యధమ్మం, ఏత్తో నిబ్బత్తతే ఫలం.

౨.

‘‘ఏతం బీజం కసి ఖేత్తం, పేతానం దాయకస్స చ;

తం పేతా పరిభుఞ్జన్తి, దాతా పుఞ్ఞేన వడ్ఢతి.

౩.

‘‘ఇధేవ ¶ కుసలం కత్వా, పేతే చ పటిపూజియ;

సగ్గఞ్చ కమతి [గమతి (క.)] ట్ఠానం, కమ్మం కత్వాన భద్దక’’న్తి.

ఖేత్తూపమపేతవత్థు పఠమం.

౨. సూకరముఖపేతవత్థు

౪.

‘‘కాయో ¶ తే సబ్బసోవణ్ణో, సబ్బా ఓభాసతే దిసా;

ముఖం తే సూకరస్సేవ, కిం కమ్మమకరీ పురే’’ [మకరా పురే (క.)].

౫.

‘‘కాయేన సఞ్ఞతో ఆసిం, వాచాయాసిమసఞ్ఞతో;

తేన మేతాదిసో వణ్ణో, యథా పస్ససి నారద.

౬.

‘‘తం ¶ త్యాహం [తాహం (క.)] నారద బ్రూమి, సామం దిట్ఠమిదం తయా;

మాకాసి ¶ ముఖసా పాపం, మా ఖో సూకరముఖో అహూ’’తి.

సూకరముఖపేతవత్థు దుతియం.

౩. పూతిముఖపేతవత్థు

౭.

‘‘దిబ్బం సుభం ధారేసి వణ్ణధాతుం, వేహాయసం తిట్ఠసి అన్తలిక్ఖే;

ముఖఞ్చ తే కిమయో పూతిగన్ధం, ఖాదన్తి కిం కమ్మమకాసి పుబ్బే’’.

౮.

‘‘సమణో అహం పాపోతిదుట్ఠవాచో [పాపో దుట్ఠవాచో (సీ.), పాపో దుక్ఖవాచో (స్యా. పీ.)], తపస్సిరూపో ముఖసా అసఞ్ఞతో;

లద్ధా చ మే తపసా వణ్ణధాతు, ముఖఞ్చ మే పేసుణియేన పూతి.

౯.

‘‘తయిదం తయా నారద సామం దిట్ఠం,

అనుకమ్పకా యే కుసలా వదేయ్యుం;

‘మా పేసుణం మా చ ముసా అభాణి,

యక్ఖో తువం హోహిసి కామకామీ’’’తి.

పూతిముఖపేతవత్థు తతియం.

౪. పిట్ఠధీతలికపేతవత్థు

౧౦.

‘‘యం ¶ ¶ కిఞ్చారమ్మణం కత్వా, దజ్జా దానం అమచ్ఛరీ;

పుబ్బపేతే చ ఆరబ్భ, అథ వా వత్థుదేవతా.

౧౧.

‘‘చత్తారో చ మహారాజే, లోకపాలే యసస్సినే [యసస్సినో (సీ. స్యా.)];

కువేరం ధతరట్ఠఞ్చ, విరూపక్ఖం విరూళ్హకం;

తే ¶ చేవ పూజితా హోన్తి, దాయకా చ అనిప్ఫలా.

౧౨.

‘‘న ¶ హి రుణ్ణం వా సోకో వా, యా చఞ్ఞా పరిదేవనా;

న తం పేతస్స అత్థాయ, ఏవం తిట్ఠన్తి ఞాతయో.

౧౩.

‘‘అయఞ్చ ఖో దక్ఖిణా దిన్నా, సఙ్ఘమ్హి సుప్పతిట్ఠితా;

దీఘరత్తం హితాయస్స, ఠానసో ఉపకప్పతీ’’తి.

పిట్ఠధీతలికపేతవత్థు చతుత్థం.

౫. తిరోకుట్టపేతవత్థు

౧౪.

[ఖు. పా. ౭.౧ ఖుద్దకపాఠే] ‘‘తిరోకుట్టేసు [తిరోకుడ్డేసు (సీ. స్యా. పీ.)] తిట్ఠన్తి, సన్ధిసిఙ్ఘాటకేసు చ;

ద్వారబాహాసు తిట్ఠన్తి, ఆగన్త్వాన సకం ఘరం.

౧౫.

‘‘పహూతే అన్నపానమ్హి, ఖజ్జభోజ్జే ఉపట్ఠితే;

న తేసం కోచి సరతి, సత్తానం కమ్మపచ్చయా.

౧౬.

‘‘ఏవం ¶ దదన్తి ఞాతీనం, యే హోన్తి అనుకమ్పకా;

సుచిం పణీతం కాలేన, కప్పియం పానభోజనం;

‘ఇదం వో ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’.

౧౭.

‘‘తే చ తత్థ సమాగన్త్వా, ఞాతిపేతా సమాగతా;

పహూతే అన్నపానమ్హి, సక్కచ్చం అనుమోదరే.

౧౮.

‘‘‘చిరం జీవన్తు నో ఞాతీ, యేసం హేతు లభామసే;

అమ్హాకఞ్చ కతా పూజా, దాయకా చ అనిప్ఫలా’.

౧౯.

‘‘‘న హి తత్థ కసి అత్థి, గోరక్ఖేత్థ న విజ్జతి;

వణిజ్జా తాదిసీ నత్థి, హిరఞ్ఞేన కయాకయం [కయోక్కయం (సీ. క.) కయోకయం (ఖు. పా. ౭.౬)];

ఇతో ¶ దిన్నేన యాపేన్తి, పేతా కాలగతా [కాలకతా (సీ. స్యా. పీ.)] తహిం’.

౨౦.

‘‘‘ఉన్నమే ¶ ఉదకం వుట్ఠం, యథా నిన్నం పవత్తతి;

ఏవమేవ ఇతో దిన్నం, పేతానం ఉపకప్పతి’.

౨౧.

‘‘‘యథా వారివహా పూరా, పరిపూరేన్తి సాగరం;

ఏవమేవ ఇతో దిన్నం, పేతానం ఉపకప్పతి’.

౨౨.

‘‘‘అదాసి ¶ మే అకాసి మే, ఞాతి మిత్తా [ఞాతి మిత్తో (?)] సఖా చ మే;

పేతానం దక్ఖిణం దజ్జా, పుబ్బే కతమనుస్సరం’.

౨౩.

‘‘‘న హి రుణ్ణం వా సోకో వా, యా చఞ్ఞా పరిదేవనా;

న తం పేతానమత్థాయ, ఏవం తిట్ఠన్తి ఞాతయో’.

౨౪.

‘‘‘అయఞ్చ ఖో దక్ఖిణా దిన్నా, సఙ్ఘమ్హి సుప్పతిట్ఠితా;

దీఘరత్తం హితాయస్స, ఠానసో ఉపకప్పతి’.

౨౫.

‘‘సో ఞాతిధమ్మో చ అయం నిదస్సితో, పేతాన పూజా చ కతా ఉళారా;

బలఞ్చ భిక్ఖూనమనుప్పదిన్నం, తుమ్హేహి పుఞ్ఞం పసుతం అనప్పక’’న్తి.

తిరోకుట్టపేతవత్థు పఞ్చమం.

౬. పఞ్చపుత్తఖాదపేతివత్థు

౨౬.

‘‘నగ్గా ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, దుగ్గన్ధా పూతి వాయసి;

మక్ఖికాహి పరికిణ్ణా [మక్ఖికాపరికిణ్ణా చ (సీ.)], కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసీ’’తి.

౨౭.

‘‘అహం భదన్తే [భద్దన్తే (క.)] పేతీమ్హి, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం ¶ కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౨౮.

‘‘కాలేన పఞ్చ పుత్తాని, సాయం పఞ్చ పునాపరే;

విజాయిత్వాన ఖాదామి, తేపి నా హోన్తి మే అలం.

౨౯.

‘‘పరిడయ్హతి ధూమాయతి, ఖుదాయ [ఖుద్దాయ (క.)] హదయం మమ;

పానీయం న లభే పాతుం, పస్స మం బ్యసనం గత’’న్తి.

౩౦.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పుత్తమంసాని ఖాదసీ’’తి.

౩౧.

‘‘సపతీ [సపత్తీ (సీ.)] మే గబ్భినీ ఆసి, తస్సా పాపం అచేతయిం;

సాహం పదుట్ఠమనసా, అకరిం గబ్భపాతనం.

౩౨.

‘‘తస్సా ¶ ¶ ద్వేమాసికో గబ్భో, లోహితఞ్ఞేవ పగ్ఘరి;

తదస్సా మాతా కుపితా, మయ్హం ఞాతీ సమానయి;

సపథఞ్చ మం కారేసి, పరిభాసాపయీ చ మం.

౩౩.

‘‘సాహం ఘోరఞ్చ సపథం, ముసావాదం అభాసిసం;

పుత్తమంసాని ఖాదామి, సచే తం పకతం మయా.

౩౪.

‘‘తస్స కమ్మస్స విపాకేన [విపాకం (స్యా. క.)], ముసావాదస్స చూభయం;

పుత్తమంసాని ఖాదామి, పుబ్బలోహితమక్ఖితా’’తి.

పఞ్చపుత్తఖాదపేతివత్థు [పఞ్చపుత్తఖాదపేతవత్థు (సీ. స్యా. పీ.) ఏవముపరిపి] ఛట్ఠం.

౭. సత్తపుత్తఖాదపేతివత్థు

౩౫.

‘‘నగ్గా ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, దుగ్గన్ధా పూతి వాయసి;

మక్ఖికాహి ¶ పరికిణ్ణా, కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసీ’’తి.

౩౬.

‘‘అహం భదన్తే పేతీమ్హి, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౩౭.

‘‘కాలేన సత్త పుత్తాని, సాయం సత్త పునాపరే;

విజాయిత్వాన ఖాదామి, తేపి నా హోన్తి మే అలం.

౩౮.

‘‘పరిడయ్హతి ధూమాయతి, ఖుదాయ హదయం మమ;

నిబ్బుతిం నాధిగచ్ఛామి, అగ్గిదడ్ఢావ ఆతపే’’తి.

౩౯.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పుత్తమంసాని ఖాదసీ’’తి.

౪౦.

‘‘అహూ మయ్హం దువే పుత్తా, ఉభో సమ్పత్తయోబ్బనా;

సాహం పుత్తబలూపేతా, సామికం అతిమఞ్ఞిసం.

౪౧.

‘‘తతో మే సామికో కుద్ధో, సపత్తిం మయ్హమానయి;

సా చ గబ్భం అలభిత్థ, తస్సా పాపం అచేతయిం.

౪౨.

‘‘సాహం ¶ పదుట్ఠమనసా, అకరిం గబ్భపాతనం;

తస్సా తేమాసికో గబ్భో, పుబ్బలోహితకో [పుబ్బలోహితకో (క.)] పతి.

౪౩.

‘‘తదస్సా మాతా కుపితా, మయ్హం ఞాతీ సమానయి;

సపథఞ్చ మం కారేసి, పరిభాసాపయీ చ మం.

౪౪.

‘‘సాహం ¶ ఘోరఞ్చ సపథం, ముసావాదం అభాసిసం;

‘పుత్తమంసాని ఖాదామి, సచే తం పకతం మయా’.

౪౫.

‘‘తస్స ¶ కమ్మస్స విపాకేన, ముసావాదస్స చూభయం;

పుత్తమంసాని ఖాదామి, పుబ్బలోహితమక్ఖితా’’తి.

సత్తపుత్తఖాదపేతివత్థు సత్తమం.

౮. గోణపేతవత్థు

౪౬.

‘‘కిం ¶ ను ఉమ్మత్తరూపోవ, లాయిత్వా హరితం తిణం;

ఖాద ఖాదాతి లపసి, గతసత్తం జరగ్గవం.

౪౭.

‘‘న హి అన్నేన పానేన, మతో గోణో సముట్ఠహే;

త్వంసి బాలో చ [బాలోవ (క.)] దుమ్మేధో, యథా తఞ్ఞోవ దుమ్మతీ’’తి.

౪౮.

‘‘ఇమే పాదా ఇదం సీసం, అయం కాయో సవాలధి;

నేత్తా తథేవ తిట్ఠన్తి, అయం గోణో సముట్ఠహే.

౪౯.

‘‘నాయ్యకస్స హత్థపాదా, కాయో సీసఞ్చ దిస్సతి;

రుదం మత్తికథూపస్మిం, నను త్వఞ్ఞేవ దుమ్మతీ’’తి.

౫౦.

‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

౫౧.

‘‘అబ్బహీ [అబ్బూళ్హం (బహూసు)] వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

యో మే సోకపరేతస్స, పితుసోకం అపానుది.

౫౨.

‘‘స్వాహం అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో;

న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వాన మాణవ’.

౫౩.

ఏవం ¶ కరోన్తి సప్పఞ్ఞా, యే హోన్తి అనుకమ్పకా;

వినివత్తయన్తి సోకమ్హా, సుజాతో పితరం యథాతి.

గోణపేతవత్థు అట్ఠమం.

౯. మహాపేసకారపేతివత్థు

౫౪.

‘‘గూథఞ్చ ¶ ¶ ¶ ముత్తం రుహిరఞ్చ పుబ్బం, పరిభుఞ్జతి కిస్స అయం విపాకో;

అయం ను కిం కమ్మమకాసి నారీ, యా సబ్బదా లోహితపుబ్బభక్ఖా.

౫౫.

‘‘నవాని వత్థాని సుభాని చేవ, ముదూని సుద్ధాని చ లోమసాని;

దిన్నాని మిస్సా కితకా [కిటకా (క.)] భవన్తి, అయం ను కిం కమ్మమకాసి నారీ’’తి.

౫౬.

‘‘భరియా మమేసా అహూ భదన్తే, అదాయికా మచ్ఛరినీ కదరియా;

సా మం దదన్తం సమణబ్రాహ్మణానం, అక్కోసతి చ పరిభాసతి చ.

౫౭.

‘‘‘గూథఞ్చ ముత్తం రుహిరఞ్చ పుబ్బం, పరిభుఞ్జ త్వం అసుచిం సబ్బకాలం;

ఏతం తే పరలోకస్మిం హోతు, వత్థా చ తే కిటకసమా భవన్తు’;

ఏతాదిసం దుచ్చరితం చరిత్వా, ఇధాగతా చిరరత్తాయ ఖాదతీ’’తి.

మహాపేసకారపేతివత్థు నవమం.

౧౦. ఖల్లాటియపేతివత్థు

౫౮.

‘‘కా ¶ ¶ ను అన్తోవిమానస్మిం, తిట్ఠన్తీ నూపనిక్ఖమి;

ఉపనిక్ఖమస్సు భద్దే, పస్సామ తం బహిట్ఠిత’’న్తి.

౫౯.

‘‘అట్టీయామి ¶ హరాయామి, నగ్గా నిక్ఖమితుం బహి;

కేసేహమ్హి పటిచ్ఛన్నా, పుఞ్ఞం మే అప్పకం కత’’న్తి.

౬౦.

‘‘హన్దుత్తరీయం దదామి తే, ఇదం దుస్సం నివాసయ;

ఇదం దుస్సం నివాసేత్వా, ఏహి నిక్ఖమ సోభనే;

ఉపనిక్ఖమస్సు భద్దే, పస్సామ తం బహిట్ఠిత’’న్తి.

౬౧.

‘‘హత్థేన హత్థే తే దిన్నం, న మయ్హం ఉపకప్పతి;

ఏసేత్థుపాసకో సద్ధో, సమ్మాసమ్బుద్ధసావకో.

౬౨.

‘‘ఏతం అచ్ఛాదయిత్వాన, మమ దక్ఖిణమాదిస;

తథాహం [అథాహం (సీ.)] సుఖితా హేస్సం, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’తి.

౬౩.

తఞ్చ తే న్హాపయిత్వాన, విలిమ్పేత్వాన వాణిజా;

వత్థేహచ్ఛాదయిత్వాన, తస్సా దక్ఖిణమాదిసుం.

౬౪.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే ¶ [సమనన్తరా అనుద్దిట్ఠే (స్యా. క.)], విపాకో ఉదపజ్జథ [ఉపపజ్జథ (సీ. స్యా.)];

భోజనచ్ఛాదనపానీయం [భోజనచ్ఛాదనం పానీయం (స్యా. క.)], దక్ఖిణాయ ఇదం ఫలం.

౬౫.

తతో సుద్ధా సుచివసనా, కాసికుత్తమధారినీ;

హసన్తీ విమానా నిక్ఖమి, ‘దక్ఖిణాయ ఇదం ఫల’’’న్తి.

౬౬.

‘‘సుచిత్తరూపం రుచిరం, విమానం తే పభాసతి;

దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి.

౬౭.

‘‘భిక్ఖునో ¶ చరమానస్స, దోణినిమ్మజ్జనిం అహం;

అదాసిం ఉజుభూతస్స, విప్పసన్నేన చేతసా.

౬౮.

‘‘తస్స కమ్మస్స కుసలస్స, విపాకం దీఘమన్తరం;

అనుభోమి విమానస్మిం, తఞ్చ దాని పరిత్తకం.

౬౯.

‘‘ఉద్ధం ¶ చతూహి మాసేహి, కాలంకిరియా [కాలంకిరియా (క.)] భవిస్సతి;

ఏకన్తకటుకం ఘోరం, నిరయం పపతిస్సహం.

౭౦.

[మ. ని. ౩.౨౫౦, ౨౬౭; అ. ని. ౩.౩౬; పే. వ. ౨౪౦, ౬౯౩] ‘‘చతుక్కణ్ణం చతుద్వారం, విభత్తం భాగసో మితం;

అయోపాకారపరియన్తం, అయసా పటికుజ్జితం.

౭౧.

‘‘తస్స ¶ అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;

సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా.

౭౨.

‘‘తత్థాహం దీఘమద్ధానం, దుక్ఖం వేదిస్స వేదనం;

ఫలఞ్చ పాపకమ్మస్స, తస్మా సోచామహం భుస’’న్తి.

ఖల్లాటియపేతివత్థు దసమం.

౧౧. నాగపేతవత్థు

౭౩.

‘‘పురతోవ ¶ [పురతో చ (స్యా.)] సేతేన పలేతి హత్థినా, మజ్ఝే పన అస్సతరీరథేన;

పచ్ఛా చ కఞ్ఞా సివికాయ నీయతి, ఓభాసయన్తీ దస సబ్బతో [సబ్బతో (క.)] దిసా.

౭౪.

‘‘తుమ్హే పన ముగ్గరహత్థపాణినో, రుదంముఖా ఛిన్నపభిన్నగత్తా;

మనుస్సభూతా ¶ కిమకత్థ పాపం, యేనఞ్ఞమఞ్ఞస్స పివాథ లోహిత’’న్తి.

౭౫.

‘‘పురతోవ యో గచ్ఛతి కుఞ్జరేన, సేతేన నాగేన చతుక్కమేన;

అమ్హాక పుత్తో అహు జేట్ఠకో సో [సోవ జేట్ఠో (క.)], దానాని దత్వాన సుఖీ పమోదతి.

౭౬.

‘‘యో ¶ సో మజ్ఝే అస్సతరీరథేన, చతుబ్భి యుత్తేన సువగ్గితేన;

అమ్హాక పుత్తో అహు మజ్ఝిమో సో, అమచ్ఛరీ దానవతీ విరోచతి.

౭౭.

‘‘యా సా చ పచ్ఛా సివికాయ నీయతి, నారీ సపఞ్ఞా మిగమన్దలోచనా;

అమ్హాక ధీతా అహు సా కనిట్ఠికా, భాగడ్ఢభాగేన సుఖీ పమోదతి.

౭౮.

‘‘ఏతే ¶ చ దానాని అదంసు పుబ్బే, పసన్నచిత్తా సమణబ్రాహ్మణానం;

మయం పన మచ్ఛరినో అహుమ్హ, పరిభాసకా సమణబ్రాహ్మణానం;

ఏతే చ దత్వా పరిచారయన్తి, మయఞ్చ ¶ సుస్సామ నళోవ ఛిన్నో’’తి [ఖిత్తోతి (సీ.)].

౭౯.

‘‘కిం తుమ్హాకం భోజనం కిం సయానం, కథఞ్చ యాపేథ సుపాపధమ్మినో;

పహూతభోగేసు అనప్పకేసు, సుఖం విరాధాయ [విరాగాయ (స్యా. క.)] దుక్ఖజ్జ పత్తా’’తి.

౮౦.

‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞం వధిత్వాన, పివామ పుబ్బలోహితం;

బహుం పిత్వా న ధాతా హోమ, నచ్ఛాదిమ్హసే [నరుచ్చాదిమ్హసే (క.)] మయం.

౮౧.

‘‘ఇచ్చేవ మచ్చా పరిదేవయన్తి, అదాయకా పేచ్చ [మచ్ఛరినో (క.)] యమస్స ఠాయినో;

యే తే విదిచ్చ [విదిత్వా (సీ.)] అధిగమ్మ భోగే, న భుఞ్జరే నాపి కరోన్తి పుఞ్ఞం.

౮౨.

‘‘తే ¶ ఖుప్పిపాసూపగతా పరత్థ, పచ్ఛా [పేతా (సీ.)] చిరం ఝాయరే డయ్హమానా;

కమ్మాని కత్వాన దుఖుద్రాని, అనుభోన్తి దుక్ఖం కటుకప్ఫలాని.

౮౩.

‘‘ఇత్తరం హి ధనం ధఞ్ఞం, ఇత్తరం ఇధ జీవితం;

ఇత్తరం ఇత్తరతో ఞత్వా, దీపం కయిరాథ పణ్డితో.

౮౪.

‘‘యే తే ఏవం పజానన్తి, నరా ధమ్మస్స కోవిదా;

తే దానే నప్పమజ్జన్తి, సుత్వా అరహతం వచో’’తి.

నాగపేతవత్థు ఏకాదసమం.

౧౨. ఉరగపేతవత్థు

౮౫.

‘‘ఉరగోవ ¶ ¶ ¶ తచం జిణ్ణం, హిత్వా గచ్ఛతి సన్తనుం;

ఏవం సరీరే నిబ్భోగే, పేతే కాలఙ్కతే సతి.

౮౬.

‘‘డయ్హమానో న జానాతి, ఞాతీనం పరిదేవితం;

తస్మా ఏతం న రోదామి, గతో సో తస్స యా గతి’’.

౮౭.

‘‘అనబ్భితో [అనవ్హితో (సీ.)] తతో ఆగా, నానుఞ్ఞాతో ఇతో గతో;

యథాగతో తథా గతో, తత్థ కా [కా తత్థ (సీ.)] పరిదేవనా.

౮౮.

‘‘డయ్హమానో ¶ న జానాతి, ఞాతీనం పరిదేవితం;

తస్మా ఏతం న రోదామి, గతో సో తస్స యా గతి’’.

౮౯.

‘‘సచే రోదే కిసా అస్సం, తత్థ మే కిం ఫలం సియా;

ఞాతిమిత్తసుహజ్జానం, భియ్యో నో అరతీ సియా.

౯౦.

‘‘డయ్హమానో న జానాతి, ఞాతీనం పరిదేవితం;

తస్మా ఏతం న రోదామి, గతో సో తస్స యా గతి’’.

౯౧.

‘‘యథాపి దారకో చన్దం, గచ్ఛన్తమనురోదతి;

ఏవం సమ్పదమేవేతం, యో పేతమనుసోచతి.

౯౨.

‘‘డయ్హమానో న జానాతి, ఞాతీనం పరిదేవితం;

తస్మా ఏతం న రోదామి, గతో సో తస్స యా గతి’’.

౯౩.

‘‘యథాపి బ్రహ్మే ఉదకుమ్భో, భిన్నో అప్పటిసన్ధియో;

ఏవం సమ్పదమేవేతం, యో పేతమనుసోచతి.

౯౪.

‘‘డయ్హమానో న జానాతి, ఞాతీనం పరిదేవితం;

తస్మా ¶ ఏతం న రోదామి, గతో సో తస్స యా గతీ’’తి.

ఉరగపేతవత్థు ద్వాదసమం.

ఉరగవగ్గో పఠమో నిట్ఠితో.

తస్సుద్దానం –

ఖేత్తఞ్చ సూకరం పూతి, పిట్ఠం చాపి తిరోకుట్టం;

పఞ్చాపి ¶ సత్తపుత్తఞ్చ, గోణం పేసకారకఞ్చ;

తథా ఖల్లాటియం నాగం, ద్వాదసం ఉరగఞ్చేవాతి.

౨. ఉబ్బరివగ్గో

౧. సంసారమోచకపేతివత్థు

౯౫.

‘‘నగ్గా ¶ ¶ ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, కిసా ధమనిసన్థతా;

ఉప్ఫాసులికే [ఉప్పాసుళికే (క.)] కిసికే, కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసీ’’తి.

౯౬.

‘‘అహం భదన్తే పేతీమ్హి, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౯౭.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౯౮.

‘‘అనుకమ్పకా మయ్హం నాహేసుం భన్తే, పితా చ మాతా అథవాపి ఞాతకా;

యే మం నియోజేయ్యుం దదాహి దానం, పసన్నచిత్తా సమణబ్రాహ్మణానం.

౯౯.

‘‘ఇతో అహం వస్ససతాని పఞ్చ, యం ఏవరూపా విచరామి నగ్గా;

ఖుదాయ ¶ తణ్హాయ చ ఖజ్జమానా, పాపస్స కమ్మస్స ఫలం మమేదం.

౧౦౦.

‘‘వన్దామి తం అయ్య పసన్నచిత్తా, అనుకమ్ప మం వీర మహానుభావ;

దత్వా చ మే ఆదిస యం హి కిఞ్చి, మోచేహి మం దుగ్గతియా భదన్తే’’తి.

౧౦౧.

సాధూతి సో పటిస్సుత్వా, సారిపుత్తోనుకమ్పకో;

భిక్ఖూనం ఆలోపం దత్వా, పాణిమత్తఞ్చ చోళకం;

థాలకస్స చ పానీయం, తస్సా దక్ఖిణమాదిసి.

౧౦౨.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, విపాకో ఉదపజ్జథ;

భోజనచ్ఛాదనపానీయం, దక్ఖిణాయ ఇదం ఫలం.

౧౦౩.

తతో ¶ ¶ సుద్ధా సుచివసనా, కాసికుత్తమధారినీ;

విచిత్తవత్థాభరణా, సారిపుత్తం ఉపసఙ్కమి.

