📜
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
ఖుద్దకనికాయే
బుద్ధవంసపాళి
౧. రతనచఙ్కమనకణ్డం
బ్రహ్మా ¶ ¶ ¶ ¶ చ లోకాధిపతీ సహమ్పతీ [సహమ్పతి (స్యా. కం.)], కతఞ్జలీ అనధివరం అయాచథ;
‘‘సన్తీధ సత్తాప్పరజక్ఖజాతికా, దేసేహి ధమ్మం అనుకమ్పిమం పజం’’.
సమ్పన్నవిజ్జాచరణస్స తాదినో, జుతిన్ధరస్సన్తిమదేహధారినో;
తథాగతస్సప్పటిపుగ్గలస్స, ఉప్పజ్జి కారుఞ్ఞతా సబ్బసత్తే.
‘‘న హేతే జానన్తి సదేవమానుసా, బుద్ధో అయం కీదిసకో నరుత్తమో;
ఇద్ధిబలం పఞ్ఞాబలఞ్చ కీదిసం, బుద్ధబలం లోకహితస్స కీదిసం.
‘‘న ¶ హేతే జానన్తి సదేవమానుసా, బుద్ధో అయం ఏదిసకో నరుత్తమో;
ఇద్ధిబలం పఞ్ఞాబలఞ్చ ఏదిసం, బుద్ధబలం లోకహితస్స ఏదిసం.
‘‘హన్దాహం ¶ ¶ దస్సయిస్సామి, బుద్ధబలమనుత్తరం;
చఙ్కమం మాపయిస్సామి, నభే రతనమణ్డితం’’.
భుమ్మా మహారాజికా తావతింసా, యామా చ దేవా తుసితా చ నిమ్మితా;
పరనిమ్మితా యేపి చ బ్రహ్మకాయికా, ఆనన్దితా విపులమకంసు ఘోసం.
ఓభాసితా ¶ చ పథవీ సదేవకా, పుథూ చ లోకన్తరికా అసంవుతా;
తమో చ తిబ్బో విహతో తదా అహు, దిస్వాన అచ్ఛేరకం పాటిహీరం.
సదేవగన్ధబ్బమనుస్సరక్ఖసే, ఆభా ఉళారా విపులా అజాయథ;
ఇమస్మిం ¶ లోకే పరస్మిఞ్చోభయస్మిం [పరస్మిం చూభయే (స్యా. కం.)], అధో చ ఉద్ధం తిరియఞ్చ విత్థతం.
సత్తుత్తమో అనధివరో వినాయకో, సత్థా అహూ దేవమనుస్సపూజితో;
మహానుభావో సతపుఞ్ఞలక్ఖణో, దస్సేసి అచ్ఛేరకం పాటిహీరం.
సో యాచితో దేవవరేన చక్ఖుమా, అత్థం సమేక్ఖిత్వా తదా నరుత్తమో;
చఙ్కమం [చఙ్కమం తత్థ (సీ.)] మాపయి లోకనాయకో, సునిట్ఠితం సబ్బరతననిమ్మితం.
ఇద్ధీ చ ఆదేసనానుసాసనీ, తిపాటిహీరే భగవా వసీ అహు;
చఙ్కమం మాపయి లోకనాయకో, సునిట్ఠితం సబ్బరతననిమ్మితం.
దససహస్సీలోకధాతుయా, సినేరుపబ్బతుత్తమే;
థమ్భేవ దస్సేసి పటిపాటియా, చఙ్కమే రతనామయే.
దససహస్సీ ¶ అతిక్కమ్మ, చఙ్కమం మాపయీ జినో;
సబ్బసోణ్ణమయా పస్సే, చఙ్కమే రతనామయే.
తులాసఙ్ఘాటానువగ్గా ¶ , సోవణ్ణఫలకత్థతా;
వేదికా సబ్బసోవణ్ణా, దుభతో పస్సేసు నిమ్మితా.
మణిముత్తావాలుకాకిణ్ణా, నిమ్మితో రతనామయో;
ఓభాసేతి దిసా సబ్బా, సతరంసీవ ఉగ్గతో.
తస్మిం చఙ్కమనే ధీరో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణో;
విరోచమానో సమ్బుద్ధో, చఙ్కమే చఙ్కమీ జినో.
దిబ్బం మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
చఙ్కమనే ఓకిరన్తి, సబ్బే దేవా సమాగతా.
పస్సన్తి తం దేవసఙ్ఘా, దససహస్సీ పమోదితా;
నమస్సమానా నిపతన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
తావతింసా ¶ చ యామా చ, తుసితా చాపి దేవతా;
నిమ్మానరతినో దేవా, యే దేవా వసవత్తినో;
ఉదగ్గచిత్తా సుమనా, పస్సన్తి లోకనాయకం.
సదేవగన్ధబ్బమనుస్సరక్ఖసా, నాగా సుపణ్ణా అథ వాపి కిన్నరా;
పస్సన్తి ¶ తం లోకహితానుకమ్పకం, నభేవ అచ్చుగ్గతచన్దమణ్డలం.
ఆభస్సరా ¶ సుభకిణ్హా, వేహప్ఫలా అకనిట్ఠా చ దేవతా;
సుసుద్ధసుక్కవత్థవసనా, తిట్ఠన్తి పఞ్జలీకతా.
ముఞ్చన్తి పుప్ఫం పన పఞ్చవణ్ణికం, మన్దారవం చన్దనచుణ్ణమిస్సితం;
భమేన్తి చేలాని చ అమ్బరే తదా, ‘‘అహో జినో లోకహితానుకమ్పకో.
‘‘తువం సత్థా చ కేతూ చ, ధజో యూపో చ పాణినం;
పరాయనో పతిట్ఠా చ, దీపో చ ద్విపదుత్తమో [దిపదుత్తమో (సీ. స్యా.)].
‘‘దససహస్సీలోకధాతుయా, దేవతాయో మహిద్ధికా;
పరివారేత్వా నమస్సన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
‘‘దేవతా దేవకఞ్ఞా చ, పసన్నా తుట్ఠమానసా;
పఞ్చవణ్ణికపుప్ఫేహి, పూజయన్తి నరాసభం.
‘‘పస్సన్తి ¶ తం దేవసఙ్ఘా, పసన్నా తుట్ఠమానసా;
పఞ్చవణ్ణికపుప్ఫేహి, పూజయన్తి నరాసభం.
‘‘అహో అచ్ఛరియం లోకే, అబ్భుతం లోమహంసనం;
న మేదిసం భూతపుబ్బం, అచ్ఛేరం లోమహంసనం’’.
సకసకమ్హి భవనే, నిసీదిత్వాన దేవతా;
హసన్తి తా మహాహసితం, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
ఆకాసట్ఠా చ భూమట్ఠా, తిణపన్థనివాసినో;
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
యేపి ¶ దీఘాయుకా నాగా, పుఞ్ఞవన్తో మహిద్ధికా;
పమోదితా నమస్సన్తి, పూజయన్తి నరుత్తమం.
సఙ్గీతియో పవత్తేన్తి, అమ్బరే అనిలఞ్జసే;
చమ్మనద్ధాని వాదేన్తి, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
సఙ్ఖా చ పణవా చేవ, అథోపి డిణ్డిమా [డేణ్డిమా (సీ.)] బహూ;
అన్తలిక్ఖస్మిం వజ్జన్తి, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
అబ్భుతో ¶ వత నో అజ్జ, ఉప్పజ్జి లోమహంసనో;
ధువమత్థసిద్ధిం లభామ, ఖణో నో పటిపాదితో.
బుద్ధోతి తేసం సుత్వాన, పీతి ఉప్పజ్జి తావదే;
బుద్ధో బుద్ధోతి కథయన్తా, తిట్ఠన్తి పఞ్జలీకతా.
హిఙ్కారా సాధుకారా చ [హిఙ్కారం సాధుకారఞ్చ (సీ. స్యా.)], ఉక్కుట్ఠి సమ్పహంసనం [సమ్పసాదనం (సీ.), సమ్పనాదనం (స్యా.)];
పజా చ వివిధా గగనే, వత్తేన్తి పఞ్జలీకతా.
గాయన్తి సేళేన్తి చ వాదయన్తి చ, భుజాని పోథేన్తి చ నచ్చయన్తి చ;
ముఞ్చన్తి పుప్ఫం పన పఞ్చవణ్ణికం, మన్దారవం చన్దనచుణ్ణమిస్సితం.
‘‘యథా ¶ తుయ్హం మహావీర, పాదేసు చక్కలక్ఖణం;
ధజవజిరపటాకా, వడ్ఢమానఙ్కుసాచితం.
‘‘రూపే ¶ సీలే సమాధిమ్హి, పఞ్ఞాయ చ అసాదిసో;
విముత్తియా అసమసమో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
‘‘దసనాగబలం ¶ కాయే, తుయ్హం పాకతికం బలం;
ఇద్ధిబలేన అసమో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
‘‘ఏవం సబ్బగుణూపేతం, సబ్బఙ్గసముపాగతం;
మహామునిం కారుణికం, లోకనాథం నమస్సథ.
‘‘అభివాదనం థోమనఞ్చ, వన్దనఞ్చ పసంసనం;
నమస్సనఞ్చ పూజఞ్చ, సబ్బం అరహసీ తువం.
‘‘యే కేచి లోకే వన్దనేయ్యా, వన్దనం అరహన్తి యే;
సబ్బసేట్ఠో మహావీర, సదిసో తే న విజ్జతి.
‘‘సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, సమాధిజ్ఝానకోవిదో;
గిజ్ఝకూటే ఠితోయేవ, పస్సతి లోకనాయకం.
‘‘సుఫుల్లం సాలరాజంవ, చన్దంవ గగనే యథా;
మజ్ఝన్హికేవ [మజ్ఝన్తికేవ (సబ్బత్థ)] సూరియం, ఓలోకేసి నరాసభం.
‘‘జలన్తం దీపరుక్ఖంవ, తరుణసూరియంవ ఉగ్గతం;
బ్యామప్పభానురఞ్జితం, ధీరం పస్సతి లోకనాయకం.
‘‘పఞ్చన్నం భిక్ఖుసతానం, కతకిచ్చాన తాదినం;
ఖీణాసవానం విమలానం, ఖణేన సన్నిపాతయి.
‘‘లోకప్పసాదనం ¶ నామ, పాటిహీరం నిదస్సయి;
అమ్హేపి తత్థ గన్త్వాన, వన్దిస్సామ మయం జినం.
‘‘ఏథ సబ్బే గమిస్సామ, పుచ్ఛిస్సామ మయం జినం;
కఙ్ఖం వినోదయిస్సామ, పస్సిత్వా లోకనాయకం’’.
సాధూతి ¶ తే పటిస్సుత్వా, నిపకా సంవుతిన్ద్రియా;
పత్తచీవరమాదాయ, తరమానా ఉపాగముం.
ఖీణాసవేహి విమలేహి, దన్తేహి ఉత్తమే దమే;
సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి.
తేహి ¶ భిక్ఖూహి పరివుతో, సారిపుత్తో మహాగణీ;
లళన్తో దేవోవ గగనే, ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి.
ఉక్కాసితఞ్చ ఖిపితం [ఉక్కాసితఞ్చ ఖిపితఞ్చ (స్యా. అట్ఠ.)], అజ్ఝుపేక్ఖియ సుబ్బతా;
సగారవా సప్పతిస్సా, సమ్బుద్ధం ఉపసఙ్కముం.
ఉపసఙ్కమిత్వా పస్సన్తి, సయమ్భుం లోకనాయకం;
నభే అచ్చుగ్గతం ధీరం, చన్దంవ గగనే యథా.
జలన్తం దీపరుక్ఖంవ, విజ్జుంవ గగనే యథా;
మజ్ఝన్హికేవ సూరియం, పస్సన్తి లోకనాయకం.
పఞ్చభిక్ఖుసతా సబ్బే, పస్సన్తి లోకనాయకం;
రహదమివ విప్పసన్నం, సుఫుల్లం పదుమం యథా.
అఞ్జలిం ¶ పగ్గహేత్వాన, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా;
నమస్సమానా నిపతన్తి, సత్థునో చక్కలక్ఖణే.
సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, కోరణ్డసమసాదిసో;
సమాధిజ్ఝానకుసలో, వన్దతే లోకనాయకం.
గజ్జితా కాలమేఘోవ, నీలుప్పలసమసాదిసో;
ఇద్ధిబలేన అసమో, మోగ్గల్లానో మహిద్ధికో.
మహాకస్సపోపి ¶ చ థేరో, ఉత్తత్తకనకసన్నిభో;
ధుతగుణే అగ్గనిక్ఖిత్తో, థోమితో సత్థువణ్ణితో.
దిబ్బచక్ఖూనం యో అగ్గో, అనురుద్ధో మహాగణీ;
ఞాతిసేట్ఠో భగవతో, అవిదూరేవ తిట్ఠతి.
ఆపత్తిఅనాపత్తియా ¶ , సతేకిచ్ఛాయ కోవిదో;
వినయే అగ్గనిక్ఖిత్తో, ఉపాలి సత్థువణ్ణితో.
సుఖుమనిపుణత్థపటివిద్ధో, కథికానం పవరో గణీ;
ఇసి మన్తానియా పుత్తో, పుణ్ణో నామాతి విస్సుతో.
ఏతేసం చిత్తమఞ్ఞాయ, ఓపమ్మకుసలో ముని;
కఙ్ఖచ్ఛేదో మహావీరో, కథేసి అత్తనో గుణం.
‘‘చత్తారో ¶ తే అసఙ్ఖేయ్యా, కోటి యేసం న నాయతి;
సత్తకాయో చ ఆకాసో, చక్కవాళా చనన్తకా;
బుద్ధఞాణం అప్పమేయ్యం, న సక్కా ఏతే విజానితుం.
‘‘కిమేతం అచ్ఛరియం లోకే, యం మే ఇద్ధివికుబ్బనం;
అఞ్ఞే బహూ అచ్ఛరియా, అబ్భుతా లోమహంసనా.
‘‘యదాహం తుసితే కాయే, సన్తుసితో నామహం తదా;
దససహస్సీ సమాగమ్మ, యాచన్తి పఞ్జలీ మమం.
‘‘‘కాలో ఖో తే [కాలో దేవ (సీ.), కాలోయం తే (స్యా. క.)] మహావీర, ఉప్పజ్జ మాతుకుచ్ఛియం;
సదేవకం తారయన్తో, బుజ్ఝస్సు అమతం పదం’.
‘‘తుసితా ¶ కాయా చవిత్వాన, యదా ఓక్కమి కుచ్ఛియం;
దససహస్సీలోకధాతు, కమ్పిత్థ ధరణీ తదా.
‘‘యదాహం మాతుకుచ్ఛితో, సమ్పజానోవ నిక్ఖమిం;
సాధుకారం పవత్తేన్తి, దససహస్సీ పకమ్పథ.
‘‘ఓక్కన్తిం మే సమో నత్థి, జాతితో అభినిక్ఖమే;
సమ్బోధియం అహం సేట్ఠో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
‘‘అహో అచ్ఛరియం లోకే, బుద్ధానం గుణమహన్తతా;
దససహస్సీలోకధాతు, ఛప్పకారం పకమ్పథ;
ఓభాసో చ మహా ఆసి, అచ్ఛేరం లోమహంసనం’’.
భగవా తమ్హి [భగవా చ తమ్హి (సీ. స్యా. క.)] సమయే, లోకజేట్ఠో నరాసభో;
సదేవకం దస్సయన్తో, ఇద్ధియా చఙ్కమీ జినో.
చఙ్కమే చఙ్కమన్తోవ, కథేసి లోకనాయకో;
అన్తరా న నివత్తేతి, చతుహత్థే చఙ్కమే యథా.
సారిపుత్తో ¶ ¶ మహాపఞ్ఞో, సమాధిజ్ఝానకోవిదో;
పఞ్ఞాయ పారమిప్పత్తో, పుచ్ఛతి లోకనాయకం.
‘‘కీదిసో తే మహావీర, అభినీహారో నరుత్తమ;
కమ్హి కాలే తయా ధీర, పత్థితా బోధిముత్తమా.
‘‘దానం ¶ సీలఞ్చ నేక్ఖమ్మం, పఞ్ఞావీరియఞ్చ కీదిసం;
ఖన్తిసచ్చమధిట్ఠానం, మేత్తుపేక్ఖా చ కీదిసా.
‘‘దస ¶ పారమీ తయా ధీర, కీదిసీ లోకనాయక;
కథం ఉపపారమీ పుణ్ణా, పరమత్థపారమీ కథం’’.
తస్స పుట్ఠో వియాకాసి, కరవీకమధురగిరో;
నిబ్బాపయన్తో హదయం, హాసయన్తో సదేవకం.
అతీతబుద్ధానం జినానం దేసితం, నికీలితం [నికీళితం (క.)] బుద్ధపరమ్పరాగతం;
పుబ్బేనివాసానుగతాయ బుద్ధియా, పకాసయీ లోకహితం సదేవకే.
‘‘పీతిపామోజ్జజననం, సోకసల్లవినోదనం;
సబ్బసమ్పత్తిపటిలాభం, చిత్తీకత్వా సుణాథ మే.
‘‘మదనిమ్మదనం సోకనుదం, సంసారపరిమోచనం;
సబ్బదుక్ఖక్ఖయం మగ్గం, సక్కచ్చం పటిపజ్జథా’’తి.
రతనచఙ్కమనకణ్డో నిట్ఠితో.
౨. సుమేధపత్థనాకథా
కప్పే ¶ చ సతసహస్సే, చతురో చ అసఙ్ఖియే;
అమరం నామ నగరం, దస్సనేయ్యం మనోరమం.
దసహి సద్దేహి అవివిత్తం, అన్నపానసమాయుతం;
హత్థిసద్దం అస్ససద్దం, భేరిసఙ్ఖరథాని చ;
ఖాదథ పివథ చేవ, అన్నపానేన ఘోసితం.
నగరం ¶ సబ్బఙ్గసమ్పన్నం, సబ్బకమ్మముపాగతం;
సత్తరతనసమ్పన్నం, నానాజనసమాకులం;
సమిద్ధం దేవనగరంవ, ఆవాసం పుఞ్ఞకమ్మినం.
నగరే అమరవతియా, సుమేధో నామ బ్రాహ్మణో;
అనేకకోటిసన్నిచయో, పహూతధనధఞ్ఞవా.
అజ్ఝాయకో ¶ ¶ మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ;
లక్ఖణే ఇతిహాసే చ, సధమ్మే పారమిం గతో.
రహోగతో నిసీదిత్వా, ఏవం చిన్తేసహం తదా;
‘‘దుక్ఖో పునబ్భవో నామ, సరీరస్స చ భేదనం.
‘‘జాతిధమ్మో జరాధమ్మో, బ్యాధిధమ్మో సహం [చహం (సీ. స్యా.)] తదా;
అజరం అమతం ఖేమం, పరియేసిస్సామి నిబ్బుతిం.
‘‘యంనూనిమం పూతికాయం, నానాకుణపపూరితం;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛేయ్యం, అనపేక్ఖో అనత్థికో.
‘‘అత్థి హేహితి సో మగ్గో, న సో సక్కా న హేతుయే;
పరియేసిస్సామి తం మగ్గం, భవతో పరిముత్తియా.
‘‘యథాపి దుక్ఖే విజ్జన్తే, సుఖం నామపి విజ్జతి;
ఏవం భవే విజ్జమానే, విభవోపి ఇచ్ఛితబ్బకో.
‘‘యథాపి ఉణ్హే విజ్జన్తే, అపరం విజ్జతి సీతలం;
ఏవం తివిధగ్గి విజ్జన్తే, నిబ్బానం ఇచ్ఛితబ్బకం.
‘‘యథాపి పాపే విజ్జన్తే, కల్యాణమపి విజ్జతి;
ఏవమేవ జాతి విజ్జన్తే, అజాతిపిచ్ఛితబ్బకం.
‘‘యథా గూథగతో పురిసో, తళాకం దిస్వాన పూరితం;
న గవేసతి తం తళాకం, న దోసో తళాకస్స సో.
‘‘ఏవం కిలేసమలధోవ, విజ్జన్తే అమతన్తళే;
న గవేసతి తం తళాకం, న దోసో అమతన్తళే.
‘‘యథా అరీహి పరిరుద్ధో, విజ్జన్తే గమనమ్పథే;
న పలాయతి సో పురిసో, న దోసో అఞ్జసస్స సో.
‘‘ఏవం ¶ కిలేసపరిరుద్ధో, విజ్జమానే సివే పథే;
న గవేసతి తం మగ్గం, న దోసో సివమఞ్జసే.
‘‘యథాపి ¶ బ్యాధితో పురిసో, విజ్జమానే తికిచ్ఛకే;
న తికిచ్ఛాపేతి తం బ్యాధిం, న దోసో సో తికిచ్ఛకే.
‘‘ఏవం ¶ కిలేసబ్యాధీహి, దుక్ఖితో పరిపీళితో;
న గవేసతి తం ఆచరియం, న దోసో సో వినాయకే.
‘‘యథాపి కుణపం పురిసో, కణ్ఠే బన్ధం జిగుచ్ఛియ;
మోచయిత్వాన గచ్ఛేయ్య, సుఖీ సేరీ సయంవసీ.
‘‘తథేవిమం పూతికాయం, నానాకుణపసఞ్చయం;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛేయ్యం, అనపేక్ఖో అనత్థికో.
‘‘యథా ఉచ్చారట్ఠానమ్హి, కరీసం నరనారియో;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛన్తి, అనపేక్ఖా అనత్థికా.
‘‘ఏవమేవాహం ఇమం కాయం, నానాకుణపపూరితం;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛిస్సం, వచ్చం కత్వా యథా కుటిం.
‘‘యథాపి జజ్జరం నావం, పలుగ్గం ఉదగాహినిం [ఉదకగాహిణిం (సీ.), ఉదకగాహినిం (స్యా.)];
సామీ ఛడ్డేత్వా గచ్ఛన్తి, అనపేక్ఖా అనత్థికా.
‘‘ఏవమేవాహం ¶ ఇమం కాయం, నవచ్ఛిద్దం ధువస్సవం;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛిస్సం, జిణ్ణనావంవ సామికా.
‘‘యథాపి పురిసో చోరేహి, గచ్ఛన్తో భణ్డమాదియ;
భణ్డచ్ఛేదభయం దిస్వా, ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛతి.
‘‘ఏవమేవ అయం కాయో, మహాచోరసమో వియ;
పహాయిమం గమిస్సామి, కుసలచ్ఛేదనా భయా’’.
ఏవాహం ¶ చిన్తయిత్వాన, నేకకోటిసతం ధనం;
నాథానాథానం దత్వాన, హిమవన్తముపాగమిం.
హిమవన్తస్సావిదూరే, ధమ్మికో నామ పబ్బతో;
అస్సమో సుకతో మయ్హం, పణ్ణసాలా సుమాపితా.
చఙ్కమం తత్థ మాపేసిం, పఞ్చదోసవివజ్జితం;
అట్ఠగుణసమూపేతం, అభిఞ్ఞాబలమాహరిం.
సాటకం పజహిం తత్థ, నవదోసముపాగతం;
వాకచీరం నివాసేసిం, ద్వాదసగుణముపాగతం.
అట్ఠదోససమాకిణ్ణం ¶ ¶ , పజహిం పణ్ణసాలకం;
ఉపాగమిం రుక్ఖమూలం, గుణే దసహుపాగతం.
వాపితం రోపితం ధఞ్ఞం, పజహిం నిరవసేసతో;
అనేకగుణసమ్పన్నం, పవత్తఫలమాదియిం.
తత్థప్పధానం పదహిం, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
అబ్భన్తరమ్హి సత్తాహే, అభిఞ్ఞాబలపాపుణిం.
ఏవం మే సిద్ధిప్పత్తస్స, వసీభూతస్స సాసనే;
దీపఙ్కరో నామ జినో, ఉప్పజ్జి లోకనాయకో.
ఉప్పజ్జన్తే చ జాయన్తే, బుజ్ఝన్తే ధమ్మదేసనే;
చతురో నిమిత్తే నాద్దసం, ఝానరతిసమప్పితో.
పచ్చన్తదేసవిసయే, నిమన్తేత్వా తథాగతం;
తస్స ఆగమనం మగ్గం, సోధేన్తి తుట్ఠమానసా.
అహం ¶ తేన సమయేన, నిక్ఖమిత్వా సకస్సమా;
ధునన్తో వాకచీరాని, గచ్ఛామి అమ్బరే తదా.
వేదజాతం జనం దిస్వా, తుట్ఠహట్ఠం పమోదితం;
ఓరోహిత్వాన గగనా, మనుస్సే పుచ్ఛి తావదే.
‘‘తుట్ఠహట్ఠో పముదితో, వేదజాతో మహాజనో;
కస్స సోధీయతి మగ్గో, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
తే మే పుట్ఠా వియాకంసు, ‘‘బుద్ధో లోకే అనుత్తరో;
దీపఙ్కరో నామ జినో, ఉప్పజ్జి లోకనాయకో;
తస్స సోధీయతి మగ్గో, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
బుద్ధోతివచనం [బుద్ధోతి మమ (సీ. స్యా. క.)] సుత్వాన, పీతి ఉప్పజ్జి తావదే;
బుద్ధో బుద్ధోతి కథయన్తో, సోమనస్సం పవేదయిం.
తత్థ ఠత్వా విచిన్తేసిం, తుట్ఠో సంవిగ్గమానసో;
‘‘ఇధ ¶ బీజాని రోపిస్సం, ఖణో వే మా ఉపచ్చగా.
‘‘యది బుద్ధస్స సోధేథ, ఏకోకాసం దదాథ మే;
అహమ్పి సోధయిస్సామి, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
అదంసు ¶ తే మమోకాసం, సోధేతుం అఞ్జసం తదా;
బుద్ధో బుద్ధోతి చిన్తేన్తో, మగ్గం సోధేమహం తదా.
అనిట్ఠితే ¶ మమోకాసే, దీపఙ్కరో మహాముని;
చతూహి సతసహస్సేహి, ఛళభిఞ్ఞేహి తాదిహి;
ఖీణాసవేహి విమలేహి, పటిపజ్జి అఞ్జసం జినో.
పచ్చుగ్గమనా ¶ వత్తన్తి, వజ్జన్తి భేరియో బహూ;
ఆమోదితా నరమరూ, సాధుకారం పవత్తయుం.
దేవా మనుస్సే పస్సన్తి, మనుస్సాపి చ దేవతా;
ఉభోపి తే పఞ్జలికా, అనుయన్తి తథాగతం.
దేవా దిబ్బేహి తురియేహి, మనుస్సా మానుసేహి చ [మానుస్సకేహి చ మానుసకేహి చ (స్యా. క.)];
ఉభోపి తే వజ్జయన్తా, అనుయన్తి తథాగతం.
దిబ్బం మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
దిసోదిసం ఓకిరన్తి, ఆకాసనభగతా మరూ.
దిబ్బం చన్దనచుణ్ణఞ్చ, వరగన్ధఞ్చ కేవలం;
దిసోదిసం ఓకిరన్తి, ఆకాసనభగతా [ఆకాసే నభగా (స్యా.)] మరూ.
చమ్పకం సరలం నీపం, నాగపున్నాగకేతకం;
దిసోదిసం ఉక్ఖిపన్తి, భూమితలగతా నరా.
కేసే ముఞ్చిత్వాహం తత్థ, వాకచీరఞ్చ చమ్మకం;
కలలే పత్థరిత్వాన, అవకుజ్జో నిపజ్జహం.
‘‘అక్కమిత్వాన మం బుద్ధో, సహ సిస్సేహి గచ్ఛతు;
మా నం కలలే అక్కమిత్థ, హితాయ మే భవిస్సతి’’.
పథవియం నిపన్నస్స, ఏవం మే ఆసి చేతసో;
‘‘ఇచ్ఛమానో అహం అజ్జ, కిలేసే ఝాపయే మమ.
‘‘కిం మే అఞ్ఞాతవేసేన, ధమ్మం సచ్ఛికతేనిధ;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, బుద్ధో హేస్సం సదేవకే.
‘‘కిం ¶ మే ఏకేన తిణ్ణేన, పురిసేన థామదస్సినా;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, సన్తారేస్సం సదేవకం.
‘‘ఇమినా ¶ మే అధికారేన, కతేన పురిసుత్తమే;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, తారేమి జనతం బహుం.
‘‘సంసారసోతం ఛిన్దిత్వా, విద్ధంసేత్వా తయో భవే;
ధమ్మనావం సమారుయ్హ, సన్తారేస్సం సదేవకం’’.
మనుస్సత్తం ¶ లిఙ్గసమ్పత్తి, హేతు సత్థారదస్సనం;
పబ్బజ్జా గుణసమ్పత్తి, అధికారో చ ఛన్దతా;
అట్ఠధమ్మసమోధానా, అభినీహారో సమిజ్ఝతి.
దీపఙ్కరో లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో;
ఉస్సీసకే మం ఠత్వాన, ఇదం వచనమబ్రవి.
‘‘పస్సథ ఇమం తాపసం, జటిలం ఉగ్గతాపనం;
అపరిమేయ్యితో ¶ కప్పే, బుద్ధో లోకే భవిస్సతి.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా, నిక్ఖమిత్వా తథాగతో;
పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం.
‘‘అజపాలరుక్ఖమూలస్మిం, నిసీదిత్వా తథాగతో;
తత్థ పాయాసం పగ్గయ్హ, నేరఞ్జరముపేహితి.
‘‘నేరఞ్జరాయ తీరమ్హి, పాయాసం అద సో జినో;
పటియత్తవరమగ్గేన, బోధిమూలముపేహితి.
‘‘తతో పదక్ఖిణం కత్వా, బోధిమణ్డం అనుత్తరో [అనుత్తరం (స్యా. కం.)];
అస్సత్థరుక్ఖమూలమ్హి, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
‘‘ఇమస్స జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
‘‘అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
కోలితో ¶ ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, ఉపట్ఠిస్సతిమం [ఉపట్ఠిస్సతి తం (సీ.)] జినం.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
బోధి తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
‘‘చిత్తో ¶ చ హత్థాళవకో [హత్థాలవకో (సీ.)], అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠకా;
ఉత్తరా నన్దమాతా చ, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా’’.
ఇదం సుత్వాన వచనం, అసమస్స మహేసినో;
ఆమోదితా నరమరూ, బుద్ధబీజం కిర [బుద్ధబీజఙ్కురో (సీ. స్యా.)] అయం.
ఉక్కుట్ఠిసద్దా వత్తన్తి, అప్ఫోటేన్తి [అప్ఫోఠేన్తి (సీ.)] హసన్తి చ;
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, దససహస్సీ సదేవకా.
‘‘యదిమస్స ¶ లోకనాథస్స, విరజ్ఝిస్సామ సాసనం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం.
‘‘యథా మనుస్సా నదిం తరన్తా, పటితిత్థం విరజ్ఝియ;
హేట్ఠాతిత్థే గహేత్వాన, ఉత్తరన్తి మహానదిం.
‘‘ఏవమేవ మయం సబ్బే, యది ముఞ్చామిమం జినం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
దీపఙ్కరో ¶ లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో;
మమ కమ్మం పకిత్తేత్వా, దక్ఖిణం పాదముద్ధరి.
యే తత్థాసుం జినపుత్తా, పదక్ఖిణమకంసు [సబ్బే పదక్ఖిణమకంసు (స్యా. క.)] మం;
దేవా మనుస్సా అసురా చ, అభివాదేత్వాన పక్కముం.
దస్సనం మే అతిక్కన్తే, ససఙ్ఘే లోకనాయకే;
సయనా వుట్ఠహిత్వాన, పల్లఙ్కం ఆభుజిం తదా.
సుఖేన సుఖితో హోమి, పామోజ్జేన పమోదితో;
పీతియా చ అభిస్సన్నో, పల్లఙ్కం ఆభుజిం తదా.
పల్లఙ్కేన నిసీదిత్వా, ఏవం చిన్తేసహం తదా;
‘‘వసీభూతో ¶ అహం ఝానే, అభిఞ్ఞాసు పారమింగతో [అభిఞ్ఞాపారమిం గతో (సీ.)].
‘‘సహస్సియమ్హి లోకమ్హి, ఇసయో నత్థి మే సమా;
అసమో ఇద్ధిధమ్మేసు, అలభిం ఈదిసం సుఖం.
‘‘పల్లఙ్కాభుజనే మయ్హం, దససహస్సాధివాసినో;
మహానాదం పవత్తేసుం, ‘ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘యా ¶ పుబ్బే బోధిసత్తానం, పల్లఙ్కవరమాభుజే;
నిమిత్తాని పదిస్సన్తి, తాని అజ్జ పదిస్సరే.
‘‘‘సీతం బ్యపగతం హోతి, ఉణ్హఞ్చ ఉపసమ్మతి;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘దససహస్సీ లోకధాతూ, నిస్సద్దా హోన్తి నిరాకులా;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘మహావాతా ¶ న వాయన్తి, న సన్దన్తి సవన్తియో;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘థలజా ¶ దకజా పుప్ఫా, సబ్బే పుప్ఫన్తి తావదే;
తేపజ్జ పుప్ఫితా [పుప్ఫితాని (అట్ఠ.)] సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘లతా వా యది వా రుక్ఖా, ఫలభారా హోన్తి తావదే;
తేపజ్జ ఫలితా సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘ఆకాసట్ఠా చ భూమట్ఠా, రతనా జోతన్తి తావదే;
తేపజ్జ రతనా జోతన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘మానుస్సకా చ దిబ్బా చ, తురియా వజ్జన్తి తావదే;
తేపజ్జుభో అభిరవన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘విచిత్రపుప్ఫా గగనా, అభివస్సన్తి తావదే;
తేపి అజ్జ పవస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘మహాసముద్దో ఆభుజతి, దససహస్సీ పకమ్పతి;
తేపజ్జుభో అభిరవన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘నిరయేపి దససహస్సే, అగ్గీ నిబ్బన్తి తావదే;
తేపజ్జ నిబ్బుతా అగ్గీ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘విమలో హోతి సూరియో, సబ్బా దిస్సన్తి తారకా;
తేపి అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘అనోవట్ఠేన [అనోవుట్ఠేన (స్యా. క.)] ఉదకం, మహియా ఉబ్భిజ్జి తావదే;
తమ్పజ్జుబ్భిజ్జతే మహియా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘తారాగణా ¶ ¶ విరోచన్తి, నక్ఖత్తా గగనమణ్డలే;
విసాఖా చన్దిమా యుత్తా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘బిలాసయా దరీసయా, నిక్ఖమన్తి సకాసయా;
తేపజ్జ ఆసయా ఛుద్ధా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘న హోన్తి అరతీ సత్తానం, సన్తుట్ఠా హోన్తి తావదే;
తేపజ్జ సబ్బే సన్తుట్ఠా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘రోగా తదుపసమ్మన్తి, జిఘచ్ఛా చ వినస్సతి;
తాని ¶ అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘రాగో తదా తను హోతి, దోసో మోహో వినస్సతి;
తేపజ్జ విగతా సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘భయం ¶ తదా న భవతి, అజ్జపేతం పదిస్సతి;
తేన లిఙ్గేన జానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘రజోనుద్ధంసతి ఉద్ధం, అజ్జపేతం పదిస్సతి;
తేన లిఙ్గేన జానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘అనిట్ఠగన్ధో పక్కమతి, దిబ్బగన్ధో పవాయతి;
సోపజ్జ వాయతి గన్ధో, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘సబ్బే దేవా పదిస్సన్తి, ఠపయిత్వా అరూపినో;
తేపజ్జ సబ్బే దిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘యావతా నిరయా నామ, సబ్బే దిస్సన్తి తావదే;
తేపజ్జ సబ్బే దిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘కుట్టా ¶ [కుడ్డా (సీ.)] కవాటా సేలా చ, న హోన్తావరణా తదా;
ఆకాసభూతా తేపజ్జ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘చుతీ చ ఉపపత్తి చ, ఖణే తస్మిం న విజ్జతి;
తానిపజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
‘‘‘దళ్హం పగ్గణ్హ వీరియం, మా నివత్త అభిక్కమ;
మయమ్పేతం విజానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి’’’.
బుద్ధస్స ¶ వచనం సుత్వా, దససహస్సీనచూభయం;
తుట్ఠహట్ఠో పమోదితో, ఏవం చిన్తేసహం తదా.
‘‘అద్వేజ్ఝవచనా బుద్ధా, అమోఘవచనా జినా;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘యథా ఖిత్తం నభే లేడ్డు, ధువం పతతి భూమియం;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘యథాపి సబ్బసత్తానం, మరణం ధువసస్సతం;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘యథా రత్తిక్ఖయే పత్తే, సూరియుగ్గమనం ధువం;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘యథా ¶ నిక్ఖన్తసయనస్స, సీహస్స నదనం ధువం;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘యథా ¶ ఆపన్నసత్తానం, భారమోరోపనం ధువం;
తథేవ ¶ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
‘‘హన్ద బుద్ధకరే ధమ్మే, విచినామి ఇతో చితో;
ఉద్ధం అధో దస దిసా, యావతా ధమ్మధాతుయా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, పఠమం దానపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, అనుచిణ్ణం మహాపథం.
‘‘ఇమం త్వం పఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
దానపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథాపి కుమ్భో సమ్పుణ్ణో, యస్స కస్సచి అధో కతో;
వమతే వుదకం నిస్సేసం, న తత్థ పరిరక్ఖతి.
‘‘తథేవ ¶ యాచకే దిస్వా, హీనముక్కట్ఠమజ్ఝిమే;
దదాహి దానం నిస్సేసం, కుమ్భో వియ అధో కతో.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, దుతియం సీలపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం దుతియం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
సీలపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథాపి చమరీ వాలం, కిస్మిఞ్చి పటిలగ్గితం;
ఉపేతి మరణం తత్థ, న వికోపేతి వాలధిం.
‘‘తథేవ ¶ త్వం చతూసు భూమీసు, సీలాని పరిపూరయ;
పరిరక్ఖ సబ్బదా సీలం, చమరీ వియ వాలధిం.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో ¶ తదా దక్ఖిం, తతియం నేక్ఖమ్మపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం తతియం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
నేక్ఖమ్మపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథా అన్దుఘరే పురిసో, చిరవుత్థో దుఖట్టితో;
న తత్థ రాగం జనేసి, ముత్తింయేవ గవేసతి.
‘‘తథేవ త్వం సబ్బభవే, పస్స అన్దుఘరే వియ;
నేక్ఖమ్మాభిముఖో హోహి, భవతో పరిముత్తియా.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, చతుత్థం పఞ్ఞాపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం చతుత్థం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
పఞ్ఞాపారమితం ¶ గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథాపి ¶ భిక్ఖు భిక్ఖన్తో, హీనముక్కట్ఠమజ్ఝిమే;
కులాని న వివజ్జేన్తో, ఏవం లభతి యాపనం.
‘‘తథేవ ¶ త్వం సబ్బకాలం, పరిపుచ్ఛం బుధం జనం;
పఞ్ఞాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, పఞ్చమం వీరియపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం పఞ్చమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
వీరియపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథాపి సీహో మిగరాజా, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
అలీనవీరియో హోతి, పగ్గహితమనో సదా.