౧౦౪.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

౧౦౫.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

౧౦౬.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో ¶ చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౦౭.

‘‘ఉప్పణ్డుకిం కిసం ఛాతం, నగ్గం సమ్పతితచ్ఛవిం [ఆపతితచ్ఛవిం (సీ.)];

ముని కారుణికో లోకే, తం మం అద్దక్ఖి దుగ్గతం.

౧౦౮.

‘‘భిక్ఖూనం ఆలోపం దత్వా, పాణిమత్తఞ్చ చోళకం;

థాలకస్స చ పానీయం, మమ దక్ఖిణమాదిసి.

౧౦౯.

‘‘ఆలోపస్స ఫలం పస్స, భత్తం వస్ససతం దస;

భుఞ్జామి కామకామినీ, అనేకరసబ్యఞ్జనం.

౧౧౦.

‘‘పాణిమత్తస్స చోళస్స, విపాకం పస్స యాదిసం;

యావతా నన్దరాజస్స, విజితస్మిం పటిచ్ఛదా.

౧౧౧.

‘‘తతో బహుతరా భన్తే, వత్థానచ్ఛాదనాని మే;

కోసేయ్యకమ్బలీయాని, ఖోమకప్పాసికాని చ.

౧౧౨.

‘‘విపులా చ మహగ్ఘా చ, తేపాకాసేవలమ్బరే;

సాహం తం పరిదహామి, యం యం హి మనసో పియం.

౧౧౩.

‘‘థాలకస్స చ పానీయం, విపాకం పస్స యాదిసం;

గమ్భీరా చతురస్సా చ, పోక్ఖరఞ్ఞో సునిమ్మితా.

౧౧౪.

‘‘సేతోదకా సుప్పతిత్థా, సీతా అప్పటిగన్ధియా;

పదుముప్పలసఞ్ఛన్నా, వారికిఞ్జక్ఖపూరితా.

౧౧౫.

‘‘సాహం ¶ రమామి కీళామి, మోదామి అకుతోభయా;

మునిం కారుణికం లోకే, భన్తే వన్దితుమాగతా’’తి.

సంసారమోచకపేతివత్థు పఠమం.

౨. సారిపుత్తత్థేరమాతుపేతివత్థు

౧౧౬.

‘‘నగ్గా ¶ ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, కిసా ధమనిసన్థతా;

ఉప్ఫాసులికే కిసికే, కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసి’’.

౧౧౭.

‘‘అహం ¶ తే సకియా మాతా, పుబ్బే అఞ్ఞాసు జాతీసు;

ఉపపన్నా పేత్తివిసయం, ఖుప్పిపాససమప్పితా.

౧౧౮.

‘‘ఛడ్డితం ¶ ఖిపితం ఖేళం, సిఙ్ఘాణికం సిలేసుమం;

వసఞ్చ డయ్హమానానం, విజాతానఞ్చ లోహితం.

౧౧౯.

‘‘వణికానఞ్చ యం ఘాన-సీసచ్ఛిన్నాన లోహితం;

ఖుదాపరేతా భుఞ్జామి, ఇత్థిపురిసనిస్సితం.

౧౨౦.

‘‘పుబ్బలోహితం భక్ఖామి [పుబ్బలోహితభక్ఖాస్మి (సీ.)], పసూనం మానుసాన చ;

అలేణా అనగారా చ, నీలమఞ్చపరాయణా.

౧౨౧.

‘‘దేహి పుత్తక మే దానం, దత్వా అన్వాదిసాహి మే;

అప్పేవ నామ ముచ్చేయ్యం, పుబ్బలోహితభోజనా’’తి.

౧౨౨.

మాతుయా వచనం సుత్వా, ఉపతిస్సోనుకమ్పకో;

ఆమన్తయి మోగ్గల్లానం, అనురుద్ధఞ్చ కప్పినం.

౧౨౩.

చతస్సో కుటియో కత్వా, సఙ్ఘే చాతుద్దిసే అదా;

కుటియో అన్నపానఞ్చ, మాతు దక్ఖిణమాదిసీ.

౧౨౪.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, విపాకో ఉదపజ్జథ;

భోజనం పానీయం వత్థం, దక్ఖిణాయ ఇదం ఫలం.

౧౨౫.

తతో సుద్ధా సుచివసనా, కాసికుత్తమధారినీ;

విచిత్తవత్థాభరణా, కోలితం ఉపసఙ్కమి.

౧౨౬.

‘‘అభిక్కన్తేన ¶ ¶ వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

౧౨౭.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

౧౨౮.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౨౯.

‘‘సారిపుత్తస్సాహం మాతా, పుబ్బే అఞ్ఞాసు జాతీసు;

ఉపపన్నా పేత్తివిసయం, ఖుప్పిపాససమప్పితా.

౧౩౦.

‘‘ఛడ్డితం ఖిపితం ఖేళం, సిఙ్ఘాణికం సిలేసుమం;

వసఞ్చ డయ్హమానానం, విజాతానఞ్చ లోహితం.

౧౩౧.

‘‘వణికానఞ్చ యం ఘాన-సీసచ్ఛిన్నాన లోహితం;

ఖుదాపరేతా భుఞ్జామి, ఇత్థిపురిసనిస్సితం.

౧౩౨.

‘‘పుబ్బలోహితం భక్ఖిస్సం, పసూనం మానుసాన చ;

అలేణా అనగారా చ, నీలమఞ్చపరాయణా.

౧౩౩.

‘‘సారిపుత్తస్స ¶ ¶ దానేన, మోదామి అకుతోభయా;

మునిం కారుణికం లోకే, భన్తే వన్దితుమాగతా’’తి.

సారిపుత్తత్థేరస్స మాతుపేతివత్థు దుతియం.

౩. మత్తాపేతివత్థు

౧౩౪.

‘‘నగ్గా దుబ్బణ్ణరూపాసి, కిసా ధమనిసన్థతా;

ఉప్ఫాసులికే ¶ కిసికే, కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసీ’’తి.

౧౩౫.

‘‘అహం మత్తా తువం తిస్సా, సపత్తీ తే పురే అహుం;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౩౬.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౩౭.

‘‘చణ్డీ ¶ ¶ చ ఫరుసా చాసిం, ఇస్సుకీ మచ్ఛరీ సఠా [సఠీ (సీ.)];

తాహం దురుత్తం వత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౩౮.

సబ్బం [సచ్చం (క.)] అహమ్పి జానామి, యథా త్వం చణ్డికా అహు;

అఞ్ఞఞ్చ ఖో తం పుచ్ఛామి, కేనాసి పంసుకున్థితా’’తి.

౧౩౯.

‘‘సీసంన్హాతా తువం ఆసి, సుచివత్థా అలఙ్కతా;

అహఞ్చ ఖో [ఖో తం (సీ. క.)] అధిమత్తం, సమలఙ్కతతరా తయా.

౧౪౦.

‘‘తస్సా మే పేక్ఖమానాయ, సామికేన సమన్తయి;

తతో మే ఇస్సా విపులా, కోధో మే సమజాయథ.

౧౪౧.

‘‘తతో పంసుం గహేత్వాన, పంసునా తం హి ఓకిరిం [తం వికీరిహం (స్యా. క.)];

తస్స ¶ కమ్మవిపాకేన, తేనమ్హి పంసుకున్థితా’’తి.

౧౪౨.

‘‘సచ్చం అహమ్పి జానామి, పంసునా మం త్వమోకిరి;

అఞ్ఞఞ్చ ఖో తం పుచ్ఛామి, కేన ఖజ్జసి కచ్ఛుయా’’తి.

౧౪౩.

‘‘భేసజ్జహారీ ఉభయో, వనన్తం అగమిమ్హసే;

త్వఞ్చ భేసజ్జమాహరి, అహఞ్చ కపికచ్ఛునో.

౧౪౪.

‘‘తస్సా త్యాజానమానాయ, సేయ్యం త్యాహం సమోకిరిం;

తస్స కమ్మవిపాకేన, తేన ఖజ్జామి కచ్ఛుయా’’తి.

౧౪౫.

‘‘సచ్చం ¶ అహమ్పి జానామి, సేయ్యం మే త్వం సమోకిరి;

అఞ్ఞఞ్చ ఖో తం పుచ్ఛామి, కేనాసి నగ్గియా తువ’’న్తి.

౧౪౬.

‘‘సహాయానం సమయో ఆసి, ఞాతీనం సమితీ అహు;

త్వఞ్చ ఆమన్తితా ఆసి, ససామినీ నో చ ఖో అహం.

౧౪౭.

‘‘తస్సా త్యాజానమానాయ, దుస్సం త్యాహం అపానుదిం;

తస్స కమ్మవిపాకేన, తేనమ్హి నగ్గియా అహ’’న్తి.

౧౪౮.

‘‘సచ్చం అహమ్పి జానామి, దుస్సం మే త్వం అపానుది;

అఞ్ఞఞ్చ ఖో తం పుచ్ఛామి, కేనాసి గూథగన్ధినీ’’తి.

౧౪౯.

‘‘తవ ¶ గన్ధఞ్చ మాలఞ్చ, పచ్చగ్ఘఞ్చ విలేపనం;

గూథకూపే అధారేసిం [అధారేసిం (క.)], తం పాపం పకతం మయా;

తస్స కమ్మవిపాకేన, తేనమ్హి గూథగన్ధినీ’’తి.

౧౫౦.

‘‘సచ్చం అహమ్పి జానామి, తం పాపం పకతం తయా;

అఞ్ఞఞ్చ ఖో తం పుచ్ఛామి, కేనాసి దుగ్గతా తువ’’న్తి.

౧౫౧.

‘‘ఉభిన్నం సమకం ఆసి, యం గేహే విజ్జతే ధనం;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకాసిమత్తనో;

తస్స కమ్మవిపాకేన, తేనమ్హి దుగ్గతా అహం.

౧౫౨.

‘‘తదేవ ¶ మం త్వం అవచ, ‘పాపకమ్మం నిసేవసి;

న హి పాపేహి కమ్మేహి, సులభా హోతి సుగ్గతీ’’’తి.

౧౫౩.

‘‘వామతో మం త్వం పచ్చేసి, అథోపి మం ఉసూయసి;

పస్స ¶ పాపానం కమ్మానం, విపాకో హోతి యాదిసో.

౧౫౪.

‘‘తే ఘరా తా చ దాసియో [తే ఘరదాసియో ఆసుం (సీ. స్యా.), తే ఘరే దాసియో చేవ (క.)], తానేవాభరణానిమే;

తే అఞ్ఞే పరిచారేన్తి, న భోగా హోన్తి సస్సతా.

౧౫౫.

‘‘ఇదాని భూతస్స పితా, ఆపణా గేహమేహితి;

అప్పేవ తే దదే కిఞ్చి, మా సు తావ ఇతో అగా’’తి.

౧౫౬.

‘‘నగ్గా దుబ్బణ్ణరూపామ్హి, కిసా ధమనిసన్థతా;

కోపీనమేతం ఇత్థీనం, మా మం భూతపితాద్దసా’’తి.

౧౫౭.

‘‘హన్ద కిం వా త్యాహం [కిం త్యాహం (సీ. స్యా.), కిం వతాహం (క.)] దమ్మి, కిం వా తేధ [కిం వా చ తే (సీ. స్యా.), కిం విధ తే (క.)] కరోమహం;

యేన త్వం సుఖితా అస్స, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’తి.

౧౫౮.

‘‘చత్తారో ¶ భిక్ఖూ సఙ్ఘతో, చత్తారో పన పుగ్గలా;

అట్ఠ భిక్ఖూ భోజయిత్వా, మమ దక్ఖిణమాదిస;

తదాహం సుఖితా హేస్సం, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’తి.

౧౫౯.

సాధూతి సా పటిస్సుత్వా, భోజయిత్వాట్ఠ భిక్ఖవో;

వత్థేహచ్ఛాదయిత్వాన, తస్సా దక్ఖిణమాదిసీ.

౧౬౦.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే ¶ , విపాకో ఉదపజ్జథ;

భోజనచ్ఛాదనపానీయం, దక్ఖిణాయ ఇదం ఫలం.

౧౬౧.

తతో సుద్ధా సుచివసనా, కాసికుత్తమధారినీ;

విచిత్తవత్థాభరణా, సపత్తిం ఉపసఙ్కమి.

౧౬౨.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ ¶ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

౧౬౩.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

౧౬౪.

‘‘పుచ్ఛామి తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౬౫.

‘‘అహం మత్తా తువం తిస్సా, సపత్తీ తే పురే అహుం;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౧౬౬.

‘‘తవ దిన్నేన దానేన, మోదామి అకుతోభయా;

చీరం జీవాహి భగిని, సహ సబ్బేహి ఞాతిభి;

అసోకం విరజం ఠానం, ఆవాసం వసవత్తినం.

౧౬౭.

‘‘ఇధ ¶ ధమ్మం చరిత్వాన, దానం దత్వాన సోభనే;

వినేయ్య మచ్ఛేరమలం సమూలం, అనిన్దితా సగ్గముపేహి ఠాన’’న్తి.

మత్తాపేతివత్థు తతియం.

౪. నన్దాపేతివత్థు

౧౬౮.

‘‘కాళీ ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, ఫరుసా భీరుదస్సనా;

పిఙ్గలాసి కళారాసి, న తం మఞ్ఞామి మానుసి’’న్తి.

౧౬౯.

‘‘అహం ¶ నన్దా నన్దిసేన, భరియా తే పురే అహుం;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౭౦.

‘‘కిం ¶ ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౭౧.

‘‘చణ్డీ చ ఫరుసా చాసిం [చణ్డీ ఫరుసవాచా చ (సీ.)], తయి చాపి అగారవా;

తాహం దురుత్తం వత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౧౭౨.

‘‘హన్దుత్తరీయం దదామి తే, ఇమం [ఇదం (సీ. అట్ఠ.)] దుస్సం నివాసయ;

ఇమం దుస్సం నివాసేత్వా, ఏహి నేస్సామి తం ఘరం.

౧౭౩.

‘‘వత్థఞ్చ అన్నపానఞ్చ, లచ్ఛసి త్వం ఘరం గతా;

పుత్తే చ తే పస్సిస్ససి, సుణిసాయో చ దక్ఖసీ’’తి.

౧౭౪.

‘‘హత్థేన హత్థే తే దిన్నం, న మయ్హం ఉపకప్పతి;

భిక్ఖూ చ సీలసమ్పన్నే, వీతరాగే బహుస్సుతే.

౧౭౫.

‘‘తప్పేహి అన్నపానేన, మమ దక్ఖిణమాదిస;

తదాహం సుఖితా హేస్సం, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’తి.

౧౭౬.

సాధూతి సో పటిస్సుత్వా, దానం విపులమాకిరి;

అన్నం పానం ఖాదనీయం, వత్థసేనాసనాని చ;

ఛత్తం గన్ధఞ్చ మాలఞ్చ, వివిధా చ ఉపాహనా.

౧౭౭.

భిక్ఖూ చ సీలసమ్పన్నే, వీతరాగే బహుస్సుతే;

తప్పేత్వా అన్నపానేన, తస్సా దక్ఖిణమాదిసీ.

౧౭౮.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే ¶ , విపాకో ఉదపజ్జథ;

భోజనచ్ఛాదనపానీయం, దక్ఖిణాయ ఇదం ఫలం.

౧౭౯.

తతో ¶ సుద్ధా సుచివసనా, కాసికుత్తమధారినీ;

విచిత్తవత్థాభరణా, సామికం ఉపసఙ్కమి.

౧౮౦.

‘‘అభిక్కన్తేన వణ్ణేన, యా త్వం తిట్ఠసి దేవతే;

ఓభాసేన్తీ దిసా సబ్బా, ఓసధీ వియ తారకా.

౧౮౧.

‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో, కేన తే ఇధ మిజ్ఝతి;

ఉప్పజ్జన్తి చ తే భోగా, యే కేచి మనసో పియా.

౧౮౨.

‘‘పుచ్ఛామి ¶ తం దేవి మహానుభావే, మనుస్సభూతా కిమకాసి పుఞ్ఞం;

కేనాసి ఏవం జలితానుభావా, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

౧౮౩.

‘‘అహం ¶ నన్దా నన్దిసేన, భరియా తే పురే అహుం;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౧౮౪.

‘‘తవ దిన్నేన దానేన, మోదామి అకుతోభయా;

చిరం జీవ గహపతి, సహ సబ్బేహి ఞాతిభి;

అసోకం విరజం ఖేమం, ఆవాసం వసవత్తినం.

౧౮౫.

‘‘ఇధ ధమ్మం చరిత్వాన, దానం దత్వా గహపతి;

వినేయ్య మచ్ఛేరమలం సమూలం, అనిన్దితో సగ్గముపేహి ఠాన’’న్తి.

నన్దాపేతివత్థు చతుత్థం.

౫. మట్ఠకుణ్డలీపేతవత్థు

౧౮౬.

[వి. వ. ౧౨౦౭] ‘‘అలఙ్కతో ¶ మట్ఠకుణ్డలీ, మాలధారీ హరిచన్దనుస్సదో;

బాహా పగ్గయ్హ కన్దసి, వనమజ్ఝే కిం దుక్ఖితో తువ’’న్తి.

౧౮౭.

‘‘సోవణ్ణమయో పభస్సరో, ఉప్పన్నో రథపఞ్జరో మమ;

తస్స చక్కయుగం న విన్దామి, తేన దుక్ఖేన జహామి జీవిత’’న్తి.

౧౮౮.

‘‘సోవణ్ణమయం మణిమయం, లోహితకమయం [లోహితఙ్గమయం (స్యా.), లోహితఙ్కమయం (సీ.), లోహమయం (కత్థచి)] అథ రూపియమయం;

ఆచిక్ఖ మే భద్దమాణవ, చక్కయుగం పటిపాదయామి తే’’తి.

౧౮౯.

సో ¶ మాణవో తస్స పావది, ‘‘చన్దసూరియా ఉభయేత్థ దిస్సరే;

సోవణ్ణమయో రథో మమ, తేన చక్కయుగేన సోభతీ’’తి.

౧౯౦.

‘‘బాలో ఖో త్వం అసి మాణవ, యో త్వం పత్థయసే అపత్థియం;

మఞ్ఞామి తువం మరిస్ససి, న హి త్వం లచ్ఛసి చన్దసూరియే’’తి.

౧౯౧.

‘‘గమనాగమనమ్పి దిస్సతి, వణ్ణధాతు ఉభయత్థ వీథియా;

పేతో కాలకతో న దిస్సతి, కో నిధ కన్దతం బాల్యతరో’’తి.

౧౯౨.

‘‘సచ్చం ఖో వదేసి మాణవ, అహమేవ కన్దతం బాల్యతరో;

చన్దం వియ దారకో రుదం, పేతం కాలకతాభిపత్థయి’’న్తి.

౧౯౩.

‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

౧౯౪.

‘‘అబ్బహీ [అబ్బూళ్హం (స్యా. క.)] వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

యో మే సోకపరేతస్స, పుత్తసోకం అపానుది.

౧౯౫.

‘‘స్వాహం అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో;

న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వాన మాణవా’’తి.

౧౯౬.

‘‘దేవతా ¶ నుసి గన్ధబ్బో, అదు సక్కో పురిన్దదో;

కో వా త్వం కస్స వా పుత్తో, కథం జానేము తం మయ’’న్తి.

౧౯౭.

‘‘యఞ్చ కన్దసి యఞ్చ రోదసి, పుత్తం ఆళాహనే సయం దహిత్వా;

స్వాహం కుసలం కరిత్వా కమ్మం, తిదసానం సహబ్యతం గతో’’తి.

౧౯౮.

‘‘అప్పం ¶ వా బహుం వా నాద్దసామ, దానం దదన్తస్స సకే అగారే;

ఉపోసథకమ్మం వా తాదిసం, కేన కమ్మేన గతోసి దేవలోక’’న్తి.

౧౯౯.

‘‘ఆబాధికోహం దుక్ఖితో గిలానో, ఆతురరూపోమ్హి సకే నివేసనే;

బుద్ధం విగతరజం వితిణ్ణకఙ్ఖం, అద్దక్ఖిం సుగతం అనోమపఞ్ఞం.

౨౦౦.

‘‘స్వాహం ముదితమనో పసన్నచిత్తో, అఞ్జలిం అకరిం తథాగతస్స;

తాహం కుసలం కరిత్వాన కమ్మం, తిదసానం సహబ్యతం గతో’’తి.

౨౦౧.

‘‘అచ్ఛరియం వత అబ్భుతం వత, అఞ్జలికమ్మస్స అయమీదిసో విపాకో;

అహమ్పి ముదితమనో పసన్నచిత్తో, అజ్జేవ బుద్ధం సరణం వజామీ’’తి.

౨౦౨.

‘‘అజ్జేవ బుద్ధం సరణం వజాహి, ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ పసన్నచిత్తో;

తథేవ సిక్ఖాయ పదాని పఞ్చ, అఖణ్డఫుల్లాని సమాదియస్సు.

౨౦౩.

‘‘పాణాతిపాతా విరమస్సు ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయస్సు;

అమజ్జపో మా చ ముసా భణాహి, సకేన దారేన చ హోహి తుట్ఠో’’తి.

౨౦౪.

‘‘అత్థకామోసి మే యక్ఖ, హితకామోసి దేవతే;

కరోమి తుయ్హం వచనం, త్వంసి ఆచరియో మమాతి.

౨౦౫.

‘‘ఉపేమి సరణం బుద్ధం, ధమ్మఞ్చాపి అనుత్తరం;

సఙ్ఘఞ్చ నరదేవస్స, గచ్ఛామి సరణం అహం.

౨౦౬.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ విరమామి ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయామి;

అమజ్జపో నో చ ముసా భణామి; సకేన దారేన చ హోమి తుట్ఠో’’తి.

మట్ఠకుణ్డలీపేతవత్థు పఞ్చమం.

౬. కణ్హపేతవత్థు

౨౦౭.

‘‘ఉట్ఠేహి ¶ కణ్హ కిం సేసి, కో అత్థో సుపనేన తే;

యో చ తుయ్హం సకో భాతా, హదయం చక్ఖు చ [చక్ఖుంవ (అట్ఠ.)] దక్ఖిణం;

తస్స వాతా బలీయన్తి, ససం జప్పతి [ఘటో జప్పతి (క.)] కేసవా’’తి.

౨౦౮.

‘‘తస్స ¶ తం వచనం సుత్వా, రోహిణేయ్యస్స కేసవో;

తరమానరూపో వుట్ఠాసి, భాతుసోకేన అట్టితో.

౨౦౯.

‘‘కిం ను ఉమ్మత్తరూపోవ, కేవలం ద్వారకం ఇమం;

ససో ససోతి లపసి, కీదిసం ససమిచ్ఛసి.

౨౧౦.

‘‘సోవణ్ణమయం మణిమయం, లోహమయం అథ రూపియమయం;

సఙ్ఖసిలాపవాళమయం, కారయిస్సామి తే ససం.

౨౧౧.

‘‘సన్తి అఞ్ఞేపి ససకా, అరఞ్ఞవనగోచరా;

తేపి తే ఆనయిస్సామి, కీదిసం ససమిచ్ఛసీ’’తి.

౨౧౨.

‘‘నాహమేతే ససే ఇచ్ఛే, యే ససా పథవిస్సితా;

చన్దతో ససమిచ్ఛామి, తం మే ఓహర కేసవా’’తి.

౨౧౩.

‘‘సో నూన మధురం ఞాతి, జీవితం విజహిస్ససి;

అపత్థియం పత్థయసి, చన్దతో ససమిచ్ఛసీ’’తి.

౨౧౪.

‘‘ఏవం చే కణ్హ జానాసి, యథఞ్ఞమనుసాససి;

కస్మా ¶ పురే మతం పుత్తం, అజ్జాపి మనుసోచసి.

౨౧౫.

‘‘న యం లబ్భా మనుస్సేన, అమనుస్సేన వా పన;

జాతో మే మా మరి పుత్తో, కుతో లబ్భా అలబ్భియం.

౨౧౬.

‘‘న ¶ మన్తా మూలభేసజ్జా, ఓసధేహి ధనేన వా;

సక్కా ఆనయితుం కణ్హ, యం పేతమనుసోచసి.

౨౧౭.

‘‘మహద్ధనా ¶ మహాభోగా, రట్ఠవన్తోపి ఖత్తియా;

పహూతధనధఞ్ఞాసే, తేపి నో [నత్థేత్థపాఠభేదో] అజరామరా.

౨౧౮.

‘‘ఖత్తియా బ్రాహ్మణా వేస్సా, సుద్దా చణ్డాలపుక్కుసా;

ఏతే చఞ్ఞే చ జాతియా, తేపి నో అజరామరా.

౨౧౯.

‘‘యే మన్తం పరివత్తేన్తి, ఛళఙ్గం బ్రహ్మచిన్తితం;

ఏతే చఞ్ఞే చ విజ్జాయ, తేపి నో అజరామరా.

౨౨౦.

‘‘ఇసయో వాపి [ఇసయో చాపి (విమానవత్థు ౯౯)] యే సన్తా, సఞ్ఞతత్తా తపస్సినో;

సరీరం తేపి కాలేన, విజహన్తి తపస్సినో.

౨౨౧.

‘‘భావితత్తా అరహన్తో, కతకిచ్చా అనాసవా;

నిక్ఖిపన్తి ఇమం దేహం, పుఞ్ఞపాపపరిక్ఖయా’’తి.

౨౨౨.

‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

౨౨౩.

‘‘అబ్బహీ ¶ వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

యో మే సోకపరేతస్స, పుత్తసోకం అపానుది.

౨౨౪.

‘‘స్వాహం ¶ అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో;

న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వాన భాతిక’’ [భాసితం (స్యా.)].

౨౨౫.

ఏవం కరోన్తి సప్పఞ్ఞా, యే హోన్తి అనుకమ్పకా;

నివత్తయన్తి సోకమ్హా, ఘటో జేట్ఠంవ భాతరం.

౨౨౬.

యస్స ఏతాదిసా హోన్తి, అమచ్చా పరిచారకా;

సుభాసితేన అన్వేన్తి, ఘటో జేట్ఠంవ భాతరన్తి.

కణ్హపేతవత్థు ఛట్ఠం.

౭. ధనపాలసేట్ఠిపేతవత్థు

౨౨౭.