‘‘తథేవ త్వం [త్వంపి (సీ.)] సబ్బభవే, పగ్గణ్హ వీరియం దళ్హం;
వీరియపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ¶ ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, ఛట్ఠమం ఖన్తిపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం ఛట్ఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
తత్థ అద్వేజ్ఝమానసో, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘యథాపి పథవీ నామ, సుచిమ్పి అసుచిమ్పి చ;
సబ్బం సహతి నిక్ఖేపం, న కరోతి పటిఘం తయా.
‘‘తథేవ ¶ త్వమ్పి సబ్బేసం, సమ్మానావమానక్ఖమో;
ఖన్తిపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో ¶ తదా దక్ఖిం, సత్తమం సచ్చపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం సత్తమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
తత్థ అద్వేజ్ఝవచనో, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘యథాపి ఓసధీ నామ, తులాభూతా సదేవకే;
సమయే ఉతువస్సే వా, న వోక్కమతి వీథితో.
‘‘తథేవ త్వమ్పి సచ్చేసు, మా వోక్కమ హి వీథితో;
సచ్చపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, అట్ఠమం అధిట్ఠానపారమిం;
పుబ్బకేహి ¶ మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం అట్ఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
తత్థ త్వం అచలో హుత్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘యథాపి పబ్బతో సేలో, అచలో సుప్పతిట్ఠితో;
న కమ్పతి భుసవాతేహి, సకట్ఠానేవ తిట్ఠతి.
‘‘తథేవ ¶ ¶ త్వమ్పి అధిట్ఠానే, సబ్బదా అచలో భవ;
అధిట్ఠానపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, నవమం మేత్తాపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం నవమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
మేత్తాయ అసమో హోహి, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
‘‘యథాపి ఉదకం నామ, కల్యాణే పాపకే జనే;
సమం ఫరతి సీతేన, పవాహేతి రజోమలం.
‘‘తథేవ త్వం హితాహితే, సమం మేత్తాయ భావయ;
మేత్తాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘నహేతే ¶ ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, దసమం ఉపేక్ఖాపారమిం;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
‘‘ఇమం త్వం దసమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
తులాభూతో దళ్హో హుత్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘యథాపి పథవీ నామ, నిక్ఖిత్తం అసుచిం సుచిం;
ఉపేక్ఖతి ఉభోపేతే, కోపానునయవజ్జితా.
‘‘తథేవ ¶ త్వం సుఖదుక్ఖే, తులాభూతో సదా భవ;
ఉపేక్ఖాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
‘‘ఏత్తకాయేవ తే లోకే, యే ధమ్మా బోధిపాచనా;
తతుద్ధం నత్థి అఞ్ఞత్ర, దళ్హం తత్థ పతిట్ఠహ’’.
ఇమే ధమ్మే సమ్మసతో, సభావసరసలక్ఖణే;
ధమ్మతేజేన వసుధా, దససహస్సీ పకమ్పథ.
చలతీ రవతీ పథవీ, ఉచ్ఛుయన్తంవ పీళితం;
తేలయన్తే యథా చక్కం, ఏవం కమ్పతి మేదనీ.
యావతా పరిసా ఆసి, బుద్ధస్స పరివేసనే;
పవేధమానా సా తత్థ, ముచ్ఛితా సేతి భూమియం.
ఘటానేకసహస్సాని, కుమ్భీనఞ్చ సతా బహూ;
సఞ్చుణ్ణమథితా తత్థ, అఞ్ఞమఞ్ఞం పఘట్టితా.
ఉబ్బిగ్గా ¶ తసితా భీతా, భన్తా బ్యాథితమానసా;
మహాజనా ¶ సమాగమ్మ, దీపఙ్కరముపాగముం.
‘‘కిం భవిస్సతి లోకస్స, కల్యాణమథ పాపకం;
సబ్బో ఉపద్దుతో లోకో, తం వినోదేహి చక్ఖుమ’’.
తేసం తదా సఞ్ఞపేసి, దీపఙ్కరో మహాముని;
‘‘విసట్ఠా హోథ మా భేథ [భాథ (సబ్బత్థ)], ఇమస్మిం పథవికమ్పనే.
‘‘యమహం ¶ అజ్జ బ్యాకాసిం, బుద్ధో లోకే భవిస్సతి;
ఏసో సమ్మసతి ధమ్మం, పుబ్బకం జినసేవితం.
‘‘తస్స ¶ సమ్మసతో ధమ్మం, బుద్ధభూమిం అసేసతో;
తేనాయం కమ్పితా పథవీ, దససహస్సీ సదేవకే’’.
బుద్ధస్స వచనం సుత్వా, మనో నిబ్బాయి తావదే;
సబ్బే మం ఉపసఙ్కమ్మ, పునాపి అభివన్దిసుం.
సమాదియిత్వా బుద్ధగుణం, దళ్హం కత్వాన మానసం;
దీపఙ్కరం నమస్సిత్వా, ఆసనా వుట్ఠహిం తదా.
దిబ్బం మానుసకం పుప్ఫం, దేవా మానుసకా ఉభో;
సమోకిరన్తి పుప్ఫేహి, వుట్ఠహన్తస్స ఆసనా.
వేదయన్తి చ తే సోత్థిం, దేవా మానుసకా ఉభో;
‘‘మహన్తం పత్థితం తుయ్హం, తం లభస్సు యథిచ్ఛితం.
‘‘సబ్బీతియో వివజ్జన్తు, సోకో రోగో వినస్సతు;
మా తే భవన్త్వన్తరాయా [భవత్వన్తరాయో (సీ. స్యా.)], ఫుస ఖిప్పం బోధిముత్తమం.
‘‘యథాపి సమయే పత్తే, పుప్ఫన్తి పుప్ఫినో దుమా;
తథేవ త్వం మహావీర, బుద్ధఞాణేన పుప్ఫసి.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, పూరయుం దస పారమీ;
తథేవ త్వం మహావీర, పూరయ దస పారమీ.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, బోధిమణ్డమ్హి బుజ్ఝరే;
తథేవ త్వం మహావీర, బుజ్ఝస్సు జినబోధియం.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, ధమ్మచక్కం పవత్తయుం;
తథేవ త్వం మహావీర, ధమ్మచక్కం పవత్తయ.
‘‘పుణ్ణమాయే ¶ ¶ యథా చన్దో, పరిసుద్ధో విరోచతి;
తథేవ త్వం పుణ్ణమనో, విరోచ దససహస్సియం.
‘‘రాహుముత్తో యథా సూరియో, తాపేన అతిరోచతి;
తథేవ లోకా ముఞ్చిత్వా, విరోచ సిరియా తువం.
‘‘యథా ¶ యా కాచి నదియో, ఓసరన్తి మహోదధిం;
ఏవం సదేవకా లోకా, ఓసరన్తు తవన్తికే’’.
తేహి థుతప్పసత్థో సో, దస ధమ్మే సమాదియ;
తే ధమ్మే పరిపూరేన్తో, పవనం పావిసీ తదాతి.
సుమేధపత్థనాకథా నిట్ఠితా.
౩. దీపఙ్కరబుద్ధవంసో
తదా ¶ తే భోజయిత్వాన, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
ఉపగచ్ఛుం సరణం తస్స, దీపఙ్కరస్స సత్థునో.
సరణాగమనే కఞ్చి, నివేసేసి తథాగతో;
కఞ్చి పఞ్చసు సీలేసు, సీలే దసవిధే పరం.
కస్సచి దేతి సామఞ్ఞం, చతురో ఫలముత్తమే;
కస్సచి అసమే ధమ్మే, దేతి సో పటిసమ్భిదా.
కస్సచి వరసమాపత్తియో, అట్ఠ దేతి నరాసభో;
తిస్సో కస్సచి విజ్జాయో, ఛళభిఞ్ఞా పవేచ్ఛతి.
తేన యోగేన జనకాయం, ఓవదతి మహాముని;
తేన విత్థారికం ఆసి, లోకనాథస్స సాసనం.
మహాహనుసభక్ఖన్ధో ¶ , దీపఙ్కరస్స నామకో;
బహూ జనే తారయతి, పరిమోచేతి దుగ్గతిం.
బోధనేయ్యం జనం దిస్వా, సతసహస్సేపి యోజనే;
ఖణేన ఉపగన్త్వాన, బోధేతి తం మహాముని.
పఠమాభిసమయే ¶ బుద్ధో, కోటిసతమబోధయి;
దుతియాభిసమయే నాథో, నవుతికోటిమబోధయి.
యదా చ దేవభవనమ్హి, బుద్ధో ధమ్మమదేసయి;
నవుతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, దీపఙ్కరస్స సత్థునో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
పున ¶ నారదకూటమ్హి, పవివేకగతే జినే;
ఖీణాసవా వీతమలా, సమింసు సతకోటియో.
యమ్హి కాలే మహావీరో, సుదస్సనసిలుచ్చయే;
నవకోటిసహస్సేహి, పవారేసి మహాముని.
దసవీససహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
ఏకద్విన్నం అభిసమయా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం, ఇద్ధం ఫీతం అహూ తదా;
దీపఙ్కరస్స భగవతో, సాసనం సువిసోధితం.
చత్తారి ¶ సతసహస్సాని, ఛళభిఞ్ఞా మహిద్ధికా;
దీపఙ్కరం లోకవిదుం, పరివారేన్తి సబ్బదా.
యే కేచి తేన సమయేన, జహన్తి మానుసం భవం;
అపత్తమానసా సేఖా, గరహితా భవన్తి తే.
సుపుప్ఫితం పావచనం, అరహన్తేహి తాదిహి;
ఖీణాసవేహి విమలేహి, ఉపసోభతి సబ్బదా.
నగరం రమ్మవతీ నామ, సుదేవో నామ ఖత్తియో;
సుమేధా నామ జనికా, దీపఙ్కరస్స సత్థునో.
దసవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి [అజ్ఝావసీ జినో (స్యా. క.)];
హంసా కోఞ్చా మయూరా చ, తయో పాసాదముత్తమా.
తీణిసతసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
పదుమా నామ సా నారీ, ఉసభక్ఖన్ధో అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
అనూనదసమాసాని, పధానే పదహీ జినో.
పధానచారం ¶ చరిత్వాన, అబుజ్ఝి మానసం ముని;
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, దీపఙ్కరో మహాముని.
వత్తి చక్కం మహావీరో, నన్దారామే సిరీఘరే [సిరీధరే (సీ.)];
నిసిన్నో సిరీసమూలమ్హి, అకా తిత్థియమద్దనం.
సుమఙ్గలో ¶ చ తిస్సో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సాగతో [సోభితో (క.)] నాముపట్ఠాకో, దీపఙ్కరస్స సత్థునో.
నన్దా ¶ చేవ సునన్దా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, పిప్ఫలీతి పవుచ్చతి.
తపుస్సభల్లికా [తపస్సుభల్లికా (సీ.)] నామ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
సిరిమా కోణా ఉపట్ఠికా, దీపఙ్కరస్స సత్థునో.
అసీతిహత్థముబ్బేధో, దీపఙ్కరో మహాముని;
సోభతి దీపరుక్ఖోవ, సాలరాజావ ఫుల్లితో.
సతసహస్సవస్సాని, ఆయు తస్స మహేసినో;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
జోతయిత్వాన సద్ధమ్మం, సన్తారేత్వా మహాజనం;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ, నిబ్బుతో సో ససావకో.
సా చ ఇద్ధి సో చ యసో, తాని చ పాదేసు చక్కరతనాని;
సబ్బం తమన్తరహితం [సమన్తరహితం (సీ. స్యా. క.)], నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా [సబ్బసఙ్ఖారాతి (సబ్బత్థ)].
దీపఙ్కరో జినో సత్థా, నన్దారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స జినథూపో, ఛత్తింసుబ్బేధయోజనోతి.
దీపఙ్కరస్స భగవతో వంసో పఠమో.
౪. కోణ్డఞ్ఞబుద్ధవంసో
దీపఙ్కరస్స ¶ ¶ అపరేన, కోణ్డఞ్ఞో నామ నాయకో;
అనన్తతేజో అమితయసో, అప్పమేయ్యో దురాసదో.
ధరణూపమో ¶ ఖమనేన, సీలేన సాగరూపమో;
సమాధినా మేరూపమో, ఞాణేన గగనూపమో.
ఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గ-మగ్గసచ్చప్పకాసనం;
పకాసేసి సదా బుద్ధో, హితాయ సబ్బపాణినం.
ధమ్మచక్కం ¶ పవత్తేన్తే, కోణ్డఞ్ఞే లోకనాయకే;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
తతో పరమ్పి దేసేన్తే, నరమరూనం సమాగమే;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
తిత్థియే అభిమద్దన్తో, యదా ధమ్మమదేసయి;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, కోణ్డఞ్ఞస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
దుతియో కోటిసహస్సానం, తతియో నవుతికోటినం.
అహం తేన సమయేన, విజితావీ నామ ఖత్తియో;
సముద్దం అన్తమన్తేన, ఇస్సరియం వత్తయామహం.
కోటిసతసహస్సానం ¶ , విమలానం మహేసినం;
సహ లోకగ్గనాథేన, పరమన్నేన తప్పయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, కోణ్డఞ్ఞో లోకనాయకో;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, బుద్ధో లోకే భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం;
అస్సత్థమూలే సమ్బుద్ధో, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
‘‘ఇమస్స జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
‘‘కోలితో ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, ఉపట్ఠిస్సతిమం జినం.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
బోధి ¶ తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
‘‘చిత్తో ¶ చ హత్థాళవకో, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠకా;
నన్దమాతా చ ఉత్తరా, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా;
ఆయు ¶ వస్ససతం తస్స, గోతమస్స యసస్సినో’’.
ఇదం సుత్వాన వచనం, అసమస్స మహేసినో;
ఆమోదితా నరమరూ, బుద్ధబీజం కిర అయం.
ఉక్కుట్ఠిసద్దా ¶ వత్తన్తి, అప్ఫోటేన్తి హసన్తి చ;
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, దససహస్సిదేవతా.
‘‘యదిమస్స లోకనాథస్స, విరజ్ఝిస్సామ సాసనం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం.
‘‘యథా మనుస్సా నదిం తరన్తా, పటితిత్థం విరజ్ఝియ;
హేట్ఠాతిత్థే గహేత్వాన, ఉత్తరన్తి మహానదిం.
‘‘ఏవమేవ మయం సబ్బే, యది ముఞ్చామిమం జినం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాహం వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
తమేవ అత్థం సాధేన్తో, మహారజ్జం జినే అదం;
మహారజ్జం దదిత్వాన [చజిత్వా (సీ.)], పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
సుత్తన్తం వినయఞ్చాపి, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వాన, సోభయిం జినసాసనం.
తత్థప్పమత్తో ¶ విహరన్తో, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
అభిఞ్ఞాపారమిం గన్త్వా, బ్రహ్మలోకమగఞ్ఛహం.
నగరం రమ్మవతీ నామ, సునన్దో నామ ఖత్తియో;
సుజాతా నామ జనికా, కోణ్డఞ్ఞస్స మహేసినో.
దసవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి [అగారమజ్ఝే చ సో వసి (స్యా.)];
సుచి సురుచి సుభో చ, తయో పాసాదముత్తమా.
తీణిసతసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
రుచిదేవీ నామ నారీ, విజితసేనో అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
అనూనదసమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, కోణ్డఞ్ఞో ద్విపదుత్తమో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, దేవానం నగరుత్తమే.
భద్దో చేవ సుభద్దో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
అనురుద్ధో నాముపట్ఠాకో, కోణ్డఞ్ఞస్స మహేసినో.
తిస్సా ¶ చ ఉపతిస్సా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
సాలకల్యాణికో బోధి, కోణ్డఞ్ఞస్స మహేసినో.
సోణో చ ఉపసోణో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
నన్దా చేవ సిరీమా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సో అట్ఠాసీతి హత్థాని, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
సోభతే ఉళురాజావ సూరియో మజ్ఝన్హికే యథా.
వస్ససతసహస్సాని ¶ , ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ఖీణాసవేహి ¶ విమలేహి, విచిత్తా ఆసి మేదనీ;
యథా గగనముళూహి, ఏవం సో ఉపసోభథ.
తేపి నాగా అప్పమేయ్యా, అసఙ్ఖోభా దురాసదా;
విజ్జుపాతంవ దస్సేత్వా, నిబ్బుతా తే మహాయసా.
సా చ అతులియా జినస్స ఇద్ధి, ఞాణపరిభావితో చ సమాధి;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
కోణ్డఞ్ఞో పవరో బుద్ధో, చన్దారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవ చేతియో చిత్తో, సత్త యోజనముస్సితోతి.
కోణ్డఞ్ఞస్స భగవతో వంసో దుతియో.
౫. మఙ్గలబుద్ధవంసో
కోణ్డఞ్ఞస్స అపరేన, మఙ్గలో నామ నాయకో;
తమం లోకే నిహన్త్వాన, ధమ్మోక్కమభిధారయి.
అతులాసి ¶ పభా తస్స, జినేహఞ్ఞేహి ఉత్తరిం;
చన్దసూరియపభం హన్త్వా, దససహస్సీ విరోచతి.
సోపి బుద్ధో పకాసేసి, చతురో సచ్చవరుత్తమే;
తే తే సచ్చరసం పీత్వా, వినోదేన్తి మహాతమం.
పత్వాన ¶ బోధిమతులం, పఠమే ధమ్మదేసనే;
కోటిసతసహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు.
సురిన్దదేవభవనే ¶ , బుద్ధో ధమ్మమదేసయి;
తదా కోటిసహస్సానం [నవకోటిసహస్సానం (సీ.)], దుతియో సమయో అహు.
యదా సునన్దో చక్కవత్తీ, సమ్బుద్ధం ఉపసఙ్కమి;
తదా ఆహని సమ్బుద్ధో, ధమ్మభేరిం వరుత్తమం.
సునన్దస్సానుచరా జనతా, తదాసుం నవుతికోటియో;
సబ్బేపి తే నిరవసేసా, అహేసుం ఏహి భిక్ఖుకా.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, మఙ్గలస్స మహేసినో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
దుతియో కోటిసతసహస్సానం, తతియో నవుతికోటినం;
ఖీణాసవానం విమలానం, తదా ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, సురుచీ నామ బ్రాహ్మణో;
అజ్ఝాయకో మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ.
తమహం ¶ ఉపసఙ్కమ్మ, సరణం గన్త్వాన సత్థునో;
సమ్బుద్ధప్పముఖం సఙ్ఘం, గన్ధమాలేన పూజయిం;
పూజేత్వా గన్ధమాలేన, గవపానేన తప్పయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, మఙ్గలో ద్విపదుత్తమో;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దస పారమిపూరియా.
తదా పీతిమనుబ్రూహన్తో, సమ్బోధివరపత్తియా;
బుద్ధే దత్వాన మం గేహం, పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
సుత్తన్తం ¶ వినయఞ్చాపి, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వా, సోభయిం జినసాసనం.
తత్థప్పమత్తో విహరన్తో, బ్రహ్మం భావేత్వ భావనం;
అభిఞ్ఞాపారమిం గన్త్వా, బ్రహ్మలోకమగచ్ఛహం.
ఉత్తరం ¶ నామ నగరం, ఉత్తరో నామ ఖత్తియో;
ఉత్తరా నామ జనికా, మఙ్గలస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
యసవా సుచిమా సిరీమా, తయో పాసాదముత్తమా.
సమతింససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
యసవతీ నామ నారీ, సీవలో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, అస్సయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, మఙ్గలో నామ నాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, వనే సిరీవరుత్తమే.
సుదేవో ధమ్మసేనో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
పాలితో నాముపట్ఠాకో, మఙ్గలస్స మహేసినో.
సీవలా చ అసోకా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, నాగరుక్ఖోతి వుచ్చతి.
నన్దో చేవ విసాఖో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
అనులా చేవ సుతనా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠాసీతి రతనాని, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
తతో నిద్ధావతీ రంసీ, అనేకసతసహస్సియో.
నవుతివస్ససహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
యథాపి సాగరే ఊమీ, న సక్కా తా గణేతుయే;
తథేవ సావకా తస్స, న సక్కా తే గణేతుయే.
యావ ¶ అట్ఠాసి సమ్బుద్ధో, మఙ్గలో లోకనాయకో;
న ¶ తస్స సాసనే అత్థి, సకిలేసమరణం [సంకిలేసమరణం (సీ.)] తదా.
ధమ్మోక్కం ¶ ధారయిత్వాన, సన్తారేత్వా మహాజనం;
జలిత్వా ధూమకేతూవ, నిబ్బుతో సో మహాయసో.
సఙ్ఖారానం ¶ సభావత్థం, దస్సయిత్వా సదేవకే;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ, సూరియో అత్థఙ్గతో యథా.
ఉయ్యానే వస్సరే నామ, బుద్ధో నిబ్బాయి మఙ్గలో;
తత్థేవస్స జినథూపో, తింసయోజనముగ్గతోతి.
మఙ్గలస్స భగవతో వంసో తతియో.
౬. సుమనబుద్ధవంసో
మఙ్గలస్స అపరేన, సుమనో నామ నాయకో;
సబ్బధమ్మేహి అసమో, సబ్బసత్తానముత్తమో.
తదా అమతభేరిం సో, ఆహనీ మేఖలే పురే;
ధమ్మసఙ్ఖసమాయుత్తం, నవఙ్గం జినసాసనం.
నిజ్జినిత్వా కిలేసే సో, పత్వా సమ్బోధిముత్తమం;
మాపేసి నగరం సత్థా, సద్ధమ్మపురవరుత్తమం.
నిరన్తరం అకుటిలం, ఉజుం విపులవిత్థతం;
మాపేసి సో మహావీథిం, సతిపట్ఠానవరుత్తమం.
ఫలే ¶ చత్తారి సామఞ్ఞే, చతస్సో పటిసమ్భిదా;
ఛళభిఞ్ఞాట్ఠసమాపత్తీ, పసారేసి తత్థ వీథియం.
యే అప్పమత్తా అఖిలా, హిరివీరియేహుపాగతా;
తే తే ఇమే గుణవరే, ఆదియన్తి యథా సుఖం.
ఏవమేతేన యోగేన, ఉద్ధరన్తో మహాజనం;
బోధేసి పఠమం సత్థా, కోటిసతసహస్సియో.
యమ్హి కాలే మహావీరో, ఓవదీ తిత్థియే గణే;
కోటిసహస్సాభిసమింసు [కోటిసతసహస్సాని (స్యా. కం.), కోటిసతసహస్సానం (క.)], దుతియే ధమ్మదేసనే.
యదా దేవా మనుస్సా చ, సమగ్గా ఏకమానసా;
నిరోధపఞ్హం పుచ్ఛింసు, సంసయఞ్చాపి మానసం.
తదాపి ¶ ¶ ధమ్మదేసనే, నిరోధపరిదీపనే;
నవుతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, సుమనస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
వస్సంవుత్థస్స ¶ భగవతో, అభిఘుట్ఠే పవారణే;
కోటిసతసహస్సేహి, పవారేసి తథాగతో.
తతోపరం సన్నిపాతే, విమలే కఞ్చనపబ్బతే;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
యదా సక్కో దేవరాజా, బుద్ధదస్సనుపాగమి;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం ¶ తేన సమయేన, నాగరాజా మహిద్ధికో;
అతులో నామ నామేన, ఉస్సన్నకుసలసఞ్చయో.
తదాహం నాగభావనా, నిక్ఖమిత్వా సఞాతిభి;
నాగానం దిబ్బతురియేహి, ససఙ్ఘం జినముపట్ఠహిం.
కోటిసతసహస్సానం, అన్నపానేన తప్పయిం;
పచ్చేకదుస్సయుగం దత్వా, సరణం తముపాగమిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సుమనో లోకనాయకో;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
నగరం మేఖలం నామ [మేఖలం నామ నగరం (సీ. స్యా.)], సుదత్తో నామ ఖత్తియో;
సిరిమా నామ జనికా, సుమనస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
చన్దో సుచన్దో వటంసో చ, తయో పాసాదముత్తమా.
తేసట్ఠిసతసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
వటంసికా నామ నారీ, అనూపమో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే ¶ చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
అనూనదసమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, సుమనో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మేఖలే పురముత్తమే.
సరణో భావితత్తో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
ఉదేనో నాముపట్ఠాకో, సుమనస్స మహేసినో.
సోణా చ ఉపసోణా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
సోపి బుద్ధో అమితయసో, నాగమూలే అబుజ్ఝథ.
వరుణో చేవ సరణో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
చాలా చ ఉపచాలా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
ఉచ్చత్తనేన [ఉచ్చతరేన (క.)] సో బుద్ధో, నవుతిహత్థముగ్గతో;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, దససహస్సీ విరోచతి.
నవుతివస్ససహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
తారణీయే ¶ తారయిత్వా, బోధనీయే చ బోధయి;
పరినిబ్బాయి సమ్బుద్ధో, ఉళురాజావ అత్థమి.
తే ¶ చ ఖీణాసవా భిక్ఖూ, సో చ బుద్ధో అసాదిసో;
అతులప్పభం దస్సయిత్వా, నిబ్బుతా యే మహాయసా.
తఞ్చ ఞాణం అతులియం, తాని చ అతులాని రతనాని;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
సుమనో యసధరో బుద్ధో, అఙ్గారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవ తస్స జినథూపో, చతుయోజనముగ్గతోతి.
సుమనస్స భగవతో వంసో చతుత్థో.
౭. రేవతబుద్ధవంసో
సుమనస్స అపరేన, రేవతో నామ నాయకో;
అనూపమో అసదిసో, అతులో ఉత్తమో జినో.
సోపి ధమ్మం ¶ ¶ పకాసేసి, బ్రహ్మునా అభియాచితో;
ఖన్ధధాతువవత్థానం, అప్పవత్తం భవాభవే.
తస్సాభిసమయా తీణి, అహేసుం ధమ్మదేసనే;
గణనాయ న వత్తబ్బో, పఠమాభిసమయో అహు.
యదా అరిన్దమం రాజం [రాజానం (క.)], వినేసి రేవతో ముని;
తదా కోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
సత్తాహం పటిసల్లానా, వుట్ఠహిత్వా నరాసభో;
కోటిసతం నరమరూనం, వినేసి ఉత్తమే ఫలే.
సన్నిపాతా ¶ తయో ఆసుం, రేవతస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సువిముత్తాన తాదినం.
అతిక్కన్తా గణనపథం, పఠమం యే సమాగతా;
కోటిసతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
యోపి [యో సో (స్యా. కం. క.)] పఞ్ఞాయ అసమో, తస్స చక్కానువత్తకో;
సో తదా బ్యాధితో ఆసి, పత్తో జీవితసంసయం.
తస్స గిలానపుచ్ఛాయ, యే తదా ఉపగతా మునీ;
కోటిసహస్సా అరహన్తో, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, అతిదేవో నామ బ్రాహ్మణో;
ఉపగన్త్వా రేవతం బుద్ధం, సరణం తస్స గఞ్ఛహం.
తస్స సీలం సమాధిఞ్చ, పఞ్ఞాగుణమనుత్తమం;
థోమయిత్వా యథాథామం, ఉత్తరీయమదాసహం.
సోపి ¶ మం బుద్ధో బ్యాకాసి, రేవతో లోకనాయకో;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
తదాపి తం బుద్ధధమ్మం, సరిత్వా అనుబ్రూహయిం;
ఆహరిస్సామి తం ధమ్మం, యం మయ్హం అభిపత్థితం.
నగరం ¶ సుధఞ్ఞవతీ నామ [సుధమ్మకం నామ (సీ.), సుధఞ్ఞకం నామ (స్యా.)], విపులో నామ ఖత్తియో;
విపులా నామ జనికా, రేవతస్స మహేసినో.
ఛ ¶ చ వస్ససహస్సాని [ఛబ్బస్ససహస్సాని (సీ. స్యా.)], అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సుదస్సనో రతనగ్ఘి, ఆవేళో చ విభూసితో;
పుఞ్ఞకమ్మాభినిబ్బత్తా, తయో పాసాదముత్తమా.
తేత్తింస చ సహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సుదస్సనా నామ నారీ, వరుణో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
అనూనసత్తమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, రేవతో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, వరుణారామే సిరీఘరే.
వరుణో ¶ బ్రహ్మదేవో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సమ్భవో నాముపట్ఠాకో, రేవతస్స మహేసినో.
భద్దా చేవ సుభద్దా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
సోపి బుద్ధో అసమసమో, నాగమూలే అబుజ్ఝథ.
పదుమో కుఞ్జరో చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా;
సిరీమా చేవ యసవతీ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
ఉచ్చత్తనేన సో బుద్ధో, అసీతిహత్థముగ్గతో;
ఓభాసేతి దిసా సబ్బా, ఇన్దకేతువ ఉగ్గతో.
తస్స సరీరే నిబ్బత్తా, పభామాలా అనుత్తరా;
దివా వా యది వా రత్తిం, సమన్తా ఫరతి యోజనం.
సట్ఠివస్ససహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
దస్సయిత్వా బుద్ధబలం, అమతం లోకే పకాసయం;
నిబ్బాయి అనుపాదానో, యథగ్గుపాదానసఙ్ఖయా.
సో చ కాయో రతననిభో, సో చ ధమ్మో అసాదిసో;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
రేవతో ¶ యసధరో బుద్ధో, నిబ్బుతో సో మహాపురే;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
రేవతస్స భగవతో వంసో పఞ్చమో.
౮. సోభితబుద్ధవంసో
రేవతస్స ¶ ¶ ¶ అపరేన, సోభితో నామ నాయకో;
సమాహితో సన్తచిత్తో, అసమో అప్పటిపుగ్గలో.
సో జినో సకగేహమ్హి, మానసం వినివత్తయి;
పత్వాన కేవలం బోధిం, ధమ్మచక్కం పవత్తయి.
యావ హేట్ఠా అవీచితో, భవగ్గా చాపి ఉద్ధతో;
ఏత్థన్తరే ఏకపరిసా, అహోసి ధమ్మదేసనే.
తాయ పరిసాయ సమ్బుద్ధో, ధమ్మచక్కం పవత్తయి;
గణనాయ న వత్తబ్బో, పఠమాభిసమయో అహు.
తతో పరమ్పి దేసేన్తే, మరూనఞ్చ సమాగమే;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
పునాపరం రాజపుత్తో, జయసేనో నామ ఖత్తియో;
ఆరామం రోపయిత్వాన, బుద్ధే నియ్యాదయీ తదా.
తస్స యాగం పకిత్తేన్తో, ధమ్మం దేసేసి చక్ఖుమా;
తదా కోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, సోభితస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
ఉగ్గతో నామ సో రాజా, దానం దేతి నరుత్తమే;
తమ్హి దానే సమాగఞ్ఛుం, అరహన్తా [అరహతం (క.)] సతకోటియో.
పునాపరం ¶ పురగణో [పుగగణో (క.)], దేతి దానం నరుత్తమే;
తదా నవుతికోటీనం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
దేవలోకే ¶ వసిత్వాన, యదా ఓరోహతీ జినో;
తదా అసీతికోటీనం, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, సుజాతో నామ బ్రాహ్మణో;
తదా ససావకం బుద్ధం, అన్నపానేన తప్పయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సోభితో లోకనాయకో;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, హట్ఠో సంవిగ్గమానసో;
తమేవత్థమనుప్పత్తియా, ఉగ్గం ధితిమకాసహం.
సుధమ్మం నామ నగరం, సుధమ్మో నామ ఖత్తియో;
సుధమ్మా నామ జనికా, సోభితస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని ¶ ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
కుముదో నాళినో పదుమో, తయో పాసాదముత్తమా.
సత్తతింససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
మణిలా [మఖిలా (అట్ఠ.), సమఙ్గీ (సీ.), మకిలా (స్యా. కం.)] నామ సా నారీ, సీహో నామాసి అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, పాసాదేనాభినిక్ఖమి;
సత్తాహం పధానచారం, చరిత్వా పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, సోభితో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, సుధమ్ముయ్యానముత్తమే.
అసమో చ సునేత్తో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
అనోమో నాముపట్ఠాకో, సోభితస్స మహేసినో.
నకులా చ సుజాతా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బుజ్ఝమానో చ సో బుద్ధో, నాగమూలే అబుజ్ఝథ.
రమ్మో చేవ సుదత్తో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
నకులా చేవ చిత్తా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠపణ్ణాసరతనం, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
ఓభాసేతి దిసా సబ్బా, సతరంసీవ ఉగ్గతో.
యథా ¶ సుఫుల్లం పవనం, నానాగన్ధేహి ధూపితం;
తథేవ తస్స పావచనం, సీలగన్ధేహి ధూపితం.
యథాపి సాగరో నామ, దస్సనేన అతప్పియో;
తథేవ తస్స పావచనం, సవణేన అతప్పియం.
నవుతివస్ససహస్సాని ¶ , ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ఓవాదం అనుసిట్ఠిఞ్చ, దత్వాన సేసకే జనే;
హుతాసనోవ తాపేత్వా, నిబ్బుతో సో ససావకో.
సో ¶ చ బుద్ధో అసమసమో, తేపి సావకా బలప్పత్తా;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
సోభితో వరసమ్బుద్ధో, సీహారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
సోభితస్స భగవతో వంసో ఛట్ఠో.
౯. అనోమదస్సీబుద్ధవంసో
సోభితస్స ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
అనోమదస్సీ అమితయసో, తేజస్సీ దురతిక్కమో.
సో ఛేత్వా బన్ధనం సబ్బం, విద్ధంసేత్వా తయో భవే;
అనివత్తిగమనం మగ్గం, దేసేసి దేవమానుసే.
సాగరోవ అసఙ్ఖోభో, పబ్బతోవ దురాసదో;
ఆకాసోవ అనన్తో సో, సాలరాజావ ఫుల్లితో.
దస్సనేనపి తం బుద్ధం, తోసితా హోన్తి పాణినో;
బ్యాహరన్తం గిరం సుత్వా, అమతం పాపుణన్తి తే.
ధమ్మాభిసమయో ¶ తస్స, ఇద్ధో ఫీతో తదా అహు;
కోటిసతాని అభిసమింసు, పఠమే ధమ్మదేసనే.
తతో పరం అభిసమయే, వస్సన్తే ధమ్మవుట్ఠియో;
అసీతికోటియోభిసమింసు, దుతియే ధమ్మదేసనే.
తతోపరఞ్హి ¶ వస్సన్తే, తప్పయన్తే చ పాణినం;
అట్ఠసత్తతికోటీనం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, తస్సాపి చ మహేసినో;
అభిఞ్ఞాబలప్పత్తానం, పుప్ఫితానం విముత్తియా.
అట్ఠసతసహస్సానం, సన్నిపాతో తదా అహు;
పహీనమదమోహానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
సత్తసతసహస్సానం ¶ , దుతియో ఆసి సమాగమో;
అనఙ్గణానం విరజానం, ఉపసన్తాన తాదినం.
ఛన్నం సతసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో;
అభిఞ్ఞాబలప్పత్తానం, నిబ్బుతానం తపస్సినం.
అహం తేన సమయేన, యక్ఖో ఆసిం మహిద్ధికో;
నేకానం యక్ఖకోటీనం, వసవత్తిమ్హి ఇస్సరో.
తదాపి తం బుద్ధవరం, ఉపగన్త్వా మహేసినం;
అన్నపానేన తప్పేసిం, ససఙ్ఘం లోకనాయకం.
సోపి మం తదా బ్యాకాసి, విసుద్ధనయనో ముని;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, హట్ఠో సంవిగ్గమానసో;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
నగరం ¶ చన్దవతీ నామ, యసవా నామ ఖత్తియో;
మాతా యసోధరా నామ, అనోమదస్సిస్స సత్థునో.
దసవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సిరీ ఉపసిరీ వడ్ఢో, తయో పాసాదముత్తమా.
తేవీసతిసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సిరిమా నామ సా నారీ, ఉపవాణో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, సివికాయాభినిక్ఖమి;
అనూనదసమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా ¶ ¶ యాచితో సన్తో, అనోమదస్సీ మహాముని;
వత్తి చక్కం మహావీరో, ఉయ్యానే సో సుదస్సనే [సుదస్సనుయ్యానముత్తమే (స్యా. కం.)].
నిసభో చ అనోమో చ [అసోకో చ (సీ.)], అహేసుం అగ్గసావకా;
వరుణో నాముపట్ఠాకో, అనోమదస్సిస్స సత్థునో.
సున్దరీ చ సుమనా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, అజ్జునోతి పవుచ్చతి.
నన్దివడ్ఢో సిరివడ్ఢో, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
ఉప్పలా చేవ పదుమా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠపణ్ణాసరతనం ¶ , అచ్చుగ్గతో మహాముని;
పభా నిద్ధావతీ తస్స, సతరంసీవ ఉగ్గతో.
వస్ససతసహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
సుపుప్ఫితం పావచనం, అరహన్తేహి తాదిహి;
వీతరాగేహి విమలేహి, సోభిత్థ జినసాసనం.
సో చ సత్థా అమితయసో, యుగాని తాని అతులియాని;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
అనోమదస్సీ జినో సత్థా, ధమ్మారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స జినథూపో, ఉబ్బేధో పఞ్చవీసతీతి.
అనోమదస్సిస్స భగవతో వంసో సత్తమో.
౧౦. పదుమబుద్ధవంసో
అనోమదస్సిస్స ¶ ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
పదుమో నామ నామేన, అసమో అప్పటిపుగ్గలో.
తస్సాపి అసమం సీలం, సమాధిపి అనన్తకో;
అసఙ్ఖేయ్యం ఞాణవరం, విముత్తిపి అనూపమా.
తస్సాపి ¶ అతులతేజస్స, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే;
అభిసమయా తయో ఆసుం, మహాతమపవాహనా.
పఠమాభిసమయే బుద్ధో, కోటిసతమబోధయి;
దుతియాభిసమయే ధీరో, నవుతికోటిమబోధయి.
యదా చ పదుమో బుద్ధో, ఓవదీ సకమత్రజం;
తదా అసీతికోటీనం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, పదుమస్స మహేసినో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
కథినత్థారసమయే ¶ , ఉప్పన్నే కథినచీవరే;
ధమ్మసేనాపతిత్థాయ, భిక్ఖూ సిబ్బింసు [యాచింసు (క.)] చీవరం.
తదా తే విమలా భిక్ఖూ, ఛళభిఞ్ఞా మహిద్ధికా;
తీణి సతసహస్సాని, సమింసు అపరాజితా.
పునాపరం సో నరాసభో [నరవుసభో (స్యా. కం.)], పవనే వాసం ఉపాగమి;
తదా సమాగమో ఆసి, ద్విన్నం సతసహస్సినం.
అహం తేన సమయేన, సీహో ఆసిం మిగాధిభూ;
వివేకమనుబ్రూహన్తం ¶ , పవనే అద్దసం జినం.
వన్దిత్వా సిరసా పాదే, కత్వాన తం పదక్ఖిణం;
తిక్ఖత్తుం అభినాదిత్వా, సత్తాహం జినముపట్ఠహం.
సత్తాహం వరసమాపత్తియా, వుట్ఠహిత్వా తథాగతో;
మనసా చిన్తయిత్వాన, కోటిభిక్ఖూ సమానయి.
తదాపి సో మహావీరో, తేసం మజ్ఝే వియాకరి;
‘‘అపరిమేయ్యితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
చమ్పకం నామ నగరం, అసమో నామ ఖత్తియో;
అసమా నామ జనికా, పదుమస్స మహేసినో.