‘‘నగ్గో ¶ ¶ దుబ్బణ్ణరూపోసి, కిసో ధమనిసన్థతో;

ఉప్ఫాసులికో కిసికో, కో ను త్వమసి మారిస’’.

౨౨౮.

‘‘అహం భదన్తే పేతోమ్హి, దుగ్గతో యమలోకికో;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతో’’.

౨౨౯.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతో’’.

౨౩౦.

‘‘నగరం అత్థి పణ్ణానం [దసన్నానం (సీ. స్యా. పీ.)], ఏరకచ్ఛన్తి విస్సుతం;

తత్థ సేట్ఠి పురే ఆసిం, ధనపాలోతి మం విదూ.

౨౩౧.

‘‘అసీతి సకటవాహానం, హిరఞ్ఞస్స అహోసి మే;

పహూతం మే జాతరూపం, ముత్తా వేళురియా బహూ.

౨౩౨.

‘‘తావ మహద్ధనస్సాపి, న మే దాతుం పియం అహు;

పిదహిత్వా ¶ ద్వారం భుఞ్జిం [భుఞ్జామి (సీ. స్యా.)], మా మం యాచనకాద్దసుం.

౨౩౩.

‘‘అస్సద్ధో మచ్ఛరీ చాసిం, కదరియో పరిభాసకో;

దదన్తానం కరోన్తానం, వారయిస్సం బహు జనే [బహుజ్జనం (సీ. స్యా.)].

౨౩౪.

‘‘విపాకో ¶ నత్థి దానస్స, సంయమస్స కుతో ఫలం;

పోక్ఖరఞ్ఞోదపానాని, ఆరామాని చ రోపితే;

పపాయో చ వినాసేసిం, దుగ్గే సఙ్కమనాని చ.

౨౩౫.

‘‘స్వాహం ¶ అకతకల్యాణో, కతపాపో తతో చుతో;

ఉపపన్నో పేత్తివిసయం, ఖుప్పిపాససమప్పితో.

౨౩౬.

‘‘పఞ్చపణ్ణాసవస్సాని, యతో కాలఙ్కతో అహం;

నాభిజానామి భుత్తం వా, పీతం వా పన పానియం.

౨౩౭.

‘‘యో సంయమో సో వినాసో,యో వినాసో సో సంయమో;

పేతా హి కిర జానన్తి, యో సంయమో సో వినాసో.

౨౩౮.

‘‘అహం ¶ పురే సంయమిస్సం, నాదాసిం బహుకే ధనే;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకాసిమత్తనో;

స్వాహం పచ్ఛానుతప్పామి, అత్తకమ్మఫలూపగో.

౨౩౯.

[పే. వ. ౬౯] ‘‘ఉద్ధం చతూహి మాసేహి, కాలంకిరియా భవిస్సతి;

ఏకన్తకటుకం ఘోరం, నిరయం పపతిస్సహం.

౨౪౦.

[పే. వ. ౭౦] ‘‘చతుక్కణ్ణం చతుద్వారం, విభత్తం భాగసో మితం;

అయోపాకారపరియన్తం, అయసా పటికుజ్జితం.

౨౪౧.

[పే. వ. ౭౧] ‘‘తస్స ¶ అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;

సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా.

౨౪౨.

[పే. వ. ౭౨] ‘‘తత్థాహం దీఘమద్ధానం, దుక్ఖం వేదిస్స వేదనం;

ఫలం పాపస్స కమ్మస్స, తస్మా సోచామహం భుసం.

౨౪౩.

‘‘తం వో వదామి భద్దం వో, యావన్తేత్థ సమాగతా;

మాకత్థ పాపకం కమ్మం, ఆవి వా యది వా రహో.

౨౪౪.

‘‘సచే తం పాపకం కమ్మం, కరిస్సథ కరోథ వా;

న వో దుక్ఖా పముత్యత్థి [పముత్తత్థి (సబ్బత్థ) ఉదా. ౪౪ పస్సితబ్బం], ఉప్పచ్చాపి [ఉపేచ్చాపి (స్యా. క.)] పలాయతం.

౨౪౫.

‘‘మత్తేయ్యా హోథ పేత్తేయ్యా, కులే జేట్ఠాపచాయికా;

సామఞ్ఞా హోథ బ్రహ్మఞ్ఞా, ఏవం సగ్గం గమిస్సథా’’తి.

ధనపాలసేట్ఠిపేతవత్థు సత్తమం.

౮. చూళసేట్ఠిపేతవత్థు

౨౪౬.

‘‘నగ్గో ¶ కిసో పబ్బజితోసి భన్తే, రత్తిం కుహిం గచ్ఛసి కిస్స హేతు;

ఆచిక్ఖ మే తం అపి సక్కుణేము, సబ్బేన విత్తం పటిపాదయే తువ’’న్తి.

౨౪౭.

‘‘బారాణసీ ¶ ¶ ¶ నగరం దూరఘుట్ఠం, తత్థాహం గహపతి అడ్ఢకో అహు దీనో;

అదాతా గేధితమనో ఆమిసస్మిం, దుస్సీల్యేన యమవిసయమ్హి పత్తో.

౨౪౮.

‘‘సో సూచికాయ కిలమితో తేహి,

తేనేవ ఞాతీసు యామి ఆమిసకిఞ్చిక్ఖహేతు;

అదానసీలా న చ సద్దహన్తి,

దానఫలం హోతి పరమ్హి లోకే.

౨౪౯.

‘‘ధీతా ¶ చ మయ్హం లపతే అభిక్ఖణం, ‘దస్సామి దానం పితూనం పితామహానం’;

తముపక్ఖటం పరివిసయన్తి బ్రాహ్మణా [బ్రాహ్మణే (సీ.)], ‘యామి అహం అన్ధకవిన్దం భోత్తు’’’న్తి.

౨౫౦.

తమవోచ రాజా ‘‘అనుభవియాన తమ్పి,

ఏయ్యాసి ఖిప్పం అహమపి కస్సం పూజం;

ఆచిక్ఖ మే తం యది అత్థి హేతు,

సద్ధాయితం హేతువచో సుణోమా’’తి.

౨౫౧.

‘తథా’తి వత్వా అగమాసి తత్థ, భుఞ్జింసు భత్తం న చ దక్ఖిణారహా;

పచ్చాగమి ¶ రాజగహం పునాపరం, పాతురహోసి పురతో జనాధిపస్స.

౨౫౨.

దిస్వాన పేతం పునదేవ ఆగతం, రాజా అవోచ ‘‘అహమపి కిం దదామి;

ఆచిక్ఖ మే తం యది అత్థి హేతు, యేన తువం చిరతరం పీణితో సియా’’తి.

౨౫౩.

‘‘బుద్ధఞ్చ సఙ్ఘం పరివిసియాన రాజ, అన్నేన పానేన చ చీవరేన;

తం దక్ఖిణం ఆదిస మే హితాయ, ఏవం అహం చిరతరం పీణితో సియా’’తి.

౨౫౪.

తతో ¶ చ రాజా నిపతిత్వా తావదే [తావదేవ (స్యా.), తదేవ (క.)], దానం సహత్థా అతులం దదిత్వా [అతులఞ్చ దత్వా (స్యా. క.)] సఙ్ఘే;

ఆరోచేసి పకతం [ఆరోచయీ పకతిం (సీ. స్యా.)] తథాగతస్స, తస్స చ పేతస్స దక్ఖిణం ఆదిసిత్థ.

౨౫౫.

సో పూజితో అతివియ సోభమానో, పాతురహోసి పురతో జనాధిపస్స;

‘‘యక్ఖోహమస్మి పరమిద్ధిపత్తో, న మయ్హమత్థి సమా సదిసా [మయ్హమిద్ధిసమసదిసా (సీ. స్యా.)] మానుసా.

౨౫౬.

‘‘పస్సానుభావం అపరిమితం మమయిదం, తయానుదిట్ఠం ¶ అతులం దత్వా సఙ్ఘే;

సన్తప్పితో సతతం సదా బహూహి, యామి అహం సుఖితో మనుస్సదేవా’’తి.

చూళసేట్ఠిపేతవత్థు అట్ఠమం నిట్ఠితం.

భాణవారం పఠమం నిట్ఠితం.

౯. అఙ్కురపేతవత్థు

౨౫౭.

‘‘యస్స ¶ ¶ అత్థాయ గచ్ఛామ, కమ్బోజం ధనహారకా;

అయం కామదదో యక్ఖో, ఇమం యక్ఖం నయామసే.

౨౫౮.

‘‘ఇమం యక్ఖం గహేత్వాన, సాధుకేన పసయ్హ వా;

యానం ఆరోపయిత్వాన, ఖిప్పం గచ్ఛామ ద్వారక’’న్తి.

౨౫౯.

[జా. ౧.౧౦.౧౫౧; ౧.౧౪.౧౯౬; ౨.౧౮.౧౫౩; ౨.౨౨.౧౦] ‘‘యస్స రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;

న తస్స సాఖం భఞ్జేయ్య, మిత్తదుబ్భో హి పాపకో’’తి.

౨౬౦.

‘‘యస్స రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;

ఖన్ధమ్పి తస్స ఛిన్దేయ్య, అత్థో చే తాదిసో సియా’’తి.

౨౬౧.

‘‘యస్స ¶ రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;

న తస్స పత్తం భిన్దేయ్య [హింసేయ్య (క.)], మిత్తదుబ్భో హి పాపకో’’తి.

౨౬౨.

‘‘యస్స రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;

సమూలమ్పి తం అబ్బుహే [ఉబ్బహే (?)], అత్థో చే తాదిసో సియా’’తి.

౨౬౩.

‘‘యస్సేకరత్తిమ్పి ఘరే వసేయ్య, యత్థన్నపానం పురిసో లభేథ;

న తస్స పాపం మనసాపి చిన్తయే, కతఞ్ఞుతా ¶ సప్పురిసేహి వణ్ణితా.

౨౬౪.

‘‘యస్సేకరత్తిమ్పి ఘరే వసేయ్య, అన్నేన పానేన ఉపట్ఠితో సియా;

న తస్స పాపం మనసాపి చిన్తయే, అదుబ్భపాణీ దహతే మిత్తదుబ్భిం.

౨౬౫.

‘‘యో పుబ్బే కతకల్యాణో, పచ్ఛా పాపేన హింసతి;

అల్లపాణిహతో [అదుబ్భిపాణీహతో (క)] పోసో, న సో భద్రాని పస్సతీ’’తి.

౨౬౬.

‘‘నాహం దేవేన వా మనుస్సేన వా, ఇస్సరియేన వాహం సుప్పసయ్హో;

యక్ఖోహమస్మి పరమిద్ధిపత్తో, దూరఙ్గమో వణ్ణబలూపపన్నో’’తి.

౨౬౭.

‘‘పాణి తే సబ్బసో వణ్ణో, పఞ్చధారో మధుస్సవో;

నానారసా పగ్ఘరన్తి, మఞ్ఞేహం తం పురిన్దద’’న్తి.

౨౬౮.

‘‘నామ్హి దేవో న గన్ధబ్బో, నాపి సక్కో పురిన్దదో;

పేతం మం అఙ్కుర జానాహి, రోరువమ్హా [హేరువమ్హా (సీ.)] ఇధాగత’’న్తి.

౨౬౯.

‘‘కింసీలో ¶ ¶ కింసమాచారో, రోరువస్మిం పురే తువం;

కేన తే బ్రహ్మచరియేన, పుఞ్ఞం పాణిమ్హి ఇజ్ఝతీ’’తి.

౨౭౦.

‘‘తున్నవాయో పురే ఆసిం, రోరువస్మిం తదా అహం;

సుకిచ్ఛవుత్తి కపణో, న మే విజ్జతి దాతవే.

౨౭౧.

‘‘నివేసనఞ్చ ¶ ¶ [ఆవేసనఞ్చ (సీ.)] మే ఆసి, అసయ్హస్స ఉపన్తికే;

సద్ధస్స దానపతినో, కతపుఞ్ఞస్స లజ్జినో.

౨౭౨.

‘‘తత్థ యాచనకా యన్తి, నానాగోత్తా వనిబ్బకా;

తే చ మం తత్థ పుచ్ఛన్తి, అసయ్హస్స నివేసనం.

౨౭౩.

‘‘కత్థ గచ్ఛామ భద్దం వో, కత్థ దానం పదీయతి;

తేసాహం పుట్ఠో అక్ఖామి, అసయ్హస్స నివేసనం.

౨౭౪.

‘‘పగ్గయ్హ దక్ఖిణం బాహుం, ఏత్థ గచ్ఛథ భద్దం వో;

ఏత్థ దానం పదీయతి, అసయ్హస్స నివేసనే.

౨౭౫.

‘‘తేన పాణి కామదదో, తేన పాణి మధుస్సవో;

తేన మే బ్రహ్మచరియేన, పుఞ్ఞం పాణిమ్హి ఇజ్ఝతీ’’తి.

౨౭౬.

‘‘న కిర త్వం అదా దానం, సకపాణీహి కస్సచి;

పరస్స దానం అనుమోదమానో, పాణిం పగ్గయ్హ పావది.

౨౭౭.

‘‘తేన పాణి కామదదో, తేన పాణి మధుస్సవో;

తేన తే బ్రహ్మచరియేన, పుఞ్ఞం పాణిమ్హి ఇజ్ఝతి.

౨౭౮.

‘‘యో ¶ సో దానమదా భన్తే, పసన్నో సకపాణిభి;

సో హిత్వా మానుసం దేహం, కిం ను సో దిసతం గతో’’తి.

౨౭౯.

‘‘నాహం పజానామి అసయ్హసాహినో, అఙ్గీరసస్స గతిం ఆగతిం వా;

సుతఞ్చ మే వేస్సవణస్స సన్తికే, సక్కస్స సహబ్యతం గతో అసయ్హో’’తి.

౨౮౦.

‘‘అలమేవ కాతుం కల్యాణం, దానం దాతుం యథారహం;

పాణిం కామదదం దిస్వా, కో పుఞ్ఞం న కరిస్సతి.

౨౮౧.

‘‘సో హి నూన ఇతో గన్త్వా, అనుప్పత్వాన ద్వారకం;

దానం పట్ఠపయిస్సామి, యం మమస్స సుఖావహం.

౨౮౨.

‘‘దస్సామన్నఞ్చ పానఞ్చ, వత్థసేనాసనాని చ;

పపఞ్చ ఉదపానఞ్చ, దుగ్గే సఙ్కమనాని చా’’తి.

౨౮౩.

‘‘కేన ¶ తే అఙ్గులీ కుణా [కుణ్ఠా (సీ. స్యా.)], ముఖఞ్చ కుణలీకతం [కుణ్డలీకతం (సీ. స్యా. క.)];

అక్ఖీని చ పగ్ఘరన్తి, కిం పాపం పకతం తయా’’తి.

౨౮౪.

‘‘అఙ్గీరసస్స ¶ గహపతినో, సద్ధస్స ఘరమేసినో;

తస్సాహం దానవిస్సగ్గే, దానే అధికతో అహుం.

౨౮౫.

‘‘తత్థ యాచనకే దిస్వా, ఆగతే భోజనత్థికే;

ఏకమన్తం అపక్కమ్మ, అకాసిం కుణలిం ముఖం.

౨౮౬.

‘‘తేన ¶ మే అఙ్గులీ కుణా, ముఖఞ్చ కుణలీకతం;

అక్ఖీని మే పగ్ఘరన్తి, తం పాపం పకతం మయా’’తి.

౨౮౭.

‘‘ధమ్మేన ¶ తే కాపురిస, ముఖఞ్చ కుణలీకతం;

అక్ఖీని చ పగ్ఘరన్తి, యం తం పరస్స దానస్స;

అకాసి కుణలిం ముఖం.

౨౮౮.

‘‘కథం హి దానం దదమానో, కరేయ్య పరపత్తియం;

అన్నం పానం ఖాదనీయం, వత్థసేనాసనాని చ.

౨౮౯.

‘‘సో హి నూన ఇతో గన్త్వా, అనుప్పత్వాన ద్వారకం;

దానం పట్ఠపయిస్సామి, యం మమస్స సుఖావహం.

౨౯౦.

‘‘దస్సామన్నఞ్చ పానఞ్చ, వత్థసేనాసనాని చ;

పపఞ్చ ఉదపానఞ్చ, దుగ్గే సఙ్కమనాని చా’’తి.

౨౯౧.

తతో హి సో నివత్తిత్వా, అనుప్పత్వాన ద్వారకం;

దానం పట్ఠపయి అఙ్కురో, యంతుమస్స [యం తం అస్స (స్యా.), యన్తమస్స (క.)] సుఖావహం.

౨౯౨.

అదా అన్నఞ్చ పానఞ్చ, వత్థసేనాసనాని చ;

పపఞ్చ ఉదపానఞ్చ, విప్పసన్నేన చేతసా.

౨౯౩.

‘‘కో ఛాతో కో చ తసితో, కో వత్థం పరిదహిస్సతి;

కస్స సన్తాని యోగ్గాని, ఇతో యోజేన్తు వాహనం.

౨౯౪.

‘‘కో ఛత్తిచ్ఛతి గన్ధఞ్చ, కో మాలం కో ఉపాహనం;

ఇతిస్సు తత్థ ఘోసేన్తి, కప్పకా సూదమాగధా [పాటవా (క.)];

సదా సాయఞ్చ పాతో చ, అఙ్కురస్స నివేసనే.

౨౯౫.

‘‘‘సుఖం ¶ సుపతి అఙ్కురో’, ఇతి జానాతి మం జనో;

దుక్ఖం ¶ సుపామి సిన్ధక [సన్దుక, సిన్ధుక (క.)], యం న పస్సామి యాచకే.

౨౯౬.

‘‘‘సుఖం సుపతి అఙ్కురో’, ఇతి జానాతి మం జనో;

దుక్ఖం సిన్ధక సుపామి, అప్పకే సు వనిబ్బకే’’తి.

౨౯౭.

‘‘సక్కో చే తే వరం దజ్జా, తావతింసానమిస్సరో;

కిస్స సబ్బస్స లోకస్స, వరమానో వరం వరే’’తి.

౨౯౮.

‘‘సక్కో చే మే వరం దజ్జా, తావతింసానమిస్సరో;

కాలుట్ఠితస్స మే సతో, సురియుగ్గమనం పతి;

దిబ్బా భక్ఖా పాతుభవేయ్యుం, సీలవన్తో చ యాచకా.

౨౯౯.

‘‘దదతో ¶ ¶ మే న ఖీయేథ, దత్వా నానుతపేయ్యహం;

దదం చిత్తం పసాదేయ్యం, ఏతం సక్కం వరం వరే’’తి.

౩౦౦.

‘‘న సబ్బవిత్తాని పరే పవేచ్ఛే, దదేయ్య దానఞ్చ ధనఞ్చ రక్ఖే;

తస్మా హి దానా ధనమేవ సేయ్యో, అతిప్పదానేన కులా న హోన్తి.

౩౦౧.

‘‘అదానమతిదానఞ్చ, నప్పసంసన్తి పణ్డితా;

తస్మా హి దానా ధనమేవ సేయ్యో, సమేన వత్తేయ్య స ధీరధమ్మో’’తి.

౩౦౨.

‘‘అహో వత రే అహమేవ దజ్జం, సన్తో చ మం సప్పురిసా భజేయ్యుం;

మేఘోవ ¶ నిన్నాని పరిపూరయన్తో [భిపూరయన్తో (సీ.), హి పూరయన్తో (స్యా.)], సన్తప్పయే సబ్బవనిబ్బకానం.

౩౦౩.

‘‘యస్స యాచనకే దిస్వా, ముఖవణ్ణో పసీదతి;

దత్వా అత్తమనో హోతి, తం ఘరం వసతో సుఖం.

౩౦౪.

‘‘యస్స యాచనకే దిస్వా, ముఖవణ్ణో పసీదతి;

దత్వా అత్తమనో హోతి, ఏసా యఞ్ఞస్స [పుఞ్ఞస్స (సీ.)] సమ్పదా.

౩౦౫.

[అ. ని. ౬.౩౭] ‘‘పుబ్బేవ ¶ దానా సుమనో, దదం చిత్తం పసాదయే;

దత్వా అత్తమనో హోతి, ఏసా యఞ్ఞస్స [పుఞ్ఞస్స (సీ.)] సమ్పదా’’తి.

౩౦౬.

సట్ఠి వాహసహస్సాని, అఙ్కురస్స నివేసనే;

భోజనం దీయతే నిచ్చం, పుఞ్ఞపేక్ఖస్స జన్తునో.

౩౦౭.

తిసహస్సాని సూదాని హి [సూదాని (స్యా. క.)], ఆముత్తమణికుణ్డలా;

అఙ్కురం ఉపజీవన్తి, దానే యఞ్ఞస్స వావటా [బ్యావటా (సీ.), పావటా (స్యా.)].

౩౦౮.

సట్ఠి పురిససహస్సాని, ఆముత్తమణికుణ్డలా;

అఙ్కురస్స మహాదానే, కట్ఠం ఫాలేన్తి మాణవా.

౩౦౯.

సోళసిత్థిసహస్సాని, సబ్బాలఙ్కారభూసితా;

అఙ్కురస్స మహాదానే, విధా పిణ్డేన్తి నారియో.

౩౧౦.

సోళసిత్థిసహస్సాని, సబ్బాలఙ్కారభూసితా;

అఙ్కురస్స మహాదానే, దబ్బిగాహా ఉపట్ఠితా.

౩౧౧.

బహుం ¶ బహూనం పాదాసి, చిరం పాదాసి ఖత్తియో;

సక్కచ్చఞ్చ సహత్థా చ, చిత్తీకత్వా పునప్పునం.

౩౧౨.

బహూ మాసే చ పక్ఖే చ, ఉతుసంవచ్ఛరాని చ;

మహాదానం పవత్తేసి, అఙ్కురో దీఘమన్తరం.

౩౧౩.

ఏవం ¶ ¶ దత్వా యజిత్వా చ, అఙ్కురో దీఘమన్తరం;

సో హిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసూపగో అహు.

౩౧౪.

కటచ్ఛుభిక్ఖం దత్వాన, అనురుద్ధస్స ఇన్దకో;

సో హిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసూపగో అహు.

౩౧౫.

దసహి ఠానేహి అఙ్కురం, ఇన్దకో అతిరోచతి;

రూపే సద్దే రసే గన్ధే, ఫోట్ఠబ్బే చ మనోరమే.

౩౧౬.

ఆయునా యససా చేవ, వణ్ణేన చ సుఖేన చ;

ఆధిపచ్చేన అఙ్కురం, ఇన్దకో అతిరోచతి.

౩౧౭.

తావతింసే యదా బుద్ధో, సిలాయం పణ్డుకమ్బలే;

పారిచ్ఛత్తకమూలమ్హి, విహాసి పురిసుత్తమో.

౩౧౮.

దససు ¶ లోకధాతూసు, సన్నిపతిత్వాన దేవతా;

పయిరుపాసన్తి సమ్బుద్ధం, వసన్తం నగముద్ధని.

౩౧౯.

న కోచి దేవో వణ్ణేన, సమ్బుద్ధం అతిరోచతి;

సబ్బే దేవే అతిక్కమ్మ [అధిగయ్హ (సీ.), అతిగ్గయ్హ (క)], సమ్బుద్ధోవ విరోచతి.

౩౨౦.

యోజనాని ¶ దస ద్వే చ, అఙ్కురోయం తదా అహు;

అవిదూరేవ బుద్ధస్స [అవిదూరే సమ్బుద్ధస్స (క.)], ఇన్దకో అతిరోచతి.

౩౨౧.

ఓలోకేత్వాన సమ్బుద్ధో, అఙ్కురఞ్చాపి ఇన్దకం;

దక్ఖిణేయ్యం సమ్భావేన్తో [పభావేన్తో (సీ.)], ఇదం వచనమబ్రవి.

౩౨౨.

‘‘మహాదానం తయా దిన్నం, అఙ్కుర దీఘమన్తరం;

అతిదూరే [సువిదూరే (క.)] నిసిన్నోసి, ఆగచ్ఛ మమ సన్తికే’’తి.

౩౨౩.

చోదితో భావితత్తేన, అఙ్కురో ఇదమబ్రవి;

‘‘కిం మయ్హం తేన దానేన, దక్ఖిణేయ్యేన సుఞ్ఞతం.

౩౨౪.

‘‘అయం సో ఇన్దకో యక్ఖో, దజ్జా దానం పరిత్తకం;

అతిరోచతి అమ్హేహి, చన్దో తారగణే యథా’’తి.

౩౨౫.

‘‘ఉజ్జఙ్గలే యథా ఖేత్తే, బీజం బహుమ్పి రోపితం;

న విపులఫలం హోతి, నపి తోసేతి కస్సకం.

౩౨౬.

‘‘తథేవ దానం బహుకం, దుస్సీలేసు పతిట్ఠితం;

న విపులఫలం హోతి, నపి తోసేతి దాయకం.

౩౨౭.

‘‘యథాపి ¶ భద్దకే ఖేత్తే, బీజం అప్పమ్పి రోపితం;

సమ్మా ధారం పవేచ్ఛన్తే, ఫలం తోసేతి కస్సకం.

౩౨౮.

‘‘తథేవ సీలవన్తేసు, గుణవన్తేసు తాదిసు;

అప్పకమ్పి కతం కారం, పుఞ్ఞం హోతి మహప్ఫల’’న్తి.

౩౨౯.

విచేయ్య ¶ ¶ దానం దాతబ్బం, యత్థ దిన్నం మహప్ఫలం;

విచేయ్య దానం దత్వాన, సగ్గం గచ్ఛన్తి దాయకా.

౩౩౦.

విచేయ్య ¶ దానం సుగతప్పసత్థం, యే దక్ఖిణేయ్యా ఇధ జీవలోకే;

ఏతేసు దిన్నాని మహప్ఫలాని, బీజాని వుత్తాని యథా సుఖేత్తేతి.

అఙ్కురపేతవత్థు నవమం.

౧౦. ఉత్తరమాతుపేతివత్థు

౩౩౧.

దివావిహారగతం ¶ భిక్ఖుం, గఙ్గాతీరే నిసిన్నకం;

తం పేతీ ఉపసఙ్కమ్మ, దుబ్బణ్ణా భీరుదస్సనా.

౩౩౨.

కేసా చస్సా అతిదీఘా [అహూ దీఘా (క.)], యావభూమావలమ్బరే [యావ భూమ్యా’వలమ్బరే (?)];

కేసేహి సా పటిచ్ఛన్నా, సమణం ఏతదబ్రవి.

౩౩౩.

‘‘పఞ్చపణ్ణాసవస్సాని, యతో కాలఙ్కతా అహం;

నాభిజానామి భుత్తం వా, పీతం వా పన పానియం;

దేహి త్వం పానియం భన్తే, తసితా పానియాయ మే’’తి.

౩౩౪.

‘‘అయం సీతోదికా గఙ్గా, హిమవన్తతో [హిమవన్తావ (క.)] సన్దతి;

పివ ఏత్తో గహేత్వాన, కిం మం యాచసి పానియ’’న్తి.

౩౩౫.

‘‘సచాహం భన్తే గఙ్గాయ, సయం గణ్హామి పానియం;

లోహితం మే పరివత్తతి, తస్మా యాచామి పానియ’’న్తి.

౩౩౬.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, గఙ్గా తే హోతి లోహిత’’న్తి.

౩౩౭.

‘‘పుత్తో మే ఉత్తరో నామ [పుత్తో మే భన్తే ఉత్తరో (క.)], సద్ధో ఆసి ఉపాసకో;

సో ¶ చ మయ్హం అకామాయ, సమణానం పవేచ్ఛతి.

౩౩౮.

‘‘చీవరం ¶ పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం;

తమహం పరిభాసామి, మచ్ఛేరేన ఉపద్దుతా.

౩౩౯.

‘‘యం త్వం మయ్హం అకామాయ, సమణానం పవేచ్ఛసి;

చీవరం పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం.

౩౪౦.

‘‘ఏతం ¶ తే పరలోకస్మిం, లోహితం హోతు ఉత్తర;

తస్స కమ్మస్స విపాకేన, గఙ్గా మే హోతి లోహిత’’న్తి.

ఉత్తరమాతుపేతివత్థు దసమం.

౧౧. సుత్తపేతవత్థు

౩౪౧.

‘‘అహం ¶ పురే పబ్బజితస్స భిక్ఖునో, సుత్తం అదాసిం ఉపసఙ్కమ్మ యాచితా;

తస్స విపాకో విపులఫలూపలబ్భతి, బహుకా చ మే ఉప్పజ్జరే [బహూ చ మే ఉపపజ్జరే (సీ.)] వత్థకోటియో.

౩౪౨.

‘‘పుప్ఫాభికిణ్ణం రమితం [రమ్మమిదం (క.)] విమానం, అనేకచిత్తం నరనారిసేవితం;

సాహం భుఞ్జామి చ పారుపామి చ, పహూతవిత్తా న చ తావ ఖీయతి.

౩౪౩.

‘‘తస్సేవ కమ్మస్స విపాకమన్వయా, సుఖఞ్చ సాతఞ్చ ఇధూపలబ్భతి;

సాహం గన్త్వా పునదేవ మానుసం, కాహామి ¶ పుఞ్ఞాని నయయ్యపుత్త మ’’న్తి.

౩౪౪.

‘‘సత్త తువం వస్ససతా ఇధాగతా,

జిణ్ణా చ వుడ్ఢా చ తహిం భవిస్ససి;

సబ్బేవ తే కాలకతా చ ఞాతకా,

కిం తత్థ గన్త్వాన ఇతో కరిస్ససీ’’తి.

౩౪౫.

‘‘సత్తేవ వస్సాని ఇధాగతాయ మే, దిబ్బఞ్చ సుఖఞ్చ సమప్పితాయ;

సాహం గన్త్వాన పునదేవ మానుసం, కాహామి పుఞ్ఞాని నయయ్యపుత్త మ’’న్తి.

౩౪౬.

సో ¶ తం గహేత్వాన పసయ్హ బాహాయం, పచ్చానయిత్వాన థేరిం సుదుబ్బలం;

‘‘వజ్జేసి అఞ్ఞమ్పి జనం ఇధాగతం, ‘కరోథ పుఞ్ఞాని సుఖూపలబ్భతి’’.

౩౪౭.

‘‘దిట్ఠా ¶ మయా అకతేన సాధునా, పేతా విహఞ్ఞన్తి తథేవ మనుస్సా;

కమ్మఞ్చ కత్వా సుఖవేదనీయం, దేవా మనుస్సా చ సుఖే ఠితా పజా’’తి.

సుత్తపేతవత్థు ఏకాదసమం.

౧౨. కణ్ణముణ్డపేతివత్థు

౩౪౮.

‘‘సోణ్ణసోపానఫలకా ¶ ¶ , సోణ్ణవాలుకసన్థతా;

తత్థ సోగన్ధియా వగ్గూ, సుచిగన్ధా మనోరమా.

౩౪౯.

‘‘నానారుక్ఖేహి సఞ్ఛన్నా, నానాగన్ధసమేరితా;

నానాపదుమసఞ్ఛన్నా, పుణ్డరీకసమోతతా [సమోహతా (క.)].

౩౫౦.

‘‘సురభిం సమ్పవాయన్తి, మనుఞ్ఞా మాలుతేరితా;

హంసకోఞ్చాభిరుదా చ, చక్కవక్కాభికూజితా.

౩౫౧.

‘‘నానాదిజగణాకిణ్ణా ¶ , నానాసరగణాయుతా;

నానాఫలధరా రుక్ఖా, నానాపుప్ఫధరా వనా.

౩౫౨.

‘‘న మనుస్సేసు ఈదిసం, నగరం యాదిసం ఇదం;

పాసాదా బహుకా తుయ్హం, సోవణ్ణరూపియామయా;

దద్దల్లమానా ఆభేన్తి [ఆభన్తి (క.)], సమన్తా చతురో దిసా.

౩౫౩.

‘‘పఞ్చ దాసిసతా తుయ్హం, యా తేమా పరిచారికా;

తా [కా (క.)] కమ్బుకాయూరధరా [కమ్బుకేయూరధరా (సీ.)], కఞ్చనావేళభూసితా.

౩౫౪.

‘‘పల్లఙ్కా బహుకా తుయ్హం, సోవణ్ణరూపియామయా;

కదలిమిగసఞ్ఛన్నా [కాదలిమిగసఞ్ఛన్నా (సీ.)], సజ్జా గోనకసన్థతా.

౩౫౫.

‘‘యత్థ త్వం వాసూపగతా, సబ్బకామసమిద్ధినీ;

సమ్పత్తాయడ్ఢరత్తాయ [… రత్తియా (క.)], తతో ఉట్ఠాయ గచ్ఛసి.

౩౫౬.

‘‘ఉయ్యానభూమిం ¶ గన్త్వాన, పోక్ఖరఞ్ఞా సమన్తతో;

తస్సా ¶ తీరే తువం ఠాసి, హరితే సద్దలే సుభే.

౩౫౭.

‘‘తతో తే కణ్ణముణ్డో సునఖో, అఙ్గమఙ్గాని ఖాదతి;

యదా చ ఖాయితా ఆసి, అట్ఠిసఙ్ఖలికా కతా;

ఓగాహసి పోక్ఖరణిం, హోతి కాయో యథా పురే.

౩౫౮.

‘‘తతో త్వం అఙ్గపచ్చఙ్గీ [అఙ్గపచ్చఙ్గా (క.)], సుచారు పియదస్సనా;

వత్థేన పారుపిత్వాన, ఆయాసి మమ సన్తికం.

౩౫౯.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, కణ్ణముణ్డో సునఖో తవఅఙ్గమఙ్గాని ఖాదతీ’’తి.

౩౬౦.

‘‘కిమిలాయం [కిమ్బిలాయం (సీ. స్యా.)] గహపతి, సద్ధో ఆసి ఉపాసకో;

తస్సాహం భరియా ఆసిం, దుస్సీలా అతిచారినీ.

౩౬౧.

‘‘సో ¶ మం అతిచరమానాయ [ఏవమాతిచరమానాయ (స్యా. పీ.)], సామికో ఏతదబ్రవి;

‘నేతం ఛన్నం [నేతం ఛన్నం న (సీ.), నేతం ఛన్నం నేతం (క.)] పతిరూపం, యం త్వం అతిచరాసి మం’.

౩౬౨.

‘‘సాహం ఘోరఞ్చ సపథం, ముసావాదఞ్చ భాసిసం;

‘నాహం తం అతిచరామి, కాయేన ఉద చేతసా.

౩౬౩.

‘‘‘సచాహం తం అతిచరామి, కాయేన ఉద చేతసా;

కణ్ణముణ్డో యం సునఖో, అఙ్గమఙ్గాని ఖాదతు’.

౩౬౪.

‘‘తస్స కమ్మస్స విపాకం, ముసావాదస్స చూభయం;

సత్తేవ వస్ససతాని, అనుభూతం యతో హి మే;

కణ్ణముణ్డో ¶ చ సునఖో, అఙ్గమఙ్గాని ఖాదతి.

౩౬౫.

‘‘త్వఞ్చ దేవ బహుకారో, అత్థాయ మే ఇధాగతో;

సుముత్తాహం కణ్ణముణ్డస్స, అసోకా అకుతోభయా.

౩౬౬.

‘‘తాహం ¶ దేవ నమస్సామి, యాచామి పఞ్జలీకతా;

భుఞ్జ అమానుసే కామే, రమ దేవ మయా సహా’’తి.

౩౬౭.

‘‘భుత్తా ¶ అమానుసా కామా, రమితోమ్హి తయా సహ;

తాహం సుభగే యాచామి, ఖిప్పం పటినయాహి మ’’న్తి.

కణ్ణముణ్డపేతివత్థు ద్వాదసమం.

౧౩. ఉబ్బరిపేతవత్థు

౩౬౮.

అహు ¶ రాజా బ్రహ్మదత్తో, పఞ్చాలానం రథేసభో;

అహోరత్తానమచ్చయా, రాజా కాలమక్రుబ్బథ [రాజా కాలఙ్కరీ తదా (సీ.)].

౩౬౯.

తస్స ఆళాహనం గన్త్వా, భరియా కన్దతి ఉబ్బరీ [ఉప్పరి (క.)];

బ్రహ్మదత్తం అపస్సన్తీ, బ్రహ్మదత్తాతి కన్దతి.

౩౭౦.

ఇసి చ తత్థ ఆగచ్ఛి, సమ్పన్నచరణో ముని;

సో చ తత్థ అపుచ్ఛిత్థ, యే తత్థ సుసమాగతా.

౩౭౧.

‘‘కస్స ఇదం ఆళాహనం, నానాగన్ధసమేరితం;

కస్సాయం కన్దతి భరియా, ఇతో దూరగతం పతిం;

బ్రహ్మదత్తం అపస్సన్తీ, ‘బ్రహ్మదత్తా’తి కన్దతి’’.

౩౭౨.

తే ¶ చ తత్థ వియాకంసు, యే తత్థ సుసమాగతా;

‘‘బ్రహ్మదత్తస్స భదన్తే [భద్దన్తే (క.)], బ్రహ్మదత్తస్స మారిస.

౩౭౩.

‘‘తస్స ¶ ఇదం ఆళాహనం, నానాగన్ధసమేరితం;

తస్సాయం కన్దతి భరియా, ఇతో దూరగతం పతిం;

బ్రహ్మదత్తం అపస్సన్తీ, ‘బ్రహ్మదత్తా’తి కన్దతి’’.

౩౭౪.

‘‘ఛళాసీతిసహస్సాని, బ్రహ్మదత్తస్సనామకా;

ఇమస్మిం ఆళాహనే దడ్ఢా, తేసం కమనుసోచసీ’’తి.

౩౭౫.

‘‘యో రాజా చూళనీపుత్తో, పఞ్చాలానం రథేసభో;

తం భన్తే అనుసోచామి, భత్తారం సబ్బకామద’’న్తి.

౩౭౬.

‘‘సబ్బే వాహేసుం రాజానో, బ్రహ్మదత్తస్సనామకా;

సబ్బేవచూళనీపుత్తా, పఞ్చాలానం రథేసభా.

౩౭౭.

‘‘సబ్బేసం ¶ అనుపుబ్బేన, మహేసిత్తమకారయి;

కస్మా పురిమకే హిత్వా, పచ్ఛిమం అనుసోచసీ’’తి.

౩౭౮.

‘‘ఆతుమే ¶ ఇత్థిభూతాయ, దీఘరత్తాయ మారిస;

యస్సా మే ఇత్థిభూతాయ, సంసారే బహుభాససీ’’తి.

౩౭౯.

‘‘అహు ఇత్థీ అహు పురిసో, పసుయోనిమ్పి ఆగమా;

ఏవమేతం అతీతానం, పరియన్తో న దిస్సతీ’’తి.

౩౮౦.

‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

౩౮౧.

‘‘అబ్బహీ వత మే సల్లం, సోకం హదయనిస్సితం;

యో మే సోకపరేతాయ, పతిసోకం అపానుది.

౩౮౨.

‘‘సాహం ¶ అబ్బూళ్హసల్లాస్మి, సీతిభూతాస్మి నిబ్బుతా;

న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వా మహామునీ’’తి.

౩౮౩.

తస్స తం వచనం సుత్వా, సమణస్స సుభాసితం;

పత్తచీవరమాదాయ, పబ్బజి అనగారియం.

౩౮౪.

సా చ పబ్బజితా సన్తా, అగారస్మా అనగారియం;

మేత్తాచిత్తం అభావేసి, బ్రహ్మలోకూపపత్తియా.

౩౮౫.

గామా గామం విచరన్తీ, నిగమే రాజధానియో;

ఉరువేలా నామ సో గామో, యత్థ కాలమక్రుబ్బథ.

౩౮౬.

మేత్తాచిత్తం ¶ ఆభావేత్వా, బ్రహ్మలోకూపపత్తియా;

ఇత్థిచిత్తం విరాజేత్వా, బ్రహ్మలోకూపగా అహూతి.

ఉబ్బరిపేతవత్థు తేరసమం.

ఉబ్బరివగ్గో దుతియో నిట్ఠితో.

తస్సుద్దానం –

మోచకం [పణ్డు (సబ్బత్థ)] మాతా మత్తా [పితా (సీ. క.), పతియా (స్యా.)] చ, నన్దా కుణ్డలీనా ఘటో;

ద్వే సేట్ఠీ తున్నవాయో చ, ఉత్తర [విహార (సబ్బత్థ)] సుత్తకణ్ణ [సోపాన (సబ్బత్థ)] ఉబ్బరీతి.

౩. చూళవగ్గో

౧. అభిజ్జమానపేతవత్థు

౩౮౭.

‘‘అభిజ్జమానే ¶ ¶ ¶ వారిమ్హి, గఙ్గాయ ఇధ గచ్ఛసి;

నగ్గో పుబ్బద్ధపేతోవ మాలధారీ అలఙ్కతో;

కుహిం గమిస్ససి పేత, కత్థ వాసో భవిస్సతీ’’తి.

౩౮౮.

‘‘చున్దట్ఠిలం ¶ [చున్దట్ఠికం (సీ.)] గమిస్సామి, పేతో సో ఇతి భాసతి;

అన్తరే వాసభగామం, బారాణసిం చ [బారాణసియా చ (సీ. స్యా.)] సన్తికే’’.

౩౮౯.

తఞ్చ దిస్వా మహామత్తో, కోలియో ఇతి విస్సుతో;

సత్తుం భత్తఞ్చ పేతస్స, పీతకఞ్చ యుగం అదా.

౩౯౦.

నావాయ తిట్ఠమానాయ, కప్పకస్స అదాపయి;

కప్పకస్స పదిన్నమ్హి, ఠానే పేతస్స దిస్సథ [పేతస్సు’దిస్సథ (సీ.), పేతస్సు’దిచ్ఛథ (?)].

౩౯౧.

తతో సువత్థవసనో, మాలధారీ అలఙ్కతో;

ఠానే ఠితస్స పేతస్స, దక్ఖిణా ఉపకప్పథ;

తస్మా దజ్జేథ పేతానం, అనుకమ్పాయ పునప్పునం.

౩౯౨.

సాతున్నవసనా [సాహున్నవాసినో (స్యా. పీ.), సాహున్దవాసినో (క.)] ఏకే, అఞ్ఞే కేసనివాసనా [కేసనివాసినో (స్యా. క.)];

పేతా భత్తాయ గచ్ఛన్తి, పక్కమన్తి దిసోదిసం.

౩౯౩.

దూరే ఏకే [దూరే పేతా (క.)] పధావిత్వా, అలద్ధావ నివత్తరే;

ఛాతా పముచ్ఛితా భన్తా, భూమియం పటిసుమ్భితా.

౩౯౪.

తే చ [కేచి (సీ. స్యా.)] తత్థ పపతితా [పపతిత్వా (సీ.), చ పతితా (స్యా.)], భూమియం పటిసుమ్భితా;

పుబ్బే అకతకల్యాణా, అగ్గిదడ్ఢావ ఆతపే.

౩౯౫.

‘‘మయం పుబ్బే పాపధమ్మా, ఘరణీ కులమాతరో;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకమ్హ అత్తనో.

౩౯౬.

‘‘పహూతం ¶ ¶ అన్నపానమ్పి, అపిస్సు అవకిరీయతి;

సమ్మగ్గతే పబ్బజితే, న చ కిఞ్చి అదమ్హసే.

౩౯౭.

‘‘అకమ్మకామా ¶ అలసా, సాదుకామా మహగ్ఘసా;

ఆలోపపిణ్డదాతారో, పటిగ్గహే పరిభాసిమ్హసే [పరిభాసితా (స్యా. క.)].

౩౯౮.

‘‘తే ¶ ఘరా తా చ దాసియో, తానేవాభరణాని నో;

తే అఞ్ఞే పరిచారేన్తి, మయం దుక్ఖస్స భాగినో.

౩౯౯.

‘‘వేణీ వా అవఞ్ఞా హోన్తి, రథకారీ చ దుబ్భికా;

చణ్డాలీ కపణా హోన్తి, కప్పకా [న్హాపికా (సీ.)] చ పునప్పునం.

౪౦౦.

‘‘యాని యాని నిహీనాని, కులాని కపణాని చ;

తేసు తేస్వేవ జాయన్తి, ఏసా మచ్ఛరినో గతి.

౪౦౧.

‘‘పుబ్బే చ కతకల్యాణా, దాయకా వీతమచ్ఛరా;

సగ్గం తే పరిపూరేన్తి, ఓభాసేన్తి చ నన్దనం.

౪౦౨.

‘‘వేజయన్తే చ పాసాదే, రమిత్వా కామకామినో;

ఉచ్చాకులేసు జాయన్తి, సభోగేసు తతో చుతా.

౪౦౩.

‘‘కూటాగారే చ పాసాదే, పల్లఙ్కే గోనకత్థతే;

బీజితఙ్గా [వీజితఙ్గా (సీ. స్యా.)] మోరహత్థేహి, కులే జాతా యసస్సినో.

౪౦౪.

‘‘అఙ్కతో అఙ్కం గచ్ఛన్తి, మాలధారీ అలఙ్కతా;

ధాతియో ఉపతిట్ఠన్తి, సాయం పాతం సుఖేసినో.

౪౦౫.

‘‘నయిదం ¶ అకతపుఞ్ఞానం, కతపుఞ్ఞానమేవిదం;

అసోకం నన్దనం రమ్మం, తిదసానం మహావనం.

౪౦౬.

‘‘సుఖం అకతపుఞ్ఞానం, ఇధ నత్థి పరత్థ చ;

సుఖఞ్చ కతపుఞ్ఞానం, ఇధ చేవ పరత్థ చ.

౪౦౭.

‘‘తేసం సహబ్యకామానం, కత్తబ్బం కుసలం బహుం;

కతపుఞ్ఞా హి మోదన్తి, సగ్గే భోగసమఙ్గినో’’తి.

అభిజ్జమానపేతవత్థు పఠమం.

౨. సాణవాసీథేరపేతవత్థు

౪౦౮.

కుణ్డినాగరియో ¶ థేరో, సాణవాసి [సానువాసి (సీ.), సానవాసి (స్యా.)] నివాసికో;

పోట్ఠపాదోతి నామేన, సమణో భావితిన్ద్రియో.

౪౦౯.

తస్స ¶ మాతా పితా భాతా, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం ¶ కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౪౧౦.

తే ¶ దుగ్గతా సూచికట్టా, కిలన్తా నగ్గినో కిసా;

ఉత్తసన్తా [ఓత్తప్పన్తా (స్యా. క.)] మహత్తాసా [మహాతాసా (సీ.)], న దస్సేన్తి కురూరినో [కురుద్దినో (క.)].

౪౧౧.

తస్స భాతా వితరిత్వా, నగ్గో ఏకపథేకకో;

చతుకుణ్డికో భవిత్వాన, థేరస్స దస్సయీతుమం.

౪౧౨.

థేరో చామనసికత్వా, తుణ్హీభూతో అతిక్కమి;

సో చ విఞ్ఞాపయీ థేరం, ‘భాతా పేతగతో అహం’.

౪౧౩.

‘‘మాతా ¶ పితా చ తే భన్తే, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా.

౪౧౪.

‘‘తే దుగ్గతా సూచికట్టా, కిలన్తా నగ్గినో కిసా;

ఉత్తసన్తా మహత్తాసా, న దస్సేన్తి కురూరినో.

౪౧౫.

‘‘అనుకమ్పస్సు కారుణికో, దత్వా అన్వాదిసాహి నో;

తవ దిన్నేన దానేన, యాపేస్సన్తి కురూరినో’’తి.

౪౧౬.

థేరో చరిత్వా పిణ్డాయ, భిక్ఖూ అఞ్ఞే చ ద్వాదస;

ఏకజ్ఝం సన్నిపతింసు, భత్తవిస్సగ్గకారణా.

౪౧౭.

థేరో సబ్బేవ తే ఆహ, ‘‘యథాలద్ధం దదాథ మే;

సఙ్ఘభత్తం కరిస్సామి, అనుకమ్పాయ ఞాతినం’’.

౪౧౮.

నియ్యాదయింసు థేరస్స, థేరో సఙ్ఘం నిమన్తయి;

దత్వా అన్వాదిసి థేరో, మాతు పితు చ భాతునో;

‘‘ఇదం మే ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’’.

౪౧౯.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, భోజనం ఉదపజ్జథ;

సుచిం పణీతం సమ్పన్నం, అనేకరసబ్యఞ్జనం.

౪౨౦.

తతో ఉద్దస్సయీ [ఉద్దిసయీ (సీ. క.), ఉద్దిస్సతి (స్యా. క.)] భాతా, వణ్ణవా బలవా సుఖీ;

‘‘పహూతం భోజనం భన్తే, పస్స నగ్గామ్హసే మయం;

తథా భన్తే పరక్కమ, యథా వత్థం లభామసే’’తి.

౪౨౧.

థేరో ¶ సఙ్కారకూటమ్హా, ఉచ్చినిత్వాన నన్తకే;

పిలోతికం ¶ పటం కత్వా, సఙ్ఘే చాతుద్దిసే అదా.

౪౨౨.

దత్వా అన్వాదిసీ థేరో, మాతు పితు చ భాతునో;

‘‘ఇదం మే ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’’.

౪౨౩.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, వత్థాని ఉదపజ్జిసుం;

తతో సువత్థవసనో, థేరస్స దస్సయీతుమం.

౪౨౪.

‘‘యావతా ¶ నన్దరాజస్స, విజితస్మిం పటిచ్ఛదా;

తతో బహుతరా భన్తే, వత్థానచ్ఛాదనాని నో.

౪౨౫.

‘‘కోసేయ్యకమ్బలీయాని, ఖోమ కప్పాసికాని చ;

విపులా చ మహగ్ఘా చ, తేపాకాసేవలమ్బరే.

౪౨౬.

‘‘తే మయం పరిదహామ, యం యం హి మనసో పియం;

తథా భన్తే పరక్కమ, యథా గేహం లభామసే’’తి.

౪౨౭.

థేరో పణ్ణకుటిం కత్వా, సఙ్ఘే చాతుద్దిసే అదా;

దత్వా అన్వాదిసీ థేరో, మాతు పితు చ భాతునో;

‘‘ఇదం మే ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’’.

౪౨౮.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే ¶ , ఘరాని ఉదపజ్జిసుం;

కూటాగారనివేసనా, విభత్తా భాగసో మితా.

౪౨౯.

‘‘న మనుస్సేసు ఈదిసా, యాదిసా నో ఘరా ఇధ;

అపి దిబ్బేసు యాదిసా, తాదిసా నో ఘరా ఇధ.

౪౩౦.

‘‘దద్దల్లమానా ¶ ఆభేన్తి [ఆభన్తి (క.)], సమన్తా చతురో దిసా;

‘తథా భన్తే పరక్కమ, యథా పానీయం లభామసే’’తి.

౪౩౧.

థేరో కరణం [కరకం (సీ. స్యా. పీ.)] పూరేత్వా, సఙ్ఘే చాతుద్దిసే అదా;

దత్వా అన్వాదిసీ థేరో, మాతు పితు చ భాతునో;

‘‘ఇదం మే ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’.

౪౩౨.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, పానీయం ఉదపజ్జథ;

గమ్భీరా చతురస్సా చ, పోక్ఖరఞ్ఞో సునిమ్మితా.

౪౩౩.

సీతోదికా ¶ సుప్పతిత్థా, సీతా అప్పటిగన్ధియా;

పదుముప్పలసఞ్ఛన్నా, వారికిఞ్జక్ఖపూరితా.

౪౩౪.

తత్థ న్హత్వా పివిత్వా చ, థేరస్స పటిదస్సయుం;

‘‘పహూతం పానీయం భన్తే, పాదా దుక్ఖా ఫలన్తి నో’’.

౪౩౫.

‘‘ఆహిణ్డమానా ఖఞ్జామ, సక్ఖరే కుసకణ్టకే;

‘తథా భన్తే పరక్కమ, యథా యానం లభామసే’’’తి.

౪౩౬.

థేరో సిపాటికం లద్ధా, సఙ్ఘే చాతుద్దిసే అదా;

దత్వా అన్వాదిసీ థేరో, మాతు పితు చ భాతునో;

‘‘ఇదం మే ఞాతీనం హోతు, సుఖితా హోన్తు ఞాతయో’’.

౪౩౭.

సమనన్తరానుద్దిట్ఠే ¶ , పేతా రథేన మాగముం;

‘‘అనుకమ్పితమ్హ భదన్తే, భత్తేనచ్ఛాదనేన చ.

౪౩౮.

‘‘ఘరేన పానీయదానేన, యానదానేన చూభయం;

మునిం కారుణికం లోకే, భన్తే వన్దితుమాగతా’’తి.