దసవస్ససహస్సాని ¶ ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
నన్దావసుయసుత్తరా ¶ , తయో పాసాదముత్తమా.
తేత్తింస చ సహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
ఉత్తరా నామ సా నారీ, రమ్మో నామాసి అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, పదుమో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, ధనఞ్చుయ్యానముత్తమే.
సాలో చ ఉపసాలో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
వరుణో నాముపట్ఠాకో, పదుమస్స మహేసినో.
రాధా ¶ చేవ సురాధా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, మహాసోణోతి వుచ్చతి.
భియ్యో చేవ అసమో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
రుచీ చ నన్దరామా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠపణ్ణాసరతనం, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
పభా నిద్ధావతీ తస్స, అసమా సబ్బసో దిసా.
చన్దప్పభా సూరియప్పభా, రతనగ్గిమణిప్పభా;
సబ్బాపి తా హతా హోన్తి, పత్వా జినపభుత్తమం.
వస్ససతసహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
పరిపక్కమానసే ¶ సత్తే, బోధయిత్వా అసేసతో;
సేసకే అనుసాసిత్వా, నిబ్బుతో సో ససావకో.
ఉరగోవ తచం జిణ్ణం, వద్ధపత్తంవ పాదపో;
జహిత్వా సబ్బసఙ్ఖారే, నిబ్బుతో సో యథా సిఖీ.
పదుమో జినవరో సత్థా, ధమ్మారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
పదుమస్స భగవతో వంసో అట్ఠమో.
౧౧. నారదబుద్ధవంసో
పదుమస్స ¶ ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
నారదో నామ నామేన, అసమో అప్పటిపుగ్గలో.
సో బుద్ధో చక్కవత్తిస్స, జేట్ఠో దయితఓరసో;
ఆముక్కమాలాభరణో, ఉయ్యానం ఉపసఙ్కమి.
తత్థాసి రుక్ఖో యసవిపులో, అభిరూపో బ్రహా సుచి;
తమజ్ఝపత్వా ఉపనిసీది, మహాసోణస్స హేట్ఠతో.
తత్థ ¶ ఞాణవరుప్పజ్జి, అనన్తం వజిరూపమం;
తేన విచిని సఙ్ఖారే, ఉక్కుజ్జమవకుజ్జకం [కుజ్జతం (స్యా. కం.)].
తత్థ సబ్బకిలేసాని, అసేసమభివాహయి;
పాపుణీ కేవలం బోధిం, బుద్ధఞాణే చ చుద్దస.
పాపుణిత్వాన ¶ సమ్బోధిం, ధమ్మచక్కం పవత్తయి;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
మహాదోణం నాగరాజం, వినయన్తో మహాముని;
పాటిహేరం తదాకాసి, దస్సయన్తో సదేవకే.
తదా దేవమనుస్సానం, తమ్హి ధమ్మప్పకాసనే;
నవుతికోటిసహస్సాని, తరింసు సబ్బసంసయం.
యమ్హి కాలే మహావీరో, ఓవదీ సకమత్రజం;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, నారదస్స మహేసినో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
యదా బుద్ధో బుద్ధగుణం, సనిదానం పకాసయి;
నవుతికోటిసహస్సాని, సమింసు విమలా తదా.
యదా వేరోచనో నాగో, దానం దదాతి సత్థునో;
తదా సమింసు జినపుత్తా, అసీతిసతసహస్సియో.
అహం ¶ తేన సమయేన, జటిలో ఉగ్గతాపనో;
అన్తలిక్ఖచరో ఆసిం, పఞ్చాభిఞ్ఞాసు పారగూ.
తదాపాహం అసమసమం, ససఙ్ఘం సపరిజ్జనం;
అన్నపానేన తప్పేత్వా, చన్దనేనాభిపూజయిం.
సోపి మం తదా బ్యాకాసి, నారదో లోకనాయకో;
‘‘అపరిమేయ్యితో ¶ కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి ¶ వచనం సుత్వా, భియ్యో హాసేత్వ మానసం;
అధిట్ఠహిం వతం ఉగ్గం, దసపారమిపూరియా.
నగరం ధఞ్ఞవతీ నామ, సుదేవో నామ ఖత్తియో;
అనోమా నామ జనికా, నారదస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
జితో విజితాభిరామో, తయో పాసాదముత్తమా.
తిచత్తారీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
విజితసేనా నామ నారీ, నన్దుత్తరో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, పదసా గమనేన నిక్ఖమి;
సత్తాహం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో [లోకనాయకో (సీ. క.)].
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, నారదో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, ధనఞ్చుయ్యానముత్తమే.
భద్దసాలో జితమిత్తో, అహేసుం అగ్గసావకా;
వాసేట్ఠో నాముపట్ఠాకో, నారదస్స మహేసినో.
ఉత్తరా ఫగ్గునీ చేవ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, మహాసోణోతి వుచ్చతి.
ఉగ్గరిన్దో వసభో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
ఇన్దావరీ చ వణ్డీ [ఉన్దీ (సీ.), గణ్డీ (స్యా. కం.)] చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠాసీతిరతనాని ¶ , అచ్చుగ్గతో మహాముని;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, దససహస్సీ విరోచతి.
తస్స బ్యామప్పభా కాయా, నిద్ధావతి దిసోదిసం;
నిరన్తరం దివారత్తిం, యోజనం ఫరతే సదా.
న కేచి తేన సమయేన, సమన్తా యోజనే జనా;
ఉక్కాపదీపే ఉజ్జాలేన్తి, బుద్ధరంసీహి ఓత్థటా.
నవుతివస్ససహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
యథా ఉళూహి గగనం, విచిత్తం ఉపసోభతి;
తథేవ సాసనం తస్స, అరహన్తేహి సోభతి.
సంసారసోతం తరణాయ, సేసకే పటిపన్నకే;
ధమ్మసేతుం ¶ దళ్హం కత్వా, నిబ్బుతో సో నరాసభో.
సోపి బుద్ధో అసమసమో, తేపి ఖీణాసవా అతులతేజా;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
నారదో జినవసభో, నిబ్బుతో సుదస్సనే పురే;
తత్థేవస్స థూపవరో, చతుయోజనముగ్గతోతి.
నారదస్స భగవతో వంసో నవమో.
౧౨. పదుముత్తరబుద్ధవంసో
నారదస్స ¶ ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
పదుముత్తరో నామ జినో, అక్ఖోభో సాగరూపమో.
మణ్డకప్పోవ సో ఆసి, యమ్హి బుద్ధో అజాయథ;
ఉస్సన్నకుసలా జనతా, తమ్హి కప్పే అజాయథ.
పదుముత్తరస్స భగవతో, పఠమే ధమ్మదేసనే;
కోటిసతసహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు.
తతో పరమ్పి వస్సన్తే, తప్పయన్తే చ పాణినే;
సత్తతింససతసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
యమ్హి ¶ కాలే మహావీరో, ఆనన్దం ఉపసఙ్కమి;
పితుసన్తికం ఉపగన్త్వా, ఆహనీ అమతదున్దుభిం.
ఆహతే అమతభేరిమ్హి, వస్సన్తే ధమ్మవుట్ఠియా;
పఞ్ఞాససతసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
ఓవాదకో ¶ విఞ్ఞాపకో, తారకో సబ్బపాణినం;
దేసనాకుసలో బుద్ధో, తారేసి జనతం బహుం.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, పదుముత్తరస్స సత్థునో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
యదా బుద్ధో అసమసమో, వసి వేభారపబ్బతే;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
పున చారికం పక్కన్తే, గామనిగమరట్ఠతో;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, జటిలో నామ రట్ఠికో;
సమ్బుద్ధప్పముఖం సఙ్ఘం, సభత్తం దుస్సమదాసహం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సఙ్ఘమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘సతసహస్సితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, ఉత్తరిం వతమధిట్ఠహిం;
అకాసిం ఉగ్గదళ్హం ధితిం, దసపారమిపూరియా.
బ్యాహతా తిత్థియా సబ్బే, విమనా దుమ్మనా తదా;
న తేసం కేచి పరిచరన్తి, రట్ఠతో నిచ్ఛుభన్తి తే.
సబ్బే ¶ తత్థ సమాగన్త్వా, ఉపగచ్ఛుం బుద్ధసన్తికే;
తువం నాథో మహావీర, సరణం హోహి చక్ఖుమ.
అనుకమ్పకో కారుణికో, హితేసీ సబ్బపాణినం;
సమ్పత్తే తిత్థియే సబ్బే, పఞ్చసీలే పతిట్ఠపి.
ఏవం నిరాకులం ఆసి, సుఞ్ఞతం తిత్థియేహి తం;
విచిత్తం అరహన్తేహి, వసీభూతేహి తాదిహి.
నగరం ¶ హంసవతీ నామ, ఆనన్దో నామ ఖత్తియో;
సుజాతా నామ జనికా, పదుముత్తరస్స సత్థునో.
దసవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
నరవాహనో యసో వసవత్తీ [నారివాహనో యసవతీ (స్యా. కం.)], తయో పాసాదముత్తమా.
తిచత్తారీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
వసుదత్తా నామ నారీ, ఉత్తమో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, పాసాదేనాభినిక్ఖమి;
సత్తాహం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, పదుముత్తరో వినాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిథిలుయ్యానముత్తమే.
దేవలో చ సుజాతో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సుమనో నాముపట్ఠాకో, పదుముత్తరస్స మహేసినో.
అమితా చ అసమా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, సలలోతి పవుచ్చతి.
వితిణ్ణో చేవ [అమితో చేవ (స్యా.)] తిస్సో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
హట్ఠా చేవ విచిత్తా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠపణ్ణాసరతనం, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణో.
కుట్టా ¶ కవాటా భిత్తీ చ, రుక్ఖా నగసిలుచ్చయా;
న తస్సావరణం అత్థి, సమన్తా ద్వాదసయోజనే.
వస్ససతసహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
సన్తారేత్వా బహుజనం, ఛిన్దిత్వా సబ్బసంసయం;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ నిబ్బుతో సో ససావకో.
పదుముత్తరో జినో బుద్ధో, నన్దారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, ద్వాదసుబ్బేధయోజనోతి.
పదుముత్తరస్స భగవతో వంసో దసమో.
౧౩. సుమేధబుద్ధవంసో
పదుముత్తరస్స ¶ ¶ ¶ అపరేన, సుమేధో నామ నాయకో;
దురాసదో ఉగ్గతేజో, సబ్బలోకుత్తమో ముని.
పసన్ననేత్తో సుముఖో, బ్రహా ఉజు పతాపవా;
హితేసీ సబ్బసత్తానం, బహూ మోచేసి బన్ధనా.
యదా బుద్ధో పాపుణిత్వా, కేవలం బోధిముత్తమం;
సుదస్సనమ్హి నగరే, ధమ్మచక్కం పవత్తయి.
తస్సాపి అభిసమయా తీణి, అహేసుం ధమ్మదేసనే;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
పునాపరం కుమ్భకణ్ణం, యక్ఖం సో దమయీ జినో;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
పునాపరం అమితయసో, చతుసచ్చం పకాసయి;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, సుమేధస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
సుదస్సనం ¶ నామ నగరం, ఉపగఞ్ఛి జినో యదా;
తదా ఖీణాసవా భిక్ఖూ, సమింసు సతకోటియో.
పునాపరం దేవకూటే, భిక్ఖూనం కథినత్థతే;
తదా నవుతికోటీనం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
పునాపరం ¶ దసబలో, యదా చరతి చారికం;
తదా అసీతికోటీనం, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, ఉత్తరో నామ మాణవో;
అసీతికోటియో మయ్హం, ఘరే సన్నిచితం ధనం.
కేవలం సబ్బం దత్వాన, ససఙ్ఘే లోకనాయకే;
సరణం తస్సుపగఞ్ఛిం, పబ్బజ్జఞ్చాభిరోచయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, కరోన్తో అనుమోదనం;
‘‘తింసకప్పసహస్సమ్హి, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సుత్తన్తం వినయఞ్చాపి, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వాన, సోభయిం జినసాసనం.
తత్థప్పమత్తో ¶ ¶ విహరన్తో, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
అభిఞ్ఞాసు పారమిం గన్త్వా, బ్రహ్మలోకమగఞ్ఛహం.
సుదస్సనం నామ నగరం, సుదత్తో నామ ఖత్తియో;
సుదత్తా నామ జనికా, సుమేధస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సుచన్దకఞ్చనసిరివడ్ఢా, తయో పాసాదముత్తమా.
తిసోళససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సుమనా నామ సా నారీ, పునబ్బసు నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
అనూనకం అడ్ఢమాసం, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, సుమేధో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, సుదస్సనుయ్యానముత్తమే.
సరణో ¶ సబ్బకామో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సాగరో నాముపట్ఠాకో, సుమేధస్స మహేసినో.
రామా చేవ సురామా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, మహానీపోతి వుచ్చతి.
ఉరువేలా యసవా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
యసోధరా సిరిమా చ [యసా నామ సిరిమా చ (స్యా. కం.)], అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠాసీతిరతనాని, అచ్చుగ్గతో మహాముని;
ఓభాసేతి దిసా సబ్బా, చన్దో తారగణే యథా.
చక్కవత్తిమణీ ¶ నామ, యథా తపతి యోజనం;
తథేవ తస్స రతనం, సమన్తా ఫరతి యోజనం.
నవుతివస్ససహస్సాని ¶ , ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
తేవిజ్జఛళభిఞ్ఞేహి, బలప్పత్తేహి తాదిహి;
సమాకులమిదం ఆసి, అరహన్తేహి సాధుహి.
తేపి సబ్బే అమితయసా, విప్పముత్తా నిరూపధీ;
ఞాణాలోకం దస్సయిత్వా, నిబ్బుతా తే మహాయసా.
సుమేధో జినవరో బుద్ధో, మేధారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
సుమేధస్స భగవతో వంసో ఏకాదసమో.
౧౪. సుజాతబుద్ధవంసో
తత్థేవ ¶ మణ్డకప్పమ్హి, సుజాతో నామ నాయకో;
సీహహనుసభక్ఖన్ధో, అప్పమేయ్యో దురాసదో.
చన్దోవ విమలో సుద్ధో, సతరంసీవ పతాపవా;
ఏవం సోభతి సమ్బుద్ధో, జలన్తో సిరియా సదా.
పాపుణిత్వాన ¶ సమ్బుద్ధో, కేవలం బోధిముత్తమం;
సుమఙ్గలమ్హి నగరే, ధమ్మచక్కం పవత్తయి.
దేసేన్తే ¶ [దేసేన్తో (స్యా. కం.)] పవరం ధమ్మం, సుజాతే లోకనాయకే [సుజాతో లోకనాయకో (స్యా. కం.)];
అసీతికోటీ అభిసమింసు, పఠమే ధమ్మదేసనే.
యదా సుజాతో అమితయసో, దేవే వస్సం ఉపాగమి;
సత్తతింససతసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
యదా సుజాతో అసమసమో, ఉపగచ్ఛి పితుసన్తికం;
సట్ఠిసతసహస్సానం [సత్తతింససహస్సానం (సీ.)], తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, సుజాతస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
అభిఞ్ఞాబలప్పత్తానం ¶ , అప్పత్తానం భవాభవే;
సట్ఠిసతసహస్సాని, పఠమం సన్నిపతింసు తే.
పునాపరం సన్నిపాతే, తిదివోరోహణే జినే;
పఞ్ఞాససతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
ఉపసఙ్కమన్తో నరాసభం, తస్స యో అగ్గసావకో;
చతూహి సతసహస్సేహి, సమ్బుద్ధం ఉపసఙ్కమి.
అహం తేన సమయేన, చతుదీపమ్హి ఇస్సరో;
అన్తలిక్ఖచరో ఆసిం, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.
లోకే అచ్ఛరియం దిస్వా, అబ్భుతం లోమహంసనం;
ఉపగన్త్వాన వన్దిం సో, సుజాతం లోకనాయకం.
చతుదీపే మహారజ్జం, రతనే సత్త ఉత్తమే;
బుద్ధే నియ్యాదయిత్వాన, పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
ఆరామికా జనపదే, ఉట్ఠానం పటిపిణ్డియ;
ఉపనేన్తి ¶ భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, పచ్చయం సయనాసనం.
సోపి మం బుద్ధో [తదా (స్యా. కం.)] బ్యాకాసి, దససహస్సిమ్హి ఇస్సరో;
‘‘తింసకప్పసహస్సమ్హి, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో హాసం జనేసహం;
అధిట్ఠహిం వతం ఉగ్గం, దసపారమిపూరియా.
సుత్తన్తం ¶ వినయఞ్చాపి, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వాన, సోభయిం జినసాసనం.
తత్థప్పమత్తో విహరన్తో, బ్రహ్మం భావేత్వ భావనం;
అభిఞ్ఞాపారమిం గన్త్వా, బ్రహ్మలోకమగఞ్ఛహం.
సుమఙ్గలం నామ నగరం, ఉగ్గతో నామ ఖత్తియో;
మాతా పభావతీ నామ, సుజాతస్స మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సిరీ ఉపసిరీ నన్దో, తయో పాసాదముత్తమా.
తేవీసతిసహస్సాని ¶ , నారియో సమలఙ్కతా;
సిరినన్దా నామ నారీ, ఉపసేనో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, అస్సయానేన నిక్ఖమి;
అనూననవమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, సుజాతో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, సుమఙ్గలుయ్యానముత్తమే.
సుదస్సనో సుదేవో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
నారదో నాముపట్ఠాకో, సుజాతస్స మహేసినో.
నాగా చ నాగసమాలా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, మహావేళూతి వుచ్చతి.
సో చ రుక్ఖో ఘనక్ఖన్ధో [ఘనరుచిరో (సీ. క.)], అచ్ఛిద్దో హోతి పత్తికో;
ఉజు వంసో బ్రహా హోతి, దస్సనీయో మనోరమో.
ఏకక్ఖన్ధో పవడ్ఢిత్వా, తతో సాఖా పభిజ్జతి;
యథా సుబద్ధో మోరహత్థో, ఏవం సోభతి సో దుమో.
న తస్స కణ్టకా హోన్తి, నాపి ఛిద్దం మహా అహు;
విత్థిణ్ణసాఖో అవిరలో, సన్దచ్ఛాయో మనోరమో.
సుదత్తో చేవ చిత్తో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
సుభద్దా చ పదుమా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
పఞ్ఞాసరతనో ¶ ఆసి, ఉచ్చత్తనేన సో జినో;
సబ్బాకారవరూపేతో, సబ్బగుణముపాగతో.
తస్స పభా అసమసమా, నిద్ధావతి సమన్తతో;
అప్పమాణో అతులియో, ఓపమ్మేహి అనూపమో.
నవుతివస్ససహస్సాని ¶ , ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
యథాపి సాగరే ఊమీ, గగనే తారకా యథా;
ఏవం తదా పావచనం, అరహన్తేహి చిత్తితం [చిత్తకం (స్యా. కం.)].
సో ¶ ¶ చ బుద్ధో అసమసమో, గుణాని చ తాని అతులియాని;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
సుజాతో జినవరో బుద్ధో, సిలారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవ తస్స చేతియో [తత్థేవ చేతియో సత్థు (స్యా. కం.)], తీణిగావుతముగ్గతోతి.
సుజాతస్స భగవతో వంసో ద్వాదసమో.
౧౫. పియదస్సీబుద్ధవంసో
సుజాతస్స అపరేన, సయమ్భూ లోకనాయకో;
దురాసదో అసమసమో, పియదస్సీ మహాయసో.
సోపి ¶ బుద్ధో అమితయసో, ఆదిచ్చోవ విరోచతి;
సబ్బం తమం నిహన్త్వాన, ధమ్మచక్కం పవత్తయి.