సాణవాసీథేరపేతవత్థు దుతియం.

౩. రథకారపేతివత్థు

౪౩౯.

‘‘వేళురియథమ్భం ¶ ¶ రుచిరం పభస్సరం, విమానమారుయ్హ అనేకచిత్తం;

తత్థచ్ఛసి దేవి మహానుభావే, పథద్ధని [సమన్తతో (క.)] పన్నరసేవ చన్దో.

౪౪౦.

‘‘వణ్ణో చ తే కనకస్స సన్నిభో, ఉత్తత్తరూపో భుస దస్సనేయ్యో;

పల్లఙ్కసేట్ఠే అతులే నిసిన్నా, ఏకా తువం నత్థి చ తుయ్హ సామికో.

౪౪౧.

‘‘ఇమా చ తే పోక్ఖరణీ సమన్తా, పహూతమల్యా [పహూతమాలా (సీ. స్యా.)] బహుపుణ్డరీకా;

సువణ్ణచుణ్ణేహి సమన్తమోత్థతా, న తత్థ పఙ్కో పణకో చ విజ్జతి.

౪౪౨.

‘‘హంసా ¶ చిమే దస్సనీయా మనోరమా, ఉదకస్మిమనుపరియన్తి సబ్బదా;

సమయ్య వగ్గూపనదన్తి సబ్బే, బిన్దుస్సరా దున్దుభీనంవ ఘోసో.

౪౪౩.

‘‘దద్దల్లమానా యససా యసస్సినీ, నావాయ చ త్వం అవలమ్బ తిట్ఠసి;

ఆళారపమ్హే ¶ హసితే పియంవదే, సబ్బఙ్గకల్యాణి భుసం విరోచసి.

౪౪౪.

‘‘ఇదం ¶ విమానం విరజం సమే ఠితం, ఉయ్యానవన్తం [ఉయ్యానవనం (క.)] రతినన్దివడ్ఢనం;

ఇచ్ఛామహం నారి అనోమదస్సనే, తయా సహ నన్దనే ఇధ మోదితు’’న్తి.

౪౪౫.

‘‘కరోహి కమ్మం ఇధ వేదనీయం, చిత్తఞ్చ తే ఇధ నిహితం భవతు [నతఞ్చ హోతు (క.), నితఞ్చ హోతు (స్యా.)];

కత్వాన కమ్మం ఇధ వేదనీయం, ఏవం మమం లచ్ఛసి కామకామిని’’న్తి.

౪౪౬.

‘‘సాధూ’’తి సో తస్సా పటిస్సుణిత్వా, అకాసి కమ్మం తహిం వేదనీయం;

కత్వాన కమ్మం తహిం వేదనీయం, ఉపపజ్జి సో మాణవో తస్సా సహబ్యతన్తి.

రథకారపేతివత్థు తతియం.

భాణవారం దుతియం నిట్ఠితం.

౪. భుసపేతవత్థు

౪౪౭.

‘‘భుసాని ¶ ¶ ఏకో సాలిం పునాపరో, అయఞ్చ నారీ సకమంసలోహితం;

తువఞ్చ ¶ గూథం అసుచిం అకన్తం [అకన్తికం (సీ. పీ.)], పరిభుఞ్జసి కిస్స అయం విపాకో’’తి.

౪౪౮.

‘‘అయం ¶ పురే మాతరం హింసతి, అయం పన కూటవాణిజో;

అయం మంసాని ఖాదిత్వా, ముసావాదేన వఞ్చేతి.

౪౪౯.

‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, అగారినీ సబ్బకులస్స ఇస్సరా;

సన్తేసు పరిగుహామి, మా చ కిఞ్చి ఇతో అదం.

౪౫౦.

‘‘ముసావాదేన ఛాదేమి, ‘నత్థి ఏతం మమ గేహే;

సచే సన్తం నిగుహామి, గూథో మే హోతు భోజనం’.

౪౫౧.

‘‘తస్స కమ్మస్స విపాకేన, ముసావాదస్స చూభయం;

సుగన్ధం సాలినో భత్తం, గూథం మే పరివత్తతి.

౪౫౨.

‘‘అవఞ్ఝాని చ కమ్మాని, న హి కమ్మం వినస్సతి;

దుగ్గన్ధం కిమినం [కిమిజం (సీ.)] మీళం, భుఞ్జామి చ పివామి చా’’తి.

భుసపేతవత్థు చతుత్థం.

౫. కుమారపేతవత్థు

౪౫౩.

అచ్ఛేరరూపం సుగతస్స ఞాణం, సత్థా యథా పుగ్గలం బ్యాకాసి;

ఉస్సన్నపుఞ్ఞాపి భవన్తి హేకే, పరిత్తపుఞ్ఞాపి భవన్తి హేకే.

౪౫౪.

అయం ¶ కుమారో సీవథికాయ ఛడ్డితో, అఙ్గుట్ఠస్నేహేన ¶ యాపేతి రత్తిం;

న యక్ఖభూతా న సరీసపా [సిరింసపా (సీ. స్యా. పీ.)] వా, విహేఠయేయ్యుం కతపుఞ్ఞం కుమారం.

౪౫౫.

సునఖాపిమస్స పలిహింసు పాదే, ధఙ్కా సిఙ్గాలా [సిగాలా (సీ. స్యా. పీ.)] పరివత్తయన్తి;

గబ్భాసయం పక్ఖిగణా హరన్తి, కాకా పన అక్ఖిమలం హరన్తి.

౪౫౬.

నయిమస్స ¶ [న ఇమస్స (స్యా.), నిమస్స (క.)] రక్ఖం విదహింసు కేచి, న ఓసధం సాసపధూపనం వా;

నక్ఖత్తయోగమ్పి న అగ్గహేసుం [న ఉగ్గహేసుం (క.)], న సబ్బధఞ్ఞానిపి ఆకిరింసు.

౪౫౭.

ఏతాదిసం ఉత్తమకిచ్ఛపత్తం, రత్తాభతం సీవథికాయ ఛడ్డితం;

నోనీతపిణ్డంవ పవేధమానం, ససంసయం జీవితసావసేసం.

౪౫౮.

తమద్దసా ¶ దేవమనుస్సపూజితో, దిస్వా చ తం బ్యాకరి భూరిపఞ్ఞో;

‘‘అయం కుమారో నగరస్సిమస్స, అగ్గకులికో భవిస్సతి భోగతో చ’’ [భోగవా చ (స్యా. క.)].

౪౫౯.

‘‘కిస్స ¶ [కిం’స (?)] వతం కిం పన బ్రహ్మచరియం, కిస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

ఏతాదిసం బ్యసనం పాపుణిత్వా, తం తాదిసం పచ్చనుభోస్సతిద్ధి’’న్తి.

౪౬౦.

బుద్ధపముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, పూజం అకాసి జనతా ఉళారం;

తత్రస్స చిత్తస్సహు అఞ్ఞథత్తం, వాచం అభాసి ఫరుసం అసబ్భం.

౪౬౧.

సో తం వితక్కం పవినోదయిత్వా, పీతిం పసాదం పటిలద్ధా పచ్ఛా;

తథాగతం జేతవనే వసన్తం, యాగుయా ఉపట్ఠాసి సత్తరత్తం.

౪౬౨.

తస్స [తం’స (?)] వతం తం పన బ్రహ్మచరియం, తస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

ఏతాదిసం బ్యసనం పాపుణిత్వా, తం తాదిసం పచ్చనుభోస్సతిద్ధిం.

౪౬౩.

ఠత్వాన ¶ సో వస్ససతం ఇధేవ, సబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతో;

కాయస్స భేదా అభిసమ్పరాయం, సహబ్యతం గచ్ఛతి వాసవస్సాతి.

కుమారపేతవత్థు పఞ్చమం.

౬. సేరిణీపేతవత్థు

౪౬౪.

‘‘నగ్గా ¶ ¶ దుబ్బణ్ణరూపాసి, కిసా ధమనిసన్థతా;

ఉప్ఫాసులికే కిసికే, కా ను త్వం ఇధ తిట్ఠసీ’’తి.

౪౬౫.

‘‘అహం భదన్తే పేతీమ్హి, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౪౬౬.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా కుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౪౬౭.

‘‘అనావటేసు తిత్థేసు, విచినిం అడ్ఢమాసకం;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకాసిమత్తనో.

౪౬౮.

‘‘నదిం ఉపేమి తసితా, రిత్తకా పరివత్తతి;

ఛాయం ఉపేమి ఉణ్హేసు, ఆతపో పరివత్తతి.

౪౬౯.

‘‘అగ్గివణ్ణో చ మే వాతో, డహన్తో ఉపవాయతి;

ఏతఞ్చ భన్తే అరహామి, అఞ్ఞఞ్చ పాపకం తతో.

౪౭౦.

‘‘గన్త్వాన ¶ ¶ హత్థినిం పురం, వజ్జేసి మయ్హ మాతరం;

‘ధీతా చ తే మయా దిట్ఠా, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’.

౪౭౧.

‘‘అత్థి మే ఏత్థ నిక్ఖిత్తం, అనక్ఖాతఞ్చ తం మయా;

చత్తారిసతసహస్సాని, పల్లఙ్కస్స చ హేట్ఠతో.

౪౭౨.

‘‘తతో మే దానం దదతు, తస్సా చ హోతు జీవికా;

దానం దత్వా చ మే మాతా, దక్ఖిణం అనుదిచ్ఛతు [అనుదిస్సతు (సీ. పీ.), అన్వాదిస్సతు (స్యా.)];

తదాహం ¶ సుఖితా హేస్సం, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’తి.

౪౭౩.

‘‘సాధూ’’తి ¶ సో పటిస్సుత్వా, గన్త్వాన హత్థినిం పురం;

అవోచ తస్సా మాతరం –

‘ధీతా చ తే మయా దిట్ఠా, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’.

౪౭౪.

‘‘సా మం తత్థ సమాదపేసి, ( ) [(గన్త్వాన హత్థినిం పురం) (స్యా. క.)] వజ్జేసి మయ్హ మాతరం;

‘ధీతా చ తే మయా దిట్ఠా, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’.

౪౭౫.

‘‘అత్థి చ మే ఏత్థ నిక్ఖిత్తం, అనక్ఖాతఞ్చ తం మయా;

చత్తారిసతసహస్సాని, పల్లఙ్కస్స చ హేట్ఠతో.

౪౭౬.

‘‘తతో మే దానం దదతు, తస్సా చ హోతు జీవికా;

దానం దత్వా చ మే మాతా, దక్ఖిణం అనుదిచ్ఛతు ( ) [(తతో తువం దానం దేహి, తస్సా దక్ఖిణమాదిసీ) (క.)];

‘తదా సా సుఖితా హేస్సం, సబ్బకామసమిద్ధినీ’’’తి.

౪౭౭.

తతో హి సా దానమదా, తస్సా దక్ఖిణమాదిసీ;

పేతీ చ సుఖితా ఆసి, తస్సా చాసి సుజీవికాతి.

సేరిణీపేతవత్థు ఛట్ఠం.

౭. మిగలుద్దకపేతవత్థు

౪౭౮.

‘‘నరనారిపురక్ఖతో ¶ యువా, రజనీయేహి కామగుణేహి [కామేహి (క.)] సోభసి;

దివసం అనుభోసి కారణం, కిమకాసి పురిమాయ జాతియా’’తి.

౪౭౯.

‘‘అహం ¶ రాజగహే రమ్మే, రమణీయే గిరిబ్బజే;

మిగలుద్దో ¶ పురే ఆసిం, లోహితపాణి దారుణో.

౪౮౦.

‘‘అవిరోధకరేసు పాణిసు, పుథుసత్తేసు పదుట్ఠమానసో;

విచరిం అతిదారుణో సదా [తదా (సీ.)], పరహింసాయ రతో అసఞ్ఞతో.

౪౮౧.

‘‘తస్స ¶ మే సహాయో సుహదయో [సుహదో (సీ.)], సద్ధో ఆసి ఉపాసకో;

సోపి [సో హి (స్యా.)] మం అనుకమ్పన్తో, నివారేసి పునప్పునం.

౪౮౨.

‘‘‘మాకాసి పాపకం కమ్మం, మా తాత దుగ్గతిం అగా;

సచే ఇచ్ఛసి పేచ్చ సుఖం, విరమ పాణవధా అసంయమా’.

౪౮౩.

‘‘తస్సాహం వచనం సుత్వా, సుఖకామస్స హితానుకమ్పినో;

నాకాసిం సకలానుసాసనిం, చిరపాపాభిరతో అబుద్ధిమా.

౪౮౪.

‘‘సో మం పున భూరిసుమేధసో, అనుకమ్పాయ సంయమే నివేసయి;

‘సచే దివా హనసి పాణినో, అథ తే రత్తిం భవతు సంయమో’.

౪౮౫.

‘‘స్వాహం ¶ దివా హనిత్వా పాణినో, విరతో రత్తిమహోసి సఞ్ఞతో;

రత్తాహం పరిచారేమి, దివా ఖజ్జామి దుగ్గతో.

౪౮౬.

‘‘తస్స కమ్మస్స కుసలస్స, అనుభోమి రత్తిం అమానుసిం;

దివా పటిహతావ [పటిహతా చ (క.)] కుక్కురా, ఉపధావన్తి సమన్తా ఖాదితుం.

౪౮౭.

‘‘యే చ తే సతతానుయోగినో, ధువం పయుత్తా సుగతస్స సాసనే;

మఞ్ఞామి తే అమతమేవ కేవలం, అధిగచ్ఛన్తి పదం అసఙ్ఖత’’న్తి.

మిగలుద్దకపేతవత్థు సత్తమం.

౮. దుతియమిగలుద్దకపేతవత్థు

౪౮౮.

‘‘కూటాగారే ¶ చ పాసాదే, పల్లఙ్కే గోనకత్థతే;

పఞ్చఙ్గికేన తురియేన, రమసి సుప్పవాదితే.

౪౮౯.

‘‘తతో ¶ రత్యా వివసానే [వ్యవసానే (సీ.)], సూరియుగ్గమనం పతి;

అపవిద్ధో సుసానస్మిం, బహుదుక్ఖం నిగచ్ఛసి.

౪౯౦.

‘‘కిం ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛసి’’.

౪౯౧.

‘‘అహం ¶ రాజగహే రమ్మే, రమణీయే గిరిబ్బజే;

మిగలుద్దో పురే ఆసిం, లుద్దో చాసిమసఞ్ఞతో.

౪౯౨.

‘‘తస్స మే సహాయో సుహదయో, సద్ధో ఆసి ఉపాసకో;

తస్స కులుపకో భిక్ఖు, ఆసి గోతమసావకో;

సోపి మం అనుకమ్పన్తో, నివారేసి పునప్పునం.

౪౯౩.

‘‘‘మాకాసి పాపకం కమ్మం, మా తాత దుగ్గతిం అగా;

సచే ఇచ్ఛసి పేచ్చ సుఖం, విరమ పాణవధా అసంయమా’.

౪౯౪.

‘‘తస్సాహం వచనం సుత్వా, సుఖకామస్స హితానుకమ్పినో;

నాకాసిం సకలానుసాసనిం, చిరపాపాభిరతో అబుద్ధిమా.

౪౯౫.

‘‘సో మం పున భూరిసుమేధసో, అనుకమ్పాయ సంయమే నివేసయి;

‘సచే దివా హనసి పాణినో, అథ తే రత్తిం భవతు సంయమో’.

౪౯౬.

‘‘స్వాహం దివా హనిత్వా పాణినో, విరతో రత్తిమహోసి సఞ్ఞతో;

రత్తాహం పరిచారేమి, దివా ఖజ్జామి దుగ్గతో.

౪౯౭.

‘‘తస్స ¶ కమ్మస్స కుసలస్స, అనుభోమి రత్తిం అమానుసిం;

దివా పటిహతావ కుక్కురా, ఉపధావన్తి సమన్తా ఖాదితుం.

౪౯౮.

‘‘యే చ తే సతతానుయోగినో, ధువం పయుత్తా [ధువయుత్తా (సీ.)] సుగతస్స సాసనే;

మఞ్ఞామి తే అమతమేవ కేవలం, అధిగచ్ఛన్తి పదం అసఙ్ఖత’’న్తి.

దుతియమిగలుద్దకపేతవత్థు అట్ఠమం.

౯. కూటవినిచ్ఛయికపేతవత్థు

౪౯౯.

‘‘మాలీ ¶ ¶ కిరిటీ కాయూరీ [కేయూరీ (సీ.)], గత్తా తే చన్దనుస్సదా;

పసన్నముఖవణ్ణోసి, సూరియవణ్ణోవ సోభసి.

౫౦౦.

‘‘అమానుసా పారిసజ్జా, యే తేమే పరిచారకా;

దస కఞ్ఞాసహస్సాని, యా తేమా పరిచారికా;

తా [కా (క.)] కమ్బుకాయూరధరా, కఞ్చనావేళభూసితా.

౫౦౧.

‘‘మహానుభావోసి తువం, లోమహంసనరూపవా;

పిట్ఠిమంసాని అత్తనో, సామం ఉక్కచ్చ [ఉక్కడ్ఢ (సీ.)] ఖాదసి.

౫౦౨.

‘‘కిం ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కుటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పిట్ఠిమంసాని అత్తనో;

సామం ఉక్కచ్చ ఖాదసీ’’తి.

౫౦౩.

‘‘అత్తనోహం అనత్థాయ, జీవలోకే అచారిసం;

పేసుఞ్ఞముసావాదేన, నికతివఞ్చనాయ చ.

౫౦౪.

‘‘తత్థాహం పరిసం గన్త్వా, సచ్చకాలే ఉపట్ఠితే;

అత్థం ¶ ధమ్మం నిరాకత్వా [నిరంకత్వా (క.) ని + ఆ + కర + త్వా = నిరాకత్వా], అధమ్మమనువత్తిసం.

౫౦౫.

‘‘ఏవం సో ఖాదతత్తానం, యో హోతి పిట్ఠిమంసికో;

యథాహం అజ్జ ఖాదామి, పిట్ఠిమంసాని అత్తనో.

౫౦౬.

‘‘తయిదం తయా నారద సామం దిట్ఠం, అనుకమ్పకా యే కుసలా వదేయ్యుం;

మా పేసుణం మా చ ముసా అభాణి, మా ఖోసి పిట్ఠిమంసికో తువ’’న్తి.

కూటవినిచ్ఛయికపేతవత్థు నవమం.

౧౦. ధాతువివణ్ణపేతవత్థు

౫౦౭.

‘‘అన్తలిక్ఖస్మిం ¶ తిట్ఠన్తో, దుగ్గన్ధో పూతి వాయసి;

ముఖఞ్చ తే కిమయో పూతిగన్ధం, ఖాదన్తి కిం కమ్మమకాసి పుబ్బే.

౫౦౮.

‘‘తతో ¶ సత్థం గహేత్వాన, ఓక్కన్తన్తి పునప్పునం;

ఖారేన పరిప్ఫోసిత్వా, ఓక్కన్తన్తి పునప్పునం.

౫౦౯.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛసీ’’తి.

౫౧౦.

‘‘అహం రాజగహే రమ్మే, రమణీయే గిరిబ్బజే;

ఇస్సరో ధనధఞ్ఞస్స, సుపహూతస్స మారిస.

౫౧౧.

‘‘తస్సాయం మే భరియా చ, ధీతా చ సుణిసా చ మే;

తా మాలం ఉప్పలఞ్చాపి, పచ్చగ్ఘఞ్చ విలేపనం;

థూపం హరన్తియో వారేసిం, తం పాపం పకతం మయా.

౫౧౨.

‘‘ఛళాసీతిసహస్సాని ¶ , మయం పచ్చత్తవేదనా;

థూపపూజం వివణ్ణేత్వా, పచ్చామ నిరయే భుసం.

౫౧౩.

‘‘యే ¶ చ ఖో థూపపూజాయ, వత్తన్తే అరహతో మహే;

ఆదీనవం పకాసేన్తి, వివేచయేథ [వివేచయథ (సీ.)] నే తతో.

౫౧౪.

‘‘ఇమా చ పస్స ఆయన్తియో, మాలధారీ అలఙ్కతా;

మాలావిపాకంనుభోన్తియో [అనుభవన్తి (సీ. పీ.)], సమిద్ధా చ తా [సమిద్ధా తా (సీ. స్యా.)] యసస్సినియో.

౫౧౫.

‘‘తఞ్చ దిస్వాన అచ్ఛేరం, అబ్భుతం లోమహంసనం;

నమో కరోన్తి సప్పఞ్ఞా, వన్దన్తి తం మహామునిం.

౫౧౬.

‘‘సోహం ¶ నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

థూపపూజం కరిస్సామి, అప్పమత్తో పునప్పున’’న్తి.

ధాతువివణ్ణపేతవత్థు దసమం.

చూళవగ్గో తతియో నిట్ఠితో.

తస్సుద్దానం –

అభిజ్జమానో కుణ్డియో [కోణ్డఞ్ఞో (సబ్బత్థ)], రథకారీ భుసేన చ;

కుమారో గణికా చేవ, ద్వే లుద్దా పిట్ఠిపూజనా;

వగ్గో తేన పవుచ్చతీతి.

౪. మహావగ్గో

౧. అమ్బసక్కరపేతవత్థు

౫౧౭.

వేసాలీ ¶ ¶ ¶ ¶ నామ నగరత్థి వజ్జీనం, తత్థ అహు లిచ్ఛవి అమ్బసక్కరో [అమ్బసక్ఖరో (సీ. స్యా.), అప్పసక్కరో (క.)];

దిస్వాన పేతం నగరస్స బాహిరం, తత్థేవ పుచ్ఛిత్థ తం కారణత్థికో.

౫౧౮.

‘‘సేయ్యా నిసజ్జా నయిమస్స అత్థి, అభిక్కమో నత్థి పటిక్కమో చ;

అసితపీతఖాయితవత్థభోగా, పరిచారికా [పరిచారణా (సీ. పీ.)] సాపి ఇమస్స నత్థి.

౫౧౯.

‘‘యే ఞాతకా దిట్ఠసుతా సుహజ్జా, అనుకమ్పకా యస్స అహేసుం పుబ్బే;

దట్ఠుమ్పి తే దాని న తం లభన్తి, విరాజితత్తో [విరాధితత్తో (సీ. పీ.)] హి జనేన తేన.

౫౨౦.

‘‘న ఓగ్గతత్తస్స భవన్తి మిత్తా, జహన్తి మిత్తా వికలం విదిత్వా;

అత్థఞ్చ దిస్వా పరివారయన్తి, బహూ మిత్తా ఉగ్గతత్తస్స హోన్తి.

౫౨౧.

‘‘నిహీనత్తో సబ్బభోగేహి కిచ్ఛో, సమ్మక్ఖితో ¶ సమ్పరిభిన్నగత్తో;

ఉస్సావబిన్దూవ పలిమ్పమానో, అజ్జ సువే జీవితస్సూపరోధో.

౫౨౨.

‘‘ఏతాదిసం ఉత్తమకిచ్ఛప్పత్తం, ఉత్తాసితం పుచిమన్దస్స సూలే;

‘అథ త్వం కేన వణ్ణేన వదేసి యక్ఖ, జీవ భో జీవితమేవ సేయ్యో’’’తి.

౫౨౩.

‘‘సాలోహితో ¶ ¶ ఏస అహోసి మయ్హం, అహం సరామి పురిమాయ జాతియా;

దిస్వా చ మే కారుఞ్ఞమహోసి రాజ, మా పాపధమ్మో నిరయం పతాయం [పతి + అయం = పతాయం].

౫౨౪.

‘‘ఇతో చుతో లిచ్ఛవి ఏస పోసో, సత్తుస్సదం నిరయం ఘోరరూపం;

ఉపపజ్జతి దుక్కటకమ్మకారీ, మహాభితాపం కటుకం భయానకం.

౫౨౫.

‘‘అనేకభాగేన గుణేన సేయ్యో, అయమేవ సూలో నిరయేన తేన;

ఏకన్తదుక్ఖం కటుకం భయానకం, ఏకన్తతిబ్బం నిరయం పతాయం [పతే + అయం = పతాయం].

౫౨౬.

‘‘ఇదఞ్చ ¶ సుత్వా వచనం మమేసో, దుక్ఖూపనీతో విజహేయ్య పాణం;

తస్మా అహం సన్తికే న భణామి, మా మే కతో జీవితస్సూపరోధో’’.

౫౨౭.

‘‘అఞ్ఞాతో ఏసో [అజ్ఝితో ఏస (క.)] పురిసస్స అత్థో, అఞ్ఞమ్పి ఇచ్ఛామసే పుచ్ఛితుం తువం;

ఓకాసకమ్మం సచే నో కరోసి, పుచ్ఛామ తం నో న చ కుజ్ఝితబ్బ’’న్తి.

౫౨౮.

‘‘అద్ధా పటిఞ్ఞా మే తదా అహు [పటిఞ్ఞాతమేతం తదాహు (క.), పటిఞ్ఞా న మేతే తదా అహు (?)], నాచిక్ఖనా అప్పసన్నస్స హోతి;

అకామా సద్ధేయ్యవచోతి కత్వా, పుచ్ఛస్సు మం కామం యథా విసయ్హ’’న్తి [విసయం (క.)].

౫౨౯.

‘‘యం ¶ కిఞ్చహం చక్ఖునా పస్సిస్సామి [పస్సామి (క.)], సబ్బమ్పి తాహం అభిసద్దహేయ్యం;

దిస్వావ తం నోపి చే సద్దహేయ్యం, కరేయ్యాసి [కరోహి (కత్థచి)] మే యక్ఖ నియస్సకమ్మ’’న్తి.

౫౩౦.

‘‘సచ్చప్పటిఞ్ఞా ¶ తవ మేసా హోతు, సుత్వాన ధమ్మం లభ సుప్పసాదం;

అఞ్ఞత్థికో ¶ నో చ పదుట్ఠచిత్తో, యం తే సుతం అసుతఞ్చాపి ధమ్మం;

సబ్బమ్పి అక్ఖిస్సం [సబ్బం ఆచిక్ఖిస్సం (సీ.)] యథా పజానన్తి.

౫౩౧.

‘‘సేతేన అస్సేన అలఙ్కతేన, ఉపయాసి సూలావుతకస్స సన్తికే;

యానం ఇదం అబ్భుతం దస్సనేయ్యం, కిస్సేతం కమ్మస్స అయం విపాకో’’తి.