తస్సాపి అతులతేజస్స, అహేసుం అభిసమయా తయో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
సుదస్సనో దేవరాజా, మిచ్ఛాదిట్ఠిమరోచయి;
తస్స దిట్ఠిం వినోదేన్తో, సత్థా ధమ్మమదేసయి.
జనసన్నిపాతో అతులో, మహాసన్నిపతీ తదా;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
యదా దోణముఖం హత్థిం, వినేసి నరసారథి;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, తస్సాపి పియదస్సినో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో.
తతో ¶ పరం నవుతికోటీ, సమింసు ఏకతో మునీ;
తతియే సన్నిపాతమ్హి, అసీతికోటియో అహూ.
అహం తేన సమయేన, కస్సపో నామ బ్రాహ్మణో [మానవో (స్యా. కం.)];
అజ్ఝాయకో మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ.
తస్స ¶ ధమ్మం సుణిత్వాన, పసాదం జనయిం అహం;
కోటిసతసహస్సేహి, సఙ్ఘారామం అమాపయిం.
తస్స దత్వాన ఆరామం, హట్ఠో సంవిగ్గమానసో;
సరణే పఞ్చ సీలే చ [సరణం పఞ్చసీలఞ్చ (సీ.)], దళ్హం కత్వా సమాదియిం.
సోపి ¶ మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సఙ్ఘమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సుధఞ్ఞం నామ నగరం, సుదత్తో నామ ఖత్తియో;
చన్దా నామాసి జనికా, పియదస్సిస్స సత్థునో.
నవవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సునిమ్మలవిమలగిరిగుహా, తయో పాసాదముత్తమా.
తేత్తింససహస్సాని చ, నారియో సమలఙ్కతా;
విమలా నామ నారీ చ, కఞ్చనావేళో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే ¶ చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
ఛమాసం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, పియదస్సీ మహాముని;
వత్తి చక్కం మహావీరో, ఉసభుయ్యానే మనోరమే.
పాలితో సబ్బదస్సీ చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సోభితో నాముపట్ఠాకో, పియదస్సిస్స సత్థునో.
సుజాతా ధమ్మదిన్నా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, కకుధోతి పవుచ్చతి.
సన్ధకో ధమ్మకో చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
విసాఖా ధమ్మదిన్నా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సోపి ¶ ¶ బుద్ధో అమితయసో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణో;
అసీతిహత్థముబ్బేధో, సాలరాజావ దిస్సతి.
అగ్గిచన్దసూరియానం, నత్థి తాదిసికా పభా;
యథా అహు పభా తస్స, అసమస్స మహేసినో.
తస్సాపి దేవదేవస్స, ఆయు తావతకం అహు;
నవుతివస్ససహస్సాని, లోకే అట్ఠాసి చక్ఖుమా.
సోపి బుద్ధో అసమసమో, యుగానిపి తాని అతులియాని;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
పియదస్సీ మునివరో, అస్సత్థారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స జినథూపో, తీణియోజనముగ్గతోతి.
పియదస్సిస్స భగవతో వంసో తేరసమో.
౧౬. అత్థదస్సీబుద్ధవంసో
తత్థేవ ¶ ¶ మణ్డకప్పమ్హి, అత్థదస్సీ మహాయసో;
మహాతమం నిహన్త్వాన, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, ధమ్మచక్కం పవత్తయి;
అమతేన తప్పయీ లోకం, దససహస్సిసదేవకం.
తస్సాపి లోకనాథస్స, అహేసుం అభిసమయా తయో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
యదా బుద్ధో అత్థదస్సీ, చరతే దేవచారికం;
కోటిసతసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
పునాపరం యదా బుద్ధో, దేసేసి పితుసన్తికే;
కోటిసతసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, తస్సాపి చ మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
అట్ఠనవుతిసహస్సానం ¶ , పఠమో ఆసి సమాగమో;
అట్ఠాసీతిసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
అట్ఠసత్తతిసతసహస్సానం ¶ , తతియో ఆసి సమాగమో;
అనుపాదా విముత్తానం, విమలానం మహేసినం.
అహం తేన సమయేన, జటిలో ఉగ్గతాపనో;
సుసీమో నామ నామేన, మహియా సేట్ఠసమ్మతో.
దిబ్బం ¶ మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
దేవలోకాహరిత్వాన, సమ్బుద్ధమభిపూజయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, అత్థదస్సీ మహాముని;
‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, హట్ఠో [తుట్ఠో (స్యా. కం.)] సంవిగ్గమానసో;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సోభణం నామ నగరం, సాగరో నామ ఖత్తియో;
సుదస్సనా నామ జనికా, అత్థదస్సిస్స సత్థునో.
దసవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
అమరగిరి సుగిరి వాహనా, తయో పాసాదముత్తమా.
తేత్తింసఞ్చ ¶ సహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
విసాఖా నామ నారీ చ, సేలో నామాసి అత్రజో.
నిమిత్తే ¶ చతురో దిస్వా, అస్సయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, అత్థదస్సీ మహాయసో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, అనోముయ్యానే నరాసభో.
సన్తో చ ఉపసన్తో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
అభయో నాముపట్ఠాకో, అత్థదస్సిస్స సత్థునో.
ధమ్మా చేవ సుధమ్మా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, చమ్పకోతి పవుచ్చతి.
నకులో చ నిసభో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
మకిలా చ సునన్దా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సోపి ¶ ¶ బుద్ధో అసమసమో, అసీతిహత్థముగ్గతో;
సోభతే సాలరాజావ, ఉళురాజావ పూరితో.
తస్స పాకతికా రంసీ, అనేకసతకోటియో;
ఉద్ధం అధో దస దిసా, ఫరన్తి యోజనం సదా.
సోపి బుద్ధో నరాసభో, సబ్బసత్తుత్తమో ముని;
వస్ససతసహస్సాని, లోకే అట్ఠాసి చక్ఖుమా.
అతులం దస్సేత్వా ఓభాసం, విరోచేత్వా సదేవకే [అతులం దస్సయిత్వాన, ఓభాసేత్వా సదేవకే (సీ. క.)];
సోపి అనిచ్చతం పత్తో, యథగ్గుపాదానసఙ్ఖయా.
అత్థదస్సీ ¶ జినవరో, అనోమారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
అత్థదస్సిస్స భగవతో వంసో చుద్దసమో.
౧౭. ధమ్మదస్సీబుద్ధవంసో
తత్థేవ ¶ మణ్డకప్పమ్హి, ధమ్మదస్సీ మహాయసో;
తమన్ధకారం విధమిత్వా, అతిరోచతి సదేవకే.
తస్సాపి అతులతేజస్స, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
యదా బుద్ధో ధమ్మదస్సీ, వినేసి సఞ్జయం ఇసిం;
తదా నవుతికోటీనం, దుతియాభిసమయో అహు.
యదా సక్కో ఉపాగఞ్ఛి, సపరిసో వినాయకం;
తదా అసీతికోటీనం, తతియాభిసమయో అహు.
తస్సాపి దేవదేవస్స, సన్నిపాతా తయో అహుం [ఆసుం (సీ. స్యా.)];
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
యదా బుద్ధో ధమ్మదస్సీ, సరణే వస్సం ఉపాగమి;
తదా కోటిసతసహస్సానం [కోటిసహస్సానం (సీ. స్యా. కం.)], పఠమో ఆసి సమాగమో.
పునాపరం ¶ యదా బుద్ధో, దేవతో ఏతి మానుసం;
తదాపి సతకోటీనం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
పునాపరం ¶ ¶ యదా బుద్ధో, పకాసేసి ధుతే గుణే;
తదా అసీతికోటీనం, తతియో ఆసి సమాగమో.
అహం తేన సమయేన, సక్కో ఆసిం పురిన్దదో;
దిబ్బేన గన్ధమాలేన, తురియేనాభిపూజయిం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, దేవమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సరణం నామ నగరం, సరణో నామ ఖత్తియో;
సునన్దా నామ జనికా, ధమ్మదస్సిస్స సత్థునో.
అట్ఠవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
అరజో విరజో సుదస్సనో, తయో పాసాదముత్తమా.
తిచత్తారీససహస్సాని [చత్తాలీససహస్సాని (స్యా. కం.)], నారియో సమలఙ్కతా;
విచికోళి నామ నారీ, అత్రజో పుఞ్ఞవడ్ఢనో.
నిమిత్తే ¶ చతురో దిస్వా, పాసాదేనాభినిక్ఖమి;
సత్తాహం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, ధమ్మదస్సీ నరాసభో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
పదుమో ఫుస్సదేవో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సునేత్తో [సుదత్తో (స్యా. కం.)] నాముపట్ఠాకో, ధమ్మదస్సిస్స సత్థునో.
ఖేమా చ సచ్చనామా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, బిమ్బిజాలోతి వుచ్చతి.
సుభద్దో కటిస్సహో చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
సాళియా [సాలిసా (స్యా. కం.)] చ కళియా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సోపి ¶ బుద్ధో అసమసమో, అసీతిహత్థముగ్గతో;
అతిరోచతి తేజేన, దససహస్సిమ్హి ధాతుయా.
సుఫుల్లో ¶ సాలరాజావ, విజ్జూవ గగనే యథా;
మజ్ఝన్హికేవ సూరియో, ఏవం సో ఉపసోభథ.
తస్సాపి అతులతేజస్స, సమకం ఆసి జీవితం;
వస్ససతసహస్సాని, లోకే అట్ఠాసి చక్ఖుమా.
ఓభాసం ¶ దస్సయిత్వాన, విమలం కత్వాన సాసనం;
చవి చన్దోవ గగనే, నిబ్బుతో సో ససావకో.
ధమ్మదస్సీ మహావీరో, సాలారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, తీణియోజనముగ్గతోతి.
ధమ్మదస్సిస్స భగవతో వంసో పన్నరసమో.
౧౮. సిద్ధత్థబుద్ధవంసో
ధమ్మదస్సిస్స ¶ అపరేన, సిద్ధత్థో నామ నాయకో;
నిహనిత్వా తమం సబ్బం, సూరియో అబ్భుగ్గతో యథా.
సోపి పత్వాన సమ్బోధిం, సన్తారేన్తో సదేవకం;
అభివస్సి ధమ్మమేఘేన, నిబ్బాపేన్తో సదేవకం.
తస్సాపి అతులతేజస్స, అహేసుం అభిసమయా తయో;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
పునాపరం భీమరథే [హిమరట్ఠే (క.)], యదా ఆహని దున్దుభిం;
తదా నవుతికోటీనం, దుతియాభిసమయో అహు.
యదా బుద్ధో ధమ్మం దేసేసి, వేభారే సో పురుత్తమే;
తదా నవుతికోటీనం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, తస్మిమ్పి ద్విపదుత్తమే;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
కోటిసతానం ¶ ¶ నవుతీనం [నవుతియా (స్యా. కం.)], అసీతియాపి చ కోటినం;
ఏతే ఆసుం తయో ఠానా, విమలానం సమాగమే.
అహం ¶ తేన సమయేన, మఙ్గలో నామ తాపసో;
ఉగ్గతేజో దుప్పసహో, అభిఞ్ఞాబలసమాహితో.
జమ్బుతో ఫలమానేత్వా [ఫలమాహత్వా (సీ. స్యా.)] సిద్ధత్థస్స అదాసహం;
పటిగ్గహేత్వా సమ్బుద్ధో, ఇదం వచనమబ్రవి.
‘‘పస్సథ ఇమం తాపసం, జటిలం ఉగ్గతాపనం;
చతున్నవుతితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
వేభారం నామ నగరం, ఉదేనో నామ ఖత్తియో;
సుఫస్సా నామ జనికా, సిద్ధత్థస్స మహేసినో.
దసవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
కోకాసుప్పలకోకనదా, తయో పాసాదముత్తమా.
తిసోళససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సోమనస్సా నామ సా నారీ, అనుపమో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, సివికాయాభినిక్ఖమి;
అనూనదసమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, సిద్ధత్థో లోకనాయకో;
వత్తి ¶ చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
సమ్బలో చ సుమిత్తో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
రేవతో నాముపట్ఠాకో, సిద్ధత్థస్స మహేసినో.
సీవలా చ సురామా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, కణికారోతి వుచ్చతి.
సుప్పియో చ సముద్దో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
రమ్మా చేవ సురమ్మా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సో ¶ బుద్ధో సట్ఠిరతనం, అహోసి నభముగ్గతో;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, దససహస్సీ విరోచతి.
సోపి బుద్ధో అసమసమో, అతులో అప్పటిపుగ్గలో;
వస్ససతసహస్సాని, లోకే అట్ఠాసి చక్ఖుమా.
విపులం ¶ పభం దస్సయిత్వా, పుప్ఫాపేత్వాన సావకే;
విలాసేత్వా సమాపత్యా, నిబ్బుతో సో ససావకో.
సిద్ధత్థో ¶ మునివరో బుద్ధో, అనోమారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, చతుయోజనముగ్గతోతి.
సిద్ధత్థస్స భగవతో వంసో సోళసమో.
౧౯. తిస్సబుద్ధవంసో
సిద్ధత్థస్స అపరేన, అసమో అప్పటిపుగ్గలో;
అనన్తతేజో అమితయసో, తిస్సో లోకగ్గనాయకో.
తమన్ధకారం విధమిత్వా, ఓభాసేత్వా సదేవకం;
అనుకమ్పకో మహావీరో, లోకే ఉప్పజ్జి చక్ఖుమా.
తస్సాపి అతులా ఇద్ధి, అతులం సీలం సమాధి చ;
సబ్బత్థ పారమిం గన్త్వా, ధమ్మచక్కం పవత్తయి.
సో బుద్ధో దససహస్సిమ్హి, విఞ్ఞాపేసి గిరం సుచిం;
కోటిసతాని అభిసమింసు, పఠమే ధమ్మదేసనే.
దుతియో నవుతికోటీనం, తతియో సట్ఠికోటియో;
బన్ధనాతో పమోచేసి, సత్తే [సమ్పత్తే (క.)] నరమరూ తదా.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, తిస్సే లోకగ్గనాయకే;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
ఖీణాసవసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
నవుతిసతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
అసీతిసతసహస్సానం ¶ ¶ ¶ , తతియో ఆసి సమాగమో;
ఖీణాసవానం విమలానం, పుప్ఫితానం విముత్తియా.
అహం తేన సమయేన, సుజాతో నామ ఖత్తియో;
మహాభోగం ఛడ్డయిత్వా, పబ్బజిం ఇసిపబ్బజం.
మయి ¶ పబ్బజితే సన్తే, ఉప్పజ్జి లోకనాయకో;
బుద్ధోతి సద్దం సుత్వాన, పీతి మే ఉపపజ్జథ.
దిబ్బం మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
ఉభో హత్థేహి పగ్గయ్హ, ధునమానో ఉపాగమిం.
చతువణ్ణపరివుతం, తిస్సం లోకగ్గనాయకం;
తమహం పుప్ఫం గహేత్వా, మత్థకే ధారయిం జినం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, జనమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘ద్వేనవుతే ఇతో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం ¶ పదహిత్వాన…పే… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
ఖేమకం నామ నగరం, జనసన్ధో నామ ఖత్తియో;
పదుమా నామ జనికా, తిస్సస్స చ మహేసినో.
సత్తవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
గుహాసేల నారిసయ నిసభా [కుముదో నాళియో పదుమో (క.)], తయో పాసాదముత్తమా.
సమతింససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సుభద్దానామికా నారీ, ఆనన్దో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, అస్సయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, తిస్సో లోకగ్గనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, యసవతియముత్తమే.
బ్రహ్మదేవో ఉదయో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సమఙ్గో నాముపట్ఠాకో, తిస్సస్స చ మహేసినో.
ఫుస్సా ¶ చేవ సుదత్తా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, అసనోతి పవుచ్చతి.
సమ్బలో చ సిరిమా చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
కిసాగోతమీ ఉపసేనా, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సో ¶ బుద్ధో సట్ఠిరతనో, అహు ఉచ్చత్తనే జినో;
అనూపమో అసదిసో, హిమవా వియ దిస్సతి.
తస్సాపి అతులతేజస్స, ఆయు ఆసి అనుత్తరో;
వస్ససతసహస్సాని, లోకే అట్ఠాసి చక్ఖుమా.
ఉత్తమం ¶ పవరం సేట్ఠం, అనుభోత్వా మహాయసం;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ, నిబ్బుతో సో ససావకో.
వలాహకోవ ¶ అనిలేన, సూరియేన వియ ఉస్సవో;
అన్ధకారోవ పదీపేన, నిబ్బుతో సో ససావకో.
తిస్సో జినవరో బుద్ధో, నన్దారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స జినథూపో, తీణియోజనముగ్గతోతి.
తిస్సస్స భగవతో వంసో సత్తరసమో.
౨౦. ఫుస్సబుద్ధవంసో
తత్థేవ మణ్డకప్పమ్హి, అహు సత్థా అనుత్తరో;
అనుపమో అసమసమో, ఫుస్సో లోకగ్గనాయకో.
సోపి సబ్బం తమం హన్త్వా, విజటేత్వా మహాజటం;
సదేవకం తప్పయన్తో, అభివస్సి అమతమ్బునా.
ధమ్మచక్కం పవత్తేన్తే, ఫుస్సే నక్ఖత్తమఙ్గలే;
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
నవుతిసతసహస్సానం ¶ , దుతియాభిసమయో అహు;
అసీతిసతసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, ఫుస్సస్సాపి మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
సట్ఠిసతసహస్సానం ¶ , పఠమో ఆసి సమాగమో;
పఞ్ఞాససతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
చత్తారీససతసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో;
అనుపాదా విముత్తానం, వోచ్ఛిన్నపటిసన్ధినం.
అహం తేన సమయేన, విజితావీ నామ ఖత్తియో;
ఛడ్డయిత్వా మహారజ్జం, పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
సోపి ¶ మం బుద్ధో బ్యాకాసి, ఫుస్సో లోకగ్గనాయకో;
‘‘ద్వేనవుతే ఇతో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘పధానం పదహిత్వాన…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సుత్తన్తం ¶ వినయఞ్చాపి, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వా, సోభయిం జినసాసనం.
తత్థప్పమత్తో ¶ విహరన్తో, బ్రహ్మం భావేత్వ భావనం;
అభిఞ్ఞాసు పారమిం గన్త్వా, బ్రహ్మలోకమగఞ్ఛహం.
కాసికం నామ నగరం, జయసేనో నామ ఖత్తియో;
సిరిమా నామ జనికా, ఫుస్సస్సాపి మహేసినో.
నవవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
గరుళపక్ఖ హంస సువణ్ణభారా, తయో పాసాదముత్తమా.
తింసఇత్థిసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
కిసాగోతమీ నామ నారీ, అనూపమో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
ఛమాసం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, ఫుస్సో లోకగ్గనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
సురక్ఖితో ధమ్మసేనో, అహేసుం అగ్గసావకా;
సభియో నాముపట్ఠాకో, ఫుస్సస్సాపి మహేసినో.
చాలా ¶ చ ఉపచాలా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, ఆమణ్డోతి పవుచ్చతి.
ధనఞ్చయో విసాఖో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
పదుమా చేవ నాగా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అట్ఠపణ్ణాసరతనం ¶ , సోపి అచ్చుగ్గతో ముని;
సోభతే సతరంసీవ, ఉళురాజావ పూరితో.
నవుతివస్ససహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ఓవదిత్వా ¶ బహూ సత్తే, సన్తారేత్వా బహూ జనే;
సోపి సత్థా అతులయసో, నిబ్బుతో సో ససావకో.
ఫుస్సో జినవరో సత్థా, సేనారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
ఫుస్సస్స భగవతో వంసో అట్ఠారసమో.