౫౩౨.

‘‘వేసాలియా ¶ నగరస్స [తస్స నగరస్స (సీ. స్యా. పీ.)] మజ్ఝే, చిక్ఖల్లమగ్గే నరకం అహోసి;

గోసీసమేకాహం పసన్నచిత్తో, సేతం [సేతుం (స్యా. క.)] గహేత్వా నరకస్మిం నిక్ఖిపిం.

౫౩౩.

‘‘ఏతస్మిం పాదాని పతిట్ఠపేత్వా, మయఞ్చ అఞ్ఞే చ అతిక్కమిమ్హా;

యానం ఇదం అబ్భుతం దస్సనేయ్యం, తస్సేవ కమ్మస్స అయం విపాకో’’తి.

౫౩౪.

‘‘వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతి, గన్ధో చ తే సబ్బదిసా పవాయతి;

యక్ఖిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, నగ్గో చాసి కిస్స అయం విపాకో’’తి.

౫౩౫.

‘‘అక్కోధనో ¶ నిచ్చపసన్నచిత్తో, సణ్హాహి వాచాహి జనం ఉపేమి;

తస్సేవ కమ్మస్స అయం విపాకో, దిబ్బో మే వణ్ణో సతతం పభాసతి.

౫౩౬.

‘‘యసఞ్చ కిత్తిఞ్చ ధమ్మే ఠితానం, దిస్వాన మన్తేమి [దిస్వా సమన్తేమి (క.)] పసన్నచిత్తో;

తస్సేవ కమ్మస్స అయం విపాకో, దిబ్బో మే గన్ధో సతతం పవాయతి.

౫౩౭.

‘‘సహాయానం ¶ తిత్థస్మిం న్హాయన్తానం, థలే గహేత్వా నిదహిస్స దుస్సం;

ఖిడ్డత్థికో నో చ పదుట్ఠచిత్తో, తేనమ్హి నగ్గో కసిరా చ వుత్తీ’’తి.

౫౩౮.

‘‘యో కీళమానో పకరోతి పాపం, తస్సేదిసం కమ్మవిపాకమాహు;

అకీళమానో పన యో కరోతి, కిం తస్స కమ్మస్స విపాకమాహూ’’తి.

౫౩౯.

‘‘యే దుట్ఠసఙ్కప్పమనా మనుస్సా, కాయేన వాచాయ చ సఙ్కిలిట్ఠా;

కాయస్స భేదా అభిసమ్పరాయం, అసంసయం తే నిరయం ఉపేన్తి.

౫౪౦.

‘‘అపరే ¶ పన సుగతిమాసమానా, దానే రతా సఙ్గహితత్తభావా;

కాయస్స భేదా అభిసమ్పరాయం, అసంసయం తే సుగతిం ఉపేన్తీ’’తి.

౫౪౧.

‘‘తం కిన్తి జానేయ్యమహం అవేచ్చ, కల్యాణపాపస్స అయం విపాకో;

కిం వాహం దిస్వా అభిసద్దహేయ్యం, కో వాపి మం సద్దహాపేయ్య ఏత’’న్తి.

౫౪౨.

‘‘దిస్వా ¶ చ సుత్వా అభిసద్దహస్సు, కల్యాణపాపస్స అయం విపాకో;

కల్యాణపాపే ఉభయే అసన్తే, సియా ను సత్తా సుగతా దుగ్గతా వా.

౫౪౩.

‘‘నో ¶ చేత్థ కమ్మాని కరేయ్యుం మచ్చా, కల్యాణపాపాని మనుస్సలోకే;

నాహేసుం సత్తా సుగతా దుగ్గతా వా, హీనా పణీతా చ మనుస్సలోకే.

౫౪౪.

‘‘యస్మా ¶ చ కమ్మాని కరోన్తి మచ్చా, కల్యాణపాపాని మనుస్సలోకే;

తస్మా హి సత్తా సుగతా దుగ్గతా వా, హీనా ¶ పణీతా చ మనుస్సలోకే.

౫౪౫.

‘‘ద్వయజ్జ కమ్మానం విపాకమాహు, సుఖస్స దుక్ఖస్స చ వేదనీయం;

తా దేవతాయో పరిచారయన్తి, పచ్చన్తి బాలా ద్వయతం అపస్సినో.

౫౪౬.

‘‘న మత్థి కమ్మాని సయంకతాని, దత్వాపి మే నత్థి యో [సో (సబ్బత్థ)] ఆదిసేయ్య;

అచ్ఛాదనం సయనమథన్నపానం, తేనమ్హి నగ్గో కసిరా చ వుత్తీ’’తి.

౫౪౭.

‘‘సియా ను ఖో కారణం కిఞ్చి యక్ఖ, అచ్ఛాదనం యేన తువం లభేథ;

ఆచిక్ఖ మే త్వం యదత్థి హేతు, సద్ధాయికం [సద్ధాయితం (సీ. పీ.)] హేతువచో సుణోమా’’తి.

౫౪౮.

‘‘కప్పితకో [కప్పినకో (సీ.)] నామ ఇధత్థి భిక్ఖు, ఝాయీ సుసీలో అరహా విముత్తో;

గుత్తిన్ద్రియో సంవుతపాతిమోక్ఖో, సీతిభూతో ఉత్తమదిట్ఠిపత్తో.

౫౪౯.

‘‘సఖిలో వదఞ్ఞూ సువచో సుముఖో, స్వాగమో సుప్పటిముత్తకో చ;

పుఞ్ఞస్స ఖేత్తం అరణవిహారీ, దేవమనుస్సానఞ్చ ¶ దక్ఖిణేయ్యో.

౫౫౦.

‘‘సన్తో విధూమో అనీఘో నిరాసో, ముత్తో విసల్లో అమమో అవఙ్కో;

నిరూపధీ సబ్బపపఞ్చఖీణో, తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తో జుతిమా.

౫౫౧.

‘‘అప్పఞ్ఞాతో ¶ దిస్వాపి న చ సుజానో, మునీతి నం వజ్జిసు వోహరన్తి;

జానన్తి తం యక్ఖభూతా అనేజం, కల్యాణధమ్మం విచరన్తం లోకే.

౫౫౨.

‘‘తస్స ¶ తువం ఏకయుగం దువే వా, మముద్దిసిత్వాన సచే దదేథ;

పటిగ్గహీతాని చ తాని అస్సు, మమఞ్చ పస్సేథ సన్నద్ధదుస్స’’న్తి.

౫౫౩.

‘‘కస్మిం పదేసే సమణం వసన్తం, గన్త్వాన పస్సేము మయం ఇదాని;

యో మజ్జ [స మజ్జ (సీ.)] కఙ్ఖం విచికిచ్ఛితఞ్చ, దిట్ఠీవిసూకాని వినోదయేయ్యా’’తి.

౫౫౪.

‘‘ఏసో నిసిన్నో కపినచ్చనాయం, పరివారితో దేవతాహి బహూహి;

ధమ్మిం ¶ కథం భాసతి సచ్చనామో, సకస్మిమాచేరకే అప్పమత్తో’’తి.

౫౫౫.

‘‘తథాహం [యథాహం (క.)] కస్సామి గన్త్వా ఇదాని, అచ్ఛాదయిస్సం సమణం యుగేన;

పటిగ్గహితాని చ తాని అస్సు, తువఞ్చ పస్సేము సన్నద్ధదుస్స’’న్తి.

౫౫౬.

‘‘మా అక్ఖణే పబ్బజితం ఉపాగమి, సాధు వో లిచ్ఛవి నేస ధమ్మో;

తతో చ కాలే ఉపసఙ్కమిత్వా, తత్థేవ పస్సాహి రహో నిసిన్న’’న్తి.

౫౫౭.

తథాతి వత్వా అగమాసి తత్థ, పరివారితో దాసగణేన లిచ్ఛవి;

సో తం నగరం ఉపసఙ్కమిత్వా, వాసూపగచ్ఛిత్థ సకే నివేసనే.

౫౫౮.

తతో ¶ ¶ చ కాలే గిహికిచ్చాని కత్వా, న్హత్వా పివిత్వా చ ఖణం లభిత్వా;

విచేయ్య పేళాతో చ యుగాని అట్ఠ, గాహాపయీ దాసగణేన లిచ్ఛవి.

౫౫౯.

సో తం పదేసం ఉపసఙ్కమిత్వా, తం అద్దస సమణం సన్తచిత్తం;

పటిక్కన్తం ¶ గోచరతో నివత్తం, సీతిభూతం రుక్ఖమూలే నిసిన్నం.

౫౬౦.

తమేనమవోచ ఉపసఙ్కమిత్వా, అప్పాబాధం ఫాసువిహారఞ్చ పుచ్ఛి;

‘‘వేసాలియం లిచ్ఛవిహం భదన్తే, జానన్తి మం లిచ్ఛవి అమ్బసక్కరో.

౫౬౧.

‘‘ఇమాని మే అట్ఠ యుగా సుభాని [యుగాని భన్తే (స్యా. క.)], పటిగణ్హ భన్తే పదదామి తుయ్హం;

తేనేవ అత్థేన ఇధాగతోస్మి, యథా అహం అత్తమనో భవేయ్య’’న్తి.

౫౬౨.

‘‘దూరతోవ ¶ సమణబ్రాహ్మణా చ, నివేసనం తే పరివజ్జయన్తి;

పత్తాని భిజ్జన్తి చ తే [భిజ్జన్తి తవ (స్యా. క.)] నివేసనే, సఙ్ఘాటియో చాపి విదాలయన్తి [విపాటయన్తి (సీ.), విపాతయన్తి (క.)].

౫౬౩.

‘‘అథాపరే పాదకుఠారికాహి, అవంసిరా సమణా పాతయన్తి;

ఏతాదిసం పబ్బజితా విహేసం, తయా కతం సమణా పాపుణన్తి.

౫౬౪.

‘‘తిణేన తేలమ్పి న త్వం అదాసి, మూళ్హస్స ¶ మగ్గమ్పి న పావదాసి;

అన్ధస్స దణ్డం సయమాదియాసి, ఏతాదిసో కదరియో అసంవుతో తువం;

అథ త్వం కేన వణ్ణేన కిమేవ దిస్వా,

అమ్హేహి సహ సంవిభాగం కరోసీ’’తి.

౫౬౫.

‘‘పచ్చేమి ¶ భన్తే యం త్వం వదేసి, విహేసయిం సమణే బ్రాహ్మణే చ;

ఖిడ్డత్థికో నో చ పదుట్ఠచిత్తో, ఏతమ్పి మే దుక్కటమేవ భన్తే.

౫౬౬.

‘‘ఖిడ్డాయ యక్ఖో పసవిత్వా పాపం, వేదేతి దుక్ఖం అసమత్తభోగీ;

దహరో యువా నగ్గనియస్స భాగీ, కిం సు తతో దుక్ఖతరస్స హోతి.

౫౬౭.

‘‘తం దిస్వా సంవేగమలత్థం భన్తే, తప్పచ్చయా వాపి [తప్పచ్చయా తాహం (సీ.), తప్పచ్చయా చాహం (పీ.)] దదామి దానం;

పటిగణ్హ భన్తే వత్థయుగాని అట్ఠ, యక్ఖస్సిమా గచ్ఛన్తు దక్ఖిణాయో’’తి.

౫౬౮.

‘‘అద్ధా హి దానం బహుధా పసత్థం, దదతో చ తే అక్ఖయధమ్మమత్థు;

పటిగణ్హామి ¶ తే వత్థయుగాని అట్ఠ, యక్ఖస్సిమా గచ్ఛన్తు దక్ఖిణాయో’’తి.

౫౬౯.

తతో హి సో ఆచమయిత్వా లిచ్ఛవి, థేరస్స దత్వాన యుగాని అట్ఠ;

‘పటిగ్గహితాని చ తాని అస్సు, యక్ఖఞ్చ పస్సేథ సన్నద్ధదుస్సం’.

౫౭౦.

తమద్దసా చన్దనసారలిత్తం, ఆజఞ్ఞమారూళ్హముళారవణ్ణం;

అలఙ్కతం సాధునివత్థదుస్సం, పరివారితం యక్ఖమహిద్ధిపత్తం.

౫౭౧.

సో ¶ తం దిస్వా అత్తమనా ఉదగ్గో, పహట్ఠచిత్తో చ సుభగ్గరూపో;

కమ్మఞ్చ దిస్వాన మహావిపాకం, సన్దిట్ఠికం చక్ఖునా సచ్ఛికత్వా.

౫౭౨.

తమేనమవోచ ¶ ¶ ఉపసఙ్కమిత్వా, ‘‘దస్సామి దానం సమణబ్రాహ్మణానం;

న చాపి మే కిఞ్చి అదేయ్యమత్థి, తువఞ్చ మే యక్ఖ బహూపకారో’’తి.

౫౭౩.

‘‘తువఞ్చ మే లిచ్ఛవి ఏకదేసం, అదాసి దానాని అమోఘమేతం;

స్వాహం ¶ కరిస్సామి తయావ సక్ఖిం, అమానుసో మానుసకేన సద్ధి’’న్తి.

౫౭౪.

‘‘గతీ చ బన్ధూ చ పరాయణఞ్చ [పరాయనఞ్చ (స్యా. క.)], మిత్తో మమాసి అథ దేవతా మే [దేవతాసి (సీ. స్యా.)];

యాచామి తం [యాచామహం (సీ.)] పఞ్జలికో భవిత్వా, ఇచ్ఛామి తం యక్ఖ పునాపి దట్ఠు’’న్తి.

౫౭౫.

‘‘సచే తువం అస్సద్ధో భవిస్ససి, కదరియరూపో విప్పటిపన్నచిత్తో;

త్వం నేవ మం లచ్ఛసి [తేనేవ మం న లచ్ఛసీ (సీ.), తేనేవ మం లిచ్ఛవి (స్యా.), తేనేవ మం లచ్ఛసి (క.)] దస్సనాయ, దిస్వా చ తం నోపి చ ఆలపిస్సం.

౫౭౬.

‘‘సచే పన త్వం భవిస్ససి ధమ్మగారవో, దానే రతో సఙ్గహితత్తభావో;

ఓపానభూతో సమణబ్రాహ్మణానం, ఏవం మమం లచ్ఛసి దస్సనాయ.

౫౭౭.

‘‘దిస్వా చ తం ఆలపిస్సం భదన్తే, ఇమఞ్చ సూలతో లహుం పముఞ్చ;

యతో నిదానం అకరిమ్హ సక్ఖిం, మఞ్ఞామి సూలావుతకస్స కారణా.

౫౭౮.

‘‘తే ¶ అఞ్ఞమఞ్ఞం అకరిమ్హ సక్ఖిం, అయఞ్చ ¶ సూలతో [సూలావుతో (సీ. స్యా.)] లహుం పముత్తో;

సక్కచ్చ ధమ్మాని సమాచరన్తో, ముచ్చేయ్య సో నిరయా చ తమ్హా;

కమ్మం సియా అఞ్ఞత్ర వేదనీయం.

౫౭౯.

‘‘కప్పితకఞ్చ ఉపసఙ్కమిత్వా, తేనేవ [తేన (స్యా. క.)] సహ సంవిభజిత్వా కాలే;

సయం ముఖేనూపనిసజ్జ పుచ్ఛ, సో తే అక్ఖిస్సతి ఏతమత్థం.

౫౮౦.

‘‘తమేవ భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా, పుచ్ఛస్సు అఞ్ఞత్థికో నో చ పదుట్ఠచిత్తో;

సో తే సుతం అసుతఞ్చాపి ధమ్మం,

సబ్బమ్పి ¶ అక్ఖిస్సతి యథా పజాన’’న్తి.

౫౮౧.

సో తత్థ రహస్సం సముల్లపిత్వా, సక్ఖిం కరిత్వాన అమానుసేన;

పక్కామి సో లిచ్ఛవీనం సకాసం, అథ బ్రవి పరిసం సన్నిసిన్నం.

౫౮౨.

‘‘సుణన్తు భోన్తో మమ ఏకవాక్యం, వరం వరిస్సం లభిస్సామి అత్థం;

సూలావుతో ¶ పురిసో లుద్దకమ్మో, పణీహితదణ్డో [పణీతనణ్డో (క.)] అనుసత్తరూపో [అనుపక్కరూపో (క.)].

౫౮౩.

‘‘ఏత్తావతా వీసతిరత్తిమత్తా, యతో ఆవుతో నేవ జీవతి న మతో;

తాహం మోచయిస్సామి దాని, యథామతిం అనుజానాతు సఙ్ఘో’’తి.

౫౮౪.

‘‘ఏతఞ్చ అఞ్ఞఞ్చ లహుం పముఞ్చ, కో తం వదేథ [వదేథాతి (క.), వదేథ చ (స్యా.)] తథా కరోన్తం;

యథా పజానాసి తథా కరోహి, యథామతిం అనుజానాతి సఙ్ఘో’’తి.

౫౮౫.

సో ¶ తం పదేసం ఉపసఙ్కమిత్వా, సూలావుతం మోచయి ఖిప్పమేవ;

‘మా భాయి సమ్మా’తి చ తం అవోచ, తికిచ్ఛకానఞ్చ ఉపట్ఠపేసి.

౫౮౬.

‘‘కప్పితకఞ్చ ¶ ఉపసఙ్కమిత్వా, తేనేవ సహ [తేన సమం (సీ.), తేన సహ (స్యా. క.)] సంవిభజిత్వా కాలే;

సయం ముఖేనూపనిసజ్జ లిచ్ఛవి, తథేవ పుచ్ఛిత్థ నం కారణత్థికో.

౫౮౭.

‘‘సూలావుతో పురిసో లుద్దకమ్మో, పణీతదణ్డో ¶ అనుసత్తరూపో;

ఏత్తావతా వీసతిరత్తిమత్తా, యతో ఆవుతో నేవ జీవతి న మతో.

౫౮౮.

‘‘సో మోచితో గన్త్వా మయా ఇదాని, ఏతస్స యక్ఖస్స వచో హి భన్తే;

సియా ను ఖో కారణం కిఞ్చిదేవ, యేన సో నిరయం నో వజేయ్య.

౫౮౯.

‘‘ఆచిక్ఖ భన్తే యది అత్థి హేతు, సద్ధాయికం హేతువచో సుణోమ;

న తేసం కమ్మానం వినాసమత్థి, అవేదయిత్వా ఇధ బ్యన్తిభావో’’తి.

౫౯౦.

‘‘సచే ¶ స ధమ్మాని సమాచరేయ్య, సక్కచ్చ రత్తిన్దివమప్పమత్తో;

ముచ్చేయ్య సో నిరయా చ తమ్హా, కమ్మం సియా అఞ్ఞత్ర వేదనీయ’’న్తి.

౫౯౧.

‘‘అఞ్ఞాతో [ఞాతోమ్హి (క.)] ఏసో పురిసస్స అత్థో, మమమ్పి దాని అనుకమ్ప భన్తే;

అనుసాస మం ఓవద భూరిపఞ్ఞ, యథా అహం నో నిరయం వజేయ్య’’న్తి.

౫౯౨.

‘‘అజ్జేవ ¶ ¶ బుద్ధం సరణం ఉపేహి, ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ పసన్నచిత్తో;

తథేవ సిక్ఖాయ పదాని పఞ్చ, అఖణ్డఫుల్లాని సమాదియస్సు.

౫౯౩.

‘‘పాణాతిపాతా విరమస్సు ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయస్సు;

అమజ్జపో మా చ ముసా అభాణీ, సకేన దారేన చ హోహి తుట్ఠో;

ఇమఞ్చ అరియం [ఇమఞ్చ (స్యా.)] అట్ఠఙ్గవరేనుపేతం, సమాదియాహి కుసలం సుఖుద్రయం.

౫౯౪.

‘‘చీవరం పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం;

అన్నం పానం ఖాదనీయం, వత్థసేనాసనాని చ;

దదాహి ఉజుభూతేసు, విప్పసన్నేన చేతసా [సదా పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి (స్యా. క.)].

౫౯౫.

‘‘భిక్ఖూపి సీలసమ్పన్నే, వీతరాగే బహుస్సుతే;

తప్పేహి అన్నపానేన, సదా పుఞ్ఞం పవడ్ఢతి.

౫౯౬.

‘‘ఏవఞ్చ ధమ్మాని [కమ్మాని (సీ. స్యా.)] సమాచరన్తో, సక్కచ్చ రత్తిన్దివమప్పమత్తో;

ముఞ్చ తువం [ముచ్చేయ్య సో త్వం (క.)] నిరయా చ తమ్హా, కమ్మం ¶ సియా అఞ్ఞత్ర వేదనీయ’’న్తి.

౫౯౭.

‘‘అజ్జేవ బుద్ధం సరణం ఉపేమి, ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ పసన్నచిత్తో;

తథేవ సిక్ఖాయ పదాని పఞ్చ, అఖణ్డఫుల్లాని సమాదియామి.

౫౯౮.

‘‘పాణాతిపాతా విరమామి ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయామి;

అమజ్జపో నో చ ముసా భణామి, సకేన దారేన చ హోమి తుట్ఠో;

ఇమఞ్చ అరియం అట్ఠఙ్గవరేనుపేతం, సమాదియామి కుసలం సుఖుద్రయం.

౫౯౯.

‘‘చీవరం ¶ ¶ పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం;

అన్నం పానం ఖాదనీయం, వత్థసేనాసనాని చ.

౬౦౦.

‘‘భిక్ఖూ ¶ చ సీలసమ్పన్నే, వీతరాగే బహుస్సుతే;

దదామి న వికమ్పామి [వికప్పామి (సీ. స్యా.)], బుద్ధానం సాసనే రతో’’తి.

౬౦౧.

ఏతాదిసా లిచ్ఛవి అమ్బసక్కరో, వేసాలియం అఞ్ఞతరో ఉపాసకో;

సద్ధో ముదూ కారకరో చ భిక్ఖు, సఙ్ఘఞ్చ సక్కచ్చ తదా ఉపట్ఠహి.

౬౦౨.

సూలావుతో చ అరోగో హుత్వా, సేరీ ¶ సుఖీ పబ్బజ్జం ఉపాగమి [పబ్బజ్జముపగచ్ఛి (క.)];

భిక్ఖుఞ్చ ఆగమ్మ కప్పితకుత్తమం, ఉభోపి సామఞ్ఞఫలాని అజ్ఝగుం.

౬౦౩.

ఏతాదిసా సప్పురిసాన సేవనా, మహప్ఫలా హోతి సతం విజానతం;

సూలావుతో అగ్గఫలం అఫస్సయి [ఫుస్సయి (స్యా. క.)], ఫలం కనిట్ఠం పన అమ్బసక్కరో’’తి.

అమ్బసక్కరపేతవత్థు పఠమం.

౨. సేరీసకపేతవత్థు

౬౦౪.

[వి. వ. ౧౨౨౮] సుణోథ యక్ఖస్స వాణిజాన చ, సమాగమో యత్థ తదా అహోసి;

యథా కథం ఇతరితరేన చాపి, సుభాసితం తఞ్చ సుణాథ సబ్బే.

౬౦౫.

యో సో అహు రాజా పాయాసి నామ [నామో (సీ.)], భుమ్మానం సహబ్యగతో యసస్సీ;

సో మోదమానోవ సకే విమానే, అమానుసో మానుసే అజ్ఝభాసీతి.

౬౦౬.

‘‘వఙ్కే ¶ అరఞ్ఞే అమనుస్సట్ఠానే, కన్తారే అప్పోదకే అప్పభక్ఖే;

సుదుగ్గమే వణ్ణుపథస్స మజ్ఝే, వఙ్కంభయా నట్ఠమనా మనుస్సా.

౬౦౭.

‘‘నయిధ ఫలా మూలమయా చ సన్తి, ఉపాదానం నత్థి కుతోధ భక్ఖో [భిక్ఖో (క.)];

అఞ్ఞత్ర పంసూహి చ వాలుకాహి చ, తతాహి ఉణ్హాహి చ దారుణాహి చ.

౬౦౮.

‘‘ఉజ్జఙ్గలం తత్తమివం కపాలం, అనాయసం పరలోకేన తుల్యం;

లుద్దానమావాసమిదం పురాణం, భూమిప్పదేసో అభిసత్తరూపో.

౬౦౯.

‘‘‘అథ తుమ్హే కేన వణ్ణేన, కిమాసమానా ఇమం పదేసం హి;

అనుపవిట్ఠా సహసా సమచ్చ, లోభా భయా అథ వా సమ్పమూళ్హా’’’తి.

౬౧౦.

‘‘మగధేసు అఙ్గేసు చ సత్థవాహా, ఆరోపయిత్వా పణియం పుథుత్తం;

తే యామసే సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధనత్థికా ఉద్దయం పత్థయానా.

౬౧౧.

‘‘దివా పిపాసం నధివాసయన్తా, యోగ్గానుకమ్పఞ్చ సమేక్ఖమానా;

ఏతేన వేగేన ఆయామ సబ్బే, రత్తిం మగ్గం పటిపన్నా వికాలే.

౬౧౨.

‘‘తే ¶ దుప్పయాతా అపరద్ధమగ్గా, అన్ధాకులా విప్పనట్ఠా అరఞ్ఞే;

సుదుగ్గమే వణ్ణుపథస్స మజ్ఝే, దిసం న జానామ పమూళ్హచిత్తా.

౬౧౩.

‘‘ఇదఞ్చ ¶ దిస్వాన అదిట్ఠపుబ్బం, విమానసేట్ఠఞ్చ తవఞ్చ యక్ఖ;

తతుత్తరిం జీవితమాసమానా, దిస్వా పతీతా సుమనా ఉదగ్గా’’తి.

౬౧౪.

‘‘పారం సముద్దస్స ఇమఞ్చ వణ్ణుం, వేత్తాచరం [వేత్తం పరం (స్యా.), వేత్తాచారం (క.)] సఙ్కుపథఞ్చ మగ్గం;

నదియో పన పబ్బతానఞ్చ దుగ్గా, పుథుద్దిసా గచ్ఛథ భోగహేతు.

౬౧౫.

‘‘పక్ఖన్దియాన విజితం పరేసం, వేరజ్జకే మానుసే పేక్ఖమానా;

యం వో సుతం వా అథ వాపి దిట్ఠం, అచ్ఛేరకం తం వో సుణోమ తాతా’’తి.

౬౧౬.