౨౧. విపస్సీబుద్ధవంసో
ఫుస్సస్స ¶ చ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
విపస్సీ నామ నామేన, లోకే ఉప్పజ్జి చక్ఖుమా.
అవిజ్జం సబ్బం పదాలేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం;
ధమ్మచక్కం పవత్తేతుం, పక్కామి బన్ధుమతీపురం.
ధమ్మచక్కం పవత్తేత్వా, ఉభో బోధేసి నాయకో;
గణనాయ న వత్తబ్బో, పఠమాభిసమయో అహు.
పునాపరం అమితయసో, తత్థ సచ్చం పకాసయి;
చతురాసీతిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
చతురాసీతిసహస్సాని ¶ , సమ్బుద్ధం అనుపబ్బజుం;
తేసమారామపత్తానం, ధమ్మం దేసేసి చక్ఖుమా.
సబ్బాకారేన ¶ భాసతో, సుత్వా ఉపనిసాదినో [ఉపనిస్సా జినో (స్యా. కం.)];
తేపి ధమ్మవరం గన్త్వా, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, విపస్సిస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
అట్ఠసట్ఠిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
భిక్ఖుసతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
అసీతిభిక్ఖుసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో;
తత్థ భిక్ఖుగణమజ్ఝే, సమ్బుద్ధో అతిరోచతి.
అహం ¶ తేన సమయేన, నాగరాజా మహిద్ధికో;
అతులో నామ నామేన, పుఞ్ఞవన్తో జుతిన్ధరో.
నేకానం నాగకోటీనం, పరివారేత్వానహం తదా;
వజ్జన్తో దిబ్బతురియేహి, లోకజేట్ఠం ఉపాగమిం.
ఉపసఙ్కమిత్వా సమ్బుద్ధం, విపస్సిం లోకనాయకం;
మణిముత్తరతనఖచితం, సబ్బాభరణవిభూసితం;
నిమన్తేత్వా ధమ్మరాజస్స, సువణ్ణపీఠమదాసహం.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సఙ్ఘమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు ¶ కపిలవ్హయా రమ్మా, నిక్ఖమిత్వా తథాగతో;
పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం.
‘‘అజపాలరుక్ఖమూలస్మిం ¶ , నిసీదిత్వా తథాగతో;
తత్థ పాయాసం పగ్గయ్హ, నేరఞ్జరముపేహితి.
‘‘నేరఞ్జరాయ తీరమ్హి, పాయాసం అద సో జినో;
పటియత్తవరమగ్గేన, బోధిమూలముపేహితి.
‘‘తతో పదక్ఖిణం కత్వా, బోధిమణ్డం అనుత్తరో;
అస్సత్థమూలే సమ్బోధిం, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
‘‘ఇమస్స జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
‘‘అనాసవా ¶ వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
కోలితో ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, ఉపట్ఠిస్సతిమం జినం.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
బోధి తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
‘‘చిత్తో చ హత్థాళవకో, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠకా;
నన్దమాతా చ ఉత్తరా, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా;
ఆయు వస్ససతం తస్స, గోతమస్స యసస్సినో.
‘‘ఇదం ¶ ¶ సుత్వాన వచనం…పే… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాహం వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
నగరం బన్ధుమతీ నామ, బన్ధుమా నామ ఖత్తియో;
మాతా బన్ధుమతీ నామ, విపస్సిస్స మహేసినో.
అట్ఠవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
నన్దో సునన్దో సిరిమా, తయో పాసాదముత్తమా.
తిచత్తారీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సుదస్సనా నామ సా నారీ, సమవత్తక్ఖన్ధో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, విపస్సీ లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
ఖణ్డో చ తిస్సనామో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
అసోకో నాముపట్ఠాకో, విపస్సిస్స మహేసినో.
చన్దా చ చన్దమిత్తా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, పాటలీతి పవుచ్చతి.
పునబ్బసుమిత్తో నాగో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
సిరిమా ఉత్తరా చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
అసీతిహత్థముబ్బేధో ¶ , విపస్సీ లోకనాయకో;
పభా నిద్ధావతి తస్స, సమన్తా సత్తయోజనే.
అసీతివస్ససహస్సాని, ఆయు బుద్ధస్స తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
బహుదేవమనుస్సానం, బన్ధనా పరిమోచయి;
మగ్గామగ్గఞ్చ ఆచిక్ఖి, అవసేసపుథుజ్జనే.
ఆలోకం ¶ దస్సయిత్వాన, దేసేత్వా అమతం పదం;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ, నిబ్బుతో సో ససావకో.
ఇద్ధివరం పుఞ్ఞవరం, లక్ఖణఞ్చ కుసుమితం;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
విపస్సీ ¶ జినవరో బుద్ధో, సుమిత్తారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, సత్తయోజనముస్సితోతి.
విపస్సిస్స భగవతో వంసో ఏకూనవీసతిమో.
౨౨. సిఖీబుద్ధవంసో
విపస్సిస్స ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
సిఖివ్హయో ఆసి జినో, అసమో అప్పటిపుగ్గలో.
మారసేనం పమద్దిత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం;
ధమ్మచక్కం పవత్తేసి, అనుకమ్పాయ పాణినం.
ధమ్మచక్కం పవత్తేన్తే, సిఖిమ్హి జినపుఙ్గవే [మునిపుఙ్గవే (సీ.)];
కోటిసతసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
అపరమ్పి ధమ్మం దేసేన్తే, గణసేట్ఠే నరుత్తమే;
నవుతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
యమకపాటిహారియఞ్చ [యమకం పాటిహీరఞ్చ (సీ.)], దస్సయన్తే సదేవకే;
అసీతికోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సన్నిపాతా ¶ తయో ఆసుం, సిఖిస్సాపి మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
భిక్ఖుసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
అసీతిభిక్ఖుసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
సత్తతిభిక్ఖుసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో;
అనుపలిత్తో పదుమంవ, తోయమ్హి సమ్పవడ్ఢితం.
అహం తేన సమయేన, అరిన్దమో నామ ఖత్తియో;
సమ్బుద్ధప్పముఖం సఙ్ఘం, అన్నపానేన తప్పయిం.
బహుం ¶ దుస్సవరం దత్వా, దుస్సకోటిం అనప్పకం;
అలఙ్కతం హత్థియానం, సమ్బుద్ధస్స అదాసహం.
హత్థియానం ¶ నిమ్మినిత్వా, కప్పియం ఉపనామయిం;
పూరయిం మానసం మయ్హం, నిచ్చం దళ్హముపట్ఠితం.
సోపి ¶ మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సిఖీ లోకగ్గనాయకో;
‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాహం వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
నగరం అరుణవతీ నామ, అరుణో నామ ఖత్తియో;
పభావతీ నామ జనికా, సిఖిస్సాపి మహేసినో.
సత్తవస్ససహస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝ సో వసి;
సుచన్దకో గిరి వసభో [సుచన్దో గిరివహనో (సీ.)], తయో పాసాదముత్తమా.
చతువీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సబ్బకామా నామ నారీ, అతులో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
అట్ఠమాసం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, సిఖీ లోకగ్గనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
అభిభూ సమ్భవో చేవ, అహేసుం అగ్గసావకా;
ఖేమఙ్కరో నాముపట్ఠాకో, సిఖిస్సాపి మహేసినో.
సఖిలా చ పదుమా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, పుణ్డరీకోతి వుచ్చతి.
సిరివడ్ఢో చ నన్దో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
చిత్తా చేవ సుగుత్తా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
ఉచ్చత్తనేన సో బుద్ధో, సత్తతిహత్థముగ్గతో;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణో.
తస్సాపి బ్యామప్పభా కాయా, దివారత్తిం నిరన్తరం;
దిసోదిసం నిచ్ఛరన్తి, తీణియోజనసో పభా.
సత్తతివస్ససహస్సాని, ఆయు తస్స మహేసినో;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ధమ్మమేఘం ¶ ¶ పవస్సేత్వా, తేమయిత్వా సదేవకే;
ఖేమన్తం పాపయిత్వాన, నిబ్బుతో సో ససావకో.
అనుబ్యఞ్జనసమ్పన్నం, ద్వత్తింసవరలక్ఖణం;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
సిఖీ మునివరో బుద్ధో, అస్సారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, తీణియోజనముగ్గతోతి.
సిఖిస్స భగవతో వంసో వీసతిమో.
౨౩. వేస్సభూబుద్ధవంసో
తత్థేవ ¶ మణ్డకప్పమ్హి, అసమో అప్పటిపుగ్గలో;
వేస్సభూ నామ నామేన, లోకే ఉప్పజ్జి నాయకో [సో జినో (స్యా. కం. క.)].
ఆదిత్తం ¶ వత రాగగ్గి, తణ్హానం విజితం తదా;
నాగోవ బన్ధనం ఛేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
ధమ్మచక్కం పవత్తేన్తే, వేస్సభూలోకనాయకే;
అసీతికోటిసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
పక్కన్తే చారికం రట్ఠే, లోకజేట్ఠే నరాసభే;
సత్తతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
మహాదిట్ఠిం వినోదేన్తో, పాటిహేరం కరోతి సో;
సమాగతా నరమరూ, దససహస్సీ సదేవకే.
మహాఅచ్ఛరియం ¶ దిస్వా, అబ్భుతం లోమహంసనం;
దేవా చేవ మనుస్సా చ, బుజ్ఝరే సట్ఠికోటియో.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, వేస్సభుస్స మహేసినో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
అసీతిభిక్ఖుసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
సత్తతిభిక్ఖుసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
సట్ఠిభిక్ఖుసహస్సానం ¶ , తతియో ఆసి సమాగమో;
జరాదిభయభీతానం, ఓరసానం మహేసినో.
అహం తేన సమయేన, సుదస్సనో నామ ఖత్తియో;
నిమన్తేత్వా మహావీరం, దానం దత్వా మహారహం;
అన్నపానేన వత్థేన, ససఙ్ఘం జిన పూజయిం.
తస్స బుద్ధస్స అసమస్స, చక్కం వత్తితముత్తమం;
సుత్వాన పణితం ధమ్మం, పబ్బజ్జమభిరోచయిం.
మహాదానం పవత్తేత్వా, రత్తిన్దివమతన్దితో;
పబ్బజ్జం గుణసమ్పన్నం, పబ్బజిం జినసన్తికే.
ఆచారగుణసమ్పన్నో, వత్తసీలసమాహితో;
సబ్బఞ్ఞుతం గవేసన్తో, రమామి జినసాసనే.
సద్ధాపీతిం ఉపగన్త్వా, బుద్ధం వన్దామి సత్థరం;
పీతి ఉప్పజ్జతి మయ్హం, బోధియాయేవ కారణా.
అనివత్తమానసం ¶ ఞత్వా, సమ్బుద్ధో ఏతదబ్రవి;
‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు ¶ కపిలవ్హయా రమ్మా…పే… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాహం ¶ వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
అనోమం నామ నగరం, సుప్పతీతో నామ ఖత్తియో;
మాతా యసవతీ నామ, వేస్సభుస్స మహేసినో.
ఛ చ వస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
రుచి సురుచి రతివడ్ఢనో, తయో పాసాదముత్తమా.
అనూనతింససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సుచిత్తా నామ సా నారీ, సుప్పబుద్ధో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, సివికాయాభినిక్ఖమి;
ఛమాసం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, వేస్సభూలోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, అరుణారామే నరుత్తమో.
సోణో ¶ చ ఉత్తరో చేవ, అహేసుం అగ్గసావకా;
ఉపసన్తో నాముపట్ఠాకో, వేస్సభుస్స మహేసినో.
రామా [దామా (సీ.)] చేవ సమాలా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, మహాసాలోతి వుచ్చతి.
సోత్థికో చేవ రమ్భో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
గోతమీ సిరిమా చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
సట్ఠిరతనముబ్బేధో, హేమయూపసమూపమో;
కాయా నిచ్ఛరతి రస్మి, రత్తింవ పబ్బతే సిఖీ.
సట్ఠివస్ససహస్సాని, ఆయు తస్స మహేసినో;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ధమ్మం ¶ విత్థారికం కత్వా, విభజిత్వా మహాజనం;
ధమ్మనావం ఠపేత్వాన, నిబ్బుతో సో ససావకో.
దస్సనేయ్యం సబ్బజనం, విహారం ఇరియాపథం;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
వేస్సభూ జినవరో సత్థా, ఖేమారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
వేస్సభుస్స భగవతో వంసో ఏకవీసతిమో.
౨౪. కకుసన్ధబుద్ధవంసో
వేస్సభుస్స ¶ ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
కకుసన్ధో నామ నామేన, అప్పమేయ్యో దురాసదో.
ఉగ్ఘాటేత్వా సబ్బభవం, చరియాయ పారమిం గతో;
సీహోవ పఞ్జరం భేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
ధమ్మచక్కం పవత్తేన్తే, కకుసన్ధే లోకనాయకే;
చత్తారీసకోటిసహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు.
అన్తలిక్ఖమ్హి ¶ ఆకాసే, యమకం కత్వా వికుబ్బనం;
తింసకోటిసహస్సానం, బోధేసి దేవమానుసే.
నరదేవస్స యక్ఖస్స, చతుసచ్చప్పకాసనే;
ధమ్మాభిసమయో తస్స, గణనాతో అసఙ్ఖియో.
కకుసన్ధస్స భగవతో, ఏకో ఆసి సమాగమో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
చత్తాలీససహస్సానం, తదా ఆసి సమాగమో;
దన్తభూమిమనుప్పత్తానం, ఆసవారిగణక్ఖయా.
అహం తేన సమయేన, ఖేమో నామాసి ఖత్తియో;
తథాగతే జినపుత్తే, దానం దత్వా అనప్పకం.
పత్తఞ్చ చీవరం దత్వా, అఞ్జనం మధులట్ఠికం;
ఇమేతం పత్థితం సబ్బం, పటియాదేమి వరం వరం.
సోపి ¶ ¶ మం బుద్ధో బ్యాకాసి, కకుసన్ధో వినాయకో;
‘‘ఇమమ్హి భద్దకే కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
నగరం ఖేమావతీ నామ, ఖేమో నామాసహం తదా;
సబ్బఞ్ఞుతం గవేసన్తో, పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
బ్రాహ్మణో అగ్గిదత్తో చ, ఆసి బుద్ధస్స సో పితా;
విసాఖా నామ జనికా, కకుసన్ధస్స సత్థునో.
వసతే తత్థ ఖేమే పురే, సమ్బుద్ధస్స మహాకులం;
నరానం పవరం సేట్ఠం, జాతిమన్తం మహాయసం.
చతువస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
కామ ¶ -కామవణ్ణ-కామసుద్ధినామా [సుచి సురుచి రతివద్ధననామకా (సీ.)], తయో పాసాదముత్తమా.
సమతింససహస్సాని ¶ , నారియో సమలఙ్కతా;
రోచినీ నామ సా నారీ, ఉత్తరో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, కకుసన్ధో వినాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
విధురో చ సఞ్జీవో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
బుద్ధిజో నాముపట్ఠాకో, కకుసన్ధస్స సత్థునో.
సామా చ చమ్పానామా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, సిరీసోతి పవుచ్చతి.
అచ్చుతో చ సుమనో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
నన్దా చేవ సునన్దా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
చత్తాలీసరతనాని ¶ , అచ్చుగ్గతో మహాముని;
కనకప్పభా నిచ్ఛరతి, సమన్తా దసయోజనం.
చత్తాలీసవస్ససహస్సాని, ఆయు తస్స మహేసినో;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ధమ్మాపణం పసారేత్వా, నరనారీనం సదేవకే;
నదిత్వా ¶ సీహనాదంవ, నిబ్బుతో సో ససావకో.
అట్ఠఙ్గవచనసమ్పన్నో, అచ్ఛిద్దాని నిరన్తరం;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
కకుసన్ధో జినవరో, ఖేమారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స థూపవరో, గావుతం నభముగ్గతోతి.
కకుసన్ధస్స భగవతో వంసో ద్వావీసతిమో.
౨౫. కోణాగమనబుద్ధవంసో
కకుసన్ధస్స ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
కోణాగమనో నామ జినో, లోకజేట్ఠో నరాసభో.
దసధమ్మే పూరయిత్వాన, కన్తారం సమతిక్కమి;
పవాహియ మలం సబ్బం, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
ధమ్మచక్కం ¶ పవత్తేన్తే, కోణాగమననాయకే;
తింసకోటిసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
పాటిహీరం కరోన్తే చ, పరవాదప్పమద్దనే;
వీసతికోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
తతో వికుబ్బనం కత్వా, జినో దేవపురం గతో;
వసతే తత్థ సమ్బుద్ధో, సిలాయ పణ్డుకమ్బలే.
పకరణే సత్త దేసేన్తో, వస్సం వసతి సో ముని;
దసకోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
తస్సాపి ¶ దేవదేవస్స, ఏకో ఆసి సమాగమో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
తింసభిక్ఖుసహస్సానం ¶ , తదా ఆసి సమాగమో;
ఓఘానమతిక్కన్తానం, భిజ్జితానఞ్చ మచ్చుయా.
అహం తేన సమయేన, పబ్బతో నామ ఖత్తియో;
మిత్తామచ్చేహి సమ్పన్నో, అనన్తబలవాహనో.
సమ్బుద్ధదస్సనం గన్త్వా, సుత్వా ధమ్మమనుత్తరం;
నిమన్తేత్వా సజినసఙ్ఘం, దానం దత్వా యదిచ్ఛకం.
పట్టుణ్ణం చీనపట్టఞ్చ, కోసేయ్యం కమ్బలమ్పి చ;
సోవణ్ణపాదుకఞ్చేవ, అదాసిం సత్థుసావకే.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సఙ్ఘమజ్ఝే నిసీదియ;
‘‘ఇమమ్హి భద్దకే కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా…పే… ¶ హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
సబ్బఞ్ఞుతం గవేసన్తో, దానం దత్వా నరుత్తమే;
ఓహాయాహం మహారజ్జం, పబ్బజిం జినసన్తికే [తస్స సన్తికే (సీ.)].
నగరం సోభవతీ నామ, సోభో నామాసి ఖత్తియో;
వసతే తత్థ నగరే, సమ్బుద్ధస్స మహాకులం.
బ్రాహ్మణో ¶ యఞ్ఞదత్తో చ, ఆసి బుద్ధస్స సో పితా;
ఉత్తరా నామ జనికా, కోణాగమనస్స సత్థునో.
తీణి ¶ వస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
తుసితసన్తుసితసన్తుట్ఠా, తయో పాసాదముత్తమా.
అనూనసోళససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
రుచిగత్తా నామ నారీ, సత్థవాహో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, హత్థియానేన నిక్ఖమి;
ఛమాసం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, కోణాగమననాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
భియ్యసో ఉత్తరో నామ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సోత్థిజో నాముపట్ఠాకో, కోణాగమనస్స సత్థునో.
సముద్దా ¶ ఉత్తరా చేవ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, ఉదుమ్బరోతి పవుచ్చతి.
ఉగ్గో చ సోమదేవో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
సీవలా చేవ సామా చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
ఉచ్చత్తనేన సో బుద్ధో, తింసహత్థసముగ్గతో;
ఉక్కాముఖే యథా కమ్బు, ఏవం రంసీహి మణ్డితో.
తింసవస్ససహస్సాని, ఆయు బుద్ధస్స తావదే;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ధమ్మచేతిం సముస్సేత్వా, ధమ్మదుస్సవిభూసితం;
ధమ్మపుప్ఫగుళం కత్వా, నిబ్బుతో సో ససావకో.
మహావిలాసో తస్స జనో, సిరిధమ్మప్పకాసనో;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
కోణాగమనో సమ్బుద్ధో, పబ్బతారామమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతోతి.
కోణాగమనస్స భగవతో వంసో తేవీసతిమో.