‘‘ఇతోపి అచ్ఛేరతరం కుమార, న నో సుతం వా అథ వాపి దిట్ఠం;

అతీతమానుస్సకమేవ సబ్బం, దిస్వా న తప్పామ అనోమవణ్ణం.

౬౧౭.

‘‘వేహాయసం పోక్ఖరఞ్ఞో సవన్తి, పహూతమల్యా [పహూతమాల్యా (స్యా.)] బహుపుణ్డరీకా;

దుమా చిమే నిచ్చఫలూపపన్నా, అతీవ గన్ధా సురభిం పవాయన్తి.

౬౧౮.

‘‘వేళూరియథమ్భా సతముస్సితాసే, సిలాపవాళస్స చ ఆయతంసా;

మసారగల్లా సహలోహితఙ్గా, థమ్భా ఇమే జోతిరసామయాసే.

౬౧౯.

‘‘సహస్సథమ్భం అతులానుభావం, తేసూపరి సాధుమిదం విమానం;

రతనన్తరం కఞ్చనవేదిమిస్సం, తపనీయపట్టేహి చ సాధుఛన్నం.

౬౨౦.

‘‘జమ్బోనదుత్తత్తమిదం ¶ సుమట్ఠో, పాసాదసోపాణఫలూపపన్నో;

దళ్హో చ వగ్గు చ సుసఙ్గతో చ [వగ్గు సుముఖో సుసఙ్గతో (సీ.)], అతీవ నిజ్ఝానఖమో మనుఞ్ఞో.

౬౨౧.

‘‘రతనన్తరస్మిం బహుఅన్నపానం, పరివారితో అచ్ఛరాసఙ్గణేన;

మురజఆలమ్బరతూరియఘుట్ఠో, అభివన్దితోసి థుతివన్దనాయ.

౬౨౨.

‘‘సో మోదసి నారిగణప్పబోధనో, విమానపాసాదవరే మనోరమే;

అచిన్తియో సబ్బగుణూపపన్నో, రాజా యథా వేస్సవణో నళిన్యా [నళిఞ్ఞం (క.)].

౬౨౩.

‘‘దేవో ను ఆసి ఉదవాసి యక్ఖో, ఉదాహు దేవిన్దో మనుస్సభూతో;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, ఆచిక్ఖ కో నామ తువంసి యక్ఖో’’తి.

౬౨౪.

‘‘సేరీసకో నామ అహమ్హి యక్ఖో, కన్తారియో వణ్ణుపథమ్హి గుత్తో;

ఇమం పదేసం అభిపాలయామి, వచనకరో వేస్సవణస్స రఞ్ఞో’’తి.

౬౨౫.

‘‘అధిచ్చలద్ధం పరిణామజం తే, సయం కతం ఉదాహు దేవేహి దిన్నం;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, కథం తయా లద్ధమిదం మనుఞ్ఞ’’న్తి.

౬౨౬.

‘‘నాధిచ్చలద్ధం న పరిణామజం మే, న సయం కతం న హి దేవేహి దిన్నం;

సకేహి కమ్మేహి అపాపకేహి, పుఞ్ఞేహి మే లద్ధమిదం మనుఞ్ఞ’’న్తి.

౬౨౭.

‘‘కిం ¶ తే వతం కిం పన బ్రహ్మచరియం, కిస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

పుచ్ఛన్తి తం వాణిజా సత్థవాహా, కథం తయా లద్ధమిదం విమాన’’న్తి.

౬౨౮.

‘‘మమం ¶ పాయాసీతి అహు సమఞ్ఞా, రజ్జం యదా కారయిం కోసలానం;

నత్థికదిట్ఠి కదరియో పాపధమ్మో, ఉచ్ఛేదవాదీ చ తదా అహోసిం.

౬౨౯.

‘‘సమణో చ ఖో ఆసి కుమారకస్సపో, బహుస్సుతో చిత్తకథీ ఉళారో;

సో మే తదా ధమ్మకథం అభాసి, దిట్ఠివిసూకాని వినోదయీ మే.

౬౩౦.

‘‘తాహం తస్స ధమ్మకథం సుణిత్వా, ఉపాసకత్తం పటిదేవయిస్సం;

పాణాతిపాతా విరతో అహోసిం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయిస్సం;

అమజ్జపో నో చ ముసా అభాణిం, సకేన దారేన చ అహోసి తుట్ఠో.

౬౩౧.

‘‘తం మే వతం తం పన బ్రహ్మచరియం, తస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;

తేహేవ కమ్మేహి అపాపకేహి, పుఞ్ఞేహి మే లద్ధమిదం విమాన’’న్తి.

౬౩౨.

‘‘సచ్చం కిరాహంసు నరా సపఞ్ఞా, అనఞ్ఞథా వచనం పణ్డితానం;

యహిం యహిం గచ్ఛతి పుఞ్ఞకమ్మో, తహిం తహిం మోదతి కామకామీ.

౬౩౩.

‘‘యహిం యహిం సోకపరిద్దవో చ, వధో చ బన్ధో చ పరిక్కిలేసో;

తహిం తహిం గచ్ఛతి పాపకమ్మో, న ముచ్చతి దుగ్గతియా కదాచీ’’తి.

౬౩౪.

‘‘సమ్మూళ్హరూపోవ ¶ జనో అహోసి, అస్మిం ముహుత్తే కలలీకతోవ;

జనస్సిమస్స తుయ్హఞ్చ కుమార, అప్పచ్చయో కేన ను ఖో అహోసీ’’తి.

౬౩౫.

‘‘ఇమే చ సిరీసవనా [ఇమే సిరీసూపవనా చ (సీ.), ఇమేపి సిరీసవనా చ (పీ. క.)] తాతా, దిబ్బా గన్ధా సురభీ సమ్పవన్తి;

తే సమ్పవాయన్తి ఇమం విమానం, దివా చ రత్తో చ తమం నిహన్త్వా.

౬౩౬.

‘‘ఇమేసఞ్చ ఖో వస్ససతచ్చయేన, సిపాటికా ఫలతి ఏకమేకా;

మానుస్సకం వస్ససతం అతీతం, యదగ్గే కాయమ్హి ఇధూపపన్నో.

౬౩౭.

‘‘దిస్వానహం వస్ససతాని పఞ్చ, అస్మిం విమానే ఠత్వాన తాతా;

ఆయుక్ఖయా పుఞ్ఞక్ఖయా చవిస్సం, తేనేవ సోకేన పముచ్ఛితోస్మీ’’తి.

౬౩౮.

‘‘కథం ను సోచేయ్య తథావిధో సో, లద్ధా విమానం అతులం చిరాయ;

యే చాపి ఖో ఇత్తరముపపన్నా, తే నూన సోచేయ్యుం పరిత్తపుఞ్ఞా’’తి.

౬౩౯.

‘‘అనుచ్ఛవిం ఓవదియఞ్చ మే తం, యం మం తుమ్హే పేయ్యవాచం వదేథ;

తుమ్హే చ ఖో తాతా మయానుగుత్తా, యేనిచ్ఛకం తేన పలేథ సోత్థి’’న్తి.

౬౪౦.

‘‘గన్త్వా మయం సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధన్నత్థికా ఉద్దయం పత్థయానా;

యథాపయోగా పరిపుణ్ణచాగా, కాహామ సేరీసమహం ఉళార’’న్తి.

౬౪౧.

‘‘మా ¶ చేవ సేరీసమహం అకత్థ, సబ్బఞ్చ వో భవిస్సతి యం వదేథ;

పాపాని కమ్మాని వివజ్జయాథ, ధమ్మానుయోగఞ్చ అధిట్ఠహాథ.

౬౪౨.

‘‘ఉపాసకో అత్థి ఇమమ్హి సఙ్ఘే, బహుస్సుతో సీలవతూపపన్నో;

సద్ధో చ చాగీ చ సుపేసలో చ, విచక్ఖణో సన్తుసితో ముతీమా.

౬౪౩.

‘‘సఞ్జానమానో ¶ న ముసా భణేయ్య, పరూపఘాతాయ చ చేతయేయ్య;

వేభూతికం పేసుణం నో కరేయ్య, సణ్హఞ్చ వాచం సఖిలం భణేయ్య.

౬౪౪.

‘‘సగారవో సప్పటిస్సో వినీతో, అపాపకో అధిసీలే విసుద్ధో;

సో మాతరం పితరఞ్చాపి జన్తు, ధమ్మేన పోసేతి అరియవుత్తి.

౬౪౫.

‘‘మఞ్ఞే సో మాతాపితూనం కారణా, భోగాని పరియేసతి న అత్తహేతు;

మాతాపితూనఞ్చ యో అచ్చయేన, నేక్ఖమ్మపోణో చరిస్సతి బ్రహ్మచరియం.

౬౪౬.

‘‘ఉజూ అవఙ్కో అసఠో అమాయో, న లేసకప్పేన చ వోహరేయ్య;

సో తాదిసో సుకతకమ్మకారీ, ధమ్మే ఠితో కిన్తి లభేథ దుక్ఖం.

౬౪౭.

‘‘తం కారణా పాతుకతోమ్హి అత్తనా, తస్మా ధమ్మం పస్సథ వాణిజాసే;

అఞ్ఞత్ర తేనిహ భస్మీ [భస్మి (స్యా.), భస్మ (క.)] భవేథ, అన్ధాకులా విప్పనట్ఠా అరఞ్ఞే;

తం ఖిప్పమానేన లహుం పరేన, సుఖో హవే సప్పురిసేన సఙ్గమో’’తి.

౬౪౮.

‘‘కిం ¶ నామ సో కిఞ్చ కరోతి కమ్మం, కిం నామధేయ్యం కిం పన తస్స గోత్తం;

మయమ్పి నం దట్ఠుకామమ్హ యక్ఖ, యస్సానుకమ్పాయ ఇధాగతోసి;

లాభా హి తస్స యస్స తువం పిహేసీ’’తి.

౬౪౯.

‘‘యో కప్పకో సమ్భవనామధేయ్యో, ఉపాసకో కోచ్ఛఫలూపజీవీ;

జానాథ నం తుమ్హాకం పేసియో సో, మా ఖో నం హీళిత్థ సుపేసలో సో’’తి.

౬౫౦.

‘‘జానామసే యం త్వం పవదేసి యక్ఖ, న ఖో నం జానామ స ఏదిసోతి;

మయమ్పి నం పూజయిస్సామ యక్ఖ, సుత్వాన తుయ్హం వచనం ఉళార’’న్తి.

౬౫౧.

‘‘యే కేచి ఇమస్మిం సత్థే మనుస్సా, దహరా మహన్తా అథవాపి మజ్ఝిమా;

సబ్బేవ తే ఆలమ్బన్తు విమానం, పస్సన్తు పుఞ్ఞానం ఫలం కదరియా’’తి.

౬౫౨.

తే తత్థ సబ్బేవ ‘అహం పురే’తి, తం కప్పకం తత్థ పురక్ఖత్వా [పురక్ఖిపిత్వా (సీ.)];

సబ్బేవ తే ఆలమ్బింసు విమానం, మసక్కసారం వియ వాసవస్స.

౬౫౩.

తే తత్థ సబ్బేవ ‘అహం పురే’తి, ఉపాసకత్తం పటివేదయింసు;

పాణాతిపాతా పటివిరతా అహేసుం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయింసు;

అమజ్జపా నో చ ముసా భణింసు, సకేన దారేన చ అహేసుం తుట్ఠా.

౬౫౪.

తే ¶ తత్థ సబ్బేవ ‘అహం పురే’తి, ఉపాసకత్తం పటివేదయిత్వా;

పక్కామి సత్థో అనుమోదమానో, యక్ఖిద్ధియా అనుమతో పునప్పునం.

౬౫౫.

గన్త్వాన తే సిన్ధుసోవీరభూమిం, ధనత్థికా ఉద్దయం [ఉదయ (పీ. క.)] పత్థయానా;

యథాపయోగా పరిపుణ్ణలాభా, పచ్చాగముం పాటలిపుత్తమక్ఖతం.

౬౫౬.

గన్త్వాన తే సఙ్ఘరం సోత్థివన్తో, పుత్తేహి దారేహి సమఙ్గిభూతా;

ఆనన్దీ విత్తా సుమనా పతీతా, అకంసు సేరీసమహం ఉళారం;

సేరీసకం తే పరివేణం మాపయింసు.

౬౫౭.

ఏతాదిసా ¶ సప్పురిసాన సేవనా, మహత్థికా ధమ్మగుణాన సేవనా;

ఏకస్స అత్థాయ ఉపాసకస్స, సబ్బేవ సత్తా సుఖితా [సుఖినో (పీ. క.)] అహేసున్తి.

సేరీసకపేతవత్థు దుతియం.

భాణవారం తతియం నిట్ఠితం.

౩. నన్దకపేతవత్థు

౬౫౮.

రాజా ¶ పిఙ్గలకో నామ, సురట్ఠానం అధిపతి అహు;

మోరియానం ఉపట్ఠానం గన్త్వా, సురట్ఠం పునరాగమా.

౬౫౯.

ఉణ్హే మజ్ఝన్హికే [మజ్ఝన్తికే (సబ్బత్థ)] కాలే, రాజా పఙ్కం [వఙ్కం (క.)] ఉపాగమి;

అద్దస మగ్గం రమణీయం, పేతానం తం వణ్ణుపథం [వణ్ణనాపథం (సీ. స్యా.)].

౬౬౦.

సారథిం ¶ ఆమన్తయీ రాజా –

‘‘అయం మగ్గో రమణీయో, ఖేమో సోవత్థికో సివో;

ఇమినా సారథి యామ, సురట్ఠానం సన్తికే ఇతో’’.

౬౬౧.

తేన ¶ పాయాసి సోరట్ఠో, సేనాయ చతురఙ్గినియా;

ఉబ్బిగ్గరూపో పురిసో, సోరట్ఠం ఏతదబ్రవి.

౬౬౨.

‘‘కుమ్మగ్గం పటిపన్నమ్హా, భింసనం లోమహంసనం;

పురతో దిస్సతి మగ్గో, పచ్ఛతో చ న దిస్సతి.

౬౬౩.

‘‘కుమ్మగ్గం పటిపన్నమ్హా, యమపురిసాన సన్తికే;

అమానుసో వాయతి గన్ధో, ఘోసో సుయ్యతి [సూయతి (సీ. స్యా.)] దారుణో’’.

౬౬౪.

సంవిగ్గో రాజా సోరట్ఠో, సారథిం ఏతదబ్రవి;

‘‘కుమ్మగ్గం పటిపన్నమ్హా, భింసనం లోమహంసనం;

పురతో దిస్సతి మగ్గో, పచ్ఛతో చ న దిస్సతి.

౬౬౫.

‘‘కుమ్మగ్గం పటిపన్నమ్హా, యమపురిసాన సన్తికే;

అమానుసో వాయతి గన్ధో, ఘోసో సుయ్యతి దారుణో’’.

౬౬౬.

హత్థిక్ఖన్ధం సమారుయ్హ, ఓలోకేన్తో చతుద్దిసం [చతుద్దిస్సా (క.)];

అద్దస నిగ్రోధం రమణీయం [రుక్ఖం నిగ్రోధం (స్యా. క.)], పాదపం ఛాయాసమ్పన్నం;

నీలబ్భవణ్ణసదిసం, మేఘవణ్ణసిరీనిభం.

౬౬౭.

సారథిం ¶ ¶ ఆమన్తయీ రాజా, ‘‘కిం ఏసో దిస్సతి బ్రహా;

నీలబ్భవణ్ణసదిసో, మేఘవణ్ణసిరీనిభో’’.

౬౬౮.

‘‘నిగ్రోధో సో మహారాజ, పాదపో ఛాయాసమ్పన్నో;

నీలబ్భవణ్ణసదిసో ¶ , మేఘవణ్ణసిరీనిభో’’.

౬౬౯.

తేన పాయాసి సోరట్ఠో, యేన సో దిస్సతే బ్రహా;

నీలబ్భవణ్ణసదిసో, మేఘవణ్ణసిరీనిభో.

౬౭౦.

హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ, రాజా రుక్ఖం ఉపాగమి;

నిసీది రుక్ఖమూలస్మిం, సామచ్చో సపరిజ్జనో;

పూరం పానీయసరకం, పూవే విత్తే చ అద్దస.

౬౭౧.

పురిసో ¶ చ దేవవణ్ణీ, సబ్బాభరణభూసితో;

ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం, సోరట్ఠం ఏతదబ్రవి.

౬౭౨.

‘‘స్వాగతం తే మహారాజ, అథో తే అదురాగతం;

పివతు దేవో పానీయం, పూవే ఖాద అరిన్దమ’’.

౬౭౩.

పివిత్వా రాజా పానీయం, సామచ్చో సపరిజ్జనో;

పూవే ఖాదిత్వా పిత్వా చ, సోరట్ఠో ఏతదబ్రవి.

౬౭౪.

‘‘దేవతా నుసి గన్ధబ్బో, అదు సక్కో పురిన్దదో;

అజానన్తా తం పుచ్ఛామ, కథం జానేము తం మయ’’న్తి.

౬౭౫.

‘‘నామ్హి దేవో న గన్ధబ్బో, నాపి [నమ్హి (క.)] సక్కో పురిన్దదో;

పేతో అహం మహారాజ, సురట్ఠా ఇధ మాగతో’’తి.

౬౭౬.

‘‘కింసీలో కింసమాచారో, సురట్ఠస్మిం పురే తువం;

కేన తే బ్రహ్మచరియేన, ఆనుభావో అయం తవా’’తి.

౬౭౭.

‘‘తం సుణోహి మహారాజ, అరిన్దమ రట్ఠవడ్ఢన;

అమచ్చా పారిసజ్జా చ, బ్రాహ్మణో చ పురోహితో.

౬౭౮.

‘‘సురట్ఠస్మిం అహం దేవ, పురిసో పాపచేతసో;

మిచ్ఛాదిట్ఠి చ దుస్సీలో, కదరియో పరిభాసకో.

౬౭౯.

‘‘‘దదన్తానం ¶ కరోన్తానం, వారయిస్సం బహుజ్జనం;

అఞ్ఞేసం దదమానానం, అన్తరాయకరో అహం.

౬౮౦.

‘‘‘విపాకో నత్థి దానస్స, సంయమస్స కుతో ఫలం;

నత్థి ఆచరియో నామ, అదన్తం కో దమేస్సతి.

౬౮౧.

‘‘‘సమతుల్యాని ¶ భూతాని, కుతో [కులే (స్యా. క.)] జేట్ఠాపచాయికో;

నత్థి బలం వీరియం వా, కుతో ఉట్ఠానపోరిసం.

౬౮౨.

‘‘‘నత్థి దానఫలం నామ, న విసోధేతి వేరినం;

లద్ధేయ్యం లభతే మచ్చో, నియతిపరిణామజం [పరిణామజా (సీ. క.)].

౬౮౩.

‘‘‘నత్థి ¶ మాతా పితా భాతా, లోకో నత్థి ఇతో పరం;

నత్థి దిన్నం నత్థి హుతం, సునిహితం న విజ్జతి.

౬౮౪.

‘‘‘యోపి ¶ హనేయ్య పురిసం, పరస్స ఛిన్దతే [పురిసస్స ఛిన్దే (స్యా. క.)] సిరం;

న కోచి కఞ్చి హనతి, సత్తన్నం వివరమన్తరే.

౬౮౫.

‘‘‘అచ్ఛేజ్జాభేజ్జో హి [భేజ్జో (సీ.), అభేజ్జో (స్యా.), భేజ్జాసి (క.)] జీవో, అట్ఠంసో గుళపరిమణ్డలో;

యోజనానం సతం పఞ్చ, కో జీవం ఛేత్తుమరహతి.

౬౮౬.

‘‘‘యథా సుత్తగుళే ఖిత్తే, నిబ్బేఠేన్తం పలాయతి;

ఏవమేవ చ సో జీవో, నిబ్బేఠేన్తో పలాయతి.

౬౮౭.

‘‘‘యథా గామతో నిక్ఖమ్మ, అఞ్ఞం గామం పవిసతి;

ఏవమేవ చ సో జీవో, అఞ్ఞం బోన్దిం పవిసతి.

౬౮౮.

‘‘‘యథా ¶ గేహతో నిక్ఖమ్మ, అఞ్ఞం గేహం పవిసతి;

ఏవమేవ చ సో జీవో, అఞ్ఞం బోన్దిం పవిసతి.

౬౮౯.

‘‘‘చుల్లాసీతి [చుళాసీతి (సీ. స్యా. క.)] మహాకప్పినో [మహాకప్పునో (సీ.)], సతసహస్సాని హి;

యే బాలా యే చ పణ్డితా, సంసారం ఖేపయిత్వాన;

దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సరే.

౬౯౦.

‘‘‘మితాని సుఖదుక్ఖాని, దోణేహి పిటకేహి చ;

జినో సబ్బం పజానాతి’, సమ్మూళ్హా ఇతరా పజా.

౬౯౧.

‘‘ఏవందిట్ఠి పురే ఆసిం, సమ్మూళ్హో మోహపారుతో;

మిచ్ఛాదిట్ఠి చ దుస్సీలో, కదరియో పరిభాసకో.

౬౯౨.

‘‘ఓరం మే ఛహి మాసేహి, కాలఙ్కిరియా భవిస్సతి;

ఏకన్తకటుకం ఘోరం, నిరయం పపతిస్సహం.

౬౯౩.

[పే. వ. ౭౦] ‘‘చతుక్కణ్ణం చతుద్వారం, విభత్తం భాగసో మితం;

అయోపాకారపరియన్తం, అయసా పటికుజ్జితం.

౬౯౪.

[పే. వ. ౭౧] ‘‘తస్స అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;

సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా.

౬౯౫.

‘‘వస్సాని ¶ సతసహస్సాని, ఘోసో సుయ్యతి తావదే;

లక్ఖో ఏసో మహారాజ, సతభాగవస్సకోటియో.

౬౯౬.

‘‘కోటిసతసహస్సాని ¶ , నిరయే పచ్చరే జనా;

మిచ్ఛాదిట్ఠీ చ దుస్సీలా, యే చ అరియూపవాదినో.

౬౯౭.

‘‘తత్థాహం దీఘమద్ధానం, దుక్ఖం వేదిస్స వేదనం;

ఫలం పాపస్స కమ్మస్స, తస్మా సోచామహం భుసం.

౬౯౮.

‘‘తం ¶ ¶ సుణోహి మహారాజ, అరిన్దమ రట్ఠవడ్ఢన;

ధీతా మయ్హం మహారాజ, ఉత్తరా భద్దమత్థు తే.

౬౯౯.

‘‘కరోతి భద్దకం కమ్మం, సీలేసుపోసథే రతా;

సఞ్ఞతా సంవిభాగీ చ, వదఞ్ఞూ వీతమచ్ఛరా.

౭౦౦.

‘‘అఖణ్డకారీ సిక్ఖాయ, సుణ్హా పరకులేసు చ;

ఉపాసికా సక్యమునినో, సమ్బుద్ధస్స సిరీమతో.

౭౦౧.

‘‘భిక్ఖు చ సీలసమ్పన్నో, గామం పిణ్డాయ పావిసి;

ఓక్ఖిత్తచక్ఖు సతిమా, గుత్తద్వారో సుసంవుతో.

౭౦౨.

‘‘సపదానం చరమానో, అగమా తం నివేసనం;

‘తమద్దస మహారాజ, ఉత్తరా భద్దమత్థు తే’.

౭౦౩.

‘‘పూరం పానీయసరకం, పూవే విత్తే చ సా అదా;

‘పితా మే కాలఙ్కతో, భన్తే తస్సేతం ఉపకప్పతు’.

౭౦౪.

‘‘సమనన్తరానుద్దిట్ఠే, విపాకో ఉదపజ్జథ;

భుఞ్జామి కామకామీహం, రాజా వేస్సవణో యథా.

౭౦౫.

‘‘తం సుణోహి మహారాజ, అరిన్దమ రట్ఠవడ్ఢన;

సదేవకస్స లోకస్స, బుద్ధో అగ్గో పవుచ్చతి;

తం బుద్ధం సరణం గచ్ఛ, సపుత్తదారో అరిన్దమ.

౭౦౬.

‘‘అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన, ఫుసన్తి అమతం పదం;

తం ధమ్మం సరణం గచ్ఛ, సపుత్తదారో అరిన్దమ.

౭౦౭.

‘‘చత్తారో ¶ చ పటిపన్నా [మగ్గపటిపన్నా (సీ. స్యా.)], చత్తారో చ ఫలే ఠితా;

ఏస సఙ్ఘో ఉజుభూతో, పఞ్ఞాసీలసమాహితో;

తం సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛ, సపుత్తదారో అరిన్దమ.

౭౦౮.

‘‘పాణాతిపాతా ¶ ¶ విరమస్సు ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయస్సు;

అమజ్జపో మా చ ముసా అభాణీ, సకేన దారేన చ హోహి తుట్ఠో’’తి.

౭౦౯.

‘‘అత్థకామోసి మే యక్ఖ, హితకామోసి దేవతే;

కరోమి తుయ్హం వచనం, త్వంసి ఆచరియో మమ.

౭౧౦.

‘‘ఉపేమి సరణం బుద్ధం, ధమ్మఞ్చాపి అనుత్తరం;

సఙ్ఘఞ్చ నరదేవస్స, గచ్ఛామి సరణం అహం.

౭౧౧.

‘‘పాణాతిపాతా విరమామి ఖిప్పం, లోకే అదిన్నం పరివజ్జయామి;

అమజ్జపో నో చ ముసా భణామి, సకేన దారేన చ హోమి తుట్ఠో.

౭౧౨.

‘‘ఓఫుణామి ¶ [ఓపుణామి (సీ.), ఓఫునామి (స్యా. క.), ఓపునామి (?)] మహావాతే, నదియా సీఘగామియా;

వమామి పాపికం దిట్ఠిం, బుద్ధానం సాసనే రతో’’.

౭౧౩.

ఇదం వత్వాన సోరట్ఠో, విరమిత్వా పాపదస్సనా [పాపదస్సనం (స్యా. క.)];

నమో ¶ భగవతో కత్వా, పామోక్ఖో రథమారుహీతి.

నన్దకపేతవత్థు తతియం.

౪. రేవతీపేతవత్థు

౭౧౪.

[వి. వ. ౮౬౩] ‘‘ఉట్ఠేహి రేవతే సుపాపధమ్మే, అపారుతద్వారే అదానసీలే;

నేస్సామ తం యత్థ థునన్తి దుగ్గతా, సమప్పితా [సమజ్జతా (సీ.)] నేరయికా దుఖేనా’’తి.