౨౬. కస్సపబుద్ధవంసో
కోణాగమనస్స ¶ ¶ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
కస్సపో నామ గోత్తేన, ధమ్మరాజా పభఙ్కరో.
సఞ్ఛడ్డితం ¶ కులమూలం, బహ్వన్నపానభోజనం;
దత్వాన యాచకే దానం, పూరయిత్వాన మానసం;
ఉసభోవ ఆళకం భేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
ధమ్మచక్కం ¶ పవత్తేన్తే, కస్సపే లోకనాయకే;
వీసకోటిసహస్సానం, పఠమాభిసమయో అహు.
చతుమాసం యదా బుద్ధో, లోకే చరతి చారికం;
దసకోటిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
యమకం వికుబ్బనం కత్వా, ఞాణధాతుం పకిత్తయి;
పఞ్చకోటిసహస్సానం, తతియాభిసమయో అహు.
సుధమ్మా దేవపురే రమ్మే, తత్థ ధమ్మం పకిత్తయి;
తీణికోటిసహస్సానం, దేవానం బోధయీ జినో.
నరదేవస్స యక్ఖస్స, అపరే ధమ్మదేసనే;
ఏతేసానం అభిసమయా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
తస్సాపి దేవదేవస్స, ఏకో ఆసి సమాగమో;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
వీసభిక్ఖుసహస్సానం, తదా ఆసి సమాగమో;
అతిక్కన్తభవన్తానం, హిరిసీలేన తాదినం.
అహం తదా మాణవకో, జోతిపాలోతి విస్సుతో;
అజ్ఝాయకో మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ.
లక్ఖణే ¶ ఇతిహాసే చ, సధమ్మే పారమిం గతో;
భూమన్తలిక్ఖకుసలో, కతవిజ్జో అనావయో.
కస్సపస్స భగవతో, ఘటికారో నాముపట్ఠాకో;
సగారవో సప్పతిస్సో, నిబ్బుతో తతియే ఫలే.
ఆదాయ ¶ మం ఘటీకారో, ఉపగఞ్ఛి కస్సపం జినం;
తస్స ధమ్మం సుణిత్వాన, పబ్బజిం తస్స సన్తికే.
ఆరద్ధవీరియో హుత్వా, వత్తావత్తేసు కోవిదో;
న క్వచి పరిహాయామి, పూరేసిం జినసాసనం.
యావతా బుద్ధభణితం, నవఙ్గం జినసాసనం;
సబ్బం పరియాపుణిత్వాన, సోభయిం జినసాసనం.
మమ అచ్ఛరియం దిస్వా, సోపి బుద్ధో వియాకరి;
‘‘ఇమమ్హి భద్దకే కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘అహు ¶ ¶ కపిలవ్హయా రమ్మా, నిక్ఖమిత్వా తథాగతో;
పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం.
‘‘అజపాలరుక్ఖమూలే, నిసీదిత్వా తథాగతో;
తత్థ పాయాసం పగ్గయ్హ, నేరఞ్జరముపేహితి.
‘‘నేరఞ్జరాయ తీరమ్హి, పాయాసం పరిభుఞ్జియ;
పటియత్తవరమగ్గేన, బోధిమూలముపేహితి.
‘‘తతో పదక్ఖిణం కత్వా, బోధిమణ్డం అనుత్తరో;
అపరాజితట్ఠానమ్హి [అపరాజితనిసభట్ఠానే (క.)], బోధిపల్లఙ్కముత్తమే;
పల్లఙ్కేన నిసీదిత్వా, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
‘‘ఇమస్స ¶ జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
‘‘అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
కోలితో ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, ఉపట్ఠిస్సతిమం జినం.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
అనాసవా సన్తచిత్తా, వీతరాగా సమాహితా;
బోధి తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
‘‘చిత్తో హత్థాళవకో చ, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠకా;
నన్దమాతా చ ఉత్తరా, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా’’.
ఇదం సుత్వాన వచనం, అస్సమస్స మహేసినో;
ఆమోదితా నరమరూ, బుద్ధబీజం కిర అయం.
ఉక్కుట్ఠిసద్దా ¶ పవత్తన్తి, అప్ఫోటేన్తి హసన్తి చ;
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, దససహస్సీ సదేవకా.
‘‘యదిమస్స లోకనాథస్స, విరజ్ఝిస్సామ సాసనం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం.
‘‘యథా మనుస్సా నదిం తరన్తా, పటితిత్థం విరజ్ఝియ;
హేట్ఠా తిత్థే గహేత్వాన, ఉత్తరన్తి మహానదిం.
‘‘ఏవమేవ ¶ ¶ మయం సబ్బే, యది ముఞ్చామిమం జినం;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
తస్సాపి వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
ఏవమహం సంసరిత్వా, పరివజ్జేన్తో అనాచరం;
దుక్కరఞ్చ కతం మయ్హం, బోధియాయేవ కారణా.
నగరం బారాణసీ నామ, కికీ నామాసి ఖత్తియో;
వసతే తత్థ నగరే, సమ్బుద్ధస్స మహాకులం.
బ్రాహ్మణో బ్రహ్మదత్తోవ, ఆసి బుద్ధస్స సో పితా;
ధనవతీ నామ జనికా, కస్సపస్స మహేసినో.
దువే ¶ వస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
హంసో యసో సిరినన్దో, తయో పాసాదముత్తమా.
తిసోళససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
సునన్దా నామ సా నారీ, విజితసేనో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, పాసాదేనాభినిక్ఖమి;
సత్తాహం పధానచారం, అచరీ పురిసుత్తమో.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, కస్సపో లోకనాయకో;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
తిస్సో చ భారద్వాజో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
సబ్బమిత్తో నాముపట్ఠాకో, కస్సపస్స మహేసినో.
అనుళా ¶ ఉరువేళా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
బోధి తస్స భగవతో, నిగ్రోధోతి పవుచ్చతి.
సుమఙ్గలో ¶ ఘటికారో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
విచితసేనా భద్దా [భద్రా (క.)] చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
ఉచ్చత్తనేన సో బుద్ధో, వీసతిరతనుగ్గతో;
విజ్జులట్ఠీవ ఆకాసే, చన్దోవ గహపూరితో.
వీసతివస్ససహస్సాని ¶ , ఆయు తస్స మహేసినో;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
ధమ్మతళాకం మాపయిత్వా, సీలం దత్వా విలేపనం;
ధమ్మదుస్సం నివాసేత్వా, ధమ్మమాలం విభజ్జియ.
ధమ్మవిమలమాదాసం, ఠపయిత్వా మహాజనే;
కేచి నిబ్బానం పత్థేన్తా, పస్సన్తు మే అలఙ్కరం.
సీలకఞ్చుకం దత్వాన, ఝానకవచవమ్మితం;
ధమ్మచమ్మం పారుపిత్వా, దత్వా సన్నాహముత్తమం.
సతిఫలకం దత్వాన, తిఖిణఞాణకున్తిమం;
ధమ్మఖగ్గవరం దత్వా, సీలసంసగ్గమద్దనం.
తేవిజ్జాభూసనం దత్వాన, ఆవేళం చతురో ఫలే;
ఛళభిఞ్ఞాభరణం దత్వా, ధమ్మపుప్ఫపిళన్ధనం.
సద్ధమ్మపణ్డరచ్ఛత్తం, దత్వా పాపనివారణం;
మాపయిత్వాభయం పుప్ఫం, నిబ్బుతో సో ససావకో.
ఏసో ¶ హి సమ్మాసమ్బుద్ధో, అప్పమేయ్యో దురాసదో;
ఏసో హి ధమ్మరతనో, స్వాక్ఖాతో ఏహిపస్సికో.
ఏసో హి సఙ్ఘరతనో, సుప్పటిపన్నో అనుత్తరో;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
మహాకస్సపో జినో సత్థా, సేతబ్యారామమ్హి నిబ్బుతో;
తత్థేవస్స జినథూపో, యోజనుబ్బేధముగ్గతోతి.
కస్సపస్స భగవతో వంసో చతువీసతిమో.
౨౭. గోతమబుద్ధవంసో
అహమేతరహి ¶ ¶ సమ్బుద్ధో [బుద్ధో (సీ.)], గోతమో సక్యవడ్ఢనో;
పధానం పదహిత్వాన, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం.
బ్రహ్మునా ¶ యాచితో సన్తో, ధమ్మచక్కం పవత్తయిం;
అట్ఠారసన్నం కోటీనం, పఠమాభిసమయో అహు.
తతో పరఞ్చ దేసేన్తే, నరదేవసమాగమే;
గణనాయ న వత్తబ్బో, దుతియాభిసమయో అహు.
ఇధేవాహం ఏతరహి, ఓవదిం మమ అత్రజం;
గణనాయ న వత్తబ్బో, తతియాభిసమయో అహు.
ఏకోసి సన్నిపాతో మే, సావకానం మహేసినం;
అడ్ఢతేళససతానం, భిక్ఖూనాసి సమాగమో.
విరోచమానో విమలో, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స మజ్ఝగో;
దదామి పత్థితం సబ్బం, మణీవ సబ్బకామదో.
ఫలమాకఙ్ఖమానానం ¶ , భవచ్ఛన్దజహేసినం;
చతుసచ్చం పకాసేమి, అనుకమ్పాయ పాణినం.
దసవీససహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు;
ఏకద్విన్నం అభిసమయో, గణనాతో అసఙ్ఖియో.
విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం, ఇద్ధం ఫీతం సుఫుల్లితం;
ఇధ మయ్హం సక్యమునినో, సాసనం సువిసోధితం.
అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
భిక్ఖూనేకసతా సబ్బే, పరివారేన్తి మం సదా.
ఇదాని యే ఏతరహి, జహన్తి మానుసం భవం;
అప్పత్తమానసా సేఖా, తే భిక్ఖూ విఞ్ఞుగరహితా.
అరియఞ్చ సంథోమయన్తా, సదా ధమ్మరతా జనా;
బుజ్ఝిస్సన్తి సతిమన్తో, సంసారసరితం గతా.
నగరం కపిలవత్థు మే, రాజా సుద్ధోదనో పితా;
మయ్హం జనేత్తికా మాతా, మాయాదేవీతి వుచ్చతి.
ఏకూనతింసవస్సాని ¶ , అగారం అజ్ఝహం వసిం;
రమ్మో సురమ్మో సుభకో, తయో పాసాదముత్తమా.
చత్తారీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
భద్దకఞ్చనా నామ నారీ, రాహులో నామ అత్రజో.
నిమిత్తే ¶ చతురో దిస్వా, అస్సయానేన నిక్ఖమిం;
ఛబ్బస్సం ¶ పధానచారం, అచరిం దుక్కరం అహం.
బారాణసియం ¶ ఇసిపతనే, చక్కం పవత్తితం మయా;
అహం గోతమసమ్బుద్ధో, సరణం సబ్బపాణినం.
కోలితో ఉపతిస్సో చ, ద్వే భిక్ఖూ అగ్గసావకా;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, సన్తికావచరో మమ;
ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, భిక్ఖునీ అగ్గసావికా.
చిత్తో హత్థాళవకో చ, అగ్గుపట్ఠాకుపాసకా;
నన్దమాతా చ ఉత్తరా, అగ్గుపట్ఠికుపాసికా.
అహం అస్సత్థమూలమ్హి, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం;
బ్యామప్పభా సదా మయ్హం, సోళసహత్థముగ్గతా.
అప్పం వస్ససతం ఆయు, ఇదానేతరహి విజ్జతి;
తావతా తిట్ఠమానోహం, తారేమి జనతం బహుం.
ఠపయిత్వాన ధమ్ముక్కం, పచ్ఛిమం జనబోధనం;
అహమ్పి నచిరస్సేవ, సద్ధిం సావకసఙ్ఘతో;
ఇధేవ పరినిబ్బిస్సం, అగ్గీ వాహారసఙ్ఖయా.
తాని చ అతులతేజాని, ఇమాని చ దసబలాని [యసబలాని (అట్ఠ.)];
అయఞ్చ గుణధారణో దేహో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణవిచిత్తో.
దస దిసా పభాసేత్వా, సతరంసీవ ఛప్పభా;
సబ్బం తమన్తరహిస్సన్తి, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారాతి.
గోతమస్స భగవతో వంసో పఞ్చవీసతిమో.
౨౮. బుద్ధపకిణ్ణకకణ్డం
అపరిమేయ్యితో ¶ ¶ కప్పే, చతురో ఆసుం వినాయకా;
తణ్హఙ్కరో మేధఙ్కరో, అథోపి సరణఙ్కరో;
దీపఙ్కరో చ సమ్బుద్ధో, ఏకకప్పమ్హి తే జినా.
దీపఙ్కరస్స ¶ అపరేన, కోణ్డఞ్ఞో నామ నాయకో;
ఏకోవ ఏకకప్పమ్హి, తారేసి జనతం బహుం.
దీపఙ్కరస్స భగవతో, కోణ్డఞ్ఞస్స చ సత్థునో;
ఏతేసం అన్తరా కప్పా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
కోణ్డఞ్ఞస్స అపరేన, మఙ్గలో నామ నాయకో;
తేసమ్పి అన్తరా కప్పా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
మఙ్గలో చ సుమనో చ, రేవతో సోభితో ముని;
తేపి బుద్ధా ఏకకప్పే, చక్ఖుమన్తో పభఙ్కరా.
సోభితస్స ¶ అపరేన, అనోమదస్సీ మహాయసో;
తేసమ్పి అన్తరా కప్పా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
అనోమదస్సీ పదుమో, నారదో చాపి నాయకో;
తేపి బుద్ధా ఏకకప్పే, తమన్తకారకా మునీ.
నారదస్స అపరేన, పదుముత్తరో నామ నాయకో;
ఏకకప్పమ్హి ఉప్పన్నో, తారేసి జనతం బహుం.
నారదస్స భగవతో, పదుముత్తరస్స సత్థునో;
తేసమ్పి అన్తరా కప్పా, గణనాతో అసఙ్ఖియా.
కప్పసతసహస్సమ్హి ¶ , ఏకో ఆసి మహాముని;
పదుముత్తరో లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో.
తింసకప్పసహస్సమ్హి, దువే ఆసుం వినాయకా [ఆసింసు నాయకా (స్యా. క.)];
సుమేధో చ సుజాతో చ, ఓరతో పదుముత్తరా.
అట్ఠారసే కప్పసతే, తయో ఆసుం వినాయకా [ఆసింసు నాయకా (స్యా. క.)];
పియదస్సీ అత్థదస్సీ, ధమ్మదస్సీ చ నాయకా.
ఓరతో ¶ చ సుజాతస్స, సమ్బుద్ధా ద్విపదుత్తమా;
ఏకకప్పమ్హి తే బుద్ధా, లోకే అప్పటిపుగ్గలా.
చతున్నవుతితో కప్పే, ఏకో ఆసి మహాముని;
సిద్ధత్థో సో లోకవిదూ, సల్లకత్తో అనుత్తరో.
ద్వేనవుతే ¶ ఇతో కప్పే, దువే ఆసుం వినాయకా;
తిస్సో ఫుస్సో చ సమ్బుద్ధా, అసమా అప్పటిపుగ్గలా.
ఏకనవుతితో కప్పే, విపస్సీ నామ నాయకో;
సోపి బుద్ధో కారుణికో, సత్తే మోచేసి బన్ధనా.
ఏకతింసే ఇతో కప్పే, దువే ఆసుం వినాయకా;
సిఖీ చ వేస్సభూ చేవ, అసమా అప్పటిపుగ్గలా.
ఇమమ్హి భద్దకే కప్పే, తయో ఆసుం వినాయకా;
కకుసన్ధో కోణాగమనో, కస్సపో చాపి నాయకో.
అహమేతరహి సమ్బుద్ధో, మేత్తేయ్యో చాపి హేస్సతి;
ఏతేపిమే ¶ పఞ్చ బుద్ధా, ధీరా లోకానుకమ్పకా.
ఏతేసం ధమ్మరాజూనం, అఞ్ఞేసంనేకకోటినం;
ఆచిక్ఖిత్వాన తం మగ్గం, నిబ్బుతా తే ససావకాతి.
బుద్ధపకిణ్ణకకణ్డం నిట్ఠితం.
౨౯. ధాతుభాజనీయకథా
మహాగోతమో ¶ జినవరో, కుసినారమ్హి నిబ్బుతో;
ధాతువిత్థారికం ఆసి, తేసు తేసు పదేసతో.
ఏకో అజాతసత్తుస్స, ఏకో వేసాలియా పురే;
ఏకో కపిలవత్థుస్మిం, ఏకో చ అల్లకప్పకే.
ఏకో చ రామగామమ్హి, ఏకో చ వేఠదీపకే;
ఏకో పావేయ్యకే మల్లే, ఏకో చ కోసినారకే.
కుమ్భస్స ¶ థూపం కారేసి, బ్రాహ్మణో దోణసవ్హయో;
అఙ్గారథూపం కారేసుం, మోరియా తుట్ఠమానసా.
అట్ఠ సారీరికా థూపా, నవమో కుమ్భచేతియో;
అఙ్గారథూపో దసమో, తదాయేవ పతిట్ఠితో.
ఉణ్హీసం చతస్సో దాఠా, అక్ఖకా ద్వే చ ధాతుయో;
అసమ్భిన్నా ఇమా సత్త, సేసా భిన్నావ ధాతుయో.
మహన్తా ¶ ముగ్గమత్తా చ [ముగ్గమాసావ (క.)], మజ్ఝిమా భిన్నతణ్డులా;
ఖుద్దకా సాసపమత్తా చ, నానావణ్ణా చ ధాతుయో.
మహన్తా సువణ్ణవణ్ణా చ, ముత్తవణ్ణా చ మజ్ఝిమా;
ఖుద్దకా మకులవణ్ణా చ, సోళసదోణమత్తికా.
మహన్తా పఞ్చ నాళియో, నాళియో పఞ్చ మజ్ఝిమా;
ఖుద్దకా ఛ నాళీ చేవ, ఏతా సబ్బాపి ధాతుయో.
ఉణ్హీసం సీహళే దీపే, బ్రహ్మలోకే చ వామకం;
సీహళే దక్ఖిణక్ఖఞ్చ, సబ్బాపేతా పతిట్ఠితా.
ఏకా దాఠా తిదసపురే, ఏకా నాగపురే అహు;
ఏకా గన్ధారవిసయే, ఏకా కలిఙ్గరాజినో.
చత్తాలీససమా ¶ దన్తా, కేసా లోమా చ సబ్బసో;
దేవా హరింసు ఏకేకం, చక్కవాళపరమ్పరా.
వజిరాయం భగవతో, పత్తో దణ్డఞ్చ చీవరం;
నివాసనం కులఘరే, పచ్చత్థరణం కపిలవ్హయే [సిలవ్హయే (స్యా.)].
పాటలిపుత్తపురమ్హి, కరణం కాయబన్ధనం;
చమ్పాయుదకసాటియం, ఉణ్ణలోమఞ్చ కోసలే.
కాసావం బ్రహ్మలోకే చ, వేఠనం తిదసే పురే;
నిసీదనం అవన్తీసు, రట్ఠే [దేవరట్ఠే (స్యా.)] అత్థరణం తదా.
అరణీ చ మిథిలాయం, విదేహే పరిసావనం;
వాసి ¶ సూచిఘరఞ్చాపి, ఇన్దపత్థపురే తదా.
పరిక్ఖారా అవసేసా, జనపదే అపరన్తకే;
పరిభుత్తాని మునినా, అకంసు మనుజా తదా.
ధాతువిత్థారికం ¶ ఆసి, గోతమస్స మహేసినో;
పాణీనం అనుకమ్పాయ, అహు పోరాణికం తదాతి.
ధాతుభాజనీయకథా నిట్ఠితా.
బుద్ధవంసోనిట్ఠితో.