౭౧౫.

ఇచ్చేవ [ఇచ్చేవం (స్యా. క.)] వత్వాన యమస్స దూతా, తే ద్వే యక్ఖా లోహితక్ఖా బ్రహన్తా;

పచ్చేకబాహాసు గహేత్వా రేవతం, పక్కామయుం దేవగణస్స సన్తికే.

౭౧౬.

‘‘ఆదిచ్చవణ్ణం ¶ రుచిరం పభస్సరం, బ్యమ్హం సుభం కఞ్చనజాలఛన్నం;

కస్సేతమాకిణ్ణజనం విమానం, సురియస్స రంసీరివ జోతమానం.

౭౧౭.

‘‘నారీగణా చన్దనసారలిత్తా [చన్దనసారానులిత్తా (స్యా.)], ఉభతో విమానం ఉపసోభయన్తి;

తం దిస్సతి సురియసమానవణ్ణం, కో మోదతి సగ్గపత్తో విమానే’’తి.

౭౧౮.

‘‘బారాణసియం నన్దియో నామాసి, ఉపాసకో అమచ్ఛరీ దానపతి వదఞ్ఞూ;

తస్సేతమాకిణ్ణజనం విమానం, సురియస్స రంసీరివ జోతమానం.

౭౧౯.

‘‘నారీగణా చన్దనసారలిత్తా, ఉభతో విమానం ఉపసోభయన్తి;

తం దిస్సతి సురియసమానవణ్ణం, సో మోదతి సగ్గపత్తో విమానే’’తి.

౭౨౦.

‘‘నన్దియస్సాహం ¶ భరియా, అగారినీ సబ్బకులస్స ఇస్సరా;

భత్తు విమానే రమిస్సామి దానహం, న పత్థయే నిరయదస్సనాయా’’తి.

౭౨౧.

‘‘ఏసో తే నిరయో సుపాపధమ్మే, పుఞ్ఞం తయా అకతం జీవలోకే;

న హి మచ్ఛరీ రోసకో పాపధమ్మో, సగ్గూపగానం లభతి సహబ్యత’’న్తి.

౭౨౨.

‘‘కిం ను గూథఞ్చ ముత్తఞ్చ, అసుచీ పటిదిస్సతి;

దుగ్గన్ధం కిమిదం మీళ్హం, కిమేతం ఉపవాయతీ’’తి.

౭౨౩.

‘‘ఏస సంసవకో నామ, గమ్భీరో సతపోరిసో;

యత్థ వస్ససహస్సాని, తువం పచ్చసి రేవతే’’తి.

౭౨౪.

‘‘కిం ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కేన సంసవకో లద్ధో, గమ్భీరో సతపోరిసో’’తి.

౭౨౫.

‘‘సమణే బ్రాహ్మణే చాపి, అఞ్ఞే వాపి వనిబ్బకే;

ముసావాదేన వఞ్చేసి, తం పాపం పకతం తయా.

౭౨౬.

‘‘తేన సంసవకో లద్ధో, గమ్భీరో సతపోరిసో;

తత్థ వస్ససహస్సాని, తువం పచ్చసి రేవతే.

౭౨౭.

‘‘హత్థేపి ఛిన్దన్తి అథోపి పాదే, కణ్ణేపి ఛిన్దన్తి అథోపి నాసం;

అథోపి కాకోళగణా సమేచ్చ, సఙ్గమ్మ ఖాదన్తి విఫన్దమాన’’న్తి.

౭౨౮.

‘‘సాధు ఖో మం పటినేథ, కాహామి కుసలం బహుం;

దానేన సమచరియాయ, సంయమేన దమేన చ;

యం కత్వా సుఖితా హోన్తి, న చ పచ్ఛానుతప్పరే’’తి.

౭౨౯.

‘‘పురే తువం పమజ్జిత్వా, ఇదాని పరిదేవసి;

సయం కతానం కమ్మానం, విపాకం అనుభోస్ససీ’’తి.

౭౩౦.

‘‘కో దేవలోకతో మనుస్సలోకం, గన్త్వాన పుట్ఠో మే ఏవం వదేయ్య;

‘నిక్ఖిత్తదణ్డేసు దదాథ దానం, అచ్ఛాదనం సేయ్య [సయన (సీ.)] మథన్నపానం;

న హి మచ్ఛరీ రోసకో పాపధమ్మో, సగ్గూపగానం లభతి సహబ్యతం’.

౭౩౧.

‘‘సాహం నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నా, కాహామి కుసలం బహుం;

దానేన సమచరియాయ, సంయమేన దమేన చ.

౭౩౨.

‘‘ఆరామాని చ రోపిస్సం, దుగ్గే సఙ్కమనాని చ;

పపఞ్చ ఉదపానఞ్చ, విప్పసన్నేన చేతసా.

౭౩౩.

‘‘చాతుద్దసిం ¶ పఞ్చదసిం, యా చ పక్ఖస్స అట్ఠమీ;

పాటిహారియపక్ఖఞ్చ, అట్ఠఙ్గసుసమాగతం.

౭౩౪.

‘‘ఉపోసథం ఉపవసిస్సం, సదా సీలేసు సంవుతా;

న చ దానే పమజ్జిస్సం, సామం దిట్ఠమిదం మయా’’తి.

౭౩౫.

ఇచ్చేవం ¶ విప్పలపన్తిం, ఫన్దమానం తతో తతో;

ఖిపింసు నిరయే ఘోరే, ఉద్ధంపాదం అవంసిరం.

౭౩౬.

‘‘అహం పురే మచ్ఛరినీ అహోసిం, పరిభాసికా సమణబ్రాహ్మణానం;

వితథేన చ సామికం వఞ్చయిత్వా, పచ్చామహం నిరయే ఘోరరూపే’’తి.

రేవతీపేతవత్థు చతుత్థం.

౫. ఉచ్ఛుపేతవత్థు

౭౩౭.

‘‘ఇదం ¶ మమ ఉచ్ఛువనం మహన్తం, నిబ్బత్తతి పుఞ్ఞఫలం అనప్పకం;

తం దాని మే న [న దాని మే తం (సీ. క.)] పరిభోగమేతి, ఆచిక్ఖ భన్తే కిస్స అయం విపాకో.

౭౩౮.

‘‘హఞ్ఞామి [విహఞ్ఞామి (క.)] ఖజ్జామి చ వాయమామి, పరిసక్కామి పరిభుఞ్జితుం కిఞ్చి;

స్వాహం ఛిన్నథామో కపణో లాలపామి, కిస్స [కిస్సస్స (సీ.), కిస్సస్సు (?)] కమ్మస్స అయం విపాకో.

౭౩౯.

‘‘విఘాతో చాహం పరిపతామి ఛమాయం, పరివత్తామి వారిచరోవ ఘమ్మే;

రుదతో చ మే [దూరతో చ మే (స్యా. క.)] అస్సుకా నిగ్గలన్తి, ఆచిక్ఖ భన్తే కిస్స అయం విపాకో.

౭౪౦.

‘‘ఛాతో ¶ కిలన్తో చ పిపాసితో చ, సన్తస్సితో ¶ సాతసుఖం న విన్దే;

పుచ్ఛామి తం ఏతమత్థం భదన్తే, కథం ను ఉచ్ఛుపరిభోగం లభేయ్య’’న్తి.

౭౪౧.

‘‘పురే తువం కమ్మమకాసి అత్తనా, మనుస్సభూతో పురిమాయ జాతియా;

అహఞ్చ తం ఏతమత్థం వదామి, సుత్వాన త్వం ఏతమత్థం విజాన.

౭౪౨.

‘‘ఉచ్ఛుం ¶ తువం ఖాదమానో పయాతో, పురిసో చ తే పిట్ఠితో అన్వగచ్ఛి;

సో చ తం పచ్చాసన్తో కథేసి, తస్స తువం న కిఞ్చి ఆలపిత్థ.

౭౪౩.

‘‘సో చ తం అభణన్తం అయాచి, ‘దేహయ్య ఉచ్ఛు’న్తి చ తం అవోచ;

తస్స తువం పిట్ఠితో ఉచ్ఛుం అదాసి, తస్సేతం కమ్మస్స అయం విపాకో.

౭౪౪.

‘‘ఇఙ్ఘ త్వం గన్త్వాన పిట్ఠితో గణ్హేయ్యాసి [ఇఙ్ఘ త్వం పిట్ఠితో గణ్హ ఉచ్ఛుం (సీ.)], గహేత్వాన తం ఖాదస్సు యావదత్థం;

తేనేవ త్వం అత్తమనో భవిస్ససి, హట్ఠో చుదగ్గో చ పమోదితో చా’’తి.

౭౪౫.

గన్త్వాన ¶ సో పిట్ఠితో అగ్గహేసి, గహేత్వాన తం ఖాది యావదత్థం;

తేనేవ సో అత్తమనో అహోసి, హట్ఠో చుదగ్గో చ పమోదితో చాతి.

ఉచ్ఛుపేతవత్థు పఞ్చమం.

౬. కుమారపేతవత్థు

౭౪౬.

‘‘సావత్థి ¶ ¶ నామ నగరం, హిమవన్తస్స పస్సతో;

తత్థ ఆసుం ద్వే కుమారా, రాజపుత్తాతి మే సుతం.

౭౪౭.

‘‘సమ్మత్తా ¶ [పమత్తా (క.)] రజనీయేసు, కామస్సాదాభినన్దినో;

పచ్చుప్పన్నసుఖే గిద్ధా, న తే పస్సింసునాగతం.

౭౪౮.

‘‘తే చుతా చ మనుస్సత్తా, పరలోకం ఇతో గతా;

తేధ ఘోసేన్త్యదిస్సన్తా, పుబ్బే దుక్కటమత్తనో.

౭౪౯.

‘‘‘బహూసు వత [బహుస్సుతేసు (సీ. క.)] సన్తేసు, దేయ్యధమ్మే ఉపట్ఠితే;

నాసక్ఖిమ్హా చ అత్తానం, పరిత్తం కాతుం సుఖావహం.

౭౫౦.

‘‘‘కిం తతో పాపకం అస్స, యం నో రాజకులా చుతా;

ఉపపన్నా పేత్తివిసయం, ఖుప్పిపాససమప్పితా [ఖుప్పిపాసాసమప్పితా (సీ. పీ.)].

౭౫౧.

‘‘సామినో ఇధ హుత్వాన, హోన్తి అసామినో తహిం;

భమన్తి [చరన్తి (సీ. పీ.), మరన్తి (స్యా.)] ఖుప్పిపాసాయ, మనుస్సా ఉన్నతోనతా.

౭౫౨.

‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, ఇస్సరమదసమ్భవం;

పహాయ ¶ ఇస్సరమదం, భవే సగ్గగతో నరో;

కాయస్స భేదా సప్పఞ్ఞో, సగ్గం సో ఉపపజ్జతీ’’తి.

కుమారపేతవత్థు ఛట్ఠం.

౭. రాజపుత్తపేతవత్థు

౭౫౩.

పుబ్బే ¶ కతానం కమ్మానం, విపాకో మథయే మనం;

రూపే సద్దే రసే గన్ధే, ఫోట్ఠబ్బే చ మనోరమే.

౭౫౪.

నచ్చం గీతం రతిం ఖిడ్డం, అనుభుత్వా అనప్పకం;

ఉయ్యానే పరిచరిత్వా, పవిసన్తో గిరిబ్బజం.

౭౫౫.

ఇసిం సునేత్త [సునిత (క.)] మద్దక్ఖి, అత్తదన్తం సమాహితం;

అప్పిచ్ఛం హిరిసమ్పన్నం, ఉఞ్ఛే పత్తగతే రతం.

౭౫౬.

హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ, లద్ధా భన్తేతి చాబ్రవి;

తస్స పత్తం గహేత్వాన, ఉచ్చం పగ్గయ్హ ఖత్తియో.

౭౫౭.

థణ్డిలే ¶ పత్తం భిన్దిత్వా, హసమానో అపక్కమి;

‘‘రఞ్ఞో కితవస్సాహం పుత్తో, కిం మం భిక్ఖు కరిస్ససి’’.

౭౫౮.

తస్స ¶ కమ్మస్స ఫరుసస్స, విపాకో కటుకో అహు;

యం రాజపుత్తో వేదేసి, నిరయమ్హి సమప్పితో.

౭౫౯.

ఛళేవ చతురాసీతి, వస్సాని నవుతాని చ;

భుసం దుక్ఖం నిగచ్ఛిత్థో, నిరయే కతకిబ్బిసో.

౭౬౦.

ఉత్తానోపి చ పచ్చిత్థ, నికుజ్జో వామదక్ఖిణో;

ఉద్ధంపాదో ఠితో చేవ, చిరం బాలో అపచ్చథ.

౭౬౧.

బహూని ¶ వస్ససహస్సాని, పూగాని నహుతాని చ;

భుసం దుక్ఖం నిగచ్ఛిత్థో, నిరయే కతకిబ్బిసో.

౭౬౨.

ఏతాదిసం ఖో కటుకం, అప్పదుట్ఠప్పదోసినం;

పచ్చన్తి పాపకమ్మన్తా, ఇసిమాసజ్జ సుబ్బతం.

౭౬౩.

సో తత్థ బహువస్సాని, వేదయిత్వా బహుం దుఖం;

ఖుప్పిపాసహతో నామ [ఖుప్పిపాసాహతో నామ (సీ. పీ)], పేతో ఆసి తతో చుతో.

౭౬౪.

ఏతమాదీనవం ఞత్వా [దిస్వా (సీ.)], ఇస్సరమదసమ్భవం;

పహాయ ఇస్సరమదం, నివాతమనువత్తయే.

౭౬౫.

దిట్ఠేవ ధమ్మే పాసంసో, యో బుద్ధేసు సగారవో;

కాయస్స భేదా సప్పఞ్ఞో, సగ్గం సో ఉపపజ్జతీతి.

రాజపుత్తపేతవత్థు సత్తమం.

౮. గూథఖాదకపేతవత్థు

౭౬౬.

‘‘గూథకూపతో ¶ ఉగ్గన్త్వా, కో ను దీనో పతిట్ఠసి [దీనో హి తిట్ఠసి (సీ.)];

నిస్సంసయం పాపకమ్మన్తో, కిం ను సద్దహసే తువ’’న్తి.

౭౬౭.

‘‘అహం భదన్తే పేతోమ్హి, దుగ్గతో యమలోకికో;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతో’’.

౭౬౮.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛసీ’’తి.

౭౬౯.

‘‘అహు ¶ ఆవాసికో మయ్హం, ఇస్సుకీ కులమచ్ఛరీ;

అజ్ఝోసితో మయ్హం ఘరే, కదరియో పరిభాసకో.

౭౭౦.

‘‘తస్సాహం ¶ ¶ వచనం సుత్వా, భిక్ఖవో పరిభాసిసం;

తస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతో’’తి.

౭౭౧.

‘‘అమిత్తో మిత్తవణ్ణేన, యో తే ఆసి కులూపకో;

కాయస్స భేదా దుప్పఞ్ఞో, కిం ను పేచ్చ గతిం గతో’’తి.

౭౭౨.

‘‘తస్సేవాహం పాపకమ్మస్స, సీసే తిట్ఠామి మత్థకే;

సో చ పరవిసయం పత్తో, మమేవ పరిచారకో.

౭౭౩.

‘‘యం భదన్తే హదన్తఞ్ఞే, ఏతం మే హోతి భోజనం;

అహఞ్చ ఖో యం హదామి, ఏతం సో ఉపజీవతీ’’తి.

గూథఖాదకపేతవత్థు అట్ఠమం.

౯. గూథఖాదకపేతివత్థు

౭౭౪.

‘‘గూథకూపతో ¶ ఉగ్గన్త్వా, కా ను దీనా పతిట్ఠసి;

నిస్సంసయం పాపకమ్మన్తా, కిం ను సద్దహసే తువ’’న్తి.

౭౭౫.

‘‘అహం భదన్తే పేతీమ్హి, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౭౭౬.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛసీ’’తి.

౭౭౭.

‘‘అహు ఆవాసికో మయ్హం, ఇస్సుకీ కులమచ్ఛరీ;

అజ్ఝోసితో మయ్హం ఘరే, కదరియో పరిభాసకో.

౭౭౮.

‘‘తస్సాహం వచనం సుత్వా, భిక్ఖవో పరిభాసిసం;

తస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౭౭౯.

‘‘అమిత్తో ¶ మిత్తవణ్ణేన, యో తే ఆసి కులూపకో;

కాయస్స భేదా దుప్పఞ్ఞో, కిం ను పేచ్చ గతిం గతో’’తి.

౭౮౦.

‘‘తస్సేవాహం పాపకమ్మస్స, సీసే తిట్ఠామి మత్థకే;

సో చ పరవిసయం పత్తో, మమేవ పరిచారకో.

౭౮౧.

‘‘యం ¶ భదన్తే హదన్తఞ్ఞే, ఏతం మే హోతి భోజనం;

అహఞ్చ ఖో యం హదామి, ఏతం సో ఉపజీవతీ’’తి.

గూథఖాదకపేతివత్థు నవమం.

౧౦. గణపేతవత్థు

౭౮౨.

‘‘నగ్గా ¶ దుబ్బణ్ణరూపాత్థ, కిసా ధమనిసన్థతా;

ఉప్ఫాసులికా [ఉప్పాసుళికా (క.)] కిసికా, కే ను తుమ్హేత్థ మారిసా’’తి.

౭౮౩.

‘‘మయం భదన్తే పేతామ్హా, దుగ్గతా యమలోకికా;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౭౮౪.

‘‘కిం ¶ ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, పేతలోకం ఇతో గతా’’తి.

౭౮౫.

‘‘అనావటేసు తిత్థేసు, విచినిమ్హద్ధమాసకం;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకమ్హ అత్తనో.

౭౮౬.

‘‘నదిం ఉపేమ తసితా, రిత్తకా పరివత్తతి;

ఛాయం ఉపేమ ఉణ్హేసు, ఆతపో పరివత్తతి.

౭౮౭.

‘‘అగ్గివణ్ణో చ నో వాతో, డహన్తో ఉపవాయతి;

ఏతఞ్చ భన్తే అరహామ, అఞ్ఞఞ్చ పాపకం తతో.

౭౮౮.

‘‘అపి యోజనాని [అధియోజనాని (సీ. క.)] గచ్ఛామ, ఛాతా ఆహారగేధినో;

అలద్ధావ ¶ నివత్తామ, అహో నో అప్పపుఞ్ఞతా.

౭౮౯.

‘‘ఛాతా పముచ్ఛితా భన్తా, భూమియం పటిసుమ్భితా;

ఉత్తానా పటికిరామ, అవకుజ్జా పతామసే.

౭౯౦.

‘‘తే చ తత్థేవ పతితా [తత్థ పపహితా (క.)], భూమియం పటిసుమ్భితా;

ఉరం సీసఞ్చ ఘట్టేమ, అహో నో అప్పపుఞ్ఞతా.

౭౯౧.

‘‘ఏతఞ్చ భన్తే అరహామ, అఞ్ఞఞ్చ పాపకం తతో;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకమ్హ అత్తనో.

౭౯౨.

‘‘తే హి నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నా, కాహామ కుసలం బహు’’న్తి.

గణపేతవత్థు దసమం.

౧౧. పాటలిపుత్తపేతవత్థు

౭౯౩.

‘‘దిట్ఠా ¶ ¶ ¶ తయా నిరయా తిరచ్ఛానయోని,

పేతా అసురా అథవాపి మానుసా దేవా; సయమద్దస కమ్మవిపాకమత్తనో,

నేస్సామి తం పాటలిపుత్తమక్ఖతం; తత్థ గన్త్వా కుసలం కరోహి కమ్మం’’.

౭౯౪.

‘‘అత్థకామోసి మే యక్ఖ, హితకామోసి దేవతే;

కరోమి తుయ్హం వచనం, త్వంసి ఆచరియో మమ.

౭౯౫.

‘‘దిట్ఠా మయా నిరయా తిరచ్ఛానయోని, పేతా అసురా అథవాపి మానుసా దేవా;

సయమద్దసం ¶ కమ్మవిపాకమత్తనో, కాహామి పుఞ్ఞాని అనప్పకానీ’’తి.

పాటలిపుత్తపేతవత్థు ఏకాదసమం.

౧౨. అమ్బవనపేతవత్థు

౭౯౬.

‘‘అయఞ్చ తే పోక్ఖరణీ సురమ్మా, సమా సుతిత్థా చ మహోదకా చ;

సుపుప్ఫితా భమరగణానుకిణ్ణా, కథం తయా లద్ధా అయం మనుఞ్ఞా.

౭౯౭.

‘‘ఇదఞ్చ తే అమ్బవనం సురమ్మం, సబ్బోతుకం ధారయతే [ధారయతి (స్యా. క.)] ఫలాని;

సుపుప్ఫితం భమరగణానుకిణ్ణం, కథం తయా లద్ధమిదం విమానం’’.

౭౯౮.

‘‘అమ్బపక్కం దకం [అమ్బపక్కోదకం (సీ. స్యా. పీ.), అమ్బపక్కూదకం (క.)] యాగు, సీతచ్ఛాయా మనోరమా;

ధీతాయ దిన్నదానేన, తేన మే ఇధ లబ్భతి’’.

౭౯౯.

‘‘సన్దిట్ఠికం ¶ కమ్మం ఏవం [సన్దిట్ఠికం ఏవ (స్యా.)] పస్సథ, దానస్స దమస్స సంయమస్స విపాకం;

దాసీ అహం అయ్యకులేసు హుత్వా, సుణిసా హోమి అగారస్స ఇస్సరా’’తి.

అమ్బవనపేతవత్థు ద్వాదసమం.

౧౩. అక్ఖరుక్ఖపేతవత్థు

౮౦౦.

‘‘యం ¶ ¶ దదాతి న తం హోతి, దేథేవ దానం దత్వా ఉభయం తరతి;

ఉభయం తేన దానేన [తేన (క.)] గచ్ఛతి, జాగరథ మాపమజ్జథా’’తి.

అక్ఖరుక్ఖపేతవత్థు తేరసమం.

౧౪. భోగసంహరపేతవత్థు

౮౦౧.

‘‘మయం ¶ భోగే సంహరిమ్హ, సమేన విసమేన చ;

తే అఞ్ఞే పరిభుఞ్జన్తి, మయం దుక్ఖస్స భాగినీ’’తి.

భోగసంహరపేతవత్థు చుద్దసమం.

౧౫. సేట్ఠిపుత్తపేతవత్థు

౮౦౨.

[జా. ౧.౪.౫౪ జాతకేపి] ‘‘సట్ఠివస్ససహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

నిరయే పచ్చమానానం, కదా అన్తో భవిస్సతి’’.

౮౦౩.

[జా. ౧.౪.౫౫ జాతకేపి] ‘‘నత్థి అన్తో కుతో అన్తో, న అన్తో పటిదిస్సతి;

తథా హి పకతం పాపం, తుయ్హం మయ్హఞ్చ మారిసా [మమ తుయ్హఞ్చ మారిస (సీ. స్యా. పీ.)].

౮౦౪.

[జా. ౧.౪.౫౩ జాతకేపి] ‘‘దుజ్జీవితమజీవమ్హ ¶ , యే సన్తే న దదమ్హసే;

సన్తేసు దేయ్యధమ్మేసు, దీపం నాకమ్హ అత్తనో.

౮౦౫.

[జా. ౧.౪.౫౬ జాతకేపి] ‘‘సోహం నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నో, కాహామి కుసలం బహు’’న్తి.

సేట్ఠిపుత్తపేతవత్థు పన్నరసమం.

౧౬. సట్ఠికూటపేతవత్థు

౮౦౬.

‘‘కిం ¶ ను ఉమ్మత్తరూపోవ, మిగో భన్తోవ ధావసి;

నిస్సంసయం పాపకమ్మన్తో [పాపకమ్మం (స్యా. పీ.)], కిం ను సద్దాయసే తువ’’న్తి.

౮౦౭.

‘‘అహం ¶ భదన్తే పేతోమ్హి, దుగ్గతో యమలోకికో;

పాపకమ్మం కరిత్వాన, పేతలోకం ఇతో గతో.

౮౦౮.

‘‘సట్ఠి కూటసహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

సీసే మయ్హం నిపతన్తి, తే భిన్దన్తి చ మత్థక’’న్తి.

౮౦౯.

‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;

కిస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛసి.

౮౧౦.

‘‘సట్ఠి ¶ కూటసహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

సీసే తుయ్హం నిపతన్తి, తే భిన్దన్తి చ మత్థక’’న్తి.

౮౧౧.

‘‘అథద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, సునేత్తం భావితిన్ద్రియం;

నిసిన్నం రుక్ఖమూలస్మిం, ఝాయన్తం అకుతోభయం.

౮౧౨.

‘‘సాలిత్తకప్పహారేన, భిన్దిస్సం తస్స మత్థకం;

తస్స కమ్మవిపాకేన, ఇదం దుక్ఖం నిగచ్ఛిసం.

౮౧౩.

‘‘సట్ఠి కూటసహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

సీసే మయ్హం నిపతన్తి, తే భిన్దన్తి చ [నిపతన్తి, వో భిన్దన్తేవ (సీ. ధమ్మపదట్ఠకథా)] మత్థక’’న్తి.

౮౧౪.

‘‘ధమ్మేన తే కాపురిస, సట్ఠికూటసహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

సీసే తుయ్హం నిపతన్తి, తే భిన్దన్తి చ మత్థక’’న్తి.

సట్ఠికూటపేతవత్థు సోళసమం.

మహావగ్గో చతుత్థో నిట్ఠితో.

తస్సుద్దానం ¶ –

అమ్బసక్కరో ¶ ¶ సేరీసకో, పిఙ్గలో రేవతి ఉచ్ఛు;

ద్వే కుమారా దువే గూథా, గణపాటలిఅమ్బవనం.

అక్ఖరుక్ఖభోగసంహరా, సేట్ఠిపుత్తసట్ఠికూటా;

ఇతి సోళసవత్థూని, వగ్గో తేన పవుచ్చతి.

అథ వగ్గుద్దానం –

ఉరగో ఉపరివగ్గో, చూళమహాతి చతుధా;

వత్థూని ఏకపఞ్ఞాసం, చతుధా భాణవారతో.

పేతవత్థుపాళి నిట్ఠితా.